fc
*i&o rUIVUU IE N
■fonder nochtans dat defelve hier door eenich recht meer vercrygeH fullen als voor defen hebben gehadt nemaer alleenlijck fullen verblijven bij een bewinthebber op haer tourbeurte ende fulcx dat de voornoemde vacerende plaets met een gequalificeert perfoon uit de gemelte Societeyt bij nominatie van een tripel getal fal werden gefup* pleert. Dat tot dien eynde foo dra als gevoeghlijck gefchieden kan bij den anderen binnen de ftadt van Rotterdam fullen wérden befchrevéti ende geconvoceert de refpectivè hooftparticipanten onder de quo hieren van de fteden Dordrecht Delft ende Rotterdam tot het maecken ende formeren van de voorfz. nominatie omme defelve ge» daen aen de voorfz. Societeyt overgefonden ende haere behaechelijcke electie daer uit afgewacht ende ontfangen te werden. Dat voorts de voorfz. electie in dier vougen gedaen wefende die van de voorfz. ftadt Delft het recht hebben ende behouden fullen omme bij het 'eérfte vaceren van een van de heeren bewinthebberen der ftadt Dordrecht Rotterdam en den Hage den heer hooftparticipants Bewinthebber daer onder niét begreèpen de voorfz. plaets fonder eenige contradictie van 'yemant fullen vervullen ende fuppleren ende dan ver» volgens defelve vervulling alfoo gefchiet zijnde de tourbeurten van de voorfz. fteden fuccesfive ambuleren ende vervallen fullen ter difpofitie van die fteden die alsdan bij vaceren van yemant bevonden fullen werden van een bewinthebber ontbloot te zijn. Ende op dat 't gene voorfz. ftaet zijne executie ende volcomen beftendicheyt foude mogen erlangen is goetgevonden ende verftaen dat foo dra het doenlijck is van defe kenniffe fal werden gegeven aen de voornoemde fteden mitsgaders Societeyt ende de refpectivè hooftparticipanten omme felle derfelver approbatien ende ratificatien hier op te becomen. Ac? cum den 6 November 1685.
{Approbatie van den Oudraad op het voorjh. Verdrag.*) I o. December 1685.
Is naer aendachtïge Jecture van dien goedtgevonden ende verlraeïi, h voorfz. verdrag ih alle zijne dèélen ende leden volkomentlijk van defer ftede wegen te approberen ende ratificeren gelijck het felve :geapprobeert ende geraüficeert wert bij defen.
'Refolutien van den Oudraad van 't jaar 1685. fol. 67 verfo*
At-


van PORDKECHT 1921
Jtteftatie van Provooften en Gezwoorens van de Munt van Braband\ inhoudende, dat de Muntmeefler der zelve geen zitting hebbe tn de Regtkamer van het Serment.
18. Mei 1686.
WIJ fcrovoften ende gefwórene rechters van fijne Majeftek munten in liraband t' Antwerpen refiderende certificeren mits defen voor d' oprechte waerheydt dat de muntmeefters alhiér bij tijde wefende 't fij in de munte van Antwerpen 't fij in de munte van Bruffel geen het minften gefagh en hebben in de faeeken ofte ■dire&ie het ferment der lelve munten in eenigher maniere 't fij in materie van jufticie ofte van policie concernerende maer dat d' adminiftratie van de jufticie onder onfe fuppoften privativelijck competeert aen die beerén wardeyn provoften ende gefwórene ende d' adrniniftrarie van de policie aen de provoften ende gefworenen alleen foo dat den muntmeefter geen plaetze ofte feancie en heeft op de rechtkamer^ van 't ferment dan is alleenelijck eenen pachter die hem gehouden is te reguleren in conformiteyt van de conditiën van verpachtihge met zijne Majefteit ofte dié van delfelfs financien aengegaen. T oirconden hebben wij defe met onfen fegele befegelt ende door onfen gefworen griffier doen teeckenen in Antwerpen defen xviij, Mey fefthienhondert fes en tachentich.
B. van Diependaeh
Naar de oorfpronklijke atteflatie, hebbende een opgedrukt zegel op het fpatium, overdekt met een papieren ruit, berujlende in de Muntkamer van Holland.
Verdrag wegens de gefchillen, ont/laan, tuffchen Burgemeefters en Regeerders ter ééner , eh Mannen van Veertigen , ter anderer zijde; gemaakt, door tusfchenfpraak van de Heeren Cornelis Tertftein van Halewijn en Joan Munter , Raaden in het Hof van Holland, als daar toe gemagtigd, van wege zijne Hoogheid, Willem den III., Prins &an Oranje. 13. September 1687.
ALfoo de heeren burgermeefteren ende regeerders der ftad Dordrecht door eenige heeren gecommitteerden aen fijne Hoog-
heyl


PRIVILEGIËN
heyt "hadden gereprefenteert hoe dat fij luyden op de recommandatie bij hoogftgemelte fijne Hoogheyt aen hen hier vorens gedaen getreden zijnde in een ferieus overleg omme uit te vinden forable middelen tot herftellinge van een goede harmonie ontrent de voor« fchreve ftads regeringe mitsgaders tot weringe van alle defordres ende confufie voor het toekomende niets convenabelder ten dien eynde hadden kunnen defpicieren dan dat alle de Oftroyen geobtineert 't federt den jare 1650. mogten werden geaboleert ende vernietigt ende fulks dat de forme van de gemelte ftadts regeringe wederom mochte werden gebracht tot zijne primitive inftitutie in conformité van de previlegien bij de Princen van den lande aan de gemelte ftad verleent ende tot den jare 1650, onderhouden. Dat Hoogftgemelte zijne Hoogheyt op de voorfchreven reprefentatien wel hadde goetgevonden conferentien te doen aenftellen tuffchen de voorfchreven heeren gecommitteerden ten overftaen van de hee-
'ren Terefteyn van Hakwijn ende Munter raden ordinaris
van den hove van Hollant a/s daar toe bij zijne Hoogheyt fpecialijk geauthorifeert edoch dat men echter tot nu toe niet hadde konnen wegnemen of furmonteren de difliculteyten welke fich ontrent het voorfchreven project hadden vertoont ende dewijle niet te min den ordinaris tijd tot de beftellinge van het gerechte dej voorfchreven ftad reeds op handen was fonder dat een finale afkomfte ontrent de voorfchreven fake alvorens was te gemoet te fien foo hadden de voorfchreven heeren gecommitteerde foo voor haar felven als mede refponderende ende haar fterkmakende voor hunne vrunden ende correfpondenten door interceslie van de gemelte zijne Hoogheyt geauthorifeerdens goetgevonden bij forme van Interim metten anderen vaft te ftellen de poincten hier naar volgende.
I.
Dat foo wanneer mannen van veertigen welke onder den anderen voorhenen het bewufte proteft hebben (a) geconformeert van het zelve proteft zullen hebben gerenuncieert ofte dat door eenig ander convenabel middel ten contentemente van hoogftgemelte zrjne Hoogheyt zij luyden geftelt fullen zijn in foodanigen ftaat dat defelve met d.e heeren burgermeefteren ende de verdere leden van het felve collegie fullen konnen vergaderen dat als dan den heere prefiderende burgemeefter dit gemelte collegie ten behoorlijken tijde fal convoceren ende dat de heeren burgemeefteren welke volgens de uitfprake ende definitie van hoogftgemelde zijne Hoogheyt in dato den 17. September 1685. weder moeten reaffumeeren de plaatfen welcke dezelve voormaals in het gemelte collegie hebben bekleet hare fesfie aldaar fullen nemen ende in die qualiteyt moeten werden erkent als naer behooren.
I I.
Ende nademaal tegenwoordig vacerende zijn in den outraad der gemelte ftad vijf plaetfen ende mitsdien dat bij het voorfchreven collegie van veertigen tot beftellinge van het gerechte tien perfoonen uyt de gemeynte ende acht uyt den outraad ende fulks te famen achtien perfoonen genomineert fouden worden dat tot wegneminge
(a) Geconformeert. Miffchien. moet er geleezen worden Geconcipieerd.


