NIEUWE
SNfEDERLANDSCHE
JAARBO EKEN,
of VERVOLG der MERKWAARDIGSTE
GESCHIEDENISSEN,
DIE VOORGEVALLEN «VN IN DB
VEREENIGDE PRGVINCIEN,
BK
GENERALITEITS LANDEN,
EN DB ».
VOLKPLANTINGEN van den STAAT.
ZES-EN-TWINTIGSTE DEEL. M D C C X C I.
Te LEIDEN, J$y P. van der EYK en D. VYGH.
Te AMSTELDJM, JBy j. van der BURGH en ZOON.






NIEUWE
NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN,
J A N ü A R Y.
M D C C X C I.
Lyst der Geborenen of Gedoopten, Getrouwde Paar en en Overledenen} in 't afgelopen Jaar 1789,1» eenige Steden en Plaat' jen der Vereenigde Nederlanden.
Haaule m. Het getal der geborene Kinderen in deze Stad is in het voorleden jaar 1790. geweest:
Zooncn. Dochters. In January, 44 . 35
February, -33-35 Maart, -43-44 Apnl, . 43 . 28 Mei, . 27 . "I Juny, 22 . 27
A Julya



s NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zoonen. Dochters,
J»1y, *7 • $5
Augustus, 23 . 27 September, 31 . ar Ociober, .23 .34 November, 23 . 27 December, 52 a . 33 Uitmaakende 365 Zoonen en 357 Dochters , te zamen 722 Kinderen, zyride 20 minder dan in 17*89. Onder dit getal zyn geweest 12 paaren Tweelingen, en 3 Zoonen t' eenerdragt, en 14 Zoonen en 12 Dochters, die dood ter waereld zyn gekomen.
.Hier van zyn in de Groote Kerk gedoopt 198 Zoonen en 167 Dochters, daar onder gerekend 3 paaren Tweelingen en a Bejaarden.
In het zelfde jaar zyn in deze Stad be* graven:
Mannen. Vrouwen. Kinderen, zatnen. January, n 13 ( 23 47 February, 8 15 m 41
Maart, 18 16 20 54
April, 20 27 20 76
May, 18 12 34 54
Juny, 12 12 . 24 48
July, 14 6 15 35
Augustus, 12 14 17 43
September, 5 17 14 36
Oftober, 9 18 26 53
November, 25 27 18 70
December, 10 j8 19 47
162 195 247 604 Zynde dus 251 minder dan in 1789.
In



JAARBOEKEN, January, 1791. $
In het zelfde jaar 1790 zyn in de Nederduitfche Gereformeerde Kerk getrouwd 128, ilt de Walfche Kerk 1, en op het Stadhuis 77, zynde te zamen 196 paaren, en dus 2 paaren meerder dan in «789.
's Graveniiage. Geduurende het afgelopen jaar 1790 zyn in deze plaats overleden 1230 menfchen.
Leyden. In het voorleden jaar 1790 zyn binnen deze Stad begraven U27 Ly ken, als 406 bejaarden, en 721 Kinderen} buiten de Stad zyn 82 Bejaarden en 4 Kinderen, waar onder drie Jooden Kinderen , begraavefnj dus 1213 dooden; zynde 90 meer dan'in 1789, toen het getal der Overledenen was u 23.
In de gezamenlyke Proteftantfche Gemeentens zyn gedoopt 773 Kinderen, als 386 Zoons en 387 Dochters ; in de-Roomsen. Katholyke Kerken zyn 105 Zoonen en 116 Dochters gedoopt, en by de Jooden geboren 5 Zoonen en 4 Dochters, dus irt 't geheel 1003 Kinderen, zynde 74 Kinderen minder dan in 1789, wanneer'er 1075 Kinderen geboren zyn, waar onder toen . 4 paaren Tweelingen waren, het welk 8 paar meerder is als in het jongst verlopen jaar, wanneer er maar 6 paar zyn geweest- Voorts zyn by de Remonftranten 2 Bejaarden gedoopt.
Op het Raadhuis zyn getrouwd 60 paaren , en in de Gereformeerden Kerken 208 paaren, dus in't geheel 268 paaren-; zynde 2i paaren minder dan in 1789, wanneer 'er 289 paaren getrouwd zyn.
A 2 AM'



4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am stel dam. Het getal der Dooden in het voorgaande jaar 1790, is geweest 7779» zynde 236 minder , dan in het Jaar 1789, wanneer hetzelve bedroeg 8015. Zie hier deswege deze naauwkeurige lyst:
Onder de Overleedenen zyn geweest 6504 welker ouderdom opgegeeven is. 203 Dood ter Waereld gekomen. £5 Ingevoerden. 23 Onbekenden.
109 Op het Pest Kerkhof begraven.
Dus 6864 Christenen.
81 i Hoogduitfcbe Jooden. 104 Portugeefche Jooden.
zamen 7779
Volgens Opgnave was de Oudsrdöm der Christenen aldiw:
Maanden Jan Feb. Mt-Ap- Mei JunyJu|y Aug.Sept. Oa. Nov.De*. pwf.
OndertJa.tr. 129:124 i62i40ji4[ 103 i c ia+ !y 44j lüy JOI l6ój
- - de 2 . 3o 29- J2 Oo S1 |». as j5 4Q [ h8 g9. .?} 54S
- - - 10 - 51 39 49 43 60 60. 54 68 6z 1 41 5O1 60 637
- - - 20 - 18 12 ia 27 16 19; 2; ig ,4 3j 29' 2p 2ÓÖ
- - - 30 - i) li 3j 40 35 33 39 36 26 47 48: 70 463
- - - 40 - 39 28 36 Sj 53 40 33 53 65 : 52 44) 701 566
- " " 50 - 5-t 32 4» 6* 42 38, S* 33 57 53 57! 66 5t)i
- - - 60 . 45 54 45 56 6t 43; 59 43 55 $7 57l 47 ■ 62»
- - - 70 - 60 37 48 46 44 4ïj 37 40 50 c, 56; 52*570
- - - 80 - 36 49 35 «2 46 41 4o j, 2Ö 2jt 39l 33'/5t
- - - 90 - 24 33 15 21 24! IÉ! I? 13 19 1 i! 4: I7Q
- - -100 - 31 isj lj— 1 _ _ _ iö
Dood ter waereld
gekomene 14 22 ao 16 18 li 17 17 jT' i3 18 ao! 203
Ingevoerde 41 ». * 1 31 3 _ a — — a I as
Onbekende 13 3 4 1 ij a 1 ij'. _ -I ,ï
Op't Peft-Kerkh. I ! 3 3 \n
begravene J> - 8 7 6 _5j 5 17 t% ; „ ,? 4! M,
S4i|475 550624 584 4971 551 532 536 606 674 f 694j68«4
JSöogd, Soorten - - Z i Z Z i Z Z ~ 1 g*n
Portug. iftoriin ... ■ . 10+
Maakt zaman het eetal rui 7779 De



JAARBOEKEN, January, 1701. $>
De Gedoopten in de Gereformeerde en Lutherfche Kerken dezer i-tad, in het afgelopen jaar 1790, zyn 2584 Jongens en 24.16- Meisjes, te zamen 5000, waar onder begrepen zyn 60 paaren Tweelingen en 10 Bejaarden. In de Lutherfche Gemeente zyn getrouwd 229 paaren. , .
Geduurende dat zelfde Jaar 1790, zyn hier van de Puye van het Stadhuis afgekpndigd 1020 paaren, en 656 paaren op Jhet Stadhuis getrouwd ; en in de Gereformeerde Kerken dezer Stad zyn 1576 paaren,afgekondigd.
Rotterdam. De Lyst derGeftoryenen van den 1 January 1790, tot den,31 December van dat zelfde Jaar 1790is aldus:
Mans. Vrouwen. Kinderen, te zamen.
January, 22 35 72 . 129
February, 29 £9 60 ;
Maarr, 24 37 62 123
April, 31 46 66 .143
Mei, 25 £8 65 ia»
Juny, ao 3a 60 112
July, 23 31 39 -93
Augustus, 38 28 50 116
September, 28 43 46 117
Oétober, 22 29 45 96
November, 36 54 63 153
December,29 47 68 144 ,
3^7 449 696 1472A 3 Be



6 NIEUWE NEDERLANDSCHE De Ouderdom der Ceftorvenen ivas,
Beneden het Jaar 416
Van 1 tot 5, 230
. . 5 • - 10 3a
. . 10 . . 15 6
. . 15 . . ao 20
• . 20 . . z$ ' 41
• • 25 • • 30 *§
• • 3o • • 35 48 . . 35 . . 40 59 . . 40 . . 45 39
• • 45 • • 50 f ° . • 5° • • 55 ^ . . 55 • • 60 f7 . . 60 . . 65 55
• • 1° ' * 75
.. 75 3o 73
. . 80 . . 85 36
. . 85 . . 90 18
. • 9° • • 95 11 . . 95 . . 100 3
Perfoonen, van welken de jaaren niet zyn opgegeeven 26
1472
In het afgeloopen jaar zyn in de Neder* duitfche, Franfche, Éngelfche en Schotfche Gereformeerde,, als mede in de Luterfche,
Re-



JAARBOEKEN, January, 1791. 7
Remonftrantfche en Roomfche Gemeenten» dezer Stad gedoopt ion Zoons,
1037 Dochters.
te zamen 2038 Kinderen.
Onder deze Gedoopten zyn 19 maal Tweelingen.
Wyders zyn binnen deze Stad in Ondertrouw opgenomen 596 paaren.
Het verfchil in het getal der geftorvenen van het afgeloopen jaar met dat van ^89, is zeer aanmerklyk: en daar in het laatstgemelde jaar 1439 Kinderen gefiorven zyn, beloopt het getal der overleden Kinderen van 1790 maar 696, zoo dat er in het afgeloopen jaar 743 Kinderen minder overleden zyn,dan in het vorige, het welk waarfchynlyk moet toegefchreven worden aan de Kinderziekte, die in het Jaar 1789 zulk een meerder getal heeft weggerukt.
Het getal der Geftorvenen is gezveest :
In 1783 1797 j I787 i63°
1784 1748 1788 180S
1785 l8ió I 1789 2356 178Ö 1812 | 1790 1472
Oostzaandam. Alhier zyn in 't jaar 1790 gebooren 115 Zoonen en 95 Dochters : hier onder 7 doodgeboorenen, en % paaren Tweelingen. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 58 Dochters, en 43 Zoonen;
A 4 hier



8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
hier onder 2 bejaarden. In de bovengemelde Kerk. 49 paaren ten huwelyk afgekondigd. De overledene zyn 45 Mans- en 58 Vrouwsperfoonen, en 60 Kinderen beneden de 12 Jaaren.
Westzaandam. Geboren 100Zoonen, 78 Dochters: hieronder 8 Doodgeboren, en 1 paar Tweelingen. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 57 Zoonen en 50 Dochters. In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigt 51 paaren. De overledenen zyn 41 Mans- 48 Vrouwsperfoonen en 78 Kinderen beneden de 12 Jaaren.
Oostzaan. Geboren 22 Zoonen en 17 Dochters. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 21 Zoonen en 16 Dochters. In de bovengem. Kerk ten huwelyk afgekondigd 13 paaren. De Overledenen zyn 13 boven, en 15 beneden de 12 jaaren.
K 0 0 g. Geboren 34 Zoonen, 25 Dochters, waaronder 4 Doodgebooren. Geltorven 34 Bejaarden, cn 40 Jonge. In de Gereformeerde Kerk gedoopt ld Zoonen en 11 Dochters: In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd 18 paaren.
Wormerveer. In de Gereformeerde Kerk gedoopt 13 Zoonen, en 19 Dochters. In de bovengemelde Kerk ten huwelyk afgekondigd 15 paaren. De overledenen zyn 12 iVJannen, 13 Vrouwen en 22 Kinde-



JAARBOEKEN, January, 179I. §
deren. Geboren 35 Zoonen, 32 Dochters en 7 Doodgeboorenen.
Zaandyk. Geboren 35 Zoonen en 23 Dochters. Geltorven 'io Bejaarden en 14 Kinderen, in de Gereformeerde Kerk ren huwelyk afgekondigd 14 pnaren. De gedoopten iti de bovengemelde Kerk 18 Jongens en 13 Meisjes.
Oudewater. In 't afgelopen Jaar i7 .jo is alhier het getal der Gedoopten eo Geftorvenen aldus:
Gedoopten in de Hervormde Kerk.
Jongens 29
Meisjens , . 23
In de -beid-e Roomfcbe Kerken,
Jongens. ..... 23
Meisjens 26
49
Dus te zamen 101 Kinderen.
Geftorvenen.
Bejaarden 50
Kinderen 38
'88 Perfoonen. Utrecht.



io NIEUWE NEDERLANDSCHE
Utrecht. In het voorleden Jaar 179a zyn binnen deze Stad overleden 466 bejaarde Perfoonen en 349 Kinderen, 7 Lyken van andere plaatfen ingevoerd, dus te zamen begraven 821. In het jaar 1789 was het getal der Geftorvenen 1287, dus nu merkeiyk minder. Van het Stadhuis zyn afgekondigd 79 paaren en in de Gereformeerde Kerken de Huwelyks Geboden van 255 anderen afgeleezen.
Leeuwarden. In het reeds afgeloopen Jaar 1790, zyn alhier in de Nederduitfche Gereformeerde Kerken Gedoopt 162 Zoons en 187 Dochters,te zamen 349 Kinderen. Zie hier de Lyst der Gedoopten:
Zoonen. . Dochters
In January . 14 . 19
February . . 13 . .21
Maart . . 15 « . 25
April . ,üi . . 20
Mei . ia 14
Juny . . 15 . . 20
July . .13 . .11
Augustus .15 . 11
September 13 . . 10
Oétober 10 -9
November . 9 10
December .12 . 17
16a 187
f Te



JAARBOEKEN, January, 1791. 11
Te zamen 349 Kinderen , waar onder viermaal Tweelingen. Nog vier bejaarde Vrouwsperzonen-
' Ook zyn Kerkelyk afgekondigd 187 paaren, waar van alhier in de Kerken zyn getrouwd 143 paaren, buiten de Stad 41 paaren, en voor den Gerechte dezer Stad 3 paaren. Ook nog 5 paaren, die op andere plaatfen hunne Kerkelyke afkondigingen hebben gehad + en op vertoonde verklaringen van daar, alhier getrouwd zyn.
Groningen. In 't afgelopen jaar zyn hier geftorven 602 perfonen. Het getal der Gedoopten is 647, en der paaren, welker huwelyk is afgekondigd, 258.
HOLLAND.
Dordrecht.
By de Regeeringen der Steden Dordrecht, Delft, Amfteldam en Rotterdam, zyn Publicatien gedaan, waar by wordt geboden:
„ Dat van den 1 April 1791 en voortaan, „ geen Couranten, Gazettes of foortgely-
ke Gefchriften , onder wat naam zulks „ zouden mogen weezen, binnen die Steden „ en Jurisdictiën van dien zullen mogen wor,, den gedrukt, verkogt of gedivulgeert, „ dan na dat de Schryvers of Uitgeevers van
„ de-



12 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dov
DRECH1
dezelven, permisfie daartoe aan Heeren .„ RegeerendeBurgemeesteren zullen hebben ,, verzocht, en van Hun Ed. Gr. Achtb. „ bekomen, offchoon zy al zodanige per„ misfie van de Magiftraat der Plaats , al,, waar dezelve Gefchriften gefchreeven, ge„ drukt of uitgegeeven worden , mogten
hebben bekomen."
„ Dat mede van nu voortaan, wanneer „ bevonden mogt worden, dat in eenige
Couranten ,Gazettes of andere Gefchriften, „ eenige ljefive of fteekende Periodes waren „ geïnfereerd, door welke eenige aanftoot
aan gekroonde Hoofden, hooge Perfo„ naadjen ot anderen , van welke Staat of „ conditie die zouden mogen zyn, zoude ., kunnen worden gegeeven, het drukken en „ uirgeeven van zodanige Gefchriften aan„ Ronds voor altoos zal worden verboden, „ en de permisfie, wanneer zulks na het „ verleenen van dezelve mogt gefchieden , „ aanftonds zal worden ingetrokken, alles „ onverminderd de ftraffe, by bun Edele „ droot Mogende Placaat, daar tegen ge. „ ltatueert"
„ Verbiedende Hun Ed. Groot Achtb. „ dienvolgens aan alle Boekdrukkers , n Boekveiftoopers, Boekbinders, Koffy„ fcher.kers , Logementhouders, Socie„ ttithouders, Herbergiers, Tappers, of „ andere dergelyke Neeringdoende Lieden
binnen die Steden endeszeifs Jurisdiétien, „ eenige Couranten of foortgelyke Schrif.
ten, onder welken naam zulks ook zou-
„ dc



JAARBOEKEN, January, 1751. 13
de mogen wezen, waar van het druk„ ken, uitgeeven of divulgeeren door Hee-
ren Burgemeesteren dier Steden niet zal ,, zyn gepermitteerd, voor te hangen, nog
ter leezing leggen of te geeven, zullende „ dezelve gehouden zyn de exemplaaren „ van zodanige niet gepermitteerde Coi>
ranten, welke aan hun gezonden of ter „ hand gefteld zouden mogen worden,zon„ der eenig verzuim, te Hellen in handen „ van den Heer Hoofd Officier dier Ste„ den, alles op verbeurte van eene boete ,t van 50 Gl. voor de eerlle reize, joo Gl. „ voor de tweede reize, en fufpenfie van ,, derzelver Neering voor altyd, voor de
derde reize."
„ Wordende voorts ook wel expresfelyk verboden, hetomloopen, het beltellen, „ en rondbrengen van zodanige niet geper„ mitteerde Couranten, of foortgelyke Ge;, fchriften, op poene van arbitraire cor„ reftie," enz.
Haarlem.
Het is bekend, hoe zwaare Mist op ouden jaars avond, den laatften December 1790, in veele Steden heeft plaats gehad, welken in zommigen, voor al te Amfteldam, aan verfcheidene menl'chen, welke de duisterheid deedt in 't water lopen, het leven gekost heeft. Dit onheil heeft ook in deze Stad plaatsgehad, en gelegenheid gegeven
tot
Dordrecht-



i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Pub Lomtrendongelukken door Mist.
tot deze Publicatie, welke Donderdag de» 6 January is afgekondigd.
TUIyne Heeren vatt den Gerechte der Stad Haarlem, met het uiterfte leedwezeu en de grootfte aandoening vernomen hebbende, de beklaagelyke en droevige ongelukken aan veele Perfoonen binnen deze Stad op den 31 December laatstleden, des avonds overgekomen, ja zodanig, dat zommfgen van die Ongelukkigen in 't Water gevallen zyn, en daardoor het leven verloren hebben; en in achting genomen hebbende , dat die onheilen door een zeer buitengewoone en zwaaren Mist zyn veroorzaakt, en, niettegenftaande diergelyke Verfchynfels zelden voorkomen, het echter van die evenementen zyn, waaraan men daaglyks is bloot gefteld; hebben hun Ed. Achtb. na Deliberatie, en niets meer verlangende dan de goede Burgery en ingezetenen deezer Stad zo veel in hun is, voor diergelyke droevige rampen te beveiligen, ten minften hun daarin te
femoet te komen, goedgevonden en verftaan, alle iurgers en Ingezetenen deezer Stad, zond r onderfcheid, by deze op het ferieufte te verzoeken en aantemaanen , omme, by onverhoopt geval van diergelyke zvvaare Mist, by den avond , hunne Huizen van binnen of van buiten te ve ligten, of Kaarsfen of ander Ligt op de floepen voor hunne Huizen tc plaatfen; enz.
By het tweede Collegie van Teilers Fonlatie alhier, is, met goedkeuring der Heeren Beltierderen, 't volgende voorftel, tot ;ene Pr ys vraag in de Hiftoriekunde, voor Jen jaare 179* > ter verkryging van den jouden Eerpenning derFondatie, bepaald:
Daar



JAARBOEKEN ; January, 1791. ij
Daar 't zeker is, dat de invloed van Godsdien/lige denkbeelden en leerflelzels ■de allerflerkfte dryfveeren verjchaft, die immer de Hchaams en zielsvermogens der der menfchen in werkzaamheid kunnen brengen, en die hen tot zeer buitenge* wene pogingen, zo edele, als onedele, hebben aangefpoord, hoe zal men dé Kerklyke Gelchiedenisfen, welken ons een verflag getven van dusdanige Godsdienstige begrippen, en derzelvcr invloed tip de maaijchappy, 't bestin zulk een oogpunt plaat/en, dat dezelven door het ophelderen van goede en kwaade gevolgen van zekere begrippen , onze menfchenkennis bevorderen ? zvaartoe deeze ivee~ tenfehap der Kerkelyke Gefchiedenisjen zo byzonder gefchikt Jchym.
pe andwoorden moeten, 't zy in de Latyn^ fche, 't zy in de Nederduiüche, of Frahfche Taaien, leesbaar gefehreeven, op dè gewoone ,wyze, worden toegezonden aan Teylers Fondatie Huis te Haarlem, voor, of uiterlyk op den eerften April van 'è volgende Jaar 1792.
Nog ziet men deze bekendmaking, welké der liefdadigheid befiendig by voortgang tot eere ftrekt.
/^ommisfarisfen over het Vaderlandfche Fonds, ter *~ aanmoediging van 's Lands Zeedienst, opgerigt ih den Jaare 1781, zullen op Maandag, den 31 B }a-
lem.



ie NIEUWE NEDERLANDSCHE
haarLEM*
January 1791» 's morgens ten 10 uuren, in het St. Pieters Gasthuis te Amiïerdam, en op Saturdag, den 5 February, 'smiddags ten 12 uuren, ten huize van den Makelaar Dirk JVyiiands, te Haarlem, betaaling doen van de toegelegde Gratificatiën aan de Weduwen van de Zeelieden,. in dienst van den Lande gefhenvdd of verongelukt; alsmede aan de verminkte Zeelieden , die in het gemelde Fonds zyn aangenomen.
Delft.
Den 28 dezer maand is alhier het navolgende afgekondigd:
T\e Heeren van de Weth der Stad Delft, in er*^ vaaringe gekomen zynde, dat verfcheide Courantiers, en andere Schryvers van nieuwstydingen, in hunne gefchriften, van tyd tot tyd niet alleen onwaarheden Hellen, maar ook zich veroorloven aanmerkingen te plaatfen, 't zy van hun zeiven, 't zy uit andere binnen- of buitenlandfche papieren overgenomen, die dikwils fchoon onder bedekte en dubbelzinnige termen voorgefteld, zeer lasfief zyn voor Vorften, Regeeringen en Leden van dien, en gefchikt, om den Leezers verkeerde denkbeelden inteboezemen, en zulks, niettegenftaande by onderfcheiden Placaaten van den Lande, daar tegen te meermaalcn is voorzien; Zoo is 't, dat we!» gemelde Heeren van de Weth, ten einde de Courantiers en andere nieuwsfchryvers te beter tot hun plicht te houden, en mee 'er daad te doen gehoorzamen Hun Ed. Gr. Mog. Placaat van den 9 December 1702, het welk expresfelyk verbied, dat geen Couranten, Gazettes of andere Nou„ velles, onder wat naam zulks zoude mogen „ wezen, gedrukt, verkocht en gedivulgeert mo„ gen worden, zonder daar toe te hebben beko-
„ men



JAARBOEKEN, January, 1791. 1?
n„ ffien permisfie van de Magiftraat van de plaats haarer reddende, en zodanige permisfie beko„ men hebbende , in dezelve eenige gekroonde ,, Hoofden, uitheemfche hooge Perfonagies, of anderen van wat ftaat of conditie die zouden m<9,, gen zyn, eenigen den minften aanftoot te geeven, op poene van arbitralyk en na exigentie van zaaken, aan den lyve zullen worden gecorrigeert en geflraft;" hebben goedgevonden en vérftaar» te ftatueeren by deeze, ;zoo als Hun Ed. Gr. Achtb. ftatueeren by deezen:
Dat van den 1 April 1791 en voortaan, geen Couranten, Gazettes, of foortgelyke gefchriften, onder wat naam zulks zoude mogen weezen, binnen deeze Stad en Jurisdictie van dien zullen mogen worgden gedrukt, verkocht of gedivulgeert, dan na dar. de fchryvers of uitgeevers van dezelven4 permis* lïe daar toe aan Heeren Regeerende Burgemeesteren zullen hebben verzocht, en van Hun Ed. Gr. Achtb. bekomen, offchoon zy al zodanige permii* fie van de Magiftraat der plaats , alwaar dezelve gefchriften gefchreven , gedrukt of uitgegeeven worden, mogten hebben bekomen.
Dat mede van nu voortaan, wanneer bevonden mogt worden, dat in eenige Couranten, Gazettes, of andere Gefchriften, eenige lsefive of fteekende Periodes waren geïnfereerd, door welken eenigen aanftoot aan gekroonde Hoofden, hooge Perfonagies» of anderen, van welke ftaat of conditie die zouden mogen zyn, zoude kunnen worden gegeeven, het drukken en uitgeeven van zodanige Gefchriften, aanftonds, voor altoos zal worden ver* boden, en de permisfie, wanneer zulks na het verkenen van dezelve mogt gefchieden , aanftonds zal worden ingetrokken ; alles onverminderd de ftraffen, by Huü Ed. Gr. Mog. bovengemeld Placaat, daar tegen geftatueerd.
Verbiedende Hun Ed. Gr. Achtb. dienvolgens aan alle Boekdrukkers, Boekverkoopers, Boekbin» B % ders,
Delft.
Pubh omtrend Nieuw stydingerienz.



iS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Delft.
Publ.
omtrenc Nieiiwstydingeienz.
'sGra-
ders, Coffyfchenkers , Logementhouders , Socïe» teithouders. Herbergiers, Tappers,of andere diergelyke Neringdoende Lieden , binnen deze Stad» 'en derzelver Jurisdictie, eenige Couranten of foortgelyke Schriften, onder welken naam zulks zoude t mogen weezen, waar van het drukken, uitgeeven, of divulgeeren, door Heeren Burgemeesteren dezer Stad niet zal zyn gepermitteert, voor te hangen, noch ter leezing te leggen, of te geeven, zullende dezelven gehouden zyn, de exemplaaren van zodanige niet gepermitteerde Couranten, welken aan hun gezonden of ter hand gefteld zouden mogen worden, zonder eenig verzuim, te ftellen in handen van den Heer Hoofd Officier deezer Stad, alles op verbeurte van een boete van ƒ 50 : o : o voor de eerfte reize, ƒ 100 : o : o voor de tweede reize, en fuspenfie van derzelver Neering voor altyd, voor de derde reize. Welke boeteBs zullen worden geappliceert, voor een derde ten behoeve van den Aanbrenger, voor een derde ten behoeve van den Heer Hoofd Officier, en voor het overige een derde, ten profyte van de Kamer van Charitaten dezer Stad.
Wordende voorts ook wel expresfelyk verboden, het omlopen, het beftellen , en rondbrengen van zodanige niet gepermitteerde Couranten, of foortgelyke Gefchriften, op pcene van arbitraire correctie.
Aldus gedaan en gearrefteerd by opgemelde Heeren van de Weth der Stad Delft, den 28 January 179I5 en na het luiden van de groote Klok van het Raadhuis gepubliceerd ten zeiven dage»
In kennisfe van my Secretaris.
T. G. MAIZONNET.



JAARBOEKEN, January, 1791. 19
'sGravenhage.
Den eerften dag van dit Jaar hebben alle de Buitenlandfche Gezanten, volgens Jaarlykfche gewoonte, de Nieuwjaars pligtsplegingen afgelegd by de Heeren voorzittende Leden van de Algemeene Staaten en Raad van Staate, als ook by de eerfte Staats-Amtenaaren dezer Provincie. Ook is het Stadhouderlyke Huis, door gemelde Gezanten, mitsgaders de Leden van de Hooge Regeering, en andere voornaame Perfonen, begroet geworden.
; De Commisfie van de zaken, die het Zeewezen aangaan, beftaande uit de Heeren Raad. penfionaris, de Fiscaals vanTeylingen en van der Hoop, en uit de Admiraals Reynst, Zoutman en van Kinsbergen, zyn door den Heere Stadhouder byeen geroepen, om met dezelve te raadplegen over de bepaling van een vast Corps de Marine of Zee - Krygsvolk.
De Keizer van Marokko, heeft aan Hun Hoog Mogende gefchreven den volgenden Brief:
„ In naam van den Barmhartigen, den „ ontfermenden God.
„ Daar is geen magtnoch kragt, dan by „ den Grooten, den Hoogverheven God.
„ Van den Dienaar des Grooten en Eeu«j wig geprezen Gods, Mohammed Al Mohdi f, Al Tezid, Bevelhebber der Gelovigen,
God bevestige zyn ftand. Amen.
B 3 „ Aan
's Gra-
VENHAGE.



20 . NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage,
Aan de Grootmagtige Regeerders der „ Nederlanden. Vrede zy over allen, die „ den regten weg volgen.
„ Weet, dat wy, door onzen Minister, Omar Ben Boiifadreky onderricht zyn, dat „ hy, ten tyde van zyn verblyf in Ulieder
Land, als Ambasfadeur van Zyne Maje„ fteit, onzen Vader, Zaliger gedachtenis,
op zich genomen had, om voor Ulieden „ te verzoeken de Haven van Agadar (Si. „ Cruz) weke, wegens deszelfs nadere ge-
tegenheid by Ulieder Land, tot eene be„ kwaame Commercieplaats dienen zoude,
„ Wy hebben dan nu befloten Ulieden dit
verzoek toeteftaan. Zendt derhalven een „ Ambasfadeur en een Conful, welke de
plaats van den tegenwoordigen Conful „ vervangen. Zendt ook eenige Kooplieden,
want wy hebben zommigen onzer Dienaa„ ren insgelyks naar Jgadar laten gaan ,
om zig aldaar by uwe Kooplieden ter
neder te zetten. Vaart wel.
„ Gefchreven den 26 der maand Sofar , „ van het Jaar 1205, (in November 1790)."
Amsteldam.
Het uiteinde van het jongst afgelopen jaar 1790,heeft hier eene treurigegedagtenis nagelaten , door eene zo zeldzame als in derze!» ver gevolgen ongelukkige Mist, welken op oudenjaars avond van half zes tot tien uuren betrok, zo fterk als by menfchen geheugen nog nooit was gebeurd. Op zeer veele
plaat-»



JAARBOEKEN, January, 1791. 21
plaatfen dezer overal met gragten doorfneden Stad, zyn zeer veele menfchen in het water geraakt, van dewelke wel verfcheiden door vaardige hulp der Inwoners zyn ge. red, doch de groote bezwaarlykheid daarvan, de beste menschlievende pogingen veelal verydelende, zyn er een aantal ellendig verdronken. In het Gasthuis zyn 16 Lyken iugebragt, en nog even zo veelen zyn als vermist aangegeven, die vervolgens nu en dan zyn opgevischt. Weldra was de Menfchenliefde gereed , om maatregelen te beraamen ter voorkominge van diergelyke, hoewel zeldzaam voorvallende, ongelukken. Men zag dan fpoedig door den druk alge* meen gemaakt, dit navolgend
BERICHT.
De ongelukken, door t'e hier ter ftede op den 31 December laatstleden plaats gehad hebbende Mist, veroorzaakt, hebben te veel indruk op de harten der Inwoonderen dezer Stad, gemaakt, dan dat dezelve geen aanleiding zouden hebben gegeeven tot verichillende Ontwerpen , om diergelyke Ongelukken in vervolg van tyd voortekomen. Da onderftaande hebben de goedkeuring van veele aanzienlyke Ingezetenen dezer Stad weggedragen , ge]yk door de Tekeningen op verfcheidene eensluidende affchriften genoegzaam is gebleeken.
Het eerfte is alleen voor zulke Ingezetenen, welke Perceelen op de Grachten dezer Stad in eigendom bezitten, en zig door de Ondertekening van het zelve, tot het maaken der Balluftrades voor deze Perceelen, bereidwillig willen tonen.
Het afidere voor dezulken, welke geene zodanige Perceelen bezittende, en in overweging van het B 4 on-
Am-
steldam.



Amsterdam.
Middelen tot hoe ding van on gelukket door Mist.
22 NIEUWE NEDERLANDSCHB
onvermogen van veele Eigenaars van Perceelen op mindere Grachten, zich, tot hunne onderüeuning^ tot het fourneeren van de achter hunnep naam te Hellen fommen willen verplichten; kunnende hetzelve ook door Eigenaars van Perceelen, welke, buiten de Balluftrades voor hunne Eigendommen» nog tot dit nuttig ontwerp door eenige Gelden willen contribueeren, worden getekend,
!
Copie.
Wy Ondergetekende Burgers en verdere Inwoonders dezer Stad, mitsgaders EigeDaars van Perceelen op re Grachten in dezelve gelegen, doorde ondervinding van een reeks van Jaaren gezien hebbende, dat by zwaare Mist en donker weder de Ingezetenen dezer Stad aan de draevigfte ongelukken zyn blootgefteld, waar van de op den 31 der afgelopen maand December hier ter Stede plaats, gehad hebbende Mist, en het daardoor in 't water vallen cn verdrinken van een aantal Ingezetenen dezer Stad, op nieuw de ontegenfprekelykfte bewyzen heeft opgeleverd; en overwogen hebbende, of 'er geen middelen konden worden uitgevonden , om zulks in vervolg van tyd voortekomen; is ons na een ryp overleg hiertoe het gefchikst voorgekomen , het plaatzen van Balluftrades langs de Grachten dezer Stad , voorzien van zodanige Slagbomen als nodig zyn ter voorkoming van het ftremmen of ber zwaarlyk maken van het losfen enopflaanvan Koopmans Goederen, en blusfchen van Brand als anderzins.
Genegen om mede te werken, tot alle die middelen, dje eenigzints mogen ftrekken tot confervatie van het leven en de gezondheid onzer Natuurgenoten cnMer deburgeren, en vertrouwende, dat dit ons voorbeeld door onze verdere Mede-Ingezetenen zal worden gevolgd , verklaren wy hier mede bereid te zyn voor onze kosten Balluftrades voor de ons toeko« mende Perceelen op de Grachten depzer Stad ge-



JAARBOEKEN, January, 1791. 23
legen, te maken, en zulks op zodanige wyze, als de Al Edele Groot Achtb. Heeren Burgemeesters en Regeer- sx] ders dezer Stad. het gefchiktst zullen oordeeien.DA Amfteldam 11 January 1791, en volgende dagen.
Mi
Wy Ondergetekende Burgers en Inwoonders de- ho zer Stad, door de ondervinding van een reeks van va Jaaren gezien hebbende, dat by zware Mist en ge donker Weder, de Ingezetenen dezer Stad aan üe do droevigfte ongelukken zyn blootgefteld, waarvan de u op den 31 van de afgelopen maand December bier ter Stede plaats gehad hebbende Mist, en het daar door in 't water vallen en verdrinken van een aantal Ingezetenen dezer Stad, op nieuw de pntegenfpreekelykfte bewyzen heeft opgelevert, en overwogen hebbende, of 'er geen middelen konden worden uitgevonden, om zulks in vervolg van tyd voortekomen, is ons na een ryp overleg, als hier toe het gefchiktst voorgekomen, het plaatzen van Balluftrades langs de Grachten dezer Stad, voorzien van zodanige Slagboomen , als nodig zyn ter voorkoming van het ftremmen of bezwaarlyk maken van het losfen of opflaan van Koopmacs Gorderen, en blusfchen van Brand, als anderzins.
Verder gezien hebbende de bereidwilligheid niet welke ziclr vcrfcheiden onzer Medeburgeren , welke Perceelen op de Grachten dezer Stad in Eigendom bezitten, tot het maken van Balluftrades voor deze Perceelen aanbieden, en genegen zynde dit heilzaam middel ter confervatie van het leven en de gezondheid onzer Natuurgenoten en Medeburgeren door dadelyke blyken, zo veel in ons is, te helpen bevorderen; verklaren wy hier mede bereid te zyn tot onderfteuning van dezulke onzer minvermogende Medeburgeren, welken Perceelen pp de mindere Grachten dezer Stad in eigendom toebehoorende zyn, en welke het maken van Baljuftrades tot een te groot bezwaar zoude ftrekken, te fqurneeren, eens, zodanige fomme als door ïeB 5 de?
r-
M.
Me,
tot ',ding n on~ tukken or ist%



24. NIEUWE NEDERLANDSCHE
.Am-'
STELDAM.
der van ons achter onze naamen is gefield, betaalbaar ter reqaifitie en aan Heeren Commisfarisfen, hiertoe door de Wel Ed. Groot Achtb. Heeren Burgemeesteren en Regeerders dezer Stad te benoemen, verder vertrouwende op de menscblievendheid der Inwooners dezer Stad, om ons ia de uitvoering van ons oogmerk zo veel in hun vermogen is, behulpzaam te zyn.
Amlteldam n January 1791.
De Intekening gefchied ten Huize van
Jan Scherenberg, op de Heeregragt, over de Beulingfluis, *s morgens van 9 tot 1 uuren.
Chr.P. Schacht, Med. Dotter, in de Kal verflraat, over't Klooster, van 12 tot 2è uuren.
J.J.A.Gogel, op een daartoe gefchikteKamer, op 't Water over de Papenbrug, van 9 tot 1 uuren.
En H. Gartman, Boekverkoper in de Kalverllraat.
Egter heeft dit ontwerp geen gevolg gehad; dog de Heeren van den Gerechte deeden op den 28 dezer maand de navolgende Notificatie.
"Vjyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, confidereerende de menigvuldige on»
fel ukken aan verfcheidene Burgers, Ingezetenen en nwoners dezer Stad, door de zware Mist in den avond van den 31 Deeember, laatstleden overgekomen, en in aanmerking neemende de verfchillende heilzame ontwerpen , ter voorkoming van verdere rampen, door menschlievende aangeboden, doch welke alle, om veele inconvenienten , bezwaarlyk algemeen kunnen worden ingevoerd ; hebben goedgevonden en verftaan aan een ieder te notificeeren, dat van nu voortaan de generaale Brandmeester en de Brandmeesteren van alle de Wyken dezer Stad, gelast zyn, gelyk zy gelast worden by dezen, om ter wederzvde van alle de Bruggen en Sluizen , des avonds, 'by opkomende zwaare Mist, Pikblakers en brandende Toortzen te plaatzen.
Dat



JAARBOEKEN, January, 1791. 25
Dat ook als dan de Nachtwachts , voorzien j van eenen brandenden Lantaarn of Toorts en met s hunne Dreggetjes, ter redding m het water gevallenen, langs alle de Grachten dezer Stad hunne rondens zullen doen. En ver-1 niaanen voorts een iegelyk om in zodanig een, eeval, voor het huis door hem bewoond, door/; brandende Toortzen, Kaarsfen, Lantaarns, of an- v derzins, de voetpaden dezer Stad te verlichten,^ en langs de Grachten touwen (daar toe by de re- ƒ fneaive bewoners der huizen in voorraad gereed, te houden,) van den eenen boom aan den anderen ter hoogte van drie a vier voet, te fpannen, of anderzins alle zodanige heilzaame middelen in het werk te ftellen.als een ieder ten nutte van zynen Medemensch, het meest raadzaam zal oordeelen.
Aldus gearrefteert den 27 January 1791:, pre eatibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem cZeS'Zeker, Hoofd Officier, alle de Heeren Burgemeesteren, en alle de Heeren Schepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 , prefentibuf den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Sm CorneTis^acker , Hoofd-Oüicier , den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst 2c Burgemeefter, en de Heeren. Seba^aan van NÖoten Jansz.en Mr. PUier Elias, Prafideerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P. S. D E D E L.
Gelvk te Dordrecht en Delft, zoo is ook hier, omwend de Nieuwstydingen, deze Publicatie, op den 27 January i700,afgekon. digd.
A Izo myne Heeren van den Gerechte der Stad A Amfterdam, in ervaring gekomen zynde , da verfcheidene Courautiers en andere Schryves-.va
lM-
rEL-
AM.
\fotific. ot ycroedinganramen door list
'IZ.



Amstel-
dam.
Public, omtr. dt Nieuwszydin§en enz
i
< t
1 c r I
25 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Nieuwstydingen, in hunne Gefchriften, van tyd tot tyd, niet alleen onwaarheden ftellen , maar ook zich veroorloven aanmerkingen te plaatzen, 'c zy van hun zeiven, 't zy uit andere binnen-of buitenlandfche Papieren overgenomen , die dikwyls Schoon onder bedekte en dubbelzinnige termen voorgefteld, zeer tefief zyn voor Vorften , Regeeringen, en Leden van dien, en gefchikt om de leezers verkeerde denkbeelden inteboezemen en zulks, niet tegenftaande by onderfcheiden Placaaten van den Lande, daar tegen te meermaalen is voorzien.
Zo is 't, dat myne Heeren voornoemt, ten einde de Courantiers en andere Nieuwsfchryvers te beter tot hunnen pligt te houden, en met de daad te doen gehoorzamen Hun Edele Groot Mogende Placaat van den 9 December van den Jaare 1702 het welk expresfelyk verbiedt, „ datgeene Couranten, Gazettes, of andere Nou velles, onder wat „ naam zulks zoude mogen weezen , gedrukt „ verkogt en gedivulgeert mogen worden, zonder ,, daar toe te hebben bekomen permisfie van de „ Magiftraat van de plaats hunner refidentie en ,, zodanige permisfie bekomen hebbende , in de„ zelve eenige gekroonde Hoofden, Uitheemfche „ Hoge Peifonagien, ofte anderen, van wat ftaat „ of conditie die zouden mogen zyn, eenige de „ minfte aanftoot te geven ,op pcene van arbitrai„ lyk, en naar exigentie van zaken, aan den lvve „ te zullen worden gecorrigeert en geftraft;" nebjen goedgevonden en verftaan te ftatueeren, zo als Hun Edele Achtbaare ftatueeren by deezen:
Dat van den 1 April 1791 en voortaan' geen .ouranten, Gazettes, of foortgelyke Gefchriften >nder wat naam zulks zoude mogen wezen binnen leze Stad en Jurisdictie van dien, zullen' mogen rorden gedrukt, verkogt of gedivulgeert, dan na at de Schryvers of Uitgevers van dezelve, pernsfie daar toe aan Heeren Regeerende Burgemeessren zullen hebben verzogt, en van Hun Edele
Groot



jaarboeken, january, 1791. 27
Groot Achtbaare bekomen, offchoon zy al zodanige permisfie van de Magiftraat der Plaats, al-, waar de voorfz. Gefchriften gedrukt, gefchreeven, of uitgegeeven worden, mogten hebben bekomen.
Dat mede, van nu voortaan, wanneer bevonden \ mogt worden, dat in eenige Couranten, Gazettes, of andere Gefchriften, eenige laslive of ftekende periodes waren geïnfereerd, door welke eenige aanftoot aan gekroonde Hoofden , Hooge Perfonadien of anderen, van welken ftaat of conditie die zouden mogen zyn, zoude kunnen worden gegeeven, het drukken en uitgeeven van zodanige Gefchriften aanftonds voor altoos zal worden verboden , en dö permisfie, wanneer zulks na het verleenen van dezelve mogt gefchicden, aanftonds zal worden ingetrokken ; alles onvermindert dc ftraffen by Hun Edele Groot Mogende bovengem. Plaeaat, daar tegen geftatueerd.
Verbiedende Hun Edele Achtbaare 'dienvolgens aan alle de Boekdrukkers, Boekverkopers, Boekbinders, Koffyfchenkers, Logementhouders, Sociteithouders, Herbergiers, Tappers, of andere* dergelyke neeringdoende Lieden , binnen deze Stad en deszelfs Jurisdictie, eenige Couranten of foortgelyke Schriften , onder welken naam zulks ook zoude mogen wezen, waar van 't drukkens uitgeeven, of divulgeeren, door Heeren Burgemeesteren dezer Stad niet zal zyn gepermitteerd, voor te hangen, noch ter leezing tc leggen of te geeven; zullende dezelve gehouden zyn de exemplaren van zodanige niet gepermitteerde Couranten , welke aan hun gezonden, of ter hand gefield zouden mogen worden, zonder eenig verzuim, te ftellen in handen van den Heer Hoofd-Officier dezer Stad, alles op verbeurte van een boete van ƒ 50 : o ; o voor de eerfte reize, ƒ 100 : o : o Voor de tweede reize, en fuspenfie van derzelver neering, voor altyd, voor de derde reize: welke boetens zullen worden geappliceerd voor een derde
tea
Am-
stel.*1 3 am,
°ublic. mtr, dé Nieuwstydinlen uiz.



Amsterdam.
Public, emir. di Nieuwstydingen enz.
28 NIEUWE NEDERLANDSCHË
ten behoeve van Aanbrenger, voor een derde ten behoeve van den Heer Hoofd - Officier , en voof een derde ten behoeve van de Nederduitfche Gereformeerde Diaconie Armen dezer Stad.
Wordende voorts ook wel expresfelyk verboden het omloopen met, beftellen cn rondbrengen van zodanige niet gepermitteerde Couranten, of foortgelyke Gefchriften» op pcene van arbitraire cor» reclie.
Aldus gearrefteert den 27 January 1791, prasfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer JVIrWillem Comelis Backcr, Hoofd - Officier , alle de Heeren Burgemeesteren, en alle de Heeren Schepenen.
En gepubliceert ten zeiven dage, praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis hacker, Hoofd - Officier, den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst, &c. Burgemeester, en de Heeren Sebastiaan van Noot en jansz., en Mr. Pieier Elias, Prasfideerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P, S. D E D E L»
Wy hebben in onze N. Nederl. Jaar. boeken van het voorgaand jaar 1790, bi. 2051 en volgg. een Rapport medegedeeld der Commisfie van de Staten van Holland en Westvriesland, tot de zaken der O. Ind. Maatfchappy, ter vergadering van Hun Ed. Gr. Mog. ingezonden, op den 8 July 1700. De zelfde Commisfie, beftaande uit de Heeren Jr. G. J. Doys van der Does, Heer van Noordwykj Mr. P. H. van de Wall; Mr. J. Rendorp, Heer van Marquette ; en
Mr.



JAARBOEKEN, January, 29
JVlr. H. van Snaaien, Jz., hebben omtrend den ftaat der Oost-Indifche Maatfehappy, nog een nader rapport, op den 21 January 1791 ingezonden, aldus luidende:
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
Zedert U Ed. Groot Mog. in ons hebben goedgekeurd de keuze,vaa Zyne Doorluchtige Hoogheid , als Gecommitteerdens tot de zaken der OostIndifche Maatfehappy, en wy op den 8 July laatstleden van onze voorlopige verrigtingen verflag hebben gedaan, hebben wy niet opgehouden ons te bev!ytigen,om aan hec oogmerk, zo van Hun Hoog Mog« als van U Edele Groot Mogende te voldoen-
Wy hebben ons tot dat einde laten onderrichten van den ftaat der Maatfehappy, en van de beftuuring derzelve zo hier te Lande als in Indiën, en ons verder toegelegd op het uitvinden van middelen, door welke de ingeflopen gebreeken, welken wy van tyd tot tyd ontdekt hebben, kortden worden weggenomen , het beftuur op eenen beteren voet gebragt, en in het algemeen dit kwynend lichaam, zo niet in vorigen bloei herfteld, ten minften uit haare tegenwoordige verregaande ongelegenheid gered te worden.
Wy hebben vermeent,Edele Groot Mog. Heeren! niet langer te moeten uitftellen , U Edele Groot Mog. van onze bevindingen verflag te doen, terwyl, na het afloopen vafide Vergadering van Zeventienen , die thans op Reces gefcheiden is, om in het begin van Maart weder by eikanderen te komen , ons daar van meer byzonder nullen tragten te acquiteeren.
Wy agten het onnodig om U Edele Groot Mog. van nieuws te detailleeren de omftandigheden van zaken, waarin wy, by de aanvaarding van onze Commisfie de Maatfehappy bevonden.
Ge
Am-
5teldam-
Nader
Rapport
derCom-*
iiisfie
vntr* de
0. I.
Comp.



3o NIEUWE NEDERLANDSCHË
Amsterdam.
Nader Rappor, der Commisfieomtr. dc 0, /. Comp.
Genoeg is het, U Edele Gr. Mog. flegts met eëÖ enkeld woord te rememoreeren, dat, toen ter tyd* tot haare provifioneele en momentaneele redding^ geen andere middelen voor handen waren, dan om dezelve door een aahzienlyk fupport van contante" 1 Penningen, ten fpoedigften te onderfteunen.
Ook wérden de redenen, welken wy daar tod bybragten, by U Edele Groot Mog. zo dringende gevonden, dat zelfs die Leden, welke in de geproponeerde geldligtingvan tien Millioenen Guldens. meenden te moeten diffieulteeren , egter zwaarigheid maakten om de Conclufie, by meerderheid daar toe genomen, te contradiceeren.
Wy zouden van de pretieufe attentie van Ü Edele Groot Mog. misbruik maken , indien wy breedvoerig verflag deeden van hét gelukkig fucces dier operatie; want, daar Bewindhebberen mee ons overleg in den beginne van gedagten waren s om, by provifie, niet meerder dan agt Millioefieö Guldens op te nemen, daar was de toeloop en het aanzoek der deelnemers, tegen alle verwagting, zd fterk, dat zy het raadzaam vonden, die gunftige gelegenheid niet te moeten laatenvoorbygaan, maat de reeds bepaalde Som met de nog refteerendé twee Millioenen te amplieereri.
Wy voorzien wel, dat zy, welken op' de wyze van Negotiatie, min gunstige reflcxiengemaakt hebben, al aanftonds hier omtrent zullen remarqueeren: dat a priori aan de gelukkige uitkomst daar van geenzins konde worden getwyfeld,uit hoofde van het favdrab!e,dat daar in voor de deelneemersgelegen was.
Dan, hoe haast zal hét gewigt daar van niet verdwynen, zodra men maar iri opmerking neemt i. Dat deze Negotiatie iii de daad voor de Compagnies finantien minder onereus geweest is, dan zy in den eerften opflag fcheen te zyn; wyl hét ten duidelykfte gedemonftreerd is, dat de Jaarlykfé Renten, en wel geduurende den tyd van agt én veertig Jaaren, niet hdger kunnen bereekend wor-
den



JAARBOEKEN, January, 1791. 31
den, als tegen merkelyk minder dan vi r percent ten honderd.
2. Dat, al ware hét zelve daar mede in dier voege gelegen, egter, in du moment, toen de Negotiatie gearrefteerd werd, de Üitzigteh voor de Confervatie van den Vreede in Europa geenzints zo gunstig waren, als zy kort daarna geworden zyn; en dat het dérhalven ten uiterfien ongepast zoude zyn, om, ex poft factis en van agtercn, dergelyke reflexien te maken; te meer, daar wy alie reden hebben om te twyfelen, óf zy, die daar van het meeste fpreeken, nu nog in ftaat zouden zyn, om zelfs in dit moment, de benodigde Contanten op een voordeeliger voet te bezorgen.
Dan, van meer belang oordeelen het Ü Edele1 Gr. Mog. buiten twyfel, om nu meer van naby te worden geïnformeerd , of deeze tien Millioenen toereikend en voldoende geweest zyn, en verder zyn zullen, om daar mede niet alleen het deficit by onze meergenoemde Misfive opgegeeven , te zuiveren , maar zelfs te voorzien in alle de benodigdheden van de maatfehappy.
Wy hadden wel gewenscht dien aangaande een gunitiger bericht te kunnen geeven; maar daar wy by onze Misfive wegens die calculative bereekéning reeds eenige bekommering te kennén gaven, zo kunnen wy, tot ons leedwezen, voor Edele Groot Mog. niet verbergen, dat dezelve'van nu af aan ook by de uitkomst is bevestigd geworden, en dat reeds tegen het einde van dit Jaar van nieuws een zeer aanmerklyk deficit exteeren zal. — Welk deficit wy niet te min hopen, dat ten minfte voor dit lopend Jaar, uit den boezem der maatfehappy zelve zal kunnen gefuppleerd worden, waar toe wy de middelen in dit Rapport aan U Edele Groot Mog , fummierlyk zullen voordragen.
Dit deficit, Edele Groot Mog. Heeren!' kan nochtans vooreerst eene aanmerklyke vermindering,
c m
hu*.
STERDAM.
Nader
Rapport
derCom-
misfie
mtr. dé
O. ƒ.
Comp*



32 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am- 1 stel- i
dam. !
Nader ,
Rapport
derCom-
misjie
omtr.de
O. I.
Comp.
iet is ook waar, vermeerdering ondergaan, naar naate er, in het jaar 1791 meerder of minder Schepen zullen worden uicgerust, de Repatrfëerenie meer of min gelukkig arriveeren, ryker of minler ladingen aanbrengen , en deze by verkoop hoger of geringer pryzen zullen afwerpen.
Diar doet zig, ten anderen, uit de tydingen uit [ndiën ingekomen, wegens een aanzienlyke vermeerdering in de Producten van Coffy , Zuiker, Peperen Indigo, eene taamlyk welgegronde hoop op, dat de Retouren vry aanzienlyker dan de vorige Jaaren zullen •zyn.
U Edele Gr. Mogende gelieven daar en tegen niet uit het oog te verliezen, dat, indien by hec dijkit gevoegd worden de fomme van / 4935000: o: o welken, op de gearrefleerde Negotiatie van agt Millioenen, in 't jaar 1783 voor den tyd van agc Jaren, zyn genegocieerd geworden, en, volgens den duidelyken inhoud der Obligatien , overeenkomftig de Refolutie van U Edele Gr Mog. van den 5 December 1783, in de maand December aanftaande door de Houders kunnen, en, buiten twyfel, ook zullen worden opgeëischt, als dan ook daar in zal moeten voorzien worden.
Want, fchoon volgens den inhoud der evengemelde Obligatien de gehoudenisfe by omftemcnisfe van voldoening by de Compagnie zoude komen, op U Edele Groot Mogende, zo moet gemelde' Compagnie doch befchouwt worden als de origineels Debitrice.
En wy moeten tot ons leedwezen U Edele Groot Mog. preveniueren, dat by ons geene mogelykheid zig heefc opgedaan , dat de Compagnie aan deze haare verpligting zal kunnen voldoen.
Deze laatüe aflosfing intusfchen voor een oogcnhlik aan een zyde Hellende, en ons by provjfie, alleen bepalende tot het aanmerkelyk deficit , hec welk aan het einde van dit Jaar prefumtivelyk zal plaats hebbes, zo profiuecrc daaruit natuurlyk deze



JAARBOEKEN, january, 33
ze vraag: op welk eene wyze en langs welke we* gen, zal zulks, ten minden bezwaar van Compagnies Financien, kunnen gevonden worden?
Geen gereeder middel zou zekerlyk daar toe voorhanden wezen, dan het gewoone middel van Negotiatie, onder guarantie van U Edele Groot Mogende. — Maar daar het zeer waarfchyniyk zoude kunnen gebeuren , dat verfchekkne Leden van U Edele Groot Mogende, daarin niet gereedelyk zouden conlènteeren, zo (preekt hec van zelf, dat er naar andere middelen moec worden uitgezien, doch die egter van dien aart zyn, dat zy dadelyk, en zonder uitftel, de plaats van eene geldleening kunnen vervangen.
Wy hebben, Edele Groot Mogende Heeren! niet nagelaaten, om, over een onderwerp van zo veel aanbelang, zints een geruimen tyd, onze gedachten te laten gaan; en daar het aan ons is voorgekomen, dat, en eene onverwylde bezuinigingen vermindering van omflug hier te lande, en eene daadelyke en verhaaste Introductie van buitengewoone belastingen in Indien , (door welk- laatfte de verzendingen van contanten uit bet Moederland provifioneel immers voor een groot gedeelte zouden kunnen worden gemenageert,) voornamenlyk in aanmerking behoorde te komen, zo hebben wy bereids, den 14 October laatstleden, van alle de refpective Kameren gerequireert, om ons ten fpoediglten te berigten:
1. Welke middelen, ingeval de Maatfehappy, geduurende den loop van het jaar 1791 zonder nieuwe fournisfementen van Penningen haare zaaken niet zal kunnen aan den gang houden, zouden behooren te worden aangewend, en door welke wegen die buiten confufie zoude kunnen worden gehouden.
2. Of en welke Poinólen van menage en verbetering van Finantie, in alle gevalkn, dade-
C 2 lyk
Am-
STEIa** DAM.
Nader
Rapport
derCom*
mis/ie
omtr% ds
O. I.
Comp.



Amsterdam.
Nader Rappoi der Cm misfic omtr. a O . I. Comp.
34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
lyk werkende, zonden kunm n worden ge?n» troduceert, zo hier te Lande, als in Indien, in de onderfcheiden Departementen, en fpeciaal in hoe ver zouden kunnen worden ingevoert eenige belastingen , als daar zyn
t
. Een Ambtgeld.
Een Hoofdgeld van de Slaaven. s Een Belasting op het Collateraal.
Een Heffing van een 25 of 50 Penning; by wyze van don gratuit.
En deze Poindten met byvoeging van eenige andere, hebben wy zo by dé Vergadering van Zeven, als by de byzondere Kamers, nog aangedrongen by onderfcheidene Misfivens.
Wv hebben aanftonds van ieder der voorfchrecve Kameren wel afzonderlyke antwoorden ontfangen ; doch daar wy in de mees ten derzei ven niec wel hebben kunnen berusten, en dat ook verfcheiden, zo niet alle te kennen gaven, dat deze vraagen niet zo zeer haar ieder in het byzonder, als wel het geheele lichaam der Maatfehappy betroffen, en, naar haare gedagten, by eene Vergadering van Zeventienen zoudt-n behoren te worden onderzogc en gediscutieer:; hebben wy, bij nadere Refolutie, de ingekomen antwoorden aan de laatstgenoemde toegezonden, en dezelve op het ernftigfte verzogt, om de voorgeftelde Vraag Poincten ten fpoedigften te maken tot een onderwerp van haare deliberatien, en ons vervolgens te dienen van derzelver confideratierq en advis.
De Vergadering van Zeventienen hierover en over andere voorname objecten, in de maand December laatstleden in de Prajfidiaale Kamer van Amfterdam vergadert zynde, hebben wy ons mede derwaards begeeven, ten einde, zo veel mogelyk, de deliberatien te helpen befpoedigen, en over de byzondere Poinclien, mee eenige Heeren, uit
der-



JA ARBOEKEN, January, 1791. 35
derzelver midden gecommitteert, in conferentie te treeden.
Wy hebben doch begreepen, dat de middelen, die aangewend konden worden, niet alle te gelyk in het werk konden worden gefield, en onderfcheid moest worden gemaakt tusfehen zodanige, welke daadelyk kunnen worden ingevoerd, en anderen, die niet dan op tyd kunnen werken. — Wy hebben dus met genoegen gezien, dat by de Vergadering van Zeventienen gerefolveerd is s in de deliberatien te volgen, de voornaamfte Poincten aan onze intentie voldoende, en welke vervat zyn in een Schema, daar van by het Bewind geformeert.
Gemelde Vergadering heeft in haare Sesfien, zo Extraordinaire als Ordinaire , welke iaatfte nu onlangs in het begin van deeze Maand geëindigd is, en met den 1 Maart aanftaande weder een begin zullen neecnen, op alle de Poincten, die wy haar hadden voorgefteld, niet kunnen antwoorden; doch wy hebben met genoegen gezien, dat zy met ons in de noodzaakelykheid om voorgemelde Lasten in c)e Indiën in te voeren, volkomen heeft ingeftemd, en ook daadelyk daar toe de beveelen aan de Hooge Regeering laaten afgaan.
Hoe zeer nu de vastgeftelde belastingen in Indiën al aanftonds en geduurende den loop van dit jaar, aan het meergemelde deficit op eene aanmerkelyke wyze zullen tegemoet komen, en misfchien daar door vermindert kunnen worden met eene aanzienelyke fomme, zo zullen ze egter naar ons inzien nog geenzints in alle opzigten fuffieient wezen , om het zelve daar uit geheel te zuiveren.
Wy neemen daarom de vryheid aan U Edele Groot Mogende te rememoreeren , het geavanceerde by ons voorgemelde Rapport van den 8 July 179Q, en toenmaals by hoogstdezelve in deliberatie gehouden middel, te weeten, de guararC 3 tie
Am-
st ijldam.
Nader
Rapport
derCom-
miifie
omtr. de
O. I.
Comp.



3« NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
6teldam.
Nader
Rapport
deröom-
misfit
om'tr. de
O. I.
Comp.
de van de nog ongeconverteerde Recepisfen van Anticipatie Penningen , overeenkomftig het pian van den Heer Raad-Penfionaris, in het vorige jaar gefuppeditcert.
Want, fchoon wy gaarne erkennen, dat de Introductie van het zelve een nieuw bezwaar voor 'sLands financien zoude opleveren, zo gelieve U Edele Groet Mogende daartegen in het oog te houden,
1. Dat er met geen moge'ykheid Penningen tegen eenen gemaatigden Intrest te bekomen zyn.
2. Dat langs dien weg eefls eindelvk het zo haatelyk middel der bandftuidng'zou worden opgeheeven en in vergetelheid geraaken.
3. Dat het bezwaar in de daad van veel minder aanbelang zoude zyn, dan het in den eerften opflag fchynr, nademaal het niet waarfchynèlyk is, dat 'er op de fom van ruim drie millioenen, die zoude kunnen worden gefourneert, meer dan voor de helft zd worden aangebragc , geconfidereert veele van die ongeconverteerde Recepisfen ofaan den band van fideicommis zyn onderhevig, of aan minderjaangen en toezigt behoevende Perfoonen behooren.
Maar met reden zullen U Ed. Gr. Mog. vpn ons vragen, op hoedanig eene wyze zal dan nog het refteerende worden gezuiverd ? Waar uic zal scul+cs worden gevonden?
Wy nemen de vryheid, tot beantwoording van dit gewjgtig voordel te remarqueeren, dat bv aldien die middelen, welke by het Schema kortelyk £yn aangeweezeö, kunnen worden in trein gebragt, en van welken wy in 't vervolg meer byzonder gullen fprceken, als dan van zelve geduurende dit kipend jaar een importante deminude' in het deficit
zal



JAAR30EKEN, January, f791. 37
zal plaats hebben ; geconfiderecrd, om dit eene fleets op te noemen , als dan in het najaar zouden aaterwese blyven , notabele debounement, n wegens den inkoop voor den Eisch yan behoeftens voor Indien, welke in de calculative bereekemneen in uitgaaf zyn gebragt, en te zamen ettelyke Tonnen Gouds zullen bedraagen
Maar waarfchynelyk zuilen U Ed. (jr. Mog. verder vraagen, indion die middelen, op tyd werkende , eens aan zodanige infurmontabele zwarigheden onderhevig bevonden wierden, dat men het gevaarlyk zoude oordeelen, de introductie te hazardeeren , wat dan? „, r„ . ,
Wv willen gaarne erkennen , Ed. ur. Mog. Heeren, dat wy ons in dat geval niet weinig zouden verleegen vinden; dan tiaar wy ons met betet uittaaten eenigermaate durven vleyen, zowenfehen wv'van harten, dat de uitkomst die flikkerende hoop niet geheel zal verydelen, maar ons dat aangenaam genoegen verfchaffen, dat onder Gods Ze%eC de wankelende Maatfehappy, ten minften dil jaar zonder fubfidien, zal kunnen ftaanüe worder
ëeMaarvraagen U Ed. Gr. Mog. vervolgens, ge lvk zy buiten twyfel doen zullen, zyn dar1 de z* ken voor het toekomende gered en herfteld ? Kaï dan de Maatfehappy op den duur ftaande blyven Kan men met eenigen grond zig daar mede vleyen Daar zy zelfs, in dit jaar, niet dan door buiten gewoone Negotiatien en belastingen, op welke z voor het vervolg geene reekening kan maaken, is ti redden geweest. T Dan moeten wy, willen wy ons zelve voor l T?d Gr. Mog. en voor de Poftenter. verant woordelyk ftellen, daar op dit antwoord geeven Dat. zo wanneer 'er g ene middeien vm redres zo dadelyk als op tyd werkende, in trein te breu gen zyn; zo men genoodzaakt is aftezicn van di leenen. welke reeds by het meergemelde Schem * C 4 zï
Amsterdam.
Nader
Rapport
dertom-
inisfie
omir. de
O. ƒ-
Comp.
i
?
i
r »
e a 3



33 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel-
Nader
Rappor
derCotti'
yipfie
omir. dt
O. i,
Comp,
zyn aangeftipt, en van anderen, welke hierna zullen worden opgegeeven; dan moeten, dan mogen wy voor U Ed. Gr. Mog. onze regtmaatige bekommering niet langer verbergen; dan zouden wy ons genoodzaakt vinden , rondborftig aan U Ed Gr, . Mcg. te verklaaren , dat men op middelen bedagc zou moeten zyn, om zo veel mogelyk voortekomen de onheilen, die van den val der Compagnie icbier onaffcheidelyk zyn, enwy zouden als dan ons in de noodzaakelykheid bevinden, om zoveel in ons vermogen is te voldoen aan de verpligting, die wy uit hoofde van de fecreete Refoiuiie van U Ed. Gr. Mogenden van den 23 July op ons hebben genomen.
Hoe zeer wy nu ook de fltuatie van zaken voor een oogenblikaan de ergftezyde hebber, befchouwd; hoe zeer wy onze regtmatige bekommering hebben aan den dag gelegd, dat eindelyk dat gedugte tydftip daar zal zyn, zo moeten wy ons egter niet laten affchrikken, om ook eens van de andere zyde te beproeven en te onderzoeken, of 'er geen middelen of wegen kunnen worden uirgedagt, van welke, zo veel het menfchclyk vooruitzigt toelaat, gunftiger gevolgen te verwagten zyn.
Wanneer wy daar op onze aahdagt hebben gevestigd , zullen wy best doen, dat wy ons bepaaJen tot eene belchouwing van de geiteldheid der «aaken hier te Lande, en daar na tot die in Indien, of met andere woorden, tot het excogiteeren van zodanige middelen, welke in die beide betrekkingen voor hec vervolg, en op tyd, van vrugt zoude kunnen weezen. ,
Belangende den Staat van zaaken hier te Lande, zo hebben wy gemeend, ons zeiven te moeten afyraagen:
ïf Of door eene daadelyke Introductie van eene algemeene bezuiniging , en affnyding van al t het pvert9lüge, 4e lasten van de Maatfehappy
der-



JAARBOEKEN, January, 1791. 30
dermaaten zouden kunnen worden verminderd , dat die vermindering, zonder prsjudi cie van haare esfentieele belangens, dien trap en dat vermogen zoude kunnen bereiken, dat zy in de daad van eenen belangryken invloed wierd op het geheele wezen der Maatfehappy
2. Of door eene verandering in de Directie en in de wyze van den handel zodanige notabele voordeden zouden kunnen worden' behaald, dat de fchadens en verliezen , welke de Maatfehappy nu Jaar op Jaar ondergaat , daar door zouden kunnen worden voorgekomen of gebalanceerd ?
Wat het eerfte poiradt betreft, wanneer wy de onderfcheidene departementen van de gantfche Maatfehappy hier te Lande onderfcheidelyk hebber nagegaan, zo kunnen wy niet ontveinzen, dat wj ons verbeelden daar in te hebben ontdekt zeer veste Objecten, welken, naar onze gedagten , mei meerder fpaarzaamheid, en met minder omflag zouden kunnen worden behandeld.
Wy zéggen dit geenzins, om hier mede de Leden \an het bewind van eenig pligtverzuim of onopmerkzaamheid te infimuleeren , dat zy verre: rnaarwy bedoelen, dat de jegenswoordigeinrigtiag er behandeling van zaaken, naar de jegenswoordigebe. krompene geiteldheid al te omflagtig en te kostbaar is. en dat , naar maate de Maatfehappy , van tyd tö! tyd, ten agteren is geraakt, ook in die zelfde maate, eene aanzienlyke reductie in verfchillende re fpeften, welken, toen zy voorwaards ging, van geringer aanbelang waren, moet worden geïntroduceerd-
Dan, voor dat wy in het byzonder daar var fpreeken, oordeelen wy het ten hoogden nodig eei Preliminaire bedenking, welke, buiten twyfel, b\ zommigen zal gemaakt worden, uit den weg ti ruimen,
C j T<
Amsterdam.
Nader Rapport derCommisfieomtr. de 'O. I. Comp. \
! i



40 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Nader Rappon der Commisfieemtr. dt O. ■/. Comp.
Te weeten, dat fchoon eenige poincten van menage, waarop onze attentie gevallen is, op zig zeiven en in abftracto befchouwt zynde, zouden kunnen geoordeeld worden van weinig importantie te zyn, en gevolgelyk niet voldoende, om aan het oogmerk te beantwoorden, egter die allen te zamen, en by den anderen gevoegt zynde, een zeer aanzienlyk object zullen bedraagen.
Dog, om ter zaake te komen,
In de eerde plaats, is onze aandagt gevallen op het otnflagtig aantal van Bediendens, in de verfchillende Departementen, en in het byzonder op dat , der Garbuleurs, vaste Sjouwers, losfe Sjouwers, Arbeidsluiden en Kuipers, zo in het Slagthuis, als in de Wapenkamers en Magazynen; waar van buiten twyfel 'er verfcheiden zyn, welke zouden kunnen gemist worden.
In de tweede plaats verdient het aantal der Arbeidsluiden , welke op de Timmerwerven en in de Lynbaanen gemeenlyk geëmployeerd worden , al mede eene byzondere attentie. Wy willen gaarne erkennen, dat 'er tot den aanbouw en reparatie van Compagnies Schepen , het laden en ontladen der goederen, het Aagten en inzouten van vleesch en fpek, het kuipen van vaatwerk, in één woord, tot de ganlche Oeconomie niet weinig Perfoonen in dienst vereischt worden, maar wy twyffelen, of fommige objecten met geen minder omfiag zouden kunnen behandeld worden.
In de derde plaats hebben wy onze aandagt al mede gevestigd op het getal der Bewindhebberen, en de Bediendens van meerder of minder rang, waar van de Traflementen voor de Kamer Amfteldam, voorbeeldshalye alleen opgenoemd, Jaarlyks volgens opgaave bedraagen ruim een Honderd en Veertig duizend Guldens.
Men zal niet contefteeren, dat veelen van die Bediendens, zo lang de zaaken op den jegenswoor. digen voet geadminiftreerd worden , met geen moge-



JAARBOEKEN, January,1751. 41
gelykheid zouden kunnen worden gemist; maar dej vraag is, of niet de Tracternenten van fommigen, < by vacature, «ouden kunnen worden verminderd,: daar het bekend is, dat veele hunner van zeer aanzien! yke Emolumenten jouïsfeeren; ja of niet weleenige Posten, by overiyden of defiftit van de jegenswoordige Posfesfcurs zouden kunnen worden gemortificeerd. — En of fpeciaal, in het getal der jegenswoordige Bewindhebberen , bedraagende thans over alle de Kameren een aantal van 75 Perfoonen, al mede van nu af aan geene reductie zoude kunnen worden gemaakt.
Wy voorzien wel, Edele Groot Mogende Heeren! dat al aanftonds tegen dezen voorflaggewigtige bedenkingen zullen gemoveerd worden; maar daar de hooge nood , waarin de Maatfehappy zig actueel bevind,buitengewoone remedien vereischt, zo kunnen wy van dc cordaatheid en edelmoedigheid der Regeeringen van de rcfbeclive Steden, vooral daar Kamers gevonden worden , naauwlyks anders verwagten, dan dat zy zig bereidwillig en geneegen zullen toonen, haare byzondere genoegens aaö de belangens van het algemeen op te offeren; en wel te meer, wanneer dezelve in confidcratie zullen neemen, hoe dergrfyke facrifices de regte cn gefchiktc wegen zyn, om Compagnies dienaren in Indiën aan te moedigen, vati de Lasten, welke men hun zal opleggen, des te gewim'gbr te draagen.
In de vierde plarts hebben wy niét uit het oog verboren de menigvuldige en kostbaare beforgnes in 'sHage, mitsgaders het onderhoud van het Logement aldaar, en wy houden ons verzekerd, dat indien dezelve konden worden rfgefchaft, en te gelyk daar door het genoemde Logement, met al den omflag daar aan verknocht, vernietigd, ja^rlyks een vry aanzienlyke fom'zoude worden uitgefpaard.
En daar wv hebben nagegaan, dat deeze befoi-
gnej
TELÏAM.
Vader
Rapport
itrCom>-
misjie
vntr. dc
0. I.
Comp.
\



4* NIEUWE NEDER LANDS CHE
Am-
STELPAM.
Nader\
Rapport
dcrCont'
misfie
omtr. de
O. I.
Comp.
gnes eerst met den Jaare 1641 een aanvang hebbes beginnen te neemen, en dat egter Compagnies Belangens voor dien tyd niet minder dan daarna wierden gadegeilagen en behartigd, zo verdiend het, naar onze gedagten, een Poinct van onderzoek te worden, of deze befoignes, indien zy op den duur noodzakelyk geoordeeld wierden, voortaan niet op eenen anderen en min kostbaaren voet zouden behooren gebragt te worden.
En daar beëedigde Hoofd-Participanten van de Kamer Amfterdam, reeds daar toe in den jaare 1785, aan Hun Hoog Mogende, een voorflag gedaan hebben, hebben wy te minder zwarigheid gemaakt, om ook dit Poinct, in het byzonder aan te roeren.
Ten Vyfden is onze attentie al mede gevallen op het getal der Jagten, welke voor de refpeclive Kameren worden aangehouden, en waar van het onderhoud Jaarlyks-een zeer aanzienlyke fom behaagt.
Daar nu de noodzakelykheid van die aanhouding dependeen van de meerdere of mindere quantiteit der Commisfiën, zo zoude de vraag weezen , of het uitbrengen en inhaalen der uitgaande en thuiskomende Schepen, op de Rede van Texel en Hellevoet , niet zoude kunnen worden nagelaaten ? (extra ordinaire gevallen uitgezonderd^) en of het werk, het welk aldaar door Gecommitteerde Bewindhebberen verrigt wordt, in alle gevallen niet zoude kunnen wordee gedemandeert aan een of twee beledigde Monlter Commisfarisfen, in loco. — Daar iet tog vry algemeen bekend is, dat, welk eene ittentie ook door Heeren Bewindhebberen, in het waarneemen dier Commisfie, in agt word genomen, :gter derzelver welmeenende pogingen , tot voorcoming van desordres, fraudes en contra ven tien, liet zelden worden geëludeerd, zo dat zelfs, na 3at de Schepen reeds buiten Gaatsgebragt zyn, verêheiden ongepermitteerde goederen met ligters en
kaa-



JAARBOEKEN, January, 1791. 43
kaagen worden aangevoerd en overgefcheept. — I Van welke fraudes in het verzenden van ongeper- s mkteerde Goederen, wy in den laatften tyd een E zeer foreekend bewys hebben gevonden, en waaromtrent wy bezig zyn, om de zo hoognodige ver-V betering te doen introduceeren. 1 Ook'verdient het al mede een naauwkeunger on- ( derzoek, of het noodzakelyk is, dat by de Verko-z pingen altoos asfifteeren Bewindhebberen uit andere < en vreemde Kameren, en of dezelve voortaan niet, zouden kunnen worden waargenomen door Bewind-1 hebberen in loco; daar het dog geenzins te pnclumeerenis, dat de laatstgenoemden, uit een kwalyk geplaatftenyver voor haare eigen.•ftedelyke belangens, die van het generale Lichaam der Maatfehappy , daar zy met Eede aan verbonden zyn, zouden voorby zien.
Wanneer deze beiderlei Commisfien voortaan konden worden afgefchaft, houden wy ons verzekerd dat daar door het verminderen van verlcheidene'jagten zoude worden gefaciliteert, en hier door, en door het menageeren der daggelden en vacatiën, ettelyke duizenden jaarlyks zouden worden uitgefpaard.
Ten Zesden , verdienen de uitdeekngen van Speceryen en Zuiker , aan Bewindhebberen , en zo veel andere Amptenaaren , van meerder of minder rang, en w aronder er zo veele zyn, welke tot de Maatfehappy geen de minde relatie hebben, al verder eene byzondere reflexie. — Het zy verre van ons, dat wy de jegeuswoordige genieters daar van zouden willen priveeren; maar wy vinden geen reden waarom dit douceur voor de refpective fuccesfeurenin Officio op den duur behoord te continueeren; ja wy zouden het zelfs niet ongefailonneerd vinden, dat van nu af aan niemand in meerder dan in eene qualiteit daar vau iou;sléerde,
Mogelvk zal dit, inden eerden opdag, al? eet zaak 'van weinig aanbelang worden aanger.ien,
maar
IM-
rEL--
AM.
Jader lapfort 'er Cotnitsfie , mtr. de '). I. Zomp>.



44 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am
stel-
Dam.
Nader Rappor, der Com mis/ie omtr.'dt O. h
Culilp.
maar wy houden ons verzekerd, dat men het fpoor mee geheel zal byfter wezen, wanneer men de waarde van alle de uitdeetóögen bereekecd op ruim / jcoco : o : o 'sjaars.
Wy hadden wel gewenschc, Edele Gr IVog. 1 Heeren 1 dat Bewindheboere.n de vourgcftelde ■Poincten uit hetzelfde oogpunt, als wy, befchouwd hadden; maar wy hebben met leedwezen gezien dat de meeste derzelve, zo door de Vergadering van Zeventienen, als door de byzondere HollaDdich'"'Kamers (die van Zeeland is" afzonderlyk niet aangefchreeven; of geheel verwo/pen zyn, (als, by voorbeeld , de vermindering der Jachten, en der Bediendens, zo in getal alsin bekroning,; of dat het profytvan de bezuinigingen, die uit andere door ons voorgeflagene Poincten van menage zouden voortkomen , zodanig verkleind is, dat het te \ reezen zoude weezen, dat by aldien de Geeommicteerdens, onderfieund door hec gezag van hunne hooge Committenten , niet deswegens zodanige bepaalingen maakten, als zy zullen oordeelcn in de bekrompene om Handigheden, in welke de Compagnie zig bevind, volfirekt nodig te weezen, het verlangt oogmerk, om ueze daar door ten minden gedeel* telyk te gemoet te komen, niet zou bereikt worden.
Ten Zevenden, verdient het een naauwkeurig onderzoek, of hetvaaren, te weeten , gedeeltelyk met gehuurde Schepen, zo ver zulks met de ftedelyke belangens overeen te brengen was, niet voordeeliger zoude wezen, dan met eigen Schepen. Wy hebben daar van eene accurate berekening gezien , by welke dit voordeel ten duidelykften gedemonftreerd is; maar daar zig daar tegen eene gewigtige confidentie opdoet, te weeten, dat in dac geval de Compagnie, in cyden van Oorlog, altoos zoude moeten dependeeren van de gratie der Rheeders en Verhuurders der Schepen, zo durven wy dit point niet finaal deckteeren, en wel te minder, - . daar



JAARBOEKEN, January, 1791. 4J
daar wy bedugc ,zyn, dat ook de Steden, daar / Werven gevonden worden, er in dc daad, nietszonder gewigdge redenen, zig daar tegen zulien e opnofeeren. Dit is het motif, dat wy het vaaren ^ van gehuurde Schepen, ook daarom alleen gedeel-^ telyk in confideratie geeven. i
Ten Agtften, zal er, naar onze gedagten, die- c nen nagegaan te worden, of in de Conltructie en« Tuigagie der Schepen geen verbeteringen van aan- 0 belang zouden kunnen gemaakt worden , ten einde < dezelven met minder manfchappen, naar evenre-( d'.gheid van die der Particulieren, te bevaaren. En of niet ten hoogden noodzakelyk is, dat er voor de Inlaading een naauwkeurige overdag of ProjeÊcbelaading , naar maate van de bereekening der Lasten, welke het Schip inhoud, gemaakt worde; daar er uit Indiën reeds meermaalen klagten gekomen zyn, dat de Schepen niet behoorlyk warcu beladen geweest.
Ook is het ons toegefcheenen, dat er een egaale Cynofure behoorde te worden in agt genomen, ten aanzien van zodanige noodwendigheden, welke toe de Takelagie behooren , daar wy geremarqueerd "hebben , dat by alle de Kameren omtrent het gebruik van Equipagie goederen, byzonder van de meest aangelegende, als Zeilen , Touwen &c. niet de vereischte menage en zorgvuldigheid in agt genomen word.
Ten Negenden, zal het de moeite waardig zyn in overweeging te neemen, of de Schepen hunne reize, in geen korter tydsbettëk dan jegenswoordig, zouden kunnen volbrengen, daar ons, uit het door den kundigen Amderdamfchen Lector Nieuwiand, in zyn examen van twee Engelfche Jonrnaalen, en daar by behoorende Zeekaarten, gebleeken is, dat derzelver Oost -Indifche Schepen, in dit opzicht, die van de Nederlandfche Natie, ver uit den loef afdeeken. ■ Mogelyk zoude daar toe, onucr anderen, kunnen dienen het bekoperen van
de
m-
am.
lader
'.apport
'crCom-
itsfie
mtr,
). /.
hmp.



46 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STELt DAM.
Nader Kaf por der C om misfie omir. cl O. I. Comp.
de Schepen, indien daar tegen zig geene andere) confideratien komen op te doen.
Ten Tienden, zyn wy geïnformeerd * dat, naaf de gedagten van veelen, in de Prsmien van de t'huiskomende Officieren eene notabele vermindet ring zoude kunnen worden geïntrodudeerd, fchoon - anderen wederom van oordeel zyn , dat deze reductie wel ligt, aan eenen anderen kant, wedej om nadeeliger effecten zoude te weeg hrengen.
Ten Elfden, behoort er voor het vervolg ^ als hebbende met het voorige een onaffcheidbaar verband,) op de zogenaamde vrye Lasten,zynde zuke goederen, welken tot gebruik en behoeften mogen medegevoerd worden, mitsgaders op de branding daar van , naauwkeuriger toezigt,en hieromtrent geene oogluiking, hoe ook genaamd, in agt genomen worde.
Ten Twaalfden , zou het al mede geene geringe menage weezen, indien de Paquetboten , welke zedert eenige weinige Jaaren zyn aangelegt, en tot tien aangegroeit, en van welke er in vroeger tyd geen traces te vinden zyn, groot endeels wierden verkogt. — En gebragt tot zodanig vermindert getal, als in het vervolg ter bevordering en befpoediging der Correspondentie zou nodig geoordeeld worden.
Dog in c'e dertiende plaats is onze attentie voornaamlyk gevallen op het verbazend veifchil, het welk wy in den Prys van den inkoop of aanbefteeding der meeste goederen, zo voor den eisch van behoeftens voor Indiën, als voor de noodzaaklykheden hier te Lande, by de onderfcheiden Kameren befpeurd hebben.
Wy zouden van de hooge aandagt van U Edele Groot Mogende abufeeren , indien wy U Edele Groot Mogende daar van op zo veele en verfchillende refpecten een byzonder detail deeden. Genoeg zal het zyn in het algemeen te zeggen, dac wy den Rooster van de Inkoopen en Aanbeftee.
dio-



JAARBOEKEN, January, 1751, 47
dingen, welke voor alle de Kameren in het Boekjaar 1788 en 1789 gedaan zyn, ten einde met-de uiterde naauwkeurigbeid hebben nagegaan, en dat daar uit, luce meridiana clarius, is gebleken, dat dezelfde goederen en waaren in een en dezelfde, maand, met eene alles te boven gaande differentie van Pryzen zyn ingekogt of aanbefteed geworden; zo dat ten aanzien van zommige, een verfchil van, tien, twintig, dertig, zestig,ja meer ten Honderd 1 befpeurd word.
Wy hebben niet nagelaaten onze uiterfte be-i vreemding aan Heeren Gecommitteerde Bewindhebberen daar over te kennen te geeven, en wy willen niet ontveinzen , dat de redenen , welke hier van gegeeven zyn, aan ons geenzins van dat gewikt zyn voorgekomen, dat wy daar in kunnen berusten. Gaarne daan wy toe, dat zommige articulen in de eene Stad, tegen eenen minderen Prys , dan in de andere , kunnen geleverd worden, en dat hier omtrent een verfchil van tien & twintig per Cent, nu en dan kan plaats hebben, maar dat dit zulk een verbazend different kan veroorzaaken, zonder dat daar in overeenkomdig de heilzaame Refolutien, hier tegen genomen, dadelyk voorzien word, bekennen wy niet te kunnen doorgronden.
Het is waar, Edele Gr. Mogende Heeren! dat zo hier omtrent redresfen moeten plaats hebben , als dan verfcheidene Leveranciers, in deze en geenei Steden, van hunne Leverancien zullen worden ontzet; maar wy vermeenen, dat zodanig argument niets van de verpligting van tiewindhebberen afneemc, om te zorgen, dat voortaan by de ver-; deeling der te verzenden Goederen, dezelven zouden worden toebedeeld aan die Kamer of Kamers, welken de bezorging op zig kunnen neemen tot dea minden prys, en nogthans tot de beste qualiteit; in dier voege, dat onder den inkoopprys ter plaatfe, daar de goederen voor hoger prys zullen zyrt D m~
Am-
STEL* DAM.
Nadet'
Rapport
ierCóm*
nis/ie
mtr. d*
0. I.
'lomp*



48 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTELDAM.
Nader
Rapport
derCom-
tnisfie
omtr. de
O. I.
Comp.
inceVogt, gereekend zullen mogen worden de vrag* ten en andere onkosten, die men heeft moeten befteelen otn de goederen te laten komen van de plaat-fe, daar de minfle prys voor dezelve hefteed is; zullende tot executie van dit important object de nodige precauden in zodanig geval behoren genomen te worden, ten einde eens vooral de zo zeer in het oog lopende excesfen voor het vervolg worden geprevenieerd.
In deze behoren alle Stedelyke belangen, voor zo verre maat en paal te boven gaan , eenmaal aan een zyde gefteld, en eene uniformiteit in trein gebragt te worden, buiten welke de zaken hoe langs hoe meer agteruit zullen moeten lopen , en eindelyk totaal te gronde gaan.
Eindelyk en in de laatfte plaats kunnen wy niet voorbygaan, U Edele Groot Mogende te informeeren , dat onder alle de Pointen, welken misfchién den meesten aandagt verdienen, is de verzending van Goederen en Waaren naar Indien, voor Rekening van de Maatfehappy.
Het is bekend, dat Jaarlyks van daar aan het. bewind hier te Lande word overgezonden een zo genaamden Eiscb, zynde een Lyst of Notitie van alle zodanige goederen, en-Koopmanfchappen, als de Hooge Regeering, zo tot het dry ven van den handel in Indiën, als tot de behoeften en noodwendigheden in alle de Etablisfemencen benoodigt heeft, en waar van zy de toezending begeert, gepaard met een opgaaf van den Prys, waar voor die in het naast voorgaande Jaar zyn gedebiteert, verruild of verkngt, en met aanv.-yzirig dier geenen, welken onverkogtof onafgeg.-ian zyn gebleeven en gemeenlyk reftanten genaamd w'óNÏeïfi
Hit behoeft geen beföog, en U Edele Groot Mogende gevoelen reeds van zelve, uit het geen wy zo even, wegens het enorm verfchil der Inkooppryzen hier te Lande aanmerkten , dat deze in-
"g-



JAARBOEKEN, January, i79u 49
figting niet dan ten nadeele van de Compagnie redundeerd.
Niet flegts worden verfcheidene Articuien ten duurften en verre boven haar waarde, ingekogt, maar zelfs met verlies, immers met geringe winsten, (en welke laatfte, wanneer men rifico en vragt bereekend, inde daad verliezen zyn,) afgezet; maar ook niet weiniger blyven in Indiën, onverkogt en Jaaren agter een in Compagnies Pakhuizen leggen, deteriöreeren en bederven, terwyl intusfchen de onnoemelyke gelden, welken daar voor moeten worden uitgefchoten, renteloos blyven , en een onbereekenbaar verlies veroorzaken.
Een aandagtige befchouwing van dit gebrek ("en dit is het tweede hoofdpoint, te weten de verandering in de directie en in de wyze van den Handel, gelyk wy bevorens opmerkten, welke hier te Lande eene byzondere attentie verdiend,)heeft reeds aaneen der Hoofd Participanten en Bedienden van de Maatfehappy aanleiding gegeeven, om op dit belangryk ftuk zyne gedagteh te vestigen, en dien aangaande eene zeer uitvoerige en welberedeneerde Memorie op het papier te brengen , welke aan onsdoor beëedigde Hoofd Participanten reeds voor eefl geruimen tyd is toegezonden. (*)
Zo dra tvy dit ftuk hadden geëxamineerd, eft Van den Schryver eenige nadere elucidatien verzógt, fê het zelve aan ons zo belangryk en gewigtig voorgekomen , dat wy geoordeeld hebben , zulks te moeten ftellen in handen van de Vergadering vaü Zeventienen, ten einde ons te dienen van derzelver confideratien en ad vis.
Wy zouden al mede ons te ver moeten elargee* ren, indien wy van den geheelen Inhoud een ampel verflag gaven.
Het zal tot verftand van zaaken genoeg/aan* zyn, met een enkel woord U Edele Groot Mog« alleen te informeeren, dat de zaakeiyke Contenue:t «n het voorname but van den kundigen opftellef D 2 , daar
C) Zie N. N. Jaar*. 1790, fel. 1930 en rolgg.
Am*'
STEL* DAM»
Naclef
Rappor»
Jer.Com*
mts/i'e
onitr, de
O. h '
Comp.



SO NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel-
jdam.
Nader Rapport derCommisfie'.omtr. de O. I. Comp.
■ i
i
1 3
; j
daar op neerkomt, om in de manier van de verzendingen der Goederen een geheele verandering te mkcn; dezelve voor reekening van de Maatfehappy te laten vaaren, en in hec vervolg geheel en alleen over te laten en afteftaan aan Particulieren; in dier voegen, dat deze de benodigde belioeftens, en het geëischte voor hunne eigen reekening en riüco in Compagnies Schepen, onder opzigc van hec bewind, en onder betaaling van Lasc of Recognitie gelden zouden vervoeren naar en uic Indien, en aan de" meestbiedenden of naar zinlykheid aldaar of hier te Landen verkoopen.
Wy kunnen aan den eenen kanc niec ontveinzen, dat ons in deze Memorie verfcheiden zeer gewigtige Conüderatien en objecten zyn voortgekomen, welsen, wanneer ze in executie kunnen gebragt worden, zekerlyk in veelerle i opzigc, de enorme èhadens en verliezen , welke de Maacfchappy :hans ondergaac, zonden voorkomen, en boven al lic voordeel aanbrengen, dat haare zaken met veel ninder Contanten zouden kunnen worden aan den s;ang gehouden. Dan, aan de andere zyde, wilen wy ook voor U Edele Groot Mogende niet verbergen, dat daar tegen reeds geene minder geivigtige reflexien gemaakt z>n geworden. (*)
Wy zouden daarom zeer vermeetel te werk gaan, ndien wy de Confideratien en het Advis van de Vergadering van Zeventienen in dezen anticipeerlen, en daar wy gci-nformeert zyn, dat dit aangelegen joint in de maand van Maart by haar finaal zal morden afgedaan, zo zullen wy by provifie ons lier omtrent niet verder elargeeren, maar het reuitat der deliberatien met verlangen te gemoetzien.
Intusfchen willen wy nogthans U Edele Groot Vtogende niet onkundig laten, dat wy geen ongegronde reden hebben, om ons te vleien , dat in die seiftie Vergadering, ook verfcheidenevan die poinc;en, waar op onze aandagt gevuilen is, en welke
wï
(*) n. N. Jaarb, jj-jo, bl. 3204. en volgg. en bU 1459 en volgg,



JAARBOEKEN, January, 1791. Ji
wy in een kort tafereel gefchetst hebben, tot een Bader object van deliberatie zullen worden gefteld, en daar op finaal gerefolveerd. Trouwens, het Schema van de werkzaamheden dier Vergadering, waar van wy hier boven mende maakten, neemt hier omtrent allen twyfel weg.
Daar wy nu den ftaat der Maatfehappy, zo als die hier te'Lande, volgens ons inzien, eenige verbeteringen vordert, kortelyk hebben overzien , en de Poincten, waar op onze attentie byzonderlyk gevallen is, aan de hand gegeeven , zo verlangen U Edele Groot Mogende buiten twyffel niet minder, om wegens den Staat van zaken in Indien ook eeniger maate wat meer van naby te worden geïnformeert.
Wanneer wy op denzelven onze aandagt naauwkeurig hebben gevestigt, zo kunnen wy niet ontveinzen, dat wy daar over met de uiterfte ontroering zyn aangedaan, en niet dan met fchrik aan dezelven kunnen gedenken.
Doorwandelen wy de voornaamfte Posfesfien en Etablisfementen, en geeven wy agt op de intrinfique gefteldheid van den Binnenlandfchen handel, de toeneemende en hooggaande vermindering der Lasten, het aanhoudend gebrek van het numeraire, de nog lopende masfa van Papierengeld, de onbeteugelde fchraapzugt en trouwloosheid van veele van 's Compagnies Dienaaren, den daar uit voorcvloeienden fmokkelhandel d r vreemde Natiën, de kwaade trouw der Inlandfche Vorften, met welken de Maatfehappy in verdrag ftaat, de zwakheid en de toegeevenheid van de Hooge Regeering, de excesfive kostbaarheid van het Militaire departement en het gunt tot de Defenfie vereischt word ; in één woord, op het geheet enfemble van dit alles, dan zouden wy het fchier hoopeloos mocen opgeeven, indien 'er geen leden onder het bewind gevonden wierden, welken zig de moeite hebben gegeeven, om op dit alles hunne byzondere aandagt te vestiD 3 gen,
Amsterdam.
Nader Rapport der Commisfieimtr. dc 0. I. Comp.



Si NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
tTELJDAM.
Nader
Rappor
deiCotn
misfit
cmtr. d
0.1.
Comp.
gen, en zodanige middelen voor te flaan, welken, naar hun inzien, nu nog in ftaat zyn, om den totaalen val der Maatfehappy voortekomen ; en de verouderde kwaal zo veel mogelyk te geneezen, immers voor eene verdere inkankering te bet waaren.
- Dan, alvorens dat wy hier van meer byzonder fpreeken, agten wy het noodzakelyk, U Edele Gr. s Mogende een denkbeeld te geeven van den verag* terden ftaat der Indifehe Comptoiren, ten einde U Edele Groot Mogende daar uit, als 't ware, te doen gevoelen, hoe moeilyk, ja byna onuitvoerlyk het zyn zal, het inkomen aan de lasten voor het vervolg te doen evenaaren, en het jaarlyks meer en meer toenemend decres te prasvenieeren.
Ook is ons uit de opgaven, die uit *s Compagnies boeken getrokken zyn , gebleeken, dat in de vyf laatfte jaaren , de lasten in Indiën weinig minder dan vyf millioenen dc baten zyn te boven gegaan. (
Indien men nu daar by in agt neemt, dat die lasten reeds van overlang tot zulk eene hoogte geklommen waren, dat de Gouverneur Generaal fm* hof, Mn;fel en van der Parra, reeds in hunnen tyd voorfpelden, dat de Maatfehappy onder de Indifehe Lasten, eens eenmaal zoude moeten bezwyken, en dat dezen zedert, en vooral in dc laatfte jaaren, in eene verbaazende progresfie zyn toegenomen, dan behoeft men niet langer te vraagen, van waar het agterweezen der Maatfehappy ontftaat? ja hoe moeilyk en byna ondoenlyk het worden zal, zulk een verouderde kwaal in den grond gantetasten en radicaal te geneezen ?
Maar gelyk wy reeds gezegt hebben, voornaame Leden van het bewind hebben nogthans reeds daar mede eenen aanvang gemaakt, en aan de Vergadering van Zeventienen meer dan eene uitvoerige Memorie overgeleevert, waar in verfeheiden , naar hun inzien , niet ongepaste genees-



JAARBOEKEN, January, 1701. J3
neesmiddelen worden aan de hand gegeeven. j
De eerfte Memorie betreft de Adminiftratie en < de Lasten van Cabo de Goede Hoop, welke laatst- ] genoemde in de laatfte jaaren dermaate zyn toegenomen, dat, daar die tusfchen de jaaren 1757 en 1 1777 jaarlyks niet meer beliepen dan ruim viermaal i honderd duizend Guldens, dezelven in 1787 be- t reids geklommen waren tot eene hoogte van vyf-z tien tonnen Gouds. '
Wanneer wy dit ftuk hadden geëxamineert met 1 al dien aandagt, welke het gewigt van zaken me- ( debragt, hebben wy, na daar over met Heeren Gecommitteerde Bewindhebberen een en andermaal te hebben gebefoigneert, het genoegen gehad van te mogen zien, dat in een extraordinaris Vergadering van Zeventienen, ten dien einde op onze requifitie befchreeven, de voornaamfte voorflagen tot een provifioneel redres, daarby opgegeeven, niet alleen zyn geamplecteert, maar dat ook dadelyk, zo aan de Hooge Regeering van Indien, als aan het Gouvernement van de Caab op eene eruftige en energicque wyze is aangefchreven , om zonder tydverzuim daar aan te voldoen.
Wy hebben, in aanfchouw Beemende de veelvuldige gebreken, welken wy in de adminiftratie aldaar ontdekt hebben,mitsgaders de kostbaarheid , ja profane in alles, aan de voorfz. Vergadering in Confideratie gegeeven, om den Gouverneur , in Perfoon, ter verantwoording op te ontbieden, aan welken voorflag al verder met voorkennis van Zyne Doorlugtige Hoogheid, als Opperbewindhebber, zonder uitftel is voldaan geworden, zo nogthans, dat dit opontbod dusdanig is ingengt geworden , dat daar uit nimmer zal kunnen blyken eene voorlopige veroordeeling van den Gouverneur, a!s zynde alles gefchied, ODgepraejudicicert, zyue te doene verantwoording- .
Vervolgens heeft de meergemelde Vergadering van Zeventienen, geduurende zyne abfeniie, het D 4 te"
TELJAM.
Vader
lapport
krCom-
itsjte
•mtr. de
). I.
ïomp.



54 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Nader Rappo. (lerCon. misfie omtr. o O. I.
beftier van zaaken opgedraagen in handen van den Secunde Rhenlust met en benevens den Raad aldaar.
Wy vleien ons, dat het vooren(taande de hooge goedkeuring van U Edele Groot Mogende zal •/mogen wegdraagen, te meer, daar wy U Edele v Groot Mog. durven verzekeren, dat, by aldien aan de gefielde ordres behoorlyk voldaan worde, 'edaar door niet alleen al aanftonds eene confiderabele reductie, bedragende ettelyke Tonnen Gouds, jn de Caabfche Lasten zal worden geobtineerr, maar zelfs aan de Maatfehappy nog daar en boven een dubbeld voordeel toegebragt.
Want , daar by de gedaane aanfehryving het Caabfche Miniflerie gelast is, om het aldaarï in guarnifoen zynde Regiment van Wurtemberg, fterk buiten de Artilleristen, welke aan de Caab zouden blyven, ongeveer 1800 man, naar Batavia en de Oost van Indien te verzenden, zo zullen niet alleen de onkosten van het Militaire weezen, welke in de laatfte Jaaren tot de vermeerdering der Jaarlykfche Lasten zeer veel hebben gecontribueert, norabel worden gereduceert, maar te gelyk ook geëffectueert, dat op.de van hier uitvaarènde Schepen van 140 en ijo voeten, geduurende dit Jaar, geene Militairen zullen behoeven te worden geplaatst, maar dat die zullen kunnen gebruikt worden, om het voorfz. Regiment aan de Caab in te neemen, door welke inrigting dan ook die Schepen, voor de overtevoeren Militairen , alleen voor de halve reize zullen behoeven te worden gevictuailleert, en de Soldyen van de andere van hier vertrekkende Soldaaten, al mede gemenageert.
fin wat belangt de tweede Memorie , waar van wy hier boven melding maakten, dezelve behelst pene opgaaf van verfcheidene redresfen , welke niet alleen bier te Lande, maar voornaamelyk in Indien, zo in de huishouding en adminiftratie, als ten aanzien van den Handel, na de gedagten van
de



JAARBOEKEN, January, 1791. 35
de opftellers, zoude kunnen en behooren te worden ingevoert. — En welke redresfen hoofdzakelyk hier op neerkomen.
i: Om voor Compagnies Reekening zig alleer te borneeren tot den handel in Arolioen, fy ne fpeceryen, en de Peper, Japans Staaf ko per, Tin en Suiker, v< or zo veel als vooi Europa en Japan vereischt word.
2. Om den binnenlandfchen handel om de Wesi van Indien te abandonneeren, en aan Com pagnies Dienaaren en onderhorigen, onder betaaling van Recognitie,over te laaten.
3. Om aldaar verfcheidene Comptoiren in te trekken , en anderen te verminderen en tot Refi dentien te maaken.
4. Om de lasten en bedienden op de Malabaarfche Kust, en in Bengaaien te verminderen.
5. Om Coromandel te reduceeren tot twct Comptoiren, als een om de Noord, en eet om de Zuid.
6. Om den ganfchen omflag opSumatras West Kust, als hebbende altoos meer nadeel dal voordeel aangebragt, aftefchaffen , en del handel aldaar voor Compagnies Dienaaren el onderhorigen open te ftellen
7. Om de Lasten van Ceilon, door verminde ring van de Militaire magt als anderzints, ti reduceeren, en de Culture van Ryst, mits gaders den aanvoer daar van door Particu lieren ten fterkfte aantemoedigen.
8. Om den Vaart en Handel op Bengalen et Coromandel voor particulieren open te ftel len, onder directie van de Compagnie en betaaling van Recognitiën.
p. Om in de Oost van Jndiën, en in het byzon der op Ambon en Banda, de Culture var Ryst, al was het met fpendatien, ten fterk D j fter
Am-
sïelbam.
Nader
Rapport ■ der Com1 misfie
omtr. de
O. I.
Comp.



56 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Nader
Rapport
dcrCoiri'
mis/ie
omtr. de
O. I.
Comp.
ften te encourageeren, teneinde de aanvoer daar van, welke met groote Schepen gefchied, waar door gelegenheid gegeeven word, om op de Moluques en Specery Eilanden een ongeoorloofden fmokkelhandel te dryven, langs dien weg te verminderen.
10. Om in de Oostelyke bezittingen verfcheidene kleine Comptoiren, alleen wordende aangehouden» om 'er anderen uit te weren, ce abandonneeren. ,
11. Om een plan van handel voor Malakka, door den vorigen Gouverneur de Bruin opgegeeven, in trein te brengen.
12. Om de verftrekkingen, die maandelyks aan Compagnies Minifters en Bedienden gegeeven worden, onder den naam van Rantfoenen, aftefchaffen, en het équivalent te geeven in geld, met uitzondering nogtans vafl Ryst op zulke Plaatfen, alwaar dezelve niet word gecultiveerd, voor de Gemeenen,en van Vaderlandsch Vleesch en Spek, mitsgaders fterke dranken en Caabfche Wynen voor de Schepelingen.
13. Om verfcheidene behoeften op de Schryfcomptoiren en in de adminiftratien aftefchaffen, en daar voor eens in 't Jaar een vast geld te geeven.
14. Om de verzendingen van die behoeftens met Compagnies Schepen niet alleen open te zetten voor de Scheeps Officieren, maar voor alle Particulieren, onder betaaling van vragt, en om aan de Compagnie alleen over te laten de verzending van de manufactuuren voor haaren handei in China en Japan, en tot Kleding van de Militairen benodigd.
15. Om de omflagin de Huishouding, zo in de Hoofdftad als elders, zo veel doenlyk te verminderen , by voorbeeld, in het Suiker Pakhuis , door affchaffing van den Handel in
Sui-



JAARBOEKEN, January, 17QI. J7
Suiker om de West, waar door ook gelyk indeEquipagie en in de Werf eene aanmerkely-1 ke vermindering zoude worden te weeg gebragt. 1
16. Om in het zogenaamde ambagts Qwtier een aanmerkelyke reductie te maaken, en 'sCorn-, pagnies werken en benodigdheden te laaten, aanbefteeden. '
17. Om te Batavia andere fchikkingen te maaken; in den verkoop van Amfioen. 1
18. Om de inkomften der Maatfehappy te vermeerderen door het Introduceeren van een Ambtgeld, en een betaling van het regt op de Collaterale Succesfie.
jy. En eindelyk, om een extraordinaire Commisfie te zenden naar Indien, voorzien met behoorlyke Magt, om de ingeflopen abuizen en mefules aldaar te redresfeeren en de hoognodige reformes intevoeren.
Deze Memorie is daarna nog gefterkt geworden met eene andere Memorie adftruftif, voorzien met een confiderabel aantal van Bylagen en Details,om daar mede aantetoonen, dat de pofitiven, vervat by de eerstgenoemde, allezins berusten op zodanige gronden , aan weiker zekerheid--&icT"s:an getwyffeld worden.
Daar nu die beiden opereufe ftukken al mede gemaakt zyn tot een onderwerp van de deliberat.en van de Vergadering van Zeventienen, en dezelve in de daad eene rype overweeging meriteeren, zo zullen wy, alvorens onze gedagten daar over te communiceeren, derzelver befluit en Confideratien
afwagten. Tïr>i ^
Alleen moeten wy de vryheid neemen U Ed. ur. Mog. te informeeren, dat het laatfie point.'_tc weten, het zenden van een extraordinaris Commisfie naar Indiën, ons van dien aart is voorgekomen, dat het zelve niet genoeg kan worden aangepreezen 3 en niet fpoedig genoeg ter executie gebragt, ree r eip.
ÏM-
TEL)AM.
Vader
Rapport
krCom-
nisfie
mitr. de
0.1.
Zomp.



j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel- .
dam.
Nader
Rappor
dertom
misfie
omtr. d
O. I.
Comp.
einde aan de reeds genoemde maatregulen en de daadelyke Introductie van de gearrefteerde belastingen de vereischte klem by te zetten.
En daar wy gezien hebben de gefteldheid van zaaken aan de Caab de Goede Hoop, zo zouden t wy van gedagten zyn, dat ook derwaards een of . meer Commisfarisfen zouden behoren te worden gecommitteerd, om aldaar, namens het bewind, i op het een en ander de vereischte ordres te ftellen, en den geest van Partyfchap, welke aldaar tot eenen hogen graad geklommen is, onder de Ingezetenen zo veel mogelyk en op de beste wyze te beteugelen. ■
Wanneer wy de redenen van dit alles aan de Vergadering van Zeventienen hebben onder het oog gebragt , zyn dezelve ook van die ingresfie geweest, dat daar op, met onze concurrentie, bereids een vrugtbaar beiluit is genomen: zynde de Prasfidiale Kamer verzogt geworden, omgeduurende het Reces van de Vergadering van Zeventienen de nodige Inftructien voor Commisfarisfen, welken met communicatie van Zyne Doorlugtige Hoogheid zouden benoemd worden, te concipieeren en in gereedheid te brengen, ten einde die in de eerstkomende Vergadering van Zeventienen zouden kunnen worden gearrefteerd, en de voorfz. Commisfie te gelyk benoemd en in functie gefteld.
Wy hebben, om veele redenen, het niet ongefchikt geoordeeld , dat aan de Commisfarisfen , welken uit het Vaderland zouden worden benoemd , tevens behoorden te worden geadjungeerd eenige Leden, van de Hooge Regeering van Indien , en wel in het byzonder de zodanigen, welke door hunne hogeren Rang, en daar door meerderen invloed, het meest in ftaat zouden wezen , aan zulk een Commisfie de grootfte klem en luister bytezetten.
De Vergadering van Zeventienen heeft deze Confideratien niet alleen gegouteerd, maar haar
aan-



JAARBOEKEN, January, 1791. 50
aandagt reeds in het byzonder gevestigd op den jegenswoordigen Gouverneur en Direéteur Generaal , zo nogthans , dat dit poinct egter in het aanftaande Reces eerst nader en tinaal zal worden bepaald , wanneer het poinct van den rang , welke tusfchen de Commislarisfen onderling behoort plaats te hebben, al mede zal worden ge-' reguleerd.
Maar daar naar onze gedagten een Commisfie' van dat aanbelang van hier naar Indien niet voeg» zaam vertrekken kan, dan op eenen luifterryken en honorablen voet, zo zou ook de nodige aanftalt behoren te worden gemaakt, tot het in gereedheid brengen van een klein Esquadertje van Oorlog-Schepen ; en daar omtrent Zyne Door» lugtige Hoogheid de Heer Admiraal • Generaal verzogt worden de nodige ordres te ftellen; ten einde in het aanftaande voorjaar zo ipoedig mogelyk te kunnen onder zeil gaan, en te gelyk het Es.quader te vervangen, dat thans in Indien is, en in het jaar 1792 (batte repatrieeren.
De overweeging der opgemelde Memorien, zal een aanmerkelyk deel uitmaaken der deliberatien van de Vergadering van Zeventienen , by het aanltaande Reces, en wy weulchen, Ed. Gr, Mog. Heeren ! dat de Leden van het gewigt dermaaten zullen gepenetreerd weezen, dar daar uit zodanige belluiten zullen mogen voordvloeijen, door welke niet alleen de Compagnie voor eenen bepaalden tyd zal kunnen worden (taande gehouden, maar wederom in dien. ftaat gebragt, dat zy tot eene byzondere fleun van den bloei en welvaard der Republiek , in volgende tyden zal kunnen verftreuken.
En het zal ons byzonder aangenaam zyn , wanneer wy by een nader Rapport, ua hut aflopen der Vergadering van Zeventienen , U Ed. Gr. Mog. daar van een gunftig verüag zullen kunnen geev^n.
Wy
Amsterdam.
Nader
Rapport
lerCom*
nisfw
'vntr, d$
0. I.
Comp.



Co NIEUWE NEDER LANDSCHE
Am-
steldam.
Nader
Rappor
derC om
misfte
omtr. d
0..I.
Comp.
Wy zouden, Ed. Gr. Mog. Heeren! nu by proviüe ons Rapport kunnen befluiten , indien wy het niet noodzakelyk oordeelden, nog daarenboven van eenige byzondere verrigtingen , welke bevorens , wilden wy geen verwarring t veroorzaaken , niet voegzaam konden worden .ingevlogten, en egter belangryk zyn, kortclyk verllag te doen. i o In de eerfte plaats brengen wy daartoe,dat wy onzen aandagt gevestigd hebbende, op de Re!blutie van Hun Hoog Mogende van den 14 Mei 1790, en fpeciaal op de voldoening van de vyf eerfte articulen, daar over iterative reizen met Gecommitteerde Bewindhebberen hebben geconfereerd, en met dezelven zyn overeengekomen, dat, vermits zig in de wyze vnn bereekening aanmerkelyke difticultehen opdeeden , welke niet ge* maklyk konden worden vereffend , voor dat er een generale ftaat van het onderling Credit en Debit der refp ctive Kameren was opgemaakt, alle de Opperboekhonders zullen worden be'fchreeven, ten einde gezamentlyk een ftaat van liquidatie te formeercn, en die vervolgens ter cxaminatie en approbatie aan de Vergadering van Zeventienen over te geven.
Wy hebben voornoemde Bewindhebberen op' het ernftigde verzoiit, daar vat: hoe eerder hoe iiever een aanvang te maaken, en in het byzonder, dat ons mag worden ter hand gefield dé waare financieele Staa' , tusfchen de Hollandfche en Zeeuwfche Kame en, gebragt tot die klaarheid en preciesheid, dat daar over, en over het werk der Liquidatkn , tusfchen de beide Provinciën in het vervolg geene verfchillen meerder kunnen geboren worden.
Wy vleien ons , dat ook aan dit ons verlangen in de eerstkomende Vergadering van Zeventienen zal worden voldaan.
In de tweede plaats hebben wy, in overwee?
ging



JAARBOEKEN, January, 1791. 61
ging nemende, dat de Kamer Zeeland, zo op het geen dezelve op de verzending van Contanten naar Indien, als anders ten agteren is, een importante ibm van Penningen zoude benodigd zyn, noodzakelyk gevonden , de Heeren onze mede Gecommitteerdens van wege de Provincie Zeeland op het ernftigfte daar over te onderhouden, en zeer ferieus verzogt, om hunne devoiren te willen aanwenden, dat dit agtcrwezen ten fpoediglten zoude mogen worden gezuiverd, en dat de Zeeuwfche Kamer tog in confideratie gelieve te nemen, dat, daar dezelve by de Reiblutie van Hun Hoog Mogende van den 14 Mei laatstleden , hier boven reeds aangehaald , zulk een aanmerkelyk foulaas is toegebragt, van de HollanJfche Kameren niets meer kan gevergd worden.
Wy hebben het genoegen U Ed. Gr. Mog. bereids te mogen informeeren, dat deze Conuderatienen inllantie van een gewenschten invloed zyn geweest, en dat door deintercesfie, en medewerking van welgemelde Heeren Gecommitteerden de Heeren hunne refpective Committenten hoogst waarl'ehyniyk eerlang Bewindhebberen van de Kamer Middelburg zullen authörifeeren , om onder hoogst derzelver guarantie een Geldligting van Dertig A Vyf- en - dertig Tonnen Gouds, by forme van Eotcry, en geichoeid op den voet van die voor de Hoilandfche Kameren, te openen, waar uit, eu uit het geen de Kamer Zeeland van de Heeren Staaten dier Provincie uit de. Negociatie van den 25ften Penning aldaar nog te verwagten hebben, het yoorfz. agterweezen grotendeels , zo niet geheei , zal worden (gezuiverd.
In de derde phwts hebben wy met Gecommitteerde Bewindhebberen tot den Chinaafchen Handel, een en andermaal gebefoigueerd over de
quan-
Am-
STEL" DAM.
Nader
Rapport
derCotn-
misfic
omtr. de
O.I. -
Comp.



62 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
dam.
Nader
Rapport
derCom-
misfie
omtr. de
O. I.
Comp.
quantiteit van .Schepen , welken in het jaar 1793 , naar China zouden worden geëquipeerd.
Wy kunnen niet ontveinzen , dat wy in het eerst van begrip waren, dat zo uit hoofde vau de immenfe quantiteit van Thee, welke door verfcheidene Compagnien,van andere Natiën, jaarlyks in Europa word ingevoerd, als tot betrag-, ting van alle mogelyke menage, niet meer dan een Schip zoude behoren te worden gezonden, naar Canton. Dan , zo dra wy eenige geneigdheid beipeurdeti, om ter Generaliteit deliberatien aan te leggen, over een generaal verbod van:den Invoer van vreemde Thee hier te Lande, door anderen , dan door Compagnies Schepen aangebragt wordende, zyn wy van dat gevoelen terug gekeerd, en hebben ons het plan van de Commisüe tot den Chinaafchen Handel, om twee Schepen uit te rusten , laten welgevallen, te meer, daar wy onder de hand informatien hadden bekomen, dat geduurende dit jaar by de Noord* [the Compagnien, ook minder Schepen zouden worden geëxpedieert; dat America reeds over voerd is, en dat ook de voorraad van Thee, in de Pakhuizen der Maatfehappy voor handen zynde, waar van ons een accurate notitie is gegeeven, niet toereikende zoude wezen , noch voor de binnenlandfche Confumptie, noch voor de gewoone verzending naar buiten, indien het verbod van den Invoer tot Hand gebragt wierd; waar toe wy, by deze gelegenheid, de kragtdadige pogingen van U Ed. Gr Mog. imploreeren , ons verzekert houdende, dat langs dien weg de esfentieele belangens der Maatfehappy ni<»t weinig zouden worden bevorderd.
Ten vierden hebben wy grmeend aan de Leden van het bewind in bedenking te moeten geeven, in de manier en wyze van verkopingen
eene



JAARBOEKEN, January, 1701. é
rene verandering te maken, welke naar ons in zien niet dan ten voordeele van de Maatfchapp zoude kunnen verltrekken.
Te weten , van ouds af zyn alle de Retour goederen by den opllag , en aan de meestbiedenden verkogt geworden. — Langs dien weg wa ren de Makelaars meesters van de waarde en der prys derzelven, en hadden de gewoonte om de differente ordres, die hun van de Kooplieden gegeeven wierden, te combineeren, en de pryzer onder een te hertekenen, waar van het gevolg was, dat de laatstgenoemde nimmer hoger te brengen waren, dan waar op de voornoemde Ma keiaars zulks goedvonden.
Reeds in vroegere jaaren is daarop by kundigen reflexie gemaakt. Zelfs is Vr by het bewind meermaals in overweeging genomen om hier in verandering te maaken. Doch, niettegenlTaande verfcheiden falutaire Refolutieu, by de Vergadering van Zeventienen, op dat fubject genomen, is egter dit point op den ouden voet gebleeven.
Wy hebben getragt de reden daar van te approfondisfeeren; en het is ons vry duinelyk gebleeken , da: dezelve alleen aan den invloed der Makelaars en andéren, welken zig daartegen altoos ten kragtigften verzet hebben,moet worden toegefchreeven.
Wy hebben derhalven de Leden van het bewind in overweeging gegeeven, om de goederen, in plaats van met den opllag, by den atïlag, na dat ze alvorens door deskundigen zouden zyn geprifeerd, en beneden welke prifaüe men die niet zoude algeeven, aan den eerst mynenden te verkopen.
Bewindhebberen hebben wel aanftonds hier tegen eene groote oppofitie ondervonden, welke zelfs zo ver gegaan is, dat voornaame Makelaars en Negocianten geïnlinueerd en te kennen hebben E ge-
j
- Am-
' steldam.
• Nader Rapport der Commisfieomtr, dc O. I. Comp.



Amstel*
dam.
Nader
Rappor
(ZerCofn
mpsfie
pm'tr. d
O, I.
Comp,
64 NIEUWE NEDERLANDSCHE
gegeeven, van op de geveild wordende waaren irt het gentel geen bod te zullen doen.
Maar , niettegenftaande deze bedreigingen , hebben wy het bewind verzogt, van zig niet te laten aftchrikken. Het gevolg heeft ook volkot men aan onze verwagting beantwoord, ja dezel-ve gefurpasfeerd, nadien de najaars - verkopingen een fchat van ruim vier a vyf Tonnen Gouds 2 meerder hebben afgeworpen, dan waar op dezelve geprifeerd en bereekend waren, terwyl ook te gelyk daar door aan den dag gekomen is, welke en hoedanige pernicieufe Contracten voor 's Compagnies belangens tusfchen zommige Ma keiaars fubfilteeren , welken wy langs dezen weg door den tyd hopen te zullen kunnen voorkomen.
Wel is waar, en wy willen het voor U Ed. Ur. Mog. niet verbergen, dat wy van agteren meermaals vernomen hebben, dat die meerder gelding niet aan de nieuwe wyze van verkoping, maar alleen aan de verkeerde prifatie en aan andere toe vallige omltandigheden , word toegefchreeven : dan wy vraagen op onze beurt, hoe zulks over een 'te brengen is met die geweldige oppoütie, waar mede men zig daar tegen verzet heeft? Levert die niet een Iterker prtefumptie op van het tcgengeltelde? Rewyst die niet, dat wel degelyk de heimlyke oogmerken van de Makelaars en anderen zyn getraverfeerd ? En dat juist dat but bereikt is , dat wy ons daar van hadden voorgemeld* , ,
In de vyfde plaats hebben wy reeds kort na de aanvaarding van onze Commisfie begrepen gehad, dat,niettegenftaande de fiducie, welke wy moeten cnderftelleti in de kundigheden van de Leden van het Bewind, en vooral van die Leden* welken zig zo zeer beyverden, om hunne talenten ten nutte van het algemeen te deployeeren,
de



JAARBOEKEN, "January, ifgi. <5$
tle voorzigtigheid nogtans vorderde, om ons daarop alleen niet te verlaten , maar dat wy ook ons behoorden te bedienen van den raad en de voorlichting van anderen, en in het byzonder van de zodanigen, welke bevorens blyken hadden gegeeven van hunne ervarenheid in deze materie.
Onder anderen kwam daar toe al aanfloi.ds by ons in confideratie de Heer Fredrik Willem Boers, welke, in de qualiteit van eerfte Advocaat, de Compagnie verfcheidene Jaaren met lof bediend heeft, en in het algemeen voor een kundig en geëxperimenteerd Minilter gehouden word.
Na dat wy denzelven daar over onderhouden en den voet en wyze, op welke hy ons zoude dienen van zyne Conlideratien , met hem gearrangeerd hadden, hebben wy Zyne Doorlugtige Hoogheid als Opperbewindhebber verzogt, om door"hoogst deszelfs veel vermogenden invloed te effeftueeren, dat aan den voornoemden Advocaat Boen, uit de kas der Compagnie , geduurende den tyd, dat wy de eer zouden hebben, onze Commislie te blyven bekeeden , zoude mogen worden toegelegt eene remuneratie van vyf en twintig hondert guldens 'sjaars.
Met dat gelukkig gevolg, dat door alle de Re* fpeftive Kaïneren aan dit voorltel is voldaan geworden, en dat meergemelde Heer Boers zig Verbonden heeft, om de Heeren Gecommitteerden^ uit de beide Provinciën in alle zaaken, waar iri zy nodig zullen oordeelen, hem te raadpleegen in de qualiteit van Advocaat ConTulent, naar zyne beste kennis en weetenlchap te zullen advi* leeren.
Eindelyk en in de laatfte plaats hebben wy het., Uit hoofde van het menigvuldige werk , aan onze Commisfie verknogt, met en benevens de Heeren Gecommitteerdens van de Provincie vart Zeeland, noodzaaklyk geoordeelt, een bekwaam Perfoon aanteftellen tot Amauueniis. — Endaar, E a na»ï
Am-5
STEtOAM.
Nader
Rapport
derCöm»
mis/ie
omirk dé
O. /.
Comp*



66 NIEUWE NEDERLANDS C HE
Amsterdam.
Nader
Rappor
derCom
misfie
mntr, d
O. I.
Comp.
naar onze gedagren, hier toe niemand gefchikter was, dan een Bediende van de Compagnie,, w lke niet alleen de vereischte kundigheden bezit in Compagnies zaken, maar ook,'uit hoofde van zyne bediening, acces heeft tot de boeken en Ret gisters, zo hebben wy gezamenlyk daar toe ge- difpicieerd den Clercq van de Secretary'Willem Abckevtn.
2 Wy vertrouwen, dat U Edele Groot Mog. zig de/ie benoeming zullen laten we'gevallen, gelyk ook van aan den voornoemden Abelecygn, voor twee derde deelen uit de Kas van deze Provincie jaarlyks zodanige belooning of Daggelden te mogen toeleggen , als Gccommitteerdens in redelykbeld zullen oordeeien te behooren.
Hebben wy nu, Edele Groot Mogende Heeren ! een korte en zo wy vertrouwen volledige opening gegeeven van onze verrigtingen en van de ware gelteldheid der Maatfehappy; hebben wy die middelen, welken naar ons inzien niet ongepast zouden kunnen wezen tot haare verbetering, voorgefteld en aan de hand gegeeven; zyn er bereids eenige door de Vergadering van Zeventienen, dadelyk gearrefteerd geworden; zyn 'er andere en wel de voornaamfte tot hier toe nog in deliberatie gehouden ; wy vertrouwen,dat U Ed. Groot Mogende uit het een en ander zullen kunnen opmaaken, dat wy provifioneel aan het gerequireerde van U Edele Gr. Mog. gedeeltelyk en zo veel van ons dependeerde, hebben zoeken te voldoen.
Wy vleien ons, dat wy eerlang, en zodra de aan (taande Vergadering van Zeventienen zal zyn afgelopen, ons daar van ten vollen zullen kunnen acquiteeren. Wy zeggen ten vollen, nadien dan het tyddip zal geboren zyn, om met grond te kunnen beoordeeien, of de Maatfehappy, zo veel het menfchelyk vooruitzigt toelaat dit a priori te bereekenen, voor het vervolgzal kunnen



JAARBOEKEN, January,1791. 6?
Hen (Taande gehouden worden, en voor eene totaale disfolutie bewaard blyven.
Vergun ons , Edele Groot Mog. Heeren ! voor dat wy ons Rapport befluiten , U Edele Groot Mog. nog voor een oogenblik met al dien ernst, welke het gewigt van zaaken vordert, te folliciteeren, om tog ten aanzien van de voornaamfte poincten, de zo hoognodige fecretesfe te obferveeren, en te doen obi'erveeren, byzonder die de redresfen in Indien betreffen: van de bewaaring daar van, hangt dog veel, ja alles af.
Wy bidden God Almagtig, dat hy de pogingen van U Edele Groot Mog. ten besten van het lieve Vaderland, met zynen Zegen bekroone, en hebben de eer te zyn,
EDELE GROOT MOGENDE HEEREN!
(Onder ftond)
U Edele Groot Mogende Dienstwillige ,
De Gecommitteerde tot de zaaken van de Oost-Indifche Compagnie.
(Was getekend)
G. j. D. van der DOES,
J RENDORP,
P. H. van de WALL,
HENDRIK van STRALEN, Jz.
'sGravenhage al January 1791.
Naar gewoonte, welke voor de verandering van de Regeering, in deze ftad, ftandvastig plaats heeft, zyn wederom eenige nieuwe Keuren afgekondigd, als een, houE 3 denf
Amsterdam.
Nader Rapport der C om* misfie omtr. de 0. I. Comp*



68 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM.
Keure omtr. 'i verkopen vai Uunver ken. ■
dende bepalingen omtrend de inkoopen van Zak- en Hanguurwerken , zynde afgekondigd den 28 January 1791, en van dezen houd:
Myne Heeren van ckn Gerechte der Stad Amfterdam, hebben op het voordragen van een groot getal Horologiemaakers - Baazen binnen deze iStad, goedgevonden te ordonneeren en te ftatuee• ren, gelyk'Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deeze»: dat op publieke Verkopingen , die van Verflorvene of aan Defolate Boedek» kamer gedevolveerde uitgezonderd, geen minder getal Horologien, of Kettingen, indien dezelve io een Verkooping gevonden worden, te gelyk, of in één Koop, zullen mogen worden verkocht, dan zes; en van Pendules, Tafel - Horologien , of diergelyk zwaarder Horologiesmaakers werk, dan drie tevens, of in één Koop, op een boete van driehondert Guldens, te verbeuren voorden Makelaar, of dengeenen, die de Verkooping derigeert, ten behoeve van de Diaconie Armen; wordende tot het doen dezer bekeuring gequalificeert de Horologiemaakers Baazen binnen deze Stad.
Aldus gearrefteert den 27 January 17919 praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Bdcker, Hoofd-Officier, alle de Heeren Burgemeesteren, en alle de Heeren Schepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 , prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Corneüi- hacker , Hoofd OHicier , den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst &c. Burgemeefter, en de Heeren Sèbastiaan van fronten Jansz. en Mr. Pieier Elias, prsefideereiK 4e Schepenen.
In kennisfe v an my Secretaris
P. S. D E D E L.
Da



JAARBOEKEN, January, 179I. $P
De volgende is eene Ordonnantie, raakende a de armen, die by de Waterlandfche Doopsgezinde Gemeente alhier onderhouden wor-j den, luidende aldus:
Myne Heeren van den Gerechte der Stad Am-fterdam, uit klagte van Diaconen van dc Vereenigde Vlaamlche en Waterlandfche Doopsgezinde Gemeente, derzelver Vergadering houdende by Den Toren en Het Lam, hier ter Stede; te weten gekomen zynde, dat verfcheide Ledematen , door' gemelde wordende gealimenteert, tot merkelyke fchade van dezelve Gemeente, zich niet ontzien, van de aan hen gegeeven Klederen en Linnen te verkopen of te verzetten, hebben goedgevonden, tot voorkoming van de fchade van dezelve, en verhoeding van zulk kwaad en onordemelyk doen, te ordonneeren by dezen:
Art. 1. Dat al het geen gemelde Diaconen aan de verarmde Ledematen uitdeden of doen uitdeekr zullen, zo van Linnen als Wollen, voortaan za: gemerkt worden met de letters DG. en met zodanige verf, als de Catoene Lywaten gemerkt wor den.
2. Alle Wolle Klederen , te weten Mans ei Jongens Rokken, van wat ftof die ook mogen zyn zal een Merk ingenaait worden, op de linker zydi in de eerfte plooy van 't Voorpand, omtrent cel handbreed onder de Heup, alwaar een gat zal woi den geknipt, daar het Stempel in zal genaak wor den, zullende 't zelve niet kon oen worden wegge nomen, ten zy er een open rond gat blyven moet en indien er een ftuk wierd ingeltopt, zal zult wel te zien zyn.
3. Zodanig zullen ook de Broeken worden g< merkt, en zaf zulks gefchieden aan de linker zyd< een hand breed van 't Zakgat, een vinger biet ender de Baud na de voorkant.
E 4 4- J
\m-
tel)am.
Ordonn*
mtrend.
Wattrh
Doops-
%ez. Ar*
men,
!
1
\ s
'»
dn



7o NIEUWE NEDERLANTDSCHE
Am-
STUL-
DMI.
Ordonn
omtrent • W&ter7,
Doops'gez.ylr
men.
4. In de Vrouwe Jakken, als ook in die van de Meisjes, zal zodanig een Merk ingenaaic worden, te weten aan de linker zyde van voren onder de plooy, even boven daar de Schortband wordt vast gemaakt: de Boven - Rokken, Schorten en Onder'Rokken, zal het Merk gefteld en ingenaaid worden een hand breed beneden de Band, onder de eerltc , plooy van 't linker Splitgat.
5. De Hemdrokken, zo van Mannen als Jongens, als mede, de Borstrokken van Vrouwen en Meisjes, zal het Merk genaait worden ouder de linker Arm, even beneden 't Armgat aan de voorkant , en de Ryglyven van bfnnen aan de linker zyde in de Voering, omtrent in 'c midden en een hand breed van de Vetergaten.
6. Aangaande het Linnen , het zelve zal beftempeld worden met het gemelde Merk, met zodanig ingrediënt, als de Catoene Lywatiers hunne Catoenen merken, 't geen niet uitgewasichen 'kan worden , namelyk, de Bedlakens op vier plaatfen, te weten aan ieder hoek, een half el fchuin na 'c midden; de Hemden aan weerzyden aan de voorkant , een hand breed beneden het Armgat, en dat zo wel de Mannen, Vrouwen, Jongens en Meisjes Hemden.
7. Insgelyks zullen de Bedden geftempeld worden , zo als 'de Lakens , op vier plaatfen, en de Peuluwen aan wederzyden in 't midden, doch mee een grooter Stenspel, en de Wolle Dekens regt in 'c midden, 't zy dat dezelve daar in geweeven, ofte anderzins in gedopt zullen worden , ra dat alvorens een gat in het zelve zal werden gefneeden.
8. Dat niemand, het zy Inbrenger of Inbrengfter, van de Bank van Leening van deze Stad , of andere Perfoonen , wie het ook zou mogen of konnen zyn, het voorf'. goed zal mogen beleenen, of daar op geld of gelds waarde geeven , en hec zelve tot pand of in betaling, om wac reden het ook zy,
te



JAARBOEKEN, january, 1791. 71
te nemen, ja ook in geecen deele kopen of inrui-1 len, op pcene, van dadelyk, als zuiks ontdekt., wordt, het voorfz. Goed aan de voorfz. Diaconen 1 te moeten wedergeven, zonder eenige reftitutie te erlangen van het geen daar op geleent of voor ge- ( geeven is, en daar en boven nog te verbeuren een t boete van tien guldens voor ieder ftuk, dat zy in, maniere voorfz. onder haar mogten verkreegen heb-, ben, ten behoeve van de voorfz. Gemeente: wor-,; dende de Diaconen of haar Bediendens geauthori-1 feert de bekeuring te doen en die te agtervolgen als na rechten.
Aldus gearrefteert den 27 January 1791, praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Hacker, Hoofd - Officier, alle de Heeren Burgemeesteren, en alle de Heeren Schepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 ,praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Hacker, Hoofd - Oflicier, den Heer Mr. Matihys Straalman, Heer van Duys>t, &c Burgemeester, en de Heeren Sebastiaan van' Nooten yansz, , en Mr. Pieier Elias, prslideerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P. S. D E D E L,.
OmtrendSchepen,in 'rNoorder Kwartier en in Friesland t'huis hoorende, is aldus gekeurd :
"jV/fyne Heeren van den Gerechte der Stad Am■*■ ^fterdam, hebben goedgevonden de Schepen in het Noorder Kwartier t'huis hoorende , dat is , waar van het meerder gedeelte der Eigendom aan Iogezeetenen van Noord-Holland toebehoort, te
eximee-
1EL)AM.
~)rdonn.
mtr.
Vaterl,
Ooops-
fez. Ar*
len.



72 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stf.ldam.
Keure
omtrend
Schepen
van 't
Noorder
Kwart.
611
FriesL
eximeeren van de boete, bepaald by het derde Articul van de Keure, ten verzoeke van de Overlieden van het Scheeps Timmermans en Mastemaakers Gild, den 27 January 1781 gepubliceert.
Gelyk ook de Schepen in Friesland t'huis hoo» rende, dat is, waar van het meerder gedeelte der E'gendom aan Ingezeetenen van Friesland toebehoort , van de boete by het opgemelde derde Articul bepaald? mede geëximeert worden.
Aldus gearrefteert den 27 January 1701, prte* fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Boeker, Hoofd-Officier, alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 , prajfen* tibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backer, Hoofd - Officier, den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst ccc, Burgemeefter , en de Heeren Sebastiaan van Nooten Jansz. en Mr. Piter Elias, prafideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P. S. D E D E L.
Omtrend het Sr. Lucas Gilde is vervol, gends aldus bevolen:
A lzo myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam in ervaring zyn gekomen , dat diverfe Perfoonen zich onderwinden zodanige Ambagten en Neeringen te doen, als onder het St. Lucas Gilde behooren, zonder nogthans het zelve Gilde te kopen, ofte deszelfs rechten te voldoen: Zo is 't, dat Myne Heeren van den Gerechte daar in willende voorzien, goedgevonden hebben, ten behoeve van het voorfz. Gilde te emaneeren en
te



JAARBOEKEN, January, 17QI. 73
te ftatueeren, gelyk Haar Edele Achtbaare eraaneeren & en ftatueeren by deze: * Art. 1 Dat het aan niemand, zonder onder-D fcheid wie hv zy, dan alleen aan de Gildebroeders van hètSc Lucas Gilde, zal vryftaan, om eenig 1 Olas tefnyden , gruizen of te fatfoeneeren, m welk 0 formaat het zy, voor Lysten tot Prenten, Teke-^ ningen, Schilderyen, ofte welke anders zyn mag; c en dat dien volgende alle Papierkonst- of Prentwin -t keiiers, nu zynde of namaals komende, derzelver Papierkonst, of Prenten willende verkopen in lysten met glazen, gehouden en verplicht zullen zyn, of dezelve glazen te doen fnyden, gruizen of fatfoeneeren by en door een Glazemaker tot het St. Lucas Gilde behorende; ot als Glazemaker het Gilde te winnen, en deszelfs lasten te draaien, op een boete van hondert guldens.
2 Dat alle Papierkonst- of Prentwinkeliers nu zvnde, of namaals komende, die niet forteeren nochte gequalificecrt zyn om te f rteeren onder het Boekdrukkers of Boekverkopers Gilde, of dewelke geen Pars gebruiken, gehouden en verplicht zullen zyn, de eerfte binnen zes weken na het emaneeren dezes, en de andere, alvorens derzelver Wiakel of Neering te doen of te beginnen, zich onder het Gilde van St. Lucas te begeeven, mitsgaders te draagen de lasten daarinne plaats hebbende, op een boete van hondert guldeus, te verbeuren telken reize, dat zy , zonder in het Gilde <*etreeden te zyn, bevonden zullen worden Papier f of Prentkonst verkocht te hebben.
3 Dat alle Papierkonst- of Prentwinkeliers nu zvnde, of namaals zullende komen, die gequalificeert zyn om onder het Boekdrukkers of Boekverkopers Gilde te forteeren, ofte die de Pars gebruiken, de eerfte, zo dis onder het zelve Gilde nog niet forteeren, binnen zes weken na het emaneeren dezes, en de andere , alvorens derzelver
Win'
M-
:elam.
xure mtr. 't 't. Luas Gil' k.



Amsterdam.
Keure omtr. 't St. Lucas GiU de.
,
<
1 ] ( ( ? 1 1 L c 1 c
7 l c
f l I
F
ti h h I
t% NIEUWE NEDERLANDSCHE
Winkel of Neering te doen of te beginnen, gehouden en vcrphcüten zullen zyn te kiezen tot welk, (te weten tot het St. Lucas of tot'het boekdrukkers en Boekverkopers Gild) zy willen forteeren, en dadelyk na die keuze het gekozen Gilde te winnen , op pcene mede van hondert gulaens telken reize , dat zy zonder gekozen en het gekozen Gilde gewonnen te hebben, bevonden zullen worden Papier- of P entkonst verkocht te lebben; en dat, ten einde die alles te doen obfeN heeren, alle Papierkonst, of Prentwinkeliers nu cynde, of namaals zullende komen, van wegen het 5t. Lucas Gilde aangefproken wordende, gehoulen en verplieht zullen zyn,, zich te expliceeren, >f zy gequalificeert zyn om onder het Boekdrukiers en Boekverkopers Gilde te forteeren en de 3ars gebruiken, en zich daar toe gequalificeert. wrdeelende, binnen zes weken zullen hebben te ixhibeeren het befcheid ofte blvk, dat zy keuze ;edaan en het evengemelde Gilde gewonnen heb»en, op verbeurte, by weigering van dien, telen reize / 25 : o : o,alle de voorfz. boetens ten ehoeve van de Gildebosfe te appliceeren; en einelyk, dat zodanige Papierkonst- of Prentwinkeers, die bereids het Sc Lucas Gilde gekozen n derzelver inkoomgeld betaald hebben, gehouden yn, by het zelve Gilde te blyven en alle andere isten en requifitien van het zelve Gilde te voloen.
Aldus gearrefteert den 27 January 1701 , prajmtibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr miem Comelis Backer, floofd-Officier, alle dè leeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheeenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 , praefenbus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. IVil* m Comelis Backer, Hoofd-Officier, den Heer Ir. Matthys Straalman , Heer van Duyst &c. urgemeester, en de Heeren Sebastiaanvan Noo-
teti



JAARBOEKEN, January, 1791. 75
ten Jamz. en Mr. Piet er Elias, praefideerendi Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P. S. D E D E L.
Wegens hetCompasfenmakers en Zeilenma Jcers Gild, is deze verbeteringen vermeer dering vastgefteld.
A/lyne Heeren van den Gerechte der Amfterdam *■ renoveerende de Ordonnantie of Keure van ' Compasfenmakers en Zeilenmakers Gild, van dato 25 Augustus 1665, hebben goedgevonden en verftaai dezelve te corrigeeren en te amplieeren met hei naarvolgende, te weten:
Art. 1. Dat, indien een Gildebroeder genegei ware of mogte worden, om in cas van Ziekte Ouderdom, Accidenten, of andere wettige onge legentheden, waar door hy buiten ftaat is om di kost te kunnen winnen, uit de Boste eenig gek te genieten, zulks aan zodanjgen zal toegeftaan ei by denzelven, geduurende deszelfs orïgelegend beid, genoten worden ieder week drie gulden , mits die Gildebroeder, welke zig aangegeevei heeft, aan het Gild betaald heeft, het geen b} Keure van ió"6j bepaalt en 10 Jaaren in 'c Gik geweest is.
2. Du by overlyden van een Gildebroeder. welke 10 Jaaren in de Bosfe geweest is, deszelf Weduwe voor de Bègravenis zal kunnen genieter Hondert Gulden eens, mits dezelve Weduwe ziel aangeeve, binnen de twee eerstvolgende zitdagen na het overlyden van haar man, aan Overliedei van het GiJd.
Aldus gearrefteert den 27 January 1791,. pra; fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr Willem Comelis Backer, Hoofd» Officier, alle d<
Hee
; Am'
STEL" DAM.
' Keure
' op 'f
1 Compas-
1'feu - en Zeilen* makers
| Gild.
\ l
u
I t
t
l



75 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
dam.
Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791 , praefentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backer , Hoofd - Officier , den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst, &c. Burgemeester, en de Heeren Sebastiaan van Nsoten Jansz., en Mr. Pieter Elias, praïfideerende Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris.
P. S. D E D E L.
Ook is omtrend het Spek- en Varkenflagers Gild. deze Voorziening gedaan.
Alzo myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam in ervaaring zyn gekomen, dat verfcheide Gildebroeders van het Spek- en Varkenfiagers Gild, dezelve hunne Neering niet meer exerceerende, hunne naam leenen aan onvrye Perfoonen , welke dan, fchoon geen Gildebroeders van het voorfz. Gild zynde, zich bevoegt achten als zodanige zich te gedraagen, en dezelve neering te doen; en dat iommige Gildebroeders, uit hoofde van de geringe boete van zes Huivers, bepaald tegens eenen Gildebroeder, die op ontbod van Overlieden, op de Gildekamer weigert te komen, zich niet ontzien geheel en al zich aan de directie van Overlieden te ontrekken: Zo is 't, dat myne Heeren van den Gerechte voornoemd, tegen het een en ander willende voor; •tien, by renovatie , ampliatie en alteratie van voorige Ceuren , hebben goedgevonden te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren bv dezen:
1. Dat



JAARBOEKEN, Jdnuary , l7j>r. 77
.1. Dat voortaan geen Gildebroeder van dit Gild, een onvry perfoon, op zyn naam de Spekof Varkenflagery zal mógen laten exerceeren, óp Verbeurte' van het Gild.
ii Dat, wanneer Overlieden een Gildebroeder op de Gildekamer ontbieden , dezelve gehouden zal zyrt aldaar te compareeren, op verbeurte van drie guldens, in cas van weigering of naiaatigheid, ten zy hy ]door ziekte öf eenige andere wettige rede, daar ih was belet geworden, waar van, in zodahig geval, aan Overlieden zal boeten blyken.
Eindelyk hebben myne Heeren van den Gerechte, by alteratie van het 8fte artieul van de Keur van 27 January 1751, goedgevonden te ftatueeren. dat, wanneer eene Weduwe van een Gildebroeder, zynde Gildezuster, en als zodanig die neering zedert de dood van haar man gecontinüeert hebbendé, en dezelve nog dadelyk exerceerende, koomt te hertrouwen met iemand, die niet in hei Gild is ingeteekend, dezelve in het Gild zal mogen worden aangenomen, mits betaalende/ioo:o:c ten behoeve van het Gild.
Aldus gearrefteert den 27 January i7Qi , praifentibus den Wel Edelen Geftrehgen Heer Mr, Willem < ome/is Backer, Höofd- Officier, alle d< Heeren Burgemeesteren en alle de Heeren Schee penen.
En gepubliceert den 28 January 1791, pralen tibus den Wel Edeien Geftrengen Heer Mr. llril lem Comelis Backei , Hoofd-Officier, dén Heei Mr. Mattliys Straalman , Heer van Duyst, <5cc, Burgemeester, en de Heeren Sebastiaan van Nm ten Jansz, en Mr. Piet er Elias, Prsfideerend< Schepenen.
In kennisfe van my Secretaris
P. S. D E D E L. F Vef.
Am*
sterdam!
Keure
omtrend
hetSfiek-
en Far-
kenjla-
gers
Gild,
1



7? NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Keure op ' t Kuiper en Wyr, ver laters Gi de . .
Verfcheidene Keuren van 't Kuipers- en Wynverlaters Gilde, z:yn aldus veranderd:
A/Tyne Heeren van den Gerechte der Stad Am■*-v-*- fterdam, hebben, op de requeste van de ; Ovérlieden van het Kuipers en Wynverlaters Gil" de, goedgevonden , by' renovatie , eiucidatie en ; ampliatie van de zes eerde articulen der Keure vaD Y 29 Maart Iööi, mitsgaders der Keure van 24 Juny 1054, als ook die van 17 February 1674 en het jde Articul der Keure van 30 January 1728, concerneerende de Gildebosfe en het genot van fuftentatie en onderhoud uit dezelve , mitsgaders reftitutié van dien, te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare dezelve Keuren renoveerende, elucideerende en amplieerende, ordonneeren cn ftatueeren by dezen:
Art- 1. Dat alle Gildebroederen en Giidezusteren, zo lange zy de Knipery exerceeren en winkel doen, in cas van ziekte, gerechtigd zullen zyn het gewone ziekengeld van ƒ2:0:0 per week te verzoeken en te genieten , mits dezelve ten minden één jaar in het Gilde zyn geweest, en dcszelfs lasten betaald hebben , cn voorts zo wel van de ziekte, als van het daar uit ontftaane onvermogen, om te kunnen werken en de Winkel waar te nemen, ten genoegen van Overlieden behoorlyk doen blyken.
2. Dat voorts van nu voortaan geene andere Gildebroeders of Giidezusters tot het genot van fuftentatie en onderhoud uit de Bosfe zullen worden geadmitteert, dan die den ouderdom van 55 jaaren hebben bereikt, tien agter een volgende.jaaren in het Gilde zyn gewee t, alle Gilde lasten betaalt hebben en onvermogende zyn, mitsgaders de Kuipery en Kuipers Neering gequiteert hebben , zullende aan de''Giidezusters te goed komen de jaaren,



JAARBOEKEN, jWiuBrj • 1791. $
ffèrij welke derzelver Mannen io het Gilde geweest, i zyn. «
"3. Dat van nu voortaan het getal der Gilde-] broederen en Gildezusteren , invoegen voormeld, gequalificeerd tot het genot van fudentatie en ön- 4 derhoud, tot een getal van 20 PeiTonen zal uit-1 fterven , in dezer voegen , dat de eerde van de J thans fuftentatie en onderhoud genietende Gilde £ broeders, of Gildezusters komende te overlyden,: of anderzints uit te vallen , in desze'fs plaats geen j andere Gildebroeder of Gildezuster zal worden i :aangenomen, doch de tweede openvallende plaats weder zal vervult worden , en zo fuccesfivelykom Iden anderen 'er een zal vervult worden, tot dat het getal tot 20 Perfoonen zal zyn vermindert; en dat, een van de fudentatie en onderhoud genietende Gildebroeders of Gildezusters komende te overlyden, of uittevallen, die gëcnen het eerde zal worIden aangenomen, die zich het eerde aan het Gilde tot het genot van fudentatie en onderhoud zal hebiben aangegeeven.
4. Dat wyders aan ieder Gildebroeder of Gildezuster, zo die nu reeds fudentatie en onderhoud Uit de Bosfe genieten, als die vervolgens daar toe zullen worden geadmittecrt, niet meer zal worden uitgekeert, dan alle vierendeel jaaren cieh gulden, öf veertig gulden 'sjaars.
5. Dat voorts alle Gildebroeders en Gildezusters, zo wel als de erfgcnaamen van overledene Gildebroeders cn Gildezusters, die fudentatie en onderhoud tiit de Bosfe genoten hebben, gehouden en verplicht zullen zyn, het beloop der gelden, door Overlieden uit de Gildebosfe tot derzelver fudentatie en onderhoud verdrekt, ter eerder aanmaning tc reditueeren en te rug te geven, ten zy dezelve Gildebroeders en Gildezusters, mitsgaders erfgenaam, of erfgenaam van overledene Gildenrpeders of Gildezusters kunnen doen blyken, dat-
F 2- zy,
TEt-')AM,
Teure
P **
Zuipers' n ïiyiiZ 'er/aers GilUi



Amstel-
dam.
80 NIEUWE NEDERLANDSCHE
zy, of de overledene in het zelfde onvermogen gebleven zyn.
Aldus gearrefteert den 27 January 1791, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backer, Hoofd-Officier, alle de Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren bcnee-
PSEn gepubliceert den 28 January 17*1 , praefenfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr Willem Comelis Hacker, Hoofd Officier , den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van Duyst &e., Burgemeefter, en de Heeren Sebastiaa» van NÓotenJansz. en Mr. IHeter Elias, Prsfideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris
p. S D E D E L.
Verders is nog tot onderfteuning der Bosfe van het St. Jofephs Gild, dit navolgende vastgefteld.
Mvne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, in ervaaring zynde gekomen , dat de fuccesflve Keuren tot foutien van de Bosfe van het St. Jofephs Gild, op het begraaven van en te begraaven gaan met Gildebroederen en Gildezusteren van het voorfz. Gild geëmaneert, meer dan ooit worden te buiten gegaan en gevihpendeert , waar door niet anders kan volgen, dan dat het zelve Gild buiten ftaat geraakt, om de nodige adfiftcnue en onderftand aan des behoevende Gildebroederen en Zusteren te kunnen doen, hebben goedgevonden te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by dezen : Art 1. Dat, by overlyden van een Gildebroe-



JAARBOEKEN, January, 1791. 81
der of Gildezuster, de nablyvende Echtgenoot, en .geen Echtgenoot nablyvende, die geene, die de bezorging van het Sterfhuis, of van de begravin;ge, uit welke hoofde het ook zyn mag, heeft, op izicb neemt, ofte zich aanmatigt, ofte hebben, op !zich neemen of aanmatigen , in alle gevallen en 'zonder onderfcheid, of de boedel wordt geadieerd, :of gerepudieerd, gehouden en verplicht zalofzul:of zullen zyn, ten minften driemaal vier-en-twintig ;Uu ren voor den dag der begraving, aan den Gilde;knegt in gefchrifte en met ondertekening en byvoe!ging,zo wel van deszelfs of derzelver naam of naa:men , als van deszelfs of derzelver qualiteit of relatie op en aantegeeven de preciefe dag, uur, ■plaats en wyze, waarop, wanneer, waar en hoeidanig men voornemens is het afgeftorvene lichaam ter aarde te beftellen, op poene van , by nalatigheid van dien, te verbeuren een boete van ƒ 50:0:0
2. Dat het afgeftorvene lichaam, ingevolge oppenelde aangifte publicq en met gevolg van Perfoonen ter aarde befteld zullende worden, een ie:der Gildebroeder, aan wien door de Gildeknegt aanzegging zal zyn gedaan, gehouden en verplicht ,zal zvn, in het zwart gekleed, met Mantel, Bef en Rouwband ter begraving te komen, op poene van nalaatig zynde ter begraaving te komen, van drie Stuivers; of niet in voegen voorfz. gekleed, ter begraaving verfchynende, van ƒ3:0:0 beide ten profyte der Bosfe.
3. Dat het afgeftorvene lichaam, ingevolge de gedaane aangifte in ftilte en alzo zonder gevolg van Perfoonen, "t zy met een Koets , ofte anderzins, of ook wel publiek met een Koets ter aarde befteld zullende worden, door den geencn, die de voorfz, fchriftelyke op en aangifte zal of zullen hebben onderteckent, deswegens by het doen der opgemelde op en aangifte, aan en ten behoeve van het Gild, zal moeten worden betaald een fomma van / 50 : o : o, welke fomma van ƒ50 : o : o,
E 3 by
Am-
STEIv ©AM.
Keure omtrend het St. Jofephs Gilde.



Am- '
STEE/" XiAM.
Keure omtrent liet St. Jofephs Gilde.
82 NIEUWE NEDERLANDSCHE
by aldien de in Articul i gem. op en aangift mogt zyn verzuimd door den geenen, die dezelve had < behooren te doen, zal moeten worden voldaan, boven en behalven de boete voor het verzuim, in dat Articul vermeld. { 4. Dat, ten einde zal kunnen blyken, of men aan de gemelde op cn aangifte al of niet voldaan hebbe, by het begraaven van een Gildebroeder, of Gildezuster, aan den Graavemaker zal moeten worden overhandigt een duidelyk gefchreeven enljonderteekend billet, houdende de naam en woonplaats, zo wel van den overleedenen Gildebroeder of Zuster, als van den geen, of de geenen, die de bezorging van het Sterfhuis of de begraaving heeft, of nebben, en van deszelfs, of derzelver qualiteit of relatie, (welk billet door den.Gravemaaker aan den Gildeknegt zal worden bezorgd) en dat, by nalaarigheid van dien, ofte by een vaifche en verkeerde opgaaf door dm geenen, die de bezorging der begraaving bevonden zal worden gehad te hebben, zal worden verbeurt een boete van ƒ25:0:0 ten behoeve der Bosfe.
Aldus gearrefleert den 27 January 1791, pra> fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cvnelis Backer, Hoofd-Öfficier, alle de Heeren Burgemcefteren en alle de Heeren Scheepenen.
En gepubliceert den 28 January 1791, prsefeutibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backer, Hoofo- Officier, den Heer Mr. Matthys Straalman, Heer van. Duyst j &c. Burgemeefter, en de Heeren Se.la:t. aan ven 'N\a* ten Jansz. en Mr. Pieter EUas, PrssfideetendiÉ ScheepeneD,
. sd/totfndol .x'; -,ov In kennisfe van my Secreearis "
l\ S. fik R D E'LJ ri
^jë': ■ ■■• ■■ Kiofi " ■■ ' én, ,0:0: r. V



JAARBOEKEN, January, 1791. 83
Eindelyk is omtrend het Kleermakers Gilde, nog aldus bevolen:
Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam hebben goedgevonden, ten verzoeke van Dekens en Overlieden van het Kleermakers Gild, tot voorkoming van het verval der Kasfe van het Gild, te ftatueeren,gelyk Hun Edele Achtbaare ftatueeren by dezen:
Dat voortaan, by het winnen van het Gild, voor ïnkoomgeld zal betaald worden vyftig Guldens; als mede dat een Gildebroeder of Gildezuster, welke zoude begeeren uit de Gildebosfe, onderftand te genieten, behalven den ouderdom en ongemakken , by het 7de Articul van de Keure van 30 January 1750 vermeld, zal moeten aantoonen , zedert meer dan vyf tien Jaaren het ïnkoomgeld en Jaarzangen betaald te hebben.
Aldus gearrelteett den 27 January 1791 , pras. fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr Willem Cu melis Backer, Hoofd - Officier, alle dc Heeren Burgemeefteren en alle de Heeren Schee penen. '
En gepubliceert den 28 January 1791, pralen tibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Wü lem Comelis Backer, Hoofd-Officier, den Hee Mr. Maithys Straalman, Heer van Duyst. &c Burgemeefter, en de Heeren Sebastiaan van A'00 tóa Jansz. en Mr. Pieter Elias, Prasfideerendi Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris
p. s. DEDEL,
F 4 DIE'
Am-
stel-
dam.
Keure op 'e Kleef' makers Gild.



H NIEUWE NEDERLANDSCHE
' Pm'
MEN.
D 1 E .1! E K,
De dwaasheid, tegen alle reden, gezond verftand, gewoontens der Volkeren, aanlo» pende, van de lyken nog in 't midden der fteden, en zelfs jn de plaatzen tot Godsdienstige zamenkornlten gefchikt, ter verrotfinge aldaar te begraven, welke geene andere oorfprong heeft, dan gedeeltelyk het bygeloof, en gedeeltelyk de gierigheid en 't bedrog der Rocmfche Geeftelyken , die van het begraven der lyken in de Kerken, en vooral digt by het Öuter, hun voordeel trokken, is genoeg bekend , en door ons raenigmalen opgemerkt en aangedrongen. Die nieuwsgierig is, om te weren den netten tyd, op welken men tot die ongerymdheid is vervallen, om de lyken liever in 't midden der volkryke Heden , dan buiten dezejven, te laten verrotten, die leze het XX VII. Deel van de Gefchriften van de Academie der Opfchrifrenen fraaye Wetenfchappen te Parys bl.176. en volgg. (Mem-Ar es dc \'Academie des Infcriptions et Belles Let* tres) Wy erkem en egter gaarne, dat het zomtyd- moeilyk is, die verkeerde gewoonte ie verlaten, 'ooi dat 'er geen gelegenheid is, eene bekwame begraafplaats elders te vinden. Maar , wat zal men dan zeggen van dte geenen t Welken die gelegenheid niet ontbreik,? Buiten 'sGravenhage , te Vereveningen, te Zuiien, in de nabyheid van LUrecht; buiten de Stad Thiel in Gelderland, en mogelyk wel in meer oorden
wor-



JAARBOEKEN, January, 1791. 85
worden gelegenheden ter begravinge buiten de Heden aangelegd: en , hoe komt het dan , dat die lorf lyke voorbeelden niet gevolgd worden? Wut hier van zy, wy verblyden ons, te kunnen melden, dat ook in de nabyheid van 't volkryk Amfteldam, onder den Gerechte van Üiemen , zodanig allerhel waamlte gelegenheid tot rustplaatfe der Lyken is aangelegd , zo als blykt uit dit navolgend
BERICHT,
Cedert eenigen tyd was men van intentie, in navolginge van den Haag, buiten deze Stad, een Hof voor Begraafplaatzen der Lyken opterechten, doch zommige zwarigheden wederhield dit nuttig oogmerk. Dan, nu veeier goedkeuringe wegdraagende, heeft men verzogt en de permisfie verkreegen, om onder den Gerechte van Diemen, een zodanig Hof te formeeren, op dat ieder een, het zy by Intekening, voor den bepaalden prys, of naderhand Pryscourant, daar in kan deel nemen.
Men oorCeelt niet nodig, de nuttigheid van deze Onderneming aantepryzeri, het is genoeg bekend, hoe nadeelig het begraven der Lyken, in de Kerken, voor de gezondheid der leevenden is. De dampen uit de Graven opryzende, veroorzaaken dikwerf ziektens, die men of te laat ontdekt, of waarvan de oorzaak fomtyds verborgen blyft.
In Frankryk en Zwitzerland, heeft men op zommige plaatfen hier in voorzien , en Buitenhoven voor iksraafpjaatfen aangelegt. Wy zullen dit F j goe-
Die-
MEN.'



S<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Die.
men.
Berigt nopens begraaf plaats ten platten Lande..
roede voorbeeld volgen, en de inricbtinge maken jelyk blykt uit liet volgende
PLAN van den BUITENHOF voor BEGRAAFPLAATZEN.
Men heeft hier toe reeds een kamp Lands befchikt, gelegen aan de Weespervaart, tusfchen de Diemerbrug en het Tolhek, onder den Gerechte van Diemen; waar van men circa een Morgen Lands, kan 't zyn vierkant, zal toebereiden, als volgt:
Men zal den Hof omgraven met eene diepe Gragt, van voren eene roede breed, en binnen deze gragt omringen met een befchoeide Wal, 8 Voeten hoog, en beplant met een dubbelde rei Boomen.
De oppervlakte des gronds zal 8 voeten met Zand verhoogt worden, en wel lynrecht egaal met den Wal, zo dat 'er 3 a 4 Lyken boven elkander droog kunnen bewaard worden.
Dit Hof zal eene cierlyke gedaante hebben: van voren aan de Vaart of Ryweg, eene royaale brug over de gragt, een groot yzer Hek, ter wederzyde hooge Gedenknaalden met Infcriptie, een Middenpad 2 roeden breed, met fteenen beftraat, voor de Rytuigen , als het Lyk daar mede gevolgd word.
Ieder Graf zal 7 voeten lang en 2j voeten breed zyn. De helft des Hofs zak men vloeren lynregt,' op ieder Graf met een capitaale fteene Sark; waar op ieder Eigenaar voor zyne kosten na verkiezen zyn Naam of Wapen kan latea graveeren.
Er zal byzondere zorge en oplettenheid gebruikt worden voor de Overblyffelen, om die tot de vétweezinge te bewaren.
Om



JAARBOEKEN, January, 1791. t?
Om veele kosten van ftatie by ft begraven te vermeiden, zal men een ftatelyk Rouwjacht expres j hier toe aanleggen, om de Lyken, die zulks requir reeren, na den Hof te brengen, en zonder gevolg ' byzetten, dan die de Nabeilaanden verkiezen oog- > getuigen van 't begraven te zyn. Ook zal men { een Rouwkoets houden, waar van men gebruik kan 1 maken, met of zonder gevolg van Koetzen of' 'Voetgangers. ;
Iemand genegen zynde een Kelder te hebben, kan < denzelven na zyn verkiezen, groot of klein bekomen, mits betalende den grond pro rato der Graven, en boven dien het Metzelwerk, gehouwen Steenen of verdere cieraden, die men 'er aan hebben wil; zullende dezelve na voorfchrift des Eigenaars, door den Metzelaar en Steenhouwer des Hofs, exact gemaakt worden, dan, ora de goede gefchiktheid van den Hof, zullen de Kelders, in orde naast elkander geplaatst worden.
Den Hof z?l in j Vakken Verdeeld worden, cn om de kosten goed te maken , zal derzelver Inkoopprys voor ieder Graf by Intekening bepaald zyn, als volgt: edog naderhand Pryscourant.
m 't MIDDEN.
ifte Vak met een Sark ƒ 100 : o : o
3de dito met eeu dito 95 : o : o
3^ dito met een dito 90 : o : o
4de dito met een dito 85 : o : o
yde dito met een dito 89 : o : o
B E Z Y D E N.
Zonder Sark 70 : o : o
Zonder dito 65 : o : o
Zonder dito 60 : o : »
Zonder dito 50 : o : o
Zonder dito 40 : o : o
Hiex
Dienen.
berigt lopens egraafL > laats en plat^ & Laiir ie.



88 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Dienen.
Nader Berigt omtrend voorfz. begraafplaats.
Hier toe behoort ook nog dit nader Berigt.
A Izo door onkundigen is verfpreid geworden, dat 't Land, waar op die Nieuwe Kerkhof, by da Diemerbrug geftigt, zodanig zakt, dat de Lyken, daar op begraaven wordende,* in 'c water zouden ftaan; zo diend deze, om een iegelyk te desabufeeren en 't volgendeter kennis te brengen.
Deeze en andere zwarigheden zyn voorzien en weggenomen, zynde de Wal van onder Water rondom geheid, om niet te kunnen uitfpatten; en ten opzigte van de grond, die is onderzogt en bevonden , van boven 2 voeten Aarde, vervolgens 9 voeten veen, en daar onder een hard zand, waar in zelf geen paal konde geheid worden. Van deze 9 voeten veen Aarde verwagtede men natuurlyk zakking, en naar mate de last van 't Zand 'er opkwam , is het ook tot 5*, en op fommige plaatfen 6 voeten gezakt, dan nu de veen plat zynde, ftaat den grond onbeweeglyk, zynde boven dien dezelve met nog 7 a 8 voeten Zand verhoogt, waar in de Lyken droog tot de Verweezing zullen bewaard worden.
Wyders kan den ondergeteekenden Doodgraver van dit Kerkhof, hier mede het verlangen der refpeclive Intekenaars voldoen en bekend maken, dat het Kerkhof nu zo ver gevorderd, met Gragt en Hekbeflooten is, om Lyken te kunnen ontvangen, en zal in het begin van 't volgende Jaar 1791, met de verdere voltooijinge voort varen, zodra 't faizoen zulks toelaat, inmiddels zullen 'er binnen 3 weken 250 a 300 fteene Sarken opgebragt, en de Graven in January eerstkomende aan de Eigenaars, volgens Intekening, getranfporteerd worden. Dan, om myne Stad- en Landgenoten (die lang na een Buiten Kerkhof gewenscht hebben , op dat hun Lichaam pa den dood den levenden geen ongemak



JAARBOEKEN, January, 1791. 89
mak toebrenge,) gelegenheid te geven, verder deel te nemen in dit Kerkhof, zal op des ondergetee kenden verzoek , by den Wel Ed. Geftrengen HeerMr. j. Beeldfnyder, Schout en Secretaris van. Diemen en Diemerdam, op de Cingel, over de > Kerk de Zon, eene Lyst geplaatst worden, waar < op een ieder tot de maand Mei, alle dagen, except Saturdags, van 's morgens 9 tot's middags, half 2 uuren, voor Graven of Kelders zal kunnen t intekenen.
Nog adverteerd dezelve, dat het Hun Ed. Groot Mogende , de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland behaagt heeft, op den 7 July 179a hem gracieuslyk te verleenen , dispenfatie van 't geene Art. 15 van de Ordonnantie, van 'tmiddel van Trouwen en Begraven in dato 26 Odtober 1695 is geftatueerd, dus, dat de Lyken, die ter begraving op dit Kerkhof by de Diemerbrug uitgevoert worden, niet meer dan eens, en wel aan den Heer Secretaris der Stad Amfterdam, zal worden betaald, op wiens Confent zal werden begraven, met last aan alle Officieren en Magiftraaten van andere Plaatfen, om de Lyken onverhindert te laten pasfeeren, enz Hier door worden alle de Lyken voor dit Kerkhof gedestineerd , van de dubbelde lasten (die zy anders, uitgevoerd wordende, betaalen moeten; ontheft, en met die in de Stad gelyk gefteld. Verders zal 'er zulke orde en inrigting gemaakt worden , dat de onkosten by 'c begraven , indien niet minder, dog niet hoger als in de Stad zyn. Voor de Rouwkoets, die het Lyk raden Buiten Kerkhof brengt, word niet meer als in de Stad betaald, mits den ondergeteekenden die bezorgd. Gelieft iemand de Draagers te befpaaren, kan gebruik maken van vier Knegts, (die er op gehouden worden) deftig in de Rouw, niet met Mantels nog Bef, maar met ronde Rouwhoeden, hangende Vloers en Hangdasfen, zynde die kosten ƒ 10 : © ; o, welke vier Knegts het Lyk van 'c
Sterf-
Dië-
vi en.
Vader
'ïcrigt
mtrtnd
>oorfz.
legraaf*
ïlaats»



Diemen.
NIEUWE NEDERLANDSCHE
Sterfhuis tot aan het Graf, bezyclen de Koetl verzeilen. Brengende de Aanfpreekers of Voorgangers het Lyk tot aan de Poort, wanneer hun' Werk verrigt is.
Nader ondcrrigt by den Ondergeteekehdeh, op de Elandsgragt, te Amfterdam.
GEORGE HENR. AMAN.
NB. Alfchoón er geen gemeene Kuil in dezen Kerkhof plaats, vind , kan een ieder een Huurgraf of plaats voor een Lyk, na zyne keuze bekomen.
Rotterdam.
Öp den o& January 1791 is ook alhier ter ftede omtrend de Nieuwstydingen enNieuwsfchryvers , gelyke Publicatie afgekondigd, als wy reeds hier te voren onder Amsteldam hebben medegedeeld:
. Wy weten niet, wat er eigenlyk gaande is met de Lootfen, maar het fchynt uit deze en geene bekendmakingen , dat het lichaam 'der Kooplieden over dezelve te onvrede is. Althans in deze maand is wederom in de Dagbladen deze bekendmaking geplaatst geworden.
Kaptein Chri^tiean Vulradt Bcrmlt , voerende het Schip de Vroiiye Jeaané EiiJ'abet'h Judith, den 30 December laatstleden van Kadix in Goeree gearriveert , rapporteerd: dat hy reeds den a8 December voor Goeree gekomen is, en dien
dag-



JAARBOEKEN, January, 1791. 91
dag heen en weder gekruist heeft op 8, 9 en 10 -vaam water , met dikachtig weer , ziende veele Visfchers doch geen Lootsboot; dat hy 'snagts tusfchen den 28 en 29 op 9 va iem ten anker heeft gelegen, het vuur van de Goeree op 't Compas Z. O. ten O, iets Zuidelyker van hem; dat hy den 29 met mooi en klaar weer dien dag de Vlag van de grote Tor heeft geheefen, en wederom heen en weder heef: gekruist, op 7, 8 , 9 en 10 vadem water, zynde even als daags te voren, des avonds op 9 vadem Goeree Z. O. ten O. geankerd , hebbende dit dag weder geen Lootfen, maar veele Visfers vcrno men, een van welke des avonds ten 9 uuren dooi hem aangenomen wierd voor 80 Gl. om het Schir naar binnen te brengen, gelyk hy dan ook daags daar aan volgende, behouden in Goeree gekomer is: Kaptein Ber/tdf 7.cgi ook nog, dat dezelfde Vis fers, welken hem binnen lootflen, daags te vorer ook nog een Engelsch Schip hadden ingebragt, dal mede voor de Wal kruistte , en" dat die Visfers dt Lootfen gewaarfchouwt hadden, dat er nog eer groot Schip buiten was, des nicttegenftaande verklaart Kaptein Btvtodt, geen Lootsboot gezien tt hebben, als toen hy reeds met zyn Schip over dt droogte van Goeree, wanneer de Lootfen hem toeriepen, dat hy moest bydraayen , doch het welkhy beandwoprd heeft, met te zeggen , dat hy nu geep Zeelootsmaar een Birinenloots nodig tud.
B 'A'i ï l l e.
Burgemeefters en Regeerders dezer ftad, hebben den 31 December eene Ordonnantie vastgefteld, en ten zelve dage doen afkon* digen, waar van de Inleiding dus luid:
„ Alzo Bailliuvv, Burgemeelkren en Re-
geer-
Rotterdam.



Bktfx-
le.
02 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ geerders der Stad Briellc, bevinden daf „ (niettegenftaande verfcheiden Publicatien ,| en Waarfchovwingen daar tegen gedaan) „ Gods Alierheiligfte Naam hoe langer hoe ,, meerder, door het ligt vaardig Vloeken en , zweren word ontheiligd, en den Zondag, „ tot den openbaaren Godsdienst gefchikt,
door veele Burgers en Ingezetenen dezer '* Stad word misbruikt, door zich niet te
ontzien hunne Ambachten, Neeringen T en Handteeringen te exerceeren , Ook H hunne Waaren en Koopmaufchippen ter i zclver tyd publiek te koop te ftellen, vee-
lerhandige ligtveerdige exercitiën te ple'gen, dronken drinken, fpelen en lopen ' langs de ftraaten, en andere ongeregeld
heden meer, waar doof de oordeelen van
den Almachtigen God, zo zichtbaar ovef ]\ dit Land in 't gemeen» en deze Stad in 't J byzonder, blyven berusten , en verder ' [trekken tot grote er^ernisfen van de goe'' je ingezetenen, en verachtinge en ftorin* " ge van den publieken Godsdienst. " , Zo is 't, dat Bailliuw , Burgemeefte-
ren en Regeerders voornoemd, go-dge" vonden hebben by renovatie en ampliatie "van vorige Keuren en Ordonnantiën, te " ordonneeren en ftatueeren, zo als dezelve " ordonneeren en ftatueeren by dezen, en " daar nevens allen en een iegelyk wel ' fcherpelyK te interdiceeren en verbieden
het vloeken en zweren, mitsgaders alle
verdere ontheiligingen misbruin van Gods „ Alierheiligfte JNaaiu, mitsgaders alle vef" „ dere



Jaarboeken, jammry, i/oi. $3
>i dere onthetligina: en misbruik van Godj ü, Alierheiligfte Naaal', op poene, dat dit i, zich aun deze gruwelyke zonden zuller », fchuluig maken , en daar van overtuigd j, worden-j naar exigentie van zaken zuller a worden gecorrigeerd en gemulcleerd.
,, Verder verbieden myne Heeren voor„ taan alle Burgers en Ingezetenen , op Zon> i, dagen, alle koop en verkoop; het oeffe>, nen van eenig Ambacht; het laden en 5? ontladen van Koopmanfchappen , ten zy -, in geval van noodzaaklykheid, en alsdan 5, met goedvinden van den Heer Bailliuw; 5, alle Tapneering , geduurende den open*
baaren Godsdienst, ten zy alleen aan j, doorreizenden ; voorts het fpeelen en „ fchreeuwen der ongebonde Jeugd, langs
de ftraten en by de kerken , ftaande de 4) Predicatie, &c. Alles volgens daar by „ uitgedrukte boetens: en zullen de Ou*
ders, voor 't geen hunne Kinderen in „ dezen misdryven, aanfpreeklyk enexecu„ tabel zyn , en in geval van onvermogen,
zullen de gemelde Kinderen, ter discretie •, van den Bailliuw, Burgemeelters en Re)5 geerders , eenigen tyd te water en te
brood gezét worden , zynde 's Heeren „ Dienaars daar by wel ftriktelyk gelast, , op het geen voorfchreeven is, naauw„ keurig toezicht te nemen, en de boeteftë
dadelyk in te vorderen."
G
ZEE-
LEo



94 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ZEELAND.
Middelburg.
Middelburg.
Veel is voorgevallen omtrend het beroep van den Wel Eerwaarde Heer Ber* nardus Bosch, voorheen Predikant te Diemen, alwaar hy den dienst heeft nedergelegd, en welke vervolgens te Poortvliet, in deze Provincie, tot Predikant is beroepen. Ons bellek laat niet toe, de menigvuldige Hukken tot deze zaak betrekkelyk , medetedeelen, die ook in andere verzamelingen gevonden worden Wy zyn egter verzogt het navolgend befluit van de Staten deswege in ons werk te plaatfen.
EXTRACT uit het Register van de Refoluiien der HEEREN STA ATEN van ZEELAND, 20 December 1790.
By refumptie zynde gedelibereerd, op het Request door de Gemachtigden van het Collegium Quaïificdium , te Poortvliet, den 2 van deze maand, aan Hun Edel Mogende geprefenteerd, waar by zy zig beklagen, over de genomen Re-, folutie by de Heeren Gecommitteerde Raden, ten^ deerende tot vernietiging van het beroep van B. Bosch, als Predikant aldaar; en wyders verzoekende redres in dezen, breeder onder de voorfz. Nota-



JAARBOEKEN, faWtify, 179*■ M
tuien geëxtendeert; is goedgevonden en verdaan, dat aan Martinus Jacoüus Gaa>wyk en Comelis Hutspot, Gemachtigden van het Collegium Qjialificatum te Poortvliet, zal worden te kennen gegeeven, dat Hun Edel Mogende niet dan met zeer veel bevreemding hebben vernomen, dat die vau het zelve Collegium Qualificatum, op zo eene onvoorzichtige wyze hebben geprocedeerd tot het beroepen van Bemardus Bosch, gewezen Predi zen Predikant te Diemen, tot Leeraar in de Gemeente van Poortvliet voornoemd; en d?>t Hun Edel Mogende allezins approbeerende en laudeerende, de voorzichtigheid en de goede politie, Welke de Heeren Hoogstderzelver Gecommitteerde Raden hebben gebruikt, eerst met de fufpenjkt, en naderhand met de finaale interdictie, tegeri.de bevestiging van den genoemden B. Bosch, als Predikant aldaar, nadien zyne manier van denken en handelen, en in het byzonder zyn perfoneel Karadter, genoegzaame redenen hadden opgeleverd j om te bedui ten, dat hy tot den Predikdoel, binnen deze Provincie, niet gefehikt was ; mitsdien ten overvloede confirmeèrende de Refolutie, des« wegens by de welgemelde Heeren Gecommitteerde Raden" genomen, daar by in allen opzichten per fijteer cn, met last aan die van het zelve Collegium Qualificatum , om als nog ftiptelyk daaf aan te voldoen; wordende derhalven ook het ver* zoek, door de gemelde Gemachtigden van hetzelve Collegium Qualificatumj, aan Hun Edel Mog, gedaan , om als nog te genieten het effeét der voornoemde gedane beroeping van B. Bosch i gedeclineerd en geweezen van de hand, zo als gefchied by dezen; met verder declaratoir, dat , of fchoon Hun Edel Mogende deze zaak hief- medÉ houden voor finaal afgedaan, echter niet ongeremarqueerd kunnen pasfeeren., dat de Supplianten in het zelve hun Request, zich hebben durveü G & vef*
Miü* del-
burg»
Kef. dtf Staten omiren/t Ds. B4 Bosehi



Middelbuiig.
Kef. dei Staten omtrenc Ds. B. Bosch.
56 NIEUWE NEDERLANDSCHE
veroorloven, om te gebruiken zw oneerbiedige bewoordingen, en te ftellen zeer gevaarlyke principes , tot ondermyning van de gevestigde Cotifii-, mie- en Regeer mgifiorm. Dat Hun Edel Mo
' gende , niet dan ongaarne, zulks meerder zouden verneemen, en mitsdien hen gelasten zig daar van,
' in het doen van eenige Addresfen , foigneufelyk te onthouden, ter voorkoming van zodanige ernftige maatregelen, als Hoogstdezelve, in zo een onverwagt geval, zouden genoodzaakt worden 3 ten Hunnen opzichte, te moeten nemen.
En zal Extract van deze Hun Edel Mogende Refolutie, zo aan de voornoemde Gemagtigden van liet Collegium Qualificatum te Poortvliet, als aan het Collegium qualificatum zelve, ter naricht worden gezonden.
Accordeerd met voorfz. Register.
(JVas gctce'iciii,)
W. A. DE BEVEREN".
De voornaamfte fterkte en veiligheid de. zer Provincie beftaat in hare Dyken, waar omtrend dus alle toezigt en de oplettendfte zorg nodig is. Daar is dan op de Dykagien binnen deze Provincie, by de Staten op den si dezer maand, het navolgend Reglement beraamd en vastgefteld.
De Staaten van Zeeland, allen den geenen', die deze zien, of horen lezen, falut'; doen te weten;



JAARBOEKEN, January, 1791. 97,
ten: dat Wy in aanmerkinge hebben genomen, hoe veTfchdden abuizen zyn ingeflopen in het bellier der Dykagien binnen deze Provintie, waar van de meesten zyn onvoorzien van goede, door Ons van Onzent wc ge, geapprobeerde Reglementen , terwyl de generaale ordres op het ftuk der Dykagien,'door de Hooge Regeering, van tyd tot tyd geftatueerd, in vergeetenheid of onbruik fchynen geraakt te zyn: dat ook, wanne r door eenige Polders aan Ons verzoeken worden gedaan, om, uit 's Lands Kas, gefubfidieerd te worden tot het maken, herfteüen, of onderhouden van Zeewerken, zodanige verzoeken gemeenlyk veelerlei moeilykheid ontmoeten, en, daar door, lang onafgedaan blyven, tot mcrkelyk nadeel "an 's Lands Flnantien, en van de Polders zelve;Zo is 't, datWy in deze gebreken willende voorzien, en overtuigd zynde, dat 'er niets dienftiger is tot bewaaring van de goede ordre, en van eens ieders voorregten in den Burgerhaat, dan dat de Wetten duidelyk, en aan de goede Ingezetenen bekend zyn; op dat de welgezinden mogen weten, waar aan zy zig hebben te gedraagen, en de kwalykgezinden , door eene ongekreukte uitvoering der Wetten, by hunnen pligt worden gehouden; goedgevonden hebben alle de ordres op het ftuk van Dykagien, zo in de Keure van Zeeland, als in verfcheidene Placaaten en Staats Refolutien verfpreid, by één te doen verzamelen, en te bevatten in een Generaal Reglement op het Be/lier der Dykagien binnen deze 'Provimie, met byvoeginge' van zodanige Articulen, als Wy, tot het bovengemelde heilzaam oogmerk , hebben nodig geoordeeld, en fpeciaal met infertie van een nieuw Reglement, inhoudende den voet, waar op alle noodlydende Polders, in 't vervolg, zullen worden gefubfidieerd; in het welk Wy in het oog gehouden hebben , aan de eene zyde, den ftaat der Provintiaale Finantien , die niet toelaat, by continuatie, zulke importante fubO 3 fidiëa
Dykagieni. door de Hooge Regeering, van tyd tot Dyka-
MlB-
DF.LBUR.G. (
Regiem, op de Dykagien in Zee ■ land.



oS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Mid-
D!L- j
BUftG. I
_ , I . -Regiem. \
Op de t>yka- _ : sgien in < Zeeland.
1
Idiën aaa Polders uit te geeven, als zedert ceni;en tyd gedaan is; maar ook, aan de andere zyie, de zekerheid der Ingezetenen, dat de belastingen van hunne vaste Goederen in zodanige Polders, liet tot een onbepaalde hoogte kunnen lopen, en rooral, dat alle noodlydende Polders, hoe of waar iy ook gelegen zyn, op één en denzelven voet worden behandeld, tot alle welke einden Wy heb3en gearrefteerd en geftatucerd alle de Poincten JD Articulen hier navolgende, afgedeeld in zekere Hoofddeelen, met last aan een ieder, dien het za| jangaan, zig naar deszelfs inhoud ftiptelyk te rejuleeren.
EERSTE HOOFDDEEL.
Ccneraale orders, raakende de Direclien van Dykagien,
Art. i. Zal niemand cenDykgraaffchap mogen bedienen , dan die daar toe nuttig en bekwaam is, ten minften eigenaar zynde van twintig Gemeten goede vrye Erve in het Dykgraaffchap, cn woonagtig binnen het diftrift van het Dykgraaffchap; zal ook niemand gezworen mogen wezen, dan di e daar toe nuttig en bekwaam is, en aldaar eigenaar js, ten minften van tien Gemeten Lands, mitsgaders aldaar woonagtig; ten ware geïntroduceerde Costumen in eenige Polders, het zy wegens derzelver g'ootte, als om dat geene Bewooners in dezelve behoorlyk geland zyn, de volftrekte nuttigheid en noodzaaklykheid van het tegengeüelde, des gerequireerd, konde doen doceeren; of alwaar van de obfervantie van de Keure van Zeeland, de Ingezetenen by Octrooyen zyn ontheven.
2. Zullen de Dykgraaven en Gezworens Eed doen in handen, daar 't behoort,dat zy des Lands voordeel betragten zullen, zonder zig zeiven in eenjge manieren, daar in te zoeken, nog eenige



JAARBOEKEN, January, 170I. 99
zaaken te doen, welken hinderlyk zouden zyn aan de plaats, daar zy het Dykgraaffchap en Gezworens Ambt bedienen. s.j-
V Zullen dcDykgraavcn geene andere zaken inde I andsrekecinge mogen laten brengen , dan regte D7k of Waterpenningen , en de uitgaaven van Werken en Befteedingen , en die gedaan^ zullen yvn bv Ordonnantie van Gezworens, behoudens aan Dvkgraaf, Gezworens en andere noodzaakelyke Bedienden van elke Dykagie, al zulke Wedden als zy van ouds gewoon zyn te genieten.
a Wanneer men land nodig heeft om den Uyk mede te maaken, zal dat moeten genomen worden 1™ het zelve Ambagt, ter fchattinge van Gezworens of Scheepenen, zonder dat het zelve zal mo-
ECc gWanleer men buiten - Schorren nodig heeft, ten behoeve van den Dyk, zullen die moeten genomen worden ter naaster plaats en ter m.nftc fchade, en daar de Ambagtsheer het zal aanwyzen, tegen redelvke betaalinge, zonder dat zulks yal mogen geweigerd worden. _
6 Zullen alle zaken van Dykagie moeten afgedaan worden, voor den Regter en ter plaatfe,daar dezelve behoren, en haar volkomen effect hebben, cn executie onder cautie, niet tegenftaande appel of reformatie, en al ware het dat het gewysde tti faéio beftaat, of anderzins illiquide zy. 1 7 Zal niemand Hoofden of Dammen, of Weeren 'mogen maken in de Watergangen binnen , nog huiten de Sluizen, om te visfehen. _
8. Niemand zal Oesters, Mosfels of eemger. hande Schelpvisch, mogen rapen aan. de Rysbermen of op de vaste ftranden, annex de Dykagien, oo poene, datby aldien daar aan fchuldig bevonden worden, niet alleen zullen verbeuren derzelver Vangst, maar bovendien de Schuiten, met welk! zy gekomen zyn, om dezelve te tranfporteeren
9. Zal niemand eenig Rys, Staaken of Gaarden.
G4 vai
MlD-
E)EL3ÜRC
Regiem, ip de Dykagien in Zeeland.
1



ioo NIEUWE NEDERLANDSCHE
MïöP ELBURG.
Regiem, pp de JJykagicn in Zeeland,
van de Hoofden, Dyken, of andere Zeewerken, nog losfe Steen, van de Stranden, Slykên of Bermen, mogen nemen of ftee!en,op de verbeurte \an vyf ponden Vlaams, voor de eerfte reis, en ^rbitralyk met geesfeling, bannisfement of anderzims geftraft te worden, voor de tweede reis, ook niet mogen fchenden en opzettefyk verbreeken eenige nieuw gemaakte Werken.
10. Geene Directien van Polders zullen eenige uitfteekende Werken van Dammen, Hoofden, Bermen, Zinkwerken of diergelyke, mogen maken, nog eenige Werken inkorten, zonder auctorifatie van de Heeren Staaten of Hun Ed. MogGecommitteerde Raden, met Advys van de Rekenkamer te geven, uitgezonderd laage Platbermen.
11. Aan Polders,daar Mat-en verdere Zeewerken zyn, zullen geene Beesten mogen geweid, of Schapen gedreeven worden , zonder Wagter of Schaapherder, op de boete van 25 Gi. ten profyte van den genen, die de ca lange zal doen, waar voor het Vee zal executabel zyn.
12. Zullen geene Polders met eenige Capitaalen mogen bezwaard worden, al ware het tot aflegging van kwaade Sloten, of andere Capitaalcn , vóór dat, daar toe, audtorifatie verzogt zy van de Heeren Staaten, of (zo het verzoek niet te boven gaat, zes honderd ponden Vlaams,) van de Heeren Gecommitteerde Raaden, van welke audlorifatie iu de Obligatien melding moet gemaakt worden , op. poene, dat de Directie of Penningmeesters, in hunne privé, voor zulk geligt Capitaal en Interesfen, aanlpreekelyk zullen zyn, zonder dat het zelve ooit rot Polders lasten zal mogen gebragt worden . fchoon de Negotiatie met kennis van de ^pgelanden ware gedaan.
13. Zal in Zeepolders, wanneer de nood zo zeer dringt, dat na geen audtorifatie kan gewagt wor4ep, de benoodigde gelden op Wislel mogen worden



JAARBOEKEN, January, 179ï. W
den opgenomen , voor drie maanden, zonder ver. J dere prolongatie. 1 14 Alle Penningen, verftrekt tot beverfchinge , van geïnundeerde Polders, of om Dyken, die extraordinair door tempeest en hooge Vloeden ge- , broken zyn, te herftellen , zullen zyngeprsfereerd < boven andere Penningen, voor dato van dien, op, eenige Landen in zodanige Polders gegeeven, é
15. Wanneer geen Stroo voor de Matwerken te. bekomen is, zullen de Directien een omflag doen , over de beploegd wordende Gemeten in den Polder, en de Baanders noodzaken, om ieder zyn aandeel , tegen een' redelyken prys, aan den Dyk, ter plaatfe en tyd, aan ieder aangewezen , te leveren.
16. Dykgraaf en Gezworens zullen, over de Polders van hunne resforten, alle veertien Jaaren, of zo veel korter, als in een of ander Eiland in gebruik is, de Veldboeken en Overlopers aan 'sLands Ontvangers moeten ter hand ftellen, op poene, van by parate executie daar toe te worden geconftringeerd; egter met dien verftande, dat, ten opzigte van het Eiland Walcheren, alvorens de vernieuwing der Veldboeken in train te brengen, zal worden onderzogt, op wat wyze de introductie aldaar, zoude kunnen plaats hebben, en hoe de „daar tegen geopperde, dillïculteitcn zullen kunnen v orden voorgekomen.
TWEEDE HOOFDDEEL.
Van de Wegen, Watergangen en Duiven.
Art. 1. Dykgraaven en Gezworens zullen mogen doen kappen en uitroeijen alle bomen, elfe en willige kanten, ftaande aan of op de Heerenwegen. welke zy oordeelen, aan het opdroogen, het ge bruik van de Wegen, of anderzints, hinderlyk t< zyn: waar onder niet begreepen zyn de Plantagien ftaande over de Duiven, aan of op hec Land.
G 5 2-
,IlD(ELURG.
leglem, p de Dyka'ien in Zeeand.
1



len NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Regiem, op de Dykagien in Zeeland,
2. Dykgraaven en Gezworens zullen mogen, tot verbreeding van de Wegen, zo veel van het naast aan (trekkend Land doen afneemen, als zy zullen oordeelen nodig te hebben, mitsgaders het zand, tot ophoging en bezanding van de Wegen, ieder in zyn diftridt, te doen halen uit zodanig na of verder afgelegen Land, als best zal te bekomen zyn, mits daar voor betaalende ter tauxatie van den Gerechte.
3. Wanneer op het Land, tot verbreeding of ophoging van den weg gerequireerd, een Timmering of Plantagie van belang ftaat, welke de Eigenaar liefst zoude behouden , zal hem zulks vry ftaan, mits de Weg, die om zynent wil, zo fmal of laag gelaten moet worden, ten zynen koste te bcftraaten, te verhoogen, en te onderhouden , zo verre zyn land ftrekt: en indien het tegenoverliggende Land bekwaam is tot verbreeding of verhoging van den Weg, zal daar op in alle billykheid worden gelet,, en overeengekomen met den geenen, wiens Getimmerte of Plantagie daar door verfchoont wordt, of uitfpraak gedaan worden door den Ambagtsheer en Dykgraaf en Gezwoorens.
4.. De Eigenaars of Baanders van Landen, gelegen langs 's Heeren wegen, Wegelingen of Bermen , die bereeden werden, zullen verpligt zyn, de fpyze, komende uit de Sloten, te werpen en te laten liggen op voorfz. Wegen, Wegelingen of Bermen, om die daar mede te verhogen, en deze Sloten zullen moeten gemaakt worden op de wydte van ten minften agt voeten, ten ware bevonden wierden breder te moeten zyn; alles ter keuze van Dykgraaf en Gezwoorens.
j. Dyken en Wegen, toebehoórende aan Inwoners van Steden en Uitlandfchen , zullen moeten door Dykgraaf en Gezwoorens evens eens behandeld worden , als die van de ingezetenen der Dykagie, executeerende aan hunlicder Erve, en de weete alleenlyk doende aan de f agters of Baanders
van



JAARBOEKEN, Jamiary, 1791. 103
van het goed, zonder gehouden te zyn verder j weete te doen. T 1
6 Zullen de Dykgraaven en Gezwoorens Jaar. lvks, in de maand April of Mei, den precifen dag daar toe by Billietten bekend maakende, de Wegen moeten befchouwen, om te zien of een ieder de£ Wegen voor zyn Land behoorlyk heeft gerepareerd, en de gebreekige te ordonneeren zulks binnen drie dagen te doen, zodanig, en op zulkeboete, als door Dykgraaf en Gezworens zal worden geordonneerd, en indien 'er dan nog eenige laaee Wegen zyn, die nog niet kunnen gemaakt worden, zullen dezelve daar na befchouwd moeten
worden. , - ,
7 Veertien dagen of drie weeken na de eerlte befchouwinge, zullen Dykgraaf en Gezwoorens, wederom vifitatie doen, om te zien, of de geordonneerde reparatie behoorlyk is gedaan, en daar zulks nagelaaten is, zullen de boeten , zonder oogluikmge, worden geëxecuteerd, en zullen Dykgraaf en Gezwoorens Arbeiders ftellen, ten koste van de gebreekigen, om de Wegen behoorlyk te repareeren, de fpyze daar toe uit derzelver Land haaiende.
8. De Wegen zullen den geheelen Zomer in behoorlyken ftaat moeten onderhouden worden, ten welken einde Dykgraaf en Gezwoorens de befchouwincren zo dikwils zullen herhaalen, als nodig oordeelen, en daar med~ te continueeren, zo lang het faifoen het toelaat; zullende in allen gevalle, nie* minder, maar wel meerder , dan drie befchouwingen in elk Zomerfaifoen moeten gefchieden.
9. Dykgraaf en Gezwoorens, niet voldoende aan de geftélde ordres op het befchouwen en onderhouden der Wegen, zullen zelfs breukfchuldigzyn; dog blyven onverminderd alle zodanige ordres en reglementen, gewoonten of particulier regt, als de Regeeringen van eenige Eilanden of Dykagien, zouden mogen hebben tot het verbeteren en ry baar maken de Heerenwegen, met vryheid aan d<
voorfz
ilw-
lEL-
IURG,
leglem, p de Dykagien in Zee'and.



