NIEUWE
NEDERLANDSCHE
JAERBOEK.EN»
op VERVOLG der MERKWAERDIGSTE
GESCHIEDENISSEN,
BIB VOORGEVALLEN ZTN IN DB
VEREENIGDE PROVINCIËN,
D E
G EjN ERALITEITS LANDEN,
EN CE
VOLKPLANTINGEN van den STAET.
ZESTIENDE DEELS TWEEUE STUK.
MDCCLXXXI.
Te AMSTE LD AM, By de Erven van F. HOUTTUYN,
Te LEIDEN, By P. van d£r EYK. en D. VYGH-.






NIEUWE
NEDERLANDSCHË
JAERBOEKENV
April. MDCCLXXXL
GELDERLAND.
Arnhem.
De gewoöne Landdag der Staten dezerArnProvincie in deze maend hier gehou-he^0 den zynde, zyn eenige befluitën genomen omtrend verfcheidene onderwerpen , welke op den tegenwoordigcn töeftand des Vaderlands betrekking hebben:
Voor_ eerft dan hebben de Staten dezer Provincie nopens twee petitiën van den Raed van State, de éene van 1800000 gl. rot herftelling van oude Schepen, en tot voorziening van de Admiraliteits Magazynen; en de ander van 1500000 ter aenVulling der Magazynen met maften, touwwerk en andere noodwendigheden aldus beflootcn ;
Sabbathi den 7 April 1781. \
"Dy refumptie gedelibereert fynde op twee pecif tien, door den Raad van Staateri gedaan, da esae den 30 April 1777 ter Summa van 1800000



Arnhem.
Ref var, Gelderl. nopens de petitiën var, ï800000, en van 3400000.
728 NIEUWE NEDERLANDSCHË
guldens tot reparatie yan oude Schepen, en voor» zieninge van de Admiralittits Magazynen, en do andereden 16 April 1779 ter Somma van 1500000 guldens tot aanvu'ling der Magazynen met masten , touwerk, cn andere noodwendigheden; voorts gelet wezende, dat in de eerfte petitie ree !s voor ue helfte door <kze Provintie conftnt is gedragen.
Hehben Haar Ed. Mog. thans niet alleen in de wederbelfte van voorfz. 1800000 guldens, maar ook in die van 1500000 guldens voor het geheel 9 geconfenteert, zoo en als daar in confenteren by dezen, met authorifatie op de Gecommitteerdens dezer Provintie ter Vergaaderinge van Haar Hoog Mogende, aan welke mitsdien Extract dezes zal worden toegezonden, om daar van ter vooifchreve vergaadering opening te doen.
Ten tweede hebben de Staten van Gelderland den zelfden 7 April 1781 wegens de petitie fuppletoir ter fomma van 462500, tot hoogere premie voor het Scheepsvolk het volgend befluit genomen:
Sabbathi den 7 April 1781.
f~\ntfangen een miflive van Haar Hoog Mogenle^ ^ gefchreven in den Haage den 19 Februarius, Jaatsleden, tot Bylage hebbende eene petitie fuppletoir, door de Raad van Staate ten voorfchreve dage geformeerc ter fomma van viermaal honderds twee en feftig duizend, en vyfhonderd guldens, ten eynde daar uit te vinden hooger ! rsmien, om Scheepsvolk aan te lok-en tot hei dieaft neemen op 'sLandsfchepen , invo jen, als by den vo^rflag van de Provintie van Holland, op den delTelven maands aan Haar Hoog Mog, was gedaan, vermeld, met verzoek, vin daar in meede te willen confenteren . en daarin alsdin de quota dezer Provinc e ten Comntoire Generaal van de Unie ten fpoe lig'ten te fourneren. Waarop gedelibereert zynde, hebben Haar Edeis



JAERBOEKEN, April, 1781. 72f
le Mogende meede in de vooraangetogene Petitie, g£Confenteert,ï?elyk daarin confenteren kragtdeefes.] En fal hier van Extract gelonden worden aen de Gecommitts. ter Vergaadering van Haar Hoog Mogende, om daarvan ter voorfz. Vergadering de vereyfchte openin^e te doen, .
Wanneer verders op dezen Landdag onder anderen geraedpleegd wierdt over de petitie by voorraed van een millioen guldens voor legerlaftcn (*), heeft Jonkheer Robbert Jasper van der Capellen, befchreven in de Ridderfchap des Graeffchaps ZutPhen, ter vergaderinge der Staten den ia April dit navolgend advys uitgebragt;
EDELE MOGENDE HEEREN!
T"\aar men, in deze tyds omftandigheden na^ tuurlyk verwagten moeft, van niets anders te zullen hooien dan van verhaafte Maatregelen om, zo door het in Zee brengen van Oorlogfchepen en Vloten, als door het zo boog nodig fluiten van een Vei bond met de Vyanderi van onzen, door onseig''n vtrzuim gedu^t geworden Vyand, om, zo doende, zeg ik, ons ongelukkig Gemeenebeft, tegen der Brit:ei aanvallen en verraderlyVen invloed, te kunnen verdedigen, zo moet het daar en tegen , een ieder vreemd voorkomen, daar vvy ter Zee dienden te ageeren, dat men tegenwoordig met eenen buitengewonen yvcr bezig is, om het Con<ent dezer Provincie te verkrygen, tot het dragen in eene Petitie van een Millioen Guldens , ■welke men voorgeeft provifioneel noodig te zyn om de onkoften te vinden voor Legerlalten tot hec formeeren van een Veldleger.
Voor geene aanvallen van de Landzyde te dugten hebbende, is het zeker, dat een Veldleger,
daar
(*) Zie hier vorea bl. 654.
CCC 2 1
}Rfr« IEM,
R.ef. van 3elderU lopens le petitiën van 1800000, ;» van 1500003.



?3Q NIEUWE NEDERLANDSCHE
Arn-
j3em.
Advys
van Jr.
v. d. Ca
pellen
tot de
Marfcb,
wegens
depetith
voor le-
gerlas-
'ten.
daar zig het grootfle gedeelte der Armée van der^ Staat in de Provincie van Holland bevind, thans van geen oienft kan zyn: —- En genomen, dac zulk een Veldleger, uit het zo evengemelde aantaf Trouppen, in Holland (die aldaar door de duurte ■der Levensmiddelen, met moeite hun heftaan vinden) geformeerd wierde, dezelvcn zouden als dan, even zo min als tegenwoordig, nopdig zyn, zo als voorgegeven word, om onze Stranden tegen de aanvallen der Engelfche Kaapers te beveiligen. •Het kruinen cèniger Fregatten langs onze Ruften, zou daadelyk alle bekommering ten dezen opzigten weggenomen hebben: — Te meer, daar de natuurlyke gefteldheid dier Kuften, ons voor alle gewaande Landingen geruft moeft ftellen.
Deze, en meer andere redenen en motiven zyn voldoende, om ons' tc overmigen en te doen zien'^ zo wy niet willens en wetens onze oogen willen fluiten , dat geëne Veldlegers, geene vermeerderde Landmagt, maar wel Oorlogfchepen, het kwyrend Vaderland kunnen redden, en daar toe zullen de Bondgénoótep aanhoudend groote koften moeten draagen; en om deze te vinden , daar de middelen voor 'sLands Finantien, door verfcheiden óorzaaken, geen gunftig vooruitzigt beloven, diend alle rnogeïyke fpaarzaamheid, daar voor één Millioen twee a drie Oorlogfchepen kunnen gebouwd worden, betragt te worden, met zorgvuldige ve'rniyding van alle onnoodige uitgaven.
Deze Provincie beeft fteeds aan de menigvuldige onlangs gedaane Petitiën voldaan; wil zy, daar Öe Bronnen"vrn ons beftaan en welvaart reeds zo veel geleden hebben, en op het punt ftaan om geheel uit te drooj/en, wil zv, zeg ik, blyven medewerken, om ons gefolterd Gemeenebefttegeq cecen algemeenen Vyand te befcherrnen, wil zy haare Ingezeetenen door geene ondraa/dyke laften drukken, moet zy by gemelde grondbeginzels vol« harden.'
Het aandeel dezer Provincie in deze Petitie wel gering; doch U Ed. Mog. gelieven te letten, dat deze Petitie mear provifioceel, en als qua$
aèefc



JAERBOEKEN, April, 1781. 73?
ff eer modicq gevraagd word, zo dat ongetwyffeld. deze voorgewende neceffiteit, aanhoudend meer zal vorderen, waar by wel dagelyks in Confideratie diend genomen te worden, dat onze Ingezeetenen, billyke redenen hebben om te verwagten, dat de door hen aan ons toebetrouwde Admimitratie, welmeenend gefchiede, en dat geen Penning onnuttig verfpild worde; gevolglyk kan de Natie geen genoegen neemen met de arbitraire wyze, op welke déz-' Petitie gedaan word; men eifcht alleen eene prompte preftatie der Quotes, zonder aan de Bondgenooten open te leggtn eene behooilyke en cmftandige deftinatie der Penningen.
De noodzaaklykheid dan var- een Veldleger niet daar zynde, maar wel die, wil min het Vaderland met al wac lief en di« rbaar is , riet /ien verloorer. gaan, dat met allen fpoed eens 1 ene orr >vggelyk< Vloot van bekwaame Oorlüj'fcher>en in Zee verfchyne, om met ernft, den fteed^ dreigenden Vy. and te be!lryd<-n, en dus het imrmnei te gevaa; voor eene totale ruïne en verlies van Vr\heid,Zee vaart, Koophandel en Colonien te vqftf^oöieü, zc achte ik my verpligt ü Ed. Mog. voor oogen t< houden, dat my het zo vaardig confenteeren in d< gevorderde provifioneele Petitie van één Millioei Guldens voor Legerlaften, in dit tydflip om di aangetongene gewigtige confideratien, ten hoog ften bedenkelyk voorkomt, en dat zeker, alvoren daar in te treden, aan de Bondgenooten diende t bWken de reëele necefllteit van een Veldleger voo ons Gemeenebeft: — Het dade!ykeffeüueeren,da de Vlag van den Staat in de vier Waereld Deele geëerbiedigd, en door onze Vyanden, als voor heen gevreesd worde: — F.ene gedetailleerde des tinatie dezer penningen: en eindelyk de algemeen geneigdheid der Bondgenooten tot het dragen de zer gevorderde Legerlaften; waarom ik dan d( clareere by dezen, dat ik in de quota van di Kwartier voor de.aangetoogero Legerlaften, nie dan fc hoor voet end e kan confenteeren, en niet au ders dan onder expres bed'ng, dat door U Ec Mog* direftie „ by dit Landfchap zal worden gere Ccc 3 fo
Arnhem.
Advys van Jr. 1 v.d. Ca. pellen
tot de Marfch,
wegens de petitie voor de kgerlasten.
i
j
r t 1
%
c



NIEUWE NEDERLANÖSCHË
Arnhem,
Advys van Jr° v.d Ca pellen
tot de Marfcb
wegens depeiith voor /<?gerlas-
tm,
\
folveerd, dat de Gecomtnitteerdens tet Generaïiteit in de duk genoemde Petitie, namens deze Provincie, niet zullen mogen bewilligen, dan na dat kome te confteeren de inclinatie der gezamentlyke Bondgenooten tot het confenteeren in •dezelve: met declaratoir dat de Quota van deze Provincie zal worden gefourneerd naar mate, aaii de Staaten van dit Forftendom en Graaffchap zal ,zyn gebleeken wat Employ van die Penningen ge^ maakt zal worden.
Ik verzoeke Ed. Mog. Heereo, dat dit myn Advys in den Reccffe dezes Kwartiers mag worden geïofereerd»
Het befluit van de Staten van Gelderland op voorn, petitie is van dezen inhoud:
„ Is na gehoudene Deliberatie goedgevon-, s, den , dat de Gecommitteerdens ter Generaw liteit behoorden te worden geauthorifeerd „ gelyk geauthorifeerd worden by en kragt „ dezes, om wanneer de inclinatie der geza„ mentlyke Bondgenooten tot het confen„ teeren in de Petitie van één Millioen Gul„ dens voor de Legerlaften, mogte tendee„ ren, daer in als dan mede namens deze „ Provincie te bewilligen, met declaratoira „ dat de Quota van deze Provincie zal wor„ den gefourneerd, naer mate aen de Heer9 en Staeten van dit Furftendom en Graef, fchap zal zyn gebleeken 3 wat Employ van „ die Penningen gemaekt zal weezen."
Ten laetften hebben Hooggem. Heeren Staen dezer Provincie wegens de verliooging im foldyen het volgende befloten:
■ XQ'



JAERBOEKEN, Aprilt 1781. '533
Veneris den 13 April 1781»
j
^ntfangen een mffilve van Haar Hoog Mogende ^ gefchreven in den Haag den 11 deefes tot Bylaage hebbende het affchnft van eene miffive van, de Raad van Staate van derfelven datum, waar bv quam te blyken, dat, wegens de twaa'tf ftuivers s'weeks tot den 6 May, aanltaande, bv refolutie van den 22 January 1781 aan de Onderofficieren, en Gemeeneu van de ïroupes van den £oaat roegelegt, by het vervolg was gemaakt eene rorkelyke alteratie, en veranderinge, loo ten aanfien van den toeleg felfs, als ten guarden van de ïubjeclen, aan wien eenig toeleg verders 1'oude be? hooren te wprden gedaan.
Verfoekende' Haar Hoog Mogende, dat men daarop behoorlyke reflexie foude willen maeken, defelve te arnpledteeren, en yder in den fynen de nodige ordre te ftellen, dat de foldye-ordonnantien van de militie, op elks repartitie {taande, naa den 6 May, eerftkomende, met de gemelde gemodereerde verhooginge, mogt worden geaugmenteert, en alfoo gedepecheert, en dat daar in meede alfoo wierde gecontinueert, ten minflen tot op Jiet uyteynde van het loopendejaar, indien de Bondt g.ro .ten tot wegneemmge van alle klagten, niet fouden kunnen refolveervn, om het voorengemelde Plan van verh ooginge der foldyen van ftonden aan voor een oDbepaalden tyd te approberen, en te doen ag'ervclgen, of om den Raad van Staate te suthorifeien, op den voet van die verhooginge, de Troupes van den Staat, op den ordinaris Haat van oorlog voor den Jaare 1782 te moo en brengen, en te repartitiereu, terwyl Haar Hoog Mogende eerlang, en wel voor het begin van May, aandaande, een gunftige refolutie, tot vermyd;ng van alleconfufien , fouden te gemoet fien , alles in het breede by die miffives vervat.
Waar op gedelibereert zynde,hebben Haar Edele Mogende goedgevonden de Gecommitteerdens jtfan wegens deefe Provincie ter Generaliteit te au"thoriferen, geJyk defelve geauthorifeert worden Ccc 4 by
1EM.
Ref. wefens ver* hooging >an filjyen.



y34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ARN?
by deefen, om, met concurrentie der andere Bondgenoten, in het voorfz. Plan tot het uiteinde deeles jaars te Confenteren ,met verdere anthorifatie, om, in geval fulx ter Generaliteit fal fyn gecon» cludecrt, van die genomene Refolutie aan de Pras« fiuïale Caemer kennis te geeven, ten eynde de fol« dye-ordonnantien daer nae te reguleren.
En fal hier van Extrsétgefonden worden aan welgemelde Gecommitteerdens , om daer van ter Vergade ringn van Haar Hoog Mogende de vereyfcrue opening te doen.
HOLLAND.
H a Er r h e m,
'pp "| \c Heeren Directeuren der nalaeten 1 „ \_J fchap, benevens de Leden van het 5, Godgeleerde Genootfchap, van wylen den
Heer Pieter Teyler ven der Huift,hebben, j, by een vergaderd zynde,om uitfpraek te doen „ over de ingekomen Verhandelingen, ter „ bcantwoordinge van het voorftel voor 't „ Jaer if8i, geoordeeld, dat de beloofde s, Gouden Eerprys rechtmaetig toekomt aen „ den Schryver der verhandelinge, welke .,, ter Zinfpreuke heeft: At veftrüm etiam 5, capilli capitis omnes, numerati funt. En, 9, by 't openen van het daer nevensgaende „ Briefje, met die Zinfpreuke, is hun ge?, bleeken, dat derzelver Schryver is Frea, dric T>ECA$TiLLOn,ProfeJfèur en Mathémch 5, tiques a l'Academie Royale des Gentils-hom-
mes a Berlin: aen wien, ingevolge daer„ van, de toegezegde Eerprys is toegekend. fJ Verder hebben opgemelde Heeren genqr?, deeld, dat, uit alle de overige verhancfe5? lingen, bovenal door den druk verdienen



JAERBOE KEN, Aprih 17SU 735
r, gemeen gemaekt te worden, de vier vol*! Jende verhandelingen, welke ter Zinfpreu5 ke "hebben : (1) Homo propomt, Deus dis'V ponit; 'doch met achterlaetinge van de, m
het tweede gedeelte dier verhandelinge. " opeeeecvene kenmerken eener byzonderc ' voSrzienigheid. (a) Wysheid doet men 5 overtollig (3) ^ «g* de Heer tm ' Ferlolfer, en die uzu geformeerd heefv vm
rfèFfe' ^ *■* htn de Heer; die alle.
doet TeC XLIV: 24. En (4) Laboranl tmaSvat Deus. Öit dien hoo de u> he
oogmerk, de opgenoemde verhandelingen 55 deeerftegrootendeels, en de drie anderei ?' in haer geheel, by wyze van accedeeren : de ftukken, nevens de Prysverhandehng " ter Drukperffe over te geeven. En t zoi
aen de bovengenoemde Heeren ten uiterlh " ae^enaem weezen, zulks te mogen doen ' met°meldinge van de naemen der Hecrci " Schrweren dier Verhandelingen Hieron ■ is himlieder verzoek, dat deeze Schryver " de ïoedheid gelieven te hebben, van dae
toe gelegenheid te geeven, door zig te. ' Sterfte voor primo July te openbaeren ,e, " vrvheid te verleenen,' om hunne toegeze l gelde nevensgaende Briefjes te mogen ope
" neVoorts hebben opgemelde Heeren Li recteiu-en goedgevonden, boven het toe " ieVeade m't afgegeeven Programma, eei ?' Zilveren Eerpenning toe te leggenten ic ?" derTchrvver der twee eerftgenoemde Ver " handelingen, welke hun, oeneven* de ?' Leden van 't Genootfchap, naeft de Viy
Hakr-
US.M.
I
l t >
l
1 1



Ha er'
73<S MEUWENEDERLANDSCHE
■ „ verhandeling, by uitfiek behaegen: te wee* „ ten aen den Schryver der Verhandelinge „ mot de fpreuk, Homo proponit, Deus dis„ ponit, indien hy de vryheid verleene om „ het bovengenoemde gedeelte zyner Ver9, handeii ïge agterwege te laeten; en verder 3, aen den Schryver der Verhandelinge, die „ ten onderfchrifte heeft; Wysheid doet niets „ overtolligs: waervai hun, by de bekend, maeking hunner naemen, nader kennis zal „ gegeeven worden",
„ iJc inhoud van het eerfte Programma, in „ den Jaere 1779 afgegeeven, verbindt de „ Heeren Directeuren en Leden geene Ver„ handeling, gedeeltelyk, door den druk ge„ meen te maeken, dan met eene uitdrukly„ ke of ftilzwygende goedkeuring des Schry,, vers; weshalve de Schryver der Verhan„ delinge onder de Spreuk: Homo proponit,
Deus disponit, vooral verzogt word, zig „ uitdruklyk te verklaeren, of hy de opge„ melde vryheid verleene, dan of hy 'er, s, onverhoopt, tegen hebbe, dat zyne Ver„ handeling gedeeltelyk het licht zie, In dit „ laetfte geval, het welk te hoopen is, dat s, geen plaets zal hebben, zou de Verhande-r s, ling agterwegen moeten blyven; en de Hee„ ren Directeuren en Leden behouden dan „ voorts aen zig de verdere vrye fchikking 5> omtrent de andere Verhandelingen; waer-
van dan insgelyks nader kennis zal gegee«s ?, ven worden ".



JAERBOËKEN, April, 1781. 737
'sG R A V E n H A G E-
^TtTTy hebben in ons voorgaend ftukje ge\/\ fproken van de gewapende onzydigheid en van het vertoog of de Memorie, welke de Gezant Baron van Lynden aen het Hol van Zweeden overgeleverd heeft om de hulp der Noordfche Mogendheden m te roeper volgends het verbond van gewapende onzydikheid (*). Het is der moeite wel waerdig, da wy het befluit der Staten Generael, omtrenc deze gewigtige zaek genomen, fchoon nu 011 langs ons eerft geworden zynde, hier med deelen.
Extrail uit het Regifter der Refilutien va de Hoog Mog. Heeren Staten Qenerae der Vereenigde Nederlande,
Veneris den 12 January 1781.
Op het geproponeerde door de Heeren Gedept teerde van de Provincie van Holland enVveii vriesland, op exprelïe lalt van de Heeren staate van Hooggemelde Provincie ter Verga* nnge gi daan is na voorgaande deliberatie goedgevonue en vèrftaan, decaan de Heeren Mini fters plempt tariflèn van hun Hoog Mog. ce Petersburg, a meede aan de Heeren Envoyés en Minifters w, Lviden , Bojc de la Calmette, aan de Hoven v« Stokholm en Koppenhagen fal w»r 'en aangelchn ven daar en foo fy het con venabel It zuil n 00: deelèn, in fubltantie kennis te geeven en voor 1 dragen, dat Hun Hoog Mog. oy ReUutie van dt ao November laatsleden waarvan op zyn tyd.:aa hun kennis is gegeven, gaaf geacc deer weefenc tot de alliantie tot ma nden van do Kegtta di Neutrale Mogenthceden , by hoare RusKeifcrlyl Maielteit, zo roeairu^tig vourgclteld, vertro J wei
(*) Zie hier voren bl. 654 en volgg.
's GrA-*
ve1shage.
I [
t i
w
II I-
s M tl
e u n Ie :r :e i« >>



VGfiA-
VENHAGÉ.
Reclaim ion hulj volgends 'ƒ vet' hond der gewapende onsydigheidi
1 < ]
i I l I t
e ii
g d i d v b ti
g te
i
NIEUWE NEDERLANDSCHE
wen, dat de alliantie daar meede is eenerfefl«»rf en de conventie deswegens tufTchén dfjvlS! van haar Rus Keizerlyke Maiefteit %n h ■ Majefleiten de Koningin, OTÖfe van hun is geaccrediteerc, en de Minillen PleZ ■ potenmnflen van Hun Hoog Mog da?toe
ffS PeïïSat7e »F**
aan hun Hoog Mog. te prasfteercn de beloften l ï hunne Muiters plenipotentiariffen gedaanVaa! vaï het moment , dat den Staat aan de belKrende
?atie dtn Staat foude borden gehouden, als in de Conventie te zyn getreeden, en daarvan va" volgens van dien dag af zoude jourfleSen Indien
jealheerden, in het nakoomen van ha5 e odoften n het vindiceeren van haar eigen eer têr v5' «enging van het by haar foo roe^uS^^e^: ien werk, om het neutrale gedeeltei» , t?,, ■ ^ens de aanvallen der oorloginde MogendSeX
h*rf h g a'J, ,de acceflie tot dé alliantie taf-4 •hen hoogft dezelve geflooten; en hec doen van2 Declaratie aati de oorlogende Mogende da?r h^ ™fcht' 'vPf Republicq zoudf £mnt"hel -n; er. dadelyk tot het toetreeden aan de Slian • e en het doen van de Declaratie, daar deze?ve 0^
TSÏS> tenrefolveeren' zooalsdaar van med czendig van Cople der declaratien van hun H00-' Eof. aan de oorlogende MogentheedeS deo?K



jAERBOEKEN, April, 178G m
Miniflerie aan haare Rus-Keizerlyke en Koninglyke Mandeken kennis is gegeven.
Dat de uitkomft ten vollen heeft beantwoord aan het fcrupulcus vooruitfigt van haar Hoog Mog.) want dat zyne Groot Brittannifche Majefteit het doen van hun Hoog Mog. zo euvel heeft opgenomen, dat van het moment af, dat, zyne Groot Brittannifche Mjjefteit geinformeert heeft kunnen weezen, dat de Refolutie om tot de gewapende Neutraliteit toe te treeden,by hun Hoog Mog. was of ftont te werden genomen, zyne Groot Brittannifche Majefteic niet heeft opgehouden dc Republicq op een zeer onsewoone toon te doen aanfpreeken, en zonder dezelve te laaten den tyd van Deliberatie, dewelke de form der Regeering en Conftitutie dezer landen noodzakelyk maaken, en aan zyne Groot-Brittannifche Majefteil riet onbekent kunnen weezen, te poufléeren op een immediate fatisfactie en ftraf wegens eene gepretendeerde offenfie over zeekeren ondekte handeling met die van Noord-America, en fonder zig eenigfints door provifioneele antwoorden en kennisgeving van def;veu, en van afkeuring van die han delingen en van het vragen van advis aan het hol van Juftitie, in de geconcerneerde Provincie var Holland en Weftfriesland over de wet van dei landen en de gronden, die daar in al of niet ge vonden zoude worden , om in cas fubject tegen de beklaagde Perzoonen wettig tot ftraf te kunnei procedecren, fonder welke nog in het Ryk vai Groot Brittanien, nog in de Republicq of eenigi vpelgeftelde Regeringe niemant tot ftraf gevorder kan worden, te laaten te vreeden ft-Hen of in he minfte te willen uitftellen de bedreigde mefures van zig zelve fatisfaétie te bezorgen, de Republic te overrompelen, en zodanig te verhaaften deoffen fivc mefurf's ,die het zyne Majefteit behaagt heeft tekens de Republicq te neemen, dat den Lon Stormont aan den Graaf van Welderen, wannee deze hem, v n wegens hnn Ho^g Mog. de bewus te declaratie wegens het regt der Neutraliteit kwat
brei
's GrA-
venha3e.
Reclame van hulp volgends 't verbond der gewapende on-> zydigheids
t
i i
C »
ï
»
1
r
i



740 NIEUWE NEDERLANDSCHS
'sGra-
venhage.
Reclatm van hulp volgends 't verhond der gewapende on-
?$■
1
]
1 i
j j
i c
i i
|
r
v fi li e u
g
brengén* quafl konde weigeren dezelve aan te «eé* men, en hem konde antwoorden, dat hy hem niet meer als Envoyé van de Republicq konde ontfangen, zedert het Manifeflt het welk hy heni gezonden had, dewyl de Republicq nü als Vyand geconfidereérd wierd, tenvyl het Manifeft een uur vroeger aan den Graav van Welderen was gezonden , als Lord Stormont daags te voren aan dezelve , op zyn gereïtereerde verzoek van den voorigen dags badt geappoincteert het uur,om hem té kunnen Inreken;
Dat hun Hoog Mog. vertrouwen , dat offchoon in het Manifeft van fyne Groot Brittannifche Ma* jefteit, waar by hoogftdezelve fyne intentie heeft verklaard, om de Republicq als Vyand te confi-* deren, van de Alliantie tot een gewapende Neurraliteit niet werd gefprooken, egter uit de gantfche liandel'ng van het Minifterie van zyne Groot-Britannifche M jefteit, en dé tyd wanneer, en de wyze, waarop, dit Manifeft is in de Waereld gejragt, genoegfaam confteert, dat de haat tegens )f over de alliantie, waar toe hun Hoog Mog4' lieuwelyks waaren geaccedeert, en over die ac« :cffie, het beweegrad is van het doen eclateeren <an het ongenoegen van fyne Groot Brittannifche Majefteit tegens de Republicq, cn het vervolgen 'an dezelve, door het doen neemen van een feer ;root aantal van Scheepén aan derzelver onderdaa» len toebehoorendeen ook van 's Lands Scheepen van iorlcg,als in een openbaaren gedeclareerde oorlog. Dat het Manifeft zelve, waar van haare Keierlyke en Koninglyke Majefteiten door het Minircrie van fyne Groot Brittannifche Majefteit zyn einformeert, en Copie aan de voornoemde Hee;n Minifters Plenipotentiariffen en Envoyés zal 'orden gefonden, tot haare informatie, wel ingesn zynde, het principe van haat wegens de alantie van de Republicq met haare Rus Keiferlyke i Koninglyke Majefteiten, hoe zeer men dit ook it ftaatkundige reedenen heeft zoeken te verberin, developpeert, voor foo verre daar by aan de
Re-



JAERBOEKEN, April, 1781. n&
Republicq, als een reeden van offenlie. die hei vyandelyk attnqueeren van den Staat zoude moe ten juliificeei en, werd geimputeert, dat dezelve de Neutraliteit heeft aangenomen, zonder te hebber geconfidereert, dat haare Keizerhykeen Koninglyke Majefteiten daar raeeden ook wierden aangètaft, alzo dezelve, aan wien de Tractaaten, tusfehen Groot Brittannien en de Republicq intercedeerende, gecommunicecrt en bekent zyn, niet geoordeelt kunnen worden, zig in een Neutraliteits alliantie te hebben kunnen inlaaten met een Mogentheid, die zy oordeelden, niet wettig Neu traal in den oorlog te weezen,- daar het ook te vooren bekent was, dat het Hof van Groot Brittannien het gepretendeerde regt, om aan hei Tracta it van -674 met de Republicq te renuncieeyen, en haare Stheepen, mettScheeps beboeftenSj voor een der Oorlogende Mogentheeden belaaden, te dotn aanhouden, afleiden van het nu gemani fefteerde principe van de gepretendeerde ftrydigv heid van de Neutraliteit der Republicq met haare verwinter iflen.
Dat dezelve grond van zyne Groot-Brittannf. fche ivlajefteits handeling met de Repubbcq, den Haat weegens haare aceeffie aan de voorfz. alliantie , ook zeer duidelyk uit het Manifeft te zien is, voor zoo verre daar by aan de Republicq al meede word ten lafte gelekt het faciliteeren van den toevoer van Scheeps Amrrunine na Vrankryk, dooi het ophefft n van Binnenlandfche regten : dat, on nu niet te zeigen, offchoon het op firzelven eet waarheid is, dat in de Repubbcq tot nu tre geen Regten altoos tot faciïite^ring </&a dien toevoeg zyn opgeheeven, dee/e befchuidiging al wederom doet zien, dat de ft.cn 'es amftoots is het recht der Neutraliteit, om Scheeps-Ammunitien aan de oorlogende Mogentheeden toe te voeren,- op welk res;t,"de Alliantie met haare Rus Keyzerlyke ec Koninglyke Majefteiten en hun Hoog Mog. ruft, het welk daar by en by de Declaratien aan de oor logende Mogentheeden gedaan, als wettig wierd D d 4 ge-
i'sGravenha»
ge.
Reclame van huïp folgendi 't verbond deigewapende 0/S' zedigheid.-
1



74* NIEÜWE NEDERLANDSCM
s'Gra-
VENHAGE
Reclamt van hulp volgends 't verbond det gewapende on zydtgheidr .
geêvinceert en gefouteaeert, en waar uit clen hast tegens de Alliantie ontftaat.
Dat hun Hoog Mog. voor tegenswoordig geen oogmerk hebbeD, om verder in discuffie van dat Manifeft, of het beantwoorden van het zelve,te treeden, zig betrouwende, dat haare Rus-Keyzerlyke en Koninglyke Majefteiten de merites daarvan weeten te appretieren, en dat aan haar Heeren Miniflers en Envoyés genoegfaam bekent zyn en de Tractaaten en de handelingen van hun Hoo^ M og., om de gronden daarvan mondeling, met kragt van redenen te enerveeren, en meenen te mogen va ft ftellen, dat hun Hoog Mog. van het begin der Troubles af, fe'fs do; r het borneeren van de Commercie van haare Ingezeetenen, op haar eigen Colonie,en het ter verantwoording op* roepen van een van haare Gouverneurs indeWeft* indien, op klagten tegens hem ingebragt, getoont* hebbende, niets te willen doen in faveur van de Colonien in America, en conftant by het zelve principe gebleeven weefende , het düydelyk <:a klaar is, dat het ongenoegen van fyre Groot-Brittannifche Majefteit-teegens haar, en de gevolgen van dien, zyn aan tt zien als Effecten van haat tegens de voorfz. Alliantie, en ?ig derhalven geregtigd oordeelen, om te reclameeren den waarea fin van het zevende, agtfïe en regende Articulen, van de alliantie met haare Rus-Keyzerlyke en Koninglyke Majefteiten; dat hun Hoog Mog., zoo zy zig te beklaagcn hadden, over een enkeïde daad die, op inftantie van geallieerde reparabel was, alvoorens tot de wapenen tcevlugt teneemen, d^. hulpe der geallieerde, tot reparatie van dien, zoude hebben gezogt, maar dat hun Hoog Mog. door zyne Groot-Brittarnifche Majefteit vyandelyk geattaqueert zynde, ter gelegentheid en uit haat van de Conventie met haare Rus-Keyzerlvken en Koninglyke Majefteiten, en het geen daar meede een direft rapport heeft, genoodzaakt zyn geworden zig te weeren, en den aanval, op deze'lve wyze als zy geattaqueerd zyn geworden, te weerftaa,i,
en



jAERBOEKEN; April, 1781. 743
en hoftjliteiten met hoftiliteiten te.rescontreeren, cn meenen , zoo ooit, reden», n te hebben , om zig te mogen beloven, dat de geallieerde Mqgèh'dh'eeden dadelyk een gemeere zaak met haar zullen gelieven te ir.aakcn, haar een volkomen fatisfactie fullen gelieven te bezorgen, en met tlun Hoog Mog. zullen gelieven aan té gaan, de verdere engagementen; die dé om Handigheid vordert, en het zelve op het ernftigfte verzoeken en met zoo veel te meer fijucie, verwagrén.j om dat zy zig wel veifekcrt houden, dat haare. Rus'-Keiferlvkè fenj K<mnglyken Msjefteiceri niet zullen toelaten, dat hun Hoog Mog. en de Republicq, tegen de magt' van Groot Brittannien, vóór al in deze tvdsomllandigheedcn, waarin dit Ryk aan alle kante gewapent is, en hun-Hoog Mog. door de amp^'e Navigatie der Particulieren, en het employ vaneen groot aantal Zeelieden, daarin niet hebben kunnen reufleren, om felfs dé Zeemagt van de RepuD'icq, zo groot of klein dan ook is weezende , werkzaam te m'aaken: niet opgewalfchen ,weè(ênde, het ongelukkig ilachtoffer zoude worden va$ haar betrouwen op die grootmoedigheid en den yver van haare Rus'Keiftrlyke en Koninglyke Majefteiten , voor het maifuien van het regt dér Neutralen.
Dat zy Heeren Minifters Plenipbtentiariflen en. Envoyês aan de Hoven haa'rèr Refidentie tén fterkRen fullen moeten infteereh en urgeeren op eed prompte en f< ereikende hulpe der geallieerden , alzoo haar Hoog Mog- fonder dezelve voor eerlt en' by den eerden aanval,, niet zouden kunnen draagen het gewigt en het geweld van de attacqué van' zyne Groot Brittannifche Majefteit, en vervolgens gevaar zoude locpen van aan de Alliantie onnut te worden.'
Dar zy zig zullen moeten bereid toonen , tot zoodanige verdere engagementen. a's de Hoogo Geallieerden zouden mogen nuttig oordeelén, tot bevordering van de gemeene zaak en ouderlingen: Defenfie. 0 Ddd as
VENHA-
Reclame, van hulp volgends t ver- ^ bond der yewa- , >ende on■ptlig'ïeid*



744 NIEUWE NEDERLANDSCHS
*sGra.
ven ha ge.
Heclam van hui volgend', 't verbond de. gewapende on zydigfieidi
En zullen moeten onderftaan, of 'er ook ge' neegentheid by eenige der Geallieerden zoude kunnen worden gevonden, om eenige gearmeerde Scheepen, behalve de geene die fy tot de ge?meene defenfie uit den haaren zoude kunnen en 0willen toebrengen, in dienft- cn foldy van Hun Hoog Mog. over te doen, of tegens een Convenabel fubfidie, aan Hun Hoog Mog. tot derzelver 'byzondere dispofitie, te keveren, waar toe Hun Hoog Mog. met alle bereidwilligheid gereed zul"len worden gevonden, en dat zy die genegentheid vindende, al haar vermogen zullen infpannen, om dezelve op te wekken, en, hoe eer foo beter, aan Hun Hoog Mog. iets precis en overeenkomftig den hoogen nood van de Republicq, te kunnen berigten.
Accordeert met voorfz. Regifter.
Hunne Hoog Mogende hebben ook door den Gezant Jonheer van Lynden, aen het Hof van Zweede het navolgende Vertoog laten doen.
„Ta rupture entre la ,» TV Vredebreuk tosGrande-Bretagne fchen Engeland
& la république des Pro- en de Republiek der vinces-Unies,pouvantfa- Vereenigde Provin tien cilement occafionnerdes van Nederland, ligtelyk difficultés & des défor- verfchillen en wanordens dres entre les navires de kunnende te wege brences deux nations, qui ge tuffchen de Schepen fe rendront au Sund, der beide Natiën , die dès que.la navigation y zich na de Sond zullen fera libre; L. H. P. ont begeeven by de opening ordonné a leurs minis- der Scheepvaart ; zoo tres refpectifs, réfidans hebben H. H. Mog. en cette cour & a cclle ordres gegeeven aan de Coppenhague, d'in- hunne Gezanten , aan ... t dit



JAERBOEKEN, April, 1781.
745
fifter auprès de L. M., pour qu'elles veuillent a cems prendre les précautions néceffaires, afin de maintenir le bon ordre & la tranquillitédans ieurs ports & rades & le long de leurs cötes, en placant au Sund un nombre de vaiffeaux de guerre fuffifanr. pour fe faire refpecter, pour décourri"r les violences, de iriême en ordonnanc & étabiifTant des armateurs dans 1c Kattegat, jufqu'a Ia pointe de Schagen & furl'étendue de leurs cötes, ou en prenant d'autres mefures que L. M. jugeront être les plus convenables a Ia füretó, & a la tranquillité de leurs rades & ports refpectifs. II fera auffi indispenfablement neceffaire de fixer a tems & par une regie invariable, la maniere & le tems de Ia fortie des convois des deux hations belligérantes, lefquels pourroient fe rencontrer mutuellepient dans quelques ports ou rades; de fagon que la plus forte de ces escortes foit obligóe de permettre a la plus foible d'en partir deux ou
dit Hof en dat van' Koppenhiagen om by^ H. Majefteiten aan te( dringen, by tyds de noodige voorzorgen te. willen neemen, om de? goede orde en ruft in< hunne Havens en op: hunne Reeden, en langs hunne Kutten, te onderhouden, door eene gevoeglyke Magt van Oorlogfchepen in de Sond te doen pofthouden, in ftaat om zich te doen ontzien en de geweldenarye voor te koomen , en door gewapende Schepen te plaetfen in het Kattegat, tot de Punt van Schagen toe en langs derzelver Kutten , of door zodanige andere Maatregels , welke H. Maj. zullen goedvinden te neemen, voor de veiligheid en geruftheid van hunne Reeden en Kutten. Ook zal het noodig zyn, by tyds door eenen vatten regel , de wyze en den tyd te bepaalen, van 't uitloopen der Convoyen van beide Naden, die in Oorlog zyn, die elkanderen zoude kunnen ontmoeten in eenige Haven of Reede, zoo dat Ddd 3 het
sGra-
'ENHA!E.
Memoie van kn En" vyé Jr. /an
Lynden
%en 't Hof van Zwelen*



m NIEUWE NEDERLANDS CHE
's Gra-
VENHAGE
Qfemo*
r'te van 4cn En voyéjr. 'van
Lyndet aen V Jlof van Zweeden^
het fterkfte moet verpligt worden, aan nee fcwakfte toe te ftaan twee of driemaal 24 uureq. vroeger te vertrekken, met beding dat het deri laetlten zal vry ftdau, de. Have of Reede te verJaaten voor den bepaalden tyd.
' De ondergeteekende, zich van de bovengemelde bevelen kwytende, heeft de eer, Z. M. te verzoeken, hém wel' te willen mecledeelen de fchikkingen, die dezeive zal goed gevonden hebben te maaken enz. '
Deze Memorie hegft de Heer van Lvndèn aen den Heere Grave Ulrich de S chef er den; 3 Maert overgegeven ; en aen het Hof vah Denemarken is gelyk vertoog gedaen. ' "
Wy hebben in öns yoorgaend ftukje vpor de maend Maert uit 'Amfteldam een verzoekfphrfft mede gedeeld van de Handelaers op de Ooit-Zee. De Algemeene Staten namen op dat verzoekfchrift, den 26 Maert het navolgend befluit!
TJv refumtie gedelibereerd zyndeop het geraporteerde van de Heeren van Lynden van Hemmen cn andere Hunner Hoog Mog. Gedeputeerden toé de' Zaken van de Zee, ingevolge en ter voldocnirrge van derzèlycr RefÓlutic CommiiTóriaal vari cien 8 dézer loppende maand, gcCxaminecrd hebbende de rVqü'efte yin'DifcQeuren 'van den Gosjenchèn Handel en Reederyen teAmftcrdam, houder^-'
trois fois 24 heures piutöt, avec la ffipulationj qu'a cette derfjierèil fëra permis de quifter Ie poit, ou la rade, avant la terme, marqué..
Le fouffigné, s'acquittant de ces prdres fufmentïonnés, a 1'honneur de prier S. M., de vouloir hien lui communiquer les difpofkions qu'elie aura trouvé conyenables de prendre a eet égard. &Q."



JAERBOEKEN, April, 1781. 747
«lende-dat het een bekende zaak was, dat de Vaart van en naar de Ooftzee federt onheuglyke tyden met de.szelfs gevolgen, voor de Commercieerende Ingezetenen van dezen Staat, was geweelt en nog was gebleven, een der wezendlykfte Takken van den Welvaart der Koophandel, en niet weinig gecontribueerd hadde tot de extenfie van alle andeie fou:.cen van JS'avigatie. Ja dat die Vaart ten minden zoo noodig als eenige andere was, altans dat huiten tegenfpraak zyn moeft, dat de tegenwoordige omftandigheid der Republyk vorderde dat dezelve Vaart met alle magt wierde geextendeert, om aan den Inwoondertn dezer Landen zeer aanmerkelyke noodwendigheden te furneren , als daar zyn granen, hout, hennip, zaden, yzer en menigvuldige anderen, welker gemis hier niet ontbeerd konde worden; en dat daartegen naar de plaatzen in de Ooftzee konden en moeften worden aangebragt diverfe Producten van dk Land en andere Koopmanfchappen, die men gewoon was derwaart te expedieeren.
Dat even zeer bekend was, dat die vaart zoo vroeg mogelyk in het Voorjaar moeft begonnen worden om over en weder de gereedleggende Ladingen uit te wiflélen, en dat daarenboven de •Supplianten naar waarheid aan Hun Hoog Mog. konden verzekeren, dat nooit meer voorraad dan actueel door de Kooplieden van dit Land, en byzonder van de Stad van Amfterdam, zoo tot eigen gerief als tot het extenderen hunner Commercie met onderdanen van de in Oorlog zynde Mogenheden, van allerlei Goederen en Producten uit de Ooftzee en Noorwegen verwagt hadden kunnen worden, waar toe zelfs een groot aantal Hollandfche Schepen» die in de Ooftzee en Noorwegen overwinterd hadden en aldaar volladen waren liggende, alleen op een genoegzaam Convoy was wagtende om herwaart te komen.
Dat de ernftige overweging van dit alles de Supplianten had verpügt om het zelve aan Hun Hoog Ddd 4 Mog,
's Gra-
VENHAGE.
Ref. op 't Rcq.
der haw delaers op de Ooft Zee,



's Gra-
venha ce.
Ref op 't Req. der handelaersop de Ooftzee,
j
■; 'k i i
i 3 i (
i
f
748 MEÜWE NEDERLANDSCfJE hebben mar derZa? Schepen, "Meden wil
iviog., eer zaKe hier voren eemeld. zodanig prompte voorzienmge gelieven te benmen eter uitvoer te doen brengen als Hun Hom C
voorleden Maand, geëxamineerd hebbende de lilquefte van dezelve Directeuren van d4 Oofte . Handel te Amfterdam, houdende, dat de SuddI mtea °^ *fe 8 der v°o>-leden Ma nd zich byT
SlïrW*? geadrefl'eerda™ Hun Hoog MÏg .d üaai by, ten aanzien van het vereifchte worlende Convoy na de Ooftzee en NooVwe-en
ÏÏg&ÏÏT**verzogt- als breeder s
Dat men federt ontfangen hadden een Brief en 3 Maart laaftleden geichreven te Êlïeneur loor der Supplianten CcWpondent % C Z Deurs, houdende een bericht Van de ven'esaande
e" bl'Ut3le ondernemfngen ?an de nge.fche Kapers, zoo als uit dien Brief in origi!
!e bl'yLT8 ' V°ÖrfZ' Re^uefte gevoegd,
Dat de Supplianten zich verzekerden,dat foort-
SezSe;rHyen)meer en meer zouden toen"h l U et dezeIve met geweW fpoedig wier!eo te keer gegaan, verzoekende deSupplianter*
der



JAERBOEKEN, April, 1781. ,749
derhalven, dat Hunne Hoog Mog. derzelver Deliberatien op der Supplianten voorgemelde Requefte, zoo veel mooglyk, zouden gelieven te, verhaaften, en op den gemeldsn Brief de voorfz. Requefte annex zoodanig reguard te nemen als Hunne Hoog Mog. zullen oordeelen te behooren.
En op beide de voorfz. Requeften ingenomen hebbende de Conlideratien en het Advys van de alhier aanwezende Gecommitteerden uit derefpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen.
Is goedgevonden en verliaan, dat aangezien de Importantie van de Vaart en Handel op de Ooftzee', de Vaart derwaart henen zal worden geëximeerd, gelyk geëximeerd word, mits dezen van het generaal Verbod van den 26 January dezes Jaars, mits de Schepen derwaarts niet anders vertrekken dan onder behoorlyk Convoy, en dat ten dien einde de refpective Collegien ter Admiraliteit zullen worden aangefchreven daar omtrent de noodige ordre te ftellen; en dat voorts Zyne Hoogheid, als Admiraal'Generaal dezer Landen, zal worden verzogt gelyk Hoogftdezelve verzogt word mits dezen, om zoo dra zulks gevoeglyk gefchieden kan, de Schepen, de wil hebbende naar de Ooftzee en Noorwegen, door een genoegfaam aantal van 'sLands Schepenen Fregatten van Oorlog derwaarts te doen geleiden en de Hollandfche Koopvaarders, die aldaar zoude mogen zyn, weder herwaarts te doen convoyeren.
Hierop hebben nog de Edele Heeren Be-' ftierders van den Oofterfchen Handel en Reederye te Amfteldam in het begin van deze Maend, aen de Algemeene Staten het navolgend Verzoekfchrift ingeleverd:
Ddd 5
Ge-
's Gra«
venha* je.
Ref, op 't Req. Ier han-
ielaers ip de Ooftzee»



*s Gra
VENHA
fSÈ".
Nader Req Valt Dlrec jeurs val den Oosterfchenhandel.
759 .NIEUWE NEDERLANDSCHE
' .GeYf" revcrentlyk te kennen Directeurs van den Oofterfchen Handel en Keederyen te Amfterehm, dat de Supplianten, in naam van de handelden de Ingezetenen, UHoog Mog. bedankende voor de gunft:ge reüexie en fpoedige dispoüi tie, die bet U Hoog Mog. behaagd heeft op de twee hequeften, door de Supplianten geprefen'f.eerd, te nemen, en dienvolgende voor de verleende exemptie, ten aanzien van de Vaart op de Ooftzee en Noorwegen van het Plakaat van 2.6 January dezes Jaars, niet twyffelende dat het Convoy, by U t oog Mog, Reiölutie van den 23 dezer maand toegezegd, ten prompfte doenlyk zakgeprèfteerd worden, by deze gelegenheid zich gedrongen vinden, een nader adres aan U Hoog Mog. te maken 'en van hoogftdezelve op het eerbiedigfte en tevens op het nadrukkelykfte eene immediate ophèffing van U Hoog Mogende Flakaat van den 26 Juny 1780 en dus een ontflae van het leveren van den derden man te imploreren. ' •' ' ' r
Dat de Supplianten U Hoog Mogende kunnen verzekeren, dat, vooral tegenwoordig het oogmerk van het zelve Plakaat (het welk voor de Commercie by aanhoudenheid zoude zyn onuitvoerlyk) juift eene geoppofeprde uitwerking heeft gedaan als van het zelve was te denken, en dus200 dra nu weder door den Reeder word geëquipeerd onder levering van den derden man, notoir de aanwerving, byzonder ook van 'sLands wegen, zeer zal belemmerd worden, om dat devolkftouders en aanbrengers ("gewoon van de nublvke cn particuliere verlegenheid gebruik te maken) daar door even als te voren middel zullen weten te vinden, het volk te doen agterblyven, om het zelve tot onredelyke pryzen zich uit de hand te doen dringen en alzoo niet weinig vertragen de Completering van 's Lands Navale mast! Weshalven zoo keeren de Supplianten zich tot U *ipog Mogende ootmoediglyk verzoekende, dat
U Hoog



JAERBOEKEN, ApnU 1781. <pi
0 Hoog Mogende hocgftderzelver Plakaat vap s( Scn 2 3 Junv des Jaars 1780, gelieven in te trek-VE ken en te (tellen buiten Effect, en daar van tenGE Fpoedigfte doenlyk Publicatie te laten doen.
't Welk doende &c.
Op dit verzoekfchrift hebben H. H. Mogende befloten, dat de verpligting om den derden man van de uitrulting der Koopvacrdyfchcpen te leeveren, tot den laetften July zoude opgefchort blyven,
Geene zaek is 'er byna, welke zo veele betrekkingen heeft en dus moeilyker is om te doorgronden, dan de Koophandel. De ver^ anderingen ook van weinige omftandigheden vereilï'chen verandering in de wetten, die den Koophandel regelen en bellieren. . Het is daerom gepaft en noodig, dat den Kooplieden den weg open iia, om hunne belangens aen den Souvercin voor te draegen, de gelegenheden en omftandigheden, den Koophandel aengaendc en derzelver voorvallende veranderingen op te geven, en hulp, zorg en befcherming te. verzoeken. Eene menigte van dusdanige verzoekfehriften zyn in de yooriedene en in deze maend aen de Algeineene Staten ingeleverd, op welken Hooggemelde Staten de volgende befluiten hebben genomen:
„ Dat aengezien het emaneren van derzel,ver'verbod, van uitvoer van verfcheiden *, fpecien van den 26 January dezes Jaers, * voornaamlyk is gevveeft het belaften van 7 m het
jRAr "••HA"



3sGra-
VEKHA. GE,
3 9 9 3
5. V.
y. y.
x
3i 55 55 55
55 55 55 55
5? 55
ïï&i NIEUWE NEDERLANDSCHE
9a het dirèft of indirect toevoeren van dezeï99 jen naer het Ryk van Groot-Brittan je, en 5, daar mede niet fchynt te contrariëren de ,9 verzending van kleine partyen van dezel9, ven op en langs den Rhyn, naer Ooften„ rykich Braband of alidere Neutrale Lan5, den, de refpective Collegien ter Admirali„ teit zullen worden gequalificeerd, gelyk 9, gequalificeerd worden mits dezen, om, ti mettegenftaende voorfz. Plakaet, te mogen », permitteren, om op en langs den Rhvn, „ mitsgaders naer Ooftenrykfch Braband ? 9 Vlaenderen en andere Neutrale, of met 3 het voorfz. Ryk van Groot-Brittanje in , Oorlog zynde, Landen, te verzenden cn, kelde tonnen pik en teer, mitsgaders klei. , ne partyen ligt touwwerk en andere foort, geiyke goederen, geene Ammunitie van , Oorlog zynde, doch by het voorfz. Pla' iC verboden uit te voeren Goederen, direct of indirect, die zyn gedefinieerd naer het Ryk van Groot-Brittanje of deszelfs onderhoorige Landen.
?T Dat ™n h$f verbod van uitvoer by hun Hoog Mog. Plakaet van den 26 Tanuary dezes Jaers gearrefieerd, het koper zal worden geéximeert, en dat mitsdien aen de refpective Collegien ter Admiraliteit zal worden aengefchreven de noodige order te itellen, ten einde den uitvoer van allerhande koper en koperwerk werd gepermitteerd, even en op denzelfden voet, als of by Hun Hoog Mog. voorfz. Plakaet onder de ipecien, die verboden zvn uit te voeren, het koper niet ware genoemd geweeH,'
55



JAERBOEKEN, App\ 753
. 5 Dat tot beneficie van het Manufa&uur ' '"en foulaes van de Commercie dezer Lan-^ '5J den de Collegien ter Admiraliteit zullen * worden aengefchreven en geauthorifeerd , zoo als geauthorifeerd worden mits dezen, om te mogen permitteren den uitvoer van !; allerhande zeildoeken,mits 'er geene lufpicie is dat dezelve direct, of indirect zyn ï gedeftineerd naer het Ryk van Groot-Brit" tanie, ofte deszelfs Domeinen en mits , al7 vorens die in te laden, worde gefield be*' hoorlyke Cautie, ten beloope van de drievoudige waerde, dat binnen zekeren tyd, " by de voornoemde Collegien te prjehgeZ ren, ten genoegen van dezelve, zal worden bewezen, dat voornoemde zeildoeken " ter opgegeven plaetfen zyn gearriveert en Z opgeilagen,op de verbeurte van de voorfz. t, drievoudige waerde.
Dat aangezien de tegenwoordige Itremmins der Nederlandfche Scheepvaert tot ultimo December dezes Jaers zal worden Z gefurcheert, gelyk gefurcheert word mits dezen, de executie van Hun Hoog Mog *' Plakaet van den 3 December 1728, er " dienvolgende word gepermitteerd om ziel van Zweedfche Schepen tot het overbren " gen van allerlei Goederen en Produéten t< !; mogen bedienen.
Dat vooral met opzigt tot het gehekelc Vlas gedurende Hun Hoog Mog. Deli 99 beraden over het verbieden van deszelf " uitvoer, dezelfde faciliteit zal worden ge " bruikt, als met betrekking tot verfcheidei " andere verboden fp.ecien reeds is gearrt » "* iteerd
sGra-
'ENHA» 5E.
\ |
1
I



Venha
ge.
I
5
'i
5
fÊ4 NIEUWE NÉDERLANDSCrJE ■ „ fteerd, en dat mitsdien de refpective rink ' ï tgrf tCr Adraira]«eit zullen wor7en aeï fe gefchreven en geauthorifeert, gehïïS U ve geauthorifeert worden mits delen om
" Z'T'L % fllfPide is * daS zeV ve direét of indirect is gediftineërf naerhel „ Ryk van Groot-Brittanje of deszelfs ondl. *, hoonge Landen, te rnbgèn SteS 5, den uitvoer van het voorftlu-evenïehekelcï
* Vlas mits van alle partyen van cSnfidera
* «e alvorens in te laden, worde ïfi
:v^te^tenb^-^
fe en
vaerdyfchepen van eene ® S£&8£ „ om daer in te mogen laden allerle? & nntteerde Goederen, als ook sebrriif^*'
werk T-pilrInpt At„ ' . ,seoruikttouw„ wu.iv, zeildoek &c/j mits 'er bor» o-eftpM
* worde, van de drievoudige wSfeToJ ?V verbeurte derzelve) dat binnen zekemi tvd „ aengetoond worden, dat die S n , „ de Goederen daer in geladen / e Boftor, „ of ni eene andere NoW^riLenlS
Haven zyn gearriveert.' «.denrcne „ Dat het uitvoeren van zekere quairitei* y Salpeter, zal worden gepermifrpïS , de Wadden naer BretófncZ£ ,? , Salpeter gedellineerd voor de Belwerken , en Loodmynen in het Hanoveri^TrnS ' «to'g/orden^efteld van de driedüE > le waerde dezer Salpeter om ,W a f , den aen te toonen, d't die sSPe J^
, aromen en gebleven, en niet anders ge-
5, bruikt



jAERBOEKEN, April, 1781.-
a bruikt zy of worden zal, als voor de Ex-' i? plofte van de Bergwerken en Loodmynen f 5, en niet om Buskruid te maken, zynde an-' s, ders de voorn, driedubbele waerde ver„ beurd.-
„ Dat aen de Eigenaers van diverfe Schepen, welke actueel ten hunnen nadeele op differente plaetfen buiten 'sLands liggen ■„ en niet vóeglyk herwaert gebragt kunnen „ worden, op hun verzoek, z'al gepermit„ teerd worden, om, ongekrenkt het Pla„ kaet van den 2,6 January dezes Jaers, die •„ Schepen te mogen verkoopen; mits die aen geene Groot-Brittannifche onderdanen worden getranfporteerd, of voor hunne rekening; en onder conditie, dat'er, zoo „ veel mooglyk is, zorge gedragen worde^ dat de Nederl-andfche Equipagien hier te j, Lande terug komen. Zynde de voornoemde Eigenaers, om zulks te beter te kunnen „ effeclueeren, gelaffc, en in gevalle van vereifch gequalificeerd,aen diemanfchapgeer/ aftekening te laten geworden, of, behalven hun benoodigd reisgeld, geen pennin» gen te verftrekken, aleer zy in het Vaderland is geretourneerd, of wel zich geën?? gageerd hebben op een der 'sLands Sche» pen buiten 's Lands.
Wyders verneemt men nog: „ dat Hunne „ Hoog Mog. gerefolveerd hebben, derzels, ver Ambaükdeur in Frankryk aen te fchry„ ven, om alle devoirs aen te wenden, en j, gequaliliceerd om onder approbatie van „ Hun Hoog Mog. wegens de Bergloonen tJ van Schepen, gedurende den Oorlog met
„ En
sGra-'
'ENHA-* 3E.



VENH/
GE,
Nieuwe nederlandsche
. „ Engeland hernomen, te mogen fluiten eene -„ Conventie, zoo als door Frankryk is <n> „ proponeerd en de Franfche Rechten me„ debrengen: als mede met opzigt tot het „ opbrengen en verkoopen, onder approbatie „ als boven, een Reglement te mogen arre„ lieren, op den voet als gemelde Hof en „ andere Nauen hebben; en dat, hangende „ deze Negotiatie met Frankryk, de refpec„ tive Admiraliteiten zullen worden aenge„ Jchreven, om Franfche Oorlogfchepen en „ Commiffievaerders te permitteren hunne „ gemaekte Pryzen in de Nederlandfche Ha„ vens in te brengen, en volgens de ordres „ hier te Lande te laten verkoopen; zynde >, de Hertog de la Fauguion verzogt, om het „ gemelde by Zyne Aller-Chriillyklle Maie„ ileit, door zyne goede Officien, te willen », feconderen".
De Reedery van eenige Kaperfchepen, die alhier zederd 2 k 3 maenden ondernomen is tegens de Engelfchen, fchynt met een Sed een voorzigtig overleg, hoe langer hoe meer toe te nemen en de moed en yver van het varends volk byzonder uit de Hollandfche en J?neflche Zeedorpen, wordt hoe langer hoe grooter, zodanig dat men berigt heeft dar de manfchap van het Kapcrfchip DE D^pr
& Comp. reeds, aan uitgezogte en bevaren matroofen voltallig zy, onder het bevel van den wakkeren en kundigen Zeeman Klae) Vronck welke de Zee al over de 40 foren bebouwd heeft. Men hoopt, dat hy, weïï
eii



jAERBOÉKEN, April, i$ti
en wind dienende,binnen eene maendzaluitloopen en den onverfaegden moed en beleid der oude Batavieren met zyn volk doen herleven :
Voorts is nog op de verzoekschriften van verfcheidene Ingezetenen dezer Landen aen Hun Hoog Mog. ingeleverd,cm verfcheiden Goederen en Zaken, daer in vermeld, te mogen uitvoeren, die, uit kr?gt van Hunner Hoog Mog, Plakaet van den 26 January dezes Jaers, niet vermogten uitgevoerd te worden , als zekere hoeveelheid zeifen, ftael 9 i'pykers, yzer, haver enz.; by Hoogfldezelven goedgevonden aen de Admiraliteits-Collegien te verleenen, en by Refolutie verleend, authorifatie, (in zoo verre zy die nog niet hadden, en tot het doen van Notificatie hier omtrent, en om zich daer naer te reguleeren) om, zonder onderfcheid, te permitteeren den uitvoer van alle Speciën, verboden by Hun Hoog Mog. voorgemelde Plakaet van 26 January of later, uitgezondert egter allerlei Wapenen en Oorlogs-Ammunite, falpeter, buskruit, kabels van meer als 12 duimen, ankers zwaerder als 3500 pond, item oud yzer; onder die mits, dat 'er maer geenerlei verdenking valle, dat de Goederen, ingeladen zullende worden, op eenigerlci wyj Ze, in het geheel of ten deelc, naer het Ryk van Groot-Brittannien of deszelfs onderhorige Landen, beftemd zyn; en onder Conditie van het itellen van Borge, indien de partyen a welke uitgevoerd worden, eenigermaEee te
VENHA* GE».



?;8 NIEUWE NEDEHLARDSCHB
's Gra-
venha-
te aenmerklyk zyn, ter driedubbele waerde van de goederen, by het Collegie ter Admiraliteit waer onder de inlaeding gefchledj om, op verbeurte derzelven, binnen een bepaelden tyd te bewyzen , dat de uitgevoerde Goederen werkelyk aengekomcn en opgeflagen zyn ter plaetfe harer diftinatie."
Ook hebben H. H. Mog, berigt van Elfeueur ontvangen , dat zich aldaer veele Engelfche Kapers bevonden, en van Hamburg een verzoek a om een of meer Oorlogfchepen voor aen de Elven te doen kruiffen, aengezien veele Nederlandfche VilTchers en andere Vaertuigen aldaer wierden ontrufl: en opgehouden. Waer op Hoogftgem, Staten den 25 Maert belloten hebben, „ dat Zyne Hoog-
heid, als Admirael Generael dezer Lan„ den, zal worden verzogt, om, zoo dra „ zulks gevoeglyk zal kunnen gefchieden t> eenige Oorlogfchepen of Fregatten te de* tacheren tot het afhalen van de Nederland39 fclie Schepen en Vaertuigen, welke tans „ op de Elve worden opgehouden,en voorts 3» geauthorifeerd om inmiddels eenige Com„ miüien van Retorfie te doen toekomen aen „ den Heer Hogguer, Hunner Hoog Mog. » Minifter by den Nederfaxifchen Kreits, „ mitsgaders aen den CommilTaris vanDeurs,
ten einde dezelven uit te geven aen zooffs danige Schepen, welken zich daer van 99 zouden willen voorzien, mits zich in al99 len deelen gedragende naer de Inftructie „ op de Commiffievaerders dezer Landen 55 reeds gemaekt of nog te maken ".
' Om-



fAERBOEKEN, April, Ï0i 15*
Ömtfend de inftruélie of laftbrief voor de Kapers van den 12. January 1781, te voren in ons {tukje voör January medegedeeld, eenige zwarigheden ontftaen zynde, hadden zich de Bankiers Jacob Bergeon en Comp: des wegens by een verzoekfehrift aen de Algemeene Staten vervoegd. (Zie ons voorgaend llukje bi; 400 en volgg.) Op dit verzoekfehrift vonden H. H. Mogende goed den 6 dezer maend het navolgend belluit te neemen.;
ExtraB lïit het Reglfler der Refolutïen va;, de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaa der vereenigde Nederlanden.
Venerh den 6 April 1781.
"jrjy refumtie gedelibereert zynde op hét gerap porteerde van de Heeren van Lynden vai Heramen, en andere haar Hoog Mog. Gedepu teerden tot de zaaken van de Zee, in gevolge er ter voldoeningen van derzelver Refolutie Com milforiaal van den 23 February deezes jaars, ge examineert hebbende de Requefte van den Ban quiers, Jaqiïes Bergeon en Compagnie, wonende alhier in den Hage, in de hoedanigheden als Di reeïeuren ert meede Geinterefl'eerdens van een Va derlandlievende Kaap Rheederye, tegens de Sche pen, Goederen, Bezittingen en Perfoonen dei Engelfche Natie, ten hunnen Comptoire opgerig in de maand January 1781, dat zy Supplianten met alle reverentie en welmeenendé attentie, in
tezien hebbende , benevens andere Nederlan Jfch [oopliéden, de Inltructie van haar Hoog M< gende in dato 11 Januarvi78i, nopens da Com uiffievaarders deezer Landen by haar Hoog Mc Eee % ges
's GrA;
VENHA* ge.
t »



76o NIEUWE NEDERLANDSCHE
s Gra
venHAge.
Ref. wegens de inftructit voor de Kapers.
gende geëmaneert, onder andere hunne neederige aandagc hadden laaten gaan over don inhoud van het vyf en dertigfte, zes en dertigfte, zeeven en dertigfte, agt en dertigfte, veertigfte, een en veertigfte, tweeën veertigfte, agt en veertigfte, neegehcn veertigfte, vyftigfte, een en vyftigfte en twee en vyftigfte Articulen van dien, aan haar Hoog Mogende voorflaar.de de veranderingen, alteratien en expfcatien in de voorfz Requefte in het breede gemeld.
En daar op ingenomen hebbende de eonfideratien en het advis van de Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit deefer Landen.
Is goedgevonden en verftaan, dat op de Supplianten Requefte zal worden verklaart, gelyk verklaart word mits deezen, dat by hf t vyf en dertigfte Articul van de Inftrudtie van de NederIandfche Commiflievaarders alleen word gefprooken van deüvergirte van die gevangene Manfchappen, dewelke binnen de Havenen deezer Landen zouden mogen zyn gearriveert: dat zoo ook het daar op volgende zes en dertigfte Articul geen relatie heek tot het doen van recherche naar Depêches, of Scheepspapieren, en dat by het feeven en dertigfte Articul niet word verboden het geen uit hoofde van dadelyk gevaar van Storm of Vyand, nodig mogte worden geoordeeld.
Dat voorts by het agt en dertigste Articul alleen de noodige voorzienmg is gedaan, tekens het onder de hand alieneeren van Prinfen of Prinfen Goederen, gelyk by het veertigfte Articul op een gepafte wyze is geprohibeert het overneemen van Goederen buiten hoogen nood.
Dat wyders, om goede reedenen bv het eensn veertigfte Articul is geordonneert het overzenden van alle de Brieven, Stikken er. befcheiien, dewelke in de Prinfen mogcen zyn gevouwen, zonder dat daar door aan de Commiffie-
vaar«



JAERBOEKEN, April, i?8r. 70*1
vaarders is belet, om van de oriverzeegelde Papie ren, zoo gy zulks noodig mogte oordeelen, Du plicaaten te doen form^eren, en onder z'g te houden, en dat by het twee en veertigfte Articul alleen is voorzien tegen net onnodig en onregtmaatig aanhouden en vexeeren van dusdamgeNederlandfche Geallieerde, of Neutraale Scheepen, dewelke niet belanden zyn met eenige Waai en van Contrabande, naar het Ryk van Gvoot-Brittan uien of deszelfs Dom'm n gedëftineert.
Dat verder haar Ho'g ■ iog, meening by hei arrefteeren van de agt en veertigfte, neegen er veertigfte, vyfugfie en een en vyftigfte Articu. ien, niet is geweeft, dat vooraf opening zoud« moeten gegeeven worden van de deftinatie dei Commiflievaarders, veel min van de Geheimt Inventien of Machine aan dezelve meede ge geeven.
Dat ook, offchoon om goede reedenen gepro^ hibeert is, dat geene Nederlandfche Schepen zi| mogen voorzien van vreemde Commisfien , nog tans nergens is verboden, dat de Rheeders var Commisfievaardcs deezer Landen, zoo zy zulk; mogten goedvinden, Buitenlanders tot Bevelheb bers op dezelve zouden mogen ftellen, of deez< hunne Commisfievaarders met Kapers of Oorlog fchepen van andere Natiën met het Ryk van Groot Brittannien in Oorlog zynde, te doen kruyffen om gezamenderhand den gemeenen Vyand des 6 meerder afbreuk te kunnen doen.
En dat laatftelyk, tot meerder encouragement indien m^gelyk, van Kaapreederyen hier te Lan de , zal worden gearrefteert, gelyk gearrefteer word mits deezen, dat wel door de Rheeders de Commisfievaarders ingevolge het twee en vyfti£ fte Articul van de voorfz Inftructie, voor Sch'epe met twee honderd vyfrig of meerdere Koppe bemand, een Borgtogt ter fomme van dertig du fend guldens, zal worden gefte!d,dog dat zy voc Eee 3 Sche
'sGravenha-
ge..
Ref. wegens de inftructie voor de ■Kapers.
»
>
t C
a n U



762 NIEUWE NEDERLANDSCHE
>S 0RA-
VEMHA 3E.
Ref. we gens de
■voor de Kapers
Schepen met minder Manfchap "voorzien zullen .koiin-n voldaan met een Borgtogt van twintig duifend guldens, en zelfs wanneer de Equipagiegeen honderd vyftig Koppen bedraagt, met tien dui- zend guldens, en onder de feftig Man, met vyf duizend guldens. e En dat hier van aanfchryving zal worden gedaan aan de refpective Collegien ter A .moraliteit, onj te Itrekfcen, tot derzelver informatie en narigt.
Was Geteekendo
H. FAGEL
Verders hadden ook nog de Kaepreders te Amfteldam by verzoekfchriften aan H. H. Mogende te kennen gegeven, dat de yver om Schepen ter Kaep tot afbreuk van den algemeenen Vyand uitteruften niet weinig wierdt te rug gehouden door de gerugten van Vrede met Engeland, welken overal verfpreid wierden, aengezien in zodanig geval van vrede, die uitruftingen tot groote fchaden der Reeders zoude uitloopen, verzoekende dcrhalvcn, dat ingeval de vrede met Engeland-getroffen wierdt, hen die onkofte, %oX algemeen nut gedaen, ook van 'sLands weoen mogten vergoed worden: waer op de Algemeene Staten hebben befloten :
„ Dat ingeval voor den laatllen December 1781. door Hunne Hoog Mog, order mogt gegeven worden tot het ftaken der vyande'lykheden , de helft der reële fchaden aen de Reeders, uit de kas van hetLaft-enVeilgeld, gal worden goedgedaan, mits getaxeertdoor



JAERBO'EKEN, April, 1781, ^63
'êe Admiraliteit en mits met het equipeeren allen fpoed word gemaakt."
Het is buiten twyffel, dat de Groote Visfchery of haringvangft van het uiterst belang is voor ons land, en aen een groot getal menfchen hun beftaen verfchaft, die thans byhei ftil ftaen van dien tak van welvaert niet weinig lyden. Wy hebben in ons voorgaend ftukje uit Vlaer dingen en Maejluis berigt, hoe de Ingezeetencn van die plaetfen zich by eer verzoekfehrift tct de Algemeene Staten gewend hadden, ten einde Schikkingen mogter worden beraemd, waer door de VilTchery ii ftand bleef en de eenige bron van hui beftaen en welvaert behouden wierde. Ver volgends hebben zich ook de belanghebbend' in de Groote VilTchery en Haeringvaert bin nen Holland en Weftfricsland by een ver zoekfehrift tot de Algemeene Staten vervoegd aldus luidende.
Aan de Hoog Moog. Heeren State Generael der Fereenigde Nederlander,
, even met allen Eerbied te kennen, de re * fpeclive Geïntrefleerdens in Groote Vi; ', febery en Haringvaart binnen Holland enWef „, Friesland. • , , _,
„ Dat gelyk Uwe Hoog Mog. by onderfche den gelegenheden allerly heilzaame Voorzit !' ningen hebben gedaan ter confervatie en aai moediging der groot2 Visfcherye, en te mee maaien dezelve als een der voornaamfte Hooti w Eee 4 »» ae<
's Graven hage.
I 1
t
>
i
| 11.



' 7«4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
-rGra
VEHHA GE,
Req, de Geinterejjeerdens in de Groo te Vhfihery.
.3 ] 3 t 3 M 3: 3! ï) 3) 33
9) 3) 3> 33 8 7 SI II
.„ neeringen en een zeer importante Tak van de .„ Welvaart dezer Landen hebben gelieven te con„ fldereerea, de Supplianten ook zich verzekerd „ houden, dat het Verbod dezer VilTchery , in -„ dezen tyd, door Uw Hoog-Mog. op geen an„ deren grond is gearrefteerd, dan om te zorgen „ voor het belang der Ingezetenen, zoals ook " i*.?J*uPP,i3nten moeten erkennen, dat de voorfz „ VilTchery e, zonder voorgaande precautie, niet „ dan zeer funefte gevolgen zoude veroorzaaken; „ doch dat teffens te wenfchen was, dat eenig „ middel konde werde uitgedagt, om de groote „ VuTcherye en Haringvaart zelfs dit Jaar te „ doen coritinueeren, ten einde daar door te pre„ vemeeren, dat de refpective Reederyen, die „ tot hier toe niet dan met veel moeite zyn in „ ftand gehouden, niet totaal werden gediflol„ veerd, en die Tak van Navigatie en Commer, cie op eenmaal overgebragt tot andere Staaten, ,, die reeds van over lang daar op zyn uitgeweeft , om dezelve afbreuk te doen, en waare hetmoo, gelyk dezelve geheel meelt er te worden, waar , van de fuites notoir zouden zyn, eene aan, merkelyke vermindering over diverie van 's , Lands befte Trafyken en andere gewrgtige Tak, ken der publieke Welvaart, het geene ook te meermalen gepondereerd zynde geworden , de oorzaak is geweeft, dat allerly voorregten en zelfs lomtyds Premien tot foulaas der Reederyen van s Lands wegen zyn tocgeftaan geworden. ° „ Dat de Supplianten zeer wel begrypen, dat de Haringvaart dezer Lande is te uitgeftrekt, dan dat aan dezelve zouden kunnen werden gegeeveneen genoegzaam Convoy, of dat van 's Lands wegen zo veel aan de Reederyen zou, de kunnen werden gefourneerd, dat die zelfs op middelen ter hunner beveiliging orders zoude kunnen ftelleq, nadien de kollen daar van.



JAERBOEKEN , April, 1781. 705
„ verre die van de Reederye zelfs zouden furpas,, feeren en dan nog niet voldoende zoude zyn, „ doch dat de Supplianten U. Hoog. Mog. durï, ven verzekeren, dat de flilftand der Haring„ vaart geen noemenswaardig aantal van Bootss, gezellen voor 's Lands Oorlogfchepen zal uit3> werken, nadien zeer weinige geïnclineerd zyn5
om zich in een ander werk te engageeren , als „ dat geen, waar toe zy van jongs af zyn opge-
leid geworden, ja dat veel eer is te voorzien, y, dat veelen, hun brood op de gewoone wyze
niet kunnende winnen, of tot totaale armoede
zullen vervallen, of tot het defperaat beflujt 3, recours zullen neemen, om, in weerwil der „ Placaaten daar tegens geëmaneerd, dit Land te „ verlaaten en by vreemde Volkeren zich te en8, gageeren, en alzo uit hooge nooddruft ge„ dwongen worden aan hun Vaderland ontrouw te
worden, even daarom de Supplianten zich ver,, pligt achten, om dit alles te maaken tot eenob„ jeS van de Deliberatien van U Hoog-Mog. in „ het eerbiedig vertrouwen, dat U Hoog ■ Mog., ,, hoe zeer geoccupeerd met de gewigtigfte voor„ werpen van 'sLands befluur, wel de goedheid „ zullen hebben , om , ten voordeele van de
groote VilTchery en Haringvaart, die middelen „ te bcraamen, dewelke geoordeeld zullen wor„ den te kunnen dienen, om dezelve VilTcherye „ en Vaart, hoe eer hoe beter, tegen allen over-
Iaft van den vyandelyken Nabuur te beveiligen, ,; waar omtrent de Supplianten te gerufter de in„ tercesfie van ü Hoog-Mog. durven emploree„ ren, daar zy uit U Hoog-Mog. Refolutie van
den 10 Maart dezes jaars, genomen op de Re-
quefte van de Gecommitteerden van de Vis,. fcherve van Vlaardingen enMaasfluis. wegens „ de Viffcheryen inde Noordzee en om Ysland, „ hebben vemoomen hoe gunftig Hoogftdezelve 3, voor de Ingezeetenen van dezen Staat denken, j, ——. ün vervolgens moogen hoopen dat, daar Eee 5 den
's Gra*
venha» ce-
Req. der Geinterejfeerdens in de Groote Visfchery.



■jtfS NIEUWE "NEDERLANDSCHE
*fc Gra-
•venhace.
Geinterejfeerdens in de Groote Visfc'nery.
HOOG MOGENDE HEEREN.
"y oorleden Donderdag heeft de Regeering hier * nog kunnen goedvinden, zonder eenige voorafgaande kennisgeeving, een arreft te leggen 00 het Fregat van den Staat, Dieren, gecommandeerd door den Kapitein Jan Hendrik Coerman. Hierom heb ik my vervoegd met een brief regtftreeks aan den Secretaris van den Staat, Ayres de fa Melh en gevraagd na de redenen van die behandelingwaar op ik ten antwoord bekomen heb, du zulks gefchied was, om dat 'er twee Portugeefche Matroozen aan boord van dat Fregat waren, die men met geweld daar op hield; dat gevolgelyk het Staatsschip met van hier zoude vertrekken, ten zy vooraf
„ den tyd tot de gewoone uitvaart der Haringbui.. „ fen zo na op handen is. en nog vry wat tot „ derzei ver uitrufting vereifcht word, U Hoog„ Mog. ook daaromtrent met allen fpoed de ver„ eifchte Mefures zullen gelieven te beraamen.
,, Weshalven zokeeren de Supplianten zich tot „ U Hoog-Mog. ootmoediglyk verzoekende,dat „ U Hoog-Mog. ter zaake van de groote Vis„ fcherye en Haringvaart dezer Landen, zodaa„ nige voorzieningen gelieven te doen, als U „ Hoog-Mog. zullen oordeelen, ten einde de „ Haringvaart ook in dit Jaar zonder gevaar zal „ kunnen worden voortgezet, te behooren, en ,, dat, zo dra desaangaande de noodige fchikkin„ gen zyn gemaakt, het Embargo door U Hoog s, Mog. by Placaat van den 26 January gedecre» £, teerd, ten aanzien van de Haringvaart zal wors, den opgeheven."
De Afgezant van dezen Staet aen het Hof van Portugal, de Heer Balthazar Couftantyti SmiJJhert fchreef aen de Algemeene Staten de navolgende Brief.



JAERBOEKEN, April, Ift*.
Sfaen de wetten van dit Koningryk voldaan wierde. By het inkoomen der Schepen van den Staat ( Amflerdam^ Dieren, heb ik met: verzaimd _den Bevelhebber van 't Escader, den Heere Schou by Nacht Lodenyk Grave van By and en den Kapitein . Jan Hendrik Coerman te onderrichten yan ^ Ouders Haarer Majefteit met «f'S1/^^^! peefche Matroozen, die aan boord der Neutwie Schepen mogten zyn; gelyk ook vanhevoHhekt verbod om hier Portugeefche: ünderdaanen_aan te neemen; zoo dat ik dacht, Hand nog nieuwe onaangenaamheden kon veroor zaaken ; maar de Kapt. Coerman oordeelde:, dat d t be velH. M. alleenftrekteomm'tvervolggeeneFor tugeefche ünderdaanen meer aan te neemei ,maat seene betrekking hadt, tot het geene te vooien leeds gelchicd wis; hy vond derhalve* goed, d e •twee Matroozen te houden, welke hy te Maaci r7 aangenomen hidt, en geloofde geenzins verSil te /vn op mynê enkele kennisgeevmg, du
der uitdrukkelyke bevelen vanU H* M. miraliteit te hebben: maar op myn ^"S"^ op bevel van den Grave van Byland, heeit hy dei volenden dag die perfoonen uit het arrest ont Ze aan land gezonden, en daar door yo Ken aan 't Oogmerk H. Mag-, vo daan. Ik be verwonderd, dat na zulk eene eerbiedige beant w^ooSngVt beflag nog niet opgeheeven w.; ei daa?om heb ik van nieuws geklaagd door eene bnef over die vreemde handehvyze, en ik: he ?S zèlfder tvdde vryheid genoomen, om aan t ' oontn ,datlLr in veel meer geweklenary was a in het aanhouden van de bovengemelde Mati oozerj maar tot nog toe heb ik geen antwoord bekoc ■SS , en het Schip blyft nog gearrefteert. Ik b £vïr> niet, hoe dccze handelwyze overeen te brei IffisStdfgoedeVetftandhoudmgendeVrien, fchao welke tuflchen debeide Mogendhedenlbn houden- Ik heb de eer van'er by te voegen, we
5 Gra..;
'ENHAJE.
Bnef ■ an den Mini/Ier Smisfaërt ,' aen tL U. Mqfr
\ t
i
i i
3
n
iI-
d 18



»s GRAVENHAGEN
Brief yan den Miniftet Smisfaertaen H, ff. Mog.
1
I
i ] £
r
i;
T
S
g r Ic k n fï v, g
O
$
W NIEUWE NEDERLANDSCHE
ke onderhandeling ik gehouden heb met de Staats. Secretaris met betrekking tot het geene voorgevallen is met een Onderdaan der Republiek, die hier noch in hegtems gehouden wordt; ikwenschtewel zoo gelukkig te zyn, my in deeze beid» zaaken ten genoegen van U H. M. gedraagen te « »Ün' e? zc\veeI [e meer om dat ik voor Uw tl. Mog. doordringendhsid niet durve noch konne verbergen, dat de wyze, waarop men hier te-
SddyfTs? t£ WedC gaaC' DietS minder dan Indien de Wind goed is, dan zal morgen, volSens de orders Uwer Hoog Mogende van den 29 üec. 1780. een derde Advisfchip van hier vertrekken, over welks beftemming ik met den Op. ^bevelhebber van 't Escader, den Grave vanBy and ben over een gekomen , om het zelve te Joen kruifen tot de maand September, en wvlrb>en beide redenen om te hopen, dat daar door rewigtige dienden aan den Staat zullen gedaan vorden; dewyl men overeen gekoomen is voor 500 Gulden m de maand, buiten eenige andere :leme onkoften; ik moet een derde vooruit beaalen , tot deszelfs uitrufting.
By deeze gelegenheid neem ik de vryheid myelnftantien te vernieuwen, die begreepen zvn 1 mynen eerbiediging van den 6 Februarv om de ennmgen te vinden, die ik tot dienft van d»n taatnoodig heb; hopende, dat het U Hoos Moende zal befnagen, om voor my aan d^HeeHmneop behoorlyke kwitantie te doen betaa :n eene fomma van ƒ 10000, welke ten deele pnnen dienen tot voldoening van de verbinteillen en koffen. die reeds gemaakt zyn, waar van : de eer zal hebben, de Rekening met de kwi intien op zyn tyd, ter tafel van U Hoog Mo" ende te doen komen. 6 Den flegten ftaat van 't Staatsfchip Amfterdam «dek ik dagelyks, gelyk men vreesde! en " ;eft weinig hope, dat het in Haat zal kunnen zyn
ore



JAERBOEKEN, April, 1781* 7<5s>
om in twee Maanden in Zee te gaan, het welk» my (gevoegd by andere ongelukken, aan dei Schepen van den Staat gebeurd, gelyk ook van, 't Fregat Dieren-, waar op bec fchoonfte ZeevolK zich bevind, het welk jammer zoude zyn in de tegenwoordige omftandigheid bloot te ftellen) de yry-i heid doet neemen, aan U. H. M. in bedenking te geeven, dat men bier waarfchynlyk binnen korte een fchoon Fregat zal kunnen hebben, geheel: nieuw van 38 Stukken 12 ponders, waar tegen, mm hpt Fregat Dieren zou kunnen verkoopen , het zy hier of te Cadix, en ik twyfel niet,ofdeeze verwiffeling zal een groot voordeel voor den dienft van den Staat aanbrengen. Indien U. H. M. dit ontwerp goedkeuren, zoude ik wenichen gemagJgd te zvn, zoo fpoedig als mogelyk is, om het uit te voeren, om dat een lang uitlteldeeze gunftieie gelegenheid zou doen verhezen, en ik moet in de hoedanigheid van een Oud Zeeman oprechte vk bekennen, dat die twee Schepen niet met eikanderen te vergelyken zyn, en dat het verfchil zoo groot is als goed en kwaad.
Ik heb de Eer te zyn enz.
Uit deezen brief blykt, in hoe flegtenftaet 'sLands Schip van Oorlog Amjlerdam als ook het Fregat van Oorlog Dieren zich bevinden. Het is met veelen van onzen Schepen everi gelyk gefteld. Van Kadix is tyding bekomen. dat het Oorlogfchip de Princes Maria Louifa, het welk den 19 December uit Texel was gezeild om benevens eenige andere Scheper naer de Weft Indien te ftevenen, maar wegens het groot getal zieken matroofen te Kadix was binnen gelopen, in zo flegten ftaei was, dat de kollen, om het zeiven volkomei te herftellen en in goeden ftaet te brengen vee
hoe
'ENjiA-
;e.
Brief 'an den Minifter Smis aert. ten H. U. Mog.
t L



ssGrtA-
VENHA-
J
i
)
i
3 <
ï 1
2
liuOÖr
lio MEÜWE NEDERLANDSCKE
hooger zouden lopen dan het fchip zelveff waerd is : waerom H. H. Mogende den Conful Nagel lalt hebben gegeven om gemeld Schip te verkopen, en den.Kaptein Berghuis om met deszelfs Volk in 't Vaderland te rug te keeren, ° Wy hebben gezien,hoe by de Vredebreuk een algemeen embargo op alle Schepen in onze havenen den 8 January 1781. gelegd is. üe Pruiffilche Afgezant, de Heer Thulemeyer heeft den 28 February aen de Algemeene Staten een Memorie ingeleverd, om de opheffing te vragen van het embargo omtrend het- Schip De Anna Magdalcna, van Embden naer Middelburg beitemd, en te gelyk fchadeloos Helling van de kollen door deze Dphouding veroorzaekt, waerop H. H. Mog. ten den Zeeraed te Middelburg hebben aengefchreven om gemeld Schip te oiitllaen, en :e laten Vertrekken. Wat de fchadeloos Heling aengaet, zyn de Heer Cocq van Haeften ;n andere gecommitteerden tot de zaken van le Zee verzoet, dit te onderzoeken en de Vergadering der Staten te berigten.
„ De Ingezetenen van Delfzyl hadden eeri Lngelfch Koolfchip op den Eems genomen :h te Delfzyl opgebragt.- Dit fchip voor rekening zynde van een onderdaen van zyne fejelteit, den Commercie-Raed Kraak te Dmbden, deedt de Koning het zeiven door ynen Gezant Thulemeyer den 5 April te ruffl rorderen by de navolgende Memorie 5



JAERBOEKÉN, Jpnl, i?8f. ffl
HOOG-MOGENDE HEEREN!
^
De Ondergeteekende is , door uitdrukkelyk be-c vel van den Koning, zyn Meeiter, geauthorifeerd, om aan 13 H. Mog. kennis te geeven van1 het beftaan, door het Volk van Delfzyl bedree-5 ■ven op de Rivier de Eems, Pruififch Grondge-J
bied. ■ Een Engelfch Koopvaardy- Schip , ge-J
laaden met Kooien van Schotland, voor rekening* van den Commercic-Raad Krach te Erabden heb-'i bende twee Lootzen aan boord, is te midden tus-< fchen de Eilanden, afhangende van het Vorften-' dom Ooft-Vriesland, door een Vaartuig, voeren-1 de 20 gewapende Zeelieden, genoomen en naar Delfzyl opgebragt. Deeze Geweldenaryë is dies te meer te veröordeelen, alzo dezelve aan den Magiftraat niet konde onbekend zyn. De Secretaris der Stad Embden, de Heer Hulksheim, is naar Delfzyl gezonden, om de Mouvementen voor te koomen, die door het algemeen gerugt geannonceerd wierden. Dit zo gematigd gedrag ; wel verre van eene goede uitwerking te hebben voortgebragt, fchynt de drift van het Gemeen nog meer te hebben aangezet. Terftond toen bet Engelfch Schip ontdekt is , fteevenende naar zyne deftinatie,zyn de Auteurs van de daad in quajstie, op het flaan der Trommel, vergaderd, en de Prys, buiten ftaat van eenige refiltentie te kunjien doen, niet meer dan 5 Man aan boord hebbende, is zonder moeite genoomen.
De Koning, myn Meeiter, twyffelt geenzins. of U Hoog Mog. neemen deel in Hoogltdeszelfü rechtvaardig misnoegen, en Z. Maj. zoude mei geene onverfchilligheid kunnen zien de fchending van zyn Territoir, even zo min, als deftooring
van den Koophandel zyner Onderdaanen. Hei
is ingevolge van deeze gevoelens , dat Z. M. mj bevoolen heeft, H. M. Heeren! om van zyriem weege te reclameeren de immediaate Reffitutie: van het ontwettig genoomen Schip, die van d«
. Laa
;Gr*>
'en ha* e.
Vlem* an den °ruij/i' che Gc-< ■xmt verens eeii pge.ragt



'sGra-
venhace.
3
3 3 3 3 3 3 9 3 > 3 3 31
772 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Laadinge, eene billyke Vergoeding ten faveuré van den Commercie-Raad Kraak en de Vryheid der onrechtvaardig aangehoudene Engelfche MaT7°o e1\~T De ondergeteékende vleid zig dat ïl: f * l0?? eene vaardi«e Refolutie hean in ftaat zuilen ftellen, om aan Z. M. te kunnen hernieuwen de verzeekering van U H. M. ftandvaftie verlangen tot onderhouding der volmaakte Harmonie tuffchen de beide nabuurige Staaten.
(was geteekend)
THULEMEYER.
Hunne Hoog Mogende hebben op die Memorie geantwoord: „ Dat Hunne Hoog Mog, „ geen kennis van het voorval gehad heb,s bende, thans door de Heeren Staeten van „ Stad en Lande geïnformeerd waren, dat 9 gemelde Schip door Particulieren, uit een , onbezonnen yver en op eige autoriteit , was opgebragt en aengehouden; dat, zo , dra daer van kennis hadden gekregen, zelfs , eer de voorfchreeve Memorie is geprefen, teerd, by eene Refolutie der Staeten van , de Provincie Stad en Lande, het Schip , was vrygegeeven en de veroorzaekte fcha, dens zouden worden vergoed, weshalven , H. H. Mog. vertrouwen dat alle klagten , dien aengacnde zullen ceffeeren, en zelfs, , dat het verrigte van de gemelde Staeten in , deze gelegenheid tot evident bewys zal , ltrekken, hoe zeer dezelve , zo wel als Hun, ne Hoog Mog. een ernftig verlangen heb, ben om de belle en volmaeklle harmonie , tuffchen de nabuurige Staeten te onderi houden."
De



JAERBOEKEN, April, 1781, 773
De ftoutheid der Engelfehe Kapers geen' fcerk nog pael kennende, was een Hollandfclr Koffchip De Catharina Elizabeth digt onder1 Chriftiaenzand door een Engelfchen Kaper genomen-. De Eigenaers en reeders van dat Schip zulks ter kenniile van H. H. Mogende gebragt hebbende, hadden Hoogftdézelven deu 2,6 Maert befloten daeromtrend aen het Hof van Denemarken vertoogen te laten döen. De Gezant De Calmette overleden zynde, fchreef de Secretaris Arbin den 14 April aen H. H. Mog. den navolgende brief.
„ HOOÖ MOGENDE HEEREN /
Den Heer van Deurs heeft my dezer „ dagen toegezonden Uwer Hoog Mog. ge„ refpeéteerde aenfchryven en Refolutie van „ den 26 Maert laetftleedeii, op het Subject „ van het in de nabyheid van Chriftiaen-
fand, door een Engelfehe Kaper genoome-
ne Hollandfch Koffchip, Catharina Elifa„ beth, toebehoorende aen den Kooplieden
Weddik en Wendil te Amfteldam. Nog by 5, 't leven van wylen den Heer Envoyé de „ Calmette, had ik reeds de eere gehad uit „ naem van Zyn Hoog Welgeboorén aen ±, den Minifter van Staet, den Heer van Ro„ fencrone over die zaek de vereifchte repre„ fentatien te doen; en op den 22ften laetft„ leeden, heeft zyn Excellentie my gelieven „ te participeeren, dat op den solten ejus„ dem, aen den Heer van Dreyer, 's Konings
Minifter te London, de noodige orders 14 waren toegelegd.om aldaer het bovengem.
Fff „ Kof-
sGra«»
'ENHA(E.



774 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGltAVENHAGE.
„ Koffchip te reclameeren, &c. &c. Waer „ van alles ik op zyn tyd, en wel op den „ 24ften laetftleeden de eere heb gehad, rap„ port te doen, onder Adres van den Hetre „ Grieffier Fagel. Zoo 'er zig omtrent die „ zaek in het toekoomende iets opdoen, dat
eenige nadere reprefentatien alhier vereifchZ te, zal ik niet in gebreeken blyven myne 5, uiterfte poogingen aen te wenden, eh'er
aenltonds myn onderdanig!!: rapport van „ doen." 4
Daer en tegen heeft dat Hof vermeend thans oude klagten en gefchillen te moeten opperen, en den 28 April door dezelis Gezant, den Heere St. Saphoriu6 de navolgende Memorie, doen overleveren.
HAUTS & PUIS- HOOG MOGENDE SANTS SEIGN. HEEREN \
Tl efl connu de V. H. TJet is aan U. H. M. J-P. avec quelle con- AA bekend, met welke ttance & depuis quel ftandvalligheid, en zetems le fouffigné a eu dert welken tyd de on1'honneur de leur expo- dergetekende de eer fer par ordre de fa cour, heeft gehad, vandoor combien elle delirepar- laft van zyn Hof aen Hen venir a terminer les dif- te vertoonen , hoe zeer férends qui exiftent fur het zelve verlangt een le Rio-Volta entre fes einde te maken van de fujets & les leurs, qui verfchillen, welke op ont peu a peu occupé Rio-Volta, tuffchendesabufivement & fortifié zelfs onderdanen en die les poltes de Creve-Cceur van H. H. Mog. plaets & de Bonne-Efpérame, hebben, welken langzalefquels préfentement in- mer hand by misbruik commodent & gênent de poften van Creve-Coeur, les établiffement Danois en De Goede Hoop hebben



JAERBOEKEN, April, 1781. 11$
fur cette cöte, au point den détruire prefque 1'exiftence , d'obliger pour leur foutien a des fraix qui en ablbrbenc 1 utilité, & de rendre de plus en plus nécesfaires les mefures auxquelles S. M. defïieroit n'êrte nullerr.ent dans le cas de penfer. En conféquence, quoique Ie louffigné ait fidelement rendu compte des affurances qui lui ont óté données réïtérativement, du defir qu'ont V. H. P. de tarir jusques dans fa fource tout fujet de méfintelligence ]éciproque> defir bien comorme a celui du roi fon maitre; cependant, comme il n'eft rien réfulté de ces affurances générales, il fe trouve préfentement dans le cas d exécuter lesordres cu'il vient de recevoir, es demander a V. H. P. de faire évacuer les fusdits forts de Creve-Cosur .& de Boime-Efpéranee, dont 1'exiftence ne peut fe concilier avec celle des établilTemens du Dannemarc. II a les ordres exprès de les en requerir & de leur donner k connoïtre, que tout
ben ingenomen en ver fteikt: welken thans der Deenfche bezittingen op deze kuil: laftig zyn en hinderen , in zo verre van der zeiver beftaan byna te vernietigen , en ter bewaring derzelver tot kollen te noodzaken die 'er het voordeel van verfiinden ; en meer en meer zodanige maatregels noodzakelyk te maken , aan welken Z, Maj. verlangt in het geval te zyn, van niet te behoeven te denken. Gevolgelyk, fchoon de ondergetekende getrouwelyk verllag heeft gedaan van de verzekeringen, die by herhaling hem gegeven zyn van de begeerte, die U, H. M. hebben, van alle reden van wederzydsmisverftands in zyne eerfle oorfprong te fmooren; eene begeerte, zeer overcenkomllig aan die van den Koning, zynen meefler; daar egter geen gevolg van die algemeene verzekeringen is geweeft, vindt hy zig nu in 't geval van de bevelen uit te voeren, die hy ontvangen heeft, om aan U. Ff. M. te verzoeken, van de 'gem. forFff 2 ' ten,
'sGra-
venhage.
Klagten van Dt' nenmrken rakende de Kaft van Guinée.



7?5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VÊNHACE.
Klagten van Denemarken rakende de Kuft vat, Guinee,
ten, Crevè-Cöinr en D? Goede Hoop te doen ontruimen, van welke het beftaan met die van de Deenfche bezittingen niet beftaanbaar is. Hy heeft uitdrukkelyke bevelen, van zulks te vorderen , en te kennen te geven; dat, zozeerzyne Maj. gevoelig zal zyn aan deze vriendelyke wyze van deze gefchillen op de kuft van Guinee weg te ruimen, zo zeer zy ook met een wezenlyk leedwezen zal zien, dat men Haar nood» zake om omtrend deze zaak met meer ernft ts werk te gaan.
De Heer Tinne, welke de volledige bekragtiging (ratificatie'} van het verbond der gewapende onzydigheid-naer Petersburg heeft overgebragt, nam den 10 Maert van daer dc te rug reize herwaerds aen, en heeft feven koftbare pelfen medegebragt, ter vereeringe van wegens het Ruffieïch Hof ,namenlyk drie voor den Heer van der Goes welke voorzittend Lid van de Algemeene Staten was, en als zodanig het verbond heeft getekend; twee voor den Heere Fagel, Griflier van H. PI. M. cn twee voor den Heere Raed Pcnfionaris van Plolland en Weft-Friesland; als ook nog verfcheidene gouden Snuifdozen voor de Commiefen ter Griffie van H. PI. M., hebbende de Heer Tinne zelf eenen koftbaren ring ter
ge-
comrae S. M. fera trés fenfible a cette maniere amicale de terminer les difFérends adtusls fur la cóte de Guinée, de mcme elle verra avec un vrai regret, qu'on l'oblige a donner a cette affaire uneattention plus férieufe.



JAERBOEKEN, April, 1781. 777
gefchenk gekregen. Aen de Heeren Wajfeifaer Starrenberg en Heeckeren Brantzenburg buirengewoone Afgezanten van den Staet, aen het Rulïïefch Hof, zyn van het zeiven ieder 6000 roebels gereed geld; aen den Heer De Sivart gewoon Gezant aen dat Hof, 3000 roebels; en aen den Heer Cuffy, geheimfchryver van 't Gezantfchap 1000 roebels gefchonken. Daer en tegen heeft de Griffier WaM den 27 dezer maend aen den Prinfe Gcfllitzin, Gezant van het Ruffiefch Hof, het beftemd gefchenk van honderd gouden ryders, uit naëhi der Algemeene Staten ter hand gefield. De Heer van Heeckeren wordt wegens deszclfs ongefteldheid binnen korten te rug verwagt, terwyl men meent, dat de Hccrüfl» IVafenaer Starrenberg nog eenigen tyd aen dat Hof zal vertoeven 5 ten minden tot zo lang, dat wclgem. Heer voorgenomen huwelyk met eene Ruffifche Prinfes zal voltrokken hebben.
De verhooging van de weekelykfche bezolding met 12 Huivers tot eene wintergifte voor de Gemeene Soldaten onder het krygsvolk varf den Staet, met den 6 Mei ftaende te eindigen, is voorgeflagen om denzelven fes Huivers 's weeks boven de gewoone bezolding toe te leggen, zo lang het oorlog duert.
In de voorgaende eeuw heeft men reeds de noodzakelykheid doorzien van niet mindei eene vaftgcltelde Zeemagt, dan landmagt te hebben, en vooral om een vaflgelteld getal bevaren matrofen beftendig in dienH te hebFff 3 ben.
's Gra-
venha-' ge.



;?S NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
venha' ce.
ben. De voorflagen van den Raed van State (zie Ref. van Holland 12 Maert 1659 en 6 Aug. 1661.) de voorlieden van de Gecommitteerdens van Hunne Ed. Gr. Mog. tot de zaken van de Zee (zie Ref. van Holl. 1665 cn Pointen van Befchr. 17 Nov. 1665 Art. 5); en de befluiten der Staten van Holland, op de raedgevingen van den beroemden Admirael Be Ruyter genomen (zie Ref. van Holl. 14 en 20 Decemb. 1655) zyn daer van de overtuigendde bewyzen. Maer van die plans is helaes! niets geworden. De tegenwoordioe oorlog, laet niet toe, dat men zich de noodeloosheid van zodanig bedendig Zeevolk in dienll te hebben, langer opdringe. Thands ziet men daer toe een nieuw plan en petitie te voorfchyn. Voorheen was het oordeel van den Raed van State, dat men dat bedendio-e. Krygsvolk ter Zee op 6000; maer van de Zeeraeden, dat men hetzelven op 9000 moeft bepalen. (Zie Ref. van Holl. 19 Aug. 1688 ) Het tegenwoordig plan door den Raed van State den 11 der voorgaende maend overgegeven, bepaelt zig ook tot 6ooo koppen krygsvolk ter Zee; en eene vermterderinovan Krygsvolk te lande van ruim 11000. Zie hier het plan zeiven.
„ Augmentatie van 's Lands militie.
Hetfelve fal beftaen, uit 936 paerden en I7<586~ hoofden: van defelve fullen worden genomen 6000 man, voor den Zeediend, dewelke in drie Regimenten moeten verdeelt
wor-



JAERBOEKEN, April* 1781. 779
worden ieder Regiment van feftien Comp.en'
a Batt. verdeelt. ..
NB. By yder Regiment i Cplonel op L,u Admiraals Traétement. ƒ 2400: - • ■ 2 Vice Admiraals de eene als
Commanderende, 1 divifie. - 1200:-:De andere by de 2de. divifie- * 960: -: By ieder divifie een Schout by
Nagt. * 720:-:-
Het eerlte Regiment word geattacheerd.
Het i. Batt. by de Admiraliteit van de Maes.
Het 2. Batt. by 't Noorder quartier.
Het tweede Pvegiment by d'Admiraliteit van Amfterdara.
Het 1. Batt. van 3. Regiment van Zeeland,
Het 2. Batt. van Vriefland.
Yder Compagnie zal beftaen uit.
(NB. Ider Vlag Officier krygt een Comp..
Capitein. 1 1
Capitein Comd. 1 I bctaaltals teLand
Luitenant. 1 j
Onder Luitenant. 2 j
Schipper. 1 ƒ 400
Opper Stuerman. 1 * 400:-:-
OnderStuerman. 1 * 300:-:-
Bootsman. 1 * 300:-:-
Schieman. 1. * 280
Smidt. 1 * 160:-.:-
Quartiermeefter 1 * 160:-:-
Chirurgyn. 1
Opper Conftapel. 1 * 400 : -: -
Onder Conftapel. 3yder* 300:-:-
Cannon. of Matr. 36 als de Amieriiten,
53
F ff 4 So
sGr^
/enha« )
I-



'sGfa ■
venha-
4
i
7S,o NIEUWE NEDERLANDSCBE
Tranfport 53 Solhciteur. 1
Sergeante». 5 als de Infanteriften,
iamboers 2 dito.
Granadieps. 12 dito. Geraeene. 52 dito.
Dus te zaemen 125 Koppen.
Musquetiers 4 die moogen manquereg; Adjudanten Gen. 3 voordenAdmir.Qener.'
1 a ƒ 2500, en twee a ƒ 1500. yder.
Deaugmentatie by de Cavallerie beftaet int
2 Compagnien Guardes te Paerd, fterk Hoofden 58-Paard.63isii6mani26paerd, by de overige Comp.
derfelve.
Wagtmeefter. 1 Corporaal. 1 Gemeene 9 55 l.8 Ord. Comp. Cavalery. Met Corpor. 1
Gemeeneh. 9 4g0 48»
Comp. Gard. Drag. met Sous Luyt. 1 Wagtmeefter. 1 Corporaal. 1
Gerrieenen 9 95 lQ. 5 Ord. Comp. Dragonders metManf. 10 ' 160 160 waaronder .
3 Corpor, 9i8man935paard,'-
h



JAERBOEKEN, April, 1781. ?Sr By d'Infanterie.
2 Comp. Grenad. by de Guardes
met 13 is 2Öman
j a Comp. Fufel. 7 84 63 Nationale Comp. Grenad.
Sergeant. 1
Corporael. 1
Gemeenen. 9 693 378 Musquettier Comp.
Sergeant. 1
Corporael. 1
Tamboer. x
Gemeenen. 7 3780
6 Comp. Schotten Grenadier* Sergeant,, 1 Corporaal. 1 Gemeenen. 9 0*6
36 Comp. Schotten Musquett. Sergeanten 1 Tamboer j Corporael 1
Gemeenen. 7 360
By 't 1. Battaillon van 2. Regiment van Orange Naüau te voegen 1 Bataillon,
7 Compagnie. 462 By 't 2. Batt. van 't felve.
7 Compagnies. 46a 7 Comp. by Grenadiers Wall. 462
Switfer$.
36 Comp. Bernzwitfers met Hoofden 50 1800
Fff 5 32 Comp;;
's GrA-
ge.



782 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
VENHA GE.
*I2 C0mp.VanEff.5O 60O ' 12 Comp.vanBon.50 600
4 Comp. Mineurs, per Comp. .
Luytenants t
Sergeanten r
Corporaels. 2
Gemeenen. 18
Artillerie.
15 Comp. Onder Luyten. 1 Bombardiers. 3 Tambours. < 2 Canoniers. 2/ 495
't Nieuw Battalion Artillerie van
$ Comps. Koppen 158 790
Total met de mariniers 17686 man
De Zeekaptein Satinck hebbende bevel gevoerd over 's Lands Schip De Princes Ca~ rolina, door de Engelfchen genomen, is met zyne Officiers en Adelborften op hun woord van eer ontilagen, en hier reeds te rug gekeerd. Weshalven ook de Officiers en Adelborften van het Engelfch Ooft-Indiefch Schip, De Generael Barker, onlangs by Noordwyk gelïrand, en Krygsgevangen genomen, mede ontilagen zyn, zynde aen ieder,der Officie-



JAERBOEKEN, April, 1781. 783
eieren 14 gl. en aen ieder Adelborft fgul-'s dens voor reisgeld toegelegd. v / Men verzekert, dat de Heer Adams, eertyds Lid van het congres of vergadering der dertien Staten van Noord-America en thans van het zeiven herwaerts afgezonden, door den Franfchen Gezant, den Hertog De la Vauguyon onderlteund, aenzoek doet, om als Gezant van de Noord-Amerikaenfche Staten erkend te worden, en een verbond van Vriendfchap en Koophandel met deze Republiek te fluiten.
Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heer Prinfe Erfitadhouder heeft een reisje naer Texel gedaen, om 's Lands Schepen van oorlog aldaer liggende te bezigtigen. By die gelegenheid hebben eenige Heeren uit den Zeeraed te Amfteldam zich ook daer laten vinden. Het groote Admiraliteits Jagt heeft den Vorft tot verblyf verftrekt. De toevloed van nieuwsgierigen van alle geweften rondfom. met Jagten, maekte het te Texel zeer luifteryk. Na 's Prinfen te rugkomft in 'sHage, was het algemeen gerugt, dat het plollandfch Eskader/in Texel liggende, bevel hadt om met eenige Schepen,die uit deMaes met het zeiven zich zouden vereenigen, zo dra mogelyk uit te lopen, voornamenlyk om een Engelfch convoy van 30 Schepen, op welken zich ook 2000 duitfche recruten, voor Amerika beftemd, vonden, en welke flegts door twee of drie Fregatten geleid was, van Bremen uit de Wezer komende, te onderfcheppen. Dit zoude eene ichoone flag voor de Republiek en niet weinig
Gra-
lnhae.



784 NIEUWE NEDERLANDSCHE
*s Gra
venha
pe. .
- mg nadeel voor Engeland gewceft zyn. Men •vernam welhaeit, dat het bevel van't uitlopen van ons Eskader den 29 April was ingetrokken j het welk eerit eenigen tyd daenu is uitgezeild. De Engelfchen hebben het geluk gehad van toen reeds met hun couvoy omfnapt te zyn.
A m s t e l d a m.
In de voorgaende maend hadden wy het ongenoegen van de tyding der verovering onzer Welt-Indifche Eilanden, S*. Euftatius, St. Manen en Saba te vernemen. Zodra den 19 December 1780 in den Staetsraedvan den Groot-Brittannüche Koning het oorlog tegen de Republiek befloten was, wierdt den 20 een floep uit Engeland naer de Barbados in de Weft-Indien met bevelen aen den Admirael Rodney en den Generael Vaughan afgevaerdigd, om de vyandlykheden tegen de bezittingen der Nederlanders te beginnen. Deze Admirael en Generael den 27 January 1781 gemelde bevelen ontvangen hebbende, fcheepten hun krygsvolk aen boord, vertrokken den 30 January met een vloot van 16 Schepen van linie en eenige Fregatten," bombadeer hoekers cn andere kleine vacrtui^en van St. Lucie, en kwamen den 3 February des namiddags ten twee ueren in de baey van St. Euftatius aen. Daer lag in die baey niet dan eenHollandfch oorlogs Fregat, De Mars van 36 11. en 250 man, onder bevel van den Kaptein t. S. Grave van By landt, welke daer kort te voren was aengekomen, en eene
me,



JAERBOÈKEN, April, 1781.' 7^5
menigte koopvaerdyfchepen en vaertuigenys van allerhande grootte, en veelen ryk gela-s den. Men was zo onkundig op dat Eiland t van de Vredebreuk, dat de Kaptein Graef van Byland, Bevelhebber van die reede, zo dra hy de Engelfehe Vloot vernam, naer gebruik, eene floep naer den Engelfchen Bevelhebber toezondt, om dcnzelven te verwelkomen en zynen dienft aen te bieden. Dog Hy wagtte al met ongeduld en te vergeeffch zyne floep te rug, waer uit hy ras opmaekte, wat 'er gaende was. De Èngelfehen inmiddels hunne maetregels genomen hebbende, zodat geene fchepen uit de baey zonden kunnen ontfnappen, hunne oorlogfchepen tegen de batteryen gerigt, en het krygsvolk in ge • rcedheid gebragt hebbende, om te landenj zonden dienzelfden Hollandfche floep, bemand met Engelfch volk met eene witte vlag naer den wal, om het Eiland St. Euftatius met zyne onderhoorigheden, en al wat 'er op was en toebehoorde, van wegens den Admirael Rodney en den Generael Vaughan, in 'sKonings naem op te eiffchen, gunnende aen den Hollandfchen Gouvernenr De Graef flogts een uer om zig te bedenken. De Kaptein van By landt ziende dien floep over de reede vaeren, vuerde opdenzelven zonder te raeken: waerop een Engelfch Kaptein aen boord van het Hollandfch Fregat kwam om het zeiven op te eiffchen; het welk geweigerd zynde, en geantwoord, dat men de vyandelykheden zoude afwagten, drie Engelfehe Schepen van linie, als een van 80, eer van 74, en een van 64 lt. op het Fregat begon
M-
rrx-



786 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldaai.
begonden te vueren,hct geen Hy met eene volle laeg geantwoord hebbende, zich genoodzaekt zag voor die groote overmagt te buigen, en zyne vlag te itryken. Op 't eiland was de verbaesdheid zo der Regeeringe als der ingezetenen zeer groot. De fchriftelyke opeifching was van dezen inhoud.
„ Wy de Generael-Officiers, bevelvoeren„ de over zyne Groot-Brittannifche Maje„ fteits Vloot en legers in de Weft-Indien, eiffchen in zynen Koninglyken naem, de „ ogenbhkkelyke overgave van het Eiland St. Euftatius, en deszelfs onderhoorigheden, met al wat daer toe behoort. Wy „ geven een uer, na de overlevering van der .,, ze boodfchap, om te befluiten» Indien ?, 'er eenige weerftand geboden worden, kunt „ gy inftaen voor de gevolgen.
„ George Brydges Rodney,
33 JoHAN VAUGHAN.
„ In de Sandwich „ den 3 February i>8i
Waerop de Gouverneur De Graef an 'andere leden der regeeringe het volgend fchriftclyk antwoord gaven.
„ De Gouverneur De Graef niet in zyn „ magt hebbende eenige weerftand te bieden „ aen de Britfche magt, die voor het Eiland „ St. Euftatius verfcheenen is, geeft hetzel„ ven over, met al dat daer toe behoort, aen „ den Heer George Brydges Rodney, en den
9) Ge



JA ER BOEKEN, April, 1781. 787
Generael Vaughan. Wel kennende de eer * en menichlievendheid van deze twee op" perbevelhebbers, beveelt de Gouverneur " de Stad en deszelfs inwooners aen derzel" ver genade en goedertierenheid.
„ johannes de GRAEF,
„ Oliv. Oijen. „ Jacobus Sevs. „ Hend. Panit.
St. Euftatius den 3 Febryary 1781.
De En^elfchen namen terftond bezit zc van het Hoilandfch oorlogs Fregat Mars M welk zy in Engelfchen dienft Helden, als vai het eiland, welks Fort of fterkte Oranje ge naemd, zy naer den Koning het Fort Georg noemden, en lieten van het zeiven fteeds b; aenhoudendheid nog lang de Hollandfche Vla waeyen, welke krygslift hen dermaete g< lukte dat nog 17 Hollandfche Koopvaerdy* fchep'en na dien tyd, van den oorlog onbi wuft , in de baey van St. Euftatius in gelopei en in de handen der vyanden gevallen zyn.
De Kaptein F. S. Graef van Bylandt g by eenen brief van den 6 February 1781 as den Prinfe Erfftadhouder aldus kennis van d ze onaengename gebeurtenis.
DOOR LUCHTIGSTE VORST!
„ TT et is net dan met deuiterfte fmert,dat my genoodzaakt vinde Uwe Hoogheid " berigten èene voor my zo verdrietige gebe ' tenis, namelyk het bemagtigen van het * * »
5TELDAM»
f I
?
1
tr ■y
!» if
:il
e-.
ik te artejat



Alt:
STEt-
7*9 MEUWE NEDERLANDSCHE
si als mede de overgaaf van het Eiland
* * ^«A'"«op difcrecieaandeEngeiftheV onr " °?, ÏC" 5 Maand" Deze Vloorgecom.
„ nrandeerd door Sir George Bridgcs Rodney „ beftaandemt r6 Schepen van Linie,ISfch'eidï » Sne§3t e" Bombardcer-Galjooteni ankede ten zelfden dage op onze Rheede. Ikzond
" SÏÏ5'd3eIy r?™ fl°ep Da den Admirai1 om hem i, door den LieHCenant van Siühezand te doen „ verwelkomen en my te berigten of ik Lm eS " Jneiïl0W V3n eeniScn dienfi; zyn kond" De »t gemelde floep wïerd aangehouden, waar door „ maar al te klaar bleek, wat ik te verwanen ad" „ doch ,k wift niet hoe my van den waaren ftaat ii der zaaken te verzekeren, nademaaleene tweeu de floep zekerïyk het lot van de eërfte ondü " ?^ zou hebben. Wy zagen ondertuffch-n de „ floep vari de W^.metEngelfchengewaïïnï " pt°°? ^ V,aS der Republiek voelnde, de a Rheede doorvaaren. Ik deed vuur daar op gee! p ven, doch alvorens men dezelve bereiken kon t, de was d;e reeds ögter een Engelfch Oorloe" s, fch,p geweeken Eindelyk ^ cn ^log-
" Khet^SSh,p the tefahtion by my aan boord ,, eiflchendeden overgaaf van het Fregat der Re„ pubhek, m den naam des Konings^an En-e „ land, welke aan de Republiek den Oorlog zoS „ de gedeclareerd hebbed IkgiftotaSnT „ dat ik de Vyandlykhedenzoutf^gtem »00rCI, ™„ «ronds be£°™e« drie Séhepèn van Linie* i* Yan ' 74 en 64 Stukken het Fregat te Te „ fchieten t geen my verpligtte, na van weers „ zyde de laag. gegeeven te hebben, de Vlag te „ ftryken, vermits het onmogelyk was tegeiï » zodamge overmagt iets uit te%o?ren. D00S " de meeZftrhZyn er ni« geweeft, door dien „ de meefte fchoten m 't Wandf gerigt waren"



JAERBOEKEN, April, 17S1. 7s9
„ Hoe weinig ik, tot myn leedweezen, heb kun„ nen uitvoeren, ben ik egter overtuigd, en „ twyffele niet of Uwe Hoogheid zal zulks by „ het onderzoek bevinden, dat 'er onmogelyk „ iets meerder kon gedaan worden. De behan„ deling van den Admiraal en zyne Officiers zo „ ten opzigte van my als mvne Officieren en „ Equipage is zeer vriendelyk geweeft en zodaa„ nig, dat het ten allen tyde myne erkentenis zal s, verdienen. „ Ik heb de eere, enz.
aan boord van de Sandwich, ter Rheede van St. Euftatius den 6 Febr. 1781. (getekend) F. S. Graaf van BYLAND.
„ Deze Brief gefchreeven zynde, en het Vaar„ tuig, we'ke dien zal overbrengen op het punt „ ftaande van te vertrekken, ontfangt men de „ onaangenaame tyding, dat het Oorlogfchip der „ Republiek, de Mars, en het Convóy van 23 „ Zeilen, waar mede het zelve den eerften dezes „ was afgezeild, zyn genomen. De Heer Schout „ by nagt Crull is gefneuveld,en het Schip in't „ Sleeptouw bygebragt, dus het vry wat moet ,, geleden hebben alvorens zig over te geeven. „ De Admiraal heeft my doen hoopen,dat hy my ,, met de Equïpagie wel haaft na Europa zal zen„ den, het geen ik met ongeduld verwagte."
(geteekend)
F. S. Graaf van BYLAND.
Het Eiland St. Euftatius is van kleinen omtrek, bergagtig, en dus op zich zeiven van weinig waerde. Maer deszelfs gelegenheid is zeer gunftig voor den Koophandel, voornamenlyk als het in tyden, dat andere MoGgg ^end-
Am-
STELDAM.
Brief \vegens 't veroveren van St. Eulatius.



79o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
gendheden oorlogen, onzydig is; dan is het als het middelpunt van dën Koophandel in dat Werreld gedeelte, naer 't welk alle behoeftens, en alle noodwendigheden uit Europa gezonden worden, als naer eenen algemeenen marktplaets. Dit hadt eene zeer groote menigte volks , voornamenlyk zeden de onluften tulïchen Groot - Brittannie en deszelfs Noord - Amerikaenfche volkplantingen, en nog meer na de vredebreuk tusfchen Frankryk en Engeland tot zich getrokken. Alwie daer maer geveftigd was, kon ryk worden, en de huis- en pakhuishueren zo wel als de levensmiddelen waren, tot eenen ongelooflyken hoogen prys geftegen, en de toevoer van allerhande koopwaren was zo groot, dat men dezelven allen niet konde bergen, maer het grootft gedeelte buiten de pakhuizen moeit laten, en de ftranden met tabak en zuiker als overdekt waren. Flet was derhalven geen wonder, dat de Engelfchen terllond na de vredebreuk het op dit eiland gemunt hadden; als wetende zeer wel, hoe ryk het zeiven was,* en hoe grooten buit 'er was te halen, en daerenboven hoe weerloos het was; zodat het aen ganfch Europa eene belaggelyke togt is voorgekomen, met zo eene groote Vloot van 16 fchepen van linie en nog zo veele andere vaertuigen, op een klein weerloos, en van den oorlog onbewuft eilandje los te gaan, het welk twee a drie fchepen van linie even gemakkelyk hadden kunnen bemagtigen, en dan nog op deze overwinning te itolfen, zodat men 'te Londen zelfs het gefchuï van den zoge-
naem-



JAERBOEKEN, April, 1781. 7or
naemden Tour daer over geloft heeft, en op verfcheidene plaetfen der Had illuminatien gedaen.
Meer dan 150 Schepen en Vaertuigen vielen behalven het ryke eiland in 'sVyands handen: de goederen op het eiland zeiven behoorden niet alleen aen Hollanders, Franfchen en Amerikanen toe, maer ook byzonder aen veelen Engelfchen Kooplieden zeiven , welken daer Herken Koophandel met de Amerikanen dreeven, en hen allerlye zoort van oorlogsbehoeften toevoerden : zodat het den Engelfchen zeer kwalyk geftaen heeft, in hunne vertoogen en oorlogsverklaring zoheftiglyk tegen de Hollanders wegens dien toevoer uit te vaeren , en die zelfs op reekening van de Staten te Hellen, niet tegenflaende Hoogftgemelde Staten de zorgvuldigfte maetregels genomen, en verboden daer tegen hebben doen; uitgaen om zo veel mogelyk dat geen ten gevallen van Engeland te beletten , 't welk de Groot-Brittannifche Koning zeiven zyne eigene onderdanen niet heeft kunnen verhinderen. En dat wy zulks niet uit eenige partyfchap, maer naer waerheid, vermelden, hier van hebben wy een egt bewys in de Engelfehe berigten zeiven. De Engelfehe Admirael Hood met zyn fmaldeel en vloot Koopvaerdyfchepen in de Wefl-Indien aenkomende, vermiHe daer uit twaelf groote Schepen: na gedaen onderzoek berigtte men hem dat zy naer de beHemde havens waren gezeild; dog by het inneemen van St. Euftatius vondt hy aldaer zyne twaelf vermifte Schepen, van welken het volk wakker bezig Ggg 3 * was
Amhei,.
3am.



Amstel.
dam.
792 NIECWE NEDER LANDS CHE
was met de ladingen van kleederen, oorlogsbehoeften en andere ben nodigheden aen de Agtndariflïn der Amerikanen afteleveren. Hy nam dan ook deze Schepen in beflag, beneyens de ladingen, en preften het volk, zelfs de fchippers niet uitgezonderd, voor 'sKonings dienft. Schoon derhalven het inneemen van St. Euftatius den Hollandfchen Kooplieden eenen gevoeligen llag toebrengt, zo is liet niet te min zeker, dat 'er ook de Engelfehe en die van andere volken grootelyks by lyden.
. De Engelfehe bevelhebbers St. Euftatius ingenomen hebbende,vernamen weldadelyk, dat omtrend 36 ueren voor den aenkomftder Engelfehe vloot de Hollandfche Schout by nacht Crul met 23 rykgeladene Koopvaerders van daer naer Europa vertrokken was. De Admirael Rodney zondt daerop terftond drie fchepen van oorlog, van 74, van 60 en van 28 itukken gefchut, om dit convoy tot op de hoogte der Bermudes eilanden te vervolgen; het welk den volgende dag,den 4 February, door de Engelfchen tuffchen Annegoldo en St. Kruis wierdt ingehaeld. De Engelfehe Kaptein voerende De Panther van 60 ft. beval den Hollandfchen Schout by nacht W. Crul te ftryken^dog deze zulks manmoedig weigerende viel 'er een hevig gevegt voor tuffchen het één Hollandfch en de drie Engelfehe Schepen, waer in de Schout by nacht door een druiven tros met een kogel in de borft en een in de linker fchouder gekwetft zynde Iheuvelde, en het eerft in dezen oorlog zyn
bloed



JAERBOEKEN, April, 1781, 793
bloed en leven voor het Vaderland uitftortte. Op het Hollandfch Oorlogfchip Mars waren
3 dooden en 123 gekwetflen, van welken nog
4 zyn overleden: het Schip zeiven was zo gehavend, dat het op het ileep touw moeit, genomen worden. Het lyk van den braven Schout by nacht Crul is te St. Euftatius met alle Krygseertekenen ter aerde befteld. De Schepen onder deszelfs geleide, hadden de navolgende goederen in: namenlyk 8485 vaten fuiker, 2278 dito tabak, 8 dito indigo, 9320 dito balen koffy, 2389 huiden, 1173 oliphants tanden, 303 balen katoen, 2 dito piment, 293 dito gengber en 304 dito cacao.
Een van deze genomene Schepen De Johannes Kaptein Pieter Visman, ontvlugtte niet de Engelfchen aen boord, maer Engeland agter om 'zeilende wierdt hy daer andermael ongclukkiglyk door eenen gewapenden Groenlandsvaerder genomen, en in Ierland opgebragt.
By deze gelegenheid ziet men eene lyft van de goederen in 't Jaer 1780 op St. Euftatius geladen; te weten 43502 vaten fuiker, 848 dito koffy, 32 dito cacao, 1061 dito indigo. 8615 dito tabak, 23 dito rum, 7 dito caret. 4 dito wafch, 512 dito ryft, 4 dito fnuif-tabak, 10 dito huiden, 3 dito potafch, 1 val wortelen, 32 vaten drogeryen, 86081 balen koffy, 2182 dito cacao, 503 dito gengber, 3 dito huiden, 6 dito kina, 4133 dito tabak, 530 dito katoen, 2 dito indigo, 343 rollen tabak, 17781 huiden, 7678 duigen. 159 Hukken geelhout, 58 dito roodhout,i5; dito gajacahout80000 16 campechehout, Ggg 3 9723
Amsterdam.



STELt
m NIEUWE NEDERLANDSCHE
972S «fafafras, 151 oliphantstanden, 1 kas. kJu°9 ^^yzere hoepen, 3 oude kopere ketels, iqoo m yzer m ftaven en * halen piment. 3 wxtu
Men kan uit het een en ander opmaken, da de menigte goederen, en omtrend 200 Schepen behalven drie millioenen aen gereed geld en eene groote menigte oorlogsbehoeften, eenen ryken buit uitmaekten. Maer aevvyl er noodzakelyk eene onzydige marktplaets van handel in dat werreldgedeeltemoet zyn, is het wel te denken, dat de handel thans naer de Deenfche eilanden St. Kruis en St. Ihomas zal overgaen.
Een naeuwkcurig onderzoeker in Eimelfchen dieuft zynde hadt by deze gelegenheid het eiland St, Euftatius eens opgenomen, en berigt er van, dat de Noord-Amerikanen 'er meer dan 12000 vaten tabak, en voor meer dan 1500000 gl, aen indigo, in't Jaer 1779 naer toe gezonden hadden, ten einde 'er grove en drooge waren, rum, zeildoek, touwwerk, en andere noodwendigheden voor te kopen, zo voor hun krygsvolk, als voor hunne kleine welbezeilde fchepen, met welken zy Koophandel dryven. Van denzelfden wordt gemeld, dat de bewooners van St Euftatius 111 dat zelfde jaer ook met de Franfche eilanden fterken handel hadden gedreven , die door middel van de tabak en indigo uit Amerika ontvangen, zeer aenmerkelyk was geworden, als mede door huiden cn andere koopwaren van de Spaenfche eilanden, zodat zy ruim 100 Schepen in een jaer naer Holland afzonden en zeer veel tabak en ca-
toen>



JAERBOEKEN, April, 1781. 79J
toen over St. Chriftoffel naer Engeland ver-, zonden. De markt van St. Euftatius, fchryfts hy verders, wordt of regelregt,of door mid-1 del der Engelfehe eilanden van allerlye zoort van Engelfehe gewerkte itoffen en voorraed uit Ierland voorzien. De rum wierdt van St. Chriftofiel naer St. Euftatius verzonden om aen de Amerikanen te verkopen: hier wierden ook de pryzen, te Antigoa en op andere eilanden opgebragt, doorgaens verkogt. In 't Jaer 1780, fchryft hy verders ,zyn meer dan 150 Schepen van groote waerde naer Holland, en meer dan 20 naer Engeland afgezonden. Schoon wel eenige Koopvaerdyfchepen van de Franfche havens uit Europa te St. Euftatius aenkomen, zo bepaelde zich egter de Koophandel van dit eiland alleen tot Holland en Engeland. De Franfche eilanden onder den wind komen hier hunne benoodigdhedén kopen voor de vrugten van hunne plantaedjes, of voor gereed geld en windbrieven op Frankryk. Het moet een wonderlyk verfchynzel gëweeft zyn , voor het innemen van St. Eultatius, aldaer zo eenen algemeenen markt te zien, alwaer lieden van volkeren, die tegen eikanderen oorloogen, zaem vergaderen, en met alle vryheid en uiterlyke vertooning van vriendfehap handel dryven ,hoe wel de Goederen van den eenen door des anderen Landgenoten konden weggenomen worden, zodra zyn Schip uit de haven mogt gezeild zyn. Tot dus verre dit berigt, het welk volkomen overeenftemt met al het geen door geloofwaerdige getuigen wegens St. Euftatius verhaeld is. Uit het een en ander blykt, dat Ggg 4 dat
TEL? AM»



796 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STEL©AM.
dat klein rotzig eiland voor den Koophandel der Hollanders, zo lang zy onzydig zyn, en de andere Zee Mogendheden oorloogen, van 2eer veel belang is: dus is het een wezenlyk verlies voor de W. L Maetfchappy dezer Landen.
Maer om weder te keeren tot de vyandelykheden der Engelfchen tegens onze bezittingen in de Weft-Indien , de Engelfehe Admirael Rodney en Generael Vaughan zonden ten eerften Schepen en Krygsvolk af om het eiland St. Martin, gedeeltelyk den Franfchen, en gedeeltelyk den Hollanderen toebehoorendc, alsmede de bezitting Saba op te eiffchen 3 gelyk zulks ligtelyk ter uitvoer wierdt gebragt, zodat ook die bezittingen den 5 February zich zonder de minfte bepaling of beding op discretie overgaven.
De Engelfchen namen nog drie groote Hollandfche Schepen, met krygsbehoeften geladen,. en een convoy van Guadeloupe voor St. Euftatius.
Uit het voorverhaelde kan blyken, dat deze verovering van het eiland St. Euftatius den Hollanders wel gevoelig getroffen, maer ook teffens de Franfchen, Amerikanen, en wel byzonderlyk den Engelfchen en lerlanders groot _ verlies heeft veroorzaekt. , Dit blykt hier uit, dat zo dra de tyding der veroveringvan St. Euftatius te Londen aenkwam, de Kooplieden aldaer, op de Weft-Indien handelende , by het volgend berigt, in alle nieuwspapieren geplaetft, by eikanderen geroepen wierden.
9, Na-



J AERBOE KEN, April, 17S1. 797
„ Nademael men zeker bericht ontvangen heeft, dat op de verovering der Hollandfche Eilanden St. Euftatius en St. Martin, in de Weftindien, het geheele particuliere eigendom op de gemelde Eilanden, zo wel roerende als ontroerende, door de Kommandeurs van 's Konings Zee- en Landmagt in bezit genomen is om 's Konings welbehaegen desaengaende te verneemen; en nademael in het geval der verovering van het eiland Grenada, welk zich even gelyk deze Hollandfche eilanden , op genade en ongenade overgegeever heeft , hoewel met dit weezenlyk onder fcheid, dat het tegenltand gebooden en eener ftorm op de eenïgite valtigheid des eiland; uitgeftaen heeft, 't welk miffchien eene bil lyking zou geweelt zyn, om met de uiterftc ftrengheid tegen de bezittingen van particu liereh te werk te gaen, geene bemagtigin^ van roerende goederen op dat eiland plaet heeft gehad; en die ordonnantiën, welke b] het in bezitneemen des eilands door dei Franfchen Gouverneur nopens de Sequeltra tie der onroerende goederen van afweezend Engelfchen, en het verbod van betaeling va; fchulden, toekomende aen Britfche Onder daenen, die in de Britfche Staeten zich op hielden, gepubliceerd waren, op verzoel aen zyne Allerchriltelykfte Majefteit gedaen gantfchlyk herroepen en vernietigd, en all perfoonen, hoe genaemd, afweezigen zo we als tegenwoordigen, in het volle bezit hun ner goederen herfteld zyn; nademael mei vermoedt, dat het confisqueeren van goede xen van particulieren in landen of eilanden
AM-
STÊLDAM-
ï l
r 1
1
c »
l
1
9



Am-
STERDAM.
798 NIEUWE 'NEDERLAND3CHE
geduurende den Oorlog genomen, tegen het aengenomen gebruik van befchaeïde INatien ftrydt Zo verzoekt men derhalven eene algemeene vereade. ng van de Weftindifche Kooplieden, den 20 dezer des middags ten twaelf uur in London lavera te houden, om over een verzoek aen sKomngs Minifters te raedpleegen, ten einde
™ a h^lwyze' VOür alIen' die eenigen der Weftindifche eilanden belang hebben, zo vreesJyk alarmeerende, weder te herftellen."
Op deze vergadering wierdt beflo'ten een gefchnft aen s Konings Staets dienaers overcegevcn en hen te verzoeken, dat de goederen van bvzondere perfonen op de eilanden St. Euftatius en
worden. Dog Lord St. Germain antwoordde3, Dat zyne Majefteit aen de veroveraers hadt ee„ heven over te laten zyne rechten op de geno„ mene goederen en Koopraanfchappen ob de „ eilanden van St. Euftatius en St. Martin „ maer dat de bewooners aldaer verzekerd zou' „ den worden in het bezit hunner plan taed jen „ haven, huizen en huishoudelyke zaken " W men was met dit antwoord weinig voldaen' daer de plantaedjen en vafte bezittingen van dit klein en rotzig eiland van weinig belang zy„,en 'er naeulyks meer dan 600 vaten zuiker gewonnen wordt maer deszelfi1 rykdom voornamenlyk inKoopmar-I fchappen beftaet, welken zo heilig behooren IZ agt te worden als alle andere eigendommen Weshalven de Engelfehe Kooplieden zich by hec navolgend verzoekfehrift tot den Koninn-vervoegden het welk vanteveelbelangisenmethettegen-
woor-



JAERBOEKEN, April, 1781. 799
woordfe onderwerp te veel verknogt om niet hier mede gedeeld te worden. Het zeiven luidt aldus*
A an zvne Koninglvke Majefteit geeven reverentA m/te kennen'de verzoekers dat zy zeer aanmerklvke bezittingen en uuftaande fchulden in de Brftfch: Weftindifche Eilanden hebben,, gelyk ook op Grenada, de Grenadines, Dominica en St Vincent, welke inden loop der tegenwoordige Vyandlvkheden onder de Franlche heerfchap-
^oftty^t^ltvd als een ftelregel onder de be frhaafde Natiën, bp de Menfchlykheid en gezom
Dat de Oorlog behoorde gevoé.d te wordei , met de minftmooglyke benadeeling der bezit ' tingen van particulieren, in aangevallen of vero " ve.de Landen of Steden gevonden/ De ge lukkige gevolgen van welk wys grondbeginfel d< verzoekers tot hiertoe ondervonden hebben in d ïe Sd hunner bezittingen en effecten voo f «rnlonderina, welke door de bevelhebber L°1e We°fttS'vaE weerskanten verboode!
cU vPrderflvk voor particulieren, en vai gen weeinfykS voor dePSouvereine Magten
di nPhVPrazaofker; zyn derhalven zeer ontruft op d tvSng?dardeeKommandeurs van Uwe Majefteit Zee-In Landtroepen alle de Goederen, Koop rnanfehappen en Contanten hebben weggenomen welke op de Hollandfe Eilanden St. Euftatius ei ÏMai tin toen dezelve zich zonder tegenftand ei in Scretkaan de gemelde Kommandeurs over Sven gevonden zyh, nedrig begrypende, da S ïnwooners van Plaatfen , welke zig onderwei
^•S^S van den Zege
Am- }
STEL» dam.
Req. der Engel-
fche W. I.
Kooplieden en planters aen den> Koning yan Eng.
\



Amsterdam.
Req. de EngelfehetV. I. Kooplieden en Planter aen den Koning van Eng.
Sao NIEUWE NEDERLANDSCHE
praalenden Souverein of Staat worden; en bygeyolg door hunne gehoorzaamheid tot veilighdd voor hunne perioonen en goederen gerèEd zyn ; doordien het zo tegen de Srn -„fi . r rMenfchlykheid ftrydt, iVeiTk^t^ot
dafde' KooomT nDen d£ 3ndere te . aaar de Koopman even zo vee recht als He Sni
daat op de protectie der Regeeringheef "
Ye?0ekr'S Vraagen nedri8' verlof, Uwe Majefteitte reprefenteeren, dat dfe HxjflandfeTpiflr? 'den aan een Souvereinen Staat bfho" -den door' wiens gezag en toelaating zy tot vrveH^nc „ maakt, en fteeds daar vo°or lehouSz^en £ zy door Groot-Brittannie en alle de le4ÏÏr én
tu^eVv^
S?io«l r Ryk naar gemelde Hoilandfe
Da^nT' '^'n3" ^ent'vk ^gegaan zvn Uat in de laatfte Zittinsr des pa!j_m -V
Acle was gemaakt tot weglemm?^ Ie Vetti-
ge twyfehngen, uit de Navigatie-Aflè nmfh, .n
de, ten aanzien van den in?oe?van Ta£fc van
het gewas onzer Amenkaanfche Koloni, r, J?t
ke de Britfche Kapers ontfnapt, u? de rebeHei"
rende Kolomen ,n die HoIlar.Sfè Eilanden '
voerd was, verfclaarende: dat zodaamge Tabak
" Tit£&vi fdeTe neUtra,e Eilanden, in de „ Britiche Eilanden , en van daar in Groot Rrïr
Acte de handel op gemelde Eilanden, die dtvd in veele opzigten wettig geweeft waw „ 7' jerp van openbaare a^S^lT^ W dien hy zelfs buiten >t geen ïh^tkud de'r
Wet



JAERBOEKEN, April, 1781. 8or
Wet te vooren fcheen te billykcn a werd uitgeftrekt.
Dat fints die Acte en zelfs voorheen, ftaande de rebellie, een groot deel van de Tabak, tot confumptie V3n Groot-Brittanriie volftrekt noodzaak lyk, door dat Kanaal ingevoerd is ten voordeele der Navigatie van dit Ryk: want,indien de markt, door dien weg niet voorzien was geweeft, zou het onvermydlyk noodzaaklyk geweeft zyn, om labak uit Holland toetelaaten , nadat die van de gemelde Eilanden in Hollandfche Schepen derwaard gebragt was; en Groot-Brittannie zou by gevolg beroofd zyn geweeft van het voordeel, uit de lange vaart van die grove waar voortfpruitende.
Dat, van het begin der Amerikaanfche rebellie af, de Eilanden St. Euftatius en St^Martin dikwyls van den grootften dienft voor de Britfche Weftindifche Eilanden geweeft zyn, byzonder in 1777 en 1778, toen Antigua en St. Kits alle de rampen van hongersnood zouden ondergaan hebben , hadden zy niet den voorraad, we'ke zy te vooren uit Noord Amerika kreegen, van St. Euftatius gehaald
Dat fints de verovering van Grenada, de Grenadines, Dominica en St. Vincent, die Eilanden ten aanzien der noodwendigheden tot hunne confumptie en cultiveering hunner Plantagien voornaamlyk door middel van St. Euftatius voorzien zyn, en dat veele Britfche Onderdaanen, bezittingen in die veroverde Eilanden hebbende, Huizen van Negotie op St. Euftatius hebben moeten Veftigen, expres om die Eilanden te verzorgen) en order gegeeven, om verfcheiden Artikelen uit Groot-Brittannie, zo wel als Holland, naar St. Euftatius te voeren.
Dat het groot gebrek aan Plantagje-goed en andere noodwendigheden op die Eilanden ook veele Planters genoodzaakt heeft, van tyd tot tyd, eef groot doel van het Product, hunner Plantagier
naar
Amsterdam.
Req. de* EngelfeheW. I. Kooplieden en Planters aen den Koning van Eng,



AM;
STËL-
DAM.
Req. de; EngelfeheIV. I. Kooplieden en Planter, een den Koning van Eng.
Boa NIEUWE NEDERLANDSCHE
naar St.; Euftatius te brengen, ten einde derseïvk Plantugie-goed en noodwendigheden te koopen '
Dat veelen Uwer Majefteit;, getrouwfte Onderdanen, tut hoofde dat Groot-Brittannie dien •handel erkend heeft, zich als generaale handelaars op die Hollandfe Eilanden neergezet, en 'er groote bezittingen in Goederen, Waaien en Geld hebben; en dat anderen Uwer Majefteits getrouwfte Onderdaanen, als Agenten voor de Hollandfe en Engelfehe Kooplieden op die Eilanden, zeer ■veele Goederen en Waaren voor Rekening der gemelde Kooplieden afgefcheept hebben.
Dat derhalve die Hollandfe Eilanden, byzonder St. Euftatius, aangemerkt zyn en behooren te worden als vrye Havens , voor de geheele Waereld open, daar de Onderdaanen van alle Staaten, met Holland in Vriendfchap, even welkom zyn, daar de Goederen, door de hand der Commercie ingevoerd, op een vrye markt waren, om aan den hooEften bieder verkocht te worden,zonder gunft of genegenheid, zonder eenzvdige of Staatkundige verknochtheid of voorrang van eene der Oorlogende Magten, zonder opzigt op iets anders dan het voordeel van Koophandel, welk de ziel van alle Commercie is; en dat de waarde der gemelde Eilanden zo voor de Souvereine Magt, aan welke zy toebehoorden, als voor Uwe Majefteits Onderdaanen en andere Natiën, daarin beftond, dat zy algemeene vrye markten waren, en niet in het geringe Product van hunnen grond.
De Verzoekers neemen de vryheid uwe Mniefteit te vertoonen, dat, gelyk een aanmerkelyk gedeelte van den eigendom, op deeze Hollandfe Eilanden gevonden, uit de voorgemelde oorzaaken noodzaaklyk aan een menigte van uwer Maiefteits getrouwfte Onderdaanen moet toebehooren en op dezelve wyze anderen uwer Onderdaanen! m Groot-Bnttannie en de Britfche Weftindifche Eilanden refideerende aanmerkelyke Cred'teuren zyn van de Hollandfe en Engelfe Kooplieden in
dee-



JAER BOEKEN, April, 178'r. 80^
tféeze Hollandfe Eilandenniet alleen uit hoofde van Goederen en Koopwaaren, openlyk door hun ingefcheept en erkend, als Agenten van gezegde Kooplieden, maar ook ten aanzien van engagementen voltrokken voor, en onafhanglvk van don Koophandel, door deeze hunne Debiteuren met gezegde Eilanden gevoerd.
Met opzigt tot den Eigendom, aan Onderdaa^ nen der Staaten van Holland, of van andere uwer. Majefteits Vyanden behoörende, én op gemelde Eilanden gevonden j vinden de Verzoekers, reeds opgenoemd hebbende, wat zy van oordeel zyn, dat eene menfchlyke én Staatkundige Practyk des Oorlogs medebrengt j zich uit eeri beginïcl van dankbaarheid verplicht, het gedrag van de Fram fche Bevelhebbers en van het Franfche Hof, in het geval van de verovering der Grenades, ondei uw Koninglyk Oog té brengen:
Toen het Eiland Grenada, na eene yverigemaat vruchtelooze verdediging tegens 's Vyands magt gedaan te hebben, zich op genade overgaf, wierd 'er geene plonderirig toegeftaan, ten zy op den Hospitaal-Berg, die by ftorrn ingenomen wierd, en waar de weinige effecten, die 'er waren , noodzaaklyk in furore belli aan de eerften aanvaller te beurt vielen, welke 'er de hand op konde leggen. De Goederen en Koopwaaren in de Stad St. George op dat Eiland, voor een merke lyke Som , niet enkel voor het gebruik eö confumtie van het Eiland, maar voor de algemeene Markt der VVeftindien gefchikt. bleeven Onaangeroerd, en allerley foort van Eigendom wierd öngéfchonden gelaaten, zelfs de Goederen op de Kaayen en Oevers op verfcheiden plaatfen des Eilands.
'Er waren inderdaad zekere Ordonnantiën dooï den Franfchen Gouverneur by de bezitneeming uitgevaardigd, by welke de voortbrengfels de'r Plantagien van afweezenden tot aan een Vrede toe gefequeftreerd, en het betaalen van Schulden aan Hhh alïs
Am-'
STELLAM.
Req. der Engel-
fche
I.
Kooplieden en Planters aen 'den Koning va n Eng, ■



So4 , NIEUWE NEDERLANDSCHE
Au-,
STERDAM.
Req. der EngelfeheIV. I.
Kooplieden en ■Planters aen den Koning van Eng.
alle uwer Majefteits Onderdaanen onder ftraf van militaire executie verboden wierd. Maar op vertooning der belanghebbende Partyen aan liet Franfche Hof, wierden die Ordonnantiën ten eerfte door zyne Allerchriftlykfte Majefteit herroepen, en ieder e :n, 't zy tegenwoordig of afweezig, in 't vol bezit zyner Landen en Effecten beveiligd. Het behaagde zyne Allerchriftlykfte Majefteit ter zeiver tyd zyne afkeuring deezer bevelen te kennen te geeven, als ftrekkende om burgerlyke onderhandelingen, op dc Wet der Natuur gegrond, en welke, als zynde de voornaamfte bron der wederzydfe communicatie tuffchen Onderdaanen van alle Volkeren, den allerheiligften band der Sociëteit uitmaaken, te benadeelen; en voor welke onderhandelingen, zo wel als voor allen particulieren eigendom, de praclyk des Oorlogs onder befchaafde Volkeren altyd de tederfte acgting betoond had.
De Verzoekers merken ook met vermaak aan, dat uwe Majefteit, in heteerfte begin uwer Regeering, by het inneemen van Dominica een treffend voorbeeld van Zachtmoedigheid gegeven heeft; de in* wooners van welk Eiland,'daar gezeteld tegen uitdrukiyke Traclaaten, niet erkend door eenig Souverein, Neutraliteit voorwendende en echter vyandlykheden tegen uwe Majefteits-Onderdaanen uitvoerende, toen zy opgeëifcht wierden om zich aan uwe Wapenen over te geeven, dit niet alleen weigerden, maar afwachten, tot dat zy met den degen in de vuift bedwongen wierden. Echter wierden. _ volgens uwer Majefteits wysheid en edelmoedigheid, de In wooners van dat'Eiland in het bezit van al hun eigendom bewaard.
De Verzoekers begrypen niet, dat deeze weerlooze Hollandf; Eilanden .door uwer Majefteits Wapenen verraft en in bezit genomen zyn , uit eenefchandlyke Roofzucht, maar alleen uit groore Staatkundige oogmerken in het voeren van den tsgenwoordigen Oorlog tegen de verbondene Vy-
an-



jAËRBOEK EN, April, i78n §05
anden van Britannie, dopr hun in het vervolg de voordeelen deezer Markten te ontneernen. Zy hebben zich altyd Groot-Brittannie verbeeld, als haar roem Hellende in daaderi van edelmoedigheid en menfchlievenheid, niet minder dan in luifterryke Oörlogsdaaden, en zy vertrouwen, dat uwe Majefteit den Britfchen naam niet zult .laaten. brandmerken, door, het afgaan van een manierï van doen, welke tot nog töe deeze Natie heeft, gediftingueërd, door haare geheiligde achting, voor de rechten van 't menfchdom. , Zy verzoeken vryheid om aan uwe Majefteit te . h°rhaalen ,dat de confiscatie van particulieren eigen-. dom in de:ze Hollandfe Eilanden menigen uwer: Majefteits getrouwfte Onderdaanen op het grie-. vendft zou treffen, welke aldaar handel gedreven hebben onder bekrachtiging onzer . Wetten, of welke Crediteuren zyn van Kooplieden op de Eilanden; en om ter zeiver tyd.aan uwe Majefteit hunne vrees te kennen te geeven, dat zulk een handelwyze, in zo verre als zy den eigendom van 'sVyands Onderdaanen zou benadeelen j noodzaaklyS dienen moet om de rampen des Ooriogs te vergrooten, door onze Vyanden tot wanhoopigen tegenftand aan te fpooren, door hen tegen de handeldryvende Inwooners der Eilanden te verbitteren, welke in 't . vervolg genoodzaakt mogten zyn zich aan hun Wapenen over te geeven, ëh door eene roofziek Syftema in te voeren , in deszelfs gevolgen verderflyk voor Particulieren , en van geen wezenlyk nut voor de belanghebbende MogenhedenDus doende &c.
W. CHRICHTON.
Dit verzoekfchrift en bovengemeld antwoord,en de overdenkingen van de ongehoorde handelwyze , welken de Britfche Bevelhebbers met de bewooners van St. Euftatiusj die zich terftond op discretie zonHhh a der
Amsterdam.
Req. dek
EngeU
rche -
'V. I.
Kooplie*
len en
Planters
xen den
Koning
'an
$ngl



So6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
der den minden tegendand hebben overgegeven, gehouden hebben, herinneren ons de woorden van den fchranderen Montesquieux FEfprit des Loix L. XXIV. eb. 3. Caft ce droit des gens, qui fait que parmis nous la vicloire laijfe aux peuples vamcus ces grandes chofes, la vie, la liberté, les loix, les biens ö? toujours la religipn. ,, Dat is dat regt der volkeren (zegt hy) , „ waer door onder ons de overwinning deedsaen „ de overwonnene volkeren deze groote zaken „ overlaat, het leven, de vryheid, de wetten, „ de goederen , en altyd den Godsdiend."
Weshalven een Lid van 't Parlement van Engeland, Charles Bunbury, op zekeren dag in de Kamer der Gemeentens inrekende, zich bier omtrend niet ongevoeglyk aldus uitliet: „ Dat het overgaen van St. Eudatius waerlyk nuttig kon9, de zyn, als men een goed gebruik daer van „ roaekte; maer dat het verdrietig was, 'er te moeten byvoegen, dat de roem daer van be 9, zoedeld was, door 't aentaden der byzondere ,, eigendommen; een Staetsdelfel zoo nieuw,als „ fchandelyk en onbekend by Hefchaefde volkeren; ondertuiTchen, vervolgde hy, twyfel ik „ niet, of de Souverein van Groot-Brittanje zal „ aendonds de aengetade koopmanfehappen aen „ hunne eigenaers doen terug geeven; want ik " zoude het denkbeeld niet kunnen verdraegen, dat een Engelfch Vord in edelmoedigheid , overtroffen wierde door een Franfchen Koning, die onlangs op de mildaedigde en edel', de wyze bevolen heeft, dat men aen de Inwooners van Grenada alle de goederen, die \\ hun toebehooren, zoude wedergeven! In de hoedanigheid van hunnen Mcdenburger acht ik
»



JAERBOEKEN, April, 1781. 807
„ my gelukkig, deze gelegenheid waer te nee „ men, om dit openbaer getuigenis van myne „ verwondering en erkentenis te geven."
Wy moeten hier nog noodzakelyk eenige Hukken by voegen, waer uit 'iet gehouden gedrag der Engelfehe Bevelhebbers Rodney en Vaughan welke alle raden, zelfs een gedeelte der Engelfehe Natie, ten hoogden geërgerd heeft, vin na by en met zekerheid kan gekend worden. Hier toe behoort voor eerlt eene verklaring van den Heer Laens, Kargadoor van het Schip Dé Vrye Commercie , by het veroveren van St. Eudatius zeilree naer Amlleldam liggende, aen de Regeering van Guadeloupe gedaen, en van dezën inhoud:
„ Oen 3 February, des ogtens ten n uuren, ,, verfchcen de Admirael Rodney voor de Rhee„ de van St. Eudatius met 15 Oorlogfchepen, „ 3 Fregatten, 3 Bombardeer Galjooten enz. „' De Admirael Hood, de voorhoede comman„ deerende, bloqueerde de Rheede door het „ voorrzeilen tot aen den Noordhoek van het Ei„ land; daer na, weder van boord wendende. , begaf het grootde gedeelte van het Efquadei ',* zig ten anker. Men dagt in den beginne dai \\ Rodney kwam om zig van de Americaener „ meeder te maeken; vervolgens kwam een doei ' aen land, waer in een Officier, met een Tam ,, boer en a. Fufeliers, en-ten 1 uur kwam d< „' Colonel Kor hom, Quartier-Mecfter Generael '„ aen 't Gouvernement, daer hy de Oorlogs " Verklaering, gedateerd dan 24 Decembe „ 1780, aenmelddc en den Heer de GraefTom " meerde tot overgaef van het Eiland."
Hhh 3 » De
Am-
steldam.
t »
r



§08 NIEUWE NEDERLANDSGHE
Am-
§tei>
„ Deze onverwagte Donderflag bragt alle # gemoederen in confufie; de Gouverneur „ beriep zynen Raed, eifchte eene Capitu„ latie, welke geweigerd wierd en 'erfchoot „ niets overig dan zig op befcheidenheid „ over te geeven, binnen een uur tyds; ëip> „ delyk gal' de Gouverneur zig over met het ,, Eiland te beveelen aen de goedertieren„ heid der overwinners. Ten half twee uu„ ren wierd aen den Graef van Byland, „ commandeerende het Hollandfch Fregat „ Mars, gelyke Sommatie gedaen tot over5, gaef van de Rheede: hy eifchte dat men „ op hem fchieten zou; de Admirael Rod?, ney liet een Kanon fchoot op hem doen en „ een tweede Schip zond hem ook een Schoot „ toe, welke door het Fregat van Bik- en j, Bakboord zyde uit alle zyn poorten beand3, woord wierd; toen deeden drie Schepen
van 74 ftukken hun Gefchut ook op hem ?, losbranden en de Fleer van Byland ftreek ?, om half zes uuren de Vlag. Men nam be,, zit van het Fort; de Engelfchen, die 5, 55°° Man aen boord hadden, lieten 'er ', 3500 aen Land komen,' welke na hun „ goedvinden in de Stad Quartier namen."
„ Den 5 Febr. wierdt den Heer Texierge?, laft zig ten 4 uuren aan boord te'begee„ ven om na Londen te vertrekken, maer de
uitvoering dezer ordre wierdt tegen des „ middag opgefchort, doch dien Heer wierdt „ ftipt in 't oog gehouden. Dien zelfden dag 5, wierdt een lyft gevraegt van alle Negocian?, ten, volgens de verfcheidene Natiën in
claflen verdeeld.",
„ De



JAERBOEKEN, April, 1781. 809
„ Den 6 dito Proclamatie ten einde opgaef te doen van alle Koopmanfchappen en Zil-1 '£ verwerk, op ftraf van verbeurdverklaering en bannilfementen."
„ Den 8 Bevel aen de Americaenen om zig op eene hun aengeweezen plaets te be„ geeven om ingefcheept te worden; op, fchorting van dat Bevel; Proclamatie op l, den zelfden dag, dat alle de geene die Geld, -, Koopmanfchappen of andere Effecten , den , Americaenen toeb'ehoorende, mogten heb-9 ben, dezelveri den Engelfchen moeten ter hand Hellen, onder bedreiging van militai5 re ftraf; verfchcide Americaenfche en En*\ gelfche Kooplieden, dewelke handel met Nieuw - Engeland dreeven, wierden ingefcheept, en hun werden ontnomen de fleu' tels hunner Huizen en Pakhuizen. Verfcheide op elkandere volgende Proclamatien tot den 13 dito." „ Bevel aen de Jooden van zig aen de \Vaeg, nu tot een Soldaeten-Wagt ftrek" kende, te begeeven, ten einde ingefcheept " te worden, hunne Vrouwen en Kinderen uitgezonderd; hunne koffers en zy zelve 9' wier den geviliteerd, en men ontnam hun " al hun Geld. Men heeft zelfs de reis-kof5' fer van een ouden Man zien open doen, " daer in een FluWeelc Rok gevonden, tus" fchen de voering van welke hy 150 Johan5' niftën geborgen had; het Kleed heeft men " crefchcurd om 't Goud 'er uit te haelen; 5' welke fraaye daed ter uitvoer is gebragt " door een -Adjutant van den Commiflarif " Generael, en een Sergeant, onderaenvoe ** " Hhh 4 „ rini
TELDAM»
>



I
Am.
dam.
3 ?
8io NIEUWE NEDERLANDSCHE
;, ring van den Heer Fenton , Kapt. van *t „ Schip rinvinc'ble. Wanneer hunne Baga„ gie wel door .en door gefnuffeld was, heeft „ men een zeer groot gedeelte daer van in„ gefcheept en na St. Chriftopher gevoerd, „ zynde het overige op St. Euftatius tot na„ der order gelaeten,"
„ Bevel aen den Heer George (een Jood) voornaem Koopman, om zig gereed te .,, houden om binnen 12 uuren na Londen in„ gefcheept te worden; opfchorting van het ,, gem. Bevel; doch 'er wierdt een Schild„ wagt voor, en een ander agter zyn Huis gezet. Eenige menfehen heeft men de zak„ ken Iaeten doorfnuffelen, in het uitgaen „ van hunne Huizen, enkel om dat die zakken wat dik gevuld fcheenen te zyn. Proclamatic, behelzende eene ordre om aen „ den Vendumeefter binnen 24 uuren,enon„ der bedreiging van militaire ftraf, te be'» taelen alles wat men hem fchuldig was, „ zonder eenige vergoeding voor de geenen! „ die van hem iets'te vorderen hadden."
„ Bevel om alle de Wapenen in 't Fort te » brengen, en een lyft te geeven van alle de » Negers tot den arbeid bekwaem."
„ Den 17 wierden drie Scheeps-Lieute,, nants door Kapt. Sartor ten Huizen van , de Heeren Carrere en Qandeau gezonden , om in den grond rondom hunne Woonin* Sen te zoeken, of 'er ook geen fpecien in , verborgen lagen."
, „ Geduurende die nagt en den volgenden , dag opligting van 800 Negers, aen boorcf



JAERBOEKEN, April, 1781. Sri
gebragt der diviiie van den Lieutenant-Ad^ „ mirael Haod "
,, Den 19 Proclamatie om alle de Paerden 5, gezadeld en getoomt by een te brengen en „ by ieder Paerd een Knegt; wanneer dezeL p, ve op de aangeweezen plaets gekomen wa„ ren, koos een ieder Officier, na zyn rang, „ het Paerd, dat hem 't beft aenftondt, ge„ bruikende hetzelve voor hun vermaek tot „ den avond: de Knegts der eigenaers gaen
dan de Paerden roskammen en bezor-
gen, en brengen dezelve des anderen daegs
morgen voor de deur van ieder Officier „ wederom,"
„ Den 20 Proclamatie, gebiedende aen aL 5, le vreemdelingen om zig gereed te houden
om tegen 5 uuren ingefcheept en aen hun„ ne refpective Natiën gezonden te worden; „ opfchorting van dat Bevel: des anderen
daags alle Americaenen als gevangenen in„ gefcheept; op dien zelfden dag verbod «, van geen vuur of licht na zonnen onder„ gang te hebben,"
„ Den 22 Proclamatie, dat alle Kooplieden „ hun Correipondentie-Boek met alle de ori-
gineele Brieven zullen overleveren, en dat
een ieder vreemdeling een getuigfchrift
moet opgeeven van den tyd zyns verblyf „ op het Eiland."
Verbod aen alle Perfoonen van volflrekt
eenige Goederen of Levensmiddelen, uit'< gezonderd Brood alleen , zonder een order „ van den Generael, te verkoopen; geduu„ rende al dien tyd een Embargo op alle. wae„ ren, die in de Baey of Pakhuizen zyn, zo Hhh 5 w wej
Am-
STEldam.