PRIVILEGIËN
-ende ftads faeeken helpen delibereren ende oock als gedeputeerdens ter vergaderinge van haer Edele Groot Mogende werden gecommitteert. Ende alfoo burgermeefteren ende vroedfehap gaerne fagen dat de ordres ende reglementen van haer Edele Groot Mogende infonderheyt die bij nadere ampliatie gemaeekt en van foo veel nadruk wareh als de bovengeallegeerde overal door gantfeh Hollant ende Weft-Vrieslant tot voorkominge van confufie foo in juftitie als politie ende oneyndige daer uyt te refulterene fwarigheden wierden gerefpeéïeert ende achtervolght dat de gemelte heeren gedeputeerden der voorfz. ftadt Amfterdam uyt den name ende van wegen als voren haer Edele Groot Mogende derhalven verfochten dat zij hare voorfz. nadere ampliatie gelieven te maintineren en het raedsheers ampt van den meerwelgemelte heer van Hakivijn vacant ende impetrabel te verklaren.
Waer op gedelibereert ende bij de leden generalijck copije van het voorfchreve geproponeerde verfocht zijnde omme de intentie van de heeren hare principalen dienaengaende te mogen verftaen is de finale refolutie daer op te nemen uytgeftelt tot nader deliberatie.
Refolutien van Holland* Hollandfche Mercurius van'tjaar 1689. &A275.
Vertoog van de Redenen en Motiven, door de Heeren Gedeputeerden der ftad Dordrecht , ter Staatsvergadering ingebragt, waarom hunne Prtncipaalen geene zwaarigheid gemaakt had* den, den Raadsheer Tereftein van Halewijn te verkiezen tot Schepen.
5. januarij 1690.
DE heeren gedeputeerden der ftad Dordrecht hebben uyt den name en van wegen de heeren hare principalen ter vergaderinge voorgedragen en vervolgens in gefchrifte overgelevert de redenen en motiven wegens het eligeren van den heere Cornelis Tenfleyn van Halewijn raedsheer in den Hove tot oudraet der voorfz. ftad foo en in dier voegen als de voorfz. propofitie aen het eynde defes van woorde tot woorde is geinfereert. Waer op gedelibereert en bij alle de leden copye van het voorfz. geproponeerde verfocht zijnde omme de intentie van de heeren hare principalen dienaengaende te mogen verftaen is de finale refolutie daer op te nemen uytgeftelt tot nader deliberatie.
De heeren gedeputeerden der ftad Dordrecht hebben uyt den naem en van wegen de heeren hunne principalen ter vergaderinge geproponeert dat defelve gefien ende geëxamineert hadden de propofitie


van DORDRECHT. 1929
fitie bij dc heeren gedeputeerden der ftad Amfterdam op den 23 December hettUeden ter hoogftgemelte vergaderinge gedaen ende daer omtrent in achtinge hadden genomen dat niet alleen bij de inftruftie van den Hove in de voorfz. propofïtie vermeit maer oock bij andere mltructien mitsgaders eenige particuliere refolutien was verklaert en geftatueert hoedanige bedieningen ofte commisGen met den anderen waren incompatibel. Dat oock eenige ambten uyt hunne nature ofte uyt de engagementen en beëediginge van defelve voor incompatibel niet andere bedieningen ofte commisfien waren gehouden. Dat wijders eenige dcliberatien voorheenen over de materie geëntameert en of geheel buyten conclufie gebleven ofte immers niet voikomentlijk na de nature der fake ende als wetten waren gearrefteert. Dat de voorfz. inftruclien ende refolutien mitsgaders incomplete dcliberatien bekent waren oock in getale niet feer menigvuldig. Ende hoewel het geene omtrent het gemelte fubjecl: effeétivelijck gearrefteert konde zijn mogelijck was van leer Verfcheyden nature ende ten deele voortgekomen uyt vorige conttitude van tijden ende faken met de jegenwoordige conftitutie weynig of geen overeenkomfte hebbende ende dat oock de obfervantie ofte nonobfervantie van dien min ofte meer dienftig ofte ondienftig voor het gemeyn geacht mochte worden dat echter de voorfz. inftruclien ende refolutien omtrent de gemelte materiën of noyt in praftijcq gebracht ofte daer van generalijck was gerecedeert geworden fulcks dat die faken genoegfaem onder een algemeyne ftilfwijgende difpenfatie waren gekomen immers dat de leden van de vergaderinge in dien deele voor malkander tot noch toe veel complaifance hadden gebruyckt dat die complaiiance van de leden tegens malkander particulierJ/jck plaetfe gehad hadde ten opüchte van de primitive ofte radicale qualiteyt in de regeeringe het zij in de ordre van de ridderfchap en edelen ofte vroetfchappen van de fteden wanneer defelve radicale qualiteyt behouden ofte geacquireert mochte wefen bij iemant welcke daer benevens bekleede een funclie met de gemelte radicale qualiteyt niet compatibel. Dat tot noch toe niet geilen was dat de leden op malkanders domeftijcq in dien deele hadden geinquireert veel min geprcetendeert den anderen daer omtrent de wet te geven onder prxtext van het maintien van inftruclien ofte andere ordres. Dat wijders het zij uyt de voorfz. generale üilfwijgende difpenfatie ofte uyt de voorfz. mutuële toegenegentheyt van de leden was ontftaen een conftant gebruyk van dat yder in den fijnen in faeeken van die nature handelde naer zijn particuliere convenientie. Dat eenige niet alleen permitteerden het behouden ofte acquireren van de voorfchreve radicale qualiteyt met ende benevens incompatible bedieningen maer oock felfs toelieten de actuele en effëétive exercitie van dien in alle fijne eftenduë. Dat andere wederom tot een gebruyck hadden de voorfz. radicale qualiteyt wel te laten behouden ofte acquireren benevens andere ambten daer mede niet compatibel doch fonder acluële exercitie. Ende eyndelijk dat fommige alleen het recht tot de meergemelte radicale qualiteyt permitteerden te confervcren met het verleenen van actens van reaftumptie op vorige geacquireerde rang en fellie in de refpeétive vroetlchappen. Dat van alle die verfcheydentheyt van ufantie veele
exciü-


1930 PRIVILEGIËN
exempelen bekent ende te vinden waren niet alleen in vorige tijden -maer felfs diverfche welcke noch tegenwoordig fubfifteren ende voor oogen zijn fchoon ftrijdigh met inftruttien ofte prohibitoire ïefolutien ende ftrijdig met foodanige inftmctien ende refolutien die feeckerlijck gearrefteert ende aen geen difputen van interpretatie fubject waren. Ende alhoewel oock de gemelte verfcheydene ufantien ten eerften aenfien veel van den anderen fouden fchijnen te difcreperen dat niettemin de faecke in de gront geëxamineert werdende het verleenen van de voorfchreve actens van reaflumptie foo wel als de voorfchreve andere ufantien tegens de gemelte inftmctien ende prohibitive refolutien ftrijdig fouden worden gevonden want dat de voorfchreve actens van reaflumptie effective conferveren het recht ende caracter dewijle anderfints iemant fonder no* minatie ende verkiefinge een lid van de vroetfchap foude konnen worden contrarie de privilegiën. Doch hoe het daer mede gelegen mochte zijn dat het een gantfch kennelijcke faecke was dat de leden voorheenen noj't in des anders domeüijcq waren ingetreden. Dat felfs niet bevonden foude worden dat in veele jaren aen iemant. welcke incompatible bedieningen befat (daer van noyt exempelen hadden gedeficieert) was gevergt die alternative van een van defelve te moeten afftaen ende dat het felve niet te verwonderen was iri een reprefentatif ende uyt veele leden beftaende gouvernement ende daer de voorfchreve onderlinge complaifance allenthalven plaetfe hadde gehad veel min dat voorhenen foude geüen zijn dat de gecommitteerde raden door ofte van wegen eenig particulier lid fouden zijn gepreffeert geworden omme fonder eenig declaratoir en felfs de pofleffeurs ongehoort foodanige ampten als impetrabel in befchrijvinge te brengen. Dat oock wijders bevonden foude worden dat de voorfchreve verfcheydentheyt van iemant omtrent het behouden ofte acquireren van ampten met ende benevens de voorfchreve radicale qualiteyt foo wel plaetfe hadde gehad ten aenfien van de funclien van judicature in de Hoven als ten reguarde van andere ampten. Dat de nonobfervantie van de inftructien van de Hoven in dien deele (bij foo verre dies anders iets in de inftructie gevonden wort ter materie waerüjek applicabel ende volkomentlijck na de nature der faecke gearrefteert) gantfch niet gefeydt foude konnen worden te zijn ingeflopen. Ende om geen andere exempelen op te halen dat in twee aen de gemelte ftadt van Amfterdam feer naburige fteden exempelen konnen gevonden werden van raden in de Hoven dewelcke met ende benevens hunne functie van judicature ofte behouden ende effectivelijck geëxerceert hebben hare qualiteyt van vroedfchappen ofte defelve qualiteyt op nieuws gedurende hare functie van judicature geacquireert ende defelve (hoewel mogelijck fonder de exercitie van dien) hebbenbefeten. Ende het gunt immers met geen apparentie foude konnen gefegt werden te zijn ingeflopen-dat het noch maer Weynig jaren geleden ende in verfche geheugeniffe is dat een eerfte raed van den Hove is befchreven geweeft in de ordre van de ridderfchap ende edelen. Dat het wijders onnodig was te vermelden voorige ende fubiifterende exempelen van het verleen en van actens van reaffunip* tie hoewel het felve waerlijcken ende met der daet is behouden