Middelburg.
Regiem, "op de Dykagien in Zeeland.
V
104 NIEUWE NEDERLANDSCHE
voorfz. Regeeringen, om zig van dezelve ordres en reglementen, of van de ordres in dit Reglement, 'op grond van voorige Placaaten gefield, in 'c geheel of ten deele te bedienen, zo als zy best zullen oordeelen.
10. Die begeert met zyn buurman af te delven, zal zulks denzelven moeren laten aanzeggen door den Dykgraaf, Schout of Bode van de plaats, en wanneer de buurman drie reizen tot tegendelven is vermaand, en zulks binnen agt dagen daar na niet doet, moet de Dykgraaf of Schout dezelve tegendelvinge laten doen, of befteeden, op uitlegginge van dubbei geld, ten koste van den onwilljgen.
11. Een ieder zal, ter ordonnantie van Dykgraaf en Gezwoorens, de Duiven en Watergangen aan zyn Land moeten delven: de kosten der bedelvingen te draagen by de Eigenaarén of Baanders, en by de Dykagien naar de Costumen, die, daar omtrent, in onderfcheidene Polders plaats hebben; alles goed, ter keure van Dykgraaf en Gezwoorens, op poene, dat het zelve, door hen, ten koste van de nalaatige, zal aanbefteed worden; en zal alle fpyze uit Duiven of Watergangen aan de Wegen liggende, op dezelve Wegen moeten geworpen . en behoorlyk geëffend worden.
12. Een ieder, die tot gebruik van zyn Land, dammen zal willen leggen door Watergangen , of Duiven in de Watergangen uitlopende, zal zulks niet vermogen te doen, ten zy na bekomen permisfie van de Directie, en dezelve, ten zynen koste, moeten voorzien van fuffifante heulen of pompen, ter hoogte, wydte en diepte, als hem, door de Directie zal worden aangeweezen ; welke heulen of pompen, altoos tot onderhoud van den Eigenaar zullen blyven: en zullen Dykgraaf en Gezworens, zo dikwyls zulks nodig bevonden wordt, en voornaamlyk tegen den winter, ommegang moeten doen op de Dammen, Heulen en Watergangen , ten einde alle gebrek, dat het water zoude
kun.



JAARBOEKEN, January, 179I. lój
kunneD ophouden , te doen removeeren, ten kosten \ van den gebreekigen. 1
13. Wanneer iemand Eigenaar is van een ftuk; Lands, 't welk niet van den Hoofdweg of Dyk, kan bezogt worden, zal het Dyk - Collegie, des verzogt zynde, het gemelde Land een Uitweg, moeten bezorgen over het naaste Land, en ter. minfte fchade; en zal de Eigenaar, die den Uit-, weg over zyn Land gedogen moet, daar voor genieten de waarde van 't gene hy moet afftaan, , ter tauxatie van den Geregte; mits dat de genen, aan welke een Uitweg over eens anders Land , wordt toegeweezen , den daar toe benodigden Dam en affchutzels, zal moeten maken en onderhouden.
14. De Articulen in het ifte en 2de Hoofddeel begrecpen, zyn onverminderd de Reglementen op het beltier van particuliere Dykagien , door de Heeren Staaten of Gecommitteerde Raaden van Zeeland geapprobeerd, welke in obfervantie moeten blyven, niet tegenftaande in de twee gemelde Hoofddeelen iets anders ware geftatueerd , wordende nogthans hier mede voor vernietigd gehouden'alle ongeapprobeerde Coitumen in Dykagien gebruikelyk, doch blyvende, dien onverminderd, aan de refpective Directien gelaten den tyd van éen Jaar, om hunne Costumen ter approbatie aan Hunne Ed. Mog. de Heeren Staaten, of de Heeren Gecommitteerde Raden over te brengeti.
DERDE HOODDEEL.
I ! Fan het aanleggen van niew.ve Dykagiem
Art. 1. Zal,tot hetindyken van nieuwe Polders, van de Heeren Staaten , by Requesr, Oclroy moeten gevraagd worden, met byvoeginge van eea Kaart van den te leggen Dyk, met deszelfs raajjing, hoogte en zwaane, door twee van 's Lands
In-
/IiD-
>EL* iURC.
Regiem,
ip de Dykagien in Zee'atul. 1



io6 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
MIDDELBURG.
Regiem op de Dykagien) h Zeeland.
Infpecteurs geformeerd: en het zelve verkreegeh zynde, moeten daar van Brieven van Oöroy m forma worden geligt, welke binnen zes weken, ter Rekenkamer moeten geprefenfeerd worden ttf , regiftratie, op verbeurte van hec effect van hec zelve Octrov.
2. De Bedykers van nieuwe Polders zyn gehouden, ! ftiptelyk hun werk aan te leggen en te voltrekken ,
naar de geapprobeerde Kaart en Conditiën van het Octroy/mitsgaders van hunne exacte naarkoming van dien, by valabel bewys, aan de Heeren van de Provintiaale Rekenkamer te doen blyken, op pcene, in 'ien contrarie mogt bevonden worden, dat alle onheilen, daar door, in 't vervolg te veroorzaaken, nimmer dé favorable reflexie der Heeren Staaten zullen erlangen.
3. Zullen alle nieuwe Polders moeten gemeten worden , het jaar voor de expiratie der verleende Vrydommen, ten overftaan van eenige gequalificeerde Perfoonen , door de Heeren Gecommitteerde Raaden en van de Provintiaale Rekenkamer te benoemen , en met geen groter Maat, daa de Schoüwfche.
4. By de meetinge der Polders, ten tyde als in het 3 Articul bepaald is, zal tevens moeten opgegeeven worden de benodigde quantiteit van Vronen, met verzoek, dat dezelve, voor het vervolg, als zodanig mogen geconfidereerd worden.
5. Zullen in"nieuwe Polders, geene Landen in Erfpagt mogen uitgegeeven, of hoger met Chyns belast worden, dan ten uiterften tot 3 fchellingen, 4 groten Vlaams , van het Gemet.
6. Gelyk van ouds, van alle nieuw bedykte Polders het Honderdfte Gemet, vry van alle Indykingslasten, Tiendenen Waterpenningen,ten eeuwigen dage voor het Gemeese Land moest worden ingedykt, tot onderhoud der Kerkelyke Perfoonen , zal nu voortaan het voorfz. Honderdfte Gemet by de Grondeigenaaren van iederen nieuw beversch-
ten



JAARBOEKEN, January, 179I. 10?
ten Polder mogen en moeten geredimeerd wor-1 den met een' eeuwigduurende Erfchyns van negenj Guldens voor iedere honderd Gemeten , die de B nieuwe Polder hemelsbreedte groot is, de mindere naar advenant. . . „
7 Wanneer eenige Voorpolders komen te mun- 0 deéren, waar van de Eigenaaren of Ingelanden, 1 Hvnothecarisfen of Ambagtsheeren, onvermogend é of ongenegen zyn tot herdyking , zullen dezelve.; eeïnundeerde en geabandonneerde Landen, door de i Geïnteresfeerden in de naast aan gelegen Polders, die dezelve tot haare dekking zullen nodig agten, mogen aanvaard en herdykt worden, behoudende de Landen ten behoeve van hunne Dykagie; mits alvorens aan de oude Eigenaaren afvraagende, ot zv zelfs willen herdyken, om daar op, by ]a ot neen, te antwoorden, ten langften binnen 14 dacen? zullende anders het ftilzwygen en difficulteeren'van antwoorden, gehouden worden voor eene weigeringe van herdyken. , '.
8 Wanneer eenige Capitaalen tot bedykmg van een''nieuwen Polder zyn genegotieerd, zullen dezelve voor de expiratie van de doorae Heeren ótaaten te verleenen Vrydommen, moeten zyn afgelost, fn ware de Directie de onmogelykheid der aflosfinge, aan de Heeren van de Provincraale Rekenkamer konde doen blyken.
VIERDE HOOFDDEEL.
Van Calamiteufe Polders, en de wyze waar of dezelve worden gefubfidieerd.
Art 1 .Op geene verzoeken van Polders om Subfidie, zal favorabel mogen worden geadvifeerd, veel mm cenie Subfidie worden geaccordeerd, voor dat gebieden zal zyn, dat,.conform de Refolutie van den 22 December 1763, alle de Schotbaare Lan. den, in zodanig een Polder, reëel fchieten , oj
'IlD' ELJRG.
leglem. o de )ykaie-n in 7,ce. and.



ioS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middel- .
BURG..
Regiem, op deDyka.gien in Zeeland.
verhoogd zyn tot een derde gedeelte van de on-» zuivere Pagtpenningen, door een gerekend, wa f van de Directien der Polders opgaave zullen moeufl doen, onder prefentatie van Eede: dat zy\ H,srin, met alle naauw keurigheid en opregtheid, m ar hunne beste kennis cn ivetenfchap , zyn te wXrk gegaan: en zal ook aan geen Polder, die calamiteus wordt, en voor de eerfte reis Subfidie verzoekt, het zelve voor ordinair onderhoud worden' verleend, ten zy het kwaade flot der Rekeninge van het laatst voorige Jaar, waar onder ook begreepen zyn de Capitaalen, ten laste der Polders, buiten kennis der Heeren Staaten, genegotieerd, door de Ingelanden zelve, uit hec ordinair of extraordinair Gefchot, volkomen gezuiverd zy; met dien verfhmde nogthans, dat die Polders, welke by voorige Octrooyen to< een hoger Dykgefchot, als riet bovengemelde een derde, zyn gebragt, of thans meerder fchieten, zullen verpligt zyn daarmede te continueeren ; ten ware eene merkelyke confideratie Voör eene geringe verminderinge militeerende, hec geene aan de directie van de Heeren van de Provintiale Rekenkamer wordt gelaaten, om deswe*ens in hunne te geven Advyfen, oo grond van iét hier navolgende agtfie Articul,refkxie teflaars svordende, niet te min, het Dykgefchot voor hes Etiland van Walcheren, geduurende den tyd, dat die Reglement, en de daar op verleend wordende Dttrooyen , zullen ftand grypen ; bepaald- op waal/' Schellingen en zes Groten Flaams, per Gemet.
2 De voorfz. onzuivere Pagtpenningen zullen noeten gerekend worden ééns geveus geld, zonder ■neer; en over zulks daar onder ook gecomprehenieerd dat gedeelte der CC Penningen, welken in fommige Plaatfen nog by de Baanders, volgens het Franchyne Placaat, aan de Ontvangers (boven lunne Pagtpenningen aan de Eigenaaren,) wordt' aetaald; als mede twee Schellingen per Gemet,
tot



(
JAARBOEKEN, January ,X^>1. 109
tot Baanders laste geneven Wordende > die by vee*] len derzeive ook afzonderlyk. aan 's Lands Comp-. j toiren worden voldaan; en in 't generaal al hec, gene door de Baanders aan of voor rekening van de Eigenaars, boven hunne Pagtpenningen, wordt, betaald. En, ten einde men volkomen zekerheide hebben moge, dat aan deze bepaalinge door de refpective Polders, naar behooren, wordt voldaan,^ worden de Heeren van de Rekenkamer geauctori- „ feerd , zich, boven dien, door de Gemee- / nelands Ontvangers, 's Lands beëedigde Infpeöeurs* of andere, deskundigen, Perfoonen, dies aangaande, zo naauwkeurig, als immers doenlyk is, te laten informeeren ; en wanneer zy Heeren zulks mogten nodig oordeelen, zig te doen overbrengen de origineele Pagtconditien, onder preilntatie van Eede, dat, buiten dezelve, geene andere of meerdere toebedingen zyn gemaakt, op dat van de deugdelykheid der opgaaven van de Directien der rioodlydende Dykagien, ten vollen moge con» fteeren.
.3. Het voorfz.een derde Gefchot der onzuivere Pagtpenningen van de Dykers Landen, niet toereikend be* vonden wordende, om een' Polder te helpen, zul-1 kn alle de gecultiveerd wordende Vroonen in de* zelve, ook alvorens dien Polder Subfidie zal kun* nen bekomen, moeten gebragt worden op één Schelling en zes Grooten Vlaams per Gemet, onder welke benaaming van Vroonen begreepen worden alle foort van Vrylanden, hoe genaamd, welkö niets, of minder., als de Schotbaare Gemeten, tot onderhoud der Dykagieh opbrengen, alleen mee uitzondering van de Landen pro Minifterio Diyino ingedykt, of door de Gemeene Zaak met Vrydorrt van Dykgefchot verkogt, of in Erfpagt uitgegeeven: zullende egter alle zodanige Vroonen of zogenaamde Vrylanden, welke reeds met 49 pro Centó belast zyn, van de genoemde Contributie van 1 Schelling en f Grooten, bevryd blyven. Zal ook H nie*
vliij*
)EL:URG.
leglet/K p de bykaien ifi Zeeand.



MlD-
CFXfiüRC.
Regiem, ep cle Dykagien in Zeeland.
[10 NIEUWE NEDERLANDSCHË
mede door de Ambagtsbeeren gecontribueerd wof-» den een agtfle gedeelte der zuivere inkomften hunner Ambagten, waar onder niet zal gerekend worden al het geen zuiver overfchiet van reeds belaste fpecien in dezelve Arob ïgten; zullende het montant der zuivere inkomiten, en,eene generale opgaavö der fpecien, waar van dezelve geprovenieerd zyn , aan de Heeren van de Provintiaale Rekenkamer» by eene verklaaringe, onder prefentatie van Eede, worden overgegeeven, en aan dezelve Heeren gedemandeerd,ora, naexaminatie van de onderfchetdene gedaane opgaven, te advifeeren op den voet, Waar na de Ambagtsheeren , voor het vervolg , hunne contributien zullen reguleeren. En emdelyH zullen de Tienden in den Polder, die fubfidie verzoekt, worden aangeflagen met agt Stuivers te Ponde, van het onzuiver rendement, aan welke belasting de Gemeene Zaake Tienden mede worden geadfubjecteerd, als ten dezen, met de particuliere TiendehefFers, een gelyk interest hebbende.
4. Wanneer zodanige Polder, als dan, nog te kort komt; zal de Provintie aan denzelven tot fubfidie afftaan het montant van i Schelling per Gemet, door dien Polder zelve, ingevolge de Staats Refolutie van 22 December 1763, tot een Fonds voor de noodlydenden Polders geïntroduceerd*
c. Indien 'er, na de contributien en afftand, in de vorige Articulen bepaald, dan nog deficieert, zal de 1 Schelling per Gemet, uit de naasten agterlisgende Polders ook tot fubfidie van den calamiteiten Voorpolder worden afgedaan; met dien verftande egter, dat, wanneer een agtergelegen Polder meer dan één noodlyaenden Voorpolder heeft, zulks zal gerekend worden in zekere proportie tusfchen het getal van Gemeten van dien Agterpolder, tegen de quantiteit van Roeden haften Dyk welke dezelve, door inundatie van den Voorpolder, zoude bekomen. By voorbeeld: Een agterliggende Polder is groot 300 Gemeten, en beett 00 twee



JAARBOEKEN, January, 1791. |tf
twee voorliggende calamiteufe Dykagien, waar van des eenen binnendyk 200 Roeden lang tegen den agtergelegenen ligt, en den anderen maar 100 Roeden 'er aangrenst4 dan zal die Dykagie, welke op nieuws gefubfidieerd moet worden, maar uil de 1 Schelling der agtërliggende moeten trekken tegen 200 of 100 Gemeten, naar maate dat der Dyk, die bevloeit zoude kunnen worden, lang is.
j. En, wanneer deze Fondfen nog te kort fchie ten, zal de Provintie den Polder verder te gemoei komen, met een convenabel Subfidie, en zelfs, des noods, de concurrentie van het geheel montani der CC Penningen , welke uit den Polder genotet worden: onder welk montant der CC Penningec begreepen zyn alle zodanige, die in zo een Polder. van de vaste goederen geheven worden, met uitzondering egter van de Huisfchattingen en andere CC Penningen in de Steden.
7. Ingeval het geheel montant der CC Penningen , gevoegd by de Contributien in de voorgaande Articulen gemeld, nog niet genoeg was, om der Polder in ftaat te ftellen en te houden j zullen de naast en agtergelegene Polders verpligt zyn , tol behoud van den Voorpolder te contribueeren, de; nodig, tot twee Schellingen per Gemet; wel verftaande, dat door deze geheele of gedêeltelyke con tributie der Landen in zodanige naast en agterlig gende Polders, de Landen in dezelve, niet meei óf höger, als tot f hunner onzuivere Pagtpennin gen, zullen mogen verhoogd worden; en dat eenei agterliggenden Polder, ééns tot twee Schellingei contribueerende * voor geene verdere contribud< aanfpreekelyk zy, het zy dezelve aan een of twe( Voorpolders proportioneel mogt febieteb. Dit nie toereikende zyhde, om den Voorpolder te helpen , zullen de twee agtërliggende Polders, des nodig cóbtribüeeren één Schelling per Gemet, al Weder om op dien voet, dat een Polder, de tweede ag fcerliggeüde zynde van twee calamiteufe Voorpolders H & è
Middelburg.
: Regiem* op de Dykagien in
, Zet-
' land*
t
1
1
[
»
i i



II* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middel-.
BURG"
Regiem, ep de Dykagie?! in Zeeland.
de belasting over denzelven tweeden Polder voor beide Voorpolders, maar gaan kan tot één Sehdling eens. Dit nog niet toereikende zynde, zuüen de derde agtërliggende Polders, al mede onder dezelve bepaalingen en proportie, des nodig, moeten eontribueeren zes Grooh h per Gemet. Eindelyk zul* len, ingeval vao een nog overfchietend te kort, alle de Landen in het gantfche Eiland, alwaar z» eene calamiteufen Polder gelegen rs, des nodig, onder gelyke bepaalingen, contribueeren zes Grooten per Gemet, wordende de Heeren van- de Rekenkamer diensvolgens verzogt , dit by hunne te geven Advyfèn over de contributien der naast ea agtërliggende Polders, in het oog te houden, dat dezelve in zekere proportie woroen gereguleerd naar maate den calamiteufen Voorpolder meer dan een agtërliggende, en naar maate een agtergelegen Polder meer dan een calamiteufen Voorpolder heeft*
8. Vermits in verfcheiden gevallen van deze generaale regels een uitzondering, naar de omftar> digheden, zal moeten plaats hebben, wordt aan de Heeren van de Provintiaale Rekenkamer overgelaten, om in hunne te geven Advyfen, daar van af te gaan , mits ter elucidatie van Hun Ed. Mog. de redenen opgeevende, waarom de Kamer geoordeeld heeft de uitzondering nodig te zyn.
9. Zal op geene verzoeken tot continuatie van Oftrooyen, Vrydommen of Remisfiën, reflexitr mogen worden genomen, als één Jaar voor de expiratie van de lopende.
10. Zullen de gefubfidieerde Polders, niet mogen profiteeren van de vermindering van Grondlasten, gednurende hun Oclrooy, by Hun Ed. Mog. gerefolveerd, maar moeten dezelve lasten opbrengen, als by het verkrygen van 't Octrooy.
11. De geoctrooyeerde Polders zullen de Zeevferken moeten aanleggen en onderhouden, ftiptelyk, op die wyze, als by Hun Ed. Mog. na ingenomen Advys der Heeren van de Rekenkamer, en
be-



JAARBOEKEN, January, 1701. JI3
fcerigt van ten minften twee beëedigde Infpéfteurs, zal zyn geordonneerd: zullende ook moeten blyven continueeren in hunne Dykgefchoten, en de verminderde Dykgefchoten herltcilen; alles op correctie en verlies van het Oclrooy, en in cas eenige Penningen mogten overfcbieten, zullen dezelve alléén moeten gebruikt worden tot aflegging van Capitalen, op het Oclroy genegotieerd.
12. Zullea alle geoctrooyeerde of calamiteufe Polders, binnen zes weken, na het fluiten hunner Polderrekeninge, dezelve aan de Heeren van de Provintiaale Rekenkamer moeten overzenden, behoorlyk geauthentifeerd, op verbeurte van honderd Guldens, ten laste van de Directien van die Polders, die langer dan zes weken zullen gewagt hebben.
13. Zullen in de Rekeningen van calamiteufe Dykagien, welke aan de Provintiaale Rekenkamer worden overgezonden, de volgende zaken moeten in agt genomen worden: I. Dat de oorzaak, waarom iets uitgegeeven is, overal ter goeder trouwe, en duidelyk worde ter neder gefield. II. Dat niets gebragt worde met debet quitaniie, als 't geene den Rendant zelfs aangaat, van welke twee poinclen de Directie, by haare onderteekening , fcbriftelyke verklaring moet geven. III. Dat de quantiteit, qualiteit, inkoopsprys, en ongelden cp de Materialen, duidelyk worden uitgedrukt. IV. Dat van de daggelden, indien dezelve, door.de ganfche Rekening, egaal zyn, ten minften ééns worde gefpecificeerd, hoe veel de Baas of üpzigter, en hoe veelde gemeene Bedienden trekken. V. Dat, ten aanzien der Matwerken, in het hoofd van dit Kapittel worde gefpeciöceerd , of dezelve publyk worden hefteed, voor hoe lang, en voor wiens rekening de leverantie van Geleui en Stroo is. VI. Dat alle Vacatiën, Verteeringen, Wagenvragten, Kerfgclden, Ontvanglonen, en diergelyke ongelden , niet door de rekening verfpreidt, maar in één Kapittel by malkander moeten gebragt worden.
H 3 . VII.
Middelburg.
.Regiem.
op de ■ Dyka- . gien in Zeeland.
'i



ÏH NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Regiem.
op de Dykagien in Zee* land.-
VII. Dat eindelyk alles zo duidelyk worde gefield, als mogelyk is, op dat de Heeren van de Rekenkar mer even volledig over het huishouden der Polders kunnen oordeelen, als of die Heeren de documenten der Rekeninge in handen hadden.
14. Geene gefubfidieerde Dykagie zal eenige Interesten van kwade floten van Rekeninge mogen valideeren, of goed doen aan Penningmeesters, of andere Perfoonen, te bovengaande drie ten honderd in 't Jaar, en dan nog niet langer, dan voor den tyd van zes maanden, binnen welken tyd dezelve moeten zyn afgelost en gekweten, op poene van correctie en verlies van hec Qctroy.
15. Wanneer met auctorifatie als bovengemeld, eenige Capicaalen tot laste van een Polder worden genegotieerd, zal de Penningmeester of Secretaris, niet meerder mogen declareeren dan een vierde ten honderd, en voor het §chry ven van iedere Obligatie, 1 Schelling.
16. De gefubfidieerde Dykagien moeten haare Polderwerken en Leverantien, zo veel mogelyk, jn het openbaar, aan de minst aanneemende befteeden, op goede fchriftelyke Conditiën, daar van ge? formeerd, of nog te förmeeren.
17. Geduurende den tyd van het Oclrooy, mtf» gen geene Tractementen, Emolumenten > Vacatiën of diergelyke, die by de Officianten of Bedienden der Dykagien genoten worden, om geenerlej redenen, buiten kennis van de Heeren Staaten, worden verhoogd , nog eenige nieuwe Bedieningen daar by ge-. maakt,
VYFDE HOOFDDEEL.-
Van 'sLands Infpecleurs,
Jnftru&ie voor 's Lands Infptficurs van de Zeewerken en Polders in de Provincie van Zeeland.
Art,} f T)e Perjbpncn tot ordinaire Infpecleurs aan te
Mr



JAARBOEKEN, January, 1791. 115
ftellen, zullen moeten hebben bereikt den onderdom van 25 Jaaren, en alvoorens, na een behoorlyk examen, geadmitteerd zyn tot de functie van Landmeeter. _
2. De aangeftelde ordinaire 's Lands Inlpedteurs, zullen verpligt zyn, ten allen tyde, en by alle gelegenheden, op ordre der Heeren Staaten of Gecommitteerde Raaden, of van de Rekenkamer, zig te laaten employeeren tot het infpecteeren der Polders, of het maaken van Werken, zo binnen deze Provincie, als het zogenaamde Committimus.
3. De Infpedteurs zullen t'elkens , by hunne komst aan de Dykagien , zig moeten addresfeeren aan de Diredtien van dezelve ; vifie geeven van hunne Commisfie , en derzelver confideratien innemen : ook zullen zy zig, in het uitvoeren en volbrengen van de hun gegeeven ordres, getrouwelyk en met alle exadtitude, en, niet te min, befcheidenheid jegens die der Direöien moeten gediaagen; en zullen , na gedaane infpedtie, of volbragten last, gehouden zyn exadt fchriftelyk Rapport over te brengen aan de Heeren, die hun daar toe hebben gelast , met byvoeginge van de nodige Kaarten figuratif en bcraaming van kosten daar zulks word vereischt.
4. Zullen ten diende en van wegen 't Gemeeneland in fundtie zynde, ten laste der Polders gee« nerlei kosten mogen declareeren; maar zig moeten te vreden houden met het daggeld, en falaris, zo als hier na Articul 6 word bepaald.
5. Zullen geenerlei giften of gaven van üiredteuren der Dykagien, of Aanneemers van Werken, mogeu ontvangen;ook geene Ordonnantiën van Leveranciers of Aannemers mogen beleenen, veel min kopen; ook geen aandeel mogen hebben in eenige Eefteedingen, of zelf eenige Werken mogen aanceemen, dan met expresfe permisfe en op audtorifatie der Heeren Gecommitteerden van de Provintiaale Rekenkamer. 'I- ^ _
H 4 ö. De
Middelburg.
Regiem, op de Dykagien in Zeeland.



nS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Regiem op de Dykagien i> Zeeland,
6. De ordinaire Infpedteurs zullen voor daggeld genieten vier guldens, en twee guldens en tien duivers voor defroyement van teerkosten, zullende de fchuit- en wagen vragten, bovendien, zyn ten kostte van den Lande; des zullen de Extraordinaire of
Adjunct-Infpedteurs voor daggeld maar genieten twee guldens daags, doch voor defroy- en reiskos! ten vermogen te declareeren, als omtrent de ordinaire Infpedteurs is bepaald.
7. Zullen alle zes maanden hunne declaratien van gemeriteerde daggelden , defroyementen, en be* taalde fchuit- en wagenvragten , aan Heeren Gecommitteerde Raaden moeten inleveren, behoorlyk geverifieerd en ondertekend ,conform aan hetFormuiier, agter deeze Indrudtie gevoegd.
8. En zullen de gezamentlyke ordinaire 'sLands Infpedteurs onder hun , rang houden en obfervee^ ren, volgens den tyd en dag hunner aandelling tot ordinair Infpedteur, niet tegenftaande één of meer van hun, tot byzonder Opzigter van alle de Zee-■werken en Polders binnen deze Provintie, wierde aangedeld.
Formulier van verificatie,
Verklaare ik ondergefchreve , op den Eed aan den Lande gedaan, de voorendaande dagen, waar* lyk ten diende van den Lande, in de my opgelegde Commisfien te hebben gevaceerd, en dat: my in dezelve niet langer hebbe opgehouden, dan 't nut van den Lande was vorderende, en dat de fchuit- en wagenvragten, op deze myne declaratie gebragt, alzo waarlyk by my zyn betaald,en dat ik in dezelve, en in het reizen en keeren, de meeste menage van den Lande hebbe betrage
Infiruêtie voor den Infpe&eur, welke tot het by. . zonder opzigt van de Zeepolders binnen deeze Provintie, zal worden gecommitteerd.
Art, ï. Zal zig in geenerlei vaste dienst van eenige;
Pol-



JAARBOEKEN, January, 1791. 117
Polder of Dykagie mogen verbinden, zo lang hy' deze Post bekleed, en zig ook niec mogen laaten, employeeren in eenige Werken of nieuwe Dyka-, gien , dan alléén met kennis en toeftemming der Heeren van de Provintiaale Rekenkamer.
2. Zal gehouden zyn zyne refidentie of woon-,, plaats te houden in den Éilande van Walcheren, ten einde by der hand te zyn, om in voorkomen-. de gevallen te kunnen worden geraadpleegd, en zal daar toe (indien buiten de Stad Middelburg woont,) zig des Donderdags in ydere week,aan de Provintiaale Kamer moeten fifteeren.
3. Zal verpligt zyn zig, ten allen tyde, op orde der .Heeren Gecommitteerde Raden , of van de Provintiaale Rekenkamer, te begeeven naar de beftemde plaats of plaatfen , en met alle getrouwheid en preciesheid volbrengen den last hem gegeeven, en in alles 't meeste nut en voordeel der Polders, en van 't Gemeene Land, behartigen.
4. Zal zig, tot het doen van inlpe&ien, of opzigt houden over Werken, niet langer ten koste van den Lande mogen ophouden, dan waarlyk den dienst van 't Land is vereisfchende, en, ten dien opzigte, zyne over te brengen declaratien moeten verifieeren, ingevolge 't Formulier, agter deeze Inftruclie gevoegd.
5. Zal van alle by hem gedaane infpectien, en van alle volbragte Commisfien , omftandig en fchriftelyk Rapport moeten overbrengen , en de» zelve voorzien van de nodige Kaarte figuratif, vooral in gevallen van grondbraaken, of van gemaakte affnydingen, of nieuwe Werken,
6. Zal Jaarlyks in de maand November, ter Provintiaale Rekenkamer moeten overbrengen eene Memorie. inhoudende verflag en defignatie van alle zodanige veranderingen in den loop der Stroomen binnen deze Provintie, als hy, geduurende dat Jaar, aan de ondcrfcheiden Zeepolders, in welke hy geëmployeerd zal zyn, zal bevonden hebben.
fl S '7- Zal
VTuj.
)ELlURG.
leglem; p "de Dykai ten in Zee' 'and.



uB NIEUWE NEDERLANDSCHE
MlflDEL- ' BUR.Q.
Regiem op de Dykagien tl Zeeland,
7. Zal niets tot laste der Polders mogen decla» reeren , maar zig moeten te vreden houden met zodanig toeleg, daggeld en defroyement als hier na Artikul 8 word bepaald, En zal ook geener-
, lei giften of gaven van Directeuren der Dykagien of Aanneemers van Werken, mogen ontvangen; ook geene Ordonnantiën van Leveranciers of an-
j dere, mogen beleenen of kopen, en ook geenerlei aandeel in Befteedingen mogen hebben.
8. Zal de voornoemde Opzigter genieten, voor ydere dag, welke hy in 't volbrengen der hem opgelcgden last, zal vaceeren, vier guldens daags, en twee guldens en tien ftuivers voor defroyement van Teerkosten, zullende de fchuit- en wagenvragten , bovendien, zyn ten koste van den Lande; dog omtrent welke hy verpligt zal zyn alle mogelyke bezuiniging in agt te nemen: en voor zo ■verre de voorfchr. toeleg van vier guldens daags, over een geheel Jaar of 12 maanden , berekend over die dagen, die hy Opzigter ten dienfte van den Lande zal hebben gevaceerd , niet beloopen zal eene fomme van oC 166:13:4, zal 'c mindere en daar aan ontbreekende, aan hem by Ordonnantie uit 's Lands Kas worden gefuppleerd, en tot die fomme toe goedgedaan.
9. Zal alle drie maanden zyne declaratie van ge» meriteerde vacatiën, defroyement en betaalde fchuit- en wagenvragten, aan Heeren Gecommitteerde Raden moeten inleveren; behoorlyk geverifieerd en ondertekend, conform het onderftaandc formulier:
„ Verklare ik ondergefchreve, op den Eed aan den Lande gedaan , de bovenftaande dagen waarlyk ten dienite van den Lande , in de onderfcheiden Polders te hebben gevaceerd, en dat my in dezelve niet langer hebbe opgehouden, dan 't nut van den Lande was vorderende, en dat de fchuic- en wagervragten alzo waarlyk by my zyn betaald, en dat in dezelve, en in 't reizen en keeren, de meeste menage van den Lande hebbe betragt."
ZES.



JAARBOEKEN, January, 1791. HQ
ZESDE HOOFDDEEL. 1
1
Ordres tot flipte naarkoming van dit Reglement, j
Art. 1. Ten einde de Hooge Regeering zekerheid hebbe, dat deeze gearrefteerde Ordres en Reglemen-1 ten op het ftuk der Dykagien, ftiptelyk worden naar-, gekomen , zal, zo dikwils zulks nodig word ge-. öordeeld, door eene Commisfie uit de Collegien der. Heeren Gecommitteerde Raden en de Provintiaale , Rekenkamer, een gedeelte van de Polders, in het één of ander Eiland dezer Provintie , worden geinfpe&eerd, zo wel die gene, welke geen Subfidie genieten, als die, welke uit 'sLands Kas worden onderfteund.
2. Ingeval, ten aanzien van de niet gefubfidieerde Polders, by het Rapport van voornoemde Heeren , yder in den haaren te doen, zal blyken , dat het zy door verkeerd werken, of nalatig onderhoud der Dykagie en Zeewerken , vreze word veroorzaakt voor calamiteit, of te grooten verloop, zal het zelve aan de Direftien van zodanige Dykagien worden onder het oog gebragt, met recommandatie van verbetering; en wanneer die Directien, nietteg-nftaande deze recommandatie, op den duur nalatig blyven om daar aan te voldoen, zal haar worden gedenuneieerd , dat by de Heeren Staaten nooit regard zal worden genomen op eenig verzoek van dien Pelder om Subfidie uit 's Lands Kas, o£ tot hec heffen van eenige fuppletoire middelen ; maar dat de bezorging van den Polder, geheel en voor altyd, ten laste van de Ingelanden zal worden gelaaten: houdende dezelve nogthans hun verhaal op de Directien van de Polders zelve.
3. Maar, indien zodanig gebrek word bevonden in een gefubfidieerden Polder, zal, door .de Heeren Gecommitteerde Raden met Advys van de Provintiaale Rekenkamer, direct orders worden geftejd omtrent bet gene zy oordeelen, tot ci?nst
vap
Am*
)EL1URG-
leglem.
p de
\ien in Zeeand,



Middelburg
Règh op de DykagienZeeland.
120 NIEUWE NEDERLANDSCHE
van het Genuene Land of van die Dykagie in 't byzonder, te behooren, met last aan de Directie om deze ordres ftipteiyk naar te komen; en indien de Directie, des vermaand zynde, nogchans wtim. geriS o(ï nalatig bleef, zullen zodanige Directeuren worden gecorrigeerd met fufpenfie van hunne Bediening voor een tyd, terwyl de Dykagie, inmidin dels door 's Lands Infpedteurs , tot Poiders laste zal worden verzorgd; en wanneer deze correctie van geen effect is, om de Directie tot haar' pügt te brengen en te houden, zal dezelve, of'de fchuldige onder haar, eindelyk van hunne Functien worden afgezet; en zullen de Heeren Gecommitteerde Raden gelasten den genen, aan wien het competeert, om binnen zekeren te bepaalen tyd ! andere Perfoonen tot de Directie aan te ftellen' op pcene van daadelyke intrekking van het Subfidie' en bovendien, in hunne Perfoonen, te worden gecorrigeerd naar exigentie van zaaken.
En op dat niemand hier van eenige ignorantie zoude praetendeeren, zal deze alomme worden gepubliceerd en geaffigeerd ter plaatfe, daar men gewoon is publicatie en affixie te doen.
Aldus gedaan en gearrelteerd, ter Vergadering van de Edele Mogende Heeren Staaten van Zeeland. In 't Hof aldaar, te Middelburg, den 20 January 1791.
(Onder ftond)
Ter Ordonnantie van de Hooggemelde Heeren Staaten,
(JFas get eekend,)
W. A. DE BE VEREN.
UTRECHT.
i ■ ■Jl;tu.üos iffiLm . •• ucT/i '-9
Utrecht.
De zedert het jaar 1787 in deze Stad in bewaring gebleven Krygsbehoeften,
nu



JAARBOEKEN, Jaifuary , 1791. iai
nu (volgens eene fchikking tusfchen de Heeren Staten dezer Provincie en de Heeren 1 Staaten van Holland en Westvriesland,") door Commis en Suppoosten van 's Lands Magazyn te Delft, zo als wy in December 1790 gemeld hebben, afgehaald zynde, heeft beftaan in het navolgende: Metaale Kanonnen 4 «24 i, 4a ia ffi, 16a 6 s, i5a3B» te zamen ^9: Metaale Mortieren; 6 a 50 «, benevens 8 Houwitzers, alle met derzelver Affuiten, Mortierftoelen, Bomben, Kogels en andere benodigdheden ; Yzeren Kanonnen: 26 a 18 s, 27 a 12 s , 30 a 6 B, 3 a 4 f, te zamen 80 ; mede alle met derzelver Affuiten, Kogels en verdere benodigdheden , benevens nog eenige kleine Mortiertjes.
Den 49 January des voormiddags is de alhier op den huize Hazenberg gevangen Willem van Wanksm, ingevolge de fentenrie van den Ed. Hove Provinciaal van Utrecht, ter gewoone plaatfe van rechtsocffening , "met de koord geftraft, zo wegens het door hem gepleegde misjryf op den 11 December 1790, (waar van wy toen hebben gefproken,) als wegens meerdere hooggaande misdaden, waar onder nog twee andere geweldadige aanrandingen en berovingen, welke door hem waren gepleegd met ontbloot geweer, op de publieke wegen en aan weerloze menfchen.
FRIES.
ü-
:recht.



i£* NIEUWE NEDERLANDSCHE
FRIESLAND.
LeEÜWARDEN.
Daar is wederom volgens jaarlykfchë gewoonte, door Heeren Gedeputeerd de Staten dezer Provincie, op den 8 dezer maand eene uitfchryving van den gewonen Landdag gedaan, tegen den 7 February aanftaande; Deze Uitfchryving niets byzonders behelzende, zal het onnodig zyri dezelve woordelyk medetedeelen.
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Nymegën. Zyne Doorl. Hoogheid heeft voor den tyd van drie Jaaren tot Raden dezer St; d aangefteld : D. Knipping, M. Jaihin , Mr. Ja van Leeuwen, Mr. H. IV. van Grootenraey, Mr. P. A. Vos, G. Wt van Balveren, C. D. N. Sin* gendonck, % E. van Lynden, Mr. A. A. R01 MHi'Wr ^ van Hiïfii Mr. L. J. Smits, Mi» F. J.Omclingh, Dr. Af. TV. de Man, Mr. H'\ 'Engelen, Mr. O. C. in de Betouw en Mr. A F. van den Steeni
En voorts tot Regeerende Burgerneefteren voor dit Jaar : J. E. van Lynden en Mr. J. van Leeuwen.
Mitsgaders tot Scheepenen, Mr. J. van Leeu: wen, D. Knipping, Mr. H. IV. van Grootenraey Mr. P. A. Vos, G. IV. van Balveren, Mr. A. A. Roukens, Mr. D. van Huift, Mr, L. J-.Smits-^ Mr. F. J. Omclingh, Dr. M. IV. de Man, Mn tV. Engelen en Mr. G. C. in de Betouw.
Delft.



JAARBOEKEN, January, 1701. 153
Delft. Den laatften der afgelopene maand is door Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heere Prinfe van Örange en Nasfau , Erffladhouder, ( &c. &c. &c. uit eene overgeleverde Nominatie benoemd : tot Burgerneefteren dezer Stad , de Ed(. ( Gr. Achtb. Heeren Mr. Joan Carel van Al ,
DEWERELT , Mr HeRMANUS JOcIANNES van
Royew, Mr. Alexandkr Willem van Hoecke en Mr* Canzius Onderdswyngaart. Tot Scheepenen, de Ed. Gr. Achtb. Heeren,
Mr. Simeon Pieter van Swindcn, Anthony van der Kemp, Hugo Brouwer, Dr. Adrianus Sanderus van der boon Mesch, Willem Anthony van Heemskerk , Mr. Cornelis van der Goes , en Alexander van Dyk.
En tot Scheepenen Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen, de voorn. Heeren, Mr. Si* meon Pieter van Swiuden, Anthony van der Kemp en Hugo Brouwer.
Daar en tegen is hier in den Ouderdom van 77 Jaaren en 7 maanden, overleden den Heer Mr» Frans van Becftingh, Veertig Raad en Oud Voorzittend Scheepen dezer Stad.
'sGravenhage. Alhier is den30 December overleden den Heer Gerard Dieder ik van llocy t Vroedfchap dezer Stad.
Als ook nog vervolgens na eene langduurige zwakheid en langzaam verval van levenskragten, in deö ouderdom van ruim 62 Jaaren overleden, den Heer Cornelis van der Schilde, in deszelfs leven Vroedfchap van 's Hage
Nog op den 16 dezer maand is in den ouderdom van ruim 57 Jaaren overleden, den Heer Adrianus Jehannes van der Straten, in leven Rentmeester der Exploióten van den Hogen Rade in Holland.
Zyne Doorlugtige Hoogheid den Heer Prins Erfltadhouder, heeft uit eene overgeleverde Nominatie van de Magiftraat, vermits' het zo even
ge-
Veran*
3ERTNG )NÜER 5E hoo-e én .age ^mtetfAARSjtNZ»



124 NIEUWE NEDERLANDSCHB
Veranderingonder
de hoo'
ce en
lage
amte-
NAARS,
ENZ»
. gemeld overlyden van den Heer Gerard Diederik van Hoey, in zyne plaats tot Vroedfchap dezer Stad aangefteld den Heer Pieter Abraham de Kocht ■
. fort*
En verders nog uit eene overgeleverde Nomina-1 tie, verkozen „ tot Vroedfchap dezer Stad, deö Heer Dr* Petrus Jacobus Groen van Pr in ft er er , in plaatfe van wylen den Heer Cornelis van der Schilde.
tl. Nieuwenhuizen, heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. den Eed afgelegd , voor den Heer Augastm Frtdcric Formofa de Fremaux s als Conful van Hun Hoog Mog. te Maltha.
Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heer Prins van Orange en Nasfau &c. &c. &c Mr* Abraham Jacobus Verkoiueren , aangelteld hebbende tot Schout en Stokhouder van den Dorpe en Heerlykheid Dongen, heeft in opgemelde qualiteiten den Eed by Procuratie, voor den Raad van Hoog gem* Zyne Hoogheid doen afleggen.
Amsteldam. Heden den 28 January is door den Wel Ed Achtb JRaad, tot Raad in de Vroedfchap dezer Stad , verkozen en aangefteld , den Heer Mr. Andries' Adolph Deutz van Asfende/ft, regeerend Scheepen alhier, in plaatfe van wylen den Heer Ever ar d ddriaan van Muiden 4 in zyn léven Raad en Oud Voorzittend Scheepen dezer Stad.
Ook heeft Zyne Doorlugtige Hoogheid den Heer Prins Erffladhouder , uit eene overgeleverr de Nominatie van de Ed. Heeren Eewindhebbererj van dé NederlaUdfche O. Ind. Comp., ter Vergadering van Zeventienen, ter vervulling van eene der openftaande plaatfen van Raaden van Juftitie te Batavia, als zodanig verkozen de Heer Mr. Lo* dewykAlbrecht Fredrik Fokke,
Gouda. Uit overgeleverde Nominatien van de Vergadering der Vroedfchap dezer Stad, zyn door
Zy-



JAARBOEKEN, January, 1791. 12^
Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, verkozen en den ? January alhier met de gewone plcgtigheden ingehuldigd: " 1 . Tot Burgemeeltefen, voor den j .are 1701, de Heeren Mr. Francois de mey, Heer van NieuwLekkerland, Preüdeot; Mr. Alexander Hen drik Metklerkamp, Marcellus Bisdom, Vryheer van Vliet, en Samuel Gideon VVobma.
Tot Scheepenen, de Heeren Mr. 'jan- Arend van der Burch, Prefident; Jan Boon t Pieter Smaafen, Petrus Lamberius Halmmans, Willem. Jan van As > Dr. Jan van Breda en Mr. Frederik van der lloeve.
En tot Scheepenen Commisfarisfen, de bovengemelde Heeren Hoon, Smaa/èn en Halmmans.
Ook is den eerden dezer , door meergemelde' Vergadering, van deze Vroedfchap, tot Mede Raad verkoren en ten zeiven dage in die hoedanigheid ingehuldigd, de Heer Dr. Jan van Breda, in plaats van den Heer Mr. Fredrik van Breda, op desj zelfs verzoek ontllag bekomen hebbende, en thans Raad-Penfionaris dezer Stad.
By welke Vergadering ook den 28 December laatstleden, voor den tyd van nog drie Jjaren, als Gecommitteerde Raadter Admiraliteit te Amftcldam, is aangebleven den Heer Oer ara Willem van Blydenberg, Raad en Oud -Burgemeefter.
Gorin ch e m. Uit eene overgeleverde Nominatie , is by Zyne Doorluchtige Hoogheid , den Heer Prins Erfttadhouder, tot Burgemeester dezer Stad, voor de Jaaren 1791 en 1792, verkozen, den Heer Mr. Jan Oüwens, en zulks in plaats van den Heer Matthys Suoeck , Hubz., wiens Burgemeefters Bediening geëindigd is.
Voorts is by de Heeren van de Vroedfchap, voor den tyd van drie Jaaren, ingaande met Me aanftaande, gecommitteerd in het üd. Mog. Col legie van den Raad van Staaten, den Heer Simeot Petrus Baron Collot d'Eseury, Heere van Sliedrech I es
v7eranjer1n3jnüf.r de hoo 3e en '..ACE
Amte-
naars, enz.
I



126 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Veranderingonder
de hooge en lage
Amte-
naars, enz.
en Naaldwyk, Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad- ,. .
En in het Ed. Mog. Collegie ter Admiral.teit op de Maze, mede voor den tyd van drie Jaaren , ingaande met November aan (taande, den.Heer Mr. Abraham van fifèmvyk , Vryheer van Eeten en Meeuwen, Heere van Babiionienbroek, Raad cn Regeerertd Burgemeefter dezer Stad, en zulks in plaats van den Meer Mr. joiian Schildhomver van tloey, Raad cn Oud-Burgemeefter, wiens Commisfie alsdan zal eindigen.
Ook is hier inden ouderdom vanruim 77 jaaren overleden den Heer Mr. Willem Hendrik van Barneveld, Raad in de Vroedfchap en Oud-Burgemeefter dezer Stad.
Alkmaar. Hun Ed. Gr. Mog. hebben tot Hoofd-Schout dezer Stad aangefteld, den Heer Ai.dries Adriaan van der Ley.
Enkhuizen. Door by lotinge daar toe gequalificeerde Burgeren , zyn op den 2 January tot Burgerneefteren dezer Stad verkoren de Heeren Mr. Henrick vAn Straalen, Andries Jan Slyper en Isaac Brandenburc, en heden, op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid dehHeere Prinfevan Oranje en Nasfau, tot Voorzittend Burgemeefter aangefteld , den fleer Mr. Jan van Romond; en voorts uit eene overgeleverde Nominatie door gemelde zyne Doorl. Hoogheid, tot Scheepenen voor dezen Jaare verkozen, de Heeren Andries van Schaeck, Hendrik Ryxen Engelsman, Meyndert Semeyns van Genderefi , Lourens Schuyc, Pieter Franx, Arnold Adriaan Bolk en Mr. Andries Roelnp Blok; en uit dezelven tot Scheepenen Commisfarisfen des Gemeenelands Middelen , de Heeren Engelsman, Schuyt en Block.
Mkdemblik- Heden zyn op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, tot Burgerneefteren dezer Stad ,
voor



JAARBOEKEN, January , 1791. 327
voorden Jaare 1791, verkozen, de Heeren Mr. Nicolaas Groot Jacobsz. , Voorzittende, Mr. Jan Pan en Nicolaas Haasman, en wyders benoemd in het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden in Westvriesland en den Noorder-Kwartieren, den Heer Pieter Spaander, Raad en OudBurgemeefter van dezelve Stad.
Verders zyn uit; een overgeleverde Nominatie door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfdadhouder, tot Scheepenen dezer Stad, voor den Jaare 1791 benoemd , de Heeren Willem Mo.' rejiviiet Ifaakfz., Voorzittende; Claas Smit, Pieter Moons, Sietvert Vierhuizen , Mr. Jan Mol, Med. Doctor. Jacob Mafereeuw en Jan Caftelr\n, en daar uit tot Scheepenen Commisfarisfen van des Gameenelands Middelen aangefteld , de welgemelde Heeren Morenvliet, Moens en Mol.
P urmeren de. Zvne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Ërfftadhouder , heeft uit krachte van de authorifatie by Hun Kd. Gr. Mog. Refolutie van 31 October 1787, als mede van de referve, vervat by Hoogstderzelver Publicatie van 24. Mei 1788, ter vervulling der toen nog open(taande Vroedfchapsplaatfen, tot Raad in de Vroedfchap dezer Stad aangefteld, den Heer Mr. Theodorus Ctiristiaan van Nes.
Voorts zyn op aanpryzingen van evengemelde zyne Doorluchtige Hoogheid, by de Heeren Burgerneefteren en Vroedfchappen dezer Stad benoemd, o n met Mei aapftaande, voor den tyd van twee Jaaren zitting té nemen, in 't Collegie van de Ed. Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in Westvriesland cn het Noorder-Kwartier, den Heeï Jacob Wormer, Oud-Burgemeefter en Raad, en zulks in plaatfe van den Heer Hermaum Tamboer, Oud-Burgemeefter en Raad, wiens Commisfie als dan ftaat te eindigen, en beftemd tot de Commisfie in de Provinciale Reekenkamer, mede met Me;
I 2 aaa
Veranderingonder de hooge en
lage
Amte-
naars, enz.



128 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vfran ■
PERlNG onder de hqoge en lage
Amte-
naars,
aanftaande , voor den tyd] van drie Jaaren, den Heer Mr. Martin Copius Peereboom, Raad en Penfionaris; en wyders aangefteld tot Thefaurier mee February eerstkomende, voor den tyd van drie Jaaren, den Heer Meyndert Beudcker, Oud-Burgemeefter en Raad, in plaatfe van evengemelden Heer Jacob Wormer , die daar van vrywillig afftand heeft gedaan.
Middelburg. Door den Raad ter Admiraliteit in Zeeland, is tot Griffier van Hooggemeld Collegie aangefteld, den Heer Pieter Johau Rethaq'n Macaré, Scheepen en Raad dezer Stad, in plaats van den Heer Mr. J. A, Schorer , nu Secretaris van Hun Edel Mogende.
Zierikzee. Uit overgeleverde Nominatien, f.yn door Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, verkozen en aangefteld tot Paden dezer Stad, de Heeren Dr. Abraham Jacob 's Graeuyven, Willem Alexander Schneiders van Greyfcnswent en Mr. Matthias Jacobus Moens, en zulks in plaats en door het overlyden van den Heer Mr. Jan van Vryberghe van 'Westenfchouvreh-j door het verzogte en bekomen ontftag van den Heer Mr. Samuelde Jonge, en door 'tover* lyden van den Heer Mr. Mar in as /mans. j
Vlissincen. Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder heeft uit eene overgeleverde Nominatie tot Raad in de Vroedfchap dezer Stad verkozen, den Heer Johan Cornelis Kroef, in plaats van deszelfs Vader, den Heer Adriaan Kr oef, welke zyn ontflag verzogt en bekomen heeft.
Utrecht. De Hoogleeraar in de Geneeskunde aan 's Lands Hoogefchool te Harderwyk , Van Gewis, is door de Heeren Burgerneefteren en Vroedfchappen dezer Stad, als zynde Curateuren van dezer Stads Academie, alhier tot Hoogleeraar In de Geneeskunde beroepen , in plaats van den ÏJoegleeraaF J. Ousterdyk Schacht, die met veel j-oem 02 jaaren dezes post hier bekleed heeft, en vermids zyne hooge jaaren , nu daar van ontflag verzogt en bekomen heeft, Amers-



JAARBOEKEN, January, 1791. 129
Amersfoort. Den 31 December, de gewoone dag der verandering van de Magiftraat dezer Stad zyn uit eene overgeleverde Nominatie, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadbouder, voor het aanftaande laar 1791 benoemd:
Tot Burgerneefteren, Mr. Willem Methorst enJsAAcSfHELTusOTTo'sZooNjHeerevanLeusden.
Tot Scheepenen, Anthony van Brinkefteiu, Mr. N'icolaas Christiaan Kolf, Mr. Erasmus Meihorst, Wynand Pannekoek Alardt Zoon, Mr. Comelis Pannekoek, Mr. Gerard van Bemmel, Dr. Jacobus Both Htndrikfen, Dr. Hendrik Berghuis, Franciscus van Bemmel, Hendrik Ter Horst9 Nicolaas van Coeverden en Dirk Vroom. _ .
Tot Cameraar voor den tyd van twee jaaren, Gysbcrt Jan Methorst.
Wyders is de Heer Oud-Burgemeefter Gysbertus Ilarc/envyk, (in plaats van den Heer Mr. Nicolaas Christiaan Kolf, wiens -Commisfie met dezen dag eindigde,) gecommitteerd, om geduurende het aanftaande Jaar, wegens deze Stad zitting te nemen in het Collegie der Heeren Gedeputeerden van de Ed.Mog. Heeren Staaten 'sLands van Utrecht.
En is door Hooggemelde Zyne Hoogheid tot Raad dezer Stad, (in plaats van wylen den Heer Abraham van Bemmel, aangefteld,) Dr. Daniël van Boshuizen Craanen.
Leeuwarden. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid, zyn uit de overgezondene Nominatien r verkoren tot Magiftraatsperzonen, ingaande met 1 January 1791 te
Leeuwarden.
Tot Burgemeefter Jr. Willem Hendrik Baron van Hambroick, en tot Scheepenen de Heeren Petrus Heringa en Sicco Haakma.
BoLSWARD.
Tot Burgemeefters, de Heeren Hermanus Folkersma en T^eco Klinkhamer.
F r a n e k e r. Tot Burgemeesters, de HeerenBartkold Bouwens tn Johannes Broersma.
I 3 Sneek
naars, enz.
Verandering
onder de hoo geen lage
Amte-
naars, enz.
1



i3<9 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verandering
onder de hooge en
lage
Amte-
naars, enz*
S n e e k.
Tot Burgemeefter, den Heer Louis Olivier, tot Scheepen den Heer Wybrandus liaanjlra en tot Bouwmeefter, den Heer Jan Rienfira.
D o c k U m.
Tot Burgemeefters, de Heeren Hermanus van Assen en Bouwe Ieltema.
Harlingen. Tot Burgemeefters, de Heeren Harmanus de Waard en Johan Ewoud Frank , en tot Raadslieden de HeexenMennoTuininga en Jctzo Lcntz, wyders tot Burgemeefter, in plaats van de Overledene Heer Sjoerd Serik, den Heer Hotzc Binxma. Stavoren. Tot Burgemeefter, den Heer Hans Halterberg.
S l o o t e n. Tot Burgemeefter, den Heer Mr. Willem Aucustinus Posthumus van Sloterdyk. W o r k u m. Tot Burgemeefter, den Heer Mr. Daniël Bonifacius van der Haer , Heer vanCampens Nieuwland. Y l s t.
Tot Burgemeefter, den Heer Doye Hartman Talsma.
Hindelopen. Tot Burgemeefter, den Heer Aldert Taykes.
Op den Buitengewoonen Landsdag, uitgefchreeven tegen 30 Mei 1790. heeft Mr. Johannes Schrader, Gommis van 'sLands Gemeene Middelen in Westergo, by Requeste aan Hun Ed. Mog. te kennen gegeeven, dat hy in die post een reeks van 40 Jaaren gefungeert hebbende, zig door ouderdom naauwlyks in ftaat bevondt, om alle de deelen van zynen dienst, naar vereisch langer waar te nemen; al waarom verzagte, dat Hun Ed. Mog. hem van zynen dienst en den Eed by het aanvaarden van dien gedaan , met behoud van het Tractement tot duizend Caroli Guldens 'sjaars, geduurende zvn leven lang, geliefden te demittceren en ontflaan. Op dit verzoek destyds by
de



JAARBOEKEN, January, 1791. 13*
de Kwartieren geen conclufie gevallen zynde , heeft de Commis Schrader, zig op den extraor- ] dinaris Landdag van den 15 Augustus daar aanc volgende nader by Request aan Hun Ed. Mog. 1 geaddresfeert, met verzoek om dimisfie van zynen, Post, met behoud van 't Tracternent van 1000] Caroli Guldens 'sjaars, geduurendezyn levenlang.
Hier op is door Hun Ed. Mog. by Refolutie van den 20 Augustus gerefolveert, Zyne Door-, luchtige Hoogheid, by Misfive voor te dragen, dat Hun Ed. Mog. niet ongenegen zouden zyn, om aan den Commis Schrader , uit aanmerking zyner hooge Jaaren, en perfooneele Merites, het door hem gedaane verzoek te accordeeren, indien met deszelfs fuccesfor in officio, by Zyne Doorluchtige Hoogheid, voor te ftellen, eenige fchikfcingen gemaakt kunnen worden, waar door zulks buiten fchade van den Lande zoude kunnen gefchieden, alwaaromme verzogten de Confideratiea van Zyne Doorluchtige Hoogheid, hier op te mogen ontvangen.
En heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid by Misfive van den 27 September deszelven Jaars aan Hun Ed. Mog. gerefcribeert (welke Misfive op den extraordinaris Landsdag van den 2 January 1791 in deliberatie gelegtis,) en waar by Zyne Doorluchtige Hoogheid, favorabel advifeerende omtrent het verzoek van den Commis Mr. Johahnes Schrader, tevens aan Hun Ed. Mog kwam voor te flaan den Perfoon van Simon Wyjna, met uitkeeringe van het Jaarlyks Traclement tot duizend Caroliguldens aan den Commis Johannei Schrader, geduurende zyn leven lang.
Ook heeft Stmm Wyma, in deze extraordinaris Landsdag, zig by Request aan Hun Ed. Mog. geaddresfeert, waar by hy te kennen gaf, dat hy van ter zyden was geïnformeert geworden, dat hy door Zyne Doorluchtige Hoogheid aan Hun Ed, Mog. zoude zyn voorgeflagen tot Succesfor ir officio van den Commis van 's Lands Middelet Johannes Schrader, met uitkeering van het Trac
te
/eraiï-
)ERING iNDER )E HOO-
;e en
,AGE A.MTESAARS,2NZ.
I



j32 NIEUWE NEDERL.JAARB4>«, 1791,
VeRAN-
ON er Dl'- HOO GE en LAGE
Amte-
NAARS, ENZ.
LY ST DER P R Y ZEN VAN VERSCHEL DË PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 17 January. Rotterdam den 17 Janmry.
. by dc Z. Zak. (Gerst Zomer jo a»Oo£
TAKWOudeZeeawtenz.2ia23 fi Haver VriefeBrouw. i8a22je<
. nieuwe Zeeuws 19 a 2* 8 - w'0 Voer I3*a 15" c£
blaauwe 16 a 178, Zeeuws enz.dito 15 aiósoe
Zomer I5i a 17 8—• dito Voer 13 a i^j
Rcgge Zeeuws enz. 13 a 14 «Taardeboonen i8è- a 19Ï ^ Eaw-^tN Grauwe iti a 22 8 Uuiveboomeh 20 a 22 dÊ
«. groene 14 a i8öMouïwyw 64etde30Vt.
wiite 1321648 by den Steen.
Boonen kleine Zeeuws 20 a 24 8 Vla» Aüerbeft 40 a 50 ft.
— Bruine 24 » 2581 Best 35 a 3911.
by 't Last.! .... MidJelfoort 3a a 34 ft.
Boekweit op 154 ® a 23 öC Gemeen 263311!.
GüMi Winter 2° a 2is —— Allergemeenst 24 a 25 ft.
tement, aan gedagte Commis, geduurende zyn leven; en nadien hy zeer genegen was dien post te .aanvaarden, en zo lange hy in bediening, en den Commis ó^lirader in leven is, het Tractement aan dezelven uittekeeren, en hem te laten genieten, verzogt hy zeer eerbiedig, op dien voet, daar toe Hun tul. Groot Mogende te mogen wordenaangefteld.
Hier op b€tohen Hooggemelde Heeren Staaten, conform üe Misfive van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Commis Johanms Schrader, van z\n post als Commis van 's Lands Gemeene middelen in Westergoo ontflagen, met behoud geduurende deszelfs leven van het Jaarlyks Tractement van 1000 Laroli Guldens. En by Refoiutie van den 6 January 1791, in deszelfs plaatfe den by die Misfive voórgeflagerj Pêrlöon van Stytgn ttfyina-, tot Commis van de Gemeenelands Middelen in Westergoo aangefteld en met de nodige Commisfie en Inftructie voorzien, met bezwaar van bovengemelde Uitkeering, zo lange hy in bediening en den Commis Schrader in leven is, waar op dezelve den 7 dito in het Mindcrgetalden Eed heeft afgelegd.
Venlo Ter Vergadering van de Algemeene Staten heeft den Heer Adrianus Hcfmdnüi. de liequilé, den Eed afgelegd als Scheepen in hec Hof van Venlo.



N I È ü W É '
NEDERLANDSCHË
JAARBOEKEN,
Pebruary.
M D C G X G I,
i
HOLLAND*
■
Haarlem»
Dingsdag den eerften dezer maand February, tegen den avond begon hier uit het West Noord Westen- en naderhand uit het Noord Westen een vreeslyke Störm te waayen, welke tot Woensdag middag aanhield, en op verfcheide plaatfen van Zwaare Donder en Blixem is verzeld geweest. Woensdag namiddag ten 4 uuren wierdt men gewaar, dat de Slaaperdyk, tusfchen Spaalendam en de Zandpoort begon over te looK pen*
jem»



i34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haar lem.
- pen; welke overftrooming met zulk een geweld en ongemeenen toevloed van water den geheelen nacht heeft aangehouden,'dat daar door genoegzaam alles rondom deze Stad is onder water gezet , zelfs nog verfcheiden duimen hooger als in den Watervloed van 1775. 'Er is een aanmerkelyk getal allerhande Vee verdronken, en 'm alle opzichten groote fchaden gefchied. De ftraatweg naar Amfterdam was tusfchen deze Stad en de Lie door den ftroom zodanig befchadigd, en met aangefpoelde balken van de Houtzaag - Molens bezet, dat zy zelfs den 4 February,des middags, toen het water al aan het zakken was, voor allerley rytuig onbruikbaar was; en zelfs konden den 5 Febrüary de Trekfchuiten nog niet vaaren ; gelyk ook naar Leyden geene Trekfchuiten gevaaren zyn, dewyl zy door het hooge water onder de bruggen niet konden doorvaaren.
Den 4 Februwy is alhier eene Publicatie afgekondigd nopens de Nieuwstydingen , welke van den zelfden- inbond'is , als die Wy in de voorgaande maand onder Dordrecht, Delft en Amfteldam vermeld hebben.
Delfshaven.
Den tweeden dezer maand is het water
tot



JAARBOEKEN, Februari, 1791. 135
tot de hoogte van 6 duimen minder, als in] het jaar 1775, gerezen geweest; de Land-i lieden in de daar liggende Landftreeken zyn met fchoppen en fpaden aangekomen, orn de Dyken voor doorbraaken te bevryden; doch op den 3 was het water merkelyk gevallen , en dus de vreeze voor doorbraaken en andere onheilen geheel en al verdwee? aen,
'SG RAVENHAGE.
By Hun Edele Groot Mogende , is den 20 January 1791 beraamd, en van wegen Hoogstdezelven verzonden de navolgende Publicatie:
T\e Staaten van Holland en West - Friesland, al^ len den geenen, welke deze zullen zien of hooren lezen, falut: doen te weten, dat Wy, tot aanmoediging van de Zout- Haring- en Bokking* Yisfchery, hebben goedgevonden, aan de Boekhouders van de Haringfchepen of Schuiten, uitgerust wordende te Scheveninge, Katwyk en Noordwyk aan Zee , als mede op alle de Dorpen aan de Noordzee, welken zich in gelyk geval bevinden, en welke van Kruisdag, zynde half September tot half December of daar omtrent, by aanhoudenheid en tot geen ander gebruik als tot de Zout- Haringen Bokking. Vislèhery in de Noordzee zullen worr den gebruikt, wederom, zo voor dit Jaar als in de twee volgende Jaaren, zullende dus expirêeren met het pinde van het Jaar 1793» te accordeeren,, zo K 2 'als
3EI.FS* [AVE».



IS? NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra*
venhace.
Aan.
moedi' ging van Visfcht ■
ry-
als Wy aan dezelve- accordeeren by dezen., eet» praemie van twee honderd Guldens per Schip q: Schuit, uit 's Lands Kas te betaalen , waar ue Penningmecfteren of wel de Heeren Gedeputeerden van de Groote Visfchcry cn. Haring', aart van Holland en West-Friesland, aan de Heeren Onze Gecommitteerde Raaden in het Zuider- en NoorderKwartier refpectivelyk zullen moeten opgeeven het getal der voorfchreeve Haringfchepen of Schuiten als aan dezelve Penningmeefteren of Heeren Gedepu* teerden voornoemd zal zyn gebleken, dat geduurende den gemelden tyd ten voorfchreve Visfchery zyn gebruikt ; en volgens welke opgave gemelde. Heeren Onze Gecommitteerde Raaden ten'hunren. behoeven, by forme van Subfidie, in ieder van de voorfchreeve Jaaren, Ordonnantiën zullen doen depecheeren ten beloope van twee honderd Guldens per Schuit of Schip, als boven. Ir.'.- vj:/... v aèfcirjos^v nnvhspixxn öH Fet is voorheen gebleken (*), welke moeite is aangewend, zo omtrend het regelen yan de Quotes of toelage van iedere Provincie tot de g'emeene zaak, als 'het ^n iland brengen van een Corps Mariniers, en het verbeteren van de. legermagt van den Staat. Zyne Doorluchtige Hoogheid , den. Heer Prins Erfftadhouder, 'heeft een Conciliatpir Advis deswege gegeeven, op 't welk wederom een Rapport is ingebragt„ Dit een'en ander zonden Hunne Hoog Mogende, de Algemeene Staaten, aan de Staaten der byzondere Provinciën op den 22 February 1791 by dezen Brief :
EDE-
(*) Zie Nieuwe' Nebesi,. Jaahb. 1790. bi. 484 en vólg. en 1555 en volg.



JAARBOEKEN, February, Ï70I. 137
EDELE MOGENDE HEEREN!
De Heeren onze Gedeputeerden tot de zaaken van de Finantie, hebbende, ingevolge en ter voldoeninge aan onze Refolutien van den 16 en 25 Augustus, van den 5, 19 en 22 October, en van den 16 November van het afgeloopen jaar Ï790, met ende nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit de Raad van Staate, geëxamineerd de fuccesfivelyk ingebragte Refolutien van de FJeeren Staaten van de refpeclive Provinciën op het, Rapport, door de perfoneeie Commisfie, die tot het regulceren van de Quotes van de Provinciën in de Lasten van de Luie , en het onderzoeken van de Financie van de Generaliteit, is gedecerneerd geweest, op den 21 Mei van het gemelde Jaar ter Vergadering van Ons gedaan , en in hen byzonder, ingevolge en ter voldoening aan Onze Refolutie van den 25 Qcliober van het afgelopen jaar, de Refolutie van de Heeren Staaten van de provincie van Gelderland van den 8 daar te voren; als mede, ingevolge en ter voldoeninge am Onze Refolutie van den 3 Mei van het zelve jaar, de Refolutie van de Heeren Staaten 'sLands van Utrecht van den 28 April daar te vooren, beide betrekkelyk tot het Plan, door Zyne Hoogheid , zo tot het oprigten van een Corps Mariniers, als ter verbetering van de Armee van den Staat, den 17 Maart 1789, ter onzer Vergadering voorgedraagen; hebben op heden aan Ons gerapporteerd, dat in de Conferentie, over het voorfz. werk gehouden, door de Heeren Gecommitteerden uit den Raad fchriftelyk was overgegeven een uitvoerig Advys van Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, op alle de bedenkingen, die over het voorfz. Rapport, voor zo veel betreft de Ojaotes van de refpective Provinciën in de lasten van de Unie, en het bepaaien van dia lasten zelve, als mede over het gemelde 1 lan van
K3 zy-
's Gra-
penha3e.
Brief /at) Staten Geie raai zan de Provinciën over li O110'■cs enz,



's Gra-
venhage.
Brief van Staten Generaalaan de Provinciën over de Qjiofcs enz.
138 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zyne Hoogheid , in de voorfz. Refolutien voorkomen , en waar by teffeas worden voorgedragen de aadere gedagten van Z^ne Hoogheid over her. Plan ter verbetering van de Armee, en een nieuw Han :ot oprigting van zes Compagnien S-'heeps Artilleristen , en hec fixeeren van een convenabel getal van Tractemeoten voor meerder Kapteinen, Commandeurs, of Kapteinen -Lieutenants en Lieutenants , dan in de voorfz. Compagnkn geplaatst zoude kunnen worden, mitsgaders voor eenige Schippers en Stuurlieden; als mede een Plan, naar het welk hec Corps Artilleristen in dienst van deq Staat zoude kunnen en behoren te worden geformeerd en betaald.
En eindelyk een geringe verhooging van de Traktementen van de Kapteinen en verdere Offi-. eieren in de Compagnien van het Regiment Mi' neurs.
En dat zy Heeren Gedeputeerden met de Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate van gedagten waren , dat het voorfchreeve Ad» vis, het geen door dezelve daar by is geëxhibeerd, hoe eerder hoe liever zoude behoren te worden gedrukt en vervolgens gezonden aan de Heeren Staaten van de refpedtive Provinciën.
Wy hebben, na voorafgaande deliberatie, goedgevonden , Ons met het voorfz. Rapport te con formeren, en zenden hier nevens aan Uwe Edele Mogende, gelyk mede aan de Heeren Staaten van de overige Provinciën , het gemelde Advis van Zyne Hoogheid en den Raad van Staate.
Wy vinden Ons tevens verpligt, aan Uw Edele Mogende op het feneuftc onder het oog te brengen, aan de eene zyde het groot belang, dat ser voor de Republiek in gelegen is, dat de Quo* tes in de lasten van het Bondgenootfchap ten lpoe-* digften worden gereguleerd , de voet ,■ op welke den Armee van den Staat zal worden geformeerd Cö betaald s gearrefteerd , en de verdere Lasten



JAARBOEKEN, February , 179I. 135»
van den Unie beraamd en vastgefteld, op dar. de' verwarringen, die anderfints onvermydelyk te ver- j wagten zvn,en die de oudergang van de Republiek < zouden kunnen na zig fleepen, mogen worden voorgekomen, en aan de andere zyde de genoegzame onmogelykheid, dat al hetzelve tot een gewenschteinde zoude kunnen worden gebragt, indien elk der, Bondgenooten by de Refolutie, door hen genomen , ■ blyfc perfifteeren. < Wy verzoeken Uw Edele Mogende vervolgens. met den meestén ernst en aandrang, om met ter, zyde ftelling van alle byzondere belangen, en vooringenomenheid voor aangenomen begrippen, de belangryke pointen, in het voorfchreve Advis verhandeld , met dien aandagt, die dezelve allefints verdienen, en teffens met de vereischte infchikkelykheid en toegevendheid te willen overwegen, daar op hoe eer hoe liever zodanig te refolveereu, dat het voorfchreve werk eindelyk ter conclufie zai kunnen worden gebragt , en derzelver Refolutien zo tydig in te brengen, dat nog voor de laatfte zes maanden van dit loopende jaar nieuwe Staaten van Oorlog zullen kunnen worden geformeerd, verdagc zynde, dat zulks uit hoofde van de verandering, die meer dan waarfcbynelyk, zo in de Quotes, als in de Conftitutie van de Armee, en de verdere lasten , de Staaten van Oorlog uitmaakende , zal worden gemaakt, in weinige weeken niet zal kunnen worden uitgevoerd.
Inmiddels bidden Wy Uw Edele Mog overeenkomftig den voordragt, in de introductie van het voorfchreveg Advis gedaan, by provifie tot den eerften July aanftaande, of wél tot het ingaan vaq de eerfte Heeremaand daarna, te continueeren in de betaaling van de Militie, en verdere Lasten van de Unie, zo als die , geduurende het afgelopen jaar betaald zyn, en daartoe de nodige Ordre te ftellen , mitsgaders ge^ne Refolutien te neemen , waar door, hangende de deliberatien over het voorK 4 , fchre-
sGra,-
'ENHA-
Brief >an Scaen Geicraalian de °roviti'ien over ie Quotes enz.



's Gravenhage.
Het Rapport van de Heeren Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie luidde aldus:
Hooq
140 NIEUWS NEDERLANDSCHE
fchreven Advis, de zaaken buiten haar geheel zouden kunnen raaken, en nieuwe verwarringen veroorzaakt worden.
Waar mede eindigende, bidden Wy God Almachtig ,
F DELE MOGENDE P1EEREN ! Uw Edele Mogende te willen houden in Zyne heilige protectie. In den Hage den 22 February 1791.
• (Onder JIond~)
Uwe Edele Mogendhedens goede Vrienden,
De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden.
(JVas geparapheer:)
W. C. H. v. LYNDEN, Vt«
.' (lager fiond}
Ter Ordonnantie van dezelve,
• (Was geteekend").
H. F A G E L.



JAARBOEKEN, February, 1791. 141
HOOG MOGENDE HEEREN! 'i
\
De Heeren Van Wiïckren , en andere Hun Hoog c M07. Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, hebbende, ingevolge en ter voldoeningel aan Hun Voog Mog. Relolutien van den 16 en 25 c Augustus, van den 5, 19 en 22 Oótoher, en vanj den 16 November van het afgelopen jaar 1790,met ende nevens eenige -Heeren Gecommitteerdenuit den Raad van Staate, geëxamineerd de fuccesfivelyk ingebragte Refolutien van de Heeren Staaten van de refpective Provinciën op het Rapport dooide perfoneele Commisfie , die tot het reguleeren van de Ouotes van de Provinciën in de lasten van de Unie, en net onderzoeken van de Financie van de Generaliteit, is gedecerneerd geweest, op den 21 Mei van het gemelde jaar ter Vergadering vaq Hun Hoog Mogende gedaan en in het byzonder, ingevolge en ter voldoeninge aan Hun Heog Mog. Refolutie van den 25 O'clober Van het afgeloopen iaar de Refolutie van de Heeren Staaten van de Provincie van Gelderland van den 8 daar te vooren» '
■ Alsmede, ingevolge en ter voldoeninge aan Hun Hoog Mog. Refolutie van den 3 Mei van het zelve jaar,de Refolutie van de Heeren Staaten 's Lands van Utrecht van den 28 April daar te vooren, bei de betrekkelvk tot het Plan, door Zyne Hoogheid. 20 tot hec óprigten van een Corps Mariniers, als ter verbetering van de Armee van den Staat, der 17 Maart 1789 ter Vcrgaderinge van Hun Hoo£ Mog. voorgedragen; .
Hebben ter Vergaderinge gerapporteerd, dat u de Conferentie, over het voorfz. werk gehouden door de Heeren Gecommitteerden uit den Raac fchriftelyk is overgegeven een uitvoerig Advis vai Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, op alk de bedenkingen , die over het voorfz. Rapport voor zo veel betreft de Quotcs van de refpeétivi Provinciën in de lasten vaa de Unie, en het be
paa
GRA-
ENHA" E.
lapport p üe Juotes ^ vlari* uers nz, -
L
t i
I



's GrA'
venha ge.
Rap po op de Qjwtes Marinier^enz.
14.» NIEUWE NEDERLANDSCHE
paaien van die lasten zelve, als mede over het gemelde Plan van Zyne Hoogheid, in de voorfz. Refolutien voorkomen , en waar by teffens worden voorgedragen de nadere gedagten van Zyne Hoog-
rj heid over het Plan ter verbetering van de Armée» en een nieuw Plan tot oprigting van zes Compa-
, gnien Scheepi-Artilleristen, en het fixeeren van een convenabel getal van Traktementen voor meerder Kapteinen, Commandeurs of Kaptein-Lieutenants en Lieutenants, dan in de voorfz. Compagnien geplaatst zouden kunnen worden , mitsgaders voor eenige Schippersen Stuurlieden; als mede een Plan, naar het welk het Corps Artilleristen in dienst van den Staat zoude kunnen en behoren te worden ge-* formeerd en betaald; en eindelyk eene geringe Verhooging van de Tradtementen van de Kapteinen en verdere Officieren in de Compagnies van het Regiment Mineurs.
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat het voorfz. Advis, zo als het zelve door gemelde Heeren Gedeputeerden en Gecommitteerden uit den Raad van Staate alhier ter Vergadering is geëxhibeerd , en aan het einde dezes ftaat geïnfereerd, hoe eer hoe liever zal worden gedrukt, en vervolgens gezonden aan de Heeren Staaten van de refpedtive Provinciën, en dat daar by aan dezelve zal worden onder het oog gebragt, aan de eene zyde het groot belang, dat 'er voor de Re-! publiek in gelegen is, dat de Quotes in de Lasten van het Bondgenootfchap ten fpoediglten worden gereguleerd; de voet, op welken de Armée van den Staat zal worden geformeerd en betaald, gear-. reftcerd; en de verdere Lasten van de Unie beraamd en vastgefteid; op dat de verwarringen, dieanderzints onvermydelyk te verwagten zyn, en de ondergang van de Republiek zouden kunnen na zig fleepen, mogen worden voorgekomen; en aan de andere zyde de genoegzaame onmogelykheid, daB al het zelve tot een gewenscht einde zoude kunnen
. ::. . _ WOrt



JAARBOEKEN, Felruary, 1791. 143
worden gebragt;, indien elk der Bondgenooten by de Refolutie, door hen genomen, blyft perfiftee- ^ ren; en dat dezelve vervolgens met den meesten ( ernst en aandrang zullen worden verzogt, om met ter zydeftelling van alle byzondere belangen , en j vooringenomenheid voor aangenomen begrippen , c de belangryke pointcn , in het voorfz. Advis ver- 1 handeld, met dien aandagt, die dezelve allezints . verdienen, en teffens met de vereischte infchikkc-, lykheid en toegevendheid te overwegen , daar op, hoe eer hoe liever zodanig te refolveeren, dat bet voorfz. werk eindelyk ter Conclufie zal kunnen worden gebragt; en hunne Refolutien zo tydig in te brengen, dat nog voor de laatfte zes maanden van dit lopende jaar nieuwe Staaten van Oorlog zullen kunnen worden geformeerd; verdagt zynde, dat zulks uit hoofde vari de verandering, die meer dan waarfchynelyk. zo in de Quotes, als in de Conftitutie van dé Armee, en de verdere Lasten, de Staaten van Oorlog uitmakende, zal worden gemaakt , in weinige 'weeken niet zal kunnen worden uitgevoerd.
Jin om inmiddels, overeenkomftig de voordragt, ]n de introductie van het voorfz. Advis gedaan , by proviüe tot den eerften July aanftaande, of wel tót het ingaan van de eerfte Heeremaand daarna, te continueereo in de betaling van de Militie en verdere Lasten van de ünie, zo als die geduurende het afgelopen jaar betaald zyn , en d3ar toe de nodige ordre te ftellen ; mitsgaders geene Refolutien te nemen, waar door, hangende de deliberatien over het voorfz. Advis, de zaaken buiten haar geheel zouden kunnen raaken , en nieuwe verwarringen veroorzaaken.
En worden de Heeren Fan Weldcren, en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie nader verzogt , om de Re folutien van de Heeren Staten van Gelderland, var Utrecht, van Friesland, van Overysfel, en vat
Stac
; Gra-
ENHAE.
iapporc p de hiotes , Vlaritiers
: 1



144 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
vènhage.
Rapport op xk (juoics , Mariniersenz.
Stad en Lande, op liet Rapport van de Perfonceie Commisfie genomen , en in het hoofd dezer gemeld , voor zo veel betreft de Middelen van verbetering der Inkomften, en vermindering der Uitgaven van de Generaliteit, door de gemelde Commisfie voorgedragen , mee en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, en de Generaliteits Rekenkamer, by Hun Ed. zelfs te nomineeren , te vifitceren , cxamineeren, en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen-
Wordende de Heeren Gedeputeerde van de Provinciën van Holland en West-Friesland, en van Zeeland, welke zig op het voorfz. fubjecf nog niet hebben verklaard, mits dezen verzogt, de Refolutien van de Heeren Staaten hunne Principaalen, daarop zo fpoedig mogelvk, te willen uitwerken» en alhier ter Vergadering inbrengen.
Fiat infertio,
Accordeert met voorfz. Register.
Zie hier dan het Conciliatoir Advis vari Zyne Doorluchtige Hoogheid op deze gruote zaak en gewigtige onderwerpen:
T'yne Hoogheid en de Raad van Staate, met dieri ^ aandagt,' welke het belang der zaake vordert, geëxamineerd hebbende de Refolutien by de Heeren Staaten van de refpective Provinciën, genomen op het Rapport, den 21 Mei van het afgeloopen jaar ter Vergadering van Hun Hoog Mogende gedaan door de Perfoneele Commisfie, die tot het reguleeren der Provinciaale Quotes in de lasten van het Bondgenootfchap, en htc onderzoeken van de blnantie van de Generaliteit is gedecerneerd geweest, zo als die fuccesfivelyk ter hooggemelde Vergadering zyn ingebragt, vinden zig verpligt, alvorens hunne confideratien en advis op derzelver inhoud
voor



JAARBOEKEN, February,1791. HS
voor te draagen, te remarquecrcn , dat hoe zeer hooggemelde Heeren Staaten door Hun Hoog Mog. zyn verzogt, om uit hoofde van hec algemeen belang dat 'er voor bet dierbaar Vaderland geleegen is, dat op het voorfz. Rapport een fpoedig befiuit genomen werde, hunne Refolutien voor het begin of uiterlyk voor het midden van de maand Augustus van het voorleeden jaar, ter Vergadering in te zenden, daar aan alleen door de Staaten van de Provinciën van Zeeland en Utrecht is voldaan; dat die van de Staaten van Holland en West-Friesland nog wel voor het einde van die maand, dog die van de andere Provinciën eerst in October en zelfs in November laatstleden ingebragt zyn , en dat die Refolutien geenzints zo gaaf en eenpaarig zyn, dat het werk daar op ter conclufie zoude hebben kunnen worden gebragt , waar door het dan al wederom onmogelyk is geworden, om met het begin van dit lopende jaar, nieuwe Staaten van Oorlog te formeren.
Zyne Hoogheid en den Raad hebben wel opgemerkt, dac de Heeren Scaacen 's Lands van Utrecht van gedagten zyn geweest, dat indien al den Raad niet tydig in ftaat wierd gefteld, om overeenkomftig de overgelegde Schemaas, de Staaten van Oor log op te maaken, dezelve met den eerften Oc~to bcr zoude behooren te worden verzogt, de vorige Staaten van Oorlog op de best mogelyke wyze te formeeren, en voor het einde van het jaar over te brengen, dan dewyl dezelve Heeren Staaten daai by voegen, dat zy niet langer dan tot het einde var bét jaar 'op den ouden en zo zeer bezwaarender voet zouden kunnen bly-en continueeren, en der zei ver oogmerk dus was, dat die Staaten van Oor log naar de nieuw beraamde en voorgeflagen Quo tes zouden worden bereekend; was zulks insgelyk; onmogelyk, aangezien op dien tyd nog ontbraket de Refolutien van vier Provinciën , en derhal
vei
's Gra-
venha* ge.
ConciJ. Advis van Zyne Hoogheid op Oj/ota's, Mariniersenz.
r
1 i



'sGrA-
vknhace.
Concil. Advis yan Zy tjc Iloog heid op Quota's Mari' niers enz.
Zyne Hoogheid en den Raad, nu toetreedende tot den inhoud van de bovengemelde Refolutien,
wil-
145 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
ven nog geen nieuwe Quotes konden worden vastgefteld.
Vermits nu de Heeren Staaten vcin de Provinciën van Gelderland, van Holland en West• Friesland, van Zeeland, van Utrecht en Stad en Lande , in de lasten van de Unie , zo als die in de ■ laatst geformee-de Staaten van Oorlog zyn ver. vat, niet langer dan tot den eerften January van hetloopende jaar hebben geconfenteert, terwyl die ,van Friesland de nodige ordre hebben gefteld, dat 'in de betaaling van de Militie en verdere lasten op de extraordinaris geformeerde Staaten van Oorlog gebragt, by provifie en tot nader dispofitie zal worden gecontinueert op gelyke voet en wyze, als toen wierd gedaan, en die van Overysfel, overeenkom ftig het verzoek door Zyne Hoogheid en den Raad by Misfive van den 13 April van het afgeloopen jaar gedaan, tot dat de nieuwe Staaten van Oorlog zullen zyn geformeerd; blyft 'er niets overig, dan de Bondgenooten, gelyk mede de Landfchap Drenthe , al wederom te verzoeken , (en Zyne Hoogheid en den Raad wenfchen vuuriglyk, dat het voor de laatfte reis moge zyn,) om by continuatie voor den tyd van nog zes maanden, en dus tot den eerften July aanftaande, of wel tot het ingaan van de eerfte Heeremaand daar na , ordre te ftellen op de betaaling van de Militie en verdere lasten van de Unie, zo als die geduurende het afgeloopen jaar betaald zyn, onder zodanige geringe veranderingen, als door het invallen van twee gepenfioneerde Officieren, vermeld op de Lyst hier nevens gevoegd onder No. 1. in den laatst geformeerden Extraordinaris Staat zyn voorgevallen.
s. £



JAARBOEKEN, Felmary, 1791. 147
willen niet verbergen , dat zy zig hadden voorge-' fteld, dat, daar de Bondgenooten, na dat dezelve \ zedert de erectie van dc Republiek tweemaal Staats- < gewyze alhier extraordinair waren vergade d geweest , zonder dat voldaan was geworden aan de < voornaamite oogmerken , waar toe dezelve waren . by een gekomen, nü laatftelyk eenen anderen weghadden ingeflagen , en begreepen, dat tot het on derzock der voorgemelde Finanticeie poincten, eene perfoneele Commisfie behoorde te worden gedecerneerd , beftaande uit weinige Leden, ten dien einde door ieder der Provinciën te committeeren, geadfifteerd met hunne Miniftcrs , en met adjunétie van eenige Gecommitteerden uit den Raad van Staate en de Generaliteit s Rekenkamer, daar zodanige Commisfie dadel yk gedecerneerd zynde, en mecrendeels beftaande uit de kundigfte en meest geaccrediteerde Staats-Leden van elke Provincie , in activiteit was geraakt , en geen moeite noch tyd gefpaart hebbende, eindelyk een Rapport van haare verrigtingen en confideratien over de aan haar gedemandeerde Poincten, had uitgebragt; de Staaten van de refpective Provinciën tot een bewys van het vertrouwen, dat zy ftelde in de kunde en ervarentheid van de Heeren, dewelke tot die Com» misfie waren benoemd, zig met het voorfz. Rapport, zo al niet in het geheel, ten minften in de voornaam Me Poincten, zouden hebben geconrot* meerd, en dat, zo al eenige refkxien op het zelve zouden zyn gemaakt, dezelve meerder zouden geftrekt hebben , om met ter zyde ftelling van alle Provinciaale belangens, het algemeen welzyn meet en meer te bevorderen . de vereischte foliditeit aan het Staatsgebouw te geeven , en de aangeweezen gebreken te verbeteren , dan om zwarigheden te opperen, die van dat gevolg moeiten zyn . dat niets ter conclufie zoude kunnen worden gebragt;
en dat zy vervolgens niet dan met veel leedweezen in de Refolutien van de refpective ProvinL ek'E
sGr**
'enha*
>ncil ■i.lvis xan .Zy* té lluog* icid op 0//ota'st Mari* niets



'sGra-
venha* CE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's. Mariniersenz.
148 NIEUWE NEDERLANDSCHE
cien hebben gezien . omtrend hoe veele PoinclerJ is afgeweken van het Rapport van de perfonede Commisfie, en hoe veele bedenkingen nog moeten worden uit den weg geruimd, voor dat een zo belangryk werk, als is het arrelteeren van de Quotes van de refpective Provinciën in de lasten van het Bondgenootfchap, en het bepaalen van die lasten zelve, tot een gewenscht einde zal kunnen worden gebragt.
§. 2.
Wel is waar, dat de Staaten van alle de Provinciën hebben aangenomen of zig bereidwillig verklaard, om voor den tyd van vyf en twintig jaaren aan te neemen de Quotes, die door Zynó Hoogheid voorgeflagen, en door de Commisfie aangeprezen zyn.
Dog het begrip, waar in de Staaten van de Provinciën van Holland en West - Friesland, en van Friesland omtrend de Logisgelden gevallen zyn, is van dien aart, dat Zyne Hoogheid en den Raad voorzien , dat by aldiën dezelve niet te beweegen zyn , om daar van af te zien , de voorgeflagen Quotes niet zullen kunnen worden gearrefteert.
Die Provinciën namentlyk zyn van gedagten, aat
ie.'Logisgelden door de refpeeïive Provinciën en en door de Generaliteit, daar de Militie in Guai'nifocn gelegd word, behoor en te worden betaald, dog niet als eene Bondgenovtfchappelyke maar ah eene Privinciaale of Ten ipriaale last , vermits begrypen, dat de Provinciën of' Generalitcits Ldtth den, welke het voordeel van de Militie , atdaar Guarnifoen houdende, genieten, ook gehouden en yerpligt zyn, de tasten der Lof is of óervisgetden te draagen, en dat mitsdien de post voor Logisgelden van den Staat van Oorlog behoorde te worden afgelaaten.
Zy-



JAARBOEKEN, February, 179I. I40
Zyne Hoogheid en den Raad zullen daar omtrent alleen reuaarqueerefl, dat de Provinciën van Zeeland, van Utrecht, en van de Siad en Lande van Groningen, hoe zeer dezelve doorgaans niet van meerder Militie, dan andere Provinciën, voorzien zyn, en de laatftgemeldene niet gewoon geweest is Servisgeld aan de Militie te betaalen, geene reflexien op de Post der Logisgelden ge* maakt hebben, en mitsdien volvaardig zyn die last, benevens haare Mede - Bondgenooten, voortaan te draagen.
Zyne Hoogheid en den Raad zullen verder niet berhaalen de conlideratien, die daar omtrent in de deliberatien, van de Perfoneele Commisfie zyn gewisfeld, en by derzelver Rapport beknoptelyk voorgedraagen, veel min treeden in een detail van de nadelige gevolgen, die het voor de Militie zoude hebben, i idien de Logisgelden voortaan niet meer als eene Bondgenootfchappelyke last wierden geconfidereerd, en voor dezelve geen Post op den Staat van Oorlog gebragt; maar zullen zig vergenoegen met ter kennis van de Provinciën te brengen, dat dewyl de Servisgelden van de allereerfte tyden van de Republ ek af, door de gezamentlyke Provinciën zyn gedragen, door dezelve in de opgaaf van haare inkom (ten en huishoudelyke lasten, welke tot een grondflag gediend heeft van de bereekening dei Quotes, zo als die door Zyne Hoogheid zyn voorgeflagen, niet gebragt zyn de betaaling-jn , dooi haar "over Servis of Logisgelden gedaan. _
Deeze zyn ondertusfehen voor zommige Provinciën van zo veel aanbelang, dat het geenzints te verwonderen is , dat de Staaten van Gelderland gedeclareerd hebben, dat zy niet zoudefl „ kunnen verftaan, haate Finantie ten tweedemaal >„ te bezwaaren door de betaaling der Logisgelden „ van de Militie , welker genot aanleiding tot de verhooging van haare aanflag gegeeven heeft.,:
En dat de Provincie van Overysfel ten fterkftet L 2
's öa-
venhA-
ge.
Concil, Advis van Zy ne Hoog" heid op Quota sj Mari* nters ent,



150 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhace.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersenz.
nfteert, dat de Post van de Logisgelden op den Staat van Oorlog verblyve.
Zyne Hoogheid en de Raad vertrouwen dan ook, dat deeze confideratie genoegzaam zal zyn, om de Staaten van de Provinciën van Holland en West-Friesland , en van Friesland te engageeren, om zig op het voorfz. Point met de overige Bondgenooten te conformeeren, en daar door voor te komen de moejelykheden , die anderzints te voorzien zyn , dat in het vastftellen der Quotes nog zouden kunnen ontftaan , terwyl voor het overige by het arrefteeren der Quotes voor den tyd van vyf en twintig jaaren zal kunnen worden vastgefteld , dat na den afloop van dien termyn geen eigendunkelyke verandering daar in door eenen of meer der Bondgenooten zonder gemeene bewilliging zal kunnen worden gemaakt , en dat veel min een der Bondgenooten geduurende dien termyn zyne Quote door het afwyzen ■van lasten van het Bondgenootfchap op zyne repartitie gebragt of aan het Comptoir Generaal van de Unie zal mogen verminderen , aangezien geene van de Provinciën zig daar tegen hebben verklaard.
§■ %■
Zyne Hoogheid en den Raad hebben verder in de Refolutien van de refpective Provinciën gezien, dat dezelve alle confenteeren; den aan/lag van ae Generaliteit met ] 4:8:2 in het honderd, van het beloop van de Ordinaris en Extraordinaris 'Staaten van Oorlog , als mede dat ten laste van hetComptoir Generaal van de Unie gelaaten werden alle de overig zynde Lyfreuhn , zo die op het Subfidie by het Traftaat van Barrière bedongen, zyn geaftecteert geweest, als die voor rekening van de Provinciën, genegotieerd zyn , mitsgaders eenige Posten van den Staat van Oorlog van weinig belang, die by het Rapport zyn opgegeeven , waar onder waarfchynelyk ook moeten
wor-



JAARBOEKEN, February, 1791. 151
worden begreepen de Post van ƒ 3^33:6:0 jaar- , lyks voor Turf en Kaarsfen , weke in de Fron- , tieren, Forten en Plaatfen buiten Holland gezonden worden, en die van ƒ 222jo:o.o jaarlyks voor Turf en Kaarsfen, ten behoeven van de Wagten , binnen Sluis en andere Plaatfen in Vlaanderen en Braband, hoe zeer dezelve niet wel voor Posten ', van klein belang kunnen worden gerekend ; doch Zyne Hoogheid en den Raad kunnen met de Staaten van Gelderland niet ini'teminen, dat de Generaliteit een aanmerkelyk fuppart zoude ie verwanten hebben , door liet plaatfen van eene nieuwe 1'osl op den Staat van Oorlog, tot verbetering der defenlie van de Frontieren, en om de Magazyncn van het nood/ge ie voorzien, aangezien de kosten, daar toe nodig, nooit uit de Generaliteits Kas gevonden , maar door de refpective Provinciën gedraagen zyn, waartoe van tyd tot tyd de nodige Petitiën zyn gedaan.
En voor zo ver het profyt van de Generaliteits Loteryen gedeeltelyk tot dien einde geëmployeerd is, zal zulks voor het toekomende niet meer kunnen gefchieden, vermits hetzelve wel nodig zal zyn, om te vinden de Quote waar op de Oeneraliteit in de lasten van de Unie ftaat te worden aangeïlagen ; gelyk zulks aan die Staats-Leden . dewelke de perjöneele Commisfie, die zig zolang met het onderzoek van de Finantie van de Generaliteit bezig gehouden heeft, bygewoond hebben, ten vollen bekend is , en voorts uit het Verbaal van de Deliberatien van de Commisfie volledig kan blyken ; trouwens in het Rapport van dezelve Commisfie word op de 8(5 Bladzyde met zo veele woorden gezegd, dut het projyt der Loterye voortaan zal moeten dienen, om de Kas van de Generaliteit te flyven en in ftaat te houden, om by continuatie op den voet, door dezelve voorgeflagen, de Provinciën te foulageeren in het draagen der lasten van de Unie.
L 3 Voor
sGra-
'ekha-1
:e.
loncil,
ddvis >an Zyie Hoogheid op Quota's, Marinierstnz.



'6 gra-
VENHACE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Marinierser/S,
jjs NIEUWE NEDERLANDSCHE
Voor het overige zullen Zyne Hoogheid en den Raad zig over het beloop van de Quote, waar op de Generaliteit zal worden gefteld, niet uitlaaten, dewyl het aan de Bondgenooten bekend is, dat dezelve uit hoofde van den Staat, waar in de Finantien van de refpective Provinciën zig bevinden, niet laager heeft kunnen worden genomen; zy moeten nogthans dezelve waarfchouwen , dat in het Comptoir Generaal niet trieer zullen worden gevonden die resfources, die zo dikwyls aan het Gemee*
nebesc zyn te irade gekomen, ja dat zy niet
zonder eenige bekommering zyn , dat de voorfz. aanflag wel eens zoude kunnen worden bevonden heL vermogen van hetzelve te boven te gaan.
§ 4-
Met opzigt tot de voorflag door de Commisfie in conformiteit van die van Zyne Hoogheid gedaan, ten einde de Provinciën zig onderling zouden engageeren de plaats hebbende, belastingen , except het geval van onvoorziene calamiteiten, te doen voortduuren of door equivalente middelen te rcmplaceeren.
Als mede, dat elke Provincie haare Finantie zoveel mogelyk zoude verbeteren of vermeerderen , om daar door eene fomme voor handen te hebben, waar uit by opkomende onlusten ds eerst noodzaakelyke depenfes zullen kuncn worden, goedgemaakt, . Hebben Zyne Hoogheid en den Raad opgemerkt, dat de Staaten van genoegzaam alle Provinciën verzekeren, dat wel verre van eenige verligting aan hunne Ingezetenen, door het affchaffen van lasten te zullen kunnen toebrengen, zy veel eer bedagt zullen moeten zyn op het invoeren van nieuwe en zo veel mogelyk verbeteren der oude; en zyn vervolgens van gedagten, dat daar mede genoegen zoude kunnen worden genomen,
§• 5.



JAARBOEKEN, February, 1791. 153
S. 3*
Offchoon de refpective Provinciën over de lasten, die de Staaten van Oorlog zullen compofeeren , geenzints eenpaarige Refolutien hebben uitgebragt, hebben nogthans alle zig bereid verklaard, om volgens de gedaane voor/lag in de te formeeren Slaakten van Oorlog voor eenen bepaalden tyd, dien de meesten gefteid hebben op vyf en twintig jaaren, te conf&ntperen* zo dat dezelve voortaan niet anders zouden worden geconfidereerd, dan als eene repartitie van geconfenteerde lasten, mits overeenkornftig het Rapport van de perfoneele Commisfie, derzelver beloop niet meer uedraage, dan dcriieu cn een halve Millioenen, maar wel zo veelminder , als zonder ondienst van den Lande zal bevonden worden doenlyk te weezen, en de temporfiirc, mitsgaders uilftervendc Posten, voor zo ver dezelve jaarlyks verminderd worden, met geen andere 'werden aangevuld, dan met confetti van de Ponducnooten, waar by de Provincie van Stad en Lande nog gevoegt heeft deeze Conditie, dat de losfiug van Capitaalcn aan de Generaliteit geduurende du n tyd zal /lil /laan, des dat de Staat van Emploi omtrent de verfchuldïgde jaarlykfche Renten blyve in zyn volle kragt en waarde, even als het zelve zederd eenige jaaren is gepractifeert, terwyl de Provincie van Friesland alleen gedeclareerd heeft ,nietin ftaat te zyn haare Quote tegen ƒ0:7:0 in de gemelde fomme te fourneeren.
Voors hebben de Provinciën van Gelderland , en van Holland en West-Friesland gereferveerd, zig over het getal van jaaren, voor welke zy de te formeeren Staaten van Oorlog zouden willen aanneemen en helpen vast ftellen, nader te expliceeren , wanneer zy zullen gezien en geëxamineerd hebben de repartitie der lasten, die dezelve zullen uicmaaken, gelyk ook de Piovincie van Friesland L 4 on>
's Gra-
venhaqe.
Concil.
Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersenz.



154 NIEUWE NEDERLANDSCHE
"sGra-
venha ge.
Concil, Advis. van Z^ ne ilooj heid of Quota' Mariniers
eiiz,
omtrent die repartitie eene vrye deliberatie aan zig gereferveerd heeft.
Hier omtrent moeten Zyne Hoogheid en den Raad in de eerde plaats remarqueeren, dat het formeeren van de Staaten van Oorlog een der voornaamüe objecten opleevert, welke de Bondgenoo'- ten, van den beginne van de Republiek af, aan den i- Raad hebben overgelaaten, en dat zy geen reeden kunnen uitdenken, waarom zy daar van tegenwoorf,dig zouden moeten worden ontzet, en zy moeten daar en boven aan de gemelde drie Provinciën in confideratie geeven , of het wel ftrekken zal tot fpoedige afdoening van het werk, dat de Provinciën , na dat mee veel moeite en verlies van tyd zullen zyn vastgefteld de Qjiotes van de refpective Provinciën ,en bepaald de lasten , dewelke de Staaten van Oorlog zullen uitmaaken, dan nog de repartitie van die lasten zullen examineeren en approbeeren , alvoorens ze elFedl zullen forteeren , daar het doch naauwiyks mogelyk zal zyn, die Staaten zodanig in terigten , dat dezelve de goedkeuring van alle de Provinciën zullen wegdraagen; als mede, of tegenwoordig , nu de Staaten van Oorlog, van alle de doode en zogenaamde Smokkelposten zullen zyn gezuiverd, de Provinciën het zelfde belang, als bevoorens , wel hebben in de repartitie der Posten, terwyl Zyne Hoogheid en den Raad der Bondgenooten kunnen verzekeren, dat zy daar omtrent zo veel mogelyk is , zullen in het oog houden, het geen aan dezelve aangenaam zal zyn , en in het byzonder de Militie in de meeste evenredigheid over de Provinciën verdeden.
Met opzig tot het ftilftaan van de losfing der Gapitalen , voor rekening van de Provincie van Stad en Lande ten Comptoire Generaale van dc Unie genegotieerd , geduurende den tyd van vyf gn twintig jaaren , voor . welke de Staaten van
Oor-



JAARBOEKEN, February, 1791. ijy
Oorlog zouden worden gearrefteert, moeten Zyne'. Hoogheid en de Raad remarqueeren , dat gemel v de Provincie wegens agterftallige Interesfen voor c het jaar 1715 aan de Generaliteit nog fchuldig is eene fomma van f 188894:3:9; dat vermits ( van die fomme geen melding is gemaakt in de^ fchikkingen, welke in den jaare 1726" zyn vastge-y fteld over de richtige betaaling van de Renten « en Interesfen van het jaar 1715 af, en vervolgens;/, den Raad gedeclareerd heeft de gemelde fomme ( niet te zuilen invorderen , voor dat de voorfz.; fchikkingen effect zouden hebben geforteert, dat is, . na dat alle de Capitaalen zullen zyn afgelost; en e dat mistdien, in geval de gearreftcerde losfing gedurende vyf en twintig jaaren zal Ril (laan , het remboursfement van de voorfz. fomme merkelyk zal worden vertraagd ; Zyne Hoogheid en den Raad zyn vervolgens van gedagten , dat in de voorfz. ftilftand van losfing niet gevoeglyk kan worden bewilligd , maar dat 'de Staaten van gemelde Provinciën integendeel behooren te worden aangemaand, om met die losfing zo al niet ten volle ten minften voor een gedeelte te continueeren , en dat daar op te meer zoude kunnen worden aangedrongen, uit hoofde, dat dc Quote van de Provincie ftaat te worden verminderd , of wel om over het remboursfement van de bovengemelde fomme convenabele fchikkingen te maaken, het welk zonder merkelyk bezwaar voor de Provincie zoude kunnen gefchieden, indien by continuatie tot zo lang de bovengemelde fomme geheel gekweeten zal zyn , betaald wierd de fomme"van Penningen, die laatftelyk tot voldoening der Lyfrenten gefurneerd is, en ruim negen duizend guldens bedraagt.
Zullende Zyne Hoogheid en den Raad hunne gedagten over het beloop en van de Staaten van Oorlog en de vermindering derzelver voordraagen, wanneer gevorderd zullen zyn tot de reflexie van Lj de
Gra-
ENHAE.
'one tl.
f.dyii an Zy» e lloogeid op h/ota's, 'lariiers
'12.



ijö NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venha-
(je.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersenz.
de refpective Provinciën over de Posten , op de Schemaas der beide Staaten gebragt.
En wat de tyd aangaat, voor welken in de Staaten van Oorlog, die eerlang geformeerd zullen worden , zoude behooren te worden geconfenteerd, zyn Zyne Hoogheid en den Raad van begrip, dat overeenkomftig het Rapport van de perfoneele Commisfie zulks zoude behooren te zyn voor den tyd van vyf en twintig jaaren, of voor zo lang als de Quotes mét gemcene bewilliging op geenen anderen voet zullen Zyn gereguleerd.
Zy hebben wel geremarqueerd, dat de Heeren Staa en van Overysfel hun confent in geen gevalle langer verbinden, dan voor volle vyf en twintig jaaren, te rekenen van den dag, op welken de nieuwe Repartitie ter Condufie gebragt, of met algemeen Confent zal vastgefteld worden, en dus geenzints willen aanneemen de bygevoegde bepaaling, of voor zo lang de Quotes met gemeene bewilliging op geenen anderen v'oct zullen zyn gereguleerd.
Doch zy. flatteeren zig, dat als gemelde Heeren Staaten in nader overweging zullen neemen, dat de voorfz. byvoeging alleen is voorgeflagen , om in de onzekerheid, in welke omftandigheden de Republiek zig over vyf en twintig jaaren zal bevinden, voor te komen. dat eene precile bepaaling van vyf en twintig faaren geen aanleiding geeve , dat de Staat met de expiratie van dezelve wederom geraa» ke in gelyke verwarring, met opzigt tot het dragen der Lasten , waar in dezelve zedert eenige jaaren geweest is, en die niet genoeg kan worden vermyd, en als gemelde Heeren Staaten daar by zullen confidereeren, dat de Staaten aan de overige Provinciën geen bedenken over die byvoegl g draagen, zy geen verdere zwarigheid zullen maaken, zo wel als hunne mede Bondgenooten , zig te conformeeren met den voorflag, ten voorfchreeven opzigte gedaan.



JAARBOEKEN, February, 1701. 157 S- 6.
Op de admisfie van eenen tweeden Gecommitteerden wegens de Provincie van Gelderland in den Raad. yati Staate hebben Zyne Hoogheid en den Raad bevonden , dat by geene Provincie eene zwarigheid is gemaakt, en zyn derhalven van gedagten, dat daar omtrend by het arrefteeren van de nieuwe Quotes aan de gemelde Provincie genoegen zal kunnen worden gegeeven.
' . ' §. 7.
Omtrend de middelen, om tot eene afkomst te geraaken in dc deliberatien over tc doene Petitiën, het zv tot Equipagie van Schepen van Oorlog, het zy tot andere UbjcBcn, de gemeene defenfie van liet Bor.dgenooifchap concerncerende, als me. de omtrent die van Conftrainte, is door de perfoneele Commisfie voorgedragen, dat de Bondgenooten zouden kunnen en behooren te arrefteeren de middelen door Zyne Hoogheid voorgeflagen, cn alle de Provinciën zig daar mede geconformeerd hebbende, fpreekt het naar de gedagten van Zyne Hoogheid en den Raad van zelfs, dat overeenkomftig het verlangen van de Staatea van Holland en WestFriesland, onder anderen ook moet worden vastgefteld:
„ Dat het Object, waar toe eene Petitie ge„ daan is, na verloop van negen weeken, zal wor„ den gehouden voor gearrefteert, en ter executie
gebragt, en dat zo wel de Provinciën, die ge„ confenteerd hebben , als die nagelaaten hebben „ haare Refolutien in te brengen, gehouden zul„ len zyn , haare Quotes te fourneeren , zonder
zig te behelpen met de exceptie, dat zommige „ Provinciën geheel niet of gebrekkig geconfen„ teerd hebben, of dat de Petitie niet geconclu„ dcerd heeft kunnen worden.'-'
Als
's Gra-
venhage.
Concil.
Advis van Zy. 11e Hoog' heicl op Qjtota's, Mariniersenz.



's Gra-
viïnha ge.
Concil, Advis van Zl ne Hooi heid op Quota s Mariniersenz.
ij8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Als mede, dat wanneer eene bezending aan de
. eene of andere Provincie zal zyn gedaan, en dezelve binnen negen weeken na de afzending geen effect zal hebben gehad, aanftonds na dac daar van rapport zal zyn gedaan, „ de Gedeputeerden van „ die Provincie zo ter Vergadering van Hun Hoo<* Mogende, als in de verdere Generaliteits Gc£
>. „ Iegien zullen worden geweerd uit dezelve Ver«a„ denngen Collegien, met dat effect, dat de ge-
)5, breekige Provincie zal worden vervangen door ,, de andere van den dag af, dje derzelver Gede„ puteerden uit de Vergadering van Hun Hoog „'Mogende en de verdere Generaliteics Collegien „ zullen zyn geweerd , tot derzelver readmAfie „ toe, en gehouden voor bewilligd te hebben in „ al het geen, dat in de tusfehentyd zoude mo-
„ gen zyn gerefolveerd in zaaken , de Unie of „ de gemeeue defenfie en zekerheid betreffens» de."
Aangezien het een en an Ier woordelyk overeen komt met het geen door Zyne Hoogheid is voorgeflagen.
En voor zo ver de Commisfie in de voorflag door Zyne Hoogheid gedaan, die verandering heeft gemaakt, dat het getal der Provinciën, welke geconfenteerd zouden moeten hebben in eene Petitie voor dat de difficulteerende mogen geadhorteerd' worden tot hec inbrengen van gaave" Confenten, in plaats van vier, waar op Zyne Hoogheid bet had gefteld , diende te worden gebragt op vyf, hebben Zyne Hoogheid en den Raad, by hec examineeren van de Refolutien ven de refpective Provinciën bevonden, dac Holland en West-Friesland , Friesland, en Stad en Lande daar by declareeren, wel te mogen lyden, dat het getal der Provinciën, die in eene Petitie moeten hebben geconfenceerd , voor dat de andere tot bet inbren. gen van gaave Confenten mogen worden gead-
hor-



JAARBOEKEN, February, 1791. 159
horteerd , bepaald werde op vier, zo als door Zyne Hoogheid was voorgeflagen , en zyn ver volgens van gedagten, dat de andere Provinciën, die zig daar omtrend niet uitdrukkelyk hebben ver klaard, zouden b hooren te worden gepermoveerd, om zig, met opzigc tot het voorfchreeve Poinct, met de voorflag van Zyne Hoogueid , en de gedagten van de' gemelde drie Provinciën te conformeeren.
§• 8.
Dat de Provincie van Zeeland inftemt met de redenen, zo door Zyne Hoogheid, als door de perfoneele Commisfie bygebragt, om niet te rug te Vórderen liet geen duur hel Comptoir Generaal van de Unie zedert het jaar 1783 voor eenige Provinciën is betaald.
En dac de Provincie van Friesland die redenen gefundeerd vindt, en zig derhalven wel wil conformceren met de voorflag, door Zyne Hoogheid en door de Commisfie d ar omtrend gedaan, heeft Zyne Hoogheid en den Raad niet verwonderd; doch de Provincie van Friesland verklaart alleen, dat zy zig zal laaien vinden . en niet weigeren, om, wanneer de zaaken, in het Rapport voorgeüeld, ter concluüe zullen zyn gebragt, de Quotes gereguleerd , en dadelyk by alle de Bondgenooten worden gefourneerd, van dien tyd af, overeenkomftig haare aangename Quote te betaalen
In de Penfioenen van de Officieren der Corpfen, tot welkers oprigting de onlusten, die met den Keizer hebben gefubfilteerd, aanleiding hebben gegeeven;
In de Interesfen van de Capitaalen , die ingevolge Hun Hoog Mogende Refolutien van den 11 July 1786 en 8 January 1787 wezend' lyk zyn genegotieerd; ■
En
'sGra-
venha-
ge.
K'.oncil. Advis van Zynelfuoghetd op Qjiota's, Mariniersenz.



i6o NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Cr avk; hage.
Concil.
Advis
yan Zy*
noMsog
hcid op
Otiotdi,
M-dt-ï-
niers
enz.
En in de Subfidien, dewelke in 178" aan den Markgraaf van Brandenburg Anfpach, en de Hertogen van Brunswyk en Mecklenburg zyn toegezegd.
Doch niet genegen te zyn eenig aandeel te draagen in de Equivalenten, die aan verfcheide Officieren tot uitkoop van derzelve Pennoenen mogen zyn verftrekt, en ingevolge Hun Hoog Mogende Refolutie van den 3 Mey 1786, op den Staat van Oorlog gebragt zyn.
De Provincie vun Zeeland heeft zig vergenoegd met alk betaaling voor het gepasfeerde te weigeren , vermits zy geen Confent gedragen hebbende in de opgenoemde Posten , ook geene gehoudenbeid tot prseltatie van dezelve gecontracleert heeft, zo dat het nog onzeker is, wat dezelve in het toekomende doen zal; men vertrouwt echter, dat dezelve geen ander oogmerk zal hebben gehad, dan om zo ver te komen, als de Provincie van Friesland gekomen is,
Zyne Hoogheid en den Raad erkennen , dat 'er tusfchen het gedrag der gemelde Provinciën dat onderfcheid plaats heeft, dat Zeeland niet heeft afgeweezen Posten, in dewelke zy had geconfenteerd , gelyk door Friesland gedaan is, maar niet geconfenteerd heeft in lasten, in dewelke zy uit hoofde van het algemeen belang, dat door die lasten is aangebragt, waar van zy mede genot gehad heeft, had behooren Confent "te dragen, zo dat zy beiden in dat geval zyu van niet betaald te hebben , het geen zy hadden behooren te betaalen.
Ondertusfchen hebben de andere Provinciën in de kwytfchelding van de gelden, door de Generaliteit voor zommige Provinciën verfchoten, waar onder de agterftallen van die Provinciën op Petitiën , tot de zaaken van de Zee gedaan, niet zyn begteepen, vermits die uit het Comptoir Ge.
ne-



JAARBOEKEN, February, 1791, 161
neraal van de Unie niet zyn geavanceerd , niet> anders bewilligd , dan onder de expresfè voor-, waarde , dac dezelve de becaaling van de opge f noemde Posten zullen aanneemen , en daar voor zorgen. < Hier uit volgt derhalven , dat die Provinciën, zig j mee de Quotes van de Provinciën van Zeeland en . Friesland uiet zullen belasten; dan, daar omtrend^ valt te remarqueeren, dat dc Interesfen van de Ca~ , pita-alen ingevolge Hun Hoog Mogende Refolutien , van den 11 july 1786 en 8 January 1787 gene-' gotleerd, uit het Comptoir Generaal van de Unie^ betaald zyn, en by continuatie, toe dat op bet£ Rapport van de Commisfie finaal gerefolveerü zal zyn, zolang namèntlyk het zelve daar toe i1 ftaat zal weezen, betaald zullen worden; gelyk ook voor lange betaald zyn de Equivalenten aan verfchcidc Officieren tot uitkoop van derzelver Penfioenen toegelegd, zo dat het ten dien opzigte alleen aankomt op het rembourfement aan het Comptoir Generaal van die uitgefchooten gelden, en daar omtrend moeten de Bondgenooten alleen nog wezen geadverteerd, dat by het eindigen van voorige oorlogen en andere onlusten nooit aan eenige Officieren tot uitkoop van derzelver Penfioenen eenige toeleg gedaan is, en de Provinciën dus daar mede belast gebleven zyn, en dat vervolgens, inaien de Bondgenooten niet zullen kunnen refolveeren, om aan het Comptoir Generaal te rembourfeeren de Equivalenten,' die den Raad met kennis , en op verzoek en authorifatie van Hun Hoog Mogende uit hec gemelde Comptoir heeft doen voorfchieten, alleen met oogmerk, om den Staat te debarrasfeeren van een groot aantal Officieren, diergelyks niet ligt weder zal kunnen worden ondernomen, dewyl na ondervinding van het bezwaar, door het niet rembourfeeren der betaalde Equivalenten,het voor den Raad niec verancwoordelyk zoude zyn de inkomften van de Generaliteit op die wyze te ver-
fpil-
>Gra-
'f-nha!e.
loncil. idvis au Zy•e Ploog■eid op Quota's, dariiersnz.



162 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage-
Concil. Achis van Zyne Hoogheid óp Quota's. Mariniersenz.
fpillen, waar van het gevolg zal zyn, dat de Provinciën met een des te grooter • getal Penfioenen zullen blyven bezwaard; en met opzigt tot de Interesfen van de voorfz. genegotieerde Capitaaien, ' dat den Raad voorziet, dat indien de tegenwoordige gefteldheid van zaaken nog eenigen tyd mogt aanhouden, het Comptoir Generaal buiten ftaat zal geraaken om te blyven betaalen de lasten, die daar op zyn geaffecteerd.
En dit zal aan de Bondgenooten, die nu, zo uit het Verbaal van de deliberatien van de Commisfie, die zig met het onderzoek van de Finantie van de Generaliteit heefc onledig gehouden, als door middel van de Heeren Gedeputeerden , die dezelve hebbende bygewoond , eene grondige kennis hebben gekreegen van de Finantie van de' Generaliteit, niet vreemd voorkomen, als dezelve zullen gelieven te confïdereeren, dat behalven de importante fommen geids, die de Generaliteit van de Provinciën van Zeeland en Friesland te vorderen heeft, behalven ruim twee tonnen gouds, die aan Equivalenten betaald heefc, behalven de betaaling van de Troupen, die door Zeeland en Friesland afgeweezen of onbetaald gelaaten zyn, voor rekening van Zeeland bedraagende eene fomme van 'ruim vyf en negentig duizend guldens, en voor rekeniDg van Friesland eene fomme van weinig minder dan drie honderd zes cn vyftig duizend guldens- en dus te zamen ruim vier honderd een en vyftig duizend guldens jaarlyks, en behalven de Interesfen van de gemelde Capitaaien, bedraagende eene fomme van één honderd en twintig duizend guldens jaarlyks , de Provincie van Zeeland van en met den i Oef ober van het zelve jaar 1785 , helder nog penning gefourneerd heeft op de renten en interesfen, bedraagende jaarlyks eene fomma van omtrend vyf en negentig duizend guldens, en dus te zamen fchuldig' is de fomme van ƒ 403538 : 4 : 10.
En



JAARBOEKEN, February, 1791. 1Ó3
En dat de Provincie van Friesland op de ren-' ten en interesfen by continuatie een jaar ten ag v teren blyft, bedraagende, na aftrek van de gerin- ( ge fomme van ruim negen en twintig duizend gul< dens, die tot inpalming van oude agterftalleü ove- 1 rig blyft, eene fomme van ruim driemaal honderd . duizend guldens , zo dat het Comptoir Generaal 1 alleen aan renten en interesfen jaarlyks eene fom-1 me van ruim drie honderd vyf en negentig dui- , zend guldens in het verfchot is, welke gevoegd by de bovengemelde fommen , die betaald worden \ aan de Troupen by Zeeland en Friesland afge-. weezen of onbetaald gelaaten , en de interesfen van de mede bovengemelde genegotieerde Capitaaien , uitmaakt de importante lömme van meer dan negen honderd en vyftig duizend guldens, die voor de refpective Provinciën jaarlyks uit het Comptoir Generaal van de Unie word betaald, het welk merkelyk te boven gaat het geene de Perfoneele Commisfie bevonden heeft van de inkomften van de Generaliteit, het profyt van de Loterye daar onder gerekend , jaarlyks over te fchieten.
Het komt dus alleen aan op de betaaling van de Penfioenen van de Officieren der Corpfen, lot welkers oprigting, de onlusten, die met den Keizer hebben gefubjiflecrd, aanleiding ■ hebben gegeeven.
En van de Subfidéen aan den Markgraaf van Brandenburg Anfpach en de Hertogen van Brunswyk en Mecklenburg verfchuldigcl.
Wat de voorfchreeve Penfioenen aangaat, men moet erkennen , dat dezelve op de millioenen, die voor de Provinciën van Zeeland en Friesland betaald zyn, geen object van groot belang uitmaaken , en dat over zulks, indien de Bondgenooten mogten refolveeren , dezelve voor het-gepasfeerde tot laste van de Generaliteit te laaten, Zyne Hoogheid en den Raad zig daar tegen niet M zul-
iGRA-
liNHAE.
Zoncil. idvis \an Zy ic Hoog icid op Quota's Maritiers',nz.



i64 Nieuwe nederlandsche
*S GRAr VENHACE.
Concil.
Advis van Zy neHoog heid op Ojiota's. Mariniersenz.
zullen verzetten, en zulks te minder, om dat den Raad reeds een en andermaal aan den Solliciteur, die de onbetaald gelaaten wordende Officieren bedient , eenige penningen beeft doen verftrekken, ten einde de^plve niet van gebrek zouden vergaan.
Dan met de voorfz Subfidien is het anderzints gelegen: derzelver beloop is van meer importan■ tie , en zo al de Bondgenooten het zig zouden mogen getroosten , dat de Provinciën van Zeeland en Friesland al het voordeel genooten, dat uit het Comptoir Generaal te trekken is, moeten Zyne Hoogheid en den Raad rondboritig en onbewimpeld verklaaren, dat zulks volftrekt onmogelyk is, en dat mitsdien die Subfidien onbetaald zullefi moeten blyven.
Dog dewyl de eer van den Staat, vooral ?n de tegenwoordige omltandigheden van tyden en zaaken , zulks niet gedoogd; vertrouwen zy, dat gemelde Provinciën niet zullen weigeren, zig met de betaaling van die Subfidien te chargeeren , zonder dat het nodig zal zyn daar toe van meerder motiven, hoe zeer die aan de hand zyn, gebruik te maaken.
Voor het overige oordeelen Zyne Hoogheid en den Raad met ftilzwygen te kunnen voorby gaan de inftantien van de Provincie van Utrecht, om
tenige vergoeding uit hoofde van den bczy;aarcnden voet, waar op in de lasten van de Unie aanhoudend heeft gecontribueerd, en reflilutie van de geimpendeerde kosten tot onderhoud van een Corps Husfaren geduurende de gefubfiftcerd hebbende truubles geformeerd, immers zedert den 22 O & ober 1787 , wanneer daar van ter Vergadering van Hun Hoog Mogende opening is gedaan, aangezien die Poincten in de Commisfie tot het reguleeren der Quotes, immers in het Rapport van dezelve , niet zyn verhandeld, en dus ten dien opzigte voor nieuwe objecten van deliberatie kunnen worden gehouden.



JAARBOËKÊfï, February, 1791. if5#
S. 9-
v
Hier mede afgehandeld zynde alle de Poincten j c die becrekkelyk tot de Quotes van de refpective Provinciën in de lasten van de Unie, en het geen daarf toebehoort, in het Rapport van de perfoneele Com-, mislie en de daar op genomen Refolutien van de re-i fpective Provinciën zyn voorgekomen, zouden Zy- / ne Hoogheid en den Raad nu moeten overgaan,/ om hunne conöderatien voor te draagen over dei feflexien, die in de gemélde Refolutien voorkomen, \ over dc middelen van verbetering der inkomjlen > en vermindering der uitgaven van de Generaliteit; t dan dewyl de Staaten van Holland en WestFriesland en van Zeeland de behandeling daar van tot nader gelegenheid hebben uitgefteld , en zig dus over die Poincten niet uitgelaaten, zullen Zyne Hoogheid en den Raad in het vertrouwen, dat dezelve Provinciën eerlang haare gedagten daar over zullen uitten, hu toe tred-m tot de refiexien, die in de gemelde Refolutien gevonden worden, op dat gedeelte van het zo evengemeld Rapport, het welk handelt over de Staaten van Oorlog, en in het byzonder op het Schema van dezelve s dat daar by is voorgedragen, zullende daar omtrend gevolgd worden de orde, waar in de posteti op het zelve gevonden worden*
§• *o<
Allereerst moet dan worden gefproken over dé Militie van den Staat en het Plan, tot verbetering van de Armée in de maand Maart van bet jaar 1789door Zyne Hoogheid voorgedragen, —— En daar omtrend hebben Zyne Hoogheid erï den Raad, uit de Refolutien van de Staaten van de refpective Provinciën met veel genoegen gezien, dat de meelte geene remarques hebben gemaakt op dea voet, waar op de Troupen, volM 2 gens
eNha-
e.
totftth jdvis an Zyi '■e Hoogeid op litota's, \lari- liers nzt Vi



166 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhags.
Concil. Advis van Zy ne Hoogheid op Quoia'si Mariniersenz.
gens het voorfz. Plan zouden moeten worden geformeerd en betaald:Zyne Hoogheid niet te min altoos genegen, om aan het verlangen van alle de Bondgenooten, zo veel mogelyk te voldoen, en niets yveriger wenfchende, dan dat de zaaken met eenparigheid en de meefre harmonie mogen worden gefchikt en vastgefteld , heeft nader beproefd, of 'er een Plan was uit te denken, waar door aan alle de gemaakte reflexien zoude worden voldaan, en het welk dus de goedkeuring van een ieder zoude wegdragen ; dog daar dit oogmerk op zig zelve misfehien nimmer te bereiken is, heeft Zyne Hoogheid geen zodanig Plan kunnen uitwerken, dat aan geen bedenkingen onderhevig was; zelfs heeft Zyne Hoogheid in beraad genomen, om met opzigt tot de Infanterie geheel van het voorfz. Plan af te zien, en dezelve te laaten op den tegenwoordigen voet, met verhooging alleen van de üoldyen by het zelve Plan voorgedragen; dog hoe meer' Zyne Hoogheid daar op heeft doorgedagt, hoe meer dezelve is overtuigd, dat het Plan,in den jaare 1789 voorgeleefd, naar de tegenwoordige toeftand van de Financien van de Provinciën en voor den dienst van den Lande het meest gefchikt is, vermeenende vervolgens te moeten infteeren, dat het voorfz. Plan, onder eenige >weinige veranderingen, die zo aanftonds zullen worden gedetailleerd, hoe eer hoe liever moge worden ter conclufie gebragt.
Met opzigc tot de Cavalier ie is Zyne Hoogheid nader bedagt geweest, om weg te neemen de inconvenienten, die in den dienst van het Regiment Guardes te paard, vooral met andere Regimenten , veroorzaakt worden, door dien het alleen uit drie Esquadrons beftaat, terwy! alle andere Regimenten van vier Esquadrons zyn, en het is aan Hoogstdenzelven voorgekomen, dat, aangezien de Compagnien van voorfz. Regiment fterker zyn, dan die van de overige Regimenten Cavallerie, hec zelve , zonder merkelyk bezwaar



JAARBOEKEN, February, 1791. 167
in de kosten, gemakkelyk tot vier Esquadrons, ie-1 der van twee Compagnien zoude kunnen worden' gebragt, indien ieder Compagnie wierd verminderd < op twee en dertig gemeene Ruiters, en by dezelve, in plaats van een Ritmeefter, een eerfte en tweede' Lieutenant, mitsgaders een Cornet, alleen geplaatst. wierden een Ritmeefter, een Lieutenant en een Cor-1 net; op dien voet zoude elke Compagnie even fterk ( zyn als alle andere Compagnien Cavallerie, en be 1 ftaan, mitsgaders betaald worden, overeenkomftig J den ftaat hier nevens overgelegd onder No 2. t
Uit dewelke teffens zal blyken,dat het zelve Re-1 giment al'een ƒ 77x7 : 2 : io£ meerder zal kosten t dan het tegenwoordig kost, en het volgens het PUn van den jaare 1789 kosten zoude, het geen een zo gering object, uitmaakt , dat Zyne Hoogheid niet verwagt, dat een der Bondgenooten daar in zwa. righeid zal maaken.
Verder ftemt Zyne Hoogheid met de Staaten van alle de Provinciën in , dat het oprigten van het Regiment Luikfche Dragonders, uit hoofde van de omftandigheden, waar in het Prinsdom van Luyk zig bevindt, by provifie zoude kunnen en behooren te worden uitgefteld.
En deze zyn de eenige veranderingen, die Zyne Hoogheid meent, dat met opzigt tot de Cavallerie in het P.an van den jaare 1789 zouden kunnen plaats vinden.
Want Zyne Hoogheid oordeelt als nog noodzakelyk , dat de Armée van den Staat voorzien zy van Jinsfaren , en dat vervolgens een Regiment van dat foort van Troupen behoort te worden geformeerd, zo als by het voorfz. Plan is voorgedragen, gedeeltelyk uit die manfchappen, welke de Provincie van Holland en West-Friesland, en gedeeltelyk uit die, welke de Provincie van Utrecht by continuatie in haar particuliere dienst hebben aangehouden , alleen in die verwagting, dat dezelve in dienst van de Unie zouden worden overgenomen, het geen M 3 eene
sGra-
/enha-
;e.
Zoneil. idvis >an Zy1e Hoogicid op 'hwta'Sy ïfaritièrinz.



168 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Concil, Advis van Zy v.e Hoogheid op Qiioia's, Mari, piers fnZf'
eene tweede reeden uitleevert, ora het voorfz. Regiment op te rigten, aangezien zonder dat uitzigt de gemelde Provinciën die mSfjfchappen voor lange zouden hebben gelicentieerd, en dus haare Finantien van de kosten van derzelver om derhoud ontlast , zullende het zelve Regiment verder moeten worden gecompleteerd , door op nieuw aan te werven manfehappen , waar van de kosten zullen kunnen worden gevonden, door dc foldye zo veel vroeger te doen ingaan , als nodig zal zyn, om die manfehappen te kunnen aanfehaffen, zonder dat voor dezelve aanritsgeld zal behoeven betaald te worden.
De veranderingen, die Zyne Hoogheid meent, dat , met opzigt tot de Infanterie in het Plan van den jaare 1780 tot betragting van meerder menage zouden kunnen worden gemaakt, bellaan daar in,
Eerltelyk , dat by ieder Compagnie van het Regiment Gardes te voet, in plaats van vyf Sergeanten, van dewelke ieder trekken zoude/33:ii:Q alleen vier Sergeanten op dezelfde gage zouden behooren te worden aangehouden , en een gevryte Corporaal, die by de Grenadiers, zoude genieten ƒ 30 : 13 : o
en by de Musquettiers 30 : 1 : q
Waar door vervolgens in de twee en veertig dagen zal worden geprofiteerd by een Compagnie Grenadiers ƒ 2 : 18 : o
en dus over de twee
Compagnien 5 : 16 : q
en byeenCompagnie
Musquetiers ƒ 3 ; lp : q Hetgeen over twaalf
Compagnien bedraagt ƒ 42 : 0:0
En dus te zamen -. ƒ 47 : 16 : o
en in het jaar ƒ415 : 8 ; if
Ten



JAARBOEKEN, February, 1791. 169
Ten tweeden, dat by de Staf van het voorfz,'. Regiment Gardes, in plaats van een Lieutenant ^ Collonel, zo als het Plan van 1789 mede-c brengt, drie Lieutenants Collonel zouden behoren te worden aangefteld, van dewelke de eer- ( fte zoude genieten het ordinaris Tractement.
van ƒ 1920 : o : o 1
De tweede het Tractement van den i eerften Msjor tot 1440 : o : o,
De derde de helft van hetzelve Ma- ] jors Tractement, en dus 720 : o : o .
En de drie Majors ieder een Trac- 1 tement van 420 : o : o
Het geen alleen een bezwaar zal opleeveren van ƒ 60 in het jaar. Ten derde, dat by de drie en dertig ordinaire Regimenten Infanterie , in de plaats van een vyfde Sergeant, trekkende ƒ 24:11:0 , by ieder Compagnie zoude kunnen worden gehouden een gevryte Corporaal, welke zoude behooren te genieten by eene Comp. Grenadiers ƒ 21 : 13 : o en by eene Comp. Musquetiers 21 : 1:0 Waar door by eene CompagnieGrenadiers zal worden geprofiteerd ƒ 2 : 18 : o en over de twee
-Compagnien ƒ 5 : 16 : o
en by eene Compagnie Musquettiers 3 : 1© : o en over de agt Compagnien 28 : 0:0
Dus te famen ƒ 33 : 16: 0
en in het jaar over ieder van de drie en dertig Regimenten ƒ ^93 : J4 • 9f
Het geen over de drie en dertig uitmaakt 9°93 : 7 *7*f Ten vierde , dat in plaats , dat by het Plan van 1789 is voorgedragen , om by het derde M 4 Bat-
>GrAenha-
IB.
loncilm
idvis <an Zyie Hoogleid op Duota'Sf \iariüers',nzm



i7o NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
venh/ ge.
Concil Advis van Z, ncJlooi heid oj. Qj/ota Mariniersenz.
. Battaillon van het Regiment IValen aan te wer, ven eene Compagnie Grenadiers en twee Compagnieu Musquetiers, om het te maaken tot een Regiment van twee Battaillons.
En om by het eerjle Battaillon van het tweede Regiment Uranje Nasfau, te reduceeren de Grep-nadier Compagnie, en aan te werven twee Coma pagnicn Jagers en twee Compagnien Musquetiers, , om hetzelve mede te brengen tot een Regiment s,vz\\ twee Battaillons, en daar van te formeeren een Regiment ligte Troupes; zouden behoren te worden geformeerd twee RegimentenligteTrottpes, ieder van twee Battaillons, het eene beftaande uit twee Compagnien Grenadiers en twee Compagnien Jagers , het andere uit vier Compagnien Musquetiers, van welke Regimenten het eerde zoude worden geformeerd van het eerfte Battaillon van het tweede Regiment Orange Nasfau , en het andere van het derde Battaillon van het Regiment Walen van Nasfau Uiingen.
Dat iedere Compagnie Grenadiers, Jagers en Musquetiers zoude behooren tebeftaan en betaald te worden, overeenkomftig den Staat, hier nevens overgelegd onder No. 3 en 4.
Waar omtrent alleen is aan te merken , dat de gage van de Sergeanten en Kapteinen des Armes by de Compagnien Jagers hoger zyn geïiomen, dan by het Plan van 1789 is voorgedragen , om reden , dat de gages , zo als by dat Plan gefteld zyn, te weinig furmonteeren de gage van de Corporaals; en dat het verfchil tusfchen die gages niet evenredig is met het verfchil tusfchen de gages van de Sergeanten , Kapteinen des Armes en Corporaals by de ordinaire Compagnien Grenadiers en Musquetiers, als mede dat voor de twee Cadets by elke Compagnie Jagers 'van het tweede Regiment ligte Troupes , niet meer is uitgetrokken dan voor de Cadets in elke Compagnie Grenadiers, dat is het dubbeld vun de foldye van een gemeen Grenadier, hoe
zeer



AARBOEKEN, Feóruarj■, 1791. 171
zeer de foldy van gemeen Jager hooger zynde,1 het dubbeld van dezelve oan ook meer bedraagt; 1 . dan Zyne Hoogheid heeft geoordeeld, dat dezelve < geen reden van klagten zullen hebben , indien ze even veel genieten als de Cadets by de Com > pagnien Grenadiers.
Voorts zal uit den voorfz. Staat kunnen wor-1 den gezien, dat op het eerde Regiment ligte Trou-; pes zal worden geprofiteerd ƒ 18354 : 5 : 8} 1 En op het tweede in tegen over j Helling van het tweede Regi- \ ment Walen, dat by het Plan j van 1789 is voorgedraagen, en < in wiens plaats hetzelve Regiment Ligte Troupes zoude fubintreeren 16072 13: 4
En dus te zamen ƒ 34426 : 9 : o£ En laatdelyk ten vyfde, dat in de plaats van te reduceeren het eerfte Battaillon van het Regiment van Houftoun, nu van Nyvenheim, en het tweede Battaillon van Van Efferen, nu Van Dam , als mede het voorfz. Battaillon van het Regiment Van Nyvenheim op de been zoude kunnen worden gehouden, en van het tweede Battaillon van het Regiment van Van Dam alleen gereduceerd de Compagnien Musquetiers; dat de Compagnie Grenadiers van het zelve Bataillon zoude kunnen overgaan by het eerde Bataillon van het Regiment Orange Nasfau, en de Lyf Compagnie van den Collonel Van Dam by het derde Bataillon Walen , door welke verfchikking by ieder van de twee Regimenten Ligte Troupes niet meer zouden behoeven te worden aangeworven dan de twee Compagnien Jagers; dat voor het overige de Compagnien Musquetiers van het eerde Bataillon van Van Dam zouden kunnen worden geïncorporeerd by het tweede Bataillon van het tweede Regiment van Orange Nasfau , geleid wordende by den Heere Markgraaf van M 5 Ba-
sGra-
'enha:e.
'Honcil, ddvis >an Zy1e Hoog» teid oj) Dttola j, Mariniersnz.



173 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhacz.
Concil. Advis van Zyne Hoog-
heid op Quota's, Mariniersenz.
Baden Durlach , om daar van te formeeren een Regiment van twee Battaillons, wanneer by het zelve alken zoude behoeven te worden aangeworven eene Compagnie Grenadiers.
Zyne Hoogheid is derhalven met opzigt tot de Cavallerie van gedagten, dat het Esquadron Guarde du Corps en de zes Regimenten Cavallerie zouden behooren te beftaan , en betaald te worden, zo als door dezelve in Maart 1789 is voorgedragen, en overeenkomftig de Staaten , op nieuws hier nevens gevoegd onder No. 5 en 6.
Dat het Regiment Guardes te Paard zoude behooren te worden gebragt tot vier Esquadrons, zo als hier boven is aangewezen, en voorts geformeerd en betaald volgens den Staat daar by overgelegd onder No. 1.
Dat het Regiment Guardes, en de twee ordinaris Regimenten Dragonders zouden behooren te worden betaald op den voet van de Cavallerie; zo als in het Plan van 1789 is voorgedragen, aangezien de ondervinding geleerd heeft, dat zelfs die voet van betaling niet zo ruim is, dat wanneer de omltandigheden vereisfehen, om van de Cavallerie een mefcr dan ordinair gebruik te maaken , het volk buiten fchulden kan worden gehouden,en dat overzulks de voorfz. Regimenten zouden behooren te beftaan en betaald te worden volgens den Staat nevens het gemelde Plan voorgedragen, en hier nevens wederom gevoegd onder No. 7.
Dat een Regiment Husfaren behoordt te word«n geformeerd, zo als in het voorfz. Plan, en hier boven in deze zelfde § nader is opgegeeven , en dat hetzelve behoord te beftaan en betaald te worden , overeenkomftig de voorflag in het jaar 1789 gedaan, enden Staat hier nevens wederom gevoegd onder No. 8.
Dat de Staf van het Regiment Guardes te Paard , van het Regiment Guardes Dragonders, en van de ordinaris Regimenten Cavallerie en Dragonders , als mede van het Regiment Hus-
fa-



JAARBOEKEN, February, 1701. ï/3
faren, behooren te worden gecomponeerd en betaald, zo als in het jaar 1789 is voorgeflagen , v en nader te zien is in den Staat hier nevens we- G der overgelegd onder N. 9 , waar omtrent egter moet worden aangemerkt, dat in de bepaa C ling van het tractement van den Adjudant van x het Regiment Husfaren is gecorrigeerd een abuis, y dat in de Staat nevens het Plan van 1789 ge- i voegd, was ingeflopen , daar in beftaande, dat, /. hoe zeer was voorgeflagen , dat de Officieren <; van het gemelde Regiment zouden kunnen wor-1 den betaald op den zelfden voet als de Officieren ; van de Dragonders toen wierden, en nog tegen- e woordig worden betaald, het tractement van den Adjudant is uitgetrokken tot de fomme, die aan de Adjudanten van de Cavallerie voor traétement betaald word, en dat overzulks in den hier nevens overgelegden Staat het tractement van den Adjudant van het gemelde Regiment is gebragt op de fomme, die de Adjudanten van de Regimenten Dragonders actueel genieten. Op dien voet zoude de Cavallerie beftaan "uit: Paard., Koppen
Met Esquadron Guarde du Corps, '—
fterk 171 !39
Het Regiment Guardes te Paard,
fterk 382 349
Zes Regimenten Cavallerie , te
zamen uitmakende 2292 2094
Het Regiment Guardes Dragonders, fterk 332 349 Twee Regimenten ordinaris Dragouders, te zamen uitmakende 764 69* En een Regiment Husfaaren , fterk 373 348
uitmakende te zamen 4364' 3977
En
Gra-
RNHAE.
'oncil. idvis an Zy» e Hoogeid op hiora's, "ïariiersftZl



»sGra>
venha' ce.
Concil.
Advis van Z$ neHoog heid op Qiiota'i Mariniersenz,
174 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En de augmentatie van dezelve beftaan by
i Paard. Koppen
De Guardes te Paard uit vier-
Wagtmeefters , twee Trompetters , twee Solliciteurs, en een Paardemeefter, als mede
- twee Paarden voor de Rit-
- meefters der twee nieuwe Compagnien , dus it 9
, By ieder Regiment Cavallerie en Dragonders uit een Paardemeefter , en dus voor negen Regimenten 9 9
En uit een Corporaal by ieder Compagnie, dus over 72 Compagnien 72 72.
Voorts uit een Regiment Husfaren, fterk , 373 348
En dus te zamen uit 465 43S
en na de aftrek van de 3 3
waar mede het Esquadron Guar
de du Corps zoude worden — —-—
verminderd, uit 462 435
en overzulks 375 Paarden en 344 Hoofden minder, dan in den jaare 1789 is voorgedragen.
De kosten nu van het onderhoud van de Cavallerie, zouden volgens het Plan van 1789 bedraagen ƒ 1623600 : 13 : 2S| en zullen volgens het voorfz.
Plan bedragen 1503002 : 15 : isf en dus zal daar op worden ge-
profiteerd ƒ 120597 : 18 ; if
Met opzigt tot de Infanterie is Zyne Hoogheid van gedagten , dat het Regiment Guardes te Voet zoude behooren te beftaan en betaald te worden , zo als in het Plan van den jaare 1789 is opgegeeven, onder de verandering hier voor in deze zelfde § voorgedragen, en dus vol.
' gens



JAARBOEKEN, February, 1791. 175
gens den Staat hier nevens overgelegd onder No. 10. ».
En de Staf van het zelve Regiment overeenkom- s ftigden Staat hier nevens overgelegd onder No. 11. c
Dat verder de Infanterie van den Staat boven en behalven het Regiment Guardes te voet, zo C even gemeld, het Regiment Switferfche Guardes, / de vyf ordinaire Regimenten Switfers, de Com- v pagnien Friesfche en Groningfche Guardes , en n de Compagnien te Amderdam, welke in dit Plan h niet begreepen zyn, zouden behoren te beftaan uit £ drie en dertig ordinaire Regimenten zo Nationale i'l als Duitfchers en Waaien , ieder Regiment uit n twee Battaillons , en ieder Battaillon uit eene e Compagnie Grenadiers en vier Compagnien Musquetiers ; dat de Compagnien Musquetiers van het tweede Battaillon van het Regiment van Van Efferen nu Van Dam zouden behooren te worden gereduceerd, en de Compagnien Musquetiers van het eerde Bataillon van liet zelve Regiment gevoegd by het tweede Battaillon van het tweede Regiment Orange Nasfau, geleid wordende door den Heere Markgraaf Van Baden Durlach, om daar van, met eene nieuw aan te werven Compagnie Grenadiers, te worden geformeerd een regiment van twee Battaillons, onder de ordres van den gemelden Heere Markgraaf, het welk een van de gemelde drie en dertig zal uitmaaken.
Dat vervolgens by ieder van de zes en zestig Battaillons, die de voorfz. drie en dertig Regimenten zullen uitmaaken, zullen behooren te worden gereduceerd twee Compagnien Musquetiers, waar van de Officieren en Gemeenen zullen worden gebruikt om te completeeren de Compagnien, die aangehouden worden; dat de drie en dertig Regimenten, dus gebragt op de derkte van twee Bataillons , ieder van vyf Compagnien, ieder Compagnie Grenadiers en Musquetiers volgens het Plan van den jaare 1789, onder de veraudering hier boven voorgedragen zouden behoren te
wor-
:G«AENHAE.
'oncil.
tdvis
an Zy
elloog-
eid op
)uota'st
Jari»
iers
iz.



's Gra-
v'êhha-
ce.
Concil. Jdvis van Zyne Hoog. lieid op Quota's, Mariniersenz.'"'
t75 NIEUWE NEDERLANDSCHE
worden geformeerd en betaald , volgens de Staat bier nevens overgelegd onder No. 12.
En de Staf van ieder Regiment, zo als voorge(lagen is by het gemelde Plan en gebragt op den (laat, hier nevens wederom gevoegd onder No. 13,
Waar omtrent moet worden aangemerkt, dat dienvolgens de tweede Lieutenant Collonel zal genieten het Majors Tractement, en de eerite en tweede diensdoende Majors , ieder een Tractement van ƒ 360:0:0 in het jaar, dan dat by genoegzaam alle de Regimenten , het Tractement van den tweeden Major word genooten by een Officier van hooier rang , die daar van niet gevoeglyk kon worden ontzet, waarom dan die Officiel-en met het Majors Tractement, by dezelve! genooten wordende, op den extraordinairis Staat van Oorlog zullen dienen te worden gebrast, tot dat zy door avancement een hooger Tractement zullen hebben bekomen, wanneer het gemelde Majors Tractement zal vervallen , cn van den volgenden Staat kunnen worden afgelaten.
Voorts , dat twee Regimenten ligte Troupes ,• zullen behooren te worden opgerigt , ieder van twee Bataillons, waar van'het eene zoude beftaan uit' twee Compagnien Grenadiers en twee Compagnien Jagers, en het andere uit vier Compagnien Miisquetiers.
Dat het eene Regiment zal kunnen worden geformeerd van het eerfte Bataillon van het tweede Regiment Orange Nasfau, daar by gevoegd wordende de Compagnie Grenadiers van het tweede Bataillon van het Regiment van Fan Dam, en het andere van het derde Bataillon van het Regiment Waaien van Nasfau Ufingen, daar by gevoegd wordende de Lyf Compagnie van het zo even gemelde Regiment van Van Dam.
Dat vervolgens van ieder Van die twee Battail. lons zouden moeten worden gereduceerd twee Compagnien Musquetiers; en daar tegen by ieder van
de*



JAARBOEKEN, February, 1791. 177
dezelve aangeworven twee Compagnien Jagers ,1 waar toe gedeeltelyk zouden kunnen worden ge-< bruikt de maafchappen van de twee Compagnien Jagers, die dc Provincie van Holland nog in haar particuliere dienst heeft
Terwyl de kosten van het aanwerven van die Compagnien , als mede van de bovengemelde Compagnie Grenadiers, voor zo verre uit de te reduceeren manfehappen niet kunnen worden geformeerd , zullen kunnen worden gevonden door de foldyen zo veel vroeger te doen ingaan, als nodig zal worden geoordeeld, waar door de aanritsgelden. die .aneïerzints betaald zouden behooren te worden , zullen worden uitgefpaard.
Dat die Eataillons dus gebragt zynde tot twee Regimenten, ieder Compagnie Grenadiers , Ja. gers en Musquetiers zoude behooren te worden gecomponeerd en betaald overeenkomftig de Staaten hier boven overgelegd onder No. 3 en 4. En de Staven van die Regimenten op den zelfden voet als van de overige Regimenten Infanterie, cn overeenkomftig den Staat, hier voor overgelegd onder No. 12.
Dat de Officieren van de Compagnien Musquetiers van het tweede Bataillon van het Regiment van Fan Dam, als mede van de twee Compagnien per Bataillon, die volgens dit Plan zouden worden gereduceerd, voor zo ver dezelve niet wederom by de Compagnien, die aangehouden zullen worden, zullen kunnen worden geplaatst , behooren te worden gepenüoneerd op den voet by het Plan van 1789 voorgedragen, om by de eerfte vacature, voor zo ver zy daar toe gefchikt zyn, in te villen.
Eindelyk heeft Zyne Hoogheid geconfidereerd, dat alle de Duitfche Regimenten , uitgezonderd alleen dat van Hesfen-Darmftad, voorzien zyn van een Veldprediker, aan ieder van welke een jaarlyks Tractement van zes honderd guldens door
het
sGra-
?enha-
Concil. ddyis tan Zy» nc Hoog» héld op Quota Marinierstnz.



3
's Graven ha-
ce.
Concil. Advis van Zyze Hoogheid op 'Quota'sMariniersenz.
78 NIEUWE NEDERLANDSCHE
het gemeene Land word betaald, en dat vervolgens de billykheid zoude vorderen, dat ook by dat Regiment een Veldprediker wierd goedgedaan, het geen alleen een object van zes honderd guldens, en dus van een gering bezwaar zal uitleveren :
By aldien nu het voorfz. Plan word gevolgd . zal de Infanterie voor zo ver dezelve in dit Plan is begreepen, be- Hoofd.
ftaan in het Regiment Guardes te voet
fterk 1151
Hoofd.
Drie en dertig Regimenten Na
tionale Duitfchers en Walen , ieder fterk 77T
dus te zamen - - ^5443
Hoofd.
Twee Regimenten ligte Troupes —— ieder fterk 643 2.
en te zamen - - 1 86
En dus zal de voorfz. Infanterie be
loopen op^ 27880
en de augmentatie by dezelve zal beftaan
by het Regiment Guardes te voet in .181
by ieder ordinaris Bataillon in veertien Hoofden, uitmaakende over de zes en zestig Bataillons of drie en dertig Regimenten ; 462
en door middel van de twee Regimenten ligte Troupes in 151
dus te zamen in 1 794
En vervolgens in 256 Hoofden minder , dan dezelve volgens het Plan. van den jaare 1789 zoude bedragen hebben.
Vo orts



JA ARBÖËKËN, February, XjQL i?9
Voorts zouden de kosten van het onderhoud van de voorfz. Regimenten Infanterie, volgens het Plan van den jaare 1789 bedragen ƒ 5°55°32 : 10 : 3? én volgens het voorfz. Plan 5011157 : 15 : o
en overzulks zonde daarop
worden uitgewonnen ƒ 438 75 : 4 : 3f
Welke fomme gevoegd by het geen hier boven is aangeteekend ,'datop de Cavallerie zoude worden geprofiteerd tot ƒ 120597 : iS : ig
Zo zoude op dat gedeelte van de Armée, het welkiuhet voorfz. Planbegreepen is, in tegenoverftelling van dat Van 17^9 worden uitgefpaard. ƒ 164473 \ i. 'ifit
Zo als nader kan worden gezien uit de beréeke'-" nlng, hier nevens gevoegd onder No. 14.
Zyne Hoöghéid heeft verder zyne gedagten mede la.iten gaan over het Corps Artilleristen , iti dienst van den Staat, en Vervolgens ook overwogen het Concept Plan tot verbeetering van het zelve door de perfoneele Commisfie tot het onderzoek van het Defenfievvezen van de Republiek, den 13 April 1787 aan Hun Hoog Mog. voorgedragen; dan Zyne Hoogheid heeft gemeend, niet' te moeten verbergen de reflexien, die daar op by hem gevallen zyn, dewyl doch het oogmerk van de Bondgenooten, zo wel als het zyne, geen ander weezen kan, en ook dadelyk is, dan dat dg! zaaken op de best mogelyke wyze gefchikt Wor* den.
Zyne Hoogheid oordeelt in de eerfte plaats # N ' daf-,
'sGtU*
VENHAGE.
ConciL A'.us 'Uin Zy ne Hoog* heid op Quota'S} Mart* niers taii



i8o NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
,venhaGE.
Concil. Advis yan Zy ne Hoogheid op Qiiota's Mariniersenz.
dat, als men let op het groot aantal plaatfeif, m dewelke Magazynen, van Artillerie en Munitie van Oorlog voorzien , gevonden worden , het voorfz. Corps , dat tegenwoordig fterk is drie duizend en zestig Hoofden, te veel zoude worden verminderd, indien het volgens het vooifz. Plan gebragt wierd op twee duizend twee honderd twee en tagtig Hoofden , of zelfs, als men daar by voegt, de twee Compagnien oude Artillerisi ten , op twee duizend vier honderd en veertien. Zyne Hoogheid hefiteert in de tweede plaats, of de oprigting van twee Compagnien oude Artilleristen tot bezetting van kleine guarnifoenen , wel aan het oogmerk zoude voldoen, want het werk, dat in de Magazynen, zo wel in kleine als groote plaatfen te verrigten is, en onder anderen beftaat in het laden en ontladen , als mede in het verbrengen van Munitie-Goederen van de eene plaats naar de andere, fchyht niet gefchikt voor luiden, die door ouderdom of caduciteit tot den ordinairen dienst minder bekwaam zyn.
Zyne Hoogheid (temt volkomen in met de Commisfie tot bet Defenfiewezen , dat gezorgd behoord te worden , dat weggenomen werde de traagheid in de avaucementen der Officieren, en integendeel door het faciliteeren van dezelve, de zo nodige emulatie opgewekt en aangemoedigd werde, en heeft vervolgens geen de minlte reflexie op het getal van Officieren, die de groote Staf zouden uitmaaken, en by ieder Compagnie zouden worden geplaatst; dog Zyne Hoogheid ziet in de derde plaats geen reeden , om het Corps iit twee Regimenten te verdeden , dewyl 'er dog geen mogelykheid zal zyn, om een geheel Regiment Van twee Rataillons en twaalf Compagnien in eene zelfde plaats guaraifoen te doe» houden y En is 'in de vierde plaats van begrip, dat de tra&ementen van de Hoofdofficieren zo hoog



JAARBOEKEN, February, i79t. &
niet behoeven te worden genoomen; Hoo^stde zelve zoude wel hebben geïnclineerd, om het tractement van de Chef van het Corps tot op drie duizend guldens te verhogen , om dat dezelve verpli-t is zig met ter woon alhier in den Haag op te honden , dog geconfidereerd hebbende , dat dezelve uit dien hoofde zo van de Provincie van Holland als van den Raad van Staate aanmerkelyke douceurs geniet, is in het begrip gevallen, dat deszelfs tractement op vier en twintig honderd guldens zoude kunnen worden gelaaten , waar van het gevolg is, dat het traétement van den Collonel Commandant niet wel op meer dan twaalf honderd guldens kan Worden bepaald 5 het tractement van den eerften Lieutenant Collonel meent Zyne Hoogheid, dac Wel op negen honderd en zestig guldens zoude kunnen en behooren te worden gefteld, dog dat het voldaan zoude , dat de drie andere o-enooten ieder het ordinaris Majors tractement tot zeeyen honderd en twintig guldens, en de vier Majors ieder een tractement van drie honderd en zestig guldens , als mede dat vier Adjudanten by het Corps nodig zyn, aan ieder van dewelke een tractement van agt honderd en veertig guldens, zoude behooren te Worden toeo-evoeo-d wanneer de Staf van hetzelve Corps zoude zyn geformeerd , en de traetementen bepaald op deiizelven voet, als hier boven omtrent de ordirraris Regimenten Infanterie is Voorgedragen • daar en boven is Zyne Hoogheid van gedagten, dac de Schryver van de Artillerie, die met een jaarlyks tractement van zes honderd guldens op de ordinaris Staat van Oorlog bekend is , onder de Stat van het Corps gerangeerd zoude behooren te worden.
Zyne Hoogheid remarqueert in de vyfde plaats» dat m het plan door de Commisfie tot het DeN a fen.
's Gb!/}-
venhage.
Concil. Advis van Zy.
nc Hoog" heid op Quoiti'Sf Mart ■ niers tOZ*è



i8a NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Qjiota's, Mariniersenz.
fenfiewezen voorgefteld, de foldye van de Karnonniers is gehaten op den tegenwoordigea voet; — dog Zyne Hoogheid is van oordeel, dat devvyl dezelve zederd eenige jaaren eene verhooging genoten hebben, en her waarfchynlyk is , dat de foldye van de Infanterie zal worden verhoogd, waar door dus zoude worden gebroken de proportie , die 'er nu is van de foldye van het eene Corps tot die van het andere, de gage van de Kanonniers, ook eenigzints verhoogd zal dienen te worden , welke verhooging dezelve meent, dat op twee ftuivers in de week zonde kunnen worden genomen.
Zyne Hoogheid is dan van gedagten dat het Corps'Artillerie by continuatie zoude kunnen beftaan , zo als tegenwoordig is, uit een Regiment van vierBataülons, ieder van vyf Compagnien, en ieder Compagnie uit 137 Hoofden, wanneer het gehecle Corps, de Stat'daar by gereekend, zoude fterk zyn 2745 Hoofden; dat de foldyen van het zelve, overeenkomftig het advis vau de Cnmmisfie tot het Finantie wezen van den Staat, zoude behooren te worden betaald ten twee cn veertig dagen, en de Staf, en elke Compagnie geformeerd en betaald, volgens den Staat hier nevens overgelegd onder No, 15.
Waar omtrent nog alleen is aan te merken , dat de premier Lieutenant, die in het Plan van de Commisfie by elke Compagnie gevonden word, is agter wege gelaaten , om voor te komen- de disputen, die over de rang zouden kunnen ontftaan, met de Lieutenants. van andere Corps, by dewelke geen premier Lieutenants'gevonden worden, en dat jjaar tegen twee ordinaris Vuurwerkers by ieder Compagnie gefteld zyn, terwyl de verdere veranderingen, die omtrent de gages van eenige Officieren gemaakt zyu , van zo weinig belang zullen worden gevonden, dat het onnodig is ge^. oordeeld, daar van afzonderlyk melding te maken;
Do



JAARBOEKEN, February, 1701. 183
Dewyl riu het voorfz. Corps op den voorfz. voet in het jaar zoude kosten ƒ'51005a : 8 : 4.5en het tegenwoordig kost de
fomma van 518528 12:8 zo zal daar op worden gewon- —■
rren de fomma van ƒ 8475 : 14 : 3~T'
Eindelyk heeft Zyne Hoogheid by deeze gelegentheid nog gjconfidereerd, dat, hoe zeer de gemeene manfehappen in het Regiment Mineurs en Sappeurs, gelyke foldye genieten als tegenwoordig nog de Kanonniers in het Corps Artille-i risten, en dat zelfs de Sergeanten en Corporaals' honger gage trekken,dan de Bombardiers en Cor-i poraals in het zo evcngemelde Corps, de tractementen van de Kapteinen, Kaptein - Lieutenants en Sous-Lieutenants f zynde dat van de Lieutenants by de augmentatic'gebragt op den voet van een Lieutenant in de Infanterie,) merkelyk minder zyn, dan die, welke tegenwoordig by de Officieren van de Infanterie van gelyke rang genooten werden ; en dus nog veel minder , dan hier boven. voorgedragen is, dat die van de Subalterne Officiers zouden behoren te worden geregeld; dan dit aan Zyn Hoogheid niet billyk voorkomende , is dezelve van gedagten, dat de Kapteinen en verdere Officieren in de Compagnien van het voorfz. "Regiment Mineurs zouden behooren te worden gebragt op den voet, naar welken de Officieren van een Compagnie Artilleristen tegenwoordig getracteert worden , het welk een gering bezwaar zal opleveren van / 2269 : 5 : 3^
En dat over zulks een Compagnie Mineurs voortaan zoude behooren te worden betaald overeenkomftig den ftaat, hier nevens overgelegd onder No. 16.
Den Raad, de voorfz. voorflagen overwogen hebbende, hefiteert niet , om dezelve aan de Bondgenooten aan te pryzen , en met Zyne Hoogheid ten fterkften te infteeren , dat dog N 3 de-
'sGra-
venhage.
Concil. Advis van Zy ne Hoogheid op Qiiota'S) Wariüers■nz.



*s Gravenhagen
Concil.
Advis van Zy ?ie Hoog heid op Quota's Mariniersenz,
184 NIEUWE NEDERLANDSCHE
dezelve hoe eerder hoe liever mogen worden ter conclufie gebragt, op dat eindelyk uitgemaakt zy , op welken voet de Armée van den Staat zal worden gehouden.
Paard. Hoofd.
En dan zal de Cavallerie bcdraa- . > j ■
- gen 4364 3977 -de Infanterie 27880
de Artilleristen 2,-45
jdc Mineurs 256
de Switferfcbe Guardes ■■ 1200
de vyf ordinaris Regimenten Swit-
fers 6000
de Compagnie Vriefche Guardes —— l 202
de Compagn.Groningfche Guardes 75
de twee Compagnien te Amfterdam —■— 4- o
en de gehecle Armée fterk weezen 4364 42735
Een getal, dat niet kan worden geoordeeld te groot te weezen , indien in overweging word genomen aan de eene zyde , hoe veel Troupes vereischt worden , en altoos gereekend zyn nodig te weezen om de Frontieren van den Staat van een matig guarnifoen te voorzien; en aan de andere zyde, dat 'er misfehien nooit een tyd is geweest, in welke zo veel Militie binnen de Provinciën is gerequireerd en gevonden word , terwyl, al word de Armée van den Staat op den voorfz. voet gebragt, het met wel doenlyk zal zyn, om, na dat de Brunswykfche, Anfpachfche en Mecklenburgfche Troupes uit 's Lands dienst zullen zyn ontllagen, dc Frontieren van den Staat behoorlyk te bezetten , zo lang binnen de Provinciën evenveel Militie als tegenwoordig zal worden gerequireerd , zo dat Zyne Hoogheid cn den Raad veel eer reeden zouden hebben , om eenige vermeerdering van de
Mi-



JAARBOEKEN, February, 1791. 185
■Militie van den Staat aan te raaden, dan om eeni-'; ge vermindering voor te ftaan. v
c
Om te kunnen beoordeelen', of ,en met hoe veel, y ter voldoening aan het verlangen van de Staaten y van eenige Provinciën, zoude kunnen worden ver-« minderd de fomme van een honderd en vyftig dui- // zend guldens, die Zyne Hoogheid by het Plan, in C. den jaare 1789 tot verbetering van de Armée dooryi denzelven voorgedragen, heeft geoordeeld, dat op;, den Staat van Oorlog onder een Capiuel van Pen-c (henen voor Officieren zoude behooren te worden "gebragt, wiar door Officieren, die door ouderdom of anderzints buiten ftaat zyn geraakt, om den Lande langer te dienen, op eene convenable wyze van den dienst zouden kunnen worden gedispenfeerd, en waar door teffens zoude worden voorgekomen, dat men zig niet verpligt vinde,om een merkelyk aantal titulaire Officieren aan te ftellen,heeft Zyne Hoogheid doen opmaaken lysten van alle de Officieren, die by de Armée geplaatst of van dienst zyn gedispenfeerd , en gepenfioneerd zouden behooren te worden , indien men de Armée zoude willen zuiveren van alle luiden, die geen dienst meer doen, en dezelve op eenen meer foliden voet brengen, en uit die lysten blykt, dat het beloop van alle die Penfioenen , waar onder begrcepen is, een groot getal van die Kapteinen, dewelke, indien het Plan, by dit advis nader voorgedragen, word gearrefteerd, zouden uitvallen, en in allen gevallen in die toeftand zyn, dat gepenfioneerd zouden behooren te worden, bedraagt eene fomme van ruim een honderd en zestig duizend guldens.
Waarom dan ook Zyne Hoogheid en den Raad oordeelen , dat de voorfchreeve fomme eer hooger dan lager zoude behooren te worden genomen , indien het de Bondgenooten ernst is, om N 4 ook
Gra-
enhae.
'onciL Idvis m Zy e Hoogeid op ) nota's, tori* iers nz.



ïB6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*s Gra-
VENHA' GE.
Concil.
Advis van Z ne Hooi Jieid op Ouota'. man. piers
ook ten dien opzigte de Armée op eenen beteren voet te brengen , het geen aan Zyne Hoogheid en den Raad voorkomt van eene onvermydelyke nood^akelykheid te wezen, terwyl in allen gevalle, by aldien de voorfchreeve fomme tegen verwagting niet mogt. worden geabforbcerd , het • profyt, dat 'er op zoude mogen vallen, een ob-jeeï: van liquidatie tusfchen de Provinciën zal opleveren.
§. 12.
Zyne Hoogheid en den Raad hebben verder met veel genoegen uit de Refolutien van de refpective Provinciën gezien, dat by geene derzelver eenige bedenkingen gemaakt zyn tegen de voorflagen, dewelke door de Commisfie tot reviiie der Quotes overeenkomftig de confideratien van Zyne Hoogheid, zyn gedaan over den voet, op welken in het vervolg zouden behooren te worden gekort dc maiu fchnppen . die van tyd tot tyd aan dc Troupen van den Staat zullen onlbrecken,
En zy vleyen zig dan ook, dat, wanneer het belangryk werk van de Quotes en de lasten van het Bondgenootfchap ter conclufle zal worden gebragt, jle gemelde voorflagen teffens zullen kunnen worden gearrefteerd en de Troupen van den Staat, immers ten dien opzigte, alle op denzelfden voet, en dus het eene Corps niet gunftiger dan het andere behandeld.
b£? i vk %• *3- *kk
Zyne Hoogheid en den Raad hadden wel gewensebt, dat de Staaten van alle de Provinciën gven eenpaarig waren geweest in hunne begrippen en b/cfluiten over de kortingen, welke zy gewoon zyn pnuer yerfchillende benamingen te heffen van Ög fökiyen van de Militie, cn van dc Militaire
1 'irar-.



JAARBOEKEN, February, .1791. 187
traêiementen en penfioenen, op derzelver repartitie by de ordinaris en extraordinaris Straten van Oorlog gebragt, mitsgaders omtrend de jura of leges, die in de onderfcheide Comptoiren en Sccrelarien gevorderd worden.
Doch, daar de Staaten van Zeeland en Stad en Lande zig verklaaren ongeneegen te z\n, om eenige verandering omtrend het een en ander foort van lasten toe te laaten, en die van Friesland het poinct van de leges en jura in deliberatie hebben gehouden, doet 'er zig weinig hoop op, dat die betaalingen op eenen egalen voet zullen kunnen worden geregeld, en de Militie zo min mogelyk, immers in de eene Provincie niet meer dan in de andere zal worden bezwaard.
Waren de Staaten van Zeeland en van Stad en Lande te beweegen, om zig omtrend de kortingen op de foldyen en Militaire tractcmenten met de gedaane voorflagen te conformecren , zouden dezelve kunnen worden gearrefteerd.
En Zyne Hoogheid en den Raad vermeenen vervolgens , dat dezelve daar toe met allen aandrang zouden behooren te werden aangemaand, en dezelve benevens de Staaten van Friesland verder verzogt, om, indien zy al ongenegen zouden mogen zyn, van zig in opzigt van de leges en jura, mei de gedaane voorflagen te vereenigen, die leges cn jura , iéder in den.haare te verminderen, ten einde daar in niet meer plaats hebbe die groote ongelykheid tusfchen de refpective Provinciën, die 'et tegenwoordig gevonden word, cn voor de Militie zo nadeelig is.
De redenen, die de perfoneele Commisfie tot het onderzoek van het Defenfie Weezen vaa der Staat bewogen hebben , om een nieuw Plan var c n Corps Pontonniers te arrefteeren, en de CbmN 5 mis-
's Gka-
venhage.
Concil.
Advis'; van Zyne Hoogheid op Oiiotd's, Mariniersenz.
I



188 NIEUWE NEDERLANDSCHE
»sGra-
venhace.
Concil. Advis van Zy neHoog. heid op Quoia'ss Mariniersenz.
misfie tot het reguleeren der Quotes geredelyk heeft doen overgaan, om het zelve dien conform op het Schema van eenen nieuwen Staat van Oorlog te brengen, zyn van dien aart, en het bezwaar, dat daar door aan de Finantie van de Bondgenooten zoude worden toegebragt, zo gering, als bedraagende niet meer dan eene fomme van ƒ 6307 : 16 : 4, dat men had mogen verwagten, dat de Staaten van de refpective Provinciën geen bedenken zouden hebben gedragen, om in de oprigting van het voorfchreven Corps te bewilligen; ook hebben zes Provinciën daar tegen geen reflexien gemaakt, doch de Staaten van Friesland hebben gedeclareerd de Compagnie Pontonniers niet hoger te kunnen aanneemen, dan tot de fomme van ƒ 4106 : o : o, dat is op den tegen woordigen voet.
Dan Zyne Hoogheid en den Raad vertrouwen, dat die fingulariteit, gevoegd byde redenen, door de Commisfie van het Defenfie - Weezen geadopteerd , en het geringe bezwaar, dat daarin gelegen is, de Staaten van gemelde Provincie wel zal bewegen, om zig by hunne Mede - Bondgenooten te voegen.
Op het Plan zelve, hebben Zyne Hoogheid en den Raad geene confideratien; alleen oordeelen zy, dat het gevoeglyk zoude zyn, dat het voorfchreeve Corps, even als alle andere betaald wierd ten 42 dagen ; dat de zestig guldens ter loopende maand, waar mede de Kaptein op den ordinaris Staat van Oorlog gevonden wierd , onder de foldye wierd begreepen, en dat de Traktementen aan den Kaptein-Lieutenant en Lieutenant toegekend , zodanig verdeeld wierden, dat de Kaptein - Lieutenant zes honderd, en de Lieutenant vyf honderd veertig guldens jaarlyks trokken, daar zy, volgens het voorfchreeve Plan, beide even veel zouden genieten, waar door over bet geheel geen bezwaar zal worden te weeg gebragt; en dat overzulks het voorfchreeve Corps zoude be-
hoo-.



JAARBOEKEN , February , 1791. 189
hooren te worden geformeerd en betaald overeen-». komftïg den Staat, hier nevens overgelegd onder v No. 17. c
Hoe zeer in de Commisfie van de Quotes by v herhaaling is gedeübereerd over de infiantien, door; en van wegens de Provincie van Gelderland ge- / daan, ten einde convenabele traStcmenten voor de ( Gouverneurs of' Commandeurs van de Steden Ny / jnegen, Arnhem, Zutphen en Doesburg op den r Slaat van Oorlog, en dus ten lasten van het Bond-£ genootfehap, gebragt worden, en hoe zeer dezelve Commisfie' had vertrouwd, dat de Staaten van Gel Ierland zig zouden hebben te vrede gehouden met het antwoord daar op, met de woorden van den Raad van Staate,- voorkomende in de generaale Petitie voor den jaare 1754 gegeeven, en dat point eens 'vooral laaten vaaren, gelyk op de 170 bladzyde van het rapport word genarreerd; hebben hogthans Zyne Hoogheid en den Rand bevonden, dat Hooggemelde Heeren Staaten by hunne Refolutie op voorfchreeve Rapport genomen, de voor-, fchreeve inftantien vernieuwen en daar op met grooten ernst aandringen, doch zy verhoopen, dat dezelve Heeren het hun ten goede zullen houden, dat zy in confideratie van het eenparig begrip van de overige Provinciën, dat artikel ook houden voor afgedaan , te meer daar de Provinciën van Utrecht en Friesland tegenwoordig ook falarieeren ieder een Officier, die de Troupen , in die Provinciën guarnizoen houdende, commandeert, en dus indien aan het verlangen van de Provincie van Gelderland voldaan w erd , niet alleen convenabele Traktementen voor de Gouverneurs te Heusden en Coeverden, maar ook voor verfcheide Commandeurs van Steden, zo in de Provinciën, als in het resfort van de Generaliteit, mitsgaders de Traktementen van
de
Gra-
enhae.
^oncil. Idvls an Zye Hoogeid op hwta's, lariiersnz.



'sGra-
VENHAGE.
Concil.
Advis . van ZynelJooghei cl op Qttitiis, Mariniersenz,
i
iso NIEUWE NEDERLANDS CHE
de Officieren, in de zo evengemclde twee Provinciën commandeerende , op den Staat van Oorlog zouden behooren te worden gebragt, waar door geen geringe verhooging van dien Staat, en dus ook een merkelyk bezwaar voor de gezamentlvke Bondgenooten zouden worden te weeg gebrast; waar by eindelyk nog kan worden gevoegd, dat^dè Traktementen van de Gouverneurs bf Commandeurs in de voorfz. vier Gelderfche Steden waarfchynelyk in de opgaaf, die door de drie Quartieren van haare Inkom <ten en huishoudelyke lasten aan Zyne Hoogheid is gedaan, en welke tot een grondflag gediend heefc van de bereekening van de nieuwe' Quotes, zoals die door Zyne Hoogheid zyn voorgeflagen, onder de huishoudelvkc lasten zullen zyn begreepen.
§. 16.
Omtrent het Corps Mariniers zyn de gedagten van de refpective Provinciën zo verfchillende , dat het niet wel mogelyk is, om een zodanig Plan te vormen , dat aan alle voldoen zoude.
Alle infteeren, dat het zelve Corps od eene min kostbaare wyze worde ingerigt, doch eene van dezelve verlangt, dat het getal der manfehappen blyve; eene andere, dat een Plan geformeerd werde, waardoor aan de Zee - Kapteinen , Lieutenants, Dek - Officieren, en een bepaald getal Kanonniers, lande wal en buiten Scheepsdienst zynde, een vast aeflaan werde bezorgt, en zy teffens verpligt altoos ay de hand en gereed te zyn, om terftond geëmployeerd te worden.
Vreemd is het aan Zyne Hoogheid en den Raad voorgekomen, dat door meer dan eene Provincie s in bedenken gegeeven , of niet in aanmerking soude kunnen komen het Plan, dat gevonden word n de Notulen van Hun Hoog Mogende van den
8



JAARBOEKEN, February 1791. lol
8 February 1698; want volgens dat Plan moest op de been gebragt worden een Corps Mariniers, ter nombre van zes duizend man , en het zelve gerangeerd onder zes Regimenten , ieder geformeerd van tien Compagnien, ieder Compagnie van honderd Koppen, waar van twee derden zouden beftaan uit goede welgeoeffende Soldaaien te lande, en een derde uit • bey/atren manfehappen ter Zee, ten minften den Staat refpectivelyk gediend hebbende, den tyd van drie jaaren: de Kapteinen, Lieutenants en Onder - Lieutenants, mitsgaders de Sergeanten, het zy ter Zee, het zy te Lande, zouden behooren den Staat te hebben gediend den tyd van vier jaaren; zeven Compagnien zouden worden gecommandeerd door zeven Kapteinen te Land, en drie Compagnien door -drie Kapteinen ter Zee, en de andere Officieren te IVattr en te Land, en de kosten van het voorfchreeve Corps zouden in het jaar beloopen op eene lomme van ƒ754380 : o : o, waar van de eene helft zoude worden gebragt ten laste van alle de geünieerde Provinciën , en de wederhelft ten laste van de refpective Collegien ter Admiraliteit; wanneer de manfchap ter zee , het zy in oorlog of anders zoude worden geëmployeerd, zoude aan dezelve tot laste van dc Collegien ter Admiraliteit behoren te worder toegelegd aan ieder eene ftuiver daags boven de ordinaris ibldye, en de Collegien ter Admiraliteit zouden de Zeemanfchap ook behooren te employeeren op hunne Werven, en waar die verder nodig zouden mogen hebben, terwyl verder een .Reglement zoude behooren te worden opgefteld, omtrend het leggen in guarnifoen van de voorfz. Mariniers, het doen van tochten en wagten, het dienen op Oorlog- en andere Commercieerende Schepen, mitsga ders op de kleeding en wapening, en het doen var Militaire exercities , en het oeffenen van goede discipline.
Zyne Hoogheid en den Raad verbeelden zig.
da
s GrA-
^enha3e.
Concil. /Idvis van Zy* neHoog* lieidop Quota's, Mariniersenz.



'sGra
venhaCE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid OJ) Quota's, Mariniersenz
:
I
192 NIEUWE NEDERLANDSCHE
dat het eenvoudig voorftel v»n> het voorfchreeve Plan meer dan voldoende is , om de Bondgenooten in ftaat te ftellen , om te beoordeelen , of het zelve tegenwoordig in eenige aanmerking kan komen.
Oaiaanhet verlangen van dezelve te voldoen , heeft Zyne Hoogheid nader overwogen, op welke wyzenaar derzelver tegenwoordige begrippen een Corps Mariniers zoude kunnen worden ingerigt, zo dat het tot den meeften dienst van den Lande zoude vcrftrekken, en teffens eene merkelyke vermindering wierde te weeg gebragt; en zig herinnerende, dat den Lieutenant • Admiraal Reyttst en den ViceAdmiraal Vm Kinsbergen in de Memorie , doof dezelve in 1789 overgegeeven, en gevoegd by bet Plan, den 17 Maart van het zelve jaar aan Hun Hoog Mogende voorgedragen, om de daar by geallegueerde redenen onmogelyk hebben geoordeeld, ;en Corps Matroozen te formeeren , heeft Zyne' Hoogheid begreepen , dat vervolgens van geen meer nut en dienst op de Schepen van Oorlog waen de Conftapels, terwyl 'er zelden zeer groot gebrek is aan Soldaaten, dat bet voiftrekt nbodzake yk zoude zyn, een goed getal van dezelve in vas:en dienst te houden, en dezelve daar en boven lan boord der Schepen gemakkelyk kunnen wen den jeoerfendin, en bekwaam gemaakt tot dat werk, vaar toe zy op de Schepen worden gebruikt, zonler dat daar toe veel tyd word vereisebt; Zyne Ioogheid is vervolgens op de gedagten gekomen , lat het van den meeften dienst zouden zyn, dut een 3orps Scheeps Artilleristen wierde opgerigt, en dat aar en boven een convenabel getal van Tractemenen wierd gefixeerd voor meerder Kapteinen, Comnandeur*; of Kaptein - Lieutenants, (want 'er word lgemeen noodzakelyk geoordeeld , dat deze internediaire rang weder worde herfteld,) en Lieutenants, [an in het ce formeeren Corps geplaatst zoude kunnen



JAARBOEKEN, February, 179I. «93
nen wordea , als mede voor eenige Schippers en >s Stuurlieden en daar van een en ander Plan op Vi he<- papier gebragt hebbende, heeft Zyne iloog- G] beid daar op gerequireerd de Coaöderatien vaO de Raaden en Advoeaaten-Fiscaals van de Col- C legien ter Admiraliteit op de Maaze en te Am- a fterdam , als mede van den Lieutenant • Adm;- v. raai Reymt en de Vice - Admiraals Zoutman en n Van Kimbergen , en dezelve bekomen en ge- h examineerd hebbende, is Zyne Hoogheid van Q
advis: ', ' . _ &
Dat zoude behooren te worden opgengt een „ Corps Scheeps-Artilleristen van zes Compagnien, Ci ieder van een honderd en veertig Man, het welk over zulks zoude beftaan uit agt honderd en veertig Man: dat het zelve zoude behooren te worden betaald ter loopende maand, om dat, in geval van emploi op Schepen, cje gages op dien voet betaald worden, en dat elke Compagnie zoude behooren tc woiden geformeerd en betaald overeenkomftig de - Lysr, hier nevens gevoegd onder No. 18, waar omtrend alleen moet wordea aangemerkt.
Dat by ieder Compagnie geplaatst is met meer dan een Officier van de Artillerie met rang van Onder-Lieutenant , en daar uit zoude kunnen worden opgemaakt, dat dezelve geen uitzigt van eenig avancement zoude hebben ; dan dat die' Officieren gelegenheid hebbende, om zig op den Zeedienst toe "te leggen, in dat Corps zouden kunnen worden overgebragt, gelyk omtrend eenige Lieutenants de Marine , weike eigentlyk alleen gechargeerd zyn met het geen de Soldatesqus aangaat, heeft plaats gehad; dat tot de infpedtie of het commando van dat Corps zoude kunnen worden gebruikt een Lieutenant-Admiraal , onder het genot van een Traktement van agtien honderd guldens jaarlyks , en dat het
Corps
Gra-
ENHA-
•Mcil. 'dvis m Zy; HoogUd op uota'Sf fariiers



194 NIEUWE NEDERLANDS CM Ë
's Gra
VÉNHA GE.
Concil. Advis van Z[ nc Hoot heid op Quota? Mariniersenz.
Corps in drie divifien verdeeld zynde, voor ié- der derzelve een Vlag - Officier, het zy ViceAdmiraal , het zy Schout by Nagt, zoude kunnen worden benoemd, om dezelve onder den Lieutenant - Admiraal te commandeeren , onder het genot van een jaarlyks Traktement van twaalf '• honderd guldens , des dat , indien een van def-zelve tot Lieutenant-Admiraal mogt worden benoemd, dezelve het commando over een der divifien f, van het Corps zal moeten quiteeren.
Eindelyk dat van gelyke een Kaptein Vlagofficier , een Commandeur of Kaptein, Lieutenant Kaptein , een eerfte Lieutenant-Commandeur of Kaptein-Lieutenant , een tweede Lieutenant eerfte Lieutenant , en de Sous Lieutenant van de Artillerie Lieutenant wordende , de Compagnie zal moeten quiteeren , ten ware dezelve in die hoogere rang in het Corps konden worden gcemployeerd , en dat , indien uit het voorfchreeve Corps eenige manfehappen , het zy Officieren, het zy gemeene, op Schepen van oorlog gecommandeerd worden, derzelver gages zullen moeten ftrekken in mindering van de kosten, die tot het equipeeren van die Schepen worden vereischt , en indien die kosten door middel van eene Petitie moeten worden gevonden , de berekening derzelve daar naar zal moeten worden gemaakt.
Zyne Hoogheid verder in aanmerking genomen hebbende het getal van Schepen van oorlog, die by de refpective Collegien ter Admiraliteit voor handen zyn , en door dezelve, indien het nodig was, zouden kunnen worden geëquipeerd, afs mede het getal der dienstdoende Officieren , die by de Collegien gevonden worden, mitsgaders van de Adelborften, die tot Lieutenants zouden kunnen en verdienen te worden aangefteld , zoude voorts van gedagten zyn,
Daï



JAARBOEK EN, February, i791. 195
aan 62 zo Kapteins als Vlag- 1 Officieren in qualiteit van Kapteinen , zoude behoo- , ren te worden betaald een jaarlyks Tractement van ƒ 720 : o : o 1
en aan 62 zo Commandeurs of Kaptein-Lieutenants, als Kapteins, die nog geen Kap- . teins Tractement hebben kunnen bekomen, een Tractement van 450 : o : o' Dat de Lieutenants in '. twee Clasfen zouden be- • horen te worden verdeeld, en aan f52 zo van de eerfte Clasfe, als aan Commandeurs , die nog geen Tractement in die qualiteit kunnen bekomen, betaald een Tractement van 360 : o : o
en aan 190 zo Lieutenants van de ' tweede Clasfe , als Lieutenants van de eerfte Clasfe , die dat Tractement niet genieten, een Tractement van 300 : o : o
Doch dat van het voorfchreeve getal zouden moeten worden afgerekend de Lieutenant-Admiraal Infpecteur v;m het Corps Mariniers, de drie Vlag Officieren , welke het commando over de drie" divifien van het Corps Scheeps-Artilleristen zullen voeren , en de zes Kapteins, die de zes Compagnien zullen hebben; als mede de zes Commandeurs of Kaptein-Lieutenants, de zes Lieutenants, en agtien Lieutenants, die by het voorfchreeve Corps zullen zyn geplaatst, mitsgaders die Officieren , aan dewelke by de Collegien eenige Tractementen worden betaald:
O dan,
s Gra-
/enha;e.
lonciï. ddvis >au Zy* ie Hooglóid op Quota's, Mari' üers -nz.