8i2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel» PAS*.
„ toel als op het tomverk, zeildoek en ande*
re zaeken, ten dienft van Land-Trouppes „ gebruikelyk," •
ti Proclamatie om den ftaet der Levens-
middelen, zig op het Eiland bevindende,
en den tyd wanneer dezelve aengekomen „ waren, aen te geeven. Vry-Sclnp aen de
Franfchen toegeftaen, om op den 24 op „ hunne eigene koften te vertrekken; weige„ ring van Mondbehoeftens voor het Vry-
Schip; wanneer de Franfchen zig aen boord „ begeven hadden om af te fteeken, zond „ hun de Commiflaris-Generael een klein ge„ deelte Befchuit en een Vaetje gezouten „ Vleefch."
„ Algemeene verbeurd-verklaering van al„ ie Koop-Goederen in een Krygsraed befloo-
ten en bepaeld, en begin gemaekt met het ,, ontledigen der Huyzen om de Effeden uit „ dezelve in de Schepen en naer de Eilanden „ St. Lucia en de Barbados over te voeren."
„ Alle de Particulieren, die Reis-Kolfers „ of andere Effecten van 't een Huis na 't an„ der, of om ingefcheept te wprden, lieten „ dragen, waren verpligt eene permiiïie van
den Generael Quartier-Meefter van 't Le„ ger te hebben; des niet tegenftaendewier„ den zy door den Officier van de Wagt ges, vifiteerd, en door de naefte Schildwagten , „ die dezelve aenhielden om te zien of 'er „ ook Geld of Koopmanfchappen in waren."
„ By het infehepen der Franfchen hebben ,, zy de Maelen ge vifiteerd, en toen wy reeds ,5 aen boord van 't Vry-Schip waren, is de
Zee-Officier aengefteld om dezelve vilita-



JAERBOEKEN, April, 17S1. ft$
"s9 tie op 4e Rheede te doen, onze maden. „ komen doorzoeken,en heeft onsgevraegd, „ of wy geld hadden." ' „ Rcqueft door de Heeren OarrereznCan9, deau, uit mum der Franfchen Kooplieden 2, aen den Admirael Rodney overhandigd,om
hem te vragen, dat zy mogten gehandeld „ worden als de Inwooners van Grenada, „ welke op difcretie genomen waren; dan op
welk Requeft hy geen antwoord heeft ge,, geeven."
Hier toe behoort ten tweeden een brief var een Engelfch Koopman te St. Euftatius var den i3VFebruary 1781 en van dezen inhoud:
„ Zedert myn laetften heeft dit Eilanc rs, eene fchielyke en onverwagte verandering \, ondergaen. De Admirael Rodney, den <
dezer, met eene groote Zee- en Landmag
voor dit Eiland gekomen zynde en van dei , Gouverneur geëifcht hebbende, dat hy he - op Discretie aen Zyne Brittannifche Maje " ftcit zoude overgeven, gefchiedde zulk, ', nog denzelfden namiddag ten 4 uren. He
is my onmooglyk de algemeene confterna " tie en droefheid te befchry ven, die alhie: 11 zedert hebben plaets gehad en God allcfei * weet, wanneer wy nog een einde zullei , zien aen onze ongelukken. Yder Koopmai 4, in dit Eiland is volftrekt geruïneerd en da ï op éénen dag. Alle de Scheepen, met der *, zeiven ladingen, gelyk ook alle de Amcri
kaenfche en Franlche Producten, die aei
land waren en ingefcheept zyn, zullen nae !' St. Kitts gezonden en aldaer gecondem
„ neer<
Amstel»
dam.
j 1
l
L
E
I l 1
t
: 5



Sf4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel.
PAM.
„ neerd worden. Men zegt, dat alle de ?; Goederen en Provifien, in onze Pakhuiv zen liggende, het zelfde lot zullen onder„ gaen en zelf die, welke in de daed Engel„ lche eigendom zyn en den Kooplieden in En„ geland eninYrland toebehooren; moetende alles, wat hier gevonden is, ingevolgen 's Konings Proclamatie, geconfisqueerd worden , fchoon 'er evenwel nog geene orders, beS3 treklyk die Goederen, zyn afgekondigd. ?, Verfcheiden Amerikaenfche Kooplieden „ zyn opgevat en aen boord van 's Konings „ Schepen gebragt, en ingevalle zy dus van „ alle hunne goederen beroofd worden, zul„ len zy buiten ftaet zyn om hunne deugde„ lyke fchulden te kunnen betalen, waer 5, door UEd., dat my zeer leed doet, en „ verfcheiden andere Vrienden, zoowel als ,, ik zelf, geweldigd zullen lyden, doch wy „ moeten ons aen Gods wil en het lot des ,, Oorlogs onderwerpen."
Wy zullen hier ten derde nog byvoegen eenen brief van een Hollandfche Koopman yan St. Euftatius van den 19 Maert 1781.
„ Met een verflagen hart en oogen vol trae„ nen gaen deze weinige regelen aen UE. af, „ alleen dienende om UE. këhriiffe te <ree„ ven van de naere omllandigheeden, waer„ in ik my bevinde. Ons Eiland is op den „ 3 February aen de Engelfehe overgegeven
en den 6 dito de Eilanden St. Martin en „ Saba. Wy genieten eene behandeling,die p, over het geheele Chriftendomzalfchreyen ; „ alles is geconfisqueerd. Ik ben een totael
ge-



JAERBOEKEN, April, 1781. Si>
geruïneerd Man, en thans dood arm; al het "'een, wat ik van myn Capitael overig 2 hebt beftaet in 20 Johanniilen, die my gegeeven zyn om van te leeven, van welke penningen ik ook myne reize na Europa nog moet goedmaeken. God, hoop ik, L zal my onder Vrienden brengen, die rrfj „ een ftuk brood zullen willen mededeelen.
niets is ons overig gebleeven, dan alleen onze „ kleederen, die wy egter nog niet kunnei „ zeggen de onze te zullen zyn, want on: „ Eiland is op Difcretie, of genade of on ,, genade overgegeeven; dus zyn wy m han den onzer Vyanden, die met ons kunne: ,, handelen na goedvinden; waren wy * % handen van Heidenen of Turken gevallen ., de barmhartigheid zoude by hennog plaet hebben, maer hier is alle Menfchhevei: „ heid verbannen : ik ben in een ftaet mee „ dood als levende, uitgefchud tot op my „ hembd, dus kan UE., myn lieve en diei „ baere Vrienden, ligt nagaen, hoe myn eemoedsgefteltenis zyn moet; de doodlyK arme toeftand waerin ik geaompeld be ,, o-aet my zeer ter harte en niet minder tre * fen my de verliezen, welke myne waerc n Vrienden óok daer by gevoelen. Gedul „ in Godes naem! '
Ook behoort hier toe eene byzondere briel na de bekomene tyding van het innemen v£ St. Euftatius den 13 April uit Londen g fchreven en van dezen inhoud.
, Gifter is hier een Oorlogs Schip van " w E
Am- .
STERDAM.
I
1
l
>
r
1
e e n | e d
5 n
|i
li-



Amstel-
VAM.
1:6 NIEUWE NÉDÉRLANDSCHÉ*
S, Euftatius aengekomen, met brieven 'm „ den 6 Maert, welkers inhoud voor het „ Paraéter van eene befchaefde Natie ten » Joo|ften onteerend is: Uitgezonderd Ivf-' V ftraffen* zyn 'er geene ftrenge behandel'in-
* gen, of onze Bevelhebbers hebbenze ge» °edend; en daer in zyn de Engelfehe In-
gezeetenen .niet beter behandeld Zweeft f3 als de anderen„■ . Op' e.ene Deputatie der
* Invvoonders van het Eiland St, ChriftofeU ftrekkende om hun belang in de Verbeurt-
.. vcrklaeringen van St. Eufiatius te betoo„ gen is hun geantwoord, dat zy Schobbe,y jakken en Schelmen waren ; doch zy zyn éi voornemens eene Memorie aen het Gou-
vernement te behandigen, ten einde hunne s, bezwaerniffcn te doen verhelpen, maer'er i9 is voor hen niets te hoopem Het fchynt 5, dat men het befluit heeft genomen om met » ieder bewoonder van het Eiland als met ja Smokkelaers en Dieven om te fpringen „ Te vergeeffch vertoonde de Procureur-Ge„ nerael van St. Chrifloffd aen onze Bevel„ hebbers, dat zy niet geregtigd waren om
op zo eene wyze te handelen; zy hebben „ na mets willen luifteren, het geen maer' 9, iets van hunnen buit zou kunnen vermin„ deren; met alleen hebben zy de hand ge„ legt op alle de Effecten, maer zig ook van H :llle boeken, papieren &c. van een ieder .„ meefter gemaekt, en een onderzoek of lie„ ver Inquifitie-Hof opgcrigt, voor het welk elk perfoon een Examen moet ondergaen .,, volgens zyne Correfpondentie en boeken^ ,, &c. Dit verhael vertoond nog maer de
„ min-



JAERBÖEKEN, April, 17S1. 81?
' minfte van alle de flegte behandelingen, !' die de Ingezetenen van St. Euftatius heb-
ben geleden."
De ongelukkige Jooden zyn op eene
wraekfchreeuwende wyze beftoolcn gewor" den. Men kondigde hun aen, dat zy het L Eiland moeften ruimen,en met pak en zak /: by een komen om ingefcheept te worden. ' Toen zy alle by malkanderen waren, deed ? men hen in het Tolhuis trccdcn.alwaer men ' hun zo naeuwkeurig doorzogt en alles door.* fouffelde, dat men by hun 8000 P. St. in " in baeren Gelde vond, hun die ontnam, " en na deze fraeyc verrichting zond men £ die arme Menlchen weder na huis."
Het geen hier van de Joden gemeld wordt, kan nader worden gekend en opgemaekt 1111 het fmeekfehrift zeiven, het welk zy aen der Engelfchen Bevelhebbers Rodney en Vaugban te St. Euftatius den 16 February 1781 inleverden, zynde van dezen inhoud:
Met-believen van Uwe Excelkntien\
\7ergun ons, in name en van wegen ons zei * en en eenige anderen van de Hebreeuw ,! fche Natie, refidtrende in het Eiland van Si „ Euftatius, ootmoed'g Uwe Excellentien te n; ,, deren, en, met eene hartbrekende benaauv. „ hëid,' onze bezwaren voor Ulieden open t
l--g?en e» te kennen te geven: dat wy met c „ uiterfte droefheid en ontftekitenis, met allee „ reeds hebben ontfangen Uwe Excellenties ha: „ de order en fententie, om d2 fleutels van om „ Pakhuizen, met den Inventaris van de daar „ zynde Goederen, gelyk ook ons Zilverwerkc
Am-
STiLdam.
t >
>
t 1
L
17-
i.
7-
:e Je fp. fzein :n



Am.
STETjDAM.
Req di Joodfc, Kooplie den te & Eujia. tius.
81Ö NIEUWE NEDERLANDSCHE
3, Huisraad, over te geven, en van ons zeiven fd „ gereedheid te houden om uit dit Eiland te ver„ trekken, onkundig zynde, werwaart wy heen „ moeten, of wy onze beminde Wyven en hul-» peloofe Kindéren zullen moeten agterlaten en w,, of onzen Eigendom en Goederen geconfisqueerd ■ zullen worden, maar dat wy daar en boven ge••„ zien hebben , dat deze orders reeds voor het ,, grootfte gedeelte ter uitvoer gebragt zyn, en „ dat eenige van onze Broederen, op Dingsdag „ den 13 dezer,aan boord van een Schip gebrage „ zyn en wy federt niets meer van hun gehoord „• hebben. Zulke onverwagte orders dis deze cn 3, dat van Britfche Bevelhebbers, wier voornaam„ fte karakter is Medelydenheid en Menfchlie„ vendheid, hebben niet alleen de verfchrikke„ lykfte en aandoenelykfte vertooningen van „ droefheid eh verwarring veroorzaakt, die ooié „ Britfche oogen onder de noodiottigftegevolgen ,3 van den ftrengflen Oorlog gezien hebben, maar „ een groot aantal Huisgezinnen zyn daar doo? „ raad- en hulpeloos en tot een volftrekten ftaat van armoede en wanhoop gebragt. „ Onbewuft van zulk eene ftrenge behandeling „ verdiend te hebben, vleyen wy ons zeiven,dat „ het Uwe Excellentien behagen zal aan ons onde- danig verzoek gehoor te geven, en niet over' „ ons rn onze hulpcloofe Vrouwen eh onnoozele' „ Kinderen te brengen een famenloop van droef„ heid en elende; ons daar op met vertrouwen „ verlatende , hopen wy ernflig van Uwe Excel„ lenties rechtmatigheid en mèiifchlievendheid, „ dat wy niet te vergeefs gefmeekt zullen hebben.Het is een byzonder geluk voor hun, die onj, der de Britfche Regering leven, dat zy ver„ draagzaamheid genieten omtrent fhinne gevoe„ lens in zaken van Godsdienft, wanneer deze „ gevoelens niet ftrydig of nadeelig zyn aan de „ Confiitutie in Kerk en Staat; en~het is 't by. „ zonder geluk van de Hebreeuwfche Natie te
„ kus-



JAERBOEKEN, April, 1781. Bro
kunnen zeggen , dat dcrzelver Godsdienft hen „ vrede en gehoorzaamheid aan de Regering,on ,, der welke zy leeft, inboezemd; en wanneer de
Conftitutie door Burgerlyke verdeeldheden ge-
dreigd wierd omver geworpen te worden, he?ft „ de Hebreeuwfche Natie ftandvaftig een vreed' „ zaam gedrag gehouden, is getrouw gebleven
aan den Koning en onwrikbaar in de aankleving
van de Wetten en de Conftitutie.
„ Om welke reden en uit welke oorzaak Wy ,, dan uit dit Eiland gebannen worden, kunnen wy ,, niet begrypen. — Indien eenige onder ons s, een mijdaad mogten begaan hebben, voor Wel*
ke zy ftrafbaar zyn, verzoeken wy gedienftig,
dat deze misdaden uitgevonden en zulke perftV „ nen van onder ons mogen uitgedreven wor-
den, ■ Dan indien 'er mets tegen ons kan ,ï ingebragt worden als den Godsdienft onzei ,, Voorvaderen, hopen wy, dat zulks niet als ,, een misdaad zal aangemerkt worden ; of dat de ,, Belyders van een Godsdienft, welke den Vrede „ leert en gehoorzaamheid aan de Regering aan-
beveelt, voorwerpen zullen zyn van de ge-
ftrengheid Uwer Excellcntien, en daarom de ,, vtrdryving uit een Britfch Eiland, op uitdruk„ lyk bevel der Britfche Bevelhebbers, zouden
„ verdienen. De overdenking van ecu enkel
,, oogenblik doet deze gedagten verdryven en
verwekt in orts een volmaakt vertrouwen of. „ Uwe Excellenties gunftig antwoord.
„ Sta ons dan toe Uwe Excellentien te verzë»
keren, dat wy altyd gereed zyh geweeft en het ,, zullen blyven , om alle gemoedelyke bewyzen „ van onze gehoorzaamheid aan de Regering tè „ geeven; en dat die order ons, welke natuur„ lyke geboren onderdanen van Groot-Brittanje ,, zyn, Uwe Excellenties alleronderdanigft vet-
zoeken ons te gelaften om voor U, of voor ,, zoodan'g ander perfoon of perfoneh, als Uwe „ Excellentien zal behagen daar toe te benoemen, "Iii f«
Aw*
stel* dam.
Req. de? JoodfchsKooplieden te St, Ëuftatitn.



220 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
Req. der
Joodfche Kooplieden te St, Euftatius.
„ te verfchynen om de bewyzen van onze ge„ hoorzaambeid en getrouwheid te geven en on5, zen Eed van trouw te herhalen en af te leggen.
„ Mogt de God der barmhartigheid ulieder har„ ten neigen cm aehoor te geven aan de gebeden ,, en fmeekingen van Uwe Supplianten, en in dat „ vertrouwen, onderwerpen wy ons nedrig aan „ het befluit van Uwe Excellentien , hopende dat
zy ons den aandrag in dat Adres gedaan zullen ,, vergeven, en dat het Uwe Excellenties, door „ derzelver goedaartigheid en mcnfchlievcndheid, ,, zal behagen ons zulk een gunftig antwoord te „ geven, als zy, naar derzelver oordeel en wys,, heid, zullen bevinden het voordeeligfte voor
Zyne Majefteits belang en de eer en roem van ,, zyne voorfpoedige wapenen te wezen. En
Uwe Supplianten zullen, gelyk zy verpligt „ zyn, altyd bidden, enz.''
St. Euftatius den 16 February 1781*
Wanneer wy al het voorgaende in aenmerking nemen;is het geenzinds te verwonderen , dat de Franfche Gouverneur van Grenada, door deze ongehoorde handelwyze getroffen, aen den Admirael Rodney heeft doen weten , indien hy voortging op zo eene onrechtvaerdige wyze de ingezetenen en Kooplieden van St! Euftatius te behandelen, dat hy danbywege van wedervergelding de Engelfehe Kooplieden te Grenada op denzelfden voet behandelen zou.
Wy zullen in ons volgend ftukje nog nader gelegenheid hebben om van de handelwyze van den Admirael Rodney te St. Euftatius , en den indruk, welke dezelve in 't algemeen



JAERBOEKEN, April, 1781. 821
meen in Europa gemaekt heeft, te fpreken. Onderwyl was het den Engelfchen gelukt, het weerloos eiland St. Eultatius met eene magtige vloot te veroveren, hun genoegen des wegen wierdt niet weinig verminderd door de nadeelige tydingen uit de Ooft-Indien, dat liyder Aly, een beroemd oorlogs held en opperhoofd der Maratten, eene volkomenc overwinning op de Engelfchen behaeld hadt,zich van 't geheele Koningryk Arcot hadt meefter gemaekt, en Madras belegerde, wordende door de Franfche vloot van de Zeekant in zyne Krygsverrigtingen tegen de Engelfchen niet weinig geholpen.
De Admiraliteit in deze Stad heeft brieven ontvangen van de Zeekapteinen Rietveldt en Cras, bevel voerende over 'sLands oorlogfchepen Najfau van 64 en NaJJau-lVeilburg van 54 Hukken, gedagtekend uit Madeira den 27 January, al waer zy in goeden ftaet waren ingelopen, zynde den 19 December J780, dien berugten nacht, in welken de oorlog in den raed van den Koning van Groot-Brittannie tegens de Republiek befloten is, uitgezeild. Zy hadden van het Engelfch Kaperfchip The Kingfton de Vredebreuk vernomen. Deze Kaper hadt zich van 't Hollandfch Schip Adrichem, van Grenada naer Amfteldam beftemd, meefter gemaekt en het zeiven naer Kork in Yrland opgezonden. Den Schipper Fredriks en 12 man van dat genomen Schip, ■welken hy by zich aen boord hadt, gaf hy aen den Kaptein Rietveldt op deszelfs eifeft te rug.
lii 2 De
Am-
STELDAM.



5522 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMst eldam. '
De Engelfchen gaen nog fteeds voort met het verbeurd verklaeren van de Schepen, onder het geleiden van den Schout by nacht Grave van By landt op 't einde van 't Jaer 1779 genomen : weinige zullen 'er van te regt komen, zodat die geweldadigheid van de Engelfchen in vollen vredendyd gefchied, geen minder gevolg en nadeel heeft, dan de vyandlykneden in openbaren oorlog gepleegd.
Wy hebben hier te voren bl. i57en volgg. verflag gedaen van die papieren, die by den Amerikaenfchen Heer Laurens gevonden, zo veel geruchts gemaekt,en den Koning van GrootBrittannie tot een gereed voorwendzel ge-1 diend hebben, om aen dezen Staet eenenonrechtvaerdigen oorlog aen te doen. Veel is over deze papieren gefchreven: zommigen hebben de gelegenheid waer genomen om daer uit heftige befchuldigingen tegen deze Stad en derzelver regeering aen te voeren, cn hebben hunnen yver daardoor verraeden, dat zy niet alleen by dit geval en deszelfs onderzoek gebleven zyn; maer in zeer wydloopige gefchriften de daeden en handclwyzen der Regeerders dezer aenzienlyke Stad van vroegere tyden af nagefpoord, en daer uit gepoogt hebben aen te toonen, dat deze Stad de andere Leden van Staet doorgaens getragt hadt te overheerfchen, en haëre gevoelens aen anderen op te dringen en alleen te doen gelden, en een plan of politieck fyftema te volgen, dat in 't algemeen voor den Lande
na-



JAERBOEKEN, April* 1781. . 823
nadeelig zoude zyn (*). Maer men vrage met recht, wat het tot het voorhanden zynde
ge-
(*) Het is buiten ons b?flek, ons in twift fchriften over de tegenwoordige zaken in te laten. Wy latea het ook daer of den fchryver van het wydloopig Poli' tiek Vertoog met grond wordt nagegeven, dat zyne meeften aenhalingen, het zy met opzet, het zy door overhaefting, onegt en valfcb zyn; dit kan, door die aenhalingen met opzet naer te flaen, dadelyk blyken. Maer wy kunnen niet met ftilzwygen voorbygaen eene aenhaeling van onze Jaerboeken, door den Schryver ganfeh verkeerdelyk en ten onrechte gedarn. Wy fpreeken namenlyk bi. 144.5 van onze Jaerb. 1778 van den eifch van Engeland.dat de Ingezetenen dezer Republiek het vervoer van houtwaren en fcheepsbehoeften naer Frankryk, volgends bet Verbond van 1674. hen onbetwiftbaer toekomende, ten gevallen van Engeland zouden nalaten. Wy merken daerop ten aengehaeldeplaetfe aen, dat die eifch niet alken onrechtmatig is, maer dat ook die opoffering van de ?yde der Nederlanders, aen dezen wel nadeel, maer atn Engeland geen voordeel zou toe brengen ; aengezten het niet zeker is, dat de Rullen, tweeden, Deenen die zelfde infehikkdykheid zullen hebben: zodat Frankryk die zelfJe benoodigde Scheepstimmerhout-waren van die volkeren zoude bekomen, en de Nederlanders van dien Tak van Koop. handel , en andere daer mede aeneengefchakelde zouden verftoken worden, zonder de minfte vrugt voor Engeland. Dog de Schryver van *t Politiek Vertoog bi. 35 vindt goed d^ze plaets aentebalen, even als of daer het vervoer, niet van hout waren, maer van Krygsbehoeften, door onze Kooplieden , niet naer Frankryk, maer naer de Noord Amer kaenfche Volkplantingen, tegen het uitdrukkelyk veibod der Staten aen , gewettigd wierdt rp dezen armb.irtigen grond j voeren geen eorlogsbeh'irftens naer Amerika, dm zouden het tog anderen wel doen. Welke redeneering die fchryver nog als de tael der Hollandfche Kooplieden doet voorkoken. Op de geheele aengehaelde plaets wordt van Amerika w het toevoeren van Krygsbeljpeften niets hoo ge.
lü 3 naeini
AM-
;t eljam.



824 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam,
geval doet, hoedanig wel eertyds door de Regeerders van Amfteldam zoude gehandeld zyn? Zal daer uit de wettigheid, de rechtvaerdigheid; of de onwettigheid en onrechtvaerdigheid van de handelingen der Amfteldamfche Burgemeefters met den commiiTaris van het Noord-Amerikaenfch Congres W. Lee, in 't Jaer 1778 uit kunnen bewezen worden? De Regeerders zo wel van deze Stad, als van andere Steden en Landen zyn menfchen geweeft, en dus aen menfchelyke zwakheden en dwalingen onderworpen; wat is dierhalven gemakkelyker, dan een tydvak van byna twee eeuwen te nemen, de daeden van de regeering eener Stad in dien ruimen tyd, in welke zo veelen van verfchillende geaerdheden, neigingen en doorzicht aen het roer hebben geftaen, na te gaen, daer uit al het zwakke by een te verzamelen, en het 011verfchillige of het goede zelfs, in een kwaed dagligt te Hellen, en zo met een zamenwcef-
zel
haemd gewaegd : wy willen aen deze handelwyze liever geen naem geven. In 't voorbygaen moeten wy nog aenmeiken, dat de fchryver hadt behooren te wei'. ten, of zich te herinneren, of niet willens en wetens te ontvynzen, dat de Engelfehe Kooplieden zeiven, allerlye oorlogstuig naer de Noord-Amerikanen, met welken hunne Koning in oorlog is, op allerlyê mogelykc wyzen hebben toegevoerd, gelyk zulks zo wel hier als in Engeland zeiven openlyk bekend is, eer hy zyne vaderlandfche Kooplieden tragtte zwart af te fchilderen; die aifchoon zy dus redeneerden, als hy ze redeneerende invoert, altyd nog op verre' na zo zeer niet te befchuldi^jn waren t ais de Engelfehe Kooplieden zeiven.



JAERJjOEKEN, April, 1781. 82*
zei van berispingen enbefchuidigingen,over welken men nog een glinfterend vernis verfpreidt,het oordeel der lezers teverraffchen? Welke Vorft, of Vorftelyke familie, welk lichaem van regeering van eenige Stad of Staet is 'er, van welken het zelfde niet even gemakkelyk zoude vallen ? daer tog alle menfehen en menfchelykc handelingen, voor al in zo eenen ruimen tydvak, noodwendig zo wel hunne zwakheden, als deugden hebben. Waerom het ons voorkomt of overbodig te zyn zodanige gefchriften te wederleggen, of dat die op deze wyze behooren te wederlegd te worden. dat men het goede, het voorzigtige, het wyze van die zelfde regeering in dat welfden tydvak nafpoore, verzamele, en aen de waerheid beminnende lezers vertoone. Maer wy vraegen nog eens, waer toe die opfpooring van voorledene daden en handelwyze van de Amfteldamfche Regeering geduerende twee verlopene eeuwen,en het verdagt maken van dezelve regeering by de andere Staetsledenen, ineen wydlopig gefchrift, kan dienen, wat nuttigheid het zeiven kan aenbrengen in eenen tyd, dat Engeland ons reeds op dal voorwendzei het oorlog heeft aengedaen, en dat voor het welzyn van de Republiek niet,1 zo zeer van belang is , dan de eensgezindheid der Staetsleden? Wy houden ons verzekerd, dat zodanige fchryver, hy zy dan wie hj zy, géerizTnts het. genoegen in zyn geweten kan fmaeken, dat een braef Burger boven al fielt 5 van aen zyn Vaderland van nutgeweef] te zyn; en integendeel het ongenoegen,om niet meer te zeggen, moet gevoelen, vsn zo lii 4 vee]
Amsterdam.



&2ö NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steldam.
veel in hem was, het zaed van twedragt gezaeid te hebben: het welk zo door de kragt der waerheid verflikt, niet heeft kunnen opfchieten en vergiftende vrugten voortbrengen, is het egter zeker, dat zulks geenzints aen den wil en geneigdheid maer aen de zwakheid der pogingen van dien fchryver, heeft gehaperd.
En ieder heeft even veel recht van zyne gevoelens over zaken, die tot kennilfe van *t algemeen gebragt zyn, te uitten en mede te deelen ? Dus kon een ieder naer zyne begrippen en bevattingen, mids betamenlyk en befcheidenlyk, over de handelingen van de Burgemeelters dezer Stad in 't Jaer 1778 fchryven; maer nog eens , het opzoeken van al het zwakken van eene regeering twee eeuwen te rug, om dezelve in de haet der andere medeleden van de Staetsregeering te brengen, dit is cn blyft een daed, met de hoedanigheid van een braef burger onbeftaenbaer.
Wat nu die onderhandelingen van Burgemeefteren van Amlleldam in 't Jaer 1778 met den CommiiTarisvanhet Noord-Amerikaenfch Congres aengaet, óver welken zo veel gefchreven, zo veel gewreven, zo verfchillende geoordeeld is; wy kunnen niet nalaten,daer om trend eenige korte aenmerkingen voor te Hellen, en aen onze lezeren als 't ware onder één oogpunt te brengen.
De daed als daed, het gebeurde, het verrigte is uit de medegedeelde papieren en het
be-



JAERBOEKEN, April, 1781. S27
berigt van Burgemeefteren van Amfteldam bekend. Zie hier voren bl. 157 en volgg. Daer uit blykt,dat Burgemeefteren denAmerikaenfchen Heer IV. Lee, hebben doen te kennen geven, dat men zich met hem in geen diréble onderhandeling konde inlaten; dat men egter wel mogt lyden, dat Hy met den Amfteldamfche Koopman De Neufville een opftel maekte van een verbond van Koophandel, 't welk tot een fchetz zoude kunnen dienen, om in tyd en wyle, als de NoordAmerikanen onafhangelyk zouden zyn, dan in gereedheid te hebben, om daer van een voorftel ter vergaderinge der Staten te doen.
't Is waer, dat ruw ontwerp van een verbond, tuffchen twee particulieren TV. Lee en De Neufville opgefteld, is als 't ware bekragtigd, geauthenticeerd, door den Koopman De Neufville, maer zonder, dat van eenige taft of inftructie totdiebckragtigingblykt, zonder dat zodanige inftructie zoude hebben kunnen gegeven worden; terwyl nog dat declaratoir; of die verklaring van De Neufville nog maer is en blyft een verklaring wegens een ruw ontwerp of fchets, het welk een ruw ontwerp is en blyft, en geenzints door zodanige verklaring in een volledig, veel min o-clloten Verbond kan veranderen. Die fchetz heeft dus geen de minlte verbindende kragt nog kan die hebben; en was nog van Burgemeefteren, nog va'n derzelver Penlionans gezien , veel min goedgekeurd. Derhalven dit ruw ooftel van particulieren perfonen gaet in •Jii 5 t \ ge-
5TELDAM.



SaS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
«am.
t geheel de Burgemeefteren van Amfteldam . niet aen.
Kan men dan met eenigen fchyn beweeren, dat die daed, dat die verrigtingen van Burgemeefteren of van den Peniionaris van Berkel (die geenzints met die van den Koopman De Neufville moeten vermengd worden) in 't minften , of I den Koning van Groot-Brittannie kunnen beleedigen, en met de verbinteniffen tuffchen de Kroon en de Republiek ftrydende geagt worden; Of II dat die zouden ftryden met de ftaetsgefteldheid en regeering wyze dezer Landen. En dat dus III de ftrafoeffening, door den Koning gevorderd, zoude wettig zyn ?
I. Geenzints het eerften.
Want fchoon de Gezant Tork in zyne Memorie van den 10 November 1780 klaegt, dat een Traciaet zoude gefloten zyn ;wy hebben zo even uit de eenvouwige gebeurtenis der zake gezien, dat niets minder waer is. Daer is nog verbond gefloten , nog gedagten geweeft om het te fluiten. Ja zo al de Regeerders dezer Stad volmagt tot zodanig fluiten hadden gegeven, dat zou min onrechtvaerdig, dan (met eerbied gefproken) ongerymd en dwaes zyn: als zynde nietig en van geener waerde, even als of, Pieter of Paulus dit hadde onderftaen; en zoude dus niet óngevoegelyk kunnen vergeleken worden by de daed van iemand, die te Scheveningen eene battery opregtte om de Stad Londen te befchieten.
Even onwaer wordt in het Oorlogs Manifeft



'JAERBOEKEN. April, 8o?
feit van den Koning van Engeland gezegd,. dat een Verbond tuffchen de oproerige Ame-j rikanen en de Regeering van Amfteldam was Wiekend. Die tekening is niet van een gefloten Verbond, maer van eene ruwe lchets, niet door de regeering, maer door een Particulier, den Koopman De Neufville, en zulks zonder dat 'er de minfte of geringfte blyk is, dat hy tot dat tekenen van dat ruw opftel is gelaft geweeft. . ,
Verders behelfcht dat verngte geene de minfte erkenteniffe van de onafhangelykheid der Amerikanen, daer men integendeel gezegd heeft, van zich met den Amenkaenfchen Commiffaris niet te kunnen inlaten; nog heeft de minfte hulp of onderftand aen de Amerikanen toegebragt. Hoe kan men dan daer uit eenige beleediging voor den Koning uithaelen?
AUcenlyk hadden de Regeerders dezer Stad verklaerd wel het hunne te willen toebrengen , dat de Republiek peigde om met de Amerikanen eene verbinteniffe aentegaen : maer wanneer ? Dan, als zy door EngelanrJ zelve zouden onafhangelyk verklaerd zyn, er anders niet.
Daer was dan geene verbinteniffe aengegaen I en al was 'er al in die verrigtingen eene verbin teniffe te vinden, die was dan nog alleen voor waerdelyk, (ccnditioneef) en dus niet zondei voorafgaende willekeurige daed van den Ko ning van Groot-Brittannie zeiven beftaenbaer
Maer zegt men, dit heeft de Amcrikanei p-efterkt in hunnen opftand. Hoe ? wiftei 0 da
5lM>
TEL»
)AM».
I \
l l l



•Sjo NIEUWE NEDERLANDSCHE
AmstelDam.
dan de Amerikanen niet, dat als zy vry en onafhankelyk waren, dat de Hollanders dan greetig zouden zyn om met hen een verbond van Koophandel aentegaen ? Dat zy daer toe niet veel moeite zouden behoeven te doen? Heeft dan het geven van eene onzekere hoop van zyn beft te zullen doen, dat iets zoude geleideden, het geen buiten dat moreel zeker zoude gefchieden, de Amerikanen in het minft of geringft kunnen ftyven ? Niemant zal zo ongerymd denken. Ja , wie zal beweeren, dat alle daden, waer uit de Amerikanen eenig voordeel, of hoop van voordeel zouden kunnen trekken of opvatten, daerom voor den Koning van Groot-Brittannie beleedigende, en onrechtvaerdig zouden zyn, alfchoon ze tegen geene verbintenifleh met dien Vorft aenlop'en? Indien particulieren goedvinden , aen de Amerikanen geld op te fchieten, dat is buiten twyffel voordeelig ■voor de Amerikanen, en by gevolg nadeelig voor Engeland, maer egter by geen verbond', jhoegenaemd verboden, en dus ook geenzints onrechtvaerdig of ongeoorloofd. Ja al hadden , niet een enkel Lid van regeering, maer wat meer is, de Staten zeiven aen de Amerikanen doen verklaeren, dat zy, wanneer zy door den Koning van Groot -Brittannie ■zouden onafhangelyk verklaerd zyn, zy dan wel genegen zouden zyn,.met hen een ver•bond van Koophandel te fluiten; deze voorwaerdelyke toezegging zoude geenzints onrechtvaerdig kunnen gehouden worden, nog beleedigende voor den Koning, om eenige .rvergezogte gevolgtrekkingen van hoop voor
de



JAERBOEKEN, 'April, 1781. W
3e Amerikanen. Te regt vraegt een zeker Schryver, of 'er wel iemand gevonden wordt, die in zyn gemoed overtuigd is, dat die toezegging vaS de Amfteldamfche Burgemeefteren0 van na de afhanglykheid hun beft te doen, om te weeg te brengen, dat een verbond tuffchen de Republiek en de AmerikaSen gefloten worde, een eenige druppel boed of één guinée aen Engeland gekoft heeft; o in ftaet kan gereekend worden, om te weeg te bren-en, dat de Amerikanen zig een ogen blik Sdan wel anders,aen Groot-Brittan nie onderwerpen?
De Regeerders dezer Stad hebben aen dei Commiffans W. Lee doen verklaeren, zich me hem zo lang de Amerikanen niet onafhange Ivk waren, niet te kunnen inlaten: zy ei kenden dan de afhangelykheid dier volkplar tinken, en konden dus dien Commiffar: geenzints voor een Gezant erkennen zo a men valfchelyk heeft befchuldigd. In dit q zigt is derhalven wederom geene de mmil beleediging voor den Koning van Groot-Bri tannie. Alleenlyk hadt men den Commifl • ris nog gezegd, wel te mogen lyden, dat l met den Koopman De Neufville een ruv fchets, een ontwerp, een plan maekten v; een verbond, van 't welk dan na de afha gelykheid, een voorftel ter Statenvergadern zoude kunnen gefchieden.
Is 'er dan niets van de zyde der Regeerde van Amfteldam in 't Jaer 1778 gedaen, fc welk tegen de verbintenilïen tuflchen de R publiek en Groot-Brittannie aenloopt; gel niets diergelyks gefchied is, met wat rt
AMSTERDAM*
l
t
S
s )-
e tt-
y
re n 1-
icr '»
rs et e-
r* gt ■ft



'Am*
STEL' DAM.
V$* NIEUWE NEDERLANDSCHB
van ia December i78o, de verrigtingen van de Regeerders eene verbreking der openbare trouw; genoemd, w w« aenflag tegen de ïvaer, digheid der Engelfehe Kroon* acuaer,nn*L?yn ho°gfi1 Stomen, was zelfs na de g»J vai\de Burgemeefters van Amfteldam niets anders voor de Amerikanen geboren, dan ee„e kde *
geus zo een Verbond van Koophandel met dc Amerikanen door de Regeerders van Amfteldam een voorftel ter vergaderinge van de Staeten van Holland en Weftfriesland gedaen wierde • of zomen wil de mogelykheid, dat zo een verbondgefloten wierde, en wel dan eerft, wanneer de Koning zelve eerft de Amerikanen zoude onafhangelyk hebben verklaerd: voor die verklaring was en bleef derhalven dat verbond onmogelyk. Hoe kan nu de Koning zig door zodanige daed, waer uit niets dan die gezegde mogelykheid van een verbond voor vloeit, zig beledigd reekenen 2
^en mag,£een KlTgsbehoeften aen'eene oorlogende Mogendheid toevoeren: maer als nu eene onzydige Mogendheid eens tot eene der oorlogende volkeren zeide: Ik zal u Krygsbehoeften toezenden, zodra tuffchen u en uwen Fyand de vrede zal gefloten zyn, zou de andere Mogendheid dit als eene inbreuk op het recht der volkeren kunnen aenmerken ? Immers geenzints.
Daer is dan in de verrigtingen van de Amfteldamfche Burgemeefters geene de minfte fchyn van erkenteniffe der onafhangelykheid derAmenkanen gelegen; maer alleen een eerkentenis
van



JAERBOEKEN, April, 1781. 833
van de mogelykheid, dat zy immer onafhange- / lyk zouden kunnen worden:welke mogelykheids niemant ligtelyk zal ontkennen: even wei-ï nig als in 't zo even bygebragt voorbeeld: Ik zal u oorlogstuig toevoeren, zodra gy de de vrede met uwen Vyand zult gemaekt hebben, men dat oorlogend Volk, nu al, als reeds in vreede zynde zoude erkennen.
Uit al het welk ontegenzeggelyk volgt, dat de Koning van Groot-Briltannie door de Regeerders van Amfterdam geenzins is beleedigd.
II. Maer ook de verrigtingen van Burgemeefteren van Amfteldam in 't Jaer 1778 zyn geenzints ftrydig met de ftaetsgefteldheid en regeeringwyze dezer Landen.
Hoe veel moeite men zich ook gegeven heeft, geen wet, hoe genaemd, heeft men kunnen bybrengen, om de handelwyze dezer Stadsregeering onwettig te verklaeren. Het is waer, men heeft wel bygebragt eenige befluiten van de Staten, om geene bezendingen aen de leden van Staet te doen: maer wie ziet niet, dat dezelven geheel niei ep het voorhanden zynde geval paften.
Men heeft zig ook nog beroepen op d{ Refolutie van 28 Nov. 1662. Dog het kat niet ontkend worden, dat dezelve alleen be hoort tot het geven van -publiek gehoor in dt Vroedfchappen aen de vreemde Gezanten over zaken die den Gemeenen Staet van land aengaen. Dog in 't voorzeide geval i geen publiek gehoor verleend, veel minindt vroedfchap, ook niet aen een Gezant: en d zaek die men toegezegd heeft, beftaet alleen lyk in zyn beft te willen doen ten einde d
Sta
lUTTEL»
(AM.
I
>
I



834 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
st eldam.
Staten mogen goed vinden een verbond met de Republiek der Noord-Amerikanen,als die zodanig en onafhangelyk zyn zoude,- aentegaen. Deze toezegging van dacromtrend een voorftel te willen doen en zulks aengenaem te maken, raekt tot dus verre alleen het toezeggend lid, en geenzints den gemeenen Staet van 't Land.
Daer duidelyk in die Refolutie van convocatie van Vroedfchappen gewaegd wordt, kan men derzelver woorden audiëntie of communicatie tot geene particuliere gefprekken uittrekken. Was dit reeds by die Refolutie van 1662 verboden, men zou 'er in 't Jaer 1683 niet op uit geweeft zyn, om dit te verbieden, maer alleen de oude wet vernieuwd hebben. En het voorftel 0111 daer van eene nieuwe wet te maeken, den 31 December 1683 gedaen, is onvervolgd gebleven. De gewoonte heeft ook fteeds plaets gehad, dat deze en geene leden, zelfs met vreemde Gezanten, gefprekken hebben gehouden. Men zie Wagen. XV. D. 197.
III. Uit het geen wy in 't kort aengehaeld en betoogd hebben, is nu ligtelyk optemaken, wat men volgends gronden van regten wegens de ftrafoeffening, door den Koning van Groot-Brittannie gevorderd, moet oordeelen (*).
Dc-
(*) » H y avoit donc (zegt een zeker geagt Franfch „ fchryver van een Nieuwspapier,) une fouveraine „ injultice, une exceflïve imprudence a diffamer, a „ flétrir d'un nora ignominieux (de cabale de faBi'on) „ des hommes refpeftables comme eitoyens irr-jpre.
,, hen.



jAERBOEKEN, April, 1781; S35
Dezelve is inderdaed geheel eri al ongê» rymd, aengezien niets tegen den Koning van Groot-Brittannie misdaen is, omdat by geene wetten hoe genaemd, wegens de daeden, die men euvel wil op nemen, eenige ftraf gelteld is; om dat van de kwaede trouw, zonder welke geen misdaed, en dus geen ftraf kan plaets hebben, niets blykt; omdat aen Engeland geen nadeel hoegenaemd is toegebragt:
Het is wel zo, dat de Staten van Holland en Weftfriesland by belluit van den 23 November 1780 het verrigte van de Amiteldamfche Burgemeefteren in 't Jaer 1778 hebben gedesavoueerd(*). Maer zulks brengt nog geenzints mede, dat Hoogltdezelven dat als misdadig, veel min, als ltrafwaerdig hebben geoordeeld. Schoon het verrigte van de Am* fteldamfche Regeerders aen de eene kant niet te laken, geen misdaed, veel min een ftrafwaerdige daed was; maer mogelyk veel eer eene voorzigtigheid en beleid om de Amerikanen
niet
., henfiblës comtne politiques •■ des hommes, qui peu. „ vent fe tromper, fans doute; pour qui peut-êcre ,, le mot de patrie n'eft plus, qu'un nom defféché,de qui les intentions, quoique droites, peuvent bien ne pas êcre plus desintereiïées, que celles du 5, partie contraire: mais qui enfin quand leurs vues ne feroient pas pures, ni leurs mefures falutaires „ a la nation, ont un caraftére pubücq, qu'on nepeuc „ avilir , fans degrader la fouverainetc de fon plus pretieux apanage: coniideration, qui met les nieuw bres de la republique li inconfiderement outragés, „ dans ralternacive, Ou de refter desbonnorés aux „ jeux de 1'Europe, ou de tirer une fatisfadlion ecla„ tante du fanglant affront, qu'ils viennent de rece„ voir "
'•) Zie hier voren bl. 210, Kkk
Am-
STELDAM.



Au-
STELDAM.
835 NIEUWE NEDERLANDSCHE
niet te willen aenftoot geven, zo was het aen den anderen kant niet van zo eene 011vermydelyke noodzaekelykheid, dat de Staten het zei ven voor hunne reekening naemen, even als of het door Hoogltdezelven gedaen was: niets drong daer toe, vooral in eene haggelyke omftandigheid, waer in het altyd verkiesbaer was zo veel mogelyk een oorlog te meiden. De Staten hebben dat verrigte derhalven wyzelyk gedesavoueerd ; dat is verklaerd, zulks niet voor hunne reekening te nemen, maer te laten voor het geen het was, namelyk voor eene onzekere beloften van een enkel Lid van regeering, wegens eene te doen voorftel in een bepaeld geval, het welk niet alleen van een voorafgaende vrye daed van den Koning van Groot-Brittanme zoude afhangen; maer in het welk zelfs het toegezegde buiten de minfte twyffel vry en geoorloofd zoude zyn. Maer hoe zeer men hadt moeten verwagten, dat zodanig defaveu van de Staten zelfs van eene daed, .welken wy gezien hebben, dat geene de minfte belediging voor den Koning van GrootBrittannie in zig bevattede, genoegen moeft geo-even hebben, zo was de Koning daer met mede te vreden, maer vondt goed, zonder eenio-e voldoening af te wagten, aen dezen Staet trouwelooslyk, en na zo veele toegevenheid van denzelven ontvangen te hebben, het oorlog aen te doen: Het welk een onteo-enzeo-lyk bewys uitlevert, dat het verrigte. van Burgemeefteren dezer Stad ten opzigte van den Amerikaenfchen CommitTaris niets anders dan een louter voorwendzel en opge-
raep-



JAERBOE KEN, Jprll, 1781. S37
raepte reden van den oorlog geweeft is, j£ de zaek wel ingezien zynde, zo heeft de Koning van Groot-Brittannie onregtvaerdiglyk de Amfterdamfche Regeering befchuldigd , dezelven met de fchendnamen van cabqle en fa&ie enz. gehoond, en is deswegens eene vplkomene voldoenning yerfchuldigd,
Wy hebben te voren gezien bl. 232. dat de Staten van Holland en Weftfriesland, willem de aen de eene zyde alle reden tot oorlog vermeiden, en aen den anderen'kam te werk gaen volgends de regels in alle wel geordende Regeeringen, en ook in dezen Staet vaftgelteld; de bewufte papieren, rakende het verrigte door de Burgemeefters van Amfteldam, hadden in handen gefield van 't Hoi van Holland, Zeeland en Vriesland,om daej op deszelfs gedagten aen de Staten mede te. deelen. Daer zyn wel veele onzekere gerugten wegens den uitllag der raedplegingen van 't Hof in deze zaek verfpreid geworden. Dog het Hof fchreef den 27 Maert aen de Hooggem. Staten den navolgende brief.
ED. GROOT MOGENDE HEEREN!
In onze fteeds aanhoudende Befoignes over de, by Uwer Edele Groot Mog. Refolutie van der 21 December des afgeloopen Jaars, voorgeiteldt vraage, is het aan de eene zyde , zo uit tie mede jtoezendinge aan ons van de Memorien van det toenmafg-n Groot-Brittannifchen Ambaffadeur. Ridder Torke, als uit de gcneraale bewoordinger der voorfchreVen Vrange, ons voorgekomen , dal de aanleiding tot het doen der voorfchrevenVraa JKkk 2 g
AMW STEL»
I
[
1
1
S



Am-
8TELDAM.
Brief van 't Hof ast. de Stat. wegens de zaek van Amjl.
«33 NIEUWE NEDERLANDSCIÏE'
ge fchynt te zyn geweeft de by de voorfz. Memorien', in mam van Zyne Groot-Brittannifche* Majefteit, gedaane vordering van ftraffe; en das wy over zulks. om aan Uwer Edele Groot Mog. requifitie te voldoen, dienden te onderzoeken, of, naar rechten, tuflchen boogftgedagte Zyne Majefteit en deze Republiek plaats grypende, dat is naar het recht der natuur en der Volkeren, en de toen tuffchen de beide Natiën fubfifterende Verbindteniffen (waar van op gemelde Memorien melding maaken) als mede volgens de conftitutioneele Wetten en Placaaten dezer Landen (welke Conftitutioneele Wetten, hoe zeer op fundament van eene (zo ons toefchynt) ganfch abufive affertie, dat Hoogftdezelve Heer Koning Guarandeur van 'sLands Conftitutie zoude zyn, by de voorfz. Memorien insgelyks worden ingeroepen) of, zeggen wy, naar de"voorfz. Rechten, en volgens de voorfz. Conftitutioneele Wetten en Placaaten, toegepaft op de daaden, waar van hoogftgcmelde Heer Koning, door zyn voornoemden Ambaffadeur, deed klaagen, en waar in Heeren Burgemeefters en Regeerders van Amfterdam, by hun door U Edele Groot Mog. mede aan ons toegezonden Berigt, fuftineerden niets onwettigs gelegen te zyn, het entameeren van Crimineele Procedures ter dezen te pas kwam, of niet?
In dit begrip wierden wy niet wein'g ver« fterkt, Edele Groot Mog. Heeren, waaneer wy uit het, geduurende onze voorfz. Befoignes, in het licht gekomen Contra-Manifeft, ter Vergadering van de Hoog Mog. Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, buiten allen twyffel met Concurrentie en toeftemming van U Ed. Groot Mog. gearrefteerd ,op den 12 dezer Maend (Pag. 9 en 10) zagen, dat by hst voorfz. Manifeft, zulks ook zo wordt geëxpliceerd (onder anderen) door te zeggen in 1'ubftantie en connectie: flat de voorfz. door U Edele Groot Mog. aen ons gedaane Vraag was een weg, ingellagen tot een
prast-



JAERBOEKEN , Aprü, 1781. Ë33
preliminair onderzoek, eer (behoudens 'sLands Conftitutie en de Privilegiën der Ingezeetenen) aan de begeerte van Zyne Majefteit, nopens de gedaane ftrafvordering kan voldaan worden.
Dan hier tegen kwam, aan de andere zyde, by ons in confideratie, dat, door den, zedert het nemen der bovengemelde Uwer Edele Groot Mog. Refolutie van den 21 Decemberlaatftleden. opgevolgden Vyandlyken aanval van hoogftgemelde Zyne Majefteit tegen dezen Staat, de voorfz. door Hoogftdezelve gedaane ftrafvordering, en dus de apparente aanleiding tot de voorfz. Vraag, fchynt te cefleeren; en dat men over zulks ten dien opzigte zou mogen appliceeren de paromie: daar geen Klaager is daar is geen Rechter.
Terwyl het daar en boven, onzes bedunken; (het zy met eerbied gezegd) eenigzins vreemd er ongefaifonneerd zoude zyn, om, nu de Republiei met Groot-Brittannien in Oorlog is, ter contem platie van den Vyand, te beoordeelen, of men, volgens de door dien Vyand zeiven niet lange! gerefpeóteerd wordende Rechten en Verbintenis fen, Crimineele Procedures zoude hebben moetet aanvangen , en of de Conftitutioneele Wettel zulks zouden hebben gepermitteerd?
Wy hebben deze zwaarigheid van zo veel ge wigt gevonden, dat wy gemeend hebben, niet 0 mogen afzyn van dezelve onder het oog van UE Groot Mog. te brengen, met allereerbiedigft ver zoek, om de intentie van UE. Groot Mog. diet aangaander nader te mogen verneemen.
Hier mede, Edele Groot Mog. Heeren, bid den wy God Almagtig U Edele Groot Mog. ir eene langduurige eh voorfpoedige Regeering t< cenferveeren.
Gefchreeven in den Hage den 27 Maart 1781
Wy hebben dikwyls moeten fpreeken vai de zo veel gerugts makende zaek van den Hol Kkk 3 land
Amstel-
DAM.
Brief van 't Hof aeit de Stat.
wegens de zaek van Amft.
t t
t
1
l



Ho NIEUWE NEDERLANDSCHË
AMSTERDAM.
MYN HEER!
$ Ten einde UE. de Staeten Generael j, kunne onderrigten van de complaifance, „ die de Koning heeft voor de Memorien, 3, door Hoogftderzelver Minifter aen zyne „ Koninglyke Majefteit gepraffenteerd, in
alles wat met zyne rechtvaerdigheid be4,, ftaenbaer is, zo zend ik UE. de Copy van
de ordre, die aen den Gouverneur van „ Alicanten is afgevaerdigd, betreffende het i,, Schip Spaer en Amft el van Schipper Wa^, genaer. Ik biede my tot UE. dienft aen, Sj en &c. &c.
Pardo den 31 Maert 1781.
(was geteekend)
Graef DE FLORIDA BLANCA.
Het Hollandfch Schip, St. George, ryk geladen, en den 24 January 1781 van Smirha vertrokken, wierdt door een Engelfch Kaper genomen, en eerft te Civha Vecchia3en
ver*
landfchefchipper Jan fjeerds WagenaerAzzzXve is eindelyk tot volkomene eer van hem en de reeders van zyn Schip uitgevallen, zynde hy op laft van 't Spaenfch Hof, gedagtekend den 28 Maert, op vrye voeten gefield, en zyn Schip ontilagen* Dat Koninglyk bevel is aen den Hollandfchen Gezant Grave van Rechteren toegezonden by den na^ volgende brief van den Staets Dienaer Grave Florida Blanca*



JAERBOEKEN, April, 1781, 841
vervolgends te Livorno opgebragt, alwaer drie Hollandfche Oorlogfchepen lagen. De belanghebbende in het genomen Schip, hier door zwaere fchadens geleden hebbende en volgends hunne bekomene berigten oordeelende, dat de Schout by Nacht J. Binkes over de drie oorlogfchepen te Livorno liggende bevel voerende, of zeiven uit Livorno hadt kunnen uitlopen, of een der Fregatten onder zyn bevel uitzenden om dat Hollandfch Schip, het welk volgends berigten door den Engelfchen Kaper nu te Livorno zoude worden opgebragt, als wordende te Civita Vecchia niet toegelaten,te hernemen, vervoegden zich by een verzoekfchrift tol H. H. Mog. waerin zy zig zeer beklaegden over dit pligt verzuim der Bevelhebbers var 's Lands Schepen, waer van zy betuigen, da de redenen voor hen ondoorgrondelyk zyn en voorts nederig verzoeken, dat H. H. M de fchadens daer door aen hen toegebragt gelieven te vergoeden.
In dit verzoekfchrift geven zy hoofdzake lyk te kennen: „ dat zy met geen geringi 3, ontroering de droevige tydingeh haddei „ bekomen^ dat een groot aental Schepen „ waer in zy veel intreft hadden, en welke „ waerde verfcheiden Millioenen bedroeg „ van tot tyd door de Engelfchen waren op
„ gebragt: dat zy in die fatale omftan
„ digheden merkelyk wierden gefoulageen „ op de geconfirmeerde tyding, dat Hui „ Hoog Mog. de noodige orders hadden af 3, gevaerdigd, om verdere Schadens van de Kkk 4 » Sup
Amsterdam.
»
1 >
I 1



STEL-
VAsa,
842 NIEUWE NEDERLANDSCHE
» SuPPlifnten Commercie te preveniecrerï ' » en we! dat drie Oorlogfcheepen ïan S " SuiiVenM ^ ,Midd^«^hePZee SudS » knnffen, om de Schepen van de Ingezee-
* enen dezer Republiek te waerfchoSwen, „ en m veilige Havens te brengen - - dat „ in dat vertrouwen zy Supplianten niet vpoI
" A omtrent^
„ öchip «fe 6/. Gw^, 0p de tvdimr dat
* het zelve den s5 January laeSn val Mnirnawas vertrokken, maer dat het zei
" ZmT tydif Il]foJrmatie en de noodige „ befchermmg bewaerd zoude worden; doch » dat ZY tot hunne uiterlle fmerte hadden " S'iT1 °^nrer worden, d« ook die rvk„ geladen Bodem, benevens het Schip ' de*> f^monie, de prooi der Engelfehe Kapers
* had moeten worden, en te Civita Vccchia v was opgebragt, terwyl inmiddels de o Oor« logfehepen te Livorno werkeloos waren
* bly ven liggen : — dat zy egter alle hoop „ nog niet hadden opgegeven, om ten min„ ftcn nog dat Schip te behouden, vermits " zyjancJ-lvorno £>'dinê' ha'dden, dat ge„ melde Schepen te Gaëta en Civita Vecchia „ met zouden mogen blyven liggen, maer " mn Lwfno moeten verzeilen, waer op „ vaft hadden vertrouwd, dat de gemelde „ drie Oorlogfchepen, of ten minlén In „ van dezelve, eindelyk op hun gemeld " 5 U?'uuaC mct ecl^aPPeren konde, zou„ den hebben gaen kruiffen, om het zelve „ yan de Engelfchen voor het inloopen van „ Livorno te hernemen; doch dat ook die „ gefundeerde hoop in rook was verdwenen.
„ al-»



JAERBOEKEN, April, i78r. $43
„ alzo berigten uit Livorno van den i z Maert „ hadden ontfangen, dat hun meergemeld „, Schip de St. George onverhinderd door de ■9, Engelfehe te Livorno was opgebragt;—„ dat het voorzeide geval, zoo het den Sup„ plianten voorkwam, aen niets anders, dan „ aen verzuim van de Bevelhebbers van „ 'sLands Schepen, zich te Livorno bevin„ dende, was toe te fchryven, blykens de „ authentjque Extraclen uit drie Brieven, uit „ Livorno gefchreven, en de voorzeide Re„ quefte annex, zynde de reden van het „ voorfchreven pügtverzuim voor de Sup-
plianten ondoorgrondelyk: verzoc-
„ kende, dat Hun Hoog Mog. de fchadens, „ welke daer door aen de Supplianten zyn „ toegebragt, voor zoo verre het Holland„ fche Intreft betreft, gelieven te vergoeden, „ of dat anderzints Hun Hoog Mog., tot „ fchadeloosftelling van de Supplianten, zoo„ danige maetregelen gelieven te nemen als „ zouden oordeelen te behooren."
Dit Requelt, dooreenen brief van Heeren Directeuren der Levantfche Handel en Navigatie op de Middelandfche Zee ten kragtigften onderfteund is , naer men verneemt, by Holland overgenoomen, en voorts Commisforiacl gemaekt met de Admiraliteiten.
Vcrvolgends is nog by H. H. M. goedgevonden het zelfde verzoekfchrift en klagten met de bylagen aen den Schout by nacht J. Binket toe te zenden, ten einde H. IL Mog. van berigt te dienen.
Daer is geen grooter kenmerk van befchaefdKkk 5 heid
Am-
s"'Et.. dam.



844 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM»
heid der volkeren, dan dat zelfs in 't midden van de vyandelykheden j in 't volle vuer des oorlogs, welken een ieder meent ter zyner verdeediging en bewaering van zyne regten en onafhangelykheid te voeren, de edelmoedigheid en gevoelens van menfehelykheid hunne kragt en werking behouden. Gelyk niets die waerdigheid, welken aen alle menfehen tyezenlyk en eigen is, kan vernietigen, zo voelt eene groote ziel de verpligtingen daer uit voortfpruitende, ook zelfs omtrend zyne vyanden, allerlevendigft. en kan dezelvenniet verzaeken. Het was wel te wenfehen, dat men dezelven niet dikwyls allerfchandelykft hadt zien verkragten; dat men ze niet hadt zien met voeten treden door die geenen zelfs, die wegens hunne geboorten en ftandplaets, welken zy in een magtig ryk, onder een groot volk bekleeden, byzonderlyk geroepen zyn, om grootmoedig te handelen, en zo wel aen hunne Vaderlanders, als aen ganfeh Europa byzonderlyk verpligt zyn het voorbeeld van edele denk- en handelwyzen te geven (*); dat men de fchending van deze deugden, welke de grootften van geboorten en ftandplaets tot den geringften Hand verlaegt, en den verheven rang zeiven, in welken zy onverdiend
ge-
(*) Wy zien hier op de ongehoorde handelwvzen van de Engelfchen Admirael Rodney en Generael Vaughan omtrend de inwooners van het veroverd eiland St. Euftatius. Waeroir.trend wy in ons volgend ftukje nog een merkwaerdig Vertoog van den Welfprehenden gnrk zullen mededeeïen.



JAERBOEKEN, April, i?8i. «45^
geplaetft zyn, onteeft, door eene ganfche Natie zeiven met ftilzwygen en ftraffeloosheid heeft zien goedkeuren, dit kan niet dan allen, die edelmoedig denken, ten hoogftengrieven.
Maer dat vuer van grootmoedigheid is niet in allen intgeblufcht. Aen wederzyden der oorlogende Natiën, Engelfchen en Nederlanders worden 'er nog gevonden, in wiet boezem dat edel vuer gloeit, en wel in hen, die zo door hooge geboorte, als burgerlyke deugden uitblinken. Het bewys hier van is te gewigtig, is voor alle weidenkenden van te veel belang om met ftilzwygen voor by te gaen; en daer om zullen wy de briefwiffelingen, welken door de brave Heeren Ooftei en van Haren met den Hertog van Richmont begonnen en tot beider roem voortgezet zyn: betreffende de wederzydfche Krygsgevange nen, waer van wy te voren maer kortelyl gefproken hebben, hier mede deelen.
Voor eerft dan hadden de Heeren Ooflero vanHarendoov edelmoedige gevoelens omtrent onze overrompelde en Krygsgevangenen Land genoten aengedaen, den 2 February 178] aen den Heere Hertog van Richmond dei volgende brief gefchreven.
Milddadige Ingezeetenen in ons gemeenebel een Fonds opgericht hebbende, tot aanrnoe diaing van het Zeeweezen, zo door het geevei Van beloningen, aan hen, die door dapperhei' zullen uitmunten, als door het toebrengen yai eenige verzachting aan het lot der geenen, die genomen zynde, in de gevangeniflen kwynen £n daer wy ondergeteekenden tot Direóteurei van dat Fonds aangefteld zyn, vleijen Wy ons da
uw
Am-
sterdam.
I
t 1
l
t
I
1
1
1
>
1
t



Am-
ST ELDAM.
Brief wegens de
KrygsgevangeTien in Engeland.
$46 ' NIEUV E^NEDERLANDSCHE
Uwe Genade, uit hoofde van deszelfs aan geheel Europa bekende gevoelens van liefdaadigheid en menfchlievenheid, wel zal willen meedewerken tot bereiking van ons oogmerk, de beilemde penningen ontfangen en tot de beoogde eindensdoen ftrekken. Onaangezien den Oorlog tuffchen onze beide Natiën, hopen wy nochtans dat Uwe Genade ons verzoek niet van de hand zult wyzen, "dewyl het zelve alleen ftrekt om de dapperheid, (eerbiedwaardig zelfs in vyanden) te belonen, en om de ongelukkigen behulpzaam te weezen: gevoelens te eê! en te teeder om niet in een hart als dat van Uwe Genade» ingefchapen te zyn. Wy zien uw antwoord met ongeduld te gemoet: en het zy dat het aan ons verlangen, (dat alleen uit menfchlievenheid voorfpruit) voldoet, het zyde omftandigheden Uwe Genade noodzaaken ons verzoek te weigeren, zullen wy niet te min fleeds met alle gevoelens van eerbied en hoogachting blyven. ö
De edelmoedige Hertog beantwoordde voorgem. brief op deze hcufche wyze.
r\p geene ftreelender wyze kon ik overtuigt ^ worden van uwe achting mywaarts dan door het verzoek om op my te neemen de ontfangft en bezorging der penningen , welke eenige In teekenaars in Holland vooineemens zyn te zenden aan hunne Gevangenen Landgenooten. Op het tederfte aangedaan met eerbied en verwondering over zulke menfchlievende gevoelens verzoek ik Uw Ed. de Inteekenaars te verzeekeren dat ik met het grootfte genoegen zal meedewerken tot het bereiken van een zo milddaadig oogmerk. Nochtans verbeeld ik my,dat een Banquier te London, bekwamer zoude zyn dan ik, om dat geld te ontfangen en uit te geeven, en dat Uw Ed. een Agent
hier



JAER BOEKEN, April, ?7&' *47
hier diende aan te (lellen, die anders niets deed dan de Gevangenen te bezoeken , hen het benodigde verzorgde en omtrent hen met UwEd.Briefwiffeline hield. Een en ander zal gemakkelyk hier te vinden zyn, cn indien ik Uw Ed. van eenig nut kan weezen, het zy met de toezicht op het gedrag van dien Banquier en Agent te honden, het zy om uwe loffelyke pogingen te bevorderen, zo zal (ik herhaal het nogmaals) alles daar toe met genoegen aanwenden. Ik heb de eer my met alle achting te noemen, enz.
Hierop fchreven de Heeren Ooftet-en- van Haren den 20 February dezen tweeden briet.
Gevoeliger, dan wy het kunnen uitdrukken , aan de heufche wyze, waar op uwe Genade on? verfekt wel hebt wille aannemen en ons daardoor meer en meer beveiligd in enze gedachten, omtrent uwe Genade Edele denkwyze, verHout ons zulks, naa daar over onze dankbaarheic betuigt te hebben, om uwe Genade te verzoeker ons een eerlyk Man te willen bezorgen om te ontfangen en volgens nevensgaande nota te belteeden 1000 L. St. dien wy gererrjtteert hebben aar de Heeren Bolwerk en Nucella te London , metlall om dezelve te dellen in handen van den door uwt Genaden benoemden Agent, ons vleijende da uwe Genade, by deszelfs reeds gegeevene by ken van genegentheden en menlchhevendheiu, nos wel die zal willen voegen van een waakenc nn% on het gedrag van dien Agent te houden Een RetouifcWp vin de Engelfehe Ooft-Indifchf Compagnie het ongeluk gehad hebbende op onzt Kuft te ftranden, zo bieden wy zeer greetig on zen dienft aan om die ongelukkige Schipbreuke lingen behulpzaam te zyn. Ons gelukkig achten de uwe Genade te toonen, dat, wel verre va. bezielt te zyn met eenige nationale haat, altoo. ontëerende voor de menfchlykheid, onze Hartei niets ademen dan liefde voorgonzen evennaaiten
Am-
>TEL» DAM»
Antwoordvan den Hertog Richmond.
t
1
1



Am-
steldam.
Tweede iriefvf* de Hr. Oofter en van JJaren.
S48 NIEUWE NEDERLANDSCIIE
inmiddels hebben wy aan den Predikant van het Dorp, alwaar hst Schip geftrand is, gefchree* ven, met verzoek om voor de nooddruft dier ongelukkige Schipbreukelingen te zorgen, ten einde uwe Genade,, niet door woorden maar door daagden, te overtuigen van onzen yver voor de menfchlievenheid en van de zuivere achtin* met welke wy fteeds zullen zyn en biyven, enz.
Het antwoord van den Hertog Rkhmord van den 5 Maert luidde aldus.
T>Jaa ontvangfl van Uw Ed, geëerden van den 20 * fcebr. heb ik terftond myn werk gemaakt om iemand te zoeken die in Haat mogt zyn om Uwe edelmoedige oogmerken ter uitvoer te brengenwaar toe, naar myn begrip, voor al vereifcht wierd een braaf menfeh, wiens denkwyze met de Uwe overeen kwam: ingevolge van dien heb ik aan den Heer R, Diggens, een braaf en zeer voor jiaam Koopman te Chichefter, de zaak vooro-e' Hagen, die dezelve zeer gaarne op zich wifde neemen zonder voor zyn genomene moeite en verlooren tyd, zelve na het volvoeren uw-r beveelen en na mate men over hem te vreede zal zyn, hem zult toeleggen, behalvcn de door hem gemaakte reis- en andere koften, die hy in Ree kenmg zal brengen, hy zal zelve binnen kort Uw Ed. daar nader over fchryven en heeft nrygezeat dat de Hm. Hope en Syfima, met wien hy in Cor' respondentie is, Uw Ed. nader onderrichting kunnen geeven : intuffchen heb ik de CommilTariffen, die het opzicht hebben over de GevangenifTen verzocht, hem de nodige vryheid te geeven om de Hollandfche. Gevangenen te gaan zier en hen hetgeen zyontbreeken te bezorgen. Schoon ik tot nog toe meenet weet, in welke Gevangeniilen zy geplaatft zyn, zo oordeele nogtans, dat de Heer Diggens genoegzaam in ftaat zal zvn on die *a het zuiden, van Engeland toezicht te"houden;
'm



JAERBOEKEN, April, 1781. 849
indien 'er zich in het Noorden mogten bevinden,/ zal het minder korthaar zyn daar een Agent toe < te neemen en hebbe daar reeds een bekwaam 3 Man toe in het oog. Om kort te gaan, Myn _ Heeren ! waar in ik Uw Ed. .van nut kan zyn,zal h*t my zeer aangénaam weezen blyken te kunnen geeven van de Hoogachting, d:e ik gevoel voor de bewecgreedenen Uwer Edelmoedige handelwyze jeegens ongelukkige Landgenooten, die de Slagtoffers zullen worden van een Oorlog tuffchen twee Volken , die, en de Godsdienft en het wederzyds belang tot Bondgenoten, en nimmer tot, Vyanden moeft maaken. Ik heb aan den Prehdent van onze Ooft Indiiche Compagnie Copy gezonden van het geene Uw Ed. my, weegens het op Uwe ftranden verongelukte Schip , hebt geheven meedetedeelen : het is niet mogelyk,op eene Vriendelyker en Edelmoediger wyze, ongelukkige zyn hulp aan te bieden; ook twyffel ik niet ot die Heer zal zelve, met de opregtfte dankbaarheid, Uw Ed. de voor hun gemaakte onkoften rembourfeeren of my van zynentweege verzoeken zulks te doen. Ik heb de eer my te noemen, enz.
Onze edelmoedige yveraers fchreven daer op aen den Hertog nog eenen derden brief van dezen inhoud:
Wy zyn uwe Genade ten hoogftenverpligt voo het benoemen van den Heer Diggens toton zen Agent, en voor het aan hem bezorgen de nodige ordres om de Gevangenen te bezoeken en hen het nodige te doen toekomen. Wy ichry ven hem heden en hebben inmiddels nog L. 50 ft geremitteert aan de Heeren Bolwerk cn Nucella onze Banquiers te London, waar over hy zal kui nen disponeeren. Wat onze Gevangenen 1 het Noorden aangaat: alhoewel wy onderrgt w0 den dat hunne toeftand in het algemeen beeter
TEL)AM.
Vweeclt mt-
word*.
>
r
t »
,
t-; n
Is in



Am-
STERDAM.
Derde brief wc gens de Krygsgevangenen.
$50 NIEUWE NÉDÈRLANDSCHE
dan van die in het Zuiden van Eftgelacd, zo verzoeken wy nochtans de naam te mogen weeten van den, door uwe Genade aldaar gedifpicieerden
- Door de menfchlievende fchikklngen onzer Re. geering, en de zorgen van den Predikant van Rooyen zyn de Engelfehe Gevangenen zoo Wel -behandeld, geduurefide hun verblyf te Nonnf wyk, dat het voor ons onnoodig' eewceft is htn iets te verfchaffen, zo als uwe gffifc zul kun nen zien uit de nevensgaande brieven van den gemelcen Predikant » en dewyl die waardigeDie™ naar van een Vreedehevend en BarmhartigGod met eens van ons heeft willen ontfangen % jSfe tut.e van zyne gedane verfehotten, hebben wv ons verphgt gevonden zyn Edelmoedigheid eeniZ zmts te belonen door een klein gefchenk beK de in een Zilveren Trtiw^ten^l^iSK. kan met deeze opfchriften, als op het eerfteBatavorum in hoftes virtuti en op het tweede - Kalf fragorum hofltum Tuiori: het welk wy hcopen d£ hy wel zal willen aanneemen. Die Gevangenen thans overgebragt zynde naar Leyden, hebben wy een'Overften Luitenant van het Guarnizoe dier Stad verzocht het oog op hen te w l en houden en wy zyn dus verzeekert, dat de Z eken zo
hebben. geZ°nden' DergenS gebrek aan* Aangezien alle de moeite die uwe Genade frerrl* voor ons wel gelieft te neemen,^oude niets ofs aangenaamerzyn, dan van onze kant hier in ons Land uwe Genade van eenig nut te kunnen wee zen, en wy zouden ons gelukkig achten a?n denzeiven bewyzen te kunnen gee°ven van den diepen eerbied, met welke wy ons teekenen &c.



JAERBOEKÈN, Aprtl, t78l. 85*
Hierop ontvong men het volgend derde antwoord van den edelmoedigen Hertog*.
Tk vrees dat myn verblyf, op myn Landgoed, ■*■ eenige dagen het antwoord op uwen brief zal Vertraagt hebben,zo wel als de fchikking omtrent de zaken daarin vcrVat i doch ik heb niets verzuimd omtrent het menfchlievendoogmerkwaarmede gy belaft zyu
Ik heb Uw Ed, voor agt dagert gefchreeven: dat ik, op uw verzoek, den Heer Richard Diggens, Koopman te Chichefter, tot uwen Agent benoemt heb, en dat ik gefchreeven heb aan de CommiiTariiTen der zieke en gekwetfte Matroozen, om den Heer Diggens verlof te geven, aatt de Hollandfche Gevangenen te mogen bezorgen, 't geen gy tot hun onderftand gefchikt hebt> Ik heb terftond van die Heeren antwoord bekomen , die my de nodige ordres daartoe bezorgd hebben. De Heer Diggens is terftond na Forton , dicht by Portsmouth, gegaan, zynde dit eene Gevangenis, de naafte by zyne woonplaats. Ik zelf heb my'er ook vervoegd, en heb de gezonde zowel als de zieken, bezocht, en met groot vermaak gezien dat de een zo wel als de ander zeer goed behandeld wierden. De Heer Diggens, die Uw Ed. de-1 zen dag moet fchry Ven, zal u daarvan in 't breede onderrichten: hy heeft een net onderzoek omtrent alle de Gevangenen gedaan, en een lyft gemaakt van hunne naamen, Van de Scheepen waartoe zy behooren, en van 't geen zy benodigd zyn. Hy heeft zich belaft met de zorg om heft al het nodi* ge te befchikken, en gy zult een verhael van alle zyne verrichtingen bekomen. Onder deze ongelukkige bevonden zich veelen, die in kwaade handen gevallen zyn; die hen van alles beroofd hebben; voornamentlyk heeft dit lot de manfehapvan het Schip Rotterdam getroffen: aan deeze allen ontbreekt kleeding: maar die van de Koopvaardyfeheepen zeggen, dat hen niets ontbreekt en Lil ook
Am» stel*
DAM»
Derde antwoordvan dèn Her tog,



852 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STELÏAM.
Derde antwoordvan den Hortog.
ook geen onderftand nodig hebben. De Heer Diggens zal u een affchrift zenden van de bepaalde bevelen door hem in de Gevangeniffen gegeeven, zo wel als een lyft van de leevensmiddelen, waaruit gy zult kunnen zien, dat zy genoeg hebben om te kunnen leeven in een plaats, daar zy geen groote oefeningen kunnen doen. Hen ontbreekt niets dan Tabak. De Hoven van Vrankryk en Spanje, hebben op verzoek van hunne Gevangenen, aan hunne Agenten bevel gezonden: om ieder dag een engelfehe Stuiver, aan ieder van hunne Gevangenen te geeven, om Tabak daarvoor te koopen, het welke zy doen, en daarover zeer in hun ichik zyn. Ik denk dat uwe Regeering, zo gy u by hen vervoegde, voor de Hollanders het zelfde zou doen , dewyl deeze nog meer dan de Franfchen en Spanjaarden aan den Tabak verflaaft zyn. Zo gy 't nodig oordeelt j dat de Heer Diggens hen dit geld bezorgt, weeft dan zo goed hem uwe bevelen hiertoe te zenden. Deze Gevangenis van Forton, is zeer bekwaam en gefchikt voor het getal der Gevangenen, en zy zyn 'er wel gehuisveft: zy hebben eene ruime plaats om te wandelen, en eenen genoegzamen voorraad van Brand: ieder Gevangene heeft voor zich een bed, met behoorlyke dekking. Het fmart my, dat de noodzaaklykheid onze Regeering verpligt heeft, om de Hollandfche Gevangenen, in zulk een groot getal Gevangeniffen te hebben moeten verdeelen, (zynde byna in alle gedeeltens van dit Ryk,1) dewyl dit aan uwen Agent lange reizen zal veroorzaaken, die zeer koftbaar zyn en bygevolg de fom, die gy uit hebt te geeven, zeer zal verminderen. Wat de Gevangenen betreft, daar is zo veel voordeel als nadeel in , dat zy dus van elkander verwyderd zyn: zy zyn meer in de ruimte, en minder aan de ziektens der gevangeniffen onderhevig, dan dat een groot getal by elkander huisvefte, in eene en dezelve plaats. Het is zeer waarfchyulyk, dat, hebbende met zo
vee-



JAERBOEKEjN, April, 1781. g53
veele perfoonen te doen, zv allen niet, in gelyken graad, zullen behandeld worden: zy zullen op de eene plaats beter dan op den anderen zyn; maar ik hoop,dat het bezoeken van uwen Agent, de meeft noodzakelyke hinderpaalen zal we^ neemen. Hy heeft dezen dag voorgenomen om al de Gevangeniffen, in het Zuiden van Engeland, te bezoeken. Hy zal,op ieder plaats,een naauwkeurig onderzoek doen, en u een nette lyft zenden van de Gevangenen, van het geen zy benodigd hebben, en van 't geen hy hen bezorgen zal. Zyn gevoelen is, dat hy niet op ieder plaats moet blyven, om het gekogte goed, in 't byzonder, zelf aan hen uit te deelen: 't welk veroorzaaken zou dat,hy niet lang genoeg al de Gevangeniffen zou kunnen bezoeken, en dat zyn reis, dus langer duurende,ook meer onkoften verwekken zou. Hy zal zich vergenoegen om zyne Korrespondenten, diehy byna overal heeft, beveelen te laaten om het noodige te bezorgen; in ieder Gevangenis zal hy briefwiffeling houden met eene der Gevangenen, die hem, van tyd tot tyd, zal onderrichten van alles wat gebeurt: van hun onthaal; van hun gebrek; wie 'er fterven en wie 'er wedsr aankomen , en of zy te vreden zyn met het geene men hen bezorgt.
Zo het mooglyk was te wachten, zou 'er misfchien gelegenheid zyn om ieder artikel van het benodigde, beter koop te krygen door een Leverancier te Londen , maar het tegenwoordig geval duldt dien uitftel niet, en ik durf u inftaan, dat uw Agent zorgen zal,dat uw geld, zo veel als mogeIyk is, tot het welzyn van uwe Gevangenen zal hefteed worden. Hy zal terftond naar den Kapitein Volbergen gaan, om van hem de naamen van zyn Volk bp te neemen, daar hy het geld, dat gy voor hen gefchikt hebt, aan moet betaalen , dewyl 'er verfcheiden zyn , die zich in onzen dienft begeeven hebben, en aan dezulken denk ik niet Lil 2 dat
Am-
STELdam.
Derde antwoordvan den Hertog.



854 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsterdam.
Derde antwoordvan dei
Hertog
dat gy belooningen toe zult leggen: zy hebben die niet nodig. .
De Heer Diggens zal u onderrichten wegens den uitflag van zyn reis: gy zult daarin zien of het nodig is een' anderen Agent in het Noorden van Engeland te hebben, en gy kunt hem uwebevelen hier omtrent geeven. 't Zygyzyn gedraa;
t g0ed- of afkeurt, hy zal zich in alles naar uwen wil
< gedraagen.
Ik heb ook antwoord ontfangen van onzen eerften Direfteur der Oolt-Indifche Compagnie: Hy heeft my verzocht Uw Ed. te danken voor de goedheid aan de Manfchap, van dat op uwe Kusten geftrande Schip, betoond; en dat hy aan zyne Korrespondenten de Heeren Clifort en Teysfet, bevel gezonden heeft den Predikant van Royen,en alle, die meede gewerkt hadden om de manfchap van'dat Schip te redden, te beloonen, lk heb de eer te zyn, enz.
De Heer Diggens door den Hertog Rich* wond verkoren tot het verzorgen der Hollandfche Krygsgevangenen fchreef aen de Heeren Oofter en van Haren den 10 Maert 1781 dezen brief.
Door zyn Hoog Ed. den Heere Hertog van Rkhtnond, ais zyn Agent aangefteld zynde, en van z\n Hoog Ed. de orders, door Uw Ed. ten opzigte der Hollandfche Krygsgevangenen gegeeven, entfangen hebbende, neeme ik de vryheid Uw Ed. hiermede te advifeeren, dat ik gifteren de Gevangenen te Gosport gemonfterd heb, voornamentlyk in Zieken en Gewonden beftaande: de Hollanders worden in een plaats by hun zeiven bewaard en fchynen zeer wel vergenoegd met hun Tradtement. Ingefloten bekomen Uw Ed. de regulatie van de levensmiddelen , die hun dagelyks geleverd worden, als mede 't getal der Zieken



JAERBOEKEN, April, 1781, 85$
en Gewonden van 't Schip Rotterdam 39, dito i van Koopvaardy Schepen 10, de overige Krygsge-s vangenen van 't Schip Rotterdamzyn te Winches-1 ter. En dewyl ik generale order van de Commisfariffen voor de Zieken en Gewonden bekomen, heb, om de differente Gevangeniffen in Engeland, te bezoeken,zal ik op Maandag de reis naar Win-: chefter, Pool,Plymouth en Falmouth aanvangen, en Uw Ed. een lyft der Zieken &c. toezenden,— Het gro'.tfte getal mankeeren Kleeding, en heb daarom dezulken, die zulks 't meeft benoodrgd haHd-n, daarmede voorzien, en zal zorg dragen, om Üw Ed. orders, met de uiterfte naauwkeungheid, te obferveeren. De Commandant der Soldaten is te Witchurch; ik zal hem 't geordonneerde prefent van 60 Ducaten ter hand
ftellen. Ingefloten bekomt Uw Ed. de
Vertaaling van de Miflive der CommiiTariffen, voor de Zieken en Gekwetften , aan zyn Hoog Ed. den Hertog van Richmond (*)j
(*) Van de Kamer voor de Zielen en Gewonden Zeelieden,
6 Maart 1781
HOOG ED. GEB. HEER!
Onze Secretaris heeft ons Uw Genades brief vm j Ae?es voorgelegd, waarin uwe Genade verzoekt dat d< Heer Dispens , Koopman te Chicbefter en zulke per fbonen als hy in qualiteit van Clerken en Tolken za goedvinden te gebruiken, admiffie hebben mogen toi de Hollandfche Krygsgevangenen in Engeland, tei bereiking der oogmeiken door U gemeld.
Wv bidden Uwe Genade verzekerd te zyn, dat vai onzen kant alles in 't werk gefteld zal worden , 0111 uw Genades menfchlievende intentie, ten behoeve va: sem Gevargenen, ter faciliteeren. Ingefloten een ge reraie order aan onze Agenten geaddrefleerd, uit krag te van welke de Heer Diggens den vryen toegang to de Krygsgevangenen hebben zal, om hen van zulk kleeiing ea andere noodwendigheden t» voorzien 6 LH 3 was
Lm-
tel)am.
Derde mtvoord>an dett Hertog



«5<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
dam.
Derde antwoordvan det Hertog.
<
t t
I c c s t Ji
d
als mede myne Inltruftien, gelykluidig mee
die
waar aan zy gebrek mogten lyden, en zulk een fomma Gelds onder hen te diftribueeren, als onze generale Inftruftien aan alle de Agenten, niet te hoven gaat, waar by het uitdeelen van eenig geld aan bun gelimiteerd is, tot kleine fommetjes; en de rede hier voor, is, dat zy 't niet in hun vermogen krygen, om hunne Opzienders om te koopen, ter bevordering van hunne ontkomiug uit de Gevangenhuizen.
Wy neemen de vryheid om uwe Genade hier mede toe te zenden de gedrukte Regulatien, in alle de Gevangeniffen , in 't Franfcb opgehangen, als mede in 'c Spaanfch; en dat zulks in weinig dagen insgelyks in 't Hollandfch gedaan zal worden, hebben wy geordon* neert.
Hier door zal uwe Genade onderl igt worden , in welke manier de Krygsgevangenen ,die gezond zyn.getracteerd worden, en ten opzigte der Zieken en Gekwesten, is 'er order geifeld om hen op dezelve wyze te tracteeren , als de Zeelieden van zyne Jviajefteit in gelyke omftandigheden; dit melden wy meer in 't particulier, dewyl uwe Genade deszelfs verlangen betuigde, dat de Heer Diggens geauthorifeerd mogt worden ,°orn hen met Doctors en Chirurgys te voorzien; daar wy het abfoluut nodig geoordeeld hebben , te ordonneeren, dat geene andere Geneeskundige Perfoonen toe de Krygsgevangenen toegang zullen hebben, dan die lirectefyk geappointeerd zyn, om de Zieken &c. te viïteeren en Geneesmiddelen te bezorgen : de Confufie, lie eene infraólie in deze order mogt veroorzaaken \ :ou van zeer kwade gevolgen runnen zyn.
Wy zullen niet verder uwe Genade laftig vallen, en Heen maar remarkeeren , dat, kort na 't begin der Vyndlykheden, wy geauthorifeerd wierden, onze Agenen te ordonneeren, om de Hollandfche Krygsgevan;enen , die zulks immediaat benodigt waren, van kleeing te voorzien , tot dat de Staaten Generaal daar p order zouden ftellen, zoo dat wy hoopen, datief de nu geintentioneerde aflïftentie hun Haat van ïevangenis zoo gemakkelyk gemaakt zal worden als i zulke omftandigheden mogelyk is. — Wy hebbes 3 Eer met het grootfte refpeft te zyn, enz.



JAERBOEKEN, April, 1781. gJ7 die voor de andere Agenten (*). Am-
Ze- steldam.
(*) By en van wegens de CommïJJarijJen voor Zieken en
Gewonden Zeelieden. &c. Derde
ant-
Gylieden zyt hier mede gelaft, om den ïïeerwoord Diggens en zulke perfoonen, als 'hy het noodig v'm-van ®en den zal te gebruiken, onder de reftriftien, in onzQ^ertog generale Inftruftien vermeld, toegang te verleenentot de Hollandfche Krysgevangenen in uwe bewaring, om, hen zulke Kieeding uit te deelen,als zybenoodigdzyn' ea alle andere noodwendigheden; zulke Articülen alleen uitgezonderd, d'e verboden zyn als onbevoegd, te weeten: fterke dranken of zwaar bier, in al te groote quantiteit, of andere zaaken, die hen in hunne ontkoming van nut kouden zyn.
Verders zyt Gyl., hier mede gelaft, on den Hr. Diggens, en die door hem geëmploijeerd mogen worden te permitteeren, om de Hollandfche Krygsgevangen zulk een fomma Gelds, in kleine gedceltens, te betaalen, als dat geen gevaar gelopen worde, dat zy hunne Opzienders zoude kunnen omkoopen; ingevolge van 't 9 Artikel van uwe Generale Inftructien, Aftorn Towerstill, 6 Maart 1781. enz.
TAFEL van LEVENS MIDDELEN.'
Dagen |Ber. | Brood, j O. VI. j Boter. jKaas. j Krweten.. Zout. |
,'Ming jPond. .Pond. ;Oncen. Oneen,'.Fint *. ! Oneen. !
Zondag. 1 ii i « J
Maand. 1 i ii $ 1 ï
Dingsd x | x| | 4 | 1 \_J | |
Woensd. i j i 5; 1 * ] i ; 1 J
Donderd.| 1 | i§ I % \ 1 | 1 | J
Vrydag. I l-l'l4,' i I 1 I
Saturd. I 1 I 14 I _4_ ƒ _4_of_6 I I $
Geheëi~l 7 [ lot | 4! I 4 1 6 l a _}_2T~ j
* Of een pond goede Kool voor ieder.
LH 4



858 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsteldam.
Zedert de Rupture zyn 14 perfoonen,in de Gevangenis , te Gosport overleden, waar van 6 tot de Manfchap van de Rotterdam behoorden, in welk getal de Predikaat van 't gemelde Schip, die gekwettt was, begreepenis.
Ik heb de eere my met ware hoogachting te noemen, enz.
Het onderwerp, van 't welk wy fpreken, vordert, dat wy ook den volgende brief,gedagtekend den 2 April 1781 uit Londen,mede deelen.
Uit
Bylage aan den Hertog van Richmond gezonden.
De Perfoon, die Mynheer de Hertog van Richmond de goedheid zal hebben te verkiezen, van wegens M, OoJlerenD. van Haren, om de meeftdringende behoeftens aan de Hollandfche Gevangenen in Engeland te bezorgen, zal van onzent weegen ontfangen, van de Heeren Bolwerk en Nucella, een fomma van L. 1000 Sterl. en hun Ed. daarvoor quiteeren, Hy zal de goedheid hebben om met ons in correspondentie te treeden en van den Staat der Gevangenen zo veel mogelyk te onderrigten: Hoe veel Zieken 'er zyn, en hoedanig men de Gezonden en Zieken, in Engeland behandeld.
Hy zal zorg draagen, voor zo ver de cas zulks toelaet, dat de Zieken van zynentweegen zullen ontfangen alle hulp en ververfchingen.die hy hen zal kunnen bezorgen en ons daarvan dan kennis geeven.
Hy zal uit onzen naam aan den Commandeur der Soldaten van het Oorlogfchip Rotterdam, Capt. Voliergen, doen ter hand Hellen een prefenc van 60 Ducaten f 0f derzelver waarde , tot vergelding zyner dapperheid, in het gevest met de Engelfehe Oorlogfchepen; en aan de Manfchap van denzelven Capitein Volbergen 300 Ducaaten, om dezelve reedenen, en ,vhen deeze gift uitdeelen in geld, kleederen en ververfchingen, of bet geen zy het meefte benoodigd gallen zyn.



JAERBOEKEN, April, 1781. 859
Uit het verfhg aan de CommilTariffen voor zieken en gekwetfte Zeelieden, (welke tevens eelaft zyn met de bezorging, het bellier en oppergezag over de gevangenen van alle de Natiën; heb ik gezien, dat het geheele getal der Hollandfche gevangenen, den 26 Iaatftleden, beliep 1992 perfonen, waar onder 3*5 Onder-Officiers, welken, op hun woord, in verfchülende Steden op het land, verdeeld zyn; ■— dat aan yder var hun 6 11. daags voor derzelver onderhoud is toegelegd , en dat zy ingevalle van ziekte door eer Chirurgyn en ook door een oppaffer (als het noo> dig is), ten kollen van de Regering,bediend wor
den- dat aan de Officieren, zoo lang zy 11
Engeland zyn, een Schelling daags is toegelegd doch ik heb tevens vernomen, dat 'er geen éèi van hun alhier is overgebleven, maar dat zy alli naar Holland terug gekeerd zyn. De gemeen manfchap zyn in verfcbillende gevangeniffen ge plaatft, welke het naad bygelegen zyn aan de Ha vens, in welke derzelver Schepen opgebragt zyn doch ver het grootlte getal is te Wincheiter, Fly mouth en Falmouth. Yder gevangen heeft ee hangmat of kooy, meteen hoofdkuflen en deke en de hangmatten zyn op een bepaalden afftan van eikanderen geplaatft, ten einde voor te kc men, dat de gevangenen niet zouden gedronge worden. Op een bepaald uur worden de hanj matten opgefchud, de gevangenen op een ope plaats gezonden en intuffchen de gevangenis b rookt. Het Reglement voor de gevangeniffen e de hoeveelheid "der levensmiddelen, welke vo< yder gegeven worden, zult gy belt kunnen zie uit het hier inüoten gedrukt papier (*), waarvE
(*") Het gedrukte Reglement, waar van in den b venftaanden Brief gewag gemaakt word, voert ten I tel • , Artykelen cn Ordonnantiën , waar na zich a krygsgevangenen in Engeland en Ierland zullen hi
Amstel- ■
dam.
Brief
wegens
de Holl.
Krygs-
gevangc*
nen in
Engel.
1 1 t
•
i
l 1 1
n
n
n >r n n
e
3-
y-
!Ie bÜ



86o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
DAM.
Brief wegens de Holl, Krygsgevangenen in Engel.
[
de Copy, in het Hollandfch, Franfch en Spaanfch in ydere gevangenis aangeplakt is. De Levensmiddelen worden door de naburige Kooplieden by aanneming of op Contract geleverd en de Agent van de CommiflarilTen (van welken 'er ten minlten één het opzigt over ydere gevangenis heeft) moet, volgens zyne Inftructie, dezelven alle morgen bezigtigen, en wanneer hy vind, dat ze ■niet goed zyn, heeft hy de magt om ze weg te zenden, en ten koften van den aannemer de befte te koopen , welke hy op de Markt vinden kan. En om verder zeker te wezen, gaan de Commis-
fa-
ben te gedragen , volgens order van de Heeren Com. miffarilTen, gefteld over de zieken en gekwetfte Zee» lieden en tot het uitwiflelen der krygsgevangenen" en beftaat uit n Artykelen, die alle zyn ingerigt tot het onderhouden van goede orde, tugt en difcipline en de reinheid en veiligheid der gevangenhuizen en van de gevangenen: doch by het IX Artykel word gezegd:
„ In elk Gevangenhuis kunnen de gevangenen van „ drie tot vyf onder hen kiezen, en die wederom „ veranderen, wanneer zy het zullen goedvinden, om „ te examineren of de levensmiddelen goed zyn, en „ 'er aan de rantfoenen, of in het gewigt of in de „ maat, iets ontbreekt, volgens den Tafel hier agter „ aangevoegd, en om byaldien 'er eenige redenen van , klagten mogten wezen, daar van behooriyk kennis „ te geven aan den Agent , door wien zulks zal , worden herfteld, wanneer hy de klagten gegrond , zal vinden, en om wyders, indien de Aaent zulks , mogt nalaten , daar van op eene behoorlyke wyze , aan Heeren Commiffariffen kennis te geven, die , niet in gebreken zullen blyven den gevangenen „ recht en gerechtigheid te doen.
Verder blykt uit den voorgemelden Tafel, dat aan pder gevangen man, in de week, is toegelegd 7 Quait Bier, 10 en 1 half ffi Brood, 4 en 1 half ffi Vleefch, } Oneen Boter of 6 Oneen Kaas, 2 Pinten Erten of ;oede Kool en 2 en 1 derde Oneen Zout.



JAERBOEKEN, April, 1781, 8öï
fariffen zei ven (gelyk ik zeker weeO van tyd tot tyd de verfchillende gevangeniffen vifteren, zonder: daar van vooraf eenige kennis aan de Agenten of Aannemers te geven, hooren daar en herlrellen terltond al het geen, vvaru over de gevangenen meenen reden van klagen .e hebben. —— De behandeling van de zieken is in allen opzigten, betreklyk de levenswys, de oppaffing en de Geneesmiddelen, volkomen gelyk aan die der Zeelieden, in de Koninglyke Hofpitalen: ook zyn, by het begin der vyandelykheden, door de Commiffarisfen aan derzelver Agenten orders gegeven, om zulke Hollandfche gevangenen, welke gebrek aan kleederen mogten hebben, van al het noodige te voorzien. By alle deze berigten, welke ik in verfchillende plaatfen verzameld heb, heb ik nog het byzonder genoegen van u te kunnen mededeelen het getuigenis des Hertogs van Richmond, als eene nadere beveiliging van de naauwkeurigheid en waarheid van myn verhaal. Om aan het verzoek aan hem gedaan te voldoen, heeft zyn Lordfchap een Heer benoemd, op wien hy volkomen itaat kan maken, om een reis te doen naar alle de plaatfen en gevangeniffen in het Zuidelyk en Weftelyk gedeelte van het Koningryk, in wel1 ken eenige onderdanen van de Staten Generaal opgefloten zyn. Dees Heer is verzeld door een Hollandfch Officier , welken door den Agent van den Hertog gebruikt word als een Tolk tuffchen hemen de gevangenen, en met oogmerk op dat de gevangenen aan hem openhartiger hun belang zouden te kennen geven dan aaneen vreemdeling, en zy hebben beide den Hertog verzekerd, dat zy, buiten de gewone en onvermydelyke onge* makken eener gevangenis, niets gevonden of ontdekt hadden, dat eenige reden van klagten konde uitleveren.
Wy zullen hier eene lyft vandeZeemagtder Republiek der Vereenigde Nederlanden mede-
dee
iTEL5 AM.
Brief
wegens
ü Holl.
Krygs-
■revange-
nen in
Engel.



Am-
steloam.
Ï6* NIEUWE NEDERLANDSCHE
deelen, behelzende, zo de Oorlogfchepen, Fre* gatten en Uitleggers, welken reeds in dienft zyn gefield, met het getal der ftukken gefchuts, als die,welken nog niet dadelyk in dienft zyn gefield , en de jaeren, in welken, en door welke Bouwmeefters zommigen gebouwd zyn» Namenlyk:
Voor de Admiraliteit op de Maes,
Schepen. Officieren. 1 Stuk. I Kop.
De Prins Willem. Capt. De Bruyn I 74 I550
De Maes. — I 74 i
Mars (genomen Sch. by N. W. Krul 68 450
Doodgefchooten \
De Prins Frederik. Sch. by N. Pichot I 68 450
Rotterdam (genomen. Cape. Volbergen I 54 300
De Primes Carolina. (ge- Satink ï 54 30Ó
nomen j
Schiedam Rauws j 54 300
De Admiraal Tromp. Van Gennip I 54. 300
Delft ..... 54
Dordrecht. . ( . . . I 54
De Castor Melvill 36 230
Den Briel — Oorthuis | 36 230
De Thetis Vos van Avefaet 1 36 230
De Jafon • Sonnemans 1 36 230
De Oranjezael. Luyt. Story j 24 '150
Den Arend Capt. Delphos j 24 [150
'sLands welvaar en 22 j
De Bellona Luyt. Koy J 20 I150
Voor de Admiraliteit van Amsteldam.
Schepen. I Officieren. I Stuk. 1 Kop, J)e Admirael'Generael\W\cQ-Admirael Hart-I | gebouwd ÏQ l7<53doorl zink by Cap. Kings- 1 May 1 bergen 74 155°
Sche»



JAERBOEKEN, April, 1781.
Schepen. Officieren. Stuk. Kop.'
Den Admirael de Rityter Sch. by N. Zoutman 68 I450
Nasfau 1759 Bentem Capt. Rietveld 68 450
Amflerdam 1761 May Sch. by N. By land 68 450
Holland dito Capt. Dedel 68 450
De Eendragt 1747 Ben- 68
tem
De Batavier. Cap. Baron van Bentink 54 300
Nasfau- IVeilburg 1760 —— Cras 54 300 May
De Princes Louifa 1769 Sch. by N. Binkes 54 3ou
Den Erfprins 1770 Capt. Nauman 54 300
De Admiraal Piethein —— van Braam 54 300 De Princes Royaal 1768 May
Fred. Sophia Wilhelmina —— Raders . 54 300
Glindhorfl 1754 Bentem van Vlierden 54 300
Leuwenhorfli 742Bentem —— .... 54
Rhynland 1753 .... 54
Schieland 1755 .... 54
Zuileveld 1753 —- van Loo 44 2.5c?
Landskroon 1755 , Mauregnault 44 25a
DePhenixifsi • van Son 44 250
De Bloys 1754 VanWoenfel . 44 250
Zwieten 1759 May . ... j 44 I250
Maerfen 1739 Bentem — .... 44 1
't Loo 1749 ■ .... 44 I
De Argo May Staring 44 270
't Hof Zouburg 1761 .... 36
Mars (genomen 1769 —— Byland 36 230
Hetlor 1758 Bentem —— .... 36
Beverwyk 1767 May — Boot 36 23a
De Amphitrile 1770 — Braak 36 230
De Bellona 1768 — Selts 36 230'
De Jafon lil<i Dekker 36 230
De Zephir 1767 —— Wierts 36 230
De Amazone 1758 Ben- —— .... 3Ö tem
Den Dolphyn Mulder 24 153
DeThetis 1768 May — Spengler / 24 150
DeFalkiiio Silvelter 24 150
Sche*



864
NIEUWE NEDERLANDSCHE
r, rr ScheP?n' I Officieren. IStuk IKod
De Waakzaamheid 1769 O vermeer I li r g
DDei?af =V3n Wdderen M lS
De Triton | ' ' * * 24 I
Art Zeepanrd ï'754 Ben-I 24 I
tem 1
Wefifiellingwerfi755 \ ' \ \ [ | 2J |
De Dankbaarheid 1755 I I 2d I
DeBoreasi 768 van Gent I ' ' * I 24 '
Voor de Admiraliteit van Zeeland.
vJui. b,chePen' I Officieren. IStuk.lKop.
êSf"' Cap. Bar. v. Kinkel 64 450"
v * Ha""g^an 24 150
^Martensdyk j= Stavorinus j 4 ,| tfo
Voor de Admiraliteit van het
NoORDERQUARTIER.
Z)/^SchePen' |Cap c°ofrCmann- |St"k'|K°P*
Medenhlik uip Coeiman 36 230
Voor de Admiraliteit van Friesland.
, Scheepen. } Officieren. IStuk. |Kon
s=^i5rwrp-£erghuis 54 F'
I— Idanga 1 54 i230
Sche-



^EREGEREN, April, r7Sr. gös
* Schepen I Officieren. IStuk. |Köp.
De Eensgezintheul Ikapt. Bourithis | I ,6 Lqq
Pntis IVUlem I . . I 16
DeEendragt I de Rook" 124'ijo
s Lands Uitleggers.
Schepen.
Zte drie Gezusters De Zeebaars De Margareta De IVaekzaemheid De Toefigt De Kykuit De Vlieger De Expeditie De Snoek De Schilpad De Vaardigheid De Verwagting De Zephier De Zwaluw.
De Zeemagt van de Mogendheden worde aldus opgegeven, als
van Groot-Brittannie 96 —— - Schepen van linie
van Franryk 72 .
van Spanje 6o .
van Holland i j .
van Rusland 14 ,
van Z weeden 14. ,
van Denemarken j2
In de Franfche en Britfche Zeemagt worden geene Schepen onder de 60 Hukken voor Schepen van linie gehouden; maer by de andere Mogendheden hebben de Schepen vart ' 50 lt. dien rang.
Mmm Maer
I
Officieren.
Cap. Davids
j v. Meurs
1 —— Breed I—■ Lu kas
Baak
I— Wah a ven
| — K'oot
I Meedendorp
Gorter
Hafenoot
—— Baashart
Noels.



866 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am«
stel. dam.
Maer met veel grond hoopt men 3 dat wy in 't aenftaende Jaer beter heilagen ten ys zullen komen, ten minllen, indien by tyds de middelen tot aenwerving van de nodige manfchap, om de gebouwde Schepen te bemannen , worden by de hand genomen. Niet alleen wordt thans yverig op 'sLands Werven gebouwd; maer tot meerdere verhaelting heeft men goed geoordeeld het bouwen van Oorlogfchepen volgends zekere gemaekte tekeningen en plans openlyk aen'de Scheeptimmerbazen, en wel aen den minft aennemende by infchryving aen te hefteden. Ten welken einde zo te Amfteldam, als te Rotterdam en elders eenige Heeren uit H. H. Mog. zyn afgezonden, om die aenbeftedingen te doen. Waeromtrend te Amfteldam de volgende bekendmaking den 26 Maert wierdt gedaen.
„ De Heeren Gecommittcerdens uit de „ Vergadering van de Hoog Mog. Heeren 5, Staeten Generael der Vereenigde Neder,, landen, zyn van voorneemen om op Woens„ dag den nden April 1781, des morgens 3, ten 12 uuren, in een der Kamers van het „ Ed. Mogende Collegie ter Admiraliteit, „ relideerende binnen Amiterdam , public3, quelyk aen de minltaenneemende te befteeden het bouwen van eenige Schepen van „ 70 en 60 Stukken.Kanon, de leverantie 33 van het hout daer onder begrepen: en „ verder het leveren en maken van Rond„ houten, zeilen, touwen, blokken, grof „ yzerwerk, ankers, fpykers, rampaerden, „ beeldwerk , booten en chaloupen , tot „ voorfz. Schepen benodigd. Waer van te-
55



JAERBOEKEN, April, i7Sr. 556?
keningen en modellen, bevorens aen " 's Lands Magazyn en Timmerwerf op Kat" tenbtirg te zien, en de bellekken en coi> " ditien ter Secretaryé van bovengemeld " Ed. Mogend Collegie te bekomen zullen zyn."
Vervolgends heeft men vernomen, dat die drie rompen van oorlogfchepen in deze Stad zyn aengenomen voor ƒ 410,000, gereed te maeken binnen een Jaer, met ƒ 500 premie voor elke week, dat dezelve eerder zyn afgewerkt , welke voorwacrde ook plaets heefi te Rotterdam, alwaer, de rompen der twee Schepen van 72. en 60 Stukken zyn aengenomen voor 380,000, en het laetlte in ic Maenden gereed moet zyn.
In 't begin van deze maend wierdt uil Texel het ongelukgemeld van 's Lands Oorlogfchip de Princes Frederica Louifa, onder bevel van den Kaptein van ldfinga, in de Bah liggende, dat bezig zynde om te kielen ei op zyde gehaeld , door het breken de: fchoeyingplanken vol water geraekte, doel lag vervolgens weder regt, maer egter nog vol water. Men vreesde, dat het veel moeit* in zoude hebben, het zelve te regt te bren gen.
Zyne Doorlugtige Hoogheid, de Kapten Admirael, heeft aeugefteld tot Kaptein 01 den uitlegger De Jonge Pleter, onder den Zee raed te Amlleldam, Jan Janfe Duynker; er verders Jan Klok tot uitlegger Kaptein oj het Schip De Zee-Meeuw , onder het Colle gie ter Admiraliteit in Weft-Friesland en ' Noorder-Quartier.
Volgens bcrigt van Schagen inNeoord*Ho.
Mnjm a land
STEL" DAAL
L
(
L I
l |
c
>



868 NIEüWE NEDERLANDSCHE
AMSTELdam.
land, ftaken de VifTchers van de Noord-Hollandfche Zee-dorpen in zee met fmaldeelen van 7 Schepen, op ieder 6 a 7 Man, met geweer voorzien tegen de Engelfehe Kapers en de vilfcheryen wierden zo aengelegd, dat de fmaldeelen elkander konden te hulp komen.
Men is des winters zeer belemmerd omtrend goede ligplaetfen voor onze Oorlogfchepen. Het is derhalven de moeite wel waerd, dat wy den navolgende brief van eenen Zeekaptei.i mededeelen.
De ondergetekende, Commandeerende „ 'sLands Fregat van Oorlog de Eens°-e„ zindheid, meldt mits dezen by ondervm„ ding, dat hy met voornoemd Schip op „ den 11 January dezes Jaers alhier behou„ den in de Sloot en aen het Pierveld is ge„ komen en aldaer niet alleen een goede lio-. „ en zitplacts geduurende deszelfs verblyf 3, heeft gevonden, maer boven dien een zeer „ fchoone bewaer- en havenplaets voor alle „ zoort van Schepen, ook geen de minlie„ belemmering van het ys ofkruijinge van „ dien heeft gehad, en dat zoo by het in„ koomen als heden by het uitzeilen van o-e„ melde Sloot, het welk zeer comoot en ge„ makkelyk is gegaen, met ruim half vloet ?5 Ty, op het droogfte niet minder als 3 tot „ 6 a 7 Vadem Water heeft bevonden.
„ Aclum aen Boord van 'sLands Schip „ voornoemd, geankerd ter Reede van het
Vlie den 2 April 1781.
(was getekend)
W. D. van BOURICIUS.
On-



JA ERBOEK EN, April, 1781. 86$
OndertuiTchen is eene bekwame ligplaet voor onze Schepen, byzonder voor de Oorlog fchepen, van het uiterft belang, en wy heb ben gezien, dat het zogenaemd Veer by d oude Huis niet zo zeer aen de goede gcdagtei heeft beantwoord, als men wel gehoop hadt. Het is derhalven met het grootft ge voel van genoegen, dat wy de oplettendheid van onzen Zeeraed en den Souvcrain op z( een gewigtig punt geveftigd zien. Namelyl de Leden van den Zeeraed te Amfleldan fchreven den 10 April 1781 eenen brief aêr de Staten van Holland,in welken zy het ma ken van eene nieuwe Haven in het Nieuw Diep aldus aenprezen:
EDELE GROOT MOG. HEEREN!
TV aanzienlyke Equipagien , welke U Edele Groot Mog. met de verdere Bondgenooten hebben gearrefteert, toonen genoegfaam hoogft« derzelver 'sLands Vaderlyke zorgen voor de beveiliging en verdeediging dezer landen, mitsgaders der Commercie en Scheepvaart der zclven; en het zal niet nodig zyn in het breede aan te toonen , hoe deeze voorzorge veel van vrugt en oogmerk verheft, indien 'sLands Scheepen van oorlog nog langer ontzet blyven van een veilige Haven, waarin zy gewapend voor den ysgang tn winterftroomen kunnen beveiligt zyn, en alie de Schepen in de ruwe faifoenen de kuften dezer Provincie kunnen aandoen,zonder gevaar te loopen van door ysgang doorfneeden en verdelgt te worden, of langer genoodfaakt te blyven in de Havenen van andere Ryken haar veiligheid in die faifoenen te zoeken, en waar boven dien zeer groote geld fommen buiten 'sLands door de Mmm 3 Schee-
1
! Am-s'iel- dam.
1
t
l >
I.
[



87o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am*
STELDAM,
Brief dei Admir. te Amft. wegens eene haven in 't Nieu we Diep
Scheepen worden verteerd, welke anderzints in deeze Provincie zouden circuleeren.
Aan dit gebrek heeft ons Collegie in het byzonder onbefchryvelyke koften toe te fchryven. ;
In de twee laaft afgelopene winters zyn wy uit gebrek van een welgefchikte en veilige Haven genoodzaakt geweeft onze Scheepen van oorlog eerft in de balg en nu laatft in het oude veer voor den y&gafig te bergen; en van het gebruik van twee'gèwapende Scheepen, die voor den ysgang . "op den Zuidwal hebben moeten vlugten, tot in % • de laatft afuelopene ma;ind ontzet gebleeyen. Dan, behalven dat deeze beide Plaatfen, den eene meer, den andere minder, tegens den ysgang niet voldoende zyn, is het in-en uitzeylen der zeiver zo ongefebikt, en ophoudende, dat wy daar van niet meer behoeven te zeggen, dan, dat verfchillende winden nodig zyn, omm dezelve te kunnen icen uitzeylen; de Scheepen reeds voor den Vorft daar in gelootft, en nog daarenboven ontladen en ontwapend moeten worden, het welk bvzonder in tyden van oorlog als deezen, voor het oog van den fouverain niet mag verborgen blyven, zullen wy, aan wien voor ons departement de directie der marine is toevertrouwt, ons niet onverantwoordelyk ftellen.
Het is daarom, dat wy de vryheid neemen pligtshalven en met hoogftgoedvinden van den Heere Prince Erfftadhouder, als Admiraal Generaal dezer en der andere Provinciën, dit point ter deliberatie van U Edele Groot Mog. te brengen.
Wy zullen ons niet vermeeten U Edele Groot Mogende voor te ftellen, waar en hoewel voeglyk een veilige Haven zouden kunnen gemaakt worden. Het is door des kundigen beweezen, en , zoo wy vernoemen , door niemand met grond tesengefprooken, dat het Nieuwe Diep daar toe de gefchJkte plaats zoude weezen, ja, de noodzakeiykheid heeft aan de Commercie deeze plaats aangeweeken om haare beveiliging voor ysgang aldaar
te



JAERBOEKEN, April, 1781. 871
te zoeken, van welke beveiliging mogelyk door/ het vergrootcn der Bank, indien zulks niet vooge-s koomen word, de Zeevaart haaft verftooken zouded kunnen zyn, daar het zeer waarfchynlykerichynt, dat indien de harffens beveiligt waaren, met zeer-^ geringe koften de Bank voor het Nieuwe diep^ zoude konnen weggenoomen worden. tt
Dan alles aan bet verligt oordeel van U Edele« Groot Mog. overlatende, vertrouwen wy am on-e> fe verpligting te hebben voldaan met dit zoo nood-v zakelyk poinct aan U Edele Groot Mog. nadere'j en ferieufe deliberatie aan tebeveelen.ftneekende" den Allerhoogften ü Edele Groot Mogende Perzoonen en wigtige deliberatie met zynen zeegen te bekroonen en te agtervolgen.
Edele Groot Mog. Heeren! bidden hiermeede wy God Almagtig uwer Edele Groot Mogendens Regcering genadiglyk te willen zegenen, in Amllerdam den 10 April 1781.
(onderftond) Uwer Edele Groot Mogende zeer dienftwillige dienaars, de Hollandfche Raaden en Minifters in het Collegie ter admiraliteit tot Amfterdam en uit dezelven.
(was getekent)
D. van BOETZELAER, JAN THEODORUS KOEK, Ti SCHREVELIUS, D. W LESTEVENON. G. BEELDSNYDER, J. BOR EEL, C. BACKER. Cz.
Deze brief ter vergaderingen der Staten ingekomen , en daerop beraedflaegd zynde hebben hunne Ed. Groot Mogende Mmm 4 den
M
pel" am.
'riefder }dmir.
Amft. 'egens me karn in
NieueDiep.



NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am»
6texjdam,
Befluit
der St(>
van
ÉolL.
wegens
eene
nieuwe
haven.
den ao April 1781 het navolgend befluit genomen :
ExtraSt uit de Refolutie» van de Heeren Staaten van Holland en IVefifriesland in haar tf Ed. Groot Mog. vergadering genomen op
Woensdag den 20 April 1781.
/")ntfangcn een Miflive van de Hollandfche Ra^f den cn Minifters in her Collegie ter Admiraliteit tc Amfterdam , gefchreven aldaar de 10 dezer, waarby, op Fondament der redenen van noodzakelykheid, met goedvinden van zyn Hoogheid, als Admiraal Generaal, tot een veilige Bergplaats voor 'sLands icheepen voorftellen het nieuwe Diep, zynde zeer waarfchynlyk, dat, als de Harflens beveiligt waaien, met zeer geringe kosten de Bank voor dat nieuwe diep zoude kunnen weggenomen worden, breder in de volgende misiive vervat.
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zynd? , is goedgevonden en verflaan ,zyne Hoogheidden Heeren Prince Erfftad houder te verzoeken eh te authorifeeren, zo als verzogt en geauthorifeert word mits deeze, om, met alTumtie van eenige Heeren uit hun Ed. Gr. Móg. vergadering, mitsgaders uit de Collegien van de Heeren Gecommitteerde Raden in de beide Quartieren cn van de Admiraliteit tot Amfterdam Refldecrende, het onderzoek en de finaale executie van de voorfz. zo hoog nodige en heilzame zaak op zig te willen neemen, en hoe eerder zo beter ter uitvoer te doen brengen, wordende de Paudpenfionaris gelaft van deze Refolutie aan Hooggemelde zyn Hoogheid kennis te geeven, met verzoek om de falutaire intentie van hun Edele



JAERBOEKEN, April, 1781. 873
te Groot Mogenden op de bekwaamfte wyze te bevorderen.
Dog de Steden Dordrecht en Alkmaer vonden goed op voorgem. befluit de navolgende aentekening te doen.
TAe Heeren Gedeputeerden der Steeden DorJ->/ trecht en Alkmaar hebben gedeclareert, zig ingevolgen de lalt van de Heeren hunne principaalen met de voorenftaande refolutie wel te kun1 en conformeeren, voor zo verre dezelve ten deert oni zyn Doorlugtige Hoogheid met alTumtie van eenige Heeren te verzoeken en te qualificeeren, om tot het doen aanleggen van de daar vermelde Haaven de nodige inipettie te doen neemen, en het vereifchte plan te laaten formeeren; dan dat zy in aanmerking nemende de irregulari teit, die in de voorfz. qualificatie, tot het dade« lyk doen cxecuteeren van hdt gemelden nog te maaken Plan of Project, was opgeflooten, als het welk eene gantfeh ongelimiteerde dispoïïtie over 'sLands Cafle in zig bevat, het geen niet alleen in zig zeiven eene nieuwigheid buiten voorbeeld zynde, nog boven dien veel ligt by voorkomende gelegenthed n aanleiding tot naarvolging, en dus toe verdere ongelegentheden in de gewoone ordre van zaaken zou kunnen geven, en dat zy He?re Gedeputeerdens voornoemt zulks zo voor de goede ordre in het algemeen, als voor het financie-weezen in het byzonder als gevaarlyk befchouwende, diens volgens hadden verklaart, uit hoofden van gemelden hunnen laft tot het laatsgemelde lid der voorfz. Refol. niet te kunnenconcurreeren, maar nogtans tot een doorflaande blyk van toegevendheid voor hunne mede-leden de conclufie in zo verre te hebben aangezien, zonder echter daar aan eenig deel te neemen.
Mmm j
Dog
Am-
iTELdam. ;
Aentekeningvan Dordregt en Alkmaer ip voorn, He/1



874 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stelbam.
Aenteh mng va MedenHik op voorn. Refoh
Dog de Stad Medenblik fcheen nog minder genoegen in voorn, befluit te fcheppen , blykende uit het navolgend
'~ Extract uit het Refolutie Boek van Hee¬
ren Burgemeefteren en Vroedfchap der Stad Medenblik.
Vergadering gehouden by de Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen op Maandag den 30 April 1781 voor de middag de klokken half tien uuren, prasfent de Heeren Pieter Spaander Burgemeefter en de Heeren Naming Gorter, Mr. Jan Pan, Dr. Huybert Gerdolph de Lange, Cornelis Elias, Mr. Nico/aas Groot Jacobs, Frans Pont, Mr. IJaac van Homrigh, én Nicolaas Bourgonje, Vroedfchappen.
TV Extenfie van voorenftaande Refolutie is gerefumeert en na voorgaande deliberatie gehouden voor gearrefteert.
In deliberatie gebragt zynde de Miffive van de Hollandfche Raden en Miniifers ter Admiraliteit te Amfterdam, ter vergadering van hun Edele Groot Mog. op den 20 April 1781 ingpkomen.
Is goedgevonden en verdaan,, de Gedjputeerden te qualificeeren, om by de extenfie te declareeren, dat de Heeren hunne Principaalen met een volledig vertrouwen op hunnen hoogft geëerden Admiraal Generaal, vermits de hooge noodzakelykheid, voor de berging van 's Lands Scheepen van Oorlog des winters tegens den ysgang en ter bevordering van den meerderen dienft van dezelve, wel genegen zyn, en alleen in dien gevallen in de daar by gedaane voorflag, om voor de gemelde Scheepen, in zo verre dezelve geëquipeert, en reeds het Vlaak gepaiTeert zyn, een goede en bekwaame berg plaats te helpen procu-
ree-



JAERBOEKEN, April, 1781. 875
reeren, zonder egter te advoueeren het voorgegeven bewys van des kundigen, dat het Nieuwe Diep, een daar toe gefchikte plaats, en wel buiten conteftatie zoude zyn. Veel min dat deeze bewerkftelling tot meerder voordeel van de Commercie zoude (trekken, door dat de zig van voor jiet nieuwen diep weftwaards {trekkende Zandplaat of Bank door deeze bewerking zoude worden weggeruimt met zeer geringe kollen, (ah zynde poinclen van nader onderzoek) dog op de kragtigftc wyze te infleeren, dat in deeze Refolutie worden geinfereerd deeze woorden: alles onvermindert hun Edele Groot Mog. Refolutien van datfc 15 Jub en 2 December 1648.cn het gunt daar bj tekens de timmeragie daar ter plaatfe is geftatueert; ais inhaereerende dezelve mits deezen, ten einde geen prejudicie aan de Steeden worden toegebragt, met lalt, om by ontftenteniffe van dien . deeze met protellatie in de Notulen van Hui Edele Groot Mog. te doen infereeren.
(onderftond)
Accordeert met voorn. Refolu. tie boek voor zo veel het geextraheerde aangaat.
Aöum Medenblik den 3c
April 1781.
(Getekent) NICOLAAS GROOT JACOBZ Secretaris.
■ De Beftierders van de volkplanting van Sn «namen te Amfteldam, hebben van Hur Hoos Mog. verzogt en verkreegen Briever 0 var
Am-
steloam.
Aentekening van Meden., blik op, voorn. Refil.
l i
1



Am*
STELLAM.
S;ó NIEUWE NEDERLANDSCHE
van voorfchryving aen den Prins BhTchop van Luik om in zyne Staeten foldaeten voor den dienft in de genoemde volkplanting te mogen werven. r 6
De oorlog met Groot-Brittannie den Scheenvaert, en dus het aenvoeren van de voortbrengzels en vrugten uit onze Weftindifche plantaedjen verhinderende, konden de Beftierders van de geldleeningen op die plantaedjen de renten van die gelden niet betalen, maer moeiten dezelven opfchorten. Veele Vroonlieden op de Weft-Indien indelende wierden ook volftrekt verhinderd om aen andere verbintcniflen van afloffingen enz. te voldoen Zy verzogten dus van den fouverein, op grond van die algemeene belemmering, furcheance of oplchorting van het recht hunner fchuldeiffcheren en van hunne verbintenis Maer vooral waren de Afluradeurs of Verz'ekeraers in groote verlegenheid wegens de verzekering van zeer veele Schepen, voor de vredebreuk gedaen, en welke Schepen meelt allen door de Lngelfchen genomen waren. Zy vervoegden zich derhalven, de Staten niet ver gaderd zynde, by Gecommitteerde Raden verzoekende furcheance voor eenigen tyd welke hen ook vervolgens door de Staten is toegeftaen
Het geen eenigzints de ramp van den onverhoedfchen aenval der Engelfchen heeft verminderd is, dat ook veele genomene Schepen door Engelfehe Koopheden zeiven waren verzekerd Maer hieromtrend zal de vraeg zyn : i of die verzekeraers verwezen zullen worden om deze onverhoedfche fchaden te vergoe"
den;



JAERBOEKEN, April, i78r. gT
den; a of zy daer toe zullen in ftaet zyn uit hoofde van de grootheid der fchaden. '
Ouder Amstel.
Den 3 April is van wegens Schout, Schepenen en Buertrneeiteren de navolgende Vvaerfchouwing gedaen:
gchout, Schepenen en Buurtmeefleren ter OuderAmltel, notificeeren met voorfcenniffe en on approbatie van den Wel Edelen Groot AchtbaJ
anedTTneene^nde Ambachts Heer< 4 nSi alle de ln-en Opgezetenen van Ouder -Amftel mitsgaders de Eygenaars van vafle goederen, gélegen order denzelven Ambachte, dat Zvliedfn van de Edele Groot Mogende Heeren StautÏÏvan den^ Weftvrieshnd hebben verzocht enoS den 7 Maart des Jaars 1780, verkregen Octrove om 's Jaarlyks te mogen blyven omflaan de kosten tot het onderhoud van hunne drie Brandfpu ten , en de betaaling der Premien, by derzefver Brandkeure beloofd; dat verder welgéS de
felve n^ChepeneVen Bu^tmeefleren?by Te? zelve Octroy zyn Geauthorifeert en Geaualificeert, om 's Jaarlyks by Gaarder CedSlenTfor meeren ten overftaan van den Wel Ed. Gr. Achtb Ambachts Heer, het verval der verdere Ambachts" Am S' Zrt In-« OP6«etenen van Ouder! m l V met- de meefte egaliteit, en na evenre. digheid van ieders beftaanT omteflaan, en dusde
S ^eeTnïgen d°°r dC,n G«echtsbocle, of op bel n JI 1 ei'lWyze' 3ls zy zouden Convena-
Ex*
I OüDER-
Am-
STEE.
Waer* fchouwing wegens den omflag der kosten van de
brandIpuiten-,



8?ïi NIEUWE NEDERLANDSCHE
OuderAmstel.
Waerfchouwing wegens det cmflag der kos ten van de
brandputten.
,Extra6t van den O&roye door de Edeh Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en Weftfrieslancl, in dato den 7 Maart 1780, aan Schout, Schepenen en Buurtmeefteren te Ouder-Amftel verleend.
' De Staaten van Holland en Weft vriesland, doen te weeten: Alzoo ons te kennen is gegeeven by 'Schout, Schepen en Buurtmeefteren, van den Ambachte van Ouder-Amftel.
Dat wy by onzen Octroye van den 7 May 1765» de Supplianten goedgunftig hadden gelieven te oftroyeeren &c.
Zoo is 't, dat wy,de zaakc en 't verzoek voorfchreeve overgemerkt hebbende, en, na ingenomene Confideratien en Advis van onze Gecommitteerde Raaden, geneegen weezende terbeede van de Supplianten, uit ons regte weetenfchap, Souveraine Magt en Autoriteit, de Supplianten voor den tyd van vyftien eerftkoomende en ageenvolgende Jaaren, ingaande met de expiratie van de voorige conceffie, en zulks met den 7 Mey deezes Jaars, hebben geauctorifeert en gcqualificeert, zoo als wy dezelve auctorifeeren en qualificeeren by deezen, om de koften, welke tot het onderhoud van hunne drie Brandfpuyten, en de betalinge der Premien by hunne Brandkeuren beloofd, Jaarlyks zullen worden vereifcht, over de refpeftive Eigenaars, Bewoonders of Gebruikers van Huizen, Molens , Buitenplaatzen, Thuinen en Wooningen , onder hun Supplianten Jurisdictie te mogen blyven omftaan, na rato van de grootheid derzelver Huizen, Landen , Molens, Buitenplaatzen en Thuinen, en verder de Supplianten nog te auctorifeeren en qualificeeren, om, mede geduurende de voorfz. tyd, het verval deiverdere Ambagts Laften of Dorpskoften van Ouder-Amfter over de In- en Opgezetenen van Ouder-Amftel, zo die in het zelve Ambacht woo-
nen,



JAERBOEKEN, April, 1781. S79"
r.en, en hun eige vafte Goederen of die vanande- ( yen in huure gebruiken, als die buiten het zelve woonende, echter daer in vafte Goederen in Ei-; gendom of huur gebruiken, Jaarlyks by Gaarder Cedullen, ten overftaan van den Ambagts Heer) van Ouder-Amftel, met de meefte egaliteit, enj na evenredigheid van ieders beftaan, omteflaan' zodanige Som, als tot betaaling der Ambagts kosten, in het laaft gepaffeerde Jaar gevallen gevonden zullen worden, aan het inkoomen te kort tekoomen, mitsgaders om de dus gedaane omflagen door den Gerechtsbode van Ouder-Amftel, of op zodanige andere wyze, als de Supplianten meeft convenabel zullen vinden, by parate executie te gaarderen en ontvangen, behoudens aan die geenen, welken fuftineeren mogten by het doen van de voorfz. omflag te hoog getaxeert te zyn, de faculteit, om tegen de voorfchreeve executie te koomen in oppofitie, en gelaften wy een ieder, dien het aangaan zal, zich naar deeze te reguleeren^ Gedaan in den Haage, onder onzen grooten Zegele hier aan doen hangen, den 7 Maart in hen Jaar onzes Heeren en Zaligmakers, Duyzehd zeven Hondert en Tachtig, enz.
VVerdende voorts een ieder der In- en Opgezetenen , mitsgaders de Eigenaars der vafte Goederen, onder deezen Ambachte gewaarfchouwt, zig naar den voorfchreeven Ocfroye te gedragen, en de laften, waar op dezelve by de Jaarlykfche Gaai Cedullen gefteld zullen worden, aan den Gerechtsbode deezer Ambachte, welke daar toe werd Gequalificeert, zo lange deswegens geene andere wyze by hun Ed. Achtb. zal weezen vaftgefteld, by de vertooning en overgifte van ieders Biljet er Quitantie te voldoen, op poene-van parate execu tie: zullende de gemelde Gerechtsbode daar to<
iaarlykfch in de Maanden Maart of April de be ooilyke omgang en ophaaling doen: en op da een ieder van deeze orders nader zoude weezei geinformeert, werd de Gerechtsbode deezer Am
bacl
3tlDER«t
;tel.
'Vaerrchouving wegens den omflag der kosten van de
brandfpuiten.
1



88ö NIEUWE NEDERLANDSCHE
bachte gelaffc, deeze alomme, daar zulks'gewoonlyk is, binnen deeze Ambachte te affigeeren, enz.
Rotterdam.
Het zyn nuttige inltellingen, waerdoor te weeg wordt gebragt, dat de fchadens, die enkelen treffende, denzelven ganfchelyk zouden kunnen verderven, maer over veelen loopende, naeuwlyks voelbaer of min drukkende zyn , op veelen t'huis komen. Dit is de oorfpronk en het nut der verzekeringen ; en tot dit einde is ook in deze Stad opgerigt het navolgend
Contracl eener Maetfchappy, ter onderlings vergoedinge vanfchade, door Brand veroorzaekt,in en omtrent de Stad Rotterdam.
Art. i. r\eze Maetfchappy, waer in reeds voor verfcheide Tonnen Gouds is Deel eenomen , zal beftaen in een onbepaeld getal van Leden, mids derzelver Ingeteekend Capitael niet minder dan één Millioen Guldens bedrage.
2. Men zal in dezelve admitteeren alle Eigenaers van of Gehypothekeerden op allefteene Gebouwen, (Molens alleen uitgezonderd) ftaendein of omtrent de Stad Rotterdam, zoo verre als na te melden Direcleuren zullen goed vinden.
3. Die in deze Maetfchappy treden, worden daer door, tot zoodaenige Somme, als zy hebben Ingeteekend, verzekerd voor Brandfchade, od het door hen aengewezen Gebouw, en daer tegens verbonden, om met alle de Deelnemers pro rato van ieders ingeteekende Som, te contribueren in de Brandfchade, welke door iemand der Leden dezer Maetfchappy zal werden gele.
de



JAERBOEKEN, Aprils ?j&- B3i
i
den, zonder onderfcheid of de Brand ontftaen z^ Van binnen of van buiten, door eigen vuur, oi buuren, of onweder, of aen wiens ichuld of onachtfaemheid, of welke andere oorzaeke, dezelve toegefchreven zoude mogen oikunnenwerden, en zulks over en weder op den voet en de Conditiën hier volgende:
4. Dit ieder wel zal mogen inteekenen voor zoodanige ronde Somma als hy goed vindt, doch niet hooger dan drie vierde der waerde van zyn Gebouw, na aftrek der waerde van het Erve en der byzondere Privilegiën tot den grond of t'Ge bouw behoorende; volgens tauxatie van twee, ofj in cas van verfchil, drie kundige en onzydige Per foonen, door Directeuren daar toe te benoemen zullende de Directeurs de gebroken Sommes tot het naefte honderttal mogen vermeerderen oi verminderen naerèhunn' goedvinden.
5. Dat geene andere Brandfchade zal worderi vergoed, dan die gevallen is op de Gebouwen zelve, of de vafte Gereedfchappen, tot Fabrycquen, Trafycquen of Pakhuizen behoorende, en in Woonhuizen, op de Schilderyen boven Schoorfteenen en Deuren of elders mitsgaders Behangfels, Spiegels en diergelyke Cieraeden, Aerd- oi Nagelvafl zynde, of door Schroeven of anders aen 't Gebouw gehegt, en geenzins op enige loffe Gereedfchappen of Ingrediënten van Fabrycquen of Trafycquen, Koopmanfchappen , Winkelwaeren, lofle Meubilen of andere roerende Goederen , van wat naem of natuur dezelve mogen zyn*
6. Dat ook, wmneer de fchade op ellc afzónderlyk Gebouw minder dan tweehondert Guldens beloopt, daer van geene vergoeding zal ge« fchieden.
7. En dat, iemand voor twee of nieer onderfcheiden Gebouwen willende Deel nemen, voor eder derzelve afzonderlyk zal moeten Inteekenen, en wanneer hy op een derzelve Brandt fchide lydt, daer inne voor zyne andere onbefchadigde of minder dan f 200-: - befchadigde Gebouwen
Nna ze li
Rotterdam.
Contract tot vergoedingder fcha^ de door brand%



882 NIEUWE NEDERLANDSC HE
Rot-
terdam.
ContraB tot vergoedingder fcha de door brand.
zelf mede zal moeten dragen, zullende alleenlyk van de contributie vry zyn alle die Gebouwen, voor welke de vergoedinge zal moeten gefchieden.
8. Wanneer bevonden wierd, dat een door Brand verteerd of befchadigd Gebouw, geheel of gedeeltelvk, Czelfs al was het maer alleen voor de meerdere waerde boven de Som, waer voor ■het zelve in deze Maetfchappy was aengenomen,) 't zy door den Eigenaer of den Gehypothekeerden, of iemand anders, by eenige Affuradeurs binnen of buiten deze Stad of Landen, met ot zonder betaling van Premie, was gedaen verzekeren, zal de verpligting der Maetfchappy tot fchaêvergoeding vervallen, en de Inteekenaer niet meer als Lid erkend worden, en indien hy by de ontdekking reeds enige vergoeding van fchade uit deze Maetfchappy genoten heeft, gehouden zyn dezelve te reftitueren, en daer toe des noods door Rechtsmiddelen geconftringeerd worden.
o. Die Lid wordt van deze Maetfchappy, zal eigenhandig, of door een Gemachtigden, met overgifte van Copie Authentycq van deszelfs procuratie , twee behoorlyk gezegelde Exemplaeren van dit Contract moeten onderteekenen, en verftaen worden zich daer door aen den geheelen inhoude dezes te hebben onderworpen, met overgifte, dat hy in gebreke blyvende, het door Directeuren van hem gevorderde aendeel in eenige brandfchade te voldoen, en daer toe in Rechten geroepen zynde, tot geene defenfie of contradictie, nochte eenige preallabele verzoeken, hoe genaemd of van wat natuur, zal kunnen ofmogen werden geadmitteerd, ten zy vooraf de geëifchte fomme door hem in handen van Directeuren werde genamptifeerd, ten welken einde de Deelnemers, buiten de Jurisdictie dezer Stad wonende, mede verftaen zullen worden, zich door de onderteekeninge dezer te hebben gefubmitteerd aen
dezelve Jurkdittie, & domicilium citandi & exfe-
cutan-



JAERBOEKEN, April, 1781. 883
cutandi gekozen te hebben ten huize van den oudften Gerechtsbode dezer Stad.
Waer tegen aen ieder Deelnemer zal werden ter hand gefield een Exemplaer van dit Contract, met een daer onder gefield Declaratoir, door ten minften drie Directeurs onderteekend, en behelzende de befchryving van ieder Gebouw, en expreffie der forn, voor welke hy als Lid is aengenomen , op welk bewys-ftuk, "hoe zeer ongezegeld , hy in cas van fchade, de geftipuleerde vergoeding zal kunnen en mogen vorderen, welke mede in cas van verfchil, by provifie onder de gewoone cautie aen hem genamptifeerd, of ten kosten van den Succumbant, geconfigneerd zal moeten worden.
10. Wanneer een Lid dezer Maetfchappy zoodanige Brandfchade zal geleden hebben, waer van hem volgens dit Contract vergoedinge competeert, zal hy daer van ten fpoedigïlen, en uiterlyk binnen vier en twintig uuren, aen Directeuren moeten kennis geven, die dan, zulks nodig achtende, zullen komen infpectie nemen, en vervolgens , zoo ras mogelyk, na de gedaene opruiminge, met adfiflentie van twee of drie des kundige perfoonen, door Directeuren te kiezen, de fchade zullen tauxeeren, en daer van binnen drie maendtn na het ongeluk betalen zoodanig proportioneel aendeel, 't zy drie vierde of minder, als waer voor het afgebrande of befchadigde Gebouw in de Maetfchappy zal zyn geadmitteerd.
11. Ten welken einde een toereikende fom door Directeuren zal werden omgeflagen en gerepartitieerd, over de ingeteekende fommes van alle de Leden dezer Maetfchappy, zonder eenige uitzondering, dan alleen van het vernielde of befchadigde Gebouw zelve, en in de Rotterdamfche Courant advertentie gedaen, hoe veel per Cent daer toe moet werden gecontribueerd, 't welk dan ook op dè bepaelde plaets en tyd, binnen zes weeken na die Advertentie, zal moeten gefchie-
Nnn 2 den,
Rotterdam.
Contract tót vergoeding . derfchade door brand, '



884 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam.
ContraEi tot vergoedingder fcha de door brand.
den , op pcene, dat op den gebrekigen eene Qmtantie voor zyn aendeel, geaugm'enteerd met een boete van zes guldens, zal werden afgegeven,en en zoo dezelve binnen veertien dagen niet voldaen wordt, dan zonder verder uitftel tegen den Debiteur in Rechten geageerd zal worden, ingevolge Art. 9.
• 12. Ingevalle het geëifchte door onvermogen van den gebrekigen niet kan werden geconfequeerd, zal 't zelve met de koflen, daar omme gedaen, andermael over alle de verdere Leden, ingevoege als boven, werden omgeflagen, ten einde de befchadigde daer door geen gemis lyde, doch zal dan, in naem van Directeuren, aen den wanbetaler worden geïnfinueerd, dat hy van dac tydftip af niet meer als Lid dezer Maetfchappy wordt erkend. Zoo als mede een iegelyk, wiens Boedel als Infolvent worde aengegeven, daer door ipfo faSto zal ophouden een Lid dezer Maetfchappy te zyn; zullende in beide die gevallen alle wederzydfche verpligtingen van fcha vergoeding verftaen worden geëindigd te zyn 's middags ten twaelf uren, van den dag der gedane opzegging of aengevinge refpective.
13. Wanneer een Gebouw, waer voor in deze Maetfchappy is ingeteekend, wordt afgebroken, om een nieuw in de plaets te ftellen, zal voor het zelve geene vergoeding noch contributie meer behoeven te gefchieden, te rekenen van den eerften dag, waer op men heeft beginnen af te breken, 'smiddags ten twaelf uren; doch vervolgens, voor het nieuwe, voltooid zynde, andermael ingeteekend kunnen werden; volgens tauxatie daer van op nieuw te doen, welke mede zal moeten gefchieden in alle andere gevallen van merkelyke melioratie van Gebouwen , in deze Maetfchappy geadmitteerd zynde.
14. 'Wanneer een Gebouw,in deze Maetfchappy verzekerd zynde, verkogt of anderzins gealic neerd word, zal de Inteekenaer daer van binnen
agt-



JAERBOEKEN, April, 1781. 885
agt dagen aen Directeuren moeten kennis geven, en dezelven informeeren, op wat tyd zyn Gebouw zal worden getranfporteerd of overgaen in de poffefïïe en ten pericule van den Succelfeur, op pcene, dat de Inteekenaer zyn recht tot fchavergoeding verliezen en echter gehouden zal blyven in de fchadens der andere Leden te blyven contvibueeren, zoo lange de voorfz. communicatie aen Directeuren niet beaoorlyk is gefchied, waer van hy echter van zelfs zal zyn bevryd, indien zyn Opvolger voor het zelfde Gebouw in deze Maetfchappy deel neemt.
15. Om te beter de egaliteit te bewaren, zullen Directeuren t'elken drie Jaren alle de Gebouwen door des kundigen mogen doen herzien, omme naer de tyds-omitandigheden, of het vervallen , of het verkleinen der Gebouwen, de tauxatien te verminderen, of, naer mate der vergrootingen of andere melioratien, te verhoogen.
16. Als Directeuren dezer Maetfchappy zullen fungeren twaelf Kooplieden binnen deze Stadj zullende zyn de Hoofdlieden en Overlieden, mitsgaders Oud Hoofdlieden en Secretaris, van hel Branders-Gilde dezer Stad in der tyd, waer var ten minlten drie te gelyk zullen moeten vaceeren tot alle nodige verrigtingen, mitsgaders OntfangRen en Uitgaven van Gelden,en het teekenen dei Quitantien en andere Actens.
17. Dezelve zu!len in het eerfte Jaer, ten min. ften eens ter Maend, en naderhand zoo dikwyl; het nodig ?al zyn , op den eerden Woensdag van elke Maend, 'savonds van 6 tot 8 ure, vergaderen in dezer Stads Doele, en aldaer te woord ilaen allen die in deze Maetfchappy deel genomen hebben of begeeren te nemen, of dezelve weder verkiezen te verlaten.
j, 18. Binnende drie Maenden , na dat enige Brandfchade omgeflagen zal zyn, zullen de Directeuren ter plaetfe voorfz. open leggen eene Rekening van kunnen ontfang en ujtgaef, met de origineele quiWnn 3 tra.
Rotterdam.
Contract tot vergoedingder fchade door brand.



