NIEUWE MEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, of VERVOLG der MERKWAARDIGS TE ' GESCHIEDENISSEN, DIE VOORGEVM-LEN ZYN IN DE VEREENIGDE PROVINCIËN, B K GENERALITEïTS LANDEN, E N D E VOLKPLANTINGEN van den STAAT. ylER-EN- TWINTIGSTE DEELS TWEEDE STUK. m d c c l x x x i x. Te LEIDEN, Ey P. van der EYK en D. VYGH. Ie AMSTELDA M, By j. van der BÜRGH en ZOON.   NIEUWE NEDEkLANDSCHE JAARBOEKEN, J u l y. MDCCLXXXIX. HOLLAND. Haarlem. Den 31 July des morgens ten tien uuren trok Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, op deszelfs reize door deze Stad naar Texel,- na by den lieer j'. H.Graswincktl, Raad in de Vroedfchap en Burgemeefter dezer Stad, eenige ververfchingen te hebben genooten, en aldaar door verfcheiden leden van den Magiftraat begroet geweest te zyn. 'sGravenhage. De raadplegingen van de Heeren, welken uit Hun Hoog Mogende benoemd zyn, om het gewigtig ftuk van de aandeelen der Proy Nnn vin- Haar- lem.  885 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenha- ge. vincien in de gemeene lasten van de Republiek of zogenaamde Qjioia's te onderzoeken, daar over te raadplegen, en deswege een nieuw en gefchikter ontwerp te vormen, hebben tot dus verre derzelvfcr arbeid en raadplegingen voortgezet, en zyn nu gefcheiden tot den n der maand Augustus aanftaande, om dan wederom in deze plaats te zamen te komen en te vergaderen. Den Heer Fitzherbert, extraordinaris Envoyé en Minifter Plenipotentiaris van den Koning van Groot -Brittannie by Hun Hoog Mogende , heeft, by het overgeeven van deszelfs geloofsbrieven, tevens aan den Heer Voorzitter der Vergadering van Hun Hoog Mogende de brieven van terugroep van Mylord Malmesbitry, anders Ridder Harris, als Gezant van Hooggemelde Koning by dezen Staat, overhandigd, benevens eenen brief van dien Heer , waar by zyne Lord* fchap affcheid neemt van Hun Hoog Mogenden. Ook heeft den Heer Gomm, welke geduurende het Gezantfchap vangemelden Mylord Malmesbury, den post van LegationsSecretaris heeft waargenomen, mede zyne brieven van opontbod bekomen. Den brief van affcheid van den Lord Malmesbury was deze: HOOG MOGENDE HEEREN! TAeomftandigheden den Ondergeteekenden Ambas-L/ fadeur van Zyne Groot-Brittannifche Majefteic in het geval gefteld hebbende, van by den Koning  JAARBOEKEN, >ty, 1789. 887 zynen Meefter zyn rappél te vragen, en ZyneMajefteit zig verwaardigd hebbende, hem het zelve ^unftiglyk toe te ftaan, ziet hy zig met leedwezen, door de tegenwoordige gelegenheid, van het genoegen beroofd, om in perfoon affcheid van U Hoog Mogende te nemen, en ü Hoog Mog. op eené meer gepaste wyze te verzekeren van zyne gevoelens en van de diepe erkentenis, waar mede hy zig doordrongen gevoeld, wegens de goedheden, welken hy van den kant van U Hoog Mogenden ondervonden heeft, geduurende den tyd, dat hy het geluk gehad heeft, by U Hoog Mog. te refideeren. Hy zal dit tydmerk altyd rekenen onder de voortreffelykfte en fchoonfte oogenblikken zyns levens. Hy beeft geduurende zyne Ambasfade de rust en goede orde in de Republiek zien herbooren worden. Hy heeft haare oude Conftitutie zien herleven en bevestigen , en hy heeft de glorie gehad van het werktuig te zyn, welk de Koning zynen Meefter verkozen heeft, om door een plegtig Alliantie-Tractaat de verbintenis te vernieuwen, welke zo natuurlyk is tusfchen de beide Natiën. Deze befctiouwing zal eene aangenaamheid verfpreiden over zyne overige levensdagen, en hy zelf zal niet ophouden, zyne wenfchen te doen voor den roem, het geluk en den voorfpoed van de Republiek der Vereenigde Provinciën, gelyk ook voor die van het Doorluchtig Orangehuis. {Was geteekencf) MALMESBURY. Londen den 3 July 1789. Waarop by Hun Hoog Mog. is goedge* vonden en verftaau, dat aan den gemelden Lofd Malmesbury zal worden gedaan het Nnn 1 ge- 's Gra- venhage. dffcheid van den EngelCchenGezant Malmesbury.  888 NIEUWE NEDERLANBSSCHE 's GrA- venhage. H9S£r^°,?ENDE HEEREN , ONZE GOEDE VRIENDEN, GEALLIEERDEN en BONDGENOüTENi /^nze Geheimraad den Lord Malmesbury, welke by U Hoog Mog. in qualiteit van onzen Extraordinaire Ambasfadeur en Pleniporentiaris gerendeerd heeft, van ons verlof bekomen hebbende, om gag naar Engeland te begeeven,en zedert zvne aanKomst alhier ons ook verlof verzogt hebbende, om zyn caracter van onzen Ambasfadeur neder te leggen, en gedïspenfeerd te wezen van de piefentatie der brieven van zyn rappé!; hebben wy zvnen opvolger geiast, den tegenwoordige ter hand te"ftcllen. Wy twyflelen niet, of onze gemelde Gezant heeft zig op eene wyze overeenkomitig met onze imtruétien van zynen plicht gekwceten,' en zvn gedrag heeft de goedkeuring en genegenheid weggedragen, geduurende zyn Gezantfchap. Wy hoopen ook, dat U Hoog Mog. volkomen geloof hebt gegeeven, aan al het geen hy gelast en geauthorifeerd is geweest van onzen wege te zeggen, om U Hoog Mogende te verzekeren van onze ftandvastige genegenheid , gelyk ook van ons vuurie verlangen om, door alle mogelvke middelen, dl eensgezindheid en vereeniging, welken zo gelukkiglyk tusfehen de beide Natiën ftand ervperj , en voor derzelver wederzyds belang zo wezenrSaken ' ^ meCr tC vesüSen en duurzaam te Waar gewoon gefchenk van eene gouden ketting en eerpenning ter waarde van zes duizend gulden, en aan zynen Secretaris eene van zes honderd gulden. By deze gelegenheid fchreef de Koning van Groot-Bnttannie aan de AlgemeeneStaa. ten dezen brief:  JAARBOEKEN, July, 1789. 889 Waar op Wy God bidden, dat hy U, Hoog Mo-' gende Heeren! onze goede Vrienden, Geallieerden, en Bondgenooten, in zyne heilige hoede neeme. < Gefchreven aan ons Hof te St. James, den 20 van de maand Juny des Jaars 1789, het 29 onzer regeering. ^ Vriend, (JVas geteekend) GEORGE Rtx. Ten zelfden tyde fchreef ook nog de Koning omtrend den Opvolger van voorgemelden Gezant, den Heer Jlleyae Jfttz'herbert, dezen brief: HOOG MOGENDE HEEREN, ONZE VRIENDEN, GEALLIEERDEN m BONDGENOOTEN i Niets meer ter harte neemende, dan de goede verftandhouding tusfchen ons te onderhouden, en de banden van vriendfchap , die ons vereenigen, fteeds vaster toetehaalen, hebben wy geoordeeld, niemand te kunnen gebruiken, die bekwamer was, en die zig met meer iever en naarftigheid zou bevlyti<*cn, om onze doeleinden en begeerten in ditopzigt tc volgen, dan onzen Geheimraad, den Heer w/ieyne Fitzherbert. Met dit oogmerk hebben wy hem verkozen", om den Lord Malmesbwy te vervangen, hem met hetcarafter van onzen extraorduiairen Envoyé en Minifter Plenipotentiaris by U Hoog Mo eende bekleedende. En aangezien zyne bekwaamheden, zyne dispofitie en de kennis, welke hy var .onze gevoelens heeft, twyfelen. wy niet, of hy za U Hoo" Mog. aangenaam wezen. Wy hebber hem uitdrukkelyk gelast, U Hoog Mog. opnieuw Nnn 3 d( 1 sGra- 'enha- ;e. Bt ie/vare ien Koning aan de Staaten Generaal. i [ 1  's Gra- venhace. Geloofsbrief van dev Fleer Fitzherbcrt. l £ ï Z f ii I k 890 NIEUWE NEDERLANDSCHE de fterkfte verzekeringen te doen van onze genegenheid , en van onze onveranderlyke oplettendheid omtrend al het geen betrekking zou kunnen hebben , op de voordeden, den voorfpoed en den welvaart van uwen ftaat, tevens zig fteeds te bevlytigen, om de gelukkige vereeniging en de naauwe vriendfchap, welke tusfchen ons plaats hebben en gegrond zyn op de goede veritandbouding, welke tusfchen ons beftaat, en op de wederzydfche belangen der beide Natiën, meer en meer te'bevestigen en te vermeerderen. Wy verzoeken U Hoog Mog. volkomen geloof te geven aan al het geen hy van onzen wegen U Hoog Mog. zal voordragen. Waarop wy God bidden, dat hy U, Hoog Mogende Heeren ] onze goede Vrienden, Geallieerden en Bondgenooten, in zyne heilige hoede neeme. Gefchreven aan ons Hof te St. James, den 20 3er maand Juny des Jaars 1789, het 29 onzer repeering. Uw zeer goede Vriend, (JVas geteekend') GEORGE Rcx. Ook is den Heer Baron Schubart, nieuw beoemdecxtraordinarisEnvoyé van den Deen:hen Koning, met den Heer Voorzitter der Vergadering van Hun Hoog Mog. in gefprek eweest, en heeft by die gelegenheid deselfs geloofsbrief overgegeeven. Teffens eeft gemelde Envoyé van zyne aanftelling k die hoedanigheid aan Zyne* Doorluchtige [oogheid den Heer Pruis Erfftadhouder ennis gegeeven. Van wege Groot -Brittannie, Pruisfen en de  JAARBOEKEN , July, 1789. 891 de Republiek der Vereenigde Nederlanden, is te Koppenhagen aan den Staatsdienaar Grave Van Bernsiorf, op den 6 dezer maand July 1789 , dit navolgend ftuk overge* geeven: M Y N HEER! Tn de verleden maand April, keerden wy ons, in 1 naam onzer Souvereinen, aan Uwe Excellentie om Zyne Majefteit, den Koning van Deenmarken, door vriendfchappelyke middelen te bewegen by de Noordfche onlusten eene volkomen en onbeperkte Neutraliteit te onderhouden, en daar door de uitbreiding van vyandelykheden voortekomen, welke aan de hertelling van eenen duurSamen en welgegronden Vrede hinderlyk zoude tvn Uwe Excellentie antwoordde ons toen in naam des Konings, dat Zyne Majefteit geen beflisfend antwoord konde geven, eer Hoogstdezelvc Ich met Hare Majefteit de Keizerin, Zyne Geallieerde hadde verltaan, en dat tot dat einde terftond 'een Courier naar Petersburg afgevaardigd '"de worden. Daar nu deeze Courier wedei terug is, neemen wy de vryheid om ons op meuv* tot Uwe Excellentie te keeren, en Dezelve tf verzoeken, ons het befluit van Deszelfs Hof me detedeelen- Wy vertrouwen ons te mogen vlei ien dat het zelve aan de verlangens van onze Souvereinen voldoen, en de verzekering zal me debren^en van eene onbeperkte en volkomen Neu traliteit5 van de zyde zyner Majefteit den Koning van Deenmarken. Wy hebben de eer te zyn enz. (Was geteekend,~) ELLIOT. v 6 ARNIM. Van der GOES. Nnn 4 Hri 's Gra- ^enhask. Memorie van drie Mogendhedenaan Deenemarken.  '?92 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra venha ce. ■ Slntw. aan de dfie M< gendhiden. Drie dagen daarna wierdt op voorfz. Me• raorie aljus geantwoord: F\e Koning, myn Meefter, die zyne verbintenisfen en zyne liefde tot den Vrede gelyk mede zy- ne beftendige verlangens tot het algemeene welzyn even eens getrouw blyft, heeft het niet van zich kunnen verkrygen, de geheiligde ftipulatien van een Defenfie-Traótaat onvervuld te laten, zoader daartoe de bewilliging bekomen te hebben van de Mogendheid, die het ontcgcr.fpreeklyk recht heeft, dezelve te reclamceren. Zyne Majefteit heeft zich alzo met Rusland over'de begeerte moeten verftaan, welke de Ministers der Koningen van Groot- Brittannien en Prnisfen , en der ^.Staaten Generaal der Vereenigde Provinciën, by Hoogstdenzelven geaccrediteerd , Hem in naam hunner Souvereinen hebben te kennen gegeven, dat Hy zoude gelieven in den tegenwoordigen oorlog, die 8e rust in het Noorden ongelukkigerwyze ftoort, ccne volkomen en. onbeperkte Neutraliteit te water en te land te onderhouden. Deeze Neutraliteit ftryd in den grond niet tegens de overlating van een zekeren byfiand, welke in een Traclaat, enkel tot eene gemeenfehappelyke verdeediging ingericht, bepaald is geworden; dan Zyne Majefteit heeft in de vriendfebap en gemaadgdheid van Haare Majefteit de Keizerin aller Rusfen, eene onderfteuning der zyne gevonden; en overtuigd zynde met Hoogtdezeke, dat de flappen der drie vereenigde Hoven door het algemeen verlangen tot den Vrede geleid worden, geeft de Koning zyne toeftemming, om geduurende de tegenwoordige onfusten in het Noorden, eene zodanige Neutraliteit te onderhouden , als men aan Hoogstdenzelven t-oorgeflagen heeft. Doch de Koning hoopt en begeert ook van zyne zyde, dat deeze drie Dooruchtige Hoven, ter rechtmaatige en redelyke beantwoording vïm gclyke grondltellingen en neigingen,  JAARBOEKEN, >ïy, 1789. 803 een even zo eene volkomene en onbeperkte Neutraliteit, betrekkeiyk.tot de Noordfche aangelegenheden, in even dit tydftip zullen onderhouden en betrachten, op dat hunne gemeenfchappelyke pogingen bevorderlyk mogen zyn tot de herftelling van den Vrede die enkel en alleen het doel hunner verlangens is. . De Ondergetekende heeft de eer, deze Verklaring des Konings"", zynen Meester, aan de drie Ministers der vereenigde Hoven ter beantwoording hunne gemeenfchappelyke Nota van den 6 dezer te overhandigen, en Hun te verzoeken, dezelve aan hunne Souvereinen te doen toekomen. (Was geteekend) BERNSTORFF. KoppENHAGE den 9 July 1789. Van wege het Hof van Juftitie is hier de navolgende Publicatie gedaan: Alzo in den nacht tusfchen dep 7 en 8 van de maand Mei laatstleden, uit-de Casfelenye^ van den Hove van Holland is geaufugeerd J. F> JFh. d'/isfon, welke aldaar civiel was gearrefteerd, en njet tegenftaande een naauwkcurig onderzoek, ten dien einde gedaan, tot nog toe niet heeft kunnen ontdekt worden , op welke wyze dezelve uit den voorfchreven Arreste js ontkomen; en 'er den Voorfchreven Hove aangelegen ligt, dat zulks werde ontdekt: zo beloofd het voorfchreven Hof mits deze een premie van een honderd zilveren Dukatons, te betalen aan den geenen die zal aanwyzen en ontdekken, of genoegzaame aanleiding geven , v/aar door zal worden ontdekt-de wyzewaarop, oTde middelen, waar door, de voornpemde. d'A}Jon uit de "voorfchreven Casfelenve is ontvlugt. Den sGra- i'ENHA3E. Antiv. aan de drie Mo aendheden.  'sGra- venhace. J ] l v I i e c V d o d t( ft Vi c( 894 NIEUWE NEDERLANDSCHE Den 10 July is tusfchen den Heer Mr Hendnk van Straalen J. Z., Secretaris van 1 Colleffie van Gecommitteerde Raaden in West-Friesland en het Noorder-Kwartier, en den Heer Mr. Bernard Blok , voorheen Secretaris van de Edele Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en West-Friesland in West-Friesland en 't Noorder-Kwartier en Commies van de Finantie van dat zelfde Collegie, door het Hof van Holland, Zeeland en vriesland eene Sententie uitgefproken, welken wy hier na onder Hoorn zullen mededeelen, alzó deze zaak eigenlyk in NoordHolland t'huis hoort. De Algemeene Staatén hebben op de lequeste van de Reeders van het Driemast;loekerfchip, de Bregüta en Jan Frederik, >chipper Tjerk Sikkes, het welk van hier aar Petershurg was beftemd, en door Zweedche Oorlogfchepen genomen en te Carlsroon opgëbragt is , zonder dat het zelve ngeoorloofde contrabande waaren in hadt, ertogen aan het Hof van Zweden iaaten oen, door HoogstderzelVër Gezant aldaar, m het ontflag van gemeld Schip en Laing, kost en fchadeloos, te vorderen, en ifens vertoogen laaten doen aan den Zweedhen Gezant, alhier van wege dat Ryk zvn :rblyf houdende. ' Van wege de Edel Mogende Heeren Ge* immitrcerde Raaden is den 15 July if'óy, om-  JAARBOEKEN, July, 1789. *S>5 omtrend het laaten doorzoeken van allerlye's Vaar- en Ry tuigen , deze Waarfchouwing v vastgefteld en alom verzonden: g De Gecommitteerde Raaden van de Staatenj van Holland en West - Friesland , allen deny geenen, die deze zullen zien of booren leezen, fa-c fut- doen te weeten: dat Wy in ervaring gekomen( zvn, dat onaangczien hoogstgemelde Heeren Staatén by het 12 Artikel van de generaale Ordonnantie op den ophef van 'sLands Gemeene Middelen eeëmaneert, uitdrukkelyk hebben geftatueert, dat de Bediendens van de Collecte behoorlyk geadfiftecrt, in cas van fufpicie, zullen mogen vifiteeren alle Schepen en Schuiten, mitsgaders alle Vragtwagens en Karren, of andere Vaar- en Rytuigen, nVthans zommigen en voornamentlyk de Schippers derzelver Knegts en Bediendens , weigeren die vifitatie te laaten doen , en zig dadelyk daas tegen verzetten , onder voorgeeven van op het Water niet te mogen worden geviflteert, of dat de vifitatie met Schout en Dienaars van de Jufbtie zoude moeten gefchieden, het welk nergens word geordonneert. . Zo is 't, dat Wy daar in willende voorzien, aller en een iegelyk, en voornamentlyk de Schippers, varende op de Stroomen en Rivieren, als mede der zeiver Knegts en verdere Bediendens door deze we ernftelyk willen gewaarfchoud hebben hunne Sche pen, Schuiten, of andere Vaartuigen, zo voor he geheel, als ten deele, zonder eenige de minlte rel: ftentie, het zy met daaden woorden of eenige at dere wyze, hoe ook genaamt, de laaten vifiteren wanneer de Bediendens van de Collette hunne kw; liteiten behoorlyk zullen hebben aangetoond, all< op pcene en ftraffen by het 15 Artikel van c voorfz. generaale Ordonnantie geftatueert, zond dat de uitvluchten van op-het water niet te mog< evifiteert worden, of dat de vifitatie met adlilte GaA- ' ENHAE. Viar- :homv. mtiencl letvifi' eerert ;«z. t L t » 1rs.e ;r :n nie  'sGra- VENHAGE. Waar- fthouw. omtrend het vifi' teeren enz, d f« d k vs h P' •é v< m A w hi de de 8Öor de iroalle Gemeente drukkende duurte Dest reizen. Wy zullen hier van, onder msteldam, wat breder fpreeken. Onderfl kwamen de Staaten dezer Provincie met nne landsvaderlyke zorg den a8 July aan Ingezeetenen hier omtrend te genjoet by navoJgende fchoone Publicatie: Dc  JAARBOEKEN, July , 1789. Sfe? De Staaten van Holland en West - Friesland, al-' len den geenen, die deezen zullen zien , of > hooren leezen, falut: doen te weeten, alzo Wyt ia ervaaring zyn gekomen, dat, dooreen tamenloop van omftandigheden, een algemeene fchaars- j heid van de hoogstnoodzaakelyke Graanen van j Tarw en Rogge genoegzaam door geheel Europa <■ plaats heeft; dat mitsdien deeze Staat den toevoer, 1 welke zo rykelyk over Zoe en langs de Rivieren m l cewoone tyden v/ord aangebragt, met andere Lan. t den moetende deelen, daar uit geboren is zodanige; ftei^ering van Pryzen, dat daar van in veele jaaren geen voorbeeld is geweest; dat Wy deeze omftandigheden in ernftige overweeging hebben genomen, en daar by geconfidereerd, dat, indien de zetting van het Brood moest geregeld worden in evenredigheid van de voorgemelde hooge pryzen van Tarwe en Rogge, en by continuatie, naar maate van derzelver verdere fteigering, had moeten verhoogd worden, zulks tot een zéér groot bezwaar voor het algemeen , en tot een ondraaglyken last voor de min gegoeden en Arme Ingezetenen zoude worden , en dat Wy, zo veel in Ons vermogen is, tegen de gevolgen van deeze onmaatige duurte, als mede tegen de vreeze van gebrek in deeze Provincie willen voorzien. Zo is 't, dat, onverminderd de maatregelen , welke de Regeeringen der refpeclive ftemmendi Steden hebben goedgevonden , ten aanzien vat haare Burgers en Ingezetenen te neemen, of noj zouden mbgen neemen, Wy hebben goedgevondei te ftatueeren, gelyk Wy ftatueeren by deeze: da van nu af aan tot den 1 Ottobcr aanftaande, tege; welken tyd men hoop heeft op de vervulling va: den nieuwen Oogst, de zetting van het Brood te platten Lande alom binnen deeze Provincie nie zal worden verhoogd Dat,ten einde de Bakkers mogen in ftaatgeitel worden , om het Koorn te bekomen tot zodani ee sGra- ' enhaE. ^ublic. vegevs 'nutte an 't jtaan , n den rys van. t biood, t I I B  8ï>8 - NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Public wegens duurte van ,t Graan, en den prys van 't brood. \ i I r t h h n e % een prys, dat zy het naar de voorgemelde zetting kunnen verbakken, en om dezelve eenigzints te gemoet te komen , in de reeds geleedene duurte , Wy by deeze de vryheid geeven aan alle Bakkers ten platten Lande, welke onder Eede zullen kunnen verklaaren, geen voorraad van Tarwe of Rogge te hebben gehad, en den zeiven niet te hebben kunnen bekomen, tot een prys die naby geëvenredigd is of geweest is, aan de zettingsprys van het Brood, dat zy zig tot den i Oclober aanftaande kunnen adresfeeren aan de Schouten en Gerechten , waar onder zy behooren, en aldaar onder Eede als rooren, opgeeven de kwantiteit Tarw en Rogge, cvelke zy ieder maand, te rekenen van den 8 July tot den 8 Augustus, voorts van den 8 Augustus :ot den 8 September, en geduurende de laatfte drie weeken van den 8 September tot den i Oclober leezes Jaars, in hunne Bakkeryen zullen hebben verbakken, mitsgaders tot welke pryzen zy dezelve 3raanen zullen hebben ingekogt, en dat deeze te loene opgaaven door dezelve Schouten en Gerechen aan Onze Gecommitteerde Raaden , by het :inde van ieder der geftelde termynen zullen worlen toegezonden, ten eindedoor dezelven uit'sLands Cas aan de gemelde Bakkers worde goedgedaan, het ;een zy, tot het bekomen der voorfz. Graanen, uilen genoodzaakt zyn geweest te moeten befteeen boven den prys, naar welke de zetting van et Brood gereguleerd is, tot de gemiddelde pryen der Markten van Amfterdam „ Rotterdam, en )ordrecht, op de tyden, wanneer de voorfz. Graaen door de Bakkers zyn ingekogt. En vermits deeze Onze voorzorg, door welke et Koorn op zulk eene voordeelige wyze verkrygaar gemaakt word, alleenlyk tot oogmerk heeft ?t gerief en de verligting der Ingezetenen, ordonneren en ftatueeren Wy by deeze, dat wanneer :n Bakker van het alzo door hem opgegeeven oorn eenig ander, gebruik maakte, dan om het zei-  JAARBOEKEN, >/y, 1780. *W zelve in zyne Bakkery te verbakken, hy zal incurreeren eene boete van twee duizend guldens, te ap. pliceeren een derde ten behoeve van den Urncier, die de Calange zal doen, een derde voor den Armen en een derden voor den Aanbrenger, terwyl de geenen die niet in ftaat zyn de gemelde boete te voldoen, naar exigentie van zaaken, zelfs aan den ]yve, zullen worden geftraft. : -.\ . En op dat niemand hier van eenige ignorantie zal kunnen pretendeeren, gelasten Wy, dat'deeze alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert, daar en zo als zulks behoort en te gefchieden gebruike- ly Gedaan in den Hage onder het Klein Zegel van den Lande, den 28 July 1780. (Onder ftend) Ter Ordonnantie van de Staaten. (Was geteekend') C. CLOTTERBOOKE. Op het laatst van deze maand , vertrok den Prins Erfftadhouder uit den Haag naat Texel, om het Eskader onder bevel van den Ridder Schout by Nacht Van Kimbergente bezigtigen. Door den Hove van Holland, Zeeland en Friesland zyn op den 31 July verfcheidene Sententien uitgefproken, als tegen Mr. Liernard Blok , laatst gewoond hebbende t< Hoorn ; Jean Alexandre de Mattha; Mr Hendrik Amold Kreet, laatst gewoond heb bende te Rotterdam; Jan Herman Brune O 0 0 Ni sGravenhA* Public, wegens duurte van 't Graan , en den prys van 't brood»  poo NIEUWE NEDERLANÖSCHE 'sGra- V.'NHA- 'Nicolaas van der Velden, Hieronimus Grau, Aitam van den Goorberg , Joost Vrydag > Gei ar dus Verbeek, Antbony van der Linden, Paulus Axmacber, Antbony Wygel, Willem Kabl en Pieter Boer; de elf laatïten alle gewoond hebbende te Delft. By welke Sententien een ieder hunner is verftooken, uit kragte der defaulten, van de exceptien enz. als naar ltyle; en voorts ten eeuwigen dage gebannen uit den Lande van Holland, Zeeland, Friesland en Utrecht,zonder ooit daar weder te mogen inkomen, onder bedreiging van zwaardere ftraiïe, met verwyzing in de kosten en mifen der Juftiti© en der Procesfe. Men ziet ook hier deze bekendmaaking: T Jit naam van Heeren Commisfarisfen , gequalifiv-' ceert tot de oproeping der Ingezeetenen, tot het afleggen van den Eed, ingevolge van het Placaat van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en West - Friesland, van den 30 September 1788 in'sGravenhage; werden geadverteerd alle de refpeéhve Erfgenamen, Executeurs of Boedelredders van zodanige perfoonen, die na het afleggen van den voorfchreven eed, en, eer alle de termynen by hun lieden gefourneert zyn geworden mogten zyn overleden, om, ingevolge het vierde Art. van het zelve Placaat, ten aanzien van de termynen, die aan de nagelaten Boedels nog refteeren, den overflag en begrooting van het zuiver beloop der waarde v. n dezelve refpe&ive Boedels op nieuw te roaaken, en den voorfchreeven eed af te leggen ; zullende ten dien einde dezelve Heeren Com-  JAARBOEKEN, July, 1789. 901 Commisfarisfen op het Stadhuis alhier vaceeren de laatfte vrydag dezer maand July , en zo vervolgens van ieder maand, des morgens van tien tot twaalf uuren, Men ziet ook van wege het Haagsch Genootfchap ter verdeediging van den Christelyken Godsdienst, ditberigt: Tn de algemeene Vergadering van het Haagsch Genootfchap tot verdediging van den Cbiïstelyken Godsdienst; den 23 July dezes Jaars gehouden, i» plechtige uitfpraak gefchied over eenige Verhandelingen, ter beantwoording van de in den Jaare 1787 uitgefchrevene prysvraagen. Op de tweede Vraage: „ in hoe verre men kan aanneemen , dat Jezus en „ zyne Apostelen zich naar de denkbeelden den „ menfehen van van hunnen tyd gefchikt hebben , „ en in hoe verre dit moet verworpen worden?'* was het beste antwoord gegeeven onder de fpreuk: het vast fondament Gods fifiat , PAULUS ; aart welks fchryver de hoogde eereprys van eene gouden Medaille of vyftig Dukaaten is toegeweezen: dia by de opening van het gezegeld briefje bleek te zyn, Do. fodocus Heringa E. Z. Predikant te A'ykerk op de Velum. Ook is eene Latynfche Verhandeling over die zelfde vraage, met de fpreuk: Judais fatlus judaus fuml waardig gekeurd, uitgegeeven en met eene zilveren Medaille gekroond te worden , indiende Schryver zynen naam voor den 1 September dezes Jaars aan het Genootfehap melden en vryheid geeven wil, om hier of daar in zyn op Hel eenige noodige veranderingen te maaken. De derde Vraage, vorderende bewys, dat de ,, grond van alle waarheid in de natuur der zaaken4 ,, en in het eeuwig verftand der Godheid te vin„ den, van het begrip der fchepfelen niet afhanglyk, maar zeker en bepaald zy, enz." was best O 00-2 ba- 'sGra- VËNHA* GE.  sGra- VENHAGE. Berigt van't Genoot/ch.tot verdeed, van denGods dienst. 902 NIEUWE NEDERLANDSCHE beantwoord , onder eene Griekfche. fpreuk uit Lucïanus, door Do. "johunnes (Vigeri, A. L. M. Phil. Doèior en Predikant in de Beverwyk , aan wien ook de hoogfte prys van eene gouden Medaille of vyftig Dukataaten is toegekend. En het tweede voorftel van 1787, weikin 1788 is herhaald, vorderende „ eene aanpryzing van het „ onderzoek der H. Schrift, zo voor ons zeiven, ,, als met onze Huisgenootcn," is best beantwoord door een Vertoog, ten fpreuke voerende, Zy heb. ben des Heeren woord vem orpen, wat wysheid zouden zy dan hebben? welk by de opening van 't billet gebleeken is, gemeenfchappelyk te zyn vervaardigd door DD. JACOBUS ENGELSMA MILIUS Predikant te Jotwert, en WILTETUS BERNARDUS JELGERSMA, A. L. M. Phil. DoEter en Predikant te lVeidum\ waarom hun ook den hoogften eerepi-ys van eene gouden Medaille of vyftig gouden Dukaaten is toegeweezen : terwyl de Verhandeling getekend met de woorden, Hoe zullen wy ontvlieden, indien wy op zo groote zaligheid geen acht neemen? PAULUS, ook der uitgaave waardig is geacht, en met een zilvere Medaille bekroond zal worden, indien de Schryver zich voor den eerden September deezes Jaars aan liet Genootfchap bekend wil maaken. L e y d e n. De Maatfchappy der Nederlandfche Letterkunde, alhier gevestigd, heeft op den 30 Juny laatstleden, haare gewoone Jaarlykfche Vergadering gehouden: in dezelve zyn geene Verhandelingen bekroond, maar is de volgende nieuwe Vraage vastgefteld: „ Welk voordeel is 'er voor onze Poëzy „ te  JAARBOEKEN, July, 1789. 903 te trekken uit de beoeffening der LetOofterfche Dichtftukken, byzonder-DEi*. " lyk die, welke in de gewyde blade-„ ren voorkomen?" De antwoorden moeten voor den eerften van Wynmaand des Jaars 1791 vragtvry worden toegezonden aan den Secretaris der Maatichappye Mr. Jan de Kruyffof aan den Brieffchryver Mr. J. A. Clignett, beide woonende te Leyden. Wegens de overige Prysvraagen , welke nog beantwoord kunnen worden,is een nader bericht te vinden in het Programma der Maatfchappy. NOORDWYK-B INNEN. Den 18 dezer maand July kwam Zyne Doorluchtige Hoogheid de Prins Erfstadhouder, 's morgens ten n uuren, op de Heerlykheid Offem. Om Zyne Doorluchtige Hoogheid behoorlyk te ontvangen , vergaderde zich Noordwyks Burgery , 's morgens ten half tien, in volle wapenen, op het veld van de St. Joris en Schutters Doelen , en trok van daar met ftille trom naar de Buitenplaats en Heerlykheid Offém : het Huis van den Heer van beide de Noordwyken voorby trekkende, ging dezelve verders op het hooge Terras in eenen kring agter de groote Waterkom, voor het zelve huis liggende, en ftelde zich daar in een gelid, oirt op het gemelde Terras zo veel ruimte te vervullen als mogelyk was. Van daar zondt men een Sergeant en zes mannen, om aan Ooo 3 het  NnoiiD WYK- 004 NIEUWE NEDERLANDSCHE het huis post te vatten. Zyne Doorluchtige Hoogheid aankomende, wierdt "Hoogstdezelve, onder het prefentecren van bet geweer en het flaan en fpeelen van het aloude Wilhelmus, met Spontons en Vaandels, begroet. Kort daar na wierden Bailluw en Burgemeefteren, (waar by zich in de laatlte betrekking ook voegden de Overften der Burgery,) by Zyne Doorluchtige Hoogheid'ter gehoor ingeleid. Zulks kortelyks verrigt zynde, vroeg gemelde Overften'^. de Veer aan Zyne Doorluchtige Hoogheid verlof, om de Burgery voor Zyne Doorluchtige Hoogheid te mogen doen voorby trekken. De Prins dit vriendelyk aannemende, trok de Burgery dan voorby Zvne Doorluchtige Hoogheid in parade , en wierdt Hoogstdezelve, die zich ter bezigtiging naar buiten begeven hack, in de marsen met Spontons en Vaandel wederom begroet. Ue Burgery trok over het Terras, door eenen agterlaan, wederom naar het Dorp, en vormde aldaar, voor hun gewoon Wagthuis, eene behoorlyke wagt. Zyne Doorluchtige Hoogheid vervolgens zich met het gevolg naar het Dorp willeade begeeven, v ndt op de fcheiding van de Heerlykheden Offem en Noordzvykten eerboog, opgerigt door twaalf jonge Dochters uit dit Dorp, die zich ook aldaar bevonden, gebuid met degewoone Boere Kappen en voorts geheel in het wit gekleed met fluyeis van breed Oranjelint om het lyt en tot den . grond afhangende. Dezelve»  JAARBOEKEN, July, 1789. 905 ven ontvongen aldaar Zyne Doorluchtige Hoogheid met een zeer korte aanfpraak en boden aan Zyne Doorluchtige Hoogheid en het Gevolg bloembouketten in mandjes. Zyne Doorluchtige Hoogheid zich vervolgens met het gevolg naar het Dorp begeevende, wierdt voorgegaan door een Sergeant met de helbaard, aan welks eene zyde den üverften of Bevelhebber en aan de andere zyde den Adjudant der Burgery ging, en geleid door zes man uit dezelve, om den aandrang der menigte vau alle omliggende plaatzen te beletten. Hier op wandelde Zyne Doorluchtige Hoogheid de geheel* lengte van 't Dorp door, ontvangende in hei voorby gaan van de Wacht de gewoone eer groet. Zyne Doorluchtige Hoogheid bezig tigde vervolgens de kruidtuinen van Arem Duindam, van daar die van Cornelis Groe neveld, Kaptein der Burgerye, na welke be zigüging het den Vorst behaagde zich al daar wat op te houden, en zelfs gebruik t maken van eenige ververfchingen , aldaa door den gemelden Groeneveld gereed ge maakt. Vervolgens bezigtigde de Prins d tuinen van Jan, Abraham en Cornelis Stt gerhoek, in welke laatfte aan Zyne Dooi luchtige Hoogheid wierdt aangeboden, d naauwkeurigeteekeningin kleuren, van vie dit jaar nieuw gewonnene en nog ongenaan de Rozen, waar uit de Vorst eene gekoze hebbende, wierdt aan dezelve atnftonds df naam van Willem den Fyfden gegeeven. Ve volgens doorwandelde de Prins de tuine O00 4 s; NOORD- Binnen. \ I r e r tnn r n IR  906 NIEUWE NEDERLANDSCHE Noord-wyk- BlNNEtf, i i x » i | 1 j i I e van Gerrit Houtappel, Job van Velzen en Dirk Duindam, waar Zyne Hoogheid door deszelfs beide Kleindochters, aan den ingang van den tuin , in dichtmaat wierdt aangefproken, en aan Hoogstdenzelven wederom een fraai Bloembouket wierdt aangeboden, houdende Zyne Doorluchtige Hoogheid zich in dat huis ook eenigen tyd op. Den Prins nu alle de tuinen in en aan den Dorpe oe« zigtigd hebbende, begaf zich door het Bosch van den Heere Ad. Hoogop, Bailluw, Schout sn Secretaris, naar de Lynbaan van Jan Glashurg, waar in tegenwoordigheid van Zyne Doorluchtige Hoogheid een Haringkabel gelagen wierdt: waar na het den Vorst behaagle het jonge Heeren Kostfchool te gaan beligtigen- Hier wierdt Zyne Hoogheid welerom door een klein jong Heertje zeer kort n het Fransch aangefproken, in naam van :11e de jonge Heeren, die in twee ryen gechaard Monden, omZyne Doorluchtige Hoogteid te ontvangen, gelyk mede in 't Engelsch [efchiedde, door een der Engelfche Heeren, n naam van hun allen, waar na den Stadtouder en het gevolg, door den tuin van lat huis naar Offem terug keerden, om het iiiddagmaal te houden. Intusfchen had het aloude Gilde en Broelerfchap van St. Joris re Noordwyk, op het )oeleveld, doen opiigten een ftengter hooge van ruim 70 voet, omvlogten met een ■toenen krans , die met bloemen vercierd vas, en op dezelve een Zwaan, om volgens eii gebruik der oude bewooners dezer Landen ,  JAARBOEKEN, July, 1789. 9Q7 den, in tegenwoordigheid van Zyne Hoogheid; het gezelfchap met de Voetboog naar te fchie-; ten. De geheele Burgerye kwam dan om half 6 uuren wederom in de wapenen, trok naar het Doeleveld, en plaatfte zich ter zyde in front. Ten zeven uuren vereerde Zyne Hoogheid de Broederfchap met zyne tegenwoordigheid, wordende by het inkomen door de Burgery wederom begroet: waar na het Gilde de gewoone omgang deedt met haar anticque. of ouderwetfche Geweeren, Helbaarden, enz. De Deken van het Gilde J. de Veer, aan Zyne Doorluchtige Hoogheid verzogt hebbende de keus te doen, wie het eerst zoude fchieten, 't geen de Prins vol gens de orde der Broederfchap deedt, lchoqi de Koning van 't Gilde eerst, en, na dateeni ge fchoten gedaan waren, behaagde het Zy ne Doorluchtige Hoogheid zelve een fcho met de Voetboog te doen, fchietende tus fchen de van hout gemaakte veeren van d linker wiek heen. De Prins wierdt daar 1: gevolgd door den Heer van beide de Noord wyken, den Heere van beide de Katwyken den Heere Van Wasfenaer Starrenburg, de Baron Van Herdt, den Heer Van Gaal va Leyden , en den Heer Van der Heim va Rotterdam, en verfcheidene andere Heerei Dan het geen de Broederfchap- jammerde was, dat het hout van de Zwaan taayer zyt de, dan men verwagt hadt, Zyne Doorlucl tige Hoogheid, die het Zeedorp nog wilc bet igen, na het zien affchieten van ee Oo 0 5 g ^OORD- iVYK- 3INNEN. » 1 n i n , i. • t 11- e n e-  908 NIEUWE NEDERLANDSCHE NoORD- i 4 gedeelte der Vleugelen en eindelyk van den hals en kop, ten agt uuren aan den Deken verzocht, de Broederfchap in Hoogstdeszelfs naam te willen bedanken voor de eer Zyne Doorluchtige Hoogheid aangedaan, waar op gemelde Deken alleenlyk den tyd hadt, willende den Vorst niet langer ophouden , Hoogstdenzelven te zeggen; Dit aloude Gilde en Broederfchap Juicht, Doorluchte Vorst.1 over de eere, die het genooten heeft. Zyne Doorluchtige Hoogheid verliet het Doeleveldj begeevende zig, voorafgegaan als voor den maaltyd , door de Kerk, de Kerkftraat en Zeeftraat, over den Zeewag naar het Duin, en aldaar een der hoogfte beklommen hebbende, bezigtigde Hy van daar het omliggende Land, en begaf zig toen naar het Zeedorp, dat geheel doorwandeld wierdt tot aan de Kerk, waar Zyne Doorl. Hoogheid door den Predikant Abr. van Rooyen, wierdt ingeleid en begroet. Van daar begaf zich de Prins op het Strand, bezigtigde het zelve en de zeefchuiten , die die met Vlaggen zo wel als het van Katwyk-Binnen en Katwyk op Zee, den^ ö9 July met deszelfs tegenwoordigheid vereerd, en is door de Boekhouders der Vischfchuiten ,in eene daar toe vervaardigde Tent, op een ontbyt onthaald; nam vervolgens by den Heer der beide Katwyken en 't Zand eene maaltyd, terwyl alle de fcheepjes met vlaggen en wimpels vercierd waren, en vertrok tegen den avond wederom naar de Oranjezaal. Amsteldam. Myne Heeren van den Gerechte dezer Stad, en de Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Hoorn , hebben eene Vragtlyst tusfchen de beide Steden vastgefteld, en den 13 dezer maand afgekondigd, van dezen inhoud: Myne Heeren van den Gerechte der Stad Amfterdam, hebben na onderling overleg en communicatie met de Heeren Burgemeefters en Regeerders der Stad Hoorn, tot nut en geryf der goede Burgers en Inwoonders van de beide Steden, goed- fevonden te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk ïuh Edele Achtbaare ordonneeren en ftatueerën by dezen; dat van nu voortaan, voor Vragtloon van Koopmanfcbappen en Goederen, in de refpeclive Steden zal betaald worden, als hier na breder ftaat gefpecificeerd: Fan •XA'TZ Ca$ 7YK- ' ss rrreb  Amsteldam. Vragtiyst tusfchenAmfteldam en Hoorn. 910 NIEUWE NEDERLANDSCHE Van POTAS, WIEDAS en ZEEP. Potas, Wiedas j hoe genaamt 'c hon- dertfê ƒ o : 1 : 8 zonder aftrekking van hout. 't last Zeep 2 : o : o 't half last dito 1 : 3:0 De ton dito o : 6,: o Van BIER, HOP en MO M. Een Oxhoofd of pyp Bier 't ftuk ƒ o : 6 : o Een pyp Mom1 0:8:0 Een ton Jopenbier ... 0:8:0 Den Schippond Hop o : ij : c Van W Y N en A Z Y N. Een pyp Franfe Wyn ƒ o : 14 : o Een dito Spaanfe Wyn ' o : 16 : o Een ftuk Brandewyn ' o : 12 : o Een dito kleinder 0:8:0 Een Aam Wyn 0:4:0 Een Oxhoofd Wyn tot 8 fluks toe, .het Stuk o : 8 : o Boven de 8 fluks 't fluk o : 6 : o De Rins Voedevat 2 : co : o Een Toelast 1 : 10 : o Een Legger Arak 1 : 10 : o Een ftuk Genever van 4 Aam 1:0: o Een kas Wyn o : 14 : o Een dito Officiers Mand WTyn 1:4:0 Een Kelder gevult o : j : o Een dito leeg o : 3 ; o Een Oxhooft Azyn o : 8 .: o ■ TARWj  JAARBOEKEN* July, *789- »« TARW, ROGGE, HAVER, MOUTMEEL, ER WETEN e» PEULEN. J i Een last Garst, Haver of Mout /i: o: o Een dito Erten of Boonen 1 : ll'' ° Een dito Tarw i : 6 : Di Een dito Rogge 1 » 2 : °- Een dito Meel 1:2.0 Beneden 't half last de ton 0:2.0 Een mud Erweten o .-3:0 Een dito zak 0:2:0 Een Utrechtfe zak Peulen o: 2: o Een zak Tarw 0:2:0 Een mud Meel 0:2:0 Boekwyd, Hennip en Lynzaat 't Last 1 : 4- 0 Een last .of twee zakken, de zak 0:1:0 Een zak Renfel of Pelmeel 0 : 1 : S Beneden het last inzakken, de zak o : 1 : * HOUTWAREN, leege TONNEN en HOEPEN. Pomphouten van 30 voet en daar boven 't ftuk / o : 12 •■ 9 dito van 20 voet ° : 9 c ° Eske Bekerhouten van 6 voet o : 2 : « dito van 9 voet ° • 3 :_ " dito van"i2 voet 0 : 5 •" c Linde Timmers het ftuk o : 5 : c Tulthout het Tuit • o ; 8 : c Oojlerfe HOUTWAREN. Balken lang 40 k 42 voet; ƒ o : 18 : c dito 3 T S 36 voet o ; 12 : c dito 30 a 32 voet .0:10:? dito 25 a 27 voet o • 0 • { dito 20 a 21 voet o : 5 : <■ dito 18 a 19 voet ° " 4 : < opar TEL» )AM. VragU yst tut» 'chen Amftel}am en Hoorn. > > >  Amstel- DAM. Vragt' Jyst tusfchenAmftel- dam en Hoorn i S»ïa NIEUWE NEDERLANDS CHS Sparren lang 36 voet 't honderd twee en twintig ƒ 2 : 10 : o dito 30 voet 1 • i7 • n dito 24 voet T '. 7K\\ ° dito 18 voet o • t« dito Mast of Spier't ftuk 0:8:' o Oojierfe D E E L E N. Van 3 duim dik, lang 30 k 35 Voet ƒ o : o • o ^!to 25 voet o : 2 : 8 dIt0 20 voet o • • dito van af duim lang 30 voet o • 2 • n dito van 20 voet 0 • 1 : « dito van 2 duim lang 30 voet 0 • t • s dito van 24 voet / 0 1 1 dito van 20 voet 0 • 1 - o dito van if duim lang 30 voet o • 1 • dito van 24 voet 0 :' o ': 8 dito van 20 voet't 12" «uks ' dito van 18 voet 2 '. £ ." ° dito van ió voec i 2 : o : o dito van 14 voet 1 : 16« dito van I2VOet , . I2 > ° dito van i0 voet ' 1 • to • o dito van 8 voet 1 ': + j ° AWyê HOUTWAAREN. Balken lang 34 a 40 voet Voetsbal- Jf1 » ƒ o : I0 : o dito 29 è 34 voet o : 7 : 0 ito 24 a 29 voet 0 ' . Q lito 20 a 24 voet o ; a : 0 ito 18 a 20 voet o: o - o ito 13 duim, 28 a 34 voet 't ftuk o • 8 : o lito 24 k 26 voet o • 7 : o lito 20 a 24 voet o : cT : o Bal-  JAARBOEKEN, July, 1789. 9*3 Balken 18 a 20 o : 5 . o ditoOnderv.B.i8a20 0:2:8 Kr jmme Overloops Balken, *t ftuk o : 6 : o Paalbalken 32 a 36 voet o : 7 : o dito 28 & 32 voet 0:6: o dito 23 a 28 voet 0:5:0 dito 18 a 23 voet o : 4 : o Twaalf Ellens, 26 a 30 voet o : 2:8 dito 24 a 26 voet 0:2:0 dito 18 a 24 voet o : 1 : 8 Kolders van 14 voet 't ftuk ": 0 ! H dito van 12 voet o : 0:8 Vuure of Greene Knies, 't ftuk o : 6 : c Juffers van 30 voet 't ftuk 0:1: 8 dito van 26 voet o : 1:4 dito van 24 voet o : I : 0 dito van 20 voet 0.0: 8 dito van 16 voet 0:0:4 Eeke Maatbalken , van 14 voet 't ftuk o : 1 : c dito van 12 voet o : o : 12 Barkoenen, het ftuk o : o : E Kapravens, het honderd twee en twintig ftuks o : 10 : c Groote gemaakte Riemen, het ftuk van 20 a 30 voet o : 1 : 4 dito ongemaakte, 't ftuk o : 1 : 8 Lange Windboomen, 't ftuk o : 3 : c Het honderd Ganzeknuppels o : 10 : c Het honderd Klaphout ƒ 2 : 10 : c dito Vathout 3 : 10 : c dito Pyphout 7 : 8 : c dito Kïeinhout 4 : 10 : c 't honderd groot Wagenfchot yl6 : o : c 't honderd Pyphout Staven 1 : o : c Een blok Wagenfchot gezaagt 0:12: c dito ongezaagt o : 16 : c Eeke Au* STEL" DAM. VragU lyjt tut.' fchen Amfteldam en. Hoorsb  014 NIEUWE NEDERLA NDSCHE Am- jtel- dam. Vragt- lyst tut' fchen Amftel- dam«» Hoorn. Eeke HOUTWAAREN. Eeke Planken van 4 duim, lang 40 voet, 't ftuk ƒ o : 18 : o dito Planken van 30 voet o : 14 : o dito van 20 voet 0:9:0 dito van 10 voet 0:4:8 dito van 3 duim,lang40 voet, 't ftuk 0:17: o dito Planken van 30 voet 0:13: o dito van 20 voet 0:7: 8 dito van 10 voet o : 3 : 8 dito Planken van 2 duim, lang 40 voet, 't ftuk o : 15 : o dito van 30 voet o : 11 : o dito van 20 voet ® : 7 : 8 dito van 10 voet 0:3: 8 Eeken Knies, zo groot als Greenen 't ftuk o : 12 : o dito zwaare 1:2:0 extra zwaare 5 ' 5 o Een zwaare Ipenftam, 14 voet,'t ftuk 1 : o: 0 kleinder na advenant PYPENDUIGEN in foorten. Pypenduigen, 't groot honderd ƒ o : 15 : o dito Oxhoofd Duigen o : 9 : o 3ito Tonduigen 0:8: o dito Eoomftukken o : 4:0 Jito Haring Duigen 0:4:0 lito Emmer Duigen 0:3:0 floepen in foorten, 't duizend o : 18 : o 't ftuk leege Oxhoofden 0:2:0 lito Quardeelen 0:2: 8 lito Pyp of Brandewynftük o : 3 : o t Last leege Tonnen 0:13: o lito Smaltonnen o : 8 : o lito Toelast , o : 10 : o lito Legger* 0:5:0 AP-  JAARBOEKEN, July, 1789. 9iJ APPELEN, NOTEN, KERSEN, VYGEN, ' ROSYNEN, PRUIMEN en KORENTEN. Een Vaatje Vygen f o : 2 : 8 dito Korf o : 1 : 8 dito Smal ton Rozynen o : 4 : o, Een ton Appelen o : 3 : o, Een ben Kerfen o : 2 : , o Een zak Hazenóten o : 2 : o, Een bosfu Karftengen 0:2:8 Een bos Moscovifche Matten o : 2:0 't honderd bos Zwavelftokken . 0:6:0 Een zak Waalfche Noten 0:2:8 Een Korf Rozynen o : 3 : o 't honderd g} Korenten 0:1:8 't honderd » Pruimen 0:1:8 Lamoenkasfen 't ftuk 0:3:* Een bosfu Noten o : 2:8 Een Appelen of Peeremand 0:2:0 Een Harington Aardappelen 0:3:0 Een mandje Druiven 0:2:0 OLIE, TRAAN en WALVISBAARDEN. Een pyp Olie ƒ o : 16 : Lo Een quardeel Traan o : 8:0 Een ton Traan of Olie o : 4:0 Een Carnaat Olie o : 3:0 Walvis-Baarden, het honderd ffl 0:1:8 Een boot Olie 1 : o : o SPECERYEN. Een zak Peper of Gember ƒ o : 7 : o Een baal Paftil 0:2: o dito Ryst pf Gierst o : 4:0 Een baal Annys 0:4:0 't honderd« Zuiker . .0 : 1 : 8 Ppp Eea Am- STELDAM. Vragt'yst tas7: ken Atnfteliam en Hoorn.  Am- dam. VragU lyst tusfchenAmfteldam en Hoorn. 916 NIEUWE NEDERLANDSCHE EenQuardeelFoelyNagelenofNolen/o : is : o Een baal Caneel o : 4 : o Een baal Noten of Rompen 6:4:0 Specerye van gelyke wigt 't honderd 8 Honing 0:1:8 dito Sieroop 0:1:8 Een baal, rflede van honderd ÉB 0:3:0 Een baal Catoenen o : 10 : o Een baal Zyde o : 10 : o Een fmal ton Indigo o : 4 • o Een Amandelbaal, het honderd 8 0:2:0 dito baal Komyn o : 8 : o Een baal Galnooten o : 6 : o Een Oxhoofd Kappers o : 8 : o Een dito Leem 't honderd 8 o : 1 : 8 Eén dito Salpeter 't honderd 8 , o : 1 : 8 Een Vaatje Camfer 0:3:0 'thonderttgrood Ebben of ander Hout o : 1:8 Een Oost-Indifcbe Baal Coffy 0:5:0 Een West • Indifche dito 0:3: g Coffy in Vaten 't honderd fg 0:2:0 Van THE E. Eengeheele Kist ƒ o : 12 : o Eén halve dito 0:6:0 Een quart dito 0:3:0 Eén octaaf dito 0:1:8 Een ftestiende dito . o : o : 12 Eén kist van 4 a 5 voet 1 : 10 : o Een dito van 324 voet 1:0:0 Een kist Rottingen van 4 a j voet 1 : 10 : o Een dito van 3 k 4 voet 1 : 10 : o Een dito Tamerinde 405 voet 1 : 10 : o Een dito van 3 a 4 voet 1: o: o Een Kist Porcelyn van 4^5 voet 2 : o : o Een Kist 3 a 4 voet 1:10: o Een dito kleinder kas Porcelyn 1:0: o . Een dito nog kleinder o : 15 : o Een Smalton Kauwers,'t ftuk 0:4:0 HEN-  JAARBOEKEN, July, 1789. 917 IIENNLP, VLAS«» TOOWERK, ZYLDOEK en WÓ.UW. Een Rol Zykloek op Peperdoek ƒ o : j : 8 Een baal Canefas 0:5:0 Een Schip 8 Gaaren 0:3:8 Een Schp « Wouw 1 : o : o 't bos Gaaren 0:1:8 't Schip « Touwerk o : 5 : o dito Schiemans Gaaren 0:6:0 't Schip « Vlas o ; 5 : o 't Schip f Hennip 0:5:0 Het honderd ® 0:2:8 Fan GLAS, TABAS■ PYPEN en AARDE. Een Korf Glas ƒ0:16: o Een Kist dito 0:6:0 't honderd leege Bottels o : 2:0 't honderd Kelder vlesfen, groot of klein o : 6:0 Een ton Pypen 0:5:0 Een dito Aarde o : 4 : o Een groote kist Glas, als 't na de Markt gaat 1 : o : o dito kleinder of Korf o : 15 : o YSER, KOPER, LOOT en TIN. Een honderd Gootelingen ƒ o : 1 : 8 Een dito'Hankers o : 1 : 8 Een dito Spykers 0:1: 8 Het 100 ft Yzer of Loot 0:1:8 dito Kooper of Tin o : 1 : 8 't 100 ffi LoV in Vaten 0:1:8 Hard Yfer *t 100 ƒ0:1:8 De hoed Smeedkoolen 1:0:0 De Waagkoolen 0 : 0 : o Ppp 2 PIK, Amstel»dam. Vragt'yst tusCchf.nAmiTeliam en Hoorn.  Amsterdam. Vragtlyst tusfchenAmfteldam en Hoorn. $fiS NIEUWE NEDERLANDSCHE PIK, TEER, HARPUIS en TALK. 't honderd S Harpuis ƒ 6 : i : 8 dito Talk o : i : 8 Een last Pik 1:2:0 Een last Teer 1:6:0 Beneden de 7 ton het ftuk 0:3:0 't honderd Swavel in Vaten o : 4 ; 8 't honderd ffi Buskruit o : 6 : o Van BEESTEN, HUIDEN, VELLEN, KURK en HOORNS. Een vet Schaap ƒ o : 4 : o Een dito Dood o . 3 : o Een dito Lam o : 2 : o Een Koe of Paard 1 : o : o Een Kalf o : 10 : o Een Elantshuid o ; 1 : o *t honderd Bokkehoorns 0:5:6 dito Hartevellen o : 18 : o Een Karos 3:0:0 Een Wagen 2 : o : o Een Chais of Kar 1 : o : o Een Arreflee 1:0:0 Een vet Varken o : 8:0 Ieder natte of gezoute Koe of Osfehuid 0:1:0 dito gedroogde of gelooyde Huid o : 1:0 *t honderd Kalf of Schaapenvellen o : 12 : o 't honderd Robbevellen o : 15 5 o dito Swaanevellen 2 : 10 : 6 Een Seemleer kist 1:10: o Een dito leege o : 10 : o Een Bos Kurk 0:2: 8 De Ganfen het ftuk o ; 2 : o Blaauwe STEEN en SLYPSTEEN., 't honderd blaauwe Steen van 14 duim ƒ 1 : 10 : o dito kleine Vloerfteeneri • o : 18 : c Een  JAARBOEKEN, >/y, 1789. 919 Een Slypfteen van 5 voet ƒ 1 : 0 ' 0 J Een dito van 45 voet 0:15: o s Een dito van 4 voet o : 10 : O] Een dito van 3è voet o : 8 : o Een dito van 3 voet O : 6 : O; Een dito van 2ï voet o : 3 : o; Marmer van 10 tot 22 duim het ftuk o : 2 : Oj Graf of zerkftéenj een enkelde 2:10: o Een dubbelde dito 5: o: o< Marmere Plaaten, de voet vierkant 0:5: o Stoepfteen of Zarken, die metde Kraan werden gelost en gelaaden. Edoch, zal de Schipper vry zyn van alle kosten 8:0: o Moppen het duizend 2:0: o Klinkers dito 1:0:0 BOTER ea KAAS. Een ton Boter 0:6:0 Een half vat dito 0 : 3 : P Een vierde dito o ' 2 : 0 Een vier agtfte of festiende met of zonder Brief 0 : 3 : c Een agtfte of zestiende o : 1 : c Het honderd 9 Kaas o : 2 : 0 Een kas Kaas o : 6 : c VIS, HARING, VLEES tu SPEK. 't honderd 9 gedroogde Vis ƒ o : 4 : c 't last Haring, Vis of Vleesch 1 : 6 : c •t half last dito o : 13 : c Ieder ton beneden het half last o : 3 : c Het honderd 9 Spek o : 1 : j Ppp 3 Fa> tel)am. 'yst tutïkenfcmftellam en Hoorn. [ i > (  920 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am-., stel-' dam. Vtagtïyst tus fchen . Amfteldam en Hoorn. Fan LAKEN , KARSAY , KARDEN en DROOGSCHEERDERS SCHAAR. Een Droogfcheerders Schaar ƒ o : 4 : 2 Een bos Kaarden o : 2 : 8 Een £ol Duffels o : 4 : o 'r, honderd 8 Wol le o : 4 : o 't honderd $ Veeren o : 4:0 't honderd ® Tabak 0:2:0 Een half Laken 0:4:0 Een Karfay 0:4:0 Een Karte Baal 0:10: o GELDPAKJES, ZAKJES, KISTEN, KAS. SEN, PAPIEREN en BRIEVEN. Een Spaanfche'Zeepkas f o : 4 : o Spaans Groen het 100 « 0:1:8 Een Spaanfche Zeepkas, lang 5 voec o : 6 .- o 't honderd ® Loodwit 0:1:8 Een baal Papier o : 10 : o Een riem dito 0:3:0 Een pakje Boeken 0:3:0 Een gemeene Oolterfche Kist o ; 8 : o Een Brief of Misfive o : 2 : o Een baal Sumak groot o : 6 : o Een dito klein o : 4 ; o Een groote Kist Geld 2 : 10 : o Een kleine dito 2 : 0:0 Een Zak met Geld van 200 Gulden en daar beneden 0:4:0 Een Zak:dito van 600 Gulden en . daar beneden o : 6" : s>' En voorts tot 1000 Gulden toe per honderd een ftuivej! , KISTEMAKERS GOED. Een Kas die na de Markt gaat ƒ o : iö : o Een  JAARBOEKEN, 1789. 9*1 Een halve Kast die na de Markt gaat ƒ o : 8 ■ o , Van een buiten de Markt £v ®> gf Van een halve dito ° ;2 ;; 1 Een glad Kabinet 2 . . g Een Latafel . 0 Een Bureaus ; . Een ftaand Horologie ï • ïo : o' Een Clavecimbaal * ;; 1 ; Een mand met twee Klokken o. 0 . o Een dito met een dito u • 4 • Van Kakftoelen, Tafels en verder Verlakt Goed ° ; 3 ; ° Pakftoelen van twee ftuk» " • 4; u E:ngroore Koffer ° 6 ' 0 Een groot Valies ; •> ; Een kleinder dito 0.4. ilANDSPAAKEN w BRANDHOUT. WagemakersSpaaken,'t honderd ƒ ° ; *5 ; ° Vellingen het honderd o • ï : c Handfpaaken het tuit 4 • ^ lffio3kist,dekfelofboom,'tftuk o : .3: « Een Vaam Brandhout * ; ; Een bos Mandemakers Tienen O . 1 : « >t Groothondert Schoppen o . 5 ; c Ongemaakte Jukken 't hondert o . 15 » £ Gemaakte dito het tuit 0.3- GAREN en Ligte Waaren. Een Gaarenvat zo groot als een Oxhoofd ' > J 1 Een Vat ligte Waaren voorts na j£ • ( advenant ' Q * , Een Voer Biezen * ; ' , Een bosje Boomen van 4 ftuks o . 2 . . Grooter na advenant^ ^ ^ ' TEL)AM. rSragU 'yst tus* rchen Amftellam e« Hoorn. > > 5 ) I  STELDAM. Vragt. /yit i'us Jthen Amfteldam en Hoorn. < i c i $ c c I d 922 NIEUWE NEDERLANDSCHE Een rol Matten f n . T . ■ Een bos Klompen 1 % • \ % Een bos Stokken en een Zak 0 : 6 : o Een Zak Blokken *.' I ? Een mand Groente 0 '. ó.\ Z. ■ Een groote Kruideniers Mand ó '• s • % Een dito kleinder r x■"■ 5 " Een pot Kandy ° • ° : ° Een groote mand Vis 0 | ." ° Kleinder na advenant ' o • * • Een mandje Bokking * " : ° Het honderd Zout 8 ' io • Hammen het ftuk by de Party o : o : ? Het ftuk Linnen in of buiten de zak o : o : ü' Een Bommezyne Kist o • io ' o Een ordinaire kist Kousfen o • 18 • Een ordinair pak Kousfen 0 " o .' °> Grootér na advenant 0 '. 0 '. Een uitgaande Officiers Kist i io • „ Een Provifie Mand 1 " ! ° Een Pypenkas g I ° . o. Een Hoedekas ° ' l ° Een Plunjezak ° .* ° : ° Een Befchuitvat o • 1789. 923 Heeren Sebastiaan van Nooten Jansz. en Pieter Graaf land Jansz. Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, P. S. D E D E L Ook ziet men nog deze Authorifatie van den Gerechte, den 22 July afgekondigd: , Myne Heeren van den Gerechte hebben, op voordel van Heeren Collonellen der Edele Manhaf te Burgery, goedgevonden, de Provooften van de Burgery te authorifeeren, om op de gewoone Oualificatien van Heeren Collonellen, de onwillige Contribuanten by Executie tot betaaling te conftringeeren , en daar toe, des noods, in cas van Refiftentie, te employceren de adfilïentie van den Heer Hoofd - Officier en doszelfs Dienaars, die daar toe by deeze worden gequalificeert. Aldus gearrefteert den 16 July I789,prafentibus den Heer Mr. IVillem Cornelis Backer, Hoofd ■ Officier deezer Stad, alle de Heeren Burgemeefteren, dempto den Heer Mr. Pieter Cornelis Ras/elaer. Heer van beide de Eemnesfen, en alle de Heerer Scheepenen. En gepubliceert den 22 July i78p,pra;fenribu! den Heer Mr. IVillem Cornelis Backer, Hoofd-Officier, den Heer Mr. Fredrick Jlewyn, Burgemeefter en de Heeren fan Hodfhon en Mr. CotneU van'der Oudermeulen junior, Scheepenen. In kennisfe van my Secretaris, W. de D I E U. De Edele Heeren Bewindhebberen de; Algemeene Oost - Indifche Maatfchappy Ppp 5 heb Am- 51'ELt DAM. I  924 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- 8TELDAM. hebben, by aangeflagene bekendmaakingen, de Hoofddeeigenooten aldus uitgenodigd: T)e Bewindhebberen der Generaale Geoéïroijeerde Oost - Indilche Compagnie, ter Kamer Amfterdam, notificeeren en verzoeken by deezen alle Participanten in gemelde Kamer, dat Hun Edele op Douderdag den 23 deezer, 's morgens ten 10 uuren, geheven te compareeren op 't Oost - Indilche Huis alhier, om in conformité van 't Octrooi, ampliatie, nader Interpretatie en Continuatie van dien, te helpen procedeeren tot Nominatie van een tripel getal gequalificeerde Perfooncn, Hoofd - Participanten weezende, om daar uit gefuppleerd te worden een vaceerende Bewindhebbers plaatze in de voorgemelde Kamer. Met Brieven uit Spanje is tyding, dat de Zweedfche, Deenfche en Nederlandfche Gezanten, aan welken, in de maand Decemher laatstleden , toezegging was gegeeven van eene fchadevergoeding voor de fchepen, die in den laatften oorlog onwettig genomen en opgebragt zyn, lleeds yverig bezig zyn met het in orde brengen van de rekeningen en eisfchen der Kooplieden van hunne Natie i doch de gebrekkige aantekeningen en hei geheele gemis zelf van zommigen in de Spaanfche Zee - Departementen, was de oorzaak, dat men dien aangaande nog weinig gevorderd was. Nochthans, dewyl de vorderingen der Nederlanders van meer belang en gewigt zyn als die der Zweeden en Deenen , gaf de Nederlandfche Gezant, Graaf Van Rechter en, zich zeer veel moeite om, ware het mogelyk, die gebreken her- fteld  JAARBOEKEN, July, 1789. 9*S field te kryaen, ten einde die aanfpraken te Afkunnen voortbrengen , eisfchen en by voor- stelraad in eene Koninglyke fcholderkentenis dam. te doen veranderen. . Ook heeft Zyne Katholyke Majefteit aan den Hollandfchen Conful, den Heere J. B. Cabaneys, te Barcelona, het zogenaamd exequator, of toeftemming om daar te verblyven, verleend. In 't begin van de maand Mei laatstleden kwam te Tripoli van Rotterdam aan, het Schip de Vrouw Anna, Schipper Jan Kkyenburg, aan boord hebbende den zogenoemden Tripolitaanfchen Gezant by de Nederlandfche Republiek. Kort daarna vernam men te Tripoli, dat Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouderhem, behalven een gouden fnuifdoos met diamanten bezet, nog een gefchenk van tooo dukaten, gegeeven hadt, gelyk ook nog 300 dukatenvoor zyne reis, en de vrye overtogt met het voornoemde fchip ; doch men vernam tevens, dat de Bacha, na dat de voornoemde Gezant hem van zvn wedervaren verflag gedaan hadt, zich zeer te onvreden hadt getoond , dat Hunne Hoog Mogende zynen Gezant niet op den vorigen voet ontvangen hadden , om dat zyne Ambasfade niet aan Hunne Hoog Mogenden maar alleen aan Zyne Doorluchtige Hoogheid ipgerigt was geweest. Eenige dagen daar na, en wel op den 16 Mei, liet de Bacha aai den Nederlandfchen " ' C.oa-  926 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- STELDAM. Conful Warnsman aanzeggen, dat hy Tripoli zoude hebben te verlaten, als hem houdende voor de oorzaak, dat zyn Gezant door Hunne Hoog Mog. niet was ontvangen geworden. Den Heer Warnsman liet daar op aan den Bacha ten antwoord geeven: „ Dat hy zig „ ten onrechte beklaagde over het onthaal, „ 't welk men zyn Gezant in de Republiek ge„ daan hadt, nademaal Zyne Doorluchtige „ Hoogheid, aan wien hy alleen fcheen ge„ zonden geweest te zyn, hem op de gun„ ftigile wys ontvangen en onthaald hadt; „ dat zyne.aanzegging, om zich uitdeszelfs Staaten te begeeven, zeer onbillyk was, „ en zulks , toen het 's Lands Fregat ds „ Caftur zich alhier bevondt, aan den be„ velvoerenden Officier hadt moeten gefchie„ den; dat hy Conful ten miniten drie maan- den tyd moest hebben, om Hunne Hoog „ Mogenden daar van kennis te geven, en „ 1 loogstderzelv&r beveelen af te wagten; „ dat hy voorts begeerde te weeten, of het „ ongenoegen van den Bacha alleen tegen zyn Perioon was , of dat het zich ook „ tot Hunne Hoog Mogenden uitftrekten, „ en daar op een beflisfend antwoord ver„ wagtte, om te weten of hy met de Repu- bliek in Vrede of Oorlog was, ten einde zich daar na te kunnen gedragen." Nog dien zelfden avond liet de Bacha aan den Conful weten, dat hy het alleen tegen hem hadt, en niet tegen Hunne Hoog Mogenden, met welken hy lleeds in vriendfchap wenschte te leven; dat hy Conful een of ander van zyne Vrienden met de waarnee»  JAARBOEKEN, July, ^9- 9*7 neeming van zyne zaaken konden belasten, Amen hem niet meer als tien dagen wierden t0Q's™* gedaan om te vertrekken. Hier op heeft den Conful aan den Bacha doen weten, dat den bepaalden tyd te kort was, om behoorlyk orde op zyne zaaken te Hellen, en dat hy zynen post niet konde verlaten, zonder daar toe van Hunne Hoog Mogenden verlof bekomen te hebben enz. Omtrend de graanen heeft men van DantZig deze tydingen. „ De pryzen der Graa„ nen en vooral van de Tarw zyn zo hoog „ als dezelven in honderd Jaaren hier ge,, weest zyn, zynde voor de beste Tarw „ tot 56 Dukaaten, en voor de beste Rog, ge 3a en een halve Dukaat betaald. In ',' Elbing zyn de pryzen nog hooger geree" zen, "en voor de Tarw reeds ƒ 620 a 650 " Pruisfisch Courant belteed, hetwelk op " 65 a 70 Dukaaten uitkomt. Ondertus" fchen is van de Tarw alhier zeer weinig " voorraad, maar van de Rogge nog om- trend 5000 Lasten. De regen, naar welken „ men over agt dagen zo zeer verlangde, valt 3j nu zo fterk, dat men reeds wenscht, dat de„ zelve zal ophouden, uit vreeze voor fcha„ de aan de laage Landen. De Winterge„ wasfen ftaan in deze Kwartieren zo goed „ te velde,als men zoude kunnen begeeren, „ maar het is nog te vroeg , om 'er eenige rekening voor den aanltaanden Oogst op „ te maaken.' Zo verneemt men ook door brieven uit Span-  AMSTERDAM» 928 NIEUWE NEDERLANDSCHE Spanje, dat de fchaarsheid van Tarw in dar. Ryk, en vooral in Kaflilien en Biscayen zeer groot, en de prys van het brood in alle de Steden tot eene ongemeene hoogte gereezen was. In Valadolid, daar het pond wit brood voorheen een en een halve ftuiver kostte, geldt het nu 4 Huivers. ROÏTERDAM. Men ondervindt reeds in deze Stad,even» gelyk te Amfteldam en elders, de uitwerkzels van de goede voorzorg der Regeering, inde vergoeding, welke thans van wegens dezelve aan de bakkers wordt gegeeven; want,daar volgens de tegenwoordige markt, het tarwebrood van drie pond door de lngezeetenen zou moeten worden betaald tegen zeven en een halve ftuiver , wordt het zelve volgens de zetting, welke voor de laatfte maal, op Saturdag den 4 July, is gegeeven, thans alhier maar verkogt voor zes Huivers en een half,terwyl het roggenbrood van vier pond gebleven is op vier Huivers zes duiten, het geen anderzints , naar de tegenwoordige markt, zouden moeten worden betaald tegen vyf Huivers en vier duiten. Met voorkennis en goedvinden van Zyne Doorluchtige Hoogheid , is by het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit op de Maze in dienst gefteld 'sLands Oorlogfchip Brakel van 50 Hukken, en het bevei daar over  JAARBOEKEN, July, 17S9. over opgedragen aan den Kaptein Akxan- Rotder Jrnoldus Bols. ^r- Uit eenen brief van Patys verneemt men, dat de Koninglyke Academie der Genees" kunde te Parys, tot vervulling van eene *' openftaande plaats, uit eenige voorgeftel" de beroemde Geneeskundigen, met een" narigheid van ftemmen tot liaar Lid-Oor" relpondent en Asfocié benoemd heeft, den zeer Geleerden Heer L. Bicker Med. " Doótor, Beftierder van het Bataafsdh Ge- * nootfchap der Proefondervindelyke Wys- * begeerte in deze Stad, Lid van verfchei, den andere Buiten- en Binnenlandfche Ge.- 7, nootfchappen en Maatfchappyen, en Ge,neesheer alhier." Hoorn. Tusfchen de Regeerders der Steden Amfteldam en Hoorn is eene Vragtlyst vastgefteld, welke wy hier te voren onder Amstëldam hebben medegedeeld. Den Heer Mr. Bernard Blok, voorheeq. Secretaris van het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en West-Friesland,in West-Friesland en 't Noorder-Kwartier , en Commies der Finantie van 't zelve Collegie, vondt met de omwenteling van zaaken in September 1787 zich te rade, om zich naar elders te begeeven, en, daar Hy zyne vaste goederen moest agter laaten, verzekerde Hy zich,  93o NIEUWE NEDERLANDSCHE ÏÏOORN, zich, en nam onder zich mede zo veel pen* ningen en gelden, als Hy oordeelde wel de waarde van die agter te laten goederen te beloopen. Tot het zorgen voor deze gelden, die onder den Meer Mr. B. Blok mogten berustende zyn, was den Heer Mr. Hendrik van Straalen J. Z., thans Secretaris van welgemelde Gecommitteerde Raaden en Commies der Finantien, by belluit van dit Collegie van den 13 Maart 1788, gemagtigd. Hier over is dan tusfchen den geweezen en tegenwoordigen Secretarisfen, voor het Hof van Jultitie rechtsgeding gevoerd , en op den 10 July 1780 deze navolgende Sententie uitgefproken: gezien by den Hove van Holland, hetlntcndith, denzelven Hoven overgegeeven uit den naam en van wegens Mr. Hendrik van Straalen Jansz., Secretaris van het Collegie van Gecommitteerde Raaden van deStaaten van Holland en West-Friesland , in West - Friesland en het Noorder - Kwartier, en Commies der Finantie van hetzelve Collegie' als by Refolutie van welgemelde Gecommitteerde Raaden, in dato 13 Maart 1788 , geauthorifeerd sn gequalificeerd, omme naamens dezelve te zorgen voor de Intrest van zodanige Penningen, als uit eenigen hoofden , hoe genaamd, onder Mr. Benardus Bh,;, geweezen Secretaris en Commis van de Finantie van hetzelve Collegie, direct of ndirecf. mogten zyn berustende geweest, Impe:rant van Mandament van Arrest en Rau-Acbe net de Claufule van Edifte, des noods ad valvas Curice ter eenre, Op ende jegens Den voorgenoemden Mr. ternardus Blok, Gedaag-  JAARBOEKEN, Juij, t;8ö. 931 daagden en Defaillant in het voorfchreven Cas, ter andere zyde. „ Het voorfz. Hof met rype Deliberatie van „ Raaden, doorgezien en overwoogen hebbende, „ al 't gunt ter materie dienende is; doende recht „ in den naam en van wegens de Hooge Overig„ heid en Graaflykheid van Holland, Zeeland en „ Friesland, verfteekt den Gedaagden en Defail„ lant, uit kragte en voor 't profyt van de refpec„ tive defaulten in deeze gedecerneerd, van alle „ Exceptien, Declinatoir, Dilatoir en Peremp„ toir, mitsgaders van alle defenfien en weeren „ van Rechten, die hy Gedaagde en Defaillant, gecompareerd zynde , had kunnen of mogen 4, doen en proponeeren; decreteerd wyders de re„ fpective Arresten in deezen gedaan, en ver„ klaard, dat dezelve als wel en te recht gedaan, ,, zullen Hand houden en effect forteereri. „ Condemneerd den Gedaagden en Defaillant „ dezelve Arresten te gehengen en te gedoogen; „ mitsgaders aan den Impetrant in opgemelde zy„ ne qualiteit op te leggen en te voldoen, eèrftelyk: , j een fomma van tien duizend guldens, door zyne j, ordre aan 't Vliegend Legertje van 't gewapend ,, Burger-Corps, 't welk in den Jaare 1787, in „ West-Friesland, heeft gefubfifteerd, verftrekt ,, uit Penningen, den Lande toebehoorende, en „ wyders in de tweede plaats een fomma van drie y> en zeventig duizend vier en zeventig, guldens, twaalf „ ftuivers en twee penningen, als deficieerende aan „ zodanige Casfe van Penningen, ter Somma van SJ eenmaal honderd agt en negentig duizend vier Hon- derd agt en dertig guldens, vier ftuivers en tien 11 penningen, als onder hem Gedaagden en Defail„ lant in zyne geweeze opgemelde qualiteit van Commis van de Finantie van Gecommitteerde „ Raaden in West - Friesland en't Noorder - Quar„ tier is berustende geweest, en aan zyne Admi„ niftratie toevertrouwd geworden; en zulks met Qqq » de Hoorns Sententie tusfchen 'le H ^ren Van S traalen ?» Blok.  932 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. Sententie tusfchen de Heeren Van Straalen en Blok. „ de Intresfen dier beide gemelde Sommen, h 4 „ per cent in het Jaar, d lite mota, tot de volle „ en effectueele voldoening toe, en-verklaard de „ daar voor gearrefteerde Goederen, Gelden en s, Effecten Executabel ; Condemneerd cindelyk „ den Gedaagden en Defaillant in de kosten van ,, deezen Procesfe, ter tauxatie en moderatie van den voorfz. Hove." Gedaan in den Hage by de Heeren en Mrs. Pieter Jan Nolst, Coenraad le Leu delVtlhem, Dirk Meet ens, Fanpois Rygerbos, Johan Hendrik Mi. let, Jacob Ferheye van fitters, Pieter Alexander van Boeizelaar, Huibert Eliza van Meerten, Ger~ lach Jan Her bert van der Heim en Joan Graafland Jansz , Raadsluiden van Holland, en gepronuncieerd den 10 July 1789. Tot het recht verftand van deze geheele zaak behooren verfcheidene Stukken; als 1. Eene Refolutie van de Staaten van Holland en West-Friesland van 17 Maart 1787. 2. Een gelyke Refolutie van 8 OcT:oberi787„ 3. Eene Verantwoording van den Heere Mr. li. Blok, ter voldoening van de bovengemelde Refolutie van 8 Oétober 1787, op den 5 November 1787 aan Hoogstgemelde Staaten toegezonden. 4. Refultat der Conferentien tusfchen Zyne Doorluchtige Hoogheiden Gecommitteerde der Magiftraaten eiv Gedeputeerden deiSteden van West - Friesland en het NoorderKwartier, gehouden op den 27 en 50 November, en 3 December 1787. 5. Brief van Mr. B. Blok, aan Heeren Magiftraten en Gedeputeerden van WestFriesland en het .Noorder-Kwartier , gefchreven uk Brusfel den 6 December 1787. 6. Aai>  JAARBOEKEN, July, 1780. ?33 6 Aanteekening van de Heeren Gedeputeerden der Stad Alkmaar, ter Vergadering van de Magiftraaten en gedeputeerden van de Steden van West-Friesland en het Noorder-Kwartier , ingeleverd op den c>8 December 1787. rT 7. Brief van Mr. B. Blok , aan Heeren Magiftraaten en Gedeputeerden van WestFriesland en het Noorder-Kwartier ,gefchreven uit Amfteldam, den 28 December 1787, 8 Refolutie van Gecommitteerde Raaden in West- Friesland en 't Noor der Kwartier, genomen op den 29 December 1787. o Brief van Mr. B. Blok, aan welgemelde Gecommitteerde Raaden, gefchreven uit Brusfel den 6 January 1788. . 10. Brief van den Klerk Jan Christiaan van der Vorm aan Mr. B. Blok, gefchreven uit Hoorn den ii January 1788. ii Een gelyke brief van den zeilden aan den zelfden, van 9 February 1788. 12. Aéle van LxploicT: door oen Deurwaarder Van der Brugghen, te Brusfel si February 1788. „, , 1, Brief van den Heere Mt. B. Blok, aan welgemelde Gecommitteerde Raaden te Hoorn, uit Brusfel den 18 February .788. 14. Request van Mr. B. Blok, aan den Keizer en Koning in zynen Souverainen Rade te Brusfel, met het daarop verkregen appoinclement,van 11 Maart »7B8- 15. Brief van Gecommitteerde Raaden in West-Friesland en 't Noorder-Kwartier, aan de Staaten van Holland en West • Friesland, Qqq a over Hoorn.  m NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. i i « 1 over het opontbieden van de Heeren Clattt en Blok, om reekening en verantwoording van zodanige Landspenningen te doen, als uit eenigen hoofde onder die Heeren berustende mogten zyn enz. benevens twee Bylagen, zynde twee brieven van de Heeren D. Claus en B. Blok, aan welgemelde Heeren Gecommitteerde Raaden, van den i5Maart 1788. 16. Brief van Mr. F. G. Blok,Gecommitteerde van Hun Edele Groot Mogende tot de defenfie van de Provincie Holland en der Stad Utrecht, aan den bovengemelden Heere D. Claus, uit Antwerpen 3 Juny 1788. 17. Request en Memorie van den Heere Dirk Claus, Oud-Burgemeefter der Stad Monnikendam aan de Staaten van Holland ter voldoening aan Hoogs tderzei ver Refolutie van 8 Oclober 1787, wegens deszelfs verrigtingen als Gecommitteerde Raad, gezonden uit Brusfel den 28 Juny 1788. 18. Brief van den Heere N.J. Gallé, Procureur voor den Hove van Holland, aan den Heere Mr. B.Blok, uit den Haag 25 Junyi788. 19. Brief van den zelfden aan den zelfden uit 's Bosch 27 Augustus J788. En andere ftukken meer', welke men ons berigt, dat met eene Memorie van den Heere Mr.B.Blok, zullen in het ligt worden gegeven. Verders is nog by het Hof van Juftitie in len Haag,gelyk tegen veeleanderen, welken n de voorige onlusten betrokken waren, zo )0k tegen den Heere Mr. B. Blok, op den |i July 1789 een crimineele fententie uitge.. proken. Zie hier te voren bl. 889. Enk-  JAARBOEKEN, July, 178*. s>35 Enkhuizen. Men is doorgaans in het denkbeeld, dat ons Land van natuur weinig opbrengt; dat zyne middelen van beftaan meest al die van kunst en vernuft en werkzaamheid zyn, gelyk Koophandel en Fabrieken. Het is zeker, dat kunst en vernuft de voornaamfte bronnen van welvaart hier te Lande zyn: dat daar door dit Land niet alleen beftaat, maar ook zo volkryk beftaat,als 'er, in evenredigheid van zynen engen grond, geen ander Volk op onzen aardbodem te vinden is. Immers worden doorgaans de zeven Vereenigde Provinciën flegts op 625 vierkante mylen begroot, en haare bevolking egter op 2500000 zielen. Men vergelyke hier eens de bloeyendfte Volkeren, Groot • Brittannie en Frankryk, mede. Het eerstgenoemde Ryk heeft 6308 en dus ruim tienmaal zo veele vierkante mylen : dus zou dan, in die evenredigheid, haare bevolking 25 millioenen zielen zyn, waar van zy egter de helft niet heeft, wordende flegts begroot op 11800000. Frankryk heeft 10200 vierkante mylen, en dus byna zeventienmaal zo veel als Holland, en zou dus in die proportie of evenredigheid byna 42 millioenen zielen moeten bevatten; en nochthans bevat zy flegts ruim de helft, dat is 24 millioenen. Waar is eindelyk het Land, in 't welk men 4000 zielen kan rekenen te leven opééne vierkante myl? en neemt men dan nog eens de kleinheid van grond van Holland in aanmerking,welke Provincie egter byna de helft van de Inwooners der * Qqq 3 ge- Enkhuizen.  53tf NIEUWE NEDERLANDSCHE Enkhuizen. geheele Republiek bevat, dan ryst de verwondering ten top. Zwitzerland heeft een derde van vierkante mylen meerder, en kan echter met dat al niet dan een vyfde minder zielen voeden. Dit is buiten twyffel de uitwerking van Kunlten, Fabrieken , Koophandel en Zeevaart, aangezien 'er geen Land op den aardbodem is, 't welk op ééne vierkante myl 4000 zielen zou kunnen doen beftaan. Maar men zou zich echter bedriegen, wanneer men zich verbeelde, dat ons Land geen voortbrengzels der Natuur hadt. Om nu van de Delffche, Leydfche, Friefche en andere Boter enKaas niet te fpreeken,wie zou denken, dat Noord-Holland alleen een millioen ponden Wol de jaaren door eikanderen gereekend, zou opbrengen? en zo ook, de jaaren door elkander gerekend, zeventien millioenen ponden Kaas? Onderwyl is zulks zeker uit de onderilaande echte Lysten, op welken volkomen ftaat is te maaken, als ons van eene zeer goede hand zynde toegekomen,en welke mede tot bewys dienen,dat 'er nog braave Lieden in ons Land gevonden worden, die belang (tellen in onze Jaarboeken, en de behulpzame hand willen bieden, om dezelven met nuttige en wetenswaardige echte opgaven te verryken. Dit heeft ons ook genoopt, om, hoe wel deze Lysten eigenlyk tot ons laatst (tukje van het Jaar, alwaar wy gewoon zyn opz^ttelyk een opgave te doen van den ftaat van verfcheidene Takken van welvaart van ons Land , behooren, derzelver mededeeling echter niet uit te Hellen. Zie hier dan die belangryke LYS  JAARBOEKEN, July, 1789. 937 LYSTE van de porden KAAS,. in de Jaaren 1767 '?*-*786.»> imlufm gewoogen ter de Steden en Dorpen tn WES1FRIESLAND en het NOORDER-KWARTIER, «rtxeaders op de Li landen lkA&L. en WIERINGEN. Ponden Kaas. 1767. Stad. Dorpen, tezamen. Alkmaar? 6914234 mf* 704ög3 Hoorn 53H355 8514° 5399495 Enkhuizen 249089 3g£3 ^85142 Edam 267153 806870 ^74023 Monnikendam 62009 77io3 J39"| Medemblik 22733° »3=6 lf6f„ Purmerende 3^4453 3^443J 16058623 1145961 i72°45«4 Texel 3557*3 Wieringen 11942* 475^4 ■ ~~ Totaal 17679718 Alkmaar" 72706401 180983 745162: Hoorn 5634165 98895 573306c Enkhuizen 233335 42355 27560J Edam 288806 83915° H2795< Monnikendam 73227 67796 14102; Medemblik 231356 iQI99 24155. Purmerende _3i6725J ^ _3l6725 16898780 123^378 ioi38l5 Texel 3,889i Wieringen: 1C3438 ., 4223- Totaalj 165604-^ Qqq 4 Lystvan Kaas in Noord' Holland 'tn 20 Jaaren» ) > t 5 f r i 7 Snk- iülZEM.  938 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ei* ic HUIZEN. Lyst van Kaas in Noord ■ Holland in 20 Jaaren. ' \ 3 i ] .1 Ponden Kaas. Aitm« Stad>no Dorpen, tezamen. Alkmaar 6352188 13^74 648246a Hooin 4999890 106444 5106342 Enkhuizen 20490 35^,0 240411 Edam 209418 èfo%5 889903- Monnikendam «0o^ Asi«a Medemblik I4^gg ^ *™ Purmerende 2485419 ___ 2485410 1440682 r 1003100 1540992X' TexeI 337935 Wieringen 123307 46124a : • Totaal 15871 [63 1770. ' ' Alkmaar 4810690 133270 4943960 Hoorn 3°"045 70087 3981133 Enkhuizen 121544 27204 148748 Edam i9342ö| 554135 747561 Monnikendam 47187 I9579 66766 Medemblik 129778 4238 134016 Purmerende 2099231 2099231 11312901 808513 12121414 Texel 377096 Wieringen r 131520 508616 _ _ Totaal 1 a6 ^0030 Ï77T ~ ~~ '■ Alkmaar 6438290 209769 f 6648059 ?nt°l ■ 5I36940 96324 5233264 inkhui.zen I58463 36689 \&x£ idam 228171 652120 8802QT Monnikendam ^ |s4 ggg Medemblik 182689 8500 T0kïg3 'urinerende 26676581 _____ 2661658 14878302 J 1041645 15919947 rexel 331 °°9 ' /Vieringen QO|^ 42^47 \ Totaal 16341694 WH  JAARBOEKEN, July, 1789. 939 Ponden Kaas. I 1772. Stad. Dorpen. I te zamen.r Alkmaar' 6494482 154593 | 66^°-{ Hoorn 5595335 7«3°° I &6A\ Enkhuizen 170628 51210 *»P3?J Edam 2303191 659^4° 090159^ Monnikendam 79001 3290a iii9°3; Medemblik 133473 2837 ttf&g1, Purmerende 2915567 . 2915567, 15618805 979682 16598487 Texel 1 33494* aooovl Wieringen 98106 _. 4.-o°54 Totaal T7031541 Alkmaa? 6359778 157275 6517053 Hoorn 47«°345 60673 4«4ioi8 Enkhuizen 159799 40480 200279 Edam 216320 606775 823093 Monnikendam 74°74 25670 99744 Medemblik 122522 2950 125472 Purmerende 2906643 \ J2906643 14619481 893823 15513304 Texel 36l947 rQ Wieringen 13255! 49449° 7 __Totaal 1600780? I774« 1 Alkmaar 6708678 268884 697756: Hoorn 5237770 83530 532130c Enkhuizen i5l992 51Q49 203041 Edam 199606 587770 78737( Monnikendam 114800 19454 !3425- Medemblik 212201 3745 21594c Purmerende 2931026 293102* 15 5 56073 1014432 1657050^ Texel 374205 „ Wieringen 127977 .. 502 Totaal 1707268 '.VKu1zen. ',yst van (aas in Voord'iollandti ao Jaaren, 1 r i f 1  Q4o NIEUWE NEDERLANDS CHE Enkhuizen. Lyst van Kaas in NoordHollandin 20 Jaaren. Ponden Kaas. l775' [ Stad. Dorpen, te zamen. Alkmaar 6359787 271762 6631549 Hoorn 4800165 70589 4870554 Enkhuizen 137621 6~o47 204668 Edam 249360 592780 842140 Monnikendam 94866 31339 126205 Medemblik 842777 4019 846796 Purmerende 2920302 2920002 15404878 1037336 16442214 Texel 352047 Wieringen 120589 472636 Totaal 16914050 1776. ~ Alkmaar 6239968 318876 6558844 Hoorn 4239355 68088 4307443 Enkhuizen 147519 49581 197100 Edam 202610 385500 588110 Monnikendam 103204 12117 115321 Medemblik 952082 3411 955493 Purmerende 2875110 2875110 14759848 837573 15597421 Texel 3r7344 Wieringen 84905 402249 Totaal 15999670 nrf- ~ ' Alkmaar 6365479 393331 6758810 Hoorn 4508380 76448 4584828 Enkhuizen i445a7 46588 191115 Edam 1019561 468205 148776.6 Monnikendam 105590 14387 119977 Medemblik 1065830 2221 1068051 Purmerende 2478458 2478458 15007825 1001.100 16689005 Texel 312522 Wieringen 74450 386073 Totaal 17075977 1778.  JAARBOEKEN, July, 1789. K\ Ponden Kaas. T778 Stad. Dorpen, tezamen 1 i77ö- a,t17«7 20^046 6710783 Alkmaar «g*g ^ Hoorn 4 ^',-7. Jo^-q 002510 Enkhuizen i4«g 55g9 ^ Edam 3173,34$ o«»o4° » => Monnikendam 126223 iifioa ?W7J5 Medemblik i75i 54 f» Purmerende £9° >'"-)0 ,— --—tzzi 16621002 815.233 17436230 Texel 270940 ol8,. Wieringen __ZI^2? —, ^—^--5 I Totaal 177844 tg 6287064 355086 6542150 Alkmaai aoaa^a. 58311 44°3535 4Sö666 80233 2ÓÓ899 Enkhuizen S 434075 2447703 Edam-, i 17^155 7114 180269 Monnikendam T,VZ,^ '0768 1450966 Medemblik i44jg * . Purmerende ^5 77^; TpvpI 3Ó3573 . beringen ___2?JB9 _45^ Totaal 179°5591 Alkmaai £94*4 #5^7 535oi4i Hoorn 3444245 43231 34»74g Enkhuizen • 150160 47*95 •fiMnm 1088196 i8823o 1270440 ÏSÏÏS _ÜÜ »ËL' 13118835 445618 i35ó44do Texel 325378 6 Wieringen 7*» «4 f Totaal 13968015 1781, ïnk1uizen. kyrt va» /vWs in NoordHollandin 20 Jaaren.  942 NIEUWE NEDERLANDSCHE Enkhuizen. Lyso van Kaas in NoordHollandin 20 Jaaren. 1782. Alkmaar 6210745 145685 { 6356430 Hoorn 4456895 43271 4500166 Enkhuizen 151009 37651 188860 Edam 1029643 225036 1254679 Monnikendam 147668 o7o0 i/r0qó« Medemblik 788287 ifóó 790053 Purmerende 2390805 2390805- 15*75252 456139 ÏJ63I39Ï Texel 257060 Wieringen _ 71382 " 338442' . . I _Totaal 15959833 1783. ' ~ ; Alkmaar 6542831 117114 6659945 Hoorn 5031182 3^ 6 ^ Enkhmzen 221684 145206 366890 Edam 1165447 235761 1401208 Monnikendam 172444 8701 Ï81145 Medemblik 755361 ?5 %> Purmerende ^524855 2524855 U413804 539781 16953585 Texel 240888 Wieringen 73716 314604, I / Totaal |i 7268189 1784=! Ponden Kaas. 1781. Stad. Dorpen, tezamen. Pn™ 5  JAARBOEKEN, July, 1789. Ponden Wol. 1775. Stad. Dorpen, tezamen. Alkmaar 102411 289248 395659 Hoorn 202080 67835 269915 Enkhuizen 3636" 19757 23393 Edam 70274 23700 93974 Monnikendam Medemblik j 43038 545 435K3 Purmerende 191966 191966 613405' 401085 1014490 Texel 159606 Wieringen 54045 213651 'Totaal 1228141 Alkmaar 72120 304449 376569 Hoorn 156694 87923 244617 Enkhuizen 4885 21361 26246 Edam 63604 27826 9;43° Monnikendam 48 48 Medemblik 18581 686 19367 Purmerende 175888 ^5888 49^820 442245 934065 Texel 154322 ■ Wieringen 4444° .19-762 Totaal 1132827 1 li"7 • Alkmaar 80189 253032 333221 Hoorn 168100 72371 240471 Enkhuizen 19614 19614 Edam 63010 27180 90:9 J Monnikendam 43 '• 43 Medembiik 34499 §4499 Purmerende , ~J___ 158360 504210 372197 876407 Texel 136565 Wieringen 34961 Afrijgtij ■ Totaal 1047933 Rrr 1778. 947 Enkhwzen1. Lyst van Wolk in Noo/dHollandin 20 Jaaf cn*  94§ Enk- HUXZliN, Lysi van frolle ia NoorciXioilund1» 20 Jaaren, NIEUWE NEDERLANDSCHE Ponden Wol. 1778. Sfad- Dorpen, tezamen. Alkmaar 76345 273821 350166 Hoorn 145984 67700 213684 Enkhuizen 10417 12417 Edam 54i?i 2600,9 80180, Monnikendam Medemblik 25768 25920 Purmerende 126192 152 120192 42.8460 380099 808559 Texel 138964 ^ < , Wieringen 35942 17-'9°Q Totaal 983465 Alkmaa?' 68410 ,251626 320036 Hoorn 83480 90720 Ï74;0a Enkhuizen 64 15537 *56oi Edam 53088 31213 b4Soi Monnikendam , Medemblik 54617 54°55 Purmerende 127151 3° _lsZ±§J 386810 389134 775944 Texel 141572 6g Wieringen 36109 V7° Totaal 953625 SF7 ,%n 6ii £f$ Hoorn •+ 0 6 Enkhuizen 8 ' Edam 43382 , 3795$ 81 $5 Monnikendam 3o1 , 6g?Q Medemblik 48450 7629 J°°79 Purmerende 1*6590 3 59 438349 806340 1244589 Texel 150376 Wieringen 43405 1937"1 Totaal 14383:0 ' ' ' Ï78i»  JAARBOEKEN, July, 1789; ©4S> Ponden Wol. 1781. Stad. Dorpen, tezamen. Alkmaar 79271 292112 371383 Hoorn 114926 973CO 212286 Enkhuizen 1571*. «5712 Edam 68594 35585 104179 Monnikendam Medemblik 56-95 56295 Purmerende i79Jou .179S6o 490646 440769 939415 Texel 142252 Wiefingen 4°"Q4 , 1S2956 Totaal 1122 37I Alkmaar' 74751 354585 429336 Hoorn "160587 119799 280386 Ènkhmzen 1777 *7994 *977* Edam 5SW«* 3515J 94341 Monnikendam , .. 0 Medemblik 36f*2 ï4>7 50849 Purmerende , - ? 4-:476o 542Q1J 1030375 Texel ^PJ/8 Wieringen 3,; 3^3 17696! Totaal ï 2; 3 j 3§ 17K3. I , Alkmaar 53172 5H/07 367930 Hoorn 155934 *3°95S , 28688c/ Enkhuizen z329r 20292? Edam 77068 t $394° 111008 Monnikendam Medemblik -9647 , Purmerende [ ,.162364 .... , 162364 47» i;'5 499954 970139; Texel 121398 Wieringen 43228 \ i6.;Mft ~ < Totaal 1142765; Rrr a '."84/ Enk* IIUIZENj Lyu\&ri Wolk in JSoordHnllnndin 20 Jaateri,  95° NIEUWE NEDERLANDSCHE Enkhuizen. Lyst van Welle in NoordHollandin 20 Jaaren. Ponden Wol. 1784. Stad. Dorpen, tezamen, Alkmaar 64857 30Ó953 371810 Hoorn i#jgS» 138231 297593. Enkhuizen 2170 196H9 21859 Edam 77to'4 25507 102671 Monnikendam Medemblik 19428 19428 Purmerende 188058 188058 5HO-39 490380 1001419 Texel 120762 Wieringen 39293 160055 Totaal 1161474 Alkmaar 453*8 242662 2879O0 Hoorn 140389 117814 258203 Enkhuizen 15993 I5ö93 Edam 57^43 23375 81218 Monnikendam Medemblik 46114 46114 Purmerende J5273o *5*738 442402 399844 " 842246 Texel 159720 Wieringen 38384 198104 . Totaal 1040350 1780. Alkmaar 37?*3 248058 285071 Hoorn 12604.8 112197 238.245 Enkhuizen 396 H334 H73°-' Edam 455-:y 20320 65849 Monnikendam Medemblik, 51478 5-H78 Purrcbi;.óade "7s88 . _ 117288- 377752 391909 769661 Texel 132 712 \Vieringen 36214 168926 Totaal 938587 FRIES*  JAARBOEKEN, Mi 1789. 8* FRIESL AND. Lëèüwarden. "B~^\ezer dagen zyn ook wederom eenige] I jl Sententiën wegens de voorledene on-^ lusten uitgefproken. Zo is eenen Cornelis^ van Rees, die op den 3 Oéïober 1787 is ge. Vangen genomen, woonagtig te Franeker, op den 14 Mei laatstleden verwezen in eene boeten van duizend Goudguldens, en in de kosten en mifen van Jultitie. Eenen Cornelis van der Burg, Burgemeéfter te Bolsward, die op den 4 Oaober 1787 was gevat, is den 16 Mei met het zwaard övet het' hoöfd gelhaft , gebannen buiten dè Provincie voor twintig jaaren en verders verwezen in de kosten. Zyne fententie door het Hof van Friesland geflagen, luidt aldus j A Izo den Hove van Friesland uit de confesfie' J\ van Comdis van der Burg , regeerend Burgemeester te Bolsward, a's' anderzints uit de Proccduuren genoegzaam gebleeken isdat de gevangen -ais Kaptein van de vrywitlige Schutters, zig ÉBec heeft ontzien, op den io September 1787,' te Bolsward te ondertekenen het Declaratoir van; de vrywillige Schuttery te Bolsward, aan geefcgte Aretemè' Staaten van Friesland vergadert te Francker overgegeven, behelzende eene klagte over eenef onlydelyke qverheering van een Staatsregeennge, alleen gelchiK om de vryheid te onderdrukken: hei wc4k- dan verder met de haatelyfcfte eouleuren £eRrr 3 fW VAR)ENo"  952 NIEUWE NEDERLANDSCHE Leetj- warden. Sentent'u t'gen Corn. van der Burg, gens de wettige Overheden deezer Landen worde afgefchildert. Dat verders de pretenfe Staaten te Franeker wegens haare oproerige onderneemingen niet alleen in gedagte Declaratoir zeer worden ge' preezen, en tot het voortzetten daar van aangemoedigt, maar dat de Onderteekenaars ook daar in zeggen: dat zy zweeren geen andere Overheden te erkennen, dan gedagte pretenfe Staaten te Franeker, die zig zo manmoedig voor de belangens van een getrapt en getergd volk in de bresle hebben durven ftelien ; dat zy zweeren de orders .van deze pretenfe Staaten heilig te-zuilen opvolgen. Dat zy zweeren, malkanderen trouwe, en nimmer uit malkanderen te zullen gaan voor en aleer zy de goede zaak hebben doen triumphecren. En gedagte Staaten (die zy daar noemen hunne wettige Overheid) in vrede en rust zullen zien regeereh. Zvveerende eindelyk de perfoonen en goederen van dezelve in hunne protectie te zullen neemen, en al het ongemak dezelve deswegens overkomende, met hun te willen deelen. Met belofte en aanneeminge , om niet te zullen rusten voor dat alles vier dubbcld op de bewerkers van het kwaad zal zyn verhaald en gewroken. Dat op den n September 1787 ter vergaderinge van de Magiftraat te Bolsward is ingekoomen een adres van den Krygsraad der vrywillige Schuttery te Bolsward. Waar by dezelve declareeren, geene andere Staaaten voor wettig te erkennen, dan die te Franeker vergadert waren, eifchende dat een Placaat van de pretenfe Staaten werde gepubliceert. Dat de gevangen op dien zelfden dag heeft geadvifeerd, om der'Supplianten verzoek te accordceren. Dat op den 12 September 1787 een Publicatie van de pretenfe Staaten te Franeker vergadert, van den 9 September 1787, ter vergaderinge van de Magiftraat'te Bolsward is ingebragt. Dat de gevangen heeft geadvifeert: dat gedagte Publicatie ingevolge Iwoge order/ van  JAARBOEKEN, July, 1789. 953 van Hun Edele Mog. de Heeren Staaten van Fries- 1 land te Franeker vergadert, (zo als de gevangen 1 zig des tyds in zyn advis heeft uitgedrukt,) Hun j Ed Mog. uitgegeeven Publicatie van den 9 September 1787 verde gepubliceert en geaffigeert. Dat. op den 12 September 1787 een adres namens den ( Krygsraad der vrywillige Scbuttery ter vergaderm-1 ge is ingebragt, waar by geëischt word, dat eene' Publicatie van de pretenfe'Staaten te Franeker ver-. «adert, aan de Magiftraat ter hand gefteld, inhoudende eene contrariëering eener Publicatie van de wettige Staaten, over de Exercitie - Genootlchappen/nog dien dag benevens die van den voorgaandendag,tergevvooneplaatfe werde geaffigeert. Dat de gevangen dat verzoek heeft geaccordeert. Dat eene Misfivc van de pretenfe Staaten te Franeker ter vergaderinge van de Magiftraat te Bolsward is ingekomen, inhoudende een last om aan de Ontvangers en Collecteurs der Lands lasten en middelen,0 zo generaale als particuliere, onder haar diItriÉtaan te zeggen, om geene penningen, het zy te Bolsward gelieven wordende, of uit andere diftncten "ecolleöeerd, by provifie te vervoeren naar Leeuwarden, maar dezelve onder zig te behouden tot nadere voorzieninge. Dat daar over by deliberatie op den 14 September 1787 de gevangen dit advis heeft uitgebragt. Dat hy zig met willede tegens de honge o>ders van Hun Edel Mog. de Heeren Staaten \ an Friedandxs. Franeker vergadm (gelyk de gevangen zig wederom heeft uitgedrukt,) ■verzetten, is van adiis de behoorlyke infinuatie aan de refpetlive Collecteurs cn Ont'fangets te laaten doen 'en obedkert dus aan Hun Ed. Mog. beveelen. Dat insgelyks op den 14 September 1-87 aan de Magiftraat en Vroedfchap der Stad Bolsward dooi Gecommitteerden uit de Krygsraad der vrywillige Sfhuttery, en Geconftituteerdén uit een notabel aantal Burgers en Ingezetenen dier Stad, is ingediend een Request, behelzende voor eerst een klagte ovei Rrr 4 d« ..EEU-] . VAR- )EN- •ententia egen "om. fan der 3urg.  954 NIEUWE NEDERLANÖSCHÊ' Leeuwarden. SententL tegen Corn. van der Burg. . ] de hcerschzugt van de' wettige Staaten dezer Provincie; voorts eene verklaaringe, dat de Supplianten niemand anders dan de Staaten te Franeker voor' hun Souverein erkennen, verzoekende inftanteiyk • uic ajler naam ,dat Hun Achtbaarheden eordaat gelieven toe te treeden, in de goede oogmerken hunner Burgers en Ingezetenen: te weeten om niemand als de Staaten te Franeker vergaderd, als de eenige wettige Overheid dezer Provincie aan te merken en te cilimeeren, vreezende, dat, indien huö Achtbaarheden aan dat verzoek niet geliefden te voldoen , veele moeijelykhcden daar uit zouden' voortvloeijen. Dat de Gevangen zig terftond met der Supplianten verzoek heeft geconformeerd. Dat tegens bet advis van de Gevangen dit ftuk tot den volgenden dag in deliberatie is gehouden. Dat deze' zaak wederom op den 15 September 1787 in deliberatie ge'oragt zyndc, by de Magiftraat en Vroedfchap is goedgevonden voornoemde adres uit te geeven met appointement „ In dezen kaft voor als nog niet worden j5 getreeden." Dat de Gevangen toen wederom heefe geperfifteert by zyn advis van den 14 September 1; < hs waarby de Gevangen het verzoek der Supplianten: heeft geaccordeert, en zig met het zelve geconformeerd Dat de Gevangen op den 17. September' 1787 in de Magifcraats en Vroedfchaps-Vergaderinge, op in Handen der Gecommitteerden en Geconftitueerden boven gedagt, op een overhandigt De'-' c'aratoir heeft geadvifeert, dat hy de Staaten van' Friesland, toen te Franeker vergadert, erkenden1 refpecleerd voor de eenige en wettige Souverain in ieze Provincie. Dat op den 21 September 1787 iri de MagiftraatsVergaderinge eene Publicatie van de Staaten te Leeuwarden van den 19 September .1787 is ingebragt, houdende in fubflantie , dat eenige perfconen' cunnende goedvinden te' Franeker eene' afzonderlyce byeenkomst op te rechten, en zig als Staaten' do-"'  JAARBOEKEN, July, 1789. 955 dezer Provincie te qualirlceeren, en in die onwettige qualiteit zig aan te matigen het regt om Publicatien te emaneeren , {trekkende tot vernietiging van de waare Conftitutie dezer Lande. Dat daar op gedelibereerd is; dat de Gevangen daar op geadvileerd heeft. Dat hy erkende geen andere voot eeni . ge en wettige Souverainen dezer Provincie dan de Edel Mos;. Heeren Staaten te Franeker tergadtrt, (zo de Gevangen die noemt) en refpeÜeert dus geene andere beveelen ter Publiceeringe en affi\ie van eeniverhande Publicatien. Dat op dien zelfden dag door Gecommitteerden en Geconftitueerden uit de Krygsraad en Burgery is overgegeeven een Declaratoir , behelzende dat vermits de Heeren Coopmans, Etgcrsma en Hiemftra zig binnen de tweemaal vier en twintig uuren niet verklaard hadden, of zy geneegen waren de Staaten te Franeker vergadert voor hunne eenige en wettige Souverain dezer Provincie te erkennen, zy uit dien hoofde in hunne kwaliteit uit kragte dies verklaaren, voorengemelde Heeren vervallen te zyn van hunne Raadsplaatzcn met alle aankleeve van dien, en dat dezelve in die kwaliteit niet meerder zullen worden erkend; met verzoek dat Hun Achtbaarheden daar van aan gedagte Heeren geliefden kennisfe te gceven. Dat daar by nog een adres tot geleide van bovengemelde Declaratoir was gevoegd, waar by Gecommitteerden en Geconftitueerden te kennen geeven, dat, nadien de Heeren P.Coopmans, N. Elg>rsma cn S* van Hiemftta van hunne Vroedfehapsplaatzen, als medé van hunne Commisücn en Adminiftratien, •welke dezelve uit hoofde hunner Vroedfehapsplaatzen bekleeden, zyn vervallen verklaard; zy Gecommitteerden en Geconftitueerden zig verpliChi reekenden, alweder zig tot Hun Achtbaarheden u wenden, en onder het oog te brengen, dat de vooren°-emelde Heeren 'Cpppmans en Etvetsuia vervallenende van hunne posten als Gecommitteerd( ten Landsdage, door Hun Achtbaarheden behoor dei Leeuwarden. Sententk 'egen oorn. k>an def Burg.  sjö NIEUWE NEDERLANDSCHË Leeuwarden. Sententi 'tegen Corn. van deiBurg. 1 i < c * r den te worden gerappelleerd, en anderen in derzeU ver plaatze uit het midden van Hun Achtbaarheden worden benoemd, tot Gecommitteerden ter Staaten Vergaderinge te Franeker, met wyder vert zoek en mfiltement, om die Heeren direót als Gecommitteerden ten Landsdage te rappelleeren, en hoe eerder hoe beter uit Hun Achtbaarheden midden zodanige Leden tot een nieuwe Commisfie ten Landsdage naar Franeker te dccerneeren , voorzien zynde met zodanige Inftructien als Haar Achtbaarheden noodig oordeelden. Met verder verzoek, omde thans vacante Vroedfchapsplaatzen ad interim niet te vervullen, voor en aleer vastgefteld zy,hoedanig vérvolgens deze Stads Regcerings bellier, best over een komende met de Ötuatie van alle derzelvcr omflandigheden, behoort ingerigt te zyn , eri zulks ten algemeenen nutte bepaald is. Eindelyk dat over de openftaande posten der Voogdyen en Adminiftratien, zodra mogelyk gelieven te disponeeren. Dat de Gevangen heeft geadvifeerd, om Upia van het Declaratoir van Heeren Gecommitteerden en Geconflitueerden te ftellen in handen van dé Heeren Elgersma, Coopmans en Hiemftra, en nc* f>er,s het adres zoude van oordeel zyn, dat, Zoïïilag «anftaande, de Stads Regeeringe behoorde te worden geconvoceerd, om te procedeer entotftemmige van Vol' nagten, om de Staatsvergaderinge te Franeker naanens deeze Stad by te woonen, houdende nyUers het mrige verzoek, ten adresfe gemeld, voor als nog in Miberatie. Dat op den 24 September 178'-7 in de? Vlagiftraats- en Vroedfchaps- Vergaderinge op voortel van Dirk van Geelkerken gedelibereed is, of iet niet beter zoude zyn , om de gedaane èrkedteiisfen der Staatsleden te Franeker vergadert, we[erom in te trekken, Hun Edele Mogende de Heeen Staaten dezer Provincie te Leeuwarden daar oor te houden en te refpecteeren , de daar van ntvangene Publicatien te publiceeren en te ahVeeio.t en ter uitvoer te brengen, hetDcfenfieweezeft de-  JAARBOEKEN, July, 1789. 957 dezer Stad te disfolveeren, en van hunne yerpligtia-1 ge te ontflaan , voorts van deze gevallene Refolu-1 tic ten allerfpoedigften Hun Edel Mog te infor-1 mccren. Dat de Gevangen egter zig niet ontzien heeft te advifeeren, om het voorftel van Geeiker- • ken in deliberatie te houden. Al het welke zynde zaaken van zeer kwaden gevolge, anderen ten exempel ten hoogften ftrafbaar. Zo is 't, dat het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet en geconfidereett hebbende het geen men in dezen behoorde te confidereeren, in den naame, en de van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, condemneert den Gevangen ornme py den Scherpregter op het Schavot geleidet, aldaar door het gaan van het Zwaard over zyn hoofd geftraft te worden, band na zulks den Gevangen uit Friesland den tyd van twintig Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden , binnen 's daags zonnefchyn en het Land binnen den derden dage , zonder 'in middelen tyde daar in te komen,by pcene van arbitaire Correctie , condemneert denzelven mede in de kosten en mifenvan de Juftitie en kosten van den Procesfe tot 's Hofs tauxatie, en verklaard den klager tot zyne verdere genoomene eisch en conclulk niet ontvangbaar. Ter Ordonnantie van den Hove, (JVas geteekend) S. FABE R. Actum den 16 Mei 1789. Ook is Fokke Steemma, Koopman te Bols ward, die op den 4 Ocïober 1787 was ge vangen genomen, en vervolgens uit de ge vangenis ontflagen op den 1 July 1789, in een boete van driehonderd gouden Friefche Ry ders VAR)EN. Sententie egen Zom. van der Burg. s  95% NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Sententu ïegen Fokke Steens. ma. i i i ders , en in de kosten verwezen by deze iententie: , Qezien by den Hove van Friesland de procederen voor denzelven Hove hangende, tusfchen den Procureur-Generaal dezer Landfchappe, rat officu, klager ter eenre, op ende tegens Dr. Godefndus Conelius Gongryp , geoccupeerd hebbende voor pokke Steensma, Koopman te Bolsward, Gevangen en Beklaagden ter anderen zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelvk gelet en geconfidereert hebbende, het geen men in dezen behoorde te confidereeren, in den naam ende van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, condemneert den Gevangen, ter zaake dat hy, Vaandng zynde onder de Vrywillige Schutterye te Bolsward , aldaar mede op den 10 September 1737, heeft onderteekend zeker Declaratoir, aan de pretenfe Staaten, te Franeker vergadert, overgegeevcn, alles breder ter Procesfe gemeld, aan het Comptoir der Domeinen ten profyte van de Heerlykheid tè betaalen een fomma van drie honderd gouden Friefche Ryders, en zulks binnen veertien dagen eerstkomende ; doch in cas van onvermogen, bant den Gevangen uit Friesland, den tyd-van vier jaaren, :e ruimen de Stad Leeuwarden binnen veertien da*en eérstkomende, en den Lande binnen den derden lage daar aan volgende, zonder in middelen tyde laar in te komen, by poene .van arbitraire correctie Condemneert denzelven mede in de kosten en miferi rarfttë Juftitie, en kosten van den Procesfe, tot §flofs tauxatie. Ter Ordonnantie van den Hove, (Was geuekend) S. F A B E R. Aclum den 1 July 1780, Het  JAARBOEKEN, >/>', ïf§* 959 . Het zelfde Hof heeft op den s July 1789 eenen IVillem Vlot, van Hindelopen, die op den 9 Maart 1788 was gevangen genomen, voor tien jaaren huiten deze Provincie gebannen j als ook ddriaan van Loon, mede van Hindelopen, die ook op den 9 Maart 1788 gevangen genomen was, voor vyf en twintig jaaren buiten deze Provincie geban: nen by deze fententie: Gezien by den Hove van Friesland, de Procedurenvoor denzelven Hove, hangende tusfchen den Procureur - Generaal dezer Landfchappe, ratio • ne officii, klager ter eenre, opende tegens Maunts Nauta, geoccupeerd hebbende voor Adrimus vet. Loon, Secretaris der Stad Hindelopcn, Gevangen en Beklaagde, ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypclyk gelet en gecon fidereerd hebbende, het geen men in dezen behoorde t< conlidereercn,in den naam en van wegens'de Heer lykheid der Landfchappe van Friesland, verklaag den Gevangen, ter zaake dat hy als Secretaris heel ondertekend eene Refolutie van den Magiftraat va; Hindelopen, in dato den 31 Augustus 1787, waa by wordt gearrefteerd het refcribeeren van eene Mi« fiyc aan de Heeren Gedeputeerde Staaten van Fries land, zynde van inhoud: dat de Magiftraat zig nic jn ftaat bevond aan de orders van Hun Ed. Mog te voldoen, onder pretext, om dat door Hun Ec Mog. gelast was het Exercitie - Genootfchap te bc letten met kanon te manceuvreeren, en dat by Ti blicatie was verboden, Kruid, Lood of andere An munitie in te voeren. Dat hy mede, in die zei de qualiteit, heeft ondertekend eene Magiftraat Refolutie van den 6 September 1787, om namen lyk nog niet te kunnen treden in een verzoek v< eenige misnoegde Staatsleden,om de VoImagtent< Land, Leei> warden, 1 [ t 1 f I I- ïf t- n s s-  pffo NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeu- warden- Ssntenti tegen Adr. vat Loon. I Landsdage kennis te geeven van de verlegging der Staatsvergadering (zo genaamd) naar Franeker. Dat hy, na de waarschouwing der Heeren Staaten van den 3 September 1787, en de Publicatie van den 4 ' September 17*17, als Lid en Kaptein van het Exercitie Genootfchap, in de Wapens is gebleven, heeft 1 gecommandeert, en Wagten en Togten laten doen. Dat hy al mede als Secretaris heeft onderteekend een Magiftraats-Refolutie van den 7 September 1787, waar by gerefolveerd werd om de Publicatie van den 4 September voorfz. voor als nog niet te doen publiceeren, maar een Misfive aan Hun Ed. Mog. te zenden,met kennisgeeving,dat zy, wegens hunne critieke omftandigheden, de Publicatie tot vernietiging der Vrycorpfen, als nog niet hadden gepubliceert, maar verzogten raad en asfiftentie; gefyk dan ook zulk eene Misfive op dato voorfz. door den Gevangen ter Ordonnantie ondertekend, aan de Heeren Staaten is verzonden. Dat hy, na hetinrukken van een Commando van ongeveer 100 man, onder geleide van WyHenhnrg en Tholen, in Hindelopen, op den 10 September 1787, en na dat 50 van dezelve te Hindelopen warefi gebleven, het commando over dezelve, als mede over het Exercitie - Genootfchap, door Wydenburg hem opgedragen , heeft op zich genomen , en vervolgens als Commandant van Hindelopen heeft gefungeerd. Dat hy weder als Secretaris, ter Ordonnantie heeft ondertekend eene Magiftraats - Refolutie van den ir September i;87, waar by aan alle Ingezetenen, uitgezonderd die van 't Genootfchap, wordt verboden met geweer, buiten kennisfe van den Magiftraat, op de ftraat te komen, en by zekere pcene geordonneert wordt, hunne geweeren op dewagt te brengen. Dat hy al verder als Secretaris heeft geëxtendeert en ondertekend eene Magiftraats- en Vroedfchaps Re« folutie van denzelfden dag, waar in gezegd wordt, dat de Staaten van Leeuwarden, op de ernftigfte taftantien van den Raad, om raad en adfiftentie, hec  JAARBOEKEN, July,.1789. S&t het de moeite niet waardig hebben geacht, hun met raad en daad té asfifteeren , maar hebben blyveri volharden in het publiceeren van eene Fublicarie, waar door de Magiftraat en Vröedfchap niet veilig' op hunne ftoeleh van eere' kunnen zitten, en dat zy' daarom genoodzaakt zvn geweest zich te vervoegen aan de minderheid vart Staat te Franeker, mét verzoek van adlifteritie, op dat de Regeeririg veilig op hunne ftoeleh van eéré kunnen' regéeren. Dat daar Op door de prsferite Ledén, met eenpaarige ften*men is gerefolvée'rd, zig by de minderheid van den Staat te vervoegen , met onderdanig verzoek van Hun Edele Mogende' adfiftëhtie , op dat zy op' hunne ftoelén van eere kunnen régeeren; dat insgejyks in die Refolutie gezegd wördt, dat de' minderheid aan hun allerbillykst verzoek heeft voldaan; dat verder in die Refolutie is geafrefteerd, oih van deze hunrte fentimeriten aan huime Gecommitteerde ten Landsdage by Misfive kennis te geven', met last, om binnen den' tyd van veertien dagen iö hunne Vergaderinge té Hindelopen te verfchynen ,■ cn zig mef hun te vervoegen by de minderheid vaii Staat te Franeker, mét bedreigingè van, by nalatigheid van dieft', genoodzaakt te zullen zyn', andere Vroedfchappen in derzelver plaats te fteflenj gelyk dan ook een Misfive, conform gemelde Resolutie a'a'n de Volniagteft ten Landsdage, door den Gevangen, ter Ordonnantie onderteekend is verzonden, dat hy insgelyks heeft gefohreeven en ter ordonnantie ondertekend eene Magiftraats- en Vroedfcha'ps- Refolutie van den 18 September 1787, waar' by het verzoek van F, G.Hu fa, om ontflag als Lieutenant onder het VryCorps, wordt geweigerd,' en ein«' délyk eene Refolutie, in dato den 19 September 1.87,. Waar uit blvkt, volgens derzelver exteofie, dat de Regeering reeds by eene voorgaande Refolutie gerefoU veerd heeft, om Volmagten naardc pretenfe'Staaten, vergaderd te Franeker, te zullen zesden,, eis Ss-s Leeuwarden. S:ntentii 'egen Adr. va'd LdoD;  96z NIEUWE NEDERLANDSCHE Leeuwarden. Sententie tegen Adr. van Loon. Op den volgenden dag, den 3 July, wierdt dize fentenr.ie tegen Marien Zakes tjepkemay van dat zy daar van aan die prstenfe Staaten kennisje hebben gegeeveh, en waar by ook bcfluiten aan dieprzetenfe Staaten te refcribéeren: dat zy reeds op den 11 September i"8", aan hun Gecommitteerden , ten Landsdage hebben aangefchreven, om binnen veertien dagen in hunne Vergaderinge te verfchynen. Dat zy Burgemeefters en Vröedfchap, by gebreeke van dien, hunne plaatfen vacant zullen0 verklaaren, en anderen in hunne plaatfen verkiezen ; dat zy Burgemeefters en Vröedfchap daarom dien tyd moeten afwagten , maar dat zy na expiratie van dien tyd, dan aan de intentie van de prstenfe Staaten zullen voldoen. Alles breder ten Procesfe gemeld; inhabil den Lande in eenige kwaliteit te dienen; band hem uit Friesland den tyd van vyf en twintig Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 'sdaags zonnefchyn , en het Land binnen den derden dage, zonder in middelen tyde daar in te komen, by poene van _ arbitrale correctie. Condemneerd hem mede in de kosten en mifen van de Juftitie , en kosten van den Procesfe, tot 'sHofs tauxatie : en verklaard den Klager tot zyn verdere genomen eisclxen conclulie niet ontvangbaar. Ter Ordonnantie van den Hove, (IVas getcekeniï) S. FABER. Aftum den 2 July 1789.  JAARBOEKEN,.?^, 1789. 9*3 van Dronsryp, die by de omwenteling in September i^S/gevlugt was, üitgefproken , by welke hy in tien duizend Goudguldens of Veertien duizend guldens "ollands wordt. Verwezen, De fententie luidt aldus: Het Hof vati Friesland condemneert Matten Zakts Tjepkemai dat hy als Kaptein van het Exercitie-Genootfchap van Dronsryp, in Augustus 1787 naar Franeker zich heeft begee'ven,- en aldaar',- in die Stad. Militaire diensten heeft gedaan. Dat hy ook vervolgens, met meer anderen $ zeker Declaratoir op den 6 September 1787 heeff onderteekend, ert aan de pretenfe Staaten, te Franeker vergadert, overgegeeven , aan het Corhptoir der Domeinen j ten profyte van de Heerlykheid} te betaalen eene fomma van tien duizend goud guldens,- en zulks binnen vier weeken eerstkomende: by gebreke dies fiat Authorifatie op deri Deurwaarder, öm het zelve met middelen van Executie in te vorderen; condemneert denzelven medé in de kosten, over dezen gevallen.- Ter Ordonnantie van den Hove1,- (JVds geteekend) p F A B E Ë* AéÜum den 3 July 1789. $ss ss Zié WAR* ÖEïfl  p6+ NIEUWE NEDERLANDSCHE Leetj- warden. • Zie hier eirrdelyk nog eene fententie vao het zelfde Hof, van den 7 July 1789, tegen Tjeerd Gerbrands, die op den 12 December 1787 was gevangen genomen, mede woonachtig te Hindelopen, by welke fententie hy voor 15 jaaren, buiten de Provincie wordt gebannen: Gezien by den Hove van Friesland de procederen , voor denzelven Hove hangende tusfchen de Procureur - Generaal deezer Landfchappe, rat. erf. Klager te eenre, 'op ende tegens Dr. Matius JVauta, geoccupeerd hebbende voor Tjeerd Gerha> ds,. Btftgemeefter te Hindelopen, gevangen en beklaagde'ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet cn geconfidereert hebbende, het geen men in deezen behoorde te confidereeren ja den naam en de wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland; verklaard den gevangen, ter zaake, dat hy als Lid van de Magiftraat van Hindelopen mede heeft ondertekend eene Refolutie van den 31 Augustus 1787 , waar by word gearrefteerd eene Misfive aan de Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, van inhoud, dat de Magiftraat zich niet in ftaat bevond aan de Ordres van"Haar Ed. Mog. te voldoen, om dat door Hun Ed. Mog. gelast was; het Exercitie-Genootfchap te 'beletten met kanon te manceuvreeren, en om dat by Publicatie was verboden, kruit, lood of andere Ammunitie in te voeren. Dat hy na de ontvangst van de Publicatie der Heeren Staaten van den 4 September 1787, waar by alle ExercitieGenootichappen en Vry - Corpfen worden gedisfolveert en vernietigd, het publiceeren van die Publieke mede heeft uitgefteld en nagelaaten, en zich daar  JAARBOEKEN, July, 1789. &5 daar van geëxcufeerd by Misfive van den 7 Sep- ] lember 1787 aan de Heeren Staaten , als mede bet 1 Vry - Corps in ftand gehouden. Dat hy al mede op \ den 10 September 1787 Nake Etfs, Majoor van Hindelopen , gelast heeft om Klaas Hem.nks Lee, gen te apprehendeeren, zo de Majoor toen ook op die order voornoemde Klaas Hendriks Legden geapprehendeert heeft. Dat hy vervolgens op den 11 September 1787, in Magiftraats- en Vroedfchaps Vergaderinge mede heeft genomen en vertekend eene Refolutie, waar in gezegd word. Dat de Staaten van Leeuwarden , op de ernftigfte inltantien van den Raad , om raad en adfiftentie , het de moeite niet waardig hebbende geacht , hun nut raad en daad te adfifteeren, maar hebben blyven volharden in het publiceeren van eene Publicatie, waar door de Magiftraat en Vröedfchap niet veilig op hunne ftoelen van Eere kunnen zitten , en dat zy daarom genoodzaakt zyn geweest, zich aan de minderheid van Staat te Franeker te vervoegen, met verzoek van adfiltentie, op dat de Regeering veilig op hunne Stoeien var. Eere kunnen regeeren; in welke Refolutie verder is gea'rrefteerd, om van deeze hunne fentimenten aan hunne Gecommitteerden ten Landsdage by Misfive kennis te geeven, met last, om binnen den tyd van veertien dagen in hunne Vergaderinge te Hindelopcn te verfchynen, en zich met hun te vervoegen by dl (zogenaamde) minderheid van ftaat te Franeker, met bedreiging van, by nalatigheid dies, genoodzaakt te zullen zyn, andere Vroedfchappen in derzelver plaats te nellen, gelykdanook een Misfivt conform deeze Refolutie, aan de volmagten tct Landsdage, door den gevangen mede vertekend is verzonden. Dat hy, in kwaliteit als PrefidentBurgcmeefter, den 12 September 1787, den Sluis wachter Éllert Johin°s te Hindéloopen heeft gèor Sss 3 doa Leeu- I varjen. , ; Sententie 'spen Fjeerd 3er- orands. 11  «cfcj NIEUWE NEDERLANDS CHE Leei> Sentetitit teef» Tjeerd Ger-""* krands. AM den 7 July 1789. Op donneert, om de Sluis toe te doen, en wel watet m Linnen te laaten, maar niet na buiten. Dat hy op den 18 September 1787 mede heeft ge^ weigerd aan F, G Hu[]e> de door hem gevraagde dimisfie als Lientenant van het Exercitie - Genootfchap , eo denzelven geordonneert, om in diensc te blyven. Dat hy eindelyk, op den 19 September 1787, mede heeft gearrefteerd en vertekend eene Refolutie, waar uit geblykt, dat de Regeering aan de pretenfe Staaten" kennisfe had gegeeven , van hunne Gecommitteerdens ten Landsdage te ontbie-^ den, en in de Vergaderingen der prastenfe Staaten te Franeker te doen komen ; rescribeerende verders , dat zy aan het verzoek dier Staaten niet kunnen voldoen, voor dat de geprafigeerde tyd zal zvn verloopen , maar dat zy daar na aan derzelver inftantien zullen voldoen; alles breder ten Procesfe gemeld ; inhabil den Lande ooit weder in eenige qimliteit te kunnen dienen : bandt den gevangen uit Friesland den tyd van vyftien Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 'sdaags Zonnefchyn, en het Land binnen den derden dage, zonder in middelen tyde daar weder in te komen , by poene van) arbitraire Correctie. Condemneert hem mede in kosten en mifen van de Juftitie, en kosten van den Procesfe tot !s Hofs Tauxatie, en verklaard den klaager tot zyne verdere genome» fisch en Conclufie niet ontvangbaar. Ter Ordonnantie van den Hove. QVas getecktnd) S,. FABER,  JAARBOEKEN, July, 1789. 9*7 Op den 13 dezer maand July is de Schuttery dezer Stad in de wapenen geweest, en heeft voor de Regeering der Stad haarejaarlykfche Wapenoeffeningen verrigt, waar toe de byzondere Espels des namiddags ten twee uuren, ieder voor hunne Vaendels vergaderden. S N E E K. De Synodaale Kerkvergadering is dit jaar in deze Stad gehouden ,waarby als Commisfarisfen Politiek, uit het Collegie van de Ed. Mogende Heeren Gedeputeerden Staaten..van Friesland tegenwoordig zyn geweest Jonkr heer E. S. G. J. van Burtnania Rengets s Heer van Cammingaburg , Grietman over Wynibritzeradeel,en Jonkheer R.van Lynden, Grietman over Opfferland. De Synodale Kerkvergadering ten einde gelopen zynde, deedt de eerstgemelde Heer. Commisfaris Politiek, op den 12 Juny 1789 ter affcheidneeming deze aanfpraak: WEL EERWAARDE HEEREN! Hadden wy van de byzondere Leden, deze aan.' zienlyke Vergaderinge componeerende, verwagteene mei verftand gepaarden yver voor het welSss 4 ZYD Leeuwarden.  m NIEUWE NEDERLANDS CHE JijTcheia door Conrmis- farisfen Politiek yanHSj: ffSds. zyn van Gods Kerke, benevens eerbjed voor hejt charafter, 't welk wy de eere hebben namens den ' Souverain dezer Landfchappe te bekleeden , en diensvolgens de betragtinge van eene der voornaamfte Grondwetten van Staat, de Freeze Gods en het ontzach der negeetingti wy verklaren thans plechtiglyk, dat aan deze onze verwagtinge allezints is voldaan, en het verltrekt ons, Wel Eerw. Heeren! tot een dies te grooter genoegen, van, aangaande de handelingen van U Wei Eerwaardens hier ter plaatze, een zodanig 1 gunstig Rapport aan Onze booge Committenten te kunnen doen , wanneer wy ons erinneren , dat onlangs in dezen zei ven tempel, eene 'verdwaalde, door vreemde Zendelingen en binnenlandfche Fortuinzoekers, misleide menigte, haaren wettigen Souverain verlochende, aan Oproermaakers trouwe zwoer, en zich dus tegen den gmoi-11 God, die een God van Ordre en geenzints van verwarringe is, grootelyks misgreep , ja zelfs, dat, onder de geheiligde Priesterfchaar in deze Provin de , eenige gjtf -"de gevonden zyn geworden , die niet alleen leugen op leugen, tegen der Staaten benuur en des Prinfen van Oranges handel, in de oqren der fmalt Gemeente blaasden, maar ook het Priester gen and met den Malen Kolder verwisfelden en met den Verderver optrokken. Dan , daar het Nederlands God genadiglyk heeft behaagt, toen het kwaad ten toppunt was geklomr men, uitkomst tegceven, der Achitophelen raadHagen te vervdelen - hun te doen vlugten , fchoon ier in die voor hun zo bange oogenblikken geen vervolger was, en hunne gewapende benden te verftrooijen als het zand in de Woeltyne, Daar eervolgens, door de gunstige befebikkinge van dien ïelven goedertieren God, het gezach van den Sou-: ^erajn, benevens de wettige en noodzaakelyke inBloed van Zyne Hoogheid s den Heere Prince  JAARBOEKEN, July, 1789. m J5rf - Stadhouder in het beftier der algemeene zaaken < van de Republiek herfteld, en de oude gezegende Conftitutie, door een nieuw Verbond, gevestigt is , geworden; zo verkiezen wy het gordyn voor het, akelig tafreel van gebeurde zaaken ce laaten vallen , < ■en liever aan het grootfte en beste gedeelte van / Frieslands Euangelie Dienaaren den welverdienden', lof toe te zwaaijen, dat zy, geduurende de jongfte beroertens, naar het voorbeeld hunner waardige, Amptgenooten in Frieslands Hoofdftad, en in hef door Muitelingen overheerschte Franeker, fteeds hebben betoond , agtervolgens de les van onzen, geheiligden Zaligmaker, den Keizer te geven, nat des Keizers is, en de Gode, dat Godes is: en gelyk wy aan den eenen kant niet twyffelen, of zy zullen altoos in het betragten van hunnen pligt volharden, zo kunnen wy hun aan den anderen kant verzekeren, dat zy, zulks doende, op de eflacatieufe befchcrrruinge van den Souverain, ten allen tyde, ftaat kunnen makën. Onze Stoelen thans zullende verlaten, konnen wy niet afzyn voor af onzer hartenwensch voor U Wel Eerwaardens open te leggen: word dezelve vervuld, dan zal voortaan Vrede, Eend*..gt en Welvaart in den Lande woonen! de reinmheid des Heiligdoms zal onbefmet bewaard, en de Achtbaarheid der Regeeringe in alle haare deelen en leden ongekrenkt gehandhaaft worden f eindelyk dan zullen U Wel Eerwaarden in hunne Perfoonen, Eamilien en zwaarwigtige Ampts-Bedieningen den djerbaarften zegen van God Almagtig ondervinden! Voorheen was ook in de tyden van yver, door het Clasfis van Sneek, eene fententie uitgefproken tegen den Predikant in deze Sss 5 Stad, Ineek. ■ Affcheid 'oor Zommis- nrisfen 3olitiek m'tSy- ode.  970 NIEUWE NEDERLANDSCHE- SWËEK. STAD EN LANDEN. GRONINGEN. Alhier is afgelezen en aangeflagen deze Notificatie: TVTaademaal Hun Ed. Mog. de H. Heeren Burgemeefteren en Raad ontwaar zyn geworden, dat zomtyds eenige twyffelingen by de Burgers en Ingezetenen zyn ontdaan, als of het door hun by de Bakkers gekogt wordende roggenbrood de* vereischte zwaarte niet hadde; hebben Hun Edel Mogende goedgevonden alle de Bakkers te gelasten , gelyk gelast worden by dezen , oni boven hunne Toonbanken te plaatzen een voldoende Schaal met, conform de ordre, geykte gewigten, van agt ei Stad, Joh. Bu'thuis, wegens de fterke uitdrukkingen van zyne gevoelens en verkleefd? heid aan den huize van Oranje. Die Predikant is vervolgends beroepen geweest te Ryfum in Oost-Friesland, alwaar hy den dienst nog waarneemt. Thans heeft het Clasfis van Sneek begrepen, dat in het voorheen gelïagen vonnis tegen voorgemelde Predikant Bulthuis wel wat yver van dien tyd zou hebben kunnen ingeflopen zyn,en daarom dat Vonnis vernietigd en herroepen.  JAARBOEKEN, 1789. 97* «n vier pond zwaar, op dat een ieder koper, des Krende, het gekogte brood kan wegen en ze K van het gewicht*, zullende de nalatige in het olaatzen van gezeide Schaal met de benodigde ^^vivalfen zyn ieder maal als bevonden lullen worden daarin nalatig te wezen in een boete van ƒ 1 : 10 : o, half ten voordeele van den aanbrenger, en half voor de armen; by parate pandhalinge te innen. En, op dat dit tot een ieders kennisfe moge ge' raaken , zal deze alom in deeze Stad worden aangeflagen, alwaar men gewoon is zulks te doen. Ter Ordonnantie der H. Heeren voorfz. J. H~KEIZER, Secretaris. Gedaan in Grootnge» den 20 July 1789. Gro» ningen'. Notifica. tie omtrend het Brood.  £72 NIEUWE NEDERLANDSCHE EENIGE WEINIGE AANMER' KINGEN OMTREND GEW1GTIGE VOORVALLEN BUITENS LANDS. Leest men de oude en latere gefchiedenisfen der Volkeren, men leest niets dan geduurige omwentelingen , zo in het natuurlyke , als in het zedelyke ; en hier wederom in Wetenfchappen, Godsdienften en Staatsbeftieringen: in welke twee laatfle onderwerpen, de omwentelingen doorgaans met heftige fchokken gepaard gaan. Omtrent de Staatsomwentelingen kunnen by eenen Wysgeer, (die voorzeker in zyn boekvertrek gemakkelyker over dusdanige zaaken befpiegelingen kan maaken, en redekavelen , dan een Staatsman die kan bellieren,) verfcheidene bedenkingen opkomen, i. Is ooit eene Staatsomwenteling rechtvaardig 2 2. Zo ja, welken zyn de vereischtens, die zodanige Staatsomwenteling, het zy flegts eene aflchaffing der ingeflopene misbruiken of eene gantfche vernietiging der voorige en invoering van eene geheel nieuwe regeerwyze wettigen? 3 Welk moet het oogmerk zyn 't geen de bewerkers eener Staatsomwenteling zich  JAARBOEKEN, Julj, 1789. 97a zich moeten voordellen ? en 4. hoedanig moeten de middelen zyn, door welken het geoorloofd is , dat oogmerk te bereiken ? 5 Hoe ver zyn de ontworpene oogmerken en middelen in de daadelyke uitvoering mogelyk ? 6. Daar doorgaans in alle Staatsomwentelingen eene groote menigte zich inmengt, en zich tot medewerking gerechtigd agt; moet niet even daar door de masfa van allerlye hartstogten zeer groot worden, en het omzichtig beleid, van welke alleen eene goede oitflag te verwagten is, hier door moeilyker worden ? en p welken zyn de behoedmiddelen , door welke men de ongelegenheden der in beweeging gebragte gemoederen en hartstogten kan voorkomen, of zo inbinden , dat zy het goed ontwerp niet omftooten,en de middelen tot herftel nog veel fchadelyker maaken, dan de kwaal zelve? 8. Is het mogelyk in eene Staatsomwenteling dat gedeelte der Ingezeetenen buiten medewerking te houden, van welker gebrek aan doorzicht, onberaaden drift of andere hartstogten, de bovengemelde ongelegenheden en bederving van een ook anderzins goed plan, te verwagten zyn, en zomtyds ook eene geheele regeeringloosheid, de ongelukkigite van alle toeftanden van een Volk of Burgerftaat, te vreezen is ? 9. Leveren ons de Gefchiedboeken voorbeelden op van Staatsomwentelingen, in welken de eens aan het gisten geraakte gemoederen geen wanordens voort» ■  974 NIEUWE NEDERLANDS CHE voortgebragt, nog verfoeilyke tooneelen van onrechtvaardigheden veroorzaakt hebben? en,zo neen, is men dan io. wel even daarom gerechtigd, om alle Staatsomwentelingen af te keuren ? Zie daar eenige vragen en ftoffert tot over* denking voor eenen Staatkundigen Wys* geer , of Wysgeerigen Staatsman, welken wy niet ten onpas oordeelden te opperen in de algemeene gisting in de meefte deelen of zeer veele deelen van Europa; vooral ook in de tegenwoordige gebeurtenisfen en voorvallen in Fkankryk en de Oosten* rykschk Nederlanden. Het zyn byzon« derlyk de gebeurtenisfen van het magtig, groot, wyduitgeftrekt en volkryk Frankryk, die de oogen van gansch Europa tot zich trekken, en een iegelyk opgetogen houden, wat daar van eindelyk zal worden ; en inmiddels , daar alles by trappen gefchiedt, in die verwagting de menfchen doen redeneeren, oordeelen, belhsfen, goed en kwaad keurenen voorzeggen, eenen icgeiyk, naar zyne bvzondere geaartheid, kennis, vermogens , wensch en verlangen. De vorming van de Nationaale Vergadering in Frankryk ; het verbod van den Koning aan dezelve om te vergaderen voor den 23 Juny 1789, wanneer Zyne Majefteit aldaar zoude verfchynen; de zamenkomst der Leden van de Nationaale Vergadering, onaangezien het verbod van den Koning en hét fluiten van de gewoone zaal, eerst in de Kaatsbaan te Ver  JAARBOEKEN, July, 1789. m failles, en eindelyk in de Kerk van St. Louis; het befluit van die Vergadering, om vereenied te zullen blyven, tot zo lang, dat de StaatWefteldheid of Conftitutie zoude gevestigdzyn; de verfchyning van den Koning op den 23 Juny, en deszelfs aanfpraak; de verklaaring van den Koning aldaar, door den Groot Zegelbewaarder voorgeleezen j de mededeeling van 'sKonings voornemen en oogmerken in dezelfde zitting, vervat in o5 merkwaardige artikelen ; de weigering der Leden van de Nationaale Vergadering, om,op 'sKonings bevel, deze Vergadering, by het vertrekken van den Koning, te eindidigen en te fcheiden; in tegendeel haar befluit, om by hunne voorige genomene maatregelen te volharden, en dat de perfoonen der afgevaardigden ter Nationaale Vergadering onfchendbaar zouden zyn; de gisting te Parys en te Verfailles, en het gemor over de toen nog ma-ar vermeende wegzendingen ongenade van den Heer Necker; de vereeniging van den Geeftelyken en den Adel met den derden Stand of Gemeentens in ééne Vergadering op den 27 Juny 1789; de ongeregeldheden en oproer op den 30 juny, die door de ongehoorde duurte van't brood nog meer wierden aangezet, en die ook naar Lions en andere plaatzen overfloegen; het byeen trekken van Krygsvolk enKrygstuig naar den omtrek van Verfailles en Parys; vertoog der Nationaale Vergadering deswege aan den Koning i de  97<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE onderwerpen van raadpleeging der National le Vergadering , zynde : l. Verklaaring „ van de Rechten des Menfchen. II. Grond„ heginfelen der Monarchie. III. Rechten" der Natie. IV. Rechten des Konings.„ V. Rechten der Burgers. VI. Zamenftel „ en Rechten der Nationaale Vergadering. „ VIL Formen noodzakelyk tot vastuelling „ van Wetten. VIII. Zamenftel en Funcfien der Provinciaale Vergadering. IX. Plig- ten en Grenspaalen van de judieieele magr.„ X. Fundiien en Plichten van de Militaire magt enz.": dit een en ander geeft niet weinige doffen tot befpiegelingen. Hier kwam by de dadelyke wegzending van den Heer Nee ker en eenige andere Staatsdienaars doof den Koning, op den n july 1780; vertoog ' deswege door de Nationaale Vergadering aan den Koning ; het neemen vart de 'publieke fchuld door de Nationaale Ver* gadering onder haare befcherming en de eef der Franfehe Natie; opfiand van het ge. meen, en het fluiten van de openbaars Schouwburgen, wegens de wegzending van den Heer Necker; verloop van het. by een getrokken Krygsvoik, het welk grootendeels zig by de Burgers voegt; verovering en opgevolgde flegting van de Baftille, welks Gouverneur wordt orogebragt en zyn hoofd op een piek door de Stad in zegepraal gedraagen j welk zelfde lot ook de Majoor van de Baftille en de Provoost der Koopheden ondergingen; de vrylating van alle de gevangenen in de  JAARBOEKEN, July, ry8g. 977 Baftille; de verfchyning van den Koning daarop in de Nationaale Vergadering op den 15 July, en zyne belofte van het by een verzameld Krygsvolk te zullen wegzenden; het gevolgd herftel der rust daar door; toeftemming des Konings. om den Heer Necker terug, te roepen en te herftellen; de inhaaling en verfchyning van den Koning te Parys den 17 July op het Stadhuis, terwyl over de honderd duizend Burgers in de wapenen waren; de verkiezing van den Heer Bailly tot Maire van Parys, en van den Heer de la Fayette tot algemeenen Bevelhebber van het Burger - Krygsvolk, in zestig Wyken verdeeld; het vlugten van verfcheidene perfoonen in deze beweegingen naar elders, welken wierden verdagt gehouden deelgenooten te zyn van een waar of veronderfteld ontwerp, om Parys en de Nationaale Vergadering door de wapenen te dwingen; het vermoeden en de haat deswege byzonder tegen de Heeren houlon en Berthier; het ontdekken van dezelven op hunne vlugt en wederbrengen te Parys, alwaar zy jammerlyk door het gemeen vermoord zyn," de wapening van de Burgery genoegzaam in alle de' deelen van het Koningryk, en algemeene dragt der Nationaale Kokarde def Vryheid; het vertrek van den Grave van Artois, 'sKonings Broeder, naar Turin; als mede van den Prins van Condé en de Prinfes zyne Dochter; van den Prins van Conty, Ttt en  978 NIEUWE NEDERLANDSCHE en de geheele familie van Polignac, welke ter naauwernood het uit Frankryk ontkwamen; de gelukwenfching van 't Parlement van Parys aan de Nationaale Vergadering wegens deze omwenteling, enz. Dit een en ander zyn in 't kort de byzondere voorvallen in het groot Frankryk, en de ruime ftoffen van overdenking voor wysgeerige Staatsmannen. In Braband barsten de oneenigheden ook meer en meer uit, en niet minder de ongeregeldheden en plunderingen in verfcheidene Steden en andere plaatzen der Ooftenrykfche Nederlanden. Deenemarken. Van wege het Rusfiesch Hof is aan den Koning van Deenemarken, byeene Nota verklaard: „ Dat Haare Ruskeizerlyke Majefteit ver„ meende gerechtigd te zyn, van de zyde „ van Zyne Koninklyke Deenfche Majefteit „ met volkoome zekerheid ftaat te kunnen „ maken op de daadelyke toebrenging van „ byftand, die 'er tusfchen de beide Mogenhe9, den afgefproken was, byzonder op den by„ ftand van fchepen, alzo 'er geen rechtma„ tigtt oorzaak gevonden wierdt, die het Hof „ van Koppenhagen tot andere gevoelens „ kon bewegen. „ Dat  JAARBOEKEN, July, 1789. 979 Dat men in aanmerking moest neemen, „ dat Neutraale handelende Natiën, zelfs „ volgens de Grondwetten van eene gezonde „ Staatkunde,geen redenen hebben hun de„ zen Oorlog aan te trekken, daar ze ten „ aanzien van haare eigen Scheepvaart in de „ Oostzee noodwendig voordeel daar van trekken moeiten, en dezelve bloeijender „ worden zou, wanneer de Oorlogen de Mo- genheden zich naar de Grondwetten van „ Neutraliteit kwamen te gedragen , naar „ weike de Keizerin by Haare Declaratie van j, den 6 Mey beloofd hadt de behandeling en „ vryheid der Neutraale Vlaggen fteeds in „ acht te zullen neemen. Eindelyk beroept de Keizerin Haar op de heiligheid der defenfive ïractaaten, die „ men als het beste middel altoos pleegt te „ houden, om oorlog voor te komen, en „ die by vervolg onnut zouden worden , wanneer men op gronden van evenwigt „ of van convenientie de verbintenisfen der„ zeiver verbreken of verydelen kon." Poolen. Van wege den Keizer is aan de Ryksftanden der Poolfche Republiek deze Nota overgegeeven: TVTa dat de Keizer zich hadt doen onderrigten van het wederzydsch verhandelde te ZicaTtt 2 niet.  Nota van den Keizer aan Pooien. (Was geteekend) DE CACHET. Warfchau den i Mei 1789. Van 980 NIEUWE NEDERLANDSCHE niet, om te onderzoeken de geëischte vergoeding van fchaden door de operatien by de Blocquade van Cboczim aan de linker oever van den Niester veroorzaakt, beeft Zyne Majefteit gezien , en bemerkt, dat Commisfarisfen zich niet anders hadden kunnen gedragen, dan naar die in buitengewoone gevallen aangenomen grondreegels ia verrekeningen; maar dewyl Z. Majefteit gelykvormig aan zyne gevoelens is , en in acht neemt de gedienftigheid , die de Natie in deeze gefteltenis aan hem heeft betuigd, wiens imborst en Vriendfchap Z. Majefteit Hoog fchat, zo is de ohderge^ teekende gelast Zyne Excellentie den Graaf MeiafchowskiKroon Groot Kanzelier, als Prefident der Deputatie van buitenlandfche zaaken, zulks te betuigen, en heeft de eer hem te verzoeken, om aan de op den Ryksdag vergaderde Standen kennis te geeven , dat de Keizer bevel had gegeeven van niet alleenlyk te betaalen de 19759 Poolfche Guldens, verreekend door Commisfarisfen, maar ook de gantfche fomme van 93116 Poolfche Guldens, zoveel de rest van den Eiseh bedraagt, welke een onmiddelbaare betrekking op de gemelde Operatien hebben , zo dra 'er Commisfarisfen van de Republiek zich aangeeven, zonder eenige afkorting en zonder verder onderzoek dadelyk te betaalen.  JAARBOEKEN, July, 1789. 981 Vanwege den Koning van Pruisfen wierdt 6 Mei deze Nota overhandigd: De naauwgefcette opmerkzaamheid, welke Zyne Majefteit den Koning van Pruisfen beeft op alles wat de verligting of het geluk zyner Onderdaanen kan bevorderen, heeft Zyne Majefteit, als: voorneemens zynde byzondere zorg tot de verbeetering en volkomener inrichting van de Seminarien; in Westpruisfen, tot groot voordeel van de RoomschCatholike Inwooncrs van die zelve Provincie, aantewenden, de gepaste bevelen doen geven, ftrekkende om alle de Kapitaalen en Erfgronden terug te vorderen,die voor de wederbezetting dezer Provincie aan gedagte Inftituten , het zy uit kracht eens verdrags, of uithoofde van erfrecht, verzekerd waren. Onder de Capitaalen, die dienvolgens terug gcëischt zyn geworden, zyn 'er twee, waarop het Poolfche Hof gerechtigd is aanfpraak te maaken. Beide, zynde het eeneeen fomme van 5000 fl. en 'het tweede eene fomme van 60,000 ft. Pruisfisch geld, zyn aanfpraaken, welke het Collegie heeft ten laste van de Stad Thorn, en welker deugdelykheid deeze erkent, met betuiging van bereidwilligheid om daaromtrent eenaccoord te treffen, onder beding, dat het Poolfche Hof de aanfpraak laat vaaren, welke het daarop meent te hebben, doch welke aanfpraaken fiechts een zeer klein gedeelte van deeze Capitaalen betreffen, en zelfs niet zeer gegrond fchynen te wezen. Zyne Majefteit de Koning van Pruisfen houdt zich overtuigd, dat de Doorluchtige Republiek Poolen , als tot hiertoe fteeds 'genegen geweest zynde om Zyne Majefteii dadelyke'bewyzen van haaren goeden wil en haare medewerking te geeven, tot alles wat, zonder de Ttt 3 vry. Nota -an dtn Koning tan Pruisfen tan PoO' kn. I  P82 NIEUWE NEDERLANDSCHE Nota van den Koning van Pruisfen aan Pooien. (Was geteeksnd) JEROME LUCHESINI. Warfchau den 6 Mei 1789. Vervolgens gaf wederom de Rusfifche Gezant, wegens de ontruiming van 't Rusfifche Krygsvolk, den4 Juny :78odeze Nota over: De vryheid en het welvaaren van haare Inwooners te krenken en hun nadeel toe te brengen, bevorderlyk konde zyn tot de inrichtingen, welke Zyne Majefteit , naar zyne wysheid , meent in zyne aan Poolen grenzende Landen noodig te zyn, ook in dit ftuk niet van haare grondftellingen za] afwyken, en zich des te gereeder zalmaken, om de gedagte aanlpraaken te laaten vaaren, daar zy eene zaak van gering belang uitmaaken, en de herftelling en volkomen inrichting der Seminarien in Westpruisfen voor de Inwooners der Republiek zelvcn indireftelvk zeer goede gevolgen kan hebben. De ondergetekende, dien het opgedragen js, al het bovengemelde ter kennis van de Doorluchtige Standen der Republiek Poolen te laaten komen , heeft de eere , Zyne Excellentie, den Heer Graave Malachowski, als Prefident van het Departement der Buitenlandfche zaaken, daarvan bericht te geeven, met verzoek, zulks ter tafel van gedachte Commisfie te brengen, en hem dra door mededeehng van de nodige bevelen aan den Magiftraat der Stad Thorn met een voldoend antwoord te vereeren.  JAARBOEKEN, July, 1789. 983 De Ondergeteekende buitengewoon Gezant van Haare Majefteit de Keizerin Aller Rusfen haast zich het volgende aan Zyne Excellentie den Graaf Malachowsh, Kroons - Kanzelier en Prefident der Deputatie der buitenlandfche zaaken , bekend te maaken. . Daar de Keizerin beüooten hadt, alles uit den weg te ruimen, wat in ftaat is de geringfte twyfeling ten aanzien der gevoelens van Haare Keizerlyke Majefteit omtrend den Koning, en de Republiek Poolen te veroorzaaken, zo had zy de nodige beveelen aan den Generaal Veld • Maarfchalk van Haare Armeën in Basfarabien en Moldavien gezonden, zulke maatregelen te neemen, waar door de in Poolen zich bevindende Magazynen aan de andere zyde van de Niester zouden verplaatst worden, et de Transporten met vermyding van het gebied dei Republiek een anderen weg neemen. - Daar de Keizerin op die wyze alle de wcnfchef! der Standen voldaan had, zo verwagtte de Keizerit daarentegen van de vriendfchap des Konings en dei Republiek, dat men alleen vriendfchappelyken byftand verkenen wilde, om de Transporccn dei- Magazynen gemakkelyker te maken. De Ondergeteekende heeft bevel te Verzekeren dat alles prompt zal betaald worden. Daar ook d< Veld Maarfchalk Vorst Poiemkin, bevel heeft, d( bevelen.der Keizerin in 't werk te (tellen,'zo ware hei te wenfchen, dat de Standen aan iemand bevel gee ven wilde, om over deze ruiming te fpreeken, ei daar toe de nodige fchikkingen te maaken. •Warfehau dén 4 Juny 1789. Rusland. Van wege dit Hof is aan Ttt 4 den Nota >an Rus- land aan Poolen. 1  P84' NIEUWE NEDERLANDSCHE den Koning van Pruisfen, wegens de Vrye Scheepvaart deze Verklaaring gedaan: Verlilaa- ting vat Ruslana wegens vtye Scheep vaan. ^edert de uitbersting van den onrechtvaardigen ^ Oorlog, welke de Koning van Zweeden tegen Rusland heeft ondernomen, heeft de Keizerin zich beftendig laaten gelegen leggen, om van Haare zyde den handel der neutraale Vlaggen in de Oostzee ongemoeid te houden, en zy vleid zich van aan alleCommercieerende Natiën tot hier toe deovertuigendfte preuves van haare werkzaame hoede en befcherming gegeeven te hebben, op welke zy van de zyde van Rusland Haat kunnen maken. Maar naardien Haare Keiz. Majefteit deezen Oorlog tegens Haare wille ziet voortduuren, zo heeft Hoogstdezelve goedgevonden haare meeningen omtrent de vrye Scheepvaart door eene Declaratie bekend te maaken, welke zodanig ingericht is, dat daardoor het vertrouwen van opgemelde Natiën nog kan vermeerderd en aangemoedigd worden, om zonder bedenken en zonder vreeze hunne handel op de Oostzee voort te zetten. Hiermede maakt Haare Keiz. Majefteit aan een ieder bekend, dat de Bevelhebbers van Haare Zeemacht in de Oostzee de zekerfte bevelen ontvangen hebben , om alle Koopvaardy - Schepen , die geduurende deezen Oorlog de Oostzee bevaren, alle nodige befcherming te bezorgen, en in haaren Vaart, naar welke Haven in de Oostzee zy willen , geen zwaarigheid of hindernisfe in den weg :e leggen, maar hun veel meer alle hulpe en by!tand, welke van Hun afhangt, te verleenen. Hier van worden alle zulke Koopvaardy -Sche?en uitgezonderd, die den vyanden van Rusland Oorogs-Ammunitie toevoeren willen, als welke volgens het  JAARBOEKEN, JuPj, 1789. 985 het algemeen aangenomen gebruik voor Contnaban-den bcfchouwd worden, en aan verbeurd verklaring, onderworpen zyn. Zodanige plegtige verzekeringen, van dewelken de Keizerin nooit zal dulden, dat haare Officieren zullen afwyken, noch 'er de minfte ftremming aan toebrengen, zullen voldoende zyn, om alle wantrouwen , het welk nog in de gemoederen zou kunnen plaats hebben, ten aanzien van deeze Vaart, geheel en al weg te neemen, zonder dat 'er eene enkele fchaduwe van overblyft, en Haare Keizerl. Majefteit verwagt, dat alle onzydige Natiën zullen voortgaan , zonder uitzondering, in het verrigten van hunne zaaken in de BaltifcheZee, met dezelfde zekerheid, als zy gewoon waren te doen voor den Vreedebreuk tusfchen Rusland en Zweeden. Gefchreeven te Petersburg den 1 Mei 1789. lil — VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Arnhem. Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Erfftadhouder, heeft,uit eene overgeleverde Nominatie van de Heeren Burgemeefteren en Scheepenen dezer Stad, verkozen tot Medelid der Regeering alhier, den Heer Mr. Gerard Tulleken, in plaatze van wylen den Heere Burgemeefter fieter van Hamel. Ttt 5 ~M Delk.ï. Verklaa- ing vm Rusland wegens vrye Scheep. vaart.  985 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran-I dering onder de hooge en lage Amte- naars, enz. ] ■ 1 1 ( ] i i Delft. Den a July heeft den Heer Mr. jf. C. van Alderwereld, Raad in de Vröedfchap 'en Burgemeefter der Stad Delft, Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit op de Maze, en Bewindhebber der Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Delft, den eed afgelegd als Hoogheemraad van Delfland. Leyden. Den 29 July zyn ingevolge de verkiezinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, tot Scheepenen dezer Stad aangefteld, de Heeren Mr. Hartman Ifaac le Pla, Jr. Anthony Guftaaf van Boetzelaar, Mr. Fieter Fredrik van Kuffeler, Mr. Johan Meerman, Mr. Maurits Cornelis van Reverhorst, Mr. Jan Anthony Pietermaat, Mr. Dirk Muller Mas/is, en Jr. Pieter van Pankuys; zynde de zes laatstgemelde Heeren tot Scheepenen-Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen benoemd. Amsteldam. Zyne Doorluchtige Hoogheid, len Heer Prins Erfftadhouder, heeft, uit eene overgeleverde Nominatie van Hoofd - Participanten der Nederlandfche Geoclroyeerde Oost - Indifche Compagnie , tot Bewindhebber , in plaats van wylen len,Heer Mr. M. A. Beels, verkozen den Heer Sebastiaan van Nooten Jansz, regecrend Scheejen dezer Stad, welke met den gevvoonen eed dien rast heeft aanvaard. Edam. Hun Edele Groot Mogende, de Staaen van Holland en West-Friesland, hebben,op de 'oorftellinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid den leer Prins Erfftadhouder , aangefteld den Heer Junnik, tot Hoofd-Officier dezer Stad, als ook ot Bailluw en Dykgraaf van de Zeevang, in wele betrekking denzelven in Hun Edele Groot Mog. Vergadering den Eed heeft afgelegd. - Pur-  JAARBOEKEN, July. 1789. 0B7 Purmerende. Uit een overgeleverde No-1 minatie,is door Zyne Doorluchtige Hoogheid,den: Heer Prins Erfftadhouder, tot regeerend Burgemee-, fter dezer Stad, en wel tot Mei 1790, verkozen den Heer Jan Breek, Raad in de Vröedfchap en Oud - Scheepen, en zulks in plaatze van wylen den Heer Wigböldus Rynink. Middelburg. Den 24 JulY is alhier,in den ouderdom van omtrend 75 Jaaren» overleden den Heer Cornelis Vis, Vice - Admiraal van Zeeland. Leeuwarden. Den 19 July 1789.^ alhier aan een langzaam verval van kragten in den ouderdom van 89 Jaaren overleden Jonkheer Eduara Marius van Bufmania, Houtvester en Pluimgraaf van deze Provincie vafl 1717 tot July i?37; gewoon Raad in den Hove van FrieslaHd van Jul} 1737 tot September 1762; en nu. nóg, uit den Adelyken Staate, Volmagt ten Landdage wegens d( Grietenye Stellingwerf Oost-Einde. Hy was eei groot liefhebber der Geflagtkundige Wetenfchap. Groningen. Den 16 July is op deszelfs Bui tenplaats, in den ouderdom van 67 Jaaren, overle den den Heer T. van Berehuis , zedert het Jaa 1758 Raadsheer, en zedert 1781 Burgemeefter de Stad Groningen, Mede-Curator der Hooge Schoo van Stad en Lande, Meefterknaap van 't Provin ciaal Jacht-Gericht enz. LYST 7eran- )ering 1nder de hoo* 3e. en lage Amte- naars, enz. éfcinil i r r l  988 NIEUWE NEDERL. JAARB., July, i78o. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHELDE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 13 July. by de Z. Zak. Tarw nieuwe Zeeuws enz.44a48g Rogge Zeeuws enz. 22 a 23 ö by 't Last. Boekweit op 156 e£ a 31 Gebst Winter 20^ 21$ _£ —— Zomer 205 a 2is Paardeboohen 22 a 24 Haver VriefeBroiiw. J3 a 17^ Rotterdam den 13 ^«/y. Sa ver Zeeuws enz. 11 a 12 Moutwyn 8tc£de3oVr. by den Steer. v*las Allerbeft • 46 a 56 ft. i Best. . 36 a 4511. — Middelfoort 28 a 35 ft. — Gemeen 22 a 27 ft. —— Allergemeenst 19 a 21 ft.  N I E ü W E ,::. , • •■ iiv.••.sieiaaE- -j&ebJI obloc-b NEDERLANDSCHE •Bod .^.. Ha-'s.'" . a )~ x' MVö^i3?fidHi"o"3ïW-ötIifeti JAARBOEKEN, Augustus. MDCCLXX XI X. -' " .rS$$*A .. . - GELDERLAN D, ™ iwcaras-r:i ; .'• >-.a n&l^isiH i svamnoit Z u t p h e n. )Oiöwf 1 jv ai t jbtic .e:.'." »*jv soj De Staaten des Vorftendoms Gelre en Graaffchap Zutphen «Jieb'ben op den Landdag, in de maand November van het voorleden Jaar te Nymegen gehouden, befloten en vasrgefield, om op de Provinciaale Gelderfche Munt eene zilveren Medaille te doen liaan, voor alle de ftemhebbende Leden van het Provinciaal Hof en der ..Re* kenkamer, en alle derzelver eerfte dienaars, uit hoofde van derzelver Standvastigheid in 'i behoud der Republiek. Deze Medailles of eerpenningen zyn nu vervaardigd, en op den laadten Gelderfchen Landdag, den 15 deT zer maand Augustus in deze Stad gehouden, volgens last van Hooggemelde HeerenStaaten, - V v v door ZüTphen.  990 NIEUWE NEDERLANDSCHE Zut- PHEN. door de Raads-Secretarisfen aan alle de Leden en Staatsdienaars dier Vergadering, tot een gedenkteken gefchonken. Op deze Medaille vertoonen zig drie Vrouwenbeelden, houdende de wapens der drie kwartieren, Nymegen , 't Graaffchap Zutphen en Veluwe. Op 't voetftuk ziet men het wapen van Gelderland, met dit Latynfche omfchrift: ut rupes immota manet; en aan de ommezyde: Repub. ab. interitu. Servata ord. D. G. et. C. Z. C. I. 1788, omvlogten met Lauwerkransfen. Van deze Gedenkpenningen zyn 'er zeven in goud vervaardigd, zo voor hunne Doorluchtige en Haare Koninglyke Hoogheden en Vorflelyke Kinderen, als mede voor den Koning van Pruisfen en den regeerenden Hertog van Brunswyk. Het ftempel, hier toe vervaardigd, is verbroken geworden. HOLLAND. T -S( Dordrecht. Den 19 Augustus 1789, is alhier wegens het dragen van Oranjetekenen deze Publicatie afgelezen: (*) Myn Edele Heeren van den Gerechte, met verontwaardiging geïnformeerd zynde geworden, van de beweegingen heden voorgevallen, en daar by in acht genomen zynde, dat dezelve haar oorfprong verfchuldigd zyn aan het niet draagen van eenig (*j Zie ook hier na onder Rotterdam.  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 991 eenig Oranjeteeten; hebben, ten einde zo veel in hun is alles te contribueeren wat tot confervatie van de Rust en Eensgezindheid onder de Burgery , welke tot hier toe zo gelukkiglyk heeft bly; ven voortduuren, eenigzints ftrekken kan, na voor- j afgaande deliberatie; goedgevonden elk' en een ie eelyk niet alleen te 'waarfchouwen, om zich te ge dragen naar de Publicatie van Hun Edele Groot Achtbaare van den 20 December 1787. Maar daar Hun Edele Groot Achtbaaren befpeuren, dat aan die Vermaningen, by elk en een ieder niet dat gehoor verleend word, 't welk men, daar aan met alle reden verfchuldigd is, ook nu goedgevonden, elk en een ieder te gelasten zich van een kenlyk en zigtbaar Qranjeteeken te voorzien , beftaande of uit een Oranje Cocarde op den Hoed, en dezelve rond zynde, uit een Oranje Lint 'er om, of uit een Oranje Lint voor de Borst; op pcene, dat die geene, welke in gebreke zal blyven, daar mede in het openbaar te verfchynen , voor de eerfte reize zal verbeuren een boete van drie Gulden, ten behoeve van de Nederduitfche Gereformeerde Diaconie Armen dezer Stad, voor de tweede reize een boete van 1 zes gulden, en voor de derde reize een arbitraire Correctie. Maar, daar Hun Edele Groot Achtbaare door deze Publicatie verftaan willen worden, aan zich alleen te referveeren de faculteit, om die geenen, welken zich "naar deze Publicatie niet gedraagen, de daar by bepaalde pcenaliteiten te doen gevoelen; Zo is 't, dat Myn Edele Heeren van den Gerechte elk en ieder op het ferieufte recommandeeren en des noods gelasten, van niemand over het dragen van Oranje, op eenigerhande wyze, te molefteeren ofte beledigen, op poene van arbitraire Correctie. Lastende niettemin Myn Edele Heeren voornoemt , den Stedehouder van den Heer Hoofd Officier, de Kamerbewaarders, de Bodcns, fnits. Vvv 2 ga. Dordrecht- '^ubiic. ot het baagen ■>an Oranje.  Dordrecht Public, tol bet dracigen 4an Oranje, V oya NIEUWE NEDERLANDSCHE gaders, de Dienbaren der Juflitie, op het al of niet draagen van Oranje behoorlyk en naauwkeun'g reguard te nemen, en zonder" onderfcheid van perfoonen , die zich na den inhoud dezer Publicatie niet' zullen gcdraagcn, dezelven aan te geeven aan den Heer Hoofd-Officier dezer Stad, welke verzogt en geauthorifeerd werd om deze ordres behoorlyk te doen nakoomen en tegen de Overtreders ten rigoureufte te procedeeren. En alzo Myn Edele Heeren van den Gerechte geïnformeerd zyn, dat de perfoon, welke aanleiding tot de biet vqrengemelde beweeging heeft gegeeven, is voorzien geweest en gebruik heeft gemaakt van een dalnel met Kogen gevuld, en het dragen van deze Inftrumenten' ongepermitteerd is, zo nebben Hun Edele Groot Achtb. goedgevonden by deze op het flerkfte te interdiceeren het dragen en gebruiken van dezelven, zullende die geenen, welken daar tekens komen te handelen, op het flerkfte, paai- exigentie van zaken, als Verstoorders der op^nbaare rust, anderen ten exempel , worden geftraft. Aldus gedaan, en gearrefleert by Myn Edele Heeren van den Gerechte voornoemt, en van den Raadhuize gepubliccert den 19 Augustus 17Ö9. In kennisfe van my Secretaris, M. G. REE S.. Delft. Men ziet hier de navolgende bekendmaking, wegens het vertrek van een Pakqtboot naar de Oost-Indien. T\en 1. September eerstkomende vzal by de Kamer ■—^ van de Oost - Indifche Compagnie te Delft gereed  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 593 reed liggen, om van daar (weêr en wind dienende) naar Kabo de Goede Hoop en vervolgens na Indien te vertrekken, de Compagnies Paketboot, genaamt de Expeditie. Een iegelyk, welke daar mede Brieven of Paketten derwaart wil verzenden, kan dezelve bezorgen aan de Kameren van gemelde Compagnie; terwyl Perfoonen, Woonachtig in Steden, daar geen Kamer van de Oost - Indifche Compagnie is, dezelve kunnen fluiten in een Couvert en als dan adresfeeren en afzenden Cdoch franco) aan een der- Kameren van gemelde Compagnie , mits die Brieven niet later ontvangen worden dan by de Kamer van Delft tot den 30 Augustus incluis, by de Kameren van Amfterdam, Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen, tot den 27 Augustus en by de Kamer van Zeeland te Middelburg tot den 24 Augustus;, naardien de Kisten of Paketten met Brieven voör gemelde Paketboot, op die refpeftive datums, by gemelde Kameren zullen gefloten worden. Delfgaauw. Den 11 Augustus des morgens vroeg,den klokke omtrend 6 uuren , ontftondt 'er in een hooyberg , ftaande by en aan zekere boere Wooning, aan dry van den Berg toebehoorende, en gelegen in het zuideinde van Delfgaauw, brand, terwyl dezelve /Jr] van den Berg en zyn knegt in het weilanc bezig waren met de koeyen te melken. D< knegt ontdekte het eerfte den brand, wel ke door het broeien van het hooy is ver oorzaakt geworden. Zeer fpoedig was di brandfpuit van Delfgaauw by de vvooning ook kwam de brandfpuit van Pynacker, ei Vvv 3 nie Delft. 1 t t  Delfgaauw. j 994 NIEUWE NEDERLANDS CH E met alle haast wierden 'er twee brandfpuitenf* van Delft naar toe gezonden. Een groot aantal van Landlieden van Delfgaauw, Pynacker, en andere nabygelegen dorpen, gelyk ook van Ingezeetenen binnen de Stad Delft, ftelden wel alle mogelyke pogingen tot blusfchen van den brand in 't werk, doch alles te vergeefs. De wind deedt de vlammen zodanig de overhand neemen, dat wel ras de boerewooning en ftalling daar agter ftaande, benevens een noch daarby ftaande hooyberg, ook in brand raakten. Door de beweezene yver en hulpe der Landlieden en Ingezeetenen, is evenwel noch het grootfte gedeelte van 't huisraad , en van linnen , wollen, enz. als mede van al het rytuig en boere gereedfchap, behouden geworden, maar de beide hooybergen , en de gantfche wooning met de ftalling, daar agter ftaande, welke gantsch geen van de minfte was, zyn tot den grond toe afgebrand, en door de hitte des vuurs, zyn zelfs alle de digt daar by ftaande boomen verfchroeid geworden. 'sGravenhage. Den 6 dezer maand Augustus, kwam de Prins Erfftadhouder, van deszelfs togtjenaar 3e Helder en Texel, alhier terug;"en den /olgenden dag wierdt de geboortedag van Mevrouw de Prinfes van Oranje, welke nu n het 39 jaar van haren leeftyd tradt, met reeie vreugdeblyken gevierd, hebbende ook de  JAARBOEKEN, Augustus, 1785. 995 de Oprechte Vaderlandfche Sociëteit haa-' re vreugdeblyken op dezen 7 Augustus getoond, gelyk die ook te Berlyn, al-< waar Haare Koninglyke Hoogheid zich met de jonge Prinien en Prinfes bevondt, luifterryk gevierd is. De Academie der fraaye Konden aldaar, heeft aan Haare Koninglyke Hoogheid, door eene bezending, beftaande in de Heeren tweede beltierder Chodowicki en den Hoogleeraar Morits, het Diploma van het Honorair Lidmaatfchap dier Academie aangeboden, het welk door Haare Hoogheid wierdt aangenomen. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Meer Prins Erfftadhouder nam den 8 Augustus op Leeuwenhorst, by Jonkheer Van Wasfenaer Starrenburg, het middagmaal. In het wederkeeren hadt Zyne Hoogheid het ongeluk , van digt by Leyden met deszelfs rytuig om te vallen , en in de watering tusfchen Noordwyk en Katwyk te geraken; egter is die Vorst door de fpoedige hulpe zo gelukkig gered, dat zulks geen gevolgen gehad heeft, In den nacht tusfchen den 12 en 13 Augustus, heeft een gewezen Werf - Lieutenant van het Legioen van Hesfen Darmftad, die in de Herberg de Gouden Leeuw, op het Buitenhof, t huis was, zich zeiven met een piftool van het leven beroofd. Omtrend de Magazynen is by den Raad Vvv 4 van s Graden haje.  996 NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra- venhaCE. Refolut. van den Raad van State wegens de Ma gazynen enz. van Staate der Vereenigde Nederlanden op den 12 dezer maand Augustus dit befluit genomen: EXTRACT uit de Refolatien van de Edele Mogende Heeren RAADEN van STAATE der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Woensdag den 12 Augustus 1789. Ts gelezen een Memorie van den Collonel van de Artillerye Paravicini de Qipelli. gefchreven alhier in 'sHage op heden, houdende enz. En laatftelyk by deze gelegenheid voortellende de noodzakelykheid, dat generalyk in alle de Magazynen, alwaar zulks nog niet is gedaan, exactelyk wierden gecalibereert en geforteert, de ruwe Kanonkogels i Spiegel- en Handgrenaden divers , en de orders iie daar omtrend zouden behooren gegeeven te worden. Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verdaan, dat aan voornoemde Colionel zal worden aangefchreven &c. En is, met opzigt tot de voordragt by de voorichreevé Memorie gedaan, tot het exacMyk doen calibreereh en forteeren der ruwe Kanonkogels, Spiegel- en Handgrenaden divers, zig bevindende in zodanige 'sLands Magazynen, alwaar zulks nog niet is gedaan. en welk werk volgens de order van den Lande, door de Artilleristen in de refpective Guarnifoensplaatzen moet worden verrigt, zonder daar voor Vacatiegelden te mogen declareeren,verder goedgevonden en verftaan, de Commifen van 'sLands Magazynen in de refpeótive Steden en Forten , by deze aan te fchryven eh te' gelasten, om op requifitie en met overleg van den eerften aanweezenden Officier van de Artillery, de daar toe' jodige mallen te laten aanmaken, in alles overeenkom-  JAARBOEKEN, Augustus , 1789. 997 komftig de ftaale Modellen, tot dat einde voor Leg-1 gers naar de refpective Magazynen gezonden, mits- gaders de verdere tot dezen arbeid vereischt wqr-, dende behoeftens, met verdere last aan de commandcerende Officieren van de Artillery, om. dezelve calibreering en forteering, indien dezelve nog niet gedaan is, te, doen werkftellig maken, en daar omtrend in agt te nemen, dat alle Kogels en Grenaden, die niet door hunne groote mal pasfeeren, als te'groot van caliber, en die door hunne kleine mal pasfeeren, als te klein van caliber, moeten worden afgekeurt, gelyk mede alle fcheevè, bultige,, gebar ften of andere uit of inwendige nadeelige gebreken hebbende Kogels en Grenaden; obferveerende nogthans, ten einde door de uitfjyting der Mallen geene Kogels &c. buiten noodzaake en ten onregte werden afgekeurd, dat de Mallen van tyd tot'ty.d door hunne fpheermaaten worden geverifieert, en zorg dragende, dat de goedgekeurde Kogels,na dat gémald zullen zyn , wederom behoorlyk geteld en opgeftapeld worden, gelyk mede de afgekeurde,, dog afzonderlyk, zendende ter zyner tyd, aan ffun Edele Mogende een gedetaillccrt rapport van hel getal der Kogels, Bomben en Grenaden, van iedei caliber, welke goc 1 bevonden'of afgekeurd zyn géworden, noteerende op het zelve' of'ock jn de Magazynen gcpolyfte Kogels in voorraad zyn, en zo-'ja, hoe veel van iéder caliber.' " (Was geparaphee? d) CHARLES BIGOT. vt. (Onderpont) Accordeert met het Register. {Was gehekend) J. H. MOLLERqS. Omtrend het opbrengen van den 25 Pen aing, is by de Gecommitteerde Raaden var Lol s Gra- • enha- ;e. Refolut. >an den]. %'iad >an Sta,e wegens Ie Magazynenmz. 1 i | 1  598 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE. Public, ttopens den 25 Penning, 1 « 1 1 ] 1 l 3 t £ t t \ II e i Holland en West-Friesland op den 18 Augustus 1789 deze Publicatie beraamd en alom verzonden: TT)e Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en West-Friesland, allen den geenen, die deze zullen zien of hooren leezen, falut; alzo tot Onze kennisfe is gekomen, dat 'er eenige bedenkelykheid gemaakt word, ten opzigte van het ingaan der laatften termyn van het furnisfement in de Capitaale Leening by forme van den vyf en twintigften Penning, en in twyffel getrokken word, of de eerfte maand van het gemelde furnisfement met de korting van een en een half per cent, zal wezen de aan ftaande maand Oclober, of wel de eerfte maand, na dat in de extraordinaire Middelen voor den Jaare 1 -go zal wezen geconfenteerd; als mede , dat Wy bevreesd zyn, dat zommige Lieden, het zy met opzet, het zy uit een verkeerd jegrip, of uit hoofde van onbedagtzaamhcid, in het lenkbeeld zouden kunnen vallen, dat zy door het taeeren van den eerften termyn der vyf en twinigften Penning hunner Bezittingen, voldaan heb)en aan het geene, waarop zy den Eed hebben afgeegd, zonder zig door het afleggen van dien Eed te ;elyk en even flerk verplicht te rekenen, om de xie overige termynen van het voorfz. furnisfement, net de zelfde naauwkeurigheid te voldoen; Zo is 't, dat Wy , als by Hun Edele Groot tfog. Refolutie van den 30 September 1788 geauhorifeerd zynde, om nopens het Furnisfement in e voorfz. Capitaale Leening de verëischte elucidae te geeven, nodig hebben geoordeeld, by deze ; verklaaren, dat alle die geenen, welke voorfz. ierde Termyn zullen furneeren in de aanftaande laand November, zullen genieten'een prasmie van :n en een half percent; die het zelve zullen doen 1 de volgende maand December, een premie van een  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 999 een pet.; en in maand Jan. 1700, een premie van 1 een half pet.; zullende het voorfz. furnisfement, • in geene dezer drie maanden gefchied zynde, zon-1 der het genot van eenige prasmie, uiterlyk moeten gefchieden in de eerften maand , na dat in de Extraordinaris middelen van het volgend Jaar 1790 zal wezen geconfenteerd, waar van alsdan nadere Publicatie zal worden gedaan; en voorts alle en een iegelyk te herinneren, en, voor zo veel des noods, by deze te waarfchouwen, dat die geenen, welke den Eed op de rigtige betaaling van den eerften termyn der vyf en twintigfte Penning hebben afgelegd, daar door niet alleen hebben bevestigd, die termyn volgens derzelver effective gegoedheid te hebben voldaan, maar daar door te gelyk ook de verplichting op hun hebben genomen, om de drie overige termynen op dien voet te voldoen, dat allen te zamen genomen, waarlyk den vyf en twintigften Penning hunner gegoedheid kome te bedraagen, met ernftige vermaaning aan die geenen, welke aan deeze zo heilige verpligting, of niet, of gebrekkig, mogten hebben voldaan, om zulks door eerj ruimer furnisfement van hunne vierde en laatfte termyn te beteren, en dus zig niet bloot te ftellen aan die allerfchroomelykfte gevolgen, welke uit de overtreeding eener gedaane Eed, in tyd en eeuwig, heid, ontwyffelbaar moeten voortvloeyen. En op dat niemand hier van ignorantie pretendee. re, begeeren Wy, dat deze alomme zal worden ge publiceert en geaffigeert ter plaatzen, daar het be hoort en te gefchieden gebruikelyk is. Gedaan in den Hage onder het klein Zegel vai den Lande, den 18 Augustus 1789. (Onder ftondi) Ter Ordonnantie van de Gecommii teerde Raden. (Was geteekend) A. J. ROYER. De sGra- /enha3e. Public. nopens ''en 25 Penning. t II  looo NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vjenha" / ' ; I 1 / < Den 19 Augustus des ochtends zeer vroeg vertrok Zyne Doorluchtige Hoogheid naar het Loo, óm aldaar de terugkomst van Haare Koninglyke Hoogheid met de Doorluchtige tweede Prins en jonge Prinfesfe af te wagten, welken, van de gedaane reizen naar Brunswyk en Berlyn,opden 20 dezer maand op het Loo aankwamen. Den Erfprins Willem Frederik is nog een reisje naar Saxe, Nasfau - Diets, Nasfaü - Weylburg enz. gaart doen, welke wel tot het laatfle van Odtobef zal duuren. Hoogstdeszelfs zeventiende verjaardag is op 't Loo op den 24 dezer maand gevierd. Men ziet ook hier nog wegens het afleggen van den eed omtrend den 25 Penning, eend bekendmaaking van Commisfarisfen, hoedanige wy reeds by voorige gelegenheden hebben medegedeéld,ennietnodig is te herhaalen. Op het einde van deze maand zyn ook de. Fleeren Gedeputeerden tot het regelen van ie Quota's, of aanrieelen der Provinciën in ie gemeenelasten,alhier terug gekomen, om ïunne raadpleegingen en arbeid deswege roort te zetten. Ook zyn de Voritelyke >erfoonen van 't Loo alhier terug gekomen, :n hebben de gewoone pligtplegingen ontvangen. Het Dichtlievend Genootfchap alhier, onder  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1001 der de fpreuk : Kunstliefde Spaart geen vlyt, heeft deszelfs algemeene Vergadering den 4 dezer maand op den huize van Prins Maurits van IVasfau gehouden. Den Voorzitter Daniël Albert Reguleth, predikant alhier, opende de Vergadering met een uitvoerig dichtft.uk , getyteld: Jefus de beste Mensch, en overhandigde den gouden eerpenning, behaald door het bekroonde Dichtftuk: De verhevenheid van het Evangelie, aan den Heere Jacobus van Egmond ; en aan den aankweekeling Antonie Ponfe, een boekgefchenk ten eereprys. Vervolgens ftel* de de Boekbewaarder den Leden ter hand, het twaalfde deels tweede ftuk der Proeven van Poëtifche Mengelftoffen: waar agter het gemelde prysvaars, als ook het met de zib veren eerpenning bekroonde van den Heere Thomas Kaas, gedrukt zyn enz. L E Y D E N. Wegens het aanftellen van eenen nieuwer Veertig Raad in de Vröedfchap dezer Stad. is den 4 dezer maand deze Publicatie af gelezen : Alzo het aan Zyne Doorluchtige Hoogheid dei Heere Prinfe van, Orange en Nasfau, Erfftad houder dezer Provincie, geliefd heeft aan den prse fideerende Burgemeefter dezer Stad te doèn toeko men Hnogstdeszelfs geëerde Misfive, gefchreven i 's Gravenhage den 31 der afgelopene maand July en aaar by te kennen te geeven, dat', vermids, Mt Hen 's GrAvenha- 3e. 1 1 »  ioo2 NIEUWE NEDERLANDSCHE leyden. Public, wegens verkiezing van eenen Raad. Hendrik van Buren, welke by Publicatie van Zyne Doorluchtige Hoogheid van dato 6 February des voorleden Jaars, tot Raad in de Vröedfchap dezer Stad op nieuw was aangefteld, was overleden, zonder die aanftelling te hebben geaccepteerd; Zyne Doorluchtige Hoogheid had goedgevonden, uit kragte der in de voorfz. Publicatie geïnfereerde referve, in deszelfs plaatze aan te ftellen tot Veertig dezer Stad, Mr. Samuel Cornelis van Mmfchenbrofk , met authorifatie op den Prafident Burgemeefter, om denzelven, in naam van Zyne Doorluchtige Hoogheid , in functie te ftellen, en de nodige eeden af te nemen, alles mede uit kragte en authorifatie, by Refolutie van Hun Edele Groot Mogende van dato 31 October 1787 , op Zyne Doorluchtige Hoogheid verleend, en onder beneficie der verklaaringe van Hoogstdeszelfs intentie by de voorfz. Publicatie gedaan. Zo is 't, dat H. H. Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad hebben gemeend niet te moeten afzyn, van het gecne voorfz. is, aan de goede Burgerye dezer Stad de vereischte en behoorlyke communicatie te geeven, ten einde dezelve mogen ftrekken, tot aller en een iegelyks narigtinge. Ter Ordonnantie van H. H. Burgemeefteren en Regeerders deiStad Leyden. J- J. H U B R E C H T. A&um Leyden den 4 Augustus 1789. Ook is hier, omtrend den eed wegens den 25 Penning, wederom eene bekendmaking jefchied. Zie ook hier nog een berigt van het Taaien  JAARBOEKEN, Augustus,. 1789. 1003 én Dichtlievend Genootfchap: Kunst wordt dtor arbeid verkreegen: Het Taal- èn Dichtlievend Genootfchap, onder de fpreuk : Kunst word door ar bad \ er k reegen , binnen Leyden gevestigd, bericht dat Mejuffrouwe Pettonella Moens,. te Aardenburg, zich heeft bekend gemaakt als Dichteresfe van het Vaars met dfi regels: '/ Geloof aan '/ Godlik tóeverzigt, Maakt ramp en deugdbeproeving ligt, X welk is waardig gekeurd om by de bekroonde Prysvaarzen op den invloed van een vast geloof aan de Voorzienigheid gedrukt te worden; en dat vermits niemand zich heeft geopenbaard als Dichter van heC vaars: met de regels van Bacot: Zelfs dit, dat niets Gods magt kan fiooren enz., »jt welk irisgelyks den druk waardig was gekeurd, het verzegeld Briefje, daar by behoorende , ongeopend is verbrand, en dus dat ftuk, zonder den' naam des Dichters , in de binnen kort uitgegeevene Taal- en Dichtlievende Oeffeningen zal plaaté vinden. , . De onbekende Dichter van de Odé, getekend fiiet de Spreuke:; De Heere regeert — de aardt verheuge zig l 6 david: aan welke de gouden eerpenning was toegeweezan, word verzogt'aan Karei de Pecker, P. Z., Sécre= taris van het Genootfchap, een Adres op' te geeven , ten einde het Genootfchap hier door in ftaat gefield worde, om met hem wegens de uitgave van X x x hea denï  1004 NIEUWE NEDERLANDSCHE LEYDEN. het bekroonde Dichtir.uk, in de gewoone Corres. pondentie te treeden. Katwyk op Zee. Op den tweeden dezer maand Augustus is door de Visfchers van dit Zeedorp eene zcldzaame Visch gevangen, van welke de Lector in de Natuurlyke Hiftorie aan'sLands Hooge Schoole te Leyden,^. Ie Fraticq van Berkbey, deze befchryving geeft: Op den 2 Augustus is door de Visfchers, op een Pinkje van den Heer fair taan Kruit, Boekhouder en Reeder tot Katwyk aan de Zee, gevangen, een zeldzaame Visch, by de Visfchers geheel onbekend , en voor zo verre ik in myn gantfchen leeftyd naauwkeurig alle foorten van Visch, op onze kusten gevangen, heb aangetekent, en met den beroemden Vischkundigen Heer Dr. L. T. Gronc vms, in leven Scheepen der Stad Leyden, waargenomen , ons op deze kust onbekend. De Visch is onder alle de bekende foorten van Visfchen, van de wonderbaarlykfte form en gedaante: afwykende van alles, wat de gedaante van den Visch heeft. Zy is zo monftreus, dat zy hier om den naam van hlivla, l.ompyiscn, iVJonjUrvisch, gekrecgen heeft: Linnceus noemt hem Tetraodon Mola. dat is: Vrertand, Lompvis, of Klompvis, afgeleid uit de wanftallige bloedklompen van misvormde weezens in ongeregelde bevruchtiging. Deze Visch is in de.Indifche en Spaanfche Zeeën bekend, en word hier by de Natuurkundigen, als' zeer zeldzaam, duurbetaald Ik heb 'er eer. gehad, die door wylen den Wel Edele Heer Bvers , geweezen Gouverneur op Samarang, was medegebracht, -juist'zo als deze. Het is een kraakheenig dier als de Rog en Steur, en behoorde by sl'te- ciius  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. looy dito té recht onder de Qhondropthtt^ii. Linnaeus heeft naa zvn gewoone willekeur, defcelve gebracht Onder de Amphika Kantes, kruipenae Zw-m,neren• [ of dieren van beiderlei leven: in dit gefcbd treede ik niet, om de beknoptheids wille, en zal my vergenoegen om hem exact te befchryven , de Na uur is hier Rechter. Zyne groote is een halve e le lang en even zo breed, b>na half eirond, dog plat, zo dot de cirkel lyürégt midden door fchynt gefneeden door den ftaartvin, die ter breedte van een halve el-, le eindigdin den Rugvin pinna dorjalip, en den AarsVin film* «nh i welke Vinnen anders, 10 *t midden van den rug of buik aller Visfchen ftaan, dog hier Zvn dezelve lvnregt met de Staartvin, eene lengte van een elle beflaande, zo dat men van het overige van den Visch niet ziet, dan den kop die alleen den eeheelcn Visch vertoont. Het vleesch is alles zelfs kraakbeenig aan den kop verknogt; hy neetc Voorts groote ronde klootfche Oogen ; eene opehin<' voor de Kuwen,die hy heeft als alle Visfchen, het3hart is eenholig, en de ooren daar van kiaakl beeni»-: agter het Kuwengat zyn wederzyds1 twee kleine" Borstvinnen, Pinna ftteïorafes, den Bek is tuist als die eener Papegaai eentandig, en met viertandig Tetraodon, en daarom verkeerd onder dat geflapt geplaatst; de Ingewanden en Maag zyn als m de Rog, als een buis van twee ellen l*ng met Wentdvliezèrh een Lever als een handbreed, een zeer groote Galblaas; hv had ook een Lintworm by zig, la als in onze groote Tarbothen. De overige deelen heb ik om de warmte niet kunnen onderzoeken, alleen waren de ingewanden in alles afwykende van alle andere Struktuuren, en misvormt, alle in een dik vlies byeen gezakt; de Huid was lederachtig, blinkende als zilver en voorts met fchoonc groene en purpre couleuren. Ziedaar kortlyk de voorlopige Befchryving van een Dier wiens veiichymng uit zulke afgeleegene Zeeën alhier, my opmerking baart.te meer daar my voor twee Jaaren ook lira* Xxx 2 0y- ECat- VYK- Off £ee. Befchry. >it>g vart 'en zeld' '.nam Zee geIrogt*  iooö NIEUWE NEDERLANDSCHE Katwyk- op Zee. IiefchryVing van een zeldzaamZ°egedrogt. < ] ( < 1 ( < i c t f £ nynen ter hand gefield zyn, dat insgelyks Visfchen zyn in onze Zee onbekend: ik wil geene vooronderftellingen maaken, maar ik meen niet te dwaalen, als ik denk, dat even zo als men uic de Trekvogelen waarneemt, ook de verwydering dezer Visfen uic haar climaat, en juist altyd na of xr.trent onze Haringvangst, befpiegelmgen gedoogt, van ons onbekende veranderingen in de Zeeën. De af beelding bewaar ik voor myne Nat. Hist. van Holland. Amsteldam. Den 5 dezer maand Augustus des avonds zeilde Zyne Doorluchtige Hoogheid , den Heer Prins Erfftadhouder, by Hoogstdesselfs terugkomst uit Texel, in het groot [acht der Admiraliteit, gevolgd van nog twee mdere Jachten, langs het Y, voorby deze Stad, onder begroeting van de Batteryen aan Ie waterzyde gelegen, en van eenige Koopraardyfchepen , die zig daar toe uit de -,aag afgezonderd hadden. De tegenwind n ftroom beletteden het tydig opkomen Ier Jachten; ondertusfchen leverde de rider , door de menigte van vlagvoerende 'chepen, een alleraangenaamst gezigt voor len wandelaar op. Eerst om half zes uuren les avonds , was Zyne tloogheid tot aan !en vuurtooren genaderd, en bereikte tuschen 7 en 8 uuren de Stad, welke Hoogstlezelve, omtrend ten 5 uuren 's avonds, voory zeilde, en het vermaak genoot van een raai geïllumineerd fchip, op ftroom liggene , te aanfchouwen. Met het Jacht tot laauwerna gevorderd, ging Zyne Hoogheid.  JAARBOEKEN, Augustus,. 1780. 1007 in een ander vaartuig van den Raad over, om Sparcndam te bereiken, alwaar zig Wor-1 ften rytuigen bevonden; in welken de Prins vervolgens in den vroegen morgen op den 6 Augustus, naar den Haag terug keerde. Den 7 Augustus, zynde den Verjaardag van de Prinfes van Oranje, wierdt hier door veelen met vreugde gevierd, voornamenlyk op de Eilanden van Kattenburg, Wittenburg, en Ooftenburg, alwaar den geheelen dag een • ontelbaare menigte Oranjevlaggen woeyen. Op de Kattenburgerbrug waren vier Oranjevlaggen geplaatst. 'sLands Oorlogfchepen, en veelè Kooovaardy-Schepen, voor. de Stad liggende , liéten hunne vlaggen waayen. Des avonds waren de Eilanden van Kattenburg, Wittenburg, en Ooftenburg, geïllumineerd, waar in uitblonk de herberg, nu weer genaamd het onvolmaakte Schip. In de Joodenhoek, en aan veele andere huizen in de Stad wierdt geïllumineerd; gelyk ook op het Bikkers Eiland. Ook zyn door eenige Gezelfchappen, als in de Munt, en in de Plaats Royaal ea elders, maaltyt den gehouden. Den 10 dezer maand is alhier op last van Myne Heeren van den Gerechte, aan alle Gildebroederen van het Boekverkoopers Gilde op het ernftigfte verboden, het verkoopen van zeker Werkje, getyteld: Hi/iorischVerhaal van de Omwending in Holland, door een Hollands Patriot,. ooggetuige van geasx 3 mek Am- ;trl- dam.  toof, NIÉUWE NEDERLANDSCHE Am- STKX- VAM- tne'de omzvending , een der gcbannene , om dat by de Vryheid der Nederlandfche Bondgenooten onderfteund en verdedigd heeft, onder de Zinfpreuk: Nos Patriam fugimus, et dulcia linquimus arva. Virg. Gedrukt te Parys by Deseine, Boekverkonper by het K ning'yke Paleis No. 216. Vollaud , Boekverkoof er op de Kaay der sfuguflynen No. 25. Met voorkennisfe van Zyne Doorluchtige Hoogheid,den He;r Prins Erfftadhouder, is by het Ed. Mogend Collegie ter Admiraliteit alhier in dienst gefield 'sLands Schip van Oorlog Ge'derland, van 60 ftukken, met 300 koppen, en het bevel opgedragen aa i den Heer Schout by Nacht Willem van Braam. De Zeevaard krygt thans eenen nieuwen luifler, door de aanftelling van den 1 leere P. Nieuwland, tot Leétor in de Wis- Scerre en Zee vaar Jkunde, welken den aanvang van zyne openbaare lesfen in gemelde voor ons Land byzonder gewigtige Wetenfchappen aldus heeft aangekondigd. P NI EU WL AND, iMrln de Wis-, Sterre. • en Zwnartkunde aan het Atbenceum liluflre der Sta l -imlïsrdam, zal Dingsdag den 1 September 17894 'smiddags ten 12 uuren, eenen aanvang maken met bet geven van openbaare Lesfen in de Zet' vuttknnde , welke vervolgens driemaal in de week, Dingsdags , Woensdags en Donderdags, op het zelve uur zuilen gehouden worden, in de klei-* ne  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. «. fcu«, 1 weïke dan ook voor zyn ^t^J&ffi, gen door den Voorzitter in de Vergadering werd - ëeVer?olgcnsCwêrden als Prysftoffen voor het vol-. ^ j&'BSX tege^raak de uitbanningen en vermaken, op dezeden van den gemeenen ™«§'» ten invloed lubben, en zich dus elk rechtfch.pen AeAerlander ten hoogden aan de bekoorlyke keuze en re. èeling derzelve behoort gelegen te la-iten liggen , 20 is de vraag: „ Welke uitbanningen en vermaaken "meest oïer Ven komen, zo met het zedenlyk, als Phyfiek en Nationaal belang; hoe men Imt zo" daWgen , welke in onbruik mogien geraakt zynt weder in trein zou kunnen brenger,; die, welke in gebruik zvn, zin kuuneh hefchaaren en verbete" ren of zulken, welke by vreemde Natiën in zwang gaan, en aan het bovengemelde einde beantwoor'' den, zou kunnen invoer en"?" 2. Eene beknopte, en telkens met voorbeelden opgehelderde en aangenaam gemaakte Ncderduicfche Gram matica- . .. De Verhandelingen moeten zo volledig , klaar bevattelyk en onderhoudende wezen als Wjk 1* ten einde voor de geringen Burger of het School wezen nuttig te kunnen zyn, zullende die, welK< aan dit oogmerk voldoet, bekroond worden met ce, Gouden Eerprys , op den gewooncn Maatfchappy geflagen; en daar de laatfte vraag wegens de Grammatica van veel aanbelang is, ui hoofde van 't gebrek aan en de uitftcekende nut tigheid van zulk een Schoolboek , bied men^ de Schryvër der voldoende gekeurde Verhandeling Dc ven dc gouden Eerpenning nog eene premie aan va 20 gouden Dukaten. , , ,De verhandelingen moeten, met eene andere ham TFX' 3 Alt ''ergadein'g van) Ie Maat''c happy Tut nut znz. i v r > t ■ ?. n  ion NIEUWE NEDERLANDSCHE am- STELDAM. Vergade ring van de MaatfchappyTot nut I 1 t i 2 ê v v t< r; ii dan die des Schryvers, gefchreven en vergezeld met een verzegeld Naambillet, getekend met dezelve Spreuk, welke onder de Verhandeling geplaatst is, voor den eerften van Bloeimaand 1:90, vragtvry gezonden worden aan M. Nieuwenhuyzen. Med. Dr. Secretaris der Maatfchappy , op de Heeren» gragt tusfchen de oude Lelie- en Bergftraaten te Amfferdam. Rotterdam. Den 7 Augustus wierdt een Wynkooper, alhier door de dienaars van het Gerecht opgebragt, ter zaake dat hy aan een Witwerkers knegt eene gevaarlyke fteek met een mes hadt toegebragt. De twist was ontdaan over het dragen en niet dragen of de byzonlere wyze van het dragen van een Oranjeeeken. Dit heeft al veelmaalen en op verscheidene plaatzen gelegenheid tot onlusten sn beweegingen gegeeven; en, ^zo als het jaat) het dragen van Oranje zelve is vatbaat toot zo veele byzondere wyzingen, dat het :elve waarlyk, door het op deze of geene vyze te dragen, tot zo veele verfchillende suzen gebruikt wordt, en daar door de verleeldheden, ook uiterlyk doet voortduuren. )e twist en handdaadigheid, hier uit in dee Stad ontdaan,wierdt van veele beweeginen in de gemoederen en opfchuddingen geolgd, zo dat des avonds en in den nacht in erfcheidene huizen de glazen zyn ingefme:n. De regeering, oplettende op de bewang der rust, heeft terftond eenige Burgers 1 de wapenen doen komen, enrondens doen gaan,  JAARBOEKEN, Augustus t 178P. W5 gaan, en den volgenden dag deze waarfchcuwing doen afleezen: A Izo Schout, Burgemeefterert en Scheepenen der Stad Rotterdam vernomen hebben, dat er. gister ochtend alreeds eene merkelyke beweeging in de gemoederen is befpeurd geworden, ter oorzake van de gevaarlyke kwctfing van eenen Burger; dat 'er vervolgens eenige attroupementen op itraat met betooning van ongenoegen, hebben plaats gehad: dat tegen den avond zommige perfoonen mishandeld zvn geworden; dat by de toeneemende donkerheid eindelyk aan verfcheidene huizen de glazen zvningeflagen en verdere ongeregeldheden gepleegd. En alzo dezelven wyders in achting hebben genomen, dat de geen, die fchuldig gehouden wordt aan de voorfz. kwetzing, ten eerften aan de Juftitie in handen gevallen, en in verzekering gebragc is, en dat de Juftitie reeds werkelyk bezig is, tegen denzelven naar de geftrengheid der Wetten te procedeeren, waar om me dienvolgens alle byzondere wraakoefening gantsch ongepast en ten hoogftcn ftrafbaar is, zonder dat daar tegen eenige verfchooning kan ingebragt worden. Zo is 't, dat Hun Edele Groot Achtbaaren, herhaaiende hunne voorige Publicatien, fpeciaa die van den 13 December 1787, en de Waarfchouwing van den 12 September 1788, boven en behalven de prsemie van een duizend Guldens en itrar]oosheid voor den aanbrenger, indien hy zelve geen Belhamel of aanvoerder zy , ingevolge de Publicatie van Hun Edele Mog. in dato den 9 Ottaber 1 787 op nieuws beloven een praemie van Stads weeën'van gelyke een duizend guldens aan die geenen , die een der Daaders van de voorfz feitelykheden zal aanbrengen, zodanig dat dezelve in handen der Juftitie geraake en van het fait overtuigd Rotterdam. Waar- CcfioU' wing tot rust enz.  ioi5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rot TKtf- pAfit: Waar. fchou*wing tot rust enz. wcrde, zullende de naam van den Aanbrenger des begeerende worden gefecreteert; terwyl Hun Edele Groot Achtb. verder alle en een iegelyk by deze mede ten ernltigfte Waarfchouwen van zich voor 'c adfifteeren by, of bcdryven van alle rustverftoorende baldadigheden en attroupementen zorgvuldig te wachten, zullende een iegelyk zich zelfs te wyten hebben, by aldien hy by, of in 't pleegen van diergelyke baldadigheden gekwetst wierd, of in grooter ongeluk verviel. En aangezien deze verregaande ongeregeldheden oorzaak fchynen genomen te hebben uit hoofdigheid cn ongezindheid, die by enkele perfonen befpeurd werd tegen het dragen van een Orange vercierfel, het geen men niettegenftaande des verzogt, geweigerd heeft aan te nemen; zo willen Hun Ed. Groot° Achtb. alle en een iegelyk vermaand hebben zich daaromtrent te fchikken naar de algemeene genegenheid zo van Regcering als van de goede Burgery, waar uit men vertrouwt veilig te mogen afleiden, dat een iegelyk met de herftelde en welgevestigde Regeerings-Conftitutie vergenoegd, en voornemens is voortaan zich als een ftil en gehoorzaam Burger te gedragen: en zullen de zodanige, die zich na deze vermaning niet zouden gedragen, deswegens by de juftitie kunnen worden aangeklaagt, en alzo gecorrigeert, als overeenkomstig hunne onverzettelykheicf zal geoordeeld worden te behooren; des nogthans dat niemand zich zal hebben te veroorloven zyn medeburgers moeilyk te vallen over de wyze, waar op hy zich van Orange zal hebben vercierd, op pcene "van gelyke correctie naar bevind van zaken. Dus neeme"zich een ieder in acht, en wachte zich voor fcljade. Aldus gedaan en gearrefteerd in Collegio van de Heeren van de Weth voornoemd, en na voorgaande Klokke geluy van het Raadhuis dezer Stad gepublicccrt den 8 Augustus. 1789. Prcfent de Heeren Mr.  