X
VENHAGE.
Concil.
van Zyr ne Hoogheid op Ouota'st Mariniersenz.
pS NIEUWE NEDERLANDS GHE
dan , daar by het Collegie op de Maaze wprden betaald.
8 Kapteinen ter fomme van ƒ 3Ö° : ° : u 4. Lientenants 300 : o : o
by het Collegie te Amfterdam16 Kapteinen met 360 : o : c
12 Lieutenants met • 300 : o . c
by het Collegie in Zeeland. 4. Kapteinen met 400 : o : o
by het Collegie in het Noorder-Kwartier.6 Kapteinen 'met 36° '- 0 9
" en by het Collegie m Friesland.
a Kapteinen met 36° -i 0 : «
Zoude Zyne Hoogheid be er oordeelen, dat op het Collegie ter Admiraliteit op de Maaze wierden geasfigneeid ,
,0 Lieutenants van de derde Clasle. Op het Collegie te Amfterdam
01 Lieutenants van de derde Clasfe. En op het Collegie in Zeeland 5 Lieutenants van de derde Clasfe.
En dat de Collegien ter Admiraliteit in het Noordcr-Kwartier en in Friesland, vermits den bekenden toeftand van hunne Financien , zoudeq behooren te worden vrygefteld van de betaaling van eenige Officieren.
Dat vervolgens , qa aftrek van de negen en vyftig Lieutenants, dewelke in diervoege by de gemelde drie Collegien zouden worden hetaald; |n van de veertig Officieren, die by het Corps Scheeps - Artilleristen zouden worden geplaatst, alleen nog zoude behooren te worden gezorgd voor. de betaaling van
52 Vlag-Officieren of Kapteinen.
56 Commandeurs of Kapteinen.
56 Lieutenants van de eerfte Clasfe of Conv - " mandeurs,
' ?i



| AAR BOEK EN, 1701. 197
ëh 113 Lieutenants van de tweede Clasfe, of Lieutenants van de eerite Clasfe, die het daar toe ftaande Tractement nog niet hebben kunnen bekomen.
Dat daar en Doven zoude behooren te worden betaald aan
36 Schippers, en aan
a6 Stuurlieden, aan ieder een jaar-
Ivks Traktement van ƒ 1 jö : o : 0
Dat wyders zoude behooren te worden vastgefteld , dat, wanneer een Vlag • Officier of Kaptein eèh Tractement als Kaptein of als Commandeur' trekkende , in commiffie word gefteld ; het Tractement by dehzelven genoten wordende; zal ititftaan van den tvd af , dat hy by de Admiraliteit zal worden betaald, tot de tyd toe, dat hèt Schip, het welk hy zal hebben gevoerd,- zal zyn afgedankt. , . ..... .
Doch dat dé Traktementen van Commandeurs of Kaptein-Lieutenants , en van Lieutenants, in confideratie, dat zy van de gage, die zy, ih eraplooi zynde , genieten , niet alleen niets kunnen overwinnen, maar zelf zig niet van het nodige kunnen voorzien', over den tyd dat aan boord zyn, zullen doorloopen; en daÈ de Traktementen der Schippers en Stuurlieden, welke zeer laag- gefteld 2vh van gelyke /.onder ophouden zullen worden betaald, om tot onderhoud Van derzelver Vrouwen eb Kinderen, geduurende den tyd,- dat ze in employ zullen zyn /te veritrékkeh,
Als medé, dat eêflïg Officier, Schipper of Stuurman , die zonder zeer wettige reden zoude mogen weigeren te dienen, van het traktement by denzelven genooten, dadelyk zal zyn ver*
• En dat méde een Officier, Schipper óf Stu-urrrian> die, hetzy met, het zy zonder verlof in eenigen anderen dienst zal zyn getreden, waar door by belet zonde wordten om den Staat te dienen; usrme*
o % «te*
venhA»'
3E.
Cohcih Advis. •)an Zy he Hoogheid op Quota'Si Mariniersenii



i98 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Concil. Advis van Zy ne Hooghtid op Qiio%a's Mar;, nicrs enz.
de, die een ander beroep zal hebben aanvaard, van het Tractement, by denzelvea getrokken, zal zyn vervallen.
' Eindelyk vermeent Zyne Hoogheid, dat dewyl in het jaar 1781 dienftig geoordeeld is, dat Hy Adjudanten van de Marine aanftelde, en Hy da■ delyk drie aangefteld beeft, het billyk is. dat aan , dezelve eenig tractement werde toegekend , dat het zelve voor den eerften zoude kunnen worden , bepaald op vyf en twintig honderd, en voor ieder van de twee andere op vyftien honderd guldens, zodanig nogthans, dat in gevalle de Bondgenooten mogten verkiezen, dat twee van die traktementen , of zelfs alle drie by vacature zullen uitfterven, en dat mitsdien die posten op den extraordinaris ftaat van Oorlog werden gebragt, Zyne Hoogheid zig zulks zal laaten welgevallen; des "dat, indien mogte worden goedgevonden , dat alle drié 'die traktementen by vacature zouden cesfeeren, in dat ge» val de twee joagfte Adjudanten , by vacature, voor hun leeven zullen kunnen erlangen het tractement, dat voor den eerften zal worden bepaald, en het zelve daar na eerst uitfterven.
Den Raad van de voorfz. idéés van Zyne Hoogheid kennis bekomen, en dezelve geëxamineerd hebbende, wil niet ontveinzen, dat liet haar geerjzints oneigen voorkomt, dat den Admiraal Generaal van een Adjudant zoude zyn gediend, en dat aan denzelven een convenabel traktement door het Gemeene Land werde betaald , en is insgel>ks van gedagten, dat het zelve op vyf en twintig honderd guldens zouden behooren te worden bepaald;. voor het overige komt het aan den Raad voor, dat door de voorfz.- Plans zo gelukkig word voldaan aan de verfchïllende confideritien van de Bondgenooten, dat niet twyffelt, of dezelve zullen gearrefteerd , cn dus met derzelvc ^pproDatie bekroond worden.
Voorts zal uit de lyst der Traktementen van Officieren , Schippers en Stuurlieden, cn de daar
by



}AAkËÖËKÈËt February, 1791. IR9
by gemaakte berekening der kosten, dewelke hier riever.s word gevoegd onder No 19 blyken , dat het beloop dier traktementen _ eh het onderhoud der Compagniert Scheeps-Artilleristen, niet meer zullen bedragen daneene fomme vanƒ 297880: ó: o, fcn dus eene fomme van ƒ255475 : ij : 81 minder dan het plan in 1789 voorgedragen.
Dog daar Zyne Hoogheid en den Raad vertróuwen , dat het by een ieder buiten bedenken zal worden geoordeeld , dat de fomme van een millioen guldens, die dooi* de Cdmmisfié van ' de Quotes is voorgedragen, dat tot vinding der kosten van een jaarlykfche Equipage , en voorts tot aanbouw eh reparatie van Schepen op deri extraordinaris Staat van Oorlog zoude worden gebragt. tot aüe die einden niet fufficient is, zyri Zyne Hoogheid en den Raad van gedagten , dar die post met de gemelde fomme van ƒ 255475 :15 : 8± , dewelke op het Corps Mariniers zal worden geprofiteerd , zo niet geheel , ten' minften met teri groot gedeelte van dezelve, verhoogd behoord té worden.
§• %
Betrekkelyk het Capittel van' Gedeputeerden huiten 'sLands worden in de Refolutien var! meer dan eene Provincie differente reflexien ge* tonden.
De Staaten van Gelderland zyri van gedagtenj dat van de tratlemmten onder dat Capittel en andere op den ordinaris Staat van Oorlog gebragt 4 wanneer dezelve eenige meer dan gewoone tyd mogten vacant blyven, liquidatie tusfchen de Provin-* cien zoude behooren gehouden tc worden.
Dan gemelde Heeren Staaten worden verzogt zig te herinneren , dat by de Commisfie tot het werk van de Quotesin het generaal is begreepen, dat over de posten, op den ord'naaris Staat O 3 «a«
'sGüa
vÈNffifcS 3S.
"oricil, Advis
tan Zyic Hoog? hcia op Quota's^ Mariniers;nzi



zoo NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra- '
VENHAGE.
Concil. : Advis san Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersenz.
?an Oorlog te brengen , niet zoude behooren te worden geliquideerd, in dat vertrouwen ongetwyfêld, dat de meefte posten daar op ftaande, doorgaans zo korten tyd zouden vaceeren, dat het proPyt, daar op te vallen, van weinig belang zoude syn, en dus geen naiever onder de Bondgenooten ferwekken, terwyl d-zelve teffens zal hebben be*reepen, dat, indien al eene Provincie door de vacature van de eene of andere post eenig voordeel zoude erlangen, aan eene andere provincie op eenen inderen tyd eendiergelyk voordeel zal tc beurt vallen.
En hoe zeer Zyne Hoogheid en den Raad geen aedenken maaken, om zig daar mede te conformeerèn, vertrouwen zy egter, dat, daar de Bondgenooten eenpaarig hebben gerefolveerd, om geene zogenaamde fmokkelposten langer te admitteeren, en in tegendeel de lasten van de Unie in de meest mogelyke gelykheid en evenredigheid te dragen, tonder eenig voordeel de een boven den anderen te begeeren, by geene derzelver zwarigheid zal worden gemaakt, om vast te ftellen, dat, indien eenig tractement, op de ordinaris Staat van Oorlog ftaande, eenen meer dan gewoonen tyd zoude mogen vaceeren , daar over tusfchen de Provinciën zal worden geliquideerd, ten einde niet wederom zogenaamde fmokkelposten op den Staat van Oorlog gevonden worden. En om daar omtrend aan de eene zyde alle onzekerheid, en aan de andere zyde alle discrepantie tusfchen de Bondgenooten, voor te komen , oordeelen Zyne Hoogheid en den Raad, dac yoor eenen meer aan gewoonen tyd zoude behooren te worden gehouden een geheel jaar na het jaar, waar in de vacature is ontftaan, en dat derhal ven indien eenig traktement na het jaar, in het welk het zelve is komen te vaceeren , een geheel jaar of langer onbetaald zal blyven, van het zelve over" dat jaar en den tyd , die het zelve langer niet betaald zal zyn, tusfchen de Uondgenooten liquidatie zal worden gehouden.



JAARBOEKEN, February, i?oi. sox
En hier mede vertrouwen Zyne Hoogheid en >, den Raad, dat meerendeels is beantwoord de re- s flexie van de Staaten van Overysfel, van oordeel ( zynde, dat de kosten van de Gedeputeerden buiten 's Lands uit haar en aart op den extraordina- < ris Staat van Oorlog gebragt, en aan liquidatie, fubjeü gemaakt zouden behooren te worden, daar, dog dezelve hooger of tninder hoog kopen, naar -, dat den dienst van den Lande en de gejleldheid, van Europa vereisfchen, waar by nog kan worden gevoegd, dac, indien agt gegeeven word op het. profyt, dat door vacature zoude kunnen gebooren worden, 'er evenveel reden zoude zyn, om alle, tractemenien van den ordinaris op den extraordinaris Staat over te brengen, waar door eene geheele verandering in het Plan van de Commisfie zoude worden te weeg gebragt, en indien daar toe voet wierd gegeeven, zoude niec zonder reden te vreezen zyn, dat van een werk, dat reeds te lang geduurd heeft, geen afkomst te zien zoude zyn, waarom ook Zyne Hoogheid en den Raad van gedagten zyn, dat van het Plan van de Commisfie zo weinig mogelyk behoord te worden afgegaan. .
Hier by komt nog, dat, indien al eenig Tractement zoude mogen worden verhoogd, terwyl hec niet waarfchynlyk is, dat ligt eenige verlaaging plaats zal hebben , zodanige verhooging zonder veei zwarigheid op den extraordinaris Staat zal kunnen worden gebragt, tot dat de ordinaris Staat veranderd en op nieuws gearrefteerd zal worden.
Overeenkomftig het begrip van de Staaten vaa Holland en West - Friesland zal het 'Iraclctnent van den benoemden Extraordinaris Etiveyé en Plenipotentiaris aan het Hof van Rusland, het welk op het Schema by Memorie gebragt is, om dat de post vaceerde, op den te formeeren Staat van Oorlog moeten worden uitgetrokken, dan ol in het generaal alle de posten raakende dt But0 4 ten'
ehha*
!E.
loncih 4dvis 'au Zy~ te Hoogleid op 'Jitota's, Marlden■uz.



202 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha' ge.
ConciL Advis van Zy ne Hoogheid op Quota's, Marinierstnzt»i< -
tenlandfche Mini/Iers , Predikanten enz. ia dc [ommen uitgetrokken behooren te worden , tcltu&i dezelve thans vaceeren; gelyk hooggemelde Heeren Staaten verder oordeelen, dat zoude behooren te gefchieden, om dat anderzints de ordinaire Staat van Oorlog variabel zoude zyn; komt bedenkelyk voor, vermits de piaatzen van Predikant, die alleen nog by Memorie gebragt zyn, zedert veele jaaren onbegeeven zyn, en uit hoofde van de algemeene fchaarsheid van Predikanten en Proponen* ten hier te Lande, waarfchynelyk niet fpoedig vervuld zullen worden , terwyl de perfoneele Commisfie de permanentie van den ordinairen Staat meer in den aareder posten , dan in de fommen geld* fchynt te hebben doen beitaan.
De 'Bóa vto den llcjidetu van het Plof van. Rusla-'i, die de gemelde Heeren Staaten oordeelen dat op den extraordinaris Staat van Oorlog behoord te worden gebragt, word op het Schema van denzelven reeds gevonden.
Voorts begrypen Zyne Hoogheid en den Raad met de Provincie van Holland (en zy houden zig verzekerd, dat de andere Provinciën eveneens denken ,) dat, of/choou de posten, dié aan Je Gedeputeerden buiten 's Lands uit de defroy entent en plagten betaald te worden,, voortaan op den Staat yan Oorlog zullen worden gebragt, de Vbofflaê tot vervulling van die posten olyven moet op den voet • als van ouds gebruikelyk is geween, gelyk mede ' dat in hel quautim, waar op die posten altoos bereekend zyn, geen verandering in den aanflag behoord te worden gemaakt dan by vacature , wanneer daar op met gemeene bewilliging ydn ■ de Bondgèfiooten zal kunnen--worden g'-refiilveerd. \ Do? het kötni aan Zyne Hoogheid en den Raad met wel mogelyk voor, om, volgens het verlangen van de Provincie van Zeeland, wederom op derzelver repartitie te brengen den Miftifter van het Hof vaa- Engeland, vermits aan den-
zei-



JAARBOEKEN, February, 179!. 203
zeiven daar door eene wezendl^ke fchade in zyne's inkomftea zoude worden taegebragt\ uit hoofaev dat hy in Zeeuwsch geld betaald wordende, een c merkelyk verlies by het overmaken van het zelve zoude ondergaan, waar op hy by zyne aanftelling C geene reekening heefc kunnen niaaken , zo dat hy / nkt zonder eenige grond zoude kunnen verzoeken, y deswegens gededommageerd te worden , wanneer?/ deszelfs verplaatzing xot bezwaar van den Lanuc // zoude verftrekken. C §. 18. %
......\v.v: V -yj' 'vvjivjVv v.v nv' v'i «y> n
Omtrent dc post voor de defroyementén van de 6. Qentralitcit, zyn de Staaten van Holland en WestFriesland op fundament van de betaalingen zo op die post, als op de vyftig duizend guldens onder het Capittel van GeèleputeereUti buiten de Provinciën , ter voldoening van de declaratien van derzelver Gedeputeerden gebragt, van en met den jaare 1770 tot en met den jaare i 787 , en dus in agtien jaaren jaarlyks gedaan, van gedagten, dat dejurnme'ven ecu honderd en dertig duizend guldens. die de perfoneele jppmmistié voorgeflagen heeft , om daar voor te worden uitgetrokken, met veertig duizend guldens zoude behooren te'worden verhoogd, en dus gebragt .op een Jionilerd en zevemig' 'duizend guldens. Eu dat dezelve post eiken op dc repartitie van liaa.re Provincie behoord te worden geplaatst. ,
De Staaten van Gelderland daar tegen merken aan, dat de voorfchreeve post vooral.niet te h.-ig gefteld is, vermits in het tydtcrk van 1770 tot 1784 incluis, waar over dezelve is bereekena, dê bctaalingen , uit dezelve gedaan , van importantie moeten zyn geweest, inzonderheid in de laatfte jaaren wegens eenen.tweeden Andasbadeur in Franke ryk, twee Extraordinaris Jmbcsfadeurs in Rusland cn de onlusten met den Keizer. En zyn met de Staaten van Utrecht, Fries, .
O 5 land'
Gba-
ENHAE.
uncih '1 vis in' Zy . ? P/oog"id vp htota'f, UI.' i- ' iers t



«04 NIEUWE NEDÊRLANDSCHE
's G*a-
venha-
«E.
Cbncil, Advis Vdn £y ne Hoogheid op Quota's, Marinierstnz.
land, Överysfel en Stad en Lande van begrip,
dat dezelve Post over alle de Provinciën, zo als tot nu toe heeft plaats gehad, behoordt te worden gerepartitieerd, waar by de Staaten van de drie laatstgetnelde Provinciën nog voegen, dat dezelve op den extraordinaris Staat van Oorlog zoude .behooren te worden geplaatst, en aan liquidatieJub.jeët gemaakt.
Daar by verder Voordragende, dat de zwarigheid, daar tegen geopperd wegens de moeijelykhcid, oth in dat geval de Provinciën tot liet verkenen van een byfiag van den eenen of anderen Minister te bewegen , zoude kunnen worden opgcruinid, indiendé Provinciën zig engageerden om jaarlyks ieder haare Quote ten Comptoire van de Generaliteit te fourneeren, en zig teffctisverbond.cn, om ie dispofuic over de penningen aan de meerderheid der Provinciën te onderwerpen i of ander zin ts indien de post op de Quote van de Generaliteit wierd gebragt; rerwyl de Staaten van Stad en Lande declareereil aan de Heeren hunne Gedeputeerden vel te willen overlaaten, om uit die post telkens, ter concurrenter fomme, defroyemtnten te verkennen, zonder fpeciale authorifatie van Plun Edels Mogende.
Op deeze voorflageri van de Staaten van Gelderland, en Stad cn Lande, remarqueéfèn Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, dat dezelve' naar hun inzien worden gedrukt door dezelfde' zwarigheden die by het Rapport van de perfoneele Commisfie worden geallegueerd tegen hef ïiquideeren over de voornoemde Post, dewyl in beide die voorflagen profyt op dezelve za' kunnen' vallen , en dit het verfeenen van eenige byllag aan een Minister altoos moeyelyk zal maken; het tvelk even zeer van applicatie is op het repartK tieeren van de post over alle] de Provinciën, zeii's op het brengen van dezelve op de Quote vari de Generaliteit, waarom dan ook Zyne Hoogneid



JAARBOEKEN, February, 1791, 2QJ
cn den Raad, op fundament van de motiven, by, het Rapport van de Commisfie ter neder gefteld, , van het welk zy vermeenen, dat, gelyk zo even in de 17 §. reeds is aaangemerkt, zo weinig mogelyk behoordt te worden afgeweken; van advis zyn , dat de voorfz. post op den Ordinaris Staat van Oorlog, en geheel ter repartitie van de Provincie van Holland behoordt te worden gebragt, waar mede zy zig flatteeren, dat de andere Provinciën eensdeels in confideratie van de aanzienelyke verhooging van de Quote van gemelde Provincie , anderdeels om een einde te maaken van de discrepantien op dat fubject, en dus het bepaalen van de Quotes, dat reeds te lang vertraagd is, te befpoedigen, zig wel zullen wiljen conformeeren, te meer, als zy ten dezen opzigte zullen confidereeren, het geen hier boven in de 5de §. is opgemerkt, dat namentlyk het repartitieeren van de posten van de Staaten van Oorlog in alle tyden aan den Raad van Staate is overgelaaten.
Wat nu de begrooting van de post aangaat , zo is het zeker, dat, als men in computatie brengt, de betaalingen van het jaar 1770 tot en met het jaar 1784, en dus geduurende den tyd vm vyftjen jaaren gedaan , dezelve met de peifoneele Commisfie niet hooger dan op een honderd en dertig duizend guldens zoude behooren te worden gebragt.
Dog het is even zeker, dat als men de reekening maakt naar de betaalingen, die van het jaar 1770 tot het jaar 1787, en dus in agtien jaareu zyn gedaan, de post met de Heeren Staaten vart Holland zoude moeten worden uitgetrokken op een honderd en zeventig duizend guldens.
Zyne Hoogheid en den Raad hebben vervol-? gens geoordeeld , dat om het voorfz. different te beflisfen, qf liever, om een middelweg in te liaan, zy een ruimer tyd-vak tot gronddag moesren leggen, te meer, om dat het buiten twyffel
I's,
sGra? teishA1*
3e.
ConciU Advis van Zy* ne Hoogheid op Qj{oia'sf Mariniersenz?



£©5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
% Gra vênha
ce.
Concil.
Advis •fan Z«
heid op Quota'. Mariniersenz, *
is, dtt de 6'ét3$$geri; die federt het jaar 1770 gedaan zyn , de uitgiften van voorige jaaren verre i'uvpasfeeren.
" Ea zy hebben gemeend , daar toe geen beter term te kunnen heernen , dan van en met het jaar 1748, eil dus te laaten opmaakeu, hoe veel aan. vankdyk met dat jaar tot cn met het jaar 1787, eu das geduurende veertig jaaren , zo op de voorfz. post, als op die van j 500:0 : o ; o } voor de Ministers buiten 's Lands betaald is , het welk gedaan zynde, is bevonden, dat in die veertig jaaren op de voorfz. twee posten betaald is een fomma va , / 10017199 ; 7:0 hetgeen over ecnjaarbedraagt
de fomme van ƒ 250429 : 19 : o
En na aftrek van het beloop
der posten, die tot dus verre uit de defroyementen zyn
betaald, doch waarmede,
volgens het Plan van de
Commisfi.' hetCapittel van
de Gedeputeerden buiten
's Lands in den Staat van
Oorlog bekend , zoude
worden verhoogd, tot ƒ 101625 : 0:0
eene fomma van ƒ 148804 : 19 : 9 En Zyne Hoogheid en den Raad zyn dethalvén van gedagten , dat voor de defroyementen voortaan zoude behooren te worden gebragt eene fomme van een honderd en vyftig duizend guldens.
Waar toe zy zig te meer hebben bepaald, om dat zy by exun.vaude posten, de voorfz./'ioi625'o:o uitmakende, bevinden hebben, dat onder dezelve is gerekend het Tractement van den Refident in Ami'rica tot ƒ 10000 ; o : o
iïi d it van den Mir.ister by de
Kern vorst van de Paltz tot 6000 : 0 : o
die



JAARBOEKEN, February, 1791. 267
dis eerst zedert weinige jaaren nit de defroyemen-», ten betaald zyn , zo dat niet buiten bedenken is , \ of dezelve van de gedaane betaalingen wel hadden f behooren te worden afgetrokken, het welk dan pok een recden te ineer opleevert om te vertrou- < wen, dat alle de Provinciën zig de gemelde voor- „ ilag zullen laaten welgevallen, en eenpaarig be- 5 duiten , om de post voor de defroyementen voor > het toekomende te bepaalen op de fomme van een j honderd en vyftig duizend guldens. <
t
§• 19- ?
De Provincie van Overysfel is de eenige van de' Bondgenooten , die van begrip is , dat de post voor fecrete dienften, uit haaren aart, en volgens de by het rapport van de Commisfie gelegde gronden, op den extraordinaris Staat van Oorl tg gebragt , en aan liquidatie fubjecT: behoordt te worden gemaakt, dewyl dezelve doch noodwendig' jaarlyks varieeren.
Dan, dewyl alle de overige Provinciën gegoiw teerd hebben de reedenen, by de Commisfie geallegueerd, waarom zy, in opzigt tot de voorfz. post, is afgegaan van haare gelegde gronden, en' geoordeeld heefc, dat dezelve op den «rdinaris Staat van Oorlog behoordt te worden gebragt, en dus aan geen liquidatie fubject gemaakt, vertrouwen Zyne Hoogheid en den Raad dat gemelde Provincie by nadere deliberatie zig onbezwaard zal vinden, om zig met de voordragtvan de Commisfie te confonneeren, en hy haare mede Bondgenooten te voegen.
§. 20.
■ De Provincie van Zeeland vraagt, welke Ste. d#n men verftaat te behooren tot de Linie van defenfie, en bepaalt zig te gelyker tyd om te be-
gry.
iGra-
enha!e.
Concil.
idvis an Zy» te Hoogr 'etd op "htota'st nart» iïers nz.



ao8 NIEUWE NEDERLANDS CHE
'sGra-
venhage.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid ip Quota's, Mariniersenz,
c
grypen, dat daar toe zekerlyk behooren de Steden Tltolen, Vlisfingen, en Veere, en dat dus de Majors in die Plaatfen op den Staat van Oorlog moeten blyven, ivaar op reeds ten jaare ijqj en 1596 zyn gefteld geweest: daar op dient, dat, zo men door "de Linie van defenfie verflaat, gelyk men doorgaans doet, een uitgeftrekt terrein langs de Frontieren, hetwelk gedeeltelyk geïnundeerd kunnende worden, en gedeeltelyk van gefortificeerde Steden en andere Werken voorzien zynde , gefchikt is om een vyand te beletten van eene invafie in de Republiek te doen, en een gedeelte van deszelfs territoir te occupeeren, de Steden Tholen, vlisfingen en Veere niet wel gereekend kunnen worden tot de Linie van defenfie te behooren, als door haare Fortificatie-werken niet gefchikt zynde , om eenige tegenftand aan een vyand te bieden.
Daar en boven heeft men altoos geconfidereerd, dat de Provincie van Zeeland tegen eenen vyandlyken aanval, niet zo zeer door verfterkte Steden , als door Schepen van Oorlog kan en moet worden gedekt en gedefendeerd; en dat, wanneer eens een vyand in een der eilanden, die de Provincie uitmaaken , voet aan land zoude mogen hebben gezet, de Steden in dezelve zig bevindende, geene tegenftand zouden kunnen bieden.
Niet te min begrypen Zyne Hoogheid en den Raad , dat de Steden Vlisfingen en Veere als Frontieren kunnen worden aangemerkt, die van de kant van de zee zouden kunnen worden aangetast , waarom ook dezelve, en niet alleen tot maintien van de publieke rust, altoos met Militie zyn bezet geweest; en Zyne Hoogheid en den Raad zyn vervolgens van gedagten, dat de Majors in die twee Reden op den ordinaris Staat van Oorlog zouden behoren te blyven, waar in zy vertrouwen, dat uit hoofde van het geringe bezwaar , het welk daar door zal worden te weeg



JAARBOEKEN, February ,179!. 209.
gebragt, by geene van de andere Provinciën eenige zwarigheid za! worden gemaakt, terwyl zy verder begrypen, dat de Major van Tholen, gevoeglyk van den ordinaris Staat van Oorlog, overeenkomftig het gevoelen van de Commisfie, zal kunnen worden gelaaten.
Voor het overige fpreekt het naar de gedagten van Zyne Hoogheid en den Raad van zelfs , dat vermits by de perfoneele Commisfie is begreepen, dat, wanneer nodig zoude worden geoordeeld een Major, een Commis, en een Provoost op het Forth te Bath aan te ftellen, dezelve met de daar by gedefïgneerde Traktementen op den ordinaris Staat van Oorlog zoude behooren gebragt te worden, en geene der Provinciën zig daar regens heeft geëxpliceerd, dc aangejlelde Major, Commis en provoost , op denzelvën geplaatst zullen kunnen en dienen te worden, zo als door de Staaten van Zeeland word verlangt.
Onder het Capittel van de Wagtmeefters en Majors worden ook gevonden de vier Trompetters van den Staat t welker mortificatie door de perfoneele Commisfie is aangeraderi, en dewyl geene van de Bondgenooten zig daar omtrent heeft Uitgelaten , zal het dienftig wezen, dat dezelve zig bepalen, of zy de affchaffing van die Bedienden nodig oor-1 dcelen, dan of zy begrypen, dat dezelve zouuefl behooren te worden aangehouden, ten einde in hei eerfte geval de geene, die nu in functie zyn voor hun leeven, op den extraordinaris Staat van Oorlog ovérgebragt, en dezelve in het laatfte geval ,op den ordinaris Staat van Oorlog gejaaten mogen werden,-
$. 21*
De Provincie van Zeeland difficulteert in de betaaling van de twee akten van verzoek, te zaamen bedragende vier en twintig honderd guldens, ten\beboeven van het Gasthuis te Sluis in Vlaanderen * 8^
's GM* vi-.nhA-
ge.
Concil. Advis van Zyi ne ihog& heid op Quota1 s§ Marinierscnn'i
1



2iö NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENHAGE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersenz.
gedepecheerd, in voldoening van twaalf jaaren huur van een huizing, aan heczeive Gasthuis toebehoorende en door het gemeene Land gebruikt, loopende van 1669 tot 1680.
Dewyl het egter aan Zyne Hoogheid en den Raad zo wel als aan de Commisfie reedelyk voorkomt , dac de voorfz. aften van verzoek betaald worden in confideratie eensdeels, dat wanneer dezelve gedepecheerd zyn, moet zyn geoordeeld, dat de twaalf jaaren huur aan het Gasthuis competeerden, en niet gevonden word, dat door de Provincie van Zeeland ooit eenige reedenen geallegueerd zyn , gelyk 'er nog geene geallegueerd worden , waarom die jaaren huur niet zouden behoren te worden betaald, terwyl de confequentie, die daaruit ten opzigte van objecten van dergelyken aart, zo voor de Provincie van Zeeland ais andere Provinciën zouden kunnen refulteeren, niet toefchynt zeer te redouteeren te zyn, en in allen gevalle geen genoegzaame grond op te leeveren, om te weigeren de betaling van het geen aan iemand competeert j anderdeels van het aanzienlyk profyt, dat gemelde Provincie op de post voor huur van de gemelde huizing ter haare repartitie op den Staat van Oorlog geftaan hebbende , genoten heefc; zo zyn Zyne Hoogheid en den Raad van gedagten, dat aan de Staaten van Zeeland de betaaling van de voorfz, aften nader zoude kunnen worden gerecommandeerd.
§• 22.
Omtrent de TraBementen van de Directeurs en-. Ingenieurs hebben de Provinciën van Gelderland en'Zeeland aangemerkt, dat volgens de voorflag, die door Zyne Hoogheid en den Raad den 13 April 1781 tot verbetering van de Traktementen der Ingenieurs gedaan , en waarin door zes Provinciën geconfenteerd was, het voorfz. Corps jaarlyks



JAARBOEKÉNj February, 1791. ait
Ivks eene fomme vafl zestien duizend en drie hem- *s derd guldens minder zoude; kosten , dan het geen v daar voor by de Refolutie van 15 May 17S6 be-G paald is, ën hebben vervolgens in bedenken gegee ven, of niet het eerstgemelde Plan dient te worden C geprWereerd, en het meerdere, dat door de tegen . woordige bezitters word genoten, op den extnor y dinaris Staat van Oorlog gebragt, om met derzei- /; ver overlyden of defiftemeut op te houden. /, Dan daar tegen doet zig eene wezendlyke zwa f righeid op, daar in beftaande, dat het Traktement van een Major Ingenieur tegenwoordig bedraagt • twee duizend guldens, en dat van een Kaptein In < genieur zestien honderd guldens , en dat volgens de voorflag van 1781 het Traktement van een Major Ingenieur maar zoude bedragen Zestien honderd guldens j en dat van een Kaptein Ingenieur dertien honderd guldens, en dat överzulks, indien het laatstgemelde Plan voor het toekomende mogd worden gearrefteerd , een Kaptein Ingenieur tot Major Ingenieur wordende gepromoveerd, daar by jn het Traktement niets profiteren zoude.
Daar en boven oordeelen Zyne Hoogheid en d*Ü Raad, dat het niet- gevoeglyk zoude zyn, dut eeö Plan voor zo weinige jaaren gearrefteerd, nu we • der veranderd, en de Traktementen vah de Directeurs en de meefte Ingenieurs zo merkelyk verminderd wierden, dat zulks ook wel verre van de emulatie , zo nodig in den Militairen diëtist, en in het byzonder ook in het Corps van de Genie, op te wekken, een groot decouragemeht zoude veroorzaaken, en zyn vervolgens van gedagten , ddt by den gearrefteerden voet zoude behooren te worden verbleven , vertrouwende dat gemelde twee Provinciën, al het zelve nader overwegende, er daar by confidereerende, dat by de andere Prdvin cien op dien voet geene reflexien zyn gevallen, of het veranderen van denzelven niet verder zulleï jnfteren. é
GrA-
eahA-
E.
'■//tcili {Jyls dn Êj' e l-iuók' eid op IjiQlaSl dari\iers
UZt
I I
r» .



212 NIEUWE NEDERLANDS CHE
*s Gra-
venha" ge.
Concil. Advis van Z$ nc Hoog hcid op Quota's Mariniersenz.
§• 23.
In het fubfidie van f 30000:0:0 ten behoeve van de Colonie van Surinamcn, op het Schema van den extraordinaris Staat van Oorlog in conformiteit van alie voorige Staaten van Oorlog van en met den -jaare 1752 gebragt, conjcnteeren de Staten van -Gelderland, Utrecht en Stad en Lande niet anders , clan in vooronderfielltug, dat hetzelve voorstaan door alle de Provinciën , de Landfichap Drenthe en de Generaliteit met eenparigheid zal V/orden gedragen, en de Provincie van Friesland diftcultee?-t het zelve te admitteeren op den Staat van Oorlog, om reden dat de gemelde Colonie is eene byzondere eigendom, waar van de lasten niet Bondgenootfchappelyk moeten worden gedragen , en oordeelt zig verpligt dien aangaande te perfifileer en by haare Refolutie van den 17 February 1697.
En derhalven, indien de laafstgemelde Provincie niet is te beweegen, om in het voorfz. fubfidie te bewilligen, laat het zig aanzien, dat hetzelve voortaan van den Staat van Oorlog zal moeten worden afgelaten, en de voorfz. Colonie daar van worden ontzet, het geen egter van bnbillykheid en hardigheid niet zoude wezen vry te fpreeken, in confideratie , dat dezelve daar van federt zo veele jaaren , uit kragte van eene fchikking , tusfchen de Bondgenoten gemaakt, het genot gehad heeft.
Zyne Hoogheid en den Raad, dit overweegende, hebben vervolgens geoordeeld te moeten onderzoeken de redenen, die in de zo evengemelde Refolutie van de Staaten van Friesland van den 17 February 1Ö97 worden geallegueerd, uit hoofde van welke zy het niet redelyk hebben geoordeeld, tot behoudenis van de voorfz. Colonie te contribueererr, en zy hebben bevonden, dat in die Refolutie alleen twee redenen worden geallegueerd, van dewelke de eene is, dat gemelde Heeren Sjaaten nog
eeni-



JAARBOEKEN, February, 1791. 213
eenige hunner Ingezetenen geen de minfle part en deel aan dezelve hebben, en de andere , dat dt profy ten van dezelve eeniglyk 'fpecteerèn eene focieteit, die Bun Edele Mogende nooit hebben geapprobeerd of erkend, en die by gelegenheid aan de commercie van derzelver onderdaanen alle hinder en fchade toebrengt.
Waar in beftaan hebbe die binder en fchade, en of diergelyke reuen van beklag nog fubfifteert, is aan Zyne Hoogheid en den Raad onbekend, maar zy mêenen uit de voorfz. Refolutie te mogen opmaken, dat het ongenoegen, dat hooggemelde Heeren Staaten daar over hebben opgevat, niet zonder reeden eenige invloed zal hebben gehad op de Refolutie om niets te contribueeren tot behoudenis van die Colonie, tcrwyl zy zig verbeelden, dat 'er verfcheide redenen te allegueeren zyn, om hooggemelde Heeren Staaten te overtuigen van het groot belang, dat de ganfche Republiek, en dus ook de Provincie van Friesland heeft in het behoud van de meergemelde Colonie, en dat mitsdien aan de Heeren Staaten van Friesland zoude kunnen en behooren te worden voorgehouden, dat het grondgebied van den Staat is van een kleine omtrek, en de producten , die het zelve oplevert, niet genoegzaam om alle de Ingezetenen te voeden, veel min om te dienen tot een fonds van commercie, dat dit fonds dus voornamentlyk , zo niet alleen word uitgemaakt door de producten, die uit de Colonien van den Staat zo in de Oost- als West-Indien werden aangevoerd , en dat daar van een aanzienlyk deel uitmaakt het geen uit de Colonie van Surinamen word ingebragt ; dat daar uit ten klaarften volgt, dat hoe meer de Colonien van den Staat bloeycn, hoe meer ook bloeyen moet de commercie van deszelfs Ingezeetenen, en dat, dewyl het inconteftabel is, dat de Republiek niet zoude kunnen beftaan zonder commercie, en dat met de vermindering van deP 3 zel-
'sGra-
VENHA6E.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's-, Mariniersznz.



M4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
"e Gra-
venha» ge.
C ncil.
ui ivis
tie i iocg ]h id op Qiiota's mariniers
zelve ook verminderen zoude de rykdom der Inge* zefenen , de geheele Staat en in het byzonder mede de Provincie van Friesland dan ook een groot belang heeft in de behoudenis en den bloei der Colonien; dat daar en boven het getal van Schepen, die op de Colonie van Surinamen varen, zeer aanmerk»
■ lyk is; dat de meelte van dezelve, zo niet alle hier te Lande worden gebouwd, en zekerlyk alle geëquipted en uitgerust; dat zulks een important vertier
, van alle benodigheden, en een onrekenbaar voor» deel aan de Ingezeetenen toebrengt, waar in de Ingezetenen van Friesland, het zy direct bet zy indirect , ongetwyffeld deelen; dat zelfs Friesland daar by meer profiteert dan verfcheide, ja dan de meefte andere Provinciën, uit hoofde van den Scheepsbouw, die m dezelve geoeffend word; w.?nt dat, indien al in Friesland geen van die Scheepen gebouwd mogten woreen, die op Surinamen varen, het niet te min zeker is, dat indien 'er minder Schepen tot de vaart op Surinamen nodig waren, 'er ter plaatze daar die gebouwd worden , als dan meerder gebouwd zoyden worden van dat foort, van welke'er tegenwoordig in Friesland gebouwd worden ; dat ook de Staaten van Friesland van het belang, dat {nare Provincie heefc in het behoud van de Colonien en in het byzonder van die van Surinamen, fchoon particuliere eigendom zynde , moeten zyn Overtuigd geweest, wanneer zy by gelegendheid, dat m den jaare 1774 na Surinamen, reeds bevorens m den jaare 1673 na de Berbices, mede particuliere eigendom zynde , Troupes van den Staat gezonden zyn, daar in niet alleen bewilligd, maar pok hun aandeel in de kosten daar op gevallen, volvaardig gedragen hebben; dat hooggemelde Heeren gtaatendaar by zouden behooren te worden verzogt jn confirJeratie te neemen , dat de Bondgenooten eindelyk hebbende gerefolveerd en aangenomen om éJ§ lasten yan deLJoje iq de meest raogelyke gelyk-
heid



JAARBOEKEN, February, 1791. 9iS
beid en evenredigheid te draagen, de andere Pro-': vincien bezwaarlyk te beweegen zullen zyn om het \ voorfz. fubfidie by continuatie te betalen, indienc de Provincie van Friesland , fchoon in de behoudenis van de Colonie van Surinamen ten minlte < een gelyk belang hebbende , by continuatie wei-. gert haar aandeel in het zelve te dragen; en voorts 1 te overwegen, hoe grooten invloed zy hebben zullen t op de conunuatie of discontinuatie van het voorfz. 1 fubfidie, en of hunne Quote in het zelve van zoj veel belang is, dat zy om dezelve te profiteeren,j de voorfz. Colonie niet tegenltaande het interest,; dat de Republiek in deszelfs behoudenis heefc, daar 1 van zoude willen ontzetten, alle welke redenen aan Zyne Hoogheid en den Raad toefchyncn van die evidentie te zyn, dat zy niet mogen twyffelen, of hooggemelde Heeren Staaten zullen niet langer aarzelen , om in de aanhoudende betaaling van het voorfz. fubfidie te bewilligen, en daar in hun aandeel opbrengen.
§. 24.
By het rapport van de Commisfie is voorgeflagen , dat alle de Ministers en Schoolmee/lers uit den ordinaris Staat van Oorlog zouden worden geligt, en geduurende het leven van de thans in dienst zynde op den extraordinaris Staat over gebragt', ten einde in eas van vacature de Territoriale Overheden, of de geene, die daar in belang (lellen, dei goedvindende ten haaren kosten daar in zouden kunnen voorzien; dan dat daar van behalven de zodanige, die niét meer worden betaald, en daarom zouden behooren geroyeerd te worden, zouden behooren te worden uitgezonderd de Predikant te Tfendyk , de Nederduitfche en Franfche Predikanten onder het Kruis, eh de Predikant cn Schoolmeefter te Delfzyl, die voortaan P 4 zou-
iGra-
enhae.
'oncil,
idvis an Zy» leFfoogteid op Duota's, Vlaritiers:nz.



m NIEUWE NEDERLANDS CHE
esGra-
ge.
Concil, Advis -van Zyne Hoog heid op
Ouota's.
• ' martr
piert
enz,
■ i
zouden behooren it worden betaald uit de kas van de Generaliteit, en dus niet behoeven te komen op den extraordinaris Staat, om reeden, dat de Generaliteit is de Territoriale Overheid van Yfcndyk, de meefte betrekking heeft op de Predikanten onder het Kruis, dit zig onder geene Territoriale Overheid bevinden, en voor de Predikant en Schoolmccpier te Delfzyl behoort te zorgen, wanneer zy derzelver diens} voor dc Militie aldaar guarnizoen houdende, noodig oordeelt.
De Staaten van Overysfel aanneemende, als Territoriale Souverainen te betaalen de Predikanten en Schoolmeefters te Blokzy] en Zwartflüis , remarqueeren verder teregt; dat de biJlykheid en egaliteit dan ook vordert, dat de Predikant te Delfzyl niet door de Generalüeit, maar door den Tcmtorialen Souverain voortaan betaald werde, daar dezelve dog naloirlyk veel minder, of liever geheel niet ten traite van het kleine guarnizoen aldaar, dan len behoeven der Inges.ectenen gehouden word.
Zyne Hoogheid en den Raad zullen daar by alleen nog aanmerken, dat de Commisfie zelve van die gedagten niet vreemd moet zyn geweest, wanneer zy advifeerende, dat de Predikant en Schoolmeefier te Delfzyl voortaan uit de kas van de Oer nera!iteit behooren betaald te worden, daar by ge? roegd heeft, wanneer de Generaliteit derzelver diénst voor de Militie aldaar guarnizoen houdende , nodig oordeelt, en dat de Staaten van Stad en Lande zelve moeten gevoeld hebben, dat begreepen zynde, dat de Predikantenen Schoolmeefters, die op den Staat, van Oorlog gevonden worden, vooraan door de Territoriale Overheden behoorden be:aald te worden, het niet reedelyk zoude zyn , dat fe Predikant en Schoolmeefter te Delfzyl door de generaliteit, die gemelde Heeren Staaten niet gaarle voor de Territoriale Overheden zouden erkenien, betaald zouden worden, want dat zy ander?
mis



JAARBOEKEN, February, 1791, 21?
soms op de voorfz. byvoeging wel eenige remarque ' zouden hebben gemaakt, dewyl het dot;niet waar- ■ fchynelyk is, dat de Generaliteit dm üiensc van( den Predikant en Schoolmceller voor ae weinige Militie , in Delfzyl guarnizoen houdende , nodig > zal oordeelen.
Zyne Hoogheid en den Raad'begrypen verderniet -, uit welken hoofde de Generaliteit kan worden ; gezegd de meefte betrekking te hebben op de Pre-, dikanten onder het Kruis; en even weini,. , waarom , de Predikanten en Schoolmeefters-, die door de Generaliteit zullen worden betaald, minder op den; extraordinaris Staat zouden'worden geplaatst dan, anderen; immers de reden,, die daar van omtrent den Predikant te yfendyk gegeeven word, dat namentlyk de Generaliteit is de Territoriale Overheid van 'ïfendyk, is niet minder toepasfelyk op andere Predikanten en Schoolmeefters; en de reden , die gegeeven word om deze op den extraordinaris Staat voor hun leven te plaatfen, tefi einde namentlyk dc Territoriale Overheden , of die geene , dewelke daar in ander zints belang ft'ellen, des goedvindende , ten hunnen koste daar omtrent zouden kutwett voorzien, is even zo gegrond omtrent de Predikanten , die door dc Generaliteit betaald zouden worden , aangezien den Raad dezelfde gelegenheid behoort te hebben om te onderzoeken, of het nodig zal zyn , die Predikanten by vervolg aan te houdeu,, en Zyne Hoogheid en den Raadinfteeren derhal ven, dat de Predikant en Schoolmeefter ie Delfzyl, even als alle andere Predikanten en Schoolmeefters, overeenkomftig het begrip van de Staaten van Overysfcl door de Territoriale Overheid betaald worden; dac de Predikanten onder het Kruis, die, gelykde Commisfie zig uitdrukt, zig onder, geen Territoriale Overheid bevinden , en geen meer be» trekking hebben tot de Generaliteit , dan tot. eenige van de refpective Provinciën, by contiP j nu-
sGra-
'EJSUïA1K.
'Joncil.
divis >an Zyiclloog*leid op Diiota's, Mariüerswis.



2i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGka-
venhag2.
Concil.
Advis van Zy ncHoog heid op Quota's Mariniersenz.
nuatie op den Staat van Oorlog gebragt werden , en dat de Generaliteit in deeze niet anders gehandeld werde, dan de Provinciën , die in gelyk geval zyn , en dat mitsdien de Predikant te Yfendyk, die tegenwoordig in dienst is, en die Predikanten , dewelke verder tegen verwag-
■ ting ten laste van de Generaliteit zonden mo-
■ gen worden ge'aaten, mede voor hun leven op den extraordinaris Staat van Qorlog overgebragt wer-
, den.
S.
Wanneer het vyf de Battaillon van den Furst van Waldeck de marsch herwaards zal aanneemen , zullen de faldyen van het zelve en de traktementen van de Officieren van de groote en kleine Staven op den extraordinaris Staat van Oorlog dienen te worden gebragt, zo als door de Staaten van Holland en West - Friesland is geremarqueerd , indien namentlyk hec beloop van de beide Staaten daar door niet zoude furmonteeren , gelyk niet waarfchynelyk is, de dertien en een halve millioen, boven welke Zyne Hoogheid heefc voorgedraagen , dat het zelve beloop niet zoude behooren te gaan , waar tegen het fubfidie aan gemelde Furst voor het onderhoud van het zelve Battaillon , in zyne Staaten verfproken, van den Staat zoude moeten worden afgelaaten.
%. 26.
Met opzigt tot de post voor appointés, oude „ impotente en verminkte Soldaaten, hebben de Staaten van de Provincie van Friesland geconfenteerd in den voorflag , om daar voor te brengen eene fomme van driemaal honderd duizend
gul-



JAARBOEKEN, February, 1791. 219
guldens, dog onder conditie , dat dezelve zal 's worden verdeeld naar proportie van na getal v Atf#*m , ter repartitie van elke 1 rovtncie G
^ÜCFn&dat de Gedeputeerde Staaten of Gecommit- C t-erde Raaden van de refpe&ive Provin.u;. en / het Landfchap Drenthe, aan dewelke etc uitaee- v lin" van de appoindementen, als voorheen, zou-1 de%ehooren te verbhven, zullen worden verphgt, 7. o?» jaarlyks aan den Raad van Staate over te (, * enden een Staat van het montant aan geld, in 1 bet afgeloopen jaar betaald, met difluïde verklth 1 ringen, dat het uitgegeevcn aan niemand, dan t aan geapporteerde Militaire Onder - Officieren en eemcene Soldaaten is hefteed tot zodanige fommen, als in het Rapport rcfpeStivelyk worden voorgeflagen, met dien ver/lande, dat op dien post, geen ovtrbetaaling zal gefchieden, nog kunnen worden gebragt in liquidatie, maar dat zulks m cas van minder betaaling zal plaats hebben; en de ótaaten van Stad en Lande conformeeren zig met hot voorgeflaagene, des dat ten haare opzigte de dispofttie over de uitdeeling der appoimemenien, ge» lyk dus verre pradicabcl is geweest, aan de Heeren Staaten verblyve.
Alle de voorfz. conditiën komen over een met het geen door de Commisfie is voorgeflagen, uitgenomen, dat by deze is begreepen, dat jaarlyks aan den Raad van Staate zoude behooren te worden overgezonden eene fpecifique notitie van alle de geappointeerde Onder - Officieren en Ge^ meenen , van derzelver naamen, ouderdom , tyd van dienst, en de naamen van het Regiment en Compagnie, waar in de voorfchreeve dienst is geprefteerd, met bygevoegde bewyzen, dat geene appoinctementen zyn geaccordeerd of betaald wor» d-n dan aan Wagtmeefters, Sergeanten, Corporaals, Trompetters, Tambours Major, Tamboers
Gra-
knha* e.
oncil, idvis cn Zy» e Hoog» eid op Quota's, dart» 'iers nz.



iao NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHACE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Qitotds, Mariniersenz.
i
t ]
i <
l 3
{ c t c r k i \
en Gemeenen, en dat geene Gemeenen geappointeerd zyn, dan die alvorens dertig jaaren hebben gediend , of anderzints door lichaams gebreken, in 'sLands dienst bekomen, onbekwaam zyn geworden om te dienen, terwyl, ten aanzien van Onder - Officieren zoude moeten blvken , dat zy geduurende vier jaaren hebben gediend in die qualiteit, waar in zy gepenfioneerd worden ; en dat daar en boven zoude dienen bepaald te worden, dar. den Raad geene andere begeevingen van appoinctementen van waarde zal mogen houden, dan die in voege voorfchreeve gedaan worden, en verpligt te royeeren alle die geene, welke gegeeven worden aan andere.
En dat de Staaten van Friesland van gedagten zyn, dat alleen aan den Raad jaarlyks zoude beïooren te worden overgezonden een ftaat van het montant in geld, in het afgeloopen jaar betaald, net diftinóte verklaaringen, dat het uitgegeeven aan jiemand dan aan geappoincteerde Militaire OnderDfficieren en gemeene Soldaaten is hefteed tot zolanige fommen, als in het Rapport refpeftivelyk s voorgeflagen.
Welke de redenen zyn, waarom Hooggemelde rleeren Staaten zo ver van de voorflagen van de Commisfie afwyken , waar door het groote oognerk van de Commisfie meerendeels zoude worJen verydeld , en tot de vorige misbruiken welerom voet gegeeven, hebben dezelve niet opgegeven , en is ook aan Zyne Hoogheid en den laad onbekend; zy zouden verkiezen, dat by de ;edaane voorflagen wierd verbleeven, te meer, laar by de andere Provinciën daar op geene renarques zyn gemaakt; dan het zal nodig zyn, dat e Bondgenooten zig daar omtrend nader verklaasn, en met eikanderen zodanige bepaalingen maen, als meest gefchikt zullen zyn, om alle misruiken , die zouden kunnen wprden ingevoerd, oor te komen.



JAARBOEKEN, February, i?pi. 22.i
$> 27.
De post van drie maal honderd duizend guldens iot verbetering van de defenfie der Frontie ren van den Staal, en om de Magazynen van het nodige gefichut en verdere voorraad te kunnen voorzien , is zekerlyk geheel nieuw, gelyk door de Staaten van Zeeland is geremarqueerd; trouwens de perfoneele Commisfie heeft ze op de I49ft' bladzyde van haar rapport als zodanig voorgedragen , dog teffens de noodzakelykheid , om ze te brengen , zo klaar en kragtig aangetoond , dat Zyne Hoogheid en den Raad niets minder hadden verwagc, dan dat 'er Provinciën zouden zyn,. die dezelve zouden afwy» zen.
Niet te min hebben de Staaten van Zeeland en Friesland zig daar toe bepaald , meer inclineerende, dat, in geval 'er nieuwe Fortificatiën mogten vercischt worden , zulks door den Raad by extraordinaire Petitiën worden voorgedragen, en de Staaten van Utrecht, hoe zeer declareerende niet ongenegen te zyn, om met gevolg van alle de andere bondgenooten in dezelve post te confenteeren, vermeenen anders, dat, indien ze van den.Staat van Oorlog word afgelaaten, den Raad van Staate zoude behooren te worden verzogt des niet te min alle roogelyke fpoed met die werken ts maaken, en de nodige gelden daar toe te petitioneeren.
Voor reden van haar afwyzing geven de Staaten van Zeeland en Friesland, dat de Fortificatiën door den Raad van Staate uil de Generaliteits' Kas tot nu toe altyd zyn onderhouden , en de nieuwe meest al door dezelve bekostigd, waar by die van Friesland voegen, 'dat wanneer de voorfz: post op den Staat van Oorlog wierd gebragt, de Quote uit de Generaliteits Kas lot f 4 : 8 : 2 te
JOUT-
's Gra-
venhage.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota'st Marlniersenz.



4sGra- ;
venha- '
ce. ;
Concil. ■ Jdvis j yan Zy*' nc Hoog-' heid op ' Ojiota's,' Mari- ' nicrs enz.
;22 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'ourneeren, daar door aanmerkelyk zonde worlen verminderd, en de refpeSiive Provinciën minler gefoulageerd, en dat te minder in die post kunien bewilligen, om dac het profyt van de Lote■yen tot de Fortificatiën en Magazynen is gedetineerd, en daarom liever zouden propoaeeren eene lefgrooiing der Loteryen, welke naar haare ge* lagten buiten eenig gevaar omtrend het debit der 'ooten, en zonder eenige hoegenaamde aftrek van 'tosten wegens de colledte zoude kunnen gcficliieden m dus het voordeel daar van zuiver in liet Comptoir Generaal komen.
Dat de Fortificatiën van de Steden en Forten n het resfort van de Generaliteit zedert een ange reeks van jaaren uit de Generaliteits -Kaszyn onderhouden, is buiten allen twyfièl ; ook is ie voorfchreeve post daar toe niet gefchikt, maar io als de extecfie van dezelve mede brengt, m verbetering van de defenfie van de Frofitieren van den Staat, cn Om de Magazynen van het "woelige gefchut en verdere voorraad te kunnen vóórzien; en om te fubïntreeren in dc plaats vaö Extraordinaris Petitiën, gelykopde 204(te bladzyde van het Rapport van de Commisfie word ge-* ze™d, terwyl voor het onderhoud van de Fortificatiën in het resfort van de Generaliteit, immers zedert meer dan honderd jaaren, geene extraordinaire Petitiën gedaan zyn.
Doch dat de nieuwe werken ook meest al uit de kas van de Generaliteit zouden zyn bekostigd, kan door Zyne Hoogheid en den Raad niec worden erkend ; in tegendeel zyn de kosten van nieuwe werken altoos uit extraordinaire fondfen , en in bet byzonder uit Petitiën gevonden , en het is aan hun volftrekt onbekend, dat ooit eenige nieuwe werken uit de kas van de Generaliteit betaald zyn.
In hoe ver het profyt van de Loteryen tot Fon
ti



JAARBOEKEN, February, 179I. 223
tificatiea en Magazynen is geëmployeerd , word ' op de 86 bladzyde van hec Rapport van de^ Commisfie voorgedraagen, waar uit de Bondge- ( nooren hebben kunnen zien , dac het profyt van de twee eerfte Loteryen, het weik van weinig be- ( lang was, ten voorfchreeve einde is gebruikt; dat. het provenu van de volgende heeft moeten worden 1 geëmployeerd tot verfterking van de ordinaris Kas; 1 en dat het in later tyden heeft gediend tot becaa-1 ling van zodanige zaaken, waar coe geene bepaalde ( Fondfen voor handen waren, in het byzonder voor. Fortificatiën en Magazynen; doch ook in die ty-, den, en wel in het }iar 1778, en nader in het jaar, 178y, is den Raad nog verplicht geweest eene Petitie tot de Fortificatiën, en eene tot de Magazynen te doen.
Dat het zelve profyt by continuatie tot het laatstgemelde einde zoude kunnen worden geëmployeerd, als daar toe gefchikt zynde, zo als de Heeren Staaten van Friesland vermeenen, word op reeds gemelde 86 bladzyde van het Rapport van de Commisfie wederfproken, alwaar gezegd word, dat het profyt der Loteryen voorlaan zal moeten dienen, om de Kas van de Generaliteit te jlyyen, en ih ftaat te houden, om by continuatie op den voet, door dezelve voorgeflagen, de Provinciën te foula» geer en in het dragen der lasten van de Unie; en derhalven zal dat profyt niet andermaal kunnen dienen voor Forcificatien en Magazynen; uit al hec welk de Bondgenooten, en in het byzonder de Heeren Staaten van Friesland zullen kunnen opmaaken, hoe aanmerkelyk de Quote uit de Generaliteits Kas tot ƒ 4 : 8 : 2 te fourneeren , door de voorfz. post van ƒ 30C000 : o : o zoude worden verminderd, gelyk reeds hier bovenin de 3 §. is aan» gemerkt.
Aangenaam zoude het aan Zyne Hoogheid en den Raad zyn, om volgens de propofitie van de
Scaa-
i Graenha-
!e.
Zoncih idvis 'an Zy ie Hoog» xeid op juola'Sf, Mari» üers
'MZ,



524 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGr/vvenha-
CE.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's, Mariniersinz.
Staaten van Friesland, de Loteryen te kunnen vefgrooten; doch dezelve gelieven te weezen geïnfor* meerd, dat, na dat de Loteryen met een wisfelvallig fucces waren gebragt op vyf en veertig duizend Loten , men verlcheide jaaren gefchr. omd heefc, van ze te vergrooten ; dat men ze vervolgens in het jaar 1779 gebragt hebbende op zes en veertig duizend Loten, in het jaar 1782 verpligt is geworden, ze wederom te verminderen op vier ;n veertig duizend Loten, wilde men geen gevaar [oopen, dat ze niet vol zoude raaken; dat de volgende Loterye wel weder is verhoogd met een duizend Loten en de daar op volgende wederom gebragt op zes en veertig duizend Loten; dat ze ook in 1785 wel weder is vergroot met een duizend Loten, en in het volgende jaar gebragt op negen eri veertig duizend Loten, doch dac men verpligt is geweest, de drie volgende Loteryen ieder wederom met een duizend Loten te verminderen , en de laatst afgeloopen Loterye eerst wederom op neE*en en veertig duizend Loten heefc kunnen brengen ; eindelyk aac de loopende Loterye wel wederom is vergroot met een duizend Loten, en ' gebragt op vyftig duizend Loten, doch dat deskundige, en die een merkelyk belang hebben in het vergrooten der Loteryen, van gedagten zyn geweest, dac het onmogelyk was, ze hooger te bren» gen.
Op wat grond nu de Heeren Staaten van Friesland vermeenen , dat eene vergrooting van Lo-teryen , buiten eenig gevaar omtrend het debit sier Loten , zoude kunnen worden getenteerd, komt aan Zyne Hoogheid en den Raad onbegrypeJyk voor.
In allen gevalle fchynt dit gerustelyk aan den Raad, die de voorfz. Loterye van zeer kleine beginzelen toe eene zo aanmerkelyke hoogte heeft ge-* bragt, en daar door getoond, hoe zeer zy de ver-
bs-



JAARBOEKEN, February, 175JI. iiy
betering van dat Fonds behartigde, te kunnen Worden toevertrouwd.
Door alle de voorfz. eludidatien vermeenen Zyne Hoogheid en den Raad nader aangetoond te hebben de noodzakélykheid , om te bewilligen in de voorfz. post; dan verkiezen de Bondgenooten, dat de nodige gelden tot het verbeteren van de defenfie der Frontieren van den Staat, en tot voorziening van de Magazynen van het nodige gefcnut en verdere voorraad , by extraordinaire Petitiën werden gevraagd., zulks zal hun zeer welgevallig zyn, mits zodanige Petitiën fpoedig werden geconcludeerd , en door prompte fournisfementen agter voigd; terwyl de Bondgenooten zig gelieven te houden voor geadverteerd, dat zonder de bewuste post of rigtige fournisferhenten op Petitiën , aan de verbetering van de defenfie der Frontieren geen hand zal kannen worden gefiagen, n met het gieten van gefchut, aanmaaken van affuiten , en inkoop van geweeren en andere ammunitie zal moeten worden opgehouden; ja zelfs dar, indien het werk van de Quotes en de ingrediënten van de Staaten van Ooi log niet fpoedig ter conclufie word gebragt, Zyne Hoogheid en den Raad voorzien, dat het gieten van gefchut , waar mede men onophoudelyk bezig is, zal moeten worden geRaakt.
§■ 28,
Voor onderhoud van de Fortificatiën binnen de Provinciën e?i derzelver Frontieren, heefc de perfoneele Commisfie voorgedraagen, dat by continuatie op den Staat van Oorlog zoude worden gebragt dezelfde fomme, die daar voor op denzelven geftaan heeft; dat over dezelve als over alle diergelyke posten, die op den Staat van Oorlog gevonden worden, zoude behooren te worden geliquiQ deerd,
s GftA-
VKNHA* GE.
Concih Advis !au Zy ne Hoogheid op Ojiota'st Mari'iicrs



225 NIEUWE NÉDERLANDSCHE
's Gra-
vvenhage.
Concil. Advis van Zyne Hoogheid op Quota's. "Mariniersenz.
deerd, des dat die Provinciën, dewelke de directie over haare eigen Fortificatiën behouden , zullen kunnen voldaan , rnet jaarlyks aan den Raad van Staate over te zenden eene fpecificatie van de betaaiing , die zy tot onderhoud van effect! ve Fortificatie Werken zuten hebben gedaan, en dat, ingeval daar uit zoude mogen blyken, dat zy haare volle Quote daar toe niet hebben befteed, den Raad van Staate van het overfchot zal kunnen ge, bruik maaken tot betaa'.fnge van de kosten van het onderhoud der Fortificatie- Werken in die Provinciën , in dewelke de beheei ing daar over aan haar isgelaaten, by aldien de Quote van zodanige Provincie daar toe niet toereikende zouden mogen zyn» Hier op is by geene der Provinciën eenige reflexie gevallen, dan by Friesland.
De Staaten van die Provincie namentlyk remarqueeren, dat in het Rapport van de Commisfie (bladz. 237 0 als dubieus gefield word, of'er wel eigent lyk gezegde Fortificatie - Werken in dezelve gevonden worden; zy affirmeer en, dat 'er zodanige zyn, en dat de Provincie aan agt St.den tot onderhoud van derzelve Fortificatie-Waken reeds zedert het begin van de Republiek by wege van admodiatie betaald e 'ne fomme van twintig duizend guldens, en conformeer en zig met de voorflag var. de Commisfie, dog in die verW agt ing, dat de gemelde fomme, wanneer de betaaling invoegen voorfz. gedaan, zal worden gedoceerd , by den Raad in liquidatie gevalideerd zal worden, houdende by ontflentenis van dien hun Confent als niet gedragen.
Terwyl de Staaten van Overysfel van begrip zyn, dat aan den Raad van Staate moet worden gelaaten de discusfie van het geen al of niet voor Fortificatiën gereputeerd word.
Naar de gedagten van Zyne Hoogheid en den Raad is de vraag' niet zo zeer, of 'er Fortificatie5 Wer*



JAAR B DEKEN* February, 1791. 22?
Werken in de Provincie van Friesland gevonden Worden, maar of'er zodanige Fortificatie-Wei ken gevonden worden , waar van het onderhoud ten laste van het Bondgenootfchap kan worden gebragt, en hoe de Staaten van Friesland zelve daar omtrent tot nu toe hebben gedagt.
By het R ipport van de Commisfie is genoegzaam betoogd, dat, om de kosten v.;n het onderhoud der Fortificatiën van eenige Steden ten laste van de Unie te brengen, het zoude moeten wezen Van Frontier - Steden, die gefchikt zyn, om eenigen wederftand aan een vyand te bieden; nu meerit men te mogen twyffelen , of de Steden van Friesland wel voor Frontier - Steden - en in hét byzonder wei voör zodanige Frontier-Steden kunnen worden gehouden.
Maar daar en boven verdient zeer veel confide* rade, dat door Hooggetnelde Heeren Staaten geaffirmeerd word, dat reeds zedert hef begin Van de Republiek aan agt Steden tot onderhoud van den zeiver Fortificatie-Werken is betaald, eene fomme van twintig duizend guldens, wart Prins Maurits heeft in den jaare 1623 by eene formeele uitfpra;-.!? gedecideerd, dat dë Steden in Gelderland haare" wallen, muuren gi-agten, poorten én bruggen moeten hóuden in goede reparatie.
Deze uitfpraak nu word zo wel in Överysfel, als in Gelderland als nog beftendig geobfefveerd zo dat de kosten van het onderhoud van de wallen, muuren gragten, poorten en b-uggen, van dewelke de Steden in die Provincie in de eerfte tyden van de Republiek zyn voorzién geweest, niet ten laste van de Unie gebragt, of door den Raad betaald worden; en vervolgens zullen de Siaatert van Friesland ligtelyk bevroeden, uat den Raad omtrend het onderhoud" van de Fortificatie - Werken der Steden in Friesland niet anders kan handelen, dan zé gewoon is j omtrend die van de Steden in gemelde Q 2 tweö
's GM*
VENHiïGE.
Co cih Advis, van Zy* ne Hoog* heid op Qjiota's^ Marl11 'ers enzi



228 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*sGra-
venhage.
Concil. Advis van Zy nelioog heid op Quota's Mariniersenz.
twee Provinciën te werk te gaan • en zulks te min der, om dac de Provincie zelfs de voorfz. fommerj nimmer ten laste van de Unie gebragt heeft. Dit blykt ten klaarden uit de Declaratien, die door dezelve in de voorige eeuw zyn ingeleeverd van de betaalingen, voor reekening van de Unie gedaan,
• en welke als nog in de Generaliteits Rekenkamer voor handen zyn, want verfcheide van dezelve by deze gelegenheid nagezien zynde, is bevonden, dat
, de voorfchreeve fomme van twintig duizend guldens, nog geheel, nog gedeeltelyk'in dezelve gebragt is.
Dewyl nu Hooggemelde Heeren Staaten buiten twyfel gretig zouden arripieeren, het geen die zelfde Declaratien toe hun voordeel zouden opleveren, gelyk de Heeren derzelver Gedeputeerden, die de perfoneele Commisfie hebben bygewoond , zulks omtrend de fomme van penningen,die voorScheepsen Wagenvragten van den Heer Erfftadhouder van de provincie jaarlyks betaald word, gedaan hebben, zo vertrouwen Zyne Hoogheid en den Raad, dac dezelve Heeren Staaten niet zullen wraaken het bewys, dat uit die zelfde Declaratien tegen hunne fuftenu omtrend het geen zy voor het onderhoud van de Fortificatie-Werken der bewdde Steden jaarlyks betaalen, is gehaald ; en dat zy bet wel daar voor zullen houden , dat die betaaling moet worden gereekend voor huishoudelyke lasten, onder dewelke deze ve wnarfchynelyk ook zal zyn gebragt in de opgaaf van de inkomfien en lasten van de Provincie, die aan Zyne Hoogheid gedaan is, en tot een grondflag hsefc gediend van de bereekening der Provinciaale Qjjores , zo als die door Hoogstdenzelven is voorgedraagen.
§• 29.
In de post van een millioen guldens tot vinding
der



JAARBOEKEN, February, 1791. 229
der posten van een jaarlykfche equipage, aan bouw en reparatie van Schepen, hebben de Staa ten van Gelderland, Utrecht en Overysfel gecon feOteerd in de vaste verwagtiug , dat de redres f 'ft in de admini/iratie van de zaaken van d, Zte, by hel rapport van de perfoneele Commisfi tot het onderzoek van het Defenfie- Weezen vat d Republiek voorgeflagen, en met de 'meest over tu 'gende redenen aangedrongen , zonder tydverzuim zullen werden beflooten en ter executi< g ■legd. _
En die van Friesland, in die zekere verwagring, dat by de Bondgenooten hel nodige redre. z d worden gemaakt in de defeüen, dewelke in dt a hiiniflratic der Marine, en in de perceptie vat de Middelen te Water plaats hebben; terwyl di< van Stad en Lande hun Confent accrocheert aar de volgende voorwaarden.
1. „ Dat ten fpoedigften vrugtbaare Befoignes ,, werden aangelegd en ten einde gebragt, „ om de nodige redresfen in de huishou,, ding der Admiraliteiten te bevorderen, hel ,, zy op den voet, by het Rapport van
de gemelde Commisfie voorgeflagen , het „ zy op zodanige wyze, als de Bondgenooten meest convenabel zullen oordeelen.
2. ,, Dat de bronnen, waar uit de Provin„ cie haar voomaamfte beftaan moet vin„ den, zynde de Landbouw en de Veeteeld, „ niet door andere Provinciën werden geftopt, „ het zy door het uitlooven van prsemien op „ het invoeren van Rundvee van buiten de „ Republiek, het zy op eenige andere wy„ ze; en
3. ,, Dat de Landproducten der Provincie „ met geene ongehoorde belastingen by den
doorvoer in andere Provinciën gedrukt en Q 3 3j be-
■'s Gra-
■ venha' ge.
; Concil. z Adv is ivan Zy» ■neHoog» , held op •Quota'st Marl» niers enz.



*a Gra-
VENHA GE.
Concil, Ahis yan Z[ ne Hoo{ Jieid oj. Quota' Mariniers
p
25© NIEUWE NEDERLANDSCHE
bezwaard worden zo als opzigtelylc de aardappelen naar Holland en elders vervoerd, in Friesland plaats vind ; daar by declareerende, dat, wanneer by vervolg de klagten ,. daar over gedaan , niet worden voorgekomen , de Provincie zig bui» „ ten ftaat zal bevinden, om haar aandeel in r- ,, de voorfchreeve post geduurende den tyd van vyf en twintig jaaren te draagen, cn \ „ daarom dezelve voor de eerfte reis wel „ voor een jaar op den Staat van Oorlog „ wil admitteeren , in die hoope en ver„ wagting , dat intusfchen aan haar ver„ langen zal worden voldaan , als wanneer „ zy mede geneegen zal worden bevonden , ,, voor de resteerende vjer en twintig jaaren daar in confent te draagen . dog wan„ neer onverhoopt daar aan niet mogt wor„ den voldaan , alle jaaren de vrye de„ liberatie daar omtrend aan zich refer„ veert."
Dewyl nu reeds ingekomen zyn de Refolutien van vier Provinciën op het Rapport van de Commisfie tot het onderzoek van het Defenfie Weezen, zo vertrouwen Zyne Hoogheid cn den Raad, dat de deliberatien van de Bondgenooten over hec redresfeeren van de defecten, die in de adminiftratie van de zaaken van de Zee plaats hebben, verder zullen worden voortgezet, en tot een gewenscht einde gebragt.
Zy vertrouwen van gelyke, dat die Provinciën, pver welker behandeling de Staaten van Stad en Lande meenen reden te hebben zig te beklaagen, genegen zuilen worden bevonden om de grond dier f hgten, voor zo ver zulks met het belang van haare eige Ingezetenen zal kunnen worden over een gebragt, weg te neemen.



JAARBOEKEN, February , 1701. 231
Dog hadden nier. verwagï , dat Hooggemelde
Heeren Staaten aan de differenten, die zy met den eenen en anderen van hunne Bondgenooten heb-, ben, zouden hebben geaccrocheert hun confent in zaaken , waar in het gehcele Bondgenootfchap een zo wezendiyk belang heeft, als is het in Raat houden van de Marine van den Staat, en zy wenfchen vervolgens, dat dezelve in nadere overweging neemende de verregaande gevolgen, die daar uit voer den geheelen Staat zouden te vreezen zyn, zig aan hec dragen van hun aandeel in de voorfchreeve post niet zullen onttrekken; maar in dezelve met concurrentie van hunne Bondgenooten confenteeren.
§• 30
Zyne Hoogheid en den Raad hebben verder met veel verwondering gezien, dat, hoe zeer in het Schema van den extraordinaris Staat van Oorlog uitdrukkelyk is gezegd, dat in gevolge de fecreete Refolutien van Hun Hoog Mogende van den 11 January 1786 , en 8 January 1787, mitsgaders derzelver Refolutie van den 6 juny 1788 voor interesfen van een Capitaal van agt Millioenen, tot betaaling van het verfchuldigde aan den Keizer, als mede van een Capitaal van vier honderd en twintig duizend drie honderd en vyftig guldens, tot voldoening der aanritsgelden voor de Brunswykfche, Anipachfche en Mecklenburgfche Troupen zouden kunnen gebragt worden eene fomme van twee honderd twee en vyftig duizend zes honderd en tien guldens en tien ftuivers; dan , vermits niet meer dan vier millioenen tot het voorfchreeve einde dadelyk zyn genegotieerd, alleen wegens interesfen van die fomme word gebragt een post van een honderd en twintig dub zend guldens. _ Q4 De
sGrA-
/enha3e.
Concil. Advis rem Zy •ie Hoogheid op Quota's, Mart» niets ;nz.



232 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VI.NHA-
Concil.
Advis van Zyne HoOgr
held op
Quota's,
Mari.
niers
enz.
■:
I
! i
De Staaten van Gelderland, Zeeland en Friesland alvorens daar in te bewilligen , requireeren,
dal aan tiuti vollecdig clyke , aal de hoofd/urn tot de einden, waar toe opgegeeven is, door de Generaliteit dadelyk is gcnegotieerd , waar by die van Zeeland nog voegen, zo die interesjen, zon-> der ondienst van den Lande niet tot lasten van le Generaliteits Kas kunnen wrden gelaten, ladien Hooggemelde Heeren Staaten de'moeite hadden willen neemen van in te zien het verbaal van de deliberauen van de perfoneele Commisfie, zouzen zy daar in hebben gevonden, dat de Heeren Gecommitteerden van den Raad , die by de deliberatien van dezelve Commislie hebben geadfifteerd, verzogt zynde geworden, te willen opgeeven, welke van de voorfz. fommen door de Generaliteit werkelyk waren genegptieerd , niet alleen heoben te kennen gegeeven, dat dadelyk vier Millioenen zyn opgenomen , maar verder voorgedragen, op wat wyze de overige penningen gevonden zyn; en zy zouden daar by teffens hebben gezien, dat ie Commisfie met die informatien genoegen heeft jenomen, en begrecpen , dat alleen de interesfen van de genegotieerde fomrnen op den extraordilaris Staat van Oorlog zouden behooren te worlen gebragt.
Welke reden nu de Staaten van gemelde drie Provinciën hebben , om de waarheid van het gerapporteerde van de Heeren Gecommitteerden vans ien Raad in twyfel te trekken , en aan dezelve , ia de oneindige moeite, die zy zig gegeeven heb)en, om de Commisfie in ftaat te ftellen, om te cunnen formeeren een zo volledig Rapport, als ioor dezelve uitgebragt is, een zo onaangenaam sewys van wantrouwen te geven ; kunnen Zyne Hoogheid en den Kaad niet begrypen, en zy hefieereu niet van opentlyk te verklaaren, dat zy zo peel vertrouwen ftellen in de kundigheid en opregt-
heid.



JAARBOEKEN, February ,1791. 233
heid van die Heeren, dat zy nimmer in twyfel' trekken de waarheid van het geen door dezeke is ^ of word gerapporteerd , en dat in het byzonder < met de waarheid volkomen overeenkomt, het geen door dezelve met opzigt tot de voorfchreeve gene- ( gotieerde gelden is opgegeeven.
By aldien egter daar omtrend nog eenige agter-1 dogt by Hoogge.nelde Heeren Staaten mogt over-1 blyven, en zy mee de voorfchreeve informatien en ) verklaaring geen genoegen nemen , zil het nodig J zyn, dat door dezelve werde bepaadd en klaarlyk < uitgedmkt, welke volledige bewyzen , tot hunne; geruscftelting zullen moeten worden geproduceerd, t Voor het overige vertrouwen Zyne Hoogheid en den Raad, dat, uit het geen hier boven in de 8(te §. omtrend de toeftand van de Generaliteits Kas is voorgedragen, ten klaarden volgt, dat de voorfchreeve interesfen tot lasten van dezelve kas niet kunnen worden gelaten ; trouwens de perfoneele Commisfie, die de financie van de Generaliteit met zo veel omfjag heeft onderzogt. en niet ksn worden verdagt gehouden van dezelve te hebben willen fpaaren , moet daar van overtuigd zyn geweest, dewyl ze begreepen heeft, dat die interesfen op den Staat van Oorlog behooien tc worden gebragt.
§• 31.
Eindelyk hebben Zyne Hoogheid en den Raad geremarqueerd, dat niet tegen (taande by het Rapport van de perfoneele Commisfie is gededuceerd, waar toe de pon van tien duizend guldens, ter repartitie van Gelderland, Utrecht en Üverysjei gebragt, tot reparatie en onderhoud van de Rys'v/erken te 'sGravcnv.'eert en den 'ïsfelftroom eigentlyk is gefchikt geweest en gebruikt, dat de betaalingen, die thans jaarlyks door gemelde ProQ 5 vin-
s Gra-
'ENHA!Ë.
Idiicsh
idvis
'an Zy<
'.e Hoog-
'eidop
hiota's.
'dari-
iïers
nz.



234 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha*
GE. .2
Cancil. Advis van ZyneHoog*heid op Quota's Martniers
enz.
vinden gedaan worden voor de Ryswerken van Ne« der-Rhyn en Ysfel, zyn geworden zuiver Provin» ciaal, en in de opgaaf van den ftaat der Provinciale Financien aan Zyne Hoogheid overgeleverd, naar alle waarfchynlykheid onder de huishsten begreepen zyn , en dus door de voorfchreeve post ■ op den Staat van Oorlog te laaten , tweemaal aan dezelve gevalideerd zouden worden, en niet tegenftaande daar omtrend verder is aangemerkt, dat in dat geval ook andere Provinciën even zeer zouden kunnen fuftineeren, dat insgelyks op haare repartitie behoorde gebragt te worden een post voor Rys- of Zeewerken binnen dezelve geleegen ; de Heeren Staaten van Gelderland infteeren, dat de voorfchreeve post onder de benaming voor het
onderhoud der ryswerken tot verdieping en beneficeering van den neder-rhyn en Ysselstroom tot laste van de Generaliteit ver» blyve, en zelfs met eene convenabele fomme ten be» hoeven van de Provinciën , zig met de zaaken van de liivieren chargeereude, verhoogd worden, en dat, wanneer ouverhooptelyk mogt worden ber greepen, dat de post van den Staat van Oorlog behoorde te worden afgelaaten, de kosten, die tot behoud van de diepte der gemelde Rivieren moeten worden aangewend, gevonden mogen worden uit de post tot de Fortificatiën of Frontieren, en aan de Provinciën, weke daar toe zullen contrlbueeren, gevalideerd; dog dewyl Hooggemelde Heeren Staaten onaangeroerd hebben gelaaten de gegronde refiexien, die by het voorfchreeve Rapport zyn gemaakt, en de twee andere Provinciën, die daar by belang hebben, niet dienftig geoordeeld hebben, diergelyk voordeel te verlangen, vertrou» wen Zyne Hoogheid en den Raad, dat het niet nodig zal zyn over het beloop van de voorfchreeve kosten eenige aanmerkingen te maaken, en dat Hooggemelde Heeren Staaten ,by eene nadere over-
we-



JAARBOEKEN, February,1701. a35
weging van het Rapport van de perfoneele Comreis-'s fie en van de verdere confider ruien zo even gein- v digiteerd, van hunne inftantien ten vpoi fchreven op- G zigte wel zullen afzien.
% 32- ' v
Dus hebben Zyne Hoogheid en den Raad hunne n confideratien voorgedragen over alle de pointen van h het Rapport van de perlbneele Commisfie, op weK,( ke in de Refolutien van de refpective Provinciën, j\ welke hetonderwerp uitmaaken van dit Advis, eeni-/; ge reflexien of difficulteiten gemaakt zyn j zy moe- c ten alleen nog remarqueeren, dat in . de Refolutien van de Staaten van meer dan eene Provincie alleen aangeroerd worden zulke artikelen , omtrend welke by dezelve eenig bedenken is ontlfaan , en dat zy dierhalven oordeelen daar uit te mogen en te moeten opmaaken, dat dezelve zig in opzigt van alle andere pointen met het voorfchreeve Rapport conformeeren
En dat overzulks alle de Bondgenooten van begrip
zyn, dat de zogenoemde doode posten , waar door verftaan worden de geenen, dje^niet betaald, maar door de Provinciën geprofiteerd worden, hoeaanige op den Staat van Oorlog veele gevonden worden, voortaan van denzelven zullen worden afgelaaten, en dat om voor te komen, dat diergelyke in het vervolg niet wederom ontftaan, als eene generaale regel benoord vast te ft aan, dat geene betaalingen door de Provinciën gedaan, of aan de Provinciën door de Generaliteit in uitgaaf op de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog gevalideerd zullen worden, "dan op actes van verzoek door den Raad van Staate te verkenen, waar van nogthans behalven de foldyen van de Militie, en van bet Corps Mariniers, naar de gedagten van Zyne Hoogheid en dea Raad zouden behooren te worden uitgezondert.
Eer-^
Gra-
ENHAE.
'o'ncil. fdvis an Zye Hoogeid op hiota's, lariiersuz.



'sGra-
venha ge.
Concil. Advis van Z neHoo£ heidop Quota' Mariniersenz.
=35 NIEUWE NEDERLANDSCHE
vanher fluiten der Ryksmunten aarlyks wordbetaald. varf wïeS6^ derfuMdien> d'"e aan den Furst r™ï c iden Ceurv°™ van Keulen en andere zyn, or m het vervolg nog zouden mogen worden verfproken, aangezien dezelve, zo als tot nu
• iTJtÏÏCd 15' ^ ComP^ Generaal van de - Unie dienen te worden gefourneerd, om op Ordonnantiën van den Raad betaald te woK zo als 4 fvT-^ pn 6 ?.°St VOOr de defroyementen gebruike£™J Vffu^ einde die Heeren zig niet in Prnv^tZarlykhe,d ,m°3en bevi°den, om in elke Provincie Gemagtigden te conftitueeren , tot het ontvangen van derzelver aandeel in de verfchuldig-
\^S^^^rhet aanzieD vaD den *™
Ten derden, alle de penfioenen, die op den extraordinaris Staat van Oorlog gevonden worden, daar onder gerekend alle uitflervende Traclementèn
len vierden , de post voor appointés oude impotente en verminkte Soldaaten.
Ten vyfden, de posten, die ter repartitie van de Provinciën van Holland en West - Friesland, van Zeeland, van Utrecht, van Friesland en van Stad Z-LZ zu"e"wo.rden gebragt, zo tot het onderhoud van de Fortificatiën, voor zo verre de beheering daar van niet aan den Raad is overgelaaten, als voor de onkosten vallende in de Magazynen m de bezette plaatfen van die Provinciën, en voor hec Pulver, het welk aan de Militie, binnen dezelve Guarnizoen houdende, jaarlyks tot derzelver exercitie zal worden uitgegeeven, aangezien, volgens het Rapporc van de Commisfie, die Provinciën zullen kunnen volftaan , met jaarlyks aan den Raad over te zenden fpecificatien van de betaalingen, die zy uit die posten zullen hebben gedaan.
I en zesdeni, de post tot vinding der kosten van eene jaartykfche equipagie, aanbouw en reparatie
van



JAARBOEKEN, February, 1791. 237
< van Schepen van Oorlog, dewelke noodzakelyk ten'S 1 Compcoire Generaal van de Unie zal hehooren tev \ worden gefourneerd, om op Ordonnantiën van den G / Raad aan de refpective Collegien ter Admiraliteit : naar het aandeel, dat ieder zal hebbengepraefteerd, C uitgekeerd te worden. / En eindelyk ten zevende de interesfen van de vier y Millioenen , die, ingevolge Hun Hoog Mogende'n fecreete Refolutien van den 11 January 170b cn// 8 January 1787 , mitsgaders die van 6 January 1708, (, ten Comptoire Generaal van de Unie zyn genego-yl tieerd, vermits dezelve ten gemelde Comptoire aan» de Houders der Obligatien moeten worden voldaan; e terwyl van alle de TracTementen, op de Staaten van Oorlog voorkomende, niet alle jaar, veelmin alle zes of drie maanden, maar eens voor al by de aanftelling der geene, voor wien ze gefchikt zyn, eene acte van verzoek zal worden gedepecheerd, zo als ,tot nu toe gebruikelyk is, en men dus niet begrypt, welke geringe posten de Staaten van Gelderland in het oog hebben, van welke zy vermeenen, dat de aften van verzoek zender ontgeke-nis zouden behooren te worden geëxpedieerd', waar omtrend dezelve nog gelieven te wezen geïnformeerd , dat alle Ordonnantiën en acten van verzoek beneden vyf en twintig guldens, zonder Zegel, en vervolgens ook zonder leges geëxpedieerd wórden ' Dat de Bondgenooten van gelyke van begrip zyn, dat, om te efficacieufer voor te komen, dat niet wederom doode posten allengskens influipen, de Officieren en Bediendens, welners Traclemeiiten op den Staat van Oorlog gevonden worden, verpligt zullen zyn, om eveneens als ten aanzien van gcpenfioneerde Officieren plaats heeft, jaarlyks voor den 15 November, aan den Raad behooriyke Atteflatien de vita over te zenden, het welk nogtbans naar de gedagten van Zyne Hoogheid en den Raad niet verder behoeft ce worden uitgeftrekt,dan
tot
GtU-
ÏNHA-
E. ■
oncil, 'dvis 111 Zyelloog'rid op luota's, '{drié iers



^Gra-
VENHAGE.
Concil. Advis yan Zy ne Hoog heid op Quota's Mariniersenz
i
2^8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
tot de Predikanten, die by eenige Minifters van deri Staat buiten 'sLands zyn geplaatst, de Majors/ Commifên van de Magazynen en Bedienden van de Jufritie, en andere Amptenaaren in de reipective' Provinciën, dewelke onder uie drie Capittelen, zo op den ordinaris als op den extraordinaris Staat ge. vonden wor ^en; als mede tot de Minifters en Schoolimeefters, en zodanige Perfoonen, aan welke Lyfpenfioenen verleend zyn, en welker affterven anderzints aan den Raad onbekend zoude kunnen blyven. ' Dat de Bondgenooten al mede goedkeuren, tiat alle onnodige posten, dat is de zodanige, die behoudens de noodzakelyke defenfie van het Land kunnen gemist worden , utt den ordinaris Staat van Öprlog geligt, op den extraordinaris Staat, geduurende het leven van de perfoonen , die ze tegenwoordig bcklecden, over gei'ragt, en vervolgens bj derzelver overlyden gemortificeerd worden, èö dat zy overzulks ten dien opzigte aggreeeren het Schema van de Staaten van Oorlog, het welk nevens het Rapport van de perfoneele Commisfie is Overgelegd, zo ais het zelve van alle doode en onnodige posten is gezuiverd, soor zo ver zy op eenige van die posten by hunne reeds genomen Refolutien geene reflexien hebben gemaakt
Dat de Bondgenooten al verder bewilligen, datalle de posten, dit Oy raming zyn uitgetrokken Voortaan oVer de Provinciën worden verdeeld, zo na mogelyk $ in evenredigheid van de bcnodigtheden in elke Provincie, en dus niet langer naar de bepaalde Quotes van dezelve, en dat aan den Raad van Staate worde gegeeven de bevoegdheid, om het geene op de eene of andere post in eene Provincie te kort zal komen, te fuppleeren uit het geene op eene gelykfoortige post, ter repartitie van eene andere Provincie /taande, zoude overfchieten, en geene Provincie zal mogen weigeren de betaaiing\ op alles van verzoek in dier voegen door den Raad verleend, als mede dat jaarlyks over alle de posten
vart



JAARBOEKEN, February, 1791. 23O
yan den extraordinaris Staat zal worden geliqui- »s deerd op de wyze, by het Rapport van de Com- v misfie voorgedragen , zynde den Raad bereid om c jaarlyks aan Hun Hoog Mogende over te zenden een ftaat van de betaalingen, die op de posten, ten las- c ten van de Generaliteit gebragt, in ieder jaar ge-^ daan zullen zyn, ten einde daar uit confteere, ra v hoe ver het beloop van die posten geëmployeerd is, en over het geen niet befteed zoude mogen zyn, / even als over de posten, ter repartitie van de Pro- _< vincien en Drenthe gebragt, geliquideerd werde;ge- -t lyk ook, dat op dezelfde wyze over alle^ extraordina-1 ris confenten geliquideerd werde, mitsgaders, dat t op den ordinaris Staat geene andere dan bcflendige lasten, welke aan geene verandering of vermindering onderhevig zyi, maar dadelyk worden betaald, geplaatst worden, en daar tegen op eenen extraordinair en Staat de uit ft ervende en by raming bereekende posten, waar van men deprecifc ui/gaaven niet kan bepaaien, als mede alle zodanige, die niet voor permanent kunnen worden gehouden, zo als zulks in het formeeren van het overgelegde Schema der Staaten van Oorlog is in agt genomen.
Dat dus de Bondgenooten in het generaal apprr> beeren alle de posten op het zelve Schema gebragt, voor zo verre zy in hunne reeds genomen Refolutien op dezelve geen reflexien gemaakt hebben.
En dat vervolgens de Staaten 's Lands van Utrecht zullen aanneemen, om uit de Convoyen en Licenten geen verdere betaalingen wegens Scheepsen Wagenvragten te laten doen.
Dat voorts in het byzonder de Bondgenooten zig conformeeren met de gedaane voorflag omtrend den voet van bctaaling der aprpointemenlen aan oude impotente en verminkte Onder-Officieren en Gemeener, onder de Troupen van den Staat toe te leggen; ali mede omtrend het quanlum, dat voor logisgeld er de wyze, op welke het zelve betaald zoude behoord, te worden, ten einde omtrend die beide pointer
voor
Gra-
enhaw e.
'oncil. Idvis an Zye Hoogeid op )jtota's% \Iaritiersnz.



*4<3 nieuwe nederlandsCöe:
*3 Gra-
venhace.
Concil. Advis yan Zy ne Hoog heid op Quota's Mariniersenz.
voortaan eene eenpaarige rigrihoer gevolgd werde* Eindelyk femarqueeren Zyne Hoogheid en deri Raad , dat geene van de Provinciën zig ftellig heeft geëxpliceerd over de veranderingen, die oy het Hup. purt van de Commisfie zyn voorgeflagen, dat in het Reglement op de binnen- en buttenlandfiche Commi ■fien zouden behooren te Worden gemaakt, veel min . oier eene betere belooning van de Secretaris/én der Minifters of liever de aanflelling van eenige Secretaris/en d'A'iibasfiade of' Legations Secretaris/en, het welk daar by mede is in bedenken gegeeveh, waar mede egter zy zig niet kunnen verbeelden, dat alle de Provinciën genegen zouden zyn zig te conformeeren, terwyl in allen gevalle over het aanftellen van Secretarisfen d'Ambasfade of Legations Secretarisfen verfeheide bepaalingen zouden moeten worden gemaakt, waar omtrend zelfs de Commisfie zig niet heeft uitgelaaten.
En hier mede zullen Zyne Hoogheid en den Raad dit hun advis beu ui ten, in die hope en verwagting, dat de Bondgenooten zullen gelieven te confidereeren, dac net meer dan tyd^ is , dat de Quotes van de refpective Provinciën in de lasten van het Bond?enoot(chap, en die lasten zelve werden geregeld c-n bepaalü, en dat by langer vertraging geeft uitkomst te zien is aan de verwarringen, die onvermydelyk zullen cntflaan , zo dat Zyne Hoogheid enden Raad met de Heeren Staaten van Holland en West-rriesland volkomen inftemmen, dat 'ernaauwlyks ictb anders zal ovetblyven dan eene disjolutie yan die gelukkige banden, welke de grootheid en den Welvaart van de Republiek heboen te weeg gebragt.
En dat de Heeren Staaten van alle de Provinciën daar van overtuigd , dan ook in hunne deliberatien over dit advis die infehikkelykheid zullen toebrengen, dat men zal kunnen voorzien, dat het Voorfz. werk ter conclufiezalkuDnen worden gebragt.
De



JAARBOEKEN; Fcbrkary, 1791. ' &*x
De Bylagen tot voorgemeld Conciliatoir Advis betrekkelyk, zyn de navolgende:
B Y L A A G E N.
No. 1 * Lyst der Officieren, welke, by het formeert 1
; van een .nieuwen extraordinaris Staat van. Oorlog voor het jaar 1791, van denzeiveit' zouden behooren gelaaten te worden , als hebbende hunne dimisjhh gevraagd en bekomen'.
Oarthelerni Joieph Louis de Scherer, Major ónder XJ het geiicetitieerd Corps van Maillebois.
Francois de £)uaita, Ritmeefter ónder het gelicen* tieerd Corps van Mattha.
~No\ 2 Regiment Gardes te Paard.
FVt Regiment zal beftaan uit vier Escadrons t ieder J-' van 1 Compagnien, en fterk zyn 382Paarden, 349 Hoofden.
Een Compagnie Gardes ie Paard zal beftaan uit Paard. Hoofd. - Tei 43-dagen.
3 ï Ritmeefter ƒ400 o o 2 i Lieutenant 155 0 o 2 t Cornet 140 o o 2 2 Wagtmeefters, I
ieder a ƒ45:0:0 90I o o
ï I Trompetter 35 o o
1 1 Solliciteur 28 o o
4 4 Corporaals, ie¬
der a ƒ32:0.0 128; o o 132 32 Gemeenen, ié- j
_ der a/ 28io:o 896J o o
J i _ \ I
&, Wair



a4* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Paard. Hoofd. Ten 4a dagen.
47 47 Waarvan de Soldyen be draagen ƒ 1872 o o 22 2
Dus het e — -
Esca-
drons 94 86 \f 3744 ° ° 4 4 4 En de 4 — —
Esca-
drons 376 344 /i497<5 oj o
Waar ■ . Of in her jaar ƒ130148 W &
by gevoegtvan de Onder-
ftaf 6 5 En de onkosten van de
■ groote ën kleine Staf 7056 o] o
Dus het —~ — — Regiment 382 349 En zal in het jaar kosten/i372°4 n 67
Volgens het Plan van 17 Maarti789zouden de kosten van dit Regiment bedraagen 129487-8 6f
Dus zal het zelve thans -| —•
meerder kosten « f 77*7 *.10f
'No. $,



j AARËÖEKE Nj February 1791-. 243
JNo. 3. Het eerfte Regiment ItgteTreitpes ste formeer en van het eerfte Battaillon, tweede Regiment Orange Nasfau, zal beftaan uit twee Bataillons, het eene uit twee Compagnien Grenadiers en twee Compagnien jfagerS , het andere uit vier Compagnien Musquetiers, en fterk zyn 643 Hoofden. Ëene Compagnie Grenadiers 1
zal beftaan uir. Hoofd. • Ten 42 dagen
1 Capitein ƒ 158 o ó i Capitein j
Commandant 83 00 I Eerfte Lieutenant 60 C|Ö\ i TweedeLieü- , [ tenant 54 o o t Vaandrig 54 o o . 4 Sergeant., ieder /24-u-o 98 40 t Capitein des
Armes. 23 3 0
1 Gefryte Cor-
poraal 21 13 o
2 Tambours,ie-
der ƒ 15-4-0 o 8 0
1 Solliciteur 12 o,o| 6 Corporaalsie- j
der/18-16-0 112 1,6,0 60 Grenadiers ie- I derf 15-4-0 912 00
80 Hoofden.waar van de Soldyr| en bedraagen ƒ1619 4 0
2 I a
Dus de 1 -
2 Com-
pag. 160 ƒ3238 8 0/28143 4 9f
Of in het jaar -J——* -I—
R 2 Een



244- NIEUWE NEDERLANDSCHE
Een Compagnie Jagers \ zal beftaan uit
Hoofd. Ten 42 dagen.
1 Capitein ƒ158 00
1 Eerfte Lieu-.
tenant 60 o o
1 TweedeLieu-
tenant 54 o o
1 Vaandrig 54 0 o
4 Sergeanten ieder ƒ 28-6-0 113 4 o
1 Capitein des
Armes. 26 18 o
1 Gefryte Cor-
poraal 25 5o I
2 Hoornblazers
ieder/i8-i-o 36 20
1 Solliciteur 12 o© 6 Corporaals ieder ƒ 22-11-o 135 6 0
60 Jaagers*, ieder
/'18-1-0 1083! op
. 79. Hoofden,waar \ van de Soldyenbedragen f1757 1S0
2 2
158 Hoofden ƒ3515 *6,° | 1 CapiteinCom-
mandant 72 op
DUS dt—mm I J
2Com-
pag, 158 Hoofden ƒ3587160
Of in het jaar —|-ƒ31179 13 9?
Eene



JAAR BOEK E N, February, 1791. 245
Eene Compagnie Musquettiers zal beftaan uit
Hoofd. Ten 42 daj,en.
1 Capitein ƒ 158 0,0 1 Eerfte Lieutenant s6o 0 9 1 Tweede Lieu- ' \
tenant 54 ojo
1 Vaandrig 54 0 0"
4 Sergeanten,ie-
der/24:n:o 98 4 o 1 Capit. des Ar- '
mes I 22 11 o
1 Gefryte Cor-
raal 21 1 o
, 2 Tambours, ie- I
der/', 14:12:0 29 4I0 i Solliciteur 12 o o
j 6 Corpdraals,ie-
der ƒ18:4:0 109 4 o <óo Gemeenen, ie- |
der ƒ14:12:0 876 o o
79 Hoofden,waar vandeSoldyen bedraagen ƒ1494 4 °
r4 J4
315 Hoofden ƒ5976160 k 3 Capit. Comm. •
ieder J 7250:0 216 o o D,us de—— - s
4Com-
pag. 319 Hoofden ƒ6192160
& 3
Of



245 NIEUWE NEDERLANDSCHE
j Of in het jaar] - - - -1/53818 ? fi
De 2 Comp.
Grena- „
diers. 160 Hoofden - - - ' W3 4 9)
De 2 Comp.
Jagers 159 Hoofden - - " ' 3"79 13 9f
Waar
by gevoegtde On-
derlM. 5 Hoofden,en de kosten van de
grote en klei- • n
ne ftaf - - - ' 7*o8 _°| 0
Dus dit Regiment 643 Hoofden. en zal 'in het jaarkosten - - - ■ I2°749 <5 a»
Volgens het Plan van 17 Maart 1789 zoude dit Re?
gim. kosten ' ' ' ^ WW11 -°?
Dus zal het nu . \
minder kosten - - - l - /l8354 *) »y
No, 4.



JAARBOEKEN, February, 1791. 247
No. 4. Het tweede Regiment ligte Troupes, te formeeren van het derde Battaillon van het Regiment Nasfau Uftngen, zal beftaan uit twee Battaillons, het eene uit twee Compagnien Grenadiers , en twee Compagnien Jagers , het ander. uit vier Compagnien Musquetiers, en fterk zyn 643 Hsof-
de.n.
Eene Compagnie Grenadiers zal beftaan uit
Hoofd. Ten 4& dagen.
I Kaptein ƒ 15S o o
1 Kaptein Com-
. mandant 83 o o
I Eerfte Lieutenant 60 o o
1 Tweede Lieu-l
tenant 54 o o
I Vaandrig 54 o' o
4 Sergeant ieder
a/24:11:0 98 4 o
1 Kaptein des
Armes. 23 3 o
1 Gefryte Co/
poraal 21 13 o
2 Tambours ie- " '
dera/i5:4to 30 8j o
1 Solliciteur 12 o o 6 Corporaals ie-
dera/i8:i6:o 112 16 o
2 Cadets iedera
ƒ 30:8:0 60 16 o
58 Grenadiers ieder a/i5:4:o 881 12 o
80 Hoofden waiar van deSoldy-
en bedragen /i649 12 o 2 2
Dus de ~—
2 Com- I pag. 160 f^99 4! o
Of in het jaar ƒ 28671 12 4J
R 4 Eene



2.4.8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Eene Compagnie Jagers zalj beftaan uit
Hoofd. Ten 42 dagen.
i Kaptein ƒ 1581 o o
I Eerfte Lieute j
! nant 60 c o
1 Tweede Lieute-. [ nant " 54 2 o
1 Vaandrig 54 'o ó
|4 Sergeant, ieder
a /' 28:6:0 113 4 o .
1 Kaptein des Armes 26 18 .0
1 Gefryte Corpo-
raal 25 8 O
2 Hoornblazers
iedera/i8:i:o 36 2 o
J Solliciteur 12 o o
6 Corpor. ieder a L
ƒ 22:11:0 135 6 of 2 Cadets ieder a
ƒ 3::8:o 60 16 o 58 Jagers iéder a
f i8n:o 1046 18 0
79 Hoofden, waar yandeSoldy-
én bedragen ƒ 1782 12 o
2 - 2'
. 158 / 3565 4 0
r Kaptein Commandant 72 o Q
©usde —— ; 1—
>>. Com« ]
Fg- 159 ƒ3637 4' 0
in het. Jaar f31609 o o.
Eeua



JAARBOEKEN, February,17,91. 24»
Eene Compagnie Musque-l tiers zal beftaan uit
Hoofd. [ Ten 4a dagen.
1 Kaptein ƒ 158 o o
1 Eerfte Lieutenant 60 o o
1 Tweede Lieu-I v tenant 54 o o
1 Vaandrig 54 o o
4 Sergeantenieder
a ƒ 24:11:0 99 4 o ■
1 Kaptein des Armes 22 n Q
1 Gefryte Corpo-
raal 21 • i o
2 Tambours ieder.
aƒ14:12:0 29 4 o \
ï Soiliciteur 12 o' o
6 Corporaals ie- : i
der a ƒ 18:4:0 109 4 0
2 Cadets ieder a _
f 29:4:0 58 8 o
58 Gemeenen ieder
a/'i4:i£:q 846 16 o
79 Hoofden, waar vandeSoldy-
en bedraagen ƒ 1523 8 o 4 _4
/ÖC9312 o
3 Kapteins Com¬
mandant, ieder
aƒ72:0:0 216 o o
Dus de
4 Com-
pag. 319 f 6309 12 o
R5 Of



&Sa NIEUWE NEDERLANDSCHE
No. g.
De2 Ofiahetjaar m ƒ54833 8 6j
Comp.
Grena- J
diers 160 Hoofden _ &B6?I I2 ^
De £
Comp.
Jagers. 159 , 3l6op q q
Waar
by gevoegt - * de On- "
deritaf 5 En de kosten van de groote en kleine
rv j. SUf 7608 O O
Regi-
jnent 643 Hoofden, en zal in hetjaarkos-
ten • -—■ — — 122722 o nf
VolgenshetPlan van 17 Maart 1789 zoude dit Regiment
kosten j— 138794 4 3f
Dus zal het nu i minderkosten j f 16072 3 4



JAARBOEKEN, February, 1791. agt
W0, 5. Escadron Gardes du Corps zal beftaan
uit 171 Paarden 139 Hoofden.
paard. Hoofd. icn 42 uage».
6 "~ï~ Ritmeefter / S'S 3 8
5 1 Eerfte Lieutenant 340 o o
5 1 Tweede Lieutenant 34o 0 Q
4 1 Cornet 3C«> °* 0
4 1 Guidon 3°° °j 0 ja 4 Exempts ieder
a /aoo:p:o 800 °{ 0
8 4 Brigadiers ieder " I
a/150:0:0 6oo( o o
a i Adjudant Ï4° °j 0
ÏÏ$ 9 Sous - Briga- 1 diers ieder a
ƒ 100:16:0 9°7 4! o
I I Piqueur 84 o o
J . 1 Chirurgyn 52 o o
;i 1 Solliciteur 52 10 o
1 1 Pauker 52 0 o
4 4 Trompen, ieder a/sa: 10:0 210 o o ie 8 108 Gemeenen ieder aƒ52:10:0 5616(0 o
|f 1 139 Hoofden, waar van de Sol-
dyen bedrag 1 gen ƒ10308 17 8
Of in 't jaar f 89589 2 U\
Waar by gevoegt hetCollonelsTracfe-.
ment — 3600 o 9
Dus zal het
Corps in hét 1
jaar kosten [——■ ƒ 53189 2 iaf
No. 6.



'*5* NIEUWE NEDERLANDSCHE
No. 6. Een Regiment Cavallerie zal beftaan I
vier Escadrom, ieder van 2 Compagnie, en fterk zyn 382 Paarden 049 Hoofden, Een Compagnie Cavallerie zal beftaan uit
' 3 1 Ritmeefter ƒ 325 o o
2 1 Eerfte Lieute- |
nant jg0 op 2 1 Tweede Lieu-
tenunt 120 oio 2 2 Wagtm. ieder
a ƒ 45:°'o 90 op
1 1 Trompetter ^ 35po
1 1 Solliciteur ' 28 o o 4 4 Corporaals ie-
dera/'32;o:o 128 co 32 32: Gemeenen ieder
a ƒ 28:0:0 896,0 o
47 43 Hoofden, waar van de Soldyeu bedraagen ƒ 1752 & 0
Dus het 2 2
dron 94 86 Hoofden f 3504 o o 4 4 4
En de 4
Esca ■ . ■ .
drons 376 344 Hoofden ƒ14016 o o
Waarby Of in 't jaar - . 121805 I4
gevoegt
van de
Onder-
ftaf : ó 5 Hoofden , en de kosten van Döshet de groote en
Regi- ■ kleine Staf - . 6876 o
ment 3S2 349 Hoofden , en
| zal in het jaar
Eu de 6 6 6 kosten _ . 412868* 14
Regi- — f
Etïentè'n 2292 2094 Hoofden, en
zui'"n ia het
jaar tasten - 772090 5
No.



JAARBOEKEN, February, 1791. 2ja.
io. 7. Een-Regiment Gardes of ordinarisDragonders zai beftaan uit vier Escadrons, ieder van 2 Compagnien, en fterk zyn 382 Paarden 349 Hoofden.
ien Compagnie Gard. of ordinaris Drago'nd. zal beftaan uit
3 1 Kaptein / 325 o "0 a 1 Eerlte Lieute- j
nant 130 d o
3 1 Tweede Lt. of
Vaandrig 12000 2 2 VVagtm. ieder |
ƒ.45:0:0 90 ö o
1 1 Tambour 2810 o
1 1 Solliciteur 28 o o
4 4 Corporaals ie¬
der aƒ 32:0:© 128 o' o 32 32 Gemeenen ieder a ƒ 28:0:0 896 o o
47 43 Hoofd*, waar
van de Soldy- • 1 en bedraagen f 17451° 0 as het 22. 2
rón 94 86 Hoofden ƒ 3490.0 o
4 4 .4
:de.}.
sca- • -
:ons 376 344 Hoofden ƒ13960 0 o
aarby Of in't Jaar ....... 151319 011;
ToegE '
Dl!-
ftaf 6 5 Hoofden, en de kosten van s liet de groote en
egï- ' ! kleine Staf .... .1 6876 o o
ent 382 349 Hoofden, en I
zal in hetjaarj
Ide 3 3 kosten ..... .128195 o nf
■egi- ^ *
mt. 1146 1047 Hoofden, en
zullen ia het .
jaar kosten 384585 2|io»
No. 8.



AS4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
JJo. 8* Het Regiment Husfaren zal beftaan üi
4 Escadrons, ieder yan 2 Compagnie) en fterk zyn 373 Paarden 348 Hoofd. Eene Compagnie Husfaren zal beftaan uit
paart'. HOOIC 1 ïen^auugcn
i Ritmeefter /' 262 o o
2 1 I Eerfte Lieute- • j
nant in op 2 I : Tweede Lieutenant 10600 2 2 Wagtm. ieder a
ƒ43:0:0 86 o o
1 1 Trompetter 32 o o j 1 Solliciteur 26 o o 4 4 Corporaals,ieder |
a ƒ 30:0:0 120 o o
32 32 Gemeenen ieder
a ƒ 26:0:0 832 o o
46 43 Hoofden, waar van de Soldy■ en bedragen ƒ1575]0 0
2 2' x 2
dron 92 86 j Hoofden ƒ3150 0 o
4 4 4
Ende4 • —;
Esca-
drons 368 344' Hoofden j 12600 co
Waar Of in het jaar .;..!.. 109500
by gevoegtvan de Ónder-
ftaf 5 4 Hoofden , en
,— de kosten van
de groote en
Dus het kleine Staf 6433 1
Regiment 373 348 Hoofden , en
zal in het jaar
kosten 115933 1
No. <



JAARBOEKEN,February, 179I.
Noa 9. Staven van de Cavallerie, Dragonders en
Husfaren.
De Staf van het Regiment Gardes te Paard zal beftaan uit
tn het jaar.
1 Collonel ƒ 2400 o| o
1 Lieutenant Collonel 960 o 0
1 Major 720 o o
1 Adjudant 1200 o o
DeOnderllafr 1 Piqueur 600 o o
is lterk 6 1 Pauker 306 b o
Paarden 5J 1 Chirurgyn Major 480 o o
. Hoofden. { 1 Paardemeelter op Wagt-
I meefters Gage 390 o o
ƒ7056 o o
De Staf van het Regiment Gardes Dragonders van de Regimenten ordinaris Cavallerie en Dragonders zal beftaan uit
In her jaar.
1 Collonel ƒ■ 2400 o o
1 Lieutenant Collonel 960 o o
1 Major 720 o 0
DeOnderftafis f j. Adjudant . 1020 oo
fterk 6 Paarden 5 1 T p;nl,P)ir V
Hoofden,NB.by I 1 Piqueur . 600 o O
de Gardes en or- i I Pauker 306 00
dinaris Dragon- f 1 Chirurgyn Major 480 ol O
edeTSr!ee" 1 Paardemeelter op Wagt-
Tambour M»jor, L meefters Gage 390 o, o
\f6B76 o o De



i$6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
De Staf van het Regiment Husfaren zal beftaan Htf
, In h^^ jaar.
i Collonel ƒ 240 A o o
1 Lieutenant Collonel 960 o o
i Major -,20\ 0 o
DeOnderftaf f 1 Adjudant 900 o o
is fterk 5 | 1 Piqueur 600 o o
Paarden 4 J 1 Chirurgyn 480 ct ó
Hoofden, j 1 Paardemeelter op Wagt |
I meefters Gage 373 13 o
L —— —j—
_ , ƒ6433 .^l 0
No. 10. tikt Regiment Gardes te voet zal beftaan uit drie Battaillons, ieder Battaillon uit .vyf Compagnien; terweeten eene Grenadier en -vier Musquetiers Compagnien doelt de Grenadier Compagnie van 'het derde Bataillon,provifioneelmet aan te werven. Een Compagnie Grenadiers zal beftaan uit
. IlQQfJ-j in bet :"flr
1 Kaptein ƒ 308 o o
.-i Kaptein Commandant . 127 o ö
a Tweede Lieutenant ieder a
ƒ 8b:o:o 160 o o
4 Sergeanten, ieder a ƒ 33-.io:o 134 4 o
1 Kaptein des Armes 32 31 ó
1 Gefryte Corppraal 30 13 «
6 Corporaals, ieder 3/25:19:0 155 14' 0
2. Tambours , ieder a / 18:17:0 37 iT. o
i Pyper ' 18.17] 0
1 Chirurgyn of Fraier ' aïl d b
1 Sollicrteur 13' 1 öf p • 1 Man vu'dr dé Staf 13,16 o
54 Grenadiers ieder 'a ƒ 18:17:0 1017118 o
76 [loofden, waai van de Saldyen
bedraagen ƒ2070 15 o
2 I 2
Dus de j —
s Com-
pag. 152 Hoofden 1/4141 i°l <*
Eene



JAARBOEKEN, Ftbmaryïfypu : 2j? Eene Compagnie Musquetiers éa\ "beftaan uit
~ï Kaptein ƒ 308 o o .
i BydeeeneCompag» een Kapt, Comrn. by de andere een eerfte Lieutenant 92 o o
1 Tweede Lielit. 80 o o
ï Vaandrig 80 o o
4 Sergeant ieder a 1 1
ƒ 33:11:0 134 14 o
1 Rapt.desArmes. 31 11 0
1 Gefryte Corpo¬
ra al ' 30 1 o
6 Corpor. ieder a . f 15:7:0 152 2 o
2 Tambours ieder
a/T8:5;o 36 ic o
1 Pyper 18 5 o
l Chirurgyn 2100 j ManvoordeStafj 13 16 0 1 Solliciteur 13 16 o
6b Musquett.ieder i
a ƒ 18:5:0 1095 o o
82 Hoofdeh, waar
VandeSoldy- 1 12 en bedraagen ƒ ic6 50 Dus de ra
iiMusq»— — —
Comp. 984 Hoofden 25275 o o
Surplus voor 6 f De .4 KapteinCom- .
Comp. rnandantenie- |
Grena- deraƒ35:0:0 210 o| o
diers 152 - . - - 4141 10 o
Dus de
2 Batt. 11361 Hoofden. 29626 10 o»
S Of



ts$ NIEUWE NEDERLANDSCHE i
No. io;
Of in bet jaar - - -i - ƒ257468 7 i«$
Waarby
gevoegt van de Onder-
ftaf. 15 Hoofden, en de kosten van de grote en kleine ftaf - - - - 18132' o o
Dus bet I — ■
Regitn. 1151 Hoofden , én j zal in het jaar
J kosten - - • 1 - ƒ 275600 7 10%
No. 11. De Staf van het Regiment Gardes
te voet zal beftaan uit
Hoofd. [ In het jaar.
ï Collonel ƒ 48oo| 0 0
1 Eerlle Lieutenant Collonel 1920 o o
1 Tweede Lieutenant Collonel 1440 o o
1 Derde Lieutenant Collonel 720) o o
3 Majors ieder a ƒ420:0:0 1260 o o
'f3 Adjudantenieder a/ia^otc^o 3720 o o ~ „ la iChirurgyns Major ieder a
aSLFU f 6oo:°:o _ 1800 o o
fterk 15 i 1 Tcmbour Major 288 oj o
Hoofden. Muiicanten ieder a/273:©;o 2184 o( o
ƒ181132 o\ o-



JAARBOEKEN; February, l7Ql. £59
Nb« 12. Een Regiment ordinaris Infanterie zal
beftaan uit twee Bataillons , ieder Bataillon van vyf Compagnien , te weeten , ' een Grenadier en vier Musquetiers Compagnien , en fterk zyn 771 Hoofden.
Een Compagnie Grenadiers zal beftaan uit
£ x E'Jne
Hoofd. Ten 42 dagen.
1 Kaptein ƒ 1581 o o
i Kaptein Commandant 83 o o
1 Eerfte Lieutenant Öb o o
l 1 Tweede Lieutenant 54 o o
4 Sergeanten , ieaer a
ƒ 24:11:0 98 4 o
I Kaptein des Armes 23 3 o
1 Gefryte Corporaal 21 13 o
a Tambours ieder a
ƒ 15:4:0 30 8 o
1 Solliciteur 12 o o
6 Corporaals , ieder a
ƒ 18:16:0 na 1° o 48 Grenadiers , ieder a
ƒ 15:4:0 729 12 o
67 Hoofden , waar van
de Soldyen bedra —
gen ƒ138216 o



gxa NIEUWE NEDERLANDSCOE
• Eene Gompagnie Musquettiers zal beftaan r,k
Hori'ii- Ten a2 dagen.
'L'i Kaptein ƒ 158 o o
j BydeeencCi-mpag. een Kapt. Command.sby de andere een eerfle Meute
nant ' 60 o o
X Tweede Lieut. 54 o o
1 Vaandrig 54 o o
4 Sergeanten, ieder/24:11:0 98 4 o
1 Kapt. des Armes 22 u o
1 GefryteCorpor. 21 1 9
2 Tambours, ie¬
der a/14:12:0 29 4 0 1 Solliciteur 12 o o
6 Corporaals ieder
a/t8!4:o_ 109 4 °
60 Grenadiers ieder
&ƒ 14:12:0 376 o o
79 Hoofden , waar van de Soldy
en'bedragen ƒ 1494] 4 o
jl h'j
316 Hoofden ƒ5976,16 o Surplus voor 2 Kapt. Commandanten ie- 24 o o dera/12:0:0 j——— — — IVOirap. ƒ 6000 16 o Grena.^ 6? Hoofden 1382 16 o
üaaiï- 383 Hoofden 738312 o
jon a f a
gn ie j _
leai r 766 Hoofden ï4767i 4 o
| - :> Of



JAARBOEKEN, February, 1701. 261
f^0 jj. De Staf van de Regimenten ordinaris
Infanterie en ligte Troupes zal hc* ft aan uit.
Of in het jaar --- - - ƒ 1203340 0
Waar by gevoegt van de On-
derftaf 5 Hoofden , en dc kosten van de groote en
kleine Staf ----- 7608*0 ^
Düs het—— ——— - —
Regim. 771 Hoofden , en zal in het jaar
kosten ----- I8S942 0 0
33 1 | 33
Ende33 j
Reg. 25443 Hoofden , dewelke jaarlyks H"
zullen kosten1 • - - f 44860860, o
1 Collonel ƒ 2400 o o
1 Eerfte Lieutenant Collonel 960 o o
1 Tweede Lieutenant Collonel 720 o o
1 Eerfte dienstdoende Major 360 o •
• 1 Tweede dienstdoende Major 360 o o
1 Eerfte Adjudant 840 o o
DeOn- 1 Tweede Adjudant 840 o o
deriw a cnirnrgyns Major ieder a
Haften.) ƒ480:0:0 960 o o
_ 1 Tambour Major 16b o o
ƒ7603 o o
S 3 No. 14.



a<52 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Nq. 14? . Bereekening der kosten van het boven-.
flaandc Plan cn van het profyt van het zelve, in vergelyking van het geen dit gedeelte van de Armée zoude kosten volgens het Plan van den 17 Maart 1789.
CAVALLERIE..
" ifi 139 Een Escadron Gardes du
Corps ƒ 93189 2 i|t
382 349 Een Regiment Gardes 13720411 5^ 2292 2P94 Zes Regimenten ordinaris
Cavallerie 772090 5 8?
382 349 Een Regiment Gardes Dragonders 128195 puf
764 698 Twee Regimenten ordinaris i
Dragonders 256390 1 io£
373I 348 Een Regiment Husfaren 115933 13 o
4364 3977 Hoofden. / 1503002 15 i£
* INFANTERIE.
! 151 Een Regiment Garde3 f 275600 7 io£ 25443 Drie en dertig ordinaris Regimenten 4486086 o Cj 643'Het eerfte Regiment ligte
Troupes 120749 6 i\
643 Het tweede Regiment ligte
Troupes 122722 o nf
27880 Hoofden. ƒ 5005157 15 o
10 Capellaanen , ieder a ƒ 600:0:0 ( 6000 o o
1/501115715 o De Cavallerie / 1503002:15: i2f ' De Infanterie 5011157:15:0 I
-Totp] ƒ o^hiöo: ip:i3|| I
Vol»



JAARBOEKEN, February, 1791. affg
No. 15, Het Regiment Artilleristen zal beftaan
uit vier Battaillons, elk van vyf Compagnien, en flerkzyn 2745 Floofden*
De Staf zal beftaan uit
Volgens bet Plan van 17 Maart 1789 ,
zoude de Cavallerie kosten ƒ1623600 13 2,?
En volgens dit nader Plan 1503002 J5 i»$
Dus bedraagt het profyt op de Cavalle ■ -—
rie ƒ 120597 18 if
De Infanterie volgens
het Plan van i7Maart
1789 ƒ5055032:19:3! Volgens dit nader
Plan 5011157:15: 0
Dus bedraagt het profyt op de Infante-* rie 43875 4 3l
En te zamen ƒ 1^4473 2 4^
Iln het jaar.
Collonel ƒ 2400 01 o
Tweede Collonel 1200' o o Eerfte Lieutenant Collo-
I nel 960' o o 3 Lieutenant Collonels ieder
ƒ720:0:0 2160 o o
4'Majors ieder a ƒ 360:0:0 1440 o o De Onderftaf f4!Adjudanten ieder a
is fterk ? < 1 ƒ 840:0:0 . , 3360 o o
Hoofden.' Li Schryver 600 o o
( ƒ 12120! o 0
5 4. Eens



s#4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Eene Compagnie Artilleristen zal beftaan uit
Hoofd. ten 42 oagen.
1 Kaptein ƒ 207 cl 5
1 Kaptein Comman¬
dant I 92 1 1
2 Ord.Meefler Vuur¬
werkers ieder a
ƒ 74 i5:i° 149 11 8
3 Onder Lieutenants
ieder a ƒ 57:10:8 172 12 o 1 Eerfte Bombardier 29 18 4 9 Bombardiers ieden
a ƒ 24:9:7 220 6 3
10 Corporaals ieder a
ƒ 18:16:10 188 8 4
100 Canonniers ieder a
ƒ i6:6ao 1634 3 4
» Tambours ieder a
ƒ.16:6:10 32 13 8
4 Timmerlieden ieder
a ƒ 16:6:10 65 7 4 Smit Canonnier 16 6 10 x Wielemaaker Canonnier 16 6 10 1 Frater 24 3 3 Dus is 1 Solliciteur 15 15 _° iComp. 1
fterk 137 Hoofden , waar van
de Soldyen be- ,
dragen ƒ2864 16 4|
En de 5 5 Comp. 5
Batt. 685 Hoofden 14324. 1 8
4 4
En de 1
4Ö»tt. 2740 Hoofden 57296, 6 8
Of



JAARBOEKEN, February, 1*191. 165,
No. 16. Het Regiment Mineurs beflaat uit vier
Compagnien, en is fterk 256 Hoofden.
Eene Compagnie Mineurs beftaat uit
Of in het jaar - - - - ƒ49793* 8 4Ï?
Waar by gevoegt de On-
derftaf 5 Hoofden , en del j kosten van de groote en kleine l Staf - - -I isiop o 0
Dus het— .
Regim. 2745 Hoofden , en zal —<
l jaarlyks kosten - - | ■ ƒ510052 8 4!?
1 Kaptein ƒ 157 10 o
1 Kaptein Lieutenant I 78 15 o 1 Lieutenant 65 12 6 q Onder Lieutenants
ieder a ƒ52:10 o 105 01 o
3 Seageanten ieder a
ƒ 32:16:3 98 8 9
4 Corporaals ieder a
ƒ23:12:6 94 10 c
1 Tatnbour 15 15 o
1 Solliciteur 1515 o
50 Gemeenen ieder a
ƒ 15:15-0 78710 o
Dus is
iComp. • •
fterk 64 Hoofden, waarvan de Soldyen bedraagen ƒ141816 3 4 £ 4
En de
4Comp.256 Hoofden ƒ 5^75 5 °J
Of



NIEUWE NEDERLANDSCHE
Of in het jaar . ƒ4932;; 12 6
De kosten van de Staf zyn * Het Tractementvanden Coilo-
nel ƒ2400 : o : o Het Tractement van
den Major 720 : o : o
1 ' r— 3120 O O
Dus bedragen de kosten '
van dit Regiment jaar-
lyks 1 —r— ('ƒ52440 12 6
No. 17. De Compagnie Pontgasten zal beftaan uit
Hoofd. Ten 42 dagen.
1 Kaptein ƒ 144 7| 6
1 Kaptein Lieutenant 69 o 9
1 Lieutenant 62 2 8 s j Sergeanten ieder a
ƒ 32:16:3 65.1a 6
3 Corporaals ieder a |
ƒ22:6:3 66 18 9
1 Smit 19! o 7
1 Blikflager 19 o 7
4 Timmerlieden ieder a
ƒ 19:0:7 76 2 4
I Tambour 16 8 ©
' i Solliciteur 16 8 o
44 Gemeeneniedera/i6:8:oj 721 12 o
60 Hoofden, waar van de
Soldven bedraagen ƒ12761318
Öf in het jaar l—M 11094198!
No. li.



JAARBOEKEN* Febraaryi: 17OÏ.
No. 18. Plan ter oprigting van een Corps Scheept
Artilleristen van 6 Compagnien,
Iedere Compagnie zoude, fterk zya
Hoofd, f ...... Ter lop. Maand !
1 Kapte"n ƒ 100! o o
1 Commandeur of Kapt.
Lieutenant 60 <s o
1 Eerfte Lieutenant ■ 45 o o
g ■ Tweede Lieutenants ie-
dera/35:o:o 105 -c o
1 Sous-Lieutenant Van de .'
Artillerie 40 c o j
1 Conftapel Major Z°\ 0 0
10 Conftapels Onder-Officieren a ƒ 20.0.0 200 o o
1 Smit 20 o o
100 Conftapels Gemeenen ie- '.
der a ƒ 12:0:0 1200 o 0
15 Cadets a ƒ 20:0:0 300 o o
2 Tambours a ƒ 12:0:0 24 o o 1 Pyper 12 c o' 1 Schryver 32 o o 1 Frater 15 o o 1 Solliciteuf 12 ©1 o
14c Hoofden, waar van de
Soldyen bedraagen / 2195 00 6 6
S40 Hoofden /i3Jt7o o o
Een Chirurgyn Major ' by de 2 Compagnien ieder a ƒ 40:0:0 dus voor drie 120 o o
_ _
ƒ13290 o, o [



£68
NIEUWE NEDERLANDSCHE
Of in het jaar ƒ159480 o 0 De Infpeftie of Commando van dat Corps zoude kunnen gegeeven worden aan een Lieutenant Admiraal onder de ordres van den Admiraal Generaal, onder genot van 1800 0 0
Het Corp6 Verdeeld zynde in drie Divifien, zoude voor ieder derzelven een Vlag-Officier kunnen benoemd worden , om het zelve
• Corps onder den Lieutenant Admiraal te commandeeren, onder genot van f 1200.0:0, dus voor drie 3600 oj>
ƒ164880 o *
No. 19.



JAARBOEKEN, February, 1791. ïéö
No. 19. Lyst der Tra&ementen voor Vlag" Offi¬
cieren, Kapteins , Commandeurs, of Kaptein Lieutenants, Lieutenants van de eerfte Clasfe, Lieutenantsvan de tweede Clasfe, Schippers en Stuurlieden.
62 Kapteins als Vlag-Offi- I
eieren, ieder a ƒ720 0/44640 o o
62 Zo Commandeurs of] Kaptein Lieutenants i als Kapteins , die geen l Kapteins tractement " kunnen bekomen , ieder a 45o o 27900 <?
62 Zo Lieutenants van de I eerfte Clasfe, als Commandeurs , die geen Commandeurs Traélement kunnen genieten ,
ieder a 3°° o 22320 o q
190 Zo Lieutenants van de
tweede Clasfe, als Lieu- j tenants van de eerfte Clasfe, die dat tractement niet kunnen genieten 300 0 57°00| °| o *6 Schippers 150 0 54°° ° o 36 Stuurlieden 15° 0 54oo o ©
Totaal — — ƒ162660 o o Hier by moeten gereekend worden de Adjudants tractementen , waar van eeirj a / 2500 : o : o , en twee | a / 1500:0:0, te zamen —-— 5500 oj o
Totaal ƒ 16S160J oj o
Doch



»7d NIEUWE NEDERLANDSCHE
Doch hier van moet afgetee- I kend worden de tra&ementen a ƒ720:0:0 voor denLieu- J tenant Admiraal IrtfpecTeur Van het Corps Mariniers, en Voor de drie Vlag-Officieren, ■welke het commando overde drie Divifien van het Corps Scheeps Artilleristen zullen voeren , en van de zes Kapteins, die de zesCompagnien
zullen hebben, dus van tien '■ ƒ 7200 ° ö
Van 6 Commandeurs of Kap-
• tein Lieutenants ieder a /450 o o 2700 o 0 Van 6 Lieutenants 360 o o 2160 o o
Van 18 Lieutenants 300 0 0 54°° D 0
Totaal /1746c o o
De Admiraliteit op de Maze betaald thans
8 Kapteins a 360 o o 2880 o d
14 Lieutenants a 300 o. o 4200 J> ja
Dus aan Officieren / 7oSo J> J*
.--
Die Van Amfterdam'. ,
16 Kapteins 36*0 c of 5?6d o ó
ia Lieutenants 300 o o 3600 0 o
ƒ 9360 o d
Die van .Zeeland. 4 Kapteins 400 0 0 / 0 0
Die van liet Noor-der 'Kwartier} 6 Kapteins . 360 o o\f 2160 o J>
Die van Friesland. 4 Kapteins.- 3^° °j 0 _f _^
Word



JAARBOEKEN, February,1791. 271
Word voorgedragen, om op de Admiraliteit Van de Maze te asiigneeren 23 Lieutenants vati de derde Clasfe-, wiens traftementeh bedragen te zamen ƒ 6900 : o : o profyt voor het Collegie ƒ 180 : o : o;
Op de Admiraliteit van Amfterdam 31 Lieutenants van de derde Clasfe , wiens traétèroenteri bedraden te zamen ƒ 9330 : o : o profyt voor het Collegie ƒ 60 : o : ©•
Op de Admiraliteit van Zeeland 5 Lieutenants van de derde Clasfe , wiens Traaementen te zamen bedragen ƒ 1500 : ó : ó profyt vdor het Collegie ƒ joo : o : b.
En om de Admiraliteiten van het NoorderKwartier cn van Friesland, vermits den ellendigen toeftand hunner Finantien, te bevryden van den last der betaalingen van Officieren.
Dus zouden worden betaald door de Admiraliteiten 59 Lieutenants van dë derde ClasTe, vad welken "de Tractemeiiteii te zamen bedragen ƒ 17700 i b'; * Dé Tra&ementen der Vlag-Offi-
cieren , Kapteins , Commandeurs of Kaptein-Lieutenants ?
Lieutenants van de eerfte en
tweede Clasfe , die by het
Corps Scheeps - Artilleristen
worden geëmployeerd, zuilen
bedragen 17460 : o : o
Totaal profyt ƒ 35160 : o : o
Dus' zal maar móeten gezorgd Worden voor de Traélementeu , .
T Van



a72 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Van 52 zo Vlag - Officie- j j
ren als Kapteins ƒ 720 o o 37440 00
56zoCommandeurs als Kapteins, die hetKapteinstractement niet kunnen bekomen 450 o o 25200, o»
56 zo Lieutenants vande eerfteClas1'e als Commandeurs , die het Commandeurs tractement niet
kunnen genieten 360 o o 20160 0 0 113
213 zo Lieutenants van de tweede Clasfe, als Lieutenants van de eerfte Clasfe , die het daar toe Itaande tractement niet kunnen beko- l men 3°°] 0 o 33900 00
36 Schippers I5°i c o ^400 00
36 Stuurlieden 150 c o 54GO QO
3 Adjudanten, een a . ƒ 2500 : o : o
en twee a 15°° ° o $500 OD
^ /"13300c o'o Het Corps Mariniers zal met de Tractementeu voor den Infpecteur, en de Commandanten der Divifien bedragen 16488c c o
Totaaal om op den Staat van Oor- I iog te brengen 1/297880 ojo
Zie



JAARBOEKEN, Feliuarj, 1791. 273
Zie hier ook nog eene Publicatie der AI-'sGrIgemeenè Staaten nopens een Vuur- Ton- envEriHABakéngeld, gedagtekend den 1 February ge. 1791.
ir\e Staaten Generaal dei- Vereenigde Nederlan-.
den: allen den genen die dezen zullen zien of hooren lezen, falut: doen te weeten: nademaal met Óns goedvinden door de Gecommitteerden uit 't Collegie ter Admiraliteit in Friesland, met Gecom^ mitteerden van Heeren Burgerneefteren en Raad der Stad Embden, op den 16 Augustus des voorleden Jaars gefloten is eene Conventie, om de Vuurbaak i ingevolge vorige Conventie van den 9 Augustus; 1781, reeds op 't Eiland ! orcum opgericht, aldaar' verders te onderhouden en behoorlyk te dóen branden: en voorts de Rivier de Eems by continuatie te doen betonnen en bebakenen, zodanig cn invoegen zulks vereischt word, zonder en buiten eenig bezwaar öf last van de Schepen en Vaartuigen van de Republiek der Vereenigde Nederlanden , dë, voorfchreeve Rivier in het komen na dezelve, of in het uitgaan van daar pasfeerende , onder eene Jaarlykfche Contributie te vinden uit bet Fonds vad het Verhoogde Last en Veilgeld.
Zo is 't, dat Wy, om'het voorfz. Fonds vad het Verhoogde Last- en Veilgeld tot die betaalingj 3n ftaat te houden, hebben goedgevonden voor den tyd van tien Jaaren onderden naam van het Borkumfche Vuurgeld te doen beffen een Vuur- Tonen Bakengeld, van een ftuiver per Last, van dié Schepen alleen, die uit deze Landen na de Oost- / zee en Archangel , mitsgaders na dè kleine Oost en Noorwegen vaaren, met die uitzondering,- dat het Borkumiche Vu .r- en Bakengeld niet /al worden geheven, maar daar van geëx. :piecrd «oliën zyn en blyven alle Oost - Friesfche Schepen, van daar na de Havenen dezer Republiek, of van bief T 2 •We-



274 NIEUWE NEDERLANDSCHË
'sGra-
venhaCE.
Pubh nopens Vuur' Ton- en Bakengeld.
wederom derwaards varende, dewyl zy die by hee inkomen of uitgaan reeds aldaar bevorens hebben betaald , gelyk zulks ook thans gebruikelyk is ; mitsgaders de Schepen, Schuiten en Praamen, die by Hun Hoog Mogende Refolutie van den 12 April 17C8, van het Lastgeld zyn vry gefteld; die namentlyk uit de Provincie van Groningen en Ommelanden uitvaaren , en alleen met Turf en geen Koopmanfchappen zyn geladen en Opperlast hebben, en welkers Lading, de waarde van honderd Guldens niet te boven gaat, dewelke uit dien hoofde, met Binnenlandfche Paspoorten vaarsn, die haar dienen, niet alleen tot den uitreis, maar ook om op haar retour van het inkomende Lastgeld bevryd te zyn.
J )at het voorfchreeve Borkumfche Vuur- en Bakengeld zal moeten worden betaald aan handen van de Óntfangers van het verhoogde Last- en Veilgeld, of de Convoymeefters op de Comptoiren van de Convoyen en Licenten , en de betaaling daar van nevens die van het Lastgeld op den Ykbrief genoteert; en dat de voorfchreeve Schepen niet zullen worden geëxpedieerd , nog van de inkomende Goederen met dezelve afgerekend, voor dat van de betaaling van dien zal wezen gebleken, even geiyk omtrend het Lastgeld by het honderd zes en negcntigfte artikel van 't generaal Placaat van den 31 July 1725 is geordonneerd.
Dat de voorf. hreeve gelden by de voornoemde Óntfangers en Convoymeefters op gelyke wyze aan den Ontfanger - Generaal van het Verhoogde Last- en Veilgeld zullen moeten worden overgebragt en verantwoord, als omtrend het middel van het Verhoogde Last- en Veilgeld by Hun Hoog Mogende Placaat van den 6 Juny 1702, is geordonneerd , doch feparaat van dien; zullende de voornoemde Ontfanger- Generaal daar omtrend mede moeten o'Verveeren al het geene hem by de Inftructie van den 6 Juny 1702, omtrend zynen ont-
fang



JAARBOEKEN, February, 1791. 275
fang is voorgefchreven , maakende een apart Ca-' pittel van den Ontfang van die Vuur- , Ton- en < Bakengeld, by de Reekening en de Maandttaaten< by hec veertiende en vyftiende artikel zyner Ioftruttie breder gemeld. 1
Eii-op dac niemand hier van ignorantie kome te/ praetendeeren, ontbieden en verzoeken Wy de Hee- t ren Staaten, Stadhouder, Gecommitteerde Raaden 1 en Gedeputeerde Staaten van de refpedtive Pro vin- / cien, en alle andere Juflicieren en Officieren van^ den zeiven Lande , dat zy deze Onze Publicatie van Ronden aan alomme doen verkondigen > publiceeren en affigeeren in alle Plaatzen, daar zulks van noden wezen zal, en men gewoon is zodanige Publicatie en affixie te doen.
Lasten en beveelen voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten - Fiscaals, mitsgaders Admiraals , Vice - Admiraals , Kapteinen, Officieren en Bevelhebberen, deze Onze Publicatie na te komen en te doen nakomen, procedeerende en doende procedeeren , tegens de Contra ven teurs van dien, zonder oogluikinge , faveur , disfimulatie of verdrag, want Wy zulks alzo ten dienRe van den Lande nodig bevonden hebben te weezen.
Gegeeven in den Hage onder het Cachet van den Staat, de Paraphure van den Heer prsefideerende in Onze Vergadering, en de Signature van Onzen Griffier op den 1 February 1791.
(JVas geparapheerd)
J. W I C H E R S, vt. (Onder fioniï) Ter Ordonnantie van dezelve. (jyks geteekend') H. F A G E L.
T 3 Zyn-
5GRA'ENHAiE.
JubHc.
'.opens
,ruur-
"o«- en
laken-
eld.



2?5 NJEÜWE NEDERLANDS CHE
VENHA-
Amstïldaüi
Myne Heeren van den Gerechte deze? Stad, hebben, benevens de Regeering van. Zwolle, by Publicatie van den 12 dezer, alhier eenige verandering gemaakt, omtrend den tyd van het ingaan van het Winterloon der Beurtfchepen over en weder op deze Steden vaarende. Die Publicatie luidt aldus:
Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam en der Stad Zwolle, hebben , op verzoek van de Veerfchippers tusfchen de refpective Steden en tot gerief der Pasfagiers, by alteratie van hec 7 ariikel van de Ordonnantie, als mede Vragt- en Beftellyst, waar na de Veerfchippers van Amfterdam op Zwolle en vice verfa vaarende, zich zullen hebben te reguleerea, den 17 April 1778
Zynde op het Spatium gedrukt het Cachet van Hun Hoog Mogende op een rooden Ouwel , overdekt met een papiere rui te.
Hun Hoog Mogende hebben goedgevonden te bepaalen eenen algemeenen DankVast-en Bededag, over de Vereenigde Provinciën, geassocieerde Landfchappen, Steden en Leden van dien, te houden op Woensdag den 30 Maart eerstkomende , van welke wy de uitfchryving in ons volgend Rukje zullen mededeelen.



JAARBOEKEN, February 1791. 277
alhier geemaneert, goedgevonden te ordonneeren 1 en te ftatueeren, gelyk Hun Edele Achtbaare or- s donnceren en ftatueeren by dezen: 1 Dat van nu voortaan de Veerfchippers van Amfterdam op Zwolle en van Zwolle op hier vaarende, l het Winterloon , door de Pasfagiers te betaalen, t 'm plaats van met den 12 November, zo als zulks by het gemelde 7 artikel vermeld is, niet eerder t dan met den 7 December van de Pasfagiers zullen i vermogen af te vorderen.
Blyvende het meergemelde 7 artikel zo omtrend het einde van hét Winterloon , als omtread de Wintervragt voor de Goederen, en voorts de geheele Ordonnantie van den 17 April 1778, en de nadere gealtereerde en geamplieerde van den 28 January 1780, op dit Veer geëmaneert, in derzelver volle kragt en vigeur. Aldus gearrefteert den 11 January 1791, prsfemibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Sebastiaan yan Nonten Jansz., als Stedehouder van den Heer Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgerneefteren, demptis de Heeren Mr. Joachim Renclorp, Heer van Marquette &c. en Mr. Matthys'Straalman, Heer van Duyst $c., en -alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert den 12 January 1791, prsfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Sebastiaan van Nooten Jansz., als Stedehouder van den Heer Hoofd - Officier, den Heer Mr. Jacob Elias Arnoudsz., Burgemeefter, en de Heeren Pieter Cornelis Ilartfinck en Mr. Andries Adplf Dcutz van Asfendelft, Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
H. van SLINGELANDT.
T 4. Wy
ut-
TELlAM,
'ublic. '.opens t Veer p Zwolt.'.



S78 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
oam.
Wy hebben reeds te voren gefproken nopens den lagen prys van het Bankgeld. Zie Nieuwe Nederl. Jaahb. 1790 bl 1912. Dit hadt ten gevolge, dat veele Kooplieden, die geld in de Bank hebben, het zelve in fpecie terug vorderden. Hier omtrend wierde eenige zwarigheid gemaakt, en de verpligting tot uitteiling van fpecie in twyffel getrokken. Veele der voornaamfte Kooplieden ter Beurfe dezer Stad, vervoegden zig deswege dan in January laatstleden tot de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgerneefteren dezer Stad , en leverden hunne Confideratlen in over den lagen cours van 't Bank* geld en de middelen tot deszelfs herfleiling. Leze Confideratien zyn door den kundigen Advocaat Mr JNicolaus Bondt opgefteld, en in dezelven worden deze drie zaaken naauwkeurig onderzogt en oordeelkundig behandelt: I. f)e nadeelige gevolgen van deze gewigtige daaling van 't Bankgeld. II. De verplichting van de Bank of van de Stad, als het bellier over de Bank hebbende, en voor dezelve moetende inftaan, om het kwaad te herftellen. En III. de middelen, welken daar toe in aanmerking kunnen en behooren te komen.
Omtrend het eerfte punt wordt aangemerkt, ' dat de fom van geheel het Bankgeld flegts op 40 Millioenen gefteld zynde ^ (Jie 40 Millioenen aan de Verkrygers vyf perCt. daarenboven hebben gekost; dat het
Bank,-



JAARBOEKEN, February , 1701. 279
Bankgeld nog voor een jaar 103 a ioa£ perCt. waardig was: dus, die 40 Millioenen tot 97* perCt. gereekend , maakt dit een verlies van 2 Millioenen voor de gezamenlyke bezitters. 2. De dobbering der waarde van 't Bankgeld belemmert den Koophandel , daar voorheen het Amfteldamsch Bankgeld door gansch Europa de gemeene Randaard was geworden, waar op niet al* leen allerlei Koopmanfchappen, alle bereekeningen van goud en zilver, maar ook alle Wisfelcourfen geregeld wierden. 3. Dit moet noodzakelyk den toevoer van goud en zilver itremmen. 4 Gelyk het gemak en de zekerheid van de Bank den Koophandel herwaards lokte ; moet het wangeloof den Koophandel verjaagen, al was dat wangeloof ook ongegrond; en dit wangeloof kan niet worden opgeruimd als alleen door de reizing van 't Bankgeld, welk wederom afhangt van de overtuiging , en zekerheid , dat voor al het omlopend Bankgeld de waarde in gemunt geld, of muntmateriaal in de Bank dadelyk is liggende, en een iegelyk, naar mate hy crediteur van dc Bank is, die fpecie zelve kan erlangen.
Het tweede punt wordt beweezen 1. uit het belang der Stad in den bloei van den Koophandel; 2. uit het recht van aanfpraak van ieder Burger op de handhaving van zyne bezittingen; maar vooral f, uit de inftelling van de Bank zelve, en de T £ Qver.
Amstel-
dam,



28o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am- <
STEC- 1 DAM. ]
I ï
i
wereenkomst der Bank of der Stad met de jelanghebbende, welke overeenkomst heiig is, en door de Keure van 31 January 609 wordt bewezen. 4. Byzonder daar uit, lat de Stad heeft aangenomen voor de ver>ligting van de Bank vast te (laan en te 'efpondeeren, 't welk niet enkel beteekent, lat de Inbrengers of hun regtverkrygende illeen by affchryving over die fommen zouten moi{en disponeeren, (want dit ware dan legts papierengeld,) maar dat de Stad daar roor ïnlla, dat een ieder voor zyn Bankgeld wederom zyne penningen naar zyn beieven kan terug trekken : 't Welk 5. nader vordt aangedrongen, uit den eed van Comnisfarisfen der Wisfelbank, dat der goeie luidsn penningen getrouwelyk ontvangen, vel bewaard-1 en wederom goed gedaan ■uilen worden. Voor welk eea en ander Ie Stad heeft aangenomen vast te jlaan. Jit het welk al, breder wordt afgeleid , lat den inbrenger, of die zyn regt heeft be:omen , de ingebragte gelden, ten zynen beieve wederom uit de Bank mag trekken, 't ;y in dezelfde munte, of in zodanige an* lere munte , als men zou verlangen , en niks op eene billyke wyze, naar de waarIe: en nog uit de oorfprongelyke inftelling >etoogd, dat zulks geenzints alleen betrek:elyk is op zulke penningen , of goud of ;ilver, 't. welk op recepisfen is ingebragt; lzo dit inbrengen op recepisfen , om aldus



JAARBOEKEN, February, 1701. 281.
dus geld by wyze van beleening op fpecien voor de Bank te doen verftrekken, van latere uitvinding is: 't welk uit Phoonfen bewezen wordt : zonder dat het onbruik dit bewezen regt heeft kunnen vernietigen ; welk onbruik daar uit is ontftaan, om dat men tot eene redelyke Agio zyn Bankgeld konde verkoopen, en de Bank zelve door inkoop zorgde, dat het Bankgeld niet on? der de 3 perCt. daalde : maar dit nu niet gefchiedende, herleeft een ieders regt, om het ingebragte ten hunnen believen daar wederom uit te trefëken.
Omtrend het derde punt worden voor af eenige aanmerkingen medegedeeld, omtrend de waare oorzaaken van de daaling van de; waarde van 't Bankgeld, en die oorz-uaken in eene onnatuurlyke vermeerdering vau Bankgeld of fchepping van nominaal Bank* geld veronderfteld, dat is in zodanig Bankgeld , waar tegen wel vaste zekerheden, maar geen gangbaare fpecie of muntmateriaal in de Bank dadelyk beftaat. Op deze wyze eene aanmerkelyke vermeerdering van Bankgeld zynde geboren geworden , ontftonden'er meerder Verkoopers. van bankgeld, zonder dat de Bank, gelyk voorheen, door 't inkoopen van Bankgeld, de daaling Ruitte: 't welk dan wangeloof heelt veroorzaakt: welk wangeloof door het aanbod om zilver tot f a6 : 15 : het mark uit te, geeven, niet konde gebeterd worden, alzo
dit
Am-.
dam.



282 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stec' »am.
dit ongunftig aanbod wierdt aangezien, als eene uitkeering van 90 perCt. aan de Eigenaars. Na deze voorloopige aanmerkingen omtrend de oorzaaken van de daaling van 't Bankgeld, worden in voorfz. Confidera» tiert de navolgende middelen tot herftel, voorgeflagen : namelyk het inkoopen van Bankgeld door de Bank met fpecie, en dus het verminderen van Bankgeld tot die hoeveelheid , welke de Koophandel behoeft: waar door het Bankgeld wederom moet reizen, en de Eigenaars dus hunne fchaden zullen vergoed krygen. En zulks wordt aangetoond, dat door de Bank niet alleen zonder fchaden, maar zelfs met voordeel kan verrigt worden. Ook wordt hier eene tegenwerping, namenlyk dat dusdoende het zou gefchapen ftaan, dat het goud en zilver wegens de hooge prys het Land zoude uitgaan, naauwkeurig overwogen en bondig wederlegd. Vergelyk Nieuwe Ned. Jaarb. 1789 bl. 727 en volgg. a Daar is geen gebrek aan goud en zilver; festhalven,fchellingen, agtentwintigen en oude afgelletene guldens kunnen met geen voordeel worden uitgevoerd, b Men kan met geen mogelykheid den vryen loop, den uit- en invoer van goud en zilver bepaalen. Die vrye in- en uitvoer is ook allernuttigst en noodzakelyk , en rust op de vereffening van de balans van gekogte en verkogte goederen tusfchen de yolkeren. Niets is meer gefchikt, om goud
en



JAARBOEKEN, February, 179L »&3
en zilver berwaards te trekken, dan het geloof en vertrouwen op de Bank, die het zelve herwaarts trekt, en tot een fonds dient vooralle Volkeren van dit VVaerelddeel, om eikanderen hier, door middel van de Bank, over en weder te betaalen, terwyl het Bankgeld de algemeene ftandaart is, waar naar de waarde van goederen en koopmanfchap* pen, zo wel als de Wisfel, in geheel Europa, is geregeld geworden. De regel, dat verbod van uitvoer, te gelyk alle invoer belet, en dus fchaarsheid veroorzaakt, geldt ook omtrend goud en zilver; welke ook inderdaad Koopraanfchappen zyn. c Het eeuwig blyven liggen van gemunt of ongemunt goud en zilver, in de Bank, tot nadeel van de Eigenaars, doet geen meer nut dan hec in de Mynen van Peru en Potofi deedt; houdt zo veel goud en zilver buiten gebruik en omloop; benadeelt de Eigenaars , door de daling van Bankgeld; én zal dan nooit buiten toeftemming van de Eigenaars we« derom in omloop kunnen gebragt worden, uit hoofde van de heiligheid der eigendom* men, dien hoofdzuil, op welke alleen alle Staatsgebouwen kunnen rusten, en zou ook dan nog eerst in omloop komen, wannees de fchaden reeds geleden, en den Koophandel zou gekraakt zyn. d Eindelyk de Bank kan geen regt hebben, al was de vrees voor uitvoer gegrond, om dan nog den wa< ren Eigenaars van Bankgeld dat geen te ont
hon-
Amstel*dam.



Am-
ÊTELDAM.
iU NIEUWE NEDERLANDSCHÈ
houden 5't welk eigenlyk door het Bankgeld vertoond wordt, en aan de Bank alleen is toevertrouwd op die voorwaarde, van het naar beliefte daar weder te kunnen uittrekken. Evenwel de vrees van uitvoer van goud en zilver hadt zo een kragt, dat al was voorgeflagen, om eene munte te doen fteart, van zo veel uiterlyke waarde boven de innerlyke, dat dezelve niet dan met fchaden verfmolten en uitgevoerd zoude kunnen worden, en om met die munte het overtollige Bankgeld in te koopen: maar ook dit voorgeflagen middel wordt in deze Memorie van Conlideratien volkomen wederlegd, uit hoofde van de onregtmatigheid, nutteloosheid, en zelfs fchadelykheid voor het Crediet van de Bank; als mede uit de verwarring, die daar uit zou geboren worden , en de aanmerking, dat een Souverein, die zyne munt in gehalte vermindert, niemand dan zyne' eigene onderdaanen benadeelt, behalven nog het gevaar van het namaaken van zulke munte in vreemde Landen. Het befluit dezer voortrelïelyke Memorie is, dat het eeniglté middel tot herttel van het vertrouwen op de Bank, is het verminderen der hoeveelheid van Bankgeld , tot de behoefte van den Koophandel, en de zekerheid, dat dé waarde van al 't Bankgeld, in goud en zilver, dadelyk in de Bank berust. Dit is de korte inhoud van dit fcnoone gefchrift van den Advocaat Mr. N. tk>m>T, welk wy nu woordelyk zullen mededeelen:
€0N*



JAARBOEKEN, February, i^i. &8jf
CONSIDERATIEN over den laa1 gen cours van het BANKGELD,' en de middelen tot deszelfs hertelling.
De Reeds toegenomen daaling van den cours van ( het Bankgeld, de gevolgen hier uit reedsc èerefulteerd en noch te dugten, en de daar uit, voortvloeyende noodzaaklykheid van redres, zyn, de aanleidende oorzaaken, welken eenigen van, de daarby belang hebbende Koop'ieden ter beur-, fe dezer Stad , hebben doen beüuiten , hunne Confideratien en aanmerkingen over dit gewigtig onderwerp in gefchrift te doen vervatten. Zy hebben dit te meer dienftig geoordeeld, om dat het de Ed. Groot Achtbare Heeren Burgerneefteren deezer Stad heeft goedgedagt, van hun te requireeren, om hunne gedagte over eenige voorgeftelde middelen van redres te laaten gaan, en zodanigen aan de hand te geeven , als zy zouden vermeenen , in de tegenwoordige omttandigheden, dienftig en uitvoerlyk te zyn. En zy hoopen dus , dat dezelve door Hun Edele Groot Achtb. ingezien en overwogen wordende, alzo eenigzints zullen kunnen medewerken ter bevordering van de hulpmiddelen, die tot verbetering van die kwaal zo hoognodig zyö, en op het lpoedigst worden vereischt.
Men zal zig ten dien einde bepaalen tot de verhandeling der volgende zaaken, te weeten:
i°. De nadeelige gevolgen van deeze importante daaling van het bankgeld.
2" De verpligting van de Bank of van de Mad als de Bankdirigeerende, en daar voor moetende refpondeeren, om het kwaad te heritellen. Jui
3«. De middelen welken daar toe m conlideratie kunnen en behooren te komen. ; Wat het Eerfte poinct belangt, nlfent men, dal
LM- \
rKÏ.-
>AM.
lonftd* ver 't Aanhield en \lidde'en enz.-



Am-
3TELBAM.
Confed. over 'c Bankgeld £T1 Midde. len enz
286- NIEUWE NEDERLANDSCHÈ
de nadeelige gevolgen van deeze gebeurtenis, zd voor de daar by belang hebbende particulieren $ als voor de Commercie iri 't algemeen, en dus ook voor het geheele Land, zo palpabel zyn, dat een ieder, welke de zaak flechts even inziet eri overweegt, daar van niet alleen ten flerkften overT tuigd zal moeten wcezen, maar ook teffens zal moeten befeffen, dat die gevolgen van zulk eert vooruitzicht zyn, dat de uitkomst daar van niet , is te bereckenen.
Wat de Particuliere Eigenaaren van het Bankgeld betreft, deezen lyden hier door daadelyk eert immenfe fchade.
Men zal niet aandringen, dat de masfa van het Bankgeld, zo verre hetzelve volgens de origineele inltelling is gecreëerd, aan de verkrygers vyf per Cto. boven het bedraagen heeft gekost ; nademaal voor elke ƒ 100 : o : o bankgeld ten minften ƒ 105 : o : o kasgeld, het zy in courante fpecien, het zy in goud of zilver, naar de intrinfique waarde gereekend, heeft moeten wor* den gefourneerd, en ook daadelyk is gefourneerd geworden.
Doch inen obferveert, dat het bankgeld , eert jaar geleden noch waardig was 103 a \oi\ per Cto.
Zo men nu de masfa van het bankgeld eens 011derfield flechts 40 millioenen te bedraagen , erf men meent reeden te hebben, om te onderftellen dat dezelve vooral niet minder importeert; dart zyn die 40 millioenen tot 97J per Ct. gerekend, twee millioenen minder waardig, dan toen de Agii was ai per Cto. boven het pari.
De gezamêiitlyke bezitters van het bankgeld! hebben dus hier door eene reëels fchade, ten minften van twee millioenen guldens, geleedcn;waai' in dezelve ieder naar maate hunner bezittingen in bankgeld, en naar gelang van hunne dagelykfche behoefte, 0.0 zich^kasgeld voor bankgeld te vcf-
fchaU



JAARBOEKEN, February,1751. 287
lchaffcn , hebben gedraagén en geparticipeerd ; j een object in der daad van genoegzaam aanbelang, « om zich over het verlies, 't welk veelcn daaren- x boven door de dagclykfche fluctuatie van dc A;io hebben geleeden/ en noch kunnen iyden, en dat/ Voor tbmmisefU by welke eene geduurlge conver-0 fie van bank in kasgeld plaats moet hebben, en j die telkens aan hunne correspondenten buiten t 's Lands de waarde van het bankgeld moeten be-^ lasten , of goed doen, zo ais ,d!e op' den dag is,/ op welke ieder operatie plaats heeft j zeer important is. ; ;
En vestigt nien het oog op de mfluentie, welke deeze daaling van het bankgeld op de Commercie in het algemeen moet hebben; dan. bevind mén ras, dat de fchadelykheid, ten opzichte van de gevolgen onmeetbaar is;
De foliditeit van de Bank, de overtuiging dat Voor elke exifteerende gulden bankgeld de waarde in fpecie, of munt-materiaal^ in de Bank was liggende • dat dezelve onder de bewaaring van de Stad was, en dat die voor dit depojitum inftond; heeft aan het zelve de hooge waarde door de geheele waereld gegeeven, welken het uit den aart der zaak moet 'hebben ; ieder een wist * dat/'106' Amfterdamsch bankgeld, repra:!ènteefde /' 105:van de wtetige munt'van het Land ; welks gehalte en iutrinfique waarde atomme bekend is.
Hierdoor is hec Amfterdamsch bankgeld door geheel Europa de gemeene ftand-aar: geworden waar op alle wisfelcourfén , alle bereekeningen tan goud en zilver, zo wel als van allerlei koopmanlchappen gereguleerd wierden. Ben zeer aanmerkelyk gedeelte van go'ud en zilver,- dat Lilt de mynen"gegraven word, wierd na Amfterdam gebragt: men kon het aldaar in de Bank depor;eeren: men kreeg'er ten naaften by de imrinfique' waarde in bankgeld voor op zyne reekening: men bleef door middel van de recepisfen het regt beV hou-'
iiP
TEL-' >AM.
lonfidi -er 't \unk■cld eh Vïidde-



S88 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am*
. 8teldam.
Confid. «ver 't Bankgeld eti Middelen enz.
houden, om het gedeponeerde ten allen tyde 'er wederom uit te haaien. Inmiddels had men het gebruik van het bankgeld, 't welk in de proportie tot het looperjde 'kasgeld vyf per Cto. meer waardig moest zyn. Deeze waarde ziet men daaïen niet alleen tot -pari maar tot i\ per Cto. daar onder: het bankgeld verliest deszelfs credit: de notificatie om zilver uit te geeven tot f 26:15 :o het mark, word by de buitenlanders opgenomen, als een offerte, om aan de Eigenaars 90 per Ct. te geeven van het geen hun toekomt, en voor hunne reekening verftaan moet worden in de Bank gedeponeerd te /.yn. Wat invloed moet dit niet op de AmfterJamfehe Commercie in het generaal hebben? Wat moet men vervvagten , dat 'er van den toevoer van goud en zilver voor het vervolg, zal worden? Welk vreemdeling zal niet afgefchrikt worden, zyn goud of zilver herwaards te zenden, om het by zulk een in diseredit geraakte Bank te deponeeren, om 'er bankgeld op te neemen , 't welk zo veel beneeden de waarde gebragt is, die het naar den aart der zaake moest hebben? zal men 'er niet mede naar andere plaatzen, naar andere Banken gaan, welke te vooren agter motften ftaan, om de'alom aangenomen en erkende foliditeit van dc Bank van deze Stad?zal men daardoor zelfs niet verfcheiden artikelen van Commercie na andere Landen en Steden verplaatfcn ? zal men, . zelfs niet met de tyd gevaar loopen, om van genoegzaam toevoer van munt en materiaal en dus ook van contante fpecie te worden verftooken ?
Men onderzoekt niet of 'er genoegzaame grond is voor het diseredit, 't welk het evenement der daaling van het bankgeld by dc buitenlanders heelt doen geboren worden. Al ware het zelve van allen grond verftooken, al heeft de Bank noch dezelfde zekerheid, welke zy immermeer gehad heeft uit hoofde van het vertrouwen , dat men altoos in de adminiftratie gefteld heeft, en van de.
ge-



JAARBOEKEN, February, 179!. 289
gerustheid, welke men op de responfabiliteit der Stad vestigde, dan is nog de contrarie perfuafie een weezertdlyk kwaad ten opzichte van de gevolgen j die daar uit moeten voortkomen : en zo lar.g het bankgeld op den laagen cours blyft,, waarop het gevallen is , of nog moet vallen, ( zal het ónmoogelyk zyn j den buitenlander te overtuigen, dat deeze vermindering in prys chimericq is, en dat ieder ƒ ico : o : Q bankgeld" nog is gebleeven het reprajfentatief van ƒ 105:0:0 ( van 's Lands munt, of van munt-fpecie van gely-' ke waarde, daar voor, en als eeil depofituui, ia de Bank berustende.
En deeze överweegingen leiden ons natüurlyker wyze tot het tweede ter verhandeling voorgefteld poiuct.
De verplichting naimelyk van de Bank of vari dé Stad, welke dezelve dirigeert, en daarvoor moet respondeeren, om dit kwaad te herftellen, en daartoe de nodige hulpmiddelen, toe te brengen. Het belang, dat de Stad heeft by de con.iervatie der Commercie, welke, zo afs getoond is , hier door reeds eenen heevigen fchok heeft ondergaan, en aan nog erger gevolgen bloot ftaat; de aanfpraak welke ieder burger heeft, om by het bezit zyner goederen in derzelver reëele waarde, te worden gehandhaafd, zoude op' zich zelve genoegzaame gronden kunnen uitleeveren s om 'er deze verplichting uit af te leiden. Doch de Commercie in het generaal , voor zo verfe derzelver belang daar aan verknogt is, de eigenaars van het bankgeld in het byzonder, allegeererc ten deezen opzichten eene nadere en nog vee! Sterker tytel, om deeze hunne aanfpraak te vestigen. Het zyn de conditiën, waarop de Bank is opgericht, waarop zy haat beftaan heeft gekreegen , en waarop zy tot hief toe, haare operatie heeft doen berusten. Dezen maaken tusfchen de Bank of wel de Stad , als dezelve dirigeerende , erf Y a
iiMj
"Zonfuji >ver 't <)atikre!d eti \lidde. 'en en Si



200 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
dam.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz,
tusfchen de particulieren geïnteresfeerdens, eefï contract uit , waar van men zich , 't zy met eerbied gezegd, niet mag verwyderen , en waar van de belanghebbende partyen de praiftatie van elkander, zelfs in rechten, kunnen en mogen eifchen. Men leeze hiertoe de Keure dezer Stad, waarby de Bank is opgericht , zynde van 3! January 1609. (Handvesten tde Deel pag. 673.) Men zal 'er zien , dat de Heeren van de Ge* rechte daarby declareeren, met authorifatie van de Heeren Staaten, en by advys van de Hee-
ren zes en dertig Raaden deezer Stad,tot geryf „ en zekerheid van een iegelyk hier ter Stede, ,, een Bank van Wisfel geordonneerd te heb„ ben, daar inne een iegelyk zal mogen bren„ gen alle alzulke penningen, Masfen , Gre,, naillen, ende Billioenen, als hy goed zal vin,, den daar te laatcn komen, ende NB. dezelve
penningen ofte waarde yan de voorfz. Masfen,
tot zyn believen weder uit te trekken, mits dat „ dezelve penningen in gereede gelden aldaar ,, gebragt worden niet minder, als ter fomme „ van ƒ 30j : o : o teffens N?, voor wedepen„ ningen de Stad vast/laan en respondeeren
zal."
Men voege daar by den Eed , welke door Heeren Commisfarisfen van de Wisfelbai k moet worden geprajfteerd : dat zy zorg zullen draagen , dat der goeden luiden penningen getrouwe lyk ontfangen , wel bewaard, en wederom goed gedaan worden.
En uit het een en ander zal men deeze (tellingen mogen afleiden:
i°. Dat de Bank is opgericht , omdat da Kooplieden daar in, tot hun geryf, penningen zouden mogen inbrengen, niet alleen om daar berustende te blyven, en bewaard te worden ten' dien effecte, dat de inbrengers daar over by asllgnatie of affchryving zouden kunnen disponee> -.»..- b 90 ree;



JAARBOEKEN, February, 17.91. 291
ren ; maar ook zodanig , dat de inbrenger , oi de geene, die deszelfs recht verkreegen heefc, dezelve daar weder uit zal mogen trekken: er dat dezelve hem wederom moeten worden goedgedaan.
a°. Dat de Stad voor die bewaaring, met regt om de penningen 'er wederom uit te trekken , tot believen' van dè Kooplieden, heeft aangenomen, vast te (taan en te respondeeren.
Dit is dus de natuur van de inrigting der Bank, dat de daarin gebragte penningen onder bewaaring en guarantie van de . Stad aldaar blyven , niet. alleen, om 'er over te kunnen disponeeren by affchryving, maar ook om dezelve^ of d.e waarde daar van ten believen van de Eigenaars 'er wederom te kunnen uittrekken, het zy in zoda. nige fpecie, als waarin dezelve zyn ingebragt, het zy in anderen, welke de Bank hun tot een réedelyke prys en waarde zoude moeten leevertn.
Immers dat dit ook tot liet plan der inftitutie van de Bank behoort heeft, blykt daaruit, dat in de Keure van 1609, na dat gezegd was „ dat ,, men dc ingebragte penningen, of de waarde „ der Masfen tot zyn believen 'er weder zoude ,, mogen uittrekken," vervolgens word gevonden, ,, en zullen de geenen, die eenige fpecien „ zullen willen permuteeren ter voorfz. Banke , „ de fpecien moge verzoeken, mits daarvan gee„ vende zo weinig toebaate als eenigzints doen„ lyk zal weezen," terwyl het insgelyks is op te maaken uit den verderen inhoud van den Eed van Commisfarisfen, dat zy ,, al mede zorg zul-
len moeten dragen, dat elk, die eenige geld, fpecien begeert, zonder eenig aanzien van per„ foonen, tot réedelyke toebaate, worde geryfd.'*
En hier toe behoort mede, dat by Keure van myne Heeren van den Gerechte (van 6 April 1684. Art. 3. Handvesten zde D. p. 677.) is beV 3 paald,
Amsterdam.
Confid. over '1 Bankgeld en Middelen enz.



292 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STEt"
Conful. over "t Bankgeld cn Middelen em
paald, dat de Kooplieden en alle anderen, eenige penningen of fpecien ter negotie, of tot verzending buiten 'sLands nodig hebbende, daar mede by Heeren Commisfarisfen inde Bank zullen worden geryft, met zo weinig opgeld, of toebaate» als naar conltitutie en gelegenheid der verzogte fpecie zal worden vereischt.
Zo als ook op hetzelve principe fchynt te be^ rusten , dat in de Infiruciie voor Commhfarisfcn van :. de Bank van het jaar 1685, aan dezelve word voorgefchreven, dat zy moeten de Muntmeelteren der Vereenigde Provinciën voorzien van zo veel goud of zilver, als zy oordeelen te behoeven tot de geld - fpecien , die meest begeerd worden , en minst by de wisfelbank in voorraad zyn.
Dit alles bewyst immers ten duidelykftcn, dat bet oogmerk, by de oprichting nimmer is geweest, dat de gelden, welken eenmaal in de Bank gebragt waren, aldaar tot in eeuwigheid zouden moeten blyven , maar in tegendeel, dat de inrichting zodanig was, dat men dezelve ten zynen believen wederom daar uit zoude mogen trekken, het zy ni dezelfde fpecien, welke men had ingebragt", het zy in zodanige andere fpecien, als men zou mogen requireeren, of tot negotie of verzending buiten 'sLands zoude mogen nodig hebben, en in dit laatfte geval de fpecien op eene billyke wyze jiaar de waarde te reekenen.
Men zegi.<e hier tegen niet, dat deeze permisfie, om de ingebragte penningen, en Masfen, of de waarde van dien , wederom uit de Bank te mogen trekken , alleenlyk zoude zien op zulke penningen of goud of zilver, 't welk op recepisfen in de Bank zoude zyn ingebragt, en waar op de waarde in bankgeld aan den Inbrenger op deszp]f§ reekening- zoude zyn goedgedaan; met die bepaalin^, dat hy het ingebragte binnen zes maanden tegen vertooning van de recepisfen en weder
af-



JAARBOEKEN, February,1791. 203
affchryviugvan het daarop gefourneerde bankgeld,, met een quarr. per Cto. van het bedragen , zals kunnen repetceren. 1
Want men verbeeld zich, dat deeze praccyk, om geld by wyze van belcening op fpecien, het < zv vreemde of inlandfche, of op munt-materiaal, c voor de Bank te doen verftrekkeu, in laatere ty i den is ingevoerd; immers niet gelyktydig is met^ de inflitutie van de Bank. . {
Ten minften, hoe zeer voor eene enkele reize, t en uit hoofde van particuliere omftandigheden , welke toen plaats hadden, by eene Keure (yan 11 November IÓ38. Handvaten ade D. p. 675.) is genotificeerd," „ dat de geene, welke bankgeld
van doen zouden hebben, in de Bank zouden " mogen inbrengen ducat'ons tegen drie guldens, " en de ryksdaalders tegen 48 ftuivers het ftuk," en dezelve daar in gedepoliteerd zouden mogen laaten den tyd van vier agter een volgende maanden mits gehouden zynde voor de expiratie van dezelve vier maanden , dezelve penningen daar weder uit te haaien, op pcene dat dezelve ander, zints ten einde van de vierde maand vervallen zouden aan de Bank ten pryze voorfz.
Zo vind men echter in zekere berichten eu vertoogep van 'sPhoonsen, raakendehet befiier van den omjlag van den Wisfelbank , uitgegeeven in den jaare 1677 en wel in het derde bericht pap,. 8 : dat die Autheur, welke in het werk van de Bank 'eer kundig was, ter dier tyd als een middel van ï'edrcs voor de Bauk voorgetteld heeft: „ dat 'er ,, diende toegeftaan te worden, dat ieder inde ' Bank zoude mogen verpanden zodanige pennin" gen, 't zy van geëvalueerde of ongeëvaluëerde *! munt, als mede zilver en goud, gewerkt of „ ongewerkt, als hy zoude goedvinden; maar , niet minder als ter waarde ofte beloop van/600, ' en 'daar op 't zy by affchryving, ofte in con, tant, (bv aldien de Bank mede tot een bank* V 4 „ «ou.
TEL)AM.
Jon/id, ver 't ïank■eld en \liddecn enz.



sS4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstellam.
Confid. over 't Bankgeld eti Weldeden enz
„ courant gemaakt wierd, zo als hy voorftelde) „ trekken óf ligten, niet ten vollen , maar byna, ofte omtrend de intnnfique waarde, als mate„ riaal geconfidereerd, mits betaalende niet meer ,v voor intrest ofte verdaan geld , dan T' ten
ƒ 100 : o : o voor den tyd van zes maanden; j, onder voorwaarde, dat 'binnen den tyd van „ zes maanden het ingebragte wederom uit' de „ Bank geligt, ofte het verltaangeld betaald en • 55 geprolongeerd zoude moeten worden , op poene „ dat na verloop van dien tyd, het ingebragte „ abfolut vervallen zoude moeten zyn aan den ,, Bank, mits aan den Inbrenger , ofte die het J5 zoude mogen aangaan , reekenfehap daar van 5} te doen." j .
Immers hier uit fchynt te blyken, dat deeze beleening van goud en zilver-lpecien of materiaal pp recepisfen, zo als die than,s by de Bank geufi'teerd is, toen ter tyd nog niet in gebruik was; en het is waarfchynlyk dat dezelve, en misfehien wel uit hoofde van dat voordel van Phoonsen zelfs, eerst naderhand is in train gebragt.
Dan wat hier ook van zy, de conditie van de inflitutie der Bank is in allen gevallen nooit veranderd": en die conditie is nooit geweest, dat het geld, fpecie of materiaal, daarin gebragt zynde, 'er ten eeuwigen dage moet blyven, maar in tegendeel , dat men 'er het ingebragte wfoètküritten 'uittrekken naar zyn beliefte.
De responfabiliteit van de Stad voor de ingebragte penningen , en masfen , beitaat volgens die conditie en volgens den aart van den handel, niet daarin, dat de Stad kan voldaan , met aan de Inbrengers of die geenen, welke fuecesfivelyk (Jerzelver recht verkreegen hebben , de daarop gefourneerde lommen op hunne reekening in bauco te prrcdeereii , en aan hen toetelaaten , om daar pvèr by aflchryving te disponeeren ; want dan pude net bankgeld in de daad niets anders zyn
dan



JAARBOEKEN, February, 1701. 205
dan papieren-geld: maar de Stad moet daar voor i verantwoorden , dat.de fpecien en het materiaal , dat 'er in de Bank gebragt word, aldaar bewaard } blyve, zo lang het bankgeld blyft fubürteeren , het welk 'er op gegeeven is; dat 'er voor elke/ioo:-J bankgeld, welke circuleeren, zo veel guldens of < andere fpecien, gereekend naar den cours, waarop . de fpecien by de Bank zyn aangenomen, of zo f veel munt-materiaal, mede gerekend naar de in-, trinhque waarde, waarop men het by den inbreng , heeft ontfangen , blyven berusten als 'er zyii m-
SeEnSde Stad moet guarandeeren en vastftaan, dat de Eigenaars van het bankgeld in 't algemeeu ,: -en zulks ook ieder van dezelve, naar maate hydaar in participeert, voor zich, voor zyn bankgeld wederom zyne penningen daar uit moet kunnen trekken, naar zvn beliefte en welgevallen.
F en ieder, die op dit onderwerp doordenkt, die de wvze, waarop de Bank is opgericht, en gcadminiftreerd word, mitsgaders de manier, waarop de operatien van dezelve fuccesfivelyk gedirigeerd hebben moeten worden , met aandagt overweegt,zal van de gegrondheid van deeze reilexien overtuigd moeten weezen ;
Èn men zal teffens by zich zelve geperfuadeerd moeten zyn, dat op die begrippen alken het credit, 't welk de Bank zich alomme , zo binnen als buiten 's Lands heeft verkreegen, en tot hier toe geconferveerd heeft , als op een Atichorafacraazeït berust, en heeft moeten be.
rusten. , , .. , ,
Dit alleen heeft den Vreemdeling zo wel als den Ingezetenen gerust kunnen ftellen, dat hy zich kon en moest verzekerd houden , dat het bedragen van het bankgeld, het welk hy op zyne reekening heeft, in wigtige en courante gcldfpecien, of in muntmateriaal, naar deszelfs in trinHnue waarde, in de Wisfelbank der Stad Arm V 5 fter'
TEL)AM.
lonfid. ver 't 'iank\eld cn \Lidde~ 'en enz



29(5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Conftd. ov*r 't Bankgeld en ^Middelen enz.
fterdam berustende was; dat het daar van Stadswege bewaard wierd; dat de Stad voor die bewaaring respondeerde, en inftond, en dat men dus verzekerd kon zyn , dat men die penningen ten zynen believen wederom uit de Bank zou kun» nen trekken, ofte wel met geld tot deszelfs reëele waarde ten allen tyden zoude kunnen verwisfelcn.
Men zal misfchien hier tegen willen inbrengen , dat het nimmer de gewoonte is geweest; dat het, ten mintle zedert veele jaaren niet in gebruik is, dat de Bank fpecien zouden uitgeeven tegen bankgeld; dat dus de bevoegdheid om dc ingebragte penningen of de waarde van de masfen tot zyn believen 'er wederom uit te trekken, in onbruik is geraakt, en alzo ftilzwygend zoude zyn afgefchaft.
Doch men remarqueert hier op in de eerfte plaats, dat het niet gebruiken van een recht, waar van men zich bedienen of niet bedienen kan , naar zyn welgevallen, den geenen,aan welke zodanig recht competeert, het zelve niet kan doen verliepen , en dat hy daar toe mag reeurreeren dan en wanneer het hem gelieft.
En ten tweeden, dat, terwyl aan den eenen kant de zaaken meest altoos in dien ftaat zyn geweest , dat men zyn bankgeld met eene behoorlyke Agio aan en onder particulieren kon verkopen, de Bank zelfs ook aan den anderen kant van tyd tot tyden by aanhoudendheid zodanige operatien heeft gedaan, waar door het bankgeld deszelfs waarde bleef behouden, en welke dus in effefte met het uitgeeven van fpecien gelyk ftonden , door namelyk, zodra de Agio onder de drie per Ct. daalde, jjet de voorhanden zynde fpecien , of met de geenen , welke men van tyd tot tyd had laaten munten , bankgeld in te koopen , en dus de masfa van hetzelve te verminderen. Dit is de regel van de voorige tyden geweest, en daar door wierd het bankgeld op zyne waarde gehouden. Ieder kon



JAARBOEKEN, February, 1791. 29?
net «-eene hy met kasgeld wilde verwisl'elen, met ^ cene'behoorlyke Agio verkoopen. Hy had dus s: niet nodig, om penningen of fpecien by de Bank D te aaan vragen , zo als hem volgens- de inflitutie vrvftond. 'Hy behoefde niet te twisten, of hy c aldaar fpecien voor bankgeld eifchende , uit hoof - B de yan denpraefenten cours van het zilver of goud 1 eenige réedelyke tocbaat of opgeld op de fpecien g zoude moeten geeven, ofte hoe groot dat opgeld y zoude moeten zyn. Hy kon by een ieder zo veel / kasgeld voor zyn bankgeld krygen, ais het zelve naar den aart der zaake, en naar de cours of waarde van het munt materiaal, ten minften d peuprés waardig was. Maar wykt de Bank van die gewoonte af, kan of wil dezelve de Agio door eene genoegzaame inkoop, en alzo door het brengen van fpecie in de circulatie niet fouteneeren, dan herleeft het recht der Eigenaars van het bankgeld om de ingebragte penningen , of masten, waar uit het bankgeld gefprooten is, ten hunnen believen wederom daar uit te mogen trekken: en zo lang de Stad haar beloofde guarantie zal en. kan prafteeren, moet dezelve hun, het zy met allen eerbied gezegd, daar in genoegen geeven.
Men vertrouwt, dat dit geavanceerde voldoende zal zyn tot betoog, dat de Bank zelf, ofwel de Stad, als de directie daar over hebbende, en aangenomen hebbende, om 'er voor te respondecren, verpligt is om in deezen redres te bezorgen.
De manier, waar op dit redres moet worden Geëffectueerd, is dan het derde pokuft, 't welk men zich ter verhandeling had voorgefteld. Doch, eer men daar toe overgaat, zal het nodig zyn , vooraf de oorzaaken van deezeu verfchrikkelyken val van de Agio of van de vermindering der waarde van het bankgeld te onderzoeken, en aan te wyzen En hier toe obferveert men, dat, terwyl aan den eenen kant de oorzaaken gezogt moeten
wor-
M4M.
'onftd. ver 1'au field enliddein enz*



298 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
| stklda&i.
Confed. oyer 't Bankgeld en Middelen enz.
worden in eene vermeerdering der masfa van het bankgeld, het alzo aan den anderen kant zeker is, dat zulk een vermeerdering, wanneer ze gefchied overeenkomftig met de inrichting der Bank, geenen invloed van belang kan hebben op deszelfs waarde, om reeden , dat, naar maate de masfa van het bankgeld op deeze wys aangroeit, alzo ook ten gelyken tyd dc behoefte van het zelve in den handel grooter word. De eenige regelmaatige weg , waar door het bankgeld kan aangroeyen ( buiten het geval dat 'er courante fpecien van dit land in de Bank gebragt worden,; is die, wanneer men 'er Rukken van agten en andere vreemde fpecien in brengt, om aldaar bewaard te worden, tegen het genot van het grootlte gedeelte der waarde in bankgeld: doch men onderftelle, dat 'er in diervoege binnen een kort tydsbeftek tien of twaalf millioenen in flukken van agten ingebragt werden, zekerlyk word daar door tien of twaalf millioenen bankgeld gebooren ,maar deze augmentatie der masfa kan geene zodanige daaling in den cours te weege brengen, als men thans heeft zien gebeuren.
De Kooplieden, welken uit Spanjen , het zy direct, het zy over Engeland, of andere plaatfen, zodanige Rukken van agten naar Amfterdam zenden om aldaar in de Bank gedeponeerd te worden , tot dat men occafie vind om ze met voordeel te plaatfen, trekken teffens de waarde daar van op hunne Correspondenten alhier, door welke de depofitie by de Bank gefchied ; en deeze Traittes worden in bankgeld gedaan , en moeten in bankgeld betaald worden: dus voelt men, dat iuist daarom, dewyl deze tien of twaalf millioenen in de Bank gebragt zyn, 'er even veel bankgeld noodig is tot gebruik der Commercie, als het .-laar uit gebooren bankgeld bedraagt; terwyl de aiasfa van het zelve wederom afneemt, naar maa:e deeze Rukken van agten verkogt, en uit de
Bank



JAARBOEKEN, February. 15-91. 299
Bank geligt worden, om te verzenden, of hier ^ of elders gemunt te worden, nademaal voor elk s mark, dat uitgehaald word, wederom ƒ 21:10 o t aan de Bank zelfs moet worden afgefchreeven, en alzo word vernietigd. Het is dus deeze regelma- ( tige vermeerdering der masfen van het bankgeld c niet, welke zodanige excesfive daaling heeft kun-1 nen te weege brengen, als thans plaats heeft ge-(li bad; maar het moet op eene andere en met de na- \ tuur en inrichting van de Bank niet overeenkom- j ftige wyze geaugmenteerd zyn. De geheimhou ding, welke omtrend de directie der Bank plaats heeft, maakt het wel onmogelyk voor particulieren, om met volkomen juistheid te bepaalen , op welke onderfcheiden wyze, en tot welke uitgebreidheidtoe, de quantiteit van het bankgeld op eene onnatuurlyke wyze, dat is, door zulkemiddelen, welke onbeftaanbaar zyn met den aart en inrichting der Bank, vermeerderd zoude mogen zyn; doch dat 'er zodanig» onnatuurlyke vermeerdering (creatie van nominaal bankgeld^ om het Zo te noemen , waar tegen geen reprefentalief in gangbaare fpecie of munt-materiaal exteert, inderdaad plaats moet hebben gehad, daar van is eenieder even zeer overtuigd, als van zyn eigen aanweezen. De kundige Schryver van de Re* cherehes fur le Commerce Tom. tl."pi 1. Cliap. 3. art. 6. ƒ>. 69. fe.qq. heeft over eenige jaaren aangetoond , hoedanig de vermeerdering kon gebeuren, zonder dat 'er meerdere fpecien of goud of zilver ingebragt wierden ; en hy heeft toen ook reeds betoogd , welke de nadeefge gevolgen van deeze operatien konden en moesten zyn; waartne men zich kortheidshalven alhier refereerd; terwyl hetonnoodig is te onderzoeken , of en in hoe verre de oprichting en de uitbreiding van de Stadsbeteenings-kas, of andere in zich zelfs nuttige en nodige operatien , de uitwerkende oorzaak geweest zyn van den aangroei van het nominaal
bank-
lM-
nti>
iAM.
hnfök ver 't \ankreld en Wddetn enz*



§do NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Cpnfid.
over 't Bankgeld en Middelen enz.
bankgeld» Immers, hoe zeer men zich vefzeekerd houd , dat niet dan de beste en kifivklte groudbeginfelen die operatien beftuurd hebhen , cn hoe zeer men ook niet in 't minde twyffel*-,| dat 'er geen creatie van bankgeld, waar voor de Stad moet verantwoorden, hebbe plaats gehad, dan op zeer folide fecuriteiten ; zo fchynt hét echter teffens zeker, dat men , het zy met allen eerbied gezegd, niet genoeg in het oog heefc gehouden het onv'ermyaelyke effedt, het welk de creatie van artificieel bankgeld moest hebben , zo op de waarde van het geene , 't welk alzo gemaakt was, als op dat geene, 't welk dadelyk en waarlyk exifteerde. Dit is toch in allen gevalle tastbaar , dat de masfa van bankgeld op deeze wyze geaugmenteerd zynde, 'er zig geduurig meer verkoopers hebben moeten opdoen, dan koopers. En, wanneer 'er dan van tyd tot tyd verkoopers, zo als het Land, en de Ü. I. Compagnie , met aanzienlyke parthyen bankgeld aan de mark komen, en dezelve met kasgeld moeten verwisfelcn ; dan kan de uitkomst niet anders zyn, dan dezelve geweest is, terwyl het kwaad heeft moeten aangroeijen , en dat de Bank niet heeft goedgevonden hier omtrent te hulp te komen , en zelfs bankgeld in te koopen, om de agio te niaintïneeren, gelyk in voorige tyden pleeg te gefchieden ; want daar uit zelfs heeft rneu gevolgen getrokken, zo omtrent den aart der operatien , waar door de vermeerdering was gebooren, als omtrent de onmogelykheid, of diffi. cultcit om hetexifteerende bankgeld door deszelfs reëele waarde, dat is goud en zilver, te verminderen. Het een en ander heeft discrediet veroorzaakt, en dit heeft door een Publicatie van ...» December niet kunnen worden weggenomen: dewyl men begreep, dat de prafentatie om het zilver uit te geeven tot f 26:15:0 een offerte was van dien aart, dat niemand dezelve kon aannee-
meH



JAARBOEKEN, February, 1791. £0i
men zonder zig aan nog grooter fchade bloot te ftellen. Eindelyk zyn de zaaken in die termen gekomen, waarin ze thans zyn; en 't is te vreezen dat ze nog erger zullen loopen , zo 'er niet ten fpoedigfte in worde voorzien.
Dan dit kan gefchieden door de masfa van 't bankgeld te verminderen, en het zelve alzo wederom te brengen tot die qualiteit, welke naar den aart en inrichting voor de behoeftens van de Commercie gerequireerd word. En deze vermindering kan en moet voornamentlyk geobtineerd worden door eene genoegzaame quantiteit bankgeld, voor reekening van de Bank in te koèpen met fpecie, daar toe uit de Bank te ligten, of door dezelve te bezorgen, en het zelve alzo te mortificeeren: waar by mogelyk nog andere middelen geadhibeerd zouden kunnen worden, welke tot het zelfde einde zouden kunnen verftrekkcn, doch die men niet nodig vind te expliceeren , dewyl ze doch in den aart der zaake op het zelfde zouden uitkomen. . .
De inkoop van bankgeld met fpecie uit de Bank, of op eenige andere wyze, voor de Stad te bezorgen, penningen, en de vernietiging van het ingebragte zyn dus de waare en eenige middelen, welke men meent tot redres te kunnen en te moeter voorflaan. En, wanneer die in het werk geftelc worden, zal de Commercie niet nodig hebben haai recht van guarantie en refponfabiliteit tegen de Stac te reclameeren. Het bankgeld zal dan allengskem wederom tot zyne reëele en intrinfique waarde worden gebragt; de particuliere Eigenaars zuller hunne geleden fchade immers ten grootften deek vergoed krygen, en het credit van de Bank zal ongevoelig herleven, en tot zyne voorige Iuifter we derkeeren, dewyl de uitkomst zal doen zien, dai de Stad waarlyk en met de daad haare aangeno men responfablliteit prefteert.
Jja waarlyk niets is gemakkelyker , niets zelf;
mee;
3T ELDAM.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz.