Rotter:
dam.
Contraü tot vergoedingder fchade door hand.
836 NIEUWE NEDERLANDSCHE
tanden daer toe behoorende, en ten dien einde alle de Leden expreilelyk door Advertentie in de Kottcrdamfe Courant of anders convoceren, zullende zy buiten dien tyd om geene verantwoordingen mogen of kunnen aangefproken werden, noch tot enige ouvertures gehouden zyn; zoo als zv ook door niemand der Leden zullen mogen we/, den gereprocheerd over enig wezenlyk° of vermeend bezwaer of erreur in derzelver verrigtingen, noch ook in de gedaene Tauxatien, als kunnende een ieder die daer mede niet te vrede is t allen tyde zich van het Deelgenootfchap in deze Maetfchappy onthouden of ontdoen, mids in 't laetlte geval daer van aen Directeuren kennis gevende, even als Art. 14. en des niet te minContribueerende m de Brandfchades, voor en op dato der gedaene fchriftelyke opzegginge gevallen zynde, wordende dieshal ven alle de Inteekenaers ver. ftaen, van alle Actiën en Rechtsmiddelen tegen Directeuren (buiten het debatteeren van derzelver voorfz. te doene Rekeningen) wel exprefle!*k te hebben gerenuncieerd, zonder eenige referve
19 De Directeuren die zich met deze onderneming ten algemeenen nutte wel hebben willen beladen, zullen voor alle hunne moeitens en vacatiën nimmer eenige belocning vorderen, aennemen, noch genieten. Doch vermids zulks niet te vergen is van de nodige Boekhouders en Tauxauteurs, en 'er ook tot het houden der Vergaderingen , Comparitïen, &c. eenige noodwendige Uitgaven zullen vereifcht worden, zal ieder Inteekenaer, voor elk afzonderlyk Gebouw, zonder onderfcheid van waerde, gereed moeten betalen ééns ƒ T-'en vervolgens Jaarlyks . . ƒ1--en verfchynen op den 1 Mey van elk Jaar, en voor elke Tauxatie ééns . ƒ3-:-
Zoo als ook, wanneer een Gebouw geme-



JAERBOEKEN, April* 1781. 8*7
melioreerd, en uit dien hoofde in de Tauxautie verhoogd word, gelyke . ƒ 3 •: -
Eneindelyk, wanneer een Gebouw afgebroken , en uit dien hoofde in de Boeken der Maetfchappy geroyeerd, dog naderhand het in de plaets gefielde nieuwe Gebouw weder ingeteekend word volgens Art. 23. . • f.5':"
boven de nieuwe Tauxatie ter fomma van f 3 -: -
Van welke Gelden, gelyk mede van de Boetens, Art. 15 gemeld, de Leden geen recht zullen hebben eenige rekening of verantwoording te vorderen, als wordende het employ derzelve geheel en al gelaten aan het goedvinden van Directeuren.
20. Dit Contract zal niet eerder effect forteeren , dan na dat voor een Millioen Guldens in deze Maetfchappy ingeteekend, en daer van in een Rotterdamfche Courant advertentie gedaen zal zyn, wanneer het recht tot fchavergoeding, en de verpligting tot contributie, zal verltaen worden te zyn ingegaen 's middags ten twaef uren van den datum derzelve Courant.
Den 27 Maert is alhier op de Admiraliteits Werf afgelopen een nieuw gebouwd advysjagt De fCempbaen, voerende 12 Hukken gefchuts, en met eenen koperen huid bekleed: De Lieutenant Johamies Janffe Ryk zal over het zeiven het bevel voeren.
Zyne Doorl. Hoogheid de Prins Erfltadhouder Kaptein Generael en Admirael &c. heeft tot Kapt. ter Zee ter Admiraliteit op de Maes: aengefteld Jan Willem Oldebarneveld genaamd Tulling.
Schout, Burgemeefteren en Schepenen dezer ftad hebben den 14 April nopens de Nnn 4 wee-
Rot-
TERDAM.
Contraü tot vergoedingder fchade door brand.



Rotterdam.
Ördom. op de weekeiykfchemarkim.
m NIEUWE NEDERLANDSCHE
weekelykfche markten de navolgende ordonnantie beraemd en doen afkondigen.
'•Sterteneefte,?ïn Cn ScheP^nder Stad Kotteidam in ^ervaring zynde gekomen dar
dende Inrhi, hL n j g • meer onderv h> dato ió AnrWr^ 0rd?ni"™e op de Markten, in
Art. I. Niemand, zonder behoorlvk confent vermag eenige Kraemen of Stallen, kleyn of groot' fen noJonbUaynTn Seord™neei'de Mark^fal ! &dsp? ***** dageD> als des Di^dags en
II- Alle Burgers dezer Stad, welke op de boSXtTï™T* WeeW«che MaKagen ÏÏE Ua"cn> als Kraemers, willen uitventen.
te iS Jn? gt °m dC Pkatfen °P deze1^ III. De voorfz, Loting zal, voor de Kraemers
dïïd%?v5n?gftM"ktï °P de MaS dag, en voor de Kraemers van de Saterdag
Markt pp delaatften Vrydag in April van ieg? Jaar gefchieden, ten «verdaan der Subft tuut Schouten, in quahteit als Marktmeefters, die ftuyVeT ™ ^ ^ zullen ™
tPlV'È\f gecnf> die meede zullen willen Looten, zullen gehouden zyn aan een der Marktmeefleren hunne mmen op te geven , m tsgadera de lengte hunner Kraemen, ten minden agt S gen voor de refpective Lotingen. fehhJf? zu'IeHd'egeenen, die verzuymt zullen hebben ter bepaalde tvd mede te lootcn, zia geduurende dat gantfche Jaar, moeten vergencV IZi? zoodan'?e plaatfen, als hun door de Marktmecftercn zullen werden aangewezen.
VL



JAERBOEKEN, April, i78r. 8*0
VI Niemand, het zy Burger, of Vreemde, vermag meer dan een Kraem, &of Stal te hebben.
Vli. Alle Kraemen zullen op het Marktvelt moeten werden gefield In reyen, en wel in dfer voegen, dat elk foort van VVaeren in een, of
?eP7aatlen by ^ andei'eQ ™l moe£eQ ^eriS, VIII. de reyen zullen beginnen langs den eer-' Ren boom van de Ooftzyde van de mS L voorts van dezelve boom, van het Ooften WeS: waarts aan, moeten geftelt worden.
.IX Het Marktveld zal verdeeld worden jn maniere als volgt. u a ma
Op de Dingsdagfe Markt.
1. Rey, voor de Linde en Bonte-kraemea
2. — Kante-kraemen en Kindergoed.
3. Schoen-kraemen.
4. — Catoen-kraemen. 5- —— Catoen-kraemen.
6. — Schoen-kraemen.
7. — KoulTen-kraemen.
8. — Quatre fous en uytgelote-kraemen.
9. —- Uytgelote-kraemen.
10. — Mandemakers, Stoelen, Aardewerk en
a^ eIe,kraemen> die op haar zelve ftaan.
11. —• Mode-kraemen.
12. — Langs het Standbeeld van Erasmus, voor
de Galantery en Neurenburgfe.kraem.cn.
13. — Uangsde leuning aan de Weftzyde van
de Markt, voor de uitgelote Catoenkraemen.
Op de Saturdagfe Markt,
1. Rey voor de Neurenburgfche-kraemen. ^- —— Kante-kraemen.
3- Galanterye-kraemen.
4. —— Mode-kraemen. 5- —r Kouffen-kramen.
De
Rot-
t er.dam.
~)rdonn; >p de veeke- . 'ykfeke nark" en.
v



Rotterdam.
Ordonn.
op de
weeklyh
fche
mark'
ten.
Maand
8po NIEUWE NEDERLANDSCHE
De overige Reyen voor de Kraemers en andere Goederen.
X. Yder Kraem zal met de Kraemen van zyn foort in de reye, waar in die geplaatft is, wekeIyks een plaats moeren opfchuyven.
XI. Indien het getal der Kraemen van een en dezelvde foort van Waren te groot mogt zyn,om in eene of twee reye, by eikanderen geplaatft te kunnen werden, zal door het Lot worden bepaald, welke Kraemen uyt dezelve reye zullen uytvallen, die als dan in de 8 of 9 rey onder de uytgelote Kraemen zullen moeten worden geplaatft.
XII. Dog zullen dezelve wederom invallen in de reye, waar uyt dezelve zyn uytgeloot, en dus mede wekelyks met dezelve Kraemen opfchuyven en van plaats verwiflelen.
XIII. En ten eynde de plaatfen te beter te kunnen fchikken en reguleeren, zal geen Kraem voortaan langer mogen zyn dan 13 voeten buyten werks.
XIV. En zullen alle Kraemers de Zeylen ter wederzyden van hunne Kraemen, tot aendevooritylen derzelve toe, moeten vaft fpykeren.
XV. Voorts zullen de Kraemen of Stalletjes van Vreemdelingen geplaets worden, daerMarktmeefters het zullen goedvinden, en niet, voor dat alvorens die der Burgers behoorlyk zullen gefield zyn.
XVI. En zullen geene Kraemen of Stallen tegens de Huyzen aan de Markt of op het Steyger by de Markt mogen worden opgezet, op eene boete telkens van drie guldens.
De Kaas-Kraemen, welke des Dingsdag en Saturdigs op de Huybrug gefteld worden, zullen ook verpligt zyn ingevolgen het 3 Art. dezer Ordonnantie Jaarlyks op de laatfte Maandag van de



JAERBOEKEN, April, i/Sr; %%t
Maand April, om de plaatfen op dezelve te Loten, I en mede gehouden zyn, als op Art. iowekelyksi optefchuyven en onderling van plaats te verwis-i felen. , ,
XVIIft Dezelve Kraemen zullen van de Spek-( fteeg af Zuydwaarts op, in twee reye moeten wer-1 den gefield. :
XIX. En zullen voortaan geen Hout-Kraemen zig mogen plaatfen op de Huybrug. maar in de Kermis week en in de Slagtyden verpligt zyn zig; neder te zetten op de Kaas Markt byde Lamfteeg.
XX. Gelyk ook de Kruywagens met Fruyten en Eetwaaren zig voortaan midden op dezelve Markt, zullen moeten plaatfen.
XXL Voorts zullen de Touw-Kraemen blyven geplaatft tegens de Prinfe Kerk langs de Boterileot, en de Yzerftallen. uytgezondert Kermis en Slagtyden, Op de Nieuwe Markt.
XXII. De Schouten zullen voor hun opzigt,op iedere Martdag van de weekelykfe Markten genieten van iedere Kraem, gelyk ook van de Stallen van de Bezemmakers, Stoelemakers en Mandemakers een Stuyver, en van de andere Stallen een halve Stuyver.
XXIII. Dezelve zullen zorg dragen, datdebe. paalde doorgangen door de Gaarden en langs de Huyzen niet belemmert worden, en dat ydet Kraemer, ingevolge deze Ordonnantie,behoorlyli geplaatft zy.
XXIV. De Kraemers overtredende tegen eenige Poincfen van deze Ordonnantie, of zig niet reguleerende naar de ordre van de Marktmeefteren, zullen telkens verbeuren een boete van twee Guldens.
XXV. Behoudens hun beklag (na dat proviil oneel aan de ordres van de Marktmeefters zal voldaan zynl aan Heeren Burgemeefteren, welke ver zogt en geauthorifeert zyn , dezen aangaande, naar bevinding van zaken, zoodanige veanderin. gen te maken, en op de particuliere voorvallen
zoo
ÏOTER'■AM.
~)rdon*
p de
veeke-
'ykfche
narkt-
'en*



892 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ROTTERDAM.
Ordonn. tegen V ontheiligen van den Zon dag.
zoodanig te disponeeren als zullen oordeeletf te behooren. enz.
Verders hebben welgem. Heeren Schout, Burgemeefteren en Schepenen den 28 April deze ordonnantie tegen het ontheiligen van den Zondag doen afkondigen.
. Alzoo Schout, Burgemeefteren en Schepenen der Stad Rotterdam, tot hun leedwezen,hoe langer hoe langer hoe meer bevinden en gewaar worden, dat de Zondag zynde den Dag des Heeren, niet alleen nïet naar behooren wordt geviert en onderhouden, maar zelfs op veelerhandewyze publyk word gefchonden en ontheiligt.
Zoo is 't, dat Hun Edele Groot Achtbare, voor zoo veel in hun is. daar in willende voorzien ,by Renovatie van voorige Keuren en Ordonnantiën, infonderheid van die van den 14 February 1722, tot welke fpeciaal word gerefereert, goedgevonden hebben te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk dezelve ordonneeren en ftatueeren mitsdezen.
Dat niemand binnen deze Stad of Jurisdictie van dien op Zondag, van 's morgens ten 6 uuren tot des avonds ten 8 uuren, eenigen arbeid, handwerk of neering zal vermogen te doen of te exerceeren, op poene van te verbeuren Voor de eerfte reys een boete van zes guldens, voor de tweede reis een boete van twaalf guldens, en ten derdemaale contravenieerende, dat zoodanige contraventeur, indien hy eenige bediening wegens deze Stad bekleed, van zyn dienft gefufpendeert, of anderiintstoiar exigemie van zaakcn gemuliteerd zal worden: des dat het, ingevalle van een hoogdringende noodzakelykheid , een yder zal vryftaanom, tot het doen of laten doen van zoodanig noodwendig werk, zig aan den Heer Boofd-Officier of een der Heeren Burgemeefteren te mogen addrefleeren.
Dat



JAERBOEKEN, April, $93
Dst voorts op den voorfchreven dag,en binnen de? voorfz t?d geene Tappers, Klein-B,erverSpers of Fleffiaaönen, zullen vermogen eenige S te tappen ofte fchenken, veel min toe te laten, dat in hunnen Huyzen eenige Spellen, het zv met Kaarten-bladeren op Biljarten, eh Kolfï^osbaanen of anderfints werden gefpeelt, alles op eeri boete van drie guldens voorde cerfte reis, en Sr de tweede maal op een boete van zes guldens en interdictie van neering.
Dat wyders niemand op den voorfchreven dag, en binnen de hier voorbepaalden tyd met eenige Fruit, Winkel of Eetwaaren, (op gelyke boeten en verbeurte van dezelve waaren) zal mogen voorftaan noe met dezelve langs de ftraten omlooS'geivk ook geene Koks, Bakkers of Braden zullen vermogen eenige Spys te prepareeren, on dezefve binnen de voorfz. tyd langs de Straatet t'huis te brengen , op verbeurte van dezelyeSpys, dewelke de bekeurder zal vermogen naar zig te ne men en voor zig te houden. _ .
Dat evndelyk niemand, jong of oud, zig tet voorfchreve dage op de Publicque wegen dezei Stad of lurisdiftie van dien, zal mogen ophouder niet Koóten, Knikkeren, Kaatfen of met eenig< SDellen hoegenaamd, op een boete van drie gul dens, telkens by den Contraventeur te verbeuren welke geld boeten zal werden verhaalt aan de Uu ders of Voogden der minderjarigen.
En werden tot bekeuring dezes fpeciaal gelaft é Subftituit Schouten en Dienaarsder Juftitie, mits aaders den Commandeur en Hellebardiers; en voort tot dezelve gequalificeert alle Burgers, Poorter en Inwoonders dezer Stad, zullende de helft de Boetens werden geprofiteert by die geene die d calange zal doen, en de wederhelft werden geap pliceert ten behoeven van de Gereformeerde JNe derduitfche Diaconie-Armen dezer Stad.
Ook hebben nog welgem. Heeren van d
Wet
Rotter- j
dam.
Ordonn: tegen 'i ontheffingen vatden Zon*, dag. *
t
i
l
t
»
s r
e



394 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Rotterdam.
Ordomt, tegen % dobbelen en /peeJen.
Weth den zelfden 28 April tegen het fpeelen en dobbelen om hoog geld in de herbergen aldus voorzien.
Alzoo Schout, Burgemeefteren en Schepenen der Stad Rotterdam in ervaringe zyn gekomen , dat in verfcheyde Herbergen en Kroegen binnen deze Stad , op een onbetamdyke wyze, toe zelfs laat in den nagt, gefpeelt en gedobbelt word, waar door niet alleen de Jeugd verleid, het Ambagts volk van hun werk en bezigheden afgetrokken, maar ook veele Huysgezinnen geheel geruïneerd worden.
Zoo is't, dat myn Heeren voornoemt, zoo veel in hun is, willende zorg dragen. dat de goede Ingezetenen in hare Perzoonen en Famillien niet werden benadeelt, en dat ook niemand het zynen onnuttelyk misbruyke of verfpille; hebben goedgevonden te ordonneeren en ftatueeren , gelyk zy ordonneeren en ftatueeren by deezen.
Dat voortaan geene Herbergiers of Tappers binnen deeze Stad of Jurisdictie van dien zullen vermogen toe te ftaan , dat in hunne Huyzen om hoog geld werde gedobbelt of gefpeelt, op peene voor de eerfte maal hier tegens contravenieerende, dat hun Neering zal worden gefuspendeert voor den tyd van fes weeken, te redimeeren met geen mindere fomma dan van vyftig guldens; voor de tweede maal met fuspenfie van neering voor den tyd van zes maanden, te redimeeren metgeen mindere fomma dan een honderd en vyftig gulden, en ten derdemaal contravenieerende met remotie van neering, al mede te redimeeren met geen mindere fomma dan drie honderd guldens.
En zullen die geenen, welke bevonden worden in dezelve Herbergen of Kroegen, in voegen voornoemt te fpeelen of te dobbelen. telkens zyn ver. vallen in een boeten van zes guldens, alle welke .boetens zullen werden gëappliceert,een derdepart.
ten



jAERBOEKEN, jfpril, 17S1. 895
ten behoeven van den Heer Officier, een der del voor den Aanbrenger en een derde voor den Ar-J men, enz.
Zedert eenige dagen zyn meer dan zestigEngelfche Krygsgevangenen,welken onder een groot getal, ruim twee maenden geleden door Franfche Kapers te Helvoetfluis waren opgebragt, van daer naer het Admiraliteits-Hof alhier vervoerd en aldaer geplaetft 5 dezelven worden niet alleen van goed eten en drinken naer behooren voorzien, en, die zulks noodig heeft, door den 'sLands Geneesheer en Heelmeefter daegs bezogt, en de vereifchte Geneesmiddelen bezorgt. maer dat meer is, dewyl dezelven niet dan zeer weinbe oude en verlieten kleederen en geen de minfte verfchooning meer overig hadden, hebben zy, op bevel van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerden Raden ter Admiraliteit op de Maeze, goede nieuwe Wan buifen, hembden, broeken,kouffenenfchoe nen, ook hangmatten en wat daer toe nodig is, tot hunne kleeding en gebruik gekregen , zoo dat zyn nu aen niets gebrek hebben, en hun krygevangenfchap hen m aller deelen zoo draeglyk wordt gemaekt als eenigzints doenlyk is. " -
Deze daad van menfchlievenheid, bewe zen aen perfonen, die tegen alle hunne vyan den, en allerbyzonderft tegen onze Natie ter Kaep waren uitgevaren, en naer welken me mand van wegen hun eigen land tot nog toi heeft omgezien, of hen van het noodwendi
S
:ot-
ERlAM.
»



Rotter- 1 dam.
395 NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
ge verzorgd, behoeft geene loffpraek; het ware maer te wenfchen, dat wy met waerheid konden melden, dat onze krygsgevangenen m Engeland, op alle plaetfen, op gelyke wyze behandeld wierden. F ë
Met de Franfche Brieven heeft mentydin» ontvangen.dat het Schip de Amelia,gzlotvd door Andnes Brand, het welk door de Engelfchen genomen, maer door de Franfchen hernomen en te Toulon opgebragt was, met deszelfs Lading, onder eene behoorlyke er» nader te bepalen gratificatie voor de hernemers, is vrygegeven.
Schipper Ary p. de Haas van port.Ma. hon, fchryft den .17 February 1781: L dat „ hy den 19 January een Port-Mahonifche „ Kaper aen boord kreeg, die hem den 24
3, dito aldaer opbragt, doch den 36 weder„ vrygegeven en dien zelfden dag nog in » gezeild is, en op 8 mylen na byMar„ leille gekomen zynde, is hy door denzelf„ den Kaper weder genomen, die hem toen
voor goeden prys verklaerde, dewyl, na „ dat hy den 26 van Port-Mahon vertrokken „ was, de tyding van den Oorlog aldaer den „ 27 was aengekomen: zynde de Schipper „ met zyn Scheepsvolk te Port-Mahon voor*> n°emd aen boord van Kaptein Fedde MeU „ les gebragt, en hem 6 Huivers daegs voor „ zyne verteering toegelegd. Gemelde Kaps, tem melt nog, dat aldaer 6 Hollandfche „ Schepen lagen, die voor den Oorlog ge-
4, nomen waren: dezelven dagten vry te komen, doch wagttennog op nadere bevelen.
Daer



JAERBOEKEN, April, 1781: S07
Daer wórden nog verfcheidene plans uitgegeven van Kaeprederyen. Wy hoopen, dat de yver en Vaderlandsliefde der ryke ingezetenen niet zal ingebreken blyven in zulke heilzame ontwerpen deel te nemen ten einde onzen trouwlozen vyand zyne geweldenaryen en rooveryen betaeld te zetten.
Den 15 April beviel de huisvrouw van :Gerrit Boom Meefter Tinnegieter op deHoogftraet alhier , in eenen arbeid van anderhalf uer, gelukkiglyk van vier voldragene en welgeschapene kinderen, namenlyk drie zoonen en eene dogter, welken benevens de moeder naer tydsomftandigheden zeer welvaerende 'waren.
HEtVÓE-tsltjis;
De Heelmeefter van 't öorlögfchip Schiedam, hier ten anker liggende, over 't welk Kaptein Rauws bevel voert, roeide onlangs naer boord van een ander Schip, om daer eenige zieken te bezoeken en hulp te bieden. De harde windt dreef de floep met den Heelmeefter en alle de Roeyers de Noordzee in. Men zondt hert nog een lootsfchuit na, welke hen gelukkiglyk na twee dagen zoekens wedervondt en behouden te rug bragt.
Vlaerdingen en Maessluis.
Gelyk de verlegenheid niet weinig was, op de maere van de vredenbreuk met Enge0 0 o land;
Rot-
terdam;



Via er'
DINGEIS EN
M.A ESSLUIS.
1
2o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
land, vóór de Vifch Vloot , welken toen ter tyd net in zee was; zo was de blydfchap evenreedi<* wegens de behouden aenkomft derzelve vloot uit zee, zynde alle Vifchhoekers op vyf na behouden aengeland. Behalven de Heeren Gecommitteerden van de VilTchery Hendrik van den Heuvel, Paulus DroJJaert, Anthony Ruterus en Jan Klink, waren nog de Heeren Abraham van Ryn en Nikolaes Hogendyk mede aengefteld tot bevordering van de veiligheid der Vlaerdinger Visch-vloot. In vereeniging met die van het nabuerig Maefïluis befloot men terftond op de tyding der vredenbreuk eenige fchepen in zee te zenden, om de Vischhoekers te waarfchouwen, om met allen fpoed de zee te verlaten, en in de eerlte rivier de befte in te loopen. Van Scheveningen waren ook reeds 4 fchuitjes ten zelfden einde in zee gezonden. Van Vlaerdingen ftevende de Stuerman Jacöb van der Wint den 29 December naer zee. Na zyn vertrek kwamen de elf eerft uitgezeilde Schepen behouden aen. Den 8 January zeilden 52 Schepen, waeronder 35 Vlaerdingers , de rivier op en kwamen zo hier als aen den Briellchen heuvel gelukkig aen. De drie volgende dagen liepen 'er 25 Vlaerdingers in Texel binnen. Stuerman Jacob de wint met het advys fchip de Roode Roos, daar toe gulhartig van den sigenaer den Heere Afendelft de Koning gegeven, kloekmoedig zyn opgenomen poft verrigt hebbende, en geene fchepen in zee meer yerneemende,kwam den 11 January gelukkig e rug. Van de feven fchepen, welken nog afwezig bleven, kwamen den 14 en 15 nog drie
t'huis-



JAERBOEKEN, April, 1781, 890
t'huïs. Ten zelfden tyd bleef een hoeker onder het gefchut van Scheveningen ten anker, bedugt voor de Kapers, die voor den mond der Maes kruiften. Maer daer na gewapend zynde zeilde hy met nog drie Maesiluifche hoekers en een aental fchepen, die aen den Brielfchen heuvel wegens de vorlt gebleeven waren, naer huis ,zynde door den voorfpoedigen vangft rykelyk geladen. Dus waren nu van de 81 uitgezeilde Schepen 51 binnen de haven, 25 op de Helder en in de haven vani Enckhuizen en Medenblik, een geftrand en vier door den vyand genomen. Het behoud dezer Vifch Vloot is des te aenmerkelyker, om dat men van eenen fchipper van eene Smak van eene onzydige Mogendheid,heeft vernomen, dat 'er Engelfehe Kapers hier toe warenuitgezonden om de Hollandfche ViiTchers prys te maken. De kloekmoedige yver van den Stuerman Jacob van der Wind, is met eene gedenkpenning beloond, die ter zyner eere geflagen is.
Daer 'er dan zo gelukkiglyk zo veele fbhepen behouden zyn, niet tegenftaende zy door de menigte Engelfehe Kapers gejaegd zyn geworden, hebben de Regeerders dezer ftede het betamelyk geoordeeld, dat het Opperweezen voor zo byzondere gunft en zegen openlyk gedankt en geloofd wierde. Ten welken einde eene plegtige dank- en bedeftonde is vaftgefteld en den 4 van deze maend plegtig gevierd, doende den Kerken-Leeraer H. H. Fiervant eene zeer gevoeglyke leerreden over den 124. -Pfalm, en hebbende de gemeente voor en na den Godsdienit het OpP'00 a per-
Vla erdingen
en
Maes-
sluis-



900 NIEÜWÊ NEDERLANDSCHE
DINGEl EN
Maes»
sluis»
-perwezen geloofd met Pfalmgezangen ter deezer gelegenheid paffende.
Daer waren dit Jaer meer fchepen, dan gewoonlyk, ter beugvaert (*) uitgeruft, engegedeeltelyk in November en December uitgevaren, ten getale van 81. Den 7 January wierdt een hoekfchipper op ftrand gejaegd, en een ander genomen.
Den 13 Maert des namiddags wierdt ook te Maeslluis eene buitengewoon e plegtige Godsdienlt-oeffening gehouden in de Groote Kerk, zynde alle huizen geflooten en de handwerken en neeringen in volkomen ftilftand geweeft, om den Allerhoogften te loven en te danken voor den gelukkigen en behouden aenkomft van verre het grootfte gedeelte der Vifchfchepen. De Wel-Eerw. Heer Comelius van Wanen, dcedt by die gelegenheid eene Redevoering over Pfalm XVlII. vs. 4, 17 , 18 en 47 voor eene talryke vergadering, tot welke ook veele der naburige Ingezeetenen uit verfcheidene lieden en plaetfen waren toegevloeid. De plegtigheid wierdt verrigt met Loffpracken, dankbetuigingen en heilwenfchen, op de omftandigheid toepaifelyk.
Van de 65 Schepen, die in Zee waren, zyn 'er 62 behouden,en drie in 'svyand handen gevallen.
De Vredebreuk tuflchen de Republiek en Engeland treft vooral deze twee plaetfen, aengezien, de vifchneering ftilftaende, de eeniglte bronwel van beftaen en welvaert der ingezetenen dezer plaets is opgeftopt. Onder-
(*) Of wintervaert, wanneer men de KabellauW Biet de buig vangt.



JAER BOEKEN, April, 1781. 901
derwyl was het onmogelyk, zonder wederzydfche fchikkingen tuffchen de oorlogende Mogendheden, welken niet zonder voorbeeld zyn, de viffchery voorttezetten, Weshalven de Gecommitteerdens van de viffchery van Vlaerdingen en Maesfluis, ter verkryging van de g-cpafte voorziening,zich tot de Algemeene Staten vervoegden by het navolgend ver-' Zoekfchrift.
AAN DE HOOG MOGENDE HEEREN DE STATEN GENERAAL DER VEREEN1GDE NEDERLANDEN.
/7even onderdaniglyk te kennen de GecommïtXJ teerden van de VilTeryen van Vlaardingen en Maasiluis.
Dat de Supplianten en alle hunne Principalen, te famen zyn Eigenaars van omtrent één HoocLrd en Vyftig Vifchhoekers, dewelke gewoon zyn in de Noordzee, tot zelfs rondom Ysland, den Kabeljauw te zoeken, en dezelve tot Tonnen Vifch, in te zouten om herwaart ter Confumptie niet alleen over te breng 'n, maar ook teffens te doen dienen tot verzending naar andere Landen en Plaatfen.
Dat gemelde Vifc' -Reederyen een object is van zoo veele confidcratie, dat niet flechts de Steden Vlaardingen en Maasfluis ten eenema'en daar aan hunne opkomft en welvaart fcfiuldig 7yn, maar dat ook even daar door op een directe wyze is gecontribueerd aan den bloei \an diverfe andere takken van Navigatie en Commercie, zulks het verderf of vermindering van deze Reederyen van eene zeer aanmerkelyke fnrluentie zoude zyn, op den gemeenen welltand van dit Land, daar vele honderden menfehen, alleen a's VilTch- rs gebruikt wordende, door eene ltilüV.nd van de' Viflcheryen, hun brood zoude moeten miffen, en tot verkryging #an hec zelve andere wegen zouden inllaan, en alOoo 3 zo
Vlaerdingenen
Maessluis.
Rea. der
T/riJjchers ot fchik' l'ingen m vry te vijfchen*



902 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vlaer-
dingen
en
Maes-
sluis.
Req. det
Vijfchers
tot fchik-
hingen
cmvryte
vijfchen.
zoo het hoogftnoodig getal van Viffchers zonden verminderen niet alleen, maar hunne Exercitiën by andere Natiën gaan frequenteren , waar door de byzondere kundigheid in het bereiden van de zoute Vifch, waar in tot heden de Nederlandfche Visfchers boven andere Natiën verre uitmunten, onvermydelyk zoude worden overgebragt, en alzoo eerlang de voorfz. Steden en Plaatfen onherltelbaar worden geruineerd, ja wat meer is, even daar door een gevoelig nadeel aan eene menigte van Werk- en Ambachtslieden worden toegebragt , doordien de gedurige aanbouw van Schepen, met hun toebehooren ,niet weinig contribueerd, tot den vertier van de Hout - Negotie, Zeilmakeryen, Touwbanen en dergelyke, zonder dat de Suoplianten behoeven te gewagen van de Prikke-VuTche> ryen op de Rivieren tot Aes, Kuiperyen, Hoepels &c. die daar door gelleten worden, ofce ook van de Confumptien Jaarlyks alleen van het Zout, dac tot de VifTcheryen noodig is, als alle welke en meer andere noodwendigheden dermaten zyn aan een gefchakeld, dat het gemis van de voornaamfte Ketens, zelfs ten nadeele van 's Lands inkomlten moeten redunderen.
Dat ondertuffchen de tegenwoordige gefteldheid van zaken, door den Oorlog dezen Staat aangedaan, de Supplianten met alle reden doet bedugc zyn, dat zonder een of andere fchikking, de voorfchreven Reederyen, en ook alle andere Viflcheryen , die door de refpective Ingezetenen der Provinciën op de Noordzee en op Ysland gefchied, zullen te niet loopen, en daar door maar al te fpoedig aan naburige Landen, die gelegenheid verrchaft worden, zich van de Viflcheryen meefler te maken, en dat gedeelte der Commercie, het ivelke tot bier toe met zoo veel fucces binnen de Nederlan ien is gehouden , te doen verplaatfen, waar van de fuites niet genoeg kunnen worden gepenetreerd , en waar van het gewigt zelfs zoo zwaar is, dat de Supplianten zich aan pligtverzuim touden Ichuldig reekenen, indien zy langer vertoeft.



ÏAERBOEKEN, April, 1781, 903
toefden, om dit te brengen ter kenniffe van Uw Hoog Mog en aan Hoogftdezelve met de ver-, fchuldigde eerbied te rememoreren, dat by vori. ge Oorlogen van dezen Staat precautien zyn ge-; nomen, om de Viflcheryen te doen continueren, ] of over en weder de Viffchers te laten vry en ongemolefteerd, zoo als onder anderen uit de No-, tulen van Uw Hoog Mog. van den 27 September, 1707, zoude kunnen blyken. j Dat ook de Supplianten zich verbeelden, vry/ zeker te zyn geïnformeerd, dat by de ontftane< Rupture tuffchen Frankryk en Engeland, de we-j derzydfche Ingezetenen pogingen hebben aangewend , om de Viflcheryen nog aan den eenen nog anderen kant te verhinderen, gelyk dan ook daaromtrendt eenigermate is gereufleerd , doch dat de op nieuw ontftane Oorlog tegen deze Republyk, de fchikkingen deswegens beraamd, zoo als de Supplianten van ter zyde verftaan, niet kunnen doen komen tot eene genoegfame confiftentie, dan dategter, zoo dra Uw Hoog Mog. zouden kunnen goedvinden te declareren, dat geene Visfchersfchepen op de Noordzee tot rondom Ysland, toekomende aan Onderdanen van Groot-Brittanje, zullen worden ontruft of geftoord, de Supplianten verwagten, dat ook de Hollandfche Visfchers door de Engelfchen niet zouden worden gemolefteerd , waar door op eene gemaklyke wyze, de notable bezwaren der Supplianten en verdere geinterefleerden zouden worden opgeheven, vooral, daar tot het uitbrengen van dusdanige verklaringen, niet veel tyd behoefd verloren te worden , welk verlies voor de gezamentlyke Reeders en Viffchers, juift in dit faifoen een confiderabel grief zouden opleveren, vermits het nu nog de gefchikfte tyd is, om op de Kabeljauwvangst op de Noordzee, en wel byzonder op Ysland, klaar te maken en uit te gaan, en daar toe alle voorraad gereed is, op welke Artykelen geene geringe ichaden ook zouden geleeden worden, zoo eens O co 4 de
^LAER-
5ingeh
ÏN
vIaes-
IsLOIS.
leg. der
vijfchers ot fchik'ingenm vry te ijfchen.,



pol NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vlaer dinges
EN
Maessluis,
Req. da
Vijfcher. tot fchik kingen om vry te vijfchen.
i
.de VilTcheryen langer werkeloos zouden moeten, gehouden worden: Dat de Supplianten eerbiedig vertrouwen, dat Uwe Hoog Mog.,om zoo veel mooglyk alle last des Oorlogs te verligten, geene zwarigheit zullen maken de Engelfehe Viflchers ongeftoord te laaten, mits maar aan de zyde van
'Engeland, vangelyke ten aanzien der Hollandfche
' Viflchers gefchied,
■- Dat de Supplianten aan de wysheit van Uw Hoog Mogenden moeten overlaten, welke middelen van deze zyde moeten worden te werk gefield, ten einde de viflcheryen in de Noordzee en om Ysland tegen alle overlaft te beveiligen, alleenlykop hetyverigfte fmeekende, dat hetnoodige, met alle mooglyke expeditie, moge werde geëffectueerd , en daar door aan zoo een groot getal Huisgezinnen de gelegenheit ten fpoedigfte opengefteld om de koft te,.verkrygen.
Weshalven zoo keeren de Supplianten zich tot Uw Hoog Mog., ootmoediglyk verzoekende, dat Uw Hoog Mog. ter zake voorfchreven zoodanige voorzieningen gelieven te doen, als Uw Hoog. Mog. zullen oordeelen, ten nutten van de VilTcheryen op de Nooidzee en Ysland, te behooren , en dat, zoo dra des aangaande fchikkingen zullen zyn gemaakt, het Embaigo, door Uw Hoog Mog- by Plakaat van den 16 January 1781. gedecreteerd, ten aanzien van de Viflcheryen en Viflchers Schepen, zal worden opgeheven.
Het welk doende &c.
Te Vlaerdingen is. een plan gevormd, om zes der welbezeildfte Hoeker-Schepen , seder met 12 Hukken,behalven de draeibalTen , ;n 60 Man, ter Kaep-Redery uitte ruften, net oogmerk om by elkander in eén Efquaïer, en ten gemeenen voordeden te kruiden.
De



JAERBOEKEN, April, 905
Dc Inteekening zal beftaen uit 400 actiën, ieder a 250 guldens, en men zal zig ter deelneming kunnen vervoegen by de Heeren A- van der Linden, H. van den Heuvel, A. Brouwer, N. Hoogendyk of L. Fries, alle ■ Kooplieden alhier.
ZEELAND Middelburg.
TP\e Beftierders van deMaetfchappyen van jL/ koophandel en verzekering, Voorzitter en Beftierders van de Maetfchappy van Vaert, en de Vergadering der Kooplieden in Middelburg,hebben den 23 February zig by verzoekfchrifte aen de Heeren Staeten van Zeeland vervoegd, en te kennen gegeeven in *t zekere onderrigt te zyn „ dat men in eene „ nabuurige Provincie voorneemens was aen „ Hunne Hoog Mog. te verzoeken, dat den , Reprefentant van Zyne Doorl. Hoogheid .„ en Heeren Bewindhebbers der Weft-Indil, fche Maetfchappy dezer Landen zouden . worden gemagtigd om voor den tyd van „ een jaer, 't zy door 't verleenen van fchrifl, telyke oorloven alhier te Landen, het zy \, door te doene aenfehryving aen de Alge- „ meene beftierders, Beftierders en Bevel„ hebbers van de Bezittingen aen de Ingezee„ tenen van de Republiek en alle anderen, die „ zulks zouden willen verzoeken, de vryOoo 5 heid
VllD-' DEL3ÜRO.



Mid*
DELBURG.
905 NIEUWE NEDERLAND CHE
„ heid te verleenen, om onder onzydiga „ vlag en met vreemde fchepen uit Europa „ te mogen vaeren, en noodwendigheden „ brengen op alle de Bezittingen van de „ Weft-Indüche Maetfchappy in America ge„ legen, en goederen uit dezelven naer Eu„ ropa over te brengen; insgelyks ook om „ naer de Bezittingen der Maetfchappye op de „ Kuft van Africa, de benoodigde goederen „ uit Europa aen te voeren, en anderen van 5, daer naer Europa over te brengen, wel „ onder zekere bepaelingen maer eg„ ter met ontflag van de verpligting,om met „ de goederen, welke zy uit de volkplantin„ gen zouden willen vervoeren, binnen de „ havens dezer Landen te rug te kecren en „ die van den borg ten dien opzigte by Relb„ lutie van Hun Hoog Mog. gevorderd te be„ vryden." Welk verzoek den Supplianten voorkomt van een zeer fchadelyk vooruitzigt te zyn, cn waeromtrend zy ten fterkfte verzoeken Hunner Ed. Mog. tulfchenkomft, op dat zodaenig verzoek, indien het ter Generaliteit kwame, van de hand mogt geweezen worden, en integendeel fpoediggenoegzame, het zy Vaderlandfche,het zy vreemde hulpConvoyen verleend worden om de eigene Schepen dezer Landen, die anders in de havens moe. ten blyven verrotten, en waerdoor dus de Zeevaert geheel verdorven zou raeken, derwaerds te geleiden en de beladen fchepen van daer naer de havens van dezen Staet te geleiden.
De drangredenen,waer op de Supplianten hun verzoek gronden, zyn hoof dzaeklyk deze.
„ Of men, dus doende, de gantfche Han-
» del,



JAERBOEKEN-, April, 1781. 907
del, die op de volkplantingen wordt ge„ drecven, niet zal moeten openleggen aen „ Vreemden, om denzelven in ftaet te Hellen „ het noodige in die ordre, zo als men hier „ te Lande gewoon is, te bezorgen."
„ Of men niet zal moeten opgeven alle de Correfpondenten,Eigenaers en Beftier„ ders van Plantagien om de te zendene goe„ deren daer aen te confignecren, het geen „ ten gevolge zou hebben, dat die vreemde Comptoiren, na 't eindigen des Oorlogs, „ niet zullen nalaten, 't zy publiek of ter J, duik, de Vaert voor eigen rekening te bly„ ven aenhouden om hunne aen te brengen waeren aen den Planter tegen Producten tè verruilen, en onze Nederlanden met den lalt van zeer groote opgefchoten penningen te laeten zitten."
Of men niet alles, wat 'er in en voor de „ volkplantingen noodig is, by Vreemden „ zal moeten inkoopen, doen inkoopen en gereed maeken, alzo de toezending dier behoeftens uit deze Landen, zo dit al eens ja konde zyn, ondoenlyk zal worden door 5, de zeer groote kollen,waer mede die goe„ deren zullen bezwaerd worden, waer door „ dan alles alhier zal ftil ftaen; de Winke„ lier niets van 't nodige leveren , de Am5, bachts- en Arbeids-Man geen penning noch „ van de uit te zendene goederen noch van de te rug komende Vrugten genieten, en dus tot armoede vervallen; de Waeg, die in 't voorleden Jaer zo menigvuldig heeft gegeven, zal niets opbrengen, en wat 5, ftaet zal 'er te maeken zyn'op de rigtige
Middelsurcj.



ooS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Mid.
BEDBURG,
„ betaeling der verfchuldigde, zo uitgaende als' te huiskomende recognitiën voor de „ Ed. Weft-Indifche Maetfchappy."
Of men zig verzekerd zal kunnen hou„ den, dat die vreemde Schepen, met de 5, Neutrale Vlag vaerende, door de Engelfchen niet zullen worden aengehouden, op„ gebragt en de Goederen, als niet aen on„ zydigen maer aen ingezetenen van dezen „ Staet behoorende, verbeurdverklaerd wor'v den?"
3, Waer men in eenige Koopftad van Euj, ropa op zodanige Goederen met zekerheid 5, verzekering krygen zal? en al was zulks „ mogelyk, welke groote fommen zullen 3, 'er dan voor de hoogere Prjemien niet ten
Lande uitgevoerd worden ? "
Het Engelfch Kaperfcheepje dat over eeni- ■ ge dagen op de wal by Biervliet was vaft geraekt, en waer van het volk was krygsgevangen genomen, is dezer dagen in de haven van Vliifingen binnen gebragt.
Den 27 February zyn eenige Heeren uit 'den Zeeraed alhier, te Vlillingen geweeft, tot liet opfchryven der goederen in de aldaer opgebragte Engelfehe Pryzen.
De 18 dezer maend des namiddag wier'den twee Veerfche en een Arnemuidfch, kleine Vifchers Vaartuigjes, door een Engelfch lloepfchip, voerende 6 Hukken Gefchut en 8 a 10 Draeibaffen, gejaegd. Doch af en aen denBanjerdbevondtzich deindienftvan het Collegie ter Admiraliteit in Zeeland
zyn-



jAERBOEKEN, April, lï%U 5«#
•zynde Zydfche Bom, genaemd Hoop van Wtl-. varen, gevoerd by den Commandeur Verpoorte, en gewapend met 4 Stukjes Kanonen 6 Draeibaffen, Deze het gevaer ziende * waer in den Visfchers waren en welken reeds gèftreeken hadden,hieldt,op den Engellchen Kaper aen, en floeg met denzelven over de o vierden uers lang, tot dat den Engelfchman goed vondt af te bralTen cn met kragt van ziilen de ruimte te zoeken, hoe wel hy veel fterker gewapend en bemand was dan de Bom, op welke niemand dan alleen de Bootsman een ligte kwetfuer heeft bekomen. Hy heeft de ontftelde Viffchers in behouden haven terug gebragt. . ,
Ook hebben zich den zelfden namiddag eenige Engelfehe Kotters alhier voor den Wa. van dit Eiland vertoond, doende 24 oi aï fchoten uit hun Kanon: waer op zich de Manfchap omftreeks van Öoft-Kappel in be zetting liggende, fluks by een verzamelde zynde voorts van een onzer Batteryen niche ten op den Vyand gedaemwaer van 'er zommig goed raek zyn geweeft; zynde de Engelfch Kotters daer op wederom Zeewaerds ge zeild.
De Raed dezer Stad heeft goedgevondei den 14 April 1781 de inftructie of laftbne voor den Poftmeefter, den 18 January 1710 bepaeld, te vermeerderen en te veranderen: w zullen eerft de inftrudie zeiven mededeelen aldus luidende.
Art. I.
vim:
5EL5URG. J
j >
l
E ï



Middelburg.
Infl.voi den Poj meefter
910 NIEUWE NEDERLANDSCHE
T)e Poftmeefter zal Eed doen van de Inftructie in alle zynen Articulen exaclelyken getrouweJyK na te komen en te agtervolgen. r „ , , IL ?. Zal t voorfchreeve Officie moeten in Perzoon waarneemen, of by een ^aar toe beëedigde Bediende op deze Intiructie, de Heeren Overmannen anders aangenaam en door Niemand
Hl.
Zal geen Negotie mogen doen, als ook niet zyn beecdigde Bediende, directelyk nog indirecteli tu°P p£en^van ' contrarie bevonden gedaan te*hebben, aanftonds te^werden gedeponeerd.
Zal zig niet te gelyk met zyn beëedigde Bediende uyt de Stad mogen begeeven, als met Kennis en Bewilliging van de Heeren Overmannen voornoemd
V.
En gehouden zyn aan de refpective Booden de brieven, luydende op de Plaatzen van haar Departement, over te geeven, zonderden eenen boven den anderen daar in te begunftigen of favoriseeren,op wat manier zulks ook zoude mogen wezen.
De Poftmeeiter zal ook gehouden wezen te houden goeden Correspondentie met andere Poftmeefters, ten voordeel van de Poilery, en iets
ielL^°°Ideel ^f tot exaöer doen g^n der Brieven hebbende, gehouden zyn daar van aanftonds kennis te geeven aan de Heeren Overmannen, om, na exammatie, na bekomen Authorifatievan Weth en Raad, van zaaken van veel importantie daarin zoodanig by haar te werden gedisponeerd en geordonneerd, afs bevinden zullen te behooren. VII.
En ook zoo veel, als mogeïykzal wezen, trag-
ten



JAERBOEKEN, April, 1781. 9"
ten te bekomen van de voornaamfte Comptoiren, daar over de Brieven van deze Provincie od andere Plaatzen moeten werden verzonden, in Holland, Vlaanderen en Braband de Lyll ,totwatvoor Plaatzen de Brieven moeten werden gefrangueerd en ook hoe veel Geld daar by moet werden gegeeven, en nooyt meer van de Brieven, zoo gaande als komende, mogen afneemen, als waarlyk daar voor heeft moeten betalenVIII.
Item zal de Poflmeefter, uyt kragt van zyn Commiffie, moeten aanvaaren alle de komendeen gaande Brieven , van en na wat Plaatzen het ook zoude mogen wezen, ten welken fyne wel expresfelyk belait en bevolen werd aan alle Ordi"airis Poften, Booden en Schippers, en alle andere baar Brieven ten Poftcomptoire de brengen, op Pcene, wie des onwillig en in gebreke was, te verbeuren, telken revs, twee ponden grooten vlaams, boven en behalven het Port van de gebragte Brief of Brieven, welke Boete naar goedvinden en op ordre van de Heeren Overmannen, zal werden gedistribueerd.
IX.
Zonder dat ook de voorfz. Poften, Booden Schippers of andere haar zullen v Tm ogen te on. derwinden met Brieven te ontfangen, of uit tè deelen, zonder expreffé Last en confent van den Poftmeefter, op Pcene van, voor deeerftereys, te vervallen van haar tour van reyz^n, en voor de tweedemaal fuspenfie van haar lieder Bediening, ter Discretie en met kennis van de Heeren Overmannen der Booden.
X.
Dog zal op de Plaatzen, waar op geen reys en Booden zyn, de Brieven op die Plaarzer. aan de Beunfchippers daar op wederom mede moeten geeven, welke ook gehouden zullen zyn de B'ieven, verder of na andere plaatzen over die Rout^moetende gaan, en by den Poftmeefter in een Pacquec
by
Middelburg.
Inft.v oor den Poftmeefter-



Sist NIEUWE NEDERLANDSCHE
Mid.
delburg-
Infl.vot den Po/, mee/ïert
by den anderen gecachetteerd en aan een Poftcomptoir geaddrefleerd, mede te moeten neemen, eh daar voor nooyc meerder mogen hebben als ïhien ftuyvers, gelyk mede niet meerder van eenige Pac-
r-quetten, by haar overgebragt werdende. en extra-
- ordinair groot zynde.
XL
En werd verders aan de Schippers en Beurtluyden gelaten het overbrengen en beftellen der brieven , dienende tot advys of addres van haar ingeladen beftel Goederen, behalven de Rotterdammer beurtluyden , die tot nader order in de Pofeffiezulblyveh, daar zy nu in zyn, mits de komende brieven, öm geditlribueerd te werden, brengende ten Poftcomptoire, als Art. 8 is gezegd.
XII.
De Poftmeefter zal gehouden zyn alle de, brieven , aan zyn Comptoir gebiagt werdende, om voort befteld te worden, aanftonds af te veerdigen, refpectivelyk op de Dagen en uuren, die by de Heeren Overmannen, na gelegenheid van tyden, zullen werden geordonneert; ook om geehderhande redenen de brieven, direételyk of indirecTelyk, mogen ophouden, op pcene van vyftig caroli guldens, voor de eerftemaal, de tweedemaal dobbel, ten profyte van den Armen en de Derdemaal van Deportement.
XIII.
Welke gefielde dagen en uuren in 't voorige Art* de Poftmeefter of Booden niet zullen mogen veranderen, dan met Voorweeten en Schriftelyk Confent en Ordre van gemelde Heeren O vermannen, óp Poene, als in 't 12. Art. is gezegd.



JAERBOEKEN, April, pï3
XIV. ] En zal de Poftmeefter geohligeerd zyn te hou j den zyn Comptoir by of omtrent de Beurs, of Bank van Wiflel, ten meeften gerieve en Comoditeyt van den Koopman; ook de Beft elders der brieven daar toe houden , dat tuffchen twaalf en half een uuren des Middags (al is 't, fchoon dat in 't beftellen der brieven bezig zyn) met de nog onbedekte Brieven ter Beurs komen, om aldaar ter Beurs aan de Koopluiden te werden gediftribueerd, óp Pcene van, ieder reys contrarie doende, een pond vlaams te verbeuren, ten profyte van den Armen;
XV.
Idem, zoo wanneer eenige Poften of Booden van eenige Steden of Plaatzen met hun Brieven aankomen of arriveeren, zuilen dezelve gehouden S^n die te brengen ten Cornptoire, en den Poftimeefter of zyn Bediende gehouden zyn dezelve aanftonds te boeken in een journaal, daar toe expreffe. lyk te houden, als ook de Brieven, die door Schippers ten Cornptoire werden gebragt, 't welk gedaan zynde, daarop dan ook aanftonds de uitgeeving der Brieven zal moeten gefchieden, tot welk Journaal en andere Boeken en^Papieren, de Poftery iaakende, voor zoo Veel de Ordres betreft, d'Heeren Overmannen aanftonds zullen hebben vry acces, om die te vifiteeren, of alles co form derzelver Ordre komt te gefchieden.
xvr.
En zal ook alle Brieven gelykelyk moeten uytgeeven, zonder d'cece bovenden anderen daarin te favorifeeren, of eenige agter te houden; ook dé Brieven, hem in zyn particulier concerneerende, niet vermogen te openen, of doen openen» drrectelyk nog indirectelyk, voor en al eer alle de Brieven effeclivelyk zyn uytgegeeven.
XVIU
De Poftmeefter zal aan de Poften en Booden, eenige Brieven ten Cornptoire brengende, gehouPPP den
vlin-
)ELUJRG.
'njiivoor ienPoft-



914 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Jnfl. voo den Poft meefter.
den zyn telkens te geeven een Recepis, inhoudende den dag en de uur van den ontfang, als ook van 't Getal der overgebragte Brieven , gelyk ingelyks de Poften en Booden op haar vertrek ten Gomp' toire zullen moeten laaten een Recepis van *t Ge■ tal der Brieven, by haar mede genomen, beneffens Specificatie van den dag en de uur, wanneer die haar zyn ter hand gefield, welke Recepiffen, ter Requifitie van de Heeren Overmannen , altoos zullen moeten worden geëxbibeerd, op pcene van Suspenfie.
XVIII.
En werden de refpective Booden op het fcfprplte by deze geinterdiceerd en verboden geen Brieven of Pacquetten f buyten die zy in haar Koffers mede neemen) aan haar Huyzen te ontfargen, of te laaten ontfangen, of by iemand aftehaalen, of te doen afhailen, als alleen die tot Addres van de Paktjes of Goederen dienen, op pcene van Suspenfie voor de eeriiemaal, en andermaal daarop betrapt wordende Deporfement.
XIX.
En zullen ook geen hooger of meerder verfchot op de Brieven m Rekening mogen brengen, als daar voor vvaarlyk hebben uytgegeeven, of betaald, waar omtrent zy haar. ter Requifitie van de Heeren Overmannen, by Solemneelen Eede, zullen moeten expurgeeren, als ook dat geen Brieven of Pacquetten, ten Cornptoire gebragt moetende worden, zoo in 't gaan als komen, hebben agter gehouden.
XX.
De Poftmeefter zal, ten aar.komen van de Posten en Booden in de Stad, na overlevering van de Brieven , haar promptelyk , indien requireeren, moeten betaalen het Port van dezelve, benevens haar gedaan verfchot rja haar geregtigheyd, zullen, de evenwel, 't haarer eerfter wederkomft, in betaaling vvrder geeven de Brieven, daar van de Perzoonen niet kenbaar nog vindelyk zyn.
XXI.



JAERBOEKEN, April, i78r. 9IJ XXI.
En zal denzelven voor Salaris en Provifie, van alle Brieven, het zy Enkele, Dobbele of Pacquetten, alleen trekken den Agtften Penning, (behalven van de Franfche en Engelfehe Brieven) en met meer. J XXII.
Ook niet vermogen, direct nog indirect, meerder Port van de Brieven te vorderen, of doen vorderen, dan m de Lyft van de Porten der Brieven, hier agter geiniereerd, gefpecificeerd ftaat, op pcene van Privatie van zyn Ampt; ook in zyn |ournaal aanteekenen, wat voor ieder Brief heefc moeten betaald worden, en gehouden zyn alle de Brieven, ten zyn Cornptoire gebragt werdende, conform de Ordonnantie of Lyft, te cargeeren, waar mede de Booden Concentement zullen moeten neemen, dog, Redenen van klaaten meenende te hebben, haar daar over addrelTeeren aan de Heeren Overmannen voornoemd.
XXIII.
Zal ook gehouden zyn , volgens de aloude Practyk en Gewoonte, ln 't begin van \ Jaar, aan de Heeren Overmannen te moeten betaalen een honderd Caroly Guldens, om by haar onder den anderen te werden verdeeld.
XXIV.
Referveerende voorts Burgr-meefters, Schepenen en Raadcn aan hrar de verandering, alteratie, vermindering en vermeerdering van deze Inftrucr.ie, ten allen tyden , die ook den Poftmeeüer gehouden zal zyn na te komen, en te agtcrvolgen, als alleen vifie vermindering van zyn Salaris en Pro-
Aldus deze Inftructie gearrefteerd in 't Collegie van VVeth en Raad op den 18 January 1710.
pPP « Lyft
MIDDELBURG.
Infl. voor denPoftmeefiar.



9i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg,
Jnft, voor den Poft. mee/ter*
Des Somers en des Winters egaal, en zal voor een Dobbele Brief mede getekend worden, daar in zoo veel ongezegelde Popieren zyn gecachetteerd, die drie vierde Oneen komen te weegen.
Antwerpen.
Voor een Enkele « . 5 St.
Voor een Dobbele . . 6 St.
. Een Once weegende . 10 St.
En extraordinaer zwaarder, of grooter zynde, niet meer, als ... 12 St.
Delftfche, Haarlemfche, Leydfche, Haagfche en alle Plaatzen, daar omtrent gelegen, niet geIpecifkeerd.
Voor een Enkele . , . 4 St.
Voor een Dobbele . . 5 St.
Groote , .... 6 St.
Een heel extraordinair zwaar, of groot zynde a Schellingen en niet meer, hehalven van drie Maanden December, January en February, buyten befloten Water, een ftuyver meer,
Dortfche, Rotterdamfche, Ter Goudfche en Plaatzen daar omtrent, of die daar over komen, boven het Verfchot.
Enkele . . 3 St.
Dobbele . . 4 St.
En heel extraordinair zwaar of groot zynde ter
Dis-
Lyft van de Porten der Brieven, Amfterdam.
Van Enkele . . 5 Sr.
Van Dobbele . . * ë St.
3 Vi. Once weegende . 8 St.
1 Once weegende * < 10 St.
2 Oneen weegende . • 15 St. En ieder Once daar boven . 5 St.



JAERBOEKEN, April, 1781. 917
Discretie van den Poftmeefter, mits niet excedeerende 2 # Vlaams.
Engelfehe
Heeft deze, over f"De Enkele . 9 St.
den Briel gaande , i
jn Schade en Baate, I r)nhh»lp c. zoo als by den voo- UC-DDuie , 15 5t.
rigen Poftmeefter is j
genoten en niet ver-i Een Once weegende 13 St.
der, ten zy by fpeci- I
süe Relölutie anders „ . , „ . , _ ..
cn nader verdaan J En iedere Once daar boven 18 St.
mogte worden, L.
Franfche
Bourdeaux Enkele . . 17 St.
Dobbele . 20 St.
3 Vi. Once weegende 24 St. 1 Once weegende . 3a St. En voorts na Rato
Van welke de f
Poftmeefter aan i parys en RrjUaan Enkele 12 St. de üentfe Boo- I ' r\„KuQla c,
den zal moeten J Dobbele . 14 St.
uytkeeren voor j I Once weegende 21 St, een Enkele 6 1 En voorts na Rato
Stuyvers , en { Voorts na Rato. L
Doornikfe, RyflVlfche, Califfe, Yperfe en andere geconquefteerde Plaatzeö.
De Enkele ♦ • • 10 St.
De Dobbele . . 16 Sr.
Dog de weggaande als dan niet te franqueeren, en geen Gewigt fubjecf.
Maagdenberg e» Straalzond geeven 10 St.
Deze Brieven geeven geen Geld.
Parys, ïourdeaux,
Ppp 3 Rouaan,
Middelburg.
Inft. voor den Poftmeefter.



Pi8 NJEÜWE NEDERLANDSCHE
MIDDELBURG.
Jtlfl. VOO',
den Poftmeefter.
Ordre en Manier, hoe de Brieven, die na *t Ooiten vertrekken, gefranqueerd moeten worden.
Alle Brieven, gaande direct van Amfterdam op Breinen of Hamburg, betaalen niet.
Maar al, wat verder gaat als Bretnen, gelvk Hanover, franco Bremen, betaald voor
Een Enkele Brief, of het Lood . 5 St.
Munden, franco Bremen, . < St
Brunswyk, franco dito, . .' i St"
Raffel, franco dito, . . % Vorder al, wat in dat Diftrict legd.
Brieven van Leypzig, Dresdtn en DelTou moeten betalen:
Leypzig, . , • 8 St.
£r"den> • • < 10 St.
Deffou? • t . • 9 St.
Brieven gaande verder dan Hamburg,
De Zond, Holfteyn, Mcckelenburg, Koppenhagen, Stokholm , en Geheel Zweeden
Rouaan , Diepe, ' Lion, Abbeville, Tours, St. Malo, Sameurs, Breft, Nantes, Rouchelle, Bajonne,



JAERB0EKEN,4»r//, i78r. s»r>
Betalen voor Enkele . . 5 St.
Geheel in 't Land . , IO gt*
Koorwegen, . . . ,, gt'
Kolbergen en Straalzond, ; 9 St
Dantzig, $ St'.
Elbingen, . . . . I7 St. Ooftfriesland.
Betaalen t . ; 4 Stt
Liegen, Harderwyk, ülfen,
JNieuwenhuys,
Behoeven niet te betaalen, of de Luyden moeftet die willen fracqueeren tot die Plaatzen toe.
Brieven, over Dort gaande, na
Keulen,
Luyk,
Maastricht,
Gorkum,
Wezel,
Steenbergen,
Utrecht,
Emcen,
Nimmegen,
Kleef,
Onderhout, 's Hertogeobos,
Geeven Somers 4 - cf
En des Winters , . ^ g£
den na"' S33nde mC£ de Antï7ei'Pfe Bco'
Spangien, Kadix, Calais, Lilfabon , Port St. Maria, Mallaga,
Ppp 4 st
Miu-
DELBURG.
Inft. voor den Poft* meefter*



tvïro-
DELBÜRG.
Tnft. voo) den Poft meefter.
920 NIEUWE NEDERLANDSCHE
St. Bafliaan, Madrid, Sivilien, Bilboa, 'St. Ubes, ■ Kormma,
Geeven Somers en 's Winters ; 6 St.
Na Italien,
Venetien, Livorno, Alikanten, Genua, Napels, Smirna,
Geeven Somers en 's Winters. De Enkele . . • . 1» ft. De Dobbele t MSn-
De volgende Brieven na
Hamburg, Alkmaar, Beefter, Lubek, Harderwyk, Ter Goude, Hoorn, 3 esp, Deventer, Zwol, Kampen, Groningen, leeuwaarden , Harlingen, ' Frariker, Bolswaard, Sneek, Woua-kom,
Geeven Somers en 's Winters ; 5 St.
Gentfe.
ïetalen • ; . 3 ♦ j St.
Ex-



JA ER BOEK EN, April, ~tj$ï,' r9-l
Extraordinair groot . . 10 St.
Dog geen Schaal fubjecr., geduurende
den Oorlog, anders , . 4 St.
Slayffe . . . . 2 St.
Oottendefe en Nieuwpoortfe Betalen des Somers . . . ! 7 St. De Drie Winter Maanden , 8 St.
En zyn geen gewjgt lübject
Bmgfe
Betalen des Somers en *s Winters Geduurende den Oorlog . . 5 St. Buyten den Oorlog , . 4 St.
Lyst van de Brieven, die gefranqueerd moeten worden, en wat daar by gegeeven werd,
Franfe Brieven na
Douay, Doornnik, Duynkerken , Ryffel, Lifte, St. Tornar, Valencyn , I peren, Galais, Tournay, Meenen, Kortryk,
Geeven in de Drie Winter Maanden De Enkele . . S Sï.
De Dobbele . . . 6 St.
Des Somers de Enkele . ♦ 4 St. De Dobbele . . . 5 St.
Alle Brieven na Grootbrittannien en Ierland.
Geeven 's Winters . . 3 St.
Somers de Enkele . . . 2 St, De Dobbele « . . n St.
De«
Middelburg» '
Inft.voor den Poft" meefter*



pa* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middel
burg,
tie der Infl. voc dén Pof, meefter.
Deze inftructie is aldus veranderd. I.
T"\at de ordonnantie en inftructie voor den Poftmeefter, in Dato t January 17:0, zal blyven in haar geheel, betreffende de deftridte orders en r precife bepaalingen in de directie van het Pollmce-fterfchap en Comptoir , by die ordonnantie duydtlyk vermeld , welke de Poftmeefter in alle deszelfs deelen verpligt zal zyn na te komen, voor zoo verre dezelve by deze Ampliatie niet is gealtereerd.
Dat, door het uitfterven van de KoopmansBooden op Amfterdam, aan denzelven Poftmeeiter hec regt der Amfterdamfche brieven geaccordeerd zynde, hy Poftmeefter, in prajuditie der twee kofferbooden van hierreyzende op Amfterdam, niets anders zal dirigeeren en diftribueeren, dan de ordinn're hem vergunde brieven, op bepaaling en prys, hier na te melden III.
Dat hy voorts aan de Kofferboodcn de beftelling van groote pacquetten, en in de Koffer verzendbaare goederen , voorts gelden, ingevolge hun wet en ordonnantie, by hun Edel Achtbaare als nu gemaakt, of te nmken met hun Koffer en Reys zal laaten genieten vredig en ongettoord.
IV.
Dat voorts nopens de hem toegekende brieven per Amfterdamfche Booden komende, dePjftmees! ter zal genieten de navolgende pryzen na Rato van de wigt.
Voor een enkele Brief 5 Stuyvers
■ Een Half Once weegende 6 ——— —— Drie Qjiart Once 8 —— 1 Een Once 10 ...
—— Eenen Een Half Once 12 ——
■ Twee Oneen 15 ' Twee enEen Half Once 18 ——
■ 11 Drie Óneen so ■
Vooï



JAER BOEKEN, April, i78r. 925
Voor Drieën Een Half Once 22 Stuyvers
■■ ' Vier Occen weegende ar ,
V.
Dat alle zwaardere Brieven, per KofFerboode aan gebragt werdende, en boven de Vier Oneen weegende, als Pacquetten zullen werden gecontidereerd en door de Kofferbooden befteld, tot het ordinaire Loon, by hun Ordonnantie bepaald, of nog te bepaalen, ten ware iemand begeerende, bv be-, floten water of andere gelegenheden, brieven of' pacquetten, boven de Vier Oneen weegende, per reyzende Booden buyten den Koffer mede te geeven, zulks zal mogen gefchieden, mits op die brieven of pacquetten zal moeten «efteld worden , per reyzende Boode, waar van de noodige Advertentie zoo aan Zeeuwfche Poftcomptoir te Amfterdam, ais alhier tot ieders narigt, zal worden geaffigeerd; wanneer de Poftmeefhr voor iedere Once , boven de Vier Oneen , een ftuvver per Once verhooging of vermeerdering van port zal ee. pieten. 6
VI,
Dat, volgers deze bepaaling, de Kofferbooden zullen voorzien werden van een nieuwe Ordonnantie , waar na zig in de Exercitie van hun Poft zullen moeten gedraagen , en voor al nopens de betaling der brieven hier boven gemeld , orn den Poltmeester met de Reftricbiën daar by geftelt het regt der Brieven volkomen te doen genieten, ten welken eynde op de Brieven, boven de Half Once weegende, voor iedere Once een Merk of Stempel zal werden gefteld, waar door een iegelyk zal Iconnen nagaan, hoe veel oneen de Brieven weegen, zoo als op andere^Poftcomptoiren gefchied.
Dat de twee Kofferbooden. aangefteld van hier cp Arniterdam,even gelyk de Amfterdamfche Koopmans üooden, tevens Kofferbooden, op een egaale voet, hun Reyzen van Amfterdam op hier zullen moeten doen, en by de beftelling hunner goe-
de-
Mbd-
DELBURG.'
émpl'tatie der Infi.voor ienPofineeftev.



9i4 NIÉUWE NEDERLANDSCHE
CEL* BURG.
AmpllOL
tie der Inft.voo; den Poft meefter,
deren, en by het afvorderen van porten, zig na hun ordonnantie zullen moeten gedragen, zonder daaromtrent de eene boven de anderen eenig faveur te genieten, om afles, tot behoud van goeie ■ Ordre, op een egaale voet te reguleeren.
VIII-
Dat, vermits tot Expeditie van brieven na de respedtive Diftridten en Provinciën is goedgevonden een Landpoft te reguleeren, en deswegens by hun Ed. Achtbaare den 30 July 1763 een ordonnantie en Lyft op de Briefporten is gereguleerd , zal den Poftmeefter op de navolgende geamplieeide Ordres ftricTe agt moeten geeven.
IX.
Dat den Poftmeefter, in het vorderen van Porten der brieven, met de Landpoft komende, geen Verhooging boven de gearre(teerde Lyft op de brieven zal mogen ftellen, of vordetea, maar zig na het bepaalde Zomer en Winterloon moeten gedragen, en, tot voorkoming van alle disputen, op al* le brieven, boven de halve Once weegende, een Merk of Stempel per Once doen ftellen.
X.
Dat, ingeval iemand eenige brieven op het Poftcomptoir, ter beftelling en expeditie met de Landpoft, mogt fteeken in de Bus of Kas, en daar op zetten Franco, zönder het noodig geld daar van te betalen, zal den Poftmeelter vryheyd hebben, des goedvindende , die brief niet te expedieeren, maar in zyn gewoon Comptoir voor een GIasven« fter aan de publicque ftraat of toegang mogen plaatzen, opdat ieder zulks ziende, daar van zoude kunnen werden geadverteerd, ten eynde zulke Handelingen, in nadeel van den Poftmeefter, werden voorgekomen,
XI.
Dat, in geval van verfchotten, den Poftmeefter, door zig of zyn Commies, zal hebben te zorgen dat, gemelde verfchotten duydelyk op de brieven gefield werden, om , ingeval van eenige doleantie van de Ontfangers der brieven, aan alle dezelve
de



JAERBOEKEN, April, 1781. ' $45
de vereysebte Narigt en informatie, waar ?an en waar af , te konnen geeven, zo veel doenlyk is. XII.
Dat de Poftmeefter zal moeten zorgen, dat, ten alle convenable uur, hy of zyn Commies of Clerk op het Comp;oir Dagelyks, volgens de oude inftructie , zal vaceeren, om aan de Kooplieden en Inge zetene. ten Cornptoire over het aan of afgaan der brieven, of het betaalen en franqueeretïvan dezelve eenig onderzoek doende , informatie te kunnen geeven.
XIII.
Dat de Poftmeefter zal gehouden zyn een vafte Voet te houden by de aankomft van alle de brie* ven, in het fpoedig forteeren van dezelve, en dat hy of zyn Commies, zonder eenige vertraaging. op het Comptoir prefent zyn, daar toe de vereyschte expeditie zal moeten verkenen. XIV.
Dat de Poftmeefter, by het ftellen van alle goede Ordre. volkoomen de noodige tyd zal moeten hebben, pro rato, dat het aantal der aangekomen brieven meer, of minder zy, om de brieven, by '£ Arrivement der Poften, te forteeren, en van hel uur van afleveren der Brieven aan de Comptoir bediende of andere, desgevraagd, berigt doen.
Dat ieder der Kooplieden en Ingezetene aan der Poftmeefter, of zyn Commies de volkomen vry heyd, tyd en ruft zal moeten laaten, om, tot af gemeen gerief, de brieven, volgens een gefchikti tyd, in ordre te kunnen forteeren, zonder te mo gen vergen, om voor hun inmiddels apart te zoe ken of te diftribueeren, tot wegneeming van alk vertraaging en Praejuditïe van andere in het forteerei der algemeene brieven.
XVI.
Dat, ingeval egter iemand van confidentie, o eenige huyzen van Negotie verzogten, om hui hrieven, in het forteeren der algenrenePoft, apai te leggen, de Poftmieejter aan gemelde verzoeke
Zl
Middelburg.
Ampïïa* tie der ^ Inft.vodfdenPoftmeefter-. |
i
l
l e 1 1



Middelburg.
Ampiïa tie der fnft.voo denPofi ineefier.
926 NIEUWE NEDERLANDSCHË
zal moeten voldoen, mits die Perzoon of Perzoonen niet eerder, dan na de bepaalde tyd van aflevering , om hun brieven, door derzelver Comp oir of andere bediende, zullen mogen zenden XVil.
Dat de Foftmeeller werd gelaft, om goede ordre ,op een geregelde beftelling der Brieven door de . gantlche Stad te houden, daar toe de verevfchte nugtere en discreete Beftelders , twee of meer na Rato van de Qjiartieren der Stad , te moeten verzorgen, dezelve, van tyd tot tyd, tot hun pli^c vaardig houden, en, by voorkomende wettige klagten, daar in voorzien. tot welftand van de Negotie, Faveur van de Correspondentie, en genoegen van de Ingezetene.
'XVlIt.
Dat de Poftmeefter. tot behoud van de Cortespondentie en noodige Secretefib, zal moeten zorgen, dat geen B.ueven of Pacquetten werden geopend: en voorts, dat alle vertraaging m He Route van de Land-poft, principaal op de Veeren, zoo veel mogelyk, werde voorgekomen, voor al op die van Gorishoek en andere, die onder de Directie van den Generaalen Poftmeefter in Holland ftaan.
XIX.
Dat hy, ten dien eynde, ingevolge het 6 Articul der inftructie van den 18 January i7to, met de andere Pottmeefters goede correspondentie zal moeten houden, om te zorgen , dat de Veerlieden in het overbrengen v?.n de Poft, alle mogelyke vigelantie aanwenden, om, na om Handigheid van weeder, in dezen geen verzuim of retardenient te veroorzaken , en dat hier toe door hem Poftmeefter of zyn mede Poftmeeftcrs elders, die Veerlieden ook behoorlyk werden gefalarifeerd, om alle prsetexten van verzuym weg te neemen, en hun, door vereyschte belooning vigilant te houden.
XX.
Dat de Poftmeefter alle mogelyke Attentie zal moeten veftigen, om, gelyk van ouds, te zorgen,
dat



JAERBOEKEN, April, i?8f. 927
dat de Franfche en Brabandfche Poft tydig, Maandag cq Donderdag, alhier aankomt; vojr al, dat die Brieven ten Tpoediglien werden beileld, om, des noods, dien Avond nog te kunnen beantwoord worden.
XXI.
Dar de Poftmeefter, nopens de Route der Franfche Poll, v-.oral te BruiTe! cn Gent, zoo veel moelyk, zal moeten zoracn, dat die Brieven, met die Poft van diverfche Plaatzen komende,daar mede ook langs dezelve Route na hier voortgaan , en ipoedig arriveeren, zon 'er dikwerf in andere Valitfen na andere Plaatzen te geraaken.
XXÏf.
Dat de Poflmeefler, tot het een en ander, of door zig zelve, of door zyn te qualmceeren kundige Compoirbediende, en goede befteliers zal moeten zorgen, dat alle deze bovengaande Articuleer, tot wegneeming van klagten, behoud van goede ordre, en expeditie van het poftweezen, werden nagekomen, op Pcene en Correctien, ia zyn Inftructie van den Jaare 1710 vermeld, of nader door hun Ed. Achtbaare te arrefteeren.
Verders heeft de Raed dezer Stad den 14 April 1781 goedgevonden en verftaen, „ by „ Interpretatie van het tweede Articul van „ het derde Deel der ordonnantie op den „ Brand te verklaercn, dat de daer by be„ paelde boeten van drie guldens voor ieder „ der andere aengeftelde fpeciael relatie heeft „ tot de gewoone adfiftenten.
„ Als mede het zeftiende Articul van- het „ tweede Deel der evengemelde ordonnantie „ in diervoegen te Amplië'eren, dat ook „ voortaen alle Officieren, welke, in Cas „ van Brand, abfent blyven, ofte laet ko„ men, zonder wettige redenen van hunne abQqq fen^
Min-
D ELBURG.
Ampllatie der Infl.voa>' den Poft. meefter.



9a8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg,
„ fentie te kunnen aentoonen, mede een boe„ te van drie guldens,telken reys, zullen ver„ beuren.
„ En eyndelyk, dat, ingeval van eemg a Alarm de Burgery moet worden gewaer, fchouwd, zulks voortaen zal gefchieden ^ by Trommelilag, enz."
Dezelfde Raed heeft nog den 21 daer aenvolgende een befluit vaftgefteld tot vermeerdering en uitbreiding der ordonnantie op het re°iftreeren of aentekenen van tranfporten of o verdragten en van verbinteniflen ten cornptoire van regiftrature te Middelburg. Dit befluit luidt aldus.
ExtraB uyt de Refoluüen van IVeth en Raad der Stad Middelburg.
Den ai April 1781.
Is, na deliberatie goedgevonden, . Eerftelyk. Dat, tot meerder Exactitude in het transporteeren en belaften van Huyzen of Erven, deNotariflen, wanneer dezelve gelaft worden eenige Transport, Paay, Guarand of Verbandbrieven van Huyzen of Erven te verlyden gehouden zullen zyn, wanneer zoodanige Huyzen of Erven op meer dan een Parthy ten Regifter bekend ftaan , niet alleen de belend ng van de voornaamfte, maar ook van alle de andere Parthyen ten Cornptoire van de Regiftratuur op te neemen, of door hun Klerken te laaten op neemen, en dezélve in de brieven, die daar van gepafleerd worden, te defigneeren, . .
Ten Tweeden. Dat van 's gelyken m de Weesmeefterszekeringen endecreetbrieven de belendingen der Huyzen en Erven, welke daar by verbon-



JAERBOEKEN, April, i7Br> 5.29
den en getransporteerd worden, na dat dezelve ten Cornptoire voornoemd zullen zyn opgenomen; uytgedrukt zullen moeten worden.
Ten Derden, Dat, by het opneemen der Belendingen van eenig Huys, Erve of Grond, of derzelver Parthyen, te gelyk zal moeten worden opgenoteerd het Regifter en Folio van de gerequireer de parthyen, welke ook door de Notariiïen in en op de plicquen der brieven, door hun gemaakt, zullen moeten worden gefteld, wordende dezelve Notariffen mits dezen aangemaand, zoo veel doenlyk is, by 't neemen van eene of andere informatie, het Regifter en Folio der gerequireerde part. hyen ten Cornptoire op te geeven. • Ten Vierden, Dat geen extraclen van vrydom of Belafting van Huyzen of Erven &c., nog ook deswegens eenige mondelingen informatien ten Comtoire zullen worden gcgeeven, ten zyalvootens daar toe fchriftelyke Authorifatie des Eygenaars van het gerequireerde Huys of Erve, ofwel Van die geene, die het zelve qualitate qua mogtc adminiftreeren, ten voornoemde Cornptoire za wezen overgebragt, uytgezonderd in Cas van verkoop , publycque veyling, of het maaken van andere brieven, wanneer de Notaris, die daarin zal worden geëmployëerd, daar toe fpeciaal word gelaft, gelyk mede, om, in de evengemelde gevallen , Extracten van belaftingen of vrydommet te moeten lichten.
Ten Vyfden. Dat van alle verkoop, Ruyling. oyerlaating of donatie van eenig Huys , Erve , Gronden of gedeelten derzelve, door den Notaris een Cortdite, Contract, of ander benoodigd In llrument zal moeten worden gemaakt,in het welfc de bedongen Somme, benevens die.voor de loffe Goederen, (zoo dezelve 'er mogten wezen) onderfcheydentlyk ftaan uitgedrukt, zullende voor■ fchreeye Notariffen wyders verpligt wezen, bin- nen drie maal vier en twintig uuren na het paffeeren van gemelde inftrument, ten Cornptoire tc Qqq 'X moe-
Mlö*
DELÈÜRC,
ReJ\ Wegens 'ï regiftreertftenz.



9Q0 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Ref. we
gens,t
regi-
Rreeren
enz.
moeten overbrengen een fchriftelyke Notitie, inhoudende den Datum der verkoop of overlaating, de Naamen van den Kooper en Verkooper . de Koopfornme en den aanQag der lolTe Goederen, - oo dezelve 'er wezen mogten.
Ten Zesden. Dat, wanneer eenige gedeelten van Huyzen of Erven verkogt, of by Donantie intêr Fivos, of anderzints, overgelaten worden, ten eynde dezelve aan andere Huyzen of Erven aan te trekken, de zoodanige gedeelten behoorlyk ten Regifter van eygendom overgeboekt en gercgiftreerd zullen moeten worden; even en op dezelfde wys, als omtrent geheele Huyzen of Erven Plaats heeft.
Tén Zevenden, Dat, ingeval eenige vafte Panden, gelegen binnen deze Stad, of ook eenige Schuld, Paay of andere Verbandbrieven ,gel^potheque?rd of vafte Effecten, gelegen als vooren, of eenige geregiftreerde Obligatien, by Legaat, ïnftitatïe of Subftitutie, of wel Ablnteftato, worden geërfd, en direct of indirect vry of bezwaard bemaakt, of wel in Boedels, aldaar vallende, by tauxatie, of voor een , by uyterfte wil, bepaalde fomme onderling tuffchen de Erfgenaamen worden verdeeld, overgenomen of aanbedeeld, de Overneemers, Legatariiïen of Erfgenaamen zullen gehouden zyn dezelve teil hunnen Naam of Naarnen te laaten overboeken ter regiftratuure dezer ftad binnen een jaar, te rekenen van den tyd der overlaating, overneeming of toevoeging, op pcene van een pond vlaams, ten behoeve van den armen dezer ftad, en dubbel Recht van overboeking voor ieder Pand, Hypotheecq of geregiftreerde Obligatie, die bevonden zullen worden, invoegen voorfchreeve, niet te wezen overgeboekt,
Zullende de Notariffen, zoo dra dezelve in ee■nige Boedels worden geëmployeerd, gehouden zyc ten eerften van deze refolutie aan de Executeuren of Erfgenaamen kennis te geeven, en de-
zel-



JAERBOE KEN, April* 1781.
zelve aanmaanen, om daar aan binnen de bepaalden tyd te voldoen. 1
Ten Achtften. Dat, wanneer een Huys,Erve, 1 Grond of eenig gedeelte derzelve, in levenden Lyve, by Erffenis, Legaat, Praelegaat of Fideicommis, aan een of ander aanbedeeld, of wel in een of andere qualiteit geadminiftreerd of aanvaard! mogte worden, daarvan de ncodige fchriftelyke, bewyzen van verkreegen recht, ten genoegen der, Griffiei', ten Cornptoire zullen moeten overgebragt en aldaar geregiftreerd worden, offchoon dezelve bereyds aan Heeren Schepenen mogten wezen vertoond, ofby't verlyden der Brieven daar in gedefigceerd, al het welke mede zal plaats hebben ten aanzien van den fchepenfchuld , Paay, indemniteyt of andere Verbandbrieven, alsook tot het royëeren, affchryven en ontflaan derzelve.
Ten Negenden. Dat, tot meerder zekerheyd in het wel transporteeren of overboeken van Huyzen of Erven, niet alleen de Scheydingen , 't zy dezelve Notariaat, onderhandsch of op eenige andere wvs, zyn gemaak, maar ook daar en boven de Teftamenten, en andere befcheyden, waar by blykt, dat zy, die de fcheyding doen, daar toe behoorlyk zyn geregtigd, ter regiftrature overgebragt; en geregiftreéra zullen moeten worden.
Ten Tienden. Dat alle acLn en fervituytéri op vafte panden, zoo wel lydende, als dragende, mitsgaders alle arbitragien van Erffcheydmgen , mede voortaan ten Cornptoire van de Regiftrature geregiftreerd, en op ieder der panden, djar by geinterefleerd, bekend gefteld zullen moeten worden binnen twee maanden na de dïgteekening derzelve; op Pcene van het Effect aller zoodanige Aclen van fcrvituyten of arbitragien van Erffchei dingen, welke,-invoegen voorfchreeve, niet zyn geregiftreerd en bekend gefteld, te zullen verliezen.
En eyndelyk ten Elfden. Dat, zoo iemand eenige "Grond of Gronden van Erven van deze Qqq 3 Stad
VflD. jel-
;urg.
Ref. we-
%em rgiireeren;nz.



535 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Mid-
burg.
Ref. we gens V regi. ftreeren
enz.
Stad of van Stadswege, met of zonder eenige voorwaarde, zal aankoopen of verkrygen, de noodige bewyzen daar van mede ten voornoemde Cornptoire zullen moeten overgebragt en geregiftreerd. -.worden, zullende geen Timmeringen op dezelve gefteld, of eenig Emplooy daar van gemaakt mogen worden, alvoorens zulks is gefchied, op Pcene van het Effect daar van te zullen verliezen.
Zullende deze refolutie door den druk worden gemeen gemaakt, om te ftrekken tot een ieders naricht, enz.
Ook hebben dc gem, Heeren van de Weth en Raed nog de navolgende lyft van leges of loongelden voor het Comtoir der Rcgiflrature beraemd en yaftgefteld.
Voor het Regiftre ren van een Transportbrief met de overboeking :8:o Do,; zoo 'er meer dan een party in dezelve v/aren, dan voor ieder party bo-. ven de. eerlte . . . : 5; 6
Voor het regiftreeren van Teftamr.nten, Condicillen, of andere Aften v;n vyterfte willen, verklaeringen, om iemande regt, als erfgenaam, 't zy Ab Jnteftato of Ex Tefiamenta, te venficejen, en Donatie inter Vivos. , : 8O
Voor "t Overboeken van ieder party nyt kragt van gemelde Documenten. : 5:6
Voor 't Regiftreeren van andere verklaaringeo buyten de bovengemelde en Procuratien ' . . . : 2:6
Voor 'c Regiftreeren van fcheydingen met de Overboeking , • :io:o
Dog zoo 'er meer dan een party uyt kragt van dezelve overgeboekt werden, dan voor ieder purty boven de eerfte : 5:6
Voor het Regiftreeren van een Ver-



JAER BOEKEN, April, 1781.
ï>33
weezings Briefje, indien 'er geen Teite-
ment word geproduceerd. . £ '• 8:0
En zoo het Teltament daar by word geproduceerd . . . : a:6
Voor het Overboeken van ieder party uyt kragt van het zelve . . : f.6
Wanneer een Huys of Erve, een Schepen Schuldbrief, Paaybrief, of Obligatie, op meer dan een"Naam, Erfgenaam of Eygenaar getransporteerd of overgeboekt word , uyt kragt van welke Documenten, 't zy Scabinale, 't zy Notariale of onderhandfche, zulks ook gefchiede, voor ieder naam boven de eeifte . . . . : 1:0
Dog wanneer het Transport of de overboeking gedaan word op Executeuren of Voogden, of wel in andere qualkeyten, zal 'er betaald worden, als of 'er op maar een Naam getransporteerd of overgeboekt wierd
Voor het Regiftreeren van een Schepenfchuldbrief , Paaybrief, of Indemniteytbrief van een Perzoon met de daar op te doene belafting voojr ieder belafte party . : 5:0
Dog van een Man en Vrouw te zaamen daarenboven voor iedere party : 3:0
Zoo als ook iedere party ingeval van meer Comparanten, voor iederen Comparant . . . . : 3:0
Voor een Borgtogt zonder fpeciaal verband van roerende Goederen in dezelve voor iedere Borg, 't zy Man en Vrouw, 'l zy andere . . . : 2:0
Wanneer by een Borgtogt in dezelve geinfereerd een Huys of Erve verbon. den wprd, voor iedere party, waar op het verbonden Huys of Erve bekend itaat, bovendien . . . : 2:0 Qqq 4 Voor
Middelburg.
Leges voor het Kantoor van Regiftratuer.



Middelburg.
Leges voor het JCantoo-, van Regïfïratiter,
934 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Voor 't Regiftreeren van een Weesrneefter zekering met de belading voor iedere belafte party j> .
Voor het Regiltreeren en Annoteèren ' ' van een Fraserende of Concurrentie, in of ager opeen Scnepenfchuldbrief,Paay" brief of WeesmeeHers zekering itaande, voor iedere pa.ry, waar rp 'zoo een huys of^Frve bekend Haat . • a.0
_ Voor 't Royeeren van dezelve voor iedere party . _ j ,Q
Voor het Aanteekenen vin trt Ont. flig van een Huys of Erve uyt het fpeciaal verband voor iedere oiitilagrn psrtv : vo
Voor bet Regiltreeren vaa een Deerretbnef . , r. . ,Q
Voor bet Overboeken van iedere'party uyt kragt van dezelve . «5:6
Voor het royeeren der oude bchftingfV °P aen by Decreec verkogt Huys of Erve ftaande, voor iedere geroyeerde belafhng en voor iedere partv, waarop het Huys of Erve, bekend ftant . :i:o
Voor het belaften van een Hu\ sof Erve uyt hoofde van een Decreetbrief voor iedere party, waar op het Huys of Erve bekend Raat, en voor iedere Perzoon , welke als Debiteur daar in voorkomt- - ... • a-o
Voor het Royeeren der helafllng , welke uyt Hoofde der Decreetbrief was gefchied voor iedere party, daar in vervat • a • o
Voor het Regiftreeren van een Acte van Servituyten en Arbitragien van Erffebeyding . . . , . 6:f)
Voor het Aanteekenen van een Servitayt voor iedere party, waar op zulks word aüngeteekend . . , . .,0
Voor het Regiftreeren van een Inter-
dic-



JAE RBOEKEN, April, 1781, 035
dictie cn het Aanteekenen derzelve voor ' iedere party . , ' .
Voor he Cntflaan van dezelve voor iedere party . , m . 4.
Voor het Splitfen van een Huys of Erve, item voor het bekend Rellen van een Huys of Erve, het geen te vooren ten Reg fter niet was bekend . : 5:
Voor ieder Perzoon boven, de eerfte, op wiens Naam het zelve gefield word : 1:
Voor het geeven van een Naam van een Huys of Erve . . . : 2:
Voor een Extract van Vrydom van een Huys of Erve, het Zegel daar onder gerekend . . . ; : 2:,
Voor een Extract van Belafting van een Huys cf Erve, het Zegel daar onder begreep en . . , . «
Voor een Extract van Vrydom of Belafting van een Huys of Erve, op meer dan een party , bekend ftaande voor ieder party buyten de eerfte bovendien : 1;
Voor de Mondelinge Opgaaf van den Naam, Vrydom, of Belafting van een Huys of Erve, of't geeven van eenige andere Informatie . . . . j.<
Voor ieder party tot zoo een Huys o'f Erve behoorende bovendien . : 0:1
Voor de Opgaaf der Belending van een Huys of Erve voor ieder1 party, waar op het zelve bekend ftaat . : 2:c
Voor de Mondelinge Opgaaf der fuccefïïve Eygenaars van een Huys ofErve voor ieder party, waar van zulks word opgenomen . . , : j:<
Voor een Schriftelyke Opgaaf der zelve, het Zegel daar onder begreepen : 10 :c
Voorts voor ieder party, tot zoo een Huys of Erve behoorende en daar by gerequireerd wordende . . : 3:c
Qqq 5 Voo
Mro-
3 DELBURG.
3
Leges voor het Kantoor
5 van Regiftra-
otuer.
0 l \
>
s
)
v \
1
f



936 NIEUWE NEDER LA NDSCHE
Middelburg.
Leges voor het Kantoor •san Re
fifirauer.
Voor 't Regiftreeren van Verzoeken ter Vierfchaar en Authorifatien op dezelve zal betaald worden even zoo veel als voor dezelve ter Griffie dezer Stad word betaald
Voor 't Overboeken van ieder party uyt kragt van dezelve . <£ : 5:6
- En voor ieder Perzoon boven de eerfte, op wiens Naam iedere party gefteld word . . . . : 1: o
Voor de Verklaaring van zig geen party te ftellen op een Verzoek ter Vierfchaar . . . . : 5:0»
Voor ieder Comparitie, daar op val lende . . . . : 5:0
Voor het Regiftreeren van Acten van Repudiatie . . . . '.5:6
Voor 't Regiftreeren van Doop, Trouw cn Dood Extracten . . : 2:6
Voor een Extract of Copie van een bevoorens geregiftreerd Document, het Zegel daar onder begreepen . :io:o
Voor het Maaken ten Cornptoire van een Donatie inter Vivos met het Zegel : 10 :o
Voor 't Regiftreeren van een Obligatie, groot /600 en daar boven, met de daar op te doene Belaftingen . : 10:0
Voor het Regiftreeren van een Obligatie, groot ƒ 200 en daar boven tot ƒ 600 toe, met de daar op te doene Belafting . . . . : 6:0
Voor 't Regiftreeren van een Obligatie, groot benedende ƒ 200, met de daar op te doene Belafting . . : 2:0
Wanneer 'er meer Perzoonen als Principale Debiteuren in een Obigatie voorkomen, voor ieder Perzoon boven de eerfte, 't zy Man en Vrouw, 't zy andere . . . . : 2:0
Uyt-



JAERBOEKEN, April, 1781. m
Uytgezonderd die geen , welke qq. 0f in naam van andere daar in voorkomen , welke niet zullen worden gerekend.
Vcor een Borgtogt zonder fpeciaal verband van roerende Goederen in een Obligatie voor ieder borg, 't zy Man en Vrouw, 'tzy andere. : 2:0
Voor een Borgtogt in dezelve met een fpeciaal verband van roerende Goederen voer ieder Borg, 't zy Man en Vrouw,'t zy andere. : 3'-c
Voor het annoteeren van een fraeterentie of concurrentie, in of op een Obligatie ftaande . : 2: c
Wanneer'erin een Schepenichulbnet, Paaybrief, of Indemniteytbrief een fpeciaal verband van roerende Goederen gevonden word, 't zy van de Principale Debiteuren 't zy van de borgen, voor ieder perzoon, wiens'roerende Goederen in dezelve belaft worden, t zy Man en Vrouw, 't zy andere . : 3 = '
Voor 't royeeren van een Obligatie voor ieder Perzoon, 't zy Man en Vrouw, 't zy andere, welke uyt dien Plooide is belaft geweeft
Voo? 't Annoteeren der affchryving od een Obligatie voor ieder perzoon, welke als principaal Debiteur in dezelve bekend ftaat, 't zy Man en Vrouw, t . zv andere . e
Voor het royeeren der belafting, ot het ontdaan de bezwaarde roerende Goederen uyt het fpeciaal verband, c zv van de principale Debiteuren, t zy van de borgen, voor ieder perzoon, Man en Vrouw of andere, wiens roerende Goederen uyt het fpeciaal verband ontilagen of van de belafting ontheven _ tj worden ' \0{
VIid. , del- :
burg.
Leges voor het Kantoor van Re* giftratuer*
I 3
o



Middelburg,
Leges •voor het Knntoo', van Re giftratuer
T"\en 2.6 February in de vroegen morgen JL/ heeft een Engelfehe Kotter de ftoutheid gehad, om aen den weftkant van de Nolle heimelyk aen Land te Happen: maer zich op de hoogte van een Duin begeven hebbende, werden zy gezien door iemand, die juiïl op den avond vlugt geweeft was, welke 'er yliïigs aen den Major van de Stad kennis van gaf. Eenigen van de Schuttery gingen 'er op «£; zy vielen den Engelfchen onverwagtft op het lyf: twee hebben zy 'er van gedood, onder welken een zyn linker oor geheel is afgefchoten; een gekwetften hebbenze gevangen genomen, die naeuwkeurig ondervraegd zynde, heeft gezegt, dat zy van voornemen waren om eenige ingezetenen als gyzelaers pp te ligten : de anderen zyn het ter naeuwer-
nood
93§ NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
j Voor de Mondelinge opgaaf of en hoe iemands perzoon en roerende Goederen zyn belaft, voor ieder perzoon : 1:0
Voor een fchrifteiyke opgaaf van 't zelve voor ieder perzoon, 't Zegel daar onder gerekend :
Wanneer 'er meer dan een Copie van ■ een Obligatie word geproduceerd, om op dezelve ook de regiftratie te noteeren , als dan voor ieder Copie boven de eerfte, eensgeevens geld : 2:0
Voor het aanteekenen van de affchryving,op een fchepenfchuldbrief, Paaybrief of Weesmeefter Zekeringe, voor iedere party, waar op een verbonden Huys of Erve bekend ftaat enz. : 2:0
Brouwershaven.



JAER BOE KEN, April, ifSi'. 930
nood met hun Vaeftuigje ontfnapt. Door het gelchiet en 't geklep der Klokken was hier alles in de grootfte ontfteltenis.
Maer men heeft hier geene de mmften reden van {chroom, alzo alles in volkomen orde is, om die iets tegen ons zouden durven wagen, warm te ontvangen.
Z I e r I K z E E.
•TNe Regeering dezer Stad heeft tot meerJJ dere aenfporing om in 's Lands dienft te «atn en zyn Vaderland te verdeedigen, aen eiken matroos, van deze Stad ukvaerende, zo ongelukkiglyk in Engeland mogt krygsgevangen worden gemaekt, den onderftand van '30 ft. 's weeks toegezegd.
Vlissingen. TPVer wordt veel gefproken en gefchreII ven over de werkeloosheid van de Republiek, in eenen tyd, dat zy den allerhcvigften fchok en gevoeligften ftag van een er Herken en verbitterden Vyand heelt ontvangen Een ieder toont zyne verwondering o.l liever zyne verbaeftheid daer omtrend ; en de buitenlanders houden niet op in hunne ge fchriften en nieuwstydingen met de goede Nederlanders den fpot te dryven. De vraee zal mogelyk zyn, of deze werkeloosheid dadelyk, dan wel alleen in fchyn zodanig is ? De algemeene gerugten en gefprekken van hen, die het inwendigen mei weten, nog dooorgronden kunnen wat 11: de vertrekken der Regeerders en Staetsdie-
naer;
Brouwershaven.



NIEUWE NEDERLANDSCHE
Veis-
SINGEti
T>at Hun Edel Achtb. alvorens zig op bet nader 3~' rapport van Heeren Gecommitteerde Raden en het daar op den 19 dezer uitgebragt rapport te expliceercn, niet kunnen nalaten te temoigneeren derzelver bekommering over den tegcnwoordigen toefland van het Vaderland en het zorgelyk vooruitzigt, dat Hun Ed. A. meenen daar uit te moeten aflyden, fpeciaal ter oorzaake van de onbegrypelyke inactiviteit en werkeloosheid, welke het Lighaam van jdezen Staat in het midden der dringende gevaren (zoo vermen immersuitterlyk befluiten moet) vertoond; dat Hun E. A. wel altoos gevreesd hadden,dat de Republicq niet in dien ftaat was om een harer gemagtigfte nabuureh het hooft te bieden, dog zig altoos voorgcfleld, dat de Bontgenoten,wier gevoelens omtrend het duur der publicken zaken , boven die dezer Provintie geprevaleerd hebben, zig zouden hebben in flaac gedeld, om door eige voorzorg en behulp harer geallieerden het Vaderland en deszelfs Colonien met genoegzame magt te dekken en den Scheepvaart door gefchikte Convoyen te
pro-
naers omgaet, befliffen niet altyd. Maer waf •zal men moeten befluiten , als agtenswaerdige leden van den Staet zeiven, die niet onkundig kunnen zyn van 't geen 'er omgaet, niet alleen die werkeloosheid erkennen, maer zelf daeromtrend zich ten fterkften beklagen, en vertoogen doen, daer het behoort, &wat moet men dan befluiten ? De Regeerders dezer Stad, yverig en oplettende op 't welzyn .van het Vaderland in deze dringende gevaeren, hebben ingevolgen een befluit, den 28 in den Raed genomen, den 30 April 1781 ter Staetsvergaderinge van Zeeland doen verklaeren.



JAERBOEKEM, April, 1781. $41
protegeeren: dat Hun E A. zig in deze verwagting, hoe regtmatig ook, ziende te leur gefteld, hec Eiland St. Euftatius, benevens de Colonie van Effequebo en Demerary, by gebrek van genoegzame defenfie, waar op deze Provincie reeds zoo'dikmalen heeft aangedrongen, aan de Britfche overmagt onderworpen, verfcheiden Oorlogfchepen door fuperieure magt vermeefterd, alle de Colonien van de Republicq, benevens de Ooft Ind. Retourvloot a3n het alleruitterft gevaat bloot gefteld, de Commercie naar elders var langfamerhand afgeleid; het Vaderland zelf onvoorzien van die defenfien, welke de overmagi en nabyheid van deszelfs Vyanden voor de ge; ruftheid der Ingezetenen zoo allernoodzakelykt vorderen; de Zeekuften eindelyk door vyandelyke Vaartuigen geduurig geinefteerd, zonder dal zig een enkel Fregat van den Staat of Neder landfche Kaper op"Zee vertoond, dat Hun E. A in zulk een haggelyk tydgewricht niets buitenfporiger oordeelende dan flauwhartigheid en inactiviteit , wel wenschten zig zeiven voldoende re de te kunnen geven van al het geen zy zien ge beuren, en zig gelukkiger tyden te mogen belq ven: dan dat het een zoo weinig als het ander exi fteerende,H. E.A. gemeend hebben hunnen mede leeden deze refleótien te moeten voordragen, o zulks ook aanleiding geven mogt tot het aan leggen van deliberatien ter onderzoek naar d< ware oorzaken van dit alles, en de gefchikfl middelen tot redres aan te wenden.
Den 7 April vertoonde zich in Wielin; twee Vaertuigen, die fterk naer binnen kwa men zeilen, maer waren zoo dra niet onde ' het gefchut van het in de Wieling liggend uitleggerfchip de Verivagting, , onder beve van den Kapt. Andrits Noels, of ze wierde; van denzelven zeer fchielyk door eenige Ka
nor
SINGENi
Vertoog van VliS" fingen wegens de wet' keloosheid van de Rep.
r
>
C 8 1 l



942 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Vu*
nonkogels begroet,waer op een vandieVaertuigen, zynde een Kotter,aenftonds eene Franfche Vlag ophyfte en vervolgens ten anker ging liggen, als mede het ander Schip, zynde een Engelfehe Brigantyn, welke dooide gemelde Kotter, varende met een Franfche Kaper Commiffie en te Duinkerken thuis hoorende, genomen was. Uit een van de hier voor de Stad liggende Oorlogfchepen Walcheren , onder bevel van den Kapt. Jan Schreuder Haringman, midlerwyl ook twee fchoten gedaen zynde, begaven zich de drie in deze Haven liggende uitleggers-Poonfchuiteu terftond naer het voorgemelde Oorlogfchip, van welk zy eenige manfchap innamen, en zeilden vervolgens naer de Wieling, van waer zy dezen avond, omtrend 6 uren, met de voorzeide twee Vaertuigen naer binnen kwamen zeilen, brengende dezelven tuffchen de twee hier voor de Stad liggende Oorlogfchepen Zuid-Beveland en Wakheren. De naein van den Franfchen Kaper is La Puiche.
UTRECHT.
Utrecht.
Zaken, die op zig zeiven gering fohynen, worden van belang , als zy ©enigen bloeiftand of den tydftip van eenige welvaert aenwyzen, fchoon ook van byzondere perfoonen, uit welker geluk en voorfpoed tog het algemeen welzyn moet voortfpruiten. Wy maken dus geene zwarigheid het volgende met weinige woorden te berigten.
Den



JAERBOEKEN, Aprilt 1781. 94^
„ Den 27 Maert is op de plaetfe Zydebae-1 & len, wanneer het een eeuw was geleden ,i „ dat de Zyde-Reederye tot dezelve gehoren„ de, door den Heer Jacob van Mollem was „ aengelegd, die heugelyke dag plegtig ge„ vierd door Mejuffrouw de Weduwe Wylen „ den Heer Antony Syderveli, welke Eygena-
relfeen Bezitlter van deze Plaetfe en Reede„ rije is, en in 't vierde gelid afdammende van
voornoemden Heer van Mollem. Zy gaf „ aen de Werklieden van de voorfehrevene
Reederije, zo Mannen, Vrouwen als Kin-
deren, tot zeventig in getal eenen koftbaa3 ren maeltyd, en een gefchenk, ter gedag„ teniife van dit eeuwgetyde; beftaendevoor a, elk der Mansperfonen in een paer Zilveren „ Schoen-Gespen, en voor de Vrouwsperfo„ nen in een Zilveren Beugel. By deze gele„ genheid heeft de Wel Eerwaerde Heer P. „ /. Bachiene, als zynde Predikant der Wyke , „ waer onder deze Plaets behoort, een zeer „ nadrukkelyk en op de omftandigheid ge„ paft gebed voor en na de maeltyd gedaen, „ en is deze plegtige dag in alle vergenoe„ gen en betamelyke vreugde geëindigd.
FRIESLAND,
Leeuwarden
Wy hebben in onze Jaerboeken van de voorige maend het befluit gezien van deze Provincie nopens de vermeerdering van Landmagt, door den Raed van State en den lyrfftadhouder voorgeflagen. Op den uitgeJUr fchre-;
J-
'RlsfbHT»



^44 NIEUWE NEDERLANDSCHE
I.EEÜWAR. 1 BEN.
fchreven Landdag in deze maend gehouden volhardden de kwartieren Ooftergo en Weftergo by hunne verweigering van toeftemming: en wel Ooftergo by kleine, maer Weftergo by zeer groote meerderheid van ftemmen. Het advis der Zevenwouden was, om op eene " beleefde wyze, en als van ter zyde de voorgefla"gene vermeerdering van Landmagt afteflaen, maer niemand was geneigd om in die vermeerdering van Landmagt toeftemmen. En zo'er al eenige leden toe bewogen mogten zyn; zo hebben zy om der ingezetenen wille niet gedurfd zulks voor den dag te brengen, zelfs niet"het kwartier der fteden. Dit 'kwartier nam den ' 17 February het navolgend befluit.
„ Het quartier gezien hebbende,dat het „ nevenftaande plan van de Augmentatie, "„ niet dan door het invoeren van al te zwaar „ drukkende lallen in deeze provintien „ uitvoerelyk is, vermeent het quartier, dat „ 't gevaar veel nader, en geheel onvermy„ deiyk moet zyn, eer men daar toe be„ fluiten kan. Om nu dit voor de Bondge",, nooten ten klaarfte betoogd te zien,entef„ fens 0111 te weeten, wat de Finantien, in
deeze reeds bezwaarden en ter generaliteit „ zo hoog aangeilagene provintie, nog zou„ de kunnen lyden, mitsgaders op welke wy„ ze en voorwaarden, men zoude kunnen „ medewerken, indien de andere provintien, -| op éehe Augmentatie der Landmagt blee„ ven aandringen, verleent het Quartier Com„ misfie op het minder getal met Commifla,5 riifen uit het collegie, en de Rekenkamer." • In het kwartier van VVeftergo heeft eenJid
het



JAERBOEKEN, April, rjfö 045
het navolgend advys den 17 February 1781' uitgebragt. }
EDELE MOGENDE HEEREN!
TLTet zoude myns oordeels een groote onvoorzig-1 XJ- tigheid zyn, dat wy om een onzeker en op^ zyn beft genoome fpeculatief gevaar te tragten af te keeren, zouden beginnen met onszclven, met! onze Familien, met onze eygen erfde ingezeete-z nen, totaal te bederven; dit zoude egter het geval zyn Eedel Mogende Heeren J indien wy in het voorgeflaagenc plan, hetwelk thans het ob-; ject onzer deliberatien uitmaakt, confenteerden: de aanwerving der 96 nieuwe Compagnien daar in vervat, toont ten duidelykfte aan, dat deeze Augmentatie niet'temporair, maar permanentzal zyn.
De quota onzer provintie, en de kollen van die plan, zouden na gewoone foldyen gereekent,plus minus 360,000 Gulden in het Jaar bedraagen, welke fomma, indien de Soldyen met 12 ft. per Man 's weeks vermeerdert worden, zo ten opzichte van de thans reeds in dienft zynde, als nieuw aantewervene Militie, met 220,000 Guldens in 't Jaar moeten vergroot worden, als wanneer onze provinciaale uitgaaf met relatie tot de Landmagt alleen, met 580,000 Guldens Jaarlyks zal worden vermeerdert, dus zouden 'er nieuwe belaftingen moeten werden uitgedagt om deeze meerdere Jaa'relykfche uitgaave te vinden. Delmpofitien op de middelen van Confumptie, kunnen niet worden verhoogt, eensdeels om dat als dan de gemeenten te veel zouden worden gedrukt, anderdeels, om dat als de Impolitien te hoog zyn,zy door de Inportantie der iluykeryen, eerder minder als meerder zouden opbrengen:vervolgens zal deeze vermeerdering van uitgaaf, uit de belaftingen op de landgoederen moeten gevonden worden, en dus of op de Floréón of op het Reéél omgeflagen worRrr 2 den;
Leeitvar-
>en.
4dvys 'an een rJd in wt
kwartier 'anlVesergo.



946 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deed
warden.
Advys van een Lid in het
kwartier ranWesiergo,
den; zo op defloréén; dan moet om de 580,000 Gulden in het Jaar te vinden, boven de gewoone twee Ducatons, nog 5 Gulden over ieder noréén worden omgeflagen ^indien op het Reëel, als dan zal in plaats van de 5* penn. de 2* penn. der huuren moeten betaald worden.
UEd. Mog. kunnen ligtelyk begrypen dat wy in byde gevallen totaal geruineert zouden zyn, zo dat ik concludeere met het voorgeflagene plan af te flaan;doch indien in het vervolg een plan toteen temporaire Augmentatie mogt worden voorgeflagen, zo referveereik als dan , daar omtrent myn nader advys-
Na d it eene Refolutie op dit poindt zal zyn geconcludeert, zo zoude ik de Miflive van zyn Hoogheid in civiele termen beantwoorden, met meldirg van het geen gerefolveerd is.
Tot Uitlegger - Kapteinen, onder het Collegie ter Admiraliteit in Friesland , zyn aengelteld, op de Schepen De Faem, De Brak. De Spion en De Windhond: Jan Vlielander, leike Romke, Ties Johannes Stoef en . . . de Bek.
Een genootfchap van tien Leden in den voorleden Jare eene gevvigtige vraeg ter oplolling hebbende voorgefteld, en de antwoorden daerop zynde ingekomen; heeft dit genootfchap het volgende bekend gemaekt:
„ Onder de gezondene antwoorden van de „ vraege,of het voor de Provintie vanFries„ land voordeeliger zy, den uitvoer van 't
hooy voor altoos te verbieden, of wel on„ bepaeld voor altyd open te zetten ? Dan „, of het beter zy, dat de Wetgever nae ge„ legenheid den uitvoer befticre; en welke „ jaertyden tot die bepaling met betrekkinge
« tot



JAERBOEKEN, April. 947
tot de Veehoederye de gefchikfte zyn? „ door een Genootfchap van tien leden in „ den verleden Jaere den 20 April voorge„ Held: hebben drie inzonderheid de oplet„ tendheid van het zelve verdiend, en on„ der deezen is ten uiterften en in allen dee„ len voldoende geoordeeld, de uitmuntende „ verhandeling onder het opfchrift, Statuta „ non necesfaria nocent, aen welke de eerlle „ Pryze van 30 Gouden Ducaten met een„ parigheid van Remmen is toegeweezen. De „ Schryver van deeze Verhandeling isbyhet openen van het Billet bevonden te zyn, de ' Hoog Geleerde Heer N. Tpeij, Matbefeos \\ & Archite&urce Militaris Profesfor Ordin. ' op 'sLands Hooge Schoole te Franeker.
„ De beide andere verhandelingen onder „ de Opfchriften, Ex omnibus lis aetionibus, % ad qaas propter excellentiam an'mi natus ,\ unusquisque videtur, nullam omnino pra* 9i ftantiorem ejje duco, quam cum omni fiudio '9 contendimus, ut non modo noftra aclatis 11 bominibus, fed ipfi etiam pofleritati confu\ lere potftmus, ende Tot Nut van bet Land, zyn geoordeeld wel zeer veele lofwacrdi„ ge, en nuttige zaeken, en aenmerkingen „ te bevatten, dog de vraege niet dan terj \ deele op te loiTen, en daerom in geene ver' gelykingen gebragt te konnen worden mei " de gekroonde verhandeling. Het Genood , fchap heeft derhalvcn gemeend, dat dc 1 tweede prys van 15 Ducaeten onder der " tytel van Acceffit aen eene derzelve niet " konde worden toegeweezen.
Uit aenmerkïng evenwel der verdienlten * Rrr 3 „ e
WARDES.
} 1



948 NIEUWE NEDERLANDSCHE
LEEUWARDEN.
en gelykheid dier twee verhandelingen, „ heeft het Genootfchap goed gevonden deeze
prys te deelen, en aen de beide Schryvers, „ yder de helfte daer van als een erkentenis „ aen te bieden. Dan, vermits het Genoot„ fchap hier in afwyktvan zyne voorftelling, „ heeft het zelve gemeend de Billetten van „ deeze Schryvers ongeopend te moeten lae„ ten, tot dat dezelve zullen goedgevonden
hebben het Genootfchap daer toe methun„ ne toeflemming te wettigen.
„ Het Genootfchap zal met den eerlten de ' gekroonde verhandeling met alleen, maer „ ook de twee anderen onder hunne opfchrif„ ten door den druk gemeen maeken, zig, 5J vleijende daer door dit Gemeene Beft in ,, het byzonder dienll te zullen doen. enz. ' De fchryvers van de twee verhandelingen in Voorgem. bekendmaking genoemd, meldden zich ook aen, en Hemden in de voorftelling toe, zo als blykt uit de gevolgde bekendmakingen.
" „ De verhandeling ter oploffing van de vraege over den uitvoer van hooy &c. on?, der het opfchrift Tot nut van 't Land, aen ' welke de gedeelde prys van erkentenis, \\ wierd toegeweezen, is bevonden gefchreeven te zyn door den Heere Sjoerd Meiners, " Koopman te Franeker, die de opening van " zyn billet aen het genootfchap door eenen " brief heeft verzogt.
„ En den 31 Maert is op verzoek van den , Schryver het Billet van de fraeije verhan}3 deling onder het opfchrift, Ex omnibusiis
.„ ac-



JA ERBOEKEN , April, 1781. , 94f
aclionibus,ad quas propt er excellent iam ani„ mi natus unusquisque videtur, nullam om„ nino prceftantiorem ejje duco, quamcumom3, ni ftudio contendimus, ut non modo noflra „ ataiis hominibus, fed ipfi etiam pojleritati „ confulere pojjimus , geopend, en gebleeken „ dat de gedeelde prys van erkentenis toe„ kwam aen den Wel Eerwaerden en zeer Ge.,, leerden Heere Eelko Alta Bedienaer des „ Goddelyken Woords te Bozum , aen wel„ ken het genootfchap met genoegen dezelve
heeft toegefchikt,als aen een Man, die zig „ reeds door veele andereloffelykepogingen, „ zoo aen het publyk als aan deeze Provin„ tie in het byzonder, heeft nuttig gemaekt.'
Delfzyl.
TH\cn 15 Maert des ochtends ten 6 uure, I) is hier met een Viflchers Schuit var Jacob Waelkers en 20 Man, binnen gehaelc een Engelfehe Cotter, met 6 Man, gelader met.Steenkoolen.
OVERTSSEL.
Deventer.
Dat eene hoge geboorte veel voorregts ei aenziens geeft, voor al, wanneer de zelve met deugd en zagtzinnigheid gepaen gaet, zal geen weldenkend mensch ontker nen;' maer ook tevens > niet minder val houden, dat het regt, den kleinen, z wel, als den grooten, den minderen zo wel als den meerderen; den armen, 2 Rrr 4 we:
Leeü-
waruem.
i
1
1
t ~)
0
o
3



PSO nieuwe nederlandsche
TER.
.wel, als den ryken, onpartydig moet wedervaren.
Meermalen zag men voorbeelden eener ongekreukte regtelyke yitfpraeke in onze Provinc-ie omtrent aenzienlyke perzonen, ja ook wanneer hooglt dezelven, zich in 't ongelyk bevonden, even gelyk als den minderen doemen.
Den 22 van Oegft-maend des afgelopen Jaers 1780 is 'er weeder een blyk van, terwyl des tydes voor de Hoge Banke dezer Provincie een vonnis is uitgefproken in eene zaek, welke de aendagt van veelen heeft tot zig getrokken.
De Hoog Wel Geb. Vrouwe , Baroneffe Mulart toe den Bakkenbage en Odink kon goedvinden den 13 February des Jaers 1770 door drie Boeren uit Overyffel, onder de Havefate Bakkenhage gehoorende,met namen Jan Lammcrtink, Jagers Jan, en Hendrik Lammertifik eenige goederen te doen overbrengen naer hetadelyk Landgoed, Qdinkgenaemden in het Munfterfche gelegen; welke Boeren na de nagt tuffchen den 13 en 14 der gezegde maend doorgereiff te hebben, op den gemelden 14 zynde Woensdag 's morgens q :> den Huife Odink aenkwamen.
Gemelde Vrouwe, waerfchynlyk voorneemens zynde die Boeren valt te houden, hadt (zo de Fiscael opgeeft) voor haer vertrek dervvaerds bevel gegeven, dat de Melk Kelder aldaer zoude worden opgeruimd, en tot een gevangenis gefchikt: waer op die Boeren, na die goederen blootshoofds in dezelve kelder te hebben gebragt, aldaer wier den opgefloten,
zon?



JAERBOEKEN, April, 1781. 951
zonder Hoed, Vuur, Licht, Stroo, Bed-1 degoed, of iets diergelyks, zynde daer al-' lecnlyk een korf met brood, en een emmer met water, om ingeval van honger of dorft, daer van te kunnen gebruik maken, in welken toeftand zy,nicttegenftaende zy verfcheiden reizen om ontflag gefmeekt hadden, werkelyk i>\ tieren zyn opgefloten gehouden, tot dat zy den volgende dag, zynde donderdag den 15,middel vonden om teontvlugten.
Dan dit geval ter kennifle van den Grave van Heyden Hompesch zynde gekomen, oordeelde deze, als Land Drofte van Twen the, zich verpligt door zynen Advokaet Fiscael een regtsgeding tegens gemelde Vrouwe Baronneflë Mulardt te moeten ondernemen. Ten welken einde hy het gantfche geval in alle zyne omftandigheden op den 17 October 1770 aen Hun Ed. Mog. Ridderfchap en Steden,de Staten van Overyllel, voor droeg, en verklaring of interpretatie en declaratoir verzogt, waer deze actie aengevangen moeste worden? waer op Hun Ed. Mog. na eene rype overweging verklaerd hebben , „ te „ willen, dat"deze actie en procedurenvoor „ de Hoge Dingwaerders Bank geinftitueert „ en beflift zoude worden."
Het welke dan ook ten gevolge gehad heeft, dat genoemde Advocaet Fiscael zyne eifch tegens Mevrouwe gedaegde, naer voorfchrift van het Landregt van Overyflel, I Deel Tit. XX voor hoog gezegde Bank heeft werkftellig gemaekt, en is dezelve aldaer by zeer" wydlopige fchrifturen befchreven en voldongen ; waer na met ingenomen breedvoerig adli rr 5 vyj
Deventer.



9S* NIEUWE NEDERLANDSCHE
Deventer.
Vonnis
tegen
Vrouwe
Mulart
toe den
Bakken
hagen
en O.
dink.
vys van twee onpartydige Regtsgeleerden, de Heeren Mrs. H. W. Raveftcin en J. IV. Knoop het volgende vonnis is gefproken.
Hooge Bank.
/gehouden binnen Deventer den 22 Aug. 1780.
^ Coram den Heere Adolf Warner van Pallandt
tot Beerfe Dingwaarden.
_Coenraad Willem Bentink C tot Werkeren
, AdfelToren de HeerenJ En
jFloris Willem Sloet tot Warmelo. j Is binnen gekomen de Heer Dirk Ernft van
Voërft, tot Aversbergen als Oordeelwyzer in Zaa-
ken van Dr. Jan Willem Cramer, als Advokaat
Fiscaal van Twenthe namens de Hoogheyd van
ïwenthe, klaager.
Tegen.
De Vrouwe Mulart toe Bakkenhagen, onder adCftentie van haaren Eheman beklaagde.
En heeft vervolgens gewezen het oordeel, luydende als volgt.
, G e w y s d e.
Ik Dirk Ernft van Voêrfl toe Averbergen, door wylen den Heer Reinier Borghard, Rutger van Rechteren toe Gramsbergen, te dier tyde Dingwaarder, verkoozen Oordeelwyzer in Zaken : de Advokaat Fiscaat J. W. Cramer namens de Hoogheyd van Twenthe Klaager en Impetrant ter eene: op en tegens Mevrouw Mulart toe den Bakkenhagen en Odink, onder Adfiftentie van haaren Ehe Heer den Hoog Welgeboren Geltrengen Heer Baron Mulart toe den Bakkenhagen en Odink, Beklaagde
en



JAERBOEKEN, April, ilti. S53
en Geimpetreerde ter anderen zyde: doende de ] Klaager, ratione officii eifchen. 'J
Dat de Vrouwe Geimpetreerde onder adfiftentie haars Ehe-Heers, by definitive fententie van deze Hooge Bank en den Heer Oordeel-Wyzer, wegens de feiten van fchending der Hooge lurisdiSlie' dezer Provincie, eigen regiing, Evocatie, en het houden eens privative Carcers, gep leegt aan drie Provinciale Ingezetenen, ten profyte van de Hoogheyd van Twenthe, zal worden gecondemneerd in een boete van een duizend halve Gouden Ryders, ofte zoo veel meer pf min,als ex cauftemeritis zal bevonden worden te behoren: ende dan nog in een vierde meer om de gedane oppofitie, met wydere verwyzinge van dezelve in alle de koften dezer proceduure.
Waar tegen de Vrouw beklaagde by antwoord deedt contra concluderen.
Dat de Heer Klaager namens de Hoogheyd van Twenthe in zyn eifch en conclufie in voegen en maaten, als hy dezelve by eifch en Aanfpraake genomen heeft, zal worden verklaard niet te zyn ontfanglyk, en Mevrouw beklaagde daar van kolt en fchadeloos geabfolveert ofte &c.
Aan my boven genoemd beftadet.
Wyze voor Recht.
Dat de Vrouw beklaagde, door het gevangen zetten der drie OveryiTelfe Ingezetenen teveel gedaan, en de Hooge Jurisdictie defes d Landfchaps gefchonden heeft: en dat daar over behoord gecondemneerd te worden, gelyk defelve condemneren by dezen, in eene boete van feftien hondert oude Schilden tot twee en veertig ftuivers het ftuk, met nog de vierde verhoging volgens Landregt, bedragende te famen de fom van twede Duizend oude Schilden als voren, ten profyte der Hoogheyd van Twenthe te betalen, binnen den tyd van drie maanden na pronuntiatie defes.
Voorts
)EvENER.
Vonnis 'egen ^rouwe ■ Vlulart toe den Bakkenhagen?« Olink.



i
Deventer.
Vonnis tegens Vrouwe Milart toe den Bakkenhagenen Odink.
>54 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Voorts in alle de korten deler procedure: en ten dien einde, vermits de nodige en naar Land$y*3t vereifchte difpenfatie over de bxtenfie van het bladgetal, van den fouverain of deüelfs Gedeputeerde Staaten niet erhouden zy, taxeerende de Rekening van den Advocaat Fiscael op Een Duizend [even Hondera eene gulden twaalfftuivers.
Die van den Advocaat E. H. Putman op een duizend een honderd /even en negentig gulden drie ftuivers.
En die van den Procureur E. B. van Ingels op negen honderd een en dertig guldens, agttien ftuivers, agt penningen.
Eindelyk nog in de jura van den Heere CommiiTaris Inftructeur, nevens alle verdere fportelgelden, met adjudicatie van eene Copie van deze fententie en voornoemde Advys, ten diende van den klaager.
Deeze laatde onberekende poden alle ter moderatie defes Hoogen Geregts ; gevende mede daaraan over, de begrootting der Jura, die hetfelve mogt oordeefen, my voor vacatiën en moeite defes ooideels te competeren.
En worden de koden over de handelingen van den 15 Jan. 1773 tot den 23 April des felfden Jaars om redenen gecompenfeert.
Aldus by my_ Oordeelwyzer in defen, op gronder breder in meergemelde nevensgaande Advys gededuceerd , gewezen ten gewone Lands Klaringe defer Provincie binnen Deventer den 22 Auguftus 1700 taggentig.
(Onderfiond)
Was Getekend
D. E. van Vocrst toe averbergen.
C a m.



JAERBOEKEN, April. X781. 955
C A M P E N.
De Heeten Staeten van Overyflel hebben het befluit genomen, om eene geldleening te doen ter fomma van achtmael honderd duizend Guldens op Losrenten, tegen vyf en vyftig Huivers, of twee en drie vier Guldens renten van de honderd Guldens Jaerlyks, vry van alle lallen, het Collaterael alleenlyk uitgezonderd, hetwelk daervan alhier door de uitheemfchen zal moeten worden betaeld. Deze geldleening zal gefchieden op 't Gomptoir van den Ontvanger van Zalland binnen Zwolle ter Somma van twecmael honderd en vyftig duizend Guldens, op 't Comptoirvan Twenthe binnen Deventer ter gelyker Somma , op 't Gomptoir van Vollenhove binnen Campen tweemael honderd duizend Guldens. en up 't Gomptoir van den vyftigften Penning binne Zwolle éénmael honderd duizend Guldens. Ook zullen nog Hoogftgem. Staten tweemael honderd duizend Guldens op Lyfrenter nemen tegen zes en één half ten honderd, er wel op 't voorfz. Gomptoir van Zalland vooa een Somma van zeventig duizend Guldens. van Twenthe gelyke zeventig duizend Gul deus en van Vollenhove zellig duizend Guldens; zullende de inteekening op gemelde Comptoiren kunnen gefchieden van nu af aer tot den eerllen Juny aenftaende, en het da delyk opbrengen der Penningen moeten ge daen worden van den eerllen May tot der eerllen November aenftaende, zullende dt Intereffen loopen van den dag van het inbrengen van 't geld.
G E-
t
Cam-
\ I



$56 NIEUWE NEDERLANDS CHE
GENERALITEITS LANDEN. Axel.
Den 10 Maert 1781 is door den Heere Jacobus de Lozanne,sds Stedehoudende Bailluw der Steden en Ambagten van Axel en Neufen, te Axel, overgediend eene fchriftelyke eyfch van lyfftraffe tegen zekeren booswigt, genaemd Pieter Lammens; welke •den 17 daer aen volgende, wegens zyne verregaende euveldaden geftrafd is, nader te zien uit het vonnis door den Edelen Agtbaren Geregte der Steden en Ambagten van Axel en Neufen daer over uitgefproken, luidenke woordelyk aldus :
Extract uyt de Officiers Rolle ofCrimitieele Sententie Boek, van de Agtbare Magiftraat der Steden en Ambagten van Axel en Neufen te Axel.
A Izoo Pieter Lammens, oud tuffen de 22 en 23 •C* Jaren, geboren in 's Elooy Polder, en gewoond hebbende onder de Heerlykheid, van VVeftdorpe, gedetineerde en geprèlenteerde, buyten Pyne en Banden van yfer bekend heeft, ende voort gebleeken is.
Dat den gedetineerden en geprefen teerden , gehuwt met fekere Maria Therefta Wante, eygen Dogter van Pieter Wante en Catharina Brion, laaft gehuwt geweeft met fekere Jan Francys Volkryk, denwelken dus was de Stiefvader van des gedetincerdens en geprefenteerdens, op gemelde Vrouw, over omtrent twee Jaaren geleden , met zyn voorfz. Stiefvader Volkryk, eenige woorden en queftie heeft gekreegen over zyn Vrouws Vaderlyke erfportie, 't geen tot een gevolg heeft gehad, dat fulks tot dadelykheeden is uitgeborften, en
met



JAERBOEKEN, April, 1781, 957
met gem. Volkryk tot vegten is overgegaan, en^ by die gelegentheyd, den gedetineerden en geprefcnteerden, op voorfz. Volkryk in euvelen moe-j de en quaadaardigheid, aangevallen fynde hern/ jegens den grond floeg, en byna een vinger van l zyn regterhand heeft afgebeten, foodanig, dati defelve is moeten werden afgefer. ] Dat den gedetineerde en geprefenteerde als 1 doe voorfz. Volkryk, ingevalle den felve, niet was ontfet geworden, mogelyk zouden hebben dood geflagen, en alfoo van het leven berooft; Dat den gedetineerden en geprefenteerden al verder, omtrent een a twee maanden daar na, zig foo verre heeft komen te vergeeten, om tot eene geheele onnatuurlyke flap over te hellen, en eene refolutie te nemen, om fyn eygen Vleefch en Bloed, het Leeven te benemen, alfo hy op fekeren tyd, by gelegendheyd, dat zyne gemelde Huysvrouw na de Kerk was gegaan, en hy meü zyn eerfte kind, thuys was, het voorfchreve Kind, dat niet meer dan circa 6 a 7 maanden de Banden der natuur was ontworftelt, en dus van alles weetloos,op een aller ontmenfte wyze,heeft genepen, fodanig dat het zelve, doe fyn voorfz. Vrouw uit de Kerk retourneerde, verfcheyde fwarte en blaauwe vlecken badde, en fulxs quafi om dat een ieder hem met het meergemelde Kind uitlagte.
Dat hy gedetineerden en geprefenteerden, wyders zyn bloeddorlligen aard, meer en meer heeft onderfchraagt, en mogelyk de refolutie door hem jegens fyn eerfte kind genomen, on trend zyn tweede ter uytvoer gebragt, vermits hy, doe zyn 'meer gemelde Huysvrouw van haar tweede kind hoog zwanger was, dezelve niet meer als om dat zy was gaan flaapen, op eene verfoeijelyke , en ongeoorloofde handelwyze met een waterpot jegens haar lyf gegooyt en jegens haar buyk geflagen heeft, fodanig dat fy korten tyt nadien verlofte, brengende niet alleen een doode maar ook een
fwart
W:
hajfe* yk vofi* it'stegen 3. Lamnens.



Axel-
Lyf-
ftraffelyk vonnis tegen P. Lammens.
j < i I
f \
o e
fi k
g d v
1T
v
v. Vi
958 NIEUWE NEDERLANDSCHË
fwart en blaauwe vlecken hebbende vrügt, tef Waereld. b
Dat hy gedetineerden en geprefenteerden, üic hoofde van zyn ongeruft geweeten, by fig felvcn wel eens bedagt heeft, dat hy, de oorfake van dat kind zyn dood kon geweeft'fyn.
Dat vervolgens den gedetineerden en geprefenteerden, in plaats van volgens de liefde des naaften het voren begane jegens zyn meergemelde' ftiefvadcr volkryk, te vergeten, en dien opgevatten haat, jegens hem uit zyn hart te bannen, integendeel defelve hoe langs hoe meerder heeft gevoed, en maar naar een gelegendheyd geftaraogd, om defelve te kunnen bluffchen, en ter rytvoer te brengen, dewelke door hem eyndeinge cok is gevonden, alfo hy, na dat hy op lén 8ften der jongfte afgelopene maand February, net zyn voornoemden ftiefvader Volkryk is op;egaan na de Coewagt, tot het helpen cclebreeen der uytvaard van zyn vrouws moeder, wylen >pgemelde Catharina Brion, na dat de gemelde ytvaard was gecelebreerd, en zy te finnen waen gegaan in de Herberg bewoond by johannes 'e Vogelaar, op de Coewagt voorn, en na aldaar enige tyd, fonder de minfte woorden of queftie nder eikanderen gehad te hebben, hun verblyf 3 hebben gehouden; hy gedetineertlen en gepre;nteerden, met meer voorfeiden zyn ftiefvader 'olkryk, in het gefelfchap van de vrouw van Jan 'Bond, Jacobus' (FHond, Pieter van Grimbergen, n zyn huysvrouw, meer genoemde Maria There% Wante, van het Dorp de Coewagt, is vertroken tot op de heyde; dat de gedetineerden, en eprefenteerden, door het voorfz..by fig hebbene gefelfchap, gefrufteerd wordende van zyn oorneemen, het felve gefelfchap, benevens zyn eergem. ftiefvader heeft geabandonneerd, en ïrlaten , en hun laten voortgaan, hebbeDde ïivolgens doe alleen zynde, zyn weg ook ;rvorderc, niet als een ordentelyk en fatfoenlvk
metalen



JAERBOËKÉN, April, 1?8li jjgj
Jnenfch paft, maar gaande en lopende öp eené ver foenelyke en onbetamelyke wyfe, als een verwoed menfch langs de publicqne weg, met een bloot mes m zyne hand, met dac ïhood en ontaard voornemen, om zyn meergemelde Stiefvader Volkryk. indien hy hem hadontmoed, dood te fteeken i jhy ,Gedetineerden en Geprefenteerden, fig al verder heeft begeven, na het huis vanmeergemelden fyn Stiefvader, ftaande aan meerfpuv-polder,of loo genaamdenieuwewerk.hebbende inmiddels iynicheede en vervolgenszvnmes in fyn fak eeïtooken,al waar hy dan ook circa feven uuren of uaar ontrendlaat zynde, is gearriveerd, en de deur gefloten vindende, heeft geklopt, dat door fekeïe Maria JacobaWilfen, Wel Pieter Steél,^iheS wierd gevraagd, wie daar klopte? en door hem geantwoord, goed volk, doet maar open, dewelke daar op de deur opende en hy gedetineerden en geprefenteerden is binnen gegaan, aldaar bevindende meer op gemelde zyn Stiefvader, en gerti. Wed. Steel, doende de deur, door welke hy in huys wa§ gegaan agter fig m het flot, en na fulks gedaan te hebben, feyde: geeft my een pint Bier, Waarop door gem. Volkryk by herhaalde reyfen, laggendet wvze, aam hem wierd gevraagd Piet, hebt gy wel geld? dat hy gedetineerde en geprefenteerde over die vraag quaadaardig wordende, al vloekende fevde, Ja ik hebbe geld 1 dat meervoorfz. Volkryk, herde dat hy gedetineerden en geprefenteerden quaadaardig wierd, van zyn ftoel isopgeftaan, eü heeft de deur uyt het flot gedaan om reeden, hy voor hem, en ganfch niet fonder redenen bevreeft was ; dat hy Volkryk, vervolgens wederom opzvlt «oei is gaan Zitten, en den gedetineerden en eeprelenteerden, zoo al heen eh weer, voorby heai is gegaan, meer en meer boosaardiger werdende, en continueel op een extravagante wyfe vloekte, en fwoer, het geen Volkryk, beginnende te verïeelen jegens hem feyde: Ik heb met u vloeken eü Sss fwet.6
)
AXELj
flraffelyk' vè%~ nis tegaï P. Landu mensi



Axel.
Lyfftrafefrjk vonnis tegen P. Lammens.
960 NIEUWE NEDERLANDSCHE
fweeren niet te doen, gaat na buyten op ftraat,en batament daar, de deur ftaat open. Dat de gemelde Wed. Pieter Steel, fiende dat de gedetineerden en geprelet.teerden, even quaataardig bleeft, en voor verdere gevolde bevreeft zynde, alle mo< gelykheid infpandeom denfelven tot bedaaren te brengen , feggende jegens hem: Piet, pakt daar een Poe of pinte en tapt bruyn, of wit bier, dat gy lult, dat clen Gedetineerden en Geprefenteerdens,diehet niet meer fcheen, om bier, maar om het bloed en leven van zyn voorfeide Stiefvader Volkryk te doen te zyn, de goede raad en vermaaningen yan sem. Weduwe Steel in den wind iloeg, maar integendeel , zynen quaadaardigen aard, meer en meer den teugel vierde , haar die tuffchen hem en Volkryk, ter voorkominge van ongelukken was ftaande, voor by drong, en hem Volkryk by zyn hoofd heeft vaft gegrepen, fmytende hem jegens den grond, en alfo verfcheyden flagen met zyn vuyftophet hooft, en aangefigt toegebragt. Dat meergemelde Wed. Steel, dat fiende immediaat, ïs toegefchoten, en met alle magt, force, hem gedetineerden en geprefenteerden van zyn Stiefvader Volkryk, aftrok en hem Volkryk wederom op zvn ftoel fettede, denwelke fig in deefe bewoordinge uitliet: wel Piet Jongen! wel Piet Jongen I wat dat gy doet, Ik fal my niet weeren,al floeggy my dood. Dat opgemelde Wed Steel, fiende en bemerkende, dat dit geval van erger tot erger ftond, voort te gaan, en zeer bevreeft werdende, hem gedetineerden en geprefenteerden, met gevouwe handen badt en fmeekte. dat hy dog ftille en geruft zoude zyn, en met Volkryk foude verfoenen, en bevreedigen.
Dog dat hy in plaats van daar aan het oor te leenen, na dat hy, in zyn woede eene Korf, die op de Tafel ftond vatte, immediaat weg fmeet, mitsgaders een Stoel jegens de grond ftampte.dat defelve kraakte, wederom na denfelven Volkryk toe
fchoot,



JAERBOEKEN, Üffit, ï7SÏ* 951
fchoot, en na dat hy voorfchreeve Wed. Steel, dewelke altyd tuffchen hem en Volkryk,om hemgedetineerden en geprefenteerden af te weeren , er Volkryk te befchermen, was ftaande, van voor hem, en agter hem, had doen deynfen, opgem. Volkryk in een alles te boovengaande woede, is aan gevallen, ftcotende hem wederom van zyn Stoel. jegens den grond, en lloeg hem immediaat, mei zyn vuyft, op het hoofde en aangefigt; doende gemelde Wed. Steel, wederom alle force en geweld, om hem gedetineerden en geprefenteerden daar af trekken, biddende en fmeekende, dat hy dog zoude uytfeheyden met ftaan, maar fulks was alles vrugteloos en te vergeefs, werdende hy van tyd tot tyd des te verwoeder en kwaadaardiger , blyvende altoos onophoudentlyk flaan, het geen meer gem. Weduwe Steel, dewelke meerder bevreeft werdende en voorfiende, dat 'er groote ongelukken uyt ftonden voort te komen, deed de vlugt nemen, lopende na het Huys van fekere Jan Thysburg, ftaande eene kleene diftantie van daar en aldaar, na het geval, te kennen te hebben gegeven , verfogt om adfiftentie, en hulp, want dat zy bedugt was, dat den gedetineerden en geprefenteerden voorfchreven Volkryk foude hebben dood geflagen.
Dat hy gedetineerde en geprefenteerden, door dé vlugt van gem. Weduwe, fig met Volkryk alleert in huys bevond, en dus voor dat ogenblik peen refiftentie, te wagten hadde, in plaats van het leven van gem. zyn ftiefvader te fpaaren, en met dé gegeven vuyft flagen genoegen te neemen, in tegendeel.' het aller ontmenscht befluit heeft geno. men, om hem het felven te benemen,niet te vreëden zynde om fulks met'de vuyft te doen, mogelyk beprypende, dat fulks niet pynelvk genoeg zoude zyn, maar hebbende by daar toe "geemploy* eerd tinne Bierkannen, fteene dito, Boutteillien, tinne tailloiren, en andere offenfive wapenen meerj 6 ss 2 hem
AxËLi
Lvfflrafelyk vonnis tegen P. Lan^ mens-.