van DORDRECHT. I93i
bet recht ende caracter tot de voorfchreven radicale qualitevt. Ende hoewel mogehjek met goede reden geoordeelt foude konnen werden dat het yerleenen van foodanige actens meerder qadeeüg aen de genieuie juftitie van het lant foude mogen zijn dan het effecuvc bekleeden van de meergemelte radicale qualiteyt doordien de raden van juftitie met defelve actens voorden niet minder aen de regeeringe van hare fteden geattacheert ende dependent foude wefen (ioo niet waerlijck uyt verfcheyden inlichten meerder} als wel door het elfectif bclitten ende bekleeden van de meergemelte qualiteyt lelve ende dat daer benevens noch mogelijck in voorvallende gelegentheyt foude mogen werden gefuftineert dat de raden alleen met het voorfchreve recht van reaflumptie voorden des onaengefien rechters fouden konnen ende moeten blijven in faeeken ofte proceflen van die fteden waer van fij de voorfz. actens waren houdende daer ter contrarie de raden dewelcke de voorfchreve radicale qualiteyt belittcn ofte effecfivelijck bekleeden hun lèlven na de letter van de inftruéfic van Zoodanige judicature fouden moeten onthouden doch wat refïexie daer op ware te maecken dat in allen gevallen het feer vreemt ende ongerijmt fcheen dat het eene lid aen het andere foude willen opdringen fijn particuliere ufantie ende defelve benemen dc faculteyt om naer zijn eygene convenientie die faecke te mogen reguleren ende te gebruycken die vryheyt waer van anderen gejoüifleert hebben ende bij continuatie noch jouïfleren hoewel mogelijck contrarie aen pofitive inftructien ofte refolutien. Dat wijders de heeren hunne principalen niet wel hadden konnen bevroeden de meerder fchadeliickheyt van combinatie m een en defelve perfoon van een ampt van judicature met de qualiteyt van raed cn vroedfehap bij de voorfz. propofitie geinfinueert want voor foo veel aengongh de delibcratien van de vroedschappen omtrent nominatie ende electie van magiftrature ende andere Zaecken die alleen bepaelt blijven in de voorfchreve collegien dat immers die alle waren puur domeftijcq ende de andere leden gantfch niet concerneerden en 't gantfch ongerijmt foude zijn dat den een fig foude ingereren in de particuliere oeconomie van den anderen die het felve niet begeerden. Ende wat belangde de deliberatien over het dragen van confenten mede in de voorfz. propofitie geallegeert dat het onbegrijpelijck was dat daer van een foodanig prarogatif wierde gemaekt dat ter oorfaecke van dien de officianten van juftitie incapabel geacht ende gefecludeert fouden werden van aen de vroedfchappen in de refpeftive fteden te konnen participeren daer bekent is dat voor de ereclie van de vroedfchappen het felve heeft geftaen aen de bemiddelde burgerye ende fulcks felfs aen private perfoonen omme alhier niet te vermelden de particuliere conftitutie van de gemelde ftadt Dordrecht ten defen opfichte. Ende voor lbo veel eyndelijck bij de gemelte propofitie waren geallegeert de deliberatien van andere nature fpeéterende tot de gemeene regeeringe naerdien daer toe alomme geadmitteert wierden de fubalterne officianten van judicature foo fcheen onbedenckelijck waer in het prejuditie voor de republicque foude beftaen wanneer eenig Üd van fijne convenientie mochte vinden in den fijnen tot het felve mede toe te laten raden van den hove gequalificeert volgens de
O o pri.


1532 PRIVILEGIËN
privilegiën. Ja foude veel eerder het contrarie zijn te concluderen dat voor 't gemeyn daer uyt geen prejuditie te apprehenderen was want dat maer geconlidereert behoefde te werden tot hoedanige publijcke deliberatien de raden van juftitie bij den fouvereyn felfs meenigmael gebmykt ende geadhibeert werden. Dat feeckerlijck het importantfte deel van het gouvernement binnen 's lants was de legillade ende dat niets meer bekent was als dat van outs ende nocti Voor feer weynigh jaren bij haer Edele Groot Mogende felden nieuwe wetten ende placcaten ofte -veranderingen omtrent de voorige gemaeekt waren als naer ingenomen advijs van den hove en felfs met infertie van die claufule in de praemilfen. Dat wijders ten re■ fpe&e van de affaires van buyten haer Edele Groot Mogende felfs te meermalen omtrent feer importante discuffian over de interpretatie van tracraten ende anderfints gerequireert hebben de coniideratien van de hoven of wel dat commiffariflen uyt defelve hoven ten dien eynde tot de befoignes over foodanige fubjeeïen aengeftelt zijn geaüumeen geweeft waer van d' exempelen noch verfch zijn -die naer alle apparentie noch wel meerder fouden konnen voorvallen. Eyndelijck dat in 't algemeyn gefegt konde werden dat de Officieren van juftitie genoegfaem allomme en bijfonderlijck in de grootfte nabuUtige ftaten heipen compoferen of de ftaetsvergaderinjgen fèVfs ofte wel in defelve vergaderingen in hunne qualiteyt feffie hebben om op voorkomende emergentien aenftonts te konnen berichten of adviferen. Dat dan uyt alle ofte immers de voornaemfte objeéten waer omtrent de regeeringe verfeert foo wel als uyt de gefonde reden confteert dat in perfoonen van de gemelde caracter feeckerlijck niets refideerde waerom defelve in hun particulier niet fouden mogen wérden geadmitteert om leden te wefen van een vroedfehap die het felve van hare bienfeance mochte achten ten ware mogelijck de confufie in de voorfz. propofitie als een te duchten quaet geallegeert meerder mochte te apprehenderen zijn ter Öorfaeck van private intereffen van Jijden van die profeiïie als van andere foorten van menfchen en profeftien door dewelcke fomwijlen retardementen in de pubüjcke deliberatien door private interesten konnen werden toegebracht het welcke echter met geen apparentie van reden is te vermoeden. En wat dan laetftelijck aengaet het voornaemfte geallegeerde bij de voorfz. propofitie te weten d' inftructie van den jare vijfthien hondert een en dertig en de lbo genaemde nadere ampliatie van inftructie van den jare fefthien hondert vier en veertig dat als die wel ende te rechte fouden worden geëxamineert (omme niet weder te herhalen dat de leden door de meergemelte contrarie practijeque in het generael den anderen Omtrent affaires van die nature liberteyt hadden gelaten) dat noch den waerachtigen fin van de geallegeerde articulen nochte de moti■ven welcke mer de gelegentheyt van tijden tot het opftellen van dien aenleydinge fchijnen gegeven te hebben fouden toelaten dat iemant van zijne functie foude verftaen gedepoüilleert te moeten werden daeromme alleenlijk dat de ordre van de ridderfchap en edelen iemant tot een medelid van defelve ordre befchreven of de collegien van regeering in* fteden iemand tot de voorfz. regeeringe hebbende genomineert defelf* daer toe geëligeert was geworden. En hadden over fulks de gemelte hum*