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1017 Mr. R'tuier F>ed5 len in het midden der Rivier, zonder dat dit i, eenige meerdere verlamming aan liet Gat der j, Goedereede zoude toebrengen, en waar door j het zelve tevens zoude worden verbeterd?" ' Geene gerioegzaame verdiensten heeft om bekroond te'worden j waarom de beantwoording dezer Vraage nog tót den 1 Maart 1790 opengefteld blyft, terwyl het Genootfchap nodig oordeelt,dac zy, die deze vraag willen beantwoorden, de moeite neemen,- óm de voorfz. Rhëede, en vooral de Haven van Middelharnas, by laag, zo wel als by hoog water, zelve te bezigtigen,en ook niet verzuimenui aanmerking te neemen' de veranderingen, die .zedert de bedyking' v3n den Hals zyn voorgevallen. IV. Dat op de Vraag: , Welke tekenen zyn 'er uit de veranderde ges, fteldheid van de oogen der menfchen in her alge• meen , en uit derzelver byzondere of 'er toebe,-, hoorende dcelert, derzelver vogten , grootte, ko, leur, meerdere of mindere gevoeligheid, verfchillende aandoening door het licht, ongewoone |j feherpïtfi dofheid, of gemis van het gezigt 3, voor eenen tyd, of by voortduring enz. te ontleenen, waar uic eene toekomende ziekte voor- „ zien, of een tegenwoordige, het zy hevige of 4, kwynende ziekte, over het gantfche lichaam of eeni'g afgelegen deel, haare aart en oorzaaken on- Yyy h iet- Rot- TERDAM. Progr. van 'f Bat. Ce' nootfckapi  Rotterdam^ Progr. van 't Bat. G* root' fchap. \ ic20 NIEUWE NEDERLANDSCHE - „ derkend, of eenige voorzegging , betrekkelyk „ derzelver uitgang in den dood, geneezing of an„ dere ziekte opgemaakt kan worden; alles door „ het gezag en de Praktikale waarneemingen van „ beroemde Geneeskundigen , zo van den ouden „ als tegenwoordigen tyd, maar vooral door eigene ■ „ en herbaalde ondervinding geftaafd's" Het Antwoord onder de Zinfpreuk: Ingevolge den voordragt van het Programma van het Jaar i~87 andermaal ingekomen, in gedaante wel van het voorgaande verfcbilt; maar dat de aaneeweezene gebreken 'er zodanig niet in verholpen ?vn, dat deèereprysdaar aan kan worden toegeweezen: dat derhal ven deze vraag ter beantwoordinge nog zal voorgefteld blyven tot i Maart 1790. V. Dat het Antwoord met de Zirifpreuk: - Per varics ufus experientia fecit Exemplo monflrante viam Ingekomen op de Vraag: , 'Welke foorten van Rupfen zyn het, die zig gewoonlyk in de bloeifems en bladeren der Ap" pel en Peerebomen, en andere Vrugtboomcn zet" ten? hoe en wanneer komen zy of derzelver eit" jes daar in? welke nadeelen brengen zy aan dc, zelve toe, en hoe zyn zy uitteroeijen en de bo" men tegen dezelve te behoeden ? " Geenzints voldoende beantwoord is, en dat derhalven deze vraag op nieuw ter beantwoording zal voorgefteld worden voor den 1 Maart 1791^ VI. Dat het Antwoord met de Zinfpreuk: Quam difficile eft rerum cognoscere cawfas. Op de vraag: ... „ Welke zynde Verfchynzels, die zig opdoen  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. toii , by de Rotting van Plantaartige zo wel, als Dierf lyke zelfftandighcdcn ? Welke voortbrengfels V doet zy geboren worden? wat is derhalven de rotting in onderfcheiding van de gisting; en welke zyn de natuurlyke oorzaaken derzelve ?" Geene gerioegzaame verdiensten heeft om bekroond te'kunnen worden, eh dat deïhalven deze vraag nader zal blyven voorgefteld,om beantwoord • te worden voor den 1 Maart 1791. VII Dat tot het dingen naar den prys der nieuwe Uitvindingen of Ontdekkingen ontfangen zynde twee Plans: het eene om Ysdammen voor te kpmen, onder de Zinfpreuk: Principüs obfta; het ander öm de reeds aanweezige Ysdammen te verbreken, ónder de Zinfpreuk : ad destruendum, de daar in voorgeflagene middelen onuitvoerlyk zyn i geoordeeld, en 'er dus geen Eereprys aan kan wor■ den toegekend. ■ Vervolgens heeft het Genootfchap befloten voor Öieuwe vraagen voorteftellen: I. Welke zyn de kenmerken om , betreKkeVyk de werkende vermogens der Natuur, derzeif veraart en wetten, zo wel als de eerfte zamen!' ftellende beginfels der ligchaamen, dc waarheid of ' «renoegzaame waarfchynlykheid te toetferi vart !' eene theorie j die niet regtftreeks uit de onder,! vinding kan worden opgemaakt, of door proeveri bevestigd 5 maar wier waarheid of waarfchynlykheid alleen uit de meerdere of mindere volkomene verklaaring der Verfchynfelen moet wor4, den afgeleid?" Het Genootfchüp begeert, dat men m de beantwoording dezer vraage aantoone, wat 'er vereischc worde, óm in dit geval eene verklaaring voörnaauwkeurig en voldoende te kunnen houden, en waar inde kragt befta eener redeneeringe, die uit dergelyke Verklaringen, op eene vooronderftelde Theorie gevestigd , tot de zekerheid of genoegzaame waarfehyneiykheid dier Theorie opklimt ; het zv die J ' Yyy 2 Theö» Rotterdam. van 't B it. Ga* noot- fchapi  1023 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Progr. van 't Bat. GevootJchap. Theorie tot voorwerp heeft alleen de bepalingen der wetten van bekende werkingen der ligchaamen of vermogens; het zy de bepaling der vermogens; zelve van deze of geene ligchaamen , wier beftaan zeker is ; het zy de bepaaling van het beftaaK zelve van ligchaamen , wezens of vermogens, dij onder het bereik der zintuigen niet vallen , eij dus niet anders dan door gevolgtrekkingen bekenc kunnen worden. Dat men doe zien, of, dat zè wel de kenmerken van de waarheid der Theoi rie, als de manier van befiuiten en redeneeren'jS in deze drie gevallen dezelfde zy ; of, dat 'en uit den aart der zaaken eene meerdere zeker«j: heid in het eene geval dan in het ander te wag-s ten zy. Eindelyk , dat men aanwyze , of 'ei' grond zy om immer zig verzekerd te houden, om 'met genoegzaame waarfchynelykheid te kunnenn ftellen, dat nieuwe, nog te ontdekkene verfchy™ zeis eene reeds aangenomene, en voor waarfchynelyk of zeker gehoudene Theorie niet zullen om-ft verwerpen. Voor 't overige verlangt het Genoot^ fchap, dat de Schryvers hunne redeneeringen doo© voorbeelden, zo veel mogelyk, uit den geheeïenl: omvang der Natuurkunde genomen, of die zom| mige thans heerfchénde Theorien, by voorbeeld , van de Electriciteit, van 't Vuur, de Luchten en dieri gelyke, tot voorwerp hebben, gelieven op te heil deren. „ II. Welke zyn de natuurlyke zamenftelleudïü „ declen der Pis van een gezond Mensch ?" ■ Beide onder aanbieding van de gewoone Goudenjb Medaille ter zwaarte van 30 Dukaten, om beant-a woord te worden voor den 1 Maart 1792. Het Genootfchap geene Antwoorden ontfangerig hebbende op de vraagen: I. Welke mogen de redenen zyn , waaromv ,, men, niettegen(taande den zo aanmerkelyk ver! „ meerderden prys van het zwaare Eikenhouc, ent „ byzonder der Moolen - Asfen, in het algemeerki „ voort*)  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1023 JL voortgaat, dezelve uit een ftuk te gebruiken; E daar in eenige weinige Molens, in de nabuurfchap • „, dezer Stad"ftaande, zedert verfcheiden jaaren ,: Asfen zyn gebruikt, die uit vier aan een gekopE pelde ftukken worden zamengefteld, en deze in I het gebruik goed moeten bevonden worden , „, dewyl dezelve by aanhoudenheid in die Mort,, lens worden gebezigd , en daar de Asfen uit E vier ftukken te zamengefteld , zo aanmerklyk, ,„ minder kostbaar dan die uit een ftuk, en moL, gelyk wel zo duurzaam en minder aan te.„ genvalling onderhevig , moeten zyn ? en zou L, men daarenboven hier te Lande, in naarvolging L, van hetgeen men in Engeland doet, met voorL, deel in onze Molens gebruik van gegotene Yzere L, Asfen kunnen maaken? J ,, II. Welke zyn de gewoone ongefteldheden of |„ ziekten, die de Europeaanen, welke eenen tyd |„ lang in de Oost-Indiën gewoond hebben, en "ia l) „ Europa terug komen , doorgaans medebrengen L, of krygen? welke zyn derzelver oorzaken en de |„ beste middelen, om hun daar tegen te behoeden L, en te her ftellen? I ,, III. Welke zyn de oorzaken of middelen, die „ de Rotting verhaasten, en welke, die' dezelve ;i„ voorkomen, vertragten en fruiten, zo in als buiju, ten hetdierlykligchaam,vooralvari den Mensen? IE welke nuttigheden kunnen de onderfcheidene „, Weetenfchappen en Konsten, inzonderheid de Ge„, nees- en Heelkunde, uit de kennis van al het L, voorgaande trekken ? I ,, IV. Nadien het gebruik der Brillen en andere JL Oogglazen fteeds meer en meer algemeen verL, vroegd word, en eene bepaaling daar omtrent L, van geen gering aanbelang voor het menschdom |„ zyn kan, belooft het Genootfchap den gewoonen !)„ Eereprys aan hem, die uit de gronden der Geil,, zichtkunde, inzonderheid uit den aart en gefteldL, heidderdeelen van het oog, door welke de onder. Y yy 3 „ febei. £0T- ri.R- 3AM. Progr. an 'i Bat. Ge. motrchap.-  I ROT*TERPAM. Progr. van 't Bat. Ge root- fchtp. ton NIEUWE NEDERLANDSCHE , fcheidene gewaarwordingen van het licht meer ' of min levendig aan het SenCorium Commune over„ gebragt werden, best voldoende aantoont , in ' hoe verre de Brillen en foortgelyke glazen door „ verheldering of vergrooting, zo tot verbetering, , als bewaaring van het Gezicht weezenlyk nut-J ' tig, en zelfs onvermvdelyk nodig zyn, en inj hoe verre zy, als een Volksgewoonte, voor-I c oordeel en een waar misbruik, nadeelig mógen! ■ en moeten aangemerkt worden?" Van welke twee eerfte de tyd der beantwoord din^e bepaald was voor den i Maart 1788 en dfe| der^twee laatfte voor den 1 Maart 1789, isbeflo| ten den tyd der beantwoordinge op nieuw opêr| te ftellen, en wel die der twee eerlte voor den i| Maart 1791 en der twee laatfte voor den 1 Maatfl i702- i Voorts blyven, zonder bepaaling van tyd, no« voorgefteld de volgende vraagen: I. Welke zyn de beste werktuigen tot gei „ 'gemak van doove en hardhoorende menfehenj zyn 'er ook eenige vaste regels , die men zoud, ,, kunnen volgen, zo wel in het vervaardigen : als in het gebruik derzelven. II. Welke zyn de gebreken der tot hier toh , bekende Windmeeters ? hoedanig zoude ee:| : Windmeeter zamengefteld moeten zyn, om 1 allerlei gevallen de kracht van den wind zeke „' en juist\e kennen? en welke nuttigheden- zot „ de zulk een werktuig aanbrengen ? „ III. Op Scheikundige gronden aan te tooneW „ het onderfcheid tusfchen de beste en mm:| vruatbaare foorten van Kleigronden, vooral va " ons Vaderland, en, ingevolge daar van, zeWj l, re regels en middelen ter verbetennge van cl „ laatstgemelde vast te ftellen? . „ IV. Hoe ver is men in de Theorie der Straafl „ buigingen 'Rcfuclb! gevorderd? hangen ca ^veranderingen, welken zy m den dampkn I  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1025 ondergaan, alleen af van de verfchillende digt-] " heiden warmte der lucht, en zyn zy daar aan, evenredig, of zyn 'er nog andere oorzaaken,] **, welke haar aandoen? zo ja, welke zyn de wet• ten, waar aan dezelve onderworpen zyn? » y Dewyl men meent, dat 'er in de manier 1 , om Arak te" brouwen, zo als die bcfchreeven is in het twééde deel der Verhandelingen van het Ba- , " tavnifche Genootfchap (Bladz. 162.) volgens de. " beginzelen der hedendaagfche Scheikunde, aan,', merkclykeen voordeelige verbeteringen te maa- ken zyn; zo belooft men den gewoone gou, den Eereprys aan hem, welke die verbeterm' «en, gegrond op Scheikundige Proeven, aanV, wyst, en boven dien nog eene dergelyken Eere- prys van gelyke waarde, wanneer het Wykt, ,, dat men in de Indien dezelve by de proef goed- gevonden heeft? VI. Zyn de Knoest- en Kreeftgezwellen en de tusfehenpoozende Koortfen alleen aan den " Mcnsch eigen? zo ja, welke zyn 'er de byzon. " dere redenen van? door welke tekenen worden " de eerstgenoemde gebreken van andere foortge" Wke volkomen onderkend ? zyn 'er goede grondden om tehoopen, dat men dezelve immer zc " gelukkig zal kunnen voorkomen en geneezen, als " de laatstgenoemde Ziekten ? VII. Welke zyn de bekwaamfte middelen .er „'tuigen'om, in de Rivier de nieuw Maas, der verderen aanwas der Plaaten, even boven en beeneden Rotterdam op eene min kostbaare wyzt te voorkomen , dezelve te doen verminderen. " en, zo ver mogelyk is, weg te neemen. , VIII. Wat gebruik kan men rr/iaken van dc 'Weerkunde waarnemingen , waar op men zj£ '' tegenwoordig zo yverig toelegt? v/at nuttigheu kunnen zy aan de Geneeskunde in net byzon der, en aan de Menfchelyke.zrmenleving in he algemeen, toebrengen ? en welke is de beste wy Yyy.4 nz0 toT- :'er- )AM. °rogr. an 't Bat. Ge' tootrchap. i  to25 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Progr. van 't Bat. Ge nootfchap. „ ze, om dezelve daar op toepasfelyk temaaken ? ,5 IX. Nadien 'er reden is om té denken, dat „ het Werktuig door den Heer Achard uitgedagt, en in de iXouveaux Memonet de i' Academie des Sciences £■? Belles Lettres de Bet Uk, Anrie i~jo ,, befchreeven, een zeer bekwaam middel is, om . ,, de lucht in een vertrek te dephlogifteeren; zo „ belooft het Genootfchap een gouden Medaille ,, ter zwaarte van 30 Dukaten aan hem , die proef,, kundig aantoont, hoe dit werktuig bekwaam is; ,, i. Om de Lucht wezenlyk te dephlogifteeren , „ tot welken graad en hoeveelheid in eenen bepaal„ den tyd en in een vertrek van eene bepaalde „ grootte. „ 2. Om 'er de lucht eenen genoegzaamen tyd, ,, en in eene vereischte graad zuiver te houden, ,, en voor welke kosten. ,, 3. Om op een Schip in alle de gedeelte daar ,, van de nodige ververfching en verbetering van ,, lucht te bezorgen; en' hoe het, om dit met de „ minste kosten en meeste nut te doen, zoude „ moeten toegefteld zyn. ,, 4. Om goedkoop, fpoedig, en in een groote „ hoeveelheid gedephlogifleerde lucht te verkry,, gen; en hoe dezelve best bewaard en in gereed„ heid kan gehouden worden, om 'er des noods ge,, bruik van te maaken ? Het Genootfchap heeft verkoren; Tot LEDEN-CONSULTANTEN, de Heeren FLORIS JACOBUS VOLTELEN, Gewoon Hoogleraar ih de Genees en Scheikunde of 'sLands Uniier/iteitre Leyden, Lid van de Hollandfche Maatfch-appy te H»atlem) van het Zeeuwsch, Utrechtsch, en Li i Conftlttdtiï van 't Haagsch Genootfchap. ANTOINE CHAUDOIR, A. L. ~M. Phil, Dr. tn gen oon Hoogleer aar m de Wysbegeerte en Sterreiunde, te Franeker. Tot  J AARB0EKEN,<4«gwfw?, r/8o. IC27 Tot LID-CORRESPONDENT, den Heer JOANNES HENRICUS MATTHEY, Prak tU'eerend Med. Doet. oua Kweeketing der Koianglyke Beoefenend School der Heelkunde te Parys, Oud Stads Heel en gepenfioneerd Stads Doilor, Lid van de Maat f happy der proefondervindelijke Natuur kun de te B'usfel, openbaar Hoogleraar in de Patholo gia , Therapeutica en Handwerken der Heelkunde op de heelkundige School te Antwerpen. Tot LEDEN, de Heeren CHRISTIAAN BRUNINGS, Infpe&eur Generaal der Rivieren van Holland en West* Friesland, en Opziender van 's Gemeenen Lands Werken van Rhynian l, Lid van de Haarlemfche en Utrechtfcht Gemotlchnppe.n PIETER NIEUWLAND, LeStor in de WisSterre- en Zeevaartkunde aan het Atheneum Illufir, te Amjlerdam, Lid van de Hollandjche Maatfchap py der Wetenfihappen te Haarlem , en van het Pra vinciaal Utrechtsch Genootfchap. HUIBREGT van SCHAICK, beèedigt Land meeter te Rotterdam. t E. C. van SCHINNE, CORNELIS LAN3. Het Genootfchap zal, om het één of tweejaa ren naar goedvinden, eenen Prys uitdeden aai hem , die, volgens deszelfs oordeel, geduurend dien tyd, de nuttigde ontdekking of uitvinding ii eenigen Tak der Proefondervindclyke Wysbegeert gedaan zal hebben, mits dezelve van belang zy en de Autheur die aan het Genootfchap om ze doe het zelve gemeen te maaken, medegedeeld hebbe, Ingevalle hy, die zodanige ontdekking of uitvit din? zal gedaan en aan het Genootfchap medege deeïd hebben, wegens gebrek aan geld of tyd, bu Yyyj • te Rotterdam- Progr. van 't t Bat. Genootfchap. i i v 1 1 » r a  1028 NIEUWE NEDERLANDSCHE Rotterdam. Progr. van 't Bat. Gi iiootfchap. ten ftaat ware, om de Proeven die ter bevestigïnge van dezelvevereischt worden, in 't werk te ftellen, zal het Genootfchap, zulks goedvindende, zelfs de noodwendigheden daar toe vervaardigen, 'en de kosten 'er van op zig neemen , voor zo verre naamelyk deszelfs Fondlèn in deze toereikende zullen zyn. . De Leden zullen ook naar den Prys der voorgeftelde Vragen mogen dingen, mits zy over den aart en de bedoeling derzelve wegens het Genootfchap niet geraadpleegd zyn, nog de Antwoorden op dezelve beoordeeld hebben. De Antwoorden op de Vraagen, en medegedeelde ontdekkingen, moeten in het Nederduitsch , Fransch, Engelsch, Hoogduitsch of Latyn , niet door de hand der Autheuren zelve,maar door eene andere, in zeer duidclyk leesbaar fchrift (verbeteringen en byvoegzels hier onder begreepen) gefchreeveiï zyn, en niet met der Autheuren eigen naam,, maar met eene Zinfpreuk getekend , en met een verzegeld Billet, het welk dezelve Zinfpreuk tot opfchrift heeft, en waarin der Schry veren naam en adres gemeld zyn, verzegeld en franco, voor den bepaalden tyd, gezonden worden aan den Directeur en eerften Secretaris van het Genootfchap , den Heere GERH. GYSB. ten HAAFF, Medicina Doctor ,'s Lands Doctor by het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit op de Maze ,Oud'- Doclor van Snhieland, Lid van de Hollatidfche Maatfchappy der Weetenfehuppen. • De Autheurs zullen de Verhandelingen, op welke zy eenen Prys behaald hebben , niet mogen laten drukken, dan met goedvinden van het Genootfchap , en 'er geen openbaar gebruik van maaken , voor dat het Genootfchap dezelve zal hebben uitgegeeven, welk'laatfte mede zal plaats hebben omtrent alle andere Verhandelingen , Ontdekkingen , Proeven en Waar neemingen, die men het zelve heeft ter hand gefteld, en welke het zelve, van wicn zy ook aangeboden worden, altoos met genoegen zal - aan-  JAARBOEKEN, Augmtus-,tifap. ic£9 aanneemen , om , wanneer zy goedgekeurd zyn, onder deszelfs Verhandelingen uic te geeven mits zy mee de eigene naamen der Schryvercn ondertekend zvn, of, zo zy niet willen bekend .zyn, met een verzegeld Billet, waar in hun naam en woonplaats gefchreeven ftaan; welk Billet als dan eerst zal geopend worden, wanneer het aangeboden leuk goedgekeurd is, doch ongeopend zarverbrand worden /wanneer het zelve ftuk word afgekeurd, zullende het Genootfchap geene ontfangene ftukken te rug geeven, en aan zig de vryheid houden, om dezelve geheel of ten deele, of in 't geheel met, te dogn drukken. Zie ook hier het Programma van het Dicht- err-Letterlievend Genootfchap, onder de Zinfpreuk.: Studium Scientiarum Csnitrix. Het Dicht- en Letterlievende Genootfchap, onder de fpreuk: StudiumScietitiarum Genitrix, heeft den 13 dezer, in den Stads Doelen alhier. zyne Algemeene Vergadering gehouden. Na hei - openen van dezelve, door den Voorzitter Do. terWeiland, meteen Dichtftuk, getytcid: De Ze gepraat van den Godsdiénst over het ongeloof, deec de eerfte Secretaris verflag van de voornaamfte han delingen des Genootfchaps, orTen zedert de Alge meene Vergadering van den -jaare 1788 voorgeval len, en berichtte tevens, dat het Genootfchap, o] deszelfs Prysftof: Het Karakter van Jefut Chrii fis, ons ten voorbeeldt, elf, naar denprysdipgende ftukken had ontvangen.' Het 1 beftaat in- twee kleene versjes,. ten tyt< voerende Exod.' XXXIV: vs. 6. Pfalm XXXVI vs. 6.; doch welke'gecne betrekking op de Prysflc hebben, rtetlgeenefpreuk zyn getekend, en was Rot- i ERDAM. Progr. van 't Bat. Genootfchap, 1 > > 1 f r if  Rotterdam. Progr. van 't Dicht- lievend Genoot. fchap. 1030 NIEUWE NEDERLANDSCHE by geen Biljet is gevoegd, en dus in geene aanmerking konden komen. 1 geteekend Halelujah. 2 (piAÉias voluptas. 4 Integer vitte fcelerisq. purus. HORAT. j ! Deze is my„ geliefden Zoon: hoort hem. GOD de VADER. ö ,. Zaligheid, 7 ~ Al wat aan hem is, is gantsch begeerlyk. SALOMON. g Die zegt dat hy in Hem blyft, die moet ook zelve alzo wandelen, gelyk Hy gewandeld heeft. JOANNES ijle Brief. " • p „„ ffoor hem , den Zoon van God gegeven, Gelukbegeerend weereldrond ! Een bron van vreugd,een weg ten leven Is elke les uit Jezus mond. VAN DER PALM. 10 ——■ Lierdigt. 11 1 Zonder Heiligmaking zal niemand God zien. Hebr. XII: vs. 14. Dat  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1031 Dat de gemelde ftukken , naauwkeurig onderzocht en overwogen zynde, met algemeene Hemmen , den gouden eerpenning was toegewezen aan het Dichcftuk, geteekend: Zaligheid, en de zilveren eerpenning aan het Vaers, onder de fpreuk: Hoor hem den Zoon van God gegeven, Gelukhe^erend weereldrondi Em bron van vreugd, een weg ten leven Is elke les uit jezus mond. VAN DER PALM. Dat voorts een tweede zilveren eerpenning was toegelegd aan het Vers, ten fpreuke voerende: Al wat aan hem is, is gantsch begeerlyk. SALOMON. en wyders befioten was, om het Vaers, onder de fpreuk: . , . Integer vitee fcelerisq. purus. HORAT1US. als een Accesfit, in het tweede deels eerfte ftuk van 's Genootfchaps Werken te doen drukken. By het openen van het briefje, tot het eerstgemelde Dichtftuk behoorende is gebleeken , dat de «ouden eerprys was behaald door den Heer J, vam OS, Kunstfchilder in 'sGravenhage; en de zilveren eerpenning (na dat de Dichter vrybeiei tot het openen van deszelfs Briefje gegeeven had,) door den Heer THOMAS KAAS, te Ror, tcrdam. Wyders gaf een der Leden , in naair van den Dichter van het laatstgemelde vaers, vryheid tot de opening van het Biljet, behoorende b} het vaers, dat als een Accesfit gedrukt zal worden . waar uit bleek , dat het zelve was zamengeftek door den Heer A. SIMONS, Phil, Stuit. Leyden Ei Rót* TERDAM. Progr* van 't Dicht- lievend Genoot- fchapt l  tc32 NIÉUWE NEDERLANDSCHË Rotterdam, Progr. van U DichtlievendGenootfch.fr En wordt den Dichter van het ftuk: dat men defl tweeden zilveren eerpenning bekroond is, verzocht zich binnen den tyd van zes weeken, aan defl eerften Secretaris dezes Genootfchaps bekend té maaken, en vryheid tot de opening van het daar by behoorende briefje te geven, zullende het zelve anders ongeopend verbrand worden, gelyk met de Briefjes van de onbekroonde vaerzen , in het byzyn der Eeden is gedaan. Voorts werd tot eene Letterkundige Prysvraag opgegeeven: Welke zyn de oorfprong, voortgang en tegen* woordige Staat der Nederduitfche Dichtkunste ? fcn by voorraad, tot eene Dichtkundige prysftof* Triumfzang van Isiaël, na den doottogt door de lioode Zee, Om beantwoord te worden, de eerfte voor, of* vtitcrlyk op den laatflen van Bloeimaand 1790, en de tweede voor of op den laatften van Bloeimaand 1791» onder aanbod van eenen gouden eerpenning, ter waarde van 25 Dukaten, aan de zamenftellers van de beste Nederduitfche Letter- en Dichtkundige ftukken, die de voorfz. Itoffen voldoende beantwoorden, en van eenen zilveren eerpenning, aan de zamenftellers der ftukken, die de beste naast by komen zullen. Eindelyk werd dert aanwezenden Leden het uittegeeven 1 deels 2 ftuk van 's Genootfchaps Werken ter hand gefteld, en zyn de verdere verrigtingen met eene vriendelyken Maaltyd belloten. NB. De Dicht- én Letterkundige ftukken, die naar de voorfz. pryzen willen dingen,moeten leesbaar gefchreven, en , op de voorn, tvden , aan den eerften Secretaris dezes Genootfchaps ABRAHAM WYNANTS, vragt.  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1033 vragtvry, gezonden worden, vergezeld met een verzegeld briefje, waar in ee naatnen en woonplaatzen der Opftelleren uitgedrukt ftaan, en tenopfchrift hebbende een fpreuk, waar mede ook de ftukken geteekend zyn. Helder. Den 3! July, *snachts om half 12 uuren, kwam Zyne Doorluchtige Hoogheid den Prins Erfftadhouder , hier door , naar het Nieuwe Diep , alwaar Hoogstdezelve zyn intrek nam op het groot jacht der Admiraliteit, 't geen zig ten dien einde aldaar, benevens de Jachten van de Oost- en West Indifche Compagnie, bevondt. Saturdag morgen den 1 Augustus reed: ten 7 uuren 's morgens, deedt de Vorsi eene wandeling met de Heeren Van Straa^ len, en den Opzichter der Zeewcrken lang; de Zeeweering, terwyl eenige Heeren Zyn< Hoogheid met de Koets volgden. Op halfweg van de Helder genaderd zynde, wier den van de torens van Huisduinen en d( Helder de vlaggen opgeheesfen, en teven; zag men aan een groot gedeelte der huizei insgelyks de vlaggen waayen. 's Lands Dok aan de Helder komende, bezigtigende, wierd den Heer Erfftadhouder door 7 fchotei van de battery begroet. Vervolgens, na di Zeeweeringen, Hoofden en Stranden opge nomen te hebben, begaf 1 ioo^sidezelve zi: op Kykduin; keerde toen naar 't Nieuw Diep, tot het mede bezigtigen der Werke va Rotterdam. t i 1 » t 1 f y 1 1  iü34 NIEUWE NEDERLANDSCHE riEL. dkr, van de Haven. Zondag morgen den 2 Aifgustus woonde Zyne Hoogheid alhier den Godsdienst by, tot geen gering voordeel def Diaconie-Armen dezer Gemeente. Hier na verleende den Prins, op het huis van Heeren Gecommitteerde Raaden, gehoor. De Regeering en Kerkenraad hadt insgelyks de eer cy Hoogstdenzelven hunne opwachting te maaken. Na eene wandeling door het Dorp gedaan, en eenige verversfching gebruikt te hebben , keerde Zyne Hoogheid naar het Nieuwe Diep terug; van waar Hy Maan* dag morgen den 3 Augustus ten 5 uuren naar Texel vertrok, wordende andermaal met zeven fchoten van de battery begroet. TexeL. Maandag den 3 dezer maand Augustus, kwam den Heere Prinfe van Orange, 'smorgens om zeven uuren, onder 't losfen van 'c gefchut van de Schanswallen, in de haven alhier binnen, wordende door de menigte, welke Zynen komst aldaar verbeidde, meteen vrolyk, vivat Oran/e! verwelkoonid. Alle de in de haven liggende vaartuigen waren met menigvuldige vlaggen en wimpels voorzien: ook woei de vlag van den toren aan 't oude Schild, en verfcheidene huizen zag men met het zelfde eerteken vercierd. Zyne Hoogheid, vondt goed om aan wal te komen en eenigen tyd in gezelschap van eenige Heeren op den dyk te wande*  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1035 delen. Naar 't Jacht terug gekeerd, en na aldaar nog een weinig vertoefd te hebben, Hapte Zyne Hoogheid in het rytuig van den Heer Berger, om verder een togtje op 't Eiland te doen. Aan het begin van de haven was eene eerpoort geplaatst en insgelyks aan 't Oude Schild, welken Zyne Hoogheid doorreedt, naar de Schans, om dezelve te bezigtigen. Van hier wierdt de weg naar het Dorp den Burg genomen; alwaar de Burgers mede eene eerpoort opgericht hadden , en dezelve met toepasfelyke opfchriften voorzien. Zo dra de Prins deze naderde,wierdt hy van vyf Dorp-Meisjes, zindelyk gekleed, met het llrooyen van Palm en Rozenbladen verwelkomd, onder het geroep van de menigte van Oranje boven! lang leeve de Prinsl Hoogstdezelve deedt toen het rytuig ftil houden, en gaf den Ingezeetenen het genoegen, de voor hunne eerpoort geplaatïte opfchriften allen te lezen. Op de fteenen plaats was eene tweede boog opgericht, terwyl de kerktooren en de meefte huizen met luchtig waayende vlaggen pronkten. Aan 't huis van den voorzittende Scheepen, den Heer Ary Kikkert, alwaar een ontbyt in gereedheid was, waaiden de vlaggen van Engeland en Pruisfen, en de Hollandfche in 't midden. Hier verleende Zyne Hoogheid gehoor aan de Regeering, den Predikant en Kerkenraad, en aan anderen, die zig lieten aandienen; bezag vervolgens de Kerk, en deedt eene milde gift in den arm bos. By den Heer Kikkert terug gekeerd, en zig een weinig ververscht Zzz heb- Texel.  io36 NIEUWE NEDERLANDSCHE Texel, hebbende , flapte Hoogstdezelve wederom in 't rytuig, doch keerde zig alvorens tot de aanfchouwers, dezelve minzaam groetende met deze woorden: Vrienden ik ben overtuigd dat alles uit een goed bart gefcbiedt; leeft voorts in rust en vrede, en die dit doet, is myn beste vriend? want Texels rust, is myn lust! Deze gemeenzame en vriendelyke aanfpraak wierdt met het zwaayen der hoeden en een driemaal Oranje boven! beantwoord. Van hier reedt Zyne Hoogheid naar het Eierland, gevolgd van eenige andere rytuigen. Aldaar waren mede twee eerpoorten opgericht, en eene goede maaltyd in gereedheid gebragt. Na 't eindigen van dezelve reedt Zyne Hoogheid naar het Dorp de Waal, en bezag'aldaar, op 't Land van Simon Breker , verfcheiden oudheden. Vervolgens wierdt de weg naar 't Oosterend genomen, alwaar de Prins geene mindere toegenegenheid ontmoette-, dan overal elders. Waar op Zyne Hoogheid naar de haven-en in 't Jacht terugkeerde, na dat dezelve de juichende menigte met genoegen en aandoening bedankt hadt, voor de Hem zo veel betoonde liefde en genegenheid; 't welk insgelyks , door 't zwaayen der hoeden en een herhaald geroep van Oranje boven ! beantwoord wierdt. 'sAvonds behaagde het den Vorst, om nog eene wandeling naar 't Oude Schild te doen, en de Illuminatien der Inwooners te bezigtigen; zynde voorts deze dag vrolyk afgelopen ; terwyl *t fchoon en- aangenaam weder die vrolykheid veel luifter byzettede. O os-  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1037 OOSTERENJL) OP T E X E L. In den namiddag van den 3 dezer maand 1 Augustus, tusfchen 5 en 6 uuren, kwam Zyne Doorluchtige Hoogheid, onder een menigte aanfchouwers , en veel gejuich en vrolykheid alhier aan. By den ingang Van het Dorp, wierdt Zyne Hoogheid door de Regeering, benevens den Predikant Tenkink, verwelkomd, en door laatstgemelden verzogt, uit naam zyner Gemeente, van deszelfs rytuig af te komen, en een korte zegenwensch, in de kerk te ontvangen ,'t geen de Vorst beloofde. Reedt vervolgens het Dorp in , door de daartoe opgerichte eerpoorten, en het gejuich der menigte van aanfchouwers , ondertusfchen dat vyf jonge meisjes, net gekleed, en met Oranjefjerpen omhaiven, Zyne Doorluchtige Hoogheid beftrooidön : wordende de ftrooibennen door twee jongelingen in 't wit gekleed, mede met Oranjefjerpen omhangen , gedragen. Aan de kerk gekomen, tradt Hoogstdezelve uit zyn rytuig, en binnen geleid zynde, deedt den Predikant eene gepaste aanfpraak, waar voor Zyne Hoogheid minzaam bedankte, terwyl de armen een mild gefchenk ontvingen. Uit de kerk komende, wierdt den Prins wederom tot ^ aan 't rytuig beftrooid. De vreugde en 't vergenoegen der verheugde Dorpelingen, deedt de lucht weêrgalmen. Het onopZzz s boa. Do-terend oë TEXEfc.  io38 NIEUWE NEDERLANDSCHE ooster END OP Texel. houdelyk geroep van Vivat, Oranie boven l verzelde Zyne Hoogheid den geheelen weg over, tot aan de haven, alwaar de Jachten gelegen waren. 'T Nieuwe Diep. Den 31 July ten 5 uuren in den namiddag , vertrok den Heer Schout by Nacht Van Kinsbergen, met de vlag van vooren op de groote floep, onder 't paradeeren ia 't Wand, en het flaan van twee roffels, van de ter rheede liggende fchepen, van boord van'sLands fchip van oorlog de Vryheid, vergezeld van de Heeren Kapteinen van het Esquader, allen met de groote floepen, en de roeyersin groote monteering,naar het Nieuwe Diep,en naar boord van't groote Admiraliteits Jacht, om Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje en Nasfau, welke des morgens uit den Haag vertrokken was, en in het Nieuwe Diep verwagt wierdt, te verwelkomen. Tegens half twaalf uuren 'snachts, kwam Hooggemelde Vorst aan boord van het Jacht, alwaar Hoogstdezelve het avondmaal hieldt, en zyne nachtrust nam. Den 1 Augustus 's morgens ten 7 uuren, wierdt de Admiraal Generaals Vlag aan boord van 'sLands fchip de Vryheid geheesfen, welke van de ter rheede liggende Oorlogfchepen met dankte. 1 Ten half een uur kwam Zyne Doorluch tige Hoogheid uit het Nieuwe Diep,en ging aan boord van 's Lands Fregat de Venus, onder bevel van den Kaptein Allier, om bezigtiging te doen; op alle fchepen paradeerdeerde het volk in het Wand. iNa gedaane bezigtiging wierdt Zyne Doorl. Hoogheid, in het van boord gaan met 21 fchoten begroet; begaf zig toen aan boord van de Allarm, onder bevel van den Kaptein Van Braam, tot een gelyk einde, en onf ving by .Zyn vertrek van boord de evengemelde eergroet. Hier op vervoegde zig Hoogstdezelve aan boord van 's Lands Oorlogfchip de Vryheid, nam aldaar het middagmaal, en gaf aan een foldaat, die wegens wegloopen door den Krygsraad verwezen was, om tot het Jaar 1792 te dienen, pardon. Na de maaltyd, en toen de Vorst naar 't Nieuwe Diep keerde, wierdt Hy, by het van boord gaan, met 21 fchoten en 't paradeeren in het Wand, van alle de ter rheede liggende Oorloglchepen ,. begroet. Zondag den a dezer maand, na dat Zyne Doorluchtige Hoogheid den Godsdienst, op de Helder, 'smorgens had bygewoond, ging Hoogstdezelve naar het huis van de Gecommitteerde Raaden : hierna bezigtig de Zyne Hoogheid , met de Heeren Se cretaris Van Straalen, Fiskaal Van dei Hoop, Vice-Admiraal Reynst t en Schou Zzz 3 b; r Nieuwe 3iep. f r  3040 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'tNiETJ' yVE Diep. by Nacht Van Kinsbei gen, de haven van het Nieuwe Diep. 'sNamiddags kwam Zyne Doorluchtige Hoogheid weder op de rheede, en ging aan boord van 'sLands Fregat Monnikendam, onder bevel van den Kaptein Bloysvan Treslong, en onderzogt aldaar het een en ander. Van daar naar 's Lands Fregat de Eensgezindheid, onder gebied van den Kaptein Van Peer, het welk Hoogstdezelve insgelyks onderzogt, wordende op beide fchepen, zo met het gefchutals de zeilen, verfcheiden oeffeningen gedaan. In 't van boord gaan van de knepen, wierdt de Admiraal-Generaal met 2i fchoten, envan de ter rheede liggende Oorlogfchepen, met het paradeeren van 't volk in 't Wand , begroet, wanneer Hoogstdezelve wederom naar het Nieuwe Diep terug keerde. Maandag den 3 Augustus, 'smorgens ten 4uuren, kwam Zyne idoorluchtige Hoogheid met het Jacht in 't Nieuwe Diep, en ging naar Texel. In 't voorby vaaren der fchepen wierdt Hoogstdezelve van de Fregatten Monnikendam, Venus, Allatm en Eensgezindheid, met 21 fchoten en 't paradeeren in het Wand begroet; welk falut met het paradetren in het Wand, en even zo veele fchoten Uit '1 fchip van den Schout by Nacht Van Kinsbergen bedankt wierdt, de AdmiraalC eneraais Vlag neêrgehaald, en den Schout by achts Vlag van de kruistop weder opgeheesfen. Den schout by Nacht deedt de Venus, Kap*  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1041 Kaptein Allier, onder zeil gaan, en t Jacht van Zyne Doorluchtige Hoogheid vergezellen tot voor het Oude Schild. Buiten de Oorlogfchepen zynde, begroette het zelve Zyne Doorluchtige Hoogheid met 21 fchooten, als ook, wanneer Hoogstdezelve op Texel aan wal Hapte. Zyne Doorluchtige Hoogheid deedt een togtjeom 't Eiland en bezichtigde het Eierland op Texel. Dingsdag den 4 Augustus 's morgens om 5 uuren, vertrok Hoogstdezelve naar 't Eiland Wieringen, en wierdt van de Venus, met 21 fchoten begroet, welke weder onder zeil ging, en by het Eskader ten anker kwam. De vreugde zo op 's Lands Oorlogfchepen als op de Helder en Texel, door het uitfteeken van een groot aantal vlaggen, was zeei groot. De floepen der Oorlogfchepen, welke Zy ne Doorluchtige Hoogheid altyd vergezel den,hebben de bewyzen van Hoogstdeszelfi milde handelwyze ondervonden, en een goec gefchenk van geld ontvangen. UTRECHT. Utrecht. Ook hier is de Verjaardag van Haare Koninklyke Hoogheid, de Prinfes van Orange, op den 7 Augustus gevierd, met de driewerf herhaalde 21 eerfchoten van Stads wallen, en eenige Illuminatien in verfcheider ne gedeeltens van de Stad. Zzz 4 Ter t Nieuwe Diep. i  Ï042 NIEUWE NEDERLANDSCHE u- ÏHECHT. Ter Vergadering van Hun Edel Mogende de Heeren Staaten, is op den 5 dezer maand op de ingeleverde Requesten befloten, den gewezen Majoor van het Utrechtsch Genootfchap, 4. Keer, op zyn verzoek, in fubtnisfee te ontvangen; als mede overeenkom* ftig aan het rapport van Heeren Geeommiteerden tot de amendes of boeten, met op* zigt tot de boeten van Mr. W. van Dam, Heer van Isfelt, en Mr. P. C. Barman de la Basfecour, gewezene Raaden in de Vröedfchap der Stad Utrecht, om dezelven te Hellen op duizend zilveren dukatons en duizend dukaaten, wegens hun aandeel in de voorledene onlusten. De Stad Utrecht zou van advis geweest zyn, dat die boete ten minften op 14000 guldens hadt behooren gefield te worden , boven het amptgeld aan de Provincie en Stad opgebragt. Verder is ter gemelde Vergadering befloten , om aan J. F. Gobius H. Z., 'jan Story en E. Noteboom van Montfoort, brieven van abolitie of kwytfchelding te verleenen; doch tevens, dat J. Story zal worden ontzet van zyne posten. Den 19 Augustus des voormiddags omtrend elf uuren, is Zyne Doorluchjige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder , op Hoogstdeszelfs reize naar het Loo,door deze Stad gereden, hebbende by het in- en uitrydeh de gewoone eergroet van Stads wallen, pn by een Qogenblik yertoevens, onder het ver-  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1043 verwisfelen yan paarden, de pligtsplegingen van eenige Leden van Regeering en ande re perfoonen van aanzien ontvangen. STAD EN LANDEN. Groningen. De Gedeputeerde Staaten van deze Provincie hebben de viering van den Gedenkdag van de verlosfinge van deze Provincie en Stad in het Jaar 1672, aldus uitgefchreven; Wy WILLEM, bv der Gratie Gods, Prince *v van Orange en Nasfau enz. enz. enz., mitsgaders de Gedeputeerde Staaten van Stad Groningen en Ommelanden, doen te weeten: Alzo de dag wederom aanftaande is, op welke de Inwoneren van dit Land verplicht zyn, te gedenken aan de dagen van ouds, te vernieuwen de overweginge van vorige gevaren en onheilen, waar in deze Provincie en Stad, voornaamelyk in deu Jaare 1672 door de Vyandelyke macht waren gébragt, en de zonderlinge bewaringe en uitreddinge , waar mede de Goddelyke Goedertierenheid onze voorvaderen heeft begunstigd, en tevens te . verheffen 's Hperen onverdiende Goedheid, die de toen op nieuws bevestigde panden van Vryheid en Godsdienst, tot op dezen dag, gunstig heeft bewaard : Zo is 't, dat Wy goedgevonden hebben, overZzz 5 een- trecht.  1044 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Viering van de Verlosfirg van 1672. eenkomstig de welmeninge der Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, ook nu, na het vieren van het Eeuw-Feest onzer verlosfinge, den 28 Augustus van ieder jaar tot een gedenkdag te ftellen van de goedertierenheden des Allerhoogften, en ten dien einde uit te fchryven eene byzonderen Dank- en Bededag; die wezen zal op Vrydag den 28 Augustus aanftaande in de Stad Groningen, en des Zondags daaraanvolgende in de Ommelanden , het Gorecht, en beide Oldampten: verzoeken over eulks, en gebieden Ambshalven, de refpective Predikanten daar toe huune gemeenten aantefporen, en op te wekken tot de betrachting van waare dankbaarheid, erkentenisfe van onze onwaardigheid, en tot affmekingen van 's Heeren onverdiende goedheid voor het toekomende, over Overheden en Ingezetenen , Zyne Hoogheid den Heere Prins Erfftadhouder, Hoogstdeszelfs Gemalinne, en Vorfteïyke Kinderen, mitsgaders Land en Kerke, en alles wat wenfchelyk in den Lande gevonden word, tot grootmakinge van 's Heeren allerheiligfte naam en bevorderinge van veeier zielen tydlyk en eeuwig heil. Ten dien einde gelasten Wy alle Ingezetenen dezer Provincie, om op gemelden dag aan dit ons Godsdienstig oogmerk te voldoen, en zig zorgvuldig te wachten voor alles wat hier aan hinderlyk kan zyn, onder de boeten en ftraffen in voorige Placaten tegens de ontheiliginge van 's Heeren dag, en plechtige Feestdagen , te meermaalen gefield; waar na een ieder, tot vermydinge van zyn fchade, en afwendige van Gods rechtvaardigen toorn, zich zal hebben te gedragen. En, op dat niemand hier van eenige onwetendheid moge voorwenden, zal deze aiomme van de Predikftoelen in deze Provincie worden afgelezen, en voorts aangeflagen ter plaatze daar men gewoon is zulks te doen. Al-  JAARBOEKEN, Augustus, 1789. 1045 Aldus gedaan binnen Groningen in Collegio op Vrydagden 7 Augustus 1789. J. D. MIGNON Vc. Ter Ordonnantie der Heeren voorfz. E. LEWE, Secretaris. GENERALITEITS LANDEN. *$ Hertogenbosch. Te Drunen is in den nacht van den ai Augustus, eene bende dieven ingebroken by den Heer ^chee'pen H'illemfon, woonende in het midden van het Dorp. Dezelve hebben het geheele huisgezin gebonden, veelgeld, goud en zilver geltoolen, en'er van twaalf tot vier uuren in den morgen huisgehouden, en zelfs zo ftout geweest van 'er wyn te drinken: den Klapperman hadden zy met fterke bedreigingen belet van niet te verroeren. De vyf Huisgenooten zyn voor den fchrik adergelaten , en hebben veel uitgeftaan.. VER- Gro- NiNGEN.  io4cJ NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de h00 ge en i/age Amte- haars, enz. VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. 'sGravenhage. Zyne Doorluchtige Hoogheid, de Prins Erf - Stadhouder en Kaptein - Generaal heeft aangefteld, tot Gouverneur van de Willemftad en de Klundert, in plaatze van wylen den Lieutenant-Generaal Baron Van Stöcken, den Lieutenant- Generaal van de Infantery, Hans August üeinrich Baron Van Sommerlatte. Tot Groot-Majoor van de evengemelde Willemftad, in plaatze van den overleden GeneraalMajoor Baron fan Manteuffel, den Lieutenant Collonel in het Regiment van den Generaal Graaf de Maillebois, Johan Willem Theodoor Philip Craufe, Tot Hoogstdeszelfs Adjudant-Generaal , in plaatze van wylen bove'ngemelden Lieutenant Generaal Baron Van Stöcken, den Generaal - Majoor van de Infantery en Adjudant van Hooggemelde Zyne Doorluchtige Hoogheid , Willem Friederick Baron Van Wikke', en in plaatze van dezen, tot Hoogstdeszelft Adjudant, den Collonel van de Infantery en Adjudant Supernumerair Volkier Uw dolph Bentinck. In den nagt tusfchen den 12 en 13 Augustus is op de Hofftede Middelburg , naby den Dorpe Voorburg, aan den Kinderziekte, in den ouderdom van ruim 55 Jaaren overleden, den HeerMr. Abraham van Neck, Burgemeester dezer Stede, zynde thans regeerend voorzittend Burgemeefter. In  JAARBOEKEN , Augustus, 1789. 1047 In wiens plaatze Zyne Doorluchtige Hoogheid, uit een overgeleverde Nominatie van de Magiftraat heeft aangefteld tot Burgemeefter, Mr. DlDERIK VAN DER BüRCH van SpIERINGSHOEK , en in deszelfs plaats tot Scheepen , Mr. Willem Adriaan Amold toeWan; en wvders tot ScheepenCommisfaris van de Gemeenelands-Middelen, Mr. Johan vau Hees, Heer van Berkel en Rodenrys. AmsteldAm. Den 3 dezer maand overleedt na eene langduurige verzwakking, in den ouderdom van byna 73 Jaaren, de Hoog Eerwaarde Hooggeleerde Heer Petrus Cwtenius, Doftor en Profesfor in de Godgeleerdheid, aan het Atheneum llluJhe, Vifitator der Latynfche Schooien, Lid van het Zeeuwsch Genootfchap, mitsgaders Predikant alhier. Hy was in het Jaar 1754 alhier tot Hoogleeraar er Predikant beroepen. Ook is den 10 Augustus, op deszelfs Buitenplaats in de Bovenkerker - Polder, in den ouderdorr van 66 Jaaren, overleden den Heer Mr. Augusttnns tan Son, Dykgraaf van Nieuwer - Amftel, er Commisfaris dezer Stad. Verders is nog den =3 Augustus buiten Haarlem op deszelfs Hofftede, genaamd Bronlhe , t( Heemftede in den ouderdom van33 Jaaren overleder den Heer Mv.Jucob /jlewyn, Commisfaris dezer Stad, Den Heer Jacohus de Veer heeft ter Vergade ringe van de Heeren Staaten Generaal den Eet afgelegt, als Directeur Generaal over de Noord en Zuid- Kust van Afrika. Rotterdam. In den ouderdom van ruin 86 jaaren, is in Brusfel overleden den Heer Mr. Paulu üugaart, Heer van Aiblasferdam, Oud-Raad ei Oud Veranderingonder de hoo« ge en lage Amte- naars , enz. [ L t t r 1  io48 NIEUWE NEDERLANDSCHE Veranderingonder de hooge en lage Amte- naars, enz. Oud-Burgemeefter dezer Stad, welke ook betrokken geweest zynde in de voorledene onlusten, met de omwenteling van zaaken in September 1787 zich naar Brusfel heeft begeven. Monnikendam. Den 9 dezer maand, zynde den dag van de Jaarlykfche \erandering der Regeering dezer Stad, zyn verkooren en ingehuldigd tot Burgemeefteren de Heeren Willem Mostert, Antony van Maurik, Heer van Hensbroek , en Cornelis van Holk ; en op gunstige aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, is uit de afgaande Heeren Burgemeefteren, tot voorzittend Burgemeeefter verkooren den Heer Nicolaas Bruyn. Ook zyn op den 10 dezer maand, op aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, benoemd toe Gecommitteerde Raad in West - Friesland en 't NoorderKwartier, de Heer Mr. Dirk de Leeuw; OudBurgemeefter en Raad dezer Stad; en tot Raad ter Admiraliteit in West-Friesland en 't NoorderKwartier , den Heer' Dr. Carel van /ilfum van Dingen , Oud - .Burgemeefter en Raad, en wegens deze Stad eewoon afgevaardigde ter Vergadering van Hun Edele Groot Mog. Voorts zyn uit eene overgeleverde Naamlyst door Zyne Doorluchtige Hoogheid verkozen tot Scheepenen dè Heeren Theums Hondius, Voorzitter; ffaeob Soet, Dirk Kyfer,Jan Gorter, Jan Baan. Jacob Karree en i'ieter Schouten; en tot Scheepenen-Commisfarisfen over desGemeenelands-Middelen, de Heeren Jacob Soei, 'Jan Gorter en Jan Baan. Purmerende. Den & Augustus is op gunstige aanpryzinge van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heer Prins Erfftadhouder, tot Raad in de Vröedfchap dezer Stad aangefteld, den Heer jgrii van Hartir.gen, in plaatze van wylen den Heer Wtgboldus Rynink. MlD-  JAARBOEKEN, Augustus, 1780. 1049 Middelburg. Den 15 dezer maand Augustus den Brief van verkiezing uit de Jaarlykfche Nominatie ter vernieuwing van de Weth dezer Stad geopend zynde, is bevonden, dat op den 12 dezer, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder zyn verkozen tot Burge meefteren de Heeren Mr. Jocobus Johannes de Bruyn en Mr. Gerard van Citters, in plaats van de Heeren Daniël Steven Schorer, dewelke voorzittend Scheepen is geworden, en Mr. Wilhem /lar. nout Kien van Citttn, die wederom tot Raad is aangefteld : tot Scheepenen de Heeren Pieter Johan Rethaan Macaté,Mr. Galenus Dignus Steengracht, Mr. Samuel Radermacher, Mr. Pister Claude van Goethem, Mr. Confiantyn Danckaarts, in plaatfe van de Heeren Mr. Huforecht de Haze Bomme, Mr. Martinus Johan Feth van de Perre, Mr. Johan Wil. lem Schorer, Daniël Jaques Supperville, Mr. Paul Mouniereïi Jan Staverinus, welke Heeren vervolgens door de Heeren Burgemeefters eh Scheepenen wederom mede tot Raaden zyn aangefteld. Utrecht. Den laatften dezer maand Augustus is alhier in den ouderdom van ruim 81 Jaaren aan een verval van lïchaamskragten overleden, den Heer Mr. Nico/aas van Üaeften, zedert den Jaare 1737 gewoon Raad in den Edele Hove dezer Provincie. Wedde en West-Woldingerland. Den Heer Mr. P. Hoffieede, aangefteld zynde tot Ontvanger van Wolde en West-Woldingerland, eene plaats aan de Generaliteit toebehoorcnde, heeft voor de Edel Mog. Heeren Raade van Staaten der Vereenigde Nederlanden, den Eed afgelegd en gemelde post aanvaard in plaatze van wylen den Heer N. Beittinga. LYST Veranderingonder de hoo- ge en lage Amte- naars, enz.  J050 NIEUWE NEDERL» JAARB., Augustus, 1780, LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 17 Augustus. by de Z. Zak. Tarw jarige oude Zeeuws 40 843 g ■ - — nieuwe dito 28 a 35 g Rogge Zeeuws enz. 14 a 16 fi Ekwten Groene 15 a 17 8 by 't Last. I)"ekwstt op ist> e asSeC Gkhst Winter 174 a 182 of H^ver Vriefeürouw. 13 a 17^ ~ ■ — dito Voer 11 a 13 ^ Rotterdam den 17 Augustus. Havbr Zeeuws enz. 11 a 13 dC Paardeboonem 22 a 235 Koolzaad 50 a 62 e£ Moutwyh 7dede3oVt. by den Steen. Vlas Allerbeft 46 a 5 ft- Best 36 a 45 ft« Middelfoort 28 a 35 ft. Gemeen 22 a 27 ft. — Allergemeenst 19 a 21 ft.-  NIEUWE Nederlandsche JAARBOEKEN, September* MDCCLXXXIX. HÓLLAND. Haarlem. Omtrend de heffing van den vyf en twintigften penning, door de Staaten van Holland en West • Friesland op den 30 Septemoer 1788:. vastgefleld en geboden, is wederom door de Heeren Commisfarisfen, tot het afneemen van den eed deswege benoemd, eene bekendmaking gedaan. Delft. Den 20 dezer maand des avonds ten tien uuren, is de Kade, liggende tegen de Oostpolder van de Ketel, digt by de Langebrutr, tusfchen Overfchie en de Zwedt, doorgebroken, en daar door dezelve Polder gantsch Aaaa over- Haarlem.  Delft. 's G R A V E N H A g E. V»'«'', BfJ''C^sho| ; ...t.Lyl afa zt r 'tsioarl Tegen de ongeregeldheden in den Dorps van Waarder, zelfs tegdrt 'sLands Comp- 105a NIEUWE NEDERLANDSCHE overftroomd geworden. Het gat was door het geftadig doorloopen van het water, het welk van Rotterdam en deze Stad komt, reeds zeer breed geworden, en de doorftrooming ging noch aanhoudend zo fferk voort, dat men de fchuiten op de Schie, niet wyd van de doorbraak vaarende, met touwen daar van moest afhouden. Al de türf in die Polder, welke een Veenpolder is en zeer laag ligt', zag men wyd en zyds -wegdryven, en het water klom in de Polder reeds tot de hoogte van ruim 3 voeten. Men heeft al het vee noch by tyds gered. Den 21 des middags was alhier het water in de Stads gragten reeds ruim 1 en een half voet ger vallen. Op den 21 September des avonds laat, is het gat nog met zeer veel moeite en arbeid toegedamd geworden. De Polder is, volgens medegedeelde berigten, ruim 300 morgen groot, en de overftrooraing vaft dezelve ftrekt zich uit tot agter tegen Overfchie. De fehade, daar door aan de turf als anderzins veroorzaakt , wordt by lieden des kundig op eenige duizende guldens begroot.  JAARBOEKEN, September, 1789. ioj3 Comptoir gepleegd, is van wege de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden der Staaten van Holland en West • Friesland, op den 3 dezer maand September 1780, deze Waarfchouwing gedaan: De Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en West - Friesland; allen den gee-^ nen die deze zullen zien of hooren lezen, falut: doen te weten: alzo Ons ter kennisfe gekomen is, dat eenige onrustige Ingezeetenen in den Dorpe van Waarder , zig niet ontzien hebben , 'sLands Gaarder aldaar, zonder eenige de minfte wettige reden, te molefteeren, in deszelfs huizinge fteenen in te werpen, en 'sLands Comptoir zelve niet te ontzien. Zo is 't, dat Wy tot voorkoming van dien, een ieder der In- en Opgezeetenen van gemelde Dorpe van Waarder, door deze willengcwaarfchouwd hebben, zich rustig en vredig te gedragen , en vooral zich te onthouden, van 'sLands Gaarder aldaar, het zy in zyn perfoon, huis of goederen, eenig het minfte molest aan te doen, het zy met woorden of met daaden; op ftraffe, dat die geenen welke daar tegen zoude mogen aangaan, naar de uiterfte geftrengheid der Wetten zal worden geftraft; lastende wel fpeciaal den Bailluw der Stad Woerden, en deszelfs Gefubftitveerden, daar op een wakend oog te houden , de fchuldige te doen apprehendeeren, en de geftatueerde fbafte te doen ondergaan. . En op dat niemand hier van eenige ignorantie zoude kunnen pretendeerên, beveelen Wy; dat deze zal worden gepubliceert en geaffigeert, daar zulks behoord, en te gefchieden gebruikelyk W Aaaa 2 Waar* ïchouwivg tf (>en geweld te Waarder. 's Gra-' venha» ce.  'sGra- VENHA- Het is in alle Burgeroneenigheden en twis ten doorgaans gebeurd, dat by de omwentelingen en beflisfingen van deze of geene party, tegen zommigen of veelen Gerechtsgedingen zyn aangevangen, voortgezet, en van Vonnisfen opgevolgd. Wy hebben dus als getrouwe Gefchiedfchryvers der hedendaagfche voorvallen in ons Gemeenebest, van die Gerechtsgedingen en Vonnisfen al menigmaalen melding gemaakt en moeten maaken. Thans zyn wederom op den,15 dezer maand September, by den Hove van Holland, Zeeland en Friesland, Sententien uitgefproken tegen Willem Ris, Pieter Houttuyn, Dr. Jan brederik Guillemet Weiman en Volkert Brouwer, alle gewoond hebbende te Hoorn: als mede op den 18 daar aan volgende, tegen Gerrit van der Pot van Qroeneveld, Mr Pieter de Monchy ,Mr. Ni- co- EQ54 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van den Lande, den 3 September 1780. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Raaden. (Was geteelrend) A. J. R O'Y E R.  JAARBOEKEN, September, 1789. 1055 colaas Martinus Bcgaerd van Alblasferdam, Daniël de Jong, Thomas Theodore Cremer, Abraham van Rykevorfel&n Nikolaas Montauban van Zwyndrecht, allen van Rotterdam. By welke Sententien een ieder hunner is verdoken, uit kragte der defaulten, van de exceptien enz. als naar ftyle;en voorts ten eeuwigen dage gebannen uit den Lande van Holland, Zeeland, Friesland en Utrecht, zonder ooit daar weder te mogen inkomen, met bedreiging van zwaarder ftraffe, en verwyzing in de kosten en mifen der Juftitie mitsgaders in die van den Procesfe. De onlusten in de Ooftenrykfche Nederlanden , die tot eenen geheelen opftand fchynen uit te barften, brengen, door de vyandelykheden tusfchen de Burgers en het Keizerlyk Krygsvolk, te wege, dat veelen naar elders en dus ook naar onze grenzen vlugten ; als mede, dat veele Brabandfche Burgers en Ingezeetenen zich gewapend op het grondgebied van deu Staat laaten zien. Derhalven is by de Algemeene Staaten goedgevonden, tot dekking der Generaliteits Landen eenig Krygsvolk op onze grenzen naar den kant van Braband te doen zamen trekken , om aldaur een Ccrdon te vormen. Zyne Hoögheïd de Kaptein Generaal heeft den 17 dezer maand, den O verflens en andere bevelvoerende Officieren van alle de Regimenten, in dienst van den Staat, aangefchreyen, „ om voor dén 10 QctobereerstkomenAaaa'3 „ de 's Gra- venhace.  's Gra- \enhace. 1056 NIEUWE NEDERLANDSCHE „ de op te geeven, of alle de Compagnien, „ van hunne onderhebbende Corpfen ,voor„ zien zyn van de nodige Tenten, Karren en verdere Veld-Equipagien, om, des „ noods, op het eerfte bevel, in 't veld te „ kunnen trekken en te kampeeren, en wat hen daar toe zoude ontbreken; als mede J in welke ftaat de tenten enz. zig bevin„ den, met opgave van den tyd, die 'er mogt vereischt worden, om het ontbree- kende te verhelpen, of aan te fchaffen." Zie hier die aanfchryving zelve, woordelyk aldus luidende: Zvtie Hoogheid last en ordonneerd hier mede, de Collonels, of Commandeerende Officieren van alle de Regimenten Cavallerie, Dragonders, Infanterie, en van het Corps Mineurs, en van *t Corps Artilleristen in dienst van dezen btaat, om, voor den 10 Oef ober aauftaande, aan Hooggemelde Zyne Hoogheid op te geeven of alle de Lompaaien van hunne onderhebbende Corpfen, voorzien zyn van de nodige Tenten, Karren, en verdere Veld-Equipagien, om des noode, op de eerfte ordre, in het Veld te kunnen trekken en te campeeren : als mede wat of aan hen Collonels of commandeerende Officieren daar toe zouden mankeeren- en in welke ftaat dezelve Veld-Equipagien, Karren en Tenten zich thans bevinden, met opgave dër tvd, welke vereischt zoude zyn , om het defecte te herftellen, en het mankeerende aan te fchaffen; en zal van al het voorfchreevene exacte lysten moeten worden geformeerd, en ^nZyne Hoogheid, voor den voorfchreevcn 10 Uctober, worden toegezonden, op 't addres dier pakketten  JAARBOEKEN, September, 1789. 1057 {lellende, af te geeven ter Stadhouderlyke Secretary op 't binnenhof in 's Qraunhage. Gegeeven in 'sGravenhage den 17 September 1789- (Was geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE. (Lager fondJ Ter Ordonnantie van Zyne Hoogheid, (Gecontrafigneert) T. J. de LARREY. Wegens den jongen Erfprins Willem Fre der ik van Oranje en Nasfau, welke eener geruimen tyd te Brunswyk heeft doorge bragt, vervolgens te Berlyn is geweest, et nu nog in eenige gedeeltens van Duitschlam reist, is tyding ingekomen, dat Zyne Hoog heid te Dillenburg door derzelver Regee ring, als ook door die van Herborn, doo den Academifchen Senaat, en ftudeerend» Jeugd enz. met veel plegtigheid is inge haald geworden. . Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Fnn Erfftadhouder, heeft twee brieven aan d Algemeene Staaten gefchreven, gedagteken den 17 dezer maand September vy9> e' welke brieven Jonkheer Van Heeckeren to Waliën, Edelman van den Stadhouder, aa het Voorzittend Lid van Hunne Hoog Mc Aaaa 4 ger 'sGra-, venhaoe. i i ï t 1  ioj8 NIEUWE NEDERLANDSCHE *$ Gravenha- ge. HOOG MOGENDE HEEREN! Ons geftadig doelwit en oogmerk , om by alle mogelyke gelegenheden te bevorderen al het geene ten voordeele van dezen Staat, en tellens, volgens Onzen Vaderlyken plicht, tot welzyn en nut van Onzen huize kan ftrekken, heeft Ons, byzonder in het oog houdende de zo heilzame eindèns , waar toe de Stadhouderlyke waardigheden door de Heeren Staaten der gezamentlyke Provinciën in Ons huis erflyk zyn gevestigd, reeds oVer eenigen tyd, by de vermeerdering der Jaaren van Onzen oudftenZoon, den Erfprins IViliem Freilerik, in rype overweeging doen neemen, het aangaan door denzelven eener convenable Huwelyks-Alliantie. En daar Wy, na een ferieus overleg aangaande eene daar omtrent te doene keuze, met Onze dierbaare Gcmalinne begreepen hebben dezeli ' ve gende op den volgenden dag heeft overhandigd. By die brieven geeft de Prins aan de Algerneene Staaten kennis van de ontworpene HuweIyksvereenigingen,zo van den Erfprins Willem Frederik van Orange , met Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe de Prinfesfe Frederika Louisa Wilhelmina van Pruissen ; als van Haare Doorluchtige Hoogheid, Mevrouwede Prinfesfe Frederika Louisa Wilhllmina van Orange, met Zyne Hoogheid den Erfprins Kakel George August van Brunswyk. De eerfte kennisgeeving gefchiedde by dezen brief:  JAARBOEKEN, September, 1789. 1059 vete moeten bepaalen op Haare Koninglyke Hoog- ■ heid Mevrouwe de Prinièsfe Fte ierike Louife Ifilhtlmine van Pruisfen, zo achten Wy het van Onzen plicht ter kennisfe van Uw Hoog Mogende te brengen, dat Wy, overeenkomftigde begeerte van Onzen voornoemden Zoon, gemelde Prinfesfè voor denzelven hebbende verzogt van Zyne Ma efteit^ den Koning van Pruisfen, Wy het allergrootst genoegen genieten, dat Zyne Koninglyke Majefteit dit Ons verzoek niet alleen volkomen heeft ingewilligd , maar teffens op de gracieufte wyze Hoogstdeszelfs vergenoeging daar over betuigd, en te gelyk zynen wensch,dat deze nieuwe Verbintenis tusfchen beide huizen ook ftrekken moge tot verfterking en vereeuwiging der naauwe banden van Vriênd-Nabuurfchap, welke Zyne Majefteits Doorluchtige Voorouders met dezen Staat verknogt hebben , en nu onlangs met Hoogstdenzelven nader verfterkt zyn. Het geluk, het welk Onze Zoon na verloop van reenigen tyd alzo zal kunnen genieten, om eene Egtverbintenis aan te gaan met eene Vorftinne uit een der magtigfte Huizen van Europa, begaafd met de uitmuntendfte hoedanigheden, en met Hem een en den zelfden Godsdienst belydende, lévert Ons gegronde redenen op om te vertrouwen, dat Uw Hoog Mogende dezelve mede zullen aanzien als voordeelig voor Onzen Zoon en Huis, en te gelyk overeenkomstig met de belangens van dezen Staat. Weshalven Wy Ons alzins durven vlyen, dat dezelve aan Uw Hoog Mogende aangenaam en welgevallig zal zyn, en dat Uwe Hoog Mogende het voorgenomen Huvvelyk met derzelver approbatie en aggreatie wel zullen gelieven te vereeren; een Huwelyk, welkers volvoering, indien Onze vuurigfte wenfchen van den Almogenden verhoord worden, met deszelfs zegen bekroond, ten nutte van de Republiek s Gra- ' enha3E. De Stadhouderreeft kennis van het buwelyk van den Erfprins.  *s Gra- venhage. HOOG MOGENDE HEEREN' Wy Uwe Hoog Mogende beveelen in Gods heilige protectie. (Onderflond) Uwe Hoog Mogende gehoorzaame Dienaar. (Was geteekendj WILLEM PRINS van ORANGE. In 's Gravenhage den 17 September 1789- Eenen brief van Zyne Hoogheid den Prinfe Erfftadhouder, van den zelfden wpordelyken inhoud, wierdt ook op den 18 September ter vergadering der Staaten van Holland en West-Friesland ingediend. De andere kennisgeeving gefchiedde ook, zo wel aan de Algemeene Staaten, als aan die van Holland en West •Friesland, door twee byzondere brieven, ieder van dezen woordelyken inhoud: HOOG 1060 NIEUWE NEDERLANDSCHE bliek en ter bevordering haarer ware en wezenlyk* belangen ftrekken zal. Waar meede,  JAARBOEKEN, September y j^g. iotfi HOOG MOGENDE HEEREN! 1 c Overtuigd van het deel, het welk Uw Hoog Mo- i genden fteeds neemen in debelangens van Ons^ Huis en in al het geen tot voortzetting van het zei-1 ve ftrekken kan, achten Wy het van Onzen plicht, / ter kennisfe van Hoogstdezelven te brengen, dati het Zyne Doorluchtige Hoogheid den Regeerenden Hertog Van Brunswyk behaagt heeft, nu onlangs, Onze Dochter de Prinfesfe Frederica Lourfj Wil-1 helmina, ten Huwelyk voor Hoogstdeszelfs oudften Zoon , den Heere Erfprins Carel George lugust, van Ons te verzoeken; en dat Wy benevens Onze dierbaare Gemalinne, volkomen overreed zynde vart de loffelyke hoedanigheden' van welgemelden Heere Erfprins, en even daarom uit dat Huwelyk met allen grond het welzyn en geL.k van Onze Dochter mogende verwachten, vermeend hebben, met volkomen toeftemir+ing van dezelve Onze Dochter, in dat verzoek te moeten inwilligen, te meerder, om dat die Egtverbintenis met een der voornaamfte Huizen van. Europa , welke bereids lana;e, 7.0 met Óns Huis, als met dezen Staat in e«) naau'w verband geftaan heeft, en aan.wiens tegenwoordig Hoofd de Republiek'zó wel als Wy verplicht zyn, in allen deele beantwoort aan die eindens, wélke Wy gemeend hebben Ons in dezen te moeten'voordellen. ' Wy kunnen plechtig verzekeren, dat de Trln* cesfe Onze Dochter, eefien diepen indruk heb> bende van het geluk , het welk Zy gehad heefl om in dezen Staat gebooren en opgevoed , t< worden , haar Vaderland altoos indachtig zynde, nimmer nalaaten zal de vuurigfte wenfchei voor het zelve en deszelfs waare belangens te voe' den, als ook die belangens by alle gelegenheder voor te ftaan en te bevorderen, en daar door d< con ;Graenöa- e. 'Cennis- eeving an het uwelyk an de 'Jrinfes ?rederi- :aLouifa Wilhel- ninavan Oranje. 1 I  .1062 NIEUWE NEDERLANDSCHE s Gra- VENHAGE. flajojet -bdfiW continuatie Uwer Hoog Mogende benevolentie te meriteeren. Waar mede, HOOG MOGENDE HEEREN ! Wy Uw Hoog Mogende beveelen in God» heilige protectie, (Onder flond) Uwer Hoog Mogendegehoorzaam* Dienaar. (Wat geteekend) WILLEM PRINS van ORANGE. ; i° 'sGravenhage den 17 September 1789. Den brief aan de Staaten van Holland en West-Frieslandonderfcheidde zich van die aan de Algemeene Staaten alleen door het hoofd, Edele Groot Mogende Heeren, byzondere goede Vrienden! als mede door de onderteekening, welke in den brief aan de Algemeene Staaten was : Uwer Hoog Mo. gende gehoorzame Dienaar, en enkel onderteekend Willem Prins van Orange: dog die aan de Haaten van Holland was: Uwer Edelei Gr ooi Mogende Dienstwillige Dienaar, en aldus ondeirekend : Willem Prins van Orange: Ter Ordonnantie van Zyne Hoog* beid, T. J. de Larrey. Op den eer'ten brief bl. 1058. en volg. meiegedeeld, is by de Algemeene Staten terftond Jp den zelfden iü September aldus befloten: EX-  JAARBOEKEN, September, 1780. 10S3 EXTRACT uit het Register der Refo'utien van de Hoog Moe. Heeren STAATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Venerts den 18 September 1789. T}en Heer Van Scheltinga ter Vergaderinge prasfideerende, heeft aan Haar Hoog Mog. voorgedragen en bekend gemaakt , dat de Heer /-'-« Heeckeren Van l/'ulïén. een-van de Kamerheeren van Zyne Hoogheid , by hem was geweest en aan hem ter hand gefteld hadde een Misfive van Hoogstgedagte Zyne Hoogheid den Heere Prinfe van Orange en Nasfau, gefchreven alhier in den Hage den 17 dezer, houdende, dat Hoogstdeszelfs geftadig doelwit en oogmerk, om by a)le mogelyke gelegenheden enz. Waar op gedeiibereert zynde , is goedgevondec en verftaan, dat aan Zyne Hoogheid zal worden gerefcribeert, dat Haar "Hoog Mogende met veel aangenaamheid hebben' öntfan^en , de communicatie en ouverture van de voorfz. aanftaande Huwelyks- Alliantie, waar voor zy zig aan Zyne Hoogheid zeer verpligt houden: dat zy niet als ten hoogften kunnen roemen het geftadig doelwit en óógmerk van Zyne Hoogheid, om by alle mogelyke ge. legenheden te bevorderen , al het geen ten voordeden van dezen Staat, zo wel als volgens zym Vaderlykê pligt, tot welzyn van Hoogstdeszelf Doorluchtig Huis kan ftrekken : dat zy van Zyi Hoogheids zugt en genegenheid voor de -wezentlyki belangen van dezen Staat, en deszelfs eer en voor fpoed, door deszelfs onvermoeide vlyt en poogin gen ten besten van het gemeen, overtuigd zyn dat zy een nieuw bewys daar van ontdekken in d( wyzë maatregulen, by Zyne Hoogheicf en deszelf dierbaare Gemalin genomen, om by de vermeerde rinj 'S G&A" VENHA" GE. Eefluit der AlgemeensStaaten op de eerfte kennisgeeving. 1  's Grave-nha- ce. BeJJuit der AlgemeeneStaaten op de eerfte hen ■ nisgee. ring. Accordeert met het voorfz. Register. Cp io54 NIEUWE NEDERLANDSCHË ringivan Jaaren van^hoogstderzelver oudfte Zoon, den'-Heer Erfprins Wium Wtd& <* bedagt te zyn op een convenabele Huwelyks-AUiantie voor denzelven : dat .geene gelukkiger, noch voordeeliger keuze daar omtrent had kunnen gedaan worden, als die , welke overeenkomstig de begeerte van den Heer Erfprins gedaan is van-Mevroawe de Prinfesfe Fredeniïë L"iafe Wtmelmine van Pruisfen, als zynde een Prinfes van uitmuntende hoedanigheden, dogter van een Koning, met wicn Haar Hoog Mog. in een naauwe Alliantie vereenigd zyn, en aan wien zy de grootfte verpligting hebben voor de zonderlinge diensten , aan dezen Staat bewezen Dat Haar Hoog Mog. gevolgelyk het voorfz. Huwelyk niet alleen aanzien als tot welzyn van het Doorluch-, tig Huis van Zyn Hoogheid , en het byzonder geluk van den Heer Erfprins zullende ftrekken maar ook als ten èenemaal overeenkomstig met de wezenlykö belangen van den Staat, en over zulkshet zelve volkomen approbeeren , en aggreëeren, en met veel genoegen cn blydfchap het voltrekken daar van op zyn tyd zullen verneemen; wenfehende en fmeekende den Allerhoogften , Zynen dierbaaren zegen daar over te willen uitltorten, en het zelve te doen ftrekken tot Zyne eere, tot welvaart en voorfpoed dezer Landen, en tot roem en luister van Zyne Hoogheids Doorluchtig Huis, gelyk mede totcontentement van de beide aanftaande Hooge Conthoralen,en alle de geen , die daarby zyn geïnteres- feCEn" zal de voorfz. Refcriptie door den Agent Fan Eeei aan gemelde Heere Va ■ zekeren Van IVa* liën. den Misfive van Zyne 1.oogheid overgeleverd hebbendé, worden ter nandgefteld, met verzoek, die-ten fpoedigften aan Zyn Hoogheid te laaten toekomen.  JAARBOEKEN, September, 1^9, Op den anderen brief namen de Algemeene Staaten terftond ook dit beiluit: EXTRACT uit het Register der Refoiuiien van de Hoog Mogende Hee'ren STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Veneris dén 18 September 1789. Den Heer Pan SchsJthiga, ter Vergaderinge prs- fideerende , heeft aan Haar Hoog Mogende voorgedraagen, en bekend gemaakt, dat den Heer Van Heeckeren Van Wali n, een van de Kamer Heeren van Zyne Hoogheid, by hein was geweest, en aan hem ter hand gefteld hadde eene Misfive van hoögstgedagte Zyne Hoogheid den Heere Pi ince van Orange en Nasi'au, gcfchrecven alhier in den Hage den 17 dezer, houdende, dat Hoogstdezelve, overtuigd van het deel, het welk Haar Hoog Mogende fteeds namen "in de belangens van bet Huis van Orange enz. Waar op gedelibereerd zynde, is goedgevonden ën verdaan, dat aan Zyne "Hoogheid zal worden gerefcribeerd, dat Haar' Hoog Mogende met veel aangenaamheid ontvangen hebben de communicatie en ouverture van de aan'ftaande Huwelyks - Alliantie. .... Dat Haar Iïoog Mogende met genoegen gezictï hebben de Juftitie', die Zyne Hoogheid Haar docu van overtuigd te zyn, dat zy altoos opregtelyk deel neemen in al het geen den welfland en voorfpoed Van het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfaiï aangaat. Dat zy niet ajs met groote blydfchap hebben kunnen vernecmen , dat Zyne Hoogheids geliefde Dochter, Princesfe Fredeiika Louila WHheimina 4 ten Huwelyk is verzogt geworden dóór Zyne DoorBbbb lwrf*-' 'sGra- V'ENHih CE. tt/fofi, der AU oemeené Staaten Op de an* iere kerinisgeevingi  io66 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Refol. der AlgemeeneStaaten ep de andere bennisgeeving. Accordeert met voorfz. Register. Vit* luchtige Hoogheid, den Regeerenden Hertog Van Brumivyk, voor deszelfs oudfte Zoon den Heer Erfprins , en dat Zyne Hoogheid, beqevens Hoogstdeszelfs dierbaare Gemalinne, met volkomen toeflem» van de jonge Prinfes, gemeend heeft, dat verzoek te moeren inwilligen. Dat Hun Hoog Mogende Zyne Hoogheid dieswegens van gantfeher harte feliciteeren, die Alliantie met een Prins van loffelyke hoedanigheden , gefprooten uit het aanzienlyk Huis Van iïrnnswyk, aan welkers Hoofd dezen Staat zo wel, als Zyne Hoogheid de grootfte verpligting heeft, niet anders kunnende aanzien, dan als zeer voordeelig, en allezints gefchikt, om de jonge Princes gelukkig te maaken. Dat Hun Hoog Mogende, en alle de geen, die de eer hebben Haar te naderen, met veel liefde, affectie en eerbied voor haar beminde Perfoon zyn aangedaan; dat het groote belang in haar welzyn neemen, en geen geluk te groot reekenen, het geen zy niet van gantfeher harre aan haar toewenfehen , biddende God Almachtig, dat Hy deze aanftaande Echt - Verbintenis overvloedig wil zeegenefi, en dezelve doen ftrekken tot vermeerdering van het Doorluchtig Huis van Orange en Nasfau,zo wel als tot volkomen contentement der aanftaande Hooge Contractanten , en blydfchap der beide Doorluchtige Ouders, zullende Hun Hoog Mogende niets meer verlangen, als den Heer Erfprins Van B'unswyk hier te zien , en aan Hoogstdenzelven blyken te? geeven V3n de opregtheid van Haare fentimenten. En zal de voorfz. Refcriptie door den Agent Van Hees aan gemelden Heere Van Heeckeren Van W l 'èn de Misfive van Zyne Hoogheid overgeleverd hebbende, worden ter hand gefield, met verzoek die ten fpoedigften aan Zyne Hooglied te laaten toekomen.  JAARBOEKEN, September, 1789. 1067 Verders wierdt nog by de Algemeene Staaten op den 22 September nopens het aanftaande huwelyk van den Erfprins Willem Frederik van Orange dit befluit genomen: . n EXTRACT uit hei Kegifter^ der Refolutien van de Hoog Mog. Heere,? STATEN GENERAAL der VEREENIGDE NEDERLANDEN, Martis den 22 September 1789; Bv refumtie gedelibereerd zynde op de Misfive van Zyn Hoogheid den Heere Pnnfe van Orange en NasTau, op gisteren ingekomen, waar by kennis heeft gegeven van het aanftaande Huwe* ïyk van Hoogstdeszelfs oudften Zoonj dert Heere Ërfprinfe Wtdem Frederik met Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouwe Princesfe Frederika Louifa IVtihelmina van Pruisfen. Is goedgevonden en verftaan , dat j boven hef eerefolveerde op gisteren, Zyne Koninglyke Majefteit van Pruisfen , Haare Majefteit de Koningin van Pruisfen , Haare Koninglyke Hoogheid Mevrouw van Pruisfen en den Heer Erfprins, by Misiive in civiele en beleefde termen, uit den naam en van wegens Hun Hoog Mog., over het voorfz Huwelvk zullen worden gecongratuleerd en geluk gewenscht,- met betuiging van Hun Hoog Mog., blydfchap over de voorfz. Alliantie, en van de hoooGieftime en agting, waar in zv dezelve houden < en met vcrklaaring van Hunne opregte genegendheid, om meer en meer te onderhouden en te cultiveren de vertrouwde Vriendfchap en Correspondentie, waar in zy de eer hebben met Zyne Majetteie tc leven Dat de voorfz. te fchryven Misfivcri met CofJieö ^•an dien, nevens Èxtfaa'Van deze Hun Hoog. 'sGrA- VENHA-  io63 NIEUWE NEDERLANDS CUE "s Gra- VENHAGE. Nader befluit omtrend H huwelyk van den Erfpüns. Mog. Refolutie, gezonden zal worden aan den Heere Van Heede, Hun Hoog Mog. Extraordinaris Envoyé en Plenipotentiaris aan 'r, Hof van Pruisfen, en denzelven daar nevens aangefchreevcn , de Origineelen, met de Complimenten ter materie dienende, volgens de refpeótive adresfen, over te leveren. Dat voorts aan den Heeve Van Heeckeren Van Waliëfdie de voorfz. Misfiven van Hoogstgemeldc Zyne Hoogheid aan derr Heer PrEefidecrende heeft'overgebragt, tot een gedachtenis dat by het Huwelyk'van den Erfprins "heeft bekend gemaakt, door den Agent Fan Hees zal worden ter hand gefteld, een goude Ketting en Medaille van zes honderd guldens, welken den Goudfinit Konig gelast word ten eerften te vervaardigen; werdende de Raad van Staate verzogt te zyner tyd de nodige Ordonnantie daar toe te depecheren. En hebben Hun Hoog Mog. eindelyk gerefolvcerd, dat door den Agent Van H^s hkr van ken. nis zal worden gegeeven aan de Ministers van den Keizer, Koningen, Prinfen, Potentaten, en Republieken alhier rcfideerende, gelyk ook by Misfive daar van advertentie zal worden gegeeven aan de Minifters van den Staat buiten 'sLands, met last en ordre, om daar van zulks en daar het behoord, notificatie te doen. Omtrend het huwelyk van de Prinfesfe Van Orange wierdt op dien zelfden dag by de-Algemeene Staaten aldus befloten: By refumtie gedelibereerd zynde op de Misfive van Zyne Hoogheid op gisteren ingekomen , waar by kennis heeft gegeeven van het aanftaande Huwelyk van Hoogstdeszelfs Dochter, Mcvrouwe de Princesfe Pitdtrika Louifa IVilheimm* met den Heer Erfprins Van Btunswyk, Carel Gto'ge. /luguste; is goedgevonden en verftaan, dat boven het  JAARBOEKEN, September, 1789. ™69 het gerefolveerde op gisteren, den Heer VanVoorst tot n Bvrgel ter Vergaderinge prxiideerende, zal worden verzogt en gecommitteerc, zo als verzogt en o-ecommitteert wordt mits dezen , om zig te vervoegen by Mevrouwe de Prinlkfc voornoemt, en aan° Hoogstdezelve uit den naam en van weren Hun Hoog Mogende af te leggen een Compliment van'felicatie over bet vooriz. Huwèlyby met betuiging van het opregte deel, het welk H >n Hoo.^Mog. in het geluk en den voorfpoed van 1-Jaare beminnelykè ;Perfoon neemen , en ten allen tyde, en by alle gelegenheden neemen zullen, de ryk'fte Zegeningen des Allerhoogften aan Haar toewenfehende. Accordeert met voorfz. Register. Den 23 dezer maand tegen den middag begaven zich twee plegtigeBezendingen,als eene van wegens 1 Jun Hoog Mog en eene van wep-ens den Raad van Staate, naar het Lusthuis de Orange-Zaal, om de pligtspleging van geiukwenfehing aan iiaare Doorlucluige Hoogheid Mevrouwe de Prirdcsfe Frederica lou:'/a iVilbelmina van Orange en L\asjau, wegens Üoogstderzelver geiloten huwelyk, als mede ook by de andere vorllelyke perfonaadjen af te leggen. Deze beide Bezendinsen wierden bekleed door de twee Heeren • Voorzitters van welgemelde Heeren Staaten Generaal en Raad van Staate, zynde den eenen Jonkheer VanVoersl tot den Borgel, wegens Overysfel, en den anderen jonkheer Ch. Bigot, wegens Friesland. De koetien, waar in die Heeien zaten, waren door zes Bodens van Übbb 3 Staat 'sGra- venhage. fiefluit nopens ie Btitl' i'es.  1070 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha- Staat vergezeld. De vvagten op het Binnenhof waren in de wapenenen bewezen de gewoone krygseer enz. Vervolgens hebben Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Stadhouder en Haare Koninglyke Hoogheid, Mevrouwe de Prinfes Van Orange, met de jonge Prinfes, op den a8 September van één tot drie uuren op de Orangezaal openbaar gehoor gegeeven, om wegens voorfz. huwelyken de gelukwenfchingen, van lieden van allerlye aanzien en ftand, te ontvangen. Den Heer d'Aguirre, waarnemende de zaken des Konings van Spanje by Hunne Hoog Mogenden, heeft aan Hoogstdezelven by Memorie kennis gegeeven, dat Zyne Katholyke Majefteit de fchepen la Defchuhienta, onder bevel van Don Alexandre Malaspina en VAtrevlda, onder bevel van Don Jozef Buftamante, hadt beftemd tot eene reis rondom de Waereld, ter uitbreiding en verbetering der Natuur- Sterre- en Zeevaartkunde, en dienvolgens verzogt,dat Hunne Hoog Mogenden aan de Gouverneurs van derzelver Bezittingen in Afia, Afrika en Amerika de nodige beveelen zouden afzenden, ten einde gemelde fchepen aldaar gunftig ontvangen en behandeld zouden worden. Dit verzoek is op zich zeiven ten hoogfteu billyk. Jammer is het maar, dat de Spaanfche Regeering zo moeilyk, huiverig en ftreng is om aan Vreemdelingen, in hun. ne bezittingen in Oost- of West, diezelfde vriend*!  UARBOEKEN, September,1789. 1071 vriendfchap , herbergzaamheid en hulp te' bewyzen, wélken zy evenwel nu van andere Wen. Immers is het bekend, dat bngelfchet Hollanders en andere vreemden naauwelvks door de Spanjaarden worden toegelaten, in tegendeel fteeds belemmerd en geweerd, en dat zelfs te meermaalen de verToeken, by de hooge Regeenng in1 bpwie ten dien einde gedaan, zyn afgeflagen. Wy hebben te voren van het Request of Verzoekfchrift van den Heere M*:**"** Gerardus Luyken , 'en het befluit van de Staaten-van Holland gefproken. Zie Nibu we Nederl. Jaarb. 1788 , bl Thans meldt men ons, dat by eene fchikung aan den Heere Luykenjxn gedec te van jyne jaarwedde, (die zes duizend Guldens was] "bv de vernietiging van den post van biscaal van Gecommitteerde Raaden, is toegelegd. Omtrend den bekende vyf en twintigftcr Penning, is ook nog den au September eene bekendmaaking gedaan. Op de vlakte by Waasdorp zyn door d< geheeleKrvgsbezetting van deze plaats, ver ieheidene Krygsoeffeningen op den 20 dc zer maand verrigt. Het Genootfchap tot verdediging van dei Christelyken Godsdienst tegen de heuen daagfche Beftryders in deze plaats gevestigd heeft beticht ontvangen van de Schryver Bbbb 4 de ïGraenha- !e. 1 » s t  ïo72 NIEUWE NEDERLANDSCHE ■sGravenha- GE. der beide Verhandelingen , waar aan eenen zilveren eerpenning in de algemeene Vergadering onlangs is toegeweezen. De Latynfche Verhandeling mee de fpreuk: Judais faBus Judaus /tfOT,isopgefteld door Joh. Chrisï, Bang, Philof. Magi.fi. en Pred te Gosfeld by Marburg in het Landfchap Hes/en; en de Nederduitfche met de. fpreuk: Hoe zullen wy ontvlieden indien wy enz., is gefchreven door J. van Heusden , Pred. te Oedenroode, ender de Clasfis van Peel en Kempeland. Leyden. Den 16 September des morgens deedt de Stadhouderlyke Familie een keer uit 's Pla* ge herwaards, en nam by den Heer Mr. Johan Hubrccht, Meefierknaap van Holland en voorzittend Burgemeefter dezer Stad, een ontbyt, waarna het Hooge Gezelfchap het huis ging bezigtigen van den Heere Diederick van Leyden , Heere van Vlaardingen en Vlaardinger-Ambacht, het welk door den Doorluchtigen Heer Erfprins van Orange en Nasfau, geduurende Hoogstdeszelfs verblyf aan deze Univerfiteit, ftaat betrok-* ken te worden. Het Doorluchtig Gezelfchap begaf zig vervolgens naar het huis. van den Heer "johan Gael, regeerend Burgemeefter dezer Stad , ter bezigtiging van deszelfs verzameling van Prenten en Teekepingen, voormaals toebehoord hebbende aan deszelfs Schoonvader, wylen den Heere  JAARBOEKEN, September, 1789. io?3 Di'ederick van Leyden, Heere van Vlaardin-; genen Vlaardinger-Ambagt, en vertrok ten. drie uuren wederom naar 'stiage. Bodegraven. Den 3 September des namiddags gefchiedde alhier, in de Kerk der Lutheriche Gemeente, voor eene zeer talryke fchaar van toehoorers , de jaarlykfche uitdeeling van eerepryzen, aan 23 kinderen van minvermogende Ouderen, die in de eerfte gronden van algemeene kennis worden onderweezen uit Zeiier Fonds, van eenige Menfchenvrienden alhier opgericht; na dat deze kinderen voor af proeven hunner gemaakte vorderingen in hetfpellen, lezen en fchryven hadden gegeeven; terwyl nog daar en boven negen Jongelingen, (fchoon niet tot dit Fonds behoorende) met eerepryzen bekroond wierden , voor hunne byzondere naarftigheid en gemaakte vorderingen in het afgeloopen jaar. Deze aandoenlyke plechtigheid ging gepaard met een wel uitgevoerd fchoon eenvoudig Orchest van eenige liefhebbers der Muziek, met toepasfelyke aanfpraaken aan dc be kroonde Jeugd en haare Schoolmeefters, en byzonderlyk met eene ter zaake dienende Redevoering van den Heer D. Stoop- 4 over de Onkunde, de bronwel van engeregeldheden en zoude ; 'derzelver oorzaaken, en over de middelen , om dezelve weg te nemen, Bbbb $ Am- L.EY-  Am- gTELdam. 1074 NIEUWE NEDERLANDSCHE Amsteldam. Volgens bevel van Myne Heeren van den Gerechte dezer Stad, is aan alle Gildebroederen van het Boekverkoopers Gild aangezegd en verboden , het uitgeeven of verkoopen van de volgende werkjes: Rapport van den gewezene Commandant van Gorin* ■chem Alex. Ph. van der Capellen , te Parys by Francois Marchand 1789: alsook de bedaarde en vrymoedige Nederlander , te Rysfei by Louis Francois 1789. De bevelhebbers van de oorlogfchepen in Texel, over welken den Schout by Nacht Ridder Fan Kinsbergen het gebied voert, hebben bevel gekregen om, met den aanvang van de aanftaande maand O&ober, allen zeilvaardig te zyn, De4' Zee - Kaptein in dienst van den Staat, Van Winter, hadt zich met verlof in den dienst van de Keizerin van Rusland begeven. Jri het hardnekkig en bloedig gevegt in Augustus laatstleden voor Frederikshamm, tusfchen de Rusfifche en Zwcedfche Vlooien, heeft gemelde Kaptein Van Winter zich uitfteekend dapper gekweeten, en veel roem behaald, dog hy kreeg een kanonskogel, die hem de linkerhand weg fchoot. De Keizerin heeft dien dapperen Krygsheld tot Brigadier benoemd, en met een gefchenk van tooo roebels en eene buitengewoone JaarWedde van óoo roebels vereerd; van welke  JAARBOEKEN, September,1789. IC75 ke hy echter niet lang genot hadt, daar hy. wel 'haast aan zynen bekomen wonde over-: leedt. De Koophandel heeft belang by het befluit van den Koning van Spanje, by liet welk de haven van Manilla voor een vrye haven verklaard, en voor alle Europifche Kooplieden is open gezet, mids zy geene andere dan Afiatifche Koopgoederen inbrengen. Tot den Koophandel is ook een zeker beria;t uit Noord-Amerika betrekkelyk, nameniyk: „ dat 'er in de nieuwe Landeryen „ van Nieuw-York zo veel fuiker zal ge„ maakt kunnen worden , als nodig is ter „ verzorging van alle de Vereenigde Staa9, ten, en misfchien om in korten tyd een artikel van uitvoer te worden. Het voors, deel der Suiker-Fabriek zal grooter zyn, wanneer particuliere huizen die maaken, *, dan wanneer'er groote werken toe aange, legt worden. Een Kook- Fornuis , het ' geen niet boven de 16 fcheilingen kosten „ zal, is de geheele kosten, die tot deze '}i zaak vereischt worden en de fuiker kan ., gemaakt worden in een jaargety , dal „ 'ér op de Landhoeven geen ander werk „ kan gedaan worden. „ De prys van dezelve, als die naar deze „ Stad gezonden wordt, zal omtrend twee „ maal zo hoog zyn, als die van dezelfde \ „ hoeveelheid meel. De fuikerrieten kar „ men hunne fap doen behouden, zondei s> let- Uitel* jam»  1076 NIEUWE NEDERLANDFCHE Amstel- dam. letzel toe te brengen: wanneer zy verwelken, kan men nieuwe planten op denzel„ ven grond daar zy nu ftaan. „ Wanneer men de waardye der fuiker, „ derzelver algemeen en nuttig gebruik in „ de fpysbereiding overweegt, en byzon„ der dat men die tot hier toe ten koste van „ de vryheid en het leven onzer Afrikaan„ fcheBroeders heeft bekomen, dan komt in „ overweeging, of men onze Medeburgers „ niet dient geluk te wenfchen met het vooruitzicht om Fabrieken van dit artikel te zien aanleggen, waar by onberekenbaare „ fommen aan het Land zullen gefpaard „ worden, en, wat meer is, het zelve zal bevryden van den fchuld der aanmoedi„ ging van den handel in menfchelyke „ fchepfels. Men verneemt ondertusfchen , „ dat in Meuw-Jerfey ettelyke honderd „ fuikerketels in de maak zyn voor de „ Nieuw-Engelandfche Colonisten aan de „ Susquehanna en Delaware Rivieren." Aan alle Zeeliedenen die zulks eenigzints mogte aangaan, is ook by een kort berigt bekend gemaakt: „ dat "de Kaap aan den „ Hoorn op Texel, zo veel noordelyker ver„ plaatst is, dat dezelve over de Kerktoo„ ren thans het merk is, om de Haaks vry „ te zeilen, naar het nieuwe gat, en waar van een ieder, by het in- en uitzeilen van „ de Texelftroomen , na den 7 September »* gebruik kan maaken." Om-  JAARBOEKEN, Septemler, 1789. 1077 Omtrend liet fchip van fchipper Jochem Radlof, van hier naar Petersburg beftemd, die te Karelskroon opgebragt en wiens lading aldaar gelost is, is tyding ingekomen, dat men eenige contrabande of verboden goederen, namenlyk vuurfieenen, onder de lading gevonden heeft. Het vonnis van de Admiraliteit was derhalven aldus: „ dat het „ fchip met de lading weder vry verklaard „ wierdt, en alleen maar de contrabande „ verbeurd verklaard, en den fchipper van „ alle onkosten vrygefproken , gelyk met „ alle neutraale fchepen, volgens het Trac„ taatvan 1780,zoude gehandeld worden." In het Leerfchool der Teekenkunst dezer Stad, zal voor het eerstkomende Saifoen, op den eerden donderdag van de aanftaande maand Oclober, wederom een aanvang gemaakt worden, met het geven van lesfen, zo in de gronden, als in de behandeling van het teekenen , gelyk ook in de proportien of evenredigheden, en iu'tmaakzel der beenderen en fpieren van hoofden , handen , voeten , en verdere leden van 't menfchelyk lighaam enz. Dit onderwys wordt het geheele jaar door, donderdags en vrydags van 5 tot 7 uuren gegeeven, voor ƒ 16 : o : o. te betaalen alle vierendeel jaars ƒ4:0:0. behalven ƒ3:0:0. inteekengeld, eens, volgens conditiën en reglementen. Wa- Amsterdam.  ïo/8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Water craafsMeer. W a t e r g r a a f s - M e e r« Den 19 dezer maand September, des voor* middags, gefchiedde alhier in het Rechthuis^ ten overltaan van den Ed. Achtb. Gerechte, de jaarlykfche verantwoording van zeker Fonds, door eenige menschlievende Vrienden opgericht, en de uitdeeiing van eerpryzen aan veertig kinderen, die in het Algemeene i.eerfchool in de eerfte gronden van algemeene kennis worden onderweezen £ na dat deze kinderen vooraf proeven van gemaakte vorderingen in 't lezen, fchryven en cyfferen hadden gegeeven, terwyl het getal der Leerlingen -nog dagelyks toeneemt, Rotterdam. Maandag avond den 20 dezer maand, is eene Kade der Oostpolder van het Dorp* de Ketel, een kwaitier uur gaans van de langebrug af, doorgebroken, waar door die geheele Polder,zo als wy onder Delft gemeld hebben, ia overftroomd geworden; het gat is wel 6 roeden breed. Het zelve is egter wederom digt gemaakt,en men heeft nog 22 duimen water gekeerd door de maatregelen van hetHoogheemraadfchap vanSchieland, het welk terftond de Rotte heeft doen allluiten. De fchade, door deze doorbraak veroorzaakt, is zeker aanmerkelyk, want al de turf, die niet op hoopen gefteld was , dryft overal heen, doch wanneer men de hoopen voor het omvallen bewaard, zal men de koppen van  JAARBOEKEN, September, 1789. 1079 van dezelven nog kunnen behouden. Het vee is by tyds gered. De Befchermheeren en beftourende Leden van het Dicht- en letterlievende Genootfchap, onder de fpreuk: Studium Scientiarum Genitrix, behoorlyke vryheid bekomen hebbende tot de opening van het briefje, befchreven met de fpreuk van het Dichtftuk, het welk, op hunne laatstgehouden Algemeene Vergadering, met den tweeden zilveren eerpenning is bekroond, hebben bevonden daar van ook Dichter te zyn, den Heer Jan van Os, Kunstfchiider in 'sGravenhage, aan wiens Dichtftuk, geteekend: Zaligheid, in de voorfz. Vergadering, den gouden eerpenning was toegewezen. Hoorn. Wy hebben reeds te voren van den Heere Mr. B. Blok, voorheen Secretaris van het Edel Mog. Collegie van Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en WestFriesland, dog met de omwenteling van September 1787, van het Grondgebied van dezen Staat geweken, gefproken. Zie bl. 930 en volgg. Deze Heer vondtgoedin de maand Augustus 1789 aan den Bailluw en Scheepenen der Heerlykheid en Proostdye van Watten, Casfelrye van Casfel, dit Request in te leveren: R5> Rotterdam»  ioSo NIEUWE NEDERLANDSCHE E(oojs,n. APOSTILLË. Word verleent het verzochte ar* rest ten laste en perykelen van den Suppliant ; en ter decretatie van het zelve zy partyen, uit hoofde dat het in Holland buiten de limiten dezer Jurisdictie, ia zelf buiten die van het Ryk moet worden geëxploicteert; gedagvaart van de puyé en by befloote misfives, in de gewoone forme, om voor ons te compareeren in onze ordinaire Vergaderkamer , ten huize van Louis Langheté*, Cpncherge te Watten, op Maandag den 19 October aanftaande, ten één uur na den middag. Gedaan onder het Zegel dezer Heerlykheid , en onderteekent door onzen Griffier te Watten,den a September 1789» (JVas geteekend) S A I S O N.' Zweeft reverentelyk te kennen de Heer Betnard Blok , Doctor in de Rechten , uitgeweekert Hollander, tegenwoordig wonende op het Kasteel te Watten, onder de Casfelrye van Casfel; en deede zeggen, dat in den Jaare 1785 de Magiitraaten en Gedeputeerden der Steden van West-Friesland en het Noorder - Kwartier, den Suppliant hébben aan- REQUEST meineel am de Edele Achtbaare Heeren BAILLIUW en SCHEEPENEN der Heertyk. heiden Proosdy van WATTEN* Cas/e/rye van CASSEL, met heg Translaat.  JAARBOEKEN, September, 1789. 1081 aangefteld toe hunnen Minister, en tot Secretaris van Gecommitteerde Raaden der Staaten van Holland en West-Friesland, en dat gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden aan hem ter zelfder tyd hebben geconfereert den post van Commies der Elnantien in Noord-Holland. Dat de Suppliant, op het oogenblik der befaamde Revolutie, in zyn Vaderland voorgevallen, onder zich berustende had eene vry aanzienlyke fomme gelds, die aan hem by zyne benoeming was toevertrouwt. Dat de Suppliant tot zyne perfoneele veiligheid van gemelde Gecommitteerde Raaden had verzogt en geobtineerc de permisfie, om zich van zyne refldentïeplaats temogen verwyderen tot den 15 November 1787. Dat hy niet in gebreke zou zytt gebleven om na verloop van dien tyd zich weder te begeeven ter plaatze zyner refidentie, ja zelfs in de Vergadering van Hun Edel Mog., was hy daarin niet belet geworden door eene Refolutie van de Edele Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en WestFriesland, by dewelke wierd gerequireert eene Justificatie van zaken , verrigt door de meerderheid der Leden van een Collegie, waar van de Suppliant flegts Minister was geweest, en dat wel met ordre om" zich gezamentlyk met die meerderheid te verantwoorden nopens zyne gehoudene conduite en directie. Dat de troubles en het gevaar, waarin de Republiek zich ter dier tyd bevond, den Suppliant genoodzaakt hebben, om daaraan niet te voldoen , dan alleen betreklyk hem by eene justificative Me-, •morie , waar van hy copie heeft doen toekomen aan Heeren Gecommitteerde Raaden, met verzoek om prolongatie-van verlof, ter tyd toe Hun Edeje Groot Mog. door zyne ingediende Memorie nopens zyne conduite verligt,, hy de zekerheid moge bekomen hebben, dat zyne voorige gedragingen Cccc door Hoorn. Request van Mr. B. Blok lan de Regeering te Watten-  Hoorn. Request B. Blok aan de Regeerir-g te Watten. 1082 NIEUWE NEDERLANDSCHE door welgemelde Heeren Staaten zouden zyn geapprobeert, en, hy onder hunne hoge proteftie, verders zyne bedieningen , zonder gevaar voor zyn perfoon, zoude kunnen waarneemen. Dat vervolgens de Suppliant geïnformeert is geworden, dat Heeren Gecommitteerde Raaden, op het ontfangen van den brief, waarin hy prolongatie van verlof had verzogt, hadden belegt eene Vergadering van Magiftraaten en Gedeputeerden der Steden van West-Frieslanden het Noorder - Kwartier , en dat het aan die Vergadering behaagt had te refolveeren, om in te neemen de confideratien van Zyne Hoogheid den Erfftadhouder, betrekkelyk al het geen relatie had tot den dienst van den Suppliant. Dat de Suppliant , voorziende den uitflag van eene diergelyke behandeling, de vryheid had genomen van" by eene Misfive, in dato 6 December 178 , te kennen te geeven, „ dat, alhoewel hy -, vertrouwde, dat nog Zyne Hoogheid, nog Hun Edele Mog., hem dat grief zouden aandoen 3 ' van hem zyne dimisfie te verleenen, zonder hem v alvorens te hebben gehoort, daar hy altyd getrapt had zyne funclien waar te neemen volgens '1 het gedeclareert fystema van den Souverain, 't welk volmaakt inftemde met dat der meerderheid van Heeren Gecommitteerde Raaden van ", Noord, bolland, en hy geen ander but gehad had dan alleen, voor zo veel het in zyn vermo, <*en was, het welzyn van het Vaderland in 't ' gemeen, en dat van Noo^d- Holland in 't by, zonder; des niet tegenftaande in aanmerking nee?! mende de opmerkenswaardige verandering in het ., politiek fystema der Provincie voorgevallen, hy „ zich niet langer konde vleijen met dat zelfde verL u-ouwen, waarmede men hem te voren had vereert ; .lat hy derhalven in deze onaangename om. • " ftandigheid wel zoude geneegen weezen zyn post „ te refigneeren in handen van Hun Edel Mog., o«der atie te/trH nogttians, dat hem opeenen betame- " »iy-  JAARBOEKEN, September, 1789. 1083 „ lyken voet zoude worden vergoed zyne fchadens, ,, zo met betrekking tot het huis, dat hy te Hoorn „ hadde doen bouwen, alleen met inzigt om zynen „ post naar deszelfs waardigheid te kunnen beklee,, den, als met betrekking tot een maatig jaarlyks „ penfioen , 't welk hy van derzelver billykheid „ meende te mogen verwagten ; dat, indien Hun „ Edel Mog. hem op die poincfen wilden voldoen, „ op eene honorabele en redelyke wyze, hy dan ,, ook bereid was teffens neder te leggen den post „ van Commies der Finantien, die tog anderzints „ niets gemeens had met zyne bediening van Se,, cretaris, en welke aan hem afzonderlyk was op„ gedragen." Üat de Suppliant met de uiterfte bevreemding heeft moeten zien, dat men de intentie en het advis van Zyne Hoogheid vroeg, op een poincf., dat aan hem geheel vreemd moest zyn, en dat, hoe zeer die ftap oogfchynlyk nergens anders toe ftrekte, dan om hem Suppliant het flagtoffer te maken van het perfoneel resfentiment van het Huis van Nasfau tegen allen die geenen, die de ftouthcid hadden gehad, om van het zelve te verfchillen ; hy nogthans met dat genoegen, het welk de integriteit alleen verfchaft, is ontwaar geworden, dat het refultaat der conferentien, met Zyne Hoogheid over dat fujet gehouden, geen de minfte blaam op zyne vorige conduite en adminiftratie heeft kunnen leggen^ maar dat integendeel het advis van Zyne Hoogheid alleenlyk medebragt, ., dat hy Suppliant waar„ fchynelyk zelve wel zoude wenfchen om van zynen post, op eene convenabele wyze, te worden 11 ontflagen, en dat Zyne Hoogheid het uit dien „ hoofde in bedenking gaf, om, ten einde de rust „ en tranquiliteit by de Ingezetenen te bevorderen „ en alle gevaar voor den Suppliant te ptseveniee,, ren , hem op zodanige wyze zyne dimïsfie als „ Secretaris te verleenen, en van de verdere waar „ neeming dezer bediening te excufeerenwaar Cc cc 2 op Hoorn. Request van Mr. B. Blok aan de Regee~ ring te Watten.  Hoorn. Reguest van Mr. B. Blok aan de Regeering te Watten. 1084 NIEUWE NEDERLANDSCHE op het dan ook aan Hun Edel Mog. heeft kunnen goeddunken, om aan den Suppliant, ter refcriptie op zyne bovengemelde Misfive van den 6 December, te doen toekomen het Extract hunner Refolutie, op den 14 December daaraanvolgende ten zynen opzichte genomen, waar by aan hem Suppliant, zonder allegatie van de minfte befchuldigmgen tegen zynen perfoon, of eenige de minfte klagten , wegens malverfatien in zynen dienst; ja zelfs zonder ecnigen aandagt te verleenen aan de billyke voorwaarden, op welke hy zelve had aangeboden beide zyne bedieningen vrywillig in den fchoot zyner aanftellers wederom te willen nederleggen; op eene dispotieke en volftrekt willekeurige wyze, de dimisfie van zyne bediening, als Secretaris van Hun Edel Mog., mitsgaders van Heeren Gecomcommitteerde Raaden , refideerende te Hoorn , verleent word, met overlating alleen, om, ingevalIe hy goedvinden mogt eenige verzoeken, het zy om reftitutie van Amptgeld, te doen, zich daar over ter behoorlyker plaatze te konnen addresfeeren. Dat de Suppliant, diep getroffen door deze behandeling , zyne aandoening en leedweezen deswezens aan^Hun Edel Mog. te kennen had gegeeven by zyne Misfive, gefchreeven uit Amfterdam den 27 December, by welke hy de vryheid had genomen aan Hun Edel Mog. voor te houden; „ dat, voor zo verre zyne Misfive van den 6 daar te " voren ten grondflage diende van de gemelde Hun Ed. Mog. Refolutie van den 14 daaraanvolgen'! de, de inhoud van deze laatfte geenzints voldeed , aan het geen hy by die Misfive aan Hun hd. !' Mog. had voorgedragen. Immers dat hy byde- ' zelve geenzins verzogt had zyne dimisfie; maar ", alleen te kennen gegeeven ?yne inclinatieom zy', ne posten in handen van zyne refpectiveaanftellers „ te refigneeren of te doen refigneeren, ingevalle ' Hun Edel Mog. genegen waaren in fchikkingen ?! te komen over de poinclen in gemelde Misfive u ver-  JAARBOEKEN, September, 1789. 1085 ,, vervat, en zonder welke de inclinatie van den ,, Suppliant ten dien einde geheel verviel; dat hy ,, dus natuurlyk had moeten verwagten, dat wan,, neer Hun Edel Mogende tot het aangaan van die „ fchikkingen, of niet genegen , of niet bevoegd „ waren , Hun Edel Mog. de gemelde Misfive ,, voor notificatie zouden hebben aangenomen, „ of wel, alvoorens hem Suppliant te dimitteeren, doen weeten, waar en hoe hy, ter beding der „ voor gemelde poincfen, zich moest adresfeeren; in welk eerfte geval de Suppliant niet gehouden „ kon worden, als zyne dimisfie verzogt te heb„ ben; en in welk andere het aan hem zelf geftaan ,, zou hebben, om deze dimisfie al of niet finaal te ,, verzoeken; doch dat de Suppliant de Refolutie, ,, op den 14 December genomen, daar liggende, „ en door Hun Ed. Mog. gearripieerd zynde, wat „ hy , behoudens de gerefèr teerde voorwaarden, en anders niet, had aangeboden, van zyne zyde te ,, rade was geworden , om de aan hem op dien ,, voet verleende dimisfie te accepteeren , terwyl „ hy dan ook tevens met alle recht reclameerde de ,,, voldoening aan de poinclen by die Misfive ver„ vat, op welke de gemelde Refolutie alleenlyk ,, fteunde; en uit dien hoofde verwagte, dat hy ,, met den eerften onderrigt zoude worden, van de ,, benoeming eener Commisfie, om met hem of de ,, zynen in onderhandeling te treeden en alzo deze ,, zaak haar volkomen beflag te doen erlangen." Dat de Suppliant tot zyn innig leedweezen had moeten verneemen, dat deze zyne laatfte Misfive door Hun Edel Mog. met geene de minfte reflectie verwaardigt, maar geheel en al was gefeponeert ge worden ; terwyl hy tevens by Extract Refolutie van het Collegie van Heeren Gecommitteerde Raaden , in dato den 29 December, wierd geïnformeerd, dat, om de onregtvaardigheid ten top te voeren, gemelde Heeren, almede zonder eenige redenen te allegueeren, of hem van eenige kwade trouw in den Cccc 3 loop Hoorn. Reguest van Mr. B. Blok aan de Regeering te Watten.  io86 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. ' Reguest van Mr. B. Blok aan de Regeering te Watten. oopzyner bediening te befchuldigen, hadden kunlen goedvinden, hem van zynen post als Commies la Finantien te ontzetten; en hem voorts tot verantwoording van zodanige 's Lands penningen, als onder zyne adminhtratic geweest zoude zyn, te interpelleeren, Dat de Suppliant, zonder te advoueeren en zelfs onder proteftatie nopens de onwettigheid van zyne dimisfie, aan dat laatfte verzoek heeft voldaan, en omtrent twee derde gedeeltecs dier penningen heeft verantwoord, met bygevoegde verklaaring, dat hy ook bereid was te verantwoorden en te extradeeren het overfchot der onder zich bevindende gelden ; maar dat aan zyne billyke voorftellen betrekkelyk zyne fchavergoeding en jaargeld niet voldaan zynde , hy vermeende geregtig te wcezen, die overfchietende penningen onder zich te arrefteeren. Dat echter de Suppliant, om, was het mogelyk alle ongenaamheden voor te komen, het nog van zyn pligt geacht heeft een laatfte tentamen te doen, en ten dien einde aan Heeren Magiftraaten en Gedeputeerdenvan West-Friesland en het Noorder-Kwartier heeft geprafenteert een Request, tendeerende tot bekomihg van fchavergoeding, en met offerte, om zo dra daaraan zoude zyn voldaan de gezegde overfchietende penningen aan Heeren Gecommitteerde Raaden te rembourfeeren. Dat de Suppliant, in plaatze van eenig antwoord op dat Request te bekomen, of dat men eenige acht floeg op zyne billyke verzoeken, integendeel vernomen heeft, dat het aan zyne partyen behaagd heett, alle zyne goederen , roerende en onroerende , in de Provincie van Holland zich bevindende, te doen arrefteeren en hem by Edictaale citatie te doen dagvaarden voor het Hof van Juftitie in Holland, *t welk, zonder reguard te flaan op de billykheid der redenen, hier na aangevoerd, niet nagelaten heeft dat arrest op den 10 July laatstleden te deercteeren. Dat  JAARBOEKEN, September, 1789. 1087 Dat het meer dan bekend is, dat de Republiek en inzonderheid de Provincie van Holland geweest en nog verdeelt is in twee partyen, zodanig tegen malkander geoppofeert, dat niemand, voor geen Lid van een Hoi van Juftitie, en inzonderheid van het Hof van Holland, geprasfuineert kan worden onpartydig te zyn, met relatie tot de differenten tusfchen de Patriotten en de Prinfenpartye, en dat het derhalven ten uitterften onbillyk zoude zyn, dat de Suppliant genoodzaakt wierd een proces te vervolgen , op het welk hy, zo uit hoofde zyner uitlandigheid de behoorlyke order niet konde ftellen, als om dat het gevoert wierd in een land, daar de Suppliant crimineelyk vervolgt wierd, uit hoofde zyner aankleeving aan de Patriottifche party; eene party, maar al te ongelukkig door de Pruisfilche wapenen onderdrukt; in een land, alwaar hy geene perfoneele veiligheid konde vinden om de tonlelooze ongebondendheid van een opgeruid gemeen, en eindelyk in een land, alwaar zyne gefiagene partven zyne regters zoude moeten zyn. Dat de Suppliant, in deze omftandigheden, aan den eenen kant zyn regt niet kunnende doen gelden in zyn Vaderland , en aan den anderen op eene wettige wyze over de wettigheid of onwectigheid zyner pi-aïtenfien willen doen oordeelen, gemeent heeft geen beter middel tot dat eirde te kunnen in het werk ftellen, dan zich te adrês feeren aan het Parlement van Vlaanderen, waai onder hy thans rendeert, met verzoek van authorifatie om onder zich te arrefteeren zGdanige fom van, penningen, als welken hy onder zich heeft, en dat wel ad fundandam jurtsuiction'tm c5* ?» fècuriiaietn debiti. Dat de Suppliant, ter bekoming dier auclorifatie^ zich op den 23 July laatstleden by Requeste beeft geaddresfeert aan dat Gerigtshof, en dat ■ .p Je Conclufien van den Procureur-Generaal des KoCccc 4 nings, Hoorn. P quest v > B. Blok aan de Regee ■ rin§ ie Watten. *  ic83 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. Reguest van Mr. B. Blok aan de Regeering te Watten. nings, op den 22 Augustus daar aan volgende is geflagcn een arrest, waar by den Suppliant werd geordonneert zig te vervoegen by den Rechter ter eerften inftantie, teneinde aldaar recht te bekomen. Dat de Suppliant, ingevolge van dat arrest en om aan het zelve te voldoen, zich aan U Edel Achtb. ter bekoming van goede Juftitie heeft moeten addresfeeren. Om alle welke redenen de Suppliant zich keert tot U Edele Achtb. reverentclyk verzoekende audtorifatie , om ten zynen laste en perykelen onder zich te doen arrefteeren zodanige fom van penningen, als welken hy nog onder zich heeft, en dat wel om jurisdictie te fundeeren, en te bekomen zekerheid van de fchavergoeding, fpruitende zo uit het verleenen zyner dimisfie en het weigeren van een behoorlyk jaargeld, als tot vergoeding der kosten, fchaden en interesfen, veroorzaakt door het arrefteeren zyner goederen, meubelen en immeubelen; en ten dien einde mede aan den Suppliant te verleenen, Commisfie en Authorifatien, om gemelde Magiftraaten en Gedeputeerden van Noord-Holland en West - Friesland, en gemelde Gecommitteerde Raaden der Staaten van Holland en WestFriesland , te mogen dagvaarden, ten einde zich te zien condemneeren, om aan den Suppliant te betalen de gezegde fchavergoeding, met kosten, fchaden en interesfen , fpruitende ter zake boven gemeld ; op alles in der minne te antwoorden, zoniet, by nooddwang, en ten kosten van den fuccumbant in dezen gevolgelyk , dat partyen zal worden geordonneert te cómpareeren voor U Edele Achtb. op den dag en het uur, dat U Edele Achtb. zullen voorfchryven; de zaak fummier te inftrueeren en in ftaat te ftellen, om te kunnen worden recht gedaan; en eindelyk te permitteeren, dat de dagvaardingen mo-  JAARBOEKEN, September, 1789. 108* mogen gefchieden van de puye en by beflooten Mis-; lives* 't Welk doende &c, (Was geteekend) DUVET, Advocaat. ' Hier op volgde eene Declaratie en Sommatie van den Heer Mr. B. Blok, aan den Heere Mr. Henrick van Straaien, die aan gemelde Heer Blok als Secretaris is opgevolgd en gemagtigd, om voor de gelden, die onder den Heere Mr. B. Blok zyn berustende of geweest zyn|, te zorgen. Zie hier die Declaratie zelve: DECLARATIE en SOMMATIE van Mr. BERNARDÜS BLOK, woonende op het Kasjteei te WATTEN onder CASSEL, aan Mr. HENRICKvanSTRAALENJz. woonende te HOORN,/« WESTFRIESLAND. De Ondergeteekende zegt en verklaart, dat frj met de uiterfteverbaazing uit de Delf&he Courant van den 14 July jongstleden, is ontwaar ge^ worden, dat Gy Henrick van Straa/en]z., op der 10 daar bevoorens, van den Hove van Holland hebt weeten te obtineeren zekere Sententie, by welke alle des Ondergeteekendens roerende en on roerende Goederen, dewelke aireede waren gearre^ Iteerd, zyn verklaart geworden executabel. Dat de Ondergeteekende zich by Requeste heef geaddresfeert aan Bailliuw en Scheepenen van d( Heerlykheid Watten, met verzoek, omme adfun dandam Jurisckttionem & in fecuritatem debiti t< Cccc 5 mo HOORM. \  loos NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. DiCla-, en Smmattevan M> B. Blok aan Mr, H. van Scraalen. mogen arrefteeren zodanige gelden, als de Onderkende als nog onder zyne bewaaring was hebbende, en uit kragte van het zelve, voor Hunne Vierfchaar te mogen dagen de Magiftraaten en Gedeputeerdens van de Steden van West-Friesland, en het Noorder-K war tier, en de Gecommitteerde Raaden van de Staaten van Holland en West-Friesland, refideerende te Hoorn. Dat vervolgens op den 2 dezer maand daarop is gevallen het navolgend Appoinctement. Word het door den Suppliant verzogt arrest, verleend , ten pericule van den Impetrant, en op de decretatie van het zelve, uit hoofde dat dit arrest in Holland, buiten de Limiten dezer Jurisdictie en die van het Ryk moet ■worden geëxploifteert, zy aan partyen dag betekend by aanplakking aan de puye en beflotene brieven in de gewoone form, om voor ons te compareeren in onze gewoone regtkamer ten huize van Louis l^anghetée , Concherge te Watten, op Maandag den 19 October aanftaande, ten een uur nadenmiddag. Aldus gedaan onder het Cachet en Zegel dezer Heerlykheid en de Ondertekening van onzen Griffier te Watten, den 2 September 1789. (JVas gtteehend) S A I S O N. Uit hoofde van welk Appoinctement de Ondergetekende U Hennck van Straaleh Jz. by dezen aankondigt en denuncieert, dat Gy HemicM van Straalc* Jz. U^wel deegelyk zult hebben te wagten de voorfz., ten opzichte van den Ondergeteekende gansch wederregtelyke en injurieufe Sententie te executeren of te doen executeeren, of te verkoopen, of vervreemden , doen verkoopen, of doen vervreemden, onder welk pretext zulks ook zoude mogen wezen , eem-  JAARBOEKEN, September, 1789. 1091 eenige van des Ondergeteekendens roerende of on-1 roerende Goederen, met byvoeging dat de Onderbetekende alle zodanige verkoopinge en vervreem-1 din»e niet alleen zal confidereeren als nul en on- e wettig, maar ook op voorfz., onder hem gearres-« teerde, gelden zal vernaaien alle zodanige kosten, v fehaden en interesfen, als daar uit eenigzins zouden ] komen te profiueeren; en die gelden daar toe niet. senoeg kunnende ftrekken, op alle zodanige roerende en onroerende Goederen , als de Onderaeteekende zal kunnen agterhaalen , toekomende zo aan de Magiftraten en Gedeputeerdens van gedagte West - Friefche en Noord - Hollandfche Steden in het Generaal, als aan ieder individu van dezelve, ofte wel aan U Henrick van Straalenjz. mitsgaders hunlieder Kinderen en Erfgenaamen in 't byzonder , zelf ook door het arrefteeren van hunlieder Perfoonen, overal waar hy dezelve zoude mogen komen te vinden. Dan, dat de Ondergeteekende, by aldien Oy Henrick van Straaien Jz., U zult willen onthouden voorfz. Sententie daadlyk ter executie te leggen, tot zo lange by voorfz. Gerechte der Heerlykheid Watten daar inne finaalyk zal zyn gedecideert, (het zy gy op authorifatie van gezegde Magiftraten en Gecommitteerde Raaden in der minne mei hem Ondergeteekende aldaar zult hebben geproce deert, dan niet) in dien gevalle bereid en te vre den is aan voorfz. Magiftraten en Gecommitteer Raaden te rembourfeereti al het geene hem Onder geteekende niet zal zyn toegeweezen. Gedaan op het Kasteel van Watten den 29 Sep temben789. . BLOK. Medemblik. Het is bekend, dat op veele plaatfen van de Riviere het Y, en waar zy zich met de Zui- ïoorn. ~)eclar. 'i Somiadean Mr. 5. Blok tan Mr. 3. van Straalen.  I0Q2 NIEUWS NEDERLANDSCHE Me dem. blik. Zuiderzee vereenigt, veele droogtens zich opdoen, welke groote belemmering aan de fcheepvaart toebrengen, zo dat, byzonderlyk door de Stad Amfteldam, zeer veele kosten tegen die belemmeringen moeten worden aangewend. Het tegendeel heeft thans hier plaats. Het Fregat van oorlog, Medemblik genoemd, en met 36 ftukken gefchut gewapend, ligtte den 6 September des morgens onder de Vlieter het anker, en ging omtrend ten 7 uuren onder zeil. Het zelve zeilde over het Vlaaken nieuwbetonde Vaarwater de Gammels, en kwam tegen 9 uuren, in de haven dezer Stad aan. De Loots heeft niet minder dan 16 en een half voet water bevonden, zelfs beoosten het Vaarwater en buiten de afbaaking van de diepfte plaatzen. ZEELAND. Middelburg. De Edele Mogende Heeren Staaten dezer Provincie, hebben op den 3 Augustus, ten einde de Oost - Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland, in haare tegenwoordige ongelegenheid met eene aanzienlyke fomme geld te kunnen onderfteunen, vastgefteld eene Negotiatie of geldleening van 9 millioenen Guldens of 1500000 ponden Vlaams, tegen de renten of intrest van 3 ten honderd, en viydom van de belasting van het Collateraal, voor den tyd van 30 jaaren, verders vastftellende dat deze gelden ten min-  JAARBOEKEN, September, 1789. 1003 minften voor de helft zullen moeten opgebragt worden in gereed geld of gewerkt goud en zilver, en dat voor de andere helft Schuldbrieven of Obligatien ten lasten van de Provincie Zeeland zullen aangenomen worden. Doch dat indien in deze geldneeminge geene genoegzaame fom ingeteekend worde, gemelde Heeren Staaten zullen be« fluiten tot eene andere geldligtinge, waar toe ieder Ingezeten van Zeeland 4 ten honderd of den Vyf en twintigften Penning van alle zyne bezittingen tegen de renten of intrest van 3 ten honderd zal moeten opbrengen. Zie hier dat Placaat zelve: T\e Staaten van.Zeeland, allen den .geenen, die dezen zullen zien of hoeren leezen, falut.; doen te weeten: dat nademaal de veiligheid en welvaart van eene Natie, veel al afhangt van de meerdere of mindere welgefteldheid haarer Financien, Onze Voorouderen altoos getragt hebben , door fpaarzaamheid te zorgen, dat dezelve zig in eenen zo bloeijende ftaat bevonden als de omftandigheden van zaaken eenigzints toelieten, terwyl zy, wanneer dezelve door deze of geene rampen of toevallen waren aangetast, al hun vermogen beftededen, om dezelve weder op te beuren , en het wankelend publiek crediet door gepaste middelen te onderfchraagen. Dat de Finanden van deze Provincie, geduurende verfcheiden tydperken van deze Eeuw, dan door de eene, dan door de andere rampen bezwaard geweest zynde , de goede Ingezeetenen daar dpor met het opbrengen van zo groote fchattingen belast zyn, dat om eene vermeerdering van dezelve, niet dan in den uiterften nood kan, nog mag gedagt worden. Dat, Middelburg  1094 NIEUWE NEDERLANDSCHE Mid- delburg. Placaat van de Staaten van Zeeland nopens eene geldligting van 9 millioenen. Dat, indien de Republiek in de Jaaren 1780 en 1781 en vervolgens, had mogen blyven by haare onzydigheid, 'er geene ongegronde hoope was, dat hier door deze Provincie onder Gods Zegen, in zodanigen allerbloeijendften ftaat had kunnen zyn, als waar na Onze Voorvaderen te vergeefsch hadden verlangd, en waar van in de Jaarboeken van dezelve weinig voorbeelden zouden te vinden geweest zyn. Dog dat het een ieder bekend is, dat door den Oorlog met het Ryk van Groot - Brittannien, waar in de Republiek op den voornoemden tyd is ingewikkeld geworden, de Provincie van Zeeland, haares ondanks, genoodzaakt is .geweest, niet tegenftaande de ernftige vertoogen, om liever door gepaste Onderhandelingen' die Vreedebreuk voor te komen, en waar van de Registers van Hun Edel Mog. de welmeenende waarfchouwingen, tot hunne "decharge, voor het onbevooroordeeld' Nakomelingfchap opleveren, na proportie van het vermogen, haar aandeel te dragen in de zo importante fommen, als tot verdeediging van het lieven Vaderland wierden vereischt, welke fommen nog aanmerkelyk vermeerdert zyn, door het deel, dat deze Provincie heeft moeten neemen in de befcherming en verdeediging van de Republiek, by gelegenheid van de ontftaane onlusten tusfchen dezelve en Zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit; hebbende by dit alles de inwendige'beroertens en desordres, waar in deze Provincie ook gedeeld heeft, niet nagelaaten een nadeeligen invloed op de Finantien te verwekken, het publiek crediet te verminderen, en daar door vee! moeite en bekommering tot gaande houding van de ordinaire zaaken te weeg brengen. Dat het al mede wereldkundig is, dat de nadeden van den Oorlog van den Jaare 1780 in eene zeer groote mate zyn gevóeld geworden door de Oost-Indifche Maatfchappy, als welke geduurende dieh geheelen Oorlog met zeer grooteo en bui. ten.  JAARBOEKEN, September, 1789. 1095 tengewoone uitgaven is bezwaard geworden, zon-; der genoegzaam eenige dier voordeden te genie-, ten welke dezelve anderzintszo rykelyk ontfangt;, dat'het dan ook daar aan toe te kennen is, dat Bewindhebberen der gemelde Compagnie , verre van te kunnen voortgaan in hunne maatregelen, 1 om van tyd tot tyd genegotieerde Penningen af te losfen , in tegendeel genoodzaakt zyn geworden , naar middelen om te zien, om op nieuws gelden < te negotieeren; doch dat zy buiten ftaat zynde, j om dezelve op eigen crediet te bekomen, Wy op de daar toe fuccesfivelyk ged:;ane addresfen heb , ben moeten befluiten, om dezelve Compagnie in de verlegendheid, waar in zy was geraakt, door het opfchieten van Penningen , dog voornaamentlyk door tusfchen beide fteiling van Ons crediet, Uit haaren nood te heipen. Dat om een meer kragtdaadig foutien aam de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland te geeven, Wy geduurende het afgelopen jaar eenige Heeren uit het midden Onzer Vergadering hebben gedeputeerd naar de Provincie van Holland , om van den Heeren aldaar ten zelfden einde gecommitteerd , te ontvangen zodanige ouverture, als aan dezelve bereids te voren door Gecommitteerde Bewindhebberen van'de Generaale OostInd;fche Compagnie dezer Landen gegeeven waren. Dat uit het Rapport van welgemelde Onze Ge committeerden Ons gebleken is; dat dezelve Gompagnie, hoe zeer tegenwoordig door een zamenloop van omftandigheden in ongelegenheid geraakt, zig egter door een fpaarzame en verftaridige directie (onder Gods zegen) zeer wel kan hen'teUen , immers 'haar vermogen tot een toereikende hoogte opbeuren ; maar te gelvk ook, dat 'er. een kragtdadige onciertteuning van"geld nodig is, om de resfources van de Compagnie in eene behoorlyke werkzaamheid te brengén, en dat hoe langer die onderiteuning wordt vfio- iURG. Dlacaat 'an de ■ Staaten ■an Zee'md na> ms een& iddlig'wg van } miï',ioenent  1.4 Middelburg. Placaat van de Staaten van Zeeland nopens eene geldligting van 9 millioenen. ioqq- NIEUWE NEDERLANDSCHE wordt uitgefteld, het herftel zo veel moeijelyker en kostbaarder zal worden. Dat Wy, vervolgens in aanmerking neemende, hoe zeer de Oost- Indifchen Handel, met regt van ouds af gehouden is voor een der fterkfte fteunpilaaren van den welvaart van den Staat in 't gemeen , en byzonder van deze Provincie ook ten fterkften zyn overtuigd , dat, wanneer deze bron van welvaart kwam op te houden, niet alleen duizenden van Ingezeetenen in hunne middelen van beftaan zouden worden gekrenkt, maar ook alle zekerheid van de zwaare Capitaalen tot laste van deze Provincie loopende , zouden verlooren worden. Weshalven Wy geen de minfte twyffel hebben gevonden, om aan de Oost-Indifche Compagnie alle mogelyke onderfteuning van gereede penningen toe te zeggen, en dezelve dadelyk zouden hebben geprasfteerd, indien de tegenwoordige ftaat van de Provinciaale Finantien zulks had toegelaten; dat tot deze heilzame eindens eene groote hoeveelheid van penningen benodigd zynde, het niet mogelyk is de Compagnie te voorzien uit de Negotiatie, die Wy reeds geduurende het voorleden jaar, op zeer favorabele conditiën hebben uitgefchreven; dog behalven dat dezelve tot andere nodige uitgaven gefchikt was, hebbeia Wy tot Onze fmarte ondervonden, dat de omftandigheden des tyds zulke onoverkomelyke beletzelen veroorzaakten, waar door Wry verhinderd wierden, van zo fchielyk , of op zodanige conditiën , de benodigde penningen uit vrywillige fcurnisfementen te bekomen, als de zaak vereischte ; terwyl de middelen, om op bezwaarende en min gebruikelyke Negotiatien geiden te verkrygen, behalven de kostbaarheid, nog veele andere , en in haare gevolgen veel fchadelyker inconvenienten zouden medebrengen, indien de gantlche masfa van benodigdheden op zodanigen voet moest worden vervuld. Dat  JAüRB O EK EN, September^ 178.9. 1007 Dat 'er byna geene van onze Ingezeetenen ge vonden wordende, die het zy direct, of in de gevolgen, niet rein of meer belang by de Oost-Indifche Compagnie hebben, het onder de eerde pligten van een ieder is mede te werken, óm den welvaart van het Land te bevorderen; zelfs met eert gedeelte, zyner Bezittingen ; door het opbrengen van jaarlykfche Lasten , of op eenige andere wyzen , daar. toe te bèfteederu Dat Wy daarom Ons ih de noodzaak bevonden hebben, bedagt te zyn op een middel, waar door de Ingezeetenen, tot eene zekere fomme gégoed, een iegelyk naar evenredigheid zyner bezittingen, verplicht zoude worden aan den Lande, zekere .fomme van Penningen , tegens èen gevoeglyken Interest te leenen, pin afgèlost te worden, op zodanige tyden en Wyzeri , als nader by Oni zoude worden gerefolveert, en uit zodanige fondfen , als dari nader zonde uitdenken en' aanwyzen; terwyl zo een middel om in de benodigdheden van het Land, en de Ligchaamen daar aan verknogr, te voorzien, Ons voorkwam oneindig minder 'bezwaarend,- en drukkend te zyn, dan wanneer alle' Onze Ingezetenen , of de meer vermogende van hun, verpligt wierden, een gedeelte hunner bezittingen aan den Lande af te ftaari, zo' zulks reeds by wyze van liberaale gifte ih deeze Êeuwe'heeft moeten gefchieden , ,en dat over zulks dè benodigde Gelden t gevoeglyk zoudè kunnen gevonden wordéri uit eene by Ons te arrefteerehe Negotiatie vari Penningen, waarin ieder Ingezeeteri, zonder önderfeheid van ftaat, mits,tot een zekere fomme gegoed zynde, zoude verpligt zyn te formeereh, vier' ten honderd van 't montant van zyne bézittingen en vermogen , tegens Obligatien, ten laste van de Provincie van Zeèland, rentende tegen drie ten hónderd in het Jaar, vry van alle korting. . Wy hebben ook, ten dien einde bereids ferieufe Deliberatien aangevangen en voortgezet; dog, om' Dddd aatj • Middelburg. Placaat vat de Staaten van Zié' land nopens eenS geldligting vart g millioettent  Middelburg. Placaat vai) dit . Scaa-en van Zee\ lmid nopms tem geldiig-, ttng - an 9 mii livenen. ,093 NIEUWE NEDERLANDSCHE aan alle Onze goede Ingezeetenen te doen zien, dat Wvallczin ts. genegen zyn om met daft KI den allertóeÏÏfte noóii , en wanneer alle andere middelen zonder eenig gewenschc gevolg zyn, zodanige mefures te neemen ; hebben Wy wel w,l en beproeven ralvoorens daar toe over te gaan) of er nog (-ni-expediënt te vinden zoude zyn, waar dcor ih' hetbcnoodigdeopeene meer gemakkelyke cn vrywilliae wyze konde worden Voorzien: en dus een mèttel daar te ftellen, waar door aan opregte, en we'menende Vaderlandsgezinde!! gelegenheid zoüde worden gegeeven, om elk,/naar mate zyner, ge* Goedheid,) eene opregte gezindheid en waaren ^ te heWonén, voor het welzyn en fcet behoud van do Oost-Indifche Compagnie, en derzelver crediet, mitsgaders den welvaart der Provincie, als mede ï r gezamendyke goede Ingezeetenen: waarom Wy dan ook nog nader allen en een iegelyk, die met zülke loftblyke inzigten is bezield, om tot wezentfvke nut van den Staat te willen medewerken , op flè méést kragtige en ernftige wyzeby dezen adhortecren en aanïpooren, om, door eene ruime deelneeM„ in dit by Ons als nu te beproeven middel, aan onze welmenende en Landvaderlyke pogingen te t .antwoorden, en dezelven te helpen bevorderen Wv hebben dicrhalven, tot bereiking van die lalut'aire einden , provifioncel dienstig geoordeeld , om geduurende eenen tyd vani drie maanden^ m het emaneeren dezes, open te ftellen, zo ah Wy & by dezen , eene vrywillige Negotiatie var» p-nnin4n ter fomma van negen Millioenen guldens nf > iVcoooo Vis. op vrye exemte Oöligatien , teo-m eenen interest van drie pet. 's Jaars , waag inci'- zonder onderfchcid i naar zyn vermógen of goedvinden, zal kunnen furnecren, ten minlten voor SE hélft in contanten, of wel in gewerkt Goud of: ZLvari en voor de wederhelft in ( bligatien, ten fcstë dezer Provincie, zonder onderfchcid van weiten aart of ligdag dezelve zouden mogen zyn,.  JAARBOEKEN, September, 17851. 1099 ■ rentende tot 2 en 2 en één half tert honderd, ofte 1 wel mede geheel of ten deele in Contanten, Goud :bf Zilver als vooren: alles op den voet, hepaalin:gen en beneficiën, als in het Plan derzelver Ne\ gotiatie, hier na volgende geïnfereerd, breeder is i Vermeldt. PLAN »w» 4 NEGOTIAXIE rm NEGEN MILLIOENEN GULDENS of r500000 PONDEN VLAAMS, gearreflrert by de Edele Mfg- Heeren STAATEN van ZEELAND, den 3 dezer. §. i. In déze Negotiatie zal , geduurende den i tyd, en ter plaatzen, in de volgende §. 5. nader 1 te bepaalen, door een ieder kunnen worden inge1 teekend voor zodanige fom, als hy zal goedvinden ; ! ten einde het Furnisfement daar van op de mede ! hier naa §. 8. gefixeerde termynen te doen. §. 2'. 'Dit furnisfement zaf moeten gefchieden , ten minften voor de helft van het ingeteekende Ca- ■ pi taal, zo in contarite Penningen, of in goede gang: baare goude of zilvere fpecie; als (indien de Intee' jsenaars zulks verkiezen) mede geheel of ten deele in gewerkt goud of zilver: waar .omtrent Wy de nodige ordrës zullen ftellen, dat 't zelve tegen de volle intrinfieque waarde, (en dus alleen het fatfoen of werkloon niet mede gereekend,) wordt aangenomen. §: 3'. Voor dé wederhelft, zal het furnisfemen mogen worden gedaan in Obligatien , ten laste de zer Provincie, rentende tegens 2 eri 2 en één halvf pet. in 't jaar; zonder onderfchcid uit welke Negbtia tien die ook zouden mogen gefprooten zyn; en dus ' zy by ordinaire Ligting, of by fprmc van Lotery als mede zonder onderfchcid, of die Lotery Obli gatien behooren tot het Register Middelburg, da Pd da 2 w Middelburg; Placaai van de Siaa'eii van Z:e. land r.ópen' eens geldlig' nng vaii 9 mii- 1 j ft %  iroo NIEUWE NEDERLANDSCHE MIDDELBURG. Placaat van de Staaten var. Zeeland nopens eene geldligtkig van 9 millioenen. wel tot het Register Amfterdam of 's Hage: zuflende die van 2'ten honderd Interest, by het tedoene furnisfement worden aangenomen tot66 en twee' derde pet., en die van twee en één half ten honderd Interest tot 83 en één derde pet. van het in' de Obligatien begreepene Capitaal; zullende de Interesfen, daar op tot op den dag van het te doene furnisfement vervallen, ais dan aan de Houders in contant wsrden voldaan; bly vende niet te min aan de Intcekenaaren onverlet, om Ook deeze wederhelft in Contanten, goud of zilver, op den voet zo even gemeld, te voldoen: of wel dat furnisfement, gedeeltelyk in geld en munïmateriaal, gedeeltelyk in Obligatien als voren, naar hunne verkiezing, op te brengen. §. 4. En, om het emplooi der Lotery - Obligatien op Registers Amfterdam en 's Hage, voor de Houders dier effecten te faeiliteeren, zullen dezelven , by deelneeming in deze Negotiatie, zig moffen verklaaren, of zy de nieuwe effecten daar uit proflueerende, mede begeeren te hebben gefield opeene dier beide Registers: wanneer de jaarlykfche Interesfen daar van, ook aldaar, by de gequaliftceerde Agendarisfen en Bankiers , zullen kunnen worden oiïtfangen in Hollands geld: mit het contante furnisfemenc van de zyde der infehryveren insgeh/ks gefchiede in goede gangbaare Holiandfche Specie. %. ƒ. De Infchrvving van het, by elk ter zyner tyd te furneeren Capitaal, -zal geduurende drie Maanden na het emaneeren van dit Placaat, openftaan, ten Comptoire Generaal dezer Provincie binnen Middelburg ; als mede, voor zo veel betreft de Inteekeningen, in welker helft zouden worden gefurneerd Obligatien op het Register Amfterdam, by de Agendarisfen Jobannes Menkema en Zoon % en ten aanzien van die, waar in Obligatien op hec Register 's Hage worden geëmployeerd , by de Bankier» Abraham en Simeon Boas} zullende vervol-  JAARBOEKEN, September, 1789. 1101 tfölgens deze Infchryving na verloop van de voorfchreeve drie Maanden worden gehouden voor geflooten. §. 6. De voorfcfareevelnteekeningzal doen- een ieder kunnen gedaan worden , zo voor zig zelve, als in naame en voor rekening van een ander; mits dat in 't laatfte geval, wanneer de naam van , den origineelen Deelneemer word opgegeeven, de Inteekenaar zal moeten vertoonen en overleevcren, eene fchriftelyke qualificatie, welke egter niet bc-; hoeft gezegeld te zyn. t §. 7- Voogden, of Adminiftrateurs der Goede-, ren van Mindcrjaarigc of andere (toezigt behoevende) Perfoonen, Regenten van Weeskameren, Sociëteiten, en diergelyke Corpora binnen deze Provincie , zullen roede in deze Negotiatie mogen deei jncemen , wordende de refpecfive Magiftranten , Gerechten of Wccskamcren binnen deze Provincie , door Ons geauótorifeerd, om, op verzoek by de Voogden, Adminiftrateurs, Regenten, en Be* ftierders, daar toe te doen, het nodige aantal Obligatien , 't zy tot furnisfement, 't zy tot bekoming van contanten, moetende dienen, van de fubjectie of annotatie te ontfiaan; mits zorgende, dat de daar voor te gevene Recepisfen, als mede de Obligatien, ter zyner tyd daar tegen uit te wisfelen , wederom behoorlyk worden gefubjecteerd, of geannoteerd , tot fecuriteit der geïnte.resfeerden. / §. 8. De betaalihg of opbreng van dat ingetee.fcende Capitaal zal moeten gefchieden in vier termynen, zulks dat 30 ten honderd der ingefchreevene fom, zo in Contant als Obligatien, zal worden gefurneerd vóór of op den 1 December 1789, ;wegens den eerften termyn; 25 ten honderd vóór of op den 1 April 1790, wegens den tweeden termyn; gelyke 2j ten honderd vóór of op den 1 Dddd 3 Au- Mid- DELBURG. Placaat >an ele Staaten ■an Z:e'and, na/ deze zullen zien of hooren lezen, falut, doen te weten: dat Wy verftaan hebben de goede geneigdheid Onzer Ingezeetenen, om dadelyk hunne penningen te furneeren in de door Ons geopende vrywillige Negotiatie, ten behoeve van de Oost-Indifche Compagnie ter Kamer Zeeland, en dezelve daarin wederhouden worden, door de bepaajing der termynen, volgens de agtfte en negende artikelen van het gearreiteerde plan van Negotjatie, goedgevonden hebben aan een ieder de vryheid te'laaten, «m 'van heden af in de voorfchreeve Negotiatie te kunnen furnocren op den voet van het geinelden je capitaalen en fommen, als een ieder zal verf! ende aau de Inleggers voor het rer hand gefteld Duplicaaten van ore ir re P 1 ucjaale Obligatien, waar van de D ingaan met den dag, dat het furzyn gedaan, en gefteld op zodanige '| tci , ;;ls den furneerder verkiest: verklaarende Wy al verder, dat, ten aanzien der furDdddy pij. MlDr DELBURG,  Middelburg. Nader Placaat omtrend de geldligtingvoor de Oost. Indifche Compagnie. iioS NIEUWE NEDERLANDSCHE nisfementen, die op het register Amfterdam , ten Comptoire van Menkema en Zoon; en op het register 'sHace, ten Comptoire van Abraham en A/meon fi«w*, zullen gedaan worden, de Intresfcn van de voorfchreeve capitaalen, zullen ingaan met den dag, dat dezelve gefurneerd worden, en de Recepisfen alzo ingevuld. Dat wyders tot meerdere aanmoediging van deze Negotiatie, in dezelve ook zullen worden aangenomen Obligatien van 3 per cent, van alle ordinaire ligtingen of by forme van Lotery, tegen het volle capitaal ; blyvende dien onverminderd een ieder de vryheid behouden, om ingevolge vorige bepaalingen , zonder direct te moeten furneeren, ten Comptoire Generaal, geduurende den by voorig Placaat geftelden tyd, de infchryving te doen , en hunne capitaalen binnen de vastgeftclde termynen te furneeren met deze verandering, dat de Intrcsfen al mede zullen mgaan met den dag , dat de furnisfementen zullen gefchieden. ^ ^ ^ - ^ ^ furnisfement ook gedeeltelyk in Muntmateriaalen te kunnen opbrengen, hebben Wy goedgevonden, dat daartoe binnln de Stad Middelburg zal worden gevaceerd op de groote muntzaal, op zodanige dagen als door Heeren Gecommitteerden Raaden, hier toe door Ons geauthorifeerd, zal worden bepaald en bekend gemaakt; zullende * Het Middelburgs Ducaaten Goud tot ƒ 44:10:0. de üncc. , ordinair dito tot 39: ï: o. : draadwerk 37 : 0:0. Ducaton Zilver tot 3:0:0. Middelburgfche grote keur tot 2:17:2. ■ kleine keur tot 2:11:8. Amfterd.enHaagfchekeurtot 3; 0:0. . kleine keur tot 2:11:8. Schoonhovenfche knopen en kettingen tot 1:18: o. —  JAARBOEKEN, September, 17§9- ttfbf En voorts het Goud en Zilver buiten de Pro- ft Vincie gewerkt, na zyn intrinfique waarde, voor E reekcnin? van het Land worden aangenomen; en E om aan een ieder te geeven de nodige zekerheid, dat zyn Goud en Zilver behoorlyk gewoogen, en j direft noch indireft niet zal worden verkegt, ver j mild of aan iemand overgelaaten, maar wezentlyks tot Muntmateriaal zal worden gebruikt, zullen de, Muntmeetter en Zilverfmeden, daar toe expresfe-J lyk gecommitteerd, onder den eed van getrouw-! lieid worden gebragt ; zullende door den Munt- < meefter van 't ontfangen en afgewoogen Goud en Zilver worden geteekend een Biljet, het welk in i betaaling door den Heer Ontvanger - Generaal zal, worden aangenomen, En op dat niemand hier van eenige ignorantie youde kunnen prctendecren, zal deze alomme worden gepromulgeerd en geaftigeerd, ter plaatze daar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan ter Vergadering van de Heeren Staaten van Zeeland, in 't Hof aldaar, te Middelburg, den 1.4 September 1789. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Hoog' gemelde Heeren Staaten. QVas geteekend) \V. A- DE BE VEREN. STAD EN LANDEN, Groningen. Op den 28 der afgelopene maand Augustus vierde men alhier de heugely. lm. ELURG, Vader Jiacaat mt>e< de )ost 'ndffeha lompa\nit.  iio8 NIEUWE NEDERLANDSCHE GROlïiNGEN, QENËR AL ITEITS LANDEN. Breda. De beweegingen in de nabuurige Ooflenrykfche Landen, maaken ook op de grenzen van de Republiek groote drukte. Men ziet veele manfchappen uit Braband hervvaards komen, veel al hunnen weg over de dorpen Put, Rozendaai en Etten,op Pxinfenhage of Ginneken neemende, en verders naar den kant van de Graaffchappen Hoorn en Loots in het Luikfche , om aldaar gewapend te worden, en (zo zy zeggen) tegen het Keizerlyk Krygsvolk te gaan vegten, om het juk van Ooftenrykfche o verheerfching af te fchudden. Gpmerkelyk is het, rjat onder die manfchappen zich verfcheideneGeefieJyken bevinden, in burgergewaad gekleed^ lyke verjaardag van het verlaten van Groningen, door den Bisfchop van Munfier eh den Keurvorst van Keulen , in den Jaare 1672. Zulks gefchiedde door het verrichten van den openbnaren Godsdienst in alle de kerken, het verfchynen in de wapenen der Burgery en 't Krygsvolk, het klokken gefpel, het losfen van het kanon, en het affteken van verfcheidene vuurwerken en verdere vreugdebedryven tot laat in den nacht enz.  JAARBOEKEN, September, 1789. ïlo^ kleed. De Abt Van Tongertoo bevindt zich ook met verfcheidene Priefters te Rozendaal. Zeker is het, dat zich alles in de Ooftenrykfche Nederlanden tot eenen volledigen opitand fchynt voor te bereiden, di* 'mogelyk niet zo verre meer af is. VERANDERING ONDER DE HOÖGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. Dordrecht. Door Zyne Doorl. Hooghekl den Heer Prins Erfftadhouder, zyn uit eene overgeleverde Nominatie \erkooren tot Scheepenen de-, zer Stad voor den tyd van twee jaaren, ingaande Die Micha'êlts, de Heeren Mr. Abraham 1 'on.jye van Meer dervoort, Cornelis Pietersz.; Mr. Johan Diederik van SHngetntid, Mr. Abraham Seb/ifti'aan valt de Gr"aff en Johannen den Band. En tot Scheepenen - Commisfarisfen Mr. Abraham Setöjtïaait *art de Gra,'fi'en Johannes den Band ; Blyvennog vooe een Jaar" als Scheepenen de Heeren J-'cob Boon, Jan van der Star, Adam Sttatefiut, Mr. Matlheiïf Onderwater Abraham Hendriksz., en Mr. Ad-'mart E'dre; en als Scheepen - Commisfaris dc laat'stgemelde Heer. De afgaande Heeren Scheepenen zyn Mr. Hendrik Onderwater , Mr. Öcker Repelaar, Mr. Lambert Pieter var. T<:ts en Mr. Adriaari Eve>wy>i Onderwater: en als Scheepenen-Commisfarisfen de Heeren Mr. Lambert Pieter van Tett en Mr. Adriaan Evernyn Onderwater. Haarlem. Door Zyne Doorluchtige Hoogheid dea Prins Erfftadhouder, zyn uit eene over- ge- Brïba  iiio, NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Veran- Dï RING ONDER DE hooGE EN DAGE Amte- KAARSj XNZ. geleverde Nominatie tot Burgemeefteren dezer Stadverkozen , de Heeren Jean Gysberto Decker, Abraham Catharinus Vangelé Twent , Mr; Gerrit Willem van Oosten de Bruyn eni Adriaan Boesses, Heere van Leeuwen en Puyffelick. Verders heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder , uit eene overgeleverde Nominatie tot Scheepenen dezer Stad gekozen de Heeren Mr. Leonard Heen ft , Jan van de Poll Jansz., GerardusiCornetis Tilenius Kruythif, Mr. pterre Jean van Lelyveld j Carl Reinhirt, Mr. Jan Balthafar van der Upwich en Gaspar van Al' (lerwaere/d, de vyf laatstgemelde Heeren tot Scheepenen - Commisfarisfen .- Middelburg. Op het laatfte der afgelope* iie maand Augustus, zyn door de Edele Achtbv Heeren Burgemeefters, Scheepenen en Raaden aangefteld: tot Thefaurieren de Heeren Mr. Johan WiUem Schor e? en Da i; iel Jagues de Sup'erville, ïn plaats van de Heeren Pieter Johjn Rethaan Macct"'é en Mr. G# e as Dignus Steen gracht ; en tot Commisfarisfen van de Leenbank, de Heeren MrPaid Wojt) ièr en ,/<■•« Stavonnus,• in plaats van de Heeren Mr. Samuel Radermacher en Mr. Pvter Cki'dde van Goéthem, Wyders zyn door de Ëd< Achtb. Heeren Burgemeefters en' Scheepenen dezer Stad,'aangefteld tot Weesmecfteren de Heeren! Mr. hnyvicgi ie Haze Domme, Mr. Ai attiuus Johan Feih v n de 'Pirre en Jut Cornelis van Otters , in plaats van de Heeren'Mr- Cornelis van den Helm Boddra-f, Mr, Jac hr\ johannes da B>uyn èn Mr. Erlct t30p v.n fisxVetvoorts isnog aangefteld in 't Collegie van 't Landrecht: tot Prasftdent den lieer Jan Staxvtinus, in plaats van den Heer Miv Galei, us .Dignus Stetngracht; tot Cum- Hlisfarisfen Cwnehs Nasjaü en Jiteo'jtts van Dnel, , ... ... - jjj  3 AARBOEKEN,September, 1789. mi in plaats van Pieter Blaauw en Hendrik Soermans;' in 't Collegie van Stads Ambachten, tot Prefident; den Heer Mr. Paul Mounhr , in plaats van den, Heer Mr. Samuel Radermacher , en tot KeurScheepenen Johannes Jacohus Callenjels, A. L.Z., en Mr. Daniël Alexander Bendenis van harlehm, in plaats van jacobus Exrik en Mr. Henrkus van de Fbtukl; en in 't Collegie van Defolate Boedels, tot Prefident, den Heer Mr. Willem Jacob Huysfett, in plaats van den Heer Mr. Conftantyn Jan 'Danckaarts; tot Commisfarisfen Lednardas Louysfen Boom en Cornelis van Klemmen. Ook heeft ter Vergadering van Hun Hoog Mog. de Algemeene Staaten in '«Hage den eed gedaan, den Heer Jean Jacgues Macquit, als Ontvanger vau de Convoyen en Licenten in deze Stad. Groningen. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder heeft den Generaal Majoor W. C. IJ. Graaf van Itmdwyk , aangefteld tot Commandeur dezer Stad, in plaats van den Baron Fan Sommerlatte,, die tot Gouverneur van de Willemftad en Klundert is aangefteld. LYST tfERAft* 3ERING )nder DE hoo» 3E EN lage A.MTE- naars, £nz. DO 1(M,1  ili2 NIEUWE NEDERL. JA ARK., September, 1789,- LYST DER PRYZEN VAN VERSCHELDE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 14 Septembeu by de Z. Zak. Tarw oude Zeeuws enz. 403415 . i„ — nieuwe dito 29 a 35 g «• blaauwe 26 a 28 g ! Zomer 56 a £ö 8 Rogge Zeeuws enz. 17 a 1838 Erwten Grauwe Ï5 a 50 8 - ■ - Groene 15* a 17^ — " • witte 15 a 17 ii by 't Last. Koekwstt op i$6 ffi a »'5 hC Qeiist Winter 20321^ **—— Zoffler i8| a 19^ o£ Rotterdam den 14 fef.tembèr; Havsr VriefeUrouw. 13 a 17^ dito Voer 11 a 13 o£ ,-, 1 n Zeeuws enz. 11 a \% oC ''aARDEBOONEN 2Ia2.-jc£ SOOLZAAÖ 5° a 56 cé MohtwïM 7ï cCde3o Vt. by den Steen. Vlas Alierbeft 46 a 56 ft. Best 3f6 a 4£ fly Middelföört 28 a 35 rt. Gemeen 24 a 27 —. Allergemeenst 20 a 23 &  NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN, O c t 0 b e r. MDCCLXXXIX, GELDERLAND. Arnhem. £gbert Willem Brink , Kerkenleeraar te Oofterwolde, heeft aan de Ed. Mog. Heeren Staaten van Gelderland het na« volgend verzoekfchrift ingeleverd: AAN DE EDEL MOGENDE HEERENSTAATEN VAN GELDER- r^eeft eerbiedig te kennen Egbert Willem Brink, VJ Predikant te Oosterwolde: Dat hy Suppliant door den Momboir en Sub] ftitut - Momboir dezer Landfchap , tegen den 6 November 1788 , in Perfoon voor den Hove Provinciaal is geciteerd, ter oorzaake dat hy zig Eeee bin- Arkhem.  1 Arnhem. Regiie I ren, zo zy geen Penningen tot het zelve opbragten: I als mede , om dat hy .Suppliant met de gewee- I zen Predikanten'van Elburg, Janames van Dier- I men en George Hendrik Heyn, (welke met hem I Opzienders van 't Fytenhof waren,) te Kampen ver- I gaderingen gehouden, en derzelver 'Ücgte handel- V, wyze in het verbrcngen en met haar neemen van I de Papieren, Boeken en Gelden van het Feytenhof, I by gefchriften zouden hebben geapprobeerd enz.— I om te hooren verklaarcn, dat hy ter zaake voorfz, I zoude worden gecondemeerd in zodanige lyf- of I andere arbitraire ftraffe, als 't Hof-To; Mmit-s #» fc Ctrcumftantiis Cau/ie zoude vermennen te behoo- k ren. Dat hy Suppliant by 't Hof Provinciaal, voor | den tyd van 14 dagen uitftel heeft verzogt om zig I by dê eerfte Landi'chaps- Vergaderinge daar.over I aan U IJdel Mog. te kunnen addresféerën'; welk I uitftel gunfdglyk~is geaccordeert. ^ Dienvolgens neemt hv als nu de vryheid, U t Edel Mog, op 't eerbied'igfte voor te draagen : -1 Dat hy Suppliant voor een Alweetend God it kan'' betuigen, dat hy nooit eenige- de allerminfte intentie gehad heeft, om de Opgezeetenen p óp eenigerlei 'wyze tegen den Souverain, of tegen I dc bevelen van U Edel Mog. op te zetten Dat hy tot zyn kedweezen wel moet beken-; nen , dat hy zig in .'t Jaar 1786 zo verre-heeft ij laaten perfuadeeren, om 6 a 7 Inwooneren van t Oofterwolde te vragen , of zy genegen waren: éenig geld te geeven , met geen ander intentie.; als om die Penningen uit te deelen aan Vrouwen eg  JAARBOEKEN, QBober, 1785. Hij en Kinderen, wier Mannen en Vaders door de turhultueüfe beweegingen mogten verongelukken of gekwetst raaken, en ter dier tyd zo verblind is geweest dat hy daar geen kwaad in heeft gezien, maar egter expost omwaar geworden zynde, dat zodanig colletteeren van Penningen, zonder voorgaande permisfie, ongepermitteerd, en voor hem van nadeelige gevolgen zoude kunnen zyn, terftond gezorgt heeft, dat het geld aan die Perfoonen , welke op zvn verzoek iets gecontribueerd hadden-, wederom"gegeeven is, zo dat 'er geen kwaad gebruik van die Penningen heeft kunnen gemaakt worden. Dat hy Suppliant ook moet bekennen, dat hy de onvoorzigtigbeid heeft gehad, om met de geweezen Predikant % van Dunnen en G. H. iieyn, als met hem Opzienders van 't Feytenhof zynde, te approbeeren, dat de door haar mede genomen papieren , Boeken en Gelden van 't Feytenhof, provifioncel, onder haarlieden te Kampen, zouden blyven. , Doch dat hy zulks met geen kwade intentie heeft geaccordeert, en om geen andere redenen, als uit vreeze, dat 'er zomtyds in dien troublen tyd, ecnig nadeel aan die effeften binnen Elburg zoude kunnen worden toegebragtt Offchoonnu, Edel Mog. Heeren! uit de Actie derMomboirs tegen den Suppliant gei'nftitueert, blykt, dat hy zjg op eene onbezonne cn onberaade wyze, tot zyne fmerte, aan zodanig Crimen heeft fchuldig gemaakt, waar door hy in de poene van Rechten vervallen is, en waar door hy zig zeiven, zyn Vrouw en byna zes Kinderen, in ongelukkige omftandigheid heeft gebracht, zo verzoekt hy echter, dat Ü Edel Mog. de voorfz. redenea tot zyne verfchooninge gelieven aan te neemen. Waarom hy de vryheid neemt zig aan de Cte. mende en Laedvaderlvke zagtmoedigheid van U Edel Mog. tc fnbmitteeren, en op 't ootmoedigfte 9 Eeee e tn Arw- hem. Reguest an EgbWillemBrink, l'fedi- ■ kant.  iiiö NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Request v.m Egb. Willem Brink, Predi. kant* te verzoeken, dat U Edel Mog. gratie voor rlgeur van juftitie prefereerende, al 't geen hy Suppliant misdaan en bedreeven heeft, voor deze reis gratieus aan hem gelieven te vergeeven, en dat de proceduuren door den Momboir en SubftitutMomboir dezer Landfchap, voor den Hove Provinciaal tegen hem geëntameerd.,, mag worden op* geheeven en geannulleerd. 't Welk doende. ([Onder (lond) (JVas geteekend") EGBERT WILLEM BRINK* pro Jlylo. ([Verder fiond) {Was geteekend) W, D. SCHONBACK. Procureur. Hier op is by de Staaten van Gelderland' goedgevonden en verslaan „ den Predikant Egbert Willem Brink te fufpendeerert van den Predikdienst van Oofterwolde, v onder de Clasfis van Neder-Veluwe, met ,, den aankievcti van dien, met authorifatie  JAARBOEKEN, OBober, 1780. 1117 „ op de Heeren Momboirs dezer Landfchap „ nader onderzoek te doen, en verders te„ gen hem te procedeeren." Hier op is verder gevolgd, dat het Hof Provinciaal van Gelderland heeft goedgevonden , „ gemel- den Predikant tegens den 22 dezer maand „ Oétober te dagvaarden, en wel voor de „ laatfte reis,om zelfs in 'sHofs gevangenis„ fe zig te begeven,en als dan tegen de Hee„ ren Momboirs uit 's Heeren gevangenjsfe rechtsgeding te voeren." Eenige Heeren van Holland, Utrecht en Overysfel,als wegens die Provinciën gecommitteerd tot de zaaken van den Neder -Rhyn en Ysfel, zyn in deze maand met de Heeren Gecommitteerden van Gelderland, alhier te Arnhem vergaderd geweest. HOLLAND. 'sGravenhage. De Algemeene Staaten hebben, omtrend den uitvoer van Graanen, ten behoeve van de StadMaaftricht, dit nader Placaat op den 2 dezer maand Odober vastgefteld en verzonden: De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , allen den geenen, die dezen zullen zien of tooi'ea leezcn, falut, doen te weeten; alzo Wy Eeee 3 ge- 3em.  li is NIEUWE NEDERLANDSCHE rs Gra- \enhace. Nader Placaat omtrend uil voer van Graden. geïnformeerd zyn, dat, niettegenftaande Ons Placaat van den 9 February dezes jaars, waar by den uitvoer naar buiten van Graanen uit de Landen van .Ovérrnaze, Partage van Onzen Staat , uit den Vrocnhove, mitsgaders uit de verdere Banken en Difuïc~ten onder Ons Gebied by en omtrent Maastricht geleegen, is geïnterdiceert, daar omtrent •rtogthans verkeerde practyken zouden plaats hebben , waar van ten min (ten het vervolg zoude zyn, dat uit de voorfz. Landen en Diftriótcn geen toevoer naar de Stad Maaftricht plaats heeft, en waar door groote duurte en fehaarsheid, zo in de gemelde Stad als in den omtrek van dien, zoude konnen ontftaan , indien daar tegens door geen meerdere kragtdadige middelen word voorzien. Zo is 't, dat Wy ten besten van Onze goede Ingezeetenen in de gemelde Stad en Quartiercn, goedgevonden en vcrftaan hebben by ampliatie van Ons voorfz. Placaat van 9 February laatstleden, welkers inhoud by dezen word geïnhereert en gerenoveert, nog te ordonneeren en te ftatueeren, gelyk wy ordonneeren en ftatueeren by dezen , dat provifioneel en tot Onzen wcderzegging toe , en ten einde te effedtueeren, dat de Ingezeetenen van voorfchreeven Landen en Plaatfen van het noodig Graan tot hunne nooddruft voorzien blyven, en te gelyk verzekert te zyn, dat de meerdere voorraad niet elders en buiten 's Lands werde getranfporteert, maar conform Onze intentie diene tot gerief der Stad Maaftricht, en de voorfz. Landen, de refpccfive Officieren van voorfz. Landen en Diftriclen gehouden zullen zyn , om even eens als Wy ten opzigte der Stad Maaftricht en de Ingezeetenen van dien hebben geordonneert , dat gefchieden zoude, exactelyk te doen opneemcn alle de Zolders en Schuuren, en de daar op zyn-, . de voorraad exadtelyk te doen annoteeren , waar van niets zal mogen worden vervoert of vcrkogt, dan op een behoorlyk Declaratoir, dat de geene, die  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1119 die het Graan afhaalt of koopt, is een Onderdaan' van Onzen Staan; dat ook boven dien by legale Atteftatie zal moeten blyken, dat de Graanen, op de publieke Markt te koopgebragt wordende, effec tivelykaldaarverkogtzyn geworden,en alsdan afgefchreeven zullen worden,dogdat het Graan onverkogt zynde gebleeven en wederom van de Markt vervoerd wordende, daar na zal moeten worden verantwoord, en dat eindelyk geene Graanen, gedorfchen of ongedorfchcn, van het eene Doip naar het andere zullen mogen werden getransporteert, nog ook van liet eene huis na het ander, zonder voorkennis van Burgemeefteren der Plaatzen, alles op pcenaliteiten hier boven gemeld. Lasten en beveelen Wy mitsdien alle Officieren en Jufticieren, dien het aangaat, in de voorf/.. Landen van Overmaaze van Onzen Resforte, den Vrocnhove, en andere Banken en Diftricten omtrent Maastricht en onder Ons gebied gcleegen, dezen Onzen Placaate te agtervolgen en te doen agtervolgen , en tot het werkiteliig maaken van hetgeen daarbyisbevoolen zo ieder in den haare, als onderling, en met communicatie zo veel noodig van de Regeering der Stad Maaftricht, de noodigc middelen en febikkingen te beraamen; procedeerende wyders tegens de Contraventeurs zonder eenige conniventie, dislïmulatie en verdrag, want Wy zulks ten besten van de goede Ingezeetenen bevonden hebben alzo te be^ hooren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie pretendeere , willen es begeeren Wy , dat dit OiV Placaat, zo binnen de Stad Maaftricht als in de Landen van Overmaaze, onder Ons gebied ftaande, den Vroenhove en Banken en Plaatfen hier voren ge rneld, alomme gepubliceert en geaffigeert zal wer den, terplaatfedaar men gewoon is zodanige Pu blicatie en affixie te doen. Aldus gedaan en gearrefteert ter Vergadering vat Eece 4 Hoog- s Gra- - .•enha- ;e. Nader Placaat omtrend uitvoer van Grot- nea.  Tifio NIEUWE NEDERLANDSCHE ■SsCra- vf.nha- Ter Ordonnantie van Dezelve (Was geteekend') H. F A G E L. Zynde op het fpatium gedrukt het Cachet van Hun Hoog'Mog. op een rooden Ouwel, overdekt met een papiere Ruite. De Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Hollanden West-Friesland,hebben den 8 dezer maand Oftober uit het midden van derzelver Vergaderinge benoemd Jonkheer Willem Lodewyk Baron van Wasfenacr, Heer van Starrenburg , befchreven in de Orden der Ridderfchap en Edelen dezer Provincie; Mr. Hugo Repelaer, Burgemeefter der Stad Dordrecht j Mr. Joacbim Rendorp, Heer Hooggemelde Heeren Staaten Generaal der Vereê» nigde "Nederlanden. In 's Gravenhage den ± Oclober 1789. (Was geparapheerd) TAMMINGA van ALBERDA, Vt. (Onder ftond)  JAARBOEKEN, OBober, 1789. iüt Heer van Marquette &c, Burgemeefter der Stad Amfteldam ; Huibert de li'it, Burgemeefter der Stad Alkmaar, en den Raadpen fionaris Mr. Laurens Pieter van de Spiegel, om Haare Doorluchtige Hoogheid, de Princesfe Frederica LouifalVilhelminavan Oranje,uk naam van Hun Ed. Gr. Mog op eene plegtige wyze geluk te wenfchen, wegens Hoogstderzelver aanftaande Huwelyk met den Erfprinfe van Brunswyk- Wolffenbuttcl. Gemelde Deputatie, welke in drie koetzen gezeten, en verzeld was met agt Bodens van Staata reedt omtrend ten twee uuren, onder het in de wapenen komen der VVagt, naar het Lusthuis de Oranjezaal, alwaar dezelve op gelyke wyze door de aldaar zynde VVagt ontvangen wierden. Ook is van wege de Heeren Staaten var Zeeland, eene plechtige Deputatie aan Hum ne Doorluchtige en Koninglyke Hoogheder gedaan, en met eene gepaste aanfpraak over gegeeven de brief van gdukwenfching var welgemelde Provincie over de beide aan ftaande Huwelyken van den Erfprins et Prinfes van Orange. Deze Deputatie wierd bekleed door de Heeren Baron Van Lyndei van Blitterswyk, Scbórtr, de Matiregnaul en Raed-Penlionaris Van Citteis, en is me de plegtigheden, by zoortgelyke omftandig heden gebruikelyk, ontvangen. Op den 9 dezer maand is in 't Collegh van de Edele Mogende Heeren Gecommit teer 's Gra- VÈNHAr CE-, i l [ C »  ,ii22 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. teerde Raaden van de Edele Groot Mogende Heeren Staaten van Holland en WestFriesland, Sententie uitgefproken tegen J. li. des Filiaties., Secretaris der Defolate Boedelkamer te Amfteldam , zedert den 4 September 1788 gevangen op de Voorpoorte van den Hove van Holland, waar by dezelve is verklaard te zyn vervallen van „ zyn ampt, als Secretaris van de Kamer ,, der defolate Boedels te Amfteldam, voorts meineedig, mitsgaders infaam en inhabil „ om ooit eenige publieke post of ampt in de Provincie van Holland an West Fries„ land te bedienen ; tcrilond aan ftuk te „ fcheuren de Recepisfen by de Sententie „ vermeld, na dat by den Heer Secretaris „ het origineel derzelve, waar op het Ex„ hibitutn was gefteld , vooraf gefcheurd „ zou zyn; vervolgens den tyd van 25 jaa„ ren te blyven geconfineerd op zyn eigen ,, kosten in een verzekerde plaats binnen „ deze Provincie, en daar na ten eeuwigen „ dage uit de Provincie van Holland en West„ Friesland gebannen , zonder daar weder „ in te mogen komen, op poene van zwaar„ der ftraffen; wyders gecondemneert in de „ kosten en mifen van Juftitie." De misdryven van gemelde J. H. des Filiaties , worden algemeen gezegd befiaan te hebben „ in eene aaneenfchakeling van ver„ fcheiden zaaken, waar in hy zich gemengd „ of waar aan hy mede gearbeid hadt, alle „ ftrydig met de waare en oude 's Lands „ Gons  JAARBOEKEN, OBokr, 17S9. 1123 Conftimtie, welke hy egter, naar het be« kende formulier, bezworen hadt: onder anderen het correspondeeren met uagewe„ ken perfoonen, die zich ihans in Benband „ ophouden, voornamelyk met het helpen 55 Oprigten van een corps paarden- en voetje volk, dat dienen zoude ter onderlteuning M van vreemd Krygsvolk, en jqrn met be„ hulp van dezelven eene Revolutie hier te ' Lande te bewerken, voornamelyk in de ?, Steden Amfteldam, Rotterdam ,'*Haarlem , en 'sGravenhage; het aannemen van mans, fchap; het koópen van wapenen en andere behoefte voor dat Corps; het nego« tieeren van gelden, door Recepisfen op „ naam van Gecommitteerden of Gedepu„ teerden, en voor rekening van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal, refi„ deerende te Brusfel; voorts waren, naar „ luid van die fententie, onder zyne papie> „ ren zeer opmerkelyke ftukken gevonden, zo met betrekkinge tot de fterkte van het ,J Guarnifoen en de Schuttery dezer Hofn plaats, als omtrend de bezetting der pos„ ten en wagteii in dezelve." Zie ook Nieuwe Nedezil, Jaarb. 1788. bl. 1354 en volgg. De Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden heeft op den 12 Oclober, nopens den eed der Hoofd.Officieren, dit beiSuic genomen: EX- sGra- venhaüe.  li24 NIEUWE NEDERLANDSCHE s Gs. \- VENHACE. Refol. omtrend den eed van HoofdOfficieren. EXTRACT uit de Rifolutien van dt Eieie Mogetuk Heeren RAADEN van STAATE der VEREENIGDE NEDERLANDEN. Maandag den 12 CSlober 1789. T~\e Secretaris Mollerus heeft aan Hun Edele J-/ Mog. voorgedraagen , dat Zyne Hoogheid hem eenigcn tyd geleeden had onderhouden, over de plaats hebbende gewoonte, dat by de aan (tellingder effective Hooge Stafs-Officieren van de Regimenten in dienst van den Staat, de daar toe aangeItelde Perfoon, by het ontfaugen van Commisfie "by. den Raad van Staate, op nieuws den eed in die quateit preftcert, cn zulks offchoon hy reeds te voren by het bekomen van gelyke titulaire qualiteit op de als toen gedcpecheerce Commisfie denzelfden eed had afgelegdwaar uit ontftond , dat niet alleen het wederom op nieuws doen van den eed vooronnodig en overtollig moest worden geconfidereert, maar dat zelfs dikwiis het geval exteerde, dat zodanig Officier, het zy dan reeds een Generaals Perfoon zynde , het zy reeds dienst doende in eene hoogere titulaire qualiteit, by eede zig adftringeerde om naar te komen de pligtcn, geattacheerd aan die Post, waar van hy nu flegts het"Traktement be-koomen had , offchoon hy in eene andere qualiteit' dienst doende, dus dsaibetófte niet konde nakoomen; waarom dan ook Zyne Hoogheid vermeende, dat behoorde te worden gedagt om een exnedient, waar door diergelyke onnutte en zelfs ongerymde eedspreftaticn worden gemenageerd. Dat die reflexie van Zyne Hoogheid aanleiding had gegeeven, dat was nagegaan, of deze gewoon" te in voorige tyden altoos in dier voegen had plaats gehad , dan wel wat daar omtrent was gepraclifeerd, en dat by dat onderzoek was bevonden,  JAARBOEKEN, OBober, 17-89. 1125 den, dat tot misfchien omtrent2y a 30 Jaaren ge-: leeden, wanneer iemand bekwam de effetlive qualiteir, welke hy te vooren reeds titulair had bezeeten, by het depeeheeren der Commisfie voor die effecfive aanftelling niet wederom Op nieuws daar op den eed wierd afgelegt, maar alleen op de rugge der Commisfie gefield den datum, op welke zo iemand by gelegentheid zyner titulaire aanftelling den eed op gelyke Commisfie had geprsfteert, zonder dat nogthans gevonden word, waar door het is toegekoomen,dat in dat gebruik verandering is ontftaan, en telkens op nieuws den eed is afgelegt geworden. Dat hy Secretaris met voorkennis van Hooggemelde Zyne Hoogheid, het gunt voorfz. aan Hun Edele Mog. was voordraagende , of Hun Edele Mog. zouden konnen goedvinden , om door het wederom in train brengen van de gemelde voorige pradtyk de hier vooren gementioneerde difficulteiteir uit den weg te neemen. , • Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden en verftaan.dat voortaan , wanneer iemand bekomt de effeclive qualiteit van Hoofd - Officier- by het een of ander Regiment, en reeds te vooren in gelyke titulaire qualiteit eed gedaan heeft, dezelve op de Commisfie daar van ten zynen 'behoeven te depeeheeren niet op nieuws den eed zal afleggen , maar alleen,. gelyk voor dezen heeft plaats gehad. , in dorfo van de Commisfie,' zal worden ge fteld den datum, op welke hy op'gelyke Commisfit den eed heeft afgelegt. En zal Extracf van deze Refolutie worden gezonden aan de Cö'onels of Commandeerende Ofïicierei van. de refpective Regimenten in dienst van dei ■ Staat, om te ftrekken tot derzelver narigt, en me1 last, om van deszelfs inhoud kennis te geeven aai hunne onderhebbende Officieren, op dat een iede die in het voorfz. geval zal komen re verfeeren verdagt zy om by het preferiteeren der Acfe vai Zyn Hoogheid, tot bekomjng der Cornmisfie by dei Raat s Gra- /ENHA3E. Refol. imtrend ien eed tan Hoofd. Officie, 'en, l b ï I t t l  'sGra- VÉNHAOE. 1126 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ Raad van Staate, teffens op te geeven , wanfrccr hy reeds te vooren in gelyke qualiteit heeft eed gedaan. En zal Extracl van deze Refolutie" worden ter . hand gefteld aan Zyn Hoogheid, om te ftrekken tot' Hoogstdeszelfs informatie. (Was geparapheerd) P. CHANGUIÖN, Vt. (Onder flond) Accordeert met het Register* (.Was geteekend) J. H. MÖLLERUS. Omtrend tiet toeleggen van belooningen aan de Ingenieurs, voor het maaken van teekeningen, behoorende tot bellekken, op welken eenige werken worden aangenomen, is ook nog by den Raad van Staate op den i$ 0<$ober 1739 dit belloten: EXTRACT uit de Refolutien van de 'Edele A-opende Heertn RAA-DEN van STAATE de, VEREENIGDE NEDERLANDEN.' Dingsdag den 13 Obïober 1789. "j"s gehoord het Rapport van de Heeren Van dersjc„ van SavweiuiykThefaurier - Generaal fan der Hoop en Secretaris Mo-i^us* de Heeren fan Lich-enlittgea i'cjt» r, derzelver Mede-Commisfarisfèn abfent zynde, hebbende ter voldoening aan Hun Edele Mog. Refolutie van den 29 Ocfober des gepasfeerden Jaars overwoogen, of en op welke voet voor  JAARBOEKEN, Otlbkr, 1789. xiaf ïioox het vervolg zoude behooren te worden vastgeileld omtrent het doen der toelaagen aan de Ingenieurs voor het maaken van Teekeningen, behoorende tot de Bellekken, waar op eenige Werken aangenoomen worden. Waarop gedelibereert efi in agtinggenöomen zynde de moeijelykheid om in het doen van voorfz. toelaagen eene vaste en eenpaarige voet te vólgen, en vooral mede geconfidereerr zynde j dat 'er te minder reden is, om de Ingenieurs deswegens eene extraordinaire remuneratie te geeven, na de verbetering van derzelver vast inkoomen door het verboogen der Traclementen; is goedgevonden en verHaan , dat in het vervolg niets meer zal worden toegelegd of goedgedaan voor zodanige Plans of Teekeningeh * als by de Bedekken ' moeten gevoegt worden j en dienen om naar dezelve het Gebouw of Werk in te rigten, maar de refpecfive Ingenieurs gehóuden zullen zyn, die voor hun vastTraclement eh als behoorende tot het Werk van hunne ordinaire Guarnizoensdienst te formeeren, terwyl, wanneer het geval exfteerde, dat een Plan of Teekening moest worden gemaakt van zo veel importantie en moeite, dat het zelve eene buitengewoefne belooning zoude meriteeren , Hun Edele Mog. als ian uil zig zelve geneegen zuilen zyn, daar op acht te geeven , en dien buiten gewoone arbeid niet geheel onbeloond te laaten. En zal deze Relolutié worden gedrukt, en eeh aantal Evemplaar. n van dezelve worden gezonden aan de refpeclive Directeuren, om dezelve aan de Ingenieurs in hunne departementen Guai. izoenhoudende'te communieeeren j rot derzelver narigr, en lom zorge te draagen, dot dezelve by de aanbeftceding van ecnig Werk mede kennelyk worde aan dsS Gegaadigderis tor. de aannéemin'g, ten < indé die hunne Calculatie uit hoofde van de "betaaling der toeleg. Voor de Teekeningen niet verhoogen* £n zal mede Extract van deze Refolutie worden! Ff ff fitf-" fa Gra- VENHA* GE. Refol. ontrond toelagen aan Ingeniearh 1  Ti28 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhaCE. gegeeven aan de Directeur - Generaal du Moulin^ tot deszelfs informatie. (Was geparapheerd) P. CHANGUION Vt,: (Onder fiond) Accordeert met bet Register. 'QWas geteekend) J. H. MOLLERUS. Omtrend het heffen van het Vuurgeld, isi by de Staaten van Holland en West - Friesland eene Publicatie op den i4.0étober 178* vastgefteld, by welke wederom voorden tyd van zes jaaren, in te gaan met den eerften' September laatstleden, wordt vastgefteld de! heffinge van het Vuurgeld, door de fchepen: te betaalen, met eene derde verhoging, zo* als by vorige Publicatien reeds is vastgefteld, werdendè wyders gelast ook in de drie zomermaanden, en dus het geheele jaar door, vuuren te branden; mitsgaders bevolen, dat fchepen, die uit een der havens dezer Provincie uitgeloopen zyn, en door toevallen genoodzaakt weder binnen te komen, zon-: der volbrenging hunner reize, naar het Vuuren Paalgeld eens betaald te hebben, ongehouden zyn het zelve telkens weder ce betaalen. Zie hier de Publicatie van dezen inhoud: Da  JAARBOEKEN, Otiofor, 1789. 1129 T\e Staaten van Hollanden West - Friesland, allen den geenen, die dezen zullen zien of hooren leezen, falut; doen te weeten: alzo aan Ons nader is gereprefenteerd,, dat de bepaalde tyd van zes Jaaren, by Onze Publicatie van den 22 Augustus 1783 tot het heffen van het Vuurgeld, met verhooging van een derde meer ais het zelve in conformité Van Onze Ordonnantie en de daar agter gevolgde Lyste van den 19 December 1668 bevoorens betaald was, met den 1 September dezes jaars is geëxpireerd, en dat egter noodig is, dat de Kasfe der Vuurgcldenby continuatie worde onderfteund en te gemoet gekomen. Zo is 't, dat Wy goedgevonden eri verftaan hebben , tot verder fupport van de voorfz. Kasfe van het Vuurgeld. nader te ftatueeren, gelyk Wy ftatueeren by deze, dat by continuatie als nogj by provifie wederom voor den tyd van zes jaaren j in te gaan met den 1 September laatstleeden, het Vuurgeld zal moeten' worden geheeven en betaald , op den voet en zodanig als het zelve tot hier toe volgens en in conformité van Onze gemelde Ordonnantie , en daar agter gevoegde Lyst van den 19 December 1668 is betaald geworden, met ver hooging van een derde van dien, ingevolge Onze Publicatièn van den 28 july 1762, 31 july 17C5, 10 July 1771, 22 july 17:7, en 22 Augustus 1783; als mede, dat wyders tot meerder nut en veiligheid Van de Commercie en Navigatie, de Vuurefl ook zullen moeten branden in de drie Zomermaanden , en dus het geheele jaar door; cn dat voorts de' Schepen uit Texel, het Vlie of van elders in deze' provincie ,■ uitgeloppen zynde, en' het Vuur- ett Paalgeld betaald hebbende ,• zo wanneer de/èlve' door ftorm , contrarie winden of andere dringende toevallen, genoodzaakt worden,- in de voorfz.Zeegaten wederom binnen te loopen, zonder haar voorgenoomereize volbragt te hebben, niet gehouden Ffff i bv** 'sGM* VENn&i GE. Publia omtrend 't Futit. gel:h  n3o NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE. Public, omtrend 'i Vuurgeld» zullen zyn, in zodanige gevallen het Vuur- cn PaaF-geld weder telkens te betaalen. En op dat niemand hier vanignorantiepretendeere, lasten en beveelen Wy, dat deze alomme zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, alwaar het zeiver te gefchieden gebruikelyk is. Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van den Lande , den 14 Oktober 1789. (Ondeiftond) Ter Ordonnantie van de Staatenv (Was geteekend) C. CLOTTERBOOKE. Hooggemelde Heeren Staaten hebben ook: op den zelfden 14 dezer maand, derzelver Publicatie van den 11 Mey 1664,en van dem 23 February 173Ö, omtrend de verboden! Huvvelyken , vernieuwd by eene waarfchouwing, waar by tot wegneming van de twyfeling: „of onder de verboden huvvelyken: 5, wel zouden behooren het huwelyk van 9, eene vrouw met den zoon van den broe9, der of de zuster haars overleden mans Ê de Ingezeetenen worden gewaarfchouwd dl 5, Dat het eenen man niet is geoorloofd, te „ trouwen met eene dogter van den broeder! of de zuster, het zy van vollen of heelem „ bedde, of met de ftiefmoeder van zynd }, overleden huisvrouw, gelyk mede, dat „ het eener vrouwe niet is geoorloofd, te „ trou-  JAARBOEKEN , Otïobert 1780. 1131 trouwen met den zoon van den broeder 01 ?, de zuster, bet zy van vollen of halven „ bedde, of met den ftiefvader haars over- leden mans." Tevens wordt by die waarschouwing de 5, 6, 7, H, 9, 10 en n artikelen der politieke ordonnantie van 1580 nader bekend gemaakt. Zie hier die waarfchouwing zelve: "pye Staaten van Holland en West-Friesland, allen den geenen, die deze zullen leezen , of hoorcn leezen, lalut: alzo zedert eenigen tyd aan Ons verfcheide verzoeken zyn gedaan om dispenfatie van Onze Publicatie van den 21 Mei 1664, en van den 23 February 1736, door Perfoonen, welke zig aan eikanderen hadden verbonden, tot het aangaan van Huvvelvken, by de voornoemde Publicatien expresfelyk verboden ; en welke meerendeels tot een motief van hun verzoek hebben, dat zy die verbintenisfen aangegaan , of hunne genegendheid voor eikanderen hadden gevestigd in onkunde van den inhoud van dezelve Publicatien; en alzo ook eenige twyffeling gereezen is, ,, of onder dc verboden Huwe„ lyken wel zoude behooren het Huwelyk van een 3, Vrouw met den Zoon van den Broeder, of Zus„ ter van haaren overleeden Man," hebben Wy goedgevonden, Onze goede Ingezeetenen te waarl, fchouwen; ,, dat het een Man niet is geoorlofd „ te Trouwen met een Dogter van de Broeder of 3, Zuster, het zy van vollen of halve Bedde , of ,,■ met de Stiefmoeder van zyne Overlcedc Huis,, vrouw; gelyk mede, dat het aan eene Vrouw niet is geoorloofd te Trouwen met den Zoon van ,, de Broeder of Zuster, het zy van vollen of hal„ven Bedde; of met den Stiefvader van haaren overleeden Man. F fff 3 Ei 's Gra* venhage.  u32 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- venhace. Waar- fir'lOUW. 'Omtrend verboden JHuwelykeq. En ten einde voor te komen, dat Onze goede In« gezeetenen in het toekomende zig in verkeering abu* • feeren, of zig aan eikanderen verbinden tot het aangaan van Huvvelyken, welke by de Politike Ordonnantie van den Jaare 1580, en by deze Onz© Waarfchouwing voor ongeoorloofd zyn verklaard „, en daar door zig zouden bloot Hellen aan de fchadclykcgevolgen, welke uit zulke verbintenisfen kunnen voort vioeijen; hebben Wy wyders goedgevonden den inhoud van de 5, 6, 7,8,9, 10 en 11 Artikelen van de voornoemde Politike Ordonnantie, by deze aan allen en een ieder nader te doen bekend maaken, in voegen als volgd: Art. 5. In den eerden, en mogen niet Trouwen eenige "Afcendenten met haare Defcendenten, te weeten, Ouders en Einders opwaards ende neder 7 waards gaande/» infndtum, 6. ihsgelyks niet Broeders met haare Zusters, het zy van volle of halve Bedde. 7. Ten derden, en mogen niet Trouwen de Öomen met haare Nichten, dat is, met haare Broeders ofte Zusters Kinderen , ofte Kindskinderen ende Defcendenten : nogte insgelyks de Moeyen met. haaren Neeven, dat is, met haaren Broeders of Zusters Zoon, nogte Kindskinderen ofte Defcendenten , beide in infinitim, alzo Oomen en Moeyen, ten refpeéten van haare voorfchreeve Nichten en Neeven, ftaan ia de plaatfe van Vader en de Moeder. 8. Ende zo veele als het aangaat de graaden van affiniteit en de Zwagerlchap, alzo de band des Huwelyks al zulke gemccnfchap mede brengt, dat Manne ende Wyf maar eene zyn, zo is het insgelyks verboden ende geïnterdiceert, dat de Man mee egeene Bloedverwanten ofte Maagea van zyne overleeden Huisvrouwe, noch de Vrouwe met egeene Bloedverwanten ofte Maagen van haaren overleeden Man, deo,3elve Man sa de Vrouwe binnen de voorin  JAARBOEKEN, Otteber, 1780. "33 voorfz- uitgedrukte graaden beftaande, malkande-' ren niet en zullen Trouwen, op gelyke peyne van. onwaard ende ftraffe in Lyf ende Goet ais vooren.; Namentlyk dar eeeene Man Trouwen en mag met zyn Schoondcgter,dat is, mette naghelaten Weduwe zyns Soons , noch mette Weduwe van zyns., Soons1 ofte Dogters Soone, ende zo voorts neder-1 waarts, ofte met egeene Weduwe eefflger zyner, Defcendenten; gelyk ook egeene Vrouwe Douy.cn en mach met haaren Schoonfoone, dat is, met de, Man van haare overleeden Dogter, noch mette Man van haars Soons ofte Dogters dogtcre, en alzo vervolgende met egeene Man geweest hebbende van eenige haare Defcendenten. o Insgelyks egeene Man mach Trouwen met zynStiefdogtcr, dat is, mette Voordpgter zynder Huisvrouwe, noch met eenige van dezelve zyne Voordogteren Defcendenten: gelyk ook egeene Vrouwe Trouwen mach met haar Stieffoone, dat is, met de Voor foor e van haaren overleeden Man , noen met eenige Defcendenten van dezelve haare btiei> f°Toe.nitem, egeen Man mach Trouwen de nagelaaten Weduwe van zynen overleeden Broeder , noch egeene Vrouwe de Man van haare overleeden n^Hier en boven en mogen niet Trouwen den Man met de Weduwe zynder Neevc . dat is, met de Weduwe van zyns Broeders ofte Zusters Soone, noch mette Weduwe van eenige zyne broeders of Zusters Defcendenten: gelyk ook egeene Vrouwe Trouwen mach mette naghelaten Man van haare Nichte, dat is, mette Weduwenaar van haare Broeders ofte Zusters Dochter, noch mette Man van eenige haare Broeders ofte Zusters Kindskinderen ende Defcendenten. En op dat een ieder hier van behoorlyke kennis .zoudehebben, begeeren Wy,dat deze alommeza ;Gra- enha- ■e. Vaarchntm»mtrend •er boden {'ei:.  iï34 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s GravenhA- De onlusten in het Ooftenryks Braband," hebben ook gelegenheid gegeeven tot het navolgend Placaat der Algemeene Staaten , op-den 16 dezer maand beraamd: waar by Hunne Hoog Mog. de Officieren der Genera* liteit gelasten en verbieden , op het grondgebied var» den Staat geene vreemdelingen toe te laaten, welke gewapend zouden willen i I5 '' en, of eenige voorraad van geweeren of 1 tere oorlogsbehoeften gewapend willen met zich voeren. De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlan. den; allen den geenen, die dezen zullen zien pf hooi en leezen, falut; doen te weeten: dat Wy in ervaringe zyn gekomen, dat zedert eenigen tyd veele Vreemdelingen, byzonder uit Oostenryksch Braband, op het Territoir van den Staat, en wel voornamentlyk in de Meyerye van *sBosch, de Barronnie van Breda en het Marquifaat van Bergen op Zoom zyn gekomen; en dat binnen weinige dagen derzelver getal niet alleen aanmerkelyk is ver-r. mèerderf, maar dat zelfs geheele Troupen te gelyk worden gepubliceerd en geaffigeerd daar zulks be* hoord te gefchieden gebruikclyk is. Gedaan in den Hage onder het klein Zegel van. den Lande, den 14 Ocfober 1789. (Qnder ftond) Ter Ordonnantie van de Staaten, (Was geteekend') Cf CLOTTERBOOKE,  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789. 1133 arriveeren, of het Land doortrekken , geheel of gédeeltelyk gewapend, of een quantiteic Wapenen en Buskruit in Karren met zig voerende. Zo is 't, dat Wy nodig geoordeeld hebben, Onze intentie omtrent de Adminiftratie en het yerblyf van voorfz. Vreemdelingen op Ons Territoir, onvermindert en by explicatie van Onze Refolutie, op den 14 dezer maand, opdat fubjecf genomen, en welke reeds ter kennisfe van verfcheide Officieren in het Diftrict van de Generaliteit zal zyn gekomen , nader by dezen te kennen te geeven , en mitsdien te verklaaren, gelyk Wy verklaaren by dezen, dat, hoe zeer Wy geen oogmerk hebben, om aan Vreemdelingen, welke niet behooren onder de Clasfe van Vagabonden en Landloopers, (als omtrent welke in weezen blyft Ons Placaat van den 1 April 17^8, gerenoveerd den 14 July 17:5 >) het inkomen of verblyven op het Territoir van den Staat te verhinderen, maar wel mogen lyden, dat dezelve, zig ftil en wel gedraagende, het zy in Herbergen, het zy by de Ingezeetenen, welke genegen zyn, hun in te neemen , zig ophouden; Wy egter niet kunnen gedoogen, dat dezelve op Plaatfen, onder Ons Gebied gelegen, en in" welke Wy aan dc Ingezeetenen alle Wapening en het formeeren van eenige Corpfen of Genootfchappen hebben geïnterdiceerd, zig gewapend zouden vertoonen, of eenige Voorraad van Wapenen, Kruid, pf andere Ammunitie met zig voeren, cn Corpsgewyze escorteeren, nog ook eenige Exercitiën van Wapenhandel verrigtcn , of in het generaal iets doen, het welk tegens Ons Territoriaal Gezag ende fubfifteerende OrdrcsenPlacaaten zoude aanloopen: ontbieden en gelasten Wy mits dien alle Officieren jn het Diftrict van de Generaliteit, dat zy op hel Territoir van den Staat niet moeten admitteeren zodanige Vreemdelingen , welke gewapend zouder willen inkomen, of eenige Voorraad van Geweerer pf andere Ammunitie Corpsgewys escorteeren, ei Ff ff ? me sGra- ' venha2e. Placaat nopens Vreirn- 'ielingen isyzonder uit Ooflenr. lira- band. l | 6  H3« NIEUWE NEDERLANDSCHE »s Gra- VENHACE. Placaat nopens Vreemdelingenbyzonder uit Ooflenr. Sra- Vand. met zig voeren, en dat zy voorts in het generaal aan de voorfchrecven reeds binnen gekomen Vreemdelingen , en die geene, welke nog mogten willen binnen komen, van deze onze meening en goedvinden kennis geeven, en mits dien dezelve voorhouden, dat, by aldien zy willen jouisfeeren van de vrye inkomst en verblyf op het Territoir van den Staat, zy zig ftil en rustig moeten gedraagen, geen overlast aan de Ingezeetenen vercorzaaken, en zig onderwerpen aan de ordres en Placaatcn van den Lande , en het geen hier boven is geftatueert. En op dat niemand hier van eenige ignorantie kome te pretendeeren, begeeren Wy, dat dezen Onze Placaate alomme in het reslbrt van de Generaliteit gepubliceert en geaffigeert zal worden, ter plaatje' daar men gewoon is zodanige Publicatie en afüclie te doen, alzo Wy het zelve ten dienfte van den Lande bevonden hebben alzo te behooren. Aldus gedaan en gearrefteert ter Vergadering van Hooggemelde Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. In 'sGravenhage den 16 Oktober 1789. (Was geparapheeri) W. F. H. van WASSENAER, Vt._ {Onder fttsnd) Ter Ordonnantie van Dezelve. (Was geteekend) * H. F A G E L. Zynde op het fpatium gedrukt het Cachet van Hun Hoog Meg. op een Rooden Ouwel, overdekt «et een papiere Ruite. Ia  JAARBOEKEN, Oflofcr, I78q. 1137 In ons voorgaand flukje voor September, hebben wy den brief medegedeeld , by welken de Algemeene Staaten Zyne Doorluchtige Hoogheid Willem Frederik van Oranje, met de aanftaande Echtverbintenis hebben geluk gewenscht. Zie bl. 1067 en 1068. De Erfprins beantwoordde die gelukwenfehing by eenen brief van dankzegging, gedagteekend uit Kircheim Poland den 5 October 1789, by welken Zyne Doorluchtige Hoogheid betuigt,de belangens van den Staat altyd voor het eenig rigtfnoer zynet handelingen te zullen houden. De inhoud van dien brief is woordelyk deze: HOOG MOGENDE HEEREN! Op het aangenaamst verrast zynde door de ver - pligtende"Misfive, waar mede U Hoog Mug den 22 der voorleden maand my wel hebben wil lei te kennengeven Hoogstderzelvcr gunftige gevoelen over eene door my op het erriftigfte verlangde egt verbintenis, vind ik my zeer bevestigd in myne bil lyke blydfchap en regtmatigc verwagting , van ii dezelve een beftendig geluk te zullen erlangen. I mag geen oogenblik verzuimen, om U Hoog Mos des wegen myne levendigfte erkentenis te betuigen en tevens U Hoog Mog. te verzekeren, dat ik 0 het yverigfie bidde om de vervulling van Hoogst derzelver wenfehen tot myn byzonder welzyn, e om de bekragtiging van Hoogstderzelvcr wyze v001 uitzigten, volgens welken zy deze huwelyksverec niging mede met de waare belangen van den Staf overeenkomftig pordeelen. Dit laatfte wensch ik gelyk in deze gewigtige omftandigheid , zo oc by vervolg voor het èenïg rigtfnoer myner hahdelir fea te hoüdes» en dus voor my en voor myne aai * ftaat 'sGra- VENHAn GE. J > 3 c t k 1-  'sGra- venhage. /Iniw. van den Erfprins am Hun Hwg Mog. (Was geteekend) WILLEM FR. van ORANGE. Het was den 18 October, dat den Erfprins Van Orange, in eenen goeden welftand van deszelfs volbragte reize naarBrunswyk,Berlyn en eenige andere plaatzen in Duitschland, op deOrangezaal terug kwam. ZyneHoogheid gaf den volgenden dag kennis van zyne terugkomst aan den Voorzitters van de Algemeene Staaten en van den Raad van Staate, door welke, als mede door den Voorzitter der Generaliteits Rekenkamer die Prins vervolgens plegtig deswege,als ook wegens de aanitaande Echtverbintenisfe, op den 19 October op het huis in 't Bosch, uit naam der drie Collegien, wierdt begroet en geluk gewenscht. Die der eerstgemelde was Jonkheer f 'afi Lynden van Blittermyk; de tweede E138 NIEUWE NEDERLANDSCHE ftaande Gemalin eene billyke aanfpraak op de goedkeuring en toegenegenheid van U Hoog Mog. bewaarende, tevens aan Hoogstdezelven bewyzen aan myne opregte gevoelens van hoogagting en dienstvaardigheid te geven. Waar mede, U Hoog Mogende in Gods heilige befcherming beveelende, bly ve ik HOOG MOGENDE HEEREN! Uwer Hoog Mogende gehoorzaame Dienaar.  