962 NIEUWE NEDERLAN DSCHE
AXEI-.
¥'*
ftraffelyk' vonnis tegei P. Lam mens.
hem Volkryk verfcheydene wonden en contufien toebrengende, tot dat hy gedetineerden en gepreïenteerdens, wiens allerwreed fte woede op het hoogtte was, meer gemelden fyn ftiefvader Volkryk .eyndehnge met een tinne Bierkanne heeft dood gelagen, en zo van het leeven berooft; dat hy gedetineerden en geprefenteerden, na dat door hem 'het voorfz. fait was begaan, fig uit den huvze heeft begeeven, na dat van gem. Jan Thysburg alwaar hy gekomen zynde, voorlbh. Jan Thysburg in een hoeje van de keuken alleen heeft geroepen , feggende jegens hem: Jan oom.' baasken in de Keete, Péré Volkryk, fal tot morgen niet leeven, feggende vervolgens jegens fekere Maria Brion, huisvrouw van Jan de Mulder , ik hebbe Baasken , (denoteerende daar mede fyn meergem. ftiefvader Volkryk) daar fchoon wat gegeven, ik geloof, dat ik hem doodgeflagen hebben; mitsgaders, na dat hy was geaprehendeert, gekneveld en gebonden , gebragt ten huyfe van voorfchreven Volkryk , jegens de perfonen van Cornelis de Reu', Jodocus Huysman, Jacobus de Molenaar, Jan Thysburg, Francys Broekhof en Auguflinus de Kraker, aldaar prefent zynde zeide, dat hy het was, die op gem. Jan Francys Volkryk, den welke op den grond in fyn bloed was leggende had doodgeflagen! En eyndelingedatden gedetineerden en geprefenteerde, ingevalle men hem niet hadde geapprehendeerd, hy zyn handen in meerder bloed, zouden hebben gewaflchen, alfo hy voornemens was geweeft, om de hier boven gem. weduwe Steel, indien hy defelve had konnen magtig werden, insgelyks om 't leven fouden hebben gebragt, en nadien al hetfelve fyn faken, die in een Land, daar regt en juftitie regeert, niet konnen werden geleeden, maar moeten werden geftraft, ten voorbeelden en affchrilc van andere BoogwLten, die fig in het toekomende aan fulke onnatuurlyke gruwelen andeifints mogte konnen fchuldig te maken, zoo is 'tdat Burgemee-
fter



JAERBOEKEN, April, ï^tl. 9S3
fter en Schepenen der fteeden en ambagten van Axel en Neuzen, op de gemelde faiten, gehoord en geleefen hebbende den crimineelen eysch, en de conclufie van wegens den Heere Luit. Balluiw Ja^ cobus de Lozanne, R: O: ten laden van den gede-^ rineerden,en geprefenteerden, gedaan en genomen, defelve doorfien en geëxamineerd hebbende, alle de' Rukken en munimemen hier toe gehoorende, en over gegeven en voorts gelet, waar op in defen eeniglmte te letten ftonde konde moveeren; recht doende uyt naam en van wegens de Hoog Mog. Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, den gemelde gedetineerden en geprefenteerden gecondemneerd hebben , en condemneeren hem mits defen,om gebragt te werden ter plaats, daarmen gewoon is crimincele Juftitie te adminiftreeren en aldaar overgeleverd te werden, in handen van den Scherpregter, om dcor denfelven te werden gebonden op een houte kruys, en op het felve met een yferen Handboom van onder op levendig te werden gerabraakt, vervolgens aan wederfyden van zyn hoofd, met de tinne Bierkan, waar mede hy fyn ftiefvader Jan Francies Volkryk heeft doodgeflagen, dry flagen, langfaam aan, te werden toegebragt, dus fes flagen , dan daar op aanftonds, de flag van gracie over zyn hart werde toegebragt, dat 'er de dood op volge, alverder dat het doode lichaam, van hem gedetineerden en geprefenteerden, tot des namiddags ten 3 uuren, aldaar ten toon fal blyven leggen, gelyk ook de tinne Bierkannen op een tafeltie , mede foo lange daar by fullen werden ten toon geltelt; en eyndelyk het doode Lichaam van hem gedetineerden en gepre» fenteerden op een horde werde gefleept na het galgeveld, om aldaar met kettingen te werden geftelt op een Radt, om vervolgens door de lugt te werden verteerd,
F Ontfeggen voorts den Heere EylTcher zyne verderen eyfch en conclufie ten lallen van den gedetineerden en geprefeiteerden gedaan en geüomen, condemneeren hem gedetineerden en geprefenteerSss 3 den
4xel.
Itf* Iraffe'yk ronds tegen 3. Lamnens.



AxEN.
Lyf-
firaffe'fyk' vonnis teget. P. Lammens,
i
VERANDERINGEN ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAERS ENZ.
Zutphen. In de afgdopene Lentemaand is in plaatze van den Heere Mr. Ludolf Theodorus van HafTelt, welke naer Groningen vertrokken en aldaer tot een ander Amt bevorderd is, tot Rentmeclter van de Domeinen dezer Stad door de Heeren van de Regeering aangefteld, de Heer Mr Jan Reinier ten Behm Wentholt; en in plaatze, cn door bevorderinge van den Heere Mr. Jan Steven JVenti?o!t> die tot Secretaris dezer Stad. is aangefteld,
964 NIEUWE NEDERLANDS.CHE
den in de koften en mifen van de Juftitie gclylï mede in de Coften van deefen Proceffen, ter tauxa-. tio en moderatie van defen agtbaren Geregte.
Aldus gedaan en gepronuncieert, in gefpan^ ne crimineele vierfchaare binnen Axel dei fen 17 Maart 178L (getO
JOSIAS PAULUS, J. de JONGE, • ABR. KLAASEN, J, H. WIEBEN, D. v. d. BERGE, SAMUEL du PONT, LEENDERT BAREMAN, PIETER de REGT, JACOB OSDORP de HAAZEi ABR AM de KRAKER.
My Prefent.
(geO
J. ELIAS SCHOVEL Accordeert met voorfz. Rolle,
J. ELIAS SCHOVEL,



JAERBOEKEN, April, 1781. 96$
tot Onderrentmeefter benoemd de Heer Hendrik Jan Abbing.
Arnhem. Jonkheer Wynand Maximiliaan Jakob Baron vanReneJfe, Heere van den Brink en Zuiderwyk, befchreven in de Ridderfchap, en gewoon afgevaerdigde des Kwartiers van Veluwe, Hoofdfchout der Stad Hattem, oudften Amtsjonker van de Amten Doornfpyk en Rhede, na een verval van krachten in het laetft van Sprokkelmaend op den Huize Brink, anderhalf uur van deze Stad gelegen, overleden zynde, is op den 13 van Lentemaend daer aen volgende weder door Zyne Doorl. Hoogheid, den Heere Erfftadhouder tot Hoofdfchout van Hattem, in deszelfs plaetze aengefteld, en by den Hove Provinciael in Eed genomen Jonkheer, Godard Adriaan Baron Bentincky Burgemeefter der voorn. Stad. >
Ook is op den 15 van Lentemaend binnen deze Stad nae een langzaem verval van krachten in het drie en zeventigfte Jaer zyns ouderdoms overleden, de Heer Mr. Johan Koenraed Copes van Hasfeh, gewoon Raed des FurftenJoms Gelre en Graeffchaps Zutphen,in wiens plaetze weder door den Heere Erfftadhouder, op den 17 van Lentemaend tot gewoon Raed is aengefteld, en op den 2", daer aen volgende in Eed genomen, de Heer Mr. Abraham Otto Florentyn Bemble Vatebender, Momber dezer Provincie, aén wien wederom tot Momber, volgens aenftelüng als boven, is opge. volgd en den 24 van dezelve maend in Eed genomen de Heer Mr. Johan Schrafert, Subfiftuit Momber van Gelderland.
Dordrecht. De Heeren Cocnraed JoJfeJei en Abraham Hendrik Onderwater, door zyne Dborl. Hoogheid den Heeren Prins Erfftadhouder, uit eene overgeleverde naemlyft, voor den tyd van twee Jaeren tot Burgemeefteren dezei Sss 4 Stad
Verandering
5nder de hooge en lage
Amte-
naers, enz.



9<J5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
DERINC ONDER BEHOC GE EN EAGE
Amte-
naers
.Stad benoemd zynde, zyn H. Ed. Groot Achtb,
! daer toe beden ingehuldigd. De nog voor een Jaer aenbly vende, zyn de HeerenDr. Hendrik
-van Convent en Mr. Bartholomeos van den S ant neuv e, en de afgaendeHeeren Mr. Adriaen Bout, Vryheer van Lieshout, Heeren van Jechfchot, Krimpen op den YlTel
, enz, en Mr, Mattheus Onderwater.
'sGravenhage. Den 26 April, hebben Hun Hoog Mog. den Heer George Vincent aengefteld tot Commiflaris der zeezaken te St. Malo.
Nog hebben hoogltdezelven den Heer Daniël Glld,mecfter tot hoogftderzelver Conful-Gencael te Lisbon, in plaets van zyn Heer Vader, diezyn ontflag gevraegt en verkregen heeft, aengefteld.
Den 12 dezer maend heeft de Heer Karei An*. thoni Maclaine, ter Vergadering van H. H. Mog. als Griffier van de Raede. en Lecnhove van Braband en den landen van Overmaeze, den Eed afgelegd.
Ook heeft den 20 dezer, de Heer Mr. Bavius Naata ter V ergadering van H. H. Mog. den Eed afgelegd, om zitting te neemen als Raed ter Admiraliteit wegens de Provincie Friesland te Harlingen, en de Heer Prokureur E. B. ten Dal,', bv volmagt voor den Heer Jan Hendrik Fasmer, als Conful van den Staet te Bergen in Noorwegen.
Nog heeft den 24 dezer ter welgemelde Vergadering den Eed afgelegd de Heer Abraham van Dtemenals Ontvanger van de Convoijen en Licenten teBudel, Meyerye van 's Hertogenbofch.
Verders heeft den 27 «dezer maend, de Heer
Dr,



JAERBOEKEN, April, 1781, SÖ|
prf Rudolph van Somheek, Burgemeefter der Stad Zwol, ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogenden den Eed afgelegd, om wegens de Provincie OverytTel zitting te nemen ter Admiraliteit op ne Maze.
En eindelyk hebben in Hun Hoog Mogende Vergadering den Eed afgelegd de Heeren, JonkheerL. A. JE. Rengers, om wegens de Provincie Friesland zitting te neemen als Raed ter Admiraliteit te Harlingen: de Heer Mr. Dominkus van Roytema, Burgemeefter der Stad Zaltbommel als Raed ter Admiraliteit te Amfterdam: en de Heer Mr Quiryn Maurits Verheul, Burgemeefter der Stad Deutichem, als Raed ter Admiraliteit op de Maze. > r
Den 23 dezer is door Hunne Hoog Mog. de Hooggeleerde Heer Gualtherus van Doeveren *ProfelTor in de Medicynen aen *s Lands Univeriiteit te Leiden , aengefteld tot Lyf- Arts van Zyne DoorI, Hoogheit den Heer Prins Erfftadhouder.
De Heeren Mr. Pieter van Spaen en Mr. Willem Schaliën hebben als Raedsheeren in den Hoogen Raede, ter Vergadering van Hun Edele Groot Mogende den Eed afgelegd, en vervolgens in gemelde Vergadering zitting genomen.
Den 16 is alhier overleden de Heer Mr. Engelhert George Ar de sch, Commis ter Griffie van den Raed der Domeinen van Hooggemelde Zyne Dood. Hoogheid enz.
Van Nieuwkoop heeft men, dat aldaer overleden is de Heer Mr. Framois Liethart, Bailluw , bchout, Dykgraef en Secretaris van de Heerlykheden Nieuwkoop, Noorden en Achtienhoven &c.
Sss 5 Tus-
DERING ONDER de hoq. 3E Etï lage
Amte-
naers, enz.



065? NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verandering
onder £e hooge en lage.
Amte-
-waers, enz.
. TufTchen den 26 en 27 dezer Maend is alhier in den ouderdom van byna 70 Jaren, overleden de Heer Jacob Philip Baron van Boetzelaer, Heer van Nieuveen, befehreven in de orden van de Ridderfchap en Edelen van Holland en Wed-Friesland, en wegens dezelve voorzittende in de vergadering van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raden, Luitenant Houtveder van Holland en Wed-Friesland, Hoogheemraed van Schieland," Hoofd-Ingeland van Delfland, Raed en Rentmeester Generael van de Abtdye van Rhynsburg, Bailluw en Schout van 's Graveohage, Droffaerd der Stad Gorinchem en Lande van Altena, Verzorger van 's Lands Hooge Schoole te Leiden &c. &c.
Zyne Doorl. Hoogheid de Heer Prins Erfftad'houder heeft den Heer Mr. Hannibal Theodorus Èofch, Burgemeeder der Stad Kulemburg, aengefteld tot gewoon Raed en Archivarius van den Hove en Stadhouder der Leenen te Kulemburg; en den Heer Mr. Lubertus van Beufichem, Griffier in den Hove van het voornoemde Graeffchap, to,t buitengewoon Raed in denzelven Hove en Commiflaris van 't Zegel aldaer: in welke hoedanigheden de voornoemde Heeren in handen van Hooggemelde Zyne Doorl. Hoogheid , den Eed hebben afgelegd.
Wyders heeft Hooggem. Zyne Doorl. Hoogheid aengefteld tot Raed van het Jachtgerigt binnen den Lande van Utrecht, in plaetfe van den op deszelfs verzoek ontflagene R. A. W. C. Grave van Heiden, Mr Jan Andrè van Weflreenens Heer vaD Sterkenborgh.
Amsteldam. Den 30 April heeft Zyne Doorl. Hoogheid de Heer Prins Erf-Stadhouder, uit eene naemlyft van de Heeren Bewindhebberen en Hoofddeelhebberen der Ooft-Indifche
Maet-



JA ERBOEKEN, April, 96?
Maetfchappy ter Kamer binnen deze Stad, tot Bewindhebber in voorfz. Kamer, in plaetfe van wy-] len den Heer Mr. Gualterus Petrus Boudaen, ver-i Icoren den Heer Jan Casper Hartfinck, welke in die hoedanigheid zittig genomen heeft. 1
Den 26 dezer maend is in den ouderdom van ruim 58 Jaeren, overleden de Heer Mr. Daniël Jan Bouwens, Commiffaris defer Stad, Hoofd-In geland van de Beemfter &c.
Rotterdam. Den 29 dezer, zynde den gewoonen dag tot de verandering van de Regeering dezer Stad, zyn, uit de Ed. Groot Acbtbare Vroedfchap Boonheeren geworden, de Heeren Mr.
Jacob van der Heim, Mr, Kornelis Groeninx van 'Zoelen, Heer van Ridderkerk, Mr. Adriaen Gevers Deynoot, Johan Francais van Hogendorp en Mr. Reinier Frederik van Staveren.
Vervolgens heeft Zyne Doorluchtige Hooghei.t de Heere Prins Erfftadhouder, uyt de [naemlyft door gemelde Boonheeren gemaekt, benoemd tot Burgemeefters de Heeren Mr. Paulus Boogaert, Heer van Alblaflèrdam, Isaac van Alpiten, Mr. Juor. Herman Vingerhoed, Vry heer van Esfelickerwoude en Heer Jacobswoude en Mr. Pieter Johan van
B e r c k e l.
Tot Schepenen, de Heeren Mr. Anthony Wilhelmus Senn van Ba fel, Mr. Pieter de Monchy, Mr. Dirk Lodewjkvah Caitenburg, Abraham Baart mans, Mr. Jan Daniël de Loches, Aert Johan Verft'olk, Heer van Soelen en Aldenhaeg. Mr. Antonyjan de Vry.
En tot Schepenen-CommilfarilTen, Mr. Anthony Wilhelmus Senn van Bafel, Mr. Jan Daniël de Loches en Mr. Antony Jan de Vry..
Hoorn
^ERAftJERING?)NDER )E hoo-
3E EN LAGE
Amte-
StAERSj SNZ.,



9?o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Verandering
onder de hooge en lage
Amte-
naers, enz.
■ Hoorn. De gewoone tvd dat deze Stad» Regeering, betrekkeyk de "Ed. Achtb. Burgemeefterlyke waerdk'heid verwilTelt, jaerlyks invallende opgoedeVrydag,zynde den 13 dezer,zyn door negen Keurmannen tot Burgemeefteren benoemd, de Heeren Floris Abbkkerk Tromp, tot Voorzitter, Nanningvan Forefst, Mr. Joan Boreel de Maureg» >,tjLr: Mr. Ahrahan van Stralen, en is door gemelde Keurmannen, vervolgens gemaakt een naamlyft van een-en-twintig Heeren, om zyne Doorl. Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder aen te bieden , ten eynden door hoogftdezelve daer uit té verkiezen 7 Schepenen.
Edam. Den 13 April,zynde den gewoonendag der Jaerlykfche verandering der regeering dezer Stad, zyn tot Burgemeefteren, verkoren, de Heeren Jan van Wallendael, Vincent van der Ley en Mr. Jooocos Broek , dewelke uit de afgaende Heeren , tot voorzittend Burgem. hebben verkoren de Heer Pieter Font, En door Zyne Doorl. Hoogheid den Heer Prinfe Erfftadhouder, zyn uit een overgeleverde naemlyft tot Schepenen verkoren de Heeren Jacob Kroon , Pieter Verfteveren, Abraham Rudolf van Wylick, Pieter Boft Janfz., Dirk Jong, Cornelis Hottentot Simonfz., en Klaes Kerk, en uit dezelve tot Schepenen-Commiffariiïen aengefteld, de Heeren Abr. R. van Wylick, P. Poft Janfz. en D. Jong.
Pürmerende. Den 25 dezer maend zyn uit een overgeleeverde naemlyft, door de Burgemeesteren en Vroedfchappen dezer Stad vervaerdigd door Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heere Prince Erf-Stadhouder, tot Burgemeefteren dezer Stad voor den aenftaende jaere verkozen de Heeren Simon Appel, Dr. Anthony,Jan Menger, Wigboldus Rynink en AdamLugtig. Tot Schepenen de Heeren Jan Peert, Jacob Warmer, Albert Louwen, Beer end Suidema, Hendrik van Slype, Boudewyn Peereboom en Pieter Mulder', als mede door H*ooggemelde Zyn Doorl. Hoogheid tot
Schc-



'JAERBOEKEN, April, 1781. 9?r
Schepenen-Commiffariffen van des Gemeenelands' Middelen aengclteld, de'Heeren Jacob Wormer,' Beerend Suidema en Boudewyn Peereboom.
]
Middelburg. Den 23 April zyn door Hun Ed.. Mog. de Heeren Staten van Zeeland, aengefteld,; de Heer Mr. Bonaventura Johan Turcq, Schepen der Stad Tholen, tot Rekenmeefter dezer Provincie in plaets van den overleden Heer Mr. S. A, Ph. Cras ;en de Heer Mr. Jeel Fredr. PottyTurcq, Penfionaris en Sekretaris der Stad Tholen, tot Raedshecr in den Hoogen Raed van Holland en Weftfriesland, in plaetze van den overleden Raedshcer N. v. Heemert.
Utrecht. Door Zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, is tot Raed in de Vroedfchap dezer Stad aengefteld de Heer Mr. Willem Jan Baptift van Dielen , welke, op eergifteren, in die hoedanigheid den gewoonlyken Eed afgelegd en zitting genomen heeft, en zulks in plaatze van wylen den Heer Mr. Jan Leonard Wintgens.
De Edele Groot Achtbare Heeren Burgemeefteren en Vroedfchappen hebben tot Droflaerd van de Hooge Heerlykheid Vreeswyk, gezegd de Vaert, aengefteld, den Heer Mr. Theodorus ArnoiidZael, Raed &c. als mede tot Kommiflaris der openbare Verkopingen den Heer Mr- Willem Jan Baptift van Dielen, Raed &c. Voorts hebben voorn. Heeren Burgermeefteren tot Commiffaris van den Ontvangft der Impoften op de Bieren en 't Gemael benoemd den Heer Jan Karei van der Meulen tot Maarjfenbroek.
Leeuwarden. Den 21 dezer is tot Raed in de Vroedfchap in plaetze van den Heere Sloterdyk verkoren de Burger Hopman Govert de Fries.
Groningen. Den 9 dezer heeft Zyne Doorl.
Hoog-
/eran-
)ERING 3NDER >E hoo3E EN jAGEI
Amtenaers,
ENZ.



Veran
dering onder ce hooge en eage
Amte-
naers ; enz.
L Y" ST DER PRYZEN VAN VERSCHEIDEPRODUCTEN ONZES LANDS.
Rotterdam den 23 April. Rotterdam den 23 April,
_, m2, , de Z. Zak.r bv 't Lift1
TARwJOude Zeeuwf. 18 a 20 «[Haver Zseuwf.en Inl. oi a 1 • >*
" Nieuwe dito 19 aaiè S|Boerwit op 154 f§ a 3o ^
-—■Zomer. 15316 «dito, zonder wigt 28 aio
Kogge Zeeuwf. dito 15 a 16 g Paerdeboonen. is 3174^
by 'f Laft. by den Steerr.'
Geest Winter I?§a l8ioeVlas Allerbeft 36 a« ft
-—Zomer i(5Jai7|c£ Beft 29 aw ft'
HaverVrief.Brouw n ai5 4 Ordinair. 26 aiy £
— dito voer. „ 9 au « Slegt. 20 a22 ft.'
072 N. NEDERL. JAËRB. April, 178V
■ Hoogheid, den Heere Prince Erfftadhouder aengefteld tot Amtman van het Gerecht en Richter in Sappemeer, in plaets van den tot Raedsheer ver. hevenen Heer H. L. Wichers, den Heer Adriaen Berthng; tot Amtman van het Klei Oldampt, in plaets van den Heer Bertling, den Heer Mr. ƒƒ P. van Bonneval Faare; tot Kentmeefter van de" Stads Veenen &c, in plaets van den tot Raedsheer aengeftelde Heer A. J. de Sitter, den Heer Rentmeefter der Geeftelyke Goederen A. S- IVerumcus, en wederom in deszelfs plaets tot Rentmeefter der Geeftlyke Goederen, den Heer Mr. Gerard Jacob Keizer.



NIEUWE NEDERLANDSCHE
JAERBOEKEN,
May MDCCLXXXL
GELDERLAND.
Arnhem.
De tegenwoordige omftandigheden van den oorlog met Groot-Brittannie maken de voorwerpen van raedpleegingen der Staten menigvuldiger en gewigtiger; waer van vericheidene befluiten op den Landdag in de afgelopene Maend April gewoonlyk, en in deze maend buitengewoonlyk gehouden, zo veele bewyzen zyn. In ons voorgaend ftukje hebben wy eenige van die befluiten medegedeeld. Den 22 dezer: maend May hebben de Staten van Gelderland nopens de voorgeflagene vermeerdering van 'sLands magt met 936 paerden, en 17686 koppen, van welken 6000 hoofden een aenblyvend lichaem van zee - krygsvolk zoude zyn , een befluit genomen. Het plan van die vermeerdering der Zeemagt hebben wy te vooren bl. 778 en volgg. mede gedeeld. Het befluit van de Staten dezer Provincie is van dezen inhoud. Ttt
Mar-
Arnhem.



974 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Arnhem.
Ref. van Gelderl. wegens de vermeerdering vm 17686 hitpen.
Marcis den 22 May 1781.
/"Vntfangen, en ter Vergadering, expres daar ^ over verfchreven, geleefen een miflive van Haar Hoog Mog. tot Bylage hebbende het affchrift van eene miffive van den Raad van Staate, beyde gefchreven in den Haag den 18 April, laaftleden, vervattende op de voorflag door fyne Hoogheid gedaan, een nader conciliatoir plan van augmentatie der militie van den Staat met 936 paarden, en 17686 koppen, waar van 6000 hoofden gedeftineert fouden fyn voor den zeedienft, volgens de lyften en uitrekeningen, daar van geformeert, foo wegens het getal der paarden, en hoofden, als van de foldyen, en recruytgelden, mitsgaders de uitrekeningen, hoe veel de foldyen van de te augmenteerene troupesop gelyke voet, als die vande geheele Armée fullen komen te beloopen, en eindelyk het montant van de laatfl; geproponeerde verhooginge der foldy, en ten reguarde van'de Armée van den Staat, foo als defelve tans is geconltitueert, alles op den voet, als uit die bygevoegde lyften en ftucken in het brede is te vernemen; verfoekende Haar Hoog Mog. foo als ook den Raad van Staaten, om vericheide redenen, met veel nadruk daarby aangedrongen, dat de refpective Bondgenooten derfelver ferieufe, en ernftige gedagten over deele foo hoognodige, en preflerende zaak, hoe eer, zoo beeter zouden willen laten gaan, en het voorgeflagene plan van augmentatie iri diervoegen, als het felve thans is geformeert, adopteren, ten eynde de Republicq niet aan grooter gevaar werde bloot gefteld, en meer nadeel word toegebragt.
Waar op gedelibereert zynde, hebben Haar Ed. Mog. fig met voorfz. conciliatoir plan in alle de leden en deelen van dien geconformeert, doende fulx kragt deefes, met authorifatie op de Gecomms. deefer Provincie ter Generaliteit, om, met communicatie, en goedvinden van fynHoogi ' heid



JAERBOEKEN, May, 1781. 975
heid, de executie van dat plan op de befte, en Arn« convenabelfte wyfe te helpen bevorderen, en terHEM. conclufie te brengen.
En zal hier van extract gezonden worden aan welgemelte Cecomms. om zig daar nae te reguleren.
Verders hebben nog de Hooggem. Heeren Staten den zelfden 22 May 1781 nopens de vermeerdering van foldyen voor het Corps Ingenieurs het navolgende befloten.
/~)ntfangen een miffive van Haar Hoog Mogende w gefchreven in den Haage den 17 Aprif laatsleden, tot bylage hebbende een miffive van den Raad van Staate, van den 1-3 derfelver maand, daar by kennis gevende van den voorflag, door fyne Hoogheid, den Heere Erfftadhouder, gedaan,en door welgemelte Raad geappuyeert, ten eynden, om redenen, daar in vermeld, aan het Corps Ingenieurs meede eene geringe vermeerderinge van tracïement toeteleggen, zodanig dat fulx tegenwoordig alleen wierd bepaald tot Majoors, Capitains, Capitain Lieutenants en Lieutenants en wel voor ieder een fomma van een hondert guldens jaarlyx.
Dat Haar Hoog Mogende dit voorftel waaren aanfiende, als ten hoogften nuttig, en daar by voor de refpective Provintien van weinig befwaar, ter wyl heÉ felve, voor het geheel jaarlyks niet meer foude belopen, 3ls vyff duifend, feeven honderd guldens , vertrouwende over fulks, dat Haar Ed. Mog. daarin wel meede foude confenteren, en dienvolgens den Raad van Staaten te authoriferen, om voorfz. verhoogin ge op den Staat van Oorlog voor den jaare 1782 te brengen.
Waarop gedelibereert zynde, hebben HaarEd. Mog. in de gementioneerde verhooging der tractementen, invoegen by fyn Hoogheid en den Raad Ttt 2 van
Ref. van
Gelderl.
wegens
meerder
földy aen
de Inge*
nieurs.



976 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Arn>
HEM,
. H A E R L E M.
Programmeder Maetfch, der wetenfch.
van Staate gedaan, geconfenteert, gelyk daarin confenteren by deefen, met authorifatie op de Gecommitteerdens dcefer Provintie ter Vergadering van Haar Hoog Mog. waar aan mitsdien Extract deefès fal worden toegefonden, om daar van de nodige opening te doen.
HOLLAND.
Van wegens de Maetfchappy der Wetenfchappen alhier, is in deze maend het volgende bekend gemaekt,
By de Vergaderlnge van de Hollandfche Maatfchappye der Weetenfchappen, opgerichc te Haarlem, gehouden op den 21 Mey 1781.
1. De Antwoorden op derzelver Vraagen in overweeging genomen zynde, is geoordeeld:
A.) Dat de Vraag: Kan men den juiften tyd en geboorte der Texelsche Zeegaten . uit echte His-
ïorifche bewyztn. bepaalenl Welken zyn de
yoornaumfte Veranderingen, die dezelven ondergaan
hebben? En van welken invloed \s dit één enan-
der op de Züider-Zee en het Y e , mitsgaders op de Kusten en Zee weeringen der Provinciën. welken
aan deeze Wateren paaien? Voorde eerfte maal
opgegeeven in het Jaar 1776- en voor de tweede reize in het Jaar 1778. besc beantwoord is door den Schryver , onder de Zinfpreuke: ln ipfa quvque tnaris inconftantia cert<e lts.es motus depnhmduntur met byvoeginge van een L, om, volgens relolutie van de groote Vergadering, genomen m hec Jaatstvoorleeden Jaar, en by het Programma van het zelfde jaar bekend gemaakt, aan te duiden, dat de Auteur Lid was van deze Maatfchappy \ om welke redenen met gemelde Antwoord ook volgens voornoemde Refolutie is gehandeld. ■*—>



JAERBOEKEN, May, 1781. 977
En 's by het openen van het Billet bevonden, dat en Schryver daar van was de Heer A, Ypey, A. . M. Phil. &f Med. DoStor, Lettor Botan. Medic. Legal. £? Anatomes, op de Hooge Schoole te Franequer.
Voorts is beflooten, om aan den Schryver van een tweede Antwoord onder de Zinfpreuke: Kley en Veen fleyt af met feilen Wind en Stroom en gaat heen; aan te bieden eene Zilveren Medaille, in-' geval dezelve vóór den eerften July 1781. gelieft in eene brief, met dezelfde hand gefchreeven, en onder het zelfde Signet, als by zyn Antwoord is gebruikt, vryheid te geeven tot het ligten van eenige aanmerkingen uit zyn Antwoord , om dezelven by het eerstgenoemde bekroond Antwoord mede te doen drukken.
B. ~) Dat de Vraag: Welken zyn de oorzaaken , dat men van den gewoonen direllen Handel vancs n a deeze Landen zoo verre is afgeweken; en dat de handel van de Noordfche na de WeUerfche Landen en v 1 c e versa zoo fterk, met voorbygan% van ons Land, gefchied ? En welken zyn voor ons de middelen , om den laatstgemeldtn te beletten , ofte te doen verminderen, ten einde ons Land wederom te maaken tot de Stapelplaats van Europa, met opzicht tot de Noordfche en Westerfche ProduStenl —— In het jaar 1779* opgegeeven, om te beantwoorden vóór het jaar 1781, niet voldoende is beantwoord.
C. ) Dat niet volledig beantwoord was de Vraag: Hoe verre kan men thans de natuurlyke Historie des Dampskrings van ons Vaderland, uit de Meteorologische IVaarneemingen, op Zwaanenburg genomen; vergeleeken met die van andere plaatfen, opmaaken ? —— Men bedoelt byzonderlyk , dat men hier uit aantoone: 1. Welkende doorgaande ofmeestgewoone gevolgen van het Weder zyn, die men naa het vermeerderen of verminderen van de zwaarte of dichtheid van den Dampkring, dat is, naa het ryzen of daalen van den Barometer, als mede naa de veranderingen van warmte en koude , en van
Ttt3 de
Haer-
lem.
Proramm*
der Maetfch. der WetenCch.



97» NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
lem.
Pro-
gramnu
der
Maet-
fch. der
Weten-
fch.
kracht en ftreek der Winden, op verfchillende tyden van het jaar en plaatfen, waarneemt? <z. Of de veranderingen van Wind en Weder hier te Lande ook fomtyds eenen zekeren loop houden? 3. Wel* ken invloed de verfchillende Rand der Maane op dezelven hebbe? 4. Of 'er aan de verfchillende Randen der Planeeten ook eenige invloed op den Dampkring is toe te fchryven? 5. Welke overeenfte mming 'er is tuffchen de verfchillende afwykingen van de Compasnaalden en de Weêrsveranderingen ? 6. Welke Regelen 'er uit deeze Waarneemingen kunnen worden afgeleid, volgens welken men in fommige gevallen, eene aanftaande verandering van Wind en Weder met waarfchynlykheid kan vooruit zien ? Men zag hier ook gaarne bygevoegd : of'er, behalven deezen , ook eenige andere Voortekenen voor aanltaande Weersveranderingen, in ons Vaderland waargenoomen worden? zo ja: welken? ■ In het jaar 177,8. voorgefteld, om te
beantwoorden vdór primo January 1781. En
is bellooten, de gemelde vraag eng eens op te geeven , om ze te beantwoorden voor ultimo December 1784 onder aanbod van een dubbelde Medaille aan den Schryver, die ze volledig beantwoordt.
II. Dezelve Vergadering vervolgens getreeden zynde tot het opgeeven van nieuwe Vraagen, heeft vastgelleld, en ftelt voor,
0.) Om te beantwoorden voor het begin van 1783.
Wat moet men denken van de Trapswyze Opklimmingen, welke veelen, zoo oude als hedencaagfclie Wysgeeren hebben eefteld plaats te hebben tuffchen de Natuurlyke Weezens , en tot welk een zekerheid kunnen wy geraaken omtrent het dadelyke beftaan van die Opklimminge, en van de Orde, welke de Natuur daarin houdt?
bj Uit het byzondere Fonds, (volgensbekendmaaking in het Programma 1773, door wylen den Heer Nicolaas Willem Kops, eerender Heeren Directeuren van deeze Maatfchappy ge-
ves-



JAERBOEKEN, May, i^k. p79
vestigd), tot eene Vraage, om te beantwoorden voor 1783.
Kan men de fnelheid van flroomtnde Wateren, op allerteije diepten, en dus ook de middelbaar e fnelheid in iedere doorfneede, door eenige Theeretifchen regel, die door de ondervinding bevefligd is , bepaalen ? of is zulks alleen mogelyk door middel van daadlyke Proeven ? -— En welk is in dat geval het werktuig, het geen aan de minfte gebreken onderhevig, tn door voldoen 4e proefneemingen gewettigd, in alle gevallen tot het vinden der verfchillende/netheden gebruikt kan worderil c.) En overmits het Genootfchap der Konften en Weetenjchappen te Batavia deeze Maatfchappye eene zekere fomme Gelds heeft overgemaakt, om eene of meerdere Vraagen ten nutte van oDs Land, ofte vandeszelven Colonien, voorteitellen, is beflooten dit jaaroptegeeven, orn te beantwoorden voor het beein van 1787. de Vraag:
Welken zyn de beste en vaardigfle Middelen , om het gebruik derNedirduitfche Spraa/t onder de Malaiers, Javaazen, Cingaleezen en Malabaaren intevoeren, en meer en meer algemeen gebruiklyk te maaken? Nademaal het ojitegenzeglyk is, dat het gebruik der fpraak eener J\atie, de andere, die ze aanleert, meer aan haar verbind; haar mier genegenheid en yver voor die Natie inboezemt; ze ^efchikter maakt, zo ha een nog onbefchaafde Natie is, tot betere begrippen van Godsdienst , Zedekun 'e , Natuurkundige Naafpeuriwen . om befchaafdheid van het verftani te onifangen', en dus bruikbaarder tot de Zeevaart, Wapenoefening en veele anders nuttige en noodiaakelyke Konden en Handwerken te worden.
d.) Ook heeft de Maatfchappy op verzoek het volgende beflooten; te weeten : Naadien de
voornaamfte Stroomen in de Texelfche Zeegaten, en wel boofdzaaklyk in en by het Marsdiep, hoe langs hoe meer de aldaar liggende Dyken en Zeeweeringen naderen, en dezelven, door de toeneemende diepten, in gevaar brengen, zoo word gevraagd : b
Ttt4 af
Haer-
LEM.
Programma
der Maetfch der Wetenfch.



o8o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
lem.
Programmadet
Maetfch. der Wetenfch.
»j Of, en door welke middelen de gemelde Stroome ft van den Wal afgekeerd, en hei naderen der gevaarlyke diepte voorgenomen, of de Zeeweeringen tegen de naadeelige uitwerking van dien beveiligd „ zonden kunnen worden" ?
De Maatfchappy verwacht, dat de Schryvers der Verhandelingen, gefchikt om eene Vraag van zoo veel gewicht te beantwoorden, eene duiaelyke en nauwkeurige befchryving der Werken, die zy ter bereikiDge van het voorgeftelde oogmerk mogten dienftig oordeelen, mitsgaders eene berekening der kotten, tot de uitvoeringe van dezelven benoodigt, zullen opgeeven.
En om allen, welken lullen gelegenheid morten hebben, hunne arbeid ter b^amwoording" dier Vraage te belleeden, des te meer aantemoedigen , bericht zy tevens, dat dezulken , des begeerende, alle noodige onderrichting en hulp tot het onderzoek deezer zaake, of ook tot het doen van eenige waarneemingen in loco kunnen bekoomen, mi s zich ten dien einde alvoerens addrelEerenüe aan den Secretaris deezer Maotfchappye. —— Men belooft op de gewoone Voorwaarden aan den geenen, welke deeze Vraag voor primo January 1782. voldoende beantwoord, eene Gouden Medaille en honderd Gouden halve Ryders tot een Eerprys en belooning; en, wanneer een tweede Antwoord mogt geoordeeld worden het Acceffit te verdienen, zal den Schryver daarvan eene Zilveren Medaille en honderd Zilveren Ducatonnen aangebood; n word; n, —— offereerende men daarenboven om aan die geenen, wier Verhandelingen den Gouden of Zilveren Eerpenning zullen weggedraagen hebben, behalven de vastgeftelde Preemien, nog te zullen vergoeden zoo. danige kotten en daggelden , als zy zullen kunnen aantoonen aan Landmeeters of andere perfoonen , tot het doen van meetingen, peilingen en andere waarneemingen, betaald te hebben
III. De, voormaals door deeze Maatfchappy opge?eevene, Vraagen zyn.
^/



JAERBOEKEN, May, 1781. 981
A ) Kan men, behalven de Koffy, Suiker, Cacao en Katoen, inde We ft • Indifche Volk -plantingen van den Staal, ook eenige ander» Planten, Boomen, ofte Gewajfen, met voordeel aanleggen, welken gefchikt zyn tot Levensmiddelen, ofte van gebruik kunnen weezen in Manufacturen en Fabricquen van dit Land. Ds Proeven, eenige jaaren geleeden, met den Indigo, hebben in zoo verre niet beantwoord, terwyl men deszelfs Culture bevonden heeft, voor de gezondheid der Negersnadeelig te zyn; maar zyn 'er dan niet wel andoren i zo jaa: welken? -— In het Jaar 1774. voor éeeer*jte, en in het jaar 1776. voor de tweede reizeopgegeeven, om te beantwoorden voor 178-1.
B. ) Welken zyn de Gronden en Kenmerken van de Analogie? en hoe betaamt het eenen Wysgeer zich daar van te bedienen by het onderzoek der Physische en Moreele Waarheeden? Om ie beantwoorden vóór 1783.
C. ) Wegens het geld, overgemaakt door het Bataviafche Genootfchap, o:n te beantwoorden vóór primo january 1785. — „ Naadtmaal een zuivere
Dampkring van zoo groot belang is voor de gezond„ heid der Ingezetenen, en dezelve by 't ftaande ofte ,, te langzaam afloopende Water in de Rivier, {die „ dagelyks in den omtrek van Batavia met veele dui-
zende ponden Vuiligheeden aangevuld word, (on-
s, mogelyk kan verkreegen worden; Welk is
„ het hefle middel, om eene fterkere fchuuring en „ afvoering deezer vuile ftoffen te verkrygen en te on„ derhouden, en aan Batavia een zuiverer en gezon-
der lucht te bezorgen?'"
D. ) De vraag over de ongelykheeden der Trawanten van Jupiter fe verklaar en uit hunne wederzydfche aantrekkingen? — de Massen of Grootheeden van deeze Trawanten te bepaaien uit hunne waargenoomene OnregelmaatighedenV —— hok dikmaals en binnen welke tydek de Ongelykheeden, daar uit ontgaande, voorvallen? ——— In het Jaar 177e. voor de eerftemaal * en in het jaar 1779, voor de twee.
de
Hafr-
lem.
Programmader Maetfch der Wetenfch.



982 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
lem.
Programmader Maetfch. dei Wetenfih. ,
de reize opgegeeven, om te beantwoorden vóór
1783. met byvoeginge tot opheldering van
derzelver eerfte Lid: —— Kan men de okgeeykhekden der Trawanten van Jupit e r alleen uit hunne wederzydfclia aantrekkingen genoegzaam ver klaar en ? Ofte zyn deeze ongelykheeden , uit de wederzydfche aantrekkingen ontftaan, ■niet veel m er opmerkelyk, aangezien de grootte van Jupiter, 2.) de kleinheid der Maften van de Trawanten ten opzichte van de MaJJa van Jupiter, 3.) en de kleine afftavden van die Trawanten tot hunnen Planeet? Zou men niet die Ongelykheeden uit de Spheroïdifche Figuur (Figura Sphaïroïdea) van Jupiter moeten afleiden, gelyk de Heer E u l e r in de Memoires de V'Academie de Berlin de Vannée 1763 te kennen gegeeven heeft? rVJen verlangt , dat men de Theorie op de Waarneemingen toepalfe. —- De Maatfchappy zal aan den peenen, die deeze Vraag belt beantwoordt, de dubbelde Medaille tot eenen Eerprys geeven.
E. ) Welke is de waare Natuur der Zeevlammen? —— Hoedanige uitwerkingen brengen zy te
wege ? En welken zyn de befte Middelen, om
derzelver naadeelige gevolgen voor te koomen'?
De eerfte reize voorgefteld in het jaar 1777., en voor de tweedemaal in het jnar 1779. om te beantwoorden voor het begin van het jaar i?8*.
F. ) In het jaer 1780. om te beantwoorden vóór het begin van het jaar 178a:
Aangezien de Veerkrachtige VloeiftofFen, welken men uit verfcheidene zelfftandigheden op verfcheidene wyze verkrygt, door fbmmigen voor zoo veele byzondere foorten van lucht gehouden worden , doch door anderen niet als zoodanigen worden aangemerkt; en vermits het te wenfchen ware, dat deeze zaak door Proefneemingen volledig beïlift wierd, terwyl uit de verfchillende begrippen hierover veele verwarring in deezen nieuwen tak der Natuurkennis ontftaat, en dus derzelver vordering hier door noodwendig vertraagd wordt; zo fielt de Maatfchappy deeze Vraag voor:
» 1.



JAERBOEK EN, May, 1781. 923
„ l..Welken zyp de waarlyk inderfcheidene foor,, tra der iucht-gelykende V loei! torien, aan weI„ ken men de na.men van vafte lucht ,gedephlogis. „ teerde lucht, ontvlambaare lucht,Salpeter lucht „zuure lucht, loog-lucht, en anderen gegeeven „ heeft • en waarin zyn dezelven van elkander el „ van de lucht des Dampkring* onderfcheiden ? 2
" ™ •« ëk deezer foorten van veerkrachtige' „ Vloeiftoffen zoo veel met de lucht van deV „ Dampkring gemeen, dat zy voor eene foort va£ „ lucht verdient gehouden te worden ? o Hoé „ verre kan uit de Proeven en Waarneemingen „ omtrent de genoemde Luchten, de aart der „ lugt van de Dampkring worden opgemaakt"?
d.; in het zelfde jaar 1780. om mede te beantwoorden voor het begin van 178" ♦
Aangezien de Maatfchappy zich reeds federt lang heeft yoorgefte d de beoeffening der Natuurlvkf Hiftorie onzes Vaderlands ten nutte van het zelve te bevorderen doch de Onderwerpen, die tot deszelfs Natuurlyke Hiftorie behooren zoon£ mgyuldig zyn, en de meelten van dezelven geene" nuttigheid voor de famenleving fchynen te béloo^ ver., en anderen daarentegen van dien aart zyn dat men billyke reden heeft om te vreezen Aul ZY„ ï°l V^rdere aa^P°^ngen niet zullen worden opgehelderd, zo oordeelt de Maatfchappy fievS gelvk thans deeze vraag voorteftellen •
Welke zyn de Onderwerpen, betreffende de Natuurlyke Hijlorie onzes Vaderlands, waarvan men met gegronde reden te verwachten hebbe, dat eeS
ZfrtkkenSSng 5? ™ * V«^*
ry r^e?' °m tC beantwoorden voordo JanuaVermits meD, uit gebrek van eene goede Inrichting ter opvoedinge van de Jeugd te Batavia noodzaakt is zyne Kinderen'na8 het Vaaeand ter opvoedinge te zenden, of, zo men hen aldaS houdt, zy alsdan doorgaans eene goede Opvoedin' nuffen, zo vraagt de Maatfchappy: ^voeamé
Wel.
Haer-
lem.
Programmader Maetfch . der Weten, fch.



984 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
lèm.
Programma
der Maetfch. de Weten/ch.
Welke is de befle inrichting, om aan de féugd te Batavia eene opvoeding te geeven, die meeft gefchikt is om hun verfiand te bèfchaaven, hen in nuttige Konjlen en Weetenfchappen bedroeven te maaken, en hun goede Zedelyke gevoelens in te boezemen ?
Het zal der Maatfchappy aangenaam zyn, wanneer de Schryvers hunne Antwoorden, zoo veel ""mogelyk is, bekorten, door alles daar van af te laaten, het geen met volftrekt tot de hoofdzaake, die zy vraaot, behoort.
Alle de Antwoorden op de Vraagcn, en Opfchriften der Billetten, moeten niet met de eigene hand des Schryvers gefchreeven, nogte met derzelver eigenen naam, nogte met meldinge van hunne Woonplaatfe, maar met eene Zinfpreuke, ondertekend, en met een verzegeld Billet, het welke dezelfde Zinfpreuk tot opfchnft heeft, waarin des Schryvers naam en adres, door hem eisenhandig gefchreeven, voluit gemeld zyn, aan C. C. H, van der Aa, Secretaris deezer Maatfchappye, 7.fer leesbaar gefchreeven, in het Nederduitfch, Franfch ofte Latyn, Franco gezonden worden.
De Prys, gefteld op ieder van de bovengenoemde Vraagen, (a. b. e. A. B. C. E. F. G. H.) voor den gecnen, die, haars oordeels, dezelve beft beantwoordt, is eene Gouden Medaille, op den gewoonen Stempel der Maatfchappye geflaagen, met den naam van den Schryver, en het jaartal op den rand. Doch zal het den geenen. dewelke den Prys bchaalen zal, ofte een Accesfit zal bekoomen, niet vry ftaan, zyne Verhandeling, dewelke zoodanig bekroond is, hec zy in het geheel ofte ten deele, het zy apart, ofte by eenig ander Werk, te doen drukken, zonder de uitdrukkelyke toeftemmirg van deeze Maatfchappye daartoe te hebben verkreegen.
IV. Ook heeft de Maatfchappy, met opzicht tot alle andere Verhandelingen en Berichten, die haar voor haare Werken aangeboden zullen worden, in het jaar 1770. de volgende Refolutie genomen, en befloten aan het Algemeen medetedeelen:
ffet



JAERBOEKEN, May, 1781. 985
pet zal aan ieder eenen vryftaan , em aan qenen der Heeren Direcleuren, ofte aen Secretaris, het geen. hy aan de Maatfchappye wüae prcefenteeren, om in haare Werken te plaatJen, alleen getekend met eene. Zinfpreuke, te mogen ter hand Jtellen, of te doen1 toekoomen, mits een verzegeld Billet daarby voegen-, de, waarin zyn naam en woonplaats gemeld Jïaan.
V. Eindelyk, overmits door de Wet, dewelke, tot hiertoe de Leden van het dingen na den Prys, uitfloot, de Maetfchappy, en daar door het Algemeen , zeer dikmaals beroofd bleef van zeer vol-J doende Antwoorden, heeft dezelve Maatfchappy op den 22 Mey 1780. beflooten, aan alle haare Leden de vryheid tot het dingen na den Prys op Ce voorgelttlde Prys Vraagen, van nu af aen en voor het vervolg te verkenen, onder deeze voorwaarden.
a ) Elk Schryver, die Lid der Maatfchappy is, zal verplicht weezen zyne Verhandeling, dooi een andere hand gefchreeven , intezenden; onder verband dat een Lid, welke hier aan niet voldaan heeft, van den Eerprys zal verfteeken blyven.
b. ) Zulk een Lid der Maatfchappye zal zyne Verhandeling en Zinfpreuk door het byvoegen van den letter L moeten onderfcheiden.
c. ) Het getal der Advifeurs over de ingekomene Prys-Verhandelingen, zal ten minften uit drie beftaan; en zullen, is het mogelyk, daartoe zoodanige Leden gekozen worden, die op onderfcheidene plaatfen refideeren.
d. ) Deezen zullen zich op hun wo-rd van Eer verbirden, aan niemand anders, wien het ook zy, dan alleen aan den Secretaris, hun Advis te zullen mededeelen.
e. ) Alle Advifen, welke rouleeren over zoodanige Verhandelingen, die met een L getekend zyn, zullen naamloos in de Vergaderingen voorgeleczen , en de naamen der Opftellers volftrekt a. fecreteerd worden ,• weshalven dezelven ook zuilen Verplicht zyn, aan den Secretaris hunne Naar.ien in een verzegeld Billet te zenden, hebbende tot opfchrife
de-
ÏAER-EM.
Pro*ramm&
Ier
Maet"ch. der 'Veten-



08<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
LEM.
Programmatier Maetfch. det Wetenfin.
dezelfde Zinfpreuk, waarmede hun Advis is getekend. ö
f.) De Advifeurs zullen, in alle gevallen, dcch byzoDderlyk over de Verhandelingen, met een L getekend, hunpofitive of negative conclufie moeten Opgeeven.
gO Indien onder de benoemde Advifeurs één of meer mogten gevonden worden, die na den Prys wilden dingen, zullen dezelven verpligt zyn den Secretaris ten eerllen te berichten, dat zy zich als Advifeurs excufeeren, die daarvan den Frcejident zal kennis geeven; welke beide Heeren de Naamen der zocdamgen zullen geheim houden, en tevens door de Algemeene VergaderiDg gemachtigd worden , om in hunne plaats andere bek waame Advifeurs te kiezen.
Eene menigte goederen uit het Engelfch O. I, Schip De Generael Barker te Noordwyk geftrand, geborgen zynde, is dat Schip zoiamg gereezen, dat het zeiven thans gemakkelyk tot den grond toe kan ontladen worden; met welken arbeid men thans ook wakker bezig is. Daer wordt veel goed uitgehaald, dog geheel nat. De Katoenen, die zeer fyn zyn, en in groote hoeveelheid, worden naer Amfteldam gezonden aen bekwaeme luiden, om daer opgekookt en van het Zeewater gezuiverd te worden. Het een en ander van de geborgene goederen zal nog al een goéde fom uitmaken, en der koften van het bergen wel waerdig zyn. De Staten van Utrecht hebben ter vergaderinge der Bondgenoten door hunne Afgezondenen doen verklaeren, dat zy oordeelden, dat de voordeéen van dat Schip fchoon op het grondgebied van de Provincie Holland geftrand, niet
aen



JAERBOElCEN, May, i78i. o8?
aen die Provincie alleen konden toekomen maer aen het Bondgenootfchap in 't gemeen toebehoorden. Schoon 'er nog al wat geborgen is, zo zal egter na aftrek van de kollen het overlchot van winft zo groot niet zvn* dat een aendeel, het zy een levende, het zv volgends de Quota begroot, van dat belank •zal zyn, dat men het minfte of geringfte verIchü hier over te. vreezen nebbe.
Den 1/ May is een en een halfuer benoorden Zandvoort een Kagelot-Vis geftrand. Hv ^ ligt op den tweeden bank, maer is reeds met - -touwen vaft gemaekt, zo dat men vermoedt dat hy wel hooger op ftrand zal geworpen worden. r
'sGravenhage.
Het is bekend dat de tegenwoordigen oorlog tuffchen Groot-Brittannie aen de eene zyde, en de Noord-Amerikaenfche Gewesten, Frankryk en Spanje aen de andere zyde, waer in ook eindelyk deze Republiek door Engeland is ingefleept, dat die oorlog aen de onluften en oneenigheden van Groot-Brittannie met hare Noord-Amerikaenfche Volkplantingen zynen oorfprong fchuldig is.
Het is aan de ftaetkundige wysgeeren eene Vraeg van zo veel gewigt als bedenking voorgekomen: ° Of de ontdekking van Amerika nuttig of nadeelig voor bet menfchelyk seflast is seweeft? bj ö s
Zo zy voordeelig is geweeft, welke dan de Vw mik
lem.



o8S - NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
VENHA' ge.
middelen zyn om die voordeelen te behouden en te vermeerderen ?
Zo zy nadeelig is geweeft, welken dan de gefchiktfte hulpmiddelen tegen de nadeel en zyn ?
De Abt Raynal, die zo veel roem met zyne Wysgeerige en Staetkundige Hiftorie der volkplantingen der Europiaenen in de beide Indien heeft verworven, heeft aen de Maetfchappy der Wetenfchappen te Lyon, van welkers pogingen hy deelgenoot is,een geldfomme gegeven, tot pryzen voor-die geen, welke de bovengemelde vraegen, voor het jaer 1783, naer oordeel van de Maetfchappy het beft zoude beantwoord hebben. Van den zelfden Abt Raynal is onlangs een nieuw werkje rakende Amerika in het ligt verfchcenen, genaemd La Revolution de l' Amerique , of Staetsverwifteling van Amerika, 111 welke de onvoorzigtige en weinig ftaetkundige handelwyze der Engelfchen met hunne NoordAmerikaenfche Volkplantingen duidelyk wordt aengetoond. Wy willen dit werk, het welk buiten twyffel veele kenmerken van buitengewoon vernuft, fchranderheid en Staetkundig doorzigt, en onnavolgbaere trekken van welfprekendheid heeft, in alles niet goedkeuren; wy willen niet ontvynzen, dat 'er naer onze gedagten de banden van burgerlyke regeering en oppergebied te los gefteld, en de pligten ter nakominge van verbintenisfen, voorheen door de voorouders tuffchen de volkeren aengegaen , vcrllapt worden. Maer het heeft wederom andere fchoone zyden, van welken het befchouwd zynde een gunftig
ligt



JAERBOEKEN, May, 1781. 989
ligt verkrygt, en veele voortreffelyke verdienftcn vertoont.
Maer om tot de aengeroerde vragen te komen, daer Noord-Amerika voor haere onafhangelykheid vegt, daer alle oogen op den uitflag van die groote twift geveltigd zyn, is het eene gewigtige vraeg, niet alleen, wat de gevolgen van de ontdekking van Amerika in 't algemeen of geweeft zyn of nog worden zullen, maer ook in 't byzonder, welke de gevolgen zullen zyn van deonafhangelykheid van de Noord-Amerikaenfche Geweften voor Europa en voor de bezittingen der Europeanen in het weftelyk waerelddeel.
Wat ons betreft, wy geloovcn, dat het moeilyk is dit van vooren te bereekenen. Ift deze bereekening kan het niet anders zyn, of men neemt eenige grondbeginzels aen; daeruit leidt men eenige gebeurteniffen af', min of meer zeker of waerfchynlyk; waer ■uit men dan wederom by alleiding gevolgen trekt, die dan de vraeg zullen beantwoorden , en de gevolgen toonen van de onafhangelyk van Amerika, 't zy ten voordeele of ten nadcele van de volkeren,die Europa bewoonen. Maer wie merkt niet terftond, hoe haggelyk, hoe onzeker dusdanige bcreekeningen zyn. De minfte valfche grond, welken men heeft aengenomen, het milieu van de eene of andere gebeurtenis, welke men zeker of zeer waerfchynlyk fteldc, werpt het ganfeh bereekend zamenftel in duigen. De dagelykfche ondervinding moet ens overtuigen , dat de gebeurteniifen van te veel zamcnlopende oorzacken afhangen, om ze te kunV v v z hen
'sGra-
VENHA-



9Qo NIEUWE NEDERLANDStHE
"s Gra«
vknha'
nen voorzien, en dat alle befchouwing, daerop gebouwd, wiffelvallig en onzeker is, en op zyn beft voor fpelingen van een levendig vernuft kunnen gehouden worden. Onderwyl is het zeker, dat de natuer en aerdvan een geweft, de vrugtbaerheid van de landen, derzelver ligging, en andere natuerlyke gefteldheden, niet wiiïelvallige , maer zekere vooruitzigten kunnen opgeven wegens den toekomende ftaet van dat volk, of die volkeren , die zodanige geweften en landen bewoonen. En op diergelyke gronden is het, dat zich die ftaetkundige veftigden, die reeds voor lang de onafhangelykheid der NoordAmerikaenfche geweften, tegen welken Zich Engeland thans verzet en hare kragten uitput, voorfpeld hebben. Wanneer in een land of werrelddeel, de bevolking, zonder oorzaken van buiten, binnen eenen zeer korten tyd met eene verbazende fnelheid toeneemt, dan kan, dan moet men daer uit befluiten, dat zodanig land veel bronnen van welvaert en bygevolg van magt moet hebben, en dat by gevolg zodanig magtig wordend Land van een ander Volk niet wel kan afhangelyk blyven: werpen wy nu eens een oog op de bevolking van Noord-Amerika.
De Heer Pownall, eertyds Stedehoudend Beftierder van New Jerfey, en naderhand van Malï'achulTet-Baey, heeft een Gefchrift in 't ligt gegeven, ingericht aen de Souveramen van Europa, over den tegenzuoordigeu Staet van de oude en nieuwe Werreld. Uit dit werk is een zeer goed en naeukeurig uitti-ekzel getrokken, en door den druk gemeen
ge-



JAERBOEKENj May, r7Si. 991
gemaekt onder dezen tytel: Penfées fur la revolution de l'Amerique, extraites d'un ou-' vrage Anglois. In dit werk geeft de Heer < Pownall de toeneming der bevolking van eenige Noord - Amcrikaenfche Geweften aldus op.
Massachusset-Baey hadt in 't jaer 1722 94000 mwooners: in 1.742, reeds 164,000: en 111 1757 na de verwoefting van het oorlogen de woede van de kinderziekte 164,484] in t jaer 1761 het aenmerkelyk getal van f °,ooo; in j.765, 255,500; in i77x, 202,000; en in 1773, 300,000 inwooners. . in tjaer 1756 hadt Connecticut 120,904 mwooners. Geen toevloed van vreemdelingen heeft derzelver getal komen vermeerderen. In tegendeel hebben eerft de oorlogen, en ver volgends het vertrek van veelen, die zich naer 't Weften en naer andere geweften begaven, het zeiven benadeeld. En des niet tegenftaende was,de bevolking 18 jaeren daerm byna verdubbeld: want in 't jaer 1774 telde men 257,356 inwooners. _ Nieuw-York hadt 96,776 inwooners in 't jaer 1756; in 1771 reeds 168,007; en in 1774 ruim 182,250.
In Virgïnie bereekende men in 't jaer 1756 niet meer dan 173,316 inwooners; in 1764 reeds 200,000; en in 1774 al 300,000, zynde 111 den tyd van tien jaeren met 100,000 inwooners, een derde van het getal, vermeerderd ; het welk verbazende is.
Zuid-Karolina liadt ïn 't jaer 1750 maer 04,000 en in 1770 reeds 115,000 inwooners.
Op 't Roden-Ysland waren in 1738 niet Vvv 3 meer
'sGra-
'EiVHA-



092 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGr/
VENHi GE.
.meer dan 15,000; in 1748. reeds meer dan , verdubbeld, nameniyk 38,439.
De gelegenheid om de bevolking in de opgenoemde Geweften te kunnen weeten, is de opfchryving der namen van de inwooners als Burger-Soldaten: het welk in Pensylvanie niet in gebruik zynde, is het niet wel mogelyk geweeft aldaer dezelfde naeukeurige navorfchingen te doen. Egter is de toeneeming > van bevolking in dezelfde evenredigheid met Virginie cn Malïachuffet - Baey geweeft. In 1749 waren te Philadclpbia 2,076 huizen; in 1753 reeds 2,300; in 1760. 2,969; in 1769. 4,474. Van 't jaer 1749 tot 1753 heeft ze omtrend 16,000 tot 18000 inwooners, en van 1760 —- 1769. omtrend van 31,318 tot 35,000 gehad.
In 't jaer 1754. (zegt dezelfde Schryver) heeft men verfcheidene bereekeningen van de bevolking van 't vafte Land gedaen. -Zy, die gaern de zaken vergrooten, ftelden het getal op een en eene halve millioen. De andere bereekeningen, door liefhebbers der waerhcid en naer de Lyfte;i gemaekt, ftellen 1,250,000 zielen. ■ De optelling uit laft van het Algemeen Congres in 't jaer 1774 gedaen, bevat 3,026,678; maer het is niet onmogelyk, dat iiï die bereekeiling eenige byzondere inzigten hebben plaets gehad. Eene andere optelling, na twee of drie jaren oorlogs gedaen, ttelt het getal op 2,810,000 welk, volgends het gevoelen van den Heere Pownall, niet onwaerfchynlyk maekt, dat de naeukeurigfte bereekeningen van de bevolking in 't jaer 1764 op 2,141,307 kan gebragt worden, zodat in twintig jaren tyds,
van



JAERBOEKEN, May, 1781. 993
van welken feven in verwoeftende oorlogen zyn doorgebragt, een getal van 1,250,000 zielen byna met een millioen is vermeerderd. Van hoedanige fnellen voortgang in bevolking nergens eenig voorbeeld is te vinden. Deze aenmerkingen hebbende vooraf laten gaen, zullen wy van eenen ftap, welke van wegens het Noord-Amerikaens Congres by onze Republiek gedaen is, moeten fpreken.
De Heer John Adams, lid van het Con gres of Staten-vergadering der XIII Verbondene Noord-Amcrikaenfchen Ge wellen, heeft op het laetit der afgelopene, of in 't begin van deze maend een mond-gefprek gehad met Jonkheer van Lynden tot Hemmen , wegens Gelderland voorzittende in de vergadering der Algemeene Staten, en heeft aen denzclven het verlangen van voornoemde AmerikaenfcheGewesten voorgefteld, om een verbond van Vriendfchap en Koophandel met onzeRepubliek aen te gaen, en heeft by die gelegenheid eene Memorie of Vertoog overgegeven, in welken ieder kundig lezer zich over de bekwaemhcid van den opftelier moet verwonderen, zo in het aenvoeren van de drangredenen om tot het voorgefteld oogmerk te komen; als in de houding van het ganfche ftuk, welke deftig is zonder hoogmoed, en nederig zonder laegheid. Is die Republiek nog teder en jong van geboorte; men moethaer het recht doen van te erkennen, dat alle Staetsgcfchriften van dezelve, die het ligt gezien hebben, als b. v. de verklaring van hare onafhangelykheid en anderen, voor die van geen Volk of Staetsbeftierders van Eu.
Vvv 4 ro-
'sGra-
lEKHASE.



994 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
vénha ge.
Aenzoel van de) /imerikaen J. Aciams tot een verbond dezer Rep. me die van JVoordAmer.
ropa behoeven te wyken. De Memorie vm den Heer John Adams is aldus ingerigt;
Memorie aan Hunne Hoog-Mogenden, da f Staaten Generaal der Verëenigde Neder¬
landen,
HO OG MOGENDE HEEREN!
T"\e Ondergeteekende heeft de eer Uw Hoog~ Mogenden kenniffe te geeven, dat deVerëe;mgde Staaten van America, in Congres vergaderd, onlangs hebben goedgevonden-, hem eene Commisfie toe te zenden, met volkoomene Volmagt en Inltruftien, om met V. H. M. in onderhandeling te treeden over een Tïa&aat van Vriendfchap en Commercie, van welke Commisfie hy de eere heeft eene authentique Copy by deeze Memorie te voegen.
Ten tyde,toen deTradtaaten tuflehendeezeRepublyk en de Kroon van Groot-Brittannien geflooten werden, was het Volk, 'twelk tegenwoordig de Verëenigde Staaten van America uitmaakt, een gedeelte der Engelfehe Natie; als zodanig, was het zelve een Bondgenoot der Republyk, èn eene comracfeerende Party in die Tradtaaten; gerechtigd om in alle de voordeden daarvan te deelen, en onderworpen aan alle de verpligtingen , daar door opgelegd. Ook erkent hetzelve deeze verbinteniffen met even betzelfde genoegen, als waarmede het op die voordeelen blyft aanfpraak maaken.
Wel is waar, dat het Britfche Miniftery, de edelmoedigheid, rechtvaardigheid, en menfchlie-. venlheid, diewelëerhet Character der Engelfehe Nati. nleegen uit te maaken. verzaakt hebbende, het befluit genoomen heeft, om hetganfche Polityke Syftéma der Colonien het onderft boven te werpen, het beroovende van die rechten en vryfceeden, welken hen in hoedaanigheid van Engcl-
feneq



JAERBOEKEN, May, 1781. 995
fchen ontegenzeggelyk toekwamen, en hen aan de ergfte van alle Regeerings-formen onderwerpende; de Jngezeetenen van gebrek willende doen vergaan; door hunne Havenen te blokkeeren,en hunne Viflcheryen en Koophandel af te fnyden ; Vlooten en Legers overzendende, om alle beginzelen en gevoelens van Vryheid te verrietigen ,en den Americaanen zo wel het leeven als hunne wet. tige bezittingen te ontrukken; vreemde Troepen ik huur neemende, ja zelfs met wilde Natiën in verbintenis treedende, om hen in zulk eene onderneeming by te Haan ; en met eenen flag, pleg■tiglvk door eene Acte van het Parlement, drie Milioenen volks buiten de befcherming der Kroon uitfluitende: — Maar toen was het, en niet eer-, der, dat de Verëenigde Staaten van America, inCon gres vergaderd, die gedenkwaardige Acte pasfeerden,waar byzyzig zeiven >'n een gelykenrang gefteld hebben met de onafhankelyke Natiën.
Deeze onlterffelyke Declaratie van den vierden July des Jaars Zeventien-Honderd-Zes-en Zeventig , gedaan op een tydftip, toen America door honderd Oorlogfcheepen , en, volgens de Lylfen by het Parlement ingeleeverd, door vyftig duizend Man der belle Troepen overvallen was; die Declaratie, zeg ik, was geenzins het uitwerkzel van eene fchielyke drift, of geefldryvende yver: maar zy was het Refultaat eener lange raadpleeging des Volks, rypelyk overdagt, gewikt engewoogen in eenige honderden Volks-Vergaderingen, en in menigvuldige openbaare Gefchriften, in alle de Staaten uitgegeeven; en het Congres adopteerde hetzelve niet, dan na alvoorens van zyne Conltituënten in alle die verfchillende Staaten den Inftruótiën daartoe ontfangen te hebben. Deeze Adoptie gefchiedde eenpariglyk; alle de" Leden van het Congres onderteekenden dezelve : en de Acte daarvan werd naar de refpective Vergaderingen van die zelfde Staaten overgezonden, aldaar geaccepteerd, geratificeerd, en onder hun-
'sGra-
ven.hage.
Aenzoek van den Amerikaen j. Adams tot een verbond iezer llep.tuet iie van Noord* 4mc).



956 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENHA0'E.
Aenzoek van den Amerihaen }. Adams tot een verbond dezer Rep.me; die van NoordAmer.
ne Archiven ter nedergelegd; zo dat' nimmer esnig Decreet, Edict, Statuut, Placaat, of Fundamenteele Wet, van eenige Natie hoe ook genaamd, met meerder plegtigheid gemaakt, ofce met meerdere eendragt en hartelykheid is geadopteerd geworden, als eene daad der vrye en oppermagtige wil van een ganfch Volk, dan deeze. Ydere Staat heeft zig dezelve tot eene onfchendhaare en geheiligde Wet gefteld, en allen tot één toe, dezwakften zei ven, en die het meelt voor den Vyand bloot liggen , niet uitgezonderd, blyven dezelve tot heden toe met eene onwrikbaa. re volhandigheid aankleeven. Ja , hoe zeer de Engelfchen hunne fchatten verfpild, en een groot; gedeelte hunner Land- en Zeemagt hebben opgeofferd, in de ydele hoope, van ons tot het herroepen dier Acte te noodzaaken, zo heeft elk der dertien Staaten, ter kragtiger beveiliging van dezelve, haar eigene Regeerings-form, onder het: gezag des Volks, ingefteld, en het aanweezen gegeeven aan eene vcllcedige Wetgeevende Magt voor zig zelve, met alle de daartoe behoorende Takken, de uitvoerende Magt, met alle de daartoe benodigde Ampten en OfBcien , haare judiciëele Departementen, Rechteren, Armée,Militie, Inkomften, ja fommigen van hen zelfs eene Zeemagt. Alle deeze Departementen van het Gouvernement zyn, geduurende de vyf jonglt verloopene jaaren, op eene reguliere en conltitioneele wyze, in orde en werking gebragt onder de geasfociëerde Superintendentie V3n het Congrés; en hebben eene hegtheid, llerkte, en werkzaamheid verkreegen; die aan de befte, ouciite, en meelt gevefligde Gouvernementen niets in het minfte behoeven toe te gea ven. Tc vergeeffch is het, dat de Engelfchen, zo by monde als by gefchriften, voorwenden, dat het Volk van America uit overtuiging en toegeneegeDheid nog altoos te hunwaards overhelt; de baarblykclykheid van het tegendeel befchaamt deeze hunne" voorgeeveps-; en
het



JAERBOEKEN, Maf» 1781. 597
liet is iets verbaazends, dat'er nog iemand ter wac-'s reld kan gevonden worden, die'zig verwaardigt v om daaraan eenig geloof te flaan. Men beboette flegts een vlugtig oog te werpen op alle die publyke gefchriften, op alle die aanfpraaken, ze-„ dert zeventien Jaaren by hen geregiftreerd; env men zal, in dat ganfche tydperk, niets anders, zien, dan eene eentoonige aanëenfchakeling van^ valfche berigten, van Route verzeekeringen en/ voorfpelïingen, by den aanvang van yder Jaaron-^, befchaamdeiyk het Publyk opgedrongen, en tenr einde van hetzelve telkens door de uitkomft gelo-^ chenltraft. De Ondergeteekende verzoekt verlof, j om met verzeekering te mogen zeggen in gevolgeü van de kcnnhTé, d:e hv van het Americaanfche j Volk heeft (en het is" gewis, dat hy hetzelvey beter kan cn moet kennen, dan eenig Engelfchman hoe ook genaamd, ■) dat dit Volk onveranderlvk is in zyn befluit, óm zyne onafhankelykheid' te handhaven. Ja, hy fchroomt niet te bekennen , dat, niettegenftaande de beftendige ondervinding, geduurende zyn ganfche leven, van de deugdzaame en altoos eenpaarige denkwyze, die zyne Landsgenootpn by uitfteekendheid kenmerkt, hem een groot vertrouwen had ingeboezemd, hunne éénsgezind beid ten deezen opzigre voor hem zeiven inderdaad een voorwerp van verbaazing geweeft is; en dat hy, van den eenen kant, zo veel vermogen , zo veele Konftgreepen, zo veele intrigucs , en zo veel omkooping, van het eene tot het andere einde der dertien Staaten ziende in het werk gefteld, en van den anderen kant befpeurende, hoe gering het getal is derzulken, die van den Standaard der'Deugd zyn afgeweeken, en welk eene algemeene verachting zy daar door op zig gelaadenhebben; dat hy, zeg ik, zig niet heeft kunnen weerhouden, met verwondering te ftaroogen op een verfchynzel, 't welk zyne verwagtingte boven ging.l Die onafhankelykheid is
te.
sGra-
'einha-
;e.
Aenzoek 'an den dmeri\'aen],\dams ot een 'erbond lezer Rep.met iie van Noorddmer.



p98 KIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gravenha-
ge.
Aenzoel van den Amerikaèn J. Adams tot een verbond dezer Rep.me: die van NoordAmer.
tegenwoordig op zulk een hegten en Herken wondflag van Volks-belang, van eer, van gewesten, en van de tederfte neigingen der Natuur geveftigd, dat zy by geene mogelykheid kan om verre geworpen worden; zy zal beltand blyven tegen alle de verdere pogingen der Engelfchen, al ware het ook dat dezelven nu eenig toevallig voordeel mogten behaalen, het zy in America, het zy in Europa, tegen deMogendheeden, waarmede zy in Oorlog zyn, of door middel van eenige Alliantien, die zy zouden mogen fluiten; indien men anderzins kunne onderftétlen, dat 'er eenige Mogendheid zal gevonden worden , die zig eene zo onrechtvaardige en wanhoopende zaake zal willen aantrekken.
Ondcrtuffchen heeft het Volk van America, fchoon gedrongen door de onvermydelyke noodzaakelykheid, en gewettigd door de Fundamentele wetten der Colonien, die der Britfche Conftitutie zelve , en door die grond beginzelen, welken door de Engelfehe wetten als bondig erkend en door eene ganfche reeks van voorbeelden in de Jaarboeken der Britfche gefchiedenisbekragtigd worden; door die grondbeginzelen, agtervolgens welken de Algemeene Hiftorie gerechtvaardigd, het Staats-Recht van Europa openlyk erkend, en het Corps Diplomatique zyn zeegel gehangen; en te meer maaien geratificeerd heeft die groote cn gedenkwaardige Révolutien , in Zwitfcrland,'de Nederlanden, en elders voorgevallen; met één woord, door grondbeginzelen, op de Wet vnn God en die der Natuur ruftende; fchoon docr dit alles gedrongen en gewettigj, om de banden, waarmede het weleer aan Groot-Brittanrien verknogt was, voor altoos los te fnyden, heeft het Vplk van Amerika echter niet bedoeld noch begreepen, zich ter zelfder tyd aftefcheiden van de Bondgenooten van het Britfche Ryk, waarvan hetzelve zulk een aanzienlyk gedeelte pleeg uit te maaken, cn wel byzonderlyk niet
van



JAERBOEKEN, May, 999
van de Repbhlyk der Verëenigde Nederlanden, noch te ook vaarwel te zeggen aan zyne verbinteruften met eenigen der volkeren onder haar beltier. Wel verre van daar. heeft het volk van Amerika nog ftceds die zelfde toegeneegenheid, die zeifde hoogachting, dien zelfden eerbied, :n volle kragt en zuiverheid, voor de Hollandfche Natie blyven behouden , welken hunne Voorouderen immer voot dezelve opgevat, en haar beftendigtyk hebben toegedraagen.
Toen het Congres, volgens de regelen eener goede vStaatkunde, de voorzorg nam , om Ministers naar Europa te zenden, tot het negodëeren van zulke AUiantien, als met den toeftand der publyke zaaken beftaanbaar waaren, is het niet uir gebrek van eerbied geweeft. dat het zig weerhield Cm terftond by het vertrek van den allerëerften welke in die qualiteit werd afgezonden, ïrrttgelykS een aan V. H. M- toe te fcbikken. Onderricht van de verbinteniffen, die 'er tuflchen de Republyk cn Groot Brittanniën plaats hadden , en van het Syftema van Vreede en onzydi<?he>d, 't welk dezelve zig zedert zulk een eeruimen tyd tot een rigtfnoer van haar gedrag had voorge'fchreeven meende het Congres die verbinteniflèn en dat Syftema te moeten refpecleeren, ten einde niet te fchynen de Republyk in onmin met taare Bondgenooten te willen brengen, verdeeldheid onder de Natie te zaaijen, en Imr in de moeylykheden van
America mede in te wikkelen: Maar, zedert
dat het Britfche Miniftery, in zyne onrechtvaardige maatregelen onafgebrookeo hlyvende volharden , even weinig zig bekreunende aan het geene men den Bondgenooten van Groot- Brittanniên als het seene men aan de Mede-Onderdaanen inde'CoJoniën verfchuldigd was, da trouwe der Verbonden niet minder dan die der Konin?Iyke Chartres verachtende, en het recht der Volkeren met dezelfde onbefchaamdhëid fchenden"!e, waarmede het de Fundamentele Wetten der Coloniën, en de rechten, die de perlbon van eiken Britfchen Onder»
's Gra-
VENHAGE.
Aenzoek van den Amerikaen J. Adams tot een verbond lezer Rep.mec iie van Noorddtner.



looo NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha. ce.
Aenzoek van dei Ameri' kaen J. Adams tot een verhond dezer Rep.me die van JVoordAmer.
derdaan aankleeven, gefchonden had, alle Tractaatén tniTchen de Kroon en de Republyk uit enkele willekeur den bodem ingeflaagen, den Oorlog verklaerd, en een aanvang gemaakt heeft met die vyandelykheeden, welken reeds voorlang, gelyk te over bekend is, geprsemediteerd en geprepareerd waren; zo hielden de redenen op, welken het Congres tot nog toe weerhouden hadden; en het neemt de tegenwoordige gelegenheid waar, om voorflaagen te doen tot het aangaan van zcdmige verbintèniffen, als de Verëenigde Staaten recht hebben om te fluiten, zonder te kort te doen aen ^ die, welken zy alreeds met Vrankrvk cn Spanjen hebben aangegaan; en die hunne pligt, hun belang, en hunne geneegenheid hen verbinden, om als heilig en onfehendbaar aan te merken, zonder d^.t deezen van hunnen kant- ook ietwes te kort doen aan die Tractaaten, welken het Congres voorneemens is, aan andere Mogendheden voor te flaan.
Indien 'er ooit eene natuurlyke Verbintenis tusfchen Natiën heeft plaats gehad, zo mag men verwasten , dat 'er zulk eene zal geformeerd worden tulTchen de beide Republyken: — Het -was in Holland dat de eerllen Coloniften der vier NoordelyIyken Staaten van America eene fchuilplaats vonden voor de vervolging; het .was aldaar, dat zy hun verblyf hielden, geduurende den tyd van twaalf jaaren, die 'er zedert hunne verhuizing uit Engeland in 1608. , en hunne overtogt naar America in 1620. verliepen; en zy hebben altoos niet alleen by zig zeiven behouden, maar ook zorgvuldiglyk tot hunne Nakoomelingfchap overgebragt, eene dankbaare nagedagtenifle van de Befcherming, de Herbergzaamheid, en inzonderheid der Godsdienftige Vryheid, die hen in Engeland geweigerd werd, en die zy, hier mogten ondervinden. —. De eerfte Ingezeetenen van twee andere Staaten , Nieuw-Torke en Niewv-Jerfey, zyn onmiddelyk uit de Verëenigde Nederlanden derwaards verhuift, en hebben in die Staaten hunnen Godsdienft, hunne
Taal,



JAERBOEKEN, May\ 1781, icor
Taal, hunne Zeeden, en hun Nationaal charadter
overgebragt. En in het algemeen is de Hol-
landiche Natie, toen de Verbihtcnifien met het Huis van Bourbon nog niet gemaakt waren, altoos door Amerika aangemerkt geworden als de eerfte onder alle de Natiën in Europa, waarmede zy in vriendfchap wenfchte te leeven; ais eene Natie, wier gefchiedenis eene reeks der grootfle chariclers opleeverende, die zo in Oorlog als in Vreede tot een luifter voor hun Vaderland geftrekt hebben, in alle de Staaten een byzonder en geliefd voorwerp was van beoeffening, van verwondering, en van navolging voor de Amerikaanen.
En fchoon gelykheid van Godsdienft, in de tegenwoordige Eeuwe, niet meer voor zulk een noodzaaklyk punt in de Alliantiën der Volkeren wordt aangezien, als wel in de voorige Eeuwen, zo laat men echter niet na, dezelve nog heden,(en dit zal altoos zo zyn,) als eene wenfchelyke bykoomende omftandigheid aan te merken. Nu kan het met waarheid gezegd worden, dat 'er geene twee Natiën op den geheelen Aardbodem gevonden worden, wier openbaare Godsdienft, Leerfteftin gen en Kerkentugt meer gelykformig met elkander zyn, dan in de twee Republyken. En dit zo zynde, kan men ook uit dien hoofde, voor zo verre dit Artykel in deeze zaak van eenig gewigt gereekend wordt, zeggen, dat derzelver Verbintenis zeer natuurlyk is.
De overeenkom ft van Regeerings-formen is verder eene dier omftandigheden, welken de volkeren natuurlyk als tot malkander brengen, en fchoon de Conftituties der beide Republyken niet in allen op-zigte volkoomen gelykformig zyn, zo is 'er echter eene genoeazaame overeenkomfl tuffchen dezelven, om hunne onderlinge verbintenis des te gemakkelyker te maaken
Wat de algemeene gebruiken betreft, en wel byzonderlyk de rondborflige denkwyze omtrent zekere gewigtige Punten, als daar zyn, de vryheid van eigen-onderzoek, het recht van elk voor zig
zei-
'sGra-
venhage.
Aenzoek van deu Ameri* kaen J. Adams tot een verbond dezer Rep.met die van NoordAmer.



rooa NIEUWE NEDERLANDSCHE
. -sGra-
VjENHA" CE.,
Aenzoel Van dei ulmeri kaen J. Adams tot een yerbond dezer ■\Rep.met die van NoordAmcr.
zeiven te onrdeelen, en de vryheid van gewiffen; Punten, zo allernoodz^aklykft voor de ruft en het welzyn van het menfchdom, en die tegenwoordig j>root gevaar loopen van den kant van GrootBrittanniër,, en dien geeft van onverdraagzaamheid, die aidaar in het heimelyk, meer dan ergens elders, gekoeft-rd wordt; ook ten deezen opzigte hebb°n de beide Naden gewiflelyk meer overeenkomft met elkander, dan eenige anderen.
De eerfte beginzelen der beide R' pub'yken zyn zodanig overeen (temmende, dat de Gefchiedetiis der eene op dat tydftip ilegts eene Copy fehynt vm die der andere. Dus moet yder Hollander, die in d=rt ftuk bedreeven is, de rechtvaardigheid en noodzaakelykheid der Americaanfche Revolutie toeftemmen , zo hy geen veroordeeling wil uitfpreeken o^er de roemruchtige bedryven zyner eigene onfterffelyke Voorvaderen; bedryven, door het ganfche Waer -ldrond goedgekeurd en toegejuicht^ en door de Voorzienigheid gerechtvaardigd.
Maar de omftandigheid, welke, inzonderheid in deeze Eeuwe, wel van den meeften invloed is in het aangaan van Verbinten:ffen tuffchen de Natiën . is dip, welke de groote belangen der commercie betreft. Uwe Hoog Mogenden kennen de onderlinge famenweeving in wederzydfche betrekkingen dier belangen, over de geheele oppervlakte des Aardkloots, al te wel, dan dat ik behoeve uit te weiden over een onderwerp, dat voor hen zo klaar en gemeenzaam is. Echter kan ik niet voorby, by deeze geleegenheid op re merken, dat de plaatzelvke ligging der Verëenigde Nederlanden als in het Middelpunt van Europa, de uitgebreidheid haarer Scheepvaart, haare Bezittingen in beide de Indien, de bedreevenheid van haare Kooplieden, het groot aantal van vermogende lngezeetenen, en de rykdom haarer Fondfen , alle voorwerpen zyn , welke eene Verbintenis met dat Land eene zeer wenfehelyke zaak vror America maak n; terwyl, van den anderen kant. de overvloed en de verfcheidenheid der Producten van America, haare
Ma-



JAERB.OEKEN, May» r78r. 100,
jVlateriaalen tot Manufactuuren, Navigatie ei Commercie, een onnoemelyk Gevraag en Ve'rtie van Europeaanfche Manufacturen, en allerhandf Waaren uit de Ooft-Zee, en uit de Ooft Indiër,. gevoegd by de legging der Hollandfche Bezittin gen in de Wed, geene de minfte twyrfeling ovei de nuttigheid van zulk eene Verbintenis voor de Republyk overlaaten. 'De Engelfchen zeiven zYr daarvan zoo zeer overtuigd, dat zv altoos, in
T^rlrT £U"ne fiendfchaPs"betuigingen, de Hollandfche Natie als eene gevreesde Mededinefter in de Amencaanfchen Handel hebben aan4 zien; en het is in die overtuiging, die hen be .woogen heeft om hunne rigöureufe Acle van Na vigatie voor te fchryven en in ftand te houden; die hatelyke Acïe, niet minder doodelyk voor dè Commercie en Zeemagt der Hollandfche Natie, als fchadelyk voor de Trafyken, en hoonende voor de Rechten der Coloniën. Thans is de tvd gebooren, om die prangende Ketenen voor altoos af te Ichudden. Indien eenige bedenking in ftaat geweeft ware, om de Engelfchen van eenen Oorlog met U. H. M. terug te houden,- zoude het moeten geweeft zyn de vrees voor eene Alliantie tuffen de beide Republyken; en het is niet moeijelykte voorzien, dat niets meer zal toebrengen om hen tot den Vrede te noodzaaken, dan het .fluiten en volkoomenlyk tot ftand brengen eener diergelyke Verbinteniffe. Het zoude overboodiV zyn, in het breede aan te wyzen, welke voordeden de Bezittingen der Republyk in de WeftIndien zoude trekken uit eenen vryën allezins befchermden en aangemoedigden Handel van het vafte Land van America; welke onnoemelyke winften haare Ooft-Indifche Compagnie zoude doen, door het pnmiddelyk Trahfport haarer Waaren naar de Americaanfche Markten; hoe grootelyks zelfs de Commercie der Hollanderen op de Ooft Zee verzeekerd en uitgebreid zoude worden, door hunne vryë Handel dryving met Xxx Ame.
i
;'sGra-
'VENHAGE.
Aenzoek van deii Ameri' kaen ƒ. Adams tot een verbond dezer Rep. met die van NoordAmer.



'sGra-
venhage.
Aenzoek ■pan den Amerikaen J. Adams tot een verbond dezer Rep. me. die van NoordAmer.
J neer
1004 NIEUWE NEDERLANDS CHE
America, alwaar de behoeftetis van Hennip, Touw-werk, Zeildoek, en andere Scheeps-Materiaalen, die de Landen rondom de Ooft-Zee opleeveren, dagelykfch toeneemt; welk een Herken aanwas hunne Nationaale Scheepvaart zoude verkrygen uit de gemakkelyke acquifitie van eene meenigte Vaartuigen, die men in America zonde kunnen laaten timmeren of opkoopen; welk een grooten voorraad van Matroozen zy gevolgelyk altoos by de hand zouden hebben ; met één woord, welk eene onfchatbaare nuttigheid het voor beide Natiën in het gemeen zoude zyn, indien zy wederkeeriglyk voor elkanders OorlogSchepen, Kapers, en derzelver Pryzen, hunne Havenen open zetteden.
Indien derhalven eene overeenkomlt van (jodsdienft, Regeeringsform, Afkomften Zeeden,gevoegd by veelerlye en Reeds .beftendige wederkeerige belangen van Koophandel, een vafte grondflat en eene fterke aanprikkeling zyn kan tot het aangaan van Polityke Verbinteniflen; zoo vleitzig de Ondergeteekende, dat de voorgeflaagene Vereniging zo blykbaar op de natuur der zaaken zelve gegrond is, dat men in de Jaarboeken deezer waereld geene twee Natiën zal kunnen vinden, zo zigtbaar door de Voorzienigheid gefchikt, om elkanderen de hand van vriendfchap toe te reiken.
De Ondergefchreevene onderwerpt al verder aan de Wysheid en Menfchlievendheid van U. H. M. de bedenking, of het niet ontegenzeggelyk tot heil van het Menfchdom in het algemeen moet sedyen, dat de Mogendheden van Europa, overtui 'd van de rechtvaardigheid der zaake van America, (en is 'er wel eene , die daaraan nog zoude kunnen twyffelen?) zie haaften, om deCnafhankelykheid der verëenigde Staaten te erkennen, en billyke Tradtaaten met dezelve te fluiten, als het onfeilbaarft middel om aan Groot-Brittanmen de oogen te openen, en haar te overtuigen van de rmnirvnerlvkheid haarer aanflagen. —— Wan-



JAERBOEKËN, May, 1781. loo?
heer men al eens de mogelvkheid onderftelde, dstt het jonft geliootene Zee-Traclaat, betreffende de Rechten der Neutraals Scheepvaart, hoe nuttig Cn hoe edel hetzelve ook waarlyk zyn moge, door Groot-Brittannien gerefpcctteerd konde worden, *t welk echter nimmermeer dan uit hoogen nood hetzelve zal adopteeren, of zich daaraan onderWerpen , zonder de erkende Onafhankelykheid van America; wanneer al verder de wederkeering vah America (voor een oogenblik onderfteld zynde, dat dezelve mogelyk was,) met haare uitgebreide Kweekery van Matroozen , en met alle haare natuurlyke Magazynen van Scheeps Materiaalen en Artykelen van Commercie, onder het Opper-1 gezag èn de Monopolie Van Groot-Britannien, niet ganfch-en-al de Bezittingen der overige Naden aan geene zyde der Zee oplolTe fchroevenzettede,cn hen overliet aan de genade van dat ontzachelyk Ryk, 't welk zig zedert langen tyd alleen heeft laten bellieren door het gevoel haarer eigene kragten» of ten minften zonder de hehoorlyke opmerking te verleenen aan de beginzelen van Rechte vaardigheid , Menfchelykheid en Gematigdheid ,
Daarliet echter onbetwiftbaar zoeker is, dat
de Americaaneh van den eenen kant volftrekt afkeerig zyn, om immer onder de gehoorzaamheid Van het Britfche Gouvernement weder te keeren , en, zo zy al eens daartoe mogten genegen zyn, de Europeaanfche Mogendheeden van den anderen kant die Verzoening niet zoude bekooren, en, behoudens hunne eigene veiligheid niet zouden kunnen gedoogen; waartoe dan eene geduu* ïige Bron van twifting open te laaten , waaruitden eenen of anderen tyd nieuwe toevalligheeden kunnen voortkomen, ( die Europa in de yiTelykfte bloedvergietingen zouden inwikkelen; daar het, door eenen enkelen beflifTende ftap, te weeten, door het fluiten van Tractaatch met een Natie, welke nu zedert zo lang, zo wel volgens recht als met de daad, zig in het volle bezit van haaieSouXxx 2, ve«
'sGra»
VENHAGE.
Aenzoek van de ft Ameri* fcaen J. Adams tot een 'erbond lezer Rep. met lie van Noorddms>\



'sGra-
VENHAGE.
Aenzoek van det, Amerikaen J. Adams tot een verbond dezer Rep. me, d:e van NoordAmer.
ïcoö NIEUWE NEDERLANDS CHE
vereiniteit bevindt, in de magt der Zee-Mogendheedenis, om die verderfFelyke Bronwel in eens te floppen?
Het is te hoopen, dat het voorbeeld van U. H. M. in deezen door alle de Zee-Mogendheeden gevolgd zoude worden , en wel byzonderlyk door die, welken Contracteerende Partyën zyn Van het ionglt geflootene Tractaat van Navigatie. De bedugtheid, als of de onafhankelykheid van Americ:a eenige prasjuditie aan den Handel der Ooft-Zee zoude kunnen toebrengen, kan in deezen tot geene redelyke tegenwerping ftrekken. r Alle na-yver ten dien opzigte is zoo ganfch- en al ongegrond, dat zelfs het tegendeel zal plaats hebben. De kosten van Bevragting en Affurantie, voorde Togtcn dwars over den grooten Oceaan, zyn zo hoog, en alle de Werkloonen zo geweldig duur in America, dat men nooit de Teer, Pek, Terpentyn, en het Scheepstimmerhout even goed koop van daar naar Europa zal kunnen transporteeren, als uit de landen rondom de Ooft-Zee. En fchoon die Tak van Commercie, voor de Revolutie,onder de Engelfchen heeft plaats gehad, zo is dtzelve aan zeer groote zwaarigheeden onderworpen geweeft, en zou zonder de zware Premien, door het Parlement tot aanmoediging uitgeloofd, onuitvoerlyk geweeft zyn. Wat de Hennip,Touwwerk, en Zeildoek betreft, waarfchynlyk zullen 'er verfcheidene Eeuwen verloopen, alvorens America zo veel daarvan zal kunnen opleeveren, als zy tot haar eigen gebruik nodig heeft. De reden is baarblykelyk: Het is, om dat men die Artykelen vee' beter koop uit Holland, en zelfs van Petersburg en Archangel kan laaten koomen, dan men die in America zelve kan produceeren en fabriceeren. Dus zal aldaar nog langen tyd eene voordeelige Marktplaats blyven vooralle de Schepen , welken die Producten uit de Ooft-Zee zulken der waards voeren.
Even min bondig is eene andere zwaangheid,
wel-



JAERBOEKEN, May, 1781; 1007
welke de Engelfchen doen gelden, om de Natien te weerhouden van het oor te leenen aan hunne weezenlyke belangen; te weeten; dat de andere Volkplantingen het voorbeeld der Verëenigde Staaten zuilen volgen. Die Mogendheeden, welken de uitgeltrekfte Bezittingen hebben aan geene zydenderZee, hebben zig alreeds tegen Engeland veiklaard, zonder voor die gevolgen bedugt te zyn. En inderdaad, het is ganfch niet waarfchynlyk, dat eenige andere Mogendheid van Europa ooit het voorbeeld van Engeland na zal volgen, door een aanflag te vormen, om het geheele Syftema van het Gouvernement haarer Colonien om verre terukken, en dezelven, door ondraagelyke verdrukkingen , te noodzaaken, om zig zeiven te beftuuren. En, indien diergelyl.e fchreeuwende dnrechtvaardigheeden en geweldenaryen van den kant van het Moederland g ene plaats hebben, zo is 'er ook geheel geene reden om te vreèzen, dat de Colonien in het hoofd zullen krygen, om nieuwigheeden in te voeren. Alle Gonvernementen, die eens wel geveftigd zyn, fchieten diepe wortelen in de Harten, in de Driften , in de verbeelding, en in de geheele denkwyze der Volkeren; en, zonder eenen van buiten koomende oorzaak, die hun Temperament en Charaóter, heftiglyk aandoet, is het ftrydig met de natuur der menfchen, gevaar boven ruft en veiligheid, en een onzeeker voordeel in het verfchiet, boven eenen dadelyken gelukftaat in het genot, te verkiezen.
_ Een ander onderwerp, 't welk aan de overweeging van U. H. M. wordt voorgedragen, is, of het Syftéma der Verëenigde Staaten, rypelyk ondezogt, ten allernauwkeurigden gewikt, en eenpaariglyk door het Congrès geadopteerd in den jaare 1776, toe men aldaar hetTraftaat ontwierp, 't welk naderhand aan Vrankryk werd voorgeflaagen; eene Syfthéma, volgens het welk men befioot, een Commercie - Tradtaat met alle de ZeeXxx 3 Ma¬
's Gra-
ïekhack,
Aenzoek van den Amerikaen J. Adams tot een "erbond ■iezer Rep.met die van Noorddmer.



ioo8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha* ge.
Aenzoek van den Amerikeien J, Adams tot een verbond dezer Rep.met die van JVoordAmer.
s;endheeden van Europa te fluiten, en aan geenen derzelven het Gouvernement of de Monopolie dier Commercie af te ftaan; een Syfthéma, vervolgens boorden Koning van Vrankryk goedgekeurd, en 't welk tot een grondflag geftrekt heeft aan deTrao :aaten, met zyne Majefteit geflr.oten; een Syfthéma , 't welk de Verëenigde Staaten zedert beftcndig hebben aangekleefd, en waarvan zy nirrw mer zullen afwyken, ten zy in gevalle dat eenige Mogendheid buiten hunne verwagting , zig tegen lunmogte verklaaren, of, zeg ik, dit Syfthéma niet het waare en eenige middel is om voor te komen, dat deeze nieuw geveftigde Staaten een voorwerp worden van eeuwigduurende nayver, mededinging, en Oorlogen onder de Natiën? Is. deeze bedenking juift, zoo volgt het, dat alle de Staaten van Europa 'er belang by hebben, om de Onaf hankelykheid van America ten allerëcrften te erkennen; en indien deeze goede Staatkunde op eene betaamelyke wyze wordt in acht genoomen, zal de Nieuwe Waereld, in plaats van eene geduurige Twift «Appel, eene dadelyke zeegening worden voor alle de Gedeeltens, elk naar evenredigheid, der Oude Waereld.
De Ondergeteekende heeft verder de eere, U. H. M. kehniffe te geeven, dat dc Verëenigde Staaten van Noord-America, in Congres vergaderd, doordrongen met een diep gevoel van de Wysheid en Grootmoedigheid van Uwe Hoog-Mo-
fenden, en van Derzelver onfchendbaare vcrnogtheid aan de Rechten en Vryhceden van het JVIenfchdom, en begeerig zynde om de Vriendjfchap aan te kweeken met eene Natie, zo uitmuntende in Wysheid, Rechtvaardigheid, en Gematigdheid, Hem Ondergefcgrecvenen, tot hunnen Minifter-Plenipotentiaris by U. H. M. benoemd hebben, om als zodanig by U, H. M. te refidceren; ten einde in ftaat te zyn, omhennogmeer byzondere verzeekerinsen te geeven van den diepen eerbied, die voorn- Staaten voor U. H. M.
ge-



JA ERBOEKEN , May, 1781. 1009
gevoelen; verzoekende wyders U. H. M., om; volkoomen geloof te geeven aan alles, wat voorn. Minifter van hunnent wege zal voordraagen; en( wel inzonderheid, wanneer hy U H. M. verzee. kert van de opregtheid hunner Vriendfchap en goe-.
de gevoelens voor U. H. Mogenden. De
ondergeteekende is bereid, om aan U. H. M. zei-. ven, of aan wien U. H. M. daartoe zullen gelie-/ ven te benoemen, zyne origineele Geloofs-Brie-. ven, onder het Zegel van het Congrès, over te, leeveren. Ook heeft hy eene diergelyke Geloofs ; Brief, geadrelfeerd aan zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfle Stadhouder.
Al het bovenftaande wordt eerbiediglyk onder-, worpen aan Uwer'Hoog-Mogende confideratien, gelyk mede de gefchikfte wyze, om eenige Per-, loon, of Perfoonen, te committeeren, waarmede hy over het oogmerk zyner Zending in onderhandeling kan treeden.
JOHN ADAMS-
Hoe zeer het de zaek is van de NoordAmerikaenfche Republiek om van de gelegenheid der vredebreuk tuffchen Engeland en de Verëenigde Nederlanden gebruik makende , deze laetften tot het aengaen van een verbond aen te zoeken, om aldus eenen nog verderen Hap tot de erkentenis van hare onafhangelykheid by de Europifche Mogendheden te doen; zo is het aen den anderen kant van veel vooruitzicht voor dezen Staet om tot dien ftap te komen. Want hoe zeer ook Engeland zulks dubbeld aen ons verdiend hebbe, fchoon wy met dat ryk in openbare vyandfehap en oorlog zynde, hier door geene onrechtvaerdigheid hoe genaemd tegen het zelve begaen; zo is het egter waer, dat deze ftap de Xxx 4 ge-
s Gra-
/enha!e.
denzoek >an den dmeri'.aen J. \dams ot een 'erbond iezer Rep. met ïie van Noorddmer.



ioio NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra
venha ge.
-gefchillen tuffchen Engeland en deze Repu■ bliek in die gefteldheid zoude kunnen brengen , dat 'er geen herftel aen zoude zyn; en dat deze Staet daer door in die ongelegenheid zoude kunnen komen, om een van beiden te kiezen, om of te eeniger tyd eene anderzints voordeelige bevrediging met Engeland, om dit eene Ruk, te moeten laten va, ren; of, om die bevrediging te erlangen, het verbond, geduerende de heete drift van het oorlog met de Amerikanen aengegaen, tegen de goede trouw te verbreken. Nog eens, het is wel de zaek van de Amerikanen^ om thands daertoe aenzoek by ons te doen, maer ook teffens de zaek van deze Republiek, om alle omzigtigheid tc gebruiken, en de NoordAmerikanen zelvcn, redelyk denkende, moeten het haggelyke van dezen ftap aen de zyde der Republiek bevroeden. De Heer van Lynden tot Hemmen heeft dus de Memorie van den Heere John Adams aengenomen met die omzigtigheid en dat beleid, het welk men van zodanig eenen Staetsman kan vervvagten, en welke blykt uit het volgend
Extracl uit het Regifier dei' Refolutien van Hunne Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal der Verëenigde Ne-*, der landen.
■ Vrydag den 4 Mey 1781. ~JT\e Heer van Lynden van Hemmen, Prefident der Vergaderinge heeft aan Plunne Hoog Mog. geraportesrd en kennis gegeeven, dat by hem geweeft was zeker Perfoon, genoemd Adams, en deze hem te kennen had gegeeyeji, dat hy van de Verëenigde Staaten van
Noord,



JAERBOEKEN, May, 1781. ïoii
Noord-America Geloofs-Brieven voor Hunne' Hoog Mog had ontfangen, verzoekende zulks v te willen brengen ter kenniiTe van Hunne Hoog c Mog, Dat Hy, Heer Prefident, daar op aan den Heer Adams had vertoond, dat, boe gene--? gen hy ook ware zig tot dat verzoek te lee-^ rien, hy zig buiten Raat vond deze Geloofs-< Brieven te accepteeren , vermits het veeli fcheelde, dat de Onafhanglykheid der vereenig--' de Staaten van Noord-America door de Repu-* bliek erkend ware , maar dat hy op zig namJ aan Hunne Hoog Mog. raport te doen van dec Boodfchap des Heeren Adams , en zoodaanig te antwoorden als hoogftdezelve daar op konden goedvinden te doen ; dat , zo hy Heer Adams op eenigerlei wyze kennis had van de Regeerings-form dezer Landen, hy niet moeft verwagten , dat Hunne Hoog Mog. in eene zaak van zo veel gewigt en gevolgen voor dezen Staat eene finaale Refolutie zullen neemen a'vorens de Heeren Staaten van alle deze re' fpecïive Provinciën zig deswegens hebben verklaard. "
„ Waar op gedelibereerd zynde, hebben Hunne Hoog Mog. den Heere van Lynden van Hemmen , Prefident der Vergaderinge , voor het geduane raport, bedankt, volkomen en in allen deele goedgekeurd en gepreezen het Antwoord 'aan den Heer Adams gegeeven. De Heeren Gedeputeerden , behalven die van Zeeland, welke daar op geen Advis hebben uitgebragt, hebben Copie genomen van het Rapport, om zulks aan de Heeren Hunne Principaalen ts communiceeren."
De menfchen zyn niet gewoon de zaken, vooral niet, de politike, of ftaetszaken uit een en het zelfde oogpunt te befchouwen. Het is derhalven natuerlyk, dat een Koopman dit aanzoek der Amerikanen, en de geXxx 5 voL
sGra-
enhae.
lef. der 'tat.
zen. wet ■ens de Mem. an den Ir. Aams.



jflift NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha> ge.
volgen van een verbond van Vriendfchap en; Koophandel met dezelven, op zyn Koopmans befchouwt: en daer de Koophandel van zo veel belang voor de gantfche Republiek is, heeft het zyne groote nuttigheid, dat men dezen ftap, met deszelfs gevolgen voordezen Staet van die zyde ook eens na gae. Wy meenen derhalven dat het niet ongepaft is op de Memorie van den Heer Adams een Vertoog, over het aen belang van eene verbinteniffe van Koophandel met de verëenigde Staten van America (dus luidt het opfchrift) te laten volgen, omtrend welken wy alleenlyk vooraf aenmerken, dat men het zeiven, waerfchynlyk van eenen Koopman opgefteld, uit dat oogpunt moet befchouwen, en meer op de zaken, dan op de woorden of fchrifilyl naeuwziftende, letten. De oplteller vangt aldus aen.
Ten einde zig een juift denkbeeld te kunnen vormen van de importantie en het aanbelang der propofitie door den Heere Adams aan Haar H. M. gedaan, om met de Verëenigde Staaten van NoordAmerica een Traótaat van Commercie te fluiten, midsgaders om overtuygt te zyn van de voordeelen, die daar uit zo voor de Navigatie als voor onze Commercie, en inzonderheid ook voor de Fabricqucn deezer Landen, noodwendig zullen refulteeren, zal liet niet ondienftig zyn, dat men in de eerfte plaats in aanmerking neeme:
De Situatie en gefteldheid van America ten opzigte van deszelfs"Negotie met het Ryk van GrootErittanien, die nu tot andere Ryken en Landen zal moeten overgaan.
Waar uit men ten klaarften zal zien, dat de meefte Producten van dat uitgeftrekt Land voor Europa gefchikt zyn, en dat aeeze Handel jaarr lykfch



JAERBOEKEN, May, 1781. 1013
Iyk« nog merkelyk zal accreiïeeren, wanneer de' Troubles zullen weezen gecefleerd. a
De uitgeftrektheid van het Land, gevoegt byc de gemakkelykheid van deszelfs Culture, en de Transporten van de Producten, langs de daar; door heenftroomende Rivieren, moeten ongevoe-, lig van zelfs ten gevolge hebben, dat men zig op, den Landbouw alleenlyk zal toeleggen, om door, vermangeling deezer Producten, met Manufactuu-, ren uit Europa, het geen hun ontbreekt te be-; koomen, zonder zig op de Fabricquen toe te leggen. .
Immers zal een menfch, arbeidende op een byna voor niets verkreegen Grond, zo veel waarde aan Producten 'sjaarlyks inwinnen, dat dezelve te boven gaan het arbeidsloon niet alleen, 't welk in Europa aan een Werkman in eene Fabricq gegeeveii word, naar zelfs daar en boven het dubbeld Transport van de eerfte Materiaalen (zo zy daarvan al eenige cultiveeren mogten) uit America naar Europa en, in Manufactuuren verwerkt zynde , van daar wederom te rug.
In diervoegen heeft men ook in America met Engeland gehandelt, en daar uit is gevolgd een wederkeerige Negotie met dit Ryk, van zo veel aanbelang, dat dezelve de Americaanfche Huizen van Negotie aldaar ver boven alle andere heeft doen uitmunten. Dat Engeland daar door geworden is een Zetel van Fabricquen,die hetzelve gebragt hebben ten toppunt van Navigatie en Commercie, en meer dan iets anders tot de
grootheid van dat Ryk hebben toegebragt.
Het welk daar uit een der grootfte refources van deszelfs inkomen, en de Ingezeetenen confiderabele voordeden, hebben getrokken.
De Tabaks Handel alleen bragt 4 a 500,000 pond aan Regten op in Engeland en Schotland, en deed alleen te Leverpool veele aanzienclyke Huizen van Commercie beftaan» dewyl men in
het
s Gra-
enhae,
^ertoog ver het lenheang van 'en Ver'ond met Noo? ddmerika.



ioi* NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENHAGE.
Vertoog over het aenbelang vai een Verbond me NoordAmerika.
het Ryk reekende, dat 'er jaarlyks over de 100,003 vaten aangebragt wierden. —
Hier by kwamen nog de Rechten op den Tabak na Vrankryk uitgaande, die in den jaare 1775, hec laatfte jaar, dat Engeland dezelve genoot, bedraagen hebben de Zomma van 2,98000 pond Sterliogs.
Uit dit eene produel kan men oordeelen , wat de 'and re geweeft zyn. Het geen Virginien was voor ■de Tabak, was Caroüna voor de Ryll en Indigo, ■en Penfilvanien voor de Graanen en andere goederen.
En zo vervolgens omtrent de produclen was een yder deezer Landen naar hun Climaat en Gronden , waar uit is op te maaken hoe iterk dezelve moeten aanneemen, wanneer men nagaat dat de Populatie in 25 jaaren verdubbeld, en de Troubles zullen weezen gecelTeert.
Hier uit zou men ligt denken, dat binnen kort dezelve zo groot zal worden,dat men eenige Ingezeetenen toe de Fabricquen zal moeten gebruiken. Dog men begrype, dat van Kaap Sable in Florida tot den mond van de Rivier van St. Laurens 25
graaden N. B. zyn. — Van den mond van de
De.aware tot de Misfisfipi ongeveer 6co Engelfehe Mylen, en van Ponobfcot tot het Meir Ontario 300 Mylen, dus is dit wyd uitgellrekt Land met 3 millioenen Menfchen flegts voor een gerin<* gedeelte gecultiveerd.
In de Nieuwe Engelandfche Staaten is de Popu^ larie het grootfle.
Egter leggen tuffchen het Meir Champlain en het Meir Ontario nog omtrend twee Millioenen morgen Lands, alwaar men ligt geen eene Land* hoeve vinden zou.
Terwyl omtrent de plaatfen, die men in het zelve heeft beginnen te cultiveeren, nog veele Landen van a tot f Guldens het Morgen te bekomen zyn. 0
Ja, tuffchen de Delaware en SwquahanDa omtrent halverweg Albanien en Philadelphia gold hec Land, wel .met Rivieren doorfneeden en dus com.
pleet



JAERBOEKEN, May, 1781. 1015
pleet gefchikt tot het Transport van deszelfs producten, voor den Oorlog niet meerder dan 5 Gld. het morgen. De andere Provinciën, fchoon meerder vrugtbaar in ryke producten, zyn tot nog toe minder bevolkt, lïn egter is het ongecultiveerd > Land aan de Weflzyde aldaar het befte. 1
De diftantie van Fort Pit op de Ohio tot aam deszelfs vereeniging met de Mlsfisfipi is 450 My-, len. — De Boorden van beide deeze Rivieren zyn, aller vrugtbaarft, en de Transporten te water ook, zeer faciel: zodanig dat in het begin van den Oor log verfcheiden Europeaanfche Articulen aan de. Ohio, en in de nabuurfchap geleegene Plaatfen,; beter koop waren dan aan de Zeekuft.
Het is dus niet te gelooven, hoe zeer de bevolking ook mooge toeneemen, dat in de eer/Ie eeuwen Fabricquen van Manufaétuuren van eenige Confidentie in America geveftigd zullen zyn: terwyl integendeel die vermeerdering van Inwoonderen de benoodigheid daar van te grooter zal maaken, en uit dien hoofde, zo wel als uit de vermeerdering der producten, de Negotie voor Europa van meerder aanzien en belang moet worden.
Den aart der AmericaaDfche Commercie dus na* gegaan hebbende vloeit daar uit een nader onderzoek. Namelyk , in hoe verre dezelve met de natuur van de Commercie deezer Landen overeenkomt? Wy hebben gezien, dat een gedeelte der Americaanfche Tabak, deszelfs Ryft, Pelteryen en andere Producten uit Engeland alhier werden overgebragt, en door ons wederom naar andere plaatfen zyn verzonden of in deeze Landen geconfumeert: getuige de Tabaks negotie van Rotterdam. De Indigo van Carolina was toen nog niec genoeg bekend, dog vindt hier thans even graage markt als de andere Producten.
Wat nu betreft de Manufatluuren, die derwaards worden verzonden; deeze vereifchen een nader en meer oplettend onderzoek, om dat, terwyl voorheen ons Land daar in zo fterk heeft gebloeid, dezelve thans voor verre het grootft gedeelte verval-
sGra-
3e.
Vertoog 'ver het xenbe'ang van 'en VericndmetNoord4meri~\a'.



ïoi6* NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
VENHA GE.
Vertoog over hei aenbelang va een Ve hondm, NoordAmeri-
- vallen zyn, en eene fpoedige herftelling ten hoog-
- ften nodig hebben, indien men dezelve niet: ten eenemaal wil zien verdwynen.
Niet ondienftig derhalven zal het zyn dezelve ' ftuksgewyze in haare byzondere Takken na te gaan.
Het Linnen zal het eerft onze opmerking trek«ken; ter oorzanke van de eerfte en onvermydelyke '-benodigdheid van het zelve. —— Wy hebben altoos Ierland in fynheid en blankheid van het Linnen overtroffen, en indien Engeland vergund had het zelve in dac Ryk in te brengen, zou zulks een important debiet in dat Artykel gemaakt hebben, ter oorzaake, zo van deszelfs verzending na America, als van het gebruik in het Ryk zelve. In het middelfoort wint het Overzeefche het wegens fterkte, en is te gelyk beter koop dan het Ierfche.
Wat het Grove Linnen betreft zal het Gsnabrugfche en Silefier Linnen eene qualiteit aan ons opleveren, welke alomme voor die geweften zal
kunnen dienen. Zo dat, zelfs by groote
Partyen, die over Engeland daar na toe wierden verzonden, vvy dit nu zekerlyk beter koop leveren kunnen.
Eindelyk, zo dus de Haarlemmer Linnen-Bleeken derhalven gebeneficeert zouden worden, door deeze Negotie, zal zulks niet minder plaats vinden omtrent de Garens, Geweeven Kanten, Linten, Bonten &c., 't geen des te blykbaarderis, omdat te vooren reeds daar van verfcheiden partyen na Engeland wierden verzonden en van daar na Amerika overgebragt.
In het Artykel der Lakens, hebben onze Leidfche Manufacluriers veel verlooren, om dat men in het Vaalfche beter koop fabriceerde: en dit heeft de volkeren, aan wien wy 't meefte daarvan debiteerden , dezelve doen praffereeren. Egter overtreffen de Leydfche Lakens deeze zo wel als de Engelfehe in fynheid, en ook de laatfte in goedkoopheid van prys.
En



JAERBOEKEN, May, 1781. 1017
En dewyl America zo wel van deeze als van'si grovere zoorten een groot getal trekt, zo moe-vE ten dezelve, wanneer de Commercie met dat Land ge eenmaal is geëtabliffeert. aldaar een important debiet vinden. Vt Wy hebben reeds onze Leydlche Deekens, Cam- ovi per Duffels &c, en daar is geen twyffel aan, enae het zoude mifLhien ten deele te bewyzsn zyn, dar/iz andere Fabricquen van wolle Manufacturen ook inee ons Land bete- koop dan in Engeland zouden kun h nen worden geveftisd, indien in Gelderland en O-A veryffel derzelver Fabricquen door d -n Souverain^ werden geëncourageert, en de verdere noodigefo maatregels daartoe in het werk gefteld.
Een derde Fabricq, die wy in ons Land in het geheel niet hebben, is die der Manchefter-Catoenen, welke in America zeer getrokken zyn. De levensmiddelen en Dagloonen te Mancheder zyn vooral niet beter koop dan in verfcheide onzer Provintien. Het Catoene wol komt ons aireór, uit onze Colonien en andere plaatfen, en kan derhalven ook alhier niet duurder zyn dan in Engelaud, waar uit ligt is af te neemen, dat het alleen maar van ons afhangt, om deeze Fabricquen ook alhier op te rigten; wanneer zig de occafie voordoet om dezelve te kunnen debiteeren: die ook al wederom uit den Handel met America zal gebooren worden.
Wy hebben ook de Camelotten - Fabriek reeds geveftigd: daar zyn buiten dien verfcheide goederen, welke gedeeltelyk uit Turkschgaaren, en gedeeltelyk uit Zyde of Wolle gemaakt worden, waar omtrent het geallegueerde ook van applicatie is. -— Gelyk het ook plaats vind omtrent de Zyde Stoffen, waar van men in Amerika zo wel hec befte en duurfte als het goedkoopfte gebruikt, fchoon. het laatfte in meerder quantiteit: kunnen wy derhalven d^eze niet g heel van ons zelve krygen, zo zullen de Hoogduitfcbe en Franfche Fabricquen ons daar van eenen genoegzaamen voorraad opleveren ter verzendinge. „ '
Een
sGra-
'enha:E.
Vertoog •ver hetlenbe'ang van ten Verbond met NoordAmerika.
:
t 1
*
n



ioiS NIEUWE NEDERLANDSCHË
*s Gra-
venhace.
Vertoog over het aenhelang vai een Verbond me, NoordAmerika.
Een eenige Tak is 'er maar, die in dit Land niet fcbynt te kunnen worden opgerigt met fuccesj dat is het gefleepen Yzer werk, waar in EDgeland uitmunt, en waar toe onze lugt niet fehyct gefchikt te zin.
Wie weet egter, of men in de hooge en drooge Lugtftreeken langs den Rhyn daar toe niet zoude gunnen koomen, om dezelve met die van dat Ryk te doen egaleeren , of ten minften zeer naby koomen,
In het Grove Yzerwerk zyn wy hun zekerlyk voor, want het is beweezen, dat groote partyen daar van , zo van hier als uit Duitsland, naar Engeland verzonden zyn, en naderhand als Engelfehe Fabricquen verkogt.
Wy zouden verder nog kunnen fpreeken van onze Zeildoeken, ons Touwwerk , Papier, Pypen, Delftsch Aardewerk, Genever en andere Gcdeftiileerde wateren, en andere Fabricquen van minder belang, waar van egter door de groote verzending het vertier conliderabel zoude worden.
Dog ik fla dit over, om door langwyligheid niet yerveelend te worden, doordien 'er byna geen goederen zyn, die dat Waerelddeel niet trekt. Genoeg zy het, dat wy betoogt hebben, dat de Fabricquen van dit Land uit eene Commercie met America het grootfte nut zouden trekken, zig verder extendeeren, en tot eenen bloei en hoogte fteigeren, die zy te vooren nooit gekend hebben.
De Artykelen der Ooft Ind. Comp., Haar Thee, Zyde Stoffen, haar Porceleynen, haar Speceryen, haar Lywaaten en Catoenen, welke hier te lande gedrukt worden, en merkelyk beter koop dan de Engelfehe komen te ftaan, zyn alle in America ten ukerften gewilt.
Nooit heeft zig voor dit Land, als hebbende genoegzaam alleenlyk een paffiven Handel, eene gelegenheid opgedaan als deeze, om het belaug der Commercie te kunnen paaren met dat der Fabricqueo; eene zaak die altoos bevoorensdoordekundigfte Lieden zelve voor onmogelyk is gehouden,
en



JA ER BOEKEN, May, i73r. roi<j
hL&l ,reca™eren onzer Fabricquen groodyks beeft belet. JJog deor deeze Nieuwe Commercie zodamg word gefaciliceerd, dat men zig Sinnen weinig Jaaren m ftaat zal vinden om deeze8 zo notabe e Sources van het beftaan onzer Ingezetenen zonder malkander te benadeelen, beide gelySk te doen aanwaflen en toeneemen.
Hier by komt nog de Scheepvaart; de Hollanders hebben altoos meteen minder getal'van manfchap en dus beter koop, kunnen vaaren dan andere natiën. Dezelve reden aaneen anderen kant,waar-
ie^aXAT5^ 0PgeenFah"cquen z'af toeleggen, grypt ook hier omttent plaats, alzoö de vragten zullen verminderen. '
Zeden, Ankers, Touwen, zullen hier ook beter koop zyn als wordende in die Land gefabriceert fchoon de Scheepshollen miffchien met ileerdër voor! deel in America gemaakt zullen kunnen worden. Waar T wrWu DacdeAmericanen hun eigen Schepen toe de Viflcheryen en Bmnenlandfche vfart meeti alle zullen nodig hebben, en dus genoegzaam de geheele vaart op Holland aan ons lullen%verlaaten
Deeze Vaart nu op Engeland hield voor den Oor j log jaarlyks Drieduizend Scheepen in het Vaarwater. Het is buiten dien aan te merken dat geen Land in Europa zo zeer als het onze gefchik! is, om de grootfte marktplaats van America te wor' den, alzo wy alle hunne benoodigdheden tot den nunften prys aan haar kunnen bezorgen , en voor het grootft gedeelte door hunne producten insgelyks Skurenenr ln eCnige andere zeePlaatren vin,
Laat ons hier by een weinig ftilftaan. By voorbeeld, een man is benoodlgd verfcheiden kleinigheden voor zyne Huishouding. 5
Hy vindt een winkel waar in hy de zeven a<f11e parten daar van by malkacderen en beter koop kan viuden dan ergens anders. F
De overige agtfte part zou hy miflehien, met ver teloopen, op verfchillende plaaf?en, beter koop Yyy dan
's Gra-
venhage.
Vertoog over het aenhelang van een verbond met NoordAmeri*ka.



io2o NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
venha ge.
Vertoog over het aenbelang va een verbond me NoordAmeri'ka.
. dan aldaar kunnen vinden, maar zal hy dan niet
. lievei die iets duurder betaalen om maar ééns den weg te doen ? terwyl het tog in zyn Huishouding weiuig veifcbil maaKt, en zyn tyd hem meerder waard is dan dat hy op verfctieide plaatfen dezelve zon gaan zoeken.
Dus ziet men ook in de Commercie den eenen
?Tak den anderen na zig ileepen: en het Land, t welk aan America haar meelte benodigdheden ten
t minften pryze kan verfcbarfen, zal ook de overige weinige Goederen, als een Stapelplaats .ten grootften deele, zoniet geheel, leveren, en uit dien hoofde zelfs nieuwe Takken van Handel in Europa verkrygen.
Men itelle, dat wy de Manchefter Catoen Fabciecq alhier opregtten, gelyk wy kort te vooren
daar van fpraken. • Zal Rusland dezelve dan
riet zo wel van hier als uit Engeland trekken? Immers Ja. Dan dit is g :noeg.
Men moet daar by de genegendheid dezer volken en hec eerfte beginzel van die aanzienlyke Commercie naar ons toeleiden , door aan dezelve te doen blyken dat wy daar toe ook het onze willen toebrengen.
Want het is eene algemeene waarheid, dat de Commercie als een Beek kan verleid wórden, en in der daad verdwynt, wanneer zig een oppropping m dezelve komt te vormen, of dat men, by de eerfte opkomft van een Branche van Commercie, de gelegenheid verwaailooft om dezelve te faciliteeren en toe ons te trekken.
Wy hebben dit reeds in veele andere Takken tot ons nadeel ondervonden, en zullen, warneer wy niet met alle mogelyke fpoed en vigilantie toetreeden, ons over dat verzuim omtrent den Americaanfchen Handel naderhand allerbitterft beklaagen. Wanneer wy andere Natiën zien heenen gaan mee de voordeden van eene Commercie, die het aan ons geftaan heefc om met weinig moeite in deeze
Lau-



JAËRBOEKEN, May, i78r. io$f
Landen te veftigen. Alzo de gelykheid der Opkomft van beide de volkeren;, de vryheid zo in Burgerftaat als Godsdienft,ons door de Americaanendoen, beminnen; ja Nederland, heeft aan America ten voorbeeld geftrekc in verfcheide opzigten ( *). Dus zal America ook met geen volk hunne grootfte Con-I nexic liever maaken dan met ons. die altoos blvven kan. 3
Geen belang immers kan tuffchen haar en ons tegenftrydig zyn, veel min eenigen nayver verwekken, als zynde onze Commercie met haar een Irocquade, waarin de belangens wederzyds verknogt en wederkeerig zyn.
Onze EtablifTernenten in de West-Indien moeten door haar bloeien, gelyk wy aan St. Eudatius gezien hebben. En geene Mogendheid is beter in ftaat om dezelve voor ons by onverwagte ruptuure te verdeedigen dan zy, terwyl men van haare zyde voor geen lnvafie behoeft te vreezen, doordien de uitgeftrektheid en vrugtbaarheid van hun Land baar om geen andere bezittingen van veel minder belang kan doen denken; en by een rupture tuffchen haar en andere Natiën zy üit onze Eilanden veel nut zouden trekken.
Derhalven is deeze Republicq nooit in ftaat geweeft om een natuurlyker of nuttiger Bondgenooifchap te vormen. En het zy wy deeze propofitie weigeren of niet, zo zal America daarom niet nalaaten dat groot en magtig volk te worden, waar toe de Natuur het als van zelve gefchikt heeft, ea 't welk ons klein Land niet alleen nimmer kan beletten , — maar zelfs wat vooruitzigt is 'er in der daad, dat eenige magt een Land zoude te onderbrengen , daar 3 millioenen Ingezeetenen een kuft bekleeden, die zo veéle Mylen beftaat, en Lands
ge*
(*) Men leeze hierover de Zamenfpraak tuffchen Prins Willem den I en den Generaal Montgommeri, te Amft, f>y G. Wamars enz.
Yyy 2
s Gra*
/enha-» je.
Vertoog tver het aanbelang van zenverbond met Noorddmeri*ka.



1022 NIEUWE NEDERLANDSCHE
"s Gra*
venhage.
Vertoog over het aanbelang vat een verIxrnd me\ NoordAmerika.
genoeg bevat om zig des noods van de eene plaats na de andere te kunnen begeeven; alwaar zy de nodige middelen tot hunne Subfiftentie in ruimte vinden kunnen, die zig van het nodige Canon en Buskruyt reeds voorzien kunnen, uit de Fabricquen van hun eigen Land?
In bet welke de Populatie binnen weinige Jaaren , verdubbeld, en de affluentie van vreemdelingen dagelyks vermeerdert. Daar het nu zo verre is ge. komen, dat reeds Vrankryk dit Land heeft Vry vetklaard, dat Spanjen het zelve openbaarlyk begunlligt, en beide met hun volle crediet America onderlteunen; dat Zweeden, Deenemarken en Hamburg als om ftryd yveren, om derzelver Commercie na zig te trekken.
Wat redenen zyn 'er dan, dat wy, die mits de ruptuure met Engeland met immer zo veel regt ook daar na kunnen en moogen tragten als andere Natiën, die neutraal, en met dat Ryk in geen Oorlog zyn; dat wy, zeg ik, van de hand zouden wyzen en ons laaten berooven van deeze Commercie, waar door de kwynende toeftand van onze Fabricquen herfteld, onze Navigatie vermeerderd, onze Koophandel uitgebreid, en 's Lands Inkomen zo coniiderabel zal worden verbeterd?
Wy zwygen van de temporaire voordeden, die uit een wederzydfche opbrenging van Pryzen, en conventie omtrent de hernomen Schepen, zullen oniftaan: terwyl dezelve, hoe groot zy nu ook zouden moogen zyn, niet te vergelyken zyn met den permanente voordeelen.
De oogen van America zyn thans op ons gevestigd. MiiTchien heeft men daar al kwalyk gevonden, dat eene Commercierende Republicq, envrygevogren volk gelyk wy, niet eerder tot hun byiland is toegefprongen. Zo wy nu, na onze Ruptuure met Engeland, rog blyven draalen eene Connexie met haar aan te gaan, zullen zy ons, als daar van afkeerig, befchouwen, zig naar elders wenden, en hnnne Commercie aldaar veftigen.



JAERBOEKEN, May, 1781. 1023
Hoe onverantwoordelyk derhalven zoude hetniet' zyn, wanneer door een langer uitftel, het welk^ de ruine van odzc Poftcriteit ten voïftrektften ge-, volge moet en zal hebben, wy ons fchuldig maaken aan deszelfs regtmatige klagten over onze traagheid in het voltrekken van eene verbintenis, die hun geluk en welvaart kon verzeckeren en altoos duurende maaken, ——— die ons was aangebonden, die wy zonder eenige gegronde redenen verwaarloosd, en op eene onvergeeflyke wyze tot andere Natiën hebben doen overgaan.
De Gezant van 't Hof van Denemarken by dezen Staet de Heer St. Saphorin heeft in \ begin van deze maend by eene Memorie van wegens den Koning zynen meefter verklaerd, dat overeenkomftig de verklaering van het Deenfch Hof aen den Koning van GrootBrittannie gedaen,geene Hollandfche Oorlogfchepen of Kapers in de Ooft-Zee, of de Sond zouden worden toegelaten; waerop van wegens H. H. Mog. is geantwoord, dat men zich daer naer zouden gedragen, mids omtrend andere in oorlog zynde Mogendheden geene oogluiking gebruikt wierde.
Daer wy thans met de Franfchen het ryk van Groot - Brittannie tot onzen gemeenen vyand hebben, is het natuerlyk, dat geduerende dezen oorlog zekere fchikkingen tuffchen Frankryk en de Republiek plaets hebben, ten aenzien van het hernemen van Franfche of Hollandfche fchepen op onzen Vyand. De Gezant der Republiek aen het Franfche Hof, de Heer Lejicvenon van Berkenrode heeft den 16 May met hetzelven die fchikkingen by het navolgend verdrag aldus bepaeld.
Yyy 3
C011-
,Gra-
ENHAïE,



io§4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VÊ&HAGE.
Verdrag tuf'chen Frankryk end Republ, wegens 't hernemen va) Schepen op de Engelfchen,,
Verdrag tuffchen den allerchriflelykfle Koning en de Vereenig-? de Nederlandfche Provinciën, betreffende de Pryzen dis 'hernomen worden»
T"\e Heeren Algemeene ■L/ Staten begrepen hebbende dat het van een wederzydfche nuttigheid zyn zoyde, om gelyk? vormige grondbeginzelen, tuffchen Frankryk en de Verëenigde Ne? derlandfche Provinciën, valt te Rellen, betreffende de pryzen en hec hernemen van dezelve door wederzydfche onr derdanen, op die van Groot-Brittannien hunnen gemeenen vyand, hebben den Allerchriftelykften Koning voorgedragen , om met hun een verdrag aan te gaan nopens een Reglement ten dezen opzigte: zyneAllerchriftelykfte Majefteie door die zelfde oogmerken aangefpoord, en verlangende om die goede verftandighouding die 'er tuffchen Hem en de Verëenigde Geweften plaats heeft, meer en meer te beveiligen , heeft deze opening der Algemceqe Staten aangeno.
men s
Convention entre le Roi tres Chrêtien & les Provinces Unies des Pays-Bas concernant fes Reprifesf
T es Seigneurs EtatsGé1-/ réraux ayapt jugé .qu'il feroit d'une uiilité .réciproque d'établir ente la France & les Pror vinces Unies des PaysBas, des principes uniformes par raport aux prifes & reprifes que leurs Sujets refpeétifs pnurront faire fur ceux de la Grande - Bretagne leur ennemi commun , ils ont propofé au Roi trés Chrêtien de convenir avec eux, d'un Reglement fur cette matiérejfa Majellé trés Chrêtienne animée des mêmes vues, & défirant de confolider de plus en plus la bonne correlpondance qui fubfifte entr'Ëlle & les Provinces Unies, a acpueilli 1'ouverture des Seigneurs Etats Génér raux en confequence , fa dite Majellé trés Chrétienne & les dits Seigneurs Etats Généraux pnt donné leurs pkins pouvoirs, favoir fa iVlajeftg tres Chrêtienne au



JAERBOEKEN, May, 1781. 1025
Sieur Gravier, Comtede Vcrgennes, &c. fon Confeüler d'Etat d'Epée, fon Confeiller. en tous fes Confeils , Commandeur de fes Órdres, Miniftre & Sécrétaire d'Etat & de fes Commandemens & Finances; & les Seigneurs Etats Généraux au Sieur VEftevenon de Bcrkenroode leur Ambasiadeur apiès du Roi trés Chrêtien:les quels après s'étre duement communiqué leur pouvoirs re fpeétifs font convenus des Articles fuivants.
- Artïcle premier. Les B&timens de 1'une des deux Nations Franc/iife & Hollandoife repris p ir des Armateurs de 1'autre , feront rendus au premier proprétaire, s'ils n'ont pas été en la puisfance de 1't nnemi durant 1'efpace de vingt quatre heures, h charge par le dit propriétaire de payer
men;gevolgevan het zelve hebben voorn, zyne Allercnriftelykfte Majefteit en de Heeren Algemeene Staten hunne volmagten gegeven, te weten zyne AUerchr. Majefteit aan den Heere Gravier, Grave van Vergenncs, enz. zyne Staatsraad van den Degen, Raad in alle zy ne Raadsvergaderingen, Bevelhebber van zyne \ Orders, Staatsdienaar en \ Sekretaris van Staat, zy-' ner Kommandeurfcbappen en Geldmiddelen.'' En de Heeren Algemeene Staten aan den Heer FEflevenon van Berkenroode derzeher Gezant by den Allerchriftelykften Koning: welken,'na hunne wederzydfcheVolmagten aan elkander behoorlyk medegedee'd te hebben , omtrend de volgende Artykelen zyn overeengekomen.
Art. I. De Vaartuigen van een der beide Volkeren , Franfchen en Hollandfchen, door gewapende Vaartuigen der andere Natie hernomen , zullen aan den eerften bezitter weder teru< gegeven worden, wanneer dezelve geen 24 uren in de magt der Vyanden geweeft zyn, met bctahnYyy 4 ge
's Gra-
VENHACE.
Verdrag tujfchen Frankryk en de Repuhl. wegens t tiernenen van 'Schepen, >p de Engelchen.



io26 nieuwe nederlandsché
"sGra-
venha ge.
Verdrag tujfchen Frank ■ ryk en d Republ. wegens '/ herne men va; Schepen op de Engelfchen.
II. Si le Bitiment repris a été en la: puiffance de 1'enncmi au de la de vingt quatre heures, il appartiendra en entier a 1'Armateur repreneur.
UI. Dans Ie cas oh un Batiment aura été repris par un VaiiTeau ou Batiment de (j'uerre appartenant a fa Majefté trés Chré'tienne ou aux Provinces Unies, il fera rendu au premier pro, priétaire, en payant le trentieme de la valeur du Bkiment de la Cargaifon, des Canons & apparaux, s'il a éte' repris dans les vingt quatre
ge van een derde de'r waarde, van het Vaartuig zoo wel als van deszelfs Lading, Gefchut en verdere toebehooren, ten latten van den voorn. Eigenaar, welke derde part door de daar in belang hebbende partyen in der minne gewaardeerd zal worden; doch ingeval zy het onder elkander niet konnen eens worden, zullen zy zig vervoegen by de Heeren der Admiraliteit ter plaatze alwaar de Kaper en hernemer het hernomen fchip zal hebben opgebragt-
H. Wanneer het hernomen Vaartuig langer dan 24 uren in de magt van den Vyand is geweeft zal hetzelve geheel aan den Hernemer toebehooren.
III. Ingeval een Vaartuig door een Oorlogfchip of gewapend Vaartuig , behoorende aan zyn Allerchriflelykfle Majefteit of aan de Verëenigde Nederlanden hernomen wordt, zal hetze! ve aan den eerften eigenaar wedergegeven worden mits betalende het dertig/Ie gedeelte der waardv van het Vaartuig, deszelfs Lading, Gefchut en
le tiers de Ia valeur du , Batimens repris, ainfi que de fa Cargaifon Canons & apparaux, lequel • tiers fera eftimê a 1'amiablc par les parties intérciTées, ft non & fauce »de pouvoir convenir entr'Elles, Elles s'adresferont aux Officiers de J'amirauté du lieu oh le ^Corfaire repreneur aura conduit le Batiment reP is.



JAERBOEKEN, May, 17S1.
1027
heures , & le dixleme, s '1 a été repris après les vingt quatre heures; les quelles fommes feront diftribuées a titre de Gratification aux équipages ces VailTeaux repreneurs ; 1'eitimation des trentieme & dixieme mentionnés ci deflus fera réglée conformement a la teneur de 1'Article premier de la préfente Convention.
IV. Les BAtimens de Guerre & Corfaires de 1'une & 1'autre des deux Nations feront admisréciproquement , tant en Europe que dans les autres parries du Monde, dans les Ports refpeétifs avec leurs prifes, les quelles pourront y être déchargées & Venduê's felon les formalités ufitées dans 1'etat oh la priie aura été conduite.
Bicn entendu que la legitimité des prifes faites par des VailTeaux Francois, fera décidée conformemeut aux Loix & aux Régiemens établis en France fur cette matière: de même que celle des prifes faites par des VailTeaux Hol¬
en verdere toebehooren, wanneer het binnen de 24 uren, en een tiende,, wanneer het naa verloop van 24 uren hernomen, is; welke fommen, by; wyze van gefchenkenon-, der de manfchap der. Schepen,welke het Vaar-1 tu'g hernomen hebben,, zullen uitgedeeld wor-; den. De waardeering, der voorn, dertiglte en< tiende deelen zullen ge-^ regeld worden in over-; eenkomft met het eerfte/ Artikel van dit verdrag. J' IV. De Oorlogfchepen en Kapers der beide Volkeren zullen wederkerig lyk,zoo wel in Europa als in de overige deelen der waereld in elkanders Havens werden toegela« ten, met derzelver pryzen, welke aldaar zullen kunnen ontladen en verkogï worden, in overeenkom ft metdegewoone regten van dien ftaat, alwaar de prys zal opgebragt zyn. Wél verftaande nogtans, dat de wettigheid der pryzen door de Franfche fchepen genomen, befliftzal worden overeenkomftig de wetten en reglementen die daar omtrend in Frankryk plaats hebben; zoo wel als dat omtrend Yyy 5 de
's Gra-"
/enha3e.
'Verdrag uffchen vrankyk en de lepubh vegens t herneten van 'chepen 0 de Ingel:hen,



i0a8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
»s Graven ha-
Verdrag tuffchen* Frankryk en dt Republ. wegens 'j hernemen van Schepen op de Engelfchen.
En foi de quoi nous Plénipotentiaires fusdits de fa Majefté tris Chrêtienne & des Seigneurs Etats Généraux,en vertil de nos pouvoirs reipecTifs, avons ilgnéces préfentes & k icelles fait appofer le Cachet de nos armes.
Fait a Verfailles le premier jour du mois de
de wettigheid der pryv» zen door de Hollandfche fchepen genomen, volgens de wetten en regiementen , die daaromtrend in de Nederlanden Rand grypen uitwyzing zal gedaan worden.
V. Daar en boven zal het aan zyne AHerchristel. Majefteit als ook aan de Heeren Algemeene Staten vry ftaan , zoodanige reglementen te maken als zy goed zullen vinden, ten aanzien der handelwyze, welke hunne wederzydfch» Oorlogfchepen en Kapers, ten opzigte der vaartuigen, die zy genomen, en in een deiHavens van de twee Staten zullen opgebragt hebben , zul'en hebben in acht te nemen.
VI. Ten oirkondevan 't welke wy Gevolmagtigdcn van zyne Aller, chriltel. Majefteit en de Algemeene Staten, uit kragt onzer wederzydfche volmagten dit ver. drag onderteekend en 'er het zegel van onze wapenen hebben doen aanhangen.
Gedaan te Verfailles den eerften dag der maand
landois, fera juaée felon les Loix & Héglements êtabfis dans les Provinces ÜDies.
V. Au furplus il fera libre a fa Majefté trés Chrêtienne, ainli qu'aux Seigneurs Etats Généraux de faire tels Réalements qu'ils aviferont bon être reiativement a la conduite qu'auront k tenir leurs VailTeaux & Armateurs refpeétifs a 1'égard des 8 £ timen s qu'ils auront pris & amenés dans un des Ports des deux dominaiions.



JAERBOEKEN, May, 1781. 1029
fvTay mil fept een: qua(re vingt un.
fSigné) '
CL.. S.) Gravierde Vergennes,
(L. S„) Leftevenon van Berkcnroode,
Lee Etats Généraux des Provinces Unies des Pays-Uas, a tous ceux, qui ces prefentes verront, lalut; avant vu & examiné la Convertion concertant les priles & reprifes, fait & conclue k Verfailles le premier jour du mois de Mai de la prefente année 1781 par le Sieur Gravier .Comte de Vergennes, &c. Confeiller d'Etat d'E • pée, Confeiller en tous fes Confeils, Commandeur des Ordres, Miniftre & Secretaire d'Etat & des Commandemens & Finances de fa Majefté trés Chrêtienne, au nom & de la part de fa dite Majefté, & par le Sieur Matthieu Leftevenon de Berhenroode, notre AmbalTadeur a la Cour de France, en notie nom & de notre part en vertu de leurs Pleinpouvoirs refpeétifs, de la
maand Mei duizend ze-' ven honderd een en 1 tachtig. ( (Getekend) (L. S ) Gravier de Ver-,
gennes. (L. S.) Leftevenon van Berkenroode. ;
De Algemeene Staten der Verëenigde Neder, landen, aan al le de gce nen die dezen zullen, zien , falut; gezien en, geëxamineerd hebbende, het verdrag, betreffende het nemen en hernemen' der prvzen, gemaakt en vaftgefteld te Verfailles den eerften dag van de maand Mai dezes jaars 1781 door den Heer Gravier Grave van Vergennes &c. Staatsraad van den Degen, Raad in alle de Raadsvergaderinsen, Bevelhebber der Orders, Staatsdienaar en Sekretaris van Staat, en der Kommandearfchappen en Geldmiddelen van zyne AllerchriftelykfteMajefteit, in den naam en van wegens gem. zyne Majefteit, en door de Heer M. Leftevenon van Berkenroode onzen Gezant aan het Hof van Frankryk, in
3 Gra»
'enha-
:e.
'rerdrag njfchen Frank■yk en de (lepubl. vegens i hernenen van Schepen \ >p de Bngelrchem



ï03o NIEUWE NEDERLANDSCHE
*sGra-
venha' ce.
Verdrag tuffchen Frankryk en di Republ. wegens 't hernemen vat, Scheden
E^ngeljchen.
Fait a la Haye le feiz;eme jour du mois de Mai mil fept cent quatre vingt & un. Paraphé, tV. C. H. van Lynden. Plus bas, Par ordonnance des findits Seigneurs Etats Generaux. Signé,
H. Fagel.
in onzen naam en van onzentwegen uit kragt hunner wederzydfche volmagten, van welk verdrag den inhoud hier na volgt.
Fiat infertio.
Wy hebben goedgekeurd en bekragtigd, het voorn, verdrag, gelyk als wy goedkeuren en bekragtigen door dezen; beloovende ter goeder trouwe en opregtelyk zulks te houden, onderhouden en naa tc komen op een onfehendbaare wyze van woord tot woord, volgens deszelfs vorm en inhoud. Ter oirkonden van 'c welke wy hetzelve hebben laten parapheeren door den Voorzitter onzer vergadering, en onderteekenen door onzen Griffier, en ons gewoon zegel 'er aan doen hangen.
Gedaan in s'Hage den feltienden dag der maand May duizend zeven honderd een en tachtig. Geoarapheerd. W. C H. van Lynden. Lager Rond, Ter ordonnantie van de bovengem. Heeren Algemeene Staten.Geteekend
H. Fagel. Lo-
quelle Convention la teneur s'enfuit.
! Fiat infertio.
Nous avons agrée,approuvé & ratilié la dite Convention , comme nous 1'agreons, a pprouvons,& ratifions par ces prefentes, promettanten bonne foy& fincerementr de la garder, entretenir & obferver inviolable. ment de point en point felon la forme & teneur. En foy de quoy nous avons fait parapher ces prefentes par le Prefident de notre Aflemble, fousfignér par notre Greffier, & munir de notre Cachet ordinaire.