Amsterdam.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz,
302 NIEUWE NEDÈRLANDSCriË
meer voordeelig voor de Bank , dan door zodanïgen inkoop, en het employ van de daar toe voor' handen zynde, of anderzints te munten óf te fourheeren fpecien, de masfa van het bankgeld te verminderen, en de Agio alzo wederom op den ouden voet te brengen.
Immers is het onbetwistbaar, dat al het bankgeld, 't welk volgens de origineele inflitutie van de Bank gecreëerd is , en alzo in de circulatie is gekomen, zynen oorfprong heeft Uit een van deze drie fources: te weten,
i°. Öf uit Muntfpecie in de Bank ingebragt, en tot eene waarde aangenomen , die tot het bankgeld, 't welk daar voor gefourneerd wierd, (tand als omtrend 105 tot 100. Dus zyn de Ducatons tot 60 ftuivers; de Ryksdaalders tót 48 ftuivers, en Guldens tot 19 (Invers, iets meer of min, ingenomen, en voor ieder/' 100 : o : o bankgeld, welke op deze wyze gebooren is, is ƒ 105 : o : o in contante fpecie iri de Bank gekömen.
2°. Of uit ftukken van agten, en artder zilver en goudfpecien, of masfen , die op Recepisfen zyn ingebragt, waar op de Bank omtrend de waarde verftrekt heeft, en welken de Houders der Recepisfen vervolgens aan de Bank hebben laaten vervallen.
30. Of eindelyk uit zodanige ftukken van agten, en andere fpecien of Muritmateriaalen, welke op dezelfde wyze op recepisfen zyn ingebragt, en waar van de Recepisfen noch loopende zyn.
Deze laatfte foort van fpecien en Muntmateriaal moet als eeh heilig deppfiiümi geconferveert blyven, ten behoeve vah de Houders der Recepisfen öm aan bun terug gegeeven te Worden, zo dra zy dézelve willen opéisfehen.
Maar wat de fpecien aangaat, in dé eerfte plaats gemeld; deze kunnen gerustelyk , en teffens mee voordeel, tot inkoop en mortificatie van bankgeld gebruikt worden, zo veel tonnen gouds, zo veel
mil"



jAARBOEKEN, February, Ï791. $o§
thilfioenen bankgeld als daar mede wórden ingekopt, zó veele tonnen gouds, zö veele millioenen . bankgeld raaken uit de circulatie, en worden ver- j fiietigd. De Bank , óm net zo uit te drukken, verliest daar door effecten ; maar zy raakt ook evénwel 1 Crediteuren kwyt, en haare fituatie word in 't mini , Re niet verergerd. Die zyne fcnuldén betaald verarmt niet.
De Bank moet zelfs daar by cónfiderabel prófi-' teeren. Men zal dus allengskens inkóopende, zeer veel kunnen koopen tot 100, ioï , 102 perCt. en zo vervolgens, en al wat men ondertusfcheh koopt beneden de 105 perCt. is zuivere winst voor de Bank, dewyl men voor dezelfde fomrhen Bankgeld 105 perCt. heeft ontfaugen.
Jïn wat dan verder betreft zódanige inlandfche^ of vreemde Muntfpecien, of materiaalen , dewelken in den beginne in de Bank gebragt zyn, als éeö depofitum, en vervolgens aan de Bank zyn vervallen, dewyl de Recepisfen niet zyn geprolongeerd gewórden; ook deze kunnen met voordeelimmers zonder fchade, als het nodig is, tot fpécie gebragt^ en alzó tot vernietiging van een gedeelte van het loopende bankgeld geëmployeerd Worden'; terwyl zelfs, by aldien daarop eenig nadeel zoude moeten vallen, de Stad zig het zélve,- 'c zy met allen eerbied gezegd, zoude moeten getroosten. Hei zöude het gevolg zyn van derzelver op zich genomen responfabiliteit: om nu niet te zeggen, dac dié fchade nimmer zoude kunnen opweegén tegen" het geene men anders in het crediet zoude moeten Jyden.
Maar men vertronwt te ku'nneri bewyzén , dac. hier door zelfs geene reëele fchade aan de Bank of de Stad zoude kunnen worden" veroorzaakt.
Alle de nieuwe ftukken van agten, welken aan' de Bank vervallen zyn, zyn doör dezelve aangenomen voor 21 gulden en 10. ftuivers banco het mark: zy kosten dus aan de Batik niet meer j X orrf
tél^ )am.
tier 't Bank» ield eri Middelen enzt



3©4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Conful. over t ■Bankgeld en Middelen enz.
i
\
(
t i
i I
I ( I 1
om zelf niet van de prolongatien te fpreeken, wefken op zommigen van dezelve van tyd tot tyd zyn gegeeven.
Maar nu houden honderd marken Piasters of ftukken van agten in, negen en tagtig en zeven twaalfde marken fyn.
En de Muntmeefters leveren vyf en twintig en een vyfde gulden af, ƒ 25:4: o, voor 't mark fyn.
Gevolglyk verkrygt men uit honderd mark ftukken yan agten, ter munte gebragt zynde, twee en twintig honderd en zeven en vyftig guldens en tien ftuivers, daar deze honderd mark aan de Bank niet meer dan ƒ 2150 : o : o bankgeld kosten, hetwelk een avans van vyf perCt. uitmaakt.
Wanneer de Bank derhaiven ftukken van agten ter munt mogt zenden, om daar uit guldens te laaten ftaan, en met die guldens het bankgeld inkogt, tot een Agio van vyf perCt. , dan noch zoude iezelve geen fchade lyden , terwyl in tegendeel zulk munten een dadelyk profyt moet geeven , zo ang de Agio tuinder is dan vyf perCt., nademaal Tien op al het bankgeld , 'c welk men op deze wyze zoude willen vernietigen, wanneer men het 'Ave tot ico, 101 , 102 of 103 perCt. had ngekogt, noch j, 4, 3 of 2 perCt. zoude proiteercn.
En dit alles is ook applicabel op de baaren zilver, welken 'm de Bank berusten, en van welken men uit le Publicatie van Heeren Burgemeesteren van den .... December laatstleden moet opmaaken, dat :en genoegzaame quantiteit voor handen is, dewyl nen daar by aan een iegelyk aangeboden heefc feturiteit voor zyn bankgeld te geeven ; mits hy die >aaren flechts tot / 26 .-15:0 wilde aanneemem; ?elyk het ook toepasfelyk is, op alle andere vreemie munten of muntmateriaal, 't welk in de Bank >erustende moec wezen, dewyl men op al hetzelve looit de volle waarde, heefc verflrekt , maar altoos
tea



jAARBOÈKENi February , ifpx. 3S|
ëeh valeur ^ evenredig aan die geene, tot, welkè men , de ftukken van agten aanname. . s
Men vleid zich hier mede gedemonftreerd te heb- ] ben, dat, gelyk de Bank by haare inflitutie aangenomen heeft, de Eigenaars vali het by haar gebrag-1 te geld, ten allen tyden ten hunnen believen,- ipe- < cien te fomheeren; dezelve, zo zy by haare origi-. heele inftelling gebleeveh was, ook in zich zelve een , toereikende fonds moest bezitten, om aan ieder van , haare Crediteuren / 105 : o : o in kasgeld weder-, öm te leveren, voor elke ƒ 100 : o : O welke dezelve op zyn tekening heeft; en dat zy dus gevoeglyk dooi- inkoop van bankgeld, zelfs tot eene Agio van vyf perCt., de masfa van het zelve kan verminderen, en gevolgelyk de Agio wederom op eene billyke cours kan brengen; -v . -\
Maar, zeggen de geenen j welke déze reeds nüeö dah i discoursgewyze, voorgedragen middelen van redres hebben afgekeurd, door zulke inkoopen varf bankgeld, en mortificatie van het zelve, tegensdaar' uit te geevert contante fpecien,- ftaat het gëfehaaj pen, dat het geld ten Lande uit zal geraaken. Dë prys van het zilver is thans zo hoog , dat men dei' gemunte guldens, het zy.in natuur, hét zy gelmol-ten met profyt uit het Land kan voeren: zo meö dus voor eenige Millioenen bankgeld fpecien oitgeeftj en irt de circulatie brengt, zullen deze ten Landfe* uitgevoerd worden: men zal dus zelfs gebrek krygen aan contanten. En, wat zal 'ér van worden « als het Land van geld ontbloot is, vóóral wanneer 'er eenig evenement mogt voorkomen ; ' waar itf men veele contanten nodig had ? dit is het hoofdargument j waar mede men de verwisfelihg van het bankgeld met fpecien heeft gezogt te beftryden en het welke men nog geduung van zulkeö hoort aandringen, welke deze operatie willen te*
gCDa^nien meent, dat deze objectie gemakkelyfc' is op te losfen. ^
iAM;
lonfidk 'ver 't '3ank~ \eld eti Middeen enz



30ff NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz.
i :
In de eerfte plaats durft men zeggen, dat 'e? geen gebrek van courante fpecien in het Land is. Gouden fpecien zyn 'er zekerlyk weinig: de groote trek van het goud, naar Engeland onder anderen , uit den hoogen Wisfel fpruitende, en de behoefcens van de Oorlogende Mogendheden in het Noorden, hebben het meeften goud van hier doen verhuizen, terwyl men daarenboven weet, hoe veel goud dc Oost-Ind. Compagnie jaarlyks moet verzenden; doch 'er is eene overvloed van zilvere fpecien, vooral ook van guldens en drieguldens in de circulatie.
Men hoort noch Kasfiers, noeh iemand anders klaagen, over eenig gebrek ten dezen opzichten; sn men kan inderdaad ook voor geen gebrek vreezen , wanneer men in aanmerking neemt, dat onze ;ourante fpecien, zesthalven, ichellingen , agten:wintig.ftukken, en wat dies meer is, alle van die »ehake zyn, dat ze even weinig als de oude en af^efleetenguldens met eenig profyt gefmolten of uitgevoerd zouden kunnen worden.
Maar dan is ten tweeden den aart van den hanlel in goud en zilver, en de fpecien daar uit gefajriceerd, zodanig, dat men daar aan geen paal of perk kan ftellen, welke wetten daar omtrend ook in deze en andere Landen ooit gemaakt zyn; hec Delmg heeft dezelve altoos weeten te eludeeren, zelfs in zulke Landen, daar lyf- en doodftraf op ien uitvoer der fpecien gefteld is geweest : mea noet dus den handel in dit artikel zynen vryen loop aaten hebben.
En dat wel te meer, om dat den uitvoer van pecien of Muntmateriaal uit een land van zodanige oorzaak afhangt , welke door authoriteit niet zyn te veranderen: immers het is den balans van ien Koophandel tusfchen de Landen onderling % welke den grond maakt van den uitvoer of invoeg yan fpecien van goud en zilver van het eene naar aet andere. Trekken wy meer van eene andere
■a-



JAARBOEKEN, February, 1791. 307
natie, dan wy aan dezelve toezenden, 't zy van Lands Producten , Manufactuuren of Koopmanfchappen, het defefi moet met goud en zilver gefuppleëerd worden. Eu in dit geval ftaat dit Ge, meenebest thans tot Engeland. Men moet van daar gefabriceerde Catoenen, Wollen Stoffen van verfcheiden aart, Staalwerken, Kooien, en wat dies meer is hebben: te vooren voerde men daar en tegen een confiderabele quantiteit Thee ter fluik in, het welk nu ophoud. Onze Oost-Indifche Compagnie pleeg Bengaalfche goederen te ontfangen : thans moet men een groot gedeelte van de Catoene Lywaaten uit Engeland krygen: de Commercie van dit Land moet dus een confiderabel furplus aan Engeland betaalen; en dit moet met goud en zilver goed gem-"akt worden; terwyl echter het laatfte aldaar, voor het tegenwoordige, op zodanige laage prys is, dat 'er zilver uit Engeland herwaards word gezonden, zo als daar toe, onder anderen behooren een of meer van die parthyen, welke Heeren Burgerneefteren by Hun Edele Groot Achtbaare mondeling voorftel onlangs aan eenige Kooplieden gedaan , hebben gezegd , niet tegenftaande het diseredit, waar in de Bank geraakt is , nog weinig tyds geleeden, onder cuftodie van Commisfarisfen gebragt te zyn.
Doch de balans ftaat niet even nadeelig met andere Landen; en in het tegendeel moeten de mee'fte Europeefche Natiën meer van hier trekken, dan zy ons toezenden. De intresfen van de Negotiatien, alhier voor vreemde Mogendheden gedaan, brengen ook eenen importanten fchat herwaards aan : daar moet dus goud en zilver, het zy in baaren, of in fpecien inkomen, of bezorgd worden, om de balans ten opzichte van zulke Landen goed te maaken; en hier uit fpruit ook onder anderen, dat het grootfte gedeelte van het zilver en goud, het welk uit de nieuwe waereld fuccesfivelyk HaaraEuropa,word aangevoerd, hier gebragt word, X 3 al-
Am-
STEIy DAM.
Confid. over 't Bankgeld cn Middelen enz



STEL*
Confid. over 't Bankgeld 'en 'Midde-
308 NIEUWE NEDERLANDSCHE
alwaar het zelve in onze Bank gedepofiteerd of van tyd tot tyd tot munt geëmployeerd wordende, tot het fonds dient, waar door differente Naden van dit waerelddeel eikanderen betaalen.
Zo lang het credit van de Amftcrdamfche Bank ftaande is gebleven, is her bankgeld de algemeene ftandaart geweest, waar naar de waarde van goederen en koopmanfehappen, zo wel als de Wisfel in geheel Europa gereguleerd wierden, en om zo te . fpreeken het algemeene gelds repraefentatief, waar ' mede men eikanderen voor het grootftegedeelte,betaalde. Kan dit credit geconferveerd blyven, dan zal het bankgeld ook die waarde behouden; en dan zal het nimmer aan toevoer van goud en zilver naar dit Land ontbreeken: dat aan den eenen kant uitgaat zal aan den anderen weêr inkomen, gelyk dagelyks met Duitschland gebeurd. Exempelen van voorige tyden bewyzen dit mede. Als Engeland een oorlog op 't vaste land heeft moeten voeren, is de rouleering van goud en zilver in dit Land aanzienlyk geweest: de zevenjaarige oorlog in Duitschland geëindigd zynde, zyn alle de fpecien, welke geduurende denzelven aldaar gemunt waren , wederom als negotie herwaards geretourneerd, om alhier verfmolten te worden. Hier omtrend heeft eene Ebbe en Vloed plaats, welke naar de omftandigheden van tyden en zaaken geduurig verwisfeld, en welke ons Land nooit van goud en zilver verftoken zal laaten; zo wy zeiven maar niet, door onze oudstyds zo gerenommeerde Wisfelbank deszelfs erediet te doen verliezen, het daar toe brengen , dat vreemdelingen zich van andere Banken gaan bedienen, en hunne Wisfel - Operatien op Amfterdam voortaan alfein in kasgeld doen: waar van men helaas! thans al hier en daar de heginzeien befpeurt-
' Immers, zo lang Amfterdam de groote Marktplaats van Europa niet alleen, maar zelfs van een groot gedeelte der waereld, blyft, ?p lang & m,ee-
fte



JAARBOEKEN, February, 1701. 33
fte Landen hunne Producten en Manufactuuren herwaards zenden om te verkoopen , en alhier wederom ïaaten koopen , het geen zy nodig heboer, , of ter minften hunne betaalingen over Amfterdam laaten oooen, zo lang kan het hier aan geen goud noch zilver ontbreeken : om niet te zeggen, dat goud en zilver koopmanfchappen zyn, omtrend welken eene ceduurigen handel plaats heeft, die, naar maate zy looter is, en 'ermeer in omgaat, ook meer pro^ fvt eeefc: en waar omtrend dezelfde regel moet werken, die omtrend alle andere goederen werkt; dat is dat 'cv geen zekerder middel is om den in voer tegen te gaan, dan, wanneer men den uitvoer wil beletten; zo is het in allen gevalle uit den aart der zaaken onbetwistbaar, dat, zo lang wy voor andere Natiën koopen, en vcrkoopen, en dus moeten ontfengen en betaalen, die genen, welken het goud en zilver uit de tnynen doen graaven , het lelve alhier zullen moeten brengen, om dat het nergens beter dan hier aan de markt gebragt za kunnen worden , en om dat de noodzakelykheid van al«emeenen Koophandel zal vereisfchen, dat 'er op die plaats, daar alles betaald moet worden , ook dat geen voorhanden zy, waar mede men de betaa. Jingen kan doen: maar ziet en ondervind de vreemdenne dat hy, zilver naar Amfterdam zendende, en in de Bank 24 guldens bankgeld krygende op elk mark fyn, dat hy'er inbrengt, dat geld, t welk te voren 105 perCt. waardig was, en moest zyn , nu niet dan tegen 97 perCt. of minder in kasgeld kanconverteeren; dat hy 'er dus tcrwyl hy het in de Bank laat liggtn, geen gebruik, dan tot zulk pene laage waarde van kan maaken , moet en \%\ hy dan niet afgefchrikt worden, om het be waards te zenden ? en zal dan de onnatuurlyke pooging om het goud en zilver hier in t Land te houden, niet juist het tegengeftelde effect moe= ten hebbea vaa het geene men daar mede beoogd heeft ? x 4 3»# DaD
»
Amsterdam.
Confid. over V BanLgifd en Middelen enz.



Sio NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am?
&TE£pAM.
Confid. oyer 't Bank' geld en
Mi'He
$m enz.
i
3°. Dan men vraagt hier in de derde plaats, wat nut kan het hebben, de fpecien en het goud in de Bank te houden, in weerwil en tot prajudicie van de Eigenaars van hetzelve V welke zyn de Eigenaars van het bankgeld ? wat voordeel kan het aan het publiek toebrengen, dat men deze Eigenaars van het bankgeld in dien Raaf field, dat zy zich van het zelve op geen anderen voet kunnen bedienen, dan als of het papiere geld ware, het welk zy niet dan met importante fchade , en welke geduurig grooter moet worden, naar maate het diseredit toeneemt , in reëele fpecie kunnen verwisfelen ? Zal 'er ooit een tydflip kunnen gebooren worden, dat het Land of de Stad die fpecie, of dat goud en zilver, welken het repi asfencatief zyn van het rouleerende bankgeld, in weerwil en buiten toeftem-. fning van die Eigenaars, in circulatie zal kunnen brengen ? Dit zal niemand durven (taande houden, welke begrypt, dat de heilige confervatie van den eigendom van particulieren de grondzuil is, waarop een geregeld Staatsgebouw moet berusten, en welke zich begeevende het geheele gebouw moet doen inftorten Of zal het goud en zilver voor eeuwig in de Bank moeten blyven'' dan zal het indedaad geen meer nut doen, dan wanneer, het in de mynen van Peru en Potofi was begraven gebleven. Of zal men eindelyk, als het te laat is, fpecien in »öud en zilver voor het bankgeld uitgeeven, om Set alzo, wanneer men oordeelt het juiste tydftip daar toe gebooren te zyn, in de circulatie te brengen ? Maar wat zal 'er dan worden van de fchade yan zo veele millioenen, als daar door aan de bezitters middelerwyle zal zyn toegebragt ? en hoe sal men het credit dan herftellen , het welk de 3ank verlooren zal hebben ? hoe zal mengde •uïne goed maaken, in welke de Commercie van iet Land in het generaal daar door gedompeld zal
syn?
Maar



JAARBOEKEN, February, 1701. 311
4°. Maar eindelyk vraagt men , wat recht heeft de Bank om de fpecien en het goud en zilver in < baaren, en masfa, aan de Eigenaars van het bank-, geld, die toch de waare Eigenaars zyn van het geene door het bankgeld gercprefenteerd word, te < onthouden, al was het dat het anders te dugten, ware, dat fpecien en Muntmateriaal het Land uit zouden geraaken? Is het daar toe in de Bank gebragt? heeft men het zelve op dien voet aan de^ Bank, of Stad in bewaaring gegeeven, dat dezelve zoude mogen of moeten beoordeelen, of men aan de Eigenaars het hunne zoude mogen onthouden , op dat zy 'er geen kwaad gebruik van zouden mogen ma'aken; en of men hen voor het tegenwoordige eene wezenlyke en importante fchade zoude mogen toebrengen, om hen voor een gevreesd nadeel te behoeden, ?c welk waarfchynlyk nooit exteeren zal? Men weet wel, dat naar de btirgerlyke regtsgeleerdheid de Overheid of Magiftraat zomtyds verftaan word gerechtigd te zyn , om den particulieren Ingezetenen te beletten, dac zy hunne goederen misbruiken : doch dezen regel te willen appliceeren tot een Stad of Land, welke met haare Ingezeetenen contracteeren om derzelver geld in bewaaring te neemen , met bepaaling van hen daar over ten allen tyde naar hun believen te zullen laaten disponeeren, zou eene abfurditeit zyn, welke tegen alle grondbeginfels van goede trouw aandruischt: en men zou met even veel grond kunnen ftaande houden , dat de Souverein geld van zyn onderdaanen , op intrest genomen hebbende, den bedongen intrest zoude mogen veranderen ; om dat zyne onderdaanen anders te ryk en te weeldrig zouden worden.
Men avanceere dan ook niet tegen het hier boven geproponeerd middel van redres, (de vernietiging namelyk van het overtollige bankgeld, doorinkoop van het zelve met fpecie uit de Bank,.) dat dit niet geraaden zouden zyn, om dat de X 5 con-
TEL>AM.
lonfid. 'ver 't Aanhield en Midde'en enz.



314 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STKCDAM.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz
contanten, welke dair toe gebruikt zouden moeten worden , voor hec grootfte gedeelte beftaands in guldens, die nog nimmer in de wandeling geweest zyn , dadelyk zouden gefmolten worden , terwyl zulke fmelcing mee winst zoude kunnen worden gedaan.
Want voor eerst, kan zulk eene verfmelting thans ten minften niet met voordeel gedaan worden, terwyl men zonder febade uit ftukken van agcen, gul,dens heeft kunnen munten, zo als 'er reeds ver'fcheiden parchyen voor particulieren gemunt zyn. En welk profyt zoude hec dan geeven, die guldens wederom ce verfmelcen, daar de gefmolcen masfa in allen gevallen zo veel minder waardig is, dan zy van munten gekost heeft.
En in de tweede plaats , welke fchade zou 'er ook door zodaanige verfmelting aan het Land veroorzaakt worden, met welke toch geene ordentelyke lieden zich zullen ophouden, dewyl ze tegen '& Lands wetten ftryd, en Hechts een zeer gering profyt kan geeven? Immers, het zy dat zulk eene verftnelting zich mogt bepaalen tot êenige overwigtige en door de Biquetteerders uitgezogte guldens, het zy zelfs hier en daar eenige geheele zakken nieuwe guldens, mogten verfmolten of anders in natura uitgevoerd worden , het kan aan het algemeen geen fchade toebrengen. Het geen dezelve door de hooge cours van het zilver meer waardig mogte zyn, zal dan toch hier blyven; en het muntloon zal 'er, in allen gevalle, hier te Lande aan geprofiteerd worden , even als het arbeidsloon van alle andere goederen , welke men hier gefabriceerd heeft, en waar van by den uitvoer het werkloon boven de ruwe ftof word gewonnen.
Ja, wat meer is, en dit is de laatfte remarque, welke men op dit onderwerp meent te mogen maaken, het zal de Bank zelve zyn, welke hier door bevoordeeld zal worden. Zy zal het bankgeld



JAARBOEKEN, February, 1791. 313
edel met zulke nieuwe en volwigtige guldens beter kannen inkoopen , dan met zulke, die reeds eenigen tyd gecirculeerd hebben, en afgefleeten zyn: nademaal de verkoopers altoos liever voor een quart of octaaf minder zullen willen verkoopen, wanneer men contraheert, om hen met nieuwe guldens te betualen (zo als het zelfde reeds met de ryders plaats zou hebben.) En raaken 'er op deze wyze guldens weg, het bankgeld zal dan ook verminderd zyn, het welk dezelve gerepraefenteerd had.
Daar blyft nu nog over, om iets te zeggen, van het voorftel van Heeren Burgerneefteren, „Of het „ ook raadzaam zoude zyn, om de masfa van het „ bankgeld te verminderen met, op gezag van de „ Heeren Staaten, eene munte te doen flaan, voor „ welke bankgeld , van Staats- of Stads wege , zoude worden ingekogt; en waar toe in confide„ ratie is gegeeven , de vervaardiging van een „ munte, aan welke, by Publicatie van Hun Edele Groot Mogende, eene waarde zoude worden 3' gegeeven van vyf fcbellingen; doch welke van 11 zodanige gehalte zoude zyn , dat zy niet gefmolten zoude kunnen worden; of wel te laaten flaan ryksdaalders, die de gewoone waarde zou„ de hebben , doch waar aan door Hun E<*ele Groot Mogende boven dien eene waarde zoude !' gegeeven worden van een of twee ftuivers, zo ' veel het nodig zoude zyn, om het fmelten voor " te komen; des dat in beide gevallen dit middel „ maar voor eenen bepaalden tyd gebruikt zoude worden, terwyl Hun Edele Groot Mogende tet „ gelyker tyd zouden laaten bekend maaken, dat „ Hoogstdezelve zodanige munten wederom zou„ den aanneemen, ten zelfde pryzen en voor de„ zelve waarde, voor welke zy zouden zyn uitge„ geeven , zo dra het zilver wederom op zo„ danige prys zoude gevallen zyn , dat voigens dezelve de gewoone Staatsmunttn weder-
Amsterdam.
Coufuh over 'f Bankgeld en Middelen enz



Si4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel" dam.
Confid. over 't Bankgeld en Middelen enz
„ om op hunne gehalte geflaagen zouden kunne „ worden."
Het heefc Hun Edele Groot Achtbaare behaagt, om van die geenen onder de Kooplieden, aan welken dit voordel is gedaan, te requireeren, om ook hier over hunne gedachten te laaten gaan, en die van anderen daar op m te nemen. En het is dien volgende, dat men, met allen eerbied, de vryheid neemt te zeggen , dat zulk een voorflag . geenzints gefchikt voorkomt, om het kwaad te herftellen.
i°. Om dat het onbillyk zoude zyn bankgeld te willen betaalen, of doen betaalen, met eene fpecie van minder gehalte en waarde als de ordinaire Landsmunten. Het zelve is gebooren uit ingebragte fpecien, naar den erkenden en wigtigen cours. Men heeft zich verbonden het aan de inbrengers wederom uit de Bank te zullen laaten trekken, naar hun believen. Men kan hun dan geen ligt geld voor wigtig betaalen, zonder hen te kort te doen, en zonder het contract te verbreken, het welk men door de aanneeming hunner penningen met hun heeft gemaakt.
2°. Maar wat zou het ook baaten , zulk eene munt tot dat einde te doen flaan ? men zou toch die luiden niet kunnen dwingen om hun bankgeld voor zulke ligte fpecien te verkoopen, en men zou direftelyk een twederlei cours van bankgeld zien geboren worden ; de eene, wanneer de betaaling bedongen wierd in ordinaire wigtige Landsmunt; en de andere, te betaalen in de fpecien van de nieuwe munt.
3°. En welk effect, zou zulk een operatie by den buitenlander hebben ? zou daar door het credit van de Bank by hem toeneemen ? zou het bankgeld eenige meerdere waarde in zyne oogen krygen ? niets minder dan dat. Hy zou terftond begrypen, dat het bankgeld, met zulke ligte munt verwisfeld wordende , daar door ,juisc.§za veel minder waardig
moest



JAARBOEKEN, February, 1791. 31$*
moest worden gehouden , als die nieuwe munt inderdaad minder waardig was, dan de goede en deugdzaame munte , welke op de gehalte ii geflaagen, die de gahtfche waereld door bekend is.
4°. Wat zou ook het gevolg zyn van het ma ken en uitgeeven van zodanige nieuwe en op eei mindere gehalte gemunte, of boven den intriniiqui waarde geftelde geldfpecien? aan den eenen kan zou 'er eene groote verwarring uit ontRaan; nade maal men op een onderfcheide wyze zoude moe ten contracteeren by den verkoop van goederen naar maate de betaaling in ligt, of in ordinair gel< zoude gefchieden: immers zoude de Koopman die zyn koffy, zuiker, of andere goederen, wild verkoopen, eenen meerderen prys eisfehen en be dingen, wanneer men hem in nieuwe Daalers 0 verhoogde ryksdaalders van 52 ftuivers 'zoude wil len betaalen, dan wanneer men met hem conve nieerde, dat men hem zyne bedongen prys in wel tig en wigtig geld zoude toetellen. De vreemde ling zou ook de waarde van zyne goederen naa die verandering in de munt calculeeren, en de Wis felcourfen zouden zich allen daar na regelen. Ori kort te zyn, by zulk eene operatie zoude ook d waarheid blyken van een te meermaalen gemaakti obfervatie; dat een Souverein, die zyne munt ii gehalte vermindert, of aan dezelve boven de in trinfique waarde de cours geeft, niemand dan zyn< eigen onderdaanen benadeeld: dewyl de waarde vat goederen, zo wel als de Wisfelcours, by den bui tenlander zich naar den intrinfique valeur reguleert, en geenzints naar de arbitraire waarde, welke dt, Souverein op zulke fpecien voor zyne onderdaanet gefteld heeft.
De Provincie Zeeland heeft het effect van zuil eene bewerking in haare ryksdaalers gezien. Er men ondervind aldaar dagelyksch , dat men vooi den Zeeuwfchen Ryksdaaler alhier en elders niei het zelfde kan koopen, dat men voor 53 ftuiven
Hol
Am-.
steldam.
• Confid* 1 over 't '■ Bank-
■ geld en
■ Midde-
• len enz» 1
l
>



Am.'
ST ÉLDAM.
Confid. ever 't Bankgeld et Midde '/en' em
\U fïiEUWE NÈDÊRLANDSCHÉ
Hollandfche munt kan krygen; én dat men gék! üaar herwaards moetende overmaaken, om hier betaalingen te doen, even daarom in den Wislclcours moet verliezen.
Men zoude hier by nog eene andere confideratie kunnen voegen. Als Hun Edele Groot Mogende eene nieuwe munte willen doen Haan, van i eene inferieure gehalte, dan zoude men zich bloot ftellen aan bet gevaar, dat dezelve in andere Landden kan worden nagemaakt, en alhier ingebragte men heeft elders daar van nu en dan exempelen gezien. En als het eene genoegzaame profyt konde geeven, om ligte daalers van vyf fchellingeft met den Hollandfchen ftempel naar te maaken tot dezelfde gehalte, als waarop die hier geflagen zouden •worden; zoude het zeer mogelyk zyn, dat men iö het eene of andere der nabuurige Landen de moeite name, om het getal daar van te vermeerderen, en dezelve hier in de circulatie te brengen 5 zo dat hier zoude kunnen gebeuren 't geen te eeniger tyd in Frankryk gebeurd is, dat men zodanige ligte fpecien willende verwisfelen , 'er eens of tweemaalen zo veel quantiteit zag te voorfchyn komen, dan men in dc Provinciaale munt had geftempeld. Qiud non 'mortdïïd pcSlora cogis aurij'acra James ?
Het zy den Amfterdamfche Kooplieden , welke deze confideratien geeven, geoorloofd hun gevoelen op dit onderwerp te bekragtieen met de autoriteit van den vermaarden Engelsman Sir Kobert Cotion. In het jaar 1627 was Koning Karei den Eerflen voornemens den cours zyner Muntfpecien te verhoogen boven den intrinlique waarde: zyn geheime Raad ftoud echter in twyrfel , of zulks raadzaam ware, en vond daarom goed , dat den Ridder Co/ton, welke by uitnemendheid ervaaren was in de kennis van deze zaaken en van 't geene daar omtrend onder voorgaande regeeringen gebeurd was, zyne opinie hier over zoude openleggen. Dit deed hy, en zyne harangue over dit onderwerp'is



JAARBOEKEN, February, 170I. 317
fn 1651 onder zyne nagelaaten werken gedrukt. Hy avanceerde daar by onder anderen, ,, dewyl munt „ of geld gebruikt word tot eenen regel en maat ,, van Koopmanfcbappen en Manufaótuuren, dus ,, derhatven, wanneer die munt wisfelvallig wierd ,, gemaakt, niemand voortaan zou kunnen zeg„ gen , wat hy bezat, of wat hy fchuldig was; ,, en dus 'er geen zekerheid in eertig contract zou„ de kunnen wezen. Dat Prinfen en Vorften by hunne Onderdaanen indiaan voor de echtheid hunner munte, en dat zy niet moeden toelaa„ ten, dat hunne beeltenisfen of ftempels guaran,, deurs zouden zyn van bedrog; dat door de fchel„ ling zodanig te munten , dat dezelve minder ,, zilver inhield, dan te vooren, men 'er ook eene „ mindere quantiteit goederen in evenredigheid ,, voor zoude kunnen koopen. Dat de Inwoon,, ders der Nederlanden dan met de toen loopende ,, goede munt van Engeland de munt des Konings „ met deszelfs ftempel zouden namaaken, en de „ nieuwe verhoogde fpecien in het Ryk zouden in. „ voeren."
Men vindt dit in een werk in 't jaar 1787 te London gedrukt onder den tytcl : /ln Hijlorical and Chronological deduStion of the origin ofCommerce Fol. II. p. 322, 323.
Dan dit zy genoeg gezegd tot betoog , dat zodanig eene operatie omtrend de munt, noch raadzaam , noch in ftaat is, om de zaak te redden, of het bankgeld wederom op zyne reëele waarde te brengen. De fout zit in de quantiteit, die 'er van het zelve exteert, en waaromtrend men onderfteld, dat hec niet geheellyk en alleen circuleert op een reëele waarde van goud en zilver, daar voor in de Bank berustende , zo als, volgens de irrftitutie, moest plaats hebben; maar dat 'er voor een groot gedeelte van het zelve alleen waarde is in Koopmanfchappen of Effecten.
En dit defect kan niet geremedieerd worden,
daa
Amstel*
dam.
Confidi over '£ Bankgeld en Middelen etw*



3^ NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM.
Confid. oyer 't Bankgeld en Middelen enz
dan door de masfa van het bankgeld zodanig te verminderen, dat 'er niet meer circuleere, dan het geen uit goud en zilver gebooren is, en alzo met de behoeften van de Commercie gelyk ftaat; en door de zaaken alzo in die termen te brengen, dat het publiek hier , zo wel als in andere Landen ,zich verzekerd kunne en moge houden , dat de Bank haar oude credit verdient , h welk daar op berust , dat de waarde van het zelve in goud en .zilver, 't zy in fpecie, 't zy in masfa, dadelyk by haar berustende is. Dit kon door inkoop met fpecien gefcbieden. En mogten die niet in genoegzame quantiteit voorhanden zyn; mogt 'er geen occafie weezen om dezelve te laaten munten, het aanzien en credit van de Stad Amfterdam is nog groot genoeg, dat men zulks door Negociatien kan effedtueeren, en zich het nodige fonds kan bezorgen, orn de masfa van het bankgeld zodanig te reduceeren, dat dezelve waarlyk gelyk fta met het goud en zilver, waar van alleen het zelve het reprasfentatief moet zyn; terwyl het belang van de Stad^ om de wille van de Generaale Commercie, hier by 20 aanmerkelyk is, dat naauwlyks eenige facrifice te groot zoude kunnen zyn, om dezelve tot dat einde niet te doen.
De aanmerking van den reeds boven aahgehaal» den Phoonjcn, op dit onderwerp ^ is zo nadrukkelyk, dat men zich niet kan dispenfeeren , om "er deze Confideratien mede te befluiten.
De IVtsj'dbank (zegt hy in zyn tweede Bericht yan de fecuriteit van de Wisfelbank pag. 18.) is de midden-en pronkparelof diamant inde Eerekroon van een Stad. Het mtnfte vlekje , het kleinfie zantfe, dat 'er in gevonden word, ontciert de kroon; en zo wanneer dezelve uit de kroon te vallen komt, 't kost groote moeite om ze weer in te zetten. En zelden gelukt lm, dat ze in haar eerfte wel/land her/teld word. En daar dezelve yer-
loo*



JAARBOEKEN, February , 1791. 319
'loeren 'word, en niet wederom herfteld kan wor-j den, is de kroon haar cieraad, de Stad haar roem $ kwyt; de Commercie komt te Vervallen, en nce*\ ring en welvaart te verhuizen.
Hier op is ook bevel gegeeven tot het Uitleveren van contante fpecie of gereed geld uit de Bank ; maar alleenlyk aan de Kasfiers. Dog reeds- twee Millioenen op deze wyze uitgeteld zynde , is de verdere uitlevering op den 3 dezer maand February opgefchort. Inderdaad de bepaaling tot de Kasfiers konde de onmatige vorderingen van fpecie uit de Bank niet bedwingen, dewyl niets gemakkelyker was voor de fchuldeisfchers van de Bank, dan hun Bankgeld aan de Kasfiers te verkoopen, en door dezen aldus het zelve te doen ontvangen. Onderwyl diende men op middelen bedagt te zyn, tot het in Rand houden der waardye van 't Bankgeld, en, ware het mogelyk, het zeiven wederom op den vorigen prys te brengen. Hier toe fcheen niets gefchik» ter dan het inkoopen van Bankgeld, vooral by daaling, om het zelve wederom te doen ryzen: te meer, om dat men vermoedde, dat 'er wel te veel Bankgeld in omloop konde zyn, en dit mogelyk tot de daaling konde hebben medegewerkt. Althands voornaarae Kooplieden Relden daar toe aan da Regeering eene Negotiatie of Geldligting van zes Millioenen voor, om daar mede hee Bankgeld in te koopen.
V yoor-
TEh>AM»



Amsterdam.
320 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Voornaarne Comptoiren, als van Hope en Comp., de Smetb, Willem en Jan Willink*, en anderen, namen terftond vyftien tonnen gouds in deze geldleening, en de overige fomme wierdt door vier voornaarne Onder-' nemers aangenomen, behalven zestien tonnen, die men uitzonderde voor een ieder, om daarin, voor pari of zonder opgeld, deel te kunnen neemen. Zie] hier hec plan dezer geldligting, of
NEGOTIATIE, zroot ZES MILLIOENEN GULDENS, voor Reekening en ten behoeven dcf Stad AMSTERDAM, tot den Intrest yan 3! perCt.in > Jaar,
TTeeren Thefaurieren Ordinaris der Stad AmfterAX dam, zullen op ordre en met goedvinden der Wel Edele Groot Achtbaare Heeren Burgerneefteren , als daar toe by Refolutie van den Achtbaard Raad. in dato 17 February 1701 gequalificeerd , ten behoeven van de Stad Amfterdam, negotieeren eene fomma van Zes Millioenen Guldens, in Bank- of Kasgeld, tegens den Intrest van <$\ perCt* in't Jaar, voor den tyd van 12 Jaaren; echtef zal het de gemelde Stad vryftaan, deze fomma na verloop van 6 Jaaren, 't zy geheel, of gedeeltelyk, weder aftelosfen , mits 3 maanden voor de Jaarlykfche Vervaldagen te waarfchouwen; en in gevalle van eene gedeeltelyke aflosfinge , als dan by Looting-, waar van telkens de uitgetrokkene Nommers aan het Publiek zullen worden bekend gemaakt.
Voor de Gelden, die in Bankgeld gefourneerd
wor-



JAARBOEKEN, February, 1791. 321
worden, zullen Obligatien met Duplicaat, er voor die in Kasgeld gefourneerd worden, Obligatien met Coupons uitgegeeven worden , en dal op naam , of in blanco, ten keuze der Geld. geevers.
Alles onder verband van der Stede Inkomften en Goederen.
De inteekenmg 'zal gefchieden op de Thefaurie Ordinaris dezer Stad , alwaar de Penningen der Obligatien, in Kasgeld te fourneeren, op den 1 Maart eerstkomende, en vervolgens zullen moeten worden betaald.
Zullende het Bankgeld moeten worden afgefchreven aan Thefaurieren Ordinaris dezer Siad Negotiatie 6 Miliioenen, en dat alles met de verfebeenen Intresfen boven het Capitaal.
De Geldleeningen hier te Lande voor allerlye Mogendheden en Volkeren, is zeer aanzienelyk , terwyl zy teffens het groot geldvermogen der Ingezetenen , voor al van Holland, en byzonder van deze Stad, aanduiden.
Volgens brieven van Philadelphia, van 2 January 1791, bleven de publieke Fondfen aldaar nog by aanhoudenheid in prys ftygen: dezelven waren in een jaar tyds byna 50 perCt. geklommen : en de Liquidated Debts, die men voorheen tegen 17 perCt. pleeg te koopen, waren thans naauweiyks voor 80 perCt. te krygen. De gemaakte [fchikkingeh by het Congres, omtrend de IXsTationaale Schulden en derzelver verzeke;ring, zo wel als trapswyze mindering, gei iyoegd by de toenemenden Welvaart van dit Y 2 vry
Amsterdam.
Ncgot. van 6 Millioenen voor de Stad.



322 NIEUWE NEDERLANDSCHB
Amsi el-
PAM.
vry Gemeenebest en den aangroei van deszelfs Handel, konden niet wel misfen deze gevolgen te hebben. •— Volgens het rapport, door den Heer Adams, wegens de Commisfie ter reductie van de Nationaale Schuld, onlangs aan het Congres gedaan, hadt dezelve, van de geregiftreerde Schulden der Vereenigde Staaten, tot s6 November 1790, laaten opkoopen ten bedrage van 2,78,687! Dollars, waar voor betaald was 1,50,239^ Dollars. Daar men beflooten heeft die inkoopingen tot 12 Millioenen Dollars voort te zetten, en, ten dien einde, in Holland de nodige penningen op te nemen: ziet men, ingevolge hier van , thans wederom het onderftaand nieuw Plan vau Geldleening;
BERICHT van een NEGOTIATIE , groot TWEE en EEN HALF MILLIOENEN GULDENS , tegen den Intrest van vyf ten Honderd, ten lasten de VEREENIGDE STAATEN VAN AMERICA, ten Comptoi, ren van de Heeren WILHEM en JAN WILLINK, en NICOL AAS cn JACOB van STAPHORST en HUBBARD.
Ingevolge de authorifatie van het Congres, in dato 4 en 12 Augustus 1790» op den Prafident der Vereenigde Staaten, onder anderen tot het inkoopen van de Binnenlandfche, tot hooger Intrest ïoopende Schuld, zal ten Comptoiren, als boven gemeld is, genegotieerd worden twee en een half
Mil-



JAARBOEKEN, February, 1791. 3^3
Millioenen Guldens, tot den Intrest van vyf ten A Honderd, ingaande met den 1 Maart 1791, at tes: losfen in de Jaaren 1802, 1803, 1804, i|°5 »d j8o6, telkens een vyfde part; de Vereenigde Staaten van Amerika aan zig de vryheid voorbehoudende, om het geheel of een gedeelte dezer Negotiatie vroeger af te losfen. , De Intrest volgens gewoonte op Coupons te oe-
taDe'lnteekening kan van nu af geichieden, als ook tot den eerften Maart toe op Recepisfen gefourneerd worden, met korting van den intrest toe dien dag toe.
„ De Edele Heeren Bewindhebberen der Generaale Geoétroieerde Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Amfteldam , hebben by Notificatie alle Participanten in gemelde Kamer verzogt, dat Hun Edele op Donderdag den 3 Maart eerstkomende, 'smorgens de klokke 10 uuren, zullen gelieven te vericnynen op 't Oost-Indisch Huis alhier, om overeenkomftig met't Odroy, Ampliatie en nader interpretatie en continuatie van dien, te helpen procedeeren tot nominatie van een tripel getal gequalificeerde Perfoonen, Hoofdparticipanten wezende, omme daar uit iemand te benoemen tot de vervulling van eene openftaande Bewindhebbers - Plaats in gemelde Kamer."
Uit de Waterlysten van deze Stad, blykt dat op den 2 dezer, 's morgens ten half 4 uuren, waayende het een ftorm uit den Noor y 3 den;
m-
'el-
m.
}



3H NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel-
den, de Waterkeeringen alhier zyn digt gezet, en de Schutfluizen gefloten, met 15 duim boven peil. — Ten 7 uuren, werden de Nooddeuren der Sluizen digt gezet, met 40 duim boven peil; wordende om 10 uuren de Noodbalken in de Nieuwe HaarlemmerHuis gelegd, zynde het Buitenwater toen 63 duim boven peil; welkeNoodbalken den 3 February des namiddag om 4uuren wederom zyn, weggenomen, ftaande toen het water 46duim boven peil; nog hadt men op den avond van, den 2 dezer, ten 7 uuren, de Poortfluizen en Amftelfiuis voor Eb digt gezet, tot voorzorg tegen doorbraak. Den 4 February des morgens ten 3 uuren, zyn de nooddeuren wederom open gemaakt met i8 duim, en ten 7 uuren dè Waterkeeringen en Schutfluizen ontflooten, met 15 duim boven peil. In dezen verbazenden ftorm is het buiten' water voor deze Stad, op zyn hoogst geweest in den nacht van den 3 dezer, ten half elf uuren, ftaande toen 93 duim bo-f yen peil.
Zaandam.
Den 2 February is na de Nagtftorm het water in de voornaamfte en ook in de Binnen- of Agterzaantoteen aanmerkelvkehoog-r te gerezen; doch in den namiddag-kwam inde Agterzaan een zeer fpoedige daalinge, Waar uit men niet zonder reden vreesde dat de enge of wyde Wormer, door een
Pvfe



JAARB.OEKEN, February, 1791, 325
Dykbreuk ingeloopen zoude zyn. In de: Voorzaan rees het water van trap tot trap, £0 dat het de geheele Vloed lang reeds over de groote Sluizen heen ftortte.' Te Oosten West-Zaandam wierdt door bekendmaming verzogt, om lantaarnen met ligt uit te hangen. Reeds ten twaalf uuren in den nagt Rondt het water te Oost-Zaandam op veele plaatzen 2 a 3 voet op den Dyk, en te West-Zaandam tot den top van den Dyk; doch door de yver der Regenten, en vlyt der arbeidzaams Burgers is het water met kistingen en plankweeringen gefluit, zonder eenige hinder te lyden. Ten vier uuren in den morgen was het weder tamelyk aan 't zakken , en was den 3 Febtuary ten elf uuren tot een ongemeen ftyf ty's hoogte gedaald.
Volgens de maat is het water een duim hooger hier geweest dan in het jaar 1775,
Rotterdam,
Den 19 dezer maand is nopens de Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren, de navolgende Publicatie gedaan:
Cchout, Burgerneefteren en Scheepenen der Stad ^ Rotterdam, gezien en geëxamineerd hebbende den inhoud van zekere Requeste door of van wegen de gezwoore Slyters in Wynen, Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren binnen deze Stad, aan Y 4
Saam-
JAM»



326 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam.
Public, nopens Brand •wynen enz.
Hun Edele Groot Achtbaare geprefenteert, houdende verzoek , omme by publieke authoriteic te doen bepaalen de pryzen, waar voor dezelve Brandewynen , en Gedeftilleerde Wateren, voortaan, by Stoop, of minder maat na evenredigheid, binnen deze Stad, zullen moeten worden verkogt, by zettinge van Heeren Burgerneefteren, naar de Marktprys van de Genever en Brandewyn, volgens opgave van gezwooren Makelaars; — en daar by in acht genomen hebbende, dat in het gemeen, alle verkeerde Practyken en ongeoorloofde winzucht, waar door de ééne Burger des anders neering en clandifie onderkruipt, niet anders als een totaal verval van het beftaan der meeften lieden, [in die zelve zaak handel of neering doende , tot gevolg kan hebben, waar door dan de gemeene welvaart niet weinig gedrukt en benadeelt word; — dat in het byzonder, alle eet- en drinkwaaren, die de gemeente niet kan ontbeeren, op een gelyken voet, en tot gelyke gematigde pryzen , by een iegelyk, daar toe gequalificeert , behooren verkogt te worden, op dat de lasten en Impofitien op de Confumptien geheven wordende, des te beter en eenpariger zouden kunnen worden gedraagen en richtig en eerlyk betaald; — eindelyk, dat dit alles van de allermeefte applicatie is by de verkoop van fterke Dranken, of gedeftilleerde Wateren tot Confumptie,aiet flechts, om dat een vry aanzienlyk aantal Ingezetenen binnen deze Stad van die Neeringen hun beftaan vinden , welke door de onderkruipingen van deze of geenen, tot neeringloosheid en gebrek ftaan te ver-vallen, maar ook, om dat het onderling bederf van Lieden, van dezelve affaires, en fpeciaal van Slyters of Tappers in Dranken of Gedeftilleerde Wateren , door dezelve met de kleine maat, wanneer de Impofitien daar by gerekend moeten worden, tot gelyke of minder pryzen te verkoopen, als de Marktprys by Vat of Stuk , zonder Impost gerekend,



JAARBOEKEN, February, 1791. 3^7
kend, bedragen (gelyk te meermaalen gebeurd is) E «degen theid geven moet, of tot het vervalfchen ^ der Waaren, en Dranken tot merkelyken ondienst r van de Burgerye, of tot het fchandelyk vermenigvuldigen van opzettelyke defraudatien van de even-1 redig geftelde Impofitien tot deperisfement van/ 's Lands en Stads Finantien. > Zo is 't, dat Mvne Heeren voornoemd op alles, rypeiyk hebbende gelet, en niets meer ter harte, neemende, dan dat aan een iegelyk van gelyke Randen conditie, binnen deze Stad en Jurisdictie van dien, gelyke gelegenheid van beftaan, en gelyke voorrechten behouden en geconferveert blyven, opdat hy ook gelyke lasten goedwilliglyk drage, goedgevonden en verftaan hebben, favorabel te aisponeeren op het bovengemelde Request van de Slyters in Brandewyn en Gedeftilleerde Wateren binnen deze Stad; en mitsdien te ordonneeren en ftatueeren gelyk zy ordonneeren en ftatueeren by dezen.
Art. I. Dat van nu voortaan wanneer de Markt van de Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren, op vyf c£ tot beneden de vyf en drie quart zal zyn , niemand van de Slyters dezelve Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren aan de Flesfiaanen of Klein Tappers (die dezelve wederom verkoopen , en daar voor bekend ftaan,) minder zullen mogen verkoopen als zestien ftuivers de Stoop, eu aan anderen geen Flesfianen zynde minder als agtien ftuivers de Stoop , zullende de Groot Tappers die gemelde Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren in het Klein, met een Pint of minder gedeelte , volgens den inhoud van bun Acte van Admisfie mogen verkoopen, mede gehouden zyn, zig in het verkoopen na de Zetting per Stoop gefteld te moeten reguleeren.
II. Wdverftaande nogthans dat de Slyters hunne Brandewynen en Gedeftilleerde Wateren aan de 1 Bui-
OTERAM.
'ublic. opens ]rande~>
jynen
tlZm



328 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam,
Public.
nopens hrande vyneu enz.
Buitenlieden, ("die namelyk buiten de Jurisdictie de» zer Stad, op andere Plaatzen of Dorpen woonagtig zyn, en die dus niet verpligt zyn Stads Impofitien alhier te betaalen,) zullen mogen verkoopen twee ftuivers per Stoop minder als zy dezelve aan de Flesfianen of Klein Tappers gehouden zyn te ■ verkoopen, mits zodanige Buitenlieden , aan den Slyter opgeeven hunne namen en waar zy woonagtig zyn , en met geen minder quantiteit komen koopen, als een halve Stoop te gelyk.
III. Dat voorts in het generaal alle de Slyters en Tappers binnen deze Stad gehouden zullen zyn zig ftiptelyk te reguleeren na de Zetting van Heeren Burgerneefteren, dewelke na de ordinaire Marktbrief dezer Stad (zo als die, door twee gezwooren Makel aars in voorfz. Waai en binnen deze Stad zal zyn opgegeeven,) zal worden gereguleerd, en dezelve Waaren drie quart c£ zynde gemonteert of gedaald telkens voor ieder drie quart de Zetting eene ftuiver de Stoop meerder of minder zal wor«den gefteld. •— En omme zodanig een Zetting op eene geregelde wyze te bekomen, zullen de Slyters gehouden zyn ten hunnen kosten iemand van hunrent wegen te qualifkeeren, om wekelyks en wel des Vrydags , zodanig een Marktbrief door twee Makelaars behoorlyk geteekend , ter kamere van Heeren Burgerneefteren te prefèntee'ren, ten einde die Zetting daar na zoude kunnen worden gereguleerd, zullende, om dat de Tappers zo wel, als één ieder binnen deze Stad, dezelve Zetting zoude kunnen te weten komen, tot dat einde by publieke affixie van Biljetten, op de plaatzen alwaar men binnen deze Stad gewoon is diergelyke affixien te doen, de Zetting worden bekend gemaakt.
IV. Dat egter de zuivere Conjacque Brandewyn en gedeftilleerd, buiten de Genever, (zynde Liqueuren) aan de opgeroeide zetting niet fubject zullen zyn, zullende de Slyters die Waaren wel boven
de



JAARBOEKEN, February, 1791. 329
de twee gulden per Stoop, dog nimmer beneden de twee gulden per Stoop debiteeren, wordende • nogtbans uaar van onderfebeiden de zogenaamde; Middel - Anys die door de Slyters zal moeten ^worden gedebiteert, voor niet minder als twee en^der-. tig ftuivers de Stoop, zullende de Groot Tappers; mede gehouden zyn, zig in het verkoopen van voor-. fehreeve Liqueuren en Middel-Anys, in het klein, 1 pro rato voorfchreeve bepaaling te gedragen. <
V. Dat de Flesfianen of Klein Tappers de Genever in geen kleindere quantiteit by de Slyters zullen mogen haaien of doen haaien, als by de Kan of twee Pinten teffens, zullende dezelve van Stads wegen, voor eens, een Lood worden ter hand gefteld , 't welk zy gehouden zullen zyn, telkens by het haaien of doen haaien der Waaren, aan den Slyter te moeten vertoonen, die mede verpligt zal zyn geen kleindere quantiteit aan dezelve te mogen verkoopen, als mede geen dier Waaren te debiteeren als na dat het Lood zal zyn vertoond, zullende by verlies van bet zelve Lood de Kleine Tappers» ter Secretarie dezer Stad een ander Lood kunnen bekomen, mits daar voor betaaleade ten behoeven van de Stad twee guldens.
VI. Dat voorts de voorfz. Klein Tapper of Flesfiaan, aan niemand, wie hy ook zoude mogen zyn-, deszelfs Lood zal mogen leenen, om daar op eenige Dranken te haaien, direct of indirect, op verbeurte van dadelyk verfteken te zyn van het recht zyner Admisfie. En in cas van overlyden, of die Neering quiteerende, zullen deszelfs Erfgenamen, pf hy zelve gehouden zyn het Lood , zo wel als zyne Admisfie ter Secretarie alhier te moeten reftitueeren.
VII. Dat mede van nu voortaan de Slyters geene hunner Waaren, aan een Flesfiaan of Klein Tapper zullen mogen leveren, die wegens Leverantie van gelykeWaarcn,ietwes by een anderSlyter fchuldig
Röt> -
rER-
)AM«
Dub/ic,
iQpens
Aranck"
vyriètt
•uz.



Rotterdam.
Public.
nopens Brande wynea enz.
330 NIEUWE NEDERLANDSCHE
is, ('t geen hy alvorens gehouden zal zyn by Out» tantie te moeten doen blyken,) des, wanneer een Flesfiaan gewoon zynde by twee of meer Slyters dezelve Waaren te haaien, alle die Slyters zullen mogen continueeren aan denzelven Flesfiaan te leveren , dog denzelven Flesfiaan by eene dier Slyters weinig of niets meer haaiende, die Slyter als dan bevoegd zal zyn, de andere Slyters, die mede aan denzelven Flesfiaan leveren, te doen aanzeggen , geene zulke Waaren meer aan die Flesfiaan te leveren, voor en al eer, hy Slyter, betaald is, oppcenedat die Slyter, die aan zo één Flesfiaan welke by een ander Slyter als voren fchüidig is, zal geleverd hebben, of die na de aanzegging als voren continueert te leveren, de fchuld van die Flesfiaan aan den anderen Slyter , jegens behoorlyke cesfie van actie > zal moeten opleggen en voldoen, en daar en boven verbeuren twee Ducaten voor de Diaconie-Armen, mits dat dit geen relatie zal hebben tot Leverantien voor dato dezes gemaakt , wordende aan Heeren Scheepenen in cas van different, de decifie de plano, daar over gelaten, mitsgaders de Interpretatie als na behooren. b VIII. Wyders word by dezen wel ernftiglyk aan alle de "Slyters binnen deze Stad, nu, en in der tyd verboden, van aan niemand hunner Ca* lanten, ofte de hunnen, ietwes te mogen geeven, toegeven, vereeren, ofte goedshouden, het zy itl geld, het zy in Waaren als anderzints, op wat wyze het ook zoude mogen wezen, direct of indi*
rcct, 't zy door haar zelfs, of door een ander,
als a'lleenlyk aan de Flesfianen of Klein Tappers, dewelken (voor het haaien door hun zelfs) zullen genieten , Kruikegeld, zynde een halve ftuiver per Stoop, die de Slyters aan dezelven zullen komen te verkoopen, op vertooning van hun Lood, als hief voren is bepaald, zonder meer, zullende die genen, welke in eenig gedeelte van deze Ordonnantie zou-
oi



jaarboeken, February, 1791. 33*
de mo^en hebben gecontravenieert, of dezelve niet r0T* m«ekoroen, deswegens voor de eerfte reize ver- TER. beuren een boete van een honderd guldens, te ap- DAM. pliceeren een derde ten behoeven van den Heer Hoofd-Officier dezer Stad, een derde ten behoe-Public. ven van de Diaconie - Armen, derzelver Stad , en nopens ppn derde ten behoeven van den Aanbrenger, mns-BrandeMders daar en boven nog deszelfs Winkel voor zesvynen weeken moeten fluiten, zonder ietwes te mogen ver- enz. koooen, en voor de tweede reize op verbeurte van deszelfs afte als Slyter, zonder dat hy of deszelfs Weduwe ooit wederom daar toe zal worden geadrnkteert, zullende een ieder voor deszelfs Famielie Huisgezin, of die in haar dienst zyn, moeten nftaan en verantwoorden, tot welke bekeuring den Collecteur van dezen Impost, ieder Slyter, de Bediendens ter Recherche van des Gerneenelands Middelen, en ook alle anderen particulieren, by dezen worden gequalificeert, dewelken van de calangeterftond aan den Heer Hoofd - Officier kenmsfe zullen moeten geven, en denzelven nodig oordeelende, zal den Slyter verpligt zyn, zig met Eede te
m°AldusPgerdaaneen gearrefteert in Collegio van Myne Heeren van de Weth voornoemd, den y February 1791; en na voorgaande Klokkegeluv van het Raadhuis dezer Stad gepubliceert, den 19 February 1791 - ten overftaan van de Heeren Mr. Keinier Fredrik yan Staveren, Heer van Herkingen en Roxenisfe, Schout, lr Johan Marten Baron Colloi d'Escury, Burgemeefter; Christiaan Dtttilh en Christiaan Willem Schuller, Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
D. C. gevers.
Wy



332 NIEUWE NEDERLANDSCHË
Rot. ter-
DAMi
Wy hebben in onze Nieuwe Nedërl» Jaarboeken der voorige maand eenige berigten medegedeeld, wegens de Lootzen * zonder te kunnen bepaalen , wat eigenlyk daar omtrend plaats hadt. De berigten, teekenen van misnoegen omtrend de Lootzen, blyven nog aanhouden. Onderwyl leest men ook in deeze maand de navolgende Be. kendmaaking:
A He Zeefchippers, welken zedert eenigen tyd 4 zich met hunne Schepen, voor de Goedereede of Maaze bevonden hebben, met oogmerk om aldaar binnen te komen, en ten dien einde, pp de gewoone en by de Zeelootfcn bekende wyze, fein hebben gedaan , tot het bekomen van een Zeeloots, en ondervonden hebben, dat, desniettegenftaande, geen Lootsboten zyn uitgekomen, en uit dien hoofde genoodzaakt zyn geweest, met hunne Schepen weder Zeewaards te wenden, of zonder Lootfen, of met behulp van Visfchers naar binnen te zeilen, werden verzogt daar van kennis te geeven, met fchriftelyke opgave van de reize en tyd op welke zulks gebeurd is, nevens de om Handigheden van weêr ea wind, welke daar by plaats gehad hebben, ten Comptoire van F. en d. Dubbeldemuis en Comp. te Rotterdam.
ZEELAND.
M i D D E l b u r g.
In den nagt tusfchen den i en 2 February* hadt men alhier een zwaaren ftorm uit
den



Jaarboeken, February, 1791. 333
den Noord-Noordwesten, welke aan onder* fcheiden huizen , door het omver waayen: van fehoorfteenen als anderzints, fchade' heeft toegebragt. Den 2 February, op den middag, rees het water, zo hier als te Vlisfingen, maar vooral te Veere, buitengewoon hoog, zo dar het in dei huizen en kelders op de kaayen liep, en dat men hier en daar met booten over dezelve vaaren koude* Aan de Dykagie van West-Kapelle, of aan die van Walcheren, is geen zwaare fchade gele* den; doch aan de Hoogplaat is het niet zö yoordeelig afgeloopen; zommige Polders iri het Land vai'i Ter Goes, en onder anderen aan de'Slurf, hebben veel fchade ondergaan*
VlilSSiNGENi
Dé Edele Groot Achtbaare Regeerig dezer Stad, heeft den Wel Eefw. Lieer Fati Masfelt, Bedienaar des Gödlykeh Woords alhier, en door den Eerw. Kerkenraad det Stad Amiteldam , tot Leeraar aldaar beroé'. pen geweest, doch welk beroep door der! Edele Groot Achtbaare Magiftraar der voornoemde ütad is afgekeurd, door den Heet Penfiönaris dezer Stad, hun genoegen doen te kennen geeven , over het blyven van zytï Wel Eerw. by deze Gemeente, eh denzef*en eene Refolutie toegezonden, waar ift Z Huft
JKL-
iURGs



334 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vlïs-
SINGEN.
Hun Edele Groot Achtbaare onder anderen woordelyk verklaaren, met veel leedwezen verftaan te hebben: „ dat, zo als toefchynt, |
door een zamenloop van zaaken en om- • „ ftandighedeu,niet is kunnen voldaan wor- | „ den, aan de oogmerken des Kerkenraads,
en het verlangen van veelen der Gemeen- • „ te van Amftéldam, om, door die Beroe* |
ping, zyn Wel Eerw. ook van uitgebrei- • „ der nut te doen zyn , dan wel in deze Ge- j
meente : dat Hun Edele Achtbaare verj, trouwen, dat niet tegenftaande deze be« j, letfelen, de Regeering der Stad Amftel- \ „ dam geene zwarigheid zoude gemaakt „ hebben, de gedaane Beroeping,met haare t „ goedkeuring te bekrachtigen , indien de- I „ zelve van de goede hoedanigheden, het I
voorbeeldig gedrag van zyn Wel Eerw. t „ by alle gelegenheden, en van het nut en 1 „ de Richting, door deszelfs doorwrochte
Leerredenen , en de getrouwe waarneming j 5, van alle de deelen van zynen dienst, der | „ Gemeente van Vlisfingen toegebragt,zul„ ke volledige kennis had kunnen dragen, j „ als Hun EdeL Achtbaare, geduurende al [
den tyd, dat hy het Predikampt, in de-1 M ze Stad heeft bekleed, hebben befpeurd | „ en ondervonden: terwyl Hun Edele Achts, baare befluiten, met te zeggen, dat het „ Hun tot eene byzondere voldoenir.g zal; „ verftrekken ,zyn Wel Eerw. te ilèti voort- I „ gaan , met denzelven yver en getrouw- I p, heid, vervullen de pligten van Leeraar, | „ zo wel als die van Burger."
Hes i



JAARBOEKEN, Pebruary , i?pt. 3-31
Het Zeeuwsen Genootfchap der Wetenfchappen te Vlisfingen, heeft in deszelfs laatfte algemeene Vergadering, op de Vraag: Wat is de reden , dat de Kinderpakjes, op byzondere tyden en plaatzen, zomtyds onverwagt, zich openbaartn en zeer geweldig woeden , terwyl anderen, zelfs in de nabuurfebap^ daar van op dcnzelfden tyd geheet bevryd zyn ? Hangt zulks af van eene byzondere ge'fteldheid in den Dampkring, van de hoedanigheid der Steden en Plaat zen, van het voedzei of andere oorzaaken f Zyn ""er ook voorbehoedende middelen ten dien opzigte te bedenken P den gouden Eerpenning toegewezen aan den Schryver van het Antwoord, onder de Zinfpreuk : Ubi vero morbus aliqui't populariter graffatus fucrit, non viclüs rationem in caujfa ejfè, fed quod fpirando ducitnus, manijejlum e(l. Hippocuates, de Nat. Hom*, welke Schryver by het openen vaii het verzegeld briclje gebleken is te zyn den Heer S. A. vb Moraaz, Mcd, Doclor te Sommelsdyk, onder anderen met lof bekend door zyn nuttig Werkje getyteld : Raad aart den Landman wegens de Inenting der Kinckrpokjest
% 2 UTRECHT*
Vits-
StKGEff,



ü-
TRECHT.
330* NIEUWE NEDERLANDSCHE UTRECHT. Utrecht.
De Hoog Geleerde Heer Matitiias van Geuns, thans te Harderwyk Profes/or primarius Medicina Praxeos-Obftetricia, Botanices &Cèemia, ordinarius, als mede Archiaferder Provincie van Gelderland, is aan dezer Stads Academie beroepen tot Profesfor Medicina & Praxeos, en heeft dat beroep, na eenigen tyd beraads, aangenomen; is voorts door de HeerenStaaten'sLands vanütrechtop Hunner Edele Mogende Vergadering van 9 February laatstleden aangefteld tot Archiater dezer Provincie: welke aanftelling ook deze nieuwe nuttigheid zal hebben voor de Geneeskundige Studie aan onze Hooge School, dat aan gemelden Hoogleeraar daar mede, onder anderen, het regt gegeeven wordt, om het Provinciaal Hospitaal te dezer Stede, of Catbarinen Gasthuis, te bezoeken, en de zieken , die aldaar iu goeden getale doorgaans voorhanden zyn, en zeerwel bezorgd worden, met zodanige zyner Leerlingen van tyd tot tyd te zien en waar te nemen , als welke door de ontvangene Akademifche Lesfen gefchikt zyn, om hunne opgedaane kundigheden door het waarneemen der Zieken



JAARBOEKEN, February, 1791. 337
ken zei ven, en het zien uitoelfenen derkonsr, tot meer volkomenheid te brengen. Dus zal 1 dan onze Hooge School voortaan van een Nofocomium Clinicum voorzien zyn. — De Heerst?» Geunszü zyne AcademifcheLesfen te Harderwyk in de eerstkomende maand Mei afgeaaan hebben, en dan voorts zyne gemelde posten alhier komen aanvaarden.
O VERTSSEL. Zwolle.
Door den hoogen Watervloed van Woensdag den 2 February, is hier tusfchen het Gasthuis én 't Franckhuis de Binnendyk doorgebroken , waar door het water achter de Sasfenpoort heen liep, en 'er dien nacht meer dan honderd heeften in de Stad moeften gebragt, en in het Kinderhuis geplaatst worden. Het water heeft tot de Nieuwftraat toe in de Stad geftaan ; doch nog 9 duim lager, dan in 't Jaar 1784, by gelegenheid van het hooge Ysfel water.
By de Berkenbrug, een uur van hier, is de Dyk doorgebroken, waar door het water den grooten weg bedekt, zo dat de Post: wagen niet kon ryden.
Z 3 Ook
U-
:recht.



JZwöL»
338 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Ook is de Genniker Dyk doorgebroken, doch geen fchade van belang daar door veroorzaakt.
Tusfchen Kampen en Elburg is in den Zeedyk een gat gefcheurd , waar door het water tot Hattem toe is geloopen,
Deventer.
Den 25 February is alhier tot het houden van den Dank- en Bededag, deze Publicatie beraamd, en vervolgens afgekondigd en aangeplakt.
t> urgemeefteren, Scheepenen en Raaden der Stad -M Deventer doen te weeten: wanneer wy met den aandagt , die aan réedelyke , en door den waaren Godsdienst verlichte ichepzelen betaamt, overdenken de beweegredenen, welke alle de Ingezeetenen van dit Gemeenebcst thans weder nodigen , om hunne dankzeggingen en gebeden op de plegtigfte wyze aan de Hoogfte Majefteit op te dragen, kan het niet anders zyn , of wy moeten de levendigfte aandoeningen gevoelen van overyloeijende Dankbaarheid , voor het genot van onwaardeerlyke welclaaden , en van diepen Ootmoed wegens onze onwaardigheid, en deeze aandoeningen moeten een heiligen lust en yver in ons verwekken, om met den Goddelyken byfhnd , ons hart en wandel in overeenkomst van onze verpligtingen , in alle onze onderfcheidene betrekkingen , te regelen. — Waarlyk de Hof van onze dankbaarheid is zo meenigvuldig, dat, wanneer wy de wegen der hooge Gods Regeering over ons Land en Volk befchouwen, wy
tot



JAARBOEKEN, February, 1791. 33!>
tot roem van zyne Langmoedigheid mogen vra- ] I n wat zou ons van Gods zyde meer kunnen , gtn , ƒu" , om i^t geluk van eene
TiTmere ffeaièten wy het onfchatbaar voorregt, daï de opSSSg van den Goddelyken wd , in hS lïilrïïybelwoord voorgefteld , onder ons in I e ,elf grootlle zuiverheid verkondigt word, ïrwvl de Navolgers van andere Godsdienftige be-
Sl&W worden' eAmTni
Sver dVgeweetens zyner mede menfchen tragt ?e heerfch'n. — In pet Burgerlyke zyn onze Vrvhed n 1 Regten zo uitgeftrekt en verzekerd a met pet gevestigd beftier van een weloereeeelde Burgerftaat is over een te brengen ; gereegewe uuik Bezittingen zyn
veil g^ierTbefcheUg der Wetten ; het ftaat mi ieder vry, die befcherming in te roepen zo
genngften der ingezeereiieu , nilder on*
dierbaar eefchenk voor een Volk , is onder ons
ïSrd eebleeven, en daar genoegzaam alle Ry-
ken en Smten van Europa door Oorlogen door
ToèrustiSen, of door beklagenswaardige beroerToerustingen, in rus[
SÜS gnu r onzeTepub'liek heeft ook met haarGeUïeeden een middel in Gods hand mogen „ l en verderen voortgang van het Oor-
den van ons Gemeenebest vervuld; de ichaar?keid is in voorraad verandert; de Landman is door Z 4
ken en Staaten van europa uuui v^.^-, ToèrustiSen, of door beklagenswaardige beroertoerustingei1, in rus[
ten zyn gefchok . zyn wy■ 1 ^ ^ ^
DeveN' :er.
^ublic. 1 opens lank-en kdedag.



Deven
Public.
nopens
Dank-e\
Bededag
340 JïIEUWE NEDERLANDSCHÊ
. een gezegenden Oogst verblyd; de Weiden zyn bedekt met het nuttig Vee ; de Koophandel en de Zeeyaart herleeft jn veelerlei takken; — geen doorgaande befmettelyke ziekten hebben onze Landpaalen aangeltooken; geen harde Winter heeft i de hand van den Arbeider toegeflooten; — Zo .dat wy in alle opzigten mogen zeggen, dat de Algoede God dit afgelopen Jaar gekroond heeft rnet Goedertierenheid.
Maar zo verheeven als de ftof van onze dankzegging is, zo diep verneederend moet het gevoel
yan onze onwaardigheid zyn; -. In plaats dat
■de langmoedigheid Gods ons tot bekeering zoude geleid hebben, moetgn wy met befchaaming erkenhen, dat een ieder van de opgenoemde zeegeningen juist een teegengeftelde uitwerking op het groot fte gedeelte der Natie heeft gehad. ' Waaris die brandende yver voor de Godsdienst, die wel eer het Cieraad van Nederlands Ingezetenen plag je Zyn? de betreurenswaardige onverfchilfigheid in dit gewigtig ftuk , opent een wyde deur voor pen menigte van vreemde gevoelens , die onder het fehyiifphoon kleed van verlichting des Menschdoms, de zuivere Leer des Euangep'ums ontluisteren, ja zelfs de gronden van alle Godsdienst ondermynen; — En daar de liefde Gods, uit de harten der menfchen wykt, worden ook de banden van de liefde des naasten verhrooken, en alle betrekkingen in de Burgerlyke Maatfehappy verliezen haaren klem; de zcedigJï.eid veranderd in losbandigheid ; de haarftigheid in bedryfloosheid; de ipaarzaamheid in verkwisting; de eerlykheid in bedriegery; en een Staat daar zulk verval plaats heeft, gaat van fchreede |ot fchreede paar zynen ondergang,
Befchouwen wy de uitwerking, welke het on-* gefphpnden genot der Burgerlyke Vryheid op on|e Jtatip gemaakt heeft, hoe weinig word dat
voor*



JAARBOEKEN, February, 1701. 341
voorregt gekent , en in zyne voortrefFelykheid ] gewaardeert! De vrugten zelfs der Vryheid wor-^ den misbruikt, om de waare Vryheid onkenbaar te maaken ; immers de Drukpers, die onbelem- j merd moet zyn om nuttige waarheden onder het; Menschdom te verfprtiden, overftelpt het Land j met gefchriften, die de onderwerping aan God-i lyk en Menfchelyk gezag befhyden; en terwyl een Geest van eigenwilligheid en waanwysheid, zig aan de nieuwigheden vergaapt, word het genoegen en de dankbaarheid voor de Voorregten, die Nederlands- Ingezectenen waarlyk genieten kunnen, niet gevoeld noch erkend.
Heeft het Gode behaagt, onze Vreede te bevestigen, ruimen overvloed van alles tefchenken, onheilen van ons afteweeren, welk een indruk heeft dit gemaakt? Zien wy niet de zorgeloos» heid, de weelde, de dartelheid van dag tot dag , onder grooten en kleinen toeneemen ? en moet dit niet by ieder denkend weezen een gegrorde vrees verwekken, dat de Langmoedigheid Gods eens een einde zal hebben; dat de zo lang verwaarloosde zegeningen van den Allerhoogften eens in Oordeelen kunnen verkeeren, en dat het ondankbaar Volk eens aan de gevolgen zyner misdryven zal overgegeeven worden.
De ernftige overweeging deezer zaaken heeft ons bewogen, eenen Algemeeuen Dank- Vast- en Bededag uit te fchryven, over deeze Stad, zo als die ook zal gehouden worden over alle de Geünieerde Provinciën, Geaslbcieerde Landfchappen, Steden en Leden van.dien, tegen Woensdag, die wezen zal den soften Maart eerstkomende, om in de Kerken deezer Stad by een te koomen, ten einde alle Ingezetenen, die het Vaderland, en hun eigen tydelyk en eeuwig welzyn tci harte neemen, zig ten zeiven dage vereei igen,on: de Allerhoogfte Majefteit Ootmoedig tc voet te Z 5 v*l-
)even-
'ER.
^ublic. '.«pens lank-en 'ededag.



34-2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deventer.
Public, nopens Dank-en Bededag.
■
vallen , zyn onnadenkelyke Barmhertigheden , waar door wy tot heeden toe gefpaart zyn , teroemen en ie verheerlyken, onze zonde eu misdaaden te belydcn, met een opregt voorneemen van beterfchap des Leevens, vergiffenis te fmee« ken in den naam , en om de verdienden van Onzen Heere en Zaligmaaker Jezus Christus, en de belangen van Kerk en Staat opnieuw aan de Goddelyke Ontfermingen optedraagen; de Allerhoogfle Voorzienigheid biddende, haare zeegeningen uit te florten over Onze Koophandel, Zeevaart, Land- en Akkerbouw , Handwerken , Visfcheryen , Handels Maatfchappyen , en de overige Bronnen van Onzen voorfpoed.
En,nadien het geluk van eene Natie in hetmiddelyke, grooteiyks afhangt van de Maatregulen de.r geenen,die in'tbeftier derzelve geplaatst zyn, is het de pligt van ieder Ingezeten van deeze Stad, de dierbaarfte zegeningen der Goddelyke Voorzienigheid af te fmeeken over de Perfoonen sn het beftier der Overheid dezer Landen; dat de Opperfte Regeerder der Volkeren dezelve wil begunftigen met Wysheid, Trouw, en Standvasten Yver voor het algemeene welzya; dat de Maatregulen , die door dezelve reeds genomen cyn , en nog voortgezet worden, tot bevordering van de Veiligheid, Rust, en Welftand van lit Gemeenebest , met een gezeegenden Uitflag nogen bekroond worden, en dat zy in hunne gevigtige posten, beftendig de voorwerpen mogen cyn van Hoogagting en Vertrouwen van een vry, gelukkig en dankbaar Volk.
Wy moeten insgelyks onze vuurigfle Gebeden :en Hemel opzenden voor Zyne Doorlugtige rloogheid, den Heere Prince van Orange en Nas'au, voor Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouive de Princesfe , Hoogsdeszelfs Gemalin , en sroor Zyne Hoogheid den Heere Erf-Prins van
Oran-



JAARBOEKEN, February., 1751. 343.
Orange, en de verdere AfRarrfiqeJin&en van dat] Doorlugtig Huis ; dat zy Reeds pogen blyven overdekt met de befchenr.ende Haïid des Allerhoogften; dat zy met de beste zeegeningen van 1 den Hemel bêgünftigd mogen WóT'dert , en dat die ; ultmnhferide hoedanigheden, die Hun zo eigen: zyn, Hun meer en meer de Liefde en Hoogagtmgj van het Volk deezer Landen mogen verwerven; dat Zyne Doorluchtige Hoogheid door de Wysheid van zyn bellier en zyne Standvastigheid in het bevorderen der belangen van zyn Vaderland, de waarneeming zyner hooge bedieningen, moge doen llrekkeh tot eene algemeene zegening voor Kerk en Staat, en dat her. geluk van de Natie mnge zyn en blyven het doelwit, zo wel als de belooning van zyn arbeid en zyn waakzaamheid.
Eindelyk behooren wy te bidden voor de Bloei en Welvaart van alle Proteftantfche Kerken, en in 't byzonder van die. welke in deeze Gewesten zyn gevestigd; dat het den Allerfïoogfte moge be'haagen , dezelve meer en meer in Leer en Zeden te zuiveren, en door zyne Genade , het voorbeeld en den Arbeid hunner Leeraars , ftigielyk en heilzaam te maaken.
Alles tot Grootmaking van des Heeren Allerhciligften Naam , voortplanting en aanwas der waare Chistdyke Gereformeerde Godsdienst Confervatie van onze dunrgekogte Vryheid cn onzer aller Zielen Zaligheid!
Ende op dat dit goede en heilzaam* voerncemen door geene onbehoorlykheden mogte worden geturbeerd, zo verbieden wy wel fifri&elyk* en ordonneeren, dat ten zeiven dage met 'er daad zullen ophouden allerlei Handwerk en Neennge, mitsgaders het Tappen , Kaatfen, Balllaan, cn dergelyke exercitiën, op de boeten daar tegen geftatueert.
En ten einde hier niemand eenige ignorantie moge
)eveïï«
:er.
~>ublic. wpens Dank-en ïedeclag.



344 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deveï<
TSjt.
VER»
: ge kunnen voorwenden, zal deeze worden gepubliceert en geaffigeert, daar men zulks te doen gewoon is.
Ita aclum in fenatu Cosf. De La Calmette Dr. Noordinkloco Middelburg den 25 February 1791.
Ter Ordonnantie des Raades
A< van SUCHTELEN.
Secretaris.
STAD EN LANDEN. Groningen.
De Storm van den 2 dezer, deedt het water in deze Stad zo hoog ryzen, dac een gedeelte van dezelve , benevens eenige omliggende Landen daar door zyn overftroomd geweest, zynde de Vloed op drie duimen na, zo hoog geweest als in den jaare 1776. De Dyken dezer Provincie en voornamelyk by de Vesting Delfzyl, hebben aan Paalwerk als anders groote fchade geleden.



JAARBOEKEN, Febrwry, 1791. 345
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
'sGravenhage Den Heer JV. Hogguer,Gezant van den Staat aan het Hof te Petersburg, j heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mogende des- ( zelfs laatfte lastbrief ontvangen, en affcheid geno-, men, en de reize derwaards aangenomen. ,
Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins1 Erfftadhouder, den Heer Mr. ./traham Jacöbus\ V rkoéereii, aangefteld hebbende tot Schout en , Stokhouder van den Dorpe en Heerlykheid Dongen, zo heeft denzelven voor den Raad der Domeinen van Hooggemelde Zyne Hoogheid, ter aanvaarding van die posten door eenen Gevolmagtigden den EeJ doen afleggen.
Jr. Jacob van der Dus/en, door Zyne Hoogheid zynde aangefteld tot Ampiman , Stadhouder der Leenen, Walt-Graaf en Postmeefter der Stad Grave en Lande van Cuyk, heeft in handen van Hoogstdenzelven den Eed afgelegd.
Leïde». Den 8 February heeft de Hoog Geleerden Heer Frtf.FoltelenvMed. Doel Med. & Chemia, Prof. Órd. den post van ReótorMagnificus van 's Lands Hooge Schoole alhier nedei gelegd met het houden eener piegtige Redevoeringe • De Magnelismo animali; of Over na aicrlyk Magnetismus, zynde in oie waardigheid opgevolgd door den Hoog Geleerde Heer D. G. van der Keesjel,
7eRAW-
>ERING iNDER >E HOOJE EN ,AGE
\mtb-
•IAARS, iNZ,



34* NIEUWE NEDERLANDSGHE
Verandering
onder de hoo geen lage
Amte-
kaars, enz.
J. U. Doft. en Profesfor Juris Civilis Ordin. Ëft tor Secretaris van den Acadeirifchen Senaat is aangefteld den Hoog Geleerde Heer F. IV. Patel, J, U., Doft. en Prof. Juris Publici & Privati Ordin.
Amsteldam. Den i February zyn door dert Wel Edele Achtbaaren Grooten Oud-Raad tot Burgerneefteren dezer Stad verkooren, de Wel Edele Groot Achtbaare Heeren Mr Pieter Cornelis HAsselaer, Heer van beide de Eemnesfen enz.; Mr. Jan Elias Huydecoper van Maarsjeveen , Heer van Maarfeveen, Neerdyk enz., en Mr. Jan van de Poll, dewelke uit de afgaande Heeren Burgerneefteren tot Praefident Burgemeefter verkoren hebben den Wel Edele Gioot Achtbaare Heer Mr. Jacob Elias Arnoudsz.
By de Vroedfchap is benoemd den Heer Mr. W. Dedel Saloniuusz., om van wegens deze Provincie , door Hun Hoog Mogende te worden gecommitteerd in 't Coliegie ter Admiraliteit alhier,in plaatze van den Heer Mr. Jan Elias l/uydcc-of etvan Maarsjèveen, op den eerften dezer verkoorea tot regeerend Burgemeefter dezer Stad.
En uit eene door den Edele Achtbaare Raad geformeerde Nominatie van Veertienen , zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erf-» ftadhouder tot Scheepenen dezer Stad verKooren de Wel Edele Achtbaare Heeren Mr. Pietet Graafland Joansz., Gillis du Qiiesne, JSicolucs dbeleven, /llbertus Cornelis Scliuyt, Jan Hodskon, J, Hogguer en Mr. Pieter George Clifordt Kynde de zes laatstgcmelde Heeren aangefteld tor Scheepenen - Commisfarisfen over de Gemeenelands Middelen, en hebben in die qualiteit zitting geDomen, en tevens uit het afgaande Collegie tot Prsfident - Scheepen verkooren , de Wel Edele
Acht*



JAARBOEKEN, February, 1791. 347
Achtbaare Heer Mr. Pieter de Smeth, en tot Vice-Praeüdent, de Wel Edele Achtbaare Heer j
Mt. Nicoiaas Warin Anlhonisz. (
1
Den 22 February is alhier in den ouderdom van < 66 jaaren, overleden den Heer Arnolüus Ameshoff, ] Dykgraaf van Nieuwer- Amftel.
Weesp. Den 2 February de verandering vani Regeering zynde, zyn tot Burgerneefteren verkooren, de Heeren Jan Peelen , Johannes Justüs Weyher en Dr. Christiaan Swaving. En tot Scheepenen de Edele Achtbaare Heeren Mr. Abraham d'Arrest, Hendrik, van der Horst, Mr. Theodorus Florentius Trots , Gerrit 'Reynink , IJ'aak Wakher, Gerrit Dorland en Abraham Lingius.
M 0 n n 1 c k e n d a m. Uit kragte der Refolutie van Hun Edele Groot Mogende van den 31 Oclober 1787, heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder ter vervulling van eene der openftaande Vroedfchaps - Plaatzen binnen deze Stad, waar van welgemelde Zvne Doorluchtige Hoogheid debegeeving tot vervulling by gedaane Publicatie van den 19 July 178b hadde voorbehouden , aangefteld den Heer Chri/iian Everhcrd Weits, Hoofd Officier dezer Stad, mitsgaders Bail]uw en Dykgraaf van Waterland, Cadwoude en Marken in Zee, dewelke de voorfz. posten heeft aanvaard, en de vereischte eeden in handen van den Heer Prajfident Burgemeefter dezer Stad heefc gedaan en afgelegd.
Den 16 February is tot Ontvanger van des Gemeenelands Middelen over deze Stad, en het re'sfort van dien, aangefteld den Heer Theodorus Eg* berws van Mark, Raaden Kegeerend Burgemeefter
/erah-
)ering 1nder. )e hoo-
;e en ,age \mte« *aars,
5nz.



348 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Veran-
TiERIXG ONDER DE hoö' GE EN LAGE
AmtenAars,enz.
fter dezer Stad , in plaats van wylen den Hes'? Nico/aas Bruyn.
Edam. Alhier is in den ouderdom van zes eö vyftig jaaren en negen maanden, aan de gevolgen eener bloedfpuwing overleden den Heer Mr. jan Leoninus, Raad in de Vroedfchap en regeerend Burgemeefter dezer Stad.
Burmerendë. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heeft uit kragte vaö de Authorifatie by Hun Edele Groot Mogende Refolutievan 31 October 1787, als mede van de referve, vervat by Hoogstdeszelfs Fublicatie van 24 Mey 1788, ter fuppletie der toen openftaafide Vroedfchaps PJaatzen, tot Raad in de Vroedfchap dezer Stad aangefteld den Heer Mr. TheodorusCnriftiaan van Nën — Voorts zyn op hoogguhftige recoramandatien van evengemelde Zyne Doorluchtige' Hoogheid, by de Heeren Burgerneefteren en Vroedfchappen dezer Stad benoemd, om met Mei aanftaande voor den tyd van twee jaaren zitting te! nemen, in 't Collegie vsn de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van de Heeren Staaten van Holland en West - Friesland, in WestFriesland en den Noorder -Kwartiere, den Heer Jacob Wormen, Oud - Burgemeefter en Raad,, en zulks in plaatze van den Heer Hermanus Tamboer , Oud-Burgemeefter en Raad, wiens commisfie als dan ftaat te eindigen, en beftemd tot de commisfie in de Provihciaale Rekenkamer, mede met Mei aanftaande, voor den tyd van drie jaaren, den Heer Mr. Martin Copius Peereboom. Raad en Peqfipnaris; en wyders aangefteld tot Thefaurier, met February eerstkomende, voor den tyd van drie Jaaren , den Heer Meandert Beudekcr, Oud-Burgemeefter en Raad, in plaatze van evenge-



JAARBOEKEN, February, tygx. 349
gemelde Heer Jacob Wormert die daar van vrywiiligen af Rand heeft gedaan.
Zierikzee. Uit eene overgeleverde Nomiaatie is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Brinfe van Orange en Nasfau, als Erfftadhouder dezer Provincie, tot Bailluw dezer Stad en onderhoorig grondgebied aangefteld dea Heer Johan] Fredrik van dc Wall.
Utrecht. Den 6 February is alhier na een fchielyk verval van krachten, in den ouderdom van 73 jaaren en ruim vyf maanden, overleden den Heer Mr Daniël Francais van Goens, zederc den jaare 1747 gewoon Raad in den Edelen Hove der Provincie van Utrecht.
Rh en en. Den 22 February den gewooneri dag der verandering onzer Regeering,heeftZyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder uit eene overgeleverde Nominatie verkozen en aangefteld:
Tot Burgerneefteren de Wel Edele Achtbaare Heeren Menso Johannes Menso en Dr. Menso Johannes Metz.
Tot Scheepenen Mr. Dirk Klérck, Adrianus Roghair, Hendrik van Noort, Geurt van Holst, Jacobus Santbrink, Roelof van Noort en Willem Adriaan Buddingh.
Als meede tot Raad in de Vroedfchap in plaats van den ovefleden Heer Burgemeefter Dr. Adam Chriftiaan Metz, Dirk van Noort. Tot Cameraar Huibert Jan Roghair, Tot Kerkmeefter Hendrik van Ommeren. Tot Gast- en Weeshuissneeftèr Roelof van Noort.
Aa M!onï«
Veranderingonder
de hooge en lage
Amte«
kaars*,
£NZv



I
Verandering
onder de hooge en lage
Amteuaars,
Leeuwarderadeel.
jyo NIÉUWE NEDERLANDSCHE
Montfoort. Den 2 February zyn alhier uit een overgeleverde Nominatie door Zyne Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, voor dezen Jaare aangefteld tot Burgerneefteren, de Edele Achtbaare Heeren Quirinus Havick en Herman de Reuver. Tot Scheepenen Jan EendrU van Deun , Oiivier yan Hongaar den, Jacobus van Ek, Willem Spendel, "jan de Beu/s . Lourens van HarVielen en Andries Vosch van Avefaat.
FRIESLAND. Door de Stem - Gerechtigde Ingezetenenjdezer Provincie, zyn voor den Jaare 1791 tot Volmagten ten Landsdage verkoren, uit
OOSTERGO. ;
Leeuwarderadeel.
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen-Erfden te. State.
Jr. Ulbo van Burma- Mr. Eelco van Haersnia. ma.
Ferwerderadeel.
Jr. Maurits Pico Didc- Barteld Jan de Schep •
rik yan Syizama. per. Frans Pieter Willem van
Schuilenburg de Bom-
menede.
Wbst-Dongeradeel.
Jr. Pieter Edzard van Mr. Albcrt ten Broche Harinxma thoe Slo- Ploekflra. ten^ Symon Gabinus Bavius
Jr. Albcrt van Harinxma thoe Sloten.
Uit



JAARBOEKEN^ February, 1791. 351
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden te. State.
Oosï-DoNGERADÈEL.
Jr. Jan Poppe Andrea Mx.JohanCasper Bergs-
van Canter. . ma.
Jr. J. Li D. van Gro- Mn Wicherus Henricus
vejlins. van Haersmüi
CollumerlAnd.
tdLr.Martinusvan Schel- leife van Srninia M. Z.
tingai Mr. HeÜor van Sminia.
Jr. Alcxander Lodcwyk
van Pleltenberg.
Acht-Karsfelen*
Daniël de Blocq van Mr. Hans Hendrik van
Llaersmai Haersmat
Jr. Jan Lodewyk Dois Mr. Sy brand van Haers*
van Burmania. ma.
DANTUMADÊEti
Mr< Petrus Adrianus Mr. Tjcpke Plaitsmai
Bergsma. Willem Cornelis Bergs-
Jr* Willem Augustus Sir- ma. tema thoe GrovtftinSi
TïETJERKSTERADEEL,
Hobbe Baard van Smi- letfe van Sminia. H. Z> nia.
Jr. Age Tjepke Kuurd van Sixma.
Aa z Uis
VeranderingcNder de hooge en
lage
Amte-
naars4 enz,



Veranderingonder
de ho0 ge en lage
Amte-
kaars, znz.
352 NIEUWE NEDERLANDSCHË
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen Erfden te. State.
swallingerland.
Hector Livias van Haers- Mx.FoccoSydfes Rekling, ma.
Jr. Bouwc Jan Andries van Sytzama.
Idaarderadeel;
Corneiius van Schel- Johannes Petrus van
tinga. tlylkama. Jr. Pieter Ulbo Ren-
gers.
Rauwerderhem.
Jr. Frans Julius Joban Johannes van Doem. Idzard Heringa van Eyftnga.
WESTERGO O. Menaldumadeel.
Jr. Georg Wolfgang Ca- Mr. Johannes Mebius. rel Duco Baron thoe Schvartzenberg enllohenlansberg.
Franekeradeel.
Tr. Menno Baron vanCoe- Mr. Sifco Basfeleur.
'hoorn. Tacke Salyerda.
]r. Jacob Unico Willem
'Órave van Wasfenaar
Obdam.
Uit



JAARBOEKEN, February, 1791. 353
Uit den Adelyken Sta- Uit den'. Eigen - Erfden te. State.
Barradeel.
Jr. Jan Baron van Ecli- Sible Bruinsma.
ten. Adriaan Gillis Camper.
Baarderadeel.
Jr. Hans Willem Baron Jacob Verfchuur.
van Aylva. Jr. Jan Sicco Baron
thoe Schwartzeuberg
en Hohenlansbcrg.
Hennaarderadeel.
Jr. Binnen Philip ALbin- Mr. Jacobus van der ga van Humalda Kolk.
WoNSERADEEL.
Jr. Wik0 Ploldinga Tjal- Alzo Lycklama d Nve-
ling Camflra Baron holt.
thoe Schwartfenberg
en Hohenlansbcrg. Jr. R.icnk van Burma-
nia.
Wymbritseradeel,
Jr. Egbert Sjuck Gerrold Mr. Wybrandvan Loon, Juckema van Burmania Rengers.
Hemelumer - Oldephaart.
Jr. Fredrik Theodoor Harmanus Eckringa. Ernst Grave van Limburg Stirum.
Aa 3 Ui{
v*eran«
3ering 3nder de hoo»
■JE en lage
Amte-
naars, enz.



Veranderingonder
de hooge en lage antei's AARS j ENZ.
354 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden te. / State.
't B i t d t,
Jr. Duco Raron van Ha- Mr. Willem Albarda, ren.
ZEVENWOUDEN. Utinceradeee»
Tr Jalius van Burma- Tinco van feyens, 'nia W. Z. Michiel de Wit,
Tinco Martinus Lycklama a Nyejiolt.
iENGWIRDEN.
Mr. £do Alma van 1de- Marten Zyljlrct, ma.
Jr. Daniël Antony van P/etfenberg,
DONIAWERSTAE-
Jr. Frans Julius Johan Thomas Franfois Mar* van Eyfinga. tin.
Haskerland,
Jr, Joachim Ammama Jacobus Moorman Bottvan Plettenberg. mecfler.
Sghoterland.
Martinus van Schel- Mr. Eifo dc Wendt.
tinga. Daniël de Blocq yan
ty,kgbert Jan van Ayta, S'cheltinga,
pil



JAARBOEKEN, February, 1701. 35J
Uit den Adelyken Sta- Uit den Eigen - Erfden v te- State. D1
o:
Lejisterland. d
RegnerusLiviusvanAn- Mr. Matthias Harma-*
dringadeliempenaer. aus Winterswyk. ^
Jr. Fredrik Ilesfel yan H
Burmania. E
Gaasterland.
Jr. L'Amoraal Albcrtus Jacob Marinus de Beau'mmilius Hengen. fort.
Opsterland.
Jr. Reinhard Baron van Mr. Reinier CarelBlomLynden.
Stellïngwerff Oost-Eimde,
Carel Adrianus Blom. Mr. Cornelis Schultz. Tp.'Jan van Grove/lins, Ifdk de Swart.
Stellïngwerff West-Einde.
Tr Willem Anne van Ha. Mr. Jan Alben WilV ren. iinSe'
DE STEDEN. Leeuwarden. Uit de Magiftraat. Uit de Vroedfchap.
Roelo f Storm. Bernardus Molinus
Tr. Willem Hendrik Ba- Mr. Bernardus Marm ton van Hambroick. Schik,
Aa 4 *
SRAN-
1ring ïder e h00s en 4ge mteaars,nz.



Veran
bering onder de hoo ge en lage
Amte*
kaars, ek».
35<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE . Uit de MagiRraat. Uit de Vroedfchap,
bolsward.
r]x.Schelta van Hiemftra. Pieter Coopmans,
F r A n e k e r.
I Jr. L'Amoraal Joachim Broer Adama. Johan Rengcrs.
S n e e k.
Mr. Eed de Weuch. Tpe Staak,
D o c k o m.
Mr. Bavius Nauta. Francais Bckius. Harlingen.
Mr. Eilardus Folcardüs Picrre Peau.x. ■' ' Harkenroth. Jr. Hans Willem van Plet*
tenberg.
Stavoren.
Folkert Cuperus. Jr. Charles Bigot.
S l o o t I h,
Mr. Willem Augujlinus Fredrik Gcrkcn. Poflhumus van Sloterdyk.
W o R k u m.
Mr. Ffaniel van der Eelke van Coeverdeti, ïlaer, Heer van Campens Nieuland.
Uit



JAARBOEKEN, February, 1791. 357
Uit de Magiftraat. Uit de Vroedfchap.
Ylst-
Lammert van Spaanjen. Jr. Lodewyk Rengers.
Tjalling Jorritsma,
H i n d e l op e n.
Alclert Tayl.es, Herke Dirks.
De Heeren Volmagten van het Kwartier van Oostergoo, Staatsgewyze op den ordinaris Landsdag vergaderd, hebben by Refolutie van den 11 February 1791, goedgevonden van de Hooge Ambulatoire Ampten, ter begeevinge van Hun Edele Mog. , ftaande te disponeeren voor den tyd van drie Jaaren , ingaande met den 12 dezer maand Febryary, op de volgende wyze, en te ftellen.
De Commisfie van Monfter- Commisfaris ter begeving van de Heeren Volmagten van Leeuwarderadeel , die dezelve confereeren op Jr. Ulbo van Burmania, Grietman en Volmagt vandieGrietenye.
De Commisfie in het mindergetal ter begeving van de Heeren Volmagten van Ferwerderadeel, die dezelve confereeren op den Heere Mr. Johan Cafpèr Bcrgsma, Grietman over Franekeradeel en Volmagt van Oostdongeradeel,
De Commisfie in het Mindergetal ter begeving van de Heeren Volmagten van W'est - Dongeradeel, die dezelve confereeren op Jr. Pieter £dza/dvan Harinxma thoe Slootcn, Grietman en Volmagt van die Grietenye , welke dezelve voor het eerfte jaar overgedragen heeft aan Jr. Mbertus van Harinxma. thoe Slooten, mede Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie in de Staaten Generaal ter begeAa j ving
Verandering
onder de hooge en lage
Amte-
naars, enz.



Veranderingonder■
de hooge en lage
Amte
naars, enz.
358 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
ving van de Heeren Volmagten van Oost- Dongeradeel , die dezelve confereren op den Heere Mr. Johan Casper Bergsma , Volmagt van die Grietenye en Grietman over Franekeradeel, welke dezelve overgedragen heeft aan Jr. Hans Willem Baron van Aylva, Grietman en Volmagt vanBaarderadeel.
De Commisfie in de Admiraliteit te Rotterdam, ter begeving van de Heeren Volmagten van Collumerland, die dezelve confereeren op den Heere Mr. Martinus van Srheltinga, Grietmanen Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie van Gedeputeerde Staat van Friesland, ter begeeving van de Heeren Volmagten va» acht Caspelen, die dezelve confereeren op den Heere Daniël de Blocq van Haersma , Grietman en Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie in de Admiraliteit in Friesland, ter beeeeving van de Hee>en Volmagten van Dantumadeel, die dezelve confereeren op den Heere Mr. Petrus Jdrianus van Bergsma, Grietman en Volmagt van die Grietenye, die dezelve heeft overgedragen op Jr. Willem Hendrik van Sytzama.
Het genot van vyf honderd Carolie guldens in plaats van eene Commisfie ten voordeele van de Heeren Volmagten van Tietjerksteradeel, die dezelve confereeren op den Heere Hobbe Baara van Sminia, Grietman en Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie in de Generaliteits Rekenkamer, ter begeving van de Heeren Volmagten van Smallingerland, die dezelve confereeren op den Heere Heitor Livius van Haersma , Grietman en Volmagt van die Grietenye, die dezelve hseft over-



JAARBOEKEN, February, 179!- 7>$9
Bedraagen op Jr. Menno Baron van Coehoorn Voh y magt van Franekeradeel. d
o!
De CommisCe van Gedeputeerde Staat van D Friesland, ter begeving van de Heeren Volmagten G van Idaarderadeel, die dezelve confereeren op den L Heere Cornelis van ScheUinga. Grietman en Vol- ; magt van die Grietenye. n
De Commisfie in de Provinciale Rekenkamer, ter begeving van de Heeren Volmagten van Rauwerderhemfdie dezelve confereeren op Jr. Frans Julius Idzerd Johan Heringa van L.yJmga,G>mt' man en Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie van Bewindhebber van de OostIndifche Compagnie, is door de gezamenlyke Heeren Volmagten van dit Kwartier, voor den tyd van drie Taaren , gefteld ter dispofitie van de Heer Mr Johan Casper Bergsma Grietman over Franekeradeel, en Volmagt van Oost-Dongeradee , die dezelve heeft overgedragen op Jr. Carei Georg Grave van Wasfenaar TwiMel, befchreven m de Ridderfchap en Edelen van Holland en West-t nesland.
De Commisfie van Bewindhebberen van de WestIndifche Compagnie is door dezelve Heeren Volmagten insgelyks voor drie jaaren geconfereert op den Heere Carel Nering Bogel.
De Heeren Volmagten van het Kwartier van Westergo, Staatsgewyze op den Ordinaris Landsdag veiladerd, hebben by refolutie van den 10 Se Suarv I79i, goedgevonden van de hooge ambulaS \mpten ,gter begeevinge van Hun Edele Mogende ftaande te disponeeren voor den tyd van drie faaren ingaande met den 12 dezer maand Februa ry, op de volgende wyze, en te ftcllen.j ^
EfcAN-
ÏRING ÏDBR t HOOE Elt 40 E MTE» AARS, KTZ.



3?o NIEUWE NEDERLANDSCHE
veranderingonder de hooge en lage
Amte-
naars,
ENZ.
De Commisfie van Gedeputeerde Staat van Friesland ter begeeving van de Heeren Volmagten van Menaldumadeel, die dezelve confereeren op Jr. Ëgbert Sfack .Gerrold Juckema van liurmania Rengers, Grietman en Volmagt van Wymbritferadeel.
De Commisfie van Raad ter Admiraliteit in het Noorder-Kwartier, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Franekeradeel, die dezelve confereeren op den Heer Mr. Sipco Basfeleur, Volmagt van die Grietenye, die dezelve heeft overgedragen op den Heer Mr. Comelis Franciscus Frifius van .IVa.uta.
De Commisfie in de Staaten Generaal ter begeeving van de Heeren Volmagten van Barradeel, die dezelve confereeren op Jr. Pieter Ulbo- Rengers, Volmagt van Id.arderadeel.
De Commisfie van Raad ter Admiraliteit in Friesland , ter begeeving van de Heeren Volmagten van Baarderadeel, die dezelve confereeren op Jr. Hans IVillem Baron van /lylva, Grietman en Volmagt van dat Deel, die dezelve heeft overgedragen op den Heere Hdrmanus Fckringa, Volmagt vari Hemelumer Oldephaart.
De Commisfien in het Mindergetal en het doen van de Monftering, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Hennaarderadeel, die de Commisfie in het Mindergetal confereeren op den Heer Mr. Sipco Basfeleur, Volmagt van Franekeradeel; :n ftellen die van de Monftering ter dispofitie van Jr. Binnen Philip /Ebinga van Humalda, Grietman en Volmagt van Hennaarderadeel, die daar van gedisponeerd heeft op den Heer Mr. Wicherius Henricus van Haersma, Volmagt van OostPongeradeel.
Dc



Jaarboeken, February, 1791. $6%
De Commisfie van Gedeputeerde Staat van Friesland, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Wonferadeel, die dezelve confereeren op Jr. Wilco Holdinga Ijalling Camftra Bafón thoe Scliwart zenberg en Hohenlansbcrg, Grietman en Volmagt van die Grietenye.
De Commisfie in den Raad van Staate ter begeeving van de Heeren Volmagten van Wymbritleradeel, die dezelve confereeren op Jr. Egbert Sjuck Gerrold Juckerna van Burmanïa Rengers, Grietman en Volmagt van de Grietenye, die dezelve overgedragen beeft op Jr. Jacob Umco Willem Gr ave van WasJ'enaar Öbdam, Volmagt van Franekeradeel.
De Commisfie in de Provinciaale Rekenkamer, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Heffielumer Oldephaart, die dezelve confereeren op den Heere Mr. Daniël Bonifacius van dér Haer, Burgemeefter en Volmagt van Workum, die dezelve overgedragen heeft op den Heere Meetor Livius van Haêrsma, Grietman en Volmagt van Smallingerland.
De Commisfie in het Mindergetal, ter begeeving van de Heeren Volmagten van het Bildt, die dezelve confereeren op jr. Duco van Haren , Grietman en Volmagt van die Grietenye, die dezelve overgedragen heeft op den Heer Mr. Willem Albarcia, mede Volmagt van die Grietenye.
De Regeering der rondloopende Ampten door de Zevenwouden, eerst in de volgende maand gefchied zynde, zullen wy als dan mededeelen.
Leeuwarden. De Heeren Volmagten van het -Kwartier der Steden , Staatsgewyze op den ordinaris Landsdag vergaderd, by Refolutie van dea
7
•/eran-
DERING DNDER DE HOOGE EN LAGE
Amte-
NAARSj EfvZ.



Veranderingonder
de hooge en lage A i\ttena ars , enz.
362 NIEUWE NEDERLANDSCHE
7 Febrvary 1791, de begeeving der Ambulatoire Ampten op dat Kwartier vallende, aan Zyne Doorluchtige Hoogheid hebbende opgedragen , heeft Hoogstdezelve by Misfive van den 8 Maart aangefteld.
Tot de Commisfie van Ordinaris Staaten Generaal Jr. Willem Hendrik Baron van Hambroick^ regeerend Burgemeefter en Volmagt van Leeuwarden.
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland, Jr. SeheU io van Hiemjlrat Burgemeefter en Volmagt der Stad Bolsward.
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland Jr. L'A~
moraal Joachim Johan Rengers, regeerend Burgemeefter en Volmagt van Franeker.
Tot Gecommitteerde in het Mindergetal, den Heer Mr. Eco de Wendi, regeerend Burgemeefter en Volmagt van Sneek.
Tot Gecommitteerde in het Mindergetal den Heer Mr. Bavius Nauta, regeerend Burgemeeiter en Volmagt van Dockum.
Tot Raad ter Admiraliteit in Friesland, Jr. Hans Willem Baron van Plettenberg, Oud-Burgemeefter en Volmagt van Harlingen.
Tot Gecommitteerde in de Generaliteits Rekenkamer Jr.'Charles Bigot, Oud• Burgemeefter en Volmagt van Stavoren, die dezelve overgedragen heeft op Jr. Lodewyk Rengers, Burgemeefter en Volmagt van Ylst.
Tot Monfter-Commisfaris den !Heer Mr. Willem ■/lugujlinus Pofiiiumus van Sloterdyk, regee-' rend Burgemeefter en Volmagt van Sloten.
Tot



JAARBOEKEN, February, 179L 3°3
Tot Gedeputeerde Staat van Friesland , den 1 Heer Mr, Daniël Bouifacius van der Haer, , Heer van Campens Nieuland , regeerend Burge- , meefter en Volmagt van Workum \
<
Tot de Commisfie van Extraordinaris Staat Ge . neraal Tr- Lodewyk Rengers, Oud- Burgemeefter en VplmagC van Ylst, die dezelve overgedragen heeft op Jr Willem Anne yan Sirtema t'aoe Qroveftms, Volmagt v^n Dantumadeel.
Tot de Commisfie in de Provinciaale Rekenkamer, den Heer Aldert Tuil es, regeerend Burgemeefter en Voimag; van Hindeloopen.
Alle van Mey 1791 tot Mey 1792.
Den 21 February i?9i, is alhier aan een verval van kragten in den ouderdom van omtrend 60 Jaaren overleden den Heer Jan tfieuwenhuis , Mede- Raad in de Vroedfchap dezer Stad en Ontvanger der Cancelarye - Gerechtigheden, in wiens plaats op dien zeiven dag wederom tot Raad in de Vroedfchap is verkooren den Heer Hesjei ietze van Viersfen , Commis ter Secretarye der Edele Mogende Heeren Gedeputeerde Staaten vaa Friesland.
Groningen. Den 9 February is den Heer Cornelis Wdchers, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder aangefteld tot Hoofdman der Hooge Juftitie Kamer alhier, in den Eed gegaan. — Op dien zelfden dag , heeft den Heer Nicolaus Engelhard, door gemelde Zyne Doorluchtige Floogheid aangefteld tot ArtilleryMeefter dér Provincie Stad en Lande , in plaats van. den Heer Jo/eph Trip, thans Raadsheer der Stad Groningen, den eed in die hoedanigheid afgelegd.
LYST
/ERAN-
ïl ring )nder >E hoo-
;e en
l,a'"e ^mteaars,enz.



3*4 NIEUWE NEDERL. JAARB., Febr., i79l.
LYSTDER PRYZEN VAN VERSCHEL DEPRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 14 Ftbrmry. Rotterdam den 14 Febtitary.
by de Z. Zak. Haver VriefeBrouw. 18 a zi£ Tarw oude Zeeuws enz.2i a 23 fi -— dito Voer i?a 14 <s£
nieuwe Zeeuws 19 a 22 £ Zeeuws enz.dito 14 a i&
« blaauwe 16 a 178 dito Voer 12 a 13" ^
Zomer 15 a 17 6 ?«ardeboohem i7£ a i8a- Lp
Rogge Zeeuws enz. 12 a 134 fi Duiveboonkn 19 a 20 5 Erwten Grauwe ié j 21 8Moutwtn 6* of de 3© Vt
■ groene 14 a i8g by den Steen.
w"te „ i3ai78Vlas Allerbeft 40 a 5oft,
Boowen kleine Zeeuws 20 a 24 3 — Best 35 a 39(1.
by 't Last Middelloon 32 a 34 ft.
«oekweit op is4 « a 23 ^ . Gemeen 20 a 31 ft.
G eb st Winter 19a 20| 06,— Allergemeenst 24 a 25 ft,
»■ Zomer 18 a 19^ ^



NIEUWE
NEDERLANDS CHE
JAARBOEKEN,
Maart. M D C G X C t
GELDERLAND*
N ï M E G E N.
Tusfchen deze Stad en Rotterdam, is eene Wagen ■ Postery opgerigt, tot gemak der Ryzigers, en des wege eene Ordonnantie door de Regeerders der beide §teden beraamd, welken wy hier na, onder het artikel van Rotterdam zullen mede-, deelen.
.Arnhem*
Wy hebben ten zynen tyde medegedeeld
Bia hac
STymé*
3ENk



S«S6 NIEUWE NEDERLANDS GHE
Arnhem,
het Doodvonnis, het welk door het Hof vafï Gelderland op den 8 Augustus 1788, over Jonkheer R. J. van der Capellen tot de Marsch is uitgefproken. Zie Nieuwe* Nederl. Jaarb. 1788 bi. ie 18 en volgg. Dit Vonnis konde, wat het leven aangaat, niet worden ter aitvoer gelegd, alzo voorfz. Jonkheer Van der Capellen uit deze Landen naar Frankryk geweken was. Onderwyl is in de afgelópene maand een werk door den druk in 't licht verfchenen, hebbende dezen tytel, of dit opfchrift: Memorie van den Heer Van pe Marsch : 'by Vonnis van den Hove van Gelderland, den S Augustus 1788, na de geweldige Pruisfifche omkeering der Republiek, verzvezen tot de ftraffe de* doods: „ C'eft la pofterité è. nous j,uger;mais fi nous fommes fages,'nous devons la pre„ venir en nousjugeant rigoureufementnousmême." Oeuvres Poftumes de Frederïc 11, R01 de Prusse. Avant propos. Te Duinkerken by Van Schelle en Comp. 1791. N* een Voorberigt van XXX bladzyden, en gedagtekend te Seve by Parys, den 25 February 1791,volgt de Memorie zeïve, groot ïa6 bladzyden; waar agter gevoegd zyn 48 Bylagen, beftaande in het voorgemelde Vonnis, in veele befluiten, by het Graaffchap Zutphen genomen, in vericheidene advyfen, door den Heer Van de Marsch in voorgaande tyden, reeds van 't jaar 1779 a^» DV veE* fcheidene gelegenheden gegeeven ; ook i» eene menigte Rropofitien, Protesten, Aanteekeningeo, Publicatien f Addresfen, De-
cla-



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 357
claratoiren, en Brieven, en andere gew'g tige Rukken.
HOLLAND.
Dordrecht.
Op den algemeenen Dank- Vast- en Be> dedag, den 30 dezer maand gehouden, is in deze Stad ten behoeve der Ne derduitfche Armen opgezameld dc fomme van ƒ 3484 : 10 : o.
Haarlem.
Door den Storm uit den Noord Ooften welke op Saturdag den 26 February, van 'smorgens vroeg tot den laaten avond, aanhield, wierd het Ye voor Sparendam tot 45, en geduurende eenige uuren, tot 47 duim boven het Amfteldamfche peil opgezet; dat is tot 7 en 5 duim beneden de hoogte van den Slaperdyk. Hoe zeer nu deze hoogte op zich zelve niet fchadelyk voor eenen dyk zyn konde, die in het begin dier zelfde maand eene Vloed van 87 duim boven peil hadt moeten keeren; heefc echter de {trekking der wallen tusfchen de Woerder-, Kolk- cn kleine Sluizen,als zynde rechthoekig op den Noord Ooften wind gelegen, en verftooken van de befcherming, welke de uitfteekende buitenlanden, paalwerken, en het hoofd aan de naastgelegen wallen toebrengen; dezelve aan de volle kracht der golven bloot Bb 2 ge-
• Arnhem.



553 NIEUWE NEDERLANDSCBE
H4A11-
J-
geftèld, die door den feilen wind tot d© hoogte van 3 tot 10 voeten opgejaagd, den dyk en de voorliggende houte befchoeijingen allergeweldigst gebeukt hebben. De uitwerking dezer verbaazende golven was (gelyk zulks ook op zommige plaatzen langs den dyk, tusfchen Halfweg en Amfteldam, befpeurd is,) dat de ondergronden voor de fchoeywerken los gemaakt en aanmerkelyk verdiept wierden. Hier van daan , dat de ge* heele wal, tusfchen de Kolk- en WoerderSluis, fchoon met eiken paaien van 36 erf 30 voeten beheyd en dubbel gegordingd, heen en weder öingerde. Hier van daan, natuurlyker wyze , dat de fchoeyplanken voor een groot gedeelte losgeraakt en uitgeflagen zyn; terwyl de aarde van achter dezélven uitgekolkt wierd: en hoe zeer men door het uitbrengen van zeilen en andera voorzorgen het verlies van fpecie, zo veel mogelyk, heeft getracht te beletten, is 'e? echter langs gemelde wal eene fleuf, ter gemiddelde breedte van 9, en ter diepte van 8^ voet uitgeflagen; het geen mede op verfcheiden plaatzen, tusfchen de Kolk- en kleine Sluizen, edog in mindere mate, heeft plaats gehad. Het toneel was akelig, en vertoonde door het geduurig overflaan der golven nog akeliger , dan het zelve in de daad was. Intusfchen is het 'er verre af, dat men eenige gegronde reden gehad hebbe, ter dier gelegenheid voor eén dykbrëuk bedugt te zyn. De windftreek zelve , die uit zyne-natuur eene laage Zuiderzee maakt,.
mm



JAARBOEKEN, Maart, 1701. 3Ö°
nam alle reden van vreeze voor merkelykent aanwas van water weg, en. de golven, nai dat gedeelte van den dyk te hebben uitgeflagen, het geen by. het vernieuwen en herftellen der befchoeijingen telkens moet Opgegraven worden, en dienvolgens zelden of nooit, zo vast beklonken en verheeld is als het overige lighaam ; begonnen zich reeds een talus of fchuinte te vormen, langs welke dezelven even onfchadelyk konden opioopen , als langs andere glooyende wallen.
De gewilligheid en yver, waar mede zo het Rhynlandfche Werkvolk, als de meefte Ingezetenen van Sparendam, zich ter dier tyd aan eene zwaaren, gevaarlyken en langduurigen arbeid hebben blootgefteld, verdient all«n lof. Men begaf zig met allen fpoed tot het herftellen der geleden fchadens en vorderde daar mede zeer fpoedig.
'SG R A V E N H A G E.
De uitfchryving van de Algemeene Staaten omtrend den algemeenen Dank. Vast- en Bededag, voor dit jaar, welke op den 30 dezer maand gehouden is, en omtrend welke uitfchryving wy hier na onder Zeeland zullen zien , dat de Staaten dier Provincie, eenigzints verfchillen, luidt aldus:
Bb q EDE-
[AAR' EM«



«s Gra-
venha ce.
Uitfehi van Danken Bed, dag.
57Q NIEUWE NEDERLANDSCHE
EDELE MOGENDE HEEREN!
"VV/aunecr wy met den aandagt, die aan réedelyke ™ en door' den waaren Godsdienst verligt© ■. S.chepfelen betaamd, overdenken de beweegreedenen, welke alle de Ingezetenen van dit Gemeenebest thans weeder nodigen , om hunne » dankzeggingen en gebeeden op de plegtigRe wy-. ze aan de Hoogfte Majelleit op te draagen, kan het niet anders zyn, of wy moeten de lcevendigr fte aandoeningen gevoelen , van overvloeijende dankbaarheid voor het genot van onwaardeerlyke weldaaden , en van diepen ootmoed, wegens onze onwaardigheid; en deeze aandoeningen moeten een heiligenliisten yverin ons verwekken, om met den Goddelyken byfrand , ons hart en wandel , in overeenkomst van onze verpligtingen in alle onze ondericheidene betrekkingen te reegelcn : ——; Waarlyk de ftof van onze dankbaarheid is zo menigvuldig , dat , wanneer wy de weegen der Hooge Gods Regeering over ons Land en Volk befchouwen , wy tot roem van zyne langmoedigheid moeten vraagen, wat zou ons van Gods zyde, meer kunnen toegevoegd worden, om het geluk van eene Burgerlyke Maatfchappye te vol» maaken ? =— Terwyl ai wat aan dit geluk nog ontbreekt, de fchuid i's van het verkeerd gebruik, of 't verzuim, 't welk wy van die zeegeningen gemaakt hebb.n..
Immers genieten wy het onfehatbaarvoorrecht, ■datdeopenbaaring van den Goddelyken Wil, ia het Heilig Bybelwoord voorgefteld, onder ons in deszelfs grootrte zuiverheid verkondigd word, terwyl de navolgers van andere Godsdienllige begrippen in liefdé verdraagen worden, en niemand! over de geweetens zyner mecde Menfchen tragt te heerfchen.
In het Burgerlyke zyn onze vryheden en rechten zo uitgeftrekt en verzekerd, als met het ge-
V«5?



JAARBOEKEN, Maart, i-jgi; 37I
vestigd beftier van een wel gereegelde Burgerftaat is over een te brengen: Onze Eer , onze Perfoonen, onze Bezittingen, zyn veilig, onder de befeherming der Wetten: het ftaat een ieder vry, die befcherming in te roepen, zo dikwyls hy ze noodig heeft: geen vreemden verteeren onzen arbeid, maar een zelve wet en verpligting verbind den aanzienlykften en den geringften der Ingezeetenen : De Vreede, dat dierbaar gefchenk voor een Volk, is onder ons bewaard gebleeven, en, daar genoegzaam alle Ryken en Staaten van Europa door Oorlogen, door toerustingen, of door beklagenswaardige beroertens, zyn gefchokt, zyn wy niet alleen in ruft gebleeven, maar onze Republiek heeft' ook met hare geallieerden een middel in Gods Hand mogen zyn om den verderen voortgang van het Oorlogsvuur , en der verwarringen in andere Landen, paaien te helpen zetten:Deovervloed van het noodzakelyk levensonder^ houd heeft alle oorden van ons Gemeenebest vervuld : De fchaarsheid is in voorraad verandert; De Landman is door een gezeegenden Oogst verblyd; de Weiden zyn bedekt met het nuttig Vee: De Koophandel en Zeevaart herleefd in veelcrlei tak* ken : geen doorgaande befmettelyke Ziekten , hebben onze Landpaalen aangeftoken, geen harde winter heeft de hand van den arbeider toegeflooten: Zo dat wy in alle opzigten mogen zeggen, dat de-algoede God dit afgelopen Jaar be» kroond heeft met goedertierenheid.
Maar zo verheeven als de ftof van onze dankzegging is, zo diep verneederend moet het gc» voel van onze onwaardigheid zyn: In plaats, dat de Langmoedigheid Gods ons tot bekeering zoude geleid hebben , moeten wy met befchaming erkennen, dat eenieder vaa de opgenoemde Zeegeningen , juist een tegeugeftelde uitwerking op het grootite gedeelte der Natie heeft gehad. ■
Waar is die brandende yver voor den Godsdienst, die wel eer het cieraad van Nederlands Bb 4 la:
*S GHA"
VENHAOE.
Uilfchr,' van Danken Bede*, dag,



372 Nieuwe nederlandsche
ssGra-
venhace.
Uitfchr. van *' Danken Bededag,'
[ngezeetenen plagt te zyn? De betreurenswaardige onverfchilligheid in dit ge.wigtig Ruk, opent een wyde deur voor eene meenigte van vreemde gevoelens, die onder het fchynfchoon kleed van verlichting des menschdoms, de zuivere Leer des Euangeliums ontluisteren,ja zelfs de gronden van allen Godsdienst ondermyden; en, daar de liefde Gods uit de harten der Menfchcn wykt, worden ook de banden van de liefde des naasten verbroo» ken , en alle de betrekkingen in de Burgerlyke Maatfehappy verliezen haren klem : De zeedigheid veranderd in losbandigheid; de naarftigheid in bedryveloosheid; de fpaarzaamheid in verkwisting; de eerlykheid in bedriegery; en een Staat , daar zulk verval plaats heeft, gaat van fchreede tot fchreede naar zynen ondergang.
Befchouwen wyde uitwerking, welke het ongefchonden genot der Burgerlyke Vryhe:d op onze Natie gemaakt heeft, hoe weinig word dat voorrecht gekend en in zyn voortreffelyk'heid gewaardeerd; de vrugten zelfs der Vryheid worden mis. bruikt, om de waare Vryheid onkenbaar te maaken: immers de Drukpers , die onbelemmerd moet gyn, om nutte waarheden onder het Menschdom te verfpreiden, overftelpt het Land met gefchriften, die de onderwerping aan Godlyk en Mensch]yk gezag beflryden; en terwyl een geest van eigenwilligheid en waanwyshcid zig aan de nieuwigheden vergaapt, word het genoegen en de dankbaarheid voor de voorrechten , die Nederlands Ingezeetenen waarlyk genieten kunnen, niet gevoeld nog erkend.
Heeft het Gode behaagd, onzen Vrede te be. vestigen , ruimen overvloed van alles te fchenken, onheilen van ons af te weeren; welk een indruk heeft dit gemaakt ? zien wy niet de zorgloosheid, de weelde, de dartelheid, van dag tot dag onder grooten en kleinen tocneemen? en moet dit niet by ieder denkend weezen gegronde vrees verWekken , dat de langmoedigheid Gods eens eert



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 3-3
einde zal hebben; dat de zolang verwaarloosde zeegeningen van den Allerhoogden eens in oor-, deelen kunnen verkeeren; en dat het .ondankbaar Volk eens aan de gevolgen zyner misdryven zal overgegeeven worden ?
De ernffige overweeging dezer zaaken heeft Onsbewoogen, eenen Algerneenen Dank-, Vasten Beededag uit te fchryven, over alle de geünieerde Provinciën , geaflbcieerde Landfchappen, Steden en Leden van dien, tegens Woensdag, die weezen zal den 30 Maart eerstkomende, om in alle de Kerken dezer Landen byeen re komen, ten einde alle de Ingezeetenen , die het Vaderland, en hun eigen tydelyk en eeuwig welzyn ter harte neemen, zig ten zeiven dage vereenigen, om de AHerhooglte Majefteit ootmoedig te voet te vallen, zyne onnadenkelyke Barmhartigheden, waardoor Wy tot heden toe gefpaard zyn, te roemen en te verheerlyken, onze zonden en misdaaden te belyden,met een oprecht voorneemen van beterfchap des leevens, vergiffenis te fmeeken, in den Naam en om de Verdienften van onzen Heere en Zaligmaker Jefus Christus, en de belangen van Kerk en Staat op nieuw aan de Goddelyke ontferming op te draagen, en de Allerhooglte Voorzienigheid biddende, haare Zeegeningen uit te horten over .onze Koophandel , Zeevaart , Land- en Akkerbouw , Handwerken , Visl'chcryen , HandclsMaatfchappyen, en de overige Bronnen van onzen Voorfpoed; en nadien het geluk van eene Natie , in het middelyke, grootelyks afhangt van de maatregulen der geenen, die in 't bellier der Zelve geplaatst zyn, is het de pligt van ieder In? gezeeten van dit Gemeenebest, de dierbaarlfe Zegeningen der Goddelyke Voorzienigheid af te fmeeken , over de Perfoonen en het bellier dei Overheid dezer Landen ; dat de opperfte Regeerder der Volkeren , dezelve wil begunltigen met wysheid , trouw en ftandvastigen yver voor het
'sGra/enhA"1
3e.
Uitfchr. van Danken Bededag, x



*sGra
venhace.
Uitfchr. yan Danken Bede dag*
374 NIEUWE NEDERLANDSCHE
algemeene welzyn; dat de maatregulen, die door dezelve reeds genomen zyn, en nog voortgezet worden, tot bevordering van de veiligheid, rust en welftand van dit Gemeenebest, met een gezeegenden uitlhg mogen bekroond worden, en dat zy in hunne gewigtige Posten, bedendig de Voorwerpen mogen zyn van hoogagting en vertrouwen van een vry, gelukkig en dankbaar Volk.
Wy moeten insgelyks onze vuurigde gebeden ten Hemel opzenden voor Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prince van Orange en Nasfau; voor haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouvve de Princesfe , Hoogstdeszelfs Gemalin, en voor zyne Hoogheid den Heere Erfprins van Orange, en verdere Afdammelingen van dat Doorluchtig Huis; dat zy (leeds mogen blyven overdekt met de befchermendehand des Allerhoogden; dat zy met d; beste Zeegeningen van den Hemel begundigd mogen worden, en dat die uitmuntende hoedanigheden, die hun zo eigen zyn, hun meer en meer de liefde en hoogagting van het Volk dezer Landen mogen verwerven; dat zyne Doorluchtige Hoogheid door de wysheid van zyn bellier , en zyne dandvastigheid in het bevorderen der belangen van zyn Vaderland, de waarneeming zyner hooge Bedieningen , moge doen drekken tot een algemeene zeegening voor Kerk en Staat, en dat het geluk van de Natie moge zyn en blyven het doelwit, zo wel als de belooning van zynen arbeid en zyne waakzaamheid.
Eindelyk behooren wy te bidden voor den bloey en welvaart van alle Protedantfche Kerken, en ïn 't byzonder van die, welke in deeze Gewesten zyn gevestigd ; dat het den Allerhoogden moge behaagen dezelve meer en meer in Leer en Zeeden te zuiveren, en door zyne genade het voorbeeld, en den arbeid hunner Leeraars, digtelyk «n heilzaam te maaken.
Alles tot grootmakinge van des Heeien allerheilig-



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 375
iigften Naam, voortplanting en aanwas van de waare Christelyke Gereformeerden Godsdienst," confervatie yan onze duürgekogte Vryheid, en ohzer aller Zielen Zaligheid ^ enz.
De Prins vari Oranje én Nasfau Willem V, is op den 8 dezer maand in het 44.de jaar van Zyne Doorluchtige Hoogheids ouderdom, en het aöfte van het Erflyk Stadhouder- Kaptein- en Admiraal-Generaalfchap getreden. Deze dag is dan ook als naaf gewoonte, zo aan 't Hof, als door veelei Ingezetenen dezer plaatfe gevierd.
De Heeren Staatefi van Holland en WestFriesland hebben den 16 dezer maand, bj eene Refolutie goedgevonden en verftaan: „ Dat geene Predikanten, welke uit hoofdé „ van wanbedryven , van welken aart die & ook zouden mogen zyn, door politieke
Dlspofitien, binnen deze Provincie of el* „ ders, van hunne Ampten zyn gedeporteerd „ of gedimhteerd, met verbod, om binner* „ den omtrek van een der Vereenigde Pro„ vincien,, van de Generaliteits Landen, of „ van het Landfchap Drenthe, den Predik"
4, dienst en alle de deelen van het Leeraar-*
5, Ampt uit te aeffenen, voortaan in eenigeg Gemeente dezer Provincie, het zy in de Steden, het zy ten platten Lande, tot den-
i} zeiven Predikdienst of oeffening der deei} len van het Leeraar ■ Ampt zullen mogen 5, toegelaten worden,veel min als Predikani:) ten in dezelve Gemeenten zullen mogen 3t verkoren of beroepen wórden, ten ware
„ d a -;
's G&A*
VENB*« 3é.



*s GrA-
Venha-
GE.
$5 NIEUWE NEDERLANDS CÜE
„ dezelven, met voorafgaande permisfie van \, Hun üdele Groot Mogende, na genomen „ kennis van zaaken, daar toe waren gead^„ mitteerd; dat mitsdien de refpecfive Glasl, feu zódanige beroepingen niet zullen mo„ gen approbeeren, zonder Hun Edele Groot Mogende beveelen daar op te hebben in5, genomen; en dat tegens de Predikanten, „ in bovengemelde termen verfeexende, die, „ zonder fpeciaale permisfie van Hun Edele Groot Mogende, zich den Predikdienst „ of eenige deelen van het gemelde Ampt., s, binnen deze Provincie, onderwinden, zal „ worden geprocedeert naar . bevind van „ zaaken."
Wyders hebben Hun Edele Groot Mogende, by gemelde Refolutie, nog goedgevonden: „de refpeétive Glasfen dezer Provinyi cie te gelasten, om in de/gevallen, dat „ aan haar approbatie zal worden verzogt, op beroepingen in de Steden of ten platten Lande, van eenige Predikanten, tegen weike, offchoon in de voorgemelde " termen niet verfeerende, egter binnen deze of andere Provinciën, het Landfchap
* Drenthe, of in de Generaliteits Landen, " eenige politieke dispofitien zyn gevallen, " waar door dezelve alleenlyk van den
* dienst, in hunne vorige Gemeenten, zyn H ontllagen, alvorens, op zodanige verzoe" ken van approbatie, te disponeeren, van
dezelve, aan de Heeren Gecommitteerde » Raaden refpe&ivelyk, in ieder Kwartier, „ kennis te geeven, ten einde door dezelven
„ daas



JAARBOEKEN, Maart, 179!. 377-
daar op zonde kunnen worden gerefolveert', „ naar. omftandigheden van zaaken, en na v >, genomen informatie van het poftérieur ge-c
drag van zodanige Predikanten, byzonder „ omtrend die zaaken, uit welker hoofde „ zodanige dispofitien tegen hen zyn ge-
vallen.
„ En dat voorts het benodig getal Exem« „ plaaren van deze Refolutie zal gezonden „ worden aan de refpective Clasfén- onder j, de Zuid- en Noord-Hollandfche Syno-
den dezer Provincie, zo om zich daar
na te reguleeren , als om- aan ieder der „ Kerkenraaden, van de Kerken onder haar „ Clasfis en tot deze Provincie behoorende,
een Exemplaar te bezorgen, om, zo veel „ haar aangaat, zich daar aan te gedragen, „ gelyk mede Extract van dezelve zal wor»
den gezonden aan den Hove en aan de
Magiftraaten der refpective Steden en Plaat„ zen dezer Provincie, om zich daar na te
te reguleeren , voor zo veel haar be„ treft."
Hoog Gemelde Heeren Staaten hebben ook beraamd,: het Placaat van de honderdfte en twee honderdfte penningen te betaalen in twee termynen, de eene helft, voor den 15 Mei aanftaande, en de wederhelft voor den eerften July daar aan volgende. Dit Piacaat is van den gewonen inhoud, welken wy meermaaleii hebben-medegedeeld.
Jonkheer G. C, van Spaan van Voorfion-
defi,
Gra-
ENHA» e.



373 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
*sGra-
venhage.
den, is benoemd, om als Gezant zyn Vet? blyf te houden aan het Hof van de Koningin van Portugal, in plaats van den Heer Hogguer, die deze post te Petersburg gaat bekleeden.
Op den Algemeenen Dank- Vast- en Bededag, den 30 Maart gehouden * is in de ge* zamenlyke Neder- en Hoogduitfche Gereformeerde Kerken alhier ingezameld voor den Armen, de fom van 4439 Gulden 1 duiver, zynde 24a Gulden 13 ftuivers meerder" dan in het voorleden Jaar.
Amstéldam»
Wy hebben in de maand January te voren, bl. 68. eene nieuwe Keur medegedeeld* omtrend het verkoopen van Uurwerken enz;
De dagelykfche ondervinding leert, hoe moeilyk het is, wetten te rnaaken, en op ta ftellen, weiken geene zwarigheden in de uitvoering in deze of geene opzigten ontrooe* ten: en die maakt het zomtyds onvermyde* lyk, om de wetten nader te verklaaren, of te bepaalen, of uit te ftrekken, of op andere wyze toe te ligten. Zo is dan ook de voorgenoemde Keure van den 27 January 1^91, by nadere Keure van den 17 dezer maand aldus nader verklaard:
TVlyne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, geëxamineert hebbende de Reraonftrantitn door eea groot aantal Makelaars ia Vasté



JA AR BOEK EN, Maart, ïf9\i tfQ
en Meubilaire Goederen, aan hun gedaan, wégens de Keur door Myne Heeren van den Gerechte°dezer Stad gearrefteerd den 27 january laatstleden, omtrend het publiek verkoopen vari ftaande Horologien , Pendules, mitsgaders göude en zilveré ZakHorologien en derzelver Kettingen; hebben goedgevonden , dezelve Keur te amplieeren, en by deze te permitteeren, dat, in geval aan voornoemde Makelaars ftaande Horologien, Pendules, Friefche Klokken , mitsgaders goude en zilvere Zak - Horologien met derzelver Kettingen , ter verkoop worden aangebragt, dezelven ftuksgewyze en een voor teen, zb als bevorens altoos is gefchied, in publieke Veiling te mogen verkoopen, by aldieh conifeer t, dat dezelve niet zyn nieuwe ftaande Horologien, Pendules, Friefche Klokken goude en zilvere ZakHorologien en Kettingen , of die aan. hun worden gefourneerd door Horologiemakers, of die daar in handelen: blyvende voor het overige bovengemelde Keur in zyn geheel.
Aldus gearrefteert den 11 Maart ijgi, pra> fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Wilicm Cornelis hacker, Hoofd-Officier; alle de Heeren Burgerneefteren, dempto den Heer Mr. jan van de Poll, .en alle dè Heeren Scheepenen, dempto den Heer AlbèH lus Corneus Schuyt. Én gepubliceert den 17 Maart 1791, praifentfbus den Wel Edelen Geftrengen , Heer Mr. Hiuem Comelis Backer, Hoofd - Officier; deri Heer Mr; Jan Elias Huydecoper van MaarsJeveen, Heer van Maarsfeveeb &c; Burgemeefter; en de Heeren Mr. Pieter de Smeth eti Mr. iSlicfilaas tvarih Amonisz.x prsfideereude Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris i
Hi van SLINGELANDT; Ge Op
Amstee*
dam.
Nadere Keure jutrend Uurwerken*



gtfo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STBLeam.
Op den 15 February laatstleden by Bun Hoog Mogende rapport ingekomen zynde * nopens het verbieden van den invoer van vreemde Thee, door de Oost Indifehe Compagnie dezer Landen niet ingevoerd, is bf het zelve geadvifeerd, „ dat Hun Hoog Mo„ gende, ten einde een proef te nemen, of „ het verbod van Invoer van vreemde Thee
niet nadeelig zoude zyn aan de Algemee„ ne Commercie dezer Landen, en te gelyk 3, of de Nederlandfche Compagnie in ftaat
zal zyn om jaarlyks direct uit China zo. „ danige quantiteit en van zulke qualiteit in ,,, te voeren, als nodig is om het gemis der j, vreemde Thee te vervullen, zouden kunL nen ftatueeren, dat geduurende den tyd 5, van het tegenwoordig loopend Octroy van ,,, de Oost-Indifche Compagnie, dezelve al„ leen zal worden geoctroyeerd om binnen
deze Landen Thee in te voeren en te ver„ koopen, en dat geen vreemde Thee, noch J? door andere Compagnien, noch door par„ tieulieren, het zy uit de eerfte of tweede
hand in deze Landen zal mogen worden „ ingebragt of verkocht, op pcene van ver-
beurd verklaaring , behoudens nochtans
zodanige Thee, welke op den tyd van het „ nemen van Hun Hoog Mogende Refolutie ,, hier te Lande zal zyn, of ter goeder trouw „ en conform de exteerende Placaaten naar 5, herwaards zal zyn afgeladen."
De Heeren Commisfarisfen over het Vaderlandfche Fonds , tot aanmoediging van
'sLands



Jaarboeken, Maart, i^ot. get
sLands Zeedienst, opgericht in den Jaai I781, hebben op Maandag den 21 Maa: dezes Jaars, 's morgens ten 11 uuren. in h< Athenaum llluftre alhier, verflag gedaan va hun gehouden beltuur ove,r het gemeld Fonds, en in het byzonder over het Kweel fchool voor de Zeevaart, het welk met zee veel genoegen is aangehoord. Tot het b> tvoonen van dit verüag zyn by bekendma kingen in de Dagpapieren alle de geene genodigd geworden, die tot dit Fonds toe brengen, of wegens deszelfs tegenwoordi gen Raat en voorfpoed nadere onderrichting verlangen.
Op den 30 Maartj zynde den Dank-Vast en Bededag, is door de Eerwaarde broederen Diaconen van ,de Nederduiifche Gereformeerde Gemeente dezer bcad ingezameld de fom van ƒ23670 : 10 : o, zynde die behalven het geene voor de andere Godshuizen , in de Oude en Nieuwe Kerken, des voor* en namiddags , en in de Gasthuis Kerk, in de Vroeg- en Namiddags - Predikatiën is i.-iopgebragt; dus ƒ 367:16:0 meer dan in het laatst voorleden Jaar.
Geduurende den Jaare 1790, zyn vart Van Srpirna naar 't Christenryk vertrokken, 1 ip Holiandfche Koopvaardyfchepen, alle wel£e, ter hunner beftemder plaatzen , behqn:den zyn aangekomen , te weten 8 Sqhegerj ijiaar Amfieldjani.j 7 naar Rotterdam i naar /Trieste ca ,1 naar Livorno.
Ce a Het
e Am-
ï STEfci :t DAMs
n e
r 1
i



3S2 NIEUWE NEDERLANDSCHE"
Am*
sterdam'.
Het Odtroy voor de Nieuwe Deenfche eö Noorweegfche Specie-Bank is te Koppenha'* gen op den 22 February afgekondigd ge* worden. Het zal beftaan voor veertig eerstvolgende jaaren, doch brengt tevens de toezegging mede, dat de belanghebbende, by een goed gevolg,mogen verzoeten om vernieuwing van OcTroy , het geen dan twee Jaaren voor den afloop van het eerfte zat moeten gevraagd en verleend worden. Het eerfte oogmerk dezer Bank is, om te dienen tót omloop van Briefjes, en daar toe een Fonds niet grooter dan 2,400,000 Specie* Ryksdaalders in gereedheid te honden. Ieder Actie in dit . Fonds zal 400 Ryksdaalders groot zyn. Het tweede oogmerk beftaat in deze Bank mede tot eene Leening en Bewaarings-Bank te doen dienen. Wyders is bepaald, dat 'er wel meerdere Briefjes mogen uitgegeeven worden dan de waardy der Effecten in de Bank berustende bedraagt, doch niet hooger in evenredigheid dan van 19 tot 10: wanneer byzondere Staats» aangelegenheden het raadzaam doen vinden, kan de Koning daar en boven verlof geven deze evenredigheid te brengen tot die van i tot 10, doch flechts voor een bepaalden tyd, wanneer de vorige weder zal moeten worden herfteld, enz. — Deze nieuwe rijrichting fchynt aldaar by de Geldbezitters in het algemeen zeer veel lust te verwekken om 'er deel in te nemen.
Zyne Zweedfche Majefteit heeft in zyne Hoofdftad eene Geldleening doen opgeeven
van



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 3S3
van driemaal honderd duizend Ryksdaalders. am_ HetCommerciehuis van Selby heeft zich daar stelmede belast,onder beding van agt perCt Com- dam. niisfie. Het Capitaal wordt voor vyf jaaren opgenomen tegens vyf perCt. interest, welke alle zes maanden op Coupons moet betaald worden-
Hoe het met de geldleening op het Canaai van Murcia in Spanje gefteld is, kan worden afgenomen uit de navolgende
MEMORIE, betreffende de door de Direblie van het CANAAL van MÜRC1A in SPANJE, bekend gemaakte Propojitie, tot aftosfing of Converfie der LYFRENTEN, gefproten uit eene NEGOTIATIE van VYFTIEN MILLIOENEN LIVRËS TOURNOIS Ao. 1775 gedaan , ter Graving van het gemelde Canaal. Welke Memorie ontworpen is, overeenkomftig de gevoelens van ons ondergetekende , zo, die op den 9 en 23 dezer MaandMaart 1791 zyn by een geroepen geweest, in de Herberg De KARSEBOOM in de Kalverflraat te AMSTELDAM, als ook die, welke ten dezen hebben gelieven te Qoncurrceren , alle of in Hun Privé, of als GEMAGTIGDENS van Geïntresfcerdeus in bovengemelde NEGOTIATIE.
Voor af nemen de Ondergetekende dc vryheid Hunne bevreemding te kennen te geeven, 0 velde Nota uit naam der Directie van 't genoemde Canaal, als daar toe door Zyne Catholyke Maje* fkit geauthorifeerd, geannonceert aan de GeïnCc 3 tres-



A JAST ELDAM.
Memorie rakende de geldligtingop Mm-cja,
58-4 NIEUWE NEDERLANDS CHÊ
tresfeerdens by gemelde Negotiatie in de HoJlandfchc Couranten.
In gemelde Nota, omfchryft men de uitgeloofd de Renten, a/s eva Woekeragtige befteding tfc. daar, voor de eerlle zes Jaaren niet meer dan zeven per Ct, 's TaafJ door elkander aangeboden of betaald zyn , voor Lyfrenten op é(m Hooft, 't welk in de eerfte zes Jaaren voor de Geld opneemers een Epargne maakt, die al het verder aangebodene beneden de tien perCt. reduceert; des kan de uitloving dezer Rente geen woekeragtige aanbefteeding genaamt werde. — Het Plan dezer Negotiatie is niet door de Geldgevers in Holland, maar de Geldneemers in Spaujen ontworpen; en moest met reden zo voordeelig aan de Geldfchieters voorgedragen worden ; zo , om dat doorgaands"'de Intresfen voor i'nitenlandfche Negotiatien hoogcr, dan voor Binilenkuidfche, in Holland gefield worden; als, om dat de gevraagde Penningen moeiten gcëmployeerdt worden , tot eene Wisfelvallige undenieeming, van welker goede of kwaade uitflag , de 1'ecuriteit voor de betaling der Rente, en" Kernbom leering der gefchotene Capitaaien dependeerde , en waar toe anders de ruime opgave der Revemun van 't geT melde Canaal, tof derzelver uitgraving, en beta-r ling der uitgeloofde Renten , als om de zeer gefchikte Propofltie aan te tooncn! Men heeft dus ter dier tyd in Sparje, om genoemde redenen, de uitgeloofde Renten billyk gekeurt en vrywillig bepaald.
Niet minder bevreemt ons , een Propofltie of liever eene Vastftelling van eene aflósfing, of Converfie in 3 perCt. Obligatien, van meergemelde Renten, buiten weten of toeRemming dér (ïeïntresfeerdens , by de genoemde Nota in de Couranten geaunoiïceert, zonder eenig byvoegzel van de Manieren van aflósfing, of van de Jaaren djed:; geconverteerde Obligatien zouden hebben te
lOQ-



J AARB O EK EN, Maan, 1791. 385
loopen , latende alleen de keuze van uitkoop of Converfie aan de Geïiuresfeerdens; door welk onbepaald voordel, hun, indien zy zig al mogten geneegen vinden , om met Gemagtigdens der •Direftie in onderhandeling te komen, de mogelykheid benomen word, om over het beloop der zaake eenige gedagten te formeeren, en zig tot redelyke befluiten te prepareeren.
Maar boven al bevreenit Hun een rouleerend préalabel voordel; in fubdantie, dat de Directie van 't genoemde Ganaal mogelyk zoude inclinceren, om aan de Geldfcbieters, die de aflosüuge zouden verkiezen , te rembourfeeren vier of vyf maaien, en die geconverteerde 3 perCts. Obligatien zouden begeeren-, vyf of zes maaien de waarde van hunne Renten, zonder in aanmerking te neemen de onderfcheiden Jaaren der Lyven , op» walke die gevestigt zyu.
Wy merken aan, dat zodanig een Tauxatie dier waarde, verre beneden de gewoonlyke bereekening der Levenskans is ; en, dat de gelykdelling van oude met jonge Lyven, in dezen, de grootde onbillykheid zoude mede brengen, zo dat,indien men al overliet Mortificeerender Murcia Renten , in onderhandeling wilde en konde treeden , de gemelde préalable voordelliug daan toe geenzins is animeerende. ■ De Ondergeteekende hadden niet verwagt, dat door de Directie ooit eenige verandering in dezen hun gedaane Negotiatie zoude zyn geëntameert geworden, veel minder op de zo ever* ■aangehaalde wyze; te meer, daar in de Bidets, der Murcia Renten, niet alleen de Inkomden van, het Canaal; maar ook de poateryen zo te Water als te Land in Spanje, verbonden zyn ; maar meenen, dat, zo al een aflósfing of converlie moest doorgaan, het volgende in Confideratie behoorde te komen, te weten : Dat tot een grondflag om de waarde der LyfCc 4 ren.
Amsterdam.
Memorie rakende de geldHgiingop Mariïa*



386; NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Afemorit rakende de geldHgiingop Murcia. .
renten, ter aflósfing of Converfie te bepalen, liet oog diende gehouden te worden , op de fchik-» king door Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten dezer Provincie, in Hun Ordonnantie op het middel van het Collateraal gemaakt, en wel in het 9 Articul van dezelve, ingevolge welke ter berekening van het Collateraal 40 Penn. &c. van Lyfrenten op Lyven van 1 tot 20 Jaaren, de Jaarlykfche Renten 10 maaien verdubbeld worden , van 20 tot 30 Jaaren negen maaien, van 30 tot
49 agt maaien, van 40 tot 50 zeven maaien, van <
50 tot 60 vyf maaien, van 60 tot 65 vier maaien , van 65 tot 70 drie maaien, van 70 tot 75 twee maaien en eenmaal de Rente genomen word op Lyven van 75 Jaaren en daar boven.
Edog, zo dit tot een Bafes van voorftel aan ons Geïntresfeerdens zoude konnen dienen, behoortde directie van het Canaal wel in Confidentie te ueemen:
Dat de bovengemelde bereekening van de waarde der Lyfrenten in Holland door den Souverein, om hunne Ingezeetenen niet te zeer te bezwaaren, op de gematigde wyze is gereguleert.
Dat ook het reeds aangehaalde merkelyk verfchil tusfchen de Renten , die voor Buiten- of Binnenlandfchen Negotiatien betaald worden, niet behoort uit het oog te worden verlooren.
Gelyk ook vooral niet het verlcbil der WisfelCours", die by den aanvang der Negotiatie kwam op 9 d. en welke nu niet meer dan 8 ft. pr, Livre beloopt, waar door de Geïntresfeerdens, by eene aflósfing of Converfie reeds een gedeelte van hun Fournisfement zoude misfen.
Derhalven zoude de aflósfing en Converfie der gemelde renten behooren te gel'chieden, volgens het voorgemelde Plan, met eene onderfcheidene relative redelyke verhoging; en wel, wat de Conyerfle betreft, zo, dat men behalven deze verhoging, d^ar yoor uitleverde Obligatie^, lopen»



JAARBOEKEN, Maart, 1701. 387
de evei* als andere uit foortgelyke Converfie gefprooten, tot 3J perCto. Jaarlyks, met bepaling; voor ia Jaaren, om na 't expireeren van het 6j Jaar, ieder Jaar een zesde gedeelte by verloting in Holland af te losfen. j
Eindelyk zoude de gemelde Murcia Renten ,; niet alleen die verfcheenen zyn in December, 1790, volgens gedane advertenticn in de Couran-, ten, en uitgegeven wordende Nota's, zonder, uitftel dienen betaald te worden , maar ook op, January 1792 die, welke verfchynen zullen December 1791, ten einde men tyd hebbe , om zo veel mogelyk alle de Geïntresfeerdens te disponeeren tot eene aflósfing of Converfie, in gevalle dezelve ons op aanneemelyke voorwaarden wierden aangeboden; en de directie genoegzame gelegenheid zoude hebben , om op te maken, hoe veele penningen tot de aflosfinge, en Obligatien tot de Converfie zouden vereischt worden, om in January 1793 en vervolgens aan hun arrangement te voldoen; behoorende de uit te gevene Obligatien te jouisfeeren van den Intrest a 3! perCto. van 1 January 1792 af aan.
En, dewyl wy Ondergetekenden meenen in dezen eenen billyke, fchoon ongehouden attentie op de Nota der directie van het Capitaal van Murcia gevestigd te hebben ; die Zyne Caiholyke, Majefteit, en de direétie ten vollen moeten overtuigen van onze goedwilligheid en edelmoedigheid; zo verzoeken en authorifeeren wy de Heeren tzaac yan Eyk & Comp. woonagtig te Arafteldam, omme voor Ons, en uit onzen Naam, by Hun Edele Groot Achtbaare Heeren Burgerneefteren dezer Stede , te befofiiciteeren of te doen befolliciteeren, Brieven van voorfchryving aan Hun Edele Groot Mogende, de Heeren Staten dezer Provintie, tendeerende verzoek, dat het Hoogstdezelve gelieven , deze Memorie te brengen ter Tafel van Hun Hoog 'Mogende de Cc 5 Hce.
\u-
TEI> )AM.
demorieakendele geldigtingp Muf•ia.



38S NIEUWE NEDERLANDSCHE
•Heeren Staaten Generaal, of het Hun Hoog Mogende mogt behagen, door Hunne veel verma* geade invloed mede te werken, dat dezelve reu meeften profytevanGeïutresfeerdens by het Spaanfche Hof, het gewenschte Ellect: forteerde.
Zie hier ook een
EXTRACT uit het Dagverhaal of WOODFALLS REGISTER
van Maandag den 28 February , luidende:
Op Vrydag. wierdt voor het Hof of de Bank van ordinaire PIcidooije , voor LougJi Borough en een particulier Hechter, een zaak, om te 'bepleiten , gebragt , Waarin Kaptein Jacob Claafcn, Schipper van, een Schip, genaamd dc Vrouw Geertruid'a, vanAmfteldam, Klager, en Sr. George Spreets, van West-Cowes, Eiland .Whigt,'Agent en Verweerder was.
Het bleek in waarheid, dat het Schip in Cowes door ramp binnen kwam in October 1789, en de Klager , om zyn Schip te doen repareeren, den Verweerder tot zyn Agent aannam, en dewyl noodzaaklyk was , de Lading te losfen , is dezelve opgeflagen in des Verweerders Pakhuizen, en m de maand April des volgenden Jaars, was 't Schip ten vollen gerepareerd, en klaar om weder naar Zee te gaan; doch de Verweerder weigerde de Lading wederom te doen infchepen, voor en aleer de Klager hem betaalde een Somma van circa 700 P. St. dien hy pretendeerde voor differente kosten; de Schipper dit weigerende, behielt hy de Lading onder zig tot de maand September daar aan volgende , wanneer de Klager genoodzaakt werd hen deeze Som te betaalen, wilde hy zyne Lading vry kry£cn, Het was derhalven met oogmerk, om van
den
Am-
stel-



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 389
den Verweerder zodanige Som van Penningen terug te ontvangen , als de gemelde Schipper meende hem te veel, zo voor Pakhuishuur als anders, in rekening gebragt te zyn.
Na een lang verhoor en een allergepaste aanfpraak van den Rechter, waarin hy zyn genoegen uitdrukt, dat 'er thans te Covves een-Koopman was, te weeten de Heer , irdühald Giesler, welke zig de zaak van den Schipper had aangenomen , die voortaan de onbehoorelyke bandelwyzen van Zommige Agenten genegetï was te beperken , was het gevolg van dit Pleidooi , dat het vonnis ten voordeele van den Klager werd uitgefproken , tot de vergoeding van jat P. S. 7 Sch. 6 Pence, met alle kosten van dit Proces, en zulks tot Satisfactie van1 een groot aantal toehoorders, voor den Klager.
Rotterdam.
Uit het geen wy hier te voren onder het artikel van deze Stad, in de maanden January en? February gemeld hebben, heeft men' kunnen opmaaken, hoe misnoegd de Zeevaart is omtrend het gedrag der Lootfen. De veelvuldige klagten dan , deswege gedaan, hebben den Zee-Raad alhier bewogen, om, op den 15 February laatstleden, dit beiluit te nemen. Op het gepropo„ neerde door den Heer Advocaat-Fiscaal, s, dat zyn Edele, geïnformeerd zynde, dae ,„ by Heeren Gecommitteerden tot de Pilota5, ge, ernftig werd gedagt, om de veelvul5, ge klagten, wegens gebrek aan Lootfen,
efficacieus tegen te gaan, had geoordeeld, n aan dezen Raade te moeten vooifJaan, onl
3, daax
Am-
STE)>' DAM.
Vonnis in Engeland wegens een HolL Schip.



59o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Iot-
TERaam.
„ daar toe mede te werken, ten einde te conftateeren, wat 'er is j van de klagten „ zelve.
„ Is na voorgaande deliberatie goedge-
vonden en verftaan, de Officieren ten Comp» „ toire van de Convoyen en Licenten, te „ Dordrecht, Rotterdam, Schiedam, Maasa, fluis en Vlaardingen, mitsgaders de Com-
mifen aan het Wagthuis in de Kille en het 5 Spuy, en de Commandeurs van 's Lands
Uitleggers, gepofteert voor den Briel en
Helvoetfluis , aan te fchryven en te ge„ lasten, om de Schippers, by het doen der „ generaale Verklaaring in de Zeegaten en a, hetbeëedigen derzelve ten Comptoire, te „ doen verklaaren, of zy de Buiten-Loot» 9, fen hebben ontmoet of niet? waar zy de „ Lootfen hebben overgenomen; en, zo zy
geen Lootfen hebben overgenomen,of zy „ de Lootsboot hebben gezien , op wat „, hoogte en hoe de gelegenheid was? ten „ einde te kunnen oordeelen, of de Loot„ fen buiten hadden moeten zyn, en daar „ op de generaale Verklaaring van te doen,
en het te boek brengen derzelver, aantee» „ kening te houden. ,
„ En zal Extract dezer Refolutie worden „ gezonden aan de Comptoiren van de Con„ voyen en Licenten te Dordrecht, Rofte*„ dam, Schiedam, Vlaardingen, Maasfluis „ en in den Briel,- mitsgaders aan de Com" „ mandeurs Kooy en Papet, en de Commi; 9i fen in de Kille en het Spuy, tot narigt."
Onderwyi hebben de berigten en klagten
bief



JAARBOEKEN, Maart, 179Ï. 39!
hier mede nog niet opgehouden, zo als bly'ktRc Uit de navolgende bekendmaaking: te
dj
Cchipper Ricnck Jans, van Riga alhier aangeko. ^ men, rapporteerd, dat hy, benevens Willem Schelles, den 22 February 1791, des voormiddags circa elf uuren, voor de Wal is gekomen, in 't gezigc van de Lootsboot, die voor de Goeree ten anker lag, wanneer zy hun Vlag om een Loots hebben geheesfen, en naderhand hun Vlag in Sjouw, doch de Lootsboot is niet by hun gekomen, niet teger« ftaande die maar een ruime Snapbaanfchoot van hun af was, hebbende wel met het Vaantje op en neder gefeint, en niet tegen ftaande zy lieden, 'snamiddagscirca 3 uuren , na de Lootsboot toewendden ,■ is dezelve voor de wind na binnen gezeild , benevens een Engelfche Brik, en is .binnen de Maas ten anker gegaan, waar door zy genoodzaakt waren dien dagen de gantfehen nagtin Zee ten anker te blyvea leggen, tot des anderendaags, wanneer de Lootsboot by hun is gekomen en een Loots hebbende overgenomen, zyn zy den 23 dito in de Goeree binnen gezeild.
Schipper Diederik Jacob Lecndertze, te Schiedam gearriveert, rapporteert, dat hy den 14 Fe bruary, zonder Loots van Duins in de Maas is binnengeloopen, hebbende des morgensom 10 uuren wel een Loots naar buiten zien komen, doch die het Kwaks - Diep weder inzeilde.
Hier op volgde nog eene andere bekendmaaking van dezen inhoud:
Cchipper Hermanus Witteveen, van Riga alhier 0 binnen gekomen, rapporteert, dat hy,Jop den 24 February laatstleden, voorde Maas komende, heeft gekruist om een Loots, en geen kunnende bekomen , door den aannemenden N oord Westen
Wind,
na



3ps NIEUWE NEDERLANDSCfïË
TTEr-
U
i
1
|
j I
J ]
f
Wind, .genoodzaakt is geweest, zonder Loots naaf binnen te zeilen, wanneer hy met zyn Schip op der! drooge van de Maas zwaar heeft geftooten, zodanig dat hy en het Volk dagten het Schip te zulleü verliezen, en reeds de talies van de boot kapten jj om, in geval van nood, hun leveu te redden; hebbende het Schip byna een half uur zwaar geftooten, zo dat het zelve lek en het roer bcfchadigt geworden is; wanneer zy eindelyk ov:r den drooge zyn hesn geftooten, gji door behulp van een floep met Volk, en een ordinaire Loots, voor den Briel zyn gebragt, alwaar zy twee Lootsbooren ten an* ker vonden leggen, zynde zy vervolgens naar deze Stad opgezeild.
Tusfchen de Regeeringen van de Stederi Nymegen en Rotterdam is eene Wagenpostery aangelegd; de Ordonnantie, daar omtrend, door beide Steden vastgefteld, beftaat in 24 artikelen, by welken onder anderen wordt bepaald , dat van den 15 April tot den 15 Ocfober , Donderdags ïn Saturdags , 's morgens ten 4 uuren , telkens eene befloten Postwagen van Rotter3am zal vertrekken, die op den middag te Kuilenborg zal moeten aankomen, en, daar ïn tegen, 'sMaandags, Woensdags en Saurdags , 'smorgens ten half 5 uuren, v ft NJymegen. Te Cuilenburg zal, op de aankomst der Rotterdamfche Wagen,altoos een Vymeegfche in gereedheid moeten zyn, om le ryzigers,, 'savonds ten 9 uuren, te Nyne.gen, te :.Jeveren, en zo iusgelyks eene lotterdamfche, tot het zelfde einde.
Van den 15 Odober tot den 15 April* ï morgens van Rottecdam ten 7 uuren, om
's avonds



JAARBOEKEN, Maart, 170I. 393
"s avonds ten 5 uuren te Cuilenbnrg te zyn; doch als dan zal de Saturdagfche Wagen, Vrydags ryden, en insgelyks eene van Nyruegen, op de bovengenoemde dagen. De Vragt is ƒ 5 : 10 : o, met 25 ponden goederen voor elk ryziger, behalven eenige daarby bepaalde kleine uitgaven. De eertte Postwagen zal, over en weder, op Saturdag, den 16 April dezes Jaars het eerst ryden.
Aan 't einde van de Publicatie die deswege gedaan is, is eene Tafel gevoegd van de Wagenvragten voor perfoonen en goederen van Rotterdam op Nymegen, en van Nymegen op Rotterdam. Zie hier die Publicatie woordelyk;
Cchout, Burgerneefteren en Scheepenen der Stad Rotterdam, hebben met concurrentie en goedvinden van Burgerneefteren, Scheepenen en Raaden der Stad Nymegen, goedgevonden en verftaan te arrefteeren de navolgende
ORDONNANTIE op 'de WAGEN.POST.KRYE, tusfchen de Steden ROTTERDAM en NYMEGEN.
Art. I. De Poswagens zullen zvn overdekt, ld alles, zo veel mogelyk, tot comm'oditeit en gemakder Pasfagiers geconditioneerd, — en van die grootte, dat op dezelve agt Perfoonen kunnen geplaatst worden, en des noods, een negende Perfoon naast den Voerman.
II. Deze Wagen zal van de zyde der Stad Nymegen gereden worden door iVillem. Ariens en zyne
ElofrER-
DAM»



m NIEUWE NEDERLANDSCHE
ROTTERDAM.
ijrdonn. op da WagenPostery.
ne Zoonen Adriaan en Dirk Ariens, als hier toë fpeciaal Öflroy (van wegen die Stad) bekomen hebbende; en van de zyde der Stad Rotterdam, door dè daar toé (van wegen die Stad) geauthorifeerde of geoctroyeerde Voerlieden, welken de Wagen zullen ryden ieder ter halver weg, waar voor gehouden en bepaald word de Stad Cuylenborg, alwaar de gewoone. wisfeiplaats der refpective Wagens zal zyn aan het Veerhuis.
III. Ingevalle dezelve geoöroveerde Voerlieden, het zy die van Rotterdam, het zy die van JNymegen, by vervolg van het ryden dezer Wagen • Posterye zouden afzien en daar van deöfteeren, en 'er ^eene anderen door de voorfz. beide Steden, ieder in den haare, daar toe geoctroyeerd of geauthorifeerd wierden, —<■ zal het aan den aanblyvenden Voerman vryftaan , deze Wagen - Posterye alleen aan te houden, of te bedienen, en mitsdien of te Nymegen, of te Rotterdam, mogen komen laaden en losfen.
. IV. De Post-Wagen zal, van den 15 April tbt den 15 Odtober , afryden, van Rotterdam, van het Huis van den Commisfaris op dit Veer gefteld, des morgens ten vier uuren precies, des Dingsdags, Donderdags en Saturdags; en zal moeten aankomen des middags ten 12 uuren (een halfuur onbegreepen) te Cuylenborg aan het Veerhuis voorzeich
V. Te Cuylenborg zal, op de aankomst dezer Wagen,altyd een Nymeegfche Wagen moeten gereed zyn, om de Pasfagiers en Goederen over té nemen , en dien zelfden dag naar Nymegen te transporteeren, alwaar die Wagen zal móeten aangebragt zyrt, des avonds ten negen uuren, ten huize van de Geoftroyeerdens, of één derzei ven.
VI. Zullende insgelyks een Wagen des Maandags, Woensdags en Saturdags,des morgens ten half vyf üureri,'van Nymegen, van het Huis der Geoetroyeerdens, of één derzelven , möeten afryden, fen niet later, als 'smiddags ten 12 uuren aankomen
U



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 303
je Cuylenborg, alwaar, als voorzeid, altyd een Rotterdamfehé Wagen, (die Dingsdags, Donderdags en Saturdags, van Rotterdam te Cuylenborg aankomt,) gereed zal zyn, ten einde de Pasfagiers en Goederen terftond kunnen voortreizen naar Rotterdam, alwaar die Wagen des avonds ten negen «uren zal moeten aan zyn, aan het Huis van den Commisfaris op dit Veer voornoemd.
VII. Van den 15 Oótober tot den 15 April zal yan Rotterdam, als voren, de Post-Wagen afryden , des morgens ten zeven uuren, des Maandags, Woensdags en Vrydags; en zal die moeten aanko-* men te Cuylenborg des avonds ten vyf uuren: en van gelyke, een Wagen van Nymegen naar Cuylenhorgdes Maandags, Woensdags en Saturdags.
VIII. Van Cuylenborg zal de daar op volgende dagen, Dingsdag, Donderdag en Saturdag, mede des morgens ten zeven uuren, een Nymeegl'che Wagen naar Nymegen; en des Dingsdags, Donderdags en Zondags, een Rotterdamfehé Wagen naar Rotterdam afryden, en ten vyf uuren op de refpective Plaatzen en ten voorfz. Huize, moeten aankomen.
IX. Ieder Perfoon met de voorfz. Post - Wagcri van Rotterdam naar Nymegen rydende , en vice verfa, zal voor Vragt betaalen vyf guldens en tien ftuivers, en heeft sy pond bagage vry, — buiten het Veer en Pasfagegeld, en buiten de elf ftuivers,die ieder Perfoon zal gehouden wezen, voor drinkgeld aan den Voerman van de Postwagen te geven) rekenen vyf en een halve ftuiver tot Cuilenborg, ed vyf en een halve ftuiver van Cuylenborg tot Nymegen , of vice verfa. — Een Kind , dat op de fchöoc zit, en geene andere plaats beflaat, zal alleen betaalen het vierde part van de gemelde Vragt.- zynde egter een zuigend Kind hier onder niet begrepen
X. Alle Perfoonen, onder weg afgaande, zullen betaalen
Van Rotterdam tot Oude water ƒ ï : 15 : o'
'r'"11' ■- Ysfelfteyn 2 : 5-0
Dd Vat*
RÓTJ iER.DAM.
Ordontii ip de Wagctt* ■ Pesteryi



ROTterdam.
Ordonn op de WagenPos te ry
395 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Van Rotterdam tot Cuylenborg ƒ2: 15 : O
Buuren 3:5:0
■ Tbiel 3 : 15 : o
en vice verfa. , Van Nymegen tot Tbiel ƒ 1 : 15 : o
Buuren 2 : 5:0
Cuylenborg 2 : ij : o
, < Ysfelfteyn 3 : 5 : o
! ' Oude water 3 : 15 : o
•— Gouda 4 : 15 : o
Wel verftaande, dat geen Perfoonen tot voorfz. Steden op deze Wagen zullen worden geadmitteerd, dan ten zy, by het vertrek der Wagen , nog plaatsop dezelve mogt open zyn, ofte ook,dat zodanige Perfoonen zouden kunnen goedvinden, de geheele "Vragt ad ƒ 5 : 10 : o te betaalen.
Zallende de geenen, die ondef weg opkomen err van de eene plaats tot de andere plaats voornoemde mede ryden, betaalen naar advenant.
XI. De Meefters van deze Wagen-Posterye zullen niet vermogen, eem>e Pasfagiers of Goederen, met die Wagen van Rotterdam naar Gouda, ofte by en omtrend Gouda, nog vice verfa, te transpcrteeren en af te zetten; op eene boete van vyf efl twintig guldens.
XII- De Pasfagiers zullen gehouden zynde \ ragtïoon te betaalen, op hun aangeven by het ontfangen der refpective Briefjes of Lootjes, en dus voor het afryden der Pose-Wagen, aan den Commisiaris van dit Veer te Rotterdam ,. welke voor zyne' moeite, v^n ieder P?sfagier (boven de Vragtioon) genieten zal één ftuiver: en als het gebeurde, dal een of ander Pasfagier zyn uitgefchoten Vragtlooiv by een ontydig verzuim van tc Iaat re komen, of anderzints kwam terug te vorderen, zal den1 Commisfaris niet verpligt wezen, zodanig betaalde Vragtloonen te reftituec-ren. Tcrwyl te Nymegët** dis Briefjes of Lootjes bv den geócfroyeerde Posthouder zullen gehaald, en doer denzelven; tegen genet



JAARBOEKEN, Maart, 179!. 397
hot mede van één ftuiver vari ieder Perfoon, uitgegeeven moeten worden.
XIII. De Meefters van deze Wagen - Posterye sullen met de voorfz. Post-Wagen, nevens de Pasfagiers, mogeD medeneemen en transporteerer alle Bagage vafi Koffers , Valiezen, Paquetten, Geld enz. En zal van de Bagage, by ieder Pasfagier boven de ij pond wordende mede genomen , en van alle Bagage van Koffers, Valiezen enz., dat by eenige anderen, als by de Pasfagiers, zal worden mede gegeeven , betaald worden volgens hei Tarif, hier na geïnferéerd.
XIV. Het éal aan een ieder vry ftaan j tot fecn riteit en zekerheid der Goederen, welken zy mei voorfz. Post-Wagen komen mede te geven, de zeiven te laaten aantekenen by den Commisfaris t« Rotterdam; die voor zyne moeite van ieder adre: zal genieten één ftuiven Zo als die aanteekening, te Nymegen by den Geoclroyeerden Posthouder óf gelyken voet zal moeten gefchieden.
XV. De Commisfaris te Rotterdam, eri de Ge oftroyeerde Posthouder te Nymegen , zullen re fpeclivelyk van alle deze Goederen exaft boek hou den i eh aan den geene, die dezelve by hen ter aan reekening prerenteerd, des begeerende, moeten ge ven een briefje, ten bewyze, dat de Koffers, Va liezen, Pakjes, Geld enz. by hem Commisfaris oj Posthouder refpective befteld en aangetekend zyn waar voor de Commisfaris te Rotterdam als dan ex tra zal genieten vier ftuivers, en de Posthouder ti Nymegen één ftuiver} zullende daar tegen verplig zyn, om op het adres te zetten: géfecómmaudèei-i
' XVI. De Commisfaris te Rotterdam , gelyk óol de Posthouder te Nymegen, zal gehouden zyn, afM den refpective Voerman té geven een ex;>£l:e Lyst van hetgeen, by hem Commisfaris of Posthoude ter aanteekening geprefenteerd is, en den Voéfmai met de Post - Wagen zal worden mede ge^öevérj tegen een behoorlyke rëtépis van diea 'Voerwiri Dd § XVli
Rofs
TERDAM»
Ordohm op de fFage/i' Posierp
I
p
t
t
t
f



Rot- . ter-
dam.
Qrddttfi op de ]fragcnPösferj
3o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
XVII Ten huize van den Commisfaris, als mede ten huize daar de Tost - Wagen afryd, zullen moeten zyn Schaalen en Gewigt naar vereisen, hö zal de Commisfaris te Rotterdam , zo wel als da
. Posthouder te Nymegen , gehouden wezen, al.* Goederen juist te wegen, en op ieder adres het Oewin en de Vragt cxaft te noteeren.
XVIII De Commisfaris te Rotterdam zal, des ' Zomers, van den 15 April tot den 15 October,des
moreensten vier uuren precies, op het flaan der Stadhuitklok, "de Bel luiden; waar op de Wagen terftond zal moeten afryden, zonder naar iemand te wa<nen. En zulks des Winters, van den ij OctoberÖtot den ij April,des morgen ten zeven uuren.
XIX. Van ieder Wagen,die afryd,zal de Coxmisfaris te Rotterdam voorts genieten dne ftuivers, te betaalen by de Meefters van dcie Wagen-Posterye.
XX By het aankomen van de Wagen zal t.e Voerman terftond alle de Goederen ten huize van den Commisfaris te Rotterdam aflaaden, en dezelven vobens een Lyste aan den Commisfaris overge* ccevenf zullende de Commisfaiis die Goederen, zo dra mogelyk, aan derzelver adres moeten bezorgen, en voor 't beftelloon genieten zo als by het Beftel- Reglement voor den Commisfaris is bepaald.
En zal by den Posthouder te Nymegen genoten worden, voor 't beftelloon , _
Van 1 tot 50 pond een ftuiver.
_. cC tot 100 pond twee Huivers.
en boven de 100 pond drie ftuivers.
Welke beltelling mede dadelyk, by de aankomst •van de Post-Wagen, zal moeten gedaan worden.
XXI De refpeeïive Voerlieden zullen zich naauw-, keurig hebben te wagtcn, van zich in een drank w Sèntegaan, - kwalyk, onbehouden of onbehoorlvk te fpreeken, te vloeken, fchreeuwen, ot ie Kooplieden, Burgers en andere Pasfamcn, met hen rydende , in het minfte te verkorten, op te houden, ofte ongefchikt te behandelen. Wordende



JAARBOEKEN, Maan, 1791. 390
daar tégen den Voerlieden wei ernftig aanbevolen,} om zich jegens allen'en eenen iegelykc, in 't byzon- ^ der de Pasfagiers, ordentelyk, beleefd cn gefchiktn te gedragen; — en contrarie doende, zullen, voor de eerfte reis vervallen in eene boete van 25 gul- ( dens, en , voor de tweede reis, in eene gelyke boe- c te van 25 guldens, met interdictie van immer we-1 der als Voerman, in dit Veer te mogen ryden. j Zullende de Meefters van deze VA agen - Posterye moeien inftaan voor hunne-Voerlieden, en de boeten by derzelver onvermogen, voor dezelven betalen.
XXII. De Commisfaris te Rotterdam zal gehouden zyn, alle voorvallende infolentien, desordresen contraventien aan dit Reglement, zo haast die tot zyn kennisfe zullen gekomen zyn, de Heeren Burgerneefteren bekend te manken. Zo als den Posthouder te Nymegen, insgelyks verpligt zal zyn te doen, ten aanzien van de Knegten, welken dezen Wagen ryden.
XXIII. De boètens uit deze Ordonnantie fpruitende, zullen worden geappliceerd, een derde voor den Heere Hoofd - Officier , een derde voor den Armen , en een derde voor den Commisfaris te Rotterdam , welke de bekeuring doen zal; — En die over de bekeuring en Executie van den Commisfaris zich mogt bezwaard vinden , zal zich mogen addresfeeren aan Heeren Burgerneefteren. Terw^l de boètens te Nymegen, ter zaake voorfz. vallende, zullen genoten worden volgens de regten derzelver Stad.
XXIV. En ten einde dit een en ander te bettr moge onderhouden worden, en dat zo wel de Pa;fagiers, als de Voerlieden, zullen weten , waar natr zich hebben tereguleeren , zal een gedrukt Exemplaar dezer Ordonnantie in het Voorhuis , zo van den Commisfaris te Rotterdam, als van den Posthouder te Nymegen, op eene zigtbaare plaats moeten worden opgehangen en fteeds te lezen zyn: zullende mede op gelyke wyze, en ten zeiven einde, een Exemplaar aan het Veerhuis te Cuylenborg geplaatst en altoos moeten gevonden worden.
Dd3 TA-
Lot-
'Eft>AM.
'irdonu. P de Vdge-n~>osicry.



ju* NIEUWE NEDERLANDSCHE
TARIF van R OTTERDAM naar NYMEGEN cn v'fce va/a.
Van Van i [ Van 5 Van 10 Van 15 Van 20: Van 251 Van 30,
Rotterdam Per- tot tot tot tot j tot | tot tot ' tot -foon, 5 fê. 10®. 1588. 20 fg.tas «8-830 f§- 35 W«
I I
pudewater fyi$'0 fo: a 0 fo: 3-0 fo: 4-0 /o; 5'°^o: s o/ü: éf0 (°: 7:0 Ysfthtein ?! 5-0 0: 4-0 0: £-0 o! jv>' o: 8'?ö| 0:10-0', 0:1 i-o 0:13-0 jCuvlcnbQfg 2:15-0 o: 4-0 os 6-0 o: 8-0 o: 9-010:1 i-oj 0:13-0 0:15-0 Buuren 3: 5-0 o: 5-? o: 7-0 0:10-0 0:12-^0:14-0! 0:16 0 0:17*0
S
Tbiel i!i5"° o? S-° o: 0:11-0 0:13-0.0:15-0,0:17-0 0:19 0 Nymegen 5:100 o;6 -0 o:ic°o 0:14-0 o:iS-o'1: 2-0,1: 6<o 1:10-0
Van Van Van40 Van 45 Van 50 Van 6^ Van 70 Vango Van 9° Van % Rotterdam tot' tot -ot tot tot tot w tot tot ' ter 40 fg. 45 fg. 50 60 61- 70 fg- 3j f§. 90 ffi IQo © 100 <-''•
pudewater /o; 7-0 /0: 8-0 foi J-'Q /oao-c ƒ0:11:0 /b:ti.r> /bsij-c ƒ0:14 f» /o: 2-0
Vsfeljtein o:-4-oJ osiö-o o:lS-o x: o-c is 27c i: 5-0 1: 7-0 1:100 o: 3ro
Cuylenborg o;to-0 o;iS-0 0:19-0 1: 3-0 p: 7-v itio-o i:t3-o tst'^fl o: 3-0
Buuren 0:18.0 ivo'-o 1: 1-0 w 5- v. 9-0 Kii<è i:i;»o 1:190 0:4-0
Thiel t« i-o 1: 3.0 li 7-0 ftjs-c 1:17 0 as 3-0 2: 7-0 2512-0 0: 5 o
Nymegen 1:13-0 isif-of 1:18-0 2: $•{ 2:13-0 3:0-03; 7-0 3:150 0: 6-0
Ed zullen, ingevolge dit Tarif, wederkeerig de Vragten betaald worden van Nymegen naar Rotterdam; met dezen verftande nochtans, dat »an Nymegen tot Thiel, zal wor-
■ den betaald als van Rotterdam naar Onderwater- en tot Buuren ais naar Ysfelüein; en zp, voorts,.
Ai-



JAARBOEKEN, Maart, \ox
Aldus Onderling geconveniecrd en gearrefteerd by welgemelde Magiftraaren der Steden Rotterdam en Nymegen.
En ten einde een ieder daar van behoorlykc kenni<fe hebbe , • hebben Myne Herren voornoemd, goedgevonden de voorfz. Ordonnantie, na voorbaande Klokkegeluv van het Raadhuis dezer Stad, te doen publiceeren', op heden den 23 Maart 1791, ten overftaan van de Heeren Mr. Keinicr Fredrtk van Staveren, Heer van Herkingen en Roxemsle, Schout: Jonkheer Johan Marlen baron CvllotdLscury, Burgemeefter; Johan Stccnlack en JJariholomcus Verbruggc Wz., Scheepenen.
In kennisfe van my,
D. C. GEVERS.
De Edele Heeren Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, ter Kamer Rotterdam , hebben bekend gemaakt, dat de verkogte Goederen, welke nog by de Pakhuizen zyn berustende, voor of uiterlyk op Dd 4 de»
Rot- f
TER.DAM.
Ordonn. op de WagenPostcry.
Te Rotterdam op heden j Te Nymegen den 23 den 12 Maart 1791. Maart 1791.
In kennisfe van my In kennisfe van jny Secretaris, , Raad-Secretaris,-
D. C. GEVERS. C.W.VERMEHR.



402 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotter?
Middelburg.
De Heeren Staaten van Zeeland , hebban den 3 dezer de Uitfchryving van den Dank- Vast- en Bedendag voor deze Provincie, gearrefteerd , zynde eenigzints verfchillend van die van Hunne Hoog Mogende, als wordende in deze Uitfchryving niet gevonden de volgende Bewoordingen: Den Koophandel en Zeevaart herleven „ in velerlei takken : geen doorgaande be„ fraettelyke Ziekten hebben onze Land„ paaien aangeftooken: geen harde Winter ü heeft de hand van den arbeider toegello», ten; zo dat wy in allen opzigten mogen «I zeggen , dat de Algpede God dit at'ge-
den 16 Mey aanftaande, moeten worden af% gehaald, zullende anders Pakhuizen of Zolders ("indien te bekomen zyn,) ingehuurd, en dezelve Goederen voor rekening, pericul, rifico en ten kosten van de Eigenaars daar op geplaatst worden.
Op den algemeenen Dank- Vast- en Bededag, is alhier op den 30 dezer maand in de Nederduitfche en VValfche Gemeente opgezameld 411*0 Gulden 11 ftuivers.
ZEELAND.



JAARBOEKEN, Maart, 1791.
403
M loopen Jaar gekroond heeft met goeder3, tierenheid." 1
Daar en tegen word 'er in de Uitfchry-1 ving van de Heeren Staaten van Zeeland, de volgende uitbreiding gevonden: „Daar
nu alle de genoemde Zegeningen de zïgt„ baarfte blyken dragen, dat de Goddelyke „ gocdertierendheid en weldadigheid over „ Ons nog geen einde hebben, zouden Wy, „ daar omtrend, zeer roekeloos verkeeren,
indien Wy by allen dezen, geen acht ga., ven op die merk teekenen, welke het de }, Goddelyke Voorzienigheid behaagd dit „ Volk en Land voor oogen te ftellen , en, ?, het zelve daar door, als van verre, te „ waarfchouwen, dat, indien het genot van , den voorfpoed, de harten der fciwoonerea *, niet bewegen kan tot een waaragtig inzien , in derzelver verkeerd beftaan, het Aan', biddelyk Opperwezen dan middelen in \, zyne hand heeft, om zo een Volk, door ' wegen van tegenfpoed, te verminderen en " te vernederen. Wy erkennen , dat den % Koophandel en Zeevaart, in eenige ge" deelten van het Gemeenebest, het hoofd
wel opbeuren; maar de geduurige afnee* 1, ming van die voornaarne Takken van wel„ vaart en beftaan binnen deze Provincie, „ gevoegd by de onzekere uitkomst der „ maatregelen, die tot behoud van de Oost„ en West-Indifche Maatfchappyen wor„ den aangewend, geeft te recht nadenken, „ dat alle menfehelyke pogingen wel eens ongenoegzaam kunnen zyn.
D d 5 „ Hier
IlD-
ELURG.