JAARBOEKEN, Otïober, 1789. U39 de Stavenisfe Pous, beide wegens Zeeland; ende derde Noordbergh, Heer van Bleskengrave, wegens Holland, in de hooggemelde Vergadering en Collegien voorzittende. Deze pligtpleging heeft ook vervolgens op den aa dezer maand, van wege de Staaten van Holland, plaats gehad. Deze Deputatie wierdt bekleed by de Heeren J. Franfois Cornelis, Baron van Aersfen , Heer van Spyk, Sommelsdyk, Plaet enz., befchreven in de Orde der tódderfchap en Edelen dezer Provincie; Mr. Hugo Repelaer, Burgemeefter der Stad Dordrecht; Mx.Joachim Ren* dorp, Heer van Marquette, Burgemeefter der Stad Amfteldam; Huibert de Wit, Burmeefter der Stad Alkmaar , en den RaadPenfionaris Mr. Laurens Pieter van de Spiegel. De koetzen dezer Heeren waren wederom door 8 Bodens van Staat vergezeld, en voorts gefchiedde alle de plegtigheden, als naar gewoonte. De zelfde pligtspleging gefchiedde ook nog op den 23 October,door de Heeren Afgevaardigden der Hollandi'che ftemhebbende Steden ter Vergadering van de Staaten van Holland,uit naam van welgemelde Steden. Eindelyk zyn ook nog deze pligtplegingen, ter gelegenheid van de gelloten huvvelyken van den Erfprins en van de Prinfes,afgelegd door de Heeren Leden van den Hooge Rade in Holland; den Hove van Holland, Zeeland en West-Friesland; den Rade en Leenhove van Braband en Lande van Overmaaze; de Magiftraat dezer Stede, de Vroed- 's Gkü- venha3e.  ïï4ó NIEUWE NEDERLANDS CH2 'sGra- venhage. Vröedfchap derzelve; de Officieren der' Haagfche Schuttery enz. DTet was op den geboortedag van Haare Majefteit de regeerende Koningin van Pruisfen, den 16 dezer maand, dat de verloving van den Heer Erfprins Van Oranje met Mevrouw de Princesfe IViihelmsne, ten Hove plechtig' bekend gemaakt wierdt. De Nederlandfche Gezant, Jonkheer Fan Rheede, hadt ten zelfden dage gehoor by Hunne Majefteiréb , wordende door den Graaf Fan Finkenjlein tegens twaalf uuren by den Koning ingeleid, aan wien gemelde Gezant den brief van gehikwenfching in gepaste bewoordingen van Hun Hoog Mogende, met een aanIpraak, overgaf; welken Zyne Majefteit betuigde, „ met dankbaarheid aan te nee. „ men, en ten hoogden gevoelig aan Hun j, Hoog Mogende vriendelykeoplettendheid „ tè wezen. Zyne Majefteit beloofde zich „ de volmaaktfte voldoening van dit fauwt„ lyk , wenfchende dat Zyne Dochter zich „ de goedheden en de vriendfchap van Hun „ Hoog Mogende mogte waardig maaken: „ Zyne Majefteit zoude alles aanwenden, „ om Hoogstdeszelfs Dochter daar tce ia „ ftaat te ftellen, en hadt de gegrondile hoop, „ d;;t onder het opzicht van haar aanftaande Schoonmoeder Mevrouwe de Princesfe van „ Orange, een Vorftin, aan wien den Ko»> ning zo veel deugden als verdienften en „ beminnelyke hoedanigheden toekende , „ zulks dan ook naar Zyne Majefteits vim-  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789; 1141 „ rigfte verlangen zoude komen re gebeuren." De Koning voegde hier nog by: „ dat hoe „ zeer de aankleeving en vriendfchap, die „ Zyne Majefteit aan Bun Hoog Mogende „ toedroeg» niet konde vermeerderd worden, Zyne Majefteit zich verheugde, met dit „ huwelyk aan te zien als een nieuwen band, „ die beide Staten nog vaster aan elkander „ zoude vereenigen ,"lastende eitidelyk den WztïVan Rheede, „ om Hun Hoog j>.iogen- de te verzekeren, dat altoos gereed zoude „ zyn, om Hoogstdezelven van de oprecht„ heid zyner gevoelens te overtuigen, en „ uit te oeffenen alles, wat in deszelfs ver- mogen zouden wezen, en tot nut, voor„ fpoed en welzyn van de Republiek zoude 5, kunnen verftrekken." In het gehoor by Haare Majefteit de regeerende Koningin, toonde Hoogstdezelve mede zich ten hoogften gevoelig aan Hun Hoog Mog. oplettendheid, onder de vriendelykfte uitdrukkingen, zo ten aanzien van Hoogstderzelver zorg, dat haar Dochter zich de goedheden van Hun Hoog Mogende en de liefde der Nederlanders mogt waardig maa» ken, als omtrend de gevoelens van hoogagting en oprechte vriendfchap, welke Haare Majefteit beftendig aan Hun Hoog Mogende zoude toedragen. Mevrouw de Princesfe Wilhelmine tegenwoordig zynde, hadt den Heer Fan Rheede gelegen heid, om tevens aan Haare Koninglyke Hoogheid den brief van Hun Hoog Mogende aan deze Princesfe over te geven, onder het doen van eene aanfpraak, ge- 's Gra» VENUAg GE.  Ji42 NIEUWE NËDERLANDSCHfi 's Gra- venhace. Omtrend den invoer van het rundvee en tot aanmoediging van denzelven, is by de Staaten dezer Provincie, op den 30 October 1789 deze Publicatie beraamd en verzonden ; De gepast naat de verdienften van eene Vorile* lyke Bruid. De ontroering van I Iaare Koninglyke Hoog-* heid, hoe zeer by deze omftandigheid zeer merkelyk, belettede Hoogstdezelve niet om den Heer Fan Rheede met veel bevalligheid te verzoeken, „ Hun Hoog Mogende voor de eer aan haar beweezen, te willen bedati„ ken en te verzekeren , dat haare lieffte „ zorg altoos zoude wezen, om te trachten „ zich. zo wel Hoogstderzelver goedheden „ als de liefde van eene Natie, voor wie zy a, met de grootfte hoogagting bezield was", „ waardig te maaken en te winnen, en dat, „ met zich intusfehen aan de aanhoudend- heid van Hun Hoog Mogenden goedheden „ te bevelen, zy Hoogstdezelven van haare „ oprechte gevoelens van eerbied liet verze„ keren." De gelukwenfehingen aan Haare Majefteit de Koningin met derzelver geboortedag vielen hier op voor, welke de Koning, mitsga* ders de Prinfen en Prinfesfen kwamen afleg, gen. Na dat het Koninglyk Huis vergaderd was, deedt de Koning de bovengemelde plegtige bekendmaking.  JAARBOEKEN, Ocïobtty 1785». 1143 lT\e Staaten van Holland én West - Friesland, al^* len den geenen die dezen zullen zien of hooren leezen, falut j doen te weeten, dat Wy , in Overweeging genomen hebbende het voorgedrageiie ter Onzer Vergadering om ter aanmoediging der invoer van Rundvee binnen deze Provincie , wederom uit te luoveri een pramie van tien guldens voor ieder ftuks Rundvee, op den voet van Onze Publicatie van den 5 Maart dezes jaars ,■ op het aan Ons als toen .gedaan Verzoek van de Overlieden van het Vleeshouwers Gilde te Amfterdam, ten,einde uithoofde van de aanhoudende fchaarsen kostbaarheid van het Rundvee * mitsgaders dat eene finguliere ziekte in den gepasfeerden Jaare, byzonder in Noord - Holland onder de Schaapen, eene groote. menigte van Schaapen en Lammeren had doen fterven ; dè belasting van twintig guldens Op den invoer van ieder Runderbeest geftatueert, tot op vyf guldens mogtë worden vermindert, en by Onze Refolutie van den 18 April 1788, hebbende goedgevonden,, ter Vergadering van de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden devoiren aan te wenden, ten einde bet regt op het inkomend Rundvee ,• by de Lyst gevoegd agter Hun Hoog Mog. Placaat van den 31 July 1,725 gefteld op twintig guldens, voor de maand April fcn de twee volgende' maanden moge worden gemodereert op vyf guldens. ... Zo is 't,dat Wy in afwagting van 't goed fiicces der voorfz aan te wende devoiren, ten einde dooide geene,- welke in deze belang hebben, in tyds mee gerustheid de nodige ordres tot den inkoop van Rundvee buiten 's Lands zouden kunnen worden gefteld wederom goedgevonden hebben' , op dat niemand door de. huo'ge regten op het inkomen zoude worden afgefchrikt om Rundvee van' buiten 'sLands naar deze Provincie toe te voeren,,aan alle en een iegelyk, die met Pasporten van de Officieren van de Convoyen en Licenten op de Gggg Comp- 's GravenhA- GE. Publid nopens invoer van Rutldi veet  's Gra- venhage. Pubtic. nopens invoer van Rund- fee. ïi44 NIEUWE NEDERLANDSCHE Comptoircn van de Collegien ter Admiraliteit, of andere valabele bewyzen zal kunnen aantoonen , Rundvee, Osfen of 'Koeyen, zonder onderfcheid, voor den 1 July des jaars 1790 hier te Lande te hebben ingebragt, en in deze Provincie ingevoert, endaar van voor bet inkomend regt twintig guldens van ieder Beest te hebben betaald, te beloven, zo als Wy beiooven by deze, een pramie van tien guldens voor ieder Os of Koe, die alzo in deze Provincie zal weezen ingebragt , twee Vaarien, vier Hokkelingen en agt Kalveren, voor een Os of Koe gereekent, welke voorfz. pramie ieder , die zv' in geval bevind van dezelve te kunnen vorderen , zal kunnen ontfangen by de 'refpective Ontfan^ers van 'sLands Gemeene Middelen, op het : overgeeven der Pasporten van de Officieren der Convoyen en Licenten, op de Comptoiren van de Collegien ter Admiraliteit, waar uit koome en blyken , dat hy het voorfz. Rundvee hier te Land® • en in deze Provincie, van nu af aan, voor den eerften July des jaars 1790 zal hebben ingebragt en 1 daar voor heeft betaald het inkomend regt van twintig guldens van ieder Beest, de Vaarien 3 Hokkelingen en Kalveren gereekend als vooren. En op dat de tegenswoordige fchaars- en kostbaarheid van het Rundvee ih deze Provincie, door den uitvoer van het zelve niet worde vermeerdert of gecontinueert, interdiceeren Wy mede by deze aatfalle en een iegelyk, wie het zoude mogen wee- | .zen, eenig Rundvee, het zy jong of oud, mager" of vet, hoedanig genaamd, buiten deze Provincie te vervoeren, te doen of te laaten vervoeren, directelyk of indiredtelyk op eenigerhande manieren, op de vérbédrte van elk ftuk Rundvee, en daar en boven een boete van honderd guldens, dat uit te voeren ondernomen word en agterhaalt zal zyn, mitsgaders van het Schip of Schuit, waar mede de yervoe-: ring buiten deze Provincie zoude zyn gefchied, te apuliceeren ^oor een derdepart ten behoeve van  JAARBOEKEN, Oèohtrt 1789. ^| :tieh Officier, die de calange zal komen te doen, ,feen derdepart ten behoeve van den Aanbrenger, én een derdepart ten behoeve van den Armen van de plaatsalwaar de aanhaaling zal gefchieden, niet Gxpresfe begeerte j dat de voorfz. boete en verbeurte ook gevordert zal worden tegens die geenen, die bewéezen en overtuigt zullen kunnen worden eenig Rundvee na de Publicatie dezes te hebben uit• gevoert,dpen of laaten uitvoeren, fchoon het Rundvee zelfs op den uitvoer niet agterhaalt zoude mogen worden. En op dat een ieder daar vati kennisfe hcbbe, -tn niemand, ignorantie pretendeere, zo begeeren Wy, dat deze alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert, ter plaatze daar het behoord te ge. jchieden en gebruikelyk is • Iastende ook alle .Officié.ïen en Regteren dezer Provincie, dit Ons verbod .van uitvoer naar behooren te doen nakomen en fcxecuteeren, procedeerende tegens de Contraventeurs zonder eenige oogluikinge, disfimulatie of verdrag, want Wy zulks alzo ten diende van den Lande, en ten beste van de goede Ingezeetenen van dien bevonden hebben te behooren; Gedaan in den Hage ónder het klein Zegel van $ea Lande, den 30 Ócfober 1789. (Onder Jlond) Ter ordonnantie van de Staaten» (Was geteekend) C. CLOTTERBOKE. Ook is nog op het ftuk der Landlopers, Vagabonden en Bedelaars, by Placaat van vden 30 Oétober aldus voorzien: . Gggg 2 . De 's ÓrA' vewha- GEi PubliCi nopens invoer v..n Rand» vee:  's Gra- VENHAGE. Placaat tegen Landlopers enz, 1146 NIEUWE NEDERLANDSCHE De Staaten van Holland en West-Friesland, allen den geenen die dezen zullen zien of hoeren leezen, falut: doen te weeten: Dat Wy in ervaaringe gekomen zyn, dat, niet tegenftaande Onze Placaaten op het ftuk der LandIoopers, Vagabonden en Bedelaars van tyd tot tyd geëmaneertde toevloed van Bedelaars, Landloopers en Vagabonden bier te Lande wederom merkelvk is vermeerdert, en dewyi de ondervinding heeft geleert , dat zulks niet alleen is {trekkende tot groote last van Onze goede Ingezeetenen, maar ook den weg baant tot dieveryen, huisbraaken en allerhande geweldenaryen , waar van men binnen korten tyd meer dan te veel droevige narigten heeft gehoord. ' l , . Zo is 't, dat Wy in het oog houdende het algemeene nut en welzyn dezer Landen, mitsgaders) de veiligheid van de goede Ingezeetenen, daar op alvoorens hebbende gehad het advies van den Prsfldent en Raaden van Onzen Hove, inhssreerende Onze voorige Placaaten en fpecialyk die van den \o Mey 1649 en 2j October 1760, voor zo verre" dezelven dezen niet zyn contrarieerende,; goedgevonden hebben te ordonneeren en ftatueeren , lelyk Wy ordonneeren en ftatueeren mits dezen; Kerftelyk, dat geene Landlóopers, Vagabonden of Bedelaars, Mans of Vrouwen, uit andere Landen geboren, in deze Provincie zullen mogen komen, en dat de zodanigen, welke zig reeds in dezelve bevinden, binnen agt dagen na de Publicatie dezes uit deze Provincie zullen vertrekken , op pcene in beide gemelde gevallen , dat de Overtreeders zonder eenige oogluiking volgens Ons Placaat van 25 October 1760 aan den lyve geftraft en eeconfineert zullen worden. ; Ten tweeden, dat geene Schippers, Schuite. voerders en Voerluiden eenige Bedelaars, of dk hun van bedelarye fufpect zyn, in deze Provincie zullen mogen invoeren, op pcene van zes guldens vooi  JAARBOEKEN, OEtober, 1789. 1147 voor ieder Bedelaar, ten behoeven van den Armen '■ te verbeuren, en dezelve op hunne kosten wederom ■ uit deze Provincie moeten brengen. 1 Ten derden, dat voor Landloopers en Vagebonden gehouden en als zodanige geftraft zullen wor-. den , alle Keetelboeters , Swavelftokverkopers,, Kuipers, Schoenlappers, Kraamers, Stoelenwinders of Matters, Schoorfteenveegers, Leproofen5i Quakzalvers, Deeken-, Rattekruit- cn Vlakballenverkoopers, Mesfen- en Scheerenfiypers, Liedjeszangers, Speelmannen, Goochelaars, Omloopers met Kykkasten , Oliverkoopers, en diergelyken, die hunne Neeringen en Handwerken ten platten Lande exerceeren, ten ware dezelve binnen de een of andere Stad of Dorp woonagtig, en tot de exercitie hunner Neeringen by de Magiftraaten hunner Woonplaatfe geadmitteert zullen zyn , hoedanige admisfien ten minften jaarlyks zullen moeten vernieuwt worden. Ten vierden, dat alle Bedelaars, hier te Lande gebooren, die fwak en onbekwaam zyn om te werken , hen binnen agt dagen na de Publicatie van dezen tranfporteeren zullen na de plaatfe, daar zy van daan zyn, of daar zy hun meest onthouden hebben, alwaar zy hun onderhoud zullen mogen zoeken, na de ordre'aldaar gebruikelyk, zonder dat zy in ande^ fe Steden of Dorpen zullen mogen gaan beedelen, op pcene van de eerftemaal geduurenden drie dagen te Water en te Brood gezet, en voor de tweede reize gegeesfeld en gebannen te worden, conform den inhoude van het vierde Artikel van Ons Placaat yan '2 Mey 1(549. Ten vyfden , pn op dat geene Landloopers ol Vagabonden door anderen tot beedelen worden aangemoedigt, zo verbieden Wy wyders elk en een iegelyk Ingezeeten dezer Provincie, om iemand dei bovengemelde Landloopers en Vagabonden in het voorfz. derde Artikel vermeld, eenig geld of andere gaaven te fchenken, veel min dezelven in hunne Gggg 3 ■ Hui- sGba« /EjSHA* ;e. Placaat 'egen handh' <)ers enz.  ïï48 nieuwe nederlandschb *s Gravenha- ge. Placant tegen Latidlopets enz Huizen, Stallen, Schuuren of elders te herbergen of te laaten vernagten, op pcene van zes guldens telken reize voor ieder Perioon te verbeuren als vooren , uitgezonderd dc Perfoonen in het derde Artikel gemeld, welke men zal vermogen te herbergen,; indien zy een Acte van admisfle van de Magiftraat; hunner Woonplaats , geen jaar oud, vertooneh 'x en anders niet, als mede de Perfoonen in het vierde; Artikel vermeld, dewelke, mits zig preciefelyk reguleerende naar het voorfchrift van dat vierde Artikel , binnen de Plaatzcn hunner Relïdentie, en nergens anders zullen mogen met Aalmoesfen begiftigt en gcherbergt worden. "Ten "zesden," en op dat deze Onze ferieufë intentie te beter effect forteere, hebben Wy goedgevonden, by renovatie en ampliatie vart het dertiende Artikel van het meergemelde Placaat van 1649, alle Heeren van Hpoge- of Am-? bagtsheerlykhedcn, mitsgaders de Steden , welke Crimineele of Civiele Juftitie zyn adminiftreerende, en generaalyk de Geregten van alle Porpen of Ambagten binnen deze Provincie, te gelasten en be« veelen, dat zy ieder in den haare, hun werk daap af zullen maaken, om de Beedelaars, Landloopers? en Vagabonden in denzelven Ambagte te doen ap- frehendecren, en te keveren in handen van den, loofd- Officier van de Plaatfe, die daar mede han-i delen zal naar inhoud der Placaaten. Beveelende wyders allen Officieren, dat zy di£ Ons Placaat,mitsgaders dat van 25 Ocfober 1760, en fpeciaal méde het zevende, agtfte, en,negende Artikel van Ons meergemelde Placaat van ia iley 1649 , exaclclyk nakomen en executeeren , waar toe door Ons bukengewoone voorziening isj gedaan. En op dat niemand hiervan ignorantie zoude kun«. pen pretendeeren, begeeren Wy, niet alleen, dae sdeze alomme zal worden gepubliceert en geaffigeert, daar het bê'wort cn te gefchieden gebruike-  JAARBOEKEN, OSofcr, 1789. 1149 ïvk is maar gelasten hoven dien alle Officieren,' Schouten eri andere Geregtsbediendens naauwkeu-, ft» toezigt te neemen, dat dit Ons Placaat m aüe< Herbergen , Kroegen en Slaaplieden ten platten Lande, en in de Steden daar zulks nodig zal weezen en door Magiftraaten geordonneerd zal war-; den, mitsgaders in alle Vragt-, Beurt- en Trekfchepen op een zigtbaare plaatze worden opgehan-, een od poene van drie gulden, ten behoeve van den Officier, welke de calange zal doen, te verbeuren by den Herbergier , Kroeg of Slaapitehouder, of Schipper, welke van zulks te doen in gebreken blyft, of dit- Placaat gefcheurt of gebeten zynde, met na behooren vernieuwt Ordonneerende wyders , dat dit Ons Placaat iaarlyks in de Steden op nieuws zal worden gepubliceerd , en voorts op de tweede Sondag in Oktober na de Prcdicatie, alomme ten platten Lande door de Geregtsboodens of Voorleezers, ter Plaatze daar geen Geregtsboode is, aan den Volke diftincfelyk zal voorgeleezen worden, voor welke opleezin" de Geregtsboode of Voorleezer, door den Gerede telkens zal geloond worden met twaalf ftuivers Ten indien de voorfz. Geregtsboode of Voorleezer daar van in gebreken blyft, zal dezelve telken reize verbeuren drie guldens ten behoeve van den Armen. 'w , , . „ , ' Gedaan in den Hage onder het klein Zegel va» Lande den 30 Oftober 1789. (Onder (ïond) Ter ordonnantie van de Staaten. (Was geteekend) C. CLOTTERBOOKE. Het geluk van een Volk be#a$ in twee hoofdzaaken; voor eerst »- wpp fpoed en ten anderen in veiligheid van Ie* Gggg4 ven' sGra- 'enha- :e. Placaat egen Landlopers enz,  ïï5o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's'Gra- VENHA- ven, eer en bezittingen. Deze veiligheid] wordt van binnen verworven door wyziï wetten en ongekreukte rechtsoeffening. De veiligheid van buiten tegen nitheerosch ger Zyne Hoogheid gedaan, daar by hadden geëxamineerd den cegenwoordigen' ftaat der fchulden van de Collegien ter Admiraliteit; dat is, van de Penningen, welke zy op de refpecfive Provinciën, wegens onbetaalde Ordonnantiën, door den Raad van Staate op zommige Petitiën van Equipage en Aanbouw geflagen, hadden te prastendeeren Ten' dat' aan Huri [ Hoog Mog., ui: de meergemelde Memorie, zoude? Hhhh 2 fely- 's GrA- VËNHA* CE. Rapport V u; de C om mii- fï- int Dcfenf.i* IP'ezer? en liifvh daal opi  ii62 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- ViïNHACE. Rapprt van de ComnitS' jte tot 'Defenfie Wezen ei Refol. tiaar op. biyken, dat geduurende neegen jaaren, eindigende met den jaar'è 1788 , door de Collegien ter Admiraliteit was gedemanucerd de fomme van omtrent 76 Millioenen Guldens; zonder te reekenen 't geen uit bet Fonds van bet Last- en Veilgeld was gekomen , ofte uit hun eigen middelen tot de voorfz. Equipagien en Aanbouwen was geappliccerd; dat de gezaamentlyké Provinciën, ten bewyze dat zy zich dc Marine niet geheel hadden onttrokken, daar od omtrent Co Millioenen by het uiteinde van bet jaar 1788 hadden betaald, en dat 'er dus een kort van omtrent 16 Milioenen overblyft; tot welkers vinding zy Gedeputeerdens hadden gemeend een voorfiel te moeten doen , gefchoeid op het geene in een fimilair gevul in den jaare 1749 was gedaan. En dat zy daar mede dc eerfte groote afdecling van hunne Memorie hadden mogen houden voor afgehandeld , indien de billykbeid niet van hun haddc gevorderd, ook met een woord aan te dringen, op de voldoening van de erkende prsetenfien van de Crediteuren van het Collegie ter Admiraliteit in Friesland. Dat zy Gedeputeerdens als nu zouden overgaan tot het geene de defenfie te Lande was concerneererïde; en wederom dc Poincten, in dat vak voorkomende , zouden aanftippen. Dat, daar zy meerder hulpmiddelen in de Conftitutie der Regecnnge , omtrent deze materie hadden gemeend te befpeuren, dan wel omtrent de zaaken van dc Zee, zy ook' den kring hunner werkzaamheid daar omtrent naauwer hadden bepaald : en voörnaamentlyk hadden moeten wyzen op Zyne Hoogheid en den Raad van Dat'zy nogthans, ter voldoening van Hun Hoog Mog. Refolutie van 4 May 1785, hadden geëxamineerd, welke was dc ftaat van 'sLands Frontieren , Fortificatiën , Magazynen cn Arfenaalen; cn welke de verbceteringen, die daar aan zouden moeten worden gedaan: en dat hun in dat onderzoek wet  JAARBOEKEN, Otïoher, 1789. iio"3 ■wei was gcbteèkeaj dat aüe dezelven niet waren in < dien roeibnd, dat men een vyand gerustelyk voor dezelven zoude durven afwagten ; dat dienvolgende , ten ukerftcn noodzaakelyk was, dat op zeekere en wisknnftige gronden een Plan van aancengcfcbakel-. de defenfie wierde geformeerd; maar dat veele prae- ■ paratoirc werken , meetingen en waterpasfingen zouden moeten voorafgaan, om het zélve te küflrj ren confiateeren; dan dat zy, om reedenen in de voorfz. Memorie breeder gedetailleerd , gemeend hadden zig te moeten onthouden van een detail, tot het welke Zyne Hoogheid en den Raad van Staate, volgens de Principes van de Regeering, nader zouden behooren te worden verzogt. Dat zy mede, uit confidcratie dat de Plans van Zyne Hoogheid voor de inrigting van de Armee, een objeót waren geworden van de dclibcraticn der Bondgenooten, zig gedispenfeerü hadden gerekend, om daar omtrent hunne, confidcratien aan Hun Hoog Mog. voor te draagen; dan dat zy niet te min nodig hadden geoordeeld, eenige details van verbetering voor dc Armee, welke zy by die Plans niet hadden aangetroffen , te moéten opgecven; dat zodanig was een betere inrigting van het Corps van de Pontonniers; ais mede van het Corps van de Artillerie; zig daar toe tot hun Rapport van den 13 April 17S7 nogmaals referecrende ; dat van dien aart hun mede was voorgekomen eene te maaken fchikking tot het houden van jaarlykfche Campemen ten , en het be waaren van Tenten en ander Vcld-Equipagic; dat een befchouwing van de voeren nadeelen van de permanentie ofte nonpermancntic der Guarnifocnen daar toe mede in confidcratie konde komen ; mitsgaders de voorfiag van middelen om de rceruteering te faciliteeren. Dat al verder, op een voor Rel , door Zyne Hoogheid by hun Gedeputeerden gedaan, zy in confidcratie hadden genomen, op wat wyze de féhuldcn van de Com> pagnien Cavallery , "Dragonders en Nationaale , Hhnh 3 Duit- sGra- vf.nuAje. Rapport >an de fe tct 'Vezen >» Rtfoi. hm ep.  ïi<54 NIEUWE NEDERLANDSCHE »s Gra- VENHAPE. Rappert van ie Commisfie tot DefinfieWextnen R rol. tiaar op. Duitfche en Waalfche Infantery , ontfraande zo uit hst meerder employ als anderzints, welk van dezelven geduurende de laatst-afgcloopen jaaren was gemaakt, zouden kannen worden te niet gedaan of daar in voorzien worden; en daar door eene weezenlyke vefbeecering aan de Armee van den Staat toegebragt, en dat zy zig al wederom tot dc voorfz. Memorie ten dezen moesten referecren ; dog dat zy nogthans, by dit kort befiek van den inhoud van de voorfchreeve Memorie, omtrent dit pqincf dc attenties van Hun Hoog Mog. meenden te mogen folliciteeren, ten fine van eene fpoedige afdoening van eene zaak , welke in deszelfs aart fltictueerénd zynde , naar hunne gedagten, eene Eromte voorziening met billykheid was vorderende.— )at zy vervolgens, tot bereiking van de heilzaame oogmerken van Hun Hoog Mog. meergemelde Refolutie van 4 Mey 1785, in de voorfz. Memorie hadden geappuyeerd op de herftelling van den alöudfien voet van betaaling van de Armee, te wcetcn, dat alle betaalingen van de Armée voortaan niet meer uit de Provinciaale Kasfeu. maar uit de furnisfementen van de refpeeïive Provinciën ren Comptoire-Generaal, zouden worden gedaan. Dat by hun ook in overweeging was geno* men het poinct van de dispofitie cn Van het bellier van de Landmacht, als mede omtrent dc Parenten, als begreepen in de voorfz. Hun Hoog Mug. Refolutie; en dat zy in de meergemelde Memorie dart ook hadden gededuceerd hunne gronden , waarom zy van oordeel zouden zyn , dat daar omtrent geene verandering zoude behooren te worden gemaakt. En dat zy laatfteiyk, ora oqk, voor zo veel in hun was, in zyn geheel aan. de meergemelde Refolutjc te voldoen, ccn Regie* ment hadden geconcipieerd, waar naar de Militaire Jurisdictie in de Landen van de Generaliteit zoude kunnen worden gereguleerd en geöeffend; gyude her, voqrfz. Concept-Reglement by die Menie-  JAARBOEKEN, OQob.-r, 1789. 1165 morie fub Litt. C. ovjcr^legd. Omtrent alle wel-'* ke poinclcn, tot dus verre in het kort geënume-1 reerd , zy Gedeputeerdens nogmaals de vryheid < namen zig te mogen refereeren tot de voorfz. hunne Memorie, hier navolgende geïnfereed. Fiat infertio. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Hoog Mog., door monde van den Heer Van Beéckertn van t'nmifenburp ter Vergadering prasfideerende, gemelde Heeren 'Gedeputeerden voor derzelver genomen moeite en gedaan Rapport bedankt. En is voorts goedgevonden cn verftaan, dat het voorfchreeve Rapport , zo fpoedig doenlyk , zal worden afgedrukt, en na de Provinciën verzonden, onder geleide van een Misfive van Hun Hcog Mogende, met inftantelyk verzoek, dat het zelve rypèlyk overwogen , en overeenkomstig met de algemeene belangen van den Lande, en het gewigt der zaaken, daar by voorkomende , op het zelve zodanige heilzaame, cordaate , en fpoedige Rcfoiuticn mogen worden genomen, als ten meeste verzekering van de independentie van den Staat, bevestiging van deszelfs welvaart, en verdeediging tegen alle Vyandelyke aanvallen, bcvondqfl zal worden te behooren. Accordeert met voorfz. Register. HOOG MOGENDE HEEREN! Oordeelden Uw Hoog Mog. by Hoogstderzelver Refolutie van den 4 Mcy 1785, dat tot het hoog nodig herftel der vcrvallene zaaken van het Bondgenootfchap, de deliberaticn der gezaamcntlyke Bondgenooten, onder anderen, in het generaal moesten verfceren over bet werk der aigemeene DeHhhh4 fen- sGra- 'enha- ;e. Report •an de "omiriisIe lot O fenfïeWizen;» R' fil. ia af op.  's Gra- VENHA' (CE. Rappen van de Cownisde tot DefenfieWezenen Refol, (jaar op. n66 NIEUWE NEDERLANDSCHE fcnfic van deze VereenigdetGewesten; en dat het bellier en de verbeeteringen van 'sLands dienst, zo ter Zee, als te Lande, met den aankleeven van dien, twee voornaamc voorwerpen zouden moeten uitmaaken, welke tot dat heilzaam oogmerk moesten mede werken: vonden dc Bondgenooten goed, eenige Leden uit hun midden te committceren, om dc nodige Plans van verbetering te ontwerpen, en de middelen te beraamen, waar door de Oorlog te Lande ,' ende te Water, met de verdere zaaken van dc Admiraliteit, op een beftendigen voet, zo wel in Oorlogstyden, als in tyden van Vrede, zouden mogen worden gebragt ende gereguleerd; zo traaden wy met graagte toe tot een last, waar by zulke importante belangens waren geconcerncerd; én welke ons het itrcelcnd genoegen inboezemden, dat wy, als zo veele werktuigen , alle onze vermogens , alle onze bcmoeyingen, en onzen yver voor de algemeene zaak, éénmaal zouden mogen beczigen , om te eeniger tyd iets te kunnen toevoegen tot de fomme van het geluk en van den voorfpoed van het lieve Vaderland. Keercn wy dan , Hoog Mog. Heeren! voor een Oögenblik terug tot de tyden , wanneer dit Gemeebest door den Vinger Gods eerst wierd gevormd, en de gronézuilen wierden geilicht van deszelfs opgevolgde Macht, aanzien ende heerfebappye, wanneer dit Volk, lange getergd , het hoofd uit de wateren kwam optieeken , om zyn bevogtene Vryheid tê handuaven, en zig, als door een W'onderwerk, al aanftonds een rang verwierf onder deMagtcn van '(4° Waereld; 't welk de voorfooeden van eene halvp Eeuw nauwelvks zouden hebben mogen doen helooven: Welke"waren in den beginne de wegen, die onze moedige voorzaaten moesten betreeden, offi e-n Land, *t welk nauwelvks toereikende was tot onderhoud van deszelfs Inwoondcrcn, en mets pöbragt voor de gericffelvkheden van het leeven te maaken tot een Markt, waar zy zeiven, en go • ' mag»  JAARBOEKEN, OSlolcr, 1789: "67 Lsttefte Volkeren van dc Wacreld, wierden voor- ' zien van de voortbrengzelen der sfcna&l&genfte*. Oorden van den Aardbodem? Welke waren hunnec middelen , om een Land, het welk zo een geringe vertooning maakt op de afteekening; var1 de Aarde , te doen heerfchen op de afgeleegendfte Zeeën, ivo-1 hiri°ryken te overmeesteren, en regts en hngsaan-i yienlykc Colonien te vestigen? j \ Wv eerbiedigen de deugden onzer Voorvaderen; hunne naarftigheid, hunne eendragt, hunne ftand-, vastigheid, hunne liefde voor het opkomende Va-, derland; hunne heldcndaaden onder her. beleid van die onfterfelyke Mannen, aan wien wy, naast God, onze opkomst, en ons behoud hebben te danken: maar, zonder Zeevaart, zonder Koophandel, zonder de Wapenen van het Bondgenootfchap op alle de Zeeën te hebben vertoond , en den nyvngen Koopman- tegens alle aanvallen te hebben befehermd ; waren geene van die groote oogmerken bereikt, en het Land was zonder twyftel wederom •as onder zyne moerasfen weggezonken ; die deugden waren langst vergeeten , en de herdenking van d'e uitmuntende daaden zoude ons mogelyk eerder als eéne uitfpatting eencr ydele glorie worden verwcetcn, dan ons tot een prikkel tot najaaging van verdere grootheid en tot een voorbeeld hebben moeten menen. Het is dan in de eerde plaats, Koophandel en Zeevaart; het is de befcherming van Koophandel en Zeevaart, die ons de rykfte bronnen van beftaan cn politiken welvaard hebben geopend: met regt wierd daar toe hefteed een gedeelte van s Lands inkomsten; want men wist, dat die met ydelyk verfnild maar in een dubbele maate in 'sLands Kist zouden wederkeren; in derzelver omloop alle handen werkzaam houden, en het leven byzettenaan alle de takken van den Koophandel, door de gerustheid , waar mede dezelve kondeD worden onuerno •£3ie gerustheid wierd nogthans dikwyls getloord ö Ilhhh j toci ;Gra- ENHA- !E. Zapport 'an de ZommiS' te tot Q.fenfie'pezen» litfol. iaar op. l  n«9 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport van de Co nmi den blyven geaffecteerd tot verval der kosten-van , de Equipage vatJ de Schepen van Oorlog, Scheeps-, volk en dependentiën van dien; weken zo ter Zee, als binnen de Provinciën refpectivelyk, toe bewaar- . nisfe van de Stroomen en Rivieren, nodiglyk on-1 derhouden zonden moeten worden, ter oroonnantie i en dispoütie van Zyne Excellentie als Admiraal van, de Zee En, na dooden van mikt* den betitelt,, wierden die Penningen benevens het oriper-opzigt over den Oorlog te Water in nanden gefteld van, Prins M mii ' en den Raad van Staate; met magt,. om Zee-Overften te kiezen, en Collegien ter Admiraliteit op te regten daar het nodig zoude wezen; en waar door het wezen van de Zee, het welk bevorens meer afzonderlyk en Provinciaal was behandeld rewecst, volgens den aart en de Conttitutte der toenmalige tyden , eene andere form en gedaante begon te krygen, en meerder onder een algemeen bellier gebragt. 't Leed nogthans niet lange, of men bcyond , dat het werk van den Oorlog te Water, uit hoofüs van deszelfs omflagtigheid niet wel in handen van den Raad van Staten, aan wien boven dien de KeÈeerinee en de Oorlog te Lande was toevertrouwd, konde'verblyven; het welk veroorzaakte, dat, na het vertrek van" Leicester uit deze Landen, m den iaare 1^7, de administratie van den Oorlog te Water Ao. 1588 geiigt wierd uit de Inftruftie van den Raad van Staaten; cn, aangezien bereids in den jaare ï?3fi Collegien ter Admiraliteit te Hoorn , te Rotterdam, te Middelburg, en ook voor een ge deelte te Amfterdam waren opgengt, hoewel üe ' zeiven evenwel hunne namalige gedaante nog mei volkomen hadden bekomen, en geen deel aan ne bewind hadden, vond men kort daar na goed, d< Zee-zaaken onder een generaal beftier te brengen met de oprigting van een Collegie van Suppermten 3 Gra- 'enha- ;e. Rapport an de ' 'ommisie tot Defenfie' Vezen ■ m Refol. laar ojK  ïi72 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport Vin de Commis Jie tot Wezen' en Refol. daar op. dentie, met Prins Mawitz, als Admiraal-Generaal van de geünieerde Landen aan het hoofd, en beide Prins fia.min en het voorfz. Collegie met een Inftructie te voorzien, in dato 22 April 1589, voor den tyd van agt maanden. Dan welke Inltruclie, h >e zeer dezelve in het hoofd word befehrcven als éen / >/ ruche voor den Hooggeboren Fursr ende Ideere Mauritz, enz. veel eer moet gehouden worden geformeerd te zyn om de ondergefchiktheid van de particuliere Coiiegien ter Admiraliteit, ("welken mede ten zeiven dage, met eene bvzondere Inirruc-» tie, voor den tyd van agt maanden, wierden voorzien,) aan het Collegie Superintendent, en dit Collegie zelve aan den Admiraal-Generaal, onder 'c generaal beftier van de Algemeene Staaten, te bepalen en te conftateeren, dan wel in zig te bevatten eene Inftruftie voorden Admiraal Generaal; als waar van eene Rechts oppervlakkige le&ure van de beide Initrudtien voldoende, zal moeten overtuigen- en waar van, ais een nog flerker bewys, was'het nood, zoude kunnen ftrekken deze eenvoudige opmerking: dat het voorfz. Collegie Superintendent by provifie, en tot een proef, voor den tyd van agt maanden zynde opgerigt, men geenzints konde gecenfeerd zyn, de waardigheid van een Admiraal-Generaal, van den uitflag van die proeve, te wilLn doen afhangen. Wy verzoeken een oosenblik te mogen Rille ftaan by de opngting en bv de disfoPutre van dit Collegie; Superintendent; welke disfolutie plaats nam, met agt maanden, maar drie jaaren en a<*t maanden daar na, en wel bepaaldelyk by Refolutie van Dun Hoog Mog. van den 30 December De deliberatien over de oprigting van het Collegie Superintendent waren nauwjyks na het vertrek van Uicster geëntamtert, of men ondervond wel haast tegenkanting van de zyde van die van Zee-  f JAARBOEKEN, Cdobcr, 1780. HT3 Zeeland, welken zig omtrend eene egaale ophef van de middelen met die van Holland niet konden veritaan, en uit dien hoofde niet te bewegen waren om te komen tot eene fchikking, waar uit die egaale ophef over alle de Provinciën, en dus ook over Zeeland, moest refulteeren ; en welke werkelyk by een Artikel van de Inftrucfie aan het Collegie Superintendent was gerecommandeertj en aan hetzel-, ve geïnjungecrd ; in voegen dat de Staaten van Holland, by Refolutie van 20 Mey 1588, ziende den weerzin van die van Zeeland, ën overmits het aanwezen van Zyne Excellentie binnen de voorfz. Provincie, nodig vonden, „ die goede occafie waar te nemen, ende"eenige nevens Zyne Excellentie van Nasfau te committeeren, omme den Staaten van Zeeland den nood en de gelegenheid der zaak voor te houden, en dezelven te induceeren, dat zy eenige in het voorfz. Collegie van Superintendentie zouden committeeren , en de Inftruclie daar van helpen arrefteeren. als naar behooren." En als naderhand die Provincie in de oprigting van het meergemelde Collegie fcheen te hebben geconfenteerd, bleef zy nogthans aan de gemaakte zwarigheid hangen, en haare Gedeputeerden eer Generaliteit, toen de Staaten Generaal goedvonden te fchryven aan de Provinciën Holland, Zeeland en Friesland, om de Leden voor het Collegie Superintendent te willen verkiezen, deden by die gelegendhud aantekenen, „ dat die van Zeeland vcritonden daat mede niet geprasjudiceert te zyn in 't geen zy als nog, zo op de verleenisfe van de betalinge van de Convoven en Licenten, als anderzints, met die van Holland different waren;" gelyk zulks te lezen is in het Register van Uw Hoog Mog. Refolutien, onder den 18 February 1589. Die zwarigheid bleef men cpperen by aanhou demiheid; zo, dat de drie Hollandfche Leden , on danks de herhaalde aanfehryvingea van de Staater * hu» 's Gra- VEMH4r ge. Rapport van de t om mis. (ie tot Defenfie' ti'ezen en Refol. daar op.  ii74 NIEUWE NEDERLANDS CUE 'sGra- venha- ge. ... Rapport van de Commisfie tot Defenfie. Wezen en Refol. daar op. hunner' Provincie (*), agterlyk bleeven in het com* pareercn ; en dat eindelyk een van dezelven, Cofn*. lis de yiaminck, op den 25 April 1589 in de Vergadering van Holland verfchencn zynde, verklaarde zwarigheid gemaakt tc hebben, om in het Collegie Superintendent te zitten, ter zaake, dat die van Zeeland ongenegen bleven, om zig te voegen naar de ordres, welken door het voorfz. Collegie, ingevolgen deszelfs Inftructie, op het ftuk in quaiftie, zouden worden gefteld. De Staaten van Holland hadden zig de oprigting van een Eminent Collegie zo fterk aangetrokken, dat zy kort te voren, op den 15 February 1589, by een eenpaarige Refolutie daar toe zynde gereïblveerd, teffens goedgevonden, dat zo het by die van, Zeeland niet in train zou mogen gebragt worden, uit hoofde van de heffing dei" rechten, Waar omtrend zy zig niet aan het voorn. Collegie wilden fubmittcerèn, zodanig, Collegie voor het Admiraliteits- Wezen van hunne Provincie afzonderlyk zoude worden opgerigt; en refolveerden verders op den 24 February daar aan volgende, om nog alle inihntien te gebruiken, ten einde die van Zeeland daar toe zouden mogen worden gebragt, ofte dat men anderzints geen goederen uit de Provincie van Holland naar Zeeland zoude laaten voeren, voor en al eer het licent daar van in Holland zouden zyn betaald. Dezelfde oorzaaken , welken de oprigting van het meergemelde Collegie hadden opgehouden, contribueerden ook tot de vernietiging van het zelve; by Refolutie van de Staaten van Holland van 14 , 23 December 1593 wierd goedgevonden , dat het Collegie van Superintendentie, met het uiteinde van het Jaar zou behoren te cesfeéren. cn de inftanticn daar toe ter Generaliteit gedaan; en dat voorts Zyne Éx- ' jC*) Refolutie Hult. 20 Tebr. cn 20 April 1589.  JAARBOEKEN, Otlober, 1789. 1175 Excellentie zou worden verzogt te dirigeeren de Superintendentie der Admiraliteit ten meeften dienften van den Lande, en de Penningen," welken van de Convoyen en Licencen door het meergemelde Collegie anderzints zouden worden ontvangen, ,, inmiddels gefteld ter dispofitie van Zyne Excellentie, om alleenlyk in het ftuk van de Admiraliteit volgens dc voorgaande inftructie, mede ten meeften dienfte. van den Lande te 'worden bekeerd;" en dat de particuliere Collegien ter Admiraliteit ,, zouden worden gecontinueerd, mits dat zy gehouden zouden, wezen, Zyne Excellentie als Admiraal te refpecteeren, en te pareeren als naar behooren. Die inftantien bragten ook te weege, dat by Refolutie van Uw Hoog Mogende den 30 December 1593, het meergemelde Collegie van Superinten'dentie werdgedisfolveerd,en wel, zoals uit voorfz. Refolutie blykt, by gelegendheid, dat de Leden van het zelve Collegie in de Vergadering van Uw Hoog Mog. verfcheencn zynde, hun ontfiag daar van hadden verzogt, ter zaakc „dat zy ten dienfte van den Lande getreeden waren, in dc bcdieninge. van de voorfchreeve Superintendentie , ncffens Zyaë Excellentie agtervolgende haare Inftructie; op hoo. pe, dat het Coilegie zou worden geformeerd naar de Refolutie daar op genomen; ende, dat die Gedeputeerden uit de Provincie van Zeeland, met hen in het zelve Ampt getreeden zouden zyn : dan waar inne zy tot nog toe gebrekkelyk waren gebleevcn , niet tegen ftaande verfcheiden inftantien, die daarommc waren gedaan; weshalven het voorfz. Collegie den gewenscliten en verwagten dienst niet en hadden gedaan , occ." En by welke voorfz. Refoiutie de Gedeputeerden van Zeeland wederom 1 deeden aantekenen, „ dat zy verftonden zig met i die Refolutie niet te wiilen prsjudicieeren , nog • voorder met het Collegie Superintendent inlaaten, als zy te voren gedaan hadden." Uit ai het welke :*yidcótelyk confteert, dat geene andere re Jonen, Ii i i daa 's Graven hace. Rapport van de CommiS' He tot DeferijteWezra',n Reful, iaat op..  H76 NIEUWE NEDERLANDSCHE j  3 • 'sGra- ! venha- : ce. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Re/hl. tiaar- op. 178 NIEUWE NEDERLANDS CHS ;roote fout was begaan , het Collegie was ged^ blveerd; terwyl het mogelyk beter ware geweest, lan den tyd en aan gunftige're om handigheden over :e laaten ,' om de discrepeerende Leden tot cenparïjerè gedachten te brengen. Op die wyze liepen de falataire pogingen van de Heeren Staaten van Holland ten einde, zonder dat het hun heeft mogen gelukken , om der Collegien ter Admiraliteit in de voorfz. Provincie refideerende , wegens de tegenwerking van Amfterdam , en van eenige Stéden in het NoorderKwartier , ofte de gezamentlyke AdrairaHtcits-Departementen, wegens de non - concurrentie van de Provincie van Zeeland, ónder een generaal beftuür wederom te brengen. De zaaken bleven op dien voet tot in den Jaare 1597, wanneer by rade, en met opzigt tot Zeeland, op uitfpraak van Prins Mauriiz, vyf Collegien ter Admiraliteit voor den tyd van een jaar wierden opgerigt, en met een Inftrucfiè vóórzien, in dato 13 Augustus 1597 ; waar door eene nicuwe> ftaat van zaaken wierd geboren, en eene wezen t-; iyke verandering in den aart van de Zeezaaken envan de Admiraliteits- Collegien gemaakt; aangezien, by de voorfz. Inftructie dezelven nog meerder afhankelyk wierden gemaakt van de Staaten Generaal,, en minder af hankelyk van dc Provinciën, waar in zy waren gelinieerd. De onderhoorigheid der byzondere Collegien aan de Provinciën verminderde, en zy raakten, meerder dan te voren, in het bewind van de zaaken van de Zee , voor zo veel hunne refpective resibrten aanging. Wy kunnen bezwaariyk, op een afftand van byna; twee honderd jaaren , bevroeden Hoog Mogende Heeren! welken in dien tyd de aanleidende oorzaaken mogen zyn geweest, om eene inrigting, welke flegts vooreen jaar was ingevoerd en als het waaretot een proeve, zodanig wortel te laaten fchieren,, dat de verdere pogingen van de Staaten van Holland, waar van wy mogelyk hieronder nog meteen woord  J AA RBÖËKEN,Oêober, 1789. 4^75» -woord zullen moeten gewaagen, en de herhaalde klagten der overige Bondgenooten, en hunne menigvuldige inftantien tot redres, met vermogt hebben daar iri de minfte verandering te wege te brengen ? ten waars men zoude mogen veronderltellen, dat de groote en geduurige Staatsaangelegenheden; waar in de Republiek in die dagen, en daar na, is ingewikkeld geweest i minder gelegendheid hebbeh. verfchaft, óm de zaak wederom in den grond aan te tasten; ofte ook wel, dat de Collegien minder dependent geworden zynde van een generaal beltuur, die gebreeken en de non - obfervantië der generaale ordrcs, minder wierden gadè'geflagen, ?u zonder de vöormaalige belemmering konden worden gepleegd; terwyl het overigens bekend is, dat de grond, waar over tusfchen die van Zeeland en van Holland eenige jaaren te voren géfehillen waren gereezen ^ nimmer geheellyk heeft kunnen «worden weggenomen. , . , Hoe het daar mede ook geleegen zy * het is in ëen zeker opzigt onze taak geworden de zaak te beoordeelen, en aan Uw Hoog Mog. en de Bondgenooten daar omtrend onze gedagten mede te deelen, en zodanige voorflagen van verbetering vooi te dragen , als wy tot behoud van de gemeenc zaak zouden mëenen te behooren. Wy vonden ons dan naauwelvks geauthofiieérc by Uw Hoog Mogende Refolutie van den 13 April 1786 of wy haasteden ons vari, de refpecfive Collegien ter Admiraliteit af te vraagen een ge detailleerde ftaat van de géfteldheid hunner Col. lesten,- van "hunne inkomften en Uitgaaven* vai hunne Schepen, Magazynen, Arfenaalen, Dokken Havenen , Zeegaten; in één wóórd, van al da' >>eene ■ welk wy ^meenden niet te kunnen ontbeeren om behoorlyk en zonder mistasting de zaak van al 1» kanten te kunnen bezien, enoes oordeel te leiden en wy kunnen Uw Hoog Mogende cordatelyk ver zekeren, dat wy in dit ons onderzoek getragt heb bto alle Provinciaal» Confideratien ter zydett Itiii S ft* 's GrIvenhA- ge. Rapport van de CommtS' (ie tot Defenfie* Wezen en Refol. daar opt t f f  n8o NIEUWE NEDERLANDSCBE 'sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. ftellen , en onze perfoneele vooroordeelen , zo veeï mogelyk te bedwingen. Befchouwden wy dan de zaak in haar geheel, zoals zulks in eèn onderzoek van dezen aart behoord , ende niet by ftukken en gedeeltcns; zo zogten wy nogthans degeheeiemasfa van de werkzaamheden der Collegien ter Admiraliteit onder verfchillende hoofdpointen te verdeelen , met oogmerk, om onze finaale beoordeeling , door de contemplatie van die hoofddeelen, te verfterken en te conftateeren; de Jiaak uit dat oogpunt befchouwd, laaten zig de bezigheden van een AdmiraliteitsCollegie, naar onze gedagtcn , gevoeglyk onder twee hoofdtakken brengen. Waar van het eerfte in zig zal bevatten al het geene relatie heeft tot de behandeling en het beftuur van den Oorlog tc water, met al wat daar aan vast is. En het tweede de invordering van de middelen te water, met de kennis van het belang der Commercie en Navigatie. Vermenigvuldigen wy nu de onderfcheidene werkzaamheden , die daar uit refulteeren, met het getal der tegenswoordige Collegien, zo ontffaat daar uit een gecompliqueerden ftaat van zaaken, eene vermeerdering van onkosten, en een beftier, 't welk zig overal modificeerd naar de plaatzelyke belangens. En hoi: zouden Collegien, welkers relatie» tot elkander ten uiterften zwak zyn, ora niet te zeggen, dat zy zyn independent van elkander , hoe zouden die haare gezamentlyke takken van werkzaamheid uit één en hec zelfde oogpunt kunnen befchouwen, tot één en het zelfde wit doen zamenloopen ? nemen wy, by voorbeeld, de conftrucfie van fchepen; ieder Collegie volgt daar omtrend de gedagten van die geenen, die zy voor kundig houd, cn met reden; maar wie weet niet, dat de waarheid ontftaat uit de vergelyking van verfchilIende gedagten, dat de kundigheden van een Conftructeur moeten getoetst werden aan de kundigheden, van een  JAARBOEKEN, OBoler, 1789. n8ï Leen ander, en dat daar omtrend behoorde teregeeren1 i eene gelykheid, die wy nergens aantreffen, ondanks, ; alle de bepaalingen , die dien aangaande nog zo ( i kortelings door Uw Hoog Mog. zyn gemaakt ? En hoe is het gelegen met den aanbouwen plaat: fing der Schepen ? Daar ieder Collegie een zesde I hendeert in alle geordonneerde aanbouwen, volgt i het , dat eenige Schepen gebouwd worden doory Collegien, welke niet in ftaat zyn dezelven te on1 derhouden , op plaatzen daar het niet behoord: 1 daar zy niet van daan kunnen ; en daar zy, tot, I opfpraak van den Ingezeeten, en tot hoon van de adminiftratie , moeten blyven verrotten , zonder • ooit in Zee te zyn geweest. Het is even eens gelegen met de Equipagien; eene noodlottige ver* I deeling van zesdens brengt meest al te wege, of 1 eene kostbaardere aanwerving van manfchappen, wanneer de Equipagie gefchieden moet, of de agterlykheid van het Collegie, die de Equipagie pra;fteeren za'; want de finantieele toeftand van zommige Collegien is zodanig, dat zy tot het prasfteeren van hun zesde in de geordonneerde Equipagien en Aanbouwen niet altyd in ftaat zyn , ten miniten niet in ftaat, om vooreen tyd te fuppleeren aan de defecten der betaalingen van de refpective Provinciën; en waar door dan de geordonneerde Werken, ofte Equipagien moeten/blyven ftceken, en de dienst van den Lande in het agter weezen geraaken. Zullen wy treeden in de innerlyke huishouding; zyn daar gebreken en misbruiken, hoe lange kunnen die niet verborgen blyven voor het oog van de hooge Regeering? zelden worden die ontdekt, bevorens zy tot den hoogften top zyn gerezen; daar van leggen de uitwerkzelen in een der tegenswoordige Admiraliteits Departementen , nog fprekende voor onze oogen. Girgen wy de gefchiedenisfe van oudere dagen uitpluizen , het zoudk niet moeielyk vallen meerdere voorbeelden van onJiii 4 brui' sGrA- , 'ENHA!E. Rapport 'an de Zmnmis* tot r>fnfie'Vezentn iiefol. laar op.  "sGra- ■vekhace. Ri'pport van de Commisfie tot Defenfieff&zener- Refol. tittw op. ii32 nieuwe Nederlands CHê bruiken, misbruiken en rclachement te ontdekken.; Maar ons doelwit is, tot algemeene en groote waarheden te geraaken} byzondere feilen komen met in ons beftek. Tot dat einde zullen wy al weaerom maar met een enkel woord, boe zeer de zaak van het grootfté belan? is, aanroeren de invordering van de middelen te water, en de inëgaale praófyk, die daan' omtrend veel al plaats heeft. Wy mogen ons vleien* dat van ons niet zal gevergd worden eene optellingvan de klagten der Bondgenooten zedert byna twee hondert iaaren, en de onderfcheidene middelen van redres dien aangaande van tyd tot tyd voorgeflagen ;• manr neemen wy met opzigte tot dat onderwerp in 'aanmerking de énorme kosten, welken, onafhankelyk van alle conniventien en mindere heffing op ï-ominiwe fpecien , en die mogelyk in dezen ofte genen opzigte nocdzakelvk zyn geworden, maar niet i i de publieke revenuen verminderen i nemert wy in aanmerking de énorme kosten , welken de' inzameling van de middelen te water, over .zo eene ver-leelde beneering abforbeerd; zo ftaan wy verftonnL dat die ftaat van zaaken de attentie der ^ond^'nooten niet met meerder kragt hebbe op zig getrokken , daar zulks onmogelyk in dien ftaat van v-ü'ken zoude kunnen worden verhoed. . . Wy hebben in het kort bezien, boe de Lclegien cp haar zclven beftaan; maar hoe ftaan zy tot elkander? boe ftaan zy tot de algemeene Regeeimg 7vn zy gefchikt om te hebben deel aan het generaale bellier van de zaaken van de Zee? hebben zy onder elkander eenige algemeene deliberatien, die huntot zo een generaal beftier zouden kunnen bekwaam rr.aaken? immers neen. Want wy kunnen met ais zodanig aanmerken de Vergadering van de Gecomfimteerdens uit de relpeciive Collegien, wanneer zy by Uw Hoog Mog. alhier in den Hage worden geroepen om op eenige loopende zaaken te auvnec*so>, en om den ftaat van Equipage voor het  JAARBOEKEN, Otïober, iygQ. loopende of volgende jaav voor te dragen. DieStaaten van Equipage zelfs, om zulks in het voor-, bygaan te zeggen, leveren daar van een nieuw be ( wysop; immers worden die niet gecalculeerd volgens het waare gebruik, dat van de Zeemacht zal worden gemaakt; maar volgens de bekende defecten , in de huishoudinge van eenige der Collegien ter Ad i miraliteit, van wien het toegelegde aandeel in dcn ( geformeerden ftaat van Equipage geenzints wordt' verwagt. W v bcfpeuren dan overal eene verdeelde Regee- ( ring; "ons is daar en boven geen band bekend, die ( de Collegien ter Admiraliteit aan eikanderen verbind; het wek nogthans het oogmerk der Bondgenooten fenynt te zyn geweest, toen zy het 27 artikel van de Inftrücfje van den jaare 1597 goedvonden te arrefteeren; waar van het nogthans bekend is, dat het zelve artikel, zo het wel ooit in obfervanrie is geweest, althans tegenwoordig en zedert lange volkomen is oblbleet. Had men volgens den inhoude vau den voorgemelden artikel; ,, het geen in één of ander Kwartier meer ontfangen als uitgegeeven is, bekeei t en verftrekt aan den Ontfanger van den Kwartiere, daar het te kort gekomen is,v zobegrypen wy, dat daar dooreen fource van jalouzy zouzyn weggenomen ; en dat 'er minder grond zoii overgebleeven zyn tot het conniveeren der contra* -vennen; dat de Collegien zig meer als deelen van een lichaam zouden hebben aangezien: dat zy meff meerder vigeur de beveelen van de Generaliteit zouden hebben naargekomen, en in zommige gevallen zig minder af hankelyk gemaakt van de Provinciën , Kwartieren ofte Steden, alwaar zy zyn gefiw tueert. Omtrend het laatfte, vinden wy een aan-merkelyk verwyt in eene Relblutie van de Staaten5 van Holland, al van den 16 Maart 1029„ hoe zeer juist niet praxifelyk applicabel op het geval in qureftie ; dat eens , wordt 'cr gezegt, diende weggenomen de waan van de Collegien ter Admï- ra- sGra- /enh^ ;e. Rapport an de , ZommtS' te ot 1 >e/et>/te'Vezev•n RefoL laar ep«  ; »s Gra- VÈNHACE. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. HÖ4 NlEÜWE NEDERLANDSCHË raliteit, daar by zy baar inbeelden niet te depefl* deeren van de beveelen van de Heeren Staaten Generaal ; ende dat de Steden, daar de Collegien röfidccren, dezelve Admiraliteiten dikwils ook andei's doen ordonneeren als haar last wel is. Maar zo die gebreken wezentlyk zyn, zo is die verdeelde adminiftratie niet minder fchadelyk voor den (laat der Finantien ; en het invoeren van eenige' meerdere pointen van ménage zoude weinig contribueeren, om het herftel daar van eenjgzints gevoelig te maaken; en wy mogen ons gedispenfeerd agten, daar van, als van iets, dat in het oog loopt, iets meerders aan tc roeren; daar het daar en boven bekend is, dat eenige Collegien niet beltand zyfl haare lasten te dragen, en andere moeten gcfubödicert worden; al het welk, óp zig zclven genomen, een genoegzaam motif zoude opleveren, om de zodanigen te fupprimeeren; aangezien ook al een aanbedeeling van een geringer deel, dan eeh zesde in den Aanbouw en Equipage, dezelven in dat opzigt weinig te ftade zoude komen. Wy hebben deze ondankbaare taak maar eenigzints afgefchetst, Hoog Mogende Heeren! aangezien het ons een onaangenaam gevoel heeft veroorzaakt , gebreeken op te delven, welke zo dikwyls by gedceltens onder het oog van de Regeering zyri gebragt, en die nimmer zyn verbeterd. De gebreeken van die verdeelde adminiftratie zyrt n alle tyden gevoeld; en wy durven gerustelyk ivanceeren, dat men, door alle tyden héénen, van oordeel is geweest, dat die niet konden verhol > pen worden, dan door het tegengcftelde remedie * loor de reïntroducfie van den alouden eenvoudigen /oet van Regeeringe. Immers al aanftonds na dc oprigting van de vyf Collegien, toen de denkbeelden van een Collegie? Superintendent ("wy moeten onze woorden hier boi'en gebeezigd, herhaalen; nog levendig en verscb n het geheugen lagen, en toen men, na eene proeve  JAARBOEKEN, Oclober, 1780. 1185 ve van omtrend drie jaaren gelegendheid had, den toenmasligen ftaat van zaaken met den voorgaunden te vergelyken, Ai aanftonds, zeggen wy, drukten zig de Heeren Staaten van Holland, in "haare Refolutie van 29 Augustus — 22 September 1600, in dezer voegen uit. „ Is by de Edelen en meest alle de Steden een groot misnoegen getoond, dat ter oorzaake van het beleid van den Oorlog tc Water, ende die Regeejïnge van de zaaken by de Admiraliteit, den Lande zeer groote kosten cn lasten gedragen; ende daar voor zeer kleine dienften gedaan worden ; zynde die oorzaak van dien verhaalt, als eerst de "menigte van de Collegien ter Admiraliteit , en de veelheid der perfoonen in dezelven hen de zaken niet wel verftaande; menigte van Officiers en het klein devoir van dezelven by de refpeeïive Collegien, en in dc Kwartieren van dien weezende; diverfiteit van Refolutien in de verfcheide Collegien, zo in het equipeeren als employccren der Schepen &c." en wat later, in haare Refolutie van 31 October — 11 November 1600: ,, Maar zo veel het beleid van dc zaaken van dc Admiraliteit ende het Oorloge te Water aangaat, is by de meefte Remmen niet alleen dicnftelyk, maar ten hoogfien nodig gevonden, dat, zo orome de groote en onnutte kosten van alle de Collegien, ende haare Officiers en Dienaars, (zeer veel duizenden bedragende) te doen cesfecren; als zonderlinge omme de zaaken van de Admiraliteit met meerder authoriteit ende eenparigheid te doen belciden , dezelve zaaken van de Admiraliteit zouden mogen in Superintendentie , gefteld worden van Zyne Excellentie en den Raad van Staate; mits dat. uit Holland ende West-Friesland , ook uic Zeeland , eenige perfoonen hen de zaaken van de Admiraliteit best verftaande, mede in denzelven Raad zouden worden gefteld ; ofte dat een generaal Collegie van de Admiraliteit gouden worden opgerigt, met last enz." dan de zaafe 'sGra- venhace. Rapport van de CommiS' ffe tot Defenfie' [Vezen en Refol, daar op.  ti 86 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport ran de Commisfie tot D.eftnfie Wezen en Refol, fiaar op, zaak had geen gevolg , „ overmits de Steden , van andere opinie wezende, hen bezwaard vonden dies aangaande de meefte ftemmen te volgen." Refolutie 22 November — 31 December van het zelve jaar, en eenige jaaren later Ao. 1629, by de deliberatien over het beteugelen van de desordres van de Zee, en de beveiliging van dien, verklaarde Zyne Excellentie (15 Maart) „ voor al temee• nen, 'dat de remedie niet beter te treffen zou wezen, als met een Superintendent Collegie van de Admiraliteiten, hier in den Hage te houden, by het welke de groote Zaaken te Water mogten worden beleid;" dan welke Propofitie nogthans toenmaals niet wierd gegouteert. ■ Om het gemis eener algemeene directie eenigzints te fuppleerèn , vond men in de Provincie van Holland Ao. 1632, by Refolutie 10Maart —7 April, by gelegentheid van het bezetten der Kusten van Vlaanderen, en het beveiligen van denaauwe Zee, met eene aanzienelyke Oorlogsmagt, goed,by herhaaling ter Generaliteit te doen declareeren: dat men wel te vreden was, dat by provifie , op het ftuk van de beveiliging van de Zee, twee Gedeputeerden uit ieder Collegie van de Admiraliteit naar den Hage wierden gezonden , welken, elkander van. twee tot twee maanden vervangende, alhier collegialiter op het voorfchreeve ftuk, en op dat ftuk inéén, met kennisfe van Hun Hoog Mogende en. Zyne Excellentie zouden befoigneeren: waar toe vervolgens by Uw Hoog Mogende Refolutie van 2 April 1632 wierd gerefolveerd, en daar by goedgevonden, dat by provifie twee Gedeputeerden uit de Collegien ter Admiraliteit in Holland, Zeeland en het Noorder - Kwartier in den Hage zouden konen refideeren, en dat by Zyne Excellentie en de- . zelve Gecommitteerden zouden zyn cn verblyven iet abfoluuc beleid ende gezag over de vyf en der:ig Schepen, welken tot bezetting van de Kusten m Vlaanderen , enz. waren gedeftineert, om me .  JAARB OEKEN, GElober, 1789. 1187 (laar mede de Refolutien van Uw Hoog Mogende, zonder diverfie, ter executie te doen brengen. Maar toen de oorfpronkelyke denkbeelden omtrent een generaal beftier allenkens begonnen te verflauwen; ofte dat men geen kans zag, dc zaak klaar heenen te kunnen brengen, uit hoofde van ide tegenkanting van de Steden; cn daar nogthans Ide gebreken in het beftier van de Zeezaken zig meer en meer deeden gevoelen, kwam men tot !den voorflag van verbeeteringen bygedeeltcns; als by voorbeeld, om het Collegie ter Admiraliteit te Dokkum af te fchaffen, ofte ten min (ten te com:bineeren met het Collegie in het Noorder-Kwartier , Refolutie Holland 22 September en 21 November 1637; om, tot betrachting van ménage, de [Collegien ter Admiraliteit te contraheeren tot één Digchaarn, houdende refidentie alhier in den Hage iby de andere Collegien van Regeeringe; immers :om het getal van de Raden in de voorfz. Colléigien te verminderen, enz. Refolutie Holland 7 (Augustus 1648, om de Inftrucfie van den jaare 11597 te doen revideeren, als in veelen opzigten niet meer applicabel op de toenmaalige Conftitutie; [Refolutie Holland 10 December 1Ö52, en 27 Juny : 1653 en wat dies meer is. ■Maar wy zyn bevreesd dat wy te veel zouden 1 vergen van de attentie van Uw Hoog Mog., by : aldien wy alle de Propofitien , klagten en doléantien, welken door de Bondgenooten van tyd tot tyd op dit ftuk zyn gedaan, zouden wijlen optellen en wederom te berde brengen; het is ons in zo verre genoeg, eenigzints, en als met den vinger aangewezen te hebben, dat men fchier nooit" geJagt heeft aan de gebreken van de zaaken van de Zee, of men heeft teffens gedagt, dat dit omflagtige beftier in eenen nau weren kring moest worden gebragt; hoe zeer het nogthans aan moed, om de zaak naai behooren door te zetten, in dien tyd fchynt te hebben ontbroken. Dan, Hoog Mog. Heeren! dagi mcE 's Gra- VENilA* GE. Rapport van de Gommis» (ie tot Defenfie. Hezen tn i:, f,V. daar op*  ï*28 NIEUWE NEDERLANDSCHE ss Gra- VÉNHAGE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie. PVezen en Refiil, daar op. men zo in de voorleedene Eeuw, men heeft evea eens in onzen Eeuw, in onze dagen gedagt; en wy 1 bidden Uw Hoog Mog. ons ten besten te willen houden, zo wy , zo kort mogelyk, de confonante denkbeelden van alle de tyden dien aangaande nog eenigzints aaoftippen , en onder één gezigcs-punt brengen; en wy agten het daar toe genoeg, met ééneh ftap tot het tegenswoordige Geflagc over te gaan. Zyne Hoogheid Willem de Vierden, Glorieufer Gedagtenis wasnauwlyks in het bewind van Hoogstdeszelfs eminente waardigheden getreden , of de Heeren Staaten van Holland en West - Friesland, bevroedende, dat men gunftige tydsomftandigheden moest te hulpe neemen, om verouderde kwalen te genezen; cn nooit uit het oog verliezende de eerfte ' beginzelen, die zy by de oprigting van hec Collegie Superintendent, en daar na, met zo veel yver voor de gemeene zaak hadden doen gelden; vonden op den 4 Maart van den Jaare 1751 goed, de confideratien èn het advies van Zyne Hoogheid te verzoeken; ,, of het zo tot menage als tot beter direclie, niet dienstig zoude zyn, dat het getal der Collegien ter Admiraliteit wierde vermindert, cn hoedauige Collegien , ten dien einde zouden behooren afgefchaft te worden , en in de verdere Collegien ingelyfd." Dan de Ingezetenen dezer Landen hadden, met den ontydigen dood van Willem den Vierden, tetfens het agterhlyven van eene zo heilzaame zaak te betreuren. En befchouwd men de zaake aan de zyde der Finantien: men heeft de gedagten van de Gecommit-1 teerdensin de Generaliteits - Rekenkamer , verva* in hunne fecreete Misfive aan U Hoog Mog., in dato 19 November 1754, waar by zy hebben gemeend ,, te moeten wegnemen een vooroordeel, als of door het vastftellen en uitvoeren van eenige Poincten van menage iets groots tot herftel van de zaaken van de Collegien gedaan zoude kunnen worden; terwyl het 'es  JAARBOEKEN, QÜohet, rjte: iiSg rer. zo verre van daan was, dat alle Poinclen van iménage op weinig zouden uitkomen; zo lang 'er /vyf Collegien ter Admiraliteit; en in West-Fries;land en 't Noorder-Kwartier twee k drie werven imoesten zyn, cn zo lange 'er zo veel meerder Raaiden , als de oude inftitutie mede bragt, zouden' (moeten blyven. De Heeren Staatcrt 's Lands van Utrecht reaak'ten de zaak weder levendig by eene notabele Refotlutic in'dato i April 1.778 , geïnfereerd in het Register van Uw Hoog Mog: fecreete Refolutien onder den 6 April daar aan volgende, waar by zy, Kadei. meerdere inpomnte poincten van verbetering van de zaken van de Zee, mede voorflaan de vermindering van de Collegien ter Admiraliteit^ ofte ten minften van het getal der Raaden , Officianten ende Bediendens; zonder dat deze voorflag wederom eenig gevolg hebbe. gehad, En hebben wy geen recht, Hoog Mog.- Heeren, om tot de denkbeelden van een algemeen beffier mede betrekkelyk te maaken, 't.geene Zyne Hoogheid, dc tegeuswoordige Heer Admiraal-Generaal , in Hoogstdeszclfs' Memorie van den 13; February 1783, goedvond aan U Hoog Mogende jee communicceren , dat hy ,; namelyk, », reeds «enigen tyd geleden, in confidcratie van de meer dan gewoone activiteit en oplettendheid, wélke de óm Handigheden van hem vorderden 4 fpceiaal in' (bet onderzoek der ordr.es$ fchikkingen en details^ ■e in Hoogstdeszelfs Post van Admiraal-Generaal van de Unie vereischt wierden, nuttig en noodïg,geoordeeld hadde, de Heeren Raaden en Advocaa'üen Fiscaals fiistkm cn Van om tot onze tyden tc komen ; én hoe zeer wy genoodzaakt zyn geweest daar omtrent veele zaaken aan .té teekënen ^ hebben wy Ons eenigziriti gerust gefteld omtrent het verwyc van latfgdraadigtfeid. Wy voor ons ftellen dc kortheid des ftyls daar iri, niet dat men minder dan het nodig ismaar dat men niet meerder Zegge,; dan hét 'behoord , en toetfen wy aan dien regel den provifioneelen voordragt van deze Memorie ^ zo zyn wy bewust, dat wy veele zaakep hebben1 ! verzweegen, die voor zeker al het verhandeld*? zouden hebben gecorroboreerd, maar waar van wy hebben gemeend het verdere détail aan Uw Hoog sMog. tc kunnen fpaaren. Trouwens het gezegde zal genoeg zyn, om daar uit deze algemeene waarheid te trekken, en te' conftateeren; dat rnen in het gantfche Tydvak van' twee honderd Jaaren van beprip is geweest, dat het beftier der zaaken van de Admiraliteit kostbaar en gebrekkig is;, en dat hetzelve éénïg eri1 Kkk-k * IP 'sGüi» venhA1 CE. Rapport van de CommiS' 'ie tot . Defenfie* Wezen mRrfaft iaar pp;  ■ "s Gravenha- ge. Rapport y m ds Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol daar op, \ 1102 NIEUWE NEDERLANDSCHE alleen kon verholpen worden door de rcïntrodirev tie van één. algemeen beftier. En 't is geen wonder , die uitfpraak fteunde teffens op het gezond; vernuft. Maar ftaan we dan een oogenbiik ftil, en overzien we het Veld, 't welk wy hebben.doorgeien pen ; zo vraagen wy ons zei ven en onze Voor-^ zaaten met bedroefen'isfe, welke toch mogen zynj geweest de dringende redenen om dat gewigtigj Ruk onvolmaakt te houden, cn alzo onvolmaaktj , aan de postcriteit over te leveren? heeft het danj aan Mannen ontbroken, die het eigen belang nied beftrydén dorften ? of heeft men een misbruik vari anderhalven Eeuw als gcheiiigd aangemerkt ? ofl zouden wy ook niet zedert lange, in dien ftaad van verbastering zyn weggezonken, welke de Hi-j ftorie Schaver aan zyne Tydsgenooten verweet I en 't welk wel eens meer op deze Landen is toe-j gepast, dat, namentiyk, het verderf tot die hoogj te is geklommen, dat onze gebreken en de geneesJ middelen, ons beide even ondraaglyk zouden zyrl geworden? J Dog wy ylen voort. Het hcerfchend denkbeeld heeft °zig, zo als we gezien hebben, op yerichiM lende manieren geuit; maar wy wecten niet, daj ooit de zaak met dien yver is aangetast, dat merj aan dc Bondgenooten een beredeneerd Plan hebba voorgelegd, waar naar dc hand aan *t werk zouj de worden gefja'agen; wy zullen daarom alle difil klagten in haare waarde laaten , cn ons gedispenj feerd a'gtën bet beftaanbaare of onbeftaanbaare varj dien aan te toonen, cn op 't geene wy voornel mens zyn, aan Uw Hoog Mog. voor te dragen 1 t'huis té brengen. Maar even eens is het niet gel Jè»en met het Plan van de Gecommitteerdens uil de refpective Collegien ter Admiraliteit, 'waar val zo even gewag is gemaakt, en welk Plan, zeüerj een geruimen tyd ra de handen van veele Regenjj ten gekomen zynde, eene zekere publiciteit heen  JAARBOEKEN, OBoèer, 1789. ïijr; bekomen , cn in zich het merite bevat van eene gantfche form van adminiftratie open te leggen, en dien tc beRempèlcn met eene ichynbaare eenvoudigheid, dog aan welk Plan wy niet te min onze toeitemming niet kunnen hegten. Wy hebbea nodig geoordeeld deze gantfche Misfive als een Bylaage van dit Rapport, lub Liet. D., hier nevens over te leggen; maar vinden ons teffens verpligt, ten einde den zamenhang van onze voordrage te beter te conferveeren , dat gedeelte van die Misfive, welk in zig het Plan van de algemeene adminiftratie bevat, kortelyks af te fchetfen, terwyl wy voor een volledigere lecfure de vryheid nemen tot het ftuk zelve te renvoyeeren. Gccommitteerdens uit dc refpective Collegien ter Admiraliteit zyn dan daar in van gedagten, dat alle de Collegien niet gevoeglyk kunnen worden gemordficeert, en tot één Departement gebragt in den Hage; om dat daar behoord te zyn een paauw verband tu>fchen de directie en de Zetels van Commercie en Scheepvaart, en om dat bet werk der Convoyen en Licenten, het Volk te Water etc. de bcheering van Dokken , Magazynen &c. eene byzondere en coatinueele tocverzigt vorderd. Dat die Collegien nogthans zouden behooren te worden gemoJificeert, invoegen zulks in de meergemelde Misfive in het brecde is omfchreven. En dat daar zou behoren te zyn een middelpunt van bellier tot adminiftratie van de Zeezaaken, met den Heere Admiraal-Generaal. Dog waar toe geen geheel nieuwe voet van generaale directie nodig zyn zoude, maar tot dat einde de Haagfche Admiraliteits Bcfoignes, zouden worden herfteld op den voet van het ' 3T Art. van de Inftruclie van den Jaare 1597 , Kkkk 3 en 's Gru- VENHA■ GE. R.'itfort van de ComndS' He tot DefenfieWezen?« Refol. laar op.  is Gra- yïïNHAf Rapport van de Commisfie tot DefknfitWez°.nen Refol, 'daar op. H84 NIEUWE NEDERLANDSCHE en het generaal beftier over het werk en den Oorlog te Water , door Gecommitteerdens j tot de voorfz. Befoignes , ten over ftaan van l den Heere Admiraal-Generaal, geëxerceerd. Dat, tot het voorfz. einde, die Befoignes I viermaal in het Jaar, ofte meerder, na vereisch van zaaken, zouden byeen komen. En j aldaar, by meerderheid van ftemmen, gere- i folveerd op alle zaaken, uit de Inftructie van den Jaare 1597 voortvloeyende. Dat by hun zou zynde judicatureover Officieren, in zaaken van dienst en de executie 1 der aan hun gegevene Ordres, zig te buiten I gaandeDat daar toe het regt der Hooge Overig- ï heid zou worden waargenomen door den Fiscaal van de Maze, ofte by abfentie, door ( den volgende, en zo voqrts, terwyl de voorn. Fiscaals in geene gevallen aldaar als Regters. zoudeq mogen zitten. • Dat de»Ordres uit die Befoignes profluee- : rende,.zouden worden geparapheerd door den e Admiraal - Generaal of by abfentie door het i eerfte Lid; gecontrasigneerd door den Fiscaal; van de Maze, ofte door den Secretaris. Dat, by abfentie, het gevoelen van den Admiraal - Generaal door den Fiscaal van de Maze zou moeten worden ingenomen, en in' de Befoignes gecommuniceerd. Dat de Lieutenant Admiraal van de Mazel zoude woonen in den Hage, om by voorko-: mende gelegendhêden te dienen van advis. • Dat alle Zee-Officieren hunne Depêches aam de voorfz. Befoignes zouden moeten addres-: feeren, .onverminderd hunne tegenswoordigei verpligtirig dienaangaande aan het Collegie vanhun resfort. En dat by reces, van de Befoignes, de mka-; mende Depêches zouden worden geopend dooi.  JAARBOEKEN, OBoisr, 1789. 119J den aanwezenden Luitenant Admiraal, die daar over met den Heer Admiraal-Generaal zoude confereeren; de Ordres daar uit te profluecren, geparapheert, cn door den Secretaris gecontratrafigneert , als voren , en fpoedig geëxpedieerd , terwyl op zaaken van meerder belang voorkomende, de Leden van de Befoignes zouden worden befchreevcn. Zie daar Hoog Mog. Heeren, een kort beftek, waar over wy ons verpligt agten onze gedagtcn eenigzïnts te moeten uiten, ten einde wy niet ftilzwygende zouden fchyncn te acquiesceeren in een Plan , waar toe onze eigen deliberatien den oorfpronk hebben gegeven. Eenparigheid van beftier , en bezuiniging van 'sLands Penningen, zyn twee Hoofdpoinctcn, weiken wy in dit onderzoek nimmer uit het oog hebben verloorcn, maar in het aangehaalde Plan , vermisfen wy die beiden. Immers komt het ons voor, dat,eene Vergaderinge, ofte liever, een Befoigne, beftaande uit afwisselende Leden en Ministers, weinig gefchikt Is, om den draad te houden van een beftier, 't welk eene continueele zorgc, een onafgebroken toeverzigt vorderd, en tot welk Befoigne de Leden, het zelve componeerende, daar cn boven de faculteit niet hebben zig zelve te befchryven. Dat het voorfz, Befoigne, uit hoofde van de veelvuldige bezigheden, die daar in als dan zouden komen te centrecren , wel ras permanent zoude moeten worden, cn daar door in der daad conftitueeren een zesde Collegie, en de behandeling der zaaken omflagtiger maaken, juist dat geene, waar tegen men zoekt te voorzien; dat door zodanige inrigting eene wezendlyke contradictie word gebooren, aangezien de Leden, welken uit de Collegien volgens hunne tourbeurten herwaards zouden worden gecommitteerd, meerder gezag en meerder invloed in het generaale beftier zouden hebben, dan " Kkkk 4 de 's Gra- vf.nhage. Rat per t \an de Commisfie tot DefenfieWe&. NIEUWE NEDEPXANDSCHE ?sGsa- i yEKHAj 1 CE. Rapport van de Commisfie tot ■ Defenfi r Wezen en Refol. daar op. Ie Collegien zelve; welke nauwelyks kennis zouden crygeu van het algemeen bellier, en vervolgens by jeurte zyn'Gecommitteerden en Committenten; by :>eurte Ordres Hellen en öntfangen, en zig in het geval bevinden, om te cognqsceeren over de executie van Ordres , die hun zeiven zouden zyn gegeven. Zonder te fpreeken, dat de Ministers, welken nevens de Raaden tot de voorfz. Befoignes worden gecommitteerd, geene Rem in derzelver Collegie hebbende, nogthans in die Befoignes mede een concludeerende Rem zouden hebben, tegens de waare intentie van de Bondgenooten, by het arrefteeren van de Inftructie van den jaare 1597 , terwyl daar en boven deGecomr mittcerden tot de Haagfche Befoignes alleenlyk geauthorifeerd zyn om op voorkomende zaken te ad-, vtfeeren, en geenzjnts, om daar op te refotveiren, en dezelven ter executie te doen brengen, Maar welk gemis voor dc Collegien zelve ? konden de zaaken aldaar zonder vertragting , zonder, ponfuüe, zonder agterweezen, behandeld worden met het gemis van drie Leden , waar onder een Minister: men had al over lang behoren gehoor te geven aan de Inftantien van eenige der Bondgenoten , om ook dat poinct van menage, [de vermindering namentlyk der Leden] by de Collegien te introcluceeren; maar wy zyn van gevoelen, dat de dienst van den Lande door een dusdanig afgebroken beftier ten hoogfte zoude kornen te lyden. Zoude daar door dan ook wel worden geconferveerd dat. naauw verband , 't welk Gecommitteerden nodig viadep f >l.chen de directie en de.zetels van Commaxie en Scheepvaart ? zoude men dan de keunis van Commercie en Scheepvaart verbinden aan de momentaneele aanwezigheid van eenige Leden te Rotterdam , re Amfterdam , te Middelburg , te Hoorn, te Enkhuizen, te Ilarlingen V zoude het Werk der Convoyen en Licenten; zoude de behecring van Werven, Dokken, Magazynen enz. niet kunnen worden verrigt zonder het tpeftel van een, Cullegie ter Admiraliteit? Wy vrezen dat daar en,  JAARBOEKEN, Ottoler, 1789. n9? boven de kosten van zodanige Befoignes ten uiterRe drukkende voor den Lande zouden uitvallen, en dat geen een eenig poinct van ménage daar mede zoude worden bevorderd. Geduurende het reces van de Gecommitteerdcns zoude, volgens het voorfz. PJan, de aanweezende Lieutenant-Admiraal: welke anderzints geen fesfie heeft in de Befoignes; welke alleenlyk nu en dan, by voorkomende gelegenheden zou worden geraadpleegd , die daar en boven den draad der verhandelde zaaken geenzints bezit, die zoude op éénmaal komen in het bellier van zaaken, die hy niet dan by kleine gedeéltens zou kunnen kennen. Wy houden het daar voor, dat al wac bellier is, 'zonder interruptie moet voortgaan. En wat aangaat de judicature , welke door de Gecommitteerdcns tot de voerfz. Befoignes ove.r de Officiers in voegen voorfz. zoude worden geëxerceerd ; zyn wy van gedagten , dat die judicature daar ter plaatze in geenen deele behoord; als waar door een politiek beftier met een judicieel onderzoek in hst zelfde lighaam zoude worden vermengd; 'c v/elk aan zoude loopen tegens de beginzelen ecner onzydige en ongefufpecleerde rechtspïeeging, en waar tegens beftendig, en zo veel mogelyk behoord te worden gecaveerd. Maar de inrigting van die Adminiftratie zoude daar cn boven aanloopen tegens de waarc gronden der Conftitutie van deze Landen, en dus in zig bevatten eene continueele kwetzing van het gezag van U Hoog Mog. en van het Caracler van den Admiraal-Generaal. Immers zyn Ordres en Inftrucïies ter Zee, in tyden, wanneer geen Admiraal-Generaal aanweezig was , beftendig gegeven door de Vergadering van U Hoog Mog.; daar dezelven anderzints onder het opper-beftier der Generaale Staten door den Heer Admiraal - Generaal worden gefteld ; terwyl het nogthans niet kan ontkend worden, da.c wel fomtyds door de Collegien zelve 011* Kkkk 5 dres; 's Gra» venhage. Rapport van de Com mis» fis tot Defenfie. IVtztn en Refol. daar op),  ss Gra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DetenfteWtzenen Refol. daar op. 1198 NIEUWE NEDËRLANDSCHE dres ter Zee zyn gegeven; dan zulks is meestal ge. fchied omtrent zodanige Schepen, welken uit hun eigene middelen waren geëquipeerd, en waar van zy het cmploy aan zig hadden getrpkken; even als of de Penningen, fpruitende uit den Ontfangst der Convoyen en Licenten, niet even fterk waren de * de Penningen der Bondgenooten, als die, welke aan de Collegien , uit hoofde van Extraordinaire Petitiën, worden verftrekt;en welk eigendunkelyk employ ook tegen den waaren zin van het 25 Art, der Inftructie van den jaare 1597 > °P welk Ar' tikel die geheele inrigting word gefundeerd, moec worden gehouden aan te loopen. Wy meenen dan te hebben aangetoond, dat de alzo voorgeftagene voet van Adminiftratie omflagtiger zoude zyn dan de tegenwoordige, meestyds lam fn deszelfs werkzaamheid ; geene der tegenswoordige gebreken zoude wegneemen; en dezelven veel meer in alle de Collegien ter Admjraliteit zoude vermeerderen , door de bepaalde abfentie der Leeden en Ministers; dat hy aanloopt tegens de Conftitutie dezer Landen , en dat daar door een nieuwe voet van Huishoudinge zoude worden gelegd, waar van de onkosten oncalculabel zouden weezen; alle redenen, waarom wy ons met eene foortgelyke Adminiftratie geenzints zouden willen conformeere.1. Wy zouden vergeefs getragt hebben , Hoog Mog. Heeren, den geest van alle voorgaande tyden tot een zeker precies te brengen; vergeefs zouden wy de gebreken der tegenswoordige Adminiftratie hebben gedeveloppeerd; indien wy nu niet van onzen kant aan den 'ons opgelegden last tragtedca te voldoen; en, na rypen raade, aan Uw Hoog Mog. zodanigen voordragt dienaangaande zouden mogen doen/als wy, tot verbeetering en tot beter beftier van de zaken van de Zee, zouden oordeelen te behooren. Daar wy nogthans Uw Hoog Mog. te meermaaIen gemelde Refolutie van den 4 Mei 1785 tot een  JAARBOEKEN, OcïoLer, 1789. 1199 rigtfnoer van alle onze deliberatien hebben genomen, zo verfeeren wy evenwel in die gegronde hoop en verwagting, dat Uw Hoog Mog., met aan ons pp te dragen een onderzoek van de voorzieningen omtrend het beftier van de Militie te Water, vooral in tyd van Oorlog, door het benoemen van eenige Leden cn Ministers der Regeering om den Admiraal-Generaal te adfifceeren," geenzints de intentie mogen hebben gehad, deze zaak alzo al aanftonds ten principaaleh te préjugecren, en ons dien voet, en geenen anderen'voor te fchryven; waar toe immers weinig meerdere moeite zoude vereischt zyn geworden , als het benoemen van zodanige Leden van Rcgecringe. Maar wy bezeilen, dat Uw Hoog Mog. en de Bondgenooten , overtuigd van de noodzakclykheid van 't redres , dc zaak ■ in zyn gantfehen omvang hebben befchouwd, en geen folemneek Commisfie uit het midden van de Bondgenooten hebben benoemd, dan allecnlyk met dat inzigt, dan een onderwerp van die importantie, en welk een zo wczendl IJfdeel uitmaakt van de generaa. lc Rcgecringe deze? Landen, met alle zorge, at tentic en bedaardheid zoude worden gewikt ende gewogen, en daar uit zodanige voorfiagen gebooren, die, overeenkomftig met de waare gron denvandeConftitutie, doordc gezamentlyke Bond genooten, tot bevordering van het Nationaal aanzien en geluk, zouden kunnen worden geamplcc teerd. Wy zyn daar in tc meer verfterkt, aan gezien wy altoos geen reden hebben om' tc veron. dcrftcllen, dat Uw Hoog Mog. en de BondgenoO' ten van begrip zouden hebben kunnen zyn geweest, dat tot beter beftier van den Oorlog te Water, voldoende zoude zyn, by het opkoomen van een Oor log, als dan eerst, door zodanig middel, den voel van directie tc bepaalen; daar het waare kentecker eencr wyze en verftandige Adminiftratie alleenlyl te vinden is in de regulariteit, en voortduurendhek vat 's Gra* VEKHAGE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie' Wezen en Refol. daar op.  •s Gra- venhage. Rapport %an de Commis ffe tot DefenfieWezenen Rtfol. daar of. 1200 NIEUWE NEDERLANDSCHE van haare werkzaamheden; zó, dat 'er wel eenige dryf veeren flaapende mogen worden gehouden, wanneer men ze niet ontbeerd; mits dat dezelven .ten allen tyde gereed worden gevonden, om hunne deftinatie te volbrengen. Doordrongen met de kragt van alle deze waarheden , en aangemoedigd door bet vooruitzigt, weke de gelukkige omwenteling der publieke zaaken grond geeft van te beloven, hebben wy met yver de handen aan het werk geflagen, en ons den tyd getroost, in welke onze bezigheden minder vrugtbaar konden zyn wegens de vreeze eener totaale ontbinding van het Gemeenebest. Wy hebben vervolgens gemeend , Hoog Mog. Heeren, de gantfche zaak in den wortel te moeten aantasten ; alle palliativen te moeten van de hand wyzen, en den knoop van zwarigheid, dien onze Voorgangeren niet hebben vermogen los te maaken, éénmaal door te fnyden. Wy zyn dan van gedagten, dat het beftier van de zaken van de Zee tot zyne ajlereerfte principes behoord te worden terug gebragt; niet zo zeer door het oprigten van een Collegie Superintendent; hoedanig Collegie, by de aanwezigheid van een Admiraal Generaal kan worden ontbeerd, en waar van daar en boven de exiftentie mogelyk thans niet zo wel met de verkregen independentie van de Collegien ter Admiraliteit zoude zyn te coropasfeeren, als wel door de oprigting van één eenig Departement, ofte Raad ter Admiraliteit, waar van de beftendige zitplaats in den Hage zoude zyn. nevens de hooge Collegien van Regeeringe , en dus gepïaatst onder het oog van dezelven, cn in den gezigtskring van den Heere Admiraal Generaal; welke even als nu zoude zyn en blvveu het eminente hoofd van het gantfche werk van de Zee, zonder dat daar aan de gcringfte atteinte zoude mogen worden gegeeven. Die Raad ter Admiraliteit zoude in zig vervangen alle de werkzaamheden van de tegenswoordige Col- • ■ lo-  JAARBOEKEN, OEiobcr > 1789. ï*Qi legien ter Admiraliteit, geene uitgezonderd; welke Collegien, zo ras de onderfcheiden takken van hunne bezigheden in dien Raad zouden hebben kunnen wordenmgelyfd en overgebragt, en waar toe waarfchynelyk een zeer geringen tyd toereikende zoude zyn, dadelyk zouden cesfeeren, en door de Bondgenooten moeten worden gehouden voor gehcentieerd. . , ., J Wy fchroomen niet te gemoet té zien de klagten, de argumenten, en het byzondcr misnoegen, welke al aanftonds tegen dit gedeelte van onzen < voordragt van alle kanten liaan te worden geopperd , en dezelve te apprecieeren; maar het gewigt der zake. heeft ons geëntraineerd ; en het belang van het gëheele bondgenootschap is ons van een geheel ander gewigt en importantie voorgekomen , dan de vermeende byzondere belangens van deze ofte geene Provinciën, Kwartieren, Steden ofte perfoonen; en wy zouden ons gelukkig agten, indien wy door het doen van deze ofte zooitgelyke Propofitie, dien geest hoe langer hoe meerder konden verfpreiden, waar door ieder Regent zig mogt komen te 11esch0uwen , als een Regent van het geheele GemeenStest ; die zyne vermogens niet behoefde te beperken tot den bekrorpen hing der Stad zyner Reddende; maar thans, meer dan ooit te vooren, door dien algemeenen geest gedreeven, het zyne zoude medewerken , om de nog zo jongstgeleedene kwaaien geheel te helpen geneezen, en zelf de lidteekenen daar van te doen verdwynen;en daar door de Bufgerlyke en Politieke belangens dezer Landen, welken, door de natuur en de geneigdheid der Inwoonderen, gefchikt zyn om onder één Bond voort te leeven, voor altoos onderling te confolideeren. Wy kunnen nogthans voor Uw Hoog Mogende betuigen , dat ons in de behandeling van dit geheele werk (en wy durven zeggen , dat wy het zelve vanalle kanten met de grootfte bezorgdheid hebben ingezien,) geene wezentlyke argumenten zyn voorge- ko- s Gravenha:e. Rapport van de Cotnmis?taken van ie Zee, aan dezelve Charge iti den naarne van Maximiliaan en vah Philipsj is geheet, zonder uitzondering;" en dat fchier de eeniglle belemmering, waar aan de Admiraal van de Zee wierd gebonden, hier in belfond, dat hy in de keuze van zyn Lieutenant ofte Lieutenants, niet zouden ftellen als ,, zeer notabele mannen , van een goed leven, verftandig en gerenommeerd; welken folemneel zouden zweeren, dat zy haar oordeel zouden vellen zonder eenige faveur , ofte corruptie." Prteëminentien, welken in het Placaat van Keizer Karei van den jaare 1540 aan den Admiraal van de Zee zyn geconferveerd, zo ten opzigte van de uitrustingen, die door den Sou•Verain van den Lande, als door byzondere Steden of Perfoonen , ter Zee zouden worden gedaan. En hoe zeer naderhand, in dc Jaaren 1563 en 1564$ ter gelegendheid van een gcfchil tusfchen dc Staaten van Holland en den Grave Vaa Hom », als Admiraal Van de Zee, omtrend het publicceren van een Placaat, en de uitoeffening van eenige Rechten van de Admiraliteit in den Lande van Holland, de toenmalige Staaten van denzelven Lande, die Rechten reclameerden ten behoeven van den Stadhouder vai} Holland, als een Recht waar van de Stadhouders en de Staaten van Holland van alle oude tyden irj gebruike en pdsfesüe waren geweest; zo is nogthans het voornoemde gefchil, door tusfehenkomst en bemiddeling van Prins Wtiiem 'den Etage*} met eenige referve, in faveure van den Grave Van Hoorn beflisr. En dat die Praüminèntien ook naderha»d4 by en na de ftigong van het Gemeenebest, aan den Admiraal van de Zee zyn toegekend, zou kuaBcn blyken uit den inhoud van alle de oude Inftmy* L111 tien t 's Gra- VENHACE. Rapport van de Commis» fie tot DefenfieWezenen Refih daar oju  'sCra- VENHAGE. Rapport ran de CommlS' fin tot D fenfie Wezen en Refol daar op. 1206 NIEUWE NEDERLANDSCÖE. tien , Commisficn cn Formulieren van Eede; als waar in duidelyk doorflraak, dat, alle de beltcllingen van de zar.ken'vun de Zcc moeten werden afgeleid ii'it de waardigheid van den Admiraal; cn dat deRanden , welken in de Collegien ter Admiraliteit •wierden gecommitteerd, in de eerRe plaa( ten behoeven van den Admiraal Generaal , onder liet Oppei bellier van de Generaale Staaten, is overgcnoa:en. En wy.zou? den een menigte van oudere en nieuwere Refolutien  JAARBOEKEN* Oaobtr, 1789. iao/ tot verdere ftaaving daar van kunnen te berde brengt h, en alle de Commisfien aan de Heeren Admiraals Generaals Zedert twee honderd Jaaretl gegeeven, zouden, was 't nood, tot een verder getgigenisfe daar toe'kunnen ftrekken; zó, dat'ernaauwelyks een eenig point in de gcfchiedcnisfc dezer Landen, waar in zig anderzints, door cle lange befoertens, welken de opkomst van het Gemeenebest hebben verzeld, veele onzekerheden opdoen ; beter' geconrtateerd is, dan de Voorrechten van den Admiraal Generaal, in het beleid, cn het beftier van de zaaken van de Zee, met al wat daar van dependeert, en dc onderhoorighcid van alle de deeleri van het Admiralitcits-Weczcn, aan de prtërogativen van die éminente Charge. Hebben dan de voorm'aalige Soüvérainen dezer Landen; hebben dan naderhand de Generaale Staaten en de Bondgenooten, in alle tyden, de uitgebreide werkzaamheden van dat beltier, mét zo veel wysheid, geplaatst in de Perfoóti van dien hoógen Amptenaarals waar door alléén eene zekere eenpaarigheid in alle de onderdeden van het zelve kotf worden geobferveerd: wy hebben ook van onzen kant, met de korte uitweiding op deze materie $ geen ander oogmerk gehid, dan om alle de Voorrechten dier Prarogative beftendig onder het oog te hebben, en dezelve onder het opperopzigt van de algemeene Regeering ih haare gantfche zuiverheid voor te dragen en te preeferveeren; en alleenï-yk getracht de uitoeffening van dezelve ,• tot het grootftc oirbaar van den Lande, tc fimplificcereh cn tc voimaaken. Welke dan ook dé uitflag' dezer deliberatien zal mogen zyn, Hoog Mog Hoeren, wy hebben gemeend , uit overtuiging van 't geéne zo even is ter' neder gefteld, onze furprifc aan Uw Hoog Mog.e niet te mogen verbergen, wanneer wy ,• by. ons onderzoek over deze gantfche materie, het Formulier' van Eede,zo als dezelve thans ter Vergadering van* LI 11 9 »,v 's Grave nha* GEi iit te laaten; en welken, onder verbeetcring, 'naar onze gedagten, zonder dien, daar uit niet konden worden geligt ,• als in zig zeiven eene zodanige vcranderinge in den aart van die hooge Charge involveerende, dat deszelfs oorfpronkclyke prsëminentie over de Raaden ter Admiraliteit daar by grootelyks wierd verminderd cn hunne onderwerping aan den Admiraal Generaal verzwakt; al het welke niet wordt verholpen door de periode op het einde van het meergemelde formulier, waar by de Raaden belooven, dat zy zig zttde* reguleren naar uitwyzer.s hunner Inflitictie als of daar door hunne onderwerping virtoalfat dezelfde bleef; terwvl het niet misfen kan, of ieder Gecommitteerde ter Admiraliteit, welke beide zvn Inftructie en geprafteerden Eed te zanten komt te vergclyken, zig zeiven moet geperfuadeerd beuden , dat de uitlaating van die woorden met zonder beduidenisfc kan zvn geweest ; weshalven wy de vryheid neemen, Uw Hoog Mogende in bedenking  JAARBOEKEN, Oclober, 1789. 1209 te geeven , of de yoorfchreeve erreur. ("want wy moeten het voor .eenen gepropageerden misflaghouden) onverminderd alie andere deliberatien de- < zen aangaande, niet wederom dadelyk, door de reïnfertie van de voorfchreven uitgelaaten woorden , behoort te worden gerectificeerd en verbeterd? •■ Maar wy gaan voort; die Raad zou dan tree-1 den in de fchoenea van de Admiraliteits • Col-, legien , alle te zamen genomen, en zoude exerceeren dezelfde judicature over dezelfde Difiric * ten cn Plaatzen, en op denzelfden voet, als die t thans door de gemelde Collegien , ieder in haar < resfort wordt geëxerceerd. Zy zou aan zig trekken dc invordering van de Middelen te Water, welken niet meer in de onderfcheide Steden en Provinciën op eenen ongclykcn voet zouden worden geheven ; maar tot meerder genoegen van de Bondgenooten , en tot Ryving van 's Lands Finantien , overal, door een egaaje pracfyek, worden gebeneficeerd, en waai* door de Provinciaale en Stedelyke invloed, ook op dit ftuk zoude worden weggenomen. Zy zouden, meerder dan zulks nu mogelyk is, het belang van de gantfche Commercie gade flaan; in één oogpunt vercenigd'zien den ftaat van alle takken van den Koophandel; opfpooren de oorzaaken van het accrés van deze, cn van het decrés van geene ; en daar omtrend zodanige voorzieningen , met meerder kennis van zaaken , voorflaan , als de omftandigheden mede brengen. Dan wy gaan tot meerder bepaaling over. De inrigting van het Collegie van den Raad van Staaten is ons zo volmaakt, en zo overeenfternmende met de waare inzigten eëher Confcederatie, ais die van deze Provinciën, voorgekomen, dat wy gaarne zouden wenfehen het zelve, met opzigte tót deszelfs aart, tot een model te doen dienen voorde inrigting van dat Collegie, waar van wy de introductie aan Uw Hoog Mogende voordraagen; immers voor zo veel één tak van Adminiftrarie van toepas- s Gra;e. Rapport 'an de ZominiU ii int 'hjenfiePezenn Re/óf. iaar op.  's Gra- venhaPh Rapport van de Commisfie tot Dférfti (Pi ten en ii'fol, daar op. raio NIEUWE NEDERLANDSCHE fins; kan worden gemaakt op een ander van foortp lyke natuur. ' Wy bedoelen daar mede boofdzake |yk, dat de Leden, welken in den Raad ter Admi» raiiteit zouden zitten, even een3 als by het 51 arti kei van de Inftructie van den Raad van Staaten van den 18 July 1651 is bepaald, „ by Eede zouden renuntieeren van alle particuliere correspondentie, het zy met de Provinciën, Steden, of private en ■ particuliere Perfoonen, voor zo verre het zelve den ' pemeenc beste '-nogte wezen hinderlyk, en dat zondT aanzien te neemen op de Provinciën oir Steden, daar uit zy zyn gebooren of verkooren, otte particulier profyt dcrzelven, ofte van iemand an* üers- ende alleenlyk voor oogen zouden houden de Eere Gods, ende de welvaard en contervatie der voorf/. Landen, ende de gemeene zaaken. Het welk ten naaftcn by op dien voet bereids was bepaald by de Inftructie van het Collegie Superintendent van 22 April 1589, maar welk met in dezelfde1 maateby.de Inftructie van den Jaare 1507 fchynt te zyn geobferveert. ' Wy begrypen, dat het voorfz. Collegie gevoegcryk fcbude kunnen beltaan uit zestien Perfoonen, ofte Raaden teï' Admiraliteit; waar van vier zouden worden gecommitteerd uit de Provincie yan Holland, en twee uit ieder der overige Provinciën, voor den tyd van zo veele jaaren, en met zodann ge Traclementen, als de Staaten hunne refpeüive Princinaa'len zouden kannen goedvinden ,en hun ui£ derzelver Provinciaale Kasfen doen uitreiken ofte toeleggen. 'Terwyl met opzigte totderzelver-emolumenten, waar van wy geene prgcifa bepaahng nor dia: hebben gevonden te maaken, r.ogtnans zou-un- ■ mfn warden gehouden deze voet; dat daar voor eene Mcaafe fütnme zou worden uitgebragt, welke lomme zoude zyn het montant van alle de emolumenrcn welke tfraos by een of ander der Collegien ter Admiraliteit, alwaar die emolumenten het hoogst zouden mogen zyn, door de Kaaden worden genoten, en welke Jpfz, fppme vervolgens zou. kur,asn woruen ver-  JAARBOEKEN, OElober,. 1789. deekl in Pnefentie-Gelden , Huishuur ofre anderzints, als men c fu qw> zoude kunnen overeenkomen.. By het gemelde Collegie zouden vervolgens behooren te wo'den gevoegd een Raad cn AdvocaatFiscaal, een Secretaris, een Griffier, cn een Ontfanger Generaal, welke uit de Kas van 't Land zou ■ den worden gcfalariecrd; z», cn in diervoegen, als men zou mogen rcgulecren en goedvinden te behooren; terwyl) wat aangaat de verdere Amptenaareh en Bediendens van den Raad , aan het zelve Coile gie het best zou worden overgelaaten, om , met bbfervantic van de vercischte ménage, het nodig getal p'o r» vird aan te fchaffen , en roet opzigte van hunne Traktementen,daar omtrend zodanr;en voorRag, daar cn zo het behoord, tc doen, als redelyk zóu worden geoordeeld. Wy zyn al verder van begrip, Hoog Mogende Heeren, dat éénmaal, tot' voorkooming van alle langwyiigé cn meestentyds ihterminabela quaeltiep voor be^ vervolg, zou behooren te worden gereguleerd, op wat wyze de Judicatuure over de Raaden, Minüters, en verdere Amntenaaren en Bediendens van den Raad ter Admiraliteit, welken zig in zaaken, haarluider Officie, Ampt ofte Bcdicningc coneerneerende, zouden hebben te buiten gegaan., zou, worden geëxerceerd; en vermits wy van gevoelen zyn, dat het voor de gerustheid van ieder Ingezeetcn nodig is, te weeten, waar en dcor wien, hy in cas van befchuldiging zal worden gejugeerd, en dat hy in geene gevallen aan eenige delegatie van Rechters zal worden gefubjecteérd : zouden wy Uw Hoog Mogende in bedeaken geeven, of daar omtrend niet zou kunnen worden gehouden deeze voet; dat de Raaden in OjjJci,, delmqueerende, zouden moeten en blyven te regt flaan voor hunnen dagelykfchcn Rechter in dc Provincie, waar uk zy zyn gekomen; cn dat met opagte van dc MiniRcrs, Ampcenaaren,en verdere Bediendens,delinquecrcr.de als vopren, zo ras de zaak zoude zvn gebragt ter kenBiïfe vanUwHoog Mog., Uw HocgMog. voorfz. zaak Llll + zoa- 's Gra- v£NllA- c;e. Rapper t var. de '« 'ommiS' Ge m Diftrjh- tn daar op.  i2i2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VKNHACE. Rapport van He Cemmis-fie tot P>pr-ftÏVezen(n Refol dnar op, ; J zouden demandeeren aan een der beide hooge Ho» ven van Juftitie, daar toe nader te bepaalen, in deze Provincie rcfideerende, ten einde dienaangaande goed en onvertoogen recht te doen en te adminiftreeren ; en dat de Heeren Staaten van Holland, Zeeland en West - Friesland, tot dat einde door Uw Hoog Mogenden zouden worden verzogt, het alzo -verkozen Hof éénmaal voor altoos de nodige qualificatie tot het meergemelde einde te willen verleenen. Terwyl aan Partyen, met de Sententie van het voorfchreven Hof zig niet te vreeden houdende, overig zoude blyven, zig aan Uw Hoog Mogenden te adIresfeeren ten fine van Revific; tot welke Revifie vervolgens door U Hoog Mogende het nodig getal Adjuncl-Revifeurs zou worden benoemd, te wee:en-één meerder,dan het getal der geenenbedraagd, .ïie over de voorfz. Sententie zouden hebben gezee- :en. Het a! met zodanige voorzieningen en cau- teelen, als in cas van Revifien van gebruiken is. En ten einde wy het Ruk van de Judicatuure iouden mogen houden voor afgedaan, hoe zeer zulks nogelyk op een ander plaats had kunnen worden ïèzegt, zyn wy van gedagten, dat, zo wanneer Officieren ter Zee zig in zaaken van dienst, of uit roofde van ontfangene ordres, zo wegens Uw Hoog Mogenden , den Heere Admiraal - Geaeraal, ofte len voorfz. Raad zouden mogen hebben te buiten gegaan, dezelven te recht zouden flaan voor een ^.ee - Krygsraad, welken Zyne Hoogheid als Admi•aal - Generaal zoude behooren te worden verzogt ;e!kens te willen benoemen, en, zo veel mogelyk, ié doen beftaan uit Officieren van denzelfden rang ils de Gedaagde; welke geadfifteerd met den Se:retaris van den Raad, ingevalle de Krygsraad ge» iouden wierd in den Hage: ofte, ingevalle elders, net den Griffier van denzelven Raade, dienend» >eide van Praadvis, goed en onvertogen recht zouten moeten doen 3 terwyl, in het eerfte geval, het  JAARBOEKEN, GBober, 1789. i2t3 recht van de hooge Overheid zoude worden waargenomen door den Advocaat - Fiscaal van den Raad ; en in het laatRe, door zodanig ander bekwaam peribon, als daartoe, met communicatie van den Advocaat - Fiscaal, door den voornoemde Raad zou mogen worden benoemd ende gecommitteerd. Terwyl al verder aan partyen, zig met de Sententie van voorfz. Krygsraaden bezwaard vindende, zoude behooren vry te ftaan , om daar van aan den Raad. zelve te mogen appellceren. Dan wy kceren tot den voorfchreeve Raad weder. Wy vleyen ons, dat van ons al aanftonds niet zal gevergd worden pracifelyk te bepaalen , op wat wyze de werkzaamheid van den Raad zoude kunnen aanvangen, en hoe die van de Collegien ter Admiraliteit by dezelven , geduurende den tyd, dien zy als nog zouden moeten in wezen blyven, zoude affterven, en pasfim in den nieuwen Raad worden ingclyfd. Wy voor ons, zyn genoeg van gedagten, dat al wat eenigzints directie is, dadelyk aan dien Raad by deszelfs oprigting, zoude kunnen worden gegeeven; dog gclooven teffens, dat zulks, als een poinct van veel détail, best zou worden overgelaaten aan een particulier Befoigne met de tcgenswoordige Admiralitcits-Minifters, en waaromtrend Zyne Hoogheid zoude dienen te worden, verzogt de nodige fchikkingen te doen maaken, zo dra de Bondgenooten tot het introducceren van dezen voeB van Adminiftratie zouden hebben gercfolvcerd. Voor het overige hebben wy gemeend, ten einde deze Memode niet te veel te doen uitqeyen, een Concept -Inftructie voor den Raad en deszelfs Minifters aan het einde dezes fub Lite. A. te moeten overleggen, waar in de zelf Handigheid en het beftaan van voorfchreeve Collegie meerder zal worden gedeveloppeerd; en wesbalven wy verzoeken, dat de voorfz. Inftructie moge worden gehouden als. hief' jer Plaafczé gei'afereerd. EIU J Wy 'sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot Oefen/ie' Wezen w Refol, •laar op.  'sGra- vENHAGE. RjppèPi van r)e Commisfie tot DefenfieWezentn Refol, daar op. iïi4 .NIEUWE NEDERLANDSCHE Wy vertrouwen, dat door deze inrigting de zaaken van de Zee op een eenvoudiger vou zouden worden gebragt, en zy zodanige confidentie cn aaneenfchakeling bekomen, als dezelven ichier nooit in deze Landen hebben gehad, en wekemien vcr»ccfsch daar aan, in de tegenswcorctige gelteldheid° van zaaken , zouden zoeken te geeven. Wy zvn nogthans van gedagten, aangezien den meerderen toeloop van bezigheden, in plaatzen, waar de Collegien ter Admiraliteit thans zyn gefitueerd, dat in dezelven dc vereischte voorzieningen zouden behooren te worden geöbferveerd, om ook aan die bezigheden, zelfs na dc vernietiging der Colleliën, hunnen gewoonen loop te doen behouden; ze? dat de belangens van de Commercie daar door eeenzints zouden worden vertraagd, nogte den dienst van den Lande in geene van deszelfs onderdeden uit het oog verboren. ■ . In deze Memorie zullen wy met trecden m alle de détails van de adminiftratie, welken op dc ondericheiden plaatfen der tegenswoordige Admiraliteits-Departementen zouden moeten worden in bet werk gefteldi geconfervcerd, of vernietigd. ZuIks «al immers i priari, en in dit tydftip, met praeiefciyk kunnen worden bepaald, maar een der allererfte bezigheden moeten zyn van den algemeencn Raad ter Admiraliteit, en het voorwerp van een particulier Befoigne met de Leden cn Ministers der Collegien ter Admiraliteit moeten uitmaaken, als welken, volkomen bekend met alle de locale détails, ook best omtrent de plaatzclyke voorzieningen de gefchiktfte voorflagen zullen kunnen doen. Öm evenwel de zaak niet volkomen onaangeroerd te laatca, en aan Uw Hoog Mog, een koets te «ceven, hoe dit werk zou kunnen woruen behandeld, zo hebben wy geconfidcrccrd, dat, daalde voornaamfte bezigheden, in de Zee - Departementen zig gevoegelyk in drie takken Jaaten yer'declen te weeten, „ in het werk van ye middelen  jaarboeken , Oftober , 1789. I2ïj te Water en de dagelykfche Depêche voor dc» Commercie; in de publike werken," relatie hefa-> bende tot den bouw en uitrustinge van 's Lands < Schepen; en tn de Militaire zaaken, het eerfte vak zoude kunnen worden bezorgd en geadminiftreerd , door twee of drie Commisfarisfen door den Raad i daar toe met behoorlyke inftructie te voorzien ;< welke alle kleine zaaken , niet excedcerende de j fomma van f zouden kunnen afdoen: die de bezorging zouden hebben omtrent te kiaa-1 ringen der Schepen, de uitgifte der Turkfche Ras-i porten, en de dagelykfche'zaaken tot faciiitéenng< van den ordinaris loop der Commercie, en wat dies meer is, en gehouden zouden zyn alle week, of op andere gezette tyden, Rapport Van hunne vcrrigtens, met zeer korte Schrifturen, aan den^Raad in den Hage te doen; ten einde alle voorvallende zaaken dadelvk ter kennisfe van den Raad zouden komen, en aldaar op zaaken van meerder aanbelang ten fpoedigttcn worden gercfolvcerd, Dat, met opzigt tot het tweede vak, naamelyk de publiek Wet ken , in zig bevattede de Timmcrage, deSjouwery, deLynbaan, alle de details van 's Lands Werven; de zorg omtrent de Magazynen, enz. in één woord, alle de méchanike werkzaamheden ; alle zaaken, onvniddclyk rósfortcerende onder de reibeöivè Equipage - Meefters: ook aan de Opper, en verdere Equipage- Meefters , _ zouden kunnen verblyven in conformiteit van derzelver Inftructie ; onder alzulke voorzieningen en verantwoording als men zou begrypen te behooren. Terwyl het derde vak, naamelyk, het mhdairé. O* parlement, wederom in zig bevattende de détails van dc werving van 't Bootsvolk, de Monfteringen, de compleetheid der Rollc, den toeftand der Schepen , dc afdanking van het Volk , de hoofdelyke betaaling enz. met een behoorlyke Inftrucïic moge; lyk best zoude worden toevertrouwd aan een or twee Officieren ter Zee , Vlag - Officieren ofte Kap- ;Gra■enhA:e. lapport 'an de . ^ ~~,ommis: ie sof Defenfie* Vezen . n Refol, (sar op.  ia fff NIEUWE NEDERLANDSCHE »s Gra- venhace. Rapport van ae Gommisfis tot . JJefenfie Wezen en Refol. iaat op. Kapteinen', ter plaatfê woonagtig; welken op alle de voorfz. zaaken direct- zouden corrcspondeerea met den Raad, en aan alles eenen regulieren voortgang geeven; — — het al zodanig gereguleerd en gemodificeerd, zo met opzigt tot het getal dier Commisfarisfen ofte Officieren , als tot derzelver Traktementen, als met het meer of min omflagtig beftier, in deze of geene plaats van Commercie, meest overeenkomRig zoude mogen zyn. Uit het geene wy omtrent den ftaat, waar in de tegenswoordige Admiraliteits - Departementen zouden kunnen Worden gebragt en gelaaten, aan Uw Hoog Mog. hebben voorgedragen, zal onze eriigtens al aanftonds confteeren, dat, zo men niet wil blyven hangen aan den ydclcn klank der woorden, geene redenen van klagten voor Provinciën of Steden overig blyven, omtrent het gemis van de Collegien ter Admiraliteit in hunnen boezem, aangegezien alle takken van méchanique werkzaamheid, zo vee! mogelyk en dienftig, zouden blyven ter plaatze, daar zy zyn ; als daar is, Werven, Dokken , Magazynen, Comptoiren, met al wat daar aan vast is ; met dat onderfcheid, dat veele van de voorfz. Plaatzen daar by zouden gewinnen , als eenig en alléénlyk zullende gebruikt worden tot zodanige eindens, als waar toe hunne locale fituatie de beste gelcgendheid aan de hand geeft; anderen een geduutigen arbeid zeilden genieten, 't welk zy anderzints by gebrek van aanbouw of Equipagie, geenzints hebben te verwagten. Immers blyft 'er geen twyfleling overig, dat de zaaken van de Zee, eens gebragt zynde onder een generaal beftier, 't Collegie, hetwelk met de uitvoering en de behandeling van djen zal zyn gelast, uit lioofdc van zyne Inftruclie en van zyne meerdere onafhankelykheid van Provintiaale betrekkingen, het algemeen belang alléén zal kunnen behartigen, en gebruik maaken van alle en de beste geicgendheid om het beftier zo volmaakt té maaken,  JAARBOEKEN, OSokr> 1780. 1217 als met den aart van eene zo omllagtige adminiftra. tie overeenkomftig zal kunnen zyn. En hoe zeer de repartitie van zesdens in Equi'page en. Aanbouw, welkè wy hier boven, met veel recht, met den naam van noodlottig hebben beftempald, door de oprigting van dezen Raad ter Admi-1 raliteit zonde komen te vervallen: zien wy egter niet, waarom het de zorge van van de hooge Re-, gcering en van dien Raad niet zoude zyn, om die' repartitie , niet op den thans gewoonlyken voet,, maar door eene zekere diftributie van liet werk, zo, veel mogelyk, te doen obferveeren. , Men zal voorzeker niet verwagten, dat,by voorBeeld , by een Aanbouw van een zeker getal van groote en kleine Schepen, daar van, even gelyk nu, eene egaale repartitie zal worden gemaakt, en, om den geest der oude gebrekkige fchikkingen te behouden, den Bouw van groote Schepen in egaale porden over v'erfcheiden' plaatfen zal worden gedaan. Maar het zal de attentie van den Raad zekerlyk niet ontgaan , dat Amfterdam en Zeeland meerder gefchikt zyn tot Aanbouw en Rquipeering van groote Schepen, dan Harlingen; waaromme men te Harlingen het gemis, daar van door den Aanbouw en bet Équipement van kleindere Vaartuigen , of andere werkzaamheid , zal zoeken te fuppleeren. En aangezien dc bekende zwaarigheid, waar mede het Departement te Amfterdam te worftelen heeft, om deszelfs groote Schepen in Zee te brengen : is het al wederom niet te verwagten, dat eene oplettende directie de groote Schepen aldaar zal laaten verblyven; maar veel eer, dat dezelven , zo ras zy afgebouwd zullen weezen, zullen worden getransporteerd naar Medemblik, naar het Niewen Diep , naar Vlisfingen; om ten allen tyde gereede dien Ren te kunnen prasfteeren, en waar door die Kwartieren, wederom in dit opzigt zouden worden,gebeneficcerd. Zóó zouden ook de Steden van het Noor■ïer-Kwartier, wanneer daar al eens vooreen tyd gsm 's Gr a- v en hage. Rapport >an de ïamrnts* ie tot 0v.sfie tot pifevfieWeienen Ri foï. tiaar qp. geen Aanbouw zoude gefchieden, met een geduuj rig werk van Bloks, Rolpaarden enz. kunnen worden bedeeld enz. I Dan wv moeten ons onthouden in details te treeden , welke geheel en al aan eene yerligte directie mppten worden overgelaaten, wy hebben maar alleenlyk met één woord willen aanftippen, dat het gemis »«i de Ketgadtting van een Codegie ter Admiraliteit, geen wezentlyk gèmtf' van wo> doelen naar zig ficept; dat dc Provincie van Friesland, dc Steden van West - Friesland xn 't Noorder -Kwartier, en vooral de Provincie van Zeeland, door de meerdere werkzaamheid, die aldaar zcudc kunnen worden te weeg gebragt, zóó ter zaakevan het verderf van groote Schepen als anderzints, veel meerder voordeden zouden erlangen, dan tegenswoordig mogelyk is aan dezelven te verzorgen • aangezien de voordeden, die zy tegerswoordig genieten, alleen bepaald worden aan den geringen Aanbouw enEquapage. die aan de Admiraliteits-Collegien, in die Kwartieren rcfidccren, thans, kan worden aanbedoeld-. Terwyl de Provincie van Holland, aan Jen anderen kant, zoudeprofiteeren het jaarlykscb Subflriic van ƒ 30000 : o : o 't welk dezelve aart de Admiraliteiten Friesland zedert meer dan 60 jaaren heeft betaald, cn by continuatie zal moeten betaalen ; cn het welke zyn oorfpronk heeft in dc ge-, fchih'en , die in de voorigc Eeuw tusfchen liet voorfz. Collegien cn dat van Amfterdam zyn on:-, ftaan , over de heffing van het halve Licent van .de Schepen, den Abt cn dc middel-gronden pasfecrendo, Maar zullen dc Provinciën , Kwartieren , ofte Steden geen noemenswaardig verlies komen tc lyieo» by d« verecniging van de vyf Collegien ter' Admiraliteit tot één lighnam ; 7.0 zien wy in diè inrigting, buiten en behalven dc algemeene voorJeclcnwelken wy hier en daar in den loop dezer, Memorie, als met den Vinger hebben aangewezen i aog die nut voor het Bondgcnootfchap, dat alle dei  JAARBOEKEN, OBoler, 1789. 121Q deelen van het bewind van de zaaken van de Zee, alie rnogelyke acceleratie zouden ontfangen, door hunne onmiddelykc plaatzing by en nevens de hooge Collegien van Regcering, en door de prajfentie van den Heere Admiraal-Generaal; die den Raad, waar van hy het beftendige en éminente hoofd is, geduurig aan zyne zyde hebbende, zig in het midden zyner Prasrogative zoude vinden geplaatst; en,, in een vee! fterker betrekking dan te vooren, zou zyn de ziel van het geheele Zee-weczen, en aan alles geeven het leven en de beweeginge. De Bondgenooten zouden vertrouwen ftellen op eeye Adminiftratie, waar van alle de deelen op malkanderen zoude flaan, en met de grootfte regulariteit voortgaan; de onderiinge harmonie zoude daar door worden bevorderd; en, ter zaakc van üe grooterc volmaaktheid van het beftier, zoude mede in die opzigt, aan alle toekomende Liefhebbers van nieuwigheden dé gelegendheid, worden benomen , zig door een gewaande zijgt voor 's Lands welzyn te kunnen bezocdeclen. Al het welke, naar onze gedagtcn, niet weinig zoude toedraagen , om de tcgenswoordige Rcgcerings-form ' dezer Landen , hoe langer zo meerder te bevestigen. Deze ftaat van zaaken zoude veele en gewigtigd gevolgen naar zig fleepen, waar van wy 'er eenige alhier zullen optellen, cn omtrend dezelven, al gaande weg, onze gedagten en onzen vooxdragt aan Uw Hoog Mog. opgedraagen, In de allereerfte plaats zoude dezelve een important poinct van ménage te weege brengen door de .affchaffing van de Vergadering der Gecommitteerdens uit de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen; welke al by" de oprigting van dezen RaadiZnnde behoor , n te casfeeren, en niet meerder door Uw Hoog Mog. behoeven te worden befchreven; aangezien alle zodanige zaaken, welkert Uw Hoog Mog.,' volgens den rt\l van Hoogstderzelvcr Vergadering, gewoon zyn te ftellen ih han- den 'sGra-. VÈNtlAGE. Rapport van de Cammis- He tot Defenfie* Wezen :n R.efoh daar op.  iafio NIEUWE NEDSRLANDSCHE 's Gra- vënhage. Rapport van dl Commisfie tot Dtfevfie Wezen tn Refoi. Haar op. den van de Heeren U Hóóg Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee, om daarop de confidera* tien en het advis van de voorfz. Gecommitteerden ih te neemen, zouden kunnen worden gerenvoyeerd aan den algcmcenen Raad ter Admiraliteit , oiri daar op met de gemelde Heeren Gedeputeerden irf Befoigne te treeden, te dienen van confideratierï en ad*.is, zo, en in maniere, alamen de form daar van zoude gelieven te bepaalen, Verfcheide andere poiheten van ménage zouden daar door worde te wege gebragt, als de vermindering van veele Officianten; de vermindering vart veele Commisfien ; de affchaffiing van verfcheide publieke Gebouwen en Logementen ; de affchaffing van verfcheide Jachten: de vermindering in de kos-tén der Huishouding ; de bezuiniging in de Inkopen van verfcheide Bouw-Materiaalen , welke thans wel eens door de Collegien tegens malkander, uit gebrek van een gemeenfchappelyk Overleg worj den opgejaagd; al het welk wy maar met één woord hebben willen aanroeren, als zo veele zaaken,. die een ieder in het oog loopen. Een ander gevolg zoude zyn de égaliteit in hcé geeven van Aanritzgeldcn , Praïmien , Soldyen, en*, wat dies meer is, aan het Volk te Water, dat is, aan de Officieren, Onder - Officieren en Gemeenen 5 Daar dier zouden mede alle de generaale Ordres, welke den Officieren ofte Onder - Officieren , naar Zee gaande, worden mede gegeven, op eert eenparigen voet worden gebragt, Daar doo>- zoude een egaale manier van proceiecren, in de te houdene Krygsraaden door de Officieren, kunnen worden vastgefteld en geoblervccrd* Daar door zoude de werving over alle de Departementen mede op een egaalen voet worden gebragt; cn d?.:.r omtrent zouden wy nog verder van gevoelen zyn, dat dezelve zo veel mogelyk, behoorde generaal te. zyn over de Steden en het platte Land v,an de Republiek, mits dat, tot weering van alle mis-  JAARBOEKEN, OQober, 1780. 1221 misbruiken en ongeregeldheden , die werving ge• fchiedde met voorkennis der Magiftraat der plaatze, en van den Officieren ten platten Lande; en, ; ten overftaan van Commisfarisfen uit dezelve worde aangetoond , dat de aangeworven Manfchap niet tegens haaren eigen wille, dienst zoude hebben genomen. En dat de Heeren Staaten van de refpective Provinciën zouden behooren te worden ver- , zogt, tot faciliteering daar van de nodige fchikking in den haaren te willen maaken. Daar door zoude een generaale voorziening kunnen worden gemaakt omtrent de Maand-Cedullen der Bootsgezellen op 's Lands Schepen v.an Oorlog, en de reductie van den drukkenden Intrest van 40 i per cent, het welk door de Schryvers, voor het opfchieten van eenig geld ofte goederen aan de Scheepsvolkeren, word genoten. Wy hebben al bereids van onzen kant getragt deze zaak tot een praecies te brengen, en de verfchillende gebruiken, welken thans by de Collegien ter Admiraliteit daar omtrent in zwang zyn, tot eene min drukkende en egaalder wyze te reduceeren, en hebben tot - dat einde ingenomen de gedagten van de Gccomf mitteerden tot de Haagfche Admiraliteits - Befoi! gnes. Dan wy zyn overtuigd, dat dit poinct in de tegenswoordige gefteldheid van zaaken niet wel ( éénpaarig en voldoende zal kunnen worden gere. guleerd; en dat het zelve by gevolg best aan den 1 algemeenen Raad in der tyd zal moeten worden ■ overgelaaten; tot welk einde wy nogthans ten over; vloede als een Bylage van deze Memorie, zuilen I voegen de Memorie "Lub Litt. E. welke wy op het Ruk in quajftie van bovengemelde Heeren Gecommitteerden hebben ontvangen, ten einde daar van in der tyd zodanig gebruik zoude kunnen worden gemaakt, als zou worden geoordeeld te behooren. \ Daar door zoude al verder ophouden de diRinclie van resforten tusfchen de Officieren ter Zee; de ja.Mmmra lou- sGra- k'enha- Rapport van de CommiS' Ie tot Defenfie'Vezenm Refol. laar op.  1222 NIEUWE NEDERLANDSCHE" '« Graven*' «e. Rvpport van de Commis' fi: tot Defenfie Wezen en Refol. daar op. louzy welke tusfchen Officieren van different resfort wel eens word befpeurd, en de keuze en het eraploi van dezelven aan minder belemmering onderhevig wezen. Daar door zouden de Officieren van de Vlag behooren te worden geconfidereerd als Vlag - Officiers van de Unie; en om zulks te beeter te bepaalen, zouden de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, van Zeeland, en van Friesland , door U Hoog Mog. en de overige Bondgenooten behooren te worden verzogt, om te willen afzien van de denominatie , welke thans in hunne Provinciën gebruikelyk is, en te willen gedogen, dat de kwaliteit van Vlag - Officieren van Holland, van Zeeland, en van Friesland, als een overblyffel van de oude Provintialiteit, voor het vervolg, niet meer worde gebezigd, en in onbruik worde gelaaten. D iar door zouden worden uit den weggeruimd de fubfifteerende zwarigheden omtrend de verdeeling in den Aanbouw van groote en kleine Schepen; waar van wy hier boven al met een enkel woord hebben gewaagd. Want , aangezien de groote Schepen niet dan bezwaarlyk, uit de Maze, uit Amfterdam, uit Noord - Holland, en uit Friesland-, in Zee kunnen worden gebragt, maar alleenlyk uit Zeeland en 't Nieuwe Diep; zouden vervolgens alleenlyk aldaar de groote Schepen behooren te worden gebouwd en opgelegd, al het welk met den tegenwoordigen ftaat van zaaken incompatibel is; en zelfs is zo verre van het waare oogmerk der zaake, dat het Collegie ter Admiraliteit in Zeeland, hoe zeer een zesde hasrideerende in alle Aanbouwen en Equipagien, zedert veele jaaren verre daar beneden is gebleeven. Daar door zoude de Conftructie van 'sLands Schepen, daar zo veel aan geleegen legt, mede op een egaalen voet worden gebragt: en wy gelooven, dat, onaf hankelyk van eenig algemeen beftier, het voor den dienst van den Lande ten ui-  JAARBOEKEN, Oêlober, 1789. 1223 «erfte noodzaakelyk zoude zyn, dat een OpperConftrucieur-Generaal, met nog één of twee Conftructeurs onder hem wierden aangefteld, om het generaal opzigt te hebben over den gantfchen aanbouw van 'sLands Schepen; aan wien alle Rapporten omtrend den ftaat en bezeildheid der Schepen zouden toekomen;en die gade zouden kunnen flaan alle de verbeteringen, welken zig in de kunst zou-j den mogen opdoen, en verpligt zoude zyn, daar van aan den Raad ter Admiraliteit de nodige opening} te geeven en Propofitien te doen. Terwyl voor het overige derzelver refidentie en Inflructie door den voorfz. Raad nader zouden behooren te worden bepaald. Daar door zoude meer reguliere voorziening kunnen worden geobferveerd omtrent den Militairen toeftand in de Bezittingen van de Oost- en West - Indifchen Compagnien en de verdere Colonien van den Staat, welke zo onmiddelyk met het Militaire Zeeweezen zyn geconnecteerd ; en tot dat einde zouden de voorfz. Compagnien en Maatfchappyen kunnen worden aangefchreven, om de Berigten omtrent den Militairen toeftand hunner établisfementen, aan Uw Hoog Mog., onder het Adres van den Heer Griffier, over te zenden; ten einde daar van vervolgens, met Communicatie van den Heere Admiraal - Generaal en den algemenen Raad ter Admiraliteit, dat gebruik gemaakt, en zodanig voorzieninge zoude kunnen worden voorgeflaagcn, als men zoude meenen te behooren. En daar door zouden alle Ordres en Refolutien, komende uit den boezem van Uw Hoog Mog. en van den Heere Admiraal - Generaal, met meerder énergie , en met meerder eenparigheid kunnen worden geobferveerd : de zwaarigheden omtrent het waar verftand van dezelven, in dezen ofte geenen geval, met meerder fpoed opgehelderd;en dus ook, in dezen opzigte , aan de uitvoerig van dezelven, •meerder activiteit bezorgt, dan zulks tegenswoorMramm 2 digP 's Gra- VENHA" CE. Rapport att de Zommis?e lot OefenfïeWezent» Refol. iaar op.  ^224 NIEÜWE NEDERLANDSCHE 's Gra- c VENHA- < Gl*. Rapport van de Commisfii tot Defenfie(Vezenen Refol. daar op. ig, volgens den aart van de zaake, mogelyk zoule zyn te doen. En hadden wy reeds niet hier boven met éen woord gefprooken van den egaalen ophef van de Middelen te Water, welke voor één der onmiddelyke gevolgen van deze adminiftratie moet worden gehouden f zouden wy daar omtrent hier ter plaatze in het toreede kunnen uitweiden, maar ons voorneemen is geenzins, om zaaken te ontleeden, welke de evidentie met zig voeren, en waar van het belang ende de importantie dooreen ieder kunnen worden gevoeld, en waar van wy daar en boven nog meerder op een ander plaats zullen moeten zeggen. De ftof groeit onder onze vingeren aan. Dan wy zouden "den waaren prys niet ftellen op het vertrouwen van de Bondgenooten, indien wy één wezentlyk poinct van verbeetering verzweegen ; en deze Memorie zal ten allen tyde tot een getuigenisfe kunnen ftrekken van het geen in dit vak nog ftaat tc worden gedaan; zóó, dat ons meer dan eens, onder het fchryven van dezelve, een verwyt is opgekomen op de fchier ongeloofbaare zorgeloosheid, waar mede een zo important deel van de Regeering geduurende twee Eeuwen is behandeld. Overal ftooten wy aan gebreeken. Befchouwen wy de Havens en Zeegaten dezer Landen: wy vinden zommigen van dezelven wel gefchikt tot berging van Schepen van Oorlog, maar tenens in dien toeïtand van verzuim, dat daar van geen veilig, ten minften geen gereed gebruik kan worden gemaakt, en welken dagclyks verflimmeren. Het is bekend dat' de Rhee en het Zeegat vati Goeree, door de afzakking van een Plaat ter diftantie van 600 Roeden voorby de mond van de Haven , mitsgaders door de vernaauwing der ruimte tusfchen dien Plaat en den Hinder, enz. zedert kor.te jaaren mcrkelyk zyn verergerd ; invoegen dat maar één Schip tusfchen die Plaat en de Haven ten Anker kan leggen. De Havens van Medemblik wierden in den jaa-  JAARBOEKEN, O&ober.'1^9. taaj re 1787, eveneens als in den Jaare 1688, zeër gefchikt geoordeeld tot den Bouw , reparatie en oplegging van een goed getal zwaare Oorlogfchepen • mits die Havenen behoorlyk wierden uitgediept ; aan dezelven meerder communicatie ononder malkanderen wierd gegeven; de Timmerwerf wierd vergroot, en eenige verdere aan ftalten wierden gemaakt, welke de locale omftandigheden van Medemblik van zeer groot nut voor de Marine zouden doen zyn; dan wy zien niet, dat zedert den jaare 1688 daar aan met eenigen ernst verder zy gedagt. De Haven en Dok te Vlisfingen, geleegen aan het Zuiderdeel van de Republiek, aan een Rheede die ftrekt tot een Barrière ter Zee, alwaar de Schepen met alle Winden veilig kunnen worden gebragt; mitsgaders van de Rhce van Rammekes, welke eene veilige retraite tegens Stormweder en Ysgang verfchaft; alwaar alle vereistens tot reparatie en berging van 'sLands Schepen worden gevonden; van al het welke de importantie zedert lange, blykens Uw Hoog Mog. Refolutie van 30 January 1627, bekend is; en op welkers importantie zo dikmaal is geïnfteerd: is nogthans in dien Raat gebleven , dat weinig vrugt voor de Marine van die uitneemende fituatie kan worden getrokken. En ziet men aan den toeftand van het Dok van Amfterdam; zo Raat men verflomd, dat in het grootfle Departement van de Marine en van den Koophandel, een plaats van dat aanbelang zodanig is verzuimd en verwaarloosd, dat geene Schepen daar in kunnen vlot leggen, en dat zy in de modder moeten leggen te vervuilen; dat zy uit het Dok niet als met veel moeite en veel tyds kunnen worden gedrild; zo dat 'er voorbeelden zyn, dat men 44 dagen gebezigd heeft om één Schip uit het zelve in vlot Water te brengen (*>; een gebrek zo wezentlyk, en zo groot, dat men niet als met de grootfle angst- val- (*) Het Schip ds Vryheid van 70 Stukken, Ao. 1784. Mmmm 3 's Gra- venha' ge. Rapport van de Cotnmis* fis tot Defenfie. Wezen en Refol, djar op.  1*2-5 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. /alligheid mag gedenken aan het geval, dat te eenïfer tyd aan een of ander Schip brand zoude kunnen ontdaan; als wanneer alle menfchelyke hulpe en asfiftentie niet zou kunnen beletten, dat de helft van 'sLands Zeemagt, en een aanzienlyk deel van Koopvaardyfchepen, in éénen dag, door de Vlammen wierden vernield. Het Nieuwe-Diep, gelegen aan liet Noorder oedeelte van de Provincie van Holland, heeft dog met meerder kragt de attentie van de Regeering tot zig getrokken; aldaar vereenigen zig alle vereischtens om in een ruime Haven, een zeer aanzienlyk getal Schepen, gewapend en beladen , te bergen , en tegens Stormweder en Ysgang te bewaaren; als mede een bekwaame gelegendheid tot een Berg- en Werkplaats voor reparatie van befehadigde Schepen; alle voorregten van de grootfle aangelegenheid op een plaats, alwaar de Marine en de Koopvaardy zig beide vereenigen ; en op welkers importantie en verdere volmaaking niet genoeg kan worden geïnfteerd. Maar het is ons voorneemen geenzin ts, om in £en détail te treeden van de gebreeken en de onvolmaaktheden, welken zig in de Dokken, Havens en Zeegaten dezer Landen opdoen; nogte van de middelen , welken tot verbetering van dezelven zouden kunnen en behooren te worden in het werk •gefield; en , aangezien de voordragt daar van alféénlyk zoude moeten berusten op locaale kennis, zyn wy gerust, dat zulks ook niet van ons zal worden gevergd; dan, hebben Uw Hoog Mog. al in den jaare 1783 eene fpeciaale Commisfie benoemd, welke ook van dien tyd af, van tyd tot tyd is werkzaam geweest, alle de Havenen en Zeegaten dezer Landen heeft geïnfecteerd; den Itaat van dezelven opgenoomen, en dit important werk voltooid; zo leggen immers de Rapporten van de voorn. Commisfie in den boezem van Uw Hoog Mog.; en daar die infpe&ien met alle zorge co-  JAARBOEKEN, OBoter, 1789. fc84f en nauwkeurigheid door kundige en onbevooroordeelde Lieden zyn verrigt, en alle de verbeteringen aangeweezen, zo fchynt'er in dit ftuk mets meerder over te blyven, dan een ernftig voornemen om de hand aan het werk te ftaan: en een zaatc van dat aanbelang, en zonder dewelke geen Zeemagt immers kanbeftaan, met een goede executie te voleinden. tr „ Wy zyn dan van gedagten, Hoog Mog. Heeren ' dat, voor zo veel zulks nog niet zoude mo«en' zyn gefchied, Copie van alle de Rapporten, Plans en Bellekken van de voorzeide Commisüe , mitsgaders zodanige andere Plans als door de Lolleken ter Admiraliteit met opzigte tot de Havenen, Dokken en Vaarwateren van hun resfort, als nog zouden kunnen worden gefuppediteerd, zouden behooren te worden gezonden aan de Heeren Staaten van de Provincie van Holland en WestFriesland , van Zeeland, en van Friesland, en, met relatie tot de Haven van Delfzyl , aanzie van de Provincie van Stad en Lande, met inftaotclyk verzoek, om dog éénmaal, gepenetreerd van de noodzaakelykheid derzaake, de voorn. Rapporten en Plans in behoorlyke confideratie te nemen; dezelven , is het nood , yder voor zo veel hun aangaat, nader te laten examineeren, en fuccesfivelyk zodanige verbeteringen te laaten aanvangen en voltooyen, als met het belang der Marine van den Staat, overeenkomftig zoude zyn; en dat, vermits aan den Heere Admiraal - Generaal, en den Raad ter Admiraliteit, dat is, aan de generaale directie in der tyd, allezints behoord te worder overgelaten, om van de Havens , Vaarwateren . Dokken en Zeegaten, dat gebruik voor 'sLands Schepen van Oorlog te maken, als voor den diensi ter Zee meest dienftig zou worden geoordeeld , Hoogstdezelven zou behooren te worden verzogt, en ook aan dezen Raad ter Admiraliteit gecommandeerd, om met opzigte van de verbeteringen. Mmmm 4 wel' 's Gra- ïENHA* 3E. R apport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. 1  1228 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gravenha- CE. Rapport van ie Commisfie tot DefenfieWezentn Refol. daar op. welken uit hoofde Van dê voorgemelde Plans en Rapporten, in dezen ofte geenen Oord, zouden behooren te worden aangevangen ofte volbragt, aan de Heeren Staaten van de refpecfive Provinciën, wien de zaak zoude mogen concerneeren, dien aangaande in der tyd de nodige propofitien en aandrangen te doen, zo als tot het voorfz. oogmerk meest dienstig zouden weezen. Wy zyn mede van begrip, dat om de veranderingen, welken zig in de Zeegaten dezer Landen van tyd tot tyd doen befpeuren, gade te flaan, en by tyds de nodige voorzieningen te maken: het ten uiterften dienstig zoude zyn , dat een Commisfie van kundige Officiers en Ingenieurs tot de infpecfie van de Zeegaten van tyd tot tyd wierd gecommitteerd ; en dat de zorge daar van mede aan den voorn. Raad behoorde te worden aanbevolen, en de behandeling daar van aan denzelven overgelaten. En dat zo ook, aangezien de Loodfen in de Provincie van Holland, aldaar ftaan onder het beftier van het Collegie van de Pilotage, en zy in zommige opzigten meerder onderwerping aan den Admiraliteit zouden behooren te hebben ; aan denzelven Raad mede zoude worden overgelaaten , om ook daar omtrend aan het Collegie van de Pilotage zodanige Propofitien te doen en fchikkingen voor te flaan, als ten meeften nutte, gezamentlyk oirbaar zoude kunnen worden geoordeeld. Wry hebben nog maar een gedeelte van onzen last volbragt, Hoog Mog. Heeren! aangezien de provifioneeie voordragt dezer Memorie tot dus verre meerder heeft gelopen over het beftier en eenige verbeteringen van het Wezen van de Zee, dan wel over „ de generaale defenfie te Water, mitsgaders over het beramen der middelen, welken, gefchikt naar de Finantieele vermogens van 't Bondgenootfchap in het generaal, en van yder der Bondgenooten in het byzonder, daar toe in Vredens tyd op een beftendigen voet gereguleerd, en door het brengen  JAARBOEKEN, Oilober, 1789. 1229 gen van permanente posten op den Staat van Oor-» log geconftateerd en vastgefteld zouden behoren te , worden," gelyk de teneur is van Uw Hoog Mog. , Refolutie van den 4 Mei 1785. En voorzeker, zal eene Marine aan de eindens, waar toe zy is gedestineert, voldoen; zo zal het vooral noodzakelyk zyn, dat de Bondgenoten, op een regulieren voet zamenloopen tot de middelen, _ niet alleen om dezelve éénmaal in behoorlyken ftaat' te brengen ; maar ook om dezelve op zodanigen vasten voet te houden, dat ten allen tyde gereedcn diensten daar van kunnen worden verwagt; en dat. men by het opkomen van een Oorlog niet genoodzaakt zy aanftonds de uiterfte efforte te doen, om den Vyand het hoofd te bieden, nogte aan eene overrompeling zy blootgefteld. En daar toe komen verfcheide zaaken in aanmerking; als daar is de bepaaling van de Zeemacht van den Staat, ofte het getal en de Charter der Schepen van Oorlog, die beftendig in tyden van Vreede -aanwezig zullen moeten zyn ; mitsgaders de Aanbouw, en reparatie, welke van tyd tot tyd zal moeten worden gedaan, om die Lighaamen in behoorlyken ftaat van fuppletie en van onderhoud te. conferveeren ; daar komt vervolgens in aanmerking de kosten van een iaarlyksch Equipage; 't welk geproportineerd zal moeten zyn, eensdeels aan de protectie, die de onderfcheiden' belangens van de Commercie en Scheepvaart zullen komen te vorderen; en anderdeels aan het getal der Scheeps - Officieren en Scheeps - Volkeren , welken in den dienst ter Zee zullen moeren worden gcocffend; en 't welk mede eenigzints zal moeten geproportioneerd zyn aan het probabel gebruik, 't welk by het uitbreeken van een Oorlos; ter Zee, van de Zeemacht van den Staat zal moeten worden gemaakt, 't zy tot deszelfs eigen er individueele defenfie; 't zy ter zake van eenig geftipuleerd Subfidie by Tractaaten van Alliantie; a het welk niet zal kunnen worden volbragt, ten zMramm 5 mei 5 Gra» je. Rapport fan de Zommh' Se tot Defenfia* Wezen tn Refol. Jaar op. [ r l  i23o NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra* VENHAGE. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. men den voet van permanenten dienst zodanig reguleere, dat dezelve by eene opkomende vermeerdering van' de magt ter Zee voldoende zy, om die vermeerdering de nodige kragt by te zetten; meerdere zaken komen hier nog in aanmerking, welke wy één voor één, voor zo veel zulks gevoegelyk zal kunnen gefchieden , op haar plaats zullen optellen, en op haar zei ven afhandelen. Daar nogthans de aangeleegendheden van eene Mogendheid, zelfs in tyden van Vreede, niet beftendig dezelfde zyn; en dat eene verligte Regeering zyne inwendige operatien regeld op het geene daar buiten omgaat; en dat vervolgens de politieke gebeurtenisfen, hoe zeer ook niet dadelyk in verbinding met den Staat van den Republiek, by vervolg van tyd invloed kunnen hebben op de zaken en de belangens van dezelve; zo volgt het van zelve, dat daar van dpriori geen prascife bepaling kan worden gemaakt ; aangezien de hoeveelheid van alle Militaire magt afhankelyk zynde van de omftandigheden, waar in men zig bevind, dezelve ten allen tyde door de Beftierders van het Gemeenebest moet worden bepaald , en gevolgelyk veelmalen moet varieeren. Het zoude dan van onzen kant bezwaarlyk zyn eene totaale fomme te fixeeren, welke, als eene permanente post op den Staat van Oorlog gebragt zynde, zoude uitmaaKcn het montant van die penningen, die de gezamentlyke Bondgenooten jaarlyks voor het weezeu van de Zee zouden hebben te fourneeren; wy herhaalen het nogmaals, de benodigdheden voor de Marine jaarlyks kunnende en moetende varieeren, zo wordt zodanige prascife bepaaJing onmogelyk; weshalven wy verzoeken ons te mogen vergenoegen met eenen middelweg tusfchen die onzekerheden in te flaan, en aan Uw Hoog Mog. en de Bondgenooten een beftek by approximatie te mogen geven, van het geene wy meenen den Staat van Oorlog voor de Marine in ordinaris tyden te zul.  JAARBOEKEN, OMir, 1789. 1231 zullen moeten uitmaaken; en deze grond ééns ge- '< le-'d cn geadopteerd zynde, zal het aan den Hee- v re& Admiraal-Generaal en aan den Raad ter Admi- c raliteit, volgens de kennis, die Hoogstdezelveivan de temporede Staats aangelegendheden van het Gemee-1 nebest zullen hebben, moeten worden overgelaten,» om telken iaare ,aan de Bondgenooten een gezigtte Geeven van het geene prsecifelyk, tot de bedoelde./ eindens, zal moeten worden geëmployeerd, en in. een post op den Staat van Oorlog voor dat jaar, geconverteerd. „ , Wy zullen dit nog voor af zeggen, dat wy on-1 nodig hebben geacht, dat voor iedere afzonderlyke benoodigdheid van de Marine eene fpeciaale fom op den Staat van Oorlog worde uitgetrokken: hoe zeer zulks in deze onze bereekening nogthans zal gefchieden; ten einde aan Uw Hoog Mogende den grond aan te toonen, welken wy by raming in deze bereekening hebben gevolgd; maar wy begrypen, dat wanneer eene totaale fomme op den Staat van Oorlog, voor de masfa der te prafteeren dienften, zal zyn gebragt, daar van een onbelemmerd gebruik aaft de Zee - Direttie moet worden overgelaaten; midsde penningen alleenlyk tot de eindens van dienst, en tot geene anderen, zullen worden geëmployeerd; en waar van ten allen tyde zal kunnen blyken uit de verandwoording der penningen , die den Raad volgens zyne Inftruch'e zal gehouden zyn te doen, daar en zo het behoord. Die totaale fomme zal dan eigentlyk zyn het exces van alle de kosten van de Marine, (dehuishoudinge daar onder begreepen,) op het montant van de ordinaris inkomften, en aan welkers deficit de Bondgenooten door een jaarlykfchen post op der Staat van Oorlog vervolgens zouden moeten voorzien. Om dan te komen tot een zekere bepaaling van de Zeemacht, hebben wy, al in den aanvang onzei byeenkomst, gemeend daar omtrend te moeten in Gra- ENHAE. lapport an de lammisU tot Defenfie* 'Vezen ■n Refol. ia«r op.  I232 NIEUWE NEDERLANDSCHE »sGra- VENHAGE. Rapport van de CommiS' fie tot Defenfie lVezen en Refol. daar op. i ( 1 neemen de confideratien van de Heeren Gecommitteerdens uic de refpective Collegien ter Admiraliteit; welken, van hunnen kant , de gedagten van de Heeren Vice • Admiraals Reynstea Zoutman ingenomen hebbende, ons het refultaat van beide de gedagten hebben doen toekomen in de Misfive ofte Memorie, welke wy bereids als een Bylaage van deze Memorie fub Litt. D. hebben overgelegd; en ■ waar uit blykt, dat de Heeren Vlag - Officieren de Zeemacht bepaalen op 51 Schepen van Linie, en42 Fregatten, mitsgaders eenige Advis-Jagten, welk getal door voornoemde Heeren Gecommitteerden by moderatie gebragt is op 40 Schepen van Linie en 40 Fregatten, en op 10 a 12 ligte Vaartuigen. Was de ftaat van 'sLands Finantien zo vrugtbaar, dat, buiten en behalvcn alle anderen onkosten , daar uit het onderhoud van één dier beide begrootingen konde worden gevonden; wy voor ons zouden 'er niets tegen hebben, en gaarne acquiesceeren in een voorftag, welke de Republiek tot zodanige aanzienelyke Zee-Mogendheid zoude verheffen ; dan de fobere toeftand van 's Lands penningen , en de toereikendheid van eene geringere Zeemacht , hebben ons tot eene bepaaling doen overgaan, welke, naar onze gedachten, geëvenredigd zal worden gehouden aan de kosten, die de Bondgenooten tot dat voorwerp kunnen impendeeren, én tot den rang, die deze Staat onder de Zee-Mogendheden bekleed. Die proportie behoord daar en boven te worden gecombineerd met het getal Ier Schepen, welke, by eenen opkomenden Oorog, zullen kunnen worden geëquipeerd en in Zee gc>ragt, zonder de Commercieerende Ingezeetenen' /an den Staat, met het afvorderen van den vyfden )fte derden man, te veel te drukken; en voorwaar, gorden de Koophandel en Scheepvaart met recht /oor dc ZLiivcrfte bronnen van ons beftaan gehoulen, zo volgt daar ook uit, dat die twee voorwerken met detederlte zorge moeten worden behandeld.  JAARBOEKEN, OEtober, 1789. 1233 dcld. Zal men dan de ftaat van 'sLands Zee- < macht te hoog nemen; dat is, zo hoog , dat het, getal der voor handen zynde Schepen verre over < treft het getal der Schepen, die men m ftaat zal zyn in Zee te brengen; zo ontftaat daar uit eene onnodige kostbaarheid, welke door geene motiven 1 hoegenaamd kan worden gelegitimeerd. Wy , voor 1 ons, na de zaak van alle kanten te hebben bezien,, geloven, dat , zo wanneer een getal van dertig, Schepen van Linie en van veertig Fregatten, met / eenige ligte Vaartuigen , beftendig in goeden en, behoorlyken ftaat by den Lande wierden gehou-, den , zulks al eene vry aanzienlyke magt ter Zee zoude uitmaaken, en vooral, indien men daar by wilde adoptceren den voorflag van de Heeren Vice-Admiraals Reynst en Zoutman, [te vinden in hunne Memorie , gevoegd agter de Bylaage Litt. D.] om, namelyk, de Schepen van de OostIndifche Compagnie, in tyden van nood, de plaats van goede Zestigers, te doen betreeden; tot welk einde hun lengte op 160 voet zoude behooren te worden gebragt; hun onderfte Battery wat hooger uit het water gevoerd, en hun lighaam en gedaante, ten fine van betere bczeildheid, eenigzints zoude moeten worden veranderd. En om dit laatfte point niet meerder te behoeven aan te roeren, zouden wy provifioneel van advyze zyn, dat van zodanig Schip, ten kosten van den Lande, een proeve zoude kunnen worden genomen, om het zelve, by ondervonden fucces, tot een mal ofte model te doen dienen, waar naar de Schepen van de Oost-Ind. Compagnie , zo niet alle, ten minfi.cn eemgen, zouden kun. nen worden gebouwd; en het welk vervolgens aan dc voornoemde Compagnie, met overdoenmg van hei Schip zelve, zoude behoren te worden aanbevolen Indien wy het getal der Fregatten zo veel gro ter als dat der Schepen van Linie hebben geno men, zo zyn wy daar toe gekomen, uit confide ratic, dat Fregatten in Vredenstyden genoegzaar ft! sGra- 'enha- :e. Rapport •an de lammisie tot Defenfie' Vezen m Refol. laar op. 1  ï234 NIEÜWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. alléén worden gebezigd tot de eindens van dienst; terwyl daar by nu en dan een Schip van linie wordt gevoegd, om de Officieren en Scheepsvolkeren in de ocffening der Manoeuvres van tweedeks Schepen te kunnen onderhouden. En wat aangaat de Schepen van linie; aangezien de zwaarfte het meest in een Actie vermogen; hebben wy gemeend, dat het voorfz. getal van dertig Linie - Schepen gevoegelyk kan worden verdeeld in in vyftien Schepen van 74 ftukken, zynde de grootfle charter, welke onze Zeegaaten kunnen toelaatcn; tien Schepen van 60, en vyf van 50 flukken; terwyl het getal der veertig Fregatten zoude kunnen worden verdeeld, in 5 Veertigers van twee laagen, als éénsdeeis beter gefchikt tot Convoy op zommige reizen 3 en anderdeels van meerder defenfie in geval van Actie, vyf Veertigers van ééne laag, veertien Zes en dertigers, en zestien Twintigers, en daar naar zoude men zig by het doen van aanbouwen kunnen reguleeren. Dan , aangezien een Scheepslighaam beftendig deterioreerd, en de Zeemacht vervolgens ras zoude verdwynen, indien daar niet geduurig de hand aan wierd gehouden, zo zal de zorge van de Regeering ook daar op behooren uit te loopen, dat die Zeemacht in ftaat van fuppletie door een genoegzaamen aanbouw en reparatie worde gehouden; en wy zyn van gedagten, dat een langzamen aanbouw, welke geduurig aan, volgens den degradeerenden ftaat der Schepen, zoude gefchieden, daar toe dienftiger zyn zoude, dan een extraordinaris aanbouw om een zeker getal van jaaren ; en in zo verre hebben wy geadopteerd den voorilag van de Gecommitteerdens uit de Admiraliteits-Collegien, in de meergemelde Memorie ter neder gefteld , als waar by, door eenen langzamen aanbouw, om de ij jaaren, zouden worden aangebouwd zes Schepen van ieder Charter, en welke verdeeling naar de repartitie van zesdens fchynt te zyn bereekend; dog, ver-  JAARBOEKEN, OBoler> 1789. 1235 vermids in dien ftaat van zaaken, welken wy hier boven hebben voorgedragen, de repartitie van zesdens zoude komen te vervallen , hebben wy het quantum van den langzamen aanbouw getracht te combineeren met de fterkte van de Zeemacht, en de gewoonlyke duurzaamheid van de lighamen van Scheepen. Dorst men deze te bepaalen op dertig 1 jaaren; 't welk mogelyk wel eenigzintsruim fchynt, genomen , dog ook wederom niet verre van de'' waarheid zoude afwyken, indien de Scheepen met behoorlyke zorge, en niet met overyling wierden, gebouwd: dorst men, zeggen wy, dc duurzaamheid van een Schip op dertig jaaren te bepaalen, zo zoude door den langzaamen aanbouw de Zeemacht van den Staat in ieder dertig jaaren moeten worden vernieuwd, en daar uit zoude wy den grond baaien , om een der posten van den Staat van Oorlog met genoegzaame naauwkeurigheid te fixeeren. De zaak dan uit dat oogpunt befchouwd , zo zouden de kosten, vereischt tot aanbouw van de dertig Schepen van Linie, en de veertig Fregatten, waar uit wy ftraks hebben gemeend, dat de Zeemagt van den Staat, in tyd van Vreede, zou kunnen beftaan, volgens de bereekening van de fuppletoire Petitie van den 3 October 1781, te zamen genomen de fomme van / 21849^95 :0:0 bedragen , en dus voor ieder der voorn, dertig jaaren de fomme van ƒ 728323:0:0 wanneer men nogthans daar by in confideratie neemt, dat de bereekening van de voorn, fuppletoire Petitie gedaan is in eert zeer kostbaaren tyd, zo wegens de fchaarsheid van de Bouw - Materiaalen als van arbeidsvolk, en wegens meer andere omftandigheden, welke tot groo* tere duurte in dien tyd hebben zamengeloopen: zo zyn wy van gedagten, dat de begrooting van den jaare 1781, misfcbien met 25 tea honderd, ofte een vierde zou kunnen worden verminderd; wesfaalven de voorfz. post voor een langzaamen aanbouw, s Gra- ' .'ENHA3e. Rapper t >an de ?ommiste tot Oefen/ie. 'Vezen •n Rejol; iaar op.  •s Gra- venha- ge. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezentn Refol, daar op. ia35 NIEUWE NEDERLANDSCHE bouw, ofte het maintineeren van 'sLandsZeemacht, dertig jaaren door één gereekend, 's jaars zoude bedragen de fomme van ƒ546242:0:0 welke tot het voorfz. einde op den Staat van Oorlog zoude moeten worden gebragt; waar by al mede zal moecen worden gevoegd het beloop der kosten, welke tot het onderhoud van 'sLands Schepen zullen moeten worden gefpendeerd; en welken, om daar van als nu alleenlyk een fchets by approximatie te geeven, by overflag gecalculeerd tegens ƒ 7000 : o : o voor een Schip van 70 St. <5ooQ: o : o voor een Schip van 60 — 5000 : o : o voor een Schip van 50 — 4000 : o : o voor een Fregat van 40 —> 3500 : o : o voor een Fregat van 36 — en 2500 : o : o voor een Fregat van 20 — voor ieder jaar, en bereekend over de gemelde dertig Schepen van Linie, en veertig Fregatten, zoude uitbrengen de fomme van f 319000 : o : o waar mede de Staat van Oorlog insgelyks , of met zo veel grooter of geringere fom , als de voornoemde reparatie en onderhoud waarlyk zoude hebben of mogen bedragen, jaarlyks zou behooren te worden gechargeerd; en vermits al verder deze post geformeerd wordt naar het aantal der Scheeps - Lighaamen, welke voor handen zyn; zal dezelven van jaar tot jaar kunnen varieeren; en ten einde zulks van jaar tot jaar te bepaalen, zal het aantal en de kosten van onderhoud van de Schepen, waar voor de voorfz. Subfidie wordt genooten, in de verantwoording van den Ontfanger - Generaal van den Raad ter Admiraliteit moeten worden geverificeerd met een Certificaat van een of meerdere der Equif)agiemeefters,en van een of meerdere der ScheepsTimmermansbaazen, ofte ca/u quo, van den Conftru&eur - Generaal, waar by, op den eed aan den Lande gedaan, zoude worden verklaard , dat de voorfz. Schepen iu der daad waren- in ftaat voor de Zee, en om behoorlyken dienst te doen. Daar  JAARBOEKEN, Oclobr, 1789. 1237 Daar mede dat poinct in zyn gantfchen zamenhang hebbende afgehandeld, gaan wy over tot een ; ander, 't welk meede als een. der permanente posten op den Staat van Oorlog zouden moeten wor1 den gebragt; wy bedoelen de kosten voor een jaar; i lyks Equipage : dan waar omtrend wy al wederom 1 moeten laaten voorafgaan, dat het zelve naar onze ilgedagten, geenzints prascifelyk, a piiori kan wor;; den gefixeerd, én ten allen tyde zal moeten afhan3 gen van de om Handigheden en de voorflagen, wel3 ke den Heer Admiraal - Generaal tot dat einde aan f Uw Hoog Mog. zal nodig oordeelen te doen. Ons i oogmerk is dienvolgens geenzints om aan üw Hoog \ I Mog. en de Bondgenooten een prasciefen ftaat open t te leggen van de fomme, welke voor dit object, op 3 den Staat van Oorlog zou behooren te worden getbragt; daar het voldoende zal mogen worden gereïkend, daar in een overdag te maaken, ingerigt naar ide vereischtens van een behoorlyke protectie voor jde Commercie en Navigatie, en naar het belang jvan den dienst, om een altoos toerykend getal van Igeoetfende Officieren en Scheepsvolkercn by de Zee te hebben; terwyl wy al verder ons voor gedispenfeerd mogen houden, om het employ van de jaarlykfche Equipagie in eenigerhande maniere te bepaalen ; als iets, 't welk aan Zyne Hoogheid, als Admiraal - Generaal, onder het opperbeftier van Uw Hoog Mogende, moet worden overgelaaten. Verliezen wy dan niet uit hèt oog het finantieel vermogen van de Bondgenooten, dan zal het jaarlyks Equipage van 40 Schepen, waar onder 4 van yo ftukken, als aan ons door de Heeren Gecomnitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit in de nee gemelde Memorie opgegeeven, en beloopende in alles de fomme van f4i48;oo:o:o naar onze ;ennis van zaaken dat vermogen verre te boven ;aan; en het is ons daar en boven zo confidcrabel 'oorgekomen, dat wy zeer zouden twyffelen, of N n n n wel 's Gra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op.  1238 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Rapport van de Commisfie tot DefenlkWezenen Refol. daar op. wel eene Zee - Mogendheid in tyd van Vreede, en buiten vreeze van eenen naderenden Oorlog, zodanige kostbaar Equipage in Zee zend; wy gelonen, dat een Equipagie van twintig Schepen, waar onder begreepen een klein Esquader voor de OostIndifche Zeeën, aan alle eindens van den dienst in Vreedenstyd zoude kunnen voldoen , 't welk de voornoemde fomme met de helft zoude verminderen ; wanneer men nog verder daarby in cönfideratie neemt, dat de voornoemde Equipagien niet het geheele jaar door in Zee zouden zyn, als by voorbeeld , de Schepen gedeftineerd naar de Noordzee , en voor Kruisfers op de Oost - Indifche Retourvloot • dat de Equipagie - kosten van ƒ 40 : o : o per kop 's maands, zouden, als voor dezen, worden gebragt op ƒ 36 : o : o; dat de twee maanden gratificatie zouden kunnen cesfeeren; dat ook het gebruik van de Mariniers op 's Lands Schepen de voornoemde Equipage - kosten eenigzin ts zouden doen verminderen ; en dat daar en boven de Schepen in tyden van Vreede met minder manfchappen, mogelyk zonder ondienst, zouden kunnen worden bevaaren; zouden alle die omRandigheden te zamen genomen de Equipagie-kosten voor gemelde twintig Schepen, dat is, Fregatten, merkelyk bezuinigen, en eene fomme overlaaten van omtrendƒ 120000b: o: o, welke alzo by raming geformeerd, op den Staat van Oorlog voor een jaarlyks Equipage zou kunnen worden gebragt. Buiten en behalven dat wy van gedagten zyn, dat het voorgeflagen getal van twintig Schepen, voor het meerendeel Fregatten, tot een jaarlyks Equipage voldoende zoude zyn, zo oordeelen wy, dat, het zelve getal in een zekere evenredigheid Raat met het getal der Schepen, en vooral Fregatten, waar uit wy de Zeemagt hier boven hebben doen beRaan; aangezien 'er altyd een genoegzaam getal Schepen voorhanden diend te zyn , om de Schepen, welken in Zee zyn geweest, en reparatie nodig zouden mogen  JAARBOEKEN, Otlober, 1789. 1239 i gen hebben, af te losfen en te vervangen; al het ' welke, by de begrooting , opgegeeven door de 1 Gecommitteerdcns\an de Admiraliteit, naar ons iinzien, niet zo zeer in het oog fchynt gehouden (te zyn. De verdere pointcn, waar voor permanente postten op den Staat van Oorlog zouden behooren te iworden uitgetrokken, beftaan: j Voor eerst, in de kosten van vier a vyf Wagtfchepen, tot beveiliging der Stroomen cn weering van fraudes, en welken tellens tot oeffening van het Zeevolk, en tot plaatzing en afwisfcling van nieuw opgeworvcn manfchap zouden kunnen dienen; dog waar van de begrooting zal afhangen van de wyze, hoe men dezelven zal nodig vinden te doen equipeeren. 2. In een Corps Mariniers, waar op zedert lange, zo wegens deszelfs nuttigheid, noodzakelykheid , en aanmoediging lot den Zeedienst, is geïnfteerd geworden, ten einde ten allen tyde een geoefend Corps Zee Soldaaten of Artilleristen by de hand te hebben, en waar van een gedeelte in Zee, een gedeelte op de Wagtfchepen, en een gedeelte aan de Wal, by beurte zouden kunnen worden geëmployeerd. 3. In de kosten vereischt voor het toeleggen van zekere vaste Tracfementen voor een ge ■ ' nocgzaam aantal van Vlag - Officieren, Kapteins ter Zee, Kaptein- Lieutenant ofte Commandeurs , [welken als een intermediairen rang tusfchen die van Kaptein en van Lieutenant, weder zou behooren te worden gereïntroduceerd;] voorts voor een zeker getal Lieutcnants, Stuurlieden en Schippers, voor den tyd dat alle'dezelven aan de Wal en niet ter Zee zyn geëmployeerd ; ten einde dezelven niet Nnnn 2 zou- 's Gra- venhage. Rapport wn de Oommis* ?e tot Defenfie* We2,en ;» Refol. iaat op.  1240 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport va» (ie Cemmis' /te tot DeferfteIVtzmen Refol. daar op. zouden genoodzaakt worden , by gebrek van genoegzaame middelen van beftaan, den dienst te verlaaten, en naar elders fortuin te gaan zoeken. Voor alle dewelken de kosten thans niet wel anders dan by raaming zouden kunnen wor- den gefixeerd, uitgenomen alleenlyk vooreen Corps Mariniers, waar voor de fom kan worden uitgetrokken en bepaald opf 5533J2:i5:8, conform den voorflag , daar toe door Zyne ' Hoogheid , ter Vergadering van Uw Hoog Mogende op den 17 Maart jongstleden gei daan ; dog welke, alle te zamen genomen, waarfchynelyk de fomme van/' 1000000:0:0 ■ niet zonden te boven gaan. 4. Laatftelyk de kosten van de Huishoudinge ■ van de Admiraliteit; waar omtrend al wederom niets zekers, vooral in eene nieuwe voet van adminiftratie , zal zyn te bepaa-' len ; wy meenen nogthans, dat de fomme van ƒ 500000:o;o niet te laag zal zyn gefteld , na dat al het onnodige zoude zyn afgefchaft,alIemogelyke ceconomie betracht, en de gantfche diredlie tot den algemeenen Raad, in voegen bier boven is voorgeflaagen, overgebragt zoude wezen. Wanneer nu alle de bovengemelde fommen by len anderen zullen worden gevoegd , te weeten: Voor den Aanbouw ƒ 545242: o: o Reparatie van Schepen 319000:0:0 Jaarlykfche Equipage 1200000:0: o Vaste Tracteftienten 1000000:0:0 De Huishouding 500000:0:0 Zo bedraagd zulks de fomme ƒ 3564242: o: o Welke! fomme zoude uitmaaken de totaale dépen-  JAARBOEKEN, OSober. 1785. 124* fe, welke de in ftandhoudipg van de Marine 's jaar- ♦ lyks zouden komen te vereisfchen. > Vcrgelykt men vervolgens daar mede het montant < der ordinaris Inkomften van alle de Collegien ter Admiraliteit , zo als die onder anderen door de 1 voorfz. Collegien aan ons zyn opgegeeven, vyf jaa-1 ren door één gerekend, (van 1 January 1781 tot ul- < limo December 1785,) te weeten: j Van het Collegie op de Maze f 448321:0:0, Amfterdam 1425613:0:0, Zeeland 165364:0:0, West- Friesl. en' t Noorder-Kwart. 84811:0:0 Friesland 71479:010 uitbrengende een totaal ƒ2195588:0:0 *s Jaars over ieder der voorn. Jaaren; en confidereerd men, dat die fomme door eene verbetering in het Middel van het Admiraliteits Zegel, zeer waarfchynelyk zou kunnen worden vermeerdert,met de fom van ƒ 10000:0:0 En verders geconfidereerd zynde , dat de ordinaris Inkomften door een egaalder practyk op de herring van de Middelen te Water, zonder meerder bezwaar van de Commercie, en zelfs met vermindering van verfcheide Speciën in de Lyst vaa denjaarei725, zouden kunnen worden gebeneficeerd met twee k drie tonnen gouds, dus hier, by raming 200000: o: o Dog welk point op een ander plaats breder zal moeten worden verhandeld, zo zoude het geheele montant daar van bedraagen de to taaie fomme van . .... .ƒ2405588:0:0 Nnnn 3 Wel ENHA- c ïapport an de ?ommis* te tot Defenfie* 'Vezen •n Refol. laar op.  hk%i NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra-' venha' ge. •■" ■ R-fpn'rt van de'"' Commif fie tot DefenfielVezen '•'« en Refol. daar op\ 'Welke fornmè vervolgens afgetrokken van de hier boven vermelde ibmme van / 3564242 :0:0 over ïöudfe' laaten de fomme van ƒ 1158654 :o: o voor 'het beraamde, en waarfchyrielyke montant van alle de kosten te zamen genomen, die 'sjaarlyks door de Bondgenooten voor oe zaaken van de Zee zouden moeten worden gedraagen , en op den Staat van Oorlog gebragt. By de overweeging van deze materie is ons niet géëc-h'apcert de voorflag van de Heeren Staaten van Utrecbt'by derzelver Refolutie van den 1 April 1778, 'welke hier boven by een andere gcleegendbeid reeds is* aangeroerd, om namelyk, ten behoeven van de Admiraliteit de roofie en 20 Re Penning te doen heffen van alle Actiën en Obligatien op de Oost- en "West- Indifche en andere Compagnien dezer Landen ; dan, vermids rde gedelabrcerde Raat van Finantien der bovengemelde Compagnien maar al te zeer bekend is, zoude het te wenfchen zyn, dat de Heeren Staaten van 'Holland cn West - Friesland, cn die van Zeeland', eindelyk eens gehoor geevende qan de herhaalde inRantien van de Provincie van Utrecht eri van andere Provinciën, mede zullen coö pereeren , om die Finantien door dit middel te fly ven , 't geen met' de natuur van dit middel niet minder zoude ftrooken. Wy zyn insgclyks '-Van gevoelen, dat de voorn. Inkomften ook eenigzints zouden kunnen worden gebeneficeerd, wanneer by de introductie van den'by onsvoorgeflagenen voet van adminiftratie,de AmptGelden door de Admiraliteits-Amptenaaren by het aanvaarden hunner bedieningen thans betaald "wordende, niet meer in de Provinciaale Kasfen, maar in die van de Admiraliteit wierden geftort; 't welk met jrrincipes van billykheid en redelykheid allezints moet gereekend worden overeenkomftig te zyn. Dan eer wy nog deze materie daar laaten, agten wy nódig te-herinneren, dat, zo wanneer de Bondgenooten tc eeniger tyd mogten komen, tot de intro-  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789. 1243 duftie van een beftier, gelyk wy hier boven heb-' ben voorgedragen.; deKasfe van 't Land volgens alle regelen van billykheid, in den beginne zou- ( de moeten worden bezwaard met eene zekere fomme, (welke wy niet in Raat zyn .te bepaalen ofte te beraamen, maar cafy gun tot het object van een nader Befoisnezou moeten worden gemaakt,) met een zekere fomme, welke tot een raifonnabel dedommagement zou moeten worden vcrftrekt aan zodanige Amptenaaren, Officianten ofte Bediendens, welkers dienst door de voorgeflagenp nieuwe inrig-, tinw- zoude kunnen worden ontbeerd ; en welkers exiftentie en beRaan niet onzeker behoord te worden gelaaten door eene verbetering, welke men aan deze ofte geene deelen van de Rcgecring zoekt toe te brengen; maar welke verbetering dienvolgens ook nooit aan die confidcratie behoord te worden geaccrocheerd; aangezien door het maaken van billyke fchikkingen daar in kan worden voorzien, en wy zyn voor ons van gevoelen, dat eene zodanige fomme best zoude kunnen worden gevonden uit een Post op den Staat van Oorlog , welke, van tyd tot tyd zoude decresceeren, en waar door dit bezwaar allengskens zou verdwynen. Is bet dan, Hoog Mogende Heeren! dc intentie van Uw Hoog Mogenden, en van de Bondgenooten, om door"het brengen van permanente Posten op den Staat van Oorlog, de zaaken vau de Zee. op een eenvoudigeren en beteren voet te brengen; daar door zullen zeker.lvk al aanftonds worden weggenomen alle die langwyligucden, weiken zig fteedsiu het dragen der'Confenten blyven opdoen; en daar door zal in een zeker opzigt wel worden geëffectueerd , dat de Beflierders van. de Admiraliteit, meerder ftaat op een: regulier fournisfement van Penningen maakende , meerder voorzorge zullen kunnen aanwenden, om van de beste gelegendheden gebruik te maaken, tot het doen van de inkoopen der benodigde Materialen als anderzints; en met N n u n 4 meer- sGra- .'ENflA- ;e. Rapport •Jan de ie rot OefinfieWezenm Refol. laar op.  !Is Gra. vf.nhage. Rapport van de CotmiisHe tot Defenfie Wezen en Refol daar op. 1244 NIEUWE NEDERLANDSCHE meerder last en activiteit toe treden tot de pénible waarneeming van een zo omflagtig beftier; maar wy bezeffeh, dat een zaak van dat gewigt éénmaal onder de Bondgenooten behoorde te worden uitge-, maakt, en zy 'zig onderling omtrend een gereed en regulier furnisfement van Penningen behoorden gerust te ftellen; ten einde tot dc vorige zo gegronde klagten van de Collegien ter Admiraliteit niet weder gelegendheid worde gegeeven, en de zaaken aldaar zonder belemmering mogen voortgaan ; waar van anderzints het onmisbaar gevolg zal moeten zyn, (gelyk de Gecommitteerdens uit de refpective Collegien, in derzelver Memorie van den 15 December 1786, houdende den ftaat van Equipagie voor het volgende Jaar, zig met zo veel kragt van waarheid uitdrukken,) dat de dienstdoende Marine van den Staat in effecte wel haast als eene Provinciaale Equipage zoude kunnen worden geconfedereerd; en de ftaat en om Handigheden van het geheele Admiraliteits- Wezen , van jaar tot jaar, zo in het finantiecle, als jn deszelfs capaciteit van dienst te doen, zal vervallen; en dat het ééne Departement voor, het andere na, zal te gronde gaan, tot een totaal en onherftelbaar bederf van 'sLands Zeemagt, en met dezelve, van de Commercie en Navigatie, de kragtüaadigfte fteun van den bloei en welvaart dezer Landen; zodanig dat de ontluiking van de Marine van den Staat, zo als dezelve zig eenigermaate begint te vertoonen , nergens anders toe zal hebben gediend, dan om wederom zo veel dieper in het ftof haarer voorige nietigheid neder te daalen. En ziet men nu aan, Hoog Mog. Heeren ! den oorfpronkelyken aart van dit fcederative lighaam, en hoe dat de Bondgenooten, al van den beginne, wel van den éénen kant de Inkomften van de Convoyen en Licenten tot verval van den Oorlog te Water hebben geaffecteerd; maar teffens van den anderen kant, van begrip zyn geweest, dat, te zamen door de  JAARBOEKEN, OBober, 1780. 1245 de Unie van Utrecht verbonden en vereenigd , als of zy maar ééne Provincie waren, de defenfie van de gemeene zaak, 't zy die te Water of te Lande zou gefchieden, hun egaallyk ter harte moeite gaan, en de middelen daar toe niet moeften worden, gefpaard; dan vloeid daar uit, naar onze gedagten, de noodzaakelykheid en deverpligting voorde Bondr genooten, om met een gereede hand te helpen dragen in de toegenoomene lasten van den Oorlog te Water, en de voorfz, Penningen op den Staat van Oorlog, als fubintreerende in de plaats van extraordinaris Subfidien ofte Petitiën, op een reguliere wyze te furneeren. En men zegge niet, dat, vermits de voorfz. Middelen tot hoeding der kosten van de zaaken van de Zee oorfpronkelyk zyn gedefinieerd, alle de voorfz. kosten uit die middelen in ordinaris tyden moeten worden gevonden, en dai men, om het defect: van dien te fuppleeren, we derom zodanige middelen zoude kunnen by dei hand neemen , welken in voorige tyden wel eens meer zyn gepraétifeerd , als een verhooging op ót Convoyen , en van het Last- en Veilgeld, en zc voort; vvant buiten en behalven dat zulks een hieuw bezwaar voor de Commercie zouden opleveren: er dat zelfs die verhoogde rechten , waarfchynelyk niet volkomen toereikende zouden zyn tot den ge heelen verval van den Oorlog te Water; zo heb ben de Bondgenooten by het 12 artikel van de In ftructie van den Raad van Staate van den 18 Au gustus 1584, en by het 27 artikel van die vóc de Collegien ter Admiraliteit van den jaare 1597 genoeg te kennen gegeeven, dat de kosten van de Oorlog te Water ofte te Lande niet volflrekt vei bonden waren, de ééne aan de inkomften van d Convoyen en Licenten, de andere aan de midik len van Confumptié en andere Middelen; en d: de defecfen van beide, ca ju quo, op een andewyze als dan moeRen worden gevonden. En is de beveiliging van de Zee, eene der in poi s Gravenha- ge. Rapport van de LommtS" (ie tot DefenfieW(zenen Rc/ol daar op. 1 1 r » e i t e 1-  i246 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Rappor i van de Comn/isJie tot Defenfie Wezen en Refol. daar op. j i ( portantfte zaaken van den Staat, zonder dewelke, als een ligbaam zonder ziel,.de Staat niet kan fub-. fifteeren; zyn de Equipagien., en 'sLands Magt ter Zee, met al wat daar aan vast is , de notabelfte en een der voornaamfte voorwerpen, waar op de hooge Regeering beftendig heeft te letten; leverd dezelve de verzekerdfte fterkte op voor de gerustheid en onderftand van 't gemecne wezen ; ■is de Commercie, is de Navigatie een bron van yoorfpoed voor het geheele Land ; de zenuw, die het geheele lighaam kragt byzet, en verwaarloost zynde het zelve, doet treuren en vergaan; brengt het vertier van den Koophandel wezentlyke nuttigheid aan de Laud-froviiiciai, zo door het geene derwaards in- en doorgevoerd wordt, als van 't geene uit- en door dezelven weder afkomt van Manufacfuuren, Beeftjaalen, Landgewas enz. worden de.Pruvi;/. ia> by dc Z,ec geletgtn, door den grooteren welvaart, die op hun uit den Koophandel en Zeevaart redundeerd , wederom in ftaat gefteld, om het grootfle gedeelte der lasten van den Oorlog te Lande te kunnen draagen; zo ontftaat daar uit een ftaat van wederkcerigheid voor alle de deelen van het Bondgenootfchap ; wiens voordeden wel niet voor ieder deel dezelfde, ofte even groot zyn, maar waar van het genot gemeen is ; en welke deelen, by gebrek van zodanige mutueele opofferingen, wel haast alle te zamen zouden moeten uitdroogen en te gronde gaan; zó , dat men de Maatfchappy van deze Landen niet ongevoeglyk mag vergelyken aan den boog van een gewelf: waar van alle de deelen zodanig zyn zamenge/oegd, dat zy,door den fteun,dien zy eikanderen snderling toevoegen, beletten, dat het gantfche gex>uw kome in te ftorten. Indien dan de behoudenisfe van den Staat de opjerfte wet is, zo vertrouwen wy, dat degezamentyke Bondgenooten gereqdelyk daar toe zullen worlen gedisponeerd , om zig, zo veel mogelyk, bekwaam  JAARBOEKEN, Otïober, i789. 12^7 kwaam te maaken, en te houden , om de voorfz. permanente posten op den Staat van Oorlog, tot dc inltandhouding van de Marine, dat is, van den geheelcn ltaat, met voortduwende regulariteit, te voldoen. Alvorens wy die gedeelte dezer Memorie kunnen fluiten, zullen wy nog met een woord aanroeren, dat ons, iri den loop dezer deliberatien, verfcheide zaaken zyn voorgekomen, welken als verbeteringen' in de détails van den dienst ter Zee zouden kunnen worden getntroduceert; dan het is ons voorneemen geenzints, om by alle dezelven te blyven ftaan, aangezien die het oog van eene goede directie niet zullen kunnen ontwyken. Van dien aart hebben wy gereekend de Revifie van den Artikel - Brief voor den dienst ter Zee ; dog waar van wy niets meerders zullen zeggen ; nadcmaal wy geïnformeerd zyn, dat daar van bereids door de J-leeren Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit een Concept aan Zyne Hoogheid is overgegeeven, en het-zelve vervolgens een object van Hoogstdeszelfs deliberatien is uitmaakende. Zodanig hebben wy ook aangezien het point van de fchafting aan Boord van 's Lands Schépen: en ons fundeerende op de redenen , geallegeera door de voorfz. Heeren Gecommitteerden in hunne meergemelde Memorie, fub Liet. D., zo met opzigt tot den tegenwoordigen voet, als tot het invoeren van een nieuwen voet, namelyk, om de fchafting niet meer door de Kapteinen, maar door het Land te laaten doen; zyn wy, even eens als voorfz. Heeren Gecommitteerden", gebleven in de zwarigheid, om bepaaldelyk tot het één of ander te advifeeren; en zyn van oordeel, dat het détail en 't nader onderzoek daar van, zo oirbaar, aan de generaale directie behoord te worden Overgelaaten; terwyl wy nogthans als een falutaire precautie, met relatie tot de tegenswoordige wyze van fchafting, in bedenking zouden geeven, of de Kapteinen van JsL ands 's Gravenha- ge. Rappott van de CominiS' He tot DefèhfièWezenttl Refol. ia ar op.  1243 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha ce. Rüppo', van de Commis fie tot Defenfu Wezen en Re/ot daar op. 's Lands Schepen niet zoudenkunnen worden ver. pligt, om een beëedigd Declaratoir af te geevert van de kwantiteit en kwaliteit van de Victualie, die zy zullen hebben aan boord genomen; gefterkt met het Declaratoir van de Officieren hunner Schepen , omtrend den (Iaat, waar in zy de gemelde Victualie hebben bevonden en ontfangen. En als zodanig is ons al verder toegefcheenen de -bedenking van meergemelde Heeren Gecommitteerden omtrend de posten van Fiscaal en van Secreta.ris van de Vloot; en waar omtrend wy met hun in het zelfde gevoelen ftaan, dat die twee posten niet in dezelfde Perfoon zouden behooren te worden gecombineerd, gelyk zulks al veelmaalen is gefchied. Van dien aart hebben wy insgelyks geoordeeld de vertroosting, welken aan Zieken, aan boord van 'sLands Schepen, van tyd tot tyd, zou kunnen worden gegeeven, door de Christelyke zorge en de medehulpzaamheid van een Predikant; als mede in het generaal tot oeffening in den Godsdienst en tot beteugeling, zo veel mogelyk, van alle verregaande onzedelykheden; tot welk einde wy begrypen, dat, wanneer 's Lands Schepen in Esquaders zullen in Zee gaan, op het Schip van den commandeerende Officier, een Predikant gevoegelyk zoude behooren te worden medegegeven. Van dien aart is ons mede voorgekomen het koperen van 'sLands Schepen van Oorlog; waar omtrend wy mede van gedagten zyn, dat de befchikkingen dien aangaande aan den voorfz. Raad ter Admiraliteit behoord te worden overgelaaten Dog, daar deze Memorie, door de veelheid der Materie, tot dus verre al tot eene grootere lengte is uitgedeid, dan wy in den beginne wel hadden verwagt, ofte onze wensch is geweest; zullen wy ons onthouden om dezelve met meerdere pointen, welken de onderdeden der direftie uitmaaken, aan te vullen; geperfuadeerd aan den éénen kant, dat onze  J AARBOEKEN,0<3tófr, 1789. 1249 ze pogingen ons tot dus verre ten beste zullen warden gehouden; en dat, van den anderen kant, alle de voorfchreeve pointen, en meer anderen, welken Wy niet hebben aangeroerd, beter en met meerder détail, zullen kunnen worden behandeld en naargegaan door die geenen, die met de generaale adminiftratie van de zaaken van de Zee zouden mogen worden gelast, dan wy ons geroepen agten te moeten doen. Dog wy vinden ons niet te min ge-' noodzaakt, nog een oogenblik ftille te ftaan by de befchouwing van de Convoyen en Licenten. Wanneer wy op verfcheiden plaatfen van deze Memorie het werk van de middelen te Water, alleenlyk als in het voorby gaan hebben aangeroerd, zo gaven wy daar mede nogthans duidelyk te kennen , Hoog Mog. Heeren ! dat wy als toen het voornemen koefterden, om deze gewigtige materie, waar by de belangens van de Commercie en Navigatie, en de hand aan hand gaande prosperiteit van den Lande, zo grootelyks waren geconcerneerd, met eene zekere uitgebreidheid te behandelen ; en hoe zeer dit onderwerp by Uw Hoog Mog. Refolutie van den 4 Mey 1785 niet met zo veele woorden aan ons onderzoek was aanbevolen: begrepen wy niet te min toenmaals, dat de redresfen in de Collegien ter Admiraliteit, waar van Uw Hoog Mog. Refolutie fprak, ook behoorden te loopen over eene adminiftracie, waar van de goede, ofte kwade uitwerkzelen, buiten de extraordinaris Subfidien, het eenigfte voedlel en beftaan aan de voorfz. Collegien moesten verftrekken; en gevolgelyk gefchikt waren om den bloei en voorfipoed van het Gemeenebest te bevorderen, ofte te ondermynen: dan wy waaren naauwlyks toegetreden tot opzettelyke deliberatien over den ophef van de middelen te Water, ofte onze gedagten ontfingen eenen gantsch anderen loop. Wy befpeurden ras, het geen onze individueele ondervinding en oplettendheid ons al over lange hadde geleerd, 's Gra- venhage. Rapport van de CommisfctotDefenfeWezenm Refol. daar op.  i25o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VF.NHAGE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol, daar op. leerd, dat het zederd de oprigting van de Republiek niet had gemangeld aan herhaalde klagten, en aan eene verbaazende menigte van propofitien, om die klagten weg te neemen; maar dat ook alle die klagten, en alle die propofitien, waaren gebleeven eene doode letter, welke de Registers der Refolutien van Uw Hoog Mog., en van de byzondere Provinciën had aangevuld, zonder dat ooit eenige belooning, door de hoop van het min Re fucces , daar van zy toegekomen aan die geenen, aan wien de ondankbaare en verdrietelyke taak was opgelegd, om Plans van verbetering dienaangaande te ontwerpen, en dezelven met de beiangens van den Koophandel en met de billyke verwagting van de meeste der Bondgenoten, die dat gedeelte hunner Provintiale Middelen aan het algemeene welzyn, met de uitzigten op eene egaale heffing., hadden opgeofferd, bcRaanbaar te maken. Maar alle die mislukte pogingen zouden ons niet affchrikken om de voetflappen onzer Voorvaderen, op nieuw te betreeden, en ons een weg te baanen door een doolhof, waar van alle de paaden met distelen zyn omzet, en welk welhaast ondoorgankelyk zal worden: indien maar de zwakfle fcheemering van eene vroegere of laatere hoop zig opdeed, om tot het-gewenschte einde te geraaken. Dat gewenschte einde zal nimmer, in dezen toeRand van zaaken, worden bereiktJ het gebrek, het groote gebrek, Hoog Mog. Heeren! is niet geleegen in den aard van de middelen , welke men van tyd tot tyd heeft voorgeflagen; eene keuze van middelen zou onder eene .reguliere en belangelooze adminiftratie al over lange zyn gedaan geweest. ' Het gebrek fchuild in de inrigting van ie zaak, in de ingewanden van het Admiraiiteitsweezen. 't Is zeker veel gevorderd, wanneer de jrond van een kwaal bekend is; maar deze grond, hoe  JAARBOEKEN, OSebef, 1789. 125* hoe zeer zederd lange gevoelig bekend, heeft men Verfcboond, en dienvolgens konden geene middelen, welken den grond niet aantasteden^ van eeni« gen vrugt zyn. Wy zouden dan ook een vrugteloos en bekommerend werk aanvaarden, indien wy mee reeds voorgefiagene, ofte nieuwe middelen, voor den dag kwamen ; terwyl wy nergens j Voor den alzo onnutverfpilden tyd , een voldoende equivalent zouden mogen aantreffen. Wy zyn nogthans verre, om de zaak daar by te willen laaten; de fteeds.zig ophoopendc gebreeken in den ophef Van dö Convoyen en Licenten; dc verminderende Inkomften, daar uit rcfülteerende; de castbaare o.ngelykheid, welke zig daar omtrent in de, onderfebeiden' Resforten van de Admiraüteits- Collegien opdoet: noodzakelyk fpruitende uit het belang van ieder Collegie om den loop der Commercie naar zyn Diftricl, door eenige toegevendheid in de invordering van de Rechten, aan te lokken; de onvolmaaktheid van de Lyst van den 31 July 1725,.waar van de fchier ontelbaare Refoluticn van Uw Hoog Mogende tot verandering van een menigte der Artikelen: Van dezelve, zedert denzelven jaare, en nog dagelyks, een ontegenzegbaar bewys opleeveren; de hon-obfervantic der meest falutairc prscautien ^ vastgefteld by U Hoog Mog. Refolutie van den 3t July 1725 j waar by die Lyst wierd geaïrefteerd j alles roept om voorziening , alles getuigt van dé hoüdzaakclykhcid van het redres.