JAERBOEKEN, May, 1781. 1031
Louis, pir la grace de Dieu, Roi de France & de Navarre, a tous ceux qui cespréfentes Lettres verront falut , comme notre trés cher & bien aimé Ie Sieur Charles Gravier Cornte de Vergennrs, &c. notre Confeiller d'Etat d'Epée, notre Confeiller en tous nos Gonfeils, Commandeur de nos Ordres, notre Miniftre& Secretaire d'Etat & de nos Com. mandements & Finances, auroit envertudes Plein-pouvoirs que nous lui avions donnés a eet effet, conclu , arreté & figné le premier de ce ] mois avec le Sieur Le- : ftevenon de Berkenroo- j de, Ambaiïadeur des E- 1 tats Généraux des Pro- j vinces Unies auprès de ^ nous également muni de a Plein pouvoirs en bonne \ forme, une Convention c en forme de Reglement 2 par rapport aux prifes & f aux reprifes que nos Su» e jets & ceux des dits v Sieurs Etats Généraux t: pourront faire fur ceux d de la Grande-Bretagne, n cc donc Ja teneur s'en- d fuit. rn t o
Lodewyk, door Gods genade , Koning van Frankryk en Navarre, aan alle de geene die deze zullen zien, geluk; nadien onze waarde en zeer beminde Heer Charles Gravier Graaf van Vergennes, &c. onzen Staatsraad, van den Degen , onzen Raadsheer in alle onze Raadsvergaderingen, Bevelhebber: van onze Orders, Staatsdienaar en Sekretaris van ' ftaat, en van onze Kom-' mandeurfchappen en."* Geldmiddelen, uit kragt Ier volmagt die wy hem en dien einde gegeven ïadden, den eerllen de;er maand, met de Heer -edevenon van Berken* oode, Gezant van de Ügemeene Staten der Verëenigde Nederlanden lhier, van 's gelyken oorzien met volmagt, p eene behoorlyke wye had gefloten, vaftge:eld en onderteekend, en verdrag by wyze an Reglement met be. ekking tot de pryzen, e genomen en hernoen zoudekunnen wor:n door onze onderda:n en die van voorn, 'eeren Staten Generaal, p de onderdanen van Groot
'sGra-
venhage.
Verdrag] tuffchen Frankryk en de RepuhL wegens 't herne' nen van. Schepen >p de ^ngel"chen



1022 NIEUWE NEDERLANDSCHË
*s Gra-
VENHAGE.
Verdrag tuffchen Frankryk en de Rgpubl. ■wegens ,t hernemen van Schepen op de Engel-, fcheOi
Fiat infertio-
Nous, ayant agfêe Ia füsdite Convention en tous & chacun les points & Articles, qui y font contenus & énoncés, avons iccux, tant pour nous que pour nos Heritiers & SuccelTeurs, acceptés, aprouvés, radfles , & confirmés , & par ces prefentes fignées de notre main, acceptons , approuvons, ratifions, & confirmons & le tout promettons en foy & parolede Roi, garder & obferver inviolablement fans jamais y contrevenir, ni permettre, qu'il y foit contrevenu dïrectement ou indirectement, en quelque forte & maniere que ce foit; en temoin de quot nous avons fait appofer notre Scel a ces prefentes.
Dontié a Verfailles L vingt feptieme jour di mois de Mai, 1'an d gtace mil fept cent qua
Groot-Brittanien 5 erS waar van den inhoud hier na volgt.
Fiat infertio*
Wy hebbende goedgekeurd hec bovengemelde' verdrag in zyn geheel en ieder punten en Artikelen welke daar in vervat en vermeld zyn, hebben dezen zoo voor ons nlsf voor onze Erfgenamen en opvolgers aangenomen , goedgekeurd, vaftgefteld en bekragtigd, en door dezen met onze hand onderteeketd, nemen wy aan, keu^s wy goed, ftellen wy vaft , bekragtigen en vooral beloven wy, opreatelyk en op hec woord des Konings, te houden en na te komen onfehendbaar fonder ooit hetzelve te overtreeden, nog toe te ftaan dat hec zelve overtreden wordt, middelyk of onmiddelyk , op welke wyze het ook zy ; ten getuigenis van bet welke wy ons zegel hier aan hebben la« ten hegten. : Gegeven te Verfailles i den zeven en twintigftea
- dag van de Maand Mei
- in 't Jaar na de geboor¬
te



JAERBOEKEN, May, itft, 1033
tre vingt un, & de notie Regne L hmtierne.
(L. S.)
LOUIS. Par Ie Roi. Ccntreiïgné,
Caflries.
De Hoog Mogende Heeren Staten, hebben den 1 dezer maend May aen verfcheidene zo eigenaers als reeders en boekhouders op hun verzoek toegeftaen om eenige fchepen liggende thands buiten 'sLands en wel te Alikanten, St. Andero, Bajonne, Barcelona' Bourdeaux, Breft, Charante, Carthagena' op de Cathelaenfche kuft, te Faro, Genua'' Havre de Grace, Honfleur,Cadix,Lisbon" St. Lucar, Majorka, Malga, St. Malo, Marfelje, Nantes, Napels, Nifta, Pera, in PortugaLen Toulon, te mogen verkopen (*)., Dit befluit is van dezen inhoud.
„ Gehoort het rapport van de Heeren va» •„ Lynden van Hemmen en andere hacrtloog « Mogende Gedeputeerden tot de zaken van „ de Zee, hebbende ingevolge en ter vol„ doening aen derzelver Refolutie Commis„ forlaal van den 5 April laaftleeden, geëxa„ mineert de Requefte van van Citters en Cat„ teau, Eigenaers van 't Schip de Eendragt, en Johannes LouiJJen en Zoon, eigenaers van 't Schip de Friendfchap, beide lengende te Bourdeaux, in Vrankryk, verzoekende
de.
(*) Zie hier voren bl- tp$ en bi, 150.
teoDzes Heeren duizend 'sGrazeven honderd en tach venhatig en van onze Regee- ge. ring het agtfte.
Get eekend (L, S.)
LODEWYK. Door den Ko. ning Gecontrafigneert,
CamrietL



to34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-,5
venhace.
5>
** 5» 55 33 5>
55
5? 33 39
33 5? 5? 5? 5? 33 33 33 33 55
5;
55
5-
s:
53
s;
5!
s: >:
de Supplianten, om reedenen in de voorfl Requelle geaïlegueerd, van 't Placaet vart haar Hoog Mogende van den 26 January deezes, Jaars, te mogen worden geëximeert, en aan hun gepermitteert, om de voorfchreeve Scheepen aldaar aan Vrankryks Ingezeetenen te mogenVerkoopen: als meede nog de Requeften van verfcheide Kooplieden te Amfterdam, Rotterdam , Schiedam en Zaendam, woonagtig, tendeerende tot het zelfde einde &c. &c. &c. „ Waer op gedelibereert zynde is goedgevonden en verltaan, dat aan van Citters en Catteau, J. Konyfen, R. Pillaus en Comp., C. Jongeneel en Catis, F. en A. Dubbeldenmutz, C. v. d. Hoeven, Beeldemaker en Sallis, E. Suurmond en Zoonen, Coysgarne en Loyds, S. Bofch, P. Tammes van der Veur, H. Berghaus, Jan de Neufville en Zoon, de la Lande en Fynje, L. Andréen Comp.. de Wed. Golz en Zoon , J. Martveld, W. van Dam en Zoon, J. van Soeftdyk, J. A. Goebel, J. Beth, Hamme Klinkert, C. Viblor, J. Daniels en Zoonen, D. en J. Arpman,R. en T. deSmeth, J. Brentano Semenza, A. Baers, J. Atkinfon en B. A. Beek, onvermindert hacr Hoog Mogende Placaet van den 26 January dezes Jaers, zal worden gepermitteert, gelyk gepermitteerd word mits deezen,om refpectivelyk de Scheepen-



jAERBOEKEN; May, i^u ic§§
\, D'Eendfagt,de Vriendfvhap, de Neptu>nus, de Alida en C at arina, do Chriftina .en Jan, de jonge Johannes, de Vryheid, de Comelia, de Cato, de Vrouw Johanna, 't Vertrouwen, de Catharina Qiiirina, dó Harmonie, de Concordia, de Jonkvrou-wé Johanna, de Vrouw Johanna Catharina; .Onverwagt, de Voorzigtigheid, de fhetis, de Vrye Zeevaert. de Vrouw Alida, dé 'Poft van Nantes, de Jan en Catherina, de Vrouw Maria Aletta, Rotterdam, dé Minerva, de Jonge Wilhelmus, de Ccres, de Jufrouw Johanna, Het Vertrouwen, de Vrouw Clara Catherina, Niet zondef gevaer, Het Fortuin der Zee, de Victory, de Jonge Daniël, de Prins van Beyeren, de^Zeepoft; de LiJJabonJe Poft, de Noordftar, de Zee-Nymph, de Sara en Maria * de Hermina Johanna 3 de Theodorus, dé. Vriendin, de Juf/rouw Neelt je, en de Zorg „ alle byde voorfz. Requefte breeder gemeld, :e mogen verkoopen, mits dezelve niet worden getransporteerd aen Onderdaenerï van den Koning van Groot-Brittanje, ofte roor derzelver rekening: en mits zoo veel mogelyk zorge worde gedraegen, dat de' Mederlandfche Equipagien hier te Lande e rug koomen; werdende de Supplianten! 'zynde de voornoemde Eigenaars, ReeIers , &c-) ook ten dien einde geordortleerd , en , voor zoo veel des noods gëquaificeerd, om aen dezelven geen afrekening :e geven, nogte eenige gelden, behalveri le noodige reiskoften te verftrekken, voor Jat zy dadelyk hier te Lande zullen zyr*
's GftAvenhA*
3E,



I03<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra.
venha-" ce. "
33
33
33 33 9» 33 93 33 93 33 33 33 33 33 33 3?
9' 33 .33 33 33 35 3? 33 3' 93 3? 3!
i:
33 . 9i 35
gearriveert, of op een van 's Lands Schel pen van Oorlog, of van de Ooft-of Weftj Indifche Compagnie dezer Landen, ofte anderfmts ook op Schepen met Commiffi'i van retorfie of brieven van Marqué van we gens dezen Staet voorzien, buiten 's Land zich zullen hebben geëngageerd, en de in gehoudene Gelden van die geenen, dewe ke buiten ziekte of ander wettig belet, u terlyk binnen den tyd van 3 maenden, n, dat van de voorfz. permiflie tot verkoo; gebruik zoude zyn gemaekt, invoegej voorfz. niet zullen zyn geretourneerd, c zich op een van voorfz. fchepen buitej 'sLands zullen hebben geëngageerd , u te keeren aen die geenen der Bootsgezellej van het zelve verkogte Schip, dewelk hier aen zullen hebben voldaen. „ En dat voons ook alle de Minitters[ Commiirariifen en Confuls van dezen Staif in de Steden en Havens van Frankryk Spanje, Portugal of aen de Middelandfcll Zee, zal werden aengefchreven, alle nu gelyke devoirs te doen, ten einde de N deiiandfche Equipagïen van de Scheper! dewelke uit kragte van deze of volgend permilïien van Hun Hoog Mog. zoude( mogen worden verkogt, herwaart komeii of op een van 's Lands Schepen van Oo| log of van de Ooft- of Weft-lndifche Cor| pagnien dezer Landen, of anderzints oq , op fchepen met commiffie van retorfie, f Brieven van Marqué van wegens dezl Staet voorzien, buiten 'sLands zich en» geeren en kennis te doen hebben, dan oc



JAERBOEKEN, May, 178L l®37
t anderzints hunne agterftallige maendgelden „ na dato der voorfchreve verkoop zullen zyn I verbeurd, ten behoeve van die genen der „ Bootsgezellen van het zelve verkogte Schip, „ dewelke hier aen zullen hebben voldaen."
Wyders hebben nog hooggemelde Heeren Staten, by befluit van den 4 dezer, nog aen verfchillende zoodanige als de bovengemelde perfonen, daer in breeder vermeld, zoo wel als de namen der Schepen, insgelyks op hun verzoek vergund,ruim 30 Schepen,liggende fe Ancona, Bajonne, Barcelona,Bourdeaux, Breit, Charbourg in Frankryk, Genua, Havre de Grace, ,Kadix, Lisbon, Nates,Smirïia en Toulon, mede onverminderd het voorgemelde Plakaet van 2,6 January jongftleden, te mogen verkoopen, onder dezelfde voorwaerdens, hier boven reeds vermeld. _ ' De Bewindhebberen der O. I. Maetfchappy, uit de 17 kameren te Amfteldam vergaderd , hebben ook eenen brief aen H. H. Mog. gefchreven, betreflende de gelegendheid der Maetfchappy ten opzigte van den tegenwoordigen oorlog, en verzoekende een bekwaem getal- van Oorlogfchepen ten geleide van de fchepen der Maetfchappy: waerop een rapport of berigt ter vergadering der Algemeene Staten is uitgebragt van dezen inhoud.
De Heeren van Lynden tot Hemmen en andere Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaken van de Zee, hebbende ingevolge en tot voldoeninge van derzelver Refolutie commisf. van den 27 April laatftleden geëxamineert een Miffive van de gecommitteerde Bewindhebberen uit de refpective Kameren van de Generale Nederlandfche GeocZzz 2 iroy-
's Gravenha-
ge.



Js Grave nh.v-
CE.
Rapport ter Gen wegens cottvoy voor de O. L Camp.
1038 NtEÜWE NEDERLANDSCHE
troyeerde Ooft-Indifche Comp. ter Vergadering? van 'Zeventienen, gefchreven te Amfterdam dei 23 van dezelve maand, reprefenteerende he vooruitzigt van de groote ongelegenheid, waa in zy zich, door de vertraging in de uhzendm van Compagnie Schepen, zoude bevinden, zo zy niet fpoedig van 't noodige , ten muitten eve als in een gewonen tyd, wierd voorzien; als me de de mooglykheid eener vyandetyke aanval o die Geweften, en de verantwoording , waar aa Bewindhebberen zich anderzints zouden blot ftellen, leggende 'er zeven Schepen by de K; meren gereed om uit te loopen, en verhopend! dat binnen weinig tyd dat getal nog zoude aa o-roeven, verzoekende derhalven een convenab getal Oorlogfchepen, om de Compagnies Sch Tien veibg te convoyeren, terwyl Bewindhebb ren van hunnen kant intuffchen mets onbezo zoude laten, om hunne Schepen eene veihghe te bezorgen ; zullen eenige Schepen op een me dan gewone wyze doen Wapenen, om zich zeil £n de overige in de Indifche Zeeën eenïgzints verdedigen. ,, , . ,
Dat eg er, indien H. H. Mog. daartoe niet ko den refotveren, zy Bewindhebberen hoopten, d zyn niet zouden wezen aanfprekelyk voor de | volgen, die daar uit zouden mogen voortvloeye en dat dc gezamentlyke Participanten, maar vot al dat H. H. Mog. erkennen zouden, dat zy dezen alles hadden gedaan, hetgeen men kon verlangen van Lieden, aan wien het beltuur o\ het goed van zoo veele Weduwen en Wezen v toevertrouwd; van Lieden, die de eere hadc van onder het onmiddelyk opperbeftuur van H Mog,. het bewind te voeren over eene Kc piè, we'kers welvaart met die van het Vaderk
ten allernaauwftcn verknogt is: en daar
ingenomen hebbende de Confideratien en het vfs vin de alhier aanwezende Gecommitteen uit de refpeftive Collegien ter Admiraliteit de Landen, hebben ter Vergaderinge gerapportee



JAERBOEKEN, May, 1781., 1039
dat zy Heeren Gedeputeerden van advyfe zouden zyn, dac, hoe zeer het te wenfchen ware, dat een genoegzaam getal Schepen van Oorlog konde worden geëmployeerd tot belcherming niet alleen van de Schepen, maar ook «an de Bezittingen der Ooft-Indifche Compagnie dezer Landen, zulks egter voor als nog volftrekt onmogelyk was uil hoofde van de gefteldheid der Marine van dezer Staat, welke meer dan al te bekend was, en aar niemand vreemd konde voorkomen, dieniet onkundig was van de natuurlyke en zoo dikwerf herhaalde Reprefentatien van de Collegien ter Admiraliteit , des wegens van tyd tot tyd gedaan. vooral wanneer in 't oog wierd gehouden, dal eene Marine, welke tot die laagte was gevallen niet zoo fchielyk op nieuw konde worden gefor meerd, en op een refpe&ablen voet gebragt:
Dat deze zwakke Marine boven dien als nu no| kragteloozer was geworden door het furprenerei en vermeefteren van verfcheiden Schepen vai Oorlog, door de cafueele defaftres van eenigi anderen, en uit hoofde dat de overigen zoodanij zyn verfpreid, dat van de Equipagie, die voo dit Jaar was geprojecteerd, zeer veel geheel toe gerufte en bemande Schepen en Fregatten wier den gemift, daar van ten minften tot dit oogmer geenen dienft konde worden verwagt: -— da verder de gereede Schepen, die actueel zich be vinden in de havenen dezer Landen, eerft e: vooral moeiten dienen ter beveiliging der Kufte en Zeegaten, mitsgaders tot protectie van d vaart van en naar het Noorden en de Ooftzee: — en dat inzonderheid, uit hoofde van het onvoot beeldig gebrek van Bootsvolk, voornamentlyk ; mede geoccafioneerd door het nemen van zul tene importante menigte Nederlandfche Kooi: vaardyfchepen, dewelke met het befte nationa; Zeevolk waren voorzien, genoegzaam geen t.y was te bepalen, waar op de overige m Equipagi zvnde Oorlogfchepen in gereedheid zouden kui 3 Zzz 3 ne
's Gravenha-
ge.
Rapportter Gen. wegens convoy voor de O. /. Comp.
1 1
r
( t
1
1
il
k
il d e 1n



'sGra.
venha ge.
Rappori ter Gen. wegens convoy voor de O. I. Comp.
t
1 i 1 ï < v t l \ t ri h d o
v
1040 NIEUWE NEDERLANDSCHE
nen zyn: dat egter de Ooft-Tndifr-hf, n «,
van alteveel importantie™*v^^W£*
™„?atderZeIVel' 7erzoek Seheel vS de hannd zoude kunnen worden gewezen en ™ 11™ ? ■
der, om dat derzelvef.BeShebber 'n er bK telyks vroegen, om alleen ten lallen van den S ItTf" geprotegeerd, maar intereJdeel met er daad toonen tot hunne eigen defenfie ref fens de uiterfte efForts te willen doe1, ealleen de noodige onderftand van 'sLands wegen ver" zogten totadfillentie van de forces, deweSce zv zelve in gereedheid zoude brengen: -üdat een weigering van dusdanig verzoek op dit tydftin tot
lTot^el^mT hebben' datalleyhoopPoP ïln t% n Sfands Teë°a wordende opgegeven, teffens ook zouden worden afgezien van d.e pogingen, dewelke anderfints mifin nTe? zonder hoop van fucces tot eigen behoud zouden gorden aangewend, en dat de^NederlandfcheF^ bhllementen ook in dat VVeerelddeel, genoeï
aam zonder tegenweer, in handen van deTvf nd zouden vallen , en deze Republyk bv het eil' hgen van dezen Oorlog zich van IL reffources ïoude vinden gedeftitueerd. reuources
Dat het voorgevoel hier vanfcheen te moeren ïtwerken, dat alle kragten vereeuied ™^ pannen wierden, om oo\ ten dez^aan 't S" angen van welgemelde Bewindhebberen 200 veel oooglyfc te kunnen voldoen, en dat, tereinde ■ok daar toe mets onbeproefd te laten, ondS af! agtmg yan 'sHemels Zegen, en van den W igen en kragtdadigen byftand der Bondgenooten y gebrek van gewone, zonder het mhrïe vd' erzuim, tot de promptfte buitengewone hulv ijddelen toevlugt moeft worden genomen • en d?r ntsdien Zyne Doorluchtige Hoogheid als Stad ouder en Admiraal Generaal dezer Landen zou' e behooren te worden verzogt en geqïïifaSd m, zoo door het overnemen, is het doenfvk » Schepen van Oorlog met derzelver Equfe
gie,



JAERBOEKEN, May, i78r, 1041
g!e, als door het knopen of huren van andere bekwarne Schepen, welke daar toe zouden kunnen worden geapprpprieerd, hier of buiten 'sLands, en op alle andere gevoeglyke wyzen, de Zee' magt van den Staat ten koften van den Lande zoo ipoedig en zoo veel mooglyk te verfterken • en om vervolgens de concert met welgemelde Bewmdhebberen der Ooft-jndüche Compagnie te reguleren den tyd de wyze en de fterkte van de protectie, dewelke aan de voorfchreven Compagnie zoude kunnen worden verzorgd, alles zoo Si? tiV0Tn >f Ho°g%emelde Zyne Hoogm!' Èer°,Udens de ,mecnin* van Hunne Hoog Mog Refolutie van den 26 Maart laatft!eden ten meefte nutte van den Lande cn van de voïrfehS ven Compagnie zoude oordeelen te behoren. En dat aatftelyk 00k de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen zenden behooren te worden aangefchreven en gelaft, omnahun uÏÏe vermogen met Zyne Doorluchtige Hoogheid me. de te werken, met alleen in het generaal om s Lands Schepen, zoo prompt doeSyï, ih bèhoorlyken ftaat te brengen en te houden, maar ook in het byzonder omtrent al het geene totdeï zeiver fpoed.ge bemanning, en tot meerder fucces der wervingen zoude kunnen dienen, met belofte, dat de extraordinaire fpendatiei , welke daar toe mogten worden vereifcht, en mètóverleg van Hoogftgemelde Zyne HoogheidI gedaan "gedaanf VC ^ WOrded' ««effitleeÏÏ SgSd Waar op gedelibereerd zynde , hebben de Heeren Gedeputeerde van de Provincie van Zeeland het voorfchreven gerapporteerde copielyk over genomen, om m den haren breeder gecommuniceerd te worden. a^^mnum-
De Algemeene Staten hebben by placet van den 14 Mei r78i. het namaken en verZ z z 4 voe.
'sGra.
venha ge.
Rapport ter Gen. wegens 1 convooy voor ds O. I. Comp.



1042 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Verbod van uitvoer, van gereedfchappender papier makery.
voeren van werktuigen en gereedfchappen, tot het maken van papier noodig, aldus verbooden.
De Staaten Generaal der verëenigde Nederlanden, allen de geenen die deefen fullen llenof hooren leefcn, falut; doen te weeten: Alfoo wy in ervaringe komen, dat Werktuigen en Gereedfchappen , tot het Fabriceeren van Papieren nodig, van tyd tot tyd worden nagemaakt, en uit deefe na vreemde landen verfonden, en daar uit e?n nïerkelyk nadeel voor onfe Ingezeetenen en der felver Papier Fabricquen te wagten ftaat.
Soo is 't, dat wy, aan wien het behoud en wel« zyn onzer Fabricquen niet weinig ter harten gaat, hebben goedgevonden te ordonneeren en te ftatueeren , gelyk wy ordonneeren en ftatueeren by desfen, dat voortaan geene Schepvormen, Schepkuypen, Maalbakken Platrollen, Persankers, Peishouten, Persbanden, Vyfels, Kufléns, Plaaren of andere Werktuigen of Gereedfchappen, voor Papiermolens, of tot het fabriceeren van Papieren gefchikt, fullen mogen worden uitgevoerd, op verbeurte niet alleen voorfz. Werktuigen en Gereedfchappen, maar ook van een boete van duifend guldens foo voor den geenen, die de voorfchreeve uitvoer fal hebben gedaan, als die daar toe direct of indirect, behulpfaam foude mogen zyn geweeft.
En dat op gelyke wyfe niemand eenige van de voorfz. Werktuigen of Gereedfchappen, geheel of gedeeltelyk fal vermogen te maken anders dan op lalt en voor reekening van Papier-Fabriqueurs deefer Landen, en om binnen defelve te dienen, op eene boete van fes honderd gulden, voor den geenen , dewelke op order of voor reekening van iemand, geen Fabricqueur zynde, foodanige Werktuigen of Gereedfchappen geheel of gedeeltelyk foude mogen hebben gemaakt; en van een duifend guldens daarenboven, wanneer hy mogte
heb



JAERBOEKEN, May, 1781. i<H3
hebben geweeten, dat defelve niet gefchikt wa ren, om binnen deefe Landen te dienen.
En ten einde hier van niemand eenige ignorantie foude konnen pretendeeren, ontbieden en verfoeken wy de Heeren Staaten, Stadhouder, Gecommitteerde Raaden en Gedeputeerde Staaten yaa de refpective Provinciën, en allen andere Jufticiercn en Officieren van defelve Landen, dat fy deefen onfen Placaate van Ronden aan alomme doen verkondigen, publiceeren en affigeeren in alle Plaatfen daar fulks nodig wecfen fal, en men gewoon is loodanige publicatie en affixie te doen: Lallen en beveelen voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten Fiscaal, en Commifen Generaal, mitsgaders allen Admiraalen, Vice-Admiraalen, Capiteinen, Officieren en Bevelhebberen deefen Onfen Placaate te agtervolgen en te doen agtervolgen, procedeerende, en doende procedeeren tegens de Contraventeurs van dien, fonder eenige gratie, oogluiking, difllmulatie of verdrag , want wy fulks ten dienfte van den Lande, en ten befte v'an de goede Ingezeetenen van dien bevonden hebben allöo te behooren.
(Was geteekent)
H. FAGEL.
'De Edele Groot Mogende Heren Staten van Holland en Weft-Friesland hebben den 9 May 1781 een befluit genomen, „ dat „ voortaen tot kleeding van 't Krygsvolk „ ten laften dezer Provincie ftaende, geen s, ander Zeemleer zal mogen gebruikt wor„ den, dan het geen in deze Provincie ba„ reid is."
Eindelyk is nog het verbod van uitvoer van Por en Panaerde by befluit van 5 May j^8i voor fes jaren aldus verlengd.
Ex
's Graven hage.
Verhod van uitvoer van gereedfchappender papier morkery.



1044 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ssGra-
venhage»
Ver Jen ■ ging van verbod van uitvoer van potaerde.
i »
< <
1
i
Extract uit de Refolutien van de Heeren Staaten van Holland en Wejivriesiand, in haar Ed. Groot Mog. Vergadering genomen op.
Saturdag den 5 Mey 1781.
Tn agting genoomen zynde, dat met den Iaatften A April des gepafleerden jaars reeds zyn geëxpireert de fes jaaren, voor welke by hun Ed.Gr. Mog._ Refolutie van den 19 Maart 1774 by continuatie is verbooden geweeft den uitvoer van Pot-. Pan-, Eftrik- en Tegelaarde.
Is, na voorgaande deliberatie, goedgevonden sn verftaan, op nienws voorden tyd van fes Jaaren, te interdiceeren en te verbieden by deefe, dat geen Pot-, Pan-, Eftrik- of Tegelaarde fal mogen worden gelaaden of vervoert, anders als ap eene Acte, conform aan het Formulier, gein'ereert aan het einde deefes, te pafleeren ten beïoeye van ieder Pot- en Pannebakker in deefe Provincie, die defelve van nooden hebben, op de verbeurte van het Schip, en van tien guldens daar ;n boven op ieder laft in het felve gelaaden.
En fal tot beeter weering van den uitvoer der roorfz. Aarde buiten deefe Provincie, Extract, leefes gefonden worden aan de Heeren Burgemeeleren van de refpective Steden, mitsgaders aan le Heeren Gecommitteerde Raaden in den Hage :n te Hoorn refideerende,als meede aan Dykgraa'en en Hoogheemraaden van Rhynland, Delfland :n Schieland, en aan Dykgraaf en Hoogheemraalen van het groot Waterfchap van Woerden, om jp de Tollen en alom te ftellen de noodige ordres, lat de uitvoer van de voorfz. Aarde effecfivelyk ;eweert werde.
Formulier van deAcle in de boovenjlaande Refolutie gemelt.
Wy ondergefchreevene Hoofdman enDee- — ke"s van het Pottebakkers-Gilde binnen
de



JAERBOEKEN, May, 1781. 1045
de Stad certifïceeren by deefe,
dat ... . Schipper .... is ge-' deftineert naar den Rhyn, om van daar af tei haaien Aarde, die gebruikt zal worden by de Potte- of Pannebakkers binnen deefe Stad.... Gedaan, &c.
Daar geen Gilde is, dergelyke Acte te pasfeeren by den Potte- of Pannebakker, die de Aarde noodig heeft.
Accordeert met de voorfz. Refolutien.
SCHEVENINGEN.
gehoon de onkoften, welke een Engelfehe ^ Kaper maken moet, eer een opgebragte Vilfchers Pink hem wettig toegewezen worde, de waerdy van een pinkje by na evenaert,en dus weinig voordeels door zodanige opbrenging is te bekomen; zo houden egter de geweldenaryen der Engelfchen omtrend onze arme Viffchers nog niet op. Hunne geeft van geweldenary en bitteren haet laeten niet toe arme Viffchers ongeftoord te laten. Den 19 Mei klampte zo een kaper drie van onze Vifch pinken aen boord; hy beroofden hen van touwwerk, netten, kleederen, ter waerde van ruim 500 guldens, en nam met veel fchelden en tieren affcheid van hen.
Amsteldam.
Wy hebben te voren in ons ftukje van January 1781 verflag gedaen van de papieren by den Amerikaenfchen Heer Lauretis gevonden, en door den Erfftadhouder op. klagten van het Hof van Engeland ter ver-
s Gra-
/enha3e.



to46 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel" dam.
gaderinge der Algemeene Staten, en der Staten van Holland en Weft-Friesland medegedeeld. Wy hebben ook al reeds in onze Jaerboeken van 't afgelopen Jaer, voor de Maend December de fcherpe vertoogen gezien, in welken de Gezant van Groot-Brittannie by dezen Staet, de Ridder Torke > de Achtbare Regeering dezer Stad beftondt de hoonende namen van fa&ie en Cabale te geven; en in 't byzonder den kundigen en braven Penfionaris Mr. E. F. van Berkel eenen Verfloorder van de openbare Vrede, en Jcbender van de Wet der Volkeren te noemen; eii zo omtrend de achtbare leden dezer regeering als den welgem. Penfionaris eene voorbeeldige ftrafoeffening te vorderen.
Wat op die onbetamelyke en hoonende ver^ toogen gevolgd is, hebben wy ter zyner plaetfe en tyde verhaeld. De Heer Penfionaris van Berkel meende hieromtrend niet langer te moeten Ril zitten, maer vervoegde zich den 4 Mei 1781 tot de Staten van Holland en Weft-Friesland by het volgend.
Adres aan Haar Ed. Groot Mog* de Heeren Staaten van Hollanden Weft vriesland, gedaan door Mr. E. F. van Berckel, Penfionaris der Stad Amfterdam.
Zweeft met fchuldige eerbied te kennen, Mr. E.
V. van Berckel. Penfionaris der Stad Amfterdam:
Dat, gelyk aan U Edele Groot Mog. ten vollen is bekend, op den 10 Novemb. van het voorleeden jaar, door den Ridder Torke, toen ter tyd Extraordinaris Ambafladeur van zyne Groot-Brir-
tanT



JAERBOEKEN, May, 1781. 1047
tannifchc Majefteit by deezen Staat, aan Hun Hoog Mog. is geprefenteerd eene Memorie, waarby, na dac alvorens de Leden der Hooge Regeering deezer Landen in het generaal werden befchuldigd van pratenfe dagelykfche verbreekingen van de folemneelfte engagementen ; mitsgaders by dezelve Memorie werden voorgefteld, als te werden geregeerd door eenen Geeft van factie en domineerende cabale, tendeerende, om het algemeen belang aan particuliere oogmerker te facrifieeren; — De Suppliant vervolgens in zyn Perfoon, en met uitdrukkinge van zyn'naam, werd aangevallen en befchuldigd, dac hy zich zoude hebben gedraagen, als een Verftoorder van de publique V reede, en fchender van de Wet der Volken; met byvoeginge, dat de Suppliant en zyne prtetenfe Complicen, daarover, ter requifitie van hoogftgedachte zyne Brittannifche Majefteit, door Haar Hoog Mog. voorbceldelyk zouden behooren te worden geftraft: —■ Zynde de voornoemde Memorie, met deeze lafterender inhoud, ter zeiver tyd in de publicque Nieuwspa pieren geïnfereerd, en alzo aan de geheele Waereld bekend gemaakt.
Dat de Suppliant wel heeft geremarqueerd, da de welgemelde Leden van de Hooge Regeering den voorfz. extravaganten ftap van den Riddej Torke, met ftilzwygen en verachting, hebben beantwoord ; en de Suppliant ook zeer genegei was, de zaak op dezelfde wyze te behandelen maar na rype overweeginge heeft geoordeeld, da hy van alle de Perfoonen, die in de voornoemdi Memorie vooi komen, zodanig was gediftingueerd dat zyn naam alleen daarin ftond uitgedrukt, ei hem Suppliant een byzonder Crimen , en als aai 't hoofd van een Complot gepleegd , ten lafte ge
legd is geworden. Dat derhalven de Suppli
ant , die de eere heeft van omtrent 19 Jaaren , te ' Vergadering van LEd. Groot Mog., in zyne bo vengemelde qualiteit, te hebben gecompareerd
be
Am-
steldam.
DePenf. v. Berkel verzoektvrygefprokente worden van den laster van den Ridder Yorke. .
i
>
I
» l 1
r



Amstel-
DAM.
DePenf. v. Berkel verzoektvrygefprokente worden van den laster van den Ridder Yorke. i t i i i j
) 1
? 1 1 t c l v c z r v
d d
1048 NIEUWE NEDERLANDSCHE
begreepen heeft, zodanige verregaande quetzïna van zyn eer niet te kunnen gedongen; maar verphgt te zyn, zig voor het Publicq en dePofteriteit, voor dewelke hy in voege voorfz. beleedied is geworden , van zodanigen laffer hoe eerder hoe beter te moeten zuiveren: — Hetwelk nu nog dies te noodzaakelyker is geworden, om dat ment zedert het pubheeeren van de voorfz. Memorie, niet heeft nagelaaten, allerlei verdere nadeelige gerugten, ten opzigte van den Suppliant, uit te ftrooijen, en zelfs m de Nieuwspapieren aan het Publicq mede te deelen.
Dat de Suppliant dan ook, reeds over lang zig aan U Edele Groot Mog. ten voorz. einde! ?oude hebben geadrefleerd, maar dat daar tufTchen s gekomen, dat de voorz. Memorie, niet voor len 30 Nov. laatftleeden, by U Edele Mog. in lehberatie zynde gebragt, en de Suppliant hetreultaat van deeze deliberatieafwagtende; gemelde bidder lorke ondertufTchen by eene tweede Menorie, gedateerd den 12 December van het ge>affeerden jaar, de bovengemelde ftraföeffening, ran hun Hoog Mog. onder zeer fterke en gantsch «gehoorde bedreigingen, op nieiaws heeft gevorderd; dat, vervolgens, U Edele Croot Mo°>eiden de gemelden Memorien, by HoogstderzeT-er Refolutie van den 2r Decemb. daaraan vollende, hebben gefteld in handen van Prefident eh .aaden van den Hove Provinciaal, ten einde U ^defe Groot Mog. ten fpoedigfte en metpoftpofi. ie van al e andere zaaken, te dienen van Advvs >f naamelyk in de voorfchreeve Memorien, en dc tukken, door U Edele Groot Mog. daarby ge ■ oegd, eenig fundament tot het entameeren van nmineele procedures, tegen de perfoonen in de lafee geconcerneerd, in voege voorsz., doorgélelden Ridder Torke, van haar Hoog Mog. *e. orderd, gevonden zouden werden: wel verbaan, e, dat dezelve Procedures als dan voor den ormans, dagelykfehea en competenten Regter,



OERBOEK EN, My, t?8n io4$
zouden moeten worden gevoerd: — zynde fvoor a wanneer men deeze ü Edele Groot Rlog. Refo lutie met die ven den 23 Nov. daar te vooren ver gelykt) orgetwyffeld het oogmerk van Sd. Gr! M daarra,ede geen ander geweeft, aJs doormid del van zodanig preliminair Examen van zaaken voor te komen alle voorwendfelen, als of U Ed' Gr. Mog. admïniftrat'e van Juftitie zouden wihen weigeren, als daartoe materie voor handen was (gelyk de Ridder Torke by zyne voornoemde ,wec' de Memorie te kennen gaf, de weigeriro- der TL vorderde ftraföeffening VarvooTgïïïSfSïk^ zullen houden;) mitsgaders om door hetzelveVa men vervolgens te preveniëeren fimmers voor Vn veel van ÜEd. Gr? Mog. A^idS^ Gadame pretenfe weigering van Adminiftratie van' Julhtie voor een prajtext genomen zoude kunnen' wo den , om daarmede de waare be weegende oor.'
lat re beddeekken:°P fUPtUre mCt deeze*
Dat de Suppliant in die VerWagtinge. dat we!, gemelde Prefident en Raaden, aan de voorfz re quifitie van ÜEd. Grcot Mog. promptelyk 7oJ!rl voldoen; dan ook heeft begreepen?t advys,1e moeten afwagten; in de vafte onderftellingerdï daarin eene compleete Juftificatie, zo van Heeren Burgemeelteren en Regeerders der Stad AmftS dam, als van den Suppliant, en eene daaruit vloeijende zuivering van deszelfs mvoege voorfz. gefchonden eer begreepen zoude zyn; en de Suppliant dan ook met genoodzaakt zoude weezen, G Edele Groot Mog. met een particulier Adres ver. derlaftig te vallen: dan dat de Suppliant deeze zyne verwagtinge in zo xverre heeft zien vervallen, dat, niet dan na verloop van ruim drie maanden, op den 30 Maart laatftleeden, in plaats van het voorfz. Advis, eer vergadering van ÜEd.
h ug7 " ,DgJ*°,?-en eene M,ffive het gemelde Hof, daarby ÜEd. Gr Mog. in confideratie geevende , of de reden waarom ÜEd. Gr. Mog. «et voornoemde advis hebben gerequireerd, ("das Aaaa u
Am*
STEL" DAiX,
DePenf v. Berkel verzoektvrygefprokente worden van den laster van ienRid-* Ier Yorte«.



,-o«j NIEUWE NÈDERLANDSCHE
AMSTERDAM.
'DePenf. y. Berkel verr zoekt
fproken te worden van den laster van den Ridder Yorke.
s te zeegen, het oogmerk zo even gemeld, om naaroelvk alle voorgeevens van weigering van Advan Juftide, byaldien dezelve op goede monden gevraagd zonden moogen zyn, af te inyden ) door de rupture, die des onaangezien daarop is eevoled. nu niet was komen te ceffeeren; en het daarom niet vreemd en ongefaifoneerd zoude 5Vn ter contemplatie van den Vyand, in hec voorfchreeve Examen te treeden.
Dat de Suppliant niet vernomen hebbende, dat TTFd Gr. Mog. voor als nog op de voorfz. Milïïve zouden hebben gerefcribeerd; onder verbecering van oordeel is, dat met geen billykheid altoos van hem Suppliant kan worden gevergd, dat hv nu langer zoude ftilzitten, en zyn eer en goeden naam geëxponeerd laaten aan de voorfz. u.tftroo fels i In min of meer aanleiding tot tvvyffeline zoude geeven, of naamelyk de bovengemelde PKneeleêbefchuldiging by meergemelde Meïnnrie van de Ridder Torke tegen den Suppliant (Kragt, wel eenigermaaten zoude kunnen georond zvn : nadien tot hiertoe geene directe en uitKkelvke Juftificatie, ja zelfs geen pubhcque COncradi<ftie, om reeds gemelde redenen, daartelll is te voorfchyn gekomen. - Dat zulks nog 5vs te minder van den Suppliant kan worden ge5er«d , wanneer men gelieft te remarqueeren, rwaarop vooral wel te letten ftaat) dat naamelyk 4? voornoemde befchuldiging een daad onderftelt die zeer onderfcheiden zoude zyn van hec ee^n door Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, met betrekking tot het berugte Plan *S een Commercie-Traftaat, met de Verëenigde «rlaten van Noord-America, is vernet, en m het b eede by het berigt van Haar Ed. Gr. AchtbaaVpnoo den 25 Ocftober laatftleeden ter Vergadering van Hun'Ed. Gr. Mog. ingekoomen, is ter Sedergefteld; want dat de Suppliant welverre van 'a™- dat bv gemelde Memorie, aan hem zoude wordeng impnteerd eene daad, die hy als Mi:Su4r der voorfz. Stad Amfterdam (mitsgaders als 4a die qualiteit, in de zaake van het voorfz. Con-



JAERBOEREN,^, r?Sr. ioJr
cept Tradlaat, met en benevens welgemelde Hee ren Burgemeefteren en Regeerders geconcerncerd van weege dezelve beeft gepleegd iSSéc' de Suppbant by gemelde Memorie word voorge
v ngeeeDn ÈSSS*®* gSWef* tc ** het Hofè van een Lompiot, en met deeze zvne nr£erpnrf
Complicen (als ondergefchikte LeedemaaS d
publicque Vreede te hebben verftoord, Ta Sch
ten der Volken ge chonden: - Een daad, Edele
Groot Moogende Heeren, waaromtrent, b'yalSfen
dezelve waarheid m plaats van lader was; in het
geheel niet te pas zoude koomen eenig pralimi.
na.r Examen van den Hove ProvinciaalI te reemi-
weren, of naamelyk tegen zodanige euveldaaden
by de regten en wetten, hier te lande gerecipileH
of geftatueerd al of geen voorzieninge zoude zvn
gedaan; gelyk ÜEd. Groot Mog. by Hoogftder
zeiver Refolutie van den *x December laatltlee
den, van Pramdenc en Raaden voornoemd, zo-
danig preliminair Examen ten aanzien der verrie-
t.ngen, m het voorfz. berigt van Burgemeefteren
en Regeerders der Stad Amfterdam vermeldVfmet
oogmerk en tot bet falutair einde, 5er boven
reeds breeder aangeweezen) hebben gereouire=rd •
Maar integendeel, een Daad, waar^egS bf alte
Regten en Wetten van gecivihfeerde Naden
voorzieninge is gedaan, en ongetwyffeld ftrafbaar
zoude zyn; en derhalve materie tot het entamee-
ren van crim.neele procedures op zoude leeveren,
—- Dat derhalven de Suppliant zyne gedagteri
hebbende laaten gaan over de middelen, die wel
hec meelt gefch.kt zouden zyn, om zvn eer en
goede naam, mvoege voorsz. in het openbaar S
attaqueerd, msgelyks in het openbaar te zuiveren;
wel in overweegmg heeft genomen, of zulks effi.
cacieulelyk zou 'e kunnen gefchieden , door middel
van het uitgeeyen van een publicq Êxpofé van al
het geen door hem,met betrekking1 tot het voorfz
CoiKept-Traataat.ds verrigt; ten betoog, dat
door den Mtppllant geen de minfte aanleiding kan
gegeeven zyn tot deyporsz. atroce befchuldiging-
■Am--
'stel-
DAM.
DePenf. v. Berkel ver? zoekt vrygefproliettte wor- ' den van den laster van den Ridder Yor-



iovi NIEUWE NEDERLANDSCHE
AM"
STKLIJAM-
DePenf. v. Berkel verzoektvryge' jproken te worden van den laster van denRid derYox ke.
waaromtrent hy dan ook geene de minfte zwaangheid maakt, aan U Ed. Gr. Mog. te declareeren, dat hv dezelve houd voor eeneCalumme.opgeriapt om ( „ gelyk uit het Contra - Manifeft van ^un
Hoog Mog. van den 12 Maart laatsleeden, dut, delvk kan worden opgemaakt, hooastderzelver I begrip te zyn) eene pretenfe ftraföeffening te
vorderen, die men wift, dat door hun Hoog. " Mog. met geen mooglykheid, kon worden geac" cordeerd: mitsgaders om vervol, ens uit het mee
aecordeereu van dezelve, prxtenfelyk te dedu" ceeren een weigering van Adminirtratie van Ju" ftitie' en zulks eindelyk. onder anderen, te doen " dienen tot een Prcstext, om deezen Staat vyan" delvk, aan te taften, en aldus, ware het m >og" lvk te bedekken de waare beweegende oorzaak
deezer ruptuure; die geene andere is als de ac„ ceffie van deeze Republiecq tot de gewapende Neutraliteit." —
Dan dat de Suppliant na bedaarde overweeging heeft geoordeeld, zyn voorsz. oogmerk veel beter te zullen bereiken door middel van een refpeftueus adres aan UEdele Groot Mog., waardoor hy aan de eene zyde, op eene overtuigende wyze doet zien, dat hy zich geenzins aan het ftrengfte onderzoek van zyne daaden en gedrag begeert te onttrekken, byaldien UEd. Gr. Mog., tegen alle verwast ine, door de eene of andere befcheiden, van weegens het Engelsen Miniltene gefuppediteerd, mogten vallen in het begrip, dat 'er zelfs maar eenige fchyn zoude fubfifteeren , dat meergemelde perfooneele befchuldiging, by voorsz. Memorie van den 10 Nov. 1780 door den Ridder Torke tegen den SuppUanc afzonderlyk ingebragt, eenig fundament zoude kunnen hebben, ' Of door welk
adres de Suppliant aan de andere zyde van Ubd. Gr Mog., by gebrek van gemelde beicheiden, daarentegen zoude kunnen obtineeren zodanig declaratoir van zyn onfchuld, hec welk hem tegen
alle vermoedens kan dekken: • zynde den
Suppliant dies te meer tot deeze demarche gerefoL



JAERBOEKEN, May, ï^i-
veerd, om dat hy zich verzekerd houd, dat de bekende iEquiteit van ü Edele Groot Mogende niet kan toelaaten, dac hoogstdezelve de noodige orders niet zoude ftellen, dat een Minifter van een der aanzienlykfte Steden deezer Provincie, en die reeds zo lang de eer heeft gehad, ter Vergadering van U lid. Gr. Mog. in zyne bovengemelde qualiteit te compareeren, behoor!yk te regt wierde gefteld, om ten exempel van anderen te worden geftraft, byaldien hy zig zoude hebben gedegradeerd» met daaden te pleegen, of foupcons te hebben verwekt , van zig in zo verre te buiten gegaan te hebben als, den Suppliant in voege
voorsz. te laft is gelegd; of wel integendeel,
dit U Ed. Groot Mog. anderzins zwarigheid zouden maaken, aan den Suppliant een declaratoir van onfchuld teverleenen; het welk hy in den byzonderen famenloop van omttandigheden , waarin deeze zaak zig bevind, met dies te meerder regt fchynt te moogen vorderen, om dat zyne befchuldigers buiten het bereik van de Ordinans Jultitie deezer Landen zynde gefteld; de Suppliant aldus' in de onmogelykheid zig bevind, om , door middel van de Ordinaris Juftitie, eene behoorlykeSatisfactie, weegens de gemelde beleediging , te kunnen
obdneeren,
Uit al het welk de Suppliant meent te moogen befluiten, dat ten aanzien van de voorfz. perlöoneele en afzonderlyke befchuldiging, by meergemelde Memorie van den Ridder Torke tegen den Suppliant met naame gemoveerd, geen prseliminair advis van den Hove Provinciaal te pas komende; de Suppliant ook daarna dan ook niet langer behoeft te wagten ,• maar tot zuivering van zyn eer en goede naam , (die by continuatie door veele ongegronde discourfen wordt bezwakt) zig nu directelyk kan en mag addreflêercn aan UEi. Groot Mog., met eerbiedig verzoek,of ,dat UEd. Groot Mog-, byaldien door ofte van weegen den meergemelden Ridder Torke, of wie zulks anders* zoude moogen weezen, eenige befcheiden zouden Aaaa 3 moo.
Amstee.
dam
DePenf. v. Berkel. verzoektvrygefprokente worden van den laster van den Ridder Yorke.



10J4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-'
STEL»
VAM,
DePenJ v, Berkel verzoektvrygefprokenie worden van den laster van den Ridder Yorke.
moogen zyn geruppediteerd, waarin eeDige febyn van bewys te vinden zoude zyn , dat naarnlyk boven en behalven de verrigtingen van Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam ien van den Suppliant in zyn bovengemelde qualiteic, by het voorsz. berigt in het breede vermeld (en waartoe de Suppliant, voor zo verre hy daarin is geconcerneerd, deeere heeft, zig relpectueufelyk te refereeren, en al hetzelve volkoomen te advouëcren) de Suppliant, buiten dien, een Complot zoude hebben geformeerd; of zo als in meergemelde Memorie gezegd word, met zyne praetenfe Complicen de publique Vreede zouden hebben verftoordt en de wet der Volkeren gefchonden, zodanig dat hy, mitsgaders zyne voorsz. pmenfe Complicen, daarom voorbeeldelyk zoude behooren te worden geftraftj (gelyk dit eenen ander, by de voornoemde Memorie, met uitdrukkinge van des Suppliants naam. aan hem alleen en afzonderlyk ten latte word gelegd) dat UEd. Groot Mog. alsdan deeze befcheiden ten fpoediglte geheven te zenden aan den Hoofdofficier der Stad Amfterdam, om het regc van de Hoope Overigheid, dienaangaande, tegen den Suppliant te kunne-', waarneemen; en aan hem aldus de gelegenuheid verfchaffen , om , in dat geval, zyne gefchondene eer, voor het oog van de gantfche Waereld (door middel van tie ordiaaris JuftitieJ te kunnen defendeeren.
Of wel, dat in het te^engeitelde geval, naamelyk byaldien, gelyk de Suppliant volkomen zeker ftelt, 'et zodanige befcheiden aan U. Ed. Groot. Mog. nimmer zyn gefuppediteerd noch gefuppediteerc hebben kunnen worden; U Edele Groot Mog., als dan, daar van verklaaringe aan den Suppliant gelieven te verleenen ; ten einde, daarmede, alle laftetende discourfen en infertien in de Nieuwspapieren, efficacieufelyk, tegen te kunnen gaan. (Onder ftond)
't Welk doende, &c. was getekend E. F. van BERCKEL.
Dit



JAER BOE KEN, May, 1781. 105$
Dit Gefehrift den 4 May ter vergaderinge der Staten zynde ingekomen, was de Ridderfchap van oordeel, dat het zeiven behoorde gefteld te worden in handen van de Leden om by de raedplegingen over den brief van den Hove van 30 Maert 1781 ter vergaderinge ingekomen, daerop zodanig te letten , als geoordeeld zoude worden te behooren. De andere leden, uitgezonderd de Stad Schoonhoven, verzogten affchrift van dat Requeft om het goedvinden van de Heeren hunne principalen te verftaen; waerop de befiilïende refolutie tot nadere raedplegingen wierdt uitgefteld.
Brave Regenten flaepen nimmer omtrend het welzyn van den Staet, en het geluk van het volk, welk hun toebetrouwd is, is eene ger duerig voorwerp van hunne oplettendheid. En hoedanig men ook over. hunne voorftellen, over hunne ontwerpen zeiven moge oop deelen, dit is zeker, dat hunne zorg, hunne oplettendheid en onvermoeiden yver alle erkentenis, alle dankbaerheid verdient. Hel is waer,die yver, die zorg heeft niet zelden mei vooroordeelen te worftelen; de nayver fpeeli ook dikwyls haren rol in allerlye hinderpalen 0} te werpen; maer de deugd zegenpraelt eindelyk, en de nakomelingfchap, regtvaerdigej in haer oordcel wyzen, plaetft braven er 'deugdzamen mannen in hunnen rang.
De Heeren afgezondenen dezer ftad te; vergaderinge der Staten van Holland en Weü Friesland,hebben den 18 May 1781 het navol gend voorlM in gefchrifte overgegeven.
Aaaa 4 D
AM-
steldam.
>
L
e



i®$6 NIEUWE NEDERLANDSCHE"
Am-
8TÈL, dam.
Voovftel van voorzieningeterbevrydingevan 't Vader-
fond,
1 t i i c <
t
£ «
Y)s Heeren Gedepu'eerden der Stad Amfterdam ; ^ hebben op expreflen laft van de Heeren hun5Ü? 7Frea^ uVe^derinS 'voorgedragen, dat haar Ed Gr. Achtbare zig hadden gevleid, dac eindelyk eens van effect zouden zyn geweeft de efforts, die zedert eenen gemimen tyd by de Admiraliteiten waren gedaan, om zoodanig een aantal van Oor ogfcheepen in Zee te brengen, als dienfti;; zouden kunnen zyn, om de Commercie en Navi. gatie der Ingezeetenen van deezen Staat, of ten rmnften eenige takken van dezelven te befchermen: dac genoemde Heeren Principaalen te meer in deeze hunne verwagting waren gefterkt, toen zy onderrigt wierden, dat een tamelyk getal Oorlogfchepen, van a het noodige voorzien, gereed was om in Zee te kunnen fteeken, en dat daar toe da politive ordres waren gegeeven: dan dat zy tot hunne uiterrte furprife eenigen tyd daar na hadden verftaan, dat de Officieren, de bovengemelde Oorlogfchepen commandeerende, op het ogenblik, dat zyheden de zoo evengemelde ordres hadden behoren te executeeren , kenniffe hadden doen geeAr4at y door &hrek aan Ammunitie, Provifia en Victualie yoor eerft nog buiten ftaat waren aan ïe opgenoemde ordres te obedieeren.
Dat meergemelde Heeren Committenten, cecop. ri ereert hebbend, dat de opgetelde defecten niet alleen niet hadden behooren t'exteercn, maar oofc jy tyds hadden kunnen weggenoomen worden, soodanig door die onverwag-e vertMgin^ van eene saaie die hun Ed. Gr. Achtbare oordeelden ten ï'tcnten nuttig en voordeelig voor het Vaderland e zyn,(voornarnelyk aangezienzeekerebyzondere )mftandigheid) (*) waren gefrappeêrt geworden, « zy niet kunnen afzyn rondelyk te declareeren, at er wettige redenen zyn, om te vreeten, dac ioor de gezegde inactiviteit zig weinig hoop opdoet
r*\ n-. • voor V ,rf waerfchynlyk op het onderfchenpen van
, j^gdfch convoy van Bremen, op welken ook ei dne aüizend recruten waren, zynde Heats door enige Fregatten begeleid. De hoop was, dat onze Jorlogfcbeptn zoude uitgezeild zyn, en dat EngelfcJ; nvoy veroverd hebben. ' h



JAERBOEKEN.JIfty, I78i. f057
voor de zoo hoognodige hefcherming van de Com merrie tn Navigatie , welker totale ftilfland grote fchaarsheid, en binnen korte een gevoelig gebrek ten gevolge zal moeten hebben, om niet te fpreeken van de onmogelykheid om den Vyand, die den Staat zeedert vyf maanden met eenen onregtvaardigen Oorlog heeft a.mgegreepen, en zig reeds van een groot aantal koftbare Koopvaardy-en Oor logfcheepen en van eenige onzer buitcnlandfche Poslesfien by verra»fing heeft meefter gemaakt, afbreuk te doen.
Dat welgemelde Heeren Principaalen uit hoofde van deeze en andere niet min gewigtige redenen geoordeelt hebben niet langer te mogen uitftellen den Leden van hun Edele Gr. Mog Vergaaering met allen gcpaften ernft en yver onder het oog te brengen de fchromelyke gevolgen, welke voor het dierbaar Vaderland uit deezen bekommerlyken iiaat van zaaken te wagten zyn.
Dat de Noordfche Mogentheeden, met welke de Republicq in Alliantie is getreeden, en op welker hulp en byftand zy genoegzaame reede heefc te hoopen, meer dan eens hare verwondering hebben getoont over onze inactiviteit, en over deeeaffeéieerde tranquiliteit, waar meede de Republicq alle de ïnftjltes van haren Vyand verdroeg, zonder zig in het minfte tegens dezelven te verzetten* dat men door onze extraordinans Ambaffadeurs aan het Hof van St Petersburg van tyd tot tyd ge. waarfchuwd was, dat wy van het gezegde Hof nog van deszelfs Bondgenoten geen meerdere hu'p te wagten hadden dan die geproportioneert was aan de effens, die de Republitq zelve zoude doen. Dat de zaaken aan bovengemelde Heeren Principalen waren toegefcheenen van zoo veel gewigc en zoo een ver uitzigt, dat het meer dan tyd is', dat deeze Souveraine Vergadering zoo fpoedig doenlyk overga tot een fcrupuleus onderzoek van de ware oorzaken der voorgemelde inactiviteit: dat zy zig opening late geeven en verflag doen van den ftaat der defenfie van den Lande, waartoe zy de nodige beveelen heeft uitgevaardigt; dat zy inquireere naar de redenen van de verregaaude traagAaaaj heid
AMSTERDAM.
Voorftel van voorzieningeter berrydingevan 't Vaderland.



Ï053. NIEUWE NEDERLANDSCHE
AM-
STELDAM.
Voorftet yanvooi ■ziening ter bevrydty■van 't Vaderland.
heid en flaphartigheid, waar meede de bescherming van het Land tegens eenen gedugten en vooral acliven Vyand word behandelt, en naar de middelen, die in het werk zouden kunnen en behoren gefteld te worden, om de fources van de
-opgemelde kwalen te doen ophouden en uit den
! weg te ruimen.
Dat meergenoemde Heeren Committenten, ten
e einde zig voor 'sLands goede Ingezeetenen, welker totale ruine met raffe"fchreeden nadert, en die nogtans tot hier toe de hen opgelegde fchattingen en lallen blymoedig in 'sLands Schatkift hebben opgebragt, en met het hoogfte regt daar voor de protectie van 'sLands Vaderen afeifchen, buiten verantwoording en reproche te ftellen, en om zoo veel in hun vermogen is den ondergang van dit wei eer bloeyend, en by de Naburen geacht Gemenebeft, af te keeren, hunnen Gedeputeerden ter Dagvaart ernftiglyk hebben gelaft op het bovengedagte onderzoek ten kragtigfte t'infteeren; en vervolgens van hunnentweege voor te flaan: dat de zaaken weegens deeze Provintie ter Generaliteit daar heenen worden gederigeert, dat aan het Hof van Vrankryk, het welk by aanhoudenheid zoo veelen en zulken doorftaande blyken heeft gcgeeven van goedwilligheid, en genegenheid om ops tegens onzen gemeenen Vyand te helpen, en reeds met 'er daad getoont heeft, dat haar aanbod van hulp niet flegts in ydele woorden beftaat, zoo r3s doenlyk worde verzogt met deezen Staat in overleg te treeden nopens de wyze, op welke wy gedurende dit Somerfaifoen met communicatie der Plans van wederzvdfche operatien zouden kunnen en behooren te ageeren.
Dat intuffchen niets behoorde te worden verzuimt, om onze Minifters by de Hoven van Rusland, Sweeden en Denemarken te inftmeeren van den toeftand der zaaken alhier, cn van dat geene het welk de Republicq tot der zeiver verdediging in het werk fielt, met uitdruk'" elyken laft, om zonder ophouden by de voorfz. Hoven verdubbelde ,en de kragtigfte [inftantien te doen,om aan ons eene goede quantiteit wel geëquipeerde Scheepen vanOor-



J-AERBOEKEN, May, 1781. iö5S>
log over te doen, ("waar toe ten minfte een der zeiver hare genegenheid heeft betoont) mitsgaders aan Hen ernitig te reprajfenteeren de noodzakelykheid, welke thans ex lieert, om in voldoening aan het geftipuleerde by de voor lang geflotene en geraiificeerde Conventie, den, by de genoemde Conventie toegezegden byftand, aan ons hoe eerder zoo beeter te doen geworden.
Dat behalven de zoo even aan de hand gegeeven voorfligc , van welker fucces de Heeren (Committenten zig al'es goeds beloven, hun Edele: Gr, Achtbare boven dien van begrip zyn, dat deeze Staat, offchoon dezelve onverhoopt en teegens' alle verwagtinge al eens op zig zelve gelaten wierd, nog veele en genoegzame refources in zig heeft, om hare eige zelfs verdediging niet als desperaac en hopeloos te doen aanzien; want dat het wel waar is, dat het genot van eenen langdurigen Vreede op het eerfte gerugt van eenen onverwagten Oorlog en aanval wel fchrik, confufie en verslagenheid kan aanbrengen , maar dat het niet minder waar is, dat de Rykdom en het vermogen van het Algemeen, door te joüilTeeren van de vrugten van dien Vreede, merkelyk zynde geaccresceert, de hooge Regering daar door in ftaat kan worden gebragt, om door een nuttig en heilzaam gebruik van den zeiven, de zaaken tegens eenen door een koftbaren en langduurigen Oorlog afgematten Vyand, langen tyd dragende te houden, en zoodanige goede maatregelen te beramen, dat dezelve tot het vernieuwen van eenen honorablen en voordeeligen Vreede gedwongen word.
Dat laatflelyk meergedagte Heeren Committenten van oordeel zyn, dat, om de Reiolutien,welke tot de voorfz. eindens zyn ftrekkenden, en dienen moeten tot befcherming van den Lande, en van deszelfs bezittingen in andere Waerelddeelen, een fpoedig en prompt effect, te doen hebben, en om de beraadflagingen daar toe met de vereifchte fecretefle te doen behandelen, eenige weinige Heeren uit de refpeftive Provinciën door
de
Am- "
>tel* dam.
Voorftei ''an voorzienings'er be~ vrydings 'an 'f X/rader'and,
\



joöo NÏEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stelkam.
Voor/lel yan voorzieningeter beyrydinge•van 't Vaderland.
» t
< 3
r 1 c I e c
de Heeren Staaten van dezelven behoorden te worden gecommitteert, en met de nodige Inftructien en Magt behoorden te worden gemunieert en voorzien, om geduurende deezen Oorlog met Zyne Hoogheid den Heere Erfftadhouder de no> dige befoignes te houden tot hec uitdenken, bepaalen en in het werk ftellen van alle zoodanige middelen, als meeft gepaft en gefchikt zyn. om onder den zeegen en byftand van God Almagtig, het vervallene te herftellen, den fmaad en fchande, waar meede de Republicq buiten 's Lands overladen is, uit te wiftchen, en door e-me vi^oureufe defenfie het Vaderland met alles wat in het zelve lief en waard is, voor verdere rampen en onheilen by desfelfs duurgekogte vryheid te bewaaren.
Eindelyk vinden voorgenoemde Heeren Gedeputeerden zig nog uitdrukkelyk gelaft, om deeze bovenftaande Propofitie tot verantwoording en decharge van de Heeren hunne Committenten in de Regifters van Holland te doen infereeren, en op ille mogelyke wyze t'infteeren, dat op dezelve prompte en vrugtbaare Refolutien werden genoonen, en tot bereiking van hunne goede oogmerten hunne Mede-Leden inftantelyk en ernftig te /erzoeken op deeze voordragt het goedvinden van ie Heeren der zeiver Principaalcn teegensde naaitrolgende Vergadering uit te werken, en aldaar in e brengen.
, Op dit voorftel der ftad Amfteldam by de «taten zyndegeraedpleegd, is door de leden ffchrift van het zeiven verzogt, om hetzelve ader te onderzoeken, en ter kenniffe van de tegeerders der fteden te brengen : waerop de iudfte fteden Dordrecht en Haerlem den 2.5 dayter vergaderinge der ftaten , de eerfte ene verklaring en de andere eene aentekening eeden, welken wy niet af kunnen zyn, hier
me-»



JAERBOEKEN, May, 1781. %o6l
mede te deelen. De verklaering van de ftad Dordrecht was van dezen inhoud.
De Heeren Gedeputeerden der Stad Dordrecht, hebben ter Vergadering gedeclareerd, dac zy geen tyd verzuimd h dden, om de propofitie vati Heeren Burgemeefteren en Regeerders van Amfter dam ter kennis van de Regeering van hunne Stac te brengen , en (effens ook te communiceeren, dat zy Heeren Gedeputeerden, omtrent de materie, daar in vervat, vooruitloopig hadden gedecla reerd, dat het principaale oogmerk, het welk ir de gemelde propofitie zeer klaar doorftraalde, tei eenemaal overeenftemde met dat geen, het well zedert eenigen tyd het object van preliminaire de hberatien by de Heeren hunne Principaalen had op geleverd; en dat zy dien volgens zig daar doo: ltilzwygende geauthorifeerd hadden gevonden, on over het generaal, in zo verre de voorfchrevei propofüe mede voor de hunne aan te nemen ; ei dat zy vervolgens niet hadden kunnen afzyn, on de Heeren Gedeputeerden van Amfterdam, en h dezelve de Heeren Burgemeefteren en Regeerder van die Stad, op het hartelyklte dank te zeggen voo den oprekten yver en zêle, waar mede gemeld Heeren , door deze hunne fdutaire en zo hoognq dige Demarche, de waare belangens van het liev jgn reeds te zeer verzwakte Vaderland toonden i bet oog te houden; dat zy Heeren Gedeputeer it n uit hoofde van de voorfchreeve Communicatie thans exrreffelyk waren gelaft , om ter decharg van wel gemelde Regeering hunner Stad voor d Pofteriteit in de Notulen van Hun Ed. Groot Moj te doen infereeren , dat Hun Ed. Grooc Achtbaaren met inhjefie en approbatie van het voorfchreeve ge advifeerde, met groot genoegen de opgemeld propofitie hadden vernomen, en opk bereid e genegen waren, om van wegens hun Stad te cor curreeren tot ai zodaanige bekwaame en efficacie ie middelen, als welke hec meelt gefcaike zoude.
wo
AMSTELDAM.
Verklaf. van Dordrechtwegéns het voor* ftel van Am (teljdarn..
r \
» 1 »
e »
2
a
1-
a



ïorjz NIEUWE NEDERLANDSCHE
AM*
STEL" DAM.
Verklaf van Dordrechtwegens het voorftel van Amftel. dam.
j < ]
1
3
l C
I 1
5
t i I 1
worden bevonden om. het bedrukte Vaderland aft den hoogen en preffanten nood, waar in het zei ve thans verleerde ten fpoedigften te redden: en da? zy ten dien einde niet zouden nalaten, om de by.zondere objecten, in de meergemelde PropofHe voorkomende met den eer (ten in delife'S!neemen, en derzelver Refolutie ter Ver*ade:infr van Hun Ed. Groot Mog. te doen. veroade'IDg
rrLG f fkenin? van de ftad Haerlem omaldus. V° 1 Aralield^> ^idde
■Qe Heeren Gedeputeerden der Stad Haarlem Y hebben by het refumeeren der extenfie van den 18 dezer gedeclareerd dat het Advis, doïr hen bï het overneemen der Propofitie van dê Heeren gI ieputcerden der Stad Amfterdam gegeeven heb xnde mgehouden: Dat gelyk dezdve Pro^fitie' moeft worden geattnbueerd aan een loflyke zu« :ot bevordering der algemeene Belangens, SS 3ien welgemelde Heeren Gedeputeerden van Amlerdam, en in dezelve ook de Heeren hnnne Comnittenten by provifie behoorden bedank- te woren voor den yver en attentie ten nutte van het leve Vaderland in dezen betoond; zy Heeren G»»
PP,Ienr5enj d?halvae"> na da^enoeg^am al de .eeden zig met hun Advys uitdrukkelyk geconfbrneerd hehben, en hetzelve dus in een provifioneel .eïlui van deze Vergadering is veranderd, nietar-
^vKï" kunn-e" ve™aëte", of het gemelde ;eady,fecrde zou, in navolging van meerdere voorbelden, een dadelyk ingrediënt van de voorfchreeven jovifioneele Refolutie zyn geworden "doch dat ly leeren Gedeputeerden, het tegendeel hier van udervindende, en hunne desweaens gemaakte .emarquen met een eenvoudig ftilzwvgen van de •eden ziende beantwoord, over zulks, om te doen lyken, wat op de voorfchreven Propofitie effectielyk zy gebeurd, en dus tot Juftificatie mede



JAERBOEKEN, May, 1781, ïo6j
van hec rapport, dat zy deswegens aan de Heeren hunne Principaalen reeds gedaan hebben, nodig hebben geoordeeld, om deze Aanteekening in Hun Ed. Gr. Mog. Noculen te doen infereeren.
Wy hebben in ons voorgaand ftuk van de verovering van ons eiland St. Euftatius dooi de Engelfchen gefproken. Wy hebben te gelyk gezien, hoe de Engelfehe Admiraal Rodney en Generael Vaughan door hunne ongehoorde en barbaerfche handelwyze hunnen naem, en die van de Groot-Brittannifche Natie voor het oog van ganschEuropa fchandelyk bezoedeld hebben. Maer het is der moeite dubbel waerdig om den voorllag van den welfprekendè Burke in het lagerhuis van het Parlement van Engeland omtrend de fchandelyke handelwyze, tegens een weerloos eiland, '1 welk zich aen de Britfche eer en edelmoedigheid zonder tegenweer heeft overgegeven, gedaen, méde te deelen.
T~Vn 14 May des namiddag ten 4 uren Rond de Heer Burke op in hec Huis der Gemeenten, om den beloofden voorllag te doen, betreklyk het rooven van de goederen der Ingezetenen in het Eiland St. Euftatius. Zyne Redevoering duurde twee en een half uur en zyne inleiding was een plegtig beroep aan de Regering van hec Ryk in dit gewigcig geval. Hy merkte op, dat de Engelfchen waren gewikkeld in een Oorlog, welker gebeurteniffen waarfchynlykvoor altoos hec lot van die Natie zoude befliffen; dat het getal van hunne vyanden zoo veelvuldig zynde, zonder zelf een enkelen Vriend te hebben, zy vooral zorgvuldig in hun gedrag behoorden te wezen, door alleenlyk zulke maatregelen te nemen, welke tot eer van hec Laad ftrekken en die, zoo hec mooglyk ware,
Amsteldam;



ic-64 NIEUWE NEDERLANDSCHS
Amstel-
DAM.
Vertoog in 't Parlementvan Eng, wegens de veroveringvan St. Euftatius.
i
] I
J
4
i < t I i I
c t
f i
re de weereld overtuigen konden, dat zy «leenSioTvoeïdS. b',lykhüld M SCeD2inS °m den Hy ging vervolgens voort om de omftandighe»
t^TwUaFlChÜ ?et Ho!,aDd en de° aftand eft-Indien' korc voorhet in"emen van Sr Jiultatius, in overweging te nemen. By het verklaren van den Oorlog tegen dezen ouden en ge-
LrAU^"vB0ndff ?°,f >'an Groot-Brittanje, Oide hy) had Zyne Majefteit erkend, dat hy met weer! wil enjfmert dien Hap de-t, en in het Manifeft werd dit vyandelyk befluit gegrond op de noodzaaklykheid, en tevens gezegd, dat ons oogmerk, in het voortzetten van den Oorlog, eerder was om, indien het mooglyk ware, de vorige eensae^ zindhnd te herfteHen dan om zich te wrelkeT? ê?n daar op yokjende Proclamatie had nog meerder vri.ndelykheid uitgeademd, bevelende dit by alle gelegenheden de goederen van hvzondere perfonen zouden gemyd en onze vyandfchap alleenlyk geceerd worden tegen het geheele lighaam onzer vyindcn. Zulke grondbeginfels in den Oorioe fe jolgen was eigenaardig am eene groote en befcbWie Natie,- doch indien ooit de ftem der menfeh. ykheid onder vyanden moeft gehoord worden .
^/iaV»ekerJVOOrledeD winter Peweeft in de Wcft Indien, daar de woede der Elementen de kolomen der Oorlogende Mogen heden, zonder mderfcheid, verwoed en de elendige inwoners n de uiterfte rampen gedompeld had; even als of e Godheid daar door de woede van het menfehiom tegen eikanderen had willen beteugelen ea len bevredigen door het gevoel van de aïgemeee noodzaaklykueden: wanneer de menfchelyke oogmoed in het ftof geworpen wierd en wy zalen welke wormen wy waren onder de hand van enAlmagtigen,dan behoorden wyuit onze holen 2 Kruipen met eene aandoening van broederlvkc enegenheid tot eikanderen, om daar door obze merten te verligten, maar geenzins om de verweftirjgen van den Oorlog nog te voegen by die
vag



JAERBOEKEN, May, Hm IQfJ,
van een Orkaan. Zulke denkbeelden had men er
daarentegen^ hadden ^ns voorS|edaan m'l 7
van hunne ^S^&PSS^ was uitgegeven in de maand Decembl èn in h begin van February was on/e ma^fYn f ti^ Indien reeds op cn&rnemingen Xtf HietuÏÏ^ men redelyker wyze befluiten, £c de Sdër orï St. Euftatius aan te taftcn reeds voo? de vliu nng van den Oorlog was afeezond°n J' zoude zich enkel vergenoear/Sr 7 ' ch Py
een lchoorfteen van vnmui, 17 enita zelfs omtrek is niet mee? darft ?S geIykt,: des" het voortbrengfel van den erofd ïf niyleD ■eQ
eene algemeene Marktplaats voo? d" Weft n
^«^-^
Bbbb ^
Am-
STEi* dam.
Vertoog in 't Parlement van Eng.iregens cfe verove nng vam St. Ett> 'tatitts.



1066 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Alt'
STELDAM.
Vertoog in V Parlement vat. Eng.wegens de verovering van St. Eu('Mins.
dit Eiland van de uiterfte nuttigheid geworden voor den Koophandel en gemeenfchap met alle de Europafche Bezittingen daaromltreeks, vooral ten tyde van Oorlog. Het was zeer natuurlyk, dat zulk een Eiland niet konde voorzien zyn van groote middelen tot verdediging tegen een vyand, want deszelfs veiligheid belfond niet in Veftingwerken, Manfchap en Krygsbehoeftens, maar in deszelfs Neutraliteit en Commercie, by welker handhaving yder een evenveel belang had. Men had daar wel, het was waar, een gebouw, dat, naar de Hollandfche manier', een Fort mogt genoemd worden, met eene bezetting van 50 Soldaten , en deze nog de flegtlle van alle, die in dienft, der Hollandfche Weft indifche Compagnie zyn; maar Landmilitie bad men 'er niet, gemerkt yder een met te veel voordeel zich aldaar op den Koophandel konde toeleggen, dan om zyn tyd te flyten met het musket te behandelen.
Tegen zulk een Eiland, op zulk eene wyze befchermd, kwamen niet minder dan 13 Schepen van linie af, benevens nog een evenredig getal Fregatten en 3000 man landtroupen, en op dat 'er aan de vertooning van eene gewigtige onderneming niets zoude ontbreken, geleiden beide onze Bevelhebbers in de Leewaards Eilanden deze magtige uitrufting. De Gouverneur wierd vermaand om zich op befcheidenheid over te geven en hem maar één uur tot beraad toegeftaan; doch die tyd,hoe kort ook, was niet alleen genoeg, maar zelf zeer lang, doordien het onmooglyk was 'er over in twyffel te ftaan, dewyl 'er geen magt was om weerftand te bieden: dienvolgens gaf de Gouverneur zich over, zonder eenige artykels van Capitulatie te bedingen, zich onderwerpende aan de befcheidenheid der Britfche eer en edelmoedigheid.
De Heer Burke ging vervolgens over tot het onderzoek van het gedrag der Opperbevelhebberen betreklyk-zulkeen onderworpen vyand: den
elen-



. JAERBOEKEN, May, 1781. I057
elendigen Inwoners (dus Het hy zich hooren) wierdi terftond aangezegd, dat alle hunne Goederen, geene uitgezonderd, verbeurd waren- de Schatten van den Ryken, de Goederen van den Koopman en de Noodwendigheden der Armen wierden gelyklyk door dat onbarmhartig Edict aangeflagen , en een Vonnis van berooving over de geheele Kolonie geveld, by het welk zelf het Huisraad met uitgezonderd wierd. Dus uitgefchud en beroofd zynde van alle hunne Goederen en het eerlyk verkregen voordeel van hunne handel, bleef 'er voor de Inwoners nog die eenige hoop over, dat zy, door het vertoonen van hun ongeluk aan derzelver Correfpondenten in de Naburige Eilanden of in Europa, Geld zouden kun-" nen krygen om op nieuws den handel te beginnen en door hunne naarftigheid derzelver geleden rampen herftellen; dan deze trooft werd hun ras ontnomen, door eene volgende order om alle hunne Boeken en Papieren over te leveren, waar door hun den grond van hun Credit en de middelen tot herftelling Van hunne Kantoren gelyklyk ontweldigd wierden: een hevel zonder voorbeeld in dc Gefchiedverhalen der Veroveraars en die zelf nog met de onraenfchelykheid niet kan gelyk gefteld worden. Dan dit alles was nog niet Genoeg; de elendige Koloniften moeften geen grond van vertroofting overhouden, indien de roofzugt zich daar van maar konde meefter maken. Men beval hun alle hunne byzondere en geheime Papieren, zonder eenige agterhouding, over te leveren, op dat zelfs hunne Famillie-geheimen en Correfpondentien mogten ontdekt worden —— Eindlyk ontdaan van allen trooft en zelfvan alle middelen van beftaan, wierpen zy natuurlyk het, oog, voor hun tegenwoordig onderhoud, op de levensmiddelen, van welken het Eiland was opgepropt en die in het algemeen Vonnis van verbeurdverklaring mede begrepen waren. Zy begaven zich ten dien einde naar den QuartiermeesJBbbb 2 tex
Amstel»'
dam.
Vertoog in 't Parlement van Eng.weqens de verovering van St. Eulatius.



ro<58 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Af,
STt LDAM.
Vertoog in 't Parkwent van Eng. wegens de verovering van St, Euftatius.
ter-Generaal en bedelden, dat hun een gedeelte dier levensmiddelen, tot onderftand voor derzelver uitgehongerde Huisgezinnen, mogt terug gegeven worden; het antwoord van den Quartiermeeiter was zeer menfchlievend en nadruklyk, geen mondvol, voerde hy hun te gemoet, dit waren naauwkeurig zyn eigen woorden.
Hier verzogt de Heer Burke, dat het Huis een byzonderen aandagt zoude geven op het geen hy verder verhalen zoude, het welk van dien aart was, dat hy, voor de eer van het menfchdom, voor de verlichte Eeuw, die wy beleven, en boven al voor het karakter van een Chriften, zich Ichaamde het te vertellen. Men had befloten, (dus vervolgde hy) dat de ongelukkige Inwoners van St. Euftatius nog meerder zouden geftraft worden , en dat te gelyk met hunne goederen hunne perfonen de wraak der Overwinnaren zouden gevoelen: doch het eerft en allerbyzonderft viel de laatlte foort van vervolging op de Joden ; die ongelukkige Clafïïs van Menfchen bragt men, na van alles uitgefchud te zyn, in een Huis, daar zy , onder een fterke wagt van Soldaten, tot het hembd toe uitgekleed wierdt n, om te ontdekken of zy ook een:g geld by zich verborgen hadden ; vervolgens wierden zy tot eene a'toosdurende ballingfchap uit hunne Huizen en Famillien verwezen , en fchoon zy fmeekten, om hunne Vrouwen en Kinderen met zich te mogen nemen, als de eenige trooft onder zulk eene opeenftapeling van elenden , wierd hun zulks op de oninenfche» lykfte wys geweigerd. Dus gefcheurd uit de armen van derzelver teedere Bloedverwanten, en verdoken van alle middelen van onderftand, uitgezonderd eenige weinige ftukken zilver geld, die men hen als een aalmoes liet be' ouden, wierden 'er dertig van deze ongelukkige flachtöffeis gebragt aan boord van hetOoorlogfchip ^^rwxbury, om met het zelve naar St. Kitts gevoerd te wordea. De overige wierden ? als getuigen van
«fe,



JAERBOEKEN, May, v,U, io«m
de rampen hunner Familien, terug gezonden , er om anderen voor hunne oogen in het bezit te zien van die Goederen, welke zy door naarfti^heid gewonnen hadden.
De Heer Burke zich omtrent de behandeling det Joodiche Natie in het algemeen dus uitgelaten hebbende , bragt vervolgens drie bvzondere gevallen by, als aanmerkelyke voorbeelden van onrechtvaardigheic en onderdrukking. Een vaa dezelven was de behandeling van zekeren foodIchen Koopman, Moloch genoemd, wélke; met zyne ginfche Familie, altyd een yverige aankiever van de Britfche Regering geweeft was, cn die z;ch nog bezwaard vond met de huisgezinnen van twee zyner Broeders, welke door de Rebellen mt' Rhode Eiland verdreveo en van alle hunne goe ieren waren beroofd geworden, om dat zygeweigerd hadden den eed van getrouwheit aan het Congres af te leggen, en decs man was, met al zyn aanhang, even gelyk alle anderen tot den bedelzak gebragt.
Hier fchilderde de Heer Burke de onchriftelvke behandeling, welke men deze menfchen had aangedaan, met zulke levendige kleuren, af, dat alle de Leden aan de beide zyden van het Huis blyken van hun genoegen en goedkeuring over zyne gezegdens gaven. De Joden, zeide hy, geene L<°den van eene Burgerlyke gemeenfehap zynde, ftotiden onder de Voogdy van die Natiën der Weerel d, welke zich zeiven met de namen van bel fchaafd en edelmoedig beftemnelden. Zy hadden geene befcherming als alleen de menfchüevenheïe van dat volk, onder welk zy woonden. Geen Staat was'er, van welken zy, als daartoe behoorende Leden, herftelling konden vorderen van h^t ongelyk dat men hun aandeed; hun te vervolgen was derhalven de onedelmoedigheit zelve. Indien een Hollander wierd onderdrukt, waren de Staten van Holland zyne befchermers; indien het een Franschman gebenrde, kon hy zich by zyn S uBbbb3 vg.-
Am- j
steldam.
Vertoog in 't Pariament van Eng.wegens de verovering van, St. EuQatius.



1C70 NIEUWE NED ERLANDSCHE
Amstel*
dam.
Vertoog in ,t Parlement vat. Eng.we gens de verovering vat St. Eu ftatius.
verein vervoegen , en als het een Engelschman ' overkwam, was zyn Land in ftaat hem te verdedigen, ten minfte het behoorde, indien het niet ontaard was, daar toe in itaat te wezen; maar de arme zwervende Joden hadden geen hoofd noch trooft en konden zich alleenlyk tot verdediging van de menschlykheit beroepen op die brave cn edelmoedige zielen, welke in de famenleving gevonden ■worden. Daar was, ging hy voort, geen Clafle van menfehen van meerder waardy in de famenleving dan deze: zy hadden een Koophandeldry' vendc geeft, en verfpryd zynde d oor alle Landen, van •den hoek van Afia af tot het wellelyke uiterfte van Europa, waren zy fchakels in de keten der Koophandel, of om eene eleéïrike fpréékwyzlè te gebruiken, men moeft hen houden voor conductors langs welke het Credit door de geheele Weereld gebragt word. Men behoorde hen met te veroordeelen, indien 'er eenige ondeugden aan hun volks karakter gehegt waren, want de altoosduurende afhang'ykheid, in welke zy leven, was eene na. tuurlyke reden van ontaartirig : het was toch eene opmerking zoo oud als Homerus, en door de ondervinding van alle Eeuwen beveiligd, dat het menschlyk verftand, in een ftaat van dienftbaarheit, altoos de helft van deszelfs waarde verlieft.
De onderwérpen van perfonele onderdrukking warene naaft aan de Joden, de Amerikanen geweeft , die men zeer fchielyk order had gege/Ven om binnen een bepaalden tyd (daags na de Proclamatie, zoo hy meende) uit het Eiland te vertrekken en dat zonder eenige uitzondering van perfonen, fchoon 'er verfcheiden van Zyne Majefteits getrouwe onderdanen onder waren, welke uit hoofde der onderdrukking van het Congres, derwaarts de wyk genomen hadden: vervolgens moeften het de Hollanders mitsgelden, welke Am» fterdammers waren , die op gely're wyze verdreven wierden, en te.n laatften alle de onderdanen



JAERBOEKEN, May, 1781. io7r
der Verëenigde Staten, de inboorlingen allee uitgezonderd.
De Heer Burke ging nu over ,pm een verflai te doen van de verichillende verzoekfehriftee aat onze Opper-bevelhebbers ingeleverd, ten voor deelen der onderdrukte inwoners van St. Eufta fius en der Britfche onderdanen, wier goederer gelyklyk verbeurd verklaard waren, zynde 'er ten dezen opzigte geen onderfebeid ter weereld gemaakt. Hy las verfcheiden Requeflen en Vertogen , van wegen de Kooplieden van St. Chriftoffe! aan den Admiraal Rodney en den Generaal Fan?han door eenige van hunne Gedeputeerden geprefenteerd, en de antwoorden door die Bevelhebbers daar op gegeven: gelyk ook een Brief aan den 'Admiraal gefchreven door den Heer CranvUle-, de Solliciteur Generaal van Sr. Kitts, het antwoord op denzei ven en het weder antwoord van den Heer Granville; in welke gefchriften de Kooplieden beweerden, dat zy, by verfcheiden Aflens van het Parlement, en byzonder by de Grenada, de Tabak-en de Katoen-Actev geregtigd waren om op St. Euftatius te bandelen , en gevolglyk , dat de verbeurdverklaring van hunne Goederen onrechtvaardig was en zy daarom eischten in derzelver bezit herfteld te worden: dat de Franfchen ganlch anders te Grenada gehandeld hadden, waarfchuwende tevens de Bevelhebbers, dat de vyand Iigtelyk van deze behandeling, de Hollandfche Inwoners aangedian, wraak zoude neemen Doch dat de Admiraal en de Generaal op deze vertogen ten antwoord gegeven hadden: dat de Kooplieden hunne goedederen van daar konden vervoerd hebben voor dat de Expeditie ondernoomen wierd: dat de aangehaalde aflens van het Parlement abfurd en tot oproerige oogmerken verkregen waren; dat deFranichen zulks met durfden wreeken en dat zy; indien zy zich bezwaard vonden , zich konden beroepen op Bbbb 4 . de
i Am- -
STEL[dam.
I
Vertoog in V Parlement van Eng.wegens de verovering van St. Euftatius.



ro?2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
steld£m.
Vertoog in 't Pa- lement van Engsvegens de vet o vering van St. Euftatius,
de Wetten van hun Land; welke redenen , door dea Heer Granville zeer verftandig en bondig wederlege! waren, hebbende onder anderen dèn Admiraal te gemoet gevoerd, dat indien cle Kooplieden hunne Goederen niet naar St. Euftatius hadden mogen zenden om ze aldaar te vprkoopen ,deZeeOfficiers insgelyks de Wetten hidden vertretden, door hunne pryzen aldaar te laaten opveilen.
Na nog verfcheiden andere zaken van dezen aart te berde gebragt te hebben, trad de Heer Burke in een onderzoek van het recht, het welk een Overwinnaar, door de wetten der Natuur verkrygt over de goederen der overwonnene, en ftelde het als een algemeenen grondregel voor, dat de °rederen van byzondere perfonen geene verbeurdverklaring onderhevig zyn. Het was hen niet mooglyk, zeide hy, onder onze Statuten dien grondregel aan te wyzen, want de wetten der Naien, lchoon algemeen toegeftemd cn aangenomen, waren niet befchreven; doch hy konden dep regel, dien hy ten grond gelegd had, verdedigen uit het gezag van hun, die deze wetten hadden uitgelegd, uit den aart en natuur der zake zelf uit voorbeelden, uit de wederzydfche Conventien der Natiën en uit de befte Schryvers, die hetg»matigdite hier over gefchreven hadden. Hy begreep dat het recht van den Oorlog deszelfs grenzen had cn derhalven, dat wanneer men zich overgaf zonder weerftand te bieden, den Oorlog ophield' dat de overwonnenen dan onderdanen wielden en 'ergeene Soevereiniteit, zonder protectie, konde beitaan; dat de Koning, de overgaaf van een volk aanneemende , hen daar door binnen de palen van zyne Regering floot, doch dat indien hy dac volk naderhand het uitfehudden, hv zyn Koninglyk gezsg misbruikte en als een 'Ronver moeft angemerkt worden. Het was belachlyk zelf voor ïen oogenbhk te ftellen, dat een onderdaan alle r.yne goederen en het voordeel der Koninglyke jelcherming konden verbeuren en egter tot getrouw»



JAER BOEKEN, May, fffi.
trouwheid en gthoorzaamheid verbonden zyn;oi «at een Mor.arch zyn karakter konde behouden, wanneer hy zelf den geheelen eigendom van hel Xand bezat! in zulk een geval mogt hydenlleei der Aarde genoemd worden, maar h.*d gtenzin; net recht om zich den tytel van Koning aan te matigen. 3
By deze redenering voegde de Heer Burke nog vcrlcheiden argumenten tot llaving van zyne eer ite ftelhng, mam'yk, dat de veibeurdverklaring, van welke hy fprak, ftrydig was met de wetter der Natiën : hy (lelde andermaal het gehouden gedrag der Franfchen te Grenada tot een voorbeeld en diagde alle de Led?n van het Huis uit, om aan te tooneu, dat 'er ergens zulk eene verbeurd: verklaring, als te St. Euftatius, gefchied was, by menlchcn geheugen of ten minden federt vyftig Jaren , by eene overgave op Discretie, had plaats gehad% en na op dien trant nog eenigen tvd geredeneerd te hebben, keerde hy weder tot de overweging van het gedrag door den Admiraal Rodney gehouden, trachtende de redenen te wederleggen, welke die Bevelhebber tot zyne verdediging had aangevoeld. De Admiraal had fze:de hy) den Kooplieden te gemoet gevoerd, dat zy, om hunne goederen terug te krygen, hunnen toevlugt tot de Wetten moeiten nemen; ee uit de vergenoeging, die men op de bank van de Ihefaury getoond had, toen die paflagie ■wierd voorgelezen, kon men befluiten, dat het Mmiftery zulk een antwoord goedkeurt; maar hoe vreemd was zulk eene verdediging, deKrcon had op al den iïigendom in dat Land de hand gelegd en vertelde nu aan de beledigde partyen, dat de Gerechtshoven voor haar openftonden. Waar van zullen zy, (vroeg de Heer Burke) nu men ze naakt heeft uitgefchud, de koften der ProcelTen betalen, welke zy moeten voeren tegen hunne partyen , die hen met hun eigen geld'zullen beifcryden^ ik zal hier, (dus ging hy voort) een Bbbb 5 ' ge.
Amsterdam.
Vertoog in 't Parlement van Eng.we* gens de verovering van St. Eudatius.



1074 NIEUWE' NEDERLANDSCHE
Amsi el-
dam.'
Vertoog in V Parlement van Eng.wegens de verovering van St. Euftatius.
j .
i
(
i
i <
I ] c I
1
r \
i
I
geval te berde brengen van eene ongelukkige TuFfrouw, die aan my gerecommandeert is, om waar het mooglyk door myn invloed eenigen byftand by de Kooplieden voor baar te verwerven- haar man heeft 16 Jaren lang afwezig geweeft ën is na zeer veel tegenfpoeden te hebben uitgeftaan* bmten sLands overleden, haar nalatende 9000 P. bt., welke hy ,n St. Euftatius had, en dit was w ' i^aud,e w«du,we met hare Kinderen in de Weereld bezat, doch dit nu met al de reft geconfisqueerd zynde, is dat ongelukkig Huisgezin van allen onderftand beroofd. Op wat wvze moet zy nu toevlugt nemen tot de Wetten, daar zy geen middelen heeft om van buiten 'sLands dloodige bewyzen magtig-te worden en geen beItaan om den mtflag van zulk een Proces af te vagten ?
Plet was niet vreemd, dat een man in zyn kauit op een Ruk gefchut zittende zulk een taal prak als de Admiraal Rodney gevoerd hid maar loeveel achting hy ook voor hem had als een iee-Officier, kon hy egter niet nalaten te honen lat zyne uitfpraak, als Wetgever gedaan, geene jevolgen zoude hebben; en het was ongehoord lat de Staatsdienaars in dit land zulk een handel' vys toejuichten en goedkeurden.
Wat wyders betrof het valfch gedrag der Horanders, het welk de reden was, dat men hun den Jorlog verklaard had, dit kon in 't vervolg geenras dienen tot een argument om de g-houden landelwys te billyken; want het was een der al ïreerfte grondregels van de Wet der Natiën, bv e befte Schryvers over dezelve aangenomen , dat ïen, om de Wetten van den Oorlog wel uittergen, moet begrypen, dat ydere party het scfat aan hare zyde heeft, en dat alles, wat de erklarmg van den Oorlog voorafgegaan is, in en Oorlog moet vergeten worden. En wat aanging het gezegde van den Admiraal '.odney) dat de Franfchen geene wraak van zyne
harj-



JAEREOEKEN. May, i?Sr> 1075
handclwys zouden durven nemen: wat is dit anders, (vroeg de Heer Burke) dan den vyand uittetarten om gebruik te maken van die magt, welke by reeds in handen heeft, door die vry heden te herroepen, welke aan onze mede onderdanen in de Grenada zyn toegeftaan? Indien dit gebeurd, vervolgde hy, zuilen de inwoners van dat Eiland reden hebben om de onrechtvaardigheid onzer regeering te vervloeken, maar zich over hunne Overwinnaars niet beklagen kunnen.'' Een oud eerwaardig koopman, die 90 jaren geleden, om de Tiranny der Franfche Monarchie te ontgaan , dcrwaart de vlugt nam, en zich onder de befcherming dezer regeering begaf, nu eens terug ziende, zou met verwondering de wiffelvalligheid der menfchelyke zaken befchouwen f wanneer hy, zich gered vindende door de edelmoedigheid des Kon-'ngs van Frankryk, door de onrechtvaardige roofzugt van Groot-Brittanje ongelukkig gemaakt word.
De Heer Burke befloot eindelyk zyne Asnfpraak met den vnorflag, dat 'er een onderdanig Adres aan den Koning zoude geprefenteerd worden, om zyne Majefteit te verzoeken aan zyne Minifters té bevelen, dat 'er voor het Huis zouden opengefogti worden alle de Brieven , papieren en Cor« refpendentie door hun in derzelver qualiteiten uit de Welf Indiën ontfangen, betreklyk het innemen v?n St. Euftatius en de andere Hollandfche Eilanden in dat weerelddeel.
Hoe zeer niets met eenigen den minften grond voor het gedrag der Engelfchen Admirael en Generael Rodney en Vanghan tegen de ongelukkige bewooners van St. Euftatius konde bygebragt worden; moeft 'er al even wel wat gezegd worden van de zyde-van de vStaetsdienaers tc Londen; hoe llaeuw het
ook
Amsterdam.
Vertoog in V Parlement van Eng.wegens de verovering van St. Euftatius.



»o75 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am--
stel' dam.
5 S »!
ook ware de onzydigheid vordert egter dat wy het zeiven ook laten volgen ' Lord GC0/-g-fi ®emai#é dan, in den vooreaen
cajjeerd, dat is, als omvaerdig zynde zvn vaderland te dienen, afgezet, dezeffdelSd Germmne thans s'Konings Staets Secretaris antwoordde op het nadrukkelyk vertóo' van den welf/prekende Burke: VCi™oö van
*, Hy verklaarde, dat in alle de orders „ die aen de Bevelhebbers in de VVeft Indiën M waren afgevaerdigd, hun uitdruklyk "eklt „ was, om de goederen der Britfche onder „ danen te meiden en hen, zelf zoo veel a s * mooglyk was, te befchermen: ook twvf? » fclde hy geenzins of deze orders waren
" dftï „V T°V gebra^ doch indien de een of ander byzonder perfoon zich » z?If bezwaard vond, had hy'er maer kennis van te geven om een wettig herftel te „ verkrygen: en wat belangde hex confisone n ren der Hollandfche eigfndommën in^St „ Euftatius begreep zyn Lordfchap, dat dé „ Ivoopmanlchappen en Bezittingen der bv zondere perfonen in overwonnen Landen „ te recht konden aengeflagen worden, het , zy dan voor de Kroon, het zy voor de Ver, overaars en dat men aen de inwoners al, leen yk derzelver vafte goederen enbehoef, de laten. Indien dit een dwaling was, , zou hy zich zeiven fchriklyk bedrogen vin, den, dewyl zhilks door vorige gebeurdte-
„ nis*



JAERBOEKEN, May, 1781- I077
p niffen duidelyk gebillykt wierd; dan het s, was niet noodig zich by deze gelegenheid }, van zulk een argument te bedienen, dewyl „ het eene ontegenfpreeklyke Helling was in „ den Oorlog, dat men vyandelyke Magazynen mogt veroveren en vernielen, en dat „ het Eiland St. Euftatius juift onder die be„ paling viel , als zynde de Stapelplaats of Magazyn voor Frankryk en Amerika. „ Om dit te bewyzen las zyn Lordfchap „ een gedeelte van een brief, dien hy van den Admiraal Rodney ontfangen had, waer a, uit duidlyk bleek, dat de handelvvys der ,, Hollanders in dat Eiland ten hoogften vy,, andiyk voor dit Land geweeft was, en zelf zoo ver was gegaan, dat toen de Admirael uit de Weft-Indien terug kwam, heb„ bende op de Kuft van Noord-Amerika door „ ftorm merkelyk fchade bekomen, en der„ waart zond om aldaer Touwwerk te koost, pen tot herftelling van zyne Schepen, ten antwoord kreeg, dat 'er geen Touwwerk j, in het Eiland was, en dat men ondertusi, fchen, toen de plaets ingenomen wierd, ?, 'er verfcheiden duizende tonnen van ge5, vonden had, die aldaer een langen tyd ges, legen hadden; die Admirael melde wyders, 57 dat dit federt langen tyd hun gewone masi nier van handelen omtrend de Engelfehe 33 Schepen geweeft was, want dat fehoon 'er 33 herhaelde reizen aldaer om Touwwerk vert3 zogt was, men gedurende den geheelen 33 Oorlog niet meer dan 30 tonnen 'er van 33 gekregen had, daer intuifchen onze vyanp» den 'er ryklyk van voorzien waren gewor-
,, den*
Amstel»dam»



Am.
steldam..
1078 NIEUWE NEDERLANDSCHE
" teD: hy Y,oegde 'er dat nadien de Re* Sfeff |e? ij**"*** onderftand „ uit dat Eiland hadden gekregen , het na,, tuurlyker wys te denken was , dat des-
zelfs inneming een einde van den Oorlo* „ zoude te weeg brengen. Eindelyk melde „ de Admirael Rodney nog in dien brief, " t J ?e geconfisqueerde goederen „ gehandeld had, te weten, dathy die,wel-
ke bederf onderhevig waren, terftond had „ doen verkoopen, en dat de levensmiddelen „ en krygsbehoeftens (uitgezonderd die wel„ ke de plaets zelf noodig had) voor de na,, bunge Eilanden ingefcheept, en de overige „ naer Groot-Brittanj2 afgezonden-waren, als ■„ mede dat het geld, dat in depublykeKof„ fers gevonden was, ingefcheept was om ,, naer elders gevoerd en aldaer in veiliaheid „ bewaerd te worden. ö
„ Zyn Lordfchap. merkte op, dat dezere„ denen van den Admiraal zeer voldoende „ fchenen, en dat,indien dit Eiland in do „ daed een vyandelyk Magazyn was geweeft „ gelyKmen het befchreef, hy vertrouwde! „ dat er memant zoude wezen, welke zou„ de ontkennen, dat de verbeurdverklaring „ der daer m gevonden Goederen eene recht&„ matige zaek was. De Heer Burke. ver„ volgde hy, had geklaegd over de vervol„ ging van de Joden, en hy veroordeelde „ die insgelyks, doch hy kon het Huis ver„ zekeren, dat de Admirael Rodney zulks ^ met direct gedaen had, en 'er terftond ori, der op had gefteld, zoo dra het tot zyne j, kennis gekomen was. De Admirael was
j, van



JAERBOEKEN. May, 1781, 1079
van die zaek eerft onderrigt geworden „ door de Requeften dier Lyders, en had „ zulks met zoo veel verontwaerdiging verM nomen, als de Heer Burke zoude kunnen „ doen, hebbende ook terftond van zyn ge„ zag gebruik gemaekt om de verdere uit,, voering te voorkomen door bevel te ge„ ven, dat de Joden zouden terug gebragt ,, worden. Dit kon hy aen het Huis bewy„ zen door een Heer, die tans in Londen *» was en zelf door de Joden gebruikt was 9, geworden om in hun voordeel te fpreken.
» Met betrekking tot het overige van des » Admiraels gedrag, het welk de Heer Bur„ ke zoo fterk gegispt had, in opzigt tot de „ uitbanning der Amerikanen en anderen, moeft men begrypen, dat de Bevelhebbers „ een ontegenfpreeklyk recht hadden, om „ zulke maetregels te nemen als tot beveili„ ging en verzekering van het Eiland kon„ den dienen, en dat niemand, die de Ad,, mirael Rodney kende, hem bekwaem zou„ de houden om onnoodige geftrengheden te „ oeffenen; maer het Eiland St. Euftatius „ krielde van Vreemdelingen uit alle Landen „ en Oorden, welke ajjeenlyk derwaert ge„ komen waren om-hunnen handel te dry2, ven. en die gevolgelyk, hunne zaken aldaer verrigt hebbende, 'er geen boodfehap „ meer hadden, en derhalven natuurlyke ,-, voorwerpen van vermoeden waren, en „ waerom de voorzorg-omtrent hengenomen als ten hoogften voorzigtig moeft aenge„ merkt worden. „ Als een aenmerkelyk voorbeeld van den.
?? wel-
AM-
STEI>
DAM.



Amstel.
1
i l
1080 NIEUWE NEDBRLANDSCHE
* lüllZt f,bövoIkïflg van die Kolonie, „ aiieenlyk veroorzaekt door deszelfs voor' „ deeligen handel met onze vyanden, bragt
* zyniLordfchap by, dat de Huur der Hui » fn 111 de Stad St. Euftatius jaarlyks mei « dan een Millioen Sterlings beliep
„ De Heer Atrfr had (zeide hy verderf i9 eene vergelyking gemaekt tuffchen onS „ drag en dat van Frankryk by de inneming » van Grenada; maer het was onmooglyk, " £„ S verê'elyki»g- konde plaets heb„ ben n zaken zoo wyd van eikanderen ver„ ichillende; tuffchen de overgaef van een Eiland, welks welvaerd alleen » beftond m Landbouw, en dat van een ,, barren grond, op welken een gemengden „ hoop van vyanden derzelver Magazynen ü tot onzer vernieling, hadden aengelegd! >, tiet onderfcheid was voldoende gebleken » m het gedrag van denzelfden Admirael
met opzigt tot Demerary en Isfequebo „ want die koloniën vindende in denzelfden " a udj>/h de Franl"chen Grenada gevon„ den hadden, had hydenzelven voorvvaer„ den ingewilligd, welke veel gunftiger wa„ ren als die, welke ons nu tot een voor„ beeld wierden gehouden."
Het volk van de Nederlaridfche Schepen te St. Euftatius genomen, als ook van de jenoinenc Hollandfche Schepen onder seleC ie van den Schout by nacht Krul,0met mnne Schippers en Stuerlieden zyn naer Antipa gevoerd, en aldaer in de Gevangenis <rezet ïebbende men denzelven alles ontnomen, en
nae»>



JAERBÖEKEN, My, 1781. io3r
naeulyks de allernoodzakelykfte klederen ?ê laten. *
Onderwyl hebben de Engelfchen en in ' byzonderdeAdmiraeliW^yenGenerael/^/g, ban het volkomen genot niet gehad van hunne geroofde goederen. De rykgeladeöe Scheper van St. Euftatius den io Maert 1781 opgezonden naer Engeland, en met 4 Oorloo-fchepen geleid, wierden door hét Franfch Eskader, onder bevel van den Admirael De la Motte Piquet den 2 en 3 May 1781 voor het grootfte gedeelte genomen. De Engelfehe Oorlogfchepen wierden door hunnen vyand vervolgd maer niet ingehaeld. De genomene Koopvaerdy-vloot , ten getale van 23 Schepen, ryk geladen met zuiker,koffy, indigo, katoen, tabak en ryft, wierdt gelukkig te Breft binnen gebragt, waerdoor ook nog veele Hollanders, op die Schepen als Krygsgevangen zynde, hunne vryheid hebben bekomen. Veele Kooplieden alhier vleidden zich, dat die Schepen en goederen aen hen zouden te rug gegeven worden , dogzonder grond , alzo ze reeds Engelfehe eigendommen door het recht van oorlog waren geworden, en dit hernemen gefchied is voor het verdrag van deze Republiek met de Franfche Kroon, hier voren mede gedeeld.
Men heeft hier ook uit Engeland de onaengename tyding bekomen, dat onze Volkplantingen Demerary en Ejjequebo, zich aen den Engelfchen zouden hebben over gegeven, en zulks zonder flag of ftoot; ja dat zy als 't ware het eerft van hunne zyde, 't Pccc. zy
-Amstel;dam„



Ï0S2 NIEUWri NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM.
zy uit vrees voor barbaerfche behandeling, het zy uit enkele bloodhartigheid, 't zy uit kwaede trouw, zich aen den Engelfchen Bevelhebbers Rodney en Vaughan hebben aengeboden. Alzo hier van nog geene andere tyding is ingekomen, zullen wy het kort verhael, het welk in de Engelfehe Hofcourant geplaetft is, alleenlyk mededeelen.
,, De Heer Clark, in den beginne van February van Demerary na de Barbados vertrokken zynde, fchynt aldaer aen den Engelfchen Gouverneur op ordre te kennen gegeven te hebben, dat de Hollandfchen Gouverneur van Demerary bedugt was, dat zyn onderhebbend Eilandje ligtelyk een prooy vaii Engelfehe Kaepers konde worden, vermits hy niet in ftaet was om weerftand te kunnen bieden, en hy zig dus liever zou overgeeven aen een onzer Oorlog Schepen. De Heer Cuningham, Gouverneur van de Bar bados, zondt daer op den Luitenant Foreft, van het cjofte Regiment, aen den Heer P. van Schuilenbitrg. Gouverneur van Demerary met een Vreede-Vlag en eenen Brief gedagtekend den 18 February, waerin hy den voorn. Gouverneur de gelegenheid aenbiedt om zig aen den Koning van Groot-Brittannien over te geven , op dezelfde voorwaerden, als door de Heeren Rodney en Vaughan aen St. Euftachius, St. Martin en Saba zyn toegeftaen.
De Gouverneur P. van Schuilenburg, met de Raedcn D. Creefte en L. J. D. van Grovefiins, gaven hier op wel hunne Colonie over aen de Engelfehe Kapiteins Daey en Pender, voerende de Schepen the Surpria
en



JAERBOËKEN, May, j78f4 m*-
én Barbuda\ maer Vermits deze Heeren de gemelde voorwaerden niet toonen konden wierden de Heeren Bourda,Lid in den Raed' en J. Hajhn, een der voornaemfle Inwoonders van Demerary, als Gedeputeerden aen den Heer Rodney afgevaerdigdmet eenen Brief waer in derzelver Commiffie gemeld en protectie voor hen verzogt wordt.
Deze Gedeputeerden by den Heer Rodnev gekomen zynde en aen zyne Excellentie den waeren llaet der Colonien gemeld, als mede zyne bewilliging tot verfcheide Artykels ten Voordeele derzelve verzogt hebbende, zo wierd daer op den 14 Maert van wegen de Heeren Rodney en Faughan de volgende Proclamatie aen hun mede gegeeven.
Wy Sir George Brydges Rodney', Ridder van het Bath, Admirael van de Witte Vlao-, en Opper-Bevelhebber van Zyne Majefteits Schepen en Vaertuigen, in dienft zynde of zullende zyn te Barbados, de Leewaerds Eilanden , en de nabygelegen Zeeën: en de Wel Ed. John Faughan, Opper-Bevelhebber van Zyne Majefteits Landmagt in de Weft-Indiën. &c. öcc.
„ Nademael de Inwooners van Demerary „ „ de Rivier Iflequebo en de onderhoorigen » zig op discretie hebben overgegeven aen 9, de Wapenen van Zyne Brittannifche Ma„ jefteit: zo wordt by dezes aen de Inwooners
toegeftaen om te blyven by het vol bezit „ van hunne Goederen en om volgens hunne „ tegenwoordige Wetten geregeerd te wor* „ den , tot tyd en wyfe Zyner Majefteits „ welbehagen zal bekend geworden zyn."
C-ccc a w Al-
Am-
sTEr,
dam*



ioU NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
S'i'EL©AM.
„ Alle de Goederen, ivrygsoenoettensotc.., „ behoorende tot de Hollandfche Weft-Indi„ fche Compagnie zullen aan de Officieren,
van zyne Groot-BrittannifcheMajelleitwor„ den overgeleverd."
„ De Inwooners zullen den Eed van ge.,, trouwheid afleggen, onder de befcherming
der Kroon van Groot-Brittannien genomen s, en toegeftaen worden om hunne producten „ naer Groot - Brittannien of de Engelfehe „ Eilanden Tabago en Barbados uittevoeren „ in Engelfehe Schepen , en in allen opzigte „ als Engelfehe Onderdaenen behandeld te „ worden, tot dat men Zyner Majefteits wel,, behagen dien aangaende zal vernomen heb„ ben."
„ De Bevelhebber en de andere Officiers ,„ hebben vryheid met een Cartelfchip naer „ Holland te vertrekken , en met zig te nee-
men alle hunne Goederen hoegenaemd. De M ïrouppes hebben gelyke vryheid."
Gegeeven onder onze. handteekening te St. Eultachius den 14 van Maart 1781.
G. B. RODNEY. JOHN VAUGHAN.
Daar dus blykt, dat de Hollandfche Gouverneur van Demerary en Isfequebo zelfs gevraegd heeft om die Colpnie over te geeven, is het derhalven niet te verwonderen , dat, ten opzigte derzelve, de behandeling vry zagter is toegegaen dan op St. Eultachius,' De Heer Rodney van deze overgifte verflag doende, voegt ook daer by een ltaet van het Jaerlyks
be-



JAER BOEKEN, May, 1781. I08y
beloop der Producten van die Colonien, wel. ke bedragen 10000 Vaten Suiker, en Rum na^ proportie; 5 Millioenen ponden Koffy: 800,000 Ponden Katoen; doch van de Cacao en Indigo hadt men nog geeu nette opgaaf; alleënlyk meld de Heer Rodney „ dat deze Colo„ men, in de magt van Groot-Brittannien „ en behoorlyk aengemoedigd zynde, meer 9» Schepen zullen kunnen gebruiken en meer „ inkomrten aan de Kroon opbrengen dan ai„ le Britfche Weft-Indüche Eilanden tezae„ men."
t Men heeft ook nog in Engeland een lyst in t ligt gegeven van de Schepen, welken door de Lngellche Kapers op de rivier van Demerary zyn genomen, dog aan de Admiraliteit behooren, als zynde zonder brieven van marke bemagtigd. Dezen genomene Schepen zyn fevcn ; een te Amfteldam t'huis hoorende , een te Rotterdam , vier te Middelburoeen te Vlisfingen , en een te St. Euftatius, behalven eenige Schepen, die op de rivier van Demerary en Xsfequebo waren.
De Lyst, welken wy zo even zeiden in Engeland te zyn m 't ligt gegeven, is deze :
Lyft van de Engelfehe Kapers, die op t de Rivier van Demmerary zyn gekomen, den 24 February 1781.
,, Bellona, Kapt. Drlscoll, 28 ftukken, ,, van Briftol. Mercury, Kapt. R. Craigs, „ 24 ftukken, van Briftol. Proferpine, Kapt. 7» J- Jackfon, 18 ftukken, van Briftol. Hal„ ton, Kapt. O. JVhitehoufe,8 ftukken, van Cccc 3 Bar-
tel >
dam.



ïoSS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am- „
stel- „ dam.
33 s»
33
>»
»1 13
■)•> 35 5> 33 35 33 31 93
j: >•
9 3
0 i'
3: 31
Barbados. polly, Kapt. N.Bold, 4 Hukken , van Barbados. Hornet, Kapt. j% Kimher 3 32 Rukkeu van Leverpool.
Lyft der Schepen en Vaertuigen, gevonden in de Mond van de Rivier van Demmerary, en door de Kapers genomen, den27February 1781.
Guidl. Vreight, Kapt. Chrift., Catnea, 12 ftukken, 32 man, geladen met koffy, fuiker en Kattoen,Hollandfche Eigendom, te Vliffingen t'huis hoorende. Eensgezindheid, Kapt, And. Chrift. Deutz, 10 ftukken, 26 man, geladen met meel en rommeling. Hasft u langzaem — Jonge Juffrouw Mar-, garetha, Kapt. Com. van Kakum, 12 Rukken, 37 man, geladen met fuiker, koffy en kattoen. De Middelburgftche Hoop, Kapt. Hans Zuidells, 12 ftukken, 24 man, geladen met fuiker, koffy en kattoen, De Vryheid, Kapt. Peterfe, 8 ftukken, 32 Man, geladen met fuiker koffy en kattoen, alle 4 Hollandfche Eigendom, te Middelburg t'huis hoorende. Vrede, Kapt, J. Deweades, 4 ftukken, 9 man, geladen met koffy en fuiker. De Vrouiven An. Coïyns en Anna Maria, Kapt. Mart. Selos, fen, 8 Hukken, 18 man, geladen met kof, fy, katoen en fuiker-. De Jonge Aron, Kapt. J. A. Ruge, 6 ftukken, 14 man, geladen met Levensmiddelen, yzer en rommeling. De Boreas, Kapt. J. Ricart, ió Hukken, 26 man, geladen met fuiker, koffy en katoen. De Jufvrouw Anna Louifa,
„Kapt.



JAERBOEKEN, May, ij8r. 1087
„ Kapt. Tennis Sweeris, 12 ftukken, 20man, „ geladen met planken. Zeelands Poft, Kapt. „ Com. Keyzer, 6 ftukken, 12 man, gela„ den met koffy en fuiker. Een Schip, de naem onbekend, Kapt. Barnes, 8 ftukken, „ 20 man, geladen met koffy, katoen enfui„ ker, alle 7 Hollandfche Eigendom, te Am9) fterdam t'huis hoorende. Duinvliet, Kapt. 95 Ontman Stuurt, 4 ftukken, 16 man, ge55 laden met levensmiddelen en planken, HolM landfche Eigendom, te Rotterdam t'huis v hoorende. Een dito, geladen met hout, „ Hollandfche Eigendom1, te St. Euftatius 5j t'huis hoorende.
Schepen in de Rivier liggende.
De Vriendfchap, Kapt. H. Klapper, 2 „ ftukken, 16 man, geladen met hout, Hol», landfche Eigendom, te St. Euftatius t'huis », hoorende. De Vreede en Welvaert, Kapt. » J°feph Almers, Hollandfche Eigendom,ta ,, Amfterdam t'huis hoorende. De Sloep, „ Hancock, Kapt. T. Chefter, 8 ftukken, 16 man, geladen met rum. Een Sloep, de „ naem onbekend, Kapt. W. Leeds, 4 ftuk„ ken, 12 man, geladen met rum, beide „ Amerikaenfche Eigendom, te Nieuw-L.on„ don t'huis hoorende.
Lyft der Schepen en Vaertuigen op de Rivier van Effequebo.
',, Het Schip van Martin van Louw, 12 '„ ftukken, 30 man, geladen met fuiker en „ koffy. Een Schip, de naem onbekend.
Cc cc 4 Kapt.
Am- •
steldam.



io88 NIEUWE NEDERLANDSCHE
AMSTERDAM
„. Kapt. de Loof, 10 Hukken, 36 man. Een >, Snauw, geladen met fuiker en koffy, bew nevens nog twee Schepen, alle 5 Holland„ iche Eigendom, te Middelburg t'huishoo„ rende. Een dito, gelaeden met fuiker, „ Hollandfche Eigendom, te St. Euftatius „ t'huis hoorende. Nog een dito, Holland„ fche Eigendom. Een Schip, geladen met „ varmas tabak en cacao, Hollandfche Ei„ gendom, te Amfterdam t'huis hoorende. „ Een Schooner, gelaeden met tabak. Een „ dito, Kapt. Matheo, 4 ftukken, 150 man. „ Nog een dito, alle 3 Spaenfche Eigen„ dom, te Oronoque t'huis hoorende,"
Het is geenzints te verwonderen , dat deze eigenwillige overgaef van deze volkplantingen aen den vyand, hier groot opziens en veel ongenoegen baerden.
De Heeren Staten van Zeeland, ten uiterften gevoelig over dezen gebeurtenis , gelasten hunne afgezonde.ne ter vergadering der Algemeene Staten, by de eerfte bekwame gelegenheid ter Vergadering van Hun Hoog Mog. te verkiaeren „ DetdeHeeren Staeten „ dier Provincie met de uiterfte fürprife „ het hier vooren- gemeld gedrag van Com,, mandeur en Raeden van Demerary verno„ men hebbende, ten fterkfte infteeren, dat „ de Heeren Staeten der refpective Provin„ cien, door Hun Hoog Mog. mogen wor,, den verzogt, in den haren de meeft krag., tigfte voorziening te willen doen, datCommandeur en Raeden voornoemt, of die van „ dezelve, wanneer (volgens de aen hun by }> den Admirael Rodney toegeftaene permiffie,



JAERBOEKEN, May, 1781. 1089
„ om met een Cartellchip naer Holland te „ vertrekken) hier te Lande arriveeren, ten „ eerllen gehouden worden derzelver gedrag „ in dezen te verantwoorden ter plaetfe daer
zulks behoord; ten einde de geene, die aen „ pligtverzuim fchuldig bevonden mogen „ worden, volgens verdienften konnen „ worden geftraft; Zynde Hun Ed. Mog. „ bereid, met concurrentie der Bondgenoo„ ten, het geene voorfz. is, ook binnen die ,, Provincie te doen obferveeren."
Onze Volkplantingen, die wy nog in de Weft-Indien bezitten, zyn door de geftremdevaerttin geene kleine verlegenheid, zo lang ons de noodige Oorlogfchepen tot behoorlyke convoyen derwaerds ontbreken. Wy kunnen nog de vrugten en inkomften van daer ontvangen, nog de noodige levensmiddelen, en krygsbehoeften, welken zy thans vooral noodig nebben, naer dezelven afzenden. Het is dus natuerlyk, dat men bedagt is op eèn plan, om hier in te voorzien, en men is erkentenis fchuldig aen' die geenen, welken daer toe hunne vlyt en moeiten ten koften leggen. Dewyl dit een ernftig onderwerp der raedplegingen van de ftaten is geworden, van welken wy by vervolg zullen moeten fpreken, agtén .wy het thands niet ongevoeglyk een kort gefchrift mede te deelen, waer by een Rceder en Handelaer op de Welf. - Indien zyne medereders en medehandclacrs tot de oude wakkerheid zoekt op te wekken, en een ontwerp voorftelt, • van dezen inhoud.
Cc c c 5 Een
Am-
?teldam.



*opo NIEUWE NE DE RL A ND S C HE
AMSTERDAM.
Flan van gewap.vaert o, deWefl Indien,
T^en welmeenend ingezeeten van dit Vry GemeeJ-' nebeft kan niet dan met goedkeuring, befchoawen de onderneemingen, welke door zyne Medeburgeren in dit tydsgewrigt worden by de hand gevat, om, op bekomen verlof, en aanmoediging zelfs, van 's Lands Hoge Overheid, afbreuk te doet aan een vyand, die eensklaps de langer dan > honderd jarige berrekking van Bondgenoot, nog .daar en boven door allerly andere banden verfterkt, verbrekende, met alle zyoe magt niet alleen, maar een zelfs onnodige overmagt, op een ogenblik de vafte Bezittingen van zynen Bondgenoot overvalt, en een groot aantal zyner weerloze Koopvaardyichepen, die niets kwaad vermoeden, en de fteven in de befte trouw zelve na zyne kullen wenden, wegneemt en vermecfterd.
Wy deelen allen minder of meerder in de fchadens, ons daar door op het onverwagtfte aangedaan, en waar toe zullen niet de zaken gebragt worden, by aldien geene middelen worden ter hand genomen, om zulk een geweld te fluiten.
Alle onderneemingen derhalven, welke daar tegen werken, zyn loffelyk, om haarenaauwe betrekking op onze vryheid, en de veiligheid onzer bezittingen : dan het is met de menfchen en zaken zodanig geleegen, dat wy doorgaans de dingen verfchillende befchouwen.
'Er is geen zodanig plan uit te denken, waar op geene aanmerkingen, 'tzydanmin of meer gegrond kunnen worden gemaakt; en fchoon wy te zamen al mogen eens zyn over de goedheid van zeker oogmerk, verfchillen wy egter veeltyds over de befte middelen, om het zelve te bereiken.
Het geen den een of ander dikwils als een gebiek ia zeker ontwerp voorkomt, js daarom juift ahvd geen wezentlyk defedt; en offchoon wy derhalven verfchillende mogen denken over de middelen, door anderen in 't werk gefteld, is het 'erverre van daan dat wy daar om zouden laaken den yver van zulke mannen, als langs een andere weg, dan wy zouden verkiezen, even wel tot het zelve einde tragten



JAERBOEKEN, May, 1781;
te geraaken, 't geen wy ook beoogen: en hier geld het zeggen: die niet tegen ons is, is voor ons.
Ik wil derhalven geenzints den verdienden lof onthouden aan het kloekmoedig project van den wakkeren Heer Matthys Oofier en zyne participanten, of aan de onderneemingen van anderen, bier en elders, tot het uitrulten van eenige kapers, om 's Vyands roofharpyen te verjagen , te vermeelteren. en dus onze Koopvaardyvlooten een ruymer baan te helpen bezorgen na de havenen hunner begeerte; en ik fmeke hartelyk over die edele pogingen den zegen van Hem, die rechtvaardig is, en tuffchen ons en onzen Vyand richten zal.
Dan hoe zeer ik met blydfchap verneeme, dat het getal der bevorderaars van dit plan niet gering is, waar om is egter hetzelve niet nog grooter?(*' is het, om dat anderen weder inclineeren tot hes ter kaapvaaren, fchoon zy egter niet min hart er meed hebben, niet min edelmoedigheid, om het
Eublicque nut te bevorderen, en ook gaarne van het unne iets zouden opzetten, om de Commercie et Navigatie, door welke zo veele duizenden yverige handen hier gelterkt, en zo veele talryke huisgezinnen in ftaat gehouden worden, op eenigewyze nuttig te zyn? dat zy het dan toonen, er niet agter blyven!
De Commercie tog, dit zal niemand ontkennen, is de zenuw van den oorlog zelve: onder en doo: haare fucceffive uitbreiding zyn onze voorvaderei beftand gebleven, om een tagtigjarigen oorlo; uit te houden, ja een oorlog tegen de vereend< machten van Enge'and en Frankryk te gelyk tt verduureu: ons een voorbeeld gevende, van lievei te willen fterven, dan verbonden te tekenen, di( een juk zouden leggen op de vrye halfen hunnei
kin
(*) Kon men dit fonds brengen tot de fomma, die voo 2 Oorhgfchepen van Linie gevraagt word, hoe veele ka pers had men 'er veor ? men zou 'er confiderabel effel rm zien, het oogmerk bereiken, en gewijfe winti doei
Amsterdam.
Plan van gewap. vaert op de WeftIndien*
l
r
i



AM-
STELOAM.
Plan van gewap. vaeft op de mjlIndien.
i
i
'i i
i l
i
i
1092 NIEUWE NEDERLANDSCHE
kinderen- een denkbeeld, waar van zylieden ysdtn , door wier manmoedige begrippen wy tot hier toe in üie gelukkige vryheid hebben geleefc, om welke ook aan onze kinderen te doen genieten , en ongetchonden overteleveren, wy niet nrn verpligc, en zekerlys gewillig zvn, al het onze op te zetten.
Allen moeten wy derhalven banden uit de mouwen fteeken, deeze op die, geene op een andere wyze, elk na hem beil voorkomt, en ter bevordering van hetzelve oogmerk! de Coaimercie moet doorgezet en gehandhaaft ten korte van goed en bloed, of wy kunnen in dit Land niet beftaan,de vyand begrypt dit, en legt zig dairom toe, om ons, door derzelver ftremming, die hartjder aftefteeken.
Wat zullen de gevolgen zyn, zo wy de Koopvaardy langer laten ftil ftaan, en ons aan een totale inactiviteit overgeeven? onze Colonien zullen all.n toevoer miffen, buiten de weinige, op verre na niet toeteikende, die vreemden in Raat zyn aan te brengen, welke zig dan daar uit een ryken winft bezorgen zul en, die wy miflen: wy blyven verlleeken van hunne producten, en, gelyk wy zelve daar do >r zullen verarmen, en zo veele, ils uit de intereflen der genegotieerde Capitalen voor een gedeelte nf geheel fubfifteeren, zal de Ichrikkelyke invloed diarvan zig zeer fchielykdoen gevoelen op alle Claffen van menfehen, niet alleen n deeze volkryke Stad, maar door het ganfche 'emeenebeft : daar de rykdom van een verftandig :n weldenkend Souverain beftaat in die der onderknnen, zo zullen wy ook, als zodmig, hoe gevillig, buiten ftaat geraaken, om de yverLe pogingen der Vaderen van 't Vaderland te onderteunen.
Terwyl dan deeze manmoedig ter kaap vaaren" :n den weg openen, kunnen anderen (want menand mag thans ledig (laan) bedagt zyn, om de :ommercie meert mogelyk in ftand te houden en /oort te zetten: men zal vragen, hoe kan dit anlers gefchieden, dan onder toereikende Convoy-
en?



JAERBOEKEN, May, 1781. icg5
en ? maar hoe veel tyd zal 'er nodig zyn, om 's Lands zeemagt na vereifch der prasfente nood te verfteiken: deeze afcewagcen, zoude de Colonien aan de grootfte gevaren van binnen en buiten bloot ftellen.
Wat is 'er dan te doen? zelve inmiddels voor de veiligheid onzer commercie te zorgen: onze colonien van alles te voorzien, en hunne voortbrengzelen , door vreemde Eenden, als men zegt, uit den byt te houden, in onzen eigen fchoot uit te Horten, en aan onze zaken weder te geeven dat leeven en die beweeging, van welke het leeven en de beweeging der ganfche gemeente afhangt, van zo veele menfehen, die geene leggende renten, en veeltyds talryken huisgezinnen nebben, en welker vootDee'dige'en eenpaaiige denkwyze in deeze tyden dubbeld de hulpe der vermogender s al was het zelfs zonder voordeel, ja met eenige fchade, verdient, ten einde, gefterkt door der gemeenen welvaart, den Vyaud gedurig met ge meene en friffche krachten te beftryden.
De wy?e, waar op ik meene, dat zulks befl zoude kunnen gefchieden, is, zig te voorzien var de kloekfte en weerbaarfte Schepen, die te beko men zyn; dezelve behoorlyk ten oorloge te equipeeren , en voorts zodanig te beladen met de gewoone goederen, dat de defenfte en Inelheid vat zeilen daar door niet word belemmerd, om ver volgens die goederen na onze Colonien -over t< btengen, en haare producten aftehalen: wy kun nen daar van dit vootdeci hebben ; dat voor eerf elk zodanig toegeruft Schip op zig zelve beltanc is tegen welke van 's Vyands Kapers het zoude mo gen zyn: a) dat zy, vereenigt,zelfs den Oorlog fchepen, die hen zouden willen aanranden, werl genoeg zullen verfchaffen: 3) dat zy, met brievei van Marqué voorzien, zonder veel gevaar te Ioo pen, zullen kunnen overmeefteren zodanige Sche
Sen, als, van eenig miQder vermogen-, h-n i unne weg ontmoeten: 4.) dat de Colonien, die w niet zonder het uiterfte perykel kunnen verleege
stel-
dam.
Plan van ^ewap. vaert op de WeftIndien.
1
a
y n



Amsterdam.
Planvm gewap. vaert op ie WejïIndien.
i
1 I l I 1
I
< i
(
i t c
2 «
3 ( 1
i i
<
ïöH NIEUWE NEDËRLANDSCHS
laaten, dus door ons zelve zullen worden genrbü viandeertry) dat wy de voordeden van deze Commercie zullen blyven genieten: 6) alleClafien van menlchen daar in doen deelen, gelyk zy anders in de algemeene ramp zullen doen, en allen, als ik reeds gezegd heb, in ftaat blyven, 's Lands fchata- 5e onderrchraagen, in het blymoedig draagen dier lallen, welke 'sLands Overheid behoeft.
t Is waar, dat deeze Equipagien zullen koftbaar pallen; dan wie onzer inladeren zal niet gaarne na evenredigheid meerder vrachten betaalen, als hy zyne goederen, voor welke geene Afllirantie op de gewone wyze te bekootnen is, uit en t'huis Ikan maden in Schepen, die zo veele verzekeraars aan joord hebben: zelfs zullen onze AiTuradeurs, voor welker mainótien de ganfche beurs belang heeft te zorgen , worden aangemoedigt, om op zo toese* •uite Schepen met een beredeneerde geruftheid' te ekenen tot veel modicquer prasmien, dan men hans van voorzïgdgen zelfs vergen kan: de koft>aarheid dezer uitrufting zoude ook, indien men iet plan aggreëert, 't geene ik vervolgens zal 'oorftellen, door veelen worden gedragen, en niet ;oomen alleen ten laften van zo weinige, als an* Iers 't getal onzér Reeders over ieder"Schip uitnaken» r
Miflchien denken veele by zig zelve: waar van laan de benodigde Schepen gehaalt 1 wat Sommen oude men voor dezelve niet moeten befteeden' n hoe groot het fonds moeten zyn , 't geen zou* le kunnen toereiken, om equipagien van eenige laam te doen: want 't is beter in 't geheel geene lan te weinig Schepen, te gebruiken. '
Ik hebbe deeze fwarigheid voorzien, dog gelyk
niet van *t humeur ben, om my door een diffiulteit te laten arrefteeren, zonder eerft ondertaan te hebben, of ze is weg te neemen, zo zal s u, 't geen my als een expediënt in deeze is voorgekomen, niet onthouden.
Ik ftelle vooraf, dat geene Schepen tot deeze xpeditien bekwamer zyn, dan die wy gewoon
zyn



JAERBOEKEN, May, V?$W Ï09S
zyn op dit Vaarwater van de Weft-Indiën te gebruiken , fchoon zekerlyk het een meer, het ande^ re minder bekwaam is, en eenige zeer weinige mogelyk ook als niet, of weinig Convenieerende mogen geoordeelt worden.
Van deeze Schepen is een gehele vloot aan handen ; maar, zal men zeggen, in vafte handen, die dezelve of niet zullen af daan, of tot zulke pry. zen, welke men uiet befteeden mag: ik ftemme dit toe, en wil geenzints, dat derzelver Boekhou ders of Reederyen gepriveerd worden van de voor deelen, die zy zig met het bouwen deezer Schepen hebben voorgefteld: ook dit zal ik in 't oo| houden. .
Maar wat is het geval met deeze Schepen in ne prasfente omftandigheden? niemand immers za ligt verkiezen dezelve thans te equipeeren, of rvj tnoeft by toeval een bevragter aantreffen , die hen zyn Schip genoegzaam betaald : het is dan te vree zen, dat de meefte Reederyen hunne Schepen zul len laten ftil leggen , tot een toereikend Convoj word verleent: want, om dezelve voor rekeninj der fubfifteerende Reederyen zodanig te Equipee ren, als thans gevordert word, zal niemand on derneemen, daar hy zelfs uit dubbele vrachten d> koften niet zoude kunnen goedmaken: ik zwyg< rog, dat men daar en boven de Schepen, die 11 klynen getalle uitzeilen, en niet eenigzints een es quader kunnen uitmaken, zou exponeeren genemen te worden.
Op die voet evenwel kunnen de Schepen geeni vragten verdienen; het Capitaal blyft renteloos de zeevaart verloopt, alle de gevolgen daar va: vertoonen zig, en de geintereffeerden in de Colo nien zien zig gepriveert van de mogelykheid, en het nodige derwaards te fchikken of hunne pro dudten van daar te bekomen.
Myne fpeculajie loopt daarom over middelen om aan alle deeze inconvenienten te gemoed v koomen. , , „ ,,
Zoude men niet op een raifonnabel te iteltei
STEE-" DAM.
Plan va* gewap. vaen op deWeft* Indien.
s



Am-
stelbam'
Plan van gewap. vaert op de WejiIndiep.
i
]
i
2
h c r f n ti
h
b ii
t
k d
ïoqö NIEUWE NEDERLANDSCHE
prys gedurende de prafente omftandigheden, in welke wy de schepen mee voor rekening der fubfiIteerende Reederyen kunnen gebruiken, dezelve kunnen overneemen voor' een" fonds en Directie, weke ik zal voorltellen, om met de Officieren, welke thans daar op dienen, zo lang dezelve zig wel gedragen, geemployeert te worden op het oriinaire vaarwater, onder Conditie, van, na het :efleercn det omftandigheedeu, op tauxatie van jaar toe te benoemen perfoonen, weder uit dat fonds, en van onder die directie, over te gaan tot jezelve Reedery, van welke men dezelve heeft jvergenomen , zo zulks wierd gerequireert, of anIers aan dat fonds en onder die directie blyveD, zo ang dezelve in ftaat zullen zyn.
Zo ja, dan wierden de Schepen geemployeert ronder zulk een rifico voor de Reederyen, en die :elve Reederyen zagen zig weder in de posfesüe unrier Schepen gefteld, wanneer zy zulks zelve ouden verlangen.
Immers zo men in de tegenwoordige omftandig. eden den geinterefleerden in Schepen voordekte, r zy niet zouden wenfehen thans een minder inteïft m dezelve te hebben, en daar tegen, by herellmï der vrede, weder hunne vorige navigatie iet die zelve Schepen te kunnen hervatten, is'c : cenkeji, dat de meeften, zo niet allen, die aarne zouden willen, als bet een en ander teftens on plaats hebben; en dit is juift het geene ik eooge: de zaak is nu om elkander en het eemeeü : helpen. °
Na dit generaal voorftel nopens de Schepen, ajr> ; ik, alvorens in de verdere detailen daarvan te oomen, nodig, te fpreeken van het fonds en de irectie, van welke ik zo even heb gewaagt.



JAERBOEKEN, May, 1781, 1007
Ik oordeele, dat eene fubfcriptie zoude behooren te worden geopent ter fomma van eenduizend Guldens voor ieder portie; en mag men niet hopen, dar, m agung genomen het confiderabel getal van Menfchen, welke by den handel op de Co omen zyn geinterelfeert; de groote menigte, welke m de Reederyen op dit vaarwater participeert, en het nog veel groter aantal, welk belang heelt om de zeevaart aan den gang te helpen en te houden, genoegzame liefhebbers behoorden te worden gevonden, om een toereikend fonds bycen te brengen, om niet te fpreeken van de accesue van andere welmeenende en gegoede Vaderlanders, waar aan het thans niet ontbreekt, en die, zelfs zonder de voordeel en, hier uit te wagten, in aanfchouw te noemen, door hunne yver voor 't gemeene welzyn genoeg zouden worden aangefpoort.
De Directie over dit fonds zou kunnen gelaten worden aan eenige Heeren onder den titul van Beftierende Leden, en beha!ven deeze zouden nog eenige kunnen worden benoemt als Honoraire, om op te fixeeren tyden byeen te komen, hec rapport der Beftierende nopens den gang van het werk te verneemen, en over de nodige mefures te raadpleegen.
Deeze Leeden zouden vervolgens aan de Bock. houders van Schepen, die zy bekwaam oordeeIen, kunnen doen proponeeren, hun Schip onder directie van hun Schipper, en des gerequireert ook Stuurman of Stuurlieden tot een te fixeeren ordentlyke prys te cedeeren aan dat fonds en Directie, om daar mede op de WeiT-Indiën te navigeeren, met verzoek, dat dezelve zyne Reedery daarop gelieve tehooren, en offerte, om, wanneer, zulks zal worden verlangt, het zelve Schip op tauxatie weder aan dezelve Boekhouder en Reeders te moeten, en aan geene andere te mogen afftaan, onder conditie, dat vder Reeder voor zyne portie in het overteneemen Schip, en D d d d voor
Am-
STELDAM.
Plan van gewap.
vaert op de WeftIndien.



ïooS NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amstel-
dam.
Plan van gewap.vaert op de WeftIndien.
voor het behoud van Reclame of tauxatie, in her zelve fonds zal furneeren een duizend guldens: dat de Heeren, die tot de direct ie zullen worden verzogt, zullen zyn zulke leden, aan welke men dezelve volkoomen mag toebetrouwen, en die voor het algemeene welzyn zéle genoeg nebben, om, daar zy alleen door 't Publicque nut behooren beftiert te worden, niet alleen geene provifie voor hunne moeite te vorderen, maar naauwkeurig toe te zien, dat de ganfche Expeditie met alle mogelyke menage gefchiede, en alles in Rekening worde gebragt, zo als behoord, kunnende, ter betere bereiking van dit oogmerk, zo veel mogelyk alles worden aanbefteed, ten einde geene faveuren in leverantien zouden kunnen plaats hebben ten nadele deezer onderneeming.
Dat vervolgens onder derzelver opzigt zo veele Schepen mogelyk wierden geëquipeert, en gemonteert , als hier voren is gemeld, om te nav/geeren op de Wed-Indiën, voorzien met lettres de Marqué, ten einde, als hier vooren is gezegt.
Dat de Vrachten uit en te huis wierden verhoogt in evenredigheid der meerdere koften van de Equipagie, en geene inladers geadmitteert, dan die teffens in het generale fonds hebben deel genomen: dan tlat omtrent de acceptatie der goederen van deeze in 't oog zou moeten worden gehouden, dat by 't laaden een participant van een dubbele portie "preferent zal zyn voor die vaneen enkele, en zo na evenredigheid.
Dat ook naauwkeurig werde toegezien, dat niet op namen van anderen worden gelaaden goederen , toebehoorende aan perfoonen, welke geene participanten in het fonds zyn, en de Cargadoors daar op zullen moeten letten, op poene, daar anders alle Cargadoors zuften werden geadmitteerd, de zodanige by vervolg uit te fluiten , welke hier in tegen de conventie hebben gehandelt.
Dat by te rug komft der Schepen dezelve veeman vaa Waagdragers, die gewoon zyn den om
Hst



JAARBOEKEN, Mry, 1781. 1090
JJag van de Rethouren dier Schepen te hebben, dezelve zullen behouden, mits voor hun veem 'deel neemende in het generale fonds.
Dat, zo veele Schepen mogelyk,tcffens in gereedheid zullen moeten worden gebragt, om gecombineert te kunnen zeilen. ö Dat de uitdeelingen wegens de vragten of se nome pryzen, zo wel als de fchadens, by verongelukken of neemen van eenige dezer Schepen te vallei:, zuien koomen ten bate of fchade van de gemeene participanten in het generale fonds, elk na zyn aan aandeel, en, dat aan Directeuren te zrmen zal worden gelaten de uitfpraak nopens de uitdeelingen, welke zullen kunnen gedaan worden.
Zie daar een plan, om van de Schepen, d;ê thans buiten employ blyven liggen, gebruik te mcken op eene wyze, dat alle de tegenwoordige Reeders met eene mindere rifico blyven participeert n in het generale fonds aan de voordeden hit de vrachten en pryzen te behaalen; op eene wyze, dat, op 't ogenblik, als men zulks verlangt, die zelve Schepen met hunne eige Officieren op billyke voorwaarden weeder keeren onder de von'ge direftie, en op eene wyze teffens, dat de particuliere Redery van elk Schip op zig zelve in de prys, waarvoor hun Schip ten behoeve van het fonds is overgenomen, een vergoeding vind voor de fchade, welke by het neemen of verongelukken zou kunnen worden geleeden: terwyl aan den anderen kant zo veele, als direft of indirect. inteielTen hebben in de Colonien, en in de activiteit der Navigatie (en wie is 'er in 't ganfche Land, die zegden kan volftrekt geen belang daar by te hebben?) en uit dien hoofdeter bevordering deezer zaken in 't generale fonds deel neemen, behalven het genoegen van het algemeen en hun byzonder belang te helpen voortzetten , ook met weinig te wagen participeeren aan de voordeden, uit vrachten en pryzen te behaalen.
Dddd 2 De-
Am-
stel-
dam.
Plan van gewap.
vaert 0, deWefi Indien.



ii oo NIEUWE NEDERLANDSCHE
Amsteldam.
Plan van geii'ap.vaert op de WeftIndien.
De Conditie fchynt my alzints teqüitabel;maaf, gelyk te hopen is, dat zig voor 't publicque welzyn wel lieden zullen laaten vinden, om zig met het beftier gratis te belaften, zo is 't aan den anderen kant te hopen en nodig, dat de Heeren Boekhouders en Reeders in de refpective Schepen zullen confidereeren, dat dit zo zeer geene finaale verkoop is, dewyl zy de magt van te rug eisfching behouden, maar flegts een temporede afftand, in een tyd, dat hun Capitaal buyten employ legt: op een voet, dat zy in daar mede te doene winften blyven participeeren, die by gelukkigen uttflag aanzienlyk zouden kunnen zyn door de verhoogde vragten, en kans van pryzen te neemen, welk alles zy met een verminderde rifico kunnen afzien, zonder verftoken te blyven van hun voorig aandeel en directie, zo haait de vrede herfteld word, of zy zulks verkiezen: en dat zy derhalven dit in hunne prifatie in 't oog zouden houden, te meer, daar zy aan den anderen kant, als interelTanten in 't generale fonds, belang hebben, om deeze transactie voor het zelve zo voordeelig mogelyk te maaken.
Ik vinde niets dodelyker voor ons, dan dein» actie, in welke de vyand ons door bedrieglyke hope op Vrede onbegrypelyk weet te houden, terwyl hy ondertuffchen voortgaat met de zigtbaarfte blyken van hoftiliteit: wy abandonneeren daar door alles, en leveren ons flapende in zyne handen, om daar uit, als wy ontwaken,
de wet te ontfangen: zal ons een vreemde
magt te hulp koornen, des te beter, maar waarom zouden wy het daar op laaten aankoomen? de vrede zal waarfchynlyk fpoedigft en eërlykft gemaakt worden door een kloekmoedige bereiding ten Oorlqae: en terwyl aan de eene kant onze Hoge Overheyd daar mede onledig is, terwyl aan een andere kant cotirageufe Medeburgeren , onder welke wy ons tcffens kunnen rangeeren, uitruftingen ter kaap doen, laten wy het onze
doen



JAERBOEKEN, May, i?Sr. nor
doen ter handhaving, voortzetting en uitbreiding onzer Commercie: wy mogen daar van hetzelve effect wagten, 't geen een oplettend onderzoeker van 'sLands Oude gefchiedeniffen vinden zal, dat het ook in vorige tyden gehad heeft, wanneer de vyanden alleen hun werk maakten van het koftbaar gedeelte van den Oorlog, en wy reffens van het voordeelige; waar door zy van tyd tot tyd agter uit teerden, en wy gedurig aanwonnen er toenamen; de Franfehen fchynen dit thans te begrypen en na te volgen; wagt men 'er langer meede, zit men langer met de handen over elkander, zo zal de Negotie zodanig een andere cours neemen, dat wy, zelf na de herftelling der vrede, van aanzienlyke takken zullen verRoken geraakeh.
En wat nadeel zoude tog uit het ampleófeeren van dit voorftel kunnen ontftaan? word de Vrede fpoedig herfleld, zo zal een yder zyn afgeHaan fchip weder kunnen na zig neemen, en, die men aan het fonds Iaat, zullen voor gemeene rekening blyven navigeeren, zo lang "er één goed is: waar na het fonds zelve onder de refpective Participanten kan worden verdeelt: continueerl den Oorlog, zo kunnen uit de winften fuccesfivelyk al mede meerdere Schepen worden aange kogt, en aangecimmert: en alles gaat zyn gang, met dat onderfcheid, dat het getal der Reeders maar zo veel groter, en de rifico voor elk zc veel te geringer is.
Het is niet te denken, dat veele Reeders lull hebben zeiven equipagien te doen, om de fwaare kollen en groote gevaaren : zekerlyk althans zullen de inladers de preferentie geeven aandeSche* pen deezer directie, welke in zo grooten getalle als doenlyk en oirbaar is, gecombineert moeter vertrekken, en dus elkander beter kunnen dekken en adfilfeeren, gelyk zy ook zelve daar dooi te vermogender zullen zyn, om prvzen van be Dddd 3 " lang
Amstel*dam.
Plan van gewap.vaert op de WeftIndien.



noa NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
S7ELDAM.
■Plan van gewap.vaert op de WejlIndien,
X I
\
\
\ 1
i
t
\
\
]
i 1
lang, die op dii vaarwater te vinden zyn, aan të tallen en te kunnen vermeeftere n.
Indien 't doenlyk is, zal de Hoge Overheid zekerlyk dezelve zo veel befchermen, als gefchieden kan . om deze pretieufe equipagien van 'sLands ingezetenen minll mogelyk t exponeeren, te meer, daar zo geëquipeerde en gemonteerde Schepen geen groot Convoy behoeven, als in zig zelve vry in ftaat tot weerftand; en daar door zal weder worden wakker gemaakt d;e gQeft van activiteit, welke anders onze naarftige mgezeetenen zo zeer bezielt.
De zaak is gewigtig genoeg, dat 'er elk over Scnke, ten einde, is 't mogelyk, of dit, of eenig ander middel, 't welk beter mogt geoordeelt worden, by de hand worde genomen, om niet zo werkloos te blyven,
Het is ligt te begrypen, dat ook de handel en /aert onzer Maetfchappy op de Ooft-Indien, hans door den oorlog zeer moetgeftremd worlen, vveshalven de Maetfchappy met allen poed igt fchepen üitruft, om half te laden en lterk e wapenen, ten einde in ftaet te zyn van den ryand afteflaen. Duor het reizen der pryzen 'an de koffy, die nu fchaers uit de Weil-InUenkomt, bereekent men, dat de O.I. Maetfchappy wel eene millioen zoude winnen. Ook :yn de pryzen der fpecerycn zeer hoo°-. Eger heeft de O. L Maetfchappy thans Ipoedig 'eel geld benoodigd, om de'groote koften ioed te maken. Wy hebben al reeds ver, meld, dat de Maetfchappy opfchorting van iet regt van hare fchuldeiflchers tegen haer rerzogt heeft, en zulks is toegeflaen. Nu leeft de Maetfchappy ook nog aen de Alge-
mee->



JAERBOEKEN, May, i78r. 'itck
meene Staten der onderftand en ieenihg van 12 tonnen gouds verzogt.
Wy hebben in ons vóorgaend ftukje gemeld, dat 'er bevel was gegeven aen het Eskader oorlogfchepen in Texel liggende om mt te zeilen, dog dat dit bevel kort dacrop wederom was ingetrokken, engevolgelykhet Eskader wederom eenige dagen was blyven liggen : waer van ook iets in het voorftel der regeering van Amfteldam, hier voren medegedeeld, gewacgd wordt. Dog op nader bevel 2yn endelyk den 9 Mei de navolgende Schepen van oorlog uit Texel gezeild, namenlylc Ur Batavier van 54 ft., onder bevel van den Kaptein Bentinckx D Admirael Piet .Hein, Kapt. vanBraem van 54 ff. ^ D'Aroo van 44 ft. Kapt. Staring; D'Amphytrite van 36 ft. Ivapt.i^^DEENSGEziNiiiiEiu Van 36 ft. Kapt. Bouritius; De Venus van 26 ft. Kapt. Grave van Rechter cn; en de Kotter DAjax van 24 ft. Kapt. Grave van IVelaeren.
Den 14 Mei zeilden nog uit Texel DAdmirael Generaee van 72 ft. Kapt. van Kindsiergen; op welk fchip zig de Vice-Admirael Dartsink bevondtj de Erfprins van 56 ftKapt. Dedel; De Zephijr van 36 ft. Kapt* Wirtz; en de Uitlegger De Zeebaers van 20 ft. Kapt. van Meurs, benevens nog twee ad-vyajagten. Deze fchepen hebben een kort kruistogtje m de Noordzee gedaen en zyn allen wederom in Texel binnen gekomen.
Met voorkennifle van Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heer Prins Erfftadhouder is by den Edele Mogende Zeeraed alhier Dddd4 b
srEr,-
DAM.