vanDORDRECHT. 1933
heeren' principalen gemeynt dat 'er in fig felfs niet dienfliger was dan te hebben weinig en generale wetten voornamentlijck omtrent de regeeringe en fodanige wetten die het fekerlijck nut en oorbaar ware met feveriteyt te doen onderhouden en ter contrarie dat 't uoyt voor feer util en feer prijlfelijck was aengefien of exclufive wetten met particuliere relatien te maken of onfèkere en fluctuerende ordres te hebben die tot verongelijckinge van iemant in het particulier fomtijds geurgeert en dat effect gedaan hebbende voorts aen een generael relachement geabandonneert worden. Dat dierhalven niet alleen de voorfz. articulen van de inftructie van den hove en van de foo gefeyde nadere ampliatie maer oock daer benevens gelijcke prohibitive articulen van de andere inftruétien mitsgaders particuliere refolutien op 't felve fubject (welke als voorfz. is niet onbekent en oock niet feer veel in getal zijn) door commiflariiïen behoorden te werden geëxamineert mitsgaders de retroacta daer toe applicabel nagefien en wijders de vergaderinge van haer Ed. Groot Mog. op alle 't felve van advys gedient te werden omme vervolgens naer ingenomen kenniüe van faeeken daer omtrent gerefolveert te werden als naer behooren.
Refolutien van Holland, Hollandfche Mercurius van't jaar 1690. bl. i-6,
AANMERKINGEN.
Ten einde onze Leezers een denkbeeld kun* taakt was, naer de inzigten van den Stadhounen vormen van deonluften, welken, overliet der, te leiden, en haar die maatregelen, welverkiezen van den Raadsheer Terejlein van ken aan Hem het meelt behaagden, gemeenHalewijn, tot Oudraad dezer Stad, met de lijk te doen opvolgen. Maar, gelijk de onderRegeering van Amfteldam, ontftonden, raaden vinding van alle tijden niet zelden geleerd wij denzejven in te zien het aangereekende heeft, dat er aari de Hoven , op het'onvervan den onfterflijken Wagenaar (i > wagft , aanmerklijke omwentelingen kunnen
Hoe zeer deeze man zig in de gunft van gebeuren, zoo werd zulks , ten aanzien van den Stadhouder had weeten in te dringen, en onzmTerefiein van Halewijn, in 'r jaar /óoj, welk een onbepaald vertrouwen hij bij Hem mede, ten duidelijkften, beveiligd; wanneer had weeten te verwerven (2), is daar uit hij, op vermoeden, dat hij iets wift van zijns af te neemen , dat hij , op Hoogftdeszelfs Broeders oogmerken (5), in verzeekering gevoorftel, in 't jaar 1688, bij de Regeering van nomen werd, en, niet eerder, dan na verloop deeze Stad, ( 3 ) fchoon, toen ter tijd, nog van eenige maanden , op vrije voeten gefteld geen Lid daar van zijnde , gemagtigd wierd zijnde (6), op verzoek, recommandatie eu tot de behandeling van de geheimen van Staat; bevel van den Prins van Oranje, bij den Oud't welk hem den weg baande, om zig, meer' raad, van alle Staais- en Stadsbedieningen, en meer', van 's Vorfteu gunft te kunnen verlaaten werd Qj). Hij was de Vader van verzeekeren. Trouwens, gefterkt door den in- Mr Francois Terefiein van Haleivijn , die, vloed van zijnen Broeder Simon van Halewijn, federd het jaar 1723, tot het jaar 1751, het van welken wijbevoorens melding maakten (4I, Venfionarisfchap dee/.er S ad , gelijk aan veewift hij de Regeering deezer Stad , na dat len nog geheugt, bekleed heeft. Arent Muys van Holy uit het bewind ge-
Ci) Vaderl. Hiflor. xvi. Deel. bl. 57—59
(a; De Franfche Gezant D'Avaux geeft daar van het écu en ander berigt, in zijne gedrukte onderhandelingen; onder anderen, wanneer Hij zegt: Le Prince d' Orange , qui s* etoil rendu maitre de la cour de juflice par le moyen du fieur Al w ij n , qui en etoit un des Confeillers , s' en voulut fervir puur opprimer , fous un pretexte fpecieux , la liberti des villes de Hollande , tn venant a bout de ct qu* il avoit tntrepris cwitre cetle. de Dort. Ntgociations Tom. iv- pag. 219.
( 3 ) Uitwijzends de Refol. van den Oudraad van den 25. Oclober des jaars i683.
<4) Zie Bladz. 1919.
(5) Zie Bhdz. Utf.
(6) Secrecte Refol van Holl. van den 15. en aR. Julij 1693.
(7) Zie Rtfol. van den Oudraad van den 31. October des jaars 1693 ; waar van de bewoordingen zeer op* merklijk zijn; cn bewijs geeven van de onbepaalde magt, die dc Prins van Oranje, toen ter tijd, over de Regeering deezer Stad, oefende. Trouwens geen fterker proef kan hiervan gevonden worden, dan, dat de Regtspleeging, over deeze Gebroeders Halewijn , ter eerfter aanleg, met verzaaking van het Privilegie de non Evocando, geheel wierd overgelaaten aan liet Hof van Holland; gelijk ons de Refolutien vau den Oudraad van den 7, u en 18 Mei des jaais iö93> welken zelfs met éénparige ftemmen genomen zijn geworden, duidelijk natronen.
O 0 2 Be-


t.924' PRIVILEGIËN
Befluit van de Staaten , inhoudende, om de Stad en Kerk van Dordrecht, hij voorraad, te laat en in de poffesfie , van Jaarlijks eed Predikant en een Ouderling, naer het Synode van Zuidholland9 te zenden.
10. junij 1690.
TT\E heer penfionaris Valkenburg heeft ter vergaderinge gerappofXJr teert de confideratien en het advis van de heeren haar Edele Groot Mog. gecommitteerden hebbende in gevolge en tot voldoefnnge van derfelver refolutie commiflöriaal van den 22. April laaftleeden geëxamineert het geene ten felven daage door de heeren gedeputeerden der ftad Dordregt ter vergaderinge was voorgedraagen namentlijk dat niettegenftaande dé voorfz fiad gelijk alle andere fteden het regt geacquireett hadde en lange jaaren in de pofleffie geweeft was dat uit de kerke aldaar een predicant eh ouderling jaarlijks op het fynode wierde gecommitteert gelijk het felve regt op het verfoek van gecommitteerden uit de regeeringe der voorfehreeve ftad bij veïfeheide clafficaale aftens als van dato 30. April 1669. 4 en 5 November 1670. 25 en 26 Junij 1675. iterativelijk was over gegeeven en geconfirmeert mitsgaders tot nog toe fonder eenige intermiffie was gepractifeert egter haar met bevremdinge was voorgekomen dat eenige predicanten en leeden van het claflis der voorfehreeve ftad Dordregt of Zuidholland hadden weeten te effecmeeren dat op derfelver laatfte feflïe gearrefteert was dat voortaan uit cie kerke der voorfehreeve ftad bij beurte het eene jaar een predicant en het ander jaar een ouderling alleenlijk tot de fynodale vergaderinge foude moogen werden gedeputeert en alfoo de vooricbreeve flad en kerke door het neemen van de voorfehreeve refolutie in haar deugdelijk regt en poifeffie waaren gegraveert dat fii derhalven verfogten dat haar Edele Groot Mog. het voorfz. claffis geliefden te ordonneeren en te gelaften haare genoomene refolutie in te trekken mitsgaders de voorfehreeve ftad en kerke in haar goed regt en pofleffie niet te incommodeeren. "Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan dat het voorfehreeve claffis van Dordregt of Zuidholland nog naader voor commiflariflen van haar IJdele Groot Mog. fal werden gehoort en dat middelerwijle en bij provifie de voorfehreeve ftad en kerke van Dordregt fal werden gehouden en gelaaten in de pofleffie van jaarlijks een predicant en een ouderling op het fynode te deputeeren en dat het voorfehreeve claffis bij aanfehrijvinge fal werden gelaft en geordonneert haare relolutie dien aangaande daar tegen genoomen foo lange buiten effeft te laten dat defelve naader fal weefen gehoort en bij haar Edele Groot Mog. anders fal zijn gedifponeert.
Kerkelijk Placaathoek II. Deel bl. 409. 1
Bé


van DORDRECHT 1935
Befluit van de Staaten , inhoudende een Bevel aan die van den Kerkenraad, om, uit hoofde van de verdeeldheid der Stemmen in het Collegium Mix turn, de voorgeflaagen looting te accepteeren ; of dat anders de Predikant, hij de vier Gecommitteerden uit de Regeering, voorgedraagen , zal worden gehouden voor verkooren, behoudends egter aan den Oudraad het regt van Ap- en Improbatie.
2 2. Junij 1691.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht hebben uyt den naem ende van wegens de heeren hare principalen ter vergaderinge voorgedragen dat bij de voorfchreve ftadt de kerckelijcke ordonnantie van den jaere vijftien hondert een en tnegentich aengenomen zijnde defelve aldaer tot noch toe is gepracïifeert geyeeftV?at de §emeWe kerckelijcke ordonnantie fpreeckende van de verkiefinge der predikanten medebrenght dat foo wanneer in de fteden eenigen dienaer des woords Godts fal ontbreecken fullen de burgermeefteren en regeerders der felver fteden committeren vier perloonen die fij daer toe het bequaemfte fullen verftaen ende fullen de burgermeefteren ende regeerders voorfchreven de dienaers des woordts Godts en de ouderlingen der kercke in defelve ftede bevelen mede uyt den haren vier perfoonen te committeren die gefamentlijck na voorgaende gebeden ende onderfoeck dies aengaende bij henlieden te doen procederen fullen tot verkiefinge van alfulcken perfoon of perfonen als hun goetduncken fal tot den voorfeyden dienft van noden nut en bequaem te zijn en de felve hare verkiefinge alsdan voordragen het collegie van de voornoemde burgermeefteren en regeerders ende indien de gedane verkiefinge defelve aengenaem is fal den verkofen perfoon in der manieren naervolgende geëxamineert werden ende foo verre hij bevonden werdt bequaem ende van Godt genoeghfaem begaeft te zijn fal hij de gemeynte in de kercke^ voorgehouden werden ende indien binnen veertien dagen daer na niemandt hem en openbaert die eenige redenen weet voor te brengen waerom men hem niet behoort te ontfangen fal hij tot den voornoemden dienft met oplegginge der handen ofte anders na de wijfe van een yegelijcke kerck aengenomen en in bedieninge van den voornoemden dienft gefteldt werden maer foo verre de voorfchreve burgermeefteren en regeerders verklaren de voorfchreve verkiefinge henluyden niet en behagen fullen de voorfchreve gedeputeerden ende in de maniere als vooren tot nieuwe verkiefinge van eenige andere procederen.
Dat door het affterven van Dominus Oldenburgh een
O 0 3 pra?-