- Èn, of dat alles niet genoeg ware, zo zuilen wy daar by voegen jets, het welk ons in den loop van dit oriderzoektcn fterkftcn heeft getroffen, en waar van waarfchynelyk geene voorbeelden by eenige Commerdieerende Natie zullen zyn aan te tfeffefi; wy bedoelen de kosten , vallende op dc inzaameiing der' Penningen, fpruitende uit den ophef van de Convoyen en Licenten. Wy hebben tot dat einde f door een middel reekening van vyfticn jaaren (*)> ver^ (*) Van ] Jan. 1771 tot 31 Dee. 1735. . Oooo •s GrAven hAge. Rapport van de Commisfie tot Defettjféi Wezen in Re fok ■laai stpi,  's Gra- veni1ace. Rapport i aa de Commis f.e tot Defenfie Wezen en Refol, Mar op. 1252 NIEUWE NEDERLANDSCHE vergeleékcn de Inkomften en Middelen te Water by ieder Collegie ter Admiraliteit , met het montant der Trattementen, Welke door hunne Bediendens, tot invordering van dezelven , worden genooten ; dog hebben in dien aanflag niet gebragt de Emolumenten, welke aan hunne Ampten zyn gehegt: om dat die Emolumenten niet alie uit rs Lands Kaste komeu te vervallen, hoe zeer die in verfcheide gevallen hetrnonuntder Traclemenren te boven gaan, en meest gevonden moeten worden uit de lasten van de Commercie, dan waar van niets in 'sLanus Kasfe word gebragt; en uit die vergèMing is ons •reblceken, dat de inzameling van de voorfz. middetei'ómtrent een vierde van het geheel komt te a&forbeeren bv het Collegifc ter Admiraliteit op de Maze ofte 25 'pet.; het 10 } gedeelte by dat van Amfterdam, "ofte omtrent P"t.; omtrent het t gedeelte by dat in Zeeiand, one na genoeg 19 i pet.; meer dan een derde gedeelte by dat in W est-Fne.-iand en het Noorder-Kwartier, dat is meer dan 36 pet. ; en meer dan 41 pet. bv liet Collegie ter Admiraliteit in Friesland ; alhoewel het fubfidie van f qoóoo : o : o van wegens de Provincie Heiland door het voorfz. Collegie genoten wordende , in deszelfs ordinaris InkomRen zyn gebragt, cn welke fomme omtrend drie vyfde gedeeltens van die Inkomften thans bedraagt; al het welke wederom over het geheel bereekend, cn over de voorfz. 15 iaaren, zoude uitbrengen omtrent 17 pet; voor de kosten der Inzaameüng over alle de Kwartieren van den Lande, het welk voorzeeker aüe evenredigheid te boven gaat. Verrekkingen van dezen aart, Hoog Mog. heeren ! zyn geen dorre befpiegelingen; vermits zy dadely'k gefchikt zyn, om den geest tot groote waarheden , en waar" v^n de kragc niet kan ontkend worden , onmiddelyk op te leiden. En deze waarheid .*s ons in dezen zo klemmende voorgekomen, dat wy ons  JAARBOEKEN, Cd.étr\ I2$g ons gedlspenfeerd achten daar van iets meerders te moeten zeggen. N02: eens, Hoog Mog. Heeren! alles roep: om voorziening; alles roept om redres. Maar zal dat redres te vinden weezen in de herziening van de Lyst van den jaare 1725'? zulien de menigvuldige propofitien, zederd dien tyd gedaan, wederom te, berde worden gebragt? wy kunnen de iaatfte van, allen, vervat in eene omftancige, en in veele op-j zigten, notabele Memorie van de Gecommitteer- j deas uit de refpective Coiiegien ter Admiraüceit, ( aan ons opzettelyk over de voorfz. Materie gefup-1 pediceerd, we!'brengen ter Tafel van Uw Hoog Mog , en tot kennis van de Bondgenooten, gelyk wy dezelve als een Bylaage van deze onze Memorie" Rib Litr, F. overleggen, ten einde daar door al ■wederom de denkbeeld n van aiie tyden te helpen conferveeren; maar wy zyn ao zeer geperluadeera, dat geene herziening van'de Lyst, boe zeer op zig ze!ven ten uiterften noodzaake'vk; geene propofitien , van wat natuur die ook zouden mo^en zyn, immer van eenig cüect zullen kunnen weezen ,'zo lange de beheering van de middelen te Water zal blyven gedemandeerd aan vyf onderfcheiden departementen, wier belangens nimmer dezeifae zullen kunnen zyn; daar van zyn svy zo geperfuadeerd, dat wy de attentie van Uw Hoog Mog. met geene verdere Plans dezen aangaande zui.en blwen or>» houden. Maar wy zyn van gedagten, dat ook in dezen, als in zo veeie andere opzigten, waar van in deze Memorie reeds is gewaagd, heteenigfie, bet kragtdad-gfte, bet onmisbaare middel te zoeken is in de fimpliciteit van het beftier ; en dat , mogten ds Bondgenooten ooit koomen tot den voet van Adminiftratie , welke wy hier beven hebben aangepreezen, Hoogstdezelven daar van ook al daadelvk de vrugren zouden plukken, door een ver.Teeraering O000 2 vin 'sGsa* VEXHA-' aE. Rafcrt an as - mr,' m tot Veten >. fb tt laar od.  'sGra- venhage. Rapport van de, Commis' »fie tot Defenfie' Wezen en Refoi. dll.ir op. 1254 NIEUWE NEDERLANDSCHE van de Admiraliteits-Inkomsten, en door wegraimin" van den eeuwigen Reen vanaanRoot, de ïne«rnale praftyk od de herring van de middelen te V\ ater. Zodanig zyn dan de voorrechten van eene grote waarheid, dat zy zig op alle takken Van Adminiftratie laat toepasten, en dat zy over al tot een fakkel in de diepfte durfternis zal dienen ! _ Daar blvft in onze geest geen twyftel overig, ot ■ de algemeene Raad ter Admiraliteit, protyt maakcnde van de denkbeelden van voorige tyden , ea wederkeerig vermengende dc belangens van den Koophandel met die van 's Lands Fmantien, zal alle de meest gelaboreerde maximes van dezen tak van beftier kunnen beproeven, en daar door in ftaat gefteld wWden, om ten gevolge van de Artikelen45 en 46 van de inftructie, waar van wy een concept bereids hebben overgelegd, met een attent oog gade te flaan de veranderingen, die in den Koophandel en Zeevaart in 't generaal zig zouden mogen opdoen , en de vrugten van hun ondervinding te kunnen appliceeren tot den bloei en de uitbreiding van den handel van de Ingezetenen dezer Landen ; ten einde daar omtrend met eene geest van onzydigheid aan Uw Hoog Mog. en de Bondgenooten zodanige voorftellen tc kunnen deen, als met bevordering van 'sLands Veldgewasièn , Manufactuuren, Visïcheryen, Commercie, Navigatie en Inkomften , meest overeenkomftig zouden oordeelen. ■ _ En voorzeker, toen nog de onagtzaamheidl yaa andere Natiën ons in het gerust bezit liet van Vaart en Handel : toen was het ons geoorloofd den gebaanden weg te blvven volgen, en in een zeker opzigtS' de zorg der Commercie aan zig zeiven over te laaten: aangezien dezelve weinig gevaar liep van «ediverteerd te zullen worden; maar thans , daar alle Staaten en Ryken zig bey veren om de Commercie naar zig toe te trekken, en daar het hun in veele opzigteh gekikt is, ons daar in den loet af te Ree-  JAARBOEKEN, Oetober, 1789. 1255 l?e!), zo behoorde zulks ons ook aan te zetten, om alle de gefeniktfte middelen in het werk te ftellen, om het verval van den Koophandel te voorkomen. Maar zodanige voorzieningen' kunnen niet gebooïen worden uit pen verdeeld be ftier; want wy hebben gezien, dat de belangens der Admiraliteics-Collegien zig in veele betrekkingen croifeeren. Maar. die voorzieningen zouden zyn de vrugten van eene aan één gefchakdde opmerkzaamheid , aan welke, door het gebruik van gepaste hulpmiddelen, niets wezendlyks zouden kunnen ontglippen. Wy behoeven dan niet langer by deze waarheid te blyven ftaan; en 't zou te"kort gedaan zyn aan 't oordeel van Uw Hoog Mog. en van 't geheele Lighaam der Bondgenooten, indien wy dezelve in alle haare vrugtba'are gevolgen gingen ontleden ; maar zy leverd eene nieuwe drangreeden aan ieder onbevooroordeeld Regent op, om een Plan van Adminiftratie, waar van wy hier boven de voornaamfte lineamenten hebben afgefchetst, cn waar uit zo veele, en zo veel importante voordeden over de geheele vlakte van *t Gemeenebest zouden redi'n■deeren, met al zyn vermogen te helpen bevorderen. Dit alleen zullen wy hier nog byvoegen, {en wy fchroomen niet, politieke Confideratien op Godsdienftige cd zeedelyke begrippen te vestigen, om dat de fomme van 't nationaal geluk gevormd word uit de fmaldeelen van het particulier welzyn ; en dat deze uit de betragting van die begrippen zynen onmiddelyken oorfprong ontleend ;)dit alleen, zeggen we, zullen wy hier nog byvoegen ^ dat het eenmaal tyd behoord te worden, om ook aan de heiligheid van den Eed haare rechten ongefchonden te doen behouden- Wie is 'er niet, of hy weet, dat in de behandeling van de Convoyen en Licenten, (om by dit ftuk te blyven,) afwykingen van meest alle de orginede Inftelüngen , van meest alle de verpligtingen by •Eedeu, plaats hebben ? afwykingen , welke wy O000 3 met 'S GRAve NHAge. Rapport van de Commisfie tot Defenfie(Vezenen Refol. daar op.  1256 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gravei-jha- ce. Rapport van de Commis (ie tot Defenfie Wezen en Refol daar op. met dit zeggen , niet moeten worden gemeend te willen condemneeren, vermits dezelven in veele opzigten haaren grond hebben in dc veranderde tydsomflandigheden; maar die inRellingen, die verpligtingen , die Inflruéh'en , worden bezwooren door Raaden, Amptenaaren en Bediendens; terwyl zy, op de daad zelve, de bewustheid gevoelen, dat hunne zo folemneel bezwoorene verpligtingen niet ■ kunnen, niet zullen, cn niet behooren te worden nagekomen ; en geene verdere verbindende kragt hebben, dan voor zo veel de praftyk van derzelver onmiddelvke voorgangcren hun de limiten van pligt aan dc hand geeft. Waar door dan alles op losfc fchroeven word gefteld, en dc ligtvaardigRe begrippen gehegt aan den heiligheid van het Eedzweeren. Wie dan, die zulks maar eqn ogenblik in overweeging neemt, en gr.de ftaat den nadeeligen invloed, dat zulks op het algemeen belang moet hebben , zal niet tc gelyk overtuigd zyn van de hooge noodzaakelykheid, "om ook hier in redres te maaken; als waar door de fterkfte banden der plegtigfte verbintenisfen verzwakt, en het eenigfte middel van beflisüng in duiftcre verfchillen, alle kragt van zeekerheid word ontnoomen ? Weshalven wy geen oogenblik twyffelcn, of ieder Regent, inden omtrek van dit Gemcenbest, welke de zaak met bedaardheid zal overwcegen, met yver het zyne zal willen roedraagen, om ook zodanig aanfloteiyk euvel uit den weg te ruimen. Om dan op" dit Ruk tot een befluit te komen , Hoog Mog. Heeren ! zo zvn wy van gevoelen , dat het overtollig en vervcelend zoude zyn, plans van verbeetering voor te draagen ter plaatfe, daar de sreest van Executie mangeld; en dat onze uitzigten zig moeten bepaalen tot een tydfiip, wanneer de Zaaken van de Zee onder een algemeen beftier zullen weezen gebragt; als waar door, ook in dit opzigt, de drie groote hoedanigheden en kentekenen wan dezen bron van 's Lands welyaaren zuüen kun- pett  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789. 1257 nen worden beftudeerd en in agt genoomcn; te weeten , cm eenpnarigc en generaale heffing van de • Middelen te Water; een vermeerdering van, 'sLands Inkomsten; en eene voorzigtige en wakende ZuR^e over de belangens van PROducten, Fabrieken, Manlfac-uuren, Koophandel en Zeevaart; dat is, de teederfte en dierbaarRebelangens van den Staat, en waarmede dc Staat zal vallen ofte moeten bloeyen, een tyd-' Rip, welke wy met reikhalzen, te gemoet zien. Wy hebben nu getragt, Hoog Mog. Heeren! in voldoening aan U Hoog Mog. Refolutie van den 4 Mei 178S', welke den grondflag onzer deliberatien heeft uitgemaakt, het gantfche Zee-weezen, ondereen Hoofd-Kapittel te brengen, en den Raat daar van in zyn gantfehen zamenhang te beredeneeren; wy hebben, in de behandeling van deze importantematerie, te meermalen gelegenheid gehad, aan te toonen veele en wezenlyke gebreeken, welke, al by de geboorte van de tegenswoordige form van Adminifiratie , zig hebben doen gevoelen ; waar over de klagten van üe Bondgenooten geduurig hebben gelopen; en welke gebreken nimmer zullen kunnen worden weggenomen, zo lange men zal blyven volharden by een toefland van zaaken, welke door den aart zyner inrigting zelve , alle eenparigheid en regulariteit uitfluit. Wy hebben getragt, door de affchetzing van eene beknopte gefchiedenisfe van het wcezen van de Admiraliteit, gecombineerd met de gedachten cn pogingen van alle tyden, om dezelve tot een min omRagtig beftier te brengen, aan Uw Hoog Mog. daar" te Rellen de noodzaakeiykheid, om de verzuimenisfe van byna twee honderd jaaren éénmaal te beteren; en wy meenen, ten genoege van ieder Beminnaar van zyn Vaderland te_ hebben aangetoond, dat de zaak met geene palliativen is te vinden; dat gedeeltelyke verbeteringen de kwaal wel voor een tyd zullen kunnen bedekken ; maar Oooo 4 niet sGra- /enha- ;e. Rapport urn da Commis- tot Dtfen peil i-ten in Refol. daar op.  1253 NIEUWE NEDERLANDSCHE «sGra- venha" ce. Rapport van de Commis, fie tot Defenfie Wevn en Refol, daar op. niet zullen vermogen dezelve immer te geneezcrt; en, gepenetreerd met de kragt van die waarheid, hebben wy, naar de maate van onze kennis ende wetcnfchap, voorgeflagen dat geene, 't welk wy bcfchouwd hebben als het eenigfte geneesmiddel; en het welk in geenen opzigte kwam te contrafrceren met eenige grondbeginzelcn hoegenaamd van de algemeene Regeeringe dezer Landen ; maar veel eer -komt te ftrooken met de allereerfte inftellingen van dit Gemeenebest, en met den wensch van alle voorgaande en tegenwoordige tyden. By de befchouwing der gevolgen van een algemeen beltier, hebben wy verfcheide Poincten van verbetering aangeroerd; en zyn wy, naar den aart der zaake, niet gelukkig genoeg geweest, om de onderfcheiden posten op den Staat van Oorlog prasciefelyk te hebben kunnen fixeeren, wy hebben ten minden, om den geest van U Hoog Mog. aapgetoogene Refolutie eenigzints te conferveeren, den weg aangeweezen , hoe zulks met meerder naauwkeurigheid zal moeten worden verrigt, zo dikmaal alle de elementen van dien volkomen zullen zyn geconftateerd. Wy zyn bekommerd geweest, om met de grootfle bedaardheid, en met aflegging van alle eigen belang, dezen pnzen arbeid te volbrengen; en wy kunnen als nog gerustelyk betuigen, dat ons in de behandeling van dit geheele werk, geene argumenten van eenig gewigt zyn voorgekomen, waarom wy, by het geene aan Uw Hoog Mog. in dezen is voorgedragen, voor als nog niet zouden blyven volharden; terwyl wy teffens gereed zyn, om betere denkbeelden, betere ontwerpen te amplecteeren, en in dat geval de onze te laaten vaaren, als niets by dezen dan het algemeene welzyn^yoor oogen hebbende. Ma ar wy kunnen dit gedeelte dezer Memorie niet eindigen, Hoog Mog. Pleeren! zonder de attentie van Uw Hoog Mug. en die van de Bondgenooten nog een ogenblik leevendig te houden op de twee Hoofd-Pojnclen? welke de fubjiantie van onzen  JAARBOEKEN, Ofiober, 1789. 1259 voordngt hebben uitgemaakt; dc introductie , namelyk, van een algemeen beftier voor de zaaken van de Zee, gecombineerd met de affchaffiqg van de tegenswoordige Collegien ter Admiraliteit; en, het brengen van vaste posten op den Staat van Oorlog voor de Marine. Mogten wy het vertrouwen van de Bondgenooten nog zó verre uitrekken, zo zouden we dezelven fmeeken, hunne allereerfte deliberatien over die gewigtige poincben in derzelver zamenhahg te willen laaten loopen; en dezelven ,zonder dewelkcn alle andere verbeteringen immers van geen vrugt kunnen zyn, hoe eerder zo beter, tot een gelukkig einde te brengen. Wy begrypen teffens , dat daar toe by dezelven te minder zwaarigheid zaLwordcn gemaakt, wanneer wy in confidcratie nemen, dat de veelvuldige klagten en inflantien om redres , welken van tyd tot tyd uit hunnen boezem zyn gekomen, eindelyk het benoemen van eene foïemncele Commisfie hebben te wege gebragt, ten einde de'zaak in zyn gantfehen omvang zou mogen worden' onderzogt en de gefchiktRe middelen tot redres voorgeflagen. Wy weten, dat alle tyden niet even gunflig zyn tot" het aanwenden van groote remedies; maar zyn de jongfie troubelen, welken dezen Staat tot op den Oever van deszelfs ondergang hebben gebragt, geweken; zyn ongelukkige discrepantien , welken tusfchen Bondgenoten en Bondgenoten waren verwekt, gecesfeerd, en eene gelukkige eendragt en harmonie onder dezelve wederom gebooren ; heeft dezen Staat zyne buitenlandfche aangelegcndhedengeconfolidecrt door het aangaan en 't fluiten van Tractaaten van Alliantie; is de inwendige Conftitutie door een onderlinge guarantie verbceterd, en, zo wy ernflelyk hoopen, voor altoos gevestigd; zo gelooven wy , dat het tydftip gebooren is, en dat nu, zó ooit, alle kragten zig behooren te vereenigen, om qok, in dit opzigt, iets groots voor den welvaart O000 5 de* 's Grave nhage. Rapport van de Cotntriis*' /ie tot Defenfie* Wezen ' en Refol. daar op»  i25o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vknhace. Rapport ran de Commisfie tot Defet.fr Wezen, en Refol. iaat op. dezer Landen te onderneemen en tot Rand te helpen brengen. Tot dus verre zvn wy genoodzaakt geweest de aandacht van Uw Hoog Mog. te bepaalen op een der voornaamfte deelen van de algemeene Regeering dezer Landen; en wy zouden ons ten uiterRcn gelukkig agten, indien onze Confideratien, welke veelal zien op een tyd, die nog niet voor handen .is, maar in den boezem van de Voorzienigheid verborgen "legt, dien uitflag op de gemoederen van de hooge Regeeringen der byzondere Provinciën mogten hebben, dat daar door de fomme van het Nationaal geluk eenigerrnaate kon worden vermeerderd. Dan, tot dat de hooge Bondgenooten daar toe zullen kunnen worden gedisponeerd, zal het ook nodig zyn, het oog voor een ogenblik op het mor. leedene tc vestigen, ten einde de kwaaien, welken door het ongeluk der tyden en politieke rampen zyn veroorzaakt, zo veel mogelyk te helpen gcneezen. Onder dat getal reekenen wy de verergerden toeRand der Collegien ter Admiraliteit met betrekking tot den Raat hunner Finantien. Het is alle de Bondgenooten gevoelig bekend, hoedanig het verval was van 'sLands Magt ter Zee, by het uitbreeken van den laatRcn Oorlog met de Kroon van Groot - Brittannien ; welken zyn geweest de efforts om dien te helpen; en welke importante fommen den Bondgenooten zyn afgevraagd, om daar in te kunnen voorzien. De e*f« tfaordinaris Petitiën voor de Zee, zo tot Equipage ais tot Aanbouw, Reigerden hooger van jaar tot jaar, en van jaar tot jaar verminderde het vermogen derreibecfive Provinciën, om de furnisfementen, daar by «erequiceerd, te preefteeren; het gebrak ook dikwyls aan de geneigdheid by de Staaten van zommige Provinden; om te blyven draagen de lasten van een Oorlog, welke zyn oorfpronk verfchuldigd was aan het misverftand, het geen toenmaals 't Land reeds had  JAARBOEKEN, Oc~!obsr, 1789. iaör had verdeeld, en [t welk daar na tot die hoogte' klom, dat de totaale ondergang van den Staat daar, mede wierd bedreigd, en waar door die geneigd-, heid dan ook hoe langer hoe zwakker wierd. ^ Wv zoeken onze oogen van het iafereel dier oneeiükkige tvden af te wenden; maar wy behooren iret "te min niet uit het oog te verliezen de verplieting, waar onder de refpective Collegien ter, Admiraliteit hebben gelegen , om te voldoen aan de Refolutien van Uw Hoog Mog., waar by hun zwaare Equipagien en groote Aanbouwen werden voorgefehreveo; terwyl verfchcidcn Provinciën agtcrlyk bleven in het furneren van de penningen, waar op de Collegien wierden geadfigncerd, hoe zeer ook de Equipagien en Aanbouwen niet te min haaren gang moesten gaan.. Zo dat de Registers van Uw Hoog Mog. Refolutien vol zyn van de herhaalde klagten van de Collegien ter_ Admiraliteit en van hunne obtefiatien, dat zy zich fphier eik ogenblik in de nood zouden zien, om alle werken te moeten flaaken, en alles te laaten vaaren. Fn welke ook mogen zyn geweest de importante Vommen , welken door de Bondgenooten, zedert den iaare 17*0, dadelyk voor de Marine.zyn gefurneerd; zo bleef het kort van de Cohegien, wegens wezentlvk gedaane dicnRcn cn uitgefchooten Penningen, liog ten uiterflen aanmerkclytc en bekommerende. - . Dien tocRand van zaaken zouden wy nogthans niet gemaakt hebben tot een onderwerp van onze deliberatien, Hoog Mogende Heeren! hoe zeer dc nadeelige gevolgen, die uit denzelven moeiten voorcvloeyen, zich gevoelig aan onzen geest opdeeden: om dat wy tot rigtfnoer van onze bezigheden genomen hebbende de Refolutie van Uw Hoog Mogen de van den 4 Mey 1785 , die ons het leven gat; win dezelve geen genoegzaamen grond haducn ge vonden, om een onderwerp van dat gewigr, van on ze Tafel te brengen in den fchoot van Uw rioo; mq sGra- 'enha.- ;e. Rapport ■■an de CommisIs tot DefenfieWezen'« Refoh daar op.  ï26-2 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. Mogende cn dien van de Bondgenooten. Dan naaiiwelyks hadden de publieke zaaken een anderen keer in dit wederom gelukkig geworden Nederland genomen , of ons wierd gelegendheid gegeeven, eene zekere maate van onzen yver te voegen by den yver en de pogingen voor het algemeene welzyri, waar mede Zyne Hoogheid den Heere Erfftadhouder was bezield. Zyne Hoogheid, met dien zelfden yver gedefereerd hebbende aan het verzoek van Uw Hoog Mogende, by Refolutie, genomen op ons voorftel op den 14 December 1787, om, namendyk, van tyd tot tyd, wanneer Hoogstdeszelfs andere gewigtige bezigheden zulks zouden permitteeren, de Vergaderingen van deze Commisfie, tot bevordering van het doeleinde van dezelve, en tot acceleratie van Dhze Befoignes, in Hoogstdeszelfs hooge qualiteiten te willen bywoonen: en gepenetreerd van de hooge noodzakelykheid, om de Collegien ter Admiraliteit uit een toeftand , welke van dag tot dag moest verergeren, te redden; Hoogstgedagte Zyne Hoogheid had naaiiwelyks, by ons tot dat einde in Perfoon gecompareerd zynde, ons zyne gedagten omtrend den dringenden nood van de zaak mede gedeeld , met ons te kennen te geeven; „ Dat verre de meefte, zo niet alle de Col ,, legien ter Admiraliteit, uit hoofde van de „ agterlykheid der betaaiingen van de refpecRve Provinciën , nog aanzienclyke fommen „ van dezelven hadden in te vorderen, en daar door in groote veriegendheid waren gebragt, ,, weshalven niets.noodzakclyker was, dan dat ,, ook omtrend dit point eenige febikkingen „ wierden gemaakt, om de voorfz, Collegien ,, te redden:" üf wyftonden met Hoogstdezelve in begrip, dat 'ft onderwerp ons een gefchikte ftof van deliberatie ■oude opleveren, en het zelve dan ook, ten gevolge «n Zyner Hoogheids Propofitie, kon worden over een  JAARBOEKEN, OHoBer, 1789. 1263 een gebragt met den -geest van Uw Hoog Mog. Refolutie van 4 Mey 1785; om dat alle ftaat van defenfie in verbinding ftaande met de middelen, welken daar toe moeten worden gebezigt; geene ondernecmingen voor het vervolg kunnen worden aangevangen, voor en al eer aan een vermagerd lighaam zyn voedzel en veerkragt weder zy gegeeven. Wy zogten ons dan dadelyk in ftaat te ftellen," om tot de heilzaame oogmerken van Zyne Hoogheid mede te werken ; en vermits wy begrccpen, dat de kommerlyke toeftand van dc Collegien ter Admiraliteit, nu, evenals na den Oorlog, geëindigd met den Jaare 1748, zynen oorfpronk was veifchuldigd aan de agterlykheid van de Provinciën om hunne aandeelen te furneeren in de Petitiën, welke tot'sLandsdefenfie tc Water hebben moe. ten worden gedaan; zo dagten Wy, dat het grondbeginzel, waar op de afdoening der pratenfien van de°Admiralitcits- Collegien na den Jaare 1748 was geprojecteerd ende volbragt, ook wederom in dezen tot bazis van de tegenswoordige liquidatie zouden kunnen dienen, met zodanige afwykingen, als de omftandigheid van dc zaak zoude kunnen mede brengen. Uw Hoog Mogende zullen zig dan tot dat einde gelieven te herinneren , dat. wanneer in den Jaare 1748 de ' refpective Collegien ter Admiraliteit , welke zig alle in diepe fchulden hadden moeten fteeken, in de noodzaak waren gebragt, om zig, tot hulpe cn onderftand in die groote nood, te wenden tot (Jw Hoog Mogende, ten einde de Staaten var de refpective Provinciën mogten worden gedisponeerd , om hunne agterftallén te voldoen ;Uw Hoog Mogende goedvonden , een middel te amplccteercn, t welk door de voorfz. Collegien was voorgefiagen tot provifioneele vinding der nodige Penningen, v/aar mede zy de vcrfchuldigde Soldyen , de gedaa< ne Leverantien van Materiaalen en Behoeftens tol 's G«A- VENHA- SE. Rapport van de Commis* 9e tot DefenfleWezenzn Refol, daar op,  I2Ö4 NIEUWE NEDERLANDSCIIE *sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar of. de Equipage, en hunne meest krytende fchulden zouden kunnen betaalen ; en dienvolgens eenigen dier Collegien geliefden te authorifeeren, tot het doen van de daar toe nodige Geidligtingen ten laste van de gebreekige Provinciën; en den Raad van Staate te verzoeken , een dubbelde Interest van agt per cent op den Staat van Oorlog, volgens een fchuld van iedere Provincie te repartitieeren; als waar van een gedeelte zoude ftrekken tot voldoening van den Interest, en het ander gedeelte, tot langzaame afdoening van de genegotieerde Capitaalen; en dat vervolgens, toen de Raad van Staate zyne bedenkingen en zwarigheden aan Uw Hoog Mog. hadden te kennen gegeeven, dat zy bevreest waren , das op die wyze niet met effect zoude kunnen worden voldaan aan de intentie, dat de gebreekige Provinciën de vereischte Interesfen zouden betaalen, en de Collegien ter Admiraliteit worden gered; aangezien de meefte Provinciën niet, of flegts gedeeltelyk hadden geconfenteerd in de Petitiën, waar over de bedoelde liquidatie zoude loopen; en dat ook zoude kunnen worden tegengeworpen , dat met opzigt tot de effecfivelyk gedaane Equipagien, aan die Petitiën niet ten volle was voldaan: Uw Hoog Mog. op den verderen voorflag van den Raad van Staate, by fecreete Refolutie van den jj January 1749 , alle de Collegien ter Admiraliteit hebben aangefchreven, om ipecifique Lysten over te zenden, 'ingerigt in drie boofddeelen; waar van het eene zoude bevatten de quote, die men by de verdeeling. der gedaane Petitiën voor ieder Collegie te equipeeren, was overeengekomen; het tweede, de dienRen , die daar op effeétivelyk waren gedaan; en het derde, het ware montant der Penningen, welke daar toe waren vereischt geworden, 't zy dat dezelven dadelyk waren betaald, of nog onvoldaan waren gebleeven; als waar uit als dan zoude kunnen worden opgemaakt de totaale fom, welke tot de algemeene defenfie wezentlyk was belteed; en welke  JAARBOEKEN, OBober, 178O. latfj totaale fomme de plaats zoude vervangen van die' Petitiën , waar over men in dien tyd voornemens' was de afrekening aan te ftellen, in voegen , dat de < voorfz. totaale fom, verdeeld wordende in zeven deelen, naar de quote van ieder Provincie, zoude \ aantoonen de refpective fommen, die ieder Provin-1 cic had behooren te furneeren, en waar van zy den ( dubbelen interest, in maniere als boven isgezegt,/ in 't vervolg zouden moeten betaalen; ca dat alvo-1 rens daar van zouden zyn afgetrokken de Pennin- i gen, welken zy bereids daar op zouden mogent hebben betaald. Al het welk dan ook vervolgens, op die wyze is geëffectueerd en zyn beflag heeft gekreegen, uitwyzens Uw Hoog Mog. Refolutien van \j Maart en 16 Mey 1749, en feercetc Refolutien van 18 September van het zelfde jaar, en van 4 February en 24 December 1750; en ten gevolge daar van is van jaar tot jaar, een post op den Staat van Oorlog, of een apartcn Staat nevens den Staat van Oorlog te voegen, door den Raad van Staate geformeerd, exhibeerende de zuivere fchuld der Provinciën met dc Interest, welke daar van wierd betaald, tot de volkomen afdoening van de hoofdfommen toe. Dan, aangezien de tegenswoordige voet , waar op Penningen door dc Collegien worden gevraagt, merkelyk verfchillende is van den voormaaligen, als, wanneer de Penningen, tot de Equipage benodigd, gevraagd wierden in drie termynen, te weeten , een dtrde, voor den aanvang der te doene Equipage; een darde wanneer de Schepen waaren in Zee gelopen , of daar toe in de havenen van den Staat in volkomen gereedheid lagen, en een derde, wanneer zy van haare reizen waren geretourneerd , of afgedankt wierden. En met opzigt tot den aanbouw, in twee termynen, te weeten, de eene helft aanftonds, cn de andere, wanneer de Schepen gebragt waren in haar hout; terwyl tegenswoordig, met opzigt tot de Equipage, de Penningen gevraagd worden, een 5 Gra- " •enha' ;e. lapport an de jmmis* 'e tot ~)efenfiei, Vezen n Refol. iaar op, 1  tm NIEUWE NEDERLANDsCHË 'sGra- venhace. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol. daar op. vierde, zo dra het Schip in Equipage is gebragt, twee vierdens of de heljt, wanneer het Schip volkomen gereed,en de Manfchap compleet aangeworven is; en het relleerende viet de, na afloop van deö dienst: en met relatie tot deö aanbouw, in vier termynen, te weeten, een vierde, wanneer de aanftalte tot den bouw van een Schip is gemaakt; een vierde, wanneer de Stevens zyn geregt; een tierde f wanneer't Schip in 't water is gelopen ; en het laatfte een vierde, wanneer op Certificaat van den Equipage* meefter, en op den Eed aan den Lande gedaan, word gedoceerd, dat de geheele toetakeling van het Schip in de Magazynen in gereedheid is gebragt; waaruit vervolgens moet confieeren , dat efteftivelyk voldaan is aan dat geene, waar voor de betaaling wordt gevraagd, in voegen, dat de Ordonnantiën van betaaling, welken op verzoek van Uw Hoog Mog. door den Raad van Staate daar op vervol gens worden verleend; ofte de ordres tot betaaling: aan den Ontfanger Generaal van 't Last- en Veilgeld, een blyk opleeveren van den aanbouw ofte Equipage, welke wezentlyk door de Collegien ter Admiraliteit zyn gedaan , mitsgaders van bet beloop der Penningen, daar toe geïmpendeert: wy hebben uit dien hoofde gemeend, dat de zaak tcgenswoordig met eenigen minderen omflag zoude' kunnen worden behandeld , dan wel in den Jaare' 1749 nodig was; en dat hu 'er als nu eenig en al-léén zoude op aankomen, en het de geproponeerdeliquidatie ten éénemaal zoude limplifieereu, wanneer men zich bezorgde een generaalen Staat, houdende 't montant van alle Ce kosten, welken door' de refpective Collegien ter Admiraliteit, op de Petitiën van Equipage , Aanbouw , aanvulling van Magazynen, Inkoop van Artillerie &c. werkelyk waren üitgegecven: welke generaale Staat ofte fomme zoude aanwyzen de geheele masfa der dienften, die ten behoeve van het Bondgenootfchap cn tot behoud van de algemeene zaak, werkehk zyn gcprsefteerd; cn die door het geheele Bondgenoot» fcaap,  JAARBOEKEN, Ctloltr, 1789. iztif fchap, volgens hunne Provinciaale Quotes, èn volgens alle beginzelen van billykheid, en op gronden van de Unie , op de eene of andere wyze, moeten worden goedgedaah. Om dan tot die grööte hoofdfom' te gefaakeh, hebben Wy nodig en völdoende geoordeeld, de refpective Collegien ter Admiraliteit te verzoeken, Ons te laatett toekomen een priecifen ftaat van alle de Ordonnantiën, welken ten hunnen behoeven door den Raad van Staate, op Petitiën, waren gefiagen ? beginnende met opzigt tot de Petitiën van Equipage, met die van den February 1780, groot ƒ 26233-90:3:6, en eindigende met die van den 8 January 1788, groot ƒ 3264960:0:0; en, met relatie tot de Petitiën van aanbouw, beginnende met die van 16 April 1771 a ƒ 4178508 : 0 : o; en eindigende met die van den ïö January 1784, groot ƒ 2277870:0:0, mitsgaders van dié van 30 April 1777, tot reparatie van oude Schepen, aanvulling van Magazynen &c. groot / 1800000:0:0, van die van 16 'April 1779, tot aanvulling van Magazynen, groot ƒ ïjöcoco : o : 9; van die van 23' January 1783 , tot inkoop van Artillerie, groot ƒ 2100000:0:0, cn van die van t Mey 1787,101 reparatie varr Schepen , groot f 250000: o: o, en' met diRinftie van de Ordonnantiën, wèlké door de Provinciën refpcctivelyk waren betaald, en van de zodanige, welken als nog ten' hunnen lasten waren loopende; met verdere opgave van de gelden, die de meergemelde Collegien nog in' betaalihg zouden v'raagen, èn waar voor de Ordonnantiën nog niet zouden mogen zyn gedepecheert. En het is het re« fültaat van dit épineuié werk, welk Wy voornerhens zyn aan U Hoog Mogende en de Bondgenooten, Rraks, zo beknoptelyk, en zo duidèlyk, alsons zal mogelyk zyn, en met zo weinig cyfferlettefen, als zal kunnen gefchieden, om het oog en het ▼emand in dezen vóordragt niet te veel te verwarPp pp retrV 'sG'r'a- venhabe. Rapport van de Commis(ia tot Defenfie* Wezen m Refol: daar opi  i2g Mog. Heeren! zo zyn Wv van gedagten, dat, even ccvs llsl dën Jaare ,74"^ de liaad van Staate zoude behoren re worden verzogt , om zo ras deze %o^ van liquidatie zal wezen ter concluf.c gebragt:,aaj Uw Hbo* Mog. te haten toekomen ccn ftaat,w..ar by dc voorfchreeve fomme van ƒ 75902322: 14 :4 ofte masfa der geprtcdcerde dienden worde gedeelt ?n zeven deelen, W dc Quotes van iedere Provincic, (gelyk zulks hier bovc& heelt knnnqr1 gefenp den aangezien dc voorfchreeve fom een frtm », welke niet fiuciueèren kan, cn dus den waren grond van dc liquidatie uitmaakt,] cn way by deze refpective deelen worden afgetrokken yck*. ge furnisfementen, als de Provinciën zullen bevelen worden wezcntlyk tc hebben gedaan op htfrt Q^tes, in dc bovengemelde gepraedeerde diender, ofte fom van ƒ 7590232c : ïj: 4J zullendc.de als dan overfchietendc refpedlive fommen uitleveren cc reèefe actcrftallcn, na proportie van dewcikc, een dubbekMnterest van tweemaal drie, ofte zes pocent zou behoren te worden gebragt op den Staat van Oorlog, of we! op een apartcn Staat, nevens den Staat van-Oorlog te voegen, ten lasten der ra-, fpeftive Provinciën, die haare Quote in de voorfchreeve fomme zouden bevonden worden niet te hebben voldaan. En om insgelyks te formeeren, en aan Uw Hoog Mo<* te laten toekomen een tweeden Staat, aanwyzende de fomme der gcpriedcerdc dienden by ieder Collegie ter Admiraliteit, (ie weetcn, het Pppp 4 geef sGsa•enha* je. Rapport •tip rle Ie m Defenfie'J'eien>n RefaU 'l lat Op.  1274 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?s GRAvenmakke. Rapport van de CcmmtS' fie tot JJefenfie tVezen cn Refol, daar op. J \ geen zy uit dien hoofde in de capitaale fom vaq ƒ 759323:20: 14 : 4 zouden moeten heridceren,) waar van wederom afgetrokken de Renningen, by hun bereids ontfangen, by overfchpt zoude aaanwyzen, hoe veel aan ieder "der gemelde Collegien tep zaake voorfchreeve nog zal competeeren. En dat voorts ten einde dc Collegien ter Admiraliteit dadelyk in het genot van deze liquidatie te ■ Rellen , dezelven te gclyker tyd door Uw Hoog Mog. zouden behqoren te wprden geauthorifeert, om tot het montant van de voorfchreeve hunne uitgebragtc prcetenfien, de nodige Negotiatie'van, penningen te doen, zq cn in maniere, ""als met het profyt van den Lande meest overeenkomflig zal worden geoordeeld, ofte men als dan raadzaam zoude mogen vinden ; wel verRaandc nogthans, dat onder die Negotiatien zullen moeten wezen begreepen de zodanigen, welken op voorgaande authorifatien van Uw Hoog Mog. ter zaake van de voorfchreeve Petitiën zoudep mogen geaccordeert zyn. En dat daar mede alle de meergemelde Petitiën zouden behooren te worden gehouden voor gemortificeerd en vervallen, even als of dezelven nooit waren gedaan geweest, en een nieuwen Staat van Zaaken wierde aangevangen; met verdere aanfehryving gan de voorfz. Collegien ter Admiraliteit, om aan den Raad van Staate alle zodanige infqrmatien en qlucidatien ter zaake voorfchreeve te doen toekomen,' als de gemelde Raad in der tyd zoude mogen requireeren; het al met dien vcrRande daar en boven, dat, om aan de Bondgenooten zekerheid en gerustheid te verzorgen , dat de penningen, welken door hun tot dat einde jaarlyks zullen worden r.erflrekt, waarjyk tot de bedoelde eindens gebezigt •.uilen wezen: de meergemelde Collegien ter Admiraliteit gehouden zullen zyn, telkens aan den Raad /an Staate behoorlyk te doen blyken van het em3!oy> welkzy tot aflosfing der alzo genegoticerde ^apitaalen, refpectivelyk zullen hebben gemaakt. Door  JAARBOEKEN, OBcber, 1789. 127» Door zodanige fchikking zal dcczc zo hoog opgelopen fchuld allefigskens verminderen, en jn den tyd yan 22 a 23 Jaaren, geheel te niete loopen; cn dc Collegien ter Admiraliteit daar door in llaat worden gefteld, om met ruimer handen in 't vervolg Xe voldoen aap het geene eene opkomende nood van dezelven wederom zouden mogen vergen ; waar door dan het werk van de Zee op eenen min belemmerden voet zal kunnen voortgaan; 't zy dan, dat by de tegenswoordjge Atiniiniibatie van de Zcczaaken mogte worden gepcricycrecrd: ofte, 't geen wy van de wysheid en het belang van alle de Bondgenooten mogen yertrpuwen, dat de voet van beftier, welken wy hier boven, tot kragt van bewys toe, hebben gededuceerd, mogte worden gelegd tot een grondflag van de toekomende Adminiftratie; cn indien daar toe nog eenige Argumenten mogten ontbreeken, zo hebben Wy, jn dc behandeling van 't werk, waar van Wy zo even het refultaat'aap Uw Hoog Mog. hebben voorgelegd , pp nieuws gevoeld de kragt van redeneering, welke uit de befchouvving van dat refultaat onmiddelyk zal moeten getrokken worden. Immers zyn 'er geduurende de negen Jaaren, waar over dezë voorflag van liquidatie loopt, endaar onder vyf jaaren van Vreede, dadelyk, voor het extraoidfnaiii van de Zee, g*dsmanueHid door de Collegien ter Admiraliteit de fomme van omtrend 76 millioenen guldens: daar onder niet gereekend het geen uit hun eigen middel daar toe is gcapplicccrd, nogte dat gedeelte van penningen, waar mede bet Fonds van het Last- en Veilheid , op zpmmigen van de opgenoemde Petitiën, was bezwaart; eene fomme, zo aanzienelyk, dat de Bondgenooten, welken, onaangezien het kort van omtrend 16 millioenen, bereids voor het uiteinde van het yoorleden Jaar, daar op 60 millioenen hebben betaald, daar door teffens hebben daar gefteld den prys, welken zy, op het behoud van de JMarine hadden gefteld: maar welke importante fomPppp j me 's GrAy venhace. Rapport va» de Commis(ie tot DefenfieWezentn Re fel, daar op,  'sGra- ! VENHACE. Rapport •yan de Cnmmh' fie rot DefenfieWezenen R'fiil. daar op. 1270- NIEUWE NEDERLANDSCHE ne hun ook de verwagting had mogen inboezemen, lat zv den Raat van 's Lands Zeemagt op een beteren "en reipcctabcMcr voet zouden zien gebragt, 3an dezelve werkelyk, na het beReeden van die penningen , zig bevind, cn waar van geen beter of voldoender reden al wederom kan worden aangehaald , dan dc kostbaare cn verdeelde Adminiftratie, waar aan het Admiraliteits- weezen in deze Landen is gefubjeótcerd, en welk gebrek al wederom in de Conftitutie van de zaak moet worden opgezogt. Dog bevorens van deze Materie af te Rappen, moeten wy nog met één woord gewag maken., van een bedenking:, welke bv Ons in confidcratie is gekomen; namelyk, of niet, daar de Petitiën, zo ten opzigte van dc Equipage als van den Aanbouw, vit hóefde van gebrek aan Volk cn duurte van Materiaalen geduurende den Engelfchen Oorlog excesRef hoog hebben gelopen; eenige korting daar omtrend zoude behooren plaats te hebben , voor zo Verre rla het eindigen van den Oorlog, geëquipeerd cn gebouwd is; en dus de Equipage wederom als voorheen op den voet van ƒ 36 : o : o per kop , in plaats van ƒ 40 : o : o 'smaands berekend, als mede de gratificatie in dien tyd toegeflaan , gekort; en'zó ook, met opzigt tot den aanbouw, Sn confidcratie van de daling der pryzen van 't hout, de kosten daar van niet met 20 per cent zouden kunnen worden vermindert ? Wy hebben gemeend op die bedenking tc moeten inneemen dc cónfideraticn van de Collegien ter Admiraliteit , welkers beantwoordingen hier m hoofdzakelyk overéénkomen ; dat, aangezien 's Lands Schepen van Oorlog, door de langduurigc fchaarsheid aan Zeevolk, en verloop van lust tot 'sLands dienst, lange in werving moeten leggen, alvoorens hunne compleete rollen hebben aangeworven, daar door een sroot verlies by dc Collegien word geleden ; vermits op den Eed aan den Lande gedaan, geen dienst van Schepen mag worden gereekend te e zjn  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1277 5?yn ingegaan vóór den dag, dat dezelven compleet' zyn opgeworven; terwyl inmiddels alle de Soldyen ^ en Kostgelden , tot dien tyd toe, uit de eigen roid- < delen der Collegien moeten worden gevonden cn goed gedaan. Dat zo ook het groote aantal van , kleine en ligt bemande Vaartuigen, waar mede zom- 1 mige Collegien zyn belast geweest , aan meerder < flytage en rampen onderhevig zynde, dan welgroo-j tere en fterkere Schepen, de kosten van derzelver toerusting, onderhoud en reparatie, mede niet kun-, nen gevonden worden uit de ƒ 12 : o : o welke, daar toe per man in de ƒ 36 : o : o zyn gecal-, culeerd. Dat al verder de nieuw gearrefteerde ordre van bemanning door vermeerdering van DckOfficieren en vermindering van het getal der Soldaaten: mitsgaders ook de laatfte Soldy Lysten door diverfe verhoging van gagiën ; en dc vermeerdering van uitrusting by het nieuwe Charterboek; alle tot bezwaar ftrekken van'de Collegien, enz., endat, zo ook met opzigt tot dc reductie, van de kosten van aanbouw met de voorfchreeve 20 per cent, de Collegien ter Admiraliteit meerder met den aanbouw zouden hebben verboren dan geprofiteert, en 'er dus geen reden zoude extecren, om die reductie in voegen voorfchreeve op de gemelde aanbouwen te efiectueeren. Alle deze Confideraticn zyn ons van genoegzaam gewigt voorgekomen, om dezelve m rxren/è , copiel yk nevens deze Memorie fub Bylage G. i°. & 20."loco, over te leggen; bevattende het eerfte gedeelte van deze Bylage een Extract uit ccn Misfive van het Collegie ter Admiraliteit' op de Maaze, en het andere eene Misfive van het Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam, met eene uitvoerige comparative berekening yan het geene by dal Collegie word ontfangen cn uitgegeven , voor d? Uitrusting, Bemanning, Equipagie, inkoopen var Hout cn andere Bouw-Materiaal, bcnodigt voor een Schip van 74, en een Fregat van 20 Stuk« ken; sGra- f.nha- :e. 'iapport an de lotnmS' te tei Dtfenfe- tytZ'M n Refol. laar op.  ï2?8 nieuwe nederlandsche sGra- veniiage. Rapport van de Commisfie mr 'Defenft Wezen en Refol daar o/., ken, als zynde de grootfle endekleinfte Charter; en zulks , ten einde alle deze détails in derzelver zamenhang by de Bondgenooten zouden kunnen worden overwoogen, en zo ook vervolgens met meerder, en volkomener kennis van zaaken» dit geheele werk beoordeeld. Wy moeten nevens Z,yne Hoogheids , infteeren op de fpocdige afdoening van dit werk. Wy be.-zeffen wel, dat de Bondgenooten zig daar door, geduurende eenige jaaren , in hunne jaarlykfche Uitgiften zullen bezwaard vinden; dog wy kunnen teffens by dezelven geen voorneemen veronderftcllen, om zig thans te onttrekken aan een last, welken zy in der tyd met Capitaale fommen hadden behooren tc draagens Wy obtefteeren dezelven op het plegtigfte, om ook in dezen gehoor te geven aan het algemeen belang ; ten einde het geheele Bondgenootfchap wederom moge treeden in die voorrechten, welke ten allen tyde san een liquiden ftaat van zaaken zyn gchegt.' Wy kunnen van dc zaaken van de Admiraliteit niet afltappen , Hoog Mog. Heeren! zonder ter herinnering van Uw Hoog Mog. te brengen den deernisvvaardigen toeftand der Crediteuren van het Collegie ter Admiraliteit in Friesland. Heeft eene fpeciale Commisfie .uit Uw Hoog Mog, tot onderzoek van de zaaken van dat Collegie, al in den jaare 17 8(5 daar gefteld de deugdelykheid der refpective Praïtenfien, de importantie van de fchuld, en de gegronde klagten derkermer.de Crediteuren , en waar van fommige zoderd tot totaale ruïne uit dien hoofde zyn vervallen ; heeft het Uw Hoog Mog. bereids, hy Refolutie van den 2 Juny deszelfden jaars, behaagd tc verklaaren, dat debillykhcid vorderde, dat'de voorfz. Crediteuren op de 3est mogelyke wyze betaalinge erlangden van hun3e wettige gelden, en dat men geene intentie had,  JAARBOEKEN, Otlober, 1780. Om de hoop van wettige Crediteuren op de goed- * gunftigheid vari den Souverain eenigermaate af te, fnvden; zo bezeffen wy, dat op principes van bil- < lykheid, menfchenliefde, en om Ingezeetenen dezer Landen niet aan de uiterfte onregtvaardigheid, en . waar van zy nergens reliëf kunnen vinden, bloot te 1 ftellen; het, na zó veele ydele verwagting , éénmaal 1 tyd behoorde te worden, öm het lot van zo veele7 regtmatige klaagers niet langer van de deliberatien . van den Souverain, over de wyze van voldoening 1 van erkende Prsetenfien te laaten afhangen; en voor , te komen, dat door een langer uitftel niet worde, te weeg gebragt, dat by toekomende aanneemmge van 'sLands publieke Werken, het aandenken van dit treffende voorbeeld aan de Aanneemers tot een affchiïk moge ftrekken; ofte tot een motief, om uit voorzorge tegens eene verweilde betaaling, de aanneemingen niet dan op zeer hooge pryzen te aanvaarden ; waar door dan en het crediet, en de Fi* nantien van den Lande, allezints grootelyks zuljen moeten lyden. . Het is op alle die gronden, en uit confideratie, dat Uw Hoog Mog. by Refolutie van den 2 Augustus 1786 hebben goedgevonden, het rapport van de Heeren Gecommitteerdens tot onderzoek van het Finantieweezen, van de Admiraliteit in Friesland te ftellen in onze handen nevens die van de perfoneele Commisfie tot revifie van de Quote, ten einde daar van zodanig gebruik te maaken, als ten nutte van den Lande zouden vermeenen te behooren; dat wy gemeend hebben, nogmaals by dezen op het kragtigfte by Uw Hoog Mog. en de Bondgenooten te moeten infteeren, dat het Rapport van beide perfoneele Commisfien, ter Tafel van Uw Hoog Mog. op den 2 November 1786 uitgebragt, emdelyk eens moge worden gebragt tot conclufie; ofte, in alle gevalle, zodanige andere vrugtbaare Refolutie genomen en dispofitien gemaakt, als waar dooi deze onëer en discredit voor den Lande eenmsa mo sGrA^ 'ENH&- ;e. Rapport an de lommis* ie tot DefenfieVezen•» Refol» iaar op*  iü8o NIEÜWE NEDERLANDSCHE 's Gra- vexhaOE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Weten en Refol. daar op, mogen komen te cesfeeren, en zo veele Ingezete* nen uit dezelver kommer gered , en in het bezit van hunnen Eigendom wederom 'herlteld mogen worden. Heeft 's Lands defenfie te Water, met den gantfchcn aankieeve van dien, Hoog Mog. Heeren! tot dus verre het onderwerp van onzen voordragt uitgemaakt: hebben wy dezelve met die uitgebreidheid afgehandeld, welke het gewigt van dc zaak, maar voor al dc menigvuldige gebreken, waar meede dezelve wortel heeft gefchooten, in allen opzigte kwam te vorderen; 't zal ook tyd worden, om eenigermaate te voldoen aan dat gedeelte van Uw Hoog Mog. Refolutie van 4 May 1785 , waar by de Defenfie te Lande met al het geene daar toe behoord, aan ons onderzoek en deliberatie is aanbevolen geworden. Wy zeggen eenigetmaiè; niet,- dat wy dit onderwerp van minder aanbelang hebben gereekend dan het voorige; niet, dat wy op het zelve, minder dan op het voorige, onzen aandagt zouden hebben gevestigt; ofte dat wy zouden gelooven, dat de gebreeken , welke zig daar in zouden mogen vertoonen, grooter uitftel van verbeeteiing zouden kunnen lyden, dan de zaaken van dc Zee* neen voorzeeker! maar wy hebben het geluk gehad , omtrent de Defenfie te Lande ; (en daar onder reekenen wy, met Uw Hoog Mog., den Staat der Eron tieren, Arfenalen , Magazynen, de Miiitkie, met de dispolitie cn het bellier over dezelven:) wy hebben het geluk gehad, omtrent alle die zaaken een beter geconfereerde Conftitutie aan te treffen, dan ons omtrent 'sLands Magt ter Zee heeft mogen gebeuren. In een Regeering, gelyk die is van deze Landen, zamen gefielü uic zo veele deelen welke alléén daar door een onvermytielyk euvel in zig bevat; maar welke niet te min door zyn eigen gewigt, eene groote vastigheid heeft bekomen; in zo-  JAARBOEKEN, Oëlober, 1789. 1281 zodanige Regeering is het toppunt van volmaaktheid, even min als in andere min gecomplicqucerde Regeerings - vormen bereikbaar ; en wanneer men in de Conftitutie zelve genoegzaamc middelen van beftier befpeurd, zo moet men zig niet ophouden met voordellen van innovatien, welken in de Huishouding van geftabilieerdc Mogendheden niet, als door het groot belang der zaak, ofte door hoogen nood kunnen worden gejuftificeerd. Onder die benaaming gehoorde het beftier van den Oorlog te Water; en wy vreezen niet, dat iemand , die het verhandelde ten dien opzigte met bedaardheid zal hebben overwoogen, ons deze waarheid zal zoeken te betwisten. Maar de principes omtrent het beftier van den Oorlog te Lande hebben minder gefluctueerd; even daarom, dat dezelven tot eene veel grooter fimpliciteit van den beginne af aan zyn gebragt geweest, en het zelve nimmer over zo veele fchyven heeft gelocpen. Het zou hier ter plaatfe volflrekt overtolling zyn, met Historifche Exempelen en Refolutiexi van Staat te willen aantoonen , dat de generaale directie en, dispofitie over de zaaken en het volk van Oorlog, door de Cocflitutie gedemandeerd zyn aan Zyne Hoogheid en het Collegie van den Raad van Staate ; als zo veele zaaken , welke aan niemand hier te Lande onbekend kunnen zyn; maar wy zullen ook gaarne bekennen , dat wy vergeefs zouden getragt hebben een vorm van beftier dienaangaande uit te denken, 't welk meerder dan 't tegenwoordige naar de belangens van het Bondgenootfchap zonde zyn gefchikt, ofte meerder beftaanbaar met den aard eener Confcederatie, als die van deze Gewesten , zoude mogen worden gereelcend. Dan, aangezien de benoodigdheden van den Staat niet terr allen tyde in evenredigheid Raan met de vermoogens van de Bondgenooten, maar dezelven veeRyda te boven gaan; zo zal het ook niet te verwonderen zyn, dat alle de deekn, ondergefchikt aan zodanige 's GravenhA* ge. Rapport van de Commis* (ij tot DefenfieWezenmRefof. laar op.  ïbM NIEUWE NED'ERLANDSCHE »s Gra- VÈNUACE. "Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en licfol iaar op. adminiftratie, niet ten allen tyderi in een volmaakten toeltand kunnen worden aangetroffen; en dat een losfer hand van fommige die deelen, hoe important ook op haar zei ven, heeft moeten worden gehouden ; ter zaake dat men in tyden van eene la'ngduurigen Vreede véeltyds geneigd is", onderwerpen , waar mede aanzierielyke onkosten zyn gemengd, fchroomelyk-er by de hand te vatten; vooral, om dat de. zeiven in zodanigen tyd niet van eene zo dringende noödzaake worden gehouden; en ook fomtyds uit hoofde van het gebrek ofte fchaarsheid aan die middelen zelve, zonder'welke geene verbeetèringen kunnen worden aangewend, geene groote zaaken beftierdó' Daar door zuilen dan onze Confideratien omtrend het geene ons nog overig blyft aan Uw Hoog Mog. voor te draagen , zig tot een veel naauweren kring bepaalen, dan niet opzigte van de Admiraliteits zaaken is gefchied; en wy zullen ons kunnen vergenoegen met eene generaale opgaave van de voornaatftfte defecten, welken zig door het onvermogen van dit gedeelte van het algemeen beftier, ontftaande uit de aangehaalde oorzaaken, hebben moeten vertooncn ; met aanftipping der hulpmiddelen1 en verbeteringen, die daar toe ih't generaal in Confideratie zouden kunnen komen'. En tot dat einde zullén wy wederom tot leidraad Van onzen voordrage verkiezen de Refolutie van Uw Hoog Mog. van den 4 Mei 1785, en wel inde' eerfte plaats, voor zo verre dezelve fpreekt van ,, een onderzoek omtrend den Raat van 'sLands1 Frontieren * Magazynen en Arfenaalen, met de redresfen die daar in, in het generaal zouden behooren te worden gemaakt." Zodanig luid het Voorfchrift Van Uw Hoog Mog. Refolutie; en in die woorden vinden wy al aanftonds een genocgzaamen waarborg, dat van Ons' niet heeft kunnen worden gevergd eene fpecificque opgaave en détail van den ftaat waar in iedere en1 &lle de objeéten van de Defenfie te Lande; waar in  JAARBOEKEN, OElder. 1789. 1283 In iedere Stad, fterkte ofte Fortificatie zig bevind; met optelling van alle de defecten en byzonderhedcn, mitsgaders van de wyze, hoe alle dezelven zouden behooren te worden herfield; dien ómflag agten wy geenzints gefchikt naar den aart der Commisfie , tot dewelke wy door de Bondgenooten zyn benoemd. Maar wy bezcffen, dat in het byzonder met opzigte tot 'sLands Frontieren, een algemeene beóordceling alleenlyk van Orïs had kunnen worden verwagt; tot aanwyzing van de middelen,: om een aanëengefcbaakeld Plan van defenfie te< bekomen. , Vonden wy * onder de onderwerpen van onze deliberatien, iets van eenig belang voor het B>ndgenoodfchap: iets waar mede de verzekerdheid en de oftafhankelykheid van den Lande, cn gevolglyk de individueele Vryheid en burgelyke exiftentié van ieder' Ingezeeten , zyn vermengd cn in één gevlogten: zo is het ontegenzeggelyk dat, waar van nu de recdö is; maar ook met opzigte tot geene van dezelven, hebben wy ons minder'gevonden in een ftaat van zelfsbelnagcn ofte vergenoeging, dan met opzigte van het tegenwoordig 00werp. Immers hebben Wy Ons zelve niet kunnen verbergen de menigvuldige zwarigheden : en laaten wy het in ééns zeggen, de onmogelykheid cn ons onvermogen, om dit werk in zyn gantfehen Omvang, cn ook in alle deszelfs détails, te kunnen inzien, en gevolglyk om refolutclyk daar te kunnen ftellen," wat cigcntlyk thans'het best defenüef Frondcr van den Staat moet worden gcree* • kend tc weczen; waar dc algemeene linie van defenfie haaren aanvang, moet neemen', en waar ten einde Ioöpen>; e» welke beste ichikkingen zouJem moeten worden geadopteerd, om een zodanig aaneengefchakcid Fhn van Defenfie, opgronden van voorzigtighcid te kunnen conftateeren. Jn dit oadevzoek is ons wel allezincs gcblcckcn, Qqqq Huoj 's Gra- VENHACE. Rapport van de Commisis [ot Dfenfc'Vezett•n Refol. iaat op.  1284 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGË. Rapport van de Comm'ufi; tot Defen/iLPVezenen Refol. daar op. Hoog Mog. Heeren! dat de Frontieren van den Staat verre afzyn van dien toeftand, dat een Vyind voor dezelven met gerustheid zoude kunnen worden afgewagt ; en dat, om dezelven in dien ftaat te brengen, importante veranderingen en verbeteringen zullen moeten worden in het werk gefteld ; maar dat ook die verbeteringen en veranderingen niet zullen kunnen worden bepaald, voor cn aleer veele importante préparatoire Werken zullen moetén voor af zyn gegaan; als is, het doen van de nodige Waterpaslingen en Infpeétien ter plaatfe zelve, tot opneeming van het 1 errain; het formeeren van de vereischte Plans en militaire Kaarten ; het al geholpen door zodanige wel ingerigte Memorien tot opheldering van de grootere of geringere aangelegendhcid van de plaatfen en fituatien, welke in de ketting der Frontieren vallen, als alleenlyk kunnen gefchikt zyn , om een Commandeerend Generaal , die met de verdeediging van cenig gedeelte van 'sLands Frontieren zal zyn gechargeerd , de keuze van de beste party in opkomende om Handigheden aan de hand te geven; ofte een Kwartiermeefter Generaal uit onvoorziene gelevendheden te kunnen redden. En zo de kennis van het locaal, in alle Landen, voor eene onöntbeerlyke kennis in een Commandeerend Militair moet worden gehouden, hoe veel niet meerder in de Landen, die dit Bondgenoodfchap uitmaaken, welke van alle kanten gebroken, met grachten en Rivieren doorfneeden, die kennis van de volftrekfte noodzaakelykheid maaken, om ydere bewceging van een Vyand te kunnen gade flaan , en zyne pogingen verydelen? Die pra;paratoire werken ééns verrigt zynde, zal men zig dan eerst ih ftaat bevinden, om in overweging te kunnen neemen zodanige byzondere Plans, welken reeds voor handen mogten zyn, ofte de Projecten, die van tyd tot tyd zyn geformeerd; in hoe verre namelyk dezelve eenige veranderingen zou-  JAARBOEKEN, CEtober. 1789. 1285- zouden moeten ondergaan, om te kunnen dienen tot volmaaking van een aanééngefchakeld Plan van Defenfie, en uit dien hoofde met een militair oog beRhouwd worden; maar ook teffens, in zo verre zy betrekking kunnen hebben tot andere objecten, welke op het welzyn van den Staat in 't algemeen, en op de middelen van beftaan van deszelfs Ingezetenen in 't byzonder, den grootfien invloed kunnen hebben, en dienvolgens de opmerkzaamheid van den" Souverain, in de combinatie van alle die objecten, ten hoogfien verdienen. , Dan die préparatoire werken zyn van een zeer groote uitgebreidheid en ommeflag, en tot dezelven is geen geringe tyd toereikende; maar ook dat werk zelfs, hoe zeer in alle opzigten onöntbcerlyk, zoude in veele opzigten vrugteloos zyn, ten zy teffens .worde vastgefteld het voorneemen, dat het'dadelyk in order brengen van de Frontieren zal kunnen worden aangevangen en voortgezet; waar van anderzints het onmisbaar gevolg zal moeten zyn, dat de onkoscen, aan dezelvén hefteed, voor een groot gedeelte voor den Lande verlooren zullen gaan; en de veranderingen, die by verloop van tyd in de fttuatie der gronden en wateren zullen voorvallen, die Infpeótien, Meetingen en Waterpasfingen, onnut zullen maaken; en men naderhand wederom in dezelfde om Handigheden zal geraaken, waar in men zig thans door het gebrek aan accuraate Plans en Memorien ten dien opzigte bevind. Maar wy vertrouwen, dat de Bondgenooten haa-, re eigen zekerheid en die van den gantfehen Staat niet zullen laaten vaaren, uit confideratie van de kosten , welke voortaan aan de herftelh'ng en de confervatie van 'sLands fterkte zullen moeten worden opgeofferd; confideratien , waar van het gewigt, van den eenen kant zal verminderen, wanneer men in aanfehouw neemt, dat 'sLands Frontieren en Sterktens eenmaal in behoorlyke ordre gebragt zynde , tot derzelver in ftandhoudiog eens Qqqq 2 maa* 's Gra» venha3e. Rapport van de Commis» ie tot OefenjieWtien'■n Refol, iaar op.  1285 NIEUWE NEDERLANDSCHE VOra- vicnhace. Rapport van de Commisfïe tot Defenftt Wezen e'n Refol daar op, maatige fomme jaarlyks zal voldoende zyn ; tenvyï anderzints, bv' gebrek van bekwaame Vestingwerken , de Defenfie van den Lande zal moeten worden overgelaaten aan zodanig talryk Lcegcr, als dc Finantien der Bondgenooten onvermogend zouden zyn, permancntelyk op den been te houden, en'c welk daar en boven, in cas eener ongelukkige Bataille , niet in ftaat zoude zyn een Vyandelyk Lec-ger tegen te houden; confidcraticn, welken, aan den anderen kant, op gccnerhande wyze, kunnen .opweegen tegens het genot, ofte het gemis van 'sLands op ifbankelvkheid. En zo deze overtuiging bv de Bondgenooten onvcrhoopteiyk mogte komen té ontbrecken , zo voelen wy , dat de herhaaling van de zo menigvuldige als ernfiige reprafetitatien , welke fuccesfivelvk, dog zonder vrugt, door dc» Raad van Staate zyn gedaan, van geen nut altoos kunnen zyn, cn de veiligheid van den Lande dobberende zal moeten worden gelasten. Zonder fondfen , zonder regulier furnisfement van penningen, zal geen hand aan het werk kunnen worden geflagefi ; dog hoe zeer voor als nog de fomme , welke tot het in Rand brengen van 'sLands Frontiercn zal moeten worden befleed , niet" genoegzaam kan worden begroot, zal het in. alle gévalle behooren vast te gaan, dat 'er door de aan w\zing van een vrugtbaar Fonds-, volkomen' zekerheid worde gegeeven , omtrend de promptebetaaling van die geenen,door wien de te rrojectecren werken zullen mogen worden aangenomen. Wy behoeven niet te blyven flaan by de mconvenientcn, welke uit bet gebrek aan penningen, om de gemaakte engagementen met dc Aannemers tc kunnen voldoen, refulteeren; en waar van her nH moeyelyk zoude zyn vcck frappante exempelen aan tc haaien; mitsgaders de Ichaade, oneer cn discredit voor een Staat, welke daar van onatfehvdelyke gevolgen z\n. Die inconvementen behoeven niet te worden aangedrongen-, om Hl l  jAARÊÖEKEft , Otloler. 1789. id8j oog te doen loopen de noodzaakelykheid 5 dat. daar voor in 't vervolg worde voorzien; en dat, naar maate de veiligheid van den Lande jn goede Frontieren en Fortificatiën word gefteld, dit poinct ook alzo van het grootfte belang moge worden geree- Zo wy dan een Plan van aanèènge/èhakeik Defenfie niet uit het oog verliezen , zo achten wy het by de bewerkftelling van hetzelve, van geen' mindere aangelegcndheid, dat aan de executie van de te doene Werken eene vrye cn onbelemmerde loop worde gelaaten , en daar omtrent volkomen zekerheid worde gegeven. Wy zyn wel overreed, dat zodanig Plan waarfchynelyk in alle deszelfs deelen niet zal kunnen uitvallen naar het geriöeV gen en overeenkomstij» dc prascife belangens vaik alle de Provinciën, Kwartieren, Steden eh Pefr fooncn ;■ maar wy houden het voor een grondre^l van alle welgeliefde Maatfchappye,. dat "het parrïÊ'ulier belang aan de algemeene zekerheid moet wófv den opgeofferd; zonder dat wy nogtans daar me"de zouden willen te kennen geeven, dat dé middelen, welke voor 's Lands defenfie moeten worden' in het werk gefteld, niet zo veel mogelyk behooren te worden overeengebragt met het belang van' die gedeeltens, waar uit het geheele iighaam is ce zaamen gefield;; cn voovnaamentlyk, wanneer daar mede zodanige objecten zyn geconccrncerd,- welken een onmiddelykcn invloed op het befhan, en deP voorfpoed van de Ingezeetenen moeten hebben'. Plet is dan om die reden ,• dat zodanig Plan van ati cJ-fg-fi-r'jatfeUe Defenfie (hoe zeer het beste' mogelyk, wanneer hetzelve maar alleenlyk met een militair oog zoude worden befchouwd,)'ook nog moet getoetst worden aan de bcvrecdiging van dié voorwerpen; terwyl het van den anderen kant zóti' behooren vast te ftaan,- dat, wanneer na ryp overleg en deliberatie , deze ofte geene Werken van die importantie zullen weczen gerekend, dat zy voor Qjj.q q. 3' rté 's QkAs} vENni- GE. Rapport van de Commis1-totDefenfie Wezen in Refoh 4aar ofA  1288 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie fVezm en Refol daar op, de algemeene Defenfie niet kunnen worden gemist: en dat deze algemeene Defenfie langs geene beteren of anderen weg kan worden bevorderd; de voorfz. Werken geene verhindering, 't zy in het arrefteeren, ofte in het uitvoeren van dezelven, zullen mogen ontmoeten, en het onderhoud en confervatie van dezelven zonder belemmering worden gehandhaaft met de midelen, welken daar toe zullen zyn gedestineerd. Wy zullen deze Memorie niet aanvullen met de menigvuldige klagten , welken zo dikwerf zyn te berde gebragt over het misbruik, welk in 'sLands Fortificatiën, door het bebouwen van Leeger Plaatfen, het gebruik van 'sLands Gebouwen tot andere eindens, als waar toe zy gedestineerd zyn, het afleiden van Wateren, gefchikt tot het formeeren van Inundatien, als anderzints, op veri fcheide plaatfen is gemaakt;en de nootlottige gevolgen , die daar van in tyden van nood, voor de publieke zekerheid moeten refulteeren; dog zullen ons vergenoegen , by dezen op het kragtigfte te infteeren, dat by de Bondgenooten éénmaal moge worden beflooten, dat, met ter zyde ftelling van alle byzondere belangens, al het geene eenige relatie heeft tot de befcherming van den Lande, als heilig worde aangemerkt , en alle inkruipingen en empiëteeringen tegens het geene daar toe zal moeten mede werken,"met kragt en effecte worde geweerd en te keer gegaan. Wy hoopen,dat deze confideratien, volgens het gewigt van de zaak, by de refpective Bondgenoten zullen worden gepondereerd; en dat zy zig overtuigd zullen houden , dat geen werk van dat aanbelang en uitgebreidheid met vrugt en hoop van fucces kan worden by de hand genomen , zonder dat teffens confteere van het opregt voorneemen, om daar toe onderling en eendragtelyk mede te werken en de particuliere belangens te doen wyken voor de algemeenen: met een verder voorneemen, om, wan* neer  JAARBOEKEN, Ocloher, 1789. 1289 neer daar uic op fommige plaatfen gemis van voor. deelen, of zelfs wezendlyke fchaadens en verliezer zouden moeten proflueeren, zig zulks, ten gevat len van de gemeene zaak, bereidwillig te getroosten ; en onderling te concerteeren , welke andere voordeden, tot vergoeding van die fchaadens, aar den alzo lydende Bondgenoot zouden kunnen worden aangeboden en afgedaan. Wy meenen over dit onderwerp genoeg gezegd te hebben, Hoog Mog. Heeren! om te betoogen, dat de aart van onze beezigheden en werkzaamheid niet heeft kunnen gedoogen, dat alle die prajparatoire Werken eerst zouden zyn overlegd en geperfeóteerd : ten einde wy daar na opzettelyk zouden toetreeden tot hetformeeren van een Plan, welke de generaale defenlie van den Lande in zig zoude bevatten; al het welk een zeer geruimen tyd zoude vereisfehen; dog waar van Uw Hoog Mog. ligt zullen penetreeren , dat de uitllag niet gevoeglyk zou kunnen worden afgewagt; en Roe zeer het in den eerRen opflag zoude mogen toefchynen, dat zedert onze eetfie, byeenkomst , ttn minflen daar mede een aanvang zoude hebben kunnen worden gemaakt; zo vleyen wy Ons, dat Uw Hoog Mog, het ons ten goede zullen gelieven te houden , zc wy die tyden niet gefchikt hebben geoordeeld tot de executie van zodanig werk, als het welk mei politieke en Provinciale belangens zo zeer was gecombineerd; terwyl wy van een anderen kant, door de Heeren, welken uic den Raad van Staaren in onze Vergadering gecompareerd hebben, geïnformeerd wierden, dac de voorfz. Raad zig omtrend verfcheide zaaken, dit fubjecl concernecrende, niet onledig hield: voor zo verre namelyk de omftandigheden van tyden en van zaaken, en de voorraad van penningen, zulks fcheenen te mogen toelaaten; en daar mede in dier voegen zouden voortgaan. Maar zulks heeft dan ook van Onzen kant te weege gebragt, dat de «Sterfte om.zigtigb.eid in de Q.qqq 4 be» 's Gra- ■ venhage. Rapport, van de 'Commisfie tot Defenfie. tVezen en lieftft. daar op. -  's GraVenha- ce. ■ Rapport van de CommisJic tot JJefenfit Wezen «w Refol 4aar op. 120o NIEUWE NEDERLANDSCHE behandeling van deze materie heeft moeten worden gebeezigd; aangezien dit onderzoek, waar van Uw Hoog Mog. te meermalen gemelde Refolutie fpreekt, en dte redresièn, naar onze gedagten, niet pertinente! vk zullen kunnen worden opgegeven, zonder dat alvoorens alle die préparatoire Werken dadelyk zullen zyn volbragt; als waar op dezelve redresièn ge"rond moeten worden, en waar van zy een gevolg .moeten zyn; en waar dooi- dan ook alleenlyk kan worden geconRateerd, hoedanig die redresièn zou-> den behooren té worden aangewend. In een onderwerp van dit aanbelang, en waar by alles op praicife en bepaalde denkbeelden aankomt, zoude het dan ecnigzints onbeftaanbaar zyn? met de regelen van voorzigtigheid en van goed be • Rier, zo wy ('t geen anderzints niet zeer bezwaartvk te doen zoude zvn,) aa*> Uw Hoog Mog. ende Bondgenooten een Tafereel zouden aanbieden van eten tegenswoordigen toeftand van 's Lands Fortificatiën en Frontieren, mitsgaders van de Plans en Propofitien , welken, tot verbectering^ van deze ot aeenegedeeRens van dezelven, van tvd tot tyd zyn redaan, en by den Raad van Staaten voorhanden zyn. Uit zodanige befchryving zoude allczmts aan Uw' Hoog Mog, confteeren, dat geen tyd behoord verzuimd te worden , om de hand, éénmaal m het groot, aan het werk te Rian; om de menigvuldige »ebrceken te beteren; om de misbruiken en indragten , trekkende tot vcrydeling der defenfieuit den weg te ruimen, en voor liet vervolg met effecte te weeren ; in een woord, om te baat te roepen die ovcrnecrlvke mkkkden, welke de natuur met eene ?.u milde hand , in de meefte üiftricben van deze Landen, tot derzelver verdeediging, zó duideïyk beeft, aangewezen. Maar die befchryving zoude, binten de algemeene waarheden , welken * y zo even hebben aangeftipt, hier ter phatie, naar onze gedagten , niet alleen aan het oogmerk van Uw Hoog' Mo». Refolutie niet voldoen> aangezien de te pro** . * po-  JAARBOEKEN, Öcloher, 1789. 1291 poneeren verberingen alleenlyk als onvervankelyk zouden moeten worden opgegeven, en die opgaaven zelve, hoe zeer berustende op de denkbeelden van des kundigen, den toets van een gecombineerde beoordeeHng , zo met opzigte van het militaire, als van het politieke, nog niet beeft doorgeliaan: in alle gevalle niet prseciefelyk kunnen opgegeven worden , als wezendlyk overcenftemmende met een Plan van aaneengejchakeldc defenfie, en dus met' alle de deelen van een geheel, het welk nog niet is geformeerd, en op welkers formatie niet genoeg kan worden aangedrongen ; maar die befchryving zou dan ook als overtollig kunnen worden befchouwd, en daar en boven, in zekere opzigten, tot nadeel van den Lande kunnen ftrekken.' Immers vlyen wy ons, dat Uw Hoog Mog. eene gepaste bekommering in ons zullen billyken , zo wy, in confidcratie neemende den algemeenen loop van de deliberatien in deze Landen, waardoor zaaken van Staat, over zo menigvuldige fchyven moetende loopen , aan eene zekere publiciteit fchier niet onttrokken kunnen worden; zo wy, zeggen we , gemeend hebben een détail van den toeftand van 's Lands Fortificatiën, van de defecten en zwakke plaatfen daar in geleegen, in eene aaneenfebakeling, waar in dezelven vergeefse!* elders zouden worden gezogt, aan Uw Hoog Mog, en de Bondgenooten te dezer plaatfc te moeten onthouden; ten einde daar door eene gemeen-maaking voor te komen , waar van tot nadeel van den Lande te eerriger tyd gebruik zoude kunnen worden gemaakt,, en waar door deze onze pogingen zelve een gantscb verkeerde en verdervclykc uitwerking zouden moeten bekomen. Wy hebben te minder daar in gebasfi\ teerd, uit het bezef, dat wy onze werkzaamheid oieé hebben kunnen uitbreiden tot eene bezigtiging van het locaal zelve, met al zodanige hulpmiddelen,' als daar toe nodig zoude zyn geweest; als, waardoor wy daa alleenlyk in ftaat zouden1 zyn, gebragt ge- 's VEITOfi? GE. Happen v'ah de Commis* Ie tot ■ Defcn/ii. Wezen in RefoU :iaar op*  ,1292 NIEUWE NEDERLANDSCHË 'sGra- venhaCE. Jiapnort van di Commisfie tot DefenfieW zen tn Refol daarop. j 1 ■\ i - \ ■i 3 | | J 1 l 1 I I geworden, om ons oordeel in dezen met waare kennis van zaaken te leiden, en voorflagen, op eene beredeneerde ondervinding fieunende, te kunnen doen; en dat Wy ons vervolgens in de noodzaake moesten vinden, om, met het maaken eener verzaameling van de Propofitien uit de menigvuldige Memorien , Advifen en Berigten , welken zederd jaaren herwaards, zó door den Directeur-Generaal du Movlin, als door deszelfs Prtedecesfeurs in dat vak aan Zyne Hoogheid en den Raad van Staate zyn gefuppediteerd; in den grond niet veel anders te kunnen doen, dan hunne en niet onze, ofte mogelyk ook wel niet de beste denkbeelden te kunnen voordraagen; en dus, in een zeker ander opzigt, gedaan werk te doen; nademaal alle die Plans, Proberen en voorflaagen tot verbetering, in den boezem van den Raad van Staate zyn berustende, cn :en allen tyde kunnen worden geraadpleegd ofte gejeezigd; en welke noodzaake!yk een grooteren trap ■an waardy zullen ontfangen, wanneer eenmaal een -amenhangend Plan ten dien opzigte zal weezen ge'ormeerd; als waar door dezelve wiskunRig aan de vaare belangens van den Lande zullen kunnen worlen getoetst. Wy vertrouwen dan, dat ons niet als n ' besten sA worden geduid, zo wy dit gedeelte va t voorchrift van Uw Hoog Mog. Refolutie tot een zo -cel korteren kring hebben^beperkt, en zo wy ons -ergenoegen met de bovenfiaande algemeene confiieratien; terwyl wy teffens op het fterkfic blyven andringen -op de noodzaakelykheid om alle de 'oorfz. praeparatoire werken, vereischt tot het beaamen van een algemeen Plan van verdeediging, ioc eerder zo beter, te beginnen, en dezelven met lekragtigende Refolutien te doen agtervolgen. Hier mede zouden wy tot een befluit op deze natcrie kunnen komen : dog alvoorens daar mede :en einde te maaken, zullen wy, in voldoening ,an Uw Hoog Mog. Refolutie van 4 Mei 1785, mee  JAARBOEKEN, OBober, 1789. Ï293 met opzigte tot den ftaat der Magazynen en Artenaaien, welke zo zeer met den' Staat der Frontieren is geconnecfeerd, nog dit weinige hier by voegen: Dat in Ons onderzoek dienaangaande wel is gebleken , dat in verfcheide Arfenaalen en Magazynen eenige nodige fuppletie van voorraad zoude worden gerequireerd; dan waar omtrend wy teffens geïnformeerd zyn, dat de Raad van Staate, zó met het doen gieten van metaal gefchut, als met het inkoopen van een voorraad yzer gefchut, als anderzints, by aanhoudendheid zig bezig is houdende, en voorneemens is daar mede voort te gaan, voor zo verre de penningen, daar toe benoodigt, zullen kunnen ftrekken. Terwyl wy nogthans daar omtrend van begrip zyn, dat het niet noodzaakelyk kan worden geoordeeld , om in tyden van Vreede alle de Magazynen en Arfenaalen van den Staat zodam> voorzien te houden, als in tyden van Oorlog zoude moeten behooren; aangezien het transport naar verfcheide Plaatfen, in cas van Vreedebreuk, niet zó gemakkelyk kan worden afgefneeden ; dat ook de aanvallen niet op alle Plaatfen te gelyk worden gedaan , en de nood niet overal even groot is; en dat • daar toe daar en boven Stapel-Magazynen zyn f*efchikt, waar van daan het transport, naar de Plaatfen daar het nodig is, by tyds kan worden gedaan Desonaangezien, zoude het behooren vast te ftaan" dat alle zodanige Plaatfen en Sterktens, uitmaakende het uiterfte Frontier van den Staat, in alle tyden, even eens als in tyden van Oorlog, van al het nodige zouden behoorén voorzien te zyn en tc blyven ; als welken aan den eerften aanval blootgefteid zynde, ook behooren te worden in ftaat gehouden , om den eerften aanval, ten minften voor een tyd, , te kunnen afweeren , en de voortgangen van een Vyand tegen te houden; nademaal de ineenigvuldi- 's Graven hage. ■ 1 Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezentn Refol. laar op. ■  M94 NIEUWE NEDERLANDSCHE •sGra- venhace. Rapport van dc Comtniïfte tot DefenfieWezenen Refol. 4aar op. | 1 1 ] i f i < t 2 f k ji *» d ge bezigheden en benodigdheden, die zig van alle kanten by het uitbreken van een Oorlog opdoen, dikwerf mogen veroorzaaken , dat het vereischt wordende gefchut niet by tyds derwaards zoude kunnen worden vervoerd , en hetzelve ter plaale daar het behoord, met de nodige fpoed tot de eindens van dienst en van defenfie geplaatst; alle zaaken , welke men anderzints op liet uiterfte moet laaten aankomen. Hoe weinig nu ook over dit onderwerp js gezegd, Hoog Mog. Heeren! zo zyn wy nogthans in het algemeen,"in dit onderzoek, in de overtuiging geraakt, hoe dat, van den eenen kant, de natuur deze Landen , rykelyk met uitmuntende resfources tot rerdeediging heeft begaafd ; maar dat teffens, van len anderen kant, niet kan ontkend worden,'t geen wy in den beginne van den ftaat der Frontieren bebicn aangeroerd, namelyk, dat zy niet in dien ftaac, zyn, dat een Vyand gerustelyk voor dezelven zoulen kunnen worden afgewagt; cn dat nog veele zaaien zullen moeten worden ondernomen., en veele :osten beft eed, voor en al eer men zig die gerustleid zai hebben bezorgd. Wy moeten het herhaaen; hadden wy oorbaar geoordeeld; bad men van >ns kunnen verwagten» 't geen alleenlyk eene zeer ;ecompliqi:eerde werkzaamheid van Lieden van dc :unst in fraai is, daar ts Hellen: te wceten, een létail van al het geene tot volmaaking. van deze ofte eene werken zoude worden vereischt ; daar toe oude een volumineus Boekdeel niet toereikende zyn eweest, en wy zouden tellens het wit hebben voorygeloopen ; aangezien die détails en onderdeden ïgcrigt zullen moeten worden naar de Plans,, Wste tot bepaaling van de algemeene defenfie zullen loeten worden gemaakt: buiten en belialven f dat ry van gedagten zyn , en waar medewy onze voorragt in dezen zullen befluiten, dat dit gantfche werk  JAARBOEKEN, OBoher, 1789. 1295 werk zoude behooren te worden terug gebragt daar, alwaar de Conftitutie der Regeeringe hetzelve oorfpronkelyk heeft geplaatst; en da°t dienvolgens Zyne Hoogheid en de Raad van Staate , door Uw Hoog Mog. zouden behooren te worden verzogt, om, hec zy door het benoemen van eene Commisfie van eenige weinige Leden tiit den Raad van Staate, ten einde met asfumtic van den Directeur Generaal en van eenige kundige Officieren, en aldus door de zamenvoeginge van politieke, vestingbouwkundige , en militaire kundigheden: 't zy op zodanige andere wyze, als meest gefchikt zal geoordeeld worden, te onderzoeken, waar, en op wat wyze, de Linie van Defenfie zal behooren te worden gefixeerd, en welke Plaatfen of Diftricfen, met eene genoegzaame aaneenfchakeling, zonder al te groote nadeden aan de Scheepvaart, den Landbouw, cf aan eenige andere middelen van be ftaan van de Ingezetenen, toe te brengen, met eene waarfchynelyke nuttigheid, die de daar toe te befteeden' kosten zou kunnen opweegen, zouden kunnen of behooren verfterkt te worden; waar door dan al' aanftonds een provifioneel ruuwe begrooting van kosten zal kunnen worden opgemaakt; en de voor- en nadeden, aan zommige Steden of Diftriclen toe te brengen, beter in loet oog loopen; het al ten einde vervolgens daar door, tot een generaal en aaitééngefchakeld Plan van defenfie te geraaken; en dat de Bondgenooten teffens, op grond van het groot belang van de zaak,, door \Jw Hoog Mog., en door Hoogstgedagte Zyne Hoogheid , op het kragtigfte zouden behooren te worden geëxhorteerd, pm in de Petitiën,, welke noodzaakelylc tot vinding der penningen , voor het volmaakerr van zodanig Plan zulten moeten worden geformeerd , zo fpoedig en vrugtbaar te cenfenteeren, als de coniervatie van '$ea Land*?, met al wat dviat in dierbaar is, hoogst- nobd- 's Gsa- vrcNHA- GE. Rapport van dz Co*ntnis(ie tot Dfenjie* liezen ai Refol, daar of.  i2o<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhacs. Rapport run de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol daar op. noodzakelyk komt te vereisfehen. En dat, aangezien zodanig Plan in zyn geheele uitgeftrektheid , niet te gelyk, en 'op eenmaal zal kunnen vvoiden uitgevoerd, daar by vervolgens allezints in het oog zou behooren te worden gehouden, dat het begin gemaakt worden met die Plaatfen, welke het uiterfte Frontier van den Staat uitmaaken , en zo fuccesfivelyk tot het binnen Frontier overgegaan; ten ein. de aan eenen Vyand, die het geluk zoude mogen hebben gehad, het buitenfte Frontier te bemagtigen, het terrein nog van voet tot voet zoude kunnen worden betwist. Maar, indien het ontegenzeggelyk waar is; indien de ondervinding van alle tyden heeft geleerd, dat de zekerfte hoop op de onafhankelykheid van een Staat; dat deszelfs zekerfte magt en fterkte gegrond zyn op eigene middelen; dat de Verbintenisfen en Alliantien met grootere Mogendheden dan eerst een zeker gewigt bekomen: dan eerst waarlyk voor verbintenisfen, waar van vrugten mogen worden vcrwagt, kunnen worden gehouden: wanneer een Staat; en laaten wy het op ons zeiven toepasfen,wanneer dezen Staat zig in het vermogen field en behoud, om van zyn kant aan de aangevaarde Verbintenisfen te kunnen voldoen; zo vloeid daar uit de heilige verpligting voor alle de Bondgenooten, on ook alle de meest gefchikfte middelen in het werk te ftellen, ten einde het geheele Bondgenootfchap moge blyven geconferveerd by de onwaardeerbaarfte panden van Vryheid, aanzien en onafhankelykheid ; en deszelfs trouwe en vermoogen, ter naarkoming van Tractaaten, nimmer mogen worden in twyffel getrokken. Frontieren, Sterktens en Vestingwerken zyn op haar zeiven niets als doode lighaamen; en zonder een wel ingerïgt en gedisciplineerd Leger, zouden dezelven veel eerder tot fterktens vóór een Vyand,  JAARBOEKEN, OBokr, 1789. 1297 en gevolglyk toe onzen eigen ondergang moeren dienen. Daar zal dan om aan de eindens van zelfsconfervatie te voldoen, eene zekere evenredigheid moeten plaatshebben tusfchen de uitgeftrektheid der Frontieren , het getal van de fterke Plaatzen en Vestingen, en het getal Troepen, waar mededezel ve moeten worden bezet , niet alléén; maar nog daar en boven zodanig aanzienlyk Corps d'Armée moeten overfchieten ,eensdeels, tot handhaving van de publieke rust en het Souverein gezag in de refpective Provinciën, en anderdeels , om te Velde te kunnen trekken • en dus in de combinatie van wel ingerigteen webezette Fortificatiën, het eenigRe en kragtigRe middel uitmaaken, om den Vreede, is het mogelyk te bewaaren; ofte anderzints den Oorlog met een goeden uitflag te voeren, en deszelfs heillooze rampen van den bodem van de Republiek af te houden ofte te verwyderen. Wanneer men alle die objecten, in derzelver verrband, in aanfehouw neemt, zo zyn wy voor ons zei ven, met Zyne Hoogheid en veele kundige Ge» neraals, genoeg van gevoelenHoog Mogende Heeren! dat het Leger van den Staat op niet minder dan op 50000 weerbaare Mannen zoude behooren te worden gebragt, en in Vredentyden gehouden; om tegens den eerfien aanRoot al aanftonds befland te kunnen zyn. Dan, nemen wy teffens in aanfehouw het voorfchrift van Uw Hoog Mogende Refolutie van den 4 May 1785, om, namentlyk, het werk der generaale defenfie van de Republiek, te fchikken naar het finantieel vermogen van het Bondgenootfehap in het algemeen, en van ieder der Bondgenooten in het byzonder: zo vinden wy ons, naar de kennis welke wy dien aangaande hebben verkreegen, niet genoegzaam gejufiificeerd ofte geauthorifeerd, om voor hei tr^n-.i oo>aige tot dien Voet van Arinée te kunnen advifeeren: maar wy durven ons Rrrr niet; 's GrA- venhace. Rapport ian Je Coirtiui* (i? tot O ftsnfiill^tzenen Rffol, ■Jam up.  I2Q8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DifenfieWezenen Refol. daar op. liet te min in het vertrouwen ftellen, dat, moeten Ie ferieufe exhortatien van Uw Hoog Mogende en van Zyne Hoogheid geene ydele woorden blyven ; dat, zal de aangelegenheid van de zaak; zal het behoud van de toekomende onafhankelykheid van den Lande, eenigzints op het hart van verftandige en belangelooze Regenten, in de ondericheiden Gewesten, weegen; dat dan ook geene meerdere drangredenen zullen van noden zyn, om hun onophoudelyk aan te zetten tot verbetering van den Raat hunner finantien; ten einde zig ook daar door in Raat te Rellen, om te eeniger tyd, en hoe eerder zo beter, zodanige magt te Lande, beftendig op de been te kunnen houden; en aan dezen Staac, op grond van zyn eigen veerkragt, alzo den rang, welke hem onder de Mogendheden toekomt , te verzekeren; waar van anderzints de waardye zal worden ontkend , en 't gevoel volkomen te niete moeten löopen. Wy agten Ons nogthans gelukkig, dat wy met opzigt van dat gedeelte van Uw Hoog Mog. te rneermaalen aangehaalde Refolutie, waar by een onderzoek over den Raat en de redresfen van 'sLands Magt te Lande, onder anderen , aan onze deliberatien is gedemandeerd; en waar doer Ons genoegzaame aanleiding zoude zyn gegeeven geweest, om de Rerkte, inrigting en voet van betaaiing van de Armee te fixeeren ; Ons voor het. grootfte gedeelte gedispenfeerd mogen houden; aangezien, van den eenen kant, de Plans, door Zyne Hoogheid dienaangaande ter tafel van Uw Hoog Mogende voorgeflagen, thans een onderwerp zyn geworden van de deliberatien der Bondgenooten; en wy , van den anderen kant van gevoelen zyn, dat niemand beter dan Zyne Hoogheid en de Raad van Staate, volgens de gronden van Regeering, in ftaat en bevoegd is, om de behandeling van die zaak op zig te neemen, wes-  JAARBOEKEN, Ocïober, 1789. 120. weshalven wy vertrouwen mogen, dat Uw Hoog Mogende het Ons ten beste zullen gelieven te houden, zo wy dezelve daar laaten; en ons vergenoegen met eenige weinige détails, welken wy daar by niet hebben aangetroffen, en die wy meenen tot verbetering van de Armée in hot generaal, onafhankelyk vaneenig ander Plan, te kunnen contribueeren. ' Zodanig hebben Wy de verbetering, aan het Corps Pontonniers te geeven, aangemerkt. De Compagnie Pontonniers beftaat tegcnswoordig uit 1 Kaptein betaald wordende in het jaar tegens ƒ 480 : o: 0 1 Lieurenaht 480 : o: o 3 Corporaals ieder a ƒ 182 546 : o: o 20 gemeene Pondgasteniedera ƒ 130 2600 : o: o 25 Hoofden ter fomma van ƒ 4106": o: o ftaande nog boven dien de Kaptein op den Staat van Oorlog met t 6 3 : o : o ter loopende maand, dus 12 maanden ■ 720:0:0 dus in 't geheel ƒ 4826 : o: o Hun dienst bepaald zig thans tot het geenen van een Detachement van een Corporaal en vier Pondgasten te Grave, tot het waarneemen van 'sLands Veer aldaar, en het overzetten van de Wagten van en na het Kroonwerk. Ook zvn wel eens twee Pondgasten naai- Maaftricht gezonden, om de Wagten op de beide Eilanden , zo boven als beneden de Maas, over te zetten; het overige van de Compagnie wordt gereekend Guarnifoeh te houden binnen Dordrecht, alwaar zy gebruikt worden tot beRrrr 2 die- 'sGra- venhage. Rapport van de Commisfie tot Defenfie' Wezen ?» Refnf. 'Jaar §p.  Js Gra- venhage. Rapport van de Commisfie tot DefnfieWezenen Refol. daar op. Sterkte der Compagnie Pon- Lyst van Soidye. 'tonniers. , • u . t ter32dage in het jaar. iKapteta " ' ' / 5o[oo ƒ 570 6 4 1 Kaptein-Lieutenant 50 o o j/o .6 4 1 Lieutenant J00: "° ■« 4 2Sergeah'téri,iedera/-25: 0:0 5° 0 0 5£,'', , 6 3Corporaals,iedera 17:0:0 , 51 0 0 4" « xSmit ^ o: 0:0 14 100 165 7 | iBlikflager o: 0:0 14 10 0 7 ö 4T™lieden5ie-i4:io:o fi gh 6 iTambour ' 0:0:0 12100 14 - 9 iSolIiciteur 0:0:0. 1210 142 n 9 44gemeene Pond- 8 gasten,ieder a 12:10: o -550 o o /-óag 8 I* 6o~Hoofden $>]3 4 '. >w kc ostiow jïiaida? ys icewis •arfoaitnoU cstt ü) en 1300 NIEUWE NEDERLANDSCHE diening van de Werf en 't Magazyn , geichikt tot bewaaring van de Goederen en de Equipage van de Pontons en Bruggens. ' ' . Maar men zal gereedelyk toeftemmen, dat het eetal van 45 Hoofden , by de minfte opkomende neccsfiteit,in een Land, 'c welk van al e kanten met Wateren is doorfnecden, niet toerykende is; en dat, aangezien bekwaame Subjecten met op ieder oogenblik, wanneer men ze ontbeert zyn te bekomen , de Compagnie in een gantsch anderen ftaat zou behooren te worden gebragt ; en tot dat einde neemen wy de vryheid Uw Hoog Mogende den navolgende voet en inrigting m conuderatie te geeven.  JAARBOEKEN, OEiober, 1785. 1301 endaar omtrend te doen opmerken: dat in aanmerking van het getal handen, alleen vereischt tot de bewerking en bediening van eene eenvoudige Brug, 'c zy van Schepen ofte van Pontons, 44 Koppen, waar uit de Compagnie zoude beftaan, niet tc hoog fchynt genomen. Dat de vermeerdering van een Officier, tot onderwyzing van de Onder - Officieren en Gemeenen, ook niet als nodeloos kan worden geconfidereerd; dat de vermeerdering van twee Onder- Officieren,metonderfcheid van rang en foldye, contribuecreo moet tot opwekking van eene behoor-1 lyke naary ver en applicatie. Dat dc by voeging van, den Smit, Blik/lager en 4 Timmerlieden volfirekt' noodzakelyk is, om, ten eenen in cas vau nood, aanRonds Lieden by' de hand te hebben, kundig 'in zodanige handwerken• en ten anderen, om in Vreedenstyd te kunnen repareeren en onderhouden al het •geene tot Equipage behoort, en ook het nieuw vervaardigen van zodanige andere zaaken , welken anderzints, by aanbeReedinge ofte daggelden , by andere Lieden, met meerder kosten 'voor het Land moeten worden gemaakt. Dat een Tamboer daar by gevoegd is, om dat, wanneer de Pontonniers in haar .werk. verfpreid zyn, het commando door de Rem alleen niet kan worden gehoord, cn dat, zo lang de wyze van betaaling van de Armée op den tegen»'voordigen voet zal verblyven , ook op het voorbeeld van alle andere Compagnien , één man voor den Solliciteur zoude worden goed gedaan, om den Kaptein in de onkosten, op het ontvangen en o vermaaken der penningen vallende, tc geinoet "te komen, Die Compagnie zoude vervolgens een ander Gunrnifoen dan de Stad Dordrecht, kunnen worden aangeweezen; en aldaar alleenlyk het nodig getal manfchappen gelaaten tot bediening van de Werf &c. en van 's Lands Veeren , op eenige andere plaatfen' En wy begrypen, dat, tot een vaste Guarnifoensplaats, Breda niet ongefchikt zoude voorkomen, Rrrr 3 wan- 's Gra- VENIIACE. Rapport tan de Commis'ie tot DefenfieWezett^■n Refol. laar op.  •I •sGra- 1 veijha- ] ce. 1 Rapport > van de i Commis& tot DefenfieWzen ' en Refol., daar op. 302 NIEUWE NEDERLANDSCHE vanneer aldaar, of in den omtrek, een kleine Equi)age van eenige Ponconsmet haar toebehooren voor landen was; aangezien de Rivieren de Marck en de Dintcl, op verfcheide plaatzen, goede gelegendheien aan de hand geeven, om zo wel by Ril als by jnftuimie weder, by hooge ofte by laage Wateren, ie Pondgasten in den dienst van het Corps te exerceren en zelfs nu en dan een foort van CampeÜiént van InRruótie te doen houden; terwyl, voor ,o veel betreft het leggen van Scheepsbruggen, waar toe zig de nodige zaaken te Dordrecht bevinden de Pontonniers zig om een. zeker getal van iaarèn derwaards zouden kunnen begeeven, om zig ook in dat gedeelte van hun dienst bekwaam 'C De^meerdering van kosten, vereischt tot het brengen van de Compagnie Pontonniersin den Haat; welk! zo even is befchreven, zoude vervolgens naar onzegedagten, op den Staat van Oorlog bebooi en gebragt te worden ; ofte daar voor in eens uitgetrokken wordende voorfz. fomme van ƒ 10413 :16:4 in het jaar. Hier zouden wy gelegendheid hebben, onder de détails tot verbetering van de Armee, op te noemen de verbetering van het Corps Artilleristen1; dan Wy kunnen Ons dien aangaande referceren tot ons provifioneel Rapport en Plans ter Tafel van Uw Hoog Mog. op dit fubject op den 13 April 17 7 bereids uitgebragt, en hier nevens copielyk over geÏe7d fub Litt. b! , en wy moeten als nog infteeren, dat de Bondgenooten eenmaal overtuigd , dat den dienst van het Land vordert, dat met langer worde gedraald met de verbetering van een Corps, het welk in het defenfief Systhema van de Republiek X een importante rol fpeeld, e,ndeJk moge wtordengeperfuadcerd, om het voorfz. Rappoit en overgelegde Plans, hoe eerder zo beter, terconclufie te brengen. 0n_  JAARBOEKEN, OQober, 1789. .1303 Onder de generaale verbeteringen voor de Armée hebben wy gemeend aan Uw Hoog Mog. te mogen voordragen een point, het welk naar onze gedagten een onmisbaaren" invloed op de gefteldheid, dienst en vaardigheid van de Troupen van den Staat zal moeten hebben, en dezelven, by opkomende nood, tot een dadelyk employ bekwaam maken. Wy bedoelen hier mede, het doen campeeren van een gedeelte van het Leger 'sjaarlyks, of om het andere jaar, voor een korten tyd; zó dat qm een zeker getal van jaaren , alle de Regimenten in dienst van den Staat fuccesfivelyk zouden mogen hebben gecarri-peerd, en zig daar door ook tot den dienst te Velde beter in ftaat gefteld; waar door zy dan niet alleen ten allen tyde van al het daar toe nodige zullen voorzien zyn en blyven, maar ook terlens gereed gehouden , om by een opkomenden Oorlog , in Campagne te kunnen trekken; zonder dat men wederom genoodzaakt zy , alles op het uiterfte te laaten aankomen , en zig gevolgelyk buiten ftaat bevinde, om by den aanvang van een Oorlog, door het vert&onen van eenige énergie, aan de Wapenen van den Staat eenige de minfte achting te kunnen bezorgen, ofte ook eenig vertrouwen aan den Militair in te boezemen. Van welke heillooze gevolgen het voorbeeld der jongde tyden tot getuigenisfe zal kunnen ftrekken, en nog versch in ieders geheugen legd. Tot dat einde zoude op den Staat van Oorlog een toereikende fómme voor ieder jaar behoren te worden uitgetrokken, en Zyne Hoogheid als Kaptein-Generaal van de Unie, verzogt, om dezelve telken jaare tot het voorfchreeve object: te willen employeeren, zó en in mnniere, als Hoogstdezelve, zo met" opzigte tot de keuze der. Troupen, tyd, ofte plaatze, met den dienst van den Lande, en het nut en verbetering van de Armée, meest over«enkomftig zoude mogen oordeekn. | Rrrr 4 En 'sGra- venhage. Ratpntt ! an de Commis* fis tot l),f«r,f;e* Wazen en R. fl. d< at op.  VGravenha- ce. Ripport xnn de Cr,m nis. fi.' rot ' nef 'enfff Weien tn Rrf'ol daar op. 1304 NIEUWE NEDERLA NDSCHE En aangezien in de refpective Provinciën, uitgenomen ip die van Zeeland, geene fchikkingen voorbanden zyn, om aan de Militie een behoorlyke bewaarplaats voor Tenten, Karren, Wagens, en 'c geen verder tot campecren en te Velde trekken nodig h, te bezorgen; en daar van allezints het gevolg is, dat de Veld - Equipages, of worden verwaarloosd , of de bewaaring van dezelven, tot groot bezwaar voor de Militie moet uitvallen; en dat dus in allen gevalle de dienst van 't Land daar door moet komen te lvden ; zo kan het niet als tenuitcrRen noodzakelyk' worden aangemerkt, dat daar m dan ook worde voorzien. Wy zouden dienvolgens van gevoelen zyn, Hoog Mog Heeren! dat Zyne Hoogheid cn den Raad van Staate door Uw Hoog Mog. zouden behooren te worden verzogt, om zodanige fchikkingen daar omtrend te beraamen, als Hoogstdezelve Zyne Hoogheid en den Raad met den meeflen dienst van den Lande , meest overeenkpmftig zouden mogen oordeelen. In ons onderzoek omtrend de verdere Pointen, welke op de verbetering van de Armée in 't generaal en van den Soldaat in 't byzonder van invloed kunnen zyn , is ons de verwisfeling en ce permanentie der Guarnifoenen van dien aart voorgekomen, dat wy gemeend hebben, aan Uw Hoog Mog, verflag tc mogen doen van de redenen , welke v'jor en Hgtn de permanentie der Guarnifoenen kunnen worden bvgebragt. Zommigen van beiden dezelven zyn ons van dat gewigt toegefchenen , dat wy in eën zaak, waar by zo veel huishoudelyke détails van den Soldaat met de generaale belangens van de Armée zyn geconnecteerd, en welke daarom door Militairen alléén behooren re. worden beoordeeld , geaarzeld hebben tot een befluit te komen ; en verkoózen hebben de voor- en nadeelen alleenlyk en zonder party' te kiezen, te indigiteeren;  JAARBOEKEN, OElober, 1780 1305 ten einde , met opzigte tot de changementen der' Guarnifoenen, het een met het ander mogelyk zou- de kunnen worden gecompenfeerd ; zó en in manie- c re als Zyne Hoogheid, als Kaptein - Generaal, naar Hoogstdeszelfs meerdere kennis van a) het geene ten dezen in confidcratie kan komen, voor het grootfte t oirbaar van den Lande, en van de Militie van den < Staat, zonde meenen te behooren. / Vooraf zyn wy in 't generaal van begrip, dat argumenten , gehaald uit het gebruik, plaats heb-, bende by andere Mogendheden, van weinig ge-, wigt moeten worden gehouden, en dat het in dat opzigt waar is, dat exempelen wel gefchikt zyn, om een zaak op te helderen, maar geen grond van bewys altoos opleeveren; en is 'er eene Regeeringsform , minder vatbaar voor navolging van het Uitheemfche , zo gelooven wy, dat het die is van deze Landen; alwaar de vreemde indellingen, welke in het afgetrokkene voor de verfiandigfte'mogen worden aangezien, dan eerst hier te Lande voor aannemelyk kunnen worden gehouden, wanneer zy met de voornaamfle belangens van de onderfcheiden deelen van het Bondgenootfchap kunnen wor> den overeengebragt. Het is dan uit dat oogpunt dat de argumenten in dezen moeten worden befebouwd, of men loopt gevaar, dat zy alle kragt van toepasfing zuilen verliezen; en het is met dat inzigt, dat wy (>e verfchillende gevoelens in dezen zullen optellen. De ongelykheid der Guarnifoenen hier te Lande, vooral in Zeeland en in Vlaanderen, leeven een der gewigtigfte bedenkingen op, tegen de vol ftrekte permanentie der Guarnizoenen. Dan de ze bedenkingen zouden veel van haar gewigt ver liezen, by aldien de Armée ofte de Nationaale Re gimenten, en meer fpeciaal de Regimenten, wel ke in Zeeland én Staats-Vlaanderen leggen, doo Ingezeetenen dier Kwartieren konden worden gere cruteerd, 't welk geenzints hetge\«alis; éénsdeels Rrrr 5 aan 5 Gra- ' 'ÉNHA-:E. lapport an de ,'immiS'' 'e tot JeftnfïeVezenn tiefol, laar op. 1  i3oö NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- VËNHAGE. Rappo-i van de Gommisfii tot f Vezen en R'tfói daar op. aangezien, de Ingezeetenen van Zeeland, meerde? geneigdheid voor den Zee-, dan voor den Landdienst doorgaans betoonen; en weinig Rccruten uit Staats-Vlaanderen, en volRrekt geene uit OoRenrvks- Vlaanderen, kunnen worden getrokken, zederd de Keizer geen vreemde Soldaatcn op zyn Territoir wil admitteeren, zó, dat, anderdeels, de aldaar liggende Regimenten met Buitenlanders .en meest Duicfcbers moetende worden aangevuld, de ondervinding evidentelyk heeft geleerd, welke moeite het telkens kost, om dezelven aan te werven, wanneer het bekend is, dat zy naar die mingezonde Lugtltreeken zyn gedestineerd; zwaarigheid , welke zoude vermeerderen, indien zy den gantfehen tyd van hunnen dienst zouden moeten doorbrengen", in plaatfen, alwaar ieder jaar omtrent een zesde gedeelte van ieder Regiment moet worden vernieuwd; ter zaake dat de aankomende Lieden zig niet dadelyk aan de Lugt kunnen ge.vennen, en waar van zig de nadeclige invloed fomtyds- eerst, op het tweede, en ook wel op het derde -aar, op het hevigfte docd gevoelen, waar door het dan ook niet te bepaalen valt, of. de ziektens, door toeleg van eenig meerder douceur, zouden zyn tc verminderen, vermits daar in wel eenige compenfatie van genot zoude zyn geleegcn, maar de uitwerkzelen van den Dampkring daar door niet geheel kunnen worden" weggenomen. Zo ook worden de Plaatfen en Forten , alwaar geen geheel Bataillon te zaamen kan worden geleegerd/niet gdchikt geoordeeld, om beftendig dezelfde Militie by zjg te behouden; maar veel eerder, dat dezelve niet langer dan een of ten hoog. Ren twee jaaren zoude behooren te blyven leggen; vermits, wanneer de Regimenten met kleine Detachementen langer uit elkander verfprcid leggen , zulks kwade gevolgen voor de goede ordres en voor dc betragting van egaliteit naar zig lleept; het welk wederom moeijeiyk te herRellen valt, wanneer die Corp-  JAARBOEKEN, OElober, 1789. *8*7 Corpfen naderhand geheel in een of ander Guarni-; zoen terug zullen koomen. Buiten en bcnalven, \ dat het in veele Guarnifoenen binnen de Provinciën ( bezwaarlyk is, aan Regimenten, welke aldaar.lange verblyven, eene goede discipline en fuborcma- , tie te doen obferveeren, en daar door dan dagelyks 1 verflimmeren ; vooral wanneer de Manfchappen , < waar uit de Regimenten belhan, grootendeels ge / boortig zyn van de Plaatfen, alwaa zy in Guarnifoen leggen, en een al te grootcn ommegang met 1 •den Burger de denkbeelden van Krygstugt by hun. verzwakt;■ al het welke niet als door verandering van Guarnifoen kan worden' verholpen. Dat dan daar door; (door ééne al te naauwe verbinding en zamenleeving met den Burger,) de Militaire geest, welke in de gefchaapenheid van de Ke geeringe van deze Landen, zo wel te veel kan verflauwen als te fterk getrokken worden, gevaar loopt van eenigzints uitgedooft te worden; 't welk zo vee! te meer re vreezen zoude zyn, aangezien het aangaan van Huwelyken in permanente Guarmioenen moeielyker aan den Soldaat zal zyn te weigeren; waar door dan de Armée met een aantal Vrouwen en Kinderen zal worden belaaden; voor dewelke geen middelen van beftaan, wanneer het Leger te Velde trekt, kunnen worden uitgevonden, en waar voor in allen gevalle in de meeste Provinciën geene, ol maar.zeer gebrekkige voorzieningen voor handen zyn. Men voegt hier by, dat zelfs in tyden van beftendigen Vreede, byzondere omftandigheden zig kunnen voordoen,dat het eene Regiment meer voor deeze, en het ander voor een andere plaats geiehiktcr zoude kunnen weezen; en dat ook daar en boven het eene Regiment meerder voordeden aan zyn Guarnifoen komt toe te brengen dan het andere, uit hoofde van het verfchil der betaalinge, en ge volgelyk van de verteering: gelyk zulks van de Regimenten Zwitzers tot de Nationaaien plaats heeft; • voordeden, welke door de beflendighcid üöb (juar" ;Gra- KjNlfA- :k. 'ieippOtt an 'k Jomnlis- :' têl %fe„fie- Vezen- nR,fol. 'aar tp.  ':, Gra- VENHA- GE. Rapport Van de Commisfie M Defenfie Wezen en liefol daar op -1303 NIEUWE NEDERLANDSCHE nifoenen aan dezelfde plaats verknogt blyven, ~en daar door aan andere plaatfen een grond tot klagte geeven, wanneer zy daar van verflooken moeten blyven; terwyl ook, aan een anderen kant, het eene Guarnifoen voordeeliger voor den Soldaat uitvalt dan het ander, waar door dan dezelfde voordeden niet by ieder egaalyk kunnen ;worden genooten. , En laatftelyk word onder de redenen tegens dc permanentie der Guarnifoenen geallegeerd eene c.on . fideratie van een politieken aart, wdke wy mede onder de voorgaande zullen optellen,om de zaak op zyne eigen waarde, en in zyn geheel, te laaten berusten. Dat, • namentlyk , de permanentie der Guarnifoenen éénmaal voor het Leeger van den Staat vast gefteld zynde, daar door in de gevallen, dat de nabuurige Mogendheden eenige buitengewoone bcweegingen onder derzelver Troupes \ ofte Krygstoeberealfelen zouden in het werk Rellen,, de voorzigtigheid zoude vorderen; dat de meest geëxponeerde Frontieren met meerder Troupes zouden behooren te worden voorzien; waar door dan, uit hoofde der ongewoonheid van het changement, 3igwaan by die Mogendheden, weiken zouden vermecnen daar by belang te hebben, verwekt zou worden, en de Republiek vervolgens in eenige ongelegenheid kunnen geraaken. Wy verzoeken, Hoog Mog. Heeren! dat ;.or, van de Commisfie tot Dtfenfit Wez"ti en liefol. daar op. \ ' verbeeteren, cn zyn Vrouw cn Kinderen de kost te bezorgen; terwyl, als hy telkens moet veranderen , hy geduurende 't marcheeren niet alléén niets verdient, maar in zyn nieuw Guarnifoen aangekomen zynde, zo hy alweder werk kan vinden, 'er zomtyds een geruimen tyd verloopt, eer hem zulks gelukt; waar van dan al veelal het gevolg is, dat eenmaal in fcbulden geraakt , en zig buiten -Raat bevindende om dezelven te voldoen, hy tot vermyding van de vervolging , de defertie moet verkiezen, om de gevolgen zyner fcbulden te ontloopen. Dat de huwelyken der Soldaaten i.n permanente Guarnifoenen aangemoedigd wordende, een beter voorziening voor het onderhoud der Kinderen zou kunnen worden.in agt genomen, en daar door eene nieuwe fource van werving te weege gebragt ; aangezien de Kinderen, uit die huwelyken gebooren , als van zeiven, tot den militairen Rand en dienst worden opgeleid. ; •Dat met relatie tot de verflaauwing van de militaire Krygstugt in kleine plaatfen , alwaar geen geheel Battaillon te zaamen kan blyven, daar door de Krygstugt weinig zoude komen te lyden; in confideratie, dat de discipline en fub - ordinatie geheel en a! moetende afhangen van de zorge en attentie van de commandeerende Officiers, de zwaarigheid daar en boven nog zou kunnen gevonden worden, indien zodanige plaatfen, of met Invalides, of met Commando's van zes weeken ofte drie maanden, na maate van de afgelegendheid der groote Guarnifoenen , zouden kunnen worden bezet En dat laatflclyk geene der inconvenientien, welce tegens een meerdere permanentie van Guarnifoeïen zouden kunnen worden aangehaald, zig opdoen n zommige Regimenten van den Staat, welke in len Hage beftendig in Guarnifoen hebben geleegen. Zie daar, Hoog Móg. Heeren ! een precies van le voornaamfte reedenen, welken voor of tegen de.'37 ze  JAARBOEKEN, OBchr> 1789. 13" ze materie in confideratie komen , en tusfchen de- ■ welke wy niet zullen kiezen; als van begrip zynde, dar veele andere omfiandigheden daar omtrent kun-, nen zaamen loopen, welke de keuze van een grootere ofte geringere duurzaamheid van Guarnifoen moeten aanpryzen of doen verwerpen; en welke alléénlyk door "Zyne Hoogheid, als Kapitein-Generaal, in hunnen gantfchen zaamenhang, kunnen en behoo-^ ren te worden beoordeeld. Onder eenige andere poinóten, welke wy van,belang voor de confcrvatie en het maintien van de-Armée van den Staat hebben gereekend , is Ons als aöeQ der gfitingfte de bezwaarende wyze van recru-. teeren voorgekomen, en welke op den tegenswoordtótm voet niet lange zonder de totaale ruïne van de relpeclive Kapiteinen zal kunnen voortduuren. 1 Immers valt bet van dag tot dag moeielyker zig de noodige Manfchappen, onafangezien de zwaare handgelden , tot hei voltallig houuen der Compagnien te bezorgen ; de voormaalige resfources tot recruteering zyn thans afgefneeden. In de OoflenryKfche Nederlanden, waar de werving voor dezen was geoorloofd, is zulks nu volllrekt verbooden ; in de Duiti'che Rykfteeden, pleegen de Nederlandfche Wervers openuyk de trom te mogen roeren; dog de Keizerlyke beveelen hebben die resfource mede verydeld; in het Hertogdom van Gulik is de belemmering zo groot, dat men menigmaalen de Wervers zelve met de door hun gemaakte Recruten heefi moeten verliezen ; de groote Leegers in Duifschlanc abforbeeren daar en boven een groot getal Man. fchappen, welken anderzints naar deze Landen kwamen afzakken ;zo dat ons weinig anders overig blyfi dan de Staaten der Duitfche Vorflen, welke Regi meuten in dienst van dezen Staat bezitten; wanneei nog het transport der Recruten ten uiterfle moeielyl vak , zo dra zv over de Landen , of Landengtens, onder het gebied van Zyne Keizerlyke Majeftei flaan sGra/enha- ïe. . ... Rappntt' >an de Zowtnisky Ie tot \ Oefftifii* Wezett >.n Refol, laaf op, 1 t  i312 NIÉUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha; ge. Rapflfy t van de Com:, 1' fie m DifenfieWezenen He/bi. daar op. ftaande, moet pasfeeren; terwyl in onze Landen zeiven de recruteering van dag'tot dag afneemt, en maar weinige Regimenten uit dien hoofde kunnen worden voorzien. Het gemis van zo veele voormaalige hulpmidde-1 len word dan ailéénlyk verholpen door het uitreiken van excesfief hooge handgelden, zullen de Compagnien voltallig gehouden worden. Dan waar door het dan niet zelden, by eene buitengewoone defertie ofte flerfte, komt te gebeuren, dat de Kapiteinen van zodanige Compagnien , geene ofte zeer geringe voordeden van dezelve kunnen genieten, en hun een regtmaatig middel van beRaan, met den yver voor een dienst, waar in zy hunne ruïne te gemoet zien, word ontnoomen. Alle die zwaarigheden en bezwaarnisfen, eerder zullende vermeerderen dan opgeheeven worden , vereisfehen eene gepaste voorziening: en wy hebben tot dat einde geconfidereerd, of de zaak niet eenigzints zou kunnen gevonden worden met het bepaalen van'het handgeld tot eene-zeekere fomme, welke de Kapiteinen niet zouden vermoogen te boven te gaan; ofte met de Kapiteinen van de recruteering te ontlasten, en tot dat einde by ieder Regiment, Escadron ofteBataillon,eeneRecruteerings-Kasfe te formeeren, gelyk zulks in eenige andere DienRen van gebruike is; dog, aangezien in. het eerfle geval, het misbruik van zodanig middel, hoe zeer op zig zeiven van veel nut, voor agtelooze of minaétive Kapiteins, zou kunnen dienen tot grond vaa prEetenfe verfchooning over de onvoltalligheid hunner Compagnien, als of zy tegens den bepaalden tyd □f prys geene Recruten hadden kunnen bekomen: en in het tweede geval, gemerkt de zinnelykheid van den Recruut, om zig liever in de Compagnie van één Kapitein, boven den anderen te engngeeren, waar door dan een Kapitein meerder faciliteit by le Werving vind dan de anderen; en aangezien de jaaryver van de Kapiteinen zelve, om hunne Com- pa-  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1313 pagnien boven die van den anderen , in keuze van Manfchappen te doen uitblinken, daar door mogelyk zou kunnen worden verzwakt, maar in alle gevallen geconfidereerd zynde, dat de groote grond van bezwaar voor al moet gezogt worden in het gebrek aan Manfchappen, en aan toereikende middelen om dezelve te bekomen, zo zyn die twee middelen ons niet in de prefente tydsomftandigheid, als wezendlyk tot verbeetering van de Armee gefchikt, voorgekomen; en het bezef daar van heeft ons naar den voorflag van andere resfources doen omzien, en tot welken wy ons in dezen het liefst zouden bepaalen. Naar onze gedagten zoude de zwaarigheid best te vinden zyn door het aangaan van Conventien met eenige Vorften en Heeren in Duitschland, voor een zeker bepaald getal van jaaren; waar by zy, tegens een regulier Sublidie, zig zouden verbinden , om ieder jaar een zeker getal Recruten aan dezen Staat te leveren; en welk getal zou behooren geëvenredigd te zyn aan het getal van Manfchappen, welke men zou vermeenen tot recruteering van de Armée jaarlyks nodig te weezen, ten ware men het aangaan van een diergelyke Conventie met voorfz. Vorften in Duitschland by preferentie zoude verkiezen, als waar by zy zouden toeftaan aan de Regimenten, daar toe als dan fpeciaal te adfigneeren, om de nodige Manfchappen voor dezelven , tegens eene bepaalde fomme per man, in hunne Staaten te mogen aanwerven. En dat, by aldien deze voorflag zou mogen worden geampiecteerd, Zyne Hoogheid door Uw Hoog Mog. zouden behooren te worden verzogt, om te willen overleggen , en Hoogstdeszelfs hoogwyze confideraticn en advis aan Uw Hoog Mog. te doen toekomen, met welke Vorften, en op wat wyze, zodanige Conventie, tot het grootfle nut van de Armée, en met het minfte bezwaar van de finantie, Ssss zou- 's Gra- venhac-e. Rapport tan de CommisIe tot Deferifie'Vezenm Refil. laar op.  's Graven hage. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol daar op, [314 NIEUWE NEDERLANDSCHE zouden kunnen worden aangegaan en tot ftand gebragt. Daar door zou dan worden geëffectueerd, Hoog Mo». Heeren! dat de Armée van den Staat, door I een geregelde en min kostbaare fuppletie van Manfchappen, voltallig zal kunnen worden gehouden; dat ten minften in een zekeren graad de hulpmiddelen daar toe fterk zullen wezen gefaciliteerd; en daar door zal dan ook de toeftand der refpective Ritmeefters en Kapteinen, door een meer toereikend middel van beftaan, worden verbeterd; maar, wanneer wy daar by hebben in aanfehouw genomen, dat genoegzaam de geheele Armée van den Staat, zedert het begin van den Oorlog, met het Rykvan Groot-Brittannien gevoerd, en daar na, geduurende de Onlusten, die met Zyne Roomsch- Keizerlyke Majefteit hebben plaats gehad: en, zo vervolgens in den tyd van de verregaande verdeeldheden, welke tusfchen de Bondgenooten onderling, en dé Ingezeetenen onder elkander, zo ongelukkig hebben welubfifteerd: door geftadige marfchen te Lande, en transporten te Water, zelfs in de ongunftigfte jaarsetyen, en door de daar mede allezints gepaard oaande fatigues en ongemakken, zeer veel heeft uitgedaan en geleden; wanneer wy, zeggen we, daar by verders hebben opgemerkt, dat, hoe zeer alle jj de Regimenten daar in niet even veel deel hebben gehad, geene van dezelven egter daar van geheel zyn bevryd gebleeven: zo hebben wy Ons teffens J overtuigd gehouden van de noodzakelykheid , om | door het toeleg van eenig foulaas, douceur, grati-;: ficatie ofte dedomagement aan de refpective Rit-i; meefters en Kapteinen, zo van de Cavallery, Dra-; gonders, als van de Nationaale, Duitfche en Waal-i fche Infanterie, dezelven te bekwaamen, om hun-fc ne Compagnien wederom in goeden en behoorlykeni ftaat te brengen en te behouden ;' en dat zulks als; een zeer wezendlyk point van verbetering voor de  JAARBOEKEN, Odober, 17S9. 1315 de Armée van den Staat moest worden geconfidereerd. Als zodanig vloeide de befchouwing daar van wel in een zeker opzigt uit den generaalen last, vervat in Uw Hoog Mog. Refolutie van 4 Mey 1785. Onze aandagt wierd nogthans meer fpeciaal op dit point gevestigd door eene Prbpofitie, welke Zyne Hoogheid in onze Vergadering heeft gelieven te doen ; ftrekkende namelyk , om de fchulden der Compagnien Cavallery, Dragonders en Nationaale, Duitfehe en Waalfche Infanterie, uic de zo even aangehaalde oorzaaken ontftaan, ih ovérweeging te neemen; ten einde op het exempel van den Jaare 1749, toen de nodige fchikkingen tot voldoening der Compagnie - fchulden van de Regimenten Dragonders in dienst van den Staat, door Uw Hoog Mog. zvn gemaakt ; en op het exempel van den Jaare 1 - * r", wanneer ten behoeve van de Ritmeefters van de Cavallery, met opzigt tot de fchulden van de gereduceerde manfchappen, gelyke voorziening is we laan ; ook thans daar omtrend eenige voorzie• Hing Vu'generaale fchikkingen aan Uw Hoog Mog. i door ons zouden kunnen worden voorgedragen ; 1 terwyl Hoogstgedagte Zyne Hoogheid zig teffens geliefde bereid te betoonen, om ons dien aangaande alle zodanige informatien en elucidatien te fuppe» i diteeren, als Wy zouden meenen tot faciliteering \ van dit werk nodig te zullen hebben. Zulks heeft dan te wege gebragt, dat Wy ons de volvaardigheid van Zyne Hoogheid tot bevordering van al het geene eenigen invloed op het algemeene welzyn konde hebben, te nutte maakende, Koogstgemelde Zyne Hoogheid, op Ons verzoek Iheeft goe Igevonden, zig door de Kapteinen of comimandeerende Officieren van de Compagnien Caval* lerv Dragonders, Nationaale', Duitfehe en Waalfche'infanterie,- een naauwkeurige en'zeer in het détail gaande opgave te doen geeven i. Van alle de'deferteurs en dooden, gepasSsss 2 por- 'sGrtA-, VENHA* GE. Rapport van de CommiS' (ie tot Defenfie* Wezen en Refol. daar e/>»  I3i6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha- ci. Rapport van de Commis' fie tot DefetifieWezenen Refol. daar op. porteerdens, gegageerdens, met briefjes van ontfiag weggezondenen, en geëxecuteerdens by vonnisfen; en met opzigte tot de Cavallery en Dragonders, van 't geen mogt verloeren zyn op de paarden, door Deferteurs mede genomen, welke ieder Kaptein , zedert i January 1781 tot ultimo Maart 1788 had gehad; met uitdrukking van de fchuld, die ieder van dezelven mogt hebben naargelaaten; gelyk mede van de fchulden, naargelaten door de Manfchappen, welke met het einde van het Jaar 1785 gereduceerd zyn geworden; zó nogthans dat die Kapteinen , welke op 1 January 1781 hunne Compagnien nog niet bekomen hadden, de voorfz. opgave zouden beginnen van den tyd af, dat zy hunne Compagnien hadden verkregen. 2. Eene gelyke opgave van de toenmaalige (24 Maart 1788) Compagnie's fchulden; dat is, een ftaat der fchulden van alle de manfchappen , zig te dier tyd (24 Maart 1788) by de refpective Compagnien bevindende. 3. Een opgave van het employ, welk van de refpecfive Esquadrons , Battaillons , en des noods, Compagnien, zedert den 1 January 1781 tot ultimo Maart 1788, was gemaakt; behelzende, hoe menigmaal dezelven zedert dien tyd van Guarnifoen zyn veranderd, waar zy jn Guarnifoen waren geweest; hoe lang aldaar verbleven; of, waar, en hoe lang, zy gecantonneerd of gecampeerd hadden: met fpecificatie van alle dedommagementen, douceurs, ofte gratificatiën, die zy te eeniger oorzaak, onder wat benaming ook , in het voorfz. tydvak, zouden mogen hebben genoten ; met expresfie van den tyd wanneer, en van welke Provinciën , Kwartieren ofte Steden; daar van alleenlyk uitgezonderd het dou-  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1317 douceur vün f 600, het welk door Uw Hoog Mog. in het jaar 1785 aan alle de Kapteinen effectief, in dienst van den Staat, gegeeven zyn tot aanfchaffing van de Tenten en VeldEquipage ; mitsgaders ook met uitzondering van de Gelden en Gratificatiën , welke aan eenige Regimenten, Battaillons, of aan enkelde Compagnien, die, in de jaaren 1786 en 1787 in de Provincie van Holland en de Stad Utrecht gelegen, door de Provincie van Holland waren gegeeven geworden. De bloote optelling van alle die pointen zal voldoende zyn, om al aanftonds te doen blyken van de oorzaaken, welken wy, nevens Zyne Hoogheid, hebben gemeend, dat tot het agterweezen der refpective Ritmeefters en Kapteinen, in voegen voorfz. aanleiding hebben kunnen geeven; en ook teffens, dat geene moeite is gefpaard,nogte dat men bedugt is geweest in een fchier inextricabel détail te treeden , om maar te kunnen nagaan, en vervolgens in eene zekere mate van evenredigheid, te kunnen bepaalen , welk douceur aan de voorfz. Ritmeefters en Kapteinen tot dedomagement zoude kunnen worden gegeeven; dat is, om het zelve te kunnen bepaalen in zodanige evenredigheid, als waar voor een zaak van dezen aart, en waar by zo veele détails en byzonderheden in confideratie moeten komen, kon worden gereekend alleenlyk vatbaar te weezen. Wy zyn niet van voornemen de attentie van Uw Hoog Mogende op te houden met de menigvuldige détails, welke het gevolg zyn geworden van de beantwoording op alle de pointen, die van de refpective Ritmeefters en Kapteinen door Zyne Hoogheid invoegen voorfz. zyn gevraagd; en wy mogen het allezints voldoende rekenea, aan Uw Hoog Mogende open te leggen de gronden, waar op dit geheele werk by ons is gefchoeid , en op welken Ssss 3 wy 's Gra- VENHAGE. Rapport ian dg CommiS' (te tot Defenjte* Wezen en Refol, daar op.  *s Gra- VENHACE. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol daar op. 1318 NIEUWE NEDERLANDS CHE wy de fpoedige afdoening van het zelve zulleU aanpryzen. Het hoofd-oogmerk van Zyne Hoogheid, Hoog Mog. Heeren! en het onze, is geen ander, dan om de refpective Ritmeefters en Kapteins in ftaat te ftellen om'derzelver Compagnien voor het vervolg in beter ftaat te brengen en te houden. - Zulks zal voornamelyk kunnen worden te weege ■gebragt, door betaaling van eenige verliezen, zo als die door de Kapteins, op den Eed aan den Lande gedaan, aan Zyne Hoogheid zyn opgegeeven; mitsgaders door het uitreiken van eenig douceur, tot vergoeding van zodanige fchadens en extraordinaire i onkosten,' welke niet fpecifice hebben kunnen worden gedetailleerd. Maar wy hebben, om dat hoofd - oogmerk niet aanftonds uit het oog te verliezen, gemeend, dat i alle zodanige Kapteins, welke zedert het doen der 1 voorfz. opgaven aan Zyne Hoogheid, dat is zedert ultimo Maart '1788, tot de finaale conclufie van dit I werk toe, zullen zyn gekomen te overlyden, of op ! de eene of andere wyze hunne demisfie hebben be- • komen, in geene aanmerking meer in dezen behoorden te komen; aangezien de betaaling. van verlie- \ zen, en bet uitreiken van douceurs, niet meer, voor zo veel hun aangaat, aan dat hoofd - oogmerk zou- i de kunnen beantwoorden. Zo hebben wy ook gemeend, dat ten aanzien van de Compagnien infantery : niet zo zeer als een 1 object van vergoeding in aanfehouw zouden behooren te komen de fchulden van dezelve Compagnien; I dat is, de gelden, welken de Manfchappen aan 1 hunne refpective Kapteins, by het doen van de voorfz. opgaaven, fcbuldig waren, aan den eenen kant, om dat dezelven, over het geheel genomen, niet kunnen gehouden worden, zeerconfiderabel te zyn; alzo die, over alle de Regimenten Nationaa-s le, Duitfche en Waalfche Infanterie, volgens de voorfz. opgaave, aan Zyne Hoogheid gedaan, op  JAARBOEKEN, OSlober, 1789. 13.19 ?4 Maart 1788 alleenlyk bedroegen , de fomme van ƒ 101315 : o : o,'en ook, laan den anderen kant, om dat de refpeclive Kapteins daar voor hunne pratenfien op de Manfchappen behouden, en die prsetenfien van den eenen Kaptein overgaan op den anderen , maar ook voornamentlyk , om dat uit de meergemelde opgaven heeft gebleeken, dat, by zommigè Regimenten, de eene Compagnie merkelyk meer in fchulden is, dan wel de andere: hoe zeer dezelfde marfchen gedaan, en het zelfde geleden hebbende; waar uit dan moet worden opgemaakt , dat die meerdere of mindere fchulden veelal veroorzaakt waren geworden, door toedoen van den Kaptein zelve, 't zy door eene min goede adminiftratie, ofte ccconomie;'t zy dat de eene heeft goedgevonden, meer geld aan zyne Soldaaten te leen en dan den andere. Wy hebben ons dan bepaald tot de befchouwing der verliezen , en der fchadens , of extraordinaire onkosten, door de refpeclive Kapteinen geleden. Onder de eerfte rekenen wy de fommen, fchuldig gebleven aan de Kapteinen, door de dooden, de deferteurs, gepasporteerdens, de gegageerdens, de met briefjes van ontflag weggezondene, of de geëxecuteerde^ by Vonnisfen , zedert 1 January 178 f, of zo veel later als ieder Kaptein zyn Compagnie bekomen heeft, tot ultimo Maart 1788; als mede hoe veel de gereduceerde Manfchappen zyn fchuldig gebleeven, en op de monteering van de laatfte is verlooren ; omtrend al het welke wy van begrip zyn,. dat het tot een merkelyk foulaas voor de Kapteinen zoude verftrekken, cn dus bevorderlyk zyn 'aan het oogmerk van deze delibera-, tie, wanneer die praztenfien betaald wierden; en weshalven wy van gevoelen zyn, dat dezelve vervolgens , hoe groot of klein die zouden mogen wezen, zouden behooren te worden goed gedaan. Dan voor en al eer wy ons ten aanzien van Uw Hoog Mogende dieper in deze materie fteeken, moeten wy Uw Hoog Mogende informeeren, dat Ssss 4 van *s Gra- venhage. Rapport van ie Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op.  i320 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- VENHA-i Gil. Rapport van de Commisfie t»t Defenfie Wezen en Refol. daar op. van alle de opgaaven , welke van die verliezen, 1 oor de Kapteinen der Compagnien Nationaale, Duitfche en Waalfche Infanterie, aan Zyne Hoogheid zyn gedaan , met grooten arbeid is vervaardigd een Extract; het welk ons is gecommuniceerd , door de Heeren, die van wegen den Raad van Staate in onze Vergadering hebben gecompareerd, en dat het zelve Éxtract thans by den Raad van Staate is berustende. Dit Extract is niet gefchikt, om als een Bylaage van dit gedeelte dezer Memorie te worden overlegd, Hoog Mogende Heeren! aangezien het zelve niet alleen van geen nut kan zyn, maar veel eerder zoude gefchikt zyn, om 't oordeel omtrend de begrooting van de aldaar uitgetrokken fomme te misleiden , wanneer daar by niet teffens wierden vergeleeken de Lysten , houdende de opgaaven, waar uit dat Extract is geformeerd; dan welke Lysten wegens derzelver volumineusheid en menigvuldige détails, niet ligtelyk af te geeven zouden zyn; en dat daar en boven de fomme totaal, welke daar in, in voegen voorfz. Raat uitgetrokken, veele verandering, dat is, vermindering zal kunnen en moeten ondergaan, voor en al eer wy begrypen, dat dit werk zyn gansch beflag zal hebben kunnen ontvangen; om redenen dat, gelyk hier boven is gezegt, uit deze berekening zouden worden gelaten de Kapteinen, welke zedert ultimo Maart 1788, tot de afdoening van dit werk toe, zullen zyn overleden , of hunne demislie hebben bekomen; waar door dan anderzints een zeer onvolmaakt gezigt van deze computatie aan Uw Hoog Mogende en aan de Bondgenooten zoude zyn gegeeven geweest. Wy agteffhet nogtans nodig, om tot beter verftandvan de zaak, hier by te voegen, dat by het bovengemelde Extract, het verlies op de monteering der gereduceerde Manfchappen aan de Regimenten, op de Friefche repartitie ftaande, niet is goedgedaan, en zelfs door zomtnige Kapteinen niet is opgegeeven; om dat de Provincie van Friesland, aan alle h»a-  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1321 baare Kapteinen haarer repartitie vyf leeningen voor ieder gereduceerd man heeft goed gedaan, met or der, dat zulks zoude ftrekken tot dedomagement van dezelve gereduceerdens. Onder de tweede, dat is, onder de fchadens en extraordinaire onkosten , hebben wy gerekend de fchadens en onkosten van zodanigen aart, als waar van het montant niet praecifelyk heeft kunnen worden opgegeeven; en welke veroorzaakc zyn geworden door het extraordinair en menigvuldig employ, S 't welk geduurende dat tydvak van de voorfz. Regimenten Infantery is gemaakt. Wy hebben dit extraordinair en menigvuldig employ , waar toe de omftandigheid der tyden geduurende het zelve tydvak geboorte heeft gegeeven, en de daar door ontRaane fchadens en onkosten, gehouden voor de aanleidende beweegredenen van deze deliberatie: en aangezien dezelven niet wel in ! gelde zouden kunnen worden geprizeerd, zal hes ligt te begrypen zyn, dat daar toe ook niet kan worden voorgeflagen eene voldoening, op den voet, als zo even omtrend het artikel der Verliezen is gefchied : en dienvolgens zyn wy van gedagten, dat daar in , op een andere wyze, en wel by formevan ! douceur ofte gratificatie, zoude behooren te wor- ! den voorzien. Dan eene allezints juifte evenredigheid zal in dezen niet kunnen worden geobferveerd; om dat de gevallen van het divers employ van meest alle de ! Compagnien zodanig zyn gediverfifieerd < dat, daar zy dus niet wel in gelde hebben kunnen worden begroot, dezelven ook niet in den toeleg van ! een douceur praacifelyk kunnen worden gepropor- I tioneerd; zodanig dat men, over die ongelykheid héénen Rappende, zoude genoodzaakt kunnen zyn, zig te bepaalen tot den toeleg van een egaal douceur aan alle de Kapteins indiflinctelyk; in welke maate ook het employ hunner Compagnien, van den eenen tot den andere zoude afwyken, Ssss y De sGra- MHA- GE. Rapporvan de Commis (ie tot DeferfieWezentn Refol. daar op.  1322 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha-. ce. Rapport van de Commis^ Jii tot Defenfie Wezen en Refol, tiaar op. De redenen, waarom wy nogthans zodanig middel voor ons niet hebben verkozen, laaten. zig van zelve genoeg gevoelen; en wy hebben daarom geprefereerd een zekere proportie by aproximatie te beramen, waar by de meerdere of mindere fatigues en onkosten , waar aan deze ofte geene Kapteins blootgefteld zyn geweest, in aanfehouw zyn genomen. . Den grond daar van hebben wy gemeend te kunnen plaatzen in de onderfcheiden GuarnifoensVeranderingen, Campementen, ofte Cantonnementen welke ieder Compagnie gehad heeft, zedert i January 1781 tot den laatften Maart i"88, en tot dien grond hebben wy ons dan ook alleenlyk bepaald; zonder reguard te neemen op eenige perfoneele confideratien, welke in faveur van deze of geene zomtyds zouden kunnen worden geallegueerd; en ook zonder reguard te neemen op zodanige fchadens en onkosten, welke wel by de opgaaven aan Zyne Hoogheid gedaan, zyn vermeld; maar welke, in de behandeling van dit werk, niet zyn voorgekomen van dien aard; dat zy een object van extraordinaire vergoeding zouden behooren op te leveren; of ook zyn zodanig, dat de gezamentlyke Bondgenooten zig dezelven zouden kunnen aantrekken ; of ook eindelyk, in alle gevallen, by deze gelegendheid,.waar de queftie is van het toeleggen eens douceurs voor de geheele Armée, niet konnen verhandeld worden; maar, des noods, een ftof tot een afzonderlyk addres, en eene gantsch andere deliberatie zouden moeten uitmaaken. Hoe zeer . Wy. Ons nu tot de GuarnifoensVeranderingen, Campeeringen en Cantonnementen, hebben bepaald,. zo kunnen wy niet voorby te remarqueeren ,. dat wy nogthans" eene geringe uitzondering hebben gemaakt , en eenigzints reguard hebben geflagen op het grootere getal der Dooden en Defetteurs, welke de Kapteins, geduurende het meergemelde tydvak gehad hebben, ge-  JAARBOEKEN, OStober. 1780. 1323 Ivk mede de verliezen, daar door veroorzaakt, bo-■ >, ven het geene 't welk beftond in het montant der % penningen, die de Manfchappen fchuldig waren ge- ( bleven, en waar van hier boven is gefproken; en zulks niet tegenftaande men wel, gelyk hier boven , is gefchied, confidereert, dat anderzintsDooden enDe-, fcrteurs onder ordinaris verliezen behooren gebragt te < worden, en dat deze dus in een zeker opzigt, niet) zouden vallen in de termen van een gratificatie of douceur, waar van thans de quajftie is; maar zulks is gedaan om redenen, dat in deze omftandighe-, den kon worden gereekend, en ook al veel uit de, uitgaaven is gebleeken, dat het getal der Dooden en der Deferteurs grooter of kleinder is geweest, naar maate van het meerder of minder employ en fatigues, het welk van de 'Compagnien, waar onder zy gehoorden, is gemaakt; dat daar door dan die meerdere onkosten zyn veroorzaakt; en dat zulks uit dien hoofde , als een gevolg van dat meerdere employ, heeft mogen worden aangemerkt. . Om dan zo, veel mogelyk een zekere evenredigheid in dezen te obferveeren,, heeft men gemeend zeven Klasfen van douceurs ofte gratificatiën te kunnen formeeren , 'waar van dé ie'zouden zyn van eene fomme van ƒ 900 : o : o de 2B 8°° : o : q de 3a 700 : o : o de 4e ' 6o3 : o : o de 5e 5°° : 0 : 0 de 6* 400 : o : o en de 7e Tr3°° ?, cifelyk te konnen formceren, en aan de alzo te nemene Refolutie de bedoelde executie te geeven • Zyne Hoogheid , als Kaptein-Generaal, door Uw Hoog Mogv als dan zoude behooren te worden verzogc, om dq commandeerende Officiers van de Régimenten Cavallery en Dragonders te willen .aanfchryven, ten einde aan Hoogstdezelve een priEcife opgaave worde gedaan' van de Compagnies - Schulden van iedere Compagnie, zo als dezelven zig als dan zouden- mogen bevinden; met by voeging van alle zodanige' fcbulden, welke, na het doen der Tttt 3 op- s Gra- ^enha- :e. Rapport 'an de Commis» ie tot Defenfietyezenm Refol. daar op.  'sGra- venhage. ■• Rapport tan de Commisft; tot JHeferiffc' Wt zen èn Refol. daar op. 1334. NIEUWE NEDERLANDSCHE opgave, gedaan ingevolgen Zyne Hoogheids aanfchryving van 12 July 1788, zouden zyn nagelaaten door Dooden, Deferteurs, Gepasporteerdens, Gegagecrdens, met briefjes van ontflag weggezondenen, cn geëxecuteeruens by Vonnisfen; mitsgaders met opgaave van het géene de Ritmeefieren cn Kapteinen van de voorfz. Regimenten zouden hebben verboren op de Paarden, door deferteurs mede grnoomen. Met verzoek aan Hoogstgedagte Zyne Hoogheid, om de voorfz. opgaaven , ingekomen zynde, te willen zenden aan den Raad van Staa/.c; ten einde daar uit, mitsgaders uit de fommen,, genoteerd ophe: Extract, waar van hier boven is gefp'rooken , (met uitlaating nogthans van zodanige Kapteinen van de Infanfery, welken in voorfz. manieren uit deze deliberatie en computatie zouden zyn uitgevallen;) en laatftelyk rriet additie van de douceurs, door de Provinciën verflrekt, waar van zo even gewag is gemaakt, en zo als dezelve tot dat einde aan den Raad van Staate door de refpeclive Provinciën zullen zyn opgegeven, het wazirb montant van de Petitie" zoude kunnen worden geformeerd. Maar, indien wy als een byzonder voorregt, 't welk de .Bondgenooten by deze Commisfie op ons hebben gebragt, hebben aangezien, dat wy niet alleen geleegendheid zouden hebben , redresfen voor f flaan, ten aanzien van de gebreeken, welken zig jn dezen ofte geenèn tak van de adminiftratie zoud:n morren hebben opgedaan'; maar dat wy ook teffens zouden mogen aanwyzen de gebrekkelykheden van de Conftitutie zelve, in dezen ofte geenen opzigte, aan wat oorzaak die gebrekkelykheden ook haaren oorfpronk zouden mogen hebben te danken: zo hebben Wy gemeend dat voorregt met kragt te moeten doen gèldön, met betrekking tot de wyze van betaaling van dc Troupes van dit Bondgenootfchap. Zal dan éénige zaak uit een algemeen oog1 punt  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1335 punt moeten worden befchouwd, zo zul ons me-' mand betwisten , dat het deze is ; en hebben de\ Bondgenooten recht ietwes van hunne Mede-Bond-( genooten te bevorderen, zo is het ontegenzcggelyk, dat de Militie, als onderworpen aan een cn denzelfden Souverain, ook overal dezelfde betaalingc moge genieten; en dac geen byzonder gezag oftefuperioriteit over dezelve by eenig Lid van het/ Bondgenootfchap moge worden aaugemaatigd; enkel daarom, dat de betaalingen directetyk uit de Provintiaale Kasfen worden gedaan. < Het zal niet nodig zyn hier ter plaatze te dedu-, ceeren , hoe, i" de allereerfte tyden van de Republiek , de Provinciën jaarlyks een zeekere fomme tot fluur van den Oorlog pleegen te confenteeren; waar uit de Landraad, en 'zo vervolgens de Raad van Staate, het nodig Krygsvolk konde onderhouden; hoe dat, na het vertrek van den Grave l '-n > e\c ster, welke meerder Militie, dan waartoe de Confenten konden toereiken, hadde aangenomen, en ten gevolge daar van de Guarnifoenen onbetaald had moeten laaten: waar door veele foules, exactien en ongeregeldheden door liet Volk van Oorlog in de Provinciën wierden gepleegd; de Provinciën, tot weering van die inconvenienten, goedvonden , de betaalingen der Militie fe doen verdeden over hunne refpecbive Quotes ; zo nogthans, dat de Soldyen en Traftementen, by hun aan het Kryg-,voIk hunner verdeeling, ofte Repirtitie betaald, verantwoord wierden in de reekening van den Ontfanger - Generaal der Vereenigde Nederlanden , even als of zy direftelyke door b?m w^ren betaald; tot dateindelyk de Provinciën zó traag wierden in het liquideeren, dat de Ontfanger - Generaal niet langer met reekenen daar naar konde wagten , en de Soldyen vervolgens door de Provinciën zelve direcbeiyk in haare liquidatien aan de Generaliteits Rekenkamer wierden verantwoord; zonder dat uil hoofde der repartitie, volgens de oorfpronkelykt Tut 4 ge- ? Gra- enha- :e. 'iapport 'an de Zo mmis* is tot Defenfie* Vezen n Refol. laar op.  1336 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sG«a- vf.whace. Rapport van de Commis fie tot DefenfieWezenen Refol. daar op geReldheid van de Republiek, en den waren zin der Unie, de Bondgenooten zig over de Militie, ter hunner betaaling Raande, eenig meerder of ander recht konde aanmaatigen , als voor zo yerre Provinciaale zaaken daar mede mogten gemêleerd weezen , als daar mede een gereeder middel aan: dc hand hebbende , om zig , door- het ophouden der betaaling, te doen geboorzaamen; wel-verRaandc alleenlvk in de gevallen, dat de alzo gerepartitieerde Militie in de Provincie hunner betaaling was leggende. ■ " . , ' Het zal ook niet nodig zyn te recapltuleeren de onderfcheidene fustenuën, welke zederd dat de betaaling op den tegenswoordigen voet is gebragt, door zommige Provinciën in diverfê tyden en omflandigheden, omtrend het gezag over de Militie, op hunne repartitie Raande, zyn gehouden en gemaintineerd, 't zy dat dezelve in hun eigen, ofte in andere Provinciën, was gcleegen, de optelling van alle die zaaken zoude een overtuigend bewys ooleeveren , dat ééne afwyking van de origineele en ei°endommelyke gronden van de Unie, eene andere onmiddelyk naar zig fleept, en verfcheide arbitraire handelwyzen ten gevolge moet hebben , waar by het nut van 't algemeen uit het oog word verboren: het zal genoeg zyn de zaak te befchouwen in haare tegenswoordige gedaante, met opzigte tot de nadeelen, welke uit de inegaale betaaling, die de Provinciën zig , onder de benaaming van magere jaaren, kortingen op de Soldye - Ordonnantiën, Leges ofte Jura der Secretaricn, Ampt, cn recognitie gelden, 50 en 20ofle penningen, agterftallbé betaalingen enz. veroorloven ; waar door dan te weege word gebragt , dat de Militie van het zelfde ltondgenootfchap op een zeer inegaaie voet word behandeld; en dat by ieder gedeelte van dien een nieuw belang word gebooren ten aanzien Van de Provincie, waar op hunne betaaling is gerepartiticerd, in tegen-ovcrflelling van het algemeen  JAARBOEKEN, Oïohr, 1789. 1337 belang, waar van de rampzaalige exempelen en ge- ■ volgen nier verre te zoeken zouden zyn. \ Daar dan niemand ons zal betwisten, dac deze ( repartitie nooic anders is geweest als eene bloote verdeeling van de betaaling der Militie over de re- . fpective Provinciën; dat dezelve alléén gefchikt is, op dat de Milhie beter zou worden betaald, en de ongeregeldheden van het Krygsvolk, ten tyde vanj Leicestcr door non betaaling veroorzaakt, voor het vervolg zouden kunnen worden voorgekomen; daar deze beraaling langen tyd is aangemerkt als door de, Generaliteit zelve gedaan; daar deze betaaling nog gefchiedt,in mindering van ieders aandeel in de algemeene lasten van de Unie; en daar nu de fources van die ongeregeldheden niet meer exteeren , en niet ligtelyk in den tegenswoordigen toeftand van zaaken, plaats zouden kunnen hebben: zo behoort 'er' by de Bondgenooten ook geene reden overig te blyven, om aan malkander alle RoR'e tot de zo gegronde klagten over het ongelyk, welk zy zig aandoen in het draagen van Lasten, waar toe zy met eenpaarige fchouderen zyn gehouden, te bcneemen; en uit dien hoofde bidden wy Uw Hoog Mog., onzen voordragt in dezen op het kragtiglte te willen fecondeeren by de Bondgenooten; ten einde, naamelyk ,■ voortaan de penningen , tot-ftuur- van den Oorlog te Lande vereischt, door dezelven volgens het aandeel, waar toe ieder zig zal hebben verbonden , mogen worden gefurneerd in het Comptoir van de Generaliteit; en de Raad van Staate verzogt de nodige fchikkingen te beraamen, waar door Ue betaalingen aan de-Militie op de gemakkelykde wyze., en rcgulicrlyk zouden kunnen worden gedaan. Met verder verzoek aan de Heeren Staaten van de refpeclive Provinciën, om by het arrefteeren van dezen oorfpronkelyke'n voet van betaaling, teffens te willen afzien van de .Refolutie, genomen op de groote Zaale op den 16 Juny 1651 , voor zo verre daar in word gefprooken van den Eed, door de Mi- ?;gra: 'enha- ;e. Rapport an de Commis- ïe tot Öefénfie* Wezen •n R> foh in ar op.  1338 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha ce. Rappor, van de Commis' jle tot Del en fit f Vezen en Refol daar op. 1 litie, aan de Heeren Staaten van iedere Provincie, ■ in de betrekking van Betaals * tieeren, te prsefteeren. Daar door zal dan worden weggenomen een vrugtbaare bron van misnoegen by de Millitie zelve^ gebillykt door de ongelyke betaaling en de onderlcheide kortingen, waar mede hunne Tractementen bezwaard zyn; en ook weezen weggenomen de -onregtmaatigheid , om Troupes van het gcneele Bondgenootfchap, en welke op eene eenpaange behandeling aanfpraak mogen maaken, op zodanigen ongelyken voet te tracteereri, als tot hier toe heeft plaats gehad. Daar door zullen voortaan alle ca villa tien omtrent het recht der Betaals - Heeren worden uit den weg geruimd; geene disfentien uit dien hoofde onder de Bondgenooten meerder worden ondervonden; en dus, ook in dezen opzigte, de heilige band van de Unie Rerker dan voorheenen worden aangehaald; en 't welk, meer dan ooit, het hoofdoogmerk van alle 'sLands deliberatien voortaan zal behooren te zyn. Het is dan ook met dat inzigt, dat wy de aandagt van Uw Hoog Mog. niet zeer lang z'ullen behoeven bezig te houden met wydloopige confideratien omtrend „ de nadere voorzieningen, welken met betrekking tot de dispofitie en het beftier over s Land Militie te Lande, vooral in cyden van Oorog, door het benoemen van eenige Leeden ea Miïisters der Regeering, om den Kaptein - Generaal e kunnen adfifteeren, zouden kunnen en behooen te worden gedaan;" als uitmaakende een der ooincten van Uw Hoog Mog. Refolutie van den 4 Mei 1785; Wy zouden daar omtrend in de eerfte plaats ons cunnen refereeren tot het geen wy hier boven, by ie afhandeling van de zaaken van de Zee, op dit welfde poinct, de vryheid naamen aan Uw Hoog Mog.  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789. 1339 Mog. voortedraagen; naamentlyk, dat wy ons niet kunnen voorltellen, dat Uw Hoog Mog. meening zoude kunnen geweest zyn, om dien voet, of een nieuwen voet van beftier, door het benoemen eri toevoegen van eenige Leeden van Regeering aan den Kaptein - Generaal, dp ivtts willen bepaalen; en dat dan ook onze deliberatien naar dat denkbeeld zouden behooren ingerigt te zyn. Maar wy hebben alle reeden , om ons in het tegendeel gerust te Rellen, dat daar meede niets anders is beöogd dan een onderzoek, of ook eenige verandering . in het generaal beRier van den Oorlog te Lande, in tyden van Vreede , zou behooren te worden gemaakt ; en of in tyden van Oorlog, het toevoegen van Leeden van den Regeering aan den Heere Kaptein - Generaal, niet als een gefchikt middel van facielder en beter directie in de dispofitie omtrend de Krygs-zaaken, zou kunnen worden geconfidereerd. Indien dan onze denkbeelden niet op dit, maar op het vorenRaande denkbeeld moesten gefchoeid worden, zo zouden we een zeer berispelyk werk moeten aanvaarden ; aangezien wy genoodzaakt zouden zyn af te gaan van alle de principes, welken wy tot dus verre hebben vastgehouden; namelyk het behoud van de Conflitutie, voor zo verre de inrigting en de uitoeffening van dien met de ware grondbeginzelen van de Unie, en met het waaragtig belang van de gemeene zaak kan worden overeengebragt. En in die betrekking is de in Relling van het Collegie van den Raad van Staate, hebbende Zyne Hoogheid aan het Hoofd, ons allezints zo o veréén (temmende met die belangéns voorgekomen , dat wy zeer verre afzyn daar in eenige verandering te willen proponeeren; maar veel eer van gevoelen zyn, dat het zelve Collegie by de Magt. door de Bondgenooten aan hem geconfereerd, behoord gebandhaaft te worden; en dat dan ook, in dil opzigt, het ordinaris beleid eri directie over hei Volk van Oorloge, mitsgaders de andere zaaken, dei 's Gravenha- ge. Rapport \an ie Commisfie tot DettnfieIVezenen Refof. daar op.  ,i34o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra. VENHAGE. Rappor; van de Commisfie tot Defenfie Wezen en R^jol daar op, I j i t I I ' ï 8 5; 3 j: dengemeenen Staat, de Defenfie, de Gonfervatie • en de Unie van deze Landen aangaande, aan den Raad van Staate, nevens Zyne Hoogheid, ongekrenkt behooren te worden overgelaaten. En met relatie tot het voorflaan van nadere voorzieningen , tot adfiftentie van den Heere Kaptein-Generaal, in tyden van Oorlog, door het benoemen van Leden van Regeering, Gedeputeer•dens te Velde, ofte anderzints, gelyk zulks in vorige tyden., (wy laten daar met welk fucces voor de Krygsoperatien in Campagne, welke niet beter fchynen te kunnen worden beleid, als door één Hoofd, in die zaaken bedreeven,) veelmaalen is gepradlifeerd: daar omtrent zyn wy zo zeer geperRiadeerd, dat voorzieningen van dien aart niet wel yooraf kunnen worden beraamd, en alleenlyk bepaald kunnen wprden door de omRandigheden van tyden en zaaken-, waar in men zig in de gevallen bevint ; dat wy gemeend hebben , dat Ü Hoog Mog. of de Bondgenooten weinig zouden gediend zyn met de uitdenking en befchryving van eenige ma^inaire vormen van beflier; ofte voorzieningen welken 'zig waarfcb.ynel.yk nimmer op toekomende rmRandigbeden zouden laaten toepasfen. Weshalven wy van gevoelen zyn, dat de toekonende zorge; van dien mede behoord te worden o verklaaren aan die geenen, die ook met dit gedeelte 'an de generaale Regeeringe, in der tyd,1 zullen veezen gechargeerd. En wy zouden dit gedeelte van onze confideraicn, omtrend de generaale defenfie te Lande, hier «ede kunnen duiten; was het niet,'dat Uw Hoog dogende by Hoogstderzelver te meermaalen verleide Refolutie van den 4 Mey 1785 , hadden oedgevonden, „ dat wy ook in het byzonder on1 derzoek zouden doen, met opzigte tot de voor1 zieninge aangaande het Werk van de Patenten als waar van de beheering door de Bondgenoo- „ ten  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1341 „ ten aan den Kaptein - Generaal, tot kennelyk „ wederzeggen toe, is opgedragen;" hadden wy, Hoog Mogende Heeren! het geluk mogen hebben in' die Refolutie teffens te mogen aantreffen een precies van de redenen y welken Uw Hoog Mogende hadden bewogen, om dit point alzo aan een nader onderzoek te fubmitteereri; zo zouden wy beter aanleiding voor ons daar in hebben gevonden om eenige confideratien dien aangaande aan Uw Hoog Mogende te kunnen voordragen ; weshalven wy verzoeken, met eene generaale befchouwing van de zaak ons te mogen vernoegen. En daar toe zal een korte fchets van het geene voormaalig omtrend de Patenten gebruikelyk was, voldoende zyn ; een fchets welke het Ijgtelyk zoude zyn met veele exempelen en retro-a&a uit te breiden, maar waar van wy alleenlyk zo veel zullért aanftippen, als het onderwerp moet worden gereekend thans te vereisfchen. Het hoofdoogmerk van alle de beftellingen en voorzieningen omtrend het werk der Patenten, ofte de magt, om Krygsvolk van de eene Plaats naar de andere te doen marcheeren, fchynt geen ander geweest te zyn, dan om de onderfcbciden Landfchapperi te verzekeren tegens de misbruiken, weikén van die magt kónden gemaakt worden. • En , om oudere tyden voor by te gaan, heeft zig die bezorgdheid nergens, ofte ooit, "ftcrker geopenbaard, dan by de deliberatien van dé Bondgenooten , op het ftuk van de Militie, gehouden op de groote Zaale in den Jaare 1651, alwaar, na veele zwarigheden, de bekende Ordre op het ftuk van de Patenten is beraamd, mitsgaders de.Inftructie voor de Heeren Gedeputeerden ter Vergadering van Uw Hoog Mogende , waar na dezelven zig zouden hebben te regüleerén in'hèt geeven van dé Patenten aan het Volk van Oorloge, ende het bezorgen van de Frontieren van den Staat, met hei Formulier van Eede daar toe aanhangig; hoe zeei 'sGra- VENliAGE. ' Rapport van dc Cmnrnh'' fie tot DefenfieWezenen Refol. daar op.  'sGra- venhage. Rapport van de Commis fie tot Defe. fie Wezen en Refol, daar op. 1342 NIEUWE NEDERLANDSCHE ook de Heeren Staaten van Holland, in hunne Deductie van 30 January 1651 , by die gelegendheid geformeerd, dezelve Vergadering tot het geeven van Patenten weinig gefchikt hadden geoordeeld; van al het welke wy ons gedispenfeerd achten eenig meerder détail op te geeven, als zo veele zaaken, welken geenzints aan Uw Hoog Mogende onbekend kunnen zyn, en daar en boven in de Refolutien, genomen op de groote Zaale in den jaare 1651, in derzelver zamenhang kunnen worden gevonden. Met veele omzigtigheid tegens alle misbruik van de militie was die ordre ingerigt. Maar de vreeze dien aangaande noodzaakte teffens tot de in Relling van zo veele voorzorgen, dat eene der voornaamfle vrugten van eene goede inrigting in Krygszaaken daar by verlooren ging, te weeten, espeditie van zaaken, en prompt gebruik van bet Krygsvolk; en die belemmering wierd ras zodanig gevoeld, dat men daar van in verfcheiden gelegendheden heeft moeten afgaan, door het arreReeren van meenigvuldigeformulieren van Patenten, waar op de Compagnien zouden maicheeren (*). Door het arreReeren van de voorfz. menigvuldige formulieren van Patenten, en ook van Aótens van Authorifatie op de RitmeeRers en Kapteinen, waar by hun bevoolen wierd op de Ordre van den Generaal ofte Hoofd - Officier, in de Acte genoemd, te trekken, wierden dan wel eenige der ongemakken van de Ordre van den Jaare 1651 weggenomen, en ook wederom andere gebooren (f): maar daar door wierd (*) Confcr. Misfive Raad van Staate in de Notulen van Hun Hoog Mog. op den 31 December 1657 , .en Refolutie Holland 5 April 1658. (t) Deze Formulieren z.yn te vinden, in Refolutie Hoog Mog. 14 February '1666, 18, 23 April 1668, 14 Dec. 1671, 7 April, 15 Mey '1672, Secret.  Jaarboek e Ni o.'* 'sGrii- VENHA-' CÊ. RappcH van de Cair.misi fee tot Defenfie* Wezen ;» kefih iaar *pt  i346 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. Rapport van de Commis,' fie tot Defenfie Wezen en Refol, daar op. plaatfe te teilen , dan aangezien , van den eenen kant, ons voorneemen in dezen geenziuts is, bekende zaaken op te haaien, ofte over de bevoegdheid van den Raad van Staate in zaaken, de Militaire jurisdictie aangaande, op eenigerhande wyze te redenkavelen; zo zoude nogthans, van den anderen kant uit een aandragtig onderzoek van de voorfchreeve -oKoacïa kunnen blyken, dat die magt cn authoriteit niet overal in resfort van de Generaliteit, nogte ook in alle tyden, op eenen altoos eenpaangen voet is uitgeoeffend geweest; waar uit dan in verfebeiden' omflandigheden veele onzekerheden zyn ontftaan, veel twvffelagdgheden gebooren, en ook van tyd tot tyd klagten gereezen, welken noodzakelyk ton gevolge hebben moeten hebben, dat de adminiftratie van de Juftitie, niet altoos zo promptclyk heeft kunnen worden in het werk geReld, als de aard van de zaak , en het belang van de Krygstugt in eene onverweilcle voorziening en firafte van gepleegde misdaaden, allezin ts komt mede te brengen. Het is dan overeenkom (tig de wyze inzigten van Uw Hoog Mogende, dat wy gemeend hebben, dar zo veele zwarigheden, en alle cavillatien , door het arreReeren van een Reglement op de uitoeffening van de Militaire Jurisdictie in de Landen van de Generaliteit, éénmaal voo> int verrolt? zouden behooren te worden weggenomen; ten einde eens een generaale regel daar omtrend, ten minften voor het resfort van de Generaliteit , mogte plaats neemen , en alle voormaalige discusfien omtrend de uitoeitcning van eene univerfeele Militaire Jurisdictie in het voorfz. resfort, mogen cesfeeren, en de Militairen de Burger, vervolgens mogten komen te weeten, waar aan zy zig vooitaan zullen hebben te houden. En het .is tot dat einde, dat wy zodanig Reglement hebben geconcipieerd, cn wy nemen de vryheid het zelve als een Bylaage van deze Memorie Rib Litt. C, aan Uw Hoog Mogendens aan te bieden. Twet  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1347 Twee zaaken hebben wy daar by voornamelyk ia het oog gehouden. Het belang van de Armée in de handhaving van de discipline, zonder welke geen Militie kan beftaan; en waar door wy dan gezogt hebben de Jurisdictie niet te naauw te beperken, ten einde de militaire dienst aan de nodige fubordinatie en krygstugt niet zoude worden onttrokken. Èn, de goede ordre in de Burgerlyke zamenleeving; op dat ieder individueel Perfoon, onder de befcherming van wel gedefinieerde Wetten, moge worden gemaintineerd by de rechten, en de voorrechten, welken hem, in zyne onderfcheiden' betrekkingen van Burger, Ingezeeten, ofte Militair, zouden mogen toekomen; en dat zó doende alle confufie in dc behandeling van de juftitie in de burgerlyke zamenleeving worde voorgekomen. Wy hebben niet gebasfiteerd , aan het voorfz. Concept - Reglement'cene grooterc extenfie te geeven , dan wel nodig zoude zyn geweest, indien wy, (uit confidcratie, dat alle Militaire jurisdictie een gedelegeerd recht is, zyn oorfpronk ontieenendeuit de concesfie van den Souvcrein, en uit den boezem van den burgerlyken Rechter,) alleenlyk by weege van exceptie van dien grondregel hadden aangeftipt, het geen voortaan niet meer aan den Burgerlyken, maar aan den Militairen Rechter zou worden overgelaaten; om dat wy , zo veel mogelyk, getracht hebben alle bedenkingen, welken in het een of ander geval, 't zy uit onkunde, verkeerd begrip , ofte andere motiven , omtrend den waaren zin van het recht zouden kunnen worden geformeerd, voor het toekomende uit den weg te ruimen; ten einde ook daar door meerder pofitive gevallen, wanneer tot de Wet toevlugt zal worden genomen, in dezelve mogen worden aangetroffen; en zo vervolgens alle caviilatien en langweilighedeu worden afgcfneecien, en niet telkens tot den Souverain, ten fine van interpretatie van de Wet, en dus tot ver» V v v v 3 traa-. 'sGra- venhace. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op.  ?sGra« yenha- ge. Rapport yan de Commis fis tot DefenfieWezenen Refol, daar óp. 348 NIEUWE NEDERLANDS CUE traaging van de discipline, zou behoeven te worden gerecurreerd, Voor het overige hehben wy , om deze Memorie niet in het oneindige te doen uitdyen, by ieder artikel van het voorfz. Concept - Reglement, op de kant, waar zulks nodig was, doen aantekenen de redenen, welke ons hebben bewogen, om zodanig artikel zö, en niet anders, ofte tot opheldering, te Rellen; als waar door aan Uw Hoog Mogende en aan de Bondgenooten meerder gemak in de ovei> ■weeging van eene zo delicate materie, en welke zo, dikwils een Reen des aanRoots is geweest, moeten worden verftrekt, en de grondbeginzelen, waar uit wy in de beraaming van dit Reglement zyn werkzaam geweest, mitsgaders derzelver toepasfing op het algemeene but van de zaak, pok beter, en ai gaande weg, beoordeeld. Dan wy bieden dit Concept - Regiement aan Uvy Hoog Mogende niet aan, zonder daar omtrend nog dir weinige te doen remarqueeren, dat,hoezeer wy ons, voor ons zeiven, tot dat Concept, zo als het is leggende, hebben bepaald; wy nogthans op de bedenkingen, ten dezen gemoveerd door de Heeren, die wegens den Raad van Staate in onze Vcrgauermg hebben gecompareerd, en in gevolgen het voorltel door hun daar toe gedaan, gemeend hebben dezelve Heeren te moeten verzoeken, dit alzo geconcipieerde Reglement.te willen brengen ter kennis van den Raad, in het vertrouwen dat den Raad wel zoude wille? medewerken tot bereiking van ons oogmerk in het ontwerpen van zodanig Reglement. Dat vervolgens dezelve Heeren ons te kennen hebben gegeeven, dat zy van hun kant gemeend hadden communicatief in dezen met Zyne Hoogneid te werk te moeten gaan ; dan dat zy tenens heb-, ben'verklaard, dat zy niet in Raat zouden zyn oe cpnfideraticn van Zvnc Hoogheid, nogte die van den Raad aan ons te'kunnen fuppediteeren voor den §d, welke tot het doen van dit ons Rapport wjs.  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 134c bepaald. Daar dan de voorfz. cotifideratien ons in voegen voorfz. niet hebben kunnen geworden, en wy nogthans ons verlangen, om die ons generaal Rapport ter tafel van Uw Hoog Mogende over te brengen, niet langer dorften inhouden, zo hebben wy ook niet gchrelitgerd, om daar mede als nu voort tc gaan ; zo veels te minder, aangezien dezelve conlideratien daar door niet worden afgefneeden ; en , overmits wy ook in dezen niets anders dan het algemeene welzyn hebben gebuteerd, en gevolgefyk bereid zyn , onze denkbeelden voor betere te doen wyken, zo zouden wy Uw Hoog Mogende in bedenking geeven, of Hoogstdezelvcn niet zouden kunnen goedvinden, om en de confidcratien van Zyne Hoogheid, en die van den Raad van Staate op dit Concept - Reglement te verzoeken , ten einde dit werk cindelyk tot een gelukkigen uitkomst mo. ge geraaken. Wy hadden wel gewenscht, Hoog Mogende Heeren! de limiten, welke Uw Hoog Mogende ons, by de meergemelde Refolutie van den 4 Mey 1585, omtrend het regelen der Militaire Jurisdictie voor de Landen van de Generaliteit geliefden voor te fchryven, te overfchreeden; cn ook een generaal Reglement aan Hoogstdezelven te praffentceren op de behandeling van de Militaire Jurisdictie in het het resfort van de refpeclive Provinciën; 't zy dan dat zulks over het geheel in één Ruk zou hebben mogen worden volbragt; en daar door dc zaak uit een lumineus beginzel voor de geheele oppervlakte van den Staat voor altoos afgedaan; ofte dat uit hoofde van de meerdere of mindere zwaarigheden, welke zig op het grondgebied van Souvereine Provinciën, "in tegcnoverRelling van de Souvcreiniteit der gezamcntiyke Bondgenooten op de Landen van de Generaliteit, zouden mogen opdoen, het werk in twee deelen zou hebben kunnen worden behandeld , en twee onderfcheiden Reglementen geformeerd ; waar van het eene zoude gedient hebVvvv 4 ben 's Gra- venhace. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op.  135° NIEUWS NEDERLANDSCHE *s Gra- venhape. Rapport van de Commis- fis tO! Defenfie Wezen en Refol daar op-. ben voor bet resfort van dc Generaliteit, en het ander, pm voor alle de Provinciën aangenomen te worden. En daar toe ontvingen wy pok genoegzaarne aanleiding door een voorflel, 't welk Zyne Hoogheid in onze Vergadering tot dat einde geliefde te doen, en waar by Hqogstdezelve te kennen gaf: >} Dat zodanig werk onze deliberatien dubbel waardig was , en wy een uitneemenden dienst aan den Staat zouden doen met het beraamen vaneen ,, Plan,naar het welk de Militaire Jurisdictie voorr .„ taan op een eenpaarigen vqet zoude kunnen wor„ den geoeffend, en het geene by alle de Bondge,, nootenkon worden geaggrecerd en aangenomen," betuigende Hoogstdezelve Zyne Hoogheid ,, be}, reid te zyn, met alle zyne vermogens daar toe „ mede te werken, en zo veel faciliteit en infehik„ kelykheid daar in'toe té brengen , als zou kunnen „ worden overeengebragt met het waare weizyn , van den Lande en met het maintien van de zo boog nodige discipline en krygstitgt onder 'sLands ?, Troupen." Dan hoe zeer wy het daar omtrent volflrekt eens zyn met Zyne Hoogheid, en wél beseffen dc incorivenienten , welke zig moeten opdoen door dc onzekerheid van een regtspleeging, waar van de uitoeffening en de principes geduurig varieeren, naar maate zig de Militie op het Tmi" toir vari de eene Provincie ofte van de andere bevind j waar door dam de Raat van den Militair telkens m het onzekere word gebragt, en hy ook telkens aan nieuwe formen van Juftitie en Judicature onderhevig word gemaakt', zo moeten wy nogthans bekennen^ dat wy, uit hoofde, dat de Heeren, welke wegens zommige Provinciën in deze Commisfie zyn gecommitteerd geweest, zig daar toe niet genpegzaam geauthorifeerd vonden, niet in Raat zyn geweest, om dat werk , op een generaalen vpet, tot Rand te brengen. Wy moeten nogthans mfleeren,, dat Uw liopg Mogende nogmaals ernflige rer praefentatien by de Bondgenooten mogen gelieven te '• ' ' doen,  JAARBOEKEN 5 OOohtr- 1789. 135! doen, om gezamentlyk, en met overleg van den Heere Kapitein • Generaal van de Unie, tot het fprrneeren van een algemeene Landwet of Reglement omtrend de Militaire Jurisdictie, voor de by de Unie gemeen gemaakte Militie van den Staat, te concurreeren; en daar door ook in dezen alle fources van discrepantien, oneenigheden en verdenkingen voor altoos uit den weg te ruimen. Wy mogen nu, tot flot, en by wyze van recapitulatie, ondereen gezigtspunt tezamen te brengen alle de voorwerpen, waar van de befchouwing en de beoordceling door Uw Hoog Mog. aan ons onderzoek was opgedragen. Maar zyn ^de onderwerpen van onze deliberatien zo menigvuldig geweest : hebben zommige van dezelven eene zodanige uitvoerige befchryving vereischt, dat daar doot dc paaien van deze Memorie oneindig verder hebben moeten worden uitgezet, dan wy ons in den beginne hadden kunnen voorftelleii: zo meenen wy de aandacht van Uw Hoog Mogende cn die van de Bondgenooten niet tot op liet uiterfte te mogen uitrekken met de herhaaling van alle dc pointen, welken zyn verhandeld; ofte van alle de drangredenen , welken tot herziening ofte verbetering van dezen of geenen tak van admïniflratie hebben moeten worden gebezigd. Wy mogen daar en boven hier in geredelyk berusten ; dat de oogen van de Bondgenooten te Rerk zyn gevestigd geweest op het geene het fommicr van onze deliberatien zoude uitmaaken, dan dat hun de draad van het verhandelde zo fehielyfe zoude zyn ontvallen, ofte dat een nieuwen prikkel zoude benodigt zyn , om de onderfcheiden' poin. ten van onzen voordragt cenig meerder gewift door onze exhortatien , by te zetten. . 13 J Maar, daar dm ook zo veele zaaken zyn afgehandeld, zo agfen wy het niet geheel ongefchikt, VWy | om 's GrAi ' vemhage. Rapport var, de Commune tot Def-nfie* '■■Vezen ek Refol. daar op.  i352 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHACE. Rapport van de Commis. Jte tot Defenfie Wezen en Refol Jjw.r op. ! ofn alvorens deze Memorie te fluiten, een foort van beredeneerden Bladwyzer op alle dezelven alhier in te lasfchen, ten einde met den vinger dadelyk zoude kunnen worden beroerd zodanig artikel , welk men in nadere betrachting zoude mogen wenfchen te nemen. Onze generaale last belfond in het opgeeven van voorzieningen omtrend de algemeene Defenfie van .de Republiek. Het was dienvolgends niet genoeg te befchouwen, welke militaire macht prscifelyk tot haare verdeediging vereischt wierd; de middelen van defenfie moeften nog afgemeeten worden naar de uitgeftrektheid, de ligging, cn de resfources van den Staat, gecombineerd met de offenfive middelen van de omliggende Mogendheden; de politieke betrekkingen der defenfie van den Staat moeften ook nog overeengebragt worden met de grondbeginzelen van deszelfs Conftitutie, en zö ook over en weder; het al in zamenhang met deszelfs finantieele vermogens en uitheemfche Verbintenisfen. Dit bepaalde dan onze aandacht op twee groote voorwerpen , de defenfie, namentlyk, te Water cn te Lande, met den voet van directie voor beiden. Wy mogten, gelooven wy, voor eene algemeene waarheid aanneemen , dat naar mate eene Mogendheid de paaien van haar gebied uitzet, de defenfie op zig zeiven genomen, zo veel te bezwaarlyker word; en dat, hoe bezwaarlyker de defenfie, hoe meer ook het beftier behoord te worden gefimplificeeri En wat zyn met opzigte tot de Kusten van dezen Staat, en gevolgelyk tot de defenfie te Wn'er j wat zyn 'sLands Bezittingen in Oost en West, wat zyn de vaart en wedervaart van zo veee Vaartuigen, waar mede yoorfpoect cn overvloed laar her waards worden overgebragt, wat zyn zy mders als een wydüitgezette Kust, welke met de jcfchiktfte middelen moet worden verdeedigd ? Met bettekking dan tot den Oorlog te Water, heb-  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1353 hebben wy in het breede aangetoond, dat, zullende Bondgenooten wezendlyke vrugten plukken van , het offer der penningen, tot dat object benoodigd,< voor eerst en voor al de vyf takken van het Adrmraliteits-. bellier, tot één ztillen behooren te worden, gebonden ; en om dat denkbeeld te beter te bepaa-1 fen en de executie van dien aan geen verwyt van 1 onuitvoerlyke befpiegeling bloot te ftellen, heobenwy de form van die adminiftratie in alle haare üec-. len uitgewerkt; zó dat de hand dadelyk aan het, werk kan worden geflagen, en zo doende de heilzame gevolgen daar van aanftonds ondervonden. Die gevolgen zyn opgeteld, zo ten aanzien van een beter beftier, als van bezuiniging van penningen. Onder den invloed van dien vorm van beftier, hebben wy befchreeven, welke zou behooren te zyn «sLands magt ter Zee, hoedanig het onderhoud van dezelve, de hoegrootheid van eene. aétif dienstdoende jaarlykfche Equipage, en de onkosten daar toe vereischt; met fpeciricatie van de posten, die tot alle die eindens op den Staat van Oorlog zouden behooren te worden gebragt. En .zalmen ons bcfchuld'gen, dat onze voordragt geheel is hypothetisch; dat de begrooting der kosten op die hypothefis berust ; dat zy niet quadreert met den waaren ftaat der zaaken; en dat wy dus in den grond niets hebben gedaan: Wy vinden in dat verwyt zelve eene vergoeding van onzen arbeid; om dat uit eene bedaarde vergelyking van de tegenwoordige adminiftratie en van de kosten, welke zy abforbeert, met den door ons voorgeflagenen voet, iigtelyk za. kunnen worden opgemaakt, of men een beredeneerd , conftitutioneel en uitvoerlyk Plan, aar eene aankleeving aan oude vooroordeelen, al oi niet, zal' moeten opofferen ; en of een rykc bron van welzyn voor den Lande , al of niet, ' daar mede ten prooye zal moeten, worden ge g^ven, Tü. s Gra- 'ENHA- ;e. ïappsrt •an de jomtniS' ie lot Oefen/ïe'Vezenm Refol, daar op.  1354 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha" ge. Rapport ran de Commis fie tot ' De f en fit f Vezen en Refol tiaar op. Tot dien vorm van beftier hebben wy mede betrekkelyk gemaakt de inning van de middelen te Water, dat is de penningen procedeerende uit den ophef van de Convoyen en Licenten; waar mede een gedeelte van de defenfie ter Zee moet worden beftreeden. En, om dit hoofddeel in zyn geheel • af te handelen, hebben wy gemeend aan Uw Hoog Mogende een gezigt te moeten geeven van den gedelabrecrden toeftand der Finantien van de refpective Collegien ter Admiraliteit, fpruitende uit de agter, lyke betaaling van de Provinciën op de effedtive dienften, welken uit de Petitiën voor de zaaken van de Zee door dezelve Collegien zyn gedaan; en hebben, in navolging van 't "geene'in den Jaare 1749 is gefchied, een middel aan de hand gegeeven, om de' agterftallen allengskens, in een zekere periode van jaaren, gehecllyk af te doen ; waar door dan de voorfz. Collegien wederom zouden worden opgebeurd , en, zo lange zy in hunne tegenswoordigc gedaante zullen exiftceren, van meerder nut voor het Bondgenootfchap wezen. En by deze gelegendheid hebben wy niet met ftilzwygen kunnen voorby gaan den deerniswaardigen toeftand van de Crediteuren van het Collegie ter Admiraliteit in Friesland, met inftantie dat de rapporten in hun faveur ter tafel van Uw Hoog Mogende uitgebragt, eindclyk eens mogen worden geconcludeerd, en daar mede het Nationaal credit, in dezen opzigte, by het doen van nieuwe Equipagien en aanbouwen, wederom herftcld. Van daar zyn wy overgegaan tot het tweede groote onderwerp van onze deliberatien, te weeten, de Dtf-nfi: te Lande. Tot dat einde hebben wy in aanfehouw moeten neemen, niet alleen zo zeer, wat eigentlyk was de tegenwoordige ftaat van zaken , met betrekking tot Frontieren, Magazynen , Arfenaalen, de Militie, enz. maar ook welke waren de hulpmiddelen, die de Conftitutie der Regeering  JAARBOEKEN, Oftober. 1789. 1355 ring aan den hand gaf, om het beftier van alle die" zaaken met de waare belangens van het Bondgenootfchap te doen zamenloopen. Wy vonden geléègenheid daar omtrend te doen opmerken, dat dit beftier door de Voorvaderen geplaatst was in de handen, daar het behoorde; en dat aan dit gedeelte vaa de algemeene Regeering niet anders ontbrak, dan een onafgebroken toevoer van zo-j danige middelen, zonder dewelke het niet mogelyk is, dezen tak van defenfie in behoorlyken. Raat te brengen, ofte te behouden. De over-i tuiging daar van heeft ons by de meefte der 011derdeelen van de defenfie te Lande doen wyzen op den Raad van Staate met Zyne Hoogheid aan het hoofd; en wy hebben dienvolgends gemeend, ons te mogen vergenoegen met de opgaave van zodanige gebreken en onvolmaaktheden in dit vak, als welke een gevolg waaren van het gemis van de voorzeide middelen. Tot dat einde hebben wy aangetoond, welke inportante zaaken nog by de hand moesten worden genomen, om met een militair en politiek oog, een naneéngefchakeld Frontier tot defenfie van de gantfche Landzyde van de Republiek te kunnen bepaalen. De afhandeling van deze materie leidc ons onmiddelyk tot de befchouvving van de Armée vaa den Staat, dan, vermits de plans, door Zyne Hoogheid dienaangaande aan Uw Hoog Mog. ÓVerge'gceven, een object waaren geworden van de deliberatien der Bondgenooten ; zo hebben wy ons, met opzigte tot de Armée aliéénlyk bepaald tot het geeven van eenige eonfidcratteü omtrend zommige poiufteii van verbeetering van dezelve in het algemeen; als is de inrigting van het Corps Pontonniers , mitsgaders van het Corps van.de Artillerie; de nuttigheid, om een gedeelte van het Leegcr , om het jaar, ofte om het ander jaar, te doen eampeeren; d« vcrvvistèline of s Gra- IfENHA3ï. Rapport /an de Zommis1e tot Oefen/te. 'Vezen n Re fol. laar op.  135G NIEUWE NEDERLANDS CHB 's Gra- venhage. Rapport van de Commisfie tot Defenfie Wezen en Refol daar tp. of de permanentie der Guarnifoenen, de middel len om de recruteering te facilkeeren , en te verbeeteren, en ook de middelen, om door toeleg van eenig douceur, of anderzints, de Ritmeefters en Kapteinen vau de Regimenten Cavallery , Dragonders, en der Nationaale, Duitfclie, cn Waalfche Infantery, wegens fchadens co verliezen in de jaaren 1781—1788, in Raat te Helden, om hunne Compagnien in beter Raat te brengen, en te houden; de introductie van een een* paarigen voet van bctaaling voor alle de Troupes van den Staat uit het Comptoir van dé Unie ? in contra-diflincue van het geene dienaangaande tegenswoordig in gebruike is; op al het we'.ke wy hebben laaten volgen onze conlideratien omtrend de dispofitie en het bellier van dc Macht te Lande, als meede betrekkelyk tot de Patenten; en, om geene der poincten, vervat ju Uw Hoog Mog. te meermaaleu aangehaalde Rclblutie, onafgedaan te laaten, hebben wy dit vak, én dit geheele werk bellooten , met aan Uw Hoog Mog. aau te bieden een Plan, olie pro-, ject- Reglement, waar naar de Militairc-Jurisdie.tie voortaan voor de Lauden vau de Generaliteit zouden kunnen worden gereguleerd. Dog alvoorens deze Memorie te fluiten, mefenea wy nog een oogenblik te mogen belteedciï aan de aauwyzing der hulpmiddelen , Weikeu wy hebben gebeezigd, om ons een gene-eg-zusmta voorraad van informatien te bezorgen, teii einde in aiie opzigten onze deliberatien met meerdere cn prajeifer kennis van zaaken zouden kunnen worden voortgezet; met opzigte tot de zaakeu van de Zee hebben wy bereids, in een voorig gedeelte van onzen voordragt, gewag gemaakt van de Refolutien vau Uw Hoog Mog., van den 13 en ao April 1706, welke Uw Hoog Mug. op ons voorlid hebben gelieven tc neemen, cn waar by wy geauthorifeerd wierden , om zo van de re* fpec-  JAARBOEKEN, Q&oler, 1789. 1357 fpeétive Collegien ter Admiraliteit dezer Landeii, als van de Heeren welke op aanfchryving van Uw Hoog Mog., uit dezelve Collegien, van tyd tot tyd hervvaards worden gecommitteerd, af te vraaI gen zodanige confideratien ofte informatien, als wy tot het oogmerk van onze befoignes zouden n ra eenen nodig te hebben, en waar aan ook volledig is voldaan; en wat aangaat de behandeling, van zaaken, welke betrekking hebben tot de Dei fenfie en Oorlog te Lande, gaaven wy bereids [i op den 20 April 1786 aan Uw Hoog Mog. onze bevreesdheid te kennen , dat, alzo het defenfiei, weezen door de refpeclive Bondgenooten aan den Raad van Staate is toevertrouwd, onze befoignes , zonder adfiftentie van Heeren Gecommi'ti teerdens uit den Raad, met geen vrugt zouden kunnen worden voortgezet ; 'met verzoek , dat naclemaal by Uw Hoog Mog. Refolutie van 4 I Mei 1785, geen Gecommitteerden uit den Raad ' van Staate aan onze Commisfie waren geadjun! geerd, en dat Collegie misleiden zwaarigheid zouS de kunnen maaken, om op ous enkel voordel bani ne Gecommitteerdens tot dat einde te atithorifeeren ; dat Uw Hoog Mog. op eene voegzaame cn c met den aart dezer Commisfie overeenltemmcude 1 wyze, daar in mogten gelieven tc voorzien: "t j welk dan ten gevolge heeft gehad, dat Uw Hoog | Mog. by Refolutie van deu ar April 1786 gelietï den te verklaaren , dat aan de intentie van de Bondgenooten beter zoude worden voldaan, wanneer ;| de Raad van. Staate zig zoude bereid toonen, om zo met onze Commisfie, als met die tot revijie van de Provintiale Quotes , ten nutte van den i Lande werkzaam te zyn; waar na de Heeren öecommitterdens uit den voornoemden Raad in onze I Vergadering hebben gecompareerd, cn de onderI fcheidene Befoignes met asfkkiiteit bygevvoond , met verklaaring ten eerden , dat zy bereid waren I gop alle wyze uiede tc werken tot het but dezer Com- 's GrA- : ven HA* GJt. Rapport van de Commis' fie tot DefenfieWezenen Refol* daar op*  I3J8 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- VKNIlAce. Rapport van de Commisfie tot Defenfie H'tztu tnk-foL éaar op. Commisfie; en ten einde daarvan aanftonds mei de daad een proeve te geeven, en hunne volvaardigheid, tot het uit den weg ruimen van al het geene eenige aanleiding tot zwaarigheid ofte vertraaging van zaaken konde geeven „ tc betoonen; op voorgaande gevoegdheid van den Raad vau htaate konde dcclareeren, dat zy in dit geval, en ongeprjejudieieerd hun regt in alle andere, gereed ■ waren, hunne conlideratien in deze Befoigne:. te bepaalen tot het geeven van eonfideratien en acb vis; hoe zeer ook anderzints^ daar zy nu Leden dezer Commisfie waren geworden, hun eene concludeerende Rem zoude eompeteereiii Door welke faciliteit veele van de zwarigheden.. welke in de Extraordinaris Vergadering van den Jaare .717 zig veelmaalen hebben vertoond, al aanftonds zyn afgeiheeden geworden; en waar na wy het genoegen hebben gehad, om telkens en zo dikwerf wy zulks kwaamen te wenfehen, van voorgemelde Heeren Gecommitteerden te ontvangen al zodanige informatien en elueidatien , op de zaaken , het onderwerp onzer Befoignes aangaande, als grooteiyks tot de bevordering van dezelven hebben gecontribueerd , en waar van wy een duurzaam getuigenisfe by deze gelegendheid hebben gemeend te mogen geeven.' Hier mede is ons werk afgeloopcn, Hoog Mor. Heeren! en ons blyft niets overig, als met verlangen de Refolutien ^ die de Bondgenooten op al het verhandelde zuilen gelieven te neemen, té gemoet te zien. Wy hebben in de behandeling van dit alles een wczendlyk genoegen geproefd, om dat wy getragt hebben het algemeen wclzyn nimmer uit het oog te verliezen. Ten einde ons vau den eenen kant, het vertrouwen van Uw Hoog Mog. en vau de Bondgenooten waardig te maaken., en ons, vaa den anderen, een gepaste aanlpraak op de dankbaarheid vau Xeiriands Volk ea  JAARBOEKEN, Ottober, 1780. 1359 en van de Nakomelingfchap te verzekeren. Wy zeggen aankkaarheid, Hoog Mog. Heeren ! en zo wy ons daar van een gedeelte voor ons zeiven toeëigenen, zo bekennen wy teffens gcreedelyk, dat wy dc fource van dien moeten opzoeken in het vertrouwen, waar mede wy ons hebben vereerd gevonden. Waren Öw Hoog Mog. eu de Staaten van de refpeclive Provinciën niet over-_ tuigd geweest, dat 'er in onderfeheïden takken van de Regeeling dezer Landen veele en wezendlyke gebreken waren ingefloopen, waar door het nodig wierd, om de zaaken, die de Unie en het generaale Bondgenoodfchap aangingen , te onderzoeken . zo waare ons. ook geene voldoende gelegendheid gegeeven geweest, om onzen yver op eene zó foleroneele wyze aan den dag te leggen ; en daar voor bieden wy Uw Hoog Mog by dezen op bet plegtigfte onzen dank aan ' Wy getrooftcn ons gaarne dc moeielyke langweiligheid, met welke wy in den loop onzer deliberatien hebben moeten wor[telen ; in de hoop , dat wy eenigermaaten , immers voor zo veel zulks 'in onze vermogens beeft geleegen , aan de algemeene verwagting beantwoord mogen hebben. Deze is dan de derde époque in de gefchiedenisfe dezer Landen, dien de Bondgenooten hebben voorgefehikt, om te ftrekken tot herziening van ingekroopene gebreeken , en om de conftitutie der Regeeringe tan dit Bondgenootfchap op oude en duurzaame fundamenten te vestigen. Indien het ons geoorloofd ware die époques in haare oorzaaken en gevolgen te mogen kenfehetzen , wy zouden in een kiein bellek voor oogen zien, dat dusdaanige groote poogingen van weinig vrugt altoos moeten zyn, wanneer zy niet verzeld gaan met een onwankelbaar voorneemen om derzelver eerfte doel-eindens nimmer uit het hart te verliezen; en wy zouden door zodanig beftek, indien Xxxx de- 's GrA- VENHA* Se. Rapport van de Commis%e tot Deferifïe!'Vezen',n Refih iaar op..  r$6o NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHA«B. Rapport van de Commisfie tot Defenfie JVezen en Refol daar op. deze laatfte pooging het lot van de eerften mogte deelen, de kragtigfte beweegredenen aan de JXakomelingfchap opleeveren, om den voorfpoed van het Gemeene-Best , voortaan meerder door het fluiten- dan door het geneezen, van gebreeken, te bevorderen. Maar zonder te treeden in een vergelyking van tyden, welke ons te verre zoude afleiden van het ■ flot dezer Memorie, zo zal het tot ons oogmerk voldoende zyn, nog voor een ogenblik te gedenken aan de gebeurtenisfen, waar van deze Republiek geduurende eenige jaaren het ongelukkig toneel is geweest, en welke dezelve geduurende die jaaren tot eene zodanige onvoorbeeldige laagte en verleegendheid hadden gebragt , dat alle de groote zaaken, zo ten aanzien vau de buitenlandfche belangens, als van de inwendige Ordre, Regeeringe ende Conftitutie ten eenemaal wierden verwaarloosd; zó dat 'er geen ander middel ichcen overigtezyn,dantoevlugt te neemen tothetexempel der Voorvaderen in tyden van nood, endoor het benoemen van buitengewoone Vergaderingen ,' zaamengefleld uit Leeden van alle de Provinciën van het Bondgenootfchap , aan dezelvnu een ge-. reeder middel aan de hand te geeven, om met tl geest van infchikkelykheid en onderling vertrouwen te overleggen en naar te gaan, op wat wyze de ingekroopene abuizen en oude en wezentlyke defecten zouden kunnen worden verbeeterd, ten einde, door het neemen van cordaate Refolutien , het geheele verval van het lieve Vaderland te voorkomen Deze Commisfie was dan haare geboorte verfchuidigd aan het ongeluk der tyden; en het was in het midden van de ongelukkigfte tyden, dat wy een aanvang moeiten maaken met de deliberatien over importante poincben , waar van Uw Hoog Mog en de Bondgenooten ons het onderzoek hadden aanbevoolen. Important waren dezelven voor-, zee-  JAARBOEKEN, Oiïober, 1789. 