Am-
stelDAM.
li04 NIEUWE NEDERLANDSCHE
in dienft gefteld 's Lands Fregat 'TLoo, van 44 ftukken, en het bevel over het zeiven opgedragen aen Kapt. J. Pieter vatt Braem."
Zyne. Majefteit de Koning van Pruiflen, die ook tot de gewapende onzydigheid der Noordfche Mogendheden is toegetreden, heeft ter beveiliging van den Pruiffifchen vaert en handel den 30 April zekere maetregelen beraemd en vervolgends deze 7 Artikelen bevolen in agt te nemen.
1. „ Dat zyner Majets. Onderdaenen, ons, der wat voorwendzel het ook zy, geen „ deel in dezen tegenwoordigen Oorlog zul„ len neemen, en onder Pruiififche Vlag aen „ de Oorlogende Mogendheden geen toevoer „ doen van eenige Waeren, die in 't alge„ meen voor Contrabanden, verboden Goe„ deren en eigenlyke krygsbehoeften gehou„ den worden, als Kanonnen, Mortieren, 5, Bomben, Granaeten, Snaphaenen, Piftoo„ len, Kogels, Vuurfteenen, Lont, Bus„ kruid, Salpeter, Zwavel, Pieken, De-
gens en Zadels. Van diergelyke zaaken „ nullen zy ook op hunne Koopvaerdyfche„ pen niets meer mogen nemen als zo veel „ zy voor hun eigen gebruik nodig hebben.
2. „ De Pruiflifche Zeevaerders kunnen „ op Pruiflifche fchepen alle andere W aeren,
die niet verboden en geen eigentlyke Krygsbehoeftens zyn, voornamentlyk de Pro' ducren van elke Koninglyke Provincie, zo 5 wel den krygvoerende als neutrale magten s" toevoeren; en Zyne Koninglyke Majefteit " verwagt van de biilykheid en vriendfchap
i der



J AERBOEKEN, May., 1781. 1105
„ der oorlogende Mogendheden, dat zyaen „ derzelver gewaepende Sehepen niet toeftaen zullen de Pruiiïïfche fchepen, welke ,, beladen mogten zyn met Maften, Hout, ,, Hennip, Teer, Koorn, ofdiergelyke Materiaelen, geen eigentlyke krygsbehoeftens 5, zynde, maer door de gevolgen daer toe kunnende gebruikt worden, en die het voornaemft en byna het eenigst voorwerp van den Pruilfifchen handel uitmaeken, te ontruften, op te brengen, en den Pruilfifchen ,, Handel daer door den bodem in te flaen, „ nademael men van hun niet vorderen kan „ dat zy, om des Oorlogs wille, hunnen ,, handel opfchorten en den doodfteek geeven. Men hoopt ook dat, volgens dezelf„ de gronden, de oorlogvoerende Mogend„ heden, de navolgende waeren en ladingen „ der Pruilïifche onderdaenen, welke op fche„ pen van de krygvoerende Natiën gelaeden „ mogten zyn, zo vry en onverhinderd als „ die der krygvoerende Natiën, op Pruilïï„ fche fchepen gelaeden zynde, zullen lae„ ten pafl'eeren en men dezelve niet wegnee„ men, opbrengen of verbeurd verklaeren „ zal, zullende in alle diergelyke gevallen „ Zyne Pruiflifche Majefteit zig de zaeken „ zyner onderdaenen op het kragtigft aen„ trekken. De Zeevaerders zullen nochtans „ met alle voorzigtigheid daer in te werk „ gaen, en hunne waeren en Laedingen, zo „ veel mogelyk op Pruiflifche fchepen, en „ onder Pruiflifche vlag laeden; zy zullen „ zig ook niet veel ophouden met het laeden „ van waeren en effecten, de oorlogende
i3 Na-
4m-
5TEL.



ïiot> NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Am-
DAM.
Natiën toebehoorende, maer tot verhoe«, ding van alle misverfland en ongenoegen, „ zig voornamentlyk toeleggen op eenen zui„ ver eigenen Pruillifchen Zeehandel.
3. „ Alle Pruiffii'che fchepen, welke in
zee gaen, moeten zig voorzien met orden„ tclyke palfen en Atteftatien van de Admi-
raliteiten, krygs-en domeinen Kamers van „ iedere Provincie, of van den Magiftraet „ van ieder diftrict, zo als het gebruikelyk
is, zo wel ook als met de bewoonlyke „ cherte-partyen, cognoflementen en andere „ certiflcatien, en moeten dezelve dc quan-
titeit en qualiteit der laeding, de naemen „ der eigenaers en der geenen, aen wien de-
zelve toegefchikt worden, als ook de plaets „ der beltemming uitdrukken. Diergelyke „ papieren moeten duideiyk en niet twyffel-
agtig opgeileld zyn, ten allen tyden aen „ boord van ieder fchip bevonden, en nooit „ of onder geen voorwendzel in zee gewor„ pen worden, en een ieder Schipper moet „ zig voor valfche Zee-brieven wel wagten.
4 „ Elk Pruilfifch fchip, wanneer het in „ een vreemde Haven geladen word, moet
zig daer ter plaatfe met de nodige en aen
dien oort gewoonlyke Zee-brieven voor-
zien, om zig te l allen tyden te konnen \, legitimeeren en bcwyzen, van wat natie het „ is, welke lading het in heeft, waer van „ daen het komt en waer het na toe gaat.
5. „ Op de Pruiflifche Schepen mogen zig „ geen Zee-Officieren en bedienden bevin., den, ook niet meer als een derde aen Ma' trozen van de krygvoerende Natiën.
6. „ Al-



JAERBOEKEN, May, 1781. 1107-
6. „ Alle Pmiffifche Zee-Lieden worden „ hier mede verboden geen Lading of Wae„ ren, van wat foort het ook zy, na dierge„ lyke Plaetfen of Havens te brengen, die ., van een der krygvoerende magten werkelyk „ belegerd of geblocqueerd zyn.
7. „ De Pruillifche Onderdaenen, Zeevae„ rende en Kooplieden mogen hunnen nac„ men aen vreemde Natiën niet leenen, en „ zullen in 't algemeen den Handel voeren, „ zo als het volgens het recht en degewoon„ tens der volkeren geoorlooft is, en op zo „ eene wyze dat het geen nadeel toebrenge „ aen eenige oorlogende Natiën, en dat dezelve geen rede mogen gegeven worden
" om zig daer over met recht te beklagen.
„ Alle de Onderdaenen van Zyne Koning„ lyke Majefteit, die zig in alle deelen aen „ deze Ordonnantie zullen onderwerpen kun„ nen van alle mogelyke protectie en byiland „ van zyne Koninglyke Majefteit zig verze„ kerd houden, die geene nochtans die daer „ tegen zullen handelen, hebben niets dier„ gelyks te wagten, maer zullen aen zig zel„ ve moeten toewyten en toefchryven de gevaeren en de fchaden, waer aen zy zi>T daer door zullen hebben blootgefteld.'" ° Daer is eene merwaerdige Lyft in het lio-t gekomen, der Koopvaerdy Schepen, dewelke in het Jaer 1780 de Zond zyn doorgevaeren waer uit men van de Scheepvaert in de Ooftzee, en van den Handel die de verfcheidene Natiën daer dryven, beft oordeelen kan.
Hol-
STEL-



ïioS NIEUWE NEDERLANDSCHÊ
Amstel
DAM.
Een Engelfehe Kaper, dezen Winter ter hcrftelling van zyn Schip tot Eggerfond In. Noorwegen gelegen hebbende, is, volgens berigt van den 7 April, van Stavanger, in de Buiten-Haven van Schudesnes binnen gezeild en heeft het daer liggend Hollandfch Koffchip, gevoerd door Schipper Jonke Heeres, eene Lading Wyn inhebbende bemagtigd, metbedreiging aen denLoots-Commandeur om het Dorp van weinige Huyzen te verbranden , als deze de onder bewaering hebbende Takelagie en Roer van 't Schip niet oogenbliklyk terug leverde, welke hy tot behoeding van branden, en het weinige Volk het leven te fpaeren, genoodzaekt was af te geeven. In weinig uuren hadden zy het Schip toegetakeld, en, een gedeelte der Lading van het Schip aen het Kaperfchip overgebragr
heb-
Hollandfche Schepen ; «2058
Zweedfche . . 1880
Engelfehe . . 1701
Decnfche . . 1344
Pruilïïfche . . '671
Dantzigers . . . 174
Breemfche . . .146'
Roftokfche . . 104
Lubekfche . . . 82.
Ruffifche ... 50
Hamburger . . . 31
Ooftenrykfche Nederlanden . 30
Portugeefche . . 21
Venetiaenlche . ' s
8294



JAERBOEKEN, May, i78r. nop
hebbende, makten zy zig gereed met de Kof en het Hollandfch Volk te vertrekken behalven de Schipper en de Stuerman, die het gevaar ontfnapt zyn. Een Schip van Bergen aengekomen heeft berigt,dat de Kaper reeds naer Londen was vertrokken, zynde de naem van het Kaperfehip tbe SucceCs van Londen, Kapt. James Adamfon. * Men is zeer verlangende hoe de Koninovan Deenmarken dit fchenden van zyn grond* gebied zal opneemen,te meer daer de Kaperde koften van het herftellen van zyn Schip met betaeld hadt. 3 F
- De voorn, daed van dezen Adamfon moet des te vreemder voorkomen, daer de Koning van Groot-Bnttannien, door hoogltdeszelfs Mimfters by de Noordfche Mogendheden, heeft doen verklaeren,dat aen de Britfche gewapende Schepen en byzondere Kaepers bevolen is de Ooft-Zee te ontzien als Eigendom dier Mogendheden. Doch deze verklaenng ftrekt zig tot niets verders uit, aengezien bengt wordt, dat een Engelfch Esquader voor de Zond zal komen kruhTen om op de Hollandfche Schepen te paffen, terwyl de Engelfehe Admirael Parker met iq { l/l Schepen beftemd is om op de Hollandfche" Wal te kruiffen. Dus de Vaert van en naer de Uolt-Zee, onaengezien de bovengem. verklaenng, even zeer belemmerd zal zyn ten zy de Engelfehe Esquadcrs genoodzaekt worden eenen anderen togt te nemen.
Van wegens de Maetfchappy ter bevordering
AMsteldam.



tiro NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
STÊLdam.
ring van den Landbouw alhier opgeregt, 13 de volgende bekendmaking gefchied:
„ De Maetfchappy ter bevordering van den „ Landbouw, opgericht binnen Amileldam, ,, heeft in haere Groote Vergadering, ge„ houden den 24 April deezes Jaers 1781, „ geoordeeld, dat op de door haer voorge„ Relde Vraeg : Welke is de befte wyze, „ om nieuive eerft droog gemaekte Veenplaet^ j, Jen, na dat dezelven door Slooten zyn af» geftchoten, te behandelen en zodanig aen te i, leggen,' dat dezelven aen den Eigenaer „ duurzaeme voordeden opleqveren, geen vol„ doend antwoord ingekomen is. Dat ech„ ter een zeer omllandig antwoord, in 't „ Franfch gefchreeven , en geteekent met „ het devies.
At prins ignotum ferro quant fcindimus aquor,
Ventos <S? varium coeli prtedifcere morem - Cura ftt, acpatrios cultusque habitusque locorum :
Et quid queeque ferat regio, & quid qua*
que recufet. Hic fegetes, illic veniunt felicius uvoe: Arborei-fcetus alibi, atque injusfavitefcuni Gramina &c.
„ eenigen aendagt fcheen te verdienen, de* „ wyl in hetzelve eenige aenmerkingen gevonden wierden, die mhTchien eene gepas„ te handleiding zouden kunnen geven, waer „ door de beantwoording van deze Vraeg w gemakkelyker gemaekt wierdt, indien de
;, Maet*



JAERBOEKEN, May, 1781. iiti
t't fchappy, te eeniger tyd, tot het ander-. p mael voorftellen van de Vraeg goedvondt; b, over te gaen, na dat eenige van de aen-1 w merkingen,in het gemelde antwoord voor„ komende, in de Verhandelingen der Maer* j, fchappy geplaetft ziillen zyn. DatdeMaet*
fchappy mitsdien, ten blyke dat de aenge9, wende moeite en vlyt van den Schryver SJ van hetzelve antwoord haer niet geheel on>f aengenaem geweeft is, hem eene gratifica?) tie van twintig gouden Ducaten heeft toei9 gelegd, en zulks wel, het zy de Maet*
fchappy in 't vervolg goedvindt eenig ge. bruik van zyne aenmerkingen te maeken,
of wel niet, indien de Schryver, door het }' openbaeren van zynen naem, aen de Maet}J fchappy uiterlyk voor den 1 November J? dezes jaers te doen,zyne toeftemming daer n toe geeve, en alzo aen de Maetfchappy 95 overlaten wil zodanig gebruik van zyne J9 Verhandeling te maken, of wel niet, als ,t zy raedzaem oordeelen zal.
„ Verders heeft de Maetfchappy aen An^ dries Haneken, Huisman in de Zype by >? Calans-oog woonagtig, uit aenmerking dat 9i dezelve, met het befte gevolg, fpa-geftoo9? ken en andere flegte Landen, met weinig
omllag en koften tot zeer goed Land ge„ maekt en zig zeiven daer door aenzieneiy„ ke voordeden bezorgd heeft, ten blyke „ van haere goedkeuring, en tot aenmoedi„ ging van foortgelyke onderneemingen, een „ belooning toegelegd: Zynde het bericht ,, en wyze, op welke Andries Hutteken te 5> werk gegaen is, te vinden in het tweede Eeee „Deels
TEIrt



li is NIEUWE NEDERLANDSCHE
.Am-
stel» DAM-
t
5 1
„ Deels tweede Stuk van de verhandeling der „ Maetfchappy.
„ Voorts heeft de Maetfchappy den prys >t van veertig gouden Ducaeten, welken zy „ aen die geenen belooft hadt, die tuffchen „ den i May 1780, en den 1 December van 35 het zelfde Jaer, de meefte Kalveren, hem »■> in eigendom toebehoorende, mits nietmin» der dan dertig in getal, met het belle ge» volg ingeënt zoude hebben, toegeweezen " aen Jacoh Gerrits, Huisman te Garnwert, " in Groningerland , welke, ten genoegen der « Maetfchappy, getoond heeft, dat door » hem een aental van 89 Kalveren , hem in « eigendom toebehoorende, met een zeer ge» lukkig gevolg ingeënt was.
,, Zullende door de Maetfchappy en van » deeze inentingen, en van die, welke door »' Klaas J.Niemvhuis, te Adorp wonachtig van »> die welker verilag de Wel Eerw. en zeer Ge" leerde Heer Ë. Aha, die kundige en ieve" rige inënter, by deeze gelegenheid weder" om aen de Maetfchappy toegezonden heeft, " nader berigt gegeeven worden in een vol" gende Deel der Verhandelingen deezer »> Maetfchappy. En dewyl de Maetfchappy, >' door den goeden uitflag van alle dezelve in>' entingen al weder verfterk is in het denk» beeld van derzelver nuttigheid, ter behou* ding van het Vee, en tevens begrypt, dat •> de inentingen ook bepaeldelyk in Holland ' meer en meer aengemoedigd behooren te j worden, zo heeft zy belloten in plaets van > eene premie, twee premien, ieder van , veertig gouden Ducaeten aen te bieden;
„ den



JAËRBOEKEN, May, i78t. ni3
5j den eerften toe te wyzeh aen dien geehert, 5, welke in Holland en Weft-Vrisland woon>, aëüS> binnen dezelve Provincie, tuffcheü „ den iften May en den iften December van » het zelve Jaer de meefte Kalveren, mits „ niet minder dan dertig in getal, met het „ belle gevolg ingeënt en de berichten en be,, wyzen van een en ander voor den iften Maert 1782, aen dezelve toegezonden zal hebben; en den tweeden toe te wyzen aen „ dien geenen, die In een der overige Pro„ vintien, ofte in de Landen der Generali„ teit woonagtig, aldaer, tuffchen den iften » May 1781 en den iften December van het „ zelve Jaer de meefte Kalveren, hen in ei„ gendom toebehoorende , mits niet minder „ dan dertig in getal, met het befte ge» volg ingeënt en de berichten en bes, wyzen van een en ander voor den „ illen Maert 17-82 , aen de Maetfchap», py toegezonden zal hebben, wordende van ,, het dingen naer den prys, op de inenting ,, gefteld, eens vooral uitgezonderd die gee,> nen, aen wien de prys van veertig gouden Du„ caeten, reeds eenmael toegeweezen is ga„ worden. Voorts heeft de Maetfchappy » voorgefteld , om beantwoord te worden voor den 1 December 1783, de volgende p) Vraeg.
» Welke zyn de oorzaeken, dat de Vlas5? teeld, die voor deezen hier te Lande aen „ zo veele banden werk verfchafte, tegenwoor» dig in verval geraekt is? Zyn 'er middelen j, om dezelve wederom te doen bbeijen ? Etf.
Eeee a X9
Am »i
STELDAM..



1H4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
stel* dam.
„ zo Ja —— Welke ? Wat is wyders de bef\ „ te manier om het Vlas op de verfchillende
gronden in ons Vaderland te bouwen ?"
„ De Vraegen, bevoorens vaftgefteld, om „ beantwoordt te worden voor den i De„ cember 1781, waren deeze: de eeirfte,
„ Alzo de ondervinding leerd , dat by het „ Hoornvee zekere hoedanigheden gevonden „ worden, die niet algemeen zyn, maer by „ fommige Beeften alleen, of in een hooger „ trap plaets hebben, en die, zo wel in den „ ftaet van gezondheid, als by voorvallende „ ziektens-, nuttig of nadeelig zyn : zo word „ gevraegd:
„ Welke van diergelyke Hoedanigheden zig „ voortplanten en op de Kalveren overgaen. „ Welke in tegendeel aen enkele Beeften eigen „ zyn en zig bepaelen P Aen welke tekenen
men de beftendige en zig voortplantende kan
erkennen ? En op wat wyze men uit deze „ kennis het meefte voordeel kan trekken ?
„ En de andere, in den voorleeden Jaere „ voor de tweedemael vaftgefteld, was deze:
„ Welke is de voordeeligfte wyze om Veen„ plajfen droog te maken, tot dat dezelve door „ Sloot en zyn af gefc heiden ?
„ Verwagtende de Maetfchappy dien vol„ gende de Antwoorden op beide deze Vrae„ gen voor den 1 December 1781, terwyl s> zy by deeze gelegenheid nog herinneren „ moet, dat de Vraeg, door haer by een „ voorig. Programma opgegeven, om beant„ woord te worden voor den 1 December „ 17823 deze was: Welke ivyze is de befte,
»om



JAERBOEKEN, May, l*tol nrj
„ om de verfchillende fborten van Bouwgron„ den in ons Vaderland, zonder eene meer dan „ gewoone bemefting, zo door beploeging ah „ door verdere bewerking tot een grooter en duurzaemer vrugpbaerheid te brengen ?welj, ke antwoorden dus voor den i December „ 1782, inkomen moeten.
„ De Prys, welke aen den Schryver van „ het befte op een dezer Vraegen ingekomen „ Antwoord word aengeboden, zal beftaen „ in een Gouden Medaille, ter waerde van „ vyftig gouden Ducaten, op den Stempel „ der Maetfchappy gellagen, en met de? „ Schryvers naem voorzien,- ofwel dezelve „ Som in geld, benevens eene Zilveren Me„ daille, ter keuze van den Schryver,
„ Indien geen der ingekomene Antwoor„ den, op een door de Maetfchappy opge5, geeven Vraeg, haeres oordeels, den Prys „ verdiend heeft, behoud zy aen haer het recht, deze Vraeg nog eens, of niet we„ der op te geven. Daerentegen, wanneer „ 'er meer dan een Antwoord haer voorkomt, j, eenige aenmerking te verdienen, zal zy een „ acceilit, in een Zilveren Medaille beftaen„ de, aen den Schryver naeft aen het befte „ komende Antwoord aenbieden , en hem dit „ befluit, voor dat het verzegelde Billet, by „ zyne Verhandeling behoorende, geópeiit „ word, door de openbaere Nieuwspapieren „ bekend maeken. „ De Maetfchappy zal ook een Zilveren Medaille fchenken aen die geenen welke „ haer eenige nuttige ontdekkingen omtrent Eeee 3 „ den
AMSTEL.DAM.



ïir6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am.
stel-
„ den Landbouw zullen mededeeien, en de n bevording derzelver, naer bevinding, oni, derlieunen.
„ De Schryvers, die naer den Prys din„ gen, zullen, by hunne Antwoorden, een s, vergezeld Billet moeten zenden,inhouden„ de hunne Naem. en Woonplaets, en van „ buiten geteekend met dezelfde Zinfpreuk, „ welke aen het einde hunner Verhandeling „ zal gevonden worden.
„ De Antwoorden zullen in het Neder„ duitfeh , Latyn , Franfch , Engelfch of „ Hoogduitfch opgelteld, met een leesbaere „ hand gefchreeven, en, gelyk alle andere „ aen de Maetfchappy toe te zendene Stuks, ken, of Berichten, franco toegezonden 9, moeten worden aen de Heeren Jeronimo de 9, Bofcb, op de Leidfchegragt, by de HeeT regragt, of aen Mr. ƒƒ. Calkoen, op de „ Keizersgragt, by de Beerelïraet, te Am„ fterdam.
„ Voorts zyn de Wetten, waer op de „ Maetfchappy naer eenen Prys Iact dingen „ te vinden in het Voorbericht voor het eer3, Re Deel haerer Verhandelingen geplaetft."
Ook heeft het geneeskundig Genootfchap alhier het volgend Programma in het ligt o-egeven. ö
„ Het Geneeskundig Genootfchap, onder „ de zinfpreuk Servandis Civibus ,de. meni^-
vuldige papieren ter beantwoording van de „ Vraege: Zyn 'er Braehmddelen, die men n in zommige gevallen boven den wortel van



JAERBOEKEN, May, 1781. iu?
r> ipecacoanna verkiezen moet? Zo ja: welke s> zyn die middelen, en wanneer komen ze te 5» pas% verleeden jaer opgegeeven, hebben« de geleezen, heeft den gouden gedenkpen„ ning toegeweezen aen de verhandeling weln ke t0£ devies voerde Ref ardua vetujUs no„ vttatem dare &c., en by de opening van het billet is gebleeken dat de Schryver van dezelve was de Heer F. J. Voltelen, Stads „ Medicina? Doctor te Utrecht, en Lid van „ hetjprovinciael Utregtfch Genootfchap van „ Konlten en Weetenfchappen. Ook heeft „ het Genootfchap goedgevonden dit jaer .„ twee Zilveren Gedenkpenningen te geeven, „ de eene naemelyk aen In Uuiverfum Medi„ camentum &c. waer van Schryver is de Heer „ P. Walckiers, M. D. te Leuven, de an.„ dere aen Qiiod fi defictant Vires &c. waer„ van Schryver is de Heer G. ter Hor ft 3 A „ L. M. & Med. Doet. te Amfterdam; wel„ ke beide Verhandelingen het Genootfchap „ ten nutte van onze Landgenooten uit'het „ Latyn zal doen vertaelcn. — VVyders „ heeft bovengem. Genoodfchap met genoe„ gen geleezen drie Nederduitfche Verhandej, Fingen, zynde getekend Principiis obfta „ &c, (Jti feres, ita Meles; Simplex Si„ gillum Fcri Sec,, en heeft goedgevonden » dezelve ten algemeenen nutte te doen druk.„ ken: zullende de rang, hoedanig deze .., Verhandelingen in druk geplaetït zullen n zyn 5 door Iiet Lot worden bcllill.
„ Eindelyk heeft het Genootfchap óntvan„ gen zekere Verhandeling: Ac necefta eft, eum> E e e e 4 n qui
Amstel»
dam.



iu8 NIEUWE NEDEXLANDSCEIE
Am-
8telpam,.
qui velit auditorem a priftina fententia de-
ducere &c. en dezelve, fchoon het alge? „ meen gevoelen tegenfpreekende, overvvaer„ dig gekeurd om te worden gedrukt.
„ Tegen May 1782 wordt de volgende ?, Vraeg ter beantwoording voorgefteld: Op ,, hoe veelerleie wyze kan het vermogen van ,, den Koortsbaft onderfteund of aengezet wor* ,, den door by gevoegde middelen, in die ge„ vallen daer hy wel als het voornaemfie ge^ „ neesmiddel vereifcht wordt, maer echter te tf zwak is om alleen de zaek af te doen P en j7 welk eene keuze van middelen moet men ten .9 dien einde doen, hetrekkelyk tot den onder-r
fcheidenen aerd der voorkomende gevallen en ,, omftandigheden % Met verzoek van de ant-
woorden, (enkel getekend met een de„ vies, doch'met naem en adres in een ge„ zegeld briefje, getekend met het zelfde ., devies daer boven op), franko te zenden; „ af te geeven by den Boekverkooper Pe3, tras Conradi te Amfterdam.
„ NB. De Heeren, welke uit hunne Prak„ tyk nog de eene of andere waerneeming 5J) aÉn het Genootfchap hebben mede te dee., len, cn dezelve by dit Stuk wenfehen ger ., drukt te hebben, gelieven dezelve te be„ zorgen voor primo' September aenftaende: „ zullende niets, hoe gering, indien hetnut„ tig fchynt, verworpen; niets hoe 1'chitte-
rende, indien nutteloos, aengenomenwor-. „ den.
Onder de Opperdireélie van den Wel Ed. Gr. Achtb. Heer Mr. Willem Pluy-
gem3



JAERBOEKEN, May, r78i. mo
ge»s, Heer van Honcoop, Burgemeefter en raed cfezer Stad, Curator van 'S Land" ümverfiteit te Leiden, en Bewindhebber van de Ooft-Indiiche Compagnie, alsHoofdDireeteur van deze Stads Academie der leekenkunft, zyn derzelver jaerlykfche pryzen , de* 30 dezer maend des namiddags 0p de Kunftkamer van 't Stadhuis door den mede oudften Diredeur, den Heere Comelis Ploos van Amflel Jacob CorneIisz aen de Leden, die het beft in hunne Uaflen geteekend hadden , uitgedeeld geworden. De prys der Boutfeerders wierd gegeven aen Hendrik van Velzen, en die der ïeekenaers in de derde of laegfte Clasle aen Jaques Kuyper, de tweede Clalfe aen Hendrik Louw, en in de eerfte of hoogfte Claife werd Jan Ekels met den Gouden Medalje , als de hoogfte prys, en met het Diploma dezer Academie beIchonken. _ Ter deezer gelegenheid, en voor de uitdeelinge der pryzen, heeft den Deer Lornehs Ploos van Ampel Jacob Cornehsz. mede oudfte Directeur, eene Redevoering gedaen over den aert en de beoeffenmg van de Poëzy der Schilderkunft.
Rotterdam.
De Heeren A. Dubbeldemuts en P. Dubbeldemuts van Dyk hebben te Vliiïingen den Kotter Het algemeen belang gekogt voor 51000 gl. ten behoeve van derzelver kaepredery, van welken wy in ons voorgaend ftukje gefproken hebben.
Eeee 5 Varj
Amstel.



'jïao NIEUWE NEDERLANDSC1IE
Am*
?TELpam.
Van de Maes zyn den 11 May naer Zeeland gezeild s'Lands fchepen van oorlog* Schiedam van 54 ftukken Kaptein Raeuws, De Tason van 36 ft. Kaptein Sonnemans, en Da Oranjezaal van 24 ft. onder bevel van den Eieutenant Story.
ZEELAND
Middelburg.
TT^en 12 May vertoonden zig in 't gezicht \_} van Weftkapelle eerft drie, en daerna een getal van wel zeven Schepen van Oorlog, waer van 'er drie, 's namiddags ten 5 uuren, voor den Deurloten anker kwamen, die eenige feinen deeden; doch welke, deels dooiden o-rooten afftand, en deels door den damphefting, niet duidelyk wierden waergenomen. En vermits nu eenige dagen te voren, op dezelfde hoogte, zig telkens Engelfehe ichepen vertoond hebben, was men op het eerfte o-ezicht volftrekt van gedachten, dat het eene Èn°'elfche Vloot was, doch men herkende zelfs, voor den avond, dat het Hollandfche Schepen waren, waer van 'er toen drie voor den Deurlo geankerd lagen, die den 13 des namiddags , op de Rhede van Vliffingen , zyn binnen "-komen, naemlyk Schiedam, Kapitein, Rauws, van 54 ftukken; Jafon, Kapitein Sonmans, van 36, en de Öranje-Zael, Lieutenant Story, van 24 Rukken; kruilïendebehalven deze, thans nog zeven fchepen, van Texel en 't Vlie, by wyze van Eskader, in de Noordzee. ^



JAERBOEKEN, May, 1781. uai
. De Weth en Raed dezer ftad heeft den 5 May 1781 de volgende Oordonnantie en Reglement beraemd op het beheeren en bellieren van 't Burgerweeshuis; midsgaders wegens het aenvaerden, opvoeden, en onderhouden van Burgerweeskinderen, afzonderlyk van de gemeene arme weeskinderen.
L \/oor eerft; dat de directie van dezen Huy* ze met den aankleven van dien zal worden waargenomen door den Heer Prafident en Regenten, die door hunne Edele Achtbaarheden over dit Huys reeds zyn aangefteld, en in der tyd verder zuilen aangefteld worden,
II. De Heer Prefident en Regenten zullen houde ■ Rekeningboek van den ontfang en uitgaaf over dit Huys, cn daar van alle Jaaren promtelyk rekening doen aan Heeren Commilïanffen, door Hun Edele Achtbaaren daar toe te committeeren ; mitsgaders aan dezelve openleggen, wat kinderen en van wat ouders in ieder Jaar in 't zelve Huys zyn aangenomen, wat goederen dezelve hebben ingebragt, en wat zuyver daar van is geprovenieerd, als mede wat kinderen in ieder jaar zyn overleeden, en wat het Huys daar van heeft geërfd, ook wat Kinderen uyt het Huys hun affchcid hebben bekomen, en, wat en hoe veel ieder kind uyt deszelfs ingebragte, of aanbeftorven Goederen heeft ontfangen.
III. In dit Huys zullen werden aangenomen alle Weezen, niet bereykt hebbende den ouderdom van 16 a 18 Jaaren, die door Voogden of naafte Vrienden werden geprefenteerd en opgedragen, waar van de Vader of Moeder binnen deze ftad zyn gebooren, of hun Burgerregt hebben gekogt, en zeven jaaren ten minften agter een binnen deze ■Stad hebben gewoond, en zulks gecontinueerd tot op het overlyden van den laatft ftervenden , behoudens 4 dat de Vader of Moeder zul len moeten
heb-
Mrn.
DELBURG,.
Regiem, wegens'''l befiier van 't Burgerweeshuis.



ii22 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Regiem wegens' befticr van 't Burger wees.. kuis.
hebben geweeft Ledemaaten van de waare en na Gods Woord Gereformeerde Religie, en tot den eynde hunnes leevens toegelaaten tot het Heylige Avondmaal, (die van de Walfche en Engelfehe Gemeenten hier onder begreepen ; ) van alle het wel-
^ke by behoorlyke befcheyden zal moeten blyken; des en zullen de VVeezen geen Baftaarden mogen zyn, ook geen, welker Ouders, of wel een van
. béyde,door eenig wanbedryf,hun zelve, (volgens de Wetten van den Lande,) de Burgerlyke zaamenleving hebben onwaardig gemaakt, als mede geen Weezen, wiens Vader of Moeder van den armen zyn leevende of hebben geleefd , ten waare dezelve het genootene hadden gereftitueerd, in welk geval hun Weezen mede in dit Huys zullen werden aangenomen; Kinderen, welker Vader of Moeder Seffie gedaan of Banqueroet hebben gemaakt , ten zy met hun Crediteuren waren geaccordeerd, en dezelve Accoorden hadden voldaan, als wanneer hun Kinderen mede zullen werden geadmitteerd; ook geen Kinderen van Vaders of Moeders, welker Boedel op hun overlyden Infolvent te zyn bevonden worden.
IV. Wanneer de Voogden of naafte Vrienden Kind of Kinderen , by her derde Artykel gemeld, genegen zyn aan dezen Huyze op te draagen, zullen dezelve gehouden en verpligt wezen, uyterlyk binnen vier en twintig uuren na het overlyden van den laatft ftervenden, het zy Vader of Moeder, daar van kennis te geeven aan den Binnenvader van het zelve Huys , die zulks aanftonds zal hiaten weeten aan den Heer Pralident en Regenten van dit Huys , na welke provifioneele Notificatie dezelve Voogden of Vrienden , indien het noodig is, nog zal werden vergund den tyd van veertien dagen, om zig te informeeren wegens de Geftaatheyd des Boedels, en hun te beraaden, of zy de Kind of Kinderen zullen opdragen aan dezen Huyze, of zelfs aanvaarden, in welk laatfte geval de Kind of Kinderen nooyt in dit Huys,
(zod



jAERBOEXEN, May, 1781. 1123
(zoo als ook in de Armfchool plaats heeft) zullen werden aanvaard, maar zyn en blyven tot Lalt van die dezelve heeft aangellagen, en derzelver Erfgenaamen: dog genegen zynde dezelve Kind of Kinderen, (waar van provifioneel kennis is gegeeven,) abfoluit in dit Huys ter opvoeding over te geven, zullen dezelve Voogden of Vrienden, terftond na het expireeren, van gemelde veertien dagen, of zoo veel eer, als hun mogelyk wezen zal, andermaal moeten kennis geven aan den Binnenvader van het zelve Huys, die zulks weder, zal notificeeren aan den Heer Prafident en Regenten, ten eynde dezelve zig quyten van hun pligt, zoo als, ten meeften nut der weezen, zal werden bevonden te behooren; des zullen, in dezen Gevalle, de Voogden of Vrienden der Weezen niet verder mogen procedeeren, als met Concurrentie van den Heer Piscfident en Regenten , tot het maaken van den Inventaris en begraven van het doode Lighaam, welke Begraaffenis zal werden gereguleerd na de Geftaatheyd des Boedels, en het fatzoen der Overledene; en wanneer eenigen Boedel aan den Heer Prafident en Regenten word opgedragen, daar van dezelve niet volkomen overreed zyn, dat goed is; dan zullen de Kinderen, die voor dit Huys provifio* peel aangenomen worden,eerft in de ArmeWeesfchool, of wel onder de Vrienden, of elders, (ter Discretie van den Heer Pnefident en Regenten,) zoo lang blyven, tot dat aan den HeerPra;ficlent en Regenten is gebleeken, dat zoodanigen Boedels goed uytkomt, wanneer die Kinderen als dan in het Burger Weeshuys zullen worden overgebragt.
En wanneer den Heer Prcefident en Regenten in 't vervolg bevinden, dat die Boedel niet goed uytkomt, om de Kinderen in het Burger Weeshuys te konnen inneemen; dan zullen dezelve die Boedel, zoo als die dan bevonden zal worden, beseven* de Gelden, die daar van onder hun zulle»
Middelburg.
Regiem, vegens 'f heftier >an 'i Burgervees2 uis.



IIH NIEUWE NEDERLANDSCHË.
Middelburg.
Regiem, wegens 'j beflier van 't BurgerweesHuis.
len zyn, aan Diaconen Bouwmeefters overg'eëven, (zonder daar van eenige korting voor nee Burger Weeshuys af te houden,) benevens een Extract van den Opdragt en Copie van den Inventaris des- Boedels; blyvende als dan de verdere ■liquidatie des Boedels aen Diaconen Bouwmeester , als na Style.
V. Kind of Kinderen in dezen Huyze werdende aangenomen, zal, by het maaken van den Staat en Inventaris (als vooren) door de Vrienden of Voogden, aanwyzing gedaan werden van de verdere Effecten der Weezen, zoo dezelve eenigë zyn hebbende, en zal den overblyver, tzy Weduwenaar of Weduwe, Styfvader of Styfmoeder, en, by gebreke van die de Voogden of Vrienden, des verzocht zynde, hun Eed moeten doen, dat zy niets hebben verzwegen, of ter kwader Trouw weerloos gemaakt, direct of indirect i met belofte, dat zy , zoo hun nog eenige der Wee* fcen Goederen bekend wierden of dat dezelve Kind of Kinderen, by Legaat, of Erffenis, iets te beurt viel, 't zelve getrouwelyk bekend zullen maaken aan de Vergadering Van den Heer Praiident en Regenten, die daar van Notulen zullen houden, en zullen dezelve, zoo dra mogelyk is, de gemventarifeerde, en aangewezene Goederen of Effecïen, doen verkoopen en onder hun flaan, en verder alles verrigren , 'tgeen, tot Beredding des Boedels; noodig wezen zal, onder het Genot van een Schelling per Pond Vlaams van het Bruto Rendement des Boedels, ten Profyte van dit Huys, en dat zoo wel van de Goederen, die de Weezen zullen erven geduurende hun Verblvf in 't zelve, als van de geene, die zy zullen hebben aangebragt.
En, wanneer een, of meer Weezen, boven de jaaren zynde, om in dit Huys aangenomen te worden, onder de Dire&ie van de Voogden blyven , en te gelyk een, of meer van dezelve aan dit Huys worden opgedragen: dan zal de Direc.
tie



JAËRBOEKEN, May, i78n na?
tiein deri Boedel worden gehouden onder de Op perdirectie van Heeren Weesmeefleren, door dt Voogden, en door den Heer Prsefident en Re^en ten gezaamentlyk, conform de Ordonnantie"var de Weeskamer. En, zal na de gedaane Reke mng, en Scheydi'ng des Boedels, de Portie des opgedragen Weeze aan den Heer Praefldent el -Kegenten: worden afgegeeven, om door hun lie oen, conform deze Ordonnantie, te worden ge adminiftreerd; zonder dat, zoo veel betreft de Fortie der opgedragen Weezen, eenige Auditie, of Staatgeld, mitsgaders Scheydregt, ter Weeskamer zal worden gerekend;gelyk geen OntfangJoon, en Extraordinair, van de Voogden, nog eenige andere Ongelden over die Porden zullen worden betaald; maar alleen over die Porden der Weezen, die buyten dit Huys, onder de Directie van de Voogden blyven ; gelyk daar en tegen den Heer Prsfident en Regenten, ten profyte van dit Huys, zullen genieten een Schelling per Rond Vlaams van het Bruto Rendement des Boedels, zoo veel bedraagd de Portie der aan dit \7TS ^gedragene Weezen, en verder niet. •YJ\ 'j ten evnde met aIle omzigtigheyd de middelen der Weezen worden behandeld en bewaard, zoo zullen alle dezelve ingebragte en aangeërfde Goederen moeten komen en heruiten onder den Heer Prafident en Regenten, en in het Generaal aangelegd worden in Obligatien, ten laste deze Provincie van Zeeland, en dat van alle X\ eezen, beneden de vyf en twintig Jaaren, of ongetrouwd zynde, alwaar 't, dat dezelve, na voorgaande Confent van den Heer Prafident en Regenten, hun buyten dezen Huyze maintineerden.
En zullen den Heer Prafident en Regenten Jaarlyks, by het doen der Rekening, moeten overgaven twee lyften, als eene, waar bv zal moeten blyken, hoe veel het Capitaal der Kinderen rendeerd, en een andere, waar in die Effecten be-
ltaas.
■Mid*
■burg.
i
■ Regiem, 'wegens''t i beftier ■van 't Burger* wees, huis.



jiafi NIEUWE NEDERLANDSCHE
DFLIJURH.
Regiemwegens 'i beftier van 't Burgerweeshuis,
ftaan. En zullen, by affcheyd van de Kinderert uyt dit Huys, den Heer Prajfident en Regenten mogen volftaan het Aandeel der Kinderen in Obligatien, of Gelden te voldoen, en die als dan tef reguleeren, of te rekenen volgens de Cours, op' de Beurs zynde.
VII. Zullen de voornoemde Weezen alle haar' ingebragte Goederen, mits die komen te bedraagen een Somma van vyf en twintig Ponden Vlaams, en daar boven, als mede alle haar Go.;-' deren , die zy, geduurende haar Verblyf in het Huys, zullen hebben geërfd, uyt dezen Huyze draagen , boven en behalven den ÜytzetvanHon-* derd Guldens, te betaalen zoo wel aan Dogters als Zoonen, zonder onderfcheyd, in Geld of Kleederen, na bevind van zaaKen , als zy den Ouderdom van Vyf-en Twintig Jaaren hebben bereykt, of getreden zyn in den Huwelyken Staat ('t geen zal moeten gefchieden met Confent, als vooren) zonder dat zy eenige afkoop van het Expeclatyf zullen behoeven te doen, ten ware haar ingebragte Goederen minder kwamen te bedraageri, als de voorz vyf en twintig Ponden Vlaams, in welk geval zy gehouden zullen wezen de voorfz. uytkoop te doen op den Voet, als de geene, die in het Arme Weeshuys zyii opgevoed, tot gemelde uytkoop gehouden zyn, (bedraagende die uytkoop niet minder als: voor de Jongmans Zeftig Guldens, en voor de Dogters Vyftig Guldens) mits de Jaarlykfche Revenuës, en een Schelling per Pond Vlaams, Artykel Vyf gemeld, blyven ten profyt van dit Huys, dog eerder komende te Iterveu, zoo wel binnen als buyten dezen Huyze, zoo zullen haar ingebragte Goederen aan dit Huys vervallen; dog, zoo veel de Goederen aangaat,die de Weezen , geduurende haar Verblyf in 't Huys, zyn aanbsliorven, zullen dezelve daar over vermogen te disponeeren, mits zulks niet ilrekt tot Nadeel van hun Erfgenaamen Ab Inteftato, die
in



JAERBOEKEN, Mtf, 1781, it*j
fa dit Huys, of wel in het Arme Weeshuys , of anderzints buyten het Weeshuys, door de Diaconie worden gealimenteerd, voor zoo ver deze Huyzen, en den Armen, daar by mogten wezen geintereifeerd. En zullen dezelve, aangeërfde Goederen , in dien gevalle, onder afkorting van tien per cent, werden gereftitueerd aan die daar als Erfg naamen toe zullen gerechtigd zyn, het zy die Erfgenaamen zyn binnen of buyten den Huyze; des zulen al'e de Weezen, welke, zonder Confent, uyt dezen Huvze wegloopen, zig abfenteeren of trouwen, ten Profyt van dit Huvs verbeuren alle haar zoo ingebragte als aangeërfde Goederen, en , ingeval dezelve niet genoegzaam waren ; nog daar en boven aanfprekèlyk blyven voor alle de koften, aan hun gedaan> zonder ook eenige uytzet te genieten.
Aan de Kinderen, die, wegens het trekken van Loteryen, met eenige gifteö, of gratificatiën 4 worden begiftigd, zullen alle dezelve giften of gratificatiën, by hun Meerderjaarigheyd, of Huwelyk, die Huys quiteerende; zonder eenige korting, worden overgegeven; dog, gemelde Kinderen voor die tyd overlydende, zullen gemelde giften ten profyt van dit Huys blyven, zonder dat derze'ver Erfgenaamen daar op eenige Pretenfien zullen mogen maaken.
. VIII. De voornoemde Weezen zu]len in dezen Huyze behoorlyk van Voedzel en Dekzcl werden verzorgd en gekleed met lange Kleederen, wel zonder Merk op de Schouders, (zoo als in de Armr fchool plaats heeft,)dog nogtans in zoodanigen Coleur en Forma, dat zy, ten alle tyden, kenbaar zyn: en zal, door den Heer Prafident en Regenten naauw werden toegezien, dat, door de Meesters, of Vrouwen, daar de Weezen by Werken, of in Huur zyn, aan dezelve niet werd gegeeveo, of be'oofd te geeven,onder de Hand,eenig Geld ' om den Heer Prsfident en Regenten daar door tê abufeeren,en noodzaaken met hun over het Werkoon of Huur wat minder te accordeeren, maar Ffff daal
Middelburg.
Reglemi
wegens 't
beftier
van V
Burget-
'vees-^
huis.



ii 23 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Regiem, wegens beftier van '£ Burgerweeshuis.
daar en tegen zal, om de Weezen te meer aan te fpooren, aan een Jongman of Dogter, uyt werken gaande, of in Huur zynde, gegeeven werden een zesde part van haar winning boven en behalven haar Overloun en Drinkgelden, welk mede plaats hebben zal omtrent zoodanige Weezen, aan wien toegelaaten werd hun zelve te geneeren buyten deze Stad, of Provincie, dewyl dezelve egter gehouden, en geconfidereerd werden, als in dezen Huyze behoorende tot meergemelden Ouderdom van Vyf-en-Twintig Jaaren; en als dan om haar Goederen en Uytzet komen, zullen dezelve, by Atteftatie van hun Meefters, Baazen en Vrouwen, daar gewerkt en gediend hebben , moeten toonen, dat zy hun trouw en eerlyk hebben gedraagen,zon. der welke Atteftatie aan haar geen Uytzet zal werden gegeeven, maar alleen haar ingebragte cn aangellelde Goederen.
IX. Eenige Jongmans,gepermitteerd vvezende hun Fortuyn by de Zee te probeeren, zullen vryheyd hebben, wanneer dé reys gedaan is, weder in het Huys te komen, om te werden gealimenteerd, of wel buyten dit Huys, ter Discretie van den Heer Prsefident en Regenten, en zal derzelver te goed hebbende Gagie, benevens die Gagie van zulke, die (na gedaane reys,) zig buyten dit Huys blyven onthouden, door den Heer Praafident en Regenten werden ontfangen, en zal aan de zoodanige (na aftrek der gedaane onkoften tot hnn Uytrusting,) werden gegeeven een zesde part, en de refteerende vyf zesde parten blyven voor dit Huys, alles mede tot hun Vyf-en-Twintig Jaaren, wanneer haar Goederen en Uytzet zullen genieten.
X. En.werden mits dezen den Heer Pnefident en Regenten geauthorifeerd, om ter Weeskamer te ontfangen en over te neemen zoodanige Effecten, Goederen en Gelden, aankomende WeezeD, in dit Huys gealimenteerd wordende, als ter Weeskamer berultende mogten zyn , of in der tyd beruftende mogten worden, zonder onderfcheyd van Vaderlyke, Moederlyke, of andere aanbeftorverj
Goe-



JAERBOEKEN, May, 1781. 112,9
Goederen., 't zy bv ErfeniiTen, Legaaten, Donatien, als andere mede aldaar beruftende: en de voornoemde Weeskamer deswegens behoorlyk te ontflaan, de Heeren Wees mee lieren te dechargeeren en te guarandeeren voor alle namaaning: des zullen van dete afgifc geëxcipieerd zyn alle zulke Effecten, Goederen en Gelden, die met Fideb commis, üfufruct of eenige andere belaftingen be zwaard zyn, die ter Weeskamer zullen moeten blyven beruften.
En zullen den Heer Prafident en Regenten, vat drie tot drie maanden s aau Heeren Weesmeefteren op moeten geeven, wat Weezen aan hen zyn opgedragen, ten eynde door Heeren Weesmeefteren kunnen worden afgegeeven de vrye Effecten Goederen en Gelden van zoodanige Weezen, al vooren gemeld is, ter Weeskamer beruftende.
Aldus gedaan en gearrefteerd in 't Collegh van Weth en Raad den 5 Mey 1781.
(onderftond) My Prxfent,
(Geteekend)
JACOB JAN BOGAARD
Ook heeft nog de welgem. Weth en Raei op denzelfden 5 May goedgevonden en ver ftaen „ by Ampliatie der Ordonnantie op he t, Executeeren van Vonniffen , en 't Regulee , ren der praïferentien en Concurrentien aan die van het St. Eloys of Smeden Gild , binnen deze Stad toe te ftaan en te vergui nen recht van prseferentie, voor den ty< van twee jaaren, op alle Huyzen en valt panden, voor noodzaakelyke reparatien 5 aan dezelve gemaakt, zoo en indiervoegei: " als zulks by Hun Ed. Achtbaere Reiblut: " Ff ff a „ e
Middelburg.
Regiem, wegens 't beftier van 't Burger* weeshuis.
I t
s
1
I
9 1



ii3o NIEUWE NEDERLANDSCHE
MIDDELBURG.
„ en van den 6 December 1664, n Febru„ ary, en 1 July 1670 aen diverfche Ambagten is vergund."
Op de bedykte Hoogplaet; vari welken wy m onze Jaerboeken over de jaren 1778-1780, dikwyls gefproken hebben, ftaet thands eene weergaloze zaedoogft. Men teld reeds 10 huizen en fchueren, en eene zeer goede herberg. Daer is ook een geregeld Veer op Vliffingen, zo' dat het zig alles tot den aenleg van een dorp laet aenzien.
UTRECHT,
Utrecht.
Het Provinciael utrechtsch Genootfchap van koflften en wetenfchappen heeft den 25 April zyne algemeene vergadering gehouden. Deszelfs verrigtingen zyn te kennen uit het navolgend berigt, of programma.
„ In de Algemeene Vergadering van het Provinciale Utrechtfche Genootfchap van konften en Wetenfchappen, binnen de Stad Utrecht gehouden den 25 April dezes jaers 1781, is gebleken, dat. op de Vraag inden jaere 1778.. ter beantwoording opgegeven, luidende: — C. „ Welke zyn de befte Middelen, om „ in een volkryk en handeldryvend land, by„ zonder in Nederland, de regtsoeffening zoo in het crimineele, als civile, tot dien „ trap van zekerheid te brengen, dat, in al„ le of verre de meefte gefchillen de bepa„ lingen van 't regt in de wet gevonden wor-
den



JAERBOEKEN, May, i7Sr. n3r
„ den, en niet afhange van 't begrip van den i „ Regter ?
Geen voldoende Antwoord is ingekomen, des dezelve andermael ter beantwoording word voorgeftcld, vöor den eerllen December 1782. zullende de uitfpraek des aengaenden gefchieden in den maend April 1783.
Verder hebben de Heeren Directeuren en gewoone leden befloten het volgende voorftei tot een Prys-vraeg valt te ftellen. „ Aen den 5, genen, die, voor den eerllen December, 9i 1783. de befte verhandeling levert over „ het .begin, den voortgangen tegenwoordi„ gen toeftand der Wetenfchappen en fraeve " ,Lc"eren? in de Landen, die dit Gemeene5, belt uitmaken.
„ Men verlangt, dat ook onderzogt wor„ de, of de Wetenfchappen en fraeye Let',, teren vervallen, of bloeyender geworden „ zyn, zo wel in het gemeen, als in de by-
zondere takken.
Zullende de prys worden toegewezen in de maend April 1784.
Als meede „ een Gouden Medaille van v> twintig Gouden Dukaten, te vereeren aan „ den Schryver van de befte verhandeling, „ nuttigde ontdekking, ofwaerneming over „ de Medicynen aen dit Genootfchap vol„ doende, en ingeleverd voorden eerllenDe„ cember 178a: zullende de uitfpraek geichie„ den in de maend April 1783 ; benevens „ een Acceffit van een Zilveren Medaille aen „ de verhandeling, ontdekking, of waerne„ ming daer het naeft bykomende; zonder „ dat de Directeuren of Leden van dezepryFfffA „ zen
'RECHT.



U32 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Ü-
TRECHT.
zen worden uitgefloten, of verpligt zyn tot de reftitutie der waerde van dezelven. " By het Programma des voorgaenden jaers 1780. is bekend gemaekt, dat, van alle de ingekomen Antwoorden op de Vraeg in den Jare 1777. ter beantwoording opgegeven
luidende.
B. „ Wat heeft men te denken aengaende 't planten van Boomen binnen en rondom ' de Steden? is dit voordelig of nadelig voor « de gezondheid der Menfchen? wordt de ? lucht door derzelver uitwaefemingen ge' zuiverd, of befmet? En welke foort van Boomen, is meelt, of minft voordelig of nadelig ? "
" Verre het befte aen het oogmerk dier Vrao-e ten opzigte van het eerfte deel derzelver voldaen hadt de fraye en uitgewerkte verhandeling , ter Zinfpreuk voerende : Obfervez la Nature, et fuivez la route quelle vous tracé:
Doch dat men in dezelve verlangde
meerdere proeven met Boomen gedaen, en wel inzonderheid zulken,uit welker vergelyking men met eenige grond van zekerheid konde opmaken, welke Boomen beft gefchikt waren ter verbetering van de Lucht, terwyl de opgegeven redenen der groote moeilykheden dezer proefnemingen het Genootfchap tot
tioo1 toe niet voldoende voorkomen;
weshalven die Vraeg als nog voorgefteld blyft om voor den eerften December 1782. beantwoord te worden, met aenbod van den dubbelden Eerprys, zullende de uitfpraek dien aengaende gefchieden in de maend April. 1783-j en inmiddels de reeds ingekomene Antwoorden



JAERBOEKEN, May, i?8r. 1133
den op die Prys-vraeg met de daer by behorende Billetten by het Genootfchap geconfigneerd blyven; ten einde de Aufteurs gelegenheid te geven de vereischte proeven te kunnen doen, en ook aen anderen om op nieuws naer dien prys te dingen.
De prys-vragcn door dit Genootfchap by voorgaende Programma opgegeven zyn.
D. „ Aen den genen, welke voor den eer„ ften December 1781. de befte en voor ,5 allerlei foort'van Lezers, zoo wel Koop„ lieden, Reders, en Boekhouders, als voor „ min geoefenden onder onze Zeelieden, ver„ ftaenbaerfte verhandeling levert ter verkla„ ring en aenpryzing van de wyze om de
lengte op zee waer te nemen door den af„ ftand der Sterren van de Maen te meeten met een Octant of Sextant, mids door bewyzen en proefnemingen aen te toonen, dat ,, deze manier om de lengte te bepalen ook „ by onze Nederlandfche Zeelieden practica„ bel is."
Zullende de prys worden toegewezen „ in de maend April 1782.
E. „ Welke zyn de natuerlyke of uit de .,, Levenswyze ontftaene oorzaken van de zoo
aenmerkelyke vermeerdering der Zenuw, ziekten in ons Land? Welke zyn derzel„ ver kenmerken ? Welke is de befte wyze
om dezelve voor te komen en te geneezen?
Om voor den eerllen December 178a beantwoord te worden , zullende de prys worden toegewezen in de maend April 1783.
Het Genootfchap verlangt egter op deze Vraeg geene uitgebreide verhandelingen over L> F ff f4 de
3-
fRECHT



U34 NIEUWE NEDERLANDSCHE
U-
ÏSlECHI
de Zenuw-ziekten in 't algemeen , maer al• leen, dat men zich bepale tot de redenen der vermeerdering dezer ziekten in ons Land, en van derzelver waere kenmerken, ten einde ttezelve van andere ziekten, waer mede ze zeer dikwils verward worden, behoorlyk te kunnen onderfcheiden.
Alle verhandelingen, welken naer een prys dingen, moeten niet met den eigen Naem der Schryveren, maer met een Zin-fpreuk geteT kend, en met een verzegeld Billet, het welk dezelvde zinfpreuk tot opfchrift heeft, waer in des Schryvers naem en adres zeer duidelyk gemeld zyn, aen Mr. Johannesvan Haef'ten, Secretaris van dit Genootfchap, zeer leesbaer, doch met met de eige hand van den Aucteur gefchreven in 't Nederdunfch,Franfch pf Latyn, Franco gezonden worden voor of op den bepaelden tyd; zullende alle verhandelingen,die na den geftelden tyd aen dit Genootfchap' ingeleverd worden, in geen aenmerking ten opzichte van den prys genomen worden.
De prys pp ieder der bovengemelde prys* vragen bepaeld, voor den geenen, die, in gevolge gemelde voorwaerden, bevonden ivordt, dezelve het befte beantwoord te hebben, is een fomma van dertig gouden Dukaten, of een Gouden Medaille van dezelfde waerde, te zyner keuze, zullende het Billet van den genen, aen wien een prys wordt toegewezen, alleen geopend, en de overige on-. geopend verbrand worden,
FRIES-



JAER BOEKEN, M*y, 1781. ,l3y
FRIESLAND.
Leeuwarden.
De Staten dezer Provincie hebben on vo.orftel aen Hoogftderzclver vergader ïinge gedaen, den 1 May goedgevonden „ den uitvoer van Stroo open te ftellen, ter „ tyd en zoo lange, daer omtrent nader zal „ zyn gedisponeert, en dus tot ons kenne„ lyk wederzeggen toe; des dat de ladinge „ daer van zal moeten gefchieden na den op» gang, en voor den ondergang der Sonne, m tegenswoordigheid van 'sLands Opzif„ ters,en wel alleen te Harlingen, Workum. „ Mackum, Koehool en by de Nieuwe Zy„ len onder Engvvierum, ahvacr den pitvoer ook werkelyk zal moeten worden ge„ daen: zullende de overtreders van deze „ onze welmeninge, voor ieder Vragt twin„ tig Silvere Ducatons ten profyte van de „ Officier, die de Calange doet,de Aenbrenger en de Arme der Plaetze , alwaer de la„ dinge tegen deze onze bepalinge gefchied, „ of den uitvoer ondernomen word, ieder „ voor een derde, verbeuren; want wy '„ zulks ten nutte van den Lande alzoo ver„ ftaen te behoren,"
Ook hebben Hoogftgem. Staten den 2 May nopens de Armen van de Roomfche Gemeente te Leeuwarden het navolgend belluit genomen.
Ff ff 5 Ge]



iitf NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeü-
WARDEN,
Ref. der Staten wegens deRoomfche armen.
Geè'xtraheert uit het Refolutie-Boek der Ed. Mog. Heeren Staaten van Vriesland.
By refumtie gedelibereert zynde, op een Requeft van de Opfienderen der Armen van de Roomrche Gemeente te Leeuwarden, waar by, om redenen daar inne gemeld verzoeken; dat Hun Ed. Mog. gelieven, tot voorkominge van duoieteit, de Roomfche Arme Staaten, zoo uit hoovde van het 9 als 23 Articul van het Placaat op het Collateraal van den 6 May 1774 te verklaren vry te zyn van de betaünge daar van, wanneer by Erfenis, Legaat of eenige andere uitterlte wille, tot^onderhoud der Armen iets belproken of gemaakt word.
En gelet op het gerapporteerde van de Heeren Hun Ed. Mog. Gecommitteerden in het Mindersetal, met Heeren Commdfarien uit 'sLands Rekenkamer over het voorfchreven verzoek in befoigne geweeft zynde, als mede op een nader Rapport door gedagte Heeren van het Mindergetal ter Vergaderinge ingebragt, is goedgevonden en verftaan,dat dë Supplianten zullen worden verklaart, gelyk gefchied by deezen, wegens hunne Arme Staaten, voortaan en in het toekomende te zullen zyn en worden begreepen onder de geüximeerden in het 9 en 23 Articul van 't Placaat van den 6 May des Jaars 1774. °P nst Collateraal geemaneert, voorkomende, en dat die Articulen, zoo wel op de Roomfchgezinden als andere toepallelyk zyn zullen.
En is voorts goedgevonden en verftasn, nopens het 8 Articul van Hun Ed. Mog. Refolutie de dato don )6 Maart 1776, en wel omtrent de woorden:
Dog zullen de Roomfche Kerken en Corpora verpligt zyn, om van de hun toebehorende Vaftigheden cn Effecten , alle dertig Jaaren aan den Lande het Collateraal of veertigfte Penning in Gelde ofLandfchaps Obligatien, na maate van de grootheid der Capitalen, binnen den bepaalden tyd te betaalen, te verklaren, dat dezelve zodanig moeten worden verltaao, dat
dc



JAERBOEKEN, May, 17815 ïi37
de Roomfche Kerken en Corpora verpligt zyn, alle dertig Jaaren, te rekenen van den 16 Maart 1776 af, aan de Geregten over te leveren een Inventaris onder Eede van alle hunne vaftigheden en effecten, en daar van het Collateraal of veertigfte Penning te betalen, en dat door deeze hun opgelegde Laft niet worden bevryd van de betalinge der veertigfte Penning van vaftigheden, welke zy in tuffcheh tyd van gemelde dertig Jaaren zullen aankoopen, dewelke ook gelyk de Etfeniffen en Legaten moeten laaten aantekenen, en daar van de Geregten informeren; blyvende dus voorfchreven Refolutie van den 16 Maart 1776 , voorzoo verre by deezen omtrent het 8 Articul niet is geïnterpreteert, in zyn geheel.
En zal Extracï deezes worden gezonden aan 'sLands Rekenkamer, als mede aan de Geregten, om te dienen tot hun rarigt, en ten einde daai van kennifte te geeven aan de Roomfche Gemeen' ten onder hunnen bedryven gevonden wordende, enz.
O VERTSSEL.
Zwolle.
XV/y moeten wederom op de zaek van \y den Jonkheere J. D. van der Capellen tot den Poll komen, van welke wy, van den aenvang af, een naeukeurig verflag hebben gegeven, en welk verilag wy thans zullen vervolgen. Wy zagen laetftelyk bl. 710 •— dat gem. Jonkheer v. d. Cappellen zig op nieuws wederom by de Staten dezer Provincie vervoegde, en nadrukkelyk verzogt, dat zyne zaek beflisd wierde. Het gefchrift van dien Heer wierdt overgenomen, en Jonkheer A. IV. B. D. Pallandt. Droft
van
Leeuwarden, i
Ref. der
Staten wegens de Room • fehe armen.



iï3§ NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Brief
in de
Noord-
holl.
Courant
wegens
Jr. v.d. CappelJen.
I i i
i *
1 ( (
i
4 1
5
i ^
i
van Yifelmuyden onderlteunde het verzodk by een advys,met welke Jonkheer van Voetft tut Alerdink zig verëenigde.
Eer wy zien, wat nopens de hoofdzaek verngt is, moeten wy iets van een tuftchenval gewagen. Namen lyk in de Noord-Hollandfche Courant van den 26 en 28 February 1781. las men dezen navolgenden brief:
Deventer deD 21 February 1781, MYN HEER.'
HTen antwoord op uwen geëerden dient, dat onA ze wakkere Gefwooren Gemeente, cot genoegen van ale weldenkenden, voortgaat in h are pogingen, om de alom m deeze J'rovintie zo zeer »ehaate Dienftbaarheid der Boeren, dat overblyfr !el der oude woefte barbaarfche tvden, geheel afgefchuft te krygen:
Ge vraagt me na een egt berigt van het geen met betrekking toe dit onderwerp en den'Baron >an der Capellen is voorgevallen. Zie het hier zo tort doenlyk.
In het Jaar 1776 kregen de Heeren Drollen >ynde hier de 5 eerlte Leden van de Ridderfchap) n het hoofd , om door eene Staatsrtlolutie de perniffie te bekomen om ge'd voor de Djenften te noogen ontfangen, dat voorbeen niet geoorloofd vas, moetende dezelve in Natura worden genooeu, en niet buiten de Provintie gebruikt. De Ridlerfchap , in abféntje egter van onzen Baron , met ie Steden Deventer en Campen, namen eene Reölutie ovcreenkomltig de begeerte der Drollen. Swol advifeerde,dat zy uit toegeevendheid most ^den, dat die Dienhen wierden afgekogt, doch 00, dat dit door de Dorpen voor een matige fom 1 eene maiTa, maar niet door de Hoeren hoefd oor hoofd gelchiede. De Droflen, voor wien ecze laatlte wyze van afkcopen-eene Goudmyn
wierd s



JAERBOEKEN, May, 1781, n35
wjerci, voor den Droft van Twente alleen, zest men reeds duizend üucaten 's Jaars waardi-, hadden tn dien voor/lag geen zin, maar draafden met oc genomen refolutie dooi1, wanneer Zwol met een formeel Proteft voor den dag kwam, waar in ÏE&M , Y°°TPad^ der Dienftbaarheid in het verfchiet het ?ien, dat zy deeze Snaar niet /ierk moeiten roeren, want dat de Boeren eigentlyK geene n,en(ten in 't geheel fchuldig waaren, ver inits oie in t Jaar KS31 by formeele Staatsrefolutie Sv JaVaren 0Dth^v™' «1 aan de Drollen eene vermeerderng van Traótement, die zy nog alle Jaaren ontvangen, danr voor was toegelegd. Hief
der Sf tC "Ülkn b,*ve* Zwo1 zat
Maar ziet! ^r ftapt een ander Verdeediger der Vryheid op 'c Toneel. De Baron van der Capellen, Heer v3n den Pol, geeft op den 13 April 1778. een groot utgewerkt en terftond met den druk gemeen gemaakt veftcog ter Staats Vergader ng
dat ie PnariD hy Z° k,aar Vu? Middag toon?? dat de hoeren op eene m verfchcjdme op/iRten on. 2 "7* «net Droftendicnrten vforden bezwaard, en ftaat voor,dac men de tegenwoordig Droften, om dat zy ze ter goeder trouw hel" én genooten, «ne fchade/oosftePing uit's Lands Ca«. lïJF^Ïl e- dl? DleDUct> eens voor altoos vemieinf^P /]An pla3?S VaJ? 20 toeseelend eene Pro°f- % Denr!g, fmeeken'fe Requeften der Roeien, die Tan alle kanten op het leezen van des
nnlrnrf! Ver|°0g waren ,°P£eknmen, een gunltig oor te verleenen, werd de Heer van den Pol, na dat die 6 Heeren (Burgemeefter Greevé van Zwol moet hier egter van worden uiteesondert) die met het onderzoek van ZVne zaeV be.aft waren en al die ftrenge maatregelen tegen zyn perfoon hebben geprseadvifeertjvn Hoog Wdgeboren in hun rapport van den £3 oaobèr iiHPn8;iP dde" ^ü,dl8d vanoproermakery .kwade intentie enz. By formeele Staatsrefolutie VtWeb 'l proteft egter van Zwolenwylen den cordaten Droft
van
Zworx
LE.
Brief in de Noord» holl Courant wegens \ Jr. v.d* Capel. en.



U4o NIEÜWE NEDERLANDSCHE
Zwol- '
xe.
Brief
in de
Noord-
holl.
Courant
wegens
>.v.d.
Capel»
len.
yan Vollenhoven) veroordeeld om zyn Vertoog weder na zig te neemen, zyn leedweezen over de Taxatoire uitdrukkingen daer in voorkpomende, als ook over het doen drukken en divulgeeren van dezelven te betuigen en belofte van beterfchap voor het vervolg te doen P En onzen Edelman zig daar aan niet willende onderwerpen terftond een Fiscaal aangefteld om hem in regten te vervolgen, en Hy inmiddels feiteivk uit de Vergaderinge gezet. Watmeer is. de Staten (onder proteft egter als voren) heten eene publicatie afgaen, waarby den Boeren voor ditmaal genadig vergeven werd,dat zy zigverftout hadden die Requeften te prsefenteren, en wel uit aanmerking dat zv door den Heer van der Capellen daar door verleid waren , verklarende wyders Hun Ed. Mogenden,dathet eene allerkennelyklte onwaarheid was, dac iemand der Ingezetenen ooit een penning voor een vrydom van Droftcndienften had betaald enz. Dit was den Heer van den Pol regtftreeks in zyne eer aangetaft: Hy zag zig opentlyk èls een bedrieger en verleider des volks aan alle Stads Poorten (uitgezonderd die van Zwol) en aan alle Kerk Deuren der geheele Provincie aangeplakt. Hy vervoegd zig by den Prins Erfftadhouder als het Hoofd der Juftitie — wegens de Provincie; herinnert Zyne Hoogheid op een beleefde wyze, met de woorden van den Stadhuuderlyken Eed, zyne verplichting tot het handhaven van de Regten, Vryheden, en Privilegiën, van de Staaten niet alleen, maar zelfs vande Ingezetenen in 'tbyzonder; beklaagt zig over het ongelyk hem aangedaan;betoogt met onwraakbaare ftukken, dat het eene allerkencelykfte waarheid is,dat de Tra&ementender Drosten in 1631. verhoogd zyn, op conditie, dat zy nooit eenige dienden of iets anders hoegenaamd, meer zouden genieten; en dat de verponding toen inderdaad ook is verhoogd geworden, en tot heden verhoogd is gebleven, om die verhooging der Drosten Tra&ementen daar uit té bepaalen; reclameerc des Stadshouders conftitutioneele tuiTchenkomft, ten einde hy herfteld moge worden in zyn regt van



JAEREOEKEN, May, 1781. 1141
ter Staaten Vergadering te kunnen verfchynen, of indien hy nog eene procedure zal moeten doorftaan, dat Hy dan door eeh onpartydü Hof van Juftitie zal worden beoordeeld. Doch de Vorlt begreep het anders. Hoogftdezelve ondcrftelt den Heer van den Pol vooraf fchuldig en verpligt tot het geeven van fatisfactie, en wil dat het Hóf van Gelderland (fchoon wegens verwandfchrppen in 't geheel geen onparcydig Hof in deezen zynde) zou worden ge magtigd, om enkel te oordeelen, welk foort van fatisfactie onze Baron, om in zyn regt van zitting ter Staaten Vergaderinge herfteld te worden, zoude moeten geven, zonder dat aan dat zelfde Hof de vryheid zou worden gelaaten, om Hem in 't geheel vry te mogen fpreeken, en zyne partyen in 't ongelyk te mogen ftellen. De Heer van denPol2cndt daar op eene tweede en kragtiger Rcmonltrantie aan Neêrlands Erf ftadhouder, waar in hy proteft eerd tegen deeze door zyne Hoogheid gedaane, doch door Hem niet gevraagde uitfpraak ; beweert dat hy niet by willekeur moet fchuldig worden verklaerd , of van zyn regt ontzet, maar dat eenig onpartydig Rigter, met zyne toeftemming te kiezen , allen wederzydfche aaien, eifchen en pretenfien, naar het Landregt van Overyffel moet beoordeelen, en als dan uitfpreeken, wie gelyk of ongelyk heeft. Noch by den Stadhouder nog by de Staaten vind hy gehoor. Eindelyk (het geene te vooren geheel onbekent fchync geweest) ontdekt en toond hy uit de oudfte Chartres van den Jaare ïSS^afj dat de Droften dienften nooit wettig maar fteeds een inkruipfel eene vexatie waren; oat 'er de voorige Landsheeren, dat een Carel, dat zelfs eenPbilips, dien men om Dwinglandy heeft moeten verjaagen , 'er door alle tyden heen ftrengelyk tegen hadden gewaakt, zelfs op eene boete voor Droftof Boer, die dienften eifchte of deed, teverbeuren;Hy vergelykt de handelwyze tegen Hem gehouden met die ten Jaare 1668 tegen Rutger van Haerflte, Droft van Zalland, dien men fchoon wegens Hocg Verraad voor dezelfde Regtbank betrokken, han-
ZWOL.» LE. .
Brief «
in de
Noords
holl.
Courant
wegens
>-v.d.
Capel-
en.



ïi4ït NIEUWE NEDERLANDSCIIE
Zwolle-
Brief
in de
Noord-
hoil:
Courant
wegens
Jr.v d,
Capcl-
len.
gende Procedure, wel uitdrukkelyk zyn plaats in de Vergaderinge als Lid der Rid 'erichap hadden laten houden; hy waarfchcuwt vooraf, dat hy by verdere weigeringe van miniielyk vergelyk, of van eene Regtspieeging, eindelyk hoe ongaarne ook, tot middelen van Regte '/yne toevlugt zal moeten neemen; Hy doet een grooten ftap fonder betuiging van zynen weerzin, onder herhaald aanbod om nog alles wat in zyn vermogen is, tot een minnelyke lchikking te wiilen toebrengen, onder het af fmceken van der Heeren Ordinaris Gedeputeerde n tuflchenkomft en goede Officien om daar toe te geraaken: na zo veelvuldige gemoedelyke ja ecdlyke Verklaaringeu van de zuiverheid zyner inzigten , verzoekt hy eene citatie ex Lege diffamari tegen de Staaten,met eifch en conclufie , dat Hun Ed. Mog. zullen worden gecondemmeert om hunne bedreigde actie binnen kort werkftellig te maaken of eeuwig te moeten zwygen, en aan Hemonfchuldig mishandeld Mederegent ais dan datelyk fatisfactie te geeven. Maar zie, de citatie wo'rd onzen Edelman eeweigert, de Ridderfchap verklaart onbewimpeld met hem in geen Regtspieeging te wilLn treeden, dan op den voet door den Heere Stadhouder voorgeflaagen ; de Stecden zeggen niets, en hy die in alle zyne handelingen nooit anders gezogt heeft, dan elk regt te doen, vindt de Regtbank voor hem zelfs geflooten, en tot heden reeds in 't derde jaar ontzet uit eene Regeering, daar hy met afzien van alle fortuin, van alle perfoneel voordeel zig altyd als een eerlyk man in heeft gedraagen, en Iteeds op Neutraliteit, verbeetering der Zeemagt, befcherming van Koophandel, en handhaving van Grondwetten, heefc aangedrongen.
Wilt ge Hem nader Ieeren kennen, zie in zekere Verzameling,genaamtCaPELLEN Regent, hoe Hy reeds in 1773. 'in tegenwoordigheid van den Heere Erfftadhouder de Noodloosheid en 't GeVaar van 'z vermeerderen onzer Landtroupes be» toogtle, en daar tegen» voor bet herltel der zo
deer-



JAERBOEKEN, May, i72r. xi4:
deerlyk vervallen Zeemagt yverde, zeggende onder anderen ft geene men God betert thans genoeg ondervind) dat de Zeelieden zig zo fpoedig met lieten dreffeeren als de Recruten te Lande. Zie vooral zyn advys over het lifiig verzoek van onzen Jfcrtvyand den Koning van Engeland,om onze Schoticfte Regimenten, als een blyk van vriendfchap. XNis. aan Hem te leenen en tegen de Amerikanen te Jaaten gebruiken. Zie hoe klaar Hvtoen voorzag en voorzeide wat de gevolgen van dat leenen van onze I roupes en van de Amerikaanfche onluften zouden zyn; wat party het Huis van Bourbon daar in ltond te kiezen; hoe duidelyk Hy dien argwaan tegen Engelands gedugte Heerfchappy ter zee, aan welken de Gewapende Neutraliteit haare geboorte yerfchuldigd is, als reeds werkzaam heeft befchouwd in die Mogendheden,die belang hebben by den vrven Koophandel en Zeevaart; hoe cordaat Hy de eerite heeft durven zyn, om openlyk in Publiek caracter ftaande te houden, dat Frankryk door wederzyds belang onze natuurlyke Bondgenoot is, en deLngelfchen daar tegen, fchoon allernaauwftaan ons verbonden, (leeds onzen ondergang hebben gezogt, en ons behandelt als of wy geen volk waren. * . Zie eindelyk, (en dit is onzen Staatsman geen geringe eer) hoe zeer de gronden, waar uit Hy geredeneerd heeft, van agteren dezelfden blyken te zyn, waarop de Befcherm-Godin der Vrye Zeevaart, zedert de regten der Neutralen heeft gedagc te moeten veftigen. Gelukkig waren wy geweeft, had men den raad van zoortgelyke Regenten als onzen Edelman en die brave Regeerders van Amfterdam en eenige weinige anderen gehoor gegeven.' Als dan zouden wy voor lang eene Vloot hebben gehad; terftond op 't eerfte aanbod daar van aan ons gedaan en niet zoo veelen maanden daarna al Schoorvoetende, en nu 't mogelyk te laat is, Leden van de Gewapende Neutraliteit zyn geworden; onze Scheepen en Schatten tegenwoordig voorzeker niet in het roofzugtig EDgeland zien, Cgfg en
i
Zwolle.
Brief
in de
Noord-
holL
Courant
wegens
>.v.d.
Capel-
len.



jï44 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwol- 1
Ï.E.
Brief
in de
Noord-
holl.
Courant
wegens
Jr.vA.
Capel-
lea.
;a wy niet zitten beeven voor net gering overblyt iel der verfpilde kragten van een uitgeputten, aam. megtigen, van elk gehaaten en aan alle kanten befprongen Vyand; wy zouden onzen luifter, die nu in 't ftof vertreden leidt, als weleer zien bloeijen; wy zouden dit nu nog kunnen zien, indien we maar len weg daar toe door de Voorzienigheid aangeweezen, wilden inflaan. Niets, Cen dit is een Staatsregels van onzen Baron) niets kan ons op den duur beveiligen dan eene vernieuwing van het oude Bondgenootfchap met Vrankryk, daar onze voorouders groot en magtig door zyn geworden, en het verlasten van 't welk, fchoon met de befte oogmerken gefchied, de waare oorzaak van onzen ondergang ie geweeft.
Ik ben enz.
Deze brief in de Noord-Hollandfche Courant fchynt geen geringen indruk op de gemoederen van veele Leden der Regeeringe alhier gemaekt te hebben, gelyk zulks blykt uit het befluit van Ridderlchap en Steden, den 5 Maert 1781. te Campen genomen , van dezen inhoud.
Tynde ter Vergadering voorgebragt en laten kezen een Articul uit de Noordhollandfche Courant van den 26 en eenige van den 28 February Jongftleeden, uit Deventer den ai February 1781. houdende een vermeind relaes , en onbevoegd oordeel , over het geene 'er tuffchen Ridderfchip (n Steeden en den Heere van der Capeïïen tot den Pol, federt eenigen tyd ter deezer Vergadering is voor-
fevallen, waarin Ridderfchap en Steeden, en zyne loogheid de Heere Prince Erfftadhouder, en het geen daerin by hoogftdezelve gedaen is, op eene zeer hoonende wyze by het Publyk worden ten toongefteld; hoedanige relaezen en eenzydige befJordeelingen in geene publyke fchrifcen behoorden
te



J-AERBOEKEN, May, i7&r. ir4ï
je woi-dengdeezen, en daar door het Gemeen ii een kwaad denkbeeld van de Regeering gebragt Vvaerop zynde gedelibereerd, is goedgevonden en verftaen , dat daer over aen de Hee^ ren Staeten van Holland en Weftvriefland het ongenoegen van Ridderfchap en Steeden zou behooren te worden betoond, en hoe zeer fenubel zyn over de beledigiQgen claerinzoaen fclun, als atn den Heere Prince Erfftadhouder gedaen, met verzoek van redres en Satisfjftie daer over, alsmede dat uitvundig en naemagtig mag worden gemaekt, wie die Schryver van gemelden Articul is, en dezelve dieswegens behoorlyk gecorrigeert, en daar van aan ons kennis gegeeven en voorts zorge gedragen, dat diergelyke zieken niet meer in de Couranten worden gebiagt, by de Miffive navolgende.
ED. GR. MOG. HEEREN!
Met veel ongenoegen in dc Noordhollandfche Lourant van den q.6 en eenige van den 28 February Jongftleeden m een Articul uit Deventer den 21 dier zelfder maend hebbende gezien cn geleezen een ampel relaes over het geene 'er tuffchen onsen den Heere van den Capellen tot den Pol, zederteenigen tyd in deeze onze Vergadering, ZOu weezcö voorgevallen, met eene zeer eenzydige en onbevoegde beoordeeling van hetzelve; en waerin niec alleen wy, maer ook zyne Hoogheid de Heere Prince Erfftadhouder en het geene daerin by beide gedaen is, op eene zeer hoonende en onbetaemlyke vvyze by het Publycq worden ten toon gefteld. hoedanige relaezen en eenzydige beoordeelingen in zulke Publyke Schriften, en inzonderheid zulke, .■welke met permiffie en autoriteit van den Souve' rain worden uitgegeeven, niet behoorden te worden geleezen of geduld, en daer door het gemeen in een kwaad denkbeeld van de Regeering gebragt: Gelyk ook gehoopt hadden, dat de Courantiers zig Gggg 2 daer-
1 Zwot?
LE.
Ref. van
Overyjfel
wegens
gem.
Noord~
holt.
Couranti



H46 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van
Overyjfel
wegens •
gem.
Noord-
holl.
Courant.
laervan zouden hebben gewagt, na dat daer toe op Publyk gezag zyn vermaend geworden.
Wy hebben gemeind deezen hoon te moeten res ■ fenteeien en betuigen zeer fenfibel te zyn over de oeleedigingen daerin, zo aen ons, als aendenHee■e Prince Erfftadhouder gedaen, en ons dieswegens liet te kunnen dispenfeeren van daer van redres en ratisfaclie te verzoeken, waertoe wy gemeind hebben , ons te moeten adrefleeren aen ÜEd. Groot Mogende, gelyk wy doen by deezen, met vriendDabuurlyk verzoek, dat het UEd. Groot Mog.behagen mag, aen ons het gemelde redres en genoegzaeme fatisfactie daer over te willen bezorgen, en voorts die voorzieninge doen, dat de Schryver van de Noordhollandfche Courant des wegens betioorlyk worde gecorrigeert, en hem geinjungeerd, om naemagtig te maeken deu geenen, op wiens verzoek hy zulks in de Courant heeft geinfereert, ten eynde mede over die verregaende infulte en affront naer meiites kan worden geftraft, metwyder verzoek, dat daer van aen ons mag worden kennis gegeeven en tevens zorge gedragen, datdiergelyke zaeken niet meer in de Publyke Couranten worden gebragt, met betuiging van in diergelyke gevallen, let zelve te zullen reciproceeren: waermede &c.
En is wyders goedgevonden de Heeren Ordinaris Gedeputeerden te verzoeken en te authorifteren, om hier van by Miffive en Extract van voorz. Miffive en de Heeren Staeten van Holland, kennis te geeven aen zyne Hoogheid als daerin mede be. trokken, met verzoek van het geene by gemelde onze Miffive aen de Heeren Staeten van Holland is verzogt, te willen appuieeren.
De Heeren Gedeputeerden der Steeden hebben aengenoomen zig hierop ten eerllen nader te zullen verklaeren.
De Heeren Ordinaris Gedeputeerden derSteeden Deventer en Campen hebben op den 9 Maert 1781. verklaerd; dat de Heeren hunne principaelen mede mogen lyden, dat de voorfchreven Miffiven worden gedepecheert. De
Hee



JAERBOEKEN, May, i?8i; ir47
Heer UrdraarisGedeputeerde der Stad Zwolle
aeclareerd , dat in de propofitie en geprojecteerof dferr11"6 " ^ief niet kunneC|o?fenteeren Stad h, °^acSede-eren' maer zov«re hunne Stad betreft, datnn moeten difficulteeren.
. Wy zullen hier van den tydorde een weimg afftappen en terftond het befluit van den Staten van Overyflel van den *4 April 178? laten volgen, óit het welk blvkt, welk knt-
K . TVm de Staten ™ Holland m Weftfnefland wegens voorfz. klagten over
vtgt! 1Iandfche Courant> *eeft ont-
OnSaepenn Miffive van de Heeren Staeten van Haoe del 1 "i Weuvr'esIa,nd gefchreeven in den «age den 12 deezer, houdende RefcriDtie onT
Dac ce drukker van deeze Couranten Hermanus
fief taerHonern S?5 ""S" CSiiSSBS Kaaaen, te Hoorn refideerende, gehoord zvnde had gezegt dat hem gemelde Relaes ui ffler' dam door den Boekverkoop» aldaer, was toegezonden; dat hy Courantier dit ftuk on n.emands verzoek in gemelde Courant S m? eygen beweeging en om meerder debiet tetebben hadgep aetft; protefteerende op het alIeXktS' iemand ,p zyn eer aen te taften /vee min ïe Hooiende'wl^^' dlC hy al!e eer en refpefttoeïra.
Dat hy vervolgens over zyn temeraïr beftaen er repnmendeerd en hem ,zo te meermacle^gefchifd" gelaft was, ZOrg te dragen, niets in zyne Courancen GS8S3 te
Zwolle.
Ref. van
Overyjfel
wegens
gem.
Noord-
holl.
Courant.



ïi4g NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
'Ref. en antw. uw de Stat.vat Iloll.wegem de 'Noordh. Cour.
te infereeren, dat iemand, van welke ftaet of conditie, eenige offenfie zoude geeven: voegende Hoog-gemelde Heeren Staeten daer by, het te wenichon te zyn , dat, vermits door meeft alle dc Cou>a:)tiers en andere Nouvellilten gelyke contraventien beg3en wieiden, zulks gehecllyk konde
worden teegengegaen.
Waer op zynde gedelibereerd, is dezelve voor Notificatie aengenoomen.
Maer laten wy thans tot de hoofdzaek weder keeren. Jonkheer van der Capellenvon&x. goed zich den 22 Maert 1781 tot de Regeering der Stad Zwol te vervoegen op deze wyze:
Wel-Ed. Hoog Agtbaere Heeren Myne Heeren!
Purgemeefteren, Schepenen en Raeden als mede
De "Wei-Édele en Achtbaere Heeren van de ge-
zwooren Gemeente der Stad? Zwol. Dat de Droftendienften van de oudfte tyden af nooit anders dan inkruipzelszyn geweeft, die tegen de ernftigfte voorzieningen der voorige Landsheeren zyn ingedrongen;
Dat die dienften in 1631. eene zo wettige gedaente hadden verkreegen , dat Ridderfchap en Steden dezelven, uit zugt voor de Vryheid, affchaffende, aen de Heeren Drollen, tot eene fchadeloosftelling, meenden te moeten toeleggen eene vermeerdering van Tradementen, die uit eenp, nog heden ten dage ftand houdende, verhoging der verpondinge gevonden en betaeld wjrdc;
Dat die Dienften, fchoon in 1631. wettig en voor altoos afgefchaft, in 1715. door een weezenlyk erreur en onkunde van voorgaenden afkoop, wederom zyn in treiD gebragt en gebleeven, —— Dit alles behoort tot die allerkennelykfte waarheeden, die thans door niemand meer in twyfel kunnen getrokken worden.



JAERBOEKEN, May, 1781. iU*
Het is evenwel de pooging, die de onderget. heeft aengewend, om zyne mede Ingezetenen van eenen zo onwettigen en drukkenden lalt te ontheffen en hen in dien ftaet van Vryheid en onafhanglykheid herfteld te krygen, dien zy onder hunne
voorige Landsheeren; onder een Karei zelfs
onder een Philips , dien men om dwingelandy heeft moeten verjaagen, fteeds hebben genoo-
ten; het is deeze pooging, die Hem in den
toeftand gebragt heeft, dat Hy zig door de Ridderfehap en de Steeden Deventer en Campen, zonder forme van Proces, zonder eenigen fchyn van Regtspleeging, maer enkel door gebruik van magt, uit de plaets, Hem op de Vergadering van Ridderfchap en Steden uit kragt zyner geboorte en admifïïe toekomende, ontzet ziet en nu reeds het derde jaer niet ophoudt van Regt of eene minnely* ke fchikking te vragen, te bidden, te fmeeken — doch, tot deezeuure, te vergeeffcb.
Het is derhalven uit hoofde van dubbele betrekking, die de Onderg. op U Wel Ed. Hoog Agtbaeren en Agtbaeren heeft, en als Mede-Regent der Provincie, en als Inwooner van U Wel Ed. Hoog Agtbaere en Agtbaere Stad, dat de Ondergetekende gemeend heeft zig aen U WelEd. Hoog Agtbaeren en Agtbaeren te mogen, jae te moeten addrefleeren met eerbiedig verzoek.
Dat U Wel Ed. Hoog Agtbaeren en Agtbaeren den Ondergetekenden in Hoogftderzelven fpeciaelen protectie gelieven te neemen en het daer heenen te dirigeeren, dat eenig minnelyk vergelyk , dat de Ondergetekende zo ■menigmael en zo dringend, zelfs nog op deezen laetften Landdag, verzogt en aengebooden heefc, tuffchen zyne Hooge Party en. Hem moge worden bewerkt; of dat Hem zonder langer draelen, kort, goed en onvertogen Land» regt moge wedervaeren, enz,
Wat het gevolg van dezen ftap geweeft. is, Gggg 4 fcu;
Zwol*
le.
Vertoog van Jr. v. d.'Capellen
aen de Regeerders van Zwol.



ri 5a NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
kan men uit het befluit van Raed en Meente van den aa Maert 1781 afnemen.
„ Donderdag den aa Maert 1781.
r-van Sonsbeek Cofs. \ loco Camr. Rouse £en Roijer.
„ Raed en Meente heden extraord. verga„ dert zynde, enz.
Refolutie van de Meente.
„ De Meente recommandeert de zaek ten Requelt van de Heer van der Capellen tot 5, den Pol gemeld, aen de attentie van de „ Heeren van de Magiftraet, ten einde de„ zelve op de eene of andere wyze fpoedig „ worde afgedaen.
En is, na dat Haar Eerb. waeren ver„ zogt af te treeden en dien na weder boven „ te komen, daer op by Schepenen en Rae„ den zynde gedelibereert, goedgevonden, „ aen Haer Eerb. te antwoorden, dat het „ door Haer Eerb. overgegevene Requelt „ van de Heer van der Capellen tot den Pol „ is gefteld in handen van de Heeren Ge„ committeerden daertoe zynde, ten fine van „ examinatie en rapport, zynde voorts goedgevonden gedagte die Requeft voorgemeld „ hier agter te doen infereeren."
Niet lang daer na, te weten den 3 April 1781 toonde wederom de Gemeente dezer Stad, omtrend het Ruk van de Droliendien-
ften



JAERBOEKEN, May, i78r: 1151
ften niet onverfchillig te zyn, blykende zulks uit het volgend befluit van Raed en Meente.
„ Dingsdag den 3 April i78r.
CVAN SONSBEEK
„ Cofs. s en
C EEKHOUT.
„ Raed en Meente heden extraord. vergas dert zynde, &c.
„ Refolutie van de Meente.
„ De Meente accordeert in de Propofitie
van Schepenen en Raeden; gevende dan „ nog in confideratie, of niet de verhooging „ van contributie met een agtlle eerft behoor„ de plaets te hebben, wanneer het nog ten „ agteren zynde agtfte zal zyn aenbetaeld; „ en vermids de verhooging van het middel „ van verponding en contributie in deeze
drukkende tyden den Landman niet wei„ nig zal verzwaeren, zal de Meente ver„ wagten, dat dezelve ten eerllen van het
merklyk bezwaer der Droftendienften zal „ worden ontheven.
„ Verzoekende dan nog de Meente, dat „ de Heeren van de Magiftraet het, zo mo„ gelyk, daer heen mogen dirigceren, dat y, het officie-geld niet meer worde verhoogd
als de verponding ingevolge de voorige „ Refolutie.
„ Waerop de vrienden van de Meente ver„ zogt zynde af te treeden en weder boven „ gekomen tot antwoord is worden toege„ voegd.
,i Dat omtrent de verhoging van de conGggg 5 „ tri-
Zwol-
le.
\



. j r 52 NIEUW E NEDERLANDSCHE
ZvVOL-
„ tributie met een agtiie, Schepenen en Ra„ den met Haere Eerb. van 't zelfde begrip „ waren.
„ Dat onitrent 't ontheffen der Droltendienften, Schepenen en Raeden nog ftaen„ de deezen Landdag nadere inftantien daer „ over doen zullen. a
„ Dat omtrent 't officiegeld "de Heeren Ge„ committeerden ten Landdage in mandatis „ ware gegeven, om 't zelve met- en neffens „ de .vordere Leden van Ridderfchap en Ste„ dèn op de beft harmonieërende wyze te „ fchikken."
Verders bragten de Heeren van de Ridderfchap dezer Provincie den 5 April een befluit ter vergadering van de Staten in, zynde daegs te voren genomen, en van dezen inhoud.
Campen den 4 April 1781.
In deliberatie gelegt zvnde de Requefte van den Heere 'J. D. van der Capellen tot den Pol, zo op den 5. der laetll vcrvlooten maend Maert ter v creaderinge van Ridderfchap en Steden in de deliberatie gebMgt en des tydes door alle de Leden o#rgenoomen js, houdende, onder inhsfie van zyne voorige gedaene adreffen, verzoek, dat Hun Edele Mogende deezen Landdag niet wilden laten afloopen, zonder zyne zaek in een gunftige overweegingete neemen.
Is goedgevonden. om daer op, namens de Heeren van de Ridderfchap ter Vergaderinge van Ridderf. en Steden voor refolutie en advis uit te brengen; dat Hun Edele Mogende vermeeneo reeds jneermaelen hun gevoelen over die zaek geuit en 'hetzelve ook'met aendrarg van reedenen bekleed te hebben, ten dien fine nogmaels inhsreerendehurne refolutien van den Ï5 Maert en 4 April 1780 op dac fubject. genoomen en ter Vergadering van



JAERBOEKEN, May, 1781. .1153
fliddcrfchap en Steden ingebt'ügt en in de Notulen gernfereerc, met verklaerirge, dat daerby al nog blyven perfifteeren, als oordeelende , dat te kort zouden doen aen het Erf Itadhouderlyk gezag, zo als by het reglement op de Regeeringe deezer Provincie is bepaeld en vaftgefteld, wanneer in die door Zyne Hoogheid, volgens de gedaene fubmiffie def reipectivc Leden van Staet, afgegeeven dspofirie," omtrent de rechtelyke afdoening der zaek van opgemclte Heer, eenige veranderinge kwaemen temae ken: Dac Hun Édele Mogende ook daerenboven z> >u 'en vermeenen een groote laegheid te begaen en zig voor de pofteriteit ten hoogften verantwoordelyk te zullen ftellen, wanneer zig alnu in eene minnelyke onderhandelinge met voormelten Heere kwaemen in te laeten, daer men hunne over die zaek gehoudene regtmaetige handelwyze voor het oog van het Publicq in het haetlykfte dagligt ge •field , en met de zwarfte en leelykfte verwen heeft zoeken af te fchilderen, ten einde doordusdaene wegen en middelen de gunfl van het gemeen te winnen en van 't zelve de toejuichinge en vryfpriek wegens zyne begaene taxatoire en ongemefureerde handelingen en bedryven te erlangen ; dat Hun Edele Mog," derhalven dit alles met eene bedaerde en orpartydige aeniagt overwegende, van oordeel en gevoelen zyn, dac Ridderfchap en Steden, om hunne ten opzigte van voormelte Heer gehoudene regtmaetige handelwyze voor het Publicq te Juftifkeeren, geen andere weg kunnen of behooren in te flaen, dan zig wegens die acn Hoogftdezelve aengedaene hoon enlsefie door eenonpartydigRechtelyk vonnis reparatie en fatisfactie te doen erlangen en dat ten dien fine de voorgenoomen Actie en procedure teegen voormelten Heer hoe eerder hoe beter zal dienen te worden gcinftitueert en regthangig gemaekt.
Dog, terwyl de Heeren van de Ridderfchap geinformeert zyn, dat de Heer van der Capellen komt te fuftineeren, dat uit de voormelte door Zyne Hoogheid afgegeevene difpofitie eenige nadeelige confequentien ten regarde der bebandelinge zyner
zaek
Zwol-"
LE.
Nadere Ref. van Ridderrchapwegens ie zaek >an jfr v. d. kapellen.



Zwolle.
Nadere Ref. var. Ridderfchapwegens de zaek •van Jr, v. d. Ca pellen.
VERANDERINGE ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAERS, ENZ.
'sGravenhage. Den i dezer maend hebben ter vergadering van H. Hoog. Mog. den Eed gedaen , omals Raden ter Admiraliteit zitting te nemen, de Heeren Mr. Quiryn Mauritz Verhuell, Burgemeefter der Stad Deutichem en Mr. Dominicus van Hoytema, beidenwegens Gelderland, de eerftgemelde ter vergadering op de Maze en de laetftgemelde in die van Amfterdam; voorts, Jr. Lamorael Alhertns AEmiïtus Rengers, wegens Friesland in die te Harlingen.
De navolgende Heeren hebben, wegens de Steden en Provinciën, in de hooge Vergaderingen zitting genomen, als:
In de Gecommitteerde Raeden de Heer Mr. W. Snellen, Burgemeefter der Stad Dordrecht, Mr". P. A. Twent, Schepen en Raed der Stad Gouda,-de Heer P. J. van der Goes, Schepen en Raed deiStad Rotterdam, cn Jonkhr. S. P. Baron Collot d'Efcury, Burgemeefter der Stad Gorinchem.
In de Rekenkamer van Holland, Jonkheer P. -jan Leyden, Burgemeefter der Stad Gorinchem, en de Heer Pk. R. Boon, Burgemeefter der Stad Purmerende.
In
H54 NIEUWE NEDERLANDSCHE
zaek zouden kunnen getrokken worden, als of by de aenftaende Richterlyke decifie, zo over de actie, welke tegens denzelven ftaet geëntameert te worden , zal moeten ergaen, daer van cafu quo niet ten eenemael zouden kunnen worden geabfolveert; Hun Edele Mogende om allezins blyken te geeven , dat niet anders verlangen, dan een onpartydige Jullitie, geen zwarigheid maeken, by deezen te dtclareeren, van gaerne te mogen lyden, dat door voormelten Heere aen Zyne Hoog. heid, by een te doen adres, een nader declaratoir over de Rechtelyke behandelingen en afdoeninge zyner zaek worde verzogt cn geobtineert.



JAERBOEKEN, May, 1781. 1155
In de Staeten Generael wegens Holland, de Heer Mr. Barth. van den Santheuvel, Burgemeefter der Stad Dordrecht, Mr. Jacob van der Lely Burgem. der Stad Delft, en Mr. W. Boreel, Schepenen Raed der Stad Amfterdam.
Wegens Friesland, de Heer J. A. de Beere, ingeleid door den Heer P. U. Rengers, wegens Overyfiel, de Heer Mr. Hendrik Willem Raveflein Burgemeefter der Stad Zwol, en wegens Stad en Lande de Heer L. A. Trip, ingeleid door den Heer Lohman.
In den Raed van Staete wegens Holland, de Heer N. Geelvink, Heer van Stabroek, Schepen en Raed der Stad Amfteldam, ingeleid door dea Heer Boreel.
In de Gen. Rekenkamer wegens Holland, de Heer J. van der Vooren, Burgemeefter der Stad Purmerend, meede ingeleid door den Heer Boreel.
Den 11 dezer zyn by den Raed van State de Baron van Lynden tot Landfort en de Heer Alberda benoemd tot de Commiffie naer Wedde en Weltwoldingerland; en de Heer Lichtenberg en Baron Coehoorn tot die langs de Maze.
In de Provinciale Rekenkamer van Holland en Weft-Friesland heeft de Heer Mr. Hugo Repelaer, Raed en Oud-Burgemeefter der Stad Dordrecht, zitting genomen.
Den 31 dezer maend hebben de Heeren Stater van Holland en Weft-Vrieslandden Heer Jr. Wig bold Johan Theodoor Baron van der Does , Vryheer van beide de Noordwyken &c. &c. aengefteld tot Hoof-Ingeland van Delfland, in welke hoedanigheid dezelve ter welgemelde Ver gadering den Eed heeft afgelegd, in plaetze van wylen Jr. Jacob Philip van Boetzelaer Heer van Nieuveen &c. &c.
Zyne Doorl. Hoogheid de Prins Erf-Stadhouder "heeft aangefteld tot Lieutenant Houtveftei van Hollanden Weft-Friesland, in plaetze van wylen Jonkhr. Jacob Philip van Boetzelaer, Hee van Nieuveen, Jonkh. Joofl van der Duyn Hee van 's Grayemoer en Maesdam.
Nog
Verandering
dnder de hooge en lage f\mtenaers,enz.
r



1156 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ
Veranderingonder
be hooge en lage
Amte-
naers , enz»
Nog heeft Hooggem. Heer Prins Erfstadhouder aengefteld tot Raed des Juirftendoms Gelre en Graeffchaps Zutphen, den Heer Mr. Jan Hendrik van Haffeit, in plaets van wylen den Hr. Bernhard Hendrik Cremer.
Leiden. Den laetften van de afgelopene maend heeft de Hoog Eerw. en Hooggel. Heer G. J, Nahuys, S. S. Theol. Doft. en Hoogleeraer in dé H. Godgeleerdheid en Kerkel. Hiftorien, zyn Hoogleeraer-Amt aenvaerd met het houden eener plegtige Redevoering: De fubtilioris, noflra cetate, Ethnicismi int er Chriftianos noxis & cura; dat is ; „ over het fchadelyke der hedendaegfche heime„ lyke invoering van een verfynd Heidendom in „ het Chriftendom, en de middelen daer tegen j, aen te wenden."
Nog heeft den 7 dezer maend de Hoog-Eerw. en Hooggel. Heer P. Rietveld,S. S. Theoh Doet., en Hoogleeraer in de H. Godgeleerdheid zyn Hoog!eeraer-Amt aenvaerd met het houden eener plegtige Redevoering: De dono diverfarum Linguarum in primos Chriftum profitentes Redemp torent divitritus collato: gravijjimopro veritate Religionis Christiance Argumento; dat is: over de gaef der verfcheidene taelen,den eerften Chriftencn van God gefchonken, als een zeer gewigtig bewys voor de waerheid van den Chriftelyken Godsdienft.
Amsteldam. Den 12 dezer maend is alhier, in den Ouderdom van 75 Jaeren en omtrend 7 maenden, overleden, den Heer Jofua van Ouderkerek, in deszelfs leven Directeur van den Moscovifchen Handel, &c. "
Schiedam. Den 4 dezer zyn uit eene overgeleverde naemlyft door Zyne Doorluchtige Hoog" beid, den Heere Prince Erf-Stadfaouder, tot Burgemeefteren dezer Stad verkoren, de Edele Groot Achtb. Heeren Mr. Hendrik van Bulderen, Mr. Dominicus Doom Jacobfz. en Jacob Heereman; tot Schepenen de Heeren Mr. Thomas Joannes Pigeatit, Mr. Daniël Francois Pichot,
Mr„



JAERBOEKEN, May, ifSt, ftj?
Mr Philippus Theodorus van Cloon, Dr. Wilhelmus Mattheus Keuchenius, Willem de Monté, Cornelis Heereman, en Jacob Knappert, en tot SchepenenCommiffariiTcn van des Gemeeneland-Middelen, aengefteld de Heeren Mr. Daniël Frangois Plchot, Mr. Philip Theodorus van Cloon en Dr. Wilhelm Mattheus Keuchenius; en voorts tot Raed in de Vroedfchap dezer Stad , de Heer Adrianus Knpapert.
pen 14 dezer is alhier, in den ouderdom van ruim 60 Jaren, overleden de Heer Leenden van den Berg, in leven Oud Raed en Oud-Burgemeetter dezer Stad.
Hoorn. Den 2 dezer maend zyn door Zyn Doorl. Hoogheid, den Heere Prinfe Erf-Stadhouder, uit eene overgeleeverde naemlyft tot Schepenen dezer Stad verkoren , de Heeren Mr. Boudewyn Frangois Carbafius, Frangois Binkhorjl', Herman Verhoren, Mr. Dirk Gallis, Willem Schuurman, Tamis Backer en Matthys Koper. En tot Schepenen-CommilT3rilTen van des GemeenelandsMiddelen, de Heeren Carbafius, Binkhorjl en Verhoren.
Tholen. Den 13 dezer maend heeft Zyn*Doorl, Hoogheid dè Heer Prinfe van Oranje tn Naffau uit een overgegevene naemlyft. verkoren, om te dienen tot Servaetsdag 1782, tot Burg** meefters de Heeren Diederik Vleugels en Johan Jacob van Lichtenberg ; tot Schepenen de Heeren Jacob Johan van Stapele , Adriaen van der Schoor, Mr. Kaspar van Citiers, Mr. Emmericus de Weert, Jan van Manen, Jacob Abraham ten Hage, Mr. Johan van Kufeler en Jacob Philip Johanvan der Burcht van Lichtenbergh.
Ook is door de Ed. Achtb. Magiftraet dezer Stad aengefteld, tot Thefaurier de Heer JoanKoritelis van Stapele, en zulks in plaetze van den Heer J. A. ten Hage, die in gemelde hoedanigheid zyn oufflag heeft verzogt en bekomen.
Vlüsincen. Op den 3 May zyn door zyne
Doorl.
Verandering'onder
de hooge'en • lage AMTESAfiRS,£nz. •-



II58 N. NEDERL. JAERB. May, 1781.
Veran
BERING ONDER CE HOO' GE EN lAGE
Amte-
naers , £nz.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DEPRODUCTEN ONZES LANDS.
. Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje en Naffau als Heere dezer Stad uit eene overgeleverde naemlyft verkoren, tot Burgemeefteren, de Heer Mr. Körn. Caen en de Heer Adriaen Jan Baron van Borsselen. Tot Schepenen , de Heeren Hendrik de Zitter, Dr. Abr. Muller; Dr. J. Baert; Mr, Adr. Kom. de Thoméze; Mr. Abr. Sandra; Mr. Jak. van Dishoek; Mr. Frans Adr. van Rofeveld Catteau; Dr. Arent RochuJJen Jongerheld, en Benjamin Catteau.
Utrecht. Den 2 dezer is de Heer Mr. Myvard van £ uuren, Raed in de Vroedfchap, OudËurgemeefter en KommilTaris dezer Stads Pofte, rijen, alher overleden in den ouderdom van 68 jaeren.
Rotterdam den 21 May.
by de Z. Zak, Tarw Oude Zeeuwf. 18 aso 8 — Nieuwe dito 1932a 8 —— Zomer. 15 a 16 S
RoGOE^Zeeuwf.dito 15 aiöijj
by 't Laft
Rotterdam den 21 May,
\ by 't Laft.1
iHaverVrief.Brouw 1; ai5^
dito voer. 91 and- jo
■ Zseuwf.enlnl.9 an ^ IPaerdeboonen. iö ai7 £
by den Steen.
1
Boebwit op 154 ajp ^ dito, zonder wigt 27 a28 d Gerst Winter 18 a 19 oé Zomer 16^17^
Vlas Allerbeft 36 a 38 ft.
Beft 29 a 30 ft.
Ordinair. 26 a27 ft.
1—— Slegt. 20 3 22 ft.



NIEUWE NEDERLANDS CHE
JAERBOEKEN,
JüNÏ
MDCCLXXXL
HOLLAND.
H A E R £ E M.
De jaerlykfche algemeene Vergaderin» van den Oeconomifchen of Huishou* delyke Tak, nu voor de vierdemael gehouden ; is den 13 dezer maend voor den Secretaris van der Aa met eenen aenfpraek in de groo. te Zael van het Diaconiehuis alhier geopend Dagelyks zyn de raedplegingen naerftig gehouden, tot den si Juny,wanneer men den laetiten zamenkomft gehouden, en deze vergadering beflotcn heeft, zynde door de Heeren Beiherders en Leden de volgende prvzen en belooningen toegewezen.
Aen D. Pothof te Zwolle de gouden medaille of eerpenning voor zyne fpelden beter dan de Engelfchen; ken Marcellus Óffer* •. mans, te Doesburg, wegens het maeken van ; gemarmerd en chits Papier, om dat voldaen . heelt aen de Voorwaerden, by de aloemeei ne vergadering geëifcht,de zilveren Medaille ( en 6 Ducaeten; aen Hendrik Splle^ te AraHhhh '
Haer.
LEMo



li6o NIEUWE NEDERLANDSCHE
IÏAERLEM,
fteldam, wegens zyne verbetering aen de WindmoolenSjde goude Medaille,overeenkomftig het befluit van 1780; aen Johannes Louysfen en Zoon, te Vliflingen, de tweede Medaille, wegens het maeken van Doozen en Knoopen; aen Dirk Meefter, te Leyden, als mede aen Dirk van Outeren en Comp., te Ley der dorp, wegens het maeken van Lym, zo goed als het buitenlandfche, aen den eerllen de gouden Medaille, en aen den tweeden, de tweede of kleine Medaille: voor de belle vluizen Wolle is de prys toegekend van eene zilveren Medaille en 6 Ducaeren aen die, onder de Zinfpreuk : Sic vos non vobis, toegezonden van Utrecht; voor dito gezonden uit Friesland N. S. de zilveren Medaille en 6 Ducaeten , of 8 Ducaeten, als de belle uit die Provintie ingekomen; en aen L. de zilveren Medaille en 2 Ducaeten, als daerop volgende : voor die uit Gelderland H. W. de zilveren Medaille en 6 Ducaeten , of 8 Ducaeten , zynde de befte uit die Provintie: aen E. P. en H., ieder de zilveren Medaille, en 1 Ducaeten, als mede aen den Zender van de ingekomen Vluifen, van Zwol, de zilveren Medaille en 6, of 8 Ducaeten: wegens het rood Taffiaen of Maroquin van Simon Hollerboek,Mx. Looyer te Schipluyde, de gouden Medaille, en aen Hermamis de Tbomeze, te Haerlem, de tweede Medaille; aen Speet, Hardy en Comp., te Amfteldam in de StiTSteeg, wegens het maeken van Iedere Hoeden en IS egermutzen uit een ftuk,de zilveren Medaille en 25 Ducaeten; aen Tennis van Tellingen, als Opzigter van eene Fabriek te
Ara*



JAERBOEKEN, >«y, i^r. ii<Si
Arnhem, tot het maeken van Munflerfche oi Moffen Kruiken, Zelzer en Bronwaters Kannen, zo genaemd Keulfch Aerdewerk, de gouden Medaille; aen den Opzigter van die Fabriek JacohusBeumer de zilveren Medaille, en ten behoeve van gemelde Fabriek, geducrende 4 Jaeren, indien behoorelyk blyke, dat dezelve in trein blyven, Jaerlyks 25 Ducaeten; aen Bemardus Antonius Pasman te Haerlem, wegens het maeken van Hout, niet gefchaefd ,' niet geftooken, niet gedraeid, maer alleen getrokken, dienende tot Ornamenten op Lambrizeeringen enz. voor drie vierde in prys minder te maeken, dan door de Timmerlieden, Beeldhouwers enz. kunnen gemaekt worden, ter aenmoediging 12 Ducaeten; aen Jacob Aggesz Kool, wegens het uitvinden van een Vogt, evenaerende de Tournefol, tot roodmaeking der Kaes op de Noord-Hollandfche wyze, de gouden Medaille en 25 Ducaeten, of 50 Ducaeten, en aen Hendrik Valkenburg, wegens zynen vlyt en yver, mede ter dezer zaek betoond, uit erkentenis de zilveren Medaille, doch is door den eerllen verkozen alleen de Medaille, en voor de Ducaeten bedankt; wegens het toezenden van Haring naer de Wefl-Indifche Colonien van den Staet, is befloten te geven aen Jan Willem Kirberg, te Enkhuyzen, en Frans Adr iaën Perfoons, te Delfshaven, ieder 50 Ducaeten, en de gouden Medaille,zo voldoen aen het vcreifchte by de Prysvragen, en aen Pieter Blok Wouterz en Jan de Jonglj, te Enkhuyzen, te zamen de gouden Medaille; aen N. van Eldick, Schoolmeeiler te Utrecht, de gouden Medaille of 25 DuHhhh 2 cae-
'Haer. lem.



1162 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Haer-
lem.
caeten, overeenkomftig dcPrysvraegBlad, 17. NJ. 2 '■> mitsgaders 25 Ducaeten aen de Maetfchappy te Hoorn, ten behoeve van derzelver Armbofch,om uitgedeeld te worden aen de Kinderen, uit hoofde van de vlyt, waer mede dezelve geoefend worden, en zig oefenen in de School,waer in zy te gelyk,in het fchryven, leezen enz. worden onderweezen; aen Hermen Pennik te Zwol, wegens het maeken van Spelden, de tweede Medaille; wegens het maeken van Potten, gelyk aen de Francfo'rter, de Premie van 100 Ducaeten, te ver deelen tuffchen Jacobus Benmer , MedeParticipant in de Potten-Fabriek, onder de Firma van Tennis van Tellingen en Comp. te Arnhem, en Johannes Gibbon, te Gouda,en nog boven dien aen den laetftgemelden de tweede gouden Medaille , om dat zyne Potten wel voor drie vierde van inlandfche Aerde Zyn gemaekt; aen den Heer Flores Viffer Heshnyzen voor het doen overvoeren van het Condas Riet in een groeijenden ftaet,aen de algemeene vergadering 1779 vertoond, de Prcemie van 40 Ducaeten, doch is op verzoek van dien Heer de gouden Medaille aen zyn Ed. gegeven, en de overige 15 Ducaeten door zyn Ed. aen het Diaconie Huis, hier ter Stede, gefchonken; aen Johannes Rykland, te Utrecht, tot aenmoediging, een Premie van 30 Ducaeten, wegens het maeken van een Staelrict; aen F. C. Soldaen en J. Ras, ieder/ 150 in overeenftemming van de Prysvrage BI. 48. No. 7, om dat hun Winkel bereids overtrof de Somme van ƒ 6000 voor het tweede Jaer 3 en aen den eeritgcmel-
deu



JAERBOEKEN,>//y, i78r. xï(j3
den de gouden Medaille daerenboven, om dat zyn Winkel de Somma van ƒ 10,000 te boven gaet; aen de Rietmaekers Baezen Hendrik Bavink Hendrikz, te Almelo, en Hendrik Jan ten Bokum, te Oortmarfum, de Pramiie van 50 Ducaeten, wegens voldoening aen de Prysvraeg BI. 61. No. 36 en aen den Zoon en Leerling van den laetftgenoemden, genaemd PVillem ten Bokum, die een Riet van 1200 Rieten op drie vierde breedte, door riem geheel gemaekt, vertoond heeft, ter aenmoediging 4 Ducaeten; aen Pieter Rempelaer, Apothecar te Deventer, een Praemie van 25 Ducaeten, voor zyne opgaef van een verfteenende Compolitie voor Kelders enz.; en voorts aen Geert Reinders, Huisman te Garnwert, voor het aenkweeken van 23 nugteren Kalveren (Prysvrage BI. 90. No. 48.) de Premie van 25 Ducaeten; aen Hendrik Riemfnydsr in 'sHage, tot erkentenifle voor zyne moeite in het vertaelen der uitgezogte Prysvraegen uit het Hoogduitfch, de tweede gouden Medaille; aen Pieter Hodenpyl te Rotterdam, de gouden Medaille,uit aenmerking van zyne edelmoedige poogingen en onvermoeiden arbeid, ter bevordering van het groote oogmerk des Oeconomifchen Taks; alsmede om die zelfde reden aen Jan Chriftiaen Ten Noever, als Schryver van de Zuid-Iiollandfche Courant, de kleine gouden Medaille; aen Mr. Adriaen Wittert, Heer van Bloemendael, A. L. M., Phil. Do&or te Gouda, wegens zyne aenwyzing van het nuttig gebruik van het Matte Vlas cn der BloemHhhh 3 knop
Haer. cem.



ïie>4 NIEUWE NEDERLANDSCHfi
Haer-
x.em„
khoppen of Bloem-katten van de Salix Ca« prea, of Ruige Wilg, de tweede Medaille.
Ook is befloten de volgende bekendmakingen te doen:
„ De Oeconomifche Tak van de Hollandfche Maetfchappy der Weetenfchappen zal Jaerlyks, tot weder opzeggens toe, eene Somme van vier duizend Guldens afzonderen, om daer voor ten diende der Koopvaerdye en VilTcheryen dezer Landen, alle Jaeren uitteruften e'e'n honderd behoeftige Jongelingen, boven twaelf en beneden zeftien Jaeren oud, binnen de Republiek gebooren, en tot de Zeevaert geneegen, mits dezelven nooit gevaeren, en reeds by den eenen of anderen Schipper dienft genomen hebben.
Deze uitrufting zal voor eens gegeeven worden , ter Somme van agt en twintig Guldens aen elk Jongeling, en van zes Guldens tot een Prasmie na volbrachte reize, wanneer hy zich wel gedraegen heeft, en ten minlten negen Maenden in dienit. is geweeft.
Daer en boven zal aen 'de Ouders, Voogden, Armbezorgers of Godshuizen (des begeerende) voor het aengeeven van elk zodaenig Jongeling gelyke Somme van zes Guldens Vereerd worden.
Men zal zich in alle Plaetfen van deze Republiek kunnen aendienen by den Secretaris van het Departement des Oeconomifchen Taks, indien aldaer een Departement is geVeftigd, en anderfints aen eenen der naeft by gejeegene Departementen } zullende, wanneer
het



JAERBOEKEN , %»v. i78i. tt«<
het getal van honderd Jongelingen voltallig is, de Qverfchietende voor het volgende Jaer preferabel zyn.
Hier mede zal een aenvang genoomen worden na primo September.eerftkomende."
Verders zyn 'er veele raedplegingen gehouden , veele befluiten genomen, en verfcheidene prysvragen uitgefchreven. Dog. de uitgebreidheid derzelven, en het menigvuldig flaets nieuws van ons Vaderland, laten niet toe van die befluiten, en prysvragen verllaa te doen- Ook zyn zy door den druk gemeen gemaekt.
S' G R A V E N H A G E.
Zederd lang was opgemerkt, dat deze Republiek, onregtvaerdig door Groot Brittannie zynde aengevallen, niet zodanig werkzaem was omtrend de middelen van hare verdeediging, als wel de magt en nyver van onzen Vyand, het gewigt der zaken, en het gevaer van het lieve Vaderland vorderden. Het was in de Kooplieden, dat me,n de flagen van den onregtvaerdigen oorlog het meelt gevoelde; weshalven het niet te verwonderen was, dat de Regeerders van Amfteldam meenden niet ftil te moeten zitten, maer een voorftel ter vergaderinge der Staten van Holland deeden, in welken zy door de Steden Dordrecht en Haerlem, en naderhand ook door de Stad Delft onderfteund wierden. Zie hier voren ons ftukje voor May bi. 1056. Hoe die ftap der genoemde fteden, en dat voorftel is opgevat H h h h "4 gè„
Haerlem.



irfJÖ NIEUWE NEDERLANDSCHE
»sGra-
VEJÏHAGE.
geworden, kan 't beft blyken uit eene Memorie , welke de afgezondènen uit de Regeering der Stad Amfteldam den 8 Juny in tegenwoordigheid van den Raedpenfionaris van Blevswyk op het Huis in 't Bosch aen den Prinfe Erfftadhouder hebben voorgelezen , en ter hand gefteld, dog op aendrang weder terug genomen. Waer op dezelve den 14 daer aen volgende aen den Raedpenfionaris is toegezonden onder geleide van eenen brief , uit naem van Burgemeefteren door den Heer Burgemeefter Rendorp aen gemelden Heer Raedpenfionaris gefchreven met verzoek, van die Memorie aen den Prinfe Erfftadhouder over te geven. Dit gefchrift is van dezen inhoud.
Doorluchtige Hoog-Gehooren'Forfi en Heere!
~T\e Heeren Gedeputeerden der Stad Amfteldam hebben de eere, uit naam en op laft van de Heeren hunne principaalen, aan Uwe Doorluchtige Hoogheid voor te draagen: dat de genoemde principaalen, met veel displaifir vernoomen hebbende het ongenoegen, door Uwe Hoogheid opgevat, uit het doen der bewufte propofitie ter Vergadering van hun Edele Gr. Mog., offchoon het tegens hunne intentie ftrydig was, eenige de minfte offenfie-aan Uwe Hoogheid te geeven, of Hoogftdenzelven eenige kleinachting of onaangenaamheid aan te doen; zy thans met veel genoegen de gelegenheid capteeren, om Uwe Hoogheid daarvan de oprechtfte verzekering te geeven: dat zy zig vlcyen ,dat Uwe Hoogheid, uit het geene zy de eere zullen hebben voor te draagen, zal kunnen afleiden de redenen , waarom zy a?.n Hoogftdenzelven geene kenniffe hadden gegeeven van den inhoud der genoemde Propofitie, voor dat dezelve ter
Ver-



JAERBOEKEN, Juny,'1781. u&7
Vergadering van hun Edele Groot Mog. wierdt ingeleevert: dat het Hen hartelyk leed zoude doen , zo Uwe Hoogheid dit ftilzwygen zoude toefchryven aan een mistrouwen op Hoogftdeszelfs byzonderen Perföon, van het welk zy verklaaren ten eenémaal vry te zyn, en in tegendeel niets meerder te verlangen, dan tulTchen Uwe Hoogheid en haare Stad dat vertrouwen te doen gebooren worden en aan te kweeken, het geen het welzyi en de bevordering der gemeenen zaak 'volftrekt noodzaakelyk maakt: dat zy door hunnen voordragt aanleiding hadden zoeken te geeven tot het uitvinden en werkftellig maaken van zodanige middelen, als de critique ütuatie van zaaken , tot redding en behoud van het lieve Vaderland, ten uit-
terften noodig deden zyn.
Dat zylieden, gefteld zynde aan het Hoofd det Regeering van eene ongemecne Volkryke Stad ,in dewelke de fmalle Gemeente reeds gevoel begint te kryeen van gebrek, voortfpruitendeuit werkeloosheid, verpligt zyn om daadelyk op de beft mogelyke wyze te toonen, geene gelegenheid voorby te willen laaten gaan, om den welftand van het Land en van deszelfs goede Ingezeetenen te behartigen en vorderlyk te zyn, indien zylieden het behoorlyk gezag en de goede ordre, welkt in eene Volksregeering alleen geveftigd zyn ir het vertrouwen van de Gemeente en de Burgerye op derzelver Regenten, ...niet geheel en al zullen verliezen, en binnen körte alles het on-
derfte boven willen zien. Dat het hen was
toegefcheenen,dat de behandeling van zaaken, zedert eenen geruimen tyd, en vooral zedert de rupture met Engeland, aan de geheele Natie, niet zonder reden, vreemd en onbegryplyk was voorgekoomen, dewyl men, niettegenllaande alle toegeeflykheid aan het verlangen van Engeland, van dat Ryk, jaaren agter den anderen, niet dan minachting, fmaad en infultes bebbe ondervonden , welk alles nu noch was bekroond door eer
open-
's Gra-
VENHAGE.
Memorie door Amft. aen den. • Prinfe voorgelezen wegens den Staet van 't Land, en den Hertog van Brunswyk.



's Gra-
vfnhace.
Memor't: door' Amft. aen den Prinfe voorgelezen we , gens den1 Staet 1 van 't i Land, 1 en den 1 Hertog ' van 1 Bruns* ' wyk.'
F d n t
8 b x
tc m ec lil
ei
g'
vv: er is tr; be be «fe
1163 -NIEUWE NEDERLANDSCHE
openbarren Oorlog, begonnen mee het wegneemen van een aanzienlyk aantal van onze SchePl? st\ '^overrompelen van onze buitenlandïcne lo leihen; nochtans in eenen weerlozen Itaat gebleevenwas, en geene g^noegzaame maatregelen had genoomen om de Republicq in ftaat te treilen tot verdeediging van haare vrvheid, welverkreegen rechten, uitgebreide Navigatie en wettige Commerc'e
Dat het nochtans eene onwederfpreekelyke -vaalheid is, dat de Leden der Regeering voor ang reeds van begrip waren, dat men zig princi)aal ter Zee, in behoorlyk poltuur moet ftellen; ;elyic_ zulks manifeft is uit de differente Refoluïen indenjaare 1778 en vervolgens genoomer ; ut verfcheidene raporten, petitiën en confenten ot meerdere ea fterkere Equipagien van Oorlo^:hepen, en in het byzonder uit het raport van len 30 Maart 1779. , r '
Dat nicttegenftaande de zoevengemelde begripenen deRefolutien van de Bondgenooten, om alle e Uorlogfchepen van den Staat te equipeeren en leuwe aan te bouwen, nu, na verloop van zoveel ra, en nadat de zaaken zulk een nadeeligenkeer 2noomen hebben, n'et eens na Zee kunnen.geragt worden de 32 Schepen, waar toe in April 779 reeds is gerefolveert,' veel minde 52 waar >e m het voorleeden jaar een refolutie is genooen; zo als ook tot heden toe niet zyn geëffecturt de voorzieningen,in Maart 1779 ter Generaeit voorgeflagen tot defenfie van onze Kuftea 1 Zeegaten.
Dat de Regeering onzer Stad, met alle 'sLands >ede Ingezeetenen, die zig ten uiterflen bereiding betoonen tot het opbrengen van ordinaire extraordinaire lallen, niet zonder reden, zeer gefurpreneert over de weinige expeditie, of de lagheid in de executie van zodanige importante (luiten van den Souverain.: want dat het de verjldmg te boven gaat, te moeten geloven, dat fltuatie, waarin zig de refpeüive Admiraliteiten
be-



JAERBOEKEN, Jüny, 1781. tity
bevinden, zo flegt zoude zyn, dat de door Hen geproponeerde Equipagien in geen twee jaaren tot effeö: zouden hebben kunnen gebragt worden, offchoon het hen aan geen penningen daar tceontbrooken had , en niettegenffaande de nood dagelykfch grooter en meer dringende geworden was. Dat men derhalven niet konde begrypen , welke de oorzaaken van deeze traagheid en inactiviteit zyn, zo min als van de nonexecutie der refolutien en ordres tot beveiliging der Kullen cn Zeegaten; en dat men vooral geen idéé kan formeeren van de onverwagte beletzelen en zwaarigheden, welken het uitloopen der weinige Schepen, die men veronderftelt volkomen in ftaat te zyn om Zee te kiezen, hebben verhindert, zelfs na dat Uwe Hoogheid daar toe, na behoorlyk onderzoek van zaaken, de noodige ordres gegeeven had.
Dat, door dien aan deezen Staat van inactiviteit en weerloosheid de ongelukken en rampen , welke de Republicq zyn overgekomen, en noch boven het hoofd hangen, meeftendeels zyn toe tefchryven, en dat men, tot noch toe, niet kan bemerken, dat 'er vigoureufe mefures genoomen worden tot voorkoming van meerdere onheilen, en redres van de reeds geledene, zonder het welk de totaale ondergang van de Republicq eerlang te wagten ftaat; men het van de indispenfable pligt van braave Regenten oordeelt, en niet kan dilayeeren te onderzoeken:
Waar aan dit onverantwoordelyk verzuim te
attribueeren zy ? En door welke middelen eindelyk eens daartegen voorzien, en de zaaken, zo veel mogelyk, noch tot behoud van den Staat gedirigeert en herfteld zouden kunnen worden?
Dat zulks nu en dan onder de hand, doch vrugteloos, getenteert zynde, en de zaaken hoe langer zo ongunftiger en meer criticq wordende . het neemen van vigoureule refolutien, en het beraa-
men
's Grave nha-
ge.
Memorie door Amft. aen den Prinfe voorgelezen wegens den Staet van 't Land en den Hertog van Brunswyk.



«70 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
vfnhace.
JSIemorie door Amft. aen den Prinfe voorgelezen wegens den Staet van 't Land en den Hertog van Brunswyk.
3
i
men van voldoende maatregelen des te noodzaakelyker was geworden, en geen langer uitftel konde leiden.
Dat uit eene rype en bedaarde overweeging van alles, was voortgevloeid de Propofitie op lalt der Regeering van Amfteldam, den 18 May laatftleeden ter Vergadering van Holland gedaan, en aan het oordcel en de deliberatien van hunne mede Leden onderworpen, ten einde uit de gezegde dehberatien de meelt nuttige en voor den Lande meeft heilzaame Refolutien zouden kunnen proflueeren. v
Dat de genoemde Regeering als noch van begrip is, dat zy het doen van de voorfz. Propofitie aan zig zelve, aan het Vaderland, en aan deszelfs goede Ingezeetenen, die iets diergelyks voor lans van haar hadden verwagt, verpligt en verfchuldigt was.
Dat het egter geheel van haare intentie was afwykende,Uwe Hoogheid eenig displaifir of onaangenaamheid aan te doen, of eenige nieuwigheden te willen mtroduceeren, of het wettig verkreeeen gezag van den Heere Stadhouder naauwer te wil. len bepaalen of te verminderen; dat zy in te endeel plegtig konde verzekeren, dat Zy altoos, met alle vermogens, de tegenwoordige conltiiu:ie der Regeering, met dewelke zy begrypt dat aet weizyn der Republicq op het naatifte verbonden is, zal helpen maintineeren; dat zy teffens ;onfidereerde, dat in de tegenswoordige omftanhgheden van zaaken niets noodiger eh nuttiger zoude zyn, dan dat geduurende deezen Oorlog :ot directie en executie der zaaken, daar toe bcrrekkelyk, en om dezelve met de meefte expeditie en fecreteffe te kunnen behandelen, een kleile Raad of Committé geformeert en benoemt yierd, beftaandei uit Regenten van de refpeétive Jrovincien, om Uwe Hoogheid met raad en daad :e adfifteeren en tot behoud van den Lande mede e werken: dat deeze voorflag (mogelyk gegrond
op



JiAERBOEKEN, Juny, 1781. n7i
op vroegere voorbeelden) geenzints voortkwam uit eenig mistrouwen op de goede dispofitien er intentien van Uwe Doorluchtige Hoogheid, welke men geene reeden heeft "te verdenken, offchoon de Regeering onzer Stad, tot derzelver hartgrievend leedweezen , wierd geinformeert, dat Kwaadgezinden Uwer Hoogheid zulks gezogt hadden dies te maaken.
Maar dat zodanig mistrouwen alleen viel op den geenen, wiens invloed op den Geeft van Uwe Hoogheid gehouden word voor de naafte oorzaak van de traagheid en flapheid in de behandeling der zaaken; het welk niet dan tenuitterften nadeelig kunnende zyn voor het algemeene welzyn, men lang, doch vrugteloos had%'crwagt, dat de gevaarlyke omftandigheden, in dewelken de Republicq geraakt is, eindelyk eens aanleiding zouden gegeeven hebben, tot ferieufe deliberatien over de middelen, welke in het vervolg, met meer vigeur, in het werk zouden behooren gefteld te worden; dan daar hier op tot noch toe te vergeefs gehoopt was, en het thans aankomt op de behoudenis van het waarde Vaderland, van deszelfs duur gekogte vryheid, van Uwe Hoogheid en Hoogfldeszelfs Huis, en met een woord van alles wat den Inwoonderen in de Republicq dierbaar is; zo heeft de Regeering van Amfteldam geoordeelt niet langer door ftilzwygen zig aan pligtverzuim fchuldig te moeten maaken; maar zig, hoe ongaarne ook, gedrongen gevonden om tot deezen ftap te komen, en aan Uwe Hoogheid met verfchuldigden eerbied, doch teffens met die openhartigheid en gepafte vrymoedigheid, welke het gewigt der zaaken vordert, onder het oog te brengen en rondelyk te declareeren, dat volgens het algemeen begrip de Heer Hertog voor de eerfte oorzaak word gehouden van den ellendigen en gebrekkelyken ftaat der defenfie, waar in het Land zig bevind; van al het geen daar omtrent plaats heeft, en vaa alle de
fftr-
'sGr/u
venhage.
Memorie doofAmft.aen den Prinfe voorgele, zen wegens den Staet van '£ Land en den Hertog van Brunswyk-



Ii?2 NIEUWE NEDERLANncrwv
>s Gra-
venhage.
Memorie door Amft.
aen den Prinfe voorgelezen wegens den Staat van 't Land, en den Hertog van Bruns wyk.
.;
j j ]
<
j j c
ï
i
a c i:
verkeerde maatregelemzedert eenen geruimen' tyd genoomen, met alle de fataale gevolgen, uit deZ zeiven geproflueert, en dat men Uwe Hoogheid kan verzekeren, dat de haat en afkeer der Nat e tegen den Perzoon en het Minifterie van den Hera0gLt0Ld'e h0°gte 'S ^klommen, dat daar uit de ftcbeufte en onaangenaainfte gebeurteniflen , voor
fen rynZyn - " Va° het a,Semeen» * wag-
nDatr/eI' f •? twvffeI aan is' of dit gezegde zal Uwe Hoogheid wel reeds van anderen zyn voorgekoomen, doch by aldien zulks al niet gebeurt was, zulks eemglyk moeft worden toegefcbreeven aan eenen vreeze voor de uitwerkzelen van het ongenoegen van den Hertog; terwyl men EÜTJ 7Zlgt t0t heC v°°rgelteJde, met alle ltïle, Uir£ï bcroePe" °P^et getuigenis van zo E t™$ * ,en./oi"date Leden der Regeering, ïls Uwe Hoogheid dieswegen, onder het e even /an de noodige vryheid tot fpreeken, en ernftice lanmaaning, om volgens pligt en confeientie de vaarheid te zeggen, zoude gelieven te ondervraa*en: dat zy, meer dan eens, met zeer veel leedvezen had vernoomen, hoedanig de Her Raad* penfionaris zig, in het byzyn van onderfcheidene ^eden van de Vergadering van Holland,had beclaagt over het misverftand, dat tuffchen Hem <aadpenuonans en den meergenoemden Heere ierrog plaatfe had, gelyk mede over den in* doed, welke de zo evengedagte Heer Hertog >p den Geeft van Uwe Hoogheid heeft, waar loor zyne pogingen, ten befte van het Vadeand, te meermalen zyn verydelt geworden — Jat deeze discrepance en verfchillentheid van •ogmerken en fentimenten, tuffchen den princi-
tSL vanT ÜWDe Ho°gheid en den eerten £S r adeeZC Provmcie, alleen niet dan de llernadeehgfte gevolgen hebben kan, maar ook en genoegzaam motif uitleevert om de fterkfle ïitantien tg doen tot het removeeren van de four-
ce



JAARBOEKEN, Jany, r78i, n73
ce van dit mistrouwen en oneenigheid, terwyl er, zonder een voorafgaand herftelvan confidentie en eensgezmtheid, geen middel overig is, om de Republicq te fauveeren.
Dat ook niets noodiger is voor het welzvn van liet Doorluchtig Huis van Uwe Hoosheid, en voor de confervatie van Hoogftdeszelfs gezag, achting en geneaentheid by de Natie,en voor d-szelfs re putaue by nabuurige Mogentheden; want dat men Uwe Hoogheid kan verzekeren en moet waarfchuwen, dat Hy wel eens het voorwerp van minachting en mistrouwen by het Gemeen zoude kunnen worden, in plaats van te zyn en te blyven het' waardig voorwerp van des Volks en der Regenten liefde en hoogachting; gelyk hartelvk gevvenfcht en gebeden word, dat Uwe Hoogheid en deszelfs Doorluchtig Nageflagt altoos zullen ondervinden, nademaal hiervan, grootendeels, afhangen het behoud en de welvaard van het dierbaar Vaderland en van het Huis van Orange.
Dat, hoe zeer men ook begreep, dat het den Leden derSouverainiteit a toos vry Haat, ja datderzeiver phgt medebrengt, om aan Uwe hoogheid, en aan hunne mede Leden hunne gedagten voor te draagen omtrent den Staaten de behandeling der pubhque zaaken, men echter liefft zoude gemenageert hebben tot deezen tegenwoordigen flap te komen, zo 'er zig maar eenige hoop tot beterfchapof verandering had opgedaan; maar dat men zig hier mede, om welgemelde reden, niet meer durvende flateeren, en de nood op hethoogft geklommen zynde, niets anders overig fcheen dan den waren ftaat van zaaken op deeze wyze* voor Uwe Hoogheid open te leggen; Hem op het ernftigfte te bidden dezelve in ferieufe overweging te neemen, en niet langer gehoor te geeven aan den raad en infinuatien van één Man, die zodanig met den haat van grooten en kleinen overlaaden is, en als een Vreemdeling, geene genoegzaame kunde van onze Regeeringsform hebbend!, Im " noch
's Gra-
venha-. ge.
Memorie door Amft. aen den Prinfe voorgeleden wegens den ïtaet van 't Land, in den Hertog van
Brunssvyk.