I93ö "PRIVILEGIE N
prsedikants-ampt vacant zijnde geworden den oudtraede der voorfchreve ftadt in gevolge van de voorfchreve kerckelijcke ordonnantie het Collegium Mlxtum hadden doen formeren om het gemelde vacerende pra?dikants-ampt te doen vervullen maer alhoewel ten dien eynde verfcheyde vergaderingen waren aengeleyt defelve altoos vruchteloos waren afgelopen doordien de ftemmen in het collegie foodanigh gepanageert waren gebleven dat noch bij de eene noch bij de andere geen pluraliteyt üytgemaeckt konde werden zijnde bij die geene die wegens den oudtraede in het voorfchreve collegie gecommitteert waren voorgeflagen eenen Dominus Sappius en bij de kerckelijcke eenen Dominus van der Meer fonder dat de eene of de andere van de voorfchreve commiflariflen hebben konnen werden bewoogen om van hun fentiment af te gaen niet tegenftaende dat verfcheyde feftien daer mede zijn geconfumeert.
Dat eyndelijck bij de commiflarilTen uyt de regeeringe is voorgeflagen de alternative van defe twee expediënten te weten dat men van wederzijdtfch noch eenige perfoonen foude affumeeren om een tentamen te doen of men door die wegh tot een pluraliteyt foude konnen geraden.
Of anders dat men het different door het lot foude decideren.
Dat het eerite van dele twee expediënten abtoluteliick door de
i »«• t • n
Ende het tweede niet anders aengenomen als onder conditie dat de lootinge van foodanigen effefte fouden moeten zijn dat de regeeringe de electie op defe wijfe gedaen niet fouden vermogen te improberen. Dat dewijle de faecke bij de regeeringe niet konde nagegeven werden zijnde het felve feer furprenant dat een kerckenraedt foo ongerijmde faeeken en lbo contrarie aen het refpect dat defelve aen haere magiftraet fchuldigh is derfde fuftineren ende echter dit haer fentement met de uytterfte hardtneekigheyt bleven drijven de gemelde heeren gedeputeerden verfoghten dat haer Edele Groot Mog. geliefden de voorfchreve kerkenraedt en der felver gecommitteerden in het Collegium Mlxtum te geladen binnen den tijde van aght dagen de voorfchreve lootinge te accepteren ofte dat anderfints den perfoon bij de vier gecommitteerden van den oudtraede geprojecteert fal werden gehouden voor verkooren behoudens het recht van approbatie en improbatie den voornoemden oudtraede competerende blijvende het verdere van de voorfchreve kerckelijcke ordonnantie in zijn geheel ende volkomen vigeur met bevel aen den gemelden kerekenrade van fich daer exactelijck na te reguleeren.
Waer op gedelibereert zijnde is goedtgevonden ende verftaen dat den voorfchreven kerckenraedt ende de gedeputeerden van den felven in het voorfchreve Collegium Mlxtum fullen werden belaft ende bevolen foo als de felve belaft ende bevolen werden mits defen de voorfchreve lootinge aen te nemen ende daer toe binnen den tijdt van aght dagen na dato defen tot hare kenniffe fal wefen gekomen te procederen of dat bij gebreecke van dien de perfoon bij de vier gecommitteerden van den oudtraede der ftadt Dordrecht voorgedragen fal werden gehouden voor verkooren bij het voorfchreve Collegium Mixtum behoudens die van den voorfchreven oudtraede het recht van approbatie en improbatie defelve competerende ende


van DORDRECHT. 193?
blijvende het verdere van de kerckelijcke ordonnantie in zijn geheel en vigeur lallende en bevelende die van den kerekenraede voornoemt kier daer naer exactelijck te reguleren.
HoUandfch Placaatb. IV. Deel bl. 35°- Kerkelijk Placaatb. J. T>eel bl. 72.
AANMERKINGEN.
Met welke eene heevighcid dit gefchil, tus- onbetwiftbaar Regt van Ap- en Improbatieheeft
Fchen den Magiftraat cn den Kerkenraad , ge- ftaande gebonden en gehandhaafd, kan , wit (Je
dreeveu werd, en , door welke gepafte onderaangehaalde Relbkiüen van den Oudraad,
en kragtdaadige middelen, dc Regeering haar gezien worden {i ).
(l) R&fol. van den 2 en 18 April, a en 5 Mei, en 4 Julij 1691.
Nadere Interpretatie van het Negende Aritjkel van de Stapeïconventie , tuffchen Dordrecht en Gorinchem, van den 22 November des Jaars I 5 4 1.
3. September 169$.
OP de conferentie gehouden op Hardinxvelt tuflchen de heeren gedeputeerdens van Dordrecht namentlijk de heeren van Hardinxvelt Brandwijk Eelbo burgemeefters Neurenburgb en Cletcber thezauriers van Woenzel nevens den fecretaris Hallingh ter eenre ende de heeren gedeputeerdens defer ftadt Gorinchem namentlijk Wijtmans Deym en Steenis nevens den penfionaris Mr» Carel de la Bajfecour en fecretaris van Hoey gehouden op den 3. deefer ter andere zyde hebben de heeren van Dordrecht overgegeven dat het claphout onze burgers toebehoorende en alhier verbruykt ende verwerkt werdende voorbij de ftadt van Dordrecht zoude mogen gevoert werden zonder iets te betaalen met dien verftande dat indien de ladinge alleenlijk beftaan in een knije claphout met een duyzent bodems of vijftig ftuk ribben den fchipper daar over den prefident burgemeefter zal moeten kennen en indien de lading meerder importeert alle de heeren burgemeefteren en aan defelve te toonen dat het voorfz. claphout alhier ter fteede t' huys hoort en verwerkt zal werden. Alles volgens het Qde art. van de conventie.
Naer eene lojje Copij; zijnde een Extratt uit de Refolutien van Burgemeefteren en Regierders der Stad Gorinchem.
Over-


van DORDRECHT. 1939
Aldus gedaen en geconvenieert in 's Gravenhage den 5 Junij 1699. Zijnde hier van gemaekt twee alleensluydende ten wederzijden ondertekent.
(JVas geteekénd)
Joh. Peflers. W. v. Schuylenhurgh. Mjf. Uit loffe Paperen.
Ratificatie van de Conventie, aangegaan met de Admiraliteit vande Maaze, wegens de redempt te van het Ferbodemen en Ferflapelen, te betaalen door ieder Schip , V welk , voor haare Reekening, met Kanthout, Kromhout, Eiken Planken en Kalk, den IJ ff el afkoomt en naer boven gaat.
30. Junij 16 99.
TOt wegneminge van de differenten tuffchen de regeeringe der ftad Dordrecht ter eenre ende den raed ter admiraliteyt op de Maze ter andere zijde eenige tijd herwaerts ontftaen ter occafié van de voldoeninge van het privilegie van het ftapelrecht door de graven van den lande de ftad Dordrecht goedgunftelijk vergund ten opfichte van het kanthout cromhout eycke plancken en kalck den ljffel afkomende ende naer bovengaende is tot meerder cul« tiveringh ende onderhoudinge van goede ende nabuurlijcke vrundfchap ende harmonie tusfchen de voorfz. regeeringe ende de gemelte admiraliteyt ter voorfz. fake geconvenieert ende over een gekomen gelijck geconvenieert ende over een gekomen word bij defen dat den raad ter admiraliteyt op de Maze tot redemptie van het verftapelen ende verbodemen en het betalen van het recht daar toe ftaande voor yeder fchip den ljlfel afkomende met kanthout cromhout eycke plancken en kalck ende naer boven gaende ten behoeve van de voornoemde ftad lal voldoen ende betaelen een cruys gulden mits den voornoemden raed van het pasferen van de fchepen met de voorgemelte waeren gelaeden alvorens behoorlijcke notificatie ende kenniffe aen de regeeringe der meergemelte ftad gevende als mede den fchipper voorfiende met foodanige fchriftelijke documenten waer uyt notoirlijk kan blijeken dat de voornoemde waeren voor reeckeninge van den raed ter admiraliteyt op de Maze ingelaeden zijn.
Den raed ter admiraliteyt op de Maze gefien hebbende de vorenftaende conventie heeft defelve geratificeert en geapprobeert fulx
P p die


ï94.o PRIVILEGIËN
die geratificeert ende geapprobeert werd mits defen. Gedaen in den raede den 3°en Junij 1699.
(Was geteekénd')
W. F. Br. van Brakelvt:
Ter Ordonnantie van defelve
{Was geteekénd)
Ger. Zas.
Naer de oorfprongklijke Conventut liggende in de Kas van de Weesksr tner, Lade B. No. 50.
^^^••^^^^^^^^••^^^^ AANMERKINGEN.
Dit «refchil had reeds een' geruimen tijd ge- de Raad ter Admiraliteit dieswege aan de Stal duurden bereids, ten jaare 1690., een' aan- ten, toen ter tijd, mbragt, is afteneemen (ij vang genomen-, gelijk uit de klagten, welken
(i) Zie Refol. van Holland van den 23. December 1690.
OÏÏrooi en Reglement wegens de Magiftraatsbefte Hing en Regeeringsform.
20. Januarij 1703.
DE Staaten van HöWahdt ende Weit-Vrieslandt. Doen te weeten ; Alfoo ons vertoont is bij burgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht dat geconfidereert de ordre en reglement bij de vertoonders in den jaare 1674. tot beftellinge van haare Magiftrature binnen de voorfz. ftadt beraemt ende gearrefteert en bij ons oftroy op den 24. Maart van den felven jaare bekrachtight nu met het overlijden van fijne Majefteyt van Groot Brittannien als ftadthouder van deeze provincie voor een groot gedeelte quam te celfeeren ende te vervallen ende dat vervolgens daar in verfcheyde nootfaakelijcke veranderingen werden vereyfcht de vertoonders met alle ernftige en ferieufe opmerckinge tot de meefte ruft ende welftandt van de voorfz. ftadt ende de goede burgers ende ingefeetenen van de felve hadden geformeert ende opgeftelt de poincten ende articulen hier naar volgende. Ende op dat defelve bij alle ende een yegelijck in het toecomende onverbreeckelijck fouden moogen geobferveert onderhouden ende naargekoomen worden foo waaren defelve te raade geworden haar ten die" eynde te addrefteeren aan ons verfouckende dat het onfe gelief zijn moghte alle het felve met onfe fouveraine maght te bekrao*' tigen ende daar toe te verleenen onze brieven van octroy ifl"e befte forme. ' „
0$e