136' zeeker! de Haat van 'sLands Magt ter Zee en te Lande: de herftelling ofte verbetering van sLarius Frontieren , met het geene daar toe behoord ; het beftier van den Oorlog te Lande ende te Water; eene bepaling omtrend de Jurisdictie- Militair; en voor eene andere Commisfie nevens ons, het regelen van de aandeelen der refpective Provinciën in de algemeene lasten van het Bondgenoodichap, en een onderzoek over het gebruik , 't wek van de penningen van de Unie tot foulaas der Finantien van de refpeclive Bondgenooten,, met betrekkin? tot de algemeene defenfie zoude behooren te worden gemaakt: deze waren, ieder afzonderlyk, en in derzelver zaamenhang, zaaken van het alleruiterfte aanbelang, en welken nimmer, te gelyk, binnen den kring van werkzaamheid van eemg Lighaam van Regeeringe ofte wettige byeenkomst van een aanzienlyk aantal van Regenten, waren gehratrt geweest» . . , Dan Hoog Mog. Heeren! onze uitzigten, by het aanvaarden van dezen last, waren ten uiterften fomber! en welke hoop konden wy ook voeden om eeniger-maate aan denzelven te voldoen ? want hoe dringender de nood was, hoe grooter de Sra-ten op de Grondwetten van den Staat, hoe heeviger het misverRand tusfchen Bondgenoot en Bondgenoot, en hoe losfer de band der Unie; £ne minder vrugt wy ons ook van ons werk kond£ Soovem gEnware het niet geweest dat Tv voor ons het oog Reeds hielden gevestigd op d\e zelfde Voorzienigheid , welke zo zigtbaar do onkomst van dit Land hadde beRierd, en hetzelve fo dikwerf voor den ondergang bewaard; met het vertrouwen, dat toekomende gebeurtenisfen onzen wonderen yver voor het algemeen belang mogelvk no- van eenigen vrugt zouden mogen maailn- 70 hadden wy bereids toenmaals onzen last in den fchoot van Üw Hoog. Mog. wederom nedergelegd. Xxxx ■ Ge. 's Gravenha- ge. Rapport van de Commis* fie tot DefenfieWezen:n Refol. daar op.  i 'sGravenha- se. Rapport van de Commisfie tot DefenfieWezenen Refol. daar op. 362 NIEUWE NEDERLANDSCBE Gebeurtenisfen , die wy niet konden vóórzien , wakkerde onzen yver te gelyk met onze hoop aan; sn eene gedenkens-waardige omkeering van zaaken zettede ons een nieuw leven by Toen eerst konden wy, met uitzigten op een gelukkigen uitflag, de handen aan het werk flaan : en op grond van eene oorfpronkelvke Unie, voorflagen aan Uw Hoog Mog., tot verzeekering van het algemeen geluk, opdraagen: welke anderzints nodeloos, maar thans gefchikt mogen zyn, om éénmaal alle die heilzaame eindens te bereiken. Wy zaagen teffens met genoegen, dat door de herftelling van 'sLands Regèeringe in haare voormaalige vorm ende gedaante , ons een gedeelte | van onzen taak was afgefneeden, gelyk wy geleegenheid hebben gehad zulks aan te flippen omtrent J verfcheide poinéten, waar over onze voordragt I heeft moeten loopen; maar zyn wy ook van den anderen kant gelukkig genoeg geweest, omtrent dat geene,'t welk ons overfchoot, zodanige verbeete- | ringen voor te draagen , zodanige voorzieningen ashUwHoogMog. met concurrentie van Zyne Hoog- \ heid den Heere Erf Stadhouder, aan te bieden; als waarby een gereegelder voet op verfcheide takken van de Regèeringe word befchikt ; de wyze van het beflier meerder naar de belangens van het Bondgenootfehap ingerigt; de finantieele vermogens in fommige opzigten vermeerderd ende geflerkt; de zo hoognodige harmonie, onder Leeden van een cn het zelfde Lighaam, aangemoedigd en bevor- I derd; en, wy mogen gerustelyk daar by voegen,. I zo alle die voorflagen gebouwd zyn op de zuiverRe en onwraakbaarfte grondbeginzelen van dej Unie,welke de hoofdfchakel is, waar aan wy ons I hebben vastgehouden; en zo geene van die voor- t flagen eenige de minfte kwetsing aan die grondbe- ï winzelen kan te weege brengen; zo wy ingewor- ï telde vooroordeelen hebben beftreeden; en aange- E toond, dat met vaar-wel te zeggen aan die voor-J oor I  GELDERLAND. N°. i. Volgens opgave in dato 3 1 Volgens opga¥e in dato 1 Yotóopgave in dato 3 Volgens opgave in dato 9 Volgens opgave «, dato 14 1 Maart 1789. Oftober 1788. N^mber 1788- Oftober 1788- Ottober 1788. PETITIËN- EQUTPAGTE. VoUe^, ur Admrahuu op U' mC,z7~ Te AmJUrdam. ' ~Z*H,,,« ■ In Westvrusl. en V Noord. Q.uarU In l/rmland^ TotaaUn voor teder, Pmtte. _ • ——— ___ f 0nbetaald, BitAAtaj Qs.»tulp, B * t a A ,, I ühb1taai.d.J Betaald. lONBttAAi.», Betaald. | 0 » b_b t a a 1. p. Betaald. | O n b k t a a l p. 'Sssisp 'Si; 11 ï^iTTT ^ïin i /s-: 2 '«rr__rn 'ap 1 =- :: = 2: — ° - 'Sas t ï 19 Febr. 1781 r 464500 | o | > l^Stn* 6394U 3 o o «59W M 8 T~ 0 0 ^ 2 ' 0 «$J8 8 i o o o o o o =5957 '5 « —■ o o ld ft .$ Sm o 8 'o 6 «977 .9 o " 6 o ,8387 «8 o 0 _ o c. . ? o o ƒ 2967? I0 x o o = o o 4^6 « « 7-39 7 1 nn-Ah V-,SU K-Qf>é%% 16 o — o O i07oj.Ó s rt ______ o o 145201 IC o , 0 0 'o o o c 54198 - o ' 00 00 0 o 3064" 2 6 i\ A?i«' 785 M4t»9 o o o o Xo 3" ,? o o 69891 .« o 3 o o ƒ I3647 00 00 10 o o ° ZZ o o 15874- 5 «I 5r 1154,3 1, 5 o o 8*718 e o * • 112.62 8 00 — o o o 0 225983 M S *?an .737 4564940 « o o o 57221 17 2 e 0 57376 7 7 ° o e c o c 2.933 1, .1 ~ o — o 0 o o ^37031 i« 8 | ian! 1788 3264960 o 0 o o ——~ n 0 0 0 o _o __~^ o _o _o « ° o _o _JT=L ^ _o _ _ J? o , o _o | o _„ / 439503 14 „ ƒ 345267 19 ~ >5i69to 3 7 ƒ503785 S 8. /i°925l5 2 ƒ »36i7 o o ƒ 83658 '3 " ƒ14401112 8 ' 00 00 / 1149381 7 7 ƒ 1006711 18 , AruT77Tn ^/S»»"* o ƒ,68,6 3 5 Nihil oD ƒ 66337 3 7 Nihil °° /94»83«4 Nihil 00 ƒ 30533I 7 = Nihil 00 Nihil 00 Nihil o o ƒ 2t798o 4 J Nihil elan" 1781 ■ 7H*S3« ° 0 29037 2 » o 0 5994^ 8 4 ƒ 789c 0 * ~~ c ° / 10202151e 6221210 o o o ƒ i«37 » 6 / io« 1 3 162329 * J / 7 3 foaöb. J«i 9Ï7M9» °° 89804 5 ' 6 o o «I983 «Kc ^^391" 7 5294eic xc 19978 '9 9 58514 3 .0 ƒ 4427 8 o o o ^669513 «0 885*48 «« » 46493 «« * ?dito 1781 799200 o o — o o r- o o c 0 33ïS » 3 ~^ o o 0 o o o 33S8 11 4| 0 0 3Sl^ 19 5 ~ ° 44855 2 O jlöefc i78t 8409100 6.0. o o ƒ80430 a 6 0 o Ééai6 7 3 OP^f^! 1 ienaangeb. — — 00 ■■ o o 22389 g 10 ■ o ° —~ 0 0 0 0 169075 'S T 16 Jan. 1784 2277870 o o . . 0 o i6356 14 , — o e a434i « » o o —— o o o 0 8427 I0 ó 00 00 o o 4j626 6 5 «,0 April 1777. / l8ooo?o:°a:noruef 1 l ^ Un^van M^gaz'. i33io ts o o 0 4664116 o — 0 o 4774il8 0 o 0 1331618 o jo o o o 0 0 mioai o o o <» i<5 April 1779 / 1500000:0:0 aan- ■ vulling van Ma- 1 n „ „ _„ _ ___ „ „ garynen 11100 ,5 0 o 0 22201 i0 o — ■ c o S9?84I3 e 0 c «too 15 0 ' 0 o > 0 o 0 0 84187 « » 00 5 Jan. »78i /^o^tota- ^ ^ ^ ^ ^ ^ _o 0 c 0 39734*3 o o o 1x100x5 0 00 ^- 00 ° " 84»87-3 o .op ai Tan. 1783 ƒ 2100000:0:0 in- * . s J koop Artillerie 0 0 i554i t 0 c 0 3ioEi 12 c . . „ \ 01 Op deze Petitie is geen inkoop . , ï Mej 1787 ƒ250000:0: o repa. gedaan. o c 0 0 —— o o 15541 1 o o 0 — o o 00 6»i&? »4 « rasia voor liet Noorder-Kwart, I en Friesland. _ j_ _ - ■ _ _ „ _____ - _. _ _ . —- —- ■■ _ , .— _ _ [ ƒ J8H8Q Tg ~3 7m3iF Ü-7 I "TrtïS"8 •>5l7'i4»»« 6 1 /^^i a / 301" '5 7 ƒ ï^slul " / 54«4' 8 81 / "J37I il / 4583i *4 « A934954l«> 7 / 39'3>S 16 5 TABELLE3 aanwyzeride het mmtant der Penningen, welke door de Provincie van Gelderland zyn betaald aan de refpeftive Collegien ter Admiraleit, op de Ordonnantiën , door den Raad van Staate geflaagen uic de Petitiën, in Margine genoteerd mitsgaders het montand der Penningei, welken dezelve Provincie op dito Ordonnantiën nog onbetaald heeft gelaaten ; het al volgens de opgave van de voorfz. Collegien, refpectivelyk ij dato, zo als by ieder Collegie hier onder ftaat opgetekend.  HOLLAND. N°.2. , 'i ■■' - 1, vrwnT^Pgave ia dato "l " Volgens opgave iu dato 3 Volgens opgave in dato 9 Volgens opgave in dato 14 Volgens opgave in nato 3 l V°'g QftXr 1788. November 1788- Oftober 1788. Oftober 1788. . Maart 1789- , _ jT^ZjürdaZ ~Zetl-.d I» Weswriest. en 't Noord. Cjuart. J» fr iesland, Totaale» vm, iedere Petitie. TgTITIRW. | EQUIPAGIE. CU-gu eer Amtrmuuu op aej^_ _____ ^ 0M,TtALB. B_7aa,.d. |C,BmALp" Betaald. ,0m._--A.-. ~WI7Z^TVo * b"ct a a l p. _B.ta„__. 1 Onbetaald. I b y. t a al Pj—_____________ 1 ' , n 'A -~—Nlhïi _r_ —-IHSi o o ^ 5~S ƒ7588913 o Nt-iï ~NïhlT o. o Nihil o. o ƒ143879»! 4 « 00 IT£^<7~^° T^&o I 3 16 ƒ404356 loj.o) MÜÜi o • ° _!____. ° ° ______ ° ____-_. o o 256352,, 9 0 0 0 0 0 0 335*83* 19 a o o \5Jan. 1781 5763i35 00 1283662 5 o o o 1050,0 19 Febr. 1781 r 462500! oh „6° 17 o - o o «3937=9 0 0 fo s o c c _ Q 0 ^20?0 _ , 0 0 0 ______ -5 3 1309230) 8 7 3 fan. 1787 4564940 1 t 85X01= 16 3 ——— o o _ _ 167363 o o o 0 -■■ ' c o _ o o _p ______ _c _o o o ■ ■' 0 _ 567360 o 0 -Ju. »788 _»*_** o o —- _j .o ___ ^ _o _____ _ - J^jVj f9 1 !_-__— ö o o o ƒ3,2207 7 * / 47*099 10 6 00 00 /.459468e 3 j ƒ2354,47 o 1 Petitiën van Aavbou*, enz. ,. , Nihil o o Nihil o o Nihil o o ƒ600961 .9 9. Nihil 0 o Nihil o o Nihil o o /a43_4«_ * 0 o 0 ïC April 1771 ƒ4178508 o o ƒ730147 3 8 NVml o 0 ƒ 110535* | ? _____ ______ c _ c 0 ' » _ _ 0 ƒ 10I,9o 0 o ƒ13793" 1 3 35.83 8 8 ƒ.3733, , 5 5 jan. 1781 734*516 o o 7,5,30 ,3 11 ° o 1476752 £ 9 c 0 0 0 ________ l6 l0 0 o " o o o o 5022964 5 5 _ o o , Oaob. 1781 9^t498 o o i349t9' 3 « ° 0 ,93°454 «4 * _ 0 0 0 « 00 o o 466008 'o 8 o o f dito 1781 7932O0 o o o o T— 0 0 *wc* ** . o o 440674.1 5 " °° 3000i92 2 ° M8I55 9 9 -1 Dec. 1781 84091» o o 1255924 2 8 ƒ14815,5 9 9 1304*93 7 11 ^ J o I -,„rir „ 10 . o o —— o o mm, O 0 166025 10 c o o " 0 °] 1047589 111 o o 16 Tan. 1784 -a7787°J o o 33*o5« »8 9 0 o 5495JO ,3 '° -to April i??7 f i3ooooo:o:ore- \ \ ■ ' paratie, aanval- , ««-___. 0 ' *•— 0 o o o 262392 3 9 ————• 0 0 __— „ 0 —— o o 1049568 14 9 — o 0 lin; van Magaz. 36139» 3 6 1 o o 5*4784 7 36 April 1779 f 1500000:0:0 aan- _ vulling van Ma- . _____^ o -■ •■—' o c - ,,. o c 218660 3 1 ■ 0 o ***' ** 0 o ■" o o 874640,2 6 o 0 gazyaen 2i865o 3 2 o o 437320 6 » o 1 s Tan. 1781 ƒ ,500003:0:0 in- o ■—. c o — o c 218660 3 1 0 0 —— o o\ 0 " 874640 12 6 o o * 1 koop Artillerie 1 ai866o 3 1 ■ o o 4373*c * 6 _3iaa. 1783 ƒ 2100000:0:0 in- . c __— o o- o o 306124 4 4 00, ' 00 0 o "*4496 .7 6 o o _ojp Artillerie 3061*4 4 5 ■ t\ 0 oitti0 • ' a Mey »f8? /_Söoaé«_ivofWi. t 1 | I ratie voor Iwt f . 11 Noorder-Kwart. j ________ - — _. e» Ftiesiwid, _ _ ■ „ - -TZZZZz %\ü -___---*[l l|l"T_r____r| o,",| , 0 ~o ƒ4914096 17 uU- "FJ ƒ ic»9c ~oi o ƒ ,37931 » 3 i/">95i56,i ,8 10 ƒ _.6o..6m o ! /i889ïWi'? 1 / »4üis5 1 9 1 ö 'l ƒ86"0*4 SlK-i — » i» ».<_"!?# TABELLE, aanwyfcende het montant der Penningen, welke door de Provincie van Holland zyn betaald aan de refpeétive Collegien ter Admiraliteit, op de Ordonnantiën , door den Raad van Sraate geflaagen uit de Petitiën, in Margme geno«ferd — mitsgaders het montand der Penningen, welken dezelve Provincie op dito Ordonnantiën nog onbetaald heeft gelaaten; het al volgens de opgave van de voorfz. Collegien, refpeftivelyk in dato, zo als by ieder Collegie hier onder Haat opgetekend.  ™m AND TABELLE, aanrende het montant_det'f^^^^J^J^^^tX ZEELAND. bmald aan de «fpcftive collegien ter Srdonmntien „og onfetaal. heeft gelaaten; het .1 volgen» de "*3S d"° 3 V'"t oa.SI,'„M. «Swr J.TSS— ' . ______________—__-_—-——-— T''Amfterdam. ____■'' ■' — tt—■—~ ., ~—r „ t * a l d TOnbetaald. Betaald. | O n b et a a l d. PETITIËN. , EQUTPAGIE__ CVgu ^*mr-*SL7v~J^ -~7Zt7^1T>ZÏ^^ ■ ~TAAlo. 1 Onbetaa _— e t a a l o. Jgf^^l ~^fXï~ ƒ73660 .4~7 __rK5r71?B_ / -6-359? I 3 16^ Winti o o ƒ 5^3 'M_ ƒ ,g5 «9 49237x8 4 «9994 5 Jan. 1781 5?63i35 o o — o | , J _ 4 _ o ^ tfebr. 1781 C 46250vii°1ft£ , r . o 0 42472 '8 4 — c 0 0 0 Z ° °l . o o o; o 556^31 £ o 0 o ivoor vernoguig . 0 t - ° ° 5 _ o o -. o o o o _____ ° ° J ^0-64 6 8 o o t van premie- ___ I ° 0 0 —f o 0 ■ ° ° 55_«_ % _ _____ 0 c o o ' 00 ______ » ° 0 ° ^-<66 ,3 g __ 0 ° nFebr. 1782 / 9419758 ' ZZ1 ° o o o ZZ~~ 0 0 ° 0 Ï97466 .3 8 ° c ' 0 0 ~ZZ 00 ZZZ 0 o ■ o o }6c64o 0 o „ 0 _8Jan. _?83 1395^73 48 ______ ° 0 . . o o ' c ° . ° 0 36064° o c o o o c ~£ 0 o _____: _ ° o 0 ï.8010 8 o o o 56 Jan. 1784 2639173 o o .00 ° ° - - 0 o ii8°io 80 o 0 • o o ■ 0 o ZZZ .0 ■ o 0 62.5* x6 ° 822 16 6 4Oaob. 1784 Ï579Ó533 60 o 0 _ „ _ e o __ _ 0 0 0 _^ _ _ 00 _ _____ Q Q 15 April 1783 3441599 10 o \ l o o 0 0 822 16 6 _ , 0 c ^ _ Q 00 _ 0 o ï- Dac. 1785 4946+<3 '3 5 O ° , c O O O o J _ w 0 0 < 0 O ______ _C - - - ^_r~ ïf. Tt —7 t~ ■ ^ ~t \ Van 1787 4564940 t I 0 o ZZZZL ^ o o _7____-_~ 0 -b • ° £ ' - 1 ~7, 1 —___r~ ~ ~n ■ o o o 0 /i06c6o5 16 li /3_467o 13 6 rrt«, n,„ . . Nibii o o ______ o.» ___:. ___? Ü73 , ______■;. __^ _ ;:_==:; f^i| 'ggtl1? 16 April 177 q'o — o o o o • ~ o ° . 0 0 I799i4li3 8 6__5 / » ~ o o o o_ /2Z)464 8 0 _ o ó 4 0 e Jan- 1781 754^03" , . 0 - 0 o 0 o 1 — c 0 <—' 0 0 ƒ 244°4 8 o „I _, o o 0 o ■- , c o |oaob.i7«i 927M98 o ° , o o | _ o _ ƒ24464 * l 0 o _— o o 00 -— 1 dito 1781 799200 o|o ________, « % _|0 , 0 o 0 „dezePctit.is, 3iDec x?8i 8409100 00 o ' if zal niet wor' ,0 o • 00 o o o o I ^„„^__ o o ienaangebouwd o 0 wm-ntn» 00 00 ~~ o o __0„ „ 0 n o ■ o o ' ' o c 7nl uit deze Pet. sas.s? /. - I isaïïss—»• _..«__-o„ 1 ^ 0 0 0 " Jo — o o o . _ . . — o . - o . _ . • - \\ — - • • '^"«r . f 00 00 0° ' I „„__„„ «0 — o. Ï37750 o o — Si»' '78' /■ESArttaï o . o o 0. • opa«e&Se " KOOp /irtnicii- - geen lnkoop q ___—, O o -- ^- o o O O « Tan 1783 ƒ2:00300:0:0 in- 0 D 0 c S^u. o o oM o o—*~ o o S3 Jan. i7»3 7 ^ Artillerie ■ o o • o 0 —-1 o j | 1 Mey 1787 /2500M :o:orep«-l l i . , j 1 * ■J ' rade voor het 1 ' Noorder-Kwart. 1 , _ _| _', _, ea Friesland. 1 — 5 _ - - - - —tttTa ~q ~ü ~b\ "r / a44&4 81 o /94736a 19 5 / »7?9l>5 7 »* . —— I - - ~^^ll\-Q\~rwÏA\ 8 oll / 94730*1x91 5 ƒ,0459* 3 x, l —l ol ol ƒ ,44*4 8 oll  UTRECHT. N°. 4. Volgens opgave in üato 3 \ Volgens opgave in dato i Vorens opgave in dato 3 Volgens opgave in dato o Volgens opgave in dato 14 I Maart__789. . ____>____;____,7 Amfterdam. In Zeetanft- I» Westvnesl. en'/ Noord. Quart. _ J„ friesland. j Totaalenvoor iedere Petitie. _.: ; Betaald- I Onbetaai.b. B « ta *___J. O n b s t a a u, ______ _______«. ?__JJ1_JL___- ____ Betaald. | 0 n b_et a a l p. Betaald. |0nTetaa_d~. Bèta aTÖT |.Onbetaald.' 95 Febr. 1780 / .6235931 . |6 ƒ50431 .0 4] 'Nihil 00 ƒ f4i66 ix 4 Nihil 0 0 ƒ1046216 1 ƒ 14394 2 o ƒ 7625 91 7 iMinil o o Nihil _~_ Nihil 0T0 ' /■«iöSSn, 7|—Ti^nA ki"n 6 Jan. 1781 5763135 6 0 82329 1 10 o o 53173 7 ƒ i?;29 16 ,1 _s49 4 5 85422 t3 8' 13537 11 r 00 00 0 0 ,505.0 j _ ,02ow 10 7 19 Febr. 1781 r 4Ö25oo | o|o 20295.! 10 7 < voor veriioging • I C'an praemien 6643 «8 7 o 0 1660916 5, o 0 0 o 1722 12 o 0 0 _ : _ _ . Ql .«Wis 0 T,„„ ! H Febr. 1782 ƒ 9^9758 14 o 1637,6 '9 9 o( o 30,163 6 5 o 0 _ c o o 0 3054610 9 _ 0\ o o o 0 «5456I16 11 —, t 0 a3Jan. ,783 13956073 4 8 138141 M 4 — o|o 15835012 6 4°,5 13 c ■ o 0 r = 0 33__0 ? % _____ ° 0 0 0 0 «M« _ » 1/1° S6 Jan. 1734 2639173 & 8 15574 8 6 / «34«3 '2 0 =934' 14 0 2947_ 15 0 ' c O o c ó o ƒ 308.0 " . - o o " O n __6i7 0 % ,1^-1 3 ° 4 Oftob. i?84 15796533 16 o 00 ,1,2,6 o o -1- 0 o 150486 ,7 0 ■ o o| o o 0 c J \tJ, J* _ ° ° _ 0 ______ 2 _ a"2| ! 1 ï5 April ,735 344.599 10 a o 0 70754 3 6 ■ o o 7*802 6 0 ,4c9S .5 o o o 0 0 7379 2 " o o o „ 14CO8 ,« o lll^A.A ? .5 Dac. ,735 , 49464-3 13 5 00 84856 8 4 c c „4978 .8 3 ■ — o o o o 0 0 ____ f _ ° 0 . ° ° «5 o ijooSS] 6| 6 3 Jan. ,787 4564940 1 1 o o 59467 12 tl -c o 6o,48 t6 0 0 0 . c e 0 o 22790 " 7 0 0 o „ o o TA,« 7\ 9 8 jan. l?88 3264960 o o . _o o o o -— o _° o _0 ... ~ 0 0 0 o , _o 0 __________ _ _l _ ° _o " o o ; o o ^ V' 4 Petitiën van Aanbouw, enz. ' 4S<*7° " 4 f 3M " 1 /.6,«*°ö 5 5 ' ""S"134 * 1 ' ï*»' « "* / «"«9 7j "» ~7 84959 '9 o ƒ x49386 _ 1 — o "o 0 ö ^.M/virj ,6 April 1771I ƒ4178508 ojo ƒ27882 u 8 Nihil o 0 / «8970 5 § Nihil ■ o 0 ƒ84,62 J 4 ƒ13801 9 o ƒ 3,7,5 ,6 0 Nihil 0 0 Nihil 0 o Nihil o 0 /ai_?_0 15 5 /• .afift. n 5 Jan. 1781 7342516 o o 30184 ti , „ 0 669.g o 6 ƒ 3558 2 6 _, _ 0 0 io6o3 ,6 n 6466210 n c o ƒ 6732,2 a f tfo* 10 v 7168=08 n 0 f 38 7 9 0 _ Oftob. 1781 927H93 o o 933>o ij 2 o o 98636 0 8 4°S3 0 43926 8 6 3o795 15 8 648l_ . ° ƒ 4É0_ ° 8° -21 \ * / §___ J ^ _6|5°8 3 » 2005 g t 3 dito 1781 799200 o o " a ■—, o o —■ 0 c 3468 13 8 o o 0 0 o „ 34&S T, « • o' o 3966, ,g S . v ' ' L % *IT}' 2 3tDec. 1781 I 8439100 00 . 0 o ƒ83446 5 8 0 o 68866.7 3 OpdezePetit.is, 0 34 S 13 * topdezePe- 46603 ? 0 I of zal niet wor- 1 tuje niet 16 Jan. 1784 2277S70 00 00 ,75.3 _ , c o 25303 7U g^fczeTet ° ° —"",~* ° ° ° c' 432?' 5 7 !sebouW(i- ° 0 0 o . o o ,_55g4 _ u go April 1777 ƒ i8o3coo:o:ore- ' , Freg.vaii24St! paratia, aanvul- > bouwen. p 0 0 0 n 5.5 ,-t „ ___TOv_SK55« ,!'"7" 5 — 00 **» r — °.° — • • J —:i — °• - ~; __?-♦ vulling van Ma- sjan. i78t ƒ tfoZTo-.o in- 11539 15 3 °° "539 15 4 "539 15 4 ^ '3 • °L ï,5« 4 ^00 _ o o — o 0 J 9 ,g ^ koop Artillerie tl539 '5 4 o o 230791c 8 ° ° Qp ^ 09 is 9 0 c «539 «5 4 ■ 00 00 0 „ 87468 , | t 0 Q S3 Jan. 1783 ƒ2100300:0:0 in- is geen inkoop I I koop Artillerie o 0| 16155 13 5 " 0 o 32311 6 gedaan. 0 0| o o v 0 0 x6i55 X3 5 '. ó o o „ , J Q 64622,3 9 » M«y 1787 ƒ 250030:0:orepa- | ratte voor het ' Noorder-Kwart. en Friesland. fiïtes, 5 11 ƒ1171.5 11 'f -gisafo 1,1- fw;?°> ^ £ö| J 460279 "i.ió ƒ jjïm 1 "J ƒ I94M_ _ - -7^. __ -g ƒ 6732 rj". ƒ 52513 4 »! li' 1 77^; - ~ TABELLE. aanwyzende het montant der Penningen, welke door de Provincie van Utrecht 2yn becaald aan de refpeftive Collegien ter Admiraliteit, op de Ordonnantiën , door den Raad van Sraate geflaagen uit de Petitiën, in Marcine genoteerd mitsgaders het montand der Penningen, welken dezelve Provincie op dito Ordonnantiën nog onbetaald heeft gelaaten ; het al volgens de opgave van de voorfz. Collegien, refpeftiveiyk in dato, zo als by ieder Collegie hier onder ftaat opgetekend.  FRIESLAND, IN°. Volgens opgave in dato 3 l Volgeno.°^*Tf la dr g. 7 gSSl oio _ o°l■ ^-T[ t l o 3 /ft._ 4° NliïiT" o°i0 Jl!__ o 0 t ti 'i o ^Tr^I ^_Hvi*l * r 19 Febr. 1781 - 462500 [oio ' . 00 0 °i 08645210 o o 0 38645210 o 30851*12 4 i voor veraogmg 1 . . | I sis. ss. _£s m — : : — : 1 _=_:-=-,:: ___ • • — s |—— •i = > • SF»< t^s °: ssu* ° —r' ï sss? ss si = : ; -_=.■;; == : ° ~; _=_ ; •_= h • ° *SV*J?r' -"T2 ° ; S Tan. 1787 4564940 « » 0 o 18205 18 , c o 00 ° ° c - ° ° 0 0 'l1900 0 0 " 7 ° 0 23I96° 0 0 »44 »4a I jat, l?88 3.64960 o o _° _0 _J * j j 0 j _c _____ 0 • j _Q — o o o . xgoo 0 0 _J**> 4 , ,69300 o o ^0673 3 . Petitibn vat Aanbouwv enz. ° ° / 256341 ° 10 713S4°^ 9 3 7 45^ * S 0 ul / ^ ' 0 — ° ° 1 fo T^aoja 79 7 TT^.'sjl 7^4?7 ^ «7Ti$_j5 _ 1 |oaob.t78i 9V498 00 0 o o o o o cc ° o o 0 ° __~ 0 ° !56HV^ a 7^,- * ° ^6246x5 6 0 • ♦ dito 17S1 ■ 799»o o e o o o o, , c e c o _ _ _ZZT 0 o „ " t_Z ° ° ï ' . ?b 4° ê 1 803046 '6 6 / 2?Sl45 1 » x78. 8439i,o 00 q o _ .0 o | co — co ;s — o : — :: -r_ 0 lov&J^^të ï s; «5 Jan. 1784 2277S70 o|o > oj 00 — ' o. ó. 00 0o 00 0 o [» o- dito. 0 ol dito. * o 0 00 . . ° 30 April 1777 / i3ooooo:o:ore- * paratie, aanvul- 1 ' J6 April 1779 /1530030:0:0 aan- ° * 0 0 ° ° "* 0 ° '' 0 0 ~~~~~ 0 0 o o o o 209906 5 o o -099C6 5 ö — 0 vulling van Ma- ( 1 J gazynen 0 0 0 „ — 0 o c © ■ 0 0 «. o c' . ^ u 5 Jan. 1781 /1503003:0:0 in- ' oj oj o o 174921 '7 6 0 0 17452117 6 o „ koop Artillerie 0 0 o 0 to 0 0 c , m_m. 0 ' 00, oio • o o 17492» *? 6 0 0 '74921 17. 6 o c- „3 Jan. J783 ƒ 2100000:0:0 in- , t , i koop Artillerie - 0 o o o o o . . 0 , „ - „ „ t , c t f ° 0 " 0 0 1*189013 6 63000 o o 181890 12' 6 6.000 0 » s Mey 1737 1/250030:0: o rep»- . ratie voor het I Noorder-Kwart. . ' - ' ' I en Friesland, o o . 0 — 0 cl a 0 ■■ n « „ F ■ , I J I I 0 00 0 0 —— o 0 0,0 , aiêco o o, 3753 3 8 s.600 o c [ ,75, ' , . ï -* . — ■ — . 1— ' —. , | — -1 —- : _ »— _ .. f! J*J s 3 af "~~ 0 0 '°'tS '0"1 ' *0 oi 1 o r0Jj r[ öi 'd — -öfo j / 3.03007 Ti "i / 34489,11 ~9j /•3Co3oo7 ,ü 4V" t Tu^ï 1 TABELLE- aanwyfcende het montant der Penningen, welke door de Provincie van Friesland zyn betaald aan de refpeftive Collegien ter Admiraliteit, op de Ordonnantiën , door den Raad van Staate gellaagen uit de Petitiën in Mareine gejio- teerd • mitsgaders het montand der Penningen, welken dezelve Provincie op dito Ordonnantiën nog onbetaald heeft gelaatea • 'het al volcens de opgave van de voorfz. Collegien, refpeftivelyk in dato, zo als by ieder Collegie hier onder ftaat opgetekend.  rPAWTT T F a.nwvsencle het montant der Penningen, welke door de Provincie van Overysfel zyn OVERYSSEL. * . -— n—v^nsop^ein^to, " 1 v^To^e ,n dato S " V^-- -au, 9 * | , 7 J T—m^,. • ?> Amfltrdam. Ze.ln*a. . _^ —TTTT "r.t»aid—kTnbetaa-d. Betaald. |Onbetaald. 2 " 1 _J^1±^^1^1^^- -—^V MitaH o"o /TpTÖ 6 Nihil o o /4 69 3 6 ____ ° °, _ _____ 0 0 l8j>_3_ _ _ ƒ 6553 8 o ^•li ^liiïïPI '»* ï — °- ° «s< < — ° ° 46™54 '6553 8 Jfc \\Z r %ool o|o 0 . 1J20lolo 0 o o' o _— o o x o o .....SggH Ji l = i ? j 7= _£E! t EEE i i -_§ !i ^ H _ : = 3» • l 55 ï! a3jan. 1783 H95So73 4 | . ° ;_____ 0 0 35815 0 ° 8agJ7 _ ° . 0 0 o • ° c 34-3J t3 o » « ° go49 o o 92393 7 o .6 Jan. 178+ *ÏW3 * _ JIT 4 o 77377 '3 o ■ 0 ° S ,? 0 8640 o o o o ■ o c 4Si8 I4 o ^ZZZ ° " ZZ— 0 _ c o 1446.7, 6 \ 4SSr?| S - 5 : és .5? = 3 ■? 7==::—.:i —li __fcb — . =-s■: - Jj -"=?,. l 11? I S I _-_____=£ si = ,75S5s ^ht^htü=7«s=• = -i4== <* t-»■ —s-« 8 jan. »?88 3^49 - _ /m 9 ƒ 3475.0 18 4 ƒ327593 5 3 ƒ710 ^ ?[ o .,m„...Lrs,r__ ' J NM . „ /W!.o.. f^nr tm . jr ; «_* ; ; . JSjad. 'SgSj tg» 1 és :ï ==-•,*• °° ~1? -*r! — 00 W3"s * .. 1 „.„ - - — w Si Dee. 178» 0409100 o n j denaangebouwd. o o o 0 . 0 o 14333 7 5 t*!U 2277870 00 —— O 0 10729 " 7 zal uit deze Pet 16 Jan. 1784 -27Z7«3 /2koop Att.uet.e 0 0 9800 6 „ .)koop ^ j ^ ^ ^ ^ ^ ^ o o o o _jo, o m6l 4 a JJoordet-KA-art. o . o. o 0 0 o 0 0 • 0 ——" o ° o o j en Ffieglaod. 0 U- ■> -- L - 1 -7-7777: - -K ^,"0 ƒ 36270 1 il ƒ 617819 5 "i ƒ 224844 i6[ïi » l73SS?l?ir- TTwishliT^w ïb|-7T55l"f«» / wSJnl» • p « 6 /34«» 1 8' — '  STAD en LANDE, N°. 7. Volgens opgave in dato 3 | Volgens opgave ia dato 1 [ \ ol^ens opgave in dato 3 Volgens opgave ia dato 9 Volgens opgave 111 daio 14 II M;)art 17S9. Oftiher 1788. j November_i7_88- Oftober 1788. I Oftober 1788. | PETITH7^- EQUIPAGIE. College ter Admiraliteit opdV'M,-,ze. Te Amfierdgm Jn Zeeland t" IVestvriesl. en 't Noord. qUart. j In friesland. j Totaalen voor iedere Pentie. Betaald- I Onb» taald. l i • ta * i » _ 1 UNB«TAAt.o. B et a a ld. | Onbetaald. Betaald. i Onbetaald. Betaald. | Onbetaald. Betaald, j Onbetaald. _5 Febr. 1780 / 26235931 J |6 ƒ 340.15 8 * Nim ö ö ƒ 0*219 0 IC ƒ 2500c 00 ƒ 3534 .17 5 Nihil ° 0 /1079.18 8 NSü o o I Nihil o o' Nihil o o .ƒ 100870'tï >j /' a5cco 0 • 15 jan. 1781 5763135 0 0 18859 i! 7 / 60016 7 8 «777c7 0 8 26290 o o 12368 3 7 o 0 1905 3 o . o o'| 0 o o o 210839,191c 86306 7 8 19 Febr. 1781 r 462500 ( o t > j | i \r >or vertiïogiiig | c/in prKnaiefl 6634 i3 7 o 0 ~ 0 c 0 0 1722 r2 o ■■■ o 0 1993 3 8 — 0 0! o o o 0 I03£9ii4 3 . 0 11 Febr. 1782 ƒ 9429758 14 o 59318 8 5 106134 * 9 168552 0 9 122051 4 4 c 0 —c o 0 4298 16 10 0] 0! - c t, o 0 232169' 6 Qj 22S1S5 7! 28 Jan. 1783 13956073 4 * o .0 135026 o 1 0 0 89989 4 5 —-— o 0 o o o o ƒ 4679 - 0| o , o 0| j 0 0 229694 n p, 16 Jan. 1784 I 2639173 6 8 ■• o 0 15029 14 o 0 0 32'47 '6 4 — 0 0 o H o o 29349 2 10 t e ƒ 9527 4 9 o o 86053 17 11 4 Oftob. 1784 5796533 16 o ■ o 0 10419S 2 o ' 0 0 'J8903 3 0 c o 0J oj o c 46(33 15 o o 0 • o 0 o o 26323'c o r> 15 April 1735 3441599 «o J o o 70754 3 6 0 0 fc?°98 'A 0 14098 15 o ;— 0 0 o o 7379 8 o o c i c 0 14008115 o 145232 5 ft «5 D3C. 1735 49464.t3 13 5 o 0 87639 17 8 ' 0 0 '°4a3o 9 7 o 0 o o;: o o .4584 n jo 0 o c 0 , 0 o irö«4 ,0! < 3 Jan. 1787 453491° 1 1 0 o 100623 7 2 " c 0 ]°l77b 9 ? ' o o c c o 0 32,32 ,« o 0 0 t o -— 1 o » 2Ó5632 il l 8 Jan. 1788 3264963 o p ■ _o o ■ o _o — 0 ° "TT ° _ ' ■ _o _o — 0 o o_ o —o o - _< o — _< o o 0 "| 0 f> I ƒ 118847 7 9/ 679421 M 10 / 408498 8 } f 687487 0 11 ƒ 317*4. *8 "° — o "Ö ƒ 9277 *» "2 ƒ 89359 1 li o o ƒ 9527 ~A 9 7"56a347 6 2 >i.,6c>o-''4 1 Petitiën van Aanbouw, enz. 1 W!" 1 16 April 1771 ƒ 41785°* 0 o ƒ 3923 iS 1 Nihil o 0 ƒ 7°o3 3 5 72859 6 o ƒ8199" 3 / 57" 5 ?! Nihil o 0 ƒ 4466 4' 1 ƒ 204*32 9 0 ƒ 4590 12 9 ƒ223659 3 6 ƒ ,,*aR 8 * r Jan. 1781 7i4*53<5 o o 4^0 3 8 o o 8128 7 4 1674 ib o . o o 1507 t9 2' f 9100 0 0 o o 2518871311 117363 u 9 273396 4 '1 ,20°* 7 11 « Oftob. 1781 9171498 o jo 11539 16 5 ƒ 1596 . 1 11 !0496 18 1 4°44 1 1 6247 14 5 4380 1 4 1 5592 3 10 3621 14 4 7715? 12 _ 25762Ó 15 , 111034 1 _-,_JS 13 0 3 dito 1781 799230 0,0 o o o o — o 0 o o — 0 o 0 o 0 q. o o ï66°3 7 o 30000 o 0 16633 7 o woll o « « Dec. 1781 8409100 o o o o 80225 12 9 I o o 9706 12 6 Op dezePetit.is, 0 30000 0 1 j of zal niet vvor- 15 Jan. 1784 2277870 o o . l o o 2482 [3 6 o 0 3587 '3 4 dcraangebouwd. o o o o o „ .1275 1 0 0 0 o o o o 0,,0- 7 Q ' ■ t 2aUnt deze Pet 9iïcv ' " ao April 1777 ƒ 1800000 so*Q.te- 1Freg.van.4Sti paratia.aanv.il- bouwen, o o —o o 0 0 «42 6 4 —— 0 0 — 0 0 o o ?,iS 13 _ ling van Ivlagaz. 1931 15 ïo . o 0 3923" 9 ' o o 7021 u 6 o o- 1961 15 „ 0 0 800931:, 0 i°3cc 0 0 049621- 0 0 » 16 April 1779 f 1500030:0:0 aan- | j vulling van Ma- j I. gazynen l«34 '6 « o 0 3*6913 l-' ' c f 5851 6 3 o 0 1634 16 7 —i—■ 0 0 55°7? 2 6 2:°°° 0 0 67468 15 o 2oa-o o n 5 Jaa. 1781 ƒ 1500000:0:0 in- r . • • ' ••*•••• ' I koop Artillerie 1634 16 7 o 0 " 3269 13 1 ' 0 o 5851 6 3 0 c -g34 l6 _ . Q Q 0 Q o 0 12390 lsj (, . 0 ö *3 lan. 1783 ƒ 2100000:0:0 in- f ' koop Artillerie o o 2288 i5 2 o oj 4577 10 4 'Op deze Petitie is geen inkoop 3 Mar *7S7 /9S«»6.i»lo«eM- U } ,1 Sedaan' 0 0 0 0 0 o- «288 „ 3 0 o 1051C9 7 6 o' o 11426. 8 * iraue voor hat tri Noorder-Kwart. I en Fneslaud, o 0 o 0 j' 0 " o o o o • 0 o mm 0 0 — 0 0 mmm 0 0 ,087'; n 9 , , 0 Io8?8 n & 1 / «4975 7 "al ƒ 86593 luli ƒ 36c9i ~$\lilf 26449! lS sll""" / WlAïo 1 ƒ «610 1 «I ƒ I99Ü3 ü{« "7^54 ~i "9 ƒ 685353 ;"ot"6 ƒ £55568 19 ïo ui ~c {Jl^TTb TABELLE, aanwyzende het montant der Penningen, welke door de Provincie van Stad en Lande zyn betaald aan de refpeclive Collegien ter Admiraliteit, op de Ordonnantiën , door den Raad van Staate geflaagen uit de Petitiën, in IJ/Jargine genoteerd mitsgaders het montand der Penningen, welken dezelve Provincie op dito Ordonnantiën nog onbetaald beeft gelaaten j het al volgens de opgave van de voorfz. Collegien, reipe&ivelyk in dato, zo als by ieder Collegie hier onder ftaat opgetekend.  N°. 8. ,, ■ -— \~~" Volaens ooaavè ia tUio i Volgens opgave in dato 3 I Volgeus opgave in dato 9 Volgens opgave 111 dato 14 Vo.gens opgave m dato 3 «6 Q&fgj 17S8. November t7ss. ! , Oftober 1788. 000^ 1788. — V "■ 17. .'-^-Ï~M„,. ~ ~~~ " Te~Alifiufda.m. In Zeeland \ Jn IVesMiesl. en 't Noord. Quett. In friesland Tctaatex. PETITIËN. EQUIPAGIE. Collegie ter Admiraliteit op de Maze. , Amjaraarr 1 ._ — —•— ' • '—' — • . — ——1—■ ~ Voor drie Vlaïgen. \ 36 Febr 1780 ƒ "623590 316 ' ■ - ƒ 27000 • o • oj^r de helft uit de Petitie, ■- * -~— ' _ ƒ ^7000 -0-0 5 Jan. 1781 5763135 0 0 ■——— - 19 Febr. 1781 r 462500 | 0 10 *vabpraémlen* - . —-— f 6l?69.7.0 gevraagd V^Hsfive van ■ • '-— 61769-7-0 11 febr. 1782 ƒ 9429758 H o 11 Juny 1789 . voor liet gebleeven Schip de Unie, in plaats van de fom van / 102937' 10"o gevraagd by Mis. five 27 September. 1733. '* Sn. Vé ^i°P \ * ' 38800 - o ^ A&ekertn"_ voor de 1 i * 838oo - » - oj 4 Oftob. 1784 579a633 16 o - 1 ■■■ • a;,v — . ., „■ f ,7oTo6 - 5 - o dceze fom, voor dat * 130106-5-0 15 April 1783 3441599 10 o • ' deezg Pefuie geformeerd was , was ] gevraagd voor aankoop en vertimmering van kleine Vaartuigen, uit Petitie aanbouw « Jan. 1784, dus zy wederom uit deeze Petitie moet I komen voor aanbouw van 1 Fregat van 36 St., waar van deeze Geleien , ; 288oo°™on- oylvoo* * Schip Holland. ■ ƒ 50647 -4-0 " > , 79447 - 4 - 0 15 Dec. 1785 4946413 13 5 • ■ '" ~ ' ' m" . ° v00r dc Salamander. — 163744-»-7 / 325500-0-0 voor den dierst van de 3 Jan. 1787 4564940 iil - 336°o.o ov . j^t Befchermer, Hoorn en Medenblik. —- , , 522844-2-7 im :4.„ c - vnat den dienst van / 36300 - o - o voor de Pallas en Snel8 Jan. ,788 3264960 00 ƒ 6,6800. o -j^roo. verfchdden 6— 73600-0-0 - 1478700-0-0 Totaal - Z 'o f 993075 - 1* - • ƒ »W9t - 6 - Z f "550O - • - 9 f 36300 - o - o — Totaal — ƒ2339666 - 18 - 7 Petitiën van Aanbouw, enz." ; 2.' . , e q^*~. - « vóór aanbouw van~\ „ .,, rf 1020800 -0-0 voor aanbonw~\ f 200604 - 10 - 0 voor de laatfte"» / 1466142 - 19 • 3 »6 April 1771 /4i785o8 0 3 f296925-O-o voor aanbouw van! I 800,„1 Rakken "'t de fplitfiag 1 } van a Schepen van Linie, doth termyn van aanbouw van 3 J J 1 Schip van 36 St. en van 2 Brik- | 'w„,f"Kh„„^ van twee Sche- ! „ I we*e aanbouw zeedert het! Schepen van 64 en een van 24 j. j Jan. [1781 7343 P o ken, als vloeiende uit de fpht- I j van oen do ^ qr_ yolaens >• j doen deezer opgave , gefplitst I Stukken. [ fing vau den bouw van 2 zwaa- | ^ £c"fnl„L "a0 Hun Hoog. Mog. I . J js tot kleinder Vaartuigen, over ! ƒ ,42*91 - 15 - o voor het zelfde. J J re Schepen by het Nr. Qr., uit Y \ Relolutie van J 1 de 3 Collegien in Holland; ter > ' * ] deeze 3 Petiuen, en uit die van 1 ao Jan. i789- *> totale fomme van/6a2365-o-o, , 31 Deo. 1781 , volgens Refolutie | en weike hier alleen in reke- van Hun Hoog Mog. van ao ( , gebragt wordt. J L Jan. 1789- J f .14.-0 doch ortzeker ; te tmmmi ^- 6 -JL _ t < , [ — 3 Oftob-1781 937Ï498 00 - 1 7 weeten in gevalle de gedecorteer- ^e boetens aan de Aanneemer. der Schepen JupK« , Neptunus en överysfel rhogten worden geaccor- ( S dito 1781 799200 o o '-" •* *— . „ To voor den aanbouw —— ƒ303306 -5 - o voor gedeeltelyke — 1571750-0-0 Si Dec 1781 8409100 o o 127600-0-0 voor den laaiden ter 1141843 - *L en van 74 en ^ van 64. aanbouw vau» Schepen van 6e 1 myn van aanbouw vaa het Schip de van 2 SoUepeu cu 4 van 04 Stukken. Staaten Generaal. Stukken. ( V00r eedMtelvke am- f IÖ272o -0-0 voor een aan te bou- i89g4l . 10 - ° voor aanbouw van —' 49359* - iq - • lSW I784 2277870 00 «41050 " 0 " 0 F^raiin y wen Fregat van 24 St.; waar voor een Fregat van 36 en een van 20 S° April 1777 ƒ 1800000 :0 :ore- bouw van a ri*-6««en. de aanftalte wordt gemaakt. Stukken. paratie, aanvul- _ ■ ——"~~ "*"-" - . ling van Magaz. ■ -■ ie April ƒ I5ooooo:o:o aan- ______ vulling van Ma- __ _ — - 5 Jan. xju f £™lot*o-.o in- '— 75°78 - a - " — 75°?8 - * - «5 k.oop Artillerie ' —— _ „ . , «3 Jan. 1783 ƒ 2iooooo:o:o in- , . Is geen inkoop by dit Collegie ge- j ■ ■—-■> koop Artilletie d*aa , en wordt dus niets ge¬ vraagd. , 1 M«J 1787 ƒ250000:0: orepa- s I rade voor het , . . — 1 ] 88768 - 4 - 7 * 88768 -4-7 Noorder-Kwart. ■ — en Friesland. ' 11 - j .1 — = ; — — — " r lfi,,.q . 0 . q ■-, ƒ 1 U4493 - 15 - o • i t so"öi* - 1* - P 'iotaai f 3695331'- 16 - 1 Totaal . |l ƒ424525-" -=T AI4ÜÓ70O-9-o De Tafels N°. I tot 9 te plaatfen tegen over Biadz. 1362. TABELLE, aanwyzende de Penningen of fommen, welke doof de refpe£hve Collegien ter Admiraliteit bv de ODcaven in dato ais voor ieder Collegie ftaat opgetekend , zyn gevraagd of nog zouden worden gevraagd, uit de Petitiën in Margine genoteerd — waar voor des tyds nog geene Ordonnantiën door den Raad van Staate waren gedepecheerd, en welke dienvolgens, als niet gerepartitieerd zyude, op geene der voorige Tabellen hebben kunnen worden gebragt. f 3695331 -16-1  No. 9. TABELLE VAN RECAPITULATIE. De refpeéüve Provinciën hebben op de Petitiën, in Margine van de agt vorige Tabellen genoemd, betaald en onbetaald gelaaten de Ordonnantie» welke door den Raad van Scaate op de gemelde Petitiën zyn geflagen, als volgt en zulks over alle de Collegien ter Admiraliteit te amen genomen. EQUIPAGIE. t AANBOUW. Betaaiüeürdonnan- Onbetaalde Ordoo- Somuien van beulen. Betaalde Ordonnan- "~Onbetaalde Ördon- Sommen vaifbeiden" tle". nantien- tien tiantien. Gelderland zie Tabel r. ƒ 1149381 7l 7 f 10067" iS 1 f 2156003 5 g ~ ^954 I0 7 ~ £^3,9 t6| 5 ~f nttTTZlTZ Holland 2. 24594686 3 5 2354147 0 1 26948833 13 6 19Ï15611 18 10 236o;6 11 o 108016^1 0 ,» Zeeland 3. 2060603 16 t i | 3ï467o r3 f, 2385274 10 5 947362 19 s 177985 7 tl «*514« 7 4 Utrecht 4. — "8044719 8 1040,47 7 3 2220595 6 „ 94Ö339 " 3 43o8oï , -f ^"40» 10 Inesland 5. 2977477 8 10 439*9* 8 » 8416769,7 o 3003007 11 4 344898 4 g 334790? 16 , 6- 6?Amlï 1 7'55*5 12 6 I3899*o 37 6U849 5 ? 2=4844 .6 10 «S&J 1 -\ Stad en Lande 7. 568347 b 2 .465795 4 2 9334*4» tg 4 T. 79j5'4 18 o 6951Ï6 10 t 140463] j \ „ ,, , ƒ 3^20533813 8 / 7346290I3 7ó ƒ 40551Ó38 J7 6 ƒ 25764640 14 "6 ƒ 2551052 *8 7 "7 203ibüc,, Semmen Gelds gevraagd, en waar voor nog geene Ordonnantiën, by het doen der : ' Opgaven, ware» geüage», Tabel No, 8. • ' f 2339666 18 7 ■ [- — 0 o o o 260.-33, 16 1 Totaal EqiMPagie ■ - l / 4289129516"! Totaal aanbouw. | / 3301102^ ^;1s Totaal «üüipaoiï • f -'42891295 r6 1 f Waar'van afgetrokken wordende, \ Zal attnwyzen de fommen, welke aanbouw —' 330 uo»* 18 a De voorfz. fchuld of font van ƒ 759023*0 -14-3 quo< het geen uit de vorige Tabellen blykt, iedere Provincie, by het doen der op- -—— ~* tensgewyze gerepattitieerd, breng,t uit voor iederePro« dat iedere Provincie heeft betaald, als gaaven, nog fchuldig was, ea wair Totaalcmasfa van alle de geprces- vineie. als volgt, volgt, in voorzien moet worden, teerde Dienften ——— Tfcooï«o r* , , Waar by niet getrokken is het ■■» ~ Gelderland . _ ƒ 426ooi7fi4fii ■ ■ f 2084335 18 2 ƒ at7563ilt6 9 jeen op het Last- en Veilgeld Holland — »» ■ • . 44258168 16 6 « 44110298 2 3 : ■ 147870 14 5 was- geaffefteerd, nocfite het geen ; Zeeland — —. ,6970363 2 4 • — 3007966 16 4 3962396 6 o uit de eigene Middelen der Colle- Utrecht , 4426054 1 6 ' 21267871011 1 229926*10 7 gien „ daar toe mogte geappli- i Friesland —. 885i3l7 10 a • 5980485 o 2 2869832 10 o eeerd zyn. Overyslel — 2710344 7 5 1 Ï292243 16 2 ———■ 1418101 n 3 Welke fom vervolgens zal reprsefenteeren de fchuld, Stad ea Lan"e " ' '—, 44*605-' 1 6 ^367862 4 » io*?**l ü 1 welke de Bondgenooten moeten gehouden wor- , ƒ 75QC232& 14 "3 ■ 1 ƒ 59969979 "§ !t f '5932347 ~~b ~% oen, op de voorfenreeva Petitiën te hebben ge- < • ~ ' ' ~~ -~x «ontrafteerd. v v—— — 111" 1 - Zit vertes de naastyolgendt Colom, \\ -» f 75902320 - 14 • 3   JAARBOEKEN, Otiober. 1789. *3«3 oordeclen, en aan de ingebeelde byzondere belan «ens waar op zy waren gefchoeid, het algemeen voordeel word behartigd en dat zelfde byzonder belang niet uit het oog verboren: zo mogen wy ons ook vlyen, dat 'er by de Bondgenooten, welken dezen onzen arbeid zullen herzien, goede wille ventend, ende cordaatheid's genoeg zal gevonden worden, om den bloei en het welzyn van het. dierbaare Vaderland, door het neemen van ipoedige en efficacieufe Refolutien, voor lange te verzeekeren. Dan, welk ook het gevolg van deze deliberatien zal mogen zyn, wy hebben onzen last volbragt, en kunnen ons in dezen houden voor te hebben gedefungeerd : en wy mogen vervolgens dit ons geheele werk befluiten, met het onwaardeerbaar genoegen, dat het aan ons niet zal hebben "ehaaperd, dat eene zuiverder. Conttitutie, en een ruimer maate van geluk, tot het laate J\akomelingfchap worden overgebragt. Waar meede eindigende , Hoog Mogtndé Heeren ! bidden wy God Almachtig Uw Hoog Mogendens by eene gelukkige Regeering te behouden. {Onder ftond) De Gedeputeerdens tot de perfoneele Commisfie van het Defenfie-Weezen. (Was geparapheerd) J. C. van LYNDEN, vt. Gefchreven in den Hage den 28 Oftob. 17 89. „ . * ([Lager ftond) Ter Ordonnantie van Dezelve (Was geteekend) B. P. van LELY.VELD. 1 Xxxx 3 Lby- 's Gra- venha- ge. Rapport van de Commis- (ie tut Dijcnfi* tyezen tn Refol. iaat op.  1364 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley DEN, Leyden. Den 12 dezer maand de dag zynde, welke volgens Refolutie van den Edele Groot Achtbaare Gerechte bepaald was tot eene algemeene optrekking van dezer Stads Schutterye, kwamen de Burgers ten dien einde om half elf in de wapenen, en trokken vervolgens onder hunne Vaandels naar den Schutters Doelen, waar uit de trekking omtrend twee uuren eenen aanvang nam5 langs liet Rapenburg tot de fiogewoerd, vervolgens de Breedeltraat langs , voorby het Raadhuis. Hier bevondt zich de Edele Groot Achtbaare Gerechte, en wierdt door de Officieren met het Vaandel en de Sponton begroet; doch inmiddels eenen tamelyken regen vallende, nam de trein geenen verderen omweg, maar vervolgde de Breedeltraat af naar den Doelen, alwaar de Burgers bedankt wierden, en ten vier uuren alles reeds was afgedaan. De vermaarde Nederlandfche Dichteresfe f LUCRRTIA WiLHELMINA VAN MliRKEN , Echtgenoote van den Heere N. S. van IVtn\ ter, mede als Dichter met lof bekend, overI leedt den 19 dezer maand, in den ouderdom van 60 Jaaren, in deze Stad, alwaar dit paar Echtgenooten en Dichtkundigen, zedert eenige jaaren van Amfteldam komende, zyne woonplaats hadt gevestigd. Welgemelde Dichteresfe is door verfcheidene, uitlkekend lchoone Dichtftukken beroemd,  JAARBOEKEN, OEtober, 1789. ',1365 roemd, onder welken het Nut der Tegenfpoeden. Brieven, Treurfpeelen, het Heldendicht David-, maar voor al ook het kunftig en geleerd heldendicht Germanicus, uitblinken. Dit laatfte is ook in het Fransen overgezet: en hoe moeilyk het is, om een ftuk van dien aart over te zetten; hoe zeldzaam, dat een Fransch Geleerde onze taal genoegzaam verftaa, om haare kragt, vooral van een heldendicht, en byzonder van een zo kunftig heldendicht volkomen te bevatten, om in zyne taal over te brengen; zo hebben nochthans de Geleerde Marmontel en Formey, hunne verwondering over dat fchoon ftuk, in nadrukkelyke brieven aan de Dichteresfe te kennen gegeeven. By deze gelegenheid mogen wy opmerken , dat fchoon ons Land meer in veelheid dan in bekwaamheid van Dichteren uitmunt, 'er nochtans ook verdienftelvke Dichters zyn. Dog in dit opzichte is Nederland by andere Volkeren niet gunftig bekend, om dat zyne taal zich binnen te enge paaien beperkt, en 'er geene bekwaame Lieden zyn, der beiden taaien genoeg magtig, om de goede Dichtftukken uit het Nederduitsch in de algemeene Frani'che taal over te zetten. Zie hier ook het Programma van de Maatfchappy der Nederlandfche Letterkunde: De Maatfchappy der Nederlandfche Letterkunde te Levden, heeft in haare Jaarlykfche Vergadering , gehouden op den 30 van Zomermaand dezes laars 1 «9, tot Leden verkozen den EerwaardiXxxx 4 g« )EN.  Leyden. Ptogr. der Maatfchappydtt iSlea, Letter, kunde, 1366 NIEUWE NEDERLANDSCHE gen Heere Pieter Weiland , Remonflrantsch Predikant ie Rotterdam , en den We! Edelen Heere Dirk Erkelens, Koopman, mede te Rotterdam. Wyders beeft zy deze Vraage opgegeven om beantwoord te worden voor den 1 van Wynmaand des jaars 1791. j, Welk voordeel is 'er voor onze Pohy te trekken „ uit de beoefening der Oijler/che Dichtftuk- ken , lyionderiyk die, welke in de géwyde ,, Blide;-en voorkomen?" De volgende Vraage, in de laatst voorgaande Jaarlykfche Vergadering opgegeven . moet beantwoord worden voor den 1 van Wynmaand des Jaars 1790. ,, Welke is de oorfptong van Collegien der Vo-d„ fchappen in de Hoilandfche Steden, en op w.lk ,, eene wyze hebben zy derzelver tegenwcoAM, Antw, n ont1ag van Schepen, ioor Zweden.  1370 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- S'IELDAM. Antw. eti er,tJJag van Schepen, door Zweden. l < ! J Het is, uit kracht van deze confidcratie, dat de Koning geordonneerd heeft, dat niet alleen de Zwavel , maar ook de 12000 Ryksdaalders aangegeven, als al het geld aan hun Boord gevonden, zal worden ontflageh, gelyk ook dc Zecmunitie en het onfc huidige gedeelte hunner ladinge. Het Geld evidentelyk zynde contrabande Goederen, uit krachte van het 11 Artikel van het Tractaat van 1061 , tusfchen Zweeden en Engeland, waar aan zich de Koning gedraagt, zoude het moeten volgen, dat de eigenaars de Schepen, die het zelve aan boord hebben gehad, zoude moeten verfioken zyn van alle vergoeding hoe genaamd, die, volgens den inhoud der conventie, alleen toekoomt aan zodanige , welke fchade lyden buiten hunne fchuld, cn dus ook het recht hebben, om zodanig eene vergoeding te vorderen. Maar de gcnereufe en billyke gevoelens van Zyne Majefteit fpooren hem aan om het geld in queftie alleen te befchouwen als het particulier Eigendom der Schippers van de twee Vaartuigen, èn als moetende dienen tot betaaling der inkomende Rechten in de Havens, werwaards zy.gedeftineerd waren. Dit gevoelen is insgelyks'de oorzaak , dat Zy* Ma efteit by deze gelegenheid ten voordeele ier Ingezeetenen van de Vereenigde Nederlanden, de ftrengheid van het recht heeft verzacht, en in plaats van alleen de tyd, dat dezelve in de Haven van Carelskroon zyn opgehouden geweest wil Zy3e Majefteit, dat deze vergoeding zich uitftrekke /an den tyd af, dat gemelde Schepen genomen zyn. Deze fchavergoeding zal ook vergund worden ian het derde Vaartuig Bngiita Edl'aoeth en Jan 5/ eat-ik , Schipper Tjeert Sikkes , hoe zeer aliéen lan zich zeiven de hem overgekomene onaangeïaamhedcn'te wyten hebbende, als getragt hebbenle de eerfte fommatie te eludeeren, en door geene >ehoorlyke documenten de qualiteit zyner lading manende legalifeeren, en hy daar door ftiicte het recht  JAARBOEKEN, OBober. 1789. 1371 recht verlooren heeft, om onder die geenen te worden gefteld, die fchade geleden hebben. Ingevolge der vriendfchap en achting van Zyne MajeÜeit' voor Hun Hoog Mog.heeft Hoogstdezelve met het groótfte ongenoegen vernomen, dat een Officier, dezelfde, welke gearrefteerd en teCarelscrona deSchepcn -. li \rda en <:eV>ouw \-mimelU had opge-. bragt,befchuldigdwierd fchandelykewreedheden tegen'de Schippers en derzelver Equipagie gepleegd te hebben. Deze Officier, wiens daad als ftrafbaar beweezen is, is van zyne bediening ontzet en in de handen der Juftitie overgeleverd, om volgens de ftrengheid der wetten veroordeeld te worden. De Oorlogfchepen van den Staat, thans in Texel liggende, hebben bevel ontvangen, om na den 20 Oktober , naar verfchillende oorden, ter befcherming van den Koophandel en Scheepvaart uit je zeilen, moetende voor het laatst van Maart 1790 aanftaande wederom binnen de havens van den Staat zyn. Dus zyn uit Texel gezeild 'sLands Schepen van Oorlog Monnikendam, Kapt. J. C. Blois van Treslong; de Vryheid, Kapt. L. Abrefen; Venus Kapt. M.Aliier, en Alarm. Kapt. E. van Braam. Brieven vanLivorno melden,dat de Kaptein 't Hooft, bevelvoerende over 'sLands Fregat van Oorlog de Centaurus, den 24 September van daar naar Tnpoly was onder zeil gegaan; en dat toen aldaar nog waren liggende de Schepen de Waakzaamheid en de Hec- Am- dam. Antw. :n ont' lag van Schepen , ioor Zweden,  1372 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. Heblor, onder het bevel van de Kapteins J. L. Bosch en C. H. Mulder. Den Scheepvaart raakt ook byzonderlyk de navolgende bekendmaaking van de Heeren Beftierders van den Levantlchen Handel en Scheepvaart in de Middelandfche Zee. Directeuren van den Levantfchen Handel en Navigatie in de Middelandfche Zee, bericht zynde, dat 150 Man, zo van het Schip van den Majoor Lwnbro, commandeerende de Rusfifche gewapende Schepen in den Archipel, als van dat van den tweeden Commandant, den Heer Guiliemi, met twee groote Visfchers Barken, en eenige kleindere Vaartuigen, zyn gedeferteerd, waar uit ligtelyk zoude kunnen volgen, dat dezelve Vaartuigen door hun, met vertooning van Rusfifche Vlag, ter ontrusting der Scheepvaart, wierden gebruikt; zo oordeelen dezelve Directeuren het nodig, de Navigatie hier van de verwittigen, op dat de derwaards zeilende Schippers zig tegens dezelve Vaartuigen op hun hoede houden; zynde reeds door den Heer Kaptein Bloys van Treslong, commandeerende 'sLands Schepen in den Archipel, de nodige maatregelen genomen , ter beveiliging, zo der afgaande als na de Schaalen Itevenende Schepen ; terwyl bovendien het Edel Mog Collegie ter Admiraliteit, refideerende alhier te Amfterdam, Hoogstderzelver aandacht reeds mede heeft gevestigd, om de Commercie en Navigatie in die Wateren, de vrugten van derzelver hulpe en bereidwilligheid, ter verdere befchcrming te doen genieten. Nog is van wege dezelfde Heeren dit berigt gegeeven: Van  JAARBOEKEN, OBober, 1789. ^73 \7an wegens Directeuren van den Levantfchen v Handel en Navigatie in de Middelandfche Zee, word aan alle Kooplieden, Reeders of Asfuradeurs, belang hebbende in de Nederlandfche Schepen, geduurende den jongden Oorlog door Spaanfche Oorlog - Scb^pe^ in de Havens van dat Ryk opgebragt, bekend gemaakt: dat om mede tot het genot der fchavergoeding ("waar toe het Spaanfche Hof zig genegen toond,) te kunnen komen, op den voet zo als zulks aan de Zweedfche en Deenfche Natiën is toegezegd, en zedert ook reeds met een aanzienlyke fom uit 'sKonings Schatkist, op rekening, is bekrachtigd ; het noodzaaklyk zal zyn, dat zylieden hunne prejentien en bewyzen,, in handen van den Heer L<éé, Nederlandfche Conful te Cadix, tot formeering der generaale Rekening, bezorgen. Men herinnert zig, dat de Turkfche Vesting Ockzakow in December 1788, door de Rusfen met geweld van Wapenen en ftormenderhand is ingenomen , onder het opperbevel van den Prins Gregory Alexandrowitsch Potemkin - Tawritfcheskoy , gunfteling van de Keizerin en eerfte Veld - Maarfchalk vun Hoogstderzelver Krygsmacht. Deze verovering is zo bedenkefyk voor de meefte Europeefche Zee-Mogendheden, als gewigtig voor het Rusfisch Ryk , nadien gemelde Vesting de Heitel is van het Turksch Gebied aan de Zwarte Zee, en dus wel licht aan de Rusfen aanleiding zou kunnen geeven tot verlangen van eene opening van fcheepvaart door de Zwarte Zee en den Archipel naar de fViiddelandfche Zee; waar door de gevestigde Vaart en Handel van Groot - Bnttannie , Frankryk, Hólland en an- Amsterdam.  1374 NIEUWE NEDERLANDSCHE Am- steldam. andere Mogendheden op Smirna, zeer ver* anderd en benadeeld zou kunnen worden. Wat hier van zy, den Heer Holtzhey, Medailleur en woonachtig in deze Stad, heeft op de verovering van Ockzakow eene gedenkpenning vervaardigd. Op de voorzyde vertoont zich het gekroonde en gelaurierde borstbeeld van Haare Rus - Keizerlyke Majefteit, met het Opfchrift: CATHARINA MAGNA D. G. IMPERATRIX ET AUTOCRATRIX RUSSORUM. Dat is: CATH4RINA DE GROOTE DOOR G. G ~ KEIZERIN EN ALLEEN HEERSCtiERES ALLER RUSSEN. Op de tegenzyde ziet men een Overwinningsbeeld, met een Palmtak in de eene, en een fleutel in de andere hand, (met een halve Maan geteekend,) om welks arm een muurkroon hangt- Het daalt neder aan den oever der Zwarte Zee, opeen Waterkruik, naast een in verbaasde gedaante zich vertoonenden Rivier-God. Op de Kruik leest men: Boryftenes Fluvius, dat is: De Rivier den Dniefter, welke zich hier ontlast: in het verfchiet werdt men gewaar het bombardeeren en kanonneeren op, als mede het in da lucht fpringen van het kruidmagazyn in deze Vesting. De Trompetter van Neptuin Triton, blaazende op zyn kinkhoorn, eilt in  JAARBOEKEN, 'Oüober, 1789. 13-j in Zee, om deze gewigtige, doch fchrikbaarende tyding, naar Conftantinopolen en aan alle kusten dezer Zee over te brengen. Met het Omfchrift: I NUNC ET VERBIS RUSSOS ILLUDE SUPERBIS. Dat is: GA/tT NU HEEN EN HOON DE RUS. SEN MET TROTtCHE WOORDEN. Onder in de Affneede ftaat: AXIACE INCREDIBILI AUDACIA EX~ PUGNATA DIE 17 DECEMB. 1788. Dat is: OCZAKOW DOOR O NG E LOOFLTKE STOUTHEID DER ROSSEN VEROVERD, 'Hen 17 van WINTERMAAND 1788. ïrmi ivj'u nfiv 3§nas;>» nsy rQö\i Mom»awï Saturdag den 31 October zyn in de Academie der Tekenkunst alhier, ten overftaan van den Wel Edelèn Groot Achtb. Heer Mr. Nico/aas Faas, Burgemeefter en Raad dezer Stad, Bewindhebber van de Oost-Indifche Comp. enz., als Hoofd-Beftierder van dezelve Academie , de jaarlykfche pryzen' uitgedeeld geworden, re weeten : de prys der bootzeering aan P. J. Qjjak$ vervolgens wierden drie pryzen in de derde of laag. fte, drie in de tweede, en een in de eerfte Yyyy 'of Amsterdam.  i3? iefvan Gec. Rade» in 'i NoorderKwart,a ra 't Paf km. teDouay flag van zyne daar by gem dde posten, door Ons aan hem gegeeven, en wegens de weigering, welke door hem werd voorgewend, dat wy aan hem zouden hebben gedaan van een jaarlyks penfioen, tot dedommagement voor het ontflag van die zyne posten, als mede van alle fchaaden en interesfen aan hem veroorzaakt door een arreft , het welk Wy hier te Lande hebben gedaan op alle zyne Meubilaire en vaste Goederen en Effecten; en voorts ten einde te bekomen permisfie, om Ons voor gemelde Bailluw en Scheepenen te mogen dagvaarden, om ons te zien condemneeren tot al zodanige vergoeding of fchadeloos Helling; en hebben Wy niet zonder de uiterfte bevreemding uit de Apoftille en Atte van gedaan arrest aan den voet van dezelve Requeste gefteld , gezien, dat Bailluw en Scheepenen voornoemt hadden gelieven goed te vinden, het verzogt arrest te accordeeren, en de gevraagde permisfie om Ons voor hun by beflooten Misfive te mogen oproepen, aan den gemelde Bernantus Blok te vèrleencn, en zulks wel op zyn bloot te kennen geeven , en zonder Ons vooraf eenigzi'nts over dat verwek te hebben gehoord , hoe gebruikelyk het anderzints ook in alle Gerechtshoven en by alle andere mindere Regters moge zyn, om, wanneer eenig publiek Beamptenaar, en vooral senig Collegie van Juftitie of van hooge Regeering in Rechten zoude worden aangefproken, den zeiven of zodanig Collegie vooraf in zyne of haare belangens te hooren , en waar van Wy ook in den vnorleeden jaare 1788, toen het aan voornoemde Barnardus Blok, zig ter dier tyd te Brusfel onthoudende, en alstoen voorwendende een Onderdaan van Zyne Keizerlyke en Koninglyke Majefteit te zyn, had kunnen gelusten, tot even diezelfde eindens tegens Ons aan den Souverainen Raad van Braband te Brusfel refideerende, te addresfecren, een voorbeeld in de conduite van wéleernelden Rade ten Onzen opzigten te hebben mo-  JAARBOEKEN, O&eber, 1789. 137S mogen ondervinden,als wanneer welgemelde Raad, na dat Wy denzelven by Onze Misfive, in dato den 3 Maart 1788 behoorlyk van de gehouden conduites van voornoemde Bemardus Blok hadden geïnformeert en daar by de frivoliteit zyner opgeraapte prastenfien hadden aangetoond, by deszelfs Appoinftement in dato den 11 dier maand Maart, zyne daar by gedaane verzoeken heeft afgcweeaen, en hem alzo hors de Cour heeft gefteld, blykens de hier nevens gevoegde Bylaagen fub A. en B.; en dat alles ook niettegenftaanden Uw Edele Mog. zelve, by Hun Decreet in dato den *2 Augustus dezes Jaar 1789 mede hadden getoond, het verzoek, door meergemelde Bernaraus Blok tot die zelve eindens, by Requeste den 23 Juny cc vooren geprefenteert, aan Uw Edele Mog. gedaan , zig niet te willen aantrekken. Dan gelyk Wy, als uitmakende de Magiftratet en Gedeputeerden der zeven Steden van West Friesland in het Noorder-Kwartier, en als voorti compofeerende een aanzienlyk Collegie van Hooge Regeering in denzelven Lande van West-Friesland , vermeenen, Ons direcl: nog indirect, te moe' ten of te kunnen gelyk ftellen met Onzen gedimit teerden en buiten 'sLands gevlugten Am'ptenaar. door Ons met denzelven , in een vreemd Land, in een Regtsgeding in te laaten, voor eene Subalterne en aan Uw Edel Mog. ondergefchikte Regtbank ten platten Lande, en zulks noch wel ovei zaaken, welke onze particuliere'en politieke huishoudelyke beftiering eeniglyk en alleen aangaan, en die nimmer ook , niet zelfs hier te Lande, kunnen worden gemaakt tot onderwerpen van een Judicieel onderzoek , zo hebben Wy dan ook geoordeeld , aan de eene zyde abfoluut niet te moeten noch te zullen obtempérecren, of eenigzints defei-ceren aan het Arrest, en Afte van dagvaarding van wegens den gemelden tiernardus blok, dooi voornoemde Bailluw en Scheepenen aan Ons geYyyy 3 daar 1 Hoorn. Briefvau Gec. Raden in 't Noorder* Kwart, aan 't Parlem. teDouay.  i3"o NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. Brief van Gec. Raden in '/ Noorder Kwart, aan 't Parletn. teDouay. daan fignjficeeren en exploicteeren, even min als Wy Ons zullen aantrekken de Misfive en praetenfe Sommatie in dato zg September 1789 door denzelve Bernnrdus Blok , aan Onze tegenwoordige Minister Mr. H van Sr taaien Jz. per Post toegezonden , of de Executie zyner Goederen daarom agterlaaten; dog egter aan dc andere zyde uit eene byzondere en overbodige civiliteit aan denzelven Bailluw en Scheepenen van deze Onze meeping en refolutie kennis te geeven: terwyl Wy verders, hoe zeer dan ook gantsch en al ongeneegen, Ons eenigzints in een uitgebreid dèmellé van de merites dier gefuftineerde vorderingen van den meergemelde Bet nardis Hhk in te laaten, niet te min hebben geoordeeld by wegen van Informatïen omtrend de Conftitutioneele Regten en Privilegiën, hier te Lande plaats hebbende , aan Uw Edel Mog. te kunnen voordragen, dat, volgens dezelve Regten en Privilegiën , geene Ingezeetenen dezer Provincie elkander buiten dezelve, met eenig arrest in hunne Perfoonen of Goederen vermogen te incommodeeren, 't en zy 'er van eene gegronde fuspi cie de fuga confieere, hoedanige fuspicie zig wel ten aanzien van voornoemde Hrmardus lllo/f vis a vis van Ons, als intituleerende hy ook zelve zig by voorfz. zyne Requeste een ontwaken of t^ei vt>ie Hollander te zyn, doch geenzints ten Onzen opzigten in tegenoverftelling van hem , heeft gemanifefleert, en' dat zodanige arresten niet te min elders by loutere fub en obreptie verleend, als notoir nul en van onwaarde zoude moeten worden aangemerkt, ten dien effecte, dat de gearrefteerde volftrekt ongehouden is, daar op te compareeren of eenige obediëntie aan het zelve te verklaaren, en dat ook alle de Procedures daar op gevolgd, voor geheel nul en kragteloos moeten worden gehouden; en dat het even zo tegen alle gronden van een welgeordende Policie zoude aanioopen, wanneer men een Amptena&r, welke een post tot wederzeggen van zvnen Sou-  JAARBOEKEN, Oiïoh r, 1789. 1381 Souverain bekleed, door middelen van Juftitie onder het gebied van een andere Mogendheid, die zig (het zv" met alle eerbeid voor dezelve gezegd) de huishoüdelyke directie van dien Souverain ten, aanzien van zyne Amptenaaren en B-xiienden met geene de minfte gevoeglykheid kan aantrekken , des niet te min by het genót van de voordeden, welke aan die zyne Arnpten waren geattacheert, in weerwil van zyne wettige Heeren en Meesters zoude willen maintineeren, en wanneer Uw Edele Mog. eenigzints zouden willen permitteeren, dat de Juftitie onder haar R-sfört zoude kunnen ftrekken tot een middel, waar door tusfchen Ons en denzelven Beniardus Slok litigieus zoude kunnen worden gemaakt zaken, die volgens Refolutien van Staat, hier te Lande, als loutere objecten van Policie moeten worden geconlidsreert, en waar over ook zelve de Hooge Gerechts Hoven dezer Provincie niet zouden vermogen te cognosceeren of eenige Provifien van Juftitie te verleenen: en voorts Uw Edele Mos. door een beknopt narré van het geen hier te Lande met denzelven &«s nardus Wok is voorgevallen wel in ftaat te ftellen om over zyne gehotidene conduites te kunnen oordeelen , in dat vertrouwen en die vaste verwagting, dat Uw Edel Mog. derzelver hooge authoriteit wel zullen gelieven te interponeeren, tot ftuiting van dezelve zo gantsch wcderregtelyk begonnen Procedures , en ten eindt voorn. Bailluw en Scheepenen der gemelde Heerlykheid Waaten , door de meest gepaste middelen te permoveeren, en is het nood te conftringcren, de aan gemelde Bemaraus Blok verleende Provifie van Juftitie als by loutere fub- en obreptie verkregen , weder in te trekken en buiten effect; te ftellen. Waar toeUwEd. Mog. alzo gelieven geïnfbrmeeri te zyn, dat het ja! eene waarheid is, dat meergemelde He> nardus Hlok door Ons tot Secretaris van Magi ftraten cn Gedeputeerdens van de Steden van West Yyyy 4 Fries- Hoorn. Brief ••afr Gec. Raden in 't Noor derK\v>rt.nan 'i P.nidin.  i382 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn- Brie/van G .tc moeten perfifieeren, hy eenige weeken daar na -iemand heeft gequalificeerd om aan zvnen Succesifeur over te geeven de Penningen, "welke onder .hem als Commis van de Financie waren geweest (terwyl by die geleegenheid allereerst aan Ons van dat deficit aan 'sLands Kasfe, ter fomma van ruim drie en zeventig duizend guldens gebleeken is,) zonder dat de gemelde Bvmatttus. Bink heeft kunnen goedvinden eenig verzoek tot het obtineeren van zodanig modicq Jaargeld, en van eenig dedommagement wegens het herbouwen van zyn Huis te Hoorn, aan den Souverain dezer Provincie, aan wien hy door Ons billyk was gerenvoyeert, te addresfeeren; En gelyk dit is de waare en eenvoudige voordrage van zaaken, zo verbeelden Wy Ons dat Uw Edel Mog. daaruit zullen zyn ontwaar geworden, wat 'er zy van het recht , het welk de meergemelde Bemardus Blok, fuftineert te hebben op die Pendingen, welke hy voorgeeft dat noch onder hem souden berusten , en of de clandeftine vervoering 'on eene zo aanzienlyke fomme gclds uit 's Lands vasfe niet alzo wel met den'welverdienden naam /an een gequalificeerde Diefftal van vertrouwde Goederen behoord te worden beftempeld , eene bmme gelds van dat aanzien, welke hy ia een:aamheid des morgens zeer vroeg in geheele en lalve gonde Ryders als het meest portatief , met gteriating van het meeste grof zilver geld, uit de iaadkamer van het Collegie heeft gehaald en naas :yn'Huis vervoerd, terwyl ook daar na nog in een asfe Kas een vry aanzienlyke fomme grof zilver eld, 't geen ny zeker mede had gedagt te ontreemden, dan, waar in hy- door zyn verhaaste lugt is belet, gevonden is, en welke clandeftine ■ervoering van penningen als een/facrum depoiïtum ok zelfs zonder eenige borgtogt .aan hem toevertrouwd  JAARBOEKEN, Ocïober, 1789. 1385 trouwd zynde, gefchied is op een tyd , wanneer aan denzelven (legts een binnenlandfche abfentie van zes weeken was toegedaan, en wanneer 'er nog geene de minfte quoeftie was of zyn kon van die fchikkingen , voor welke hy als nu van agteren voorwend die penningen onder zig gehouden te hebben; dus hce men het ook wil befchouwen, nimmer te palieeren is, terwyl even zeer het opgeraapt przetext , uat die door "hem clandiftinelyk vervreemde gelden ook en refervc zyn gehouden voor een dedommagement wegens de kosten, welke hy zoude hebben rnoaten impendeeren, tot het herbouwen van een Hu:s binnen de Stad Hoorn tot welgevoeglyke waarneeming zyner gemelde A;npten , aan Uw Edel Mog. ten fterkften zal moeten in het oog loopen, na dat Wy dezelve zullen hebben geïn'formeert, dat onder de vaste Emolumenten van het eerstgemelde Ampt var voorn, BernWdèi Btnk een convenable fomme gelds voor huishuur is geweest, en dat des niét tegenftaande dezelve heeft kunnen goedvinden een Huis binnen de Stad Hoorn aan te koopen, en daar ir eene confiderable fomme gelds buiten Onze voor kennis, authorifatie en aggreatie in privatos ufu ti vertimmeren, van welke geheele onnodige, eigen dunkelyke en vrywillige vertimmering, waar van o] deze wyze geen voorbeeld ergens zal te vindei zyn, de gemelde Hernat dus Blik de kosten door mid del van dit gepretexeert dedommagement gaarni als nu ten lasten van den Lande zoude brengen. Dan , daar Wy niet alleen by opneeming vai gemelde 'sLands Casfe bevonden, dat de meerge melde Betnaraus fUoV daar uit een zo notabel fomme van penningen bad ontvreemd , maar da ook dezelve , geduurende de laatfte troubles e: combuftien, welke in de Republiek der Vereenigd Nederlanden, aloinme, en vooral mede binnen d Provincie van Holland en West - Friesland hebbe plaats gehad, en zig vervolgens in andere nabuur ge Ryken en Landen hebben uitgebreid, zyn voorfs Am{ P?ooRiï. Stief'ran Gec. Ila'hv in 'e WiorderKwart,t,m 't l'arlem. teDouay, e pi i- it  ttf6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn B'hfva, Gec. Ra den in ' Noorder Kwart, aan 'i Parkm. teDouay i '1 1 Ampt als Secretaris van Gecommiteerde Raaden van West - Friesland in het Noorder-Kwartier, en ?den invloed, welke by als Minifter op het zelve ■Collegie had verkreegen, merkelyk had misbruikt, door niet alleen langs allerhande flinkfe en onbetamelyke wegen te bevorderen d'opregting en het by één brengen van een zogenaamd vliegend Legertje van gewapende Burger-Corps in West-Friesland , ten oogmerk hebbende hetzelve te doen dienen tot geweldadige remotie van wettige aangeftelde en aan waare Conftitutie van Regeeging dezer Landen volgens Eed en plicht getrouw gebleeven Regenten der Steden in West-Friesland en het Noorder Kwartier, maar ook, door eigener authoriteit buiten ordre of toeftemming van gemelde Gecommitteerde Raaden aan dat zogenaamde vliegend Leegertje, uit 'sLands Penningen, te doen verftrekken eene fomme van tien duizend guldens, zo hebben Wy, na dat inmiddels door of van wegens welgemelde Gecommitteerde Raaden, aan welke de zorg over gemelde Kasfe en het verder financie wezen in het Noorder - Kwartier is aanbevoolen, alomme in West-Friesland interdicte was gedaan tegens het tranfporteeren van eenige vaste Goederen, Actiën en Crediten, denzelven Bernatdus Blok aankomende en toebehoorende, daar, en voor zo verre die door Hun hadden kunnen worden ontdekt, den Succesfeur van den voorn. Bernardus Blok, Mr. Hendrik van Straalm Jansz., geauthorifeert en gequalificeert om van onzentwege te zorgen voor het intrest van den Lande van West-Friesland en iet Noorder-Kwartier voornoemd, met dat gefolg, dat gemelde Mr. Hendrik ian Straaien Jansz. in die zyne qualiteit zig aan den Hove van Holland, Zeeland en West - Friesland heeft geaddresfeert, ;n op zyn rechtmatig verzoek van welgemelden Hove heeft geïmpetreert een Mandament van Arest op alle de vaste Goederen, Huizen, Landeyen , Effecten, Actiën, Crediten en Païtenfien , mits-  JAARBOEKEN, Ccloler, 1789. 1387 mitsgaders alle Meubilaire Goederen en Gelden, den voorn. Bernardus Blok. eenigzints aankomende, toebehorende of competeerende,alomme, waar die onder dc Jurisdictie van welgemelden Hove vindbaar zouden zyn , en voorts van Rau-Actie met de Claufule van Edittie, was het nood, ad valvas curia2, tendeerende, ten einde by zoude worden ge condemneert, niet alleen dat Arrest tegehengen en te gedoogen, maar ook ten einde dezelve verders zoude worden gecondemneert aan den voorn. Mr. Hendr ik van Stranlen Jansz., in zyne voorfz. qualiteit op te leggen en te voldoen de gemelde fomme van tien duizend guldens, door order van hem Hernardus Blok aan het zelve vliegend Legertje van gewapende Burger - Corps, het welk in den jaare 1787 in West - Friesland heeft gefubfifteert, gantscb ten onregte verftrekt uit Penningen den Lande toebehoorende, en om wyders aan denzelven in die zyne qualiteit op te leggen en te voldoen eene fomme van drie en zeventig duizend vier en zeventig guldens twaalf ftuivers en twee penningen, als deficieerende aan zodanige Casfe van Penningen ter fomma van eenmaal honderd agt en negentig duizend vier honderd agt en dertig guldens vier ftuivers en tien penningen, als onder hem Bernardus Bl Hoorn. Brief van Gec. Raden in V NoorderKwart,aan 't Pavlem. ttDouaj,  Ï390 NIEUWS NEDERLANDSCHS Hoorn. Briefvm Gec. Raden in '/. NoorderK -i'i/rt. aan *t ïarlem. teDouay. ta, tot de volle en efiectucele voldoeninge toe,'e3 verklaard de daar voor gearrefteerde Goederen, Gelden en Effecten executabel, en den voor», öernaidus Blok einclelyk heeft gecondemneert in dc kosten van denzelven Procesfe, ter tauxatie ea moderatie van denzelven Hove. Terwyl de Procureur - Generaal over Holland , Zeeland en West - Friesland kennisfe bekomen hebbende van de clandeftine wyze, op welke de voorn. Bernardus Hlok de aan hem vertrouwde 's Landspenningen tot eene zo aanzienlyke fomme had geëxpörteert en aan den Lande ontvreemd, en hoe dezelve boven dien zig in de laatfte voorgevallen troubles binnen deze Republiek ten fterklten had gefignaleert, en veeïe openbaare daaden van geweld had helpen fecundeeren', in zo verre zelve, dat zyne daaden niet hebben kunnen begreepen worden te vallen in de termen van de Amnestie , door Bun Ed. Groot Mogende de Heeren Staaten van Holland en. West - Friesland aan zo veele verdwaalde en misleide Ingezeetenen van den Lande goederticrenlyk verleend, tegens den zei ven van welgemelde HoVS mede heeft verzogt en geïmpetreerc Mandamenc Crimineel en van apprehenfie, met de Claufule van Edicte ad valvas C>»ïn; teDoutiyi  Hoorn. Briefvan G-.c.Ra. den in 't Noordtr Kwart, aan '6 Parletn. teDouay- 1392 NIEUWE NEDERLANDS CHS Bailluw en Scheepenen aan meergemelde Bernardus BUk is geaccordeert, buiten'sLands, vooreen vreemd Rechter weder levendig te maken ; even zo min als het Hof van Holland of eenig ander Rechter hier te Lande bevoegd zoude zyn , zig eenige de minfte cognitie aan te matigen over zaaken f welke relatie hadden met de Troubles, ook thans in Frankryk fubfifteerende, al ware het ook zelve dat daar over geene Procedures aldaar yoor eenig Gerechtshof of Collegie van Juftme hadden voorafgegaan, of het zelve Hof zig zoude willen of kunnen veroorlooven tc iugeeren, in hoe verre deze of geene Staats-Minifters , ter gelegenheid dier voorgevallen Troubles, door Zyne Allerchnstelykfte Majefteit al of niet hadden behooren te zyn gecongedieert, en of aan hun eenig Jaarwedde tot dedommagement hunner Minifteneele bedieningen zoude behooren te worden toegelegd. En Wy vertrouwen dan nu ook van de requiteit van Uw Ed. Mog., dat dezelve, na alle deze bekomen informatien , niet zullen permitteeren, dat de luifter van de Juftitie met den voorltand van diergelyke flegte en ftrafwaardigc handelwyzen door gemelde Bern. Blok tegens den Lande gepleegd, op een tyd, dat hy ook zelfs nog met had opgehouden Onderdaan en Inwoonder van dezelven Lande te zyn, werde bezwalkt, maar in tegendeel met reden zullen zyn verontwaard}gd over de wyze, op welke dezelve Bern. tdok de Religie zo van Uw Ed. Mog., als van gemelde Bailluw en Scheepenen der voorfz. Heerlykheid Waaten tot dus verre heeft gefurpreneert, terwyl Wy Ons alzo vleyen, dat Uw Ed. Mog. niet zullen gedogen , dat Wy verder van wegens hem met dergelyke gezogte en ongefundeerde Actiën, aan welken Wy ook nimmer zouden dcfereeren, door tusfchenkomst van eenig Rcchterlyk Officie werden *evexeert- Waa^  JAARBOEKEN, Ottoltr, 1785. 1393 Waar mede Wy Uw Edele Mogenden in de fecfcherming van den Allerhoogftcn aanbeveelende, de «er hebben met alle hoogagting Ons te noemen. EDELE en MOGENDE HEEREN! {Onder ftond) Uw Edele Mogende zeer Dienstwillige Dienaaren en goede Vrienden. De Magiftraaten en Gedeputeerdens van de Steden van West-Friesland in het Noorder - Kwartier en Gecommitteerde Raaden te Hoorn refideerende. Gefchreeven in den Hage den 8 Qétobef 1789. (Lager ftond) Ter Ordonnantie van dezelven. (JVas geteekend) HENDRIK van STRALEN Jz. ZEELAND. Middelburg. Eene plegtige Deputatie of Bezending, beftaande uit de Heeren Fan Lynden van Blitterswyk, Schofer, de Mauregnaulty en den Raad-Penfionaris Van Ciners) is van Zzzz 3 we- pioorn.  ï394 nieuwe nederlandsche Mid- PFLpURG. w ge deze Provincie naar 'sHage vertrekje n , om aldaar den brief van gelukwenfching van de Staaten van Zeeland wegens ce aanftaande huwelyken van den Erfprins en Prinfes Van Orange, over te geven. Zie ook te voren onder 'sGravenhage. De Heeren Staaten van Zeeland hebben den i dezer Maand Oclober naar de onderfcheiden Steden en plaatzen dezer Provincie gen rondgaanden brief verzonden, om afgekondigd te worden,even als de gewoone Jaarlykfche Biddags -Brief. Dezelve luidt aldus: EDELE, ERENTFESTE, WYZE, DISCR EETE, zeer VOORZIENIGE HEEREN! Daar het zorglyk tydftip, waar in inzonderheid Onze Provincie, geduurende de laatst verlopen maanden, heeft verkeerd door een gebrek en pnmeratige duurte der Graanen , waar aan , om voor eenen tyd eenigzints te hulp te komen, de Regeeringen van de meefte Steden, tot merkelyk bezwaar van haare Finantien, zyn tusfchen beiden móeten treden, en, daar het 'er niet zeer verre van af was, om, zo wanneer de , toen ten tyde , te velde ftaande Oogst ware tegen gevallen, voor verre uitziende gevolgen bevrecst te zyn , daar de cenigfte uitzigten öp den aanftaandeu Oogst, welke reeds door de langduurige en ongemeen felle winter," met'een totaale vernietiging, als gedreigd was, waren gevestigd; een dankbaare en ernftige oyèrweginge verdient, nu de uitkomst volkomen aan de hope heeft beantwoord , niet alleen door een buitengemeen ryk uitgevallen Oogst van alle de Yeldvragten,rnaar zelfs door een beftendig en aan-  JAARBOEKEN, CBober, 1789. 13.15 genaam Taifoen, waar door dezelve droog in de fchuuren zyn kunnen ingezameld worden, en 'er nu mogelykheid is, om door hét neemen van voorzig£ige maatregelen, waar op Wy {leeds ernïtigbedagt zyn, het verder gebrek te verhoeden, zonder van hét winst voordeelige te blyven verdoken; cn daar in dit alles een zigtbaare hand der Voorzienigheid, aan welke een ieder deswegens de opregtite dankbaarheid fchuldig is, moet worden erkend: zo hebben Wy, in overweginge van dit jegenswoordig, en door zo veele zamcnloopende omftandigheden, "opmerkelyk geval, dien (tig geoordeeld, cn vervolgens goedgevonden te ordonneeren, dat op Woensdag den 2i dezer maand, des avonds ten zes uuren, een algemeen en plegtig Dank-en Bede-uur zal worden gehouden in de Kerken, zo jn de Steden, als ten platten Lande van deze Provincie, ten einde den Allerhoogften te danken voor zyn bewaarende hand, en voor den byzondcren Zegen, waarmede alle de Inwooneren des Lands door den ?x;er ryken Oogst bewe'dadigd zyn; en voorts-Hem in ootmoedigheid te bidden, dat Hy ons. met zyne verdere goedgunftigheden wil agtervolgen, cn alle rampen en oordeelèn, die Ons dreigen en zouden kunnen overkomen, genadig wil van Ons wenden! Wy verzoeken Uw Edele deze tydelyk, en op dezelve wyze, ais de gewoone Jaarlykfche Biddagsbrjef, te doen publiccerén, ter plaatze daar men gewoon is dcrgefyke Publicatie te doen, en wyders zodanige ordres te ftellen en die voorziening te doen, dat mèt het opluiden der Kerkklok , de Winkels alommc binnea de Sted.cn en. ten platten Lande, worden gefloten , en alle handwerk, geduurende dien tvd, geftaakt, ten einde alzo beter gelegenheid aan den In- en Opgezeetenen gegeeven worde, om met de veie'ischte naarftigheid tot het gehoor te kunnen komen; terwyl Wy aile dezelve yermaahen, om door deze plegtige GodsdisnstoelFening bf te woouea, dadelyk blyken te geeven van bereidZzzz 4 wil- M101 DEL* BURG. i CUy.hr. van etn pinten BedeUur.  Middelburg, Uit/tbr. van een L ank en Bedt' "T\e Staaten van Zeeland, allen den geenen die dezen zullen zien of hoeren lozen, faluti doen !395 NIEUWE NEDERLANDSCHE willigheid, om tot dat loffelyk einde, met verfchuldigden eerbied te willen medewerken: doende hief van insgelyks advertentie'aan de Walfche en Engelfche Kerken in den uwen zynde. Hier mede, EDELE, ERNTFESTE, WYZE, DI3CREETE, zeer VOORZIENIGE HEEREN zullen Wy Uw Ed. in de befcherminge Godes bevelen. In't Hof van Zeeland, te Middelburg, de» 1 Oftober 1^89. (Onder ftond) Ter Ordonnantie, van de StaatêH van Zeeland. (IVas geteekend) W- A. DE BEVEREN. • Ook hebben de Heeren Staaten van Zeeland, tot voorkoming van de verdere fchaaraheid en daar uit volgende duurte der Graanen, op den 29 Oélober 1789 dit Placaat vastgefteld:  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1307 te weten: dat Wy, niets meerder ter harte neemende, dan het waare belang van Onze Ingezeetenen te bevorderen, het geen, onder anderen, daar in gelegen is, dat een ieder na zynen ftaat, de meest noodzakelyke Levensmiddelen tegen eenen redelyken prys bekomen kan, met veel kommer zyn aangedaan geweest wegens den weinigen voorraad van Graanen, en de excesfive duurte, die daar door, nu zedert eenige maanden heeft plaats gehad : dat Wy teffens veele reden hebben met alle Onze Ingezeetenen, het goedertieren Opperwezen te danken, daar het Hem, volgens Zyne Voorzienigheid, heeft behaagd de vreeze voor fchaartheid te doen ophouden door het fchenken van eenen ryken en milden Oogst, en de kommerlyke uitzigten, die 'er met reden wegens den harden winter waren, te doen veranderen in eene geruste verzekering, dat Wy, mits neemende gepaste maatregelen, voor gebrek zyn bewaard gebleeven. Dat, daar nogthans, des niet tegenftaande, de pryzen der Graanen van tyd tot tyd wede)- ryzen, en 'er nog telkens Comrnisfien van verzendingen worden uitgevoerd, Wy gemeend hebben, verplicht te zyn om te zorgen, dat de goede In- en Opgezeetenen, zo ver raenfcbelyke vermogens en maatregelen zulks toelaaten, bewaard blyven voor gebrek aan brood, en dat te gelyk een vryen loop gelaaten worde aan de in- en 'uitvoer, ten voordeden van den Koopman, Winkelier , Landman, en min vermogende Arbeidsman. Dat onder die middelen tot voorkoming van gebrek, Ons wel zyn voorgekomen een verhol van uitvoer, of een opkoop van Graanen; doch ten aanzien van het eerfte, Wy, inziende het belang van alle Onze Ingezeetenen, in confideratie hebben genomen, dat aan dit middel niet dan in den uiterften nood kan nog mag gedagt worden: dat dit eenen allernadeeligften invloed hebben zoude op den Koophandel, daar verbod van uitvoer een ftilzwygend Zzzz 5 ver* Middelburg. Placaat witrestd fchaars- heid van Graa* ten.  1398 NIEUWE NEDERLANDSCHE Middelburg. Placaat omtrend fcha&sheid van Graanen, \ i i I l < \ i i t c { % verbod van invoer infiuit; dat de anders van buiten inkomende Graanen van de Markten in de Provincie zouden gediverteerd wopden, waar door de Koopman in zyn fpeculatien zoude bepaald worden; den Commisfionaris van zyne provifie beroofd ; den Winkelier in het vertier zyner waaren verminderd; en den Sleper en Arbeider een gedeelte van zyn loon misfen zouden; terwyl dit voornamelyk allerfchadelykst zoude zyn voor den Landman, en de pryzen der Graanen in de Provincie tot zo een laagte zoude brengen , dat dezelve reden zoude hebben zig te beklaagen, niet te kunnen deelen in die voordeden, waar van andere zyner Landgenooten profiteeren. Dat ten aanzien van eenen opkoop van Graanen, Ons gewigtige redenen zyn voorgekomen, waarom Wy een middel,liet geen in het algemeen, heteenroudigfte ea gemakkslykite is, in dit tydftip geenrints raadzaam gevonden hebben: gemerkt, zo deselve het gewenscht effect hebben zal, 'er gezorgd sehoortte worden, dat zulks in tyds gefchiedde; tn fchoon hier aan konde voldaan Worden, dit geen nvloed behoorde te hebben op het monteeren der iryzen,waar van Wy met reden het tegendeel vreeën ; behaiven, dat nog de Provinciaale, nog de Stedelyke Finantien het toelaaten, dat de fchade,iie hier door kan veroorzaakt worden, cn het geen eeds zo merkelyk ondervonden is, by voortduuring en laste van dezelve kan gebragt worden. Dat Wy egter gezind zynde te zorgen tegen getrek, in het oog houdende het wederkeerig belang 3nzer Ingezeetenen, redelyk en billyk geoordeeld .ebben , dat alle dezelve voor hunne confumqe enen meer dan gemeenen prys befteeden voor het irood, en dat ook de Landlieden, die zo rykelyk eelen in de zegeningen , die de Voorzienigheid ;hénkt, het geen in het byzonder in het opwasfen, yp worden, en inzamelen van dezen Oogst, zo igtbaar doorfrraalt, door het afftaan van 'een ge- deeL  JAARBOEKEN, Ofl-fcr,1789. j3c-9 deelte hunner Graanen tegen eenen redclyken prys, ook het hunne toebrengen ten nutte hunner MedeIngezeetcnen. Dat Wy uit hoofde van alle deze confideratien goedgevonden hebben, en verftaan te ftatueeren en vast te ftellen; voor eerst: dat ieder Landman in deze geheele Provincie, voor de confumtie van Onze Ingezeetenen zal houden, en, ingevolge hier na te melden fchikkingen, zal leveren , vyf Zakken Tarwe van ieder gemeet, het geen 'er van ieders bedryf daar mede is bezaaid geweest, tegen c£ i '• 8: o Vlaams de Goesfche Zak , de groote of kleinere maaten gerekend na die proportie, terwyl een Molenzak in Walcheren tegen dezelve prys van e£ 1:8:0 gerekend word, entegen i en i agtfte Walcherfche Zak in computatie van het vcrfchuldigde zal gereekend worden: dat zo egter, onver hoopt, de Landlieden tegen Onze verwagting, hier aan niet kwamen te voldoen, maar een gedeejtevan die bepaalde hoeveelheid, anders dan tot confumtie verkogten, dezelve zullen incurreeren een boete van 2- Viaamsch voor iedere Zak, die dezelve elders mogten verkogt hebben, te verdeeien de helft ter ■ profyte van Schout en Scheepenen, cn de wederhelft van den Armen der Parochiën , waar ondei woonagtig zyn: dat ten einde te beter aan Onze goede intentie voldaan worde , alle verkoopinger van Tarwe, die ftrydig zyn aan dit tegenwoordig Placaat, en waar omtrend reed» contracten mogter zyn aangegaan, cf nog zouden mogen gefloten wor den, zullen worden gehouden voor vernietigd; mei dien verftande , dat dit alleen verftaan wordt vai die quantiteit, die voor confumtie moet gehoudei worden. Dat de Tarwe, die door de Landlieden zal worden geleverd tegen den bepaalden prys, zal moetet zyn bekwaam en leverbaar voor de Bakkers, zul Jende anders zorg worden gedragen, dat de prys n; d( Middelburg. Placaat omtrend Cchaars- heid van Graa* ien.. i i l i  T40o NIEUWE NEDÉRLANDSCHE Middelburg. placaat omtrend J'cnaanheid vat Graanen. de waarde, door des kundigen jn de Steden, daar toe te benoemen , betaald worde; t zullende het egter den Landman vryftaan, aan min vermogende gemeener foort van Tarwe tegen mindere pryzen te leveren, indien dezelve daar mede te vreden zyn. Dat den Landman getauxeerd zynde volgens het getal zyner gemeten, tot levering van het bepaald getal zakken, daar onder zal mogen rekenen de confumtie van zyn eigen huishouden; de aflevering, diehy, of met ordinaire of Molenzakken ten platten Lande voer confumtie doet, het geen beide met de boeken van den Collecleur kan beweezen worden , zo veel hy aan de Bakkers in de Steden, of ten platten Lande, alles bepaald tot confumtie, verkoopt , mits zulks met valable bewyzen toonendc; en eindelyk het geen hy op aanzegging van Schout én Scheepenen ten behoeve der Steden aflevert. Dat de Landlieden gehouden zyn de Graanen met hunne wagens en paarden te leveren in de Steden, en in de buiten Eilanden aan de fchuiten en fchepen, en conform de coftume van Terkogte Graanen , dezelve met de Zakken af te fchepen na de plaats der deftinatie, zullende dezelve by den ont-r fangst in de Steden betaald worden aan den Schipper , of Commisfiris. Ten Tweeden: dat Schout en Scheepenen der refpeclive Parochiën in deze Provincie, ten einde dit Ons goed oogmerk te bevorderen, ieder in hun Diftrict. zullen opnemen het getal der Gemeeten, dit Jaar bezaaid geweest met Tarwe; dat zy het geheele beloop daar van binnen agt dagen na de Publicatie dezes, aan Ons zullen toezenden: qualificeerendc Wy dezelve, om iDgevalle mogten twyffeien, dat de Landlieden het getal der bezaaide Gemeten niet conform de waarheid kwamen op te geven, dezelve, des noods, te kunnen conflringeeren, ©m zulks onder Eede te moeten verifieeren, om * daar  JAARBOEKEN, OSlokr, 1789. 140.1 daar door eene ter kwader trouwe gedaane opgave voor te komen. Dat Schout en Scheepenen wyders, op aanfcbryning der Magiftraaten, die het benodigd Graan van hun requireeren, een ieder Landman zullen houden tot het leveren van die quantiteit Graanen, die hy verpligt is, ingevolge de bepaalingen, hier vooren omtrend de Landlieden vastgefteld, zorg draagende tegen alle fraudes, met magt tot calange in de geftipuleerde boete. Dat zy verder , ieder in zyn Diflrict, nadat elk der Landlieden aan zyne verpligting zal hebben voldaan, aan Ons zullen doen toekomen een opgave van het afgeleverde, ten einde daar uit op te maaken, of de eerst gemaakte calculatie met de aflevering overeenkomt. Ten derden: dat, om eenigzints een regel te bepaalen, in de verdeeling der Diftricten , de confumtie voor het Eüaui Walcheren, zal gevonden worden, uit het Eiland van Walcheren zelve; het Nieuw en St. Joosland , Noordbeveland, Wolphaartsdyk, en een gedeelte van Zuidbeveland. Voor Zierikzet, uit het Eiland van Schouwen; dat van Duveland en St. Philipsland. Voor Thalen, uit het Eiland zelve; en -.oor Goes, uit het overige van hel Eiland van Zuidbeveland; zullende tleze verdeeling, na het inkomen der opgaven van Schout en Scheepenen, tusfchen de Steden nader worden geregulcerd. Dat aan de Magiftraaten der Steden en aar de refpeclive Gerechten gelaaten wordt de fchikkingen omtrend den ontfang, bewaaring en aflevering der Graanen, gelyk ook de bcpaaling hannei benodigdheid; recomraandeerende Wy egter dezelve , om den inftag der Graanen zo te ftellen, dai het gemak, zo wel als het voordeel der Landlieden, jn het oog worden gehouden, door dezelve vau tyc tot tyd in behoorlyke termynen daar van te ontlas ten en vooral den minvermogenden Landman ge Middelburg. Placaat omtrend Ichaart- heid vat, Graa* nen, t  14<52 NIEUWE NEDERLANDSCHË MIDDELBURG- Placaat fchiarshei 4 vai G?aatien. ■ legenheid te geeven zyne Producten voor geld te verwisfelen. Dat de Magiftraaten der befloten en Smalfteden binnen déze Provincie , volgens deze algemeene' fchikking, het pas van het brood zullen zetten na den geltelden prys van i : 8 : o de Goesfche' Zak, waar na de Bakkers op de Dorpen zig mede .zullen reguleeren: dat de Tarwe aan de Bakkers tegen dien prys zal worden afgeleverd, indien zulks verkiezen, ftaande het hun egter vry voor hunne eige rekening, mits ter confumtie, Tarwe in té koopen van de Landlieden, die ook in dit geval gerekend worden een gedeelte hunner quote te prefteeren, mits dit op eene regte wyze toonende. Terwyl Wy, tot voorkoming van alle kwaade praétyken , in dit finguliere geval, dé Bakkers in de Steden, Smalfteden en ten platten Lande, verbieden Tarwe in te koopen, om dezelve aan anderen over te laaten. Wyders willen en begeeren Wy, dat de Magiftraaten der Steden en Smalfteden en de Gerechten ten platten Lande, in alles Onze goede intentie bevorderlyk zyn door aan de executie van dit Placaat allerwegen de hand te houden, ten zy door' fterfgevallen en boedelicheidingen, of by exeuuien van Landlieden^ uit hoofde van Lands- en andere particuliere fchulden, of in andere gevallen, (waar omtrent by het zelve geen fpeciaale voorzieningen genomen is,) het gemeene Recht eene andere dispofitie vorderde, wordende zulks aan hun ten vollen overgelaaten, om omtrent dit alles na regt en: ïillykbeid te werk te gaan. Dat Wy eindclyk feferveeren, om daar omtrent, ia' gelegenheid èn tydsomftandighedeci zodanige' veranderingen te maaken, en dusdanige gepaste' ha'atregclen te nemen , als Wy ten nutte van Onze goede Ingezeetenen zullen vinden te behooren. - ■ E» i  JAARBOEKEN, Oetohtr, 1789. H°3 En op dat allen en een iegelyk, dien het aangaat, Onze goede raeeninge moge bekend zyn, begeeren Wy, dat deze alomme zal worden gepubliceerd en geaffigeerd, daar zulks behoort en gebruikelyk is. Aldus gedaan en gearrefteerd ter Vergadering der Heeren Staaten van Zeeland. In 't Hof aldaar te Middelburg, den 29 Oftober 1789. . (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Hoog gemelde Heeren Staaten. . (IVas geteekend) W. A. DE BEVEREN. Vlissingen. De onrustige beweegingen, welken hier ter plaatfe nog'ftand greepen, noopten den. Heere fob.Louy.fen, Penfionaris Honorair dezer Stad, om in de Vergadering der Regeering op den 29 der voorgaande maand een vooriiel te doen , tot het doen van een naauwkeurig onderzoek wegens eenige nieuw ontftaane onrustige beweegingen. Dat voordel luidt aldus: EDELE ACHTBAARE HEEREN! Tk ben met een hart vol aandoening ter deze* -*- Vergadering verfchenen, befchouwende dejammerlyke gevleidheid van deze eertyds vermaarde Stad , tegen welkers naauwlyks herftelde rust een nieuwe aanflag -heden 14 dagen fcheen te zullen uit- Mio- DELBURG.  Ï4Q4 NIEUWE NEDERLANDSCHE 8ingen. P : 9/ $tse van den I h'cr J.Louys len, nopt ts be W.egihgenenz. uitbarsten. Daarenboven vind ik my belast met iets, dat my ten dien opzichte geheel ontmoedigd. liet is ü Edel Achtb.allen bekend, dat den Heer 5?. £.'. tiert, thans nog woonende te Leiden, van voorneemen was om zich met der woon binnen deze Stad neer te zetten, en dat hy daar toe reeds aaaflel had gemaakt, door bet koopen en laaten reparkeren van een aanzienlyk huis. De Stad kon het zig tot een geluk rekenen, zulk een Ingezeten binnen haare muuren te ontvangen; een Man, die behalven een huishouding evenredig, aan deszelfs toeftand , van eeü aanmerkelyk nut en voordeel voor dezelve by vervolg kon zyn, deels door eigen vermogen, deels door dat van den Heer" T. Soode, deszelfs Schoonvader „ en deels door vrienden en bekenden, dewelke in Esfequebo en Demerary woonen. Den lieer Boode onder anderen, een Man geacht wegens zyn edelmoedig caradter, en ontzien wegens zyn groot vermogen, zoude, door het domiciliumt van zyn zood alhier, op deze Stad een naauwe betrekking krygen, waar doof van de ruime voorraad, van Producten, die hy jaarlyks inzamelt, ver het meerder deel binnen deze plaats zoude worden' aangebracht. Dit zou aanleiding geeven , dat men alhier eene nieuwe tak van Commercie, de vragtvaart namelyk op Esfequebo en Demerary, zoude moeten oprechten. Zulke acquifitien zouden den' Burger voorfpoedig maaken, den Ambagsman een geduurig beftaan verfchaffen, en aan Stads financiën nieuwen voorraad opleeveren. Dan, Edel Achtb. Heeren ] ik moet eert andere tyding brengen. Den Heer R*n heeft my gelast om het werk aan zyn huis te doen ftaaken, en hetzelve te fluiten; verklaarende, na herwaards niet te zullen komen, ten zy ik hem fteilig konde verzekeren , dat hy volkomen op eene zekere en veilige in* woomng onder de befcherming der wetten en des Juftitie, kan ftaat maaken. Zyn Edele verlangt te meer  JAARBOEKEN, OStober, 1789. 1405 meer zodanige een verzekering te erlangen, daar by wenschte van de gelegenheid te profiteeren , dat een Schip naar de Colonie van Demerary zeilree ligt, om der waards tyuing van de om Handigheden dezer Stad te zenden, ten einde allen de geenen, waar op hy betrekking heeft, te waarfebouwen van zich te wagten met "op deze Stad een enkele baal of vat af te fchepen, nadien men niet zeker zou zyn , dat men zyn goed het eene half uur gearriveerd i zynde het andere half uur nog zou bezitten. , . .... Ik heb my buiten ftaat gevonden, om aan dit verzoek te kunnen voldoen, en daarom geoordeeld het Zelve te moeten brengen ter kennis van U Edele Achtb. Maar, Edele Achtb. Heeren! is het niet hoonende , niet vernederende voor elk, die eenig gevoel van eer heeft, 't zy Regent, 't zy Burger , dat Vreemdelingen, die geneigd zyn om zich met ter woon bier te plaatfen , in de noodzaak gebracht worden , om voor af zekerheid te vraagen tot eene veilige inwooning. Hoe vernederend voor een Lid van Staat, het publiek crediet zo verre te misfen, dat het, zich aari dergel yke buitengewoone,- maar noodzaakelyke vraagen , zietblóodgcfteld! Hoe beledigend voor den Souvcrein, de Heeréri Staaten van Zeeland, die by Hoogstderzelvcr nadrukkelyke.waarfchouwing van den 1 July 1787 eri opgevolgd Placaat van den 13 Augustus 1787, zo ernftig alle oproer en geweld verboden hebben,- met aahlcliry'ving aa-n alle Magiftraaten en Officieren om daar aan ftiptelyk de hand te houden! . Hoe beledigend inzonderheid vöor Zyne Doorluchtige Hoogheid den Ërfheer dezer Stad, die by' Hoogstdeszelfs Publicatie van den 20 Maart 1788 4 en 3.April daar aan volgende, alhier gepubliceerd„• den Heer Bailjuw dezer Stad mitsgaders Burgeyneefteren en Regeerders van dezelve, welernfttó Aa-aaa iaafi Vlis- _ SINGEN. Propojitie vnn den PI eer J.Louysfen , «#pens bs' weegin gen enzi  i4oö NIEUWE NEDERLANDSCHE Vr.is- SINGEN. Propofïtie van tien He»r ] Louys föfl , nopens bewegingen enz. heeft gerecommandeerd , alles aantewcndcn en nT 'c werk te ftellen, wat zoude kunnen dienen, tot vermeerdering en bevestiging van de rust, bloei en welvaart van deze Sad, en ter bevordering van de adminiftratie eener onpartydige Juftitie! Toont men niet veel eer, door zodanige onrustige beweegingen aan te ftookenof uit te voeren, in plaats van vrienden van het Doorluchtig Oranje-Huis te.wezen, en deszelfs belangens te behartigen; in tegendeel ^ fteeds gezwooren vyanden daar van te willen zyn ? Dan nelaas! de ondervinding heeft geleert, enleert nog dagelyks maar al te veel, dat, wanneer het met de byzondere belangens niet ftrookt, men zich weinig aan Zyne Doorluchtige Hoogheid, of Hoogstdeszelfs bevoelen laat gelegen leggen. Veelcn trekken het masker van Oranje aan, om daar onder, zo zy meenen, alle godloosheid ongeftraft te kunnen uitvoeren. Ter wy 1 in tegendeel, wanneer men als waare vrienden van dat Doorluchtig Huis wil handelen, alles. behoorde aan te wenden, om de Publicatie van zyne Doorluchtige Hoogheid te gehoorzaamen. Dan zou men eerst zien, ingevolge het verlangen van dien Vorst, dat vrede en eendracht herleefden, en elkanders belangens behartigd wierden; waar door het deze Stad zou welgaan, en waar door insgelyksde eer en grootheid vaa Zyne Doorluchtige Hoogheid zou toeneemen. Maar, Edel Achtb. Heeren! ik vraag (en daar hebik recht toe) zyn 'er Wetten? zo ja, waarom worden die niet fterker gehandhaafd ? Om te bewyzen , dat dit niet gefchied, heb ik niet anders noodig, clan my op de wetenfch3p van Üw Edel Achtb. zelfs te beroepen. Deze durf ik daar op gerust reclameeren. Heeft men tot op dit oogenblik eenige legale kennis, wie die ontrustigen beweegingen hebben doen gebooren worden , of waar aan zy hunnen oor'tbrong verfchuldigd zyn ? Is 'er reeds onderzoek n.iar  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1407 haar de fchuldigen gedaan, of weet men het ? heeft men dan daar omtrend reeds maatregelen genomen , om ftraf te oeffencn ? Het kan geeil onderzoek genaamd worden, wanrieer men op den vollen middag met geflooten 00-, gen wandelt; of dat men ter {linkerhand zou gaan, wanneer het ter rechterhand brand. , \ Ik mag niet zwygen; Edele Achtb. Heeren! dok j vreeze ik geen geweld, al was het zelfs dat menj fny laagen in de duisternis leide; nadien ik volko-, men vertrouw, dat zodanig leed niet ongewroken . blyven zak Verre het meerderdeel der Ingezetenen dezer Stad zullen door het derven van alles, wat voorfpoed kan opleveren, en waar uit zy hun beftaan kunnen hebben, tegen Uw Edele Achtb. moeten getuigen, wanneer de oorzaaken van het hun nadeel doende kwaad niet worden ópgefpoorj ,• ontdekt en dadelyk geffraft.' Trouwens dit is volftrekt noodzaaklyk, wil men blyken geeven,- dat ] men waarachtig gezind is tot welzyn van deze Stad én Burgery werkzaam te wezen.- Ik verzeker Uw Edele Achtb.dat, indien allé zaken zodanig als die thands gebeuren, hun gang ■ moeten blyven gaan, het vol ftrekt onmooglyk Word,' { dat lieden"van eer in de Stad blyven'. Want af te I hangen van mi-sfehien vyf of zes oproefkraayende j Burgers en Ingezetenen, eeuwig in het onzeke] re van deszelfs bezittingen te woonen, kan alleen' I bekoorlyk zyn voor zuiken, die rust in onrust zoeI ken'. ,J Ym , Edele Achtb. Heeren! mag ik vraagen, wel1 kezyn toch de redenen, om welke die woelgeesj ten zo in beweeging zyn? Moet ik het beichouwen voort te fpruitcn uii | hebzucht, om zich in het oproer door dc goe>:id] ren hunner Mede - Burgeren tc verryken ? Of moet ik in aanmerking neemen',-'den gedela1 keerden toeftand van zodanigen, die mislcnlen' Aaaaa- 2 g^. VlissusceN; Propoji' ie van len Heer .Louygèn 5 0. tetti bg' veegin. >en enzi  Vlis- singen. Proportie van den [J ei J.Louys fen, no pens be weegin gen enz. [4o3 NIEUWE NEDERLANDSCHH paarnc wenschtcn in zulk onheil te deelen, ten einde door dit middel als met een penneveeg , alle hunne fchulden voor betaald te houden? ' Of moet ik het cindelyk aanmerken als een geesfel waar mede men zo lang wil kastyden , tot dat men zyn bedoelde twistzoekende oogmerken ■ heeft bereikt, en zyn zin geniet? Verfoeilyke beginzels, welke verdienden , indien men daar van iets in het zekere kon ontdekken , dat aan de waereld wierden bekend gemaakt, ten einde men konde zien en kennen de gedrochten, door welke een Volk kan misleid worden. Dan, Edele Achtb. Heeren! ik heb genoeg gezept om Uw Edele Achtb. te overtuigen van den ernst myner bedoelingen. Ook vertrouwe ik, dat Uw Edele Achtb. met mv zullen mftemmen , zo omtrend het belang om de voortduurmg of herhaaling dezer bedreigende geruchten en voorneemens tc^en te gaan, als om fpeciaal den Heer titn een voldoenend antwoord op deszelfs vraag te geeven. Ik neeme daarom de vryheid U Edele Achtb. te proponeeren, of U Edele Achtb. niet zouden kunnen goedvinden , om by een beredeneerde I ublicatie te kennen te geeven, de verontwaardiging, waar mede ü Edel Achtb. bovengemelde bedreigingen en geruchten vernomen hebbende, een ieder aan te maanen tot rust en eendracht, dezelven herinnerende de Publicatie der Heeren Staaten van Zeeland en van Zyne Doorluchtige Hoogheid , en waadchouwende van de ferieufe ordres aan de Militie cn Burger - Krygsraad reeds by U Edele Achtb. gegeeven, mitsgaders de aanfebryving aan den Heer Rail uw, en van dc ernftige voorneemens van U Edele Achtbare, om de goede orde binnen deze Stad en Resfort , agtervolgens de fubfisteerende Wetten , te handhaaven en te doen handhaaven. Indien U Edele Achtb. deze of dergehke maatregelen gelieven te neemen tot herftel der weder geftoorde rust, en tot affchrik der woelgeesten, zal k  JAARBOEKEN, ÖStoler, 1789. 140S fe meenen vrvhcid te vinden, om den Heer Ben te engageeren, om den arbeid in zyn hu;s te doen hervatten, cn zich met zyn huisgezin herwaards te begeeven. ---^ ... . Dan, indien onverhoopt U Edele Achto. kunnen befluiten, om van deze of foortgelyke middelen, tot behoud van Vlisfingen volftrekt noodzaakelyk, geen gebruik te maaken, zal ik my voor myne Mede-Burgers, des gevraagd wordende, verantwoor-, delyk houden; en altoos kunnen verklaaren , dat ik alles heb verricht wat myn plicht van my vorderde ■ dat Ik myn gewecten heb voldaan; dat ik voor de belangens van de Stad en Burgery tot het uiterfte toe hébbe gewaakt: maar dat myne, zo ik meen, rechtmaatigen yver niet is mogen bekroond worden, cn dienvolgens dat wy in aanmerking nemende onze Commercieele belangens en veiplichtingcn, ons gedrongen vinden deze Stad te vcrlaaten , dezelve eaarn ter bewooning afftaande aan de zulkcn, die hunne Mede-Burgers tot flachtoffcrs hunner woelziekte oogmerken willen maaken. ' Niemand van U Edele Achtb. (zo ik vertrouwe) zal my deze demarche kwalyk neemen, daar ik met flechts voor my zeiven , maar te gelyk voor het behoud van deze geheele Stad en Burgery iprceke. Ik moet my dus verzekerd houden, dat U Edele Achtb. bereidwillig zuilen zyn ter beraaming en uitoeffening van alle zodanige middelen , als ten meesten nutte van deze plaats zullen ftrekken. ' En daar ik de infertie van den inhoud dezes 111 den text der Notulen verzoeke, heb ik de eer my met alle veneratie te noemen, EDELE ACHTBAARE HEEREN! U Edele Achtb. ootmoedige Dienaar, (JFas geteekend) JOH. LOUYSSEN. • Aaaaa 3 tt"- zo hoonend voor de achtbaarheid der Regeering, eri die niet onbekend konde blyven, moest natuurlyker wyze opfpraak maaken , een object worden der beoordeeling van 't publiek, en naar maats der verfchillende denkwys en neigingen ,- worden uitgelegd. Hier by kwamen murmuratien over voorige mislukte bedoelingen: en daar men voormaals de gelukkige uitwerking van geweld cn bedreigingen'ondervonden had, was 't niet vreemd» het zelfde middel te baat te neemen, misfehien alÈeert om vrees aan te jaagen, en dus- het voorgenomen oogmerk te bereiken. Dit zy genoeg, van de aanleidende oorzaaken der jongfte troebles. Gedankt zy de Hemel, dat dezelve'geftuit zyn, het zy dan door de wyze maatregelen der Regeering,, het zy door de gedreigde' ' op- (*} De Bailluw had den 15 April 1789, den Griffier ter Tliefaürie, Hermanus Pkuist , uit naam van Zyrïa ÖooFluchti'ge Hoogheid gerecommandeerd.  JAARBOEKEN* Ocloier, 1789. 1421 oppofitie der meeste Burgeren, die afkeeiïng vai geweld, en den invloed daar van op hun be ftaan gevoelende , geen bloote aanfchouwers var zulke fnoode ontwerpen verklaarden te willet zyn! Mogt zulks verhoeden, dat men niet wederon dien geesfel ophieve, en de vermaaningen by Ij Edele Achtb. jongfte Publicatie van den 5 September laastleden, van de gewenschte vrucht waren! Maar zal men dit verwachten, dan moet men geen haatelyk onderfcheid maaken tusfchen Burgers en Burgers. Dan moet men niet extolleeren het geduld en de bedaardheid van zogenaamde weidenkenden, daar zy zonder beklag hebben aangezien het geeven van Bedieningen, zo in 't Kerkelyke als Burgerlyke, aan Perfoonen, die (volgens het zeggen van den Heer Bailluw) tegen de Conftitutie en het gezag der Stadhouderen zouden geyverd hebben, en zulks na de omwenteling. Dan moet men deugdzaame Burgers, niet befchryver met dezelfde ademhaaling, als Martelaars van 't Patriottisme, Uitvoerders van de fnoodfle raadjligen. Dan moet men niet raazen, met applicatie op deze Stad, (wanc anders kan men geen bon lens in *t argument vinden,) op een verfoeijelyke Cabaal, die de Juftitie ftremde, de Yveraars van de Conftitutie vervolgde, en den Stadhouder, als het ware, plunderde van zyne Voorrechten, 't Zyn geleende klanken, enkele grootfpraak, van alle mooglykheid van bewys ontbloot. Wanneer heeft men ooit in deze Stad eenig recht hoegenaamd, den Heer Erf - Stadhouder ontnomen? wanneer heeft men hier ooit in dien tyd de Juftitie geftremd ? Wie zyn de yveraars der Conftitutie, die men hier vervolgd heeft ? waar in beftaan de befchimpingen en onderdrukkingen, die eenige Regenten, Burgers en Ingezetenen hier hebben moeten lyden ? Indien 'er immer alhier eenige Regenten tot zulk een verfoeilyke Cabaal behoorden, (des geenzins) Bbbbb 1 zyn 'Vus- ■SlNCEN." I ContraAantee» kening van 5 Raaden tekenden Bailluw Lampfins. 1  1422 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vlis- singen. ContraAanteekeningvan j Raaden tegen de; Bailluw Lampfins. zyn zy of uit het befluur gcremoveerd, of zyn 'er nog in gebleeven. Maar waarom heeft, in het eerite geval, de Juftitie dezelve niet vervolgd? waarom doet zy het nog niet ? en hoe zou zodanige gehafardeerde aanteiging aanloopen tegens de Publicatie van Zyne Doorl. Hoogheid van den 20 Maart 1788, by welke (na een voorafgaand onderzoek door een plechtige Commisfie. daar toe i expresfelyk gedecerneerd/en die aan een ieder gelegenheid had gegeeven, hunne bezwaaren in te brengen,) alle en een iegelyk, wie het zoude mogen, wezen, wel ftrictelyk worden geïnterdiceerd, de ontflagene Regenten, Raaden en Minifters te betichten, van zich in de Regeering van Land of Siad, niet na behooren gedraagen te hebben &c. En indien 'er nog Regenten tot die verfoeilyke Cabaal, door den Heer Bailluw befchreeven, behooren , dar gelieve Zyn Wel Edele (zo hy durft) dezelven op te noemen , cn 't is zyn plicht, de fubfifteerende Wetten tegen dezelve te handhaaven. Wie bedoelt zyn Wel Edele Geftr. door de Yveraars tegen de Conftitutie, aan wien men Kerkelyke of Burgerlyke ambten gegeeven heeft na de omwenteling, anders dan den Boekverkooper Thomas Coroelyn en den Wynkooper GiBis Baart? de. eerfte is, op zyn beurt, Ouderling der Nederduitfche Gereformeerde Gemeente geworden, met concurrentie der Heeren Gedeputeerden (een enkele lastpost,) en de andere kreeg het gering ambtje van Ontvanger van den Nederd ui tichen Armen, by Refolutie van deze Vröedfchap. Waar mede toch hebben deze Burgers zulks verbeurd? is het dan genoeg geplunderd te zyn, om verftoken te wezen van de voorrechten der Maatfchappy? Of geeft het veel eer aanfpraak op het Christelyk mededoogen zyner Mede-Menfchen, helaas! tegenwoordig te weinig gekend ! wanneer en in welke ge-  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1423 gevallen (want het is ons onbekend,) hebben meer gemelde Burgers geyverd tegen de Conftitutie ? var welke fnoode aan/lagen zyn zy de uitvoerders geweest? 't zoude den Heer Bailluw (des houder wy ons verzekerd,) moeilyk vallen , om des geroepen , iets dezer befchuldigingen te bewyzen. Zy zyn met veelen hunner Mede- Burgers, dooi een dol. onbezonnen en misleid Gemeen, (te recht dus door den Heer Bailluw befebreeven,) met verachting van 's Lands Wetten en der ferieufe ftraffen, by het Placaat van Amnestie van den 13 Augustus 1787, zo kort te vooren bedreigd, geplunderd , beroofd van hunne Goederen, 't is waar, ondanks de wyze voorzorgen der Regeering, maai op wien daalt de fchande en verantwoording hier van ne: r ? wie verydelde deze wyze voorzorgen V Hier was, Edele Achtb. Heeren! een ruim veld om uit te weiden; maar fchuiven wy liefst een gordyn voor dit toneel van Ongerechtigheid , terwyl wy zo wel de inftrumenten als de flachtoftérs der wraak beklaagen. En wy zouden dergelyke gevoelens in den Heer Lampfins hebben durven verwachten , indien hy voor de omwenteling binnen deze Stad verkeerd had, en getuige der zaaken geweest ware. Maar, indien alle Regenten, Burgers en Ingezetenen dezer Stad, ingevolge de ferieufe exbortatie van Zyne Doorluchtige Hoogheid by Hoogstdeszelfs Publicatie van den 20 Maart '788, den 3 April daar aan volgende alhier gepubliceerd, atie tot hier toe gefubfifteerd hebbende partyfehappen en animofiteiten moeten laaten vaaren, het gepasfeerde wederzyds vergeeven en verpeten, en gelyk riet goede Burgers en Ingezetenen betaamt, voortaan in vrede en goede harmonie zamen leeven ; indien het betrachten of nalaaten van dezen plicht van de zyde der geenen, die profesfie maaken aankleevers te zyn van de belangens van het Huis ian Oranje,moei worBbbbb 2 den ' Vlts- ! singen. Contra- Aamee* kening van 5 Raaden tepen den Bailluw Lampfins.  1424 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vus- singen. ContraAanteekeningvan 5 Raaden tegen den Bailluw Lampfins. QVas geteekend) P. G. SCHORER. A. van DOORN. ' A. SANDRA. A. LOUYSSEN, Viissingen, den 3 Oclober 1789. Het Zeeuwsch Genootfchap der Wetenfchappen te Vlisfingen, heeft den 7 dezer maand Oftober in zyne algemeene Vergadering uitfpraak gedaan over de vraag: „ Dewyl het gereede gebruik van Pennin- den aangemerkt, als de toetfteen van de oprechtheid van derzelver gevoelens en bedoelingen; waar toe opgehaald niet alleen, maar geëtablisfeerd zelf, het haatelyk onderfchcid tusfchen Burgers en Burgers? waar toe uitgevaaren tegens eene Cabaale, wier voormaalige éxiftentie binnen deze Stad zelf, onbewysbaar is ? waar toe Burgers tegens Burgers opgehitst, ter zaake van gepretendeerde voorkeur in de distributie van zekere ambten, hier vooren gemeld ? waar toe de begunftigden gehaat gemaakt, in het oog hunner mededingers"? Dit zy genoeg, Edele Achtb. Heeren! ter decharge van de geenen die zulks mogt aangaan, en ter rescontre van het Declaratoir van den Heer Bailluw Lampfins , zo ver wy zulks noodig oordeelden, Wy verzoeken infertie hier van in de Notulen van dezen Raede.  JAARBOEKEN, OEtober, 1789. 1425 „ gen de ziel is van alle handelingen en be-1 „ dry ven; op welke wyze kunnen eerlyke: „ en naarftige Kooplieden, Commisfïonaris„ fen of ondernemers van Fabrieken enTra„ fieken, (die geene Obligatien of foortge„ lyke Effecten bezitten, om tot pand der „ minne te kunnen overgeeven, maar voor„ zien zyn van vaste Panden of Pakhuizen, „ Zolders, Kelders of Winkels, met ge„ noegzaame voorraad van Goederen,) in de„ ze Provincie Zeeland gelegenheid beko„ men, om gelden è depofito, of Wisfels, voor zekere tyd machtig te worden, ter voortzetting hunner zaaken; zo dat tef„ fens de Geldfchieters zekerheid hebben „ voor de veilige herkryging van hoofdfom „ en Intresfen ?" Welke Vraag door het Genootfchap geoordeeld is het best te zyn beantwoord, in eene Verhandeling, onder de Zinfpreuk: Ligt 't Schip van Handel op de Rheê; Is nutte Koopzorg 't roer ter Zee; Doet Perus Goud de Zeilen zwellen? Dan zal de Kiel ter Kooplust [nellen! Aan welke dan ook den gouden eerpenning is toegeweezen, en na opening van 't verzegeld billet, is dezelve Verhandeling bevonden gefchreven te zyn door den Heer Joachim Fredrik Muller, Lid van het Provinciaal Utrechtsch Genootfchap, woonachtig te Amfterdam. Bbbbb 3 UTRECHT. /LIS' INGEN.  Ï426 NIEUWE NEDERLANDSCHE U T R E C H 'j, Utrecht. U- TRECHT. Maandag dtn 31 Augustus 1789. f\\y het gereprefenteerde dezen aangaande door ' Heeren Burgemeefteren, heeft de Vröedfchap na deliberatie en omvrage goedgevonden en gerefolveerd, dat op Woensdag den 16 September aanftaande eene plechtige gedachtenisfe zal gehouden worden van'de heugchelyke gebeurtenisfe in de zonderlinge ontruiminge, eh reddinge van deze Stad den 16 September des Jaars 1787 voorgevallen, en dien conform verftaan; dat op gemelden Woensdag den 16 September in plaatze van de ordinaris Avond ^Predicatie, in den Domkerk zal Op den 31 Augustus is befloten, en den 12 September afgekondigd het navolgend befluit: EXTRACT uit de Refolutien van de Edele Groot Achtlanre Herren BURGEMEESTEREN en VROEDSCHAP^ Stad UTRECHT; rakende het houfttti van eenen DANK- en BEDESTOND, op den i«J Septeit., her 1789,  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1427 zal gehouden worden eene Dank- en Bedeftond in • de Dom- en Jacobi - Kerken des avonds ten halfzeven uuren, ten einde op eene folemneele wyze in de Gemeinte te gedenken aan die byzondere uitreddinge, en verlosfinge door den Allerhoog(ten; God zo zichtbaar aan deze Stad oeweezen, en den Heere deswegens te loven en te danken, mitsgaders ootmoedig en ernftig te fineeken, dat hy verder zyne goedertierenheid aan den Lande,en,deze Stad wil grootmaaken en bevestigen, dei ruste alomme herftellen, en de gemoederen tot waren v.éde en onderlinge eensgezindheid bewerken. Ten einde nu deze plechtige Godsdienstoefening op het eerbiedigst gehouden, mitsgaders aan de Borgeren en Ingezeetenen te beter gelegenheid gegeeven worde, dezelve by te woonen; ordonneert de Vröedfchap aan alle Herbergiers.en Winkeliers binnen deze Stad en Vryheid,.geduurende den tyd der voorfchreven Dank-en Bedeftond, hunne huizen geflootcn te houden, en geene Neeringe of Koopmanfchap te exerceeren, gelyk ook aan alle Handwerk- en Arbeidslieden gelast wordt hun werk te ltaaken, alles op verbeurte van drie gulden ten behoeve van deze .Stads Aalmoesfenierskamer; zynde verder goedgevonden, dat deze op de gewoone wyze zal afgekondigt, gedrukt en aangeplakt worden. Aldus (more folito') van den Stadhuize gepubli* ceerd op den 12 September 1789. In kennisfe van my, - J. W. de RUEVER. Voorfz. Dank- en Bedeftond is dan ook op den 16 September gehouden, des avonds Bbbbb 4 ten U- i'recht. Refolut. at vie'ing van 'Jen 16 Septemb,  i428 NIEUWE NEDERLANDSCHE U- 'f RECHT. ten half zeven uuren. In de Dom-of Hoofdkerk wierdt de dienst verrigt door den Predikant Smith, alwaar ƒ 558 : 10 : o. voor den Armen is ingezameld, en in de Jacobi Kerk door den Predikant Krieger, alwaar ƒ 102 : 15 : o. is opgezameld. Ook is op dezen dag alhier op de klokken gefpeeld, en op drie onderfcheidene tyden het gefchut 21 malen gelost. Alhier is ook Sententie uitgefproken tegen A. C. de Normandie, F. C. de Ivoy, Job. Vos van Zyl,Ph. Kuvel,A. de Butcquoi, P. Mar et, Ifaac Goudoever, allen geweezen nieuweLeden van deVroedfchap,op deNeude in 't jaar 1786 by eene plegtige gelegenheid verkozen: (zie NieuweNed. Jaarb. i786,bl. 849en volgg.) als mede tegen den gewezen Bevelhebber van het Utrechts Wapen-Genootfchap O. D. Gordon , den Procureur Adr. Hoevenaar, Lidt de Jeude, P. P. J. On daatje,F. B.von Liebebetr en Herm. Kruis; zynde alle dezelve by deze Sententie ten eeuwigen dagen gebannen en onbekwaam verklaard, om ooit eenigen post in den Lande te bekleeden, met verwyzing in de kosten en verbeurdverklaaring hunner Goederen enz. Het is bekend, dat reeds van langen tyd af de Geeftelyke Dochters van het Kloofter te Cranenburg de naam en roem hebben gehad, van een geheim geneesmiddel tegeas de  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1429 de Kanker , voornamenlyk tegen de Kankef in de borst te bezitten.,Die geeftelyke Doch» ters zyn in deze maand ook hier geweest, en hebben, met toelaating van het Chirurgyns of Wondheelers Gilden dezer Stad, aan eenige Lyders haar geneesmiddel toegediend en werkftellig gemaakt. Den 12 dezer maand hadt hier eene zeldzaame gebeurtenis plaats. Daar wierdt namenlyk ten aanhooren van eene groote menigte , in cas d'appel voor de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerden der Heeren Staten 'sLands van Utrecht, gepleit van wege en ter zaake, dat geduurende de voorledene onlusten den Heer Fisfer, waargenomen hebbende den posi van Ontvanger van een der Gomptoiren var 'sLands penningen, Hun Ed. Mog. van ge melden Fisfer, te vorderen zouden hebber eene fomme van 400000 gulden. Waar te gen gemelde Fisfer beweerde, dat Hun Ed Mog. die penningen, niet van hem Fisfer maar van de gewezene Staaten, dies tyds ii de Stad Utrecht vergadering houdende, ei als toen zynde zyne dadelyke Committenten te vorderen hebben. De Advocaat Schimmel penninck van Amfteldam, die de zaak vai den Heer Fisfer verdedigde, pleitte met vte deftigheid en gematigdheid, terwyl de Ad vocaat Fan der Paauw, mede naauwkeurij deze moeilyke zaak behandelde. FRIES' U- TRECHT, » l 1 > 1 L r >  i43° NIEUWE NEDERLANDSCHE FRIESLAND. Leeuwarden. Leeuwarden. /^ezien by den Hove van Friesland de Proceduren, voor den zeiven Hove hangende tusfchen den Procureur - Generaal dezer Landfchappe, Rat. Officii, Klager ter eenre, op ende tegens Dr. tredrik hesfil van Burmania, geoccupeert hebbende voor Wm>ko Knoop ,. Koopman te Bolswaard, Ge- vangen en Beklaagde, ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet en geconfidereert hebbende, het geen men in dezen behoorde te conlidereeren, in den naam en van wegen de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland, bandt den gevangen, ter zaake , dat hy mede heeft onderteekerid een Request op den 24 January 1787, ter Vergaderinge van de Magiftraat en Vröedfchap te Bolsward, uit naam van den Krygsraad der vrywillige Schuttery. gefterkt met het meerendeel der Schutters, ingediend, behelzende een verzoek om de Volmagten ten Landsudge te gelasten, om in het Kwartier der Steden langs den gewoonen weg ter Staatsver- ga- npegen Wopko Knoop, Koopman te BolsX ward > wegens de voorledene onlusten aangeklaagd, is den ir September 1789, door het Hof van Friesland eene Sententie uitgefproken, by welke hy voor tien jaaren uit de/:e Provincie wordt gebannen met verwyzing in de kosten. Zie hier dat Von." nis zelve;  JAARBOEKEN, Oiïober* 1789. 1431 gaderinge , als een poinct ter deliberatie te brengen , en het intrekken van de Publicatien van den 25 September 1786 te helpen effeótueeren , welke Publicatien in dat Request zeer batelyk worden afgefchilderd, als of door dezelve de gemeenfchap tusfchen Overheden en Ingezeetenen wierd afgefneeden, en de billykfte klagten, met den diepften eerbied by Request voorgedragen, met ballingfchap, lyfftraf en nog erger wierden gedreigd. Dat de Gevangene op den 28 Augustus 1787 aangefteld zynde, tot lid van het Defenfie - Wezen, uit de vrywillige Schutterye te Bolsward , dien post op zig heeft genomen, en daar in tot het laatfte der troubles is blyven fungeeren. Dat de Gevangene vervolgens als Secretaris van den Krygsraad der vrywillige Schuttery mede heeft onderteekent, een adres aan de Magiftraat op den 7 September gepraefenteert, inhoudende een verzoek om de Publicatien , van de Heeren Staaten tot vernietiginge der Vrycörpfen in deze Provincie niet te publiceeren, althans niet voor en aleer de Magiftraat nader explicatie daar omtrend van de Staaten zoude verzogt en bekomen hebben, om reden dat de Publicatie volgens het voorwenden der Onderteekenaaren van gemelde Adres,"aanliep tegens het Recht, de Stads Regèeringe competeerende, als zynde het al, of niet disfolvceren der vrywillige Schuttery na hunne gedagten, een pure domefticque zaak. Dai de Gevangene, niet tegenftaande dus aan riem bekend was de Publicatie tot vernietiginge van alk de Vrycörpfen en vrywillige Schutteryên, zig egtei niet ontzien heeft, als Lieutenant van"de vrywillige Schuttery te Bolsward, tegens gedagte Publicatien tc blyven fungeeren, en gewapend dienften te doen. Dat de Gevangen ook in die qualiteit op den 10 September ten huize van Johannes Jonkman Kasteleir te Bolsward, mede heeft onderteekend zeker De- ela< Leeuwarden. Sententie tveen Wopko Knoop.  1432 Nieuwe nederlandsche Leeuwarden. Sententi tegen Wopko Knoop. claratoir van de Bolswarder vrywillige Schuttery, aau de prastenfe Staaten, destyds te Franeker vergaderende , waar in de ondertekenaaren zeggen, geen andere als die prtetenfe Staaten, voor de eeni;ge Overheid van deze Provincie te erkennen, zweerende de orders van dezelve heilig te zullen opvolgen, niet uit malkanderen te zullen gaan voor en al eer zy gedagte pratenfe Staaten (die zy hunne wettige overheid noemen,) in vrede en rust zullen zien regeeren, hunne perfoonen en goederen in hunne Protectie te neemen, en al het ongemak dezelve deswegens overkomende met hun te zullen deelen , met belofte om niet te zullen rusten, voor dat alles vierdubbeld op de bewerkers van het kwaad zal zyn verhaald en gewroken. Dat de Gevangen verders op den 12 September als Secretaris heeft onderteekend eene Refolutie van het Defenfie-Weezen van Bolsward, waar by gerefolveert en de Magiftraat verzogt is tot het doen van eene Publicatie , om tot voorkominge (zo gezegd word) van confufie, by provifie alle Bevelhebberen en Adelborften, welke tot die tyd toe 's nagts de wagt hadden gehouden, voor hun dienst te bedanken, en hun te bevryden van hunne verpligtinge als wagtdoende burgers, als zullende deT Hoofd- en \ Poortwagten voortaan door de vrywillige Schuttery worden betrokken , en aan dezelve de fleutels op de Hoofdwagt in bewaringe gegeeven. Dat de Gevangen op dien zelfden 12 September mede ter Ordonnantie heeft onderteekend een Adres door den Krygsraad aah den Magiftraat geprasfenteert, waar in dezelve verzogt word, de Refolutie gevallen op het adres van den 7 September om de He'eren Staaten explicatie te vragen omtrend de Publicatie van den 4 September 1787, waar by alle ExercitieGenootfchappen en vrywillige Schutteryen zyn gedisfolveert, te ftellen buiten effect, om dat zulks gelyk gezegt word na het Publiceeren der Franeker Placaaten een volftrekte abfurditeit zoude zvn. Dat  JAARBOEKEN, OBober, 1789. 1433 Dat de Gevangen den 13 September de Ge-] rechts - Dienaaren te Bolsward Ryck Claafes en, Sioerd Dirks, gezegd heeft, dat de Placaaten van 3 de prsetenfe Staaten moeften aangeplakt worden in de kouw, waar voor een yzeren roofter geplaatst was, zynde dit de gewoone plaats alwaar de aan-; plakking van Placaaten gefchiedde, dat de Gevangen ook op dien zelfden dag in de kleine Kerk te; Bolsward, aan de aldaar vergaderde, en op last van den Krygsraad by een geroepene menigte, zeker papier heef t voorgeleezen, en daarin voorgedragen dat de gantfcheProvincie in een zeer bedenkelyken toeftand was, doordien 'er waarfchynlyk twee Staaten - Vergaderingen beftonden, één* te Leeuwarden en één te Franeker; dat die van Franeker een aantal van gewapende mede in de Stad Bolsward hadden gezonden, dat de Krygsraad daar door veiligheidshalven te rade was geworden , die Staaten welke te Franeker vergaderden, voorde alleen wettige overheid van Friesland te erkennen ; dat het de Krygsraad in deze zorgelyke toeftand van zaaken was voorgekomen, om de goede Burgery en Ingezeetenen van dit prefente gevaar, op deze wyze kennis te geven, en voor te ftellen, of zy lieden (nu bekend was wat omtrend de Krygsraad en Schutterye was voorgevallen,) nu niet vrywillig zoude kunnen goedvinden, om die zelfde erkenning aan de Staaten van Friesland te doen , alzo , de Krygsraad voor uit zag dat de braave Burgery hier door voor onaangenaamheden zoude bewaard blyven , dog dat ieder een hier in te werk moefte gaan, zo als hy omtrend het gedaane voorftel goeddagt enz. Dat op den 14 September 1787 ter Vergaderinge van Magiftraat en Vröedfchap te Bolsward een adres van Gecommitteerden uit de Krygsraad der vrywillige Schutterye, en van de Geconftitueerden uit een aantal Burgers en Ingezeetenen van Bolsward, is ingegeeven, waar by dezelve de- cla- JEËU- VAK- )EN. Sententie egen VVopko Knoop.  Leeuwarden. Senteniit tmen Wopko Knoop. Ter Ordonnantie van den Hove. S. F A B E R. Den 2 Ocïober 1789 is nog wegens het voorgevallene in de voorledene onlusten door het Hof van Friesland dit Vonnis tegen Hendrik Christiaan Achenbachaitgefproken. (gezien by den Hove van Friesland de proceduuv-* ren, voor denzelven Hove hangende, tusfchen den 1434 NIEUWE NEDERLANDSCHE clareeren. geen andere Staaten voor wettig te erkennen, dan die te Franeker vergaderden als mede om de Regeering van Bolsward inftantelyk te verzoeken, om niemand dan de te Franeker vergaderde Staaten voor de eenige en wettige Overigheid van deze Provincie aan te merken. Dat de gevangen mede generaale last tot het opftellen van een zodanig adres aan dc Gecommitteerden uit den Krygsraad heeft gegeeven, alles breder ten procesfe gemeld , uit Friesland , den tyd van tien Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 's daags zonnefchyn, en het Land binnen den derden dage, zonder in middelen tyde daar weder in te komen by pcene van arbitraire correctie. Condemneert hem mede in de kosten en mifen van de Juftitie, en kosten van den Procesfe tot 'sHofs tauxatic, en verklaard den Klager tot zynen verderen genomen eisch en conclufie niet ontvangbaar. Attum den 11 September 1789.  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1435 den Procureur - Generaal dezer Landfchappeh, Rat. Off., Klager ter eenre, op en tegens Dr. Marius JVauta, geoccupeert hebbende voor * 'ndrih Chfisliaan Ache»bach, Schoolmeefter te Bolsward, GeVangen en Beklaagde ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet en geconfidereërt hebbende, het geeri men in dezen behoorde te confidcreeren, in den naam, en van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland , bandt den Gevangen, terzaaake, dat de Gevangen zich niet ontzien heeft,. op deh 10 September 1787, te Bolsward, te ondertekenen het Declaratoir van dé vrywillige Schutterye dier. Stad, aan dé pratenfe Staaten van Friesiand, te Franeker vergadert. Dat hy op den ï 1 September daaraanvolgende ,■ zich met Willem LycKlaina d Nichnlt; Jan Bolt/es , 'lieer d Kingma en Fraps de Boer hééft bfëgeeven naar het huis van ':/r Westerhaan; Collecteur van het Reëel en Perfoneeï te Bolsward 5 dat de Gevangen , benevens gedagte Perfoonentoeri alle met hun Zydgeweer zyn gewapend geweest.' Dat de Gevangen , en dezelve vier Perfoonen $ van gedachten pier Westerbaan hebben afgeëischt,Óm by gefehrift te belooVen, .van aan niemand dan' aan de pnetenfe Staaten te Franeker,- de Golleélpenningen te zullen betaalen ; dat die verklaaring door den Gevangen gefchreèven, .en door P%er Westerbaan geteekend is. Dat de Gevangen' al verder na de Publicatie van den 4 September j 7S7, waar' by de Meeren .Staaten alle Vry- Corpfen en Exercitie - Genoodfchappen hadden gedi'sfolveert, is-in dé Wapenen geb'leeven ,- en als' Adjudant va-ft dé vrywillige Schuttery te Bolsward, gewapend Militaire diensten heeft gedaan. Dat hy mede heeft ondertekent een Request van den Krygsraad dér' Vrywillige Schuttery jop den 24 January 1787 ter Ver^ gaderingè van Magiftraat en Vröedfchap te Bols* ward ingeleverd , behelzende een verzoek om de Velmagten ten Lam'sdaQ-e te gelasten, om in het; Gcce'e K-vftéf- Leeü- warden. Sententie legen, H. Chn Achenbach„  Ï43G- NIEUWE NEDERLANDSCHE Lef.u- warden. Sententit tegen H. Chr, Achen- bach. Kwartier der Steden, langs den gewoone n weg, ter Staatsve'gaderinge, als een poinór. van deliberatie te brengen, en het "intrekken van de bekende Publicatien van den 25 September 1786 te helpen effedtuee'ren, welke met de haatelykfte couleuren daar in worden afgefchildert. Dat de Gevangen, als Lid van den Krygsraad, Gecommitteerden uit denzelven heeft mede geftemd, die met de Geconftitueerden uit een aantal Burgers en Ingezetenen van Bolsward, op den 14 September 1787, ter Vergaderinge van 'Magiftraat en Vröedfchap hebben ingegeeven een Adres, waar by dezelve declaieeren, geene andere Staaten voor wettig te erkennen, dan die te Franeker vergadert waren; en de Regeering van Bolsward inftantelyk verzoekende zulks mede te doen. Dat de Gevangen wyders geweest zynde Lid van het Defenfieweezen 'der Stad Bolsward, als zodanig by het maaken der Batterycn veeltyds piefent is geweest en het werk aan de Arbeidslieden heeft aangeweezen ; dat hy als zodanig mede ordre heefe gegeven aan den Stads Timmerman Jan Blemves de Bruggen los te maaken, en kogels op de Battcryen te brengen. Dat de Gevangen, als Lid van den Krygsraad der vrywillige Schutterye, daar te boven op'den 7 September 1787, mede "heeft ingegeeven ter Magiftraats-vergaderinge , een Adres, inhoudc verdoek, om de Publicatie, rakende het disfolveeren der Vry - Corpfen, niet te publiceeren, althans niet eerder voor dat de Magiftraat eene nadere Explicatie van de Heeren Staaten zouden verzogt hebben Dat de Gevangen eindelyk zig niet ontzien heeft, oin, by abfentie van den Secretaris, ter Ordonnantie van meergemelden Krygsraad, te ondertekenen een Request, op den 11 September 1787 ter Vergadering der Magiftraat van Bolsward ingeleverd ^ waarby dezelve aan den Magiftraat op eenen hoogen toon eischen, dat zekere Publicatie van de pretenfe Staaten te Franeker verga-  JAARBOEKEN, Oclaber, fftg. 143? gadert, by Prefident -Burgemeefter ontvangen, nog dien zeiven morgen moeste worden gepubliceerd , om dat de Krygsraad geene andere Staaten, dan gemelde, voor wettig erkende: alles breeder ten Procesfe gemeld; uit Friesland den tyd van zes Jaaren , te ruimen de Stad Leeuwarden binnen 's daags Zotiflefchyn,j en het Land binnen den derden dage, zonder in middelen tyde daar weder in te mogen komen, by poene van arbitaire correctiej condemneert den 'Gevangen daar te boven in de kosten en mifen van de Juftitie ert kosten van dén Procesfe tot *s Hofs tauxatie, en verklaard den Klaager tot zynen verderen genomen eisch en conclufie niet ontvangbaar.; Actüm den 2 October 1789. Ter Ordonnantie van den Hove< (Was geteekend) S. F AH EU. Vervolgens is no'g op den f Van deze zelfde maand tegen Jan Jentjes deze Sententie' geflagerh /gezien by den Hove van Friesland de ProcedüuVJ ren voor denzelven Hove hangende, tusfchen den Procureur - Generaal dezer Landfchappe, Rat. Off. Klaager ter eenre, op ende tegens Dr. i Ccccc 3 len Groningen.  1449 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Placaat nopens de gevestigdeConflitu- len der fchikkingen omtrend de Tutele over de toen minderjaarige Vorftelyke Kinderen, in den Jaare 1755 het Doorlugtig Huis van Orange en Nasfau in de aan het zelve opgedragene prseëminentien , en rechten bevestigd, en den tegenswoordigen Heere Prince Erfftadhouder, by Staats-Refolutie van den 14 February 1766,in de dadelykeuitoeffening van alle Erfftadhouderlyke waardigheden , prxëminentien en prasrogativen door Ons is gefteld, door Hoogstdenzelven uit kragt van Erfrecht en Diploma Van den 14 February bovengenoemd aangevaard en bezworen 1 hadden Wy gemeend daar door de Conftitutie en Regeeringsform dezer Provincie tegens alle onderneemingen en inbreuk beveiligd te zyn. Dan, daar de ondervinding in de laatfte beroerten wederom heeft geleerd, dat zommige woelzieke en na verandering zoekende perfonen zich niet ontzien hebben, om, onder den fchoonen naam van Vryheid en Verbetering, eene verandering in de Conftitutie en Regeeringsform van den Lande te bewerken, en in deze Provincie een nieuwe Regeeringsform , na hunne politike begrippen ingerigt, in te voeren , en alzo dezelve met een na convenientie beftuurd gezag ce beheerfchen , zo als in de dagen van verwarringe maar al te dikwyls is ondernomen en dadelyk gefchieü; hebben Wy, overeenkomftig het hoogwys advis van Zvne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prince Erfftadhouder, tot handhaaving der wettige Conftitutie en Regeeringsform dezer Provincie, waar van het Erfftadhouderfchap 7.0 als hetzelve in ue refpeclive Provinciën in de jaaren 1747, 1748 en 1 49 is opgedragen, en door den tegenswoordigen Heer Prince Erfftadhouder in 1:66 aanvaard, een esfentieel deel uitmaakt, en uit dien hoofde door de Bondgenooten als een grondwet van Staat onderling aan elkander is geguarandeerd, goedgevonden en gerefolveerd, met betrekking tot de inwendige gefteldheid dezer Provincie en weering van Infraclie tegens diens geves- tig-  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. 1441 tipde Conftitutie, de navolgende artikelen, declaratoir en formulieren van eede by Onze Refolutie van'den 1 Mei 1789 te arresteeren en Staatsgewyze vast tc ftellen: als TEN EERSTEN, Tot de inwendige gefteldheid dezer Provincie. Art. I Dat niemand van den Eed op het Reglement van Regeering, de dato den 27 November 1710, door wylen Zyne Doorluchtige Hoogaeid den Heere Prince Erfftadhouder, IVillem den Vierden Glor. Ged. uit hoofde van de volle maate en macht aan Hoogstdenzelven opgedraagen , gearres teerd, ter Staats-Vergadering geëxhibeerd, en na gedaane praelefture door de Heeren Staaten geaggreëerd, en door Hoogstdenzelven, gelyk mede door alle Hoge en Lage magiftraats perfoonen en Ambtenaars, als fundamenteele en onverbreekelyKe wet, waar na alle Zaaken, zo van Politie als Juftitie daar ia vervat , in deze Provincie moeten worden beleid en behandeld, aangenoomen en bezwoeren, ontflagen zal mogen worden ; maar hetzelve voor altoos als een Verdrag en Veröfötenisfe tusfchen de Heeren Staaten als den wettige Souverain'dezer Provincie, en den Heer Prince Erfftadhouder voor hem en Zyne wettige Nakomelingen gemaakt: (in diervoegen als by de eenparige Staats-Refolutie van den 29 Augustus 1748 was bepaald, en bv het daar op gevolgde Diploma, zo van den 2 December 1749 als den 14 February ITCT6 was gecorrobereerd en bevestigd:) om daar door de liiniten tusfchen het Staats en Stadhouderlyk gezag te trekken en vast te ftellen, heiliMyk geobferveerd, 'en naargekomen zal worden ■ }{. Dat alle Ambtenaars , waar onder Profesforcn en Predikanten van de heerfchende Godsdienst, eu andere getolereerde gezindheden, als mede de AdCcccc 4 V(3* Groningen'. Placaat nopens ie gevestigdeConftitutie.  1442 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. "Placaat tiopens 'de gevet' tigde Conftitutie. ' I vocaaten mede begreepen, reeds in functie zynde, of nieuwlyks hun ambt of bediening aanvaardende, verpligt zullen zyn , den eed tot handhaving der Conftitutie te doen, ten dien effecte, dat ingevalle zy zich mqgten onderftaan, om door hunne Advifen, of het ftellen of teekenen van Memorien, Addresfen of Requesten in de Regeerings Conftitutie en daar omtrent gemaakte Reglement, in dato den 27 November 1749, eenige explicatie, interpretatie pf verandering te verzoeken , zy terftond van hunne Ambten en Bedieningen niet alleen zullen zyn vervallen, maar ook daar en boven als fchuldig aan hoog verraad worden geftraft: zynde ten dien ein? fie door ons navolgend Formulier van eede gearresteerd en vastgefteld. „ Ik beloove en Zweere de Conftitutie en Re' „ geeringsform van deze Provincie met het Erf,, Stadhouder- Gouverneur-, Kaptein- en Ad„ miraalfchap Generaal erflyk in het Door?, luchtig Huis van Orange en Nasfau ge„ houw en getrouw te zullen aankleeven , ', zodanig als hetzelve by de refpective StaatsRefolutien in den Jaare 1748 en 1749 in deze Provincie is opgedraagen, en by den tegenswoordigen Heere Prince ErfftadhoiN „ der in den Jaare 1766 aanvaard. "„Zo waar help my Gpd Almagtig" Dat bv het doen der Eed op de Conftitutie' door alle Ambtenaars eene verklaaring zal worden getekend, dat zy geen deel gehad hebben aan de" zogenaamde acte "van Verbintenisle, op den S Augustus 1te Amfterdam opgericht, en by aïdien zy dezelve mogten vertekend hebben , zy door het doen der eed op de Conftitutie zich ontjagen zullen houden van alle verplichting daar door op hun gelegd, ook nimmer diergelyke Verbintenis'fen wederom zullen aangaan , of dat anders fcetftouu van hunne Ambten en Bedieningen zullen • "" syn  JAARBOEKEN, O&eler, 1789. 1443 zyn vervallen , en bovendien als bcroerdcrs van den Staat andere ten voorbeeld worden geftraft. Zullende het doen van voorfz. fchifrelyke Verklaring gefchieden conform navolgend Concept. „ Wy ondergeteekende verklaaren, aan de Acte ,, van Verbintenis, welke op den 8 Augus» tus 1786 tusfchen verfcheiden.: (zien noemende Vaderlandslievende Regenten,) te „ Amfterdam aangegaan en door dezelve, „ en naderhand mede door veele anderen ge„ tekend, geen deel gehad te hebben, direct ,, of indirect; of by zo verre wy daar aan eenig „ deel direct of indirect gehad hebben daar „ van af te zien, ons te ontflaan en ontfla,, gen te houden van alle uit dien hoofde ge» „ contracteerde verpligting." IV. Dat een nieuw formulier van eed op het Reglement van Regeering van den 27 November 1749 zynde gearresteerd , door alle Regenten , Hooge en Laage Magiftraatsperfoonen en Ambtenaars die eed op nieuws zal worden gepresteerd, en alle Jaar voor het doen der eed, op het ambt ftaande, worden afgelegt, of dat anders tot den eed op het ambt niet zullen worden toegelaten j luidende voorfz. Formulier als volgt. ,, Ik beloove en Zweere , dat ik ftiptelyk zal ,, naarkomen, en zo veel in my is , doen ,, naarkomen bet Reglement van Regeering ,, door wylen Zyne Doorluchtigfte Hoogheid, ,, den Heere Prince Erfftadhouder, Glor. „ Ged. op den 27 November 1749 gearre„ fteerd, en door de Heeren Staaten geag„ greëerd en bezworen , om te dienen tot eene rundamen teelc en onverbrekelyke Wet; waar na alle Zaaken zo van Politie als Jufti„ tie daar in vervat, in deze Provincie zul„ len worden beleid en behandeld, en dat ik „ daar tegens direct of indirect niet zal aangaan, „ Zo waar help my God Almagtig " Ccccc £ V, Eac Groningen. Placaat nopens ie gevet[igdeConftitutie.  1444 NIEUWE NEDERLANDSCHE Groningen. Placaat nopens de gevestigdeCon/iitutie. V. Dat die geene, welke weigeren den eed op de Conftitutie te doen, of voorfz. Verklaring te onderteekenen terftond van hunne ambten vervallen zullen worden verklaard. TEN TWEEDEN, Tot Weeringe wan InfraSlie tegens de gevestigde ConJIittiiie. Art I. Dat nimmer binnen deze Provincie confentzal mogen worden gegeeven tot het oprichten en in ftand brengen van gewapende Exercitie-Genoodfchappen, onder wat naam het zoude mogen zyn. II. Dat nimmer zal mogen worden toegdaaten het oprichten van Sociëteiten of beflooten gezelfchappen, waar in opzettelyk over Zaaken, rakende de gevestigde Conftitutie, Stads of Lands ReRegeering gehandeld wordt. III. Dat nimmer zullen mogen worden ontvangen , veel min gedisponeerd op eenige Memorien, Adresfen of Requesten , betreffende RegeeringsZaaken, onder wat naam ook. IV. Dat alzo de Majefteit en Souverainiteit in deze Provincie by de Heeren Staaten van Stad Groningen en Ommelanden, als uitmakende de Wettige Souverain derzeive, refideert; over zulks de Conftitutie een Staats-Regeering en geen VolksRegeering is , nimmer eene oproeping van het Volk, om over Zaaken, raakende de RegceringsConftitutie te raadpleegen, zal mogen gefchieden; maar de verzoekers van dicrgelyke nieuwigheden, als vcrftoorders van de publieke rust zullen wor3en geftraft; gelyk mede de Regenten, die daar in 'ïiogten toeftemmen, of mede werken. V. Dat de deliberatien by de Stad over de Landsdags befoignes, alleen door de vier Regeerende Bur-  JAARBOEKEN, Oclober, 1789. 1445 Burgemeefters en twaalf RegeerendejRaadsheeren, mee overroeping van den Oud - Raad zullen wor> den gehouden, benevens den Stads Syndicus en Secretaris; en by de Ommelanden door Jonkeren, Hovelingen, Eigenerfden en Volmachten, met den Syndicus en Secretaris. VI. Dat dc Landsdage van de Stads zyde, gelyk van oudsher, alleen zullen worden bekleed en waargenomen door de vier regeerende Burgemeesters en twaalf Raadsheercn, benevens den Syndicus en Secretaris, en van de zyde der Ommelanden door de Heeren Gecommitteerde Raaden , Jonkeren en Hovelingen , Eigenerfdens en Volmachten, dewelke geen Gcneraliteits of Provin» eiale Commisfie waarneemen, benevens den Syndicus en Secretaris. VII. Dat nimmer door iemand eenig voordel zal mogen worden gedaan tot het benoemen van Commisfien of het neemen van Refolutien, waar door de Regeering de klem en wettige aucloriteit wordt uit de handen gewrongen, of dat dezelve terftond van zyn ambt en bediening vervallen zal zyn, en in de vergadering niet langer worden geduld. VIII. Dat het Hof van Juftitie, nog eenig Gerichte in deze Provincie, eenig oogluiking of clementie omtrend de overtreeding van deze poincten zal mogen gebruiken, maar de uitvinders, aanleiders, dry vers, doorzetters, en overtreeders naar de wetten van den Lande zullen moeten agtervolgen, en overeenkom ftig de gemanifesteerde welmeening van den Souverain ftraffen, of dat anders dadelyk in hunne funclien zullen worden gefchorst, en als hunne ambten en bedieningen onwaardig daarvan worden ontzet en verlaaten. IX. Datde Heeren Profesforen, zonder onderfchcid tot welke Faculteit behooren,en Predikanten in deze Provincie zorgvuldig zich zullen hebben tc wagten , van hunne byzondere denkwyze over en ómtrend Groningen, Placaat nopens de geveS' tigae Conftitu* ue.  GRONINGEN P/acaai nopens de gevestigdeCanftitU' (ie. i < ï44ö NIEUWE NEDERLANDSCHE trend 'sLands en Regeerings zaaken en diens be, Ituur, 't zy publice, 't zy privative in Coilegien of op den Predikltoel te brengen, of hunne Discipelen , Toehoorders en Gemcentens in byzondere gefprekken flingfche inboezemingen daar omtrend in te prenten; maar veel eer dezelve eerbied voor en onderwerping aan hunne wettige Regeering voor te houden, en als de plicht van braave Burgers en getrouwe Ingezetenen in te boezemen , en langs dien weg met de hooge Regeering mede te werken om vreede, eendracht, en voorfpoed onder den Goddelyken Zeegen in deze Provincie te doen bloeyen, of dat zy anders, als hunne bedieningen onwaardig, van hunne ambten zullen worden verhaten, en als oproerftookers onbekwaam verklaard, om de door hun bekleede posten in deze Provincie waar te neemen. En op dat een iegelyk zich hier na ftiptelyk regulere, en niemand eenige onwetenheid moge voorwenden , zal dezen in alle de Kerkèn over de geheele Provincie, zonder onderfcheid, tot welke Gezindheid die behooren, door de refpective Predikanten, Leeraars, of Spreekers in dezelve op de eerstkomende Zondag, na dat dit Placaat aan Hun zal zyn ter hand gelteld, dujdelyk voorgeleezen, en :effens alomme worden aangeflagen ter plaatzen, ilwaar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan in het Provincie Huis binnen Groningen, op Donderdag den i October 1789. Ter Ordonnantie van Hun Edele Mog. E. LEWE, Secretaris. Den 8 October deedt de Hoogleeraar L. U Schroeder , by het nederleggen van iet Rectoraat dezer Hooge Schocle, eene relevoering; De Statu plurimanm Europa rem  JAARBOEKEN, October, 1789. H47 rerumpublicarum , multis in partibus ex anttquo nexu clientelari declarando: en droeg vervolgens deze waardigheid over aan den Hoogleeraar G. Forften Verfchuur. De Hoogleeraar in de Wysbegeerte 5. J, van de Wynpersfe, tot Kerkenlaar in de Gemeente te Amfteldam beroepen zynde, heeft dat beroep aangenomen, en dus zyn Hoogleeraarfchap aan deze Hooge School nedergelegd. Stade. Hoe dwaas, nadeelig en tegen alle gebruiken van de oude Volkeren aanloopende, de gewoonte is van in het midden der volkryke Steden , in de gebouwen tot zamen. komst der meenigte en oeffening van Godsdienst gefchikt, de lyken der afgeftorvene menfchen te begraven , is genoeg bekend. Maar deze overtuiging, hoe oncegenfpreekelyk ook, heeft op de meefte plaatzen van ons Land, zelfs in de befchaafdfte en meesi kundigfte Steden en Plaatzen, nog te weinig kragt, om het vermogen der gewoonte, hoe dwaas, verkeerd en belaggelyk ook, te overwinnen. Het ftrekt daarom tot eere van de Regeering en Inwoonersdezer Stede, dat al hier eene Publicatie in 't licht is verfchee nen, uit 12 artikelen beftaande, verbiedende, dat niemand, van den 1 Oétober af, ir de Stads Kerken , of op de Kerkhoven ir de Stad, meer zal begraven worden. De ze verordening, die tot lof ftrekt van hen welke tot dezelve aanleiding gaven, behels on Gro- »  Ï44"? NIEUWE NEDERLANDSCHE Stade. onder anderen: dat den geenen, die tot hier toe in de Kerken of op de Kerkhoven, graven in eigendom hebben bezeten, wederom op de nieuw aangelegde Begravenis-Velden voor niet graven zullen worden toegeweezen : dat onder de Begraafplaatzen geen onderfcheid of voorrang, naar den rang van verfchillende perfoonen zal zyn, offchoon de te betalene rechten verfchillen. De Kerken behouden haare tot hier toe genoote rechten, dewyl zy daar van moeten beftaan. Ten dien einde zyn twee Begravenis - Velden, het een voor de Inwoonders dezer Stad, en het ander voor de Buitengemeente, daar toe gefchikt, enz. GENERAL1TEITS LANDEN. Breda. T"""\e onlusten en vyandelykheden v£tn de JLjF Ooilenryksch Brabands Ingezeetenen breeken meer en meer door, en brengen te wege, dat zeer veele van die Brabanders op het Grondgebied van den Staat of vlugten, of gewapend verfchynen, of herwaards komen om zich te wapenen. ' Te Oirfchot waren wel agt honderd Brabanders aangekomen, die echter daar na weder vertrokken. Het Fort Lillo is door die, welke te Rofendaal en Etten gelegen hebben, ingenomen en zy hebben 'er een Keizerlyk Schip prys gemaakt. De  JAARBOEKEN, Oftofor, 1780. 1449 De Vlag der Staaten van Braband waait van de torens, en men is bezig om de Keizerlyke Wapens af te nemen; ook hebben de Staaten van Braband, die alhier zich ophouden, te Hoogftraten eene Publicatie laaten doen, by welke zy verbieden om de bevelen van den Keizer langer te gehoorzamen, en te gelyk allen uitvoer naar holland open zetten. Ingevolge van die vryheid zyn 'er reeds eene groote menigte karren uit Braband naar de Leur , Oudenbosch en deze Stad vertrokken. De Brabanders, die te Hoog-Caftel wa« ren,kregen tyding, dat de Keizerlyke Trou. pen, onder bevel van den Heer Schrödcr, aannaderden; waar op zy zich naar Turnhout begaven , en daaromftreeks flaags raakten. Het gevegt duurde omtrend 4 uuren, en eindelyk hebben de Patriotten de overwinning behaald. De Keizerlyke Troupen hebben veel manfehap verlooren, benevens eenige ftukken gefchut, ééne Kruit* en eene Ammunitiewagen enz. Onderwyl hebben deze nabuurige onlusten gelegenheid gegeeven tot een Placaat van de Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden, van den 14 October, welk wy hier te voren onder 'sGravenhags hebben medegedeeld. EENL  i4jg NIEUWE NEDERLANDSCHE EENIGE WEINIGE AANMERKINGEN OMTREND GEWIGTIG E VOORVALLEN BUITENS LANDS. 'ï"Xe voornaamfte onderwerpen, welken' JLJ^ de Gefchiedfchryvers verhandelen $ zyn de oorlogen, tusfchen verfchillendë Volkeren gevoerd. Dit is zo zeer waar $ dat veele Vorften hunnen naam op geene andere wyze meende te kunnen vereeuwigen, dan door het voeren van oorlogen, in welken zy laurieren zouden kunnen plukken. Die oorlogen moeiten dan, ook vaak zonder noodzaake, en ten kósten vaiï de ingezeetenen, gevoerd worden, met den voordeeligften uitllag voor hem, die in. magt of krygskunde zynen tegenparty overtrof. De binnelandfche oneenigheden, beweegirigen, onlusten en omwentelingen vullen ook nog al eenige bladeren der Gefchiedboekert der Volkeren; doch niet zo menigvuldig. Óuk komt het hier al veel aan op de alge» njeene denkbeelden, aan welken het grootst, gedeelte van de Ingezeetenen van een Land is toegedaan, met welke denkbeelden ook niet zelden de overhelling en geneigdheden tot deze of geene regeerwyze by een Volk veranderen. Het is dan van belang om de algemeene geneigdheden der menfehen, als Ingezeetenen en Burgers van een Land, te ken-  JAARBOEKEN, 08tober.t 1789. 14-5* kennen, en het is daarom van gewigt, in b ondere veifchynzels en volksomwemelingen op dezeiven een *:.ndagtig oog ie flaan, ei. uit die gebeurtenisfen gevolgen te trekken tot bevordering der menfehen - kennis en Staatkunde. O verweer, wy dan eens eenige weiïiige hoofdtrekken, uit de tegenwoordige voorvallen en verwisfeling van zaaken. Frankry-k levert ons inderdaad ge wigtige gebeurtenisfen op , over welken de Na-, komelingfchap vry wat verwonderd zal zyn, en in welken zy ruime ftoffe zal vinden voor wy -geerige en ftaatkundige befchouwingen. Wat het tegenwoordig mejsehdom aangaat , allen zyn diaor de nieuwheid der gebeurtenisfen getroffen; en veeien ja de meeften, niet gewoon verder te gatn, dan de gebeurtenksft'.n zeiven, fchryven dezelven aan niets, of aan het enkel geval toe , aan welken zy getto delyk toekennen, al wat hun gezicht ontwykt., en welker loop zy niet kunnen, of re traag zyn om te willen, nafpooren. In het eerst zyn zy ook zeer getroffen door het ongevoone dier zaaken, maar wel haast wen-, nen zy aan de zeiven, zo dat hunne eerfte aandoening die al meest enkele verwondering was , wel dra ophoudt, en zy naauwelyks meer daar aan denken,ten zy wederom het een of ander voorval hen uit hunne dommeling opwekt en hunne aandagt wederom voor een wyl werkzaam maakt. Maar het wysgeerig en ftaatkundig-, dat is,het kleinst gedeelte van het menschdom gaat wat verDdddd der.  H52 NIEUWE NEDERLANDSCHE der, blyft niet by de enkele voorvallen ftaan, maar, zich verzekerd houdende, dat niets by geval gebeurt;dat het woord geval eigenlyk een woord van onverftand,van onzin is; dat alle uitwerkzels hunne bekwaame oorzaaken hebben, fpDort dan ook de oorzaaken na, welke die gewigtige gebeurtenisfen hebben voorbereid. Deze .wysgeerige ftaatkundigen herinneren zich by deze gelegenheid, uit de oude en laatere Gefchiedenisfen, de voorledene Staatsomwentelingen in verfcheidene eeuwen en by verfcheidene Volkeren voorgevallen; zy herinneren zich de oorzaaken dier omwentelingen , en vinden de juifte overeenkomst aan den eenen kant, en aan den anderen kant het juifte verfchilvan die voorledene Staatsverwisfelingen met de tegenwoordigen : zy vinden de oorzaaken van de thans algemeene gistingen en beweegingen, in zekere algemeene denkbeelden,en'de oorzaaken van die denkbeelden wederom in de denkwyze en gefchriften van die Scbryvers, die zedert jaaren, (om zo te fpreken) den toon hebben gegeeven ,en zekere wendingen in de algemeene begrippen van het grootfte deel van het menschdom hebben veroorzaakt, Inderdaad, het valt wel niet zo algemeen in het, oog, maar iedere eeuw heeft al haare byzondere wending van algemeene begrippen gehad, en die wending heeft zeer veel haare oorzaak in de gefchriften van hen, die algemeen het meest gelezen zyn geworden, welker denkbeelden daar door meer algemeen zyn aangenomen, en meer invlued heb-  JAARBOEKEN, Oftober.. 1789. HJ3 hebben, dan men zonder oplettende aandigt do irsaans zou vermoeden. Eenieder maakte nu zelve de toepasling; hy onderzoeke eens, van welke aart en natuur de gtTchriften , die het meest zedert 2.0 of 30 jaaren gelezen zyn geworden, en de denkbeelden in die gefchriften vervat, geweest zyn; en beproeve, of daur in ook de voornaame oorzaaken der tegenwoordige gebeurtenisfen , door bykomende ooizaaken gèfterkt en ondertleund, kunnen gevonden worden. Hy ga eens na, of' niet de oorzaaken van die omwending, welke wel niet zo op eens, maar niet minder zichtbaar,in d? Kerkelyke zaaken ,en vooral omtrend het gezach van den Pausfelyken ftoel te Romen enz, is voorgevallen; of die nier in de algemeen beerfchende denkbeelden, en deze denkbeelden wederom in de alge meen heerfchende gefchriften, (die men met naame juist niet behoeft op te noemen), te vinden zyn. Wy kunnen ons hier niet breder inlaaten, maar kunnen egter niet voorby om een enkel voorbeeld hier by te brengen, welk voor zommigen mogelyk niet ondienllig zal zyn, om hen op den weg dezer nafpooringen te brengen. Hoe gewigtig was niet voor twee eeuwen in het Godsdien ltige de hervorming of Reformatie? Welke gisting hadt toen niet in de gemoederen in alle Landen van Europa plaats ? En zoude zonder die gisting de Reformatie wel hebben plaats gehad ? En die gisting, die afkeer van veelen van de oude llelzels en het oppergezach vau Ddddd 2 den  1454 NIEUWE NEDERLANDSCHE den Roomfchen Bisfchop ; waar hadt die anders haaren oorfprong dan in de meer algemeene denkbeelden? en die denkbeelden wederom, waar in anders , dan in de Gefchriften der voornaatiiile mannen ? Is het niet even daarom, dat de wysgeerige Gefchiedfchryvers de Reformatie aan de opkomst der Weetenfchappen in de XV Eeuw, en aan het daardoor meer algemeen doorgebroken licht, en de verjaagde domheid hebben toegefchreven ? Welk licht evenwel om dat het niet algemeen genoeg was, en de Roomfche Geeftelyken ook nog macht genoeg hadden om hunnen rol tefpee len, even daarom is de Reformatie niet algemeeen geworden; maar daar toe kan echter nog den tyd wel geboren worden. Geen gelvkenisfen mogen te ver getrokken worden; wybeflisfen niet, dat de tegenwoordige omwenteling in Frankryk en de gisting in de gemoederen op veele plaatfen aan meerder licht, aan meerder kennis en doorzicht moet worden toegefchreven. Dit alleen beweeren wy, dat de oorzaaken derzelver in nieuwe en meer algemeene denkbeelden van 't Algemeen gelegen liggen. Het is onbetwistbaar, dat 'er eene zekere masfa van denkbeelden, aan welke te voren niet gedagt wierdt, thans in circulatie of omloop zyn, zonder dat dat wy behoeven te beflisfen, of die denkbeelden waar, juist, gegrond zyn of niet. Zo zy waar zyn, dan kunnen zy, wel niet zonder veele zwarigheid , maar egter veel nut in 't algemeen voortbrengen: maar zyn zy valsch en bedriegelyk, dan brengen zy een  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. HSS een groot gedeelte van het menschdom in groot gevaar. Althans, wat de voorvallen in Frankryk zullen voortbrengen,is nog vry duifter. Nu waren alle oogen gevestigd op, en alle gemoederen vol met de wederkomsc van den Heer Necker in Frankryk en aan het beftier van het geldwezen in dat groot Ryk, aan wien zo wel de Koning als de Nationaale Vergadering de vleyendfte brieven hadden gefchreven, om hem terug te roepen, en welks wederkomst in vreemde Landen door dezen goed , door anderen onvoorzichtig gekeurd wierdt. Dog in Frankryk zelve, voor al te Parys, alwaar den Heer Necker den 30 Jujy 17^9 op het Stadhuis verfcheen, door de Burgers plegtig ingehaald, en eene aandoenelyke redevoering hieldt, was men daar mede zo ingenomen, dat de gantfche Stad, en ook elders veele andere plaatfen ter zyner eere, even als van een Vorst en Souvcrein, des avonds verlicht wierden. De aanbieding van de Nationaale Kokarde aan den Heer Necker, en ook aan den Koning zelve, die dezelve op hunne hoeden plantten ; de afftand der Kerkelyke Tienden-door de Geeftelykheid; de verfchyning van de geheele Nationaale Vergadering in haare plegtige kleeding te Verfailles by den Koning, om Denzelven haare beiluiten, en den tytel van Hersteller, der Fransche Vryheip aan te bieden; de plunderingen en ongeregeldheden op de meefte plaatzen en vooral ook Ddddd 3 het  i456 NIEUWE NEDERLANDSCHE het verbranden en vernielen van de Kafr.eelen ten platten Lande; den nieuwen eed van het Krygsvolk aan de Natie , den Koning en de Wet; hec ontworpen plan van nieuwe ftaatsgefteldheid voor Frankryk , op den 4 Augustus 1789 aan de Nationaale Vergadedering voorgedragen en vervolgens met eenige veranderingen goedgekeurd; ae gedenkpenning op deze aanmerkelyke voordragt van den 4 Augustus geflagcn , hebbende op de voorzyde des Konings Borstbeeld, met ongedekten hoofde, en Koninglyke Mantel, en de fpreuk : Lodeivyk XVI, geproclameerd Herfhller der Vryheid; aan de ruggezyde, de Vergaderzaal, de Leden, doende de opoffering van hunne Privilegiën op .den Altaar des Vaderlands, de gefcheurde en verfhuoide bewysftukken , en de geftoelteus vel Aanfchouwers, met de fpreuk: Afjland van alle Privilegiën; en randfpreuk: Aalionaale Vergadering, 4 Aug. 1789. enz.: dit een en ander zyn allergewigtigile gebeurtenisfen, die wy ons vergenoegen flegts met een enkel woord op te tellen. Dog hue zeer een ieder Land zyne eigene ftaatsgeftekL heid en regeerwyze heeft en moet hebben, zo is het nogthans zeker,dat 'er in alle verfchillende ftaatsgeiteidheden veele zaaken aan alle Volkeren gemeen zyn, en moeten zyn. Het is niet om re laaken nog te pryzen , maar alleen om dat het een zeldzaam verfchynzel is, het welk alle Volkeren en Landen aan gaat, dat wy de hoofdartikelen van het nieuw plan  JAARBOEKEN, Oftober, 1789. H57 plan van de rechten van den mensch en van den Burger , en de daarop ontworpene ltaatsgefteldheid van Frankryk, met korie woorden mededeelen: VERKLAARING DER RECHTEN VAN DEN MENSCH EN VAN DEN BURGER. „ T\c Vertegenwoordigers des Franfchen Volks, „ in de Nationaale Vergadering gevestigd, over„ weegende dat de onwetenheid , vergeeting, of .„ verachting der Rechten van den Mensch , de „ eenige oorzaaken zyn der publieke rampen, en ,, van het verderf der Regeeringen, hebben beflo„ ten in eene plechtige Verklaaring bloot te leggen ,, de natuurlyke, de onverjaarbaare, onvervreem,, baare en geheiligde Rechten van den Mensch; „ op dat deze Verklaaring aan alle Leden van het „ Maatfchappelyk Ligcbaam beftendig vertoone, ,, en hen onophoudelyk herinnere derzelver Rech,, ten, en derzelver Plichten; op dat daar door, „ de daaden der wetgeeyenjdt $ '-'fJ , en die der uitvoerende. Mast, elk oogenblik kunnende ver,, geleken worden met het doelwit van alle ftaat- kundige inrichting, des te meerder werden ge„ eerbiedigd; op dat de vorderingen der Burgers, ,, voortaan gegrond op eenvoudige en onbetwist„ baare grondbeginzelen, altoos ftrekken tot handr ,, haaving der Conftitutie, en tot aller heil. De ,, Nationaale Vergadering, erkend en verklaard, ,, dienvolgens, in tegenwoordigheid, en onder het ,, gehengen van het Opperweezen de volgende Ar3, tikelen:" Art. I. Alle Menfchen worden geboren en blyven v>-y en e'veo.%ejyk in Rechten; de maatfchappelyke onderfchcidingen kunnen niet gegrond worden dan op het Gemeene Nut. Ddddd 4 II. De  1458 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verklad ring va) de rechten van Mensch en Burger en Conftitu rie voor Frankryk. ■ II. De bedoeling van alle Staatkundige verraaati fobspping, moet zyn de bewaaring der natuurlyke en onverjaarbaare Rechten van den Men.ch. Die Rechten zyn de Vryhiid\ tiet Éi gendom, de Veiligheids en de tOsitifinnd aan d Onderdrukking. III. Het groncibeginfcl wnalle Oppermagtigheid, berust wezenlyk in de Natie. Geen Lieehaam, .geen afzonderlyk Perfoon., heeft het-reci^ o:n .een gc/ach uit te oeffenen, bet welk van haar niet is af-, geylpeid. IV. De Vryheid beflaat in alles te hwn d .-tr vraagen, afvaardigenuitvoeren afdoen uitvoeren, moeten geftraft worden, maar ie-  JAARBOEKEN, Ofitoher, 1789. 1459 ieder Burger, uit kragt der Wet opgeroepen, of gevat, moet ogenbiiklyk gehoorzaamen, en maakt zich fchuldig door den wederftand, VIII. De Wet moet alleenlyk flraffen vastftellen, die ftriktelyk en blykbaar noodwendig zyn IX. Eik een onfchuldig geacht zynde tothy fchuldig is verklaard geweest, moet, indien het onvermydelyk geoordeeld word hem te vatten, alle nodelooze ftrafheid om zich van zyn Perfoon te verzekeren , geftrengelyk door de Wet beteugeld worden. X. Niemand moet in zyne Gevoelens, zelfs Godsdienftige, verontrust worden, mits derzelver openbaarmaaking, de publieke Orde, by de Wet gevestigd, niet ftoore. XI. De vrye mededeeiing van Gedachten en Gevoelens is een der dierbaarfte Rechten van den Mensch. Elk Burger kan derhalven vryelyk jh, ek'H , feb'ykn \ drSêieh , behoudens het verantwoorden voor het misbruik dier Vryheid in de Gevallen by de Wet bepaald. 1 XII. De Guarantie, of Vrywaaring, der Rech ten van den Mensch en van den Burger, maakt eene publieke raagt noodzaaklyk. Die magt-is derhalven tot voordeel van allen , en niet ten byzonderen nutte der geenen, aan wien zy toevertrouwd is. XIII. Ter onderhouding der publieke magt, en voorde Regeerings - Kosten is eene gemeene fcHa'tting onvermydelyk ; zy moet ftrenglyk verdeeld worden onder al de Burgers, naar maate hunner vermogens. XIV. Elk Burger heeft het recht, of door hem zelfs, of door zyne Reprefentanten, de noodzaakelykheid daar te ftellen van. de publieke fchatting, dezelve vryelyk toe te ftaan , daar van het gebruik te maaken, eh 'er van te bepaalen de hoeveelheid , de inrichting, de inzameling en de duurzaamheid. XV. De Maatfchappy heeft het recht om elk publiek Ageut rekening af te vorderen van zvn bewind. Dddddj 'XVI.A1- Verklad- ri'ng van de techter ran LVli nsch en Burger en Conftitülie Voor' F' a;:kryk. "  1460 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vetklaaring Var, de rechten van Mensch en Burger en Conftitutie \oor Frankryk, XVI. Alle Maatfchappy, waar in de Vrywaaring der Rechten niet verzekerd, noch de fcheidtng 'der mapten niet bepaald is, heeft geene Conditutie. XVII. Het eigendom, een onfchendbaar en geheiligde Recht zynde, kan nimand van het zyne beroofd worden, dan wanneer de publieke noodwendigheid, wettiglykdaargefteld, zulks blykbaar vorderde , en onder voorwaarde eener billyke en voorafgaande fchadeloosftelling. VERANDERING ONDER DE HOOGE' EN LAGE AMTENAARS , ENZ. 'sGrAvenhage. Door den Achtb. Magiftraat dezer Stede is aangefteld tot Collonel van de Haagfche Schuttery, in plaatze van den Heere Burgemeefter Mr. G. F. van Stiingeiana, die, van cc evengemelde post zyn ontflag verzogt en bekomen heeft, den Heer Scheepen Mr. Johan vau Hees, Heer van Berkel en Rodenrys. Leyden. Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder heeft den Heef Mr." Johan Hubrecht, Meefterknaap vaa Holland, Raad en voorzittend Burgemeefter dezer Stad, aangefteld tot Hoogheemraad van Rhynland, in plaats van wylen den Heer Mr. Hendrik van Buten , in leven Raad en Oud-Burgemeefter dezer Stad. Amsteldam. Door't Hof van Holland is, op voorfchryving van de Ed. Groot Achtbaare Herren Burgemeefteren dezer Stad, tot Heemraad van Nieuwer- Amftel aangefteld. den Heer Mr. Nicolaas Six, Commisfaris, en zulks in plaatze van den Heer  JAARBOEKEN, Oftober, 17P9. 1461 Heer Armldus /imesïwjf', thans Dykgraaf van het zelfde Heemraadfchap. Hunne Hoog Mogende de Algemeene Staaten hebben den 30 October den Heer Job-hhJoub:> 1, aangefteld tot Hoogstderzelver Conful op het Eiland Normantier in Frankryk, en den Heer J. Jué tot Commisfaris der Marine,in de Provincie van Rousfellon om te Perpignan zyn verblyf te houden. Brielle Uit een overgeleverde Nominatie, zyn, door Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prinfe Erfftadhouder verkozen. Tot Scheepenen de Heeren Jacobus Roest, Gabriei Leonard van Oo/kn, st&riaan de LX'ley , Pieter van Hoogwerf/ Georgesz., Mr. Piefëf Hendrik Hlo^ , Jan Matcus Heeneman en Curnelis Vermaat. Tot Scheepenen - Commisfarisfen van des Genieenelands Middelen, de Heeren Jacobus Roest s Adriaan de Mey en Pieter van Hoogwerf Georgesz. Voorts zyn aangefteld tot Oud ■ Scheepenen, de Heeren Mr- Chat les Chrifioffèl iiieoa' r d Hmn/iii en Mr. Willem Pieter de Roo van' ALLrwtrelt. . Tot Burgemeefteren, de Heeren Gabriel Leo nard van Oosten en Dr. Cornelis van Daa van Aerden. Tot Raaden in de Magiftraat, de Heeren Juhannes van der 'Minne en Mr. Charles Getard vat Baarle. Ook is benoemd in het Collegie van de Edel» Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden van di Heeren Staaten van Holland en West - Friesland voo Veranderingonder de hooge en lage A.mtenaars,enz. [  idffi NIEUWE NEDERLANDSCHE Veran dfring onder de HUO gé en i.age Amte- naars, enz. ] ] h / . voor den tyd van twee Jaaren, den Heer Mr. Ocker Gevae'ts Heere Johansz. En eindelyk tot Gecommitteerde Raad ter Admiraliteit op de Maze, voor den tyd van drie Jaaren, den Heer Adrianus ffoharines. Hoge: a'y van Domfeiaar , beide ingaande met den i Mei 1790. Heus den. -Op gunftige voordragt van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder , is by de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden aangefteld tot Commies van 'sLands Magazyn alhier, den Heere Joha>,res Augustus Geiinch, Subftituut- Drosfaart en voorzittend Burgemeefter, welke opgemelde post, met den eed voor welgemelde Collegie heeft aanvaard. Alkmaar Den 26 October is alhier aan een verval van Levensgeeften, in den ouderdom van 81 Jaaren, overleden den Heer Catel de Dieu, OudBurgemeefter dezer Stad , Meefterknaap van de 'Houtvestery van Holland, B:windhebber van de West Tnd. Compagnie enz. " Utrecht. Den 12 Oftober den dag zynde van de gewoone jaarlykfche Verandering van den Magiftraat dezer Stad, heeft Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, uu eene avergeleverde Nominatie , tot Burgemeefteren en Scheepenen voor het aanftaande Jaar aangefteld: Tot Burgemeefteren : Mr. Thomas Adriaan Soddens en Mr. Jan jacob van Westrenen tot ütarkenburg. Tot Scheepenen: Mr. Adriaan van Bronckhorst, 'rasfident, Mr. David J.m Martens, Mr. Joactm frederik O U , Mr. Paul Engelbert Vuet van Vim/en-, Heer van Zevenhoven, Mr. Bernardus Philip  JAARBOEKEN. Oftober, 1789. 14*3 Philip E-»elh'rt. Mr. Aldert Coenen, Heer van •sGravenfloot en in Calans Oog, ArendJacobDtdei ik «e Petfioncher t Mr. H rib Conftan* Swcllengrebel, Mr. J'ohannet Bonkt, Hermansz., Mr. Mcqlaas'van Westrenen tot Lauweörecht, Mr. fjendtïk. Adriaan van den Heuvel en Mr. Frani Johan Carel Roelans. Wyders zyn ter directie van Stads MomboirKamer gecommitteerd, den Heeren Mr. Jan Willem van VimIchenbroeck Mr. Alrhtan van Romondt, Mr. Ouo IVillem Phd rpns FakJi en Mr. Johan Jacob 'iVoertmnn. Ter directie van Stads FinancieKamer; den Heeren Mr. jan p»t#l van atr Meuten Heer van Maarsfenbroek , Mr. Wdlem Jan Bsbtm van D'ein, Mr. Flor is Petrus van Ewyck Heer van Oostbroek en de Bilt en Mr. Rudolph /tb: >ham Schutt. Als Thefaurier is gecontinueert: Mr. Willem Jan van der Does, en als Cameraar: Mr'. Frons Cornelis Craeyvanger. Tot de waarnee, mifi'g der Posterye zyn gecommitteert: Mr. Jacob Anthiny Martem en Mr. Rudolph Hendük Nahuys. Tot Commisfarisfen tot den ontfang van den Impost op de Bieren en het Gemaal gecontinueert: Ivlr J >n van Voorst en Jctcob l.idias de Joncheere, en tot den ontfang van den Impost op de Wynen, Geflacht &c. genomineert: Mr. Jan Willem van der Voort, en gecontinueerd den Heer Samuet Luchtmam, Tot Commisfaris van de Erfhuizen is gecontinueerd den Heer Jacob Frederik Gobius. Verders is den Heer Burgemeefter Westrenen tox StarhenburSi in plaats van den Heer Oud-Burgemeefter Loten, aangefteld tot Gecommitteerde var den Neder - Rhyn en Ysfel. Wyk by Duurstede. Den 20 Ocftobei zvnde den dag vaD de jaarlykfche Verandenngei van de Magittraturc dezer Stad, zyn door Zyni Door Veran-. Di: RING ONDER DE HOOGE EN LAGE Amte- NAARS, ENZ. 1  T4<54 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering onder i)e hoo ge en lage Amte > naars , enz. Doorluchtige Hoogheid den Heere Prinfe Erfftadhouder, uit eene aan Hoogsdenzelven overgeleverde Nominatie, geëligeert: tot Burgemeesteren den . Eieie Achtb. Heeren Mr. Pieter Jaco" Curtius Heere van Nieuwaal en Nicolaas van Bern; tot Scheepenen, den Edele Achtb. Heeren Lambertus Bernardus Frykenius Prafident , IVillem Verhel, J :cob Withem Lochmann van. Kömngsfeldt, Dirk Boomhakbsr. Maas Het, Jn«> du i',ms; tot Kerken Postmeefter, den Heer Mws Hey; rot Rentmeefter der gebeneficeerde Goederen , den Heer Willem Verhel; tot Heemraad binnen, den Heer Abel de Coole, tot Heemraad buiten , den Heer Huihert van Dyk; tot Moolenmeester, den Heer Johannes van Oor li-hot. Voorts zyn door de Vröedfchap aangefteld tot Boek- en Kashouder der Middelen , den Heer T-brand Bruin ; tot Commisfarisfen der Middelen, den Heeren Lambertus Bernardus Frvk- nius en Nic4aas van Bern; tot ContraBoekhouder, den Heer Leendert van Sch'aïki tot Thefaurier, den Heer IVillem de R'iyy ; tot Ontvanger van het Huis- en Haardffede- Geld , den Heer Jacob IVdlem Lochmdnn van Kbntngsfeldt; ter directie van de Stads Finantie, den Heeren Frykenius Praïfident, Verhel, Bruyn. Hoonebnkket en de Coole; ter Wees of Momboirkamer: uit het Ge recht, den Heeren Van Bern; Praefident, Verhel, de Coole; uit de Burgery, de Heeren Cornelis Gofuines Verhel en Jacobus van Eek. Leeuwarden. Den 30 October is op deszelfs buitengoed te Oldeboorn, aan eene borstziekte in den ouderdom van 47 Jaaren en 6 maanden overjeden, den Heer Augustus LykXam d Nyehoh, jn leven Grietman over Uitingeradeel, Gecommitteerde Staat in 't Mindergetal, Gedeputeerde ter Vergadering van den Raad van Staaten, Curator van 's Lands Hooge School te Franeker enz. 'sHer-  JAARBOEKEN, (Xiohr% 1780. 146-5 'sHertog e-n bosch. Zyne Doorluchtige1 Hoogheid den Heer Prins Erfftadhouder, heeft uit \ eene' overgeleverde Nominatie tot regeerende Schee- < penen dezer Hoofdftad aangefteld, beginnende met, den Oclave van Bamis 1789 tot 1790, de Heeren ( Clauaius ntomus t.ormm, Voorzittende, 'juquti ] Arnold Henn de Lannoy, Mr. jfan Hendrik van ■ H urn. Amoldut van Galen, Hermanus Gerbad ,] Mr. Hugo Bowier, Jn/w Abraham van der Voc^j Franpm L^uis de G' ajfenried de St. Jean en Mr. Juftu-: van der Hoe.e. Breda. Alhier is overleden den Heer Mr. Ant-eny van Rvgeibos, Raad in den Rade en Leenhove Van Braband en den Lande van Overmaze, Raad en Rekeomeefter in den Rade der Domeinen van Zyne Doorluchtige Hoogheid d«n Heere Prinfe Erfftadhouder enz. 1 Maastricht. Den Heer Mr. H. van Slype, Vice Hoogfchout van wege Hunne Hóóg Mogende, heeft van Hoogstdezelven zyn omflag van dien post verzogt en bekomen. LYST /eran- ïERiNG(nderie noo;e en .AGE ^mte- ïaars, :nz.  i465 NIEUWE NEDERL. JAARB., Oftober, 1789, LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DEPRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 11 OSober. by de Z, Zak. Tarw oudeZeeuwseDz,40340;$ ... •' nieuwe dito 30 a 3<5l« —— blaauwe 26 a 28 g —— Zomer 26 a 19 8 Rogge Zeeuws enz. 20321 g! Erwt?n G'-auwe 14 a 18 8 — ■ .. Groene 18 a 20 g -■ - witte 15 a 16 g! Witteboonen kromb. 31 g kleine 23 a 25 8 by 't Last. Boekweit op 156 ffi 3 27e£ dito zonder Wïgc 24 a 26 Gebst Winter zok a 2 is ^ Rotterdam den 12 OBober. Gebst Zomer 20 a 21 oC Haver Vriefe Brouw. 13 a ióècC —1 dito Voer 11 a 13 e£ . 1 Zeeuws enz. 10 a isot PaardeRoone» 24i a 251 cC duiveboonen 21 a 22 Koolzaad 5° a 36 e£ Moutwyn o§ of de 30 Vt. by den Steen. Vlas AHerbeft 46 a 56 ft. Best 36 » 45 L Middelfoort 28 a 35 ft. Gemeen 24 a 27 ft. «—1 Allergemeenst 20 a 23 ft.  NIEUWE NEDERLANDS CHE JAARBOEKEN November. MDCCLXXXIX. HOLLAND. Dordrecht. TPVar zo veele Roomsgezinden, vooral \_Jf ten platte Lande, en ook veelen in de Steden van ons Land zyn, is het niet te verwonderen, dat ook nog een Vicaris van de Roomfche Stoel voor de Cathclyke Kerken in deze Provincie zyn verblyf houdt. Te voren was dit ambt aan de Nuntiatuur van Brusfel gevoegd. Dog thans heeft de Paus den Heer Brancadero Aartsprielter der Cathedrale Kerk van Ferms tot Apoftolifchen Vicaris in Nederland benoemd, welke Heer dan ook wel haast in deze Provincie verwagt wordt. Eeeee Haar- Dordrecht.  i4S8 NIEUWE NEDERLANDFCHE HAAR- Haarlem. In de groote Vergadering: van Teylers Sticht ting alhier, is eerïpaarig geoordeeld, at het iiigekomgne ter beantwoording van 't voor-r ftel over de Penningkunde , by de Leden van het tweede Collegie, voor den Jaare i78B,uitgefghreeven, niet genoegzaam vol-? deedt, om met eerepryzen te kunnen bekroond worden. Deopgegevene Vraag, omtrend welke den gouden eerpenning was beloofd aan de beste en naauwkeurigfteVerhandeling, was over de Munten dezer Landen, die zedert de oprichting van 't Gemeenebest, en het aangaan van 't Verbond van Unie te Utrecht in den Jaare 1579, zyn geflagen , opgemaakt uit de Munt-'Plakaatenen Ordonnantiën de^ zer Landen: ais mede over 't geen hier in, door de byzondere Provinciën, 't zy overeenkomjlig men, 't zy tegen het twaalfde artikel van 't voorfz. Verbond van Unie. geaaan en ondernomen is. De Leden van het tweede (Collegie hebben aan zich het vermogen voorbehouden, om, wanneer zy zulks mogten goedvinden, deze Stoffe noch eens voor te fh Hen , als de beurte van de Penningkunde wec[er zal gekomen zyn. Van wegen Teylers Godgeleerd Genootschap ziet men pok dit berigt: Teyler's Godgeleerd genootfchap heeft, in deszelfs'laatfte byeenkomst, goedgevonden, het volgende Voorftel op te geeven: M 1 leeft Christus in 'zyne prediking-, hebbende y, Lu-  Jaarboeken,November, jj Ettan geils ten en Apostelen in hunne Schriften „ zich zomtydt naar de toen heerfchende Volh- begrippen gefchikt? zo ja, in welke gevallen „ en hoe verre? èn hoe zter kan dit denkbeeld'j wel begrecpen ,. dienen per ycrklaaringc der 3, Schriften des Nieuwen Vcrbonds?" Dé Prys, aari het best gekeurde Antwoord op deze vraag toogelegd, is eene Gouden Medaille, ter waarde van vier honderd Hollandfche guldens, buiten de ftempel. Die naar dezeö Prys willen dingen, moeten hunne Antwoorden addresfeeren aan het Fundatie- Huis van wylen den Heer Pieter Teyler van der Hulst, by het SleepersHoofd te Haarlem; voor deri i December 170c Dm beoordeeld te kunnen worden voor den 8 Apri! 1791. De An'twöordén moeten in goed leesbaar Néderduitsch, Latyn, Fransch , of Kngelsch, gefchreeven zyn, verzegeld met een Cachet,' cn alleen ondertekend met de fpreuk, waar by eert insgelyh gecachetteerd briefje, dezelfde fpreuk ten Opfcbrifte hebbende j en van binnen des Schryvers naam en adres bevattende. Voorts houdt zich het Genootfchap aan de Voorgaarden van deszelfs Bericht, in de Heden tiaagfche Vaderlandfche Letteroeffeningen, in de Boekzaal „ in de Ga-zette Literaire en in hel Monthly Kevie* te vinden; gelyk ook in een af zonderlyk blad, in het najaar van 1778 by de Boekverkoopers Enschedé en van Wa'uré te bekomen. 's g s. a V è in h a o è. De onlusten, welken in de Oöfl:erirykichl Nederlanden tot eenen volkomen upitand uitharden, kunnen niet nalaaten, vit hoofde van het aangrenzen dier Landen Ma hd E e eee z Gïon4 HXar-i '* lem. Berigt van Tevlere Godgels Genootfchap!  i47o NIEUWE NEDERLANDS CiïE 'sGra- VENRACE. Grondgebied van dezen Staat, en her gecfe. rig komen van derzelveF Ingezeetenen herwaards, min of meer moeilykheid, en oote vermoeden of vrees aan de Ooftenrykfche Regeering te verwekken. Althans deswege viel nu en dan al eens iets voor. Maar voor al ook toonde men te ikusfel zo weinig behoedzaamheid omtrend den Gezant van den Staat, den Heer Hop, dat dezelve zich genoodzaakt vondt, op den 24 der afgelopene maand aan den eerden Staatsdienaar van de Regeering te Brusfel deze Memorie over te geeven : Ik bevind my in de harde noodzaakiykheid van -1 bittere klachten voor Uwe Excellentie te brengen wegens een grove belediging, welke Hun HoogMcg. komt aangedaan te worden,in den perfoon des geenen, die de eer heeft van wege Hoogstdezelven by dit Gouvernement geëmployeerd te zyn. Gister namiddag te vier uuren is een Officier met zeventien mannen van het gnarnilöen al. hier voor myne deur verfchcenen: men heeft hem gevraagd, wat zyn' begeeren was: hy heeft geantwoord: „ eene verklaaring te moeten hebben, dat ,, 'er in het Huis geene wapenen noch amvnuni„ tien waren, of dat hy hetzelve anders moest vi„ fiteeren." Men heeft my de boodfchap gebragt r Ik heb den Officier doen verzoeken my"te komen ' fpreeken;. hy heeft my hetzelfde gezegd: Ik heb hem gevraagd, ofhy ecu Jchrifn-lyicc ordre lied.' ? hy heeft my gezegd van/V/ / Ik heb hem deze ordre afgevraagd; cn ik heb 'er copie van genomen, welke ik de eer heb by deze Memorie overteleggen : Ik heb hem doen opmerken, dat deze ordre niet geteekend was door Uwe Excellentie ; Hy antwooorde my:. „geene ordres- van Uwe Excel- 35 len-  jAARBÖËKËfTj Novemberg t$&. ttfi l lende te kennen, geene. dan die van de Cóm- ■■ » mandann-Generaal te refpefteeren, en deze te, " moeten executeeren." Na eenige oogenblikken< bedenken*, zeide ik hem: „ van de ordres van den ■. Commandant - Generaal niet te kennen; doch dat " ik om alle eclat voor te komen, hem wel wil- !' de'verklaaren, geene wapenen noch ammumtien. te hebben , en dat ik voor myne lieden m> " ftond;"' waar mede hy is heengegaan. Mid-, delerwyl bleef zyne troep op de ftraat en voor. mvne dëiïr gerangeerd : een ontelbaare menigte volks geraakte by deze gelegenheid verzameld; Het. is niet anders te begrypen,dan dat dit facturn eene der öpenbaarfte fchendingen van het Recht der Volken zy, medebrengende eene openlyke kleinachting voor een geprivilegieerd huis, te meer daar netzelve door de wapenen der Republiek kennelyk is- Deze handelwyze is te onverwachter wyl men ze zich veroorloofd heeft in den tvd' dat mvne Meefters niets verzuimen van het geen bevorderlyk kan zyn tot liet aankweeken der welwillendheid'en vriendfchap Zyner Keizerlyke Koninglyke Majefteit. Dus twyffet ik met, of dit Gouvernement zat aan Hunne Hoog Mog, de cclatantfte fatisfaÖie geven j wegens een zo raerjcelyk affront, het geen zo openlyk met voorbedachten raade is aangedaan geworden. Gedaan te Brussel den 24 Ottober.- (Was geteekendj De Baron H O F. Vyf dagen ria het inleveren van deze klagk Un ontvongden Heer Hop dit antwoord: F.eeee 3? £M sGMA^ 'ekha* ;ë. V.agten 'an deü Heer tiopi ion de \egee~. •ing téBrusfeh  U?4 NIEUWE NËDERLANDSCH2 VKNHAGE. \oorfz. hing: rn vcfn dei Htcr Hop-. TLTet doet het Gouvernement-Generaal inderdaad *~ ■*■ moeite, te zien, dat den Heer Baron Hop in het geval gebragt is geworden van de klachte te doen , welke zyne Memorie behelst. Het zal dc ;gegrondheid dier klachte niet betwisten, maar veiklaart zeer bereidvaardig aan den Heer Baron Hop, dat de demarche , welke 'er het onderwerp van ;uitmaakt, gelchïed is buiten kennis van bet Gouvernement-Generaal, en dat, terwyl hetzelve ee egards, aan het characler der vreemde Ministers verfchuldigd, te wel kent om maatregelen geftand te doen, welke tegens de aangenomen gebruiken mochten aanloopen, deszelfs gevoelens en deszelfs beftendige gedragingen voor alles wat Hunne Hoog Mog. kan interesfeeren, tevens en het vertrouwen, het welk de perfoon van Hoogstderzelvcr Minister geniet!, genoeg zoude ftrekken om zich verzekerd te houden,dat Hoogstdezelve de zaak niet anders konden aanzien, dan als het uitwcrkzel eener misvatting, gelyk dezelve waarlyk is. Het is. den Heer Baron Hop wel bekend, welke omftandigheden de noodwendigheid daargefteki hebben vaa eene fchïelyke ont-waapening in deze Stad ; de middelen, welke men tot dat einde heeft moeten in bet werk ftellen, hebben een grooten fpoed vereischt,; en het is deeze verhaasting, welke aanleiding gegeeven heeft by de Militaire Subaiternen, tot die confufie, waarvan de demarches, ten opzichte der vreemde Ministers voorgevallen, het gevolg geweest zyn. Zodanig komt te blyken uit de explicatie, welke in deze door den Commandant-Generaal gegeven is> (*), en het Gouvernement kan, onder het be- tui- (*) In antwoord van het hilliet, hetgeen Uwe Excel/, rhy de eer heeft gedaan my te cföën toetomen, nier betrekking. tot de Memorie van den Heere Baron lhy, welke hier nevens weder terug zende, heb ik de eer te &erichten, dat dc vermeende belediging, waarover de MiDis»  JAARBOEKEN, November, 1789. 