3174 NIÉUWE NEDERLANDSCHS
'sGra-
VE.NHACE.
Memorie door Amft.
oen den Prinfe toorgelezen wegens den Staet van 't Land, en den Hertog van Brunswyk.
noch ons Land een goed hart toedraagende, word* aangezien.
Dat het verre van ons is, dien Heer te wilwillen betigten met dat geene, waar mede Hy, maar al te opentlyk, befchuldigt word; of als gegrond aan te merken de foupcons van een verregaand en ongeoorlooft attachement aan het Engelfehe Hof, of van kwaade trouw en corruptie; dat wy vertrouwen, dat een Heer van die hooge Geboorte en Rang, onbekwaam is tot diergelyke laagheden, maar dat wy oordeelen, dat de facheufe denkbeelden; dewelke ongelukkig.op deszelfs fujet zyn opgevat, en een algemeen wantrouwen hebben veroorzaakt, Hem tot den dienft van het Land en van Uwe Hoogheid volftrekt nutteloos en fchadelyk gemaakt hebben, en dat hy derhalven van de directie der zaaken, en van den Perzoon en het Hof van Uwe Hoogheid geëloignesrt behoord te worden, als zynde een altoosduurende hinderpaal om de goede correfpondentie tuffchen Uwe Hoogheid en de voornaamfte Leden van den Staat, zo hoog noodig, te doenherleeven; daar zyn langer verblyf, in tegendeel, het wantrouwen, met of zonder reden tegen deszelfs raadgeevingen opgevat, op den Perzoon van Uwe Hoogheid meer dan te veel zouden doen overflaan.
Dat deeze repreefentarien niet voorkomen uit een principe van byzondere haat of kwaadwilligheid1, tegens den Heere Hertog, die zelfs in vroegere tyden reden gehad heeft zig te louëeren van de goedwilligheid en de reëele blyken van de genegenheid der Regeering van Amfteldam; maar dat men voor God en de gantfche Waereld betuigen moet, dat alleen de confervatie van het Vaderland, en van het Doorluchtig Huis van Uwe Hoogheid, en om deszelfs naderenden ondergang te voorkomen, de eenige motiven zyn geweeft van deeze repradentatien: dat de Regeefing onzer Stad zig daar toe verpligt gevonden
heeft,



JAERBÖEKENj Juny, i78r; iiif
beeft, 7.0 in qualiteitvart Ingezetehen des Lands, als van een mede Lid van derzelver fouveraine Vergadering, ten einde hier mede een laatfte effort te doen, en mogelyk noch in tyds een middel aan de hand te geeven, om, onder den Zegen van God Almagtig, het Schip van Staat, uit de eminehfte gevaaren te redden, en in behouden Haven te brengen, of immers om zig in allen gevalle, van haaren pligt te kwyten, haar geweten te voldoen , en voor de Ingezetenen en de nakomelingfchap buiten verantwoording te ftellen.
Dat men wel aan het behoud van het Vaderland niet behoord te wanhoopen, maar dat de zaaken egter tot dat uitterftë fchynen gekomen te zyn, dat het zelve, buiten het gebruik van extraordihaire middelen, niet te redden fcbynt, en dat men daarom, ónder het gunftig welbehagen van Uwe Hoogheid, als noch de vryheid moet neemen HoogÜdenzelven in confideratie te geeven, of niet liet befte middel, om de zaaken voortaan met goed fucces te behandelen» zoude zyn, dat Uwe Hoogheid eenige weinige Perzoonen, van de eerfte, aanziehelykfte en kundigfte Inboorbri. gen des Lands, tot zig adfumeerde, om met dezelven by continuatie alles te overleggen, wac tot behoud en dienft van den Lande, geduurende deezen tegenwoordigen Oorlog, meeft nöodig en nuttig zoude kunnen zyn; met zodanige magt en bepaalirigen, als geoordeeld wierd noodzaakelvk te zyn, om aan het oogmerk deezer Commiffie met effect te kunnen voldoen.
Dat hier van terftond dteze twëe groote en nuttige gevolgen worden verwagt:
Voor eerft, dat in eenen tyd als deeze, waar' in alle momenten prffifcieus zyn, geen verzuim, door langduurige deliberatien, plaats zoude hebben, en de noodigen fpoed aan de executie vari het gerefolveelde zoude . gegeeven worden.
Ten tweede, dat hier door het vertrouwen liii 2 tan
'sGravenHa»
gè.
Memorie door Amft. aen deri Prinfe voorgelezen wegens deit Staet van '* Land, ?« den Hertog van
3runs« ivyk.



li76 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENHAGE.
Memorie door Amft. aen den Prinfe voorgelezen wegens den Staet van 't Land, en den Hertog ■^an Èrunswyk.
van de Natie weder herfteld zoude worden ; eene algemeene geruftheid en genoegen zoude verwekt worden, en een leder aangefpoort en bewogen, om alles, wat mogelyk is, met blymoedigheid te contribueeren, tot de executie der maatregelen van Zyne" Overigheid , daar men thans overal het tegpmeftelde plaats ziet hebben , en niet dan een generaal beklag hoort over de verdeeltheid en inactiviteit van de Regeering.
Dat dit geproponeerde niet alleen aan de Regeering van Amlleldam hoognocdig voorkomt, maar dat men grond heeft om te denken, dat zulks ook in diervoegen geconfidereert word by de voornaamfte Leden der Regeering van deeze en alle de overige Provinciën.
Voor het overige is niets noodzaakelyker dan een vafl: fyftema en plan van directie te adopteeren, dewyl 'er maar tweederlye Partye voor ds Republicq te kiezen is:
Of den Vreede met Engeland te heritellen?' Of den Oorlog met alle magt door te zetten, ten einde daar door te fpoediger eenen honorablen Vreede te verkrygen ?
Het welk de opregte begeerte van ieder eerlyk Ingezeten zyn moet,en waar toe ook alleen,zonder eenige verdere uitzigten, (waar van men Uwe Hoogheid de allerferieuïte verzekeringen geeven kan) geltrekt heeft de voorflag by onze propofitie gedaan, om de operatien voor deeze Campagne met Frankryk te concerteeren.
Men verlangt van onze kant niets meerder, dan met Uwe Hoogheid in ferieus overleg te treeden over de keuze van de twee opgemelde partyen, en welke middelen ter bereiking van hetgekoozene by der hand te neemen zyn; doch wy zyn abfoluut van oordeel, dat boven al op het oog moet gehouden worden, dat hoe zeer ook eene'reconuiliatie moge te ptEefereeren zyn, egter niets moet
ver-



JAERBOEKEN, Juny, i78r. n77
verzuimd of agterwege gelaaten worden, om de Republicq op allerlye wyzen in zodanig poftuur te (tellen, dat zy niers van iiaare Vyanden te vreezen heeft, maar in tegendeel in ftaat is om Hen te dwingen tot het tragten naar een herftel van dien vreede, die zy zo onrechtvaardig als moetwillig. zonder wettige oorzaak, verbrooken hebben.
Veel is 'er over deze Memorie gefproken, en gefchreven. Ook hebben zommigen beweerd , dat deze Memorie niet zo in gefchriften zoude zyn overgezonden, als zy den Prinfe was voorgelezen geweeft. Dog ten onregte. De Heeren Burgemeefteren van Amfteldam hebben op die Memorie, zo als zy dezelve ter vergaderinge der Staten van Holland hebben overgegeven, het volgende gefteld:
„ Dat het bovenftaende ftuk woordelyk het „ zelve is, zonder eenige by voeging of aflaa„ ting, het welk in de tegenwoordigheid van „ ons ondergeteekenden op laft van Heeren „ Burgemeefteren door den Penfionaris Vis„ fcher, aan Zyne Doorlugtige Hoogheid, „ op den 8 Juny 1781. in prcefentie van den „ Heer Raedpenfionaris is voorgeleezen, en „ door den voornoemden Penfionaris eio-en„ handig gefchreeven is, getuigen wy, ;
Amfterdam 12 Juny 1781. ! „Was geteekent,
Gedepoiiteert in het „ E. de Pry Temminck,
Cabinet van Hee- „ J. Rendorp, ren Burgemeefte- „ Regeerende Burgemeefte, ren op de boven- „ en
gemelde 12 Juny „ C. W. Viflïher, ^';<^^• Penfionaris
ilii 3 D*
's Gra-
l'enha-



«78 NIEUWE NEDERLANDSCHE
?sGravenha-
pE„
Deze ftap van de Regeerders der Stad Amfteldam , en de overgegeven Memorie ter kenniffe van den Hertog van Brunswyk gekomen zynde, kan men ligt bevroeden, hoedanig dezelven is opgevat, en met welk een oog befchouwd geworden. Onderwyl zoude de yraeg zyn , of niet de Regeerders der fteden, zynde leden van de fouveraine vergadering dezer Landen, bevoegd en verpligt zyn om hunne oplettendheid op den Staet van het Landj op de regeering wyze, op de nyverheid of flapheid der middelen in het afweeren van s'Lands verderf,' op de oorzaeken van die flapheid, 'qn op middelen tot herftel., te veftigen; die middelen van herftel, in hetvoorftel door Amfteldam gedaen, en door andere Steden onderfteund, te vinden, en aen hunne" mede leden voor te draegen; en zo die middelen van herftel en het vooftel daeromtrend gedaen, in een verkeerd dagligt gefteld, en Zelfs uit een haetelyk oogpunt aen het Hoofd dezer vrye Republiek vertoond worden, of zy dan niet geregtigd zyn, aen den Prins het tegendeel te betoogen, en' de reden en oorzaek, waeroin men hunne ftappen en pogingen zoongunftig aenziet, voortedraegen. Wat Haer van zy, de Hertog van Brunswyk' fchreef den 21 Juny aen de Algemeene Staten den navolgende Brief.
HOOG MOGENDE HEEREN!
XTet is niet dan met de grootfte teegenfin , dat f* 'k my genootfaakt vinde, de gewigtige deliperatien van Uwe Hoog Mog. te inrerrumpeeren,
ea



JAERBOEKEN, >«ys i78r. 1179
en tot hoogftdezelve myn Recours te neemen over eene zaak, my wel Perfoneel betreffende, •dan waar van de bloote voordragt, zoo ik vertrouwe, op eene overtuigende wyze, zal doen nen, dat ik my van deeze demarche, niet hebbe kunnen dispenfeeren , wilde ik niet manqueeren aan het Caracter, door Uwe Hoog Mog. zelve op my geconfereert.
In den jaare 1750 in dienft ven deezen Staat overgekomen, heeft het aan Uwe Hoog Mog. behaagt, by der zeiver Refolutie van den 13 November van dat jaar, my tot Veld-Marfchalk van derzelver Trouppes aan te Rellen. Vereert met hoogft der zeiver gediftingueert vertrouwen,hebben Uwe Hoog Mog. verders, na dat by fpeciaak Refolutien , van alle de gezamentlyke hooge Bondgenooten, de fchikkingen op het werk der Tuteele, over den minderjarigen Heere Prince Erfftadhouder en de waarneeminge van hoogftdeszelfs Militaire qualiteiten, by reprefentatie, vaftgeftelt waren, my by Uwe Hoog Mogende Refolutie, van den 13 January 1759 gelieven te confereeren de qualiteit van Reprefentant van hooggemelden Heere Prince, als Capitein Generaal geduurende hoogftdeszelfs minderjaarigheid.
De minderjarigheid ten einde geloopen zynde, met den 8 Maart van het jaar 1766 hebben Uwe Hoog Mogende en de refpeöive hooge Bondgenooten, op den gemelden 8 Maart en daar op volgende differente dato,ten mynen regarde^relatif tot de waarneeming van het gunt hoogltdezelven aan my hadden gelieven toe te vertrouwen, ver* fcheide Refolutien genomen, in der daad te flatteus om alhier te worden gedetailleert, dan welke my egter Waarborgen zyn, dat ik ten minftcn des tyds eenige goedkeuringe van de hoog© 'Regeeringe op myne handelingen en den Lande gedaane dienften hebbe mogen wegdragen. Waar op eindelyk gevolgt is, dat Uwe Hoog liii 4 Mo.
. sGrai
VENHAGE.
Brief en klagten van den Hertog van
Brunswyk tegen Amfteldara



n8o NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhaoe.
Brief en klagten van den Hertog van
Brunswyk tegen kmfteldam.
Mogende ook nog na de afgeloopen minderjarigheid, my hoogft der zeiver vertrouwen continueerende, by Refolutie meede van den meergemelden 3 Maart 1766 gerefolveert hebben door hoogft der zeiver Envoyé extraordinair aan het Hof van Weenen, aan haare Keiferlyke en Koninglyke Majefteit, in wier dienft ik my meede in qualiteit van Veld-Marfchalk geëngageert vond, te doen verfoeken myne continuatie in die felfde qualiteit in dienft van Uwe Hoog Mogende, met dat gevolg, dat hoogftgedagte haare Keiferlyke en Koninglyke Majefteit fulks a,jgreëerende , Ik my niet onttrokken hebbe, maar met het Cara&er van Veld-Marfchalk van de Trouppes van den Staat, in den dienft van U Hoog Mog. verbleeven ben.
Dus meer dan dertig jaaren onder het oog van U Hoog Mog. de aan my toevertrouwde Poften waargenomen hebbende, op eene wyze, welke aan U Hoog Mogende overvloedig bekent is, hadde ik my nimmer kunnen voordellen, dat myn Perfoon tot zoo verre een voorwerp van algemeenen haat zoude gemaakt zyn , dat ik zoude hebben moeten efluyeeren eene demarche ten myncn opfigte gedaan, welke niet als ten hoogften fletriflant kan voorkomen, voor het Caracter waar meede U Hoog Mogende my hebben gelieven te vereeren, en welke my in de abfolutc noodzaakelykhcid brengt, dit Addres aan Uwe Hoog Mogende te maken.
Ik hebbe dog moeten ondervinden, Hoog Mog. Heeren! «a dat veelerhande lafteringen en verregaande accufatien in het publicq ten mynen lafte vèrfpreid waren (dan welke by my met die veragting, welke zy meriteeren, zyn en zullen worden aangezien, zoo lange zig niemand openbaart, welke dezelve durft ftaande houden) en na dat men een algemeene roep hadde verwekt, üs of myn Perfoon alhier, niet langer konde
wor-



JAERBOEKEN, >/y, i78i. ngj
worden geduld, dat op den 8 van deefe loopende maand Juny, de Heeren Gedeputeerden der Stad Amfterdam, met naame de twee Heeren regeerende Burgemeefteren Temminck en Retidorp neevens den Penfionaris Fijfcher, zig by Zyne Hoogheid den Heere Prince van Orange, vervoegt hebbende, aan hoogItdenzelven, in tegenwoordigheid van den Heere Kaadpenfionaris van Holland , voorgeleden hebben, feekere Memorie (en wel uit naam en op laft van de heeren hunne Principaalen, welke in dezelve Memorie, onder den naam van de Regeeringe der Stad Amfterdam, overal fpreekende voorkomen; inhoudende voor my, het allerfenfibelft affront, dat ooit een eerlyk hart kan worden aangedaan.
Deefe Memorie hebben gemelde Heeren des tyds wel goedgevonden na zig te neemen, dog naderhand weederom van fyftema veranderende op den 14 daar aanvolgende, door den Heer Burgemeefter Rendorp, niec uit naam van de Regeering der Stad, maar van Heeren Burgemeefteren, aan den Heere Raadpenfionaris , doen toezenden, met verzoek om het zelve aan hooggemelde Zyne Hoogheid ter hand te ftellen, en met byvoegmge, dat het aan hoogftdezelve volkomen vry ftond, daar van zoodanig gebruik maaken, als zoude kunnen goedvinden.
Door dien weg, en de daar op gevolgde communicatie van Zyne Hoogheid, van den inhoud van het zelve kennis gekreegen hebbende, hebbe ik m het zelve gevonden eene aanecnfchakeling van zeer verregaande honende expreflien en raifonnementen ten mynen regarde, zeekerlyk te lang en te veelvuldig om byna te durven beftaan, dezelve in haar geheel alhier te infereeren, en met der zeiver lecture U Hoog Mog. te incommodeeren, dan waar van ik my,-om dezelve niet uit haar verband en concatenatie voor te ftellen, niet hebbe kunnen dispenfeeren, en waar over Hii 5 " ik
's Gra-
venhage. .
Brief en klagten van den Hertog van
Brunswyk teven Am-» Iteldam.



fiSs NIEUWE NEDERLANDSCHE
»s Gravenhagen
Brief en klagten van den Hertog van
Brunswyk tegen Ara«fteldam.
i ■t 1
■ ■
!
|
i
I 1
!
<
s. c
1
I
ik derhalven U Hoog Mog. om veiTchoning moer, verzoeken > zullende my egter alleen bepaalen tot die Periodes, in welke ik Perfoneel werde aana;etaft.
Na dan vericheide reflexien, my, in geenen deele concerneerende (en die ik derhalven moet laten ter beantwoording aan die geene, tot wiens latte dezelve koomen) gemaakt te hebben tot juftificatie van de Propofitie door Heeren Gedeputeerden der Stad Amfteldam, den 18 Mey laatftleeden ter Vergadering van Holland gedaan, en wel fpeciaal de voorllag om Zyne Hoogheid een ïleinen Raad of Committé toe te voegen, fpreeten meergemelde Heeren Burgemeefteren Zyne Hoogheid , woordelyk, aldus aan.
,, Dat deeze voorllag (mogelyk gegrond op vroegere voorbeelden) geentszints voortkwam, uit ;enig mistrouwen op de goede dispofitien en inentien van Uwe Doorlugtige Hoogheid, welke nen geene reedenen heeft te verdenken, offchoon ie Regeering onzer Stad, tot derzelver hartgrie/end leedweezen, word geinformeert, dat kwaadgezinde Uwe Doorlugtige Hoogheid zulks gezogt ïadden dies te maaken.
Maar dat zoodanig miftrouwen, alleen viel op len geene, wiens invloed op den Geeft van Uwe hoogheid gehouden word voor de naafte oorzaak ?an de traagheid en flapheid in de behandeling der :aaken, het welke niet dan ten uiterften nadeelig :unnende zyn voor het algemeen welzyn, men mg, dog vrugteloos had'verwagt, dat de ge'aarlyke omftandigheeden, in welke de Repu>licq geraakt is, eindelyk eens aanleiding zouden jegeeven hebben tot ferieufe deliberatien, over Ie middelen, welke in het vervolg met meer vi;ueur in het werk zouden behooren geftelt tewor* ien; dan daar hier op tot nog toe vergeefsch geloopt was, en het thans aankomt op de behoudelis van het waarde Vaderland, van deszelfs
duur»



JAERBOEKEN, Juny, '1781. 1183
dnurgekogte Vryheid , van Uwe Doorlugtige heid en van hoogftdeszelfs Huis, en met eenwoord van alles , wat den Inwoonderen in, ,de Republicq dierbaar is , zoo heeft de Regeering van Amfteldam geoordeelt , niet langer door ftilzwygen zig aan pligtverfuim fchuldig te moeten' maaken, maar zig , hoe ongaarne ook, gedrongen gevonden, 'om tot deezen flap te kcomen en aan Uwe Hoogheid met, verfehuldigden eerbied, dog teffens-met die openhartigheid en gepafte vrymoedigheid, welke heti gewigt der zaake vordert onder het oog te bren-, gen, en rondelyk te daclareeren , dat volgens hetï .algemeen begrip, den Heer Hertog voor den eerfte oorzaak word gehouden van den elendigen en gebrekkigen ftaat van defenfie, waar in het Land zig bevind, van alle het verzuim, dat daar omtrent plaats heeft, en van alle de verkeerde maatregelen, zeedert eenen geruimen tyd genoomen, met alle de fataale gevolgen uit dezelve geproflueert, en dat men Uwe Hoogheid kan verzeekeren, dat de haat en afkeer der Natie teegens den Perfoon en het Minifterie van den Hertog, tot die hocgte is geklommen , dat daar uit de'facheufte en onaangenaamfte gebeurteniffen voor het welzyn en de ruft van het algemeen te wagten zyn.
Dat 'er geen twy'ffel is, of dit gezegde zal Uwe Hoogheid wel reeds van anderen zyn voorgekoomen, dog by a'dien zulks al eens niet gebeurt was, zulks eenigklyk moeft worden toegelchreeven aan eene vrees voor de uitwerkzelen van het ongenoegen van den Hertog, terwyl men zig met opzigt tot het voorgemelde met alle fiducie durft beroepen op het getuigenis van zoo veele eerlyke en cordaete Leden der Regeering, als Uwe Hoogheid diesweegens , onder het geeven van de noodige vryheid tot fpreeken, en emftige .aahmaaning, volgens pligt en confeientie de waarheid
s Gra-
i'RNHA. ÜE.
Brief en klagten van den Hertog van
3runsvyk/e?en Amteldam,



*s Gra-
VENHAÖE.
Brief en klagten ■van den Hertog van Brunswyk te'ge'nAmfteldam.
J184 NIEUWE NEDERLANDSCHE
heid te zeggen, zoude gelieven te ondervraagen ; dat zy meer dan eens met zeer veel leedweezen hadden vernoomenj hoedanig den Heere Raadpenfionaris zig in het byzyn van onderscheidene Leden van de Regeering van Holland hadde beklaagt, over het misverftand, dat tuffchen hem Heet Raadpensionaris en denmeergenoemden Heere Hertog plaats had, gelyK meede over den invloed, welke de zoo evengedagte Heer Hertog op den Geeft van Uwe Hoogheid heeft, waar door zyne pogingen ten befte van het Vaderland te meermaalen zyn verydelt geworden.
Dat deeze discrepance en verfchillendbeid van oogmerken en fentimenten tuffchen den principaalen Raad van Uwe Hoogheid en den eerften Minifter van deeze Provincie, alleen niet dan de allernadeeligfte gevolgen hebben kan, maar ook een genoegzaam motif uitlevert, om de fterkfte inftantien te doen, tot het removeeren van de fource van dit mistrouwen en oneenigheid. Terwyl 'er zonder een voorafgaand herftel van confidentie en eensgezindheid geen middel overig is, om de Republicq te fauveeren.
Dat ook niets noociiger is voor het welzyn van het Doorlugtig Huis van Uwe Hoogheid, en voor de confervatie van hoogdeszelfs gezag, agtingen genegentheid by de Natie, en voor deszelfs reputatie by de nabuurige Mogentheeden, want dat men Uwe Hoogheid kan verzeekeren en moet waarfchouwen , dat Hy wel eens het voorwerp van minagting en miftrouwen by het gemeen zou kunnen worden, in de plaatfe van te zyn en te blyven het waardig voorwerp van des Volks en der Regenten liefde en boogagting, gelyk hartelyk gewenfcht en gebeeden word, dat Uwe Hoogheid en deszelfs Doorlugtig Nageflagt, altoos zullen ondervinden , nademaal hier van grootendeels afhangt het behoud en den welvaart van het dierbaare Vaderland, en van het Huis van Orange.
Dat 3



JAERBOEKEN, Juny, 17S1. 1185
Dat, hoe zeer men ook begreep, dat het de Leden der Souverainheit, altoos vry ftaat, ja, dat derzelver pligt meede brengt, om aan Uwe Hoogheid en aan hunne Meede-Leden hunne gedagten voor te draagen, omtrent den ftaat en de behandeling der publicque zaaken, men egter liefft zoude gemenageert hebben tot deezen teégenswoordigen ftap te koomen; zoo 'er zig maar eenigen hoop tot beeterfchap of verandering had opgedaan , maar dat men zig hier meede om welgemel de reedenen niet meer durvende flatteeren, en de nood op het hoogfte geklommen zvnde , niets anders overig fcheen, dan den waaren ftaat van zaaken op deeze wyze voor Uwe Hoogheid open te leggen: Hem op het ernftigfte te bidden, dezelve in ferieufe overweeging te neemen, en niet langer gehoor te geeven aan den Raad en infinuatie van een Man, dis zoodanig met den haat van grooten en kleinen overlaaden is, en als een Vreemdeling geene genoegzaame kunde van onze Regeerins form hebbende, noch ons Land een goed hart toedragende, word aangezien.
Dat het verre van ons is, dien Heer te willen betigten, met dat geene, waar meede Hy maar al te opentlyk befchuldigt word, of als gegrond aan te merken, de foupcons van een verregaand en ongeoorloofd attachement aan het Engelfehe Hof of van kwade trouw en corruptie; dat wy vertrouwen dat een Heer van die hooge Geboorte en Rang onbekwaam is tot diergelyke laagheeden, maar dat wy oordeelen dat de facheufe denkbeelden, dewelke ongelukkiglyk op deszelfs fujet zyn opgevat en een algemeen wantrouwen hebben veroorzaakt, Hem tot den dienft van het Land en van Uwe Hoogheid volftrekt nutteloos en fchadelyk gemaakt hebben.
En dat hy derhalven van de directie der zaaken en van den Perfoon en het Hof van Uwe Hoogheid
's Gra-
venhage.
Brief ea klagten van den Hertog van Brunswyk tegen Amfteldam.



Ü8tf NIEUWE NE D E KLA NDSCHE
's Graven hage.
Brief en klagten van den Hertog van Brurisw yk gen Amiteldam.
heid geëloigneert behoort te werden, als zynde een altoos duurende hinderpaal, dm de goede correspondentie tuffchen Uwe Hoogheid en dé vüörnaamfte Leden van Staat, zoo hoognoodig, te doen herleeven ,• daar z\n langer verblyf in teegendeel het wantrouwen, met of zonder reede, teegens deszelfs raadgeevingen opgevat, op den Perfoon en directie van Uwe Hoogheid meer dan te veel zouden overflaan.
Dat deeze reprajfentatien niet voorkomen uit een principe van byzonderen haat of kwaadwilligheid tegens den Heere Hertog, die zelfs in vroegere tyden reede gehad heeft zig te loueeren van de goedwilligheid en reëele blyken van dé genegentheid der Regeering van Amfterdam, maar dat men voor God en de ganfche waereld betuigen moet dat alleen de confervatie van het Vaderland en van bet Doorlugtig Huis van Uwe Hoogheiden om deszelfs naderenden ondergang te voorxomen, de eenige motiven zyn geweeft van deeze reprajfentatien, dat de Regeering onzer Stad zig daar toe verpligt gevonden heeft,zoo in qualiteit van Ingezeetenendes Lands als van een meede Lid van der zeiver fouveraine Vergadering, ten einde hier meede een laatft effort te doen, en mogelyk nog in tyds een middel aan de hand te geeven, om onder den zeegen van G.:d Ahnagtig, het Schip van Staat uit de eminenfte gevaaren te redden , en in behouden Haven te brengen , of immers , om lig in allen gevalle van haaren pligt te k-wyten, haar geweeten te voldoen en voor de Ingezeetenen eti de Nakome'ingfchap, buiten verantwoording te ftellen".
In de bovenftaande Periodes, dus wöordelyk aangehaalt, zullen, Uwe Hoog Mogende waarfchynelyk, niet zonder verontwaardiging gewaar worden , dat na een reeks van reflexien, de eene haatelyker als den anderen, en waar in geen eene befchuldiging ten iafte van myn Caracler als
Veld-



jAERBOEKEN, Juny, i78r. f&f
Veld-Marfchalk van den Staat voorkomt, en de overigen meelt al fteunende op zoogenoemde algemeene gevoelens en te vooren met kunft verfpre:de gerügten, Heeren Burgemeefteren egter hebben kunnen goedvinden om by Zyne Hoogheid aan te houden, dat hoogftdezelve my op een fietriiTante wyze, van zyn Perzoon en Hof gelieve te eloigneeren, en my dus, gelyk een overtuigde Misdadiger, zonder verder onderzoek, tot een eerrovendBanniflément teverwyzen.
Een zoodanige demarche derhalven, gepaart toet zoo veel hatelyke en humiüante uitdrukkin-, gen, gedaan niet door privaate Perzoonen, maar i door een deputatie van twee regeerende Btir»emeefters nevens den Penfionaris van een der aannenlykfte Steden van Holland, uit naam cn op lalt vaa de Regeering dier Stad (volgens de woorden der Memorie, fchoon volgens de reeds gemelde Miffive van den Heer Burgemeefter Rcndorp alleen uit naam van Heeren Burgemeefteren van die Stad) en fulks opzettelyk en na ryp overig* cnrwelke Memorie men op het allermjurieulte heeft geinhaereert, door de overzending en ter hand ftelling van dezelve aan Zyne Hoogheid! kan ik niet anders, dan ten hoogften Jsefif voor myn Caracter en Perfoon confidereeren , als door welke demarche men, fonder iets fpecifiqs tot mynen lafte te durven opgeeven, ia, niettegenftaande men zig genoodzaakt vind by dit zeifde ftuk, my vry te kennen van de gerugten, die geloopen hebben ten mynen lafte, van een verre, gaand en ongeoorloofd attachement aan het Engelfche Mof, van kwaade trouwe, en corruptie, den lafter met te min, als het fchynt, geloof te geuV.jn' en betoond °P my te wilien werpen den icftiild van alle de rampen van den tegenwoordigen tyd, ten einde daar van die geenen,die 'er de ware oorzaaken van zyn, te ontheffen. En ik zoude my derhalven onwaardig reekenen , dac
Ca.
's Gra-
VÊNHA. SE.
Brief en klagten van den Hertog van
Brunswyk teren Am"teldam,



H88 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
v3nhage.
Brief en klagten van den Hertog van Brunswyk tegen Amfteldam.
Caracter door U Hoog Mog. aan my toevertrouwt, langer te bekleeden, by aldien ik my onverfchilling of ongevoelig omtrent dezelve betoonde.
Ik durve my ook vcrzeekert houden, dat Uwe Hoog Mog. in geen ander dagligt deze demarche zullen befchouwen, maar met my begrypen, dat het voor den Staat vau aanbelang is, te weeten, of de Perfoon door Uwe Hoog Mogende met hec Caracter van Veldmaarfchalk 'bekleed, en op den voet als boven gemeld in dienit van de Republicq geengageert, en gecontinueert, al, ofte niet, de eerfte oorzaake zy van den elendigen ftaat van defenfie van het Land, en van al het verfuim, welk men voorgeeft, dat daar omtrent plaats heeft, en van alle verkeerde maatregulen ,die men zegt genoomen te zyn , met alle de fataale gevolgen daar uit geproflueert, (alle zaaken van de hoogfte aangeleegentheid, en welke U Hoog Mog. gebeeden worden op het nauwkeuriglte te doen onderzoeken) of hy al of niet, de lburce zy. van het iubfilteerent mistrouwen en oneenigheid, om welke reedenen Hy tot den dienft van het Land en van Zyne Hoogheid volftrekt nutteloos en fchadelyk thans zoude zyn; welke preu> ves en bewyzen men heeft, dat hy het Land geen goed hart zoude toedraagen, en met een woord, waarom Hy langer onwaardig zoude zyn het vertrouwen van den Vorft aan het Hoofd van deefe Republicq geftelt, op wiens getuigenis Hy de vryheid neemt, fig mits deefen te beroepen, en verdient zoude hebben als een altoos duurendc hinderpaal van de goede correspondentie van Zyne Hoogheids Perfoon en Hof geè'loigneert te werden ?
En gelyk myn Eer, die my dierbaarder dan het leeven is, hier in op het fenfibelfte is geattacqueert, zoo is het de confideratie van dien en van het geen ik fchuldig ben aan my zelve, in de
lé-



JAERBOEKEN, Juny, i78l. ïl8o
en vin TT « Z°° 331121,211 V3n deeZer> Staat,
en van Uwe Ho og Mog., als van zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit alsnog hebbe, en waar aan ft anderzints Jop eene vergaande wyze zoude manqueeren, dat ik my verpligt gevonden heb, my in deezen , tot Uwe HooggMog en door dezelve tot de gezaamentlyke hooge Bond genooten zelve te wenden, met eerbiedig ver-
Hn^M mel Tn ernffigeinffantie, dathecUwei «oog Mog. behaage,na een nauwkeurig en ftrengi
Sftwï eCn,f efficaci^ proteftie vaf het Caracter, door hoogftdezelve aan my toe 1 vertrouwt, wel te= willen°effeclueeren, da Ik van" den blaam door de voorfz. demarche op my ge 2 ;,™den hoon> ^ ^ar door zoo fenfibel aangedaan, op eene convenable wyze worde sezuivert; dat Uwe Hoog Mog. ten tn emde het daar heenen geheven te dirigeeren, dat de vier regeerende Burgemeefters der Stad Amfteldam welke de boven gemelde Memorie, volgensdê hier vorengenoemde Miffive van den Hen Bargemeefter Rendorp, uit hun naam hebben doen oveigeeven neevens den Penlionaris Vrktr? werden verphgt om voor te brengen de gronden op welke zy hebben kunnen goedvindent mop eene zoo verregaande wyze te injurieèren, als door de voorfz. demarche en al het gepofeeid^ ten mynen lafte by de meergemelde Memorie gt ichied is, en om al het zelve behoorlyk te verifieeren, zonder het welke ik dat gapofeerde n eranders dan als laftertaal zal kunnen conOdereer^ en om ,n het byzonder nader te arriculeeren de* verdere pointen van bezwaar en befchuldigingen die zy tot mynen lafte zouden vermeenen te kun! nen inbrengen, mitsgaders dezelve den Regten genoeg te bewyzen; en dat, zo wanneer zy daa? in zouden mogen blyven in gebreeken, het zv van .etwes op te geeven, het zy van het od te geevene behoorlyk te kunnen probeeren, wïreg Kkkk n3
'sGra-
venhage.
Brief en klagten >an den Hertog 'an h-unsryk te~ en Am:eldam.



lipo NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage.
Brief en klagten vun den Hertog van Brunswyk te gen Am•fteldam,
nagevorfcht, wie de Uitflrooyers zyn der fchandelyke gerugten, die ten mynen opzigte zyn verfpreid, op dat zy alsdan als Lalteraars na verdienden geftraft mogen worden. En dat U Hoog Mog. eindelyk met en benevens de gezamentlyke hooge Bondgenooten in dien gevalle gelieven te neemen zodanige juftificatoire Refolutie, als waar door myne Eer en goede naam by de Natie en voor het oog van geheel Europa gezuivert, en ik in Haat geflelt werde myn Caracter van U Hoog Mog. verkreegen met de vereifchte digniteit te kunnen blyven bekleeden: en voorts my te doen geworden eene fatisfactie , die , Uwe Hoog Mog. aan het affront, my in myn Caracter en Relatien in voegen voorfchreeven aangedaan , na der zeiver hooge wysheid en bekende requiteit, evenreedig zullen oordeelen.
Waar meede ik de eere hebbe met het opregtfte attachement en den verfchuldigden eerbied te blyven.
Hoog Mogende Heeren, &c.
'sGravenhage den 21 Juny 175ïr.
Geteekant,
L. Hertog van Brunswyk.
Deze brief ter vergaderinge van de Algemeene Staten zynde ingekomen, wierdt nog by hunne H. Mogende den zelfden dag het navolgende verrigt en belloten.
Jovis den 21 Juny 1781.
De Heer van Lynden van Hemmen , ter Vergatinge prsefideerende, heeft aan haar Hoog Mog. voorgedraagen en -ekent gemaakt, dat Zyn Hoogheid den Heer Hertog van Brunswyk, Veltmaar-
fchalk



JAERBOEKEN, >;v, ltgi
fchalk van den Staat, deezen morgen bv bem was
Iv7ne?'hen r," 'le™ter iland «™ had eenMisiivea n haar Hoog Mog., met byvocging, dat zyn Hoogheid met twyffelde, of haar Hoog Mog zouden in een zaak van zo veel aanbelang voor zyn
h« Wve„n Eper 'r dr°, hem dierbaarder°was , Sn liet leeven, een Refolutie neemen, waardóór hv van den b aam hem opgelegt, volkomen moge worden gezuivert, en aan hem zodanige latisfactie bezorgt, als haar Hoog Mog. na haar hooge wyïheid:
Sffi h inden tC- bfehowe«> volgende de voorS.' Miffive hier na geinfereerc.
Fiat infertio van de Blijf ve,
Waar op gedelibereert, en Zyn Hoogheid den Heer prinS van Orange en Naffau ter Vergaderinge prefent, door den Heer PratfdeerendegevraagtzvS de of eenige Confideratien op de voorfz. Miffive haude te opperen, heeft gemelde Prins verklaart, dat, zyns bedunkens, niet geweigerd kan worden, dat de gegrontbeid of ongegrondheid der nadeelige ^UHteHtegen yn Hoo«heid den Heere Veldmaarichalk Hertog van Brunswyk werde geexamineert, wyl het niet indifferent kan zyn afn haar Hoog Mog., of- iemand, die zig in der zeiver dienft bevind, en fpeciaal met zo een aanzienlyk Cracfer bekleed, z,g heeft fchuldig gemaakt .asn het geen, waar meede hy word betigt, en dac iemand, dia wel denkt, niet kan lyden om onder zo een blaam te blyven, en in zyn eer te worden geartaaueerc, die hem dierbaarder dan zyn leeven zyn moet : Dac zyn Hoogheid derhalven in conflderatie zou-
HJn7en'Kdatode MJffive door gemelden Heere Hertog aan haar Hoog Mogende gefchreeven, door de rieeren Gedeputeerden der refpeétive Provinciën f eodcr zobeter> werde gebragt terkenniffe van de Heeren Staaten derzelver "principaalen ■ en dat dienon vermindert deeze Miffive werde gegemaaki commifforiaal in handen vau eenige HèeK k k k 2 ren
's Gra*
i'ENHA4 3E.
Ref. der
Stat. jener, vegen t 'oorfzt :lagteti.



'sGra-
VENHAGl£.
Ref. dei
Stat.
Gener.
wegens
voorfz.
klagten.
HOOG MOG. HEEREN!
Ik hebbe nodig geoordeeld aan U Hoog Mog voor te draagen, om met alle naauwkeurigheid te examineeren, of behoorlyke forge gedraagen is t om de Marine van den Staat, ièedtrt dat de actueele troubles ontftaan zyn, in die fituatie te brengen, dat fy met effect, tegens een Vyand, fpeciaal foo llerk gewapend ter Zee, als het GrootBrittannifche Ryk fig bevind, hadJe kunnen ageeren, dan of daar omtrent eenig verfuim of nonchalance heeft plaats gehad; en foo ja, waar aan fulks te attribueeren is; en, om de nodige informatien ten dien opfigte te bekomen, de refpedtive Collegien ter Admiraliteit aan te fchryven, om te dienen van Berigt, en op te geeven hoe veele Scheepen fy in 1776 hadden, in welken ftaat fy fig bevonden heboen, en hoe veele 'er toen geëquipeert waren, en met hoe veel Hooiden; het geene door
haar
iio2 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ren Gecommitteerden van haar Hoog Mo?, ora dezelve te examineeren, en van der zeiver bevinding aan haar H003 Mog. rapport te doen. En hebben vervolgers de Heeren Gedeputeerden van de refpective Provinciën de voorfz. Miffive Copielyk overgenomen, om in den haaren breeder gecommu. niceert te worden: 2ynde dien onverminderdgoed-
fevonden en verftaan , dat Copie van de voorfz. liffive geltelt zal worden in handen van de Heeren van Lynden van Hemmen, en andere haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee, om te vifiteeren, examineeren, en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.
Accordeert met vootfz Regifter. -
Vervolgends verfcheen de Prins Erfftadhouder den 28 dezer Maend ter vergaderinge der Algemeene Staten en deedt aen H. H. Mog. het navolgend voorftel.



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1193
fraar gedaan is feedert dat de Engelfehe begonner hebben de Schepen der op de Weftindiön Hancel dryvende Ingezeetenen deefer Landen te molefteeren, onder pretext van de ontfraane onluften mei der fel ver Colonien in Noord-America, en dus fee dert het einde van het jaar 1776 cn het begin var J777 > om fig in ftaat te ftellen, foo veel doenlyk en in hun vermogen was, de Commercie deefei Landen te konnen protegeeren, en wat duor haar. feedert dat de troubles in Europa begonnen z\n^ en het te vreefen was, dat de Republicq daar van deelgenoot foude worden, gedaan is, om, voor foo verre fulks van haar dependeerde, defelve ie Raat te ftellen, niet alleen om haare Commercf te protegeeren, maar ook om het Vaderland te komen helpen defendeeren en den Vyand afbreuk te doen; of fy werklaam zyn geweeft in het effectueeren van het geene ten dien opfigte by U Hooa Mog. is gerefol veert, dan of daaromtrent eenige nalaatigheid heeft plaats gehad, en in dat geval waarom fy die Refolutien niet nagekomen hebben; of zy in de mogelykheid zyn geweeft, om de gepetitioneerde Schepen te furneeren en te bemannen , op dat het dus kan blvken, waar uit voortfpruit, dat dit Gemeenebeft fig bevind in foo een deplorable ftaat van defenfie te Water, het welk voorfeeker in deefen Oorlog het intereffantfte point is, en waar op alle Ingezeetanen van dit Gemeenebeft het oog hebben.
Hoe feer ik by deefen maar alleen fpreek van defenfie te Water, agte Ik nodig aan U Hoog Mogende order het oog te brengen, dat het verre van my is van daar door te avoueeren, dat de Landmagt van deefen Staat geDoegfiam is, om te konnen reekenen, dat dit Land fig in een refpeclable ftaat van defenfie te Lande bevind.
Ik oordeele niet in het geval te zyn, om Myn gedrag te moeten juftificeeren, en dat aan TJ Hoog Mog. bekent zyn de poogingen, die Ik feedert Myne meerderjarigheid aangewend hebben, om ten allen opfigte deefe Kepublicq in een refpectabel Kkkks pos-
'sGra-
venhage.
Propofitie van zyne D. Hoogh, om te onderzoeken den Staet van 't Zeewezen. .



H94 NIEUWE NEDERLANDSCHEI
ss Gra
\enha-
ge.
Propofitie van zyne D. Ploogh. om te onderzoeken dei Staet van 't jTze-we-i zen.
poftuur van defenfie te doen brengen; dog des niettegenstaande hebbe Ik gemeent aan U Hoog Mog. onder het oog te konnen brengen, dat Ik by meer dan eene geleegentheid getooi d hebbe van begrip te zyn , dat deefe Republicq niet alleen te Land, maar ook te Water, in een behoorlyke ftaat van defenfie belmorde te worden gebragt, om tegen een ieder deffelfs vryheid en independentie te konnen fouteneeren, en niet genoodfiakt te worden, om te neemen mefures niet overeenkomftig met de ware belangens van het lieve Vaderland, maar met die van foodanige Mogentheid, voor wiens bedreigingen men alsdan de mcelte reedenen heeft om te vreefen, wyl men fig buiten ftaat vind, om aan defelve tegenftand te konnen bieden: het is daarom, dat Ik reeds in den aanvang van den jaare 1771, aanleiding gegeeven hebben, dar. door de Heeren Gcdcpiueerdens van de Provincie van Holhnd en Weftvriesland ter Generaliteit, op expreflè lalt van de Heeren Staaten der felver Committenten, ter Vergadering van U Hoog Mog. voorgedraagen is, om eene Petitie te doen formeeren tot aanbouw van vier en twintig Oorlogfchepen; dat Ik niet nagelaten hebbe, om by alle geleegcnth' eden te infteenn foo wel op het herftel van de Zeemagt, als op de vermeerdering van de Landmagt, en bylopder om meer als eens te infteeren op de Conclufie der bovengemelde Petitie tot aanbouw van Schepen.
Dat Ik ook in den aanvang van den jaare 1775, ter geleegentheid van het Befoigne, gehouden door de Heeren U Hoog Mog. Gecommitteerdens tot de Militaire faaken met eenige Heeren uit den Raad van Staate, om te concilieeren de verfchillende fentimenten van de refpeftive Bondgenooten omtrent het Plan van augmentatie der Landmagt, door den Raad van Staate voorgedraap.en den i ]uly 1773, hebbe gedaan eene conciliatoire Propofitie, houdende in fubftsntie, om een vafte Poft op den Staat van Oorlog te brengen ten bedraage \an ƒccoo0000 voor de Marine, waar tegens
de



JAER BOEKEN, Jutty, 1781. 1195
de fomme in 1773 ge vraagt tot eene te doene augmentatie van de Landmagt van vyftien Tonnen Gouds foude zyn vermindert op ƒ oooooco „ welke Propofitie te dier tyd door de Heeren Staaten van Gelderland, Vriesland, OverylTel Stad en Lande is geamplecteert, dog geene verdere gevolge heeft ge iad.
Ik fal hier niet allegueeren de inflantien jaarlyks door My met den Raed van Staate sgedaan by de generale Petien, maar alleen nog aan U Hoog Mog. communiceeren de Propofitie door My gedaan tei Vergadering van de Heeren Staaten van Holland er Weftvriesland op den 10 Maart 1779; zynde vat den feiven inhoud als de Miffive door My on dier felven dag gefchreeven aan ae Heeren Staaten vat Gelderland, Zeeland, Utrecht, Vrieslard, Overy 111-1 en Stad en Lande, van welke Miffive Ik de eer hebbe een Affchrift aan U Hoog Mog. te over handigen (*). Ik kan niet ontveinfen van oordee te zyn , dat het te wenfche ware geweeft, dat hei geene Ik voorgedraagen hebben , toen meer ingang hadde gevonden, wyl Ik My durve verfeekert hou de, dat, foo te dier tyd de Republicq hadde goed gevonden in gereetheid te doen brengen 50 a 6< wel geëquipeerde en van het nodige voorfiene Schee pen, waar onder niet minder dan 20 a 30 van Li nie, en de Landmagt te augmenteeren tot 50 60000 effective Manfchappen, fy fig niet in deef droevige omftandigheeden foude bevonden hebbe maar als een independent Geweft door alle de Mo gentheeden foude zyn gerefpecteert gebleeven, ei deffelfs aangenoomen fyftema van neutraliteit heb ben konnen behouden, en dat fy fig in ftaat foud hebben gefien, om , onder Godes Zeegen, reede nen te hebben te konnen verwagten, dat fy vee overwigc geevende aan de zyde, daar fy fig foude gevoegt hebben, het niet te vreefen was'
dat
(*) Zie onze Nieuwe Nebsrlahdschi Jaerb. 1779. bl. 431 en volgg.
Kkkk 4
's Gra-
VbNHAGE.
Propofitie van zyneD. Hoogh. om te onderzoeken den Staet van ,t Zeewezen,
'[
)
l 1 l
i
r ►



ti 95 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGrA'
venha ge.
P opofiïie van zyne D Hoogh. om te onderzoeken den Staet van 't Zeewezen.
;
3
j
9 5 » I
dat, welke Mogentheid het ook zy, defelve foude hebben overvallen, maar dat fy van een ieder gemenageert foude zyn geween;, en dat der felver vriendfchap door een ieder j;efogt zynde, en aan geene der Mogentheeden wettige reedenen van klagten geevende, verworven foude hebben de agting . en het vertrouwen van alle de Mogentheeden, het welke van de befte uitwerking voor de ware belangens van deefen Staat foude hebben konnen zyn; immens dat in alle gevallen, foo fy door een ohregtvaardigen Oorlog was aangerand; waar aan men altoos geëxponeert is; fy fig in ftaet foude hebben gillen, om, met hoop van fucces , hec hoofd te bieden , cn den Vyand te konnen noodfaaken, om weederom de vriendfchap van deefen Staat te foik n op, voor dit Gemeenebeft, honcrable voorwaarden.
Na het voorlezen en overleveren van dit voorftel van den Erfftadhouder cn geraedpleegd zynde „ hebben haar Hoog Mog. Zyn „ Hoogheid voor de voorfz. Propofitie be„ dankt, defelve aenziende als een nieuwe „ blyk van hoogft deszelfs aanhoudende yver „ en waakzaamheid voor de belangen van „ den Staat, met verklaeringe, dat haer Hoog „ Mog. met dankbaerheid erkennen, alle de , pogingen door Zyn Hoogheid zeedert hoogft , deszelfs meerderjaerigheid, en in het by, zonder zeedert het ontftaen van den Oorlog , tuffchen de twee nabuurige Ryken aengè, wend, om de Republicq zo te Water als , te Land in een behoorlyk poftuer van de, fenfie te ftellen, en wel gewenfcht hadden, , dat dezelve het verlangde effect; in allen op' , zigten hadden kunnen forteeren; en is voorts, , conform aen het voorftel van Zyne Hoogr
heid*



JAERBOEKEN, Juny, 1781. n9?
5, heid, goedgevonden en verftaen, dat de-s „ refpective Collegien ter Admiraliteit (metv „ toezending van Copie der voorfz. Propofitie c „ aen dezelve,) zal wordenaengefchreeven, „ om te dienen van berigt, en op te geeven „ hoe veel Schepen zy in 1776 hebben ge„ had, in welken ftaet zy die hebben bevonden, en hoe veel 'er toen geè'quipeert zyn „ geworden, en met hoe veel Hoofden, voorts „ het geen door haer gedaen is zedert dat de „ Engelfehe begonnen hebben de Schepen der op de Wcftindiën Han deldry ven de Ingezeetenen deezer Landen te molefteercn, „ onder pretext van de ontftaene onluften „ met derzelver Colonien in Noord-America, en dus zeedert het einde van het jaer „ 1776, en in het begin van 1777, om zig „ in ftaet te ftelleir zoo veel doenlyk en in „ hun vermogen was, om de Commercie deezer Landen te protegeeren, en wat door „ haar, zedert dat de Troublcs in Europa „ begonnen zyn, en het te vreezen was,dat de Republicq daer van deelgenoot zoude „ worden, gedaen is, om, voor zo verre ., zulks van haer dependeerde, dezelve in ftaet te ftellen, niet alleen om haere Com„ mercie te protegeeren, maer ook om het s, Vaderland te kunnen helpen defendeeren • „ en den Vyand afbreuk te doen, of zy „ werkzaem zyn geweeft in het effectueeren „ van het geen ten dien opzigte by haerlioocr „ Mog. is gerefolveert, dan of daer omtrent „ eenige nalaetigheid heeft plaets gehad, eti „ in dat geval, waerom zy die Refolutien „ nietnagekomeu hebben,of zyin de mogelykKkkk 5 heid
Gra-
enha-



iio3 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
VENHAGE.
„ heid zyn geweeft , om. de gepetionecrde „ Schepen te furneeren en te bemannen, ten „ einde het moge biyken, waer aen de te„ genwoordige fituatie is toe te fchryven."
Wy zullen in onze. volgende Stukjes verflag doen, van het geen nopens deze gewigtige zaek verders is voorgevallen.
Het oorlog uitbarftende, wanneer wy geen noemenswaerdige Zeemagt hadden, zo moesten de gevolgen daer van voor den Koophandel en byzonder ook voor de bezittingen in de Weft-Indien aller nadeeligft zyn. De ligging van ons Land betrekkclyk tot Groot-Brittannic is zodanig, dat wy het Kanael doorzeilende zo na by het Land van den Vyand moeten naderen, dat zy onze Schepen met weinig moeite kunnen nemen; het vaeren om den Noord heeft ook zyne groote mocilykheden, byzonder in nadeelige Jaergetyden. Onderwyl moeten onze bezittingen, die nog niet door den Vyand veroverd zyn, zeer door gebrek aen allerhande benoodigdheden geprangd worden. Daer zy fteeds gewend zyn geduerig toevoer van levensmiddelen te hebben, kunnen zy thands niets van ons bekomen, en daer de Slaven door ziekte en fterfiê verminderen, zullen 'er wel haeft zonder toevoer veelen onbebouwd liggen. Voeg hier by, dat geene Vrugten hoegenaemd van die volkplantingen herwaerds kunnen overgevoerd worden. Weshalven de Kooplieden van Dordrecht, , Haerlem , Amfteldam en Rotterdam, hieromtrend ernftig geraedpleegd hebbende, zich óp den 6 dezer maend by
het



JAERBOEKEN , Juny, 178L 1199
liet volgend verzoekfchrift tot de Staten 'vai Holland en Weft-Friesland vervoegden;
Zoeven met a'le onderdanigheid te kennen, d« Gecommitteerde Kooplieden der Steden Dor drecht, Haarlem , Amfterdam en Rotterdam.
Dat de dodelyke itilftand Ser Navigatie en Commercie, die alleen door eene onopboudelyke Activiteit hare welvaart kan conferveren, de Suppü ar.ten heeft verpligt, niet langer de funefte gevolgen daar van te moeten verbergen, en in de omftandigheid dat 's Lands Vloot nog is buiten ftaat eene genoegzame Protectie te prefteren, voor zich zelve hulpe te moeten zoeken .. dewelke iii het tulerite gevaar, daar de nog overiggeblevenc Colonien van dezen Staat, ja den Staat zelve, zich in bevinden, apparentelyk zal kunnen dienen om het algemeen belang van deze Republiek op meer dan eene wyze te bevorderen.
Dat de Supplianten, zo voor zich zelve en als fprekende voor duizenden hunner meee Burgeren, te raJen zyn geworden, om aan Hun Hooy; Mog. de Heeren Staaten Generaal der Verëenigde Nederlandeu, te prefenteeren de Requefte, waar v£n eene Copy ten deze is geannexeerd, en waar toe de Supplianten zich eerbiedig refereren.
Dac gelyk U Ed. Groot Mog. altoos getoond hebben, dat de welvaart van hunne Ingezetenen in 't gemeen en die der Kooplieden in het byzonder, op allerlei wyzen behoord te worden gemaintineerd, de Supplianten verzekerd zyn, dac hoe erger het gevaar word, hoe grooter de yver van U Ed. Groot Mog. worden zal, om het totaal verval van de wezenlyke fources van 's Lands beftaan , onder Gods Zegen , te voorkomen, gelyk de Supplianten, het gevaar reeds zo groot zynde en nog daaglyks gedugtiger wordende, onbefchroomd kunnen vertrouwen, alle byftand en onderfteuning van ü Ed. Groot Mogende te mogen verwagten en ook niet te vergeeffch hec
veel-
t's Gra-
VENHAGE.
'Req. der Kooplieden aan den Stat. vanHoll, wegens de vaert op de W. L



ï20o NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Req. der
Kooplieden aen deStat. vanHoll. wegens de vaert op de W. I.
veelvermogend Appui, relatif tot het voorfchreven verzoek, by dezen te zullen inroepen.
Waarom oan ook de Supplianten , met alle ootmoedigheid cn de volkomenite fiducie op de genegenheid van U Ed. Groot Mog. ter Befchermitïg van 's Lands Ingezetenen , zich tot deze iouvereine Vergadering keeren, met ernfiig verzoek , dat het U Ed. Groot Mog. goedgunltig mo?e oehagen, om Hoogftderzelve Heeren Gedeputeerden ter Generaliteit te qualificeren , om de zaak ter Vergadering van Hun Hoog Mog. daar heen, met alle Empreflemem, te helpen dirigeren, dat op der Supplianten voorfchreven Requefte, promptelyk en favorabel werde gedisponeerd, mitsgaders die maatregelen bepaald, dit de Supplianten en die 'er verder belang by hebben, zonder dilay bet effect, der finale Dispofitie zullen kunnen erlangen.
't Welk doende &c.
Öp welk verzoekfchrift een gunftig antwoord door hunne Ed. Groot Mogende zynde gegeven, hebben de zelfde Kooplieden zich den 7 op deze wyze tot hunne Hoog Mogende vervoegd:
/^even met alle onderdanigheid re kennen de ondergetekenden, Reeders en Participanten van Schepen, varende op de Colonie van Suriname, Eigenaren van PJantagien, in dezelve gelegen, Kooplieden en verdere Geïntrefleerden by den handel op dezelve. — Refpectivelyk wonende te Dordrtcht, Haarlem, Amfterdam en Rotterdam.
Dat de gemelde Colonie, independent van het belang der ondergetekenden, en zeer vele hunner mede GeïntrefEerden, voor de Republiek zelve van de allerhoogfte aangelegenheid mag werden geacht, van wegens de zeer confiderable inkomiten, welke dezelve niet alleen aan de geoeftroyeerde Directie, maar aan het Gemenebeft zelve", zedert eene zo lange reeks van Jaren, heeft opgeleverd,



JAERBOEREN, Juny, 17B1. 1.201
verd, en die van tyd tot tyd aanzienlyker worden , door de groote koften, by de Eigenaars dei Plancagien aangewend ter ukbreidingder Landen, en daar uit voortvFeijt nde vermeedephg der Culture van de onderfcheiden daar waftchende Producten, ten blyke waar van de Supplianten zich refereren tot de Notitie, hier agter geannexeerd, contineerende de quantiteit, welke daar -van zedert eenige Jaren nerwaards is aangevoerd.
Dat eenige dezer Producten, na eerft hier te Lande zyn bewerkt, andere, zo a's dezelve zyn ontvangen, wederom van hier werden vervoerd, en zeer groote lommen, van wegen de verfcheiden Rechten, direct, en indirect daar op betreklyk, in 'sLands Schatkift by continuatie furneren.
Dat zo wel ter afhaal van alle deze Producten uit de Colonie, als bet overbrengen der Provifien en Behoeften derwaard, jaarlyks werdgeëmploieerd gen zeer groot aantal Schepen van geen gering Charter, sis zynde meeftalle zeer kloeke en fchone Fregatten, welker getal, niet lang geleden, in ruim 80 ftuks heeft beftaan., waar van al mede telkens zware LaftgeJden worden betaald, en waai door een talryk Corps Zeevarende werd onderhouden, niet veel minder dan 3000 Koppen bevaren Volk belopende.
Dat voorts de aangelegenheid dezer Colonie vooral niet minder is, dan van eenige andere , zo uit hoofde van 't bovengemelde, als om dat, voor het geen de grond daar oplcverd, hier te Lande het meeft gevalueerd Metaal en de Speciën der andere Natiën werden ontfangen, en in den fchooc van Nederland behouden, daar dezelve integendeel naar die van Ooft-Indiën werden uitgevoerd in betaling der 's Lands Producten en Fabrieken van de Indiaanen, en, het geen daar van door vreemde Natiën hier werd betaald, al gedurig tot fuccesfive nieuwe Inkopen weder moet worden verzonden. .
Dat de vaart en handel op deze Colonie dus
niet
's Gravenha-
ge.
Req. aen de Stat* Gen. wegens de vaert op de W. /.



raci NIEUWE NEDERLANDSCHË
's Gra-
venhage.
Req. aet, de Stat, Gen. wegens de vaert op deW.I.
i
niet alleen grootlyks contribueert! tot ftyving vafï 'sLands Finantien, en vermeerdering van Contanten in het Und zelve, maar ook niet minder tot een ryke Source van den algemenen vvelvaard der Ingezetenen , door de Zeven Provintien, waar van vele, door den vryen cn onbelalten E gendom van hunne Plantagien , importante Revenuen ge^ nieten, die door de winnende hand mildelyk in ci'culatie werden gebrast, terwyl een nog zeer veel groter gedeelte door alle de voorfchreven Geweften houders zyn van Schuldbrieven, tot groote Intreffen genegotieerd op Hypotheken , welker conlervatie van het uiterfte gewigc is, om dat daar van het beftaan van zo vele duizenden door het ganfche Land dependeerd.
Dat ook alle behoeftens tot het Huishoudelyke, tot de bearbeiding der Landen, Exftruciie en onderhoud van gebouwen, ja zelfs het Confamable, uit deze Landen derwaard moeten werden overgevoerd, en by gevolge eene zeer groote menigte van Fabrikeurs, Winkelie-s, Traficquanten, uit deze Handel een Jaarlyks vertier hebben, 't geen ongelocflyk groot is ; en te nuttiger, onr dat het zelve ton grootften deele beftaat uit zulke Artyke!en, welke hier te Lande zelve vallen, gemaakt, of uit de ruwe Stoffen bewerkt worden , door welk laatfte zeer veel Ambachtslieden in de Steden en Lar.dbouwers ten platten Lande, werden gevoed; terwyl het van zelve fpreekc, dat het bouwen en onderhouden van een zo groot getal Schenen, als Dp dit Vaarwater Navigeren, en het Vicluahëren ferzelve, niet alleen voor de uit, maar ook voor lt tehuis reize, het beftaan van duizenden van Vlenfchen opleverd en uitmaakt.
Dat dus en der Publyke en der Particuliere welwaard, welke aan elkander zo nauw verbonden '.yn, beide een onherftelbare flag zoude werden O' gebragt, byaldien dezelve wierden ontzet van ie voordelen, welke by den een cn ander hier uic worden genoten.
Dac zulks zich alreeds allergeyoeJigH is verto"nen-,



JA ER BOE KEN, Juny, 1781. 1203
nende in de beginzelen van dien Oorlog, in welke zich dit Gemenebeft vind ingewikkeld, en dat de gevolgen daar van verder zo zeer te apprehenderen zyn, als zy, orn die redenen, verdienen, op allerlei manieren te werden voorgekomen.
Dat ondertuffchen van de zyue der Supplianten daar toe niets anders kan werden in 't werk ge fteld, dan door de Schepen, die zy gewoon zyn op dit Vaarwater te gebruiken, te brengen in een ftaat van behoorlyken tegenweer, en genoegzaam ten Oorloge toe te ruften, wanneer zy kloek en gefchikt genoeg kunnen werden gemaakt, om welke van vyands Kapers het zouden mogen zyn, op zich zeiven te ftaan, en, vereenigd in eenige getale zeilende, zelfs hunne Oorloifchepen werk genoeg te kunnen verfchaffen, en drar door 's Latids Zeemagt niet weinig in de hand te werken cn te adfifteeren.
Dan dat door de immenfe verhoogde pryzen van alles wat tot de uitrufting van Schepen fpedreerd , en byna verdubbelde maand- en handgel len, welke men ter bekoming van Zeevarende moet hefteden, zodanige Equipagie en Monture dezer Schepen zo duur zoude komen te ftaan, dat de koften daar van uit de vragten niet kunnen werden goedgemaakt.
Dat egter zonder zodanige toeruttingen deze Schepen te veel zouden worden gebafardeerd, en de ovenveegiog daar vmdie Reeders. welkerSc'aepen voor den vyandelyken aanval der Engelfchen reeds in lading lagen, heeft doen beiluiten, tot zeer groot difapoinètement der Colonie, en fchade van hen zelve en hunne Iniaders, de geladene goederen te doen oniloflen, en de voorgenomen reize te ftaken.
Dac dezelve daarenboven niet weinig werden terug gehouden van het uitzenden hunner Schepen, eensdeels door de zekerheid, dat langs de geheele Pallaat naar de Colonie, en in de Weft-lndier zelve, vele van 's Vyands Oorlogfchepen en Kapers zyn kruilfende, die reeds eene menigte onzei Koopvaardyfchepen, door dezelve onverwagts t<
over
S GRfc-
Req. aen ie Stat. Gen. jHfi %ens de vaert op de W. I.



1204 NIEUWE NEDERLA NDsnur?
' 's'GravenhA-
ge.
Req. aen de Stat. Gen. wegens de vaert op deW.I.
;
1
<
ij 1
1
i
c t
i i
2
i d
d t( ir
o,
Zl
V(
C
e; di ki
overvallen, hebben vermeeirerd, en zelfs de weer*
St. Maren, Effïqueco en Demerary hebben eeïnvadeerd; anderdeels door de onzekerheid " of nier wel het zelve loc aan deze voortreffelyke Colome in welkers nabyhJd, voor zoveel zy weten toe' hier toe alleen vyandelyke E*quaders zwerven zonde kunnen zyn te beurd gevallen, In welk Cas
SdSén H°pftbare 5Chepe"' mct dèrZelv7r ryke Ladingen, den vyand zouden in de mond voeren iie van de veroverde Forten nog de Nederlaodche Vlag vertoond, en onder dezelve zich me* Ier maakt, door een aantal Oorlogfchepen, v'n veerlooze Koopvaardyfchepen, die in de ÊoedS rouw zelfs hunne Stevens naar hem wenden. Dat evenwel, byaldien door deze en dergelvke onfideratien de vaart op deze Colonie lange? word
'an oPn?:CCrd/ hf,C ï Gemer£*ui C
■an ontgin de alïergevoeligfte fchade, en de Ca»ie voor geabandonneerd rnag worden gehouden . deszelfs bcwoonders in de noodzaaklvfhSdI wór'
"el v/n ' ?ta,e rU1De en ondergang, niet al. -en van zeer vele gegoede, maar alle Claflen v,n bezetenen, door allf de Vereem-y^vfo^ 5 «een tyd langer fchynt verzuimt of ge"n ,nS /3? hncouraë^ent en verzekerheid ge
^taSSÏÏ wcrden'om dezeIve Weder^
En zuiks ce meerder, daar hec niet buiten hP akiDg is, vreemde Natiën in deze verSheid"
oeSn^cla^d;??Rfp°/Un ViCe Veri* le^«« " i riP7P r 1 da?r door vana^n eigen vaart
Iven H?t°T wo'dende afgezien, dus door ons
affc " "rti "vV?D-het 1Upporc' 'c Seen '«Lands alle uit de activiteit van dezen Handel en Navi-
:b etSe„DIveWr3ar ? het ,d°en «^ren van hec :urs wS' Va" ZVeLe ""«heiden Fabri-urs, Winkeliers en Traficquanten, mitsgaders * oeitaan ontnomen aan een zeer groote meoigte
van



JAER BOEKEN, .W r^u
Handwerkslieden cn Arbeiders, die uit deze uitgeftrekte Scheepsbouw cn Navigatie een daaglyks
iVln/en' i ffen ^ niet kuDnen omberen, zonder in de ongelukkigftc omffandLheden te werden gedompeld.
Dat ook dit afzien van eigen vaart tot zyn gevolg moet hebben, dat eene groote menigte Zeebeden, by gebrek van employ alhier, zoude verkopen , en, getenteerd door de voordelige pro-1 mefTes van den vyand, denzelven toevloeien, tot: dubbeld nadee van 'sLands Publyk belang- dac de' a nz-enlyke Vloot van koftbare Schepen voor die Vaarwater in onze eigen Havenen zoude verrotten • en de Officieren op dezelve, onder welke vele* met onwaardig geacht zyn van tot 'sLands dienft % iZT, '^Sf20^» gedwongen met de hunnen dit Land te verlaten,- om daar zy niet anders hebben geleerd, en daar ook alle andere middelen van beftaan meer en meer ontbreken, hun onderhoud
HlS^^T2^6- plaatfeD' daar' door onze ltilltand, de Navigatie daaglyks toeneemt.
Dat deze door den nood aangewezen weg van
rJe5e0UbS)0°f.nV1Hemde Vlaggt" teffens door de meerdere k'ften, daar aan gehegc, de revenuen zo
zeer zal abforberen, dac niet alleen geen Planter uit het we»nig overblyvende het onderhoud zyner i lamagien zal kunnen goed maken, maar 'er teffens geene gegronde hoop is voor de groote menigte der houders van Obligatien, om zich mee beta.mg, men zwyge volle betaling, der uitgeloofde Intreffen, te vleijen; daar men , zelfs zónder het betalen dezer meerdere koften , en onaangenen de Producten tot Exceffive pryzen hebben kunnen werden verkogt, zich verpligt gevonden beeft, de Intreffen merklyk te reduceref, en in zommige gevallen de geheele betaling daar van óp te fchorten: om niet te fpreken van zo veele andere politike confideratien op dit fubjeót, welke het verligt oog van den Souverein niet kunnen echapperen; zo dat zelfs dit bui.en hope van eigen proceclie, eenige middel, om nog iets, hoe Llll „e„
's Gra-
VENHAGE.
Req. aen ie Stat. len. wegens de >aert op 'eW.L



1206 NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
venhage. '
Req. aen de Stat. Gen. wegens de vaert op deW.I.
?ering, te bekomen, by de Supplianten ten uiter[ten zorgelyk word geconfidereerd , en als meer en meer verwerkende eene Inactiviteit, die zo dodelyk is in een Land , het geen onder den Goddelyken Zegen, zyn benyden voorfpoed aan de naarftigheid, kloekheid en wakkerheid der Ingezetenen is verfchuldigd.
Dat, zo zeer als zy vertrouwen, dat U Hoog Mogende, om deze en andere aan derzelver wysheid bekende redenen, overtuigt zullen zyn van de aangelegenheid en het gewigt ter befcherming van deze zo aanzienlyke Tak van Handel en Navigatie , welke op de gantfche welvaard van allerlei Ingezetenen door alle vereende Geweften zo merkelyk irüueerde, zy zich even zeer gfperfuadeerd houden van Ü Hoog Mog. vaderlyke genegenheid, om 'sLands Ingezetenen voor een zo rampzalig verval door alle mogelyke middeLn van adfittentie te behoeden, en de hand te bieden tot een courageufe, cordate en zo hoog nodige hervatting van de Navigatie op deze Colonie, waar toe het anderzints der Natie nog aan de moed, nog aan luft ontbreekt, maar alleen aan Support en Encouragement, dewyl dezelve over hec algemeen , hoe zeer onwaardiglyk geflagen en geplunderd, hec overbehoudene nog veil heeft voor de eere van het Vaderland, de veiligheid hunner bezittingen, en de vryheid der rakomelinfchap.
Dat de Snppüanten vermeenen geene minder ti« tul van aanfpraak op de protectie van den Souverein te hebben, dan zo veele byzondere Takken , die, ter voorkoming van verval, van de hulp enmunificentie van den Souverein hebben gejouisfeerd door pecuniele Encouragementen en Prasmien, dewyl zy n'et alleen voor zich hebben die zelve redenen van nut en voordeel, die te meer flringeeren, na mate der meerdere extenfie van hun onderwerp, welke niet een enkele zaak, als Viffchery, Zuiker-Raffinadery, enz. maar, gelyk getoond is, alleClaffen van Ingezetenen betreft, van de meergegoedentot dea laagften toe; den Adel, Magiftraatperfoon,
Ren-



JAERBOEKEN, >*y, i'Wt. ï209
Rentenier, Koopman, Reeder, Winkelier, Ambachtsman, Zeeman, ja den Geefrïyken en Krygsman niet uitgezonderd: maar vooral, daar de Sup plianten blymoedig en gewillig, zonder doleantie, zederd zo lange tot onderfteuning van 'sLands Schatkist, hebben gedragen, niet alleen de ordinaire, maar ook de extraordinaire zwaare Lands Lallen, hen dooi den Souverein opgelegt, ipeciilyk, om daar uitte vinden, en aan den Ingezetenen te bezorgen de protectie ter Zee, welke hunne Commercie en Navigatie behoefde; aan de Piasfiatie van welk, het zy met eerbied gezegt, aangegaan engaaemert, de Supphanteu ten uiterflen onbetaamelykTzouden acnten een ogenblik te twyffelen.
Dat wel zekerlyk daar' toe geen gefchikter weg is, dan het verlenen van een toereikend Convooi, teen en weder, naar en van deze Colonie,dan dat' zo veel zy uit de openbaare berigten van 's Lands prxfente Zeemagt moeten dugten, het nog eenigen tyd , dewelke waarlyk niet meer te verliezen is , zoude kunnen aanlopen , voor en aleer zy zich mee eene zo efficatieufe befcherming zouden durven ylyen, als het gevaar der koftbarè Equipagien en Ladingen, en de roepende nood der Colonie, komen te vorderen.
Dat de Supplianten derhalven de vrymoedigheid neemen, Uw Hoog Mogen den op het eerbiedigRe re verzoeken, om, byaldien niet promptelvk een fufheient Convooi heen en weder naar de Colonie a^uden kunnen worden verleend, als dan gelyk zulks in andere gevallen door Uw Hooi Moaendcn, ter onderfteuning van ïrafykcn , Reederyen, Sociëteiten, enz. gratieuflyk is geaccordeerd, ook aan de Reederyen naar deze Colonie, gelyk mede naar de Berbice en het zo aangelegen etabliffement van Curacao, genereuflyk toe te leggen een Encouragemenc, aquivalerende aandeconfidenble meerdere koften , welke dezelve verpligt zouden zyn te doen, om hunne Schepen in eenigen ftiat van tegenweer te ftellen, en dien onverminderd, ter betere ordre en directie, de vereeLlll 2 nig.
's Gra-
venhage.
R.eq. aen de Stat. Gen. wegens de vaert op de m 1.



!2o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra
venhage,
Req aen de Stat. Gen. wegene de vaert op deW.L
nigde zeilende Schepen te deen verzeilen van zodanige van 's Lands Oorlogfchepen , als daar toe konnen worden gemift.
Mitsgaders dat onder Uw Hoog gratieus welbehagen, ten einde deze gearmeercie cn weerbaer Schepen teffens mogten kunnen dienen, om den Vyand zo veel mooglyk afbreuk te doen, aan dezelven mogen worden verleend Brieven van Marqué en Reprefailles, onder dc ordinaire conditie, om daar van door de wakkere Officieren, die zy zich durven beroemen op dit Vaarwater te emplot eren, by voorkomende gelegenheid gebruik te doen maken.
Het welk dceade, enz.
Deze Kooplieden^ verzuimden ook niet den veelvermogende invloed van den Erfftadhouder op de raedplegingen van den fouverein, ten voordeele van hun gewigtig verlangen te verzoeken. By hunne Hoog Mogende wierdt nog dien zelfden 7 Juny voorfz. verzoekfchrift met de Heeren Gedeputeerdeu uit de Admiraliteits collegien commifforiael gemaekt, om daerop ten fpoedigften een berigt uit te brengen , gelyk zulks ook gefchiedde, wordende den 14 Juny 17 81 het navolgend rapport uitgebragt.
Die Jovis den 14 Juny 1781.
De Heeren van Randwyk en andere Haar Hoog Mog. Gedeputeerden tot de ztken van de Zee, hebbende, ingevolge en ter voldoening van Haar Hoog Mog. Refolutie commisforiaal van den 7 dezer lopende maand, geëxnmineert de Requefte, van verfcheide Rheeders en Participanten van Schepen , varende op de Colonie van Surinameu, E'gemiren van Plantagien in dezelve geleegen. Kooplieden en verdere Geintereuecrden by den Handel
op



JAERBOEKEN, Juny, i78r, 1209
op dezelve, refpectivelyk wonende te Dordrecht, Haarlem, Amfterdam en Rotterdam: voordragende de allerhoogfte aangelegenheid van de voorfz. Co lonie, en reprefènteerende derzelver bekommering wegens 'c verlies van de voordeele, daar uit refulteerende, het welk zich reeds allergevoeligft vvas vertonende in de beginzelen van den Oorlog, in welke zich dit Gemenebeft vond ingewikkeld, en dat de gevolgen daar van verder zeer te apprehen-' deeren waren. Gelyk zulks in hec breeJeinde voorf. Requefte was gedetailleert: verzoekende de Sup-' plianten derbal ven, om by aldien niet promptelyk' een Sufficant Convooy heen en weder naar de Co-' lonie zoude kunnen worden verleend, als dan, ge* lyk zulks in andere gevallen door haar Hoog. Mog. ter onderfteuning van Traficquen, Rheederyen en bocieteiren , gracieuflyk was geaccordeerd, ook aan de Rheederyen na deze Colonie, en die van de Berbke, gelyk mede naar het zo aangelegen Etabliflement Curacao, genereullyk toe te leggen een £ncouragement, ajquivaleerende aan de Confiderable kollen , welke dezelve verpligt zouden zyn te doen, om hunne Schepen in eenige Haat van tegenweer te ftellen, en dien onverminderd, ter betere ordre en directie, de verëenigde zeilende Schepen te doen verzeilen van zodanige van 's Lands Oorlogfchepen, als daar toe konde worden gemift, mitsgaders, dac onder haar Hoog Mog. gracieus welbehagen, ten einde deze gearmeerde en weerbaare Schepen teffVns mogten kunnen dienen om den Vyand zo veel mogelyk afbreuk te doen, aan dezelve mogten worden verleend Brieven van Marqué ca Reprefailles onder de Ordinaris Conditie, om daarvan dorde wakkere Officieren, die zy zich durfden beroemen op dat Vaarwater te employercn , by voorkomende gelegenheid gebruik te doen maken. En daar op gehoord en ingenomen hebbende de hoogwyzeConfideratien van Zyn Hoogheid, en hec Advis van de Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit, hebben ter Vergaderinge gerapporteerd, dat zy Heeren Gedeputeerden van Advifb LUI 3 zou-
'sGravenha-
ge.
Rapport ter Stat. Gen. op Kt Reg, vegens le vaert f de V. I.



iaio NIEUWE NEDERLANDSCHE
's Gra-
VEKHAGE.
Rapport ter Stat. Gen. op het Req. wegens de vaert ep de
W. 7.
jouden wezen: dat, aangezien 's Lands Zecmagt niet is, en waarrchynlyk met alle mogelyke efforts niet zo fpoedig, als vereifcht word, zal kunnen gebragt worden indien toeftand, dat van de principale Vloot kunnen worden afgefcheiden zo veele en zo zware Schepen, als 'er vereifcht zouden worden, om aan de Vaart op de Colonien van den Staat in de Welt-Indiën een genoegzame protectie van een fortabel Convooy te kunnen bezorgen, cn gelet, dat buiten en behalve het genarreerde by der Supplianten Requelt volkomen evident is, en by niemand in twyffel kan worden getrokken, nog de importantie van die Colonien, voor al die van Suriname op haar zelvcn , en met Relatie tot de Republiek, en het beftaan van haare Ingezetenen van allerlei foort en rang: nog de daar uit voortvloeiende , onvermydelyke noodzakelykheid, dat de Colonien aan de eene zyde voorzien worden van de Vivres en andere noodwendigheden, die tot fubfifieDtie der Coloniften vereifcht worden: en dat tan de andere zyde derzelver Producten afgehaald, alhier aan de markt gebragt, en te gelde gemaakt worden, cn het georek daar aan, het welk zich hier ie Landen vry fchielyk zoude kunnen doen gevoelen, geiupplcëert werden door bekwame Retouren, en dat zo min aan 't eene, als aan 't andere, kan worden voldaan, zorder dat de Vaart van 'sLands Ingezetenen in Activiteit gebragt worde , de Vaart op de Coloniemmiet alleen behoord te worden opengefteld, maar ook geëncourageerd door de middelen, die het gefchikfte zyn, om het gevaar van de Navigatie zo veel mogelyk te verminderen; en de Schepen, daartoe te gebruiken, in ftaat te ftellen, om in zich zeiven te vinden, en door Combinatie met den anderen te verfterken, de mogelykheid van eene bekwame defenfie tegens vyandelyke aanvallen, naar aanleiding van de oudfte orders op de montuur der Schepen,en tot het formeeren van Admiraalfchappen, door welke in vroegere tyden zelfs geen geringe afbreuk aan den Vyand is toegebragt; dac
de



JAERBOEKEN, Juny, 1781. i2n
de kollen daar van in de tegenwoordige omfrandigheeden zeer groot; en voor byzofldere Koop lieden te groot zullende wezen, het ten uiterüer redelyk, en van een indispenfable noodzakelykheic moet worden geacht, door een gefchikt EncouragemeDt van penningen uit 'sLands Kas die geene der Ingezetenen; die genegendheid tot de voorfzVaart hebben, in de kollen te foulageeren, en uit re lokken, om daar van een prouve te nemen, en het wezecdlyk welzyn van den Lande te hel pen bevorderen.
Dat ten dien einde dan met zo veel fpoed mo gelyk, op dat de Zomer en het goede Saifoen niet niet delibereeren verlopen, en vervolgens met al de Acceleratien, waar van de Conftitucie dezer Landen fusceptibel is, behoord ie worden vaft gelteld, en aan de Supplianten toegezegd, en aan alle en een iegelyk genonficeert; dat terwyl dooi 's Lands Zeem«gt de nodige protectie niet kan worden verleend, in den loop van dit Jaar 1781; van 'sLands weegen, tot encouragemeut en 'foulaas van Koflen, by forme vanPrajmie, zal worden betaald voor ieder Koopvaardy-Schip, het welk by particuliere Kooplieden dezer Landen zal zyn uitgerufl, beladen en gearmeert, mitsgaders gebragt onder een Compagniefchap van ten minden 10 a 12 Schepen, en met het zelve zal zyn uitgelopen naar een van de Colonien van den Siaat in de Weft-Indiën, in deszelfs magt en bezitting, het zy te Suriname, het zy te Berbice,het zy teEffequebo, irdien de laatfle niet met Demerary aan de Engelfchen is overgegaan, namentlyk, voor een Schip, voerende van 16 tot 12 Stukken Kanon van 6 Ponds Bals ieder, en 60 Koppen ƒ aocoo: -; voor een Schip voerende van 24 tot 30 Stukken van 8 Pond Bals en 80 Koppen ƒ25001: ■; en voor een Schip voerende van 32 tot 36 Stukken van 12 Pcnd Bals ieder van 120 Koppenƒ360C0:-dat even gelyke prasmien zullen worden betaald voor Schepen, op dezelve wyze tcegeruft, dewelke zig onder een van de voorfz, CompagnieLlll 4 fchap-
'S GRAVENHAGEN
Rapport ter Stat. Gen. op het Req. wegens de vaert op de W. I.



1212 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
Rapport ter Stat. Gen. op het Req. wegens de vaert op de IV. I.
fchappen zullen willen voegen, of een byzondere Compagniefchap zouden willen formeren om te vaaren na Curacao tot voorziening van die Colonie van vivres eD noodwendigheden, en het afhaalen van een Retour herwaards , mits het getal van deze laatfte niet excedere de nombre van vyftien Schepen, dewelke daar toe voor eerft voldoende zyn geoordeeld; dat om Recht te hebben tot het vragen van voorfz. przemien, voldoende zal wezen , dat door den Boekhouder van ieder Schip aan Di • rccteuren van de Colonie, waar op zyn Schip is aangelegd, of aan Bewindhebberen van de WeftInd. Compagnie, voor zo verre eenige der voorn. Colonien onder geene byzondere directie zyn , worde beweezen, dat het Schip in manier voorfz. is beladen, gearmeerd, bemand en gebragt onder een Compagniefchap van ten minften 10 a 12, of zo veel meer Schepen, als zy te zamen zullen willen voegen, en met 't zelve is uitgelopen na een van de voorfz. Colonien van den Staat, en dat vervolgens aan denzelve worde verleend een Certificaat, 't geen voorfz. is uitdrukkende en duidelyk exprimerende, tot welke Clafle 't Schip behoord , op dat blyke, welke prasmie de Rhedery competeert : dat geen Fonds tot deze pnemie van Encouragemenc tot Equipagie voor handen wezende, den Raad van Staate behoort te worden verzogt, om ten voorfz. einde, en tot het uitmaken van zodanig een Fonds een Petitie te willen formeren, en aan Haar Hoog Mog. te doen toekomen * van ten minfte ƒ 1200000:-, en om de Confenten daar op ingekomen wezende, de Penningen daar van op de ordinaire wyze te willen doen invorderen en ontvangen, en zig te belaften met de uitryking en betaling van de voorfz. PrEemien aan de Boekhouders uit dat Fonds, op de certificaten van Bewindhebberen van de Weft-Indifche Comp. of van Directeuren van de byzondere Collegien, boven breder genoemd, door de voorfz. Boekhouders nevens de verzoeken om betaling te voegen, en te furceren: dat Zyn Hoogheid behoord te worden
ver-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1213
verzogt aan de Bevelhebbers van die in manier voorfz. gea<meerde Schepen, ten verzoeke van de Boekhouders, te willen verlenen Brieven van Marqué en Reprefailles, ten einde mede by voorkomende gtlegendheid aan den vyand alle mogelyke aforcuk te doen, als mede, om, niet tegenflaande, de toerulting dezer Schepen tot tegenweer en ten Oorloge ,by dezelve te voegen een of meer Schepen, of Fregatten van Oorlog van denStaat,dieZyneHoog-< heid, na mate 'er gereed komen, zal oordeelen van] het principaal Esquader, zonder hetzelve te veel, te verzwakken, naar de Colonien gedetacheerd te, kunnen worden, ten einde by ontmoeting van den Vyand, in een evenredige fterkte , de Refpective Bevelhebbers dezer Schepen voor te gaan, en onder dezelve te doen obferv. ren, 't geen men gewoon is in 'sLands Esquaders, zo in het zeilen als aanbrengen van dezelve aan den Vyand, te doen in acht nemen, en teffens door dezelve zo veel doenlyk te doen afloffen de Schepen van den Staat, tegenwoordig in de voorfz. Colonien, voornamentlyk in Curacao, wezende en dezelve met deze gewapende en andere Koopvaardy Schepen in de voorfz. Colonien noch wezende, te doen repaciecren, in hoope, en onder afoidding, dat het God Almagtig behage de Wapenen van dezen Staat in deze courageufe en cordate onderneming met zyne albcflifT nde Zeegen te agtervolgen, en den Vaderlands bevende yver cn zorg van Hun Hoog Mog. en Zyn Doorl. Hoogheid, mitsgaders den moed, de kloekheid en wakkerheid der Ingezetenen , Bevelhebberen en Scheeps Volkeren in dezen begrepen, met een. Vicforieufen of anderzints gelukkigen en blyde uitkomft te bekronen: en heeft Zyn Hoogheid, daartoe ter Vergadering expreffelyk gecompareerd zynde, den inhoud van 't voorfz. rapport en advys, als zynde van de hoogfte importantie, aan Haar Hoog Mog. op het kragtigfte gerecommandeerd, en in 't byzonder ■ verzogt, dat een Refolutie daar op ten allerfpoedigfte moge worden genomen, alzo by het minfte LIII j uic-
s Gra«
/enha3e.
Rapport 'er Stat.' 3en. op 'tet Req. vegem le vaert >p de V.l.
\



i»H NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra.-
VEKHACE.
Rnppon ter Stat Gen. ot het Req wegens de vaer cp de W. I.
uitftel dair van de voorgeflagene Maatregulen geen Effect kunnen forteren, en de nadelige gevolgen zo voor de voorfz. Colonien als voor de Ingezetenen dezer Landen, onvermydelyk zullen wezen.
Waar cp gedelibereerd zynde, „ hebben Haar ,,, Hoog Mog. Zyn Hoogheid voor deszelfs aan>„ houdende yver en attentie op de belangen van .„ de commercif-erende Ingezetenen van den Staat, „ ten hoogde bedankt, en is om alle acceleratie f,, daar toe byte brengen, by provifie goedgevon„ den en verftaan, dat den Raad van Staate zal „ worden verzogt, zo als verzogt word mits de„ zen op den voet van 't voorfz. Rapport cn Ad„ vys,tot het uitmaken van'tgerequireerdeFonds, een Petitie te formeeren terZomma van i.ioooco „ Guldens, en dezelve ten fpoedigfte aan Haar „ Hoog Mogende te laten toekomen, onvermin,, derd en voor behoudens de vrye deliberatie van „ de Heeren Staaten van de Refpective Proviny, cien. "
De Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Holland en Weft-Friesland hebben zig met het voorfz. Rapport geconformeerd, en op een Ipoedige conclufie daar van ten fterkfte geinlteerd.
(onderftond) Accordeerd met het voorfz. Regifter (was getekend)
H. FAGEL.
Dit rapport "wierdt den 15 Juny door eenige Kooplieden, die naer 's Hage waren afgezonden geweeft , in eene vergadering te Amfteldam en in andere Steden aen alle medegedeeld, en te kennen gegeven, „ dat dezelve zo wel by Zyne Doorl. Hoog„ heid als alle de Leden der Regeering en „ Hooge Minilters , niet alleen zeer minzaam
„ wa-



JAERBOEKEN, Juny, i78r. 1215
„ waren ontfangen, maer alle dezelve in een„ paerige genegenheid gevonden hadden, ter' bevordering van eene fpoedige en favora-( „ ble Refolutie op hun geprefenteerd Re„ quelt; zo dat, en by de Heeren Staeten en „ by Zyne Doorl. Hoogheid, gelyk mede „ by de Collegien ter Admiraliteit alles aen„ gewend was om de Deliberatien daer over 3, te verhaeften, en door dien yver de zaek „ in zo een korten tyd gebragt in termen om „ des wegens een Rapport uit te brengen; „ dat, om intulfchen den Equipanten aen te „ moedigen om zonder tydverzuim en met „ geruftheid handen aen 't werk te flaen, ge„ oordeeld was, dat voor de Geïntrelfeerden „ niet behoefde te worden gefecreteerd, maer „ aen dezelve door hunne Gedeputeerden „ opentlyk mogt worden bekend gemaekt, het Rapport over deze materiën uit te brengen, daer heen te gaen, dat door de Ad„ miraliteit ter onderfteuning dezer loffelyke „ onderneeming zoude worden gepetitioneerd „ een Somma van twaelf tonnen Gouds.
„ Dat, om in het verftrekken derPrcemien „ zig eenigzints te reguleeren na de meer of „ mindere kollen, welke tot het equipeeren „ van grooter of kleinder Schepen, zekers, lyk onderfcheiden moeten zyn, convenasi bel was voorgekomen om te accordeeren „ een Prsemie
s, van ƒ 20,000 voor Schepen , voerende 16 k 22 St. 6 Ponders, bemand met
„ 60 Koppen. „ van ƒ 25,000 24 & 30, 8 ponders,
„ bemand met 80 Koppen. ■
5> van
sGra-
'enh a«



ïsi6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venhage.
I
»'van ƒ 36,000 . 32 a 36 12,
„ bemand met 120 Koppen.
Dat deze Prsemien zouden worden geac„ cordeerd aen de uitruftingen, welken, in„ voege voorfz. fiaen te gefchieden, na Su-
rinamen, de Berbice en Curacao; dat voorts „ ten aenzien van 't by den Requefte gedaen
verzoek om de vereenigd zeilende Sche„ pen, ter beter order en direéfie, te doen
verzeilen van zodaenige van 's Lands Oor„ logfchepen, als daer toe kunnen worden ge„ milt, Zyne Doorlugtige Hoogheid in qua3, liteit van Admirael-Generael zoude worden
verzogt daer omtrent in der tyd voorzic„ ziening te doen."
„ By welk alles nog door de Gedeputecr„ den wierd geVoegt, dat dezelve in het ze„ kere waren geinformeerd vanhetgaefCon„ fent van de Heeren Staeten van Holland „ terftond op het inbrengen van dit Rapport; „ wordende het zelve verflag vervolgens be„ floten met 's Hemels Zegen over deze Va„ derlandfche pogingen te fmeeken, en een „ deftige aenmoediging om eendragtig de handen tot dat einde in een te flaen."
De handelingen van onze Republiek met Rusland en de andere Noordfche Mogendhelen over gewapende onzydighcid, welke de staet vreesde, dat ons het oorlog zoude kunlen op de hals haelen, en waeromtrend deze 'rees van wegens den Staet aen haere Rus:eizerlyke Majefteit is te kennen gegeven, lebben weinig vrugt voor ons gehad. Wyheb>en te voren gezien, dat de Staten de hulp
van



JAERBOEKEN, Juny, 178X. 1217
van de Keizerin en de andere Noordfche Mogendheden uit kragt van het verbond van gewapende onzydigheid hebben ingeroepen. Een Courier den n dezer maend in's Hage bragt een antwoord mede , dat weinig voldeedt, behelzende hoofdzakelyk: „ dat zo „ zeer Hare Majefteit met genoegen gezien „ hadt den yver, met dewelke Hun Hoog Mogende niet getwyffeld hebben, Hoogft„ deszelfs Mediatie of bemiddeling aentene„ men , even zo zeer deszelfs mededo„ gend hart gezugt hadt onder de zwarig„ heid, welke het Hof van Londen gemaekt heeft, door de verzoening met de Repu„ bliek uit te ftellen tot eene toekomende al„ gemeene Vrede onderhandeling tuffchen al„ le de Oorlogende Mogenheden, onder de „ verëenigde bemiddeling van Hare Keizer•„ lyke Majefteit en die van Zyne Majefteit „ den Roomfch Keizer. Wanneer dezelve „ gebeuren mag, belooft Hare Majefteit, „ vooruit, aen de Republiek alle hulp die van Haer zal afhangen, op dat de Repu„ bliek ten eerften wederkeere tot den ftaet „ van eene Neutrale Mogenheid, en daer „ door weder ten vollen en onbegrenft kan „ genieten alle de rechten en voordeden , welke deszelfs toetreding tot de verbinte„ niffe tuffchen Hare Keizerlyke Majefteit en 99 de Koningen, Hoogftdeszelfs Geallieer„ den, Haer moet verzekeren. In deze ver„ wagting is Hare Majefteit voornemens,om onmiddelyk met hunne Majefteiten bedagt te zyn op eene nieuwe poging in het werk }J te ftellen by 't Hof van Londen, om het
}> zel-
's Graven hage.



T2i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE
'« G«AVENHAGE.
„ zelve tot die gematigdheid en vreedzame „ gevoelens te brengen, als Hun Hoog Mo'„ gende van hunnen kant hebben doen bly„ ken. De Keizerin vleit zich, dat de tyd s, en veranderingen, die onverwagt gebeuren „ kunnen, zullen medebrengen zulke omftan„ digheden, waer in zy ten fterkften kan
doen blyken hare goedwilligheid en gene„ genheid, waer van zy opregtelyk verlangt, ?, aen Hun Hoog Mogende de Staten Gene,, rael proeven te-geven."
De Staten van Holland en Weft-Friesland hebb en den 22 dezer maend by refumtie gedelibereerd op het voorftel van den Heere 'Raed-Penlionaris, den 18 dezer in naeme der Heeren Gecommitteerde Raeden gedaen, 5, dat, by Refolutie van Hun Ed. Groot Mog. van den 16 January beraemd zynde geweeft eene Geld-Neming van 8 Millioenen tegen de rente van 2 cn 1 half ten honderd, dezelve van zodaenig gevolg was geweeft, dat byna de geheele Negotiatie vervuld is geworden , zynde bereids ten Cornptoire Generael en andere Comptoiren van het ZuiderQuartier dezer Provincie ingekomen Gl. 7046650, en in 't Noorder - Quartier GL 578800.
Dat de Heer Penfionaris, ziende dat de loop der zaeken in de tegenwoordige omftandigheden in allen opzigte vereifchte, dat de Schatkift van den Staet met nog meerder Penningen wierde vervuld, aen Hun Ed. Gr. Mog. heeft in overweeging gegeven, of dezelve niet zouden goedvinden de voorn. Negotiatie te doen voortgaen tot nog 4 Millioenen



JtAERBOEKEN, Juny, 1781. iato
nen en dus uit te ftrekken tot twaelf Millioenen, op den zelfden voet en tegen dezelfde rente,als by de Refolutie van den 16 January laetftleden is bcpaeld.
Waerop goedgevonden en gearrefteerd is tc confenteeren in de Negotiatie van deze 8 Millioenen en die te vermeerderen met 4 anderen tot de Somma van i 2 Millioenen, op den bovengem. voet &c. "
Ook hebben Hoogflgem. Staten dezer Provincie befiooten, aen de O. I. C. dezer Landen de Som van 1.200000 Guldens tegen drie ten honderd op te fchieten, tot verdediging haerer Bezittingen; welke Som in 34 Jaeren weder afgeloft zal worden, Jaerlyks met ƒ 36000 en het laetfte Jaer met/12000. Dit belluit is aldus ingerigt:
„ By refumtie gedelibereerd zynde op het „ rapport, den 18 Mey ter Vergadering uit„ gebragt door de Heeren van de Ridder„ ichap en verdere Hun Ed. Gr. Mog. Ge99 committeerden tot de zaeken van de Fi„ nantie, hebbende tot voldoening van Hun „ Ed. Groot Mog. Refolutie Commiflbriael „ van den 6' February laetftleden, met de
Heeren Gecommitteerde Raeden in den 99 Hage en te Hoorn refideerende, geëxami„ neerd en overwoogen hocdaenigepecuniee„ le adfiftentie van 'sLands wege aen deNe„ dcrlandl'che Ooft-Indifche Maetfchappy tot '99 voortzetting van haere hoogftnoodige Ope99 ratien y ter befclierming van haere Pos„ feflien verleend en toegevoegd zoude kun„ nen worden."
9» IS
's Gra-.
VENHA* GE.



1220 NIEUWE NEDER.LANDSCHE
»s Gra-
venhage.
„ Is goedgevonden en verftaen aen Be-" „ windhebberen van de Ooft-Indifche Com„ pagnie in de refpecTrive Kameren, binnen „ deze Provincie refïdeerende, te fourneeren „ en op te fchieten een Somme van twaelf 3, mael honderd duizend Guldens op dubbel-
den Intreft , en zulks in dezer voege,
dat de helft daer van ter Somme van zesj, en-dertig duizend Guldens Jaerlyks, tot „ gedeeltelyke afloffinge van de Hoofd-Som
verftrekt, en van het refteerende Kapitael „ den Jaerlykfchen Intereft van 3 per Cent „ betaeld zal moeten worden, als wanneer „ de totaele Hoofd-Som, volgens den Staet „ daervan hier agter gevoegd, na verloop „ van drie en dertig Jaeren geheel zal zyn „ geacquiteerd en gekweeten,en zal totpraa-
ftatie en naerkoming van het gunt voorfz. „ is, door wel gemelde Bewindhebberen,na „ voorgaende Authorifatie van Hoofd-Parti„ cipanten, behoorlyk Acte Obligatoir ten „ behoeven van den Landen moeten worden „ gepalï'eerd, onder fpeciaele affectatie en ,. verbanden van alle Goederen, Koopman„ fchappen cn Bezittingen van de Compagnie „ binnen deze Provincie geleegen, en zi«„ onder de Souverainiteit van HunEd. Grool „ Mog. bevinden, wordende de Heeren Ge„ committeerde Raeden geauthorifeerd aen „ deze Refolutie de noodige executie te gec„ ven, met verdere Authorifatie op dezelve „ Heeren Gecommitteerde Raeden, om het „ Fourniffement van het opgemelde Kapitael, „ het zy in eens, het zy in Termynen, te „ doen, zo als na de conftitutie der Finantie „ meelt gefchikt zullen oordeelcn."



JAER BOEKEN, Juny, I78r. I22r
Verders hebben nog dezelfde Heeren Staten m dq vermeerdering der Krygsmagt van 17686 man, mgevolgen het plan door ons te voren- medegedeeld, toegeftemd.
Wyders hebben dc Heeren Gedeputeerden van de Provincie Zeeland acn de Vergader in ovan Hun ,HpQg . Mog. te kennen S ven dat zy door de Heeren Staeten, hun-
*L \fumilTU(tn> S^gtig& waren 3 om aen H. H. Mog. voor te ftellen, en Hun ter overwegen te geven, of het in de tegenwoordige omftandigheden niet dienftig en zelfs noodzaeklyk. zou zyn, om op de Kuft van Staets-Vlaenderen, op zodaenige plaetfen, die meeft aen de vyandelyke aanvallen bloot gefteld zyn, eenige Battcryen te doen oprechten, en dezelven ' met het vereilchte krygsvolk , gefchut enz.' te . voorzien , ten einde met de Schepen, die op Stroom liggen, gemeenfchapjyk te werk te gaen, en zich tegen alle onderneemingen, welke de Engelfchen tegen de gem. Kuft mogten willen 111 t werlcitellcn, te verzetten. "
Waer over geraedplccgd zynde, is 20edgevonaen.en befloten, dat 'er Copie van dit Voorftel m handen van Heeren Gedeputeerden van Hun Hoog Mogi tot de zaeken van oorlog zou.gefteld worden, ,om teffens met zommige Leden van den Raed van Staete het gemelde Voorftel te onderzoeken, hec Advys en de qonfideratien van Zyne Doorl. Hoogheid daer over in te neemen, en van alles rapport aen de Vergadering te doen.
De Graef van Welderen gewezen GeMmmro c ^nt
"sGra-
venha-
;e.



I2sa NIEUWE NEDERLANDSCHE
'sGra-
venha ge.
■|zant van dezen Staet aen het Hof van Groót-Brittannie, is den 22 dezer maend ter vergaderinge van H. H. Mog. vërfehenen, ert heeft aldaer verilag van zyn Gczantfchap en van zyne verrigtingen in dien poft, gedaen.
'sGravezande.
TT"\en 14 dezer vertoonde zich op den II middag, op de hoogte van Ter Heide, en wat verder by den Zanddyk,drie Engelfehe Vaertuigen, voor zo veel ontdekt konde worden, was het grootfte derzelven, dat het verft in Zee was, een Fregat van omtrend 40 Stukken , het tweede Was een Kotter , het derde een Kaper. Deze kwam digft aen ftrand, maer zo wel 't krygsvolk, dat zig op deze hoogte bevondt, als al het verdere vereifchte was prompt in de wapenen en gereed. De Kaeper heeft eens of meer gefchooten,doch zonder eenige vrugt: daer teo-en zyn hem verfcheide Kanon Kogels van ftrand nagezonden en zo als verzeekerd word in zyn boord goed geraekt. De gem. vaertuigen zyn vervolgens weder Zeewaerds bezeild. Hun oogmerk was waerfchynlyk om een Koopvaerdylchip magtig te worden, maer 't welk hun te verre vooruit en reeds ter Maze ingezeild was.
Leiden.
Het Dichtkundig Genootfchap onder den tytel: Kun ft word door arbeid verkregen ,



JAERBOEKEN, Jmy, r78r. 1223
gen, heeft het navolgend berigt bekend gemaekt.
9» Het Tael en Dichtfievend Genootfchap, onder de.Spreuk: Kunfl word door arbeid verkreegen, binnen deze Stad geveftigd, heeft op heden deszelfs Jaërlykfche Vergadering gehouden, en is daerin van wege de Vergadering der Beftuurderen bericht, dat zy geene der ingekomene Prysvaerzen op de in 't voorige Jaer uitgefchreevene Stoffe: Het Geiveeten , voldoende geoordeeld hadt om met een Eerprys bekroond te worden, fchoon 'er onder de ingeleeverde Vaerzen, ftukken gevonden worden, welke blyken van de kunde en het Dichtvermogen der Maekers opleeveren.
Vervolgens heeft de Vergadering, op het verflag van de daertoe Gecommitteerde Leden , den Schryver van de ingeleeverde Verhandeling over de in het voorgaende Jaer opgegeevene Stof: De waere vereifchtens van het Heldendicht', onderfchreeven met deze Vaerzen uit Horatius: Ingenium cui fit, cui mens divinior, at que os Magna fonaturum, des nominis hujus honorem, den Gouden Eerpenning toegeweezen. En is by opening van het Biljet gebleeken daer van de Schryver te zyn Mr. Rhynvis Feith, Ontvangerhunner Hoog Mog. Convooien en Licenten te Zwolle.
Het Genootfchap heeft weder befloten den gewoonen Gouden Eerpenning aen te bieden aen den Dichter van het belle der goedgekeurde Dichrftukken, tot onderwerp hebbende : De vrye Zee; of de Oceaen geen eigen* Mm mm 2 dom
Leiden.



Leiden
1224 NIEUW,E NEDERLANDSCHE
Jom van een hyzonder Volk; en den gewoonen Zilveren aen hem', wiens Stuk goed bevonden en naelt by het bcftgekeurde te l?omen geoordeeld zal worden.
De Dichters, welke naer dezen Prys willen dingen , gelieven in 't oog te houden het geen daeromtrent by de Wetten van hét Genootfchap , voor het eerfte Deel der Tael- en Dichtlievende Oefeningen geplaetft, is voorgefchreeven, en hunne Vaerzen voor het einde dezejs Jaers aen Katel de Peckej, Pieterszoon , Secretaris van ft Genootfchap , te zenden. . .
Het Genootfchap geeft ter bewerking voor het volgend Jaer 17820P , de Levensbefchryving der Dichteren:"Dirk Smits; Joannes /Intonides -can der GoesHubert Kornclis„zoon Poot, Janus Broekkuifiu-, en verzoekt-, dat zy, welke lult hebben naer een Zilveren Eerpenning daeromtrent te dingen, hunne Verhandelingen,voor den laetften vanSprokkelmaend des toekomenden Jaers 1782, gelieven aen den voorgenoemden Secretaris te bezorgen. Het Genootfchap herinnert den Liefhebberen, dat het niet zo zeer verlange Hiftorifche Levensbefchryvingen der Dichteren, maer voornaemenlyk het doen kennen van die Dichters, als Dichters, en daeruit ■ voortvloeiende aenwyzing. en bepordceling hunner Werken van Geeft en Vernuft, Dichtkundige vooral. Het Genootfchap gaf daeromtrent deszelfs meening vry duidelyk te kennen in het bericht voor het tweede Deel der Tael- en Dichtlievende Oefeningen, en wyft



JAERBOEKEN, Juny, itfi. ,225
dezulken, die lult. hebben, daer heenen om nader bericht.
Wyders word door het Genootfchap weder een gewoonen Gouden Eerpenning aengebodcn aen den Schryver van de befte" Nederduitfche Verhandeling, bevattende : de vereiichten van het Lierdicht. Zy, die 'naer deezen Eerprys dingen willen , kunnen, omtrent de bepaelingen, in het Voorwerk van het derde Deel der meergemelde Oefeningen te recht genieken, alwaer een Hoofdftuk uit de Wetten is ingevoegd, dat hier op byzonder fpreekt, en gelieven verdagt te zyn om hunne Stukken voor den eerllen van de Lentemaend 1782 den meergenocmden Secretaris te doen toekomen. Omtrent deze Theöretifche Stof blyft voor het Jaer 1783 by vo.orraed öpgegeeven; De Geschiedenis der Ne~ derduitjche 'Poê'zy in om- Vaderland, zo als omtrent de voorgaende Dichtkundige Stof, insgelyks voor 't Jaer 1783 blyft öpgegeeven: De nuttigheid van den Handwerksman
Amsterdam.
Omtrend het veroveren van het eiland St.. Eüftachïus, waer van wy hi onze vorige Rukjes gcfproken hebben, moeten wy nog den navolgende brief, op het eiland St. Kruis door eenen inwooner van St. Eultachius den *} Maert gefchreven, mede deelen.
ipiet ongeluk, niet alleen my, maar ook alleanA 1 dere Kooplieden op St. Euftachius overgeko* men, door het neemen van hetzelve op den 3 M m m m 3 pas-
Leiden.



1226 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
8teldam.
Brief wegens de veroveringvan St Eultachius.
paffato, zal UEd. denkelvk reeds bekend zyn. De nooit by Chriftelyke Natiën tot dato dezes bekend geweeft zynde behandeling, die ons aldaar door de Engelfchen is aangedaan, beeft my doen refolveeren van myn Vrouw en Kind, en 't weinige, het geen onze Vyanden ons nog hebben wil■ Ten permitteeren, het welk in niets dan eenige Slaven en bloot onze Kleederen beftond, hier te , doen brengen; doch Huis, Slaven, Goederen, Zilver en Goud heb ik onder het opzigt van drie goede Vrienden terug golaaten. By myn vertrek, dat d<m 4 dezer was , heb in een ieder nog in de grootfte confternatie en droefheid agcergelaaten, die nog alleen afwagten, dat, volgens vafte verwagting en raporten, alle Goederen en Geld aan de Wal geconfisqueerd worden. De Vloot, door den Schout by nagt Krul geconvoyeerd, is door drie Engelfehe Oorlogfchepen geattaqueerd en op St. Euftachius terug gebragt. By myn vertrek waren nog alle Pakhuizen gefloten : geen een Koopman durft het zyne openen, nog minder eenig Goed of Provifie daar uitneenien; in het tegendeel, een ieder heeft van alle Goederen en 'Contanten, onder hem beruftende, een Ipecifique Inventaris moeten inleeveren. De Heeren Samuel fn Jonathan Jones, Curfon en Gouverneur, Milner en Craitford, John Baal en verfcheidene meer waren al van het Eiland gezonden; de Heer Rich, Dow. Jennings en meer anderen hadden order ontfangen, om in 5 ^.gen ?let Ei,anu vejr" laaten; alle de Amfterdammers, was per Placaat omgetrommeld , moeften zig gereed houden, op een uur waarfchouwing aan Boord te gaan en verzonden te worden; en dit is het, 't geen alle Kooplieden in het algemeen vaft en zeker veywagten , en waar aan ook niet te twyffelen is. Alle Copy-Boeken van Brieven heeft een ieder, en veele Kooplieden alle hunne Commercie-Boeken moeten inleeveren; om kort te gaan? alle Inwooners op dat ongelukkig Eiland, verwagten r oogen.-.



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1227
oogenbliklyk niets anders, als Gevangenis of Banniflement, en dat alles in vlam gezet word. Want' dit laatfte zal, volgens het zeggen van den Admiraal Rodney, het einde zyn, dat namentlyk St. Eultachius totaal geruïneerd , verwoeft en de Huizen door het vuur verteerd zullen worden,1 op dat dit Eiland voortaan Engeland door de Com.' mercie op Noord-America en de Franfche Eilan-' - den geen nadeel meer doen kan. Veele Slaaven zyn reeds van het Eiland weggenomen; verfchéidene na St. Vincent gezonden en veele nieuwe Huizen afgebrooken, om Brakken voor de Soldaaten 'er van te maaken; veele Paarden worden ook daar heen gezonden. DeGouverneur^Gr^/ gaat naar Anti?,oa; onze braave Burger-Kapitein Pieter Runneh is, zonder reden te geeven, over 14 dagen aan Boord van het Oorlogfchip gehouden , en de Fifeaal Ter Hoeven ongelukkig nog aan Boord; veele Jooden zyn van hunne Vrouwen en Kinderen weggenoomen en aan Boord van het Oorlogfchip gebragt, hun geld afgenomen en naar St. Chriftoffel geltuurd; doch heeft men ook ee. pige laaten refourneeren. De Heer Hercules Daniël Biece en Familie is ook naar St." Chrifloffel gegaan, en daaglyks gaan nog veele weg, doch word hen niets anders gepermitteerd om mede te neemen , dan hunne Kleederen en eenige Slaven; hunne Koffers- en Goed worden fterk gevifiteerd, en indien 'er Contanten of Zilvergoed gevonden word, afgenomen,
Men ziet ook nog de volgende lyft van Koffy, Zuiker cn Tabak , welke op het convoy van St. Euflachius, onder den Schout by Nacht, geladen zyn geweeft.
Mm mm 4 Sche»
•TEti3 AM.
Brief vegen s k verovering■ an St. Eufta:hius.



I2a8 NIEUWE NEDERLANDSCfIE
Schepen, Grootte, Suiker, Koffy, Tabalc.
De Vryheid, ' igo Toii." 250 Vaten. 40 Baaien. 23 Vaten.
De ffuf, ffo/i. Maria , 300 dito. 423 dito. 247 dito. .... He drie Gezufters , É8o dito. 1073 dito. 157 Vaten. 156 dito. j De Luft van Zaand, 300 dito. 427 dito. 157 dito. 387 dito. De Nicolaas en gfan, 200 dito. 237 dito. b 2 dito. 94 dito. De Suf. Ekonora, 300 dito. 423 dito. 85 dito, - 175 dito:
De juffrouw Maria , 260 dito. 371 dito ....
De Anthomj, 130 dito- 215 d:to. .... 26 dito.
De Zeevaart, 180 dito. 316 dito. 219 Baaien. 353 Baaien.
De jonge Pieter Heijn, 200 dito. 2,53 dito. 278 dito. .... De jonge ffujfrouw, 300 dito. 400 dito. 126 Vaten. .... De Rebecca, 270 dito. 403 dito. 385 Baaien. 71 Vaten.
De Gefma Maria, 200 dito. 223 dito. 23 Vaten. 87-dito. De U'elbtdagt, De Vriendfchap,
De Vleid, zonder Factuur.
De Goede Vriendfchap, De Anna Magaretha,
De Heros, byzondere Pryzen zonder Faftuur.
De goede Intentie
De Neptune, byzonder Prys in ontlaading met 440 Tonn.
Suiker; 50 Vat. Koffy; en 350 Vat. Tab. De bovengemelde Pryzen, met 4 andere van Granada en S.. Vincent aangekomen. zyn te Breft eene Prys van 500 Ton te Morlaix , en twee andere zyn te 1'Orient door Kaapers opgebragt.
Verfcheidene Kooplieden en Schippers van St. Eultachius overgekomen, melden, dat nog veele anderen met een Kartelfchip Honden te volgen, cn dat tot op hun vertrek reeds veele goederen, met pakhuizen en al, voor onnoemelyke fchatten waren verkogt. Met diezelfde gelegenheid1 is ook tyding ingekomen, dat de Volkplanting Rio de Berbice door eenige - Engelfehe Kapers is genomen, en aen de Engelfehe Kroon overgegaen. Eenige Kapers hadden ook de ftoutheid gehad de rivier van Surinamen op te zeilen, maer waren door de aldaer liggende Öorlogsfregatten genoodzaekt fpoedig de vlugt te nemen.
Van Curacao is tyding dat aldaer 'sLands Schepen van oorlog De Nassau van 64 ft.
Kap-



JA ERBOEKEN , Juny, 1781. 1229
Kaptein Rietveld, en de Nassau Weilburg van 54 ft. Kaptein Cr as, in goede wellland waren aengekomen, vindende daer de Kapteii:en Boot en Delvos ieder over een Fregat bevel voerende. Zodra men aldaer de overgaef van St. Eultachius hadt vernomen, leidde men een beflag op de Schepen, floot de Haven met een ketting, en polleerde de Oorlogfchepen in dier voegen, dat men den Vyand, zo hy eene kans zoude durven wagen, met vrugt zoude kunnen afllaen. Men verllerkte ook de Forten met nieuwe batteryen, en plantende overal op die plaetfen gefchut, atwaér het noodig wierdt geoordeeld. Onderwyl hielden eenige Fregatten te Jamaika uitgerultjde haven van Curacaogeblokkeerd, het welk egter niet veel fchaden kan doen. Wyders zyn alle Schepen daer als opgefloten, en kunnen niet naer het Vaderland keeren, nog hier hunne producten toevoeren, het welk omtrend alle onze Welt - Indilche bezittingen plaets heeft. Jammer is het ook, dat wy geene welbezeilde Fregatten of andederc kleine Vaertuigen hebben om over en weder te vaeren, en onze bevelhebbers in dat werreld gedeelte van den Staet der zaken te onderrigten, en de noodige bevelen te doen toekomen. Het fchynt nog niet volkomen zeker te zyn , of Elfequebo te gelyk met Demerary aen de Engelfchen is overgegaen.
Wy hebben te voren gemeld , dat de Schout by nacht, Graef van Bylandt den Kaptein de Rook, bevelvoerende over het Fregat van Oorlog D'Eendragt, naer Surinamen hadt afgevaerdigd, om aldaer van de
Amsi eldam.



i23o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
pam.
Vredebreuk dezer Republiek met Groot-Brittatinie kennis te geven. De Kaptein de Rook heeft dit zeer gelukkig uitgevoerd. Schoon een oud Schip en geen hardzeiler hebbende, is ' hy gelukkig te' Surinamen aengekomen, en is van daer wederom naer Europa gelievend, zeilende de Noord om en nemende nog in zyne reis een Berkentyn Schip met levensmiddelen geladen, van Kork naer Nieuw-York beftemd. Den 25 Juny kwam hy met zyn prys in Texel behouden binnen.
Wy zagen is ons voorgaend ftukje, hoe gelukkiglyk een Schip van de O. ï. Maetfchappy dezer Lande, zynde een voorzeiler , door twee Franfche Fregatten, die daerop uitgezonden waren, ontmoet en in eene Spaenfche Haven binnen geleid is geworden. Even gelukkig waren nog drie andere O. I. Schepen, de Triton, van de Kuil van Koromandel, Tiet Loo van Ceylon, beiden voor de Kamer van Amfteldam, en Oud-Haerkm van Batavia voor de Kamer Zeeland. Kïaes. Hoedenmaker, Kaptein van 't Koopvaerdyfchip de Johanna 'Margareta van Rotterdam, hadt te St. Vincent geladen, maer niet vol zynde was naer St. Euftachius vertrokken om de verdere lading in te nemen, dog twee maende aldaer door den Engelfchen ViceAdmirael Rodney opgehouden zyn, vertrok eindelyk den 3 April van daer, en praeide den 17 May op de hoogte van 44 gr. lengte 350 gr. de boven gem. O. I. Schepen, en verwittigde dezelven van den oorlog. Wacr-
op



jAERBOEKEN, Juity, 178!* 1231
op deze Schepen om den Noord zeilden en gelukkig in Noorwegen zyn binnengekomen.
Kort hier op kreeg men de aengename tyding, dat nog vyf van onze O. I. Schepen, behouden in Kadix waren binnen gekomen, namenlyk De Behemot, Commandeur van de Vloot, voor de Kamer Amfteldam; Vreeburg voor de Kamer Rotterdam en Delft 9 Beekvliet voor de Kamer Zeeland, alle drie van Batavia, zynde den 1, 12 en 30 November 1780 van daer vertrokken; verders de Diana en Popkensburü zynde den 1 December 1780 van Bengalen gezeild. Deze vyf Schepen verzeld van nog een zesde, Concordia van Batavia, voor de Kamer Amfteldam, waren te zamen in éérie vloot den 8 Maert 1781 van de Kaep de Goede Hoop vertrokken. Den 24 May ter Noorder breedte van 40 gr. op de hoogte der Azorifche eilanden Corvo en Flores wierden zy door eenen Engelfchen Kaper The Tqrtar, Kaptein P. Hamilton, voerende 28 ft. nam: 18 tweeëndertig ponders , 6 agfien cn 4 fesponders, cn met 135 koppen bemand, ontmoet. De Engelfehe Kaptein zond zyn Sloep aen boord van den Commandeur, hem verwittigende van den Oorlog, en'er by voegende met één Schip van de zes te vrede te zyn, zullende hy, zo de Kommandeur deze voorwaerde aen hem wilde toeftaen, de overigen vry laeten vaeren. Doch op een weigerend antwoord hierop, begon een gevegt. De Kaeper deedt eenige fchooten, voornaemlyk op - het laetftgenoemde Schip Concordia, welken door de Oollindifche Schepen dapper beantwoord
Am*
81 EL" DAAL



I23ï NIEUWE NEDERLANDSCHE
Am-
ST ELDAM»
woord werden, havenende zy den Kaeper op hunne beurt grootlyks. Ondertuffchen had het Ooftindifch Schip Concordia het ongeluk, dat het verfcheidene fchoten onder water kreeg, waerdoor het binnen korten tyd moeit zinken. Het gevolg daervan was, dat de overige Schepen zich met het redden van het Scheepsvolk van dat Schip bezig moeiten houden; 't welk hun ook wel gelukte. Middelcrwyl was de Kaper met fchaden afgedeinft. Daerna wierdt .bellooten, met de vyf Schepen naer de Baei van Kadix te ftevenen. Den 6 Juny, des avonds, ontmoetten zy voor den Wal het Spaenfch Eskader van Don Cordova,welke hen den 8 binnen de Baei bragt.
Wyders hebben Hunne Hoog Mog. aen de Heeren Hunner Hoog. Mog.. Gedeputeerden tot de Zee-Zaeken ter onderzoek in handen gefteld het verzoekfchrift der Heeren J. Lo■ vertu. Zoon, behelzende „i dat zy Supplian5, ten in het zekere geinformeerd zyn, dat 5, het Schip de Eendragt ,.Kapt. Dirk Meyer , hun Supplianten toebehoorende, benevens „ het grootfte gedeelte der Laéding , het overige het eigendom zynde van differente „ Kooplieden in deze Landen, het ongeluk „ gehad heeft op zyne togt van Curacao her5, waerds door den Engelfchen Kaeper the „ Revenge, Kapt. Kenush, genomen, en „ vervolgens door een Americaenfchen Kac„ per hernomen, en tot Provindencie op „ Rhode-Eiland opgebragt te worden, zon„ der dat zy Supplianten tot nog toe hebben „ kunnen te weeten komen, door welken
„ Ame-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1233
„ Americcienfchen Commiflk - Vaerder deze „ herneeming gefchied is, en dat zy derhal„ yen nog eenigen tyd gewagt hadden om „ Inftantien tot deszelfs reftitutie te doen. „ Dat het zo wel voor hen Supplianten, als „ voor alle andere Kooplieden dezer Lan?, den, welke alle dagen diergelyke hernee,, mingen van de Americaenlehe Kaeners, 'si waer van reeds twee voorbeelden zyn, te „ wagten hebben, eene zeer harde zaek moet „ zyn, dat diergelyke Schepen, zonder ee„ nige Reclame of reftitutie, aen eene Natie „ overgelaeten worden, welke, even als de„ ze Staet, in Oorlog is met het Ryk van „ Groot-Brittannien , en zonder dat men weet, ,, welke difpofitien dien aengaende by de *, Americaenfche Staeten plaets zouden kunj, nen hebben, indien 'er van wegens dezen „ Staet poogingen tot derzelver reftitutie ge„ daen wierden. Dat dus zy Supplianten h verzogten, dat het H. H. M. behaegen • 55 mogte, ten einde dat Schip en zyne ge„ wigtige Laeding (hebbende zy Supplian„ ten geduurende dezen Oorlog reeds meer 3, zeer aenmerkelyke fchade buiten hunne ., fchuld geleeden) hcrfteld te krygen, en „ dus hunnen ganfehlyken ondergang en dien „ der Kooplieden, op de Weft-Indien enan„ dere Geweften handelende, die 'door de reftitutie van dat Schip merklyk' gefoula„ geerd zouden worden, voor te komen, om St met de Verëenigde Staeten van. Noord„ America zodaenige Arrangementen temae„ ken, als H. H. M. dienftig gevonden had„ den met Vrankryk te fluiten, waer van de
„ Sup-
Am-
STELDAM.



1534 NIEUWE NÈDERLANDSCHË
Amsterdam.
„ Supplianten bereids niet de onderdaenigfle' „ dankzeggingen en heilzaeme gevolgen on„ dervonden hadden, en by continuatie zig „ fiatteerden, nog daeglyks meer daer van }) te zullen ondervinden."
Rotterdam.
'flpwee Hollandfche Fregatten de Caftor eil | den Br/el over welken de Kapteins Mclvill en Oorthuis bevel voerden, zynde den 18 May van Cadix gezeild, hebben den 30 daer aen volgende met twee Engelfehe Fregatten in gevegt geweeft waer in zy den ouden Hollandfchen moed eer aengedaen hebben. De toedragt en uitkomft van dit gevegt kan het beft uit de egte berigten worden opgemaekt, Het berigt van Kaptein Oorthuis is van dezen inhoud:
Keines van het voorgevallene zoo voor ds in hei gevegt, tuffchen de twee Engelfehe Konings Fregatten en de twee Hollandfche, ,sLands Fregatten de Caftor en den Briel, beide gemonteerd met 36 ftukken Kanon, het eerftgenoemde gecommandeert door den Kaptein Pieter Meivill en het andere door my ondergeteekenden,
Met het eerfte glas in den DagwagtV bevonden wy ons op de hoogte van de Klip van Gibraltar, circa een of een halve myl van ons. Ik hield een algemeen overal en yder was op zyn geftelden poft; 'er wierd van de top gezien 4 Schepen voor uit, eenige Schepen in de Baei van Gibraltar, waar onder een Oorlogfchip zigtbaar, en 2 Engelfehe Oorlogs-Fregatten, onder de Klip te louvert van ons, welke Engelfehe Vlag en Wimpel gehezen hadden, zynde, zoo ik niet beter zien konde, yder gemonteerd met 13 ftukken in de laag, houdende naar ons toe, waar op wy
bei;



JAERBOEKEN, Jmy, 1781. 123$
beiden Hollandfche Vlaggen toonden, wimpel hyften en hen met klein zeil inwagcen om flag te leveren: maar zy hielden al dryvende af, hylTende verfcheiden Seinen op; waar op zy weder naar ons toe hielden met alle Zeilen in top.
Wy wagtten hen weder op, doch zy hielden weder af, hyffende als voren feinen en bleven, eene goede diftantie van ons, het naauw van de Straat mede uitzeilen.
Voorby Ceuta ?.ynde, tuffchen de 6 en 7 glazen in de gemelde wagt, liet ik op voorbeeld van den Commandant weder Vlag hyffen , als komende de twee Schepen te na naar ons toehouden en gaf hun, bevens den Commandant Melvill, een laag met fcherp aan ftuurboord, waar van de kogels digt by hun Schepen waterden, maar wierd door hun niet beantwoord, egter hielden zy wat af en ftuurden met ons het Naauw van de Straat door, doende de Commandant intuffchen met de 2 glazen, in den voormiddag Dagwagt fein van Zeil te maken, waar aan ik voldeed, blaasde de laag aan Bakboord af, waar van in het fcherp had laten afhalen, dewyl eenige ftukken nat geworden en laag geladen geweeft waren. Vervolgens huiten het Naauw zynde, gingen de gemélde Schepen, dewyl zy fnelle Zeilders waren, voor de Caftor en my over, fchynende hun reis te vervorderen: ik liet derhalven alles weder op zyn plaats bezorgen en ftuurde de Cours van den Commandant Melvill.
In "de Platvoet met het eerfte Glas, waren de twee gemelde Schepen aan ly van ons en fchenen eenige preparatien te willen maken tot eene actie, liggende dan eens by en dan eens dryvende en dan met ons te leggen; ik liet alarm liaan en ieder kwam vol moeds weder op zyn gefielde poft, dog zagen vervolgens niet dat zy luft fchenen te hebben ons te attaqueren, maar denklyk wel om ons digt in het gezigt te houden om de Cours te obferveren of om by ftil weer flag te leveren; ik Nnnn liet
Rotterdam.
Relaes van 't gevegt van 1 Holl. Fregatten mei 2 Engelfchendoor Kapt* Oorthuis.



Ï236* NIEUWE NEDERLANDSCHE '
|Ï0Ts
TER; pAM«
Relaes van 't gevegt. van a Holl, Fregatten met
fcheq
'fhor-
Kapt.
Öort>
huig?
4iet derhalven alles klaren en in orde houden om hun af te wagten en prayde den Commandant die van dezelfde gedagtpn was,
Woensdag den 30 May 17S1, zynde op de gegifte Noorderbreedte van 36 graden 18 minuten, hetnaaftelanddehoekvanKadixO N.O. iomylen,
Met het eerde glas in de dagwagt zag ik dat 2 Fregatten van daags te voren^ens zeer fterk kwamen oploopen en wel te loefwaard van ons, en de Commandant Melvill, die digt na my toege• houden had, praaide my, en ik had moeite om, door zyn digte, vry van'denzelven te blyven, dewyl ik door reege en buyig weer 3 reven in de Marszeils had, doch heb denzelven niet kunnen verdaan, door dien ik alreeds allarm had laten flaan, daar een yder met blydfchap, vol vuurs en moed op zyn gefielde poft kwam, zoo dat wy voor en met de 2 glazen in gemelde wagt reeds aan de flag waren met een der Fregatten, zoo als andere en ik heb kunnen tellen met 13 ftukken in de laag en eenige op het halfdek, zynde uit de gevondene kogels 12 en 8 ponders, hyfle alvorensaan weerszyde Vlag, en de 2 gemelde Engelfehe Fregatten gaven het eerfte vuur, dat door dep Commandant Melvill en my direct beantwoord Wierd, nemende dus yder Fregat van ons een , en vuurden zonder tuffchenpozen aan weerszyde met ongemeene dapperheid tegen eikanderen , zoo ivel over Stuurboord, Bakboord als van agteren en voren, proberende het met ons flaande Fregat aan alle kanten, doch zonder vrugt, het welk nog in het eerfte begin gelegenheid gaf van het Schip, dat met de Caftor aan de gang en zeer digt by was, byna een geheele laag te geven, en zoo men zien kon gevoelige fchoten toe te brengen, zoo dat zy een goede diftantie met hun beide van ons verwyderden; egter kan ik met geen zekerheid zeggen of dé Caftor lang geflagen heeft, doch het flaan van dit myn onderhebbend Fregat met



JA ER BOE KEN, Jmy, 17SÏ, 1237
een der bovengemelde Vyandelyke, volgens informatie de grootfte van de twee, was onophou delyk en zeer fterk, durende tot de 8 glazen in gemelde wagt, en dus 3 uren, doende omtrent 1200 fchoten, als wanneer in dien tuflehentyd het Engelfch Fregat door ons zyn Groote en Befaansmaft, benevens de Voormarszeilsraa, tweemaal zyn Vlag van boven neer en al zyn ftaande en loopende Wand en Zeilen aan flarden gefchoten wierd, zoo dat hy toen ik hem praaide door het ftryken van zyn Vlag, als mede het waayen van de hoeden en het roepen van: yes Sir, te kennen gaf, zich over te geven, waarop ikftil-. ftand ordonneerde en het gevegt aan weerszyden een einde nam, en een algemeene vreugde onder myn volk veroorzaakte. Hadde by die occafie beter gelegenheid om de Caftor te bezigtigen, die, door welk toeval onbekend, reeds zyn'Vlag gcftreken en een Engelfehe Vlag waayen had, en benevens het ander Fregat heel wel in de Zeilen fcheen, en Sloepen in het water had. Het was niet alleen niet raadfaam maar onmooglyk, dewyl op dit myn onderhebbend Fregat alles wat Wand hiette, aan ftukken en het Schip buiten ftuur was, bezitting van onze weerlooze Prys te gaan nemen, dewyl wy zoo min als de gemelde Prys een Sloep konden uitzetten, doordien de zyne onder de Maften, en de myne alle 3 door en door ge° fchoten waren, en ook Takels, &c. milten, intuffchen dreef hy gaande weg naar de andere Schepen, die niet verre af waren, en reeds na het zelve afhielden, my ook buiten ftaat ftelde om een aftie met den anderen te kunnen ondernemen.
Zeer ongelukkig en jammer is het, dat op de Castor deVlaggeftrekenlwas, zynde het anders buiten tegenfpraak, dat zy beide zouden prys geweeft zyn, en zelfs nog als ik het geluk had kunnen hebben van zeil te voeren, want aan alle zoo Opper- en Onder-Officier als Gemeenen , geen uit, gezondert, ontbrak het nog aan moed nog luft, Nnnn 2 maar
Rot-
TERDAM.
Relaes van H gevegt van 2 Holl. Fregatten met 2 Engel, fchen ioor Kapt. Oorthv. -



i258 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam.
Relaes van ,t gevegt van i Holl. Fregatten met 2 Engei fchen door Kapt. Oorthuis.
maren als pas te beginnen, doch het kon niet helpen, want alles was aan Ruk; hielden het derhalven al dryvende van hun af, cn gaf order alles wat mogelyk was aan te wenden tot het fchielyk in ftaat "brengen van myn onder hebbend Fregat, om aan den anderen nog flag te kunnen leveren, maar het was en bleef onmogelyk, zoo dat wy ons alleen met de overwinning moeften getroosten, want Maften en Stengen, Raas, Zeilen, Wand &c. was doorfchoren en reddeloos, zoo dat onze groote Maft tot omtrent 22 voeten boven het Dek tuffchen 5 en 6 glazen in de voor" middag wagt met al zyn ap- en dependentie aan Bakboordszyde. buiten boord viel, en verder het nog overige ontramponeerde, met medeneming van een party Kooyen van de Equipagie, het welk zoo fpoedig mogelyk door het kappen van het nog weinige vafthoudende Wand ten eerften van het Schip gelukkig afdreef, blyvende intusfchen, zoo men niet beter zien konde, het Fregat dat met de Caftor flaags geweeft was ons agtcr aan en dan eens weder afhouden met het door ons reddeloos gefchoten Wrak op fleeptouw; hadden 6 mannen door verfchrikkelyke wonden direct doodgefchoten; als mede een man met de groote Maft over boord gevallen en verdronken, en 43 gekwetften, waar onder extra zware waren, waar van ër kort daar na 5 overleden zyn, dus te famen 12 dooden, daar onder de eerfte Kuiper, tweede Zeilmaker, derde Kok, 6 Matroozen en 3 Soldaten; zynde onder de gekwetften de Commandeur der Soldaten, een Kadet, Bootsman, Opper-Stuurman, eerfte Kok, een Kuiper en twee dito, eerfte Zeilmaker, derde Konftapel, tweede Timmerman, Trompetter, KwartiermeeIter , Hofmeefter, Schiemansmaat, Botteliersmaat, 5 Soldaten en 23 Matroozen; waar uit men zien kan, dat het gevegt hevig en met heel wat vuurs geweeft is, dat zeker aan den kant van den Engelfchman niet minder denkelykis, hebbende
bc-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1230
behalven het, door het gedurig flaan (vo'gens informatien van ons volk, die het uit de Marfen gezien hebben), verfcheiden dooden gekregen, zal hy ook gewiflelyk door het breken van zyne Maften, die voor over gevallen zyn, veel volk verloren hebben.
In den beginne van het gevegt, door den zwaren regen het Handgeweer onbruikbaar geworden' zynde, ordonneerde ik aan de Soldaten zich by de ftukken Gefchut, die open waren, te voegen, waar door het vuren niet weinig bevoordeelde. By de opruiming vonden wy op en tusIchen Deks eenige twaalf- en agtponders Kogels, als mede verfcheiden foorten van Schroot, Mus-" ket-, Glas, Druif-en Draaibas-Kogels, waaronder eenige met Brandftoffen; als mede dat het Boeg-Anker, zwaar en ligt Werp-Anker van ons weg waren; eindelyk kregen wy een nieuwe Fok aan, en hielden zoo veel mooglyk af naar de een of andere Reede, ten einde te herftellen, zyn. de de naafte en befte Radix ; verders was het Schip rondsom het Boord met verfcheiden fchoten doorboord. G. OORTHUIS. Verders fchryft de Kaptein Oorthuis: Myne Officiers, als de Luitenants J. F, van Cappëlle en O. W. Gobius zyn zeer attent geweeft en hebben hun uiterfte pligt betragt, als mede myne geheele Equipagie, die geftadig onder het vegten Hoezee riep en tog alles zonder de minfte confufie. De Luitenant Crayenhoff heeft in 't gevegt niet kunnen affifteren, doordien hy ziek geweeft en nog zeer zwak was.
Daer is nog een tweede brief, van den zelfden Kaptein Oorthuizen, in de Baey van Kadix gefchreven, en gedagtekend den 2 Juny 1781 aldus luidende:
Nnnn 3 ,:
RotrER-
dam.
Relaes
'ian 't
gevegt
van 2
Holl.
Fregat-
'en met
1 Engel-
rchen
ioor
Kapt.
Dort-
ïuis.



ï24o NIEUWE NEDERLANDSCHE
Rotterdam.
Tweede Brief van Kapt. Oorthuis Wé gens zy gevegt.
Ik ben den 30 Mey, 's morgens van half vyf toÊ ciica agt uuren in Gevegt geweeft met een Engelfch Fregat, voerende 36 of 38 Stukken, van 12 en 8 Ponders, en veel Volk; ik geloof dat het de Zeehond was, om dat een Zeepaard daar op Rond; heb 1200 Kanonfchoten gedaan, en 5000 Pond Kruid verfchooten. Toen zyn Groote en Bezaans Mail voor over in zyn Schip viel, een yslyk gekerm by hem gaf, het bloed de Spygaten uitliep, en geen fchoot meer kon doen,vroeg ffik, of hy zig overgaf, of dat ik hem in den grond zou booren; hy gaf zig over, en fcheidde het Gevegt; wy konden aan weerszyden geen Chaloupen uitzetten, want zyne lag onder Tuig, en mynë fterk doornageld, en zag, dat de Caftor, die met bet andere Fregat Haags was geweeft, een Engelfehe Vlag had; wy konden hem niet herneemen ; maar ik fuftineer, dat myn Vriend Melvill doodgefchooten moet zyn, door dien maar na myne giffinge één uur is flaags geweeft, en geen van hun beide fchaade fcheenen te hebben; ik heb haar gelaten 20 Mylen Weft van Kadix, en zag den 31 Mey dat daar ik mede geflagenhad, gefleept wierd, ik denk; naar Lisbon ofGibralter, en hoope, alle drie genomen zullen worden; ik heb in het Gevegt 12 Dooden en 40 Gekwetften bekomen, waar van reeds eenige de Beenen zyn afgezet, en in de 2e. die noodzaekelyk, zo gaauw mogelyk, in een Hofpitaal dienen te zyn, het welk haar, zo ik denke, nog in 't Leven zal houden ; myn groote Maft is een uur na 't Gevegt over Boord gevallen, heb hem ten eerften met alles gekapt, om myn Battery klaar te hebben; ik moet'alle nieuwe Rondhouten hebben en Kielen. In haaft.
Wy zullen het nader berigt van den Kaptein Melvill, die voor een braef en kundig Officier bekend is, moeten afwagten. Onderwal is dit gevegt mogelyk oorzaek geweeft,
dal



JAÈRBÓEKÈNj fytoji iföfi i^r
dat dé vyf O. L Schépen j vari welkeil wy hier voren uit Amfteldam gevvaegd hebben, door deze Engelfehe Fregatten niet ontmoet, en genomen zyn geweeft;
Daer de Engelfehe Bevelhebber Johnjlon met een wel uitgeruft Eskader in het voorjaer gezonden was om eenige vyandelyke ondernemingen tegen onze O. I. fchepen en bezittingen, voornamenlyk tegen de Kaep de Goede Hoop te onderneemen $ zo was het voor ons eene aengenamc tyding * dat dé Franfche bevelhebber De Süffren den Engelfchen in de baey van St; Jago hadt aenge^ taft, en zeer gehavend, en daerop naer de O; L of naer de Kaep de Goede Hoop was gelievend; De Heer Johnjlon is by voorraed nu verhinderd eenige ondernemingen tegen onze O. I. Maetfchappy te doen, en de Heer De Suf ren is nu vooruit om zyne maetregels te verhinderen;
Hunne Hoog Mog; hebben den Heer W. van der Par re $ Koopman in deze Stad, Mede-Rheeder en Boekhouder van het Schip de Otto en Adriana, Schipper Hans Hull$ te Smirna liggende, op deszelfs verzoek toegeftaen, om, onverminderd Hunner Hoog Mog. Placaet van 2,6 January dezes Jaers, en eenige andere byzondere voorwaerden^ het voorn; Schip te verkoopem
B R I E L L Ei
Den Iaetften dag der afgelopene maend des morgens om zeven uuren, kwam Zyne Doorluchtige Hoogheid $ de Heer Prins Nnnn 4 -JEri?
Rot-
TERDAM*



1242 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Briel-
Erf Stadhouder, verzeld van deszelfs OpperStalmeefter Baron van Heekeren, Heer van Kehl, Kamerheer; Grave van Heyden; en Adjudanten Generaels, Barons van Rheede en Bentink, onder het Ipflen van het gefchut onzer wallen en batteryen , binnen deze ftad. By het uittreeden uit de floep , wierdt Zyne Hoogheid opgewagt door den Heer tweeden Burgemeefter en eenige Heeren van de vroedfchap, wordende door den Heer Burgemeefter van Dam van Aerden, uit naem van Hun Edele Groot Achtbaeren begroet, en door dezelve Heeren begeleid naer de Krygoeffening plaets buiten de Kaeyepoort , alwaer Hoogltdezelven door de Heeren van de Vroedfchap aen het hek wierdt ontvangen en naer de Stads Tent begeleid. — Zyne Hoogheid zag het Regiment van Zyne Furftelyke Doorluchtigheid den Heer Collonel Prins van Heffen-Darmftad, de Krygsverrigtingen doen, waerna aen den Vorft, nevens verfcheide Generaels Perfoonen en Officieren der bezetting, door Hun Ed. Groot Achtb. een ontbyt in Stads Tent wierdt aengeboden. Zyne Hoogheid wat ontbeten hebbende, zag het Regiment Mariniers van den Heer Generael Major Bentink hunne Krygsverrigtingen uitvoeren, waerna Hoogftdezelve , des namiddagsom half vyf uuren, na betuiging van deszelfs vergenoegen over alles, de Krygsoefleningplaats verliet, en zig naer Stadswallen begaf, nemende alle de Baftions , Fortificatiën en Batteryen , naeukeurig op , en zettede ten half zes uuren , onder het losbranden van al het gefchut onzer wallen en
bat-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1243
batteryen, deszelfs reize voort na het Steene- j baken , om aldaer mede de battery te be-1 fchouwen, met voorneemen om over Zeeburg, (zynde het .Heernraeden huis aen ftrand ftaende, alwaer Zyne Hoogheid, door het Collegie van Opper - Dykgraef en Heemraeden 's Lands van Voorne , op een middagmael ftondt onthaeld te worden) naer de battery aen de Quak te vertrekken , en na dezelve befchouwd te hebben , dien zeiven avond op Hellevoetfluis te komen, om aldaer de Fortificatiën te onderzoeken, en, den volgende dag, het Regiment van den Heer Luitenant-Generael onderwater, aldaer in bezetting liggende, te zien hunne Krygsoeffeningen verrigten.
Den 1 dezer maend kwam de Prins Erfftadhouder te Goedereede, wordende Hoogftdeszelfs aenkomlt omtrend den middag,door het klokkengelui aangekondigd. De Prins, de de Hoofdpoort inrydende , wierdt met een drievoudig loflenvan het kanon, begroet, dat zedert eenige tyd op de opgeworpen wallen , ter onzer beveiliging , door Zyne Doorluchtige Hoogheids Vaderlyke voorzor-ge, geplaetft is. Zyne Hoogheid reedt tot voor de eerpoort, door de Burgery aen de noordzyde van de haven opgeregt, welke ten opfchrift had
We zijn thans aLLe Dankbaar en VroLIJk Wegens 's Prinfen befCherMIng.
• Hier met Hoogftdeszelfs aenzienlyk gevolg yan de Rytuigen geflapt en binnen gemelde Nnnn 5 eer-
te IEL E.



is44 Nieuwe nedèrlandschè
Ie.
eerpoört getreden zynde, wierdt Zyne Hoogheid door Gedeputeerdens uit de Magiftraet Ontvangen, en door dezelve tuffchen de in twee ryen gefchaerde en gewapende Burgery naer het Stadhuis geleid, terwyl eenige jonge Dogters de eere hadden den Vorft geftadig met palm te bellrooijeiii Op het Stadhuis gekomen zynde, wierdt Zyne Hoogheid , na de pligtplegingen van den Magiftraet, de Heeren Officieren van de bezetting en den Kerkenracd ontfangen te hebben , op een ontbyt onthaeld. Zyne Doorl. Hoogheid wandelde Vervolgens van daer tuffchen de gefchaerde Burgery tot aen de Molepoort, en nadeverfterkingen dezer Stede bezigtigt te hebben ^ flapte Zyne Doorluchtige Hoogheid en deszelfs gevolg wederom op de rytuigen , eil deedt een togtje langs de geheele Noordzyde dezer Kuft, tot op de in dezen winter aldaer mede tot onzer befcherming aengelegde groote Battery, en na dezelve naeukeurig bezigtigd te hebben , reedt Zyne Doorluchtige Hoogheid van daer door het Ouddorp (alwaef de Burgery ook onder de wapenen gebragt en een5 eerpoort opgcrigt was) naer de Krygsocffeningplaets , alwaer de Troepen, welke zich thans op dezen Eilande bevinden, hunne Krygsverrigten zeer wel uitvoerden. Hierna nam Zyne Doorluchtige Hoogheid , onder betuiging van Hoogftdeszelfs genoegen, de reize verder aen naer de Willemftad, by welke gelegenheid de Vorft onder het klokkengelui en andere vreugdebewyzingen der Burgery, andermael deze Stede, doortrekkende, insgelyks wederom met een drie-
vou-



JAER BOEKEN, Juny, 1781. 1245
voudïg loffen van het kanon begroet wierdt* waer mede deze vreugdedag ten einde liep.
Tegen den middernagt omtrent 12 uuren, kwam de Prins van 't Goedereede , met Hóogftdcszelfs gevolg te Middelharnis aen, wordende aen den ingang van het Dorp door den Magiftraat en Kerkenraed ontvangen, en afgetreeden zynde, van daer geleid langs de Voorilraet, midden door de twee Compagnien gewapende Burgers, naer het Raedhuis, alwaer eenige ververfching aengeboden wierdt; Zyne Hoogheid, offchoon zeer vermoeid, gafegter«aldaernog gehoor aen den Magiftraet en Kerkenrae^, doende eene gepafte en korte aenfpraek, welke Zyn Hoogheid zcergunftiglyk beantwoordde, waer na Hoogftdezelve wederom op dezelfde wyze wierdt geleid naer het Jagt, liggende in de haven alhier. Den 2 Juny des morgens tuffchen 8 en 9 uuren is Zyne Hoogheid, met Hoogftdeszelfs gevolg, op vier wagens (die van Zyn Hoogheid met vier Paerden befpannen en nevens de daer op volgende gevoerd door den Bailliuw en Secretaris) wederom door de 'gefchaerde Burgery heen gereeden, wordende verzeld door een Officier en twee Burgers te Paerd en gevolgd door de Burger-Krygsraed op twee wagens naer Ooltgesplaet, en verder tot aen het Hoofd aldaer, ter overtogt naer de Willemftad. Geduerende het verblyf van zyne Hoogheid alhier, hebben de Vlaggen van veel Vaertuigen, in de haven liggende, gewaeid, als mede van de Torens
van
Brieep le.



1246 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Briel»
le.
van Kerk en Raedhuis en van veele der voornaemfte huizen, zynde alles in een goede orde en gcfchikt afgeloopen, en de Burgery over de hooge en. te vooren nooit beleefde tegenwoordigheid van den geliefden Heer Erf - Stadhouder, ongemeen verheugd geweeft.
Zyne Hoogheid dus donderdag, vrydagen zaturdag vergezeld van 's Lands Directeurs en Ingenieurs, met alle naeuwkeurigheid dentegenwoordigen ftaet van verdeediging der Zuidelyke Kuiten en Zeegaeten van Holland, gelyk ook der Stede Willemftad, opgenomen hebbende, is na aldaer de noodige,bevelen ter verdere beveiliging dier Kullen te hebben afgegeven, onder een algemeerte toejuiching der Ingezeetenen van de onderfcheide Plaetfen , alwaer Zyne Hoogheid ter dier gelegenheid is ingehaeld,den 3 Juny des nachts tuffchen twee en drie uuren, in volmaekten welftand op de Orange Zael te rug gekomen.
Hoorn.
Met voorkennis van Zyne Doorl. Hoogheid is, by het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit in Weft-Friesland en het Noorder-Quartier , in dienft gefteld,het nieuw gebouwd Advys-Jagt, genaemd De Jager, heilagen met eenen koperen huid, en het bevel over het zeiven opgedragen aen den Kaptein Com. Joh. Bloys van Treslong.
P u R«



JAERBOEKEN, Juny, ïfgxi 1247
PuRMERENDE.
Tot verhooging van de Kragge op den weg naer Nek, van de Waterlandfche Kragge af, tot door Nek aen de Valbrug van de wyde Wormer toe, is door de Regeering dezer Stede den 23 Juny 1781 deze Keure gemaekt.
"Durgemeefteren en Vroedfchappen der Stad Purmerende van tyd tot tyd by ondervinding gebleeken zynde, dat de waterkeering of Kragge leggende op de weg na Neck, beginnende van de waterlandfche Kragge af tot de valbrug van de wyde Wormer in Neck toe, tot keeringe van 't hooge Ringflootswater niet voldoende is , 'twelk is veroorzaakt door dien eigenaars van de daar aan geleegen Landeryen hunne parken van tyd tot tyd niet na behooren hebben aangehoogt en on dei houden, hebben gekeurt ende geordonneert, keuren en ordonneeren by deezen :
Dat de Kragge leggende aan de buiten of noordzyde van de ftraat of weg na Neck van de Kragge van Waterland af, tot aan de overgang na de Kragge langs de Huizen en Werven in Neck, fpecialyk ook nevens 't Necker-Hop, doorgaans met goede zuivere Kly of goede Puin-aerde geredreffeert en gehoogt zal moeten werden ter hoogte van 37 Duim boven de buiten pyl van de Wyde Wormer, ftaande aan de valbrug van de Wyde Wormer in Neck, met bequame glooyinge aan wederzyde voet op voet doceerende, en ter breeete op de Kruin van een voet Rynlandfche mate, alles ten laften van de Eigenaars der Landen elk nevens de breedte van zyn Land.
Dat vervolgens tot herftel van de Kragge in Neck 't flegje of ftraatje ter breedte van de Keizeis tot aan de Huizen zal moeten werden gemaakt en gehouden afdruipende van de Huizen na
de
PtTRMERENBE.
Keure tot verhoogingder
Kragge ?J> de weg naer Nek.



ï548 nieuwe nederlandsche
PURMEBENDE.
Keure tot verhoogingder
Kragge op ae weg naer Nek,
de Keizeis 4 Duimen, alles in een rooiyinge met de Huizen, en na 't beloop van de Wegh, en dan van de binnenkant van de Straat of de kant van de Huizen te leggen een Kragge van goede harde Aerde of Kly ter hoogte vau 31 Duimen boven de buiten Pyl van de Wyde Wormer voorn., ea dezelve Kragge zodanig te maaken, dat dezelve van de ftraatwegh af, tot gemelde hoogte met een fchuine doceering na binnewaarts gelegt werde, en na de binnekant of Polder-zyde van gemelde hoogte weder fchuins afloopende met een doceeringe aan wederzyde van voet op voet, meede Rynlandfche maate alles ten lafte van de Eigenaars aan gemelde Kragge Contribuabel.
Op welke verhooging der Kragge &c, zal worden gefchouwen op Woensdag den 26 September 1781, voor de eerfte reize op een boete van een Gulden voor elk hoofdbreedte of [luk Land daar gemelde Kragge &c. qualyk, ongedaan, te laag of niet na behooren bevonden zal worden, en voorts veertien daagen daar na by verhooginge op de gebrekige effe&ive te fchouwen, en zal na twee gedaane fchouwen 't onvolmaakte, of qualyk gemaakte by de Heer Hoofdofficier moogen werden befteed op dub» beid gewin na Dykregt, enz.
D. van neck,
ZEELAND Middelburg.
In den nacht van den 11 Juny raekte even buiten de Stad de grootfte van de Zaegmolens door den Blixem in brand, en wierdt geheel verteerd. De ftilte gaf gelegenheid om de houtfehueren en nabuerige Zaegmolens
door



]A ERBOEKEN, Juny, 1781. 1249
door behulp der brandfpuiten te behouden. Mrn Het geyaer was te grooter wegens de naby- 0E, * heid van twee kruidmolens. In dezen zelf- EUrg, den nacht brandde op het Dorp Oudvosmeer, m het Land van Ter Tholen, feven huizen en derpen fchueren af.
Op het raport over de petitie tot hoogere premien voor het Boodsvolk van den 10 May p&?, heeft de Regeering dezer Stad voor haer Adyys uitgebragt: „ dat de Heeren Ge, 99 deputeerden door de Heeren hunne Priu„ cipalen gelaft waren, om zig met hetvoor, „ fchreeven rapport, in afte deszelfs refpec,. ten te conformeeren: maer dat zy Heeren p zig, dien onverminderd, ook fpeciaal ge„ inftrueerd en gelaft vonden , om teffens ,
(ïnhjereerende het geadvifeerde wegens
hunne Stad, by het inbrengen van derzel., ver confent in de beide Staeten van Oorr ,9 loSi °P 4en 9 der voorige Maend,) ter „ deze gelegendheid uit naem van de Heeren
hunne Principaelen verder met denvereifch?, ten aendrang yoortedracgen , en daer toe „ ten kragtigften te infteeren, dat, zonder ,, uitftel, in een commiflbnael befoigne,mo„ geworden overlegt,hoedanigemeeftpromp„ te en efficacieufe mefures by deze Proviiix „ cie behooren te worden genomen, omme M liet> ter Generaliteit, daer hcenen te diri„ geeren, dat daer deze Republiek in het te„ genwoordig kommerlyk predicament is ge-' 3, bragt, nu ten minften de defenfie haerer
Landen, Commercie en Bezettingen, met ,, allen leneufen yver, fpoed en beleid, aan
9> ^



i25o NIEUWE NEDERLANDSCHE
MIDDELBURG.
,, alle zyden worden by der hand genomen, ,, en een einde gemaekt van de gantfch on-
verwagte en twyffelmoedige werkeloosheid, „ waer in dezelve zig als nog zo oogenfchy-
nelyk voorkomt te bevinden , en van al ,, het welke de oorzaeken op geenderhande 3, wyze aen deze Provincie kunnen worden „ geattribueerd: of wel dat, zonder retarde-
ment, en agterhouden aen de Heeren Stae3, ten van deze Provincie, voor wien geene
zaeken der Unie geheim mogen wezen, de ,, ware redenen van deze hagchelyke en ver,, nederende fituatie worden opengelegd, ten 3, einde, als dan met de gezamentlyke Bond,, genooten, over de immediatie en gepafte ,3 middelen van redding en voorziening, tot ,, het gemeen behoud, zekerheid enwelzyn,
op eene cordaete wyze, te kunnen delibe-
reeren."
Daer onze volkplantingen in groote belemmering zyn , door den geftremden toevoer van noodwendigheden, was het zeer gepaft, dat de ingezetenen en belanghebbende hunne uiterfte pogingen aenwendden, om daer in te voorzien. Zie hier voren bl. 1198. Derhalven hebben ook de belanghebbende ingezetenen van deze Provincie by een verzoekfchrifte aen de Staten van Zeeland te kennen gegeven: „ Dat de Geïntrefleerdens , zo uit , hoofde als zynde Eigenaers van Plantagien " in de Colonie van Surinamen, als Houders \ van Obligatien op gehypothequeerde Plan^ tagien in dezelve Colonie, en Rheeders of Participanten van Schepen , het zy ten „ Slavenhandel, het zy ten Vragten op de-



JA E R BOEK EN, Juny, '1781. 1251
r> zelve navigueerende , mitsgaders Kooplieu den en verdere Geïntrefleerdens by den » handel op meergemelde Colonie, gemeend .„ hebben in deze omftandigheden ook nier. „ te mogen afzyn, H. Ed. Mog. eerbiedig te „ adïeeren en van Hoogftdezelve te verzoe„ ken , gelyk zy zyn doende by hun refpec„ tueus Requelt, dat het Hun Ed. Mogende 5j goedgunftiglyk moge behagen omme de „ Heeren hunne ordinaire Gedeputeerden van „ wegens deze Provincie ter Vergaderinge „ van H. H. M. aentefchryven, en te authori3> feeren om van wegen deze Provincie Confent te dragen, en met Concurrentie der „ overige Bondgenoten ter Conclufie te hel„ pen brengen , zodanig Plan van Premien en gratificatie als meelt dienftig zal worden geoordeeld ter bereiking van alle de in ,,, deze te zamen lopende oogmerken tot hulp„ fpoeding en bewaaring van meergedagte „ Colonien, alsmede van den Handel enNavigatie op dezelven. Wyders dat het Hun „ Ed. Mogende goeder'gelieven mogte zyns dat alles te doen, zo fpoedig maer immers doenlyk , daer het gevaer zo imminent en „ het faizoen reeds zo verre verloopen is , „ op dat voor het behoud dezer importante ,, Bezittingen en tak van Commercie nog in „ tyds moge worden gezorgd."
Den 2.?i Juny kwam alhier op de Reede het Fregatfchip de Jonge David, voorheen gevoerd door Kapt. Pieterfe, doch nu als Cartelfchip gecommandeert door den Heer la Jeune, gewezen Secretaris op St. Euftatius. FJit fchip is ir» het begin van April van St.
O 0 0 o Eu-
Middelburg.