404 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middel
„ Hier by komt, dat, ichoon geen harde , Winter de hand van den Arbeider toege, floten heeft, de geduurige Stormwinden , in dit Saifoen , en in het byzonder, die , van den 2 February laatstleden, door den. , daar by gepaard gaanden hoogen Vloed, , in verfcheidene Oorden van het Vader, land, en in deze Provincie, aanmerke, lyke fchade en onkosten veroorzaakt heb, ben , die gevoegd by de geduurige aan, houdende plaag van het Zeegewormte, „ zodanig zullen vermeerderen , dat hier , door den last der Provinciaale Finantien „ niet weinig zal worden verzwaard.
:„ Daar echter deze bezoekingen zeer ge, matigd, en gemengd zyn gebleeven met , veeii gunstbewyzen, mogen Wy, alles te , zamen genomen, zeggen, dat de algoede
God het afgeloopen jaar gekroond heeft ' met goedertierenheid , en Ons, boven l veraienften, heeft, wel gedaan en geze„ gend, enz."
Ook is den 3 February 179?, eene gel^r [igting ten.behoeve vnn de Oost-Indifche Maatfehappy ter Kamer Zeeland, by wyze van Lotety in Schuldbrieven of 25 jaarige Renten, onder Guaramie of verzekering voor hoofdfom en renten, van de Edele Mogende Heeren Staaten van Zeeland, by Hooggemelde Heeren Staaten vastgefteld, waar van het navolgend Berigt is uifc; gegeeven. ^



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 405
RERIGT van eene NEGOTIA-^ TIE ten behoeve van de OOST- E INDISCHE COMPAGNIE ter* Kamer ZEELAND, by forme van LOTERY in OBLIGATIEN of Vyf en Twintig Jaarige RENTEN, onder guarantie, voor Kapitaal en Intresfen, van de Edele Mogende Heeren STAATEN van ZEELAND, volgens Refolutie in dato 3 Fe» „bruary 1791.
Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compa* nieter Kamer Zeeland, verklaaren, ingevolge dc Qualificatic, by voornoemde Refolutie aan hun verleend, met voorkennis.van de gezamemlyke Heeren Gecommitteerden tot de zaaken van de Oosti Indifche Compagnie en van de Vergadering van Zeventienen, volgens derzelver Refolutie van den 21 'Maart 1791, te Negotieeren eene fomma van drie Millioenen en driemaal honderd duizend Guldens, by forme van Lotery, verdeeld in drie Clasfen, iedere Clasfe ƒ 1100000 : o : o, en voorts op de volgende Conditiën:
1 Deze Negotiatie zal verdeeld worden in 11000 Loten; op ieder Lot zullen drie Pryzen getrokken worden, als, één in de Eerfte, één in de Tweede en één in de Derde Clasfe, volgens onderftaande Tabel; en daar voor betaald'worden:
Voor de eerfte Clasfe ƒ 100 : o : o Voor de tweede Clasfe 100 : o : q Voor de derde Clasfe 100 : o : o
Pus voor de drie Clasfea ƒ 300 : o : o
By
fiö.
EL-
PRq



4o5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg
Berigt
wegens
geld-
leening
voor dt
O. Ind
Comp.
By ieder der refpective Loten van de Eerfte Clasfe zal worden uitgegeven een Certificaat van/ico, dienende ten gebruike als hier na zal worden aangewezen, en aan ieder die 25 Loten te gelyk neemt, nog vier Certificaten daar en boven, dus voor iedere 25 Loten 29 fluks Certificaten, te zamen uitmaakende een getal van 12760 ftuks.
2 De Pryzen of Pramien, 0p deze Loten te val■ len, zullen betaald 'worden, 1. of in Obligatien, ten Lasten de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland, rentende 3 en 1 half perCt., losbaar in 44 Jaaren, door fuccesfive rmet de Intrest van 't afgeloste) accresfeerende Aflosfingen, beginnende met eene Aflósfing van één perCt. van 't gantfche Kapitaal dezer Obligatien ; of ten 2. in vyf en twintig jaarige Renten, k 6 perCt in 't Jaar, ter keuze van Houders der Loten, die ten tyde van de Converfie, zullen moeten opgeven, welke dezer twee foortcn van Effeften zy begeeren; alle welke Kapitaalen, Intresfen, Renten en Aflosfingen, door de Edele Mogende Heeren Staaten van Zeeland, volkomelyk worden geguarandeert.
3. Belovende Heeren Bewindhebberen verder, met voorkennis van Hun 'Edele, Mogende de Heeren Gecommitteerden voornoemd, en de Vergadering van Zeventienen , insgelyks onder guarantie van gemelde Heeren Staaten : (om de Houders der Zeeuwfche Aftién gelvk te ftellen met de Houders van die op de "Hollandfche Kameren.)
Dat aan. de Houders der Aftien ter Kamer Zeeland, zal voldaan worden Jaarlyks van heden af, en geduurende het tegenwoordig Qdtroy der Oostindilche Compagnie een divident van 12 en 1 half perCt., fubjeft aan de gewoone Provjnciaale Belastingen, mits gemelde Houders, 't zy door een directe genoegzaame deelneming, 't zy door zig by
aan-



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 4»/.
aankoop te voorzien van de na te meldene Certifi- ]y] caten, medewerken ter faciüteering dezer Negotia-D] rie; zullende 30 (tuks Certificaten voor ieder Actie, Bl groot /'3000:0:0, moeten gefourneerd worden.
Deze Certificaten zullen, op de wyze als in §. 1. B< gemeld is, gratis worden afgegeeven , aan de nemers w van de Loten der Eerfte Clasfe; en zullen dezelve die- g, nen ten bewyze van hun aandeel in deze Negotiatie; — le doch de Eigenaars daar van zullen verpligt zyn, om Vl voor primo July aan te geven de namen, waar op de 0 A£tien ftaan, op welke zy dit divident begeeren: en c als dan het zelve tegen overgifte der Certificaaten kunnen ontfangen.
En zullen de Nemers van Loten, welke tot het Employ der Certificaten geene Actiën kunnen opgeeven, hunne Certificaten kunnen terug geven aart de gemelde Compagnie ter Kamer Zeeland, of op de Comptoiren in Holland, daar deFournisfementen zullen gefchieden, tegen ontfangst van 4 Gulden per ftuk, en wel voor het einde der maand July, zullende na dien tyd dezelven op die wyze anders niet meer geëmployeerd kunnen worden, en dus alle waarde voor hun verliezen; en zullen de Heeren Bewindhebberen ter Kamer Zeeland, ten opzigte van de Houders dier Actiën, waar voor in de maand Juny geene Certificaten geleverd zullen zyn, uit de aan bun geleverde Certificaten of anderzints de nodige fchikkingen na billykheid beramen.
4. De Loten van de Eerfte Clasfe zullen op den 2 Mey 1791 uitgegeeven worderi, de Intresfen ingaan 1 Mey 1791- en de Trekking gefchieden in de maand Augustus I791.
De Loten der Tweede Clasfe, zullen met 5 September 1791 uitgegeeven worden, de Intresfen ingaan 1 September 1791, en de Trekking gefchieden in de maand December 1791.
De Loten voor de Derde Clasfe, zullen met 9
m-
X-
RG.
rigt '.geus •ldtriïngor de' . Ind*



4oS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Berigt
<weg&ns
geld-
leening
voor de
O. Ind.
Comp*
January 1792 uitgegeeven worden, de Intresfen ingaan 1 January 1792 en de Trekking gefchiederi in de maand April 1792.
Een maand na de Trekking der Derde Clasfe, zal ten Lotery-Comptoire van de Oost-Indiiche Compagnie, ter Kamer Zeeland, door Kruysj'e en Cmj>. worden gevaceerd tot het combineeren of fplitfen der Loten, naar welgevallen der Houders, doch in geen kleinder Kapitaal dan van ƒ 100 :o: o, en geen grooter dan van ƒ 1000 : o : o, en zullen voor de Hollandfche Loten Recepisfen, als mede voor de Zeeuwfche Loten Duplicaten worden afgegeeven ; zullende de Origineele Obligatien , en vyf en twintig jaarige Renten daar voor na den 1 September 1792 uitgegeeven worden, en als dan tevens een Jaar en vier Maanden Intrest op de Loten van de Eerfte Clasfe, twaalf Maanden op die Van de Tv/eede Clasfe, en agt Maanden op die van de Derde Ciasfe betaald worden; en dat alles tot den Intrest van 3 en 1 half perCt. in \ Jaar, naar het Kapitaal der Loten gerekend.
De Intresfen der Obligatien en vyf en twintigjarige Renten , waar van de eerfte verfcheenen zal zyn op den 1 September 1793 en vervolgens Jaar. lyks, zullen betaald worden te Middelburg op Duplicaten en te Amfterdam of 'sHage op Coupons, zo als by de Converfie zal worden begeerd.
5. En hebben Hun Edele Mogende de Heeren Staaten van Zeeland , mede ten opzigte van de Obligatien en vyf en twintigjaarige Renten dezer Negotiatie, gunltiglyk verleend remisfic voor alle de icofte en 2oofte Penningen en verdere Ordinaire en Extraordinaire Lasten, nu reeds zynde of die namaals geheven mogten worden : en zyn alle Weesmeefleren, Voogden, Adminiftrateurs of Cutateuren, door Hun Edele Mogende geauthorifeerd om in deze Negotiatie te mogen deel nemen , cn des noods, ter verkryging daar van of der Certifi-
ca-



JAARBOEKEN, Maart, 179i. A°9.
caten , eene of andere Effecten te mogen ver-.] koopen. • ••' '■ . 1
6. üe eerfte Uitloting ter Aflósfing zal m der maand April 1793 en ook de volgenden van Jaar tot Jaar, in dezelve maand gefchieden 5 en de be-1 taaling daar van in de maand September 1793 j cnv. vervolgens, jaarlyks ten Vervaldage. . f
De Nemers der Loten van de Eerfte Clasfe,/ zullen zich ook daadlyk door Infchryving van de-,, zelve Loten ,.voor de Tweede en Derde Clasfe kun- ( nen verzekeren; zullende over die Loten der Twe- < de en Derde Clasfe, waar voor niet zal zyn mgefchreven, immediaat kunnen worden gedisponeert. .
De Loten of Obligatien en vyf en twintig Jarige Renten , uit dezelve fpruitende , welke niet voor den 31 December 1795 zuilen afgehaald zyn „ zullen gehouden worden vervallen te zyn aan ds Oost-Indifche Compagnie.
De Loten gelyk ook vervolgens de Obligatien en vyf en twintig Jarige Renten zullen afgegeven worden in blanco, of op zodanige Namen a-ls^de Deelnemers en Eigenaars begeren.; ook zullen op de Loten Devicfen gefteld kunnen worden.
7, De Inteekening als mede de Fournisfementcn zullen kunnen gefchieden , te Middelburg ten Comptoire van Kruysj'e en Comp., aan het OoscIndiesch Huis , door wien de Loten zullen worden geteekend: te Amfterdam ten Comptoire van de volgenden, als.;- Joharfaéi Menkema en Zoon , Bkter Siadnisjii en Zoon., Ketmck en- Voumbergh , S. en D. Saporias , en in 's Hage ten Comptoire van Wouter Jochems en Zoon , alle daar toe gequaificeert.
De Fournisfemeaten zullen te Middelburg in Zeeuwsen Courant, doch te Amfterdam en in 'sHage in Hollandsen Courant gefchieden: in welke Specicu ook de wederbetaling van Kapitaal en In-'
tres-
)ELURC.
'erigt
'cgeni
eld-
zening
oor ac
). ln(L.
?ouip*



410 NIEUWE NEDERLANDSCME
tresfen^ op de refpedlive vervaldagen, zal kunne» gedaan worden; zullende de Loten en Obligatien, te Middelburg gefourneerd , gequoteerd worden :' Register Middelburg , betaalbaar in Zeeuwscb Courant, en die, welke te Amfterdam of in 'sHage gefourneerd worden: Register Holland, betaalbaar in Hollandsch Courant.
De fournisfementen voor de Eerfte Clasfe zullen gefchieden in de maand Mei 1791 , die voor de Tweede Clasfe in de maand September 1791, en die voor de Derde Clasfe in de maand January 1792, van den 1 tot den 15 van die Maanden, zonder betaling van Intrest, en na dien tyd met verhooging van den Intrest van den Eerften van deze refpective Maanden, a 3 en 1 half per Cto. in 't Jaar.
EERSTE CLASSE.
1 Prys van — — f 20000
I — 1— — IOOCO
«2 ƒ 2000 — 4000
5 — 1000 — 5000
IO r 5OO — 50OÖ
30 — 3OO — 900o
IÖO 200 200CO
I5O IJO — 225OO
JOO 120 — ÓOOOO
t400 Iiy — i6iooo
88OO ■" '— 1IO «= 0680OO
hqqo ƒ I2895OO
Eerfte Lot 500 Laatfte Lot ïoeo
ƒ Ï2s,I0CO
TWEE-
Middelburg.
Bcrigt
wegens
geld-
leening
voor de
O. Ind.
Comp.



Jaarboeken, Maan, t19ti. 4n
.tweede CLASSE.
i Prys van — — ƒ30000
i ■—- — X, ïjooo
1 " ■ — 8000
2 ƒ 2000 — 40OO
»o ■ iooo — ioooo
15 500 -i yj00
.3° ——— 300 — 9000
igo 2 X) — s'ooco
I90 ij0 iHsQÖ
450 i30 _
Ï400 lJO __ 1Ö8000
8800 ' - iq12coo
il0C°' fr a r H^Sl
Eerfte Loc 500
Laatfte Loc iooo
derde C L A S s é?3?2°0d 1 Prys van — f JOOOO
1 [ — 25000
1 „ — loocö
2 ƒ 5JCO JCOÖ
5 ' 2000 — ioooj
20 ■ 1000 — 2COoo
JO —. 59o 2 .
120 --— 300 — 36000 250 , 200 — 5ocoo
450 ■ ijo — 67500
I300 140 -* l8200ö
" I30 — II44OCO
,IOO° „ A : f löÖijC^
Eerite Lot ïocó Laatfte Lot 1506
/' IÓ27C06
Mirj«
helburg*
Berigt
ifegeki
geld-
leening
voor di
O. Ind.
Compi



VttV
SINGEÜ
412 NIEÜWE NEDERLANDSCHE
V L I S S I. N O E N.
Alhier is door den hevigen ftorm uit het * Noord-Westen en zwaren llag van het water tegen den Westdyk , een ftuk van de muur van gerneiden dyk, aan den .kant van het gevangenhuis, ingeftort, doch t weili terftond, 'door alles wat men masr vinden 1 rin was gedopt, waar door dit ongevat geene verdere gevolgen heetc gehad. Oe fchade, door die verzakking veroorzaakt, wordt op 30000 guldens begroot.
Wvders zyn by Axel twee Polders ingebroken , waar onder den Kouden Polder genoemd word : 'er dreef veel dood vee en allerhande goederen ; ook was aldaar een gebroken Sluis komen aanfpoefen en veele menfehen waren in den jammerlyklteB nood.
Onder de rampfpoeden, veroorzaakt door den ftorm van den 26 February, k zo bekla;-elyk als merkwaardig, het ongeluk bei« trend aan den Aardenburgfchen Schipper 'Cornelis Ferfluyt, welke, dien dag uit Middelbnrf gevanen zynde, bemand met twee kne"t/, >yntn broeder, zvnde een jongeling Jati* 4 haren, en in 't Vooronder twee ryzfesjiari boord hébbende, by hét Sluisfehe Gat komende, eerst het ongeluk hadt, dat een
zy-



JAARBOEKEN, Maart, 179L 413
feyher Knegts over boord viel, dien hy nog I poogde te redden; maar terwyl hy zich daar itoe beyverde, raakte het Schip door den geiweldigen ftorm buiten ftreek, en de Schipiper buiten ftaat om weder te Wenden ter be1 reiking van hetSlqisfche Gat, zodat hy veripligt was, zonder zynen knegt te hebben 1 kunnen redden, de ruime Zee te kiezen; i ondertusfchen overvalt hem de nagt, in ' welken hy . in het ysfelykst Weêr, van Hagel, Sneeuw, en de akeligfte donkeriheid, langs de Vlaamfche Kust geiiingerd wordt, terwyl de Jongeling naast hem aan ihec roer ftaat, die den Schipper zyneri 1 Broeder eensklaps van zyne zyde voelt wegIflaan, en boven dien den ramp ondervind^ idat ook de tweede knegt door eenen ilag tet inedergeworpen wordt. In deze onverbeeld' lfeaareK oogenblikken, neemt den Jongeling Ihet roer in handen, houdt gelukkig den ;goeden ftreek, en ziet by het aanlichten van (d^n dag, zyn Broeder dood in 't gangiboord, en de knegt, hoe wel nog levende, iop de plegt liggen, waar op hy het belluit ineemt, het chip by Grevelingen, 5 uuren lboven Duinkerken, op ftrand te ftuuren,, thet geen hem gelukt, daar eenig volk aan i boord kwam, die den knegt in 't Hospiitaal brpgten, welke fpoedig overleedt. De iryzigers zyn levend gered, het welk Zy i aan hunne opfiuiting in 't Vooronder td 1 danken hebben1: ook is het Schip, bene'vens dc goederen behouden gebleven.
Ee a UTRECHtt
VLis»
SINüEMi



u-
Trech:
414. NIEUWE NEDERLANDSCHE UTRECHT. Utrecht.
Op den Dank- Vast- en Bededag dert 30 Maart gehouden, zyn ten behoeve der Nederduitfche Gereformeerde Diaconie-Armen alhier, de navolgende fommen ingezameld.
Doms Kerk Voorm. ƒ 39-4 : 14:0, Nam. ƒ398:8 :o, 's avonds Bedeltond ƒ 801 :10:0, Jans Kerk Voorm. ƒ 137 : 8 : o, Namidd. ƒ 269:12.0, Jacobi Kerk Nam. f 433:7: o, ?s avonds Bedeft'ond ƒ 29-2 : 11 : o, Buurt Kerk Voorm. ƒ253:7:0, Nam. ƒ932:5 : o, Nicolai Kerk Voorm. ƒ524 : 16 : o, Geerte Kerk Nam ƒ 257 : 13 ; o , Catharine Kerk Voormidd. ƒ943 : 13 : o, Namidd, f 328 : 4 : o. Zynde te zamen eene fomme van ƒ 5967 : 8 : o.
FRIESLAND. Leeuwarden.
Den 18 Maart 1791, is by de Staaten. dezer Provincie tot vastftelling der Middelen het navolgende Placaat beraamd:
De



JAARBOEKEN, Maart, 1701. 41J
T%e Staaten van Friesland, allen den geenen, die dezen eullen zien, ofte hooren kezen, falut! doen te weeten : Dat Wy gezien en geëxaraineerd hebbende de Staaten van 's Lands Comptoiren , mitsgaders de Balance vafi 's Lands Mid-. delen en Lasten, hebben goedgevonden en ver- , ilaau, zo als Wy goedvinden en verdaan by de-1 zen ; dat alle de Middelen , zo van Contributie als < Comfumtie, die geduurende dit lopende Jaar ge- , heeven worden, insgelyks geduurende het volgende in te gaan met den 1 Mei 1791, en te eindigen met denlaatften April 179a, zullen worden gehceven, en de betalinge daar op gefchieden op die Provinciale Comptoiren , waar op dezelve thans gefchied.
En nademaal de Perfoneele en Reëele Goedfchattingen onder gemelde Middelen mede begreepen zyn, zal als voor deezen worden toegelaates, in de Perfoneele te korten 't geen zal aangetoond worden in de Reëele betaald te zyn: zullende ook die geene, welke zig over den aan (lag in de Perfoneele Cohieren mogten bezwaard vinden, weder de vryheid hebben, om in Perfoon te compareeren en zig onder Eede voor de Heeren Onze Gecommitteerden in het Mindergetal op den 24 en 25 Augustus dezes Jaars te verminderen, in gevalle op vier duizend guldens , en daar boven liaan aangeteekend, rerwyl die geen?, welke lager op dezelve,Cohieren zyn aangeflagen, zig tot dat einde in Perfoon moeten vervoegen by de Gerechten en Magiflraaten der Grietenyen ert Steeden, alwaar aangeteekend zyn, op zodanige tyden , als daar toe by dezelve zullen worden bepaald.
En op dat niemand hier van onkundig zy ? ofte eenige ignorantie mag voorwenden, zal dit Ons Placaat alomme worden gepubliceerd en geaffiE e 3 geerd,
Leeuwarden,
Dublic. 'ot vastlellingicrMid* leien.



W R"
416 NIEUWE NEDERLANDSCHE
geerd, daar men gewoon is Publicatie en AfiiJlie te doen.
Aldus gerefotveerd en gearrefteerd op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden den i§ Maart 1791.
J. C. BERGSMA, Vt.
Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
A. J. van SMINIA.
Ook is tegen het annleggen van Tnrffchepen aan de Trekwegskanten, en 'laar door veroorzaakt wordende belemmering der Tre.kfchuiten, op den ty M,aart jjpga aldus Voorzien:
W/y WTLLEM, by dc gratie Gods, Prince van W Oütuge en Nasfau, enz. mitsgaders de Gedeputeerde Sfcai tea ' 01 Friesland, allen den geenen die deezen zu'.ua itenj ofte huoren leezen, falut! doen te weeten: alzo Ons klagten zyn voorgekomen van de Trekfchippers in deeze Provincie, dat de Turfvoerders zo uit de Provincie van Stad cn Lande als andere Plaatzen na Holland en elders gedcstineerd, gelyk mede de Schippers van andere Groote Scheepen, de Trekvaarten iri-. deze Provincie passerende, meer en meer de gewoonte maaken aan de Trekwegskanten aan te leggen, en daar door de Trekfchippeisgroote hinder toe te brengen , zo is ki Dat Wy hier in. als aynde niet alleen tot merkelyke verhinderiusr: der
J Schip.



JAARBOEKEN, Maart-, 1791. 4*7
Schippers, maar ook tot groot orrgemak der Pas- ] fagiers, hebbende willen voorzien, goedgevonden , nebben te ftatueeren en door dezen te verburen, j dat geene Schippers de Trekvaarten in deze Provincie pasfeerende buiten dc uiterfte noodzakelykheid in cas van Laden of Losfen aan de Trek wegskanten zullen mogen aanleggen , en zulks gefehiedende, als dan aan de Trnklchippers alk laciliteit, en bulpe in 't pasfeeren zullen moeten j toebrengen, by poene van telkens te vei beuren by overtredinge van deeze Onze Ordres, de fomma van zes Caroli Guldens te converteeren volgens *sLands Ordonnantie.
Ordonneercnde Wy de refpective Geregten van van Grieten yen en Steden ,die dezen zoudm mogen aangaan, om niet alleen een wakend oog in dezen te houden, maar ook tevens zo veel mo' gelyk zorge te dragen, dat aan deze Onze welmeeninge worde voldaan.
En op dai- niemand hier van eenige ignorantie zoude hebben, of kunnen pratendeeren, zal deze aloinme ter gewoner Plaatzen worden gepubliceerd en geaffigeerd.
Gegeeven op het Collegie binnen Leeuwarden, den 19 Maart 1791.
De Gedeputeerde Staaten van Friesland, A. TAYKE S, Vu
Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
H. H. van W YCKE L. Ee 4. Dt
VAR)ES.
DubUc
\egcn
hinder
ierTrek-
ihuite/t'



DEN.
418 NIEUWE NEDERLANDSCHE
De RrafoefFeningen wegens het gebeurde voor en in het jaar 1787, houden nog niet op, blykens de navolgende Septentie door het Hof Provinciaal uitgefproken;
/^ezien hy den Hove van Friesland de Proceduren , voor denzelven Hove hangende, tusfchen den Procureur Generaal dezer Landfchappe, rat. off. Klager ter eenre, op ende regens Dr. Epeus Wiclingd tiubcr, geoccupeert hebbende voor Dominicus yan der Schaaf, gewezen Predikant te Minnertsga . Beklaagde, ter anderen zyde
't Voorfz. Flof op alles rypelyk gelet en geconlidereerd hebbende, het geene men in dezen behoorde te confidereeren, in den naam ende van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, bant den Beklaagde, ter zake, dat hy in de m and September 1787, zynde Gecommitteerde van het Vrycorps van Minnertsga, order gefteld heeft op hel leggen van Eyden op' den weg , als mede .. dat hy op den Zondag, in de zelfde Maand, óp den Predikftoel te Minnertsga, heeft gedankt Vuor de behouden aan Komst der Auxiliairen uit Holland en Friesland; en gebeden dat het Werk der Franekers mogt gezegend worden, — uit Friesland den tyd van drie Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 's daags Zonnefchyn , en het Xand binnen den derden dage; zonder inmiddels ■daar weder in te mogen komen by pcene van arbitraire correctie; condemneert denzelven mede. in de kosten en mifen van de Juftitie, en kosten van den Procesfe tot 's Hofs tauxatie ; en verklaard den Klager tot zyn genomen eisch en conclufie niet ontvangbaar.
Aldus gedaan en uitgefproken in de Cancelarye binnen Leeuwarden den 1 Maart 1791.



JAARBOEKEN, Maan, 1791. 419
Zie ook onze Nieuwe Nederl. Jaarb. bl. 2019 en volgg.
Alzo op den 24 April 1763, ter gelegenheid van eene heugchelyke gebeurtenis, onder andere giften in het zakje der WeesDiaconen zyn gevonden 250 Caroli Guldens, en daar by op den 29 February 1764, nog zyn gevoegd 50 Caroli Guldens, met verzoek, om jaarlyks uit de revenuen van die twee Prajmien op den 8 Maart uit te deelen: zo zyn daar van op den 8 Maart 1791, de twee Prajmien, beftaande in nuttige Boeken gegeeven , éénen aan Willem. Karei Plet, Zoon van Karei Plet, geboortig van Leeuwarden, oud ao jaaren, en de andere aan Frederica Schutlaar, Dogter van Pbilip Schutlaar, geboortig van Leeuwar den, oud 19 jaaren, wegens hunne boven, andere Weeskinderen betoonde vlyt, naarftigheid, gehoorzaamheid , goed en zedig gedrag.
Ee5 MENr
Leeo-
3en»



4-20 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Assen.
D R E N T H E. Assen.
Omtrend de verbetering van den Etiloel, is ons het navolgende berigt toegezonden :
„ Het Tydperk dezer Staats-Vergadering „ zal altyd zeer aanmerkelyk blyven in de gefchiedenis des Landfchaps Drenthe, en de Nabuuren en Nakomelingen een voor„ beeld opleveren, hoe men met bedaarde „ ftandvastigheid en onderling vertrouwen, „ de gebreken in de Adminiltratie der Ju-' „ ftitie, en de inrigtingen der Rechtbanken, (leges eerwaardig door de oudheid harer inftelling, maar niet gefchikt voor \ den tegenwoordigen Raat der zaaken, ' naar een wel overdagt Plan kan veran" deren, met algemeene toeftemming van " allen die genen , welken in Raar zyn, „ zich boven verouderde vooroordeelen te „ verheffen, en hun eigen aan het gemeen „ belang te onderfchikken , zonder eenig „ onderfcheid, welke party zy in de vori„ ge oneenigheden zyn toegedaan geweest, die in dezen de handen hebben in een geflagen, en de gedagten onzer Voorou" deren, dat eendragt en onderling ver-
M tron-



JAARBOEKEN, Maart ,i^x. 421
„ trouwen, de zekerfte middelen zyn om 1 3J nattige ontwerpen te volvoeren, bekrag-
tigd. De Etftoel, zynde het Gerechts- hof dezes Landfchaps , in het hoogfte
resfort, laboreerde zedert lang aan zeer J5 in het oog loopende gebreken, gevol;} gen van de inrigting van dat Collegie, „ of voortfpruitende uit het groot aantal en
de manier, op welken de Keure der Le„ den gefchiedde: ter verbetering hiervan „ was in 1789, op voorftel van den Heer „ Landdrost, aan wiens kunde, belangloor „ zen en ftandvasfigen yver voor alles, wat ,, den Lande nuttig kan zyn , met opoffe„ ring van aanzienlyke Prarogativen, dit „ heilzaam werk grootelyks te danken is, „ eene notabele Commisfie benoemd, die
als nu een breedvoerig rapport heeft uk-
gebragt, houdende een naauwkcurig ver-
flag van de meest in het oog lopende ge„ breken, en de middelen van redres, iti „ diervoegen overtuigend, dat, hoe zeer j, men in 't byzonder alhier, aan het oude „ gehegt is , elk Lieihebber van zyn Va„ derland het zelve moest toeifemmen, „ waar mede zich de Heeren Staaten onder
aggreatie van Zyne Doorluchtige Hoog„ heid den Heer ÉrfRadnoudef èefrben ge„ conformeert, en tot het lpoedig realtlee* „ ren der genomene refolutie, een Commis* „ fie benoemd-; rie hoofdzaken zyn voor„ namentlyk dezen , dat in 't vervolg de «g, ttltoel otiiten den Heer Jürost als Hoofd-
„ Of.
lSSEW- .



422 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Men.
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Wageningen. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder heeft den Heer
Mr.
„ Officier, zal beftaan uit agt Raaden en „ één Minifter, op een behoorlyk Traéte„ ment, dewelke geen andere ampten zul-
len mogen bekleeden, nog ten Landsda„ ge gaan, zynde Rechtskundige perfoonen, „ genoegzaam gegoed , binnen het Land-
fchap geboren, of door dadelyke admis» „ fie ten Landsdage genaturalifeerd : bly„ vende de leden der vorige Etftoel, {in „ haar rang en bezolding onverkort.
„ Op deze zelfde Vergadering, is op het „ eenftemmig verzoek van de Ingezetenen „ der Stad Coeverden, die thans tot haar „ Statutaire-Wet gebruikten het Landrecht
van Overysfel en de manieren van proce„ deeren, aldaar gebruikelyk, mede beflo„ ten, dat aldaar in het vervolg, het Land» „ recht van Drenthe, zo omtrend de ma-
nier van procedeeren, als het recht der „ zaken zeiven, zal worden opgevolgt."



JAARBOEKEN, Maan, 1791, 423
Mr. Fredrik Wilhelm Gordon, aangefteld tot Schei pen en Raad dezer Stad, in plaats van deszelfs V; der Mr. Joan Gordon, die tot Ontvanger d< Convoyen en Licenten , te Harderwyk , aangi field zynde, daar van zyn ontflag verzogt en bi komen heefc. „
Dordrecht. Door Zyne Doorluchtige Hooi heiJ den Heer Prins Krfftadhouder, zyn'uit eer overgeleverde Nominatie , voor den tyd van twt Jaaren tot Burgerneefteren dezer Stad verkoore 3e Heeren Mr. Pieter MaTthys Beelaerts Heer van Emmikboven, Ganswyk en Waardhui zen , en Barthout van Our^k , welke op de' ï April zyn ingehuldigd. De afgaande Heere zyn Mr. Hugo liepelaer en Abraham Hendn Onderwater, en blyven nog voor een jaar de He< ren Mr. Boudewyn Ouderwater, Heer van Pm tershoek, en Arnoldas Adrianus yan Tets, Vr^ heer van beide de Goudriaanen en Langerak bezui den de Lek.
'sGravenhage. Hun Edele Groot Mogen de hebben op de voorftelüng van Zyne Doorluch tige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, aan gefteld, tot Raadsheer in den Hove van Holland Zeeland en West - Friesland, den Heer Mr. Ge rard Jacob A'oorlberg yan Brandwyk, in plaat van den Heer Mr. Coenraad le Leu de Wilhem die Voorzitter van den Hove is geworden; en to üentmeefter van de Exploicfen voor den Hoogei Raade, den Heer Mr. Pieter Johan Daniël Pa tyn, Secretaris van 'sGravenhage; en tot Contra rolleur der Tolle van Geervliet, op deprincipaah Wagten te Dordrecht, in plaatze van den op des zelfs verzoek van dien post ontflagen Heer Abra
haii
■■ Veran»»
l" DÉRlNG !r ONDER :" DE HOO-* :" GE El?
lAge Amte-
NAARS,' e ENZ.
e n i
n n
k
»
( 1
|



Verandering
pNDER IE hooge en LAGE
Amte-
NA ARS , ENZ.
AU NIEUWE NEDERLANDSCHE
ham Onderwater, den Heer Mr. Matthens Onderwater Abri Hendriks Zoon.
Den Heer Willem Frcdrik Schratenbach Reneer* heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mogende den Eed afgelegd, als Ontvanger der Coa^ voyen en Licenten te Delfzyl.
Ter Vergadering van Hun Hoog Mogende hebben Eed .gedaan: de Heeren Hans Willem van Wette, b ra en Lodewyk JMederik Glaafer, de eerstsemclde, om wegens de Provincie Friesland, zitïinsr te nemen als Raad ter Admiraliteit in het ColWie te Harlingen; en de tweede als Ontvanger van de Convoyen en Licenten te Budel, Meyerye Van 'süertogenbosch,
Amsteedam. Den io Maart'is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit eene Nominatie van Hoofd - Parucn T,an'»n der Geoctroyeerde Nederlandfche Oost • Indifche Compagnie, ter Kamer alhier, tot Bewindhebber der gemelde Compagnie en Kamer ve? kozen , den Heer George Seyerifi , in plaatze van wylen den Heer Everard Adriaan van Ai i en.
Rotterdam. Den 2 Maart is door Zyne Pooriuci.i ■ e i logheid den Heer Prins Erfftadhouder uit eene overgeleverde Nominatie, tot Bewindhebber van de C -st Indifche Compagnie fer Kamer ainier, benoemd, den Heer Mr. Rcinier tredrtk yun Slaveren, Heer van Herkingen en Koxenis» «e 1



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 43"$
fe, Raad in de Vroedfchap en Hoofd - Officier dezer Stad.
Des nagts tusfchen den 6 en 7 dezer maand is te Oirfchoc, in den ouderdom van 54 Jaaren, over. leden den Heer Cornelis van Gennep, Schout by Nagt van Holland en West • Friesland , by her Edele Mogende Collegie ter Admiraliteit op de Maaze.
Alkmaar. Den 18 Maart is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit eene overgeleverde Nominatie tot Raad in de Vroedlchap dezer Stad , in plaats van wylen den Heer Mr. Willem Winder , verkozen den Heef Emanatl Johannes Daey, welke in die hoedanigheid den 18 Maart is beëedigt geworden.
Monnikendam. Den 24 Maart zyn alhier op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, door Burgerneefteren en Vroedfehappen dezer Stad aangefteld tot Gecommitteerde Raad in West - Friesland en den' Noorder-Kwartiere, den Heer Dr- Carel van Aifem van Lingen; tot Gecommitteerde in de Provineiaale Rekerkamer van Holland en West • Friesland, met primo Mey aanftaande, den Heer Gerrit tiruyti-, en tot Raad ter Admiraliteit in WestFriesland en. den Noorder-Kwartiere , den Heer A rthony van Maurik, Heere van Hcsbroek enz., alle Raaden in de Vroedfchap en Burgemeefteres dezer Stad.
Veran»
DERINQ 3NDER DE HOf>
3e EN LAGE
Amte-
naars, enz.



Veranderingonder
de hoo ge en lage
Amte-
kaars, enz.
426. NIEUWE NEDERLANDSCHE
Medemblik. Den eerRen Maart zyn op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, tot Raad ter Admiraliteit in West-Friesland en den Noorder - K war"tierej in plaats van den Heer Burgemeefter Mr. Jan Ban, benoemd den Heer Dr. iluybert Geldolph de Lange, en tot de Commisfie in de Pro. vinciaale Rekenkamer van Holland en West-Friesland , den Heer Frans Pont , Burgerneefteren en Raaden dezer Stad , beide om met den eerften Mey eerstkomende, zitting te neemen.
Middelburg. Den 15 Maart, door de Ed Achtbaare Heeren Burgerneefteren, Scheepenen en Ragden dezer Stad, de brief van verkiezinge geo. pend zynde, is bevonden, dat uit eene overgeleverde Nominatie, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau toj Bewindhebber der Oost-Indifche Compagnie' ter Kamer Zeeland, is verkozen den Heer Mr. Chcenix Izaak iioddaert, Raadsheer in den Edelen Hove van Vlaanderen, en zulks in plaats van wylen den Heer Oud - Burgemeefter Daniël Steven Sc-herer.
. Zierikzee. Uit eene overgeleverde Nominatieis, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins van Orange en Nasfau, als Èrf. Stadhouder dezer Provincie, tot Raad dezer Stad vei kozen en aangefteld , den Heer Dr. Adriaan Brtaynvisch Maatjes, en zulks in plaatze van den Heer Mr Willem Jo'tan Plevier, die daar van op deszelfs verzoek zyn ontflag bekomen heeft.
L e e t>-



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 42
Leeuwarden. De He :ren Volmagten va; het Kwartier der Zevenwouden, Staatsgewyze o, den Ordinaris Landsdag vergaderd, hebben by refo lutie van den 14 Maart iy&i , goedgevonden vai de hooge ambulatoire Ampten, ter begeevinge vai Hun Edele Mogende ftaande, te disponeeren voo den tyd van drie jaaren, ingaande met Mei a:m Raande, (uitgenomen de Commisfien in het Mindergetal, die aanvang zullen nemen met Februan 1792,) zo als hier volgt.
De Commisfie van Monfter-Commisfaris ter begeving van de Heeren Volmagten van Utingera* deel, die dezelve confereeren op den Heere Tinco Martinus Lyckiama a Nycliolt., Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye.
De Commisfie van Ordinaris Staat Generaal, ter begeving van de Heeren Volmagten van Mngwirden, die dezelve confereeren op den Heere Mr, Edo Alma van ldcfiia, Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye, die dezelve overgedragen heelt op den Heer Trans Heter Willem van St h uilen, burg Heer van Bommenede , Grietman en Volmagt van Ferwerderadeel.
De Commisfie van Gedeputeerde Staat van Friesland, ter begeving van de Heeren Volmagten van Doniawerflal, die dezelve confereeren op Jr.
Frans 'julius Johan van Ey/inga, Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye.
De Commisfie in het Mindergetal, ter begeeF f ving
7
1 Verav-
* on dep, 1 de hoo[ ge en ' lage
' Amte-
' naars, enz.



428 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verandering
pnder DE hoo ge en lage Am tenaars,enz.
I
De Commisfie van Raad ter Admiraliteit ia Friesland, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Gaasterland, die dezelve confereeren op Jr1. XJ Amoraal Albertus Mmilius Rengers, Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye , die 'dezelve overgedragen heeft op den Heere Mr. Alben ten Broche Hoek/tra, Volmagt van West - Dongeradeel.
De Commisfie van Raad ter Admiraliteit te. Amfterdam, voor twee Jaaren, en 't derdejaar Extra-
ving van de Heeren Volmagten van Haskerland ? die dezelve confereeren op den Heere jacobus Moorman Bour.ieejler, mede Volmagt van voorfz. .Grietenye, die dezelve overgedragen heeft op den Heer Tinco Martinus Lycklama d Nycholt, Grietman en Volmagt van UtingeradceL
De Commisfie in den Raad van Staate voor twee Jaaren, en 't derde Jaar Generaliteits Rekenkamer, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Schoterland, die dezelve confereeren op den Heere Miininus van Sclieliinga, Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye, welke dezelve overgedragen heeft op Jr. Charles Bigot, Burgemeefter en Volmagt van Stavoren.
De Commisfie in de Provinciaale Rekenkamer, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Lemfterland , die dezelve confereeren op den Heere •Regnerus Livius van Andringa de Kempenaer', Grietman en Volmagt van voorfz. Grietenye.



JAARBOEKEN, Mdcp-t, i-jqi. ^
iraordinaris Staat Generaal, ter begeeving van de Heeren Volmagten van Opfterland , dié dezelve tonfereerèn op Jr. Rcinhard Baron van Lynden, Grietman en Volmagt van voorfz Grietenye.
De Commisfie in het Mindergetal en Extraordinaris Commisfien ter begeving van de Heeren Volmagten van Stellingwerf? Oost-Einde , die dezelve confereeren op den Heer Tinco Martinus Lycklama a Nyeholt, Grietman en Volmagt van Ütingeïadeel.
, De Commisfie van Gedeputeerde Staat van Friesland, ter begeving van de Heeren Volmagten van Stellingwerf!" West-Einde, die dezelve confereeren op Jr. Willem Anne yan Haren , Grietman en Volmagt van voerfz. Grietenye.
' ' , • 7* "f*'• '
Leeuwarden, jonkheer Hans Willem Baron Plettenberg Ontvanger Generaal van de Lyfrenten dezer Provincie , heeft op den Ordinaris Landdag , uitgefchreven tegens den 8 February 1791 , zig by requeste aan de Heeren Staaten geadrcsfeei t , waarby te kennen gaf , dat voorfz. Ampt refigneerde, mèt verzoek, dat Hun Edele Mog. gemelde refignatie geliefden te accepteren, I hem te ontftaan, en gemelde Ampt Vacant te verLlajretf.
Déze refignatie by Refolutie van den ij February aangenomen zynde , hebben Hun Edelé; Mog. hem van zyne Bedieninge ontflagen, en van' dezé Vacature aan Zyne Doorluchtige Hoogheid Ff 2 ken*
l
Verandering
ONDER t>È UOQo GE EN LAGE
Amte=
NAARSj ENÉ.



430 NIEUWE NEDERLANDSCHE
VERANderingonder ce hooge en lage
Amte-
naars, enz,.
Den 17 Maart 1701 is door de vry willige refignatie van den Heer Mr. Willem Bernür dus Bergsma, in deszelfs plaats door het Collegie der Edele Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, tot Lands Advocaat en Fiscaal-Generaal dezer Provincie , aangefteld den Heer Mr. Dominisus sla, geeus ilamerjler, dewelke den 19 dito den Eed 'in die qualiteit voor gemelde Collegie heeft afgeleid.
Assen. Op den gewonen Landsdag van het Landfchap Drenthe, den 22 dezer maand begonnen, is by de opening der Commisfien gebleeken, dat door den fleer Erfftadhouder, in plaatfe van ds afgaande Heeren Jr. J. Baron van Dongen lot Westdorp , en Mr. C, ,9. Nyjing, vror den tyd van twee Jaaren, in het Collegie van Drost en Gedeputeerde Staaten zyn aangefteld, uit dc Ridderfchap, Jr. R. Barón van Echten tot Echtenen uk de Eigenërfdens Mr. D. IFillinge.
Ber-
kennisfe gegeeven, met verzoek van een ander in deszelfs plaats te willen nomineeren; en heeft Zyn Doorluchtige Hoogheid by Misfive van den 26 dito tot Ontvanger-Generaal der Lyfrenten dezer Provincie benoemd de perfoon van Michiel de With, met verzoek, dat Hun Edele Mog. denzelven met de nodige Comirrisfie en Inftrucfie wilden doen voorzien, en na afneeminge van den behoorlyken Eed, te ftellen in de posfesfie van de voorfz. bedieningen, zo als by Refolutie van den 1 Maart is gefchied, en heeft de nieuw aangeftelde Ontvanger-Generaal den 17 dito in die qualiteit den Eed in handen van den Heere Prajfident en het Mindergetal geprsefteert.



JAARBOEKEN, Maart, 1791. 43'i
Bergen op den Zoom. Den 17 Maart, ' heden, zynde de gewone dag der verandering van ] de Magiftraat dezer Stad, zyn, door Zyne Keur-( vorstlyke Doorluchtigheid van de Pakz , Hertog | van Opper- en Neder - Beyeren, als Heer en Mar- ( quis dezer Stad, tot Scheepenen geëligeerd en aan j gefteld: de Edele Achtbaare Heeren Francais toen 1 raad Uurnman, Jacobus Adrianus llcnricus Ru- j> pertus, Cornelis Bicsman Nicolcuis yan der Ila-j, gen. Jan,Francais de Boet, Cornelis cle.Paauw, Gerrit Piekenbrock Faure, Dirk IFyntjes ca Johannes Boonebakker; en door dezelve verkoren en aangefteld tot Burgemeefter van de Politie , de Wel Edele Geftrenge Heer Jan van Overstraaten, en tot Burgemeefter van de Juftitie de Wel Edele Geftrenge Heer FkaNcois Coenra.vd Hornman; tot Rentmeefters: de Wel Edele Geftrenge Heeren Wilhelmus Lucas Faber en Benjamin yau der Hagen; en tot Weesmeefteren: de Eerwaarde Heerert Pieter de Geep, Simon yau tlenneveld m Dr. Johannes Biesmau.
Ff $ LYST
/eran^ >ering'
'nder
»e Mooie en ,age ^mte[aars3nz». .



432 NIEUWE NÈDÈRL. JAARB., Maart, 1791,
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEIDE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 14 Maart. 1 Rotterdam den 14 Maart.
by de Z. Zak. Haver dito Voer 12 a 133 dé Tarw nieuwe Zeeuws 19 a 22 ö|?aardeboonen 18 a 19 ■ blaauwe 16 a ^S.Duivebqohen 19 a 20 oC
— Zomer 15 a 17 8 Koolzaad Zeeuws enz. 34a36c£
Rogge Zeeuws enz. iai a 13 SIMouxwtN 6io£de3oVt<r by 't Last.) by den Steen,
Boekweit op 154 $ a 23 ^ Vlaï Allerbeft 40 3501!.
Gebsi Winter 17^19306 Best 35 a 39 ft.
«— ■ Zomer 17? a I8i ^ Mïddellbort 3» a 34 ft.
Haver VriefeBrouw. 16 a 21^ Gemeen %6 a 31 ft.
dito Voer ii\ a 13I £ —Allergemeenst 24 a 25 ft»' r*—Zeeuws enz. dito 14 aiSdt



NIEUWE
NEDERLANDS CHE
JAARBOEKEN,
April. M D C C X C I.
HOLLAND.
Haarlem.
De Heeren Directeuren der Nalatenfchap, Haar» benevens de Leden van het Godge- lem. leerde Genootfchap, van wylen den Heer Pieter Teyler van der Hulst, hebben, by een vergaderd zynde, om uitfpraak te doen over de ingekomen Verhandelingen, ter beantwoordinge van het voorftel voor het verloopen jaar 1790, geoordeeld, dat de beloofde gouden Eerprys regtmatig toekomt aan den Schryver der Verhandelinge, G g web;



4
Haar- '
l,EM. (
i i J
i
34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
yelke ter Zinfpreuke heeft: Non enim me ■uiqtiam mancipavi; nullius namen fero: mulum magnorum vlrorum judicia credo: aliquid f meo vindico: nam illi quoque non inventa, "ed qucerenda nobis reliquerunt. Seneca, ipiit. XLV. En by het openen van het Jaar nevensgaande verzegelde Briefje, mee ïie Zinfpreuk, is hun gebleken , dat derjelver Schryver is den Heer Paulus van Hemert, weleer Predikant te Wyk by Duurleede, thans Hoogleer aar in deWysgeerte en fraaye Letteren , by. de Remor.ftranten , te cdm/lelda;n: aan wien , ingevolge daar van, den gouden Eerprys is toegekend.
Verder hebben gemelde Heeren geoordeeld dat, uit de overige ingekomen Verhandelingen , door den druk verdient gemeen gemaakt te worden eene Verhandeling, ten Zinfpreuke hebbende: Adefte aquo animo & rem cognoscite. Terentius. Uit dien hoofde is het oogmerk, deze Verbandeling , by wyze van accesfit, ter Drukpersfe, nevens de Prysverhandeling over te geeven. En de Heeren Directeuren hebben goedgevonden aan den Schryver een zilveren Eerpenning toe te wyzen. Van deze Verhandeling heeft zig vervolgens aan TeyIers Godgeleerd Genootfchap, als Schryver bekend gemaakt den Heer Willem del/os, Kerkenleeraar by de Doopsgezinde Gemeente te Amfteldam,



JAARBOEKEN, Üp'nf, 1791. 435
'sGravenhaoe*
Zolang het twyffelagtig was, of de Koning van Frankryk de ontworpene Staats» gelteldheid zou aannemen of niet aannemen, moest de benoeming van verfcheidene Gezantschappen van Frankryk, by andete Mogendheden opgefchort worden. Dog nu de Koning van Frankryk aan alle de Mogendheden plegtig kennis van zyne aanneming, goedkeuring en beêediging dier Confiitutie of Staatsgesteldheid heeft gegeeven , zyn die Gezantfchappen meest al vervuld, en den Heer Gouvernet is door detï Koning als Gezant by dezen Staat benoemd
De gemelde Kennisgeeving van den Koning is , gelyk aart de andere Mogendheden, zo ook aan de Algemeene Staaten van dit Gemeenebest gefchied,door middel van eenen brief, door den Staatsdienaar wegens de Buitenlandfche Zaaken , den Heer d$ Montmorin. in naam des Konings aan de Gezanten by de Mogendheden gefchreven, gedagteekend uit Parys den 23 April 1791» en aldus luidende:
De Koning, Myn Heer ! belast my Ü te berigten, dat het zyne allerduicilykfle intentie is, dat gy zyne gevoelens over de Fraufche Confiitutie bekend maakt, aan het Hof by het welk gy refideerd. De Atöbasfadeufs en Ministers van Frankryk in alle Hoven van Europa ontlangen de/elfde ordres, ten einde geénerlei twyffel moge overblyven, noch over de inténtien zyner Majefteit, noch over de vrye aanneeming, welke Gg st Hoogst-'
's Gra*
venhA-
gé.



436 NIEUWE NEDERLANDS CHE
'sGra-
venha ge*
Kennisgeevingyan de aanneming da Conflitutiedoor det Koning yan Frankryk.
Hoogstdezelve van de nieuwe Regeerings-Form heeft gedaan, noch over deszelfs onherroepelyken eed van die te zullen handhaaven.
Zyne Majcfteit had de Generaale Staaten des Koningryks beroepen , en in zynen Raade bepaald , dat de gemeenten daarin Gedeputeerden hebben zouden, in gelyk getal met dat der toenmaals aanweezige beide andere Standen. Deze •provifioneele daad van wetgeving, welke oogenbliklyke hinderpaalen niet gedoogden gunftiger te maaken, kondigde genoeg aan de begeerte zy, ner Majefteit om de Natie in alle haare rechten te herftellen.
De Generaale Staaten waren vergaderd, en namen den tytel aan van Nationale Vergadering; weldra vervong eene Conftitutie, gefchikt om het welweezen van Frankryk en van den Monarch uit te maaken, de oude Orde van Zaaken, in welke de fchynbaaremagt van het Koningfchap niets verbergde dan de wezenlyke magt van eenige Ariftocratifche Lichaamen.
De Nationale Vergadering nam aan de reprefentative Regeerings-Form, gevoegd aan her erflyk Koningfchap. Het wetgeevend Lichaam wierd beftendig verklaard; de keuze der Bedienaars van den Godsdienst, der Bewindvoerders en der Rechters , wierd aan het Volk terug gegeeven; men droeg aan den Koning de uitvoerende Magt op, de zamenftell'mg der Wet aan het wetgeevend Ligcbaam , en haare bekragtigmg aan den Monarch. De publieke Magt , zo in- als uitwendig, wierdt op dezelfde Grondbeginfelen en volgens den grondwettige grondllag der onderfeheiding van de vermogens ingericht: Dusdanig ts 'de nieuwe Conjlitutie des Koningryks.
Het geen men Omwenteling noemt is niet dan de vernietiging eener menigte misbruiken, zedert eeuwen lang opgeftapeld, door de dwaling des Volks, of de magt der Ministers, welke nooit de
in agt



JAARBOEKEN, April, mU ,437
iMet des Konings is geweest. Deze misbruiken waren niet minder noodlottig voor de Natie als voor den Monarch ; het gezach hadt onder gelukkiger Rëgeeringea niet opgehouden die misbruiken aan te tasten, zonder die te kunnen verdeleen Zv zyn niet meer: De Natie, zelve Souverein, heeft niet dan Burgers, in gelyke rechten ftaande; geen Dispoot dan de Wet; geen Tolken dan de publieke Uitvoerders, en van deze Uitvoerders is de Koning de eerfte: Dusdanig is de Fraufche Omwenteling.,
Zv moest tot Vyanden hebben allen, die in een eerfte oogenblik van dooling om perfoonlyke voordeden, de misbruiken van het Oude Beftuur hebben betreurd; van daar de lchynbaare verdeeldheid, die zich in het Ryk heeft geopenbaard, en welke dagelyks afneemt; van daar misfchien eenige ftrenee wetten , en omftandigheden, welke de tyd zal verbeteren, maar de Koning, Wiens waarachtig vermogen onaffcheidbaar is yau dat der Natie die geen andere eerzugt heeft dan des Volks'wel weezen, noch eenige andere magt, dan die hem is opgedragen; de Koning heeft zonder aarfelen kunnen aanneemen, eene gelukkige Lortftitutie, welke te gelyk, onder zyn gezach , de Naiie en de Monarchie hervormen zoude. Men heeft hem alle magt gelaaten, behalven het gedugt Vermogen om wetten te maaken; hy is belast gebleeven met de Onderhandelingen met vreemde Mogendheden', met de zorg om zyn Ryk te verdedigen , en de afweering van derzelver Vyanden: maar de Franfche Natie zal 'er voortaan van buiten niet meer hebben dan haare AanvalIers • Zv heeft geene inwendige vyanden meer , dan zulken, die, zich nog met dwaaze hoop voedende, zouden gelooven, dat de wil van vier ei twintig Millioenen Menfchen , in hun natuurlyk. rechten gekeerd, na het Koningryk op zodanige wyze inlericht te hebben, dat van de oude vo,
bg 3
's GrA-
venhagê.
Kennis'
geeving
van de-
lanne-
mingdcr
Conjli*
tutie
door deti
Koning
van
Frank*
ryki



*s Gra
venha ge.
Ken uii
geevin,
van dc
aanne-
mingd,
Confti-
tutie
door di
Koning
yan
Frank
ryk.
438 NIEUWE NEDERLANDSCHE
men , en van de oude misbruiken, alleen de her_ inneringen overblyven , niet is eene onbeweegiyke, eene onherroepelyke ConjiUutie.
De gevaarlylrite dier Vyanden zyn zulken, die - zich verledigd hebben om twyffelinsren te very 1'preiden over de intentien van den Monarch : Deze Lieden zyn , of zeer flrafwaardig of zeer blind; zy waauen zich Vrienden des Konings; zy zyn ',róe eenige Vyanden van het Koningfchap; zy zouden den Monarch beroofd hebben van de liefdeen. het vertrouwen eener groote Natie', zo zyne n grondbeginfelen en braafheid minder bekend ger weest waren. En wat heeft de Koning niet gedaan ,om te toonen , dat hy ook de Omwenteling • en de Franfche Conftitutie onder zyne tytels tot den roem telde?Na het aanneemen en bekragtigen •van alle Wetten, heeft hy geen middel verzuimd om die te doen uitvoeren. Van de maand Februry des voorleden Jaars af, had hy in den boezem der Nationale Vergadering beloofd die te handhaven : hy heeft 'er den eed over gedaan in 't midden der algemeene Fcederatie des Ryks: vereerd met den tytel van Her feller der Franfche Vryheid, zal hy zynen Zoon eene Kroon te meer overdragen ; hy zal hem overdragen een Conflitutioneel Koningfchap.
De V yanden der Conftitutie houden niet op te herhaalen ,dat de Koning niet gelukkig is; even of 'er voor een Koning eenig ander geluk kon zyn, dan dat des Volks. Zy zeggen, dat zyn gezach vernederd is, even of 't gezach, op het geweld gegrond, niet minder magtigen meer onzeker was, dan 't gezach der Wet! Kortom, dat de Koning niet vry is: verfbeilyke lastertaal, indien men onderfteld, dat zyne wil gedwongen heeft kunnen worden ; ongerymd , zo men voor gebrek van vryheid aanziet de bewilliging zyner Majefteit', om in het midden der Burgers van Parys te blyven; bewilliging, die hy verfchuldigd was aan hun
Pa-



JAARBOEKEN, April, 1791. 43$
Patriotismus, zelf aan hunne vrees, boven al aan hunne liefde.
Deze lasteringen nochtans zyn tot in vreemde Hoven doorgedrongen; zy zyn aldaar herhaald door Franfchen, die zich vrywillig uit hun Vaderland hebben gebannen, in plaats van in deszelfs roem te deelen; en die, zo zy 'er de Vyanden niet van zyn, ten minften hiiimen post als Burgers hebben verlaaten. De Kohi ig gelast U, Myn heer! hunne Kun'.tenaryen en Ontwerpen te verydelen Deze zelf 'e lasteringen , met de alleron.waarachtigfte denkbeelden ovtr de Franfche Omwenteling te verfpreiden, hebben by verfcheide Natiën de Franfche Reizigers doen verdenken, en de Koning gebied U uitdrukiyk hen te befcuermen en te vcrdeedigen. Geeft, Myn Heer! van de Franfche Conftitutie het denkbeeld , dat de Koning zelfs daar van vormt; laat geenerlei twyffel over, nopens de gezindheid Zyner Majedeit, om die uit al zyn vermogen te handhaaven. Met het verzekeren der Vryheid en Fvengelykheid der Burgers , vestigt deze Conftitutie den Nationale n vobrfpoed op de onwrikbaarfte grondfiagen; zy bevestigt het Kouinglyk gezach door de Wetten ; zy verhoedt, door eene roemwaardige Omwenteling, de Omwenteling-, welke de misbruiken van het oude Regeerings-Beftuur weldra zouden hebben doen uitbarfteh, door misfchien de ontbinding des Ryks te vêroorzaaken. Eindelyk, zy zal des Konings geluk uitmaaken. De zorg om dezelve te rechtvaardigen , te verdeedigen, tot regel te ftellen van Üw gedrag , meet Uw eerfte pligt zyn.
Reeds verfcheidene keeren heb ik U deswegens zyner Majefteits gevoelens bekend gewaakt; maar op het geen hem is ter ooren gekomen, van het gevoelen, dat men in vreemde Landen tracht re vestigen over het geen in Frankryk omgaat, heeft Hoogscdezelve my geordonneerd U te belasten.
Gg 4 den
'sGra-
vf.nha- ' ge.
Kennis-
veering yan ds aannening der Üonfti' •mie ■hor denKoningyan
Frankryk.



440 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
's Gravenha
ge.
den inhoud van dezen Brief re notificeeren, in het Hof alwaar gy U bevind; en om dien meerder publiciteit te geeven, heeft Zyne Majefteit geordonneerd denzelven te drukken.
(Was getekend)
MONTMORIN.
Parys den 2'3 April 1791.
Van wegen den Raad van Staate is de navolgende bekendmaking gefchied:
W/erd van wegens den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden bekend gemaakt, datalle de geene, welke eenig recht van Eigendom, Actie ofPretenfie, hoegenaamd, zoude vermeenen te hebben of kunnen fu,ttineeren op de Landen en Thienden begreepen, tusfchen den Winrerdyk van Axel en Siotdyk, loopende van de Polder het Koevgors na den Swartenhoek, Hintende deze Landen aan de eene zyde tegens het Land van Axel, en aan de andere zyde tegens den Winterdyk van Canisvliet, aan het Fort van Eversdam, alle op Axel Ambacht geleegen, zodie door het gemeene Land ten Jaare 1790 zyn beverst, gehouden zullen zyn om zig binnen den tyd van zes maanden na de Bekendmaaking dezer, met behoorlyk bewys tot ftaaving van hunne iuftenuen aantegeeven aan den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden voornoemd , alles ' op poene dat de voorlz. tyd verftreeken zynde, zonder dat hier aan zal weezen voldaan , alle de vacante Landeryeu en Thienden van gemelde nieuwe herdykte Landen zullen worden gehouden voor verlaaten, en aan het Gemeene Land toe te behooren, zullende een ieder, welke hier aan in gebreeke blyft; worden gehouden en verftaan van



JAARBOEKEN, 'April, 1701. 441,
zyn regt verfteeken te zyn , zonder dat eenige >s exceptien hoe genaamd daar regens zullen worden VI geadmitteerd. CI
Wordende wyders by deeze bekend gemaakt ten aanzien van alle Suftenuen, Aclien, of Prse--# tenfien, welke zouden mogen aangegeeven wor- m den, en door geene minnelyke verdraagen zul- yi len konnen worden getermineerd, maar waar over r eene Regterlyke uitfpraak zoude mogen nodig zyn, yi dat de wedcrzydfche Parthyen gehouden zullen^ zyn zig aan Hun Hoog Mogende de Heeren Staaten Generaal te moeten addresfeeren, ten e.nde een Regter te delegceren, en te authorifeeren om de ontltaane gefchillen en fuftenuen, op de fpoedigfte en min kostbaarfte wyze te decideeren, zo als in goede Jullitie bevonden zal worden te behooren.
Gedaan in den Hage den 15 April 1791.
Amsteldam.
De Vierfchaar van Mei-avond zal dit Jaar op Dingsdag den 3 Mei, ingevolge gedaane Publicatie, van Myne Heeren van den Gerechte, gedagteekend 29 Maart laatstleden, worden gehouden.
Aan de Helder heeft op den 23 April, den Vice-Admiraal Willem van Braam, beftemd tot het bevel over 's Lands Schepen van Oorlog in de Middelandfche Zee, zyne vlag geheesfen, aan boord van 's Lands Schip van Oorlog Gelderland, dewelke door de ter Rheede liggende Fregatten Alarm, Kapt. A.van Braam, en bet Zeepaard, Kapt. C.
van
Gra-
;nha-
kend-
iking in den aad '■u
acte.



44» NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stkldam.
vqt\ Kercbem , na den gebruike begroet tè
geworden.
De Heeren Bewindbebberen van de Generaale Geoctroyeerde Oost Indifche Com* pagnie dezer Landen, hebben, in derzelver tegenwoordige byeenkonist ter Vergaderinge van Zeventienen binnen deze Stad,beflocen, aan alle byzondere Lieden vryheid te geeven, om met 'sCompagnies Schepen, naar Indien en de Kaap de Goede Hoop, op Vragt, te verzenden allerlei Europeefche Handeiwaaren, met uitzondering alleen van Ammunitie-Goederen en Amphioen, op zodanigen voet en voorwaarden , als binnen kort van wegens Bewindhebberen voornoemd , nader zal worden bekend gemaakt.
Van alle tyden heeft de winzucht zommige Lieden aangezet tot het voorgeven van uitgevondene Geneesmiddelen , ook tegen de allermoeilykfte ziektens en ongemakken; en van alle tyden hebben die voorgavens over 't algemeen ingang gevonden; 't welk waarlyk niet fterk voor 's menfchen verftandelyke vermogens en gezond oordeel pleit. Het is dus nuttig en zelfs noodzakelyk, dat kundige en ervarene Artzen en Hèelmeefteren worden aangefteld , om hier tegen te waken: van deze waakzaamheid is een bewys in de navolgende bekendmaaking:
AMSTERDAM den 2' April. "Ingevolge eener fpeciaale Qualificatie van Hun Edele Groot Achtbaare de Heeren Burgerneefteren en Regeerders dezer Stad } notificeeren
Over-



JAARBOEKEN, April, 1791. 443
Overlieden van hec Collegium Chirurgicum, den j Chirurgyn 8. Holst, woonagcig te Zutphen , dat & hy van nu af zig zal hebben te wagten, van zy-1 qe zo nadeelige behandeling des Kankers, hier ter Stede, door wien het ook zyn moge te doen oefenen; als zullende den geenen, die zig zulks vervolgens mogt onderwinden,conform de Keuren en Ordonnantiën, op gemelde Collegie betreffend», geperfecuteerd worden in Rechten.
Nom. Co lieg.
D. van GESSCHER.
Of het middel der Geeftelyke Dogters uit het Kloofter te Cranenburg, waarlyk van heilzame kragt zy, is mogelyk ook nog geen uitgemaakte zaak: maar zo van desxelfs nadeel niet duidelyk blykt, dan is 'er ^uist geen groote reden , om het toedienen van dat middel tegen te gaan.
Beklaaglyk zyn Reeds, en voor hetwaare,' het eenvouy/ige , het verhevene van den Godsdienst, zeer fchadelyk geweest, de behandelingen , de uitleggingen, de verklaarden en uitpluizingen van eene menigte ftellingen omtrend zaaken, die ons eng begrip te boven gaan; waar omtrend van ons geene beflisfingen worden gevorderd; welker beflisfingen niet weinig hoogmoed aanduiden , en die niets tot den eerbied voor het Opperwezen, nog tot het bellier der zede]yke waereld uitdoen. Om dusdanige zaken is het meest al, dat de Christenen gefcheurd zyn, en eikanderen verketterd en te vuur en te zwaard vervolgd hebben.
Het
lM-
rEL-
lAM. .



444 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel»am.
Het is waereldkundig, dat zedert eenige jaaren, by de Luterfche Gemeente alhier, verfchillen over de Leere ontftaan zyn. Deze verfchillen zyn eindelyk tot die hoogte gefteegen, dat een groot aantal Leden dier Gemeente, niet goedvindende zig verders te vereenigen met de thans, openlyk, by haar voorgedragen wordende Leeringen, tot het beiluit kwamen , om zich van de Kerkgemeenfchap hunner overige Medeleden af te zonderen, en een nieuwe Gemeente op te richten. Doch, vermits tot de oprichting eener nieuwe Gemeente , de goedkeuring van de Wel Edele Groot Achtbaare, de Heeren BurgemeeReren en Regeerders dezer Stad, vereischt wordt, verzogten eenige dier Leden, uit aller naam, by Reques'te, gedagtekend den 15 Maart dezes Jaars, om vrye en openbaare Godsdienstoefening, binnen deze Stad, voor hun en voor allen, die in dezelfde Godsdienftige begrippen met hun Ronden, en tot hun gemaakt Plan verder zouden willen toetreeden. Dit Verzoekschrift luidde aldus:
Aan dc TFcl Edele Groot Achtbaare Heeren BURGEMEESTEREN en REGEERDERS der Stad AMSTERDAM.
/^eeven met verfchuldigden eerbied te kennen de *J Ondergeteekende Leden der Lutherfche Gemeente hier ter Stede, dat zy, zo wel als een groot aantal hoofden van Huisgezinnen , insgelyks al/en
Le-



JAARBOEKEN, April, 1791. 445
Leden derzelver Gemeente , zich in gemoede bezwaard vindende, om de Leeringen, die thans aldaar doorgaans voorgedragen worden , langer met ftigting en zonder ergernis aan te hooren, onder elkanderen befloten hebben, zich van de tegenwoordige Kerkgemeenfchap der Lutherfche Gemeente alhier af te zonderen , en eene nieuwe Gemeente, zich bekennende tot de onveranderde Augsburgfche Geloofsbelydenis, alhier, op te richten; waar toe zy het Fonds, ter inrichting en infiandhouding derzelve en ter onderhouding van Predikanten en Kerkendienaars, uit hunne eigene middelen, by wege van vry willige infehryving, reeds gevonden hebben , en verder denken te vinden, door middel der vry willige toetreeding tot hun ontwerp van eene menigte hunner Medeleden, die in dezelfde denkbeelden omtrend het Godsdienftige met de Ondergetekenden verfeeren, en flegts naar de gunftige approbatie van U Wel Edele Groot Achtbaare reikhalzen, om deel aan het plan, door de Ondergetekenden, met en benevens anderen, ontworpen, te ne men; een plan, waar door, aan de eene zyde, dt gewetens van zulk een groot aantal hunner Ge loofsgenooten gerust gefteld, en waar door tevens, aan den anderen kant, de verregaande verdeeldhe den en onlusten, die, zedert eenige Jaaren, in dt Lutherfche Gemeente alhier geheerscht hebben geftild, en de onberadene ftappen, waar toe eer te hevige yver voor de zuivere Leere, eenige men jbbep, by verdere verwydering, zou kunnen ver voeren, maar waar van de Ondergetekenden tei uiterften af keerig zyn, voorgekomen worden. On welke reden en om alle discusfien met de tegen woordige Beftierderen der Kerk- en Armen-Goe deren dezer Gemeente te vermyden, de Onderge tekenden, en de verdere Deelnemers in hun ont werp, vry willig afftand doen van het aandeel, ' welk hun daar in zou competeeren. Het is derhal ven uit aandrang hun»ei Geweetens
di
Am-,
stel-
dam.
Rcquest
tot Op-
rigting
eener
Nieuwe
Luik.
Gemeen'
te.
\
1 l
6 t



446 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
s1eldam.
Request tot oprigtingeener Nieuwe Luth. Gemeente.
die zich nimmer vereenigen kunnen met de Leeringen , thans, doorgaans, in de Lutherfche Gemeente alhier geleerd wordende, dat de Ondergeteken* den zich tot U Wel Edele Groot Achtbaare wenden , met ootmoedige bede, dat het U Wel Edele Groot Achtbaare gunftig behaage,om aan het grootaantal huisgezinnen, het welk zich reeds, tot het voorfchreven oogmerk, met eikanderen verbonden heeft, en het nog veel grooter aantal, 't welk flegts op eene gunftige dispofitie wagt, om deel daar aan te nemen, en welke alle zich tot de onveranderde Augsburgfche Geloofsbelydenis bekennen, vrye en openbaare Godsdienstoefening binnen deze Stad te verleenen; onder genot van die voorrechten en befcherming, die hunne Voorvaders door den Wel Edelen Groot Achtbaare Magiftraat , voorheen, gunftig toegeftaan zyn.
De Ondergeteekenden nemen de vryheid, deze hunne ootmoedige bede aan de Vaderlyke voorzorg van U Wel Edele Groot Achtbaare ten fterkften aan te beveelen, en durven zich van derzelver Vaderlyke en Burgerlievende gevoelens , en, in gevolge het voorrecht, 't welk ieder Ril en der Overheid onderdanig Ingezeten in deze gezegende Republiek geniet, om Gode naar zyne overtuiging te dienen, met eene gunftige en fpoedige RefoUitie vleyen; waarom zy Ü Wel Edele Groot Achtbaare eerbiedig verzoeken, ten einde daar door verdere verwarringen en een geheel verloop onder zulk een groot aantal hunner Geloofsgenooten verhoed worde.
't Welk doende, enz.
Amfterdam den 15 Maart 1791.
Op dit Verzoekfchrift volgde den 8 April 1792, dit navolgende:
Bur-



JAARBOEKEN, April, ifpi. ^
T>urgemeefteren, hoe zeer niet ongenegen,- om op der Supplianten verzoek favorable refie5«e ; te liaan, verlangen egter, alvorens finaal te dispo- \ neeren, eenige meerdere en prscifer opening en informatien, omtrend hun ontworpen plan, zö ten aanzien van 't getal en qualiteit der Leden, die 't zelve begunftigen, en daar toe zouden medewerken, als omtrend de verdere gronden en middelen, waar op, en door welke, zy 't zelve met eenige zekerheid van fucces vermeenen ter uitvoer te brengen, en op den duur in Rand te zullen kunneü houden , niet alleen met opzigt tot de publieke Godsdienstoeffening, maar ook met betrekking tot Jt behoorlyk onderhoud der Armen , zo nu als ië der tyd.
(Was geieekend) JACOB ELIAS ARNOUDSZ; Amfterdam den 8 April 1791.
Dog den 20 April 1791 , Volgde nog hier op dit befluit van heeren Burgemeefteren t
Tl> urgemeefteren , gezien hebbende de riadef gefuppediteerde informatien omtrend den inhoud der geannexeerde Requeste, èn lpeciaal reguard ftaande op de plechtige verklaaring en verbintenis der Supplianten, en der geene, uit welkers Naarr. Zy ten dezen ageeren , dat geene andere dan ds zuivere Lutherfche Religie, volgens de onverander Hh di
TEtr >AMs
1



Amstel-
dam.
448 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Augsburgfche Geloofsbclydenis onder hen zal wórden geleerd. — Verleenen aan dezelve, en aan alle, die"zich niet hen zullen vereenigen, de verzogte Vryheid, om de voorfchreeve Godsdienst binnen deze Stad in het openbaar te mogen oeffenen op dien voet, en onder dezelve voorrechten en verpligtingen, als zulks voorheen, aan de L11terfche Gemeente toegedaan, en nog in gebruik is, of door Haar Edele Groot Achtbaare in dertyd raadzaam geoordeeld zoude mogen worden.
(Lager Jlond")
(Was getcckend")
JACOB ELÏAS ARNOUDSZ.
Amfterdam den 20 April 1791.
Hier op zag men deze bekendmaaking:
tJet CONSISTORIUM der Gemeente, toegedaan de Onveranderde /lugsburgfcliéG-,, lonfsbelydenis te Amfterdam, in de Amfterdam-
fche Courant van den 23 dezer maand, en ver „ volgens in verfcheiden andere Couranren gezien „ hebbende, zekere Advertentie, waar in gezegd „ word:" dat een groot aantal Leden dier Gemeente zig niet langer kunnende vereenigen met de Leeringen , die thans in dezelve opeölyk worden voor-



JAARBOEKEN, April, 1791. '449
gedragen, tot het befluit hebben moeten komen, om zig van onze Kerkgemeenfchap af te zonderen, en eene nieuwe Gemeente op te richten, oor„ deelt zich verplicht, opentlyk, en voor ééns te „ verklaaren: dat in hunne Gemeente geene an,, dere, dan de ZUIVERE LEER, vervat in de „ ONVERANDERDE AüGSBURGSCHE GE„ LOOFSBËLTDENIS, word voorgedragen ; dat „ zy alle hunne Leeraaren houden voor recht zin„ nige Mannen, die zich aan geene de min/Ie af,, wyking van de Chardclerijlique Leerftellingen { ,, onzer Simbolifche Boeken fchuldig maaken $ en „ dat dus aan het Confe/lorium geene vcrfchilleni „ hoe genaamd over de Leer , maar wel over ,, eenige Uitlegkundige by zonderheden, onder hun,x ne Leeraaren bekend zyn."
„ Het Confiftorium zal derhalven de zödahigen , „ welke zig onder dat voorwendzel van hun afzon„ deren, om eene eigen Gemeente op te richten, niet langer als Leden onzer Gemeente de On^ veranderde Augsburgfche Geloofsbelydenis toe>, gedaan, erkennen; en laat het voor het overige ,, aan hunne Kerkelyke Vergadering over, om ten j, aanzien van het onderhoud der Armett , en de „ opvoeding der Weezen van hud, die zig aan zulk eene Icheuring fchuldig maaken , en uit i, hunne Gemeente uitgaan, zodanige maatregelett te nemen, als dezalve volgens onze Kerkelyke Wetten en in goeden gemoede zal oordeelen te „ behooren.
„ V'ermaanende eindelyk alle goede eö welmee» „ hende Christenen, om zig niet langer door oh^ „ waarheden en lasteringen te laaten misleiden, „ maar van hunne vooroordeelen terug te keeren, >, eb dus mede te werken , om eene verwyde* i, ring te helpen wegneemen, die alléén in mis„ vatting haaren grond heeft, eh niet dan dool Bh a pöd^c
Amstel»
dam.
Bekend* *naking der
Nieuwt Luth-. H-emeéh* ■et



Amstel*dam.
450 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ eenen ontydigen en onberaden yver vergroot „ word."
Actum in onze Extraordinaire Conuftoriaale Vergadering , gehouden op Woensdag den 27 April 17^1,
En uit derzelver Naam,
J. P. HOLSTYN, Secretaris.
Van de zyde der Nieuwe Lutherfche Gemeente ziet men ook nog dit berigt:
AMSTERDAM den 2 Mei.
» "p\irefteuren to£ 'n ftand brenging van de Ge,~ meente, toegedaan de Zuivere Lutherfche „ Geloofsbelydenisjè binnen Amfterdam, geleczen „ hebbende in de Amfterdamfche Courant van den ,; 3often der voorige maand , eene Confiftoriale ,, Verklaring hunner voorige Kerke ; vinden niet „ oudienftig, aan het weldenkende Publiek, ééns „ en voor altoos, te vörklaaren, dat zy zig over
dezelve niet zullen uitlaaten, maar zig flechts „ vergenoegen met de opengelegde Redenen, &c.,
van hun gedrag, welke thans by den Boekverko„ per „7. Ammeling, op den Zcedyk ,. door hun • ■ ' „toe



JAARBOEKEN, April, 1791. 45
„ tot de uitgave expresftlyk grqualificeerd, he „ licht zien."
Actum in onze buitengewoone Vergadering, gehouden op Zondag den iften Mef 1791,
En uit derzelver Naam,
FREDRIK BREITOR, qq.
Van de zelfde Gemeente las men nog deze bekendmaaking:
„ "TV'recteuren der Nieuw opgerichte Lutherfche „ Gemeente binnen Amfterdam , verzoeken „ alle refpective Deeineemers in het gem akte Plan „ vanintekening, om de Sommen, door hun inge„ fchreven, te doen betaalen ten Huize van den „ Mede-Directeur Johannes Iknricus Gevels, op „ deOudezyds Achterburgwal, by het OudeMan„ nenhuis , op alle Dingsdagen , Woensdagen „ Donderdagen en Vrydagen, gedurende de maand » Mei dezes Jaars, te beginnen met he 'en Dings„ dag den 3den van dezelve, 'smorgens van 10 „ tot 'snamiddags ten één uur; ook nodigen Direcleuren alle hunner Geloofsgenooten, die zig „ met hun zouden willen vereenigen , om hunne ,, milde Giften op de voorfchrevene dagen en uu„ ren, ter voornoemder plaats, te doen bezorgen „ en insgelyks alle weldaadige Liedsn, in of'buih ten de Gemeente, die genegen zyn mogten hec „ hunne tot 'c voorfchrevene oogmerk by te drati gen, zonder daar voor bekend te willen zyn;
H"3 „ zul-
t
t Amsterdam.



AMSTELLAM.
rf/ider berigt
Nieuwe Luther fche Gt ineen te.
452 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ zullende aan dergelyke onbekende milde Gevers, „ op hun begeeren, genommerde Quitantien ter „ hand gefteld worden , onderfcheiden van die, „ welke de Deelneemers in het Plan van Intekening „ en de bekende milde Gevers ontvangen, mede „ getekend door vier Directeuren, ten einde elk op „ vertooning dezer Quitantien, ten allen tyden, in dc Kerkenboeken zal kunnen laaten nazien, dat ■ „ het ingeteekeude of gefchonkene hehoorlyk ge• „ boekt en verantwoord zy; zullende geene andere „ Quitanties voor echt erkend worden, dan die „ door vjer Directeuren ondertekend zyn."
Uit naam der Directeuren,
FREDRIK BREITOR. E. A. HEUNEMAN. KARSTEN WALDORP. J. fi. GEVELS.
Rotterdam.
Zodanig is doorgaans de aart van 'srnenfchen Ziel,dat vreemde zaaken, onbegrypeiyke voorvallen, en byna al wat het.dagelykf» fche, wat de Natuurwetten fchynt te boven te gaan, meer indruk maaken, en veel gretiger ontvangen worden, dan 't geen eenvoudig •n begrypelyk is. En,niettegenfiaande zodanig zaaken wel wederom zo haast vervallen, als zy met ophef zyn aangenomen; de ondervinding is nogthans te kiagteloo*, om.



JAARBOEKEN, April, 1701. 453
de menfchen hier door omzigtiger te maa- ] ken. Dit is de reden, waarom, van alle ty- 1 den, de vreemde, en verwonderlykfte Geneesmiddelen, en zo genaamde geheimen, den meeften opgang hebben gemaakt, en niet zelden, hoe wel voor eenen korten tyd, boven de beproefde middelen, en grondige geneeswyzen gezegepraald. Hoe ver deze aanmerking omtrend zekere geneezing door het zogenaamd Magnetismus toepasfelyk zy, of niet, willen wy geenzints bellisfen. Daar zyn zomtyds zaken, die onverklaarlyk voorkomen , en dus wel eenige twyffelmoedigheid kunnen verwekken. Althans zedert eenigen tyd is in deze Stad en elders zeer veel gefproken over zekere Magnetifche Geneezing, welke in de maanden January en February dezes Jaars, in het Weeshuis alhier, aan een Weesmeisje, in het openbaar en bywezen van zeer veel aanzienelyke Perfoonen , gedaan is. Het voorgevallene deswege verdient in een ver* Üag, door den druk bekend gemaakt, en met egte ftukken geftaafd , in onze Jaarboeken aangetekend te worden.
TLTet gemagnetifeerde en binnen den tyd van 22 i-± dagen genezen voorwerp, is een Weesmeisje van deze Stad, oud 33 jaren , zynde 13 Jaren ziek geweest, hetwelk , voor zo verre men heeft kunnen nagaan, veroorzaakt is geworden , door een fchrik en daarop gevolgde vrees, hebbende dat ' Meisje van dien tyd af, de hevigfle aanvallen op Hh 4 de
lor r.R-



B OTTERDAM.
Verflag wegens eene Magne tifclie Geneezing.
454 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Zenuwen gehad, welken federt, door de om» Randigheden , die zulks konden te wees; brengen en meerm'aaien op zekere gewoo e tyden komen, vermenigvuldigt zyn. Of fchoon 'er, van den eenen Heviger! aanval "tot den anderen, zomtyds tusfchen tvden z\n, geweest van eenige maanden en zelfs van één"jaar, doch welke tusfehenpozen, zedert ! twee of drie Jaaren ,• merkelyk korter waren, bleef deeze zieke echter zelden vry, want in den tyd, dat zy het gezondfte fchecn, was het hooren van pen fnaphaanfehoot' of een trommel genoeg om haar kleine aanvallen te veroorzaaken, welken heftenden in eene beving door het geheefe Lichaam, eene ftuipachtige beweging in de kaken , verzelq met flaauwtens; ja zy zoude, door het onverwagt zien van een vreemd, mensen of een hard geluid dezelfde toevallen gekregen hebben.
Behalven deze verfchillende toevallen, hadt zy, en wel geduurig, verwilderde oogen, eene bepaalde pyn boven de Lever, en een buik zo dik, als die van èen Vrouw , welke 5 maanden zwanger is 3, Ook had zy benaauwdheden en fpoog dikwyls bloed, welke laaide verfehynzels duidlyk de vergadering aanduiden, die zy ontlast heefc.
Dit Weesmeisje is, na dat men alle middelen van de gewoone Geneeswyze beproefd hadt, op. bet einde van January, het Ma'grfètifih'us (*) toegediend, wanneer zy dc hevigfte toevallen hadt, en wel zo dat men 'er zich geen denkbeeld van kan vormen: dezelven begonnen eerst met eene al-, gemeene beving, vervolgens draaiden de oogen op. eene afgryslyke wyze, de tanden Roegen op een,
het
(*) Men zoude zich bedriegen, indien men door die woord, in het denkbeeld kwam; dat de Magneet of Zeilfteen by deze geneeswys gebruikt werdt, hebbende deze Ippnamjng alleen haar oorfprong in de overeenkomst, die men" tusfchen beider verfchynfelen meent te bekeuren,



JAARBOEKEN, April, 1791. 455
het hoofd keerde zich byna geheel om , even of: het op een pen Rondt, de armen kromden zich in allerhande bogten , kortom alles was in eene 1 verdraaying , die moeijelyk te befchryven is , eh daarop volgde een foort van zinnenloosheid , geduu- i rende welke zy het fterkfte linnen verfcheurde , i om 'er hiare teenen *en vingers, welken zy haare 1 Rinders noemde enz., mede te bekleeden; eindelyk, boog 'zy haar ligchaam dermaten agter over, dat het 1 hoofd onder ha'a're hielen kwam en deeze ftuiptrek- ( kingen braken af met eene magteloosheid even ge- j lyk een gefpannen trouw , dat aan ftukken fpringt.
Zie daar den waren toeftand, in welken de Magnctifeur dit Meisje agt dagen onder het oog gehad en in den tyd van twee en twintig dagen herfteld heeft, zo dat 'er geen het minfte fpoor van de ziekte is overgebleven: want de bepaalde pyn is weg, de oogen, die, gelyk gezegd is, altyd wild ftonden, hebben opgehouden zulks te zyn , de dikke buik is verdwecnen, de regtcr arm, die altyd beefde en zwak was , is niet meer aangedaan, en het geluid van een fnaphaanfehoot of van een trommel fs haar onverfchülig geworden, zodatzy, ten zekeren bewyze hier van, zelve twee piftoolen heefc afgefchoten, en dat men boven haar hoofd en rondom haar fterk getrommeld heeft, zonder haar de minfte aandoening te verwekken: bovenal vreesde men haar te doen aderlaaten, waar na zy gewoonlyk' de hevigfte aanvallen kreeg, doch zedert hare geneezing is zy eens voor eene ontfteking in de keel en eens voor eene pyn in de zyde een ader geopend zonder het geringfte kwaad gevolg.
Mogt dit treffend voorbeeld, door de menfeben tot hunne zo dierbare belangen, a's de gezondheid en het leven zyn, op te wekken, de oogen der gevoelige en edelmoedige Lieden openen omtrent de hulpmiddelen, die zy tot verligting van hetMenscbüora bezitten; de Geneesheeren kunnen, bovenal, H h 5 door
*ot-
:f.r-
)am.
zerjlag 'egens ene
\lagne~
ifclie
ienee-
ing.



4Jó' NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rot- ^
TER- ï DAK- *
Verflag wegens eene MagnelifclieGeneezing.
f
f z r z
S f( li d
.ai g
oor hunne verkregen kundigheden, dit middel der latuur bevorderen, en dit is de oprechte wensch an een vriend des Menschdoms.
Copy van het Certificaat, door de ondergetekende Stads Doctoren, aan welken de zorg voor de zieken in het Weeshuis is toebetrouwd, aan den Heer Magnetifeur gegeven:
Ter hulde voor de waarheid, verklaaren wy onergefchreven, dat 'er geene verfchynzelen meer over yn, welken zedert 13 jaaren op de allerduidelyke en zichtbaarfte wyze eene gedurige oorzaak van ieklykheid veroorzaakte by het weesmeisje Barba% yan Nout, maar dat alles het herftel harer geDndheid aanduit.
Rotterdam den 12 April 1701.
T. van NOORDEN. J- van HEUSDE. C. van R E Y N.
Het Certificaat door de Regenten van het Weeshuis gegeven, is van dezen inhoud:
De Vaders, Regenten van bet Weeshuis der tad Rotterdam, certificeeren by dezen, uit liefde )t de waarheid en om rechtte doen aan de menscbsvende gevoelens en groote bekwaamheden van
;n Heer , dat in hun Godshuis word ge-
imenteerd eene Weesdogter, Barbara yan No-at :naamd en thans bereikende den ouderdom van 33
jsa-



JAARBOEKEN, April, 1791. 457
(aarcn. welke zedert 13 jaaren mee de allerhevigfte ] Stuiptrekkingen en Zenuwtoevallen is gefolterd ge- • worden ; doch welke , zedert het Magnetisme ] Animal, haar door den Heer is toegediend , geheel zyn opgehouden en zy, zo veel ui-. terlyk blykt, tot den ftaat van volkomen gezondheid is gebragt; welke genezing met zeldzame verfchynzelen van flaapfpreken is verzeld geweest, en in tegenwoordigheid van eene groot aantal van de aanzienlykfte lieden is volbragt geworden, zonder dat eenig bedrog daar hy heeft plaats gehad of heeft kunnen hebben. Weshalven Wy Regenten voornoemt, by dezen,
den Heer , voor zyne weldaad, aan ons
Weeskind bewezen , onze dankbaarheid betuigen en hem vryheid geven om van dit Certificaat, daar hy te rade zal zyn, gebruik te maken.
A&um ter Vergadering van Vaderen, Regenten van het Weeshuis den 31 Maart 1791.
(Was geteekentj
WOUTHERUS de PRILL. H- van OOSTERZEE.
U T R E C H T.
Utrecht.
De Leden van het Schilders Collegie dezer Stad , tevens Beftierders van
het
tOT-
:er-
)AM,
Verflag vegens °,ene Magne'.ij'clieGeneezing.



458 NIEUWE NEDERLANDSCHE
U-
trecht.
i
I
i 1 1
het Teken ■ Academie, hebben tot aanmoediging van de Tekenkonsc in het laatst afgeloopen Winter-Saifoen, en in dit Voorjaar, naar een prys doen teekenen, welke, da Teekeningen beoordeeld zynde , in de voo.'gaande maand Maart is toegewezen en uitgereikt aan jjan van Straaten.
Tegen het fchenden der boomen, is by de Regeering op den 26 April i?qi , aldus voorzien:
Cchout, Burgerneefteren en die van den Gerech^ te der Stad Utrecht, in ervaring gekomen zynde, dat, niettegenftaande het fchenden van boomen en plantaadjen , by herhaalde Pubiicatien , een fterkften is verboden geworden, echter, in viipendie van dezelven, verfcheidene Rammen der x>omen aan Stads Maliebaan, op zulk een aller>oosaartigRe wyze, van derzelver fchorfen zyn be■oofd,en met eene byl, of ander fcherp inftrument, n dezelven is ingehakt geworden, dat de boomen laardoor deerlyk gefchonden en onrfierd zyn, hébjen, op fpeciale authorifatie van de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgerneefteren en Vroedfchap lezer Stad, vervat by Refolutie van heden, goedgevonden , ter ontdekkinge van zo verregaande boosleid , te beloven, gelyk Hun Edele Achtb. beloren by deze, eene premie van een honderd vyftig Sulden, door den Heere Thefaurier te betalen aan len geenen, die den bedryver of bedryvers dezer hoode moedwilligheden zal komen aantebrenpen, rodanig dat dezelve in handen der Juftitie geraken, :n van het fait overtuigd worden, en zal des aan>rengers naam (des begeerende) worden gefecreeerd.
Eb



JAARBOEKEN, April, 1791. 459
En waarfchouwen Hun Edele Achtbaare alsnog ten ernftigften allen een iegelyk, om zich van het fchenden of befchadigen, op eenigerhande wyze , van boomen of plantaadjen, binnen deze Stad en derzeiver Vryheid, te onthouden, op poene van ingevolge de Publicatie van den 24 Mei 1771, boven vergoedinge der toegebragte fchade, maar bevind van zaken, anderen ten affchrik en exempel, zelfs aan den lyve geftraft te worden, als blyvende fpeciaalyk gem. Publicatie, en ook onze nadere Waarfchouwinge, den 16 Juny 1775, dezen aangaande gedaan, in volle kracht.
En, op dat niemand hiervan onkundig zy, zal deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt, naar behooren.
Aldus gearrefteerd by Myne Heeren van den Gerechte voornoemd, den 26 April 1791.
In kennisfe van my,
C. A. van WACHENDORFF.
En, ten zelfden dage, van den Stadhuize alhier (morefolito) gepubliceerd, by my ondergefchreven Deurwaarder.
C. J. H E Y L I D Y.
In deze maand las men ook de volgend* bekendmaking:
y\e Geefteiyke Dochters uit het Kloofter te Cran enburg zyn wederom in deze Stad gekomen, om onder toelating van het Collegium Chirurgicum de remedie tegen de Kanker te appliceeren. Zy zyn gelogeerd op de Voorftraatby den Mr. Schoenmaker llendrik van Dunningen, en zullen twaalf dagen vertoeven,
OVER-
U-
trecht.
Public, tegen 't fchenden van boomen.



Deven' ter.
460 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ OVERTSSEL. Deventer.
In de laatfte maand van 't afgelopen Jaar 1790 , was door den Gerechte dezer Stad geflagen, en in February dezes Jaars, uitgefj roken , dit navolgende Vonnis tegen Reyer Mariens.
Ïn zaaken de Advocaten Abraham Johan yan Suchttien en Autoni dc Schepper, rat. offic. Aanleggeren en Klageren ter eenre, op en tegens Réyer /Hartens, Gedaagden in Perfoon en Beklaagden ter andere zyde.
Waar by de Advokaaten voornoemd in hunne qualiteit voorfchreeven, by form van klachten hebben voorgedragen, dat dewyl den Beklaagden Reyer Mariens, in de Hooi tyd van den Jaare 1787, op een Uitlegger by of voor deze Stad zich zoude hebben bevonden , en op een brutaale manier G. Veldman, zoude gelast hebben, met zyn Praam met Hooy geladen, by te draayen; dat deze zyne bereidwilligheid daar toe wel had getoond , doch teffeps de onmogelykheid daar van had aangeduid, dat de Beklaagden des niet tegenftaande zyn Volkzoude gelast hebben , hem in den grond te fchieten, die daar op ook met een kogel op het Schip van G. Vfildm.au zoude gefchoten hebben, welke fchox misfende, Beklaagden andermaal zoude gelast hebben , Vètamdh van de Praam af te fchieten, hei welk echter door Lieden, die aan de wal Ronden ,
zon-



JAARBOEKEN, April, 1701. 46x
zoude zyn verhindert; dat vervolgens den Beklaag - ] den in een Boot met- vief gewagende Mannen op; meergemelde Veldman zoude zyn afgekomen en gedreigd hebben, hem te vermoorden, voorts hemi zoude gelast hebben in de Boot over te komen , t waar hy aan zoude fterven; dat Beklaagden dienl Veldman met zyn Boot by den Uitlegger zouden t gebracht hebben,en hem onder bewaaring van twee Mannen gegeeven , welke Beklaagden zouden gelast hebben, hem met de Bajonet te doorftceken; dat die order ook door een der Manfehappen zoude zyn geëxecuteerd , maar dat Veldman het Bajonet gegreepen, en daar door de verwonding zoude hebben afgekeerd, hun dreigende, dat zo zy hem verder geweld zoude willen doen, en hem vermoorden, hy met hun over boord zoude fpringen; dat de Beklaagden hem daar op tusfenen vier Mannen van Geweeren voorzien, na de Wacht zoude hebben laaten brengen, maar dat den Officier hem voort zoude hebben ontfiagen, en de Beklaagden doen gelasten hem ongemoeid te laaten vertrekken; en dat het verder U Wel Edele Hoog Achtbaare zoude appareeren uit de Producten Jüb D, E, F, dat hy Beklaagden op den 19 September 1787 met een Pi fiool gefchoten zoude hebben op Lammert Buisman , Veerfchipper van hier op Rotterdam, in het voorby vaaren tusfchen Leyden en den Leydfchendam.
Dat uit het gunt voorfchreven dus de kwaade en brutaale handelwyze van den Beklaagden niet alleen .zoude zyn af teneemen, maar zelfs daar uit zoude apparent zyn, dat hy zich aan hec tenteeren van een opzettelyke Doodflag zoude hebben fchuldig gemaakc, waar voor een bewys zoude opleveren zyne herhaalde ordres, om het Vaartuig van' Vldmanx'm -den grond te fchieten, die niet zoude geweigerd hebben by te draaien, maar de onmogelykheid daar toe aangetoond hebben, welke eerfte order tot fchieten
)eveït-
?er„
ronnis egen R, jarsns.



4ö*2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Devei
ter.
Vonnl tegen ) Martens.
n Schepenen en Raad voorfchreven klachten ea
„ Cri-
^- ten ook zoude geëxecuteerd zyn; dat dit zyn boos opzet ook aan den dag gelegd zoude zyn uit zyn last', om Veldman met het Bajonet te doorfteeken, : zullende het arrefteeren van gemelden Veldman, het i. doen bewaaren van hem door gewapende Manfehappen , het doen opbrengen van hem na de Wacht, het dreigen van hem te doen fterven, ook van geen publiek geweld en eene ftrafbaare onderneeming kunnen worden geëxcufeerd, waar van het ongepermitteerde zoude apparceren uit het onmiddelyk ontflag van hem uit zyne detentie en uit de order van den Officier van de Wacht , van hem met zyn Praam vry te laaten pasfeeren; en dat verder het fchieten met een Piftool op Schipper Buisman een bewys zoude opleveren voor zyn voorneemen van een nederlaag te willen committeeren, het geene door hem in koelen bloede zoude zyn gepleegd, zonder dat dien Buisman daar toe aanleiding zoude gegeeven hebben; om welke daaden eik afzonderlyki en ook by elk mderen genomen , den Beklaagden wegens de misdaad van een getenteerde Doodflag zoude moeten geftraft worden.
Al het welke, zo den Beklaagden al van een potna ordin aria mortis zoude kunnen excufeeren * nogthands in zyne om Handigheden misdaaden zouden effeftueeren, dat de Beklaagden eene pitna extraordinaria Qjrporis niet zouden kunnen ontduiken , doende dien ten gevolgen den Klaager quov/s meliori modo concludeeren.
,, Dat de Beklaagden Reyer Marlens ter öirza"„ ke voorfehreeven , zoude worden gecondemneerd in zodane dood-, lyf- of andere „ arbitraire ftraffe , als U Wel Edele Hoog „ Achtb. ex meritis caujee zullen vermeenen te behoren."



JAARBOEKEN, April, 1791. 4<j;
n Critnineele Conclüfie met de daarby geannexeer ,, de ftukken tot adftru&ie bygebragt, met alk „ nauwkeurigheid hebbende geëxamineerd, voort; ,, uit het Boek van Memorien en Rechtdags Roile „ gebleeken zynde, dat de wheeten behoorlyk wa„ ren geëxploiteerd , ten einde Beklaagden ziet „ in Perfoon zoude fifteeren, om te booren zodanc „ eisch en conclufie , als tegen hem genoomer . „ zoude worden, en dat dien ten gevolge de Be klaagden op den geprorogeerden termyn vier maa„ len boven rechten aangeëischt, en in perfoon niei „ gecompareerd zynde , gecontumaceerd is ; er . „ wyders gelettet hebben, waarop ter adminiftra, „ tie van onpartydige Juftitie eenigzints te letten . „ ftonde, in comuyaai-tam recht doende; erkennen 5, en verftaan: dat Beklaagden wegens die gearticu„ leerde daaden en handelingen, zich aan opzette„ lyk geweld en ftrafbaare ondernemingen, welke t „ van zeer gevaarlyke gevolgen, en t gens de ge„ meene rust ftrydende zyn, by herhaaling voor„ bedachtelyk heeft fchuldig gemaakt; het welk ia „ een Land van Juftitie niet te dulden is, weshal„ ven Hun Wel Edele Hoog Achtbaare dan nog „ gratie voor rigeur van Juftitie prtefereerende, den „ Beklaagden en Gecontumaceerden , ter zaake voorfchreven, condemneeren in eene boete van ■ ,, vi<?r honderd oude Schilden, ten behoeve dezer 5, Stad, en daar en boven in alle de kosten dezer ,, Crimineele contumacieele Procedure , met alle „ de aankleve van dien, te betaalen uit de door en namens Beklaagden pro jüdlcatum Jolvl, en voor de kosten geconfigneerdc fanma van Pen* ningen; .voorts verklaarende den Beklaagden en. .„ Gecontumaceerden inhabil, en onwaardig, om ,,, immer of ooit eenig Gilde ofte Veer van deze .,, Stad te kunnen of te mogen bezitten ofte be,„ dienen."
Den verderen eisch van de Klageren ratio fit li „ Fisci
Deveh-;
1 TER.
Vonnis tegen Martens,



464 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deventer.
Vonnis Ugen R Mastens.
Pro vero Extraótu.
(Was geteekend")
H. van SÜCHTELEN,
Secretaris.
Omtrend de betaaling der boeten en kosten van het Rechtsgeding , is op den 21 April 1791, nog dit befluit genomen:
EXTRACT uit het BOEK Hak RESOLUTIEN dér, Stad DEVENTER, belrekkelyk de bete:lias, der boete en Proceskosten, door REYER MARTuNS. In dato den 21 April 1791.
Vermits Reyer Marlens, by Sententie van den< 17 December 17903 is gecondemneerd gewor-
. < den
„ Fisci by derzelver Crimineele Conclufie gedaan ,, en genomen, ontzeggende; wordende dan nog „ de privative actiën tegen den Beklaagden aan een
ieder, dewelke vermeind dezelve te competeeren,
gereferveerd en voorbehouden."
Iia actum in Senatu, Cusf. Eekhout Dr., luco J. van Suchïelen, Hartkamp, den 17 December. 1790 ;& pronunciatum Cos/'. Calmette, i)r., Noordink , loco MiDDELBURc , den 11 February 1791.
(Onder flond~)



JAARBOEKEN, April, 1791. 4%
den in eene boete van 840 guldens tot dezer Stad; behoef; is goedgevonden, ten einde om betaalingt daar van te geworden, de Heeren Pruilden ten tc qualificeeren , de Penningen , geprovenieerd van deszelfs verkochte Veerfehip, zynde ter Secretarye geconfigneerd ter fomma van tjöo guldens te lichten , 't montant van voorfchreeve boete daar van af te hójuden, en uit te reiken aan de adminiftratie van 't Cameraarfchap van 1790, ten behoeve voorfchreeven; voorts van die zelve Penningen te doen geworden betaalinge van de verfchuldigde Confignatie - Penningen en Jura Secretarii, gelyk mede voldoening der Rekeningen van de Bediendens in de zaak tegen Reyer Martens, als eene Rekening van den Advocaat A. /. van Suchtelcn, in dezen als Advocaat-Fiscaal geëmployeerd geweest, fchoon hoger geëxtendeerd, met de fomma van 138 guldens, de Rekening van den Advocaat Anibny de Schepper, in dezen als Procureur Fiscaal gefundeerd hebbende, fchoon hoger geëxtendeerd, met 58 guldens,de Rekeningen van de Advocaaten, als 1 Confulenten in dezen geoccupeerd hebbende en wel ' van den Advocaat Johan ó'chrasfcrt, fchoon ho[ger geëxtendeerd, met izo guldens, en die van :den Advocaat J. C. van ffdsfèli, fchoon mede hoger geëxtendeerd, met 130 guldens; met ook wy,dere qualificatie op die zelve Heeren, om den overfchot van welgemelde product of fomma Penningen aan den Advocaat J. J. Bannier, als hier tos Idóor Reyer Mariens, gequalificeerd tegens quitan* tie uit te reiken.
Pro vero Extract».
(JVas geteekend)
H. van SUCHTELEN,
Secretaris. li 2 STAD
Deventer.
Refulut.
omtrend
boete
van fj4
Mar-
tens.



Groningen
465 NIEUWE NEDERLANDSCHE STAD EN LANDEN. Groningen.
Door de Edele Mogende Heeren. Gedeputeerde Staaten dezer Provincie, is den 17 der maand February, omtrend het houden van Oefeningen door particuliere perfoonen , het navolgende vastgelteid:
Wv WILLEM, by de gratie Gods, Prince van Orange en Nasfau j &c. &c. &c. mitsgaders Gedeputeerde Staaten van Stad Groningen cn Ommelanden , doen te weeten; hoe dat Wy, menrênoeaen gêzieO hebbende den loffelyken yyer , Sf wSSainfed van de Chriftelyke Synodus dezer Provincie , ten einde de bevorens gearrefleerde orders omtrent het houden van Oetteninaen door particuliere perfoncn, welke 111 17S9, na ingenomen advis der Heeren Deputaten, zyn vernieuwt 1 en aan hunne waakzame toeverzigt aanbevolen , behoorlyk worden agtervolgt, by nadere deliberatie over het geen omtrent uit gewktis onderwerp ter onzer kennis is gebragt , eemeent hebben, dat de heilzame oogmerken ter bevorderinge van de ware belangens van Gods Kerk mitsgaders van de goede order in dezelve, welke onder anderen hier door bedoelt worden, niet «revoeglyker zullen kunnen worden bereikt, dan dat de gemelde orders door openbaar gezag worden bekend gemaakt:
Zo



JAARBOEKEN, April, 1791. 407
Zo is 't, dat Wy overeenkomftig de voorgemelde orders hebben goedgevonden te ordonneeren
Art. I. Dat geene particuliere OeiFeningen in een gemeente zullen gehouden worden , 't en zy de Predikanten tot dezelve de vrye toeganghebben, en die ten allen tyde voor hun openRaan.
II. Dat de Predikanten met allen ernst daar over uit zyn, om nauwkeurig na te fpeuren, of in dezelve ook iets geleerd of verhandelt word, het geen ftryden mogte regens de Leerc aangenomen van de Kerke.
III. Dat by ondervindinge, dat in dezelve iets geleerd wierde , hetwelke met de aangenomene Leere niet konde beftaan , de Predikanten quovis modo, alwaar het ook door het gezag van de hoge roagten des Lands , dezelve moeten ftooren en doen ophouden.
IV. Maar bevindende , dat in dezelve niets verhandelt word , dan het geen met de waare Leer overeenkomt, en ftrekt, om elkander aan te fpooren tot Godzaligheids O effening, de Predicanten gehouden zullen weezen zulke Oeffeningen aan te kweeken, en te vermenigvuldigen.
V. Gelastende verders zulke Oeffenaars, de Predikatiën en Cathegifatien van de Predikanten ter plaats vlytig by te woonen, en van den Ker« kenraad permisfie hebbende bekomen, geen Öeffeningen te houden op de uure als de Predikant predikt of cathegifeert, en altoos de tyd en plaats van hare Oeffeningen den Predikant bekent te
li 3 raa-
G*o-
NINGEN.
Ordonn.
omtrend dc Oefeningen.



GRONINGEN'
Ordonn omirena de Oefeningen.
468 NIEUWE NEDERLANDSCHE
maken; latende egter aan de voorzigtigheid der Kerkenraden over, om te waken dat geen Oefferiingen worden toegeftaan aan perfonen , die de nodige kennis der waarheid niet hebben, of van eenen opfpraakbaaren wandel zyn , aan welke, , gelyk mede aan perfonen buiten haar eigen gemeente , zulks nooit zal mogen worden toegeftaan
Ende, op dat zulks tot een ieders kennis moge komen, zal dezen door de geheele Provincie van de Predikftoel worden afgelezen , en verders aangeflagen ter plaatfen , daar men gewoon is zulks te doen.
Aldus gedaan binnen Groningen in Collegio op Donderdag den 17 February 1791.
H. LEWE.Vt.
Ter Ordonnantie der Heeren voorfz.
. E. L E W E.
Secretaris.
Hun Edele Mogende de Heeren Burgemeefters en Raad dezer Stad, hebben den 18 February, uit hoofde der verzoeken van vericheide Perfoonen, die weleer het Burgerrecht hadd.n, en zich voor langen of korten ryd, buiten deze Stad en Tavel hebben neq-r^ezit, OiU, voornemens zynde,
bin-



JAARBOEKEN, April,. 1791. 409
binnen deze Stad en Tavel terug te keeren, verklaard te worden, het Burgerrecht door: hunne afwezendheid niet verlooren te hebben, daar omtrend eenige artikelen beraamd, waar in duidelyk bepaald werd, hoe, en in welke gevallen, men het Burgerrecht dezer Stad verliest, of, hoewel afwezend, in het bezit van het zelve blyft. Zie hier die Ordonnantie zelve, van deze woordelyken inhoud:
Burgerneefteren en Raad in Groningen, doen te weeten, alzo Ons , zedert eenen geruimeu tyd, verzoeken worden gedaan van perfonen , die mr. deze Stad en Tavel zyn vertrokken, en buiten dezelve zich,'t zy voor langen of korten tyd, hebben neörgezet, te kennen gevende hun voornemen om binnen deze Stad of Tavel weder te komen , met verzoek dat de afwezigheid hun , opzichtelyk het burgerrecht, niet nadelig mogte zyn, of dat verklaard mogten worden het burgerfchap door hunne afweezigheid, om deze of geene redenen, niet te hebben verloren; al het welk veroorzaakt wordt, doordien de daaromtrent voor een reeks van jaaren gemaakte bepalinge , door de veranderingen van levenswyze en omftandigheden, niet ten regel kan verflrekken, waardoor ook, zomtyds te ^wege wordt gebragt, dat ; een Burger , fchoon géén voornemen hebbende ! van dit recht van burgerfchap afftand te doen» het zelve komt te verliezen: zo is 't, dat Wy, '■ het gebrek van zulk eene ordre inziende , deze zaak door Heeren Onze Gecommitteerden hebben laten onderzoeken, ten einde daarop, tot zeker1 beid van een ieder, eene vaste voet te beramen, li 4 cn
SINCEMV



4?o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Gro-
KïNGEN
Ordonn cmtrena het bur gerregt,
JV. Dat een minderjarig Burger ofte Burgeres-
en na gehoord rapport van den E. E. Heer, in der tyd, prrefiderenden Burgemeefter Van Syfen cn zyn Ed. Heeren Adiesforen, goedgevonden deze navolgende Articulen vast te ftellen, gelyk. wy doen by dezen;
Art. L Dat het Burgerrecht dezer Stad, door geboorte verkreegen , of by Btrrgemeefteren en Raad, onder voldoeninge van het geen daartoe is ftaande, en., naar de orde daarop gefteld , verleend , door de dadelyke inwooniiige in deze Stad ofte Tavel bewaard wordt.
II. Dat gezegd Burgerrecht bewaard blyft en niet verloren wordt door iemaud , die uit deze Stad ofte Tavel ve'trekt na elders , alwaar de post, welken hy bekleed, 't zy van deze Stad, Provincie of Generaliteit , zyne tegenwoordigheid vereischt, en de kinderen aldaar wordende geboren, als ingeborene burgers zullen worden befchouwd : waar onder ook begreepen zullen zyn, zo wel, die geene, die in 'sLands dienst van Oorlog ter Zee, als te Lande dienen; mits de zodane de huishouding niet elders , buiten de plaatfe van het guarnifoen, houden.
III, Dat mede daar onder begreepen zullen zyn dje geborene Burgers , of die hetzelve hebben gekogt en na elders in deze Republiek of Generaliteit, als Profesforen , Predikanten of Praeceptoren der Latynlche Scholen beroepen worden: maar mst de zulke, die alhier in de twee eerfte betrekkingen van andere plaatzen gekomen zyn , en daarom het Burgerrecht hebben verkreegen, en weder van hier vertrekken.



JAARBOEKEN, April] 1791. 471
fe na den dood van hunne Ouders van hier wor- C dende gezonden , of een huisgezin met der woon u dezer Stad of Tavel verlaat, daar door, zo lang de minderjarigheid duurt, niet getrouwd, in ge C ne eigene berekking en huishouding of ambt ge- 0; plaatst is, het Burgerrecht niet zal komen te ver- h liezen; mits van de meerderjarigheid, trouwdagg enz , als voren gezegd, gerekend, binnen den tyd van één jaar en zes weeken zich weder in deze Stad of Tavel met de dadelyke inwoninge neêrzetten.
V. Iemant meerder- of minderjarig en ongetrouwd, van hier na de Oost- of West Indien Vertrekkende, zal daar door zyn Burgerrecht niet verliezen fchoon daar ter plaatze komt te trouwen ; zullende mede de kinderen , aldaar verWekt wordende, als geborene Burgers worden befchouwd; mits dat dezelve, van daar na het Vaderland terug keerende, zich mede binnen één jaar en zes weeken in deze Stad of Tavel neerzetten,
VI. Doch iemand , getrouwd zynde en met het ganfche huisgezin derwaarts vertrekkende , zal zulks mede aan die huishouding niet nadeelig zyn, zo zich vooraf, voor het vertrek, aan den Raad heeft vervoegd, te kennen gevende zyn voorneemen om niet voor altoos afwezig te willen zyn, verzoekende, dat zyn en zyns huisgezin afweezen hun niet nadeelig zy, zo wanneer zy na den terugkomst in 't Vaderland binnen jaar en zes weeken alhier weêr komen in te woonen,
VIL Dan zo iemand in geene betrekkinge 9 als hier voren gezegd is, buiten deze Stad of Tavel met de wooning vertrekt, het zy in deze Proli 5 vin-
!ROINGEN.
rdonn. ntrend n Burirregt»



472 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Gro-
MHGEEf.
Ordonn. c?ntrend lm Burgerregt.
vii'cie, Hcerlykheid Wedde en Westerwoldingelaud cum mmvil, of 't Landfcbap Drenthe, en oogmerk heeft zyn Burgerrecht voor hem en zyn gezin te bewaren, zal dezelve verpligt zyn alhier Hoofd- en Heerdftedegeld te betalen, gelyk mede den Stads last van Drek- en Lantaarcigeld, en wel zo, dat de zodanige, alhier geene wooning tot zyn' gebruik houdende , niet zal vermogen van een ander dien last op zich te laten overtekenen, maar op het Cahier van het Drek en Lantaarngeld by de Collecteurs zich zal moeten laten aanteekenen, als zullende gezeide volle Stads lasten betalen zonder wooning.
VIII. Dan zo iemand, met zynè huisgezin na elders, dan boven gezegd is , vertrekt en zich met der woon neêrzet, zal hy het burgerrecht op dezelve wyze, als art. 7 gezegd is, kunnen behouden, geduurende den tyd van drie agtereenvolgende jaren,doch indien langer uitwoont, dan die drie jaaren, zal hy dadelyk van het burgerrecht vervallen zyn, en hem ook niet , fchoon hetzelve op nieuws weder verkreegen hebbende, van eenig nut of voordeel kunnen zyn, zo niet Dok dadelyk alhier met de woning komt, en zal berekend worden, als of nooit het burgerrecht bevorens heeft gehad.
IX. Doch wanneer iemant, buiten de gefielde gevallen , of niet in acht nemende dc bepalingen, uit deze Stad en Tavel vertrekt, en langer, dan één jaar en zes weeken uitwoont, zo zal dezel[echter niet zyne minderjarige kinderen, zo alhier Burgers geboren zyn,en die art. 4 vermeld zyn,] van het Burgerrecht vervallen zyn, en het Burgerrecht vervolgens wederom willende winnen ,
ge-



JAARBOEKEN, April, 1791. 473
gehouden worden, als iemant, die nimmer Burger geweest is.
Aldus gearrefteerd by Burgerneefteren eu Raad, Oud en Nieuw, Sampt Taalmannen en Gezwo. rene Gemeente in Groningen den 18 February en aangeflagen den 11 April 1791.
H. van S Y S E N, Vt.
Ter Ordonnantie der H. Heeren voorfz.
C. H. GOCKINGA.
Secretaris.
Ter Staatsvergadering dezer Provincie, zyn klagten ingekomen, wegens zekere Leerreden, door den Hoogleeraar en AcademiePrediker, den Heere Chevallicr op Nieuwe Jaarsdag laatstleden gedaan. De Staaten hebben vervolgens het onderzoek dezer zaak gefield in handen eener Commisfie, om te dienen van rapport; welke Commisfie dan ook een Praadvis heeft uitgebragt, behelpende hoofdzakelyk:
j.) „ In een nadrukkelyk misnoegen der ,j Heeren Gecommitteerden over deze en „ geene pasfagien in gemelde Leerreden
„ voor-
Gro-
nimgen.



474 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen
voorkomende; <3.") In eene Declaratie, dat 3> men, om den zachtften weg in te liaan, 3, zig niet had willen inlaaten, in een juri„ dicq onderzoek van den eigenlyken in„ houd van'sMans gezegden, als wanneer „ men veelligt zou bevonden hebben , dat dezelve inliepen tegen den gedaanen Eed, op 'sLands gevestigde Conftitutie, maar „ liever aan onbedachtzaamheid of overhaafting wilde toefchryven het geen ge, zegd ware. 3.) In eene ferieufe vermaaning aan den Profesfor te doen; om zig voortaan te onthouden van zulke en der„ gelyke ongemefureerde uitdrukkingen;ver,, mits men anderzints genoodzaakt zoude „ zyn, om op eene voor den Profesfor on„ aangenaame wyze, daar in te voorzien; en „ eindelyk 4.) In eene order aan Heeren „ Curatoren der Univerfiteit, om den Pro„ fesfor voor hun Collegie te ontbieden, „ hem het een en andere voor te leezen en „ over zyne begaane onvoorzichtigheid en „ ongemefureerde uitdrukkingen nader te „ onderhouden."
Dit Praadvis is wel met eenparigheid van ftemmen overgenomen en in een Staats-Refalutie veranderd; doch deze Refolutie aan den Hoogleecaar door den Secretaris der Univerfiteit aan zyn huis zynde medegedeeld, heeft Hy zig daar over aan Heeren Curatoren fchrifïelyk beklaagd, en hunne befcherming in-



JAARBOEKEN, April,\"i$\. 475-
geroepen, doch met geen ander gevolg, dan ( dat aan Zyne Hoog Geleerden wierd te ver-1 ftaan gegeeven, dat zyn zaak voor afgedaan gehouden wierdt, hem gelastende!, op zyn, beurt te prediken, zig Ril te houden, en naar de orders der Heeren Staaten te gedragen ; waar op hy den volgenden Zondag wel wederom gepredikt heeft, maar niet te min zig zedert met eene Memorie aan de Staaten geaddresfeerd had, waar by hy de gronden, waar op bovengemelde Refolutie beruste, tragtte tegen te fpreken, doch welk ftuk, zonder deliberatie weder uitgegeeven wierd, perftfteerendc de Staaten by hun ge-, nomen befluit.
Al te aanmerkelyk , is de oprigting en inftelling alhier van een Kweekfchool ter onderwyzing van Doofgeborene en daar door noodzakelyk ftomme Lieden, in deze Stad, om daar van niet het navolgend verflag mede te deelen.
, , Bekend is het aan allen , die eenigzints bedreven zyn in de gefchiedenis van de vorderingen, door het menschdom gemaakt in de zorg voor het onfchiildig ,in onheil en jammer gedompeld gedeelte van het zelve, dat 'er reeds voor lang te Parys een K weekfchool, ' voor Doofgeborenen , door den Heer Abt de i'Epée ontworpen, gevonden wierdt. Verftommend zyn de voorbeelden van de bekwaamheden der Leerlingen, in die Schoo«
Él
hoi
IINGEN.
I



4;<S NIEUWE NEDERLANDSCHEI
Gro-
mtctsitl
le onderwezen. De Franfche Meuwspapie. ren vloeien over van berichten dienaangaande. Eene gelukkige omftandigheid brag? den EerWaardigen Heer H. D. Guyot , Predikant der VValfche Gemeente te Gronineen . zich in den jaare 1785 te Parys bevindende, in kennis met den waardigen men* fchenvriend, den Abt deTEpk, en met zyn Kweekfchool van Stommen en Dooven.
De 'vorderingen zyner Leerlingen, anders nuttelooze en op zyn best genomen vergeeren wezens, zo al niet bezwarende fchakels der menfchelyke Maatfehappy, verrukten het hart van den edeldenkenden Guyot, en deeden in zyn ziel den wensch opryzen, om het zaad eener zo nuttige Plante over te brengen ih_ deze gewesten. Dit is dien men. fchenvriend gelukt, en thans worden 'er hier reeds aangename vruchten van ingezameld. By liet zich, zo veel als tyd en ornftandighederr gedoogden 3 oridenvyzen , in de taal der tekenen, met het edel uitzigt, om by de eene of andere gelegenheid, al was het dan ook maar een enkel voorwerp , eenigermaate , uit den Raat van Onkunde en Elende, tot vertroosting van naverwanten en vrienden, op te biH.reü.
Weldra was de Meer Guyot in deze moeilyke wyze van het mededeelen der gedachten aan zodanige voorwerpen ver genoeg gevorderd , orn 'er eene Proeve van^te neemén.
Een



JAARBOEKEN, /fprü, 1791. 47->
Een meisje uit Christen-, en een jongen oit Joodlehe Ouders geboren, waren de eer Re voorwerpen, waar mede de Leeraaf een proef' nam, en deze gelukte hem, boven verwachting. Geen wonder , dat dit hem ,aanfpoorde om nieuwe proeven te neemen : maar wel dra wierdt het edel beginzel van den menschlievenden Leeraar gefluit, door het te groot aantal van ongelukkige voorwerpen, niet evenredig aan zyne tydelyke omffandigheden, Schoon in eene bekrompen wooning gehuisd, zonderde hy egter nog een gedeelte van dezelve af, om tot eene School te dienen voor de ongelukkigen , die zich van tyd tot tyd aanboden, Zo bleef die edele menfchenvriend meestal onbekend; (en dit had zelfs ten aanzien van veele» zyner Stadsgenooten plaats,) en zonder eenige aanmoediging, dan de beste voor een eerlyk man , die namelyk van 't gevoel van een weldadig hart, tot heil van zo waarlyk deerniswaardigen , voort werken, tot dat, door een gelukkig toeval, in \ jaar 1789 deze inrichting aan eene wel» dadige zo wel als nuttige Stichting of Genoorfchap in Holland bekend wierdt, waar van de Beftuurderen, getroffen door de wef. flaagende pogingen en het edel beginzel van den Heer Gctyot, het zich aanftonds tor een waar genoegen rekenden om de geringe onderfteuning, daar aan tot dien tyd toege-
bragt,
Groningen.



478 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen
\
bragt, uittezetten en te vermeerderen: welk voorbeeld fpoedig by eenige anderen een heilzaamen invloed ten gevolge hadt, Dit begon aan deze zaak een geheel ander aanzien te geven, vooral daar de hoop zich opdeedt, dat de aanmoediging tot medewerking ook by anderen niet geheel vruchteloos zyn zou. Met dit uitzicht opende men in deze stad, in 't eind van 't Jaar 1789 eene infchryving tot het doen van een gering Fournisfement van Penningen; en daar deze een vry goed gevolg hadt, wierdt reeds in April van het daar op volgend Jaar deswegens,in eene Vergadering, de eerfte reekening gedaan , by welke gelegenheid, op verzoek van den achtingswaardigen Oprichter van dit inftituut,'t welk nu de gedaante eener formeele Stichting ftond te verkrygen , drie Heeren tot Mede-Direéteuren wierden verkozen, die den Heer Guyot, by het moeielyk werk , de behulpzaame hand zouden bieden , byzonder tot het beftuuren der inkomende gelden , het bezorgen van goede Wooningen en Kosthuizen, voor min vermogende Scholieren, het houden vaneen goed toeverzicht over jonge lieden aan dit inftituut toe te vertrouwen, en het opzoeken van de gefchiktfte en menschlievendfte üazen en Meesteresfen tot het annieeren van Handwerken , en 't verkrygen van nuttige onderrichtingen.
Indien het my gelukt van deze nuttige inrichting eenig meerder licht te ontvangen,
zal
\



JAARBOEKEN, April, 1791. 47
«al ik het my e:n aangenaamen pligt rekenen daarvan een nader verflag mede te deelen, niet twyffelende of men zal zeer gereed zyn om aan de berigten van een inftituut, da zo handtastelyk nattig is voor het ongeluk, kigst gedeelte van het menschdom, gaarne van tyd tot tyd een plaats inruimen.
Ik verheug my intusfchen, dat ik nog eenigermate my in ftaat bevind, om als een byvoegzel op dezen, uit den mond van een ooggetuige eenige proeven mede te deelen van de Leerwyze van den Heer Guyot, en het welilaagen van dezelve. Voor de Waarheids-liefde en naauwkeurigheid van den Waarnemer Ra ik ten vollen in, fchoon de te verhaalen proeven de grenzen van het ongeloofbare naderen. — Ik hoop datikmy genoegzaam klaar zal kunnen uitdrukken, op dat ik eenezobykans onbegrypbaare zaak, zo vatbaar mogelyk , aan myne Landgenoten voorftelle.
De Heer Guyot dan heeft een A B C boek voor zyne ongelukkige Leerlingen vervaardigd, beftaande in de Chara&ers der Letteren , met byvoeging van dien bepaalden ftand en houding der hand, en der vingeren, als waardoor hun de Heer Guyot beftendig zodanig een teken uitdrukt. Groot moet de moeite, taai moet het geduld zyn, om aan zo natuurlyk ongefchikte voorwerpen de bevatting van die tekenen in te drukken — en egter, myn ooggetuige, zonder dat de Heer Kk Guyot
Gro-
, ningen.



4fjD NIEUWE NEDERLANDSCHB
Grö-
HlNGEI
Guyot zyne Leerlingen , met eenig oogmerk, t. alvorens daartoe had kunnen voorbereide , heeft gezien,dat een hunner,op de opgaave van het werkwoord urer ("trekken) (en de opgave wierdt gedaan door een Vrouw, die met den Heer Guyot geene affpraak kon gemaakt hebben, en 'er mede toevallig voor de eerfte maal tegenwoordig was,) dat werkwoord op de lel, tot zulk einde gefchikt , niet alleen fchriftelyk conjugeerde, maar . pok door zyne gebaaren duidelyk uitdrukte , dac hy afgetrokken denkbeelden van de woorritn ik, gy 1 hy, zy, gylieden, zy , — als mede van de beduidenis van het werkwoord prcr hadt. b. v. By de eerfte perfoon , je ure, wees hy op zyn borst en trok aan de
tafeia By de tweede, perfoon, tu ti.res,
wees hy op een tegen hem overftaand perfoon, om aan de tafel te trekken, enz. Verders gaven de Leerlingen hunne nieuws* gierigheid te kennen, om te weten van waar de vreemdelingen kwamen , daar zy door zeer verftaanbaare gebaaren te kennen gaven , dat zy geen kennis hadden aan de meeften van het Gezelfchap, met uitzondering egter van eene, welke zy meer gezien hadden. De Heer Guyot fchreef de plaats i van derzelver woning. Het leedt niet lang, of sy zogten in een Klaart der Zeven Provinciën de juiste plaats, en toonden die aan het gezelfchap. De Heer Guyot fchreef verder menige byzondere oraftandigheden op van
eeai- <



JAARBOEKEN, April, 1791. 481
eenige lieden van dat Gezelfchap , die de Stommen en Dooven, zo door hunne gebaaren als door het geen zy fchriftelyk op de Lei Relden , niet alleen aantoonden te begrypen , en in dezelve , als medebroeders , door den band der menfchelyke natuur, te deelen, maar ook daar over by gevolgtrekking te redeneeren, daar zy hunne redekaveling of fchriftelyk of door gebaaren uitdrukten. De Heer Guyot, voegde 'er de ooggetuige by, geeft aan deze voorwerpen niet alleen indrukzels van zodanige zaaken, welke onze zintuigen treffen , maar zelfs van zodanige, welke alleen als denkbeelden kunnen gevat worden , en onderwyst hun , langs dien weg in de gronden van den Godsdienst.
Deze opgaven zal, naar ik my verbeel, allen den geenen, die dit leezen mogten, reeds ten uiterfte belangryk moeten voorkomen. Maar hoe aandoenlyk moet dan niet geweest zyn de plegtigheid, die, op den 17 Maart , laatstleden heeft plaats gehad, wanneer den Heer Guyot zyne Stommen en Dooven leerlingen openlylc heeft te voorfchyn gebragt, en hun in 't Choor der Groningfche Akademie kerk , in tegenwoordigheid eener aanzienlyke fchaare van Toehoorderen en Aanfchouwers, een onderzoek heeft doen ondergaan , wegens 't geen zy geleerd hadden ? En is het wel te verwonderen, dat de zigtKk 2 baa-
Gro-
nikgen.



482 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen-
baare en overtuigende blyken van de vorderingen, welken dit menschlievend onderwvs reeds heeft te weeg gebragt, by deze zelfde gelegenheid aan veelen der Aanfchouweren niet alleen verbaasdheid en gevoel, maar ook eene edele drift tot verdere on. derfteuning en uitbreiding van deze belangryke or.derneeming hebben ingeboezemd?
Men kan hier naauwlykseindigen,zonder :gyne Landgenoten zyne verwondering te betuigen, dat, daar beuzelingen in een ogenblik van het eene tot het ander einde van ons Gemeenebest klinken, en het gehoor vermoeyen , een zo nuttige Inrigting , bykans vyf Jaren, flegts aan een zo klein getal dezer in waarheid zo menschlievende Natie is bekend geweest. Gezegend is dan het pogenblik, waar in de duisternis, die haar bedekte, verbrooken is. Gelukkig zy, die kunnen medewerken tot het verfpreiden van de ftraalen van kundigheden en menschlyk geluk , in verftanden en harten , die veroordeeld fchenen , om. aan deze zyde van liet graf den tyd in een geheel dierelyke
onwetendheid door te brengen Voor
Jtelden , die , befpat met bloed van honderde waardige Burgers , zig van hunnen zq yslyken pbgt kweeten, flaat men Eeremuntep, rigt men Standbeelden op; hen geeft men hun leven lang bezoldingen, die hun nakroost verryken, — dit ftrekt eene Natje tot eer -,— en toont het edelst kenmerk



] A A R B Ö É IC E N, 'bpkh ïj9i. 0$
Smerk van gevoelige harten , de Dankbaar iieid , — maar irioet eene zo edele Natie den menschlievenden Wysgeer , die , in Rille eenzaamheid, God en zyn haft alleen tot getuige van zyne , na wonderwerken zweemende, weldaaden heeft, aan die onbekendheid eindelyk onttrokken, niet teü minften, zo veel byftands bieden , in zyn edele pogingen, dat hy in ftaat zy om een Kweekfchool op terichteri, 't welk tot eér des Vaderlands, en, 't geen 'by allen gelden moet, tot heil van het ongelukkigst gedeelte van het menschdom ftrekken moet. Is dat die zelfde Natie niet verpligt? -4Het publiek antwoorde hier op en verantwoorde zich , daar thans elk mcnschliet yend Vaderlander uitgenodigd wordt, om * het zyne daar toe by' te draagen , door daaden."
VERANDERING ONDER DE HOOGE ' EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
'sGravenhage. Verfcheiden Heeren Leden i van Regeering in de Provinciën hebben ter Vergai I deringe van de Algemeene Staaten den Eed afgelegd , om in verfcheidene Generaliteits Collegien, als Afgevaardigden met Mei aanftaande zitting te neemen.
Kk 3 Den
ÖRONÏNCENV



Verandering
onder de hooGE en lage
Amte-
naars, enz.
.8+ NIEUWE NEDERLANDSCHE
Den 5 dezer maand overleedt alhier in den ouJerdom van ruim 77 Jaaren, den Lieutenant-Geleraal Van der Dusfen, Gouverneur van de Stad 's Hertogenbosch.
Amsteldam. Den 10 April is alhier inden ouderdom van 71 Jaaren, overleden den Heer Mr. Corn. Joan van Bcaumont, Bewindhebber van de Nederlandfche Oost-Indifche Maatfehappy dezer Landen, ter Kamer Amfteldam.
Rotterdam. Den 29 April de gewoone dag zynde tot de Jaarlykfche verandering van de Wetliouderfchap dezer Stad, zyn uit de Edele Groot Achtbaare Vroedfchap, Boonheeren geworden, de Heeren Mr. tjaac van Teylingen , Mr. Jacob Mos/el, Johan Francois van Hagendor]), Mr. Anthony Wilhelmus Senu van Ba/el en Johan van den Honert.
Vervolgens heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit de, door welgemelde Boonheeren , gemaakte Nominatie, verkozen :
Tot Burgerneefteren de Heeren Mr. Cornrus Groeninx'van Zoelen , Heer van Ridderkerk, Mr. Joan Gerhrand van Mierop, Pieter van Yzendoorn en Mr. Dirk Lodewyk van Cat-
TENBüRCH.
Tot Scheepenen de Heeren Johannes Hoog,
Abra-



JAARBOEKEN, April, 1791. 4Pj
Abraham Vet'flolk, Gillis Groenerclt, Christiaat, Dutilh, Chrifiiaan Willem Schalier, Mr. Cornelis Adriaan ran den lionert en Mr: Adriaan Van der DoeSi
Tct Scheepeneh-Coitimisfarisfen de Heeren Abraham Verjlnltc, Gillis Groenerelt en Mr. Adriaan Van der Does.
Schiedam. Üit eene overgeleverde Nominatie, zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder , verkozen tot Burgerneefteren de Heeren Mr. Carel Jan Bosschaertj Daniël Pichot, en Dr. Anthony Gysrerti Hódenpyl; en tot Scheepenen de Heeren Ar noldus Van den Berg $ Daniël Pietermaat, Mr; Adriaan Maasdam , Jan van der Valk ^ Cornelis liuyghart , Ruth Verboon en Carel ran Erpecum f' zynde voorts door Hoogstdenzelven aangefteld, tot Scheepenen - Commisfarisfen ter Judicatuure van des Gemeenelands - Middelen, de voornoemde Heeren1 Daniël Pietermaat; Mr. Adriaan Maasdam en Jan van der Valk.
Hoorn. Den 22 April,zynde goede Vryda'g^ zyn door de negen Keurmannen tot Burgemeeftererj dezer Stad verkooren de Heeren Mr. Pieter Op» perdoes, Jacor Berckhout, Mr. Rêep Verloren en Herman Berckhout; terwyl tot zitting in het Collegie ter Admiraliteit in West - Friesland en het Noorder-Kwartier, voor den tyd van twee Jaaren , begiönende met Mei aanftaande, is benoemd den Heer Anthony Cromhout, Oud -Burgemeefter en Raad dezer Stad.
Kk 4 EtiÊiU
deriSo'
on bkr Dlï HÖd-' ge est
LAQB
AMtë»
na ars|



Verandering
onder de hooge en lage
Amte-
NAARSjENZ.
^86 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Edam. Den 22 April zyn tot Burgerneefteren iezer Stad aangefteld, de Heeren Pieter Hoger, beets, Dr. Jacob van Waert en Abraham Rudolf van Wylick; dewelke uit de afgaande Heeren tot Voorzittend Burgemeefter hebben verkozen, den Heer Vincent van der Ley. Voorts zyn uic eene overgeleverde Nominatie door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, tot Scheepenen aangefteld, de Heeren Pieter van Megchelen, Willem Pos, Jan Druist ,Claas Kerk, Mr. Pieter Boot, Pieter Scheer en Antony TPester; en uit dezelve tot Scheepenen - Commisfarisfen gemelde Heeren Pieter van Mcgchelen, Claus Kerk sn Mr. Pieter Boot.
Purmerende. Den 25 April is door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, uit een aan Hoogstdezelve overgeleverde Nominatie , tot bekleeding der Magiftratuure met Mei aanftaande verkozen, tot Burgerneefteren de Heeren Jan Peert , Bernardus Arnoldus van Balen, Hermanus Tamboer en Hendrik van Slype; tot Scheepenen de Heeren Cornelis van Ginkel, Arie van Uarlingen« Mr. Theoclorus Chris» tiaan van Nes, Klaas van de Poll, Dirk Veis, Gerrit Krol en Klaas Peereboom; en tot Scheepenen • Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen aangefteld, de Heeren Mr. Theodorus Christiaan van Nes, Dirk Veis en Gerrit Krol.
Middelburg. Den Heer Johan Boddaert, door Hun Edele Mogende de Heeren Staaten der Provincie van Zeeland aangefteld zynde tot Rekenmeefter in de Provinciaale Rekenkamer wegens de Stad Veere, in plaats van wylen den Heer ikfo-
rif-



JAARBOEKEN, April, 1791 - 4^7
rinïsfën , heeft ter Vergadering van welgemelde Hun Edele Mogende den 22 April den Eed af-3 gelegd. '
Goes. Te Middelburg is, op den 8 dezer; maand, aan de gevolgen van eene beroerte, in den ouderdom van 77 Jaaren en 5 maanden, overleden, den Heer Mr. "johan Willem van Rofevelt, Raad dezer Stad, en wegens dezelve Gecommitteerde Raad en Raad ter Admiraliteit van Zeeland,
Tholen. Den 6 April is door de Edele Achtbaare Magiftraat dezer Stad, in plaats van wylen den Heer Mr. Daniël de Bruin , tot Penfionaris ordinair aangefteld, de Penfionaris honorair den Heer Woltherus Coenradus Johannes Schudden.
Utrecht. Ter laatfte Staatsvergadering dezer Provincie is, ter verkiezinge door Zyne Hoogheid , van een Raad - Ordinaris van den Hove, in plaats van wylen den Heer Mr. Daniël Franfois van Gocus, gemaakt de volgende Nominatie:
De Heeren Mr. J. F. GoFms, by Refolutie van Heeren geëligeerde Raaden.
Mr. S. C. van Romondt, by Refolutie van de Heeren Edelen en Ridderfchappen.
Mr. C. R. van Bronkhorst, by Refolutie van de Stad Utrecht.
Kkj Ver-
VERANdering)nder 3e hoo-
3E EN >AGÊ
Amtenaars,
ENZ.



BERING ONDER DE HOO GE EN <LAGE
Amtë-
NAARSj enz.
48S NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vervolgens is den 17 April in de Vergadering der Heeren Staaten dezer Provincie door Hun Ed. Mogende aangefteld.
Mr. Sibert Christiaan van Romondt, tot Raad Ordinaris in den Hove Provinciaal.
Den Heer van Nyveld, tot Extraordinaris Raad in den Hove, wegens het Lid der Heeren Edelen en Ridderfchappe voor den tyd van drie maanden*
Voorts tot Raad ter Admiraliteit in Zeeland, Jr.'
Fredrik Willem Baron van Reede en Agnm.
Tot Raad ter Admiraliteit in Friesland, Jr. Di-
derik "jacob van Tuyll van Serooskerken.
Tot Bewindhebber van de Oost-Indifche Com-pagnie, Mr. Carel Conftantin Mariens.
Tot Ontvanger van bet eene Deel Losrenten^ den Heer Mr. Cornelis van Ev/yck, Raad in de Vroedfchap.
Tot Ontvanger van bet eene Deel Lyfrenten, Everard Kol.
En tot Ontvanger van het ander Deel der Ge-' ïieraale Middelen, Anthony Methorst Willemsz.
Alle



JAARBOEKEN, April, 1791. 489
Alle voor deD tyd van drie Jaaren , ingaande 1 met den 1 Mei dezes Jaars 1791. j
Den 29 April is alhier na een langduurig verval < van krachten, in den ouderdom van 79 Jaaren, over- ] leden den Heer Mr. Hermannus van Vianen, ze-. dert den Jaare 1754 Raad Ordinaris in den Hove: Provinciaal, hebbende reeds in den Jaare 1787,] wegens de gevolgen eener iBeroerte, vrywillige afRand van gemelde Raadsplaats gedaan.
Leeuwarden. Den 15 April is alhier zeer onverwagt in den ouderdom van ruim 61 Jaaren overleden, den Hoog Geleerden Heer Mr. Elias Wiseri, Procureur - Generaal dezer Provincie , Prof. Jur. Hon. &c.
LYST
/eran«
>ering >nder )e ho0-
;e en
.age
!\mte-
*AARS,
mn
•I WW*'



490 NIEUWE NEDERL. JAARB., April, ï79i.
LYSTDER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 18 April. i Rotterdam den 18 April.
by deZ. Zak. Haver dito Voer 13 a 14 <£ Tarw nieuwe Zeeuws 19 a 23 8|Paardebooneh 18 a 19 »" blaauwe 16 a i7 8,Duiveboonen 20 a 22 eC
——. Zomer 16 a 18 SjKooLZAADZeeuws enz. 32a 35^
Rogge Zeeuws enz. 12* a 13-i oJmoutwyn 7oCde3oV(.
by 't Last.l by den Steens
Boekweit op 154 « a 24^ Vlas Allerbeft 40 a 50»*
Gebst Winter i8$a20oej Best 35 a 39a.
• Zomer 17! a 19 ^ Middelfoort 3* a 34 (L
Haver VriefeBrouw. 16 a 20^\ Gemeen j 273311!:.
dito Voer 13 a 14 ^1—— Allergemeenst 26
Zeeuws enz. dito 15 aió^l



NIEUWE
NEDERLANDSCHE
JAARBOEKEN,
M £ i.
M D C C X C I.
GELDERLAND.
Arnhem.
Omtrend de Jagt is door Erfftadhou. Arnder en Raaden deze Publicatie ge- hem. daan: 6
Erfftadhouder en Raaden, in naame van de Edele Mogende Heeren Staaten des Furftendoms Gelre en Graaffchaps Zutphen, doen te weeten: alzo Hooggemelde Heeren Staaten in achtiijae genomen hebbende, dat de Graaffchap Zutphen benevens de twee andere Kwartieren, Landelyk een Jagt-Reglement voor de geheele Provincie hebbenLl de



Arnhem.
Public, iwpens
492 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de aangenomen, onbevoegd en ongequalificeerd is een privatif Reglement voor de Graaffchap Zutphen tp iniroduceeren , zoudcr concurrentie tier twee andere Kwartieren, welke daar by aanmerkelyk geïnteresicerd zyn, by Refolutie van den 25
. April jongstleden hebben goedgevonden het zelve Reglement in te trekken en te vernietigen, zodanig dat de Graaffchap Zutphen zp wel ajs de twee andere Kwartieren, in den Haare verpligt zal zyn zig aan het geëmaneerde en aangenomen Jagt - Re« glement dezes Furftendoms en Graaffchaps te moeten honden en het zelve doen obferveeren, tot dat hier omtrend op eene legaale en conftitutioneele wyze zodaane verandering zal zyn gemaakt, als by tyd en wylen bevonden zal worden te behooren; en dat Hun Edele Mogende vervolgens al mede met opzigt tot de fuftenue van de Magiitraat der Stad Zutphen, omtrend de bevoegdheid van derzelver Burgers tot de Jagt op Veluwe, zonder in onderzoek te treeden of die Burgers voor het geëmaneerd Jagt-Reglement, de bevoegdheid tot de Jagt op Veluwe al pf niet gehad en dat Recht al "of niet geëxerceerd hebben; en confidereerende, dat het hier voorgemelde Jagt-Reglement dezes Furftendoms en Graaffchaps, door de Graaffchap en Stad Zutphen mede is aangenomen, en daar by tot nu toe geacquiesceerd , by opgemelte Refolutie hebben goedgevonden en verftaan , dat de Burgers van
[ ZjUtpben verpligt zullen zyn zig mede te reguleeren pa, net dispofitif van dat eens aangenomen Reglement,' waar by verboden is, dat dc Burgers van het gene Kwartier in het andere niet zullen vermogen te jagen, met au&orifatie op Ons, om, tot dat einde in naame van de Landfchap de nodige Publicatie t_e laaten doen.
Zo is 't, dat Wy in naame als boven en uit kragt van de hiervoorgemelee auftorifatie, daar van ^yn doende deze Publicatie; lastende dienvolgens,
al-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 49
alle en een ieder, die zulks aangaan mag, dm zij daar na te regüleeren.
En op dat niemand hier van eenige oriweteridheic zal konnen of mogen prastendeeren, zal deze alom me in deze Provincie werden gepubliceerd en geaf figeerd, ter plaatze daar meö gewoon is zödaaüt publicatie en affixie te doen.
Dies t'oirkonde is des ópgerrielte FurTrendóms en Graaffchaps Secreet Zegel op 't fpatium gedrukt, en deze door den Griffier ónderteekend gé; worden.
Gegeeven te Arnhem den 3 Mei 1791* i (Onder flond)
Ter Ordonnantie van dezelve * (JVas getekend) F. W. van den STEEN.
HOLLAND.
DORDRECHT;
Wy hebben nu en dan eens, als ge<s trouwe Gefchièdfchryvers van dö gebeurtenisfen van onzen tyd, iets geboekt nopens die geenen, welken in de omwente* ling van zaaken, in t jaar 1787 naar Frankryk zyn geweeken. Zie N. Neder l. Jaarb. 178» bl. 940 Ut en 1789 bl. 1565 en volgg. Hier toe behoort ook het navolgend Stuk, het welk niet anders dan haar de denkbeelden der opftelleren, kon iriae'M zyn. b ö
LI 2 ON-
! Artfr-ï
tiÈM*
[
• Public.
nopens ! de Jagu



Dordrecht.
Nota van uitgewekenHollanders aan de Nat. Vergader, in Frankryk.
^>4 Nieuwe nederlandsche
ONDERREGTENDE NOTA, aan de LEDEN der NATIO* NAALE VERGADERING , in Mei i?Qi overgeleverd, door zommige thans ie PARYS zynde HOLLANDEREN.
T>e Memorie,welke zommige Hollandfehe vlugtelingen in Frankryk opgefteld hebben, om aan de Naiionaale Vergadering overgeleeverd to worden, en welke men reeds gedrukt heelt, is zeer voldoende, om Frankryk en geheel Europa te onderrigten van den aart der bezwaarnisfen der Batavifche Patriotten, van de gewettigdheid hunner bezvvaarea over de tirannen van hun Vaderland, cn van het gewigt der pogingen, die zy aangewend hebben, om aan dit Vaderland en allen deszelfs Inwooneren de natuurlyke en burgerlyke rechten weder te bezorgen , die vryheid , dien bloeienden ftaat, dat ftaatkundig ontzag, en alle die gelukzaligheid , welke eene achtingwaardige Natie naar rechten behoorde te genieten. Met één woord', zedert veele jaaren overftroomden de Republiek der Vereenigde Nederlandfche Provinciën alle onheilen , alle rampen , welken het despotistnus en het allerflegtfte befticr voordbren • gen. De braave burgeren dezer Republiek ondernaamen, met zo veel ftandvastigheid als heldenmoed , om zich van deeze onheilen en deze rampen te bevryden, doch zy hadden het ongeluk hierin niet wel te (laagen. Een groot gedeelte van hun werdt genoodzaakt, om in Frankryk eene vryplaats en hulp te zoeken , en de voorj noemde Memorie toont klaarblyklylc genoeg aan , welk een onbetwistbaar recht, deze rampzaligs party tot deeze vryplaats en tot dezen byltand hebben.
Ondertusfchen vereischt het gewigt der zaak,, dat men 'er hier eenige byzondere en ftaatkunulge
op-



JAARBOEKEN, Met, 179I. 495
Opmerkingen byvoege , zonder welken kWaalyk onderrigte , of tegen de Hollandfehe Patriotten Vooringenoomen perloonen, welligt niet zouden voldaan zyn met het geen in die Memorie Vöorsefteld is.
Deeze perfoonen verwyten den Hollanderen , dat zy detl Stadhouder een al te uitgebreid gezag vrywillig toegeftaan, en daardoor hun eigen onheil bewerkt hadden; doch zy weeten zekerlyk niet, dat het Stadhoaderfchap in 1747 door eenen algemeenen oploop van het volk en door een groot gedeelte der troupen van de Republiek herfteld zynde, iVtllem den Vierden en de Grooten, die alles van zyne verheffing verwagteden, van dezê gelegenheid gebruik gemaakt hebben , om het Siadhouderlyk gezsg buiten die paaien uit te breiden , welken de gezonde reden en rechtvaardigheid, de vryheid en het welzyn dér Republiek alleenlyk behoorden voor te fchyven. Het is de^ zen perfoonen nog onbekend , dat de Stadhouder^ met zulk eene magt gewapend , fteeds door dé Mstige aanflagen van Engeland onderfteund , en door de geerten, die hem tot het Stadhouderfchap verhoogd hadden, weinig moeite had, órn dit ge* zag, door alle onrechtvaardige aanmaatigingen, Welken zyn eigen belang en zyne eergierigheid hem konden inboezemen, nog verder uit te brei* den.
. Uit hoofde van dit buitenfpoorig gezag, en van die droevige gevolgen, welken daaruit voortvloeiden, hebben de Hollandfehe Patriotten zedert een geruimen tyd het ontwerp gevormd, om het haatelyk juk, dat men hun opgelegd had, af te fchudden. Plet wederbrengen van liet Stadhou'derlyk gezag binnen zyne behoorlyke paaien, db hervorming der misbruiken in allen delen der té* geering, en eene verbindtenis met Frankryk, vva>. fen de regte middelen om dit ontwerp uit te voeren, en de: Auierikaanfche öorlos'gaf hun de ge.
Ll 3 Itm
Do*-
DKECHT»
Nota yan tiitge^ekettHollanders aan de Nau Vergader, in Frank* ryk.



Dordrecht
Nota yan uit geweken Hollanders aan de Nat. Vergader, in Frankryk.
496 NIEUWE NEDERLANDSCHE
tegenheid aan de hand, om deeze uitvoering op" de volgende wyze te beproeven.
Zedert het jaar 1777 , tot op het einde van 1780,-hebben de Stadhouder en zyne aanhaligere n , welken hy in de Steeden en in de Staaten van iedere Provincie had, alles aangpwcnd, om de Patriotten te beletten, dat zy cte Franfche zeevaart mef geen timmerhout en andere bcuwltolfen konden voorzien ; dezen gingen egter voord met hen daarmede te verzorgen: vervolgens zocht de Stad» houder en deszelfs party de Republiek te beweegen , om de zaak van Engeland voor te liaan , tegen Frankryk en de Amerikanen; doch de PIol- ; landfche Patriotten wisten dit, ontwerp te beletten.
Uit dit alles fproot van de kant van Engeland eene Uorlogs-verklaring tegen de Republiek voord. De Stadhouder, om zich over de Patriotten te tvreeken, en om den Engelfchen , weikeu hy genegen is en fteeds toegedaan blyven zal ,. eenen dienst te doen, hieidt, geduurende den geheeleu oorlog, de zeemagt van den Staat in de voimaaklte werkeloosheid. Door zyn toedoen heelt hy ook de tien Schepen , welke Frankryk aan de Staten Generaal verzocht had, en die Hunne Hoog Mogendeii toegefhan hadden,. belet naar Prest te vertrekken. Indien men der Batavifche Natie deze werkloosheid en het agterhouden der zes Schepen wilde verwyten, zulks zoude zo ongerymd zyn, als of men den Franfchen het wangedrag hunner ouden Ministèren wilde wyten.
In deeze gefteldheid der zaaken, veieischtcn de algemeene belar.getis van Frankryk eu der Republiek ook gemeenzaamc pogingen vin de zyde van dit Koningjyk en van die der Iloüandfche Patriotten. Frankryk hernam die Hollandfehê beiittirij gen, waar van de Engelfchen in de beiden Indiën zich meelter gemaakt hadden, en het zelve heg fehermde het overig gedeelte 1 eezer bezittingen, Van hunne zyde verzuimden de iiollaailfche Pa,
tri-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 4&?
triotten geene gelegenheid om het vvreede juk van. den Stadhouder af te fchudden , om zich voor altoos van de'afhanglykheid van Engeland te bevryden, en om met een goed gevolg aan de gemeene zaak te arbeiden; zy maakten de geldkening van vyf Millioenen guldens, welke Frankryk in i !QÏland vóór de Amerikanen verzocht had, voltallig ,• en zy bewoogen eindelyk de Staaten Generaal om de oniifhangiykheid van dit kloekmoedig , en der vryheid zo waardig volk, te erkennen: zo dat zy, fchoon ze geduurende den laatffen oorlog hunne zeemagt niet konden in beweeging brengen, evenwel belet hebben, dat dezelve met de Engelfche zeemagt vereenigd werdt; en daar omtrend, zo wel als omtrend al het geen, dat zy daarenboven in dien tyd verrigt hebben , kan men zeggen , dat America zonder hen niet zoude vry geworden zyn.
De Hollandfehe Patriotten zullen nimmer uit hun geheugen verliezen, het geen dat Frankryk in 17H5 gedaan en opgeofferd heeft, om den oorlog, waarmede de Keizer de Republiek bedreigde, af te weeren. Zy hebben toen ook blyken hunner dankbaarheid gegeeven , met deu invloed , dien zy op de Sraaten Generaal verkreegen hadden, aan te wenden , om, kort daarna. tusfchen Frankryk en de Republiek die gelukkige Alliantie te fluiten, naar weike deeze Mogendheid zedert meer dan eeue eeuw zo vuung verlangde; eene Alliantie, die haar cn haaren Geallieerden de Opperheerfchappy der Zee verzekerne; eene AJliahtie, die hunne Wederzydlche bezittingen vóór altoos vóór al'en aanval en overrompeling buboe<ieii moest, en weikeu aan den Koophandel derbêideu Natiën onfchmbLare voordeden moest te vvege brengen.
Van zyne zyde, heeft Frankryk toen ook niets vergeeten , om de Pii/riotteji aan te .tópedigen , in hunne genegenheid vóór hetzelve , eh in hun'he' LI 4 • ■ recht-
Dordrecht-
Nota van uit' geweken Hol/anders aart de Nat. Vergader, in Frank-' ryk.



49» NÏÉÜWE NED'ERLANDSCÉÈ
Dor DKÉcïrf.
Nota y'0 ültWA i (2 Höïïa'n-acrï aan de Nat. Verga'der. in Ffcmk' ryk.
rechtmaatige onderncemingen te volharden. De Koning deed, door Zynen Afgezant, aan de Staten Generaal verklaaren: „ dat hy nimmer z'óïr" tocitaan, dat eenige Mogendheid ,* hoegenaamd , zich met de bmnenlandfche zaaken der Republiek bertiode:'" Zyne Majelteit deed., door denzelven Afgezant, den' Patriotten verkiaaren: dat dézelve al, wat tegen hunne vryheid ondernoomeri wierdt, als een perfoordyké belediging zoude befchouwen , en dat hy dezelven, in allen gevallen' hoegenaamd, onder zyne ofmiiddclyke bei'diérming zoude neemen."
Zulk eene verklaaring, en eene zo plégtig'e, Zedert dien tyd zo meenigmaal vernieuwde 'belofte, vermeerderden des te' meer den moed , deh' iever en het vertrouwen der Hollandfchen Patriotten , zo dat zy'reeds overtuigd waren, dat het' ongemeen belang, het welk Frankryk in de gellotene Alliantie Helde , alleen toereikend ware, ónt deeze Mogendheid te beweegen, dezelve op alle mooglyke wyze te handhaaven.
De Hollanalche Patriotten, door hunne onbeiwistbaare rechten gefrerkt, en van de befchcrming en onderfteuning van Frankryk verzekerd, (lelden met zo veel verwagting als goed gevolg, zedert de jaaren 17S5, 17S6 en een gedeelte van 1787, alle middelen in 't werk, om het gezag vaii ile Stadhouder op eene reclelykwyze te beperken; om deczen Vorst tot reden te brengen, en üY 1'chrceuwende misbruiken uit te röcijcn, welken in het algemeene en byzondere beltier van hun land ingeflopen waren. Doch, in de maand Juny van dit laatfte jaar , bewoog de tegenhouding der rds, welke de Princes van Oranje naar den Haag ondernoomeri had , met oogmerk om aldaar' teil voordeele van haaren Gemaal eenen algemesnen opftand te verwekken, den Koning van Pniisfen om een leger tegen de Republiek te doen mar» cheeren, onder vöorwendzel van aan zyne Zus.
ter



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 499
ter eene luisterryke voldoening te yerfchaffen voor den gewaanden hoon, dien men haar aangedaaiU hadde.
Dit vöorwendzel deedt eindelyk den Patriotten het eigentlyke ontwerp ontdekken, dat Engeland enPruisfen gevormd hadden, om in de Republiek eene omwenteling ten voordeele van den Stadhouder re bewerken, eii door dit middel de tusfchen Frankryk en de Republiek plaats hebbende Alliantie te vernietigen. Zy lieten aan het Franfche Ministerie van hunne vrees en bezorgdheid kennis geeven Plet Ministerie,, of veeleer het hoofd-, dat toen hetzelve beftierde, meenende, of veinzende te meenen, dat dit alles door de geëischte voldoening kon afgedaan worden , verüeet den tyd met onderhandelingen met het Kabinet van Berlyn, dat hem misleidde, terwyl eene gezonde Raatkunde. of zuivere oogmerken hen hadden behooren te beletten om zich te laaten bedriegen'. Het gevaar eindelyk op het ukc-r!te gekoomen zynde, hieldt men de Hollandfehe Patriotten op, met opeenvolgende beloften van kraehtdaadige-ön aanftaande hulp ; en de Pruisfen , die de onbegaanbaarheid van een leger kenden , dat de Heer de Mommorin Reeds noodzaaklyk geoordeeld had, en wiens eenvoudige houding hen in hunne onderneeming zou geftuit hebben, deze Prukfeu , zeg ik, die evenwel al, wét 'cr in het Kabinet van Verfailles omging, wisten,-vielen in de Republiek , en bewerkten■ aldaar de afgefpr )ükei:e omwenteling , zonder dat 'er één enkeie Franfche foldaat voor den dag kwaame,- om zich daar tegen te verzetten. De vreeslyke wraakoefening, de ongehoorde wreedheden, welke de Stadhouderlyke party en de Pruisfifche Militie toen ter r>yd aan den rampzaligen Patriotten begingen, zyn bekend genoeg. Geheel Europa was niet minder verontwaardigd dan verwonderd over de lathartige' wyze, waarop de F-tfaafth¥-regeering dee»;
ge-
Do*-
6RÉCHT-
Nota van uit' geweken Hollanders aan de Nat. Vergader, in Frankryk.-



500 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ
t)0RDRECH'
Nota yan ui geweket Hollanders aa de Nat Vergader, in Frankryk.
getrouwe Geallieerden van Frankryk verliet: alle r,braave Franfchen waren 'er nog meer verontwaardigd over, ten opzichte van hunne vóór dë oogen van de geheele waereld en der nakoomling- fchap zodanig verontëerde Natiet i | Eindelyk, de Heer van Saint-Priest, welke, in dien tyd , te Antwerpeu aa;ngekoomen was, i om zich in de hoedanigheid van afgezant des Konings naar den Haag te vervoegen, ontving aldaar bevél , om de vlugtende Patriotten byëen te roepen, en hy was gemagtigd om hun te belooven, dat zy wegens hunne verliezen zouden fchadeloosgefield worden* Men zondt toen eenigen provifioneelen onderftand, om den behoef tigften onder dezen rampzaligen by te Haan. Men weet dat de geenen , voor welken geenerlei middel van beftaan meer overbleef, naderhand te Saint.Omér byëen vergaderd werden, om aldaar dat onderhoud te genieten, wiens bezorging het Gouvernement rechtmaatig en onvermydelyk geoordeeld had; Te liéthune verzamelde men de meefte Officieren 4 die de Patriortifche zaak verdecdigd hadden, en men droeg aldaar op eene byzondere wyze zorg vóór hun. De voldoening deezer zo wettige , zo geheiligde fchuld, gegrond op de plegtigfte beloften, op liet ftaatkundig belang en de eere van Frankryk, verminderde het gevoelig misnoegen zeer, dat de hl de Republiek gebleevene Pa* triotren tegen deeze Mogendheid opgevat hadden. Hunne medeburgeren , op deeze wyze bygeftaan, ontvingen met blydfchap en met de oprechtfte dankbaarheid den hun toegellaanen onderftand.
Zo (tonden de zaaken, toen het fteeds aangroeiend getal der door Frankryk onderhouden wordende vlugtelingen den Koning bewoog, om in de Nederlanden te doen aankondigen , dat men in de fteden Saint-O/nér en liéthune niemand meer zou toelaaten, en om den eerften April 1788 te bepaalen, als het uiterfte tydftip daarvan ; onder
dit.



JAARBOEKEN, Mei, 1791. JOi
dit beding, nogthans. dat men den geenen der Patriotten ae gunst Zyner Mnjefleit zou doen geodeten , welken door hechte::::, of andere beweeg ■redenen , die eene uitzondering lyden , in hun . land terug gehouden waren. Deeze voorbehouding deedt de vlugtelingen hoopen , dat 'er ten minften een gedeelte van hunne overigen lotge-' nooten van den onderftand van Frankryk niet zoude verftooken worden. Tot op den eerften January 1789 hadden zy het genoegen te zien,, dat vericheiden dezer rampzaligen, die zedert het, voornoemde tydftip, hunne admisfie verzocht, hadden,eenigenprovilioneeleuonderftand verkree j gen, intusfchen dat zy op de nieuwe lyst van onderhoud gezet wierden , van welker opftel toen gefprooken werdt; doch zy hadden het verdriet gehad, te moeten verneemen, dat, omtrend het einde van de voorleedene maand September, de fleer Neckcr dit befluit had weeten te verkrygen , dat na het gemelde tydjhp van den eerften january 1789, geen één ylugtcling meer tot den onder/land zou tocgelaaten worden , otjder welk een vöorwendzel het ook moogc zyn. Een groot getal eerwaardige Patriotten welken nieuwe vervolgingen , of welken hechtenis, ban, berooving van hun Itaat en van hunne goederen in de uitterfte ellende gedompeld, en, zedert dit laatfte tydltip, genoodzaakt hadden, Frankryk om byfiand aan te roepen, vondt zich, door di't rampzalig befluit, van dezen byfiand beroofd — eu is het nog. —
< Den 6 December 1788 fchreef een Minister des Konings , op bevél van deezeii Monarch , aan één der vlugtelingen, dat de hun toegcflaane onderhoud flechts eene gunstbewyzing ware, waarvan Zyne Majcflcit gcencrlei reken fchap behoefde te geeven, en welken Dezelve verminderen, uitbreiden en zelfs affchaffen kon, naar Deszelfs wal*, kehaagen.
De.-
Dordrecht.
Nota van uitgewekenHol/anders aatz ie Nat, 'Se rgater. in wrankIk.



ye? NIEUWE NEDERLANDS CHE
Dordrecht
Nota van tut geweken Hollanders aan de Nat. Vergader, in Frankryk.
3
I < 1 1
Deze taal, zo verfchillend van de handelwyze , van het Franfche Ministerie omtrend de Hollandfehe Patriotten vóór de omwenteling van 1787 ; deze t(?on, zo verfchillend van dien, waar van .men zich na deze omwenteling tegen de vlugtelingen bediend had, veroorzaakte dezen de fterkfte bekommeringen; en fchoon ze zich niet konden verbeelden, dat Lodewyk XFl zulke gevoelens omtrend hen voedde, vreesden zy egter, dat de fchikkingen van het Ministerie , ten hunnen opzigte , vroeg of laat eene verlating, rnogten ten gevolge hebben, niet ongelyk aan die , welke hunner party wederyaaren ware, toen de Pruisfen in de Republiek kwamen.
Behalven deze onaangenaamheden, moeRen de gevlugte Hollanderen nog anderen verdraagen. Veele Franfchen , zelfs de aanzienlykften, hebben hun duizendmaal verweeten, en houden nog niet op hen voor te werpen, dat zy in de Republiek zich niet wel met eikanderen verftaan hadden; dat zolks de voornaamfte oorzaak der neêrlaag hunHer party ware, en dat derhalven Frankryk hen niets verfchuldigd was» Dat derhalven deze kwalyk onderregte lieden leeren, datzy door de overeenftemming en de volmaakte éénsgezindheid , die onder hen heerschten, en fchoon die van hun, welken vóór de algemeene verdeediging de wapenen opgevat hadden, veel minder in getal waren, ian hunne vyanden ; deze laatften geduurende neer dan drie jaaren hebben weeten in den toom :e houden, en hen zouden vernield hebben, inlien het op het laatst al te omzichtig gewordene Frankryk hun niet onöphoudelyk de gemaatigdleid aanbevoolen hadde: eene rampzalige gemaaigdheid, welke belet heeft, dat men door eenen jrooten fiag, in tyds gedaan, de uitvoering der mtwerpen niet kon voorkoomen , welken Enge* and, Pruisfen en de Stadhouder zedert geruimen yd gevormd hadden, om de Patriottifche party
te



JAARBOEKEN, Mei, im- 503
- te verpletteren, om de Alliantie met Frankryk u vernietigen . en om de Republiek weder omlcr hei Stadhouderlyke juk te brengen, Eindelyk, dai de geenen, welken den Hollandfchen Patriottei: zulke onrechtmaatige verwyten doen, ééns vooi al leeren, dat, zo deze Patriotten zich mee iemand niet verdaan hebben, die geenen waren, die hunne verblinde en ontaarte medeburgeren, welken niets van de party der tirannen hunnes vaderlands konden affcheiden. De gefciiiedenis aller volken bewyst genoeg, dat in zulke beroerten, als die, daar zy zich in bevonden, zulk eeu misverftand niet zeldzaam zy.
In de eerfte maanden van het jaar 1790 verfpreidde zich het gerucht, dat, volgens zommige uitdrukkingen in het Decreet, raakende eene belpaaring van 60 Millioenen op dc uitgaaven der Departementen, de aan den gevlugten Hollanderen toegeftaane Som wel zou kunnen verminderd worden: de bekommeringen, welken hun dit gerucht veroorzaakt had, verdweeneu egter, zodra als zy vernoomen hadden, dat in een bericht, aan de Nationaale Vergadering overgeleeverd, door het Comité der geldmiddelen , dit Comité verklaard hadde, dat, betreffende de tot het onderhoud dezer Vlugtelingen toegeftaane Som , men omtrend dit artikel geen voor/Iel van bejpaaring kon doen, en dat de Natie zich moest beklaagen over de omfiandightden , welken haar geene grootere opofferingen toelieten.
Dit bericht van het Comité" der geldmiddelen en het befluit door de Nationaale'Vergadering hieromtrend, op den 26 July laatstleeJen, genomen, verzagten beiden de aanhoudende en verfchillende kwellingen, waar aan deze rampfpoedigen blootgefteld waren; en dezelven doen hen thans hoopen, dat de doorluchtige Vergadering, geleid door de reden, door de rechtvaardigheid, door derzelver gewoone ■menschlievendbeid, en
we-
Dordrecht.
Nota van uitgewekenHdlan-T ders aan de Nat. Vergader, in Frankryk..



Dordrecht.
Nota van uitgewekenHollanders aan de Nat. Vergader, in Frank* ryk.
504 NIEUWE NEDERLANDSCHE
wegens de vóórdeezen door Frankryk met de Pa- > triotten der Republiek aangegaane verbindtenisfen, zal gelieven re decreteeren , dat de voor- | maals toegeilaane Som van 829-, 448 Jiv. om hun- | ne noodwendigheden in dit Koningryk te bekos- f tigen , in het vervolg ook hiertoe zal beftemd blyven, en op zodanig eene wyze verdeeld worden, l als dezelve naar haare wysheid zal bevinden te I behooren, volgens het ontwerp van verdeelingen [ befteeding, dat dezelve zal doen voordraagen door I zulke perfoonen , welken volkoomenlyk onderregv I zyn van den Haat, van de ver dienfl en , van de | rechten en belioeftens van ieder een' in het byzon- \ der , en welkfn de eere cn het belang der Natie I met alle gevoelens van rechtvaardigheid en mensch- I lievendheid, aan rampfpoedige doch eerwaardige \ Geallieerden vcrfchuldigd, weeten te vereenigen.— Dat men het geen door eene aanmerklyke befpaaring van de gemelde Som overfchiet, kan befteeden, om voor die geenen zorg te dragen, welker beklagenswaardige toeftand hiervoren genoegzaam befchreeven is, en welken om deze reden even zo veel recht tot den onderftand van Frank- I ryk hebben, als die geenen hunner landgenooten, welken reeds dezen byftand genieten. — De gevlugte Hollanderen durven zich ook vleijen, dat de doorluchtige Vergadering zal gelieven te overweegen, dat onder deeze niet toegelaatene ongelukkigen zich ook Staats-leden bevinden, Magiftraats - perfoonen, en anderen der aanzienlykften
medeburgeren van de Republiek; Ten laat-
Ren, dat dezelve zal opmerken , dat, fchoon Frankryk, binnen een' geruimen tyd, niet in het geval mogt koomen, om de herftelling der Patriotten in hun vaderland te helpen bewerken, egter de daaden van rechtvaardigheid en menschlievendheid der vertegenwoordigeren van de Franfche Natie, dezen vertegenwoordigeren, van de zyde
der



JAARBOEKEN, Mei, i-jgU §öj
der Patriotten die in de Republiek gebleeven zyri, ëene eeuwigduurende erkentenis zullen verdienen; én dat Frankryk daardoor fteeds eene aan zyne ftaatkundige belangens verknogte party aldaar behouden zal.
Alhoewel de gevlugte Hollanderen , omtrend deze verlchillende voorwerpen , ten vollen op de wysheid en billykheid der Nationaale Vergadering berusten, achten zy zich nogthans verpligt, om zich hier ook te beklaagen over de wraak. hun. ner vyanden , welke hen tot in de vry-plaats, die zy in Frankryk gezocht hebben ^ vervolgd heeft; en dat, zedert het oogenblik hunner komst in Frankryk, de vuile lastertaal hen aldaar afgefchilderd heeft 4 en hen nog befchryft als zulke oproermaakeren , waarvan Pruisfen en de Stadhouder de Republiek hadden moeten zuiveren. Doch, daar zy zich , over het algemeen, op de' kennis en billykheid van redelyke perfoonen, gelyk ook op de hen tot eere ftrekkende getuigenisfen, welken zy van de Steeden hunner inwooning in dit Koningryk kunnen bekoomen, beroepen kunnen , zo ftellen zy zig wederom gerust en tevreede; en zy durven zich. vooral vleijen, dat geen één lid der Nationaale Vergadering aan de?e haatelyke befchuldigingen nimmer het oor geleend hebbe.
Eene andere zaak verontrust hen nog meer s en veroorzaakt hun zelfs eene bekommering. Zy hebben vernoomen , dat hunne fnoode vyanden hun eenen valftiik fpannen ,4 om hen weder in de Republiek te lokken, en hen te beweegen, om aldaar het getal der vyanden van Frankryk te vermeerderen, of ten minften om hen te beletten * dat zy, zich met hunnen vrienden , die zy nog in het Vaderland hebben, verftaande, geen gebruik mogten maaken van de gevolgen, welken de tegenwoordige politieke toeftand van Europa kart yoordbrengen, en dat zy niet mogten trachten at?
Mm daéi'
Dordrecht?.
Nota van uit* geweken /{ollatt' dors aati do Nd t*
d<}}\ iii, Frank* ryk.



joö NIEUWE NEDERLANDSCH E
Dordrecht.
Nota van uit' geweken Hollanders aan de Nat. Vergader, in Frankryk* $ f
I I
i
I
]
daar eene tegenomwenteling te bewerken. Zie daar het geen van dit ontwerp uitlekt.
Thans zyn 'er te Parys verfpiederen van zommige bmtenlandfche Mogendheden, welken, met den uitzendelingen des Stadhouders en met zommigen aanzienlyken Franl'chen eene lyn trekkende, op eene bedekte wyze werkzaam zyn, om den gevlugtcn Hollaudfcnen Patriotten in Frankryk en elders een zéker plan van amnestie te doen famken; even als of braave lieden, welken om hunne onderdrukte , natuurlyke en burgerlyke rechten weder te verkrygen, en om hunne vernietigde vryheid te herltellen, gevochten hebben, in het geval waaren, om genade en vergiffenis te moeten verzoeken , terwyl daarentegen hunne vyanden deze gunst van hun behoorden af te (meeken.
Het blykt-, dat dit genootfchap van kuiperen , om de geviugte Hollanderen in zyne netten te lokken , hen belooft, dat men, zo zy zich aan eene amnestie van de zyde der ftaaten hunner refpeétive Provinciën wilden onderwerpen , aldaar den burgeren het zo menigmaal geëischte recht van hunne Regenten te benoemen zou toeftaan; dat de Stadhouder wel zou kunnen befluiten, om een deel van zyn gezag opteöfferen; dat de verbeurdverklaarden goederen hunnen eigenaaren zouden tvedcrgegeeven worden; dat de afgezette Regeri:en hoop hadden , om weder in de regeering te tomen; met één woord, dat al het voorleedene rergeeven en vergeeten zou zyn.
Het is mooglyk , dat zommige ligtgeloovigen en iwakke zielen zich door deze verwrikkende belui:en laaten verleiden , en dat zommige anderen , lie by de omwenteling niets verlooren hebben, :n by welken de vryheids-liefde min of meer litgedoofd is, zullen terugkeeren om van hunne roederen te leeven , en om zich in het vnderand weder onder het juk te voegen; het is eg-1
ter



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 507
ter eene uitgemaakte zaak , dat het negentientwintigfte part der gevlugte Hollanderen in Frankryk of elders , zich met die lok-aas niet zal laaten Vangen. Zy kennen de geheime oogmerken hunner vyanden al te wel; zy weeten al te wel, dat men, hoe voordeeligj hoe aanlokkend de Voorwaarden van zuk eene amnestie ook zyn moogen , niet meer van dezelve voorwaarden zal volbrengen, dan men goedvindt; zy weeten buiten dien, dat zy dezelven niet kunnen aanneemen, zonder eenen eed te doen; dat zy de tegenwoordige Conftitutie der Republiek zullen erkennen en verdeedigen; dat zy door deezen eed, waarvan het denkbeeld alleen hun eenen affchrik verwekt, zich niet alleen in het geval zouden brengen , van de vryheid in hun Vaderland nimmer herfteld te zien, maar ook dat zy buiten dien het getal der vernieleren van deze vryheid zouden moeten vermeerderen.
Laaten wy daarenboven, tegen alle waarfebynlykheid aan, eenmaal verönderltellen, dat de geenen der vlugtelingen, welken hunne goederen behouden hebben , of die dezelven door hunne onderwerping konden wederom krygen , naar de Republiek tetug keeren; zouden «ls dan die geenen, welken alles verlooreu en niets meer te hoo-
£en hebben, hun voorbeeld wel kunnen volgen? aaten wy nog ééns neemen, dat Frankryk, na de bekendmaaking deezer Amnestie, tegen alle, door hetzelve onderhouden wordende, vlugtelingett zeide : Zie daar, nu ftaat liet u vry om naar uw ent weder terug te keeren, ik ben nu niet meer yerpligt u iets meer te geeven. In dit laatfte geval , zouden deze ongelukkigen, nu aan den Stadhouder verkogt, gelyk ze te vooren ten prooi yan de Pruisfen gelaaten waren . geene andere party te kiezen hebben, dan die vau wanhoop en vertwyffeling. In de daad, wat zulkn toch die in de RepuMm 2 bliek
Dordrecht^
Nota van uitgewekenHollanders aan je. Nat. Vergader, in Ft a/i kyyk.



5b8 NIEUWE NEDERLANDSCHË
Dordrecht
Nota yan uitgewekenHollanders aai, de Nat. Vergader, in Frankryk.
bliek doen, welken t'huis geen ander middel vafi beftaan hadden, dat eeiae min of meer voordeelige openbaare of byzondere bediening? Zou men wel eenenStadhoudersch gezinden,die thans deze bediening waarneemt , afzetten , om dezelve aan eenen Patriot weder te geeven? neen, zekerlyk niet.
Wat moeten toch die braave Officieren in de Republiek doen, welken, de lafhartigheid en het voorbeeld der meesten van hunne medebroederen verfoeiende, geweigerd hebben , om zich door den verdrukker der Batavifche vryheid te laaten gebruiken; welken verkoozen hebben, om voor de verdeediging deezer vryheid hun bloed te vergieten, ja zelfs hun lee ven te waagen; welken door deze heldenmoedige opoffering hun beftaan verlooren hebben, en genoodzaakt werden hun Vaderland te verlaaten ? Zou de Stadhouder hen wel in hunne posten herftelleu ? — neen, vast niet. —
Wat zullen toch die geenen in de Republiek uitvoeren, welken van hunne fabrieken,van hun» nen koophandel of hunne bekwaamheden leefden, en welker geheel bederf hen buiten ftaat ftelt om zich ooit, op wat wyze het ook zy, te herftellen ? Zou men hun wel iets geeven, óm aldaar eene nieuwe huishouding op te rechten ? neen — voorwaar niet.
Wat moeten toch die ambachtslieden in de Republiek doen , welken voor dezen daar zo wel gezeeten waren, en zo veel neering hadden, en welken evenwel bedorven zynde , niet met al zouden hebben, om één éénig tot hun ambacht -joodig werktuig te koopen?
Dat men zich deeze martelaaren van het edelfte patriotismus verregenwoordige , deze getrouwe geallieerden van Frankryk, koomende in hun Vaderland zonder geld , zonder brood, zonder crediet; zonder eenige hoop tot redding; met zich
llee-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 50&
fleepende b.un bitterlyk weenend , wanhoopend huisgezin , en onthaald door het gejouw, de icheldwoordenen vervloekingen van het woedend gemeen, dat hen zekerlyk ook zoude fchenden en mishandelen, zo als hetzelve reeds meermaalen gedaan heeft, en het welk de ftads-regeering niet zou willen noch kunnen beteugelen; en dat men nu oordeele,of dit afgryzelyk tafereel de menschheid niet doe yzen. — Ook zullen de gevjugte Hollanderen zich wel wagten, van zich aan deze vernedering, aan deze vreeslykheden bloot te ftellen. Van hunne vrouwen en kinderen gevolgd zouden zy veel liever van huis tot huis gaan bédelen. De Franfchen, de edelmoedige Franfchen door hun droevig lot geroerd, zouden hen nim» mer afwyzeu,
De gevlugte Hollanderen zouden egter de rechtvaardigheid en menschlievendheid der Nationaale Vergadering denken te beleedigen, indien zy in het minst bevreesd waren, dat zy door dezelve mogten verlaaten worden. Daarenboven is het mooglyk, dat deze rampfpoedigen aan Frankryk hun keven lang tot geenen last zullen verflxekken; het is mooglyk , dat onvoorziene omftandigheden hun gelegenheid en middelen aan de hand geeven, om eene zegepraalende intreê in hun Vaderland te doen; en deze omftandigheden kunnen zich op het oogenblik, daar pien zulks het minst verwagt, van zelve aanbieden, Kon het, naauwlyks drie jaaren geleden, nog yerilaafde Frankryk wel verwagten, dat hetzelve zo fpoedig die vryheid, welke het hedendaags geniet, zou omhelzen V
Delft.
De Ordonnantie op het Sehuitenveer tus« fchen de Steden Delft en Rotterdam, is op den 9 en 10 Mei 179* » aldus vermeerderd: Mm 3 De
Dordrecht.
Nota van uit' geweken Hollanders aan de Nat» Vergader. iri\ Frankryk.



5io ^NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
Delft.
4'»pl. der Ordonnantie op 'i Veer tusfchen h ifi en Rotterdam,
T"\e Heeren van de Weth der Steden Delft en Rotterdam, door de rnenigvuldigmaalen herhaalde klagten van de refpective Marktfchippers op de voorfchreeve Steden, geïnformeerd zynde geworden , dat zommige van de Veerfchippers van en op de gemelde beide Steden vaarende, niet tegengaande hun zulks te meermaalen, en nog laatftelyk by Ordonnantie van den 19 July 1785 aeer fcherpelyk is geïnterdiceert, echter blyven voortgaan, om, in prsejudicie en ren nadeele van dc voorfchreeve Marktfchippers, met hunne Veerfehuiten mede te voeren zodanige goederen tot welkers tranfpore meergemelde Marktfchippers privativelyk zyn gequalificeert en gerechtigd; — hebben welgemelde Hun Edele Groot Achtbaare tot weering der inconvenienten en de geduurige klagten daar uit voortkomende , en tevens willende zorgen, dat allen en een iegelyk , die eenige Beftelgoederen met de Veerfehuiten ilico zouden willen verzenden, in alle redelykheid zoude kunnen worden geriefd, goedgevonden en verftaan, op nieuws te ordonneeren en te ftatueeren, zo a^s Hun Edele Groot Achtbaare ordonneeren en ftatueeren by deeze:
Art. J. Dat geene Veerfchippers, vaarende van de Stad Delft op de Stad Rotterdam en vice verfa , zullen vermogen eenige Mandens, Pakken , Koffers, Kisten of andere Beftelgoederen in hunne Schuiten in te neemen of met dezelve te vervoeren , en zulks zonder eenig onderfchcid, van welken aart, die zouden mogen zyn, dan alleen de zo* danige, welke hier na zullen worden geëxcipieert.
II. Doch, zo wanneer 'er eenige Beftelgoederen aan het Veer zouden mogen worden gebragt, welke de brenger of afzender, om den haast, met de eerst vertrekkende Veerfehuit zoude verkiezen te verzenden , zonder ps de eerstvolgende Marktfchuie, welke, 't zy op dienzelven dag of op den morgen van den volgenden dag, ftaat af te vaaren, ps wijlen wachten, zaj de brenger, heffeller of af-
?en-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 511
zender dezelve alvorens by den Commisfaris van he Veer, alwaar zy befteld worden, moeten laatc: aanteekenen, en daar voor aan den Commisfari ten zynen behoeven betaalen een halve ftuiver, ei daar en boven in handen van denzelven Commisfa ris moeten betaalen de enkelde vracht van de voor fchreeven Beftelgoederen, tot zo veel als den Com misfaris en de Veerfchippers zullen oordeelen daai voor te moeten worden voldaan; zullende geenf Veerfchippers eenige Beftelgoederen, 't zy dat du door hun zelfs, of door hunne Knegts of door an deren, aan het Veer worden aangebragt, vermo gen in te neemen, voor en al eer dezelve in voeger als vooren aangeteekend, en de enkelde Vracht daai van aan den Commisfaris betaald zal zyn, en za de Veerfcbipper, ter plaatze of ter wooning, dati hy by zyn aankomst de goederen zal overgeever. of beftellen , voor dezelve geen meerder Vrachi mogen afvorderen, dan daar voor op het afvaaren by den Commisfaris an de wal gelaaten is
UI. En zullen de Commisfarisfen , wanneer iemand mogt weigeren de aanteekening te laaten doea, of de enkelde Vracht aan hun te betaalen, den zo> danige moeten wyzen na de Marktfchuit, die in lading0 ligt , of ten huize daar de eerst vaarende Markt fchipper woond.
IV. Dat wyders de enkelde Vracht, die aan den Commisfaris zal wezen betaald, door denzelven zal worden verdeeld in dezer voegen: dat hy voor zich zeiven wegens het innen van het Geld en de verdere moeitens, zal behouden een vierde part, en voorts uitkeeren aan dien Marktfchipper, die 't eerst in de Beurt, na het alzo in voegen voorfchreeven aan den Commisfaris befteld goed , zal komen af te vaaren, dc resteerende drie vierde parten.
V. Dat voorts de gemelde Veerfchippers, of hunne Knegts, gehouden zullen zyn, ingevalle door Kooplieden óf eenige anderen,eenige Pakken,Zak-
Mm 4 kea
c Delft.
i Ampl. Wir Or-
■ donriafi'
• tie op 't
■ Veer
' tusfchen 1 Delft cn
■ Rotter'
• dam.
r v



jia NIEUWE NEDERLANDSCHE
DjLFT. I (
Ampl. i der Ordonnantie op 't Veer tusfchen Delft en Rütterdatny
:en of andere Beftelgoederen, het zy klein of groot, >nderw€gen wierden aangebragt, van dezelve goeleren dubbeld Vrachtloon af te vorderen, waar
fan de helft by hunne aankomst, aan den Commis- j
'aris van die Stad, waar zy 't eerst aankomen, ten ; ;inde als voren, direót zal moeten worden gcëxiradeert.
VI. En dat alles op pcene van fufpenfievan hun- \ ae dienften voor den tyd van zes weeken, geduurende welken tyd hun Schuit aan de Ketting zal worden gefloten, en op verbeurte van twaalf gul- ■ lens, en zulks telken reize en zo dikwils als zy be- I vonden zullen worden tegen deze Ordonnantie te • lebben overtreeden; de voorfchreeve boeten te be- [ <euren, de eene helft ten behoeven van de beide | Commisfarisfen , en de andere helft ten behoeven j tan de Marktfchippers van beide de Steden, welke \ allen en ieder in 't byzonder tot het doen der be- [ keuring worden geauthorileerd by deeze; zullende l in cas van dispuut omtrend de voorfchreeve bekeu- N ring, het zelve de plano worden gedecideert door j Heeren Burgerneefteren van die Stad > alwaar de | jecalangeerden woonagtig is.
VII. Des zullen, ondgr het geen hier voren is I geordonneerd, niet begreepen, maar daar van uit»ezonderd zyn, de Reisgoederen van eenige Pas-t |< fagiers, als Koffers, Valiezen, Sluitmandens, Doo- h zen en diergelyke Bagage, ten hunnen lyven en rei- | zen behoorende, en waar mede zy zelfs in de Schuit li tegenwoordig zyn, zonder dat dit tot groote Pak- | of Vrachtgoederen van applicatie zal mogen wor- h den gemaakt, ondereen prsetens vaorgeeven, dat ij den eigenaar daar by zelfs tegenwoordig is; wor- I dende de refpective Commisfarisfen , tot rigtiger 'j ahfervantie van dit geftatyeerde by deze gequafifi- h peert, om alles, wat in de Schuiten of Roeven ij word aangebragt, te mogen nazien.
YIIL Van de betaaling van de enkelde Vracht
aan $



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 513
aan den Commisfaris, zullen mede vrv en exempt 1 zyn^ alle verfche Visch , die in een klein Mandje of Tonnetje verzonden word, de nieuwe Haring,^ mitsgaders Groentens en Frnitcn, en genpralyk zul-^ Jee Eetwaaren, die een fpoedig bederf onderworp pen zyn en in een kleine en geringe quantiteit ver-1 zonden, of onderwegen ingenomen , of afgeleverd \ worden: en voorts alle Beftelgoederen , die van t buiten eenige Steden komen , en die uit dezelve s over de Veeren, na elders buiten Delft en Rot^ terdam worden verzonden.
IX. Ook zullen de voorfchreeve Veerfchippers vermogen te voeren de Kisten van de Oost-Indiesvaarders, welke door de Volkhouders na eene der beide Steden verzonden worden , mits dat hunne Schuiten daar toe expresfelyk worden afgehuurd, ep anders niet, zullende voor de gemelde Kisten dubbelde Vracht moeten worden betaald, waar van de eene helft zal genooten worden by den Veerfchipper die dezelve voert, en de andere helft zal moeten worden overgegeeven aan den Commisfaris , om dezelve te verdeden, zo als hier boven is gemeld.
X. En zal aan de Commisfarisfen, zo te Delft als te Rotterdam, gelyk ook aan ieder Veerfchipper van gemelde beide Steden, een gedrukt Exemplaar van deze Ordonnantie worden overhandigd, om het zelve, zo in de Comptoiren van de Commisfarisfen als in ieder Veerfchuit, tot een ieders narigt voor te hangen; en worden de voornoemde Commisfarisfen gelast naauwkeurig acht te geven, dat den inhoud dezer exaftelyk worde naargekomen , ten einde aan de heilzaame intentie van Hun Edele Groot Achtbaare volkomen worden' voldaan.
Aldus gedaan en gearrefteerd by opgewelde HeeMm j ren
)elft.
impl. 'er Or'onnan-
ie op 't
'eer
usfclien
Ttelft en
letter^
'am.



514 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Delft. i"en van de Weth der Steden Delft en Rotterdam den 9 en io Mey 1791.
ampt. der Ordonnantie op 't Veer tusfchen Delft en Rotterdam, ■
i I
c 11 c
ti
In kennisfe van ons Secretarisfen,
H. van der GOES. D. C. GEVERS.
En ten einde een ieder daar van behoorlyke kennisfe hebben , hebben myne Heeren van de Weth der Stad Rotterdam voornoemd goed gevonden de voorfchreeve Ampliatie - Ordonnantie, na voorgaande Klokkegeluy van het Raadhuis dezer Stad te doen publiceeren op heden den iö Mey 1791, ten overftaan van de Heeren Mr. Reinier Frederik yan Staveren , Heer van Herkinge en Roxenisfe, Schout; Mr. Dirk Lodewyk yan Catlenburg, Burgemeefter; Christiaan Willem Scdiuller en Mr. Cornelis Adriaan van den Llonert, Scheepenen.
In kennisfe van my als Secretaris,
O. P. GROENINX van ZOELEN.
'sGravenhage.
Door den Bailluw der Stede Vlaardingen, s aan de Staaten van Holland en Westbiesland een Request ingediend , en daar p een Advis van Gecommitteerde Raaden itgebragt, welke beide ftukken wy hierna nder Vlaardingen zullen mededeelen.
Door den Raad van Staate zyn benoemd, >t het verpagtea der Gemeene Middelen,
en



JAARBOEKEN, Mei, 1791. jij
en het nazien der Magazynen en Vestingen in de Steden langs de Maaze , de rieeren Bigot en Lobman, en tot het nazien der Magazynen, enz. naar Wedde en Westwoldingerland, de Heeren Pous en Alberda tot Dykfterhuis.
By Hun Hoog Mogende zyn benoemd tot de Commisfie na Staats-Vlaanderen, de Jonkheeren Van Heeckei en , Heer van de Kloefe; Van Tuyll van Sereoskerken, Heer van Zuylen ; Van Voerst tot den Borgel en £. J Lewe, ter welgemelde Vergadering zitting hebbende wegens de Provinciën Gelderland, Utrecht, Overysfel en Groningen.
De Schuttery dezer Stede, onder het bevel en geleide van haren Collonel den Heer Scheepen Mr. Johan van Hees, Heer van Berk el en Rodenrys, heeft den 17 Mei voor Hunne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheden , in de tegenwoordigheid van eene buitengewoone groote menigte aanfchouweren, bezyden de Maliebaan, haare jaarlykfche Wapenoefeningen verrigt en vervolgens de gewoone trekking gedaan , door eenige ftraten en wyken dezer Hofplaats.
De Krygslieden, beRemd om op de vlakte by Waasdorp eenige dagen te velde te trekken , zyn den 21 dezer maand aldaar aangekomen, beftaande in het Regiment Oranje-Gelderland,het Lyf-Regïment Oranje-Friesland, de twee Compagnien Grenadiers
's Gra-
venha" ge.



jus NIEUWE NEDERLANDS CHE
'sGra-
venha ce.
diers van het Regiment van den Collonel . Bof: de la Calmettte, mitsgaders de twee Compagnien Grenadiets van het Regiment Mariniers van den Collonel Westerloo. De toebereidzelen gemaakt en de benodigdheden aangebragt zynde , wierdt het Campement in orde gevormd. Daar uit wordt mi de Wagt gegeeven aan het Lusthuis de Oranje-Zaal of het Huis in 't Bosch. De Predikant A. Reguleth, uit 'sHage, deedt den 22 dezer maand in het Camp eene Leerrede over Spreuken XIV: vers 18. De Kloekzinnigen zullen zich met wetenfchap kroonen. Zyne Doorluchtige Hoogheid den j Heer Prins Erfftadhouder, de Doorluchti- I ge Heer Erfprins van Orange en Nasfau en eene menigte Toehoorders, zo uit het Camr ! pement als van hier en elders derwaard te iji zamengevloeid, waren onder het gehooe daar van tegenwoordig.
De dagen tot de groote Krygsverrigtingen (om dewelke te helpen uitvoeren de Krygsbezetting van hier telkens naar de voorgemelde vlakte by Waasdorp uittrekt,) waren Dingsdag den 24, Donderdag den 26 en Saturdag den 28 dezer maand , alles voormiddags omtrend 8 a 9 uuren. Het nodig Gefchut van Veldftukken enz. wierdt ook derwaarts toegevoerd, en nog eene Compagnie Artilleristen, van den Kaptein Fan Reenen, kwamen alhier aan. Dit Carnpement heeft alle de nodige vereischten, is in de beste orde, en de menigte van aanfchouwers, die van alle oorden derwaardi
gaan,



JAARBOEKEN, Md, 1791. 51?,
gaan, om het te bezigtigeo, vindt 'er aller-«; lei ververfchingen, levensmiddelen, enz. v Ook heeft de Wel Eerwaarde Heer Fries- c wyk, Predikant in de Gereformeerde Nederduitfche Gemeente alhier, in gemeld Camp by Waasdorp een Leerrede gedaan, over Exodus XV: vs. 3. De Heere is een Krygs-
man: Heere is zyn naam. De ge-
rymde Pfalm LXVIII: vs. 10. wierd vooraf, en Pfalm LXXII: vs. n. nagezongen. Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, en de Doorluchtige Heer Erfprins van Orange en Nasfau, hebben deze Leerreden bygewoond. Ook was onder het gehoor daar van een menigte van toehoorders tegenwoordig, welke zo uit het Campement, als van hier en elders aldaar waren te zamengevloeid.
Den 23 Mei zyn de Heeren Gecommitteerde Predikanten van deisynoden der Vereenigde Provinciën, gezamenlyk ter Vergadering van de Algemeene Staaten verfchenen, om van Hoogstdezelven te verzoeken de vifitatie of het nazien d^r Papieren v.an het Synode Nationaal , die in een kist by Hun Hoog Mogende, als mede die der Autographa, of Origineele van de nieuwfte Overzetting des O en N. Testaments, weL ke te Leyden in eene Kist, bewaard wor» den. Den Heer Henricus Rumfius, Predikant te Meeuwen, deedt by die gelegenheid, eene gepaste aanfpraak , vergezeld van de toewenfehing der beste Zegeningen, die door
den
iGrA-
enha* e.



Ji8 NIEUWE NEDERLANDSCHS
'sGra-
venhage.
j j 3
L e y den.
De Heeren Curatenren van 's Lands Univerfiteit aihier, en Burgerneefteren dezer Stad, hebben aangefteld, tot Profesfor Extraordinaris Cbirurgia Praiiicee , & Artis Obftetricia, den Heer M. S. du Pui, A. L. M & Pb. Medicina Dotlor, Anatomes, Chirurgie & Artis Obfietricia Profesfir lionorarius, te Alkmaar. Elk, die de uitgebreide nuttigheid, dezer beide takken, in aanmerking neemt, en tevens weet, hoe weinig
den Heer Voorzitter ter Hooggemelde hunner Hoog Mogende Vergadering beantwoord wierdt. De vifie der voornoemde Papieren is den 24 Mei in de Treveskamer gefchied, ten overllaan van Hunner Hoog ivJogende Heeren Commisfarisfen, zynde de Heeren Van den Santheuvel, wegens Holland, en Jonkheer IV. Z. van Borsfelen, wegens Zeeland, ter Hooggemelde Vergadering zitting iiebbende, welke Heeren, den 25 Mei met 3e gemelde Heeren Predikanten, naar Ltylen zyn vertrokken , om aldaar, in het byzyn van de Heeren Burgerneefteren dier Stad, ten Stadhuize, te vifiteeren of nazien Je Autograpba, of authenticque Handfchrif:en van de nieuwe Overzetting der BoeJen des O. en N. Teftaments, die aldaar ivorden bewaard.