1473 tuiden van al zyn leedwezen wegens het gebeurde, > geen fterker bewys geeven van zyne oplettendheid , hi het beantwoorden aan de gronden van yertrou-« welykheid en vriendfchap, tusichen de refpective Souverainen beftaande , dan door voor eerst de ge-. melde demarche te desavoueeren, en door den Idee- - re n;ster van Hun Hoog Mog-. zfch beklaagt, alleen het uitwe kzcl is van een misver/land,, het geen te mmeterte voorzien was, doordien ik ten dezen opzichte de ftelhgftc ordres hadt uitgevaardigd, en dat, noch beducht zynde of myne meening we! mocht agtervolgd worden, ik zelfs bevolen hadt, een Onder-Officier naar de Hotels der Vreemde Minister af te zenden, met iast aldaar te blycn wachten tot de aankomst van den Officier, die de vifitatie der wapenen zoude verrichten , ten efndc dezen te zeggen, dat lly verby moest gaan; maar dat dce Onder-Officier, zynen iast verzuimd hebbende uittevoeren, daar door gelegenheid heeft gegeeven tot de rechtmatige klachten van den Minister, voor wiens perfoon cn charaöér ik verftoncit dat men de grootfte egards betoonde. Ik kan dus alleen door cezc aan Uwe Excellentie herhalen , dat ik, by aldien dezelve zulks goedvindt, zal ordonneeren, dat de Majoor Hnys zyn excuus zal maaken San den Heer Baron Hop, zoals ife dat, door hem eigenhandig gefehreeven, hier nevens laat gaan, en zelfs dat hem arrest opgeiegd zal \-orden, ter reparatie van de belediging , hoewel zonder opzet eelcrfed, over welke de Minister zich beklaagt, indien den Heer Hop zulks vordert, want zynde zelfs overladen van bezigheden geweest, invoege dat ik my omtrenc deze details op den Heer Baron Schroder heb moeten verlaaten, hoop ik dat den Heer Baron Hop my het rechl zal doen te gclooven, dat ik alle de egares bezeffe, wetJte aan zyn perfoon en charaöér verfchuldigd zyn. (fVas getekend) d'A. L T O N. Baussst, den 25 October 1789. Eeeee4 'enha;E. intw-op worfz. . 'dagtan ..•an den Heer Hop.  '1474 NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGra- venhace. StinPir'.Ój voorfz. klagten yan dei. Heer Hop, re Baron Htifi mededeeling te doen van de aanbieding , welke de Heer Commandant-Generaal doet ik het hier copielyk nevensgaande ftuk; nemende hee Gouvernement te zeer ter barte, deszelfs denkwyze jegens de Heeren Staaten Generaal aan detf dag te leggen, om zich niet bereidvaardig te expficeeren, op zodanig eene wyze , als welke voltemen naar Hoogstderzelvcr wensch moet zyn. Gedaan te Brussel den 29 Oftober 1789. (Was geteekend^ TRAÜTMANSDORFF.- Verders is op verfcheidene vertogen etï klagten van de Regeering te Brusfel,en verfcheidene brieven van den Heer Hop, doof de Algemeene Staaten befloten: „ aan de Hoogfchouren, Drosfaarden , Schouten , „ Bailluwen en andere Officieren in het Di„ ftriét van de Generaliteit aan te fchryven,„ om niet alleen met opzigt tot de Bfabaud„ fche Emigranten, zig exac"telyk te jfeg'ür r, keren naar 't geene dien aangaande by (, Hun Hoog Mogende Refolutie van den „ 14 Oetober is geftatueerd; maar om ook* i, zodra zy eenige fufpicie hebben, dat, „ door de voorfz.Emigranten eenige Ónderf, daanen, Officieren, enz., op het Terri„ toir van den Staat, tegens hun wil en dank „ worden ingebragt, of gedetineerd gehuu-" den, zy daar omtrent naauwkeurig onder„ zoek moeten doen , en dezelve perfoonen, „ in vryheid en veiligheid doen ftellen , » enz." Dm is dan ook den Kanfelier (urn  JAARBOEKEN, November, 1780. 147 ƒ Ctumpipen, den 14 dezer maand November in een rytuig met vier paarden, geleid door 32 Dragonders, van Breda naar Braband vertrokken. Vervolgens wierden wederom van wege de Regeering te Brusfel, door den Heer Schraut, met de zaaken van den Keizer belast, deze drie hoofdpunten gevorderd. 1. „ Dat Hunne Hoog Mogende de Brabandfche Misnoegden, welke zich op heï Grondgebied van de Republiek bevonden, „ zouden doen ontwapenen. 2. „ Dat Hoogstdezelven niet alleen in „ vryheid zouden doen ftellen den Canceliesr „ Baron de Crumpipen, maar ook den Groot- Bailluw van Turnhout en zyn Broeder, „ gelyk ook eenige Commiefen van den „ Tol, v/elke door de Misnoegden op dat Grondgebied gevoerd waren. 3. „ Om den perfoon van Hendrik van der Noot te doen arrefteeren." Op deze drie eisfchen hebben Hunne Hoog Mogende ten gemelden dage eene Refolutie genomen hoofdzakelyk inhoudende: dat betrekkeïyk het eerfte punt Hunne Hoog „ Mogende reeds de nodige orders gegee a, ven hadden en dezelven ook al ter uitvoej , gebragt waren; dat, wat het tweede aa» rï gaat, zy volkomen konden verzekeren „ nimmer te zullen gedoogen, dat iemand 3f wie het ook wezen mogte, op hun Grond„ gebied zouden gevangen gehouden wor den, en dat zy daar van reeds blyken ge „ geeven hadden in het geval van den i see sGR'üh 3E.  1476 NIEUWE NEDERLANDSCHE VENHA GE. J „ de Crumpipm, en dewyl hunne orderg ■ „ niet alleenlyk toe dat geval bepaald waren, zy dezelven nog ten overvloede herhaal,, den , terwyl Hun Hoog Mogende zich ver* „ zekerd hielden , dat het Gouvernement„ Generaal wel aan Hun zoude willen over- laten , om de fcliending van derzelver „ lerritoir op zodanig eene wyze te ltraf- fen als den aart der omftandigheden zal „ vorderen." Met betrekking tot het defde punt, 'name* ïyk de gevangenneming van den Heer van d.r Noot, mei ken Hun Hoog Mogende aan : dat van der Noot hun niet bekend is, dat hy geenzints hunne byzondere proteétie „ geniet, en dat het vermeende Manifest' „ nimmer op eene officieele wyze in hunne „ vergadering is o^ergebragt; dat daar en „ boven de Conflitutioneele Vryheid der Republiek mede brengt, dat ieder, die „ zich de burgerlyke zamenleving niet on0 waardig maakt, in dezelve de beleher„ ming der Wetten geniet, zolang hy daaf „ aan gehoorzaamt, hebbende Hunne Hoog f, Mogende zich ook nimmer beklaagt aan „ eenige der nabnurige Mogendheden, by », welken aan Leden, die dadelyk deel ge, had hebben in de troubles van de Repu, bliek, niet alleen eene fchuilplaars, maar' ,, zelf gunften en byzondere blyken van on, derfcheiding gegeven zyn. Öf fchoon bet , Hunne Hoog Mogende niet onbekend is , geweest, dat zommige dier perfoonen op , eene wyze, welke Hun Hoog Mogen-; « de?  JAARBOEKEN, November, 1789. 1477 „ de niet aangenaam heeft kunnen zyn, die „ gunllige vryheid hebben misbruikt." Dewyl 'er reeds aan de twee eerfte punten voldaan was, zeggen Hunne Hoog Mogenden, ,, dat zy niet twyffelen, of men zal „ op het derde niet meer aandringen,terwyl zy in de Voorreden van het Antwoord hunne verwondering te kennen geven over ,, den inhoud der klagten van het ; onver- nemenc, het welk Hunne Hoog Mogende „ veronderftellen, dat door vall'che herig,, ten &c., bedrogen is geworden.'' De Drosfaart van Bergen op Zoom aan Hunne Hoog Mogende kennis gegeeven hebbende, dat aldaar was aangekomen de Gontrolleur van het Comptoir van Zyne Keizerlyke Majefteit te Lillo, benevens den Commandeur van het Jagt of vVagtfchip , het welk voor Liüo genomen was, hebbende commisfie en inftructie van het Gouvernement-Generaal te Brusfel, om dat Vaartuig van daar af te haaien en wederom naat Lillo te brengen; zo hebben Hoogstdezëlven befloten voorgemelden Drosfaart aan te fchryven en te gelasten om het voorfchreeven vVagtfchip te laten volgen. Waar op dan ook den Heer Scbraut de zaaken van den Keizer in 's Hage waarneemende, aan Hun Hoog Mogende eene Nota overgaf, ora Hoogstdezelven, uitnaam van het Gouvernement- Generaal der Ooftenrykfche Nederlanden, te bedanken voor de behandeling ia den zaak van den Heer Crum- 's Gra- VENHA3E.  s-Gravenha- CE. i 1 i f s. ü 147S NIEUWE NEDERLANDSCHE pipen, als mede voor de wedergave van het VVagtfchip van Lillo. Voor de Edel Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden alhier zyn 'den ar November crimineel gedagvaard , om den ra January 1750 te verfchynen, Jry van der Meer, gewezen Drosfaard van Hun Edel Mogende, en Hermanus Harten. Ter aanmoediging van den Negerhandel is by de Algemeene Staaten op den 24 November 1789 dit Placaat vastgefteld: T\e Staaten Generaal der Vereenigde Nedcrlanden: alle de geenen die deze zuilen zien, ofte hooren leezen, falut: doen te weeten. Nademaal den Handel op de West - Indien een der aanzienlykfte takken uitleeverd van het beftaan voor de Ingezeetenen dezer Landen, en het zeker is, dat zo lang 'er geen nieuwen middelen zyn uitgedan óm de Colonien in de West - Indien van de hoou>ê handen te voorzien, tot het verrigten van den Arbeid, de Negerhandel behoort aangemerkt te worden , ais onaffcheidelyk van den bloey en voorfpoed dier Colonien, en van de geheele Commercie. Zo is 't, dat Wy, bedagt zynde geweest, op mddeien tot aanmoediging van den Negerhandel ay provifie tot het uiteide van het tegenwoordig Dótroy voor de West-Indifche Compagnie , en )tn zulks te beter tot effecl te brenge - , hebben goedgevonden, te ftatueeren, zoals Wy ftatueeen by dezen: Voor eerst, dat (gelyk reeds by Onze Refolutie 'an den 27 Augustus 1788 is goedgevonden,) het, eduurende den loop van het tegenwoordig Octrooy, an de Nederlandfche Schepen zal vry ftaan , hunne angebragtc Slaaven in de Landbouwende Colonien ' ■ , van  JAARBOEKEN, November, 1789. 1479 Van dezen Staat, publiek of uit de hand te Ver- ■ kopen, zo als zy te raade zullen worden. ' Ten tweden, dat een iegelyk Aanvoerder van Slaaven jn de Colonien van den Staat zal kunnen en moogen maaken alle zodanige bedingen cn verdere fchikkingen tot zyne fecuriteit omtrend de betaaling der Koopprvs van de verkogte en geleverde Slaaven, als naar regten geoorloofd, en niet verboden zyn , en hy naar de omftandigheid van de geenen , met wien hy eontracteerd , zal te raade worden, mits niet aanloopende tegens de dispoütie der gemeene Rechten. Ten derden, dat egter aan de Aanvoerders en Verkoopers van Slaaven niet zal vry ftaan, aldaar in de Colonien vap de Planters te vorderen, en in hunne Schepen , tot betaaling der verkogte Slaaven, te laaden Producten van zodanige Plantagien, Welke gebooren tot eenig generaal Fonds, of tot pene particuliere Negotiatie, of die met de last van Hypotheek eenigermaate zyn bezwaard, ten zy daar toe van het Confent van den Agendaris of Agendarisfen van dezelve Fondfen van Negotiatie inde Colonien, ofwel anderzints, indien dezelve Plantagien ten behoeven van particulieren mogten zyn verhypothequeerd, van het Confent van de Hypothecairen Crediteur of deszelfs Gemagtigden jn de Colonien, aan dezelve Aanvoerders en Ver* koopers van Slaaven mogt komen te blyken, in welke gevallen, en anders niet, het aan dezelve Aanvoerders en Slavenhandelaars zal vryftaan van de Planters zo veele Producten , en in geheele betaaling hunner verkogte en geleverde Slaaven te fangen, als daar voor tusfchen de refpeclive Agendarisfen, of anderzints , tusfchen de Particulieren en Hypothecairen Crediteur, of wel zyn Gemagtigden in de Colonie ter eenre , en dezelve Aanvoerders en Verkoopers van Slaaven ter andere zyde, onderling zal worden gereguleerd; met dien verftande, dat door daadelyke acceptatie dier Producten s GRAZEN UA.» 3E. Aan■noedigingvanden Nee dch ■  VENHAGE. Aanmoediging'* a. ■ den Nt gerhandel. 1480 NIEUWE NEDERLANDSCHE ten alle regt van Eigendom van dezelve verkogta en geleverde Slaaven geheel en al aan den Kooper onder h*t generaal Hypothecair verband, op zyn Plantagie gevestigd, zal overgaan, zonder eenige refèrve hoe ook genaamd. Ten vierden, dat, by aldien de Agendarisfen in ?de Colonien zullen nebben goedgevonden op den - voet zo even gemeld, aan de Aanvoerders en Verkoopers van Slaaven in vollen betaalicg der verkogte en geleverde Slaaven, te geeven zo veele Producten , als tusfchen henlieden onderling zal worden geconvenieerd, de Directeuren dier refpective Negociatien hier te Lande zullen gehouden zyn, met zodanige in de Colonien gemaakte Cor.venüen, ten aanzien van den Verkooper der Slaaven, of regthebbende, genoegen te neemen, behoudens egter de verantwoording der daar omtrent gehoudene directie van dezelve Agendarisfen aan hunne Priccipaalen. Ten vyfden, dat, by aldien de volle betaaling der Slaaven niet zal gefchiedzyn in Producten, maar gedeeltelykin Wisfelbrieven,of ook wanneer de geheele betaling zal gedaan zyn in Wisfelbrieven , het zal vryftaan aan de Agendarisfen ten behoeven en tot fecuriteit der Wisfels, die tot betaaling der Slaaven getrokken zyn, af te zenden een geuoegzaamc quantiteit Producten en te Configneeren ter voldoening van dezelve Wisfels in Europa, mits van dezelve Verzendingen tydelyk advis geevende, ten einde voor de asfurantie zoude kunnen gezorgd worden, alsmede, dat de gemelde Producten gezonden zullen worden, gelyk alle andere, aan de Comptoiren, welke Houders van de Hypotheec- 2uen zyn, en dat de Cognosfementen der gelaaden Joederen zullen worden geannexeert aan de Wisfelbrieven, op dat by het doen der acceptatien, dezelve Cognosfementen komen in handen van de Comptoiren, waar op de Wisfels getrokken zyn, af by weigering van acceptatie tot onderpand blyven  JAARBOEKEN, November ,17^0. 148$ ven voor den Verkooper der Negers of derzelver gequalinceerdens, om de Goederen zelfs te mogen 'verkoopen , of te doen verkoopen. En op dat niemand hier van eenige ignorantie kome te pretendeeren , begeeren Wy , dat dezen Onzen Piacaate alomme in de Coloriien 'van den Staat gepubiiceert en geaffigeert zal worden,; ter plaatfe daar men gewoon is zodanige Publicatie en affictie te doen , alzo Wy het zelve ten dienfte van den Lande bevonden hebben alzo te behooren. Aidus gedaan en gearrefteert ter Vergadering van Hodggém'elde Heeren Staaten Generaal der Veree^ nigde Nederlanden. In 's Gravenhage den 24 November 1789. ([Fris geparaphecrcf) J. W. van WELDEREN, Vt. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van dezelve. (Was geteekend} H. F A G E L. Zynde op het fpatium gedrukt het Cachet van Hun < ioog Mog. op een Rooden Ouwel, overdekt met een papiefe Ruite. Uit hoofde van de duurte van graanen en 't brood, is men bedagt geweest , om byzonder voor den goedkoop van aardappelen te zorgen; van welke nuttige vrugt den uitvoer uit de Vereenigde Gewesten en Generaliceits Landen, op dén 30 dezer Fffff maand 'sGrA- Vf'.NHA*, ge. .333 Mn- • nuedi^ingvaii■en Nciernan»iel.  1482 NIEUWS NEDERLANDSCHE 'SGra- VENHAGE. Verbod van uitvoer van Aardappelen. aaand November, by de navolgende Publicatie verboden is: De Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden , allen den geenen, die dezen zullen zien of hooren leezen, lalut; doen te weeten: nademaal de fteeds aanhoudende en de min vermogende Ingezeetenen zo zeer bezwaarende duurte der, Graanen en andere Levensmiddelen, Onze aandagt heeft opgewekt, om te overweegen, of aan dit bezwaar, het welk niet te voorzien is , dan binnen korten tyd zal kunnen worden weggenoomen , niet op de een of andere wyze, zonder de Commercie te geneeren, zoude kunnen worden te gemoet gekomen, en onder de middelen, dewelke" zig daar toe aan Ons als zeer gefchikt zyn voorgekomen, geen beter zig heeft opgedaan, om dé min vermoogende Ingezeetenen te foulageeren, als een verbod van uitvoer van Aardappelen, ten einde dit nuttig voedfel, thans in grooter overvloed dan ooit voorheen gebruikt wordende, tot eene maatige Prys voor dezelve, verkrygbaar te doen blyven. Zo is 't, dat Wy hebben goedgevonden te ftatueeren en vast te ftellen, gelyk Wy ftatueeren cn vastfteHen mits dezen, dat geen Aardappelen uit de Vereenigde Provinciën, noch uit het Diftridr, van de Generaliteit na buiten 'sLanis zullen mogen worden uitgevoerd, tot den 1 Juny van het volgende Jaar, op verbeurte van de Aardappelen , die men zal hebben tragten uit te voeren en van de Schepen, Schuiten, Wagens of Karren, daar mede den uitvoer zal weezen ondernoomen, boven en behalven de dt;bbblde waarde van de Aardappelen, die men zal hebben tragten uit te voeren, met uitzonderinge nogthans van de kleine quantiteit, die tot Confumptie van het Scheepsvolk op de reizen nodig is, ter arbitragie vanhet  JAARBOEKEN, November, \789. 14 het Collegie ter Admiraliteit, in welkers Difirict de aanhaalinge '/al worden gedaan. En op dat niemand eenige ignorantie hier van kome te pretenderen, ontbieden en verzoeken Wy, de Heeren Staaten, Erfftadhouder, Gecommit-, teerde Raaden en Gedeputeerde Staaten van de' refpeclive Provinciën, en alle andere Jufticieren erjf« Officieren van dezelve Landen, dat zy deze On-, ze Publicatie van ftonden aan, alomme doen ver., kondigen, publiceei en en affigeeren, op alle Plaatfen, daar zulks nodig is, en daar men gewoon is, zodanige Publicatie cn affixie te doen : Iastende en beveelende voorts de Raaden ter Admiraliteit, de Advocaaten Fiscaal en Commifen Generaal, mitsgaders alle Aundraalen,' Vice-Admiraalen, Kapteinen , Officieren en Bevelhebberen, dezen Onzen Placaate te agtervolgen, Piocedeerende en doende Procedeeren tegen de Contraventeurs van* dien , zonder eenige gratie, oogluikinge, disfimulatie of verdrag; want Wy zulks ten dienfte van den Lande, en ten besten van de goede Ingezetenen van dien bevonden hebben alzo te behooren. Aldus gedaan en ge;:rrefteert ter Vergadering van hooggemelde Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden. In 'sGravenhage den 30 November 1789. (Was geparapheercf) W. F. H. van WASSENAER, Vt. (Onder ftond f) Ter Ordonnantie van dezelve. (Was geteekend) H. F A G E L. Zynde op het fparium gedrukt het Cachet van Hun Hoog Mog. op een Rooden Ouwel, overdekt met een papiere Ruire. Fff ff 2 Wy 'sGra- V B NH a3k. 'rerbod'an uit'oeryan4ardippelcn.  1484 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAge. Wy deelden in ons voorgaand ftuk voor October, na eene korte inleiding en eenige voorbereidende bedenkingen, het rapport mede van de perfoneele Commisfie tot het Defenfie-Wezen, een allergewigiigst Staatsftuk, op welk mogelyk de INakomelingfciiap eerst den rechten prys zal ftellen , en den moeilyken arbeid der onvermoeide opftellers en der andere medearbeiders den fchuldigen dank weeten. Tot het recht verftand van dit gefchrift over een onderwerp , met welk de veiligheid, vr\heid, onafhangelykheid en geheel den luifter van ons Gemeenebest ftaat of valt, is volftrekt nodig, deszelfs daar by gevoegde Bylagen te kennen, welken wy daarom nu dan ook volgends derzelver orde zullen laaten volgen. De eerfte Bylaage geteekend Litt. A, behelst een ontwerp van eene Iuftructie of Lastbrief voor de Leden van den Raad ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden, voorgegaan van een fchetz dier zelfder Concept - lnftrucïie, als mede een Concept -Inftructie voor den Raad en Advocaat-Fiscaal by den Raad ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden; dan nog een Concept-Jnftruéïie voor den Secretaris en Griffier, van den Raad rer Admiraliteit; en eindelyk eene Pro-Memoria ofte Bylage van de Concept-Inftructie voor den Raad ter Admiraliteit, houdende etuige punten, welken onder anderen als ingrediënten zouden kunnen worden geïnfereerd in de Refolutie van Hun Hoog Mogende, waar by de ' vyf  JAARBOEKEN, November, 1789. 1485 vyf Collegien ter Admiraliteit, tot een lighaam zouden moeten worden gebragt. Zie hier dan voor eerst de zo evengemelde Schetz of Schema:1 SCHEMA van de volgende CONCEPT INSTRUCTIE. "öy hetformeeren van dit Concept, heeft men beftendig onder het oog gehad de voornaamfte Inftructien, voortyds op het ftük van de Admiraliteit"gemaakt, en ook nog eenige andere Inftrudtien ; te weeten: De Inftruttien voor de fubalterne T* vlnd.en, Gr0°* plaCollegien van de Raaden inde Ver-caatb' 5 ^ f ecnigde Provinciën, in dato 19 January 1585. 1 en die van 19 February ij86. I2i2b'dem • 4 p»g. welke beide overéénftemmen, zynde alleenlyk het 13 Art. van de laatfte in twee gèfplit'st,' Inftructie, waar naar de Gecom- Ibideul > 5 d«I, p>g. mitteerde Raaden van de Ad'mirali-*1" teit in HoIIand..zig zullen hebben te reguleeren, in dato r November 1585. Inftructie van Haar Iloog Mogende voor Prins Man rit ■, 19 Maart I587. Inftructie voor Prins Man rils, als . Te vinden in bet inAdmiraal-Generaal, en&™^r£^£^ van Supenntendentie van de Admi- 6 raliteit, 22 April 1589. Ff fff 3 In- 's Gra- venhaÏE.  ï486 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGravenha- ge. Schctz •ïdnCoTk cept-Ir.r flruclle voor de Admiraliteit. ibidem. Inftructie voor de particuliere Col¬ legien van de Admiraliteit, (te weeten, vier) 22 April '1589. in het Rucucil der Inftruclie voor de vyf Collegien Zee-zaaken. ter Admiraliteit, (zynde de laatfte) cn dienende tot een balls, 13 Augustus 1597. Groot piacaaiboek, 5 Inftructien voor den Raad van deel, pag. 28. Ct-nar» Ibidem, 4 deel, pag ÖUatt » . i2j. 18 Augustus 1584. 18 July iöji. Groot piacaatboek, 4 Inftructie voor de Generaliteits 3eJ, pag. 134. Rekenkamer, 30 September 1651. Inftrucftievoor departiculiereCommisfie- Vaarders, &c. 12 January 1781. en verfcheide andere Refolutien en Stukken meer. En men heeft getragt dezelven te co nbineeren met de prasfente tydsomftandigheden, en met het Plan, het welk door de Commisfie in dezen is voorgedragen , en waar van de ze Concept - Inftructie een gedeelte uitmaakt. Men is, zo veel doenlyk, bezorgd geweest, (hoewel zulks niet aityd heeft kunnen gefchieden,) dat alle de artikelen, dezelfde tak van werkzaamheid raakende, by malkanderen zouden worden gevonden; het welk  JAARBOEKEN, November, 1789. 1487 welk in geene der voorgaande Inftru&ien is geobferveerd, en by ieder artikel beert men op de kant aangeteekend, tot welk artikel van de voorgaande Inftrudties het zelve relatie heeft ; hier en daar met een korte marginaale note, waarom men van dezelve is afgeweeken; men heeft ook aangetekend de Refolutien, waar uit zommige andere artikelen, of gedeeltens van artikelen, zyn ge- ■ nomen. De Inftrufties voor de Minifters van den Raad heeft men afgezonderd van die van den Raad zelve, om daar door al mede de poinclen heter uit eikanderen te houden. ' Aan het einde heeft men gevoegd een Pro M.,;iorId, houdende eenige pointen, welken, van een temporeel effect, zynde, niet gevoege]yk in een generaale Inftruéh'e hebben kunnen wordengcïnfereerd, maar' in allen gevalle, eenige der Ingrediënten zouden moeten uitmaakenvande Refolutie van Haar Hoog Mogende, waar by de inrigting van een get neraal Departement vaö de Admirai liteit zou mogen worden gearrefteerd. ■ En laatftelyk, heeft men aan het j 1 einde van dit Scliema opgeteekend [ de artikelen van de Inftruiftie van Nden Jaare 1597, waar van men gei meend heeft geen gebruik te kunnen of te mogen maaken. Ten gevolge van die inrigting zal Ff fff 4 men 'sGka- VEN3ACE. Schetz yanCon cept-InftruSiievoor de Admiraliteit.  i4° 8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sG'RAVENHACE. ScJictz vanConccpt-lnftrnBievoor de, Admiraliteit men in de 10 eerfte artikelen vinden al het geene relatie heeft tot de forme en beftelling van de Verga- ' dering van deH tëadd, en dus in zekere maniere uitmaakende een eerfte Hsqfddcel vari de Inftruclie, volgens de fpecificatie , hier na volgende. Artikel i. Wie het hoofd is van den Raad. 2- Compofitie en benaaming van den Raad. Hoe na de Raaden zig mogen beftaan. ■ " '\.. ' ■-? rnc71 g. Ministers van den Raad. 4. Domicilie. Hoe zig zullen mo¬ gen te abfenteeren. Wanneerte vergaderen. Praefidie. Forme van Deliberatie. Staaking ' van Hemmen. 5. " Mógen geen zaaken afdoen , als ' by de meefte Leden praefent tn loco. Geen Refolutie te retrafleeren, except &c. Goed \. Register te doen houden. 6". Op wat zaaken het eerst te delir bereeren. In wat gevallen de Raaden zig de Deliberatien zullen onthouden, 7„ Mogen niet extraordinair vergade- i ren, except &c. g.; gullen advifeeren op eer en pligt. Art. 9,  TAARBOEKEN, November, 1789. 1489 Artikel 9. Form der Depêches en Refolutien. 10. Welke zaaken zy zig niet mogen , aanmatigen. Vervolgens zullen de artikelen: i't tot «3 incluis in zig bevatten; al het geene betrekkelykistottto^ Oorlog tc '[F..t3-, en dus als een tweede hoofddeel kunnen worden geconfidereert. Gefpecificeert als volgt.. 11. Concesfie van het beleid over aan• bouw en equipage. 12. Over het verleggen en afdanken der fchepen. Ménage in het equipeeren. 13. Geene toerustinge ter Zee te ge- doogen buiten hun kennis. 14. Equipagierneefters aan te ftellen, en agt bp hun te geeven. 15. Ampt vau de Equipagemeefters. 16. Aanftelling van Conftrufteurs-Ge¬ neraal, &c. 1 triootn £!33tu9-.9tb. 1scwp 17. Hoe te handelen met bekwaame opgelegde fchepen. jg. Hoe met onbekwaame. . j« Ordre op de inkoopen van hout en andere materiaaien , en op de Fff ff 5 s Gra- VENHA3E. Schetz i-an )onc[u-ln~'iruciie i'oor de 'Ldmi- , "uliteit.  I4ÖO NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. , Schetz vanConcept-Infi.ru cl ie voor de Admiraliteit, afgiften van dien. Prascautie tegens de misbruiken &c. Artikel 20. Monftering van bet Bootsvolk. 21. Ordre te obferveeren by de betaaling der foldyen. se. Concesfie van de Judicatuure over het Volk te Water: item over Buiten, Prinzen en Zee - Roveryen. 23. Wie niet ter Vrybuit mogen reden. Daar na volgen van artikel 24 tot art. 38 incluis, al het geene relatie heeft tot de behandeling van Prinzen en Prinzcn Goederen ; de Procedures daar omtrent; derzelver repartitie; enwat, 1 •cutie de Decreeten van den Raad hebben, die men gemeend heeft alle onder een capittel te kunnen brengen , en dus een derde hoofddeel zouden kunnen uitmaaken, volgens de fpecificatie hier na volgende. «4. Waar de Buiten moeten worden ingebragt. tj, 2 32- Ordre op het houden' der Procedures. 33, Wat te obfervceren, wanneer daar omtrend ten definitive gedelibereerd word, en quteftieis van den Thiende van den Admiraal; op wiens naam de Senten tien te flaan. 34, De Raaden mogen geen Rapport- geld hebben." 25. Ménage by het inventarifeercn en verkoopen van Prinzen, Daggelden, Leges, Vacatiën. 3Binnen wat tyd de Vendumeelfer zyn reekeningen zal inleeveren, Het fluiten van dezelven. 37, Repartitie van de Prinzen en Prinzen Goederen. Thiende van den Admiraal. Portie van het Land, &c. „3> De Decreeten van den Raad hebv * ben reëele executie , zonder appel.. Item over revifien. De volgende artikelen, te weeten van art.39*"0t art. 46 incluis, behelzende al het geene betrekking heeft tot ^Middelen te Water en de beheering van dien, en zouden dus e ju vierde hoofddeel kunnen uitmaaken, gefpecificeerd als volgt. Art. 59. s Gra* 7F.NHA* 3E. Schetz jauCon~ept-Inflructievoor de Admiraliteit,  1492 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Schètz yanConccpuln[tritSiieyóor de Admiraliteit. Artikel 39. Concesfie. der inkomften van de Middelen te Water. 40. Confignatie der penningen in han¬ den van den Ontvanger - Generaal.'Kunnen Ordonnantie daar op flaan. 41. De Officieren der Convoyen tot hun pligt te houden. 42. Judicatuure over fraudes en over¬ treedingen. 43. Summiere Maandflaaten der re¬ fpective Comptoiren. 44. Over het fluiten der rekeningen van de refpeclive Comptoiren. Registers te houden der Ordonnantiën. 4j. Propofitien te doen tot verbetering der Middelen en van de Commercie. 46. Registers te houden op de boeken der Convoyen en Licenten. De overige artikelen, van art. 47 .- tot 54 of laatfte, tot geene der voorfz. hoofddeelen gevoegelyk hebbende kunnen worden gebragt, als zynde varii argutnenti, zouden te zamen een vyfde hoofddeel van deze Inftructie kunnen uitmaaken; wederom gefpecificeert, als volgt: Art. 47.  JAARBOEKEN, 'November, 1789. 1493 Artikel 47. Zullen voor ieder jaar een Memorie overbrengen van bet geen tot de Marine, boven de ordi-1 naris Inkomften, nog zal moeten worden befteed. , 48. Examen der Ordonnantiën van den ( Raad ter Admiraliteit. 49. Welke Amptepaaren de Raad zal aanftellen. ; 50. . Tot welke ampten zy zullen No¬ minatie formeeren. 51. Zullen zorgen,,-dat den eed aan de Generaliteit en aan den Admiraal t Generaal door de Officieren en het Volk te Water worde gepraïfteerd. 52. Gagien der Raaden. Vacature. 53. Eed. 54. Réferve tot interpretatie en ver. andering. van. deze Inftructie. - Hier Op volgen nu de ConceptInftrutftien voor den Raad cn Advocaat-Fiscaalvan den Kaads en die voor den Secretaris en • Grijiicr, waar toe gerefereerd li wordt. In de Pro Memoria , daar op volgende; en waar van hier boven is gefproken, heeft men aangeroerd de hier na volgende pointen: 1. Hoe sGra- /ENHA- ;e. Schetz '.inCon- cpt-In- IruStie >oor de idmi- \.'lUeit.  i'494 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Schetz yanCon- cept-I/i' Jlruaie yoor ds ralitcit. 4. Ordre om een Staat en Inventaris te formeeren van alle fchepen, enz., Magazynen, enz., welken van de vyf Collegien overgenomen wordea» Men zal hier nu laaten volgen een aanftipping der artikelen van de Inftru&ie van den Jaare 1597 , waar van men geen gebruik gemaakt heeft. Te weeten: Art. 12. Houdende eene voorzieninge op ingebragte Prinzen; onnodig geoordeeld, uit hoofde der pracauties inde Concept-Inftructie op dit fubjett vermeld. 24. Waar by aan de Kapteinen te Water, en de Commifen-Generaal tn zommige gevallen gepermitteerd wordt Buitgoederen te koopen. Men ziet geen zwarigheid, om het zelve in alle gevallen te accordeeren, en dus behoefd 'er geene exceptie. 2j. Waar 1. Hoe de Raad ter Admiraliteit alle zaaken, thans onder de beheering der vyf Collegien zynde, zal overneemen. fc. Voorziening om alle ordres, van tyd tot tyd aan de vyf Collegien gegeeven, van applicatie te doen zyn op den Raad ter Admiraliteit. 3. Refolutie, om den Raad ter Admiraliteit alle de genegotieerde Capitaalen van de vyf Collegien te doen overneemen , en zo ook dc verdere lasten, en ook derzelver baaten.  JAARBOEKEN, November, 1789. H9y 25. Waar by de beveiliging van de Zee, cn de bezettinge vari Kusten en Stroomen aan de Collegien wordt bevoolen. Men is van begrip geweest, dat dit art. niet gefchikt was naar de tegenswoordige Conftitutie van zaaken; vermids het vermelde in dat artikel buiten kennis van Haar Hoog Mogende zoude mogen worden gedaan; en dus eene te breede magt geeven aan de Admiraliteit, en colliiie veroorzaaken tusfchen dezelve cn Haar Hoog Mogende en den Admiraal - Generaal; daar en boven is het zedert lange buiten gebruik; en ook onnodig, vermids de Hooge Regeering nevens den Heere AdmiraalGeneraal altoos genoeg by der hand zyn, om dien aangaande de nodige ordres te geeven. Dat gedeelte van art. 27, het welk fpreekt, om het kort van een Collegie te fuppleeren door het plus van een ander. Deze voorziening is mogelyk nooit in gebruik geweest; daar en boven moet zy vervallen door de nieuwe inrigting van één Departement ofte Raad. 28. Waar by aan de Collegien gepermitteerd wordt in cas van nood te ligten 12000 guldens op de Convoyen , voor zes maanden. Zodanige resfource zoude thans zeer gering zyn; voor het overige behooren geene Geldligtingen te gefchieden, buiten confent van Haar Hoog Mogende. 29. Hou- 's Gra- venhage. Schetz vanCoii' cept-In~ jlruStie voor d& Admï' raliteit.  's Gra- vekhage. Schetz yanCon- cepi-ln- flrvaie „ voor de Admi- ralilcit. 1496 NIEUWE NEDERLANDSCHE 29. Houdende eene voorzieninge omtrent het verbodemen der Goederen van' en naar Vyanden Landen, Is geheel obfóleet. 34. Raakende het houden der rekeningen van de Contrarolleurs. Die rekeningen komen niet meer te pas, vermids op veele Comptoiren geene Contrarolleurs meer zyn. 56". Raakende de Nominatie en aanftelling van de Kapteinen ter Zee. Men heeft geconfidereerd,' dat dit artikel, zo als het legt, buiten gebruik is. Daar toe heeft denkelyk het Slot de gelegendheid gegeeven; maar wie is ook beter, als de.Admiraal-Generaal, in ftaat, cm de Militaire Capaciteiten van Officiers te beoordeelen? Wie is, minder als Hy', onderhevig, om perfoneel belang gehoor te geeven , in het doen ■ van avancementen ? Overmits deze Initruclie dan niet gemaakt is voorden Admiraal-Generaal, zo kan dit artikel zonder eenig incon venient weggelaten worden. Zie daar en boven Haar Hoog Mog. Refolutie van 16 Maart 1626", waar by Zyne Excellentie geauthorifeerd wordt om Kapteinen ter Zee te eligeeren , zonder nominatie der Collegien. En lactfidyk de Art. 73, 74, 75 cn 76 in de Inftructie voor den Advocaat-Fiscaal; raakende het doen van de rekeningen van de Collecteurs en Contrarolleurs, alle welken men, als  JAARBOEKEN, November, 1789. 149? als buiten gebruik zynde, gemeend heeft voor onnodig "te mogen aan zien; en al het welke daar en bö* ven v/rtucli/cr fubintreerd in de generaale verpligting voor den Raad, (Inftructie'art. 41 en 53.) om alle de Amptenaars, onder hun bedwang ftaande, tot hun pligt te houden. Het ontwerp van den Lastbrief zeiven , of Concept-Inftructie voor de Leden van den Raad ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden, by wyze van eene Publicatie der Algemeene Staaten, was aldus ingerigt: Di STAATEN GENERAAL ^/-VEREENIGDE NEDERLANDEN. Alzo de Heeren Staaten van de refpective Provinciën, op advis en by Raade van Zyne Hoogheid, den 'Hooggeboren Heere, Willem, Prince van Orange cn Nasfau, Erfftadhouder, Erf-Kapteinen Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden, enz met gemeen confent hebben goedgevonden, dat tot beter beleid' en beftier van den Oorlog te Water, met al wat daar van dependeert; mitsgaders tot betragting van meerder ménace,en tot den eenpaarigen ophef van de Middelen te Water, de refpective Collegien ter Admiraliteit, gelyk die thans zyn gezeten, op de Maze, te Amfterdam, te Middel• burg , in West - Friesland en het Noorder-Kwartier, cn in Friesland, Ggggg op 'sGra- venh-* ge. Cóm cept-In' ftruSiie voor de Admiraliteit  's Gra- VENHAOE. Co«» cept Inftruclievoor de Admiraliteit. \&%\ NIEUWE NEDERLANDSCHE • op huiden over maanden, zouden worden gelicentieerd en ge- : morcificeerd; en, tot bereiking vaa |i de voorfz. eindens, één Collegie* ofte Raad ter Admiraliteit, in der- i zei ver plaatze zoude worden opgerigc < alhier in den Hage, aan wien, onder I Zyne Hoogheid, als Admiraal Ge- e neraal, de zorge en beheering van k ■ alle de voorfz. zaaken van de Zee, met den gantfchen aankleeven van i dien, zouden worden toebetrouwd ;» en aanbevolen: zo is 't, dat Hoog- g gemelde Heeren Staaten Generaal j 1 op advis en by Raade, en met com- i, fent als boven, voor den bovenge-| melden Raad ter Admiraliteit, opi huiden hebben geformeerd en gear-fe refteerd de Inftructie, hier na vol-i gende geïnfereerd. Overgenomen uit alle de oude Inftrudticn, en uit den aan der zaaken. Spreekt men hier van descendenten , zo heeft men gemeent, dat zulks een onmiddelyk gevolg moest zyn van de laacde A(Sj van Guarantie. De Inftr. 1597 Art 8fpreekt van een Luiienant-Admtraal. Dog het Artikel is hier generaal gefteld , aangezien den Admiraal Generaal de keuze toekomt, om zig door een Civil of Militair Perfoon te doen reprsefemeeren. Artikel 1. Zyne Hoogheid, den Hooggeboofen Heere P infe van Orange en Nasfau, als Admiraal Generaal der Vereenigde'Nederlanden,en Hoogst»; deszelfs wettige Descendenten, Adf mraals Generaal in der tyd, zal zynr; het Hoofd van den Raad ter Ad-jü miraliteit der Vereenigde Nederlani] den ; en in deszelfs abfentie, dq geene, die door den voorfz. Heerè Admiraal-Generaal zal zyn gecommitteerd , om hem te repraefenteeren en welke over zulks in den voorfz. Raad als dan zal prsfideeren. .-; Art m  JAARBOEKEN, November, 1789. 143$ Art. 2. De voorfz. Raad ter Admiraliteit _ zal beftaanuit zestien Raaden,waar van twee zullen worden gecommitteerd by de Heeren Staaten Generaal qp de prajfentatie van de Heeren Staaten van de Provincie van Gelderland ; vier op die van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland ; twee op die van de Heeren Staaten van Zeeland; twee op die van de Heeren Staaten van Utrecht; twee op die van de Heeren Staaten van Friesland; twee op die van de Heeren Staaten yan (;verysfel; en twee op die van de Heeren Staaten van Stad en I .ande; mits dat aUt^ Sliperimnident 2, dezelven den Staaten Generaal aan-April ,68p genaam zullen zyn; en zullen genoemd worden de Gecommitteerde Raaden ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden. En behoudens, dat de voprlz. Raa-form Arr 2 vai, üc mi den elkander niet zullen mogen be- voor de 4 Con. ée ao ftaan in confanguiniteit tot in dènt58o. vierden graade , en in affiniteit tot En van d,e van I597 in den derden graade, na de computatie der Keizerlyke Rechten. Art. 3. By den voorfz. Raad ter Admiraliteit zal worden gefteld een Raad eu Advocaat - Fiscaal, een Ontfanger- Generaal, een Secretaris, en een Griffier, op de Gagien en In- Gf,§n. Nitnw. ftrudlien refpeclivelyk , als aan het einde dezes ftaan geïnfereërd. Ggggg 2 Art. 4. L 's GftA* vi'nhace. Co/i' cepT-ïit' flruBie voor de Admiraliteit. %  'sGra- VENHACE. Cori' cept-In jiruclie voor de Admiraliteit. ijoo NIEUWE NEDERLANDSCHE Art. 4. Vergelyks Art. 48 in- De voorfz. Raad en Advocaat- !: ftruaie . 97. Fiscaal, Ontfanger - Generaal, Se- UrSuStUftr'^ ^ Griffier, zullen haare item ah. 47 en 49 vaste woonplaats houden , ter plaatze Inftr. 1539- daar de voorfz. Raad refideert; en zullen zig uit de voorfz. plaats niet mogen begeeven, zonder confent van den Heer" Admiraal • Generaal, ofte, by deszelfs abfentie van zynen Reprsefentant in der tyd ; ofte, by abfentie van dien, van den Heer Prafideerende in den Raad. NB. Haar Hoog Mog. gn zuilen van de Raaden, wel-. K'de^e'^ken in den Raad ter Admiraliteit uit de Raaden, die uit an-derefpe&ive Provincie zullen wezen I dere Provinciën k°rnen_ecommitteerci ten minden één uit'j op zes weeken hi i'et&. Provincie, by den andereD* jaar, en van drie-wee lcueic jriuv. 11.1c , r 1 ken voor die binnen de ter plaatfe der Refidentie van den I Provincie woonen. —voorfz Raad, aanwezig moeten zyn, I Met eenige anderen pns y zü\]en jn de VOOrlz. Refidentie] cautien dienaangaande. | - oP poene van koninghaare vaste woonplaats houden. van gagie. De voorfz. Raad zal , zoveelno-j Het voorfz. Art. 48dj_ dagelyks vergaderen, uitgcno-| «mSzu» geakereerd. «gj ^ ^ m&dge„ . I ten ware zaaken van veel aangele-1 genheid zouden moeten worden ver-1 handeld, waar van den uitllel na-ü deelig voor den Lande zoude zyn ;l in welk geval de voorfz. Raaden niet van den anderen zullen fcheiden, voor en al eer zulks, zo veel in hun is, zal zyn gedaan- In den voorfz. Raad zal, voorbehoudens het Opper-prsfiJievan den Heere Admiraal - Generaal, ofte van zynen Reprasfentant, byweeke,gerekend van den middernagt, waan me-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1501 mede de Zondag begint, tot den middernagt na den Saturdag daaraan volgende, ieder der Raaden , naar den rang der refpective Provinciën, 1 ofte der Kwartieren ofte Steden in 1 dezelven , praefideeren; alle zaaken, ■ welken in deliberatie worden gebragt, iin behoorlyke ornvraage brengen,en :de conclufie by meerderheid van ftemimen formeeren. En zo wanneer by NUu-m. het colligeeren der Remmen, dezelfden wierden bevonden te ftaaken: izo zal, in zodanig geval, het poinct febragt worden ter kennisfe van den ïeere Admiraal - Generaal, om tusfchen de Rakende ftemmen te derideeren. Art. 5. In den voorfz. Raad zullen geene Meest awform Art. zaaken mogen worden afgedaan,dan51 Inllruftie Win de tegenswoordigheid van het meerendeel van de Raaden, die ter plaatfe prefent zullen zyn, ten minften van ..... Provinciën; en zullen geene De Inflr- «597 zegt lêfinitive Sententien mogen bcüui-twe'' ten; dan ten overftaan van .... der ' voorfz. Raaden. En wanneer een Dlt0 Infa; zeS' zaak eens zal zyn gerefolveerd, zal dezelve niet mogen worden geretrac:ecrd, dan ter praefentie van alle de Art- 9 !">«■ Q»U. geenen, die over de eerfte Refolutie zullen zyn geweest; ten ware om a;oede en gewigtige redenen by de praefente Raaden eenparig anders wierd goedgevonden. Voorts zullen de voorfz. Raaden, zo veel in hun is, bezorgen, dat by conform Art. 5a inftr. den Secretaris pertinente aanteeke- '5^Art In(lr. l597. Ggggjg 3 mDS Kiutatis mutandis. 't Gra- VENïïA< Cl. Concept Itt' ftrudtie voor de Admi' ratheir.  's Grave ne a- ce. Co:?- firuSk ' voorde Ad.:n- raluèi's, 1502 NIEUWE NEDERLANDSCHE ning worde gehouden van alle de Be- ( foignes, Refolutien en Depêches, die 1 dagelyks voorvallen, en afgehandeld 1 zullen worden, zo difinitivelyk als anderzints; ofte by den Griffier, indien de Secretaris abfent ware, ofte in eenige andere Befoignes bezig; en 1 in gevalle beide ter zaake voorfz. abfent zouden mogen zyn, zullen dtf Raaden voorfz. dezelve by een uit den hunnen laaten houden ; en zal de prajfideerende Raad alle dagen, by het beginnen van de Vergadering, de extenfie vaa de Refolutien, by de laatstvoorgaande Vergadering genomen, door den Secretaris doen refumeeeren; ten einde moge' worden gezien ,of dezelven, volgens de mening van den Raad, wel en behoorlyk zyn geëxtendeerd, om alzo geregiftreerd te worden; cn zullen geene Refolutien, niet geregiftreerd zynde, mogen worden geëxecuteerd. obv ": ,n/s Art. 6. ff !**v-fcitad !i :• ■ oofai aa ■, q Conform Art. 58 inftr. Voor en al eer eenige particuliere "i'em Art s5 Inftr zaaken zullen mogen worden voort ' - gebragt, zullen de meest importante iui Art. 3 inftr. Coil. Gemeene - Lands zaaken eerst moeWm ten worden voorgenomen en afge¬ handeld. En indien eenige zaaker voorkomen, die iemand van den Raa. de zoude mogen raaken, directelyk of indireórelyk, zo met opzigte tol haare Perfoonen, als van de zodani gen, welken hun in confanguiniteit ol affiniteit, als in Art. 2. hier bovet is bepaald, beftaan, zo zullen zy daa; :•• --• . 1  JAARBOEKEN, November, 1789. ï5°3 iin niet mogen advifeeren; nogte op het inftrueeren , delibereeren oftebefluiten van dien prefent zyn; maar zig uit de Raad-kamer begeeven , ; en daar buiten blyven, geduurende . ^ ^ de Deliberatie en Refolutie op de^', Colu Sup. 1 voorfz.' zaake; op pcene van nulliteit 1 van de genomene Refolutie. ' . Art. 7; 11 Verselvkt Art. 10 In- De Raaden voorfz. zullen niet^^,^-^ Coll> Sup< 1 extraordinair mogen vergaderen en En Art. 31 infirudtie ■ refolveeren op eenige zaake van im-r*ad van staate 1651. nortantie, ten zy op voorgaande ïn: fimiatiedaar vari gedaan van wegens 1 den Heere Admiraal Generaal, zyne Reprcsfentant,ofte den Pr.xfideeren- den Raad, aan alle de Raaden, die ter plaatfe zullen zyn. Art. 8. " De voorfz. Raaden zullen ,een opregte genegendbeid tot denColl;> Sup; , dienst van den Lande, en ter zyde itdlende alle particuliere affeftien , ieder in het byzonder, in het opi- neeren, opentlyk, duidelyk- en re- fulutelyk verklaaren het geene hem op zyn eere, pligt ende confoentie, het raadzaamfte zal dunken; het zy zig conformeerende met de opinie van anderen, indien hy van het zelfde ; advis is, ofte zo het hem best dun; ken zal, om anderen redenen en con: iideratien. ' J ■ Ggggg 4 S Art. 9. 's Gra- venha■ CE. Con:ept'In~ (IruStie voor de Admiraliteit.  1504 NIEUWE NEDERLANDSCHE '$ Gra? VENHACE. Concept-Jn- ftru&ie voor de. Admiraliteit, Art, o, | ïiiXngcoi'd su A"' Alle Com™'sfien, Ordonnantiën, En uit An ' sp'i'nftr.Inftruftien » Brieven en Depêches »59r- ' zullen gemaakt en geëxpedieerd wor- Zie ook- Art. ï4 inftr. den op den naam vanGecommitteerde Ra>d van staate 1384. Raaden ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden, ende geparapheerd door den Raad Prsefideerende, en by abfentie van dezen, door een der Raaden, die over de Refolutie zal zyn geweest; en daar na geteekend door den Secretaris, ofte in zyne abfentie, door den Griffier ; en de Depêches, Zegel vereisfchende, zul len verzegeld worden met het Zegel van den Raad, Art. 10. Overgenomen uit Art. De Raaden voorfz. zullen zig niet sS ïoitr, Coil. sup. mogen onderwinden eenige zaaken, den Oorlog te Lande, de Politie ofte Juftin'e , buiten het geene hun by deze iuftruftie is toegeftaan, raakende ; maar zullen dezelven moeten renvoyeeren aan de Staaten Generaal, Raad van Staate, Staaten van de refpective Provinciën ofhunne Gecommitteerde Raaden, den Magiftraat der Steden, Hove Provinciaal ofte. HoogenRaad refpeetivelyk, ofte waar zulks ook elders zoude mogen gehooE» zutien &c, over- ren. En zullen niets vermogen te penomen uit Art. 14 inftr doen ofte te attenteeren, het welk de ^''de^'Ad^raaïh£g Privilegiën, Vryheden, Tractaaten, üfraai, voor wien dee-Contracten , Ordonnantiën, Handje infruftie eigentiyk vesten, Decreeten en Coftumen der met genaakt is. voorfz> j^j^ jn ^ generaa] % ofte : 1 van  JAARBOEKEN, November, 1789. 1505 van eenige Provinciën, Stad ofte Lid zie ook Art. 6 inftr. derzelver, in het particulier, pr32ju-Raatl van Siaatc l65ldiciabel zou mogen zyn. Art. 11. De Raaden voorfz. zullen, onder voor een gedeelte uit het bewind van den Heere Admiraal-^ de lnftr- Generaal, hebben het beleid en de ' * directie van den bouw en toerustinge van 's Lands Schepen van Oorlog, als mede van de Equipagien en Manfchappen, ofte Volk van Oorloge, waar mede de dezelve Schepen zullen worden bezet. En nademaal door het brengen van Nieuw; de voormaalige Collegien ter Admiraliteit tot één Lighaam , onze Re folutie van 19 Juny 1683 is gekomen te vervallen ; als waar by de voorfz. Collegien , met opzigt tot de betaling, op de refpeclive Provinciën waren geadfigneerd: mitsgaders ook de verdeeling in zesdens in Equipagien en Aanbouw, waar van het toenmalig gebruik den grond tot het neemen van de voorfz. Refolutie heeft verifrekt, en ook zedert is geobferveerd: zo zullen de Raade voorfz nogthans bezorgen, dat, in de diftributie van de onderfcheiden takken van werkzaamheid , uit de voorfz. Bouw, Toerustinge en Equipage refulteerende, zo veel mogelyk, in het oog worde gehouden, dat de meergemelde verdeeling van zesdens, in effecle, in de Kwartieren, waar dezelve tot dus verre heeft plaats gehad, blyve Rand grypen ; voor zo veel zulks met Ggggg 5 pnn- 's Gra- VENHA3E. Concept-In- Uruólie voor de Admiraliteit.  *sGrA- VENHAGE. Con^ c&pt-ln- JiruÜievoor dc Admiraliteit. 1506 NIEUWE NEDERLANDSCHE principes van goed beftier immers, overéénkomstig' zal mogen zyn. Art 12. ^VergelyktArt.H Inftr. En om daar jn ^ meesten dien- En Att. 26 inftr. 1597. &s van den Lande te handelen, zullen de voorfz. Raaden altyd vaste cor-1 respondentie houden met de Heeren Staaten Generaal en Admiraal-Generaal, zig ftiptelykgedraagende naar de Ordres en Refolutien, welke hun van wegens dezelven zullen toekomen, zo wel in hec equipeeren en toerusten , als het verdeelen , het. verleggen en het afdanken of opleggen der Schepen van Oorlog: ten ware de nood niet zoude mogen toelaaten de voorfz. Refolutien ds, t toe af te wagten; mits in zodanig geval de voorfchreeve Heeren Staaten Generaal cn Admiraal Generaal daar van daadelyk kennis geeven-: de, met de redenen, waarom zulks alzo zoude mogen zvn gedaan. ^T2Z?MlZEn zullen voorts zorgvuldig in agc jniir. colt. suP. neemen, dat de Equipagien, mitsgaders de Behoeftens en Amunitie van Oorlog, met de meefte ménage en profyte van den Lande, worden gedaan, gekogt ende bewaard. Art. 13. Gedeeitetyk uit Art. En ten einde alle uitrustinge ter is inftr. coii. sup. £ee, Equipagien ten Oorloge, met behoorlyke ordre en authoriteitzouvergeiyitt de Art. 5 den worden in het werk gefteld, en der inftr. 1589 en i597-overal een goeden eneenparigen voet daar omtrent geöbferveerd: zo zullen de  JAARBOEKEN, November, 1789. 1507 de Raaden voorfz. niet gedoogen, dat eenige toerustinge van particu- 1 liere Schepen, ter Kaap of ten Oor- ( loge geëpuipeerd, in de een of anderen Kwartieren van den Lande worde aangenomen ofte afgedankt; ofte eenige Vlote ofte inftrumente van Oorloge gemaakt ofte in Zee gezonden , zonder bsvoorens daar toe de toeftemming, authoriteit, en de Commisfie van den Heere Admiraal - Generaal , met de attaché van die van Met de attaché &c., den voorfz. Raade ter Admiraliteit,^j£^n-T"c 1 te hebben ontfangen; en voorts metrie.vaarder.s, de dato u fubmisfie van de Reeders en Bevel-junuay 1781. hebberen en Volk van zodanige particuliere Kaap-Schepen ofte Commisfie-Vaarders , aan de kennis. dis pofitie, en judicature van den Raad ter Admiraliteit; mitsgaders aan alle zodanige Reglementen , Inftruftien ofte Artikelen, op het voorfz. Stuk bereids gemaakt ofte nog te maaken, De laatfte inrtr. op het als tot meeften dienfte van den Landeftuk deiCommisfie-vaar. is, of zou mogen worden geoordeeld^™.13 van den » JiBte behooren. Art. 14. En op dat de Equipagien, die by Vergelykt Art. 3S er den Lande zullen worden gedaan, 4°- inftr. iw. met al het geene daar van dependeert,,,^"1^' v3070rede3* ten minften kosten bezorgd, en dencoll. Lande by goede en getrouwe opzigt niet verkort en worde ^ zullen de Raaden voorfz. met voorkennis en goedvinden van den Heere Admiraal Generaal, een Opper-, en zo veel meerdere Equipagemeefters aanftellen, sGra- 'enhaje. Con:ept In~ IruStie toor de eidmi' iqüu'tt'.  ijo3 NIEUWE NEDERLANDSCHE len, en tot alzulke plaatfen, als tot volkomen bedieningen van den navolgende artikel vervat, nodig, en den Lande dienftig zal wezen. En alzo aan de getrouwigheid, naarftig heid en goed devoir van de voorfz. Equipage meefters, den Lande zeer veel is gelegen , zullen de Raaden voorfz. agt neemen , dat dezelven hunne Officien,met alle zorgvuldigheid, naarftigheid en getrouwigheid, volgens derzelver Inftrudtie bereids gemaakt, ofte nog te maaken , be dienen; en indien zy eenig gebrek daar in zouden bevinden , in de beste rnaniere daar in terftond voorzien. Art. 15. conform Art. 39 inftr. Welkers voorfz. Equipage -mce1597. fters-Ampt en Officie eigentlyk zal item Art. 38 inftr. weezeri} de Schepen van Oorloge 'sS?' te bezorgen van al het geene zy nodig zullen mogen hebben; op den koop, timmeringe en Equipage derzelver goede en getrouwe agt te neemen, dat het Land in zyne Conditiën voldaan, en niet in de daggelden verkort moge worden : al het Gefchut, Wapenen en Materiaalen ter Equipage van den Oorlog dienende, wel en getrouwelyk te onderhouden en te bewaaren, en van de uitleevering van dien te verantwoorden ; en voorts alles te bezorgen, dat de uitrustinge van de Equipagie te Water verder zoude mogen verëisfchen; voorts mede te huuren en 's Gra- venha■ ce. Concept-InpruEtievoor de Admiraliteit.  JAARBOEKEN, November, 1780. ljoj> en heitellen alzulke Schepen, als tot vervoeringe van eenige Soldaaten,of tot het een of ander Exploiö van Oorloge nodig zou mogen weezen, en dezelven , des nood- van vivres te' voorzien; invoegen zulks hun door den voorfz. Raad ter Admiraliteit zal mogen worden geordonneerd: zigJW™*8™ vervolgens in alles gedraagende naar6 6 derzelver Inftrudtie reeds gemaakt ofte nog te maaken. Art. 16. En aangezien den Lande al me- m'uv'' de grootelyks is gelegen , dat de Conft.ruct.ie van 'sLands Schepen van Oorlog, in alle.de Kwartieren van de Geünieerde Landen, gefchiedde dp eene eenparige wyze; en dat de verbeteringen , welken zig van tyd tot tyd in de kunst zouden mogen opdoen, behoorlyk gade geflagen, en, daar het gefchieden kan , toe de voorfz. Conitruftie worden geapn'.iceerd: zo zullen de voorfz. Raa- De aanftelling vtn eeo gen , met voorkennisfe en op goed g-^^Gggg vinden van den Heere Admiraal-VL.erdein de Commisfie. Generaal, ftellen een bekwaam Perfoon tot Opper-Conftrufteur-Generaal; benevens een'of twee, of, des noods, meerder Conftrucleur» onder hem, tot alzulken plaatfe, als ten meeften oorbaar van den Lande: zou mogen worden bevonden te behooren ; en zullen de Raaden voorfz. gehouden zyn, uiterlyk binnen twee maanden na de initelling van den voorfz. Raad ter Aumiraliteit, een Con- s Gra/enha« 3e. Con~ept-In'ïructievoor dt Admiraliteit.  's Gra- venhage. Concept-In- ftruclic voor de Admiraliteit. j5io NIEUWE NEDERLANDSCHE Concept-Inftructie voor den voorfz. Ópper - Conftructeur - Generaal en verdere Conftructeurs onder hem te formeeren , en dezelve aan Zyne Hoogheid, als Admiraal Generaal, aan te bieden, om zyne goede meenïnge daar op te verftaan , en de 'meergemelde Inftruclie dien conform té arrefteeren. Art. 17. Conform Aft. 40 inftr. Wanneer eenige van 's Lands Sche,589. en Art. 41 }nftr-Den 0fte Vaartuigen van Oorlog , 1S9? meest woordelylt. ^ gQed ^ bekwaam ^ om ten Oorloge te kunnen worden gebruikt, zullen moeten worden afgedankt ofte opgelegd: zo zullen de Raaden voorfz. door de gemelde Equipagie - Meefters moeten doen bezorgen,dat dezelve Schepen, met al het Gefchut, Gewant, Zeilen, Ankers, Kabels en Gereedfchappen daar toe dienende, in goede reparatie, elke Scheepsbehoeftens afzonderlyk, by malkander gehouden en bewaard worden , zo veel mogelyk; om in een fubiet opkomenden nood, terftond te kunnen worden gebruikt. -:,'.') ,V rflnoC ■ \ tiöói Art. 18. VergelyktArt.41 inftr. Wanneer eenige Schepen, onbeï5»9- kwaam om meer ten Oorloge gebruikt En Art. 4* inftr. 1597-te worden , zuil en moeten worden opgelegd: zo zullen de voorfz. Raaden dezelve Schepen terftond doen beneficeeren ; het zy met dezelven in  JAARBOEKEN, November, 17K9. ijii in liet openbaar door deVendumcefter, Men beeft hier weg ofte, by gebrek van dien, door «^'^^ ander bekwaam Perfoon , met alle de^n overgaan van twee Gercedfchappen tot de Equipagie niet w» *« Collegie; om dat meer nut zynde, te doen verkoopen;™11 ***rw dn?r' jiiti-i uuitvuuj., r 'precauritssenoe^bv den ofte met dezel ven te doen ïloopen; verkoop kunnen gebruikt naar maate het een of ander, met worden , zonder een het grootfle nrofyt van den Lande, Commisfie van tweeLe-- rt . 1 i\- j j _r oen, die 7.\% zo wcini" meestovereénkomfbg dooi devoorlz liitden Raad,I10eten ve£ Raaden zal worden geoordeeld; enwyderen, als muar mo< len van de Penningen daar van ko-Seiyk is. mende, den Ontfanger - Generaal ter naaller reekeninge doen verantwoorden. Arï. 19. - En ten einde alle Inkoopen van Hout en andere Bouw - materiaalen , Gefchut, Kruid , Scherp, Hennip,' Gefteld in plaats van of andere Behoeften* voor den Bouw, *^J^*% uitrustinge of equipeenng van sLands inftr. ,597. Schepen" vereischt , met de meefte zbrge j ménage en eenpaarigheid worden' pedaan, en daar toe de beste' Maar, zo veel zulks gelegenheden waargenoomen ; J^SHS* dè voorfz. Raaden bezorgen, datdedeil) aCcordeerende met Onpercquipagie meefter,metdehulpchit Reglement vooi en adfiftentiè van de refpeclive On-*sLnnds WerfteAmfter. der - Equipagie - meefters, die in allen >m' opzigte aan denzelven zullen wezen gefubordonneerd, zal 'zorge draagen, om alle de voorfz. Inkoopen, onder aggréatie van die van den voorfz. Raad, aan te gaan en te fluiten; en, zo nodig mogt worden geoordeeld, om de benodigde Goederen, ofte een gedeelte van dezelve, by publieke aanbefteeding aan te koopen, de Conditiën van aanbefteeding daar van i0«v i op- 'sGra- ' i-ENHA3E. Jon* ■epl InIruStiettoor de ' ddmi-' ' "alireiP.  NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGravenha- ge. Concept-In' ftru&ie voor de Admiraliteit. opmaaken, en aan de voorfchreeve Raaden ter goedkeuring overgeven; en voorts mede bezorgen, dat de Magazynen en Ammunitie - huizen , van alles , naar vereischt van zaaken , blyven voorzien, en daartoe aan den voorfz. Raad, van tyd tot tyd , de nodige voorftellen doen: met verderen last aan de voorfz. OpperEquipagie-meefter, om van alle'den voorfz. Ammunitien, welken ingekogt worden, of in voorraad zyn, goed en pertinent Register te houden, en door de overige Equipagie-meefters te doen houden, om dienvolgens de Equipagie-meefters van de uitleveringen van dien, welken, zo ménageus als mogelyk, zullen moeten worden gedaan, na behooren, te kunnen doen verantwoorden. En om zo veel mogelyk alle abuizen en de misbruiken dien aangaande te verhoeden , zo zullen de Raaden voorfz., van tyd tot tyd, en wanneer zulks dienftig zal worden geoordeeld, zonder daar toe nogthans eenen vasten en bepaalden tyd te houden, twee uit den hunnen committeren, geadfifteerd met een der Minifters uit den Raad; welken zig naar de Kwartieren , daar het nodig zal worden gereekend , zullen begeeven om met alle de vereischte zorge en attentie naar te gaan, te examineeren en op te neemen den ftaat en de directie van Magazynen, Arfenaalen, Werven , en wat dies meer is, en van hunne bevinding aan den voorfz. Raad rapport te doen. En het zal aan die van  JAARBOEKEN, November, 1789. 1513 van den voorfz. Raad, deszelfs Ministers ofte Bediendens, niet geoorloofd zyn, eenig part ofte deel te heb- , ben, aan eenige leverantie van Hout, Kruid, Scherp, Gefchut, Wapenen ofte andere Goederen, hoe ook ge- < naamd. , Art. 20. VergeljrktArt.45 inftr 1589. en Alt. 4Ó Inttr De Raaden voorfz. zullen meede, '5i/7 t zo veel in hun zal zyn, bezorgen, De tnftr Van 1597 dat 'sLands Kapteinen ter Zee hunzegd: dat de monftcnng vol getal van Volk op derzelver on-zal ëcrchieJen by eenige derhebbende Schepen mogen hebben; £ en zullen dezelven tot dat einde door pra(ftyk in een pure Cezodanig bekwaam en gefchikt Per-remonie heeft gedegefoon, en zo dikwyls als zulks nodignereerd>laat ™» da"i 1 . j 1 j j _ „ — maar men besrytH, zal worden geoordeeld, doen mon- Jat de nwnitering* zonfteren, ofte ten minden de revuë van der de prsefentie vin een hun Bootsvolk doen neemen,en daar';'' meerder van de Raanaar de Ordonnantie van de MeM^J^^ kost verleenen. En indien eenige i «echarvoor de zodanigen worden ingehou-E den, voor den tyd, dat zy van de Schepen zouden mogen zyn geweest, len zal het kostgeld aan Land worden ' verftrekc Art. 21. Zullen voorts, by het doen van Gefteld in plaats vin ! eenige betaalinge van Soldye aan hetne( Art inftr. 1589. iBootsvolk, het zy in het aanneemen, * Au- lmlr« 1 afdanken , of ondertusfehen , be- ' izorgen, dat een bekwaam Perfoon, Hiihhh door 's Gra- venha3e. 'Jon•eptln» 'Irudtiè wor de ddrni•aliteit.  'sGra- venhace. Con- ee.pt-Inflruclievoor de Admiraliicit- [5t4 NIEUWE NEDERLANDSCHE door hun daar toe geauthorifeerd, daar by tegenswoordig zy, om ernftiglyk toe te zien , dat nogte het Land, nogte het voorfz. Bootsvolk, in dezelve niet mogen worden verkort. Art. 22. VeVgdykï de Art. 3 En ten einde alle goede ordre, d;r lnttr. ic«9 en isy?- discipline en toeverzigt worden geobferveerd omtrend het Volk te Water en hun bedryf op de Zee: zo zullen de Raaden voorfz. hebben kennisfe en judicature over alle Buiten en Prinzen, die door de Schepen van Oorlog dezer Landen , ofte doorSchepen by Particulieren uitgerust, en op Commisfie van den Heere Admiraal- Generaal uitgevaaren, zullen worden agterhaald en ingebragt; mitsgaders van allekwestien en gefchillen , die tusfchen eenige van de voorfz. Schepen zouden mogen ryzen, van alle i misbruiken en roisdaaden , die by eenige van dien zouden mogen worden 'gecommitteerd; als ook over de geenen, die van eenige Zeerooveryen | zullen worden betjgtofteagtuhaald j om over alle de Deliclen , binnen Scheepsboord geperpetreerd,door eer Krygsraad recht te doen doen, en| voorts over alle de voorfz. PerfocM nen en zaaken te wyzen , als zy , vermogens de Placaaten en Ordon-j nantien , bereids gemaakt ofte nog tc maaken, van regtswegen zouden vinden re behooren. Des dat de Delicten buiten Scheepsboord gepleegd,* en niet wezende Militair , gefl;rafs| mo«:  JAARBOEKEN, November, 1780. 1515 mogen worden by de Magiftraaten, Officieren en Jufticieren van de Steden ofte Plaatfen, in welkers Juris- , dictie dezelve geperpetreerd , ofte de Delinquanten gevonden zullen worden. Art. 23. [ De Repraafentant van den Heere uitde Art^derioftr.' Admiraal-Generaal; de voorfz. Ra**589e" ij97'inei uitlc-! den ter Admiraliteit, nogte de Mirdc 0Bic'e"ttie nisters van den voorfz. Raade, de Vendnmeefters nogte de Bediendens van de Admiraliteit, en generaalyk', geene Officieren ofte Krygsluiden ter Zee , zullen mogen op Vrybuit reeden, nogte part of deel daar in te hebben, zonder expres confent van de Heeren Staaten Generaal; op pee- op pcene &>c ne van te verbeuren haaren Staat en Uit Art. 07 mier inftr. . 8g en Vs.ftiisfie Ofte Vrybuit uitvaarende, eo,meest conform. ■ eenige Buiten ófte Prinzen hebbende bekomen, zullen gehouden zyn, dezelven in een der Steden ofte Havenen dezer Landen , daar zulks het zoude mooeiyk hun best gelegen zal komen , in te"ie' ondtenftig syn, dat brengen: ten waare zy by Onwéder 'CT een penaliteit op •' Hhhhh 2 Te' rw'"ue vs" 's Gra- venha- ;e. Jon- ■ept-In. Iructie 'oor de 4!:ni- •aliteit'  1516 NIEUWE NEDERLANDS CHE 'sGra- VENHAGE. Concept In firn cl ie voor de Admiraliteit. dit Art. wierd gefia- Tegenwinden, ofte den Vyand, daar tueerd* in wierden verhinderd. Art. 25. Conform mutaih mw jje Raaden voorfz. zullen op alle K^SJe^S^fe6060^ f"ige *****' ^ Oorlog ofte Vrybuit uitvaaren, alle goede ordre ftellen, dat zo haasc eenige Prinzen ingekomen zullen zyn, dezelven by eenigen, fpeciaalyk by hun te committeeren , wel en getrouwelyk mogen worden bewaard. Art. 26. ve.geiyht de Art. 9 Waar na zy, zonder uirftel, een derü,itr. va» 1589 e» der Vendumeefters van de Admiralè9J' liteit zullen committeeren en ichik- ken, om ten overftaan van den Secretaris ofte Griffier, ofte van een of twee Cierquen uit de Secretary, alle goede ordre te ftellen , dat de Goederen daar in wezende wel en zorgvuldig bewaard, en van het geene doenelyk , Inventaris gemaakt,! ofte anders, in Koffers, Tonnen or Pakken wezende, toegezegeld worden , zo als zulks het gevoeglykst zali kunnen gefchieden; welke zonder \eu zuim in handen van den Raad en Advocaat-Fiscaal zullen overbrenger^ alle de Scheeps-Papieren, Charte-f; Partyen, Brieven, en anderzints bj| de voorfz. Schepen wezende; teiii einde de voorfz. Advocaat-Fiscaal; uit dezelven , en het geen van d^ Schippers en Bootsgezellen, by exaj; rmT  JAARBOEKEN, November, 1789. 1517" minatie onder Eede , zou kunnen 'worden vernomen, zoude mogen pro- cedeeren tot prEeparatoire Informa- tien, of fchriftelyk in den Raad te worden overgebragt, ten einde na < bevind van zaaken daar in verder te , doen, als zoude moeten behooren. Art. 27. En zullen voorts geene der voorfz. verpelykt de Art. 10 Goederen gelost mogen worden dander mt- e" lW' in prefentie van den voorfz. Secretaris, Griffier ofte Clerquen: welke gehouden zullen zyn pertinente Inventaris te maaken van al het geene gelost zal worden , met goede en duidelyke Declaratie van alle Waaren cn Koopmanfchappen daar in zynde; met uitdrukking van de foorten , nummers of merken, waar mede geteekend, en van het geene verders tot Declaratie van dezelven zou mogen dienen ; welken Inventaris zy gehouden zullen zyn aan den Raad over te brengen, zo haast dezelve gemaakt is; en zullen de voorfz. Goederen in een welverzekerd Pakhuis worden gelegd': zo dat zy niet in het min/ie gedemanueerd , veranderd ofte veriteeken worden. Art. 28. En indien eenige gereede Pennin- Conform nn-tmis aw> gen, Paarlen Gefteenten J^jB^VlAS dien , of ander Goud of Zi'ver , gemunt of ongemunt, of eenige andere kostelykc Goederen , voor Piinzen Hhhhh 3 fen 's Graven hase. •Cpl-ltl' ïruclde •oor de ddmi' '■alit-eit.  NIEUWE NEDERLA NDSCHE en Buit ingebragt zouden mogen worden , zullen al het zelve terftond toezegelen , en zonder uitftel, alle die van den Raade daar over geroepen zynde, ten minden iu de praïfentie van liet meerendeel van dien, overtellen , wegen en pertinenten Inventaris en Declaratie daar van maaken ; welke zy te Tarnen gehouden zullen zyn te onderteekenen; en zullen de voorfz. Paarlen, Gefleenten , Kleinodiën of ander Goud of Zilver; gemunt of ongemunt, of iets diergelyks kostelyks, hei weikc vervrcemdinge fubjeft zoude zyn, toegczegeld, onder behoorlyk Recepis, leeveren en heftellen ter. Huize en Comptoire van den Ontvanger - Generaal van de Admiraliteit; welke aldaar zullen blyven berusten rot de definitie der zaake, om me daar van gedaan te worden, als naar behooren. Art. 29. Cor.form mutath mu- Na rapport van den voorfz. Secrederl'Ti t A"' ,3fè*i GriCler ofte Clerq van de Sel5p7.cl ' r' l'-h'J e" cretary, zal voorts, desnoods, tot rader en fcherper Informatie en Enqueste jw.oiden geprocedeerd, het zy voor net geheele Collegie .van den Raad , ofre voor eènrgen daar toe uit den Raad te depufeeren ; of anderzints zal de verdere Enqueste mo, ge»T opg'.i;oiiccn worden , tot dac Partyen nader zullen wezen gehoord j. zo als zulks by ue meeste Hemmen, oorbaar.'y kit zal worden bevonden. . •i ' — • - ' .' ,1 . | Art. 30. 's Gha- VENllAGE. Con_. cept ftfr firucjjk voor de sldmi raliteit.  JAARBOEKEN, November, 17&9. 15tj Art. 30. Vervolgens zal ten eerften Recht- mam. . .-r dage (voor zo verre de voorfz. Pr^^^c"!'^" Haar zen ofte Prinzen - Goederen door M,)g. van 9 Nu'sLands Schepen mogten zyn veroverdvembcr 17111. en opgebragt) door den AdvocaatFiscaal van den Raad A^/ow Ojf-cü; en, Cvoor zo verre de voorfz. veroveringe mogte zyn gefchied door fchepen van particulieren, met commisfie van den Admiraal - Generaal voorzien,) door denzelfden AdvocaatFiscaal Ratione üffic/i, en de Reders én Boekhouders van zodaanige fchepen, als Gevoegdens, van den Raad ter Admiraliteit worden verzogt authorifatie, om by Edicle te citeeren allen cn een iegelyk, welke zoude willen komen tot reclame ofte befchutte van de voorfz. Prinzen en Prinzen Goederen; en, ingevalle van contumacie, zullen de verdere Citatien ten dien einde worden gedaan van 'veertien toe veertien dagen; ten ware uit hoofde van de evidentie der zaake , genoegzaam wierde geoordeeld te doen procedeeren van agt tot dagen. En, by het verleenen van het vierdedefault ex fuperabundarui, zal teffens worden gedisponeerd op den overgeleverden intendith; en de voorfz. Prinzen en Prinzen Goederen zullen worden geadjudiceerd aan de geenen, die daar toe gerechtigd zullen worden bevonden. Hhhhh 4 Art. 31. 1 'sGra- venjbage. Concept-In* llrucïie voor de ■ Jdmi r.alïteit.  1520 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Concept Infiruüievoor de Admi' rauteit. Kieuw. Art. 31. Maar volgens liet voor T}e voorfz. Prinzen en Prinzen Ho".'»'mog^Re'oi."vanGoederen zullen vervolgens, zo kort 9 Novemb 1781. mogelyk na het afloopen der Procedures (en zelfs ook voordien tyd,zo dikwyls uit hoofde van bedernykbeid der Goederen of om andere redenen, een vroegere verkoop mogt worden toegelaaten,) worden verkogt; onder conditie dat van alle de ingelaaden' Koopmanfchappcn , niet alleen de Provinciaale lasten, by aldien 'er eenige verfchuldigd mogten zyn, maar ook 's Lands inkomende Rechten, zo van Convoy als anderzints, zuilen moeten worden voldaan volgens de Placaaten en de ordres op deu ophef van de Middelen te Water geëmaneerd ofte nog te emaueeren ; en, voor zo verre deingebragte Goederen, by de voorfz. ordres en Placaaten niet bekend, of NR. de Refol. van 9 verboden, mogten zyn,zal het ConNov. 1731 definieert voygeld daar van tegens drie Guldens t^^tthZl van het honderd van de waarde derïnitf. van 1597, weiit zeiven worden bereekend en voldaan. Art een der Articulen Zo Zullen ook boven de Kooppender Inftructie van den jn„ n n „ wonjen befprooken tOt Vcndumeelter niimaakt, ar 0 r ,, . waar op vervolgens zal rantloen twaalf grooten van elk pond te lenen ftaan by dafor- Vlaams, en dezelven twaalf grooten antie 01 rev.fie van de verdeeld , zo als zulks nader zal Inftr van ue Veimuniee- , 1 /• . 1 (lers> worden gedefinieerd. Art. 32. Hoofiteakelyk , con- En op dat alle zaaken te beter geëK- inft"r589 ln1ro7?derPedieerd en in Rechten gevorderd ••mogen worden , zullen de voorfz. Raaden ten zeiven einde fpceiaaliyk " " '.. de-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1521 deftineeren en toeëigenen vaste dagen ter weeke; op welke dagen de ge- 1 fchillen en difterenten, tusfchen Par- E tycn op de zaaken ter Admiraliteit vallende, zullen worden afgedaan, < ten waare de dienst van de gemeend 1 zaak anderzints mogte komen te vor- j deren. \ Art. 33. i Zo wanneer ten definitive gedeli- Hoofdaukelyk . eenbereerdzal worden om tedecideerenf«« metdedr%^eI^ eenige zaaken van Buiten en Prinzen 8j) enn97. Goederen, in dewelken de gerechtig- J ' heid van den Tienden Penning aan den Admiraal Generaal zoude competeeren, zullen dezelve zaaken befiooter. en gedefinieerd worden b'y die van den voorfz. Raad alléén, ten minden vyf in getale; ende zulks in abfentie van den Admiraal ■ Generaal ofte van zyne Rcprasfenr.ant. En zo wanneer eenige Zee-Roovcrs, of andere Vyanden van den Lande ingebragt zullen wezen , zal de voorfz. Reprsefentant, zo veel mogelyk, op alle rechtdagen van dezelven, hem preefent vinden; en inzonderheid wanneer de Sententie definitivelyk zal worden gegeeven; mitsgaders op de pronunciatie van alle definitive Sententien van importantie, raakende ingebragte Prinzen ; en zullen alle dezelve Sententien gepronuntieerd worden op den naame van den Admiraal - Generaal en van den Raad ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden. Hhhhh 5 Art. 34. s Gra- . 'eni1a- , . tru&f'e •oor de dd:;:i- \  1522 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE. Concept-In» fiructie voor de Admiraliteit. Art. 34. conform de Art. 10 De voorfz. Raaden zullen nog onder beide inftr. iS8p ender benaming van Rapport-Gelden, I7y7" nogte anders van extraordinaris Be¬ foignes , partyen ietvves mogen afeisfchen, nogte neemen in eeniger maniere; maar zig te vreden houden met derzelver gagien. Art. 35. Nieuw, By het inventarifeeren , het be« Maar volgens het voor kwaam en te gelde maaken van eenige fchntï vau Haar Hoog», ■ r? ■ ^ , „°, Mog. keibl. vaa p No Prinzen en Prinzen - Goederen, zal venter 1781. alle mogelyke ménage worden betragt; zonder dat uit hoofde van vorige Refolutien, ordres ofte gebruiken, hoe ook genaamd, tot lasten van het proven ue dier Prinzen of PrinzenGoederen, zal mogen worden gebragt eenigerhande gratificatie, meerder dan de nodige Daggelden ofte Leges voor de Suppooftèn of andere particuliere Perfoonen. Maar zullen uit het onzuiver provenu van de voorfz. goederen, behal ven de Proceskosten, No-' tulen, Sententie- Gelden, mitsgaders de Vacatiën der Minifters,of andere" perfoonen, buiten de plaats der refidente van den Raad, by aldien zulkszou mogen hebben plaats gehad, eeniglyk en alleen mogen worden vooraf betaald zodanige kosten, als nodig zyn geweest tot confervatie inventarifatie of verkoop van voorfz. Goederen, mitsgaders de Declaratie wegens extraordinaire moeitens en vacatiën van den Vendumeefter; mits mee  JAARBOEKEN, Norcmlkr, 1789. 1523 met het fchryven dér rekening, het opmaaken der Repartitien, Buit-Rolden-ofte anderzints, boven hetgeen , hem uit de Rantzoenpenningen is .toegelegd, niet meerder bedraagen, dan uiterlyk één per cent van het zuiver en deelbaar provenu. Art. 35. ■ Insgelyks zullen de voorfz. Raaden, conform met dc Ara. zo wanneer eenige verkoopinge van 21 der beide 1%. vM Buitgoederen zal zyn gedaan geden--^-^ met ,| ken cn bevordei en, dat de Vendu-Ar; Van di10. meefter daar van, ten langften binnen item Art, asinftr.is'go, dc« tyd «M ^ rekening ovenevere ten Bureele van li;i NB. Wanneer men dit Waar na zal geprocedeert worden Art. vergelykt met Art. tot het maaken der verdeeling ofte S:S^tvmto?/,tMPa!?Svao 1^ zuiver overfchoc hetzelve vee! meerscex-van de Fnnzen of Prinzen-Goederen, tendeert i.s. — Maar hei en ieder volgens deszelfs gerechte SröJr*?* omaandeel, in de maniere hier navoltot Maarneid te breiden w„nrip. ' een zaal;, waar omtrendScuuc' de prnclyk veel geva- rieer.iiecit. — By vn„r- Dat voor eerst en vooral, van eeSt 'Zctj^ïn het z»»«r en d£èlbaar oyerfchot worden ; die van het ecner Prinze of Prinzen Goe- t'and, nameiyk, of die deren, (op wat lengte of breedte ^&«erStó de voorfchreeve Prinze mogten fchii uitiha'akt. 2yn gemaakt, en het zy dezelve .Men moet zig herin- door 's Lands Schepen van Oor- Sjf*3j tl hw An 21 loge, ofte door Particulieren op fan tie jnltr ito^. 'eïn. . ~ . r r ferprètesfa is g?wpr"en commisfie uitgevaaren , mogte >y Acte van t April ifje2, zyn veroverd,) het gerechte tien- sn dat daar by aan den de gedeelte zal worden afgetrok- "rifcn'de 'v\n Sgg*! ken ten behoeve van den Heere ;en, f .schepen van Oor- Admiraal - Generaal; de fchepen <$, Gefchut en Aramu- van Oorloge, Gefchut en Am- Sb?a'£ munitie van Oorloguitgezonderd, yopicu»! cancri; cn een we'K Seen deel aan het voorfz. ertigiie van dito prin- Tiende zullen uitmaaken. en , gemaakt a*n de cn- 're zyde van deitzelvtt r\ ~ t .. 11 . 'rtpicut;miezulksvoor Dat Va" het Seene als dafl ZaI yne Excellentie^ pe, • overblyveh; «jr/ zesde gedscticns '"», r» «#n van zyn ExGemteresfeerdens in de voorfz. «u »e£nd*e£ Commislie-Kedery , Volgens Co- donneerd'; is niet' geïtume, ofte voltrens hunlieder by- bleeken, dat daar omzondere Contracten, te worden !re(r,d "««-•«'«si/ ge- vertWlH 'ordonneert; weshalven Vd UCeiÜ. men recht heeft die Con- ceslie aan te merken als En dat, met opzigte der Prinzennc* "'^erende, - tn en Prinzen - Goederen, door *Lands°b0Uwd^"gedèe'ite & fchepen van Oorlog gemaakt, het dit Art., het welk de geene invoegen voorfz. na aftrek van portie van de" Admiraal de portie van den Admiraal en de^fS^^ Gerechtigheid van het Land , zal gemelde Concesfie ee. overblyven, zal worden verdeeld als "'oZi»'s geexrendcerd , volgt: 'e dü 0 Diüinche, of oe 1'riuzen aan dezen of aan eéepeti kant van den Tropieus Cancri zyn gemaakt ; van welke distinaie men de reeden niet wel' bevat; aangezien het Carafter van den Admttail overal behoord te werken. De Refolutie yan 20 July ,611 is al wederom nader setnterprei teeid by Relolune si May 1616; maar deeze ziet eigentlyk niet opde reparatie; en is betrekkslyk tot de quastieOf de senomer/e Koop. vaardy Schepen zullen komen in de Buit, maar vim de portie van den Admiraal moet afgetrokken worden,'ja dun neen; het welk daarb» met ia word gerelblveerd. ' De overig.- gcdecltens van dit Art. zullen minder zwarigheid lvden, aangezien de Refolutie van 9 Nov. i7U daar roe den grond heelt gelegd , gelyk 111 margme ftaat aaiigereekend. Maar iitj Refolutie roérd de quseaw, hierboven gemaakt, omtrekt >Gra- ENHAE. -on- ept-Iiu- ïru&ii •oor de ichni- ■ciliieit.  1525 NIEUWE NEDERLANDSCHE ,'SCHA.VKWHACE. Cou- cepl-Inflruciievoor de Admiraliteit. V' nj de portie, van dra Admiraal, in het geheel niet aan. Daar iva-. .mogelyk ie minder reden toe, vermits Haar Hoog ,Mog. by Re1,1,me van 12 Jauary it8 1 de Gerec!itighc;d van het Land, geduurende den toenmaljgen Oorlog, tot eucouragemeut, hadden ge-eedeerd aan de Veroveraars. Maar, ziet men de zaak voor een oogenblik met attentie in, zó zal men vinden, dat dit point 'namelyk, welke portie liet eerst moet afgetrokken worden,) éénmaal 111 iet gedecideerd worden, of anders zal de portie van den Admiraal gedtmrig varieeren. — Zulks leverd dan een reden te iffleBC op, óm Bé Refolutie van 1 July 1601 te homologeeren, en de Tiende van de" Admiraal, aanftonds, en in dc eerfte plaats, af te trekken van het deelbaarpro« yenu; waar door zekerlyk die portie geWedèfiteerd word, maar'ook alle Cavillatieu voor het vervoig afgefneeden worden. Conform Refol. 9 November 1781. ÜitRefol. 9 November l^öi , 111 dezen op/.igte gegrond op Refol 21 Maart 16 <6. Als by welke laatfte Refolutie san de Advocaat Fiscaals , uit de Prinzen, by 'i Lands Schepen ge. maakt, een aai.deel word toegeftaan, na rato dat 's Lands Kapteinen in Maandgelden komen tc genieten, en verder niet. Terwyl het genieten van den feitigfl.cn Penning van Prinzen, by parii- Dat daar van bevorens zal worden geformeerd een Buit-Rolle, ingerigc naar proportie van de Soldyen, welke ieder der Officieren en Manfchappen, by het begin van het gevegt aan-boord zynde geweest, ter maand zoude mogen winnen; zo en in dier voegen , dat de Kaptein ofte commandeerende Officier van het fchip voor uit zal genieten her. Handgeweer en Buskruid en de Victualie van het veroverde fchip of fchepen ; en daar en boven in de voorfz. Soldy- ofte Bui trol le worden getrakteerd tegens 200 guldens 's maands. Dat daar by ook zullen worden gebragt de Luitenant - Admiraal, onder wiens Vloot of Esquader zodanig Schip of Vaartuig zoude mogen behooren, tegen 400 guldens 's maands , bet zy dezelve Luitenant-Admiraal by het gevegt tegenswoordig zou mogen zyn geweest, ofte niet; de ViceAdmiraal tegens 300 guldens en de Schout l>y JStwht tegens 2JQ  JAARBOEKEN, November, 1789. 250 guldens, Voor zo verre na-culiere schepen , ge., melyk de verovering ter hunner Eg&'fc &jftS£i prafentie, en door fchepen onder gehouden. t hunne ordres, gefchied ZOUde mO- Hoe zéér men hier ge gen zyn; mitsgaders de Ailvo-^^f^^ caert - diseaal van den l\.aad ^ begryjn: men-tefiens^ ter Admiraliteit tegens 200 gul-dm beide de Fiscaal ,y dens'smaands, en den Secreta-iilcaciu^]Sl .oi Griffier,; ,\ ■„■ j„ ; dn aandeel in de Buiten ris en Griffier van denzelven 20lidL,„ kutinen „j^.. Raad, met hun beiden tegens eensdeels, om dat die, 50 guldens per maand ; en de Bedieningen p haar zei- overige Officiejn* g^.^^lSÏSS £ p/i?r£» verder volk van Oor- derdeels, om de portie loge tegens het montant hunner van de Verover aam te wezentlyke Soldypenaingen per '^neficeeren. maand. Dat voorts, wanneer de Heeren Staaten Generaal hier namaals zouden mogen goedvinden, om op het voorbeeld van het geen wel eens in vroegere tyden is gefchied, tot encouragement, de Gerechtigheid van het Land aan de Veroveraars af te ftaan, die zelve Gerechtigheid op de hier bovengemelde wyze zal worden gerepartïtieerd; na dat in alle gevallen de portie van den Admiraal van het geheel zuiver en deelbaar provenu eener Prinze zal wezen afgetrokken, gelyk zulks aan het hoofd van dezen actikel is vermeld. Art. 38. Alle Mandamenten , Provifien , Vergelykt de. Art. 50 Appoinjementen, Sententien en Or-In*£ ^ evnan!5-7; donnantien, die by de Raaden voorfz. zegt, dat de Vrevftk ua Volgens den last en inhOild van deze gevraagd worden van de Jn- SlUten • Generaal, ofte sGra« 'ENHAE. 'lon- ■ept-In- ïruclie 'oor de 4dmi- -aliteit.  NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGka- VENDAGE. Con- jfrudtic ycm'r, dc Admi, ra !i: ju. I van den MmirauiGene-Inftructie, zullen "worden verleend, ;i^,u1tnto'n!U AiSgegeeven, gemaakt, en gearrefteerd, getaaten, vermits zulks zullen volkomen effect, fbrteeren en in dien tyd zag op een reëel of metter daad ter executie wor- SÖSWï ^SefteW. haar f jn- plaats heelt, nameiyk ,noud, by de Deurwaarders of Exdat de i'taaten-Generaaiploicteurs daartoe te committeeren; niet permanent waren zonder dat hgm iemand daar Van'zal vergaderd : d^ar en bo- , ,, , , , ven ziet men niet, hoe moSen beroepen of beklaagen aan de Admiraal - Generaal, eenige andere Rechters; het zy by naar de tegenswoordige apbél, reformatie of anderzints; bezou houdelyk nogthans , dat in Civiele zaaken, welkers belang zal excedeeren »*)De inftr. van 1507 de fomme van guldens (*), re- zegt 6;o guUuu; vifie of propofitie van erreur aan de Heeren Staaten Generaal , binnen 's jaars, zal mogen worden verzog 1; weike Heeren Staaten (door de voorfz. Raaden fommierlyk geïnformeerd we- De inftr. van 1 co- zegt zende,) zullen committeeren zee'vtn, dog volgens het Rechtsgeleerden , of anderen bekwaategenswoordig gebruik me pei-rbonen, omals Adjunct-Revi- wol den er«i' benoemd. - c ri il . 8 feurs, met die van voorfz. Raad het Proces te revideeren, en daar in te fententieeren, of de Penningen , van de Goederen gekomen, den Gecondemneerden zullen behooren gereftitueerd te worden, of niet; en zal de Reyident gehouden zyn zo veele Penningen te configneeren , als de voorfz Raaden , naar de grootheid van het Proces, voor hunne Vacatiën en die van de voorfz. Adjuncten, zullen arbitreeren nodig te wezen. Vergelykt Art. 10 van Art. 39. Ie Inftr, voor de Adin. nc85l0en1'vaua"nI Febr'. En op dat de Raaden voorfz. mid[38Ö. del zouden mogen hebben, om al Item Art. 25 en a& nec Inftr. 1589.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1529 het geene voorfz. is, te kunnen ef- Er, Art. 27 cn 37 &*■ 3 fectuecren; zo zuilen alle de Pennin- X^"-^^ 1 gen, die over de Geünieerde Landen van s,aate 1651- •< zullen procedeeren van de Convoyen AiiefprakendeuitHaar en Ticenten-, ofte confiscatie* .eö "oog Mg»-, mulóten ter oorzaake van dien; mits-2J oaober 1582. gaders over Buiten en Prinzen, te Menheeft uit dit Art. ■] Water inkomende, of vallende, bly- geinaten het zenden van, ven geëigend en gedeftincerd tot^\ï%Z^T^Zverval van de kosten van den Oorlog te„ Generaal, het welk. te Water, met den aankleeven van waarfchynlyk, in de01* dien,en tot dat einde worden gefteld in handen van den voorlz. Raade, de-StaatenGeneraa] wicrd gelyk dezelven gefteld worden mits gedaan, maar thans zedezen ; zonder dat de voorfz. Pen-dtrd onfaeugelyke tyden Dingen tot eenige andere zaaken zullen ™ en oök ni'eï meer no! mogen worden gediverteerd. dig is zederd de inftel- l'iig van de Reekenka- Art. 40. fer.'aan welk.e de ^ Remn;en van dtm Ont¬ fanger-Generaal jaarlyks En om alle confufien in dezen te ter verantwoording moevoorkomen , en om te gev oeglyker ten worden toegezonden ordreop de tetaalinge van de voorfz. t p" volgende lasten van den Oorlog te Water, . met het geene daar van dependeert, Vergelykt Art. 35 Inte kunnen houden; zo zullen alle de^^- ^ Penningen, inkomende van de voorlz. Convoyen enLicenten, Confiscatien, en Mulclen, mitsgaders van de voorfz. Buiten, Prinzen en Prinzen Goederen, by de refpeftive Ontvangers en Convoymeefters worden overgebragt en betaald in handen van den OntvangerGeneraal van den voorfz. Raad ter Admiraliteit; behoudens dat de voorfz. particuliere Ontvangers cn Convoymeefters zullen mogen worden geauthorifeerd, om uit de Penningen van Iiiii hun s GrA- ?f.nha:e. Zon•ept-In* 'Iruelie 'oor de 'Jdmi'ctliteit*  'sGra- venhage. Concept-Inftruciie voor de Admi- ' i'uliteit, \ | ÏJ30 NIEUWE NEDERLANDSCHE hun ontvangst te betaalen zodanige Tra&ementen, aks op derzelver refpeclive Comptoiren zouden mogen vallen, mits daar van aan den voorfz. Ontvanger - Generaal behoorlyke verantwoording doende; welke Ontval ger- Generaal gehouden zal zyn van al het voorfchreevene te verantwoorden, in conformiteit van de Inftructie voor denzelven gemaakt of nog te maaken. En zullen de Raaden voorfz. op dezelve Penningen mogen ordonneeren betaald te worden de lasten, vallende op den Oorlog te. Water, welke voorfz. Ordonnantiën aan den voorfz. Ontvanger - Generaal, in deszelfs Reekening zullen worden gele-, den, daar en alzo het behooren zal, en in voegen zulks zou mogen worden ; geordonneerd. Art. 41. Vergelykt Art. 8 inftr. Zullenvoorts medenaarftig toezigt ïNöv i5;is,en lyFebr!neemen en bezorgen, dat zo wel de fc1;e\\dminiL"c'nla"d Comtnifen - Generaal, als andere pari'cm Ari.' 3o inftr ticuliere Commifen en Bedienden van 1589- ' " de Convoyen en Licenten, zig dragen Art. 2t inftr. col] en regtiléeren naar de Inftruftien, UEn Art.3i inftr i5t.7. Lysten en Ordonnantiën,hun refpective gegeven of nog te geeven: en dat in den ophef van de voorlz. Convoyen en Licenten overal een gelyken en eenpaarigen voet worde onderhouden; mitsgaders dat het Placaat op de voorfz. Convoyen en Licenten, gemaakt of nog te maaken, in alle zyne poinden en leden ftrictelyk agtervoigd wor-  JAARBOEKEN, November, 1789. ty%\ worde , en indien zy bevonden, dat byeenigen der voorfz. Officieren gebrek ofte wandevoir plaats had, en dat dezelven zig niet kweeten naar behooren : zullen zy dezelven aan- uitgeiaaten éyne Exftonds voor haar ontbieden, om ^cellemie' om de reeder oorzaak van dien te verftaan en daar'^ £**„tov7n zó». in te voorzien, Ln zo zy het zelve de Admïiaal - Generaal niet kunnen remedieeren , zullen ter- mK de tegenwoordige ftond daar van de Heeren Staaten ConRf] examineeren , met deMen heeft de comtui- Lysten en genomene Biljetten en Acfen-Generaal daar by bijten te confronteeren , ende voorts doen adfifteereti, om dat [e fluiterj. cn zunen tot het zelve einde' X STlv'octlF 'de Commifen-Generaal van de recaal moeyeiyk valt, aiie fpecHve Kwartieren by zig ontbieden, «etails te examinccren; om jaar 0ver pCzamentlyk en over P$E*> zwarigheden, welken op het ftuk non daar toe voorkom u van de voorlz. Reekeningen zouden als de commifeo-Genc-mogen ontftaan, te worden gehoord, raai; een Amo, aan welk D Raaden voorfz. zullen daar temen zvne verroorene •*-' . -r. ■ j 1 i activiteit behoorde we- gens pertinent Register doen houden der te geeven, om het- Van alle Ordonnantiën, die by hun zelve waariyk van nut daar op gedepecheerd zouden mogen 'e Joc" Z}n' worden, om daar by ten allen tyde DeComra-Boekeuvan den Staat van derzelver Comptoiren- de Contrarolleurs heeft te ]jUanen Weeteil. men uit dit Art. gelaten , vermits die Amp- ~ tenaaren op verfebeiden Art» 4iJ* Comptoiren niet mest' voor handen zyn, en mo- . , gelyk geheel gemist zou- j)l Raaden yooifz. &c. Conform Art. 35 Jeu kuuntin worden, luitr. 151,7.  JAARBOEKEN, November, 1789, 1533 Art. 45. En aangezien de Inkomften, pro- Nieuw. c'edeerende van de Convoyen en Licenten , aan de Raaden voorfz. zyn ter hand gefteld, niet alléén om daar uit te vinden de kosten tot verval van den Oorlog teWater; maar ook teffens, om door eene eenparige adminiftratie de voorfz. Inkomften te beneficeeren, ■wanneer zulks zal kunnen gefchieden zonder krenkinge of bezwaarnisfe van den Koophandel: zo worden de voorfz. • Raaden by deezen gelast en geauthorifèerd, om, met adfiftentie van de Commifen Generaal, ernftiglyk gade " flaande de veranderingen en verbeteringen , welken, ten voordeele van de gemeene zaak, in de Lysten der Convoyen en Licenten, bereids gemaakt ofie nog te maaken, zonder merkelyké krenkinge van de Neering, Koophandel en Navigatie, zouden kunnen worden geïntroduceerd: welke middelen ook zouden kunnen en behooren te worden in het werk gefteld, om den verloop en de diverfie van de Neering en Koopvaart dezerLanden te verhoeden: dien aangaande, met by voeging van. hunne confideratien en advis, zodanige voorftellen aan de Heeren Staaten Generaal te mogen doen, als zy tot bereiking van de voorfz. heilzaame oogmerken, van tyd tot tyd, zouden meenen te behooren; alles ten einde de voorfz. confideratien en advis een onderwerp van deliberatie by de ' voorfz. Heeren Staaten Generaal, en de Staaten der refperftive Provinciën Iiiii 3 ge- 'sGrA- venhage. Concept-In' flruSiie voor de Admiraliteit.  's Gra- VENHAge. Concept-In- ■ (trudiis voor de Sldmiraliteit. !534 NIEUWE NEDERLANDSCHE geworden zynde, daar op vervolgens zodanig zou kunnen worden gerefolveerd, als tot meeften nutte van- de algemeene zaak zou mogen worden geoordeeld te behooren. Art. 4.6. Nituw, En ten einde zig daar toe te beter in ftaat te ftellen, zullen de Raaden voorfz. bezorgen, dat een pertinent Register worde geformeerd en gehouden op de Boeken der Convoyen en Licenten, wegens de inkomende en uitgaande Goederen; ten einde daar uit, door den tyd, zo na mogelyk, met een opflag van het oog, zou kunnen blyken van den aanswasch of vermindering van dezen ofte' geenen tak van den Koophandel; en ten einde teffens daar door zoude worden te wege gebragt, dat, op zekere en ontegenzegbaare gronden, de waarde van dezen ofte geenen tak van Com■ mercie; het belang van den Lande by het al of niet verleenen van Vrydoramen ;.en de importantie der Negotie met het eene Ryk ofte Natie boven de andere, gewisfelyk zou kunnen worden afgemecten. Nieuw. Art. 47. Dit Art. is gefteld inde ' plaats van Art. 28 der „ . , , . ,. inftr. i5?9 en i597. Ln vermits de ondervinding van — ' veele jaaren herwaards heeft geleerd, J%Sft£rS$ft de voor?: Inkomften ^ en uit de inrigting, die de Convoyen en Licenten niet toereikenCommisfte in haar Rap-de zyn, om uit dezelven te vinden pon voor de Admirah- alk de kosten van den Oorlog te telt heeft voorgefljgen; Wa  JAARBOEKEN, November, 1780. lygy Water met den aankleeven van dien: ^ door zou dc waare ■ zo zullen de voorfz. Raaden gehouden ^« ™ zyn, voor het uiteinde van ieder jaar, jaare aan de Bondgenooaan de Heeren Staaten Generaal over ren bekend raaken; voor te brengen een Memorie calculatief,^; ZToWïZd™ ■ houdende, zo na mogelyk zulks zou TOigens eombineerd met; kunnen gefchieden, den ftaat en de da .verantwoording, die, begrooting van zodanige fomme, metde Admiraliteit telken , 1 ö 1 j- ' it t ' ri jaare van de uitgefchoo' het employ van dien, welke boven de ten Pennillgen fa moe. Inkomsten der Con voyen en Licenten, ten geeven', volgens het ofte anderen, tot de eindens en tri Art. 4° hier boven, ftandhouding van 'sLands magt ter Spreekt mm m ^ Zee, VOOr het daar op volgend jaar, einde van dit Art. vaneen zullen moeten worden geëmployeerd; Petitie: zo ftrydt zulks ten einde de Heeren Staaten van de met met het Rapport van r r, • , . • , (de Commisfie, waar m refpective Provinciën daar in, hetgezegd wordj dat door zy met het brengen van dezelve fom- het brengen van een post me op den jaarlykfchcn Staat van°J?de" staat van Oorlog Oorlog, het .zy by Petitie, zoöd^^f^a^ kunnen VOOl'zien. Oorlogstyden ; waar vart exiraordinaris Equipagien, cn dus ook extra» , _ ordinaris Confenten, bef Art. 4^' gevolg moeten zyn. Nieuw. Vergelykt Art. 5 5 Inftr. Alle Ordonnantiën van betaalipgcnls^nn- 5? ln(ir ^ ^ zuilen geteekend worden by drie van zie Art. 21 inftr. Raad de voorfz. Raaden , wezende van Staaten tpii verfcheide Provinciën en by . den^ ^^«** Secretaris; ofte byabfentic van dien, j^i, bv den Griffier van den Raad ; en seeftfi Ordonnantiën van betaalingen wen herftde inftrnc- „ , , 1 • j° tie met dit Art. seam. zullen van waarde woracn gehouden, }.i ven, met de Notule van 'Regijlraia™ overeenkomftig mee Folio Tali daar op_ gefteld, W&JMES^S bevorens by de Declaratien , waar ordonnantiën van den voor Ordonnantie word gevraagd', Rand van Staaten. Die zullen worden gevoegd alle de.Bfr^J*^^ lil 11 4 hoet- W0órd,i,s. sGrA- /enh.A-* 3e. Zon* ■ept-Iti» trti&iè 'oor d& ddmi':0litei%  itfè nieuwe Nederlandsché 's Gra- VENHACE. Con'ccpi ƒ»« flruêtie voor dc Admi"retlileirs hoeftens, Bellekken en ander Befcheïden, tot de Ordonnantiën behoorende, en tot welker zaaken dezelven worden verleend; ten einde dezelve alzo mogen worden gezonden aan deGeneraliteits Reekenkamer, om in dezelve ook te worden geëxamineerd en gevifiteerd, of, namelyk, het Land wel gehouden zy in de Partyen, waar van de Ordonnantiën fpreeken; ende vervolgens van daar weder naar den Raad ter Admiraliteit gezonden, en aldaar de Ordonnantie als dan verleend, gèdepêcheerd, en laatftelyk wederom in de Generalïtcits Reekenkamer gezonden , om te worden geregiftreerd ; zonder al het welke de OntfangerGeneraal van den Raad ter Admira. Breit geene betaaling zal mogen does op poene van royeering. Art. 49. éenomen uit Art- 54 De voorfz. Raaden zullen ftellen ]tnitr. ifQ7; dog eenig en committeeren, boven de Equipa* ft! f'fln*\d\~ giemeefters, de Conftructeur- Generaal Bv aejnttr-van , ^ ; „ „ geidiied de aarjfteilrag,èn de Onder Conftructeurs , waar der Cherthers met ad- van in de Artikelen 14 en 16 dezer r%ea-\id'mMarmmi(Srïnftruftie bereids is gefprooken; de zoeveefU.SrKY^¥ura5^fr^ de Deurwaarders , nen geïnformeerd wor- daar zulks behoord ; de Bodens eü den, is zuiks zederd alle de Bediendens tot derzelver Verhulde in onbruik. gadering behoorende; mitsgaders ook de Cherchers in de refpe&ive Kwartieren, zo wanneer dezelven zullen komen te vaceeren. Art. jo. Vfr^eiykt Art. 54 20 wanneer de plaatfen van Inftr. ij»s. Ad-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1537 Advocaat-Fiscaal, Ontfanger - Generaal , van den Secretaris ofte Griffier; Contrarolleurs ; zo, van de Ontfangers ofte Contrarol ^ blyye». leurs, zullen komen te vaceeren; zullen de voorfz. Raaden twee andere bekwaame Perfoonen nomineeren, en < die aan de Heeren Staaten Generaal j prefenteeren, om een daar van te kiezeü en te committeeren. Art. 51. De voorfz. Raaden zullen bezorgen, Get JJ'e""- t Art. itJ dat alle Admiraals, Vice- Admiraals, ir.ftr Raad van Staate Schouten by Nacht, Kapteinen en 1584, en uit Ait.^vaa verdere Officieren ter Zee, mitsgaders *£™ al het Volk te Water, zullen zweeren Maij hefcft gemeend, en belooven, de Staaten Generaal der dat ai het Volk te WaVereenigde Nederlanden, '^M^ntmVi^é^ Unie en handhoudinge van de Ge-^™1^.^,^^,^. reformeerde Religie zullen blyven , hoorti ie prsefteeien. gchouw en getrouw te wezen, en dezelven, onder het gebied van Zyne Hoogheid, als Admiraal - Generaal , getrouwelyk te dienen; en dat zylieden den voorfz. Heeren' Staaten Generaal zullen obedieeren, vólgens bet Formulier van den Eed vóór het Volk te Water, reeds gearrefteerd ofte nog te arrefteeren, en dat zy boven dien ook zullen belooven en zweeren, de beveelea van den Admiraal - Generaal, en voorts alle andere Hoofden, over henlieden te ftellen, te gehoorzaamen naar behooren.- Art. 52. De Gagien van de Raaden worden J^j;^ * s GrA- /ENHASE. Jon■cpt-In* Irudtie 'oor da 4d;niraHteit.  iS3% NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhaGE. Qon- cepi-'ïfi' ftructic voor de Admiraliieit, An 5>t i,nft' ïs89,geIaaten ter dispofitic van de refpectïWeik'e3 men 'niet 5gt ve Provinciën , waar uit dezelvetï voigd heeft f ais niet gezonden worden, en waar mede zy ■ meer to?pasiéiyk. zig zullen moetefl te vreede houden^ r^^Z^Z-f^ dat, ^ lénige extraordinaris ; gen het Att. 44 ififtr. kosten tot laste van den Lande zullen Raad van staate 1651 ,mogen brengen, uitgenomen de ReisZZSft dtó WÖ wanneer zy in Oomeordeërdj Zulks wasnnsücn, buiten de plaatze der Refiook al, op dien voetdentie van den Raad, zullen wezen door Holland ter üe- geëmployeerd, volgens de Reglemen- neraliteit voorpefhgen ?„„ j}„ j 0 n °, op den 27 Febr. ióoi ten> dle daar °P zulIen worden gemaakt. En ais &c. uit Art. En als een van de voorfz. Raaden 30 inftr. Coll. SntA mogt komen te overlyden, ofte zynen Staat te verlaaten, zal by de ProvinciCj waar uit by gezonden is, een ander bekwaam Perfoon, den Staaten Generaal aangenaam wezende , genomineerd),, en by de Staaten Generaal gecommitteerd worden. Art. 53. lX?.tÉ* Art* 58 Dc Raaden voorfz- zul'en ten aanKnArt.6oIi)ftr.i597.vapg van hunnen dienst,zig by eede Du Art. is zamenge'. zuiveren, dat zy, om denzelven dienst Golf sÜ A"' 32 Inltr'te b?k°men.§een geld ofte geldsArr. "ffi* inftr. Raadwaarde' °^te *ets anders , hoedanig van Staate 1651. het ook zoude mogen wezen, hebben En Refol. Hoog Mo-gegeeven ofte beloofd; direftelyk of ^Utónfe&f, m Jn eenige maniere püeerd en gefterkt. bedektelyk of onbedektelyk ; ende voorts beloven en zweeren in handen van de Heeren Staaten Generaal, ofte derzelver Gedeputeerden, te wezen gehouw en getrouw de hooggemelde Staaten Generaal van de Provinciën, die in de Unie, en by de hand-  JAARBOEKEN, November, 1789. 5539 handhoudinge van de waare christelyke Gereformeerde Religie zullen blyven; en dezelve Heeren Staaten Generaal en den Heere Admiraal - Generaal, conform bunnen last en inftrucrje, zullen refpeóteeren en gehoorzaamen, naar behooren ; en zullen by eede renuntieeren aan alle particuliere correfpondentien, het zy met de Provinciën, Steden of private en particuliere perfoonen , voor zo veel het zelve den Gemeenenbeste hinderlyk mogte wezen; en dat zy, zonder faveur ofte aanzien te neemen op de Provinciën, Kwartieren, Steden ofte perfoonen, waar uit zy zyn gebooren ofte verkooren, of daar zy zullen refideeren, ofte het particulier profyt van dezelven , ofte van iemand anders; ende alleenlyk voor oogen hebbende de eere Gods en de welvaart en confervatie der voorfz. Landen ende de gemeene zaaken: alle zaaken hunnen last raakende dirigeeren zullen, en een iegelyk recht en Juftitie zullen doen en adminiftreeren, als naar behooren, agtervolgends de Placaaten en de Ordonnantiën, gemaakt of nog te maaken; mitsgaders alle de Amptenaaren , Officieren en Bediendens, onder hun bewind ofte bedwang ftaande, met alle zorgvuldigheid ende naarftigheid, ordonneeren en bedwingen, hun mede naar de voorfz. Placaaten, Ordonnantiën en hunluider Inflrudtien te reguleeren; dat zy zig niet zullen reguleeren, ofte Dat »j % , tot ineenigen deele obtempereeren aan hs,tpw^L'v211I58yzt;s!deszelfs advis ofte Prceadvh' zal * Die'rv*n 1597 zegt worden gevraagd, alle Deliberatien, detlèerative bevorderen, w  JAARBOEKEN, November, 1780. kui in den Raad vallende, daar door Men heeft gemeen! helpen bevorderen. Zo nogthans, ?f a«. ais in deu text m , , 1 n c ■ i '■ ««"nen verandeien dat hem zal vryftaan , op eenige«ndeeis, om'dat ha vóo komende zaaken, te verzoeken, aan dei Raadmo«tvry. dat bevorens ééhige deliberatien daar ft-^n.het advis van den op «en aangelegd, dezelven ^-^^^ de: ".elteld in zyne handen, ren einde» d*-rdeeis, ooi dut men na rvp onderzoek, daar op den Raad tWR'ypt, dat vr »«da te dienen van deszelfs confideratien SCii Zl,akw' kut",en . • ah j , voirkoniro, W»:f op en advis. Alle zodanige zaaken , tadinffli xy, dat de in allen gevalle, uitgezonderd, Wjtf Advew«t3i-irbc«al, na van bv hem de calange en aanfpraak 5°a*'"Sf^ «'•''ettoek, zal zyn gedaan , of waar in hy Sag van d'u «^-l»-**»>r'. wegens de gemeene zaak parthy 2al moeten ftellenj Art. 2. Zal voorts fcherpelyk toezien,dat, vergelyktArt.67inftr. in conformiteit van den artikel 13 En Art. 69 Ioftruc.i. van de Inftructie van den Raad ter 1597Admiraliteit; geene particuliere ofte Vrybuitfchepen uit dezen Landen vaaren, zonder behoorlyke Commisfie van den Heere Admiraal-Generaal, met de attaché van den voorfz. Raad, daar toe te hebben verkreegen, Borgtogte gefield, en behoorlyke eed te hebben gedaan. Dat mede in derzelver toerustinge niet rheeden, part of deel hebben, directe! yk of indirectelyk, eenige van den Raade, de Secretaris, Griffier,de Vendumeefters, nogte de Bediendens van de Admiraliteit , nogte generaalivk eenige Officieren ofte Krygsluiden ter Zee j Van wat rang dezelven zouden mogen wezen; den welken, als ook den voorfz. Advocaat - Fiscaal zulks by het 23 art Kkkkk van 's Gra» VENHAce. Concept-in- ft n; ei ie yoor den Fiscaalter Jd» miralïMii.  1SH NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha' Cl. Concept-In*flruHie voor den . Fiscaal ter Ad' miraliteit. van de gemelde Inftructie is verboden j op pcene voor alle dezelven van te verbeuren hunnen Staat en Officie, en op verbeurte van al het geene zy tot dezelve Rheedery zouden hebben bekostigd, ofte tot hunnen bate zoude mogen zyn ingekomen. Art. 3. Vergelykt Art.68 inftr. Zal mede naarftig onderzoek doen, I5Ü9,. 1 n r » om in alle geïnterneerde actiën , de' En ah. 70 imtr. .597. Admiraliteit raakende, te verneemen het geene tot voordeele van de geMen heeft uit dit Art. meene zaak zal mogen dienen ; en gelaten de ordre om niet VOorts mede te onderzoeken naar de MSffiïïSt g=enen die onze Placaaten (waar gueerd oP het Art. 41 van de kennisie aan die van de Admivan de Coiicept-inftriic raliteit word gegeeven,) hebben overt'e- treden; ende die bevonden hebbende,, zal hy tegens dezelven procedeeren, volgens de voorfz. Placaaten ; zig voorts naar dezelven reguleerende in het doen van de aanfpraaken en advertentie aan de Heeren Staaten Generaal. Art. 4. vergelykt Art. 69inftr. £o h2ast ais 'er eenige Buiten in- I5In Art. 71 Inftructie B*1^1 ™0rde,n> Zal de voorfz. Adt59?, vocaat-Fiscaal zorge dragen, dat- volgens inhoud van het 26 art. van de Dit Art. is gefchoeyd Inftruftie van den Raad ter Admiraop het .6 Art. van rfe üteit, zonder verzuim in zvne hanConceptlnftruébe. ^ Qvergebragt \Ue ^ Scheeps - Papieren, Charte- Parthyen, Brieven &c. by den voorfz. fchepe wezende, ten einde hy tot préparatoire informatie zoude mogen procedee-  JAARBOEKEN, November, 1789. m$ deeren,omfchriftelyk in den Raad te worden overgebragt; om verder daar in naar bevind van zaaken te doen als zouden moeten" behooren. Art. 5. In alle Krygsraaden, welken door Nieuw. Zyne Hoogheid, den Heere Admiraal pro^Q ffft^ Generaal zouden mogen worden be- a.iMie. noemd over eenige Officieren ofte Krygsluiden ter Zee, weke zig in zaaken van dienst, of uit hoofde van ontfangene ordres, zo van de Heeren Staaten-Generaal, ofte den Raad ter Admiraliteit, zouden mogen hebben te buiten gegaan; zal het recht van de hooge Overigheid waargenomen worden door den voorfz. AdvocaatFiscaal, zo dikwerf de voorfz. Krygsraaden gehouden zullen worden ter plaatze daar de Raad refideert, en, zo elders, naar deszelfs convenientie; des, dat zo wanneer de gemeene zaake •hem niet zoude toelaaten zig buiten de refidentie van den Raad, tot het bywoonen van zodanige Krygsraad, te begeeven, door den Raad ter Admiraliteit, als dan daar toe een ander bekwaam Rechtsgeleerde, met communicatie van den voorfz. Fiscaal, zal worden benoemd en gecommitteerd, die daar in het Officie - Fiscaal zouden kunnen vervangen: en zullen gehouden zyn tegens de befchuldigdens te procedeeren, volgens de Ordonnantiën en Placaaten van den Lande, bereids gemaakt ofte nog te maaken. Kkkkk 2 Art. 6, 's Gra- VENHAGE. Concept-In(Iructievoor den Fiscaal ter Admiraliteit.  i54« NIEUWE NEDERLANDSCHE 'i Gra- venhage. Concept-Infiruëtievoor den Fiscaal ter Admirali'teit.. Art. 6. Vergelykt Art, 72, En om te beter verzekerd te zyn; Inftr. 1597. van bet devoir van de Officieren over „ . de Convoyen en Licenten gefteld, zal *£&^S&£*> voorfz. Advocaat-l.scaal zorge ti». r dragen, dat hy alle maanden tot hem gekryge de fummiere Maandftaaten van de Comptoiren, ftaande onder het gezag van den Raad; fummierlyk inhoudende al het geene op dezelve Comptoiren zoude mogen zyn ontfangec of anders opgetekend; ten einde, wanneer de Raaden ter Admiraliteit, volgens het 44 artikel van de Inftru&ie voor den Raad, zouden mogen nodig oordeelen te vaceeren tot het hooren, examineeren en fluiten van de Reekeningen van de refpective Comptoiren, de voorfz. Advocaat Fiscaal behoorlyk onderzoeke, of eenige fauten in de voorfz. Reekeningen, ofte fraudes daar omtrend zouden mogen zyn be' gaan, om dezelve te doen redresfeeren, en des noods te calangeeren naar behooren. Art. j. Vergelykt Art. 70 £\\e zaaken de Admiraliteit, mits'"In A5r8t??7 Inftmftie g*ders de Contraventien van de Pla,5P7. ' caaten of Convoyen en Licenten raa¬ kende, zullen by den voorfz. Advocaat-Fiscaal geïnftrueerd, geïnftitueerd,en ten uiteinde beleid, vervolgd en bedil) gd werden; en tot dat einde zal de gemelde Advocaat-Fiscaal van de Commifen Generaal ontfangen de informatien, verificatien en de ftukken' van het geene by dezelve CommifenGe-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1557 Generaal en de Cherchers zal wezen agterhaald, welken onder den Advocaat-Fiscaal zullen blyven berusten. Art. 8. De Gagien van den voorfz. Ad- VerReiykt -Art. vocaat - Fiscaal zullen zyn van Inftr' '59> guldens in het Jaar, walke hem by quartiere van drie tot drie maanden, door den Ontfanger - Generaal, op Ordonnantie van den Raad zullen worden betaald; en zal daar en boven genieten zodanig aandeel in alle confiscatien, muitten en pcenen, die ter oorzaake van de Contraventien der Ordonnantiën, Inftruclien en Placaaten op het ftuk van de Convoyen en Licenten gemaakt, zullen worden gedecreteerd, als by Hun Hoog Mogende Refolutien op dat ftuk bereids is, of nog zoude mogen worden geftatueerd, en welk aandeel genomen zal worden na dat eerst de gedaane kosten zullen worden afgetrokken. Art. 9. En zal boven het voorfchreeve Nï**m. ampt van Raad en Advocaat-Fiscaal^ geen ander ampt oftebedieninge, hoe ook genaamd, mogen bezitten; en zal by het aanvaarden van eenig ander ampt ofte bedieninge, Stedelyk, Provinciaal , ofte van Generaliteitswege, gehouden worden, metterdaad zelve, het voorfz. ampt van Advocaat-Fiscaal te hebben verlaaten, «n daar toe vervolgens niet verders worden geadKkkkk 3 mit- 'sGra- venha-* ce. Concept-In* 79 firuêtie voor den Fiscaal ter Admirali'teit.  1548 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. . Concept-Inftruciicvoor dtn Fiscaal ter Admiraliteit. Vergelykt Art. 71 mittcerd. Hy zal voorts zyne vaste In|n Art978 Inttwftiewoonplaatze hebben ter plaatze daar 1597. den Raad refideerd, en goed en per¬ tinent boek houden van alle zaaken; Zie Art. 4 van dezehy zal zig ook uit de voorfz. plaats Concept-inftruftie. njet rnogen begeeven, zonder confent van den Heere Admiraal-Generaal; ofte by deszelfs abfentie, van zynen reprasfentant in der tyd ; ofte by abfentie of non - aanweezigheid van dien, van den Heer prsefideerende in den Raad. En by abfentie van den voorfz. Advocaat Fiscaal, zal deszelfs bediening door den Secretaris vaa den Raad worden waargenomen. Art. 10. Vergelykt Art. 73 De voorfz. Advocaat-Fiscaal zal Inftr. 1589. voorts eed doen, als voor de Raaden En Art. 8oInftruaieter Admiraliteit by nec J3 anjke} van derzelver Inftructie is geordonneerd; in alles tntttfotis vut tandis; eri in plaatze van RerJ;t en Jajlitit te zullen doen en ddmihlftre'cYeri ,'dat hy de Rechten, Jurisdictiën, Pnceminenticn en Hooglieden van den Admiraal• Generaal en van de Admiraliteit zal voor/laan ea hefchcrmen '• zonder te gedogen, zo vee! in hem wezen zal, dat die by iemand worden geïnfringeerd ofte verminderd ; en zal voorts zweeren en beloven , deze zyne Inftructie te zullen agtervolgen, mitsgaders de inftructie voor den Raad ter Admiraliteit, voor zo veel. hem aangaat; even als of het zelve in deze zynelnftructie van woord tot woord ftond geïnfereerd, en vervol-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1549 volgens alles te doen, het welk een goed en getrouw Advocaat - Fiscaal van de Admiraliteit toeftaat en behoord te doen. (Ondcrftond) Accordeerd met de Minute. (IVas geteekend) B. P. van LELYVELJD. Secretaris. Hier na is nog onder dezelfde Bylage Litt A. gevoegd eene Concept-Inftruélie voor den Secretaris (ook den Griffier) van den Raad ter Admiraliteit der Vereenigde Nederlanden. CONCEPT INSTRUCTIE voor den SECRETARIS (en GRIFFIER) van 'den RAAD der ADMIRALITEIT «^-VEREENIGDE NEDERLANDEN. Art. 1. De Secretaris by den voorfz. Raad Cof Gri#,r.) ter Admiraliteit zal naarftig zor- .j^tón"'5? i?ftr' ge draagen, om alle ftukken, Mu-An. 61 inft.^597.n I nimenten en Papieren , den Lande I aaHgaande, mitsgaders van den Procesfen , die in den Raade by den i, Litiganten gediend en overgelegd zullen worden, wel en getfouwelyk te bcwaaren / in goede ordre , en elk verfcheiden van den anderen te houKkkkk 4 den s Gra- /ENHA5E.  I 'sGra- venhage. Concept-InftruStie voor de> Secreta ris ter Admiraliteit J 1550 NIEUWS NEDERLANDSCHE den in de Griffie van den Raade; op, dat, zo wanneer men met eenige van dien te doen mag hebben , dezelve terftond by der hand mogen En zat mede &c.nieuw. Zyn^ En zal mede naarftig bezorze^^Xaln^en, dat van alle onze Refolutien, weezen , maar , men Ordres, Placaaten , Ordonnantiën I t zal ook bekennen, zeei enz , welke door ons aan de refpec4eériK»e'!nri>en dë°vvftive Collegien ter Admiraliteit tot dus Colejje'n ter ^Hroira- verre zyn gezonden of aanbevolen üteit tot een Lighaain geweest, en voor zo verre dezelven , witrden gebragt. njet ZOuden mogen zyn vervallen ofte ingetrokken, een pertinent Register worde gemaakt, volgens het Voorfchrift van cnze Refolutie, op £n zat ook &c con huiden geanefteerd. En zal ook van fojro Art. 63 Inftruc a]|e Befojpries van importantie , als t1 ,8;. eu Art- 65 In _ ^ =f1 r T ,f Ai 'n, ftr. , y7, van Commisfien , Irjftruchen , Pla¬ caaten , Refolutien , Ordonnantiën als anderzints , goede en pertinente Notitie en diftinóte Registers • houden. Art. 2. Conform Art. 60 In zat voorts ter beftemder uure alUbuwf.'™ Art-C2tyds maaken de eerfte te zyn in de Vergaderinge, ende de laatfte die fcheide ; en zal gehouden zyn zig wel en getrouwelyk te gedragen, naar uitwyzens dezer Inftr;:ctie, en van die van den voorfz. Raad ter Admiraliteit in alle poinrften hem eenigzints aangaande , en daar hy eenige vorderinge in kan doen Zal van dage tot dage van a le Refolutien , die in den Raade genoomen zullen worden, goede, pertinente en regtvaardige Notitie houden , mei aahteekening der praefente Leden , die  JAARBOEKEN, November, 1789. 1551 die daar over geweest zullen zyn; , ende en zal geene Refolutien aan- y teekenen op het vermaanen van eenea of den anderen, ten zy alvorens behoorlyke Omvraage daar over zy , gedaan , ende dat by de meefte ftem- t men zulks gerefolveerd zy. ^ Art. 3. . \ Zal bezorgen, dat alle Depêches Conform Art. 61 In-? uit de voorfz. Refolutien vallende,ir«öie 'j«9 en A».63 terftond, en zo haast eenigzints mo-tnftr' ,59''' gelyk word, zonder uitftel gedaan, geparapheerd , geteekend , en daar dezelve behooren, uitgezonden worden ; behoudelyk, dat hy geene derzelver en zal uitzenden, zonder bevorens in den Raad gezien en ge» leezen te zyn; ten ware in noodzake, in welken gevalle zullen dezelven op de Paraphure van den in der tyds prasfideerende, uitgezonden mogen worden, zon der voorgaande Refumtie in den Raade. * Art. 4. Zal mede alle particuliere Sollici- ConflwmAit. ét Inftr, tanten, eenige Refolutie verkreegen J^9 en Art'64 l"ftr* hebbende, terftond afvaardigen, en niet lange laaten naloopen om haare Depêches; en zal hem van dezelve Depêche te vreede houden met den taux daar op gefteld, of als nog te ftellen , die hy parthyen gehouden word te verklaaren, zonder denzelven meerder af te neemen, diredtelyk of indireclelyk. Kkkkky Art. j. sOftA- 'ENHA-j IE. Zonepl-Inïruêtie'oor den hcretta* ■is ter idmt-. •aliteli.  'sGra- VENH&GE. Con- ! cept-In- flructie voor den •■Secretaris ter Admi- ' raiiteil- [552 NIEUWE NEDERLANDSCHE Art. 5. Conform het eerfte Zal zig voorts in alle ffilligheid^ deeitevan den Art. 64gehoorzaamheid en getrouwigheid di a- IXagïw Sen die van den Raade; zig onthoudende in het minfte te ontdekken, of reveleeren het geene in den voorfz. Raade gepasfeerd, of by iemand geproponeerd zal mogen zyn; en zig voorts in zyn ampt getrouwe lyk kwyten, doende en effectucerende alle het geene hem bevoolen en betrouwd zal zyn, in de beste forme en maniere," gelyk het zelve ten meeften dienften en profyte van den Lande zal kunnen gefchieden. Art. 6. ConformArt.rftonden geïnfereerd- En ten einde moekiyk werk zyn ,al het voprlchreevene met meerder mHi.rhetfcbyntnie'tweiregulariteitzoude mogen voortgaan, te kunnen worden om-zal dc voorfz Raad ter Admiraliteit SnKb^aT\ifzTe!bezorgen, dat van alle de voorfz. zaaken; daar dooi zou-K.elolutien, Ordres, Placaaten, Orde, ais het ware, een donnantien, enz. welken niet zou- rtTord^.Tn vv'aar^ ^ ^ ^ van veel nut te trekken trokken , een pertinent Register zyn zou. worde geformeerd als naar behooren. Met de ontwerpins Dat zo ook alle de Penningen,< iran deze poinften, heefti „ i ,, ~ "'"/"fa*-" » men oP het oog gehad, by de meergemelde Collegien ter d;.t Haar Hoog Mog. .Admiraliteit, op authorifatie van sndeBondgenooten.byHaar Hoog Mogende, op Interest Staaft"»*!*, nullen moeten worden overrangen een precifen gebragt tot lasten van dea voorfz. ftaat van het gamrche Raad ter Admiraliteit: voor zo ver- E'byhet buiten ^ deZelve PenW nog niet ZOU- ran die Epoque ; en den zyn gerembourieerd; en tot dat Jie by fuccesfive beöor einde zal de voorfz. Raad ter Adleelinsen van den ad miraliteit gehouden zy;: de Interes- irnnifttaue zoude die- j- A„ r u ij. , ""v*,~ 3en als een terminus^ daar °P verfchuldigd, aan de ï quo. hou*  JAARBOEKEN, November\ 1789. 1557 houders der Obligatien, op de gewoone tyden te doen uitreiken , mitsgaders de rembourfementen , tyde , dat die zullen mogen worden gedaan; zorge dragende, dat van deze dispofitie, by Publicatie, of anderzints, aan de Gcïnteresfeerdens kennis worde gegeeven tot derzelver narigt. Dat gelykelyk de Baaten en de Praetenfien van den voorfz. Collegien zullen overgaan ten behoeven van den voorfz. Raad ter Admiraliteit; met last aan denzelven, om de inning en de betaaling van gemelde Baaten en Prsetenüen te agtervolgen; mitsgaders ook zoodanige Penningen , als de refpective Provintien uit hoofde van geprsefteerde dienften , 3« zo van Equipagie , Aanbouw. ofte anderzints, aan de voorfz. Collegien als nog fchuldig zouden mogen zyn; met verderen last, om van alle de voorfz. Baaten en Prastenfieneen prsecifen ftaat te fortneeren, en aan Haar Hoog Mogende te prtefenteereu. Dat de voorfz. Raad ter Admira- Vergelykt Art.44 h liteit al verder zal worden aange-%^89. fchreevèft, om een Staat en inven-I557, taris të doen formeeren . en aan Haar Hoog Mogende over te keveren van alle Schepen, Fregatten, ofte Vaartuigen van Oorlog, Jachten Schuiten , enz., de gemeene zaak toekomende , welke jn den bedryve der > voorfz. refpective Collegien ter Admiraliteit zyu geleegén, ofte in Zee zyn 's Gra- venhage. Poincten, om de vyf Collegien ter Admir. tot één te brengen. 1e  ijj8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhaGE- zyn dienende, met al het geene daar toe behoort; mitsgaders een Staat en Inventaris van de Magazynen , Arfenaaïen en Ammunitie van Oorlog , welke dezelve, uit kragte van deeze Haar Hoog Moogende Refolutie , van de relpedlive Admiraliteits-Collegien zouden mogen overneemen. (.Onderfiond) Accordeerd met de Minutê, rWas geteekend) B. P. van LELYVELD. Secretaris. De tweede Bylage van het Rapport vari de perfoneele Commisfie tot het DefenfieWeezen, geteekend Litt. B. is een provisioneel Rapport van de Commisfie, ter Vergaderinge van de Algemeene Staaten uitgebragt op den 13 April 1737, over de inrigting van het Corps van de Artillerie, zynde van dezen inhoud: HOOG MOGENDE HEEREN! T~Ye Heer Van Lynden en verdere Gecommiteerdens tot de perfoneele Commisfie van het Defenfie - VVeezen hebben ter Vergaderinge gerapporreert. Dat zo dra de voorfz. Commisfie in activiteit was gebragt, zy Heeren Gecommiteerdens, volgens 't rigtfnoer van Haar Hoog Mog. Refolutie van 4 May 1785, hunne Befognes hadden begonnen met een onderzoek van den Staat, waar in zig  JAARBOEKEN, November j i^g^j. jfig de verfchillende objecten, welke het generaale Defenfie- Weezen van de Republiek , zo te 'Water als te Lande, .uitmaaken , zyn bevinden|e, ten einde* by zodanig onderzoek bïykende, ■elke defecten zig omtrent dezelve opdeedcn, als igan door hun Gecommiteerdens zoude kunnen (Werden gedagt op, en geadvifeert nopens de re-' Iresfen, welke in het een en ander, tot bevestiEng van de fecuriteit van deu Staat, zouden behooren gemaakt te worden.. ■Bat zy Heeren. Gecommiteerdens daar by wel jjimftorids hebben begreepeu , dat 'er tusfchen de iiieefie, zo niet alle die objecten zig een naauw jjrerband opdoet, byzonder . meede uit hoofde, fat dezelve behooren gefchikt tc worden naa #e Finantieele vermogens van het Bondgehóod» (jchap in liet generaal, en van ieder der Bondgelooten iri 't byzonder, en dat dan ook om die leden zy Heeren Gecommiteerdens' zig gaarne jïuHen bevlytigen, om by. derzelver finaal Rapport een volieedig Plan aan Haar Hoog Mog, te fuppediteeren, het welk alle de voorfz. obfccten zal comprehendeeren; dan dat, wanneer |y Heeren Gecommiteerdens nagaan de uitgeftrektheid van de Pointen-, daar toe behoorende|e noodzakelykheid, dat, orn te konnen kümeu Jot eene bepaaling der gemelde Finantieele verJaogcnSj de perfoneele Commisfie-tot het nader Jeguleeren der Provinciaale Quotes tot eene zeke.re hoogte zal moeten gevordert 'Jtyp, en andere Kenen en omfiandigheden , welke Haar Hoog Mog. van zelve zullen penetreéfen, zy Gecornnfiifeerdens zig niet konnen weerhouden, van te Wee» Jen, dat eer en alvorens zy zig tót het doen vau dusdanig' generaal Rapport in ftaat zullen bevinöen, nog een geruimer tyd zal verloopen, daiï huime iever en begeerte, om het Defenfie-Wezeii hllll , op 's Gra- venhage. ProvisioneelRappor* nopens 't corps -.Ier Artillerie:  'sGra- VÊiSHIACE. Provi- fioneel Rapport nopens 't corps der Ar- tiUerte. [5r5o NIEUWE NEDERLANDSCHE op folidc gronden bevestigt te zien , hun anderzints wel zouden doen weftfchen. Dat deeze confidentie en het verlangen, orn intusfehen, zo veel mogelyk, met vrugt werkzaam te zyn, hun Gecommiteerdens dan ook heeft doen yallen in het begrip , dat het niet zoude kunnen gesgt worden met het zo evengemelde principe en oogmerk van een aaneengefchakeld Plart ftrvdig, maar in tegendeel overeenkomftig den aart der zaake, de algemeene belangen en dff intentie der hooge Bondgenooten te zyn, wanneer zy Gecommitteerdens, in den loop van derzelver onderzoek eenige zaaken aantreffende, welke eene prompte voorziening vorderen, of voor eenige in allen gevallen nuttige redresfen fusceptibel zyn, dezelve en de middelen, daar toedienende , onder het oog en ter deliberatie der Bondgenooten by een provifioneel Rapport zouden brengen. Dat, gelyk zy Heeren Gecommitteerdens dusdanige PÓincten van presfance hebbende ontmoet in hurt onderzoek nopens de Marine van den Staat, dan ook deswegens de nodige voordragl liadden gedaan, waar van zy het fücces en df conclufie met verlangen te gemoet zagen, en by deze gelegenheid aan de attentie der Bondgenoo. ten op nieuws wilden aanbevolen hebben, zö ooi zy Gecommitteerdens meenden, dat zelfde voet fpoor te moeten volgen, omtrend zaaken , d Defenfie te Lande concerneerendc. welke mee afzonderlyk fchynen te kunnen behandeld wor den , en waar omtrent eene voorziening en redre niet alleen gevoeglyk, maar zelfs met voordet van 'sLands Kas dadelyk zoude konnen plaat nebben. Dat van dien aart aan hun Heeren Gecommn teerdens was voorgekomen het Corps Artillerisfe in dieust van den Staat, als het welke, hoe zee bu  JAARBOEKEN, November, 1780. ijgi buiten cönteftatie voor het defenfief Systhema dezer Republiek van het grootlte aanbelang zynde , zy Gecommitteerdens, by het nagaan van deszelfs jegens woord ige inrigting en conftitutie, en by exaïninatie der Memorien, gevoegd by de Misfive van den Raad van Staate van den 27 April des gepssfeerden jaars, en welke Misfive met de Bylagen by Haar Hoog Mog. Refolutie van den volgenden dag aan hun Gecommitteerdens is toegezonden geweest, hadden bevonden te zyn niet alleen op' eene ganscfi onzekere en gebrekkige voet, maar ook, naar dien liet £elve nog geene Verandering heeft ondergaan, na dat de onlusteh met Zyne Keizerlyke Majefteit zyn uit den weg geruimd; zeer kostbaar, naar ma'ate van het nut en den dienst, Welke daar van, zo als het thans geconftitueerd is, kan getrokken worden. Dat mitsdien dé aangeleegenheid van dert dienst van de Artillerie aan de eene zyde, en aan den anderen kant de tegenwoordige gebrekkige geïteldheid Van dat Corps, en het daar uit noodwendig moetende volgen terdér verval van het zelve, hun. Gecommitteerdens had doen befiuiten, om hunne Befoignes over een Plan tot verbetering dadelyk voort te zetten, en waar toe zy nog té ineer genoopt Waren geworden , door dien zy' meenden te konnen voorzien, dat,, hoedanig ook het zelve Plan zoude mogen uitvallen ,• daar door altoos eene Epargrie, boven' het geen hét zelv'ü Corps actueel kost, zoude gevonden' worden; iets; •waarvan zy zig verbeelden', dat het de Bondgé nöoten niet anders dart welgevallig zoude konnen zyn, zodra mogelyk genot té hebben. Dat hét Refultaat van de Befoignes Van hun Gecommitteerdens op deze materie dan ook was geWeest, dat zy zig thans iri ftaat bevonden, om aan Haar Hoog Mog., en daar door aan de hooge Bondgenooten , voor té dragen , op welken voer El 111 i zy 's GravènhA* ge. Provi- fioneel Rapport nopens's corps der Ar~ tilleric*  1 'sGeu- vênhace. ProvifioueelRapi-ori nopens i cjxH (kr Artillerie. 562 NIEUWE NEDERLANDSCHE ?v zouden vermeenen , dat liet Corps ArtilleriEfen zouden behooren gebragt, en in tyd van Vreede gehouden te worden, ten dien einde overleggende een Plan, waar uit deszelfs fterkte, zo wel over het geheel , als van de refpective Compagnien, ais meede het getal der Staf- en verdere Officieren, mitsgaders de betaaling Van alle dezelven, en het montant der gezaamemlyke kosten, zodanig diftmclelyk kan nagezien worden, dat zy Gecommitteerdens vermeenen, zig daar toe, zonder verdere explicatie, te konnen refereeren, en alleen tot meerdere aanpryzing van het zelve en betoog, dat men daar by heeft betragt te remedieeren aan de defecten, waar aan het Corps thans laboreert, meteen woord zullen remarqueeren- Dat het Corps volgens het zelve in tyd van Vreede zoude worden gebragt op 228a Hooiden, fals zynde de intentie, dat voor het vervolg de aftrek der 5 Man per Compagnie voor het lAhA zoude cesfeeren,) eene fterkte, welke, door het in het oog houden der meefte menage van den Laudc, wel niet hooger heeft konnen gebragt worden , dog welke echter genoegzaam kan geoordeeld worden , om het' zelve, in geval van nood , imuiediaat van dienst te doen zyn, en om boven dien, zo dra de onhandigheden zuiks vomeren , het zelve fpoedig, en op eene min kostbaare wyze met eenige weinige Onder Officieren, en voor het overige met Gcmeencri te konnen augmenteeren, en die onhandigheden wederom cesfeerende, zonder benadeeling van het Corps, op den voongea voet van Vreede te reduceeren. Dat boven dien. niet alleen door eene proportionecle verbetering der Tractementen en Soldyen aan de Officieren en Gemeenen een goed en ruimer beftaar, word gegeeven, en de eerfte m (raat gefteld, orn zig in hun Metier behoorlyk te evertueereu, én bekwaam te maaken, maar dat ook  JAARBOEKEN , November, 1780. •ezorgt is, dat worde weggenomen de traagheid n de avahcementen der Officieren; en in tegendeel , door het faciliteeren vau dezelve, de emulatie, zo hoogstnodig in een Corps van indufbrie, opgewekt en aangemoedigt, vooral wanneer, gelyk behoord, de avancementen niet zo zeer naar nncieniteit alleen, als wel mede naar maate der' verdienden en bekwaamheden plaats hebben. Dat zy Gecommitteerdens boven dien hebben, geconhdcreert,dat het van groote nuttigheid zoude zyn, wanneer door het oprigten van twee Compagnien oude Artilleristen gelegenheid wierd gegeeven , om daar by te plaatzen zodanige Officieren en Gemcenen , welke door derzelver ouderdom of caduciteit tot den ordinairen dienst niet zo zeer gefchikt meer konnen geagt worden, dog welke egter voor den dienst van het Land geconferveert zouden konnen blyven , wanneer deze Compagnien tot be-zetting van kleindere Plaatzcn, alwaar de dienst minder zwaar is ,\geëmployeert wierden; waar door niet alleen het Corps van dusdanige minder bekwaam geworden fubjéden zoude worden ontlast, derzelver Penfioenen en Gagementen uitgewonnen, maar ook de fcheuringe der Compagnien, ter bezetting van zodanige kleindere Plaat, zen , tot merkelyk nadeel van den dienst veelal zouden konnen voorgekomen worden; en dat dan ook om die reedén'zy Heeren Gecommitteerdens, tot het formeeren van twee dusdanige Compagnien oude Artilleristen , hebben vermeend te moeten -advifeeren, en ten dien einde hier nevens te voegen het Plan , waar uit derzelver (lerkte, inrigting en kostbaarheid met een opflag van het ook kan gezien worden. Dat ,zy Heeren Gecommitteerdens tot het doen van dezen voordragt zynde gepermoveert, door de overtuiging, dat den dienst van het Land vor« dert, dat niet langer werdc gedraald met de verLUU 3 be« 's Gra- ■ VENHA3e. ProvisioneelRapport nopens 't :orps' | ie? Ar'■illerïc.  ij6"4 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Graven ha- pE. Provi finneel Rippor, nopens'i corps der Ar f Uier ie. betering van een Corps, het welk zy moeten herhaaien, dat in het défenfief fysthema dezer Republiek zulk een importante rol fpeeld, en dpor de befchouwing, dat daar 'door aan de Financie een oogenblikkelyk foulaas kan worden toegebragt, zig dan ook mogen vleien, dat, wanneer op die een en ander word agt gegeeven , en daar by in aanmerking genomen, dat, by aldien by het afloopen der béide perfoneele Cbmmisfien,'het zy uit hoofde der Financieele vermogens, het zy wegens de als dan te hepaalene uitgeftrektheid van het Frontier, of flerkte der geheele Armée, of uit eenige andere oorzaaken, mogt worden geoordeeld, dat het zejve Plan eenige verandering zoude moeten ondergaan, het zelve daar voor zonder inconvenienteh vatbaar is; dat, zeggen zy, dit alles geconfidereert zynde , by Haar Hoog Mogende en de hooge Bondgenooten geen zwarigheid zal gemaakt worden het zelve te amplectceren , maar veel eer Haar Hoog Mogende door dit voordel op de meest kragtige wyze te appuyeeren, en de Bondgenooten door het openen van fpoedige en vrugtbaare Refolutien zullen mede werken , ten einde het zelve dadelyk ter concluüe werde gebragt. De derde Bylage, geteekend Litt. C. is een Concept-Reglement op de Militaire Jurisdictie voor de Landen van de Generaliteit; zynde verdeeld in drie Hoofdrukken ; van welken het eerfte flegts generaale poincten bevat ; het tweede handelt van crimineele zaaken; en het derde hoofdRuk van civile zaaken; van den ftaat van, een Milicair perfoon , zich in Militairen dienst bevndende,- het voorwerp van de civile actiën ; de Policie ; de Financien en Impofitien. Dit ftuk luidt aldus: Eer*  JAARBOEKEN, November, 1789. 'lyöjf EerIIe Hoofd/luk generaals pointen, Artikel 1. Dat dit Reglement geformeerd -m^Jffw wordt, onverminderd en onver- ™ ^ £ kort alle zodaanige Capitulatien, alsTroupes, welken inden de Republiek niet eenige vreemde dienst vau den staatzou Mogendheden, omtrend het «^«EEg^-Speemen van eenige Troupes, ten om{rent dc im-isdi&ie diende van den Staat, reeds mogt over dezelven zoude m-, hebben gemaakt, of nog zoude mQ-ta™^ aangezien ca- IJtODeil geiuad&i., ui uv? " , „iculatien op haar zeiven gen maken; en waar m iets omtrenü^i)lltraaL,n zyn. oMifia. üe jurisdictie over dezelven mogte tc* over e» weder, induceren. Art. 2. üe jefinitie der Psr- Coonen, welke tot decog. nitie van den Militairen Dat voor Militaire. perW.^J^.» * «welke voor den Militairen Rechter Heeft mpn ondcr d;E te recht moeten daan, zullen wor- getai gebragt de ome den gehouden Officieren van hogeren fy^ftffi of minderen rang , zonder onder- %Jeg'eplaant ,y„,zo fcheid het zy dezelven actueel is djt gerchied . om dat dienst doen, het zy van den dienst men de zodanigen met 0.1U1SL uue-L., * j Anr(4p op-kan aanmerken als Lie- gedispenleert, ol by de Ain.ee ge den^ dic alle bctrekking plaatst zyn; Onder- Officieren , en.tot den dieiist hebben eemeeneh die in actqeelen dienst geabandonneerd ofte den gn, daar onder mede l^^SS^^ de Recrqten wettig aangenomen , ü]alen huline Comjö« en welke haare volle gage trekken; ,n en hebben mogen bevoorts Regiment,- Predikten of ^-mdeailderePer. Predikers, Piqueurs , Dottoren , fo inei|_ in dit Arc. op. Opper- en Onder - Chirurgyns en„enotmd,kangeenzwaa- LI 111 4 Mu-rigbeid ontftaan, over- 's Gra- venhace. Concept-Re- alemetit ip clcMi' Htaire JurjSr. iiEiie toffr, de Cenera'iteic.  ï5155 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's (Mave^ha- PE. Concept-Reglementop dcMiUt aire Jurisdictieyoor de Generaliteit. ■ mids alle dezelven on- Mufikanten; mitsgaders de Vrou^£&ffir.™» en Kinderen .van alle de gebfte tot eenMüitairMans- noemde Militaire perfoonen , voorperfoon, moeten worden zo verre dezelven het Guarnizoen le"ekfe"d ™fböe van hunne Mans en Vaders volgen; over hetwigJJrQuaf. gelYk mede derzelver Dienstboden, vifoenen, ofte het inwoo- voor zo verre dezelven by hun da* ».-•«, ten ^enoege aan- delvk inwooneD. duid , m welke gevallen , ï zy niet onder MilKaire Perfoonen moeten res- ' font-eren. Art. 3, GepenpnneerdeOpjiairS heeft men arm de cognitie van den Militairen _^ '"' J . - Rechter in dit Art. ont- Dat derhalven voor den Militai-. trokken, om dat zy are ren Rechter niet aanfpreekelyk zulreiatie .ot dc, dienst ]en Officieren welke gepenfio- nebben opgegeeven. ,J ~ . ,v r En a^CTien dë goedé neerd zyn , of Appomrees , nog fitbordtntu^ietwOtei^tneDien tboden van Militairen, wdken. •Frwda"om°mf1rr,tMe.niel: bv deze,vcn inwoonen ; nog {hie^aan^den'°Militairen Weduwen en Weezen van MilitaiR.echtei- fubjecTreerd, zo ren Perfoonen, nog eenige andere beeft men dezitó offi hoe genaamd, dan die hier vooren Cigrs , benevens de an- a ppnnpmrl ?vn fiere perdonen, in voe. Arv« 2- genoemu zyn. gén voorfz. in dit Art. opgenoemd, als in grenen deele me; de Mili- Alt. 4. tairen ftt-nd gcconnccteerd mogen aanmerken. Hoezeer seeneUeden Dat alle engagementen tot den in de G-enerahteits-Lan tv»t^ ■ j- • t • j den oP haar ,8jaar meer. Militairen dienst van jonge Lieden,, derjaarig zyu. i.edt mu, beneden de j8 Jaaren , zonder connogthans gemeend , ;ot fent van Ouders of Voogden aanreerï:\::LdVanCd^egaan, zullen zyn nul en van gee, i tot dag.riifEciel<1er word, n& VVaarde. Zulks zó ie kunnen Ue paaien ; 'eru-yl in ha Art- voorzien -is tepens. « • tnglgemenien van jon- Art. J. ^ere Lieden , buiten confent. De mecning van dit Dat, wanneer oyer het aanncemen en  JAARBOEKEN, November,, 1JÓ7 en enaa«eeren van een Eurgerlyk Art. ftetnt over dén met j en uijö Militairen ftand piet geden geenen welke ^^Sïfitï hem aangenomen te hebben , orte.;ei5t kunnen zyn; daar voor wien men mogt fuftjneerenom kan dcMiiuaireRccudezelven aangenomen te zyn, dis- - X puut mogte voorvallen, oe cognitie van het nog met bc(llS[ daar over alleen zal ftaan aan den is, of hy Militair zy , Politieken Rechter, namentlyk dei»*">nbn. feoofd-Officieren en Gerichten m^Zl^^f de Heerlykheden ten platten Lan ■ i.mgweiiigheid voor te de voorts de Magiftraaten in de komen, de questien op Steden , dewelke gehouden if<*$Jït^Ztw> zyn,zulks Je plano en zonder form£en afgcd8an. van Proces, af te doen, en te de* finieeren. Tweede Hoofdjluk van Cri~ mlneele Zaaken. Art. u ■• t. 1 - Dit Artikel behoef* Dat aan den Militairen Rechtergeene ophcldtl.ing, aaa. nrivativé zal gehOOl'en de be-gezien zonder dim allf leiding van al het geene tot t^gg*[> deMi: Hf ai re 'Jurisdictievoor de Gcnerorliteit. 1  Xtft NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhaCE- Coti' cept-Rcglemcntop dcMi litaire Jurisdictievoor dc Generaliteit. en in het generaal , over alle cesfen en Delicten, den Militairen dienst concerneerende, en die gebragt kunnen en behooren te worden onder het getal van pure Militaire Delicten , die, namentlyk, door perfoonen, in actueelen Militairen dienst zynde, worden begaan, tegens Militaire ordres en discipline van Oorlog. Art. 2. Aangezien, tot hevot- Dat insgelyks aan den Militairen dering vm de goede dis-Rechter zal gehooren de Judicature SSJSen-erkenteBirfe qyer alle Excesfen ten, door Militairen in en Delicten, bekend on der den naam Guarnifoens piaaifen be-yan gemeene Delicten , zonder on- #i£S&^*^ va» wat aalic "f nai^'-.die ter: zo volgt bet ook,mogen zyn begaan door Militairen dat aan denzelven Reen perfoonen, orfchoon ook aan , of ter de m.ddeien benoren omtrend Burgerlyke perfoonen , of te worden gegeven, om, , - n Jr r r > * die judicature uit te oef-haare goederen of familien; en offenen,- 't welk niet in fchoon ook Burgerlyke perfoonen die maate het'geval zou-,jaar jn mecje begreepen of gemengd fcMïftWL^*^ wanneer de fiifoens - Piaaifen , Bor- voorlz. Delicten en Excefen door geriyke Perfoonen in zo-je Militairen perfoonen zyn gecomt^&T^^i ter plaatze , alwaar deis dan om die reden,zeiven in Guarnizoen leggen, of dat men in dit en het wel gecantonneerd zyn, ofte gecamyölgend Artikel de di- peerd fj.aan. 0f qok wanneer dezelfbnene pemsakt heeftr ' , ' , tusfcieii de Deiiaen ,ven 1° eene plaats, alwaar troupes £cpieeud Unnen of bui- van den Staat in Guarnifoen leggen, die piaaifen, alwaar begaan worden door Militaire perGuarmfoenen zyn. foonen> ho£ ^ ^ heC ^ Guarnizoen behoorende, maar zig in die plaats, het zy met ter woon, het zy met verlof ophouden*  JAARBOEKEN, November, 17B0. Ij6p ende, of wel anderzints bevinlepde. Art. 3, Dog, dat, wanneer de voorfz. .Dit Artikel explfccerd ommune Deüftenof Excesfen wor-^ ^J^^t en begaan door Militaire perfoo-het tweede Ljawm dien, en, in een Stad alwaar geen trou-neeft men dienttig gees van den Staat in Q^^ZXo^X" :ggen, of op het platte Land; detcr te laten . ora frn ognitje en judicature daar over zal Deiinquant te ftelien on caan aan den Burgerlyken Rechter,''" *Uudie*l"re, van ■ Pi . • " den Militairen Rechter; 1 materie crimineel competent ;om dat men begrypt] /elke egter , wanneer hy een Mi- dat in zommige gevallen fair perfoon mogt hebben doen in4e (trar-oeflëoing daai etentie neemen of apprehendee-^^/'01'^11 Se4C! en , als dan verpligt zal zyn , aar van aan den commandeerende pficier van het Regiment, waar öe dezelven behoort, tot zyn «formatie kennis te geeven; hoeanige kennisgeeving mede zal moeen gefchieden, na dat den Deliniuant zyn Vonnis zal hebben beomen. Dat des niet te min aan gemelde iurgerlykeu Rechter de vryheid rordt gelaaten, om, wanneer hy nogt bevinden , dat de Delicten of Sxcesfen van dien aart waren, dat fezelven gevoegelyker met een MiItairen ftraf zonden kunnen gecorigeerd worden , als dan , zo een ^elinquant in cas van apprehenlie, )f, indien dezelve door de vlugt ie apprehenfie mogt hebben veranderd , de informatien , over het ;epleegde fait ingewonnen, aan den 's Gra- VENHA- pE. -• Co;?cepl-Rc- gfapétd op de MilitaireJurisdictievoor de Generaliteit.  ïj.?o NIEUWE NEDERLANDSCHE Militairen Rechter tpn fine van ftraft oeffening over te geeven ; zullendi de Militaire Rechter in zo een gej val altyd verpligt weezen, om dei Delinquant, wanneer hy ter plaat ze van het gepleegde Delict, of Ex ces geapprehendeerd mogt zyn ge worden, te doen af haaien, en ver volgen v ook aan den politieken Rech ter'kennis moeten geeven van d< aan den Delinquant geïnfligeerdi ilraf, welke altoos prompt, en naa behooren zal moeten gefchieden. iii , ■ i-xu i Art. 4. nit Artikel Is in dezer Dat, wanneer een Militair perfoon voegen ingerige» ow den jn een Stad,alwaar geen Guarnizoei gSKX^fc of °P het platte Land, eeni; gen. Ook ziet men Exces of Delicï mogt hebben be niet, hoe een Militair, gaan en door de vlugt zig de pour EStttfSgS ö** van den Rechter dier Plaat platte Land, een Deiia onttrokken hebben, zo dat hy we hebbende begaan, en in der jn zyn Guarnizoen, of op eeni Zyn Guarnifoen te rug p] alwaar TrOUDCS zyn, is ge gekeerd zvnde, door den , » " • * r'r •>• \..,.a. Militairen' Rechter aan komen, dezelven door den Miutaj den Borgerivken zoude ren Rechter zal worden te recht ge kunnen geëxtradeerd flejd. en za, derhalven in zodani! *Qr en' geval,-de voornoemde Burgerlyki Rechter, de informatien tot lasti van gemelde Militairen Delinquan zenden,aan den cpmmandeerendei Officier van het Regiment , waa: toe dezelve behoort ; of zo zulk; onbekend mogt zyn , aan den Au diteur-Militair van het naalle Guar nizoen., om daar op zo mogelyt nader onderzoek te doen. Art. 5. 'sGra- venhace. CoN' cept-Rc* glemcnt. op deAlilita'ire ■ JurisdictieVoor de Genera, Hteiï,  JAARBOEKEN, November, 178*. 3#* Art. 5. ' [D.t echter vaft het geftatueerde *^ft£« het vorige derde artKei, zullcHf net de VOorige in eonm uitgezonderd Militairen, vfrel-Weftaande. in met zogenaamde Werkpasfen ' : zyn, als welken voor den Mi- < airen Rechter van hun Guarnizoen < Hen te recht ftaan, over DelieI en Excesfen,- door hun buiten ; plaats van hun Guarnizoen be- . < eeven; onverminderd echter dat szelven door den politieken Rech r van de Plaats, alwaar zy eenige xcesfen of Deliften mogten hebrsn begaan, op beter daad geappresndeerd en agtervolgd zullen kuneh en mosen worden, om ver volpns, geapprehendeerd zynde, aan en Militairen Rechter overgelevert : worden. Art, 6, Dat ook fe het generaal in fai~gg lanige Deliften en bxceslen, weiKe ter n!et bei,oord yerturö raan ter bereeting van den MÜitai- derd te worden in de apen Rechter: de politieke juftitie proher.De van Militair, en ttiA.uu.i . vi^. [ j nehtifluanten, in voega tiet alleen zal vermogen, maar zelrs ^ J£s Ul dk Arfike 'ernli^t zyn, een Militair Perfoon, ltaat vermeld: venniet teMzte daar aan mogt fchuldig daar door , aan den éé rurvi, ^ij-, * 1 , . tipi, ham. de goede or aaaken, wanneer daar toe gelegend- »? leid mogt hebben, op de heter daad word bevorderd, en dat e. apDrehendeeren en in behoorly-v«n «-^-PjW* S, Verzekering te neemen, om den- --door de Mg iel ven vervolgens aan den MiHta>- teit niet würd benadeeld ■en Rechter over te leveren;, wan- aangeven de Duiinquam aeer namentlyk dezelve Delinquant.ais ^n^^j-er ^ dienst; ol'-e lut.cüe, a; sGra- 'ENHAiE. 'Zon* ■ept-Re* 'lement p deMi~ 'itaire Jurisiiftie•/oor de Genera* Uteit* 1 ; e i n  iflÖ NIEÜWË NÈDERLANDSCHÈ *s Gra- vk-nhace. Cef> eepc-Rt g'ement op de Mi /■faire 'Jurisdictievoor de Generaliteit. réd,[/Colffenmg,'1Urd £e werkelyke functie van zyn diens:: overgegcvenen; bevind; en des dat een Militair pen foon door of van wegens de politie ke Juftitie, niet zal worden vervolgd * in de Cafernes, of in andere Wooj hingen, alwaar de Militairen gezai mentlyk huisvesten. Art. fi t&f£Ü£& Dat wanneer een duel, of ren, ■ het verfcbU der Wetten. contre mogt voorvallen ,- tusfchei plaats hebbende onTtrem een Militair en Burgerlyk perfoon i ZSTlLC;t waar ter Pk«# m <** "«der hei zaken van duel of ren- resiort van de Generaliteit mogt zynj, tomre. de cognitie en judicatuure des wé* gens, over den Militair, aan den Militairen, en over den Burgerlyk*: perfoon, aan den Burgerlyke Rech tér zal ftaan. Art. 8. Cit Artikel en het vol- Dat alle injurien, zö wel zwaant &«e^der^ f va" T** atrociteit, met woorï opzigte,tot de injuriend,en. or daaden begaan , door MM door Miiimircn aan Bor-htairen" tegens Militairen, of doo>[ gedyke Perfoonen aan. een Militair tegens een Burgerlvi zed.ian, heeft men tot •_/-,„_ r- ■ t , n -""'fii-nyi. grond van de diitinaie Perfoon E'n bet laatfte geval alleene genomen, de plaats waar wanneer zulks is gefchied in eés de minne begaan word; plaats, alwaar Troupes van dé» te weeten. ut een Cïuar- csi-ni- ïrr n ■ t n T. » nifoen, ofte buiten een ^aat in Guarnizoen leggen,} zullei!' Guarnifoen ; om' daar ftaan ter Cognitie en beregting va? door in het laatfte geval den Militairen Rechter; jrelvk date voor te komen, dat een nn]r „[„ A„„r ,.,n, _• ' ° ■> , , beleedigdeBorgerlykPer-.00!C' ajS daa!\ V3n n.jet gt'VOeglyl foon genoodzaakt zoude kunnende worden gefepareerd, alk zyn den beieediger in private Aftien, uic zodanige iniun Zyn Guarnifoen, 't welk 0 J zormyds verre af km  JAARjBOÉKÈN. November, 1780. 1573 Tien voor den beledigden refulteeren-^ zy" gelegen, te gaan op. de, voor denzelven Rechter geven-g^0^ "dV tileerd zullen worden. fc'eleedigerong-Jrraftïon»; de worden gelaten. Art. 9. Dat wanneer een Militair pet- . foon , met woorden of daden een < Burgerlyk perfoon mogt injurieeren^ en zulks op een plaats, alwaar geen Guarnizoen gehouden word, dezelve als dan zal moeten te regt ftaan' voor den Politieken Rechter; voor denwelken dan ook in zo een geval de private actie tegens zo een Militair perfoon , indien de beledigde mogt goedvinden dié te inftitueeren,. 2al moeten worden geventileerd; zullende de Militaire Rechter des niet te min verpligt zyn, om, zo Wanneet blyken mogt, dat de dader tegens Krygswetten gehandeld hadde, denzelven daar over te recht te ftellen en te ftraffen naar behooren. Alles nogthans met dien verftande, dat, wanneer een beleedigd Burgerlyk perfoon , in eenige byzondere gevallen, en omftandigheden mogt vermeenen redenen te hebben , om zig over een ontfangene belediging Van een Militair perfoon te beklaa gen' aan den Militairen Rechter; en aldaar met prajterïtie van den Burgerlyken Rechter redres te zoeken; daar toe de vryheid aan denzelven niet zal wezen benomen, en dé Militaire Rechter , in zo een byzonder geval t dan ook bevoegd zal 's Gra- /enhase. 'Jon:ept-Re» yjement,

erali'tclf. ' zal wezen, orn zig de eognitie daar' over aan te trekken; alfchoon niet mogt blyken, dat de Dader tegen1 Krygswetten gehandeld hadde. Art. 10. Men heeft gemeend. Dat de befchouwing 'of vifitee-dat het tot bevotóermgvinor van een Militair perfoon, welke ^^^'Xmm. door een geweldigen den Militairen en Bor- dood omgekomen , of anderzints getiyken Rechter moest verongelukt zoude mogen weezen» ^•&*.2SS* alle Poezen, alwaar zig Guarnikunnen doen. zoen van den Staat bevindt, zal ftaan aan den Militairen Rechter; zo nogthans , dat. wanneer een Burgerlyk perfoon in hét geval mogt zyn geconcerneerd, of dat 'er twyffél viel,, of de verongelukte wel in der daad een Militair perfoon was, de Bur-. gerlyke Rechter alsdan de vryheid zal hebben de befchouwing of vifitatie' van' het Lyk mede te kunnen doen; het.zy dat zulks reeds door den Militairen Rechter mogt' zyn gefchied, dan niet; gelyk ook daar tegen aan den Militairen Rechter niet zal mogen geweigerd worden het mede febouwen' ofte vifiteeren van het Lyk van éen Burgerlyk perfqon', welke dooreen Militair perfoon mogt zyn omgebragt^ wanneer de gemelde Militair deswegens voor den Militairen Rechter té recht gefteld zoude moeten worden. Zullende voorts omtrent alle dusdanige befchouwingen , gelyk medé omtrent die geenen welken van Lyken van Militairen, in Plaatzen. daar geen  JAARBOEKEN, November > i7£j>. fcjfj geen Guarnizoen gehouden word , 'of ten platten Lande, door den Bur\ gerlyken Rechter zullen gefchieden, \ al tyd alle exadtitude moeten worden fepleegd, en zo wel de Politieke als ïllitaire Rechter gehouden wezen, l óver en weder, des gerequireerd, ' 'behoorlyke Acte of Certificaat van de gedaane vifitatie ofte gefteldheid ' van het Lighaam, mitsgaders van de ' wonden en derzelver lethaliteit of [• illethaliteit, aan eikanderen te fup] pediteeren, ten einde daar van het nodige gebruik te kunnen maaken. Art. II. Dit Artikel brengt zyn reeden met zig, want Dat alle delicten, door een Mi-niemand M recht kan litair perfoon begaan voor dat *r£^JZ£& zelve zig in den Militairen dienst aan de aftie, die zyn vobegeevenhad, alleen door den Po-rige Rechter, met oplitieken Rechter zu'len moeten wor-z,'sctoFbJeV(;rensgeP1fe«' • j„„ n c~ de misdaaden, op heis I den geftraft. zoude gehad hebben. Art. 12, Dat, ter bevordering der Admi- Dit Artikel heeft gee >iftratie van de Juftitie, de^Burger-^^S^er? I lyke Rechter, in Delicten of Exces-tot bevordering van goe ' fen tot deszelfs cognitie fpeéteeren-de ordr. IJ? Art. 13. Dat in géén geval, dé Militaire In de gevallen en fi Rechter zig de cognitie en iüdicatu- tu«feH>n dit Artikel opfeover Deiidten of Exceslèn, doori~kai^S Burgerlyke perloonen oegaan , zal eene grotere macht moe; mogen aanmatigen ^ dan alléén in het un geeven,om daar door Leger, het zy campeerenae, het zv unv,ennyde]yke cptofufie „~™~..„~u „A„ 1 r 1 endesordre m het Leger ppmaisch; ais wanneer aan dezel-te vorkomen, en Sm yen zal competecren de cognitie en den dienst van den La«itrafoeffening over alie Driften of*e ie bevorderen.Sxcesfen^ begaan ^ niet alleen door' Militaire perfoonen, maar ook door Ule die geenen, welken tot het Leger' )ehooren; gelyk mede voor den I\li-J itairen Rechter llrafbaar zal zyn :én Burgerlek perfoon, welke zig an het debaucheeren vaö Militairen oogt fchuldig maken, wanneer deIfvé een Vreemdeling cn geen Inezeecen dezer Landen is; terwvl ulks in het generaal , zonder onerfcheid tusfchen Vreemdeling of iurger en Ingezetenen, zal plaats ebben omtrent een ieder ,• dié zig eene belegerde Stad aau het defccheeren van Militairen, bf ver)dcne Correfpondeiitie kwam fchul;g te maaken. Derde tioofdjtuk van tiiiie, I saakeat -v.. • 3 w' Art. U \at wat de civile Jurisdictie' be- rden erkend over alle ingebraetdü Auditeurs Militair y M m m m m- 2 war*b' den .^»ad V2n ïte9t*' f 's Gra* VENHA-" ' GE. Com eept-Jté-' glement. op demi* Ut ai re Jurhdictievoor de Genera* litiiti ■  i 'sGra- \ venhace. Colt- cept-Reglementop deMilitaireJurisdiStievoor de Generaliteit. f78 NIEÜWE NEDERLANDSCHE :n 16juny 1600 gearre-wordende Prinzen en Buiten va* :eerd« den Vyand genomen, dewelke dad 'over aan parthyen kort en onvertd gen recht zal moeten laaten wede! varen. Men heeft gemeend Zodanig nogthans, dat dit allee un de kennis van den te verftaan is van Prinzen en Buiti judicade der prinzen, ge-en ingebragt wordende; blyvende ( maakt door Borgerlyke = U(jjcatuure over zodanige PrinZ' Petinf„n»nCte einde.cn Buiten, welken door de Burgei rtl Artfcef gemeld^ri- en Opgezeetenen, mogten wc aangezien een Leegcrden gemaakt en ingebragt, aan d ofte beieegerde plaats in- dj materie competenten ordina £^*&l%itoi**i ten waaVe zulks voorv [e oirbaar van den Lan-in net Leger, of in een beleger de, behoort te worden pjaatSj wanneer de judicatuure di overgelaaten. Qver w(jrd ge]aaten aan den Milit ren Rechter. Dit Artikel is alleenlyk a ^ 2> ingerigt , om te conftateeren , dat de Militaire jurisdictie, voor zo jjat voorts, al het geene tor verre zy aan den Müi-cjvjje Turisdicl:ic gehoort, ZO wel S» ;l^n'gedeiegeffredde Guarnifoensplaatzen, als daar t "echt: ftand typende in ten Zal ftaan, ter pnvative cogr de gevallen, fpecmai op. van den p0ijtieken Rechter, un i:rf ievX!' de' pou'- zondert inde gevallen by dit capi ticque Rechter volgens gefpecificeerd. den aart der zaake behoort te blyven cognos- _ ceeren. Dit Artikel is in het Dat de byzondere' voorwe Concept-Regiement ge-Van het geen tot de civile J iufereerd, om.in voor-jjaje gehoort , of kan gebr ffiStf^feïlr*" «fc bepaalen tot de eiucidatie.nameiyk, van navolgende generaale Pointen, de objeften, die tot de civile Jurisdiéüe beho-  JAARBOEKEN, November, 1780. iJ7p ; Voor eerst, het geen betreft den [Raat van een perfoon , zig in Militairen dienst bevindende. Ten tweeden , het geen concerineerd het objecr. van een civiele !A£tie, het zy die reëel, perfoneel, »f van een vermengde natuur mogt lyn. Ten derden, het geen de obfer» 'vantie van de Statuten en Ordonnantiën op het houden van een goede oolicie aangaat. Ten vierden , het geene tot de Financien en Imposten, zo van het Land als van de Steden, en de Actiën daar uit voortvloeiende, be= oetrekkelyk is, en Ten vyfden , het geen conceraeert de faculteit om de Jacht te mogen exerceeren, met de Actiën, over het contravenieeren van de Reglementen, daar op geëmaneerd. Art. 4. laakende den ftaat van een Miltttalr Perfoon zig in Militairen ja. dienst bevindende. Dat ten aanzien van den Raat van len perfoon, zig in Militairen dienst «vindende, worden vastgefteld de iavolgende pointen. Mmmmm 38^.1. Dat 'sGra- venha- cx. Coneept-Rf glenwnt op deMi' Jitaire Jurisdictievoor de GeneraHteit.  l58o NIEUWE NEDERLANDSCHE ?sGra- , veütha- ! Con pept-Reglementop deMilitaireJurisdictievoor de Genera*: kleit. Ad i, 2,3, 4 m 5, i. Dat ten opzigten van dc mon;an men in \ generaal; dikheid, of onmondigheid, een Mb litlir perfoon, dezelfde wetten, dat het aiiezims biliyk welke dit reguleeren, zal onvoorkomt, dat de ouder- derhevic; zyn als een Burgerlyl? lyke macht, met opzigte van de opgetelde zaken, JH-liooil. niet behoort te cesfce- feeren, daar door, dat 2> Dat ten aanzien van die gee- piMïiS* *cn' -elke, nog onmondig zyn; 1 En in'tgéneraal, oinr de, zig tot den Militairen dienst trent deezen ganti'chen begecven , dezelfde wetten, als Artikel, kan menobfer. . onder &y gefte]d waren , .rTeez/poinctel'niè; eer nog tot den dienst waren blyven onder het be- overgegaan, van operatie zullen dwang van de wetten van weezeu , en gevolgd moeten WOrden Lande, en van den , ■ ° ° PoliticquenRechter, daar Oen. uit zefeerlyk veel confu- fie en wanorder in de - Dat een onmondig Militair per- gemeene zamenleevmg, Jf R Veniam fèttitis willendé en m.de handelingen, luuu > , , , , _ ■ welken de Militairen niet verzoeken, het Zelve Zal moekunnen ontgaan met Bur- tcri doen ter plaatze, alwaar- gerlyke Perfoonen te . j c jn fanst gaan ge» plee»en , zal moeten 'Jï v""1 ■ a Q : (intftaaq. hoorde. 4. Dat, door zig in den Militairen dienst te engageeren , het zy met, of zonder, de wil van de Ouders, niemand zal worden gehouden voor geëmancipeerd; maai dat ds ouderlyke magt zal blyven fubGftecren, en van dezelfdt uitwerking zyn, als cf de Zool niet in Miljtajren dienst was ge treeden, 5. Dat dit in het byzonder ya ' applicatie zal zyn "op het in gaan van een Huwelyks engs gement, omtrend welkers va| °' » di  JAARBOEKEN, November, 1789. Ij8r diteit gevolgd zullen worden de wetten van de plaats, alwaar de Vader of Moeder t'huis hooren. '6. Dat,indien een Militair perfoon onder curateele moet worden ge Held, het zy uit hoofde van innocentie of prodigalueit ; of dat ook Voogden over onmondige Militaire perfoonen moeten worden gefield , het zelve refpecfivel yk "zal moeten gedaan worden door die geenen, welke daar toe bevoegd zouden zyn geweest, vóór dat die perfoon zig in den Militairen dienst hadde verbonden; wordende in zo een geval nogthans aan den Politieken Rechter overgelaten, om tot Voogden of Curateuren ook Militaire perfoonen , het zy alleen of met adjunctie van Burgerlyke perfoonen, te mogen aanftellen, en daar omtrend zulke praecautien, zo nodig , in ieder voorkomend geval te neemen , en te bepaalen als het meest nuttig en dienftig zal oordeelen. I. Dat de jaaren om de teflnmenti faetio aBiva te bekomen , zo veel het gereede betreft, zul- i len moeten worden gereekend , naar de wetten van de plaats, 1 alwaar iemand vóór dato van ! het in dienst gaan , behoorde ; len ten aanzien van het ongeMmmmm 4 ree- 's Graven hage. Concept- Reglementop cleMiiitalreJurisai&tevoor cle Qïm ratitelt.  1582 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venhage. Con-cept-Reglementap deMilitaireJurisdictievoor de Generaliteit. Ad S,9 en 11, — het grondbegindzcl ; waar uit dit Reglement is beraamd , vastgehouden zynde, heeft men nogtlians gemeend, dat de. prsecautien omtrend de Huwelyken der Militairen in dit Artikel opgenoemd , behoorden in acht genomen te worden, om dat dezelve ftrekken kunnen tot onderhouding van goede discipline; en ten einde de Ritmeefters en Kapteinen niet worden genoodzaakt, om gedurig, tegens haar wil en dank, en tot nadeel dikwyls van deu dienst en bezwaar hunner Compagnien , getrouwde Perfoouen in hunne Compagnien te moeten tole- reede , naar de wetten van de plaats, alwaar de Goederen gelegen zyn, 8. Dat een Militair perfoon , tot een tweede Huwelyk willende overgaan , gehouden zal zyn de afgoedinge met zyne onmondige kinderen , welke uit een wettig vorig Huwelyk mogt hebben, te doen voor den Politieken Rechter, en zig voorts daar omtrend mede zal moeten reguleeren naar de wetten van.de Plaats, aiwaar dezelve, voor het overgaan tot den Militairen dienst, gehoorde. 9. Dat dit alles moet verftaan worden alleen zyne betrekking te hebben tot zodanige Militaire perfoonen, welke Inboorlingen zyn van dezen Staat; terwyl, voor zo veel betreft de Vreemdelingen, de zodanige, welke buiten het volgen van haare Guarnizoenen, in een andere plaats binnen de geünieerde Provinciën, 't Landfchap Drenthe, of de voorfz. Generaliteits Landen, haar domicilie mogten hebben verkoozen, ten aanzien van alle de voorgemelde pointen fubjecr. zullen wezen de wetten en geregten van de Plaats haarer gekoozen domicilie. En zo veel aangaat zulke Vreemdelingen , welke geen angjn  JAARBOEKEN, November, 1789, 1^83 der domicilie binnen de geünieerde Provinciën , 't Landfchap Drenthe, of de voorfz. Generaliteits Landen , als de Plaats harer Guarnifoens, hebben, dezelven ten opzigten van alle de voorfz. pointen onderhevig zullen wezen de Wetten en Jurisdictie van de Plaats , alwaar in Guarnizoen leggen. Zodanig evenwel, dat ten opzigte van zulke Vreemdelingen, welke, fchoon wel geen ander domicilie binnen de geünieerde Provinciën het Landfchap Drenthe , of de voorfchreeve Generaliteits Landen , als de Plaats van haar Guarnizoen , hebben , of ook wel eenig domicilie in een andere Plaats hebben gekozen, egter eenige ongereede Goederen in de refpective Provinciën, het Landfchap Drenthe , ofte in de Landen van de Generaliteit mogten bezitten , dezelven ten aanzien van de tejlamènii faSlio activa zig zullen moeten reguleeren naar de wetten van de Plaats, alwaar die Goederen gelegen mogten zyn. 's Gra- ▼enhage. Concept-Reglement ■ op cleMilitaireJurisdictievoor de Generaliteit. 10. Dat de Militaire Vierfchaaren zig zullen onthouden , om over alle de gemelde pointen, en die verders de habiliteit of inhabiliteit van een Militair perfoon, om eenige handelingen , met betrekking tot de gemeene Societeit en zamenleeving, te kunMmmmm $ »@n  tsH NIEUWE NEDERLANDSCHE *sGravenha- ge. Coit' cept-Reglementep deMilitaireJurisdictievoor de GeneraUtefi, ncn plcegen, of niet pleegen , mogt concerneeren , eenig dispofitif te verleenen; maar dat zy daar mede, mitsgaders met de erkentenisfe over ai het geene, het welk uit dien hoofde tusfchen parthyen litigieus mogt worden , zullen moeten laaten begaan de Politieken Vierfchaaren, tot ieder zaak competent. Des dat met opzigte tot het flaan over eenige Teftamentaire A&ens of Dispofitien in de Guarnizoenen, aan ieder Militair perfoon , welke Testament ofte Acte van uiterfte wille zal willen pasfeeren , zal vryftaan, het zelve , naar zyne keuze , te mogen doen voor den Burgerlyken , ofte vóór den Militairen Rechter, ter plaatze zyns Guarnizoens ; mits in allen gevalle , de bepaalingen, in dezen Ar- tikel dien aangaande gemaakt, naar behooren worden geobferveerd. ïi. Dat in het byzonder ook de Militairen Vierfchaaren, zig, nog in het geheel, nog ten deele, zullen mogen bemoeien, met het matrimonieele; maar dat deze geheele materie , en dus zo wei het geene concerneert het contraheeren van een Huwelyk, als het disfolvecren of het fepareeren van het zelve, met alle gevolgen ea aankleeven van dien, zal blyve-a  JAARBOEKEN, November, 1789. ijgj ven ten privative cognitie en dispoiltie van den in die materie con> petenten Politieken Rechter. Zodanig echter, dat ten aanzien van het contrabeeren van een Huwelyk van een Militair perfoon, de Politieke Rechter daar op zal behooren te letten , dat aan geene Militaire Onder- Officieren of Gemeenen, worde toegelaten om zonder confent van hunne Ritmeefters of Kaptejnen , een Huwelyk aan te gaan: en de Predikanten of Gerichtcn, de zodanigen zonder productie van behoorlyk bewys dien aangaande , niec zullen mogen in ondertrouw opneemen of proclameeren; zullende zodanige Militaire perfoonen, welken daar tegens mogten handelen , deswegens door den Militairen Rechter mogen worden gecorrigeerd. 11. Dat ook alle Militaire perfoonen , ëen Huwelyk willende aangaan , verpligt zullen weezen, zig ten aanzien van het opneemen in ondertrouw, het laten gaan der proclamatien , en folemnifeeren van haar Huwelyk, te gedragen naar de wetten der Plaatze hunnes Guarnizoens; ofte ten platten Lande, in de voorfz. Landen van de Generaliteit gebruikelyk, zonder dat tot het verrigten van eenige dier Ceremoniën , een Predikant of Prediker, welke zig by het een of ander Regiment moge pe- 's Gra- VENHAGE. Concept-Re- glement op deMilitaireJurisdictievoor de Geiierch Uteit,  ij 86 NIEUWE NEDERLANDSCHE >s Gra- VKiSrlAGE. Concept-Reglemcnt opdeMilitaireJurisdictievoor de Generaliteit. Het is allezints reedelyk voorgekomen , dat, daar de /Itlor gcwoonlyk het forum van den Gedaagden moet volgen, een Borgerlyk Perfoon van zyn ordinaris Rechter niet afge'rokken wor-, le Aangezien dit volkomen pertoneel is, heeft men begreep°n, dat de facukative keuze aan den Rcquirant kon wofflen gelaten. Nogthans ; (als in het flot van d« No.) met bevinden, zal mogen worden geëmployeerd. Art. 5. Het voorwerp van de civile Actiën concerneerende. 1. Dat geen Burgerlyk Perlbon voor den Krygsraad in eenige zaaken zal mogen geroepen of aangefproken worden , nog ook voor denzelven gedagvaard, om kundfchap der waarheid te geeven ; zelfs zodanig, dat wanneer een Burgerlyk perfoon mogt vermeenen , ongehouden te zyn ^ tot het geeven van getuigenis of informatie voor den Militairen Rechter, ter zaake van Delicten of Excesfen, waar van de cognitie aan denzelven Militairen Rechter competeerd : [zo als. zulks Art. 12 van het vorige Hoofdftuk is geflatteerd, en waar aan door dezen artikel in geenen deele word gederogeerd] de beoordeeling daar van , namelyk , of hy daar toe zal moeten worden geconftringeerd, en die conftrainte zelve, zal ftaan aan den Politieken Rechter. 2. Dat zo iemand, zonder onderfcheid of hy een Burgerlyk of Militair perfoon zy, van een Militair perfoon mogt requireeren getuigenis der waarheid-, hy zulks zal mogen eisfehen, of voor den Po-  jaarboeken, November, 1789. 1587 Politieken Rechter, of VOor den kennis-geeving aan den Militairen Krygsraad; na maate'l?oni,?and?re,,,?e" m' , ,, Jö . . ' . „ cier in Guaripzoenen, hy zulks mogt verkiezen; dewelke ten einde zodanig gedan ook refpeclive, indien disputcUeerd perfoon, op zo mogt ontftaan over de verpligtingeee" tyrfzigopayo,piüst, of niet verpligtinge tot het geeven v|ndendcfkaaTvTn daal van dezelven, daar Over zal er-deiyk zon kunnen workennen, en verder ook de getui-dc» afgelost, oi de citatie gen afhooren en daat van t^Em^US* S tificaten doen afleeveren,zullende.didd. — welke pnezo een Militair perfoon, in val cautie, of kennisgeeving voor den Politieken Rechter daar"iet nüdis **a™■>."«"- r. i j neer zodanig MiutairPer- toe mogt worden gedagvaard ,foon „iet tDot het Guar. verpligt wezen, zig daar voor on-nizoen behoort, weigerlyk te fifteeren; en, wanneer dezelven tot het Guarnizoen mogt gehooren, als dan daar van aan den Commandeerenden Officier van het zelve moeten worden kennisfe gegeeven , tot zyne informatie. <ï. Dat alle quasftien tusfchen Mi- Dezequtestien.fthoor litairen, het zy van gelyke CÖndi-^ tie of van minderen of meerderen n0^i,aiis als pure Miii rang, onderling, Over eenige af-tair worden aangemerkt rekeningen van Soldyen, ^ËST of Servies-Gelden, genot of gemis van Montuur, of iets diergelyks; als mede over Handgelden, en andere conditiën plaats hebbende by het reëngageeren van Soldaaten cn andere gemeene Militairen , eer die den dienst nog werkelyk hebben verlaaten, privativé voor den Militairen Rechter geventileerd, en door denzelven beflist zuilen worden. 4. Dat 's Gra- venhage. Concept-Re- gfamerit op deMititalreJurisdictievoor- dt Generaliteit.  1583 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ '■s Gra* venha ge. Concept-Reglcrnêntop cieMi litaire Jurisdictievoor de Generaliteit. Men heeft niet onree- 4. Dat iemand , het zy een Bur-> delyk gevonden de keu- „„„i.,!, nc iUt. • > ze te laten, ais in dit Seilyk °f Militair perfoon, een Mo., aangezien het ge- pure perfoneele Actie tot laste van beuren kan, dat de Mior een Militair perfoon hebbende, rarts^ rwat oorzaak,did °°k mog? " het zyne kan geholpen iprüiten, en die by daging of ciworden, ais door middel tatie willende inftitueeren, zulks, ■Sr^PoSK i™** Pfvoot ter; terwyl de Rcquirant, den Militairen Rechter, na maate wannneerBorgeriykPer* hy zulks mogt verkiezen, zal mou?-n is'en.de»Borgf- gen doen; dog zal een trium- lykcn Rechter voorby °, • r 2 IF i- i gaat,aan zig zelve heeft phantelententie, wanneer die by te iimputeeren, dat zig den Militairen Rechter geweezeö vrywiiiig aan den MiH- mogt zyn, op geen effecten, van ir^ei, wbïf °" " wat natuur die ook mogten weezen , gehoorende onder het bedwang van den Politieken Rechter , executabel zyn; maar zal de executie by den Militairen Rechter alleen kunnen bekomen worden , door middel van gyzeling van des gecondemneerdens perfoon en het inhouden van zyn Traélement, wanneer het in 'de handen of magt van de Militairen fuperieuren van den gecöudemneerden zal zyn gekomen , voor zo veel het zelve executabel zal zyn. tiet is reedeiyk, en Dat alle fubmisfien, in zaaken, anet de "oede trouw over- -jU» _ j r • i ; • eenkomende , dat een n,ct van dc ipeciaale competentie contract worde naarga- van den Militairen Rechter zynkomen; er.uit ftrekt zelfs de, aan de judicatuure en execuSifitaff elw7 dag 4 ™ eenige Politieke Vierfchaa- door haare handelingen, ten, in Contracten of Inftrumcn- metBorge.iykeperf -nen, ten, door Militairen, of anderen, S^,m!^ ™ van Militairen Erenaam ietsaakt. zyn geworden, gedaan, effect zul¬ len  JAARBOEKEN, November, 1789. 1583 Jen forteeren, gelyk dezelve perfoonen ook in diervoegen zig verder aan zodaane judicatuure en executie met effect zullen mogen fubmitteeren. 6. Dat, zo lang de Tradtemen- Dir is aüezints reede- • tea, Gages, of Gelden, uit hoof §*» Z^in^Te de van andere Ordonnantiën ver- macht d«r Betaais Heefchuldigd, nog onder de Betaals- ren , of anderzins zyn, heeren'. de refpeclive Ontvangers, f1113"***/8 executie * ... . 5-. r-v o 11 Kan geiclned<-n; kunnen Solhciteurs, of Directeurs der be denfet conVenabelvoor. taalingen van de Militie mogten Komen, aar een Krygs berustende zyn, en nog niet ianmd <» Peamfagen, die het Regiment, haare Hoofden óL^%J£*»£ haare Ordres mogten zyn over- ne Aflens van Juiisdichandigd • dezelven ter zulker fom tie i-<"«e ie exerceamen, als na de refpective wetten3611* gepermitteerd is, arreiïabel zullen weezen; of met een anderen affecteerende ingang rechtens bekom. mert zullen mogen, worden voor dat Politiek Gerecht , het welk daar toe competent is, het zy dat zulks een Burgerlyk of Militair perfoon zoude willen doen. 7. Dat, zo eenige qusitien mog- Dit lydc geen nedenten ontdaan tusfchen de Militairen *™'J»JP , „ ... ■ r t>i- n. 8een Mnitair Ptifuon is, cn haare Solhciteurs or Directeurs aangezien ordiuarie het "van de betaaünge der Militie, over forum Rei gevolgd word, • de Rekeningen van dezelven Sol-eukd« ^So»^»eui* « liciteurs of Direfteurs, her zy dan, nf ^fo*«eWeperïow^t idat een Militair Aanlegger of ver-zyn, voor den puiitic- ■ wcerder mogt zyn;'dezelve qu ce--W?1 Rechtermoet cn go. .; Rien zullen worden verhandeld ybor *a~et herder -.-den Politieken Rechter, daar enUe deuking lyden , zoo Op zulke wyze als zulks behoort, wanneer de Solliciteur 8 Dat,zo een 'iJoédelvan eenMi-^^m ™^ litair, het zy door het verlaatenVimbetaaiiugniet invoe- van.«en vooriciireevcii va# 's Gra» VENHA* CE. üonsepi-K&i glement op deMilitaireJurisdictie^oor de Genera» liteiti  ï'&o NIÉUWE NEDERLANDSCHE »$ Graven hage. ConXept-Reglementcp de MilitaireJuriS' diStie yoor de Genera" littit 4 eikanderen te feparee- van dezelve of repudiatie van dea ren, is liet best voorge- Erfoenaam defolaat of anderzints komen, de quasstie te J-"1»v' V" , doen verhandelen voor vacant mogt worden , de verzegeden poütisquen Rechter. ]jng en beheering van dien, mee Dit No. ftaat in za- alle deszelfs aankleeven en gevolmenhangmet al het voor- gen zz\ blyven aan den Politieken ferdere opË^te Rechter, om daar in zo wel als vereisfehen. over de preferentie of concurren¬ tie tusfchen de Crediteuren, na de wetten, ftatuten en gewoontens, welken in ieder plaats, alwaar de defolatie van den Boedel valt, op dat ftuk zyn geëmaneerd en plaats hebben, te handelen; gelyk ook wanneer een Erfgenaam van een Militair, het zy een Burgerlyk of Militair perfoon mqgt wezen, een Boedel of Erfenis, Wan een Militair heen gekomen , zoude willen adïeeren onder beneficie van Inventaris, of tyd tot deliberatie verzoeken, dezelve in al het zeiven den Politieken Rechter zal moeten erkennen, en daar in al mede handelen, zo als de wetten ftatuten en gewoontens van ieder Plaats in zulke gelegenheden, vereisfehen. Dit No. brengt weder-9. Dat alle reëele Actiën, gelyk ook cm zyn eigen justificatie <}ie van een vermengde natuur zyn, «etende op 2$S£ pardcipeerende zo wel aan hetperpes, omtrent dit Con- foneele als reëele, een Militair percept-Regiemeu geueva- foon, het zy een Inboorling, het fcppeerd' zyeen Vreemde, rakende, voor den competenten Politieken Rechter, met exclufie van den Militairen Rechter,'zullen moeten worden geïaftitueerd. 1 Art. 6,  JAARBOEKEN», November, 17 89. >j91 Art. 6. Betreffende de Policie. Dat de Militaire perfoonen gehou-;aj D0'P d™ondlrh^dirs den zullen zyn, al het geene tot de-van goede ordre bcms^ Poücie behoort., en de Statuten ente"de. fc!'y"f geen verOrdonnantiën, welke daar op voor^^"""6 "odl2 t£ alle Burgers , In- en Opgezetenen zyn geëmaneerd , of nog mogten worden geëmaneerd, mede na te komen ; en die contravenieerende , voor de boetens, op zodane contraventien ftaande, door de refpective Officieren en Magiftraten of den geenen, welke daar toe gefteld zyn, executabel zullen weezen; voorbehoudens nogthans aan de Officieren en Magiftraten de faculteit, om, wanneer mogten bevinden, dat zo een Militair contraventeur niet in ftaat mogt weezen om de geftatueerde boeten te betaalen, denzelven als dan aan den Militairen Rechter over te geeven, om deswegens na behooren geftraft te worden, waar omtrend in zo een geval geen conniventieby den Militairen Rechter zal mogen worden gebruikt. Art. 7. Betreffende de Financien en Impofitien. Dat, zo veel aangaat de Financien Dit Artikel kan ai ween Imposten , ZO van het Land alsde; om geen bedenking van de Steden, dè Militie gehouden tZ^Ï^Z blyft om alle de Ordonnantiën op het Refoimie der iioog mok. N n n n n ftuk • 7 November 1640, «« 's Gra- venhage. Co ij» cept-Re' gleiuent op de Mi-' Ui-air e Jurisdictievoor de Genera1Jittit.  'sGra- VËNHAGï. Concept-Re' glement op deMilitaireJurisdictieyoor de Generaliteit. '592 NIEUWE NEDERLANDSCHE met de circ iiaireM^five ftuk van de Financien van het Land wn wylen Zyne Ho-g Qf van de steden , geëmaneerd of SM^.S.''" noch te emaneeren, mede na te komen en zig daar na te reguleeren ; en dat in cas van Contraventie daar over, met alle gevolgen en aankleeven van dien, door den Politieken Rechter daar toe competent, zal moeten worden erkend; en de Contraventeursdóor denzelven Politieken Rechter geboet of gecorrigeerd zuilen moeten worden , zelfs ook criminaliter geftraft, indien de zaak daar na gefchaapen mogt bevonden worden. Art. 8. De Jacht concerneerende. in ■ i Dit Artikel kan meede Dat den Militairen Rechter zig geen bedenking onder- met het point van de Jacht en het. h«tvig zyn. oeffenen van dien door Militaire perfoonen niet zal mogen bemoeien; maar dat de judicatuure over al het geene, het welk daar toe relatie'heeft, privative blyft aan den Politieken Rechter, daar toe competent. (Onder ftond) Accordeerd met de Minute* (Was geteekend') B. P. van LELYVELD. . Secretaris. De  JAARBOEKEN, November, 1789. 1593 De vierde Bylage, Litr. D, is eene Misfive: van deGecommitteeide uit de relpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen,in da-1 ,to VHage den 5 October 1786, in antwoord op eene Misfive van de voornoemde Commisfie, met eenige vraagpoincten over het bellier; en andere zaaken, de Admiraliteit concerneerende; nevens eene Memorie v.an de Heeren Vice Admiraals Reynst en Zoutman, over eene nieuwe en betere inrigting van 'sLands Zeemagt, uit de Collegien ter Admiraliteit van den 5 October j Voorfz. Misfive van Gecommitteerdens is op deze wyze ingerigt: EDELE MOGENDE HEEREN! T"\e Gecommitteerdens uit de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen hadden nauwlyks ontfangen Uw Ed. Mogenden Misfive van den 24 April jongstleden, of zy hebben al aanftonds, overeenkomftig den last en de authorifatie, op hen gelegd by Haar Hoog Mog. Refolutie van 20 daar te vooren, bedagt geweest op de middelen, om cenigzints met vrugt'aan de requifitie van Uw Ed. Mog., in een zaak van die uitgeftrektheid, te kunnen voldoen. Tot dat einde hebben alle de Leden, des tyds componeerende onze. Befoignes, de voorfz. Misfive copielyk overgenomen, ten einde ons, yder voor ons zeiven geduurende het toen op handen zynde Reces, het welk door ons bepaaldelyk met dat oogmerk was verzogt, in ftaat te ftellen, om in rype overweeging te nemen de onderfcheide Poincten in die Misfive vervat en ons alzo tot het houden van vrugtbaare Befoignes te kunnen bekwaamen. Wy hebben vervolgens, by onze terugkomst alhier , nodig geoordeeld de Heeren Vice - Admiraals Nnnnn 2 Reynst sGra- i'ENHA-  1594 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha ge. Misfive van dc Sldmiraliteiten in antw- oj de Misfive van de Commisfie. Reynst en Zoutman te befchryven, ten einde derzelver informatien en elucidatien te horen op zo-, danige Poinóten, als wy in den loop van deze Befoignes zouden mogen meenen te zullen ontbeeren ; gelyk dan ook dezelve Heeren Vice-Admiraals ons van' hunne fchriftelyke confideratien hebben gediend by een Memorie, waar van wy de eer hebben een Copie hier nevens te voegen. Wy zyn daadelyk daarna , in voldoening aan 'Uw Edel Mog. verzoek, naamelyk om met r.aauwkeurigheid en fpoed., onze confideratien aan Uw Ed. Mogenden te fuppediteeren, voortgegaan; en by ons in deliberatie genomen zynde het eerfte Poinót in Uw Edele Mogenden Misfive vervat , tendcerende tot de opgave van ,, de verbeteringen „ omtrent de directie van 'sLands Zeemacht in „ het generaal , welke wy zouden vermeenen , „ ten nutte van den Lande te kunnen en te moe„ ten worden gei'ntroduceert, zo wel met opzigt ',, tot den voet, welke actueel plaats vind, als ,, omtrent een nieuwe en betere voet, welken wy .,, zouden vermeenen te kunnen ingevoerd worden:" Zyn wy van gedagten geweest, dat, om ineen zaak van dezen omvang met alle mogelyke preciesheid 'te werk te gaan, en om die vraage naar behooren te kunnen beantwoorden, prealabel, en .ftuk voor ftuk , behoorden te worden onderzogt deze Poinéten. i. Of, namelyk, in het algemeen, derefp. Collegien ter Admiraliteit op onderfcheiden Plaatfen, alwaar dezelve thans zyn geconftitueert, zouden behooren te blyven exifteeren, ja, dan neen ? Het is ons, Ed. Mogende Heeren! in de behandeling van deze generaale quaestie, voorgekomen, dat de belangens van de Commercie, zona verknogt met de exiftentie en het geluk van den Staat zelve , vorderden, dat'er was en bleef een naauw ver-  JAARBOEKEN, Névetotér, TjVg. 1555 verband tusfchen dezelve en 'sLands Macht te Zee, dewelke gefchikt was, om dezelve Commer 'cie en Vaart te beveiligen en te befchermen tegen! alle buitenlandsch geweld. Dat ligt ook de voorzorg onzer Voorvaderen reeds fcheen te zyn geweest, om der Marine van den Staat tot Zetel te geven die Plaatfen, alwaar den Handel het n.eest was bloeyende; tot welk einde Admiraliteits Collegien waren opgerigt in de Provincie van Holland; mitsgaders in de Provincie van Zeeland en van Fries land, welken meer dan de andere Provinciën van dit Bondgenootfchap deelden in de algemeene Vaan en Handel; en dat, naar ons oordeel, dat Ver band zoude werde verzwakt, wanneer alle de Admiraliteits Collegien gemortificeert, en in derzelvei plaats, hier ter Stede, een eenig Collegie , oft< Raad ter Admiraliteit, wierde opgeiigt; dat immer: het oog van zodanig Collegie, verder afgelegen vat die Commercieele voorwerpen en benodigdheden, dewelke thans onmiddelyk onder deszelfs bereik et oog zyn gebragt, met dezelven niet zo wel zouder kunnen bekend raaken, nogte ook zo fpoedig in de zelve voorzien. Dat daaarenboven de aart en in Relling der refpective Collegien mede brengende, dat dezelven ook moeten zyn een Hof van judicature over het werk der Convoyen en Licenten : over de toekenning van Prinzen en Prinzengoede ren; over het Volk te Water, en wat des meer is: en dat zy teftens moesten dienen tot een fuperieui toezigt op de beheering der Dokken , Werven , Magazynen , alle deze onderfcheiden oogmerken niet _wel_ zouden kunnen worden bereikt door de vernietiging van alle dezelven, en dc oprigting van dezen enkelen Raade. Om welke reedenen wy vervolgens hebben moeten befluiten, dat de Admiraliteits-Collegien, in hei algemeen genoomen, niet wel konden worden weggenomen en gemortificeert, en tot een eenig Lighaam of Departement alhier in den Hage zouden kunnen worden gebragt. Nnnnn 3 Ten r's Gra- venhage. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  *s Gra- vênhace. Mjsfve yha de ArfrAraiileiten in antw. op dc Misfive van dc Commisfie. 159S NIEUWE NEDERLANDSCHE Ten tweeden; Dat, in gevalle, naar onze gedagten zoude worden begrepen, " dat alle de voorfz. Collegien i;i gen.,. niet wel zouden kunnen worden te niet gedaan, of 'er onder dezelven eenige zyn , die tot welzyn van den Lande, dat lot zouden moeten ondergaan, en zo Ja, welke, en op welke wyze? of, hoedanig in. allen gevallen de voorfz. Collegien zouden behooren te worden gemouiiïceert? & Wi hebben daar toe al wederom geen beter middel tot investigatie kunnen bedenken , dan eene vergelyking van de voordeden en van de nadeelenen defecten, dewelke zig in de exiftentie van yder der Collegien ter Admiraliteit opdeeden,' en" tot dat einde zullen Wy beginnen met Uw Ed. Mogenden voor te draagen Ons onderzoek omtrent hetöColIegie ter Admiraliteit op de Maze; of namelyk het zelve Collegie , uit dat oogpunt befchouwd, een bekwaam departement voor een gedeelte van de Militaire Marine van dezen Staat, komt uit te maaken, Ja, dan Neen. Collegie ter. Admiraliteit op de Maze. Daar omtrent is het een ieder bekend, dat zo wel te Rotterdam als te Hellevoetfluis zeer bekvvaame Magazynen voor handen zyn, en Dokken tot legging der Scheepen in Vlot-water. Dat op de Werf tc Rotterdam drie, en des noods, vier Schepen te gelyk kunnen worden gebouwd; en de fituatie van die Werf, en van die van de Oostindifche Compagnie , vis d vis van dezelve, zodanig is, dat het Werkvolk van geenen zeer gemakkelyk op dezen, onder een en dezelfde directie, kan worden geëmployeerd ; op dewelke nog daar en boven plaats is voor den bouw van één groot Schip, gelyk zulks in den laatiten Oorlog met veel fucces is gepradi- feert.