vanDORDRECHT. 1941
Ordre en Reglement bij Burgermeefteren ende Regeerders der ftadt Dordrecht gearrefteert tot beftellinee van de Magiftraature binnen de voorfz. ftadt.
I.
EErftelijck fullen de dienende en oude magiftraaten ofte den oudtraad blijven en gelaaten worden op het getal van veertich perfoonen den perfoon van den fchout ofte hooft-officier daar onder gecomprehendeert.
It
Bij welcken oudtraad neffens de goede luyden van de achten op drie coningen avont van de jaare 1703. ofwel binnen den rijdt van veertien daagen naar dac het te verfoecken octroy van haar Ed. Groor Mogende fal weefen geobtineert fullen werden voonjelWn drie heeren uyt den oudtraad om aen haar Ed. Groot Mogende de heeren ftaaten van Holland ende Weft-Vrieslandt voorgedraaffeii te werden met verfouck daar uyt een perfoon tot fchout ofte hóoftofficier defer ftadt te werden geëligeert omme voor den tijt van drie achtereenvolgende jaaren het fchoutampt deefer fteede te bedienen wekkers functie en bedieninghe echter niet eerder beginnen fal als met primo Mei daar aanvolgende ende alfoo continueren tot ultimo April van den jaare 1706. beyde inclufive fullende alfoo van drie jaaren tot drie jaaren telckens wederom in manieren voorfz geprocedeert werden tot de electie van een fchout ofte hnnfr ni ficier van deeze ftadt. WU'UI"
III.
Tot fchout ofte hooft-officier defer ftadt fal geëligeert ende verkooren moeten werden een perfoon uyt den oudtraad foo nochtans dat defelven fchout geduyrende den tijt van fijne voorfz func tie defelve feffie cn ftemme in den voorfz. oudtraad hebben en behouden fal die hij bevoorens daar inne als vroetfchap ofte oudtraad fal hebben gehadt.
IV.
Den voorfz. fchout of hooft - officier fal in het gerechte hebben ende behouden denfelven rangh en ftemme ende voorts foodaanigh gefagh als deflëlfs predecefleurs gehad hebben.
V.
Den voornoemde fchout of hooft-officier fal geduyrende de tijt van fijne functie niet eligibel zijn tot burgermeefter ofte tot de bedieninge van eenigh collegie wegens deeze ftadt als fijn de collegien van de heeren ftaaten generaal van de raad van ftaate gecommitteerde raaden van Hollandt mitsgaders in de refpectivè admiraliteyten als meede m de reekencaamers van de generaliteyt ende van Hollandt
p P 2 dan


i94* PRIVILEGIËN
^an alleen op drie coningen avont in bet laatfte jaar van fijne functie als wanneer weederom een ander fchout verkooren werdt.
VI.
Bij den oudtraad neffens de goede luyden van den achten (welcke goede luyden van de achten daar toe hebben en uytbrengen fullen twaelff keuren) fullen alle jaaren in Martio volgens de privilegiën ende oude onverbreekelijcke obfervantien uyt de leederi van den felven oudtraad geëligeert werden twee burgermeefteren om te fungeeren voor den tijt van twee achtereen volgende jaaren te weeten het eerfte jaar met ende nevens twee burgermeefteren die in de voorgaande jaare geëligeert zijn ende het tweede jaar met die burgermeefteren die als dan fullen gekoofen werden.
VII.
Sullende met primo April den outden burgermeefter in rangh naar d' ordre van de regeringe 't zij hij van het eerfte of het tweede jaar verkoofen is voor den tijt van drie maanden weefen prefideerende burgermeefter met alle foodaanige digniteyten ende waardigheeden als alle burgermeefteren van de gemeente hier bevoorens hebben gehad mitsgaders in alle collegien ende vergaderingen binnen deefe ftadt ende fpeciaelijcken ook van de krijghsraad geobferveert hebben naar expiratie van welcke drie maanden voor gelijcken tijt vervolgens prefideeien fal den tweeden burgermeefter in de gefeyda rangh van den oudtraad in mannieren als vooren ende foo confe* quentelijck den derden en vierden burgermeefter yder voor den tijt van gelijcke drie maanden.
VIII.
Ende fa! den prefideerende burgermeefter telckens ten eynde van fijne prefidie ofte tijt van drie maanden gehouden zijn te doen fijne reekeningh gelijck bevoorens alle vier maanden bij de burgermeefter van de gemeente gedaan werdt op welcken tijt de voorfz reekeninge zal worden geflooten ende den burgermeefter van fheeren weegen gemaakt mitsgaders den mccederende prefident burgermeefter worden beëdight ende noopende de overgeleeverde articulen van de goede luyden van de achten in alfulcke manieren gedifponeert als bevonden fal worden te behooren.
IX.
Ende in cas een van de vier regerende burgermeefteren geduyrende den tijd van fijne functie quaame te overleyden fal als dan een ander burgermeefter in plaetfe van den overledene worden gefurrogeert om te fungeeren dien tijt die aan de voorfz. twee jaaren noch foude manqueren welcke furrogatie bij den oudtraad en goede luyden van de aghten gefchieden fal in voegen als hier vooren vafl de electie is gefeght.
X.
De vier regerende burgermeefteren fullen geduyrende haare ft^' tie in de vergaderinge vm de oudtraad fitten ende rangh hebf>en
vooï


van DORDRECHT. 1945 XVII.
Die vm den oudtraad en goede luyden van den achten mitsgaders de veertigen fullen in haare collegien refbective rangh en fesfie hebben naar den tijt van jaaren dat defelve fullen weefen geëligeert en de leeden van den oudtraat fullen infchelijcx defelve rangh ende feffie hebben in alle andere collegien binnen deefe ftadt edogh fal den prefident burgermeefter in der tijt in alle collegien prefideeren van welcke hij een lith is ende voorts allomme fonder onderfcheyt de prefeance en eerfte rangh hebben.
XVIII.
De thefauriers zullen gekoozen worden naar het oude gebruyck bij de gemeene neringen ende goede luyden van den achten ende in alles moeten weefen gequalificeert foodanigh als hier vooren ten opligte van de fcheepenen geëxpreffeert ftaat. Ende fullen defelve theikuriers meede gehouden weefen alvoorens tot die actuele bedieninge te werden geadmitteert te ftellen fuffiiante cautien ende met folemnelen eede te verclaaren dat fij naar de voorfz. bedieninge niet en hebben gefolliciteert.
XIX.
De fecretariflen in der tijt fullen tot fcheepenen nominabel en eÜgibel zijn mits defelve foodanigh meede in alles zijnde gequalificeert als hier vooren ten reguarde van de fchepenen is gefeght foodanigh nochtans dat defelve geëligeert werdende ende in functie als fchepenen willende treden gehouden fullen weefen haare bedieninge afteftaan ende fonder eenighe referve te ftellen ter difpofitie ende collatie van den voorfz. oudtraadt nemaar ingevalle defelve <*eneegen waaren in haare bedieninge te blijven continueeren dac % foodaanigen cas defelve verftaan fullen werden onder het getall van den oudtraadt te zijn fonder nochtans daar inne te moogen fitten ofte ftemmen geduyrende derfelver bedieninghe als alleen tot verkiefinghe van de voorfz. burgermeefteren dogh zoo wanneer zij luyden haare bedieninge fouden koomen neederteleggen ende effective affteftaan dat defelve als dan in den voorfz. oudtraadt rangh en feffie fullen neemen fonder eenighe formaliteyten van noden te hebben naar den tijt haarer electie mits welcke de voorfz. fecretariflen tot fcheepenen in voegen voorfz. geëligeert werdende ende niet geneegen zijnde aanftonts in die qualiteyt te fungeren dat defelve als dan alleen den eedt fullen doen als oudtraaden ende niet als fcheepenen ende dat in foodaenigen geval haare plaetfen als fchepenen bij den gereghte fullen vervuld worden bij furrogatie uyt de leden van den oudtraadt en anders niet.
XX.
Den dagh van drie koningen avond fal blijven geprefigeert tot beftellinge ende begeevinge van de ampten die men van oudts gewoon is geweeft als dan te vergeven ende fullen die gene die van weegen deefe ftadt ter vergaderinghe van de heeren Staaten Generaal