JAARBOEKEN, Md, 1791. $Ip
mg gelegendheid men in 't algemeen, op de Univerfiteiten van ons Vaderland hadt, om in het beoeffenend gedeelte derzelver behoorlyk onderwys te ontvangen , kan niet anders dan ten hoogften toejuichen , de zorg van Heeren Curateuren en Burgerneefteren" die, na onlangs een Nofocomwm Clinicum, ten dienften der Studenten in de Geneeskunde , te hebben opgerigt, nu ook dit gebrek aan 's Lands Hooge Schoole, alhier, vervuld hebben: waar door men met grond mag vertrouwen, dat het Vaderland van meer ervaren Heel- en Vroedkundige Artzen 111 't vervolg zal kunnen voorzien worden, dan men met leedwezen moet erkennen, tot hier toe plaats gehad te hebben : terwyl de keuze van den Heexe Du Pui, tot dat gewigtig Onderwys, een blyk geeft van het recht , dat Heeren Curateuren en Burgerneefteren, aan waare verdienden weten te doen.
Amstbldaju.
Den 11 dezer maand Mei zyn by Myne Heeren van den Gerechte twee Pubiicatien gedaan; de eerfte behelst: eene Vragtlyst voor de Beurtfchippers,- tusfchen de cueden Amfteldam en Keuleji en terug, warende; terwyl by de tweede verboden word, het ichieten in of uit een Schip, of Vaartuig,
Ley«
DEN-



52o NIEUWE NEDERLANDSCHÈ
Amstel •
dam.
tuig, zo binnen als voor dezer Stede paaien en in het Y liggeade, op Zon- en Feestdagen, geduurende het houden van den openhaaren Godsdienst, en op die en andere^ dagen niet later, dan een half uur na *t luiden van de Poort- of Boomklok , op verbeurte van 12 Guldens en arbitraire Correctie.
De eerfte Publicatie luidt aldus:
TV/fyne Heeren van den Gerechte derStad Amfterxv± dam , hebben , op gedaone voorftelling van Commisfarisfen van de Vaart op den Rhyn, goedgevonden te approbeeren en te arrefteeren de navolgende Vracht-Lyst voor de Beurtfch'ippers tusfchen de refpective Steden van Amfterdam en Keulen en vice verfa vaarende , door Commisfarisfen voornoemd ? met communicatie van de Magiftraat der Vrye Ryks Stad Keulen, gereguleert, op grond der aldaar optcrichtene Vrachtwaag , gelastende een ieder, die zulks aangaan mag, zich daar na te gedraagen 2
Daal- deCen- de ders. tenaar Daal* tot der tot © Alb,
A.
Aalfpeis ii 120 61 f
Aambeelde (oude) ï 106 *
Aarde (Munt) i 120 *
Aardewerk (alle foorten) 1 * *
Agaricus 1 „ *
Aluin 1 , c
Amandelen in Doppen iè  s>
• 1 zonder Doppeö 1 * t
Amaril (los) 1 106 s*
■■■■■■ * (in Vaten.) ii 120 *
Aa-



Jaarboeken, at«, 17914 $sr
Daal. de Cen- de
ders. tenaar Daal j toe deitot ' m Alb. 1
Anchovis i * * >
Annyszaad i * * > Arak, hec Anker i — Ó4 ,
groter of kleinder Fust na advenan t.
Asfa foetida 1 120 61 \ Asfche (Lood) 34 * I =
(Weed) 1 «= *s
Azyn ^Bier) per Last 24 — 64
bl I j
Bakelaar . 1 120 6i|
Balynen 1 * *
Bindrottingen \\ 106 a-
Blik i 120 o
Boeken 20*
Boomwollen 1? * *
Borax l * u
Boter ï4 * *
Brandewyn, het Stuk van Öo Vs. 8 — 04.
het Oxhoofd j — 4
Bruinrood I 120 f>x|
Buskruid 3 * *
C.
Cacao ij i2o *
Campher li # ,*
Canneel, het Vardeel 2 — 64
Cappers, de Smalton 2 — *
China (Rad.) j 120 611
China (Cort.) i* 120 615
Citroenen, de enkelde Kist 2 I — 64
—: de dubbelde Kist 4 j — „
Citroen Schaalerj 2 | 12® éii Nn Cof^
TEiC" JAM.
yst op



J22 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STELDAM.
Vragt-
lyst op Keulen
, Daal- deCen-| de ders. tenaar Daattot di-r-ot ffi Alb.
Coffy (in Vaten en Baaien) i * *
Commyn \ e *
■ Confituren (alle foorten) ï l
Copal (Gom) tg ■■■'•* «■
Corencen ' l * *
Couchenille ^ * *
Cnp i « -
Cremortartari i * *
Cubeben of Staartpeper ii * *
Curcuma \ * *
D.
Droger yen, in de Lyst niet vermeld is * *
Drop i * *
E.
Engelsrood * *> *» F.
Fermiljoen i 120' 6i| G.
Galnoten 1 » *
Garen 1 » »»
Garst, per Last 30 — 64
— (gepelde) in Vaten en Baaien 1 120' óif
Gedisteleerde Wateren, per Aam 4 — 1 64
Genever, het Stuk 9 — \ *
Gengber 1 120 ó*if
Glas, een Kist Holfteins 3 — | 64
—— een Korf Frans 8 — *



JAARBOEKEN, Md, i7pi. 523
Daal- deCen» de
ders. tenaar Daa -
tot dTOt1
gï Alb* ;
Gom 1 120 6i\t
Goud en Zilver Geiii1 * * * ,
H.
Hagel, in Zakken 4 106 «s
in Vaatjes * 1 120 »
Haring, het Lasc 34 — j 64
Harpuis k ïoö 6i\
Haver, het Last 30 — 64
Hennip i| 106 61}
Hennipzaad, de AmR. Mudde ^ — 64
Honig 1 120 6 ii
Hop 2 ï e
Horens, de 1000 ftuks 5 — 64
Hout(allefoorten van ongem.Verf) ï Ï06 61 j
in v'aten of Manden 1 iè 120 
* Gemalen in Vaten of Baaien 1 » »
Pock i 106 e
-■—(werk) Cederen, Mahogny&c 1 * s
Huiden(OsfemetHorens)gezouten s =» *
- Osfe en Koe, zonder Horens ï # &
(gedroogde) met Horens ij * ^
dito, zonder Horens \ # *=
Huisbias of Bereidfel 1? 120 **
Jalappen 1 j *
Indigo ii *• *
Indigo (platte) 1 I2o Óif.
Jugten, in losfe Kollen 1 [ 106 *
dko, in Pakken i i2q *
Aai*
TEfv* JAM*
'yst op ïeulem



524 NIEUWE NEDERLANDSCHS
Am-
steldam,
Vragtlyst op
Keulei.
ders. tenaar Daaf» tot dertot
f§ AlV.
Kaarsfen ' ' *
Kaas, alle foorteil, los i 100 *
in Vaten of Kisten I* 120 *>
Leidfche Kanters 1/ i°ó *'
—— Hobbe of Vriefe Kanters ï * *
Ketels (gegoten yzere Zeep) 1 * •
Koolzaad, de Amfterd. Mudde is — 64
Koper (geflagen Pla3ten) 1 10(5 6ïf
(Ruw) in Vaten 1 120 *>
los f -406 *
Koperrood * 120 *
Kryt (heel en gemalen) % * *
Kurken (gemeden en ongefneden) 2 ic6 #
L.
Lackmoes 1 120 *
Lamoenen,gezouteofinpekel,dcpyp 8 ■— 04
het Quardeel 6 — *
bet Oxhoofd 5 — *
Leer (getouwt of geprepareert)
in Kisten 1 120 61]
— dito in Pakken, Soolleer 1 10G *.
Lood t 4 ■ *
Loodwit * 120 =
Lym 1 * "
Lynzaat 1 i =* *>
Lywaten (Catoene en Linne) 1 * * '1
M.
Manna \\ * <*
Manufacturen (wolle) 1 * *



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 5z?
Daal- deCerf- de
ders. tenaar Daal
tot denot!
fS Alb. ]
Manufacturen (zyde) ii * m'l Marmere Blokken, de Cubic Voet,
Rhvnlandfe Maat * — 64
Beelden, in Kisten x* 120 61'
Matten, de 100 Bos 25 • — °4
Menie * 120 61'
Mostertzaad, de Amfterd. Mudde "~~ 64
N.
Nooten(Spaanfe)deZakvan3Ton 2 "~~ # O.
Oly van Ziad, 12 Vaten a i§aam 4° — * grooter na advenant.
— (Boom | de pyp 22 Rek. 75 — f. grooter na advenant.
O!yphants-Tanden 1 106 6li
Olyven I 120 f?
Omber 1 e t>
Ooker, geele 4 =» f Oranje Appelen, als de Citroenen
Schaalen 2 = *
Orlian 1 * =>
P.
Pannen, de 1000 ps. 25 — 64
Papier (grauw) 4 106 61?
■ alle andere foortea 1 120 «
Pel teryen iè «• *
Pennen . 3 120 6H
Peper i| * \ *
— (witte) lil * I *•
Nn 3 Pe.
TEL)AM.
Vragt-
'yst op Keulen.



5?ff NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STEjk DAM.
Vragtlyst op Keulen
Daal- deCen- de
dcis. tenaar Daal
tot derin
«8 Alb,
Peper (lange) \\ * *
Pik, het Last 29 — 64
• Piment li 120 61 j
Pluk of Pluis van Zyde 1* # *
Porcelynen l. *> *
PotlOOd 3 5= *
Pruimen 1 * *
Pruimellen ii * *
Pypen in foprtcn li * #
Quickzilver \ > 1 * R.
Raapkoeken, de 1000groote IJ — 64
■ de 1000 kleine 12 — =
Rabarber 1 120 6i\
Riet, jn Pakken ih * \ *
Rogge, per Last 35 — 64
Rottingen, in Kisten 1 120 6ij
Rozynen, alle foorten 1 #= <=
Ryst 1 * *
S.
iSacharum jSaturni 1 =* ,
Saffloer u *
Saffraan 1. * *
Sago 1 * *
Salpeter l & *
galm \ * *
Schellack \% * *
Schinkels, de 1000 fluks 3;- — 64
Schlee-



JAARBOEKEN. Md, 179J. 527
Daal. deCen- de
ders tenaar Daa!» ' tot der tot'
t? Alb. ]
Schleeke of Sintels van Metaal j 4 ioó 6i|/
Schuipwit 1 120 * 1
Schytgeel 1 * " J
Senèbladen 2 * 1 *
Sinaas-Appclen, als de Citroenen
Siroop 1 * 9
SIypfteenen,groot2voetAmft.onder
denaam vairjvoetersper Ruk 1 °4 van 2è voet, onderdenaam
van 4 voeters per ftuk 1 * "* *
Souda 1 120 6i|
Sout, het 100 Zeeuws l75 — °4
Sout (Engels) 1 120
Spaansgroen 1 " *
Specerven, Nooten 1 I * *
-— Nagelen U * "
Fouly la * *
Steen, Tiggel, Tier of Muur fteen-
tjes, de 1000 ftuks 3 °4
(Giet) * Io6i 61 •
Steenen (Vloer) de 1000 ftuks 12 — 64
(Vuur) * 12° 6if
Sterkwater, de Mand 2* "~ °4
de Kuip 3* — -
Stokvis (losfe) I ic6 61 J
in Kippen I4 f *
Styffel 1 120' >,
Sucade I 61J
Sumack 1 * *
Swavel 4 ' *
Swyneborftels ii " *
T.
Tabak, Cardoefen in Vaten iï * *
Nn4 Ta-
TEL)AM.
'/ragtyst op 'iculcn.



p&S NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTELDAM.
Vt-agt-
lys't op Keulen,
Daal. deCen- de
ders. tenaar Da.'l'
tot dertot
8 Alb.
Tabak in Briefjes of los in Vaten 2 * *
■ in Bladeren, ongefponnen 1 i * #
—— gefponnen in Canasfers 1 i *
1 (Brazil) in Cerocnen 1 * *
r-i— Carotten en Snuif 1 * *>*
Tabakfleelen ij f *
Takken, een Vat als eea Crapvat 8 — 64
Talk r i4 '120 6i|
Tamarinde 1 * *
Tarwe,' het Last 38 — 04
Teer, het Last 29 — *
. groote Tonnen 33 — *
Terpeutyn 1 120 61'
Thee li 120 6iJ
Thin (a]le foorten ongewerkt) los 4 icö *
~— in Vaten 1 120 e- ■
Traan, 6 Vaten of 9 Quardeelen 33 — 04
(Berger) de 12 Tonnen 28 — „
■ (Haring) de 12 Vaatjes .34 — *
——• (Eng.)óVatepofoQuard. 35 — *
V.
Veeren (Bedde) 2 120 6Ü
Vellen van Kalveren, gedroogd 2s 106 «
Yerfwaaren,ïndeLyst niet vermeld W 120 =
Vis, een Last gezoute 32 — 64
Yitripol Oly, de Mand 11 *
• de Kist 3* — *
Vlas U 120 6ij
Yygen 1 * *
w-
Walvis Baarden 1 j 106 *
Wascjh



JAARBOEKEN, Mei, 1701. 529
Daal. deCen. de ders. tenaar Daal? tot dertot « Alb.
Wasch 1 12* -
Wolle -Spaanfe) i 120 6iï
Wierook en Thus 1 * '*
Wyn, het Oxhoofd J — 64
de Pyp 7 ~ *
in dubbelde Fust ieder eenDr.meer
Y.
Yzer (Oud en Gos) % 106 61 f Z.
Zeep (Groene) het Last 32 — 64.
(Spaanfe) 1 12c 6ii
Zuiker (Brood) H *
■ (Candy) in Kisten 1 * = -
■ dito losfe Kasjes H * *
-■ Stamp en Basterd 1 * *
Zyde 1 *■ *
Van alle Goederen in deze Lyst niet vermeld, de Vracht te bepalen volgens de Decihe van Comrnisfarisfen.
In de Vrachtbrieven te ftellen:
De Vracht te betaalen in Kroonen tot 1125 ftuiver . en alle andere Speciën na advenant.
Van alle natte Waaren, de Schipper vry van Lekkagie.
Aldus gearrefteert den 11 Mey 1791, prasfentihus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Comelis Backer, Hoofd-Officier, alle de Heeren Burgerneefteren , dempto den Heer Mr. jacob Elias Arnoudsz. , en alle de Heeren Scheepenen, v Nn J En
Am«
3tel* dam.
Fragtlyst op Keulen,



Am-
6teldam.
Vrügilyst- op Keulen.
530 NIEUWE NEDERLANDSCHE
En gepubliceert ten zeiven dage, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd-Officier, den Heer Mr. Jan van de Poll, Burgemeefter, en de Heeren Mr. Pieter dc Smeth en Mr. Nicolaas War in Antonisz., Prsefideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris
j. van der DUSSEN.
De andere Publicatie is aldus ingerigt:
A lzo Myne Heere van den Gerechte der Stad Amfterdam, zedert eenigen tyd, hebben moeten ondervinden, dat men goed kan vinden, niet alleen des Zondags onder Kerktyd, maar ook des avonds, laater dan een half uur na het ophouden van 't luiden van de Poortklok (zynde de geene, waar na de Poorten dezer Stede, als ook de Boomen worden gefloten,) in of uit de Schepen, zo binnen als voor dezer Stede Paaien en in het Y liggende, te fchieten, niet tegenftaande tegen dat laatfte reeds by Keuren van 15 September iöoj en 14 September 1785 Artikel 2. was voorzien, en wyders in overweging hebben genomen, dat door 't eerfte merkelyke hinder aan den Predikdienst wordt toegebragt, en het laatfte occafie tot verregaande ongelukken en ontfteltenisfc van Pasfagiers, met de ordinaire Veerfehuiten overvaarende, kan verfchaffen, gelyk de ondervinding reeds meermaalen heeft geleerd.
Zo is 't, dat Myne voorfz. Heeren daar in willende voorzien, by renovatie cn ampliatie van bovengemelde Keuren, hebben geftatueerd, zo als Hun Edele Achtbaare ftatueeren by dezen, dat niemand zich zal vervorderen in of uit een Schip
of



JAARBOEKEN, Mei, 1791.
53i
of Vaartuig, zo binnen als voor dezer Stede Paaien en in 't Y liggende, te fchieten of doen fchie-, ten , des Zondags of Feestdagen, zo lang maar eenige publieke Godsdienst binnen deze Stad wordt geoeffend, en, zo op Zondag, als op andere dagen , niet later dan een half uur naar het luiden van , de Poort, doch thans meest al genaamd wordende / Boomklok; en dat die geene, welke verkiezen in; of uit hunne Schepen te fchieten, alle mogelyke * voorzorgen zullen moeten gebruiken, waar door alle te duchtene onheilen worden voorgekomen; alles op pcene, dat die geene , welke na dato dezes, ter contrarie bevonden wordt te handelen, voor ieder alzo verboden fchot, zal verbeuren een boete van twaalf Guldens, boven en behalven de arbitraire Correctie en Reparatie der daar door veroorzaakte fchade, naar exigentie van zaaken.
Zullende deswegens in de eerfte plaats aanfprakelyk zyn de Schippers, de Schepen voerende, en-, by derzelver abfentie, voor dezelve Boetens de Boekhouders van die Schepen.
Renoveerende en amplieerende wyders Myne voorfz. Heeren de voorzorge tegen het fchieten met fcherp, bereids by Keure van den 7 Augustus 1642 gedaan, en ftatueeren by dezen , dat" die geene, welke, by tyd en wyle, zal worden bevonden in of uit een Schip, 't zy zeilende of ftil leggende, met Scherp of iets anders dan met los Kruit te hebben gefchooten of doen fchieten, zal verbeuren ccn boete van vyftig Guldens, voor ieder zodanig Schot, boven de vergoeding der daar door aan eenige Perfoonen, Huizen of Schepen veroorzaakte fchade en arbitraire Correctie, naar bevind van zaaken.
Wordende, ter beter nakoming van al het bo-, venftaande, de Waterfchout en deszelfs Dienaars, tot het doen der Bekeuring gequalificeerd, gelyk mede om 't Schip, waar in, of uit, dusdanig verboode Schot is gedaan, té doen aanhouden, ter
tyd
4m-
;tei>
oam.
°ublic, merend iet fchiecn op
1 r.



532 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
DAM.
Public.
omtrent hetfchit ten op
*t r.
tyd toe, dat deswegens nader by den Rechter zal zyn geoordeeld.
Aldus gearrefteert den u Mey 1791, prafentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr.
t Willem Comelis Backer , Hoofd - Officier ; alle de Heeren Burgerneefteren, dempto den Heer Mr. Jacob Elias Amoudsz.; en alle de Heeren Scheepenen. En gepubliceert ten zelve dage, prasfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Bttcker , Hoofd - Officier; den Heer Mr. Jan van de Poll, Burgemeefter, en de Heeren Mr. Pieter de Smeth en Mr. Nicolaas Warin Anthonisz., Prsefidcerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
J. van der DUSSEN.
's Lands Esquader van eenige Oorlogfche. pen, onder 't bevel van den Schout by Nagt Mulder, den 5 Maart van Livorno vertrokken zynde, met oogmerk om de Vlag van den Staat te Algiers te vertoonen, en vervolgens naar Lisbon en van daar herwaart te ftevenen, is den 14 dier maand, op de Rheede van Mallaga aangekomen, hebbende, uit hoofde van de Noord- en NoordOoften winden en hooge Zee, het niet durven wagen, de Bogt van Algiers in te loopen, uit vreeze van op een lager wal bezet te raaken.
Het Zee - Weezen heeft een grooten flag geleden, door het overlyden van den Lieu-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 53$.
tenant -Admiraal van Holland en West-Fries- j land, Pieter Hendrik Reynst, te Arnhem, s werwaards Hy Voor eenige dagen was heen 1 gereist, door eene ziekte overvallen, en in den ouderdom van omtrend 68 jaaren, overleden.
Wy hebben reeds in ors voorgaand Rukje , gefproken, van het toeftaan aan byzondere Kooplieden, om goederen naar de OostIndiën te zenden. Zie hier de Voorwaarden, op welken dit wordt toegeltaan:
CONDITIËN, volgens wefkè de OOST-INDISCHE COMPA-
• GNIE dezer LANDEN, ingegevolge de Refulutie der Vergadering van ZEVENTIENEN, in dato 29 Maart 1791 én vervolgens , aan alle PARTICULIEREN accordeert,. om voor rekening in 's Compagnies Schepen te laadeh allerlei GOEDEREN , WAAREN en KOOPMANSCHAPPKN^H^e^ra?AMMUNITIE van OORLOG, •OPIUM en OL. VITRIOL. welke Contrabande worden verklaard, na BATAVIA, CEYLON, CORMANDEL, BENGALEN en CABO DE GOEDE HOOP.
Onder betaaling der Vrachten, hier onder vastgefteld.
Art. 1. /"^een Kisten noch Kasfen zullen grooter, maar wel kleinder, mogen zyn als een ordinaire Recognitie-Kas , dat is
- lang
UrfTHL>AM.



534 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
i>am.
VoorWaardevan va zendin. nüar o O* Ina
lang 3 voet 6i duim") Amfterdamfche maat buitens
breeds 6\ ■ werks en ieder niet zwaar-
hooga 6i f der als 800 ff Amflerdaiu-
J gewigt.
Edoch in extraordinair geval van te verzenden Meu-f «beien, Huisfieraaden, Inftrumenten, Rytuigen, of •-zodanige ftuks, welke grootere Kasfen vereisfehen, r zal het getal dier ftuks, als mede de lengte,breedte 'e en hoogte van zodanige fusten en de cubicqvoeten , inhoud, ook het gewigt, mede by de infehryvina moeten opgegeeven worden.
Geen Manden of Pakken zullen worden geaccepteerd. F
De Goederen zullen in geene Mtiscovifche Matten mogen worden geëmbaleert,
2. Men zal kunnen infehryveh voor zo veele Lasten, of getal van bekend te ftellen ftuks, wigten en maaten der in natura, of in fust, in te laaderJ Goederen, als men zal gelieven goed te vinden.
3. De Infcbryving zal telkens gefchieden op den tyd, die by aanleg van Schip of Schepen daar toe by de Amfterdamfche, Rotterdamfehé en Leydfche Couranten zal worden bepaald.
4. Op de in te leveren Billetten zal duidelyk moeten worden uitgedrukt, en, by onderteekenin» van dezelve, blyken 0
A. Door wie de Infcbryving word gedaan.
B. Met getal der Lasten, dan wel der ftuks, wigten en maaten, of fusten, voor welks word ingefchreeven.
C. Generaale Specificatie der benaaming van de onderfcheiden foorten van Goederen, ten* einde men daar uit zal kunnen afneemen, welke tot onderlast en ter toelaading moeten dienen. Qt jjj.



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 535
D. Diftindte opgave der groote van ieder fust, i het zy Kisc, Kas of Vat, met byvoegings van de No. en merken van ieder derzelvo. \
5. De quantiteiten, waar voor in dier voegen/ worden ingefchreeven, zullen door de Infchryvers, v of iemand anders, voor hun ter inlaading moeten y geleverd worden. z
r,
6. Indien by de Infchry ving bevonden word, dat ( 'er voor meerder Scheepsruimte werd ingefchreeven, als de des tyds aangelegde Schip of Schepen zouden kunnen inneemen, zal 'er een proportioneele fchikking worden gemaakt, op dat ieder Infchry ver gelegenheid zal kunnen hebben eenige Goederen :e verzenden, en zal op deeze wyze telkens, by ieder aanleg van Schip of Schepen, zo veel van hunne ingefchreeve quantiteit by prsferentie, ais na convenientie gefchieden kan, voor anderen ter inlaading worden aangenomen, dat, zo lange ieders ingefchreeve tantums niet verzonden zyn, geen Goederen van andere Infcbryving zullen aangenomen worden.
7. De Goederen zullen, agt dagen na dat daar van in de by Art. 3. gemelde Couranten advertentie zal wezen gedaan, moeten worden bezorgd aan de Werf van de Oost Indifche Compagnie, mee een Lyst, door ieder Infchry ver van zodanige Goeperen onderteekend, en accordeerende met het geen by Art. 4. is bepaald; op welke Lyst niet alleen zal moeten zyn gefpecificeert het bruto gewigt eri de juifte meeting en cubicq inhoud van ieder Kist, Kas of Vat, maar ook alien de cubicqvoeten te famen gebragt. Ook zal op ieder Kist, Kas of Vat, de bruto wigt moeten genoteerd ftaan.
8. Aan de Inladers aal by de levering hunner
Goe-
\u* ritt-
lAM.
roor•aardertan veren ding aar de ). Ind



&6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
stel-
ï>am.
Voor'' "waarden •van verzendingnaar de O. Ind:
1
I ï ( i I ( i
Goederen aan de Werf gratis worden afgegeeves Cognosfementen in blanco.
o. In de Cognosfementen zal uitgedrukt moeten' worden: De naam van deKapteirj.-'
— — — bet Schip.
— •— — de afladen,
— — aan wien deCon-
fignatie luid.
-*-N\.
— merken.
-—getallen, der ftuks, of der maten, en—benaming der Fusten van de ingeladen Goederen.
ïo. De Eisten, Kasfen en Vaatwerken , zullen" by de Oost- Indifche Compagnie worden nagemeeten, ook door dezelve f zulks goedgevonden wordeade) gewoogen, en wanneer alles aan de ConJitien voldoende word bevonden , van wegens de Oost - Indifche Compagnie gebrand , met zodanig ■>jap als dezelve zal goedvinden , vervolgens ten costen vah dezelve na boord getransporteert; zulende alle rifico en fchadens, van welke natuur, >f hoe genaamd, zyn voor rekening van de inchryvers.
n. De Oost-Indifche Compagnie bèhoüd aari mar de faculteit, om, voor zo veel des noods, zo lier te Lande als in Indiën, en aan Cabo de Goeie Hoop, in prasfentie van den Eigenaar, of ienand van zynentwegen, of die, aan Welke da Goederen' zyn geconfigneerd, de Kisten, Kasfen n Vaatwerken te openen, en Contrabande inde* elve bevonden wordende, als dan de geheele party



JAARBOEKEN, Mei, 17.91. m
ty waar toe behooren, zonder eenige forme van proces te confisqueeren.-
12. Ieder Infchry ver, zal na de infcbeeping gefchiedzal zyn, op een daar toe te bepaalen tvdj zyne als by Art. 8 en 9 vermeld, ingeleverde Cognosfementen, aan het Oost-Indisch Compagnies Refidentiehuis, by den Ontfanger der Vragtpenningen, kunnen af haaien*
13. Voor Vragt zal moeten worden betaald-in proportie van ƒ 180 voor ieder Last van 120 Cubicq voeten naar Batavia; ook voor dit Jaar naar Ceilon, Cormandel en Bengalen, indien de Compagnie derwaards equipeert, en f 150 na Cabo de Goede Hoop, dan wel voor de onderftaande Goederen, als
Na Batavia, Na Cabo* Ceylon.Cor Goede Hodpj mandei en Bengalen.
Touwwerk *t Last van 40001$ ƒ180—* /iyo —
Ankers yzere 4000— -180— -ijo —
Band-en Staafyzer,item
Staal 4000— .ijo — - Ï25 -*■»
Lood 40C0— -120— -100 —
Smeekolen def Hoed van
38 maten - 60 — - 50 —<•
Metzelfteenen, geele Friesfcbe
Klinkers, de 1000 ps. - 24 — - 20 —
dito Moppen
in foorten de 1000 ps< - 45 — - $7£~» Molen en Slypfteenen na for-
timent.
Houtwaaten de ïso vierkante
voeten Amfterdams / -150 —1 * 125 —*
Masthoutenen Spieren dc 120'
voeten als boven -180 — -150 —
Kisten, Kasten en Vaatwerk, de'
vierkante voet Amfterdams |ft. 30 — ft. 25 —• Oo 14. De-
I
kW- \
stel»
dam.
Voorwaardenvan verzendingnaar de O. Ind.



53» NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Voorwaardenyan verzendingnaar de O. Ind.
*
i
i
i i
:
14. De betaaling der Vragc zal moeten gefchieden by het af haaien der door den Kaptein geteekende Cognosfementen, a. contant in grof Zilvergeld, tegens korting van i perCt.; edoch de vragt voor twee Lasten of daar boven bedragende, zulten de Inladers, des begeèrende, kunnen volftaan met de betaaling der helft in contant en de wederhelft in promesfe, vier maanden na dato van dien, op vertooning te voldoen; doch zal, in dien gevalle, geen korting, noch van de eerfte, noch van de laatfte helft valideeren.
15 Voor de betaaling der Vragt, zal van Compagnies wegen op de Cognosfementen worden gequiteerd, alzo buiten dien geen uitlevering op deselve in Indien, of aan Cabo de Goede Hoop, zal gefchieden.
ifj. De Zeevaarenden, werkelyk in dienst van de Dost-Indifche Compagnie of op ieder Schip, het welk mede met Goederen v3n Particulieren op vragt wordt belanden, befcheiden, zullen gehouden zyn jy infchry ving voor te vcr/.endene Goederen, zulks ioor en ten naamen hunner Gemagtigdens, woonichtig ter plaatze alwaar de affcheeping door de Compagnie gefchied te doen; welke G-mag^gdens 3'envolgcm ook als Afladers dier Goederen by de* Cognosfementen moeten worden bekend gefteld.
17. En op dat voorfz. uitzendingen met te meerler voordeelige uitzichten en geruM beid zullen kunlen gefchieden, is by de Ons:-Indifche Compagnie goedgevonden en verftaan:
i. Dat aan alle Particulieren vry gegeeven wordt, >m, voor hunne reekening, in Indien en Cabo de Uoede Hoop allerlei Goederen, uitgezonderd die, velke de Compagnie aan haar zelve behoud, en gepecificeerd zyn bv de Conditiën, op bet ftuk der oO Re-



JAARBOEKEN, Mei, i19U
Retouren vastgefteld, te mogen inkoopen, en met Compagnies Schepen op Vracht en Recognitie in. deze Landen aan te voereH.-
2. Aan de Afzenders van particuliere Goederen, een generaale praeferencie tot in Kas telling van Pen- , ningen te Batavia, voor het provenu der Goederen , aldaar aangebragt, te accordeeren, onder expresfe Voorwaarden nogthans, dat aldaar aan de Hod«q, Kegeenng, door overtuigende blyken, werd be-( weezen, dat de geoffereerde penningen t ter in Kas telling, zyn geprovenieerd uit particuliere Goederen van hier uitgezonden na den i Mey van dit jaar 1,-91, en voor dewelke aan de Compagnie vragt is betaald. °
3. Dat al het geen van Compagnies wegen in Indien mogt worden aangekogt van Particulieren, aan hen contant zal worden betaald, of in dies plaats ten keuze van den Leverancier, in Wisfel op Nederland , te betaalen drie maanden na zigt.
4. Dat in Indiën en Cabo de Goede Hoop, tetj iterkften zal worden gelbterdfceert en verboden, alle invoer van Europifche en Amerikaanfche Goederen, Waa en en Koopmaofchappen met Schepen van vreemde Natiën, en dat ten dien einde de ftiptfte beveelen na Indiën en Cabo de Goede Hoonf zullen worden gedepecbeert. r
5. Dat voortaan in dé Plunje Kisten niet anders zal mogen zyn als Plunje, en contrarie bevonden wordende, al Was het ook dat de Kisten reeds waren gebrand, en zelf aan boord der Schepen, alles aal worden geconfisqueert.
6. Dat aan alle Particulieren, dewelkeGoedereïü zouden willen verzenden,informatie zal worden ge-
Oo 2 gea-
.ri'.ir )AM(
^oor; aarden 'dn ver* ■ending idar' de ). Indi



54Q NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am*
STEL» DAM.
/
geeven, indien zy zulks verlangen, van zodanige Artikelen, dewelke de Compagnie goedvind voor haar zelf te verzenden.
7. Eindelyk referveerd de Compagnie aan zich deze Conditiën in der tyd zodanig te amplieeren en al tereeren als zal nodig vinden.
De Voorwaarden, om uit de Oost-Indiën herwaarts goederen te verzenden, zyn de navolgende:
CONDITIËN , volgens welke de OOST - INDISCHE COMPAGNIE dezer LANDEN, ingevolge de Refolutie der fergadering van ZÉVENTIENEN, in dato 29 Maart 1791, aan PARTICULIEREN accordeerd, om voortetan yoor hunne reekening, in Schip of Scheepen van de Compagnie van BATAVIA, CEILON, BENGAALEN en CORMANDEL, ook van CABO DE GOEDE HOOP, naar de reJpeBive Kamer en in NEDERLAND , te laaden alle zodanige GOEDEREN, welke een ieder zal goedvinden , met uitzondering nogthans van die, welke de Compagnie aan zich zelve referveerd.
Art. 1 Qeene Kasfen, Pakken, Baaien of Vaatwerken, zullen grooter of zwaarder mogen zyn, als by de Compagnie tot hier toe voor de onderfcheide Goederen, wierden geëmployeerd.
2. De



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 541
2. De Afladers zullen gehouden zyn de Goederen wel te verzorgen, zo Kasfen, Pakken, Baaien ais Vaatwerken, even als tot bier toe, Compagnies we gen, is gefchied, en daar van by den infcheep behoorlyk opgeeven, het bruto en netto gewigt, ten einde zig daar na by den Verkoop te kunnen reguleeren: nogthans zal men omtrend dit of 't voorgaande artikel, in deze of geene gevallen dat an-, ders verlangd wierd, zich daai- over by de regee- \ ring ter plaatze, van waar de affcheeping gefchieden mogt, kunnen aanmelden, als wanneer daar om-, trend na billykheid zal gedisponeerd worden. \
3. Men zal kunnen infchry ven voor zo veel quantiteit, of Lasten van 120 cubicq voeten ieder, als men zal goedvinden: zullende de tyd van de Infchryving vooraf door de Regeering in Indiën worden bepaald, en vervolgens kennis worden gegeeven van de quantiteiten, die aan een ieder zal kunnen worden vergund te mogen inlaaden.
4. Op de Billietten van infcbryving zal duidelyk moeten werden gefpecificeerd en by onderteekening van dezelve blyken:
A. Door wie de verzending word verzogt, en de infchry ving gedaan.
B. Het getal der Lasten of quantiteit, voor welke werd ingefchreeven.
C. Opgaave der groote, zo na immer mogelyk, van ieder Kas, Pak, Baal of Vat.
D. Of en hoe veele Kasfen of Fusten met natte of met drooge Waaren zullen worden gevult of gepakt, om by de inlading en ftuagie tot naricht te dienen.
E. Aan wien,en op welke plaats in Nederland woonagtig men zyne Ingefchreeve Goederen zal configneeren.
O 0 3 Zul-
Am-
sT ELdam.
Voorvaardenvan verzendinglit de 3ost'nd herwaarts.



Au-
STEJ,DAM-
Fnorv/aaydevan vc, zcndi'i uit ét OostInd.hamaarts.
34? NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zullende die Artikel zodanig geamplieerd of gealtereerd worden, als men in Indiën of aan de Kaan zaj meenen te behooren. p
5. De Goederen welke de Compagnie aan zich ff zelve gereferveerd houd, zyn de navolgende, als:
ï Nagelen en Moernagelen, Nooten Musea,
ten, gaave en rompen, zogenaamde Mannetjes Nooten en Wilde Nooten, Fouly, Caneel, Peper, zwarte en witte, Coffy Java's en Ceilons , Suiker , Indigo en Sappanhout, in foorten, Thin BanCas en Malax , Spiaulter, Salpeter, Cauris, Cardamom Java's en Ceilons , Catoene Gaarens Java's en Tutucoryns, Thee, Porceleinen en alle andere goederen van China, ook Lywaateu van de overwal Compagnies forteering.
6. De Compagnie behoud aan haar de faculteit, orn des goedvindende, zo in Indiën als aan de Kaap, pn nier te Lande, in prefentie van den Eigenaar of jemant» van zynentweege, alles te openen, en zo wanneer mogt bevonden worden eenige Goederen geladen te zyn, welke zy' volgens 'c evengemelde Art. 5. alleen aan zich referveert, dezelve uitgezonderde Goederen niet alleen zonder eenige form *an proces te confisqueeren, maar zelve al de Goederen , zonder onderfcheid, die tot die party behooreu; en zal den aflader nog boven dien verftokeq zyn van de faculteit, om immer weër eenige Goederen iq Compagnies fchepen te mogen iaaden.
7. Voor Vracht van alle gepermitteerde Goederen (die in Art. 5 vermeld uitgezonderd) van Indiën pf de Kaap naar een of andere Kamer der Compagnie in Nederland, zal in Indiën, en aan de *aap vaqr 'c geene van daar afgeladen vjord, di-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 543
reet bv de aflading moeten betaald worden in Ne- j derlands geld , volgens byleggende Vrachtlysten 5 Liet. A. en B. 1
8. By de voldoening der Vragten in Indiën en aan / de Kaap, zal aan de afladers gratis uitgeleverd wor-1 den behoorlyke Cognosfementen, waar by blyken 1 zal,dat deVracht aldaar voldaan is: en zo 't mogt j plaats grypen, dat de Cognosfementen niet voor de t Vracht gequiteerd overkomen, zo zal de Vracht in < dat cas alhier gevorderd worden, doch dan met 25 * perCt. boven dien, waar over den Ontvanger hier 1 te Lande zich met den aflader, of die weder roet de Regeering ter plaatze der affcheeping zal moeten verftaan; moetende al mede op de Cognosfementen worden genoteerd, zo het bruto als netto gewigt der Goederen, ten einde zich daar na by de Verkoop hier te Lande , wegens de Tarra te kunnen reguleeren.
9. De Goederen, welke van een of andere plaats in Indiën, of van de Caap naar Nederland werden afgelaaden, zullen by arrivo, Compagnies weges werden gelost, in 'sCompagnies Magazynen opgeflagen, en zo ras mogelyk op de ordinaire NajaarsVerkooping, van wegen de Compagnie worden geveild en verkogt, ter Kamer alwaar dezelve zullen zyn aangebragt.
10. Echter zullen eenige kleinigheden van Rariteiten en Goederen, welke aan bederf onderhavig zyn, na betaaling van de recognitie, by t«catie van de waarde, aan de Ontvangers , mits zich daar toe aanmeldende, direct., immers zo ras mogelyk werden uitgeleverd.
m. Van de Goederen, welke volgens Art.9- by de compagniezulleu worden geveild en verkogt, Oo 4 zal,
iUr
TEL)AM.
Poortaardenan ver■onding•it de fdit'nd.hsr-tvaarts.



544 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am*
stel" $)AM'
Voorwaardeyan vei zending uit de QostJnd,he>f aarts.
zal, even als van het genoemde in Art. io, zonde? onderfcheid, by de Compagnie afgekort worden zodanige Recognitie, als op byleggende Lyst Litt. C. ftaat bekend, gefteld.
n 12. Ook zal, behalven de evengemelde Recogni■- tie, door de Compagnie nog van het provenu der > Verkoop werden afgetrokken.
1. De Courtagien die van ieder artikel door de Compagnie aan de Makelaars moet worden betaald.
2. Voor het aandeel in de onkosten der Verkoopingen, als mede voor de onkosten van het afleveren uit de Magazynen en voor het houden der Reekeningen , ontvangen der Penningen van de Koopers,en weder uitbetaaling aan de Eigenaars, te zamen van Lywaten i perCt. en van alle de overige Goederen hoe
. genaamd 2 perCt. van de netto Verkoopswaarde van ieder artikel»
13. Het zuivere provenu der Goederen, na aftrek der Recognitiën en onkosten enz. in Art. 11 en is bepaald, zal na verloop van 14 dagen, nadat ce Verkooppenningen by de Compagnie zullen zyn ontfangen, het zy geheel het zy gedeelteivk, naar iviaate dezelve zullen inkomen, by de réfpeétive Karperen werden uitgekeerd; zullende wyders voor y.o verre de Penningen inkomen na den tyd bv de Verkoop. Conditie gefixeerd, de daar op vervallene fiabetaaling zyn, ten profyte van den Eigenaar.
14. Avary grosfe vallende , zullen dezelve ter Kamer van Asfurantie, na ufantie en coftume van de Zee , worden berekend, en al mede by uitbetaaJing van het netto provenu worden afgetrokken of gereferveerd.



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 545
Ten aanzien van minwigten by de uitlevering der Lading hier te Lande, zal by de Compagnie , ten faveure der Eigenaars, dezelfda directie in acht genomen worden, als tot hier toe in gebruik was.
Alle rifico over de Goederen, geduurende den tyd dac in 's Compagnies Magazynen zyn opgeflagen, tot dat na den Verkoop door de Koopers zullen zyn afgehaald, zal zyn voor reekening van den Eigenaar, of wie het aangaan mag.
De Goederen zullen by den opllag in 's Compagnies Magazynen alle bruto gewogen of overgeflagen worden, en als de geheele Lading opgeflagen is, zal 't publiek daar van geadverteerd worden, ten einde een ieder, geduurende den tyd van 8 a 14 dagen, gelegenheid te geeven, om zelve, mits een Cognosfement van zyne Goederen mede te brengen, de Goederen te kunnen infpecteeren, en in cas van befchadigdheid of anderzints, dezelve in die dagen, door zyne Makelaars of andere deskundige te laaten examineeren, om vervolgens voor rekening van den Eigenaar de Kasfen, Pakken, Ba» len of Vaatwerken, te doen repareeren , zo als de Eigenaars of hunne Committenten zullen verlangen.
15. De verdere behandeling der Zaaken, wegens de affcheeping in Indiën en van de Kaap, en wat daar by zal behooren in acht genomen te worden, zal zo te Batavia als Ceilon, Bengaaien en Cormandel, ook aan Cabo de Goede Hoop aldaar, aan
s het Publiek nader bekend gemaakt worden.
16. Eindelyk referveerd de Compagnie aan zich deze Conditiën in der tyd zodanig te amplieeren en altgreeren, als zal nodig vinden,
09 5 Lj&
Am- •
iTELdam.
Foor- ■
waarden, van verzendingiit de OostIndJiervaarts.



Am-
stel-
DAJrl.
Voor•waarde
van vei
zendin
uit de
Oost-
'Ind.hei
üaarts.
54(5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Lite. A.
LYST der VRAGTEN, welke van de ondergaande lieiouren van BATAVIA, CEYLON, COR-
n MA'-.DEL en BEN GA ALEN,
na NEDERLAND , zullen b&-
y taald woruen.
Aloê'SucotrrinVellen by't pond bruto gewigt, i * Ruiv.
..Benjuin 'c(g item l| f
Borax Ruwe — — if
Camphor Ruwe — — ij —-
Cardamom MaLabaar — — i\ —*-
Cachou — —• i —r-
Curcuma Java's de 100 f§ — ƒ6:0:0
Drakenbloed 't {$ — 1 ftuiv.
Gom of Stoklak — — 1 \ ——-
Gom Gutte —- — u —~-
Gom Mirrhe — — 1" r
Lange Peper — — ii —-«.
Staart Peper — — al ——
Sago — if
Schellak — — 1 —r
Tamarinde de 100 Ég — ƒ6:0:0
Paerld'amour ' Schelpen 't fg — 3 ftuiv.
Calliatourshout de 100 fg — ƒ4:0:0
Ebbenhout — — 4:0:0
Bindrottingen — — 6:0:0
Handrottingen in Kisten de voet 355 ftuiv.
Arack de Legger ƒ70:0:0
de halve Legger 35: o: o
Gember geconfyte het Aam 17 £: o: o
het halve Aam. 8 3:0:0
Soya de Kelder a 15 Flesfen 5:0:0
klynder als dito by de voet? „T ^ujv< Kisjes en Casjes de voet 5
Potten Confy ten en Zuuren, het pond bruto 1
Ly-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 547
Lywaaten by de voet 'L 35 ftuiv. j
Zyde Stoffen idem 35 s
Zyde Bengaalfe idem 35 r
Florette Gaaren dito idem 35
Catoene Gaaren dito idem 3J 1
v
Litt. B. I
1
LYST der VRAGTEN, welke van ( de onderftaande lietouren van i CABO de GOEDE HOOP na 1 NEDERLAND sullen betaald Worden.
Tarwe fle 27 Mudden ƒ 95 : o : o Wynen de Legger 32 : o : o
de halve Legger jö : o : o
het Aam 8:0:0 't halve Aam 4 : o : «
Bourbonfche Coffyboonen, het pond bruto gewigt 1 ftuiv.
Alle andere Pondgoederen , het pond bruto
gewigt 4 —r-
Pakken, Kisjes, Casjes en Kelders, de voet 16" ——
Ingevalle echter Indifche Producten van de Caab naar Nederland worden overgevoerd, zal voor denzelven de Vragt worden gereekend tegens/110:0:0 per Last, of juist de helft der Vragt van alle de Articulen, komende van Batavia direct, naar Nederland, onverminderd ook de Recognitiën, welke de Articulen onderhevig blyven.
LYSt
.MrEi>
AM.
roorm narden an ver-
cnding it de )ostnd.hcrutarts.



AMSTELDAM.
Voorwaarde
. yanve-, zendiu uit de Oost.
.Jnd.he: "Maarts
548 NIEUWE NEDERLANDSCHE
LYST der RECOGNITIEGELDEN van de Retouren uit IN* DIEN, in NEDERLAND te
heffen, van dies Provenu aan 's Compagnies Verkoopingcn , by n de refpeStiye Kameren.
o- Van Batavia, van Alles 8 perCt.
Ceylon, Cormandelfe of andere Lywaaten,buiten Compagnies Sorteering 15 ~.
Cormandel, Lywaaten 15 ,
Pondgoederen 8
Bengaaien, Lywaaten 10 ■
Zyde Stoffen 10
Pondgoederen 8 ■
Uitgezondert de Zyde waar van jpien Recognitie zal betaald wetden.
De Gouverneur van de Kaap de Goede Hoop, de Heer Van de Graaf-9 is met behoud van rang en jaarwedde naar herwaards opontboden, ten einde aan Heeren Bewindhebberen omtrend zommige pundren het gemelde Gouvernement betreffende, zodanige nadere ophelderingen te geeven, welke zonder deszelfs overkomst niet wel te bekomen waren.
Van wege de Lutherfche fcheuring leest men nog deze bekendmaakingen:
f> T\irecteuren tot in Rand brenging van de Ge» ~f meente, toegedaan de Zuivere Lutherfche „ Geloofsbelydenisfe, binnen Amfterdam -, geleezen
t» h«j>



JAARBOEKEN, Md, 1791, 549
„ hebbende in de Amfterdamfche Courant van den i 3often der voorige maand , eene Coni,.ftoriale s „ Verklaring hunner voorige Kerke ; vinden niet t „ oudienftig, aan het weldenkende Publiek, ééns „ en voor altoos, te verklaaren, dat zy zig over „ dezelve niet zullen uitlaaten , maar zig flechts „ vergenoegen mét de opengelegde Redenen, &c., „ van hun gedrag, welke thans by den Boekverkoper y. slmmeling, op den Zeedyk , door hun „ tot de uitgave expresfelyk gcqualificeerd, hec fi licht zien."
Actum in onze bnitengewoone Vergadering, gehouden op Zondag den iften Mei 1791,
En uit derzelver Naam,
FREDRIK BREITOR, qq.
T"\ireóleuren der Nieuw opgerichte Lmherrche„ -L' Gemeente binnen Amfterdam , verzoeken „ alle refpective Deelneemers in het gemokte Plan „ vanintekening, om de Sommen, door hun inge„ fchreven, te doen betaalen ten Huize van den
Mede-Direcfeur Johannes llenricus. Gevels, op „ de Oudezyds Achterburgwal, by het Oude Man„ nenhuis, op alle Dingsdagen., Woensdagen,
Donderdagen en Vrydagen, gedurende de maand „ Mei dezes Jaars, te beginnen met heoen Dingsw dag den 3den van dezelve, 'smorgens van 10 „ tot 'snamiddags ten één uur; ook nodigen Di„ refteuren alle hunne Geloofsgenooten, die zig n„ met hun zouden willen vereenigen , om hunne
milde Giften op de voorfchrevene dagen en uu„ ren, ter voornoemder plaats, te doen bezorgen, „ en insgelyks alle weldaadige Lieden, in of buiii ten de Gemeente, die genegen zyn mogten het? „ hunne tot 't voorfchrevene oogmerk by te dra-
j» Sen,
\1S*\ riy> .
>AM.-



550 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
st*l' dam.
„ gen, zonder daar voor bekend te willen zyn ; „ zullende aan dergelyke onbekende milde Gevers „ op hun begeeren, genommerde Quitantien ter „ hand ge fteld worden , onderfcheiden van die, „ welke de Deelneemers in het Plan van Intekening „ en de bekende milde Gevers ontvangen, mede „ getekend door vier Directeuren, ten einde elk op „ vertooning dezer Quitantien, ten allen tyden, in de Kerkenboeken zal kunnen laaten nazien, dat „ bet ingeteekende of gefchonkene behoorlyk ge„ boekt en verantwoord zy; zullende geene andere „ Quitanties voor echt erkend worden, dan die „ door vier Directeuren ondertekend zyn."
Uit naam der Directeuren,
FREDRIK BREITOR. E. A. HEUNEMAN, KARSTEN WALDORP. • J. H. G E V E L S.
n...-i. s)%tcm9B sad. rö-wcvssaisnü c >US 'r.r •:!•;
.
De Maatfehappy ter bevordering van den Landbouw alhier, heeft dezer dagen, by haren gewoonen drukker, J. C. Sepp, doen uitgeeven, VII Deels Derde Stuk van derzelver Verhandelingen, behelzende eenige ontvangen Berichten, wegens ós Bebouwing van IVoefte Gronden, als mede eene Be~ fchryving en Afbeelding, van een nieuw uitgevonden Zaay- Werktuig.
Zie hier ook het Programma van het Geneeskundig Genootlchap: Servandïs Civibus.
Het



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 551
TTet Genootfchap, gelezen en herleezen hebben-
de de ingekomene Verhandelingen ter beant- , woordinge der laatst voorgeftelde Vrage: Ha-danig ]
is hel 'juiste denkbeeld oer Parapbrenitis ? Verdeelt zy zich ook in feortcn , naar c!cn onder fee ciden s aart der aangedaane deelen, als tiet Aiiddelrif, ■ Hartzakje, Mediasdnum, enz.? ffeike zj,i a[e u-. kenen, die haar van ahe ant.c, e ziekten onder-\ fclieideuP En eindt lyk: Zyn 'er, onder dc Ziek- j .ten, daar zy yiterlyk dc mccjle i,vcrunl:etn:i mede heeft, ook zulke, die een geheel- jlryd^gc l-ehandeling, 11 :m-lyk voor eene Paraph-enhis vulfirckt dodelyk, verctfehenr Uceji dit laa (Ie eek byzon'der zyn opligt tot zonunig. Epidemifche Ziekte £ Tot welke dan meest y in den jaare 1790 voorgemeld, heeft den gouden Gedenkpenning toegewezen aan den Sc hryver der Verhandeling, welker devies is fftdïpt- tjui potui t mor bi cogncscere caujem; en den Zilveren aan den Schryver van die, welke tot devies heeft: Est quodamprodire tenus,Ji '1:011 datur ultra. By de opening der Biljetten is gcbleckcn dat de eerfte was Jacobus Reinier Klynpenkink, Stads Medicina. Doctor te Nynigen; cn de tweede den Heer D. Fas , Medicina, DoStor te Leyden.
'c Genootfchap de jaarlykfche uitfchryving vin Vraagen opfchortende, zal onder eene andere gedaante der Genees- en Heelkunde bevcrderlyk trag ten te zyn, en bedankt by dezen de ondc-rfcheider.c Schryveren voor het vertrouwen in hen gefteld en derzelver medewerking ten algemeenen nutte; en, daar de prys van dit Werk thans / 37 : 16 : o beloopt, hebben zy tevens hunnen Drukker P Conradt overgehaald, om eenige Exemplaaren van het guntfche Werk compleet, in vyftti n Veeiefi of Negentien Stuiken , af te leveren, voor twintig Guldens: ten einde minvermogende Genees- er: lieelmeeRers, vccra! ten platten Lande, zig ook
kuh-
\m-
tel-
)ASÉ
Dmgr.
•antGeuesk.1,'enootïhap.



S$i NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
8tëldam.
Progr. van'tGe neesk. Genootfchap.
kunnen bedienen van dit Werk, Ioopende over de' voornaamfte deelen der Praclyk, en waarin de kern is te vinden der ervarenheid en kennis van veele Inlandfche Geleerden. Deze Vyftien Deelen bevatten de Antwoorden -der Geleerde Heeren M. j. de Man, A. 'ïpey, li. Bezoet, J, Martens, ü. van Gesfcher,- Gd J. Van Wy * A. Schrage, C. L. Curtius, P. Walckiers, G. G. ten Haaf, C. L. Schutte, F. J. Voltelcn^ G. ter Horst, P. M. Nieten, J. P. Michcll, P. J. Loof, C. Terne, C. Pereboom, F< Buchner, N. van der Eem, L. van Leeuwen, F. W. van der Leeuw, Q. Coopmans, A: J. 'sGraeuwen, J< T. van de Wynpersfe, 11'. Brouwer Bosch, J. L. van der Wagt , E. J. Thoruasjen a Thucsfink, W. Folkcrsma, J. Willèmfe Gz., /.• Ji van den Bosch, jf. Fcirac , D. Heilbron, G. Schutte-, J. Robel, enz. enz op de volgende gewigtige Vraagen:
ï. Waarin bcftaat het uitwendig gebruik en misbruik der Spaanfche Vliegen in 't algemeen, en byzonder in dc Vlek- of Rotkoortzen, die in ons Land Zedert eenige jaaren zulke' verwoestingen hebben aangeregt ?
2. Welke middelen zyn, in kwaadaartige te Zamen vloeiende Pokjes, de bekwaam fte en veiligite1, om de kwyling zo te regelen, dat zy niet te hevig woede, nog te traag in haaren voortgang zy , en dezelve. wanneer zy omtrend den elfden dag eeasklaps ophoudt, op nieuw te verwekken , of, indien zulks onmooglyk bevonden wordt, om de gevaaren, die uit zulk een toeval ontftaan, af te wenden ?
3. Kan de hegting der Bloedvaten, na het afzetten van een voornaam deel, ooit veilig worden nagelaaten? welke voordeelen zouden aan zulk eene
be-



JAARBOEKEN, Md, 1791. ssi
behandeling verknogt zyn ? onder welke bepaalinger verdiend zy onze goedkeuring; en met hoe veel regi kunnen de bercemdlte middelen eigenlyk als bloedftelpende aangemerkt worden; zo in deeze gevallen , als in alle de overige bloedftortingen, welke door eene uitwendige oorzaak zyn te wege gebragt ?
4. Kunnen wy ons overtuigd houden, dat een waare Kanker immer zonder de afzetting tot geDeezing is gebragt ? Welke ongemakken zyn het veelal, die zig onder de gedaante van deeze woedende kwaal vertoonen, en onder dien naam of geneezen, of, door erger dwaaling, als ongeneeslyk beh -ndeld worden ? Hoe veeierlei is de oorfprong van dusdanige misflagen, naar de verfcheidenheid der lydende deelen, naar de onderfchciden foorten van Kankers, of naar den byzonderen aart van het bedriegelyk ongemak, 't welk men 'er te onregt voor aanziet? En kan eindelyk ook zodanig een ongemak ooit wel tot wezen] yken Kanker ontaarden?
5. In hoe verre kan een Longteering geneeslyk zyn , en uit welke tekenen is zy als zodanig te kennen ?
6. Hoedanig is het eigenaartig en onverandcrlyk onderfcheid tusfchen Zuuren, die men uit het Ryk der Delfftoffen vervaardigt, en Zuuren, welke bet groeiend Ryk verfchaft ? En welk een invloed heeft dat onderfcheid op de Geneeskunst ?
7. Zyn 'er Braakmiddelen, die men in zommige Pp ge-
Am-
STELDAM.
Progr.
van'tGe*
neesk.
Genoot"
fchap.



554 NIEUWE NEDERLANDSCHE
8TEL-
Progr.
VCll't(Ji neesk. Genootschap.
11. Hoe verre kan de kennis, en tevens het oordeel over Ziekten, 't zy dezelve heet en kortftondig, -t zy dat ze langduurig en kwynende zyn, uit de feefchpuwipg van het Water op vaste gronden yan reden en ondervinding afgeleid worden, zo ten aanzien van den ftaat der vochten en vaste deefeq in het algemeen, welke door het Water wordt aangeduid » als van de byzondere wegen , waar
Jangi
gevallen boven den wortel van Ipecacoanna verkiezen moet V Zo ja: welke zyn die middelen, en wanneer komen ze te pas?
;r 8. Op hoe velerlei wyze kan het vermogen van den Koortsbast onderfteund of aangezet worden door bygevoegde middelen, in die gevallen, daar hy wel als het voornaamfte geneesmiddel vereischt wordt,' maar echter te zwak is om alleen de zaak af te doen ? en welk eene keuze van middelen moet men ten dien einde doen, betrekkelyk tot den onderfcheidenen aart der voorkomende gevallen cn omftandigheden ?
9. De uitbreiding en toepasfing der Spreuke van den Grooten BOERHAAVE, SIMPLEX FE lil SlGlLLUM, waar by een inleidend Vertoog van het Genootfchap Seryandis CtVibiïs zelve , en de Vertaaling der Redevoering van H. BOERHAAVE, over de EENVOUDIGHEID.
10. Wat is voor het menfchelyk lichaam Vergif? gn welke Vergiften kunnen in de Geneeskunde zq lii'c-' als inwendig, onder de vereischte voorzorgen, pen nuttig gebruik hebben ?



JAARBOEKEN, Mei, 1791; ^
langs hec zynen loop genomen heeft, als de Nieren Pisleiders; Blaas, enz.?
•
12. Welke zyn de bekwaamfte eh tevens véilig'Re middelen om de Geelzucht, wanneer zy niet te verre gevorderd is, op te losfen ? Wat keuze, en welke voorzorgen moet men daarömtrend in het oog houden, zo ten aanzien van de verfchillendè oorzaaken dezer ziekte, als van haare onderfcheiden trappen ? En indien zy voor ongeneeslyk moet gehouden Worden, uit Welke tekenen zal men dat befluicéh? Het Genootfchap ziet, nopens de keuze der middelen,in het byzonder op die hachelykeomüandigheid, Wanneer de ziekte tot haare geneezin* volftrekt ontbindende middelen vereischt, terwyl öndertusfehen de ftaat van ontbinding , waar toe reeds alle vochten gebragt zyn, byna zodanige middelen fchynt te verbieden.
13. In hoe verre zou men , by gebrek vari de Apotheek, uit Kelder en Keuken de vereischte Ge. heesmiddelén, ook tegen de zWaatfte'ziekten ed kwaaien, zo uit- als inwendig, kunnén bekomen^ mits Uitzonderende de volgende middelen, Kina,Kwik, Opium, Staal, Delfzuuren^ Rhabarber ed Ipecacoanna?
14. Op hoe veierieié wyze kunnen ruime BuiSbntlastingen in Borstziekten, met of zonder ont« Reeking, heilzaam of fchadelyk zyn ? Welke Borstziekten verdraagen dezelve best, en welke zyn hei integendeel, waarin dezelve hoogst gevaarlyk worden bevonden ? Wat is dan in die verlchsidenheid yan gevallen cn omftandigheden de pligt van een Geneesheer, ten opzigte van hec bevorderen of beréugelen van deeze ontlascihgen ?
Pp 3 *i. Öéérf
Am* srEL-
DAM.
Progi'i van'(Gé* net'iki Genuö'tfchafi



Am?
STELDAM.
Progr. van'tGe7ieesk,Genootfchap.
556 NIEUWE NEDERLANDS CHE
15. Heefc het inwendig gebruik der Flores Zincï tot nog aan de verwachting van den Grooten Gaübius, die allereerst de aanmoediging daar toe gegeeven heeft, voldaan? heefc het ook dezelve overtroffen ? Zo ja, hoe verre en in welke betrekkingen of omftandigheden? Zyn nopens dat gebruik, de giften van dat middel," de wyze van het zelve toe te dienen, 't zy gepaard met eenige andere middelen, 't zy opgelost in eenig Scheivochc, 'c zy anderzints, ook eenige nuttige ontdekkingen of waarneemingen ter uitbreidinge van de Praktyk, gedaan; of ten dien einde merkwaardige Proeven in hec werk gefteld?
Zie hier ook nog het navolgende Programma van het Amfteldamscb. Dicht- en Letteroeffenend Genootfchap:
TTet Amfteldamsch Dicht- en Letteroefenend Ge•*■ nootfchap heefc den 3den dezer, deszelfs Jaarlykfche Vergadering, in de Handhoogdoelcn alhier gehouden. Na dac de Voorzitter, de Wel Edele Heer Mr. Cornelis van Lennep de Vergadering met eene Dicbcerlyke Aanfpraak, en eene Verhandeling , over eenige plaatfen in Vondels Gysbrechi van Amftel, geöpend had, werdt in dezelve bekend gemaakt; dac de uicgeloofde Gouden Medaille, op de uicgefchrevene Prysftoffe, Jacoè Cats , befchouwd als Christen, ais Staatsmanen als Dichter, behaald was door het Dichtftuk, onderteekend: Dat mihi gloria vires; van het welk, by het openen van hec brief jen, Dichcer bleek te zyn, den Heer Jan Jacob Vereul Lid van dit Genootfchap , en op de Vergadering tegenwoordig.
Ver-



JAARBOEKEN, Mei, t%ti 5J
Vervolgens werden tot PrysftofFen voor Dicht ftukken opgegeeven :
ï. De Schepping, Lierzang.
2. De Lof van den Vaderlandfchen Landbouw
beide om te bezingen vóór den iften van Winter maand 1701, en by voorraad om te bezingen vóó; den eerften van Wintermaand 1792, NkhEmia.
Op de Theoretii'che Vraage: Hoedanig is de ft aai der Nederduitjche Letterkunde in ons Vaderlands geene Antwoorden ingekomen zynde, werdt goedgevonden , dezelfde Stoffe nog eens op te geeven, om te beantwoorden vóór den iften van Spokkelrnaand 1793. En, als eene tweede Stoffe, doch te beantwoorden voor 1 Sprokkelmaand 1792, by te Voegen: de Vereischten in het Hekeldicht. Efl by voorraad, öra te beantwoorden vóór den eerften van Sprokkelmaand 1793- De Vraage: Welk een invloedhebben de Neder landjclie liedenry keren voornamenlyk op onze Taal' en Dichtkunde gehad?
Het best eh aan het oogmerk voldoend Dichtftuk, of de beste en aan de Stoffe voldoende Verhandeling , over de opgegeevene Vraagen, zal doof het Genootfchap met deszelfs Gouden Eerpenning ter waarde van dertig Ducaaten, en her naast daar by komend cn mede goedgekeurd Stuk , met en Zilveren van gelyke grootte en Munt, bekroond worden ; moetende de Stukken daar toe, vóór of op dëri bepaalden tyd, aan 'sGenootfchaps Secretaris^ derf Heere G. Brknder k BrAndis» te Amfterdam 5 vragtvry gezonden worden.
Pp a Goü?
f
STEL* i>AM;
Progr.
van 't \ Dichtl.
Genoot* fchap.
L



5J8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Gouda.
Gouda.
Hunne Edele Groot Mog. de Staaten van Holland en Wesr-Friesland hebben, by eene Publicatie van den 19 Mei goedgevonden, ten voordeele van de Pypenmaakeryen der Stad Gouda te bevelen.
Voor eerst, dat niemand op eenige Pypen buiten de Stad Gouda gemaakt wordende, óp de zyde van de hiel, of op de kop of fteel van de gemelde Pypen of op eenig gedeelte derzelven , hoe ook genaamd , het Wapen der Stad Gouda, of ook eenige fterretjes, bloemen of flippen, of iets diergelyks , eenigzints naar het Wapen der Stad Goudagelykende, of dat verbeeldende, nog ook den naam der Stad Gouda, zal mogen Rellen of doen ftellen, het zy zulks in de Vorm gefnedeu, het zy door andere Inftrumenten daar in of op gedrukt wordende, of op eenigerlei maniere hoe genaamd.
Ten tweeden, dat geen Pypen Fabriqueur op deszelfs Pypen een anderen naam, dan zyn eigen, zal mogen gebruiken, of ftellen of doen ftellen; en dat byzonder niemand op de Pypen, buiten Gouda gemaakt worden de, de naam of het merk van een PypenFabriqueur te Gouda op eenigerlei wyze zal mogen ftellen, of doen ftellen ; mitsgaders dat niemand voorwetens eenige Pypen, welke buiten Gouda gemaakt, doch, tegen het
voor-



JAARBOEKEN, Md, 1791. 5JO
voorfchreven verbod, met het wapen, oi den naam der Stad Gouda, of met den naarr of met het merk van een Goudfchen Pypen. Fabriqueur voorzien zyn, zal mogen ver koopen , mitsgaders zodanige Pypen inte pakken of te doen inpakken in tonnen, man dens, kisten of andere embalagie, met hei wapen der Stad Gouda of de naam of hei teken van een der Pypenmakeryen , aldaai geëxerceert wordende; alles op eene boett van zes honderd Guldens, telkens by den overtreder, te verbeuren; en boven dienof poene van zodanige arbitraire ftraffe, als naai de omftandigheden van den gepleegden bedrieglyken handel, als een foort van falfiteii zynde, zal bevonden worden te behooren
Zie hier deze Publicatie zelve, van de zen woordelyken inhoud:
T"\e Staaten van Holland en West - Friesland, J-/ doen te weeten, nademaal Wy in ervaringe zyn gekomen, dat, offchoon door Ons aan de Oyerluiden en Deekens van het Pypenmaakers Gilde binnen de Stad Gouda, op den 26 November 1739 is verleend een Octroy, waarby Wy aan die van het gemelde Gilde binnen dezelve Stad Gouda hebben geconfenteert, geaccordeerd , en geoctroyeerd, om hunnefyne Porcelyne Pypen buiten hun gewoon Merk, op de zyde van den hiel te mogen merken met het Wapen der Stad Gouda; met verbod niet alleen aan alle andere Pypmaakers buiten dezelve Stad woonende, maar ook Pp 4 wel
: Gouda.
1



56d NIEUWE NEDERLANDSCHE
GoüDj
Public dcrSia ten om trend, Pypenmakeryen.
i. wel fpecialyk aan de Pypenmakers binnen dezelvö Stad , om het voorla. Wapen der voorfz. Stad , Gouda op den hiel van hun minderfoort van Py. i- pen te mogen zetten, op een boete van zes hon. derd guldens, te verbeuren by die geenen , die ic zig zouden verftouten, het contrarie te doen, te appliceeren een derde voor den Officier, die de Calange zoude doen, een derde voor den Armen der Plaats , daar het geval zoude voorvallen, en een derde voor den Aanbrenger , telkens en zo menigmaal als dezelve zouden worden agterhaald ; en, offchoon ook korten tyd daar na de gemelde Overluiden en Dcekens , mitsgaders de verdere mede Leden van het Pypenmaakers Gilde binnen de voorfz. Stad Gouda, op den 4 Maart 1740, van Ons hebben verkreegen een nader Oitroy, waarby Wy, by Ampüatie van het voorgemelde Octroy van dato 26 November 1739, hunlieden hebben geeonfenteerd , geaccordeerd , ea geoctroyeerd, om hunne fyne , of minder foort van Pypen, binnen de Stad Gouda gemaakt, buiten hun gewoon Merk op de zyde van den hiel mede te mogen merken met het Wapen der Stad Gouda, met die diltinctie alleen in regarde van de lborten van die gemeene fyne Pypen, dat de Porcelyne fyne Pypen zouden worden gemerkt, als in het voorfó. Oclroy was gemeld, en de fy* ne en andere Pypen aan de wederzyde van de biel met het Wapen der Stad Gouda en boven elk een S met derogatie ten dien opzigte, van het bovengemelde Octroy, en met verbod aan alle andere Pypenmaakers, buiten dezelve Stad woonende, om het voorfz. Wapen der Stad Gouda op de hief van hunne Pypen te mogen zetten , op een boete van zes honderd guldens, te verbeuren by de geenen, die zig zoude verftouten, het contrarie te doen, en te appliceeren even als In het voorige Octroy was gemeld: en van welke twee Octroyen
èi



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 561
de inhoud derzeive by Publicatie van de Magiftraat der Stad Gouda van dato 16 April 1740 is gepubliceerd en geafligeerd geworden: nogthans, in fominige Pypenmaakeryen, welke buiten de gemelde Stad Gouda opgerigt zyn en geëxerceerd werden , direclclyk tegen de voorfz. Oclroyen gehandeld werd , en dat men aldaar zig verftout om het Wapen der Stad Gouda te zetten op den hiel der Pypen, welke in dezelve Pypenmaakeryen , buiten Gouda gefabriceerd worden ; en zulks alles onder vöorwendzel van ignorantie van de voorfz. aan die van Gouda verleende Oclroyen; en van de poenaliteiten, daar by tegen de Overtreders van dien geftatueerd, als waar van -geene Publicatie buiten de Stad Gouda isgefchied; al het welk flrekkende is tot vilipendie en verydeling van dezelve door Ons aan die van Gouda verleende Octroyen,en tot merkelyk nadeel en discrediet van de Goudfche Pypenmaakerye, mitsgaders tot prejudicie van den welvaart der voorfz. Stad en van een groot gedeelte der Ingezetenen van dezelve.
Zo is 't, dat Wy, daar in willende voorzien, hebben goedgevonden, allen en eene iegelyk te adverteeren en te waarfchouwen, zo als Wy doen by dezen, dat de voorfz. Oclroyen aan die van het Pypenmaakers Gilde binnen de Stad Gouda door Ons zyn verleend, onder de pcenaliteiteu , daar by invoegen voorfz. geftatueerd tegen de geenen , welke tegen dezelve Oclroyen iets doen of onderneemen; en voorts fpecialyk ten ernffigRen en uitdrukkelyk te ftatueeren by dezen,voor eerst, dat niemand op eenige Pypen buiten de Stad Gouda gemaakt werdende, op de zyde van de hiel , of op de kop of fteél van de gemelde Pypen of op eenig gedeelte derzelven, hoe ook genaamd, het Wapen der Stad Gouda, of ook eenige Sterretjes , Bloemen of Stippen , of iets
dier.
Gouda.
Public,
clerStaaten omtrend de Pjpen~ riake* '•yen.



Gom
Publi dcrSt ten b trend Pypei 7nake. ryen.
jöi NIEUWE NEDERLANDSCHE
lA> diergelyke eenigzints naar het Wapen der Stat* Gouda gelykende, öl dat verbeeldende, nog ook ; dea naam def Stad Gouda, zal mogen'ftellen of iü- doen ftellen, hetzy zulks in de Vorm gefneed»n ». het zy door andere Inftrumenten daar in of od' de gedrukt werde, of op eenigerlei maniere hoe ge•j naamd. ö Tert tweeden, dat geen PypenFabriqueür op' deszelfs Pypen een anderen naam,dan zyn ei^en zal mogen gebruiken, of ftellen of döeu ftelfen • en dat byzonder niemand op de Pypen, buiten Gouda gemaakt wordende, de naam of net mérk van een Pypen-Fabriqueur te Gouda op eenigerlei wyze zal mogen ftellen, of doen ftellen, mitsgaders dat niemand voorweeteus eenige Pypen, wefke buiten Gouda gemaakt, dog, tegen het vööM Verbod, met het Wapen, of den naam der Stad Gouda, of met den naam of met het merk van een Goitafchen Pypen-Fabriqueur voorzien zyn zal mogen verkoopen , mitsgaders zodanige Pv* pen m te pakken of te doen inpakken in Tonnen , Mnndens , k.sten of andere embalagie met her Wapen der Stad Gouda of de naam of het teken van een der Pypenmaakeryen geëxerceerd woedende; alles op een boete zes honderd guldens,telkens by den Overrrceder, te verbeuren, en boven dic'n op pcene van zodanige arbitraire Straffe f als naar de omftandigheden van de gepleegde bednegelyke handel, als een fooft van faftiteit zynde, zal bevonden Werden te behooren.
En, op dat niemand hier van eenige ignorantie zoude kunnen prfétendeeren, gelasten en bevelen Vy' ^ dc?c aïomme zal worden gepubliceerd en geafligeerd, daar zulks behoord te gefchieden • en gebriukelyk is; ordonneerende Ook alle Officierendezer Provincie , alle toezigt te neemen' en teVigileeren, musgaders adfiftentie te verkenen, totolitdekkmg der overtreedingen van dit i Ons Plav
eaaty



JAARBOEKEN, Md, 1791. 563
caat, als mede tegen de Contraventeurs ftrictelyk , te Procedegren, zonder eenige oogluiking of conniventie.
Gedaan in den Hage onder het klein Zeegel van dm Lande den 19 Mei 1791.
(jQnder ficind")
Ter Ordonnantie van de Staaten.
(JFas geteekend")
C. C LOT TER B O OKÉ-
Rotterdam.
De Edele Heeren Bewindhebberen van de Oost - Indifche Compagnie , ter Kamer Rotterdam, hebben bekend gemaakt, „ dat de verkogte Goederen , welke nog by de Pakhuizen zyn berustende, voor of uiterlyk op den 16 Mei 1791, moeten worden afge» haald; zullende anders Pakhuizen of Zolders (indien te bekomen zyn) ingehuurd, en dezelve Goederen voor Rekening, Pericul, Rifico en ten kosten van de Éigenaars. daar op geplaatst worden,"
FRIES,
jOÜDA,



/
Leeuwarden.
564 NIEÜWE NEDERLANDSCHE FRIESLAND. Leeuwarden.
Den 5 Mei is beraamd en den 6 Mei is omtrend de belasting op de Thee en Koffy afgekondigd dit navolgend Placaat.
T\e Staaten van Friesland , allen den geenen, die dezen zullen zien , ofte horen leezen , falut; doen te weeten: Dat wy in aanmerkinge genomen hebbende, het groot nadeel, 't welk de Provinciale Inkomfien komen te lyden, door de verlaging der Impofitie op de Thee en Coffy bv Ons Placaat van den 1 Juny I?87 gefchied, met advis van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Pnnce Erfstadhouder, hebben goedgevonden en verfiaan, gelyk Wy goedvinden en verfhan bv dezen aat dezelve wederom zal worden verhoogd en geheeven op denzelfden voet als voor het ernaneeren van genoemde Placaat heeft plaats gehad namentlyk van ieder pond Thee agt ftuivers en van ieder pond Coffy of Coffyboonen drie 'ftuivers, dog gebrand zynde vyf ftuivers; zullende deze Verhoginge aanvang neemen a dato dezes, en den Impost zodanig worden betaald van alles t geen daarna zal worden ingevoerd. t En op dat niemand hier van onkundig zy, zal t zelve alomme worden gepubliceerd en geaffieeerd, daar men gewoon is Publicatie en Affictie te doen.
Al-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 565
Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden, den 5 Mei
J. C. BERGSMA, Vt.
Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
A. J. van SMINIA.
Ook zyn in de Ordonnantiën op 's Lands Belastingen by Placaat van den 9 Mei 1791, de navolgende veranderingen gemaakt.
TV Staaten van Friesland, allen den geenen, die dezen zullen zien, ofte horen leezen, falut doen te wéeten: dat Wy na deliberatie op het Rapport, door de Heeren Onze Gecommitteerden tot de Revifie van de Ordonnantiën op het Stuk der Impofitien ter Vergaderinge uitgebragt, en na daar op te hebben ingenomen de Hoogwyzc Confideratien van Zyne Doorluchtige Hoogheid den, Heere Pnnce Erf-Stadhouder, hebben goedgevonden en verftaan te arrefteeren en te ftatueeren, gelyk Wy arrefteeren en ftatueeren by dezen, dat in de 3 '
GENERALE ORDONNANTIE.
Fag. 76. 4rt. 142. zal worden agter aan geQl S voegd,
Leev-
warDi'-N,



Leeuwarden.
Veranderingen in 's Landi Belastingen,
566 nieuwe nederlandsche:
yoegd, als mede de Brand/puiten ma haar toebehooren, die van deze en verdere Impofitien seèximeerd zyn. .
Pag. 88. tusfchen Art. 164 en 165. zal worden gefield dit Artikel. De voorfchreven KortingUeduiien zullen moeten inhoudende fpccificque melding der goederen en quantiteit van dien, den tyd der leverancie, den prys, voor welke zy gekost zyn, voorts een blyk van zodanig een verkoop en ontvang door vertekening van den Verkoop er en Koopen m qualiteit, ten welken einde navolgend of zoortgelyk formulier onder de Korting-Cedullen zal gefield worden,
Wy ondcrgejchreven Leveranciers en Voogden Vdn .... verklaar en bovenflaande Goederen voor den Prys, daar nevens gefield, verkogt en ontvangen te hebben ten behoeve van .... door ons Voogden wordende gealimcnteerd .. aan ...
Eu zal geen Korting - Cedulle, over de tweede hand gepasfeerd, mogen worden gevalideerd, dan alleen van Zout, Zeep, Olyen Azyn, binnen dc ze Provincie gefabriceerd.
ordonnantie op de lakenen en krameryen.
Pag. 90. Art. 1. agter 't woord kleederen zal worden ingevoegd, doch waar onder niet zyn be« f reepen kleederen van Particuliere Perfoonen, geene Kooplieden in die waaren zynde, welke klederen miten de Provincie reeds door hun zyn gedragen
Jai'9}- 4n. 4. zal worden veranderd en allus gefteld. Die Manufacluuren, om geverfd m Linnens of Garens , om gebleekt te worden , vil uitvoeren, moet daar van alvorens kennis geven



JAARBOEKEN, Mei, 1791, ss*>
ven aan den Collecteur ter Plaatze van de Uitvoer j 'met opgave van des Eigenaars naam en quantiteit * der Goederen enz: ^
ORDONNANTIE op de THEE en KOPFY. \
§
Pagi 127. Art. 1. zodanig als 't zelve by Pla-'! caat van den i Juny 1787. is veranderd, zal^ worden geroyeerd eii wederom aldus gefteld, yan*1 ieder Pond Thee zal betaald worden agt ftuivers, en van ieder Pond Koffy of Kofyboohen drie ft ui* 1 vers, dog gebrand zynde vyf ftuivers.
ORDONNANTIE op de UITLANDSCHË BRANDEWYN.
Pag. 143. zal worden bygevoegd, dit io Ars
likel. Geen Brandewyn ter quantiteit van een Kan (of twee Mengelen) en daar boven zal door zogenaamde Pakkedragers zonder Cedul op eenige wyze mogen worden vervoerd binnen een uur gaans
-aan de grenzen dezer Provincie naZo?is omdèfgang
men voor Zons opgang.
En ook geen uitzettinge van Brandewyn Vaii of
f' door Kooplieden mogen gefchieden binnen een uur gaans aan voorfchreven grenzen na Zons onder*
, gang en voor Zons opgang.
ORDONNANTIE op 't KLEIN ZEGEL,
Pag. 180. Art. 34. in plaats van 't woord blaw : èhes Zal worden gefteld zegels.
Q q - AR<
TAKEN,
reran*
erin-
en in
Lands
'elas*
ngeni



wardek.
Veranderingen in 's Lands Belastingen.
OVER-
j68 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ARTICULEN op n« FAMILIE of HOOFDGELDEN.
Pag. a8j. Art. 1. tusfchen de woorden effecten en van zal worden ingevoegd of eenig Ampt of Bediening heeft, waar van een jaarlyks inkomen van 500 Caroli Guldens of daar boven gemet,
En op dat niemand hier van onkundig zy, zal dit ons Placaat alomme worden gepubliceerd en geafligeerd, daar men gewoon is Publicatie en Atfiftie te doen.
Aldus gerefolveerd en gearrefteerd op 't Landfchapshuis binnen Leeuwarden, den 9 Mei 1791.
J. C. BERGSMA, Vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Mog.
A. J. van SMINIA.
De Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, hebben goedgevonden een buitengewoonen Landsdag uit te fchryven, tegens Maandag den 6 Juny 1791 in Loco en 's anderen daags op 's Landfchsspshuis.



JAARBOEKEN, Mei, 179L $69
Ö PÊRTSSÉL* Deventer.
Omtrend de redding van Drenkelingen DèveMis den 31 dezer maand dit navolgend ter. Reglement beraamd:
Burgerneefteren, Scheepenen en Raad der Stad. Deventer doen te weten; alzo de ervaaringe £ heefc doen zien, dat de rnenschlievende poogingen . tot reddinge van Drenkelingen, door een opgeregte , Maatfehappy reeds voorlang , zelfs met permisfie van de Heeren van de Magiftraat dezer Stad alhier bekend gemaakt, de billyke en allezints beta? melyke medewerkingen van anderen , zo fpoedig als wel mogelyk was, niec hebben mogen ondervinden , misfehien uit een vreeze, dat zy, zonder een voorafgaande fchouwing van het Gerigte , tegen de Wetten zouden handelen , door Drenkelingen uit 'c Water te haaien, in het naastby gelegen huis of Herberg over te brengen, en aan dezelve alle behoorlyke' middelen tot herftel te beproeven.
Zo is, dat Wy tot bevordering van de heilzaarne oogmerken voorfchreeven, ten beste onzer goede Ingezetenen, en ter aanmoediging van een ieder om hec zyne tot zulke redding, met alle rriogelyke' fpoed en ceffens voorzigcigheid, toe te brengen § hebben geftatueerd en gearrefteerd , gelyk Wy ftatueeren en arrefteeren het navolgende Reglement.
Dat het een iegelyk vryftaat, om een ongelukkiQq 2 fle*
Zegtern* uitrend Drenkc-* 'itigen»



DEVEN- j TER.
Regiem.: omwend Drenkelingen.
ÏÏO NIEUWE NEDERLANDS CHE
»e, mensch of kind, die in de nabyheid dezer Stad1, jurisdictie van dien, ofte de Amptmannie van Colmfchate, in het water geraakt ofte gevallen is, fchoon geen beweeging, of teken van leeven meer gevende, te mogen opvisfchen, dergelyk lighaam uit het Water haaien, en niet alleen aan Wal te brengen, maar ook in het naastby gelegen Huis of jekwaame warme plaats over te brengen, zonder Jat, tot of met de overbrenging van zulke lighaamen, een voorgaande befchouwing of vifitatie van ïet Gerigte zal behoeven afgewagt te worden, ten einde met de mogelykfte fpoed te beproeven , Df zodane lighaamen door de middelen, in 't ein- < de dezes voorkomende, nog by 't leven te behouden zyn.
Wordende alleen die weldoende Lieden, dewel- j | ke dergelyk lighaam tot redding, en, ware 't mo- • i gelyk, behoud van het zelve, uit het Water haa- ! i len, zeer ernftig verzogt en aanbevolen, alle mo- i gelyke oplettenheid en voorzigtigheid te gebruiken , , ! dat het zelve by het uithaalen door geene Werktui- ■ < gen befchadigd of gekwetst worde.
Permitteerende niet alleen, dat een ieder hier toe fflet een volkomen gerustheid zyn huis mag aanbie- 1 den, en doen gebruiken, maar ook alle In- en li 1 Opgezeetenen daar toe, en in het generaal, om in | alles, het welk eenigzints tot bevordering van dit I goede Werk dienen kan, de behulpzaame hand te ij t verleenen, opwekkende en aanmoedigende. i
Ordonneerende verders aan allen, die Herberg i houden, alwaar zodanig uit het Water gehaalde i lighaam, met voorfchreven oogmerk, word aange- c bragt,het zelve in te neemen, met toebrenging van ( alle nodige hulp, waar toe zy zig in flaat mogten i bevinden, op verbeurte van vyf Goudguldens, inval zulke Herbergiers zig zo verre mogten vergee- i ten dit te verweigeren, of zig daar tegens te ve?« d zetten. t
Een



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 571
Een ieder, of die geene, welke tot bet opvisfchen of overbrengen eens Drenkelings medewerken, worden verzogt, het lighaam voorzigtiglyk te draagen, het hoofd vooral te doen ophouden, alle beknellinge aan den hals terftond los te maaken, en aanftonds een des kundigen Doctor of Chirurgyn op te zoeken, en, zo hy by der hand is, te ontbieden tot redding van den Drenkeling.
Zullende geen Doctor of Chirurgyn, zonder wettige redenen zig mogen onttrekken, aanftonds ter redding van den Drenkeling toe te fchieten.
Die geene, dewelke een mensch of kind, 't welk, zonder eenige beweeging of teken van leven uit het Water gehaald, en door de aangewende middelen tot zig zeiven gebragt en by het leeven bewaard en gered is, alzo heeft opgevischt, uit het Water gehaald en overgebragt, of zyn zorge aangewend, dat de middelen ter redding met allen fpoed hebben kunnen in het werk gefteld worden, zal een pra?mie genieten van zes Ducatons, zo wanneer de verdronkene gered word, te betaalen uit de Casfa van de Stad.
Dewyl het zeker moet gebeuren, dat tot de behoudenis eens Drenkelings, by gelegenheid zo van het opvisfchen, uit 't Water haaien, en overbrengen van den Verdronkenen, als het opzoeken en bezorgen van een kundig Doctor of Chirurgyu, meer dan eene medewerken, zo zal deze prsemie, in cas van behoud en redding des Drenkelings gegeeven wordende, onder de medewerkers, voor zo verre daar toe nodig waren, verdeeld, en daar omtrend door het Gerichte, na maate van een ieders belangryk werk, een billyke fcbikkinge gemaakt worden.
By aldien 'er eenige onkosten in een Herberg gemaakt moeten worden, mits alleen ten nutte van den Drenkeling befteeded, zullen dezelve betaald worden, het zy namens den Drenkeling of deszelfs Qq 3 B°e-
Devem-
rER.
Regiem, imtrend Drenkelingen*



Sn NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deventer.
Regiem.
emir end DrerJieHvgcn.
Boedel, 't zy jn cas van onvermogen of vreemdelingfehap, uit Stads Casfa.
Een Genees- of Heelmeefter zyn tyd en zorgen tct herftcl van een Drenkeling hebbende aangewend , zal van des Drenkelings Boedel, het zy denzelven al of niet in het leven gered is, het behoorlyke falaris en verfchot kunnen vorderen; en, in cas van onvermogen, zal namens den Armenftaat het gedaan verfchot behoorlyk vergoeded worden.
Zo ras den Drenkeling alzo overgebragt, een Doctor of Chirurgyn geroepen is, en dus den toeftand van den Drenkeling zulks toelaat, zal 'er iemand door de medewerkers of omftanders gezonden worden, om het Gelichte van het geval en van de plaats, alwaar den Drenkeling gebragt is, kennis te geeven , zonder dat nogthans met de applicatie der hulpmiddelen aan den Drenkeling zal behoeven geWagt te worden.
Wyders geconfidereerd , dat, of wel een ieder Geneesheer of Heelmeefter veronderfteld moet worden, best te weeten, welke middelen geappliceerd behooren te worden, en daarom het zelve ook daar aan moet zyn en blyven toevertrouwd, 'er pogthans eenige meer algemeene hulp middelen zyn, zommige van welke een iegelyk, zelfs eer de Geneesheer of Heelmeefter by handen is, met alle voorzigtigheid zoude kunnen in het werk ftellen, zo hebben Wy goedgevonden en verftaan, dezelve middelen, zo als die door de Maatfehappy tot redding van Drenkelingen zyn opgegeeven, by dezen te infereeren, en ter meer algerrcene kennis van de goede In- en Opgezetenen te brengen, om daar van by voorkomende gelegenheden, onder den Zegen van God Almagtig, het nodige en voorzigtige gebruik te kunnen maken, Als:
Art. I. Dat den Drenkeling vervolgens ten fpoedigften van de natte klederen behoord ontdaan, het
hg-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 573
lighaam droog afgeveegd, na aantrekking van droo- r_ ge Onderkieederen, met het hoofd wat hoger, op T een Rustbedde, Tafel, Bank, Kist, of Stoelen, indien het een bejaarde is, of zo het een kind is,ü op de fchoot van een der Omftanders, voor een 0i matig en wel brandend , doch niet te naby een L groot vuur, geplaatst te worden: in vriezend weêr /; diendmen te zorgen, dat den Drenkeling niet te fchielyk by het vuur worde gebragt.
II. Men diend vooral op te letten, dat "er niet te véél Omftanders zyn , op dat het aanwenden der hulpmiddelen daar door niet belemmerd , en de bykomende Drenkling niet benaauwd worde.
III. Dat voorts onderzogt moet worden, bf de Mond, Neusgaten en Keel ook met modder bezet zyn, in welk geval men die deelen behoord fchoon te maaken.
IV. Dat dadelyk matige vryvingen in 't werk moeten worden gefteld, 't zy met drooge, of m Brandewyn, met gemeen of Ammoniac-Zout vermengd, nat gemaakt, en warme Wolle Doeken, met welke wryving men over het geheele lighaam moet aanhouden , maar vooral aan Borst, Buik, Rug en Hals gefchieden, terwyl men de verwekte warmte der Armen door warme Doeken, in de Gewrigten aangelegd , behoord te onderhouden, cn dat ook vooral het borftelen der Voetzooien, Handpalmen en Ruggegraad in 't werk worden gefteld.
V. Dat men intusfchen by verpoozinge Tabaksrook in 't fondament blaaze, 't zy door een gewoone pyp, Mesfchenfchede, of daar toe vervaardigde Tabaks - Clifteerfpuit, na dat men alvorens den Endeldarm,indien deze met drekftoffe gevuld mog-
lEVEH-
ÏR.
egïem, ntrend *renkengen*



|74 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deventer.
Regiem, omtrend Drenkelingen.
te zyq, met de Vinger, een Lepelfteel of Spatel behoorlyk en voorzigteiyk geledigd , of daar toe vooraf een gewoon Gifteer gezet hebbe.
Na dat de Darmen hier door met den Tabaksrook gevuld zyn, moet men den onderbuik zagtjes drukken en wryven , op dat de rook zig zo veel te meer door het Darm-Canaal verfpreidde, en het zelve prikkele.
VI Dat, door deze wryving en Tabaksrook de warmte in 't lighaam des Drenkelings weder opgewekt zynde, cn niet eerder, eene Aderlaatinge op den Arm, of aan den Hals, in 't werk kan worden gefteld, welke niet op eenmaal te ruim behoord te zyn, maar liever, jndien het nodig •> herhaald diend te worden. In gevalle het aangezigt yan den Drenkeling gezwollen en blaauw bevonden word, en de Aderen van dat deel opgezet zyn, dan mag men een Ader van den Hals, hoe eerder, zo beter, openen , en wasfehen voorts het Aangezigt pn vooral de flapen des Hqofds inec warme Wyn pf Azyn.
VII. Wanneer men eenige beweeging in de Keel, of bewys van flikking befpeurd, doch niet eerder kan men ook eenig geestryk vogt in de Mond giejen, en de vlugge Geest van Ammoniac-Zout, of eenig ander prikkelend middel onder den Neus houden; ook kan men eenige druppels van dien Amjnpniac- Geest, in een pypekop gedaan, door de fteel ih de Neusgaten blaazen.
Dat men ook met een drooge Veder van een Pen, pf met dg Vinger de keel kan prikkelen, als of men braakinge wilde verwekken ; terwyl men ook ter prikkeiinge van 't binnenfte der Neus zig van de gewpune fnuif, of een weinig fyne Peper kan bezigen, pf ook wel een Veder van een Pen met vlug-
g«5



JAARBOEKEN, Md, 1791.. 575
gen Geest van Ammoniac-Zout bevogtigd in de Neus brengen.
Men beproeve ook de Long van den Drenkeling met lugt uit te zetten, door, onder het toehouwen van de Neus, lugt in de Mond in te blaazcn, en dit verrigt zynde, moet men den Buik na boven drukken, om de uitademing te bevorderen.
VIII. Dat met het aanwenden dezer middelen niet te fchielyk diend te worden opgehouden, alzo 'er voorbeelden zyn, dac het bewys van leven fomtyds niet dan na drie uuren befpeurd word.
IK. Wanneer alle moeite tot daar aan toe vrugteloos mogt zyn, behoord men den Drenkeling in een warm Bed te plaatzen, en denzelven met de warmte van eenige Waterkannen, in Wollen lappen gewonden, of iets diergelyks te koefteren, of wel met de natuurlyke warmte van een bygelegd Dier , of ook van een Mensch, na dat men egter vooraf 't Laatgat behoorlyk zal hebben verzorgd.
X. Inval de Drenkeling weder bygebragt wordt, moet men denzelven in een warm Bed leggen, en niet veel fterken drank geeven, maar veel liever van tyd tot tyd warme Thee, Kofty, Chocolaad, of Soup doen gebruiken, om daar door de kragten .en natuurlyke warmte te doen herkomen.
Voorts gelettet, dat veele ongel ukkigen , uit • wat hoofde het ook zy, zig zelfs, door middel van een koorde, te kort doen, of verhangen, het welk veeltyds zo fchielyk ontdekt wordt, dac zulke ongelukkigen van hec leven misfchien nog niec geheel en al beroofd zyn; ende Wy mee medelyden over zulke ongelukkigen aangedaan , en niets meerder als het behoud van alle Ingezetenen ter harten ncQjj 5 men-
Dkvek-
i'er.
Regiem.
rmtrend Drenke* Hngen,



57<T NIEUWE NEDER LANDSCHE
DlVEN
ter.
Regiem.
omtrend Drenkelingen.
mende, en dus ook alle middelen, waar door de zulken, zo het mogelyk was, nog konden gered en by het leeven behouden worden.
Zo is het, dat Wy aan een iegelyk permitteeren en toeftaan zulken, die zig zei ven hebben verhangen , onmiddelyk te mogen affnyden, en hun, ware bet mogelyk, hulpe tot redding des levens toe te brengen. Zullende nogthans aanftonds, zo ras 't geblykt, dat 'er geen teken van leven in zulken afgefneden lighaam ontdekt wordt, daar van namens of door hem, die dit lighaam ontdekt en afgefneden heeft, aan het Gerichte van dit geval kennis gegeeven moeten worden , en het zelve doode lighaam rnit verbragt mogen worden, alvorens 't Gerichte de fchouwinge over het zelve gedaan heeft.
En op dat niemand hier van eenige onwetenheidzal kunnen voorwenden, zal dezen niet alleen worden gepubliceert en geafligeerd binnen deze onze Stad en de Amptmannie van Colmfchate, als gewoonlyk, maar ook ten einde deze onze heilzaame intentie haare publiciteit nu en in 't toekomende blyve behouden, zal dit Reglement Jaarlyks in de maand December worden gepubliceerd en geafligeerd, ter plaatze, alwaar zulks de gewoonte is, en voorts een ieder Chirurgyn, Herbergier, inzonderheid binnen deze Stad, de drie naaïte Herbergiers of Tappers aan ieder Poort zullen gehouden zyn een Exemplaar van dit Reglement, het welk aan hun zal worden bezorgd, op een Bordje of Plankje in hunne huizen op een plaatze, voor een ieder zigtbaar, zal worden opgehangen.
Aldus gearrefteerd in fenatu Cosf. Rorgcrink loco dc la Cclmette 3 Schepper, DDren den 31 Mei 1791»
Ter Ordonnantie des Rades
H. van SUCHTELEN,
Secretaris,
STAD



JAARBOEKEN, Md, 1791. j?f
STAD EN LANDEN. Groningen,
Wy hebben omtrend zeker opgevat mis-( noegen tegen den Hoogleeraar in dei Godgeleerdheid, en Academieprediker alhier, den Heer Chevallier, te voren met een woord gefproken. Ons is deswege de Refolutie der Staaten zeiven toegezonden, welken wy dan ook woordelyk zullen plaatfen.
EXTRACT Ml het Refolutieboek van de Edele Mogende Heeren STAATEN van ,$i<$ GRONINGEN en OMMELANDEN.
Dingsdag den 15 Maart 1791.
Gedelibereerd zynde op het rapport der Heere» Gecommitteerden tot de Petiden van den Raad van Staaten en dezer Provincie Financies, betrekkelyk het voortgebragte door den Profesfor Chevalier, op Nieuwjaars-Avond, in de Academie-Kerk alhier, van den 11 dezer, luidende als volgt:
EDELE MOGENDE HEEREN 1
By Refolutie Commisforiaal, van den 7 February laatstleden, ter nader examen op rapport in
on-
'INGES.



HINGEN.
Kefolut. omtrend Prof. Chevallier en Formulier van bidden.
578 NIEUWE NEDERLANDSCHE
onze handen zynde gefteld de Misfive der Heeren Curatoren dezer Univerfiteit, van den 14 January bevorens, houdende kennisgeeving van eene by hun ontfangen Misfive der Heeren Burgerneefteren ea Raad in Groningen, van den n dier maand, be- I treffende het voortgebragte van den Profesfor Chcvallier, op Nieuwjaars-Avond , in de AcademieKerk alhier, ten einde door U Edele Mogende daar omtrend te worden gedisponeerd, als zullen vermeenen te behooren, hebben de Heeren U Edele Mogende Gecommitteerden de eer te rapporteeren, dat by gemelde Misfive der Heeren Burgerneefteren en Raad, van den n January, ter kennis van Heeren Curatoren is gebragt: „ dat Hun „ Edele Mogende geïnformeerd waren, dat den
Heer Profesfor Chevallier zipjh niet ontzien heeft, „ op den jongften Nieuwjaars-Avond, inde Aca„ demie-Kerk alhier predikende. in zyne aanfpraak, „ onder het negental der Stads Predikanten, mede „ den Heer Th. B. de Blau te begrypen, fchoon 3, aan denzelven den dienst als Leeraar in deeze „ Stad is opgezegd, en hy niet meer onder het I „ Eerwaardig Minifterie dezer Stad behoort, en
voorts zyne aanfpraaken met uitdrukkingen te „ verzeilen, waar van hy zich had behooren te ont„ houden." Weshalven Heeren Burgerneefteren en Raad zich hadden verplicht geoordeeld, hier van kennis aan de Heeren Curatoren te geven, niet twyffelende of Hun Edele Mogende zouden daar in disponeeren , als zullen vermeenen te behooren. Omtrend welke algemeene en onbepaalde accufatie, als niets ftelligs behelzende, de Heeren Uwer Edele Mogende Gecommitteerden, ter nadere elucidatie, den Stads Advocaat Fiscaal hebbende doen verftaan, heeft dezelve zyne Memorie deswegen , op den 10 January dezes Jaars, by de Heeren Burgerneefteren en Raad ingediend, gecommuniceerd, volgens welke de Prpfesfor Chevallier op vermelden



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 579
den Nieuwjaars-Avond van den Predikftoel gezegd ( ■ zoude hebben: dat hy den Heer de Biau mede-. & onder het negental Predikanten begreep; voorts I in de aanfpraak aan de ftudeerende jeugd zich had- j | de uitgelaaten in woorden , die zaakeiyk hier op \ Uitkwamen: dat de Heeren Studio/i zich niet moe- J flen bekwaam maken met oogmerk, om daar door 1 den eenen of anderen p>ost te bekomen, wyl die in ] f deze dagen niet naar verdienden werden bcgce- _ ven, maar dat zy zich moe/ten zoeken te volma \ ken tot hun eigen voldoening cn geluk. Dat de-1 ze of dergelyke gezegden van den Heer Cheval' lier, en het geen den Heer Predikant Van der Tuuk, dien dag in de A. Kerk predikende, had hervoortgebragt, terftond aanleiding tot een zeer vuil, boosaartig en oproerig Pasqnil, alhier aan de Waag aangeplakt, hadden gegeeven, waar by die beide Heeren dank werd betuigd dat zy het nog eens goed hadden durven zeggen, en voor de goede zaak uitkomen; voorts een iegelyk geëncourageerd om moed te houden, zich te vereenigen , en by gelegenheid te durven fpreken, wyl 'er nog wel een andere tyd zoude komen. Na welke ontfangen opening van den Stads Advocaat-Fiscaal, als voorfchreven, het aan de Heeren Uwer Edele Mogende Gecommitteerden aan den eenen kant wel is voorgekomen, dat den Heer Profesfor Chevallier, in de gezegde Predikatie, uit hot oog fchynt verlooren te hebben het 9 Art. van het Placaat van den 1 Oclober 1789, en in plaats van zich daar na exaftelyk te gedragen, het cegengeftelde van de daar by gemanifefteerde welmeening Uwer Edele Mogende heeft uitgewerkt; doch des niet te min aan den anderen kant vermeenen, dat zulks alles niet in den fterkftcn en nadeeligften zin, zonder een voorafgaand juridiecq onderzoek, waar door men van deszelfs eigenlyke gezegden, en dies waare rneening en oogmerk volkomen is gecertioreerd,
moet
?ROIlfiGEN.
\ef0lut4 jntrend °rpf. Hhevalier en 'ïormu* ter van 'idden*



Gro-
mngen.
Refolut. omtrend Prof. Chevallier en Formulier yan bidden.
580 NIEUWE NEDERLANDSCHE
moet worden opgevat, en deswegen het gepai< feerde, met voorbygaan van een juridiecq onderzoek, van de gunftigfte zyde befchouwende, roeri het deze keer, naar der zaake omftandigheid, thans daar voor zoude kunnen houden, dat den Heef Profesfor Chevallier, zich op meergemelden Nieuwjaars-Avond, door ongemefureerde en onvoorzichtige expresfien, te veel geëmancipeerd, en aanleiding tot ergernisfen gegeeven heeft, zonder nogthans daar toe een opzeclyk voorneemen gehad te hebben: waar omtrend de Heeren U Edele Mogende Gecommitteerden van oordeel zyn, dat aan de Heeren Curatoren dezer Univerfiteit te kennen gegeeven behoorde te worden,de welmeeniugUwer Edele Mogende te zyn, dat zy Heeren Curatoren aan den Heer Profesfor Chevallier, deszelfs onvoorzichtigheid voor oogen houden, en denzelven* ernftig zouden vermaanen in het toekomftige voorzichtiger te zyn, en zich zorgvuldig te wachten, om in het minfte of geringfte eenigen febyn te geven van een geprasmediteerd voorneemen, tot vilipendentie van 's Lands Placaaten in het gemeen , en van dac van den 1 October 1789 in het byzonder, ten einde aldus te prasvenieeren de onaangenaame gevolgen, welke anderzints by ontftentenis van zulks uit zyne eigen daaden noodwendig voor hem zullen moeten proflueeren.
Voorts ncmea de Heeren Gecommitteerden deze gelegenheid waar, om aan U Edele Mogende voor te ftellen, of het niet zeer dienftig en noodzakelyk zoude zyn , om Hun Edele Mogende de Heerén Curatoren al mede te verzoeken,' ten einde aan de vier Heeren Theologifche Profesforen dezer Univerfiteit te kennen te geeven, de welmeening van U Edele Mogende te zyn, dat dezelve in hunne Voor- of Nagebeden, des Zondags avonds, den zegen des Hemels zuilen hebben af te fmeeken over de gemeene belangens van Ncerlands Kerk en
Staas



JAARBOEKEN, Mei, 1791. j8x
Staat, en het geene daar op betrekking heeft, en 1 wel in diervoegen , als in het bygaand "Concept-. Formulier is bepaald, zonder zulks onder eenig praetext, hoegenaamd, na te laaten.
Hebben de Heeren Staaten van Stad en Lande, zich met het uitgebragte rapport geconformeerd, en het bygevoegde 'Concept-Fbèmdkr, geappro-i beerd: voorts de Heeren Minifters geauthonfeerd, deze Refolutie aan de Heeren Curatoren dezer Univerfiteit te doen geworden, zonder refumptie, af te wagten.
FORMULIER door Hunne Edele Mogende de Heeren STAATEN van Stad GRONINGEN en OMMELANDEN ontworpen, voor de vier Heeren PROFESSOREN in de Theologie, aan de duiverfjeit van STAD en LANDE , 0?» zich daar naar, des Zondags avonds, in hunne Voor- en Nagebeden, te reguleer en, cn, onder anderen , in het byzonder van den Hemel af te fmeeken :
Dat het den Opperften Beftuurder van alles genadigiyk behagen moge, het lieve Vaderland met allen wenfehelyken voorfpoed te begunftigen, deszelfs Vrede, Onaf hangelykheid, Vryheid en verdere Burgerlyke en Godsdienftige Voorrechten, tot hier toe zo gunftig als onverdiend bewaard en bevestigd, verder te beveiligen, en zynen milden zegen by voortgang uit te ftorten over alle de Bronnen van deszelfs tydelyken welftand ; — dat Ncêrlands Kerk, en die van deze Provincie in het byzonder, meer en meer in Leer en Zeden moge gezuiverd worden, en de arbeid harer Leeraaren ftrekken ter
be-
jROMINGEM.
lofulut. mitrend °'rof "hevalier en Forma'ier van 'ddden.



$%2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Groningen
Rcfoiiu. órntrenü P ;of. Chevallier 'en FortnU' lier yar, bidden.
bevordering van Liefde en Eendracht, van Waar. heid en Godsvrucht; — dat Hun Edele Mogendé de Heeren Staaten van Stad Groningen en Ommelanden, de wettige Souverein dezer Provincie, met die der overige verbonden Gewesten, derzelver Vrienden , Buuren en Bondgenooten, Reeds bezield mogen worden met Wysheid, Eenigheid , werkzamen Moed en belangloozen Yver voor het geluk, de veiligheid en befcherming van ons Land en deszelfs Vryheden, en alle derzelver pogingen en befluiten vruchtbaar gemaakt worden ter aanmoediging van Deugd en Godsdienst; — dat Zyne Doorluchtige Hoogheid, Neêrlands geliefden Erfftadhouder, Zyne Koninglyke Gemalin, den Heer Erfprins van Oranje, en de verdere Afftammelingeh van dat Doorluchtig Huis, overdekt mogen blyven met de befchermende hand des Allerhoogden j derzelver dagen lang en gelukkig mogen zyn; zy met de beste zegeningen van den Hemel befchonken mogen worden, en de lust en liefde van het Volk dezer Landen beftendig mogen uitmaaken; — dat inzonderheid Zyne Doorluchtige Hoogheid door de wysheid v-:n zyn beftier, en door zyne ftandvastiglicid in het bezorgen der belangen van zyn Vaderland , de waarneemingen zyner Hooge Bedieningen moge doen ftrekkeh tot een algemeenen zegen voor Kerk en Staat ; en deszelfs N "komelingfchap den onfterflyken Naam, dien dezelve draagt, verdienende, onder de befcherming des Hemels, aan deze Vereenigde Gewesten getrouwe Voorftanders van derzelver Rechten en Vryheden moge opleveren ; — dat voorts de Edele Mogende Heeren Opzieners en Verzorgers dezer Hooge School, nevens alle verdere Hooge Collegien van Staat en Recht, in Stad en Lande, met eene ruime maate? van de dierbaarfte Zegeningen, in derzelver Perfooaen, Huizen, Geflachten en onderfcheiden kring van werkzaamheden mogen verrykt worden ; de bloei
vao



JAARBOEKEN, Mei, 1701. 583
van déze Hooge School, onder deri werkzamen 1 yver van haare Voorgangeren, toeneeme , en al- , lerlei Tydlyk en Geestlyk heil in ons midden bevestigd worden tot in lengte van dagen.
Wy gaven, in ons voorgaand Rukje, een verflag van de fchoone Infteliing om de Doofgeborenen , en daardoor ftom geblevene Menfchen* rot oeffehingen hunner verftandelyke vermogens te brengen. Het gewigt dezer verdienftelyke onderneeming is zö groot , dac het niet ongepast kan toefchynen , aan dit nader berigt hier ook een plaats te gevem
fXTizc Stad mag thans ook roemen op een ïnfth ^ tuut, welk, offchoon nog maar in zyne Opkomst , echter reeds zo Veel onderfteuning by veele weldadigen en menschliévendeh onzer Stad- en Landgenootèn vindt, d=it men , by aanhoudende en verder dobrbreekende aanmoediging der goede Ingezetenen , de beste gevolgen daar van mag hoopeW. Wy bedoelen het nuttigV) mehschlrevend ïnftituut tot Onderwys van zulke OngelukkigeU onzer JVledemenfehen , die, Doof en Stom gebooren zynde , voorheen een last voor zich zeiven én voor de Maatfehappy waren, 't Is bekend, dat de beroemde Franfche Abt Mr. de FEpé? de Uitvinder van dit loflyk ïnftituut geweest is. Hy heeft, behalven zynen tyd en vlyt, ook genoegzaam zyn geheele vermoogeft daaraan opgeofferd. Te Parys heeft hy twee Kostfchoolen , eene voor Jongens en de andere voor Meisjes, ten dien einde, meest op zyne efgen i en ook op zommiger goede luiden kosten ,■ opgericht, zonder, 'c geen te verwonderen en gantsdi Rr ótet



Groningen.
Berigt
omtrend
een
School voor Doofge. borenen,
584 NIEUWE NEDERLANDSCHE
niet te pryzen is, eenige openbaare onderfteuning van wegens de Stads- of Lands - Regeering daar toe te genieten. In beide die Schooien heeft hy het genoegen gehad een aanzienlyk getal dier ongelukkigen, door aanhoudende vlyt, op eene verwonderenswaardige wyze, in kunften , in menschlyke en godsdienftige wetenfchappen te onderwyzen , en hen daar door tot gelukkige menfchen voor zich zeiven en nuttige Leden voor de menfchelyke Maatfehappy te maaken. Die groote Man, de kbtde l'Epée , door zyne godvrucht en weldaadigheid beroemd, heeft door deeze zyne uitvinding een onfterflyken Naam verworven. Hy is tot onuitfpreekelyke fmert zyner Leerlingen, diehemalseen Vader beminden,in 1790 overleden. Intusfchen is zyn loflyk ïnftituut gebleeven. De Stad Parys heefc het overgenomen, en hem in den Abt Sicard eenen Opvolger gegeeven. Trouwens by zyn leeven heeft hy ook reeds daar voor gezorgd, dat zyne weldaadige uitvinding met zynen dood niet verboren zou gaan. Behalven den Abt Sicard, heeft hy ook op verzoek van den menschlievenden Keizer Jofcphus den Tweeden , den Abt Storm onderweezen, die nu in Wenen een dergelyk ïnftituut, op Keizerlyke kosten, heeft.
En om niet van anderen te melden, zo heeft ook de Wel Eerwaarde Heer H. D. Guyot, Predikant in de Waalfche Gemeente dezer Stad, een geruimen tyd in de Jaaren 1784-cn 1785, de onderrigting van dien grooten Menfchenvriend zeiven te Parys genooten. Door de weldaadige zorg van Zyn Wel Eerwaarde, is nu ook hier zedert 1790 een dergelyk allerloflykst ïnftituut opgerecht. Daar het getal dier Ongelukkigen in eenen Staat grooter is, dan men gemeenlyk denkt, kan zodanig een ïnftituut niet genoeg geprezen, en aan de onderfteunende aanmoediging onzer liefdaadige en gegoede Landgenooten niet genoeg aanbevolen worden: want,
wyl



JAARBOEKEN, Ma, i7Qt. 53S
wyl de meeften dier Ongelukkigen , behalven de kosten., die het Onderwys veroorzaakt, ook van onderhoud moeten verzorgt worden, wordt tot in ftandbrenging en uitbreiding van dit onvergelyklvk ïnftituut zeer veei veieischt. In het zelve'worden Dooven en Stommen, die blyken, voor onderwvs vatbaar te zyn, boven de 12 én benedeö' de 25 Jaa ren oud zynde, aangenomen, en onderWeezen in geregeld te denken voor zich zeiven, hunne gedagten met orde te openbaarcn , in het Schry ven f Boeken te leezen en te verdaan, Cyfferen, in de Taalkunde, in de Geographie, in dé Gefcniedkunde , in den Godsdienst enz., ook in Handwerken ; al hét ■welk by het eerfte publiek Examen van dié Dooven en Stommen, welke bereids het Onderwys van den Wel Eerwaarden Heer Guyot, eh onder zyn Wei Eerwaarde van andere bekwaame Ondetmeefters, genieten, klaar gebleeken is. Ook is het getal dier Leerlingen, welke aan de Menfchenliefde van D'1Guyot oneindig veel verpligt zyn, bereids aanmerkelyk groot, gelyk uit éen gedrukt bericht blyktDaar onze Landgenooten den roem hebben , in mildadigheid jegens elendigen uit te munten , vertrouwen wy, dat door hunne krachtdaadige ert uk-
febreide deelneeming, de Heeren Hoofd Directeur R Guyot, en overige Directeuren in ftaat zullen gefteld worden, dit allerpryswaardigst ïnftituut hoe langer hoe meer uit te breiden. Door de iaarly'-cfche Contributie van flechts één Dukaat, of zo' veel meer, als weldaadige harten goedvinden, kan men Donateur van het zelve worden; waar toe wy onze Medevaderlanders op het fterkst uitnodigen.
I.:oï) j usv u>j 'I<Loïflairferc c;: 1
Kt a. NM.
Gronings^
Berigt . omtrend
een
School voor Doofde" borenent



Batavia.
j8<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
NEDERLANDS CH E COLONIEN.
Batavia.
Zie hier de Uitfchryving van den gewoanen Dank- Vast- en Bededag , welke de Hooge Regeering van Indiën, in de maand van Oétober van 't afgelopen Jaar 1790, heeft bevolen.
Heeft de albeftuurende Hemelvoorzienigheid , zedert de vroegfte wereld-eeuwen , hare goedertieren- en rechtvaardigheid zigtbaarst ten to« ne willen fpreiden , in de afwisielende lotgevallen der Natiën, orh derzelver deugden door de mildfte zegeningen te bekronen, en derzelver verbastering door grievende rampfpoeden te ftraffen , en Haar daar door den Iterkften drang tot edele deugdsbetragting en aankleeving der beste zeden te verfchaffen; 'er was mogelyk nimmer eene Natie, die daar treffender bewyzen van opleeverde, dan de onze; zedert de geboorte van ons Gemeenebest zag men de Voorzienigheid byzonder waakzaam over onze nationale belangens, en de loflyke deugden onzer braave Vaderen, met dien blinkenden voorfpoed bekronen , die Hun de gunftige goedkeuring des Hemels aanjuichde; terwyl de indringende en Reeds toeneemende verbastering en ontaarding dier treflyke hoedanigheden , van zulke geduchte blyken van 't Godlyk
on-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. JO
ongenoegen verzeld gingen, die den verbysterd Hen fterveling zelve moesten doen erkennen, dai de God , die over de gantfche aarde heerscht, regt doed , en de Allerhoogfte Zynen Throon zo wel op de zuilen der geregtig- en waarheid, als op die der goedertierenheid gevestigd heeft.
Ook nog tot op dezen huidigen dag, houd de Voorzienigheid dien zeiven weg met ons, en verpligt ons Haare goedertieren- en geregtigheid beiden, in onze openbare lotgevallen eerbiedig te erkennen en te aanbidden; we zien ons toch met ryke zegeningen begunftigd, vrede, vryheid , en alle daar aan verknogte burgerlyke en godsdienftige voorrechten onder ons huisvesten, ons nog jongst zo jammerlyk gefolterd , en als op den oever van deszelfs ondergang gebragt gemeencbest, in openbare rust herlteld, Neêrlands zo deerlyk kwynende koophandel meer en meer herleeven, behalven zo veele andere blyken van de Godlyke weldadigheid, die de levendfte gevoelens van Godvrugtige dank-erkentenis in ónzen boezem moeten verwekken, en ons met vrolyk juichende lippen doen erkennen, dat de barmhertigheden des Heeren over ons geen einde hebben, dat Zyne goedertierenheden alle morgen over ons nieuwe zyn.
Hoe zagt ftreelde dit onze boezem! wat edele genoegens deed ons de befchouwing van zo veele aanhoudende blyken der Hemelgoedertierenheid fmaicen ! mogten we dezelve als bewyzen der Godlyke goedkeuring over ons gedrag en zeden aanmerken! waren ze niet doormengd met zulke omHandigheden , die ons 't geducht ongenoegen der Godheid aankondigen! Dan, hoe zigtbaar word de toorn Gods van den Hemel over ons geopenbaard ! wat grievende rampfpoeden treffen onze Natie, Maatfehappy en Volkplanting! waar we 't oog heenen wenden, we ontmoeten overal een Rr 3 God,
.Batavia.
Uitfchr. van Bededag.



Bata-
Uitfchr. van Bededag,
588 NIEUWE JÏEDERLANDSGHE
,God, die als uit zyne plaats gegaan is, om de ongeregtigheid van de bewoneren der Aarde over | Hen te bezoeken; keeren we 't naar onzen eigen boezem, hoe kwynend is ons gelaat! wat felle \ Hagen treffen onze Maatfehappy, die dit jaar weder, naar dien fchyn, drie harer kostbare kielen i in den afgrond der zeeën zag verzwelgen ! hoe ji deerlyk is 't naburig eiland Onrust niet geteisterd! I wat ontzagelyke menigte vair der Maatfehappy ; zo hoog benodigde zee- krygs- en arnbagts-liedeu i zag men door den dood vyeg rukken! wat fombre ) gedaante heeft zig wyds en zyds over ons ver- f fpreid! terwyl de mtzigten naar buiten zig niet e gunftiger vertoonen, de ontzaggelykfte omwente- I 'iiugen in de Hevigst gevestigde Ryken. en Staten, h fyóftl yan de uitkomsten nog in den Hemelraad js verzegeld zyn, niet dan de ernltigfte aandoenin- s gen by ons kunnen verwekken, en onzen boezem \ met kommer en vrees vervullen.
Vooral , wanneer we deze rampen en akelige t yooruitzigten onder derzelver waar oogpunt be- f fchpuwen, in 't beftck der Hemelvoorzienigheid, \ en Haar zedelyk waereld-beftuur, en derhalven fc als treurige gevolgen onzer nationale verbastering^ t pen voorboden yan zwarer onheilen , die, worden p ze door geene fpoedige bekeering en verbetering ji yoorgekomen, niet dan yan eenen geheelea ondergang gevolgd kunnen worden.
Dat toch 't zedelyk bederf onder ons ten toppunt gefteegen zy, is zo zigtbaar, dat 't eerite ppflag yan 't opmerkend oog zulks befpeure: en behoefd men meèr dan de ondervinding van zo veele, eertyus weclig bloeiende, dan reeds voor lange onder de puinhopen hunner verwoestingen begraven volken 'nategaan, om met killen fchrik te bezetten, wat daar ook byons 't rampzalig gevolg? van moet zyn? voor al nog, daar de Godsdienst, •i:e goude teugel der zedenloosheid , deszelfs '/ V 1 " " -'ijl " ' ' " bes



JAARBOEKEN, Mei, 1701. 589
bedwingend en verbeterend vermogen onder ons fchynd verlooren te hebben, en deszelfs beste pogingen, om de ondeugd te fluiten, en de vader, lyke zeden aan te kweeken, door den geest des ongeloofs en der roekeloosheid te leur gefield worden.
Hoe zeer moet zulk eene volksgefteldheid 'thart van ieder welmeenend Nederlander niet aandoen? hoe zeer den boezem eèner Christen Overheid grieven, Jaar op Jaar hier over vernieuwde en telkens verdubbelde klagten te moeten aanheffen?
In zulk een grievend gevoel * en met 't welmeenend oogmerk, om tegen zulk een Land en Volk verdervend kwaad, dienkragtdadigen invloed van den Godsdienst, zo menigmaal by onze voorvaderen beproeft, in te roepen, heeft de Hooge Regeering der Landen op den 17 September jongstleeden befloten, eenen plechtige Dank- en 'Biddag uit te fchryven , gelyk dezelve by dezen uitgefchreven word tegens Woensdag" den 13 dezer loopende Maand , om in alle dè Kerken dezer Stad, op de Rheede, en ten eilande Onmn 9h lerftatigst gevierd te worden , zo dat zig de Ingezeetenen dezer Hoofdplaatfe op dien dag vereenigen, om 't Hoog beftuur des Hemels in onze nationaale lotgevallen eerbiedig te aanbidden, de Godlyke goedertieren- en lankmoedigheid . den dankbaarden lof toe te brengen, ons in een boetvaardig gevoel van onze zware en ten Hemel geklommen zonden-fchuld, voor Gods aangezigt te verootmoedigen, onzen Rechter om genade te bidden, en door nedrige, vuurige en geioovige fmeekbeden , de belangens van ons dierbaar Vaderland , Gods gevestigde Kerk in 't zelve, benevens onze Maatfehappy en hare uitgeftrekte bezittingen, 'sHemels gunst en befcherming op te dragen en aan te bevselen; voor al met een Godvrugtig opzet aan de verbetering der zeden Rr 4 te
Batavia.
Uitfchr. van Bededag.



59o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Batavia.
Uiifchi van Be
te arbeiden, zonder welke onze plechtigfte verbods-dagen den Heernietdan eene gruwel kunnen zyn, en zyne oordeelen, van verre van ons afgewend te worden , nog dagelyks over ons zouden toenee. men, daar geveinsde boetetraauen, den gloed der Hemelwraak nog heviger doen ontbranden, en in de laaiendfte vlammen doen uitberften, zo dat zy wyds en zyds de ysfelykRe verwoestingen verSpreiden.
' Een dag, der Nationale en Maatfchappy's belangcns toegewyd, zal derhalven ook onze Godvrugtige aandagt op de aanzienlyke werktuigen moeten vestigen, dié de hand der Voorzienigheid gebruikt om de openbaare welvaard te bevorderen, 's Lands Hooge Machten , de Vaderen des Vaderlands-, de Hoofden en Beltuureren onzer Maatfchappye, waar onder Neörlands Doorluchtig Heir, en Stedevoogd zulk eenen aanzienlyken yang bekleed, om(Over hunne treflyke perfoonen, blinkende Amptsvêrrichtingen en edelmoedige pogingen , tot herftel van den kwynenden Staat en Maatfehappy, de beste-Zegeningen te fmeken, zo dat Neörlands Doorluchtige Staats-, Raads- en Maatfchappys - Vergaderingen , Reeds in luifter en roem uitfehitteren, Neörlands Vorftelyke Landen Legervoogd, nog lange aan derzelver Hoofd praaien, benevens eene Hem waardige Vorftinne, die deugden, die deszelfs roemrugtig geflagt aangeboren fcheenen, in 't oog yan alle braave Ne> derlanderen allerhelderst doe flonkeren, en Zyne edele Telgen mededeeleude, dezelve tot de jongde geflachten overgebragt mogen worden , en alle de lotgevallen, betrekkingen en verbintenisfen van dat Doorluchtig HuisNeörland tot zegen mogen zyn, tot in lengte van dagen!
En daar 't eene der hoofdbedoelingen dezer plegtigheid is, de zo van hier als elders, in dit Na-s en volgend Voorjaar, naar Nederland ver*
trek-



JAARBOEKEN, Mei, 1791. 591
ïrekkende Schepen, de veilige hoede van den Almagtigen, wiens ftem op de groote wateren is, allervuurigst aan te beveelen; zullen we daar ook zonderling onze fmeekingen Hemelwaards toe mogen opzenden, op dac zy met de zig daar op te bevindene Zielen, als op de vleugelen der Goddelyke befcherming, veiliglyk mogen overgevoerd worden, en rampvry in de havens hunner beftemmingen aanlanden,
Alles tot grootmaaking van 's Heeren Alierheiligfte Naam , voortplanting en aanwas van de waare Christen Godsdienst, bewaaring van onze duurgekogte Vryheid, en onzer aller Zielen Zaligheid.
En op dat voorts een ieder zig in tyds tot dezen algemeene Dank- en Bededag zoude bereiden, om denzelven als eenen aan GOD alleen gewyden dag te vieren, is wyders verftaan dg afkondiging van dezen plegtigen Verbodsdag te laaten gefchieden op Zondag den 10 dezer, van de Predikftoelen, en daags daar aan van het Stadhuis, en alle Neeringen en Handteeringen ten dien daage te doen Itilftaan, op de ftraffe by de Wetten daar tegen bepaald.
Ter Ordonnantie van Hun Hoog Edelheden, den Gouverneur Generaal , en de de Raaden van Nederlands Indiën.
Batavia in het Kafteel den 5 O&ober 1790. Surinamen.
De aanhoudende zwaare regens vertmagen 'UQt gereedmaaken en hetaffcheepen van Kof-» Rr 5 fy
Batavia.
Uitfchr. van Bededag



592 NIEUWE NEDERLANDSCHE
StJRINA men,
VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
'sGravenhage. Den a Mei is in de Regeerings- Collegien door verfcheidene Afgevaardigden zitting genomen, namenlyk:
In de Gecommitteerde Raaden, den Heer Dr. Willem Verbrugge, Burgemeefter der Stad Delft.
In de Staaten Generaal, den Heer Mr. J. Bramten , wegens Gelderland; den Heer Dr. Willem Ver brugge, Burgemeefter der Stad Delft, wegens Holland; den Heer E. P. Smith. Raadsheer der Stad Groningen, wegens Stad en Lande.
In den Raad van Staaten, Jr. Simeon Petrus Collot d'Escury, Heer van Sliedregt, wegens Holland; den Heer J. II. Jacobfon, Burgemeefter der Stad Deventer, wegens Overysfel.
In de Generaliteits Rekenkamer, den Heer Mr. Jan Cornets de Groot, Raad in de Vroedfchap der Stad Rotterdam, wegens Holland.
In
fy merkelyk, zo zelfs dat de meefte KoffySchepen niet dan laat in de maand Mei, en fommige zonder de volle Lading te kunnen bekomen, van hier zullen kunnen vertrekken. Ook zyn door den geringen aanvoer en daaruit ontftaan gebrek van Slaaven, de pryzen derzelve zo hoog geftegen; dat een onlangs aldaar aangebragt Armafoen , verkogt is van ƒ 675 tot ƒ 800 per ftuk. Men kan hier uit .opmaken, hoe verlangende men is, dat de toevoer en vaart der Slaavenhaalders mogt vermeerderen om het groot gebrek te vervullen enz.



JAARBOEKEN, Mei, 1791, 593
In de Rekenkamer van Holland, den Heer Abra-,
. ham. Caihariujus VangcléTwent, Raad in de Vroedfchap der Stad Haarlem; den Heer Dr. Fraagois 'Smgtxtr, Burgemeefter der Stad Delft; den Heer Mr. Pieter Changuion, Burgemeefter der Stad Leyden; den Heer Dr. Caro/us G ar nier, Burgemeefter der Stad Schoonhoven; den Heer Ntcoltuh Bruyu, Burgemeefter der Stad Monnikkendam; den Heer Frans font, Burgemeefter der Stad Medemblik; den Heer ja-: IS <,-a Pecreïwo,,*., Scheepen der Stad Purmerende. Zynde alle die Heeren in het gemelde Collegie met de gewoone plegtigheden ingeleid door den HeerDr. Willem Gripoen, Schee* pen en Raad der Stad Gouda.
Door den Raad van Staate zyn benoemd, tof. de Commisfie naar Maaftricht, den Heer Jager en Jonkheer Van IVasjenaar Obdam; en.tot de Commisfie naar Breda en dc Meyerye van 's Hertogenbosch , Jonkheer JtlQn tkekeren lot Kehl, en den fleer Van Lichtenberg.
Den Heer Martinus van Scheltinga, heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mogende den Eed afgelegd om wegens de Provincie Friesland zitting te ncemen in 't Collegie ter Admiraliteit op de Maaze.
Den Heer Thomas Zuikerbakkcr Junior, is dooide Algemeene Staaten benoemd tot Conful van dezen Staat, te Riga.
Den Heer Hogguer, Extraordinaris Envoyé en Minifter Plenipotentiaris van dezen Staat by het Hof van Petersburg, heeft zyn eerfte Conferentie met den Vice Kancelier Graaf Van O/lcrwm j»ebad i en den 8 dezer zoude hy audiëntie by de Keizerin hebben.
Den Heer Gouvernet, Gezant van Frankryk, wordt nog voor het einde dezer Maand hier yertvn^t, zynde bereids eenige zyner bediende hier overgekomen
. Pea Heer Van Slype -, Oud- HoofdTchout van
Maas-
Veras.
DERING ONDER DE HOOGE Eïï LAGE
Amte-
naars,, enz.



594 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Veranderingonder
de hoo ge en lage
Amte-
KAARS, ENZ.
Maaftricht , die bier deze week was aangekomen, is zeer onverwagt overleden, aan de gevolgen van een Beroerte.
Den 13 Mei is alhier aan de gevolgen van eene Bloedfpuwing, overleden den Heer Mr. Gerard Jacob Noor berg yan Brandwyk, eerst onlangs aangefteld en beëedigd als Raadsheer in hec Hof van Juftitie van Holland, Zeeland en Friesland.
Amsteldam. Zyne Doorluchcige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heefc uit eene Nominacie door de Edele Heeren Bewindhebberen van •de Geoftroyeerde Nederlandfche Oost - Indifche Compagnie eer Vergadering van Zeventienen gemaakt , tot Raaden van Juftitie des Kafteels te Batavia verkozen, de Heeren Mr. Theodorus yan Hemcsfcn en Mr. Willem Popkens.
Hoorn. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid «ien Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit een overgeleverde Nominatie tot Scheepenen dezer Stad verkooren, de Heeren Herman Verhoren , Arend Haftjens, Jan Schuurman Junior, Mr. Jacob Cornelis van de Blocquery, Mr. Lucas Merens, Hendrik de Vries en Joan van Akerlaken Cornelisz., en tot Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen > de Heeren Jan Schuurman Junior, Mr. Jacob Cornelis van de Blocquery en Mr. Lucas Merens.
Monnikendam. Zyne Doorluchtige Hoogbeidden Heere Prinfe Erfftadhouder, uit krachte der voorbehouding, vervat in Hoogstdeszelfs Publicatie van den 19 July 1788 binnen deze Stad gedaan, ter vervulling van de nog openftaande Vroedfchaps-Plaatzen, toe Raaden in de Vroedfchap dezer Stad aangefteld hebbende Dr. Nicolaas Ewold Peereboom en Dr. Adolf Leonard 'Phierens,
heb-



JAARBOEKEN, Mei, 1701- 59J
hebben dezelve Heeren den 28 Mei de vereischten Eeden ir handen van den Heer Voorzittende Burgemeefter dezer Stad afgelegd, en zyn in dezelve posten gefteld.
Oude water» Uit een overgeleverde Nominatie zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, tot Scheepenen dezer Stad verkooren de Heeren Johannes Meyma, Cornelis de Jong, Andries van Oudenallen, Johan* nes van Wyngaarden , Cornelis van der Lee, Evcrd Langerak en Leendert Nielfen; en daar uit weder tot Scheepenen - Commisfarisfen de Heeren Johannes Meyma , Cornelis de Jong en Cornelis van der Lee.
Tholen. Den 13 Mei zyn door Zyne Doorluchtige Hoogheid denHeere Erfftadhouder verkoren* om in dienst te zyn'van Servaas 1791 tot Servaas 17p2,tot Burgerneefteren de HeerenJacobJohan van Stapele en Diederik Vleugels; en tot Scheepenen de Heeren Johan Cornelis van Stapele, Marinus Anthony Catshock, Antony Verryck van Bommel, Michiel Carel Johan van der Burcht van Lichtenberg,Marinus Geeraard van Stapele, Pieter Kryger, Cornelis Wagtro,tn Mr« Willem Anthony de h'aze Bomme.
Leeuwarden. Den 28 Mei 1791. is op deszelfs Buitenplaats totMarsfum,in den ouderdom van 71 Jaaren, 10 maanden en 14 dagen, zeer onver wagt overleden den Heere Johannes Wielinga, Oud-Gecommitteerde Staat ten Landsdage, wegens de Grietenye Lemfterland.
LYST
Verandering
onder
de hooge en lage
Amte-
na ars , enz.



jas NIEUWE NEDERL. JAARB., Md, 1791.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 16 Met, . Rotterdam den iö Mei.
by de Z. Zak. [Haver dito Voer 13 a 15 Tarw nieuwe Zeeuws 17 a 22 RiPaardeboohen i? a i?ï c£ " 1 blaauwe 16 a 17 j Diuveboonen 19 a 20" „e
—— Zomer 16 a i6k ÖKoolzaadZeeuws en?. 30 a 33^
Rogge Zeeuws enz. 11 a iai fi'MouTWti» oloedescVt!.
by 't Last. by den Steen.
Boekweit op 154 f§ z 23 £ Vlas Allerbeft 40 a 50 ft.
Gebst WiBter 18.1319^ Best 35 a 39 ft.
- Zomer i84 a 194 ^ Middelfoort 32 a 34 ft.
Haver VriefeBrouw. ióa2odf Gemeen 27331(1.
dito Voer 13 a 15 ^ —— Allergemeenst 26 £
—— Zeeuws enz. ditoisi a i6ï gjji



NIEUWE
NEDERLANDS CHE
JAARBOEKEN,
Juny. M D C C X C I.
GELDE H L AND.
Harderwyk.
De post van Hoogleeraar in de GeneesSchei- en Kruidkunde, was alhier door het beroep van den Hoogleeraar M. van Geuns naar Utrecht, opengevallen. De Edel Mogende Heeren Curateuren van deze Univerfiteit hadden dit Leeraarampt aan den lieer Job. Veirac, Geneesheer te Rotterdam aangeboden: dog dezelve heeft voor dit beroep bedankt.
Ss HOL". 4f
Harderwyk.



Haarlem.
$qB nieuwe jnederlandschr holland.
II a a r l e jvi.
De Hollandfehe Maatfehappy der Wetenfehappen, in deze Stad gevestigd, heeft voor dit jaar, het navolgend Programma uitgegeeven:
De Hollandfehe Maatfehappy der Weeteiifohappen, opgericht te Haarlem, heeft in_ haare Vcrgaderinge , welke zy op den 23 Mei 1791 heeft gehouden, bcfloptcn, het algemeen by dezen te berichten:
I.) Met opzigt tot de vraageu, welker termyn federt de laatfte vergadering is verfcheenen, of welken voor een pnbepaalden tyd waren opgegeeven, — en wel
A.) ,, Nademaal een zuivere Dampkring van zo groot belang is voor de gezondheid der lugc" zettenen, en dezelve by 't ftaande of se te lang' V, zaam afloopende Water in de 'Rivier', (die da, gel'jks in den omtrek van Batavia met veele duh ?' zenden penden vuiligheden aangevuld word,") " onmogelyk kan verkreegen worden: — Welk is het beste Middel, om'eene flerkere fchuuring *' en afvoering dezer vuile flop 'en te verkrygen en Ji-t te onderhouden, en aan Batavia een zuiver er l, en gezonder lucht te bezorgen f
In



JAARBOEKEN, Juny, 1791. jog
In den jaare 1779 opgegeeven öiri te bean:-] Woorden vóór primo January 1785. En toen on-1 voldoende beantwoord zynde, werd dezelve op Nieuw voorgefteld om te beantwoorden vóór 1 primo JNovember i', 89: dan daarop toen insgelyks ü géén Antwoord ingekomen zynde, werd dezelve/ Weder onder dezelfde Uitlooviag, opgegeeven, om / te beantwoorden voor een onbepaalden tyd, dat j is, dan en wanneer, eenig Schryver zulks mogt/ goedvinden. Hierop is een Antwoord ingeko- f men. Dan hetzelve niet voldoende geoordeeld wordende, blyft deze vraag als voren, nog ter beantwoording open voor een onbepaalden tyd.
B.) Op de Vraage dus luidende. Dé Goude „ Medaille of 30 Ducaten : aan den geenen, j, die, naar hei begrip der Maatfehappy<e, best „ zal aantonen, wat men te denken hebbe, van
het Moreele bewys van Gods aanweezen i en wel „ zo als hetzelve door den Heer Kant is opgegee„ ven als ware dit het eenige, — in 1789 opge„ geven. -— Om te beantwoorden vóór primö i, November 1790."
Zyn verfcheide Antwoorden ingekomen ert iö de voornoemde eerprys van eene gouden Medaille of dertig Ducaaten toegewcezen aan den Schryver onder dc Zinfpreuk: ïlatx BtzcnAztx i$' ixiitti* SixpHgirB-tifx igiiptHrxt , K»t 'oirtocr lm ciao» 'jTiTtra Luc. Xl : 17, dewelke by de opening van het briefje is gebleeken te zyn JohannsS ChriStophorus Schwab Profesfor Logü ces & Metaphyfices in Acadania Stutlgardiana t Duci IVurtemoergia a Confilüs Aulicis, & a lilteris SeeretioribuS.
Vöofts eene zilveren Medaille als een Acceslït^ aan den Schryver onder de Zinfpreuk :,non tam auctoritatis in disputando, quam rationis momenta Ss 2 qu<9»
Iaar-
£U(
'rogi'i 'erHvllè Iaat' ■ h. def*
Veten»
■■hap1
eni



6oo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haarlem.
Progr. derHolt Maatfch. de; WetenJchappen»
quarenda funt, indien goedvindt zvnen naam te melden.
Dan, overmits het denkbeeld van den Heer Kant met opzigt tot het moreele bewys, als het eenige
, mogeiyke, voor Gods aanweczen, zekerlyk niet zeer algemeen bekend is in ons Vaderland, heeft de
■ Maatfehappy beflooten, om by de twee voorgaanden ook te doen drukken een antwoord onder de Zinfpreuk; Interna recta rationislexpotentem etiam extra nos respicit Judicem & kgislatorem, alleen , om dat daarin het gevoelen van den Heer Kant allerduidelykst is voorgelteld; en, wegens den arbeid, daartoe bedeed , den Schryver te vereereu met eene zilveren Medaille, indien dezelve goedvind zynen naam aan de Maatfchapoye te melden.
CO De Vraag, opgegeeven den 21 Mei 1782, om te beantwoorden voor 1785. — en toen wederom voorgelfeld, om, te beantwoorden voor primo November 17S7, luidende aldus; —Schoon men thans in de luchtkennis zeer verre gevorderd is, heeft men echter tot nu toe omtrent dc verdikte Lucht flechts weinige Proeven genomen. Waarfchynlyk is dit aan dc onvolmaaktheid van den daar toe noodigen toeflei toe te fchryven ; waarom de Maatfehappy e thans vraagt : 1. Op te geeven den besten toeftel, om op de gemaklykfte en zekerde . wyze Proefneemingen omtrent de verdikte Lucht te kunnen in 't werk dellen: 2. Met den besten toedel de werking der verdikte Lucht, in verfchillende gevallen, na te gaan; en inzonderheid het Dierlyke Leven den groei der Planten, en het branden in lucht van verfchillende digiheid te beproeven. En 3. aantewyzen, welke gevolgen of nieuwe leeringen hier uit kunnen afgeleid worden? Ook toen géén Antwoord ingekomen zynde, werd wederom voorgedeld om te beantwoorden voor primo November 1700.
Nu



JAARBÖÈKEN, Juny, tj'9i. éaï
Nu weder onbeantwoord gebleevéfl zynde , heeft de Maatfehappy beflooten dezelve voor een onbepaalden tyd ter beantwoording optegeeven.
D. ) Op de Vraag , voorgeffeld den 11 Mei 1786, om' te beantwoorden voor primo November 1787, en toen wederom opgegeeven om te beantwoorden voor primo November 1790', luidende aldus:
Hoe verkrygen de Planten haare voedfeli P Wét' is dezelven hier in voordeelig of hinder lykl En v/elke onderrichtingen zyn 'er, uit het geene ons hier van bekend is ten nutte van den Landbouw, of ter voorthveekinge van de Gewasj'en in het al' gemeen, te trekken ?
Is wel,een antwoord ingekomen, doch hetzelve niet voldoende zynde geoordeeld, is gepasfeetd , maar beflooten de vraag te continuëeren om te béantwoorden voor een onbepaalden tyd.
E. ) Op de Vraag uit het byzondere Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, opgegee-< ven den 21 Mei 1787 om te beantwoorden voor primo November 1790.
, Is het Hculfap in de Peraloop uit befmetthi-
ge niet alleeniyk een hulpmiddel ter verzagting l\ en fttlling van toevallen, mitsgaders ter voor •
koming van derzelver gevolgen; maar boven" dien, een Hoofdmiddel, waarvan men de ge" neezing der ziekte , tot eenen aanmerklyken •J trap aanweezig , in eenig tydperk derzelve , L met genoegzaame veiligheid mag af wagten ? Zo 3 ia; welk is dat tydperk, ofte die byzondere \ ftaat der Ziekte, hier toe gefchikt ? En welke
is alsdan de bekwaame toediening , hoeveelheid: " ,, en herhaaling, in het aanwenden van dit MidSs $ del,
Haarlem.
Progr.
derHolt.
Maat- *
fch. der
Weten*
fchap*
pen.



6ó2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haar-
Progr.
derHoh
Maat-
fch. de
Weten-
fchap-
pen.
)
I
„ del, ten dezen einde in acht te neemen? Zo „ neen; wat moet men alsdan houden van de „ Redenen, ter lïaaving der verfchillende Leeren „ opgegeeven ?" — Men verlangt niet zo zeer
'. redeneeringen uit den aart van het Heulfap, ofte uit de eerfte oorzaak van dezen Persloop ontleend,
r als wel zulken, die fteunen op eenige Waarneemingen en verder op waarneemingen van anderen , van die beftiptheid, dat zy eenen Arts, fchoon misfchien bevoorens van verfchillende mening, ofte ook van fchynftrydige ondervinding, behooren te bepaalen tot zulk eene toellemming, volgens welke hy zyne haudelwyze voortaan gerustlyk moge inrichten naar geleide der befiisfing.
Bedoeling van eenige Uitdrukkingen in deze Vraag.
1. In den Persloop uit befmetting, fchynt de Ziekteftoffe van buiten aangekomen, en het Spyscanaal onmiddelyk aandoende, als de eerite oorzaak door eenen Arts voor alles in aanmerking te moeten worden genomen. De ontlasting en temming dezer Roffe, fchynt alsdan by hem het hoofdoogmerk te moeten zyn; alle toevallen fehynen gevolgen ofte uitvverkfelen van1 die ftoife; andere bykomende oorzaaken kunnen alsdan Hechts, de tweeden zyn. In een Persldop uit andere eerfte oorzaaken,is 'er een verfchillend hoofdoogmerk. Men laat de bedenkingen over eene alsdan gepaste geneeswyze aan haare plaats. Men bepaalt zich tot den gewoonen Persloop uit befmetting-.-, ten emde het voornaarne doelwit der Vraage, door weeringe van tusfehenkomende voorwerpen te
, beter in het oog te houden.
2. Waarneemingen eener behandeling der Ziekte tot eenen aanmerklyken trap aanweezig, kunnen alleen beflisfend zyn, De nutuur kan , in lage-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. <$c$
gere trappen , wanvoeglyke middelen verbeteren, en dus aan dezelven den fchyn van hulpmiddelen laaten , ofte ook de ontftentcnis van gepaste middelen vervullen , en dus, uit dezen of geenen hoofde, eene beflisfende mtipraak verhinderen.
3. Men verlangt eene genoegzame veiligheid, zonder eene yolkomene te vereisfehen.
4. Redeneeringen nit den aart der zaaken, fchy nen in de Geneeskunde beter gefchikt ter handleidingc tot Proefneemingen, als wel ten grondllage eeniger Leere, die op genomene Proeven alléén veiliglyk kan bevestigd worden.
5. Het is niet vreemd, dat een Arts^ botvierende aan zyne zugt om eenig middel of handeiwyze, ten beste der menfchen,in zwang te brengen, of te doen verwerpen,opgemerkte verfchytV felen vergroot of verkleint , en, uit byzondere ■gevallen, te algemeene gevolgen trekt. Weshalven gééne Proeven, opgegeeven ter ftaving eener gewigtige Leere, ook fchoon men de goede trouw van den Waarncemer erkent, ons-tot navolginge behooren te bepaalen, dan zulken, die men na overvveeging der omilaudigbeden gevoelt,dat verfchillendo meeningen , die in ons bevorens misfehien hebben plaats gehad, doen verdwynen, ofte jchynftrydige ondervitidingen in ons ontzenuwen.
Zyn wel twee Antwoorden ingekomen, benevens zekere Schets eener Verhandeling over den Persloop, maar dezelven zyn allen geoordeeld den Vraag niet volkomen te beantwoorden, waarom aan géén van dezelven de prys kon worden toegekend; edoch, terwyl het Antwoord onder de Zinfpreuk: non minor est Firlus, q'uam quarère, parta tueri, zeer veele weetenswaardige zaaken daaromtrent behelst, is beflooten j om hetzelSs 4 ve,
Haarlem.
Progr.
derlhll,
Mam~
/bh. der'
IFeten-
jchap-
pen-



6o4 NIEUWE NEDEÜLAND'SCHE '
Haarlem.
Progr.
dertloll
Maat-
fch. der
IVeten-
fchap'
pen*
i i
ve, hoewel eenigzints verkort, aan het lichtte' geeven, mét aanbod van eene zilveren Medaille, indien de' Schryver zynen naam aan de ivlaatfchappy gelieve te doen weeten; en word de Vraag weder ter beantwoording voorgelteld voor prirao November 1794.
F. ) Op de Vraag Hoe verre kan men thans de Natuurlyke Hijlorie des Dampkrings van ons Vaderland uit de Meteorologische waarnecmingen * op Zwanenburg genomen, vergeleken met die yan andere plaatfen , opmaaken P &c. — Is gééft Antwoord ingekomen en beflooten, dez* vraag niet weder ter beantwoording voor te ftellen.
G. ) Op de' Vraag: TVat moet mén dénken van de trapswyze qpiiLiMMiNGE, welke veele, zo Oude als hedendaagfehe PPysgeeren hebben gefield plaats te hebben tusfchen de Natuurlyke Weczens , in tot welk eene zekerheid kiinnen wy gèraaken omtrent het daadlyke beftaan van die Opklimminge, ",n van de orde, welke de Natutir daarin volgt ? — In het jaar 1781, voof de eerfte reize opgegeeven om te beantwoorden voor primo January 1783.
en toen niet voldoende beantwoord zynde , op den 21 Mei 1783, voorde tweede reize voorgelteld om te beantwoorden voor primo January 1789, met byvoeginge , dat de Maatfehappy op deze Vraage gééne OyernatuiirkUndige Verhandelingen Verlangt, maar Antwoorden, uit ds Natuurlyke Ui/lorie ontleend, alleen in aanmerking zal nee.
ncn. Insgelyks niet beantwoord zynde, is
:oen goedgevonden dezelve op nieuw optegeéven, >m te beantwoorden voor een onbepaalden tyd, :o dat de Maatfehappy jaarlyks daarop Antwoor» len voor primo November zal afwagten , tot dat lezelve tot genoegen der Maatfehappy zal beantvoord zyn.



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 605
Is wel eeri Antwoord ingekomen, maar hetzelve niet voldoende aan liet oogmerk der Maatfehappy bevonden zynde, blyft deze Vraag als voren ter beantwoording zonder bepaalinge van tyd open.
II.) Overgegaan zynde tot het arrefteeren van nieuwe Vraagen voor dit jaar, heeft zy beflooten ter beantwoording voor primo November 1792 optegeeven de vraagt
a. ) Sedert lange zoekt men naar den eerften en' Algemcencn grond van zedelyke Verplichting, uit welke men alle meer byzondere hoofdzoorien van 'Pligten zou kunnen aftelden ; de fchryvers over het Zedelyk gevoel Jchynen zig hieromtrent in eenige verlcegenhcid te bevinden, (fj en den Heer Kant heeft eene grond/lelling aangsweezen, (\~) welke fommigen duifter, anderen onzeker of on vruchtbaar voorkomt ("§). Hierop word gevraagd; is het redelyk, noodig of nuttig naar zulk een zerften Algemeenen.grond/lelling te zoeken ? zo ja; welke is dezelve?
En uit het Fonds van wylen den Heer Directeur A7. IV. Kops , om te beantwoorden voor primo November 1794.
b. y Daar volgens de bekende gronden der IVaterloopkunde de fnelhcid der Rivieren vermeerderen moet, naar maate (fchoon niet in dczelj'de reden") van de vermeerderde hoeveelheid waters, die zy afvoeren, het geen wyders eene uitfcliuuring van den bodem, wanneer die daartoe gefchikt is,
ten
(*) Hulshoff over Gods Wetgeevende Magt, in de Stolp. Verh. gedrukt te Leyden 1766. Hoofdftuk IV. Byzonderlyk bl. 33—35- v
(f) Grundlegung zur Metnph. der Sitten bL-52. Zweyte aufl. by J. K. Hartknoch, Riga 1786.
(§) Kant Critik der Praft. Vernunft ibid. 1788. Voorrede bl. 14—17. Zmo over ongeloof en zeden bl, ie.
Haar* luk.
Progr.
derHoll.
Maat-
Cch. der
IVeten-
Cchap-
pen.



6oc> NIEUWE NEDERLANDSCIÏE
LFM.
Progr.
derlloll
Maat-
fch. der
Wetcn-
fchap-
J>en.
ten gevolge heeft , en langs dien weg te weeg brengt , dat deze vermeerderde hoeveelheid van water, niet te min geene, of flechts weinig meerdere watershoogte op dc Rivier veroorzaakt, ge* , lyk zulks door verfcheidc voorbeelden van vereenigde Rivieren in Italien, die over een zandig bedde flroomeu, bevestigd word: daar egter J'ommige Rivieren in ons Land, en wel voorn•amely 'k de Neder-Rhyn, het tegendeel fchynt te bevestigen, voor. zo verre deze tak, federt met liet begin dezer Eeuw, de toevoer van water aan' denzelven, zo wel by hooge als laage Rivier, zeer aanmcrklyk vermeerderd wierd, eerder verontdiept, dan die ï per geworden is, en de aanpaalcndc Dyken, ten minften voor de federt 1771 gemaakte verbetering omtrent de verdeeling van het oppcrwater tusfchen de verfcheiele Rivier Takken, niet zelden in gevaar gebracht heeft, zo word gevraagd: „ Welke is of zyn de redenen, Waarom bepaaldlyk in laatstgem. Rivier Tak de uitkomst niet beantwoord, maar veeleer ft rydt met den boyenaangehdalden, óp Reden en ondervinding ftetincnden grondregel der waterloop-kttnde? enbyaldien deze reden of redenen niet flechts onderflellendcrwyze, maar met zekerheid aangewezen kunnen worden, zyn zy, of eenige van haar van dien aart, dat zy door gepaste middelen te keer gegaan kunnen wordeh? En, zo j'aj welken zyn die middelen'l":
III. DeVraagen, door de Maatfehappy te vööfen opgegeeven , en waarop zy voldoende Antwoorden met verlangen te gemoet ziet, zyn dé volgende»
A.) De Vraag in 1790 opgegeeven , om te bemtwoorden voor primo November 1791. Eert Ier'voornaarne gebreken van de gewoone Schep"ddmolcns is ongetwy field daarin gelegen, dat het iad ondieper in het water ftaat, naarmaate het
fitel-



JAARBOEKEN, Juny, 179Ï. €07
fheller omloopt, en dus dat de weerftand. of last vermindert naarrnaate de beweegkracht toeneemt, pn omgekeerd. Daar echter in dit geval, buiten kyf, kracht en tyd nutteloos vcrfbild , mitsdien pok tegen de eerfte regels der werktuigkunde gehandeld word; zo word gevraagd: "„ Op welke wy„ se kan het gewoone fcheprad, behoudens deszelfs overige volkomenheden , zodanig verbeterd en tocgefleld worden, dat, de toevoer van water „ geduurig aan de ontlasting g-cgyenredigd zynde, „ 'het rad altoos, het zy hetzelve fnel of langzaam „ beweege, 'even diep in het water harige f — Als een tweede gebrek moet men aanmerken , dat, volgens de tegenwoordige geftcldheid der Schepradmolens , de weerftand of last niet verminderd of gematigd kan worden, naarrnaate dc beweegkracht vermindert, waardoor de Molens, by yerflapping van den wind , genoodzaakt zyn Ril te ftaan: men vraagt derhalven in de tweede plaats : „Welk het gefchikt ft e middel zy, om dit ge„ brek tc vergoeden , mits hetzelve zonder aan„ merkelyk iydverlics werk/lellig gemaakt kan „ worden, en géene groote, noch geduurige op „ Icltenheid van den Molenaar vercisfch.c.'
B.) Wegens de Theorie van Doctor Crmford omtrend het Vuur en de Warmte, in 1783 opgegeeven , inhoudende , in hoe verre dezelve Theorie
Idoor\ Proefnemingen kan bevestigd óf wederdegd worden, en, zo deze Theorie door de ondervinding geheel ofte gedeeltelyk geftaafd word, welk een licht dezelve geevc in de Vuurhindc? met byvoeginge, dat de Maatfehappy eischt eene zeer duidelyke befchryving der Proefheemingen, waar door men deze Theorie ftaaft of wederlegt; en, zo men tot dezelve Werktuigen van eene buitengewoone naauwkeurigheid gebruikt; de Maatfehappy verlangt eene opgaave.hoe foortgelyke Werktuigen te verkrygen, * ? ten
Haarlem.
Progr*
der HolU
Maat-
fch, der
JVeten-
fchap-
pen,
t



Haarlem.
Progr.
der/Ioli
Maat-
fch. dei
Weten*
fchap-
pen,
>
608 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ten einde zy, zulks goedvinde, zodanige Proefnemingen zou kunnen herhaalen. —• Voor 1786 géén voldoende Antwoord ingekomen zynde, is op den 22 Mei 1786 befioten,om de Vraag op nieuw op , te geeven, om te beantwoorden vóór primo November 1788, en toen om te beantwoorden voor primo November 1791 weder opgegeeven, doch, óm het zedert derzelver opgaave nog ten dien opzichte ontdekte, in dezer voege:-
Hoe verre kan men thans uit wel bevestigde en beflisfende Proef neemingen cn Ondervindingen eene wel gegronde Theorie omtrend den aart yan het Vuur, cn dc oorzaak der warmte opmaaken ? En wat heeft men hier omtrend noch als twijfelachtig aan te merken? ■—
De Maatfehappy zag gaarne, dat de geenen, die na den uitgeloofden Prys willen dingen, de Proefïieemingen van anderen, welken zy tot ftaaving eener Theorie' bybrengen, herhaalden, indien de» zeiven niet by herhaalinge reeds genoegzaam bevestigd zyn.
C.) De Vraag, voorgefteld op den 22 Mei 1786 om te beantwoorden voor primo November 1788, in dezer voege:
Dewyl eene ontlasting van Water ten aanzien van haare nuttige gevolgen niet beoordeeld kan worden , zonder tevens den toevoer en verdere plaaislyke omfiandigheden, die zodanige ontlasting ver zeilen, in aanmerkinge te necmen: zo word gevraagd: „ Kan dc nuttigheid, en derhalven ook » d.e noodzacfklykhcid van een Rhynlandfchen Sla' „ perdyk, in geval yan overloop , het zy uit de
befchouwing van vooren, of ook door oniwyffel, baare bevindingen , aangetoond worden?" In 178,8 geen Antwoord ingekomen zynde, is beflo-
te«
\



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 609
ten dezelve weder op te geeven, om të feeant-] woorden voor primo November 1791. ]
" D.) Uit het Fonds van wylen den Heer Direc- j teur N. IV. Kops, 1708 opgegeeven om te beant-, woorden voor primo November 1791. 'j
. „ Welken zyn de Delffioffen binnen den omme-^ „ kring der Zeven Vereenigde ftovincien en der-j „ zeiver Geasfacieerde Landfchappen te vinden,? „ van welker verdere nafpooring men met genoeg„ zaame redenen nut voor 't Vaderland kan verwachten ? " — Men begeert géénen enkelen lyst van gemelde DelfRoffen, maar tevens de redenen, waarom men zich van derzelver verdere nafpooringe voordeel voor het Vaderland hebben te beloven.
E.) En uit het Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, 1789 voorgefteld, om te beantwoorden voor primo November 1792. De Vraag:
Welken zyn de Onderwerpen, betreffende de Dieren onzes Vader lands, van welker verdere nafpooring men met genoegzaame redenen nut voor hel Vaderland kan verwachten?
Van zodanige Onderwerpen verlangt de Maatfehappy echter geenen enkelen Lyst,'maar tevens de redenen, waarom men van derzelver verdere nafpooringe voordeel voor het Vaderland hebbe te verwachten.
FO De Vraag, den 22 Mei 1786 voor de eerfie, en den 21 Mei 1787 voor de tweede reize voorgefteld, om te beantwoorden voor primo November 1792:
' ■ lVc[-
ÏAAR.,EM.
}rogr. JcrHoll. Vlaat'di. der Vetendi apin.



Ha ar"
lem.
Progr.
derlloll
Maat-
fch. da
fpaen-
fchap-
pen.
610 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Welke is de beste inrichting, om aan de Jeugd te Batavia eene Opvoeding tc geeven, die meest gefchikt is om 'haar VerJland te befchaavcn, haar in nuttige Kunjlen en IVeetenfcliappen bedreeyen te , maaken, en haar goede ZedclyLe gevoelens in te boezemen? v
G. ) De Vr?ag, in bet Jaar 1781 voor de eerfte. en in 1787 voqr de tweedemaal opgegeeven, om te beantwoorden voor primo November 1792:
Welke zyn de beste en yaardigftc Middelen, om het gebruik der Nederduitfche Spraak onder dcMa.lajers, Javaanen, Cingaleezen en Malabaaren in te
voeren, en meer en meer algemeen gebruikelyk te maaken? Nadcmaal hei ontegenzeggelyk is, dat het gebruik der fpraak eener Natie , de andere, die ze aanleert, meer aan haar verbind,'haar meer genegenheid en yyer voor die Natie inboezemt; ze gefchikter maakt, zo het een nog onbefchaafde Natie is, tot betere begrippen van Godsdienst, Ze* dekunde, Natuurkundige Nafpeuringen, om ber fchaafdheid yan het Verftand te ontvangen, en dus bruikbaar er tot de Zeevaart, Wapenoefening, en veele andere nuttige en noodzakelyke Konflen en Handwerken te worden ?
H. ) En uit het Fonds van wylen den Heer Directeur N. W. Kops, om te beantwoorden voor primo1 November 1792, de Vraag opgegeeven den 21 Mei 1790.
„ Wat loeren de latere ontdekkingen in de Schei„ Minde, omtrend den aart der gisting; en wel„ ke_ voordcelen .zouden zommige Traficquen hier „ Uit kunnen trekken , by welken gistende floffen „ gebezigd worden?* ö J
W De



JAARBOEKEN, Juny, t?9i. öii
1.) De Vraag, opgegeeven in 1782, om te beantwoorden voor 1788, overv/tf behoudenis der Gezondheid suiker menfehen, welke in Oost-Indiën aankomen; — en toen weder opgegeeven, om te ('beantwoorden voorden 1 Juny 1793 , in dezer voege:
Kan men op voldoende gronden , zo uit de aan-' teekeningen in de Hospitaalen en Dood lyst en, als' Anderzints, bewyzen, dat 'er in èene rede van het getal der Ingezetenen, inzonderheid yan de nieuw-J lings uit Europa te Batavia aangelanden, thans' ongeiyk meer Menfehen aldaar ziek worden en Werven, dan voorheen, met byyoeginge .wanneer de kennelyke vermeerdering begonnen, en van tyd tot tyd toegenomen is?
Welken zyn hier van de voornaarne oorzaaken ? En kan men uit den aart der ziekten, en uit vergelykinge met andere plaatfen in Europa zo wel als in Oost • Indiën, maar vooral uit dc geschiedkundige piaatsbefchryvinge van Batavia, tot eenen trap {yan de hoog/Je waarfchynlykheid betoogen, dat die Stad, toen de Gragten binnen dezelven, welken weleer, toen zy voor ééne der gezondfte Plaatzen in Oost - Indiën gehouden werd, vol water waren ■, ?iu in zommige tyden van 't Jaar zeer ondiep en droog •zyn, en flinkende Dampen zich ever de Stad verbreiden, in evenredigheid (behalven andere nadeed ge gevolgen) /leeds ongezonder geworden, en zulks derhalven als de Hoofdoorzaak der meerdere Ongezondheid te ftellen zy ?
En eindelyk hoedanigc verbeteringen zyn hier* omtrend met hoope van een goed geyolg uit te den* ken en werkjlellig te maken ?
KO Daar het zeker is, dat de grootheid der Aftroiiomijche refractie verfchillende is, naar den verfchillenden ftand van den Barometer en Thermometer , vraagt de Maatfehappy :
», Eene Theorie der Aftrottomifche Refractie , Tt ty waar
Haarlem.
Progr.
ierHolh
Maat-
'"ch. der
Weten-
ïhop'
~>ent



Haarlem.
Progr.
derHoll
Maat-
fch. der
Weten-
j'chap-
pen.
612 NIEUWE NEDERLANDSCHE
„ waar uit, voor elk gegeevtn ft and van den Ba* ,,. rometer en Thermometer, cn voor alle hoogten „'van 't Hemellicht hoven den Gezichteinder de ,, grootheid der Aftronomifche Refractie naauw keurig kan worden bepaald?"
Ue Maatfehappy voegt hier noch by:
1. Dat deeze Theorie of moet zyn afgeleid uit naauwkeurige Aftronomifche Übfervatien, of ten minften met dezelven overeenkomftig zyn.
2. Zy geefc in bedenking , of de verfchillende graad van vogtigheid des Dampkrings, ook niet eenen merkelyken invloed hebben op de veranderlykheid der Refractie ?
3. Meent zy ook te moeten herinneren aan de Formule , weike den Heer de la Grunge (Nou- j vcau.v Memoires de l'Academie de Berlin, pour \ 1772, pag. 259.) gegeeven heefc, en de daar over j gemaakte Aanmerkingen van den Heer Prof. Da* men, (Differt. de Montium altitudinc Baromet. \ metienda, Hagte-Com. I783 in Additamd)
Opgegeeven 21 Mei 1788, om te beantwoorden voor primo November 1789, gééne Antwoorden zynde ingekomen, en daarom wederom ter beantwoordinge voorgefteld vóór primo November 1793, onder aanbod van den dubbelen eerprys.
L.) Op de Vraag, „ Welke is dc tegenwoordigél „ Genees- en lieelwyze der Oost - Indifche Volken,! ■„ ook der Chineezen? en welken zyn de natuurlyke „ Voortbrengfels, die zy daar toe bezigen ? "
("Voorgefteld in 1784 om beantwoord te worden vóór primo November 1789.) géén antwoord in- ;' gekomen zynde, is dezelve op nieuw voorgefteld ter beantwoording voor primo November 1795, on-| der aanbod van den dubbelen Eerprys.
IV.) De Prysverhandeling van wylen den Heere!
■ '• PauA



JAARBOEKEN, Jibiy, 1701. %ii
Pdulus Frifi, dienende tot antwoord op de Vraagt nopens het verklaareu der Ongelykheden der Sa> tel/iien van Ja pil er, thans zynde uitgegeeven, herhaalt de Maatfehappy haare verklaaring, dat haars oordecis, de Schryver daar van weinig öf niets heefi gevoegd by het geene reeds te voren doof de beroemde Heeren. Bailly , de Ia Grauge en brij (zeiven) gedaah was/omtrend dit onderwerp, — en dat hy aan bet voornaarne oogmerk der Vraage. Om namentlyk dc Theorie aan de JVaarneemin^ei, te toetfen , en daar door de gegrondheid zynei Theorie boven die der gemelde Heeren aah te tbo nen, in het geheel niet heeft voldaan. — Zy no digt derhalven op nieuw, onder aanbod van der dubbelen EefpryS ,ë\k eenen uit, óm te voldoen aar
,1 het geepè by haar hier vören tot volmaakinge vat
'i gemelde Verhandeling is begeerd:
,, Zy verlangt niet zo zeer, dat de Schryver ziel ! j, bezig houde met de enkele 'Theorie uit de H e 1 der aautrekkings kragt afgeleid, maar Veel mee I i, en wel voornaamlyk, dat hy de Theorie op di
,, JVaarneemingen toepasfe, eh met dézelven ver 1 3j gelyke, op dat men, door de meerdere of min | ,, dere overeenkomst mét de Waarneemingen ove; ] den graad van juistheid, zo wel van zyne als vai andere Theorieu, zoude kunnen oordeelen. -— ', ,, Het voornaarne oogmerk der Maatfchappye is o'm, langs dien weg, van de beweegiugeu de; J Satelliten van Jupitei zulke Tafels te verkry \ 3, gen, welken naauwkeuriger zyn dan de tot hie :t „ toe bekenden; 't zy dan dat die Tafels volgen, I „ die, enkele 'Theorie wierden' zamengeiïeld 5- o;
5, wel, zo deze alleen onvoldoende bèvondei i „ wierd, met behulp van Empirtfèhè /Equaiien i', uit de Waarnecmingen afgeleid. Eri, dewyl d( \ Waarneèmingen van den tierden eh vierden Tra j „ want, onnaauwkeuriger en zeldzamer zyn, dal
„ die der Twee overigen, zal de Maatfehappy ziel J 3i vergenoegen, wanneer het geene zy verlangt Ti 2 J5* voor"
Haar»
Progri
derlhlh
Maat-
'fch. der
■ IFeteri-
fchap*
peru
I f f
!
I t
f
|
{
t'
f t I



Haarlem.
Progr. der Hoi Maatfch. dt Wetenfchap.pen.
614 NIEUWE NEDERLANDSCHE
,, vrjornaamlyk maar omtrend den eerften en twee* ,, den Trawant, wier waarneeming wel den groot* „ Ren invloed heeft op de Zeevaart en Aardrjkskunde, door den Schryver word volbragt."
' Het zal der Maatfehappy aangenaam zyn, wan, neer de Schryvers hunne Antwoorden, zo veel mogelyk is, bekorten, door alles daar van af te laaten, het geen niet volftrekt tot de hoofdzaake, die zy vraagt, behoort.
Alle de Antwoorden op de Vraagen , en de Opfchriften der Billietten, moeten niet met de eigene hand des Schryvers gefchreven, nogte met derzelver eigenen naam , nogte met meldinge van hunne "VVoonplaatfe, maar met eene Zinfpreuk, ondertekend, en met een verzegeld Billet, het welke dezelfde Zinfpreuk tot opfchrift heeft , waarin des Schryvers naam en adres, door hem eigenhandig gefchreven, vol uit gemeld zyn, aan CC. H. van der Aa, Secretaris dezer Maatfchappye, zeer leesbaar gefchreeven , in het Nederduitsch, Fransen ofte Latyn, franco gezonden worden.
De Prys, gefteld op ieder van de bovengenoemde Vragen, voor den geenen, die haars oordeels , dezelve best beantwoordt, is (uitgezonderd de geene , waar op hier boven eene dubbele Medaille is gefteld, ) eene gouden Medaille op den gewoonen Stempel der Maatfchappye geflaagen, met den naarri van den Schryver, en het Jaartal op den rand: ofte wel dertig Ducatcu, ter keuze van den geenen, dien | ü& gouden Medaille is toegeweezen. Doch zal het i den geenen, dewelken den prys behaalen zal, ofte een Accesftt zal bekomen , niet vry ftaan, zyne 1 Verhandeling, dewelke zodanig bekroond is, het zy in het geheel ofte ten decle, liet zy apart, ofte by eenig ander Werk , te doen drukken, zonder de I; uitdrukkelyke toeftemming van deze Maatfchappye ij daar toe te hebben verkregen.
V.)



JAARBOEKEN, >»y, 1791. 615
V. ) Ook heeft de Maatfehappy, met opzicht tot alle andere Verhandelingen en Berichten, die haar voor haare Werken aangeboden zullen worden , in het Jaar 1779, de volgende Refolutie genomen , en befloten aan het algemeen mede te deelen. Het zal aan ieder eenen vry liaan, om aan tenen der Heeren Directeuren, ofte den Secretaris, het_ geen hy aan de Maatfchappye wilde prafenteeren, om in haare Werken te plaatzen, alleen gei•eekend met eene Zinfpreuke, te mogen ter hand ftellen, ofte doen toekomen, mits een verzegeld Billet daar by voegende, waarin zyn naam en woonplaats gemeld jlaan.
VI. ) Eindelyk, overmits door de Wet, dewelke tot hier toe de Leden van het dingen na den prys uitfloot, de Maatfehappy, en daar door het algemeen , zeer dikmaals beroofd bleef van zeer voldoende Antwoorden, heeft dezelve Maatfehappy op den 22 Mey 1780 beflooten, aan alle haare Leden de vryheid tot het dingen na den prys op de voorgeftelde Prysvragen, van nu af aan en voor het vervolg te verleenen, onder deeze Voorwaarden.
a. ") Elk Schryver, die Lid der Maatfehappy is, zal verplicht wezen zyne Verhandeling, door een andere hand gefchreven, in te zenden; onder verband , dat een Lid, welke hier aan niet voldaan heeft, van den Eerprys zal verfteeken blyven.
b. ) Zulk een Lid der Maatfchappye zal zyne Verhandeling en Zinfpreuk door het byvoegen van den letter L moeten onderfcheiden.
c. ) Het getal der Advifeurs over de ingekomene Prys-Verhandelingen, zal ten minften uit drie beftaan ; en zullen, is het mogelyk, daartoe zodanige Leden gekozen worden, die op onderfcheidene plaatzen refideeren.
■ Tt 3 d.)
Haarlem.
Progr.
derHoll Maatfch. der Wetenrchap-
pén» 1



Haar-
f-EM.
Progr.
der Hol 'Maatje]'., ele; tVetcnfchapfen.
6i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
d. ") Dezen zullen zich op hun woord van Eet verbinden, aan niemand anders, wie het ook zy, dan aileen-aan den Secretaris hun Advis te zullen, mededeelen.
i
e. Alle Advifen, welken rouleeren over zodanige Verhandelingen , üie met een L geteekend zyn, zullen naamloos in de Vergad ringen voorgeleezen, en de namen der opfteilers vol (trekt gefecreteerd worden; weshalven dezelven ook zullen verplicht zyn. aan èea. Secretaris hunne Naamen ie een verzegeld Billet te zenden , hebbende tot opfchrift dezelfde Zinfpreuk, waar mede hun Advis is geteekend.
f. ) De Advifeurs zullen, in alle gevallen, doch byzonderlyk over de Verhandelingen, met een L geteekend, hun fofeUve pf negatiyc conclufie moeten oogeeven.
g. ) Indien onder de benoemde Advifeurs één of meer mogten gevonden worden , die na den prys wilden üingen , zullen dezelven verpligt zyn den Secretaris ten eerften te berichten, dat zy zich als 'Advifeurs excufeeren, 'die daar van den Prajtdcnt zal kennis geeven - welke beide Heeren de Naamen der zodanigen zullen geheim houden , en tevens door de Algemeene Vergaderinge gemachtigd worden , om in hunne plaats andere bekwaame Acly'i* feurs te kiezen.
En eindelyk is op de Vergadering van 21 Mey 1784 befloten, het even voorgaande Art. lub tas. gl) in zo verre te altereeren en te amplieeren, 4dat h) den Heer Prasüdeni en Secretaris in uen tyd, nevens nog rweeandere Heeren Directeuren, door Directeuren zullen worden gequalificeerd, om onder verband van de fteikfte gehun houding , drie pf meerden' Adyifeuren te verkiezen (volgens Jitt. c.y, wier Advifen dan zostCtet naam .^volgens jlit. ef), in de Vergadering zullen worden vporgfi-



JAARBOEKEN, Juny, 6l1
kezen: en ingevalle een der gekorene Advifeuven H zich mogt excufeeren, ais dan volgens Uit. g-zyn l plaats, mede onder fecretesfe,door dezelfde Commisfie zal worden vervuld. P
Ut
Tot Directeur is aangefteld: i
De Wel Ed. Geb. Heer DANIËL LODEWYKjHOGGUER, Raad in de Vroedfchap cn Hoofd- p/ Officier der Stad Haarlem &c. &c. jTot Leden, de Heeren: . p<
J. A. de LUC, Lcdeur de la Reine dc la Grande Brctagne d TVindfor.
JEAN INGENHOUSZ, Confeillcr auliqne & Mèdecin du Corps de hars Majeftés' Imp. Öf Roydles d Viennc.
Dr. C. BLAGDEN , Secretaire de la Socictc Royale de Loudrcs.
Dr. W. HERSCHEL, a Slough pres JFindjor.
V. DRIESSEN, Mc el. Doel.Pharmac. & The rap. Prof. Extraord. te Groningen.
CORNELIS de VRIES , Rustend Pred. in de Doopsgezinde Gemeente te Utrecht, te Haarlem.
C R- t. KRAAIJENHOF, A. L. M. Philof. & Meel. DoSlor, Lid van het Utrcchtsch Provinciaal Genootfchap, te Amfterdam,
JACOB VOEGEN van ENGELEN, Meel. Doei. Raad in den Edelen Hoven van Civile Juflitieder Colonie Surinamen.
HENRICUS HOOGEVEEN, Rccior der Lat. Schoole en Moderator CollegULittcrarii teDclJt.
RICHEUS van OMMEREN, Rector van het Gyinuajium en Lid van het ProvinciaalUtrechtseh Genootfchap, te Amfterdam.
J. C DAMEN, Lettor in dc Ontleed- Heel- cn Vroedkunde cn 'sLands- en Stads Chirurgyfï in 's Hage.
GERRIT BRENDER h BRANDIS, Mathematicus, Examinator van alle Stads Maaten en Gewigten te Amfterdam.
Tt 4 Ook
aar; lm.
(ag'f. irHoll. Taath. der ï-tenhap'■n.



6i3 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haar-
tEM.
Ook is uit naam van de Maatfehappy to nut van 't Algemeen, dit navolgende bekend gemaakt:
TJit naam van Beftuurders van het Haarlemsch w Departement der Maatfehappy: Tot nut van 't Algemeen, wordt bericht, dat Zondag laatstleden, den 5 JUny, in tegenwoordigheid van eene aanzienlyke menigte van Toehoorders van wegen hec gemelde Departement, openlyke Uitdeelingen van Eerepryzen, beftaande meestal in de Werken der gemelden Maatfehappy zyn gedaan, voordenmiddag in her Roorofche Weeshuis, aan zodanige Wees. kinderen, die, by een alvorens gehouden Examen, proeven van de meefte bekwaamheden gegeeven hadden, m het Spellen, Leezen en Schryven, zynde by die gelegenheid Aanfpraaken gedaan , door den Ondergeteekenden, en den Heere Johannes Daams.
Namiddags heefc het zelfde plaats gehad omtrend de Weeskinderen en de Kinderen der Gealimenteerden van de Luterfchen binnen deze Stad, zynde de bekwaamfte in het Cyfferen, Schryven, Lezen en Spellen met Eerepryzen begiftigd, en de Aanfpraak by die gelegendheid gedaan door den Heer Chriftiaan Plaat.
Beftuurders bovengemeld vinden zich byzonder verplicht om van deze hunne bandelwyze het publick kennis te geeven, of het mogt weezen, dat ook andere Departemencen aangefpoord wierden, om op hun voetfpoor , de Jeugd van den gemeenen Man aan te moedigen tot meerder beoeffening van die hoogstnodige Kunften en Weetenfchappen, welke de grondflagen zyn van die befchaafdheid, waar aan bykans onmiddelyk het Volksgeluk verknocht is.
MARTINUS BODISCO,
Secretaris.
'S G R A'



JAARBOEKEN, >«y, 1791. C19
'sGravenhage.
Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer'} *Prins Erfftadhouder nam den 30 Mei, zo by v Hun Hoog Mogende , als den Raad vanG Staate en de Gecommitteerde Raaden affcheid en begaf zig den 1 Juny op reis, over Utrecht, Soestdyk, en voorts over eenige andere Plaatzen naar Breda: de Doorluchtige Heer Erfprins van Oranje en Nasfau, en Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prinfes van Oranje en Nasfau, zyn ook vervolgens naar Breda vertrokken.
Den 15 Mei den beftemden dag zynde tot het eerfte gehoor van den Nederlandfche buitengewoonen Gezant en Gevolmagtigden, den Heer Hogguer, by Haare Keizerlyke Majefteit, op het Lusthuis Czarskozelo, wierdt gemelde Heer met de gewoonlyke plegtigEeiïen in het Vertrek der Keizerin ingeleid, welke zich alleen met den Vice - Cancelier Graaf Fan Osterman bevondt. De aanfpraak van den Gezant, welke het Haare Keizerlyke Majefteit behaagde op de vriendelykite wyze te beantwoorden, met betuiging hoe zeer het haar aangenaam zoude wezen de wederzydfche Vriendfchap meer en meer aan te kweeken, was vervat in de volgende bewoordingen:
MEVROUW!
Hunne Hoog Mogende de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, my als GeTt $ zant
Gra-
ENHAEi



620 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhace.
Aanfpr. yan den Gezant Hogguer.
zant by Uwe Keizerlyke Majefteit magtigende door den Brief, welken ik de eer heb Haar aan te bicden , hebben my gelast deze gelegenheid te gebruiken , tot hernieuwing en herhaaling aan Uwe Majefteits Keizerlyke Perfoon, van de verzekeringen dier hooge agting en onveranderlyke verknochtheid, van welke Zy altyd getracht hebben de fterkfte kenmerken te doen blyken, en tevens van het levendig» Re belang, welk Zy nemen in Haare roem en die van Haar Doorluchtig Huis, zowel als van hun oprecht verlangen om meer en meer die gelukkige verftandhouding en volkomen eensgezindheid , welke zo lange tusfchen het Rusfisch Keizerryk en de Republiek beftaan heeft, aan te kweeken en te bevestigen.
Myne eerzucht zoude voldaan zyn, Mevrouw! indien de keus, welke Hun Hoog Mogende van myn Perfoon, om de Tolk van Hunne gevoelens te zyn by eene Souvereine, die zich zo door de uitmuntendfte deugden als door den luifter van eene allerroemwaardigfte regeering onderfcheidt, hebben gelieven te doen, de hooge goedkeuring van Uwe Keizerlyke Majefteic mocht wegdragen. Myne ftandvasti'ge teelegging om Haar van myne eerbiedige gevoelens te overtuigen zal het doel myner vlytigfte zorgen uitmaaken.
Den Heer Hogguer wierdt vervolgens aan den tafel der Keizerin ten middagmaal gehouden , bevindende zich aan denzelven Haare Keizerlyke Majefteit en eenige van de aan* zienlykfte Perfoonen, waar onder uit het getal der Afgeza.-ten van vreemde Mogendheden, de Gezanten van het Hof van VVeenen, van Zweden en Napels. Na den middag reedt den Heer Hogguer naar het Lusthuis van den Grootvorst ep Grootvorftin, en hadt
by



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 62?
by Hunne Keizerlyke Hoogheden een by-'s zonder gehoor,waarin hy onder anderen ge- vi dacht aan het geluk, het welk de Republiek01 genooten heeft van die beide doorluchtige Perfoonen eenige dagen te mogen bezitten, als het welk Hun Hoog Mogende deedt verhoopen in Zyne Keizerlyke Hoogheid de vriendfchap van Iloogstdeszelfs Doorluchtige Voorzaaten te vinden , mitsgaders een Randvastige fteun van eenigheid , welk zo lange tusfchen de twee Staaten beftaan heeft.
Den Heer Renfner, gelast met de zaaken
des Konings van Pruisfen by dezen Staat, door Zyne Majefteit terug ontboden zynde, is gemelde Heer in gefprek geweest met den Heer Griffier van Hun Hoog Mogende, en heeft denzelven by die gelegenheid de volgende Nota overgegeevén:
De Koning, myn Meefter, goedgevonden hebbende, my uit den Haage terug te ontbieden, om myinZyn Departement der buitenlandfche zaaken , te Berlin, te plaatzen, zo heeft Zyne Majefteit den Heer Krygsraad Von Beljingcr benoemd, om, tot de wederkomst van den Graaf Von Keiler, by Hun Hoog Mogende te refideerèn, in qualiteit als Chargé d'Affaires, en den Heer Von Bielefcldt\ beftemd, om aks Secretaris van Ambasfade het Gezantfehap by te blyven. Ik ftelle dezelven beiden voor in die hunne refpective qualiteiten, en houde my 'overtuigd, dat zy in de uitvoering hunner plichten : die welwillenheid en gerieffelykheden zullen
on-
;nha-



622 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhace.
Nota van dei Pruisftf, Gezant.
\
\ 1 % j
ondervinden , welken een natuurlyk gevolg zyn der ftandgrypende Verbindtenisfen, tusfchen twee; Vriendnabuurige en Geallieerde Staaten. . Het zou my moeilyk zyn, by deze laatfte Amptsverrichting, de zo billyke en wettige aandoening, ' die ik thans gevoele, te willen te keer gaan. Kan ik met onverfchiiligheid een Land verlaaten, daar ik het beste gedeelte myns levens heb doorgebragt; daar ik duizenden genoegens heb gefmaakt, welkers aandenken my dierbaar blyven zal? Neen! myn hart zal Reeds dankbaar zyn. Na zo veele gedenkwaardige gebeurtenisfen, waar van het my in een lang tydvak van 20 Jaaren geoorloofd is geweest, getuigen te zyn, verheuge ik my dit Gemeenebest gelukkig te laaten. Gelukkig door haare betrekkingen buiten 'sLands, door haare inwendige rust, en vooral door den luifter van hec Doorluchtig Huis, welkers welvaart die van den Staat altoos zal verzekeren en uitwyzen. Dit tydftip van geluk worde dan nimmer afgebroken ! Dat het vereeuw'gd blyve door de erkende Vryheid der Hooge Repeering, en door de yverige zorgen van een verlicht Staatsbewind.'
(Was geteekend)
R E N F N E R.
*sHage den 15 Juny 1701.
De Heeren Gecommitteerde Bewindheb>eren van de Generaale Geoclroyeerde Oostndifche Maatfehappy dezer Landen, heb»en den 15 Juny ter Vergaderinge van de Ugemeene Staaten verflag gedaan van den. itaat der zaaken in Nederlands Indiën.
Wy



JAARBOEKEN, Juny, 179I. 6i$
Wy deelden in onze Jaarboeken van het *s afgelopen Jaar 1790, bl. 486 en volgg. tot m '■ 1003. de Hukken en het Rapport nopens de G« Quota's en 't Financie - Wezen der Republiek . mede; als ook nog de Bylagen daar toe be; hoorende bl. 1113 tot bl. 1506. Dit onderwerp is, en voor de Gefchiedenisfen van ons Land, en voor deszelfs Staatskennis van te veel belang om niet vervolgd en volledig gekend te worden. (*)
Op gemelde Stukken volgde dan het navolgende Befiuit der Staaten van Zeeland, van den 9 Augustus 1790.
EXTRACT uit het Register van de tlejulutien der Heeren STAATEN van ZEELAND.
Den 9 Augustus 1790.
By refumptie gedelibereert zynde op Hun Hoog Mogende Misfive van den 21 Mey laatstleden,
die-
(*) Uit hoofde van het algemeen groot verlangen, om het Conciliatoir-Advys van Zyne Doorluchtige Hoogheid omtïend dit onderwerp, en het Rapport op dat Advys (het welk den 22 February 1791 door de Algemeene Staaten, aan de Bondgenooten is toegezonden,) te kennen, hebben wy ons genoodzaakt gezien , de orde der Stukken eenigzints te verlaaten, en gemeld Conciliatoir-Advys by voorraad in onze Stukjes voor February 1791 , bl. 136 tot bl. 272 mede te deelen. Nu vervolgen wy wederom den aangevangen draad, zullende, zodrawy tot den tydorde van February 1791 gekomen zyn , van deze voorlopige mededeeling gewaagen.



Ó24 NIEUWE NEDERLANDSCHE
9sGra vènha
ce.
Advys van Zei land op Qiwtes cn Fi' nanete.
dienende tot geleide van het Rapport, door de Heë. ren Gedeputeerden tot de perfoneele Commisfie over het reguleeren der Quotes en het onderzoek van hec Finantie-Weezen van de Generaliteit, benevens Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate en Generaliteits Rekenkamer, ten zelve dage ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende uitgebragt, houdende gemelde Misfive inftantien aan de Bondgenooten , om uit hoofde van het algemeen belang voor het dierbaar Vaderland hunne refpedtive Refolutien op het zelve Rapport ten fpoedigften, immers voor bet begin, of uiterlyk het midden van de maand Augustus aanftaande, ter Generaliteit in te zenden, reu einde den Raad van Staate bekwaame tyd en gelegendheid te geeven, om, zo dra doenlyk, den Staat van Gorlog te formeeren, en aan Hun Hoog Mogende over te brengen: is goedgevonden en verftaan, de Heeren ordinaire Gedepu* teerden van wegens deeze Provincie ter Generaliteit te.authorifeeren en gelasten aldaar te declareeren:
Dat het Hun Edele Mogende niet anders dan zeer aangenaam kan zyn, eens eindelyk de vrugt te zien van hunne welmeenende pogingen by circulaire Misfive van den 3 Mei 1784'"aan de Hooge Bondgenooten voorgefteld , waar uit ook byzonder het voorfchreeve Rapport is voortge. vloeid.
Dat Hun Edele Mogende, alvorens ter zaake te treeden, de Heeren Gedeputeerden der Hooge Bondgenooten, die van den Raad van Staate én Generaliteits Rekenkamer , bedanken voor derzelver aanhoudenden yyer en werkzaamheid in de uitvoering van dit omflagtig werk aangewend 5 en vooral op eene byzondere wyze hunne dankbaarheid moeten betuigen aan Zyne Doorluchtige Hoogheid, die zo veel toegebragt heeft, om door zyne onvermoeide pogingen, en veel vermogenden invloed, de beis» >



JAARBOEKEN, jüny, 17c!. 62$
langens van alle de Bondgenooten te confolideeren, 's en aldus deze zaake tot een gelukkig einde te v brengen. c:
Dat Hun Edele Mogende, als nu overgaande tot de objecten in het meergemelde Rapport vermeld, /, op het eerfte Hoofddeel moeten verklaaren; voor v eerst, dat, hoe zeer onkundig van het Financieel h vermogen, waar in ieder der andere Provinciën in i overftelling van Zeeland ftaat, echter met volko- c. mene fiducie zullen berusten in de gronden en mo- n tiven , waarop de veranderingen in de refpective Quotes worden voorgefteld, en diensvolgens bewilligen in den aanflag voor haare Provincie bepaald, ten bedrage van ƒ 3 : iö : o, in de ordinaire en extraordinaire Staaten van Oorlog, en van ƒ4:0:4, in de eventueele extraordinaire Lasten van de Unie. En voorts confenteeren, dat tot foulagement van de Finantien der refpective Provinciën, de Generaliteits Kasfe in de eerstgemelde Lasten worden bezwaard mee ƒ4:8:2 in ƒ 100 : o : o.
Ten tweeden, dat Hun Edele Mogende bereid zyn met de overige Bondgenooten te concurreeren, om de Quotes, volgens de gemaakte Repartitie te reguleeren voor den tyd van vyf en twintig jaaren, en daar in geduurende dien tyd een perpetueel Confent te draagen, zo dat dezelve niet anders worden aangezien, dan als eene Repartitie van geconfenteerde Lasten, mits het totaal beloop van de beide Staaten van Oorlog, waar over dit Confent zig zal uitftrekken, uiterlyk en des noods niet excedeere de fomme van dertien en een half Millioenen, maar wel zo veel minder , als bevonden zal worden zonder ondienst van den Lande mogelyk te weezen; en dat de temporaire Posten, op den extraordinaris Staat van Oorlog geplaatst, en die uit hunnen aart niet perpetueel zyn , en door uitfterving als anderzints mogten komen te
ÖC8-
GRAÏNHA-
'dvys inZeC' nd op klotes \ Fianctet



6S5 NIEUWE NEÖERLANDSCtfE"
'sGra-
VENHA CE.
Advys vanZet land op Quotes en Finantie.
cesfeeren, door geene andere zullen mogen worden* . geremplaceerd, als met confent van de Bondgenooten ; terwyl Hun Edele Mogende genegen zyn haare Finantien zo veel mogelyk, te verbeteren, en al verder aanheemen, en op den voet, byhetRap^ - port voorgeflagen , zich verbinden om de Lasten in hunne Provincie geheeven wordende, niet te verminderen , of dezelve^ met equivalente middelen te remplaceeren.
Ten derden , dat Hun Edele Mogende bereid zyn, om met concurrentie der andere Provinciën, te bewilligen in het verlangen van de Heeren Staaten van Gelderland, tendeerende om voortaan twee Gedeputeerden in plaats van één te mogen committeeren in den Raad van Staate.
Dat Hun Edele Mogende, ten vierden, niet kunnen ontkennen de nuttigheid der middelen van afkomst en conltrainte, by het Rapport voorgeflagen , en uit dien hoofde bereid zyn, zich daar aan gemeenfchappelyk met de overige Provinciën te adfubjecteeren.
Ten vyf den, dat betreffende het point der liquidatie van Posten, door het Comptoir - Generaal van de Unie, zedert den jaare 1783 voor eenige Provinciën betaald. Hun Edele Mogende inftemmen met bygebragte redenen, om die fomrnen niet terug te vorderen: maar dat niet kunnen admitteeren de uitzonderingen ten dezen opzichte by het Rapport gemaakt, nochte in eenige reftitutie ovef het voorledene uit dien hoofde bewilligen, even zo min als zy kunnen advoueeren, dat het niet repeteeren van zodanige Gelden als remisfien zouded <unnen aangemerkt worden, vermits deeze Provincie geen Confent gedragen hebbende in de opgenoemde Posten , ook geene gehoudentbeid tod Di-ffiftatie derzelve gecontracteerd heefc.
Dat Hun Edele Mogende hier mede afgehanleld hebbende hec eerfte Hoofddeel van het Rap-
port,



JAARBOEKEN, Juny, i7gu 627
port, omtrend het tweede , handelende over den ., Raat van de Generaliteits Kas, het employ van de- v' zelve, en de middelen toe verbetering van de Ge neraliteits Inkomffen , mitsgaders befpaaringen der uitgaaven , remarqueeren, dat hoe belangryk die 2 onderfcheiden Posten mogen zyn. de kortheid des y tyds niet heeft toegel aten de deliberatien daar /, op voor als nog voort te zetten, en tot de nodige ( maturiteit te brengen: dat Hun Edele Mogende'^ daarom zullen referveeren , om nader en zo dra h mogelyk daar op te refolveeren, en zich ter Gene- ' raliteit te uiten
Dat als nu' overgaande tot het derde Hoofddeel , handelende over de Staaten van Oorlog , Hun Edele Mogende moeten te kennen geeven.
Foor eerst, dat zy zig conformeeren met den voorflag, om het Corps Artillerie min kostbaar te doen zyn, en met genoegen' de nadere Confideratien van Zyne Doorluchtige Hoogheid daar omtrend zullen inwagten.
Ten tweeden, dat deeze Provincie niet kan accordeeren het verzoek aan haar by het Rapport gedaan , om het montant der twee Aflens van Verzoek, voormaals door den Raad van Staate verleend , ten behoeve van het Sc. Anna Gasthuis binnen Sluis in Vlaanderen te betaalen, uit hoofde van de confequentie, die daar uit ten opzigte van objecten van dergelyken aart, zo voor deze als andere Provinciën zouden kunnen refulteeren.
Ten derden, dat op het point der kortingen van Traclementen en Penfioenen, als mede der Leges, die wegens Militaire Commisfien worden betaald , Hun Edele Mogende vermeenen, dat aan ieder der refpective Provinciën de vr\e dispoffie, om by haare actueele praétyk daar omtrend te verblyven, behoort gelaaten te worden, en dar deze Provincie die faculteit blyft reclameeren, zonder zig tot d* voorgeflagene verandering te verpligten.
Vv Dat
Gr*.
ENHAe.
\dvys' >zu Zee* ind op )uotes n Fiancie,,.