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1597 feert. Dat het gemak van dit alles Dog word vermeerderd door de nabyheid van verfcheide HoutZaagmolens, toebehoorende aan particuliere Kooplieden ; en van den Admiraliteits Lynbaan, een der besten en bekwaamden , die men zoude kunnen wenfehen ; terwyl de Werf zelve vaii die uitgeürektheid is, dat men by denzelven eene meer dan toereikende voorraad Hout kan bergen; waar door men zig in het geval bevind, van in goedkoope tyden , zodanigen Inkoop te doen, als men maar be feerd, tot groot gerief van de Finantien van den ,ande; te meer daar de voornoemde Werf door het zoete Rivierwater befproeid wordende , daar door die groote voorraad Houts aan geen bederf is blootgefteld; dat de gelteldheid van het Dok zodanig is, dat de Schepen daar uit niet naar elders behoeven te worden gedrilt, gelyk zulks by eenige andere Collegien plaats heeft, met verlies van veel geld en tyds; dat het voornoemde Collegie nooil komt te worden bezwaard met den aanbouw en hel onderhoud van Cameelen, vermits deszelfs Fregatten, volkomentlyk te Rotterdam toegetuigd, er met derzelver volle Equipagien kunnen verzeiler naar Hellevoetfluis, en van daar naar Zee, zondei andere kosten, dan die van het loodfen. Terwyl het nogthans waar is, dat daar omtrent zig met 'er tyd, door de opflikking by de Crabbe, eenige zwarigheid zoude kunnen'opdoen; dan da! die zwaarigheid niet grootehks te dugten fchyht, vermits de zig aldaar ophoopende Sübbe zeer" wel door Menfchen arbeid, en eene te maaken verbeetering aan de Crabbe zelve, zoude weg te neemen zyn, en voor het vervolg voor te komen; waar toe ook reeds by Heeren Gecommitteerde Raaden van Holland en West • Friesland een Plan is geformeerd, waar van de kosten flegts worden gecalculeert on de, in dit opzigt geringe, fomme van / 26000: o: o. By de opgetelde voordeden van dat Colfegie zullen wy nog voegen de groote faciliteit, die men se Nnnnn 4 Rot- 's Gra-, venha-. GE. ,:: Misfiver yun.de Admiraliteiten in aniv,'. 01 dc Mis /ïy'e van de Commisfie^  1598 NIEUWE NEDERLANDSCHE s Gra- venhage. Misfive vcffi de Admiraliteiten in ahï)\'. oj de Misfive van de Commisfie. Rotterdam, uit hoofde van deszelfs fituatie, ondervind, tot bekoming van al dat geene, dat tot équipement en bouw van Scheepen word vereischt, en dat, met opzigte van den aanleg der Magazynen en Lootfen tot Hellevoetfluis, derzelver deugdelykheid over bekend, en de fituatie van de Haven aldaar zodanig is, dat Schepen, komende uit Zee, en eenige reparatie ontbeerende, aldaar direótelyk in het Dok vlot kunnen worden gebragt, gerep;,recrd, toegetuigd, en van alle Ammunitie van Ooilog als anderzints voorzien, én vervolgens een open vaart vinden, om weder zonder eenige belemmering te gaan naar Zee. Waar by nog'in aanmerking moet komen, dat de afdanking der Equipagien van die Schepen, die by derzelver terugkomst moeten worden afgedankt, als dan daadclyk kan gefchieden , zonder door droogten* of Cameelen te worden opgehouden, waar door de onkosten der uitrusting zeer aanmerkelyk worden bezuinigd. Ondertusfchen zyn wy nogthans verpligt, om tegens die talryke voordeden te moeten tegen over ftellen het nadeel, welk voor het Collegie op de Maze is gelegen in de gefteldheid van het Goereefci.e Gat; het welk, zeedert de opftopping van d^n zogenaamden / la\ zodanig is, dat indien daar in niet word voorzien, alle doorgang voor grootere Schepen binnen weinige jaaren onmogelyk zal worden gemaakt, een defect, zo wezentlyk, dat indien hetzelve door kunst en natuur niet zou kunnen worden weggenomen , Wy geen oogenblik zouden ha2fiteeren, om aan Uw Edele Mogende te advifeeren, ten einde het voorfz. Collegie voortaan met het équipement voor geen Schepen zou behooren te worden belast , grobter dan Schepen van 36 ftukken. Dan waar omtrent wy het genoegen hebben Uw Edele Mogende te kunnen informeeren, dat die verbetering niet is buiten het bereik der kunst ofte het behulp der Natuur; dat daar toe reeds Plans voor handen zyn, en dat de kos-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1599 kosten van die verbeetering wel zouden worden vergoed door de importantie der zaake; welkers aangelegenheid zo veel te grooter word, uit aanmerkïug van alle de opgetelde voordeden,mitsgaders van deze, dat het Goereefche Zeegat zeer gemakkei yk is voor het inkomen van Schepen, en de Rhee voor Helle voetfluis, als tusfchen Flakkée en Goerée ter eene, en het Eiland van Voorne aan de andere zyde, eene zeer veilige en gemakkelyke Rheede opleevert, en plaats voor een groot aantal Schepen ten allen, tyde kan verfchaffen. En hier meede zouden wy kunnen af flappen van het Collegie ter Admiraliteit op de Maze; dan wy hebben teffens gemeend aan Uw Edele Mogende niet te mogen verbergen, (alhoewel wy daar van flegts met één woord zullen fpreeken, tot zo lange , dat het Goereefche Zeegat in beter ftaat zal weezen gebragt,) het voordeel, welk men voor de Marine van den geheelen Staat zoude kunnen trekken uit het zogenaamde Hitzerfche Gat, gelegen tusfchen den Hitzert en het Eilandje, genaamd de Tien gemeeten, werwaards men van de Hellevoetfche Rheede met een compleet geëquipeerd en geiirmeerd Schip kan verzeilen; daar hetzelve niet alleen is een veilige Rheede voor Schepen, maar, op het voorfz. Eiland zeer gemakkelyk een Hospitaal mitsgaders berging van 's Lands Schepen voor Ysgang , ofte anderzints , zoude kunnen worden gemaakt; al het welke zonder exorbitante kosten zoude kunnen worden verrigt; en uit al het welke, tc zamen genomen, wy hebben moeten opmaaken, dat het meergemelde Collegie een zeer bekwaam département voor een deel der Marine van den Staat komt op te leeveren, en dienvolgende zoude kunnen blyven. Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam. Vervolgens gekomen tot het voorfz. onderzoek omtrent tut C-Jiegie ter Admiraliteit tc Amjkr- dam, 's Gra- VENHAGE. Misfive va-n de ■ Admiraliteiten in an/w. op de Misdvevandc Commisfie. .  iffoo NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE. Misfive van de Admiraliteiten in antw- oj. de M.sfive van de Commisfie. ] 'i ] ! dam, en gecönfidereerd zynde, dat aldaar tegenwoordig geeu Schip vlot in het Dok kan leggen; dat alle groote Schepen mceten blyven liggen in de modder, en gevolglyk doorzakken, en uit de modder moeten worden gedrild met veel moeite veele kosten en oneindig veel tyds, over hut Pampus en het Vlaack naar Texel; in voegen, dat,met behulp van één Hel Cameelen, niet meerder dan vyf Schepen in den tyd van twee jaaren kunnen worden gezonden naar Zee, door hoedanig een oponthoud de meeste militaire operatien moesten worden verydeld: dat by retour der Schepen uit Zee dezelfde langweiligheid,dezelfde ongemakken, dezelfde onkosten op nieuw weder wierden gebooren , en dc.e zelfs daar mede vergroot, dat op de t'huis komende Schepen een bekwaam gedeelte van de refpective Equipagien moeten blyven , tot dat de Schepen , te Auilterdam gekomen, gebed kunnen worden afgedankt Wanneer, zeggen wy, dit alles by ons in conlkleratie genomen, en wanneer geen middelen van verbeetering daar omtrent zoiiden kunnen worden uitïed'agt ; zouden wy ons verpligt agtcn aan Uw Edele Mogende te advifeeren tegens de exiltentie van zodanig gebrtkkig -zamenftef; by het welke, fchoon van minder ïanbelang, zig nog voegt dit locaale gebrek te f\m!t(.rdam zelve, dat de bergplaats van het Gc"chiit zodanig is gefitueerd, dat daar van daan liet altyd , of op alle tyden, Gefchut kan wor}en gehaald; gelyk meede, dat de Hout-zaagmolens vry verre van de Werf zyn geëloigneert. Gebreken, Edele Mogende Heeren! by dat Colegiè zelve zó zeer gevoeld, dat men daar a! over lenigen tyd heeft omgezien naar eene bekwaame egplaats voor Schepen , te weeten het Nia.rc Veer; dan dat men ook daar omtrent niet kan mtveinzen, dat de Schepen aldaar leggen , als iet waare, in open Zee; dat het in het Veer zelve noeielyk valt tè^cpareeren, en de kosten en op* out-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1601 onthoud nog daar en boven worden vermeerderd door de reize der Schepen van Texel naar hetzelve nieuwe Veer, vnvice verft?} en zulks zelden zonder veel belemmering. Dat het met bet Nieuwe Diep by de Helder wel anders is géjeegen, ia zo verre dat hetzelve al bereids, fchoon de Werken aldaar nog niet volkomen zyn voltooid, een ruime en veilige legplaats in Vre.'enstyJen opleevert voor Schepen; dan het welk wy mede niet mogen ontkennen, zodanig voor eenen Vyandelyken aanval, ofte Coup de main, te zyn bfootgéfteld, dat wy niet gerust zouden durven advifeeren , om aldaar, in tyden van Oorlog eenig aan ' zien'yk deel van 'sLands Marine, met alle haare gevolgen en aankleeven, te laaten verblyven, en dien volgende daar toe de nodige kosten, die daar en boven zeer important zouden moeten wezen, te doen. Dat daar tegen nogthans van een anderen kant by ons zynde geconfidèreerd geworden, dat Amfterdam is de Hoofdftad van de Commercie, en dat aldaar, zo ergens, de Commercieele belangens en operatien behooren te worden gecombmeert met het Militaire Zeeweezen; mitsgaders dat by het Collegie aldaar voor handen zyn Werven , Pakhuizen, Magazynen, welke alle niet zouden kunnen worden verplaatst zonder enorme kosten; en dat de meerdere inkomften van dat Collegie, dan die van eenig ander, kunnen toefchieten , om de zwaare dépenfes van deszelfs Équipementen te helpeJi draagen: zo hebben wy, met betragtingvan dat alles, moeten befluiten, dat de zaaken oidaar zouden behooren te worden gelaaten op den voet,waar op zy zig thans bevinden,en men zig zoude behooren te vergenoegen met middelen uit te zoeken tot wegneeming, ofte ten minften, tot verbeetering der opgetelde gebreken. Wy zouden dienvolgende van gedagten zyn, dat den bouw van alle nieuwe Schepen te Amfterdam moest 's Gra* VEN. LAGE'. Misfive lan de dami' '•aliiei'■en in intw, op ie Mis'iye van ie Comnisfie.  rooi NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHAGE. Misfive van de Admiraliteiten in antw- O} de Misfive van de Commisfie. moest blyven gefchieden , met het geene daar aan vast is. Dog dat dan teffens de Dok tot een convenabele diepte ten voorfz. einde zou behooren te worden gebragt, en dat voorts hier of daar een gefchikte plaats behoorde te worden uitgezogt, alwaar , als in een ander Hellevoet, de Schepen konden worden opgelegd, gereedelyk toegetuigd, gearmeert, gerepareert, en zonder uitflel gezonden naar Zee; en dat zig daar toe, volgens onze , gedagten, geene betere plaats opdoedt dan Medemblik. Dat dewydte van deszelfs Hoofd is 84voet,, dog dewelke , zonder veel kosten , nog zoude kunnen woeden verwyd; dat men aldaar binnen het tweede Hoofd komt in een Haven, lang 1057 voet, breed voor en agter refp. 168 en 230 voet, diep 18 a 20 voet; dat agter dezelve zig opdeed de zogenaamde Westerhaven, breed aan het West einde 388 en aan het Oost einde 46a voet, en dus door één 425 voet, diep 18 a qo voet; naast welke Haven zig bevind de Werf, alwaar zeer gemakkelyk zo veel grond zoude te bekomen zyn, dat aldaar agt Schepen van Linie te gelyk kunnen worden opgezet. Dat vervolgens aan de Westzyde van dezelve te vinden is de Pekelharing-Haven , lang 876 voet, breed aan de Westzyde 260, aa'i de Oostzyde 378. en dus 322 voet door één, en diep 19 voet; zodanig, dat Uw Edele Mogende uit deeze befchryving, ligtelyk zullen kunnen opmaaken, dat men te Medemblik, was het noodig de gantfche Zeemagt van den Staat wel zoude kunnen bergen, terwyl teffens langs deze Haven een zeer bekwaame gelegenheid is, om Lootfen , Magazynen , Winkels &c. aan te leggen. Tegens welke locale voordeden nogthans aldaar wel eenigzints in confideratie zoude komen de legging van een fchulpagtig Plaaije tusfchen de twee Hoofden, ter diepte van dertien voet; hebbende de vaste Grond daar de diepte van zestien a zeventien voet; dan welk Piaatje weg te fchuu- ren  JAARBOEKEN, November, 1789. 1603 ren of te werken zoude zyn, en de diepte kunnen worden gebragt op twintig voet; gelyk de groote Schepen van daar direct, over de zogenaamde Gambels, op Cameelen, naar en over het Vlaak zouden moeten worden gebragt; bet welk, vermits de kortheid der desünatie ,in vergelyking van die men van Amfterdam af doen moet, met weinig moeite zoude kunnen worden geëffectueerd Weshalven wy, omtrent het Collegie te Ain iterdam tot een befluit zuilende komen, van advife zouden zyn, dat, indien men by het Collegie voorfz. over het geheel de zaaken in den tegenwoordigen ftand zoude willen laaten, hetzelve Collegie niet gefchikt zoude kunnen worden ge ree kend tot een Departement van Marine. Dan , dat het zelve daar en tegen amplectccrende de aangewezene middelen van verbetering, en daar door ophoudende de voorfz. fchroomeiyke incoïivenienten,het meergemelde Collegie te Amfterdam van het grootfle nut voor de Marine van een Staat zoude kunnen zyn, en mitsdien behooren te worden geconferveerd. Wy zouden daar meede als nu kunnen houden voor afgedaan het onderzoek , rouleerende over het voorfz. Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam; dan wy hebben gemeend U Ed. Mog. nog niet betrekking daartoe te moeteti informeëren , dat de Heeren , uit hetzelfde Collegie tot deze Befoignes gecommitteerd, ons hebben verklaard daar omtrent te zyn van gedagten. ,, dat hei „ Collegie van Amiterdam insgelyks zoude kun „ nen blyven, wanneer het Project, om het Dok ,, van Amfterdam in een Dyken Slvifen te leggen. zoudekuiinen worden ter uitvoer gebragt, en dus „ de Scheepen en Fregatten in vlot Water aflie„ pen, en wierden bewaard tot de aannadering ,., van den tyd, tegens welken zy zouden worden „ in dienst gefteld , wanneer dezelve nsar een s, Plaats by Zee zouden worden overgebragt, om 's Gravenha- ge. Misfive van de Admiraliteiten in an"w. op de Misfive van de Commisfie.  1604 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- vénhagë. Misfive v an de AJm'ïralil eiten in antw- oj de' Misfive van de Commisfie. „ om aldaar verder geëquipeerd en gearmeerd te » worden, en tot einde van dienst aldaar opgelegd en bewaard. „ Dat zy, omtrent de Propofitie, om Medem„ bi'>! tot een tweede Hellevoet aan te leggen, zou„ den reflecteeren, dat zekerlyk eenige' der zwaa„ righeden, met dewelke derzelver Collegie heeft „ te worftelen, daar door zouden worden vermin,, derd; dog dat die Plaats niet volledig zou vol' „ doen; voor eerst, om dat Medemblik, geduu„ rende drie, vier a vyf maanden, door het Ys on„ genaakbaar is; ten tweede, om dat de Schepen „ van Linie, op Cameelen, met volle Winden, „ en, gelyk ook de Fragatten , leedig over het „ Vlaak moeten worden gebragt; en ten derde, „ om dat en die Schepen en Fregatten aldaar in „ het Water, uit en in Kaagen moeten laaden en „ losfen , welke beide onmandigheden zeer veel vertraagens veroorzaaken. l erwyl zy ook on„ kundig zyn of de Domefticque fchikkingen van de Magiftraat van Medemblik, omtrent Gildens „ &c., eenige difficulteit zouden kunnen veroor„ zaaken. „ Dat zy vervolgens van oordeel .zouden zyn, „ dat het Nieuwe Diep beter gefchikt was, om ,, een gedeelte van de Schepen van Amfterdam op ,, te leggen en te bewaaren , en wel die geene, ,, die fuccesfivelyk in dienst zyn; terwyl de nieu„ we, en dieniet gebruikt worden, te Amfterdam „ in het Dok zouden kunnen worden bewaard, tot ,, dat 'er eenige aanftalte dient gemaakt te worden, „ om dezelve in dienst te brengen, i. „ Om dat deze Plaats, nevens Vlisfingen, „ de eenige in de Republiek is, daar het ge,, heele jaar, zelfs in tyden van harde Vorst, „ de Schepen kunnen worden geëquipeerd en „ in Zee gezonden. ?. ,, Om dat de Schepen, aldaar van de vaste „ Wal kunnen worden beladen en gearmeerd, „ en  JAARBOEKEN, November, 178p. 5öc. ,, en dan immediaat op de Rheede, ter uic ,, voering hunner refpeclive dcltinatien, ge ,, zonden; en 3. ,, On dat dc Schepen, by het binnen vallen, ,, om afgedankt te worden, immediaat daai ,, binnen kunnen worden gebragt, en opgelegd „ of gerepareerd. „ Dat zy dus van advife zouden zyn, dat het 3, voorfchreeve Collegie zoude behooren te worden „ gequalificeert, om 1.,, Met die Collegien, aan welken het bellier „ der Zee weeringen is toevertrouwd, in ver„ trouwen te fpreeken, over het gevaar van „ dien Punt van Holland; gelyk mede, 2. „ Met de Officieren van de Zee- en van de ,, Land - Armée , over het gevaar van die „ fituatie tegens vyandelyke aanvallen, en om „ met dezelven na te fpooren alle mogelyké „ middelen van attacque en defenfie, en dus „ de zekerheid tegens vyandelyk geweld te ,, bepaalen; en om 3. ,, Overeenkomftïg die twee recherches te be,, paaien het gebruik, dat van het Nieuwe ,, Diep voor de Marine van den Staat te maa,, ken is. De naast gelegene plaats tot ber„ ging, reparatie , en toetuiging der Schej, pen , en de middelen , die daar toé moeten „ worden aangewend; alles met vergelyking „ van de om Handigheden van deze fitua-. „ tie met die van Medemblik, en van de ;, kosten tot beide die fituatien benodigd." Collegie ter Admiraliteit ih West -Friesland en het Noorder - Kwartier. Wy zullen daar mede in de derde plaats overgaan tot het Collegie 'ter Admiraliteit ir, West-Friesland èn het Nóorfef.K.y/artier, alhoewel het zelve maaï is bet vierde in rang; doch als meede aan de ZuiO o 0 0 o der» ? 's Gra- venhaGE. Misfive van de Aclmiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  ï6o6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- VENHACE. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie. der - Zee gelegen, veele zaaken met dat van Amfterdam gemeen hebbende; en omtrent het zelve kunnen wy niet ontveinzen, Edele Mogende Heeren ! dat wy fteeds met verwondering hebben moeten'aanzien, dat een Collegie, wiens inkomften niet boven de ƒ 70000 : o ; o 's jaars bedragen ; eene fomma, naauwelyks toereikende tot onderhoud van de Raaden, Minifters en Bediendens van het zelve, al aanftonds verdeeld is in drie onderfcheiden Departementen, tot Hoorn, tot Enkhuizen ende tot Medemblik; dat in ieder derzelver Plaatfen voor handen zyn de Dokken, Werven, Magazynen, en in de twee eerstgenoemde een Hof van Admiraliteit, alwaar van drie tot drie maanden vicisfim de Vergadering van den Raade word gehouden , in voegen dat een groot gedeelte der Secretary van drie tot drie maanden heen en weder moet worden gevoerd, foor welke inrigting dc meefte uitgaven worden verdubbeld, ja zelfs getripliceerd; niettegenftaande uit deszelfs inkomften niet kan worden gevonden het onderhoud van Werven , Dokken enz., maar deze door de Bondgenooten ook al moeten worden gedragen ; het welk nogthans niet zoude behooren te gefchieden; om niet te zeggen, dat hier by in effect nog komt een vierde Departement, te weeten in het Nieuwe Veer, daar al mede eenige Schepen van dit Collegie worden bewaard , en dus aldaar mede moeten worden gelbigneerd , het welk zonder onkosten niet wel kan gefchieden. Debloote voordragt van zodanige gefteltenis zoude ons een voldoende motif opleeveren, om aan U Ed. Mogende te advifeeren tegens de exiftentie van dat Collegie, en vervolgens, om het zelve geheel en al te mortificeeren; doch, in gevalle men zoude mogen goedvinden, om wanneer de Havenen van Medemblik niet konden worden geapproprieerd voor de Admiraliteit, refideerende te Amfterdam, of deze Plaats door de voorfz. Admiraliteit niet zoude mogen  JAARBOEKEN, November, 1789. 160; mogen worden verlangd, als dan het Collegie in he Noorder-Kwartier aldaar zonder yerdeding tt vestigen; zouden wy wezen van gedagten, dathei zelve aldaar geheel en al zoude behooren te worden geplaatst. Zo nogthans, dat het zelve in dat geval, in plaats van het een zesde in den algemeenen aanbouw en Equipagie, voortaan alleen zoude hebben een twaalfde in dezelve, en zulks alleen van zes en dertigers en twintigers; als wanneer het Collegie, uit de /'40 : o : o. per kop 's maands, welke het zelve in cas van Equipagie komt te trekken , eenig-: zints zoude kunnen vinden de kosten der reparatie van dezelve Schepen, en door het meerder empioy van Fregatten in Vredenstyd, dan wel van grooterq Schepen , grootendeels worden gededommageerd yan de fchaade, door het verlies van een twaalfde in den Aanbouw en Equipagie, terwyl het zelve teffens zoude wezen ontheven van het bezwaar des onderhouds van de groote Schepen, die anderzints tot deszelfs lasten moeten komen; wanneer vervolgens het overige eene twaalfde zoude kunnen worden gerepartitieerd op de Collegien, die met den aanbouw van groote Schepen zyn belast. Dan, in gevalle de fchikking omtrent Medemblik voor de Admiraliteit te Amfterdam mogt worden geampleóteerd, zouden wy vervolgens "van gedagten zyn , dat het Collegie in het NoorderKwartier, in voegen als anderzints te Medemblik, zoude kunnen worden verplaatst geheel en al te Hoorn; en zulks ten aanzien van de goede en bekwaame Werf, Magazyn , Dok &c., die aldaar voorhanden zyn; mitsgaders dat de Vaart van daar met Fregatten van zes en dertig en twintig ftukken, zonder Kameelen, naar Texel kan gefchieden, en dienvolgende ook daar, even als te Medemblik ,'deze enorme kosten voor den Lande zouden kunnen worden gefpaard, het geen aan de bekrompen Finantien van dat Collegie vooral ten goede zoude komen. Ooooo 2 Ter- 1 : 's GhavenhA- ge. Misfive van de Admiraliteiten in mtw. op de Mis five van de Cottl" 'nisfie.  1608 NIEUWE NEDËRLANDSCHE *t Gra- VENHA- ' GE. ! I Misfive : van de Admiralitei- ! ten in antw. op de Misfive van de Com misfie. Terwyl nogthans de Heeren, wegens het zelve Collegie tot deze Befoignes gecommitteerd, hebben 'emeend omtrent al het >geallegeerde, betrekkelyk iet voorfz. Collegie te moeten perfifteeren, by het reene door hunlieder Collegie zelve aan U Ed. Mog. )y derzelver Misfive van den 13 Juny laatstleden , is geadvifeerd; en waar toe zy zig waren reèreerende. Collegie ter Admiraliteit in Friesland. Om dezelfde reden , als zo even omtrent het Collegie in West - Friesland en het Noorder - Kwartier gezegd is, zullen wy nu fpreken van hei t .le"ie ter Admiraliteit in Friesland, fchoon het laatfte in rang; en daar omtrend is by ons in confideratie genomen, dat de Schepen in deszelfs Dok, zonder eene jaarlykfche uitdieping, niet kunnen vlot leggen; dat deszelfs Magazynen zelfs niet toereikend zyn tot berging van het een zesde gedeelte in de generaale uitrustingen ter Zee ; dat de Haven te Harlingen zeer moeielyk is in het in-en uitkomen, en door deszelfs pofitie doorgaans den Wind ontfangt van voren; dat deszelfs Voorland niet dieper dan twaalf a dertien voeten zynde, men al aanftonds by het uitkomen van de Haven, genoodzaakt is de groote Schepen te brengen op Kameelen; dat het daar en boven zeer bezwaarlyk valt een groot Schip veilig naar Texel of het Vlie heenen te brengen , ter oorzaake van de fituatie van veele droogtens in dezelve pasfage , der domineerendé Westelyke Winden in deze Landen , mitsgaders der aanmerkelyke diftantie van het traject; en dat. boven dat alles, de inkomften van dat Collegie,(de Subfidie by conventie van ƒ 30000 : o : o. daar onder gerekend,) geen ƒ 80000 : o : o kunnen haaien. Om alle welke redenen wy ons in confcientie verpligt zouden vinden, om U Edele Mogenden te advifeeren tot mortificatie van dat Col-  JAARBOEKEN, November, x 789. itfoj legie, als, uit hoofde van de voorfchreeve inconvenientien, ongefchikt zynde, om te z\n een Departement van Militaire Marine. Terwyl nogthans, ten einde de Provincie van Friesland, die meue3 uit hoofde van haare mindere ofte meerdere Commercie, draagt in de kosten van de algemeene uitrusringen cer^Zce, niet geheel en al te beroven van het vertier, veroorzaakt door den Zitplaats van een Collegie ter Admiraliteit in deszelfs boezem; men tot Harlingen zoude kunnen laaten een Werf, onder het opzigt van des kundige Lieden, en aldaar laaten bouwen Tï gedeelte van Fregacten, van 40, 36 en 20 ftukken, welke van tyd tot tyd geoordeeld zouden worden te moeten worden aangebouwd; ten ware men zoude mogen prasfereeren en goedvinden, om het zelve Collegie te brengen op tj in den Aanbouw en Equipagie van Schepen, mids alleen beftaande in Schepen van 36 en 20 ftukken, gelyk zulks omtrent het Collegie in het Noorder-Kwartier boven door Ons is voorgefteld, en waar toe wy Ons kortheidshalve zullen refereeren, en het zelve op dien voet te Harlingen te laten blyven; in die verwagting, dat de Heeren Staaten van Friesland, in dien gevalle, het haare wel zullen gelieven te contribueeren, om de voorfz. Haven en Dok in behoorlyken ftaat van diepte te brengen en te behouden. Terwyl Wy hier nog, met opzigt van de beide Collegien ter Admiraliteit in West-Friesland cn Noorder-Kwartier en in Friesland moeten by voegen, dat indien de fchikkingen omtrent die twee Collegien door Ons voorgeflagen, zouden mogen worden gegouteert, wy van gedagten zouden zyn, dat met de twee overfchietende r' parten van dezelve Collegien zouden behooren te worden gechargeert die Collegien, welkers financieele omftandigheden van dien aart waren, dat dezelven behoorlyk in ftaat zoude kunnen worden geoordeelt, om met het onderhoud cn reparatie van de Schepen, in de Ooooo 3 voor- t 's Gka- venha de Vergadering van den Raad, by ieder Collegie, zo veel mogelyk dagelyks zoude moeten ftand grypen. II. Dat den refpective Advokaten - Fiscaals zoude behooren te worden aanbevolen, om naar behooren te vigileeren op de naarkoming der ordres en Refolutien van Haar Hoog Mogende", en van derzelver Collegien; ende zulks niet alleen by de Collegien, tot dewelke zy gebooren; maar dat zy ook zouden hebben toe te zien, dat zulks van de Refolutien en Placaaten van Haar Hoog Mogende, behoorlyk by de andere Collegien refpectivelyk zoude worden geobferveerd; dat dezelve daar toe onder malkanderen zouden houden de nodige Correfpondentie; vervolgens, is het nodig, zulks brengende in de generaale Befoignes in den Hage, cn voorts, wanneer zulks aldaar niet zoude 'kunnen worden 's Gra- venhage. Misfive van dc Admiraliteiten in antw. op de Mis'ive van ■le Commisfie.  *Si6 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Misfive van de Admiraliteiten in antw-op de Misfive van de Commisfie- j ] { den geapplaneert, ter kennisfe van Haar Hoog Mogende. III. Dat de bovengemelde generaale InHruétie zoude worden geamplieert met een artikel, tendeerende , dat de Raaden, in de refpective Collegien fesfie hebbende , (daar zy het algemeene welzyn van den Lande fteeds in hetoog dienen te hebben,) alle Provinciaale ofte Stedelyke belangens zouden moeten afleggen. En daar en tegen dat zy alleen het algemeene interest en welzyn van den Lande zouden in confideratie nemen. IV. Dat, tot een kenteeken van een eenig lighaam, door de refpective Collegien ook zoude moeten worden gevoerd het zelfde Wapen, en de zelfde Infignia. V. Dat aan alle de refpeclive Collegien indiftincielyk zoude worden gepermitteerd de generaale Werving over alle de Steden van de Republiek; en dezelve Werving door alle Officieren , daar toe geëmployeerd, eenpariglyk zoude worden geëxerceerd , zonder onderfcheid van Resforten; zo nogthans , dat de Officieren met de Werving belast, zulks zouden doen met communicatie en onder het toezigt van het Collegie van het Resfort; gelyk ook VI. Zoude behooren te worden bepaald, dat by alle Collegien zouden worden gegeeven dezelfdeAanritsgelden, Praemien, Gages en Soldyen aan de Officieren, Onder - Officieren en Gemeenen; zodanig, dat wanneer zommige Collegien niet konden worden geholpen door de bepaalde Prajinien, na daar van gegeevene ouverture in de generaale Befoignes n den Hage, daar in, zo veel mogelyk, dezelven jouden worden te gemoet gekomen. VII. Dat by alle Departementen ter Zee, de *eneu*'e ordres, welke den Officieren ofte Onler- Officieren, naar Zeè gaande, zouden worden nede gegeeven, op een egalen voet zouden worlen srebragt. VIII. Dat  JAARBOEKEN, November, 1789. 1617 VIII. Dat een algemeene Artikel-Brief voor de discipline Militair ter Zee zoude moeten worden gearrefteerd: waar omtrent wy U Edele Mogende nogthans kunnen informeeren, dat door Zyne Hoogheid eerstdaags ftaat te worden voldaan , vermits Hoogstdezelve een Concept Artikel Brief, ten einde voorfz. zoude voordragen. IX. Dat by alle de Collegien, in de te houde-; ne Krygsraaden door de Oflicieren , eene egaalemanier van procedeeren zouden worden vastgefteld • en geobferveerd. ' X Dat, ten einde de Conftructie van 's Lands, Schepen op een egaalen voet te brengen en te< confèrveercn , een Conftrueleur- Generaal zoude; behooren te worden ingevoerd, aan. wien de zorge over den aanbouw van de gantfche Marine zou worden aanbevoolen ; en welke ten minften om het jaar, met de refpeclive Equipagemeefters en ScheepsTimmermans-Eaazen , zoude behooren te confereeren tot bepaaling der verbeteringen, dewelke in de kunst zig zouden mogen hebben opgedaan. En dat eindelyk XI. Eene generaale voorziening wierde gemaakt omtrent de Maand-Cedullen der Bootsgezellen op 'sLands Schepen, ten einde ook daar omtrent eene generaale ordre by alle de Collegien zoude mogen ftand grypen; mitsgaders omtrent den zo drukkende interest van 40 per cent, dewelken zy aan de Schryvers voor het opfchieten van eenig geld of goederen moeten betaalen. Wy meenen, dat door het bepaalen van aodanige artikelen over het algemeen, zouden worden afgefneeden die inconvenienten, dewelke zig thans dagelyks vertoonen, terwyl de refpeclive Admiraliteit/- Departementen ftaan zonder eenige generaale verbintenisfen en direclien, en, als het waare, geïfoleert. En daar mede zullen wy afftappen van de confideratien, welke in zekere maniei e meer betrekking hebben tot de exiftentie van die refpeclive s Gra** 3e. Misfive van de ddmi-alitei*en in snivf. op ïe Misive van te Comnisfie.  I6i8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Misfive van de Admiraliteiten in antw. oj de Misfive van de Com misfie. Departementen in het byzonder, dan wel tot de algemeene directie van het algemeene Zee - Wezen, welke vooral bedoeld word in het eerfte poinct van Uw Ed. Mog. Misfive; waar toe wy als nu zullen overgaan, en waar omtrent wy onze gedagten cordaatelyk, en zonder referve , alhier zullen openleggen , en aan U Ed. Mog., naar onze beste kennisfe en wetenfchap, voordragen zodanige verbeteringen, als U Edele Mogende fchynen te heb>ben in het oog gehad, by het meergemelde eerfte poinct van Uw Ed. Mogende Misfive. Wy zouden dan van gevoelen zyn, Edele Mogende Heeren ! dat tot verbetering van 'sLands Zeemagt in het generaal, I. Voor eerst en vooral by de refpective Bondgenooten behoorde te worden gerefolveerd, om een -vaste Post voor de Marine op den Staat van Oorlog te brengen , alzo de ondervinding van vroegere en laatere tyden overvloedig heeft geleerd, hoe traag en geclaufuleerd de refpective Provinciën derzelver Conlènten in de Petitiën voor de Zee hebben ingeleeverd; waar uit niet anders heeft kunnen ontftaan, dan de grootfle onzekerheid by de Collegien , dewelke met den Aanbouw ofte Equipagie waren belast met opzigte van de i ment ie van de Hooge Bondgenooten; en te gelyk eene gefundeerde fchroomlykheid omtrent de zekerheid der betaalingen, en dien volgende van het doen van Equipagien als anderzints ; al het welke niet heeft kunnen'ftrekken dan tot grooten ondienst van den Lande ; in voegen dat men zig met regt moge verwonderen, hoe de zaaken op dien voet zo lang hebben kunnen worden ftaande gehouden; en waar omtrent thans, zo ooit, de attentie van de Hooge Bondgenooten behoord te worden opgewekt, en aan dezelve op' het ernftigfte gereprafenteerd, dat het anderzints beter ware, het geheele Lighaam der Marine voor altoos vaarwel te zeggen, en de Ingezeetenen dezer Landen gelibereerd van het op- bren-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1619 brengen der Penningen , vereischt tot het zo gebrekkig in ftand houden van het zelve. II. Dat, hoe zeer uit de Inkomften van de Collegien ter Admiraliteit op de Maaze en te Amfterdam, misfchien eenigzints zoudé kunnen worden gevonden het onderhoud van 's Lands Schepen van Oorlog, zulks nogthans zeker by de overige Collegien ter Admiraliteit geenzintt het geval is; en dat dienvolgende mede behoorde te worden gearrefteert, dat eene vaste post voor her. onderhoud der Schepen, geëvenredigd naar het getal voorhanden, alzo op den Staat van Oorlog wierde gebragt, conform aan het daarvan ter Generaliteit uitgebragt Rapport, op den 24 December 1783, waartoe wy de vryheid neemen ons te refereeren. III. Dat insgelyks een vaste Post zoude behooren te worden bepaald op den Staat van Oorlog, waaruit om den tyd van 15 jaaren, by de refp. Collegien, zoude kunnen worden gedaan een zeekeren aanbouw, by voorbeeld, van één Schip van yder Charter; door welken langzaamen aanbouw 'sLands Marine behoorlyk zoude worden gehouden in ftaat, en daardoor voorgekomen ecnekostbaare Suppletie, dewelke zoude moeten plaats neemen , wanneer veele groote Schepen te gelyk in 't geval waren van te worden afgekeurd; gelyk de Republiek daarvan de kostbiare ondervinding heeft gehad in den laatften Oorlog; waarvan de geheugenisfe nog zo versch moet zyn by een yder, dat wy ons gedispenfeert mogen agten, om daarvan iets meerder te zeggen. IV. En in de laatfte plaats, dat na&r onze gedagten, onder de voorfchreeve verbeteringen, meede vooral zoude behooren, dat 'ér was een Middelpunt , alwaar alle de zaaken, de Marine betreffende, zig vereenigden, en met den AdmiraalGeneraal konden worden afgehandeld; zonder het welk men nooit zoude kunnen zeggen, dat eene generaale directie kon exifteeren, ofte dat de zware 'sGra- venhage. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  169.0 NIEUWE NEDERLANDSCHË *s Gra- VENHA GE. Misfive yan de Admiraliieiten in au tv. op de Misfive van de Commisfie. m kosten voor het in ftand hou cn eener Zeemagt, op eene voldoende wyze, aan derzelver oogmerk konden beantwoorden. Het denkbeeld van zodanig MiddelpuncV, Edele Mogende Heeren] is geene nieuwigheid; maarquadreert volkomen met het geene onze Voorvaderen , by het ftigten van het Gemeenebest op hetzelve Subject reeds hebben gedagt cn gepractifeerd; want het eene bekende zaak is, hoe "de toenmaalige Bondgenooten, in den jaare 1584, een Inftructie voor den Prince M \uritz en den Raad van Staate hebben vastgefteld, by welkers 12 Artikel aan Zyne Excellentie en dert voorlz. Raade was gedemandeerd de Superintendentie te Water en te Lande over het Volk van Oorloge; terwyl het even bekend is, dat het beftier van de zaaken van de Zee voor dat tydftip moet worden geconfidereerd als meer afzonderlyk en Provintiaaf te zyn gefchied ; dan , tegens welke nadeel ige gevolgen voor den Staat, de Bondgenooten alzo meenden te voorzien. Dat door de komst vali den Grave Fan Leices.'er hier te Lande vervolgens van die fchikking wel was afgegaan, in zo verre, dat de abfolute magt en authoriteit over het Volk te Water en te Lande aan denzelven is opgedragen; dan dat, na deszelfs vertrek uit deze Landen, in den jaare 1588, een nader Inftructie voor hooggemelde PrinceMditritz en den Raad van Staaten was ontworpen en gearrefteerd, waar by aan hooggedagte Prince en Raade dezelve Superintendentie weder wierd gedemandeerd ; en dat, toen de ondervinding wel haast leerde ,.dat de gezamentlyke directie Over het Volk van Oorlog te Water en te Lande, wegens deszelfs omflagtigheid, niet wel aan een en "hetzelfde Collegie kon worden verbleven , kort daar aan een Collegie van Superintendentie was opgerigt, beftaande uit zes Raaden, met den voornoemden Heere Prince aan derzelver hoofd, waar by zoude wezen de directie van het Volk en den Oorlog te Water i  JAARBOEKEN, November, 178,9. ifc' ter; doch dat hetzelve Collegie, door detegenkan ting der refpeclive Collegien ofte Departementer ter Zee, wel dra was komen te vervallen; tot dat, na veele confufie in de generaale directie van het werk van de Zee, waar van de Registers van Haat Hoog Mogende getuigden, in den jaare 1597, vyl Collegien ter Admiraliteit by Raade, en ten opzigte van Zeeland, op uitfpraak van Prins Mauriiz , zyn opgerigt, en voor dezelven eene generaale' Inftructie is bepaald , volgens welks 25 .Artikel, ,twee jaarlykfche Vergaderingen van de 'Gedeputeerden der Collegien van' Admiraliteit moesten worden belegd, in dewelke, by overftaan van Zyne Excellentie gerefblveerd zoude worden, hoe men ten dienfte der Lande en Ingezetenen, '• op de veilinge van de Zee, en het beleid van den Oorlog te Water, zoude hebben te procedeeren; waar, en hoe veel Schepen van Oorloge in de refpeclive Quartieren zouden worden geëquipeerd , en hoe dezelven zouden worden 'verdeeld en gebruikt ; terwyl de voorfchreeve Collegien zelve refpeclivelyk, een ieder in zynen bedryve, altyd getrouwelyk zou zorgen , dat alle de Kusten , Stroomen en Havenen van de geünieerde Landen , fn gevolge van de ordre, die by de voorfz. algemeene Vergaderingen zouden worden vastgefteld, of anders, naar dat de voorvallende zaaken zouden vereisfehen, met Schepen van Oorlog zodanig zouden worden voorzien, als tot volkomen zekerheid der voorfz. Landen, Navigatie en Traficquen derzelven, zoude bevonden" worden te behooren, enz. En het is uit deeenvouwige vergelyking van de- \ zelve ordres van den Lande, met het geene actueel \ is plaats hebbende; dat wy natuurlyk zyn neder'' gekomen op de quaïïtie. Of, namelyk, een geheel nieuwe voel van generaale directie zal moeten worden gei'ntroduceert, dan wel, of de tegenwoordige dirëc Ppppp tie 'sGrA- ..." VKNHA- • t;E. Misfive 'van 'de Admi. \raliteiien in . aniw. "i> Ac M; • liye V n ■de.Commisfie.  i6» NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhace. Misfive van de Admiraliteiten in antw- (ft de Misfive vat. de Commisfie. tie van zaaken in haare actueeleu ftaat z al moeten worden gelaaten; dan wat daaromtrent anders zoude behooren te worden geftatueert? Waaromtrent wy van gedagten zyn, dat vermits , volgens het gezegde hier boven , bet geheele Weezen van de Zee niet gevoeglyk kan of behoefd te worden verandert, en het van eeu anderen kant vast ftaat, dat abfoluut een generaale directie van de Zee-zaaken behoord •plaats te hebben, hoedanige wy in gemoede verklaaren moeten thans niet tc kennen , dan voor zo verre die eenigermaaten by den Admiraal - Generaal word geëxerceerd : wy vervolgens niet zo zeer van begrip zyn, dat een geheel nieuwe voet van directie zou behooren te worden geïntroduceert; als meede niet, dat de actueel plaats hebbende directie alzo zoude moeten blyven; maar dat, volgens ons advis, deze tegenwoordige Befoignes, welke niets meer zyn dan een Schaduvve van het geen zy na den jaare 1597 zyn geweest, weder op dien ouden voet. in train zouden behooren te worden gebragt, endoor dezelven, ten overftaan van den AdmiraalGeneraal , de generaale directie van het werk en den Oorlog te Water worden geëxerceerd; zodanig en in diervoegen als by het voorlz. 25 Art. van de Inftructie van 1597 , waarop dezelven daarenboven nog moeten befoigneeren, duidelyk is bepaald; terwyl zulks daar benevens minder kostbaar zoude zyn, dan de erectie van een geheel nieuw Collegie; als ook minder haatelyk; vermits door zodanig Collegie geene Superioriteit van rang over de refpective Collegien ter Admiraliteit zoude worden geëxerceerd; en vervolgens nog beter zoude ftrooken met de orgineele inftelling en het oogmerk der zaake; na-  JAARBOEKEN, November, i78p. IO-a demaal die Leden welke thans van tvd tot tv daar toe worden gecommittecrt, moeten wordegecenfeert meerder kunde te bezitten van de zaa ken van de Zee, dan zodanige Leden, S haare permanente woonplaats in den HageTou den hebben, en daar door niet in het geval zou den kunnen zyn van het Werk van d/zee, me; het geene daar toe in zo veele opzigten behooTd dagelyks te zien, en alzo te leeren kennenS waar door de zo noodzaakelykN^ïs^fchS de Marine en de Commercie in allen opzS aou de^ worden geconferveerd. ^pzigre zqu- Terwyl wy verder van gedagten zvn 'aL 'Z den moeten zamen komen of 70 t , f ■ als de onhandigheden ^^JS^jft zouden komen te requireeren. a™™Q zulks II. Dat in deze Befoignes zoude worden behan deld en genendyk gerefolveerd, by TeerdÏÏhSd van (temmen, op alle zaaken, raakende het wee zen der Admiraliteit, en het geen verde uit hel PSgefeld4"1 Üeevin^fr ?Zdve ZOude behooren ^ worden gegeeven de Judicature over de refpe&ive Officie, en dewelke zig in zaaken van den dienst1 Elft" de 0rdres' wdke" ^ van de gene etitetegarden ^ ÖB ■ l^0" I331" toe het regt van de Hoee Ove öïr den°A 6 te borden wSrfenome oor den Aavocaat-Fiscaal van de Maze • ™ w' S damfemie' d°°r dcn Advoïaarrisca van Ït l i, "20 V°,0rtS d00r de overigen; mit& agthans, dat 111 zaaken van zodanige Tud c-W■ | de refpective Fiscaals van de pPPPP * Co? 3 *'s Gra- 1VENHA■GE. •Misfive ■van de 'Admiraliteiten in antw. op de Misfive van ie Cm>iisfie>  1624 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhage. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie. Collegien , hoe zeer anders tot de voorfz. Befoignes gecommitteert, in geene gevallen' aldaar zouden mogen Sestie hebben , als Rechters, maar dezelven alsdan zouden moeten worden vervangen, door andere Raaden ofte Leden van derzelver Collegien, (omtrent welke twee laatfte poincten wy Uw Edele Mogende nogthans moeten informeeren, dat de Heeren, alhier gecommitteert wegens de Collegien te Amfterdam , en in Zeeland, ons verklaard hebben, dat zy liever zouden hebben gezien, dat dezelve poincten uit deze onze Misfi? ve ware gelaaten, en dat op dezelve by ons nog' is gecontidereert , of het niet dien'ftiger zoude zyn, dat wanneer één eenig Officier in voegen' voorfz. zouden hebben misdaan , de Advocaat-' Fiscaal van het Collegie ter'Admiraliteit van zyn resfort, in dat geval tegens denzelven zoude behooren te ageeren ?) V. Dat de ordres uit deze Befoignes proilueerende, zouden worden geparapheert door den Ad-* miraal-Generaal , en gecontrafignëert- door den Advocaat - Fiscaal van de Maze, ofte door den' Secretaris, cafucjuo, by dezelve Befoignes funderende ; en , by abfentie van den Admiraal-Generaal, door den eerlten Heer, volgende naar denzeiven Admiraal-Generaal, en gecontrafignëert als voren. ■VI. Dat in gevalle" de Admiraal-Generaal met konde prefent zyn, de Advocaat-Fiscaal van de Maze zoude weezen gehouden , om over de voortedragene zaaken in te neemen het advis vanHoogstdenzelven ; en, in cas hetzelve diflëreerde van zyne eigene opinie, verpligt zyn hetzelve in het Befoigne mede te comnumiceeren. VIL Dat de Luitenant-Admiraal vau de Mazf eh die van Amfterdam, derzelver woonplaats hiei ter Plaatfe zouden behooren te hebben, ten einde des noods, op voorkomende zaaken aan deze Be fóignes te dienen van confideratien en advis (Om  JAARBOEKEN, November, 1789. ióaj {Omtrent welk Artikel nogthans, de Heer,alhier gecommitteert wegens het Collegie in Zeeland, te kennen heeft gegeeven, van advis te zyn, dat wanneer 'sLands dienst zulks zoude komen te vorderen , het aan ieder Collegie zoude behooren vry te (taan, om . ten zynen koste, zodanige Vlag. Officieren naar den Hage te committeeren, om op voorkomende zaaken mede te dienen van confideratien en advis, als zy zouden uieenen te behooren.) VIII. Dat vermids alle aanfchryvingen aan de refpective Zee-Officieren, 'sLands Schepen commandeerende, uit deze Befoignes alsdan in voe-' gen voorfz. zouden origineeren, dezelven ook al-: ie hunne Brieven ofte Rapporten aan dezelven zo'uden hebben te addresfeeren ; on vermindert, nogthans derzelver verpligting, om de Collegien' huns resforts afzonderlyk te informeeren van den Staat van derzelver onderhebbende Schepen ofte Esquaders. En IX. Dat alle inkomende Brieven of Rapporten, terwyl deze Vergadering mogte zyn gefcheiden, zouden worden geopend door den oud (ten der voorfz. Luitenant-Admiraals , die op dezelven zouden confereeren met den Admiraal-Generaal, enden aanweezenden Luitenant-Admiraal; en de ordres daar uit refulteerende, geparapheert door den Admiraal-Gcneraal;>en gecontrafignëert door den Secretaris, ten fpoediglten doe.i expedieeren; terwyl de zaaken van meerder belang wordende geoordeeld, de refpective Leden alsdan, op het te kénnen geeven daar van door de Maze, als het eerfte en naafte Collegie, zouden worden befchreeven. Na dus aan Uw Edele Mogende onze confideratien te hebben gefuppediteert over de modi. (icatie, die de refpective Collegien ter Admira. liteit dezer Lauden zouden behooren te onder, gaan, om te kunnen dienen tot zo veel Depar. Ppppp 3 te. 's Gra- venhage. Misfive van de Admiraliteiten in mtw. op ie Mis- \ tive van ie Comnisfie.  1625 NIEUWE NEDERLANDSCHB *sGra- VENHAGE. M-isfeve yan de Admiraliteiten in, antw. oj de Misfive vat. dc Commisfie. tementen van eene Militaire Zeemacht; als mede over de wyze daar van, gelyk ook eenige algemeene pointen tot verbeetering van de. directie der Marine in de voorfz. byzondere Départementen ; maar in de voornaamfte plaats door ons aan Uw Edele Mogende zynde voorgedragen, dat zonder de herleeving van de oudfte en eerde inftelüngen tot vereeniging van de algemeene directie in een middelpnnt , men zig vergeefsch zoude vlyen, om het Lighaam der Militaire Zeem'agt te brengen ofte te houden in dien Staat, dat de Bondgenooten zouden worden aangemoedigd tot verder furnisfement van derzelver aandeel voor de zo gebrekkige in ftandhouding van dezelve, en den Commercieerende Ingezeetenen dezer Landen eenig genot wierde verfchaft voor. het opbrengen der Penningen daar toe vereischt: zullen wy hier by nog eenige pointen voege», dewelke wy, fchoon dezelven inderdaad behooren tot de directie van 'sLands Zeemagt in het generaal, aan Uw Edele Mogende zullen voordraagen als détails van die generaale directie, en daar mede onze confideratien op het eerfte point van Uw Edele Mogende Misfive befluiten. Wy zyn nzmielyk van gedagten, dat daar toe i. In de eerfte plaats behoord het point van de fchafting op 'sLands Schepen; te weeten, het onderzoek, of dezelve zoude moeten blyven op den tegen woordigen voet, dat is, dat'dezelve zouden blyven worden bezorgd door de refpective Kapteinen ter Zee, dan wel gefchieden door het Land, by bezorging der Collegien ter Admiraliteit zelve ? Het gaat zeker, dat in het eerfte geval daar door al veelmaalen de uitzeiling en eerdere gereedheid der Schepen word vertraagd; daar het niet te ontkennen is, dat het wel eens gebeurd, dat de Kapteinen het aanfehaifen van de nodige' Victualie zo lang uitftellen, als mogelyk is, ten ein,-  JAARBOEKEN, November, 1789. ïce einde de beste gelegenheid af te wagten, om de zelve best koop te bekomen. 2. Dat het ook niet te ontkennen is, dat ir het byzonder wel eens expeditien ofte operatiei ter Zee zyn verydeld daar door, dat Schepen, welke voor een zekeren tyd geordonneerd waren te revictualieeren, en aan welke men dm meende zodanige operatie te kunnen ordonneeren, by flot van zaaken, in de hoop van teger het Najaar binnen te vallen, tyde, wanneer de Victualie doorgaans het best-koop is, niet zc precies waren gerevictualieerd, en dus genoodzaakt herwaards te rug te keeren, om zig op nieuw van victualie te kunnen voorzien. 3. Dat men ook niet altyd heeft de verzeekering, dat de Equipagien behoorlyk, en van behoorlyke Spyfe, worden voorzien. En 4. Dat de Staat van den Matroos j door de verfchillende inrigtingen der refpective Kapteinen, niet altyd op de onderfcheidene Schepen is egaal; het welk niet anders kan veroorzaaken, dan veel ongenoegen onder die Equipagien , dewelke minder wel wierden getracteert, hoe zeer dezelve nevens de overigen in dienst ftonden van dênzelfden Souverain, en overal dezelfde behandeling behoorden te genieten. . wy willen gaarne toeltaan, dat alle deze zwarigheden en inconvenienten merkelyk pleiten om de fchafting aan boord door de commandeerende Officieren af te fchaffen; dan wy kunnen van een anderen kant mcede niet ontveinzen, dat, zo wanneer de fchafting zoude moeten gefchieden door het Land, daardoor zeer veel omflag zoude worden veroorzaakt by de refpective Collegien, dewelke alsdan met de bezorging daar van zouden weezen gechargeert ; dat zulks al aanftonds zoude vereifchen de oprigting van Loodfen, Magazynen , vermeerdering van Bediendens, een continueel opzigt &c. terwyl men zig tefPPPPP 4 fens 7 ■ 's Gra- VENHAGE. I , Misfive ■ van de Admiraliteiten itt antw. op de Misfive van de Commisfie.  1628 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhagè. van de Admiraliteiten in antw- óf de Misfive var, 'de Commisfie. ' fens niet zoude mogen vleien , dat de aankoopen. van de Vivrcs met die naauwkeurigheid zouden, kunnen worden gedaan , als men wel zoude kunnen wenfehen ;*J als ook dat men niet kan verwagten, van op'de Schepen zelve die zelfde zorge te vinden in de behandeling en de middelen tot confervatie van de Victualie , als wanneer^ de fchafting gefchiedde voor reekening van den Kaptein zelve. Dat zulks gevolglyk eene zeekere en aanzienlyke vermeerdering van dépenfes zoude veroorzaaken, waar van de begrooting niet wol op te geeven zoude zyn; een dépenfe, welke 'mog in alle billykheid zou moeten worden vergroot-doorhet toeleggen van eenig proportioneel ' dédommagement: aan de Bevelhebheren •der Schepen , voor het gemis van die voordeelen, welke zy gewoon waren te vinden in dc thans plaats hebbende fchikking. In confidentie van dat alles, mitsgaders daarvan, dat de zwarigheden, uit de fchafting dooide Kapteinen zelve, ten opzigte van de Equipagien merkelyk zouden worden weggenoomeu , wanneer: de commandeerende Officier van gen Vloot--of Equadfer-buiten de voorfz..'fchalting wierd gefteld , en alleen wierd toegelegde en convenabel Tractement geduurende deszelfs Comïpondement, met ordre, om de fchafting öpl 9 daarvan aan Uw Edele Mogende ofte aan de Hooge Bondgenooten overlaaten. II. Wy moeten vervolgends U Edele Mqgen-, den in confideratie geeven, of ,«iet, ingevalle.de Hooge Bondgenooten mogten overhellen daartoe,. dat de fchafting zoude gefchieden doorliet Land, een behoorlyk dedommagement voor de refpeclive . Bevel hebberen der Schepen zoude behooren te. worden vastgedeld, ten einde daar uit al me-, dedoorUwe Edele Mogende zoude kunnen wor-< den opgemaakt, wat billyke kosten tot dat einde , al gedeeltelyk zouden moeten worden gefpendeert., Waarop dan ook Onze-gedagten hebbende laten < gaan, zyn Wy gekomen tot de volgende bepaling,, fchoon,Wy verre zyn, van dezelve tc willen op» geeven als. een volkomen toereikende fcha-vergoeding; of als een genoegzaam encouragement voor 's Lands dienst namelyk: Dat aan een Vice-Admiraal, commandeerende een Schip van 70 of 60 Stukken ten mntten zoude behooren te worden toegelegd een fomme van ƒ 12000: o:o'sjaars; Aan een Schout'by Nag't 8000: o: o Aan den Commandeur van een Esquader ' 7000 ?o: o Aan een Kaptein, commandeerende een Esquader 6500:o: o Aan een ordinaris Kaptein, mede comm'ansleerendc een Schip van 70 of 60 Stukken-, 6000:0:0 OfteeenSchip van 50 Stukken 5000: o.: o . Een Schip van 40 4000: o: o Een van 36 3600:0: o Een van 20 -3000: o: o En mindere Vaartuigen 2900:0:0 En aan "een Luitenant, commandeerende minder Vaartuigen 1500: o: o Ppppp 5 Al- sGra- i'ENHJLJE. IJis/iye uiu de 4dmi'alitei-.cn in tntyf. op. te Mis'h'e van le Com'lisfie.  i53o NIEUWE NEDERLANDSCHE jsGra- venhace. Misfive van de Admiraliteiten in antw- op de Misr five van de Commisfie. Alle bereekend over een vol jaar, en mits dezel* ven hunne eigen tafel zouden bekostigen. Ofte wel, dat aan een Officier, eenig Schip of Vaartuig commandeerende « behalven de bekende Tafelgelden aan Vlag Officieren wierden toegelegd per kop twee ftuivers daags, in welk laatfte middel men van gedagten is, dat een reedelyk encouragement tot "sLands dienst zoude weezen geleegen, en uit dien hoofde boven het eerfte middel behooren te worden geprefereerd. III. Als een detail van de generaals directie, is Ons in de derde plaats voorgekomen, dat het getal van Vlag en andere Officieren, welke beftendig by 'sLands Marine in dienst zouden behooren te zyn, tevens zoude behooren te worden bepaald; en daarDmtrent zyn Wy van gedagten, dat het doelwit van den dienst zou kunnen worden bereikt, wan-? ieer beftendig wierden gevonden, By het Collegie op de Maze. 1 Lieutenant-Admiraal, 2 Vice-Admiraals, ea 2 è 3 Schouten by Nacht. By het Collegie te Amfterdam. i Lieutenant - Admiraal, 3 Vice-Admiraals, en 3 a + Schouten by Nacht. By het Collegie in Zeeland. 1 Lieutenant - Admiraal, 2 Vice-Admiraals, en i a 2 Schouten by Nacht. I F>y  JAARBOEKEN, November, 1789. 1631 By het Collegie in West-Friesland en Noorder-Kwartier, en by dat refideerende in Friesland. Zo dezelven zouden mogen worden gebragt ot den voet, door ons hier boven voorgedragen; I Schout by Nacht ^ by ieder van dezelve Collegien, zonder meer. (Omtrend welke bepaaling, de Heeren alhier wegens die twee Collegien gecommitteert , hebber gemeend te moeten perfifleeren, by het Collegialiter geadvifeerde aan U Edel Mogende.)' Dat voorts het getal der Kapteins, over het algemeen, zoude kunnen worden gebragt op honden. Dat de rang van Commandeur, onder de benaming van Kaptein - Lieutenant, tot bevordering van de discipline, weder zoude behooren te worden ingevoerd, en derzelver getal over het geheel op 40 a jo bepaald. Dat geen minder getal dan van 300 Lieutenants over het geheel zoude behooren by's Landsdienst te zyn. Mitsgaders 30 a 40 Stuurlieden , en 30 k 40 Schippers, aan dewelke een vast Traclement van ƒ 20 : 0 : o 's maands zou behooren te worden toegelegd. En dat de verdeeling van de yoorfz. Kapteins, Kaptein-Lieutenants enz., onder de refpeclive Collegien ter Admiraliteit, zoude kunnen worden ingerigt naar proportie van derzelver refpeclive aandeelen in de algemeene Equipagien ter Zee, zo als dezelven zouden mogen worden gereguleerd. IV. Dat ook zou behooren te worden gedagt om het gebrek aan goede Conftapels te verhelpen dooide oprichting van een Corps Artilleristen beftaande uit 600 a 800 koppen ; dewelken in vasten dienst zouden worden gehouden, mits fpeciaal geaffecteerd blyvende voorde Zee; en dat dezelven permanentelyk zouden worden geplaatst en verdeeld 's Gra- VENHAGE. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  I532 NIEUWE NEDERLANDSCHE *s Gra- venhaGE. Misfive yan de Admiraliteiten in antw- op de Misfive van de Commisfie. deeld in de Plaatzen, alwaar de Werven, &c., der refpeclive Collegien zouden zyn, ten einde dage» lyks in bet fchjeten en het behandelen van Kanon te worden geëxerceerd; en om op dezelve Werven, of zelfs op de Schepen, die in dienst zouden worden gebragt, in deze of geene betrekking, al was het zelfs van die van Matroos, te kunnen worden geëmployeerd : waar door de kosten van het onderhoud van zodanig Corps zeer fterk zouden worden verminderd; ja waarfchynlyk door het employ van het zelve worden opgewogen. V. Meenen Wy aan U Edele Mogende te moeten reprffifenteeren de nuttigheid, om, zo als met opzigt der Vlag-Officiereu reeds eenigzints plaats heeft, aan de refpeclive Zee - Officieren buiten employ zynde, toe te leggen een vast Traclement, en welke Traktementen naar onze gedagten zouden kunnen worden bepaald als volgt: Voor een Lieutenant-Admiraal ƒ3600:0:0 's jaars, -. Vice - Admiraal 2400: o: o i— Schout by Nacht 1250: o: o - Den jongden Schout by Nacht by ieder Collegie 11 o&: o: o Voor de 50 eerfte of oudfle Kap • teins 1000:0:0 — De Vlag - Officieren alleen- bly vende genieten derzelver voorfchreeven vaste Tractementen. Voor de 59 Extraordinaris Kapteins ƒ 800: o: o 's jaars. Kaptein - Lieutenants 400: o: o ■ eerfte hondert Lieute^ nants 300: o: o tweede hondert dito 200: o: o Mits alle dezelve Officieren hun domicilie zullen hebben ter plaatze yan het Collegie ofte Werve1? hans  JAARBOEKEN, November, Ï789. 1633 huns Resforts, ofte tén minfte agt maanden in 't jaar aldaar zullen aanweezig zyn. En dat de derde honderd Lieutenants zouden kun nen blyven op den tegënswoordigen voet, mits derzelver gages worden verhoogd tot ƒ 40 : o : o .'s maands, wanneer dezelve zyn in Zee, ofte dienst doende. Omtrent welke drie laatfte poincten WyU Edele Mogende verzoeken te reniarqueeren, dat dezelve voor het grootfle gedeelte conform .zyn aan de ge7 dagten van de Heeren Vlag-Officieren, ten dezen door ons gevraagd. VI. Hebben Wy gedagt aan U Edele Mogende te moeten advifeeren, ten einde by die Collegien, dewelke h herideeren in de algemeene Equipagien, een vast Wagtfcbip worde gehouden , waarop de manfchappen , die doorgaande worden aangeworven, voor een gedeelte kunnen worden geplaatst, en alzo gewoon gemaakt met den dienst, de lévenswyzè, en 't Scheepsvoedzél; het welk dus in zekere mate zoude ftrekken tot een Rweekfchool voor 's Lands Zeemagt, en waar doör als dan alle andere inftellingen van Corpfen de Marine, als anderzints, zouden kurtnen'vervallen, en'waar'door het verloopen van dezelven en vooral van OnderOfficieren, zoude worden voorgekomen. En dat tot dat einde een vaste post op den'Staat van Oorlog voor de gages en onderhoud van 20 a 30' koppen op zodanige Wagtfcheepen zoude behooren te worden gebragt. VII. Dat onder de details van de algemeene directie men nog zou behooren te reekenen het opzigt over de Loodfen; en waaromtrend Wy in confideratie moeten geven, of dezelve Loodfen, terwyl derzelver aanftelling zoude blyven gefchieden, gelyk zulks thans plaats heeft, niet zouden kunnen worden gefubjecteerd aan de directie der refpective Collegien ter Admiraliteit, als meer in de gelegenheid zynde, om te cognosceeren over hunne kunde. 'sGravénha- oe. Misfive van de AdmiralUëfcten in antw. op de Mis-' liye vat}de Com¬misfie.  ïcT34 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Misfive van de Admiraliteiten in antw. oj. de Misfive van de Commisfie. • ] ( l s \ X de, yver en naarftigheid, en dezelven dagelyks door des kundigen te doen naargaan en beoordeelen VIII. Dat voorts, jaarlyks, by ieder Collegie ter Admiraliteit, zoude behooren te worden gecommitteert een Vlag - Officier, benevens twee Kapteinen en een Ingenieur, ten fine van infpectie van de Rheeën en Zeegaten hunner resforten; met last om daar van een gedétailleerd Rapport aan derzelver Collegien te doen toekomen, welke Rapporten vervolgens in de Haagfcbe Befoignes zouden moeten worden gecommuniceerd, teneinde aldaar zouden möge'n worden gearrefteert zodanige Adrcsfen ofte Propofitien aan de hooge Bondgenooten, zo in het generaal, als aan deze of geene Provincie in 't byzonder , als men tot verbetering van die Rheeën en Zeegaten, als dan zoude meenen te behooren. IX. Zouden Wy U Edele Mogende in confidentie geeven, ten einde door de Bondgenooten eene bepaaling zoude mogen worden gemaakt, omtrent de te regtftelling van de Minifters, fungeerende by de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, zo wanneer dezelve, in zaaken, haarlui1der Officie concerneerende, zouden mogen hebben misdaan; ten welken einde Wy van advife zouden ryn, dat de voornoemde Mini fiers zouden behooren te ftaan onder de judicatuure van de Collegien huns resforts; ten ware eenig geval zoude exeeren, waar in de Collegien niet zouden kunnen vorden geconfidereerd als volkomen onzydig ; in velk geval de Cognitie en Judicature over dezelve vlinifters zouden moeten worden overgebragt tot leze Befoignes, na dat dezelven zouden zyn geiragt op den voet, als hier vooren, is aangewezen. Vaar door vervolgens zoude komen te cesfeeren 11e die onzekerheid, welke ten dezen tot dus verre eeft geëxteerdomtrend de zekerheid van derzelver Lechtbank, en alle in terminabele discufien en langryhgheden, cafu qua , daar mede insgelyks zouden 'orden voorgekomen, Ea  JAARBOEKEN, November, 1789. 1Ö35 En dat met opzigt van de refpective Heeren Raaden, in dezelve Collegien fesfie hebbende, zoude behooren te worden verklaard, dat dezelven in zodanige gevallen zouden behooren te worden te regt gefteld voor derzelver ordinaris en dagelykfehen Rechter. Gelyk dit alles by eene Refolutie van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland van den 19 February 1686", bereids is bepaald geworden. En dat X. In de laatfte plaats by de Hooge Bondgenooten zoude behooren te worden gerefolveerd , ten einde Bewindhebberen van de Oost- en West - Indifche Compagnien dezer Landen, mitsgaders Directeuren van Surinamen en Berbice, zouden worden aangei'chreven, om van tyd tot tyd aan deze Befoignes opening te geeven van den Militairen toeftand van de Etablissementen in de voorfz. Colonien van dezen Staat; op dat men daar door beter, dan tot nu toe heeft kunnen gefchieden, in ftaat zoude worden gefteld, om te voorzien in dat geene, het welk van wegens 's Lands Zeemagt, tot asfiftentie en defenfie van de voorfz. Colonien, zo met toezending van Schepen van Oorlog , als anderzints, van tyd tot, tyd zou behooren te worden gedaan. Hier mede Uw Edele Mogende hebbende gediend van Onze Confideratien en advis. op het eerfte point, in Uw Ed. Mogende Misfive vervat,, zullen Wy, om te voldoen aan Uw Edele Mogendén verzoek, om, aangezien onder de opgegeeven pointen misfchien het een of ander zoude kunnen zyn, 't welk een lang onderzoek vereischte niet te willen fuperfedeeren, om aan Uw Ed. Mogende Onze Confideratien op de andere pointen te doen toekomen, overgaan tot het 3de, 4de en yde point van dezelve Misfive, als welke pointen Wy hebben befchouwd, als zodanig met malkanderen te zyn verknogt, dat onze Confideratien op alle dezelven best in ééns aan Uw Ed. Mogende behoorden 'sGra- VEMHAOE. Misfive van de Admiraliteiten in, antw. op. de Misfive van de Commisfie.  KS36 -NIEUWE NEDERLANDSCHE ssGra- ' vènha- I ge. • Misfive ■ yan de i ralitei- . len in antw- op de 'Misfive van de Commisfie. Jen té worden voorgedragen; terwyl Wy gemeend lebben Ons onderzoek en confideratien op het :weede point, raakende de middelen tot vermeerlering der Inkomften en vermindering der uitgaren der refpective Collegien ter Admiraliteit, in :ene afzonderlyke Memorie te moeten vervatten. Met opzigte dart van het derde point, Edele Vloeiende Heerenl „hoe groot namelyk Wy zou,, den vermeenen, dat 'sLands Zeemagt in tyd van i, Vreede zoude behooren te zyn," zouden'wy van gevoelen zyn, dat dezelve, om te voldoen aan de vereischtens tot eene toereikende protectie voor de Commercie en Navigatie dezer Landen , en om teffens te ftrekken tot een folide bafis van een refpectabele magt ter Zee, in cas van opkomenden Oorlog; zoude behooren te beftaan uit 40 Schepen van Linie; ( de Schepen van 54 ftukken daar onder gerekend,- mits dezen als Schepen van 60 :ftukken yyierden gearmeert en bemant, en, des noods, tofi, dat einde in het vervolg, zouden worden gebouwd,) te weeten: 20 Schepen van 74- ftukken. 10 Schepen van 64 ftukken. en 10 van zodanige 60 ftukken. en voorts uit 40 Fregatten, als: 12 van 40 Stukken, waar onder drie a iner van twee Dekken, als eensdeels.beter gefchikt :ot Convoy op zommige reizen, en anderdeels van meerder defenfie in geval van Actie. 14 van 36 ftukken. 1 en 14 van 24 ftukken, waar by nog zouden dienen te worden gevoegd 10 a 12 ligte Vaartuigen, als: 2 Advis - Jachten. 4 Brikken. 4 Hoekers, en 2 Kotters. Met  JAARBOEKEN, November, 1789. 1637 Met vrylaating aan de refpeclive Collegien,om . meerder Fregatten en ligte Vaartuigen te mogen aanbouwen, wanneer zulks uit derzelver middelen zou kunnen wórden gevonden; ten einde te ftrekken tot vermindering van Extraordinaire aanbouwen , welken in cas van nood zouden behooren té worden gedaan Üw Edele Mogende zullen by eene vërgelyking Van deezen ftaat van Navale Magt met de opgave daar van, in de Copielyk hier nevensgaande Memorie van de Heeren Vice-Admiraals Reyhst enZ-utimaii gedaan, Wel aanftonds bemerken, dat Wy van die opgave -zyn afgeweken; dan, Ed Mogende Heeren! het is ons voorgekomen, dat die opgaave, lilt hoofde van deszelfs kostbaarheid, niet zoude zyn te compasfeéren met de tot hier toe gemanifesteerde, en voor zo veel ons bekend is, probabele intentie van de Hooge Bondgenooten, tot b'ëfteedirig van zodanig énorme kosten voor het Lighaam v in de Zee, als welken al nog zouden moeten worden befteed, in gevalle het getal van Schepen tot de quantkeit, door voornoemde Viag-Officieren ópgegeëven, zou moeten worden gebragt; vooral, wanneer de voornaamfte objecten van deiZelfs uienst met een minderen ftaat konden worden bereikt. Terwyl in de vermindering van die opgave Ons onder anderen tot een grond heeft gediend deze confideratie: dat de refpective Collegien ter Admiraliteit, met derzelver Werven en het gantfche aankleven van dien, ééns gebragt zynde in den ftaat, waar toe Wy hier boven hebben geadviiëert; en daarby gearrefteert zynde een langzamen aanbouw van een geheel ftel van Chartres van Schepen, over alle Departementen der Marine, om de 15 Jaaren: daar door zoude worden gelegd zodanige grondflag van een fuffifante magt ter Zee, dat de nood, ofte een gepaste vreeze van nood, zulks vorderende, dadelyk zóud'e kunnen worden gèftip. Q^jqqq p.'eefc 's Gra- venh.v* ge. '■ Misfive van de ■ Admiraliteiten in antw. op de Misfive Van dc Gommisfie.  ] 'sGra- venhace. Misfive van de Admiraliteiten in ' antw. op de Misfive van de Commisfie. 63Ï NIEUWE NEDERLANDSCHE >ïeeri aan liet geene thans zoude mogen worden geicht daar aan te deficieeren. Tot het voorfz. getal van Schepen zyn Wy nog te meerder gekomen , in confideratie, dat het zelve getal behoorlyk zoude kunnen dienen i om daar mede in tyden van Vreede, zo wel de Commercie en Navigatie, als de Colonien van den Staat naar behooren te protegeeren. En om dit tot een genoegzaam praecies te brengen, hebben Wy in aanfehouw genomen alle de Zeeën, alwaar de Schepen der Ingezetenen dezer Landen , ter Koopvaardy worden uitgerust, mitsgaders de posfesfien van den Staat in Oost en Wist'; met inzigt om het employ vaneen convenabele Zeemagt in alle die Zeeën te bepaalen; en wy durven Ons vleien, dat die voorziening, zo zy behoorlyk word gehandhaaft , voldoende zal worden bevonden aan alle de voorfchreeve objecten. Wy zullen daar toe als nu overgaan , en als een fubordinaat point ter beantwoording van de voorfz. derde vraage van Uw Edel Mogende Misfive, 10 11. Tweede plaats aan Uw Edel Mogende voordragen, dat ten einde voorfz. een jaarlyks Equipage van°4o Schepen zoude behooren te worden gearrefteert, namelyk, van 4 Schepen van 50 ftukken. 8 dito van 40 ftukken. 10 dito van 36 ftukken. 12 dito van 24 ftukken. en 6 dito van 12 ftukken. en dat de verdeeling daar van zoude kunnen wor-1 den ingerigt, als volgt : . i £en Esquader tn de Muldellandjcne Z.ee,. waai- van de protectie voor den Handel ;zig zoude uitftrekken van den Archipel af tot aan de Straat van Gibraltar toe, en daar toe zou behooren te be- ftaan uit _ .. 1 Schip  JAARBOEKEN, -Nov 1 Schip, van 50 ftukken. 2 dito van 40 ftukken. 2 dito van 36 ftukken. 2 dito van 20 ftukken. en 1 dito van 19 ftukken. 2. Een Esqïtader in deNubrMte, welkers dienst zoude gaan van den Deurlo af tot aan de Sond, en van daar langs de Schotfche Kusten naar Hitland ^ en vervolgens gantsch Schotland cn Ierland om, het Canaal door, weder in de Noordzee, tot protectie van onze Commercie en Navigatie in de Noord en Oostzee; de Haring en andere Visfcheryen, de Commercie en Navigatie op Engeland en een gedeelte van Vrankryk, en met naame op Bourdeaux; en tot dat einde insgelyks zoude behooren te beftaan uit t Schip van 50 ftukken. 2 dito van 40 ftukken. 2 dito van 30 Hukken. 2 dito van 20 .ftukken. en 1 Hoeker van 12 ftukken. 3. Dat tot Kruisfërs op '4e Oo.i ■ Indifche Retoi -Schepen ■■ zouden behooren te worden gebruikt 2 Schepen van 36" ftukken. en 2 dito van 20 ftukken. 4. 'Een Esquader voor de 0 st-Indien , zig uitftrekkende, met opzigt van deszelfs dienst, van de Caao de Goede Hoop af tot Batavia, de Molukken, de Westkust van Indien, en wat verder in eeniger maniere de bezittingen van de Oost-Indifcne Compagnie zoude mogen aangaan ; terwyl het zelve daar toe zoude behooren te beftaan uit 1 Schip van 50 ftukken. 4 dito van 4c ftukken. 1 dito van 3 > ftukken. en 2 dito van 20 ftukken. 5. Een Esquader 1 wr de Wist, Indien, welks Qqqqq 2. dienst P 's GrA- venhace. Misfive van de Admi raliteiten in zntiv. op ie Mis'he yan ie Com* nisfie.  'sGra- venbace. Misfive yan de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie. 1640 NIEUWE NEDERLANDSCHE' dienst zoude moeten embrasfeeren de Kust van Guinea, Suriname, Berbice, Esfequebo, Demerary, St. Euftatins ende Curacao, eu tot dat einde wederom moeten beftaan uit 1 Schip van 50 ftukken. 2 dito van 36 ftukken. 3 dito van 20 ftukken. en 2 dit* van 12 ftukken. terwyl op het voorfz. getal van 40 Schepen als dan nog zouden overfchieten 1 Schip van 36 ftukken. 1 dito van 24 ftukken. en 2 dito van 12 ftukken. dewelke zouden kunnen dienen tot protectie van de Commercie en Navigatie dezer Landen, vau het Canaal af tot aan de Canarifche Eilanden toe, benevens de Kusten van het Ryk van Marocco. Door zodanige inrigting meenen wy,dat de voornaamlte Zeeën, alwaar Koophandel word gedreven bezet zynde, de Commercie en Navigatie m cas van rupture ofte oneenigheden tusfchen andere Mogendheden, voor de eerfte aanvallen, overrompeling ofte Chicanes, behoorlyk zouden wezen gedekt, en dc Coloniën van den Staat alzo mrefpect, zo wel naar buiten als van binnen, zouden kunnen worden gehouden. . De onkosten van deze Jaarlykfche Equipagie zouden bedragen de fomma vun ƒ 3808800 : o : o, waarby nog gevoegd zynde één maand^ gratificatie voor ieder Schin, ter fomma van ƒ 317C00 : o : o, mitsgaders een Tafelgeld van ƒ 1500: o: o 's maands, en een van f 300 : o : o 's maands, over het jaar te famen bedraagetide f 21600 : o : o, eene fomme zoude uitmaaken van /4i48~oo:o:o & jaars-, waar toe de Bondgenooten zouden behooren te worden verzogt, dat een vaste Post op den Staat van Oorlog zou behooren te worden gebragt, ten einde dezelve fomme met reëele fournislemcnten van  JAAREOEKEN, November, 1789. 164 van Penningen op eene reguliere wyze zoude kun non worden gcpra;ftecrd. Daar mede zouden wy als nu kunnen o vergaar tot het vierde point, in Üw Edele Mogende Mis11 "e vervat, namelyk: uit welke Charter van ,, Schepen wy zouden begrypen, dat 's Lands Zeemagt zoude moeten beftaan, om in geval van Oorlog, best gefchikt te zyn , om te kunnen die,, nen, èn tegens Vyandelyke Schepen te kunnen ,, worden geoppofeert?" dan wy zyn van begrip, dat het zelve, uit confideratie van het geene op het voorgaande point is gezegd, zoude kunnen worden gehouden voor afgedaan; en dat dienvolgende 'sLands Zeemagt naar onze gedagten, zou moeten beftaan uit Schepen van 74, 64 en 60 üukken, mitsgaders uit Fregatten en eenige ligte Vaartuigen; terwyl de Zeegaaten dezer Landen geene keuze van Schepen, grooter dan die van 74 ftukken , toei laaten. Tot beantwoording van het vyfdc point, in Uw Edele Mogende Misfive vervat, ,, of wy namelyk , ,, van oordeel zyn, dat 'sLands Navale Magt, in ,,, tyd van nood, op eene voordeelige wyze ver. „ fterkt zoude kunnen worden met Schepen, an.,, derzints tot de Commercie gebeezigt wordende; j,, het zy dat dezelve bleeven in de gewoone manier , „ van bouwen, het zy dat den Staat goedvond door !,, Prosmien of Subfidien te bevorderen, dat eeni, ,, ge dier Schepen, cn wel voornamentlyk die van . „ de Oost-Indifche Compagnie zodanig wierden ,,, gebouwd, dat dezelve by eenen onverheopten ,j „ Oorlog, van 's Lands wege konden worden ge,,, armeert, en onder behoorlyk dedommagement ,, der Eigenaaren , tegen den Vyand, met hoop ,, van fucccs , geëmployeerd?" Zullen wy Uw ;Edel Mogende informceren , dat onze gedagten !caar omtrend volkomen overeenftemmen met die tan de Heeren Vlag - Officieren, door ons op dae Qqqqq 3 toint 's Gra- venhaGE. 1 Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Cotn* misfie.  1542 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Misfive van de Admiraliteiten in antw- oj. de Misfive van de Commisfie. point ingenomen , en dat wy vervolgens op dat ftuk moeten remarquecren , dat de Koopvaardyfchepen doorgaans te klein zynde om van eenige defenfie te kunnen zyn, en by derzelver Conftructie eenigl- k ingerigt tot berging van veele Koopgoederen en beheering met weinige Manfchap, in het geheel niet zouden gefchikt zyn, om 's Lands Navale Magt eenige de minfte kragt by te zetten; dan dat de Schepen, gebruikt wordende by de Oost • Indifche Compagnie, zo dezelven gebragt wierden tot de lengte van 160 voeren , hun onderfte Battery wat hooger uit het Water voerden, en derzelver gedaante en ljghaam wierd veranderd om des te beter te kunnen zeilen, goede Schepen van 60 ftukken met 13 Poorten in ieder laag, voor 'sLands defenfie zouden uitleeveren. Waar mede Wy voor afgedaan zullen houden de behandeling van de voorfz. vier pointen, en daarby alleenlyk nog twee generaale reflexien voegen, dié tot geene van dezelve pointen bekwaamlyk hebben kunnen worden gebragt. De eerfte, namelyk, dat, zo wanneer een vloot pfte Esquader onder een Lieutenant- of Vice-Admiraal in Zee zoude worden gezonden , een Fiscaal en een Secretaris afzonderlek, op dezelve zoude behooren te worden geplaatst , en deze twee posten niet in dezelfde Perfoon worden gecombineerd , gelyk zulks al veelmaalen is gefchied. De tweede , dat éénmaal behoorde te worden uitgemaakt, aan wien de aanftelling van Vlag-Officieren zoude competeeren , en of die aanftelling zal behooren te gefchieden op de Nominatie van de Collegien, al dan niet ? en voorts , dat omtrend de aanftelling der Kapteinen prxcifclyk in obfervantie zoude worden gehouden het 56 artikel van de generaale Inftructie van den jaare 1597. Al by het aanvangen onzer Befoignes over deze geheele materie, hebben wy niet uit het oog verboren, Edele Mogende Heeren! het verzoek, bv het  J'AARBOEKEN, November, 1780. 1643 het flot van Uw Edele Mogende Misfive, aan ons gedaan, te weeten, om van onzen kant op de drie laatfte pointen te verzoeken dc confideratien van den Admiraal - Generaal, en dezelve, nevens de onze, aan Uw Edele Mogende te doen toekomen. Wy hebben gemeend daar mede nogthans te moeten wagten, tot dat wy onze gedagten, zo omtrend het eerfte, als de voorlz. drie pointen tot een prairies zouden hebben gebragt, ten einde dezelve, nevens het te doene verzoek, aan Zyne _ Hoogheid, aanééngefchakeld, te kunnen communieeeren; in de veronderftelling, dat in een zaak van dezen omflag, en waar uit zo veele, en zo veel importante pointen van deliberatie moeften refulteeren, het Zyne Hoogheid aangenaam zoude zyn, zodanig precies onder zyne oog te zien gebragt; terwyl wy teffens van oordeel waren, dat daar door Uw Edel - Mogende oogmerk, en, wy zullen daar by zeggen, het onze, om namelyk met allen roogelyken fpoed daar in voort te gaan, het best zoude worden bevorderd. Wy hebben vervolgens wel het genoegen gehad, dat Hooggemelde Zyne Hoogheid by eene Misfive in dato 30 Augustus laatstleden, de Heeren Fiscaals Paulus en Van der Hoop, benevens de Vice- Admiraalen Kcynst en Zoiuman, en den Schout by Nagt Van Kinsbergen , heeft gelieven te kennen te geeven, dat Hoogstdezelve alvorens daar op te advifeeren , gaarne "met welgemelde Heeren, als Leden van Hoogstdeszelfs Département van Marine, daar over wilde fprceken, hun tot dat einde verzoekende, om in de toen aanftaande of daar aan volgende week naar het Loo te komen: dat dezelven zig daar toe ook bereidvaardig hebben ge-, toond, en aan het voorfz. verzoek dadelyk zouden hebben voldaan, doch dat de op dat tydftip ongelukkig opgekomene omftandigheden van zaaI ken in de Provincie van Gelderland, hun daar in Qqqqq 4 tot 's Gra- VENHAGE. Misfive van déAdmiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  'sGra- v f. n hage. Misfive yan de Admiraliteiten in anïiv;. op de Misfive van de Commisfie. 1644 NIEUWE NEDERLANDSCHE tot hier toe belet hebben; terwyl wy ondertusfehen hebben gemeend, deze onze confideratien en advis niet langer te mogen ophouden; maar dezelve éénmaal aan Uw Edele Mogende te moeten afzenden; en vervolgens niet zullen nalaaten, om, zo drager aan Zy11 Hoogheids voorgemeld verzoek zal hebben kunnen Worden voldaan, en wy Hoogstdeszelfs confideratien en advis dienaangaande zulten hebben ontvangen ; dezelve met onze nadere gedagten, indien wy die zouden mogen hebben, aan Uw Edele Mogende promptelyk te laaten toekomen. Wy wenfeben van harten, dat de Deliberatien van Üw Edele Mogende, op alle de voorfz. pointen van een gewenscht effect, zullen mogen weezen, en dat alzo "s Lands Navale Magt, die wel eer ge-, refpecteerd, dog nimmer op een vasten en wel overlegden voetgeconftitueerd'is geweest, en van welks aanzien en maintien , de proteótie van den Koophandel , de voornaamfte Zenuw van dezen Staat, volkomen afhangt, eens eindelyk tot eene wezendIvke Zeemagtjdie men als zodanige noemen kan, zal worden gebragt. Zonder al het welk de daar aan thans betreed wordende kosten in veele opzigten niet anders kunnen wprden geconfidereerd, dan als vergeeffche verfpillingen van de lasten en nyverige opbrengzelen van 's Lands goede Ingezetenen. Dan , hoedanig de gevolgen daar van ook zullen mogen wezen, zo verheugen wy ons, eenmaal gelegendheid te hebben gehad , onze gedagten daaromtrend te mogen uiten, en ons alzo voor het tegenwoordig en toekomend Geflagt, zo wel als voor de pondgènooten zelve, te disculpeeren voor de fchrikbaarende gevolgen, die een langer verwyl van eene compleete voorziening dezen aangaande, by de eerde gelegenheid , wederom zal doen gebooren worden; ons verzekert houdende, dat Uw Edele Mogendè, in allen gevalle,deze onze pogingen wel In het favorabelst licht zullen gelieven te befchouyeri, en aas geen ander oogmerk attribueeren, dan,  JAARBOEKEN, November, 1789, 1645 aan onze waaragtige intentie en opregten ie ver, om den Lanue van dienst te zyn in zaaken, waar in deszelfs tederite belangens zo fterk zyn geïn tresGedaan in den Hage, en aan de Edele Mogende Heeren Gedeputeerden tot de perfoneele Commisfie van het Defenfie - Weezeu overgegeeven, den 5 October 1786. (Was geteekend) W. van WASSENAER. W. D. APPEL. P. PAULUS. D van BOETZELAAR. J. HUYGHENS. ]. C VAN der HOOP. WILHEM SCHORER J. A. F. A. va^ der WILLIGE. P. HOUTINGH. T. van der RAMHORST. J. B. STRIK VAJN LINSCHOTEN. B. NAUTA.' (Lager ftond) Accordeerd met het Origineel, geöxhibeerd in de Commisfie. (Was geteekend) B. P. van LELYVELD. De Memorie van de Heeren Vice-Admiraals Rêvnst en Zoutman , over eene betere inrigting van 'sLands Zeemagt, by voorfz. Misfive van de Admiraliteits ColQqqqq5 le- s Gra- ' i^enha3e. Misfive van de Admiraliteiten in antw. op de Misfive van de Commisfie.  i646" NIEUWE NEDERLANDSCHÉ 's Gra- VENHACE. legien gevoegd, gedagtekend den 28 Juny 1786, was van dezen inhoud: MEMORIE van de Heeren ViceAdmiraals REYNST en ZOUTMAN. Exhibitum 28 Juny 1786. EDELE MOGENDE HEEREN! De Ondergeteekenden, Vice-Admiraals ten dienfte dezer Landen , zullende dienen van derzelver Confideratien en Advis op de Poin&en, door U Ed. Mog. op voorleden Vrydag aan dezelve ter hand gefteld, hebben de eer , ingevolge van dien, hunne gedagten U Edel Mogende by dezen te doen toekomen. POINTEN, door de Edele Mogende Heeren GECOMMITTEERDEN uil de refpective Collegien ter Admiraliteit, op den 23 Jt'ny 1*786 aan de Heeren ViceAdmiraals REYNST en ZOUTMAN overgegeeven, om daar op te fuppediteeren derzelver fchriftelyke Confideratien en Advis. I. Ude groot dezelve ^y zouden namelyk op f f zouden vermee- het eerfte Peindt van nen, dat 's Lands Zee- gevoelen zyn, dat 'sLands magt in tyd van Vree- Zeemagt zoude behooren de zoude behooren te te beftaan uit 51 Scheen ? pen van Linie , en 42 Fregatten , mitsgaders eenige Advis-Jacbten. II Uit welke Charter Dat, tot beantwoorvan ding  JAARBOEKEN, November, 1789. 1647 van Schepen dezelve zouden begrypen, dat 's Lands Zeemagt zoude moeten beftaan, om ingeval van Oorlog , best gefchikt te zyn, om te kunnen dienen en tegens Vyandelyke Schepen te kunnen worden geöppofeert? ding van het tweede'; PoinEt, de Charters der x Scheepen zouden dienen c te zyn van 74, 64 en 54 ftukken Canon; wel j verftaande dat deze laat-} fte Charter, zo dezelve / in 't vervolg konde ver-, lengd worden tot 160 j voet, in tyd van Oor-1 log met 60 Stukken worde gearmeert, wanneer, dezelve als Schepen van Linie zouden kunnen worden geconlidereerd. Dat de bovengemelde 42 Fregatten zouden behooren te beftaan uit 12 van 40 ftukken, ij a 36 en 15 a 24 ftukken ; en dat onder die van 40 ftukken 'er drie k vier van twee dekken wierden bevonden; vermids dezelve daar door eensdeels in tyd van Acftie, door het gebruik der onderfte Battery, van meerder defenfie zouden zyn , en zodanige Charter andersdeels tot Convooy op zommige reizen van meerder nut word geoordeeld; deOndergeteekendenhebben het getal van Fregatten zo veels te grooter genoomen, om daar door by opkoomenden Oorlog aan de Commercie :GRA. enhae. \Iemo- ■ie tot •etere nrig- ingyan s Lands Zee- nagtt  iö48 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha" ge. Memorie tot betere inrigting yan 's Lands Zeepiagt. cie een gereede protectie tegens de Kaperyen te verfchaffen; en zyn vervolgens van gedagten,dat, zo daar nog eenige Advis-lachten van 10 tot 16 a 18 ftukken (dog weinige Cotters, als minder gefchikt voor de meefte onzer Zeehavenen,)wierden bygevoegd, dit getal Schepen en Fregatten een genoegzaame en bekwaame Zeemagt voor de Republiek zoude opleeveren; in de veronderftelling nogthans, dat behoorlyke zorge zoude worden gedragen voor het onderhoud, en dat de van tyd tot tyd uitvallende Schepen, door den aanbouw van nieuwe wierden geremplaceert; en dat by de refpective AdmiraliteitsCollegien, altyd een genoegzaame voorraad van Bouw-Materiaalen voorhanden worde gehouden; teneinde, byhet uitbrèeken van een Oorlog aanftonds extra zoude kunnen worden aangebouwd. Zy hebben gemeend geen grooter Charters te mogen voorflaan, uit hoofde van de fituatie van onze Zeehavenen. Over-  JAARBOEKEN, November, 1789. 164b III. Of zy van oordeel zyn, dat 'sLands Navale Magt, in tyd van nood , op eene voordeelige wyze verfterkt zoude kunnen worden met Schepen , anderzints tot de Commercie gebeezigd wordende ,"'t zy dat dezelve bleeven in de gewoone manier van bouwen , 't zy dat den Staat goedvond door Prsemien of Subfidien te bevorderen, dat eenige dier Schepen , en wel voornamentlyk die van de Oost - Indifche Maatfchappy, zodanig wierden gebouwd, dat dezelve by eenen onverhoopten Oorlog, van 'sLands weegen konden worden gearmeerd, en onder behoorlyk dedommagement der Eigenaaren, tegens den Vyand, met hoop van fucces, geëmployeerd? IV. Om onderling derzelver gedagten te laaten gaan, over de bepaaling van zodanige Zee- iGra- 'enha* ; :e. - ' 1 •tcmo» ie tot cl ere nriging van ■ Lands: Zee>iagt, 1 1 1 l Overgaande tot het' derde Pouuï; zullen dei Ondergeteekende korte-( lyk remarqueeren , dat de Koopvaaardy - Sche-^ pen, doorgaands te klein; zynde , om van eenige defenfie te kunnen zyn,/ en by derzelvercon'kxüz-t tie eeniglyk tot berging' van veele Koopgoederen,, en beheering met weinige, manfchapbefiemd,in't geheel niet zouden gefchikt zyn, om 'sLands Navale Magt eenige de minfte kragt by te zetten. Dan, met opzigte der Schepen, gebruikt wordende by dc Oost-Indifche Compagnie, zouden dezelven , wanneer zy gebragt wierden tot de lengte van 160 voeten, hunne onderfte Batten wat hooger uit het wa' ter voerden, en derzelver gedaante en Lighaan wierd veranderd om de: te beter te kunnen zeilen, goede Schepen van 6c ftukken, men 13 poor ten in yder laag, vooi 'sLands defenfie uitlee veren. Tot het vierde PoinB zullen de Ondergeteeken de vooraf remarqueeren dat het voorzeeker vai he  iöjo NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAGE. Memorie tot betere inrigting van 'sLands Zeemagt. het grootfle nut voof 'sLandsZeemagt en diensc zoude zyn, wanneer niet alleen de conftruclie en uitrusting der Schepen, de aanwerving en betaaling van 't Volk, by alle de Admiraliteits-Collegien op een eenparigen voet wierd gebragt, maar dat ook teffens een generaale ordre by alle Collegien wierde ingevoerd, waarna de refpeclive Kapteinen , met opzigte van de order, op de Schepen te houden , zig zouden kunnen gedraagen. De eerfte Ondergeteekende heeft een Concept van zodanige generaale ordres , ingerigt naar de Inftructien der Franfche en Engelfche Marines, en zamengefteld uit de Refolutien van Haar Hoog Mog. tot den Zeedienst betrekkelyk , en de ordres by het Collegie op de Maze, en by andere Collegien ter Admiraliteit van tyd tot tyd gegeeven , by zyn Retour uit de Middelandfche Zee overgegeeven ;en hadde daarby gevoegd dat geene hy meende verders dienaangaande van dienst re kunnen weezen. De Onderge- Zee-ordres, dewelken door de refpeclive Collegien ter Admiraliteit aan de refpeclive Officieren , 's Lands Schepen zullende commandeeren, ofte op dezelve dienen, zouden kunnen worden mede gegeeven, by derzelver vertrek naar Zee.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1651 V. Hoe veele Zee-Kapteinen en Luitenanten dezelve zouden vermeenen , dat by de refpective Collegien ter Admiraliteit, by aanhoudendheid zouden moeten worden gehouden? VI. Welke Traktementen aan de refpective Zee Officieren,(deLui tenanten , tweede en derdeLuitenanten daaronder begreepen,) « tyd van Fr 1 ede, vol: gens hun oordeel, zouden behooren te worden toegelegd? geteekenden moeten ver volgens de vryheid neemen zig tot dat Concept, te refereeren. Met opzigte tot liet vyfde Poincr zouden de Öndergeteekenden vermeenen , dat een getal van hondert Kapteinen en van drie hondert Lui-; tenanten, over het geheel genoomen, voor 'sLands Zeemagt toereikendezoude zyn. Tot het zesde Poinct, behoeven zy Uw Edel Mogende niet te herinneren, dat de Zee-Officieren, buiten employ zynde, hier te Lande weinig of geen beftaan hebben ; en dat , wanneer ook al een jaarlykfche Equipagie plaats neemt, altoos een groot getal van dezelve buiten employ blyft: het welk veroorzaakt , dat zy naar andere middelen van beftaan moeten omzien , en zig vervolgends uit 'sLands dienst begeeven. De Ondergeteekenden zouden daarom van advife zyn, dat om zulks voor te komen , en om zo veel mogelyk Officieren, die anderzints bekwaam zyn , in 's Lands dienst te confer- 'sGra- v'enh.i- ;e. Memo* rib tót betere itirig- fins van j L'ttnifo Zeb- nagt.  i652 NIEUWE NEDERLANDSCHË 3s Graven hage. Memo* rie tot beters inrigting van 'sLa.ids Zeemagt, ferveeren, aan vyftig otdinaris Kapteins, wanneer zy zullen ^yn buiten employ, zoude behooren te worden toegelegd eenjaarlyks Traktement van duizend guldens; de Vlagofficieren , op ordinaris Traclement ftaande, onder dat getal begreepen; en een jaarlyks Traktement vanagt hondertguldens aan de Extraordinarii Kapteins. Dat aan Ïder der honderd eerfte Aiitenants voor een permanent Traclement werde toegelegd / 300 o: o 's jaars. Aan ieder der honderd tweede Luitenants "200: o: o 'éjaars; en de honderd ovengen op den gewooneri voet zouden kunnen blyven, mits dat derzelven Gages tot f 40: o: o 's maands wierden verhoogd, ten einde eenigzints zouden kunnen beftaan. Wanneer de Ondergetekenden het getal der Luitenanten hebben gebragt op drie honderd, heboen dezelve niet gemeend , dat het zelve niet zoude kunnen worden vergroot; zy zyn in tegendeel van gedagten, dat meerder jonge Lieden zou-  JAARBOEKEN, November, 1789. i©J3 VII. Of zv van oordeel zyn, dat het met den dienst van den Lande zoude overeenkomftig zyn, dat de thans plaats hebbende rangen deiMarine , met eenige andere rangen als die van Commandeur, Ka p teinLuitenant, ofte anderzints, zouden worden vermeerderd ? 's Gra- venhage. Memorie tot betere inrigting van 'sLands Zeemagt. zouden kunnen worden aangenomen , om naar derzelver merites te worden bevorderd; daar toe zoude vervolgens de laatfte Clasfis dienen, en dus buiten eenig bezwaar van 'sLands Finantien. En met betrekking van het laatfte of zevende Poinct, zouden de Ondergeteekende van advi'fe zyn, dat, aangezien de ondervinding dagelyks leerd , dat een Officier meerder ontzag enfubordinatie betoond voor een Officier zyn fuperieur in rang, dan wel voor eenen denzelfden rang met hem hebbende; weshalven men bevonden heeft, dat de vernietiging van den rang van Commandeurs of Kaptein-Luitenants, zeer nadeelig is geweest voor de goede discipline ter Zee: de rang van Commandeur, onder de benaaming van KapteinLuitenant, weder zoude behooren te worden ingevoerd; dat hun getal, over het geheel, op veertig zoude kunnen worden bepaald,en aan dezelve, buiten en behalven hunne Gages , wanneer zyn dienst doende, zoude kunRrrrr nen  's Gra- VENHAGE. Memorie tot betere inrigting van 's Lands Zeemagt. t654 NIEUWE NEDERLANDSCHE nen worden toegelegd een traclement van/ verbeelden, dat aan het groot oogmerk der voorfz. 1 vrage zoude kunnen worden voldaan ; met ver-^ zoek, dat U Edel Mogende de voorfchreevet voorflagen, met het geene daar toe behoord, ge- c examineert hebbende, gelieven te bepaalen, welke/ van dezelven twee wegen U Ed. Mogende zouden^ oordeelen, dat in dezen zoude behooren te worden geprjefereerd, en ons derzelver gedagten daar na te laaten toekomen; ten einde de Ondergeteekenden als dan met alle mogelyke applicatie hun werk zouden kunnen maaken, om.de geprefereerde Idéé behoorlyk in allen haare deelen uit te werken, en voor al op te geven de nodige middelen en pracautien, die tot executie van dezelve zouden behooren te worden in het werk gefteld; en alzo niet genoodzaakt zouden zyn, dubbele, en dus onnodige moeite te doen. Terwyl de Ondergeteekenden zig inmiddels zullen tragten te bekwaamen, om ieder in den haaren op het een en ander alle mogelyke informatien te neemen, om alzo, op de eerfte requifitie van U Edele Mogende, de voorfz. Befoignes, wel geïnftrueerd, nader te kunnen by de hand neemen. Gedaan in den Hage &c. dezen j Oftober 1786. (JVas geteekend) W. v^N WASSENAAR. D. van BOETZELAAR. W. C. H. van LYNDEN. A. van der WILLIGE. j B. STHICK van LINSCHOTEN. W. D. APPEL. ]. HUYGHENS. sGra- rENHAIE. irief an Ge* ommit- eerclen '■er Adüraiieiten.  Ï664 NIEUWE NEDERLANDSCHE VSNHA- By voorfchreeven Brief was deze allergewigtigfte Memorie, nopens de heffing der Middelen te Water, gevoegd: MEMORIE van de GECOMMITTEERDE uit dc refpeclive Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, met clkanderen onderling vergaderd in den Jlage, ter beantwoording' der tweede Vrage, door de perfoneele COMMISSIE uit de HOOGE BONDGENOOTEN , aan dezelve GECOMMITTEERDEN voorgefteld, by Hunner Edel Mogende Misfive, in. dato 24 April 1786. T"\e Ondergeteekende Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit, onderling vergaderd zynde, om derzelver deliberatien te P. HOUTINGH. P. PAULUS. J. C. van der HOOP. N. STEENGRACHT D'OOSTER- LAND. J. van der RAMHORST. . B. NAUTA. (Lager ftond) Accordeert met het Origineel, geëxhibeerd in de Commisfie. (JVas geteekend) B. P. van LELYVELD. Secretaris.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1G05 te vervolgen op de Misfive van de Heeren Ge-1 deputeerden tot de perfoneele Commisfie van het Defenfie - Weezen van den 24 April laatst-, leeden, en opzettelyk op het tweede poinct in dezelve Misfive voorkomende, het welk by. derzelver onlangs afgeloopene befoignes tot nade-, re deliberatie was gerefervecrd, namentlyk, „tot „ investigatie van de middelen, die dezelve zou-^ „ den vermeenen, dat in het werk zouden kun-, „ nen en moeten gefteld worden, om zonder na-, ,, deel of drukking der Commercie, de inkom(ten der Marine in 't algemeen te doen ac,, cresceeren, en de uitgaven te doen verminde* „ ren; byzonder mede ten dien effecte, dat een betere en pracifere voet tot een generaale en egale heffing geïntroduceerd, en eflkacieuslykin agt genomen-zoude woiden ,"hebben gemeend, dat in de voorfchreeven vrage wierden gevorderd zodanige middelen, welken i- Zouden kunnen dienen, om de inkomften der refpective Admiraliteits-Collegien in het algemeen te vermeerderen. 2. Zo nogthans, dat zulks zoude moeten gefchieden zonder nadeel en drukking der Commercie. 3. Waardoor de uitgaven en lasten der refpective Collegien zouden worden verminderd, en waar door 4. Zoude worden geïntroduceerd een beter en prseciefer voet van heffing van de inkomende en uitgaande rechten, dan wel tot nu toe is gefchied; ten einde alzo een egaale en eenparige Practyk by alle de Collegien zoude kunnen worden ingevoerd. Poincten altemaal, die wel met weinige woorden zyn voorgefteld . dan die in derzelver aart en toepasfing, zo intricaat en van zodanige importantie zyn, dat dezelven met veel meer gemak gedaan, dan wel beantwoord kunnen worden; ert welker beantwoording al eens gefchied zynde , zo s Gra- /enha- ;e. Memo-' •ie nopens het 'leffen lerMidlelcn te rVater.  1655 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venha<3k. Memorie no- pcnshet heffen derMicldelen te Wal er. 1 i 1 t e I l r ti § a; g f) 91 zo zy vreezen, even vrugteloos zyn zal, als in vorige tyden; daar bereids meer dan twee Eeuwen zyn verluopen, zonder dat op de meenigvuldigeii Advifen en propofitien, zo van de refpeclive Collegien ter Admiraliteit, ofte van derzelver Gecommitteerdens alhier, als op de inftantien der refpeclive Bondgenoten tot nu toe iets voldoende des aangaande is vastgefteld, zo dat Zy Gecommitteerden moeten betuigen, dat zy deze moeielyke taak met weerzin en verdriet op zig neemen. Dat zy Gecommitteerden ondertusi'cheii , om een begin te maken met hunne confideratien op de voorfz. vrage, (dezelve geconlidereerd zynde in dat poinct de vuë, waarin zy dezelve in voegen voorfz. gemeend hadden te moeten erivifageeren_); en ten einde met volkomen kennis van zaaken te aordeclen, welke middelen tot alle de voorfz.eindens best zouden kunnen ftrekken, aan Hun Ed.Mog. tortelyk zouden voorhouden, V« de eerfteplaais\ iet voornaamfte van al het geene door de Voormderen ofte Pradecesfeuren in OiTicio, op het verk vau de Convoyen en Licenten, aan Hun Hoog tfog. was geadvifeerd en voorgedragen; ofte met ndere wóórden, wat al omtrent het werk der niddelen te water, zedert het begin der Repudiek, is voorgevallen, en wat daar omtrent nog egenwoordig plaats heeft; teneinde daaruit, in, 'c tweede plaats, zoude kunnen worden naargcaan , welke van de voorgeilagene middelen tot ereiking van het bedoelde einde, zouden belioo;n te worden in het werk gefteld, ea welke is de jgenwoordige ftaat der deliberatien van de Bondmottw op deze materie; ofte wel, in de derde'aats, welke verdere- of andere middelen daartoe m Hun Edel Mog. zouden kunnen wurden voordragen. Dat het bekend is, dat al van de eerfte tyden in da Repuc'.'-jk af, de Convoyen ea Licenten, te-de belasting op de inkomende en uitgaande Waal  jaarboeken, November, ffö, ïe5? Waaren en Koopmanfchappen , zyn aangemerkt geworden als gemeene middelen, Lekkend? tot IwJ* k?ltCU ' bcnoodigd voor den Oorloo ïJ7Tr\*,h*llS Zedert den NE* ï5'8: doeg dat teffens bekend is, dat de wyze van heffin J vtn dezelven, van die zelfde tyden af, zb onvolmalk en ongelyk is gepracHfeerd, dat men feeds bv he Placaat van 20 july 15S0 als de Ratio Le?isloest opgeeven, dat dezelven tot nog toe zeeromdvk i iïe2einfseal0intfS1^^; &«en omSJS; fien zeirs al m den laren myn ir», 1584, zeer emftig hj de bSS^'J^* ' dagt geweest te zyn, om de voorfz. middelen tê verpachten; doch zonder dat dezelve SbeSien tnrlïÜCCeS ,£n SeVoIg^ebben mogÏÏheffi tot dat vervolgens eerst op den 24 hilv til „ April 1586, en naderhaud opdei" i/nÏILu3° 1598, onderfcheidene Placaten on dh \l,ber f arrefteerd waar Volgens Selve g coSeS" ^ waarby dienaangaande eenige nfeKm53& gen gemaakt zyn; dog waardoor al wederom niet hebbende kunnen worden ^eëffedtieerd HZ » icheidene deliberatien hebben plaats gehad S een beter voet, waar door dat hut zofde kunnerï worden bereikt; tot dat eerst by Placaat vanS ^J«Iy 1031: is gearrefleerd, dat de midSnte Water voor i zouden worden verpacht en voor * van die verpagtmg, welke ook alleen wor S jaar was gefchied, fcheen te hebben moeten 5 zien door de tegenkanting-, die datwerk door de ngoureufe invordering van dezelve m Y^i voornamentlyk te An.^te?dM%^m7eSift•' den Weshalve» by Hun Hoog Mog. cTden a w den jaare ,652 eene nieuL Ivst was gefor! Sssss Bieerd, 's Gr a- VEMHAGE. Memorie not>s?is het hejfen lerMidielen te Water:  1662 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Memorie nopens he, heffen derMicl delen te Water. meerd, waar naar de Rechten zouden moeten worden betaald. . Dat daar door nogthans met waren afgeineden geworden die moeieiykheden, dewelke op het ftuk der heffing van de voorfz. middelen tot dus verre hadden géëxifteerd, invoegen, dat men al wederom in den jaare 1686 wierd gebragt in de noodzaakelykheid , om nieuwe middelen te beramen, • tot wegruiming der ondervonden zwarigheden; envervolgens op'den 4 Maart 1687 by Placaat de lrffinr, van de helft der meergemelde middelen by admodiatie heeft gemeend te moeten uitgeven; welke ftaat van zaaken , zo door de tusfchenkomende Oorlogen tusfchen Frankryk en dezen Staat, en den zogenaamden Succesiie-Oortog, als om meer andere redenen, lange hadde gefubfifteerd; totdat eindelyk , na zeer langwylige en fchier ontelbaare deliberatien tot redres'der defecten in de toen vigerende adminiftratie dien aangaande, op den lyn.6, waar in de verandering van verfcheiden Artikelen word geproponeerd en aangedrongen; en gelyk de daagelykfche ondervinding zedert dien tyd maar al te klaarblykelyk beeft geleerd. Dat zy Gecommitteerden de attentie van Hun Ed. Mog. niet zouden bezig houden met een verhaal van alle de Refolutien en Stukken van Staat, welken zedert den jaare 1725, tot den dag van! huiden waren genomen en voorhanden,- tpt verbe- < tering van deze of geene deelen in de heffing van , de middelen te Water; want dat de Notulen van Hun Hoog Mog. en van de Heeren Staaten der refpeclive Provinciën daar van fchier op ieder bladzyde getuigden; maar dat zy zig zouden vergenoegen met alleen aan te haaien de voqrnaamfte' tan dezelve Refolutien en Stukken,- met opgave van derzelver voornaamtten inhoud, ten eindet des hoods, tot dezelven zoude kunnen worden gerecurreert; ert waar uit ook al overvloedig zouden con(teren de zwarigheden,- welken zig,- in de vereffening en bepaaling van deze omflagtige materie;geduurende de laatst afgelopene zestig jaaren,- hadden opgedaan, mitsgaders de middelen, die, tos wegneming van' dezelven, zonder vrugt,- waren' aangewezen, en de noodzakelykheid, om eenmaal* overeenkomftig de intentie van de Heeren Gedeputeerden tot de Commisfie vau het Defenfiewezen, en den aandrang der Bondgenoten, zo dikwerf , geduurende die zestig,- en meer dan honderd voorgaande jaaren gemanifesteerd, deze fa-: lutaire zaak af te doen, en tot een gewenschs einde te brengen. Dat alle. deze Stukken daarenboven zouden kunnen dienen, om aan Hun Ed. Mog, onder het: oog te brengen het voprnaamfte gedeelte der Historie der voorfz. middelen, als mede, om de gedagten van Hoogstdezefven te fixeeren met opzigte tot zodanige middelen, als welken reeds waren Sssss- 2 vos?- VENHA-' 3*; Memo'' ie nopens hef heffen lerMid-' leien te Water *  •s Gra- venhace. Memorie nopens liet heffen derMiddelen te Wener. ï67o NIEUWE NEDERLANDSCHE voorgefiaagen geworden, en die, in zig bevatten, de de onderfcheiden en vrugtelooze centamma, welken van tyd tot tyd waren in het werk gefteld o* eenmaal eene egaale en ngtige prattyfc van de middelen te Water te effeftueeren, tenens zouden kunnen dienen om Hun Edele Mog. te overtuigen van de onaangenaame en weinig vrugtbeiovende taak, die hun Gecommitteerden ten dezen was opgelegd. . Dat Zy Gecommitteerden tot dat einde al aanftonds moeiten citeeren het rapport van de Commifen Generaal, wegens de Praftyk van de middelen te Water, op den 11 February 1727, ter Tafel van Hun Hoog Mog. ingeleverd, houdende de defeden, die zig toen reeds in de heffing deimiddelen hadden opgedaan, en hunne conuderatien tot redres daar van; , Hun Hoog Mog. Refolutie commisfonaal van den 7 Maart, genomen op het voorfz Rapport; HetGeneraliteits Rapport van den 9 April 17*7, raakende de aanftelling van twee Comtmien van Finantie en andere zaaken van Convoyen; Het Generaliteits Rapport van den 6 Juny 1727 op het bovengem. Rapport van de Commifen Generaal ; _. , , Het Berigt van de Advocaaten Fiscaal van de refpective Collegien, en het Contra berigt van de Commifen Generaal, en derzelver nadere Memo- nCHet Advis en de Confideratien van de Hollandfche Raaden en Ministers der Admiraliteits Collegien binnen de Provincie van Holland, tot bevordering van de egaale Pradtyk van de middelen te Water, in dato ió September 1727; De Refolutie van de Staaten van Gelderland van qo April 1728, en den 3 May daar aan volgende ter Generaliteit gecommuniceert, raakende de fraudes in de heffing vaa de middelen te Water, met de-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1571 denunciatie van de voorn, middelen in fequeftratie te zullen ftellen in hooggem. Provincie, zo daar in geen redres wierd gemaakt; Een nader Rapport, by Holland, op den 27 Augustus 1728 , uitgebragt, raakende het redres of beter en egaale Praftvk van de middelen te Water; Een Rapport op dén 24 February en 23 Maart 1729, by Holland uitgebragt, nopens de fraudes door de Schuitevoerders te Amfterdam gepractifeerd; Hun Hoog Mog. Refolutie commisforiaal van, den 25 Maart 1729, op de Propofitie van Gelderland over de exemptie van Pasporten voor binnenlandfche Veer of Marktfchuiten; Het Generaliteits Rapport van 29 Maart 1729, over de executie van het Placaat van den 31 July 1725, en de Poinften van bezwaar van de Provincie van Zeeland; Hun Hoog Mog. Refolutie commisforiaal van den 12 November 1729, genomen op de Propofitie van de Heeren Gedeputeerden van de Provincie van Gelderland, houdende naderen aandrang, tot redres der abuizen in de heffing van de middelen te Water; Het Advis van de Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit, op den j Oftober 1731 aan de Heeren Hun Hoog Mog. Gedeputeerden tot de zaaken van de Zee overgegeven , houdende verfcheiden poincten, die tot voorkoming van fraudes, en tot beter executie van de Placaaten in het ftuk van den ophef van de middelen te Water zouden nodig zyn en kunnen dienen , buiten en behalven de veranderingen, die in het Piacaatvan den 31 July i725,eninde Lyste, ten z Mven dage gearrefteert, gemaakt zouden behoren te worden; Mitsgaders het Advis van dezelve Gecommitteerden, op den 29 November 173a overgegeven, houdende derzelver Remarques en Confideratien op Sssss 3 hec 's Gua- /EiS'ha3E. Memo'ie nawens hei heffen krMidlelen te Water.  ï672 NIEUWE NEDERLANDSCHE fs Gra- venha(ce. Memorie nopens het \heffen derMiddelen te ffater. het geheele Placaat en Lyste van den 31 July 1725, niet aanteekening van alle veranderingen, die zy tot een exaften en rigtigen ophef der middelen te Water daar in nodig hadden geoordeeld , met en benevens eene nieuwe Lyst, en met by voeging , dat zy voorts zodanige veranderingen hadden gemaakt , als zy in de Artikelen, ftaande agter de Lyst van den jaare 1725, behelzende verfcheiden ordres op de executie van de Lyst en over den ophef van het extraordinaris Veilgeld, tot den dienst van den Lande hadden gemeend te worden gerequireerd; Een Refolutie van de Staaten van Gelderland van den 20 Oftober 1734, houdende nadere inftantie tot redres in de abuizen in den ophef der middelen te Water, en nadere denunciatie, om die middelen, by ontftentenis van dat redres, te houden in fequeftratie in die Provincie; Het Generaliteits Rapport van den 10 December 1734, uitgebragt op de Memorie van de Admiraliteit in Friesland, over de fraudes, begaan wordende omtrent de middelen te Water. Het Rapport, by Holland uitgebragt op den 24 Maart 1735 , op de laatstgemelde Refolutie van Gelderland , en op een Misfive van Hun Hoog Mog. , raakende het redres van de middelen tq Water 5 De Refolutie van deHeeren Staaten van Gelderland, in dato den 19 Oftober 173J, op den 14 Novem? ber 1735, ter Vergadering van Hun Hoog Mog, ingebragt, raakende al mede den ophef van de middelen te Water; als mede het Advis van de Hollandfche Raaden en Ministers, in dato ij November 1736, particulierlyk met opzigte tot de voorfchreeve Refolutien; mitsgaders voorts de verdere Advifen, Rapporten en Refolutien, daar omtrent, zedert den jaare 1725, ter Vergadering van Hun f}oag Mog. fuccesfivelyk ingebragt; Alle welke Advifen, Propofitien en Refolutien, hoe  JAARBOEKEN, November, 1789. 1670 hoe notabel en interesfant zommigen van dezelven, •en met name dat van den 5 October 1731 en 29 November 1732, ook mogten wezen, in deliberatie zyn gebleeven by de refpective Bondgenooten, en geen ander effect fchynen te hebben gehad, dan dat, na herhaalde inftantien van de Provincie van Gelderland en van andere Provinciën, de Gecommitteerden uit de refpective Collegien ter Admiraliteit, in gevolge van Hun Hoog Mog. Refolutie van den 11 April 1744, opzettelyk alhier by den anderen gekomen zynde, om te overleggen, öf, en wat menage tot verbetering van de Finantien der voorfchreeve Collegien zoude kunnen worden betragt, op den eerften Juny 1745, Hun Hoog Mog,. hebben gediend van een uitvoerig Advis, zo over het generaal redres in de adminiftratie en ophef van de middelen te Water, als over de poincten van menage; en tot dat einde geconcipieerd en overgelegd een nieuw Concept-Placaatop den ophef van de Convoyen en Licenten, en van het Lastgeld op de Schepen; een nieuwe Concept Lyste van inkomende en uitgaande Rechten, en een Concept Reglement op de meeting der Schepen, &c; terwyl daarenboven van wegen de Gecommitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit, refldeerende op de Maaze, te Amfterdam, in West-Friesland en den Noorder Kwartiere, en in Friesland, nog was gediend van een korte Memorie, over het relachement in den ophef van de Middelen te Water in de Provincie van Zeeland, en met naame te Zierikzee. Welke Stukken aan Hun Hoog Mog. geëxhibeerd zynde, door Hoogstdezclven vervolgens waren gezonden aan de Heeren Staaten van de refpective Provinciën, met eene daar by gevoegde exhortatoire Misfive, in dato 1 July 1745, om dezelve Stukken , hoe eerder zo beter, in deliberatie te leggen, daar op te neemen en te maaken zodanige attentie en reflexie, als de gewigtigheid van de marcrie, en de noodzaakelykheid van het voorfz. redres, en Sssss 4 van 's GrA- venhage. Memorie nopens het heffen JerMid. le/en te Water.  IÖ74 NIEUWE NEDERLANDSGHE ts Gra- venhace. Memorie nojpens hei heffen der Middelen te Water. van de verbetering van de zo zeer vervallene Financiën yan de refpecliveCollegien ter Admiraliteit, kwamen te vereisfehen; en de Heeren Hoogstdcrzelver Gedeputeerden ter Vergadering van Hun Hoog Mog. dienaangaande zodanig te'inftrueeren, dat met onderlinge infchikking en toegeevendheid, ten fpoedigften, en ten besten van het gemeen, daar op gerefolveerd zoude mogen worden; dan al wederom met geen ander gevolg, dan dat dit werk is blyven leggen, en alle de daar aan befteede oneindige moeite en arbeid zonder eenige vrugt fchynt te zyn geweest; tot dat Zyne Hoogheid , glor. ged., inden jaare 1751, op de algemeene klagten der Kooplieden over het verval der Commercie , mitsgaders over de herring der voorfz. Middelen, 'zig het voorfz. werk met grooten yver heeft aangetrokken, en met de eerde en kundigfte Commercianten dezer Landen hebbende gefprooken en gehandeld , zo over de oorzaaken van het verval van de Commercie dezer Landen, als over de middelen, pm dezelve te redresfeeren, daaruit was geboren eene Verhandeling over den Koophandel van de Republiek, behelzende zodanige reflexien en idéés, zo pver den toenmaaligen toeftand van den Koophandel van dezen Staat, als wel inzonderheid over de middelen, die tot redres van dezelven zouden moeten worden aangewend ; dat Hoogstdezelve het daar by niet had gelaaten, maar dezelve Verhandeling of Memorie vervolgens op den 25 Augustus 1751 in Perfoon aan Hun Hoog Mog had geprasfenteerd; met by voeging, dat dezelve Verhandeling pf Memorie aan Zyne Hoogheid zo wenfchelyk en voordeelig voor de Commercie zynde voorgekomen , en' dezelve Verhandeling bevonden hebbende zo wel gecalculeerd en gefchikt te zyn naai: de toenmaalige'conftitutie van zaaken, dat Hoogstdezelve niet konde nalaatén dezelve op het nadrukkelykfte pn Hun Hoog Mog. te recommandeeren; met in■ftantie, dat Hun Hoog Mogende daar op tenfpce-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1675 digften geliefden te délibereérefl, met een geest van cordaatheid, daar op zodanige attentie en reflexien maakende, als de gewigtigtigheid van de materie , en de noodzaakelykheid vanhet redres en van de verbetering van de zo zeer vervallene Commercie, zo klaarblykclyk requireerden ; vertrou-' •wende, dat de Bondgenooten, daar van geperfuadeerd, zig dienaangaande met den eerften zouden bekwaamen, om met postpofitie van alle byzondere inzigten, alleenlyk beoogende het algemeen belang, daar op te neemen zodanige heilzaame RefoJutien, als daar toe zouden kunnen ftrekken; als waar door aan Zyne Hoogheid de gewenschte preuves zouden worden gegeeven, dat deszelfs yver en attentie ten besten van het gemeen in dezen geadhibeerd, Hun Hoog Mog. niet onaangenaam zouden zyn geweest: wenfehende Zyne Hoogheid, dat deze deliberatien tot een goed en gelukkig effect: mogten worden gebragt, als confidereerende Hoogstdezelve deze zaak van dat gewigt, dat van de confervatie en het herftel van de Commercie, naast God, dependeerde het behoud en het welzyn van den Staat; en dat Zyne Hoogheid daarom met reeden konde verwagten en hoopen, dat, volgens zyne gedaane inftantien , met verwerping van alle vooroordeelen, de inconvenienten en zwaarigheden, die zig hier in nog zouden mogen bevinden, niet alleen zouden worden uic den weg geruimd, maar ook tot welzyn van den Staat ten fpoedigften zoude worden gerefolveerd, ten einde met het toen aanftaande voorjaar, de nieuwe fchikkingen ter executie mogten worden gebragt. Dat de voorfz. Memorie of Verhandeling over de middelen ter verbetering van de Commercie van de Republiek door wylen Zyne Hoogheid, glor. ped., aan Hun Hoog Mog. alzo overgegeeven, af aanftonds ten gevolge hadde gehad een Refolutie van de Heeren Staaten van Gelderland van den 22 Oc tober van het zelfde jaar , houdende verfcheidene remarques op de voorfz. Verhandeling, gelyk ook Sssssj om,- 's Gra- venhage. Memo~ie nopens het heffen der Mid, delen te Water.  ïó-76- NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venha■ge. MemoTic nopens he heffen der Mia delen te fVctter. omtrend het geene in derzelver Provincie, tot bereiking van het gewenscht einde , zoude kunnen worden in het werk gefteld; mitsgaders eene Misfive van de Heeren Staaten van Overysfel, gefchreven aan Hun Hoog Mogende den 21 April 1752, houdende de generaale klagten van de Commerciee: rende Ingezeetenen dier Provincie , omtrent bet verval van de Linnen knoopen, grove Lakenen en -andere grove Wolle Manufaftuuren &c., in dezelve; ten einde by de deliberatien over de voorfz. Propofitie van Zyne Hoogheid tot verbetering van de Commercie in de Republiek , daar op reflexie zoude worden gemaakt. En, inde voornaamfte plaats, het Prse-Advis van de Hollandfche Raaden eri Minifters der Collegien ter Admiraliteit, refideeraide in deze Provincie, op den 28 April 1752, jn een Befoigne bv Holland uitgebragt, ingevolge Hun Ed. Groot Mog. Refolutie commisforiaal van den 28 Augustus hy welk Advis de Gecommitteerden uit de voorfz. Collegien, met de Opflellers van de meergemelde Verhandeling convenieerende, dat de Commercie dezer Landen ten uiterften was vervallen, en dat voor de herftclling van dezelve geene andere hulpmiddelen zouden kunnen worden uitgedagt, dan een ontlasting van dezelve van die lasten , welke dezelve zo oogenfchynelyk drukten, en dezelve uit deze Landen kwamen te. verbannen; dienvolgende derzelver confideratien voornamentlyk hadden geuit omtrend het middel van een gelimiteerd Porto jranco, en een generaale verligtjng der Commercie, door een vry Tranjito; gelyk het zelve in de meergemelde Verhandeling was voorgefteld ; mitsgaders nopens de wyze, hoe het zelve voorgeflagen Plan ter executie zoude kunnen worden gebragt; en welke ordres daar toe beraamd zouden behooren te worden. Terwyl daarby teffens was overgelegd een nieuw. Project - Placaat op den ophef van de Middelen te Water, met en benevens een Concept  jaarboeken, November, ï780. 1Ö77 cept van een Ordonnantie op het Trein fit oir., en een Project tot een nieuwe Lyste, mitsgaders een Regieinent op de Yking der Schepen , gelyk het zelve reeds iri'den jaare 1726 was geconcipieerd , maar niet had kunnen worden gearreReerd. Dat vervolgens nog op den 13 December 1752, door de Hollandfche Raaden en Minilters in Hol-' land, nader was geëxhibeerd en uitgebragt het Advis van de Hollandfche Gecommitteerden uit de Collegien ter Admiraliteit in die Provincie, opzigtelyk het leggen van Uitleggers door de refpeclive Admiraliteits Collegien in de Zeegaaten van elkanders diftricl, zo als het zelve bereids op den 24 February 1729 aan Hun Edele Groot Mog. was overgegeeven. Dat op bet een en ander vervolgens door de Heeren Hun Edele Groot Mogende Gecommitteerden tot de zaaken van de Commercie en Navigatie, op den 6 July 1753, ter Vergadering is uitgebragt een zeer ampel Rapport; en dat het zelve ten gevolge heeft gehad de Refolutie van Hoogstgemelde Heeren Staaten, op den 28 September 173-3 daar op genomen; welke Refolutie, op den 2 October daar aan volgende , ter Vergaderinge van Hun Hoog Mogende zynde gecommuniceerd , hadde opgeleverd een bazis voor de daarop gevolgde deliberatien van de refpeclive Bondgenooten, als mede van de Befoignes van dc Gecommitteerden uit de refpeclive Collegien ter Admiraliteit; met dewelke, ingëvolge van Hun Hoog Mogende Refolutie commisforiaal van denzelfden 2 October,en van meer andere Refolutien , tot uitftel van die Befoignes fuccesfivelyk genomen, op den 20 Maart 1754 een aanvang was gemaakt. Dat Haare Koninglyke Hoogheid de Princesfe Gouvernante, tot bevordering van de voorfchreeve deliberatien en befoignes, by eene circulaire Misfive, in dato 9 October 1753, geaddresfeerd aan de Hee- s Gra- i'enha3e. 'Memorie nooens liep he/jcn ierMidielen te Wdter,  iens hei heffen 'lerMidlelen irWater,  1684 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENHAKE. Memorie nopens hei heffen derMicl delen te Water. dres der Middelen te Water met hoop van {"acces zou willen betragtcn , het van een indispenfabele noodzakelykheid "zyn zou, die deur voor de fluikeryen toe te fluiten, en alle de Goederen, zonder uitzondering, te doen betaalen naar de quantiteit maat of gewigt. Dat derhalven, naar de gedagten van bun Gecommitteerden, de voorfz. regel,als een vaste rigtfnoer ten opzigte van het maaken van een nieuw Placaat en Lyst in allen opzigte zoude behooren te worden vastgefteld; en zulks niet tegenftaande het groote onderfeheid van de waarde van een en dezelfde foort van Goederen, en het verlies, dat met zodanige verandering geleden zoude werden op de Goederen van de grootfte waardye, naardien het rendement van de oude Lyst en dc heffing der middelen daarop gedaan, naar de quantiteit, maat of gewigt, klaarlyk deed zien, dat die fchade door een rigtiger en zekerder aangeving rykelyk zoude worden vergoed. En dat, onderfteld zynde, dat by continuatie eenige fpeeien zouden blyven "betaalen naar de waarde; tot het faciliteeren der benaderingen van die Goederen, cn van de benaderingen, die volgens het tiende artikel, agter de tegenwoordige Lyst gefteld, gedaan zouden worden op de aangeeving in het extraordinarrs Veilgeld, nqg zou behooren te worden geftatueerd, ,, Dat op één Paspoort of Loscedulle niet meer„ der als voor zes duizend guldens aan waarde zou ,, mogen worden aangegeeven " Dat ook, tot voorkoming van alle cavillatien op d e betaalinge der benaderde Goederen, behoorde te worden vastgefteld, dat in cas van benadering de benaderde Goederen aanftonds zouden moeten werden gebragt onder de magt van het Collegie ter Admiraliteit , onder welkers Drftricft de benadering zou werden gedaan; dat, wanneer de Goederen onder 3 raagt" van het gemelde Collegie zouden wezen ge-  JAARBOEKEN, November, 17gij. lÖ8j gebragt, de Benaderaar ten fpoedigften de aangegeeven waarde met een opflag alleen van een zesde , of wel een boven de zes , zonder ietwes meerder, onder den naam vah kosten, vfagten, imposten of wat ander praétext het zoude mogen we zen, onder het gemelde Collegie zou moeten cohfigneeren, Wanneer ten fpoedigften, en uiterlyk den volgenden dag , door het zelve Collegie, of deszelfs Geauthorifeerden, na behoorlyke voorgaande, advertentie aan den Aangeever, en in zyne prasfen-, tie, indien hy prefent zou willen zyn , zóü worden geprocedeert tot opening en inventarifatie van de benaderde Goederen, om, ihgevalle dezelve bevonden worden in quantiteit en qualiteit metdeaangeeving te accordeeren, de geconfigneerde Penningen aanftonds aan den Aangeever te doen betaalen, en de benaderde Goederen aan den Benadëraar te laaten. Dat by aldien dé benadering zoude mogen wezen voorgevallen ter plaatze daar het Collegie nieÈ refideert, dat als dan den volgenden dag na het inkomen der gedaane inventarifatie, gedaan ten overftaan van het Gerecht, zou worden geëxamineerd,' of de Goederen met de gedaane aangeeving in quantiteit en qualiteit accordeeren , en dat, het zelve iü diervoegen bevonden wordende ^ de geconfigneerde" penningen aan den Aangeever zouden worden overgegeeven. En dat daar benevens als dan nog behoorde te worden gerefolveerd, dat iemand het^benaderen of het overbrengen van benaderde Goederen van hem' Zelfs of van anderen in 'sLands Magazynen of' Comptoiren beletten willende , vervallen zou onder de ftraffe en boete tegens het döen van feitcJyke refiftentie artikel .... gearrefteerd, en dat tegen hem, als zodanige refiftentie begaan hebbende, zou worden geprocedeerd. Zo als dit eetï m ander zelfs reeds is voorgedraagen by de voorTtttta fetyew 'sGra- venhA'4 ge. Memorie noöens hei heffen lerMid* leien té Wetten  1686 NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Memorie 'nopens liet' heffen derMicCdelsu te Water. chreeve Advifen van den j Oclober 1731 en ic* December 1734. Dat egter de vastftelling van het voorfz. Placaat,. Lyst en Stukken , zelfs ingerigt ingevolge van den voorfz. generaalen regel , hunnes bedunkens, in verre na niet genoeg zyn zoude, ingevalle daar by teffens niet vvierden vastgefteld zodanige nadere prsecautien, als welken de Bondgenooten in het generaal,, en iedere Provincie in het byzonder, zouden kunnen guarandeeren, dat de executie van de voorfz. Lyst en Placaat, met al het geen daar van verder zoude dependeeren , overal egaalyk zoude, worden gepractifécrd. Dat zy Gecommitteerden daarom, van gedagten zyn, dat, zal 'er ooit iets te verwagten zyn van eene egaale praétyk van de Middelen te Water,, eerst en voor alles zoude behooren' te worden vastgefteld , dat 'er meerder connexieen relatie tusfchen de Collegien ondcrl ng zyn zal, dan tot hier toe plaats had. Dat naar dc tegenwoordige conftitutie der Collegien, door de weinige connexie en relatie,.. die dezelve hebben tot ma'kanderen , het aan hun Gecommitteerden onmogelyk voorkomt, dat op alles eene egaale practyk onder de verfcheidene Collegien zoude kunnen fubfiftecren, hoe zeer zelfs de Leden zig ftriktefyk zouden willen gedragen naar de ordres van het Land cn hunnen pligt; zo om dat de Inftructie der Collegien op het ftuk van den. ophef der Middelen vry defectueus is, en daar in dus geen genoegzaam rigtfnoer is te vinden , als om dat in de particuliere Placaaten en ordres niet altyd een prasciefc methode van derzelver executie is ukgedrukt; en dat dicrhalven die executie by de Collegien moetende worden gefuppleerd , uit hoofde van de weinige communicatie , die dezelve hebben met eikanderen, onmogelyk altyd alles op een en denzelfdcn voet kan worden gereguleerd, maar naar de verfcheiden begrippen der Collegien natuurlyk moet fluftueeren» En  JAARBOEKEN, November, 1789. i<587 En dat zy Gecommitteerden daarom verder van ■gedagten zouden zyn, dat, buiten andere natemeldene middelen , tot wegneeming en voorkooming der inëgaale practyk in-der daad zoude kunnen dienen , dat de Gecommitteerden uit de refpeclive Collegien op zekere tyden, ten minden tweemaal in bet jaar, bepaaldelyk"met dat oogmerk , alhier in den Hage by elkander kwamen, om aan elkander opening te geeven van hunne onderlinge bedenkelyk'heid, zo"ten opzigte van de egaale praólyk der gearrefteerde ordres, als anders, mitsgaders de nodige eclaircisfementen nopens de klagten , op dat fubjeét vallende; en dat, in cas van drfferenten of bedenkelykheden, -welke door de Collegien onderling niet mogten kunnen worden gereguleerd, dezelve aan Hun Hoog Mogende zouden worden te kennen gegeeven , om door Hoogstdenzelven ten fpoedigften afgedaan, en tegen gedaane abuizen voor het toekomende te worden voorzien. Zo als dit reeds aan Hun Hoog Mog. is voorgedragen by het Advis van de Gecommitteerden uit de refpeclive Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, exhibitum 29 November 1732.. II. Dat niet alleen de Advocaaten -Fiscaal en Commifen - Generaal, maar allé de Leden van de refpective Collegien ter Admiraliteit dezer Landen, mitsgaders derzelver Minifters, acces tot den Raad hebbende,zouden hebben het rechten de bevoegdheid om te -vifiteeren de Registers van de Convoyen en Licenten op alle Comptoiren, zonder eenig onderfcheid van Resforten, en zonder daar toe confent van het Collegie van het Resfort van noden te hebben; en dat zelfs alle dezelven zouden behooren te worden gelast, om zulks, zo veel mogelyk, te doen;mitsgaders, om dit of geene abuis ontdekkende, zulks aan den Raad of Advocaaten-Fiscaal van zodanig Gollegie, onder het oog te brengen, ten einde het nodig redres daar in zoude kunnen worden gemaakt; en om, by ontftentenisfe daar van, - ö Ttttt 3 ai 's Gra- VENHAGE. Memorie nopens het hej/ën derMiiJdelen te Water.  1688 NIEUWE NEDERLANDSCHE Gra- VENHA- Memorie nopens he hef en cferMid delen te ffiafe'r, al het zelve te communiceeren in de voorfz. tweeJaarlykfche Befoignes; gelyk dc Advokaaten - Fiscaal, en Commifen - Generaal te vooren by Refolutie van Hun Hoog Mog. van 21 Maart 1667 verpligt waren van alle contraventien, die zy vernamen , aan Hun Hoog Mog. kennis te geeven; ' met o'-dre voorts aan Ontfangers , Contrarolleurs en Commifen vifie, en, des noods, Extract van • hunne Registers aan dezelven te moeten geeven 5 met authorifatie wyders op alle Commifen ter recherche, om ook buiten het ordinaris diitriot van het Collegie, daar onder zy resforteeren, alle fraudes te ontdekken, en dezelve aan te brengen daar het behoort , onder gelyke beneficiën , als of het zelve binnen, het voorfz. 'Difirict, gefchied ware j en met invitatie ten dien einde van elk en een iegelyk, van wat ftaat en conditie hy ook zoude mogen wezen, fchoon geen Minister, Officier of Chercher van het Land zynde, om aan te brengen en te ontdekken het geen hom bekend zoude wezen in fraudem van 's Lands Middelen te gefchieden, overeenkomftig het eerfte artikel van'het Placaat van 17 April JÖcïy. III. Dat, daar het uit het Rapport van de Commifen-Generaal van den 11 February 1727, is gebleken van de grootfte nuttigheid te zyn, dat zodanig onderzoek, als toen door de Commifen - Generaal is gefchied , van tyd tot tyd, ja zelfs continueelyk, zoude plaats hebben, ten einde Hun Hoog Mogende en de Commercieerende Ingezeetenen door dc geheele Republiek genoegzaame zekerheid zouden hebben van de egaale obfervantie dergeftelde ordres op het werk der Middelen te Water, door Hun Hoog Mog zo/idvn behooren te worden aangefteld twee belwaame Perfoonen, onder den naam van Oqmmifen. iq za-dkei Van de Middelen te Water, ïnet adjunclie van twee a drie Klerken, of zo veel meer of minder, als dezelven zoudeq worden be^enderi yan Qqoden te hebben,.  JAARBOEKEN, November, 1789. 10S9 Dat deze Commifen hunne perpetueele refidentie zouden moeten hebben in den Hage. Dat zy niet zouden hebben eenige Politieke of Judicieele dispofitie, zelfs geen regt of faculteit tot calange, maar aan de Collegien ter Admiraliteit , derzelver Mini fiers en Bediendens , zou verblyven, al het geene dat aan dezelven is gedefereerd. Dat het emplooy van deze Commilèn in zaaken van de Middelen te Water, zou beftaan in het ontfangen van kennis van alles , wat op het fubjecr. van de Middelen te Water pasfeert, en om daar van het nodig gebruik te maaken, ten einde het zelve te brengen ter kennisfe daar het behoort. Dat tot dat einde alle de Ontfangers en Con"trarolleurs gehouden zyn zouden van maand tot maand aan de voorfz. Commifen over te zenden Copie van hunne Convooy- Boeken en Registers, geenen uitgezonderd , de generaale verklaaringen daar onder begreepen. Dat zy zouden wezen gehouden, dezelve te examineeren , en naauwkeuriglyk te letten , of de Boeken gehouden zyn, in conformité van. der Ontfangers Inftrudtie; of de posten daar op ordentelyk en naar behooren gebragt en gefteld. zyn , en of dezelve overeenkomen met het generaal Placaat en Lyst, of de generaale verklaarins gen overeenkomen met de dispofitien van het generaal Placaat, en voorts generaalyk , of eenige contraventien of wel fraudes daar uit worden befpeurd. Dat dezelve Commifen daar en boven zouden wezen gequalificeerd , om te ontfangen advertentie op de prarftyk van de voorfz. Middelen , zelfs van particuliere Perfoonen , en zonder naam; en teffens gehouden, om van alle zaaken van merkelyke importantie, hun uit dc voorfz. Boeken en Registers of uit andere advertentie voorkomende, Ttttt4 te 's GrAVE NHAge. Memorie nopens het heffen derMiddelen te Water,  itïoq NIEUWE NEDERLANDSCHE ?sGr\- VENI1Age. Memorie nopens he, heffen der Mi cl delen te Water. te brengen ter kennisfe van de Vergadering van. .de gezameutlyke Gecommitteerden uit de refpeclive Collegien alhier in den Hage, ten einde daaromtrend de nodige voorziening te doen, of,desnooas, daar van aan Hun Hoog Mog. zouden moeten kennis geeven. Dat zy in zaaken van minder importantie , of waar in het redres ligtelyk zou kunnen worden gemankt, uit zig zeiven zouden mogen fchryven aan de Collegien direct, of aan derzelver Minifte'rs; doch, by manquement van redres , daar van in voegen voorfz. kennis moeten geeven aan de Gecommitteerden uit de refpeclive Collegien; ten'dien gevolge, in beide de voorfz. opzigten, dat, in gevalle geen redres of voorziening volgde, zy gehouden zvn zouden, Hun Hoog Mog. direct daar van te moeten informceren. Dat zy in het generaal verpligt zouden zyn naauwkeurig te letten, of in alles het Placaat cn Lyst wel zou worden gepraclifeerd, zig ten dien einde" buiten en binnen 'sLands informeerende op zaaken daar toe dienende. 'Dat zy goede correspondentie zouden moeten houden met de Commifen-Generaal, en aan dezelven, gelyk ook aan de Vergadering van welgemelde Gecommitteerden uic de refpeclive Collegien, als mede aan de Advocaaten-Fiscaal der Collegien zeU ve , des gerequireerd wordende , alle opening te geeven. Dat zy van drie tot drie maanden aan de voorfz. Vergadering furrimierlyk , by fchrifcelyke Memorie, zouden moeten berigton van de adminiftratie van de Middelen te'Water'in het generaal-, en onder elk Collegie ter Admiraliteit in'het particulier, pat zy ook zouden moeten houden een exact Register van ajle de fpeciemder uitgaande en inkokende goederen onder alle de Resforten, mitsgaders van de Rechten, die daar uit zouden wezen  JAARBOEKEN, November, 1789. 1691 betaald , ten einde daar uit met een opflag var • het oog zou kunnen worden gezien , hoe' groot 4e tak van Commercie is in deze of geene poinc•ten , en dus beoordeeld, in hoe verre dezelve, cufu qi;o , al of niet, verdiende geprotegeert te v/orden : zo als deze idéé .in genere ook is geproponeerd by het Advis van 19 September 1754. Dat zy van alles, dat van eenige importantie zoude voorkomen en verrigt worden, pertinente Notulen zouden moeten houden.. En dat dezelven ook zouden moeten houden een Copieboek van de afgaande en ontvangen wordende Brieven; en dat zy daarenboven de inkomende, zour den moeten liasfeeren. Dat dezelve. Commifen , gelyk ook de voorfchreeve Klerken , geen Koopmanfchap zouden mogen dryven; mitsgaders zig zorgvuldig zouden moeten wagten den ftaat van de Negotie van de particuliere Kooplieden , zo als zy die uit dc Convooyboeken of andere advertentien mogten bevinden , te reveleeren, en dat daar op" fpeciaal een periode in derzelver eed zou moeten influeeren. Dat de voorfz. Commifen zig ten eenemaal aan deze functie zouden moeten overgeeven , zonder te mogen aanvaarden of behouden eenige andere bedieninge, het zy van de Generaliteit, van particuliere Provinciën, Steden, Corporatjen, of ook eenige adminiftratie van Goederen , buiten het geen , waar toe zy naar rechten gehouden zyn. En dat voorts, zo veel aangaat het Traclement, falaris van de Klerken, formulier van eed, en meer zaaken, tot opmaaking van dit Project dienende, al het zelve zou moeten worden gereguleerd , wanneer het Project ingresfie zoude vinden. Alles meest Qvereenkomftig de Propofitie van den Raadpenfionaris Wan Slinge landt, in de NoTtttt 5 ty- 'sGras VENHA- GE. . Memorie nopens het heffen derMiddelen te Water.  1692 NIEUWE NEDERLANDSCHE jsGfu- venha«e. . Memorie nopens he heffen derMid delen ie Water. tulen vau Holland van 19 April 1726 , en bet voornoemd Generaliteits Rapport,in dato 9 April 1727. IV. Dat de Commifen-Generaal op het ernftigfte zouden behooren te worden gelast, praecifelyk en naar de letter,naar te komen hunne Inftructie, ; en fpecialyk mede de zestiende en agttiende Arti • kelen,mitsgaders Hun Hoog Mogende Refolutien .van den ai Maart 1667, 8 Ottóber 1687 en 31 July 1725, hun obligeerende. Hun Hoog Mog. en de Collegien ter Admiraliteit te verwittigen van alle abuizen , zwarigheden, contrarie bevelen , oppofitien, refiftentien, en van alles, dat dienen kan tot voordeel dienst en goede directie van de Convoyen en Licenten, zonder daar van te blyven in gebreke, op pcene van privatie van hunneAmbten. V. Dat daarenboven ten opzigte van de Commifen-Generaal zou behooren te werden vastgeReld, dat, daar het verplaatfen der CommifenGeneraal te vooren met zo veel nut is gefchied, zulks al nog zoude behooren plaats te hebben, en dienvolgende de Commifen-Generaal, agtervol.gende het XI Artikel van hunne 'Inftructie, hunne Refidentie van tyd tot tyd zouden moeten veranderen ; ofte, indien dezelve verplaatzing tegenwoordig geoordeeld zoude mogen worden aan te veele zwarigheeden onderheevig te zyn, ofte dat de tegenwoordige Commifen-Generaal geoordeeld wierden niet te kunnen worden verpligt tot het geen hierna zal worden gerequireerd , dat in dat geval vier of vyf Commifen - Generaal op nieuw zouden behooren te worden aangefteld, boven de tegenwoordigen , welke laatften dan zouden moeten uitfterveu ; welke nieuw aan te ftellen Commifen-Generaal zouden moeten reizen vanDiftrict totDiftrict, volgens de Concept-Inftructie voor dezelven , hier na volgende: Art. 1.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1699 Art. ï, Dat de voorfchreeven Commifen.Generaal zouden moeten zyn ervaaren Perfoonen in het (tuk van de Commercie, en niet geattacheerd aan een Collegie ter Admiraliteit in het particulier, maar hunne functie mogen en moeten exerceereii, generalyk en alomme in het Di ftrict van alle de Collegien, 4. Dat de functie van de voorfchreeven Commifen-Generaal voornamentlyk daar in zou beftaan , dat zy zig exactelyk zouden informeeren, of het Placaat en Lyst van de Convoyen en Licenten , met de verdere Refolutien en Ordres , daat toe fpecteerende, alomme op een eenparigen voet worden gepractifeerd; en of de refpective Officieren en Bedienden , zich ieder in het zyne naar behooren , en conform hunne Inftructie gedraagen , in het waarneemen van hunne functien, en fpccialyk, of de Commifen ter recherche, de recherche aan hun toebevolen, met devereischte trouw er) exactitude behartigen, en of zy met behoorlyke applicatie, zó door het aanhaalen, als benade« ren van gefraudeerde of kwaalyk of te laag aangegevene Goederen, de fraudes tegengaan. 3, Dat indien de voorfchreeven Commifen-Generaal bevonden, dat eenige van de Officieren of Bediendens van den Lande zig in hun ptigt te buiten gingen, zo verre, dat tegens hun geprocedeerd zoude kunnen worden, zy de informatien daar van zouden moeten ftellen in han« den van den Advocaat - Fiscaal van dat Collegie, onder het welk de Delinquant resforteert, welke Advocaat-Fiscaal gehouden zal wezen tegen denzelven Delinquant te procedeeren. 4. Dat ingevalle de voorfchreeven CommifenGeneraal mogten vinden ten lasten van eenige Commifen ter recherche fuspicien van ontrouw, malverfitie, of nalaatigheid, zonder dat zulks aan gemelde Commifen ter recherche naar regten volkomelyk kan werden beweezena zy daar van 's Gra- venha- ge. ■ Memo- ■ rie nopens het hef en (krMiddelen to Water-  *sGra- venhace. Memorie nopens hei heffen jderMid, delen te Ifaier, j ■ i 3 t * «8 j 4694 NIEUWE NEDERLANDSCHE van kennisfe zouden moeten geven aan het Collegie ter Admiraliteit, waar onder die Commifen reslorteeren, met byvoeging van de redenen van hunne fufpicie ten einde het zelve Collepïe die Commifen casfere, of yerplaatfe, naar vereisen, van zaakeu. 5. Gelyk de voorfchreeven Commifen-Generaal mede zouden gehouden zyn. aan de refpective Collegien kennisfe te- geven van zodanige .abuizen, .als onder derzelver refpeclive Diüticten mogten ingeflopen zyn, voor zo verre die abuizen door de Collegien zouden kunnen worden geredresfeerd, 6. Dat, by aldien aan de voorfz. CommifenGeneraal mogten voorkomen zaken van groter importantie, zy gehouden zouden zyn, dezelve te orengen ter kennisfe van Hun Hoog Mogenden, aan welken zy mede kennisfe zouden moeten geven, ingevalle de abuizen, die zy aan de refpeclive Collegien hadden aangegeven , niet naar behooren wierden geredresfeerd; om, ifige* iralle de Advocaaten-Fiscaal nalaatig waren, om tegens de fchuldigen te procedeeren, daar omtrent de nodige ordre zoude kunnen worden geleid, 7. Dat de voorfchreeven Commifen-Generaal in het byzonder mede zouden zyn gelast en, jeauthorifcerd uit kragte van hunne Inftructie, JD zonder daartoe nodig tc hebben andere, of. ladere last en authorifatie, tot het doen van lanhalingen en benaderingim. over al, en in ale Diftricten van alle de gojfegiefi ter Adnrirali:eit, zonder eenige uitzonderiiige, cn fpeciaiyk )ok tot het doen losfen der volhidene Schepen :n tot het openen der Goederen, en zulks metrelyk regt, en met gelyke magt, authoriteit en tsüftentie, als aan de Commifen.Generaal com>eteert volgens hunne Infixuctie, altes met dien reriunde., dat de gjfaifeerde Schepen, Schuiten, Kar-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1695* Karren , Wagens en Goederen zoude moeten worden gefteld ter judicature van dat Collegie ter Admiraliteit, onder welkers Diftricl: die gelaifeerd zyn. 8. Dat dezelven de faculteit zouden hebben, om ten allen tyde, als zulks hun goeddunkt, te vifiteren alle de Comptoiren van de Convoyen en Licenten, cn de Registers aldaar na te zien, en fpecialyk mede de generaale Verklaringen, door de Officieren van de Uitleggers in de Zeegaten overgezonden, en dezelven te confronteer ren tegen de Convoyboeken ter plaatfe van de losfing: zullende de Convoymeelters en Contrarolleurs gehouden zyn, op derzelver requifitie aanftonds de voorfz. ville te geeven, en verders ook alle zodanige Extracten uit de voorfz. Registers, als zy zullen requirceren , en zulks alles zonder eenig dilay, op een boete van zes honderd guldens, en arbitrale correctie tegen de weigerende, of dilayeerende. 9. Dat de Commifen ter recherche zouden gehouden zyn, tc gehoorzaamen en te executeeren de bevelen, die hun door iemand van de voorfz. Commifen-Generaal tot vorderinge van 'sLands* dienst, zouden worden gegeeven, op pcene varr casfatie of verplaafing, naar gelegendheid van zaken. 10. Dat de voorfchreeven Commifen -Generaal vry acces zouden hebben tot alle Collegien ter Admiraliteit, om aldaar te remonftreeren alle zaaken, den ophef der Convoyen en Licenten concerneerende, die zy zouden oordeelen tot 'sLands nut te ftrekken. 11. Dat zy geene andere employen, noch bedieningen , hoegenaamd , geene uitgezonderd zouden moogen hebben of bekleeden , maar door het aanneemen derzelver met de daad weezen vervallen van hun Ampt; ook geene Ne- §0- 's Gra« venha3e. Memorie no-'1 pens hei hef en ier Middelen te Water*  1055 NIEUWE NEDERLANDSCHE •s Gra- VkNHAGE. Memorie nopens In, heffen derMiddelen te Water. goeie mogen doen, of daar in deel hebben, direct of indirect. i 2 Dat dezelven van tyd tot tyd aan malkander zouden moeten communiceeren, al het geene hun omtrent de middelen te Water zou voorkomen van eenige confideratie te zyn, en met den anderen overleggen wat tot weering van abuizen, welke mogten komen in te fluypen, of t< t verbeetering van de middelen te Water zouden kunnen ftrekken , en van alles kennis geven aan Hun Hoog Mog. , of aan de Collegien ter Admiraliteit, naar de natuure der zaaken. 13. Dat dezelven mede zouden asfitteeren in het opneemen der Rekeningen van de refpective Ontvangers en Contrarolleurs der Convoyen en Licenten, cn, indien zy, ten tyde van het opneemen derzelven, niet kunnen daartoe vaceren, dezelven naderhand naauvvkeurig examineeren j ten einde dat zy daaruit zouden mogen zien, of de Lyste alomme egalyk word gepractifeerd, 14. Dat de aanltellinge der voorfchreeven Commifen. Generaal zou weezen buiten prajudicie der tegenwoordige Commifen-Generaal, die allei geduurende hun leven, zouden blyven jouisfeeren van de volkouien exercitie van hunne functien. ■ 15. Dat aan dezelven by dezen wel ftrictelyk, en op poene van casfatie en infamie, zoude wor* den verboden het ontfangen van eenige giften of gaaven , en fpecialyk mede, dat zy nietwes* onder den naam van Leges, Expeditie-geld - of uit wat hoofde, of onder wat benaaminge zulks ook mogte zyn, zouden mogen vorderen, noch' genieten, fchoon ongevorderd,, van de Kooplieden, Schippers of anderen, het zy Voor, het zy na het affterven der tegenswoordige CommifenGeneraal. 16. Dat één van de voorfchreeven vier of vyf C0111-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1607 Commifen-Generaal zyne vaste Woonplaats en gewoone refidentie zou houden te Rotterdam, een te Amfterdam, een te Middelburg, een te Hoorn, en een te Harlingen; zodanig nogthans , dat de voorfchreeven Commifen-Generaal zouden gehouden weezen , alle jaaren te doen elk een tour of vifite , door alle de Diftricten of Kwartieren , resforteerende onder de refpeclive Collegien ter Admiraliteit, en zig zo lang op te houden op ieder plaats, als noodig zyn zal tot het vifiteeren der Comptoiren, en het doen van exact onderzoek op al het geen, dat vervat is in het bovenftaand tweede Artikel; befteedende elk tot het doen van de voorfz. jaarlykfche tour of vifite, buiten de Plaats van zyn gewoone refidentie , den tyd van vier maanden of honderd en twintig dagen, het zy in een of meer reizen; cn dezelve zodanig fchikkende met gemeen overleg, dat zy niet te gelyk, maar fuccesfivelyk, den een na den ander,.zig ten voorfchreeven einde zouden bevinden in de refpeclive Diftricten, en houdende pertinent verbaal, of dag-register van hunne verrigting enwedervaaren, van Plaats tot Plaats, op den eed, in het ftuk hunner Bediening gedaan. 17. Dat de voorfchreeve vier of vyf" CommifenGeneraal eenmaal in het jaar, en namelyk tegen den eerften Maandag in de maand February, zig zouden laaten vinden hier in den Plage, ten einde om te zamen te confereeren hunne voorfchreeven verbaalen, of dag-registers , en daar uit te formeeren een gemeene Memorie van rapport, en van de Poincten van deliberatie, daar uit refulteerende, om door hen gezamentlyk onderteekend , overgegeeven te worden aan Hun Hoog Mogende, met byvoeging van hunne confideratien, ea van de noodige eclaircisfementen, mitsgaders varr het geen dat zy verder zouden hebben voor tc draagen ten dienfte van den Lande, en tot bevordering van den praeciefen en egaalen ophef derMid- 'sGra-. venha* ce. Memorie not>cns het heffen dei-Middelen te Wate/\  ï6s>S NIEUWE NEDERLANDSCHE •sGra- venhage. Memorie, nopens hei heffen derM'iddelen te Water. Middelen te Water- wordende een halve maand; van de vier maanden, breeder gemeld in het vooren ftaande zestiende Artikel,gefteld voorde voorfoh reeve jaarlykfche byeenkomst in den Hage. iS. Dat dezelven, boven het geene voorfz! iss nog ter zeiver tyd aan Hun Hoog Mogende zouden moeten overgeeven elk een Lyst of Notitie vau de zaaken, welke zy, geduurende het gepas1'cerde jaar, zullen hebben aangegeeveu aan de refpeclive fiscaals van de refpeclive Collegien. 19. En dat. ten einde de voorfz. Commifen-Generaal zig behoorlyk zouden kvvyten' in het uitvoeren van den bovenftaanden last, en in het byzondermede van de zestiende en zeventiende Arakelen; dezelven zouden genieten , boven enbehalven het voordeel van de aanhaalingen en benaaderingen volgens het bovenftaande zevende Artikel, elk een jaarlyks traclement van drie duizend guldons, uit de Kasfe van de Collegien, onder welkefs resfort zy refpeclivelyk zullen hebben hunne vaste'Woonpiaats en Refidentie: van welke drie duizend guldenseene fomme van agttien honderd guldens, zynde honderd twintigmaal vvftien guldens , niet zou betaald worden, als naar advenant van de dagen, welke dezelve Commifen Generaal effeclivelyk zullen hebben bedeed volgens hunne reipeclive verbaalen of dag-registers, tot dc voorfchreeven jaarlyks geordonneerde tour of vifitie,een halve maand gereckend onder de voorfchree. ven honderd twintig dagen voorde jaarlykfche byeenkomst in den Hage,- zonder.dat de voorfchreven Commifen-Generaal boven het voorfchreeven traclement van drie duizend guldens, te bctaa* len in maniere ais boven, zouden mogen declareeren voor vacatiën, reis- of teerkosten van de voorfchreeven jaarlykfche tour of vifitie. 20. En, ten einde dat men zekerheid zoude mogen hebben van de executie der voorfchreeven koning vau vyftieu gulden daags, en door da? mid-  jAARBOEKENi November, 1780. I6-«,< middel het oogmerk der korting, zynde de pra;cife naarkoming van de bovengaande zestiende en zeventiende Artikelen, zoude mogen bereikt worden , de gemeene Memorie van Rapooit, jaarlyks aan Hun Hoog Mogende in de maand february of Maart over te geeven volgens het bovengaande zestiende Artikel, zou moeten fpecifiquelyk inhouden het getal der dagen, welke elk der voorfchreeven Commifen-Generaal ten voorfchreeven einde gevaceerd heeft, en vervol, gens daar van door Hun Hoog Mogende by aanlchryvens en toezending van Extract uit het Rapport kennis gegeeven worden, zo aan de refpeftive Collegien ter Admiraliteit, als aan de Generaliteits - Reekenkamer; met last, om zorg j te draagen , elk zo veel hun aangaat, dat de Traétementen der voorfchreeven Commifen-Generaal niet als met de kortingen , vervat in het Aanfchryven van Hun Hoog Mogende, betaald en in reekenig geleeden worden. Gelyk mede ten zeiven einde Extract van dit Artikel zou gezonden worden aan de reipedtive Ontfangers van de Collegien ter Admiraliteit. . VI. Dat in alle Zeegaten, op zodanige plaatfen als naar de conftitutie derzelven, en van de Koop! Reden daar omtrent geleegen, Itraks nader zal Worden aangeweezen, door de gezamentlyke Collegien zouden behooren te worden gelegd Üitlègj gers of andere Vaartuigen bekwaam - om de inikomende Schepen aan Bobrd te vaaren,welke van i de inkomende Schippers zouden vorderen en overineemen de generaale Verklaaringen., die zy, ml [gevolge het honderd zesde Artikel van het geneu-aal Placaat, op de eerfte VVagt moeten ovef;geeven. Dat dit werk zoude kunnen worden gereguleerd :pvereenkomltig het Plan en Inftructie, daar vari In Holland overgegeeven. iu dato 20 September VVWV 1727, » 's Gra* venhage. Memorie nnOetis het heffen derMidielen te TVater,  i70o NIEUWE NEDERLANDSCHE 'sGra- venhace. Memorie nopens het heffen derMiddelen te Water. 1727, item op 27 Augustus 1728 , en 24 February 1729, als mede by Hun Hoog Mogende op den 5 Oftober 1731, mitsgaders nader aangedrongen in het Hollandsch Advis van 28 April 1752; nog nader op 13 December 1752 , als mede by het voorfchreeve Advis aan Hun Hoog Mogende van 19 December 1754» Dat ten dien einde in dc Provincie van Holland en West-Friesland zoude nodig weezen; Een Vaartuig tusfchen Goerée en Hellevoetfluis. Een voor den Brielle. Twee in Texel. Een in het Vlie. Dat naar de conftitutie van de Provincie van Zeeland dienftig geoordeeld zoude worden, dat aldaar drie Uitleggers wierden gelegd; Een in het Veerfche Gat. Een by Rammekens, en Een omtrent Zicrikzee. Dat in de Zeegaten van de Provinciën van Friesland vereischt worden drie Uitleggers: Een in het Amelander Gat. Een op de Eems by Delfzyl, en Een in het Friefche Gat aan Schiermonnikoog, tusfchen Friesland en Groningen. Dat, om van dezelve Uitleggers het gewenscht effect, te hebben , nodig zoude wezen , dat die door het eene Collegie wierden gelegd in het Diftrict van het andere Collegie. En dat ten dien einde best was voorgekomen de volgende fchikking: Dat door het Collegie ter Admiraliteit op de Maze een Uitleggerzoude worden gelegd in Texel, en een ih Zeeland. Door het Collegie ter Admiraliteit tot Amfterdam, een in Goerée, en twee in Friesland. Door het Collegie ter Admiraliteit in Zeeland, een voor den Brielle , en een in het Vlie. Door het Collegie ter Admiraliteit in West-Friesland  JAARBOEKEN, November, 1789. i?0 land enden Noorder-Kvvartiere, een in Zeeland en een in Friesland. Door het Collegie ter Admiraliteit in Friesland een in Texel, en een in Zeeland. , Dat van de Collegien ter Admiraliteit zou behooren gerequircerd te worden. om een hf *footinge van onkosten van deze Uitleggers op te "maaken, als wanneer over de kosten tot het onder-' houd van dezelve byHuu Hoog Mogende zou kunnen worden gedisponeerd. Dat, om de executie over al te doen gefchieden op een eenpaarigen voet, Hun Hoog Mogende voor de Officieren, die dezelve Uitleggers zouden commandeereu, zouden behooren te arrefteeren de Inftructie, hier na volgende: Art. 1. Dat voornoemde Commandeurs van alle Schepen, uit Zee inkomende, zouden afvorderen en overneemen de generaale Verklaaringen ■ die, in gevolge van Hun Hoog Mogende Placaat van deu 31 July 1725, ;n de Zeegaten overgegeeven moeten worden; zullende tot meerder gemak - en expeditie van de Schippers aan gemelde Com: mandeurs worden ter hand gefteld verfcheiden se* 1 drukte Excmplaaren van het Formulier van de geinéraale Verklaaringe, iu de Duitfche , Franfche (en Engelfche Taaien . ten einde de gemelde Schip, ipers zig daar van zouden kunnen bedienen. 2. Dat de voornoemde Commandeurs de Schippers zouden adverteeren, dat de generaale Verklaaringe, die by hun in de Zeegaten overgebleven word, ter hunner aankomfte ter gedestineeride plaatfe , met corporeelen Eede zou moeten worden gefterkt. 3. Dat'aan de voornoemde Commandeurs zouIden worden ter hand gefteld eenigegedniktcExemplaaren, zo in de Duitfche als, Franfche'en Eaiidfche laaien, van de Artikelen, geëxtraheerd "uit het gemelde Placaat van den 31 July |29g„ apoii_ ïatie hebbende Op de voorfchreeve generaale Ver• ... V v w y a - klaa- 1 's Gravenha- GE. Memorie nopens het hefen •lerMidielen te Water.  'sGra- venha ge. Memorie nopens hei heffen der Middelen te Water. 1702 NIEUWE NEDERLANDSCHE klaaringe, welke geëxtraheerde Artikelen zy aan de Schippers uit Zee inkomende zouden overgeven , zo fpoedig als hun Commandeurs eenigzmts doenlyk zou zyn, ten einde dezelve volgens Hun Hoog Mogende intentie geïnformeerd zouden wezen van de ordres, dienaangaande by het gemelde Placaat geftatueerd, althans daar van gceue ignorantie zouden kunnen voorwenden. 4. Dat, in gevalle de Schippers nalaatig mogten blyven, om de voorfchreeve generaale Verklaaringe, in gevolge van het 113 Artikel van het meergemeld Placaat, overtegeven binnen den tyd van vier en twintig uuren, na dat de Schepen ingekomen zouden zyn, of ook ingevalle dat eenig Schip of Schepen kwam of kwamen op te zeilen, zonder de voorfz. generaale Verklaaringe alvorens te hebben overgegeeven, zy Commandeurs daar van aan Honds kennisfe zouden geeven aan den Advocaat-Fiscaal en Commis-Generaal van den Kwartiere,werwaardsde Schepen gedestineerd zyn;en„' ingevalle van twyffelagtigheid, aan de Fiscaals en Commifen-Generaal van alle Kwartieren, werwaards gemelde Schepen zouden kunnen zeilen, ten einde tegens dezelve Schippers, in conformité van het gemelde Placaat, geprocedeert zoude mogen worden. 5. Dat, ingevalle de Schippers een dubbeld van hunne generaale Verklaringe aan de voorfz. Commandeurs mogten prefenteeren , zy Commandeurs hetzelve tegen het Principaal, het geene gemelde Schippers zullen overgeven, zouden moeten collationeeren, en op hetzelve dubbeld noteeren den dag van het overleveren van het principaal, en hetzelve alzo onderteekenen. 6. Dat de voorfz. Commandeurs gehouden zouden zyn te formeeren een Register, waar inne zy alle de generaale Verklaringen, die aan hun zouden worden overgegeven, aanftonds zouden boeken , of ten minften te bezorgen, dat dezelve door de Schryvers, hier na te noemen, zouden geboekt wor-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1703 worden,op pcene van verbeurte van drie maanden gagie en fuspenfie van hunne functie, geduurende denzelven tyd; zullende zy Commandeurs van tyd tot tyd Copie van hetzelve Register toezenden aan den Fiscaal van dat Collegie ter Admraliteit, in welkers Didricr. zy geposteerd zyn; gelyk zy Commandeurs ook gehouden zullen zyn, om telkens op de requifitie of aanfehryvinge van iemand van de Fiscaals van de andere Collegien \ ter Admiraliteit, of ook iemand van de Commifen- \ Generaal, aan dezelven te geven zodanigeExtraéten uit gemelde Register, als zy zullen requireeren, Zonder zulks op eenigerhande wyze temogen weigeren of delaieeren. 7. Dat de voorn. Commandeurs de voorfz. generaale Verklaaringen, die aan hun zullen worden overgegeven, zonder uititel direct, zouden zenden, naar het Comptoir van de plaatfe, waar heen de Schepen gedestineerd zullen zyn; ten welken einde zy Commandeurs de Schippers daar toe zullen houden, dat zy op de generaale Verklaaringen, by hun overtegeeven, ook uitdrukken de plaatfen, waarnaar toe zy gedestineerd zyn; en ingevalle de ingeladene Goederen naar verfcheide Plaatfen mogten wezen gedestineerd , gemelde Commandeurs zig zouden reguleeren naar Hun Hoog Mogende Refolutie van den 5 November 1726 ^waarvan aan dezelven Copie zoude werden gegeeven. 8. Dat by aldien de Collegien ter Admiraliteit., onder welkers Diftriél zy Commandeurs geposteerd zouden werden , mogten goedvinden hun ook te employeeren tot het opzigt, om voor te komen, dat geene uitgaande Schepen zonder behoorlyke klaringein Zee liepen: zy Commandeurs, ingevalle de Commifen op de uiterfte wagt nalatig mogten zyn, op het gedaane fein van dc Schippers, die uit deze Landen in Zee zullen willen loopen , aftekomen, en gemelde Schippers zig deswegens aan hun Commandeurs komen te addreslèeren, de vifitatie van de Schepen, ingevolge van 't 103 Artikel van Vvvvv 3 meer- 'sGha- VENEAQE. Memorie nobens het heffen lerMidlelen te Wam.  's Gravenha- ge. Memorie nopens het lieffen derMid delen te Water. 1704 NIEUWE NEDERLANDSCHE meergemelde Placaat, zouden moeten doen, de goederen tegen de Pasporten confereeren, èn, alles wel en ordentélyk bevindende, de voorfchreeven" Pasporten cn andere Documenten intrekken, en daar tegen aan de voorfz. Schippers een Acte of'Certificatie voor de voorfz. vifitatie verleenen; zullende zy Commandeurs wyders in zodanigen geval aanftonds by Misfive aan den Advocaat - Fis; caal van het Collegie tor Admiraliteit, waar om der de nalaatige Commis behoord, kennisfe geven van de'Schippers, die zy op zodanige manier zullen hebben geëxpedieerd ffi Dat de voorfz. Commandeurs, fuspicie hebbende, dat op de generaale Verklaaringen, door de Schippers overgegeven, eenige goederen mogten zyn verzwegen, of de eene Specie voor de andere aangegeeven ?"of oök dat op eenige andere wyze gepoogd wierde aan dc Placaaten en ordres van den Lande te contraveniecren , de Schepen., waarop zy fuspicie hebben, naauwkeurig zullen viliteeren, en, ingevalle zy Commandeurs by die vifitatie eenige fraude bevinden , dat zy als dan de Schepen zullen aanhalen, en daarvan aanftonds kennisfe geeven aan de Advocaat-Fiscaal en Co Timis Generaal van den Kwartiere, alwaar dc zaake komt voor te vallen, hun daar benevens toezende de- informatien van de fraude, door hun bevonden; ten einde tegen de fchuldige Schippers, conform dé ordres en Placaaten van den Lande, geprocedeerd mag worden. En dat, by zo verre hetzelve zoude mogen gebeuren in een Zeegat, aan verfcheiden Collegien gemeen, dat als dan door de Commandeurs, indien de fraudes ' gevonden Werden op inkomende Schepen, aan den Advocaat-Fiscaal cn GommisGeneraal van het Kwartier, waar onder gelegen is de Plaats, waarnaar tóe zy gedestineerd zyn; en zo het mogte gefchieden op uitgaande Schepen, aan die van het Kwartier, daar dezelve zullen zyn uit-  JAARBOEKEN, November, 1789. i7°5 uitgevaren, de voorfz. kennisfe zal moeten worden gegeeven. Doch dat de voornoemde Commandeurs zullen permitteeren, dat, tot voorkoming van fchade voor de Eigenaars van de ingeladene goederen, de aangehaalde Schepen mogen opzeilen naar de plaatfe hunner destinatie, na dat zy Commandeurs, alvorens een Wagt tot bewaaring van de voorfchreeven Schepen daarop zullen hebben gelegd. En dat de voorfchreeven Commandeurs, eenige aanhalinge doende , genieten zullen dezelfde portie in de boeten, als de refpeclive Commifen, eenige aanhaalige doende, ingevolge van de Placaten bereids gemaakt of nog te maaken, competeert, of competeeren zal. 10. Voorts dat de gemelde Commandeurs zig in het generaal zullen moeten reguleeren naar den inhoud van het meergemeld Placaat van den 31 July 1725, of van het geene naderhand gemaakt zou mogen worden, mitsgaders naar de Inftructie van de Commifen ter recherche, voor zo veel die op hun betrekkelyk kan zyn; en wyders omtrent de executie van hunne functie opvolgen de bevelen, die hun zullen worden gegeven door het Collegie ter Admiraliteit onder wiens Diftridt zy geposteert zullen zyn, in zoo verre die bevelen niet contrarieeren aan eenig artikel van het voorfz. Placaat, met dien verftande nogthans, dat zy aan dat Collegie ter Admiraliteit, door het welke zy aangefteld zyn, kennisfe zullen moeten geven van al het geen hun mogte voorkomen tot contraventie of afwijkinge van het gemelde Placaat te konnen ftrekken. 11. Dat de voorfz. Commandeurs wyders alle Schippers met alle mogelijke vigilantie en fpoed zullen expedieeren, en niet vermogen van dezelven ietwes te vorderen of genieten, onder prtetext van Expeditie Geld, of onder wat andere benaming of prstext zulks zoude mogen wezen, op poene van V v v v v 4 cas- 's Gravenha- ije. i\Tcmorie no'wus het hepen derMid'lelen te ft'.'ter. i  1705 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- venhage. Memorie nopens he, heffen derMid delen te Water. casfatie met infamie en Inhabiliteit en tien dubbelde verbeurte van het gene door hun tegens dezen artikel zal wezen genooten. 12. Dat de voorfz. Commandeurs tot beter en prompter exepeditie van zaken zullen werden voor-; zien ieder met een bekwaam Schryver, o.m hun in de executie van dezen last behoorlyk te asfifteeren. 13. Dat de voorfz. Commandeurs, gelyk ook de Schryvers, niet zullen vermogen van de generaale verklaaringen , door hun over te nemen, aan iemand ter waereldeenige kennisfe, vifie of Extract te geven, buiten de genen die zulks uit kragte deezer Inflructie competeert, op pcene van casfatie; waar op zy, gelyk ook op de praïcife naarkooming deezer Inftrudtie gehouden zullen zyn den Eed te doen. 14. Dat dc judicature over de voorfchreeven Commandeurs, hunne Schryversenonderhoorig Scheepsvolk zal competeren aan dat Collegie ter Admiraliteit, door het welk zy aangefteld zullen zyn. VII Dat, dewyl de executie der middelen te water voornamentlyk fteunt op de exaclitude der generaale verklaringen, de ftraffe in het 116 artikel van het Placaat. geftatueerd tegen den Schipper en Stuurman, die een valfche vcrklaaring doen, als geenzins geproportioneerd , abfolut behoorde te worden veranderd , en, naar mate van de groote der fraude, verzwaard; zoo, om daar door de Schippers daar van af te fchrikken, als om de Com-: mandeurs en Uitleggers te animeren, om met te meer. yver de fraudes te ontdekken, en dat daarom hetzelve artikel behoorde te worden gefield in dezer voegen ; ,, Dat de Schippers en Stuurlieden, die yerzuiv men zullen hunne generaale verklaaringen ter plaat- fe en binnen den tijd en gelegenheid, als hier von ren refpeclivelyk geordonneerd is, overtegeven, j> zul-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1707 J} zullen verbeuren eene boete van vyf honderd guldens; doch dat, ingevalle zy in de voorfchree ve generaale verklaaring eenige goederen komen ,, teverzwygen, of de eene fpecie voor de ande, re aantegeven, dezelven zullen verbeuren een „ boete van vyf honderd guldens ééns, en nog „ daar en boven Zak, Vat, Tonne, Mande, of diergelyke, die zy komen te verzwygen of verkeerdelyk op te geven : voor al betwelke het „ Schip verbonden en executabel zal zyn, alles „ boven de arbitrale correctie naar gelegenheid van „ zaken." Zoo als dit al mede is geproponeerd geworden by het voorfchreeve advis van j October 1731 en 20 September 1727. VIII. Dat,om voor te komen het verpakken en verwisfelen der goederen, het geene te meermalen , tot verkorting van 'sLands regten in de Schepen word gedaan, het formulier van den Eed der Schippers en Stuurlieden, vervat in het 111 artikel van het voorfchreeve Placaat, behoort te worden geamplieerd en geëxtendeert, op de volgende wyze: ,, Wy ondergefchreven Schipper en Stuurman jongst met ons onderhebbend Schip gekoomen S} van verklaren, dat wy geen andere of ,, meer goederen, waaren of koopmanfchappen bin„ nen de Zeegaten deezer Vereenigde Nederlan,,'den hebben gebragt, als die hier onder by onze ,, generaale aangevinge zyn geëxpresfeerd; dat ook „ geen van onze ingelaadep goederen zyn verpakt, „ veranderd, verwisfeld of verminderd in het ge„ heel of ten deele, om daar door 's Lands Rechten ,, te,verkorten; gelyk wy ook belooven geen zoo,, danige verwisfeling, verandering, verpakking of ,, vermindering in het geheel of ten deele te zul„ len toelaaten of dulden; dat wy ook in dezel,, ve generaale aangeeving alle de goederen onder „ haare regte qn waare benaaming hebben opge,, geeven; en generaalyk, dat in deeze aangeeving s, geen fraude is gepleegd, nogte eenige goederen Vvvyv 5 15zyn 's GaAï VENHAGE. Memorie nopens het heffen der Middelen te Water.  i7o8 NIEUWE NEDERLANDSCHE 's Gra- VENH.vCE. • Memorie nopens het heffen derMiddelen te Water. „ zyn verzwegen, of ondernomen en gepoogd, di„ reclelyk of indirecrelyk, 's Lands geregtigheid te „ verkorten." Zoo als by het laatstgemelde Advis van 20 September 1727 reeds is voorgedragen. IX. Dat, tot verdere voorkoming van fraudes, die gepleegd worden door het opgeeven der goederen voor onbekend, dewyl die door het opflaan van zoodanige onbekende goederen in Magazynen niet kunnen worden voorgekomen, de Schippers gelegenheid genoeg hebbende om dezelve te veranderen, alvorens die in de Magazynen kunnen worden gebragt, behoorde te worden vastgefteld, dat, na verloop van zekeren tyd, lang genoeg, om daar van in andere Landen kënnisfe te geeven, geen Schipper zoude mogen inhebben, en op zyne generaale verklaaring eenige goederen voor onbekend opgeeven, op de verbeurte van honderd guldensvoor ieder onbekend Pak, Baal, Kist, Kas, Vat, Tonne, Mande of diergelyke; en dat behoorde te worden vastgefteld >, dat voor dezelve boete hec Schip verbonden en executabel zoude zyn, boven de arbitrale correctie , naar gelegenheid van zaaken deswegens te infligeeren. En dat dienvolgende, hetzelve in diervoegen geftatueerd wordende, het 109 artikel, te beginnen met de woorden , zoo verre die aan derl Schipper en Sinurman kenbat;r zullen zyn, tot den einde toe, als daar door vervallende, behoorde te worden gerooyeerd , conform aan de denkbeelden der Praedecesfeuren van hun Gecommitteerden, zoo als die in de beide laatfte Advifen bereids uitgedrukt en te vinden' zyn. ; X- Dat hiertoe al mede en voornamelyk zoude béhoore'! re worden gebragt de yking der Schepen op eenert egatflen voet ; dan, daar hier voren is gezégd , dat hec Concept - Placaat, Lyst &c., in den jaare 1754 o -."gegeeven, zou kunnen worden gelegd  JAARBOEKEN, -November j 1789; 1709 legd tot een grondflag , waar naar-het werk van de Middelen te Water in het geheel zou dienen te worden gereguleerd, ingevalle mén zou oordeelen het werk der Convoyen- en Licenten iri het generaal óp den ouden voet te moeten laaten,en daaronder ook is gebragt ben Concept-Reglement op de meeting der Schépen, hebben zy Gedeputeerden vermeend, datditpoint ter dezer plaatze kan worden gepasfeerd. XI. Dat, om te Amfterdam, zo wel als elders, het ifi artikel van het generaal Placaat exacter te doen executeeren, en met 'er daad te beletten, dat geene zogenaamde Schuitevoerders en andere perfoonen , die nog met kleinder fchuitjes vaaren, de goederen door bet tusfchen beide komen van andere Vaartuigen, of ook door dreigementen , geweld er anderzints, door de boomen aldaar brengen, zonder behoorlyke vifitatie, aan het Collegie ter Admiraliteit, te Amfterdam refideerende; zoude behooren te worden gelast, de Opzienders aan dt Boomen zodanig te verfterken, da t dezelve in ftaai mogen worden gefteld, om diergelyke ondernemingen met kragt tegen te gaan, en de Schuiten , di< zonder vifitatie van de Commifen door de Boon komen te vaaren, te vervolgen , agtcrhaalen er aan te houden, ten einde dat de goederen, alzc dc Stad ingevoerd, als hebbende notorié.gecontra venieérd aan het het 74 Art. van halt' Placaat geconfisqueerd mogen worden. Dat ook alle de Schuiten van de Schuitevoerder behoorden te worden genommerd op een wyze dat niet ligt verandering in het nummer kan wordei gemaakt, en dat geene andere, als genummerd' Schuiten zouden mogen worden gebruikt. Dat geen van die"Schuiten zouden mogen vaare: als met open Plegten. Dat ieder Schuicevöerder gehouden zou zyn ü re ft im voor de fraudes en cantraventien, als me n Schuiten worden gepleegd. E 'sGra- venha* ge. Memorie no- ' pens hetheffenclerMiddelen te Water. 1 ! I t l I > t 1  17 io NIEUWE NEDERLANDSCHE ss Gra- venha' ce. Memorie nopens ht heffen derMia delen tt IVater. » I ] I < En dat, om de refiftencien van de Schuitevoerders voor te komen, behoorde te worden vastgefteld, dat ingevalle eenige goederen aan 'sLands Officieren en Commifen feitelyk mogten worden ontnomen, of aan hunne vifitatie onttrokken, die geene, die zig daar aan fchuldig gemaakt mogten heb/ ben, boven de pcenaliteit, in het 251 artikel gefteld, nog zouden verbeuren de waarde der feitelyke ont-nomene goederen, de waarde zodanig te rekenen , als die door het Collegie ter Admiraliteit zal worden gearbitreerd. Dat wyders, om het bovengemelde kwaad te prsvenieeren, aan het 'Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam zoude behooren gerecommandeerd te worden: Eerftelyk , om met de Magiftraat derzelver Stad te overleggen, of niet eenige Boomen voor dezelve Stad zouden kunnen tot het pasfee-, ren van Koopmans Goederen aangeweezen , en andere Boomen daar en tegen geflooten worden. En, ten anderen,die voorziening te doen, eensdeels , dat door den Commis - Géneraal aan de Commifen ter Recherche telkens aangewezen mogen worden, op wat Boomen dezelve de wagt zullen moeten houden, zodanig nogthans, dat by gemelde Commis - Generaal de Wagten, ten minften tweemaal 'sweeks, of'zo veel meerder, als hy dienftig ïal vmden, worden veranderd, ten zy hy merkelync ïoogheid als van de Kooplieden, die over dat werk Xxxxx3 zyn s Gra- /enha3e. Memo•ie notens het teffen ierMidielen te, Watei\  i72o NIEUWE NEDERLANDSCHE '5 GrAVENHAce. Memorie nopens hei heffen der Middelen te Water. zyn geadvifeerd geweest; mitsgaders van de Hoiv. landfche Raaden en Minifters in 1752, en zelfs vaa de gezamentlyke Gecommitteerdens in den jaare. 1754, by hunlieder Advis van den 19 December 1754; uitgenomen, dat men toen eenige meerdere zwarigheid vond, om te advifeeren tot een generaal trofifitq franco. Dat, zo, ajs gezegd is, de om Handigheden der Commercie zedert denzelven jaare 1754 niet alleen niet zyn verbeterd, maar dat het zeker is, dat dezelve in veele opzigten merkel yk is verloopen , en zelfs nog dagelyks verloopt; dat daar omtrend geen twyftel kan overblyven, wanneer men in confidentie neemt, hoe zeer de Rusfen, de Deenen,, Zweden , Hamburgers, Oost Friefen en Vlamingen, zelfs zedert den laatften Oorlog tusfchen Engeiand, Frankryk, Spanje: de Republiek en Amerika, voor al door het varen onzer Kooplieden onder vreemde Vlag, in.onzen Koophandel, als het ware, zyn ingetrokken , en voor als nog in de bezitting vaa denzelven , grootendeels , zyn gebleven; uitwyzende zulks de meenigvuldige Deenfche, Zweedfche en andere Vlaggen, die men alomme in de Middellandfche Zee, in Frankryk en fchier in alle Zeehavens van Europa vindt: gelyk onder anderen kan blyken uit de Zondfche Lysten van het afgeloopen jaar 1785, uit welken confteert, dat in de Zond gepasfeerd en. gerepasfeerd zyn. de volgende, Schepen: 2535 Engelfche 2136 Zweedfche 1789 Deenfche 1,571 Hollandfche 1358 Pruisfifche 170 Breeuifcbe 161 Dantzigfche V4,  JAARBOEKEN, November, 1789. 172Ï 114 Rusfifche 110 Roftokfche 79 Lubekfche , 66 Keizerlyke 61 Hamburgfcbe 25 Courlandfcbe 28 Portugeefche 26 Franfche 20 Amerikaanfche ïj Spaanfche, en 4 Venetiaanfche. te zamen 10268 Schepen. Terwyl men die Lyst confronterende met die yan vorige jaaren, zal" bevinden, dat de Hollandfche Scheepsvaart verre de meerderheid had boven die van alle vreemde Natiën. Dat te Cadix, onder anderen, in 1785,99 Deenfche, X^Zweedfche, en maar 47 Hollandfche Schepen zyti ingekomen; daar'er in het jaar 1779 nog iót Hollandfche en maar 48 Deenfche en 57 Zweedfihe, binnen gekomen zyn. Dat daar nog is by gekomen het toenemen der Commercie op Oftende, waar door men thans zeggen kan, dat de Republiek ten eenemaal heeft verlooren het tranfttvm meest alle goederen, die weleer langs de Schelde, het Sas en het Zwin, mitsgaders langs de Maas, naar Braband , Vlaanderen, Luik, Gulik, Limburg, Luxemburg,-en zelfs naar Keulen en Neder-Duitschland wierden gevoerd; datde Ooftenrykers zig in deze posfe?fie hebben weten te Hellen, deels, door de Haven van Oftende op alle mogelyke wyze te verbeteren; door daar van daan confiderabele Steenwegen en Canaalen aan te leggen naar de vóornaamfte Steden in Vlaanderen, en wederom van daar naar elders, en door de voorfz. trcujitoire goederen te laaten genieten een Porto franco. En dat men het zedert met name heeft Xxxxx 4 zien s Gra- ^enha3e. Memo'ie no- ïens het '1 effen ierMicU ielen te Water.,  1722 NIEUWE NEDERLANDSCHB •s Gra- veshage. Memo- ' rie nopens hei nelfen der Mi'd delen te Water. zien gebeuren , dat alle goederen, die vooral uit Zeeland langs de Schelde naar Braband en Vlaanderen plegen te werden gevoerd, om van daar tranfito elders heen te worden gebragt, thans alleen gaan over Oliënde, gelyk ook die goederen, welken voor de Ooftenrykfche Nederlanden zelfs zyn gefchikt. Terwyl ook aan de voorfz. maatregelen buiten eenigen twyfrel moet werden toegefchreeven de aan.merkelyke aanwasch der Vaart van Oftende op Cadix, Bilbao, Nantes, Bayonne, en op verfcheidene Havens van Groot - Brittannien en der Oostzee : welker goederen zy te voren van de Republiek moeiten haaien. Dat hier in, zo mooglyk, nog al meer verergering ftaat toe te komen, zedert dat Frankryk het regt heeft gekreegen om de Haven van Duinkerken in beter ftaat te brengen, als welker vervallen toeftand tot hier toe alleen heeft geëffectueerd, dat veele goederen niet derwaards zyn gebragt, om van daar regelregt naar Frankryk of naar zommige gedeeltens van de Ooftenrykfche Nederlanden te worden getransporteerd; maar dat dac voordeel, voor zo verre als bet langzamerhand niet door Oftende ■s geabforbeerd, nog aan de Republiek is gebleven. Dat alzo de uitkomst van zaaken ten klaarften heeft gedemonftreerd , dat het geene men by de deliberatien over de Propofitie van Zyne Hoogheid, glor. ged. zo in 1752 als in 1754, voornamelyk heeft willen vasthouden, prsecife heeft geëffectueerd, dat al het zelve is verlooren; althans, dat het eene hiftorifche waarheid is, dat niets is geconferveerd van het geen men oordeelde te zullen behouden, en in welks totaale ontlasting men daarom zwarigheid gemaakt heeft toe te ftemmen. Dat dit althans ten opzigte der tranfitoire goederen , in voege voorfz. is aangetoond, en dat dit ten opzigte der uitgaande goederen, die men by het Ad-  JAARBOEKEN, November, 17S9. 1723 Advis en Lyst van 1754 gemeend heeft te moeten belast laaten, even gemakkelyk zoude kunnen worden be weezen. Dat men, by voorbeeld, by dat Advis en Lyst had voorgeflaagen een belasting op de uitgaande Meekrappen , uit hoofde, dat dit een Produel: was van dit Land , dat nergens zo goed valt. Dög dat het gevolg daar van was geweest, dat de Duitfchers voornamelyk zig ook op de Meeculture hebben beginnen toe te leggen; en wel dra aan Duitschland zelf, Engeland en Frankryk, enz. confiderabele quantiteiten Meekrappen hebben gefourneerd, en dat de onze daar door op een zeer Jaage Markt is vervallen. Dat dit ook kan werden gezegd omtrend het zogenaamde Hoepenhout, en zelfs omtrend de groove of ruwe materiën , die in Fabrieken worden gebruikt , om dat de belasting daar van ook op het uitgaan, niet anders heeft geëffeclueert, dan dat de Vreemdelingen dezelve thans even gemakkelyk krygen over Embden, Hamburg, Oftende, Brugge, Gendt enz.; en de Republiek de verzending daar van, gelyk teffens van ander&Specien, die daar mede al veelmaalen te gelyk plagteh te werden verzonden , heeft verboren. Dat hun Gecommitteerden tot deze verandering van het werk der Middelen ook nog deed inclineeren, om dat de tegenwoordige voet van heffen, en zelfs die, welke men voorgeflagen bad by het voor ■ fchreeve Placaat en Lyst van 1754 in het algemeen genomen, nog was ingerigt op den voet der voorgaande praclyk , toen de Republiek fchier alleen meefter was van de Commercie der geheele Waereld ; terwyl deze omftandigheden thans geheel anders zyn, en daar en tegen die Natiën, welken zig zedert op de Commercie hebben toegelegd , geheel nieuwe inrigtingen voor dezelve hebben gemaakt, allen gefchikt, om dezelve op het kragtigfte te fa¬ 's Gra- venha3e. MemoHe nopens het '1 effen Ier Middelen te Water.  1724 NIEUWE NEDERLANDSCHE fs Gravenha- ge. Memorie no- • pens he\ heffen der Middelen tc Water. { favorifeeren ; en wy in tegendeel grootendeels op den ouden voet zyn gebleven, ten minften nimmer zo verre gekomen, dat wy onze fchikkingen naar de ontftaane veranderingen in Europa, aangaande het werk van Commercie, hebben durven accommodeeren. Dat zy Gecommitteerden uit dien hoofde van begrip zouden wezen, en dat dit zou wezen hunne eerfte en principaale gedagten, dat, zal 'er ooit eene egaale en rigtige pracftyk van de Middelen te Water kunnen plaats hebben, waar door de Commercie niet word gedrukt, en welke praótyk in haare executie niet kostelyker zal vallen , dan de tegenwoordige, het werk der Convoyen en Licenten zoude behooren te worden gebragt op dezen voet: Dat alle inkoomende goederen, voor zo verre zulks per rerum naturam mooglyk is, zouden moeten betaalen by de quantiteit, maat of gewigt■ ; en dat de overige die abfoluut by de waarde zouden moeten worden gefteld, op vaste pryzen moeten worden gewaardeerd, waar naar de regten eens voor al zouden moeten worden berekend ; dat dezelve tot dat einde ter plaatze van hunne regte deftinatie, alle zonder onderfcheid zouden behooren te worden gewoogen, of gemeeten, of gewaardeerd, en daar volgends 'sLands gerechtigheid betaald. Dat daar en tegen alle uitgaande Rechten zouden behooren te worden afgefchaft. En dat voords een vry tranfito, zonder betaa:ing van eenige Rechten^ aan alle tranjitoire goeieren zoude worden verleend; uitgenomen aan rantrebande Waaren; zo nogthans, dat een Koopnan de keuze zoude hebben , om, wanneer hem 3e praxautien, op den weder uitvoer van voorfz. ;oederen Ce ftellen, te gênant mogten wezen, de in-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1723 inkomende Rechten van zodanige goederen te be-' taaien. 