1252 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Middelburg.
Euftachius, benevens alle de andere Schepen 5 zonder onderfcheid, van daer naer St. Thomas gezonden,uit hoofde van eene tyding, die aldaer was aengekomen , dat de Engelfehe Vloot, die voor Martinique kruifte, met de Franfche Vloot van de Grafie fla^gs was gerackt, deerlyk gehavend en op de vlugt gejaegd was. Zy zyn den 17 April van/St. Thomas vertrokken met 120 Paffagiers, zo Kapteins als Stuerlieden, onder dewelken de Kapteins de Bruin, Zwart,Hans Teutels, van Kakum en de Vos geteld worden. In hunnen overtogt hebben zy op de hoogte van Terraneuf, de'Engelfehe Vloot gezien, die mede van St. Thomas en St. Kits was gezeild, fterk 80 Koopvaerders , onder geleide van 4 Oorlogfchepen : anders hadden zy niets ontmoet. — Daer was in de Weft-Indiën een groote verilagenheid onder de Engelfehe Rovers , zynde zeer bevreeft voor de Franfche Vloot.
ZlERIKZEE.
Op het Staetsrapport van den 19 April laetftleden, betreffende den aenbouw van Schepen van Oorlog, by het Collegie ter Admiraliteit binnen deze Provincie, heeft de Regeering dezer Stad den 11 Juny 1781. ter vergadering der Statèn van Zeeland een advys uitgebragt, houdende: „ Dat Hun Ed. „ Achtb., uit de fchriftelyke Memorie der „ Heeren Gecommitteerdens van de Admira„ liteit dezer Provincie , by dit rapport gc„ voegd , hebbende gezien de zeer aenmer„ kelyke zwaerigheden s die 'er zich fchy-
3, nen



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1253
nen op te doen, om tot den aenbouw van! ;, een meerder aental Schepen en Fregatten w te refolveren , moeten betuigen met veel „ bekommeringe te zyn aengedaen, wegens „ den gevaerlyken ftaet, waarin de Republicq „ en deeze Provincie zig actueel bevindt, ins, gewikkeld in eenen ruïneufen Oorlog, en „ byna onvoorzien van alle gepafte midde„. len, welke tot redding en verdediging zou„ den kunnen worden aengewend.
„ Dat dit notabel gebrek Hun Ed. Achtb. „ zeer gepafte gelegenheid zoude kunnen ver„ fchalfen, om alhier wederom te reflecree„ ren, hoe door eene prompte directie, en fpoedig aengewende voorzieninge, indien de herltellinge onzer Marine immer waer„ lyk ernft geweeft was , de voornaemfte hinderniflen, by de voorfz. Memorie ge„ meld, tydig genoeg hadden kunnen worden „ geprevenieert; doch dat door eene herinnering van het geene in tyds had behooren „ te gefchieden, de aétueele gefteldheid van zaeken geenzins veranderd kunnende wor„ den, en daerby ten hoogften noodzakelyk „ zynde, dat de Deliberatien over den verderen aenbouw eens eindelyk finaal werden „ getermineert, Hun Ed. Achtb. zich voor „ het tegenwoordige wel willen onthouden „ van alle gegronde aenmerkingen, welke zo ten aenzien van den inhoud der voorfz. „ Memorie , als omtrent de middelen, om den aenbouw met meerder kragt voort te „ zetten, of de Zeemagt op eene andere wy5, ze in beteren ftaet te brengen , zouden „ kunnen worden geavanceerd; en mitsdien O o 0 0 2 „ zich
Mierikiee.



1254 NIEUWE NEDERLANDS CHE
ZlERIKZEE.
„ zich daerom alleen verklaeren bereid te ,, zyn, om het voorfz. poinct van den aen„ bouw te helpen concludeeren, het zy vol,, gens het difpofitief van dit rapport, of op „ zodanige andere wyze als met gemeen over3, leg der gezamentlyke Staetsleden raed3, zaemlt zal geoordeeld worden.
,, Dat echter Hun Ed. Achtb. niet mogen ,, afzyn, by deze gelegenheid alhier verder
te remarqueeren, dat by den aenvang van „ dezen Oorlog zich altyd hadden voorge-
fteld, dat de overige Bondgenoten , wier
gevoelens omtrent de aenleidende oorzae„ ken van dezen Oorlog boven die van Zee„ land geprrevaleerd hebben , ook de nodige ,, voorzieninge zouden hebben gedaen, om
zo door eigen macht, als krachtige onder-
fteuning haerer Geallieerdens, den Vyand „ behoorlyk te keer te gaen, dan dat de yit„ komft van zaeken reeds genoegzaem aen• duidende, hoe zorgeloos en op welken los„ fen voet men, mettegenllaende de ernftige 5, Vertoogen en Waerfchuwingen door deze
Provincie by herhaelinge gedaen , in het „ een en ander is te werk gegaen, Hun Ed. ,, Achtb. de Republicq thans befchouwenals 3, verftoken van allen vreemden byltand, en ,, tegens een geduchten Vyand alleen aen ,, zich zelfs geabandonneerd.
Dat zulk een haggelyke omftandigheid 33 by een ieder, die aen het publiek bellier ,, eenig deel heeft, en wien de waere belan„ gens van het Vaderland ter harte gaen , ,, natuurlyk moetende verwekken een ver-
dubbelden yver, om alle de middelen van
» de-



JAERBOEKEN, >«y, 1781. 1255
5, defenfie, die 'er nog voorhanden zyn, met „ allen fpoed, geëvenreedigd aen het ge„ vaer, in het werk te ftellen, en ten mee„ ften voordeele aen te leggen tot verdeedi.» ging van het Land, deszelfs Koophandel en Bezittingen, en tot afbreuk van den s, Vyand; hun Ed. Achtb. daercntegen by „ aenhoudenheid zodanige flaeuwhertigheid, » werkeloosheid en zelfs onverfchilligheid 5, meer en meer de overhand ziende nee>, men, en dagelyks de publyke zaeken beftuuren, op eene wyze, welke zy met het gevaer, waerin de Republicqverfeert, niet ,, weeten over een te brengen, dienvolgens „ begrypcn, dat deeze zorgelyke fituatie by „ de Heeren Staeten dezer Provincie niet 5, langer met enkel ftilzwygen kan worden 5, aengezien, maer veel eer met allen ernft >, behoorden te worden onderzogt de waere 5, reedenen en oorzaeken van dit alles, om „ na het bekomen der vereifchte opening, ?, waerop men recht heeft aen te dringen, tot ?, confervatie der uitftekende Voorrechten „ welke wy nog bezitten, en ter afwcndig „ van verdere onheilen met allen ferieufen „ yver te konnen refolveeren.
„ Dat hun Ed. Achtb. met veel genoegen hebbende verftaen, dat dergelyke refiexien 9i ook door andere Staetsleeden reeds bevoo„ rens zyn gemaekt, verhoopen, dat de De„ liberatien over dat gewigtig onderwerp als „ nu niet langer zullen verfchooven worden , „ maer vertrouwen, dat het Befoigne, waer„ aen het Advys van de Heeren van Middel„ burg den 14 May laetftleeden hier ov<t ter Uo°o 3 >, Staets-
ZlF.rik5ee.



ZlERIK' ZEE.
1256 NIEUWE NEDERLANDSCHE
.„ Staets-vergadering ingebragt, is gercn„ voyeert, zo fpoedig mogelyk, en zonder „ verder uitftel zal gehouden worden: De„ clareerende hun Ed. Achtb. altyd gaerne „ te zullen medewerken tot het helpen nee„ men van zodanige maetregulen, als ter be„ reiking van dit zo heilzaem oogmerk zouden kunnen ftrekken." Wy kunnen niet anders dan aen dit mannelyk befluit en den yver der Zierikzeefche Regeering alle lof toe kennen, maer wy moeten te gelyk de Regeering van Vliffingen het regt doen, dat zy het eerft in deze Provincie dit voorbeeld heeft gegeven. Zie hier voren bl. 939. en volg.
Vlissingen. TT* en Franfche Kaper welke reeds elf EngelJ2j fche pryzen genomen hadt, bragt op den tweeden Pinxfterdag, zynde den 5 Juny, alhier twee Engelfehe pryzen op, een Pakketboot en een gewapende Kotter. Terwyl het weder wat miftig was, en eene bezette wind op den wal aen blies, raekte de Kotter op eene plaet vaft, wierdt lek en liep vol water. Maer de Pakketboot, van meer belang, wierdt op de reede, en onder het bereik van 't Gefchut der Oorlogfchepen ten anker gebragt. Des anderen daegs .wierdt het volk van de Pakketboot, zynde eene mengeling van allerlye Natiën, ruim honderd koppen fterk, van boord gehaeld en alhier in het Gevangenhuis gezet. Zedert heeft de Pakketboot, aen wiens boord zich een Ruffiefch Courier of Poftboden bewndt,zicft voor 1700 Guineas of ruim 17000 Gl. gerantsoeneerd. He



JAARBOEKEN, Jtmv, i-78r. t2,7
Het Vliffingfe Sloep- en Kaper-Schip, genaamd Niet Ferwagt, Kapt. Thom. B rown« voerende 10 Stukken, 4 DraeibafTen en 50 Man, benevens 24 Riemen om zich in Ril weer van te bedienen, welke Woensdags nachts den 19 Juny was in Zee gezeild, kwam den sr te rug met twee Engelfehe Pryzen, zynde Vilïchers, en geladen met Zoutevifch en Haring,ieder met n koppen bemand, in de Yarmoutfclie Banken door hem genomen. Een derde, zynde een Kotter van 10 Stukken, geladen met Thee en Brandewyn, mede door hem aengetalr. voor Oliënde, hadt reeds geitreken, doch, door het aenkomen van een Engelfch Oorlogs-Fregat, was hy genoodzaekt hetzelven te moeten veriaeten.
Onderwyl is het zeer te dugten , dat het omruilen der Engelfehe Vilïchers geen ander uitwerking zal hebben , dan dat het onzen Vyand tot weerwraek zal aenzetten, en daer door onze Viffchers van hunne kollwinning, en de ingezetenen van die vervulling zullen verlloken worden.
De vyf Oorlogsfchepen , namenlyk Zuidbeveland van 60, Schiedam van 50, Jafon van 36, Oranje-Zael en IFalcheren van 20 Stukken, leggen voor Dishoek en Zoutelanden. Men zegt dat Kaptein Kinkel van de Zmdbeland bevel heeft om naer Texel te zeilen.
U T R E C H T.
U t r e c ii t.
Tegen het vloeken, zweeren en ontheiligen van den dag, tot godsdienftoeffening byzonderlyk gefchikt, is de Publicatie van den 25 July 1752 wederom vernieuwd, O000 4 en
Vlis-
5ing£;st.



1253 NIEUWE NEDERLANDSCHE
U-
TRECHT
Publ. tegen 't
vloeken , zweeren en ontheiligen•van dei Zondag.
en den 8 dezer maend afgekondigd, zynde -van dezen inhoud :
Schout, Burgermeefteren, en die van den Geregte der Stad Utrecht, in ervaringe gekomen zynde, dat, zedert cenigen tyd herwaarts, een root verval, zoo in den Burgerlyken en Zedely'gen Wande!, als in den Godsdienft is komen te ontdaan, en daar toe onder andere reedenen en oorzaaken meer, aanleiding word gegeven, door dien veele ongebonden Menfchen, onaangezien de menigvuldige Ordonnantiën en PubUcaticn door Haar Ed. Groot Agtb. de Heeren Burgermeefteren en Vroedfchap dezen aangaande geëmaneert, voortvaren den Naam des Allerhoogften met Vloeken en Zweeren te lafteren en te misbruiken , als mede den Dag des Heeren en andere geboden Vierdagen te ontheiligen en tefehenden, zoo met allerlei Neeringen en Handwerken opentIvk te doen, en te exerceeren, eet- en andere Waaren te koopen en te verkopen, als in Herbergen, zoo genaamde Kroegen en andere Plaatfen met Drinken, Dobbelen en Speelen zyn tyd door te brengen, en inzonderheid met veel onordentlykheden gedurende den Godsdienft in en omtrend de Kerken te plegen, te razen, te loopen cn te fpeelen f alles ftrekvende niet alleen tot veragtmg en verzuhn van den Godsdienft, tot bederf en ruïne van verfcheide Perfonen en Fanvlien, maar ook tot vilipendie van de overigheid, ja van de Chriftelyke Kerke zelfs; cn derhalve dit alles in ferieufe opmerkinge neemende, ten einde door Conniventie van dien den regtvaatdige toorn en flaande hand Gods, dewelke by ons, op verfcheide wyzen met zwaare en drukkende Oordeelen bezogt zynde, gevoeld word , niet meer en meer te ontfteeken, hebben ingevolge de Authorifatie van Haar Ed. Gr. Agtb. de Heeren Burgermeefteren en ■ Vroedfchap deezer Stad, vervat by derzelver Refolutie van den 28 May iongftleden goedgevonden de Publicatie op
den



JAERBOEKEN, Jury, 17S1. 1259
den 25 July 1752 dien aangaande gedaan, te renoveren, en op nieuw te ordonneeren, als volgt: Eerflelyk wordt allen en een ieder, niemand Uitgczondert, wel ftriktelyk geinterdiceert, Gods Heiligen Naam, met lichtvaardig en moedwillig Zweeren , Vloeken en Laiteren te misbruiken, te onteeren, of ydelyk te gebruiken, op wat wyze zulks mogte gefchieden, op pcene van drie Guldens by ieder gebrekige telken reize te verbeuren; of anderzins by den Ed. Geregte daar over arbitralyk gecorrigeert te worden: we'ke arbitrale Correctie ook plaats hebben zal over die geenen, die niet magtig zyn de voorfz. boete op te brengen, als meede over die geenen, die meermaals agterhaald worden, tegens deze Ordonnantie gepecceert te hebben, of wel met verdubbeling van de boeten tot discretie van den Ed. Geregte, gelyk ook daar over met Caffhtie of fufpenfie van hun dienft, na gelegenheid geftraft zullen worden , de Schippers , Voerluiden , Bierdragers , Zakkedragers, Turfvulfters, Houtfchilden, Grommers, Arbeiders aan Stads Werken, Kleppers , Dienaars van de Juftitie, en allen anderen in Stads dienft wezende.
II. Wordt alle Burgers en Inwoonders van deze Stad en Vryheid van dien, die Neeringen of Handwerken doen, hoedanig dezelve ook mogen genaamd worden, geordonneert en gelaft op den Dag des Heeren, en andere gebeden Vierdagen , hunne Winkelen en Venfteren te fluiten en den geheelen dag gefloten te houden, niet te arbeiden nog te toonen, nog ook iet voor te zetten, of Traliën uit te fteeken, geene Koopmanfchappen of Winkelwaaren teverkoopen, uitgezondert aan Reizigers , of ingevallen van noedzaaklykheid op verbeurte van drie gulden voor de eerfte reize, voor de tweede dubbelde , en voor de derde reize gelyke boete, mitsgaders arbitrale Correctie.
III. Item, niemand, wie hy ookzy, en zal op
O00o 5 de
U-
TRECHT»
Publ.te-
gen'/ vloeken , zweeren, en ontheiligenvan den Zondag,



i2<To NIEUWE NEDERLANDSCHE
Ü-
TRECHT
Tubl. tegen ,t •vloeken , zweeren, en ontheiligenvan den Zondag-
de voorfz. dagen met eenige Waaren publicquelyk ,op Markten, Straten of Bruggen, voor of in de Poorten, voor haar of iemands anders Huizen, of elders voorftarn, nog dezelve langs deStraaten veil draagen of omroepen, op de verbeurte van dezelve Waaren, en drie guldens daar boven. Dog word by provifie toegelaaten Zoetemelk by de Straat om te draagen, en te verkoopen, des morgens'voor hegen uuren, en des namiddags na vier uuren.
IV. En wordt by dezen expreffelyk verboden alle Gilden, Buurten, Rotten en Corporaalfchappen der Compagnien Schuttery, op de voorfz. dagen, hunne vergaderde gelden te verteeren, op de verbeurte van vyf en twintig guldens, ten behoeven van den Heere Hoofdofficier te verbeuren.
V. Wordende alle Koffyhuisrneefter, Billfardhouders, Herbergiers, Tappers, en Drankverkoopers, zoo in de Stad als Vryheid van dien, verbooden, op meergemelde dagen van fmorgens ten agt uuren tot 's namiddags ten vier uuren, geduurende den Godsdienft,eenige gelagen aan hun Huis te zetten, of eenigen Drank te Tappen (uitgezondert alleen aan .Reizigers) ordonneerende alle voorgemelde Perfoonen, conform het i Art. den ganfchen Dag hunne Deuren en Venfters gefloten te houden, op pcene van daar door ten behoeven van den Heere Hoofdofficier voor de eerfte reize te verbeuren vyf en twintig gulden , voor de tweede vyftig gulden, en voor de derde reize de fadto vervallen te weezen van hun Burgerfchap en Interdictie van hunne Neeringe.
VI. Gelyk ook by dezen geinterdiceert en verboden wordt allen en eenen iegelyk,op de voorfr. dagen hun te exerceeren, in de Mailie-Kaats- of Kolf-banen, op Billards of Trok-Tafels; of in Herbergen of Tapperyen te Tiktakken, Verkee* ren, of anders met Dobbelfteenen of Kaarten te Speelen, op pcene van by ieder drie guldens, en by den Maille-Kaats- of Kolfbanen, Billard- of Troktafel-houders, en Weerden voor ieder Perfoon te verbeuren insgelyks drie gulden. VII.



JAEREOEKEN, Juny, 1781. 1261
VII. Item wordt verboden eenige KraniTen uit te hangen, om daar onder te daniïen, op pcene van drie guldens te verbeuren, zoo wel by de geenen daar ze uitgehangen worden, als die daar onder danffen, en dat dien onvermindert den Officier of zyn Subftituit dezelve Kranfleu zullen mogen de facto af haaien.
. VIII. Wordt mede by deze allen en eenen iegelyk verboden , op eenige plaatfen binnen deeze Stad, of daar buiten langs de Maillebaan, en Cingels met de Kloot te fchieteh, of met Roers of Bogen, na Duiven, Vogeltjes, Tinnen van Huizen , Uithangende borden, of andere dingen; of met Steenen te werpen, op pcene van Drie guldens telken reizen 'te verbeuren.
IX. ■ Item zal niemand binnen de Stad , of op publicque Wegen mogen met Kaarten of Dobbeliteenen te Speelen , of te Kegelen , op pcene van telken reize Drie guldens by ieder te verbeuren.
X. Word voorts wel ftóktelyk verbooden allen Herbergiers, Tappers, Drank- en Tabakverkopers eenige-Jongens , die by eenige Armen onderhouden worden, Wyn, Brandewyn, Gediflelleerde Wateren, Bier of diergelyken Drank , of Tabak te verkopen, op pcene van Drie guldens telken reize te verbeuren.
XI. Gelyk dan mede generaalyk verboden wordt het Spel, dat Elteren genoemd wordt,om de ongelukken, daar door te gebeuren , voor te komen : als mede het koten of hoepelen, of eenigen andere onordentelykheden , geduurende den Godsdienll langs de Straaten te pleegen , veel min eenig geweld of geraas hoe genaamd, in of omtrent de Kerken of op de Kerkenhoven te maaken, op pcene van eene gulden by ieder te verbeuren.
XII. Alle welke pecunieele boeten zullen worden geappliceert de eene helfte voor den Aanbrenger, en de wederhelfte voor den Armen; uitgezonden die ter welker opzigte hier voor aners is gedisponeerf, XIII.
U-
TRECHT
Publ. tegen ,t vloeken , zweeren , en ontheiligenvan den Zondag»



1262 NIEUWE NEDERLANDSCHE
OU
TREDHT
?ubl. te
gen 't vloeken, zweeren, en ontheiligenvan den Zondag.
3 I
<
j
c %
c
s I
e
G
l
XIII. En op dat deze Ordonnantie te beter mag worden geobferveert en geëxecutcert, zoo worden op dezen nevens den Heere Hoofdofficier en deszelfs Subftituit, ook geauthorifeert de refpective Deurwaarders, Letterdienaars cn Bodens dezer Stad, mitsgaders de Dienaars van de Juftitie, om de Contraventeurs van deze Ordonnantie te beboeten, en ook in hegteniffe te brengen.
XIV. Wordende ook de Koffers, Doodgravers en Stoelenzetters en andere Bediendens van de refpective Kerken by dezen geordonneert , om wanneer eenig geraas of desordre, contrarie deie Ordonnantie , in of omtrend de refpective Kerken gewaar worden, aanftonds derwaards te ?aan, en alle mogelyke vlyt tot weeringe van iien, en tot fh'lte aan te wenden , op pcene van fufrenfie of Caffatie van hun lieder dienften.
Blyvende niet te min alle voorgaande Ordonlantien en Publicatien , tot weeringe van open)aare cnordentelykheden, geëmaneert, voorzoo ree] hier niet mede contrariëren, in Vigeur en Dbfervantfe.
En op dat niemand hier van onkundig zy, zal lezen worden gedrukt, gepubliceert en geaffi;eert daar en zoo het behoort, enz.
P. V. SCHOONHOVEN.
FRIESLAND.
Leeuwarden. nPTanneer op den Landsdag by de StaYV ten dezer Provincie is geraedpleegd ver het plan van vermeerdering van Landlagt , door zyne Doorlugtige Hoogheid en Heere Prinfe Erfftadhouder, in de veraderingc van Hun Hoog Mog. voorgeflagen, eeft het Kwartier van Sevenwouden , overenkomftig met dat van Oostergo, Westero en Steden, het navolgend advys uitgeragt.
Het



JAERBOEKEN, Juny, 17S1-' 1203
IJ et kwartier van Zevenwolden heeft van den beginnen der ontftane onluften tuffchen Frankryk en Groot-Brittannien af aan , altoos in 't fentiment geftaan, dat het intreft der Republiek voornametlyk was, eene flipte en volkomene Neutraliteit tuffchen de Oorlogende Mogendheeden in acht te nemen, en dezelve door fterke Equipagien te doen refpecteren , om de Commercie , die voorname fource van beftaan en welvaren van de Republiek , en deszelfs Ingezetenen , tegens allen overlaft en moetwil, niet alleen kragtdadig te befchermen, maar ook dezelve by haar wettige verkregcne Privilegiën en Rechten , by plegtige Tracfaten of bedingen , of door het recht der Volkeren, aanhaar competeerende te befchermen , en derhalve hasfiteerd 't kwartier ook thans niet, om by die fentimenten te meermalen in deKwarttiers Advifen opengelegt, te perfifteeren; en is in gevolgen diens van Oordeel, dat het meer dan ooit tyd is, om daar de Republiek thans door 't zo onverpligt, als onvoorzigtig gemenageerde Engelfehe Ryk, op eene aller onregtvaardigften en ondankbaarfte wyze , met eenen openbaren Oorlog word aangevallen , de krygstoeruftinge ter Zee , met alle iever voort te zetten. Het Kwartier ziet met 't grootfte genoegen, dat in 't uitgebragte rapport der Gecommitteerden uit de refpective Admiraliteits Collegien dezer Landen dezelve fentimenten doorftralen, en wenft derhalven niets meer, dan dat de voorgeflagene Equipagien met een eenparigheid ter conclufie mag worden gebragt. Doch wat aanbelangt de voorgeflagene Augmentatie des Landmagts, kan 't Kwartier hoe wel ongaarne, niet afzyn te declareeren, dat 't dien aanmerkt als min nuttig, ja zelfs nadeelig voor de tegenwoordige fituatie der Republiek , en als onbeftaanbaar voor de zo zeer gedrukt wordende Fi« nantien dezer Provinciën in 't byzonder. Want immers, daar de Republiek tegens Enge-
Leeu«
war. den.
Advys van 7,Q~ venwoude , over de. Landmagt.



1264 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden.
Advys van Ze venwoudeover de Landmagt.
geland zal moeten oorlogen , en zich defendeeren, is het evident, dat deze Natie ons op geenerly wyze te Land kan attacqueeren , en" hec doen van landing zeer wynig te vreezen is, vermits de Vyand aan de eene kant daar niet tce •in ftaat is, door gebrek aan benodigt Krygsvolk in hun Land , en aan de andere kant volftrekt .weerhouden word, door de ondieptensder ftranden, welke langs onze Kullen meeft al, uitgenomen op eenige weinige plaatfen, die met geringe koften en weinig manfchappen verfterkt en verdeedigd kunnen worden, plaatsheeft.
En eeven'zo zeker als 't is, dat door eene onvoorziene omwenteling van zaken , den oorlog ligtelyk op 't vafte Land kan worden overgebragt , ecven zo zeker is het ook , dat 't eene niet gegronde Staatkunde is, zich tegens onvoorziene toevallen te Wapenen en in zulk een tyd, en in zodanige omftandigheeden, dat die Wapening noodzakelyk moet fchaden en terug houden eene uitrufting , welke men is gedwongen ter Zee, tegens een reeds wezentlyk daar zynde gevaar te doen, terwyl het genoeg gebleeken is, uit de befoignes en raadplegingen hier over meermalen ter Generaliteit gehouden, dat het minder effect het welk de Republiek van de gedane Equipagien zedert eenigen tyd erlanat heeft, meeft toe te fchryvenis, aan de fchaarsheid van Volk', welke door eene werving te lande merkelyk zoude vermeerderen , die dus geduurende dezen oorlog veel meer nadeel dan voordeel aan de Republiek zoude toebrengen. Het Kwartier oordeelt teffens, dat eene vermeerdering van Volk te Lande, ligtelyk aan andere Mogendheeden, die wy te land te vreezen hebben, merkelyke reeden tot navrage en jaloefie zoude kunnen geeven, en dat de Republiek zich hier door zeer gemakkelyk aan wezendlyk te vreezene aanvallen van de Landkant zoude kunnen onderworpen maken : dan hoe waarïchvnlvk ook eene onvoorziene onwenteh'ng
van



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1265
van zaakeft, in de Miffive van H. H. M. gefchetft; worde, de tegenwoordige gefteldheid van zaaken , de rupture namentlyk van de Republiek, door de Kroon van Engeland, die zich alle Mogendheeden door de willekeurige, en het recht der Volkeren verbreekende handelingen tot onvrienden maakt, doet die vreeze meer dan voorheen, onwaarfchynlyk voorkomen, en al was de vreeze voor een aanval aan de Landkant al niet ongegrond, zou doch de voorgeflagene Augmentatie van geen nut voor den Landen zyn, vermits de Naburen van den Staat, ten minften die eenigzins te vreezen kunnen zyn, ook door onlangs voorgevallen veranderingen in Duitfchland, zich in die fituatie bevinden, dat de Republiek onmogelyk zonder behulp van een Geallieerden teegens één derzelve befland kan zyn.
Schoon het Kwartier verneemt, dat de voorgemelde, zwarigheeden genoegzaam zouden kunnen geoorcleeld worden , om een Augmentatie der Landmagt in deze tydsomftandigheden volftrekt onnut te doen keuren, zyn 'er echter andere financieele confideratien, welke 't Kwartier oordeeld, dat by de Souverein nooit uit het oog behoren verloren te worden, en die het Confent in dezelve voor de Provinciën onmogelyk maken.
Immers de vermeerdering der gages der Militairen tot 12 ftuiv. per Week, welke, wel is waar, voor vier maanden is toegeftaan, doch die, indien het de nood eifcht de uitrekking der verloven te verlangen, veel ligt by continuatie gevraagd zal worden; en die zo al gedeeltelyk, nimmer geheel zal kunnen ingetrokken worden, indien men zich niet wil geëxponeerd zien, aan 't needer gefielde in het Kwartiers Advis op die materie in den vorige Landsdag uitgebragt ; die vermeerdering drukt de Provinciaale Finantien niet weinig, en 't heeft geen bewys nodig, dat eene verhoging van uitgaven voor de Militie alleen van ruim 400000 Gl. 's Jaars, welke deze Provincie
1eeu<
varoen.
Advys van Zevensvoude 5 over de. Landmagt»



1265 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeuwarden.
Advys van Xevenwoude,ever de Land' magt.
cie volgens 't Plan van 1778 met de Vermeedering van 12 ft. voor haar quota zoude moeten dragen, voor de Kas cndraaglyk zoude zyn, voor al, indien men hier eens byneemt de zo ontzaggelyke koften, weike aan de thans vereifcht wordende armature ter Zee moeten worden befteed.
Deze zamen, en mogelyk nog gedurende eeninige weinige Jaaren te vinden zynde, door Negotiatie en Geldleningen, doch het Provinciale Credit daar toe wel ras zullende moeten ophouden , zal men de penningen tot voldoeninge derzelve, niet dan by vermeerdering der lallen kun. nen vinden, zo als H. PI. M. zelve hier van reeds voorllag doen: dan het Kwartier confidereert , dat 't onverantwoordelyk zoude zyn, de ingezetenen dezer Provincie, welker Negotie en Commercie meer dan die van eenige andre der verbondene Provinciën in de tegenwoordige troub'es heeft geleeden, door 't weigeren der Protectie ter Zee, en welken meer uan eenig Land der gantfche bekende Waereld met laften gedrukt zyn, met nieuwe laften te bezwaren, daar dezelve in de langdurige Vreede, waar mede de Republiek is gezeegend geweeft, nooit eenige verligting van Laden genoten hebben.
En eindelyk, daar zeekerlyk 't voornemen van Z. D. H. en den Raad van Staaten zal zyn, om na 't eindigen dertroubles, de aangeworvene Armée weder af te danken, om dat 't onbetwiftbaar is, dat, wil men de Negotie, waarvan de Republiek voornamentlyk beftaat, niet weder door gebrek van protectie in eenen dergelyken benaauwde ftaat, als waar in men zig nu bevindt, brenj gen, maar met eenige nadruk beichermen, men zekerlyk eene meerdre, en vaftere uitrufting ter Zee in 't vervolg zal nodig hebben, en derhalven ook geen meer manfchap te Lande zal kunnen houden, als volftrekt en ten uiterfte noodzakelyk is, zo niet des Lands finantien geheel ten gronde zullen gaan: des is 't Kwartier van oordeel, dat
he£



JAERBOEKEN, Juny, r$ï, 1567
"het daarom beter zoude zyn tegens allerlei 'onvoorziene omwentelingen,by diverfche Mogendheden , tegenswoordig negotiatie te ordonneren, em wanneer de nood daar mogt zyn, een zeker getal Militie in onze Soldy të doen overgaan; daar door zoude men gedrefleerder Volk verkry•gen, dan by eene nieuwe Werving; daar door zoude men zich tegen onvoorziene toevallen , met veel minder nutteloze uitgaven valabel in ftaat ftellen; en daar door zoude men, wanneer de nood dezelve niet 1 angervereiichte, zig van het overtollige, dan onnut en al te koftbaar Krygsvolk, kunnen ontdoen, zonder, gelyk in 't ander geval plaats moeft hebben, door afdanking onzer eigen nieuw aangeworvene Militie, het getal der armen in 't Land te vermeerderen.
Het Advis van Westergo en de Steden overeenkomftig met dat Oostergo omtrend de voorgeflagenen vermeerdering van Land* magt was van dezen inhoud:
Advis van 't Kwartier vau Wcftergo, op 't 10 PoinB.
TTet Quartier in eene ernftige overweegïnge gexx legt hebbende den gewigtige inhoud van Hun Hoog Mog. Miffive in dato 26 Decemb.-1780, waarin aan de Staaten deezer Provincie met eene nadrukkelyke aandrang van redenen voorgedraagen word, om uit aanmerkinge van de hachelyken en allcnzins bekommerlyken toeftand van de Republicq, de Landmagt te 'vermeerderen, ten getallen van zoo veele manfchap, en op zodarjigen voet, als in voorfch reve Miffive Uitvoerig word gedetailieert, gevoelt zig niet weinig in verlegendheid gebragt, om ten deezen opzigten zodanigen weg te vinden , en in te flaan, die in de tegenwoordige gefchapenheid der tyden meeft gefchikt zoude zyn om het waare belang van alle Bondgenooten in 't alf&Seen, en dat van deeze Pp pp Pro-
Leetj*
WARDEN.
Advys van Ze» venivoude , over da Landmagu



1268 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Leeü-
warden.
Advys
van
Wedergo, wegens de vermeerderingvan Landmagt.
i
i
Provintie in 't byzonder te bevorderen, en dus de Republicq voor treffende onheilen te bewaaren: dan geroepen zynde, en de pligt eifchende om zig in deezen te verklaaren, verneemt het zelve; dat de hoogenoodzaakelykheidallezins vordert, dat de Refpective Bondgenooten, in de tegenwoordige zoo Critique toeftand van zaaken, hunnen aandagt voornamentlyk veftigen op eene fterken en gedugte toerufting ter Zee : dat de Republicq van die zyde thans verre weg 't meefte te vreezen heeft, zal door geene Bondgenoot immer ontkend kunnen worden: de ontzaglvke Vlooten van Oorlog-Schepen, 't groot getal Kapers en Roovers, die de Wateren der Zeeën fchier bedekken , ftrekken ons tot onweerfpreekelyke waarborgen , dat de Commercie, die gezegenden Bronader van de Bloei en Welvaart deezer Landen , ja van het gantfche Gemeene beft, door den dadelyken invloed, die dezelve daar op heeft, de gcvoeligfte flagen kan erlangen, en de Republicq dermaten treffen, dat 't Jaaren lang zou kunnen aanloopen, eer dezelve tot haaren vori»en ftaat van aanzien en luifter weeder gebragt ivierde. Het Quartier van dit alles volledig overtuigt zynde, oordeelt derhalven, dat de Bondgenooten zig voor het teegenwoordige her meeft, ja alléén op het herftel der Marine, en de toerusting van Schepen van allerlei aart en Charter, kragtdadig behoorden toe te leggen; dat hier toe au aanzienelyke fomme van penningen vereifcht, sn op zyn tyd door de Refpective Provintien geFourneert zullen mogen worden ; dat vordert :hans de veiligheid van den Staat, en 't behoud Ier voorregten, die dézelve tot nu toe, zoo gelukkig heeft genooten, deeze enorme en diep drukkende onkoften, die meeft al door zwaare Nego:iati5n, en beleningen van Penningen moeten gejogd worden, verpligten, om in deeze tyden zig :e Wapenen , en ons tegen geweld te dekken aaa iie zvoen alwaar het gevaar het meefte dreigt,
al-



JAERBOEKEN, juny, rflu ï26g
alwaar men het ziet genaaken , en waar het al; onvermydelyk voorkomt.
Deeze ontzaglyke üitgaave noodzaakt derhalve. om provifioneel te moeten afzien om grrotere de fpenfes te doen na dien kant, alwaar geheel geene vrees zig vertoond, voor dreigende onheilen, im mers hec Quartier vermeend, dat men te Land vooi als nog niets te dugten hebben , aangemerkt dt Koning van Groot-Brittanniën zyne uiterfte kragten alleen aanfpant, om de Zeeën te Overheeren . en daar over als 't waare een onbepaald gebiec te voeren, terwyl hy zig volftrekt buiten ftaat be vind, om den Staat der Verëenigde Nederlanden, aan de Land kant te befpringen en 't Toonee] des Oorlogs aldaar op te regten.
Daar en boven ftrêkt de voorflag van Zyn Al. ler-Chriftelykfte Majefteit den Koning van Vrank ryk, volgens ingekoomene berigten, genoegzaam daar heen : Om in kas van dringende' nood , dt Republiek voor geweldaadige aanvallen greetig te dekken, en daadelyk by te flaan.
Daar nu aan dé Zeemagt op het yverigft zal worden gewerkt, om dezelve in een gedugte ftaat te brengen, om de eer van de Vlag der Republiek te doen eerbiedigen , is ligt te voorzien , dat 'i aanwerven van Troupen in de voorgeftelde Manfchap onuitvoerelyker zyn zal, en dus voor als nog, geenzins raadfaam, om daar van eenige Proeve te neemen , dewyl men zig nimmer zal kunnen vleien , van in beiden even gelyk te zullen flaagen , en over zulks de regte Staatkunde , in 't Foluique beleid, allerzins vordert, om dat geene eerft ter hand te neemen , 't welk den Lande 't meefte en gewenfte voordeel aanbrengen kan . terwyl dan uit aanmerkjnge van 't voorwaaraY betoogde, het herftel, de vermeerdering en de uic breiding der Zeemagt, verre weg de voorkeuze behoorden te hebben in deeze tyden , boven die van de Landmagr.
Wanneer men vervolgens in aanfehouw neemt, l'PPP 2 (ter
iLEEUo WARDEN.
Advys van
Weftergo, wagens dt vermeer» dering van Land' magt.



i27o NIEUWE NEDERLANDSCBE
Leeu-
warben.
Advys van
Wefter go, wegens de vermeerderingvan Landmagt.
(ter Relatie van deeze Provintie) de vermeerdering van Soldy a 12 ft. per Man voor de Militie, zig thans in dienft van den Staat bevindende, zal de. zelve voor 't aandeel van Vriesland , indien de Maanden mogten blyven, jaarlyks bedraagen ƒ 140000 »
De Intreffen van de voorgeflagene Negotiatie volgens rapport van het minder tot 600,00.-) gl. dan Intreffen en voor de Jaarlykfe afloffing voor 1781 en voor de Negotiatie, die prefumtief meede in 1782 zal moeien gefchieden . . . 3000-
De Augmentatie volgens 't Plan van 1770 , na de gewoone Soldyen a 13797 koppen, maakt . ... 226000-
En met de vermeerdering van Soldy, a 12 ft. per man . , . 44000-
Zo zal de hialance Jaarlyks Salvo Calculo moeten verhoogt worden, met een Extraordinaire uitgave van .... ƒ483000-
Welke te kortfchietende Penningen , mogelyk nog 3 a 4 Jaaren lang zullen kunnen gevonden worden door behulp van Negotiatien; en eindelyk door de oplegginge van zware laften , zullende als dan de fcb'ier ondraaglyke laft van 't Reëel , en wel ligt op de Florenen in de eerfte plaats ,aanfprakelyk zyn; en dus de bezitters der Landgoederen alleen, die bereids daar onder zugten , op nieuws met verhogingen al wederom gedrukt moeten worden, tot afbetaaling van zyne Intreden en Capitalen, ,die by de provintiale Comptoiren als dan notoir moeten te kort fchieten , en dat alles nog boven de uitmergelende lallen , waar meede alleen voorfchrevene Ingezetenen bereids bezwaard zyn.
Om alle deeze en meer andere redenen op zyn tyd nader te openbaaren, vermeend het Quarxicr voor als nog , en provifioneel de voorgeflagene Augmentatie van Militie te Lande , te moeten houden in ftatu.
Men



JAEREOEKEN, Juny, 1781. 1271
Men ziet ook nog hier de volgende bekendmaking: ,, Het Departement van Leeuwar„ heelt onlangs de aendagt van alle vrienden j, van het Frieflche Vaderland willen opwek„ ken, op verfcheidene voorwerpen, welker „ verbeteringen door een Maatfchappy eer„ lang bevorderd, en van groot nut zouden „ kunnen worden. Ieder een kan zich by „ Inteekcning verklaeren, hoe veel Hy over „ hebbe voor eene poging ter opfcherping,
„ b. v. van Schoolmeefters Schoolkin-
„ deren algemeene Nieverheid enz. By-
„ zonderlyk heeft men, in de onderftelling, „ dat de eerfte en laetfte bron onzer welvaert „ wel eeril haere voorftanders vinden zal , „ een ontwerp voorgelteld, volgens het welk „ eene Maetfchappy de verbetering van Fries„ lands Landbouw en Veefokkery zou be„ proeven op eigene rekening , zonder veel „ te wagen. Om de intekening (voor een of ,, meer Ducaten , voor welke men Actiën „ ontvangt) gernakkelyk te maeken door het „ geheele Land , zyn de Heeren Sekretaris3, i'en en Predikanten by wicn men het ont„ werp zien kan, verzogt dezelve overal van „ hunne Stad- en Landgenootcn aen te nee„ men. Zulke Rille pogingen , welke onder 5, s Hemels zeegen , zelfs in 't midden van 5, onrult, tot duerzacm heil vog.r het Vader„ land zouden kunnen gedyen , moeten ge„ wiffelyk de goedkeuring van elk, die het „ wel met het Vaderland meent wegdragen. „ Ln men zoude onze Fricffche Landgenoten „ tekort doen, indien men niet dacht, dat deze onderneming , die nooit beter dan „ met vereende magt zal flagen, wel een gèPPPP 3 ]» noeg-
Leeu-
ivar" jen.



Un NIEUWE NEDERLANDSCHE
LEEUWARDEN,
„ noegzaem getal van deelnemers zal vinden1, „ die dit geringe bewys van egte Vaderlands„ liefde gaerne en vaerdig gaven."
Den 10 dezer maend omtrent vier tieren na den middag, viel 'er op 's Prinfen Lufthuis, en't geheele Oranjewoud, een aJlerverfchriklykfl onweder. Een zwaere llorm kwam op uit 't Zuid- Welt, met blixem en zwaere hagel, en Herken donder gepaerd. Weinig tyds daerna vielen 'er ftukken ys van eene ongclooflyke groote, ja zommigen langwerpig van twee en een half duim. Meer dan twee duizend glazen m 's Prinfen huis zyn door deze ysltukken ingeflagen , ook is niet een huis onbefchadigt gebleven- Aen vrucht- en andere boomen is groote fchade gefchied , gelyk ook aen de graenen. De boekweit is geheel weg, en de Boeren zullen op nieuw moeten zaeijen. Alle de tuinvruchten zyn vernield, 't Onweer heeft een half uer geduerd, maer, zoo veelmenweet, is 'er geen menfeh door omgekomen.
OVERTSSEL.
Zwolle. T\° Heeren Staeten van OveryfTel hebben goedgvonden hunne negotiatie of ,geldIcening, by befluit en bekendmaking van den 5 April jongftleden begonnen, te vervolgen, de losrenten tegen de renten van drie guldens van ieder honderd guldens jaerlyks, vry van alle lallen, als alleen van het Collaterael, het welk alhier door uitheemfchen zal moeten worden betaeld , en de Lyfrenten tegen zes en één half ten honderd, en wel op 't Comp-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1273
toir van den Ontvanger van Zalland binnen Zwolle, den Ontvanger van Twente binnen: Deventer, den Ontvanger van Vollenhoven binnen Kampen , en op het Comptoir van den vyftigften penning binnen Zwolle , zullende de verdere intekening op gemelde Comptoiren kunnen gefchieden van nu af aen tot den 12 Oétober aenftaende , en het inbrengen der penningen kunnen en moeten gedaen worden van nu af aen tot den eerllen November aenftaende, en de renten loopen van den dag van de inbrenging der penningen.
Wy hebben laeftelyk gezien, welke pogingen Jonkheer D. van de Capelle tot den Poll nog gedaen heeft, om een afdoening van zyne zaek te bekomen. Zie hier voren bladzyde 1137.
Hoe hy zig by de Staten van Overyflel vervoegde, en welk Advys de Ridderfchap den 5 April ter vergaderinge- der Staten inbragt.
De Heeren Afgezondenen der Steden namen aen, zig hier op te zullen verklaeren , terwyl die van Zwolle den zelfden 5 April 1781 ter Statenvergaderinge het navolgend belluit inbragt em.
T>y refumptie zynde gedelibereerd op de Requeste van den Heer van der Capellen tot den Pol' ter Vergaderinge van Ridderfchap en Steden geëxhibeert den 1 Maert 1781, ende nadert gehoorn het rapport van de Heeren onze Gecommitteerde» een Landdage en daer uit vernomen zynde , dat alle pogingen om deeze facheufe zaek door eenig rainnelyk accommodement uit den weg te ruimen „ hadden bevonden vrugteloos, zo dat de reden, waerop door de gefamentlyke Steden nevens eeniRppp 4 gen
Zwol-



I2?4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ZWOLLE.
Ref. van Zwolle, dat Jr. v.d. Capelle , moet gercadmitteerdworden.
gen der Heeren Edelen'op het formeeren van een* commiffie daer toe geïnfteerd is, celleest, en die commiffie vrugteloos te agten is.
Is na deliberatie goedgevonden (onder wel expres voorbehoud van het on weder fpreekelyk regt der Steden, om met gevolg ook van een der Heeren Edelen by de meerderheid de conclufie te maken,-) als nu ter vervorderinge van Jultitie de Heeren onze Gecommitteerden voorgem. te gelatten ter Vergaderinge van Ridderfchap en Steden te declareeren, dat wy onder inhadte van onze vorige zo afzonderlyke als gefamentlyk met de beide Steden Deventer en Campen daer omtrent gedane declaratien al nog van oordeel zyn, dat de Heer van den Capellen tot den Pol[moet worden gereadmitteerd ter Vergaderinge van Ridderfchap en Steden, en dat aen hem zyn onvertogen Landregt moet wedervaren, zo als 't zelve aen niemand in den Lande van Overyffel kan onthouden, nog hem zyne wehren en defenlien eenigermaten 't onbruik mogen gemaekt worden»
Waeromtrend wederom de Afgezondenen der Steden Deventer en Kampen aennamen de gevoelens van de Regeerders hunner Steden op den aenftaende buitengewoonen Landdag te zullen inbrengen.
Vervolgens bragten nog de Afgezondenen der yverige Stad Zwolle den 6 April ter vergaderinge der Staten een befluit, van den 2 daer te voren, aldus luidende.
Ter Vergadering wederom voorgebra^t en by refumtie nader gedelibereerd zynde op de Refolutie van de Heeren van de Ridderfchap in datoden 25 Maert des jaers 1779 over het different, rakende de Redemric der Drollen dienften , tegens dezer Stads Propofitie en eventueel proteft van den 29 Oétober 1776 ter Vergaderinge van Ridderfchap ea Steden overgegeven.



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1275
Is goedgevonden, de Heeren Gecommitteerden ten Landdage in mandatis te geven, ter Vergadering van Ridderfchap en Sceden voor te dragen, te deciareeren en in de Notulen te doen infereeren.
Dac Schepenen en Raden met zo veel genoegen, als ze by den eerllen opflag vernaemen, dat eindelyk op hunne inftantie van den 23 Maert 1779 door de Heeren van de Ridderfchap na een verloop van min of meer derdehalf Jaer de gereferveerde aentekeninge tegens opgemelde dezer Rads proteft twee dagen daer aen op den 25 van dezelfde Maend was overgegeven, verwagt hadden, dac welgemelde Heeren daerby of in dezerzydfe gevoelen genereufelyk zouden zyn overgegaen, ofte immers dezelve hunne aencekeninge zodanig overtuigend hebben ingefteld en gefurneerd , dat men, daer door gedefabufeerd, met opheffing van 't protefl, van fentimcnc zoude hebben kunnen veranderen.
Gelyk men op den gezeiden 23 Maerc by 't advis aen zvne Hoogheid, over de zaken van de Heer van der Capellen tot den Pol, niet verre van 't begin, eer Vergaderinge hadde verklaerd als dan giern te zullen doen.
Dog dat men, wel verre van dit een of ander, integendeel by examinatie heeft bevonden, de Heeren van de Ridderfchap zich daer by nergens anders mede te hebben bezig gehouden dan aen de eene zyde dezerzyds gehouden onberispelyk gedrag onverdiend, en mee invlegting van uitdruk» kingen, die waerlyk niet weinig ongemefureerd zyn, te taxeeren, en zoo doende te begacn dez.dfde fout, die ze in anderen zoo zeer verfoeien.
Terwyl ze aen de andere kante van het groote poincl, daer het alles van afhangt, te weten, de wettigheid of onwettigheid dezer dienften, met de merites en de dagelykze executie van de Refolutie van Ridderfchap en Steden van den 18 Maert 1631, door het nog by continuatie ontfangen der daer by vermeerderde Drollen Tra&ementen, Pp PP 5 geen
Zwolle. *
Ref. van iwolle,
'Vegens de Dros■endienQen.



NTF.T7WR TNTF.DÏÏRr ANnsrnt?
ZwoL' SjK.
Hef. ve»
Zwolle
wegens
de Dros-
tendien-
fien.
geen enkel woord fpreeken , maer, onder employ van eene blote referve van nader aentekeninge dien aengaende, hun geheele vertoog bepalen in 'een onderzoek omtrent de formaliteit der refolutie van den4 April 1776, wanende, dat dezerzydze Proteft ook alleen maer op de verzuimde f^rm zoude beruften, waervan zig egter het contrarie by de enkele lecture ontdekt. Dac Schepenen en Kaden nu wel een zeer ruim veld voor zig zien, om de ongemeriteerde bejegeningen der Pleeren van de Ridderfchap, met gelyke oaaengenaemheid, en met meerder regt te retorqueeren.
Dog dat ze om zig door dergelyke afgekeurde reflexkn van 't waere verfchii-punt, daar het algemeene belang der goede Ingezetenen te veel aengeleegen is, in geenen opzigte te verwyderen, zulks niet doen zulleD.
In tegendeel van intentie zynde om by de zaeke zelfs te blyven, omtrent de reproche? (1.) van overyling, (2.) van onkunde van dezer ftadsvorige Regenten, en (3.) van 'c verzwygen der Refolutie van den 18 Maart 1631. (want die is het al, waerop met zoo veel omflag gevit word) tot hunne decharge zullen reraarqueeren.
Dat wat het eerfte aengaet, elk, die zig uit de retroacten gelieft te reprsfenteeren, dat het rapport, voor de Droftendienften, de compofitien, en de voet van afkoop van dien , uitgebragt, en door dezes Stads Gecommitteerden overgenomen zynde, op den 23 Maert 1775. 'er meer dan een geheel jaer is verlopen, eer de gequseftioneerde Refolutie met de meerderheid, te vveeteh de Ridderfchap en twee fteden Deventer en Campen, op len 4 April 1776. is genomen, ligt zal begrypen, lat deeïe overvloedige tyd van deliberatie, alle vermoeden van overylinge ten eenemael uitfluit.
En, die daer by den inhoud van dezerzydze laar tecgens opgezeiden 4 April ter vergadering ivergegeven Proteftatoire verkkringe en tequitable roorflag flegts met een vlugtig oog befchouwd, nitsgaders reguardeert, dat wanneer de meerderheid



JAERBOEKEN, Juny, 1781. T277
heid daer niet na luifterde, men niet aenftonds, maer een geheel half jaer daer aen, en eerft op den Q9 Oéfober 1776. de inhsefive, en zoo kort doenlyk gedetailleerde Propofitie en Proteftatie, die thans de Ridderfchap beantwoord, heeft ingegeven, zal ras bevroeden, dat van deeze kante niets by verhaefting, maer alles na ryp overleg vooraf is gewikt en gewogen, zodanig, dat men by refurntie en herhaelde deliberatien na dien tyd ter goeder trouwe als nog verklaerd niet te bevatten, dat 'er eenig beter voorftel tot wegneming ofte ptfficifie van de gevreesde gevolgen, die deze affaire tot hier toe gehad heeft, als toen heeft kunnen gedaan worden.
Hetwelk dus veel beter was geweeft, des tydes door de meerderheid te zyn geaccepteerd, ofte ter nadere overweging overgenomen, in ftede van opftaende voet te verwerpen, ende te perfifteeren by eene Refolutie, waervan de onbeftendigheid tam quod ad matcriam, quam quo ad formant, door aenvoeringe van bundige redenen aen haer vertoond wierd.
Hoedanig gedrag men meend, en toen ook geallegeerd heeft , eenreatbewys van overylinge te zyn; waeraen dus de Heeren van de meerderheid wederom zelfs fchuldig ftaende, onder verbeteringe, niet wel beraden te werk gaen, anderen deswegen te taxeeren.
Gelyk de Heeren van de Ridderfchap al mede niet wel redeneeren , wanneer ze op de dezerzydfche fchouderen onderftaen over te brengen het abuis, erreur, onkunde of wat naem men 'er aen geven wil, by de vorige Stads Regenten, die al lang ontflapen zyn, omtrent het accordeeren van zeer gcclaufuleerde Droftendienften in 't jaer 1725. begaen; daer dog het bekende fpreekwoord, van den Balk in eens anders oogen te zien, by gemelde derzelver aentekeninge aengevoert, nimmer applicatie kan vinden, dan op die geenen, die*t abuis, by hun zelfs in groter mate begaen, aen anderen alleen gaen imputeeren, of, om 't cas fubject, ten
voor-
ZWOLLE.
Ref. van Zwolle*
wegens de Dros» indien» (len.



127» NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Jlef. van .Zwolle; wegens de Drostendienfien. i
i < J
i i 3 3
i
1
i c
j ( ]
voorbedde te neemen, hunne mede Regenten van averylinge verdenken , daer ze zichzelfs op 't zigtbacrlte in verloopen hebben.
Men erkent, dat dezerzydze Heeren Pnedecesfeuren zich hebben vergift, en na mate dezelve langer tyd van deliberatie genomen hebben, dan de overige Leden van Staet, is het ook zo veel te meerder te verwonderen,dat ze de fout niethebbtn mtdekt.
Dan geconfedereerd, dat de Heeren van de Ridderfchap, alle thans mede overleden, die in't Jaer 1717. op ditpoinclvan uitfehryvinge hebben geadvifeerd, zonder eenige gevorderde tyd van bcraed te neemen , zich met hun prompt advis even zeer hebben vergrepen, dan de Regeerirreh der drie bteden, waer van de eene meer, en de andere minder, doch deze Stad de langfte tyd heeft genomen; 10 meind men, dat, daer in effende het abuis, by illen refideerr, aen de een zo weinig, als de andere, by wege van verwyt behoord te worden toegevoegd, dat aen dezelve, alle in de goede trouwe geftorven, fpecialyk aen de Steden, ongcagtet laeren in die genoten tulTcbentyd zekerlyk aenge. vende vlyd , 't zy zelfs, of door haere Secreta'iën en Minifters. een waerheid is verhalen gebleeken, die thans uit de Notulen dezer Vergaderinge rit de concordaten ofte handelingen van' Raed en Meente van Deventer, uit 'sLands Archiven en nt de Succeflive Rekeningen der Land-Rentmceters en generale Ontfangers. niet alleen van Zaland en Twenthe , maer cok van Vollenhove en vlaltebroek, tot heden toe, door de thans levende Regenten van Zwol , en die daer op vorder d« noeite van onderzoek gedaen hebben zo zeer alerkennelykft is geworden, dat 'er onzes era^tens ;een ontkennen meer op is; en dus dat effect, op de »veri?e leeden behoorde te hebben , om met ter ydeftellmg van alle vordere difputatien over de ormahteit of informaliteit , dezelve gelukkig ont!ekte waerheid tot verligting van den armelyken luisman gretig te amplecleeren, en de abufive re-
fo.



JAERBOEKEN. >«y, i78i; r*f#
folutie van den 4 April 1776, al was ze in de al lerboudigfte forme gearrefteerd (als voorzeker neen) datelyk in te trekken, in ftede van voort te varen overdeform, die, hoe Subftantieel ook, nimmer kwaad in goed veranderen , of abuis en onkunde boven de waerheid , die elk menfeh altoos verpligt is hulde te doen, kan doen prsevaleeren, te twisten; en het geen nog vorder gaet, dezes Stads Re-' geeriDge, waer in derzelver derde en Jaetfte taxatie beftaat, te infimuleeren „ van de meeraedagte Re„ folutie van den 31 Maert 1031. uit zekere ran„ cuue, misnoegen, of om confufie te maeken, te zullen hebben agtergebouden en verborgen." Het welk eensdeels 'er verre af is, alzo dezelve Refolutie, na ontdekt te zyn, aen deu Heer, van deze Stad tot het werk den Drostendienften gecommitteerd geweeft, is gegeven, die ook in de commiffie dezelve, zonder dat 'er by 't rapport eenige agt op is geilagen , volgens zyn zeggen , heeft geallegeerd, gelyk de Heeren , die van die commiffie nog in leven zyn , zig denkelyk wel zullen weten te herinneren.
Terwyl anderdeels deeze foupcon van verberginge e diametro de gezonde reden tegens zig heeft die niet toelaet te vermoeden, dat iemand, over deeze dienften zo denkende als de Stad Zwolle, met geen ander inzigt, dan om de Ingezetenen by hun vryheid te bewaren, willens, en alleen om zyn mede Regenten of mede Gecommitteerdens door ignorantie in 't wilde te laten fchermen , een document zoude wille agterhouden, hetwelk na de ontdekking dezerzydze idéé op 't kragtigfte corroboreerde, en een geheel ander ligt aen het onderwerp toebragte, als ieder een tot dus verre daer van, zekerlyk ter goeder trouwe, gehad hadde.
Behalven , dat voor het derde , en zo al de communicatie daer van by vergetelheid of ir attentie van eenig Gecommitteerde was nagelaten, gelyk de alleröplettenfte daer niet vry van is, dan nog altoos de allegatie daer van tot lafte van de geheele Stads Regeeringe, onder de vreemde uit-
druk-
ZwoT> Ce.
ReJ. van Zwolle,
wegens le Dros■endien>len. ,



ïaSo NIEUWE NEDERLANDSCHE
ZWOLLE.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendien*
fien.
drukkinge van een huismiddeltje , niet alleen welnig fchynt te qundreeren met het geene de Leden deezer Vergaderinge, daer men emftigeTael fpreeken moet, eikanderen ichuldig zyn ; maer ook en in allen gevalle in deeze tegenwoordige zaeks toeftand ganfch nutteloos gebezigd wierd.
Daer immers nu de vrage niet meer is , of die dikgemelde Refolutie door deeze Stad ofte Gecommitteerden van dezelve verzwegen is, ook niet of daer mede wel of kwalyk gedaen is, neen maer enkel en alleen, of tegenwoordig, na dat dezelve Refolutie van den 18 Maert 163 r. met den aenkleve, en nog dagelykze naleeving, omtrent hec genot der verhoogde Tracrementen van dien ontdekt is, ende teffens gebleeken, dat het geen Schepenen ende Raden daer van by hun Proteft. gepofeert hebben een allerkennelykfte waerheid is , de Ingezetenen met deze geredimeerde Drostendienften, famt verdere gratuiteiten en precarien, daerby vermeld, als nog moeten worden bezwaerd gelaten , dan of dezelven in tegendeel daer van niet zo eerder zo beter moeten worden ontheft, en dien ten gevolge de Refolutie van den 4 April 1776. invoegen, door de Heeren ordinaris Gedeputeerden gepubliceerd , moet worden ingetrokken.
Dat Schepenen ende Raeden voor der Ingezetenen vrydom in dezen, by hunne fucceffive declaratieu en proteftatien , gelyk zy verpligt waren , gevoteerd hebbende, geenzins met de Heeren van de Ridderfchap van begrip zyn, dat de beflifïïnge van dit poinfr. alleen zoude dependeeren van een onderzoek, of de voorn. Refolutie van den 4 April t77ö. waerby deeze Dienften gefteld zyn redimïbel, het geen ze te voren niet waren , formeel of informeel genomen zy.
Om dat fe menen, dat al was die Refolutie al op 't formeelfte, genoomen dan evenswei 'sLands Souverain , volgens alle fundamenten van geraifonneerde Staetkunde, verpligt zoude zyn, deze!. Ve weder te caffeeren, zo ras ze geblykt op abufi-



JAERBOEKÈN, juny, 1781. 1281
vs grorjaen te zyn genomen , en mitsdien te verklaeren:
Dat, vermits by exacl onderzoek gebleeken was, deeze Dienften met alle vordere gratuiteiten en precarien te zyn geredimeerd, en alzo de Ingezetenen daer toe niet meer verpligt, daer door de meer gemelde Refolutie, om die Dienften alnog te kunnen doen, of daer voor geld te geven, in dienftaer geraekt was,dat 'er geen termini habiles voor zynde overgebleven , derhalven dezelve buiten alle effect wierde gefteld.
Maer] dat Schepenen en Raedeu hunne fuftimië" op veel fterkcr gronden, en wel deeze twee fundamenten gebouwd hebben, te weten primo daer °P 'dat de Ingezetenen na de Refolutie van den 18 Maert 1631. tot geene Droftcn-dienften, gratuiteiten, precarien of wat het ook zyn mag, verpligt zyn
En pro fecundo, dat het in allen gevalle tot haer bezwaer verftrekt, daer over met de Heeren Dros. ten te Componeeren of geld te geven, gelyk de Heeren Drollen ook onbevoegd zyn zulks te doen of geld te nemen:
Om dat alle Compofitie daer over aen dezelve by de refolutie van 1717 of 1725, toen Zwol daer. by accedeerde, verboden is.
Welke Relólutie, als met eenpaerige ftemmen genomen, door geen Refolutie met meerderheid, als is die van den 4 April 1776. doorgedreeven, tegens het uitdrukkelyk proteft van deeze Stad, voor een geheel zesde gedeelte den Souverain reprafenteerdende, kan worden verbroken , ofte daervan in eenig poinór geluxeerd; zo weinig, dac dezelve daer om zy nul tn zeer kragteloos dac ze niemand verbind, ten dien efFeéte: dat in a'len gevallen by het Advys van Ridderfchap van 1757, zo als dat met de daerby door de Steden gemaekte acemchementen en claufulen in 1725. eene Staets Refolutie geworden is, moet worden verbleven, en by gevolge mede alle compofitie verboden , ter tyden en wylen toe, dat daar omtrent by tene
con-
Zwoï.*'
LE.
Ref. van Zwolle,
wegens de Dros* tendienften.



ibM NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
'Ref. vai
Zwolle
wegens
deDros-
tcirdien-
fien.
contrarie Refolutie, met gelyke eenpaerigheid genomeo, anders is gedisponeerd.
Dat men de Juflicie dezer fuftinue wel bereeds ;by 't meergemelde Proteft, zo met relatie tot de iirraterie, als met relatie tot de form, heeft aengetoond, zodanig, dat omtrent de materie de Ridderfchap niets heeft weten in te brengen, immers dit poinct, daer het eigentlyk voornamentlyk ja genoegzaem alleen opaenkomt, fhlzwygende, onder eenvoudige referve van nader aentekeninge, heeft gepaiTeerd en zich omtrent de form alleen bezig gehouden, dog op zulk een bouwvallig fundament, dat, wanneer men het geval, zo als het in der waerheid daer ligt, met een vereifcht discernement befchouwt, het zelve zo ras vervalt als het ter neder gelteld is.
Dat Schepenen en Raeden nu wel zouden kunnen volftaen om de Ridderfchap te volgen, en met provifioneele fepofitïe van alle vorder detail, hec poincl quo ad materiam volgens dezerzydfche idee houdende voldongen, zich enkel tot het pohct van informaliteit bepalen.
Dat ze daer mede ook wel denken aen de Heeren van de Ridderfchap te zullen voldoen, dog dat ze gemeind hebben hunne zorg vorder te moeten uitbreiden, ende niets te moeten laten onbeproeft, om welgemelde Heeren met de Steden Deventer en Campen, zo ver doenlyk, te brengen in haer regtvaerdig fentiment.
Dat hen daertoe heeft toegefcheenen geen beter motif te zullen kunnen worden geemployeert, dan eene meer gedetailleerde overture van al het geen men omtrent deeze Droften-dicnften by onderzoek heeft opgefpeurt, bekleed met de confideratien en gevoelens, die de Hifioria facii daer by gelyk als van zelfs elk onpartydigen aen de hand geeft.



JAERBOEKEN. <*im. imt ,Ao«
- Dat ze, daer toe thans overgaende, egter onnoöjg agtcn, den fervilen aert dezer ceconomique üroften-dieniten, toto coelo verfchillende zo van de Landsdienflen , als die der Hofhorige of Lyfeigene lulden, en andere Provinciale Meyeren , uit de Rechten aan te toonen, ofte uit de oudheden eeni breed verllag te doen van de prohibitive dispofitieni der voonge Landsheeren tegens dezelve, en alle precarien gemaekt, zo om dat dit een onnodig verhael van odie zyn zoude, waer van met betrekking tot deze Provincie Melchior Winhof in zyn AverylTels Landrecht op diverfe plaetzen als p. i. Art. 17, p. 2. Arc. 7, 8, l8 tot 2I> veel gezegd heeft, als ook, en wel voornamentlyk, a p-Khoe het d?,er. omtrent ook oudtyds onder de BiiTchoppen , Keizer Care! en Philippus den tweeden, voor de erecfie dezer Republycq\ de jure geweeft of fatfto gepracïifeerd zyn mag, het voor elk Liefhebber van de vryheid, byzondir van de inwoneren dezer Provincie , alleen genoeg ea alleraengenaemft is te weten: fa
Hn?nK,i?eZeS L^-d$ ?egeGteD> zo vroeg hen zulks S Sin Tii18' hun .vrygev°gten Ingezetenen met alleen hebben voorzien met billyke en wVze Wetten maer ook teffens daer op zyn uitgeweeft, om dezelve het genot der Vryheid, dat groote Ueiaed en onwaerdeerbaer Pand van elk menfeh met er daed en op 't luifterrykft te doen gevoelen.
Door in t Jaer 1630 boven de Collectie van M. Winhof ^ ij59. en in plaetze van de korte Reformatie van iöoo. een nieuw en meer volkomen Landregt te arrefteeren, en dat heerlyk famenftel met den Druk gemeen te maken, waer van men Zich alsnog bediend.
En op dat 'er niets, 't geen de Libertas PuhliZ\l*?^GrPtëT '^Spaenfchejuk, konde hinderlyk zyn, of zelfs fchynen overgebleeven, op den Landdag van het volgende faer van 1631 met de Heeren Droften, die toen allerhande precarien vanfervile Dienften Hoenderen, Garven, Hoy, Glas, Schapen, Holt, Turf en andere Beederj* Q.qqq bien-
Zwolle.
Ref. van Zwolle,
vegens le Drosendien-



1284 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van
Zwolle.
wegens
de Dros-
tendien-
fien.
bienvernies, en wat dies meer* is, fchoon onzes erastens non j'ure, nog fchynen te hebben gftrokken, eene fchikkinge tot volkomen peremptie van dezelve, door verhooginge hunner Traktementen te maken, by eene Refolutie op dm 18 Maert van dat jaer genomen, die men woordelyk, als de grondzuil van het different, het welk men na verloop van ongeveer anderhalf hondert Jaeren, met de voorllanderen dezer afgefchafte Dienften thans heeft, hier zal infereeren, luidende als volgt. „ Alfoo de refpective Droften vertoond hebben, dat de ord. weddens ende Tractementen ffaende ' tot haer Ed. refpecftive Ampten, noch fulex zyn als die van oudes geweeft, daer nrchtans ande' re Officieren haere gagies en Traktementen, nae de tegenwoordige gelegenrheid van tydtn, zyn verbceterd; dat ook by hec Gereformeerde ' Landrecht haer Ed. voordeden afgetrocken worden, is na deliberatie goedgevonden, dat de Droften alle haere voordeden , die haer Ed. uic ' de Karfpelen ofte Gerichten, het zy voor dien*! ften gratuiteiten, vereeringen ofte onder wac ' naeme het zoude mogen wefen , getrocken ende genooten hebben, 't eeremaele fullen afftaen ende veriaeten, oock niets mogen genieten, by privatie van de verbeeteringen, die tegenwoordich fullen worden gedaen, voorbeholtelyck die ,, breucken die den Drollen by 't Lantr. fyn toegelaeten. _ „ Ende is de Droft van Sallant op te voorfz. „ Conditiën tot een Jaerlix Traktement, ende voor „ ord. weddens, in de plaets van de oude toege„ lecht twaelff hondert K. G's. jaerlix. „ De Droft van Twenthe duifent Car. Gl. Jaerlix,
De Droft van Vollenhoe negen hondert Car. „ Gl. jaerlix.
,, De Droft van Iffelmuiden en van Haaxbergea „ elcx vyff hondert Car. Gl. jaerlix. -
„ De Schoute van Haflelt Roedolfvan den Cloos. „ ter om goede coufideratien van zyn Perfoon,
en-e



JAERBOEKEN, >»y, 1781. 1285
« ende fonder confequentie, drie hondert Car „ Gl. jaerlix, voorbeholtlick, dat dezelve dae
boven fal mogen proufiteeren de Emolumectei „ tot het voorfz. Ampt van outs ftaende.
„ Ende alzoo de Dyckgreve van Sallant Seync „ Rengers op zyn traktement van 750 K. Gl
jaerlix fware coflen van defroiiementen heef „ te dragen, wort het felffde traétement verbee
tert met twie hondert vyfftig car. Gl. jaerlix. ..Welke traktementen by ordinantiën van de ,f Gedept, telkens fullen worden betaelt: ende „ fullen defelve by de verpondinge verdielt ende 3> gevonden moeten worden". Waeiuit men infereert,
Dat op deze eclatante wyze 's Lands vrye Ingezetenen, tegens betalinge van een jaerlykze fomme, uit deze Dienflbaerheid voor altoos verloft zynde , het van zelfs fpreekt, dat daer mede dezelve Heeren Drollen alle regt of pratende. 't welk zy ooit tot het vorderen dezer Dienften enz. mogen gehad hebben, zyn kwytgeraekt ende volftrekt onbevoegd geworden, om dezelven weder te mogen vorderen.
Gelyk het de Heeren Droften toen ook billyk hebben begreepen, ende inderdaed, zonder de eerfte principien van jequiteit en juftitie te impugnceren, niet anders konden begrypen.
Aengezien dog, zo ongerymd het is den prys en gekogte waer, of gelyk het fpreekwoord zegt, geld en land te willen laten in eene hand, niet minder, ja even paradox is, het geld, waer voor deeze Dienften enz. zyn geredimeerd, te willen trekken, en daer benevens de Ingezetenen JNB uit welkers beurs by wege van fchattingen, en impofitien, dog de penningen gefurneerd worden , deeze afgekogte Dienften in natura aftenemen, dat is te zeggen een en dezelfde Iaft tweemael uit een en denzelfden hoofde te willen hebben geprasfteerd.
Zulks, dat van dien tyd af deeze Dienften enz. cpk datelyk hebben gecedeerd, en de Heerea Q.<J<iq, * Dros*
. Zwol-
fLE. i
Ref. van 1 Zwolle,
wegens : de Dros■ tendienften.



1236 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle,
Ref, van
Zwolle,
wegens
de Dros-
ïendien*
flen.
Drollen in plaets genoten de refpective traktementen in gelde, zoo als derzelver Succeffeuren die traktementen tot nog op dezen huidigen dag genieten.
Gelyk men vertrouwd thans door niemand meer te worden in twyfel getrokken , veel min de generaliteit dezer redemtie tegens de klare text der Refolutie, die niets uitzondert, tot andere foort van fervitien, vereëringen, precarien of gratuiteiten gerellringeert.
Waertoe men geen fchyn of fchaduwe van bewys ergens als nog ontmoet hebbende, derhalven meind geene de minfte exemptie, hoe genaemd, te mogen worden geadmitteerd, zoo lange dezelve niet getoond en geprobeerd word,
Aengezien dog, die alles zegt, bekendlyk niets uitfluit, en waer aen flegts een voordeel gelaten word, volgens den aerd der refervatie, alle de refte kwyt raekt.
Ten klaeren vertoge, dat daer expreflis verbis by welgemelde Refolutie alle voordeden, die haer Ed. uit de Carfpelen ofte Gerigten, 't zy van Dienften, gratuiteiten, vereeringen ofte onder wat naemen het zoude mogen wezen, getrokken ofter genoten hebben , zyn geredimeerd, zonder dat de Heeren Droften iets anders en verders zouden mogen genieten, dan de breuken die aen dezelve by 't Landregt zyn toegelaten, over zulks by infurmontabel gevolg, voor hen lieden ook niets is overgebleven dan alleen de breuken, niet alle, maer die 'c Landregt, 'sjaers te vooren, alsgezeid, vaftgefteld, haer gegeven hadde.
Dat wel na verloop van eenige jaeren deeze en geene vereëringen en precarien weder zyn ingekropen, en de Hooggemelde Refolutie van afkoop geattenteerd, zo dat de Ridderfchap en. Steden b'ereeds op den 25 Maert 1644. de Schul-' ten bevonden worden te hebben verboden tot laste der Ingezetenen eenige uitzettingen te doen
tot



JAERBOEKEN, >»y, 1781. 1287
tot vereëringen van Droften,als met behoorlyke convocatie en toeftemminge van de gemeene Erfgenamen.
En wanneer in den jaere 1654. wegens de inteftine diflenfien binnen deeze Provincie beide Parthyen zig aen Gecommitteerden van de Heeren Staeten van Holland hadden gefubmitteerd, onder de poinften van bezwaer dit ftuk toen mede is voorgebragt dog met die uitkomfte:
Dat de Heeren Gecommitteerden in hunne uitfprake van den 20 Auguftus 1657 > gedaen op den naem van de Staeten, by de generaliteit van dikgemelde Refolutie van den 18 Maert 1631., fchoon niet fpeciael genoemd, zyn gebleeven, ende dien ten gevolge, zonder admiffïe van eenige alteratie, ampliatie ofte reftriftie gelyk als by inhaïfie gedecideert Art. r.
,, Dat de Droften haer gecontenteerd zullen „ moeten houden met haer ordinaris traktementen „ ende profyten, (te weeten van breuken haer „ in voegen voorfchreeven by dikged. redemtie
alleen voorbehouden) zonder de Ingezetenen „ van haere refpective Droftampten met eeniger„ hande laften te bezwaeren, met wat name die ,, ook genoemd mogen worden, zonder dat ook „ by 't aenneemen ofte by het verderf derzelve „ iets tot lafte der Ingezetenen gebragt zal wor„ den";gelyk te zien is by AitsmaHift. 9. D. 37. B. pag. 21. edit. 1664. in 4to.
Dat, wanneer nu in de Commiftlen en Inftructien der Heeren Droften, na dien tyd uitgegeven, van Hooggemelde Refolutie van den 18 Maert 1631. en Uitfprake commiflbriael van den 29 Auguftus 1657. correcte mentie, relatie ofte infertie was gedaen (gelyk wel hadde behoren te gefchieden, even zeer als daer omtrent in den jaere 1713. ten refpecfe van de Schouten en Richteren in de nieuwe Inftructie aen dezelven gegeven agter 't Landregt onder de nadere Reglementen fub N». f58. nominatim Art. 15., gevoegd by Qqqq 3 't For-
ZwoL-
LE.
Ref. van Zwolle,
wegens de Dros» tendim' (len.



Zwol-
jLE.
Ref. van
Zwolle,
wegens
te Dros-
dendien-
■fien.
i
i } 1 i
i « ) 1 I
t r J i ] j
NIEUWE NEDERLANDSCHE
't Formulier yap de Eed ibid. ia fine is voorzien} als dan, nimmer weder tot bet introduceren van Dienften zoude zyn gerefolveerd. UUCeCien le: minder daer Ridderichap en Steden in 't begin dezer tegenwoordige Eeuw hun vrybeidlievend fentiment tegens deeze fervilïteit oermaten n de Infjructien voor de Heeren Droft van Zal-
Tt\1\^° dtV5 ^ert l7°5- voor den Heere Drofte van TJfelmuiden in dato den 15 April 1707. voor dep Heer Droft van Twente in dato fen 13 Maert 1710. en eindelyk in die voor den rleer Droft van Haaxhergen in dato den 1 ? Maert 1713. alle aen het einde, hebben doen blyken. aat ze het eifchen van dienften met uitgedrukte woorden by provifie hebben verboden.
riet welk alzo aenduidde , dat dezelve daer :oe niet waren geïnclineerd, alzo volgt, dat bloelyJcde omiflje van infcrtie van de Refoiutie van [63t., gevoegd by de omwentelingen van zarert , Oorlogen , tweefpalt , en veranderingen lef Kegeennge federt den Jaere 163.1. oorzaek is reweeft, dat die geheele Refolutie zo zeer in verrerenheid gefaekt ottaöo genegligeerd, en de Jienften pedetentim by mefufe weder zyn ingelopen dat daer van zo in t einde der voorde m begin cwer Eeuw als in 't vervolg, ja tot de[e tyd, d:; ze zedert weinig Jaeren als voorchreeven wcjer ontdekt is, geen geheugen onler cle Regenten, veel min onder de Ingezeteien, waer aen ze niét jgeWykt ooit by Publicatie lekend te zyn gemaekt, meer was overgebleven • •lykelyk hier uit: b
.Dat in den Jaere 1695. toenmalige Regenten ,r£ft .tfgens dezelve en tegens voorn. Comproaifloriale Uitfprake, by een Refolutie van den 8 iprn de Boeren van de Novalia, in gelykheid 'an de be wooners van oudhoevige Landen, tot Jieniten van de Droften en anders verpligt heben» r 0
Het welk op geen andere wyze bekwamelyk te
Juftn



] AERBOE KEN, Juny, 1781, 1289
ju/lificeeren is, dan met een Jiefderyk vooronderftel, dat die Heeren, welke tot het riemen dier Refolutie zonder verhoor toenmaels hebben toegeftemd, van deze redemtie niet meer hebben ger weten , ofte daerop destydes niet hebben gedagt, en mits dien by abuis hebben genomen een Refolutie, waer toe ze, van dezelve redemtie geïnformeerd zynde geworden, nooit zouden hebben mogen komen. • Waer uït dus niets het mjnfte tot verzwakking des afkoops te halen is.
Te minder daer in 't begin van deze Eeuw de Heeren Staeten zo zeer hebben getwyffeld aen de Juftitie dezer Dienften, dat ze zich in dc hooggemelde Inftruftien in degezeideJaeren 1705,1707, 1710 en 1713. uitdrukkelyk hebben gereferveeid, om te doen inquireeren/of de refpective Heeren Droften voor den Jaere 1672. bevoegd zyn geweeft Dienften van de Ingezetenen te eiffchen, en zulks wordende bevonden, dat daer over dan een vafte ordere en Reglement beraemd zoude worden; met een bygevoegde claufule, dat, invoegen voorfchreeven, by provifie, of fdus zyn de e:gen woorden) inmiddels geene Dienften geéifcht zouden worden, voor dat zodanige ordre geformeerd zyn zoude.
Hoedanig zich Hun Edele Mogende volgens hun Hooge Wysheid, Juftitie en doorzigt, by geen moreele mogelykheid ooit hadden kunnen uitdrukken, zo maer een van de Leden de Refoi lutie van den 18 Maert 1631. meer hadden ge> kend en volgens zyn pligt aen de Vergaderinge ontdekt, wyl daer door by bloote infpectie zonneklaer aenftonds zoude zyn gebleeken, dat de Heeren Droften na het Jaer 1631. en voor het Jaer 1672. buiten eenig bedenken waren onbevoegd om deze Dienften te mogen vorderen.
Om reden, dat op haer eigen inftantie dezelve van haer in 1631. al, met alles van dergelyken aerd, niet uitgezonden, waeren geredimeerd, en Qqqq 4 ' hl
Zwolle.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendiet}.
flen.



1290 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ZwolI.E.
Ref. van Zwolle,
ytegens de Drostendienfien.
in een Jaerlyks inkomen van geld geconverteerd, *t welk ze nog Jaerlyks en alle Jaeren daer voor by vermeerdering van Traktement trekken, in maniere als in de Refolutie, hierboven woordelyk gereprafenteerd, vermeld ftaet.
Ja! was het dan al verders onmogelyk geweeft, dat Hun Ed. Mogende zich op den 22 Maert 1709, na teneur der Notulen, zo zeer zouden hebben kunnen laten verraflen, door diverfe Cèrtificatien, houdende, dat de Heeren Droften voor den Jaere 1672. Dienften hadden genoten, om daerop, ter Griffie provifioneelyk gefeponeerd geweeft, vervolgens aen de Heeren Droften na verloop van eenige Jaeren in den Jaere 1725. deze afgekogte Dienften weder als van ouds, onder den Koning van Spanjen, en voorige Landsheeren, toeteftaen, en teffens te laten behouden het Jaerlyks geld, waer voor de goede Ingezetenen daer van byna honderd Jaeren te voren waren ontheft.
Om dat Hun Edele Mogende dan by de blote lefture der meergemelde Refolutie, gevoegd by 't laudum der Hollandfche Heeren Gecommitteerden, ras zouden hebben ontdekt, dat wel voorzeker de Heeren Droften niet flegts voor 't Jaer 1672, maer voor 't Jaer 1631. toen ze afgekogt zyn, en voor 't Jaer 1657. toen ze, op de Vrydom geattenteerd zynde, haer wederom by 't voorn, laudum zyn afgenomen, deze Dienften de facto hadden genoten: waer toe het dus overtoU lig was Cèrtificatien te ligten.
Dog dat de vrage hier niet zynde, of ze de facto Dienften hadden genoten, neen maer of ze voor 't Jaer 1672. of liever tot aen 't Jaer 1672. bevoegd waren gebleven, om die Dienften de jure te mogen vorderen, als wanneer deze dikgemelde Refolutie, die buiten tegenfpraeke dus niet mede onder die in 1709. geproduceerde ftukken is geweeft, nog des tydes aengeweezen, op het eenvouwdigfte aen Hun Edele Mogende de decifie
zou-



JA ERBOEKEN, Juny, 1781. i?.gr
zoude hebben aen de hand gegeven, dat, zo zeker als het was dat de Drollen als toen de facto dienften genoten hadden, even zeker en ontwyffelbaer het was, dat ze zulks nullo jure ende ganfch onbevoegd hebbende gedaen, de Ingezetenen met geen meerder recht tot verdere praftatie mogten worden verpligt, als men een fchuldenaer die een liquide Quitantie toond, tot anoermaelige betaelinge van genoten en getelden gelden kan verpligten, het welk een onrecht zonder exempel zyn zoude.
Dat dit al het wezentlyke is, wat in de aentekeningen van Ridderfchap en Steden, zo verre men weet, omtrent deze dienften federt den Jaere «631. tot op den Jaere 1713. gevonden word.
Exempt alleen, dat in de Inftructie, voor de Heer Droft van Vollenho op den 23 Maert 1706 gemaekt, gefchreven ftaet de volgende duiftere periode.
„ Dat, namentlyk geene dienften van de Inge,, zetenen van gemelde Droftampt Vollenhoven „ en Heerlykheid Cuinre gevorderd zullen wor,, den, dewyl dezelve aldaer zyn geredimeerd,en
onder de weddens van gemelde Droft van Vol-
lenho, en Caftelein van de Heerlykheid Cuinre „ worden genoten en begreepen zyn."
Dog dat die periode in deze Inftructie notoir niet minder abufief, als die, dewelke by ignorantie, ofte inattentie, of, hoe zal men 't noemen, in de Inftruótien voor de Heeren Droften van Zalland &c. invoegen voorfchreeven, is géinftueerd.
Om dat de redemtie van dienften, daer by vermeld, niet ziet op de redemtie, in den Jaere 1631. met Ridderfchap en Steden gedaen, maer te huis hoord op een redemtie na, en direct tegens dezelve, met de Ingezetenen van 't Droftampt 'van Vollenho opgerigt, en aldaer tot op dezen huidigen dag fubiifteerende.
Uit kragte van welke aen de Heeren Droften
van
Zwolle.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendien-
ften.



1293 NIEUWE NEDERLANDSCHE
ZwoLLE.
Ref. vai Zwolle wegens êe Dros tr n dienften.
van I'oüenho, zekerlyk zo weinig, als de Ingezetenen, van dikgemelde Refolutie kurjd'g» Carfpeiswyze, in plaetze van dienften innatura, ee« tnig geld daer voor word opgebragt, wel van geen groote importantie, maer evenswei niets minder 'te onrechte als de andere.
Om dat in den Jaere 1631, de Jaerwedden te'gens peremtic van alle dienften en gratuiteiten, zonder onderfcheid aen alle Heeren Droften, dus mede aen die van Vollenho vermeerdert zynde, zo als 'er uitdrukkelyk ook in ftaet, deze even weinig als de anderen bevoegd was eenige de minfte dienften, 't zy dan in gelde of natura te moge;i ontvangen.
Dat ondertuiïchen de Heeren van Ridderfchap, dezen allen ongeagtet, omtrent deze dienften in den Jaere 1717. op den 1 April hebben geadvifeerd als volgd.
,, Gedelibereerd zynde op 't negende Articul „ van de poinflen van uitlchryvinge wegens de „ dienften van de Heeren Droften, hebben de „ Heeren van de Ridderfchap verklaerd, dat aen ,, de Ileeren Droften twee dienften Jaerlyks als „ eene by Hooi en eene by Gras competeeren.
Waer mede zig op den 31 Maert 1718. de Steden Deventer en Campen, dog zeer geclaufuleerd , hebben geconformeerd, in diervoegen ,, dat twee dienften als vanouds aen de Droften zyn ,, toeftaen" mits dezelve niet gebruikende buiten de Provincie, en ook dezelve niet overdoende nog daer over compofeerende.
Dat eenige Jaeren daer aen en wel op den 21 Maert 1725. zich met de fentimenten van de Heeren van Deventer en Campen, ook de Heeren van Zwolle hebbende gevoegd, cn daer door de voorfchreeven Refolutie, invoegen geaccrocheerd, zynde geworden volkomen, van die tyd af aen, de Heeren Droften deze dienften weder hebben genoten.
Dat dezelve daer van in den beginne ook zulk
een



JAËRBOEKEN, Juny, 17^1. 1293
een gematigd gebruik hebben gemaekt, employeeTende dezelve genoegzaem alleen tot hun agreë ment, of zeer fpaerzaem en genereus tot hun liedcr ceconomie, dat daer over in eert reeks var Jaeren geen wezen tl yk bezwaer, zo verre men weet, befpeurd is.
Zulks, dat, als de Heeren fuccelTeuren by die moderatie hadden gecontinueerd, deswegens veel ligt nimmermeer gerept of geroert zoude zyn geworden.
Dog dat dezelve, of een of ander van hun, federt eenige weinige Jaeren, min of meer vyf en twintig of dertig geleden, deze dienften hebben goedgevonden, niet alleen buiten de termen en hmitatien van voornoemde Refolutie, maer ook op een ganfeh rigoureufe en onrechte manier de Landlieden af te neemen, ontbiedende dezelve, zonder eenig reguard op de tyd van by Hooi en by Gias te nemen, van de uiterfte grenzen van 'c Droftampt om eenige uuren te arbeiden, op phetzen, daer de fchamele luiden een dag befteeden moeten om te komen, en een dag om te vertrekken, dus geheele drie dagen tot fchaede van hun meerendeels armelyk huisgezin, Wyf en Kinderen, uit haer eigen fobere koftwinninge en Akkerbouw ten dienften van een Heer Droft, die voor dezelve een goede fomme gelds uit 's Lands Cafl'a genoot, afweezig zyn, zonder deswegens ceniazins te gemoet te worden gekomen.
Dat men deze ongepafte manier van exadtie hier niet per fpecies zal afmaelen, als genoegzaem bekend, dan alleen daer uit opmerken, dac daer van eerft een gemompel onder de Ingezetenen, klagende van flaeffche hardigheden, en vervolgens direct adres aen Ridderfchap en Steden gekomen zynde, zulks eindelyk oorzaeke is geweeft, dat Hun Edele Mogende in dato 15 Maere 1759. op de Requefte van de Boermannen van Haxbergen, wel by de Refolutie van den 1 April 1717. hebben geperfifteetd, dog dien onverminderd
Zwot-»
LE.
Ref. Van Zwolle,
wegens de Drosten dien* (len. ■



1294 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. va Zwolle
wegens de Dra tendienflen.
derd de Heeren Gecommitteerden tot de zaken van Financie hebben verzogt en gecommitteerd, om te zien of met omtrent deze dienften een ge^voeglyke fchikkinge zoude kunnen gemaekt wor5den tot genoegen van de Heeren Droften, met dien verftande dan nog, dat hier door geen de minfte atteinte werde gegeven aen de kragt van de voorfchreven Refolutie, van den i April 1717. maer dezelve blyve in volle vigeur.
Waer van het gevolg is geweeft, dat na verloop van geheele 15 Jaeren op den 13 April 1774. is uitgebragt een rapport, waerop een commiftie van zes Heeren is gedecemeerd, om Ridderfchap en Steden te dienen Van praeadvis, en confideratien op de twee poincfen in 't voorfchreeven rapport bevat, eerftelyk om een overflag te beramen , op wat voet de Droften dienften eens vooral op een vafte voet zouden behooren gebragt te worden, en ten tweeden, om tevens te overleggen, op wat wyze de Ingezetenen, diegenegen zyn dezelve redimeeren , op de gevoeglykfte wyze genoegen zoude kunnen gegeven worden.
Dat men billyk hadden mogen verwagten, dat die Heeren, alles, wat in de Refolutien en befoignes van Staet, over deze materie van zeer groot aenbelang, van den beginne af aen geboekt was , en dus alle de retroaóten zouden hebben nagezien.
Als wanneer hun zekerlyk de dikwils aengehaelde peremtoire Refolutie van den 18 Maert 1631. gelyk als van zelfs in de hand hadden moeten vallen, en mits dien in ftaet ftellen om alle verdere deliberatien dezen aengaende te doen ophouden , met eenvoudig te rapporteeren, „ dat de „ dienften voor byna anderhalf Eeuw waren afga„ kogt, dat de Heeren Droften de afkoops Pen„ ning nog dagelyks genoten, en dat, hen lie„ den dus in 't geheel geen dienften toekomen-
de, het onnodig werk zyn zou daer oververs, der te befoigneeren'-.
Dog



JAEREOEKEN, Juny, 1781. 1295
Dog dat die Heeren Gecommitteerden even als in en na den Jaere 1709. tot 1717, guo de fupra, met de nodige en gewoone accurateffe het ftufc ah ipfa origine, uit den alouden tyd niet fchynende te hebben nagevorft, immers aen dezelve de dikgedagte Refolutie ganfchelyk zynde ontglipt, ofte, by zo verre aen haer door wylen dezes Stads H eer Gecommitteerde daer van kennifl'e gegeven is, door dezelve gepalTeerd, op den Landdag tot Campen in dato den 23 Maert 1775, zonder daer van het allerminfte te wagen, en met omifiie van 't eerfte poinct, daer liet voor al op aen kwam, flegts omtrent het tweede poinct heb ben gerapporteerd.
„ Dac van advife zoude wezen, dat de Ingeze„ tenen, welke Droftendienften verpligt zyn te .„ doen, dezelve als nog als voorheen, zouden ,, behooren te kunnen of mogen doen, dog dat ,, die geene, welke mogten verkiezen, dezelve „ af te kopen, zulks zouden kunnen en mogen „ doen, mits voor ieder wagendienft aen de Hee„ re Droften van het Diftrict betalende een gul„ den , en voor een handdienft vyf ftuivers, dog
dat in die diftricten , alwaer dezelve reeds op „ eenen zekeren prys gefteld zyn, of daer over „ geconvenieert, het zelve daer by ook als nog ,, behoorde te verblyven ".
Dat de Heeren van de Ridderfchap, zonder eemg beraed te nemen, zich met het zelve rapport wel aenftonds geconformeerd, maer de Heeren Gedeputeerden van de Steden het zelve overgenomen hebben, „ om zich daer over op 't aenftaende Reces van de Landdag te zullen verklaren.
Dat Schepenen eh Raeden niet willen ontveins zen, dat hun dit rapport ten uiterften heeft gefurpreneerd, zo om dat het direct aenliep tegen de uitgedrukte wille van Ridderfchap en Steden, die by hunne Refolutie van den 15 Maert 1759 Heeren Gecommitteerden bepaeldelyk gelaft hadden geene de minfte atteinte te geven aen de
kragc
Zwolle.
Ref. van Zwolle,
wegens de Drostendienften.



1206 NIEUWE NEDERLANDSGHi?
Zwolle.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendien-
ften.
kragt der Refolutie van den i April 1717, dié nogtans daer by ten' een'emiel gealtereerd en afgefcbaft wierd, als ook ende zonderling mede om volgende drie redenen.
Eerftelyk, dat, hangende de deliberatien over deze materie,demeergeineldeRefolutie van deniare i63_r. ontdekt, en aen de Commiffie, immers aeö de Heer Gecommitteerde uit deze Stad, gecommuniceerd zyhde geworden, zy bezwaerlyk een rapport van rtegligentie konden vryfpreeken, waer by de verplichtinge van de Ingezetenen, zo maer als een latus perlè wierde vaftgefteld, zonoer uit de retröacien eenige de minfte informatie te hebben genomen of op te geven , veel min dezelve Keiolune te noemen, waer uit zo klaer, als den dag geblykt, dat juift in tegendeel de Ingezetenen tot geen de allerminftc dienften, gra tui-' teiten, en wat van dien aerc meer is, zvn verplicht. 3
Ten tweeden, dat voorönderfteld , dat die Heeren Gecommitteerden van die Refolutie, en de eoncatenatie van het geen na dien tvd, invoegen hier boven in 't breede gededuceerd, aengaende deze dienften is voorgevallen, 't zy geheel, 't zy gedeeltelyk, zyn onkundig geweeft, of dat ook dezes Stads Gecommitteerde hebbe nagelaten daer van te fpreeken, egter altoos Voor elk maer ecnigzins in de Provinciale zaken kundig, vreemd blyft het idee, dat men de Ingezetenen welke genegen mogten zvn , deze dienften te redimeeren , op de gevoegl'yfte wyze (zo ftaet 'er in 't rapport) genoegen zouden kunnen geven door dezelve capitatim of elk huisgezin op een gulden, en vyf ftuivers refpecliveiyk te ftellen.
Daer dit voorftel ter contrarie Haer wel Èd. Hoog Achtbare wel zeer gevoeglyk en aller profitabelft voor de Heeren Droften, welkers inkomften ofte emolumenten daer door gansch aenïnerkelyk, boven hun tegenwoordige ordinaris Jaerwedde vermeerdert worden, voorkomt te
zul--



JAERBOEKEN, >/;y, i7Sr. 1209
pullen zyn, maer met relatie tot den fobren Landman, die zo hoog als het na de gefteldbeid dezer Provincie lyden kan, in perfoneele en reëele i'chattingen is aengeflagen, een ondragelyke, ja, om het te noemen zo het is, een ongeöorloofde nieuwe belafting is, veel drukkender dan de redemtie van 1631. daer en boven, als gezeid, ftrydig tegens de exprefle wil van Ridderfchap en Steden, vervat in derzelver voorfchreven Refolutien van den 21 Maert 1752. en 5 Maert 1759, en de waere intentie van den Souverain, die met geen ander oogmerk alle ceffie en compofitie over deze dienften verboden heeft, dan dat ze nooit in eenig dergelyk geld-middel van capitatie zouden kunnen verbafteren.
Om nu niet te zeggen, dat zelfs de voorige Lands Heeren deze dienften in natura, als zedezelve nu en dan voor hun Transport, of ook tydelyk verblyf, het welk doórgaens niet lang was, gelyk ook de Caftellaenen ofte Amptsluiden met moderatie wel gebruikt, dog zo ftrikt nooit gebiyken te hebben gebezigt, dat juift Jaerlyks zonder obfervatie van tyd of foort van dienen, en zonder iemand over te flaen, elk altoos dienen moeft.
Als het welk eene waer lyk ganfeh niet loffelyke vinding van onze dagen is , te minder lydelyk in deze tyden, daer de Veepeft federt ver in de dertig Jaeren nog niet ceiïeerende, cn fucceffive Watervloeden veel eer reden tot remifile, dan tod het introduceeren van zulk een bezwaer furneere n , het welk over elk huisgezin op geld gefteld, in deszelfs eigentlyke nature en perfonaliteit zo zeer verandert, en verergert word, dat het in ftede van te blyven een agreëment, honneur en bewys van eerbied, voor'sLands Hooge Amptenaren, 't welk men in 172.5. fchynt te hebben bedoeld, ter contrarie, weinig of niet in zyn aerd van een tweede Paerde en Hoofdgeld verfchild, en door de keufe, die men daer by aen die luiden Rrrr quail
Zwolle.
Ref van Zwolle,
vegens ie Dres'endien-



1,300 NIÉUWE NEDERLANDSCHE
ZwoL-
LE.
Ref. vat Zwolle: wegens de Drostendienflen.
quafi toeftaet, om in natura te kunnen dienen, niet verligt maer verzwaerd word.
AIzoo die keuze, wel verre van een groote igunft, waer voor men het aen dezelve poogt toe te rekenen, te zyn, in effentie niet anders, dan een bloote fchaduwe zonder lichaem, ende een ydele umbra libertatis vertoond, waer van niemand , die eenigzins vooruitziet, en uit het bereeds gebeurde zich de gereede middelen dehortatif voorftekl, weinig lult zal hebben gebruik te maken.
Terwyl, het welk de derde en laetfte reden uitmaekt, die Heeren Gecommitteerden het Droftampt van Vollenho, 't welk door de exemtive clauful gemeend word, en waer in de dienften federt lange Kerfpels wyze, vooreen ganfeh modique Jaerlykfche fom, als hier boven bereeds gezeid, zyn geredimeerd, hebben geadvifeerd, te laten verblyven by 't gebruik aldaer thans vigeerende.
Zonder te hebben gedagt, dat hier mede op 't fterkfie de eerfte beginzelen van Staetkunde, ofto jus publicum wierden gechocqueerd.
Waerin de Juftitie zo wel, als omtrent de deliberatien over 't jusprivatum de meo £? tuo, altoos de eerfte en voornaemfte richtfnoer zynde, en mits dien nooit uit het oog verloren mogende worden, debillyke maxime ofte ftelregel pares caude paria jura defiderant, derhalven deze Heeren "hadden behooren op te leiden tot geheel andere, en wel deze gedagten:
Dat,daer het oogmerk van hunne Heeren Committenten geenzins was, om de inkomften der Heeren Droften te vermeerderen, of de eene hoven de andere te favorifeeren, maer enkel alleene, om het heffen dezer dienften eens vooral op een vafte voet te brengen en de ingezetenen op een gevoeglykfte wyze (dus luiden de eigen woorden van 't rapporten Refolutie van den 13 April 1774.) genoegen te geven, zy in de eerfte plaetze waeren verplicht, om zo wel in opzigte
van



JAERBOEKEN, Juny, 1781- i30l
van de Heeren Droften, als wel voornamentlyfc j in opzigte van de Ingezetenen voor een exaóte ] egaliteit van proportie te advifeeren, ende dan voorts in de tweede plaetze daer van op te gee- i ven een plan, niet dat profitabelft voor de Hee- S ren Droften, maer het welk gevoeglykft en by j gevolg 't minft koftbaer voor de Ingezetenen c, was. t Als wanneer 'er geene hasfitatie hadden kunnen ƒ overblyven, om, zo lang 'er niets beters was, de wyze van redemtie uit het Droftampt van Vollenho over te brengen in alle de verdere Droftampten ende aldus over het geheele platte Land Karfpels wyze, als degemakkelykfte en minftbezwaerende, gemeen te maken.
Daer nu e diametro ter contrarie by dit rapport, wel verre van de egaliteit,en 't geen minft drukt, te hebben geobferveerd, de Ingezetenen van Zalland en Twenthe door capitatim te wezen gefchattet, enorm boven die van 't Zuider quartier van Vollenho worden bezwaerd, en daer en tegens de Heeren Droften van Zalland, Twenthe &c. boven den Heer Droft van Vollenho zeer bevoordeelt, zonder dat 'er eenige de minfte beftaenbare reden zich opdoet, gelyk 'er ook by 't rapport geene worden bygebragt", waerom men de egaliteit, en 't minfte bezwaer, nu men eens voor al deze dienften op een vafte voet zoude brengen, niet zoude behooren te ampïeóteeren, dat is, dat geene te doen, 't welk de regulen van Landsvaderlyke Politie en Juftitie in 't algemeen elk afvordert.
Dat Schepenen en Raeden zich dus met dit rapport geenzins hebbende kunnen conformeeren, en teffens bevroedende, dat de directe reclame van de Refolutie van 1631, hoe rechtvaerdig ook op zich zeiven, nu de geheele Ridderfchap zich bereeds voor het rapport hadde gedeclareerd, als anderszins, niet gemakkelyk zyn zoude, wel hebben gepoogd by wege van infchikkelykheid bet Rrrr 2 dif-
'wot-
,E.
Zef. van 'wolle,
'egens 'e Drosindienen..



ï-502 NIEUWE NEDERLANDS CHE
Zwol- <
le. < (
Ref. van' Zwolle, 1 wegens 1 de Drostendien- ■ fien.
>
lifterent zo veel doenlyk, te bemiddelen, en lien ter gevolge op den Landdag binnen Zwol in lato den 4 April 1776, nadat ook de Steden De« center en Campen tot hunne furprife het rapport ïaddcn geaggreëerd, door hunne gecommittcerlen hebben doen voordragen.
„ Dat by 'tnafporen van dit werk der Droften,, dienlten aen Schepenen en Raeden zodanige „ gewigtige bedenkingen en zwarigheden op dit „ poinct waren voorgekomen, die hun hadden „ moeten doen vallen in denkbeelden, deviëe„ rende van de adviien dier Leden , dewelke zich , op dat fubject niets hadden geëxpliceert en zig „ voor het rapport verklaerd, dat Haer wel Ede„ ie Hoog Achtbare egter uit confidentie van 't „ geen de refpective Leden aen elkander vef„ fchivMigt zyn, om alle mogelyke toegevenheid „ te gebruiken, zo veel van hun kan gevergd „ worden, na de fundamenteele begrippen, waer„ in zy met relatie tot dit werk ftaen, in zo ver,, re aen de gevoelens der andere Leden, welke „ zich ter dezer zaken reeds hebben geuitet, wel „ willen defereeren, dat de accrochementcn ge„ voead by de confenten, welke Schepenen en Raeden op den 18 Maert 1725, in overeen„ komfte van die van Deventer en Campen op „ den 18 Maert 1718, reeds uitgebragt, gedra„ gen hebben op 't advis van de Heeren van de „ Ridderfchap van den 1 April 1717. ter Verga„ dering geproponeerd, met eenpaerigheid van „ alle de Leden werden geligt, en de Droften „ dienften als nu veïftaen geredimeerd te zullen „ worden op den voet, zo als zulks in 't Quartier „ van Vollenho word gepractifeerd, en in trein „ is, dat is, Karfpels wyze over die geene, die „ tot het doen van Droften dienften, verpligt „ zyn, waerdoor Schepenen en Raedenyermeen,, den, dat dit werk op een billyke wyze en zon„ der in eenig detail te komen,zyn volkomen be„ flag zoude kunnen bekomen, en de Dienft• „ baerheid geheel ophouden ". Dog



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1303
Dog dat dit voorftel zo weinig ingreffie by de overige Leden gehad hebbende; dat dezelve , hoe important een poinct van bezwaer dit ftuk ook notoir zy, en waer in dus volkomen eenpae righeid word vereifcht, by meerderheid tot het rapport hebben geconcludeerd, zulks oorzake is gjweeft, dat dezes ftads Heeren Gedeputeerden dezelve conclufie hebben moeten wederfpreken', ende daer tegen protefteeren mee voorbehoud van nader aentekening, en om daer omtrent zodanig verder te doen, en te handelen als men te raede zoude worden.
Dat Schepenen en Raeden hunne nadere aentekening op het herfft Reces in dato den 29 Oktober 1776. ook hebben doen overgeven, ende daer by kortelyk, dog teffens zo zemeinen, zakelyk aen Hun Edele Mogende vertoond, dat deze, met meerderheid doorgedreven Refolutie ; met de Publicatie van dien,was niet alleen quo ad materiam ofte het poinct ten principale,volftrekt onrechtmatig, maer ook quoad formam of de manier van concludceren ten eenemael onbeftaenbaer met de goede en wel hergebragte ordre van befluiten in deze Provinciale Vergaderinge, volgens dewelke alle de Leden weten, dat over geen dergelyke poincten van bezwaer, als zekerlyk is het belaften der Ingezetenen met fervile dienften of capitatim met een tax van geld voor ieder dier dienften, die voor by na anderhalf Eeuw , tegens een Jaerlykfche tantième, 't welk nog dagelyks betaeld word, zyn afgekogt, nogte ook over 't aflchafTen ofte altereeren van Wetten, ofte Refolutien over zaken van nature en importantie, als in de Refolutie van 1725. over ditzelfde fubject, anJers dan met volkomen eenpaerigheid iets beRendigs kan worden beflooten.
Dat Haer wel Edele Hoog Achtbare ook hadden gehoopt, dat deze aentekeninge ten minften de overige Leden, van hun verfchillende, zo verre zoude hebben overredet, om met fepofitie van Krfr 3 deze
Zwolle.
Ref. van Zwolle,
wegens de Drostendien(len.



i304 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros
tendieii'
ften.
deze nietige Refolutie de deliberatien te hervatten en, agtervolgens hunne billyke prafentatie het met elkander by eenparigheid daer heen te dirigceren, dat deze dienlten, zo eerder zo beter, werder gebragt op een squitabelen voet, voor de Heeren Droften gevoeglyk en de Ingezetenen dra gelyk.
Dat ze dit te meer hadden verwagt, om dat de redenen, die men tot provifioneel betoog der gepleegde informaliteit, en daer uit refulteerende nulliteit, daer by hadde opgegeven, met allegatie daer benevens van de allerzorgelykfte gevolgen, die uit dergelyken handel voor"'t Land, en het geheele Syflema van Regeeringe, ogenfchynlvk alle dagen te wagten Ronden, zoo doorflaende zyn, dat 'er geen redelyke tcgenfprake op is.
Terwyl de misflag bv 't formeeren der conclufie in elks by weezen begaen, in allen gevalle op 't kragtigfte adrmmculeerd, ter betoog, dat alles, quo ad formam, is zo zeer nietig, dat het ongeagtet de gedaene Publicatie niemand de jure verbind.
Want dog Com deeze informaliteit als het tweede deel dezer verhandelinge uitmakende, nu ook eens met weinigen ad oculum te demonftrceren) wie buiten de Heeren van de Ridderfchap, die zig hier eene verlichting imagineeren. is 'er, die zal willen ontkennen, dat het onderwerp dezer Dienften is een Poinct van bezwaer, die flegts ex praemiffis te rug denkt, dat daer mede alle de Ingezetenen, die voormaels, toen de Dienften wierden met moderatie, en tot die eindens gebruikt, waer toe de Souverain ze in 1725. hadde ingewilligt, zelden of niet, en zonder dat het haer hinderen konde, geroepen wierden, zo zeer hoofd voor hoofd, of huisgezin voor huisgezin, zonder iemand te paffeeren, than< belaft zouden worden , dat door deeze tweede Redemtie penning de Jaerwcaden der Heeren Droften van Zalland, Iwenthe, Yflelmuiden en Haxbergen, (want de
Heer



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1305
Heer Droft van Vollenho heeft men gelaten by 't oude) oneindig veel grooter werden als ze thans zyn, 't welk by 't bloote doen optellen der Huisgezinnen in ieder Droft-ampt ligt is op te maken.
Om nu niet te zeggen, dat, volgens aen Ridderfchap en Steden gecommuniceerde blyken, in 't geheele Droft-ampt van YiTelmuiden, federt immemoriale tyden, geen Droftendienften ooit gevorderd zyn zouden, except van deezen Heei Droft, die men egter tot op de ontdekte afkoop van 1631 niet ontkent, zig van dezelve uit krag. te van en conform de Refolutie van 1725. ter goeder trouwe te hebben mogen bedienen.
Wie zal tegenfpreeken, dat het een poinct var bezwaer is, de Ingezetenen de novo te willen verpligten tot het doen of afkopen van Dienften die, ze, volgens de prohibitive Landbrieven by Winhof, originelyk nooit de jure fchulding zyn geweeft en die ze, zo fchuldig, het welk men hier by provilie zal laten aen zyn oort, in 't Jaei i63r. ende alzo voor ongeveer anderhalve Eeuw bereeds hebben afgekogt, en den Redemtie penning voor het daar door verkregen regt van vrydom nog jaerlyks en alle Jaeren, tot op deezea huidigen dag, uit hun fober beftaen, en uit de vrugten en opkomften van 't Erve onder des Lands zware Impofitien werkelyk betalen ?
Zonderlinge, daer alle gronden van billykheid, en geraifonneerde ftaetkunde elk Regent, men gezwyge, dan elk Amptenaer, met relatie tot zyn Heer, gebied, om zig heilig te houden aen de verbinteniflen met of voor de onderdaenen door denzelven ingegaen, en daer en tegens verbied , om aen het jus queejitum, daer door by haer, voomamentlyk, als hier, tïtulo onerofo verkregen, eenige de minfte atteinte, alteratie, ofte verminderinge toe te brengen, uitgezonderd alleen de gevallen, daer de noodzake en publique utiliteit vereifcht ex Dotninio eminenti te procedeeren, en R r r r 4 on-
Zwoi>
LE.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendieti'
flen.



r3o6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
7.VIÖLJLE.
Ref. var, Zwolle, vegen s de Dros tendien •. fien.
onder de bekende modifkatien van indemnifaiie, Pointen van Souverainiteit te oeffenen.
Dog waer toe zig in dezen geen termini habiles by fchyn of fchaduwe vertonen.
Wie verders zal negeren, dat de Refolutie van 1725 ligtfr) eenparig, en (2) geaccrocheerd aen diverfe conditiën? die de billykheid en juftitie zelfs zyn, daer onder fpecialyk mede, dat de Heeren Droften over de Dienften met de Ingezetenen niet mogen compofeeren , nog dezelve aen anderen cedeeren, het welk zekerlyk, uti dictum, alleen gefchied is ter belet, om 'er tegens de origineele inftitutie misbruik van te kunnen maken.
En wie eindelyk, die niet ganfch in 't regt onkundig is, ignoreert, dat alle accrochementcn, conditiën en bedingen in der menfchen zo publicque, als private handelingen , concordaten en contracten, daer in ze bevat en uitgedaikt zyn, als hier met klaere woorden gedaen, dezelve formeeren, canonifeeren, en daer van zoo zeer onfcheidbare en geincorporeerde gedeeltens uitmaken, dat, die het accrochement ofte conditie fchend, het geheele Contradt ofte concordaet, als een individuum, geweld aendoet?
Ende dit zo zynde, gelyk het in der waerheid is, ontdekt zig immers voor befluit ter applicatie yan zelfs, dat in de fubjecte Refolutie van 1725, als in effende een concordaet zynde tuffchen de integreerende Leeden van Staet geplaciteerd , eenparig overeengekomen, en gewilt, nog in 't geheel nog in 't minfte deel ofte accrochement, zonder gelyke eenparigheid, in weerwil van de andere Leden, al is 't maer een, men gezwyge dan van een geheele Stad , die voor een zesde deel des Lands Souveraniteit mede dirigeert, gemaekt heeft mogen worden.
En dat dit evenwel, onaengezien dezes Stads Proteft gedaen zynde, door met meerderheid tot eene compofitie en redemtie over deeze Dienften
de



JAERBOEKEN, Juny, 1731. 1307
de Facie- te concludeeren, die by een voormaels eenpaerig genomen falutaire Refolutie was verboden, daer mede niet alleen is aengegaen tegens de natuurlyke billykheid, de Ziel van alle regt, volgens welke niets zo zeer met de goede trouwe overeenkomt, als dat geen, 't welk men eens te famen heeft goedgevonden fcrupuleuslyk na te komen, maer ook direct gevioleerd de Wet, ordre en maxime in dezes Lands Staats Vergaderingen nooit gecontraveniëerd mogende worden, na dewelke over dergelyke poinófen van bezwaer, niet anders, dan unanimi fuffragio befloten en geene Refolutie, met eenparigheid genomen, anders als met gelyke eenparigheid verbroken, of in 't minfte verandert moge worden.
Dan hoe klaer men dit ook aen de Heeren van de Ridderfchap en beide fteden heeft onder 't oog gebragt; met provifioneele verzwyging van een misflag invoegen voorfchreeven, by 't nemen der conclufie begaen, die de nulliteit alleen ongeneeslyk maekt, en daer in beftaet;
Dat (om van de overylinge, waer mede in dezen , zonder het minfte Tentamen concordia;, anders in cas van dergelyke difl'entien gebruikelyk, is te werkgegaen, niet eens te fpreeken) de Heeren Droften in deezen mede hebben gevoteert, en zo doende, gelyk Winhof op 't oude Landregt elders fpreekc, in hun eigen budel geftemt, ja, de Heer Droft van Twenthe zelfs de conclufie geformeerd.
Schoon de goede wel hergebragte ordre, en het geen dagelyks volgens de ordre en Reglementen op de Regeeringe gebeurt,die Leden, dewelke of primario of fècundario by de zake geïnterefleerd zyn, pleegd, behoord, en moet erinneren, om zig zelfs te kennen, en in dergelyke gevallen uit te treeden.
Dat, zegt men, hoe zeer Hun Wel Edele Hoog Achtbare van hunne zyde niets hebben nagelaten, om te obtineeren, dat by refumptïe of Rrrr 5 ganfeb
Zwolle.
Ref. van Zwolle, wegens de Drostendienften.



i3o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE.
Zwolle.
Ref van
Zwolle,
wegens
de Dros-
fendiett-
fien.
ganfch geene of ten rninften eene beftendige formeele, en executable Refolutie wierde genomen,, egter niets rnet allen hebben kunnen vorderen, ende alzo zig tot hun leedweezen in die nuodzaeke gevonden, om hun gedaen proteft te inhereeren, en zig tot hier gedaene voorllag en aenbod, om by infehikkelykheid de Dienften Karfpelswyze te laten redimeeren, by non acceptatie te verklaren, ongehouden, cn in aller geftalte als uit de Stads aentekeninge met meerderen te zien.
Dat daer op dezerzyds voorflag met geene minder fchielykheid, als te vooren, ftaende de vergaderinge aenftonds zynde verworpen, daer door de zake in die fituatie is geraekt , dat thans het verfchü is geworden de vrage, niet, of deze Diensten Kerfpelswyze af Capitatum behooren te worden geprajfteerd ? nemaer, een geheel andere, en wel deze vrage, of die Dienften, die als gezeid, zelfs ten tyde der Land Vorften, ncoit jure geno> ten zyn, invoegen voorfchreeven niet ganfchelyk, als afgefchaft, moeten worden gecafleerd ?
Immers en in alle gevalle, daer omtrent punctueel al nog by provilie te werk gegaen volgens 't voorfchrift der Staets Relolutie van 1727: „ Dat „ men, om al het hier voren betoogde, de affix. „ mative in opzigte van 't eerfte Lid dier vragQ „ onbefchroomd fouteneerd, met de dikgemelde
Refolutie van den 18 Maert 1631." buiten alle vordere bedenken te worden beweezen.
Daer dog die zelve Refolutie tot op deezen huidjgen dag, met relatie tot het jaerlyks genot der Traktementen, uti diefum, uitgezet over de verpondinge ten voordeele van en aen de Heeren Droften, tot bezwaer der Ingezetenen wordende geëxecuteerd, zulks de Heeren Staeten onwederfprekelyk verpligt, om de hand daer aen te moeten houden , ten einde de Ingezetenen voor deeze laft, en jaerlyks bezwaer der vermeerderde verpondinge, ook de luft en 't jaerlykze genot van vrydom deezer Dienften behouden.
Zonder dat de Refolutie van 1725. daer in de minfte veranderinge de jure heeft maken kunnen.
0;n



JAERBOEKEN, Juny, '1781. 1309
Om dat die Refolutie door 't ontdekken van die van de 18 Maert 1631, zo klaer als de Zon, geblykt, op notoire onkunde, en erreur, of wat beter naem van verfchoninge men voor den misflag kan uitdenken, genomen te zyn, en mitsdien, als op een vitiofum initium, 't welk beweezen is, beruftende , van den beginne af aen zo zeer nul is geweeft, en altoos gebleven, dat nog verloop van tyd, al was het duifend jaeren en meer, nog de feitelyke executie daer aen nooit eenige de minfte aucloriteit heeft kunnen byzetten, ofte het regtelyk effect van de ancerieure van 1631, als door het interruptive jaerlykze genot der verhoging van Tractement alcoos levendig blyvende, in eenig het minfte deel benemen.
Daer dog deeze laetfte van 1725, fchoon formeel gearrefteerd, altoos quo ad materiam ipfamque rei veritatem manqueert: wyl de politie daer by gemaekt, dat de Heeren Drollen jaerlyks twee Dienften zouden toekomen, is abufief, om dat haer zelfs voor, en veel weiniger federt 1631. geen een dienft meer toe heeft gekomen.
Welk Defect quo ad materiam by evidentie daer zynde, door de blote form, als mede hier boven bereeds is aengemerkt, nooit heeft geneezen kunnen worden.
Terwyl het antwoord op het tweede Lid der voorgeftelde vrage, dat men namendyk in allen gevalle als nog en by Proviüe niet de refolutie van den 4 Ap»1 '776. maer abfoluit die van 1725. verpligt is na te leven, niet minder ontwyffe'Ibaer is.
Om redenen, dat die van 1776- quo adFormam iaboreerende aen meer dan ëen fubftantioneele faut, gelyk men insgelyks meent op 'c naekfte hier boven te hebben gedemonftreerd, ganfchelyk buiten ftaet is, om eenige de minfte veranderinge toe te brengen aen, men gezwyge, ganfchelyk afftellen eene wet, Concordaet of Refolutie, die volmaekc formeel na de welberaemde ordre van Regeeringe geblykt te zyn genomen, als is die van 1725.
Waer
ZWOLLE.
Ref. van Zwolle,
wegens de Drostendienffen.



i3io NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van Zwolle, wege ns de Drostendienften.
i
i
Waer by derhalven, fchoon in matera abulif moc:ende worden verblceven, ter tyden en wylen dezelve door een even formeele nadere Refolutie weler is ingetrokken; Zo is het nu wel zo, dat de Heeren van de Ridderfchap de Formaliteit der Refolutie van den 4 April 1776 by hunne aentekeu'nge van den aj Maert des afgeweken Jaers [779, die men thans beantwoord, hebben poogen .e falveeren.
Dan die het Raifcnnement daer geemployeert, legts met een zeer geringe aendagt overweegt, antdekt aenftonds, dat het zelve niers meer ftrin;eert als het geen tegens de fucccffive en dagelykle obfervantie van de Refolutie van t631. in opdgte van de verhoogde Traktementen en derzei. vet betalinge uit de ter concurrenter fomme tot 3at einde verhoogde verpondinge ter occafie van iet different met den Heer van der Capellen, en de dagte van een menigte Ingezetenen isvoorgebragt. Geleuet. ö
Dat gclykerwys de Ridderfchap en beide SteJen dien aengaende niets anderS hebben gezegt, ian dat die pofitie een allerkennelykfte onwaerreid was.
Waer van egter het tegendeel, en dat het een ïllerkennelyklte waerheid is, kort daer op zo zeer getoond is, dat het te wenfehen was, dat dit looit op den naem van den Souverain by eene jpenhaere Publicatie, als is die van den 27 Óctober [778, ontkend was;
Dus ook de Heeren van de Ridderfchap ter hunHer verlchomnge in opzigte dier Refolutie, met inders hebben w eten by te brengen, dan in fub[tantie. „ Dat het Ruk van Droften-dienften wel , een poinct van bezwaer was, dog dat omtrent ,, poincten van bezwaer tot affchaffinge ofte ook „ verhgtinge der Ingezetenen, by meerderheid „ van hemmen wel mogte worden geconcludeert „ en dat van dien aerd de fubjeefte Refolutie van » den * AP,nI »776, waer by deze Dienften tot 'i confiaerable verligtinge. quafi. der Icgezete-
nca



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1311
„ ren redimibel gefteld zyn , zullende wezen, „ derhalven tot he't neemen van dezelve geen een-:
parigheid nodig zy geweeft".
Dat Schepenen en Raeden confidereerende het ganfche famenitel der huishoudinge, en Politie, inzonderheid met betrekking tot de laften en de ï npofin'en, in deeze Provincie, met de wyze, waer <p dezelve geintrocuceerd, vermeerden of verminderd, of ook wel ganfchelyk afgefchafc, cf de tyd, daer toe gefixeerd; vervloten zynde,' niet gecontinueerd worden , niet willen ontveinzen, dat ze deeze flellinge in 't algemeen aenzien als ten u'terften gevaerlyk, en met den grondregul van het Staetsgebouw geenzins te compafieeren, om redenen van confeqnentie, die men daer van by het Proteft en fupra in 't kort heeft opgegeven , waer toe men zig gedraegd; dog dat men dezelve teffens befchouwd, als in de uitvoering doorgaers bezwaerlyk voor zo verre dezelve niet ka- gepraflizeerd worden , zonder voorafgaende onderzoek de Facto, of wel in 't generael, en dan in fpecie, in opzigte van wat middel, de veimeerderinge, verminderinge of alteratie voordeelig, zo voor 't Land als de Ingezetenen zy.
Terwyl, wanneer de verligting in 't algemeen zig notoir aen elk ontdekt, zonder te ftrekken tot prejudicie van een ander, de pligt van elk Regent v^n zelfs medebrengt, om voor dc verligting mede te voteeren, als wanneer de unanimiteit van ftemmen van zelfs daer is.
Gelyk men zig ook geen geval weet te erïnneren, het welk, zo'er al was, egter niet goed zyn zoude, dat in cas van twyffelagtigheid, wanneer ce verligting by den eenen erkend, en by den anderen word tegengefproken, of contelt, ooit begreepen is, by meerderheid van een voorige met eenparigheid beraemde Wet of Refolutie, behoudens de conflitutioneele Regeeringe, in wezendlyke Articulen, in weerwil en tegens Proteft der minderheid, te mogen worden afgeg.;en.
Hoe wel, zo men haere diftinctie by fuppofitie
en
Zwol*
Ref. van. Zwolle,
wegens 'le Drostendien-



1312 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van Zwolle,
wegens de Drostendienfien.
i
i
j ]
1
t t
i t
7 Ó \
a
3
a t
€
en buiten prssjudicie van de waerheid, al eens voor een moment wilde aflumeeren , dan nog iezelve evenwel nergens anders voor zoude kunaen aengaen, dan voor eerje fpeciale uitzonderinge ren den generaleö regul, die zy dus in hypothefi iltoos zouden moeten bewyzen, in 't cas fubjeér. lenweezig te weezen, dog welk bewys hier ten :enemael manqueerd.
Immers, wanneer men de Dienften, de compofi:ie over dezelve, of converfie van dezelve in een ?eld fonds, in concreto en over het geheele platte Land van Overyfel befchouwt en daer by zig aen Ie eene zyde voorfteld, dat een tydelyke Droft de Dienften met mogende cedeeren, en daer van Heats :en moderaet en redelyk gebruik makende, alle de [ngezeetenen, elk tweemael in 't jaer, zonder ?cxe by morale mogelykheid regulier 't eene jaer /oor en t andere fucceffivelyk daer na, niet kan gebruiken in zyn eigen dienft.
Mitsgaders en aen de andere zyde zig herinnerd le prompte middelen, waer van hier boven, om ,11e de Ingezetenen, ongeagtet die keuze om te ;unnen dienen of betaelen, tot geldgeven tenood:aken;
Zoo begrypt men ook te gelyk, dat in 't eerftge'&i, elk Landman maer zeer zelden tot dienen zal ;unnen worden geroepen.
Mogelyk dat het in tien of twintig jaeren min f meer, pas zyn beurt eens word, als voor deezen en tyde van de Heeren A. van Rechter en Almelo a w!°n£ tyd de Refolutle va° 1725. is gevallen, ntV.y. van Haerfolte, die zig daer van genoegaem nooit bedienden, en in de eerfte jaeren van e Heer Droft van Haffel, die voor den aénkoop an Cranenburg dezelve zelden anders, dan tot grement van de Jagt, employeerde.
Daer in tegendeel in 't andere geval de Landman, 00 men hem by accoord op een jaerlyks geld zet, He jaer voor wagendienft twee gulden, dus in ten jaeren twintig guldens, en zo voorts, evens ens als een tweede Paerde-geld, Hoofdfamilie- of
Hm>-



JAERBOEKEN, Juny, 1781. 1313
Huisgezinsgeld quyt is, in plaets dat hy in al dien tyd naeuwlyks eens, of in 't geheel niet hadde dienen moeten met zyn wagen en paerden of perfoon.
Waer by, zo men zig nu al vorder voorfteld, dat, deze redemtie geïntroduceerd wordende, een van beiden abfoluit zal moeten gebeuren.
Namentlyk, dat of alle Ingezetenen liever zullen verkiezen geld te geven, dan zig bloot te Rel len om door ODregtmatige exactien van dienften, ca/u quo, van het eene einde van de Provincie, te woruen gedreven na het andere.
In welk geval dan alle huisgezinnen van het plat' te Land jaerlyks niet alleen cynsbaer worden ge' maekt aen de Heeren Droften. Maer daer en bo ven van voren af aen zigtbaer bloot gefteld aen ge. vaer, om na verloop van jaeren by verzoek dt; Heeren Droften, die zy dit niet zullen durven weigeren, in natura dienften te moeten doen.
Of dat 'er nog altyd zommigen zullen overbly ven, die prrsfereeren zullen liever in natura te dienen, als zig op die wyze jaerlyks fchatbaer te ma men in gelde.
In welk geval de Heeren Droften zig van dc weinige lieden in natura zullen laten dienen en van alle de overige geld trekken, met dat gevolg dat ze altoos een genoegzaem aental van menfchen zullen hebben, om haer tot hun vermaek en matig ander gebruik, by voorvallende gelegenheid, volgens de intentie van Ridderfchap en fteden te dienen, en daer en boven van de overige groote fchaere, die compofeerd, capitatim de tax of fchattinge in gelde, direct tegens de intentie van Ridderfchap en fteden en de uitgedrukte conditie, waer op haer de Dienften in 1725. zyn toegeftaen, opbeuren; het welk jaerlyks geen geringe fomme opleveren zaj.
En wanneer men zig dan al wyders uit het bistorique Progres van deeze Dienften by wege van recapitulatie van het tot hier toe gedetailleerde eenvoudig weder te binnen brengt, dat wel ten
tyd*
Zwolle.
Ref. van Zwolle,
wegens de Drostendim*(len.



i3i4 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwol»
ie.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendien-
flen.
1 i i
3 i
4
I
3 \
\
C
t l
t
4 t l
tyde der Landfurften, voor de erectie onzer Republicq, de Aniptsluiden zig hebben doen dienen , dog tegen de wil en intentie dier Heeren, als uic VVmhof te zien; en dit ca het oprigten der Republicq, dit dienen datelyk is aengemerkt geen vrye Ingezetenen te pallen; zo dat even daerom de Heeren Staeten deeze Dienften écc in den jaere 1631 ganfchelyk hebben afgefchaft, en daer voor aen de Droften een jaerlyks inkomen van geld by tvege van afkoop, transactie of accord toegelegd.
Dat die afkoop zynde in vergeetenheid geraekt. ronder dat men weet te7eggen, hoe, en dus gelyk als par un coup du defiin, de Heeren Sta'en by abuis en onkunde van dien afkoop de Ingezetenen in 1725. met twee jaerlykze Dienften een te Hooy, en een by Gras, wel weder hebben beswaerd, dog zo geclaufu'eerd, dat dezelve niet nisbruikt, maer volgens hunne intentie manierlyk gordende gebruikt, weinig of geen ongelegenheid len Landman aenbrengen, veel weiniger ook een aerlyks bezwaer in gelde worden konden :
Aengezien ze de Droften f 1) zelfs moeften genuiken (2) binnen de Provincie, (3) zonder laer over te mogen compofeeren.
Dat van deeze conceffie ook in den beginne, n lange jaeren daer na, niet is geabufeerd, zo erre men weet.
Dog dat zedert 25 of 30 jaeren daer van een eer groot misbruik is gemaekt, ganfeh onlydelvk oor vrye Landzaeten.
Dat nu in ftede van dit fervile misbruik uit den ?eg te maken, en zodanige ordres te beraemen, at de Refolutie van 1725. als voordeezen, vol:ens de intentie der Heeren Staeten en concesnirs redelyker wyze wierden geëxecuteerd, de leeren van de meerderheid in tegendeel dit misruik hebben ganfchelyk gepafleerd, en,nogvore[,§aende' dlreft ftrydig tegens dezelve, 'er een eldfonds ten voordeele der Heeren Droften van ogen te maken, en aen dezelve van ieder Boer
een



JAERBOEKEN, f*m ^ t
«en jaerlyks inkomen van twee guldens of tier ftuivers refpeólive toe te leggen.
Waer van de drukkende gevolg-en wel m-inom,
voor de Eigenaers, zig by blooïe overdenkLe ™ naekt aen elk ontdekt, dat men waerlvl fanfrh geen lange deliberatie nodig heef ,om uiPïS merkmge van dit alles, zo op zig zelft 1 rP f ' men genomen ,te bevatten: ë 3lS te fa' Dat deeze converfie van Drollen dienften in ^n emolumenx van gelde, wel verre va ^ve^ Le waer voor het de Heeren van de Ridderfchan £?er' ne zouden doen doorgam , den r ™E» P ^ ?" gemeen befchouwd , veel meer fry ^'" C al' m, dan ooit het atoff^^S*6^
HeSrn°ooltr anUderTfeS'eceigen ^> die eludeerd mogende worden • cetWheid gecon-
tó^T&d^S^ dat d.
cuigd asten X ; n,et a!,een zulle" «verab4lf?ennhu^ S £Sf Vertegen is bezwaer en v«Kgf va„ eei? P01"6* v™
valle op 't caf f*uh SI bezwaer< 1" allen getif, maer daer boven dat ^ eenC Td ««PP"*», geen h^fltatie vorder' fifi ™ j*e twneme over te gaen in dezerzydfe LfSnZ* p°h thans dien begrypen ganfeh klaei- me TezZ'*u?de™ns~ ^engetoond: ' aeezen allen te zyrt
Dat de Refolutie van ü,, r l„
entoven informeel. * " dle van W.daer
En dat dien ten gevolw A-If, „,„ . die van 17^. en bciXJ i ™ 775 n,ets aen
Ssss for-
Zwol.»
le.
Zwolle s
Wegens de DroS' ïendien(len.



T5i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van
Zwolle,
wegens
de Dros-
tendien-
fien.
formeele redemtie, die tot op den huidigen dag , gelyk gezeid is, nog ftand grypt, zyn vernietigd, alle regulen van billykheid, en regtvaerdige ftaetkunde, als met eenen mond vereifchen.
Dac beide die Refolutien van den 21 Maert 1725 en 4 April 1776, met die confecutive van den 2.7 Oclober 1778, famt de Publicatien van beide deze laetlte met den gevolge van dien, zo eerder zo beter weder worden ingetrokken, en de goede Ingezetenen herfteld in de volkomen vrydom van deeze dienften, in allen geftalte, als ze vermogens het concordaet, conventie ofte Refolutie van Ridderfchap en Steden (evenveel hoe men het noemd) van den 18 Maert ió.^r. van dezelve geblyken door afkoop en Transactie daer van te zyn gelibereerd.
Waer toe Schepenen en Raeden zig volvaerdig aenbieden, in verwagtinge, dat de vordere Leden daer toe thans mede zullen accordeeren, edog by verweigeringe verklaren nooit te willen participeexen aen de gevolgen, die het perfevereeren by het contraire fentiment, het welke haer voorkomt, de waerheid, regt en billykheid, regtftreeks tegen zig te hebben, noodwendig zal na zig fleepen; daer tegens met inhcefie van alle hunne vorige proteften deezen aengaende fucceffivelyk gedaen, die ze hier mede nader houden gejuftificeerd, zo nu als dan het vorders protefteerende, onder referve van alle zodane maetregulen als ze zullen dienftig en nodig oordeelen, zoo wel en voornamentlyk, om voor de Ingezetenen dezer aengaende hun gekogt regt en vrvdom, waer voor ze nog dagelyks de redemtie penning betaelen, als om voor deeze vergaderinge de welherbragte form en ordre van refolveeren te behouden ongekrenkt.
Pro vero Extracln
(get.) R. EEKHOUT.
Secreu



JAERBOEKEN, juny, r7sr. ^
ue Heeren van de Ridderfchap verklaerden hier op de voorfz. zaek voor afgedaen te houden, dog namen egter het ingebragt befluit der Stad Zwolle over, gelyk ook de Afgezondenen van Deventer en Kampen deeden, terwyl de Heeren van Foerfl tot Averiergen en Sloet tot Wejierholt, als 2Vnde in die zaek gecommitteerd geweeft, zich derzelver aentekeningen voorbehielden, voor zo verre zy daer in mogten betrokken zyn.
De Stad Deventer bragt den 25 April 1781. ter vergaderinge der Staten het navolgend advys uit, volgends Stedelyk befluit oen 13 daer te voren genomen:
r\e Heeren Gecommitteerden ten Landdaee ter ^vergadering hebbende gerapporteerd, dat fpderl 5 deezer ter occafie van een; namens de Stad «wolle, uitgebragt advis op de laetfte requefte van den Heer *. D van der Capellm y^j£ Pol benevens; de: Heeren Gecommitteerden der Stad Campen hadden aengenomen, het advvs vaar deeze Stad hier omtrent op den aenftaenden Ewaordinans Landdag te zullen inbrengen; en daer 00zynde gedelibereerd en in confiderati'e genome? dat het aen de eene zyde wel ten hoogden te wenfchen waere dat de zaek van welgemelde Heer van der Capellen op eene minnelyke wyze konde uic den weg geruymd worden, of dat anderzins aen denzelven onvertogen Landregt mogte wederva. ren, en deflelfs zaek op een regtelyke wyze naer behooren wierde gedecideerd, zonder door de discrepeerende fentimenten van de Leden der Staersvergadennge te worden1 geprediceerd: Edog dat Hun Weledele Hoog Achtbaere aen den anderen kant zig ook allezms verpligt moeten rekenen, de regten van hunne Stad, en de ordre van de Provinciale Regeeringe te handhaven, en dien 'en o-e. volge zig met kunnen dispenfeeren, al nog te ver-
ssss 2
Zwol '
I.E.



i318 NIEUWE NEDERLANDSCHE
Zwolle.
Ref. van Deventer nopens de zaek yat, Jr. v. d Capellen.
blyven by hun Declaratoir, vervat in hunne Refolutie van den ooften Mey 1779 op den 3den Juny daer aen volgende ter vergaderinge van Ridderfchap en Steden overgegeeven, en ten zelfden dage dor>r de beide andere Steden mede geampleéieerd , daer in beftaende, dat zy Heeren zig in geene nader deliberatien over de zaek van den Heer van der Capellen tot den Pol kunnen inlaten, voor en al eer de Commiffie, ingevolge de meerderheid der adviferi van Ridderfchap en Steden op den 26 Maert 1779 uytgebragt, werkelvk zy gemaekt; is goedgevonden, welgemelde Heeren in mandatis te geeven, het voorfz. Declaratoir al nog op een aenftaenden Extraordinaris Landdag te inhaereeren, met byvoeging, dat Hun Weledele Hoog Achtbaere de prejudicie , aen den Heere van der Capellen tot den Pol, door het prorraheeren van deszelfs zaek,toegebragt, zullen laten ter verantwoorriinge van de meerderheid van de Heeren van de Ridderfchap, welke, niet teegenftaende de zo bundige vertooeen, door de drie Steden ingebragt, en fchoon zeiven geenerhande reeden van hunne oppofitieweeten op te geeven, by continuatie verweigeren, de, ingevolge van de conltante ordre van Regeeringe deezer Provincie, wettig genoomen Refolutie tot het decerneeren eener commiffie ten effecte te helpen brengen; welke verwei»ering nog des te minder kan gejuüificeerd worden, nadien het allezins loffelyk en practicabel is, en het ook niemand prs2judiceeren kan, dat men, alvorens tot middelen van Regten over te gaen, zig op eene minnelyke wyze tragte te vergelyken, en die dus voor al onder Leden van eene zelfde Regeering, en in een tydftip, welk de eensgezindheid zo zeer wenfchelyk maekt, plaets behoorde te vinden.
Ten zelfden dage bragt de Stad Kampen het navolgend advys uit:
' Sr-



JAERBOEKEN, >ry, i78r. j 3tg
Qedebbereerd op de requefte van den Heer ? ïm^tïï' T" der CaPellen t0* den Pol, den 5 Macri SrSr?eden ver&d™& van Ridderfchap en 6teden geprafenteird , houdende onder inLZ
E? TfST^ gedaene adrt^ verzoek d Hun Edele Mogende deezen Landdag niet wilden laten afloopen, zonder zyne zaek in ÏLnS overwegmg te neemen: en geconfidereeKtf Lingn?lne heP™e™Z<*> om deeze zaek door een minnelyk accommodement uit den wee geruim r r»; zien, zonder vrugt zvn ceweeft m'ffltte niets anders over^ is*aftorn zo'U dlfmt?1 lyk, dezelve door een rigterlyke deciïie een ^ £?" te doen neemen: h goedfevonX verftaen de Heeren deezer Stads Gecommitteerden itoden aenftaenden extraordinaris -Landdag in mandati
heetVreêt°drner,S?DHder V* voofbehS^aï riet regt der Steden mdisputabel comoeteerlndp om ook met gevolg van een der Hewen E& by meerderheid ter vergaderinee van RiHH^rt n en Steden de conclufif te ÏÏSïei^t^HS^ melde vergaderinge te verklaeren t?Sg Weledele loog Achtbaere van adv"fè zyn fcf dus verre geretardeerde proceduren in deezen hebben.20 haeren v^rtgang "bSen^te
iVö y<?ro extra&it (was get.) A. J. LEMKER. Secret.
Ssss 3 VER_
Zwol.
LE.
Ref. van Kampen we. %ens de taek van Jr. v. d. -apelsn,



ï320 NIEUWE NEDERLANDSCIIE
Veran-
dkrijng onder de hooge en lage
Amtk-
3maers . enz.
VERANDERINGE ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAERS, ENZ.
Nymegen. Op vertoonde akte van Zyne Hoogheid van den 2 van bloeimaend is aengefteld, en den 23 daer aenvolgende by den Hove in eed genomen, de Heer fvir. Willem Engelen als Adjunkt Land-Dyk- en Gerichtfchry ver des Ryks van Nymegen , en zulks by overlevinge van den tegenwoordigen Land-Dyk- en Gerichtfchryver den Heere Pieter van Veeloitw.
Ook is hier voor eenigen tyd overleden de Heer Mr. Abraham Fbsf, Oud Raed Sekretaris der Stad en des Kwartiers van Nymegen, als mede de Heer Mr. Johan de Leeu van Coolwyk, Oud-Scheepen en- Raed dezer Stad.
Thux. Op den 15 dezer maend is alhier in het acht-en-zeventigfte Jaer zyns ouderdoms , na een verval van lichaems krachten, en eene bedletreringe van vier dagen overleden de Heer Mr. Hendrik Jan Bartens, Burgemeefter en Raed dezer Stad. In wiens plaets weder tot Scheepen en Raed door Zyne Hoogheid is aengefteld, en vervol"



JAER BOEKEN, Juny, 1781. 1321
volgens in eed genomen Jonkheer Georg. Grae van Randwyk, Heer van Gameren.
Zutphen. In de plaets van den Heere Mr. Jan Hendrik van Hasfelt, tot gewoon Raed des Eurftendoms Gelre, en Graeffchap Zutphen den 25 der voorledene maend aengefteld, en den 31 daer aen volgende in eed genomen zynde (zie verder ons vorige Stukje bladz. 1156) is door de Heeren van den Magiftraet dezer Stad weder tot Rentmeefler der Kloofteren Spittael, en de Worf bier ter Stede aengefteld den Heere Mr. Heimerik frilhem Toewater.
Arnhem. Op den 20 der vorige maend is alhier zeer ïchielyk in den ouderdom van ruim 60 jaren overleden de Heer Mr. Bernard Hendrik Cremer , in leven gewoon Raed des Furftendoms Gelre, enGraerfchaps Zutphen.
Delft. Den 6 deezer, is op deszelfs Buitengoed Arendsduin by 's Gravezande, in den ouderdom van ruim 41 Jaeren, na eene langdurige ziekte, overleden, de Heer en Mr. Ad.ria.en van Predenburch, m leven Oud-Raed dezer Stad, mitsgaders Bewindhebber der O. I. Maetfchappy ter kamer binnen deze Stad.
eer1kg oader ce hooge en lage
Amte-
naers , ïNZ.



1322 NIEUWE NEDERLANDSCHE
veranderingonder pe h00 (ce en lage
Amte-
NAERS: ïnz»
'sGravenhage. Den 12 dezer hebben Hu» Ed. Groot Mog. de Heeren Staeten van Holland en Welt Friesland aen den Heer Mr. Gilles Graaf-Jand, Raed in den Hoogen Raede wegens Holland, op deszelfs verzoek,zyn ontflag indeevengemelde hoedanigheid verleend*
Den 25 dezer, heeft als eerfte Lid in de Vergadering van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raden, wegens de Ridderfchap en Edelen van Holland en Weft-Friesland, zitting genomen» Jonkheer Wighold Johan Theodoor van der Does, Vryheer van beide de Noordwyken , &c. &c. welke vervolgens ook ter Vergadering van Hun Hoog Mog. zitting heeft genomen, en zulks in plaetfe van wylen den Heer Baron van Boetzelaer, Heer van Nieuveen, &.C.. &o
Den 10 dezer maend heeft zyne Doorl. Hoogheid de Heer Prinfe Erf-Stadhouder , uit eene naemlylt aen Hoogftdezelve overgegeven door deHeeren Bewindhebberen en Hoofd-deelhebberen der O. I. Maetfchappy ter Kamer Hoorn, aengefteld, tot Bewindhebber ter evengem. Kamer,den Heere Mr. joan van Bredenfmff7, welke in die hoedanigheid in handen van Hdoggem. Zyne Doorl. Hoogheid den Eed heeft afgelegd,
Rotterdam. Den 24 dezer is alhier, in den ouderdom van 54 Jaren en 7 Maenden, overleden de Heer Gerard Ellinckhuizsn, Oud-Scheepen de-, zer Stad,
Lejjü-



JAERBOEKEN, Jimy, 1781. 1323
Leeuwarden. ' Op den buiten gewonen Landsdag van den 24 van Grasmaend dezes jaers heeft Nikolaes Johannes van Ahena, om ontflag van zyne bedieninge als Commis van's Lands Gemeene Middelen wegens het Kwartier van Ooftergo, entef fens van den Eed by het aenvaerden van vorengemelde Bedieninge aen den Lande gedaen, verzogt en bekomen. En heeft Zyne Hoogheid by aenfchryven van den 8 dito goedgevonden tot die ledig zynde poft weder te benoemen Mr. johannes Hoekfira, welke den 27 dezer in handen der Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Staeten van Friesland in bet Mindergetal den Eed heeft afgelegd, en met den nodigen laftbrief is voorzien,
mr
Ssss 5 LYST
Veranderingonder
de hooGE Elf ' lage
Amte-
naers , enz,



I324 N. NEDERL. JAERB. juny, i78l.
LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS.
Xatterdam den 25 Juny.
by de Z. Zak. Tasw Oude Zeeuwf. 18 a2o 8 — • ■ Nieuwe dito 19 a 2a $ 1 " Zomer. I5lai6£g Rogge Zeeuwf.dito 15 aiöfcg
by 't Laft.i
Rotterdam nen 25 juny.
by 't Laft; Haver dito voer. 9 aioj ^
Zseuwf.enInl.9 an ^
Paerdeboowem. 17 ai8
by den Steen.
boerwyt Op 154 tB 3 28 o£
dito, zonder wigt 26 a27 ^ HAVEEVrief.Brouw ij ais ^
Vlas Allerbeft 38 840 fc
— Beft 30 a32 ft.
1 ■ Ordinair. 27 a28 ft.
I—- Slegt, 22 a23 »t.