623 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
7enhage.
Advys van Zei land op Quotes en Finantie.
Dat zo veel aangaat de beide Schemaas van nieuwe Staaten van Oorlog, deze Provincie bereid is dezelve te aggreëeren, echter onder beneficie van zodanige reflexien, als vervat zyn in een Memorie by deze Refolutie gevoegd, waar aan Hun Edele -Mogende zig kortheidshal ven refereeren.
Dat aangaande het vierde Hoofddeel van het Rapport , handelende over het negotieeren door de Generaliteit voor rekening van de refpective Provinciën in tyde van Oorlog, Hun Edele Mogende geene zwarigheid maaken, om in het ter nedergeftelde te berusten.
Dat Hun Edele Mogende referveeren, in gevalle een of meer der Bondgenooten zwarigheid maaken, om door hun Confent dit groot en gewigtig werk te bekragtigen, zig als dan omtrend de gedraagen Confenten ongehouden te rekenen, even als of dezelve nooit gedragen waren, het geen Hun Edele Mogende echter harte'lyk wenfchen, dat tot voorkoming van den totaalen ondergang van den Staat, en waar van de gevolgen niet te voorzien zyn, nooit gebeuren zal; maar dat in tegendeel door eene gewenschte eensgezindheid de bereidwilligheid daar zal zyn, om de gemeene Lasten, na ieders vermogen, mer eenpaarige Schouders te draagen; dat de welvaart daar door toeneeme, de bloei herleeve, en dat het Nageflagt met dankbaarheid erkennende de maatregelen door hunne Voorvaderen wyslyk genomen, de vrugten mogen plukken van de gelukkige Regeeringsform, die men naast God aan de Grondleggers van dit Gemeenebest in dit gezegend Land te danken heefc, en waar in het zelve onlangs zo zigtbaar door de Goddelyke Voorzienigheid tot bewondering van deszelfs Vrienden en tot fpyt van zyne Vyanden bevestigd is.
Dat eindelyk Hun Edele Mogende goedgevonden hebben te declareeren, dat zy in de betaalingen op de thans loopende Staaten van Oorlog hun Confent,



JAARBOEKEN, Janf., 1791. 619
fent, hec geen niec verder als tot den 9 Sep-' tember aanftaande bepaald is, zullen extendee-i ren , uiterlyk toe hec uiceinde van die jaar, in( die billyke tioop en verwagting , dac de toekomsc der Hooge Bondgenooten , het poinc van het. draagen der gemeen fchappelyke Lasten van dev Unie , als dan tot onderling genoegen zal wee-} zen getermineerd , terwyl deze Provincie by ont ( ftencenis van dien zig in de verpligting zal vin-t den, om haar verder bezwaar, en daar uit vol ; gende totaale ruïne voor te komen , door haaren aanllag niet verder te confenceeren, als op den voet van 3 • 16 : o in ƒ 100 ; o : o, by het Rapport voorgeflagen.
En zal Extract dezer Refolutie, benevens Copie van de Memorie, dienende tot Ai vis op de beide Schemaas van de Staaten van Oorlog, aan de welgemelde Heeren ordinaire Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit tqc derzelver informatie en narigt worden gezonden.
{Onder Jlond~)
Accordeerd met voorfz. Register.
(Was geteekend)
W. A. de BEVEREN.
Tot voorfz. Advis van Zeeland behoord ook nog deze
Vv 2 MEv
sGrA:e.
Idvys an Zee* in dop Quotes n Fi'.ancie.



'sGra-
venhage.
630 NIEUWE NEDERLANDSCHE
MEMORIE dienende tot Advis van wegens de Heeren STAATEN van ZEELAND, op het derde Hoofddeel van het Rapport van de Commisfie tot de QUOTES, ter Vergadering van Hun HOOG MOGENDE over gebragt, handelende over de STAATEN van OORLOG , en behelzende de Posten, waar op eenige remarques vallen, elncidatieu gevraagd worden, of waar in de Provincie van ZEELAND zwarigheid maakt, conform de by het Rapport gevoegde SCHEMAAS, van een Ordinairen en Extraordinaire!! STAAT van OORLOG, te conjenteeren , zullende de ,reflexien 11a den leidraad der zelve behandeld worden.
1. TV/fet relatie tot de beide Schemaas van de 1Vi Staaten van Oorlog , is de Provincie
van Zeeland bereid zig te conformeeren met het Plan van verbetering voor de Armée, zo als het zelve daar in ter nedergefteld is, agtervolgens Zyn Hoogheids Propofitie van den 17 Maart 1789, doch meent, dat uit aanmerking van de hooge fommen, waar toe dezelve gebragt zyn, zonder ondienst van den Lande, en tot ontlasting der Finantien van de onderfcheide Provinciën, daar van provifioneel behooren te worden afgelaaten het Regiment Luikfche Dragonders, het Regiment Husfaaren met derzelver refpective Staven.
2. Omtrend de inrigtinge en kosten, voor een
Corps



JAARBOEKEN, 'Juny, 1791. 631
Corps Mariniers gebragt, zoude deze Provincie Pi ("in conformiteit van het geene daar omtrend door v Utrecht op den 3 Mey laatstleden aan Hun Hoog e Mogende is voorgedragen,) gaarn zien, dat meerdere menage werde betragt, gelyk de nadere voor- ü flag van Zyn Hoogheid , in dato den 27 January v dezes Jaars, heeft doen hoopen: En men geeft in/ bedenkioge of ten dezen refpecle niet eenigzints inö aanmerkinge zoude komen het Plan, te vinden in z Hun Hoog Mogende Notulen van den 8 February 1(598.
3. Dat Hun Edele Mogende hun verlangen te kennen geeven , dat de Minifter aan het Hof van Engeland , tot den Jaare 1771 altoos geRaan hebbende ter Repartitie van de Provincie van Zeeland, weder daar op gebragt werde.
4. Men vraagt van wegens deze Provincie, welke Steden men verftaat te behooren tot de Linie van defenfie, en begrypt , dat daar toe zekerlyk behooren de Steden Tholen, Vlisfingen en Veere, en dat dus de Majoors derzelve op den ordinairen Staat van Oorlog moeten blyven, waar op reeds ten jaare 1595 en 1596 zyn gefteld geweest; dog indien de Bondgenooten difficulteeren hier toe te bewilligen , is de Provincie van Zeeland bereid, gemelde Majoors voor haar rekening te nemen, mits de andere Provinciën zig dan ook met de betaalingen varj de Majoors der Steden binnen hunne refpective Provinciën belasten.
De Major op het Fort aan de Batfe Kade, met naame Walter Johan Bruce, door Zyn Hoogheid aangefteld zynde, behoord dus als zodanig op den ordinairen Staat van Oorlog gebragt te worden.
Zo ook de Commisfie aldaar met name Hendrik H&cler, reeds aangefteld en in functie zynde. y. Word in confideratie gegeeven , of de verVv 3 meer-
;Gra-
enhae.
{emorie anZeemd op izelfde aak,
0



632 NIEUWE NEDERLANDSCHE
't Graven ha
GE.
Mtmor
vanZe landop dezelfc zaak.
meerdering der Tradtementen van de Directeurs en ■ Ingenieurs, zo als dezelve hier is ter neder gefteld, voortaan niet zoude kunnen gereguleerd worden, volgens den voorflag van Zyn Hoogheid en den «"Raad van Staate, op den 13 April 178r, aan Hun -Hoog Mogende gedaan, en waar in zes Provinciën confecutivelyk geconfenteerd hebben, ter fomme van eJ 57°° 0-0 'sjaars, in plaats van /" 22000:0 :o aan hun, by Hun Hoog Mogende Refolutie van den 15 Mei 1786 toegelegd , bet geen een jaarlykfche befpaaring van ƒ 16300 : o : o zal opleveren, kunnende het meerdere, het geen door de tegenwoordige Bezitters thans genoten word , op den Extraordinairen Staat van Oorlog weruen gebragt , om met hun overlyden of defiRement te eesfèeren.
6. Het Fort aan de Batze Kade bezet zynde met twee Compagnien Infantery, is 'er aldaar een geweldige Provoost aangefteld, genaamd JSiiColuai Pfrrtr, die dus ook op den ordinairen Staat van Oorlog , op een "Tractement van / 300 : o : o rnoet geplaatst worden.
7. Op den extraordinairen Staat behooren geroyeerd te worden de Majoors te Tholen, Vlisfingen en Veere, vermits dezelve op den ordinairen Staat behooren gebr gt te worden , kunnende al verder van dezen Staat geroyeerd worden de Majoors van Lillo en Liefkenshoek als niet meer betaald wordende.
8. De P ovoost te Lillo kan mede geroyeerd worden.. zynde dezelve Perfoon aangefteld op het Fort aan de Batze Kade.
9. Onder het Capitfel van andere onkosten van den Oorlog komt een Posr van / 30 coo : o : o, tot verbetering van de defenfie der Frontieren van
den



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 633
den Staat, en om de Magazynen van het nodige'! Gefchut en verdere voorraad te kunnen voorzien; v Hun Edele Mogende remarqueeren, dat deze post c geheel nieuw is, zynde de Fortificatiën altyd door den Raad van Staaten onderhouden, en de nieuwe^ ook doorgaans door de Generaliteit bekostigd; mem. zoude daarom praefereeren deze Post van den Staat/ van Oorlog af te laaten, en in gevalle 'er nieuwe <■ Fortificatiën mogten nodig zyn, den Raad yan Staa '> ten verzoeken, zulks by extraordinaire Petitiën voor te dragen.
10. Omtrend den laatften Post van den Extraordinairen Staat van Oorlog, bedragende ƒ 120000 voor Interesfen van genegotieerde Capitaaien, kan de Provincie van Zeeland voor als nog geen Confent dragen, tot dat aan haar volledig zal wezen gebleeken, dat de hoofdfomme tot dat einde, waar toe opgegeeven word, door de Generaliteit is genegotieerd, en dat deze Interesfen , zonder ondienst van den Lande, niet tot laste van de Generaliteits - Kas kunnen worden gelaten.
De Staaten Generaal befloten den 16" Augustus 1790 hier op aldus:
EXTRACT uit het Register der Refolutien yan de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Martis den 16 Augustus 1700.
De Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Zeeland , hebben ter Vergaderinge ingebragt Vv 4 «a
Gra-
enha2.
femorie au Zeeand op dezelfde ;aak.



's Gra
VENHACE.
Rcfl dc Stat. Cc fier. op voorfz. zaak.
634 NIEUWE NEDER LANDS CHE
en laaten lezen,de Refolucie van de Heeren Staaten va hooggemelde Provincie , hunne Principaalen genomen op het Rapport door de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie,op den 21 Mey laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt, raakende -het werk van de Quotes en het Finantie-Weezen van den Staat, volgende de voorfchreeve Refolutie hier na geïnfereerd.
Fiat Infertlo,
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfchreve Relblutie gefteld zal worden in handen van de Heeren Van Weideren , en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, by Hun Edele zelfs te nomineeren, te vifiteeren, examineeren en van alles alhier ter Vergaderin e rapport te doen
En worden de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën, dewelke zich op het voorfchreeve ftibject. nog niet hebben verklaard, mits dezen verzogt, hun daar toe mede te willen bekwaa. men.
Accordeert met voorfz. Register.
De Staaten van den Lande van Utrecht, hebben den 4 Augustus 1790 , omtrend de Quota's en 't Financie-Wezen aldus beHoten;
EX-



JAARBOEKEN, Juny, 1791.
EXTRACT uit de Refolutien van tk L ele Mogende Heeren STAATüN 's Lands van UTRECHT.
Mercurii den 4. Augustus 1790.
De Staaten van den Lande van Utrecht, by refti'Ttptie gedelibereerd hebbende op het Rap port door de Heeren van de eerfte perfoneele Commislie op den 21 Mey dezes Jaars, ter Vergadering van Hun Hoog Mogende uitgebragt, rakende het Finantie-Wee/en van deze Republiek, hebben, na ingenomen Confideratien en Advis, van de Heeren derzelver Gecommitteerden tot de Middelen, en ter Kamer van Finantie , en na voorgaande fpeciaale befchryving van alle de Leden der Regeering , goedgevonden en verftaan, ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende te declareeren:
Dat Hun Edele Mogende na zo veele kragtige en gere*.'tereerde inftantien tot vermindering van de Quote dezer Provincie by onderfcheide gelegenheden ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende gedaan, niet dan met de uiterfte vergenoeginge gezien hebben, dat de doleantien over den al te hoogen aanflag de?er Provincie in de lasten van het Bondgenootfchap, gevoegd by de klagten der Heeren Staaten van de andere Provinciën over het zelfde onderwerp, van die gewenschte uitwerking by alle de Bondgenooten zyn geweest, dat dezelve overtuigd van de noodzakelykheid tot eene revilie der Quotes. eindelyk hebben geoordeeld, dat tot wegneeminge van de plaats hebbende onevenredigheid handen aan het werk behoorden te worden geflagen, en daar toe eene plegtige en buitengewoone Commisfie is gedecerneerd geworden , dat Hun Edele Mogende die niet tegenftaande de dringende sood dezer Provincie, en de evidentie van het groot Vvj bc-
's Gra-
venhace.
Rcfol.en
Advys ; van de Staaten van U' trecht*



635 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra*-
VENHAGE.
Refol.en Advys van de Staaten van Utrechu
i
i
! I \ 1
I ]
i
,1
i t c t c F
2
g
bezwaar, echter altyd af keerig waren van alle eigendunkclyke afwyzingen en verminderingen, in het byzonder, zo lange op een goed fucces van de geëntameerde Befoignes en Conferentien konde worden gehoopt, niet dan met een reikhalzend verlan* gen den uitflag dier Conferentien te gemoet hebben gezieu.
Dat Hun Edele Mogende dan onlangs dit genoegen hebbende gefmaakt, ook geen oogenblik hebben gemeend te moeten verzuimen om het uicgebragte Rapport van de voorfz. eerfte perfoneele Commisfie in ernftige overweeginge te neemen, en als nu ?erefolveerd hebben , zich op den voet van het roorfe. gerapporteerde op navolgende wyze te verklaaren.
Met opzicht tot de eerfte afdeelinge, raakende 3e Provinciaale Quota's in de lasten van het Bondcenootfchap :
Dat hoe zeer Hun Edele Mogende vermeenen eden te hebben om te mogen twyffelen, of de :oegedagte Quota dezer Provincie wel in eene be)oorlyke evenredigheid ftaat met die van de meete andere Provinciën, ook dan, wanneer de adïueee ftaat der Financien, in ieder van dezelve tot een ;rondflag gelegd word, zonder eens in aanmernerking te nemen de exorbitante Lasten, welke n deze Provincie boven alle de anderen geheeven vorden,
En hoe zeer Hun Edele Mogende om die rede ;epr£efereerd zouden hebben de Reïntroduttie van eneraale en eenpaarige middelen, overeenkomftig en du'idelyken Letter van het Verbond van Unie, n ook niet denken kunnen , dat de zwarigheden aar tegen geopperd, in zo verre die uit het Raport zyn kenbaar geworden , onoverkomelyk zyn ouden, indien maar by alle de Bondgenooten eene elyke cordaatheid en bereidwilligheid gevonden wd om de lasten van het gemeene Bondgenoot-
fcbap



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 637
fchap met eenpaarige fchouderen te helpen draa-. een - hoezeer ook Hun Edel Mogende nier. verber- , fen kunnen derzelver bevreemding over deimpor-, tante vermindering der Quota van de Provincie van Zeeland, eene Provincie in vermogen, Rykdommen, middelen van beftaan en resfources verre fuperieur aan de Provincie van Utrecht, Hun üdele Mogende nogthans uit aanmerking van de veelvuldige moeite, die Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erfftadhouder der Unie in deze moeilyke zaak wel heeft gelieven te neemen, en overtuigd van de hooge noodzakelykheid , dat een afkomst van deze deliberatien gemaakt werde, bereid zyn de verdeeling der Quota's, zo als dezelve, conform den voorflag van Zyne Doorluchtige Hoogheid, by het Rapport geproponeerd is, en word aangepreezen , met concurrentie van de andere Bondgenooten te approbeeren, en in dien gevalle de Quota dezer Provincie tot ƒ 4 : 10 : o, in het honderd van het montant der Ordinaris en Extraordinaris Staaten van Oorlog , en op / 4 : 15 • 2 > 10 het honderd van het montant van alle Extraordinaire Petitiën bepaald, aan te nemen, in hoope en verwagtinge, dat de Provinciaale Financien in ftaat ' zullen bevonden worden die Quote, zo in het ordinaire als extraordinaire te kunnen fupporteeren, celyk Hun Edele Mogende dezelve Quote in die verwagtinge aanneemen by deze, by proyifie vooi den tyd van de eerstkomende vyf en twintig jaaren: als mede te confenteêren, dat het Comptoir - Generaal der Unie belast werde ra t eene Quota var ƒ 4 : 8 : 2, in het honderd van het montant dei "Ordinaris en Extraordinaris Staaten van Oorlog, alles op den voet, als by het Rapport der eerfte perfoneele Commisfie is voorgeflagen
Dat Hun Edele Mogende al mede bereid zyi te confenteêren in de Ordinaris en Extraordinarii Sraaten van Oorlog, voor eenen gelyken tyd vai
5 Gra-
rENHA-
3E.
Refol.en
Advys van de Staaten van U' trecht.
1 1
e



Gra-
VENHA GE.
Refol.e Advys yan de Staate; yan Utrecht.
638 NIEUWE NEDERLANDSCHE
vyf en twintig jaaren, of voor zo lange, als de ■ Quota's met gemeene bewilliging zullen wezen vastgefteld, mits dat dezelve wel minder, maar niet meer zullen mogen bedragen dan dertien en * een half Millioenen, en dat de tempcraire of uitftervende Posten, voor zo verre dezelve jaarlvks verminderen, met geene anderen zullen mogen aan1 gevuld worden, dan met gemeen confent van de Bondgenooten.
Dat Hun Edele Mogende nopens den voordragt van onderling engagement , tot voortduuring of remplacement der plaats hebbende belastingen gaarn erkennen willen, dat het Provinciën, welker Quota's verhoogd werden, niet te vergen is , derzelver Ingezetenen met nieuwe Lasten te bezwaaren , om die der andere Provinciën van het draagen van meerdere Lasten te bevryden dan namclyk, y/anneer die nieuwe Lasten zouden fur~ pasfeeren de Lasten die in andere Provinciën, fpecialyk die, welker Quota's verligt worden, 'reeds in train zyn; dat Hun Edele Mogende zeer aliëen zyn van diergelyke prastenfien, ten lasten van derzelver Mede-Bondgenooten, en vertrouwen daar van ten allen tyde, en ook nu nog door derzelver inftantien tot de Reïntroductie van generaale en eenpaarige middelen van belastingen , de overtuigendfte bewyzen gegeeven te hebben; dat ook Hun Edele Mogende, zo wanneer de ordinaris Staaten van Oorlog op dertien en een half .Millioenen gebragt worden, wel voorzien, dat, niet tegenftaande de vermindering van de Quota dezer Provincie wel verre van aan eene affebaffing of vermindering van Lasten, hoe redelyk en billyk zulks zyn zoude , immers voor zo veel die Lasten furpasfeeren, die, welke in andere, ook zelfs in de meest vermogende Provinciën geheeven worden , en voor zo veel dezelve hebben moeten worden geïntroduceerd, om den al te hoogen aanflag in de Quote op te
bren-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 639
brengen, te kunnen denken, zig veel eer in de 's noodzakelykheid zullen bevinden, om fericufe de- y liberatien aan te leggen , ten einde te onderzoe- g ken , of ook mogelyk zal zyn de Provinciaale Finantien uog al meer te beneficeeren, waar van, 1 zo wel, als van al het geene eenige relatie heeft -j tot den ftaat der Provinciaale Fiuantien, Hun Ed. y Mog. ten allen tyden,bereid zullen gevonden wor- i den , den Heer Erfftadhouder dezer Provincie ,r zo dikwils zulks door Hoogstdenzelven gevraagd t: zal worden, de vereischte opening te geeven , vertrouwende Hun Edele Mogende, dat hier in by geene der Bondgenooten zal worden gedifficulteerd; dan dat Hun Edele Mog., zo lange aan derzelver inftantien tot de Reïntroductie van generale eri eenparige middelen van belasting niet voldaan werd, en zulk een groote ongclykheid ten dezen opzigte blyft plaats hebben , geen mede directie der Bondgenooten, onder welke benaaming zulks ook zyn mogte, in de adminiftratie der Finantien dezer Provincie kunnen admitteeren , veel min concurreeren , om door eenige Bondgenootfchappelyke Verbintenis aan die ongelykheid eene legaliteit te geeven , die dezelve volgens het Verbond van Unie, en den waren aart van alle Bondgenootfchappen nimmer hebben moet-
Dat, zo veel aangaat de readmisfie van een tweede Gecommitteerde , wegens de Provincie van Gelderland in het Collegie van den Raad van Staate, Hun Edele Mog. geen zwarigheid zullen maaken zulks te accordeeren, mits ook aan deze Provincie het zeilde recht om een tweede Gecommitteerde in dit Collegie te mogen hebben , geconserveerd blyve, gelyk dezelve dit recht altoos gehad, meer dan eens daar van gebruik gemaakt, en by alle benoemingen, zo ook by die van den actueel Gecommitteerde wegens deze,Provincie,
aan
Gra-
ENHAe.
icfohen tdyys an de'taatcnan U-eclii.-



640 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venha ge.
Refol.e; Advys van de Siaaten van Utrecht.
• t i
aan zig voorbehouden heeft, en welk recht immers als nu met geen fchyn van reede aan deeze Provincie kan worden betwist, zo wanneer aan de Provincie van Zeeland, offchoon minder dan ?die van Utrecht, in de gemeene Lasten der Unie zullende contribueeren, twee Gecommitteerden in hetzelve Collegie gelaaten worden.
Dat, wat betreft de gepr poneerde middelen van afkomst, en conftrainte , hoe zeer Hun Edele Mog. niet kunnen doorzien dat dezelve op die wyzen, als thans voorgefteld zyn, aan de verwagtinge der Bondgenooten , tot wegne* ming van zulk een groot gebrek in de Regeering dezer Landen, zullen kunnen voldoen, nogtans zig daar tegen niet zullen aankanten, om dezelve met concurrentie van alle de andere Bondgenooten te helpen arrefteeren.
Dat, met betrekkinge tot de liquidatie der Posten , welke door het Comptoir Generaal der Unie zedert den jaare 1783 voor eenige Provinciën zyn voorgefchooten, en het daar omtrent geadvifeerde by het Rapport in conformité van den Voorflag van "Zyne Doorluchtige Hoogheid , Hun Edele Mog. niet ongeneegen zyn, om met de andere Bondgenooten in deze te concurreeren, doch tevens niet kunnen nalaaten by deze gelegenheid ten fterkfte te infteeren , dat ook aan deze Provincie , die ter vermyding van groote verwarringen in het Bondgenootfchap , in plaatfe van op het roetfpoor van andere verlicht wordende Provin:ien zich zelve te helpen, wel gepraefereerd heeft )p den bezwarenden voet te blyven contribueeren, doch niet anders, dan onder die expresfe •eferve, om, na dat de revijte der Quota's zoude iyn geëffectueerd, zodanige fomme van penningen , ds door het verminderen der Provinciale Quote . :oude blyken te veel betaald te zyn op volgende Peltten en Confenten, ten behoeve van het gemeen



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 641
U doen, wederom in te houden, en te korten, en 's alzo het zelfde effect te genieten voor het bezwaard v Finamieweezen, als het welke anderen hunner Me- G de-Eondgenooten bereids , en niet zonder nadeel •yan de gemeene defenfie goedvinden zich zelve te l bezorgen; ook dieswegens eenige vergoeding ge- , fchiede, als mede , dat aan dezelve gerestitueerd v worden de kosten , die geïmpendeerd hebben 3 moeten worden tot onderhoud van een Corps IIus- y faaren , geduurende de plaats gehad hebbende t, Troublesgeformeerd uit overgeloopen Manfehappen uit het Corps van den Rhyngraaf Van Salm , en zedert dien tyd ten behoeve van het gemeene Bondgenootfchap aangehouden, immers zedert den 22 Oétober 1787, wanneer Hun Edele Mog. daar van ter Vergaderinge van Hun Hoog Mog. : * hebben opening gedaan, en verzogt omtrend derzelver al of met in diensthouding, de intentie, der Bondgenooten te mogen verftaan.
Dat Hun Edele Mog. hier mede overgaande tot de tweede af deeling van het Rapport, rankende de Generaliteits Kasfe, met veel genoegen hebben gezien den voordeeligen ftaat, waar inne zich de Generaliteits Finantien bevinden , en waar door dezelve in (laat zyn de Bondgenooten efficacieufelyk te fublcvceren, in het draagen van de Lasten der Unie.
En alzo dat behalven aan de langduurige Vredenstyd , die de Republiek heeft mogen genieten , ook voornamefyk geattribueerd moet worden aan de goede directie van den Raad van Saaate , Hun Edele Mog. ook niet kunnen nalaaten derzelver contentement daar over aan het gemelde Collegie te betuigen , wel verzekerd zynde, dat het zelve daar in wel zai willen continueeren.
En dewyl Hun Edele Mog. hier vooren reeds geconfenteerd hebben in den toeleg eener Quote
van
Gra-
enha-
e.
[efol.en fdvys an de laaten an U•echt.



642 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGsa-
vlnha GÉ..
Rófol.e Advys yau de ütaatei yan Utrecht.
van ƒ 4! 8: .2 in het honderd, van het montant . der ordinaris en extraordinaris Stanen van Oorlog , door het Comptoir Generaal van de Unie voortam te furneeren, Hun Edele Mog. zich insgen lyks verklaaren te conformeeren met het geproponeerde, aangaande alle de nog overig zynde Lyfrenten, zo die bevorens op het Subfidie van de Barrière geaffecteerd geweest zyn , als die voor rekening van de Provinciën zyn genegotieerd geworden, mitsgaders eenige Posten van weinig belang, by het Rapport gefpecificeert , ten einde alle dezelve voor reekening van het Comptoir Generaal worden overgelaaten,en de Provinciën daar van gehbereerd, ende zulks in compenfatie van het profyt, het welk gevallen is , zedert veele jaaren op dc Lyfrenten, geaffecteerd op het Subfidie van de Barrière, die, hoewel afgeftorven, echter als zodanig niet zyn opgegeeven.
Dat Hun Edele Mog. voorts met de Heeren van de Perfoneele Commisfie volkomen inftemmen dat het belang van dit Gemeenebest volftrekt vorderd , dat de Kas vau de Generaliteit altoos in een goeden (laat blyve, om in tyden van nood, wanneer het niet zelden in de Provinciën ontbreekt aan Geld en Crediet, van wezendlyke dienst tot behoud van het vaderland te kunnen zyn, ert dat ligtelyk begrypen, zal zulks op den duur kunnen- plaats hebben, na een zo important bezwaar , als nu op die Kas gebragt zal worden , het van de grootfte noodzakelykheid zyn zal, de voorflagen by het Rapport gedaan, zo tot verbetering der Inkomften , als vermindering der gewoone U tgaven, ten fpoedigffe te arrefteeren , en dit zo veel te meer, zo wanneer de Agterltallen , die de Generaliteit van deze en geene Provinciën te vorderen heeft, en welker voldoeninge anderzins een groote voorraad van Penningen in het Generaliteits Comptoir gebragt zoude
heb-



JAARBOEKEN, Juny, 1791, 643
hebben, op den voet van het geadvifeer 'e by het Rapport, in coiiformité van den voorllag vnn Zy ne Doorluchtige Hoogheid, worden geremi: teer J.
Dan dat onder deze remisfie onder anderen niet zynde begrepen een oude fchuld, ten lasten van de Provincie van Zeeland, ter fomma van /'155C000 wegens Renten en Intresfen van genegocieerde Capitaaien, breeder by het Rapport gemeld, H;in Edele Mogende van gedagten zyn , dat door Hun Hoog Mog. aan de Heeren Staaten van Zeeland by Misfive behoort te worden voorgehouden de ongegrondheid van derzelver fustenue dezen aangaande, en het Collegie ter Admiraliteit te A.n« fterdam aangefchreven, op den voet als by het Rapport word Voorgedragen , vertrouwende Hun Edele Mog. voorts, dat ook de Heeren Staaten van Stad en Lande geene zwarigheid zullen maaken, om te zyner tyd omtrend de voldoeninge van agterftallige Renten, zedert het jaar ;6qi tot 31 December 1714, ter fomme van ƒ 188894:3:9, aan de Generaliteit genoegen te .geeven.
Dat Hun Edele Mog. wyders in overweging genomen hebbende alle de middelen, die by hec Rapport, zo tot verbeetering der Inkomften, als. ' tot vermindering der Uitgaven , aan de Bondgenooten werden voorgelleld , geene zwaarigheid vinden, ten aanzien van de eerfte te verklaaren.
Dat wel aan Hun Edele Mog. niet ongefchikt is voorgekomen de verkooping der Staaten Dorpen in het Resfort van de Generaliteit, (voor zo veel zulks zonder andere i. cotivenienten te veroorzaaken zal kunnen gefchieden,) ouder het genot van het recht van de Jacht en Visfcherye, en 1 met de middelbaare en laage f urisdiétie, en o verzulks als Ambachtsheer!ykheden; ten welken einde de Raad van Staaten zoude behooren te worden verzogt te dienen van advis, op welke wyze dit zoude kunnen worden werkfteilig gemaaia , Xx *h
's Gravenha-
gb. ,
RefoLeö A.foys van de , Staaten van Utrecht.



644 NIEUWE NEDERLANDSCHE
VENHACE.
Refol. en Advys van de Staaten van Utrechc.
althans dat Hun Edele Mog. van begrip zyn, \ dat tegen den verkoop dezer Dorpen veel minder i bedenkinge kan vallen, als tegen die van de Thien- i den, waar in Hun Edele Mogende, om redenen 3 i by het Rapport vermeld, niet gaarne confentee- • ren zouden, ten ware zig in een of ander Dorp i< finguliere redenen mogten opdoen, die het zelve 11 zouden aanraaden, dan het welk Hun Edele Mo- ) I gende zo wel als den verkoop van Landeryen en 1 Huizen verkiezen over te laaten aan de prudentie i t van den Raad van Staaten, om daar omtrent zodanig te handelen, als dezelve met's Lands wel. f zyn meest overeenkomftig zal oordeelen.
Dog aangezien door het employ van deze mid- \
delen, wel eenmaal eenig Geld in de Cas van de \ Generaliteit zoude inkomen , maar dezelve tot
geen duurzaam beneficie voor de Inkomften van v
dit Comptoir kunnen verftrekkcn , dat hun Edele t,
Mog. daarom van gedagten zyn , dat voornament- tf
lyk in aanmerkinge behooren genomen te worden j \
die middelen, waar door het jaarlyksch inkomen 3
van het zelve Comptoir kan vermeerderd , en de j \
Generaliteits Financiën op den duur gcbeneficeerd V;
en verbeterd worden. ,
D.;t het aan Hun Edele Mog. is voorgekomen, i „ dat daar toe in de allereerfte plaats in aanmerking t|, zouden kunnen komen het benejiceeren van de ge- \, neraale middelen , en het hef en van dezelve" op ^ eenen egaalen voet in het geheele resfort van de T( Generaliteit; dan alzo uit het Rapport der Perfoneele Commisfie bleek, dat daar over by den r Raad van Staaten reeds ferieufe deliberatien zyn f, aangelegd, Hun Edele Mog bereid zyn het zei- n ve aan de goede directie van den Raad over te ,'' laaten, met inftantie om de aangevange deliberatien daar over ,te willen continueeren , dan dat ItI Hun Edele Mogende inmiddels van gedagten zyn, l, dat het middel van den soften, 4olten en 8olten 5.'
Pen-



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 64J
"Penning generalyk behoort te worden geïntrodu ceert, ook in die Plaatfen, alwaar het zelve to hier toe niet gevorderd word , alzo Hun Edete Mog. geene redenen kunnen uitdenken, waarom het eene Diftrict boven het andere van dien last op den duur gelibereerd zoude blyven, daar in tegendeel zodanige onderfcheiding niet nalaaten kan een groote hardigheid op te leveren, en van zeer nadeelige confequentien te zyn voor die Districten, alwaar die last gevorderd word.
Dat Hun Edele Mog. met opzigt tot de continuatie of discontinuatie van den Tol yan Groot Litii te Venlo, gevorderd wordende, als van zeer geringe importantie, zig geen party zullen ftellen; doch met relatie tot het middel van des Generaliteits Klein Zegel, van gedagten zyn, dat het zelve aanmerkelyk kan en behoord te worden gebeneficeerd, en derhalven, zig verpligt oordeelen ten fterk (ten te inftecren, dat niet alleen dit middel generaalyk over het geheele resfort van de generaliteit geïntroduceerd, maar ook de deliberatien met den Raad van Staaten over de verbetering van dit middel en het formeeren van een nieuwe Ordonnantie , waar na het zelve gevorderd zal worden , ten fpoedigfte geëntameerd, en ter conclufie gebracht mogen worden , waar toe Hun Edele Mog. wel durven aanpryzen den voet, waar op het zelve middel in deze Provincie geheven word.
Dat wyders Hun Edele Mog. met opzigt tot de middelen , vallende in de Forten, Steden en Landen, begrepen onder het zogenaamde Committimus. hoe zeer uit de origineele Aéte van den jaare 1588, als nu geproduceerd, en waar van eene Copie onder de Bylaage fub Litt B. gevoegd is, ten klaarften komt te blyken, dat daar by alleen het beflier over de middelen , aan Gecommitteerde Raaden van Zeeland, by provifie, en tot wederXxi 2eg-
'sGra-
VENHAOE.
Refol.en Advys van de Staaten van Utrecht.



646 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Refol.en Advys van de Staaten van Ufecht.
zeggen toe is opgedragen , 'nogthans geene bedenkingen zulien dragen, dat ook het genot dier middelen aan dezelve Provincie gelaaten worde, zo uit hoofde van de langduurige posfesfie, als om dat het rendement dier middelen (in gevolge van de verklaaring van de Heeren Gedeputeerden van Zeeland,) onder de Inkomften dier Provincie $ zo als dezelve, aan Zyne Doorluchtige Hoogheid zyn opgegeeven, en waar op by de berekening der Quota van Zeeland, waarfchynlyk zal zyn re» guard genomen, is gebragt geworden, onverminderd nogthans alle zodanige rechten , als Hun Hoog Mog. en den Raad van Staate over het zelve Diftriét competeeren , en mits de Provincie van Zeeland tegen het genot der Inkomften,draage de kosten van al het geene tot defenfie dier Landen, en fpecialyk van de Stad en Landen van Axel, tegen eenen Vyandelyken aanval in het vervolg zal nodig geoordeeld worden, in conformitii van het geen dien aangaande byhet Rapport is voorgedragen.
Dat wyders Hun Edele Mog. pasfeerende het genarreerde aangaande de generaale middelen in de Stad en Eilanden van dc Willemüad, als mede in de Graa/fchappeu van Buuren, Cu/emborg en I^eer■dam, nogthans geene redenen vinden, waarom de Stad cn Baronnie van YsfeKtein zoude gelibereerd worden van de betaaling der Contributie van 3002 guldens, jaarlyks door haar van den jaare 1585 tot den jaare 1749 toe, (met intermisfie van eenige jaa-ren wegens de Franfche overheering, en eene geleden Inundatie,) aan de Generaliteit betaald, en welke Contributie aan haar by Hun Hoog Mogende Refolutie van 7 Juny 1753, wederom voor twee verlopen jaaren, maar niet verder is geremitteerd geworden , en dat Hun Edele Mog. daarom vermeenen, dat deze Contributie wederom promptelyk ten Comptoire Generaal van de Unie behoord te worden gefurneerd.
Dat



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 647
Dat Hun Edele Mog. ten aanzien van de Ampt-., gelden van des Generaliteits Amptenaaren, met de ■ Heeren van de Perfoneele Commisfie van gevoelen^ zyn, dat geene particuliere Provinciën bevoegd zyn tot het heffen van eenige belastingen, onder j welke benaminge zulks ook zoude mogen weezen, van de Traclemcnten der Generaliteits Amp' , tcnaaren, maar dat dezelve behooren te komen < ten profyte van het geheele Bondgenootfchap , ^ ten wiens lasten die Tractementen ftaan , en over t zulks zig conformeereu met den voorflag by het Rapport gedaan, ten einde, de Heeren Staaten van de refpective Provinciën door Hun Hoog Mogende worden verzogt van deze Provinciaale heffing , voor zo verre dezelve by hun plaats heeft, af te zien , en dezelve over te laaten ten voordeele van de Unie, gelyk Hun Edele Mogende , voor zo veel deze Provincie aangaat, zig daar toe met gevolg van alle de andere Provinciën bereid ver* klaaren.
Confenteerende Hun Edele Mog. al mede, dat een Amptgeld in het resfort van de Generaliteit worde geïntroduceerd, gaande over alle Amptenaaren, welke door Hun Hoog Mogende , den Raad van Staaten, en de Collegien ter Admiraliteit in het vervolg zullen worden aangefteld in de Generaliteits Landen, en dat het zelve gefixeerd worde op een jaar Tractement, of Inkomften der Amptenaaren. En alzo deze Amptgelden niet kunnen worden bepaald, zonder eene praicife kennisvan het beloop der Tractementen en Inkomften dezer Ampten, dat van de refpective Amptenaaren, door Hun Hoog Mogende aangefteld, worde gerequireerd eene Opgaave van de Tractementen , en verdere voordeden aan derzelver Ampten verknogt, en de Collegien ter Admiraliteit aangefchreeven, om het zelve te requireeren van de Amptenaaren, die door hun in het resfort van de Ge ■ Xx 3 ne-
Gra-
enha£.
lefol.cn 1dvys an de 'taaten an Urecht.



648 NIEUWE NEDERLANDSCHE
sGra-
venha' ge.
Refol.e, Advys van de Staate/, van U' trecht.
neraliteit worden aangefteld, en vervolgens aaa • Hun Hoog Mog. kennis te geeven , welke die Ampten zyn , en op hoe veel de revenuen van dien by de voorfz. opgaaven zyn begroot, ter.2 wyl in de hier over te houden Conferentien met den Raad van Staaten door dezelve zullen kunnen worden opgegeeven de Tractementen van de Amptenaaren, die by dat Collegie aangefteld worden.
Dat Hun Edele Mogende hier mede overgaande tot de poincten van Menage, by het Rapport voorgedragen, waar door de uitgaaven van het Comptoir Generaal der Unie zullen kunnen worden verminderd , geene zwarigheid maaken zig met alle dezelve, zo en in diervoegen als by het Rapport isgeproponeert,te conförmeeren ten dien cffeéte,
Dat dc Commisjie uit Hun Hoog Mogende naar Staats Vlaanderen voortaan alleenlyk door twee, in plaatfe van drie, of vier Heeren bekleed werde.
Dat omtrent de Schryfloonen in de Griffie, en in de Comptoiren van den Commis, den expedieerenden Clercq, en het werk der Tranjlaatcn, de geproponeerde fchikkingen, en arrangementen van nu af aan worden vastgefteld, met dien verftande nogthans, dat tot een dedomrnagement van het voordeel, het welk de Griffier by vervolg volgens den tegenwoordigen voet in plaatfe derSchryfloonen zoude genieten, aan denzelven zal worden toegelegd eene fomme van ƒ 21000 'sjaars, loco f 16000 zo als by het Rapport word geproponeerd , gelyk mede aan den Commis voor het gemis der Schryfloonen ƒ 5-""oo, loco ƒ 4000, en aan ieder der twee expedieerende Clerquen f ^500 , loep / 2500 zo als insgelyks by het Rapport was voorgeflagen, dat ook voor ieder Blaizyde , houdende 32 regulen ter heeler Blad, gn op ieder regul 36 a4o Letters,aan ieder Clercq
zal



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 649
aal worden goedgedaan zeven ftuivers, en in een andere Taal, als de Nederduitfche, agt Huivers, loco vyf en zes ftuivers, zo als mede is voorgeflagen geworden.
Dat voorts Hun Edele Mogende in bedenking geven, of ten aanzien van het geene door de Commisfie , conform den voorflag van den Heer Griffier aan dezelve gedaan , word geproponeerd, dat voortaan geene Copien zullen mogen ge/chreeven Worden van ontcyferde Brieven, maar dat de Heeren Gedeputeerden zig zullen moeten vergenoegen met de eenvoudige lecture van dezelve, en alleenlyk de vryheid hebben, om daar uit korte aanteekening te maaken , niet eenige uitzondering behoord te worden gè*maakt, en daar onder niet begrepen zodanige ontcyfferde Brieven van groote aangelegenheid, waar over deliberatien in de Provinciën moeten gehouden, of communicatie daar van gegeven worden, houdende Hun Edele Mog. zig ook verzekert, dat het voorgedragene met opzigt tot het copiëeren in de refpective Comptoiren van de Griffie ten laste van den Lande van geene andere Stukken , dan die ter Vergadering van Hun Hoog Mogende zyn ingekomen, of tot dezelve tt behooren; zig niet extendeerd tot zulke Stukken van de grootfte aangelegendheid voor het behoud van de Republiek, als wel eens 0a gevolge van de remarque van den Heer Griffier daar op gemaakt ,) voor Zyne Hoogheiden den Raadpenfionaris van Holland gefchreven hebben moeten worden.
Dat voorts Hun Edele Mog. met opzigt tot het onderhoud van de vertrekken van Hun Hoog Mogende , in het aanftellen van een Opzichter over dezelve, zich conformeerende met het geene daar omtrent by het Rapport word geadvifeert, mede van gedagten zyn, dat de Post van Hofmeester, en de bedieningen van de vier Trompetters van X x 4 den
's Gra-
venhack.
Refol.en
Advys van de Staaten van Utrecht.
■9



öjo NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sCra-
venha CE. ■
Rcfol.e Advys van de Staat ct van £ƒ■ trecht.
den Staat, by de eerfte vacatures kunnen wordea gemortificeerd.
Terwyl de toeleg van ƒ 42- : 17 : o 's/aarf aan de Provinciaale Clercquen aan Hun Edele Mogende van te weinig belang is voorgekomen om de continuatie of discontinuatie van dezelve niet over te laaten aan de Vergadering van Hun 1 Hoog Mogende, ten einde daar over te disponee> ren, zo als redelyk ea billyk geoordeeld zal worden.
Gelyk Hun Edele Mogende ook geene zwarig- . beid maken zich te conformeeren met het geene by het Rapport, relatief de TraCtementen van den Fleer Tlicfaurier Generaal, van de beide Commie* f&n ter Secretarye, van den tweeden Commis ter 'Fhefaurie , en yan den Chartermeefler van den Raad van State, als mede van de Commiefen van de Generaliteits Financie, en van het Kusfengcld aan de Leden der Generaliteits Rekenkamer word voorgedragen.
En uok niet ongeneegen zyn, zo veel aangaat de geproponeerde verbeeteringen van de Posten, der Secretaris/en, en de Clerquen van de Generaliteits Reekenkamer met de meede Bondgenooten te concurreeren.tot alle zodanige fchikkingen, als redelyk en billyk zullen geoordeeld worden. ■ Zynde Hun Edele Mogende insgelyks van begrip , dat ter wegneeming van alle wettig bezwaar voor de Raaden in het Hof van Braband de prohibitoire Rejblutien van Hun Ploog Mogende van tyd tot tyd genomen , tegen de aanflelling van extraordinaire Raaden in het zelve Hof voortaan punftueelyk behooren te worden nagekomen, en üt verdere fchikkingen by het Rapport voorgeflagen tot verbetering van den ftaat der Raaden, in dat Hof by,Hun Hoog Mogende in ernftige ovenvee. ging genomen, om daarop vervolgens te refolveemn 5 zo als in redejykheid en billykheid zal dien-



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 651
{lig worden geoordeeld , zo als ook Hun Edele >s Mogende het geadvifeerdeby het Rapport omtrent de vermindertugvan het inkomen van den Ontfan- ' ger Generaal der Unie met ƒ 2400 jaarlyks aan denzelven, by Hun Hoog Mog. Refolutien van den 15 ^ Juny 1720en 26 February 1725, toegelegd,en ge-^ contuuieerd voor het heffen en adminiftreeren van y den honderdften penning op alle Obligatien en^ Rentebrieven , boven en behalven de reductie v van het Collectloon der Loterye op een haif per tj cent, tevoren by den Raad gerefolveerd, en nu reeds zeden de aanftelling van den tegenwoordigen Ontfanger Generaal in train gebragt zynde, pasfeerende, zich voorts wel kunnen conformeeren met den voorflag der Commisfie . om den Raad van Staate te verzoeken by voorkomende gelegenheid, wanneer zy oordeelen zal, dat zulk gevoeglyk zal kunnen gefchieden, een bekwaam gebouw tragten te acquireeren, om te dienen voor een vast en permanent Comptoir der Unie en om als dan te overleggen, welke vermindering in dien gevalle, omtrent het inkomen van den Ontfanger Generaal uit hoofde der kosten van zodanigComptoir na redelykheid en billykheid, als dan noch zal konnen en behooren te worden gemaakt.
Terwyl behalven eenige andere pointen van menage met betrekking tot dit Comptoir voorgedragen , en welke aan de befchikking van den Raad van Staate zoude kunnen worden overgelaaten, van nu af aan behoord te worden vastgelteld,dat, de bedieningen van den Commis en Clercq belast met de betaalinge der Lyfrenten, als mede de Post van Deurwaarder van het Comptoir der Unie by de eerfte vacatures zullen worden gemortificeerd.
Dat ook Hun Edele Mog. geene bedenkingen dragen omtrent het geadvifeerde met relatie tot de Schryfbehoeftens , &e Almanakken, en Courantgelden, de Kaarsfen, de Post en Bodenloonen, en Xx 5 d*
Gra-
SNHA-
c.
efohen dvys m de '.aaten in U•echt.



65* NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha6e.
Refol.ei Advys van de Staaten van Utrecht.
: i
j t e 1 I 1 e v I i c
de Bedienden van des Generaliteits Klein-Zegel en van gedagten zyn , dat alle de pointen van menage daar omtrent by het Rapport voorgefteld by Hun Hoog Mog. behooren te worden gearre' ! fteerd.
En met opzigt tot de affchaffing of menagement van eenige Huishuuren der Huizen, die jaarlyks door Commisfien, zo van Hun Hoog Mog. als van den Raad van Staaten gebruikt worden, Hun Edele Mog. zich insgelyks conformeeren met het geadvifeerde, voor het opzeggen der Huizen te Breda, Grave en Venlo, en tevens van gedagten zyn , dat de Raad van Staaten behoord te worden verzocht om derzelver deliberatien te continueeren over het geene tot meerdere menage op dit point ten aanzien van de overige Huizen zoude kunnen gefchieden.
Conformeerende Hun Edele Mogende zich insgelyks met de geproponeerde vermindering der Cractementen van eenige Óntfangers en Rentmeelera , namelyk van den Raad, en Rentmeejler 'generaal der Beeden van Braband, in het Kwar. ter van Antwerpen ; den Raad en Rentmeejler reneraal der Episcopaale Goederen in dc Stad en \dyeryc van 'sBosch, als mede van de Geestelyke roederen in het Kwartier van Maasland; den Ontfanger der gemeene Middelen van Hulst en luster Ambagt; den Ontfanger der gemeene Middelen over de Stad van 's Hertogenbosch, Schanfen n Vry dom van dien', de Óntfangers der getneene üddelen over Peelland, en der Verpondingen over 'empeland; de Óntfangers van den ooften en poften 'enning in de Baronnie van Breda, en in de Stad n Marquizaat van Bergen op Zoom ; gelyk ook m de Óntfangers der Verpondingen in de Stad en iarquizaat van Bergen op Zoom, in de Stad en .anden van Steenbergen , en de Heerlykheid Prindand', van den Ontfanger der gemeene Middelen



JAARBOEKEN, Ju%$, i?9i. <5J3
len over Sas van Gcnd, Philippiue en otiderhoorige Polders, en van de Óntfangers der Verpondin-\en in het Over kwar tier van Vlaanderen, van de, Kerkelyke Goederen te Aardcnburg en Oostburg , van den Ontfanger van 's Lands gemeene middelen, over de Stad Gr ave en der Landen van Cuyk, als mede van die van de Geestelyke Goederen in het Kwartier van Peeland, confenteerende Hun Edele, Mog. dat omtrent alle deze Amptenaaren, by de eerfte vacatures, geïntroduceert worden de vermin ■, deringen der Tractementen en andere pointen van menage by het Rapport voorgefteld.
Terwyl Hun Edele Mog. alleenlyk met opzicht tot de geproponeerde verandering in de kosten der reipeétive Reekeningen in bedenking geeven, of niet van eene bepaling der Schryfloonen per blad, grooter misbruik gemaakt, en mee'der moeite in de examinatie van dezelve veroorzaakt zal worden , dan dat by continuatie voor Schryfloon dier. Reekeningen bepaalde fommen in uitgave geleden" worden, althans, dac de ondervinding daar van} Hun Edele Mug. binnen deze Provincie het laatfte heeft doen prsfereeren boven het eerfte.
Dat ook Hun Edele Mogende wyders geen de minfte zwarigheid vinder* in de combinatie van de Comptoiren der gemeene Middelen over Peelland en Kempeland, als mede in die van de Verpondingen over die beide Kwartieren, ten einde dezelve refpeftivelyk by de eerfte vacatures door den langstleevende en vervolgens altyd door één Perfoon waargenomen worden , en daarenboven van gedagten zyn, dat dc Raad van Staate behoord te worden verzocht, om by aldien hy in het vervolg mogte bevinden, dat noch eenige andere combinatiën zonder ondienst van den Lande konden plaats grypen, dezelve als dan te willen introduceeren: terwyl Hun Edele Mog. in dien gevalle van begrip zyn, dat in de Borgtogten voor de
dif-
sGra-
i'enhase.
Refol.en
advys utn de Staaten tan U■recht.



6J4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
»s Gra-
venhage.
Refol. ei Advys van de Staaten van Utrecht.
differente Comptoiren by des Raads Refolutien' van 24 April 1721, en 21 November 1730 gereguleerd , wel eenige verandering zoude kunnen worden gemaakt, alzo ten allen tyde van den Raad 1 van Staate afhangt, geen grooter fomme van Penningen in handen van de fubalterne Óntfangers en Rentmeefters te laaten verblyven, dan dezelve goedvind.
Dat eindelyk Hun Edele Mogende mede van gedagten zynde, dat de Raad van Staaten behoord te worden verzocht de Post van Opzigter over de Fortificatiën tc Maafïricht by de eerfïé vacature te mortificeeren, zich conformeeren met het geadvifeerde omtrent de onregelmaatige verhooging der cours van den Ryksdaalder, door de Provincie van Zeeland prof fin düübritdte van tyd tot tyd' gedaanen overtuigt van de noodzakelykheid , dat eenige verandering gemaakt worde in den cours van den gouden en zilveren Standpenning, met dc Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie, van gedagten zyn, dat de Raaden en Gene. raalmeelters van de Munten by Hun Hoog Mog. behoorden te worden verzocht, om in overleg te ireemen, en Hun Hoog Mog. te dienen van der. zeiver confidcratien over de meest gevoeglyke wyze , op welke , zonder ondienst van den Lande, aan het bezwaar van de Provincie van Zeeland ten dezen opzigte, en het welke aanleiding tot deze eigendunkelyke verhoging van den Ryksdaalder gegeeven heeft, zoude kunnen worden te gemoet gekomen , het zy door den cours van den Standpenning generalyk eenigzints te verhogen, ofte wel eene nieuwe Standpenning te munten, ofte op zodanige andere wyze, als dezelve Raaden en Generaalmeefters meest nuttig en dienftig zullen oordeelen.
En hier mede komende tot de derde afdeeling van het Rapport, concerneerende de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog,
Heb-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 655
Hebben Hun Edele Mog. zig meermaals fpecia- 's - lyk by derzelver Confenten in de Petitiën, over v de jaaren 1754, 17556111756, geuit, over de ge-G breken, die in de Staaten van Oorlog zo lange hebben plaats gehad, en waar door dezelve (zo als l de Heeren van de Commisfie by derzelver Rap- j port te regt aanmerken,) wel eene uitwendige wr- v ioouing hebben van eene zo verregaande Anthme- ^ tïfcïie nauwkeurigheid, dat niemand der Bondge- \ nooten met eene enkele ftuiver boven zyne Oiiota 1 fchynt bezwaard te, zyn, maar nogthans vol zyn van inwendige onevenheden, welke eene gruotc ongelykheid in het dragen der Algemeene Lasten veroorzaaken, en zullen thans derzelver gedragen remarques niet herhaalen, maar tot de pointen , by het Rapport vermeld, toetreedende, verklaaren Hun Edele Mog. bereid te zyn om met de andere Bondgenooten te concurreeren, tot wegneeming van alle de opgegeeven gebreeken.
Dat derhalveu Hun Edele Mog. met opzigt tot die, welke als algemeene gebreken by het Rapport zyn voorgefteld, geen zwarigheid maaken te confenteêren, dat alle zogenaamde doode posten, die niet betaald worden, maar tot hier toe by de Provinciën geprofiteerd zyn, gelyk ook alle onnodige posten, die behoudens de noodzakelyke defenfie van den Lande kunnen worden gemist, voortaan van den Staat van Oorlog werden afgelaaten, en voorts ten einde het vertrouwen tusfchen de Bondgenooten hoe langer hoe meer te verfterken, en de egaliteit in het dragen der generale Lasten des te meer te conltateeren , niet ongenegen zyn met de andere Bondgenooten te concurreeren tot het vasiftellen van eene jaarlykfche liquidatie over alle die Posten van den extraordinaris Staat van Oorlog, ofte eenige andere extraordinaire Petitiën, die onder de beheering van den Raad van Staate ftaande niet effedtivelylc
zyn
Gra-
ïnha-
.efol.en. Uvys an de 'taaien an Urecht.



o-jö- NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
venha ge.
Refol, t Advys ycui dt Staato van Utreeht,
*3 1
. zyn uitgegeeven . of betaald, en wel tot die be. . paalde emde, waar toe dezelve eigentlyk moeten dienen.
En dat, ten einde de Raad van Staaten werde «In Raat gefteld deze liquidatie op te maaken-jaarlyks voor de laatfte dag van de maand Maart » door elk der Bondgenooten , en het Landfchap r Drenthe, aan gemelde Raad werde overgezonden eene fpecifique Notitie of Declaratie van alle de betaalingen , door elk der Bondgenooten, of het voorfz. Landfchap, op ieder van de verfchillende Capittels van den extraordinaris Staat van Oorlog gedaan, ten einde dezelve geëxamineert, en tegen de gedepecheerde Aclens van verzoek geconfrontecrt zynde , vervolgens by Appoinctement van denzelven Raade gezonden te worden aan de Generaliteits Rekenkamer, om dezelve te liquideeren , en by den volgenden extraordinaris Staat, op den voet by het Rapport vermeld, verreekend en geëgalifeerd te worden; dat ook generalyk werde gearresteert, dat geene betaalingen door de Provinciën en het Landfchap Drenthe zullen mogen gedaan, ofte aan haar in betaalinge geleeden worden van eenige Posten op de Staaten van Oorlog ftaande, dan op Aétens van verzoek door den Raad van Staaten te verkenen, met uitzondering nogtans van de Soldyen der Militie, en eenige andere Posten by het Rapport opgenoemd, of nader te bepaalen.
En ten aanzien van zodanige Posten, dieniet onder de beheering van den Raad, maar van eenige particuliere Provinciën ftaan, en dezelve Provincien , begeerende het beftuur daar over aan zig re behouden , dat dezelve zullen kunnen volItaan, met jaarlyks aan den Raad van Staate te üenden eene Specificatie van de betalinge, door iaat in die Posten gedaan, tot de einden, waar öe dezelve op den Staat van Oorlog gebragt zyn,
op



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 657
op dat daar uit kan gezien worden, of de volle Quote der Provinciën daar aan belteed is, en zo by de eene of andere dier Provinciën eenig overfchot mogte bevonden worden, de Raad van Staten in dat geval van dat overfchot zal mojen gebruik maaken,tot betaaling van het geene in eene andere Provincie , in dewelke de beheering aan haar is gelaaten, te kort mogte gekomen zyn.
Dat ook Hun Edele Mog. confidereerende, dat niets ftrydiger is met de regelen eener gezonde Staatkunde, niets nadeeliger voor het behoud van den Staat, en voor de bewaaringe van deszelfs onafhankelykheid, dan dat de defenfie van het Land werde dependent gemaakt van jaarlykfche vrywillige Confenten, bereid zyn met de Bondgenooten te concurreeren, ten einde een zo groot defect in de Unie, het welk zo langen tyd heeft plaats gehad, eenmaal weggenomen, cn de Staaten van Oorlog, zo en in dier voege als dezelve nu geconfenteerd zullen worden, niet anders geconlidereerd worden dan als eene repartitie van geconfenteerde Lasten, met dien verftande nogthans, dat de temporaire en uitflervende Lasten van den extraordinairen Staat met geene anderen zullen mogen worden aangevuld, ten zy met eenparige bewilliging der Bondgenooten.
Dat voorts Hun Edele Mogende met opzigt tot de Militie van den Staal convenieeren, dat dezelve in alle de Provinciën op eenen gelyken voet behoort behandeld te worden, en daarom wel mogen lyden, dat die Provinciën, dewelke nog eenige maanden ten agteren zyn in de bctaalinge der Soldyen, werden verzogt die agterftallen te willen zuiveren, gelyk Hun Edele Mog. dezelve reeds gezuiverd hebben, als mede dat de Officierenen Bedienden , welker Tractementen op den Staat van Oorlog gevonden worden, en dewelke hier van niet fpeciaai zyn uitgezondert, verpligt worden
's Gra.-
venhaGE.
Refol. en, Advys van deStaaten\>an Urecht.



's Gra
VENHA
'CE.
Refol.e yldvys van dc Slaai er, van litrecht.
6j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
den jaarlyks voor den 15 November aan den Raad - van Siaateu te zenden behoorlyke Atteftacien dc vaa; en voorts gaarne zulkn concurreeren, ten einde zo met opzigt tot de kortingen , als de Garcgtmenten der Geappointeerden en Logisgelden eene generaale en eenparige voet werde vastgelteld, het zy op die wyze, als daar omtrent by het Rapport word voorgedraagen, of anders zo ais met gemeene bewilliging der Bondgenooten nader gereguleerd zal worden.
Dat Hun Edele Mogende zig conformeerende met het geadvdeerde omtrent de huur van het Huis, toebehoorende aan St. Anna Gasthuis te Sluis 111 Vlaanderen, als nu zullende overgaan tot de belchouwing van de geprojedeerdc Schema's van den ordinairen en extraordinairen Staat van Oorlog , onder de Bylaagen van het Rapport lub Ent. R. 1. en 11. 2. overgelegd. . Met opzigt tot den ordinaris Staat verklaaren te inhc-creeren derzelver Refolutie van den 28 April laatstleden; op den daaraan volgende, ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende uitgebragt, raakende de ilerkte, inrigting en betaa*. ling der Armée, zo als dezelve by het laatlle Plan van Zyne Hoogheid op den 17 Maart 1789 aan de Bondgenooten is voorgcuragen, als roede derzel. ver Reloluiic op het Rapport van de Heeren der tweede Perfoneele Commisfie op heden genomen zo veel aangaat het Corps d'Artillerye, en heiCorps Pontonniers,onder afwagtinge van alle zodanige verdere verminderingen , als door Zyne Doorluchtige Hoogheid in hec voorgcilageii Plan, zo met relatie rot het Corps Mariniers, als anders nog mogten worden geproponeerd.
Gelyk Hun Edele Mogende insgelyks met opzigc unhet geadviièerde, aangaande de Ministers buiten sLands, en het onvervuld laaten by vacatures van de Posten van Ministers te Regens-
burg,



JAARBOEKEN, Juny, i7qi. 650
fun-g, by den Keurvorst van de Paltz, als mede van den Secretaris ', waarneemende de zaaken, aan het Hof van den Keurvorst van Mentz, en ( het geproponeerde, om aan het Hof van Petersburg voortaan alleen te houden een Minister met het Character van extraordinaris Envoyé en Plenipotentiaris , als mede met opzicht tot de ge-^ proponeerde veranderingen in het Reglement van ; den jaare 1700, voor de Ambasfaden en Commis-! fien buiten 's Eands, en het aauftellen van eenige Secretarisfen d'Ambasfade , of Legations Secre-' tarisfen, bereid zyn met andere Bondgenooten te concurreeren.
üat Hun Edele Mog. omtrent alle de andere Posten op het Schema van den Ordinaris Staat van Oorlog gebragt, geene bedenkingen zullen dragen, genegen zynde te confenteêren, dat de Post voor de Defroyementen, als mede die voor Secreet e Correspondentiegelden, hoe zeer vooral de eerstgemelde uit haaren aart gefchikt voor een jaarlykfche Liquidatie, en daarom gevoeglykst op den extraordinairen Staat hebbende moeten gebragt worden, nogthans om redenen by het Rapport gemeld op den ordinaris Staat van Oorlog, en alzulks buiten Liquidatie blyve, mits nogthans dezelve post op gelyke wyze, als voorheen heeft plaats gehad, ook nu wederom gerepartitieerd worde.
Dat Hun Edele Mog. met opzicht tot alle de posten, gebragt op den extraordinaris Staat van Oorlog, zich voor het tegenwoordige bepaalen zullen tot de navolgende remarques.
Ten eerften , dat Hun Edele Mog. veronderftellen , dat de posten voor de Militie, ten behoeve van de Colonie van Surinamen, voortaan over alle de Provinciën, het Landfchap Drenthe en de Generaliteit gerepartitieerd, immers dopr alle dezelve met eenparigheid gedragen zullea Y y wor-
sGra-
/enha-
;E.
Refol.en ddvys 'an dc Staaten mn Ureclit.



?sGra-
vköha? ge.
Refol. en
van de Suialen
fan U-
trqcht.
i
, j
Mo NIEUWE NEDERLANDSCHE
worden, in welke gevallen alleen Hun Ed. Mogv zig bereid verklaaren, daarin te confenteêren.
Ten tweeden, dat Hun Ed. Mog. met'de Heeren van de Perfoneele Commisfie, van gedagten zyn, dat de huur van het Huis van Prins Maurits kan worden opgezegd,en vervolgens die Post van den Staat van Oorlog afgelaaten ^ immers dat dezelve daar op niet hoger behoord gebragt te worden, dan effect;ve betaald. " Dat ook ten derden Hun Edele Mog. begrypen, dat deXosrenteu ter fomme van ƒ38600:0 o ten fpoedigften behooren te werden afgelost, en dezelve mede van den Staat van Oorlog geligt,en dat dienvolgens de Raad van Staaten behoord te eerden verzocht eene Petitie te formeeren ter bmrae van ƒ 772000:010, om daar uit de voor~chreeve losfinge te doen.
Dat ten vierden met opzigt tot de Post van f 150000 : o : o voor Pcnlioenen van Officieren, dGor ouderdom , of anderzints buiten ftaat ge•aakt den Lande langer te dienen , Hun Edele Mog. als noch inhaereeren derzelver Refolutie van len 28 April laatstleeden , hier boven aangehaald.
Dat ook ten vyfden het geen by het Rapport net opzicht tot de Post van ƒ 10000:0:0 voor het jnderhoud van eenige Franfche Vrouwen van conUtie , om de Religie herwaards gevlugt, word /oorgedragen, door Hun Hoog Mog. werde ge^ léfolveefd, en die Post ook in het vervolg van len Staat van Oorlog worde afgelaateri.
Dat ten zesden, zo veel aangaat de Post van c 300000:0:0 tot verbeetering der Frontieren, en larivulling der Magazynen van den Staat, Hun Edele Mogende niet ongeneegen zyn, met gevolg' pnalle de andere Provinciën daar in te confenteêren , of anders vermeenen , dat deze Post van den :xtfaardinaris Staat afgelaaten wordende, de R;;ad zaü Staaten zoude behooren te worden verzocht, ïea' niet te min alle mogeiyke lpoed met die Werken



JAARBOEKEN, "ja%j , 1791. èéi
Icëri te maaken, en de nodige Gelden daar toe te petitibiièeren.
Dat eindelyk ten zevenden,' Hun Édele Mog. ook wel genegen zyn te confenteêren ih dë Post van dén millioen guldens voor de Marine, in die hoope en vaste verwagtlng, dat de redreêfen in de adminiftratie van de zaaken van de ztee by het Rapport vaü dè tweede Perfoneele Commisfie > voorgeflagen, cn met de overtuigendfte redenen: aangedrongen, eerlang zullen worden ten effecte* gebragt.
Hun Edele' Mogende zich alzo over den voornamen inhoud Van de drie eèrfte afdeelingen Van het Rapport hebbende verklaard, en als nu modtende overgaan om zich 'té exp'licèeren omtrent de vierde of laatfte afdeéling, handelende o.ver deh voorflag door de Provincie van Zeeland by haare Refolutie van den 4 December 1784, den 15 daar aan volgendeter Generaliteit gedaan, tendeerende tot het negotieeren in ty ï van Oorlog duor de Generaliteit tot laste van He Provinciën, en tot het bcpaalcti ya/i een generaal Fonds om inieresfeh daar uit te vinden. .
Zullen omtrent dit point alleen kortelyk renccrteeren, dat hoe zeef PIun Edele Mog. alle reden hebben om te wenfehen, dat de kosten van extraordinaire middelen van defenfie niet doof extraordinaire Petitiën in het vervolg behoefden gevor~ derd te Worden, maar op een andere de Financier! der Provinciën niet bezwarende wyze, konden ge* Vonden worden, nadien Hrin Edele Mog. ten de-> zen aanzien voor hunne Bondgenooten opentlyk moeten verklaar en , dat, zo Wanneer deze Provin* tie na den tegenwoordigen aanllag van ƒ4:10:0 ui het honderd', haare Quote in dejaarlykfche Lasten van de Unie ter fomme van dertien en eeri half millioenen zal betaalen', het niet te voorzien is,dat eenig overfchot van belang voor handen zal Yy 2 wee*'
?GrA~
3e.
Refol. eH
ddsjy'S' 'an dc ^taalifi 'dn Üi recht:



662 NIEUWE NEDERLANDSCHI
's Gra
VENHi CE.
Refol., Advys van di Staate. van Ij trecht.
. weezen, om zonder nieuw bezwaar voorde Fi. nantien, zodanige extraordinaire Lasten te fupporteeren j dat echter Hun Edele Mogende op grond van de by het Rapport geallcgueerde confideratien '4i mede veiligst oordeelen, provifioneel by den ouden voet te blyven, immers zo lange, tot dat de '•■ refpective Bondgenooten tot de reïntroductie van i generale middelen van belasting, overeenkomftig - den waaren aart, en den duidelyken letter van de Unie van Utrecht zeilen kunnen befluiteu , als wanneer ieder der Bondgenooten volkomen zal gerekend kunnen worden,naar maate van deszelfs reëel vermogen, in de Lasten van het Bondgenootfehap te contribueeren.
Hun Edele Mog. zig hier mede, ingevolge en ter voldoeninge van de exhortatie van Hun Hoog Mog. vervat by Misfive van den 21 Mei laatstleden , als mede van het gemanifesteerd verlangen vr.n de Heeren Rapporteurs op den geheclen inhoud van dit gewigtig ftuk, zo fpoedig mogelyk, en rondelyk hebbende verklaart, verfeeren in dat regtmatig vertrouwen, dat by alle de andere Bondgenooten hier op insgelyks fpoedige en vruchtbaare Refolutien zullen worden genomen, ten einde de veelvuldige moeite, door de Heeren van de Commisfie genomen,en den yver, waar mede dezelve dit groote en moeielyke werk ten besten van het lieve Vaderland hebben ten einde gebragt, zo wel als de gewenschte tusfehenkomst van Zyne Doorluchtige Hoogheid, haare belooninge mogen vinden in de fpoedige herftellinge van eene meerdere evenredigheid 111 het dragen der Lasten tusfchen de refpeeïive Bondgenooten en in de wegneeming en verbeetering van de gebreeken, welke in het Finantie weezen van de Republiek zo lange hebben plaats gehad, en zo duidelyk zyn aangeweezen : Inzonderheid ook , tea einde de Raad ran Maate eerlang door Hun Hoog
Mog.



JAARBOEKEN, Jtmj, 17*1*
Mog. in ftaat werde gefteld, om, overeenkom »SG*A« Ris de overgelegde Schema's , onder zodanige vekha* verminderingen /als daar op éenigzints zullen kun. cë. : nen vallen, de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog op te man ken, ter wyl Hun Edele Mo- Refol.en «ende by ontltentenisfe daar van , van begrip zyn, Advys Sat gemelde Raad in dien gevalle met primo Ofto- van de ber behoorde te werden verzogt den voorigert Staate» Staat van Oorlog op de best mogelyke wyze te va* U< formeeren , en ter Vergadering van Hun Hoog trechu Mog. voor het einde van dit jaar over te brengen, nadien Hun Edele Mog. moeten declareeren, met langer, dan tot het uiteinde van dit jaar op dett ouden, en den zo zeer bezwaarende voet, te zullen , of te kunnen blyven conunueeren.
(Onder fiond~)
Accordeert met voorfz. Refolutie.
(Was geteekend)
H. A. LA AM.
De Algemeene Staaten befloten den t$ Augustus 1790 hier op in dezer voege:



»s Gra-
venhace.
Kef. de Staater, Gen. et voorfz. zaak.
604 NIEUWE NEDERLANDS CHE
EXTRACT uit het Register der. \ Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAA- \ TEN GENERAAL der VER- ' EENIGDE NEDERLANDEN.
Luh'a den 16 Augustus 179c.
-T>e aanweezenden Heer Gedeputeerde van de - Provincie van Utrecht, heeft ter Vergaderin) ge ingebragt en laaten leezen de Refolutie van de Heeren Staaten van Hooggemelde Provincie, zyne Principaalen, genomen op hec Rapport door de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie , op den 21 Mey laatstleden, alhier ter Vergaderinge uitgebragt, raakende hec werk van de Quotes en het Financie - Weezen van de Generaliteic, vol- ] génde- de voorfchreeve Refolutie hier na geïnfereerd. ' .
'Fiat Infertio. i
\
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden n en verftaan, dat Copie van de voorfz. Refolutie ge 1 field zal worden in handen van de Heeren kan 1 IVeldcren, en andere Hun Hoog Mogende Gede- 1 puteerden tot de zaaken van de Financie, om met 1 en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den I Raad van Staate by Hun Edele zelfs te nominee- \ ren, te vifiteeren, examineeren en van alles alhier 1 ter Vergaderinge Rapport te doen.
En worden de Heeren Gedeputeerden van de : Provinciën, welke zich op het voorfz. fubject noch ( niet hebben verklaard , mits dezen verzocht hun \ daartoe mede te willen bekwamen.
Accordeerd met voorfz. Register. (
Zit



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 665
Zie hier ook het Advys van de Provin- *. cie van Holland en West-Friesland in deze v groote zaak, vastgelteld en befloten op dent 30 Augustus 1790.
EXTRACT uit het Register der RESOLUTIEN van de Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST-FRIESLAND, in Hun
Edele Groot' Mogende Vergadering genomen op
- Vry dag den 20 Augustus 17 co.
De Raad-Penfionaris heeft ter Vergadering gerapporteerd de Confideracien en hec Advis van de Heeren van de Ridderfchap en verdere Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden 'tot de zaak-en van de Financien, hebbende, in gevolge en ter vol/ docninge van Hun Edele Groot Mogende Refolutie Commisforiaal van den 24 juny dezes jaars, met de Heeren Gecommitteerde Raaden in den Hage en te Hoorn refideerende, mitsgaders de Heeren wegens Hun Edele Groot Mogende tot de Pei foneele Commisfie van de Quotes geëmployeerd geweest, in gecontinueerde Befoignes geëxamineerd het Rapport nopens het werk van de Quotes en het Financie-Weezen, op den 21 Mei te voren ter Generaliteit uitgebragt, en aan Hun Edele Groot Mogende zo wel, als aan de overige Bondgenooten toegezonden.
Waarop gedelibereerd zynde,' hebben de Heeren van de Ridderfchap en Edelen, mitsgaders de Gedeputeerden der refpective Steden, ujt naam en Yy 4 van
Gra-
E»



666 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHAGE.
Advys van Hol land op voorfz. zaak.
van weguis Burgerneefteren en Vroedfchappen derzelver Steden, geapprobeerd en gearrefteerd de navolgende extenfie van het Advis en confent dezer Provincie, om ter Generaliteit te worden geopend.
Hun Edele Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, ontfangen en geëxamineerd hebbende het Generaal Rapport van de perfoneele Commisfie tot het reguleeren der Quotes van de refpective Provinciën , en onderzoek van de Generaliteits Financien, ter Vergadering van Hun Hoog Mogende gedaan den 21 Mey laatstleden, hebben gemeend, eerst en vooral te moeten bepaalen de ordre, welke, naar haar inzien in de deliberatien over deze materie behoord gehouden te worden; dewyl anders dezelve, zo door haare importantie als door de uitgebreidheid en verfcheidenheid van objecten, zeer ligtelyk verwarring en langwxligheid zou kunnen veroorzaaken.
Hec is Hun Edele Groot Mogende voorgekomen , dat , om met een goede ordre en hope van een fpoedige afkomst te werk te gaan , eerst en vooral behoord onderzogt en vastgefteld te worden , welke de Lasten zyn. die door de gezamcntlyke Bondgenooten behooren uitgemaakt te worden , om de Eer en Onaf hankelykheid van den Staat , de veiligheid haarer Frontieren , en de protectie der Ingezeetenen te maintineeren ; en dat het tweede Hoofdpoinct dezer deliberatie behoord te zyn, op welke wyze, en in welke proportie die noodzakelyke depenies zullen worden gefourneerd.
Het zou (naar het oordeel van Hun Edele Groot Mogende verkeerd gehandeld zyn , indien men deze ordre van deliberatie wilde inverteeren, en eerst nagaan , wat de Financien kunnen dragen, om vervolgens het beloop der Lasten van de noodzaökelyke defenfie daar aan te proporcioneeren; want
be-



JAARBOEKEN, Juny» 179I. «07
behalven dat de beantwoording van die vraag, hoe»{ veel de Financien van ieder der Bondgenootsn kun v nen dragen ? zeer moeielyk is, en een altoosduuieu- G de ftof van altercatie opleverd , zo moeten Hun Edele Groot Mogende aanmerken, dat het in de-, zen alleen aankomt op de keuze van een dezer, twee alternativen, te weeten: of de Republiek een 1 Independente Mogentheid wil fryven, en voldoen, aan de betrekkingen en vereischten, die daar toe; verpligten; dan of zy zig op een minderen voet wil zetten, en haare exiftentie aan de wisfelvalligheid der gebeurtenisfen overlaaten ? het laatfte te kiezen kan niet opkomen in het hart van een regt eeaart Nederlander , wiens Voorouders goed en bloed opgezet hebben , om de Vryheid en Onaf hankelykheid te verkrygen, en wiens Vaderland nog op ver na niet ontbreekt de middelen en resfources , om die Vryheid en Onafhan kelykheid, onder Gods Zegen, met luider tehand-
ha Men kan noch mag derhalven niet anders dan het eerfte kiezen; maar wanneer men een zeker einde zoekt te bereiken, moet men ook de middelen daar ftellen en gebruiken, en gebrekkige middelen, of minder dan de noodzakelykheid vorderd , daar toe te willen gebruiken, is even eens, als of men niets deedt, en door zulke maatregelen zoude men, zonder het te zeggen , in der daad vallen in de confequentie van de Vryheid en Independentie van den Staat ten prooy te geven.
Maar aan den anderen kant is bet ook zeker, dat de Beftierders van een Staat, vooral van een Republiek , alles behooren af te fnyden, dat overtollig is , en geen wezentlyk kenmerk van noodzaakelykheid beeft; ten welke opzigte men vertrouwen moet ftellen in de geenen, wier post en pligt mede brengt, deze objecten te kennen, en aan de Leden van het Bondgenootfchap voor te ftellen.
Hun
Gra-
h.nhaè.
fdvys an Holindop•oorfz. aak.



'sGr
vênh ge.
Advy font, land c voorfZaak.
6<58 NIEUWE NEDERLANDSCHE
1- Hun Edele Groot Mogende deze zaak uit M a- oogpunt bcfchouwende, en in dié ordre haare de' .ïoeratien op het Rapport aanleggende, hebbek geremarqueert, dat het Rapport zf vè vie'r Hoof " deelen bevat; waar van het eerfle rouleerd over W-de proportie, welke voor het vervolg behoord P vastgeftejd te worden in de Ouoteslen ovrfde" ' v°1 ?5nJ ieT r* meerder vastigheid van be' Verbond der Unie daar mede behooren gepaS
Ay^tb|h?fc een llit§ebreid onderzoek naarde gefteldheid der Financiën van de Generaliteit en
werdén Waai' d001' dCZelve kunnen verbeterd Het derde object handelt over de Staaten vair depenfes van de Republiek , van ouds Staat rrn Oorlog genoemd, om dat de Republiek, by haare opkomst en nog lang daar na , in een geduuri-en Oorlog was, terwyl teffens een nieuw Ontwerp wordt opgegeeven, van den voet, waar op dezé Staaten van Oorlog in het vervolg behooren inS richt te worden. a
Het vierde Hoofdpoinft is alleen betrekkefvk tot een geproponeerde van de Provincie van Zeeland, over het doen van Negociatie op het Comptoir! vinden3 ^ V°°r rekcninS van deW
Van deze vier onderfcheide Objeften zyn hét eerlte en hec derde, op de gronden hier voren gelegd, ten naauwften aan elkander verbonden, en van der' zei ver vereenigde behandeling hangt de order of confufie van de Republiek af: Bun Edele GroS Mogende willen gaarne erkennen de importantie van
5™Ja ? p0mü' maar desze!fs ^handeling kan, * ,ü,at 8r°°£ g^r tot nadere gelegenthcid mtgeileld worden; dewyl voor het tegenwoordige de Bondgenooten genoeg hebben aan de verzekering, dac de Generaliteits Ras, onder de voorzigtige ad'



JAARBOEKEN, Juny, i7oi. 669
Kiiniftratie, die dezelve thans beftuurd, dragen kan, » dat gedeelte der Lasten van het Bondgenootfchap , v waar toe by het Rapport geadvifeerd wordt; bo- , ven en behalven de Lvfrenten, zo wel die bevorens op het fubfidie van de Barrière geaffecteerd wa ren , als die voor rekening der Provinciën gene- 1 gotieerd zyn; terwyl de Bondgenooten zig van nu , af aan , behooren te verpligten , om zo dra de, eerfte noodzakelyke poindten zullen zyn afge- s daan , ook dit poinct met yver ter hand te nemen, en op de best mogelyke wyze tot afkomst te brengen.
Gelyk ook het vierde Hoofdpoindt, betrekke-f lyk tot het geproponeerde van de Provincie van Zeeland , als dan fpoedig zal kunnen afgedaan worden.
Hun Edele Groot Mogende vervolgens toetreedende, om haare gevoelens op bet eerfte en derde dezer Hoofdpoinóten te verklaaren, hebben met het uiterfte genoegen gezien , dat de Heeren Gecommitteerden van de Bondgenooten, zig niet alleen bezig gehouden hebben met het reguleeren van eene nieuwe proportie in de contributien ten behoeven van den Gemeenen Staat; maar ook met de middelen tot wegruiming van die desordres in het Stuk der Confenten en der Fournisfementen , waar aan de Republiek, zo veele jaaren heeft gelaboreerd, en die vroeg of laat, haaren val zouden moeten veroorzaaken
Hun Edele Groot Mogende zullen zig niet iniaa-i ten in reflexien op de voorgeflagen proportie tusfchen de Provinciën , als moetende onderftellèn, dat Zyne Doorluchtige Hoogheid, aan wien de nodige opening van de refpective Financien gegeeven is , zo veel evenredigheid in dien voorflag zal gehragt hebben, als met den aart van dit omflagtig werk beftaanbaar was ; (voor welke moeite Hun Edele Groot Mogende Zyne Doorluchtige Hopg-
keid
;Gsa-
enha-
;e.
'Idvys : 'dn Hoï* dndop •oorfz, ;aak.



67o NIEUWE NEDERLANDSCHE
's GrA'
VENHA GE.
Advys van Ho, landop voorfz. zaak.
heid hartgrondig bedanken,) gelyk ook, hoe bezwa, rend de verbooging van de Quote van Holland en West-Friesland voor de Financien dezer Provincie moge zyn, en hoe zeer het noodzakelyk zal worden nieuwe of verhoogde belastingen te introduceeren om de Financiën in ftaat te ftellen , Hun Edele Groot Mogende tegenwoordig daar over geen onnutte klagten zullen voortbrengen , al wederom in de onderftelling, dat de zaaken op geen andere wyze hebben kunnen ten einde gebragt worden.
En het is op dezen grond alleen, dat Hun Edele Groot Mogende bereidwillig zyn om de Quote, by den voorflag van Zyne Hoogheid en het Rapport geprojecteerd, namelyk in de ordinaire en extraordinaire Staaten van Oorlog tot ƒ 62 : i : o. en in de Petitiën tot f 65 : 11 : 10 in "de honderd guldens, aan re ncemen, mitsgaders om met de Bondgenooten te concurreeren, dat den Raad van Staate worde geauthorifeerd , ordre te ftellen op de betaaling van het aandeel, het welk volgens evengemelden voorflag en Rapport, op de Generaliteits Kas zoude worden geasfigneerd: mits het één en ander niet gerekend worde in te gaan, dan na dat de nieuwe Staaten van Oorlog zullen zyn geformeerd, en de repartitie door de Provinciën aangenomen , met welken arbeid Hun Edele Groot Mogende verwagten, dat alle mogelyke fpoed zal gemaakt worden , en dat de Provinciën , inmiddels en tot zo lang, behooren te eontinueeren in de betaaling van de nog loopende Staaten van Oorlog, volgens de oude proportie der Quotes.
Dan nogthans daar Hun Edele Groot Mog. dit groot bezwaar op haare Financiën nemen , willen zy dit niet geconfidereerd hebben als een zaak, die voor haare Provincie zeer gemakkelyk is, en nog veel minder als een verpligting boven da andere



JAARBOEKEN, Jvpf, 1791. 671
re Bondgenooten ; maar eenig en alleen als een 's facrifice voor de goede ordre en tot compleete v verzorging van de nodige middelen ter defenfie van G den Staat ; zodanig dat zy dan ook vertrouwen recht te hebben, om deze goede orde en vastftel- j. Mng van toereikende middelen , als de heilzaa^e ge- y, volgen van haare infchikkeiykheid, te verwachten; k dewyl het de Republiek weinig baaten zoude, in- v dien de langduurige deliberatien van de Commisfie z niets anders effectueerden, dan dat eenige Provinciën ontlast, en twee andere met de Generaliteits Kas belast wierden, wanneer ondertusfehen de Raar, van defenfie bleef fiuccueeren , de Petitiën buiten conclufie en zonder betaaling werden gelaaten, en de Finantien van de ontlaste Provinciën zelfs, by de eerfte fchok zodanig in het naauw gebragt, dat de Republiek zonder nieuwe en extraordinaire efforts, geen wederftand zoude kunnen bieden.
Hun Edele Groot Mogende derhalven dit bezwaar van Quote op zig neemende, maken het zelve vast aan de drie navolgende Conditiën, welke door de Gecommitteerden dezer Provincie reeds meermaalen in Befoignes tot de Quotes zyn voor. gefteld en aangedrongen, namelyk:
i. Dat de kosten van de ordinaire defenfie van den Staat, zo te Water als te Lande, permanent voor zekeren termyn van jaaren zullen worden vastgefteld, op zodanig een voet, al* met overleg van Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, tot veiligheid van den Staat, en protectie van deszelfs Commercie en Buitenlandfche Bezittingen, noodzakelyk zal geoordeeld worden.
$. Dat, wanneer de noodzakelykheid vorderd-E*-
tra~
Gha-
knhae.
\dvys w Hol* mdop lorfz. 'lak.



's Gra-
venha GE.
Advys van/Po, landop voorfz.
67* NIEUWE NEDERLANDSCHE
traordinairo Petitiën te doen, bekwaame middelen zullen worden beraamd, om dezelve ter conclufie te brengen, en rigtig te doen fourneeren.
'- 3. Dat de generaale masfa van de Finantien van bet Bondgenootfchap zal worden vermeerderd, zodanig dat de Provinciën zig niet alleen verpligten, haare inkomften te continueeren, op de hoogte, waar op ze thans zyn, maar boven dien een excedent van Finantie te maaken, om in tyd van rust haaren inwendigen ftaat te verbeteren , en in tyd van Oorlog iets voor handen te hebben, waar uit de eerfte benodigtheden kunnen gevonden worden.
Deze drie Conditiën nader uitbreidende, declareeren Hun Edele Groot Mogende geneegen te zyn, het Schema van de beide Staaten van Oorlog over het geheel genomen, te leggen tot een grondflag van het montant der kosten van de gemeene defenfie van den Staat, in afwagting van da Repartitie , welke daar van over de Provinciën, het Landfchap Drenthe en de Generaliteits Kas, zal gemaakt worden; en zy zullen na de examinatie van deze Repartitie, zig nader expliceeren over den termyn van jaaren, voor welken, zy den alzo geformeerden Staat zouden willen aanneemen en helpen vastftellen.
In het byzonder conformeeren Hun Edele Groot Mogende zich met de drie Pointen by het gedrukte Rapport bladz. iq6 voorgefteld als voornaarne gronden , waar op het geheele werk van den Staat van Oorlog berust, en zonder welke de gemaakte veranderingen geen reëel nut kunnen te weeg brengen: te weeten:
1. Dst de Staaten van Oorlog, zo lang als de
ter-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. ó&
termyn voor weiken dezelve aangenomen zullen zyn, (het welk een zeker getal van jaaren, ten minden van vyf en twintig jaaren, behoord te wezen J Onveranderd moeten blyven fubiifreeren, en dat de uitftervende of témporairb Lasten van den extraordinairen Staat, nietzullen mogen aangevuld worden , als met eenpaarige bewilliging van de Bondgenooten;
2, Dat geene bctaalingen door dc Provinciën en bet Landfchap Drenthe van eenige Posten op den Staat van Oorlog ftaande, zullen gedaan of geleden worden, d;w op Acten van verzoek van den Raad van Staate ; met uitzondering van eenige opgenoemde Posten.
3. Dat alle jaaren over de Posten op den Extraordinaris S'aat gebragt, door de Bondgenooten zal moeten worden verantwoord en geliquideerd , op den voet als aldaar breder wordt Opgegeeven.
Nochthafis hebben Hun Edele Groot Mogende eenige refleótien op zommige Posten, in diervoegen als dezelve op het Schema van de Staaten van Oorlog zyn gebragt, waar aan zy verlangen, dat voldaan zal worden, voor dat haare bereidwilligheid tot aanneeming van dezelve Staaten , en van de* Quote, die Holland by het vervolg daar in dragen zoude, voor een gaaf confent worden gehouden: deze Refiexien zyn begreepen in een byzondere Memorie aan dit rovinciaal advis geannexeerd , en waar toe gerefereerd word.
Wyders belangende de twee overige Pointen , aan welke Hun Edde Groot Mogende als conditiën fine qua non, haare acceptatie van het bezwaar der Quote hebben verbonden, namelyk de middelen om tot een afkomst van Confenten en tot contraime Zjz vao
's GrA-
7ENHAiïE.
Advys , van Uoli 'and op voorfzi zaak.



674 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Advys yan Hol land op voorfz. zaak. .
van fournisfement te geraken, mitsgaders het vermeerderen van de generaale Masfa der Finantien van het Bondgenootfchap, hebben Hun Edele Groot Mogende daar mede vergeleken het geene op die refpeóten jn den laatften voorflag van Zyne Doorluch.tige Hoogheid, en in het Rapport der Commisfie gezegd is, en daar uit wel geremarqueerd, dat aan deze gewigtige pointen eenigermaate voldaan is; maar ook dat, indien de Bondgenooten waarlyk de goede ordre en de vastigheid van den Staat begeeren, de geproponeerde middelen veel kragtiger hadden behooren te zyn, en niet zodanig geclaufuleerd, dat van zommigen de klem geheel verlooren wordt.
Hun Edele Groot Mogende zich echter ook deze middelen latende welgevallen, by gebrek van betere , zyn bereid zich met de verdere voorflagen van Zyne Hoogheid by het Rapport aangeprezen , te conformeeren, onder deze twee veranderingen, namelyk, dat op bladz. 42 van het gedrukte Rapport; daar gefproken wordt van het getal der Provinciën, die geconfenteerd moeten hebben in eene Petitie, voor dat de niet geconfenteerd hebbende, mogen geadhortcerd worden tot Confent , dit getal niet worde bepaald op vyf, maar op vier Provinciën, gelyk in den voorflag van Zyne Doorluchtige Hoogheid en in het Rapport van het gecontraheerd Befoigne was geproponeerd; waar omtrend by geene van de Provinciën eenige zwarigheid kon worden gemaakt, alzo het effect, van het Confent der vier Provinciën ten aanzien van de drie anderen , niet verder gaat , dan dezelve in hec geva! te ftellen van nader geadhorteerd te kunnen worden.
Ten tweeden, dat in de extenfie der middelen van af komst, niet moeten gevolgd worden de woorden van het Rapport van het gecontraheerd Befoigne, den 12 February 17CO gedaan, by.het welk de.be-
paa-



JAARBOEKEN, jurij, ij'gi; 67ƒ
paaling van den tyd van negen weeken, ria welke >< het object van een gedaane Petitie effect mag for- v tceren, eenigzints duifter geplaatst word in zulk G een zamenhang , als of hec effecl fineeren ook moest afhangen van het Confent van vyf Provin-^ cien; daar Hun Edele Grooc Mogende van begrip v zyn, dat de noodzakelykheid van de onvermyde /, lyke praaparatien, die'er gemaakc moeten worden, v vereischt, dat men' binnen zekeren bepaalden tyd'2 weete, of de zaak, waar voor de Pecitie gedaan is, voortgang kan hebben of niet: en dus, dat dezelve klaarlyk behoord uitgedrukt ce Wórden, gelyk in den voorflag van Zyne Hoogheid gedaan is, zo dat het object van een Petitie voor gearrefteerd moet gehouden worden, na verloop van negen Weken voer zo verre als hec regardeerc de Provinciën, die geconfenteerc hebben, of die, welke geen Refolucie hebbendé ingebragt, voor geconfenceerd worden gehouden.
Wyders aangaande de middelen, om de Frovin» Cien te houden by haare verplichting om de eens* aangenomen lasten op te brengen, Zyn Hun Edele' Groot Mogende van oordeel , dat, wanneer een' Provincie,zonder wettige redenen, (waar van moet blyken aan de Commisfie door Hun Hoog Mo-' gende naar die Provincie te benoemen,) weigerigof in gebreke bleef de voorfchreeve Lasten op ce' brengen, in dien gevalle de Gedeputeerden van zodanige Provincie , zo ter Vergadering van Hun Hoog Mogende als in de verdere Generaliteits Collegien daar uit behooren te worden geweerd, met dac effect als door Zyne Dooriuchtige Hoogheid is voorgeflagen by deszelfs eerfte Propofltie vatf 3 April i?tfQ.
En eindelyk zyn Hun Edele Groot Mogende op de voren gelegde gronden bereid te accordeeren in de' kwytichelding der . verfchoten gelden # èooï de Generaliteit voor zommige Provinciën t
% tskê
GS&
EKHÜf= E.
rdyys an HöU 111 dop oor/2,' aaks



676 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Advys van Hol land op voorfz. zaak.
mits de voornoemde Provinciën dan ook aanneemen, om ten minften zorg te draagen voor de voldoening der Posten op bladz. 43 gemeld, welke Zyne Doorluchtige Hoogheid declareerd niet begreepen te hebben onder den voorflag van kwyt■ fcheldmg van de gemelde Provinciën : gelyk Hun Edele Groot Mogende onder de voorfz. kwytfcheiding ook in geenen deele comprehendeeren de agter(tallen van dezelve Provinciën op Petitiën tot de zaaken van de Zee gedaan ; welke agterftallen moeten gezuiverd worden, of ten minften door convenabele fchikkingen gereguleerd, indien men de Admiraliteit^ Finantien wil in ftaat houden, om de ordinaire protectie aan de Commercie van de Republiek te geeven.
Hun Edele Groot Mogende aggreëeren ook de admisfie van een tweeden Gedeputeerden wegens de Provincie van Gelderland in den Raad van Staate, waar van door Zyne Hoogheid in den mcereemelden voorflag mentie gemaakt wordt, en zulks als oen infchikkelykheid voor het verlangen van een Bondgenoot, die by deze gelegenheid ook eenig bezwaar van Quote zoude opgelegd worden: en mitsdien voor zo lang als de Heeren Staaten van Gelderland met deze verhoogde Quote zullen bezwaard zyn , maar geenzints als de recuperatie van een recht, dat aan Hooggemelde Heeren Staaten competeerr, en in welks genot zy uit dien hoofde behoorden W sfteld te worden.
Tot Cu* vf rre alleenlvk zynde gehandeld over de ingrediënten in het generaal Rapport over de Quo. te& voorkomende, willen Hun Edele Groot Mogende dit niet opgevat hebben , als of zy een minder aanbelang ftelden in de fchikkingen met opzicht tot het beftier van de Marine en van den Oorlo» te Lande door de Heeren van de Commisfie tot het Delerifie - Weezen by hun generaal Rapport van 28 October 1789 voorgedragen: in tegendeel
con-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 677
confidereeren zy het als een zaak van onvermydelyke noodzakelykheid, dat door de Bondgenooten daar omtrend een generaale determinatie worde gemaakt; gelyk zy reeds goedgevonden hebben, het poinic van het Bellier der Marine te ftellen in handen der Hollandfehe Raaden en Minifters van ieder der drie Collegien ter Admiraliteit in deze Provincie, refidcerende, ten einde ieder in den haaren te examinccren, en Hun Edele Groot Mogende te fuppediteeren hunne Confideratien en Advis, by drie diitinclc Advilèn, ,, fpeciaal op hec Plan van een ,, algemeen beftier voor de zaaken van de Zee, „ gecombineerd met de affchaffmg van de tegenwoordige Collegien ter Admiraliteit, gelyk het ,, zelve by het voornoemde Rapport in het breede ,, is voorgedragen, als mede op de nuttige en heil„ zaame gevolgen, welke de voornoemde Heeren ,, zich van dit Plan belooven, in tegenoverftelling „ van het beftier , hec welk tegenwoordig plaats heeft, of in gevolge de Inftruótie voor de Ad,, miraliccics Collegien behoord plaats ce hebben," en zo dra deze Confideratien zullen ingekomen zyn, zullen Hun Edele Groot Mogeude met allen yver en fpoed die deliberatien voortzetten, en maaken geene bedenking te verklaaren, gelyk hier voren ten opzicht van de Generaliteits Kas gezegd is, dat de Bondgenooten van nu af aan , maatregelen zouden behooren te neemen , om irnmediaat na het afdoen der tegenwoordige Poincten van deliberatie , ook de andere zo evengemeld tot afkomst te brengen.
Hun Edele Groot Mogende zig op zulk een cordate wyze over deze importante onderwerpen expliceerende, vertrouwen, dat de Bondgenooten het zullen aanmerken, als een doorflaand bewys van de opregte genegenheid der Provincie van Holland en West-Friesland, toe confervatie van de goede order en vastigheid van den gemeenen Staat: dat zy Zz 3 ge-
's Gra-
VJiNHAÏE.
Advys <an Hafand op >oorfz. taak],



<S7§ NIEUWE NEDERLANDSCHE
•ssGra-
venhaGE.
Advys van Hol land op voorfz. zaak.
gepostponeerd hebben het belang van haare reeds te veel ten behoeve van hec Boudgenootfchap bezwaarde Finantien.
. Dac ZY daar griaaten hebben de irnmenfe betaa» nngen , waar toe zy door het Non Confent van zommige Provinciën, zig hebben moeten belasten, om de verdediging van de Republiek te handhaven; dat zy zelfs tegenwoordig een menigte van reflexien hebben opgeofferd, welke zy anders op verfcneide fchikkingen van de Staaten van Oorlog, en op de nieuwe Repartitie van de'Quotes hadden kunnen maken: en dat zy dit alles nebben gedaan in de verwagting, dat aïle de B.mdgenooten, en rpeciaal die, welke zo aanmerkelyk verpligc zyn, dac voorbeeld zullen volgen en begrypen, dac het met mogelyk is, in een zaak van zulk een omflag als deze, alle pointen zodanig te fchikken, dat ieder Lid van dé Unie in alles zyn begeerte kan yerkrygen:
Eindelyk oordeelen Hun Edele Groot Mogende, dat alle de Bondgenooten overvloedige redenen hebben, om te laudceren den yver en'naauwkeuheid, waar mede de Heeren , die tot deze Commisfie gevaceerd hebben , hunnen moeielyken arbeid hebben verrigt, en zy fchramen met te zeggen, dat alle de Regenten van de Republiek zig gerust kunnen verzekeren, dat het tyd (tip, waar in het mogelyk was, eenige groote gebreken in het zamenRel der Confederatie te verbeteren, nooit nader by is geweest, dan tegenwoordig; maar ook dat, wanneer men dit tydjftip laat voorby fchieten, de confufie in den Staat nooit nader by is geweest, ja dat 'er naauwlyks iets anders overblyft, dan een disfolude van die gelukkige banden , welke de grootheid en den welvaart van de Repu^ 'pliek hebben te weeg gebragt; terwyl de Pofteriteit de oorzaaken van onze ruïnè nagaande, zig zal jEioeten verwonderen, dat een Land, het welkeen
roem



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 679
roem onder alle de Souveraine Mogendheden ge>* weest is, het welk de Middelen nog niet verboren \ had, om het -te blyven, enkel door gebrek aan or- c dre en klem in hec zamenftel der Confederatie, dat is, door de onmogelykheid, om de onderfchei-den gevoelens der Bondgenooten in Finantiecle ob-" jecleh te vereenigen, is te gronde gegaan. j
(Onder flond)
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
(Was geteekend)
C. CLOTTERBOOKE.
Volgens het Schema bedraagt de Ordinaris Staat
van Oorlog ƒ 10247107 : 8:0
En de Extraordinaris 330i3°7 : 10 : 0
ƒ 13548114 : 18 : o
REFLEXIEN op dc SCHEMA van de STAATEN van OORLOG.
1. ]\/fen oordeelt, dat het Regiment Luikfche Dragonders voor eerst zou kunnen agterbly ven, tot dat men ziet, welk een keer de zaaken aldaar zullen neemen, het welk een vermindering maakt van ƒ 121319 : o : o
En de Staf van dat Regiment 6876 : o : o
f 128195 : o : o
Dat voorts de kosten van de Armée op den Staat van Oorlog uitgetrokken behooren te worden op den voet, als door Zyne Hoogheid geproponeert is.
Z z 4 2. Dat
;Graenha-
iE.
ddvys 'au I ïpland op 'Oörfz. -Mak,



680 NIEUWE NEDERLANDSCHE
■s Gravknha-
pe.
Advys van tioï land op voorj'z. zaak.
\
i \
2. Dat in de onkosten van het Corps Mariniers uitgetrokken op / ^53352 : ij : 8, ook een ver, mindering zou kunnen vallen, omtrend den voeE van inngting, blyven de nogthans het getal der manfehappen waar op Zyne Hoogheid moet verzocht .worden nader deszelfs gedachten te laaten gaan: des nogthans dat de vermindering der bovengemelde lom, welke door een onkostbaarder voet van in, rigtingzou kunnen gemaakt worden, behoord gevoegd te worden by de iöm voor Equipage en aanbouw geaffecteerd, welke op den duur zal bevonden worden onmogelyk fufficient te zyn, om de noodzakelyke kosten van de beveiliging ter Zee goed te maaken.
3. De ordinaire Staat moet vermeerdert worden met het Appointement van den benoemden Envoyé aan het Hof van Rusland; en in het generaal behooren alle de Posten, raakende de buir tenlandfche Mmaïers, Predikanten, &c. in de fommen uitgetrokken te worden, fchoon dezelve thans vaceeren, dewyl anders de ordinaire Staat van Oorlog variabel zou zyn.
4. De extraordinaire Staat moet ook vermeerdert worden met de kosten van het vyfde Battaillon van
U 'aldeck.
5 De Post van den Secretaris dc Swari op den ixcraordinaris Staac te brengen,
6. Voor de Defroyementen en Minifters buiten s Lands uitgetrokken f 13000c : o : e, dit beloord te zyn , i?cooo : o : o, en alleen op Hbland te repartirieeren.
Wanneer men de jaaren neemt, waar in minder lan de Quote betaald is, moet men , om juist te ;yn, ook tekenen de jaaren, waar in meerder beaajd r,s, gelyk altoos gebeurt in tyden van Oorlog,
en;



JAARBOEKEN, Juny, 1791, 681
en men moet die jaaren door malkander flaan, en dan heeft Holland in agtticn jaaren van 1770 tot 1787, betaald jaarlyks de fom van ƒ 223219 : 13 : 4 En op de post van de Minifters buiten 's Lands declareerende 48195 : 6 : 6
ƒ271414 : 19 : 10
En de Quote was Defroyementen ƒ237464:0:0
Minifters declar. jopco: o: o
287464 : o : o
Dus was geprofiteerd ƒ i6ojo : o : o
De betaaling hier Voren was ƒ 271414 : p : o Waar af de Posten, die als
permanent op den Staat van
Oorlog gebragt zyn 101625 : o : o Dus zal de betaaling nog n »
blyven jaarlyks ƒ 169789 : o : o
7. Gedeputeerden buiten 's Lands. Holland mag wel lyden, dat de Posten, die aan de Gedeputeerden buiten 's Lands uit de Defroyementen plagten betaald te worden, voortaan op den ordinaris Staat van Oorlog worden gebragt, mits de voorflag tot vervulling van die Posten blyve op den voet als van ouds gebruikelyk is geweest; en wyders, dat in het quantum , waar op die Posten altoos gereekend zyn, geen verandering in den aanflag werde gemaakt, dan by vacature, wanneer daar op met gemeene bewilliging van de Bondgenooten kan worden gerefolveerd.
8. Sccrcete dienden. Het is niet te ontkennen, dat door fpaarzaamheid en goed overleg de Post
Zz j van
's Gra-
venhage.
Advys van HoU land op voorfz. zaak.



3s Gra-
VENHAGE.
Advys van Holland op voorfz. zaak.
i
682 NIEUWE NEDERLANDSCHE
van ƒ75428 : o : o, die daar voor plagt uitgetrokken te worden, niet geabforbeerd is, en de Provincie van Holland oordeelt mede , dat dezelve voortaan op ƒ40000 : o : o worde gefteld , mits alleen ter repartitie van Holland.
9. Dat de Logicsgelden voor de Militie op een e'gaale voet, conform bet Plan by bet Rapport voorgeflagen, byde refpedtjve Provinciën, in welke in Guarnifoen gelegd worden , behooren betaald te worden, doch niet als qen Provinciaale Last, vermits men oordeelt, dat de Provinciën , welke het voordeel van de Militie genieten, ook gehouden en verpligt zyn, dc last van de Logies- of Serviesgelden derzelve te voldoen, waar door het totaal der lasten van den Staat van Oorlog met ƒ 298174 -3:9 zal vermindert worden.
De Algemeene Staaten befloten den 25 Augustus 1790 hier op. aldus:
W. ■ > i './•v-y-ï \ righuf BX d
EXTRACT uit het Register der Refolutien van dc HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Mcrcurii den 25 Augustus 1790.
r^e Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Holland en West - Friesland, hebben ter Vergadering ingebragt en laaten lezen, de Refolutie van ie Heeren Staaten van hooggemelde Provincie, v.inne Principaalen, op het Rapport, door de eerte Perfoneele Commisfie , tot het onderzoek der
Pro-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 683
Provinciaale Quotes, en van het Financie - Weezen > van de Generaliteit, op den 21 Mey laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt; volgende de, voorfz. Refolutie hier na geïnfereert.
Fiat Infertio.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verdaan, dat Copie van de voorfz. Refolutie gefteld zal worden in handen van de Heeren Van (Velderen en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot.de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, by Hun Edele zelfs te nomineeren, te vifiteeren, éxamineeren, en van alles alhier ter Vergadering rapport te doen.
En worden de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën, welke zich op het voorfchreeve fubje6t nog niet hebben verklaard , mits dezen verzogt, hun daar toe mede te willen bekwamen.
Accordeert met. voorfz. Register.
De Provincie van Friesland beraamde omtrend de Quota's en 't Financie - Wezen, den 50 September 1790, dit Advys:
Geëxtraheert uit het RESOLUTIE - BOEK der Edele Mogende Heeren STAATEN van FRIESLAND.
I^ntfangen een Misfive van Hun Hoog Mogen. V de de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde
sGra-
/enha3E.
Kef. der Staaten Generaal.



's Gra-
VENHA GE.
Advys
van
FricsL
omtrenc
Qjiata's
ènz.
684 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Nederlanden, gefchreeven in 'sHage den 21 . Mey dezes jaar.s, waar by aan Hun Edele Mogende hebben overgezonden het Rapport, aldaar ter Vergaderinge uitgebragt, door de Heeren, by Refolutie van den 4 Mey 1785 gecommitteert, tot het nader reguleeren der Provinciaale Quotes in evenredigheid van de waare vermogens der Bond' genooten tot het dragen der Lasten van het geheele Bondgenootfchap , cn tot onderzoek van den Staat der • Generaliteits Kasfe , en het gebruik , het welk daar van , tot foulaas van de Bondgenooten, met betrekking van de generaale defenfie van den Lande, zoude kunnen gemaakt ■worden.
Is, na deliberatie, en gehoort het Rapport, door de Heeren, by Staats-Refolutie van den 20 Augustus laatsleden daar toe gecommitteert, het opgemelde Generaliteits Rapport geëxamineert hebbende, ter Vergaderinge uitgebragt, goedgevonden en verftaan, welgedagte Heeren Gecommitteerden te bedanken voor derzelver genomené moeite en gedaan Rapport, het zelve te approbeeren , en voorts de Heeren dezer Provincie Gecommitteerden ter Generaliteit te authorifeeren en te gelasten gelyk dezelve worden geauthorifeert en gelast by dezen, ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende te declareeren; dat, fchoon Hun Edele Mogende met reden eene grootere verminderinge deiQuota dezer Provincie hadden moeten verwagten, en wel ten minften tot op ƒ 8 • iq : % 00k geenzints twyffelen, of, indiende waare vermogens der refpecbve Provinciën hadden kunnen worden uitgevonden, men van hun geene hoogere contributie zoude hebben kunnen vergen of hun van eigendunkelyke afwyzinge, befchuldigen, echter, om tot een hoogstnodige afkomst van zaaken te komen , en uit een byzondere confideratie voor den voorflag, gedaan door Zyne Hoogheid, welke
Hun



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 68$
Hun Edele Mogende daar voor, en voor de aan-1 gewende vlyt, tot beflisfinge der gefchillen, benevens de Heeren van de Cornmisfie, Raad van Staa-, te en Generaliteits Rekenkamer voor hunne moeite en aangebragte hulp alle erkentenis en dankbaarheid betuigen , hebben gerefolveerd , de Quota dezer ■ Provincie, en die van de GeneraliteitsKasfa, zoda-. nig als door Hooggedagte Zyne Hoogheid zyn geproponeerd , en op pag. 40 en 41 van het gedrukte Rapport voorkomen , ten opzigte van de', Staaten van Oorlog en extraordinaire Petitiën, aan te neemen voor den tyd van vyf en twintig jaaren, in die verwagtinge, dat alle de Bondgenooten in de geprojecteerde Quotes zullen bewilligen, dog dat Hun Edele Mogende , in gevalle zulks niet mogte gebeuren, niet hoger dan tot/ 8 : 13 : 3, kunnen betaalen.
Dat Hun Edele Mogende verders confenteêren in het formeeren van Staaten van Oorlog op den voorgeflagenen voet, voor den tyd van vyf en twintig jaaren , met by voeging echter, dat, nog de Finantien dezer Provincie, nog de vermogens der Ingezetenen toereikende zyn, om een Quote tot ƒ9:7:0 in dertien en een half Millioen te dragen.
Dat Hun Edele Mogende voorts altoos aangenaam zal zyn, de Provinciaale Finantien te verbeteren , en geen vooruitzigt hebbende, om de lasten te kunnen verminderen, wanneer geene meerdere dan de geprojecteerde verligtinge in hunne Quota bekomen, de Propofltie van Zyne Hoogheid, tot continuatie der Lasten, oftewel, om tot geene verminderinge daar van te befluiten , zullen aanneemen op dien voet, als die in het Rapport ■word voorgeflagen, niet tegenltaande Hun Edele Mogende altoos hebben geklaagt, en als nog fuftineeren, dat hunne Ingezetenen boven anderen zyn belast, gelyk zulks voldoende gebleeken is, uit de
op-
s G»AiE.
Advys ■ >an
Vries l,' mitrend Quota's '■nz*



686 NIÉUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha ge.
Advys
van
Friesl.
cmtretu
Quota's
enz.
opgaven en comparatie der Lasten, welke in de re^ . fpective Provinciën worden geheeven.
Dat Hun Edele Mogende, aangaande het admitteeren van een tweede Gecommitteerde wegens Gelderland in den Raad van Staate, genegen zyn, met concurrentie der andere Bondgenooten, daar in te accordeeren, des dat zulks niet opereere oml trend Praetenfien, die andere Provinciën daar toe mede zouden willen formeeren , aangezien Hun Edele Mogende van oordeel zyn , dat van een groter getal Leden in den Raad, nog beter beftier, nog prompter expeditie van zaaken verwagt moet worden.
Dat Hun Edele Mogende , ten opzigte van de middelen van afkomst en conftrainte, niet ongenegen zyn, zig met concurrentie der andere Bondgenooten daar aan te onderwerpen, dog dat anders-zints ook, indien de Bondgenooten daar toe meer mogten inclineeren, het getal der Provinciën, welke zullen moeten hebben geconfenteert in eene Petitie , voor dat de difficulteerende zullen mogen worden geadhorteerd, tot het inbrengen van gaave Confenten, wel willen ftellen op vier.
Dat, betreffende de liquidatie der Posten, welke door het Comptoir- Generaal voor eenige Provinciën zouden zyn voorgefchooten, Hun Edele Mogende de redenen, om die fommen niet te repeteeren, gefundeerd vinden, en zig derhalven met den voorflag van Zyne Hoogheid, en van de Commisfie Wel willen conformeeren, zonder zulks echter te kunnen confidereercn als eene remislie, dewyl by Hun Edele Mogende in de Posten, waar voor dat verfchot zoude zyn gefchied, geen Confent is gearagen , en daar geen fchuld is, ook geene remisfie plaats kan vinden.
Dan dat dezelve zig zullen laaten vinden en niet weigeren, om , wanneer de zaaken in het Rapport voorgefteld , ter conclufie zullen zyn gebragt, de
Qua-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 687
Quotes gereguleerd zullen zyn, en dadelyk by alle '< de Bondgenooten zullen worden gefourneerd, van v dien tyd af overeenkomftig hunne aangenomens G Quota te betaalen.
1. Inde Penfioenen van de Officieren der Corp-y fen, tot welkers oprigtinge de onlusten, die/ met wylen Zyne Keizerlyke Majefteit hebben 0 gefubfifteert, aanleidinge hebben gegeeven. (
. e;
2. In de Interesfen van de Capitaaien, die, in gevolge van Hun Hoog Mogende Refolutien van den 11 July 1786 en 8 January 1787, ten Comptoire Generaal van de Unie wezentlyk zyn genegotieerd. En
3. In de Subfidien, dewelke in den jaare 1788 aan de Heeren Markgrave Van Brandenburg Anfpacli , en Hertogen van Brunswyk en Mecklenburg zyn toegezegd,' breder in het Rapport befebreven, zynde Hun Edele Mogende echter niet genegen , eenig nadeel re dragen in de Equivalenten, die aan verfcheidene Officieren, tot uitkoop van derzelver Penfioenen mogen zyn verftrekt, en in gevolge Hun Hoog Mogende Refolutie van den 3 Mey 1786", op den Staat van Oorlog gebragt zyn.
Dat Hun Edele Mogende wyders met het hoog* fte genoegen hebbende gezien, dat het ComptoirGeneraal van de Unie, onder het vigilant opzigt en de beftendige goede directie van den Raad van Staate, in die fituatie is bevonden , dat eene vry aanmerkelyke contributie uit de gemeene Finantien der Republiek tot de Generaliteits Lasten zal kunnen worden gedaan, en in de gemelde geproponeerde Quota tot ƒ 4 : 8 : 2 bier vooren geconfen-
teerc
Gra*
enhae.
'dvys in
riesh
ntrend
Quota's
JZ.



'sGra
VENHA GE.
Advys
van
Friesl.
omtrem
Quota',
enz.
688 NIEUWE NEDÈRLANDSCHË
. teert hebbende, zig daar en boven wel kunnen con. formeeren met de voorflag , om voor reekeninge'
van de Generaliteit ce neemen alle de nog overig
zynde Lyfrenten , door de Heeren van de Com-
misfie pag. 63 opgenoemd. Dac Hun Edele Mogende, omtrend de fchuld,
ten laste van de Provincie van Zeeland pag. 64 i voorkomende, vermeenen , dat het voorgeflage■ ne ten dien opzigce diende ce worden geëffec
tueerd.
Dat Hun Edele Mogende altoos aangenaam zal zyn, dac de Generaliteits Financiën van cyd tot tyd zyn en worden verbeterd, en kunnen gevolgelyk de daar toe fpeciaal voorgeflagene middelen, als de verkopmge der Scaacen Dorpen, Tienden, Eanderyen en Huizen wel goedkeuren, indien den Raad van Staate gelegendheid zal vinden , zulks tot hec voorgeftelde einde te kunnen ter uitvoer brengen.
Dat Hun Edele Mogende ook het beramen van middelen tot verbeteringen der Inkomften in StaatsBraoand, en in de andere Generaliteics Landeh kunnen overlaacen aan de goede directie van den Raad voornoemd, niec cwyffelende of dezelve zal daar m ten allen tyden m het oog houden, de byzondere Accoorden, en verkreegene Rechten, welke aldaar mogten exfteerert.
Dat Hun Edele Mogende deredenen, tot oph^f aan den Tol van groot Lith, te Venlo thans wordende gecollecteerd, gegrond vindende, de gedaane voorflag approbeeren, en zig verders ten opzigte van de andere Inkomften van de Generaliteit, en het geene 111 -het Rapport pag. 85 tot 100 voorkomt, kunnen conformeeren , en van de Provinciaale heffing der Amptpelden, met concurrentie der Bondgenooten, wel willen afzien.
Dac Hun Edele Mogende, een aanzien van de Geeftelyse Goederen in de Baronnie van Breda,
Cora-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. '689
Comrpisfien na Maaftricbt en Staats-Vlaanderen , de Griffie van Hun Hoog Mogende en bet geene Voorts tot pag. 122 voorkomt, en omtrend de voor: fjagenj daar toe relatif, gedaan, geene zwarigheid Vinden j daar in toe te ftemmen; dog in confideratie geeven, of; omtrend hec geproponeerde op pag, 110 in fine en in in principio, niet die veranderirtge diende gemaakt te worden, dat die Stukken en Brieven , waar over deliberatien in de Provinciën moeten gehouden worden, of waar van communicatie aan de Bondgenooten moet worden gegeeven ; op Lands kosten moeten gefchreeven worden* . . , . :
Dat Hun Edele Mogende in de Propofltie, aangaande de Secretarisfen en Clercquen ter Secretarie van de Rekenkamer op pag. ,122 gedaan; ten minften voor als nog, en, terwyl men over de verbetering der Inkomften delibereert,- moecen difficutteeren. . , , . „
Dan dat dezelve wel kunnen goedkeuren de gègeproponeerde;, fchikkingen aangaande het Hof van Braband, en het geen voorts ten opzigte van hec Comptoir-Generaal en andere zaakeb op pag 124 en 139 voorkomt, en in het byzonder, om de exhortatie aan de Heeren Staaten van Zeeland t6 doen, concerneerende het verlies van de Generaliteit op de Zeeuwfehe Ryksdaalder, welke exhortatie ook verwagt moet worden van vrugt te zul* len zyn daar de Quota dier Provincie volgens de gedaane Propofltie zo. aanzienelyk zal worden verminderd | en mogen Hun Edele Mogende derhalven niet twynelen, of de Hooggemelde Heeren Staaten zulleq voortaan zig, zo omtrend bet Muntweezen als anderzints, overeenkomftig den aart der Unie, en hetgerefoiveerdeby het Bondgecootfcbap• gelyk andere, gedragen.
Dat Hun Edele Mogende voorts ^ aangaande dè' In bet Rapport opgenoemde algemeene gebreeken ifj Aa s
VENHA" GE.
Advys van
Friesh ; o:ntrend (Jj/ota'S enzi



'sGra-
venhaCE.
Advys
van
Fries/.
omtrend
Quota's
enz.
690 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de Staat van Oorlog, en daar tegen voorgefielde remedien, in het generaal met de Heeren van de Commisfie van dezelfde gedachten zyn , en omtrend de byzondere gebreeken, zig mede conformeeren, ten opzigte van den vierden en vyfden Man per Compagnie en van de deficieerende Manfehappen.
Dat Hun Edele Mogende de betaalinge der Artilleristen op den voet, als pag. 164 word geproponeerd, goedkeuren, en omtrend het minder kostbaar Plan de Confideratien van Zyne Hoogheid met verlangen afwagten.
Dac Hun Edele Mogende zig conformeeten met riet gerapporteerde, raakende de post voor de WestIndifche Compagnie, doch difficulceeren in het adtHitteeren op den Staat van Oorlog van het Subfidie voor de Colonie van Surinamen, als zynde eene byzondere eigendom , waar van de Lasten niet Bondgenootfchappelyk behooren te worden gedragen , en moeten Hun Edele Mogende dienaangaande perfifteeren by hunne Refolutie van'den 17 February 1697.
Dat Hun Edele Mogende, ten aanzien van het Capittelder Militaire Traftementen, pag. 167 tot 172 voorkomende, zigmethet Rapport conformeeren , gelyk mede doen omtrend de Capittels der Gedeputeerden buiten 's Lands en andere, die tot pag. 197 voorkomen; doch dat ten opzigte van iat der Appointés Hun Edele Mogende wel conrenteeren in de voorflag, om de post tot 300000 guldens op den Staat van Oorlog te brengen, maar onder deze Conditie, dat dezelve zal worden verdeeld naar proportie van het getal der Militie, ter repartitie van elke Provincie ftaande, en dat de Gedeputeerde Staaten of Gecommitteerde Raaden van de refpective Provinciën en het Landfcha» Drenthe, aan welke de uitdeelinge van de Appointementen gelyk-voorheen behoort te verblyven ,
zul-.



JAARBOEKEN*-Juny, 1791. ö93
zullen worden verpligt, Dm jaarlyks aan den Raad van Staate over te zenden een Staat van het mon tant aan geld, in het afgeloopen jaar betaald, mtt diftinóte Verklaaringen , dat het uitgegeevene aan niemand, dan aan geappointeerde Militaire Onder Officieren en Soldaaten is bedeed, tot zodanige fommen, als in het Rapport relpectivelyk worden voorgeflagen ; met dien verftande, dat op deeze post geene overbetaalinge zal gefchieden > nog kunnen worden gebragt in liquidatie , maar dat zulks in cas van mindere betaalinge zal plaats hebben.
Dat Hun Edele Mogende, omtrend de Logisgelden , van oordeel zyn , dat voor de Militie op een egaale voet, conform het Plan, by het Rapport voorgeflagen, door de refpective Provinciën j of door de Generaliteit, in welke in Guarnifoen gelegd word, behooren te Worden betaald , doch öiet als een Bondgenootfchappelyke, maar ais een Provinciaale of Territoriaale last, vermits Hurt Edele Mogende begrypen , dat de Provinciën of de Generaliteits Landen , welke het voordeel ran de Militie, door het Guarnifoen houden al 'aar3 genieten, ook gehouden en verpligt zyn de last vad de Logis- en Serviesgelden aan dezelve te voldöeh* en dat derhalven deze geheele post van den Staat van Oorlog moet worden afgelaaten; terwyl Hut! Edele Mogende aanbieden, te continueeren in het
feeven van Logiesgelden aan de Militie, in deze rovincie leggende, of gelegd wordende, öp zodanigen voet, als met concurrentie der Bondgehoo ten zal worden bepaald en geprsefteerdi
Dat Hun Edele Mogende, aangaande het Capittel der andere onkosten vah den Oorlog 4 alè Scheepsvragten &c., op pag. 2ij—-225 gemeld 4 zig wel met het Rapport kunnen conformeeren en ook admitteeren de post van 130000 guldens 'sjdarS voor de Defroyementen, des dat deze post QuöAaa 3 m>
'sGsa-
VENHflGE.
Advys
van FriesU omtrend Quota's



692 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha' ge.
Advys
van
Fries/.
omtrem
Quota',
enz.
teswyze op de Provinciën werde gerepartitieerd, op den extraordinaris Staat van Oorlog gebragt, en tusfchen de Bondgenooten geliquideert werde.
Dat Hun Edele Mogende omtrend het raifonnement op pag 228 tot 238, met relatie tot de post van 200000 guldens voor de f ortificatiën binnen de Provinciën , niet kunnen afzyn te rei marqueeren, dat aldaar als dubieus gefteld word , ; of'er wel eigentlyk gezeide Fortificatie - Werken in deze Provincie worden gevonden.
Dat Hun Edele Mogende affirmeeren dat 'er zodanige zyn, en dat de Provincie aan agt Steden tot onderhoud van haare Fortificatie - Werken jaarlyks , reeds zedert net begin van de Republiek, by wege. van admodiatie, betaald een fomma van 20000 guldens.
Dat Hun Edele Mogende zig met den voorflag omtrend genoemde Post conformeeren, doch in die verwagtinge, dat gedagte 200c0 guldens, wanneer de betaalinge, in voegen voorfchreeve gedaan, zal worden gedoceerd, by den Raad van Staate in liquidatie gevalideert zal worden , houdende Hun Edele Mogende, by ontftentenis van dien, hun confent in deze Pose als niet gedraagen.
Dat Hun Edele Mogende, de arlatinge van de Post voor de Fortificatiën buiten de Provinciën, thans op den Staat van Oorlog wordende gevonden, goedkeuren; en zig wyders conformeeren met het Rapport, voor zo verre de Magazynen en andere Posten betreft, waar van pag. 242 tot 264 gefproken word.
Dat Hun Edele Mogende, ten aanzien van de Post tot onderhoud der Gierbruggen, van oordeel zyn, dat dezelve zoude kunnen worden afgelaaten , en in plaats daar van gebragt de gages van de Compagnie Pontonniers ad 4106 guldens , tot welke fomma thans worden betaald.
Dat Hun Edele Mogende, aangaande de Posten
voor



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 693
voor huur van het Huis van Prins MauritsvanNasfuu,', rnifen van Juftitie voor den Raad van Vlaanderen , v en Apothecar te Coeverden , pag. 265—269 ge- c meld , zig conformeeren met het Rapport , en voorts confenteêren in het geheel afleggen van de ^ fchuld der Losrenten, pag. 269—273' voorkomen- , de, in dier voegen als by het Rapport word gepro- j poneerd. < Dat Hun Edele Mogende zig insgelyks confor» meeren met het zelve Rapport, ten opzigte van de£ Lyfpenfioenen, Officieren van de Munt, gereformeerde Officieren, en omtrend het aflaaten van den Staat, of Lyst van alle de Capitaaien &c. pag. 276 en 283 gedagt.
Dat ook approbeeren, dat de vaste Posten, op den extraordinaris Staat van Oorlog, over het jaar 1787 voorkomende, voortaan op den ordinaris Staat worden gebragt, gelyk mede de Interesfen van de Capitaaien, tot voldoening van het geftipuleerde aan Wylen den Roomsen Keizer, indien die Capitaaien tot dat einde en tot het beloop van die fomma dadelyk genegotieerd en geëmployeerd zyn.
Dat Hun Edele Mogende wel kunnen goedkeuren het geproponeerde omtrend de kortingen op de Soldye» Ordonnantiën cn Militaire Tractementen , dan dat ten opzigte van de Leges en Jura, in de byzondere Provinciën wordende gevorderd, vermeenen, dat, daar de Ritmeefters en Kapiteinen op deze Provincie gerepartitieerd, van beter Conditie zyn, dan wel op de meefte der andere, dat poict p'rovifioneel te kunnen houden in deliberatie.
Dat wyders het Schema der beide Staaten van Oorlog betreffende, Hun Edele Mogende volkomen bereidwillig en genegen zouden zyn, de?elve, ten minften voor zo verre het grootfte gedeelte, t; approbeeren en door hunne medewerkinge tot ftand ie brengen, doch dat zich tot hun leedwezen niet in ftaat vinden juit de tegenswoordige Finantien hunne Aaa 3 Cuic-
Gra-
enha-
IE.
idvyi
an
7riesl.
•mtrend liiotds nz%



6?4 NIEUWE FEDERLANDSCHE
ss Gra-
VENH4-
Advys van' Friesl, omtrend Quota's
! i
r
li • 4 v i d e b d
h
t!
y
Quota tegen ƒ9:7:0, daar toe te fourneeren, en ook van hunne Ingezetenen geene meerdere Lasten vorderen kunnen, als reeds door dezelve gedram gen worden.
Dat Hun Edele Mogende de inrigting van de Armée, zoals door Zyne Doorluchtige Hoogheid op den 17 Maart 1789 voorgedragen is, approbeeren, doch hoe ongaarne ook moeten difficulteeren in de apngtinge en admisfie op den Staat van Oorlog van ie nieuwe op te rigtene Regimenten Luikfche Dragonders, Husfaaren , ligte Troupen en hec geen laar toe relatief is.
Dat Hun Edele Mogende de kosten van de Com>agnie Pontonniers niet hooger kunnen aanneemen ijs ter fomma van 4406 guldens, gelyk boven is ;ezegd :
En dat, om redenen hier vooren bygebragt, vermeenen , dat de Post van de Logisgelden geheel poet worden afgelaaten.
Dat Hun Edele Mogende het Corps Mariniers, odanig als op het Schema voorkomt, wegens de ostbaarheid van het zelve moeten afwyzen, dan iec ongenegen zyn, om, met concurrentie der .qndgenooten ; Zyne Doorluchtige Hoogheid te erzoeken, een Plan te willen formeeren, en aan lun Hoog Mogende ce praaienceeren, waar door e Zee Kapteinen, Lieutenants, Dek■ Officieren n een bepaald gecal Canonniers, aan dc ,Wal en uiten Scheepsdienst zynde, een vast beftaan wor3 bezorgt, en zy terfens verpligt altoos hy der md en gereed te zyn, om terftond geëmployeerd ! kunnen worden, waar toe Hun Edele Mogende -0 quota zouden willen confenteêren in een post in 250000 guldens. r jQat Hun Edtde Mogende ook op den extraordiiris Staat van Oorlog, om hier vortn gealleleerde redenen , moeten afwyzep de Post van 36009 : o : o voor de Militie , tcfi behoeven



JAARBOEKEN, Juny, 1191. 693-
ven van de Colonie Surinamen, en die var ƒ 300000 : o : o, tot verbeteringe van de defen. fie der Frontieren van den Staat &c., dewyl de Fortificatiën uit de Generaliteits Kasfe door den Raac van Staate tot nu toe zyn onderhouden , en d< nieuwe meest al door dezelve bekostigd, en zouder derhalven , wanneer deze Post op den Staat var Oorlog wierde gebragt, de Quota uit de Generali' teits Kasfe , tot ƒ 4 : 8 : 2 te fourneeren , daaj door aanmerkelyk worden verminderd , en de refpective Provinciën minder gefoulagcerd, kunnende Hun Edele Mogende ook, daar het profyt van de Loteryen tot de Fortificatiën en Magazynen is gedeftineerd, te minder in gedagte Post bewilligen , en zouden liever proponeeren eene vergrootinge des Loteryen, welke na derzelver begrip, buiten eenig gevaar omtrend het debiet der Loten , en zonder eenige hoegenaamde aftrek van kosten, wegens de Collecte zoude kunnen gefchieden , en dus het voordeel daar van zuiver in het Comptoir - Generaal komen , ofte anderzints, dat, in cas 'er nieuwe Fortificatie-Werken vereischt zullen worden, daar toe extraordinaris Petitiën worden geformeerd.
Dat Hun Edele Mogende wyders op den extraordinaris Staat van Oorlog zullen admitteeren de Post van een Millioen, tot vindinge der kosten van eene jaarlykfche Equipagie, aanbouw en reparatie van Schepen, in die zekere verwagtinge, dat 'er by de Bondgenooten het nodige redres zal gemaakt worden in de defecten , thans in de adminiftratie der Marine, en in de perceptie van de middelen te Water fubfifteerende.
En eindelyk e dat Hun Edele Mogende wyders in de overige Posten, die, als op de Staaten van Oorlog moetende blyven, worden voorgedraagen , zullen conferiteeren , wel ver ftaande nogthans, dat Hun Edele Mogende, wanneer de zaaAaa 4 ken
'sGra-
venhage.
'Advys
van
Friesl.
omtrend
Quota's
enz.



,695 NIEUWE NEDERLANDSCHfi
■s Gra-
VJJPJHACE.
Advys
van
FriesL
pmtreha
Oj.iot.ds
enz%
(finder ftond-y Accordeert met voorfz. Boek, In kennisfe van My, (Was geteekend^.
j. van IDSINGA.
Waar«
ken van den Staat van Oorlog zullen zyn gereguleerd , geconcludeerd en de Staaten zélve geformeerd , aan zig referveeren eene vrye deliberatie omtrend de repartitie d=r Posten over de refpeclive Provinciën te doen , verwagteride, dat dezelve byzonder de Militie cn ' Oefroyementen aangaande, zo egaal mogelyk gefchieden zal ; terwyl Hun Edele Mo gende zich wyders laaten welgeval'en oe l.quidutie , zp als dezelve pag. 297 en 298 is vcorgetltld.
En eindelyk, dat Hun Edele .Vogaide omtrend de Propofltie van de Heeren Sta.uen ^ari Zeeland, over het doen van Negpu'atien ten Cemptoiie-Generaal van de Unie, voor rekeninge van de Provinciën, by gevreesden Oorlog, ?.;g conformeeren met meergedagte Rapport.
En zal Extract, deezes aan de Heeren Gecommitteerden dezer Provincie ter Verg id.riuge van Hun Hoog Mogende worden, gezonden, om zig daar oa te gedragen.
Aldus gerefolveerd op het Landfchapshuis den 30 September 1790.



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 697
Waarop de Algemeene Staaten het navol-, gende belloten: y
t
EXTRACT uit het Register der Refolutien yan de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Martij den y Otüober 1790.
De Heeren Gedeputeerden van de Provincie van -j Friesland „ hebben ter Vergaderinge ingebragt k en laaten lezen, de Refolutie van de Heeren Staaten < yaci hooggemelde Provincie , hunne Principaalen,, genomen op het Rapport door de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie,op den 21 Mey laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt; raakende het werk van de Quotes en het Finantie-Weezen, van de Generaliteit, volgende de voorfchreeve Re-' folutie hier na geïnfereerd.
i. Fiat Infertio..
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfchreve Refolutie gefteld zal worden in handen van de Heeren Van Weideren , en andere Hun Lloog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, by Hun Edele zelfs te nomineeren, te vifiteerën, examineeren en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.
En worden de Heeren Gedeputeerden van de Provinciën, dewelke zich op het voorfchreeve Aaa j ftjb»
sGra-
enhae.
lef. der
itaaten
ïene-
•aal.



GilAVENHA*GE.
J
t I 1
1 1
C
1 ] 1
098 NIEUWE NEDERLANDSCHE
fubject nog niet hebben verklaard , mits dezen verzogt, hun daar toe mede te willen bekwaamen.
Accordeert met voorfz. Register.
De Staaten |van Gelderland bleeven ook niet in gebreken , maar beraamden Hoogstderzelver Advys omtrend de gewigtige zaak op den 8 Oélober 1790 aldus:
EXTRACT uit het RECES des LANDSD AGS,in Oüobcr 1790, by continuatie binnen de Stad ARNHEM extraordinaris gehouden.
Veneris den 8 OEtober \7><o.
CJun Edele Mogende geëxamineerd hebbende het tA Rapport der Perfoneele Commisfie, den 21 Mei laatstleeden ter Vergadering van Hun Hoog Vlog. uitgebragt, omtrent het werk der Provinriaale Quotes en het Finantiewcezen der Repu)liek, voorts omtrent het zelve gehoord hebbende iet gerapporteerde en de confideratien van Hun idele Mog. Gecommitteerden, by Refolutie Comnisionaal Van den 16 July dezes jaars benoemd, lebben na rype deliberatie , op de aangeleegene mderwerpen daar by vervat, goedgevonden en erftaan, derzelver Gecommitteerden ter Generaiteit te authorifeeren , om ter Vergadering van iun Hoog Mog. van wegens deze Provincie te erklaaren, als volgt.
De



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 699
De Staaten des Furftendoms Gelre en Graaf-; fchaps Zutphen , ontfangen en geëxamineert hebbende het Rapport der perfoneele Commisfie tot, m,i reguleeren der Quotes van de refpective Provinciën en het onderzoek der Financien van de. Generaliteit, den ai Mei dezes jaars ter Vergadering van Hun Hoog Mogende uitgebragt, en zich al nu op die gewigtige zaaken zullende explicee-, ren, doen, bevorens daar toe overgaan, de Gecommitteerden uit de refpective Provinciën, mits-i gaders uit den Raad van Staate en Generaliteits Rekenkamer, de voorfz. Statelyke Commisfie hebbende waargenomen , voor derzelver veelvuldige moeite, groote naauwkeurjgtjeid en aangewende devoiren ten beste van den Lande, bedanken, en in het byzonder haare dankzegging betuigen aan Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Erfftadhouder , voor hoogstdeszelfs aanhoudende zorg en ie ver tot welzyn van het Vaderland, in den loop dezer Commisfie, zo onvermoeid en met zo veel nadruk betoond.
Terwyl Hun Edele Mogende verders verklaaren, dat, gelyk dezelve beftendige blyken gegeeven hebben van haare welmeenende gezindheid , om deze Republiek by haare dierbaare voorregten van vryheid en onafhangelykheid, deszelfs wettige Conftitutie en den Band der Unie te helpen bewaaren, en geen gelegenheid voorby hebben laaten gaan, om zulks, zo veel in haar vermogen is geweest, met daaden te betponen, dus ook met gevoelens van innig genoegen gezien hebben, dat deeze perfoneele Commisfie, als mede die tot het Defenfieweezen van de Republiek, beide aangelegd over de gewigtigfte onderwerpen, die met het behoud van voorfz. dierbaare Panden , in zo een nauw verband ftaan, en waar door de voornaamfte gebreken van het Lichaam van Staat verbetert konnen worden, tot een gelukkig einde hebben mogen
wori
s Gra-
/enha-
;e.
ddvys
>an Gel-
Ierland
mtr&nd
Duotas
;n Fi- ■
wncie.



's Gka
V2NHA GE.
Advys yan G: derlan omtr eii Qjiota en Fipancie
7Co NIECJWE NEDERLANDSCHE
. worden gebragt, in zo verre, dat het refultat van . dezelve thans ter overweoginge van de Hooge Bondgenooten gekomen is.
Dat Hun Edele Mogende begrvpen , dat, na dat het de Voorzienigheid gunftig behaagt heeft, /• om onlangs her zo zeer wankelende gebouw van * deze Republiek op zyn vorig fundament te vestid gen, en thans nieuwe gelegenheid gegeeven word s orn door gepaste maatregelen het zelve meer en meer te verfterken en van die onregelmatigheden te zui. veren, welke voortdurende voor geSi minder onheil dan het afgeweekenezouden moeten doen dngten, vooral thans het tydftip daar te weezen, dat welmeenende en met vereenigde ie ver moet gearbeid worden , om van de voorgéfltgenë middelen het beste gebruik te maken, en daar op toe te Wgen dat dezelve tot een gewenscht befluic geraaken ' Dat men, naar het oordeel van Hun Edele Mog. om dac oogmerk te bereiken, niet alleen behoord raad te pleegen met de maate van zyn vermogen en na vereisen van dien in agt te neemen, dat het onnodige vermeid, en alleen het noodzakelyke daar gefteld werde, maar dac ook de eer, vryheid en independentie van den Staar, mee de veiligheid der Ingezetenen en van haare bezittingen, zo zeer aan de Bondgenooten moeten en zullen ter harte gaan, dac geene pogingen te moeielyk zullen befchouwd worden, om zich daar van ce verzekeren, en alzo, te bewaaren het geene door hec beleid en'den heldenmoed der Stigters van die Gemeenebest met opoffering van Goed en Bloed, onder Gods zegen verkreegen is.
Immers, dat dit de grondbeginzelen zyn, met welke Hun Edele Mogende zyn gecreeden tot de overweginge van de aangelegene zaaken, waar over zy zich al nu nader by dezen zullen uiten, voor zo veel dezelve in het Rapport van de eerfte perfoneele Commisfie voorkomen, met oogmerk, om ook
thans»



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 701
thans, hoewel by een afzonderlyke Refolutie, zich omtrent het Rapport der perfoneele Commisfie tot het Defenfieweezen van de Republiek te expliceeren,
Dat Hun Edele Mog. zich dan alhier over het eerde verklaarende, daar omtrent zullen volgen de ordre der Hoofddeelen, zo als die in het gemelde Rapport gefchikt zyn; En dus in de eerite plaats: Omtrent het point der Provinciaale Ouotes, en het geene tot ontlasting der Provinciën , uit de Kas van de Generaliteit zoude worden gefourneerd, voor dc Bondgenooten niet rooien verbergen, dat, daar deze Provincie met infpanning van al haar vermogen zich gekweeren heeft, orn'haare aanflag in de Lasten van de gemeene defenfie, zo ordinaire ais extraordinaire, volvaardig op te brengen, en om zulks by aanhoudendheid te mogen doen, zicf gevonden heefc in de verplichtinge, om niet alleen een zeer accurate en voorbeeldige perceptie dei middelen van Financie in agc te neemen, maar ooi de uiterfte fpaarzaamheid in haare buishoudelykt zaaken heeft moeten oeffenen , door zich te ont houden van verfcheidene aanmerkelyke verbeeterin gen van deszelfs inwendig beftaan, die met hooi van fucces zouden kunnen zyn by de hand geno men , ja zelfs van nodige voorzieningen omtren plaats hebbende gebreken, alleen uit bezef van des zelfs geringe resfources en daar mede gepaard gaan de bekommering, van niet forawylen buiten ftaat t geraaken, om deszelfs aandeel voor hec Bondge poOtfcbap te kunnen opbrengen.
Hun Edele Mogende dus , offchoon zich nie mede onoer de Piovincien over een al te hoge aanflag klagende, geplaats hebbende,echter hadde gehoopt, dat men geen zwaarderen last op haar fchouderen zouden hebben tragten te leggen. Ten minften niet eene zo aanmerkelyke, als b
h(
sGra-
/enha3è.
ddvys van Gelderlandomtrend Qjtota's en Financie.
►
i
t 3 3 2
i c



?oa NIEUWE NEDERLANDS CHE
'sGra-
venha" ge.
Advys van Gel derland omttena Quota's en Financie.
i i
< i
l c
het Rapport word voorgeflagea, de vermeerdering van agt ftuivers en zeven deniers in de ordinaris en extraordinaris Staat van Oorlog, en van vvftien ftuivers en zes deniers in de Petitiën uitbrengende , en een des te grooteren last opleèverende voor .de Provincie, naar maate dat de beide Staaten vafl Oorlog eene aanzienelyke fomme boven de voorige ftaan te bedragen.
Het welke dus voorzeker niet weinig moet drukken eene Provincie, wiens grootfte gedeelte eene zeer fchraalen oortis, die voornamentlyk haar beftaan van den Landbouw en Veeteeld hebben moet daar het ontbreekt aan Fabrieken en Manufacturen, en daar de weinige , die 'er worden aangelegd, door de belastingen in andere Provinciën derzelver opgang verhinderd word, welke ook geen noemenswaardig deel heeft in de groote voordeden van de Navigatie en Commercie, alwaar boven dien den genngen handel die 'er is, nog gedrukt word door een rigoureufe heffing der Convoyen en Licenten zeer ongelyk aan die, welke in verfcheidene ander! Provinciën plaats heeft, en die van al het geene uit den haare tot de zaaken van de Zee word opgebragt, het welk alles buiten haar Territoir hefteed word, geen terugkeerend genot heeft, die boven hen veele noodwendigheden uit de Provincie van Holland moet haaien, na dat aldaar reeds van dezelve onderfcheidene Impofitien zyn genoten, her welk alles een fchaarfche circulatie van Penningen :n maar fobere middelen van beftaan voor de In:n Opgezeetenen dezer Provincie veroorzaakt, inzonderheid door de rykdom , pragt en welvaart, velke zich in andere Provinciën, zo door den Hanlel en Fabrieken, als menigte van Amptenaaren evestigd heeft, in dezelve niet word gevonden.
Dat het Hun Edele Mogende dierhalven , daar et geen voorfchreeven den nadeeligen invloed heefc p de middelen van Financie in haare Provincie,
wel-



JAARBOEKEN, J/Aif, 1701. 703
welkers Kwartieren zich boven dien wegens derzel-' ver ütuacie in de omftandigheden bevinden , van 1 geen genoegzaame ftaat op de jaarlykfcbe Produc ( ten der Landeryen , immers voor een groot gedeelte van dezelve, te kunnen maken, behasfvcn dat. de droevige ondervinding haar voorheen'maar ali te zeer geleerd heeft, dat in cas van rupture met t buitenlandfche Mogendheden mede hec eerst voor^ een aanval van den Vyand bloot gefteld zyn, aan < geene redenen ontbreeken , om baare huiverigheid 't omtrent het aanneemen van dezen voorflag aan den?, dag te leggen.
Te meer, om dat haare Provincie met die van Holland en West-Friesland de eenigfte zynde, welker Quota verhoogd word , deze verhoginge nogthans niet geëvenredigd is aan de refpective Quotes, welke beide de Provinciën tot dus verre gehad hebben, maar dat de voorgeflagene verhoginge voor de Provincie van Gelderland van agt ftuivers en zeven deniers in de Staaten van Oorlog, en van vyftien ftuivers en zes deniers voor de Petitiën, aanmerkelyk hooger is, na proportie van haar oude Quota ad / 5:12:3, als de verhoging voor de Provincie van Holland van drie gulden veertien ftuivers negen en drie quart denieis in de Staaten van Oorlog, en van zeven guldens vyf ftuivers zeven en drie quart deniers in de Petitiën, na proportie van deszelfs voorige Quota ad / 58 : 6 : 2J komt te bedragen.
En dat ook, hoe zeer de verhoging voor de Provincie van Holland en West-Friesland zich in den eerften opflag voordoet, van veel confideratie te zyn, de zaak nogthans vry wat van gedaante veranderd, wanneer daar by in aanmerking genomen word , dat welgemelde Provincie door de thans voorgeflagene middelen meerder gerustheid bekome, van niet zo ligt door het agterlyk blyven van deze of geene der andere Provinciën in een disproportie
om-
sGka-
'enha-
;b.
fdyyi
•an Gel-
Ierland
mlrend
jota's
ti Fi-
'ancte.



ss Gravenha-
ge.
xiayys yan Gelderlandomtrend Qjaota's én Financie»
7©4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
omtrent het opbrengen der Lasten van het Bondgenootfehap te vervallen , en boven dien noch het vooruiczigttteefc,dat tweeaanzienjyke nieuwe posten ten dienfte van de Marine op" de Staaten van Oorlog ftaan geplaatsc te worden, het geen by dezelve Provincie zo lang gezogt is, doch waar tegens deze en verdere niet equipeerende Provinciën gewigtige reedenen gehad hebben, zo dat daar toe niet hebben kunnen overgaan; en waar toe thans tot importante vermeerdering der Lasten van het Bondgenootfchap gerefolveerd wordende, zuLs niet anders dan doorflaande blyken van groote roegeevendbeid, ten einde een harmonieufe af komsc van zaaken te bereiken, kan worden befchouwd.
Oat Hün Edele Mogende mitsdien wel by herhaaiinge mogen zeggen RofFe te hebben, om zig over den gedaanen voorflag van vermeerdering der Quota haarer Provincie te kunnen bezwaaren.
Inzonderheid daar Hun Edele Mogende, hoe zeer zig ook overtuigd houden, dat Zyne Doorluchtige Hoogheid, na zó veelvuldige moeite en devoiren in dezefl moeielyke zaak te hebben aangewend, dezelve tót geen nadere top van infehikking heefc kunnen brengen, nogthans in die vaste denkbeelden ftaan, dat, terwyl zy, om de zo even aangehaalde redenen, een al te groote fpaarzaamheid in de öezorging van het innerlyk beftaan naarer Provincie Seoeffend hebben, en integendeel verfcheidene andere Provinciën geen kosten hebben ontzien , tot ierzelver verbeetering, deze haare verregaande zuinigheid by het op maaken van de Balancc omtrent 'lei. over/chot der middelen van Financie, na af'.rek der huishoudelyke Lasten, en daar uit afgeleide proportie der refpective Quotes, aan de Provincie van Gelderland tot aan,nerKelyk nadeel, en iaar tegens de ruime fpendatie in andere Provinciën, ^dezelve tot wezendyke advancage verftrekt
Dog



Jaarboeken* 1791. yoj
Dog dat Hun Edele Mog , ohaangezien dit alles, >£ in de veronderftellinge, dat de zaken op geen ande- v ren voet hebben kunnen worden voorbereid, om c tot confiftcntie te geraaken, en dat 'er geen beter weg overig blyft, om dezelve ten einde te bren- ^ gen; voorts in hoope, dat eenmaal op de ingebrag- y te bezwaaren dezer Provincie , wegens de in de d Provincie van Holland plaats hebbende belastinge op o> het tranfitoire van noodwendigheden alhier niet kon- £ nende gemist worden, zal worden gereguardeerd* ei en dat ook ter Generaliteit eindelyk zal gehoor ge- n geeven worden aan de herhaalde intïantien van Hun Edele Mog., tot vergoeding van het gemis der Tolgerechtigheid van zodane Goederen , de Tolcomptoiren in deze Provincie pasfeerende, waar van by Hun Hoog Mog. den vrydom word geaccördeert; voorts in de veronderftelling, dat de onderfcheidene pointen van verbetering en menage , zo by deze Commisfie, alsby die van het Defenfieweezen, ten oirbaare van het Bondgenootfchap voorgeflagen, > zullen aangenomen en ten effecle gefteld worden, uit bezef der dringende noodzakelykheid, uit zugt voor het behoud van het Vaderland en yverige be* geerte tot bewaaring en bevestiging van den band der Unie, bereid zyn, zig de verdeeling der Quotes , zo als dezelve overeenkomftig den voorflag van Zyne Doorluchtige Hoogheid by het Rapport is geproponeerd, met concurrentie van alle de andere Bondgenooten, te laaten welgevallen, en alsdan de Quota dezer Provincie tot/ 6 : o : io in het honderd van het montant der ordinaris en extraordi* naris Staaten van Oorlog , en op ƒ 6 : 7 : 9 in het honderd van het montant der extraordinaire Petitiën aan te neemen: en wel voor den tyd (fchoon Hun Edele Mog. wegens den verhoogden aanflag en verdere aangehaalde redenen als anderzints, lie* ver zouden gezien hebben, dat dieswegens geene taste bepaalinge gemaakt wierd,) van de eerstvolBbb gen/-
GaA*
ENHAE.
'dvys m Gel-
'.rland, ntrend ]uotds '1 Fimciet,



70(5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
VEtWA ge.
Advys van Gt de/dan ornircn Quota' en Financie
. gende vyf en twintig jaaren, wanneer alle de ove. rige Bondgenooten zig daar voor mede zullen verklaaren.
Dat Hun Edele Mog. wyders niet alleen gelet hebbende op de gunftige informatien by het Rapport /- omtrent den ftaat der Financien van het Comptoir • i Generaal, maar ook byzonder mede in aanmerking d hebbende genomen het aanmerkelyk fupport, het f welke hetzelve, zo door het plaatfen van een nieuwe post van driemaal honderd duizend guldens op , den extaordinaris Staat van Oorlog tot verbetering der defenfie van de Frontieren, en om de M gazynen van het nodige te voorzien, als door de voorgeflagene verbetering en vermeerdering der middelen van Financie en pointen van menage, te verwagten heeft, uit dien hoofde en in die veronderftelling confenteêren, dat het Comptoir Generaal van de Unie belast werde met e n Quote van f 4. : 8 : a van het honderd in het montant van de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog, eensgelyks voor den tyd van de eerstkomende vyf en twintig jaaren; gelyk ook dat gemelde Comptoir werde belast met de Lyfrenten, zo die bevorens op het fubfidie van de Barrière geaffecteerd zyn geweest, als die voor rekening van de Provinciën genegotiecrd zyn, mitsgaders met nog eenige posten van weinig aanbelang by het Rapport gefpecificeerd-
Dat Hun Edele Mog. al verder bereid zullen bevonden worden, om in de te formeeren Staaten van Oorlog voor zekeren bepaalden tyd te confenteêren, mits dezelve wel mfnder, maar niet meerder zullen bedragen dan dertien en een halve millioen; met referve, om, na dat Hun Edele Mogende zig over het Plan van de Armée, door Zyn Doorluchtige Hoogheid den 17 Maart 17^9 aan Hun Hoog Mog. overgegeeven, zullen hebben verklaard, en de voorfchreeve Staaten van Oorlog en daar by vervatte repartitie gezien en geapprobeerd zullen
heb-



JAARBOEKEN, Juny, 179I. 707
hebben, zig nader over het getal van jaren, geduurende welke dezelve voor permanent zullen aanneemen, te expliceeren; hoopende nogthans te zullen konnen concurreeren, om die voor dezelve tyd als de Quotes te bepaalen.
Met dien verftande, dat de temporaire of uitftervende Posten, die jaarlyks verminderen, met geen andere zullen mogen worden aangevuld, dan met algemeen coniènt van de Bondgenooten.
Voorts met beding, dat geene betaalingen dooide Provinciën en het Landfchap Drenthe zullen mogen gedaan, of aan dezelve in betaalinge geleeden worden van eenige Posten, op de Staaten van Oorlog ftaande, dan op Acre van verzoek, door den Raad van Staate te verleenen, met uitzondering nogthans van de Soldyen der Militie en eenige andere posten, by het Rapport opgenoemt of nader te bepalen, als mede in dieverwagting, dat ten aanzien van geringe posten, welke de lom, door Hun Hoog Mog. te bepaalen, niet zullen excedeeren , de Acte van verzoek zonder ontgeltenis zullen worden geëxpedieert.
Gelyk ook, dat over alle Posten op de extraordinaris Staat van Oorlog gebragt , door de Bondgenooten jaarlyks zal mueten verantwoord en geliquideert worden , in voege by het Rapport is voorgeflagen.
Conformeerende zig Hun Edele Mog. wyders met den voorflag, by het Rapport, dat jaarlyk? door den Raad van Staate geformeert, en aau> Hun Hoog Mogende ingezonden werde een Staat van de betaalingen, die op de posten, ten laste van de Generaliteit gebragt, in yder jaar zullen zyn gedaan, op dat daar uit blyke, in hoe verre het beloop van die posten geëmployeerd is, ten einde daar over vervolgens, even als over de posten , die ter repartitie van de Provinciën en Drenthe gebragt zyn , moge worden geliquideert.
Bbb 2 Dat3
'sGra-
VENHA" ge.
Advys van Gelderlandomtrend Quota's en Fi- ■ naneie.



708 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Advys van Gelderlandomtrend Quota's en Financie.
Dat, belangende de verdere pointen van deze eerfte afdeelinge, Hun Edele Mog. de bepaalin-
ge van middelen van afkomst en conflrainte, als nuttig en noodzakelyk voor het Bondgenootfchap befchouwen, en dat, hoe zeer, wanneer derzelver aandagt vestigen op haar verhoogden aanflag in de verhoogde lasten, in vergelyking van derzelver geringe resfources , niet weinig fchroomagtig zouden moeten zyn , om haare toeftemming tot deze middelen te geeven, echter al weder in deze uit haare voorige principes werkzaam zynde, zig bereid verklaaren, om met gelyke concurrentie van alle de andere Bondgenooten zig met den Voorflag, invoegen die door de Commisfie io ten reguarde der middelen van afkomst, als van conftrainte, by het Rapport is gedaan, te :onformeeren. ■ '
En dat, wat verders aanbetreft den Voorflag van Zyne Doorluchtige Hoogheid, by het Rapport voorkomende, tot een ouderling engagement der Provinciën, om, ftaande den termyn dezer nieuwe repartitie, geen lasten in den haaren afterchaffen, zonder dezelve door andere aequipollente middelen te remplaceeren, ten ware zulks met gemeen confent der Bondgenooten werde goedgevonden j en ten tweeden , dat ieder der Proviu:ren in den haaren zodanige nieuwe middelen, boven de reeds in train zynde zal opftellen en datelyk heffen, als in tyd van Vrede tot verbeetering van de Financien kunnen dienen , om in tyd van Oorlog een fomma voor handen te hebben tot goedmaaking van de eerst noodzakelyke .lepenfes;
Hun Edele Mog. wegens de verhoogde Quote dezer Provincie, niet hetzelve regt, als de Provincie van Holland , op zodane verzekering en engagement van de vyf andere Provinciën zouden kunn n infteeren, echter in aanmerking neemen-
de,



JAARBOEKEN, J*ny, 1791. 709
de, dat de beheering der inwendige huishoudinge en de adminiftratie der Financien aan de Staaten van yder Gewest privatif competeert, zo een engagement van haar Mede - Bondgenooten , voor zo veel haar betreft, niet zullen vergen, in verWagtinge en vertrouwen , dat refpectivelyk alle haare kragten zullen infpannen, om aan deze falutaire oogmerken van Zyne Doorluchtige Hoogheid 1 te voldoen ; gelyk Hun Edele Mogende , of- , fchoon niet gezind om aan haare Bondgenooten 1 eenige inzaage in haare Financien, of eenige in-: ftemminge tot het op- of afzetten van lasten toe te ftaan , echter kunnen verzekeren , dat , wel verre van eenige verligting aan haare Ingezetenen door het affchaffen van lasten te zullen kunnen toebrengen, veel eer met allen ernst bedagt zullen moeten zyn op het invoeren van nieuwe, en zo veel mogelyk de verbeetering der oude.
Dat wyders Huu Edele Mog. by het ter confiftentie komen van alle deze pointen, mede zullen concurreeren , om, ingevolge den voorflag van Zyne Doorluchtige Hoogheid, geene reftitutie te vorderen van zodanige Penningen , als zedert de.n jaare 1783 uit de Kas van de Generaliteit voor eenige Provinciën gefourneerd zyn, mits dat die Provinciën , ingevolge denzelven Voorflag , zig engageeren tot het helpen dragen der Lasten,pag. 43 en 44 van het Rapport vermeld.
Zullende Hun Edele Mogende zig, met betrekking tot deze Provincie, voor zo veel de door den Raad van Staate genegotieerde penningen , uit hoofde van Hun Hoog Mogende fuccesfive ftefolutien , ter betaaling van het beloofde aan den Keizer aanbetreft, zig hier na onder de derde Afdeelinge explicecren.
Dat Hun Edele Mogende laatftelyk, en om hier mede van deze eerfte Afdeeling af te ftappen , in dezelve met genoegen hebben gezien , dat de Bbb 3 Cont-
's Gra-
VENHA3E.
Advys •an Gelderland>mirend Ojwta's 'li Filancie.



7X0 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhaCE.
■Advys van Gel der land omtrena Qj-iota's en financie.
Commisfie de inftantien van deze Provincie ter Generaliteit, ren einde aan een tweede Gecommitteerde uit dezelve in den Raad van Staate feslie verleend worde,daarby (fchoon zulks volgens den aart der zaakc geen gemeenfchap met de behandeling van het Poinct der Quotes is hebbende,) aan de Bondgenooten herinnert, als door Hun Edele Mogende gedaan tot recuperatie van een recht, dat aan de Provincie zedert de erectie van den Raad heeft gecompeteert, en in welkers genot dezelve uit dien hoofde behoort herfteld te worden.
Het geen dan ook aan Hun Edele Mogende aanleiding geeft, om dit Poinct nogm-ials aan de ferieufe deliberatien van haare Mede Bondgenooten voor te dragen, in vertrouwen, dat daarop, volgens derzelver aaquitable denkbeelden, vrugtbaare Refolutien zullen gelieven te necmen.
Dat hiermede overgaande tot de tweede AfdeeJjnge van het Rapport, handelende, over de Generaliieits-Kas, Hun Edele Mogende uit dit gedeelte van het Rapport met veel genoegen hebben vernomen den guuftigen toeftand, waarin zig de Financiën van de Generaliteit zyn bevindende , zodanig dat in Raat zyn een aanmerkelyk gedeelte toe te brengen tot het dragen der lasten van het Bondgenootfchap, het welk eensdeels aan een hngdunrig genot van Vreede, en anderdeels aan de goede directie van den Raad van Staate , waar omtrent Hun Edele Mogende, die op de continuatie van dien vertrouwen , niet kunnen nalaaten, derzelver genoegen aan welgemelde Collegie dieswegens te betuigen , behoort geattribueerd te worden.
Dat Hun Edele Mogende volkomen convenieeren met het geene door de Commisfie in het Rapport word voorgefteld,. dat het ware belang der Bondgenooten vorderd, dat de Kas van de Gene-



JAARBOEKEN, Juny, 1791- 7"
neraliteit beftendig in een goede ftaat word be waart , op dat in tyden van Oorlog , wanneer niet zelden het geld. de zenuw van dezelve, zo wel als het nodige Crediets om het te bekomen, aan de Provinciën ontbreekt, dezelve als dan kan toefchieten, en uit groote ongelegentheden redden: en dat Hun Edele Mog., zo uit dien hoofde , als uit aanmerkinge , dat deze Kas thans een aanmerkelyk bezwaar word opgelegt, van oordeel zyn, dat geen tyd behoort verzuimd te worden, om de voorflagen by het Rapport, zo tót vermeerdering van het inkomen , als tot vermindering der uitgaaven, vast te ftellen.
Te meer, daar 'er wegens de gedaanc Propofltie van Zyne Doorluchtige Hoogheid , om de penningen, welke zederd eenige jaaren voor Provinciën uit de Kas van de Generaliteit zyn gefurneert, te remitteeren, geen reftitutie van dezelven te wagten is; waar onder Hun Edele Mogende nogthans ovecnkomftig het Rapport, niet begrypen'de oude fchuld ten laste van de Provincie van Zeeland,ter fomma van / in-0000:0:0, wegens renten en intresfen van genegotieerde Capitaalen, maar dat dieswegens diende gehandeld te worden, als daar by geproponeert.
Terwyl Hun Edele Mogende verders niet mogen twyffelen, of de Heeren Staaten van Stad en Lande zullen bereid bevonden worden, om ter zyner tyd ten aanzien der voldoeninge van agterftallige renten zederd den jaare 1691 tot den -}i December 1714 ter fomma van/188894 : 3:9 behoorlyk genoegen te geeven.
Gelyk Hun Edele Mog. al verder onder deze remisfie niet begrypen riefommavan/ 217397:14:7, welke de Provincie van Gelderland , volgens de Staaten van egalifatie, naar inhoud der Refolutie van Hun Hoog Mogende van den 25 December 1746, door den Raad van Staate, wegens de reBbb 4 iPec"
's Gra-
VENHA-
3E.
Advys van Gel'
-Ierland imtrend Qjiota's -n Financie.



112 NIEUWE NEDERLANPSCHE
»sGra-
VENHAge.
Advys yan Gei derlanc omtrent Quota's en Financie*
fpective augmentatien van 's Lands Militie geformeerd , te boven gekomen js, en welke de Pro* vincie van Friesland, als dieswegens een merkelyke fomme zynde verfchuldgebleeven, ter vereffening der Quotes ten behoeven yan Gelderland ■• nog moet opbrengen, en ten Comptoire Generaal ' fourneeren of anders aan deze Provincie terug lgeeven.
Dat Hun Edele Mogende verders onnodig oordeelen , om zich in liet byzonder ten aanzien van alle de voorgeflage middelen van verbetering der inkomften en vermindering der uitgaven van Huk tot ftuk te expliceeren, maar na overweging, die alle , met uitzondering alleen van de hier na gemelde, zeer gepast vindende, zig volkomen met dezelve voegen, zodanig echter, dat tot beter verftand van derzelver intentie zig omtrent eenige weinige nader zullen verklaaren en wel voor eerst met betrekking tpt de Poinéten yan veroctcring der Inkomjlen.
Dat Hun Edele Mog. van begrip zvn , dat aan de goede directie van den Raad van Staate behoorde te worden ov.ergelaaten, om ten aanzien van het verkopen der zogenaamde Staaten-Dorpen , Landeryen en Huizen, pag. 69 van het Rapport gementio.neerd, zodanig te handelen, ais' ten meeften nutte der Financien van de Generali-. teit ?al pordeelen te kunne" ftrekken , zynde het aau Hun Edele Mog. voorgekomen, de verkoping? van voorgemelde effecten ver preferabel te weezen boven die van de Thienden.
Maar dat voornamentlyk dienftig is die middelen by de hand te neemen', waar dpor het jaarlyks inkomen van het Comptoir van de Generaliteit word vermeerderd, en deszelfs Financien op den duur kunnen worden verbeeterd.
Én dat inzonderheid tot dat einde den Raad yan Staate diende te worden^ verzogt, om deszelfs
«Sb



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 713
reeds begonnene deliberatien over het beneficeeren 's van dc generaale Middelen en hei heffen vanVï dezelve op een e galen, voet door het gehee/e resfort Gl van de Generaliteit te continueeren , en op de beste wyze ten einde te brengen, op dat zulksAl vervolgens op autlioritek van Hun Hoog Mogende vj' na behooren zal kunnen worden geïntroduceerd. ae
Terwyl Hun Edele Mogende verders van oor- °" deel zyn, dat het middel van den iqflen poften en ~ Koffen Penning over het generaal behoord té wor-er' den in train gebragt, mede in die plaatfen, daar^ het zelve niet word gevorderd, op dat het eene piltricl van de Generaliteit geen vrydom boven het ander genieten moge.
En wyders ten aanzien van den Lithfchen Tollt te Venlo gecollecteerd wordende , vermeenen , dat dezelve, om redenen, by het Rapport geallegueerd , en van gering rendement zynde , behoorde te worden opgeheeven.
Dat voorts Hun Edele Mogende, ten aanzien van het middel van des Generaliteits Klein Zegel, van gedagten zyn , dat de deliberatien over de verbeetering van dat middel en het formeeren van een nieuwe Ordonnantie voor het zelve ten fpoedigften dienden aangevangen en ter conclufie gebragt, voorts dat hetzelve over het geheel resfort van de Generaliteits Landen behoorde geïntroduceerd te worden: Edoch het een en andere op zodanige tyd als de Raad van Staate daar toe het gefchiktfte zal oordeelen.
Dat ook Hun Edele Mogende uit het Rapport gezien hebbende het aangeleegen voordeel voor den Lande fpruitende uit de Generaliteits Loterye , \an oordeel zyn, dat Hun Hoog Mogende, overeenkomftig het Rapport, by circulaire Misfives Ban de Heeren Staaten der refpective Provinciën cerzelver inftanüen tegens alle Provintiaale of andere diergelyke Geld-Loteryen met nadruk, beBbb 5 " hoor-
JRANHA-
fvys 11 GeU tiand •trend ma's Fi* ncie*



7H NIEUWE NEDERLANDSCHE
's G»a-
venha' ge.
Advys van Gei derlanc, omtrem Quota's en Financie.
hoorden té vernieuwen: zynde Hun Edele Mog. met concurrentie der andere Bondgenooten bereid, zich te verbinden, om dezelve in'den haaren niette admitteeren, met inllantie nogthans, dat den Ontfanger Generaal gelast worde, om de -Gequalificeerde Collecteurs der Generaliteits Lo1 terye in deze Provincie van een genoegzaam aanl tal Loten te voorzien, na mate van derzelver debiet of anderzints i na proportie van de Quote dezer. Provincie in de lasten van het Bondgenootfchap, met verklaring nochthans, dat, zo wanneer by alle de Provinciën of affchaffinge of weering van zodanigé Loteryen niet mogt worden gerefolveerd,Mun Edele Mogende als dan zich gerefolveerd houden, óm ook in deze Provincie dieswegens naaf goedvinden te handelen.
Dat met opzicht tot de middelen , vallende in de Forten, Steden en Landen, begrepen onder het zogenaamdeJlommiilimw, over welke in den jaare 1-88 door den Raad van Staaten het beftier der middelen aan Gecommitteerde Raden van de Heeren Staaten van Zeeland by provilie en tot wederzcggens toe is opgedragen. Hun Edele Mogende kunnen lydgh, dat het beftier en genot dier middelen op dien zelfden voet gelaaten worde, als tot hier toe heeft plaats gehad; niet zo zeer uit hoofde van een langduurige poslésfie, welke dog op geen anderen voet kan befchouwd worden, te zyn gecontinueerd, als waarop dezelve in den beginnen was verkreegen , maar op de informatie, dat het rendement dier middelen onder de inkomften van de Provincie van Zeeland aan Zyne Doorluchtige Hoogheid is opgegeeven : zo dat waarfchynlyk daarop mede by de bereekening der Quota van die Provincie zal weezen gecalculeerd: zulks nochthans onverkort alle zodane Rechten als Hun Hoog Mogende en den Raad van Staate over hetzelve DiRriét competee-
ren,



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 715
ren, en met beding, dat de Provincie van Zeeland, », tegens het genot der inkomften, draage de kosten van al het geene tot defenfie dier Landen en in- 4 zonderheid van de Stad en Landen van Axel tegens een Vyandelyken aanval in het vervolg zal i worden nodig geoordeeld, en voorts Overeenkom- ^ ftig het geen daar van by het Rapport is voorge- c dragen. 0 Dat betreffende de Contributie van Tsfelftein,n\m ^ Edele Mogende van gedagten zyn, dat overeen- t kom ttig het eerfte gedeelte van het geadvifeerde ; by het Rapport, de Conferentien by Hun Hoog Mogende Refolutie van den Mei 1757 reeds gedecerneert, hoe eerder zo beter gehouden , en deze zaak op de een of andere wyze afgedaan worde, zo als de billykheid en het belang van het Land zal komen te vorderen.
Dat Hun Edele Mogende inzonderheid tot ftyving van des Generaliteits Finantié'n, ten uiterften noodzakeryk en dienftig is voorgekomen , dat de Ampt gelden van des Generaliteits Amptenaaren , in de Provinciën refideerende, ten behoeven van de Generaliteit geheeven worden: en inftemmen met de gedagten van de Commisfie by het Rapport vervat, dat geen particuliere Provinciën bevoegd zyn tot het heffen van eenige belastingen, onder welke benoemingen zulks ook zoude mogen weczen, van de Traélementen der Generaliteits Amptenaaren, en dat dezelve, als involveerende een afwyking van de egaliteit , die tusfchen de Bondgenooten moet plaats hebben , behoort op te houden , en de voordeden daar van by het Bondgenootfchap geprofiteerd.
■ Dat Hun Edele Mogende dit misbruik by de meeste Provinciën in train gebragt, thans wenfehen afgefchaft en zodanig Auiptgeld in de Generaliteits Kas overgebragt te zien, in het begrip ftaande, dat zulks als een regt, even zo zeer als dat
▼an
iGra-
'ENHA-
!E.
idvys
an GeU
'erland
nitrend
htota's
n Fi-
lancie.



'sGa
vkne ge.
Sldvy van C derla omtre Qtioti en Ft nanci
Dat
7i<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
A. pelyk effect, door den eenen Bondgenoot van den anderen bondgenoot kan gereclameerd worden" mits zyn bereidwilligheid betoonende, om, zo r zulks ook in zyri Provincie mogt zyn nagevoJgt, ,el- he.zelve eensgelyks aldaar te redresfeeren. nd Dat Hun Edele Mogende op dezen voet by de ^andere Bondgenooten aanhouden, om gezament. 'J' dat2odanigeProvinciaale belastin-
. gen op de Tractementen der Generaliteits Ampteï; naaren mogen worden ingetrokken , en dezelve overgelaaten ten yoordeele van de Ünie, o» da? de Generaliteits Ka* alzo moge erlangen een genor het welk tot dezelve volgens den aart der zaake gehoorende is. r Gelyk Hun Edele Mogende wyders zeer redelyk en convenabel vinden en alzo confenteêren? da mede in het resfort van de Generaliteit een Arapf. geld werde ingevoerd voor alle de Amptenaaren welke door Hun Hoog Mogende, deif Sad v n .Staate cn de Collegien ter Admiraliteit, of we! de op te ngtene Raad ter Admiraliteit, in het veritL'Lf Genfalitei£s Landen zullen worden aangefte.d ; en dat tot introductie van hetzelve werde gebruik gemaakt van het geen hier toe by net Rapport is opgegeeven. * Dat, betreffende de poinftcn van Menage,door «.e Commisfie by het Rapport, pag. I02öto't incluis, geppoponeert, Hun Edele Mog. zig, óm de daar by refpeclivelyk geallcgeerde reedei en zo als hier voren reeds met een woord iSl conformeerende, van gedagten zyn, dat dezelve aüe 11, der voegen behoorden te worden gepraftieert en daar toe by dezen haar confent verlce•ten , alleeen onder deze weinige modificaticn:
Dat onder het Articul van de Schryfloonen ter Griffie van Hun Edele Mogende vermeenen Lu



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 717
Datdetoelaag aan de twee expedieerende Clerc-'s quen, pag. 109 van het Rapport, op 2500 gul-v] dens 'sjaars voor ieder voorgeflagen, behoorden G te worden verhoogd tot 3000 guldens voor ieder van dezelve. /,
Voorts , dat aan ieder der thans fungeerende y, Clercquen van den Griffier, tot dedommagement d van het geen door de thans voorgeflagene veran- 0i dering zullen misfen , jaarlyks werde toegelegd c de fomma van 250 guldens, zo lang zy die post^ zullen waarneemen, doch dat egter deze toelaag n by vacature behoort te cesfeeren, en niet by de fuccedeerende Clercquen genooten worden.
Dat Hun Edele Mogende voor het overige op de voorflagen der Commisfie omtrent de Schryfloonen geene reflexien hebbende, zich daar mede conformeeren , verkiezende de Memorie van den Griffier van Hun Hoog Mogende, in het fecreet Befogne overgegeeven , en door de. Gecommitteerden dezer Provincie ter Generaliteit overgenomen, onaangeroerd te laaten en met llilzwygen voorby te gaan, alleenlyk op verzoek van de Gecommitteerden uit Hun Edele Mog. tot de eerfte perfoneele Commisfie tot elucidatie van het geene pag. 105 en in principio van pag. 106 gevonden word, hier nog by voegende, dat het bezwaar, waar van aldaar gewaagt word, niet beftaat in het aanbefteden van hetaffchryven voor een minder prys, (het welk nergens gepofeert word) alzo dat aanbefteden of niet a.anbelteeden aan de Gecommitteerden onverfchillig was, maar daar in, dat, daar voor een Vel van 25 Regels op ieder Bladzyde, volgens het Reglement van 1661, zes ftuivers betaald wierd, thans een Vel van 32 Regels op ieder Bladzyde, drie guldens aan het Land kost, zo dat, invoegen by het Rapport word geremarqueert, wanneer daar van aan 2e Clercq dertig ftuivers word uitgekeert, zulks
een
Gra-
enha-
'dvys m Gcl*\
zrland ntrend 1 nota's > fi-, ancie.



'sGra-
venhj ge.
Advys
v.an Ge dsrdam
Quota' en Financie,
718 NIEUWE NEDERLANDSCHE
een ruime belooning voor hem uitmaakt, alzo hèt • ua J0OT Xeel minder als ^ee derde kon aanbelteed worden : gelyk zulks over bekend is , en de Gecommitteerden na eigen ondervinding van het geene zy aan hunne beücdigde Clercquen ia l. sHage betaald hebben, kunnen affirmeeren / Dat ten aanzien van de jaarlykfche toeleg van 1 W2 ' 17 \° aan, ieder der zeven Provinciaale , Clercquen sjaarlyks betaald wordende, Hun Ed. Mogenae vermeenen, dat een objecl: van die eeruige importantie, geen fpeciale voorziening nodig heelt, maar dat het aan Hun Hoog Mogende behoorde te worden overgelaaten , om over de continuatie ot discontinuatie van dien te refolveeren , als zullen oordeelen te behooren , des dat in allen gevalle de thans fungeerende Clercquen daar van blyven jouisleeren.
_ Dat, belangende de fora van negentig guldens jaarlyks aan ieder Lid der Vergadering van Hun Hoog Mogende betaald werdende, in plaats van Schryf- en Comptoirbehoeftens, en waar omtrent de Commisfie proponeert, om zulks alleen aan zes Gecommitteerden dezer Provincie goed te doen Hun Edele Mogende moeten remarqueeren ; dat by de Memorie van de Generaliteits Reekenkamer daar toe geen voorflag word gedaan , maar dat zelfs in tegendeel daar by het argument word aan de hand gegeeven, om zulks te laaten op den ouden voet, namentlyk:
,, 1 erwyl de voorfz. toeleg door Hun Hoog „ Mogende is gedaan by uitkoop, in plaats van „ jschryfbehoeftens , Couranten en Almanak„ ken en vervolgens aan alle de Leden , aan „welke dezelve bevorens geleevert wierden."
Gelyk zulks uit Hun Hoog Mog. fuccesfive Refolutien van den 24 Juny en 7 July 1738 te zien is. J J 10
En dat Hun Edele Mogende dierhalven van
. ooi-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 719
oordeel zyn , dat dit point behoord gelaaten te worden, zo als het by die opgemelde Refolutien is bepaald.
Te meer, daar het zelve in de andere Generaliteits Collegien eensgelyks alzo gepraétifeerd word, door ieder Lid van zodane Emolumenten te laaten jouïsfeeren; verklaarende overzulks Hun Edele Mog. niet te kunnen toeftemmen, dat in dezen eene verandering, alleen werkende ten praaiuditie van haare Gecommitteerden, gemaakt werde; maar te begrypen, dat indien de andere Bondgenooten mogten vermeenen , dat ook in dit opzigt, de menage moet gezogt worden, zulks als dan generaal behoort te zyn , gaande over alle de Leden der Vergadering van Hun Hoog Mogende, zo dat deze toeleg in het geheel worde ingetrokken en afgefchaft, wanneer geene der Provinciën zig daar over beklaagen kan, en de befpaaring van eenige aangclegendhAd word.
Dat, betreffende den voorflag der Commisfie tot de aanftelliiig van een derde Secretaris van de Rekenkamer, en de vermeerdering van het Tractement van den eerften Secretaris , als mede van de twee oudfte Clercquen van de Secretary aldaar, Hun Edele Mog , fchoon zulks devieert van het groot oogmerk der prafente deliberatien, niet ongenegen "zullen worden bevonden , opi hier omtrend met de Bondgenooten in overleg te komen tot alle zodanige fchikkingen, als redelyk en billyk zullen worden geoordeeld.
Dat laatflelyk Hun Edele Mog. zig volkomen voegen met het geadvifeerde door de Commisfie, omtrend de onregelmaatige verhoging der cours van den Ryksdaalder door de Provincie van Zeeland eigener authoriteit fuccesfivelyk gedaan, en bezeilende de . waarfchynlyke noodzakelykheid , dat eenige verandering gemaakt werde in de cours van de goude en zilvere Standpenning, overeeu-
kom-
's Gra-
fENHA3E.
Advys
jan Gel*
Ierland
witrend
Quota's
in Fi'
'lancie.



?2o NIEUWE NEDERLANDSCHË
'sGra
VËNHi GE.
Advys van Ge derlan omiren Qjiotd cn Financie,
. komftig den voorflag by het Rapport» van gedachten zyn, dat de Raaden en Generaalmeefters van de Munten door Hun Hoog Mogende behoorden .te Worden verzogt, om in overleg te neemen, en vervolgens Hun Hoog Mog. te dienen van confi/. deratien over de meestvoegelyke wyze, op welke i men zonder ondienst van den Lande aan het be-/zwaar van de Provincie van Zeeland, het wels ke aanleiding tot de voorfz. verhooging van den Ryksdaalder gegeeven heeft, zoude kunnen te gemoet komen , het zy door den cours van den Standpenning generalyk eenigzints te verhoogen, of een nieuwe Standpenning te munten, of wel op zodanige andere wyze , als dezelve Raaden en Generaalmeefters meest nuttig en dienftig zouden oordeelen, ten einde daar omtrend als dan door Hun Hoog Mog. zodanig zoude konnen worden gerefolveerd, als bevonden zal worden te behoo* ren.
Dat Hun Edele Mogende hier mede overgaande tot de derde af deeling van het Rappof t, handelende over den Staat van Oorlog, by eXamina* tie van het zelve over het generaal genomen, met genoegen hebben gezien, dat daar by word voorgeflagen het redres der notabelfte gebreeken, waar aan de voorfz. ftaat tot dus verre heeft gelaboreerd, en tot welkers verbeetering door Hun Ed. Mog. by fuccesfive Refolutien, fpeciaal die van den 18 Mei 1753 en 29 April 1755 is aangehouden, dienende, om den Staat van Oorlog te 1 zuiveren, zo van de doode als onnodige Posten, voorts om ongelyke betaalingen op zommige Posten voor te komen en de temporaire of uitftervende Posten op den extraordinaris Staat van Oorlog te brengen.
Dat Hun Edele Mog. bevonden hebbende, dat uit dien hoofde verfcheidene Posten, voormaals in de repartitie van deze Provincie op den ordinaris



JAARBOEKEN, Juny, x?9U ?Ü1
fis Staat van Oorlog geftaan hebbende, van dezelve voor het vervolg afgelaaten , en op den extraordinaris Staat van Oorlog geplaatst zouden worden.
Als onder het Capittel van Wagtmeefters en Majors.
De Major van Thiel, de Major van Bommel en de Major van St. Andries.
Onder het Capittel van Artillerie, Vivres en Magazynen.
De Commis te Thiel, de Commis te Bommel, de Commies te St. Andries en de Conductor van 's Lands Militie door de Provincie van Gelderland pasfcerende.
Onder het Capittel van Officieren van Tu< flitie. J
De Gerigtfchryver in het Graaffchap Zutphen.
De Provoost te Thiel, de Provoost te Bommel en de Provoost te St. Andries. En onder het Capittel van Ministers en Schoolmeefters.
De Predikant te St. Andries, nevens deSchoollïieefter aldaar en die te 'sGravenweert;
Daar op moeten aanmerken, dat de afwyzing van alle deze Posten en de vermindering van Bedieningen in haare Provincie, daar d jor zullende veroorzaakt worden, Hun Edele Mog. niet onverlchillig kan zyn; behalven dat ter behouding van verfcheidene van dezelve op den ordinaris Staat reflexien gemaakt cn redenen geallegueerd zoude kunnen worden; doch dat Hm Edele Mog. bezettende, dat de afkomst van zaken daar door niet zoude worden bevorderd, zig daar van thans zullen onthouden, en in de vaor-, geflagene fchikkingen ten aanzien van deze opgenoemde Posten berusten, mits, dat niet alleen de overige Bondgenooten zig met bet rojeeren der Posten in haare Provinciën Van den
's Gra-
venha* CE.
Advys van GeU der land omtrend Quota's en Financie,



722 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's GrA-
venhace.
Advys van Gelder/andomtrend Quota''s en Financie.
ordinaris Staat van' Oorlog, zo als door de Corr?» misfie is geproponeert, mede laaten welgevallen; maar ook in verwagting, dat de andere voornaarne poincten van befpaaringe op den Staat van Oorlog, mitsgaders van menage en verbetering van des Generaliteits Financien , in de tweede afdeelinge van het Rapport voorgeflagen , eensgelyks by de Bondgenooten aangenomen, en alzo ter conclufie gebragt worden.
Doch dat Hun Edele Mog. zig egter verpligt vinden, omtrent eenige Posten dezer Provincie, welkers nut en noodzakelykheid voor den Lande evident is , het geen zelfs by het Rapport niet heeft kunnen tegen gefproken worden , en aan welke egter door dè Commisfie geen plaats op den Staat van Oorlog gegeeven is, haare inftantien daar' toe by de Bondgenooten te doen.
Deze zyn het Tractement voor de Gouverneurs der Steden Nymegen en Arnhem, en van de Commandeurs in de Steden Zutphen en Boesburg, geconfidereerd het buiten tegenfpraak en ten overvloede by het Rapport betoogd is, dat gemelde Steden zyn Frontieren van den Staat
En dat, vermits de aanftelling dezer Gouverneurs en Commandeurs niet gefchied ten particuliere reguarde van de Provincie van Gelderland , maar ten beste van het gemeene Laud r waarom dezelve ook niet onder de directe Ordres van de Provincie van Gelderland, maar van de Generaliteit gefield worden ; 'er geen reden kan gevonden 'worden, waarom voer deze posten in Steden van een integreerend Lid van het Bondgenootl'chap minder het 'f ractement, het zy onder de benaaming van Gouverneur of Commandeur (want voor een van beide word in yder Stad het Tractement maar gevraagd,) op den Staat van Oorlog zoude worden gefield , als in de Frontierfteden in de Generaliteit.
Zon-



JAARROEKEN, Juny, 1751. 723
Zonder dat hier in eenige de minfte verandering kan geven de allcgatie, in het Rapport pag. 17c voorkomende, dat de Gouverneurs van Heusdei en Coeverden zich mede in het geval be vindenvan ook niet op den Staat van Oorlog te ftaan, dewyl, op zyn best genomen , daar uit niet anders zoude kunnen volgen, dan dat ook voor dezelve een Tractement op den Staat van Oorlog zoude dienen gebragt te worden.
En dat ook in dat opzigt immers niet de vraaa kan weezen , of deze posten te vooren op den Staat van Oorloggeftaan hebben; want zulks zoude dan voor een generaale Cynofure moeten aangenomen worden, en daar door zouden dan ver fcheidene aajimerkelyke voorflagen tot verbetering der defenfie van de Republiek vervallen: En zou, den aan den anderen kant , indien dat de zaak moest beflisfcn, veele onnodige posten , die te voren op den Staat van Oorlog geftaan hebben, 'er thans op moeten verblyven ; maar kan en moet de bepaalinge in dezen alleen afbangen van de vraage, of deze posten voor den dienst van het Land gevorderd worden.
Welkers affirmative volkomen zeker zynde , Hun Edele Mogende ook mogen te gemoet zien, en mits dezen infteeren, dat convenable Traktementen voor de gementioneerde posten bepaald, en op den ordinaris Staat van Oorlog gefteld worden.
Dat Hun Edele Mogende wyders wel met genoegen uit het Rapport hebben gezien, dat de Rivieren Rhyn, Waal en Ysfel te regt door de Commisfie worden aangemerkt , niet alleen als middelen ter bevordering der binnenlandfchc Commercie , maar teffens als een natuurlyke Barrière en Sterkte voor de Republiek in tyd van Oorlog, dog dat Hun Edele Mogende teffens uit dien zeiven hoofde hadden mogen verwagten, dat de post Ccc 2 voor
' 's Gra-
1 venha-
1 ge.
Advys van Gelderlandomtrend Ouota's cn Financie.