1 En dat eindelyk omtrend het een en ander zou < behooren te worden geformeerd een nieuw Placaat, Lyst, Reglementen, &c. Dat door dit middel op het inkomen fchier alle 1 fraudes zouden worden voorgekomen , voor al, j wanneer de prascautien, hier voren Art. 1,2,4,1 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 17, i8< en 19, in het generaal opgegeeven, wierden geam-, pledteerd. Dat daar door zeer zeker eene egaale en rigtige practyk zou worden geïntroduceerd; en dat men in dat geval al vry wat Officieren, misfehien zelfs geheele Comptoiren, zou kunnen misfen; ja,datmen zig zelfs verbcelt, dat het werk der binnenlandfche Paspoorten, in dat geval grootencleels zou kunnen worden verminderd. Dat hier door ook in eens zouden weezen afgefneeden alle difficulteiten en bezwaaren van alle de Land - Provinciën over den uitvoer van derzelver Producten; mitsgaders van de Binnen - Steden over den uitvoer van Manufactuuren en ïraficquen; en dat daar door teffens zou worden bevorderd den uitvoer van allerhande Goederen naar buiten, dat de waare Commercie is , en de eenige, die een Land gelukkig maaken kan en doen bloeyen. Dat men zig ook imagineert, dat de inkomften der Admiraliteits-Collegien hier door niet zullen worden verminderd , als men in confideratie neemt, dat het niet onwaarfchynlyk is, dat het Land thans op zyn hoogst genomen geen vierde trekt van het geen het behoorde te trekken, en dat het vry waarfchynelyk is , dat de overfchie tende drie vierde parten, wanneer dezelven wierden betaald, meer dan genoegzaam zouden wezen, sGa-a- 'ENHA- rE. \femo* ■ie notens hei, 1 effen IcrMiat leien te Water.  Ï7±$ NIEUWE NEDÉRLANDSCHE 's Grave nhage. Memorie nopens he, heffen derMid delen te Water. i i zen , om te vergoeden liet gemis van het geeii thans op het uitgaan eu tranjito word betaald. Dat dicrhalven hier niet zo' zeer te pas komt de quajstie, waar uit zou behooren te worden gevonden het kort, het welk de Collegien door deeze inrigtinge van de middelen te Water ca/u quo misschien zouden kunnen hebben, waar over men zig in den jaare 1745, 1752 en 1754 zo zeer .heeft bekommerd; en het welk in der daad het voornaam, zo niet eeniglte, argument is geweest waarom men in die tyden vermeende niet te kunnen advifeeren tot zodanige verandering, als welke zy Gecommitteerden als nu oordeelen, aan Hun Edele Mogende te moeten proponeeren; naardien men zig inderdaad verheelt, dat de middelen te Water, op den voorfz. voet geheeven hordende, alzo veel, zo niet veel meer, over het generaal zullen opbrengen, dan tegenwoordig plaats heeft; te meer, daar het alsdan met grond kan worden verwagt, dat de Commercie en Navigatie deezer Landen in het algemeen zal aan* groeyen, en daar door zelfs de inkomften moeten worden vermeerderd; en, in allen sevalle, dat, zo het een en ander al eens geen plaats hadde - en de Collegien daar door al eenig minder inkomen mogten hebben , de voorfchreeve verandering daar aan niet zoude behooren te worden geaccrocheerd, als zonder welke de Commercie en Navigatie toch meer en meer zal diminueeren , en de Collegien daar door van zelfs geraaken tot Ken ftaat van vermindering , om welken voor :e komen men als nu daartoe niet zou durven tomen. Dat daar en boven,- om dat gemis goed te masten, en de Collegien daar door niet buiten Raat :e ftellen, om 'sLands Navale Magt van dienst :e zyn , eenige vaste posten op den Staat van Dorlog zouden moeten worden gebragt: waar toé  JAARBOEKENj November, 1789. 1727 toe zy Gecommitteerden by hun Advis op het; eerde poinét van welgemelde Misfive van HunEdele Mogende , bereids geadvifeerd hebben, en , waar door alle zwarigheid ten dezen zou worden weggenomen ; zonder welke , wanneer de. Staken 'moeten blyven op den tegenwoordigen. voet, het naar de gedagten van hun Gecommitteerden, uit de ondervinding van het voorlee-, dene , me^r dan waarfchynlyk voorkomt, dat, 'sLands Navale Magt, en dienvolgende ook de Commercie en Navigatie meer en meer zullen verloopen en naar elders verhuizen, en langs dien weg de middelen ol' inkomften van de Collegien even zeeker, als wel anders, meer en meer verminderen, en eindelyk ten eenemaal te niet geraaken. Dat ondertusfichen tot verbeetering van de inkomften van de Collegien , en tot bevordering van de Nationaale Scheepvaart, naar de gedagten van hun Gecommitteerden, teffens zou behooren te worden in confidentie genomen, om alle vreemde Schepen te doen betaalen dubbeld Lastgeld; te meer, daar 'er weinige Natiën zyn, by welken in deeze of geene belastingen (zelfs in e)e Vuur- en Baaken-gelden,} geen onderfchcid word gemaakt, tusfchen vreemde en Nationaale Schepen; doch dat dan ook teffens prascautien zouden behooren te worden genomen, dat andere Natiën niet onder onze Vlag kunnen vaaren; en dat dit wederom niet beter fchynt te kunnen worden uitgewerkt, dan . by het verkenen der Zeebrievenr, even gelykeprajcautien te neemen, alshy het geeven van Turkiche Pasfen gefchied; op Hat geen Schipper onder Hollandfche Vlag varen kan, dan die klaar beweezen heeft,. dat zyn Schip reëele Hollandfche Eigendom is. Dat het een bekende zaak is, dat. ter verkryging van Zeebrieven, een Schipper zjg thans adres- sGRfi'enha- ;e. Memoie noïem hel leffen lerMidielen te Water,  ï?23 NIEUWE NEDERLANDSCHË "sGra- venha ge. Memorie nopens he heffen derMid delen te Water. adrcsfeert aan de Regeering zyner Plaats; dat hf daar enkel opgaaf doet van zyn en het Schips naam; waar hy Burger is; op wat grootte zyn Schip by het Land gemeeten is; en dan zweert in han^ den van het Gerecht, dat hei, Schip is tocoehoo* rende aan Onderdaauen van de Rcpu< licL; zon: der eenig bewys daar van over te leggen; en dat hier op die Zeebricven worden verleend , het Schip daar op navigeert, en alle de voorregten genier der Natie. Dat zulk een Eed dikwerf door den Schipper ter goeder trouwe kan wórden gedaan ; daar nogthans Uitlanders in hetzelve aandeel kunnen hebben. Dat dit zoude kunnen worden voorgekomen,met op een bepaalden tyd een ander form van Zeebrieven in te voeren, al was het maar, dat dezelve door eene andere letter van de oude te herkennen waren, en dat , by het ligten van nieuwe Zeebrieven, den Schipper met den (joekhouder te zaamen, of by abfentie van den Schipper, den Boekhouder met een der andere Reeders, in Perfoon, of by fpeciale Procuratie, by Burgemeefteren of het Gerecht der Plaats, alwaar de ligting gefchied moesten inleeveren een behoorlyke Reedercedül, óp Zegel gefchreeven en . getekend , inhoudende Schip en Schippers naam , groottte Van de by het Land gemeetene Lasten, Plaats der Bouwing en legging van het zelve, nevens de naamen en woonplaatfen van de refpeclive Reeders. met opgaaf voor wat aandeel ieder daar in hasrideert, en eene zodanige Reeder-Cedulle onder Eede door Schipper en Boekhouder, of Boekhouder en Reeder , zou worden bevestigd; en dat vervolgens door het Gerecht op dezelve Reeder-Cedulle zou worden gefteld, door wien voorfchreeve Eed zal weeZen gedaan. Dat deeze Zeebrieven en Reeder- Ce-  JAARBOEKEN, November, i78ó. t7m, Cedul als dan zouden behooren te worden o-e. zonden by zodanig Collegie ter Admiraliteit onder welke het Schip resforteert, om aldaar te' worden genommerd en geregiftreerd, (alles ten minfte kosten mogelyk,) het Zegel der Admiralf teit op den Zeebrief gedrukt en geteekend; welke Reeder-Cedul by de voorfchreeve Admiraliteit alsdan zoude blyven berusten, op dat de Souverain altoos zoude kunnen onderzoeken waar de Schepen t'huis hoorden, ingeval eem>e malverfatie mogte plaats hebben; als mede , op dat, indien by het invoeren van zodanige nieuwe Zeebrieven en Reeder-Cedullen by de refpective Admiraliteiten van alle de Zeefchepen Register gehouden wierd, en tevens geordonneerd dat by liet blyven, afkeuren of verkoopen van een Schip, daar van kennis wierd gegeeven aan dezelve Collegien ter Admiraliteit, de Souverain altoos zou kunnen weten, wat getal Nationaale Schepen onder Hoogstdeszelfs Vlag vaaren en of daar in vermeerdering of verminderinir plaats had; terwyl, tot voorkoming van verdere misbruiken , nog zoude kunnen worden eeltatueerd: ° Dat by het ligten van nieuwe Zeebrieven de ouden zouden moeten worden gereftitueerd. Dat de Zeebrieven maar voor zeekeren bepaalden tyd zouden goedgerekend worden, ten Zy de Schepen uitlandig waren, en op den bepaalden tyd geen nieuwe konden verkrygen; en dat, by verkoop van een Hollandsen Schip,daar vau zoude moeten kennis gegeeven worden aan het Collegie ter Admiraliteit, waar onder het zelve forteert, met te rug gave der Zeebrieven. Dat geen Zeebrieven zouden werden verleend aan Schippers, die te gelyk voor meerder, dan zekere portie , het zy van een 'agtfte of een Yyyyy vier- r 'sG*a- venhace. Memo* rie nopens het heffen derMiddelen te Water.  ** Gra- VENHACE. Memo* rie nopens he neffen derMid delen te Water. 173.0 NIEUWE NEDERLANDSCHB vierde, Eigenaars waren van bun Schip, ten zy dat dezelven met hun Huisgezin drie agtereenvolgende jaaren Burgers dezer Republiek en binnen dezelve woonagtig waren geweest. Gelyk men teffens zoude kunnen vastftellen , dat Schippers, onder Nationaale Vlag vaaren■de, zouden moeten zyn Burgers dezer Republiek, en met hun Huisgezin binnen dezelve woonagtig wezen» En dat het, tot dat einde, al mede niet ondieriftig voorkomt, dat alle geboorene Nationaale Schippers en in het generaal alle geboorene Zeevaarende Perfoonen, binnen deze Republiek, met hun Huisgezin woonagtig, en thans onder vreemde Vlaggenvaarende, binnen een bepaalden tyd zouden terug geroepen worden, op verbeurte van hunne Burgerrechten en Privilegiën. Dat zy Gecommitteerden zig hier mede provilio«eel meenende te mogen houden voor gedefunceerd, hier by nog alleen zullen voegen, dat by hun fn geen confideratie is gekomen, om de invordering der Middelen te Water te doen, by wege van verpagting of van admodiatie, gelyk als zulks wel eens fa vroeger tyden is gepradtifeerd; daar het uit de Hiftorie dezer Landen te meermaalen is gebleeken, dat den aart en inborst der Ingezeetenen ten allen tyde ten hoogften afkeerig is geweest van dusdanige heffing van eenige, hoe ook genaamde middelen, en de Pagters of Admodiateurs van dezelven , met de Nationaale haat doorgaans belaaden zyn geweest. . Om niet te zeggen, dat door zodanige wyze van heffen geen genoégzaame zekerheid word gegeeven voor een egaale of rï'gti'g'e praclyk op alle Plaatzen en omtrend alle Huizen van Commercie; naar dien zulks dan te veel aan dén Pagter en Admodiateur, die misfehien zyn reden hebben kan, om  JAARBOEKEN, November, i?8ö. i?3t om deze óf geette meer of minder te iavorifeeren, moet worden overgelaaten, het welk mogelyk al veel tot de voorfchreeve Nationaale averfie heeft gecontribueerd. (Lager jlontt) Accordeert met het Örgitteel, ge» exhibeert in de Commisfie» (Was geteekend} B. P. van LELYVËLD. Secretaris, Hief op volgt dan nog eindelyk Êylage G, behelzende 1. loco,een Extract uit eene Mis» five van 't Collegie ter Admiraliteit op de Maze, in dato 3 Maart 1789, houdende Confideratien , over vermindering der kosten vari Equipagie van ƒ40 : o: o totƒ36: o: Oper kop 's maands, en van die van aanbouw van Schepen met 20 perCent, in zommige Petitiën. En 2. loco, eene Misfive van het Collegie ter Admiraliteit te Amfteldam,in dato 3 Juny 1789, raakende het zelfde onderwerp, benevens uitvoerige tafels. Het eerfte ftuk, namenlyk den brief van de Admiraliteit op de Maze van den 3 Maart 1789, kan men hier te voren in onze Nieuwe iNed. Jaarboeken van dit Jaar bl. 375 i en het ander Ruk, den brief van de Admiraliteit van Arafteldam van den 3 Juny 1789 met de daar by gevoegde, tafels,kan men bl. 740en volg» Yyyyy a lq 'sGra- venkage.  't GRAVE NHA" CE. 1732 NIEUWS NEDERLANDSCHE lezen, zo dat het niet nodig is, die ftukken hier te herhaalen. Men ziet ook dit Programma van het Dichtlievend Genootfchap Kunstliefde fpaart geen vlyt. De Beftuurders van het Dichtlievend Genootfchap in 's Gravenhage, onder de Spreuk : Kunstliefde fpaart geen vlijt, hebben, met volkomen goedkeuring der aanzienlyke Befchermheeren befloten, (bebalven de uitgefchreeven Prysftoffe, welke voor den eerften van Louwmaand i79°,moec beantwoord zyn, by dezen, de Vaderlandfche Dichteren enDichteresfen, die lust mogten hebben, eene plegtige gebeurenis, waar by ons vry Gemeenebest geen gering belang heeft, te helpen vereeuwigen, uit te nodigen tot het vervaardigen van een Lhnyehks Vaars-, op de aanftaande heugelyke Echtverbintenisfe van Haare Doorluchtige Hoogheid Mevrouwe Frederika Louifa Wilhelmiua, Princesfe van Oranje en Nasfau &c. &c. &c. met den Hooggebooren Vorst en Heere Carel George August. Erfprins van Brunswyk, &c. &c. &c. Wordende den Maaker, wiens Dichtftuk voldoende gekeurd zal worden, aangebooden, een buitengewoone gouden Eerpenning, ter waarde van vyf en twintig Dukaaten, beftempeld met het Zinnebeeld van het gemelde Genootfchap, en een zilveren van gelyke groote en munte als de gouden , aan hem, wiens Vaars bet best gekeurde naast by koomt. Zullende deze beide, met zodanige van de overige Dichtftukken , als door de Beftuurderen ter Drukpersfe worden waardig gekeurd, aan het Genootfcnap geheel in eigendom behooren, en door het zelve in tyds, in een Boekdeel, met de Namen der Opftelleren, indien dezelven daar in toeftemmen worden uitgegeeven; waar van aan elk der  JAARBOEKEN , November, 1789. 1733 Dichteren, wier Vaarfen in dezelve geplaatst zyn, een Exemplaar zal worden aangeboden. Een ieder, die genegen is naar dc voorfchreeven, pryzen te dingen, (waar van Befchermheeren en Beftuurders worden uitgezonderd,) gelieven hunne Vaarfen, in goed leesbaar fchrift, voor den eerften van Lentemaand 17905 vracht vry te bezorgen aan den Secretaris Johannes Mqttheut Sabels alhier; benevens een verzegeld Briefje, waar in 's Dichters naam gevonden word , gelyk by dit Genootfchap en andere Maatfchappyen gebruikelyk is. Leyden. Den a November des namiddags kwam Zyne Doorl. Hoogheid den Heer trfprins IVillem Frederik van Orange en Nasfau,mec •en Jagt in deze Stad aan, zynde vergezelfchapt van Hunne Doorl. en Koningl. Hoogheden, hoogstdeszelfs Ouders, mitsgaders van Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Prinfe Willem George Frederik, en Haare Doorl. Hoogheid Mevrouwe de Prinfesfe Louifa, Hoogstdeszelfs Broeder en Zuster. Het Jagt gekomen zynde tot voor het huis van den Heer Mr. D. Van Leyden* Heere van Vlaardingen, waar in den Heer Erfprins zyn verblyf zal houden, nam de Doorluchtige Stadhouderlyke Familie den intrek in het zelve, vertoefde aldaar een korte wyl en keerde vervolgens met het voornoemd Jagt weder naar 's Hage. Den Erfprins wierdt nog dien zelfden dag door den Rector Magnificus der Univerfiteic Te Water verwelkomd: tot het afleggen van Yyyyy 3 wel- s Gra- /ENHA-  1734 NIEUWE NEDERLANDSCHE Ley- welke pligtspleging Zyne Hoogheid ook den volgende dag eene bezending van de Stads Regeering, den Academifchen Raad, van de Kerkenraaden, de Krygsraaden enz. ontving, gelyk ook veele der Studenten, in de vier Faculteiten verdeeld, op den 4 November hunne opwagting by den jongen Vorst maakten. Den Graaf van Stamfort en den Hoogleeraar Tollius houden hun beftendig verblyf by den Jongen Prins, die zyne oeffeningen in allerleye Weetenfchappen, van welken Hy reeds in den voorgaanden Winter te Brunswyk de gronden gelegd heeft, aldus hier voortzet, 's Morgens ten agt uuren komt den Hoogleeraar Kluit by Zyne Hoogheid; van tien tot elf uuren den Hoogleeraar Pestelj van elf tot twaalf uuren den Hoogleeraar Van der Keesfel, welke lesfen allen in 't bywezen van den Hoogleeraar Tollius worden gehouden. Ook neemt Zyne Hoogheid eenige lesfen in de Natuurkunde by den Hoogleeraar Damen, en is by den Rector Magnificus ook als Civis Academicus ingefchreven, en heeft daar toe den gewoonen eed in handen van den Rector afgelegd. Wy hebben reeds meermaalen van de zaak van den Hoogleeraar Mr. Bavius Voorda gefproken. Zie Nieuwe Nederl. Jaarb. 1788 bl. 1325 — en 1585 — en 1771 — en van het Jaar 1789 bl. 490 en volgg. Die Hoogleraar vondt zich te rade op den 25 dezer Maand November een Verzoekfchrift aan de Staten van Holland en  JAARBOEKEN, November, 1789. 1735 en West Friesland in te leveren, met aanbod en verzoek, „ dat Hun Ed. Groot „ Mog. geliefden voor aangenaam te hou,, den en te ontvangen des Suppliants Eed van getrouwheid aan H. Ed. Gr. Mog. den Privativen Souverein van den Lan„ den, mitsgaders aan het Erfftadhouder„ fchap, thans in het Doorluchtig Huis „ van Oranje gevestigd, af te leggen op „ zodanige tyd en plaats, als H. Ed. Gr. „ Mog. zouden gelieven te bepaalen, en „ zulks precifelyk met de woorden van „ het Formulier van den 15 February „ 1788 voorgelchreven, door hem in den „ zin. dien het opgemeld Staatsrapport en „ het Advys van de Stad Amfterdam daar ,, aan hechten, te bezigen, zonder byvoe» ging van eenige clauful of referve:" hier byvoea;ende een verzoek van onverwylde finaale^afkomst. Dit Request luid woordedelyk aldus: Aan Haar Edele Groot Mogende de Heeren STAATEN van HOLLAND en WEST-FKIESLAND. zweeft U Ed. Groot Mog. met fchuldigen eer^ bied te kennen Mr. B: Foorda, dat de Suppliant in de Maand September des afgeloopen jaars 1788 , zig by een ampel Request aan U Edele Groot Mogende vervoegd heeft, en daar by vertoond de onwettigheid zyner Remotie als Profes* foi- fuhis Civilis ei? llodierni, door Heeren Curateuren en Burgemeefteren van Leyden, by Refolutie van den 1 September gedaan, met verzoek Yyyyy4 vaa Leyden.  Leyden, Request van den lloogl. Mr. E. Voorda. ï73fj NIEUWE NEDERLANDSCHE van in voorzeide zyne Post berfteld te mogen worden. Dat, na ingekomen bericht van Heeren Curateuren en Burgemeefteren, des Suppliants zaak gemaakt is Commisforiaal aan de Heeren Leden van het groot Befoigne. Dat ook door deze bereids op den 31 January dezes jaars, in dezelve zaak, is uitgebracht een Rapport en Praadvis , het welke ten zeiven dage door alle de Leden der Vergadering is overgenomen. Dat de Suppliant geduurende de Lente en den Zomer halsreikende heeft uitgezien naar het tydftip, wanneer U Ed. Groot Mog. gewichtiger bezigheden mogten toelaaten, des Suppliants zaak eindelyk af te doen, waar na hy groote reden heeft te verlangen, vermits hy zedert voorfz. Refolutie van Heeren Curateuren niet Hechts ontzet blyft, byna van alle de voorrechten en voordeden van voornoemde zyne post, maar daar en boven zig grootelyks belemmerd vind door de onzekerheid van den uitflag, die zyne pogingen by U Ed- Groot Mog. zullen hebben, waar van hem, by geruchten, dan eens meer, dan eens min gunftige voorfpellingen worden gedaan, en welke onzekerheid dit voor hem onaangenaam gevolg heeft, dat hy,die voor 24 jaaren alleen om des Univerfiteits wille zyn woonplaats binnen de Stad Leyden gevestigd heeft, zo lang zyn zaak by U Ed. Groot Mog. onafgedaan is, niet kan nog durft het zy binnen nog buiten gemelde Stad met ernst na een vast verblyf en woonplaats omzien , overmits hy niet weet, of zyn dienst aan de Univerfiteit verder begeerd zal worden, en zo (onverhooptelyk) neen, het des Suppliants convenientie niet zoude zyn in de Stad Leyden op den duur te blyven woonen, gelyk hy by zyn eerfte Request reeds gepofeerd heeft; waar op cok U Edele Groot Mog. in zo verre gunftig acht hebben gelieven te flaan, dat aan Heeren Curateuren en Burgc- mee-  JAARBOEKEN, November, 1785. 1737 meefleren des tyds hebben aangefchreeven, om op des Suppliants Request teri fpoedigften tc berichten. De Suppliant begeert niet, zo lang het hem eenigzints doenlyk is geweest zulks te vermyden, door het maaken van eindelyke fchikkingen op zyne huizelyke zaaken aan het toekomflig befluit van U Edele Groot Mogende voor uit te loopen, veel min dat te willen verydelen, door het doen tener keuze, die hem namaals zoude kunnen berouwen , of die gefchapen ftond , hem in grooter ongelegenheid en verwarringe zyner zaaken te brengen. De Suppliant zal U Edele Groot Mogende tyd en aandagt niet ophouden met een nader betoog nog van het rechtmatige zyner twyffeling, die hem, op zyn tyd, van het gebruik van het Formulier tot het afleggen van den opgelegden Eed weerhouden heeft, nog van het onrechtmatige zyner demisfie door Heeren Curateuren, hoe zeer hem tot het een en ander, zedert het indienen van zyn eerfte Request, overvloedige ftoffe aan de hand gekomen is. Doortrokken van het vertrouwen op U Ed. Groot Mog. rechtvaardigheid en wysheid , durft hy. het afdoen zyner zaak gerustelyk te laaten aankomen op het geen hy in voorfz. Request ampel heeft ter neder gefteld , te meer, daar Heeren Curateuren by hun bericht getoond hebben , niets van al het geen de Suppliant tam de Jure quam de fat'io heeft aangevoerd gehad, te kunnen oplosfen. Dan de Suppliant kan by deze gelegenheid niet voor by, met een enkel woord zyn hartgrievend leedweezen te betuigen, daar over, dat, volgens, het op 't Staats-Rapport uitgebragt advis van den Achtb. Raad der Stad Amfterdam, het welk door den druk gemeen gemaakt is, 'er een Lid van de Vergadering gevonden word, het welke by deszelfs Advis den Suppliant infimuleerd, als of hy U Ed. Groot Mog. in ftaat hield, om door ingewikkelde Yyyyyj en Leyden. Request van den f foogl. Mr. B. Voord».  1733 NIEUWE NEDERLANDSCHE L&YDl N. Reqae.u van da HóagR Mr- B. Voorda. cn dubbelzinnige uitdrukkingen de onkundige gemeente voorhedachtelyk te misleiden tot eenen Eed» ftrydig met 'sLands Vryheid en waare Regeeringsform. De Suppliant kan, Edele Groot Mog. Hee! ren ! by al wat heilig en dierbaar is betuigen , dat dergelyke fnoode en U Ed. Groot Mog. ten eenemaal onteerende vermoedens nimmer in zyne gedachten zyn opgekomen, en zo het tegendeel waar -was, ■'des neen hoe zoude dan tog de Suppliant zo dwaas, zo onzinnig hebben kunnen zyn, van of door zyn gedrag, cf door zyne wyze van voorftel, die fchandelyke vermoedens voor het Publiek en voor U Ed. Groot Mog. zelve ten toon te fpreiden, daar hy by Hoogstdezelve herftelling zoekt van het ongelyk hem door Heeren Curateuren aangedaan, tot het bereiken van welk oogmerk zulk een te kennen geven zekerlyk een flechteaanpryzing zoude zyn? Laaten des Suppliants Requesten, laat al het geen hy ter gelegenheid van zyne afzetting gezegd of geTchreeven heeft, op den fcherpften toets nogmaals gezet worden, laat zyn gedrag nogmaals op het naauwRe worden onderzogt, en hy houd zig verzekerd van ïietgeen den Achtb.Raad der voorfz. Stad Amfterdam, reeds in haarAdvisin zyn voordeel heeft aangemerkt, dat 'er namelyk geen fchaduwe van zulk een fnoode inboezeming aan hetPubliek,alshem door het voorgedagte Staatslid te laste gelegd word.zal gevonden worden. Het heeft den Suppliant in zyne drukkende omftandigheden tot-geen geringe troost verftrekt, dat den Achtb. Raad van Amfterdam, of fchoon niet onkundig, dat 'er geleerde Lieden gevonden worden, welke het bewust Formulier expliceeren ia een zin, waar voorde Suppliant meende dat het zelve vatbaar was, dog in welke zin genomen hij vreesde het gezach van U Ed. Groot Mog. te na te zullen komen , echter rond uit de meening, welke de Suppliant wilde bezweeren, als de rechte en eenige heeft gedeclareerd. En wanneer de Suppliant dit Declaratoir voegt by het Staats • Rapport van den m  JAARBOEKEN, November ,1789. 1739 31 January 17%, by het welk het den Suppliant byna kwalyk word afgenomen, dat hy ter explicatie van het Formulier van den 15 February 17^8 niet heeft durven op eigen gezach ■ asfumeeren het formulier van November 1787^0 kan de Suppliant gerust verklaaren, aangaande den zin van het Formulier tegenwoordig geen twyffeling meer te hebben, maar te meenen, dat hy voor de wcimeening en by hem altoos geëerbiedigde wille van U Edele Groot Mog. kan eri moet houden dat geene, het welke nopens den zin van het Formulier van February 1788, door het Groot Befoigne van Staat op den 31 January dezes jaars is gepraeadvifcerd, vervolgens door zulk een vermogend en geaccrediteerd Staatslid, als de Stad Amfterdam is, in 't breede betoogd en aangedrongen, en voor zo veel de Suppliant bekend is , door niemand der andere Staatsleden eenigzints tegengefproken , of in het allerminfte in twyffeling getrokken is. Al waar om de Suppliant te rade geworden is, zig andermaal en nader tot U Ed. Groot Mog. te wenden met eerbiedig aanbod en verzoek, dat U Ed. Groot Mog. gelieven voor aangenaam tc houden en te ontvangen des Suppliants Eed van getrouwigheid aan U Ed. Groot Mog. den Privativen Souverain van den Lande, mitsgaders aan het Erfftadhouderfchap, thans in het Doorlugtig Huis van Oranje gevestigd, af te. leggen op zodanige tyd en plaats als U Ed. Groot Mog. zullen gelieven te bepaalen , en zulks prsecifelyk met de woorden van het Formulier, by de Refolutie van den 15 February 1788 voorgefchreven, door hem in don zin,dien het opgem- Staats-Rapport en het Advys van de Stad Amfterdamdaar aan hechten, te bezigen, zonder byvoeging van eenige clauful of referve. Na dit aanbod gedaan te hebben, meent de Suppliant eerbiedig te mogen vertrouwen, dat U Ed. Groot Mog. geen zwaarigheidzullen maaken, om denzelven in zynen post als .Hoogleeraar Juris Ciyilis & fib* : ' '' dicr- Ley- oen. Request van den Hoogl. Mr. B. Voorda.  1740 NIEUWE NEDER LANDSCHE Leyden. diemi te herflellen, conform deszelfs anrerieur verzoek. Verzoekende de Suppüanc verder om ae reeds gedetailleerde redenen, eerbiedigen tevens ernltig, dat het U Ed. Groot Mog. behaage, van aan den Suppliant te verleenen een onverwylde finaale afkomst van zaaken. 't Welk doende enz. Amsteldam. Omtrend het overvoeren van Bedelaars en andere fchamele menfchen naar deze Stad,is het zesde artikel van de Keure van 23 January 168a vernieuwd, en daar toe op den 12 November 1789 deze Waarfchouwing gedaan: T>urgemeefteren en Regeerders der Stad AmfterXJ dam, gelasten hiermede, aan alle de Veeren andere Schippers en Voerlieden, die uit andere Provintien en andere Plaatfen van Holland herwaards Pasfagiers overbrengen , ingevolge het 6 Artikel van de Keure van den 23 January 1682, wel naauwkeurig toetezien , dat door hun lieden geene Bedelaars naar deeze Stad worden overgevoerd, en ten dien einde zich met de overbrenging van zodanige Bedelaars of andere fchamele Menfchen, welke geen vragt kunnen betaalen, niet te belasten , ten zy dezelven zyn voorzien van éen uitdrukkelyke ordre of permisfie van de Regeering der Stad of Plaatze, van waar de Schippers of Voerlieden dezelven overbrengen; en welke briefjes of permisficn door dezelve Schippers of Voerlieden direct na hunne aankomst zullen moeten worden ovcrgegeeven aan den Commisfaris van haar Veer, welke dezelven ten eerfte zal moeten bezorgen aan den Eooftprovoost van het Nieuwe Werkhuis, ten einde dat, wanneer by het  JAARBOEKEN,, November, 1789. 174.1 het inbrengen yan Bedelaarsin hetzelve Huis, bevonden wordt, dat dezelve zonder zodanige permisfie of ordre herwaards zyn overgevoerd, daar . van door hem: kennis zal kunnen worden gegeeven aan den Heer Hoofd-Officier deezèf Stad, om door zyn Wel Ed. Gefir. tegen de overtreedende Schippers of Voerlieden volgens Keure te werden geprocedeerd. . . . • Actum in Amfterdam den 12 November 1789. Ter. Ordonnantie van Hun Ed. Groot Achtb. W. HUYDECOPER. EXTRACT uti de KEURE van den 23 january 1682. Art VI. gullen meede geene Schippers, Schui^ tevoerders of Voerluiden, varende of rydende op eenige Steden of Plaatzen, het zy binnen 's Lands of van Overzee herwaards komende, vermogen eenige Bedelaars van Mannen Vrouwen of Kinderen met haar te voeren en herwaards te brengen , en in de Stad of Onderwegen, om na dezelve te mogen gaan, op te zetten, op pcene dat de gene, die bevonden zullen werden ter contrarie te hebben gedaan, zullen verbeuren voor ieder Bedelaar vyf en twintig Guldens, en daar boven gelast en gehouden worden de voorfchreeven Bedelaars wederom te brengen ter plaatze, van waar zy dezelve hebben ge voert, tot haaren kosten en lasten, en indien zy eenige Veeren bedienen, zo zullen zy zes weeken lang werden gefuspendeert van het Veer, en de Voerluiden haar Wagens gefloten worden en ondertusfehen geene beurten mogen waarneemen, en de geene die van buiten herwaards komen , zullen boven de gemelde pcene vaa Am- stixdam. Waar- Schouwing telen overvoer van Hede'aars.  Am' •61 "eldam. ÏFaarfcnpür'yidg tjs ' gen over 'Voer ven. Bedelaars. 1742 ■ NIEUWE NÊDSRLANDSCHE van vyf en twintig guldens, de Bedelaars by haar overgebragt, moeten onderhouden tot taxatie en discretie Van welgemelde myne Heeren van den Gercgte, zo lange tot dat zy dezelve weder zullen hebben 'weggevoert, daar vooren haare Perfoonen, Schepen , Wagens en Karren zullen wezen .arrestaocl en executabel. Werdende de Gommis.farisfen en Overluiden van de refpeclive Veeren mits deezen tot de bekeuringe gelast en gcauctorifeert. £ '■ "'1 Aan'Adriaan de. Booys is, omtrend een door hem uitgevonden Metzelfpecie,door de Burgemeefteren en Regeerders dezer Stad den 6 November 1789 een Oélrooy verleend, Waar omtr-nd den volgende 13 dezer maand deze Publicatie is gedaan; A Izo aaij Burgemeefteren en Regeerders der Stad , •*■ Amfterdam, door Adriaan de' Booys, Burger en li 'gezeten dezer Stad, is te kennen, gegeeven, dat de.tegenwoordige Cement, van Duiffteen genrialen wordende, allernoodzaaklykst, en voor als nc. , onontbeerlyk is, om daar mede beftendig en duurzaam .Metzeiwerk te kunnen' maaken. Dat wyders de' voorraad van Duiffteen, die alleen in eenige weinige Streeken'van Duitschland, en nergens anders, .ge vondon wordt, van tyd tot tyd verminderd,'en. binnen eenige Jaaren uitgeput zal zyn.' Vor-' ts, 'dat de pryTderzelve van tyd tot tyd toegenomen is,, welke vermeerdering wel byzonder plaats gehad heeft, zedert de zwaare belasting, voor eenige Jaaren buiten 'sLands op den uitvoer gefteld; 'terwyl een direct verbod van uitvoer, door .Oorlog als : anderzints , eene geheele ftremming van „invoer te weeg zoude kunnen brengen. Dat hy Adriaan de Booys, hier omme van tyd tot  JAARBOEKEN, November, 1789. 1743 tot tyd zyne gedachten hadt laaten gaan, op het uitvinden van een andere Specie, van gelyke of betere hoedanigheid en qualiteit, als de Duiffteen voormeld, om, in plaats van dezelve tot Met zei Specie gebruikt te worden, met dat gevolg, dat hy ' met veel moeite en kosten eindelyk daarin geflaagd is, en in ftaat meent te zyn, immers zo lange ce zwaare Belasting buiten 'sLands, op de uitvoer van Duiffteen gefteld, niet' zal zyn of worden op1/ heven, tot minder pryzen te leveren, de door hem uitgevonden en ontdekte Metzei-Specie, die in ginoegzaamen voorraad voor handen is, en even gt ed, zo niet beter, aan het oogmerk voldoende, als Je tegenwoordig gebruikt wordende Cement, bevonden zal worden; met offerte, om het geheim te 'openbaaien, byaldien hem, gelyk billyk is, eenOc"trooi voor zekeren bepaalden tyd gegeven wierde, om voor zich, zyne Erven,of Rechtverkrygenden, met.uitfluiting van alle anderen, binnen deze. Stad en Jurisdictie van dien, de door hem uitgevondene en ontdekte Specie, tot het maaken van èen nieuwe Metzel-Specie te mogen vervaardigen, fabriceeren, maaien, debiteeren en' verkoopen , of doen vervaardigen, maaien, debiteeren en verkoopen: Zo is 't, dat Hun Ed. Groot Achtb. ter bede van dezelven Adriaan de Booys, en om voor te komen, dat andere Lieden hem niet zullen kunnen berooven van de vruchten van zyne vlyt, kosten en uitvinding, ('t geen zeer onredelyk zyn zou} aan denzelven geoctroyeerd en vergund hebben, zo als Hun .Ed. Groot Achtb. hem vergunnen en octroyeeren by dezen, om voor zich, zyne Erven of Rechtverkrygenden, gedurende den tyd van 20 Jaren , binnen deze Stad en Jurisdictie van dien, met uitflaiting. van alle anderen, de door Hem uitgevondene en ontdekte Metzel-Specie te mogen maaken, fabriceeren, maaien, verkoopen en debiteeren, of doen maaken, fabriceeren, maaien, verkoopen en debiteeren, zo als hem Adriaan de Booys, zyne Er* Am- ■-1 'eldam. Octrony i'ah de Booys i' -.ens M zclSpesic.  Am- steldam. O&rooy aan de Booys wegens MetzelSpecie. < \ 1 i 1 i -744 NIEUWE NEDERLANDSCHB Erven of Rechtverkrygenden goeddunken zal; verbiedende over zulks elk en een iegelyk, buiten den Suppliant, zyne Erven of Rechtverkrygenden, geduurende den voorfchreven tyd, binnen deze Stad en de Jurisdictie van dien, het vervaardigen, maaken, fabriceeren, maaien, debiteeren, verkoopen, of de elders nagemaakte Metzel-Specie van hem Adi 'laan de Booys, binnen deze Stad en Jurisdictie van dien intevoeren, ofte dit alles te doen doen, op verbeurte van de alzo nagemaakte Metzei Specie, cn daar en boven eene boete van vier duizend Guldens , telkens by de Onderwinders van dien te verbeuren ; één derde ten behoeve van den Heere Hoofd - Officier, één derde ten behoeve van den Suppliant, zyne Erven of Rechtverkrygenden, en één derde ten behoeve van het Aalmoefeniers Weeshuis. Lastcnde over zulks Hun Ed. Groot Achtbaaren, elk en een iegelyk zich hier naar Riptelyk te gedraagen. Gepubliceerd , na voorgaande Klokkengeflag , den 13 November 1780. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Groot Achtb. voorn. H. N. HASSELAER. Op Maandag den 16 dezer Maand heeft ie Hoogleeraar Jacob van Nuys Klinken • urgemééfter en en Regeerders der Stad Amfterdam, adverteercn hiér mede alle de Bakkers binnen deze Stad, dat Hun Edele Groot Achtbaare, in het laatfte van de maand Juny van dit loopende jaar 1789 goedgevonden hebben, de Regenten van de Huiszittenhuïzen aan de Uude en Nieuwe' Zyde te qaatiftceeren tot het doen uitreiken van Lootjes, voor de min vermogende Ingezetenen ter vetkryging van Brood tegen 13 ftuivers de 12 tS,; de mindergedeeltens naar advenant. Dat Hun Edele Groot Achtbaare wyders goedgevonden hebben , dat de ïfakkers voor genoemde Lootjes niet zullen mogen Zzzzz vei- Am- DAM.'  Am- stf.lbam. Waarfchoirw.nopens de Loot jes voor brood. r746" NIEUWE NEDERLANDSCHE verkoopen of leveren eenig ander foort van Brood, dan alleen Roggenbrood, voor contant geld, zo dat by een Brood van 3 fö aan geld betaald moet worden 3 ftuivers en 2 duiten nevens een Lootje van 4 duiten, by een Brood van 6 f$ 6\ ftuiver en een Lootje van 1 ftuiver; by een Brood van 12 ;: 13 ftuivers en een Lootje van 2 ftuivers. En zullen de Lootjes in prys vermeerderen, of verminderen , naar rato de Zetting boven de 13 ftuivers gefteld wordt. En worden de Bakkers wel ernftig gewaarfchouwd, de voornoemde Lootjes op geene andere wyze in betaaling te neemen, waar door de intentie en de göedgunftigheid, om de minvermogende Gemeente te gemoet te komen, geheel den bodem wordt ingeflagen. En wanneer blyken mogt, dat de Bakkers deze uitdrukkelyke Ordre mogten overtreden, zullen hunne huizen, als dan, voor den tyd van zes weeken, geftooten worden. Acftum Amfterdam 19 November 1789. Ter Ordonnantie van Hun Edele Groot Achtb. voornoemd. H. N. H A S S E L A E R. Van wege de Heeren Beftierderen van den Levantfchen Handel en Zeevaart in de Middelandfche Zee is het navolgende bekend, gemaakt: Directeuren van den Levantfchen Handelen Navigatie in de Middelandfche Zee, tyding bekomen hebbende, dat ter gelegendheid, dat zom-: mige Schepen uit de Oostzee en het Noorden zonder Gezondheids-Brieven te Barcelona zyn aangekomen, den Magiftraat dier plaatze, haar Refolutie  JAARBOEKEN, November, 1789. 1747 tie in dato 3! October 1785, (waarby alle Sch*pen uit de Oostzee en bet Noorden, dewelke met geene Gezondheids - Brieven voorzien zyn, aan een ftrenge Quarantaine worden onderworpen,) heeft gerenoveerd ; zo geeven dezelve Directeuren daar van kennis aan de Commercie om tot derzelver gouverno te ftrekken. Ook is nog aan allen en een iegelyk, de Zuiderzee bevaarende, bekend gemaakt, dat, geduurende den wintertyd, de drie Witte Tonnen aan de Westzyde van het Vaarwater, over de Gammels "naar de Stad Medemblik, nu en voortaan jaarlyks, in de maand November, zullen opgenomen, en in de maand Maart weder op hunne Merken gelegd worden; geduurende welken tyd men bakens in derzelver plaats zal ftellen, mee twee bollen of korven, om die van de gewoone bakens, aan de Oostzyde van gemeld vaarwater llaande, te onderfcheiden. Van wege den Heere Lamair, Conful van den Staat langs de Kust van Grenada is dit berigt medegedeeld: T\en Heer Jan Stephanus Lamair, Conful van Hun Boog Mogenden de Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden en Commisfaris van de Edel Mog. Collegies ter Admiraliteiten langs de Kust van Grenada, refideerende te Mailaga, ondervonden hebbende , dat by Koopvaardyfchepen van Holland, naar Mallaga gedeftineerd, eommige ongepermitteerde Goederen geladen werden, niet tegen ftaande deszelfs publieke advertentie by de Couranten van den 13 April 1787, vind geZzzzz s nood- Am- 5tel-* dam.  ïytf NIEUWE NEDEKLANDSCHE" Amstel- dam» noodzaakt, tot voorkoming van alle fchade en ongeluk der Bodems, waar by diergelyke Goederen' mogten geladen zyn, Op nieuw te adverteeren aan alle refpective Heeren Reders', Cargadoors of Afladers , zich zorgvuldig te wagten geene ongeoorloofde of andere contrabande Goederen te laden; radende de Schippers van zelve niet over te nemen, noch' voor hunne eige Negotie mede te brengen, terwyl daar tegens handelende, alle fchade en prsjudities voor deszelfs rekening zal loopen: gemelden Heer Conful adverteerd dit ten tweedemaal openlyk, op dat ieder een hier wel van onderrigt, en de Schippers tot Mallaga komende, geene ignorantie zouden' kunnen fuftineeren of pretendeeren. 't Was op den 3 dezer maand November, dat den Hoogleeraar in de Ontleed en Heelkunde alhier, Jndreas Bonn, de werkzaamheden van het Teken - Departement in de Maatfchappy der Verdienden , onder de Zinfpreuk : Felix Meritis: opende, mer eene redevoering: Over de voordeelige *za-menwooning der Tekenkunst , met andere Kunften en Wetenfchappen. Tot het bywoonen dezer redevoering, die in de Gehoorzaal wierd gehouden, waren, behalven de Leden der Maatfchappy en van het Departement , ook genodigd de Stads Regeeririg , de Stads- en andere Profesforen. De Vergadering was dus talryk en aanzienlyk. Na het eindigen der Verhandeling, wierden de toehoorders geleid naar het tekenvertrek, dat onlangs was voltooid en in orde gebragt , en by deze gelegenheid geheel verligt. Of  JAARBOEKEN, November, i7S0. 1749 Op den 9 daar aan volgenden, wierd, voor de eerde reize, naar het ongekleed levend model geteekend, door meest alle de werkende Leden van het Teken • Departement, beftaande uit ongeveer 30 perfoonen; en worden deze werkzaamheden weeklyks, des Maandags en Dingsdags, vervolgd, van 5 tot 9 uuren. De Lamp ter verligtinge van het model, is vaneen gantsch byzonder jmaakzel, en vervaardigd naar het ontwerp en onder het opzigt van den ervaren Natuuren Wiskundigen Heer AEnea. Honorair Lid der Maatfchappy. In het kort beftek van een blikken kast, ter hoogte van 235 duim, 19 duim breed en 16 duim lang, die aan een evenwigt hangt, en naarvereisch in verïchillende rig»tingen kan worden verplaatst, bevat deze Lamp 20 brandende pitten, in Engelfche Lugtglaasjes, volgens de vinding van Argand. Het ligt is van zulk eene kragtige en zuivere werking, dat het alle tot nog toe bekende kunstligten op in- en uitlandfche teken- Academiën^ verre overen verwondering de algemeene goedkeuring weggedragen. Het zelve bezit daarenboven het voordeel van weinig of geen walm of dampte veroorzaaken, niet tegenftaande'er geene trechters boven geplaatst zyn. De tekenkamer is ook ingerigt om by dag door de tekenaars te worden gebruikt, ontvangende een vallend ligt, uit een groote en hooge kaplantaarn , die 's avonds met luiken wordt toegellooten. Z/zzzz 3 De Amsterdam.  175Q NIEUWE NEDERLANDSCHE Amstel dj» De zelfde Hoogleeraar Bonn heeft den 20 November = 789 het -Departement der Natuurkunde van dezelfde Maatfchappy met eene redevoering: Over het voortrejfehk nut eener beoefening der proefonjervindelyke Natuurkunde ingewyd, by welke gelegenheid dezelfde plegtigheden plaats hadden, welken wy omtrend de andere inwydingen te voren op zynen tyd verhaald hebben. Hoorn. In onze voorgaande ftukjes hebben wy van de zaak van den Heere Mr. B. Blok verflag gedaan, en de noodige ftukken medegedeeld Hier toe behoort ook een Brief van den Aarts-Bisfchop van Bourdeaux , Zegelbewaarder van Frankryk, aan Heeren Baifluw en Scheepenen der hooge Heerlykheid Watten, gedagteekend den 4 van deze maand November, en aldus ingerigt: MYNE HEEREN! ÏAe Heer Ambasfadeur van Holland doet uit 1-/ naam van de Magiltraaten der Provincie WestFriesland zyn beklag wegens eene dagvaarding , door U aan dezelve gedaan, ter requifitie van den Heer Bernardus Blok, voor dezen hun Kasfier, en aan wien zy hun vertrouwen onttrokken hebben. Uw gedrag is zo onregelmaatig, als 't zyn kan: de eenvoudigfte grondregels der algemeene rechten bepaalen, dat die geenen, tegen welke men eisch do^n moet, voor den Rechter hunner woonplaats moeten geroepen worden. De  JAARBOEKEN, November, 1789. 1751 De grondftellingen van het recht der Volken laaten niet toe eenen buitenlandfchen Souverein voor een Fransen Gerechts-Hof te trekken, en het kon U niet onbekend zyn, dat Uwe waardigheid U geenerlei gezag over de Magiftraaten der Provincie West-Friesland kon geeven. De Koning heeft my gelast, U hierover Hoogstdeszelfs misnoegen te kennen te geeven, en U te verbieden, Uwe dagvaarding eenigzins verder voort te zetten. Ik maak ftaat, dat gy U in dezen naar den wille Zyner Majefteit zult gedraagen. Ik ben, Myne Heeren! Uw genege en dienstwillige, (JVas geteekend) De AARTS-BISSCHOP van BOURDEAUX. Parys, den 4 November 1789. Hier op fchreef den Heer Mr. B. Blok aan voorgemelde Aarts - Bisfchop van Bourdeaux, Zegelbewaarder van Frankryk, op dén dezer maand, den navolgenden Brief: MYN HEER! De Ondergeteekende, Bernardus Blok , woonende te Watten, by St. Omer, fmeekt Uwe Grootheid zeer ootmoediglyk, het oog te willen Jaaten gaan, over de volgende bedenkingen, die hy de eere heeft haar aan te bieden. In het Jaar 1785 hebben de Magiftraaten en Gedeputeerdens der zeven Steden van WestFriesland en Noord-Holland, hunne refidentie te Zzzzz 4 Hoorn Hoorn. Verbod van wege den Koning aan Scheepenen te Watten.  iW NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn. Brief yan Mr. B,. Blok, aa n den /la.rts- Bikfchop yan Bour- deaux. Hoorn hebbende, aan den Ondergeteekenden dfi qualiteit yan Hun Minister en Secretaris van Gecommitteerde Raaden der Staaten yan Holland en West ■ Friesland opgedragen, en de gemelde Gecommitteerde Raaden hebben hem tefi'ens tot Commies der Financien van West-Friesland en Noord-Holland aangefteld, hem op't zelve oogenblik eene taamelyk aanmerkelyke fomme in handen (tellende, en hem ter bewaaring, maar niet ter bef lering, aanvei trouwende. Dit eenvoudig doch waar verhaal , Myn Heer! is meer dan voldoende, om te bewyzen; dat de Ondergeteekende nooit Kasfèer is geweest yan-de Magiftraaten der Provincie Wesi~-Friesland, welke hem hun vertrouwen hebben onttrokken, zo als de Heer Ambasfadeur van Holland de onbedagtzaamheid gehad heeft, aan Uwe Grootheid te verklaaren. Na de beruchte Omwenteling, binnen de Republiek in 1787 voorgevallen, hebben de voorfz. Magiftraaten, Gedeputeerdens der Steden en Gecommitteerde Rjiaden, den 14 en 29 December des zelfden Jaars aan 'den Ondergeteekenden zyn ontflag van zyne Ampten gegeeven , zonder aan de in zynen brief'van den 6 derzelver maand geëischtevoorwaarden te voldoen ; voorwaarden, welke tot grondflagder Refolutie, door hun, 'uit hoofde van denzelven brief den 14 der voorfz. maand genomen, behoorden te verftrekken. Niet lang naar zyn ontflag ontving'de Ondergeteekende eenen brief van Gecommitteerde Raaden, hem gelastende, om yan de hem ter bewaring aanvertrouwde penningen rekening te doen; en waar aan de Ondergeteekende , onder protestatie tegen de onwettigheid zyner dimisfie, zich }ieeft gedraagcu, hatende den 7'February 1788 het grootst gedeelte der hem aanvertrouwde penningen door den l ieer /Saillant weder bezorgen, met die verklaaring, dat hy gereed was het overfchót der  JAARBOEKEN, November, 1789. 1753 der gemelde, nog tri zyne handen zynde, pen-] pingen pok weder te geeven, zodra die Heeren voldaan hadden aan de wettige eisfehen, door hem j aangaande zyne fchaadlooshouding cn 't hem ver-1 fchuldigde i'aarlvkfcbe penlioen gedaan. Het welk, ] zonneklaar'blykt uit eenen brief, dien deze Ge-, committeerde Raaden hem hebben laaten fchryven door hunnen Commies Fan tier Farm, 'ge--, dagteckent den 9 February 1788 en vervat in de-ze woorden: MYN HEER! ,, Heeren Gecommitteerde Raaden hebben my ,, gelast U kennis te geeven, dat de lieer cn „ \\\v. f. J. Faillant, volgens quitantie daarvan door den Secretaris Fan Si raaien gegeeven, Hun „ op den 7 February in handen heeft aielteld „ eene 'fomme van j 25,363 guldens 12 ftuivers ;, 10 penningen, dewelke zedert den 15 Novem„ ber 1785 onder uwe bewaaring is geweest." ': „ Dat' gemelde Heer Faillant teffens u 1 t „ HWENNAAM HEEFT VElllLi ART, DAT „ gy bereid EN GPREED WAART, ook HET OVERSCHOT VAN dit GELD WE- ,, der te geeven, maar dat gy, aan uwe „ regtmaaiige eisfehen van fchaadlonsflelling en „ van eenmaatigpenfioennog niet voldaan zynde, „ had goedgevonden, dat overfchol onder u in be„ flag 'te doen neemen. Dat gy intusfehen, om „ alle onaangenaamheden voor te komen, had ge„ oordeeld, riog-tien laatften flap te moeien doen, „ met aan de Magiftraaten het aan den Heer Kloek toegezonden Reqïïést te prafenteeren, met hei „ oogmerk dal, zodra daaromtrent op eene regt„ vaardige en allezintsredclykev/yze was voldaan, ,. dat restant aan Hun Mogende zoude „ in handen gesteld worden, en da, Zzzzz 5 „ gi loORN» y-ief an Bou'r- hattXi  i?j8 NIEUWE NEDERLANDSCHE Hoorn Brief v.ai'Mr B.Biok dan, 'dc; Aarts- Bis/choj van Bour- i 1 i < . Maar niet lang daarna, Myn Heer! was de Ondergeteekende nog veel meer verwonderd, en zelfs ten uitterften aangedaan, over de bekend. making, die hem gedaan wierd van een briefden i lL\ dezer maand van Uw Grootheid geiciireeven ! aan de Rechters van Watten, en verbiedende die Rechters, de bovengemelde dagvaarding in geenerlei wyze te vervolgen. De inhoud van dezen brief toont klaar genoeg, dat men Uwe Grootheid op eene vreemde wyze misleid heeft: want de zaak in quasstie heeft nooit de Magiftraaten der Provincie West-Friesland aangegaan als Souverein dier Provincie. Die, Heeren hebben aldaar geen recht van daaulyke en ' volftrekte Souvereiniteit, dan alleen met betrek-, king op het munt-wezen. ..De tegenpartyders van den Ondergeteekenden' zyn dus eigen tlyk de Magiftraaten en Gedeputeerdens der zeven Sleden van West'-Friesland en Noord Holland; doch, wanneer ze met de Gedeputeerden der elf Steden van Zuid-Holland by-. een vergaderd zyn , dan maaken zy met deze de Vergadering der Staaten van Holland en West-Friesland uit; een Vergadering, waarin alleenlyk de S mvereiniteit der twee Kantons gehuisvest is. Hieruit volgt, dat de Magiftraaten en Gedepu. reerdens der voorfz. zeven Steden niet kunnen, b.efchouwd worden als een iuiuniandsch , Souverein f, maar enkeiyk als privaat-perzoonen , ten opzigte van den Ondergeteekenden: dus zyn die Heeren wel en wettigivk by arreste gedagvaard geworden voor Rechteren van Watten, uit kra°t i'an 't Befluit des Parlements van Vlaanderen0: vant aangaande de Rechters is dit eene der eerte regelen des burgerlyken Rechts, dat, waar >yzondere Statuten zwygen, de jurisdictie, gejunieer d word by arreste. , Van de andere zyde zyn Gecommitteerde Raaien van Noord-Holland de party van den Onder-' ge-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1759 geteemenden; dewelke maar een bewindhebbend Collegie ten opzigte der Domeinen cn Financien enz. uitmaaken, en welke by, gevolg, zo min . als de voorgaande, zich den tytel van buiten- • f laiuisrh Souver én kunnen aanmaatigen. • Betreffende den tytel van Kis lier, dien de par- , ty aan den Ondergeteekenden heeft, gegeeven , . en aangaande de w'yze zyner dimisfie , verzoekt. de Ondergetekende ,zee.i- :ootmoedigiyk , Myn X Heer! U te willen herinneren aan het geen hy . ia den beginne «iezer Memorie en in de vcrklaa- 1 | ring van den doop dezer geheele zaak heeft voorge (leid. , De omftandigheid, waarin dc Ondergeteekende zichi te Brusfel.,bevond , heeft hem. de hoop ontnomen, zj-ch tegen het gedrag, dat het Gouvernement vaü Braband ten aanzien van hem gehouden heeft, met goed gevolg aan te kanten; doch hier , zedert meer dan veertien maanden die veiligheid -genietende, welke, het den Koning behaagd heeft .hem zowel, als zyne ongelukkige lotgenooten, toe' te liaan , houd ,hy zicu gerechtigd, ja zelfs .verpligt, hem by U, Myn Heer! te vervoegen, U fmeekenue, hem toe te laaten, U zyne rechtmaatige bekommering te betuigen o.ver de droevige gevolgen.-welke de brief" van / '-\e Grootheid kon te wege brengen , niet alleen, aarigaandfe de blyken, van gcenegenheid. en aanmoediging, die'de -Koning goedgevonden heeft aan den Ondergeteekenden by, zyne koms;t in Frankryk toe te ftaan., maar ook betreffende het aandeel, dat hy mag hebben.aan dc''j:.oud,rc bcp\Mming, welke, (mt hoofde van een brief den 15 Maart 1785 a*n den. Heer Graave De Vergennes en aan den fleer Markgraave De Veirac gefchreeven,) het Zyne Majefteit behaagd heeft aam de Hollandfche Patriotten, in aiie gevallen hoegenadmd, toe,te zeggen. .; I Xilioe fmertelyk. zoude het voor den Onderge- tee- HOORN. Brief 'an Mr» 3. Blok, idh den iarts- jisfehop tan 'iour- ieauXé  ïjtó Nieuwe nèdeRlandsc'h'è Hoorn. Brief vdn 'Mr B. Btok. AartsBi sf bh op yan Bourd&aüx. teekenden weezen, hem de middelen van rech^ ten te zien ontzeggen, ten voofdeele dier geenen^ welke in de Republiek de wreedlte vyamien vari de patriöttifche party zyn geweest, en by gevolg de gezvvoore vyanden van Frankryk! Doch overtuigd, dat dereden zyner rechtvaardige klagten cn bezorgdheden, die hem tegenwoordig ontrusten , geenen anderen öoïlprong heeft, dan alleenlyk de valfche aanklagten, waart medeme'u Uwe Grootheid misleid heeft; overtuigd dat die ha'atelyke betigtingen voortiaamelyk aan dé hand gegeeven zyn door eenen zekeren Hendrik yan Str aaien, Jz. , een man, genoeg bekend aan beide de partyen, die Holland oneenig maaken Jj eh vvelke alieen het geluk gehad heeft de ho'j norabele posten des Ondergeteekendens te beklee. den , zedert dat dé laatfte zyne wyk naar Frank* ryk genomen heeft, en dezelve buiten twyffel niet langer zal waarncemen , dan tot dat dé patriótt» fehe party fri Holland weder zal herfteld zyn; met één woord, van dit alles overreed, neemt dé Ondergeteekende de vryheid, zich' met vrymoe* dighêid tot Uwe Grootheid té keeren, niet om in dit geval èenigé gunstbewyzing of befcherming te verzoeken f maar alleenlyk om het recht dat hem toekomt te eistenen : hem alle zyne rechten voorbehoudende 4 ten einde eene vergoeding te verkrygen, overeenkomltig met de grove mishandeling hem door zyne party aangedaan, met hem in den brief van haar aan ReChteren van Watten valfchelyk te befchuldigen, yan een verkeerd cn jlrafwaardig gedrag gehouden te hebben^ Dé Ondergeteekende durft zich vleyen . Myn Heer ! dat Uw Grootheid uit deze Memorie zal zien,hoe hy,wel verre vah een verkeerd en llrafwaardig gedrag gehouden te hebben, in tegendeel altyd getragt heeft, den weg te bewandelen, dien zyn deugdelyk recht en de rechtvaardigheid hem baanden; en dat het zyne tegenpartyders zyn, welke ge-  JAARBOEKEN, November, 1789. j76i gevreesd hebben, dat een onzydig Gerechtshof hunne hatelyke onrechtvaardigheden , waar aan den Ondergeteekenden altyd is blootgefteld geweest;, mogt ontdekken; en om die redenenis het, dat zy gezogt hebben door politieke middelen te beletten , dat de zon der gerechtigheid door de wolk heen breeke,die zo langen tydhunne onrechtvaardige oogmerken en wraakbaare handelwyze bedekt heeft. Redenen waarom; Myn Heer! de Ondergeteekende U ootmoediglyk verzoekt , het Gerecht van Watten zo fpoedig als mogelyk te magtigen hem ingevolge de wettigheid zj ner zaak en zyner eisfehen het verfchuldigde recht te doen, en vooral, aangezien de tweede termyn der dagvaarding, aan zyne party gedaan, op den aanftaanden 7 December valt.. 't Welk doende, Myn Heer! zal de Ondergeteekende niet nalaaten den Hemel voor Uwer Grootheids heil en welvaart te bidden. BERNARDUS BLOK. Watten, den 24 November 1789. ZEELAND. Middelburg. In deze tegenwoordige fchaarsheid vanGraa nen,is tot voorkoming van verdere fchaarsheid, in deze Provinci ■, eene Waarfchouwing door de Heeren Ütaaren van Zeeland uitgevaardigd, itrekkende daar toe, om door Aaaaaa ie- Hoorn Brief van Mr. B. Blok, aan den Aai is- Bisfchop yan liour- deaux.  1762 NIEUWE NEDERLANDSCHE Middelburg. iederen Landman, welke tarwe op zyn Land zaait, tot gebruik en verteering van Zeelands Ingezeetenen te doen afleveren, 5 zakken tarwe van ieder gemet, tegen 28 Schellingen de zak, op itraffe dat, zo hy hier aan niet komete voldoen,maar een gedeelte van die bepaalde hoeveelheid , anders dan tot verteering verkoope, hy van elke dusdanig verkogte zak , 2 pond Vlaams boete zal moeten betaalen, enz. Men oordeelt, dat het beloop van zodanige levering van 5 zakken per Gemet, de Inwoonders van Zeeland, die groot en klein op honderd duizend worden begroot, zal kunnen voeden. Immers men reekent, dat in Zeeland van de 100 Gemeten fchotbaar land, 20 zyn bezaaid met tarwe, en dat, nadien Zeeland omtrend 200 duizendGemeten fchotbaar land bevat, derhalven 40 duizend Gemeten met tarwe bezaaid zyn, en dus 5 zakken van ieder Gemet, dat is 200 duizend zakken, a 28 Sc.hell. door de Landlieden moeten geleverd worden. Daar en boven een Gemet levert van xo tot 18 zak op. Dus kan men met grond onderftellen , dat dit Jaar ten minften 12 zakken van ieder Gemet zyn gekomen; gevolglyk zal de Landman ten minften7 zakken tot verzending kunnen verkoopen en dus nog 280 duizend zakken kunnen uitgevoerd worden. Bovengemelde Waarfchouwing van de Staten luidt aldus: Be  . JAARBOEKEN, November, ^ T)e Staaten van Zeeland, allen den genen , die dezen zullen Bierl of hooren lezen, fal ut -doen te weten:, alzo Wy, by Ons Placaat van den «o October laatstleden, tot voorkoming van fchaarsbeid en duurte der Graanen, gereferveerd hebben om, na het inkomen der opgaaven van de bezaaide Gemeten Tarwe binnen deze Provincie, de verdee-' lmg der benodigdheid tusfchen de Steden en Res-' forten nader te reguleeren; en Wy geoordeeld heb-7ben, dat hier aan niet beter kan worden voldaan, / ■ dan a Je de aan Ons overgebragte opgaaven ter hand te ftellen aan de Magiftraaten der ftemmende Stei den; dezelve te verzoeken, onderling den voorraad i te willen yergelyken by de benodigdheid, zo in de , Steden zelve, als in haare onderfcheidene Resfori ten en, ingevolge van tiien, het zy voorraad ontI breekende, ofte veel hebbende, de tot uitvoering t vereischt wordende aanfchryvingen, zo onderling i als aan de Smalfteden en Gerechten len placten I Lande te doen: Zo is 't, dat Wy, tot dien einde, en ter bereiding van Ons goed oogmerk, de Magiftraaten der ftemmende Steden binnen deze Provincie, qualifixeeren, om ieder in den haaren, en onderlid op te maaken den voorraad van Tarwe, gereekend telgen vyf zakken per Gemet; zo veel 'er nodig is voor Confumtie ten platten Lande, te laaten ter dispofïitie van de Opgezetenen , en van het overige te disponeeren ten behoeve der Ingezeetenen in de refpeclive Steden: dat, om hier in de vereischte orde te obferveeren, de Gerechten ten platten Lande in het Eiland van Walcheren; van den Middelburgfchen Polder en van het Eiland van NoordbcvelancL door één van de Regeeringen der Walcherfche Stelen, zullen worden aangefchreeven zore te draagen, dat den voorraad van Tarwe, die ieder Landnan verfchuldigd is, op eene nadere requifitie van :én der gemelde Regeeringen, worde geleverd : dat tulks insgeiyks zal gefchieden door de Regeering der Aaaaaa 2 Stad Mitf. DELBURG. T/roorzieling telen ihaarsteia van tranen» 1  Middelburg. Voorziening tegen fchaarsheidvanGranen. 1764 NIEUWE NEDERLANDSCHE Stad Zierikzee, aan de Gerechten in de Eilanden van Schouwen en Duiveland, zo verre betreft de voorfchreeve Stad Zierikzee en de gemelde Eilanden: wyders door de Regeering der Stad Goes, aan de Gerechten in den Ëilande van Zuidbeveland, Wolphaartsdyk, Oostbeveland en den Polder van oud en nieuw St. Joosland, voor zo veel dezelve Stad, Eilanden en Polder aangaat; en door de Regeering der Stad Tholen, aan de Gerechten in het Eiland van Tholen, van nieuw Vosfemaar en Philipsland , ten opzigte van die Stad en Eiland : wordendede Magiftraaten van Arnemuiden, Brouwershaven, Cortgene en St. Maartensdyk gelast, ieder, voor zo veel derzelver resfort aangaat , te zorgen, dat de gerequireerd wordende aflevering van Tarwe , behoorlyk gefchiede ter zyner tyd. En hebben Wy al verder goedgevonden, dat aan de Magiftraaten van de genoemde Smalfteden en de refpective Gerechten ten platten Lande, zo rasmen gelyk, door de Regeeringen van de ftemmende Steden, hier toe, als boven gequalificeerd, zal worden kennis gegeeven, naar welke Stad of Eiland de aflevering zal moeten gefchieden, het geen , voor zo verre'doenlyk, na het meefte gemak der Landlieden zal worden gefchikt: welke Magiftraaten der Smalfteden en Gerechten , mede nu voor alsdan worden gelast, om aan de requifitie van de Regeering van een ftemmende Stad of Steden, ter verzorging van de quantiteit van Graanen, die zy volgens de gemaakte bereekening verpligt zyn te leveren , te moeten voldoen. Wy vertrouwen, dat een ie er, die het aangaat, deze'Onze nadere fchikkingen zal bevorderlyk zyn; en vermaanen te gelyk die weinige Landlieden in deze Provincie, die nog ir gebreke zyn gebleven de opgaave hunner met Tarwe bezaaide Gemeeten, aan hun Gerecht te doen, dit niet langer te vertragen , en , zo onverhoopi dezelve hier aan in gebreke bleeven , gelasten et beveelen Wy dat Gerecht, waar onder woonagtij zyn.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1765 zyn, om dezelve Landlieden te quorifeeren tegen vyf zakken per Gemet, zo veel ten minden die quantiteit nog voor handen hebben, na dat uit de Quobieren der Tiende - Verhuuringen , de quantiteit der Gemeten zal zyn opgenomen, hoe veel ieder hunner verfchuldigd is ; hun van die gedaane quotifatie op een wettige wyze kennis te geeven, en, ingevalle, onverhoopt weigerig mogten blyven aan hunne verpligting te voldoen, ge'asten Wy Schout en Scheepenen van dat Gerecht, de zodanige te calangeeren in een boete van . 2 Vlaams voor ieder zak, die dezelve conform Ons Placaat, verfchuldigd zyn , de eene helft ten profvte van Schout en Scheepenen, en de wederhelft ten profyte van den Armen der Parochiën , waar onder woonagtig zyn. En op dat niemand eenige onwetenheid zoude voorwenden , zal deze alomme worden gepubliceerd en geaffigeert, ter plaatze daar zulks gewoon is te gefchieden. Aldus gedaan en gearrefteerd ter Vergadering der Heeren Staaten van Zeeland. In 't Hof aldaar, te Middelburg, den 26November j789. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van de Hooggemelde Heeren Staaten. (JVas geteekend) W. A. de B E V E R E N. Vlissingen. Door den Raad en Secretaris dezer Stad Vlisfingen Mr. P. G. Schorer, is ter VerAaaaaa 3 ga« Middelburg. Voorziening teie>i ''dwarsheid van arauen.  1765 NJEUWE NEDERLANDSCHE Vlis- êINGEN gaderinge van de Regeering alhier een voordel gedaan, nopens het veranderen van zekere Refolutie , by de Regeering op den brief van de fleeren Mr. L. C. van Sonsbeeck, Mr, N. C Lambrechtfen, Mr. C. Ferfluys, Mr. F. A. van Rojcvell Cateau en J. IV. Bouwens , (welke Heeren door den Stadhouder van hunne regeeringspasten ontllagen waren , en teruggave van hunne ftedelyke Amt- of Recognitie Gelden verzogten,) op den 4 Juny i?8R genomen. Tot regt verftand van dit voordel van den Heer Mr. i°. G. Scborer, behoort voor eerst eenen Brief van de ontllagen Regenten dezer tad Vlisfingen aan de Regeering alhier , waar by zy hunne Amtgelden terug vorderen. 1 'ie brief was gefchreven den 9 iViei 1788, en luidt aldus: ÉDELE ACHTBAARE HEEREN! T/ermits het Zyne Doorluchtige Hoogheid den * Heere Prinfe Erfftadhouder, als by Refolucje der Edele Mog. Heeren Staaten van Zeeland in dato den 2 October 1787 gequalificeerd, om tusfchen tyds zodanige verandering in de Collegien van Politie en Juftitie binnen de Steden en Plaatfen dezer Provincie te maaken , als in de tegenwoordige tydsomHandigheden volftrekt onvermydelyk zou zyn, behoudens in alle andere gevallen, de Privilegiën derzelve Steden en Plaatzen; by Publicatie van den 3 April laatstleden heeft behaagd, zodanige Regenten, Raaden en Minifters dezer Stad , die niet vermeld (taan in de daar by geïnfereerde Lyst, te ontdaan van hunne voorfchreeven Functien, met behoud nogüian» van zodanige- voorrechten , als ou-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1767 oude Regenten en Minifters gewoon zyn te genieten, en wy Ondergeteekenden ons in dat geval bevinden, terwyl in onze plaatzen refpetlivelyk zyn aangefteld de Heeren Fan Brpnkhorst, Lammens yan Dop ff, MoenseaReers, en tot Penfionaris den Heer Pestel, verklaaren wy hartelyk te wenfchen, dat deze dispofitie moge ftrekken ter bereiking van het but, het gene zich Zyne Doorluchtige Hoogheid daar in heeft voorgefteld, namentlyk tot bevordering van de rust en dienst van de voorfz. Stad Vlisfingen, en tot wegneeming van de diffidentien en onlusten aldaar ontftaan. Dan gelyk wy , hoe zeer overtuigd van veele menfchelyke feilen en zwakheden, ons beroemen durven op het vertroostend getuigenis van een goed geweeten voor God en voor menfchen , en wy ook niet fchroomen ons gedrag als Regenten en Minifters aan de uitfpraak van het ftriktfte recht te onderwerpen , en dat wy ook niet zonder byzondere fatisfadtie vernomen hebben het Declaratoir van Hooggemelde Zyne Doorluchtige Hoogheid, dat de ontflagen Regenten en Minifters daar door niet worden gekwetst of benadeeld in hunne goede naam en faam ; veel min dat dezelve daar uit zouden mogen worden gefufpicieerd, zich in de Regèeringe van Land of Stad niet naar behooren gedraagen te hebben ; met interdictie aan een iegelyk, wie het zoude mogen zyn, de meergemelde ontflagen Regenten, Raaden of Minifters daar' over te betichten , veel meer hunne Perfoonen of Goederen eenigzints te molefteeren, befchadigen of incommodeeren, dezelve mitsgaders hunne Familien en Goederen ten dien einde neemepde in Hoogstdeszelfs fpeciaale Protectie en Sauvegarde; vermeenen wy nogthands aan ons zeiven en aan onze huisgezinnen verplicht te zyn, te infteeren op de vergoeding der Recognitiën door ons in onze refpeftivelyke Stedelyke qualiteiten van Scheepenen , Raaden en Penfionaris, ter gelegenheid onAaaaaa 4 zer Vlis- singew. F"A-zoek tot teruggays van /bungelden. -  Yms- singen. Verzoek tot teruggavevan An gelden. 1768 NIEUWE NEDERLANDSCHE zer aanftelling , aan de Provincie, de Stad , mitsgaders aan de Zeemans- en Visfchersbeurs betaald. Wy zouden meenen de penetratie en rechtvaardigheid van U Ed. Achtb te verkorten, indien wy ondernamen in het breede te adftrueeren de billykheid van ons verzoek, en de onrechtmaatigheid, dewelke 'er in zoude gelegen zyn, indien de Financien van eenige publieke Corpora wierden gebeneficeerd ten nadeele van ons, aan welken , . immers de meeften onzer, door de plundering en den roof onzer goederen een zo aanmerktlyke fchade is toegebracht; te meer, daar door onze refpeclive Succesfeuren de gewoone Recognitiën aan de Stads Kas en de arme Zeemans- en Visfchersbeurs betaald zyn, en welke dezelve niet zouden hebben geprofiteerd , indien wy in om ze refpective posten en couimisfien waren gecontinueerd. Wy verzoeken mitsdien, dat U Ed. Achtb. de Heeren Thefauriers dezer Stad, mitsgaders de directieder arme Zeemans- en Visfchersbeurs gelieven te' authorifeeren, om aan ieder onzer te doen reftitueeren zo veel door ons refpective aan der Stads K;.\ mitsgaders aan de arme Zeemans- en Visfchersbeurs' als Raaden is betaald, namentlyk in Contant ƒ 133 : 6" = $ afgefchre ven vaneen fted. Obligatie 33 : 6 : H in Obligatien a 2 per Cent 133 : 6 : 8- en aan de arme Zeemans- en Visfchersbeurs 16 : 13 : 4* Mitsgaders het gene door drie van ons Onderge-' teekenden, met name C. Verfluit, F. A. fan liofeveli Cate.-u en J. IV- Bouwe'ns, voor onzeadmisfie als Scheepenen is betaald aan de Stad in Contant f 5° • 0:0 en in Obligatien a 2 per Cent jo : 0:0 mitsgaders aan de arme Zeemansen Visfchersbeurs 5 : 0:0 En,  JAARBOEKEN, November, 1789. 1769 ■' En eindelyk zo veel door de Ondergeteekende Mr. W C L 'mbrecWfcn, als Penfionaris, aan de Stads Kas is gefourneerd, namentlyk in Contant ƒ 166 : 13 • 4 in Obligatien a 2 per Cent 166 : 13 : 4 en aan de arme Zeemans en Visfchersbeurs . }6 J3 : 4 , y wenfehen voor het overige, dat het deze Stad en Burgery onder het beftuur van U Eüele Achtbaare mag welgaan, en dat 's Hemels Zegeningen mogen rusten op U Ed. Achtb. Perfoonen en &Familien ; terwy wy de eer hebben ons met verfchuldigde veneratie te noemen , EDELE ACHTBAARE HEEREN! U Èd. Achtb. Onderdaanige en zeer gehoorzaame Dienaaren, (Was geteekend) L. C. van SONSBEECK. N. C. LAMBRECri i SEN- F. A. van ROSEVE^T CATEAU. J. W. BOUWENS. PS. Den Heer Mr. C Versluys uitlandig zynde, heeft deze Misfive niet kunnen onderteekenen. Hier od nam de Regéerihg dezer Stad den 4 Juny 1788 dit belluit: De Penfionaris heeft gerapporteerd namens Hee. ren regeerende en Oud-Burgemeefteren, hebbende ter voldoening aan Hun Ed. Achtb. Refolutie van den 10 Mey laatstleden geëxamineerd dc Misfive van de Heeren Mr. L. C. van Sonsbeeck. M'". N. C Lambrechtfen, Mr. C. prerfluys, Mr. Aaaaaa 5 F. Vus- üngen. Verzoek '■ot teruggavevan Amtgelden*  1770 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vws- SINGEN. Refpfut op 1,0- vengera. verzoek, F. F. L. P E S T E L. Hier F. A. van Rofevelp Cateay en J. IV. Bonwen?, den 9 Mey te vooren alhier gefchreeven; tendecrende, om te bekomen vergoedinge der Recognitiën , door hun in hunne refpective Stedelyke qualiteiten van Scheepenen, Raaden en Penfionaris ter geiegendheid hunner aanftelling, aan de Stad en de arme Zeemans- en Visfchers Beurs betaald. Dat de Kamer wej gewenscht had, U Ed. Achtb. favorabeler te kunnen advifeeren op het verzoek door die Heeren gedaan, dan verfcheidene redenen' zyn hun hinderlyk geweest, en geene der minfte is, de daswegens gemanifesteerde in tentje van Zyne Doorluchtige Hoogheid by U Ed. Achtb- bekend. Weshalven de Kamer van oordeel is, dat in hun Ed. verzoek niet kan werden getreeden , ten zy die Heeren renuncieeren van alle prterogativen, honneurs , emolumenten-en ambten, waar van zy thands jouisfeeren. Dan met betrekking tot den Heer Mr. N. C. Lambrechtfen , als .gewezen Penfionaris geconfi. dereerd, maakt de Kamer geen zwaarigheid U Ed. Achtb. te advifeeren, om de door zyn Ed.in voorfchreeven qualiteit betaalde recognitie te reftitueeren , niet te min onder de .boven bepaalde reftrictien. Waar op gedelibereerd zynde, hebben zich Hun Edele Achtbaare met het gerapporteerde geconformeerd. Zullende mitsdien Extract dezer Refolutie aan de Heeren Thefauriers, en aan Heeren Commisfarisfen van de Arme Zeemans- en Visfchersbeurs, als mede aan gemelde Heeren gezonden worden, ten fine van naricht. Accordeert met voorfz. Refolutie. (IVas geteekenct)  JAARBOEKEN, November, 1789. 1771 Hier op leverden de ontflagen Regenten, zo van Middelburg als van deze Stad Vlisfingen, den 15 September 1780, aan de Staten van Zeeland dit Request iu: EDELE MOGENDE HEEREN! Geeven eerbiedig te kennen Mr. David var. l"sWet,,, Oud-Raad en Oud-Burgemeefter deiStad Middelburg, Mr. tyhifacitts &fatthia\ fat/s. Oud-Raad derzelver Stad, Mr. Uxnard < onflft ..8o en 2 volg. lies eo fere redu, zegt Voet ad til. "ff. de munerib, et honoribus n. 2., ut revocatiopermisfa fit, quoties houor ita concesfus est, ut adlibitum eonce- den- (*) Blykens de Staats Not. van den 2 Octob. 1787, waren wegens Vlisfingen aanwezig de Meer P. j. Clyver , Mr. Everï Clyver , Gecommitteerde Raad, en de Heer Joh. Lquyssen , Penfionaris honorair. Vlis- ilNGEIff. Voorfiei >dri den daaden Secretaris Scho« er.  i77<5 NIEUWE NEDERLANDSCHE Vlis- singen. Voorftet yan da Raad ei Secretaris Scho rer. dentium reyocabilis fit, dummodo turn revocatie- fiat fine uüa existitnatidnis Ifcfionc autfiugillatione, non item ,fi ex quadatn conventionis fipecie adyitam aut cer'.wn tempus coiiatüSi r 2. Elk Regent en dus ook de geremoveerde Raaden en Ministers, hebben hunne Ambten verkreegen titulo onero/b, dat is, na betaaling van aanzienelyke Provinciaale en Stedelyke Recognitiën, en deze laatfte zyn volgens de bekende Refolutie van den 10 April 1762 by deze Stad exorbitant. Een der ontflagen Ministers, ik bedoel den Penfionaris La ■ echt jen, heeft daarenboven L. 500 vl. aan zyn Predecesfeur moeten uitkeeren, met voorkennis van U Ed. Achtb. 3. Dergelyke verkrygingen infereeren een fpecie van verkoop, a qua, invita parte, rtcedere non ne, t nequidem 'Principi; zie Bort over de Hooge en Ambt-Heerlykhedcn, ^Oecl, No. 39 fcqq. 4. De Raaden dezer Stad kunnen reclameeren, en dit doen zy ook jaarlyks op den 3 May, een fpeciaal Privilegie door de Heeren Staaten van Zeeland aan deze Stad verleend den j Juny 1655;, volgens 't welk Hun Ed. Mogenden ten eeuwigen dage hebben geftatueerd, als een vaste Wet en Privilegie: „ dat de Raaden of Vroedfcbcppen der Stad ,, Vlisfingen, voortaan zullen weezen pe-rman ,1. , „ cn in dezelve haare bedieningen blyven het r h e„ ven lang ge it arende , of tot dat zy met der „ woonftede van daar zullen vertreKKen, of om re„ denen in rechte gefundeerd, daarvan zullen wor„ den onrzet." 5. De oude Conftitutie of, met andere woorden, de grondwetten van den Lande brengen mede, dat niemand door een ander, wie hy ook zy, ai was het de Souverein zelve, van zyn recht of bezit mag ontzet worden, zelfs niet by provifie, ten zy hy in rechten verwonnen zy ,, de Souverein , uic „ wiens boezem de Privilegiën zyn afgevloeid, is „ by de grondwetten vaa den L.nde plechtig > ei. >, bon.  JAARBOEKEN, November, 1789. i?77 „ bonden, de toegang tot de Juftitie aan een ieder „ onverlet te laaten: en het is een der notabelfte „ voorrechten van de Ingezetenen, dat niemand _„ uit zyn posfesfie mag werden gefteld, zelf met door den Souverein, ten zy hy met recht daar uit verwonnen word; gelyk het Groot Privilegie yan Vrouw Maria , de Keure vau Zeeland „ en verfcheide andere grondwetten, dit boven alle bedenking ftellen." Dus luidde nadrukkelykc taal van de Heeren Commisfarisfen , tot de Befoignes van Zeeland, in hec Staats - Rapport van den 19 May 1785 , op zekere Propofitie der Heeren van Veere, den 22 Augustus, daar aan volgende ter conclufie gebracht. En hier mede komt overeen de Publicatie van Zyne Doorluchtige Hoogheid Hoogloffelyker Memorie, van den 29 May 1747 aan de Regeering van Zierikzee toegezonden, alwaar deze woorden geleezen, worden: ,, Alzo 'er zeer zwaare en groote onlusten p, ontftaan zyn onder de goede Burgery en Inge- zeetenen van de Stad en Lande van Zierik„ zee, dewelke tot dat uiterfte gekomen zyn, dati „ de Regenten zich genoodzaakt hebben bevonden ,, tot voorkoming van grooter onheilen, het ma„ niement en de adminiftratie der Regèeringe te „ demandeeren en over te geeven aan eenige Bur- gers, zynde dezelve onlusten voornamelyk voort„ gefprooten uit een mistrouwen en vermoeden by „ de Burgery en Ingezeetenen, tegens de Regee- ring opgevat , als of eenige derzelve zich aan „ verregaande misdryven zouden fchuldig gemaakt „ hebben, waar van het onderzoek in alle gevalle „, in eene behoorlyke en welgeftelde Regèeringe , 1} niet anders als langs de ordinaire weg van Jufti„ tie, zoude kunnen worden gedaan,"op dat nie„ mand, tegens de aloude Privilegiën en grondwett, ten van den Lande, van zyne wettig verkreegen Bbbbbb „ regn* VVST SlNGEtT. Voor/Iel van den Raad en Secretaris Schourgemeefteren. Scheepenen en Raaden der Stad Leeuwarden, allen die dezen zullen zien ofte hooren leezen, falut; Alzo van tyd tot tyd aan ons verfcheidene klagten zyn ingekomen over desordres en ongemakken, welke zedert eenige tyd zyn ontftaan in het ryden der rytuigen door deze Stad, zo js het, dat wy ter bevordering van de goede order, en om teffens te voldoen aan het allezints billyk verzoek en verlangen van verfcheide Roetzicrs, aan ons by Requeste gemanifefteerd , hebben goedgevonden het navolgende Reglement te arrefteeren; waar na een ieder met Koetzen , Wagens, Karren , Rol- en Sleepkoetzen, en met welke Voertuig door Paard af Paarden getrokken , door deze Stad rydende, ach zal hebben te gedraagen. Art. 1. De Koetziers, Voerlieden , Slepers en karlieden zullen in 't pasfeeren van eikanderen na le linkerhand moeten uitnaaien , en alzo elkandeen van de regterhand voorby ryden, by pcene vaq 12 ftuivers. II. Wanneer twee eikanderen ontmoeten in eene iaauwe ftraat, waar men eikanderen niet kan pasèeren, zal die geene moeten retireeren , welke iet laatst in de ftraat is gekomen, by pcene van 2 ftuivers. III. Zal ingeval van twyffel een Kar, ledige Koets, lol- of Sleepkoets , moeten retireeren voor een odanige Koets, Rol- of Sleepkoets welke menfchen n heeft, by posne van 12 ftuivers. IV. Ieder die door ftiiftaan voor een deur de pas- fa.-  JA A;R BOEKEN, November, 1789. Ï701 fiigie verhindert, zal altoos verpligt zyn direct uit den weg te ryden en ruimte te maaken bv pcene van 12 ftuivers. J r V. Niemand zal vermogen rasfer dan op een za°-te draft te ryden , by pcene van i2 ftuivers ö VI. De Koctziers en Sleepers zullen by de Kerken en ingevalle dat ergens gezelfchap is, verpligt zyn de lengte van een koets van de deur af ftaan te blyven en zich, zo doenlyk, zodanig agter elkan-' der fchikken, dat zelfs de agterfte on verhindert voor de deur kan komen en afryden, by pcene van 12 ïtuivers. VII. Niemand zal in het ftaan by de Kerken of Huizen tien treed van zyn paarden mogen aftaan by pcene van 12 ftuivers. ' VIII. Die krakeel maakt, zal verbeuren 12 ftuivers, en was het dat zulks meermaalen gebeurde, zal hy arbitrair worden gecorrigeerd naarexigentie van zaaken. ö IX. De Koetziers, Voerliedenen Sleepers zu'len in geval van ongemak met Paarden of Rydtui^n eikanderen zo veel mogelyk, de behulpzame hai d bieden , tot voorkoming van ongelukken, en verpligt zyn met bereeden en gedresfeerde paarden de minder bereeden en jonge paarden te menageren, by pcene van 12 ftuivers. X. Dezelve zullen in het ryden naar de Groote en Franfche Kerken, uit de Weert, Sint Tacoaltraat en groote Moogrtraat, de kleine Hoorraat opryden, en van de Koningftraat of HoekfterPoort de Sacramentftraat over bet rvpad 'op het Kerkhof aan de deur,, en voorts de Slotmakers ftraat afryden by het aangaan der Kerk; voorts by het uitkomen der Groote Kerk de Slotmakersitraat opryden , zich vervolgens by de Put, in de Munrnkkemuurftraat, en agter de Kerk fchikken, conform art. 6. zonder dat iemand op het Kerkhofs Rypad zal mogen komen , voor dat hy geroepen Cccccc wordt, Leeuwarden. Public, 'lopens Ry'tuilen enz.  O* NIEUWE NEDERLANDSCHE Lef.u- w rden« Public nopens Rytuigtn enz, wordt, en de kleine Hoogftraat, Beyerftraat, gror> te Kerkftraat, Sacrament- of Breeftraat afryden, by pcene van 12 ftuivers wegens ieder contravent ie. XL Die met zyn rytuig of paarden op de graven, van het groot Kerkhof koomt, zal verbeuren eeti' CarorT Gulden. XII. Men zal by gelegenheid van Bals , Conferten of andere Gezelfchappen op de Stads Schutters Doele by het af haaien, zich agter eikanderen plaatzen in de Doeleftraat, na de kant van de Manegia en het plein der Doele ledig laaten voor die geene, welke wordt opgeroepen, voorts in het opryden derwaafds, benevens na het Westeind van de groote Kerkftraat, de Bollemansfteeg of Beyerftraat op, en de kleine Hoog- of Kerkftraat afryden , by poene van 12 ftuivers. XIII- Boven de pcene van het 10 en 12 art. zullen de Contraventeurs altoos verpligt zyn, zo het nodig is, te retireeren. XIV. De poenen en breuken hier in vermeld zullen vervallen, de eene helft voor den Aanbrenger en de wederhelft voor den Armen. En op dat niemand eenige ignorantie zal kunnen: voorwenden, zal dezen van 't Raadhuis worden gepubliceerd en geaffigeerd , daar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan , gerefolveerd en gearrefteerd op het Raadhuis der Stad Leeuwarden , den 13 ^November 17 89. ROELOF STORM, vt. Ter Ordonnantie van Hun Ed. Achtb. j. F. van SLOTERDYCK. V De»  JAARBOEKEN, November, 1789. 179; L Den 17 dezer maand, is door den Hove Provinciaal tegen Gerardus Èottima van Min hertsga deze Sententie uitgefproken: gezien by den Hove van Friesland de Pröceduren, voor denzelven Höve hangende, tusfchen den Procureur Generaal dezer Landfchappe, ratione orïicii, klager ter eenre , op ende tegens Dr. frederik Ihsj'el van Burmania, geoccupeerd hebbende voor Qerdrdus Boersma van Mipüertsga, Gevangen en Beklaagde ter andere zyde. Het voorfz. Hof op alles rypelyk gelet, en getonfidereert hebbende, het geéne men in deze behoorde te confiderecren, in den naam ende van wegens de Heerlykheid der Landfchappe van Friesland . condemneert den Gevangen s ter zaake, dat hy als Adjudant onder het Battaillon of Vrycorps van Barradeel, met een groot gedeelte van het zelve Vrycorps^ in het laatst van de maand Augustus 1787, na Franeker is gemarch erd,. zich aldaar, met andere gewapende Schutters en Exercitie - Genootfchappen, geduurende de oproerigheden, heeft öpgehoudch, en zeker Declaratoir, aan de pratenfe Staaten, te Franeker vergaderd, dvergegeeven, heeft vertekend: alles breder ten Procesfe gemeld, aan het Comptoir der Domeinen, ten profyte van de Heerlykheid, te betaalen een fomma van twee honderd vyftig goude Friefchc Ryders, en zulks binnen drie weeken eerstkomende; doch, in cas van anvermogen, bant den Gevangen uit Friesland den" tyd van drie Jaaren, te ruimen de Stad Leeuwarden binnen drie weken na dato dezes, en den Lande binnen den derden dage daar aan volgende ronder in middelen tyde daar weder in te mogen tomen, by pcene van arbitraire correctie, en condemneert den Gevangen in de kostea en mïfën Cc cc cc 3 van Leeuwarden, Senten'ie tegen 3. Boersma van Minaertsga*  Lêetj. WARDEN. Wy meldden hier te voren bl. 960 en 970 dat eene Vonnis door het Clasfis van Sneek tegen den Predikant dezer Stad Joh. Bulthuis geflagen, herroepen en vernietigd was. Dus was ons berigt, en op alle punten van het grondgebied van de Zeven Provinciën , en derzelver Steden en plaatzen, niet zeiven in perfoon by alle voorvallen kunnende aanwezig zyn, hebben wy dat berigt aangenomen. Onderwyl is ons niets van een Vonnis door het Clasfis tegen den Kerken-Leeraar Johannes bulthuis geflagen, bewust^ maar wel van eene Sententie , dewelke het Hof van Friesland zeiven op den 4 April 17Ü6 te- gea 1794 NIEUWE NEDERLANDSCHE van de Juftitie, en kosten van den Procesfe tö£ 'sHofs ïauxatie. Ter Ordonnantie van den Hove. QVüs geteekend) S. F A B E R. Acïum den 17 November 1789. S n e e k.  JAARBOEKEN, November, 1789. 1705 gen voornoemden Predikant heeft uitgefproken. Zie Nieuwe JNederl. Jaarb. ï 786bl. 490. en volgg. Zedert woonde die Predikant te Ryfum in Oost-Friesland, alwaar hy beroepen was. Of nu voorfz. Sententie van het Hof Provinciaal tegen den Leeraar Johannes Bulthuis is herroepen, weeten wy niet uit zodanige zekere berigten, op welken wy vertrouwen mogen. Wy hoopen, door onze Correspondenten in Friesland deswege nader en zeker berigt te mo^en ontvangen. Onderwyl verneemen wy, dat de Prins Erfftadhouder de Collatie van deClundert aan bovengemelden Predikant Johannes Bulthuis heeft opgedragen. ÖVERTSSEL. Deventer, Den 19 dezer maand November heeft den iioo'gleeraar aan de Hooge Schoo!le dezer Stad J. Bl. Pareau zynen post als [Profesfor Theologie & JLinguarum Urienta'iium aanvaard,met eene plegtige redevoering: Lüe Conatibus lncredu lorum rei Chriflianee "plus emotumenti quam detrimenti ajferentiüus. Hat is; Over de pogingen der OngeloCc cc cc 3 vi- Snee««'  i?p6 NIEUWE NEDERLANDSCHE Deventer. vigen , befchouwd als de zaak der Cbriste* nets meer voordeel dan nadeel aanbrengenae^ STAD EN LANDEN Groningen. De vervallen ftaat van der Armen Kasfe vereischte voorziening, en gaf dus gelegenheid aan deze Notificatie, geda^teer Itend den a8 d« vporledene maand Oftober 1780. - / I De H. Heeren Burgemeefteren en Raad in Groningen, zedert eenigen tyd den gebrekkclyken toeltand van de Diaconie dezer Stad in ernftige overweging hebbende genomen, en tot op dit uur geen toereikend middel hebbende kunnen uitdenken, om de zo zeer vcrvallenc katfe van dezelve te herftellen, zo wel als om op eene gevoegelyke wyze voortaan aan den nood van de Armen te voorzien, hebben om het gewicht der zaake nodig geoordeeld allen en een iegelvk op te wekken, om Hun in dit belangryk ftuk behulpzaam te zyn , en hier toe geen kragtdadiger middel gevonden , dan om de welwillenheid en yver van hun , die dezer zaaken kundig kunnen zyn, aan tefpooren, door hun' te openen den weg tot roem, dankbaarheid en belooning. • Al waarom by dezen belooven aan den geenen, die voor den laatften January 1790 zal hebben, voorgedragen het best en meest aanneemlyk Plan, om de Diaconie dezer Stad voor nu en voortaan te red-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1797 redden uit haaren vervallen ftaat, overeenlomftig de aangelegenheden dezer plaatze, .eene praemie van een honderd en vyfeig guldens, behalven de hooge goedkeuring van de Heeren Burgemeefteren cn Raad. Wordende derhalven door deze Notificatie elk en een iegelyk hier toe uitgenoodigd en verzogt,dat de geene, die na den gemelden prys mogen en zullen dingen, hunne plans of verhandelingen gelieven te doen geworden aan één der Secretarisfen dezer Stad, duidelyk gefchreeven, en underteekend met een devies ofte fpreuk, welke teffens gevonden zal moeten worden op een bygevoegd verzegeld briefje t waar in de naam en woonplaats van den Autheur zal moeten vermeld zyn; zullende alle de briefjes, behalven van die, welke bekroond word, ongeopend worden verbrand. En zal deze tot een ieders naricht in deze Stad worden aangeflagen ter plaatzen, alwaar men gewoon is zulks te doen. Aldus gedaan in Gronjngen , den 28 Oftober 1789. Ter Ordonnantie der H. Heeren voorfz, J. H. KEI SER, Secretaris, Cccccc 4 GE- Groningen. Uitnodi' ging tot een Plan voor der Armen Kas,  1798 NIEUWE NEDERLANDSCHE GENERALITEITS LANDEN. Breda. Breda. Den 10 November omtrend den avond zyn ruim 400 Brabandfche Patriotten, die op de aannadering derKeizerfchen, Turnhout, Hoogftraaten, en andere plaatfen ontruimd hebben, in Ginniken, Princenhagen, Teteringen, en alhier terug gekomen, onder aanvoering van hunne Krygshoofden den Generaal Van der Meers, den Kaptein GtaafVan herion, en anderen, na dat zy te Zundert,en in andereGeneraliteitsDorpen hun geweer afgelegd hadden,'t welk aldaar in bewaring is genomen. Hun Generaal, en verdere hoofden. welke noch by zich hadden den medegevoerden Cancelier van Braband, Baron Van Crumpipen, namen hun intrek in 't Logement de Zon, op de groote Markt by de Wed. Ptberg. Het politiek en militair bewind zeer werkzaam en oplettend zynde, wierdt de bevelvoerende Officier der iioofdwagt C. E. de Haugzvitz , van het Regiment Bedeaux, verzogt een Detachement Grenadiers rondom dat Logement te pofleeren , het geen terftond wierdt gedaan, waar na de Baron Van Crumpipen 3 door den Krygsbevelhebber den Heer G.van der  JAARBOEKEN, November, 1789. 1799 der Duin, Burgemeefter Turré enz. van daar wierdt afgehaald en onder een geleide overgebragt aan het huis van den Heer Baron ffan der Borcb, Uroslaard van de Stad en Lande van Breda , alwaar den Leer Fan Crumpipen,tot nader bevel,op de be.ste wyze is gehuisvest, en dienzeilden avond het avondmaal heeft gehouden by den voornoemden Bevelhebber i'cn der Duin, welke dezen morgen ten 9 nuren met den Patriottifchen Generaal i/'an der Meers, ruim een half uur, aan deszelfs Logement in gelprek was. Bergen op den Zoom. De Brabandfche Patriotten , die den Uitlegger van Lillo herwaards op de Stroometj voor deze Stad hadden opgebragt , zyn op bevel van Hunne Hoog Ivlogcnden de Algemeene Staaten der Vereenigde Nederlanden daar van afgehaald en is het Jagt binnen onze haven gebragt, waar op die Patriotten van hier naar Rpfendaal zyn vertrokken. De Vestingen Liilo, Liefkenshöek en de Kruis, fchans zyn , na dat dezelven door de Brabandfche Patriotten verlaten waren , en zy aldaar het kanon vernageld hadden , wederom met Keizerlyke 'lroupen bezet. Sluis in Flaanderen. Den 20 November des nachts Rondt biei Gccccc 5 vooi Breda.  i8oo NIEUWE NEDERLANDSCHE Sluis in Elaan- peren. £ENL> voor de Poort, of wel voor de Barrière,de Keizerlyke bezetting van het Hazegras, waar van terftond berigt aan den Krygsbevelhebber gedaan wierdt ; en hen daarop gevraagd, wat zy kwamen doen? Zy gaven ten antwoord, dat zy in de Stad fchuilplaats zogten tegen de Flaamfche en Braaandfche Patriotten, het geen hun toegedaan wierdt, mits zy hnn geweer en wapens ifleiden, het welk zy gereedelyk deeden. Zy wierden dus ontwapend, naar de Hoofdwagt gebragt, alwaar zy zich verwarmdenj lebbende den geheelen nagt buiten de Bardiere geftaan. Thans zyn zy gezamenlyk geuiisvest en gaan vryelyk door de Stad. Den 20, 'smiddags om 12 uuren, zyn de voorgemelde Patriotten, wel 200 mannen lterkT >p het Haazegras aangekomen met karren en Dorlogsvoorraad en twee ftukken kanon , ivaar uit zy vyf eerenfehoten deeden en een flag ophysten.  JAARBOEKEN, November, 1789. i8ot EENIGE TREKKEN UIT DE BUIT EN LAN DSC H E ZAAKEN. Frankryk. Daar de korte opgaaf vas de nieuwe Regeerwyze van Frankryk gewigcig is, en weinig plaats bellaat, vinden wy ons verpligt van "derzelver nieuwe grondwetten een beknopt gewag te maaken. Omtrend de gefteldheid der Gemeenten , der lylunicipaliteiten, der Provinciaale Vergaderingen en alle de wyze van verkiezingen is een Decreet ontworpen, het welk opmerkelyk is. Daar is ook aan de Kerken, Kapittels en Kloofters aaugefchreven , dat zy verzogt wierden , om het zilver , dat zy gefchikt oordeelden, in de H\mi te bezorgen.  j8o2 NIEUWE NEDERLANDSCHE De vertwyffeling van den Koning nopens het onbepaald aanneemen en bekragtigen vaji de by de Nationaale Vergadering be? llutene artikelen van Conftitutie of Regeer wyze, baarde vry wat misnoegen en gii-ung. Die artikelen waren hoofdzakelyk de navolgende : „ t.) De (Francs Fiefs) Leenvrydommen vernietigd. ,5 2.) De Ministers en Agenten van het „ Gezag verantwoordelyk wegens de fond„ zen van hun Departement, zo wel als weJ? gens iubreukeri op de Wetten, „ 3.) Geen bevel des Konings zal uitgevoe'rd worden , ten zy geteekend door „ Zyne Majefteit en door den Secretaris van ^, Staat „ 4O De Koning zal de Nationaale Verga„ deniig kunnen noodigen om eenig onderJ5 werp in overweging te nemen; maar de voorftelling der Wetten behoort alleen aan „ de Reprefe'ntantén van de Natie. „ 5,) De Koning kan geenerhande Wet „ maaken, zelfs geene provilloneele, maar „ hy kan proclamatien en Voorfchriften over„ eenkomltig de Wetten uitvaardigen; om „ derzelver uitvoering daarteiieUen of te v herinneren. „ 6 ) Het inftellen of affchaffeh van Be* v dieiiiugen zal niet konnen gefchieden dan u uit  JAARBOEKEN, November, 1789. 1805 'n uit kracht van eene Acte van het Wetgej, vend Ligchaam. _ " 7. Ue Gedeputeerden ter Nationaale „ Vergadering zuilen niet weder gekoren i} kunnen worden dan na den tusfehentyd van eene fesfie. 8.> Geene belasting of Contributie, het zy i'n natuur of in geld, kan geheven, geene belasting, het zy direct of indirect „ ingefteld worden; dan uit kracht van een '*t Decreet der Nationaale Vergadering." Dier op is den 5 en 6 October een volkomen oproer uitgeborften, in 't welk veele duizende van allerlye ftaat en ftand, de meeften op verfchillende wyze gewapend, ook Vrouwen, van Parys naar Verfailles zyn gètoogen; aldaar met de Koninglyke Guardes in gefchil zyn geraakt, verfcheidene gedood, en veele der Paryzenaars zyn zelfs in het Paleis van den Koning , en in het vertrek van de Koningin doorgedrongen. De verwarring, kommer, angst, vreeze, e'n de ongeregeldheden waren ten top geklommen, die aan meer dan 17 perfoonen het leven hebben gekost. Het gevolg was, dat op den 6 October in den namiddag de Koning, met de Koningin, den Dauphyn, Monfieur en Madame, en de gantfche aanwezende Koninglyke Familie naar Parys vertrokken. Hunne MajeÜeken wierden geleid door de Nationaale Buï-  iPo4 NIEUWE NEDERLANDSCliE Burger Militie, die met flaande trommen en vliegende vaendelsmarcheerde,en als krygsgevangenen met z-ich voerde eenige Gardes du Corps, die te Verfailles meenden te blyven, Agter de rytuigen was een train vail wagens beladen met gefchut, brood eri meel, op welken vrouwlieden en foldaatefl zaten met boomtakken in de hand. Hunne Majelteiten werden in het Kalleel der Thuilieries gelogeerd, alwaar men des ochtends reeds bezig was geweest, om 'sKonings kamers in orde te brengen. De Graaf en ,de" Gravin van Provinee kreegen hun inwooning in het Paleis van Luxemburg. Deze merkwaardige aftocht veroorzaakte, dat de Nationaale Vergadering op dert 19 October naar de Hoofdltad Parys verlegd wierdt. In de Zitting van den 8 Oélober verfcheert eene groote Deputatie van de Municipaliteit' van Verfailles in de Nationaale Vergadering, om hunne fmeft wegens 'sKonings vertrek tiitteboezemtn, en haare te bidden , Zyne iVlajefleits gunst te verwerven voor eene Stad, die, zedert een eeuw herwaarts, de wieg en bakermat der Franfche Koningen is geweest, tevens fmeekende derzelve verblyfplaats niet te willen vcrlaaten. De Koning heeft ook nu, zo wel de Vecklaaringeii van den rechte van den Mensch, als de Artikelen van de Conftitutie, zuiver en  jaarboeken, November, 1789. isq? en eenvoudig aangenomen en ondeneekend. Den 7 Oétober nam de Nationaale Vergadering nopens de Gonftiuuie, of wyze van regeering nog deze befluiten. „ Alle de contribiuien, en .publieke las„ ten, hoegenaamd, zullen in evenredigheid „ gedraagen worden door alle de lugezeete„ nen en alle de Eigenaars over alle hun goed en vermogen zonder onderfeheid. Geen Impost zal toegedaan worden dan voor den tyd, die'er verloopen zal tot den /, laatften dag van de volgende zitting der „ Nationaale Vergadering. Alle contributie „ zal van rechtswege alsdan eindigen, in„ dien dezelve niet vernieuwd wordt; doch '', ieder Wetgeving zal op die wys,die haar ' het gefchiktfte voorkomt, de fommen be* '' paaien, welke nodig zyn tot afdoening, zo van de civile lyst, als van de nationaale " fchuld." Den 8 Oétobeï Zyn deze drie Artikelen vastgefteld, met en benevens het formulier van de afkondiging der Wetten. „ Het wetgevend Lichaam zal zyne De„ creeten den Koning aanbieden, het zy af„ zonderlyk naar roaate zy genomen wor„ den, of gezaraenlyk op het einde van ie* „ der fesfie. » De  iSöff NIEUWE NÈDERLANDSCHE „ De Koninglyke toeftemming zal op ie'. ,, der Decreet uitgedrukt worden door deze' i, Ipreekwys , door den Koning onderteekend : le roi confent et fera executer (dé „ Koning ltaat toe en zal doen uitvoeren), s, De opi'chortende weigering zal uitgedrukt worden door deze: le roi examinera.QDa 3, Koning zal onderzoeken). „ Na de toeltemming van het Decreet,„ za! de Koning het Zegel doen appliceeren i, en ordre Hellen, dat de verzending gei'chiedenaarde Gerechtshoven, de Collegien 3, van adminiftratie en Municipaliteiten, om i, geleezen , afgekondigd , in de registers s, geboekt, en uitgevoerd te worden, zonder deliberatie, tegenkanting of verlet." Het Formulier van de afkondiging der Wetten is dus ingelteld: „ Loüis, door Gods genade en door de* „ conltitutioneele Staats wet, Koning der ir Frantchen ; volgens de deliberatie en het ^"verlangen van de Nationaale Vergadering ordonneeren wy het geen hier na volgt: „ enz." Het oorfprongelyke van dit Formulier luidt aldus: Louis, par la grace de Dieu &par la lot conftjtutionelle de l'etat, roi des Francois; conf01 mément a la delibération & au vceu de i'As-  JAARBOEKEN, November, 1789. 1807 fjjjemblék Nationatt, nous ordonnans ct quij'mt: &c. &c. c?c. De Hertog 'Van Orleans is na de bovengemelde Gebeurtenisfen naar Engeland vertroKken, van welk onverwagt vertrek verfclieide redenen gegist zyn. Onderwyl zyn in deze maand te Parys en elders nog verfcheide oproerige beweegingen uitgeborsten. Het gemeen, door de duurte van 't brood ook aangezet, heeft eenen onfchuldigen Bakker vermoord. Het een ert ander heeft de noodzakelykheid te wege gebia*t van eene byzondere wet van geweld afkondigen, en de bloedvlag uit de vengfters van 't ftadhuis te lleeken. De Prins Bisfchop Pan Spiert, welke by de affchaffing der Leenrechten eene verbazende Som zoude verliezen, heeft zich benevens veele anderen Vorften van het Duitfche Ryk aan den Koning van Frankryk vervoegd : welke hen naar de Nationaale Vergadering j door die Prinfen voor onwettig gehouden, geweezen hebbende,heeft de Prins Bisfchop Van Spiers aan alle de Geestlyke en Waereldiyke Leden van het Duitiche Corps, welke in die zaak belang hebben, eene Memorie gezonden, waar 111 hy hen vermaant om mei hem gelykerhand af te weeren het gevaar, dat hun dr-igt; en de Rechten die hun zo heilig en onder anderen ook Dddddd door  i8o8 NIEUWS NEDERLANDSCHE door den Westphaalfchen Vrede gevrywaard zyn, te handhaven: ook heeft gemelde Prins ttisfchop aan den Keizer en den Ryksdag gefchreven, met verzoek om deze zaak nog | voor de Vacanüen by der hand te nemen, j en dezelve door vriendelyke,doch desnoods f geweldadigde, middelen uit den weg te rui- E men. In Portugal is ook alle invoer van Ge- | fchriften, de Franfche Staatsomwentelingen I aangaande, verboden. In de Nationaale Vergadering te Verfailzyn de volgende Grondwetten vastgefteld. I. TV Franfche Regeering is Monarchiek. In *^ Frankryk is geen Gezach boven de Wet: de Koning regeert alleenlyk door haar; en het is alleen uit kragt der Wet dat hy gehoorzaamheid vorderen kan. II. Alle magten vloeijen wezeniyk af van dc Natie, 'en kunnen niet dan van haar af vloeijen." III. Het Wetgeevend Vermogen huisvest in de Natie , welke hetzelve op de volgende wyze zal uit* oeffenen. IV- Geen daad van het Wetgevend Lichaam zal alsWét kunnen werden befchouwd, indien zy niet gedaan is door de Reprefentanten der Natie, vryelyk en wettelyk gekozen, en zo dezelve met door den Monarch is bekrachtigd.  JAARBOEKEN, November, 1789. i8o£ V. De Koning kan zyne toeftemming weigeren ; aan de Daaden van het wetgeevend Lichaam. VI. Ingevalle de Koning zal weigeren, zal die < weigering enkel opfchortend zyn. | VIL De Opfehortcnde Weigert'ng des Konings' : zal ophouden by de tweede Wetgceving (vaar {door men verjlaat de Natjotmle VemdaSw twee jjaaren zitting houdende, en uic dezeJfdc Godepu1 teerden be ftaande,' die volgen zal op die W* 1 'Ving, welke de Wet zal vöürgefleM hefab VIII. De Uitvoerende Maat ii i .vesc by uitfluit tmg m handen des Konings. IX. De Nationaale Vergadering beefe erkend en verklaard als grondwettige Poincten der Franfche [Monarchie, dat des Konings Perfoon onfehendbaar Een geheiligd is, dat de Throon onverdeelbaar is; [dat de Kroon erflyk is in het Regeerend Geflacht, \van Mans- tot Mans-oir, naar rang van Eerstgeboorte, met eeuwigduurende uitfluiting van de Vrouwen en haare Afftammelingen, zonder te veri ftaan iets te benadeelen aan de uitwerking der Remunciatien. X. Het Rechrerlvk Gezach zal in generlei gevallen kunnen worden uitgeoeffend, noch door den Koiing, noch door het Wetgeevend Lichaam. Maar ide Juftitie zal worden bediend, in den naam des Komings , door de enkele Rechtbanken , gevestigd Idoor de Wet, volgens de Grondregelen der Conftitutie , en volgens de forma's by de Wet bepaald. Dddddd a D© Nieuwe Grondwettender Franfrfu Réi teeringi  i8xo NIEUWE NEDERLANDSCHE De Nationaale Vergadering heeft ook twee decreecen of befluiten genomen omtrend het vrye vertier van Graanen in het Koningryk,met verbod van uitvoer by voorraad. De Koning heeft die Decreeren. bekragtigd. Dit is het eerfte voorbeeld van bekragtiging.na de nieuwe orde vaa zaaken, waarom wy de zelve niet ongepast oordeelen, nü eens mede te deelen. EXTRACT uit de REGISTERS van den STAATS-RAAD. C^ezien door den Koning, in zynen Raad zynT de, het Decreet der Nationaale Vergadering van 29 Augustus laatstleden, waar van den inhoud volgt enz. Insgelyks gezien bet Decreet van den 18 dezer maand, waar van den inhoud volgt enz. De Koning in zynen Raad zynde, heeft de voornoemde Decreeten bekragtigd om uitgevoerd te worden, volgens hunne forin en inhoud; gelast dienvolgens aan de Stedelyke Regeeringen, aan de onderfcheidene Rechtltoelen, aan de Bevelhebbers Zyner Troupen , aan die van de Nationaale Militie, aan die van de Strik-Ruiters, en aan allen wien zulks zal aangaan, te waaken op, en mede! te werken tor de uitvoering der voornoemde Decreeten , en zullen op dit tegenwoordig Arrest alle benodigde Brieven wordeB uitgevaardigd. Gedaan ió den Staats-Raad des Konings, Zyne Ma-  JAARBOEKEN, November, 1780. 1811 Majefteit aldaar tegenwoordig zynde , gehouden den ai September 1789. (JFas geteekend) DE SAINT PRIEST. By de Nationale Vergadering, die thans niet meer te Verfailles, inaar te Parys gehouden wordt, zyn zeer gewigtige voor ftellen beflist en by eene meerderheid van 556 tegens 334 fteraraea, (terwyl 40 Leden zich nier wilden verklaaren,) aldus befloten. 1.) Dat de eigendom der Geestelyke Goederen zullen behooren aan de Natie. „ 3.) Dat de provinciaale Vergaderingen kennis zullen nemen van deze Goederen „ en dezelve zullen adminiftreeren, behou,, dens daarvan aan de Nationaale Vergade„ ring rekenfchap te doen, om door "Haar „ geordonneerd te worden zo als best die„ nen zal voor den Staat, volgens eene be„ tere repartitie en zonder de tytel voeren de „ te zeer te bezwaaren. „ 3.) Dat de Pastooren een jaargeld zul„ len genieten van ten miuüen 1200 Livres, „ buiten vrye wooning en een hof voor ie3, der derzelven." Dddddd 3 Voort*  i8i2 NIEUWE NEDERLANDSCHE Voorts heeft nog die Vergadering, ftaande het naby zynde tydftip op het welk de bepaling van het Rechterlyk gezag zal gemaakt worden, beflooten : „ dat alle de Par„ lementen in het Koningryk hunne Vacan„ tien zullen houden, tot dat 'er anders hier. w over zal zyn befchikt, en dat intusfchen de Kamers der Vacatiën kennis zullen ne„ men, behoudens de Rechten en Wetten „ daar omtrent gefteld, van alle Zaken, In„ ftantiën en Procesfen, terwyl de overige „ Rechtbanken de Juftitie als naar gewoon„ te zullen blyven adminiftreeren." Het is dus waarfchynlyk, dat alle de Parlementen afgefchaft zullen worden. Omtrend den Brabanpschen Opftand , en die den andere Oostenrykfche Nederlanden, is aanmerkelvk: i. eene Verklaaring of Manifest van den 24 October 1789 , geteekend H. C. N. van der Noot q. q. en dezen tytel aan het hoofd: Het Folk van Braband, door de ftemme van den Geeftelyken Staat, ende het derde Lid van de dry Hoofdlieden gezamenlyk met vsrfcheiden Leden van den Adel. By dit Manifest wordt Keizer "jofephus II., Hertog van Lorreynen , van Braband ende Limbdrg vervallen verklaard van het oppergebied, Douaenen, Hoogheden en Voorrechten van denzelven Landen Doch dit ftuk is wederom benevens een bygevoegd  JAARBOEKEN, November, 1789. 1813 / gefchrift aan die van Vlaanderen en WestVlaanderen op aanfclagt-e en verzoek van den Procureur - Generaal by een Decreet van den : Grooten Raad Zyner Majefteit van den 31 October 1789 verklaard voor een brandftigtend Lasterfchrift, aanlopende tegen de Souvereine Auétoriteit enz. Vervolgens zyn twee Verklaaringen van den Keizer uitgekomen. By den eerften , zynde van den 25 November J789, wordt verklaard het oogmerk van den Keizer te zyn, „ de volkomen herftelling van de bly„ de inkomst en alle de Privilegiën van Braband enz." En by de tweede , van den 26 November, wordt „eene algemeene Amnestie, „ zonder de minfte uitzondering, over alle „ de Ooftenrykfche Nederlanden toege„ ftaan." TeGend ondertusfehen wordt alles ineen j ftaat van tegenweer gefteld. De Provincie van Henegouwen heeft zig I tot de Patriotfche party gevoegd, enz. Aan den anderen kant heeft den Keizer I het genoegen, dat, daar Hy in het voorgaande jaar zeer ongelukkiglyk tegen de Turken oorlog voerden, en duizenden van Dddddd 4 zyn  i8h nieuwe nederlandsche zyn Krygsvolk, ook al veel door ongemakken en ziektens, heeft verlooren; thans door "het Ooftenryksc.h Krygsvolk de Vesting Belgrado op de Turken veroverd is. Niet alleen te Luik, maar ook te Trier, ontvlammen de onlusten. Den 23 October 1789 was te Trier een opftand; men deedt twee^Commisfarisfen van het Domkapittel, de Graavén Van Walderdorff, en Van Kes feljlad naar het Stadhuis gaan, leidde hen daar ' verfcheidene artikelen van herftel .des niisbruiken voor enz. ' ' ver,  JAARBOEKEN, November, 1789. i8,i£ VERANDERING ONDER DE HOOGE EN LAGE AMTENAARS , ENZ. 'sGravenhage. Zyne Doorluchtige Hoogheid de Heer Prins Erf-Stadbouder heeft uit eene pvergeleeverde Nominatie van den Magiftraat aangefteld, om te dienen van St. Catharina 1789 tot St. Catharina 1790, tot Burgemeefteren Mr. Govert Franco van Slingelandt, Mr. Willem 't Hoen , en Mr. Diederik van der Bürch van Sj)ieringshoek: tot Scheepenen Mr. Adriaan van der Goes,"Mr. Jan Sticker, Mr. Paulus Beelaaris, Mr. Johan van Hees, Heer van Berkel en Rodenrys, Mr. Adriaan Backman, Heer van Schipluiden en Hodenpyl, en Mr. Willem Adriaan Amold Poelman: tot Scheepen van Scheveninge Dirk Hoogenraad: tot Scheepenen - Commisfarisfen van des Gemeenelands Middelen Mr. Jan Sticker, Mr. Paulus Beelaarts en Mr. Johan van Plees, Heer van Berkel en Rodenrys. Leyden. Den 10 November zyn tot Burgemeefteren dezer Stad aangefteld en beëedigd, de Heeren Jwcob van der Meer, Heere van Hoogeveen, eerfte en Voorzittende, Mr. JacobBartram van den Steen, Mr. Abraham van Gerwen en Mr. Pieter Pompe van Slingeland. Ddddddy Am- Veranderingonder de hoo ge en lage Amte- naars, enz.  1816 NIEUWE NEDERLANDSCHE Verandering onder de hooge en lage Amtenaars, enz. Ook is met voorkennis van Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heer Prins Erf Stadhouder door de Edele Heeren Bewindhebberen van de Geoctroyeer■de Oost-Indifche Compagnie dezer Landen, inde onlangs geëindigde Vergadering van zeventienen aangefteld tot Raad extraordinair van Neerlands Indien den Heer Mr. Pieter Gerardas van Overftraaten, geweezen Secretaris van de Hooge Regeering te Batavia", en zulks in plaats van wylen den Heer "fan Vermeulen. Schoonhoven. Dee 10 November zyn uit eene overgeleverde Nominatie, door Zyne Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau, Erf-Stadhouder dezer Provincie verkozen tot Burgemeesteren dezer Stad de Heeren Mr. Dirk Hoola van Nooten en Mr. Stephanus Jacobus Scheltus; tot Scheepenen de Heeren Mr. Jan van Bosvelt,Cornelis Koels Arnoudsz., Heere van Waarden, Hendrik Slingeland, Dr. Ignatius van Zeider, Pieter Vergeer, Anlhony Carnier en Jan Hooghwinckel Gerritsz.; tot Scheer penen - Commisfarisfen van des Gemeene - Lands Middelen : den Heeren Cornelis Koels Arnoudsz., Hee- Amsteldam. Zyne Doorluchtige F'oogheid, den Heer Prins Erf-Stadhouder, heeft uit een overgeleeverde Nominatie van Heeren Bewindhebberen van de Geodtroyeerde Oost - Indifche Compagnie ter Kamer Amfteldam, als Bewindhebber in gemelde Compagnie en Kamer verkozen den Heer Pieter G'rahftam Jansz., Scheepen dezer Stad, in plaats van deszelf Vader, dewelke zyn ontflag verzogt en bekomen hadt.  JAARBOEKEN, November, 1780. 1817 Heere van Waarder, Hendrik Slingeland en An~ thony Carnier. Groningen. Den 15 November is alhier in den ouderdom van 74 Jaaren en 16 dagen overleeden den Heer Mr. Reneke Bufch Gockinga, Secretaris der Ed. Mog. Heeren Staaten dezer Provincie, en thans Gedeputeerd tot de Commisfie over het regelen der Quotes. LYST Veranderingonder de hooge en lage Amte- n aars 9 enz.  i8iS NIEUWE NEDERL. JAARB., November, i7S9. LYST DER PRYZEN VAN VERSCHEL DE PRODUCTEN ONZES LANDS. Rotterdam den 16 November. by de Z. Zak. TARwnieuweZeeuwsenz.25 a 353 ■■ blaauwe 26 aapfi Zomer 27 a 30 B Rogge Zeeuws enz. 20! a 22 8 Erwten Grauwe is a 17! 8 Groene 18 a 21 g' — witte 15 a nt! Wittebooken fcromb. 30 a 31 g kleine '16 a 20 8 _ by 't Last. Boekweit op iS4 g a 9? rf| dito zonder Wigt 25 326* !h Geest Winter a 23i ^ Rotterdam den 16 November. Gebst Zomer 20* a 21? esC rlAVEE VriefeBrouw. 14 a lóid? dito Voer n a 13 o£ - ■ Zeeuws enz. 11 a is of Paardeboonen 24 a 255 e£ Koolzaad 48 a 54 o£ Moütwyn 5leCde3oVr. by den Steen. Vlas Allerbeft 44 a 52^ Best 34 a 4J 't. — Middelfoort 26 a 33 ft. —— Gemeen 20 a 25 ft. —— Allergemeenst j8 a 19 ft.  NIEUWE NEDERLANDSCHE JAARBOEKEN, December. MDCCLXXXIX. GELDERLAND. Arnhem. Het is bekend, dat, ter gelegenheid der genomene maatregels van de Staaten van Gelderland tegen de Steden Hattem en Elburgin 't jaar 1786, door negen Gelderfche Ridders op den a September 1786 eenen brief aan de Staaten van Holland en WestFriesland is gefchreeven , ondergeteekend door de Jonkheeren M. van bronkhorst, R.J. van der Capellen tot de Marsch, E. J van Nieuwkerken genaamd ISyvenbeim van Wiel, B. van Nieuivkerken genaamd Nyvenheim van Dorth , C. J. van Nieuwkerken genaamd Nyvenheim, H. W. J. van Lynden E e e e e e van Arkhem.  Arnhem. 1820 NIEÜWE NEDERLANDSCHE van Oldenaller, J. H. van Zuylen van Nieveldt, G. IV. van Zuylen van Nieveldt en J. C- van Eek; (zie Nieuwe Ned. Jaard. 1786. bl. 898.) zynde ook gelykluidende "brieven aan de andere Provinciën gezonden. Voorfz. brief mishaagde dermate aan de Staaten van Gelderland, dat Hoogstdezelven by befluit van 1 Mei 1787 een affchrift van dien brief aan de Staaten van Holland in handen van het. Hof Provinciaal fielden, en deszelfs confideratien en advis daar op vorderden. Waar tegen eenen der negen Jonkeren, namenlyk R. J. van der Capellen tot de Marscb, op den b Mei 1787 eene aanteekening deedt. Het Hof Provinciaal ftelde wederom by befluit van den.19 Mei 1787, een affchrift van voorfz. brief in handen van den Momboir en Subflituut-Momboir, om daarop den Hove te dienen van derzelver confideratien en advys. Hier op hebben alleen twee der.voorfz. Jonkers, namenlyk J. H. van Zuylen van Nieveldt en J. C. van Eek, na de omwenteling aan het Kwartier van Veluwe in Oéiober i 787, doen overgeeven een Declaratoir, óm aan VLandfchaps tafel in te brengen,, zynde van dezen inhoud: ,, De Ondergeteekenden verklaaren tri alj, le oprechtheid cn waarheid, dat zy geene „ andere eindens bedoeld of inzichten be„ doeld hebben door zich by Misfive aan „ alle de Bondgenooten te addresfeeren, dan „ het daar flellen van een expofé der zaa„ ken, zo als zy den toedragt van dezel; „ ven ten dien tyde meenden te moeten be- SJ fchou-  JAARBOEKEN, December, 1789. 1821 „ fchouwen, en verder om de gegrondheid hunner fuftenue en oorzaaken derverfchil„ len en discrepantien aan den dag te leg„ gen, zonder dat zy Ondergeteekenden daar door de minfte atteinte aan de Souvereini„ teit dezer Provincie hebben willen toe„ brengen, veel minder de Staaten van dit „ Landfchap in 't algemeen, of de Leden „ van denzelve in 't byzonder in hunne con„ trarie begrippen of fuftenues te hebben willen taxeerenj verklaarende de Ondern geteekenden te protefteeren en zonder waarde te befchouwen alle daar tegens aan„ loopende en ftrydige explicatie." De Staaten ftelden dir Declaratoir, by befluit van den 24 October 1787, in handen van den Hove,' om daar van zodanig gebruik te maaken, als 't Zelve zou vinden te behooren. Het verder gevolg was, dat de Staaten van Gelderland de Momboirs op den 24 October 1787 authorifeerden, om tegen voorfz. Jonkers, Onderteekenaaren van den meergemelden Brief aan de Staaten van Holland, voor den Hove te procedeeren. Hier op is door de voorfz.Momboirs den 11 April 17C8 Request ingeleverd aan dan den Hove van Gelderland, tot citatie van voorfz. Jonkers, om op zekere dagen voor den Hove in perfoon te verfchynen , en te hooren verklaaren, „ dat zy zampt en elk in 't byzonder, „ zig aan feditieen contraventie van hunnen „ gedaanen eed, en aan eene atroce injurie „ tegens den Souverein hadden fchuldig gemaakt, en daar door vervallen waren inzoEeeeee 2 „ da- Arn- hem.  i822 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. f dane pcene, ftraffe, boete, of amendea, „ als het Hof naar omftandigheden van zaa- ken zou oordeelen en vermeenen te behoo„ ren enz." Welke Citatie verleend en den 27 April 1788 geëxploiteerd is. Voorgemelde Jonkers vervoegden zig daar op nog in Mei 1788,(zonder Jonkheer Van der Capellen en zonder Jr. Van Lynden van Oldenallerf) by een Request aan de Staaten dezer Provincie, waar in zy hunne gedraagingen , als disfentieerende Leden van de Staatsvergadering van Gelderland, in een gunfttger dagligr tragtten te ftellen, dan zulks? door de Momboirs was voorgefteld, en teffens een Declaratoir deeden, met welk zy vertrouwden , dat Hun Ed. Mogende voL gens derzelver squiteit wel zouden genoegen neemen. en de tekens hun ondernomene procedures met alle gevolgen en aankleeven van dien doen opheffen, ofte enz. Dog de Staaten beflooten daar op ftegts den 19 Mei 1788, voorfz. Requeste te renvoyeeren aan den Hove Provinciaal, om daarop zodanige reflexie te maaken, als 't Hof, naar merites van zaaken , zou vermeenen te behooren. De Procedures wierden dan voortgezet, en wel met dat gevolg, dat tegen Jonkheer R. J. van der Capellen tot de Marsch en Enge* lenburg op den 8 Augustus 1788 een Sententie door het Hof wierdt uitgefproken, welke wy in onze Nieuwe Nederl. Jaarb. 1788 bl. iaiöen volgg. hebben medegedeeld. Vervolgens deeden nog de Jonkers C. J. Van Nieuwkerken genaamd Nyvenheim, n. tv.  JAARBOEKEN, December, 1789. 1823 W. J. van Lynden van Oldenaller, H. van Zuylen van Nieveldt en J. C. van Eek, eerst den 7 Oclober 1788 een Request aan het Mof Provinciaal tot een uitftel der procedures inleveren, en vervoegden zig vervolgens by een nader Request in December 1788 aan de Staaten van Gelderland, welk Request wy hier te voren bl. 19—25 ook hebben medegedeeld. Dog Jonkheer G.W. van Zuylen van Nieveldt voegde zig daar niet by, maar verkoos liever zyne zaak aan eene verdeediging in rechten te willen overiaaten. Derhalven dit rechtsgeding dan zynen voortgang hebbende,gaven de Momboir en Subftituut-Momboir dezer Landfchap R. O. impetranten en klageren ter eenre, op en tegens Gerrit Willem van Zuylen van Nieveldt,. gedaagden en beklaagden ter andere zyde, aan den Hove Provinciaal van Gelderland eene Aanfpraak over. Waar tegen gemelde Jonker G. W. van Zuylen van Nieveldt van Antwoord diende. Hier na leverde gemelde Momboirs R. O. wederom een fchriftelyk Repliecq aan den Hove in, waar tegen wederom van de zyde van den Gedaagden een fchriftelyk Duplicq aan den Hove wierdt ingediend. Waar na eindelyk de uitfpraak van den Hove op den 10 dezer tegenwoordige maand December 1789 is gevolgd. Na dit kort en zaakelyk verhaal zullen wy de echte ftukken, tot dit Rechtsgeding, 't welk zo veel gerucht gemaakt heeft, behoorende en tot deszelfs regt verftand ten Eeeeee3 hoog- Arn- HEMt.  Arnhem. 1824 NIEUWE NEDERLANDS CHÈ hoogften noodzakelyk, nu in orde mede* deelen. Voor-eerst komt dan hier ten hoogden in aanmerking den eerften bron van dit geheel Rechtsgeding; namenlyk den brief, welken negen Gelderfche jonkers , disfentieerende Leden van de meerderheid der Staaten van Gelderland, in dien haggelyken tyd van maatregelen tegen de Steden Hattem en EJburg, op den a September 1786 aan de Staaten van Holland-ea West-Friesland hebben gefchreven.; welken-b-rcf wy in onze Nieuwe Nederl. Jaarb. 178Ó. bl. 898. beloofden re zullen mededeelen\ 'maar tot welks mededeelinge wy tot dtis vérre nog gëene gelegenheid gehad hebben. Die gewigtige brief- was van dsn navolgende woordelyken inhoud; itèfe tm Ififei «'».- ötfl avöH ri'jL nis ,abys üfcbi EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! TJet is voornaamlyk zedert byna drie :aaren, dat * wy, met cn benevens liet kundigfte en beste gedeelte onzer Medeburgeren en'Medeingezeetenen werkzaam zyn geworden , om , zo in de Landlyke als Kwartier!yke vergaderingen dezer Provincie , de meerderheid onzer Medeleden van Staat te overtuigen, dat de drukkende, en met het welzyn dezer Provincie ftrydende en allezins onwettig ingevoerde forme van Regeering eene rcvijie en een couftitulioneel redres kwam te vereisfehen, overetukomftig die gelukkige ootfpronkelvke V?ze van lffikr, welke, offchoon by herhaalde reizen openlyk aangerand en behendig ondermyrid , alleen s Lands en der Ingezetenen welzyn kan bevorderen. J Zulk  JAARBOEKEN, December, 1789. 1825 ZuFk een herftel, naar den aart onzer grondwet- j 'ten ingerigt, oordeelden wy ten hoogften noodzaa-1 Ikelyk', daar wy hetzelve houden voor het eenigfte 1 middel om op een bedaarde en geregelde wyze by < ttyds voor te komen, dat deze Provincie door eene : ttoeneemende verwydering tusfchen de Regenten, (onderling, en tusfchen Ingezeetenen cn Regenten, tterwyl.de afhangelykhcid van beiden dagelyks ver-1 1 meerdert, niet alleen voor haar zelve 1 op den duur t ten eenenmaale bedorven en verboren raakt ,. imaar ook in het byzonder, nadien dit gewest, ; zonder eene volledige inwendige herftelling, welke ■ voorzeker nimmer. kan gehengen, dat een StadIhouderlyke invloed alles naar willekeur beftuurt, ■ voor het geheele Bondgenootfchap ten hoogden fchadelyk, en in den uitgeflrektften zin meer en : meer gevaarlyk ftaat te worden. Het valt ons intusfehen fmartlyk, wanneer wy 1 ons herinneren , hoe dat de menigvuldige poginI gen, door ons aangewend , dermaten vruchtloos cn tc vergeefsch zyn geweest, dat wy geen het : minfte gehoor hebben kunnen verwerven ; maar 1 daar en boven gevoelen wy ons ten fterkften aangedaan, U Ed. Groot'Mog. te moeten informee1 ren, dat door te werk gefielde maatregelen, waar 1 over geheel Nederland yer field ftaat, het voor ons ] hoopcloos is geworden , om de meerderheid der vergadering, welke, met ons ondergetekende Leden van Staat, uitmaaken Ridderfchap en Steden, re» prasfenteerende de Staaten des Furftendoms Gelrecn Graaffchap Zutpkeh , te permoveeren, om, by en door ons zeiven , met onderlinge goede trouw, en met een cordaat verzaaken van allen 1 eigenbelang , die waardigheid en onafhangelykhcid van deze Provincie te herftellen, en tevens te helpen bevorderen, dat de banden van een Bondgenootfehap, door onze Voorvaders, ten koste van . zo veele ftroomen bloeds, opgerigt, door een on- derling handhaven en befchermen van eens ieders Eeeeee 4 rech- 1EM. Irief •an 9 Jonkers tan de Staaten ian IloU 'and.  i825 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Brief van 9 Joniers aan de Staaten van Holland. rechten, privilegiën, loflyke en wel hergebragte coftuimen, jegens alle en een iegelyk die inbreuk komt te doen, wederom zodanig mogten worden toegehaald, dat het Volk van Nederland aan het welmeencnd voorftaan en volyverig daaritellen dier middelen, welke de zuilen van den algemeenen voorfpoed uitmaaken, voortaan niet meer zou behoeven te wanhoopen. Dit alles maakte intusfehen op ons zulk eenen diepen indruk, Edele Groot Mogende Heeren ! daar wy enkel door liefde voor een Vaderland, dat ons zo naauw aan het harte ligt, gedreeven worden, dat wy van ons zeiven niet hebben kunnen verkrygen, om in dezen onverfchillige aanfchouwers te blyven. De duure Eeden, waarmede wy ons aan den Lande en aan den goede Ingezeetenen verbonden hebben, noodzaaken ons daarom, naar den aart en inrichting van het Bondgenootfchap, onzen toe ■ vlugt tot U Edele Groot Mogenden, en de Heeren Staaten der andere Provinciën te nemen, met eene nadrukkelyke en tevens ootmoedige bede, dat U Edele Groot Mogenden het aan ons ten besten gelieven te neemen, dat wy, zo voor ons zeiven, als üit{naam van 'zo veele duizenden van Medeburgers , welke niet zonder reden in deeze dagen door geheel Nederland met een angstvallig medelyden aangezien worden, onze beklemde harten met dien eerbied, welke wy U Ed. Groot Mogenden fchuldig zyn, voor Hoogstdenzelven openleggen. Het zy ons dan vergund, Edele Groot Mogende Heeren! vooraf met weinigen te remarqueeren, hoe dat de Provinciën Gelderland, Utrecht en Overysfel, in 1672, na een tyd lang in 'svyands hanüen geweest te hebben, wel van eene uitheemfche overheer fching bevryd raakten, maar ten gelyken tyde in 1674 en 1675, door eene allezins noodlottige l aamenloop van zaaken, onder eene inheemfche vervielen , welkers jammerlyke gevolgen fleeds op het  JAARBOEKEN, December, 1789. 1827 igeheck bondgenootfchap den gevaarlykften invloed, '/blyven behouden. Het is aan U Edele Groot Mogende te wel be(kend, dan dat het noodig zyn zou, alhier in 't breeduit te weiden , op welke een onwettige en harde \wyze, in 1675 by aanvang, en in 1759 hy eenen an 9 Jonkers tan de Staaten van Holland, l 1  1828 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Brief van 9 jonker, aan de Siaa/er, vau Ho, land. i i 1 ' t deze gelegenheid ten nutte maaken, om voor U Edele Groot Mogenden onzen waare grondbeginzelen van Regering, tot wegneeming vaa alle vooroordeelen te ontvouwen. Wy herhaalen dan, Edele Groot Mogende Hee■ ren! dat wy ten eenemaale afkeerig zyn van eene voKtrekte Volksregering, en dezelve voor gevaarlyk en ftrydig met onze conftitutie houden ; dat -wy volftrekt geene begrippen voeden , die in het minfte de Hoogheid en het aanzien van 'sLands Regeering kunnen verdonkeren, maar wel volmaakt het tegendeel, naamlyk , wy bedoelen enkel en alleen zulk eene naauwe onderlinge betrekking tusfchen de Regenten en het beftuurd wordende Volk, volgends welke de Regenten niet willekeurig kunnen regeeren, 'en volgends welke den Volke alle vermoeden van willekeurige regeering ontnomen ■Wordt. Wybefchouwen den Erfftadhouder wel als 't hoofd der uitvoerende, doch in allen opzichte afhangelyk van de wetgevende, magt: door deze (telling bedoelen wy geenzins, als of de Stadhouder geen'invloed zouden moeten hebben op de wetgeevende magt, of op de Staatenvergaderingen; wy erkennen eensdeels de heilzaamheid van het Stadhouderfchap , overeenkomftig eener vrye ftaatsregeering ingerigt, en wy gelooven anderdeels , dat de Stadhouder ïenen zeer heilzaamen invloed op de wetgeevende magt kan hebben, te weeten eenen adviferenden, 2en raadgeevenden invloed, maar geenen regeerenden in voed, waar door, uitwyzende het geene in leze Provincie plaats heeft, de vrye deliberatien ier Staatsleden zoopmerkelykendoor zo veele midlelen en wegen kunnen belemmerd worden ; daar n tegendeel zulk een advifeerende en raadgeevende nvloed, naar onze begrippen, met vrugt kan plaats lebben, op eene wyze dat de advyzen of propofiien des Stadhouders, niet uit complaifance, uit vrees  JAARBOEKEN, December, 1789. i3zo vrees of hoop van Stadhouderlyke gunst of ongunst, maar enkel en alleen uit hoofde van derzelver heilzaame oogmerken, gelden moeten Deze grondbeginzelen, Edele Groot Mog. Heeren! koesteren wy rnet alle opregtheid en welmeenendheid in onze harten; wy vermeenen, dat dezelven aan die gronden, waarop de waare belangen van het zelfde Vaderland moeten berusten, veilig mogen getoetst worden; - wy onderwerpen dezelven daarom met alle gerustheid aan U Edele Groot Mo-, genden hoogwyze beoordeeling: cn,daar Hoogstdezelven gelyk wy durven vertrouwen, bereids uit 't geenè wy de vrvheid genomen hebben voortedraa;cntfchcn Vaderlands gelegen is: als Leden des Nederlandfchen Burgèfftaats zouden wy, övereenkomftig de Unie, volkomen regt hebben uwe onderlteuning en befcherming te eisfehen; maar neen, Ed. Gr. Mog. Heeren 1 wy eisfehen niets:.'als raadlöpze Leden van Staat brengen wy, dewyl ons vol ftrekt geen ander middel overig is, onze bekommeringen, orizeh. nu zo geheel veriatefleii toeftand, het grievende en het drukkende dat ons en alle onze welmeenende Medeburgers bedreigt, indien het aangenomen fysthema in onze Provincie blyft voordduuren, in uwen fchóot. Wy verzoeken derhalvert, dat het U Edele Groot Mogende behaagen .moge, het gewigt van al het TOorfchreevene ryplyk te overweegen , en. te onlerzoèken ; en vinden U Edele Groot Mogende ge-  JAARBOEKEN, December 1780. 1833 gelyk wy vertrouwen, een en ander billyk en ge-, grond, dat U Edele Groot Mog. dan op zulk eene , wyze, als naar Hoogstderzelver wysbeid het voegelykfte zullen Oordeelen , met allen nadruk gelieven, te bewerken, dat toch het gewigt der voorfchree- • vene redenen en motiven, voor de dringende noodzaakelykheid Van redres, en tot herftel van de zo ] onontberelyke rust, eendragt en onderlinge harmo-, nie, eindelyk eens onpartydig, en met gewenscht ■ gevolg by de meerderheid der -Leden van Staat, in deze Provincie zodanig befefd worde, dat Hun Ed. Gr. Mog., met den onftervefyken grotius, omtrent de 'ohge'lukkige gefteldheid van zaaken, door en van wegen bet onwettig en gevaarlyk Reglement van Regeering in deze Provincie erkennen : ft quo ca/u contrqütii incipiat vergere, non ad damnum modo aliquód, fed ad perniciem pubticam, ita ut ab initio cohtraëtus in exte?ifione ad illum ca/um ctnfendus fuisfet injustus et illicitus, tune non tamreyocari eum contfaBüm posfe,quam declarari, non obligare, cpiafi factum Jub condione fine qua jutte fieri non potuil: Grotius, de jute bcV.i ac pacis Lib. 2. C» 14. §. 12. N. 4. En hier mede eindigende, bevelen wy U Edele Gr. Mog. in Godes heilige befcherminge, en hebben de eer ons met alle hoogagting te noemen. Gefcbrecven te Zutphen den 2 September 1786. (Onder f ond) EDELE GROOT MOGENDE HEEREN! ü Edele Groot Mogendens Gehoor* zame Dienaren/ (Was getecLend) M. VAN BRONKHORST. R. J. VAN DER CAPELLEN TOT DE MARSCH. Fff fff & \rïï- iEMi Irief 'an 9 Jonkers tan de ïtaatcn 'an Ilol'and:  Arnhem. 1834 NIEUWE NEDERLANDSCHE E. J. VAN NIEUWKERKEN, genaamd' NYVENHEIM VAN WIEL. B. VAN NIEUWKERKEN, genaamd' NYVENHEIM VAN DORTH. C. J. VAN NIEUWKERKEN , genaamd NYVENHEIM. H. W. J. VAN LYNDEN VAN OLDENALLER. J.. H. VAN ZUYLEN VAN NIEVELT-- G. W. VAN ZUYLEN VANNIEVELTV J. C. VAN ECK. Deze brief kwam aan de Staaten van Gel. derland van zo veel bedenkelykheid voory dat Hun Ed. Mog. denzelven in eenen brief van den i Mei 1787 aan de Staaten van Holland eene radelooze klagte noemden : (zie 'Nieuwe Nederl. Jaarb 1787 bl. 861.) en nog den zelfden x Mei dien brief der negen Ridders in handen van het Hof Provinciaal Helden: waar tegen Jr. R. J. van der Capellen tot de Marscb den navolgende dag, namenlyk den 2 Mei 1787, eene aanteekening deedt, zo als blykt uit navolgend  JAARBOEKEN, December, 1789. 1835 EXTRACT Uit het Reces van het Graafjbhap ZUTPHEN op den J,anddag , in April en Mey t 787, binnen de Stad ARNHEM extraordinair gehouden, Mercurii den 2 Mey 1787. T) ihert Jasper van der Capellen tot de Marschi - '-£V hebbende terVergaderinge overgegeeven deszelfs feereferveerde aantekening tegen dezes Graaffchaps opening van den 27 April 1787 op N. 1. art. 7, :concerneerende de daarby vermelde refcriptie aan molland, en het (lellen der bylagen in handen van !den Hove Is de infertie daarvan ten quartiers recesfe geaccordeerd, met rcferve van contra aantekeningen: En luidende gemelte aantekening van R. J. van der Cupellen, als volgt: EDELE MOGENDE HEEREN! 1 t)y gelegenheid der deliberatien van Donderdag 13 laatstleden, over de misfive van de Heeren Itaaten van Hoifftnd van den 13 December 17K0, jjoudehde een herhaald aanbod van mediatie met dd Meerderheid van U Ed. Mog. , niet geconcurreerd lebbende om dezelve wederom te' declineeren, maar wel in tegendeel van begrip geweest zynde, jm van de wclmeenende Bondgenootfchaplyke offi:ien tot herdel van zaaken in dit gewest, door le Heeren Staaten van Holland en andere Provinlén, men zo veele blyken van welmeenendheid jeoffereerd, gebruik te maaken , myne aantekening Isreferveerd hebbende, zo met betrekking tot de ringende noodzaakelykheid in deezen, als°ten oplekte tot het befluit by de meerderheid dezer verFfffff 2 ga.  Arnhem. Aantak, var, Jr. R. J. van der Capellen. i835 NIEUWE NEDERLANDSCHÉ gadering genomen, om de misfive, waar by andere Leden van Staat met my de intercesfic der hooge Bondgenooten hebben verzocht , ten einde de meerderheid der Heeren Staaten dezer Provincie te willen permovecren, tot eene billyke herftelling onzer gealtereerde conftitutie, te ftellen in handen van den Hove Provinciaal, om daar omtrent Hunne Edele Mogende geduurende deze Landfchap» vergadering te dienen van deszelfs confideratien en advys; zal ik de eer hebben my van een en ander thans bv deze te acquiteren. Ik achte het overtollig om alhier in het breede uit te weiden ovef de Hoofdaanleiding, welke de Peeren Staaten van Holland in de onvermydelyke . vêrpligting gebragt heeftom eene Bondgenootfchaplyke bemiddeling aantebieden Ik heb in het noodlottig tydftip,toen de meerderheid dezer Vergadering kon befluiten dén militairen arm te empioyeèren tegen twee fteden integrerende' Leden van Staat; tegen Burgers en Ingezetenen die' tot maintien van derzelver privative en domefticque belangen werkzaam waren , en hunne byzondere' rechten en voorrechten deswegen reclameerden, ten flerkfte geprotefteerd, de jammerlyke gevolgen , die uit deze geweldige onderneeming moesten voord vloejen, voorfpeld, en dezelve buiten myne verantwoording gefteld. De uitkomst heeft myne bekommering dienaangaande maar al te veel gebillykt, en daar geheel Nederland nog niet van deri algemeenen fchrik, welke dit befluit verwekte, henomen is, daar het zelve zo zigtbaar den losgerukten band der Unie verder ontbonden, en het zo on-v gelukkig fubfifteerend wantrouwen , tusfchen Regenten en Ingezetenen en zo merkelyk en zogevaarlyk heeft vermeerderd, verkieze ik alle verwytingen, waardoor de bykans onherftelbaar gewordene wonde verergerd zou kunnen worden, te vermy-i den „en my diensvolgens over deze treurige gebeur-; tenis, waar van zo veele nog aanhoudend de gevolge»  JAARBOEKEN, December, 1789. 1S37 i gen moeten bezuuren, niet verder uittelaaten, in hoope dat de tyd naby mag zyn, dat een ieder door ■ eene verbetering van zaaken genegen zal bevonden ' worden aan het gebeurde niet meer te gedenken. Ik zal my alleenlyk bepaalen, om met weinigen iten opzigte "der aangebodene mediatie aan te mer!ken, dat naar mvn inzien, de Hooge BondgenooIteu in 't byzonder, uit hoofde van 't laatfte gedeel1 te van den 1 Art. van het verbond der Unie, zig beregtigd en in de necesfiteit gebragt vinden, om IHoogstderzelver goede officien aan te wenden tot eene vereffening van gefchillen van aart en natuur .als die ten opzigte der lieden Hattem en Elburg, lals integrerende Leden van Staat, en waar in verre het grootfte gedeelte der Inwooneren, uitmaakenide de Burgerlyke Maatfchappy, in uezelve begreepen zyn, plaatshebben. De geftrenge middelen tegen deze fteden ter uitvoer gebragt, moesten , om der gevolgen wille, die zelfde Hoge Bondgenooten bedagt doen worden, om na middelen, overéénkomftig de Unie, uit te zien, ten einde nog by tyds voortekomen, daar bykans alle de Ingezetenen van Nederland zig deze zaak aantrokken, dat Gelderland niet verder van één gereeten, en eindelyk nutloos en gevaarlyk voor aet Bondgenootfchap mogte worden. Niets was hier toe gefchikter dan het aanbod van bemiddeling, aaar het voetfpoor van menigvuldige voorbeelden, waarom ik met andere Leden van Staat, overeensomftig het verlangen onzer Ingezetenen, wel gewenscht hadde, dat U Ed. Mog. hadden kunnen oefluiten deze aanbiedingen als boven aanteneemen, im dus doende door eene conftitutioneele tusfchenïomst der Bondgenooten, alle het differentiale in leze Provincie , tot eene gelukkige afkomst te trengen. Zynde het nu in tegendeel al mede te vreezen, lat door deeze herhaalde verweigering, vooral uit toofde yan fommige uitdrukkingen in de extenfie Ff ff ff 3 dier Arnhem. Aante'ek. van Jr. R. J van der Capellen,  1838 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Aanteek. va; Jr. R. J. van der Capellen. dier refcriptie aan Hoogstgedagte Heeren Staaten f de hoognoodige harmonie tusfchen Bondgenooten | nog verder ftaat geftoord te worden. Belangende liet adres, dat U Ed. Mog. een raad* } /looze klagte gelieven ie noemen,door andere Lenen I yan Staat met my aan de hooge Bsnagtniooteh I gemaakt'', zal ik mede met weinige aanmerken, i dar wy na alles op gronden, welken ik nogmaals I verkjaare te blyven aanklccven , cn van wegen | eene bekommering voor de gevolgen van verdere I verwyderingen, in 't breede by die misfive gede- f tailleerd, vrugtloos tot een conftitutioneel te heb» j ben aangewend, eindelyk een weg, voormaals in i foortgel^ke omftandigheden betreeden, zo als uitI de retroacla kan blyken, hebben iugeflagen , met f geene andere inzigten, dan die in voorfz. misfivezyn uitgedrukt; naamlyH dat de Hooge Bondge-1 nooten de meerderheid der Staatsleden op de meest [ gefchikte wyze geliefden te overtuigen van het I gewigt der motiven, voor de dringende noodzaa-1 kelykheid van redres, en tot herftel vandezoon-| ontbeerclyke rust, eendragt, en onderlinge harmonie in deze Provincie; dgze, gelyk ik v'ertrouwe,} allezins welmeenende inzigten aan de Bondgenoo-1 ten voorgedra-gen , worden dan te onregt door U Ed. Mog. gezegd eenvoudig daar op neer tel komen, als of wy hier door by Hoogstdezelven I hadden willen klaagen, dat eene zeer groote meer-1 derheid van deze vergadering van haar begrippen | niet heeft kunnen of willen afgaan , om zig by I die van eene zeer kleine minderheid te voegen,! en haare ftaatkunde aan een ee men. Ik zaïl hieromtrent mede eenvoudig remarquec- :| ren , dat offchoon ik het ongeluk hebbc, van meel eene /eer groote meerderheid in myne begrippen ! in zaaken van Regeering te verlchillen, ik dezelve! evenwei gaarne aan de beoordeeling van een on-t parrydig publiek, de eenige Richter tusfchen ons,| onderwerpen j terwyl ik my tevens blyve vleien, dat  JAARBOEKEN, December., 1789. 1839 dat de drangredenen door my en andere Leden dezer vergadering , voor eene verbetering in ons Raatswezen, zo menigmaal voorgedraagen , eindelyk eens zullen bevonden worden in de daad te berusten op de wezenlyke bevordering van den voorifpoed en welvaart onzer Ingezetenen; en ik durve U Ed, Mog. verzekeren, dat de Staatkunde der zeer kleine minderheid in de Staatsvcrgade ■ring dezer Provincie ter goeder trouwe geen ander doelwit heeft; ook ftrekt het voor die zeer kleine minderheid tot een groot genoegen, van te hebben mogen ontwaaren, dat duizenden van Burgers en Ingezetenen, waar onder zo veele kundige en notabele , die met de zeer groote meerderheid, en zeer kleine minderheid dezer vergadering , Leden van één en dezelfde maatfchappy zyn, deze ftaatkunde der zeer kleine minderheid, uitwyzende de menigvuldige addresfen, tot herftel van rechten en voorrechten, by U Ed.' Mogende ontvangen, met de daad openlyk hebben verklaard, voor de haare aanteneemen. Daar nu onze bedoelingen, door ons aan dc bondgenooten te addresfeeren, zuiver en naar den aarder conftitutie ingericht zyn, wil ik niet ontveinzen , dat U Ed. Mog. beïluit, om dit ons adres, even als of wy ons door dezen ftap vergeeten en te buiten waren gegaan, te ftellen in handen van den Hove Provinciaal, om U Ed. Mog. daaromtrent te'dienen vau deszelfs confideratien en advys, my niet weinig heeft gefrappeerd ; ik betuige het waare oogmerk dezer zo vreemde en ongewoone refolutie, om een conftitutioneele demarche van integrerende leden der Staaten van deze Provincie, ter examinatie aan een aan dezelve gefubordineerd collegie overtegeeven, voor als nog niet wel te penetreeren. < • Ik zal daarom, alvoorens my verder te verklaaren afwagten,wat hier uit zal moeten proflueeren t voorloopie vinde ik my echter genoodzaakt 1 Ff fff f4 te- Arn- hem, 'A(!tl- '■eek. van Jr. R. }. van der Capellen.  Arkhem. Aanteek. vat. Jr. R. J. van der Capellen. R. J. VAN DER CAPELLEN TOT DE MARSCH. Arnhem 2 Mei 1787, Het Hof Provinciaal, voorgemelde Refolutie van de Staaten van den 1 Mei 1787 en pen affchrjft van den voorfz. brief van de negen 1840 NIEUWE NEDERLANDSCHE tegen het principaale dezer refolutie als een atteinte aan het recht, aan alle de leden dezer vergadering competeerende, ten fterkften te moeten protefteeren, met reïerve van al het geene ik tot maintien van myn regt, als een medelid dezer vergadering zal genoodzaakt zyn werkftellig te moeten maaken, terwyl ik tevens mede voorbehoude, orn my over de ongewoone en thans meer en meer toeneemende ftaatsmaximes, waardoor alle politieke zaaken van aanbelang aan den Hove, om te dienen van prasadvys, worden gezonden, nader te expliceeren, uit hoofde der bedenkelykheid daar in gelegen , als deviëerende van de oorfpronglyke inrichting van voorfchreven Hof, dewyl hetzelve door de geftadige behandeling van politieke zaaken zo merkelyk agterlyk blyft, uitwyzende onder anderen de zo 'menigvuldig by hetzelve hangende onafgedaane procedures, in de adminiftratie eener prompte Juftitie, waaraan intusfchen de Ingezetenen dezer Provincie niet weinig gelegen is. Ik verzoeke , ingevolge myne rcferve., .infertie dezes in den Kwartiers recesfe. (JVas getcekencfy  JAARBOEKEN, December, 1789. 1841 gen Jonkers ontvangen hebbende, flelde denzelven wederom in handen van de Momboirs dezer Landfchap, om te dienen van derzelver confideratieu en advys. Die advys by den Hove ingekomen , en door het Hof wederom aan de Staaten van Gelderland zynde gezonden, befloten Hun Ed. Mogende den 24 Oftober 1787, den JYiomboir en Subftituut - Momboir dezer Landfchappe te authonfeeren tot het aanvangen van rechtsgedingen voor den Hove tegen voorfchreeven Ridders. Zie hier dat befluit: EXTRACT uit het Reces van den gecontinueerden Extraordinaris Landdag, in October 1787, binnen de Stad ARNHEM ge-, \ houden. Mercurii den 24 October 1787, Ontvangen en ter vergaderinge gelezen zynde een Misfi\e van de' Raaden dezes Furften^ doms en Graaffchaps, gefchreeven alhier te Arnhem den 16 dezes, en houdende ter voldoening van Hunne Edele Mogenden Refolutie van den t Mei dezes jaars, 'sHoves advys op het daarby aan den Hove gecommuniceerde affchrift van een' brief, door eenige Leden der Regèeringe dezer Provincie, met name M. van Bronkliorst, R. j. van der Capelle tot de Marscli, E. J. van Nieujfkerken, genaamd Nyvcnheim van Wiel- B. van Niéuw-) kerken genaamd Nyvcnheim van Dorth- C. j, Fff fff j yan 3EM.  ïS42 nieuwe nederlandsche Arnhem. Ref. tot authorifatie dei Momboirs. \ i ] i I 1 t j van Nieuwkerken, genaamd Nyvenheim ; II. IP. J. van Lynden van Uldenaller, j. ff. van Zuy-len van Nievelt, G. W. van Zuylen van Nevelt en J. C. van Eek, den 2 September 1786", aan de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland gefchreeven, en door Hoogstdezeh en , by Misfive van den 13 December daar aan volgende, aan Hunne Ed. Mog. medegedeeld. En houdende voorfchreeven Hoves misfive , dat vermeend hadden de materie, daarin vervat, van dien aart en natuur te weezen, dat niet voorby kon• den , daarop alvorens den Momboir en Subltituut Momboir dezer Landfchap, aan wien het mainticn van 'sLands Hoog- en Gerechtigheid by hunne Inftructie fpeciaal was aanbevolen, te hooren, cn mitsdien by Refolutie van den 19 Mei dezes jaars, hadden goedgevonden' derzelver confideratien en tdvys op het gunt voorfchreeven te requireeren. Dat hieraan door gemelde Momboir en Subftituut-Momboir voldaan en een breedvoerig advys aver die materie ingediend zynde , het Hof by ïxaminatie van hetzelve haddé bevonden, dat de Momboir en Subftituut-Momboir, op gronden by mn advys in het breede vervat, fufiineerden,dat tan hun tegen voorfchreeven fchryveren en onderickenaaren van de voorgem. Misfive aan de Hee* en Staaten van Holland en West Friesland eene ictie was geboren , en uit dien hoofde van advys varen , dat zy zouden behooren te worden geuióthorifeeid, om tegen dezelven voor dezen Hore ce procedeeren , als in goede Juftitie zouden vermeenen te behooren. Dat het Hof vermeend hadde een copie van dit ;eadvifeerde aan Hunne Ed. Mog. te moeten laaèn toekomen, ten einde Hunne Ed. Mog. in ftaat e ftellen om volledig geïnformeerd te worden van t geene de Momboir en Subftituut-Momboir in 3 dezen komen te fuftineeren. Ter-  JAARBOEKEN, Dicember, 1780. 1843 Terwyl niet mogten twyfelen, of Hunne Ed. Mog. zouden begrypen , dat de voorzichtigheid] aan 't Hof verbood, om daar deszelfs rechtlyk officie in dezen zoude kunnen worden geëmployeerd, en ten zynen tyde werkzaam zoude kunnen wor-., den, zig over dc merites zo van den inhoud der, voorfchrcevene. Misfive als van.de fostenue van. den Momboir en Subftituu: - Momboir dicnaangaan-, de eenigzins uittelaaten, en dat Hunne Ed. Mog. 't Hof "dus wel ten goeden zouden willen houden, dat zig moest excufeeren zig daarover uittebaten; dan alleen in zo verre, wat "de door den Momboir en Subftituui-Momboir verzochte authorifatie betrof, geene zwarigheid maakte te ' declareeren, dat die aan den Hove uit derzelver narrata niet %o plarie et notorit ongefundeerd was voorgekomen, dat dezelve met eenig vecht aan hun zoude kunnen worden verweigerd, en 'er dus reden zoude zyn o:n hun a limine judicü te repellecren, bet geen men in deze Provincie nooit gewoon was te doen, ten zy ex ifjis na, ratis de notoire ongefundeerdheid of vexatie evident kome te blyken , zonder dat door het verleenen van zodaane authorifatie nog eenige de minfte atteinte aan de defenfie der geaccufcerdens wierdc toegebragt, maar dezelve altoos aan hun bleef voorbehouden: Dat 't Hof orn alle deze redenen van advys zoude zyn, dat Hunne Ei. Mog. de verzogte authorifatie van den Momboir en Subftituut Momboir, om, wegens het geen by hun advys is vermeld, tegen de voorfchreevene onderteekenaaren van dezen brief zodanig voor dezen Hove te proccdecren , ais zy in goede Juftitie zullen vermeenen te behooren , zouden dienen te accordeeren. En dat het Hof, vermits uit 't flot van het advys van den Momboir en Subftituut-Momboir hadde geremarqueerd, dat dezelve verkiaarden van gedachten te zyn, dat alle de protesten, welken door de Onderteekenaaren van den voorfchreeven brief zedert den iE-M. lef. tot 11 1 ■ >t Vloriï-" roifU  1S44 NIEUWE NEDERLANDSCHE ARNHEM. Kef. lot authorifatie der Momboirs, \ i den jaare 1783 in de kwartiers recesfe geïnfereerd mogten zyn, hun van groot nut by de voorfchree* vene procedure zouden kunnen zyn, almede zoude vermeenen, dat die (lukken aan hun niet behoorden te worden onthouden,en mitsdien Hunne Ed. Mog, in bedenking gaven, om dezelven aan den Hove te fuppediteeren, ten einde 't Hof alzo daardoor in ftaat konde worden gefteld om daarvan het nodige gebruik te kunnen maaken. En hierop gedelibereerd zynde, hebben Hun Ed, Mog. zig met 's Hoves geadvifeerde conformerende, goedgevonden de door den Momboir en SubftituutMomboir verzogte authorifatie te accordeeren ; voords dat aan den Hove, ten einde als gemeld, de gementioneerde Extracten uit de Kwartiers recesfen zullen worden medegedeeld. En zal hiervan Extract aan den Hove worden ter hand gefteld. (Onder ftond) Accordeert met voorfchreeven Land' dags Reces. (Was geteekend) F. W. VAN DEN STEEN. De zaaken gaan niet altyd met den zelf]en fpoed in deze waereld. Dus verliepen 'er omtrend zes maanden, wanneer de Momboirs zich op den n April 1788 tot den Hove Provinciaal vervoegden , en beflotene grieven van citatie of dagvaarding in persoon tegen de agt Ridders, (zynde Jr R J. 'jan der Capellen afzonderlyk reeds gedagvaard,) aldus verzogten; Co-  ] AARBOEKÈN, December, 17S9. 1845' Copia. R. O. R. 11 April 1788 i A. Aan den Hove Provinciaal vdn GELDERLAND. EDELE MOGENDE HEEREN! f~~* eeven zeer eerbiedig te kennen de Momboir en *J Subftituut-Momboir dezer Landfchap, dat zy Uit leéture van eene Misfive , den 2 September 178(5, door Af. van Bronkhorst, R. Ji van der Capellen tot de Marsch, E. J. yan Nieuwkerken, genaamd Nyvénheim van Wiel, B. van Nieuwkerken, genaamd Nyvcnheim. van Dorth, C. J. yan Nieuwkerken, genaamd Nyvenheim , II. IV. J. van Lynden van ÜUlenaller, j. Ii. yan Zuylen yan Nieveldt , G.- W. van Zuylen van Nieyeldt, eri f. ■". van Eek, aan de Heeren Staatec van Holland gefchreeven, en door den Hove, op den 1o Mey 17 ^7 * bun ter hand gefteld, zyn ontwaar geworden: Dat zy zig aan de Heeren Staaten van Holland hebben geaddresfeerd en die voorgedragen : ,, DathetReglementop de Regeering, den 17 Oc tober 1750 gearrefteerd, drukkende en met het Welzyn der Provincie ftrydende is: Dat door het zelve de Ingezeetenen van hunm oude voorrechten zyn beroofd: En zo lang dat fubfifteert , het te voorzien is, dat Gelderland weinig nut aan het bondgenootfehar. zal kunnen toebrengen, en voor haar zei ven als be dorven en verlooren mag gehouden worden; Dat het n'adeelig voor den Lande is, dat den Höe Erfftadhouder, dien ten gevolge, de Regenten dei Steden aan- én afftelt, en over alle ampten, binne en buiterrlandfchc Commisften disponeert; Voords by die hunne voordragt aan het oordee' der Heeren Staaten van Holland geheel hebben over gegeeven, en dezelven verzocht: D. Arnhem. Verzoek van dag* v aarding tegen 8 Jonkersi f \ \ i 6  6m M KM. Verzoek rem dag yaarding tegen 8 'Jonkers, i ) «i I ï 4 184S NIEUWE NEDERLANDSCHE Dat Hun Edele Mogende het gewigt van het vooi fchreevene ryplyk geliefden te overweegen en te onderzoeken; En by aldien Hun Edele Mogende een en ander billyk en gegrond vonden , Hun Edele Mogende dan , op zulk eene wyze als Hoogstdezelve naar hunne wysheid het voeglykfte oordeelden, meC allen nadruk geliefden te bewerken, dat de meerderheid der Heeren Staaten dezer Provincie , het gewigt der redenen voor redres en verandering van dat Reglement geliefden te begrypen:" Hóédariige klagten over de forme van Re°ee-, ring. by een vreemden Souverain, en eene poging, om, door deszelfs invloed en adfiftentie, een verandering in dezelve te bewerken, geen Ingezetenen betamen; En te minder geoorloofd zyn, naardien de Hee* ren Staaten dezer Provincie nog zo kort te voo-cn, by de Publicatie van den" 11 Mey, van dat wtfde jaar, hunne denkwyze, in aanzien van dit Reglement, hebben aan den dag gelegd, en verdaard: „ Dat zy het zelve voor het waare en regte fun„ daraent van Regeering erkennen; ,, Én dat zy nooit zouden gedoogen, dat woel' , en multzièké perfoonen, uit deze of uit andere , Provinciën , hunne ongeoorloofde oogmerken zou, den beryken , tendeerende om het Reglement op , de Regéenng van den Jaare 17JO, om verre te , werpen " Waarby accedeert, dat een handelwyze als deie", nog minder betatnel.yk is geweest voor de Üniertekenaaren van dezen brief, oan wel voor andee amptiooze Ingezetenen: Alzo elk hunner by hunne admisfie tot de Regeeing met plegtigen Eede hebben gezwooren: ,, Dat zy altoos zouden maintineeren en h;mdha, ven de tegenswoordige forme van Regeering, , zoen als dezelve, ten aanzien van de Stadhóu- „ der-  JAARBOEKEN, December, 1789. 184? derlyke waardigheden en derzelver fuccesfien, „ zo wel in de vfouwlvke als manlyke linien, by 'sLaodfchaps llefolat'ie van den 12 January 1748, is vastgefteld, gelyk zy ook, zo veel bun aan* gaat, allercings zouden obferveeren en naleeven, het Reglement op de Regeering binnen dezen „ Furftendom' en Graaffchap , by 's Landfcbaps„ Refolutie van den 17 October 17J0 gearre,, fteerd:" Dat zy ook daar en boven by dezen brief de denfcenswvze der Heeren Staaten, en de maatregelen door Hoog? tdenzei ven ter directie dezer Provincie genomen, op eene verregaande wyze hebben getaxeerd , en aan die de fenfibelfte verwytingen gedaan ; Als daar is onder anderen: Dat door de Heeren Staaten maatregelen worden te werk gefteld, waar over geheel Nederland verfteld ftaat: - Dat door toedoen van de meerderheid der Heeren Staaten, zy en veele duizenden met hun, door geheel Nederland , met een angst valling, medelyden worden aangezien, Dat misfchien door ftrenge thans, by de meerderheid der Heeren Staaten dezer Provincie genomene maatregelen, een burger - oorlog onvermydefyk fchynt: En de Ingezetenen aan de treurigfte gevolgen (tonden geëxponeerd te worden: Dat de Heeren Staaten de Ingezetenen niet onthef ten van gegronde bezwaaren, maar die in flaaf« fche banden lieten ;" En welke gei', ke expresüen in dezen brief al verder voorkomen : En zyn cok aldus luidende Misfives aan de overige Bondgenooten toegezonden: " En nadien de oogmerken, om'het Reglement var Regeering om verre te werpen , door de Heeret Staaten voor ongeoorloofd zyn gedeclareerd, er Hur ARflfHEAf. Verzoek yan dagvaarding tegen 8 Jonkers- i I  i84S NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Verzoek van dagvaarding tegen 8 Jonkers. Hun Ed. Mog. die geenen, welken zulks mogten willen onderneemen, voor woel- en muitzieke perfoonen willen gehouden hebben : Ook de Schryvers van dezen brief, welken zig by plegtigen Eede hadden verbonden, de tegenswoordige forme van Regeering, en de waardigheden den Heere Erfftadhouder opgedragen, zo veel in hun was, te maintineeren en te handhaven , voords, zo veel hun aanging, allerdings te obferveeren en natele ven het Reglement op de Regeering binnen deze Provincie, Gen 17 October 1750 gearrefteerd^ direct en dadelyk daar tegen zyn aangegaan; En het ook niemand betaamd aan de meerderheid der Hcercn Staaten, en dus de Heeren Staaten dezer Provincie zelve, dusdane atroce injurien in gefchrift by deu Souverain van andere Provinciën te reprocbeeren, en daar door die calumnien door de geheele Republiek , tot misagting van de tleeren Leden van den Staat, ten notoire nadeele van den Lande, te verfpreiden s Zo hebben de Supplianten zig genoodzaakt gevonden , tegen de ( ndertekenaaren van dien brief, als zig aan het gunt voorfchreven hebbende fchuldig gemaakt, te procedeeren: en verzoeken zy mitsdien, uit kragt der auccorifatie, door de Heeren Staaten op hun den 24 October 1787 verleend, U Edele Mog. beflootene brieven, by 'welke M. van Bronkhorsi ,-E.J. van i\'ieuwkerken,genaamdNyvenhcim van fvieti B. van Nieuwkerken, genaamd Nyvenhcim van Dorlh, C. J. van Nieuwkerken, gënaamd-Nj>y'énhel/n, li. IV. J. van Lynden van Üldenailer, J- II. 'van Zuylen vau Nieveldt, G. JV. van Zuylen van Nieveldt, én J. C. van Eek, (zynde R. j. van der Capellen, in 't byzonder ter* dezer en meerdere zaaken door de Momboirs geciteerd gewórden,) worden geciteerd, om, op zekeren competenten dag, voor dezen Hove in perfoon te verfchynen, om te hooren verklaaren, dac «y zampt, en elk in 't byzonder, zig aan feditie en 6oiï-  JAARBOEKEN, December, 1780. 1840I contraventie van hunnen gedaanen Eed, en aan eens atroce injurie jegens den Souverain hebben lchuldiu gemaakt,en daar door vervallen zyn in zodane pce° né, ftrafre, boete, of amende , als het Hof naar omfhndigheden van zaaken zal oordeelen en vermeenen te behooren: Voords om te zien overgeeven aanfpraak en juftificatie van dit Request, en aan te hooren, zodanigen eisch en conclufie, ais de Supplianten, zo ten opzigte voorfchreven als anders, óriïhi me Hor i modo , zullen willen doen en nemen , eum ex* f en fis. Met inthimatie dat de Gedaagdens, twee dagen voor den dag van rechten, in het mandament van den Hove geëxprimeerd, des morgens om elf uuren, aan een' der Ondergeteekenden zullen doen vertoonen een behoorelyke acte van cautie , pro fuiuró judicato; contineerende een gerigtelyk en formeel verband van ongerede goederen , met eert Extract, uit 't protbocol van bezwaar, ofte anderfcints fufficiente perfoneele borgen: (Onder ftond) 't Welk doende, (jVas geteekend) JOH. SCHRASSERT. J. C. VAN HASSELT. Dit verzoek door het Hof zynde ingewilligd, is de dagvaarding ook dadelyk door den Bode van het Hof J. van Doornum op den 27 April 1788 gefchied. Vervolgens hebben, behalven de Jonkers R. J. van der Capellen tot de Marsch en H. IF. J, van Lynden van QHenaller , en Gggggg dns Arnhem. Verzoek van dagvaarding tegen 8 jonkers»  Arnhem. 1850 NIEUWE NEDERLANDSCHE dus de zeven andere Ridders zich, in de maand Mei 178S, tot de Staaten van Gelderland vervoegd by het navolgend verzoekfchrift: ^p3'3" Aan de Edele Mogende Heeren STAATEN (Inmargine ftond) des FurflendomsGSXr v RE «« Graaffchap Hun Edele Mogenden ZUTPHEN, hebben, na gehoudene deliberatie goedgevonden , deze Requeste te renvoyeeren aan den Hove Provinciaal, om daarop zodane reflexie te neemen, als't Hof, ua merites van de zaak , zal vermeenen te behooren. Aldus gedaanop een extraordinaire LandfchapsVergadering , gehouden binnen de Stad Nymegen, den 19 Mei 1788. (Onder ftond) Ter Ordonnantie van Hun Edele Mogenden. (Was geteekend) J. IN DE BETOUW. EDELE MOGENDE HEEREN r Geeven met verfchuldigde eerbied te kennen, M, van Bronkhorst, E. % van Nieuwkerken, ge-  JAARBOEKEN , December, 1789. i%r genaamd Nyyenheim van Wiel; B. van NieuwkerLeu, gcOaamd Nyyenh'eim yan Dorih; C. J. yan Nieuwkerken , genaamd Nyyenheim ; J. JL van Zuylen van Nieveldt , G. W. van Zuylen van Nieveldt en J. C. van Eek. Dat zy Supplianten tot hun innige imarte en leedweezen hebben moeten ondervinden. Dat zy, na voorgaande aucTorifatie van U Ed. Mog. door de Momboir en Subdituut-Momboir dezer Landfchaps voor den Hove Provinciaal in perfoon geciteerd zyn, om te hooren verklaaren: Dat zy zampt en ieder in 't byzonder zig aan feiditie, een contraventie van hunnen gedaanen eed, 1 en aan een atroce injurie tegens den Souverain, hebI ben fchuldig gemaakt, en daar door vervallen zyn i in zodaane poene, ftraffe, boete of amende, als 't . Hof naar omltahdigheden van zaaken zal oordeelen 1 en vermeenen te behooren: '. En zulks ter oorzaake zy zig aan de Heeren Staakten van Holland, cn die der overige Provinciën, duidden geaddresfeerd, en aan dezelve voorgedragen : Dat t Reglement op de Regeering, den 17 October 17JO gearredeerd, drukkende, en met het wel'zyn der Provincie drydende is: Dat door het zelve de Ingezetenen van hunne ou!de voorrechten zyn beroofd; En zo lang het fubfifteert, het te voorzien is, dat Gelderland weinig nut aan het Bondgenootfchap zal kunnen toebrengen, en voor haar zelve als bedorven en verboren mag gehouden worden. Dat het nadeelig voor den Lande is, dat den Heer Erfdadhouder dien ten gevolgen de Regenten der Steden aan-en afdelt, en over alle ampten, binnen en buitenlandfche Commisfien disponeert : Voords dat zy die hunne voordragt aan het oordeel der Heeren Staaten van Holland geheel hebben overgegeeven en dezelve verzogt; Gggggg 2 Dat Arnhem. Request van 7 Jonkers aan de Staaten icin Ge luierkind.  Arnhem. Request van 7 Jonkers aan de Staaten van Gelderland- i$$z NIEUWE NEDERLANDSCHE Dat Hun Edele Mogenden het gewigt van hst* voorfchreeven ryplyk geliefden te overweegen en te onderzoeken; En by aldien Hun Edele Mogenden een en ander billyk en gegrond vonden, Hun Ed. Mog. dan op zulk eene wyze , als Hoogstdezelvcn naar hunne wysheid het gevoeglykfte oordeelden, met allen nadruk geliefden te bewerken , dat de meerderheid der Heeren Staaten dezer Provincie het gewigt der redenen voor redres en verandering van het Reglement, geliefden te begrypen:- Dat, noe zeer deze zaak thans een object der ordinaris Juftitie is geworden, en Supplianten zig, cafu quo tegens de aan hun te last gelegde crimina ten dage dienende kunnen defendeeren j zo hebben zy zig echter, in aanmerking neemende, dat het geen voorfchreeven, waar over zy thans geciteerd zyn, door hen niet verligt is als particuliere Ingezetenen dezer Provincie, maar als Leden der Ridderfchap, en als intcgreerende Leden dezer Landlchaps■ "Vergadering , zig verpligt gevonden, aan U Ed. Mog. te doen voordraagen: Dat zy in die qualiteit verpligt zynde voor het welzyn dezer Provincie en" derzelver Ingezetenen behoörelyke zorge te draagen, ook vermeend hebben dienaangaande zodaane propofitien te kunnen, mogen en moeten doen, als zy tot bereiking van dat falutair oogmerk, naar hunne lumiéres convenabelst oordeelden, zonder dat zy daar over, offchoon de meerderheid van hun disfendeerde, konde agterhaald worden. . . Dat zy ook altyd uit dat principe zyn werkzaam geweest, en over zulks met gepaste vrymoedighcid niet alleen geen zwaarigheid gemaakt hebben, over voorkomende zaaken zodanig te advifeeren, als zy ten meeften nutte van den Lande in het gemeen, en van deze Provincie en derzelver Ingezetenen in het bvzonder, nodig en dienftig oordeelden:' 1 Maat  JAARBOEKEN, December, 1789. 185; Maar ook om deze advyzen, in val dezelven dooi de meerderheid verworpen waren, in den reces fe ce doen infereeren ter hunner decharge, gelyk meermaalen met toeftemmiog van U Edele Mog. gefchied is: Zonder dat zy ooit zig via f act i tegens een Re ; folutie , door de meerderheid dezer vergadering i geconcludeerd, verzet of dezelve getaxeerd, maar i in tegendeel altyd zodaane Refolutie als wettig I befchouwd , en aan dezelve geobedieerd hebben ; En, Edele Mogende Heeren! indien ooit een ad■ vys door een der Staatsleden naar zyu ontvangen Humiércs e-n zonder opzettelyke toeleg om dc ge- vestigde Conftitutie om ver te werpen, in deLandi fchaps - Vergadering gegeeven, een publieke actie Ikonde ten gevolge nebben, indien het zelve door de [meerderheid wierde verworpen , wat fchroomlyke [gevolgen zoude daar uit niet moeten refulteeren? Wie zoude vrymoedigheids genoeg bezitten , om de zaaken zelve te onderzoekenden zig niet blindelings aan het advis der meerderheid fubmitKeereo ? Te minder konden Supplianten een diergelyke actie wegens hun gehouden gedrag te gemoet zien , Daar zy voor een alweetend Opperwezen, aan wien zy van alle hunne daaden verantwoording Jchuldig zyn, kunnen declareeren; Dat zy nooit eenig voorneemen gehad hebben , om feditie of oproer onder de Ingezetenen te verwekken, Maar dat zy dezelve in tegendeel altyd op het èrnftigfte tot ft'ilte en gehoorzaamheid aan de beveelen van hunnen Souverain hebben aangemaand, gelyk zy met notabele voorbeelden zouden kunnen aantoonen; Veel minder, dat zy het ooit daarop zouden roegelegd hebben, om de gevestigde Conftitutie om Gggggg 3 ver \ ' Arnhem- Request van 7 jonkers aan de Si aa/cn van Griek riand.  1854 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Request veen 7 jonkers aan de Staaten van Gelderland. ver te werpen , of den eed , door hen by het aanvaarden der Regeering gedaan , te contravenieeren; In tegendeel hebben zy, in gevolge dezelve, altyd gemaintineerd en gehandhaafd de tegenwoordige forme van Regeering, zo als dezelve, ten aanzien van de Stadhouderlyke waardigheden en deszelfs fuccesfien, zo wel in de vrouwlyke als manlyke linicn, by 'sLandfchaps Refolutie van den 12 January 1748 is vastgefteld; en hebben ook altyd, 7.0 veel hun aanging, geobferveerd en nageleefd het Reglement op de Regeering binnen dezen Vorftendomen Graaffchap, by 'sLandfchaps - Refolutie van den 17 Oftober 1750, gearrefteerd: Wel is waar, dat van tyd tot tyd propofitien ter vergadering tot revifie en verandering van het voorfchreeven 'Reglement gedaan zyn , en dat Supplianten zig daar mede geconformeerd hebben; Dan, wel verre, dat zulks met dien eed zonde ftryden, zo gelieven U Edele Mogende te remarqueeren. Dat zy zig by dezelve nooit tot het tegendeel hebben verbonden, En 'er des geen reden voorhanden is, waarom de Leden van Regeering inconvenienten in zodanig regiement ontdekkende, geen recht zouden hebben, om tot verandering van dezelven propofitien te doen, welke zy tot nut van den Lande en deszelfs Ingezetenen nodig en dienftig vonden : Immers kunnen dezelve nooit gezegd worden , hunnen eed, welke daar van niets het allerminfte dicteert, te contravenieeren: Behalven, dat ook in fine van het Reglement op de voogdy van den tegenwoordigen Heer Erfftadhouder, by U Edele Mogenden gearrefteerd den 13 Juny 1754, het volgende bepaald is; Wyders hebben wy goedgevondenen verftaan, dat  JAARBOEKEN, December, 1780. lÈJS „ dat voor het overige het hier voorens meermaals „ gemelde Reglement van Regeering in volle kragt „ en wezen zal blyven, en altyd als het waare, „ en rechte fundament van Regeering , in dezen „ Vorftendom en Graaffchap aangezien en gevolgd „ worden, zonder dat iemand zal vermogen daar a, in eenige alteratie te maaken, of zelfs een pro„ politie'tot de minfte verandering, NU. geduu„ rende voorgemelde minderjaarigheid, ten fine van „ deliberatie te doen." Waar uit irgir lento a contrario zonder de minfte tegen fpraak proflueert; Dat, den Heer Erfftadhouder meerderjarig zynde , het aan de Staatsleden vryftond, om ten minften propofitien tot verandering van dat Reglement ten fine van deliberatie te doen; En dat het voorfchreeven Reglement op dien tyd by U Edele Mogenden niet als een inveranderlyke grondwet dezer Provincie is aangemerkt geworden ; Ten notoiren gevolge, dat de Supplianten, over het doen van dergelyke propofitien, noch a&ionabel noch condemnabel zyn. En wat betreft de misfive, door de Supplianten aan de Heeren Staaten van i !olland en die der andere Provinciën gefchreeven, om door derzelver intercesfie de bezwaaren en inconvenienten , welke na hunne gedachten in het Reglement van Fegeering van den jaare 1750 refideerden, geredresfeerd te krygen: Neemen zy de vryheid zig te beroepen op het tradtaat van Unie, in den jaare 1579 te Utrecht tusfchen de als nog Vereenigde Gewesten geflooten. Waarby in de eerfte en zestiende artikelen uitdrukkelyk is geftatueerd: Dat, wanneer 'er tusfchen Leden van eene ProGggggg 4 vin- Arm- HEM. Request van 7 jonkers aan de Startten van Gelderland.  Arnhem. Request yan 7 Jonkers aan de Staaten yan Gelderland [856 NIEUWE NEDERLANDSCHE vincie, nopens hunne byzondere Privilegiën, Vry. heden, enz., of tusfchen eenige Provinciën eenig onvcrftand , twist of tweedragt geviele, daar inne zy lieden den anderen niet en 'konden verdaan, dat het zelve ter neder gelegd en beflist zal worden by de andere Provinciën, of den geenen, die zy daar toe deputeeren zullen; Zo dat de Provincie van Holland, of de ander? Provinciën ten dezen opzigte niet kunnen gehouden worden voor een vreemde Souverain , aan welke de Supplianten zig over de verfchillcn, welke in deze Provincie fubfifteerden, nier mogten addresfeeren , zo als de Momboirs by het Request van Citatie hebben gepofeerd; Maar ais Bondgenooten, die, in gevolge het voorfchreeven traktaat van Unie, recht hadden om door derzelver intercesfie de gefchillcn tusfchen de Leden eener Provincie te bemiddelen, of door uitfpraak te bcflisfen, waar van ook menigvuldige voorbeelden in 's Lands gefchiedenisfen voor handen zvn. Uit dit een en ander, Edele Mogende Heeren! is palpabel, dat Supplianten, in al het geene zy aks Staatsleden verrigt hebben, altyd ter goeder trouw zyn te werk gegaan, Zonder dat zy, gelyk zy als nog betuigen , eenige intentie gehad hebben, de Ingezetenen tegens U Edele Mogenden op te zetten, of derzelver genomen Refolutien te taxeeren; Zynde alleen hun but en oogmerk geweest, om door de intercesfie der hooge Bondgenooten de zwevende en zo hoog geklommene verfehillen m deze Provincie geterminéerd te krygen , cn daar door de zo hoognodige harmonie tusfchen Regenten en Regenten, Burgers en Ingezetenen te zien ncrlccvcn • En offchoon zekerlyk Supplianten in hunne begrippen zouden kunnen'gedwaald hebben, errare fnfm humanum cd, zo vermeenen zy echter, dat  JAARBOEKEN, December, 1789. 1857 uit al het geene zy hier vooren' voor U Edele Mogenden hebben opengelegd , genoegzaam zal appareeren, dat zy dan zonder opzet gedwaald, en altyd met een goede intentie gehandeld hebben, En dat 'er dus tegen hen geen actie over de hun te last gelegde crimina van feditie, meineed of atroce jnjurie tegen den Souverain imaginabcl is, quum ■fitte dolo crimina non committuntur. Om welke reden Supplianten dan ook vertrouwen, datUEd. Mog., volgends derzelver aequiteit met dit gedaane declaratoir zullen genoegen nemen , en de tegens hun ondernomene procedures met alle gevolgen en aankleven van dien doen opheffen. ofte enz". (Onder ftond') Dit doende. (Was geteekend) E. J. VAN NIEUWKERKEN, genaamd NYVENHEIM VAN WIEL. / mede uit naam van M. VAN BRONKHORST. B. VAN NIEUWKERKEN, genaama NYVENHEIM VAN DORTH, en C. J. VAN NIEUWKERKEN, genaamc. NYVENHEIM. G. W. VAN ZUYLEN VAN NIEVELDT. Gggggg j me Arnhem. Request van 7 Jonkers aan de Staaten van Gefr derband, r  ARNHEM» 1S58 NIEUWE NEDERLANDSCHE mede uit naam van J. H VAN ZUYLEN VAN NIEVELDT. J. C. VAN ECK, Onderwyl hadt hetRechtsgedinc:, het welk byzonder tegen Jonkheer R. J van der Ccipel en tot den Marsch gevoerd wierdt, den 8 Augustus 178I) tot gevolg eene Sententie, welke wy reeds in de Nieuwe Neï>fc,rl Jaarb. van 1788 bl. 121, hebben medegedeeld: Den Jonkheer G W. van Zuylen van Nieveldt niet geraden vindende,, om zich met de Jonkers E. J. van Nieuivkerken, genaamd Nyvenheim, li. IV. J. van Lynden van Oiden* aller; zynen broeder J. H. van Zuylen van Nieveldt en J. C. van Eek, by nader Request eerst aan het Hof, tot uitftel der Procedures, en vervolgens aan de Staaten te vervoegen : (zie Nieuwe Nederl. Jaarb. van dit Jaar 1789. bl 19—-25.) maar in tegendeel zyn lot aan zyne verdeediging en goed recht over te laaten, zo volgde dan daar uit voor eerst deze AAN-  JAARBOEKEN, December, 1789. 1859 AANSPRAAK, den Hove Provinciaal van GELDERLAND ge- cxhibeerdende 9Vtrgegceyen, door ende van wegens d. Moirwpir en Subjlituui -Mvmlmr dezer Laudfciiap, R- O. impetranten en klager en ter eenre; Op en tegens, GERRIT WILLEM VAN ZUYLEN VAN NIEVELDT, gedaagde en beklaagde ter andere zyde : EDELE MOGENDE HEEREN! Art. 1. n^ot fundament dezer aanfpraak exhiberen de impetranten het Request 'van citatie, fnb A, conlterende van het exploict. vau hetzelve, fub A. I. 2. En doen tot juflificatie van hetzelve, U Ed. Mog. zeer eerbiedig voordragen: 3. Dat impetranten, by leclure van een' brief van den 2 September 1786, door den gedaagden en beklaagden, benevens M. van Bronkh'orst, R. y'. vau der Capellen lot de Marien, E.J.vau 'Nie utkerken, genaamd Nyyenheim yan Wiel, B. van Nieuwkerken, genaamd Nyyenheim van Dorth, C. J. yan Nieuwkerken, genaamd Nyyenheim, II. W. "J. van Lynden van Oldenaller, J. li- '-an Zuilen van Nieveldt, en j. C. van Eek, aan de Heeren Staaten van Holland gefchreeven, lub B. hier agter seappliceerd: 4. Wel¬ ft RN-  186-3 NIEUWE NEDERLANDSCHE Arnhem. Aanfpr, der Momboirs te■ gen Jr G. W. vanZuy' len van Nieveldt. 4- Welke door den Hove, op den 19 May 1787, aan impetranten is ter hand gelteld, uti fub C. zyn ontwaar geworden: 5. Dar de beklaagde zig aan de Heeren Staaten van Holland heeft geaddresfeérd, en die voorgedragen: 6. Dat het Reglement op de Regeering, den 17 October 1750 gearrefteerd, drukkende en met hef welzyn der Provincie ftrydende is; 7. Dat door hetzelve de Ingezetenen van hunne oude voorregten zyn beroofd. 8. En zo lang dat fublilteert, het te voorzien is, dat Gelderland weinig nut aan het Bondgenootfchap zal kunnen toebrengen, y. Kn voor haar zelve als bedorven en verloorcn mag gehouden worden: 10. Dat het nadeelig voor den Lande is, dat de Heer Erfftadhouder, dien tengevolge, de Regenten der Steden aan- en afftelt, 11. En over alle de ampten, binnen- en buitenlandfche Commisfien, disponeert; 12. Voords die zyn voordragt aan het oordeel der Heeren Staaten van Holland geheel heeft overgegceven, 13. En dezelve verzogt, 14. Dat Hun Edele Mogende het gewigt van het voorfchreevene ryplyk geliefden te overweegen en te onderzoeken; ij. En by aldien Hun Edele Mogende een cn ander billyk cn gegrond vonden, 16. Hun Edele Mogende dan, op zulk eene wyze als Hoogstdczelven, naar hunne wysheid, het voegelykfte oordeelden, met allen nadruk geliefden te bewerken, 17. Dat de meerderheid der Heeren Staaten deser Provincie, het gewigt der redenen voor redres 'M verandering van dat Reglement geliefden te be*rypen: 18. Bly-  JAARBOEKEN, December, 1789. ï^>ï iv'. Blykendefub D. E. F. G., dat waarïyk deZe brief van den beklaagde mede herkomftig is; 19. Hoedanige klagten over de forme van Regering by oen vreemden Souverain, . . 20. En eene poging, om door deszelfs invloed en ad liftende een verandering in dezelve te bewerken, geene Ingezetenen betaamen , 21 En te minder geoorloofd zyn, naardien de Heeren Staaten dezer Provincie nog zo kort te vooren, bv de Publicatie van den 11 Mei van dat zelfde jaar, deze annex fub tl (*) hunne denk wyze in aanzien van dit Reglement hebben aan den dag gelegd en verklaard , 22. Dat zy hetzelve voor het waare en rechte „ fundament van Regering erkenden, 23. En dat zy nooit zouden gedoogen, das woel- of muitzieke perfoonen, uit deze of uit an" dere Provinciën, hunne ongeoorloofde oogmer^ ,' ken zouden bereiken, tenderende, om het Re,, glemeri't op dc Regeering van den jaare 1750 om ver te werpen." 24. Waar by accedccrt, dat een handelwyze als deze, nog minder betametvk is geweest voor de ondertekenaaren van dezen brief, als wel voor andere amptlooze Ingezetenen; . 25 Alzo elk hunner, by hunne admisfie tot de Regeering, met plegtigen Eede hebben gezwooren: 26 ., Datzyaltóos'zouden mainteneren en hand, haaven de tegenwoordige forme van Regering, ' zo en als dezelve. ten aanzien van de Stadhou" derlyke waardigheden en deszelfs fucceslien, zo ,' wel in de vrouwlykeals manlvkeliniën, by'sLand' fchaps Refolutie, den 12 January 1748, is vastgelteld, gelyk zy ook, zo veel hun aangaat, al- ler- (*) Zie Nieuwe Ned. Jaarb. 1786 bl. 427 en volgg. De andere hier gemelde ftukken zyn reeds hier te voren op hun orcie medegedeeld. Arnhem. Aanfpri Ier Momboirs tegen Jr< G. W. vanZ ïy'i lên van Nieveldt.  j8;Ö2 nieuwe nederlandscke Arnhem. Aanfpr. der Momboirs tegen Jr. g. w. 'vanZuylén van Nieveldt. „ lerdings zouden obferveren en naleeven, het Re„ glement op de Regering binnen dezen Furftendom „ en Graaflëltóp, by'sLandfchaps Refolutie, van „ den 17 October 175j, gearrefteerd, zo als biykt fub I. 27. Dat gedaagde ook daar en boven , by dezen brief, de denkenswyze der Heeren Staaten, en de maatregelen door Hoogstdezelven ter directie dezer Provincie genomen , op een verregaande wyze hebben Copia.1, (*) EXTRACT uit het Reces des Land* dags in Qüober 17 50 by continuatie ordinarie binnen de Stad ZUT-" PHIiN gehouden. Sabbathi, den 17 Ocioèer, 175c. Ter vergaderinge ingekomen en verleezen eene Miifi-. ve van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Erfftadhouder, gefchreeven op 't Loo den 14dezer loo^ pende maand, daarhy overzendende het Reglement van Regeringe, door Ilooggem. Zyne Hoogheid, zo veel de kortheid des tyds hadde toegekaten, geformeerd en genoegzaam gefchikt naar dat van den jaare 1675, waar na Zyne Hoogheid heeft goedgevonden, dat in 't toekomende de Regeering des Furftendoms en Graaffchaps zal worden belegd,met verzoek dat Hun Edele Mogenden die voorzieninge gelieven te doen, dat hetzelve by de refpeftive Leden dezer Landfchaps, ieder voor zcr veel hem aangaat, punetueelyk worde agtervolgd en nagekomen. Waarop gedelibereerd zynde, hebben Hun Ed. Mog., confidereerende.hoe niet tegen Maande de ample magt by sLandfchaps Refolutie, de dato den 12 January 1748, aan Zyne Hooghetd gedefereerd, Hoogstdenzelven, evenwel by't Reglement van den 9 February 1675 zig voor het  JAARBOEKEN, December, 1789. 1863 ben getaxeerd, en aan die de fenfibelfte verwytin gen gedaan; 28. Als daar is onder anderen, 29. Dat door de Heeren Staaten maatregelen Worden te werk gefteld, waarover geheel Nederland verfteld ftaat; 30. Dat door toedoen van de meerderheid der 'Heeren Staaten, beklaagde , en veele duizenden met hem, door geheel Nederland, met een angstvallig medelyden wordt aangezien; 31. Dat het tegenwoordige genoegzaam heeft gelieven te bepaa len goedgevonden: Dat het voorfchreeven Reglement, zo als hetzelve Is geconcipieerd, zal worden geaccepteerd, gelyk hetzelve geaccepteerd wordt uit kracht dezes, met last dat alle de Leden dezer Regeringe . zo Ridderlchap als Steden dezes Furftendoms en Graaffchaps, een ieder, voor 20 veel haar aangaat, gehouden zullen zyn; hetzelve op den eed, aan den Lande gedaan , punftueelyk nateleeven. Gelyk zy alle te zamen, mede op denzelfden eed, zullen aanneeraen, altyd te maintineeren en te handhaven de tegenwoordige R>rm van Regering, zo en als dezelve, ten aanzien van de stadhouderlyke waardigheid en derzelve fiicccsfien, zo in de vrouwlyke als manlyke linie, volgends aange;ogene 'sLandfchaps Refolutie, van den 12 January 1748 , is vastgefteld. Het welk dan ook by de Leden, in deze vergadering prafent, is aangenomen, welke naamen door de Sec'retarisfen , ieder in zy kwartier, zullen worden genoteerd: Dat, belangende de abfente Leden en wel eerftelykzo veel de Ridderfchap aangaat, van dezelve zal worden geformeerd een lyste, en aan hun de Refolutie in dezen toegezonden, ten fine om dezelve van 's gelykea op hunnen eed, aan den Lande gedaan, aanteneeinen, en die Refolutie alsdan, in dier voegen ondertekend, te renvoyeeren alvoorens in eenige Land of Kvvartierlyke vergaderinge tot de befoignes te worden geadmitteerd, waarvan alsdan ook door den Secretaris behoorelyke aan. tekeninge ten kwartiers recesfe zal worden gemaakt. Es AMfHEM. Aanfpr* der Momboirs tegen Jr. G. W. van Zuylen van Nieveldt.  18S4 NIEUWE NEDERLANDSCHÈ Arnhem. fier Mombui, 'f le- èfo Sr* G. W. -vanZuylen van Nieveldt. 1 : 31. Datmisfchien door ftrenge, thans by de meerderheid der Heeren Staaten dezer Provincie genomene maatregelen , een burgeroorlog onvermydelyk; fchvtit, 32. En dé Ingezetehen aan de treuiïgfte gevolgen Ronden geëxponeerd te worden; 33. Dat de Heeren Staaten de Ingezetenen niet ont- En ten opzichte van de Steden, dat de pra;Tènte Léden zullen verklaaren , gelyk zy verklaard hebben by dezen, dat van het gunt voorfchreeven, en van deze Refolutie, een ieder in den haaren, ten eerden Rapport zullen doen , ten einde hetzelve van 's gelyken by alle de Leden van den Magiftraat,mitsgaders de Gemeenslieden, alwaar dezelven zig bevinden, mede op hunnen gedaanen eed worden nagekomen. En dat gemelde Steden voor zig en voor hunne Ge. meenslieden, daar die zyn, aan den Secretaris van 't kwartier, ieder in den zynen, de nodige Refolutie of Certificaten daarvan zullen hebben toetezenden, met last aan gemelde Secretarisfen der drie kwartieren, om van de ingekomene Certificatien, zo wel als van de lyst, door de Sbfente Leden van de Ridderfchap getekend, by de eerfte kwartierlyke vergadering rapport te doen, jok dezelve ten kwartiers recesfe te infereeren. En hebben Hun Ed. Mog. wyders gerefolveerd, dat Je eed voor alle nieuw aankomende Leden, zo van de ilidderfchapals Steden, en medevan de Gemeenslieden, net boventtaande Refolutie zal worden geamplieerd ,om >y zulke nieuwe Leden van de Regeringe vóór de adnis fie in eenige vergaderinge, te worden afgelegd. (Onder ftond) Accordeert met voorfchreeven Landdags Reces, QVas geteekend) F. W. van den STEEN.  JAARBOEKEN, December, 1789. 1865 ontheften van gegronde bezwaaren , maar die in flaaffché banden liéten; . 34. En welke gelyke expresüen in dezen brief al verder voorkomen; 35. Zynde ook gelykluidende misfives , aan de overige Provinciën "toegezonden, zo als confteert, fub D. E F G. 36. En nadien de oogmerken om bet Reglement van Regering om verre te werpen, door de Heeren Staaten°voor ongeoorloofd zyn gedeclareerd, 37. En Hun Edele Mogende die geene, welke zulks mogten willen onderneemen, voor woel- en muitzieke'perfoonen willen gehouden hebben; 38. Ook de beklaagde, die zig by plegtigen Eede had verbonden, de tegenswoordige forme van de Regering, en de waardigheden, den Heere Erfftadhouder ópgedraagen,zo veel in hem was te maintineren en te handhaven; 39. Voords, zo veel hem aanging, allerdings zoude obferveren en naleeven het Reglement op de Regering binnen deze Provincie, den 17 Oftober 1750 gearrefteerd, 40. üireft en daadlyk daar tegen is aangegaan , 41. En het ook niemand betaamt, aan de meerderheidder Heeren Staaten, en des de Heeren Staaten dezer Provincie zelve, dusdanige atroce ïnjurien , in gefchrift, by den Souverain^ van andere Provinciën te reprocheren , en daardoor die calumnie door de geheele Republiek, tot misagtmg van dé Heeren leden van Staat, ten notoire nadeele van den Lande, te verfpreiden: 42 Zo hebben de impetranten zig genoodzaakt gevonden, uit kracht der auftorifatie, op hun, den 24 October 1787 , door de Heeren Staaten verleend, fub K ervintelyk tegen den beklaagde, en die verder den brief, fub B, hebben ondertekend, als zig aan het gunt voorfchreeven hebbende fchuldig gemaakt , voor dezen Hove te procedeeren 1 41. Van welke R. .?■ van der Capellen tot dt *ó Hhhhhh Marsch Arnhem. Aanfpr-. der Momboirs teven jr. G. W. vanZuylen van Nieveldt.  i866 NIEUWE NEDERLANDSCHE ARNHEM. Aanfpr. der Momboirs tegen Jr. G. W. vanZuylen van Nie. veldt. ANT» Marseh en Engelenburg, onder anderen mede uit oorzaake van het fchryven van dezen brief, reeds is gecondemneerd geworden, uti fub L: 44. Waar mede impetranten, deze aanfpraak voor voltrokken houdende, alnu ex dictis ac dicendis nobilisfimoque judicis offïcio fupplendis, omni meliori modo, concluderen: Dat by fententie van dezen Hove zal worden verftaan, dat de beklaagde zig aan feditie, en contraventie van zynen gedaanen Eed, en aan een atroce injurie tegens den Souverain heeft fchuldig gemaakt, en daardoor vervallen is in zodaane pcene, ftraffe, boete, of amende, als U Ed. Mog. naar omftandigfaeden van zaaken, zullen oordeelen en vermeenen te behooren, cum expenfts; ofte, enz. (Was geteekend) JOH. SCHRASSERT. J. C. VAN HASSELT. Hier op volgde van de zyde van Jonkheer Gr. W. van Zuylen van Nieveldt, tegen Jen Momboir en Subftituut-Momboir dezer Landfchappe, dit  JAARBOEKEN, December, i780. i8