✓
Ï94ö R ï V I L E G I E N
raai mitsgaders in de collegien van den Raadt van Staaten Gecommitteerde Raaden van Hollandt ende ter Admiraliteyt als meedein de Reekencaamers van de Generaaliteyt ende van Hollandt fullen bij den oudtraadt met befloten biilietten werden gekooren dewelcke gehouden fullen weefen (alvoorens tot de voorfz charges aan dé heeren Staaten van Hollandt ende Welt-Vrieslandt te werden geprefenteert) met folemneelen eede te verklaaren dat zij naar de voorfz. bedieninge niet en hebben gefolliciteert. Maar alle ampten binnen de voorfz. ftadt bedient werdende ter weescaamere ende over godtshuyfen collonelfchappen fchutmeelterfchappen en het fchoutampt van acht daagen mitsgaders heemraadfchappen en bewindthebbers plaatfen van de Ooit- ende Welt-indifche compagnie fullen met oopen ftemmen vergeeven werden ende dat bij voorM linghe of nominatie of wel bij abfolute electie foo als ten reguarde van defelve refpectivelijk van oudts in gebruyck is geweeft. Edoch bij aldien het moghte koomen te gebeuren dat ymant tuffchen tijde quaame aüijvigh te worden welcker ampt ter collatie van den oudt* raad ftaande fonder ondienft niet vacant foude konnen blijven tot den voorfz. dagh van drie koningen avont foo fal daar inne bij den oudtraadt werden voorfien in vougen ende manieren als vooren en fulcx het voorfz. ampt bij forme van furrogatie op een ander perfoon werden geconfereert.
XXI.
Ende fullen (gelijck voor deefen altijt gebrtryckelijck is geweeft) geen afgegaanen burgermeefters of fcheepenen genomineert of ingekooren moogen worden ten zij defelve twee volle jaaren in haare relpective qualiteyten ltil gefeeten hebben.
XXII.
Suilende ook in den oudtraadt volgens gelijcke out gebruyck moogen weefen vader met een foon mitsgaders twee gebroeders ende niet meer.
XXIII.
Voorts fal alle het geene de regeringe van de voorfz. ftadt concerneert ende hier bevoorens niet fpecifice uytgedruckt ftaat op den ouden voet gelaaten ende dien conform gepractifeert werden.
XXIV.
Ende ten eynde de boovenftaande poincten en articulen te vafter moogen werden gehouden fonder eenighe veranderinge buyten evidente nootfaakelijckheyt fubject: te weefen zoo is bij den oudtraadt goetgevonden bewillight ende overgegeven gelijck bij defelve goetgevonden bewillight ende overgegeven werdt bij deefen dat geen? deliberatie fal moogen werden aangeftelt veel min eenige altera^ ofte veranderinge in de voorenftaande poincten ofte articulen # den gemaakt voor en aleer den oudtraadt daar op acht daagenlt vooren fpecialijcken fal weefen geconvoceert en alle abfente heeretI
ten


van DORDRECHT. 1947
ten lëlvefl eynde meede bij miffive fullen weefen befehreeven ende dat als dan niet anders als met fesendertigh confonante ftemmen tot eenige veranderinge ampliatie off reftrictie in de voorenftaande articulen ofte eenigh poinct: van defelve geconcludeert ende vervolgens eemgh verfouck aan de heeren ftaaten van Hollandt ende Welt-Vrieslandt gedaan fal moogen werden. Soo is 't dat wij de faacke ende 't verfoeck voorfz. overgemerekt hebbende ende de vertoonders willende gelieven uyt onfe reghte weetenfehap fbuvraine maght ende authoriteyt het voorenftaande reglement in allen deelen poincten ende articulen hebben goedgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goed approbeeren ende ratificeeren het felven bij deefen. Lattende wij allen ende eenen yegelijcken dien het aangaan magh hem daar naar te reguleeren. Gedaan in den Hage onder onfen^ grooten zegele hier aan doen hangen op den twintigften Januarij int jaar onfes heeren ende zaligmaakers feeventienhondert en drie.
A. Heinfius vr-
Ter Ordonnantie van de Staaten.
Simon van Beaumont.
Naer het oorfpronklijk Oclrooi, gefchreeven op Perkament, hebbende onder uithangen bet groot zegel van Holland, liggende in de Kas van de Weeskamer Lade A. No. 38.
AANMERKINGEN.
Na het overlijden vau den Stadhouder, den hetzelve voor goed; terwijl nogtans
Willem den 117, deed men iïraks een voordel, eenige weinigen, die, geduurende het Stad-
om eenige Leden tc benoemen, tot het formee- houdetfehap , meelt den belangen van den
ren van een Reglement wegens de Magiftraats- Prins waren toegedaan geweelt, zi<* te°en
beftelling, ten einde daar op. vervolgends, een de verandering van 't Oarooi van 't iaar 1674
Octrooi bij de Staaten te verzoeken CO. verklaarden. Men befloot egter, 'te gelijker
Slegts vier dagen daar na , werd het ont- tijd, de bekragtiging en goedkeuring der Staa-
werp reeds ingeleverd en te gelijk een dag ten daar op te vraagen ; welke , niet lan^
bepaald , om daar op te befluiten ( 2 ). Kor- daar na, hoewel met eenige verandering, ve£
ten tijd daar na, keurden zesendertig Le- kreegen werd (3).
11) Refol. van den Oudraad van den 7. December 1702. (2) Refol. Utf. van den II. December 1702.
< 3 > Refol. Utf. van den 18. en 26. December 1702. en 17. Februarij 1703. De verandering heftond hier
ZlJvlTJfr, J1 heteftae TutPn Hf8*tad v;oorden 0udraad te verkrijgen de Mfilute ««(telling en begcev.ng van den Schout of Hoofdofficier , zonder voorafgaande Nominatie : dog de Staaten vonden tiaar in zwaarigheid; weshalve de Leden genoodzaakt waren, daar van aftezien. vonucii
Over-


Ï94-B PRIVILEGIËN
Overéénkomft tuffchen de Regeerders der Stad Dordrecht > ter ééner , en de F'ter Kavth van den Krimpenerwaard, ter ander er zijde, wegens de verkiezing en de woonplaat]*en de, Heemraaden, zv eiken, van wege de Stad, in den gemelden Waard gefteld worden.
2. Mei I 703.
ALfoo tuflchen de heeren burgermeefteren ende regeerders dei ftad Dordrecht ter eenre ende de vier cavels van de Crimpenrewaert ter andere fijde verfcheyde queftien ende gefchillen waren ontftaan ter faecke bij gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz. iïad in kragt (foo haer Ed. Groot Achtbaren fuftineerden) van der felver privilegiën omme twee heemraden in den Crimpenrewaerd te mogen aenftellen in den jare 1699. tot hoog heemraad van dien felve waard was aengefteld geworden de heer Johan van Neurenbergh als doen prefideerende borgermeefter der ftad Dordrecht ende bij de voorfz. cavels wierde gefuftineen/ dut den gemelten heer van Neurenbergh volgens de handtveften bijtertog Philips van Bourgonje als ruwaard en oir van Holland ende vrouwe Jacoba hartoginne van Beyeren gravinne van Holland &c. van dato den 13. Mey 1430. (1) niet en was gequalificeerd om de voorfz. functie van hoogheemraad te konnen ofte mogen bedienen in opfighte gemelte heer woonagtig was in Dordrecht en niet continueel fijn fixum domküium foude hebben gehad in den Crimpenrewaard ende binnen de fchouwe van defelve fijnde over fulcx de voorfz. aenftellinge volgens fuftenue van de voorfz. cavelen ftrijdig tegens de voorfz. handveften fuftineerende de gemelte heeren borgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftad Dordrecht het contrarie dat namentlijck ijmant conde hebben een duplex dc mk'üium vervolgens gemelte heer van Neurenbergh oock fijn domicA Hum hebbende vercooren in de Crimpenrewaard gequalificeerd was om aldaer te werden vercoren. Ende alfo tuflchen dijckgraalF ende hoogheemraden van de voorfz. waard en de voorfz. heeren borgermeefteren der ftad Dordrecht als interveniërende voor eenige van defelve ter eenre ende de voorfz. cavels ter andere fijde over ende ter faecke van de voorfz. verfchillen verfcheyde procelfen waeren gemoveerd fo voor den hove van Holland als voor den hoge rade waer door reeds veele oncoften waren veroorlaackt ende het gefchapen ftond dat nog een geruimen tijd foude moeten verloopen ende nog veele anderen oncoften fouden moeten werden gefuppot' tecrd de welcke beeter waren geeviteerd eer dat de voorfz. proceslen ten principalen volcomentlijck fouden wefen getermineerd ende afgedaen. So hadden de gemelte heeren burgemeefters ende regeerders der voorfz. ftad Dordrecht ter eenre ende de voorfz. cavels als daer toe geauctorifeerd fijnde ende inftructie becomen hebbed
van
(1) Zie Bladz. 511.