7H NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHA-
ge. ,
Advys
van Gel
derland
omtrena
Qiiota's
en Fi'
nancie.
voor de Ryswerken te 'sGrayenweerdtot dusverre op den Staat van Oorlog geftaan hebbende , geene reflexie omtrent de continuatie van dien zoude onderhevig geweest zyn.
Daar doch het geheele Bondgenootfchap daar • aan ten hoogften is gelegen, dat die Stromen in goeden ftaat gehouden worden , waar van het noodlottig jaar van 1672 , wanneer de geheele Franfche Heirmagt by Lobith den Rhyn doorwadende deze Gewesten inviel, tot een doorflaand bewys kan verftrekken.
En daar de zorg voor die Stromen voornamentlyk beftaat 111 het brengen en houden van een zekere evenredigheid in de quantiteit van Water op die onderlcheidenc Takken van de Boven Rivier, en het tegengaan van de beletfelen , welke daar aan door verzandingen of verloop van dezelve kunnen hinderlyk zyn;
Dat Hun Edele Mogende dus met reden infteeren, dat deze post, hoewel niet onder haare oude benaamingen voor de Ryswerlen te 'sGravemveerd, als zynde de verdeelinge van de Boven Rivier thans te Pannerden, maar voorliet onderhoud der Rj swerlen tot verdicpinge en beneficeering van den Rcder-Rhyn en Tsfelftroom niet alleen tot laste van de Generaliteit verblyve, maar zelis met eenconyenable fomme ten behoeve van de Provinciën , zich met de zaalten van dc Rivieren chargeerende, verhoogd werde, vermits de Provincie van Gelderland tot de voor aangetogene eindens 'sjjaarlyks boven dezelve importante kosten heeft moeten aanwenen, en by continuatie zal moeten inpendeeren.
Immers, dat, wanneer onverhooptlyk by de andere Bondgenooten mogt worden begrepen, dat deze Post van den Staat van Oorlog behoorde te worden afgelaten, dan egter ter zake van het groot belang, het geen alle de Provinciën hebben by een
even-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 725
evenredige vérdeelinge van'het Water tot 'alge-'s meene defenlie van de Republiek , de kosten , diev tot behoud van de diepte dezer Rivieren ten aige g meenen defenlie moeten worden aan ge wend,'ge vonden mogen worden uit de post'tot de FortJfi-^ catien of Frontieren, en aan de Provinciën , wél- V ke daar toe zullen contribuecren, 'en van welke lictd niet te vergen is, om door liet gemis'van deze post o. van den Staat van Oorlog, haare Financien in hett dragen der kosten van dc Rivieren nog meer dane, te vooren te bezwaar en, gevalideerd, en in liqü~i-« datie toegelaaten worden. ' ;. ■ . ,
Dat Hun Edele Mogende zig wyders zullende bepaalen omtrent de verdere voorflagen der Gommislie in deze derde afdeelinge voorkomende, met dezelve begrypen, dat de Staaten van Oorlog voor den tyd van jaaren , over welke die met gemeene bewilliging der Bondgenooten zullen worden Vastgefteld, behooren beichauwd te worden, als een repartitie van geconfenteerde lasten, met dien verftande nogthans, dat de temporaire en uitltervende posten met geene andere zullen mogen worden aangevuld, als met eenpaarige toeftemminge van alle de Provinciën.
Dat met opzigt tot de Militie van den Staat, Hun Edele Mog. overtuigd zynde van de nuttigheid , dat dezelve door alle de Bondgenooten op een egalen voet worde behandeld , daarom niet disconvenieeren van den voorflag , dat die Provinciën, alwaar men met de betalinge van de Militie nog eenigen tyd ten agteren is, verzogt werden haare agterflallcn te -willen zuiveren.
En dat ook Hun Edele Mogende zig niet zullen onttrekken, om zo ten opzigte van de kortingen , als van de gagementen der Geappoinéteerdens, mitsgaders omtrent de betaalinge der Logisgelden met de overige Bondgenooten een generaale en eenparige voet te beraamen, het zy, zo als zulks door Ccc 3 de
GrA-
enhae.
'dvys, an GeU ndand nlrend 1nota's 2 Fiancie.



726 NIEUWE NEDERLANDSCHE
VENHJ CE.
Advys van G der/af, omtrei Quota en Financie
Advys Hun Edele Mog. die iiever zouden gezien heb-
- de Commisfie is voorgeflagen, of zo als anders [j. met gemeene bewilliging der Bondgenooten zal
kunnen werden vastgefteld , met dien verltande nogthans, ten aanzien van de Logiesgelden, dat Hun Edele Mog. die liever zouden gezien heb./.ben , dat de post, daar toe voorheen gedestilleerd, d zo een aanmerkelyke vermindering niet ondergaan hadde , niet zouden kunnen inftemrnen, dat de's zelve nog meerder wierde gerabbateerd, ook zeer alhëen zyn van de gedagten, dat zulks als een . Provinciaale Last zoude kunnen befchouwd worden, wegens het voordeel, het welk in de Provincien van de Millitie genooten word.
Inzonderheid, daar in deze Provincie de Financien v,n dezelve (het welk Hun Edele Mogende gaarne erkennen) groótelyks geiterkt wordeu door • de Coniumtie van de Troupes , aldaar in Guar-
- nifoen, zo dat zulks een der voornaamfte resfourccs voor haar is, welke ook voornamentlyk heeft gecontribueerd tot het montant, waar op het provenue van haare Financien by de refpective Opga. ven is gecalculeerd,het geen den verhoogden aanflag dezerProvmciein de Quotes teil gevolge heeft gehad, zo dat Hun Edele Mogende niet zouden
, kunnen verftaan, om haare Financien ten tweedemaale te bezwaaren , door de betaalinge der I ogiesgelden van de Militie, welkers genot aanleiding tot de verhoging van haaren aanflag gefeeven heeft; en welke dezelve niet zouden hebben kunnen aanneemen, indien zig niet vleiden met de hoop , van by continuatie met een goed aantal Militie in haare Provincie te zullen worden voorzien.
Dat Hun Edele Mog. zig met een woord conformeerende met het geadvifeerde by de Commisfie , omtrent de huur van het Huis, toebehoorende aan St. Anna Gasthuis te Sluis in Vlaanderen, als nu zullen overgaan ter befchouwinge der gepro-



JAARBOEKEN,>«y, I79I» 7*7
projecteerde Schema's van den ordinaris en ex-' ' traordinaris Staat van Oorlog,, onder de Bylaagen . van het Rapport ervintelyk. , . Waar omtrent Hun Edele Mog. zig eenigzints zullen kunnen bekorten, om dat ten aanzien van de posten, welke op het Schema van den ordinaris Staat, in naarvolging van het Plan van de Armée ,door Zyne Doorluchtige Hoogheid den 17, Maart 1789 ter Vergadering van Huu Hoog Mug. overgegeeven, zyn geplaatst geworden, Hun lid., Mogende by afzonderlyke Refolutie zich zullen expliceeren.
Verklaarende over zulits Hun Edele Mog. met betrekking tot de Ministers buiten 'fLands, zig te conformeeren met het geadvifeerde door de Commisfie, en de dien conform gebragte posten op den Ordinaris Staat van Oorlog, in vertrouwen, dat in cas van vacature de fuccedeerende Ministers door Hun I loog Mog., na meelle gefchiktheid der Perfoonen, zig daar toe voordoende. en de inclinatie der Leden, verkoren en aangefteld zullen worden; voorts dat, fchoon over deze en andere posten van Traétementen op den Ordinaris Staat doorgaands geen liquidatie tusfchen de Provinciën ltaat gehouden te worden, zulks echter, ten aanzien van die alle zo in dit als in andere Capiitelen zal moeten plaats hebben, wanneer de een of andere post eenige meer dan gewoone tyd mogte vacant blyven, en alzo de betaalinge van het Traétement ftilftaan.
Terwyl Hun Edele Mogende, in aanzien van de Post voor fecreete Corre/pondentien, konneu lyden, dat dezelve tot het montant, als voorgeflagen, om redenen, by het Rapport geallegueert, op den ordinaris Staat van Oorlog geplaatst-, en buiten liquidatie gehouden worde.
Dog ten reguarde van de post voor Defroyementen moeten aanmerken , dezelve, na het inCcc 4 zien
s Gra*
7ENHA;e.
Advys ,>uu Gelderlandontrend Oitotds ■n Fi'la.ncie^



'sGswv
VENH/ CE.
Advys yan Gc derlan omtren Ojiola' cn Financie,
7*3 NIEUWE NEDERLANDSCHE
■ zien van Hun Edele Mogende vooral niet te laag • gefteld te zyn, wanneer in agt word genomen, dat in den tyd van den jaare 1770 tot den jaare 1784 incluis, waar over dezelve is gecalculecrt, de betaahngcn, uit deze post gedaan, van importantie moeten geweest zyn, inzonderheid over de Maatite jaaren van dat tydvak, wegens een twee« den Ambasfadeur in Frankryk, twee extraordinat ris Ambasfades na Rusland en-de onlusten met den Keizer.
En dat ook de befparingen , welke pag. 178 en 179 van hec Rapport door eenige veranderingen in het Reglement van den jaare 1700 , voor de Ambasfaden en Commisfien buiten 's Lands wordende vastgefteld, eene vermindering der uitgaven zullen opleveren.
Dat voorts Hun Edele Mogende geen redenen vinden, waarom deze post niet egaal over alle de Provinciën Quotesgewyze zoude worden gerepartitieerd, immers dat de zwarigheid daar tegens in het Rapport pag. 29ogeoppert, wegens de moeielykheden, om als dan de Provinciën tot een byflag voor een of ander Minifter te be weegen, niet zeer gewigtig voorkomt, daar dog het algemeen belang vordert, om van de Penningen van het bondgenootfehap niet te ruimfchotig of zonder goede redenen te disponeeren, behalven dat ook nog deze zwarigheid konde worden opgeruimd , indien de Provinciën zig engageerden, om jaarlyks ieder haar Quote ten Comptoire van de Generaliteit te fourneeren, en zig teffens verbonden, om de dispofitie over die Penningen aan het befluit van de meerderheid der Provinciën te onderwerpen.
Tot welk laatfte Hun Edele Mogende in allen gevalle eerder zouden verkiezen over te gaan, dan de beheering van zo een aanmerkelyke fom van dertfënmaél honderd duizend guldens, en wel ia een zaak van die natuur, alleen aan een enkelde Provin-



JAARBOEKEN, Juny, 179I. 7*9
vincie over te laaien; waarom dan ook in'dezelve ' confenteêren, mits de repartitie over alle de Pro- ^ vinden gefchiedde, met offerte om tot het Accro < chement zo even gemeld, met de Bondgenooten te concurreeren , of d t anderzints deze post op de. Quote van de Generaliteits Kas werde gebragt. Dat Hun Edele Mogende wyders bereid zyn,, haar confent te verkenen omtrend de overige tot, hier toe gewoone posten, thans weder op het Schema van den ordinaris Staat van Oorlog gefteld, als 'mede in hec Corps Pontonniers , overeenkomftig het Plan daar van door de Commisfie tot het Defenfie - Weezen voorgeflagen, en de post dien conform op hec Schema van den Scaac van Oorlog gebragt ; dog dat zig verpligt vinden omtrend de fom, aldaar voor hec Corps Artillerie uitgetrokken ad ƒ 513281 : io : o te remarqueeren , dat hec Plan ter verbetering van dat Corps , daar onder mede voor twee Compagnien oude Artilleristen , by het provifioneel Rapport van opgemelde Commisfie den 13 February 1787, ter Vergadering van Hun Hoog'Mogende uitgebragt, zig te zamen maar bedraagt f 471803 : 3 : 13.
En dat mitsdien Hun Edele Mogende, welke by Refolutie van den 3 Mey 1787, den 13 dito ter Generaliteit ingebragt, zig met het zelve hebbeu geconformeert, vermeenen by derzelver vooraangetogene Refolutie te moeten verblyven.
Dat wyders Hun Edele Mogende niet konnen nalaaten, ten reguarde der Tracfemencen van de Directeurs en Ingenieurs aan te merken , dac da voorflag welke omcrend dezelve door Zyne Doorluchcige Hoogheid en den Raad van Scaace den 13 April 1781 aan Hun Hoog Mogende is gedaan, en waar in als toen door zes Provinciën is geconfenteert, de fom van 16300 minder bedraagt, dan het geen daar voor by Hun Hoog Mogende Refolutie van den 15 Mey 1786, bepaald is; en dat Hua
Ede-
sGra-
ENHA:E.
4dvys mn Gelierlandimtrend Ouotds m Financie.



730 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage. .
Advys yan Gel der land omtrena Qtiota's cw Financie.
i 1
Edele Mogende overzulks zouden in bedenking geven, of niet het gemelde Plan. van 13 April 1781 diende te worden geprafereert, en de tegenwoordige Bezitters van het meerdere van aien met het furplus op den extraordinaris Staat van - Oorlog geplaatst,. ten einde by vacature op te houden.
Dat nu Hun Edele Mogende zig verders omtrend het Schema van den extraordinaris Staat van Oorlog zullende uitlaaten, haar bepaalen tot de navolgende remarques.
Ten eerften, dat veronderftellen, dat de posten voor de Militie yan de Colonie Surinamen voortaan door alle de Provinciën, het Landfchap Drenthe, en de Generaliteit met eenparigheid gedragen zullen worden , als wanneer Hun Edele Mogende zig bereid verklaaren, daar in te confenteêren.
Ten tweeden, dat zig ten aanzien der huur van het Huis van Prins Maurits met het Rapport conformeerende, vermeenen, dat dezelve behoord te worden opgezegt, en vervolgens die post van den Staat van Oorlog gelaten.
Ten derden, dat Hun Edele Mogende, van oordeel zyn, dat de Losrenten ter fomma van 38600 guldens overeenkomftig den voorflag pag. 275 van het Rapport , ten einde van den Staat van Oorlog te worden geligt, en dat daar toe den Raad van Staaten diend verzogt te worden, de nodige Petitie te formeeren , om daar uit die aflosfinge :e doen.
Dat Hun Edele Mogende alhier voorby gaande 3e post van ijocco guldens voor Penfioenen voor Dfficieren gedeftineert , ten einde zig daar over ds tot het Plan van de Armée gehoorende, na» Ier te verklaaren: ten vierden met opzigt tot de MSt van iocoo guldens voor het onelerhoud van enige Franfche Vrouwen van Conditie, zig con-
for-



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 731
Formeeren met het voorgedragene by het Rapport,' ten einde overeenkomftig het zelve by Hun Hoog \ Mogende werde gerefolveerd , en die post ook ( in het vervolg van den Staat van Oorlog gelaaten.
Dat, ten vyfden, Hun Edele Mogende uit over-1 reding der nuttigheid van een jaarlyks Campemeni L voor een gedeelte van de Trouppen van den Staat, c confenteêren in het plaatzen van een post van jccco J guldens, op den extraordinaris Staac van Oorlog, 1 tot goedmaaking van de kosten, daar toe vereischt 1 zullende worden.
Dat, wat ten zesden aangaat, de post van 300000 guldens, tot verbetering der Fronticren en aanvulling der Magazynen van den Staat, Hun Edele Groot Mogende daar in bewilligen, in verwagting, dat overeenkomftig het geadvifeerde by het Rapport van de Commisfie tot het DefenfieWezen pag. 83, de Plaatzen en Sterkten uitmaakende het uiterfte Frontier van den Staat, ten allen tyden behoorlyk voorzien worden en blyven; en dat, als ibidem pag. 84, terwyl het Plan van Defenfie niet te gelyk en op eenmaal kan worden uitgevoerd , deszelfs begin gemaakt werde met die Plaatzen, welke het uiterfte Frontier van den Staat uitmaaken, en zo fuccesfivelyk tot de binnen Frontieren overgegaan werde, voorts onder conditie, dat deze post zo als behoord voor het geheel gefteld worde onder het beftier van den Raad van Staate, over de Provinciën gerepartitieert, en daar over de jaarlykfche liquidatie tusfchen dezelve gehouden worde : of anderzints , dat dezelve op de Quota van de Generaliteits Kas geadfigneert werde.
Dat ten zevenden, betreffende de post van een Millioen voor een jaarlykfche Equipage, voort? v>or aanbouw en reparatie van Schepen , Hun Edele Mogende niet zullen allegueeren, verfchei-
de»
i Gra- ,
ENHA:E.
fdvyj
'an Gel'
Ierland
mtrend
~htota's
7i Fi- -
lainis



732 NIEUWE NEDERLANDSCHE
•sGra
VBNHi GE.
Advys van Gt der lam omtrer, Qitota' en Financie,
. dene aanmerkingen op dezelve, welke den aart def ;. zaake aan de hand geeft; en die Hun Edele Mogende, wanneer alleen op het byzonder belang van haar eigene Provincie kwamen te reflecleeren, terug zouden houden, om in deze post te bewilligen: /- doch dat zo als te voren veelvuldige blyken gegee» / ven hebben , hoe zeer haar de zaaken van de Zee, d zo wel als die te Lande, ter harten gaan; ook thans i tot een doorflaand bewys van dien, en om aan het verlangen van een ander barer Mede-Bondgenoten te beantwoorden, voorts om ook door deze haare infchikkelykheid een gelukkige afkomst van zaaken voor het Bondgenootfchap te bevorderen, met terug ftellinge van andere wezentlyke confideratien, bereid zyn, deze opoffering te dóen, en met concurrentie van alle de andere Provinciën in deze post ee confenteêren, zodanig egter, dat Hun Ede'e Mogende vertrouwen, en in die vaste verwagting zyn, dat de redresfen in de adminiftratie der zaaken van de Zee, by het Rapport der Commisfie van het Defenfie - Wezen voorgeflagen, en met de overtuigendfte redenen aangedrongen, zonder tydverzuim zullen worden befloten en ter uitvoer gebragt , en alzo met der daad getoond , het waare oogmerk te zyn, om hec algemeene belang te behartigen.
Dat laatftelyk, voor zo veel aangaat de post van 120000 guldens, op hec Schema van'den extraordinaris Staat geplaatst, tot vinding der Interesfen van het door den Raad van Staate genegotieerde Capifaal ter betaalihg, zo van het verfchuldigde aan den .Keizer, als van een Capitaal van 420350 guldens, tot voldoening der Aanritsgelden voor de Brunswykfche , Anfpachfche en Mecklenburgfche Troupen; Hun Edele Mogende die twee onderfcheidene objecten in onderfcheiden opzigten moeten befchouwen, alzo, wat het laatfte, het Capitaal van 4203jo guldens aanbetreft, Hun Edele Mogende
ia



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 733
in de Negotiatie bewilligd hebbende', zig verpligt' rekenen, en ook bereid zyn, om., wanneer dezel-, ve zal zyn gebleeken , werkelyk dóór den Raad ( tot dat einde het gemelde Capitaal genegotieerd, en daar van emplooi gemaakt te zyn tot betaa- _ linge dier Aanritsgelden, als dan haar aandeel in de^ jaarlykfche Interesfen, of ook anderaints in het Ca-^ pitaal 'zelve tot afdoening van deze fchuld te four-1 neeren. ,
Doch dat het Capitaal ter afdoening van hetbe-^ loofde aan Zyne Keizerlyke Majefteit van een gé-; heel andere natuur is ,- als tot welkers .Negotiatie Hun Edele Mogende geenzints haar, Confent verleend hebben, alzo weinig als tot het Tracfaat van Fontainebleau , waar van dezelve een gevolg is geweest. Zodat Hun Edele Mogende op goed fundament.zig deze geheele zaak zouden kunnen onttrekken, doch dat, om ook in dit opzigt by haare gemanifefteerde principes van infchikkelykheid te verblyven , niet aliëen zyn, om dezelve in dier vöegen op te nemen, alsof mede in het geallegueerde Traftaat bewilligd- hadden; doch zyn dan van oordeel, dat van haar geen betaalinge van Interesfen kan worden gevergd, ten zy haar volkomen gebleken zy, dat de hoofdfom, tot dat einde genegotieerd , en teffens gebruikt is.
Zullende Hun Édele Mogende, wanneer zig daar van kunnen overtuigd houden, en de andere Bondgenooten mede in deze post cob fen teer den, zig omtrend de elve niet omtrekken.
Dat hier mede de voornaamfte poii eten , in de drie eerfte afdeelingen van het Rapport vervat, verhandeld zynde, Hun Edele Mogende thans overgaande Lot.dc- laat)!e afdeding , inhoudende de cönfidefatien van de.Commisfie over de Propofltie van Zeeland , van den 9 December 17^4, over het doen van Nigotiatitn ten Co;:;ptvire Centraal van dc Unie, voor rekening van de Provinciën in
ïCra-
'enha;e.
idvyi
att GeU
'erland
mtrend
liiotas
n Ft-
\ancie.



•sGra-
VENHA GE.
Advys van Ge, derlane, omtrent Ojtota'i en Financie,
i
734 NIEUWE NEDERLANDS CH E
tyden yan gevreesden Oorlog, omtrend denzelve . aanmerken:
Dat hoe zeer het ook voor de Provincie van Gelderland , en die met haar in het geval ftaan van geringe resfources te hebben , zeer wenfchelyk '. zoude zyn, dat een middel buiten haar meerder ' bezwaar kon worden uitgedagt, tot het vinden van t zodanige fom men, als in tyden van Oorlog, boven de gewoone kosten van defenfie van den Lande, worden vereischt, om zig in portuur te ftellen tot afkeering van vyandelyke aanvallen; Hun Edele Mogende egter de bedenkingen , by het Kapport tegens deze Propofltie ingebragt, zo gewigtig zyn voorgekomen, uat genoodzaakt worden, zig! met de gedagten van de Commisfie te moeten voegen, om namentlyk het by den ouden voet te laaten ver' blyven, zo dat de kosten van extraordinaris middelen van defenfie by extraordinaire Petitiën gevraagd, en door de Bondgenooten zo laDg mogelyk gefourneerd worden; hoewel Hun Edele Mogende hier by niet mogen verbergen haar flegt vooruit, zigt omtrend het vermogen van haare Provincie reeds met zo^een zwaare Quote in hogere Staaten yan Oorlog ftaande, aangeflagen te worden, om ra tyden van Oorlog tot nog zwaardere lasten te kunnen concurreeren , daar het Hun Edele Mog echter nimmer aan de goede wil zal ontbreken , om alle efforts te doen tot verdediging van het Vaderland. °
Dat Hun Edele Mogende hier mede zig op deze gewigtige zaaken cordaat, en met een oprechte begeerte, om het groote but, de bevordering van de eemgheid en het onderling vertrouwen der Bondgenooten, de verbetering der gebreken, de meerdere vastigheid der Conftitutie, en het geluk van den Staat te bereiken , zjg verklaard hebbende, het zelve wederkeerig van haare Bondgenooten mogen verwagten, hertelyk wenfehende, dat eerlang
een



JAARBOEKEN, Juny, 1791, Itf
een heilzaam befluit omtrend dezelve zal kunnen worden genomen ; waar van het tegendeel de Voorbode van den ondergang der Republiek zoude wezen , wanneer nogthans aan Hun Edele Mogende die gerustheid ovèrblyven zoude, van na haar vermogen alles tot behoud van dezelve te hebben toegebragt.
En zal hier van Extract, aan de Gecommitteerden dezer Provincie ter Generaliteit werden ingezonden, om daar van ter Vergadering van Hun Hoog Mogende de nodige opening te doen*
(Onder fond}
Pro vero Ex£rac1tu<
QlFas geteekend)
BERN. JOH. HOFF<
Waarop de Staaten Generaal dit befluif namen:
ÉXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAATEN GENERAAL der VER* EENIGDE NEDERLANDEN,
Martis den 19 Oêiober 170a. ■
"PJe Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Gelderland, hebben ter Vergaderinge Ddd W
VKNHA-
Advyi van Gelderlandomtrend. Quota's en Financies



'sGra-
VENHACE.
Ref. de, Staaten Generaal.
EX-
73°" NIEUWE NEDERLANDSCHE
ingebragt en laaten leezen de Refolutie van de Heeren Staaten van Hooggemelde Provincie, hunne Principaalen, genomen op het Rapport door de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie , op "den 21 Mey laatstleden, alhier ter Vergaderinge uitgebragt, raakende het werk van de Quotes en hec Financie-Weczen van de Generaliteit, volgende de voorfchreeve Refolutie hier na geïnfereerd.
Flat. Infento.
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan , dac Copie van de voorfz. Refolutie gefteld zal worden in handen van de Heeren Fan, Weideren, en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden rot de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate by Hun Edele zelfs te nomineeren, te vifiteeren, examineeren en van alles alhier ter Vergaderinge Rapport te doen.
En worden de Heeren Gedepuceerden van de Provinciën, welke zich op hec voorfz. fubjecl noch niet hebben verklaard , mits dezen verzocht hu> daartoe mede te willen bekwamen.
Accordcerc mee voorfz. Register.
De Provincie van Overysfel, ftelde op den 18 Oéfober 1790 dit Advys voor vast, om ter Vergaderinge der Algemeene Staaten , nopens deze groote zaak in te brengen:



JAARBOEKEN, Juny, 1701. ?«?
EXTRACT uit het REGISTER 'sOu* der RESOLUTIEN vq* KID vrKhaDERSCHAP en STEDEN van ck. OVERysSü-L.
Ca/tyen den 18 Octoler I7&ö<
By refumptie gedelibereert zynde op het Generaal Rapport, door de Perfoneele Commisfie over het reguleeren van de Quotes, en het onderzoek van het Financie-Weezen der Generaliteit, ter Ver gadering van Hun Hoog Mogende gedaan op den 21 Mey dezes Jaars , ten gevolge van Hunner Hoog Mogende Refolutie van den 4 Mey 1785, en aihier gecommuniceerd by eene Misfive van Hunne Hoog Mogende van den zelfden 21 Mey dezes jaare, en daar over gehoord zynde de Advifen van alle de Leden; is goedgevonden, de Heeren Gecommitteerden wegens deze Provincie ter Gene* raüteit aan te fchryven , om ter Vergadering van Hunne Hoog Mogende te declareeren , dat Ridderfchap en Steden , na attente eXaminatie, hebben bevonden , dat voorfz. ampel Rapport over het ge heel wel beantwoord aan de verwagting, welke men , met alle reden, van den langduurigen en oüvermoeiden arbeid van zo veele Staats- en Financiekundige Mannen had opgevat: dac dus zo wel het geheele Gemeenebest, als deze Provincie in het byzonder, de hoogfte verpligting heeft aan den yver, de kundigheid, en het geduid van de Heeren GeCommitteerden der onderfcheide Provinciën coc de gemelde eerfte perfoneele Commisfie , en van d? Heeren Gecommicteerden uic den Raad van Staats ende Generaliteits Rekenkamer, welke by de voornoemde Commisfie hebben geadfifteerc, en van die D d d 2 hoe
Advys
van
Ovet-ys*
fel nopensQttotas enz,



738 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Advys yan OveryS' fel nopensQtwta's enz.
hooge Collegien zelve , welke nimmer geweigerd hebben alle nodige en vereischte opening te geeven van alles, waaromtrend derzelver onderrigting en voorligting verzogt wierd, en byzonder van Zyr,e Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, welke door Hoogstdcszelfs kragtdadige pogingen, naauwkeurig en onzydig onderzoek der betrekkelyke huishoudelyke gefteldheid va i elke Provincie, en van de Generaliteit, en herhaalde voorflagen, heeft uitgemaakt, dat gezegde Commisfie, na veel overleg en deliberatie, ten laatfte nog, ten opzigt van het groote en voornaarne poinct van de Quotes, eene bepaalde fchikking en regeling aan de Hooge Bondgenooten beeft kunnen voordragen : gelyk dan Hunne Edele Mogende aan alle deeze Heeren en Collegien , en aan Zyne Hoogheid hier mede deswegens hunne verfchuldigde dankbaarheid betui *n.
Dat zy, in het oog houdende de hoofdoogmer ken en gronden, welke de Bondgenooten zig hebben voorgefteld by bet deiegeeren eener perfoneele Commisfie tot revifie der Quotes, en herftel van het Financie • vVezen van het gemeene Bondgenootfchap, ten einde de lasten, welke dezelve te draagen; hebben , in het vervolg met meer zekerheid en evenredigheid te febragen , zig ook by het onderzoek van voorfz. Rapport , op ieder poinct daar by voorkominde, die principes hadden voorgefteld, en dien conform hun advis over gemelde poincten ingerigt.
Op deze gronden en principes maaken Hunne Edele Mogende geen zwarigheid, gemelde general Rapport, zo als het legt, en uitgebragt is, te laudeeren en te approbeeren, en in het zelve te confenteêren, in dat vast vertrouwen, dat ook alle de overige Bondgenooten even eens bereid bevonden zullen worden , om de fchikkingen by het zelve voorgeflagen, te amplecleeren zonder eenige refer-
ve;



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 739
ve; doch by ontftentenis van dien niet willen ge-'s houden worden, eenig Confent gedragen te nebben, vi veel min zig te hebben willen verbinden in eenigect gedeelten , zo het geheel nier mogt worden geadop teerd, egter altyd genegen blyvende, om, zo ver^ in eenige mindere poincten verfchillende gedachten y< plaats hebben , zig zo veel mogelyk te fchikken, en O billyke coniideratien aan te neemen. jè Dus willen Hun Edele Mogende ten beste vd/np, de gantfche Republiek gaarne eenige facrificie doen, Q en niet dringen op alzulke Confideratien en Remar ei ques, als zy anders, zeer gefundeert, zouden kunnen en moeten maken, ware het niet, dat de bewaaring der goede harmonie, welke thans zo gelukkig tusfchen de Hooge Bondgenooten fubfifteert, hen permoveerde, om liever wat meer toe te geven, dan ftyf op hun regt te blyven ftaan, en daar door gelegentheid te geeven, dat de welberaamde fchikkingen der Commisfie vertraagd of opgehouden worden.
Immers al aanftonds, ten opzigte der Quote, waar op deze Provincie voor het vervolg zal gefteld wordea, kunnen Hunne Edele Mogende geenzints vinden, dat deze Provincie verligt, maar ie tegendeel bemerken maar al te duidelyk, dat dezelve bezwaard is; en, daar haare resfources in haar zelve genoegzaam geene zyn , dat zy zeer zeker verpligt zullen zyn, hunne Ingezetenen met meerder Lasten te bezwaaren, dan die zyn , welke thans, en zulks niet zonder veel moeite, gedraagen worden.
Hoe zeer zy dan billyke redenen hadden gehad, om te verwachten, dat hunne Provinciaale Quote, tot hier toe gedraagen, eerder verligt dar- verhoogd zoude zyn geworden, gelyk zy en hunne Gecommitteerden in de eerfte Perfoneele Commisfie niet nagelaaten hebben, by alle gepaste gelegenheden, op verligting in de vorige, dragelyker Quote, aan Ddd 3 te
Gra-
:nha-
dvys in
yerysl 110-
■ns
uota's



74° NIEUWE NEDERLANDSCHE
VENHAGE.
Advys van OveryS' fel nopensQjttota's MS,
te dringen, willen zy evenwel, roet postpofiu'e van alle andere Confi Jeratien, en geheel en voornamenlyk in het oog hebbende de zo nodige als billyke afkomst, en herftelling van alle ongedykheid in het dragen der lasten van de Unie, die tot hier toe, tot zo aanmerkelyk agterdeel van de waare gronden van vereeniging en Bondgenootfchap; hebben plaats gehad , wel confenteêren in de voorgeflagene Quo ce van ƒ 3 : 9 : 6 in het honderd,in den ordinairen en extraordinairen Sraac van Oorlog , en van / 3 : l3 '• 5 'm de extraordinaire Petitiën; als mede in het bepaalen dt r Quotes voor de andere Provinciën, voor het Landfchap Drenthe» en voor de Generaliteit; doch niet dan in afwagting, dat, gelyk gezegd is, alle de overige Bondgenooten even gaaf en ongeclaufuleerd in de Quotes , op welfo zy ttens by het Rapport gefield zyn, confenteêren, en aan de middelen van afkomst en conftraincte, airede beraamd, of als nog met gemeene bewilliging ce beramen , zig onderwerpen , en dac dit Confent in geenen gevalle langer verbinde, dan voor den cyd van volle vyf en cwincig jaaren, te rekenen van den dag af, op welken de nieuwe repartitie der Quotes ter Generaliteit ter conclufie gebragt, of welke met algemeen confent zal vastgefteld worden , zo dat Hunne Edele Mogende gèenzintsaanneemende bygevoegde bepaaling, welke voorkomt m het. Rapport bl. 41, of voor zo lang als de Quotes met gemeene bewilliging 0p geenen anderen ■voet zuilen zyn gereguleerd, en bl. 29Q" aan het eind, of voor zo lang als de Qjtotes niet-met gemeene bewilliging op eenen an fleren voel zu.t-u zxn gereguleerd; dat ook de fomme van het totaal beloop der beide Staaten van Oorlog niet meerder bedragen dan dertien en een halve Miilioen, maar wel zo veel minder, als men zonder ondienst van cien Lande bevinden zal doenlvk te zyn, en dac de {«mporaire en de «itftervende posten , voor zo ver
de-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 7+1
dezelve jaarlyks verminderen , mee geene andeft zullen mogen aangevuld worden, dan mee Coniëni der Bondgenooten; dat tevens alle gepaste midde Jen, tot beneficeering der Geoeraliteus Kas, tec eerften in deliberatie gelegd en fpoedig ter conclu fie gebragt worden; en eindelyk, dat na verloop van twee en twintig jaar, convenable middelen zul* len worden beraamd, om, na hec uiteinde van die vyf en twintig ;aaren, voor welke thans geconfenteerd word, wederom op nieuw, voor een bepaald getal van jaaren, zulk eene repartitie van de Quotes te maaken, als naar den betrekkelyken ftaac. waar in de onderfcheide Provinciën zig als dan bevinden zullen , raadzaam en billyk zal bevocdec worden; terwyl Hunne Edele Mogende aan den eenen kant gegronde vrees hebben, dac deze Provincie niec dan mee veel moeice en embarras, zelfi geduurende den cyd van vyf en cwincig jaaren , die Quoce, waar op zy cbans gefteld word, zal kunnen dragen, en aan den anderen kanc, harcelyk wenfehen en hopen, dac alcljans de Provincie van Zeeland, welke thans zo aanmerkelyk verligt word, als dan in ftaat zal zyn, om wederom tot verligting van deze en andere Provinciën iets te kunnen bybrengen.
Hunne Edele Mogende hebben tot hun fmert en leedwezen geen vooruitzigt, dat zy zullen kunnen in bedenking neemen, om eenige thans plaats hebbende belastingen af te fchaffen, zonder dezelve althands door equivalente middelen te rempheeeren; daar zy in tegendeel, gelyk reeds gezegd is, wel genoodzaakt zullen zyn, hunne Ingezetenen hoger, dan thans, te bezwaaren, indien zy aan hunne engagementen prompcelyk voldoen zullen; hoe zeer hec Hun Edele Mogende alleraangenaamst zal zyn, hunne Provinciaale Financien door alle mogelyke en niec te zeer drukkende middelen te kunnen verbeteren , en zy niet weigeren zullen, dien aangaande Ddd 4 aan
'sGravenha-
ge.
Advys
van
Overysfel nopensOjtota^ enz.



74* NIEUWE NEDERLANDSCHE
VEKHA-
/ja'vys yan
Overysfel iio-
Quota'$ enz.
aan den Heere Erfftadhouder de nodige opening te geven , gelyk zy niet alleen, nevens de overige Bondgenooten , zig gaarne tot het een en ander willen verbinden, maar ook oordeelen, d-t, zonder zodanige onderlinge verbintenis, geene genoegzame zekerheid voor het duurzaam fournisfement der aangenome Quotes kan verkreegen worden.
Hunne Edele Mogende zullen zig niet oppofeeren tegen de inftantien van de Provincie van Gelderland , om een tweeden Gecommitteerden in den Raad van Staate te zenden; onder dit beding egter , dat ook aan deze Provincie het zelfde recht piet worde geweigerd of onthouden, vooral, wanneer ook aan de Provincie van Utrecht een tweede Gecommitteerde in dat Collegie toegeftaan , en aan die van Zeeland gelaaten word; daar toch deze Provincie that?s niet veel minder dragen zal in de Lasten der Unie, dan die van Zeeland, immers, en in allen geval , dat dit plaats hebbe zo lang als de Epoque duuren zal, in welke de Lasten der Unie op de nu voorgeftelde wyze zulien gedragen gorden.
Omtrend de middelen van afkomst en conftrainéte zullen Hunne Edele Mogende niet weigeren de fchikkingen, by het Rapport voorgefteld, met de overige Bondgenooten te bepaalen, hoewel fcy gegronde redenen van vrees hebben , dat de voorgeflageue middelen, of onvoldoende, of moger lyk zelfs by de uitkomst, nadeelig zullen bevonden worden; wesbalveo zy als nog wel wenfehen, dat men tot het beraamen v.n beter eh efficacieu* fer middelen by de Bondgenooten kon convenieeren; tot welker uitdenking en daarftelling zy zig piet ongenegen zullen betoonen,
Gelyk Hunne Edele Mogende ook wel willen ponfenteeren , in conformiteit met de overige Bondgenooten , in de remiffie der posten , door het Comptoir- Generaal der Unie, zedert het jaar 1783
YQOf



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 743
voor eenige Provinciën voorgefchoten ; mits dat >s ( die Provinciën volgers den voorflag in het Rapport, VE ■en volgens de nadere elucidatidn van Zyne hoog GE heid, vervolgens de Lasten helpen dragen welke de gevolgen zyn geweest der onlusten met wylen ^ Zyne Keizerlyke Majefteit, byzonder ook, naarVÖ evenredigheid, dragen in de equivalenten, die aanO) verfcheidene Officieren , tot uitkoop van derzei-^ ver Penfioenen , verftrekt zyn ; cn in de Sub-/;g fidien, welke in den jaare 1788 aan de Hee->j( ren Markgrave van Brandenburg Anfpach , en^ Hertogen van Brunswyk en Mecklenburg zyn toegezegd.
' Ten opzigte van het tweede Hoofdpoiiu van meergemelde Rapport, betrekkelyk tot den ftaat der Generaliteits Kas, hebben Hunne Edele Mogende, met het grootfte genoegen gezien den voordeeligen ftaat, waar in gemelde Fonds, door de goede directie van den Raad van Scaace, niec teeenftajnde de groote uitgaven en zwaare Negotiatien , welke mén in de laatfte jaaren genoodzaakt is geweest te doen, zig als nog bevindt, en willen om die reden wel confenteêren , gelyk reeds boven gezegd is, dat de Generaliteits Kas voortaan ook haare Quote drage, tegen ƒ 4 : 8 : 2 in het honderd , iii den ordinaris en extraordinaris Staat van Oorlog, zonder boven dien immer in eenige meerdere Lasten, wanneer daar toe in het vervolg befloten mogt worden, noch ook in de Petitiën iets te dragen: als mede, dat voor derzelver rekening blyven alle de nog overig zynde Lyfrenten , zo die bevorens op het Subfidie der Barrière geaffecteerd waren, als die voor rekening der Provinciën genegotieerd zyn; en zulks tegen het profyt, dat gevallen is op de Lyfrencen , die, hoewel afgeftorven , egter als zodanig niet opgegeeven zyn, mitsgaders nog eenige kleine posten van den Staat van 'Oorlog van weinig belang, welke vervolgens Ddd 5 by
NHA-
h'ys n
erys-
710-
is
101 a's



'sGra
ge.
Advys
van Overys fel nopensQiiota' enz.
744 NIEUWE NEDERLANDSCHE '
. by het dikwerf gemelde Rapport worden opge. geeven. . ro
Dan, in aanmerking neemende de groote aangelegenheid van dit algemeene Fonds, welke meermaalen, in tyd van nood, tot een veilig Plegtanker voor den Staat verftrekt heefc, kunnen Hunne • Edele Mogende niecs anders, dan ten fterkften infteeren op alle convenabele en pracficabele poincten van redres en menage, welke by het meergemelde ; Rapport worden voorgeflagen , en welke Hunne Edele Mogende in het algemeen goedkeuren en ampleóteeren, en ten nadrukkelykften recommandeeren, dat dien aangaande de nodige deliberatien ten fpoedigften geëntameerd, en ter conclufie worden gebragt.
Hunne Edele Mogende zullen zig derhalven onthouden van eene fpeciale recenfie dier middelen van beneficeering der Generaliteits Kas, welke by hec Rapport omftandig en uicvoerig opgegeeven zyn, en dezelven alle aan de prudenn'e en yver der Heeren Gecommicceerden ter Generaliteic, en in den Raad van Staace , geruscelyk overlaacen , en mee de overige hooge Bondgenooten gaarne concurreeren coc alle zodanige vastflellingen; alleenlyk kunnen zy zig niec dispenfeeren , van meer byzonder aan ce pryzen, en te infteeren op de introductie van convenabele Ambtgelden voor alle die geene welke voortaan met eenige Bedieningen, ftaande ter Collatie van Hunne Hoog Mogende, of van eenig Collegie van de Generaliteit gebeneficeerd worden; deze toch zyn niet alleen een billyk, redelyk, en weinig of niet drukkend middel van Financie, op zig zelve, maar ook allergefchiktst, om, zonder iemands wezendlyk bezwaar, de Generaliteits Kas kragtdadig te fterken; werfialven Hunne Edele Mogende en op de fpoedige regeling en uitvoering derzelve ten fterkften infteeren, en tevens niet durven twyffelcn, of de overige Bondgenooten zul-
lei



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 745
len met hun volkomen overtuigd zyn van de onredelykheid en incongruiteit van Provinciaale belas tingen van honderdften Penning of dergelyke op de Generaliteits Ambten ; gelyk don ook Hunne Edele Mogende in die hoop en verwagting , dat ook de andere Provinciën daar van wel zullen willen rennncieeren, voor hunne Provincie voortaan gewillig afzien van alle zulke Emolumenten, als welke daar uit tot hier toe gepercipieerd zyn.
De Commisfie, welke om de twee jaaren naar Staats - Vlaanderen gezonden word, oordeelen Hunae Edele Mogende, dat niet zonder ondienst van den Lande al'gefcbaft kan worden ; hoewel men 'er wel toe zoude kunnen komen , om dezelve flegts door twee Heeren te doen bekleeden, of in dezelve nog eenige andere nuttige verbeteringen , met de overige Bondgenooten, te intro duceeren.
Hunne Edele Mogende zouden ook wel eenige meerder menage in de Schryfloonen ter Griffie van Llunne Hoog Mogende wenlchen betragt te zien; mies de expeditie der zaaken , of de dienst des gemeenen Lands, door geene te groote of verkeerde befpaaringen cenigzints benadeeld of vertraagd worde.
Waar mede overgaande tot de derde afdeeling van het generaal Rapport, betreffende den Staat van Oorlog, kunnen Hunne Edele Mogende, onder referve nochthans van eenige bedenkingen tot welken men zo ftraks zal overgaan , zig zeer wel conformeeren , zo met de generaale, als met de particuliere remarques en fclvkkingen, ten dien opzichte gemaakt, vooral met datgewigtig principe, dat de Milit'e van den Staat zyn Troupen van de Generaliteit , en met de noodzakelyke gevolgen,daar uit zo evidentelyk profiueerende, als namelyk, dat dezelve derhalven overal op een gelyken voet behoren betaald, en, zo min mogelyk bezwaard te
wor-
's Gravenha-
se.
Advys
van
Ovcrysfel nopensQuota's enz.



'sGr*
ge.
Advys
van Overy fel nopensOuola enz.
74<* NIEUWE NEDERLANDSCHE
.• worden; al waarom ook de korting der defineeren-
i- de Manfehappen, en de tering of de Soldyen, op alle Repartitien, op den zelfden voet behoort te gefemeden; en wel, indien de voorflag der tweede perfoneele Commisfie, om de Militie van den Staat direct, door de Generaliteit te doen be-
- taaien , by de Bondgenooten niet geamplecteerd word, als dan op den voet, door de eerfte Commisfie, by het ondernoorige Rapport bladz. 287 en 286
s voorgeflagen, welke Hunne Edele Mogende met de overige IJondgtnooten gaarne zullen helpen arrefteeren, en in p aftyk brengen! dog, wanneer eemVe andere Provinjicn rno-ten voortgaan met meerdere kortingen te doen, dan in deze Provincie plaats nebben , dan zullen Hunne Edele Mogende zich genoodzaakt zien, dezelfde kortingen ook in deze Provincie te introduceeren, welke plaats hebben m die Provincie, waar in het meest afgetrokken wordt. ö
De bedenkingen, welke Hunne Edele Mogende zyn voorgekomen, omtrend eenige byzonderheden, die hunnens oordeels veranderd of verplaatst dienden te worden, betreffen:
Voor eerst- de kosten van de Gedeputeerden buit n sLands, dewelke, uit hunnen aart, op den extraordinaris Staat van Oorlog gebragt, en aan liquidatie fubject gemaakt behooren te worden, daar toch dezelve hoger, of minder hoog lopen, naar dat den dienst van den Lande, en de gefteldheid van Europa vereischten
Ten tweeden, van gelyken aart zyn de beide posten van de Defroyementen , en van de jecreete Correspondenten, welke tog ook noodwendig jaarlyks vaneeren; en om die reden, volgens de by het Rapport gelegde gronden, op den extraordinairen Staat van Oorlog behooren. Dan, indien onverhoopt hier toe niet kan verftaan worden, dan vertrouwt men ten minften, dat de Repar-
ti-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 747
titie van de Defroyementen ook voortaan op dien »s ( voet zal gefchieden , als tot hier toe plaats ge- VE had heeft. ;{ \l ge
Ten derden difficulteeren Hunne Edele Mogende als nog, om genoeg bekende, en door andere a reeds geallegueerde redenen , in de opngting van V£ een Corps Luikfcbe Dragonders. O Ten vierden , het Corps Mariniers vertrouwenfe Hunne Edele Mogende, dat wel op een min kost-pi baaren voet, hec zy volgens het Plan , in de Re- Q sisters van Hunne Hoog Mogende, van den 8 Fe ei bruary 1698 te vinden, of volgens eenig ander, door Zyne Hoogheid nader te ontwerpen, zal kunnen ingerigt werden, ïi.'ï^f. , 1 'Ten typ/mi daar Hunne Edele Mogende, als Territoriaale Souverainen, voorcaan de Predikanten en Schoolmeefters te Blokzyl en Swarte Sluis geheel voor hunne rekening nemen, eiscne de billykheid en egaliteit. dat ook de Predikant van Delf/.yl niet door de Generaliteit, maar door den Territoriaalen Souverain betaald worde, daar dezelve tog notoirlyk veel minder, of liever geheel niet, ten nutte van het weinige Guarnifoen aldaar , maar wel ten behoeve der Ingezeetenen , gehouden
^Tn het gemeen voegen Hun Edele Mogende bier no" by hun billyk verlangen en verwachting , dat over alles, zo veel mogelyk, eene juifte liquidatie plaats hebbe, dewyl daar door alleen kan uitgewerkt worden , dat de eene Provincie zien niet bevoordeele ten kosten der anderen, welke als dan ook wederom haare maatregelen neemen zouden , om zich niet te laaten benadeelen; zynde Hunne Edele Mogende ongenegen, om op eenige posten, ten prejudicie der Bondgenooten te profneeren , en verwagtende het zelfde van de goede trouw en de cordaatheid der Mede- Bondgenootei,; en in die verwagting kunnen Hunne Edele Mogende zich
laa-
tRA-
nha-
dvys. 11
feryf', nons
nota's



'a Grj
ge.
AaVj\
yan
Overy.
fel 110
pens
Quota
enz.
748 NIEUWE NEDERLANDSCHE
l "|fate° weJgevaJJen het gene, zo wel ten opzicht 5. der Appoinctés, als der Magazynen en der Fortificatiën by bet Rapport gefield is, daar tog, om alleen van de laatlten te fpreeken , ingeval eene grooter fom nodig is, dan op den Snat van Oorlof is bepaald, of wanneer de reparatie, verbetering f ot extenlie der Werken, meeider uitgaaf vereischt, . het kort kan gevonden worden uit het geene by anaere Provinciën op dien post overfchiét; moeten•s de, in allen geval, aan den Raad van Staate de discusfie gelaaten worden van het geene al, of niet voor Fortificatie gereputeerd word: Immers Hunne Edele Mogende verwagten niet, dat iemand der Bondgenooten zal wlüen concefteeren, dat alle I osten of artikelen, welke de gemeene defenfie of Militie, en derzelver onderhoud en fournitures raaken Eondgenootfehappelykc Lasten z\n, en ais zodanige behoren gemeen re zyn, en nimmer als huis lasten van eenige Provincie kunnen of moeten aangemerkt worden. En om deeze reden kunnen zy niet anders , dan ten fterkften infteeren , dat de post van de Logiesgelden op den Staat van Oorlo* geplaatst blyve, waar voor te meer reden is, daar de Land-Provinciën, welke geen onmiddelvk voordeel van de Marine genieten, echter haare'Quotes daar toe fourneeren, en het ligtcn van dien post van het onvermydelyk gevolg zoude zyn, dat de lroupen, in deze Provincie Guarnifoen houdende, geen Logiesgelden zouden kunnen genieten, vermits Hunne Edele Mogende niet zouden kunnen refol veeren , hunne reeds zo ze^r en boven mate bezwaarde Provincie met dezen last te bezwaaren j g.-lvk daar en tegen Hunne Edele Mogende ten blyke van hunne bereidwilligheid om de defenfie te Water te helpen bekostigen, hier mede confenteêren, dat een Millioen jaarlyks voor de Marine op den Staat van Oorlog gebragt worde; mits echter , ten allereerlren, de nodige redresfen in de huishouding der Admiraliteiten worden bewerktfelligd, op dien voet,
wel-



JAARBOEKEN, Juny, 1791, 749
welke by het Rapport der tweede Perfoneele Com- '< misfie zo duidelyk voorgedragen , en zo kragtig v aangedrongen is, dat niet wel een ander Plan, welk c beter, menageufer en voor'sLands dienst nuttiger zv, te wagten fchynen; mits ook de weinige Com- y mercie onzer Provinciën niet gedrukt worde, doorv in andere Provinciën Imposten te heffen van Koop-1 waaren , welke alleen door, of langs dezelve naary; deze Provincie pasfeeren. ^
Ten opzichte der vierde Afdeeling van het ge- ( neraal Rapport, hebben Hunne Edele Mogende^ niets in te brengen tegen de redenen, waarom de Propofltie van de Provincie Zeeland, aldaar gemeld, niet aanneemlyk geoordeeld is.
En zal hier van, by Extract dezes, aan de Heeren , wegens deze Provincie ter Generaliteit gecommitteerd, kennis gegeeven worden tot derzelver naricht.
(finder fiond) Accordeerd met voorfz. Register.
(JFcis geteekend J
M. TYDEMAN-
De Algemeene Staaten befloten deswege ? als blykt uit het navolgend
EX-
Gra-
ENHAE.
tdvys
an
*verysi noem
h.'oia's



's Gra-
VENHAGE.
Refolut. der Al. gemeene Staaten,
Ï50 NIEUWE NEDERLANDS CHS
EXTRACT uit het Register der Refolutien van de HOOG MO* GËNDE HEEREN STaA.TEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN»
Fcneris den 22 Ocdober 1700.
T\g Heeren Gedeputeerden van de Provincie van* Overysfel , hebben ter Vergaderinge ingebragt en laaten lezen, de Refolutie van de Heeren Staaten van hooggemelde Provincie , hunne Principaaien, genomen op het Rapport door de Heeren van de" eerfte Perfoneele Commisfie,op den 21 Mey laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt; raakende het werk van de Quotes en het Finantie-Weezen van de Generaliteit, volgende de voorfchreeve Refolutie hier na geïnfereerd.
Fiat infertloé
Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden en verftaan, dat Copie van de voorfchreve Refolutie gefteld zal worden in handen van de Heeren Fan Weideren , en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit dert Raad van Staate, by Hun Edele zelfs ce nomineeren, te vifiteêren, examineeren en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.
En word de aanweezende Heer Gedeputeerde van de Provincie van Stad en Lande, welke zich op het voorfchreeve fubjecf nog niet heefc verklaard,



JAARBOEKEN, .juny, 1791. 7Jï
kiaard, mits dezefl verzogt, insgelyks de Refolutie van de Heeren Staaten, zyne Principaalen, daar op,, zo fpoedig mogelyk , te willeh uitwerken, en al- j hier ter Vergaderinge inbrengen;
Accordeert met voorfz. Register.
De Edele Mogende Heeren Staaten vaüStad en Lande, hebben den 12 November jj7tjo, hier omtrend dit Advys beraamd:
ÉXTRACT uit het Register der Refolutien van de Edele MottendeHeeren STAATEN van STAD en LANDE.
Vry dag den 12 November ijgöi
De Heeren Staaten van Stad en Lande géhoord "hebbende het Rapport der Heeren Gecommitteerden tot de Petitiën van den Raad van Staate en dezer Provincie Financies, welke in gevolge en tef voldoeninge aan de Refolutie Commisforiaal van deri 9 July dezes Jaars nader hdden geëxamineerd het Rapport der eerfte Perfoneele Commisfie, omtrend het werk der Provinciaale Quotes en het Financiën Wezen der Republiek,, op den 21 Mey bevbreni ter Vergadering van Hun Hoog Mogende uitgebragt, hebben, na gehoudehedeliberatie, goedgevonden en verftaan, de Heeren ter Vergaderinge van Hun Hóo'g Mogende, wegens deze Provincie' te aüthorifeeren, om ter Hooggemelde Vergadering te verklaaren. , ,
]Se«s Dat
s GrA; tin



752 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Jdvys vanScao en Lande.
Dat de Heeren Staaten van Stad en Lande meC zeer veel genoegen hebben opgemerkt den yver en werkzaamheid, waarmede de Heeren van voorfz. Commisfie, mitsgaders Zyne Doorluchtige Hoogheid, de Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, en van de Generaliteits Rekenkamer zich zulk een geruimen tyd onledig hebben gehouden, om ieder het haare te concribueeren, ten einde zaaken van zo veel gewigt en importantie, als in voorgeroerde omflagtig Rapport behandeld worden, tot de meefte mogelyke klaarheid en confidentie te brengen, en aldus een folide grondflag te leggen, op welke de bloei en welvaart van de Republiek gevestigd, de banden der Unie te vaster toegeftrengeld, de harmonie en eensgezindheid onder de Bondgenooten aangekweekt, en aldus gegronde hoope gegeeven kan worden, dat het dierbaar Vaderland onder den Zegen des Allerhoogften tot deszelfs vorigen luifter zal geraaken.
Dat dieswegens Hun Edele Mogende aan gemelde Heeren voor derzelver onvermoeiden yver en werkzaamheid , en'inzonderheid aan Zyne Doorluchtige Hoogheid voor Hoogstdeszelfs geftadige zorge, om de verfchillende gevoelens der Bondgenooten, omtrend zommige pointen door gepaste en billyke middelen te concilieeren, hunne dankbaarheid betuigen, en tot een doorflaand bewys van diens welmeenendheid zich tot een Wet hebben gemaakt , om niet buiten noodzaake in eenig point te devieeren van de fentimenten en advifen , io het Rapport ten toon gefpreid, ten einde aldus zo weinig mogelyk eenige verhindering of vertra • ging aan de conclufie van dit heilzaam werk toe te brengen.
Dat om die reden, hoe zeer ook Hun Edele Mogende altoos van oordeel zyn geweest, en nog zyn, dat de eenige folide grond tot regeling der Quotes, geproportioneert na een ieders vermogen,
al-



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 753
aireen te vinden is in de onderlinge communicatie en opgave yan de zuivere Raat der Provinciaale Financien in haar Ontfang en Üitgaave, met derzelver manier van perceptie en beheering, op dat uit de batige Hotten, de refpective vermogens van alle de Provinciën met volkomen zekerheid opgemaakt, gn aldus een ieders Quote accuraat konde worden bepaald; overzulks gaarne hadden gezien, dat alle de Bondgenooten tot het geven van zodanige opening hadden gelieven te condurreeren; te meer daar de Refolutie van Hun Hoog Mogende, van den 4 Mey 1785, met eenparigheid genomen, zulks ten duidelykften mede bragte, des niette min als nu berustende in de opening, welke dien aangaan.de aan Zyne Doorluchtige Hoogheid gegeeven is, én vertrouwende, dat de-bepaaling, door Hoogstdezelve omtrend de Quotes met alle mogelyke accuratesfe gemaakt zal zyn , met concurrentie van de andere Bondgenooten, de yerdeeling der Quotes, zoals dezelve in het Rapport pag. 40 en 41 word aangeprezen, zig laaten welgevallen , en aldus te approbeeren, dat de Quote dezer Provincie op f 5 : 7 : 8 in het honderd van het montanG der ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog, en op ƒ 5! 13:10, in het honderd van het montant van alle,extraordinaire Petitiën worde bepaald; als mede, dat het Comptoir - Generaal der Unie met een Quote van ƒ 4 : 8 : a in het honderd, van het montant in de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog werde belast, in diervoegen , als by het Rapport is voorgefteld; en dat Hun Edel* Mogende dezen voorflag voor den tyd van vyf en twintig jaaren aannemen.
Dat Hun Edele Mogende mede genegen zyn, om voor een gelyken tyd van vyf en twintig jaaren , te confenteêren in de ordinaris en extraordinaris Staaten van Oorlog, mits dat dezelve wel minder-, maar niet meer zullen mogen bedragen, dan Eee 2 der-
'sGrA-
venhace.
Advys van Stad en Lande.



7J4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gravenha-
ge.
Advys van Stat an Lan de.
dertien en een half Millioen; en dat de temporaire .of uitftervende posten, voor zo verre dezelve jaarlyks verminderen, zonder gemeen confent der Bondgenooten , met geene andere zullen mogen worden aangevuld.
I Voorts onder die mits, en in die billyke fuppofi. . tie, dat wegens deze Provincie de losfing van Capitaaien aan de Generaliteit, geduurende dien tyd zal Ril ftaan, doch blyvende de ftaat van employ omtrend de verfchulaigde jaarlykfche Renten in zyn volle kragt en waarde, even als het zelve zedert eenige jaaren is gepraftifeerd; naardien deze Provincie in de volftrekte onmogelykheid is, om dit Confent in den Staat van Oorlóg te dragen, en te gelyk die losfing te doen, terwyl boven dien zig genoodzaakt vinden , om van dit Confent, voor den tyd van vyf en twintig jaaren , in zo verre te eximeeren de post k een Millioen, zo als tot vinding der kosteu van eene jaarlykfche Equipage Aanbouw en reparatie van Schepen op de extraordinaris Staat van Oorlog is gebragt , als waar omtrend Hun Edele Mogende het Confent wel uitdrukkelyk aan volgende Voorwaarden accrocheeren.
Ten eer/len, dat ten fpoedigften vrugtbaare Befoignes worden aangelegd, en ten einde gebragt , om de nodige redrcsfen in de huishouding der Admiraliteiten te bevorderen, het zy op den voet , welke by het Rapport van de tweede Perfoneele Commisfie tot het DefenfieWeezen van de Republiek is voorgedraagen. het zy op zodanige andere wyze, als de hooge Bondgenooten meest convenabel zullen vinden.
Ten tweeden, dat de bronnen , waar uit deze Provincie haar voornaamfte beftaan moet
via-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 75*
vinden, zynde de Landbouw en Veeteeld. niet door andere Provinciën werden gedopt, direct noch indirect, hec zy door het uitloven van prsmien op het invoeren van Rundvee van buiten de Republiek, hec zy op eenige andere wyze, als waar door de welmeening der Hooge Bondgenoocen, in hec leggen der lasten op hec van buiten inkomend Rundvee, eer favorifeering van de Inlandfche Veeceeld, geëludeerd en ce niece worde gemaakc, zo als de Ingezecenen dezer Provincie nu reeds zedert eenige jaaren roe hunne overgroote fchade on< dervonden hebben.
Ti.n derden , dat de Landproducten dezei Provincie met geene ongehoorde belastingen by den doorvoer in andere Provinciën, gedrukt en bezwaard worden, zo als zelfs opzigtelyk de Aardappelen, na Holland en elders wordende vervoerd, in de Provincie van Friesland plaats vind, waar door de binnenlandfche Commercie met andere Provinciën, op eene allerongelukkigfte wyze word belemmerd, en het welk even weinig met de rechten der Unie beftaanbaar is, als het uitloven van prsemjen op Goederen , by de Lysten met inkomende rechten bezwaard.
Daar nu Hun Edele Mogende zo menigmalen over voorfchreve demarches, hunne klagten by de Hooge Bondgenooten, met verzoek van het nodig redres, hébben ingebragt; doch daar van tot dus verre geen het minfte effect, hebben mogen erlangen , en zy tot hun leedwezen maar al te wel befpeuren, dat by verdere voortduuring van zulke, of zomtyds nog wel meerder bezwaaren , hunne goede Ingezetenen te zeer gedrukt, en te verre agter uit zullen geraaken, om de zo zwaar geheven Eee 3 wor-
'sGra-
venhage.
Advys van Stad en Law de.



'sGra-
venhaGE.
Advys '
idn Stat cn Lam dc.
75<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
wordende Landslasten te kunnen opbrengen, en wam- door by confequentie van dien, deze Provincie mede buiten Raat moet geraaken, om haar aandeel in dertien en een half Millioen te dragen, en de verdere lasten van de Unie te hoeden, zo l vinden Hunne Edele Mogende ter voorkoming der .onheilen, welke deze Provincie te wagten heeft, zich m de volftrekte noodzakelykbeid , om, hoe ongaarne ook, te declareeren, dat , wanneer by verder vervolg voorfz. klagten niet worden weggenomen , zy zich buiten ftaat bevinden, om hun aandeel in een Millioen voor de Marine geduurende den tyd vau vyf en twintig jaaren te dragen, en dat dieswegens Hun Edele Mogende wel voor de eerftemaal gemelde post op den Staat van Oorlog voor eén jaar willen admitteeren, in hope, dat intusfchen aan het hier voren vermelde verlangen der Heeren Staaten voldaan zal worden, als wanneer zy mede genegen zul'en worden bevonden, om voor de refteerende vier ca twintig jaaren daar in Confent te dragen; doch, wanneer onverhoopt daar aan met mogte worden voldaan, referveeren Hun EdeIe Mogende aan zich, zo verre hunne Quote in deze post van de Marine betreft, alle jaur de vrve deliberatie daar omtrend, om dezelve te accepteeren , of af te wyzen, zo als noodzakelyk en meest convenabel zullen vinden.
Dat Hun Edele Mogende wyders te wel bevroedende de moeielykheid, om wegens de zo zeer gedelabreerde Financien hunner provincie, hun Provinciaal Comptoir aan de gang te houden, zich in geenen deele eenige mogelyke vermindering der lasten, m hunne. Provincie geheven wordende, durven imagineeren; maar in tegendeel genoodzaakt zynde, om ten eerften alle mogelyke middelen by der hand te neemen, welke eenigzints tot vermeerdering van de jaarlykfche ontfangst en vermindering der uitgave ftrekken kunnen ? zich gaarne conform 't
Rap-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 757
Rapport rnet de overige Provinciën willen engageeren, om de plaats hebbende belastingen, excepi het geval van onvoorziene calamiteiten , te doen voortduuren, of door equivalente middelen te remplaceeren, en tot het geene verders aldaar by het Rapport wordt voorgefteld. .
üat Hun Edele Mogende belangende het admitteeren van een tweede Gecommitteerde wegens de Provincie van Gelderland in den Raad van Staate, in aanmerking, dat gemelde Provincie daar van in het begin van de Republiek lange jaaren heeft gejouïsfeerd, genegen zyn, met de overige Provinciën zulks te bewilligen.
Dat Hun Edele Mogende de middelen van afkomst en conftrainte, in voegen by het Rapport voorgefteld, met concurrentie der overige Bondgenooten wel kunnen arrefteeren en zich daar aan onderwerpen ; doch teffens wel mogen leiden , dat het getal der Provinciën, welke zullen moeten hebben geconfentea-d in eene Petitie, voor dat andere Provinciën tot het inbrengen van gaave Confenten zullen mogen worden geadhorteerd, conform den voorflag van Zyne Hoogheid op vier Provinciën worde bepaald.
Dat met opzichte van de liquidatie der Posten, welke door het Comptoir - Generaal van de Unie, zedert het jaar 1783 by forme van Leening voor eenige Provinciën zyn voorgefchoten, Hun Edele Mogende, hoe zeer ook daar op veelvuldige en gegronde reflexien gemaakt zouden kunnen worden, ier betooning van hunne infehikkelykheid, en opregte gencgendheid, om een gewenschte afkomst van zaaken te helpen bevorderen, wel willen toelaten , dat die fchulden aan dezelve Provinciën worden geremitteerd , onder die expresfe Voorwaarde, dat dezelve dan ook aannemen en zorge dragen voor de voldoening der Posten op pag. 43 en 44 vermeld, welke Zyne Doorluchtige HoogEee 4 heid
's GrA-
venhace.
Advys vanStad cn Lan*
dei -



758 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*sGra-
venhage.
Advys van Sta en Lat, de. :.
heid verklaard onder den voorflag van kwytfchelding niet begreepen te hebben.
Dat Hun Edele Mogende zich conformeeren met het Rapport betrekkelyk het overneemen voor reekening van de Generaliteit van alle de nog overig izynde Lyfrenten, zo die bevorens op het fubfidie -der B-irnere geaffecteerd waren, als die, welke voor rekening van de Provinciën genègotieerd zyn, en zulks tegens het profyt, dat gevallen is op de Lyfrenten, die hoe wel afgeftorven, echter als zodanig niet zyn opgegeeven, mitsgaders eenige kleine Posten van den Staat van Oorlog van weinig belang , in voegen op bladzyde 63 breder vermeld.
Dat Hun Edele Mogende den voorflag omtrend de fchuldcn ten lasten van de Provincie van Zee, land ter fomma van ƒ 1550000 : o : o op pag. £4 voorkomende, als mede opzigtelyk het Collegie ter Admiraliteit in Amfterdam, op pag. 66 te vinden, goedkeuren, en betrekkelyk de Post ten laste van hunne Provincie a ƒ188894 : 3 : 9, pag. 67 en 68 te vinden, vermeenen hier niec' gevergd te kunnen worden, om zich verder te engageertn , als voor zo verre na afbetaaling van de geheele Staat van employ getoond kan worden, dat üeze Provincie daar toe is verpligt.
Dat Hun Edele Mogende ten vollen geconvinceerd van de hooge noodzakelykheid en het groot belang, om des Generaliteits Financiën, van tyd ■ tot tyd en op alle mogelyke wyze te verbeteren, geen zwarigheid vinden , óm de middelen , daar toe by het Rapport voorgeflagen, als de Verkooping d-r Staaten - Dorpen , Thienden, Landeryen en H,uizen te amplecteeren en voor goed te houden, indien den Raad van Staace bekwaame gelegentheid yoorkomc, om zulks alles coc hec bedoelde einde \eü effect ce brengen.
Dat Hun Edele Mogende het beneficceren van,
de



JAARBOEKEN, juny, I79ï. 759
de generaale Middelen, en het heffen van dezelve' op eenen egalen voet, in het geheele Resfort van de Generaliteit, over zulks het beramen van mid-( delen tot verbetering der inkomften in Staats-Braband, en andere Generaliteits Landen gaarne aan. de goede directie van den Raad van Staate overla-i ten, met verzoek, om de daar over aangevangene< deliberatien te willen continueeren ; mits met betrekking tot de Heerlykheid Wedde en Westwoldingerland, gelyk elders, het zelve gefchiede, overeenkomftig de vermogens der Ingezetenen en de waarde der Landen ; als wanneer men vertrouwd , dat dit Landfchap voor die verbetering niet fusceptibel is. ,
Dat voorts Hun Edele Mogende door dit Confent niet willen gehouden worden als te accedeeren tot een fuftenue, als of Westerwoldingeland moefte befchouwd worden even als de andere Generaliteits Landen; neen, maar dat dezelve dit Confent dragende, de betrekking, welke deze Provincie of pok den Raad van Staate op Westerwolde mogte hebben of foutineeren hun te competeeren, in hunne volkomene waarde laten, zonder hier door aan hunne fuftenues, bevorens gedaan en gemanifefteerd, iéts te derogeeren.
Dat Hun Edele Mogende zich mede conformeeren met het Rapport, betrekkelyk de Lithfche Tol, te Venlo wordende gecollecteerd; des Generaliteits Klein Zegel, profyt van de Loterye, Posten in rekening van den Ontfanger - Generaal alleen by Memorie gebragt ; de Middelen provenieerende qit de Landen, gelegen onder het zogenaamde Committimus; de Middelen vallende in de Stad en het Eiland van de Willemftad; de contributie van Ysfelftcin, de contributien van Buuren , Culemburg en Leerdam, en de Ambagtsgelden , waar over van bladz. 83 tot 100 gehandeld wordt. .
Eee 5 Dat
s Gra-
fENHAÏÈl
.30 ddvys HinStad :« Lan-
m



76b' NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGrj
venhv ce.
Advys van Su en La de.
Dat Hun Edele Mogende ten opzigte'van de r Geeftelyke Goederen in de Baronnie van Breda, Commisflen van Hun Hoog Mog. naar Maastricht en Staats-Vlaanderen, de Schryfloonen der Griffie van Hun Hoog Mog.; het werk der Cyffers en Transblaten; het onderhoud der Vertrekken behoorende tot i- de Vergadering van Hun Hoog Mog.; de Hofraeefter van Staat; de Trompetters van Staat; de jaarlykfche toeleg aan zeven Provinciaale Clercquen; de jaarlykfche Commisfien uit den Raad van Staate; het Tractement van den Heer Thefaurier • Generaal ; de Commifen ter Thefaurie en Secretarie, en van den Chartermeefter van den Raad; de Commifen van de Generaliteits Financien, en het Kusfengeld voor de Leden van de Generaliteits Rekenkamer zig met hen gea^vifeerde der Heeren Gecommitteerden conformeeren, en wel kunnen gedogen, dat de geproponeerde fchikkingen en arrangementen van nu af aan worden vastgefleld ; Dog opzigtelyk hec geproponeerde, dat voortaan geen Copieu zullen mogen gefchreven worden van ontcijferde Brieven , maar dat de IJceren Gedeputeerden zig zullen moeten vergenoegen met de eenvoudige lecHure van dezelve, en 'allcenlyk de vryheid hebben, om daar uit korte a ant eek ei dn gentemaken; zyn Hun Ed. Mog. met de Heeren Scaacen van Ucrechc volkomen eens, dac daar onder niec behooren begreepen ce worden zodanige onccyfferde Brieven van grooce aangelegentheid, waar over deliberatien in de Provinciën moeten gehouden of waar van communicatie gegeeven diende te worden.
Dat, aangaande de Secretarisfen en Clercquen ter Secretarye van de Rekenkamer, en het geen daar omtrend bladzyde 122 word geproponeerd, het Hun Edele Mog. voor als nog niet gefchikc voorkout, zig daar over te expliceeren, en dieswegens gemelde Propofltie by provifie in deliberatie houden. Dat Hun Edele Mogende approbeeren de voorge-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 761
geflagene fchikkingen aangaande de Tractementen-s < in hec Hof van Braband; hec Compcoir - Generaal Vi der Unie; hec Tractement van den Oncfanger-Ge- c] neraal, de Commifen en Bedienden van hec Comptoir, de Schryfbehoeftens, de Pose- en Bodenloo-^ nen, de Commisfaris en Bedienden van hec Klein yi Zegel, de affchaffingen der Huishuuren Ce Breda, ei Grave en Venlo; de vermindering van de Traóte- dt mencen van zommige Comptabelen ; combinatiën der Compcoiren; Mortificatie der Opzigtersplaats te Maastricht; en in fpecie de exhortatie aan de Heeren Staacen van Zeeland te doen omtrend het verlies van de Generaliteit op de Zeeuwfche Ryksdaalders, door een onregelmaacige verhooging in de Cours van dezelve by die Provincie eigener authoriceic gedaan.
Dac Hun Edele Mogende belangende de algemeene gebreken in den Scaac van Oorlog, by het Rapport vermeld, en de daar tegens voorgeftelde remedien, over het algemeen genomen, met de Heeren Gecommitteerden van dezelve gedagten zyn, en omtrend de byzondere gebreken ten opzigte van de vierde en vyfde man per Compagnie, en van de deficieerende Manfehappen zig insgelyks met het geproponeerde conformeeren.
Dat Hun Edele Mogende de betaaling der Artilleristen , in voegen pag. 164geproponeerd, approbeeren, onder inwagting van de Confideratien van Zyne Doorluchtige Hoogheid omtrend het minder l^ostbcisr Plein»
Dat Hun Édele Mogende zig conformeeren met het gerapporteerde, betrekkelyk de Post voor de West-Indifche Compagnie, als mede voor de Militie, ten behoeven van de Colonie van Surinamen; mits dezelve voortaan over alle de de Provinciën, het Landfchap Drenthe, ende Generaliteit gerepartitieerd, en aldus door alle dezelve na evenredigheid gedragen worden.
3rA-
nha-
dvys '.nStad : Lan-



'sGb
veni gs.
Adyy vanS en L de.
762 NIEUWE NEDERLANDSCHE
a- Dat Hun Edele Mogende mede approbeeren, en ia- zig conformeeren omtrend het geadvifeerde by het Rapport betrekkelyk de Militaire Traktementen, waar van bladzyde 167 tot 179 gehandeld word! s mitsgaders met het voorgeflagene omtrend de Ap^pointes, des dat met relatie tot deze Provincie de in- dispofitie over de uitdeeling der Appoincïementen, gelyk dus verre practicabel is geweest, aan de Heeren Staaten verblyve: als mede met het voorgeftelde by het Rapport, betrekkelyk de Logisgelden binnen en buiten de Provinciën; en voorts met het geadyileerde, concerneerende de Scheepsvragten. vacatiën en reiskosten van Officieren, kosten van Militaire Juftitie, alle andere voorvallende zaaken van Oorlog, Spie- en Bodeloonen, benevens Turf en Kaarsfen m de Frontieren op Overysfel.
Dat Hun Edele Mogende de Post van ƒ 130000-0-0 wegens Defroyementen wel kunnen admitteeren. des dat dezelve op den Extraordinaris Staat van Oorlog gebragt, en op den vorigen.voet onder de zeven Provinciën werde verdeeld, willende Hun EdeJe Mogende wel aan de Heeren Gedeputeerden ter Vergadering van Hun Hoog Mogende wegens de* ze Provincie overlaaten, om uit" die Post telkens ter concurrenter fomma Defroyementen te verleenen, zonder fpeciaale authorifatie van Hun Edele Mogende.
Dat omtrend de Post voor de Fortificatiën binnen de Provinciën , waar over van bladzyde 228 tot 238 gefprooken wordt, Hun Edele Mogende ziz wel met het Rapport conformeeren ; echter daar door niet gerekend willen worden, re advoueeren de aanbaahngen en confequentien, welke in de Pi-jemisfen tot dit Stuk in het Rapport gefteld zyn en voorkomen. y ' Dat Hun Edele Mogende approbeeren de aflaating van den Staat van Oorlog van de Post voor de Fortificatiën buiten de Provinciën, en zig con-
for-'



JAARBOEKEN, Juny, 179L 703
formeeren met het geadvifeerde by het Rapport, 's concerneerende de Magazynen, en de daar toe v behoofende Posten, als Kruid, Lood en Lonten;G benevens de Scheeps en Wagenvragten van Zyne Hoogheid; Turf en Kaarsfen te 's Gravenwaard en / St. Andries; Turf en Kaarsfen te Bommel; Rys-v werk van 's Gravenwaard ; fecreete Correfponden- e, tie; Turf en Kaarsfen in de Forten buiten Hol- a land; Turf en Kaarsfen binnen Sluis écc., en de Turf en Kaarsfen in de Ommerfchans, in voegen zulks alles van pag. 238 tot 26\ verhandeld wordt.
Dat Hun Edele Mogende zig mede conformeeren met het Rapport, ten aanzien van de Post tot onderhoud van de Gierbruggen, voor zo verre daar by word geproponeerd, om dezelve uit den Staat van Oorlog te lieten, en daar voor te brengen de kosten of Gages van de Compagnie Pontonniers.
Dat betrekkel$-k de Huure van het Huis vaff Prins 'M'aurüs, Hun Edele Mogende met de Heeren van de Perfoneele Commisfie van oordeel.zyn, dat die Post kan worden gemenageerd, en de Huurè van'dit Huis behoorde te worden opgezegd; als mede met opzigt tot het geadvifeerde nopens de Mifen van Juftitie voor den Raad van Vlaanderen, en Apothécar te Coeverden zig met derzelver idéés conformeeren. En teffens confenteêren in het af-', leggen der Losrenten, van bladz, 269 tot 276 in' het Rapport gefpecificeerd.
Dat Hun Edele Mogende zig conformeeren met; het Rapport, belangende het Capittel van de Lyfpenfioenen; Officieren van de Munte; Ryksmunten, en Gereformeerde Officieren; en mede con-fenteeren in het aflaaten van den Staat van Oorlog der Lyst van de Capitaaien, genegotieerd ten Comptoire - Generaal van de Unie zedert Anno 1690, voor rekening en ten laste van de zeven Provinciën, en het Landfchap Drenthe; zo op dubbelde en drie dubbelde intresfen, als op cwintigjaarige Renten en
Lyf-
Grs-
5nha*-'
'dvys mStad' 1 Lanc.



"sGra-
venha ge.
Advys van Sta en Lat, de.
764 NIEUWE NEDERLANDSCHB
. van Lotcrye>in voe^ «■*
Dat Hun Edele Mogende mee relatie tot de Posten, welke in de vier laatfte Capitteien van den Extraordinaris Staat over het jaar 1737 voorkomen, r/en als permanente Posten befchouwd kunnen wor . den, waar van 'er drie de verhooging der Traktementen van Ingenieurs, de Soldyen van het vierde Battaillon Artillerie, en het Traktement van den Majoor van voorfz. Battaillon, bevatten, en de vierde de Intresfen yan Capitaaien, tot voldoening van het geftipuleerde aan wylen den Roomfchen Keizer concerneerd, zig het geadvifeerde daar omtrend op pag. 283 van het Rapport laaten welgevallen en het zelve approbeeren.
Dat, betrekkelyk de kortingen van de Soldv- Of* donnantien en van de Militaire Traktementen Hun Edele Mogende wel genegen zyn, om met de overige Bondgenooten opzigtelylt de kortingen, welke aangaande de deficieerende Manfehappen behoorden te gefchieden, een vaste voet te beramen: doch zo verre de iEquivalenten , Officiegelden, en gewoo> ne korting op de Soldy - Ordonnantiën betreft welke in deze Provincie zyn geïntroduceert, niet kunnen refolveeren, om daar in eenige verandering toe te laaten , en zulks op den ouden voet moeten laaten verblyven.
Dat Hun Edele Mogende het opgegeeven Schema der beide Staaten van Oorlog goedkeuren en accepteeren; zo verre dezelve tegens de in dezen door Hun Edele Mogende gedeclareerde intentie niet ftrv dig worden bevonden.
Dat Hun Edele Mogende aldus mede goedkeuren de inrigting van de Armée, zo als door Zyne Doorluchtige Hoogheid op den 17 Maart 1789 aan de Bondgenooten is voorgeflagen; dog teffens van oordeel zyn , dat met het óprigten van het Regiment Luikfche Dragonders behoorde te worden
ge-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 7°"$
gefuperfedeerd, en verders aan de nadere overwee- »s ging van Zyne Hoogheid en den Raad van Sraatev overgelaten , wat nog verder met het minfte on-G dienst van den Lande kan worden gemenageerd.
Dat Hun Edele Mogende het Corps Mariniers y zodanig, als het zelve op het Schema van den or-y dinaris Staat van Oorlog voorkomt, te kostbaar en,» te bezwaarend voor hunne Financien vindende, om ^ de daar voor geftelde Post geheel te admitteeren, van oordeel zyn , dat Zyne Doorluchtige Hoogheid verzogt diende te worden, Hoogstdeszelfs ge- j dagten te willen laaten gaan over een min kostbaren voet van inn'gting.
Dat Hun Euelé Mogende admitteeren op den Extraordinaris Staat van Oorlog de post van /" 300000 : o : o 's jaars, tot verbetering van dè defenfie der Frontieren, en om de Magazynen van het nodige gefchut en verdere voorraad te kunnen voorzien; dog onder die uitdrukkelyke voorwaarde, dat de verbetering der nieuwe Werken in deze Provincie op de hoogte van Helpen, onder het opzigt van den Raad van Staate teffens daar uit gevonden zal worden.
Dat Hun Edele Mogende voor het eerstvolgende jaar mede zullen aanneemen de Post van een Millioen tot vinding der kosten van een jaarlyks Equipage, reparatie en aanbouw van-Schepen: in die billyke hoop en verwagting, dat inmiddels aan die Voorwaarden , waar aan hun Confent hier voren hebben geaccrocheerd , zal worden voldaan, op dac de geringe Commercie uit hunne Provincie niet verders tegen de Rechten van de Unie gegêneerd, ja genoegzaam vernietigd worde. '
Dat Hun Edele Mogende zig hier vooren met het Rapport van de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie, opzigtelyk de algemeene gebreken in de Staaten van Oorlog hebbende geconformeerd, en aldus geconfenteerd in het vernietigen
van
Graenha-
e.
te
tdvys m Stad t Lan-



766 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*sGra-
VENHACt
Advys van Stat en Lan de.
t
van alle zogenaamde doode Posten, en alle onno<dtge, die, behoudens de noodzakelyke defenlie, van den Lande kunnen worden gemist, ren einde alle mogelyke egaliteit tusfchen de Bondgenooten te bewerken, ook geen zwarigheid maaken, om met ?de overige Bondgenooten te concurreeren, tot het .vastftelien van eene jaarlykfche Liquidatie over alle de Posten van den Extraordinaris Staat van Oorlog, eh zig dieswegen met het voorgeftelde by het Rapport , betrekkelyk gemelde jaarlykfche liquidatie conformeeren.
Dat eindelyk Htm Edele Mogende zig insgelyks conformeeren met het Rapport, aangaande de Propolitie van de Heeren Staaten van Zeeland, over het doen van Negotiatien, ten Comptoire - Generaal van de Unie. voor reekening van de Provincie in tyd van Oorlog.
(Onder ftond)
CoU. CotiCé
(Was geteekend)
C. j. ALBERDA.
Dit is het befluit der Algemeene Staaten * ip voorfz. Advys genomen:



JAARBOEKEN, 1791. 767
EXTRACT uit het Rechter der-. Refolutien van de HOOG MO-', GÈNDE HEEREN STAA-, TEN GENERAAL der VER. EEN1GDE NEDERLANDEN*
Mart is den 16 November 1790.
T\e aanweezende Heef Gedeputeerde van dë ProJ--/ vincie van Stad en Lande, heeft ter Verga-j dering ingebragt en laaten lezen, de Refolutie van' de Heeren Staaten van hooggemelde Provincie * zyne Principaalen, genomen op het Rapport, door de Heeren van de eerfte Perfoneele Commisfie > öp den 21 Mey laatstleden alhier ter Vergaderinge uitgebragt; raakende het werk van de Quotes en het Financie-Weezen van de Generaliteit; volgends de voorfz. Refolutie hier na geïnfereerd.
Fiat Infertio.
Waar op gedelibereeft zynde, is goedgevonden1 en verftaan, dat Copie van de voorfz. Refolutie: gefteld zal worden in handen van de Heeren Fan Welderen en andere Hun Hoog Mogende Gedeputeerden tot de zaaken van de Financie, om met en nevens eenige Heeren Gecommitteerden uit den Raad van Staate, by Hun Edele zelfs te nomineeren^ te vifiteeren, éxamineereOj de Befoignes daar op ten fpoedigften voort te zetten, en van alles alhier ter Vergadering rapport te doen.
Accordeert met voorfz. Registers
Fff fe
sGrA-
'enha-
;e.
lef. der Staaten 1ene~ 'aal.



'sGra-
venhace.
768 NIEUWE NEDERLANDSCHE
In tydorde volgt dan nu hier op,het Conciliatoir ■ Advys van Zyne Doorluchtige Hoogheid , den Prinfe Erfftadhouder, en Rapport op het zelve, het welk door de Algemeene Staaten, by eenen brief van den 22 February 1791 aan de Bondgenooten is gezonden, en door ons hi r te vooren bl. 137, 141 en 144 en volgg. is medegedeeld.
Zedert langen tyd was de West • Indifche Maatfehappy een voorwerp der Raadplee* gingen van de Bondgenooten geworden , en derzelver vernietiging wierdt meer eny meer waarfchynlyk. Nopens deze zaak een Rapport zynde ingebragt, is by de Algemeene Staaten den 27 Mey 1701 een belluit genomen , om, wanneer het Oclrooy van de West-Indifche Compagnie, welk met den laatften December van dit Jaar expireert, zal geëindigd zyn, oogenblikkelyk de Regeering van de Colonien van den Staat, tot nog toe onder het OcTrrooi van de WestIndifche Compagnie zynde, zo in Amerika, als op de Westkust vau Afrika, te aanvaarden in naam en van wegens de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , en daar van aan alle de Gouverneurs, Directeurs en andere Bevelhebbers dier Colonien aanfehryving te doen. Zie hier dit befluit zelve:
EX-



JAARBOEKEN, funyt 1791.. 769
EXTRACT uit het Rechter W\ Relhiutien van de HOOG MOGENDE HEEREN STAA-, TEN GÉNERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN.
Veneris den 27 ,M«'.i79i;
By refumtie gedelibereerd zynde op het gerapporteerde van de Heeren Van Welderen en andere Hun Hoog Mogenden Gedeputeerden , tot" de zaken van de West-Jndifche Compagnie, heb-' bènde, ingevolge cn tot voldoeninge aan Hun Hoog Mogende Refolutien van den 4 Oetober en 11 November des gepasfeerden jaars, met Gecom-mittëerde Bewiudhebberen Uit de Vergadering van Tienen geëxamineerd en overlegd, op welke Wyze , wanneer eens goedgevonden mogt worden de Geoctroyeerde West-Indifchè Compagnie te disfolveeren , eene adtimatie en liquidatie van de Effecten , Goederen enlnfchulden van de voorfchrevëh Compagnie, tegen de fchulden ten haren lasten zoude kunnen gefchieden;
Het voorfchreven gerapporteerde medebrengende, dat zy Heeren Gedeputeerden, iri onderfeheii den Befoignes met Gecommitteerde Bewindhebbe-' ren uit de Vergadering van Thienen j met dat Oogmerk alhier in den Hage befchreven, getragt hadden te beraamen den voet en de Wyze, waar. bp de sftimatie der Goederen , Effecten en Infchulden van de gemelde Compagnie en de liquidatie derzelven tegen de fchulden i ten haren las-ï ten loopende, zoude moeten gefchieden; dat zy ten dien einde ook verfcheiden Staaten en OpgaFff 2 Veil
sGra-
?knha* . 5e.
Kef. der
Staaten
jener.
nopens
ie West*
Indifche
Compi



770 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VENHAGE.
Kef. der
Staaten
Gener»
nopens
de West-
Indifche
Comp.
ven hadden gerequireerd, doch dat alle de informatien, daar uit bekomen, ongenoegzaam waren bevonden, om de bovengemelde eventuëele a:fti matie en liquidatie te kunnen opmaken; dat zy vervolgens aan de Gecommitteerde Bewindhebberen en den Praafident van Hoofd-Participanten , ter Kamer Amfterdam , ten dien einde , gelyk ook een Gequalificeerde uit de Hoofd Participanten ter Kamer Zeeland, expresfeiyk tot deze Befoignes verzogt, (doch welke laatfte niet verfchenen was) geproponeerd hadden , of' aan dezelven eenigen anderen voet en wyze bekend was, waar uit kon gevonden worden, hoe veei, by expiratie en geen continuatie van het.Octroy der Compagnie, yder der Participanten voor zyn aandeel zoude behooren te ontfangen of te betaalen, en wyders, iu gevalle zodanigen voet en wyzen niet te. vinden was, dat als dan Bewindhebberen zouden zorg dragen dat aan de Participanten wierd kennis gegeeven van de onmooglykheid eener praecife a;itimatie en liquidatie, ten einde, binnen den tyd van vier weken, te vernemen, welke Propolirien Bewindhebberen, met overleg van de Participanten , zouden hebben ''e doen, om de waarde van derzelver refpective aandeden by Jchikking te bepalen, wanneer Hun Hoog Mog. mogten goedvinden de Compagnie te disfolvecren, ende adminiftratie van de Colonien van den Staat in andere handen te doen overgaan.
Dat op deze Propofltie, den 9 December 1790, was ingekomen een fchriftelyk antwoord van welgemelde Gecommitteerde Bewindhebberen uit de Vergadering van Tienen en van den Prajfident van Hoofdparticipanten ter Kamer Amfterdam, te kennen gevende, dat het hun onmooglyk was eene nadere opgaaf te doen, dewyl de aeflamatie gefundeert was op de van ouds voorhanden zynde Boeken der Compagnie, om een Balans te kunnen for-
mee«



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 771
meeren , en daar weder uit op te maken de wim »8 Reu en verliezen jaarlyks gedaan of geleden, cpv dat uit de gemelde opmaking zou blyken of de g Compagnie in ftaat was eene uitdeeling aan de Participanten te kunnen doen; doch dat men wel R begreep, dat de reftimatie, getrokken uit de Boe- S ken, niet gevoeglyk konJe genomen worden tot G een grondflag van overneming, of verkoop, ofw fchikking, dewyl in die gevallen de asftimatie be- d hoorde te gefchieden naar het voordeel, dat zoda- /. nige Posfesfien aan de Eigenaars afleggen. C
Dat, dewyl de Participanten in de West-Tndifche Compagnie geene voordeden meer van dezelve trekken, maar in tegendeel jaarlyks met meer fchulden beladen worden , men zoude mogen ftellen , dat hare Posfesfien voor haar van geene waarde zyn; edoch dat men met regt aan de Posfesfien van de Compagnie eene tweederlei waarde moet hegten, de eene van het interest der Participanten, en de andere van convenientie voor den Staat in het gemeen; dat zy ook vertrouwden , dat, hoewel 'er geene waarde voor de Participanten aan te hegten was, 'er evenwel eene waarde van convenientie voorden Staat uit op te maken was, uit hoofde van de voordeden , die alle de Provinciën, direét of indirect, en dus alle de Ingezetenen van den Saat daar uit genieten.
Dat Bewindhebberen mitsdien in confideratie gaven, of het niet gevoeglyk zoude zyn, dat by overneming van de Eigendommen van de WestIndifche Compagnie , de Participanten derzelve 'naar reden en billykheid wierden gededommageerd» naar mate dat haar intrest zedert eenigen tyd in den publieken handel waardig geweest is; verder daar toe voorflaande, om in de refpective Departementen van de Compagnie, by convocatie van de Participanten, hun kennis te geeven van de onmooglykheid eener pracife teftimatie, en van Fff 3 de
Gra-
ïnha-
t.
ef. aer
'.anten
ener.
ipens
• West-
tdifchc
omp.



's GravenhA-
ge.
Ref. de,
Staaten
Gener,
nópens
dc West
Indifcht
Comp.
772 NIEUWE NEDERLANDSCHE
de goede dispofitie van den Staat , om op eene hebbelyke wyze hen voor verdere fchaden te prafervceren , door een redelvk dedommagement. Dat zy Heeren Gedeputeerden, onvermindert
• de vrye deliberatie van Hun Hoog Mog. de BeWUidhebberen van de VVest-Lidifehe Compagnie verzogt hadden de geproponeerde Convocatie der Participanten te doen , en aan dezelve van den
• toeltand der zaken de nodige opening te geeven
Dat het gevolg hier van geweest was, dat de' Participanten ter Kamer Amfterdam, waar van de aandelen uitmaken circa drie vierden van de Ac pen, uit welke het Kapitaal der West -Indifche Compagnie beftaat, eenpariglyk gerefolveerd had: den zich 111 de benevolentie van Hun Hoog Mogende te recommandeeren, verzoekende, dat het Hoogstdezelve behage, de aandeelen der Participanten by fchikking tegen dertig per cent over te riemen tegen contante betaling, of dit niet gevallig zynde , tegen rentgeevende Obligatien , ten lasten van het Gemeene Land a drie per cent
Dat de Participanten ter Kamer Zeeland, uitciaakende omtrent twee vyftienden van het Kapitaal der Compagnie, verfcheiden bedenkingen Jiadaen opgegeven, welken naar hun inzien alvorens moeiten uit den weg geruimd zyn , eer zv zich konden inlaten in het bepaien der waarde hunner refpeóhve aandeelen, het wdk zy zeiden met genoegen te zullen te gemoet zien , en dat zy, daar van geïnformeerd zynde, niet zouden nalaaten deze gewigtige zaak in nadere overwe.ging te nemen , en daar op zodanig te refolveeren, als zy met het belang van de VVest- Indifche Compagnie in het generaal, en van de Participanten ter Kamer Zeeland in het byzonder, zouden oordeelen meest overeenkomftig te zyn : terwyl ?y verder van den ganfehen toedragt der zaak,
keq-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 773
kennis gaven aan de Heeren Staaten van Zeeland, »j met verzoek Van appui, daar zulks van vrugt kon \ de zyn. (
Dat de meerderheid der Hoofd-Participanten en Participanten by de Kamer Maze, gedeclareerd j had buiten ftaat te zyn, om over de gedaane pro- v pofitie te delibereeren, zo lang door Bcwmdbeb < beren niet is voldaan aan den inhoud van het ; 15de, 16de, 93fte en 44fte Artikel van het Octroy, 1 volgens welken Hewiudhebberen niet alleen ge- 1 houden zyn behoorlyke rekening en verantwoor- < ding te doen, maar ook fpeciaal by het 17de Artikel verpligt zyn, in geval van fcheiding of vernietiging van de Compagnie , eene finale Rekening , en met kennis van Hun Hoog Mogenden eeii sèftimatie te d^en van al het geene,de Compagnie toebehoorende is; het welk de gemelde meerderheid zegt ten fterkften te reclameeren , daar Hun Hoog Mogenden by het 4.sfteu Artikel van het Octroy beloofd hebben aan de Participanten alle de Privilegiën by hetzelve toegeftaan , rustelyk en vredelyk te zuilen doen en laten genieten.
Dat in de Kamer Noorder-Kwartier de Hoofden andere Participanten, te Hoorn,geconvoceerd, zich eenparig hadden geconformeerd met de Refolutie by die van Amfterdam genomen , en te Enkhuizen een gelyke Refolutie aan den Bewindhebber, van die Kamer was ter hand gefteld, met byvoeging, van te vertrouwen, dat Hun Hoog Mog., zo ten aanzien der Departementen van directie , als der Engagementen met anderen gemaakt , zodanige fchikkingen zouden beramen, als het minst aan het oogmerk der primitivc oprigting van di Compagnie en van de goede trouw bevonden zouden worden prasjudiciabel te zyn, ten einde de Participanten te disculperen van de verdenking, als of zy by de disfolutie der ComFff4 pa*
;GrAeniia!E.
lef. der
haaien
lener.
wfens
le West'
ndijetie
lomp'



774 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
VENHi CE.
Rcf. d Staate Genef. nopens d- Wei fndlfci. Comp.
■ pagnie alleen hun Interest, en niet dat van de Cre. diteuren, hadden in het oog gehad.
Zynde tot hier toe van de Participanten by de Kamer Stad en Lande geen antwoord ingekomen ir Dat uit du alles aan Hun Hoog Mogenden :zoun de coniferen, dat door de ongedecideerdheid der Participanten van eenigen der Kamers, tot nog toe geen vasten voet en wyze van animatie der Ei^gèfldomfnen en Liquidatie der fchulden van de e West-Indifche Compagnie, in het geval van geen continuatie van het Octroy, had kunnen bepaald worden; dat nogtans zy Heeren Gedeputeerden gemeend hadden niet langer te mogen uitflellen aan Hun Hoog Mogenden rapport te doen van de omftandigheden dezer zaak,dewyl de tyd van het ten einde loopen van het Oftroy fterk infehoot en het zeer ligt zou kunnen gebeuren, dat of de Participanten geen nieuw Octroy kwamen te vragen, gelyk het ook onmooglyk was , dat dezelve op den tegenwoordigen voet van beduur , en -zonder kragtdadige Subfidien, eenig voordeel van een nieuw Oftroy konden genieten; of ook, dat Hun Hoog Mog. niet goedvonden het Octroy te contmtieeren , waar door derhalven alle beftuur over en in de Colonien, uit naam van de West-Indifche Compagnie, ipfo fcclo met het einde van dit jaar , zoude ophouden en deze Bezittingen , van zo veel importantie voor den Handel en Scheepvaart dezer Republiek , zouden fluc, tueeren , indien daar op niet in tyds order wierd gelteid.
Dat ondertusfehen, vermits alle deze Colonien behooren onder de Souvereiniteit van den gemeenen Staat, het buiten allen twyffel is, dat zodra het lighaam , het welk met de adminiftratie derzelven in naam van Hun Hoog Mogenden geOflroyeerd is geweest, komt op te houden, deze adminiftratie daadlyk en immediaat valt in den
boe-



JAARBOEKEN, Juny. 1791. 7?5
boezem van Hun Hoog Mogenden, terwyl de> vertraging der deliberatien van fommige Partici- 1 panten, over het bepalen der seftimatie en liquida-, tie, geen reden of oorzaak behoeft te zyn, waarom Hun Hoog Mogenden, in het gefielde geval van expiratie van het Octroy, zouden weerhou-, den worden van de immediatie directie te aanvaarden.
Is goedgevonden en verftaan, dat, ten einde de Colonien van den Staat, onder het Octroy van de West - Indifche Compagnie zynde , voor verloop en desorderS te bewaaren en aan de Participanten , die zich in Hun Hoog Mog. benevolentie bevolen hebben, het convenabel genot van hunne betoonde bereidwilligheid niet te doen verliezen ; alle de Gouverneurs , Directeurs of andere Bevelhebbers van de Colonien en Etablisfementen van den Staat, onder het Octroy van de West-Indifche Compagnie tot nog toe zynde, zo in Amerika , als op de Westkust van Afrika , zullen worden aangefchreven, ten einde dezelven ip/o momento by het expireren van het gemeld Octroy, het welk wezen zal met den laatIten December van dit loopend jaar, de Regeering van de Colonien aanvaarden, in naam en yan wegens Hun Hoog Mogenden ; dat provifioneél en tot nadere order worden gecontinueert in hunne refpective Bedieningen alle hoogere en lagere Officianten, ftaande de Adminiitratie van de West-Indifche Compagnie aangefteld; dat ook desgelyks tot nadere order worden geconfirmeerd de lnftructien, Reglementen en Orders, door Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie gefteld, zo wel in zaken van Politie en Juftitie als anderzints.
Dat wyders, vermits de intentie van Hun Hoog Mogenden zekerlyk niet kan zyn, om iemand der Participanten in zyn recht of actie te Fff 5 praj-
sGra-
7ENHA«-
ïe.
Re/ der
Staaten
jencr.
nopens
ie West*
rndi/chc
Zomp.



776 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Re/, der
Staaten
Gener.
nopens
de JVest-
Indi/che
Comp.
j
i t
prejudicieel en, deze ordres worden gefteld onverminderd zodanige teftimatie en liquidatie, als naar reden en billykheid zal kunnen gemaakt worden, zullende de voornoemde Gouverneurs, Directeurs of' andere Bevelhebbers dus ook worden aangefchreven, om wanneer zy onvermydlyk noodig hebben gebruik te maaken van Vivres en Ammunitie , of van iets-hoe genaamd, de West-Indifche Compagnie toebehoorende, zy daar van alvorens eene behoorlyke tauxatie zullen maken en overzenden, welke in de Eeftimatie en liquidatie van de West-Indifche Compagnie zal worden toegerekend.
Dat al verder Zyne Hoogheid, als Kaptein-Generaal en Admiraal dezer Landen , zal worden verzogt, zo als verzogt mits dezen, om een genoegzaam aantal Manfehappen onder bekwame Officieren , of eenige Fregatten, tegen gemelden tyd, naar de voornoemde Colonien en 'Ètablisfementen te zenden ten einde alle de orders te weeren, en de Regeering van Hun Hoog Mogenden te doen refpefteren. •
Accordeerd met voorfz. Register.
Dit befluit is genomen in weerwil der poogingen der Provincie van Zeeland, by ffoogstderzelver befluit van den 23 Mei 1791 beraamd, en vervolgens ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende ingebragt : welk befluit van Zeeland .wy hier na onder Midhelburg zullen mededeelen. Deze pogingen dab vrugteloos zynde, hebben de selfde Heeren Staaten by eene Refolutie van len 2 Juny 1791, daar tegen een Declara'oir of Aanteekening uitgebragt, en ter tafel



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 777
fel van Hun Hoog Mogende doen inleve-'s ren , waar by Hunne Édele Mogende ver- v klaaren:
„ Dat Hun Edele Mogende zich tenfterk„ Ren beklagen, over het onlangs conclude„ ren der aanfchryvinge aan de Directien der „ onderfcheidene Etablisfementen, onder het „ Oélrooy der West-Indifche Compagnie „ behoorende, zo als dezelve vernield is by
het Rapport van 3 February laatstleden; % niet alleen in weerwil van de gegronde , reflecïien en inftantien, daar tegen gedaan, '„ by de Refolutie dezer Provincie, van den „ 23 Mey, maar zelfs, zonder die Reiolu„ tie bevorens tot een Object van examen „ en deliberatie te maken.
,, Dat Hun Edele Mogende, alzints ap„ probeerende de reprefentatien, daar tegen „ door Hunne Gedeputeerden gedaan , deze
Conclufie blyven aanzien als informeel en ,. beledigend, en op het kragtigtte moeten „ infteeren, dat dezelve moge buiten effect „ gefteld worden,
v Dat, door deze geprecipiteerde en wil5, lekeurige demarche, nimmer overéén te
brengen met de eguards, die de Bondge„ nooten aan eikanderen niet alleen verfchul„ digd zyn; maar die Hun Edele Mogende „ zodanig affecteeren, dat zy byna twyffe'„ len, of zy meer, als zodanig in confidera„ tie komen , de zaken, betreffende het „ eventueel beftuur der Colonien , zonder
„ nood-
Gra-
ïnha-
a. -



r?8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
"sGra-
venhaCE.
S
: j
3
i
9
5
„ noodzaak uit haar geheel zyn gebragt, op eene wyze die Hun Edele Mogende met „ geene onverfchilligheid kunnen aanzien, „ en waar tegen zy redenen zouden hebben, om zich door een Adres aan hunne Mede„ Bondgenooten te verzetten.
,, Dat Hun Edele Mogende echter heb„ ben geprefereerd, voor als nog, de in„ fchikkelykheid te gebruiken, van daar me„ de te fuperfedeeren, in het billyk ver„ trouwen, dat Hun Hoog Mogende, zo „ dra mogelyk, by der hand zullen nemen „ het onderzoek der gronden en motiven, „ by de evengemelde Refolutie dezer Pro„ vincie, van den 23 Mei laatstleden, ter „ neder gefteld, tegen de dadelyke overne„ ming der West-Indifche Colonien, onder „ de immediate Regeering van Hun Hoog 1, Mog.; maar vooral, dat die Vergadering n zich zal onthouden van eenige verdere de„ terminatie te maken, of Conclufie te nemen , op het Generaliteits Rapport, van den 21 , Maart dezes Jaars, houdende den voet, „ op welke alle de West-Indifche Etablis, femencen tot een eigendom van de Gene, raliteit zouden overgaan, en by vervolg , geadminiftreerd worden, zonder dat alvo, rens, met toefiemrainge van deze Provin, cie, zy gereguleerd en vastgefteld.
„ Ten eerften: Hoe veel foms zullen be, dragen de Fondfen, benodigd, zo tot re, delyk dedommagement der Participanten , in de tegenwoordige Compagnie, als tot
„ het



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 779
„ het betaalen haarer fchulden: voorts tot: ,, het bekostigen der nieuwe Directie en der j, Subfidien, die al aanftonds tot het gaande „ houden van zaken in de Colonien en ver,5 volgens jaarlyks, zullen worden gerequi„ reerd.
„ Ten tweeden: Of deze fommen, welke „ aanmerkel . k zullen zyn, tot lasten van de „ Generaliteit, dan wel van de onderfchei„ dene Provinciën zullen komen, en in welke
proportie.
„ Ten derden: Welke de werkzaamheid „ en magt van de geproponeerde nieuwe Di* • reclie en van de byzondere Departementen zal moeten zyn, waar omtrend het „ noodzakelyk is eene Inftruélie te ontwer„ pen, en met adveu der Bondgenooten te arrefteeren.
» „ Ten Vierden: Ingevalle Hun Edele Mogende mogten goedvinden, om, door het „ beramen van voldoende fchikkingen, over „ het béftuur der Colonien, af te zien van J? haar Recht op den privativen eigendom „ van Esfequebo en Demerary, in allen ge■; valle de beheeringe en Adminiftratie, die J% in dezelve daar over, tot nu toe, heefc ?, plaatsgehad, blyve ftand grypen-, gelyk ook fpeciaal, dat zy worden gemainti„ neerd by de faveurs op het bevaren diej „ Etablïsfernenten , die haare Ingezetener „ wettig competeeren, en nog laatftelyk zyr „ toegekend by Hun Hoog Mogende Re< „ folutie, van den 24 November 1789.
„ Dai
sGttA-
VENHAGE. .



?8o NIEUWE NEDERLANDSCHE
*sGra-
venha ce. J.
„ Dat Hun Edele Mogende vastftellefij . „ dat de overige Provinciën, even zo wei5, nig als deze genegen zullen zyn, toe te „ laaten, dat, buiten hunne expresfe toe„ ftemminge en adveu, eene overneminge „ der Colonien gefchiedde, waar van hunne ,. Finantien of die van de Generaliteit, den ,, last zullen moeten dragen; doch, dat de,, ze Provincie in 't byzonder, uit hoofde van haar direct belang jn het beituur der„ zeiven en in de Commercie daar op wor„ dvr/de gedreven, nimmer zal kunnen dulden, dat haare Rechten ten dezen op„ zigten eenige atteinte ondergaan'of ver» „ kort worden.
„ Dat echter de Conclufie by Hun Hoog „ Mogende, op den 27 Mey laatstleden, „ tot aanfchryvinge aan de Directien der j, West-Indifche Etablisfementen genomen, „ tegen de gemanifefteerde Intentie dezer „ Provincie, aan haar een gegrond vermoe„ den geeft, als of het voornemen van Hun „ Hoog Mogende zoude kunnen zyn , op „ gelyke inconftitutioneele wyze voort tö gaan, en verdere mefures ten dezen op„ zigten, eigendunkelyk te beramen.
„ Weshalven Hun Edele Mogende zich „ verpligt achten, onder repetitie.van be4, klag , hunne Refolutie van den' 23 der » afgelopen maand, by dezen te inliajreeren en daar benevens te infteeren, dat aan >, den inhoud derzeive worde voldaan, fpe„ ciaal, dat Hun Hoog Mogende zich zul-
„ ieri



JAARBOEKEN, Juny, 170L m
len onthouden, van op het Rapport var.' „ den ai Maart, eenige Refolutie te nemen, ,, buiten concurrentie en adveu dezer Pro-' „ vincie: verzoekende Hun Edele Mogen„ de, daar omtrend, zo dra mogelyk, im„ mers binnen den loop dezer maand, tot „ haare gerustheid, de ftellige verzekeringe • te ontfangen ; wyl zy by ontftentenisfe „ van dien, hoe ongaarne ook, zullen moe-
ten overgaan, om tegen, alle verdere in." ,1 fractie op hunne Rechten , zich aan de
verdere Bondgenooten, by circulaire Mis^ fives en aan Zyne Hoogheid te addresfee-
ren, en derzelver adfiftentie op de meest n kragtigfte en gevóeglyktte wyze, in te „ roepen en te reclameeren.2'
L E Y D E N.
Het Taal- en Dichtlievend Genootfchap onder de Zinfpreuk: Kunst wordt door arbeid verkregen, binnen deze Stad opgerigt. heeft dit navolgende Programma bekend gemaakt:
Het Taal- en Dichtlievend Genootfchap, ondei de Spreuk : Kunst wordt door arbeid verkreegen binnen deze Stad gevestigd , heeft of Woensdag den 8 dezer maand deszelfs jaarlyk fche Vergadering gehouden; en na dat de voor zitter de~ Hoog Eerw. Hooggel. Hr. Broëriu
Broes,.
sGra-"
/enha» je.
iv) -W



lm-
Ï>EN.
Progr.
yan 't Taal- e DichtlievendGenoot, fchap.
782 NIEUWE NEDERLANDSCHE
■ Broes t Profesfor in de Godgeleerdheid aan dé Hooge School alhier , de Vergadering met eert Dichtftuk getyteld: Liefde t'oi de Vyanden geopend had , is uitbraak gedaan over het aanZlenlyk aantal Dichtftukken, ingekomen op de
,uitgelchreevene Stofte: BeOnfchuld, en de gouden Eerpenning toegeweezen aan het Dichtftuk onderteekend: Onfchuld, en de Zilveren aan dat
, met de Woorden van den Zaligmaker Matth, V. YS".,8- &fÊ& ~Jn dc reinen van harten: want z'v zulten Lrod zien-. J
1 En is in aanmerking der byzondere verdien-* ften van het Dichtftuk, onderfchreevehiMenfchlyk dorst myne Zang/Ier eene Godlxke fchoonheid bezingen, aan den maaker van hetzelve een buitengewonen zilveren Eerpenning toegelegd , indien hy zynen naam , binnen een maand , aari het Genootfchap gelieft te openbaaren en vryheid tot het openen van het verzegeld briefje. by dat ftuk behoorende, te geeven
Voorts is beflooten de Dichtftukken geteekend * Zalig die vervolging lydèn voor de regtvaardige zaak; zy hebben regt op het ryk des Hemels, en de Hemel is haar Vaderland, in dezen rang., welke door het lot is bepaald, by de bovengemelds te drukken, en wel met de naamen der Dichreren, indien zy die mede binnen een maand aan het Genootfchap gelieven te melden, en vryheid tot het openen der Biljetten te geeven.
De Briefjes behoorende tot de twee eerst°emelde Dichtftukken geopend zynde , bleek, dat de gouden Eerpenning was behaald door den Heer ABRAHAM VEREUL, % U. S. te Am" Iterdam, en de Zilveren door Meiufvrouw PETRONELLA MOENS te AardenbVgThebbende zig reeds als Dichter van het eerfte Accesfit bekend gemaakt den Heer JACOB PETRUS van HEEL , te Rotterdam , als Lid van het Genooticlup in de Vergadering tegenwoordig.
Het



JAARBOEKEN^ Juny, 1791. 783
Het Genootfchap bied zynen gewoonen Gou. den Eerpenning aan , aan den Dichter van het beste der goedgekeurde Dichtftukkeu op dc Inenting der Kinderzit kie, en een Zilveren aan dien Dichter wiens ftuk goed bevonden en naast by het bestgekcurde te komen geoordeeld zal worden.
De Dichters gelieven hunne Vaerzen, naar het voorfchrift der wetten , voor het einde dezes Jaars, aan KAREL db PËCjKÉR Pi&ersz,, eerften Secretaris van het Genootfchap te zenden. By voorraad word voor het Jaar 1793 opgegeeven : Benjamin Tranldin.
Vervolgens is in dezelfde Vergadering uitfpraak gedaan over de ingekomene Theoretifche Verhandelingen : behelzende de vereischten van het Her* derdicht, en de gouden Eerpenning toegeweezen aan het Stuk met de volgende regels uit Livius: IIoc quöquc laboris pramium petam, uti me a coufpectu malorum , quee 110(tra tot per annps vidit eetas, lantisper cerle, dwn prifca illa tota mente repeto, avertam: en de Zilveren aan de Verhandeling geteekend : Estretna per Mos Juflitia ex* cedens terris vejligia fecit. Vtrg.
De Briefjes , tot deze Verhandelingen behoorende, geopend zynde isgebleeken, dat Schryver der eerstgemelde Verhandeling was Ds. JACOBUS KANTELAAR,- te Amfterdam, en van de twede, de voorgemelde Heer ABRAHAM VEREUL.
Het Genootfchap bied al mede een gouden Eerpenning aan, aan den Schryver der beste Nederduitfche Verhandeling ter beantwoording van de Vraag: welken invloed heeft de titans lieerfcheude fmaak voor het fentimenieede op de Poêz-y in ons Vaderland? Gelyk ook een zilveren aan de naastbestgekcurde, en verzoekt, dat dc Stukken daar over inteleevereu voor den eerften van LenteGgg maand
Ley-
den.
Progr. van 't Taal- en Dichtlieve nd Genootfchap.



Ley-
Progr. van 't Taal' en DichtlievendGenootfchap.
7U NIEUWE NEDERLANDSCHE
maand des toekomenden Jaars 1792 , aan den voorn. Secretaris op de gewoone wyze worden foegezon'dén. ' By"voorraad , 'ter behandeling voor 't Jaar 1793 word opgegeeven: JJ'at word. 'er vereischt tot een Dichter?
Wyders is uitfptaak gedaan over de ingekomene Levensbefchryving van den Dichter Willem Hendrik Seis,' en begrepen, dat, offchoon dezelve Levensbefchryving • in eetien goeden ftyl if ge.f fchrevèn en véele Hiftorifche Kundigheden behelst, echter uit hoofde, dat dezelve niet voldoet aan de verdere én voofnaamfte vereischten, welke in een Levensbefchryving van een Dichter worden gevorderd , daar aan geen Eerpenning konde wórden toegeweezen.
Het Genootfchap nodigt ieder die lust heeft uit tot behandelen der Levensbefchryyingen van Dichteresfen en Dichteren in voorige Jaaren uitgefchreven , voor zo verre dezelve niet reeds, door Eerpenningen bekroond zyn , mét verzoek dat zy, welke naar ëen zilveren Eerprys daarom» trent' dingen willen , hunne Stukken voor den* ïaatften van Sprokkelmaand 179a aan voorgemelden Secretaris doen geworden.
A s t b l d a m.
Myne Heeren van den Gerechte hebben byeehenadere Keure, gedagteekend den eerften dezer maand Juny , de Keure op het Scheeps- Timmermans en Mastenmakers Gilde r van dén 27 January dezes jaars, zo wel aïsdie van den 27 January 1789, om eenige pedenkelvkheden, daar in voorkomende, verfyietigd, buiten kragt gefteld, en in plaatze



jAA'RBÖËKËN, Juny, 179!. 7^
'tart dezelve, èene Nieuwe Ordonnantie be» raamd van dezen inhoud i
]V/f ynè Heereh van dén Gerechte dér Stad Amfterdarh, gelet hebbende op de verzoeken eh klagten , aan Hun Edele Achtbaare gedaan ,. door Overlieden vah 't Scheeps Timmermans én MastèHiakérS Gilde, b'mtrehd het nadeel, 't welk hun Gild ohdervihdt, door de uitzondering by de Rente'van den 27 January laatstleden, ten opzigte vah de Schépen in Friesland eh *t Noofdér - Kwartier tè huis hoorende, eh in aanmerking nemende de meerdere billykheid dier klagtën, hit hoofde van de omftandigheden , waar in zich 't zelve Gild thans bevindt; hebben goedgevonden, zódè Keure van 27 Jandary 1791, als de Keure van 27 january 1789, om eenige bedenkëlykheden , in dezelve voorkomehdö, te niet te döeh en büiteh effect te ftèllen , eft in plaatze vah dezelve, op niéuw te fta* tueeren en te wMekéuren, gelyk Hun Edels Acht» baarè ftatueeren cn wiilekeuïen by dezen i
Èerftclyk : dat by ampliatie vatf dé Keufë vafi 24 January 1623, en artikel 1 vah de Keure vaü 30 January 1680,omtrend dé t>uiténlandsvaarders^ waar door Hun Edele Achtbaare verftaan' Schépen , die 't gat van Texel o'f 't Vlip inkomen, dë boete, telken reizè te verbeuren, gefteld Wordt óp f 300 :' o : oj
Téri tweeden:' by a'mpliatie van het 3 eh ö afÉlfcè'l van de Keuré van 30 January 1680, dat voor de boete van f '6 : o : o by gemelde Keure gefteld » door een onbevoegd werkend perfoon te verbeuren, de Schippers én Reders, zo wel,, als voor cle ƒ 25 : o : o' by gemelde Keure tegen de Schippers' eh Reders' geftatueerd , aanfprakelyk zUüéa zyn, oorlovende echter Myne Heerén voornoemd* den niet 't Schip te huis gekomen Timmerman,;
Ggg a aarf
OnÜti
nopens het
Scheeps*
Hthm.cH
Masten?, naakeri



786 NIEUWE NEDERLANDS Cl IE
Am*
si eldam.
Ordon nopens het
Scheep, ttmm. l Afasie/, tnaakei Gilde.
aan het Schip te werken, zo lange de legdagen duuren van die Schepen, in welker cherte party legdagen bepaald zyn , of tot de afdanking van 't grootRe gedeelte van het Volk van die Schepen, die zon'K der cherte party te huis komen , en lanser niec, ma een boete als van ouds van ƒ 2j : o : "o. Ten derden: By ampliatie van "t y artikel van
- de Keure van 14 Mey 1750,dat de Schepen,hun n last voor de paaien dezer Stad breekende, en hunne
- Vertimmering niet alhier door Gildebroeders, maar s elders hebbende laten doen, h'er ter Stede niet zuilen mogen laaden, op een boete van ƒ 300 : o : o Zullende echter voor als nog, cn tot zulks anders by Myne Heeren van den Gerechte zal pyn begrepen, de Schepen in 't Noorder-Kwartier te huis hoorende, van dezelve pcenaiitcit wezen bevryd. Des echter, dat alleen voor zodanige Schepen zullen werden gehouden die geene, waar van de Boekhouder en Eigenaars, ten minden voor \ van de waarde, Ingezetenen van, en in 't Noorder - Kwartier woonachtig zyn, en in cas van twyffeüng of bekeuring, zulks by exhibitie van de origineelenRedercedulle (des gerequireerd) met Eede bevesti«d zullen moeten bewyzen, en dat gedachte Schepen, in 't Noorder-Kwartier te huis hoorende, welke van de zo evengemelde uitzondering verlangen te profiteeren , ten dien einde zich echter aileenlyk zullen mogen begeven, ter. plaatfe, alwaar zy te huis hooren , en de Boekhouders der Schepen woonachtig zyn , zonder 00 eenige andere plaats hunne Reparatien of Vertimmeringen te mogen laten verngten, waar van zy, in cas van difpuut of bekeuring, den ,Rechter voldoende zullen moeien doen blyken, alles op pcene van te zyn verval-
1 en van 't eiiect van voornoemde uitzondering, en te incurreeren de hier boven gellatueerde pcenalileit en boete van / 30j : o : o. Ten Vierden: dat alle de Schepen hoe genaamd,
wel-



JAARBOEKEN* Jüiiy, 1791. |§?
welke hun last voor of binnen deze Stads paaien gebroken hebben, en voornemens zyn ballast Scheeps van hier na elders te vertrekken * gehouden zullen zyn , derzelver volle ballast ook alhier binnen de Jurisdictie dezer Stad in te nemen , op pcöne van by derzelver terugkomst, te verbeuren / 25 : o o ten behoeve van 't Ballast f Comptoir dezer Stede.
Ten Vyfden : dat de refpective Keuren van r February 1666, 30 January 1683 en january 1777 , tegen het inbrengen van bereide Masten, Stengen, Kaas, Zalingen, Boegfprieten, óf eenig Rondhou t, ook van applicatie zullen zyn omtrend zodanige Schepen alhier te huis hoorende, welke hun last voor deze Stad breekende, zich daarvan niet hier, maar elders binnen de zeven Provinciën voorzien, en aldaar met het zelve in hunne Schepen gemaakt, binnen, of voor deze Stad terug komen.
Eindelyk ordonneeren Myne Heeren vah den Gerechte voornoemd , dat vah nu voortaan, even gelyk de Houtzaag-Molenaars verplicht zyn, hunne Schuiten binnen de Jurisdictie dezer Stad door Gildebroeders te laaten maaken en te repareeren, desgeiyks verplicht zullen zyn te doen de Koorn-Molenaars, Run-Molenaars, Teerkoopers, Zoutkeet ten en alle andere Fabrieken, op een boete van ƒ 50 : o : O voor de eerfte eO ƒ 100' : o : 6 voor de tweede en volgende reizen, in alle gevallen métverbeurte van de Schuit. Bly vehde alle de overige Keuren, voö'r zo vérre dezelve door dezè niet gealtereerd zyn, in hunne volle waarde.
Wordende by dezen tot 't doen der bekeuringen^ boven en behalven de daar toe gequaliffceerdtns, by vorige Keuren 't Scheeps-Timmermans en Mastè-" makers Gilde betreffende, fpeciaal gequalificeert» de Subftituut-Schout en Dienaars' van 't Waterrecht, welke by dezen worden gelast, opdeobfer= vantie dezes met allen ernst tc letten.'
Aü-
STERDAM.
O'rdonfit
nopenl
het
Scheepttimni, eti MaHeti'naakersGildsi



Am-
stelt)am.
I
]
?S8 NIEUWE NEE-ERLANbSCHE
Aldus gearreReert den eerften Juny 1791, prs-= fentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr*
Willem Comelis Backer, Hoofd - Officier; alle de Heeren Burgerneefteren * dempto den Heer Mr. Jan Elias Hi/ydccoper Vah Maarsfeveen, en alle de Heeren Scheepenen, dempto den Heer Alben us Cornelis Sclii/yl. En gepubliceert ten zeiven dage, prasfentibus den Wel Edelen Geftrengen Heer Mr. Willem Cornelis Backer, Hoofd • Officier; den Heer Mr. Jacob Elias Arneudsz., Burgemeefter; en de Heeren Mr. Pieter de Smeth en Mr. Ni* colaas H'arin Anthonisz., prtefideerende Scheepenen.
In kennisfe van my Secretaris,
H, van SLINGELANDT.
Van we.se den Edel Mogende Zee-Raad alhier is bekend gemaakt het navolgend
EXTRACT van eene MISSIVE, by het Edele Mogende Collegie ter ADMIRALITEIT, re/idee* rende alhier, ontvangen.
Dy de Admiraliteit is, eenige dagen geleden, fin. ^ port ingebragt, dat een Koopvaardyfchip, midden in 't Vaarwater tusfchen Anholt en Zweeden, net zeer goed weder, de Vuurbaak van Anholt in t Zuid Westen ten Westen, hebbende op het Com3as 3;- tot 4 mylen , een nieuwe en zeer gevaarlyce Bank ontdekt had, alwaar hec fchecn, dat niet neer dan 2 a 2i vaam water was, in een cirkel
vas



JAARBOEKEN, Juny, 1791; 789
-van een goede fcheeps lengte; na gisfing van den Schipper, was dezelve op het Noordelyke van de twee Banken, die tusfchen Anholt en Warburg zyn, en die gevonden worden op de Zeekaart van het Kattegat, in 1790 uitgegeeven door Profesfot Lens. — Op dit rapport is dadelyk order gegeeven, dat twee Konings Jachten der waards zouden zeilen $ om door kundige Zee - Officieren alle mogelyke ophelderingen te bekomen, welke naderhand zeer den-» kelyk publiek zullen worden gemaakt. -nuE J3rf ni «Ti?r»pH pbbmsgjms towJ -b Ik heb de Eer &c.
Koppenhagen den 18 Juny 1791-
Wy hebben voorheen alle de Staatsfiukkefl de Oost-Indifche Maatfehappy rakende, medegedeeld en gezien, dat eindelyk tot herftel der agter uitgaan de zaaken was voorgeflagen, om eene Commisfie naar Batavia te zenden. Hier op zyn door Zyne Doorluchtige; Hoogheid, als daar toe by de Algemeene Staaten gemagtigd zynde, benoemd, en vervolgens door Heeren Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, in derzelver jongfte byeenkomst ter Vergadering van Zeventienen , aangefteld tot CommisfarisfenGeneraalover alle 's Compagnies Bezittingen in Indiën en aan de Kaap de Goede Hoop, de Heeren Mr. Sebastiaan Cornelis Nederburgh, Eerfte Advocaat der Generaale Nederlandfche Oost-Indifche Maatfehappy, 67mon Hendrik Frykenius, Kaptein ter Zee, Ggg 4 teft
>tel'= DAMm



Au-
STEL"
?oo NIEUWE NEDERLANDSCHE
ten dienfte dezer Landen, Mr. Willtm Arnold Altingh, Gouverneur-Generaal, en Hendrik van Stokkuni, Directeur-Generaal van Nederiandsch lndiè'n, om, als vertoonende den Perfoon van welgemelde Zyne Hoog. heid, als Opper-Bewindhebber en Gouverneur Generaal, en de Vergadering van Zeventienen, aldaar de nodige veranderingen en verbeteringen te werk te ftellen; zullende de twee eerstgemelde Heeren, in het aanftaande Najaar, de reis derwaart aannemen t en daar toe eenige Fregatten van Oorlog worden beftemd.
_ Wy hebben ook in de voorgaande maand gezien hoe de Oost-Indifche Maatfehappy thans toeftaat, om zekere goederen onder bepaalde voorwaarden, naar de Oost-Indien te verzenden. Deswege gefchiedde in deze maand de navolgende bekendmaaking:
~T\e Wel Edele Heeren Bewindhebberen van d* Oo^t Indifche Compagnie ter Kamer Amfterdam, adverreeren, dat van heden tot den 31 Augustus aanftaande incluis , Dingsdags voormiddag tusfchen tien en twaalf uuren, in het Departement van de Equipe ie zullen vaceeren ter Infcbryving, om voor reken.ng van Particulieren te ver/.enden, eenige Lasten diverfche Goederen enKoopmanfchappen na Bengalen, ingevolge de Conditiën en Biljetten tot dc Intcekening, dewelke ten Comptoire van den Equipagiemeefter aan 's G>■npagw'.-es Timmerwerf, en by dc Opzienders aan het Departement van de Equipagie op het Keilden tie-Huis zyn té' bekomen,
thl



JAARBOEKEN, Juny, 1791. ?9ï
Dat men zig ten zelfde tyde zal kunnen informeeren omtrend Goederen van Bengalen in Retour naar herwaards te laaten komen.
Zullende vervolgens op Woensdag den 15 September aanftaande, voormiddag ten elf uuren, in gemelde Departement worden bekend gemaakt, of de Infcbryving ter Inlaading na Bengalen, en bet verlangen om Goederen van daar herwaards te laaten komen, van die aangelegenheid is geweest, dat daar op beflooten is, een Schip derwaards te zenden, al of niet.
Ook gefchtedde nog van wege dezelfde Oost-Indifche Maatfehappy, in deze maand, de navolgende bekendmaaking:
Den eerften July eerstkomende, zal voor de Kamer van de Oost-Indifche Compagnie te Amfterdam , in Texel gereed liggen , om van daar (weêr en wind dienende) naar Cabo de Goede Hcop en vervolgensnaar Indiën te vertrekken, de Compagnies Paketboot, genaamd Hei Haasje. Een iegelyk , welke daar mede Brieven of Paketten derwaart wil verzenden, kan dezelve bezorgen aan de Kameren van gemelde Compagnie; terwyl een ieder , woonachtig in Steden, daar geen Kamer van de Oost-Indifche Compagnie is, dezelve kan fluiten in een Couvert, en alsdan addresfeeren en afzenden (doch franco) aan een der Kameren van gemelde Compagnie , mits die Brieven niet later ontfaugen worden dan by de Kamer van Amfterdam , tot den 28 Juny incluis , by de Kameren Delft, Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen tot den 26, en by de Kamer Zeeland te Middelburg tot den 23 Juny, naardien de Kisten of Paketten met Brieven, voor gemelde Paketboot, op die refpective
Am-
stel' dam.
^ ■ v



Am-
stël39 am.
792 NIEUWE NEDERLANDSCHE
vedatumsby gemelde Kameren zullen gefloten Wor-
De Maatfehappy ter bevordering Van deti Landbouw, in deze Stad gevestifd, heef het navolgend Programma voor dit jaar vïï gefteld en dóen bekend maaken :
J)e Maatfehappy ter bevordering van den Latidf bouw, opgericht binnen Amfterdam heeft m haare groote Ver°-irlprmo- "f , ' neett IUp! HP7Pc r, k vergaaering gehouden den Mes dezes Jaars, geoordeeld , dat aaii het HaVolgend. door haar opgegeeven; Voorfrdl:
Dewyl het verlpsjen der Koeyen tor heden ro» niet alleen ine mindere bekwaamheid geoefend Wo^ '
en Kalveren omkönien ■ ztbtdZ t^d fT^r gewoone gouden 'mMj^MÉ^ê aan llaeir toegezonden zal hebbek, M " %T# é ï§^m».g over mSiunii » dc> W*> H ijzing van die reeck er " Stuiken welken men , % die gelXhtcill » ^nmoct zo wel als van ÏMfMmM » «Inkeerde g.Wounlen, welke daaLn'>eAoZ V Hii y^yd moeien w.rden." i^H^lM beantwoord was d„or den Schryver van dé Ve?Handeling, tot Zialpreuk hebbende:
Antiquorum^ illustrüfanus qulsquepa/lor.
Va iift o.
ie de ^'enN van liet brief.
>, tot die Verhandeling behoorende, befondeff,
dat



JAARBOEKEN, Juny , 1791. 7Ï>5
dat de Schryver van dezelve was den Heer JO« A Ï1ANN GUN THER EBERHARD, Med. & si Chirurg. Dotïar, te Zeyst, aan wien dan ook de D gouden Medaille, ter waarde van vyftig gouden Ducaaten, ofte wel dezelve lom in geld, 'benevens F een zilveren Medaille, ter keuze van den Schryver, d ingevolge het Programma der Maatfehappy , is il toegeweezen geworden. v Vports is een Acces/it, beftaande in een zilveren 1 Medaille , benevens "een Exemplaar van alle de L Uitgegeeven Werken der Maatfehappy, toegewezen aan een tweede Verhandeling, de eerite ia verdienften zeer naby komende, en welke tot zin-1'preuk heeft:
Expcrienüa duet»
Nog heeft de Maatfehappy een Exemplaar van alle haare uitgegeeven Wérken toegeweezen aan de'Verhandeling, ten zinfpreuk voerende:
Animantia bruta obfietricibus non indigent in edendo parit/. ,
R U B B E K.
Biedende dezelve aan beide.de Schryvers dierVer-handelingen deze prxmien aan, iugevalle zy goedvinden hunnen naam, vóór den 1 Augustus eerstkomende., te openb.aaren.
' Wyders betuigt de Maatfehappy haare erkentelykheid voor de belangryke aanmerkingen, welké, in verfcheiden andere Verhandelingen over dit onderwerp, doorkundige en ervarene Mannen aan haar zyn medegedeeld.
Óok heeft zy aan den zender van het Bericht, getekend met de Zinfpreuk:
EI,1M.
rogr.
tr
faatf. an den ,andouw.



Amsteldam.
Progr,
i der Maaif van de Landbouw.
}
794 NIEUWE NEDERLANDSCH2
Ecpixcfhct alles, en behoud het goede.
Pa u lu s.
In voldoening aan een Voorfrel, door haar in mrgefchreeven, wegens de beste manier van het / las te Re uien, eene zilveren Medaille toegelegd; mgeValle hy zyn naam vóór den eerften Augustus ecrskomende aan de Maatfehappy geheft te openbaaren.
Verder heeft de Maatfehappy, dewvl by haar gcenc Antwoorden zyn ingekomen op'het Voor-itel, door haar gedaan }n 1788, betreffende het vervaardigen van het derde Deel van een Land. bouwkundig Schoolboek, beftaande uit negen HoofdJttikken (volgens het Plan, door de Maatfehappy ^rtgegeeven in het V. Deel sde Stuk haarer Verhanaehngen, bhidz. 55 tot 70,) hetzelve op meuw voorgefteld, en ook nog, w dh gedeelte, de beloofde premie met twintig Ducaafn verhoogd, moetende de Antwoorden op dit derde Deel inkomen vóór 1 November 1794.
Verder verwacht zy vóór 1 November 1701, de Antwoorden omtrent de uitwerking en vervaardiging van het eerfte Dcelvm gemelde Schoolboek, te vinQen vsnbl. 36 tot 50, waarvoor de be. loofde praroie met twintig Ducaaten is vermeerderd. I\og vóór 1 November 179" de Antwoorden omtrent de uitwerking en vervaardiging van het vierde Deel, te vinden van bl. 71 tot 7.7 en eindelyk vóór 1 November fyjM de Antwoorden wegens het vyfde of laatjlcDecl, insgelyks te vinden in bovengemelde Verhandeling Whl bl. 76 tot S5. — Kortheid, bondigheid en vla irheid m den voordragt der zaaken, zyn de roornaamfte hoedanigheden, welke de Maatfehappy van de Schryvers verlangt, in hunne bewering van ae%e onderfcheiden ftukken.
Vöorts



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 795
Voorts heeft de Maaichappy, om beantwoord { fe worden vóór den eerften December 1793,s voorgel leid: r.
„ Efewfl het Qndcrwys, dat aan de Jeugd op „ onze Dcrp 'Schooien, in het leezen cn andere i „ noodzaakelyke weetenfchappen, gegeeven word.t ,, niet algemeen en aanhoudend genoeg, inzonder-x „ heid door Kinderen van onvermogende Landlie*1)
den, kan worden waargenomen ; welke middelen 1
zoude men, derhalven, ter voorkoming en weg-i „ neeming van zodanige bcletfclen, met de meeste ,, vrucht kunnen aanwenden? — zoude daar toe „ het navolgen eener byzondere wyze van onder. ' richting, die onlangs in een nabuurig Ryk gc., lukkig is tot /land gebragt, ook hier op dé Dor-
pat en anders gefchikt e plaatfen ten platten „ Lande, bevorder lyk kunnen wezen 1 — Zo ja,
welke zyn de beste aanmoedigingen tot het in „ trein brengen van deeze of foor tgelyke nuttige ,, inrichtingen? —.
NB. Het Verhaal der gemelde byzondere wyze van onderrichting voor de Kinderen, enz. word uitgegeeven by den Boekverkoper J. C. Sepp, te Amfterdam.
De Vraag bevorens vastgefteld, om beantwoord te worden , vóór den 1 December 1791, was deeze:
„ Welke meest- en min-bekende foorten van „ winstgecvende Houtgewasfen kunnen , in onzt
Republiek, naar den onderfcheiden aart cn lig,, ging der gronden , op dezelven geplant Wor,, den ? — wat heeft men in acht ,te neemen om„ trent de bereiding van den-grond, het zaaijen, ,, planten, inboeten, hakken, als mede omtr en J? de mc£r voordeelige gebruiken, die 'er van zom „ mige houtgewasfen, na de hakking, lemaaka „ zyn? —— En hoedatiige zyn, ten naasten by
de onkosten van alle die verfchillende bcwerkin
>, gen
iM-
r£L-
lAM.
^rogr. kr
Vlaatf.
an den \idnd-
'OUWt
! I



Amsterdam.
Progr.
der
Maatf,
van der.
Land-
bouw.
?95 NIEUWE NEDERLANDS CHE
« gen , zonder de waarde van den grond, en de
„ daarop liggende lasten te berekenen ?"
Waar van de antwoorden vóór den i December eerstkomende verwacht worden.; en die, om beantwoord te worden , vóór den i December 1792.
„ Op welke wyze zoude men het tegenwoordige „ Ras van Inlandfche Paarden, in de byzondere „ Provtncien van ons Qemeenebest, over het afre„ ineen , tot eene meerdere volkomenheid kunnen „ brengen: het zy door vermenging van hetzelve „ met vreemde Ras fen, ofwel door eene meerdere, „ oplettenaheid tn het aanfokken en opvoeden der „ jonge Paarden, als anderzins?" wordende de Schryvers verzocht, zich vooral te bepaalen bv de gebruiken en wetten, die in onze zeven Provinciën, enz., omtrent het aanfokken van Paarden plaats hebben, en te gelyker tyd op te eeeyen, welke voorzorgen, naar aanleiding van de Vraag ter bereiking van het meeste voordeel yoor den Landman, raadzaam zouden kunnen wezen.
Nog verwacht de Maatfehappy voor den eerften December 1792, de Antwoorden op de Vraag-
Hoedanlge zyn de bepaalingen, volgens welke de tmtrek van aruikbaar land en de huishouding, tot tene Boerdery behoorende, naar den verfchillen. den nart der gronden , zo van Bouw-als Weilanden moeten ingericht zyn, om ten meesten voordeele van den Eigenaar en Huurder, en ter bevordering van de algemeene weivaan te kunnen (trekken ? —•
De Prys, welke aan den Schryver van het beste op een dezer Vraagen inkomend Antwoord word aangeboden,beftaat in een goude Medaille ter waarde van vyftig goude Ducaaten, op den Jempel der Maatfehappy geflagen , en met des icfrryvers naam voorzien, ofwel dezelve fom
ia



JAARBOEKEN, Juny, I791; 79?
5.<! geld,, benevens een zilveren Medaille, tér keuze,van den Schryver. ,
Indien geene der ingekomen Antwoorden, op eene door de Maatfehappy opgegeeven Vrartg, haares oordeels, den prys verdiend heeft, behoud zy aan liaar het recht, déze Vraag nog eens, of niet weder op te geeven,. Daar én tegen,, wanneer 'er mfcer dan "een Autwoord haar voorkomt eenige aanmerking te verdienen, .zal zy ztïi^/iccesJJ:, in eén zilveren Medaille beftaanUe,. aan den Schryver van het naast aan het best komende. Antwoord aanbieden, en hem dit befluit , vóór dat het verzegelde briefje, by zyne Verhandeling behoorende, geopend word, door de openbaare Nieuwspapieren bekend maaken. — . .
En dewyl verfcheiden Perfoonen hun oogmerk i om na de in 't voorgaande jaar beloofde pr.emien op de bebouwing van woeste gronden te dingen j aan, de Maatfehappy hebben te kennen gegeeven: heeft dezelve goedgevonden ter aanmoediging van den nyveren Landman , en , zo veel mogelyk ter uitbreiding, van dérgelyke onderneêroingen , nogmaals te beiooven aan een ieder, die ten miu,/ten één Morgen woeste Heide j Duinen , of Geestgronden, gelegen binnen de Vereenigde Neder* landen, en 't resfort vah de Generaliteit, na data yan de Bckcnd/naaUng dezes, en uit krachte van' dien, zal hebben bebouwd, niet dat gevolg, dat dezelve in het vierde jaar in een goeden ltaat van Teel- of Weilanden 'blyven eene pramne van tien goude Ducaaten, mits dat, door deu aanleg van deze woeste Grondeu,die geene, welke réeds. in eenen bebouwden ftaat Zyn^ niet benadeeld of verwaarloosd worden. . .
Van bovenftaande Prasmien zullen, op de gemelde voorwaarde, vyf worden uitgedeeld, eri daarenboven nog twee zilveren Medailles wordeü ilh h ver*
Am»
DAM.
Pïogr. der
Maatf. .
van deti
Land*
bouw,,
\



798 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsteldam.
Progr.
der
Maatf. van dëi Landbouw.
vereerd aan twee onder de Mededingers, die de grootfte hoeveelheid Gronds, op de voorfchreevene wyze, zullen bebouwd hebben.
De Berichten, inhoudende een verflag van de wyze en middelen, ter bebouwinge van elk der bovengemelde gronden aangewend,benevens eene Opgaave van de kosten, daar toe bedeed, moei ten met voldoende Gciuigjchrlfien, ingeleverd worden vóór den eerften November 1795.
Voorts zullen alle die geenen, welke de bovengemelde praeniién willen genieten, gehouden zyn daarvan kennis te geeven, uiterlyk vóór of op den 31 December,dezes Jaars, aan een der Secrctarisl'en dezer Maatfehappy; en wyders die geenen, die zich bereids, als dingende na eene der bevoorens uitgeloofde pramiien, bekend gemaakt, of die dezelve genooten hebben, van het dingen na een dezer vyf pramiien uitgeflooten zyn.
De Maatfehappy zal ook een zilveren Medaille fchenken aan die geenenj welke haar eenige nuttige ontdekkingen omtrent de Landbouw zullen mededcelen, en de bevordering derzelver, naar bevinding, onderfteunen.
De Schryvers, die na den prys dingen, zullen by hunne Antwoorden, een verzegeld briefje moeten zenden, inhoudende hunne Naamen Woonplaats, en van buiten getekend met dezelfde Zinfpreuk, welke aan het einde hunner Verhandeling zal gevonden worden.
De Antwoorden zullen in het Nederduitsch, Latyn, Fransch, Engelsen, of Iloogduitsch opgefteld, met eeneleesbaare hand gefchreven, en, gelyk alle andere aan de Maatfehappy toe te zendene Stukken of Berichten, franco toegezonden moeten worden aan de Heeren Jeronimo de Bosch, op de Keizersgragt, over de Groeiilandfehe Pakhuizen, of aan Mr. 11. Calkoeu, Advokaat, op
de



JAARBOEKEN, Juny, 179!. $9$
Öe Keizersgragt, by de Beereftraat te Amfterdam.
Voorts zyn de Wetten, waarop de Maatfehappy na eenen pryS laat dingen, te vinden in Het Voorbericht, voor het eerfte Deel haörer Verhandelingen geplaatst.
Volgens de naauwkeutigfte berigten uii Nieuw-York in Amerika, kan de opmerkelyke aanwas yan Zeevaart en Koophandel in dat Waerelddeel, uit het volgende wofden opgemaakt:
TAe waardy van het geen uit dé verfchillefidé Staaten is uitgevoerd zedert de maand Augustus 1789, wanneer de wetten door het nieuw' Staatsbeftier, omtrend de Tol-Inkomften ^ haare' werking begonnen hebben, tot het einde van September 1790 j beloopt eene fomme van 20,500,00® Dollars.
De voornaarne artikelen , deze fom' tótrnaaketi-'" de, zyn:
Het provenu der Visfcberyen i 194287 DV Differente foorten vah Graanen 25I9232 Hoornvee, Paarden en ander levend Gedierte 486105 Differente foorten van HoutWaarcH 1763534 Provifien 5757482 Ryst I7J3796 Tabak 4349 67'
Pot en Pearl Asch' «39^93 Indigo 537379
Hhb 4 £fe»
AM*



Amstel •
dam.
Berigt van tot neemen de bloei in Ame rika.
800 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deze alle directe Producten van het Land zynde, moeten als wezenlyke retouren aangemerkt worden. De waardy der Pelteryen heeft niets meer dan omtrend 6o,coo Dollars bedragen; doch wanneer de posten op de Frontieren door de Engelfchen
• eens zullen overgeven zyn, en dus eene meer ope-
• ne communicatie met de Indiaanen aan dien kant zal plaats grypen, moet dit mede een important ar-
- tikel van Commercie worden.
Wat nu den ftaat van de Commercie der Vereenigde Staaten betreft, met betrekking tot de onderfcheiden landen, op welke dezelve gedreven wordt, men kan dien ten naaften by uit het beloop van het geen naar ieder land blykt uitgevoerd te zyn, opmaaken, zynde namelyk:
Naar de Bezittingen (zo in als buiten Europa gefegen>an Frankryk, ter waardy van 4608735" D.
Naar die van Engeland 9363416
Naar die van Spanje 2005907
Naar die van Portugal 1283462 Naar die van de Vereenigde Ne-
. derianden 1963880
Naar die van Deenemarken 224415
Naar die van Zweden 47240
Naar Vlaanderen 14298
Naar Duitschland 487787
Naar de Middelandfehe Zee 41298 Naar de Eilanden en de Kust van
Afrika 139084
Naar de Oost-Indiën 135181 Naar de Noordwestkust van A-
merika. 10362
Uit het beloop van den uitvoer naar Engeland ,
kas



JAARBOEKEN, >.;.y3 1791. 801
kan men zien de grotere proportie van onze Commercie met dat Ryk, in vergelyking met andere Landen. In de voorgemelde Lyst van uitvoer is, in algemeene bewoordingen , uitgedrukt naar de Bezittingen van welke Mogenheden de uitvoer gedaan is, zonder 'er by te melden of dezelven in Europa of elders gelegen zyn.
De Schepen tot het vervoeren dezer Producten hebben te zamen omtrend 760,000 Ton beloopen, waar van de vreemde Schepen misfchien iets meer dan 260,000, en dus de Amerikaanfche omtrend 500,000 Tonnen uitgeleverd hebben. Van deze laatfte moet den Staat van Masfachufets alleen niet verre van 180,000 Tonnen toegefchreeven worden.
De Rechten, die geduurende den opgemelden tyd van iets meer dan een jaar , op de in de Ver* eenigde Staaten uitgevoerde Goederen, betaald zyn, bedragen eene fomme van 2318868 Dollars, behalven de breuk,zynde over de onderfcheiden Staaten verdeeld geweest, als te zien is uit de volgende lyst, met aflaating der breuken, de evenredigheid der Commercie van den genen Staat tot den anderen aantoonende.
In New. I-Iampfhire is betaald 1753° D-
In Masfachufets 373128
In Rhode Island I7Ó75
In Connefticut 7J44-8
In New-York 532864
In New ■ Jerfey 5402
In Penfylvanie 572106
In Delaware 13277
In Maryland 231913
In Virginie 3^3344
Hhh 3 I»
AMSTEL"DAM.
Berigt van toeneemende bloei in Amerika,



-Amstel-
dam.
Berigt van toe, peemenfle bloei jn Ame-
Bos. NIEUWE NEDERLANDSGHE
In Noord - Carolina 14^40 Q
In Zjid-Carolina 139499 '
In Georgia 22249
E NKHUIZEN.
Den dag tqt den uitvaart van ruim 6b Hanngfehepen, in dit Kwartier bepaald zynde op Woensdag den f5 dezer maand, zo Wierdt de Buizen Biddag alhier gehouden pp Pinster-Maandag voormiddag, ten eintje een Zegen over de Haringvangst dier Schepen, en ter behouden vaaren van dezelve, van den Alderhoogften vieriglyk af te fmeeken , of het de Voorzienigheid mogte behagen , deze Visfchery met deszelfs Zegeningen te bekroonen, en deze zo yervallene en voornamen tak van welvaart voor 'sLands Ingezetenen, byzonder ook voor deze Stad, tot den bloei van voorige dagen te doen wederkeeren.
ZEELAND,
Middelburg.
/"Xnjtrend het verval en de waarfchyne%J Jyke vernietiging der West-Indifche
Maat-



JAARBOEKEN, Juny ,1191. 8o<
Maatfehappy, hebben wy hier te voren onder 'sGravenhage gefproken. De Provin cie Zeeland hadt daaromtrend op den &$ Mei 1791, het navolgende aanmerkelyk be fluit genomen:
Is goedgevonden en verdam, de Heeren Ordi. naire Gedeputeerden dezer Provincie ter Generaliteit aan te fchryven en te gelasten, gelyk gefehied by dezen , om aldaar te declareren: dat Hun Edele Mogende, gedelibereerd hebbende op het Generaliteits Rapport van den 3 February laatstleden, betrekkelyk de zaaken van de WestIndifche Compagnie, gelyk mede op dat van den 21 Maart , op de inrigting van het beftuur der West-Indifche Compagnie, ingevallegoedgevonden word dezelve te oisiblveeren, in beide voorfebreven Rapporten zo veele bedenkelykheden gevonden hebben, die van zo verren uitzigt zyn voor de belangen van de Republiek in het generaal , en van deze Provincie en derzelver Commercieerendc en Neringdoende Ingezetenen in het byzonder, dat Hun Edele Mogende daar op zoflanige remarques zullen maken , als zy provifioueel mecnen nodig te zyn , om voor te komen, dat over de Bezittingen hunner goede Ingezetenen, buiten derzelver toefremminge, op eene willekeurige wyze gedisponeerd, veelmin, dat buiten het adveu dezer Provincie, zoude worden overgegaan tot Conclufien, die eene irreparabele grief leggen zouden aan al het geene de thans fubfifteerende adminiftratie uit zyn geheel zoude brengen , en voor welke Conclufien Hun Edele Mogende rapeten vrezen, zo zy nagaan het geene by het Rapport van den 3 February word voorlihh 4 g^
MlDDEli-.BURG.



MIDDELBURG.
Refolut, der Stalen van Zeelant nopens de West Indifche Comp,
So^ NIEUWE NEDERLANDSGHE
gefteld, dat naamlyk, Hun Hoog Mogende, zonder zich door de tergiverfatie van eenige Participanten te laaten weerhouden, en aan de Participanten , die zich in Hun Hoog Mogende bene. volentie bevolen hebben, het convenabel genot van hunne bereidwilligheid niet te doen verlie: zen , zouden behooren te reiolveeren, om zo ?fpoedig mogelyk aanfehryvingen te doen aan alle de Gouverneurs, Directeurs of andere Bevetr : hebbers yan de Colonien en Etablisfementen van den Staat, onder het Oclrooy van de West Indifche Compagnie tot nog toe zynde, zo in Amerika rds op de Westkust van Afrika, ten einde aezelve jpjb mqmento, by het expireeren van het gemelde Octroy, het welk wezen zal met den laatflen December van dit loopende Jaar, de Regeering van de Colonien aanvaarden , in Naam en van wegen IIuu Hoog Mog., met provifioneele continuatie der hoogere en lagere Officianten, en van de Inftructien, Reglementen en Ordres, door Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie gefteld, zo wel in zaken van Politie en Juftitie als anderzints, met eene authorifatie op' de voornoemde Gouverneurs, Directeurs of andere Bevelhebbers, om wanneer zy onvermydelyk nodig heoben gebruik te maken van Vivr'es en' Ammunitie, of van iets, hoe genaamd, de WestIndifche Compagnie toebehoorende, zy daar van alvorens eene behoorlyke tayxatie zullen maken en. overzenden , welke in de ajftimatie en liquidatie van de West-Indifche Compagnie zal worden toegerekend.'
Dat Hun Edel Mogende , al. verder ingezien hebbende den inhoud van het Generaliteits Rapport van den 21 Maart laatstleden, met het Plan' yan. Directie en Opperbeftuur der Colonien hier te kande, in het geval van geene continuatie van
her.



JAARBOEKEN, Juny, 1701. 8,05
het Octroy van de West-Indifche Compagnie,! hetzelve tót dus verre aanzien als gevolgen van' 1 alle de Deliberatien, die over dit gantfche werk e ter Generaliteit gehouden worden, en daarin a) • mede zo veele zwarigheden ontmoeten, dat zy i zich met hetzelve, zo als het legt, niet kunnen <• conformeren, noch daarin op den voorgeleiden t voet berusten. — Dat Htm Edel Mogenden, ten * aanzien van de te doene aanfchry vingen naar de t. Colonien, het daar voor houden, dat alle Deli- 0 ■ beratien over de al of niet te verkenen verdere 1 Prolongatie van het met dit Jaar expirecrende ( Oétroy , daar door uit haar geheel zouden gebragt worden, en dat Hun Hoog Mogende door deze daad een irreparabele grief leggen zouden aan de belangen van de Compagnie en van die Participanten , die tot nog toe, om gemoveerde zwarigheden , zich niet hebben kunnen vergenoegen met het aanbod van dertig per cent voor derzelver Aandeelen in de Compagnie , en waar op zy geene elucidatie hebben bekomen, als alleen , dat zy als refractaire Ingezetenen befchouwd worden ; terwyl de voorfchreve aanfchryvingen em begin zouden maken met de executie zelve: Hun Ede} Mogenden willen gaarne aan het equitabel oordeel van Hun Hoog Mogenden lubmitteren of Hoogstderzelver Domiuium eminens zich zo verre uitftrekt , dat over de particuliere Bezittingen der Ingezetenen, op zodanigen willekeurigen voet , in dit ons vry Land , kan worden gedisponeerd ; declareerende Hun Edel Mogenden, dat zy voor Hun, de reprefcntatie der Opperfte Magt van het gantfche Bondgenootfchap, door de Vergadering van Hun Hoog Mogenden ook uit hun Naam geoeffend, zo verreniet extenderen, maar gedienftiglyk verzoeken, dat Hun Hoog Mogenden zich iri het generaal, en fpeciaal in dit geval, daarvan Hhh 5 ge-*
'Tip,-
uru.
icfolut. 'er Stti'
cn vun '<ccland opc'nX 'e /Testnaij'chs
luTllp.



8o5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Refolut der Sa ten var, Zeelan, nopens de West Indifcht
gelieven te onthouden en te fupercederen, om de voorfchreve aanfchryvingen te doen, tot tyd en wylen deze of dergelyke Conclufie, met het eenparig adveu van alle de Bondgenooten, en na dat . de disfentieerende Deelgenooten te vreden zyn ge-
- fteld, zal kunnen genomen worden.
Dat Hun Edel Mogende op deze beiden Rapƒ porten gehoord hebben Gedeputeerde Bewindhebberen der West-Indifche Compagnie, ter Kamer
- Zeeland , welke , by eene Memorie van Confideratien, hebben opgegeeven al het geene zy gemeend hebben aan Hun Edele Mogende te moeten onder het oog brengen, omtrent den voorledenen en tegenwoordigen ltaat van de West-Indifche Compagnie, en voorts hunne gedagten, dat eene prolongatie van het Octroy derzelve Maatfehappy verkieslyk is; edoch onder alle zodanige verande. ringen en flipulatien, als naar de tegenwoordige omftandigheden het meest gefchikt , en tot bevordering van den welvaart der Colonisten, en de Commercie der Ingezetenen op dezelve, het nuttigst en voordeeligst zoude bevonden worden.
Dat deze, door Gedeputeerde Bewindhebberen overgegeven, Confideratien van Hun Edele Mogende van zo veel gewigt zyn voorgekomen, en verfcheiden daar van zo zeer overeenkomftig met rie principes, die Hun Edele Mogende zich in de behandeling dezer, voor haare Provincie, zo zeer belangryke zaak hebben voorgefteld, dat zy alle dezelve hier nevens brengen ter deliberatie der hooge Bondgenooten \ met ernftig verzoek, dat Hoogstdezelven den inhoud daar van in feneufe overweging gelieven te neemen , en daarop zoda-. nig te refolvereu, als yder der voorfchreven Confideratien geoordeeld zal worden te verdienen ; terwyl dezelven aan Hun Edele Mog. aanleiding gegeeven hebben om aan Hun Hoog Mog. voor
te



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 807
te dragen , dat nader moge onderzogt worden of het Octroy van de West-Indifche Compagnie de- D zer Landen, expirerende met den laatften Decem- B her dezes Jaars 1791 , niet zoude behooren te worden geprolongeerd voor eenen convenabelen p tyd van jaren, en op zodanigen voet, als het c\ meest met de tegenwoordige tydsomftandigheden, tl den (laat der Colonien en den aart der Commer- 2 £ie, nuttig en noodig word geoordeeld; zynden Hun Edele Mog. bereid daar over , met hunnea Mede-Bondgenooten, in overleg te komen, en/ willende gaarne afwagten zodanige Plans en Con- ( iideratien, die eene wezentlyke verbetering in het beftuur der Maatfehappy kunnen ten gevolge hebben ; terwyl Hun Edele Mog. overtuigd zyn, dat het tegenwoordig beftuur voor zodanige verbetering vatbaar is , al was het maar dat Hun Hoog Mog., by eene gelegenheid als deze, geliefden zorg te dragen, dat de eene Kamer, door de fuperioriteit van andere Kameren, niet konde onderdrukt worden, gelyk de Kamer Zeeland, nu federt Jaren herwaarts , heeft moeten ondervinden.
Dat zodanig een, naar tydsomftandigheden ingerigt, Octroy Hun Edele Mog. is voorgekomen aan minder zwarigheden onderhevig te zyn, dan een geheel nieuw Plan van Directie , al was hetzelve al eenigzints gemodificeert, en' zo bedenklyk niet als het , by het Rapport van den 21 Maart laatstleden, voorgefteld Plan, vermits het in onze Regeringsform gevaarlyk is oude palen te verzetten, en dat dit aanleiding geven kan om op één voorbeeld, dat voor handen is, al ras alles los te maken. Dc bedenking.is in het tegenwoordig geval van te meer belang, om dat met het voorgefteld Plan en de Introductie van een Collegie , alleen dependent van H^n Hoog Mog. Ver-
ga-
IlDELDRQ.
.efolut. jr Sta*
■■n van 'eeland opens e West*ndifcheIorf)'pi



Middelburg.
Refoh der S len vc Zeela nopen de We Jndifc Comp.
808 NIEUWE NEDERLANDSCHE
gadering geen fchaduw meer overblyft van het beduur dei; West-Indifche Compagnie? maar dat hetzelve mtegendeei, geheel afvvvkt van de p " mmve Iuftitutie, en zo lang het'onmooglyke , u. om de Compagnie te behouden, het geen wel tt-zegd maarniet bewezen word, niet word aanfe-
1 't C1' °°k §een de Ulinfte groild om dit 7rfals eene bewezen waarheid aan te neemen, vee
« ven 0m 3311 £ene bli'lde toeftemming tè geehe Om hier v*n zeker te zyn moet de ftaat van de Jaarlykfche Baten en Lasten van het tegenwoordig beftuur aan de Bondgenoten , worden open gelegd, en daar uit opgemaakt het te kort, dat erby vervolg zyn zal,en is dat te kort zo groot, dat deonmooglykheid daar gefteld word, om hetzelve te fuppleeren, dan zal het eerst tyd zvn om hier over een juist oordeel te vellen.
Dat, om met nog meerder gerustheid na te gaan of een nieuw beftuur ten opzigten der Fondfen , prarerabel is boven de tegenwoordige adminiftratie, een comparativc ftaat tusfchen de beide ad miniftratien ten hoogften nodig is, om te kunnen oordeelen, of het te kort van de nieuwe adminiftratie met meer mooglykheid zal kunnen gevonden worden, daar het bezwaar, het geene uit de overneeming der Actiën , het betalen der fchulden, het onderhoud van het nieuw beftuur 'alles te zamen genomen en voor rekening van de Bondgenooten gebragt, zo aanmerklyk groot is dat daar uit alleen een zeer goed Fonds tot Subfidie kan gevonden worden, en buiten dit alles zal de nieuwe Directie evenwel nog Subfidien nodig hebben. °
Dat , om ook eenigzints te kunnen opmaken Welke de werkzaamheid van den Raad der Colonien zyn zal, en hoe verre deszelfs magt zich zal
uit>



JAARBOEKEN, Juhy, 179!. 809
uitftrekken, daartoe vereischt word, dat 'er eene fl Inftrudtie voor denzelven, conform het geene deE Provincie Utrecht, by baar Advys , gerequireerd B heeft, had behooren geproduceerd te zyn, en gebragt ter deliberatie van de refpective Provinciën, j het geene, naar Hun Edele Mog. inzien, in eene^ zaak van dit aanbelang, voorafmoet gaan, eer; en alvoress het van dezelven kan worden gè-jj vergd, zich ten principalen te verklaren. t Dat, by het meergemeld Rapport van den 21t Maart, ook wel met een woord gefproken word,7 dat de Commisfarisfen van den West.Indifchen< Handel zouden behooren te blyven behouden de expeditie van het nodige voor de Colonien op dezelve Plaatfen, waar zulks gefchied is door de West-Indifche Compagnie; doch dat, behalven den voet en wyze, waar op dit zoude plaats hebben, daarvoor geene de minfte verzekering is, nog veel minder, welke werkzaamheid en influentie de Raad der Colonien in Amerika daar in voeren zal.
Dat 'er even zo weinig verzekering gegeven is, of, en welke faveurs de Zeeuwfche Ingezetenen zullen blyven behouden in de Vaart op de Colonien van Esfequebo en Demerary; dit had alles moeten geconftateerd zyn, om het Plan op eene heblyke wyze aan Hun Edele Mog. fmaaklyk te maken,daar het niet te verwonderen is, dat zulks nu een tegengeftelde uitwerking heeft, ja by vele Ingezetenen dezer Provincie eene groote bekommering veroorzaakt, daar dezelven eene gegronde vrees hebben, dat dit voorgeftelde Plan , "(indien het ten effecle gebragt wierd,) die gevolgen hebben zal, dat, vroeg of laat, deze byna eenige overgebleven Tak van Commercie, door den weinigen invloed , die de Hooge Regering dezer Provincie daarin zoude behouden, geheel en
al
IlBEL-
UJJ.G.
lefolat. 'er Stam van teeland \opens \e Westndtfch*lomp.



Mrö-
t>EL-
ETJRG.
Refolu, der St, ten va; Zeelan nopens de Wes Indifch Camp.
Sio NIEUWE NEDERLANDSCHE
al zal worden gediverteerd, en de ruïne van de kwyiiende Negotie volkomen gemaakt: gevolgen die Hun Edel Mog. vertrouwen, dat b| S Ge' neraliteits Rapport, ten „adeele dezer Provisie ti metgebuteerd, maar die de ondervinding gSeSf z. heeft dat te voorzien zyn , en waar tegen met , geen ernst genoeg gewaakt kan worden. 4 Jn u daarom> dat Edel Mog. fpeciaai aan zich referyeren om, by eene vernietiging van l't ^f;st:Ind'fche C«mpagnie, den eigendom op . de Colonien van Esfequebo eh Demerary te kunnen reclameren en, des noods, het recht van ïtkÏÏSS. daar°P'door aIle gepaste middelen Dat Hun Ëdel Mog. zich wel voorftellen , dat tot het verleenen van een zodanig nieuw Oftrov. meer gefchikt dan het thans loopende, naar de te. genwoord.ge tydsomftandigheden, niet alleen eene meerderheid maar zelfs eene eenparigheid van alie de Provinciën vereischt word,- en dat, fadïïï alle de Confideratien, die daarvoor by te brengen en ook by de Memorie van Bcwindbebberen geallegueerd zyn , geen ingang mogten vinden, Hun Edel Mogende zich van hunne genegenheid daartoe geen eftecl zouden kunnen beloven; maar ftellen te gelyk vast, dat de Conftitutie van dit Gemeenebest medebrengt, dat Hun Hoog Mog. geene Concmbe, by meerderheid, kunnen nfl men, tot het aanftellen van zo eenen Raad over de Colonien, als by het bewuste Plan van Directie woru voorgedragen, en waar aan Hun Edel Mog. fufhneren, dat de belangen van haare Provmcie en derzelver Ingezetenen, buiten bun adveu , niet komien onderworpen worden; noch veel minder dat Hun Hoog Mog. over de Bezittingen der Ingezetenen willekeurig zouden kunnen disponeereu..
Das



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 8lT
Dat Hun Edel Mog. van hunne Mede-Bondgenooten verWagten, dat Hoogstdezelveu , alle de-D ze bedenkingen in eene ferieufe overweging ne- B1 mende, zorg zullen dragen dat, hangende de deliberatien , alles gehouden worde in ftatu quo; met de geproponeerde aanfchry vingen naar de Colonien d{ gefuperfedeerd, en zodanig gerefolveerd, dat het tt beduur der West-Indifche Compagnie , by een^ nieuw Octroy, meer ingerigt worde naar de tyds-w omdandigheden, en meer drookend met het geen, & waar mede Hun Ed. Mog. zich zouden kunnen/, conformeren. C
En zal Extract dezer Refolutie, benevens Copie van de Memorie van Confideratien der Bewindhebberen van de West-Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland, daar by vermeld, worden gezonden aan dezelve Heeren Ordinaire Gedeputeerden, om van het een en ander opening te geeven, en op de mfertie in de ordinaire Notulen van Hun Hoog Mog. te inderen.
UTRECHT. Utrecht.
Tegen het plegen van geweld aan ds Huizen en Eigendommen , is by de Heeren van den Gerechte, op den 24 Juny 1791 beraamd, en den 25 juny afgekondigd deze Publicatie;
Schout,
lm*
£lJRG.
efolut. :r. Sta~ n yan 'eeland opens : Westidifcheomp.



812 NIEUWE NÈDÊRLANDSCHE
U;
TRECI
Public tegen i pleger, van gt weid.
Qcbout, Burgerneefteren én die van den Gerechte it. .der Stad Utrecht, mét de uiterfte venMtwaarciiginge vernomen hebbende, dat, niet tegenftaan. de by onderfchéidene Publicatien het plegen van wfortfen en geweld, aan de huizen óf eigendommen van de goedé Burgerye en Ingezetenen dezer Stad, - op zeer zwaare lyfftraffen, is verboden geworden, echter eenige kwaadaartige liedén zich niet hebben ontzien, in de voorledeneen in deze loöpende week, by nacht en ontyden aan verfcheidene huizen baldadig te fchenden en lostcrukken de yzere krullen en balien aan de floepen , als mede af te breeken en vveg té hémen de toonborden boven de deuren der huizingen, alles tot merkelyke fchade en hinder der éigenaars of bewooners, htbbeh , op fpeciaale authorifatie van de Edele Groot Achtbaare Heeren Burgerneefteren en Vroedfchap dezer Stad, vervat by Refolutie Van den 20 dezer , goedgevonden, tér ontdekkinge dier gepleegde euveldaden, te beloven, gelyk Hun Edele Achtbaare beloven by deze, eene praemie van een honderd vyftig Guldens door den Heere Thefaurier te betaalen aan den genen, die den bedryver of bédryvers dezer verregaande moedwilligheden z'ël komen aan te brengen zodanig, dat dezelve in handen der Juftitie geraken^ en van het fait overtuigd worden, en zal des aanbrengers naam C des begeerende) worden gefecreteerd.
Terwyl Hun Edele Achtbaare met inbsefie vah vqorige Publicatien dezen aangaande geëmaneerd, allen en een iegelyk als nog ten fcherpfteh interdiéeeren, zich; aan eenige der bovenftaande of foortgelyke wanbedryven fchuldig te maken, op pcene van, als verftoorers der publieke rust, boven vergoedingë der doof hun toegebrachte fchade, naar be\ ind van zaaken, anderen ten affchrik en exempel, ten Itrengflen aan den lyve, 't zy met openbaare geesfeling , 't zy met confinemenc in het
do-



JAARBOEKEN, Jtmy, 1701. 813
dezer Stads Werkhuis als anders, te worden geftraft.
En op dat niemand hier van onkundig zy, zal deze worden afgekondigd, gedrukt en aangeplakt, na behooren.
Aldus gearreReert by Myne Heeren van den Geïechte voornoemd, den 24 Juny 1791.
In kennisfe van My,
C. A. van WACHENDORFF.
Den 25 Juny 1791, zyn de, op hoog bevel ter verkoop aangeflagen Goederen van de Heeren Eyk en Gordon, welke Goederen verbeurd verklaard zyn , alhier publiek in het Maliehuis verkogt: namelyk twee Huizen, de Buitenplaats Eykenfiein,en eenige Landeryen van den eerstgemelden Heer, te zamen uitmaakende het beloop van ƒ17400:0:0, en vanlaatstgemelden Heer Gordon. eene levendige Canonicale Prebende in den Capittule van St. Jan, alhier; voor / 7800: o : o. Verders zyn nog eenige perceelen Land van den Heer Eyk, aan de Zwartefteeg, in het Rechthuis van Leusden naby Amersfoort, verkocht geworden.
Den Hoogleeraar der Geneeskunde en Archiater der Provincie, den Heer M. van Gems, heeft zyn Leeraarampt aanvaard li ij met
U-
rRKCHX*



u-.
TRECHT
8ï4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
met eene plegtige Intreerede in de groote . Gehoorzaal/der Academie, voor eene talryke Vergadering van Toehoorderen gehouden : De Providentie politica, uno maximo adverfaz Civiutn yaletudinis prcefidio; dat is: „ Over de zorg der Overigheid als het „ eenig zeker, en noodzakelyk middel, ter veilige behandeling en herRelling van ,, ziektens en ongemakken der Ingezete„ nen„"
Zie hier pok het Programma van het Provinciaal lltrechtsch Genootfchap van Konften en Wetenfchappen, voor dit loopende jaar ij9l.
Ïn de Algemeene Vergadering des Genootfchaps, op den ii Mey dezes Jaars binnen Utrecht gehouden, werdt uit naam van het Collegie der Heeren Directeuren, aan de tegenwoordig zynde Heefen Leden kennis gegeeven:
i (i) Dat op de Vraag
,, Wat voordeel bekomen wy uit de nieuw3J fte ontdekkingen omtrend de Faja Lympha~
tien 'r Wat licht verfpreiden dezelven over
de befchouwing der huishouding van 'sMen„ fchen Lighaam? Wat vrugten trekken wy ,', uit dezelven, zo met opzigt tot de kennis „ der Ziekten , als met bétrekking tot der-
zeiver geneezing " —-
Wel-



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 815
Welke in het Jaar 17S8 met uitloving van een Prys van 30 Ducaten, of van eene Gouden Medaille ter zei ver waarde, als eene gewoone Prysvraag was opgegeeven, en die beantwoord had moeten worden voor of op den 1 Oófober 1750, om daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 1791, geen antwoorden waren ingekomen.
(2) Dat het Genootfchap ook geene Verhandelingen , betrekkelyk de Natuurkunde , ("aan welker beste in het Jaar 1788, eene gouden Medaille van 20 Ducaten was aangeboden, met een Accesfit, van eene zilvere dito, voor de naast daarby komende,) hadt ontvangen.
Hier op befloot de Vergadering den Prysvraag over de Fafa LympJiatka nogmaals voor te fielten met een dubbelen prys, (namelyk van 60 Ducaten , of van eene gouden Medaille ter zei ver waarde,) om die te beantwoorden voor of op den 1 October 1793, om 'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1794.
Vervolgens ging de Vergadering over tot het vastRellen van eene Prysvraag , die beantwoord meet worden voor of op den 1 Ócfober 1793 , met uitloving van den gewoonen Eereprys van 30 Ducaten, of van eene gouden Medaille ter zeiver waarde , om daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 17941 en werdt goedgevonden de volgende Vraag op te geeven.
„ Wanneer en door wie is de Stad Utrecht „ tot een Stad gema ikt en met Stads Gerecht ,, tigheden begiftigd ? Waar in beftonden de„ zelve? Welke was de form der Regeering „ dier Stad, met opzigt zo tot de Politie als Ui 3 „ Rechts-
U-
TRECirir.
Progr. van 't Proy. Utr. Gs-
nootfchap.



3i<S NIEUWE NEDERLANDSCHE
U.
TRECHT
Progr,
van 't
Prov.
Utr.Ge
noot-
fchïgfi
„ Rechtspleging, In de oudfte tyden, en wel , voor en in het begin van de dertiende
„ Eeuw? en door wie wierdt toen die Re3, geering aangefteld?"
Ook befloot de Vergadering eene gouden Me■ daille ter waarde van 20 Ducaten aan te bieden, aan den Schryver der beste Verhandeling, over het een of ander onderwerp der Weelkundc; benevens een Accesfit van eene zilveren Medaille aan de naast daarby komende, mits die Verhandelingen aan dit onderwerp eenig licht byzetten.
En moeten dezelve worden ingeleverd voor of op den 1 Oftober 1792, om 'er uitfpraak over tq doen in de Algemeene Vergadering 1793.
Voorts herinnert het Genootfchap:
-, 1. Dat by de Vergadering des Jaars 17S9, tot eene gewoone Prysvraag, met aanbieding van 30 gouden Ducaten, of van eene gouden iVJedaille van de zelfde waarde, de volgende Vraag is opgegeeven ;
„ Welke is den aart van de Rachitis, of „ of zogenaamde Engel fche Ziekte? Welke „ zyn de redenen, dat men ce eerfte begin„ zelen zelden na het derde levensjaar der „ kinderen befpeurd? Welke zvn haare ken„ merken? Welke haare toevallen en gevols, gen? Welke is haare voorzegging? Kan „ men ze door eenige Middelen voorkomen ? „ Zo ja; door welke? Welke zyn de beste „ Middelen tot haare geneezing ? "
Verlangende het Genootfchap, dat de Verhande-



JAARBOEKEN, Junj, Vffll Bl?
Kngen, zo veel mogelyk. ingerigt werden naar de vatbaarheid van het Gemeen,
En moet deze Vraag beantwoord wordeh voor of op den i Ocfober 1791, om 'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1792J
2. Datby de Vergadering dés Jaars 1790* tot eene gewoone Prysvraag, met aanbieding van 30 gouden Ducaten , of van eene gouden Medaille van dezelfde waarde, de volgende Vraag is opgegeeven :
„ Welke wyze Van Opvoeding is de mëesÉ verkiezelyke? eene publieke, of eene hui„ zelyke? Welke zyn de voordeden en ge,, breken van die beiden? Is 'er eene wyze ,, van Opvoeding, welke de voofdeelen van „ beiden, met uitfluiting van derzelver na* deelen bevat."
Welke Vraag moet beantwoord worden voor of op den 1 October 1792 , om 'er uitfpraak over te doen in de Algemeene Vergadering 1793*
3. Dat ook op die zelfde Vergadering eefle goü» den Medaille ter waarde van 20 Ducaten aangebo* den is, aan den Schryver der beste Verhandeling over het een of ander onderwerp der Zedehmde, benevens een Accesjit van eene zilveren Medaille, aan de naast daar by komende, mits die Verhande» lingen aan dit onderwerp eenig licht byzetten*
En moeten dezelve wotden ingeleverd voor of op den 1 October 1791, om 'er uitfpraak over te doefl in de Algemeene Vergadering 1792.
ïü 3 4» Da?
Ü-
I-RECHT.
Progr. van t Prow Uir. Ce* nootfchap.



u-
TRECHÏ
Progr. van 'ft Prov. Utr. Ge noot' fchap.
818 NIEUWE NEDERLANDSCHE
4. Dat op die Vergadering insgelyks befloten was . de Prysvraag over het DólMiónds Vergif, terl
tweedemaal met een dubbelen prys, van 60 gouden Ducaten namelyk, of van eene gouden Medaille ter ze! ver waarde, voor te ftellen, om beantwoord te worden voor of op den 1 October 1702 ■ en daar over uitfpraak te doen in de Algemeene Vergadering 1793. ?cC Tc
5. Dat nog Directeuren nog Leden des Genootfchaps van deze Pryzen worden uitgcflooten, nog tot de remtutie van derzelver waarde verpligt zyn.
6. Alle Verhandelingen , welke naar een prys dingen, mogen niet met den eigen naam der OhRdleren geteekend zyn, enz. 1
FRIESLAND. Franeker.
Den Hoog Geleerden Heer Mr. J. P. Scbeidius, Zoon van den Hoogleeraar in de Oofterfche Taaien te Harderwyk, heeft den 6 Juny zynen Post als Profesior Jura Civiks aan Frieslands Hooge School aanvaard, met eeneplegtige Redevoering: De Eioquentia fort; dat is: Over de IVelf pre* kfiiibcid, dis voor de Pleitzaal bet meest o-e. febikt is. Ter zeiver tyd heeft den Hoog Eerwaarden Heer J. van Voorst, het Aca-
d*.



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 829
dernifche Rectoraat, na het houden eenerj Redevoering: De i?,jufto Theologie,ad Scho-^ lee legem diligenter exact ce , contemta; dat is: Over" dc onbillyke verachting der regelmatig ingerigte Syjlematikhe Gódgeleerdheid, overgedragen aan den Hootï Geleerden Heer A. Chaudoir , A. L. M.'Philof. Doël en Prof, Ordin. aan deze Hooge School.
QFÈRfSSÈh Devestês;
Den 3 Juny is alhier vah wègë Burge* meefteren 1 Scheepenen en Raaden dezer Stad eene Publicatie gedaan, ter vérleening van veiligheid, en vrygèieide ^ tot het bywoonen van den Regtdag en des Land§ klaaringe, op den 15 Aüguftiis aanftaande,' naar ouder herkomen , en gebruik. Gemelde Publicatie luidt wöordelyk aldus:
Burgemeefteren, Scheepenen eh Raaden der Stad Deventer, döen te weten, dat de Staaten dezer Provincie van Overysfel voornemens zyn, om tip Maandag den ij Augustus dezes Jaars i791, en volgende dagen, alhier binnen Deventer , alwaar het behoord, ende nergens anders, Rechtdag ende des Lands Claaringe te houden, na ouder herkomen I-ii 4
HANE ER.



Devei
ter.
Public, tot Fr
geleide
NEDERLANDS CH E COLONIEN.
Kaap de Goede Hoop.
Wy hebben hier een onbefchryflyke hitte gehad, die ons bykans bui-
ten
Sao NIEUWE NEDERLANDSCHE ~
en gebruike. Geven daarom veiligheid ende geleide, allen den geenen, welke in Claaringe gehooren, en daar m te doen hebben , uitgezonden die geene, welke des Lands ende Stads Vyanden, ende -uit de Stad Deventer gebannen zyn. En zulken veiligheid en geleide zal aangaan eene dag voorden Kecntdag, ende duuren eenen dag daar na ten waare zaake, dat iemand, geduurende den Rechtdag ende Claaringe, de voorfchrevene veiligheid en geleide met der hand ofte daad kwame te verbreken, waar na zig een iegelyk zal hebben te reguleeren ende te gedragen. ö Gedaan binnen Deventer den 3 Juny 1791.
Ter Ordonnantie des Rades
H. van SUCHTELEN,
Secretaris.



AARBOEKEN, Juny. 1791. 2z*
ten ftaat ftelde om iets te kunnen verrigten. Deze hitte ging gepaard met zulk een hevigen Zuid - Ooften Wind, dat men de Woningen aan alle kanten moest gefloten houden. De verbazende fchuddingen, die deze wind aan de huizen veroorzaakte , is ongelooflyk voor iemand p die dit zelf niet ondervonden heeft.
Hier liggen eene menigte vreemde Schepen op de Rheede, vooral Franfchen. Ook hier ftrandde een van de laatstgemelden, op welken zich een aantal Muitelingen van Mauritius bevonden : alwaar het, zo men verneemt,- derraaten oproerig is , dat niemand, zonder met een fabel gewapend te wezen, buiten zyn huis durft komen. Eenige van dat Volk trachten hier ook hunne oproerige neigingen te vol» doen, doch den Gouverneur deedt hen terftond gevangen neemen.
Van Batavia heeft men hier tyding, dat er op het Eiland Onrust eene doorgaande, Ziekte, voornamelyk onder de Scheeps» Timmerlieden, geheerscht heeft, aan wel« ken zeer veelen geftorven zyn. Men wil, dat die Ziekte veroorzaakt is geworden, door het aanfpoelen van Visfen, welker verrotting eene befraetting in de lucht veroorzaakt heeft. Voor eenige jaaren, gebeurde 'ev hier, aan de Kaap, eene dergelyke opfpoeling, doch de Regeering liet terftond Iii 5 al-
Kaapds
Goede
Hoop.



«22 NIEUWE NEÜERLANDSCHÉ
Kaap de alle de Visfen opzamelen en in daar toe vér» Goede vaardigde kuilen begraven, het geen toen Hoop. van eene gezegende uitwerking was.
VERANDERING ONDER DE HOOGE i EN LAGE AMTENAARS, ENZ.
Delft. Den 20 juny js alhier in den ouderdom van ruim 6j Jaaren aan een Beroerte overleden . den Heer Mr. Joan-Carel van Aldenverelt in deszelfs leven Raad in de Vroedfchap, en regeerend Burgemeefter dezer Stad, mitsgaders Bewindhebber van de Oost - Indifche Compagnie, en HoosHeemraad van Delfland. v 6 5 ë
'sGravenhage. Door Hun Edele Mogende de Heeren Staaten van Zeeland, is den Heer Mr. Stephanus Adriaan Verniers van der Loef Raad der Stad Veere, tot gewoonen Raad in den Hove tan Holland , Zeeland en Friesland, aangefteld in plaats van wylen den Heer Mr. Pieter Jan Nolst. J
Op den 14 Juny is op deszelfs Buitenplaats in den ouderdom van 79 Jaaren en 8 maanden Overleden, den Heer Mr (ksper'UoitetföTkt•; Secretaris van de Edele Groot Mogende Heeren Sta* Ion dezer Provincie.
Door



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 823
Door Hun Hoog Mogende is, op commisfie ^ van het illuftre Dom-Capittel te Luyk, den Heer l M'. Dirk Luycx van Hrengel, geapprobeerd, als c Griffier en Secretaris der Heerlykheid Lub, wel- j ke Heer dan ook gemelde post met den gewoonen < Eed voor den Edel Mogende Raad van Braband j beeft aanvaard.
i
Ter welgemelde Vergadering van Hun Hoog1 Mogende heeft den Heer Procureur Af. //. van Son Hendriksz., als daar toe gemagtigd zynde, den Eed afgelegd, voor den Heer Richardo üargint, als Conful van den Staat te Xanten en op de Eilanden onder het Venetiaansch gebied.
Am stel dam- Door Zyne Doorluchtige Hoogheid , zyn op Authorifatie van Hun Hoog Mogende benoemd, en vervolgens door Heeren Bewindhebberen van de Oost-Indifche Compagnie, in derzelver iongfte byeenkomst ter Vergadering van Zeventienen , aangefteld tot Commisfarisfen - Generaal over alle 's Compagnies Bezittingen in Indiën en aan Cabo de Goede Hoop: de Heeren Mr. Seba/liaan Cornelis Nederburgh , Eerfte Advokaat der Generaale Nederlandfche Oost - Indifche Maat* fchappye, Svnon Hendrik frykenius, Kaptein ter Zee, ten dienfte dezer Landen, Mr. Willem Arnold Altingh, Gouverneur- Generaal, en Hendrik van Stokkum, Directeur-Generaal van Nederlands Indiën, om als vertoonende de Perfoon van welgemelde Zyne Hoogheid, als Opper-Bewindhebber en Gouverneur-Generaal, en de Vergadering van Zeventienen , aldaar de nodige verbeteringen te werk te ftellen»
reran-
iERING NDER ■E HOÖ»
:e en ,age ^mteJAARSi
:nz«



Veran
derixg onder de hooge e.v lage
Amte-
NAaRS, ENZ.
; ] 1 < ( i
i
1. \ v 1
V
n
824 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
' n^vne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heeft, uit eene overgeleverde Nominatie yan de Edele Heeren Bewindhebbe eft van de Nederlandfche Oost-Indifche Compagnie, ter Vergadering van Zeventienen, ter vervulling van twee der openftaande plaatzen van Raaden van Juftitie des Kafteels Batavia, als zodanigen verkozen de Heeren Mr. Theodorus van Hcmesfen en Mr. Ml* km Popkens. u
Wee sp. Den ii Juöy is alhier in den ouderdom van ruim 37 Jaaren overleden den Heer Mr. ^■rahamd Arrest, Raad in de Vroedfchap ert Burgemeefter dezer Stad, enz. P
Hoorn. Den 3 Juny is alhier in den Ouderdom van ruim 61 Jaaren overleden den Heer Mr. Pieter Schagcn , in leven Oud - Burgemeefter ™ Raad dezer Stad, Ontfanger van de Genfeene Lands Middelen en Bewindhebber van de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer alhier. -wuucne
Go es. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer rins van Orange en Nasfau, heeft uit onderfcE e Nominatien verkozen tot Scbeepen, tot St faSlag 1792, in de plaats van den Hee? Mr.Anti* >ie üs/ewaarde die daar van vry willig heeft aftand gedaan, den Heer Zywert Diderikyan der dt van Uoewige; tot Raaden, in de plaats van Tienden Heer Gecommitteerde Raad é en, ™ den Heer Bailluw Verfelewel "ander ilt.de Heeren Ifaac Cornelis Buteux en mtm in der Mt; en eindelyk, in plaats van dVuZ :n, welker t weejaangen dienst den 24 JUDy is geëindigd;



JAARBOEKEN, Juny, 1791. 825
digd; tot Burgemeefter, den Heer Mr, Antonie 1 Ossewaarde ; tot Scheepenen, de Heeren Daniël ]
de Mey er, Arnoldus yan Tilburgh M. Z., Cor- ( nelis Pieter Keetlaer, Mr. Aarnout van Citters ■ en Ifaac Cornelis Buteux, alle welke Heeren den ( 24 zyn ingehuldigd en beëedigd.
Utrecht. Den Hoog Geleerden Heer M.! yan Geuns, Med. Doftor , aangefteld zynde tot Profesfor Inftitut.- Medic. & Praxeos aan deze Academie, en tot Archiater der Provincie, heeft den 6 Juny zyne post met een plegtige Redevoe* ring aanvaard.
Den 13 Juny is alhier in den ouderdom van 65 Jaaren overleden, Jonkheer Joost Taats van Anerongen , Heer van Natewisch, Voorzitter ter Vergaderinge van de Heeren Edelen en Ridderfchappe en gewoon Afgevaardigden van de Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, enz.
Franeker. Den 6 Juny 1791 , beeft den Hoog Geleerden Heer J. t'. Scheidius, zynen post als Prof. Juris Civilis met eene plegtige Redevoering aanvaard, en ter zeiver tyd is het Academifche Rectoraat door den Hoog Eerwaartien Heer j. van Voorn, met eene Redevoering nedergelegd.
Venlo. Den Heer Hondebeek Herkent, heeft in de Vergadering van de Algemeene Staaten in ss Hage den Eed afgelegd als Griffier van het Hof van Venlo. •
LYST
/eranjer ing )nder 3e hoo-
;e en
jACE WlEtfAARS,lnz.



8s6 MÜWE NEDERL. JAARB., Juny, jm.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 20 Juny.
by de Z. Zak. Tarw nieuwe Zeeuws 18 a 22 fi
■ blaauwe 16 a 17 p
corner 16 a 17 ö
Rogge Zeeuws enz. 11 a 12* by 't Last.
Boekweit op 154 §324^ Gebst Winter I9|a2i„e ' Zomer 19Ï a 21 ^
Haver Vriefe Brouw. 15 a 19^ ■bss— dito Voer 13 a 14Ï ^
Rotterdam den 20 Juny. f Ia ver Zeeuws dito 15 a 16 ei j dito Voer 13 a m <£
. aardeboonem 17* a Jüi c£ ÜUIVEBOOHEH 19 a 21 o£
Moutwyn <5idCde3cVt.
by den Steen. Vlai AHerbeft 40 a 50». —- Best 35 a 39 ft.
Middelloon 32 a 34 ft.
—— Gemeen 27 a 31 ft.
—— Allergemeenst 26 ft.