van DORDRECHT i949
van de re#eetive fchouten ende gerechten van de dorpen in de voorfz- Wtard gelegen volgens acte van date den 24. April 1702. ter andere zijde haer lelven niet ongenegen getoont om tot voor* com/nge van verdere procelfen en andere moeyelijckheden dc voorfz. differenten in der minne te accomodeercn ende af te doen en ziin mits dien de voorfz. faeeken daer heenen gedirigeerd dat door tusfchen lpreecken en overftaen van heeren burgermeefteren ende regeerders der fteden Gouda ende Schoonhoven fijnde vergadert geweeft op huyden den 2. Mey 1703. binnen Schoonhoven de meergemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz, ftad Dordrecht ter eenre ende de voorfz. vier cavels van de Crirnpenrewaard ter andere fijde over de voorfz. differenten zijn geconvenieerd cn geaccordeert foo als defelve geconvenieert ende geaccordeert zijn bij defen namentlijck dat de gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftad Dordrecht aennemen voor nu ende altoos een van de voorfz. heemraden aenteftellen uyt de opgefetene in de voorfz. Waare? binnen de fchouwe van defelve zijn fixüm domieilium houdende volgens het hier voren gefuftineerde van de voorfz. cavels in conformité van de voorfz. handveften fodanig dat denfelven geen domieilium buiten de Waard binnen Dordrecht oke elders fal mogen hebben fonder dat daerinne bij gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftad Dordrecht oit ofte oit eenige veranderinge fal mogen werden gemaeekt ofte verloght dat oock den anderen heemraad bij gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders dier voorfz. ftad Dordrecht op defelve voet cn 111 manieren voorfz. gequalificeerd fijnde fal werden aan^eftelt gelijck haer Ed. Groot Achtb. aennemen bij defen te fullen doen ten ware bij haer Ed. Groot Mog. ten opfïgte van den anderen heemraad aan de gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders van Dordrecht andere maght mogtc werde gegeten ontrent welck vcvioeck bij de gemelte burgermeefteren ende regeerders van Dordrecht te doen ofte niet haer Ed. Groot Achtb. bij defen werden geiaaten in haer geheel en ongeprejudicieerd ofte dat anderfints ontrent de voorfz. aenftellinge van de voorfz. anderen heemraad bij minnclijeke accomodément ende verdragh eenige veranderinge moghte werden gemaeekt dat dien onvermindert gemelte heer Johan van Neurenbergh ofte dien geene dewelcke gemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voornoemde ftad Dordrecht voor ditmael daer toe gelieven te nomineren op de eerfte aenftaende feffie dewelcke bij dijekgraaif ende hooghdijekheemraden van den voorfz. Gnmpenderwaard fal werden gehouden als hooghheemraad van den felven Waard fal werden geinftalleert ende beëedight mitsgaeders voor aengeftelt gehouden 't feden den jare 1699. tijde wanneer den felven bij de meergemelte heeren van Dordrecht was aengeftelt ende het voorfz. ampt fal mogen bedienen tot April 1707. ingevalle de meergemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftad Dordrecht zijn Ed. fo lange daerinne gelieven te continueren ofte dat anderfints in haer Ed. Groot Achtbaren faculteyt fal ftaen om loopende die voorfz. jaren een ander op gelijcke wijfe als den voorfz.' heer Neurenbergh gequalificeerd temogen aenftellen fonder dat de gemelte cavels ofte ijmand van t' haren t' weegen
£?2 ftiJJen
3


1950 PRIVILEGIËN
fullen vermogen door middel van juftitie ofte anderfints te beletten dat den gemelden heer van Neurenbergh of zijn fuccelTeur in de voorfz. jaren als heemraed in de voornoemde Waard feffie neme ende effectivelijck fungere aennemende de voorfz. refpeclive partijen haer na den inhoude van dit accoord ofte conventie punftuelijck te fullen gedragen en overgevende bij defen de voorfz. geantameerde proceduuren te doen ftaken en daer van ter wederfijde voor altoos te renuntieren met compenfatie van coften edog dit alles onder defe exprefle conditie dat door het aengaen van het voorfz. accoord ofte conventie niet verftaen en werd aan de fijde van de voorfz. cavelen eenige de minfte praejuditie laelie ofte infractie te zijn gegeven ofte gemaeekt aan de handveften ofte het recht haar uit kraghte van dien competeerende in fo verre ofte het noyt en ware verleden ofte gepafleert dat oock dit accoord niet het alderminfte fal prejudiciëren felfs niet bij illatie aan de remonftrantie en verfoek die de gemelte heeren burgermeefteren en regeerders Van Dordrecht tot het aenttellen van een van de voorfz. heemraden uyt haer Ed. Groot Achtbare ftad aan haer Ed. Groot Mog. te raden mogten werden te doen. Aldus gepafleert den 2 Mey XVIIC- en drij,
(Laager flond)
Ter ordonnantie van de Heeren Burgermeefteren en Regeerders der ftad Dot*, drecht bij mij als Secretaris.
J. Stoop.
rJl. Boef. Claes Verhoop.
Baftiaen van Nooten. Huych Huyberts Proos.
Regifter der Refolutien van Heeren Burgermeefteren, beginnende met den jaare 1699. Fol. 63. en vervolg.
Overêênkotnfl tuffchen de Steden Dordrecht en Middelburg, waar bij de Stapelvrijheid van de Poorters der laatft gemelde Stad, onder zeekere bepaalingen, beveftigd zvordt. 20. en 22. September 1703.
ALfoo tuflchen de heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt ter eenre ende de heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Middelburg in Zeeland ter andere zijde queitie ende moeyelijkheyd is ontftaan over de vrijdom en exemptie van


van DORDRECHT 1951
het ftapelregt bij die van Middelburg gepretendeert fuftinerende de heeren fr/rgermeefteren fchepenen en raden der ftad Middelburg dat hanre inwoonende burgers ende poorters abfolutelijke en geheelijk vrij waaren van het ftapelregt aan de ftad Dordregt competereade foo uyt hoofde van de fententie van hertog Aelbregt van den jare 1379. ende van de fententie van den grooten rade van Mechelen van dato den 5. April 1532. als mede nog van een gelijke zententie van den felven rade in dato den 23. Junij 1553. als uyt cragte van de opgevolgde immemoriale eenparige en univerfeele pofleffie bij derfelver borgers en poorters altoos van outsher genoten ende de heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt ter contrarie beroerende dat de voorfz. bij d' heeren van Middelburg geallegeert niet alleen foo eenparig en univerfeel niet was dat daar op eenig fondament foude konnen werden gemaakt maar dat ook de inwoonende poorters ende borgers van Middelburg aan de ftapelregten de ftad Dordregt competerende gehouden ende verbonden waren in conformité van derfelver bekende privilegiën ordonnantie verclaringe en interpretatie daer op gevolgt immers en in allen gevalle dat de voorgemelde fententie van den jaare 1532. in een provifionele fententie was geconverteert door de decifie van den fecreten rade van zijn Keyferlijcke Majefteyt in den jaare 1542. gegeeven en dat aan die van Dordregt daar bij was geaccordeert de Rijnfche wijnen door inwoonende borgeren van Middelburg in de rivieren de Lecke ofte Merwede gebragt zijnde tot Dordregt bij provifie te doen verftapelen mitsgaders geordonneert de zake ten principalen over de abfolute vrijdom van den ftapel bij die van Middelburg gefuftineert voor den gemelten raede te inftrueren mitsgaders dat het felve ingevolge van de voorfz. fententie gefchiet zijnde ende vermits het vermiffen van de ftucken van het voorfz. proces in den jaare 1554- en fulcx naar de voorfz. fententie van'den 23. Junij 155 3* uier vooren gemelt geordonneert wefende op nieuws' eyfch te doen en voor den gemelten rade voorts te procederen vervolgens de queftie off de borgers en poorters van Middelburg van den abfolute vrijdom van den ftapel foude gauderen ofte niet tot op defen huydigen dag nog ongedecideert was gebleven en mitsdien als nog litifpendent was hangende. Al het welke de regeerders der ftede Middelburg nogtans geenfints verftonden te advouëren urgerende ook voorts onder anderen ter contrarie dat de voorfz. faken albereyts finaliter bij de voorfz. fententien t' haaren voordeele en abfolute vrijdom waren gedecideert ende vervolgens foo uyt dien als anderen hoofde een deugdelijke poffeflie en regt hadden omme niet alleen alle ftapel goederen vrij van den ftapel te mogen voeren als voren maar ook in fpecie Rijnfche wijnen fonder te verftapelen uyt Duytsland naar Dordregt en voor bij Dordregt naar Zeeland te brengen en d' heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt insgelijcx het contrarie van dien maintinerende mitsgaders even foo wel het voorfz, pretenfe regt als de opgevolgde poffeflie contradicerende.
En gemerkt daar uyt veele moeyelijkheden en onluften ftonden te refulteren dewelke welgemelte heeren burgermeefteren en regeerders van beyde de voorfz. fteden tot onderhoudinge van een goede
jQ. q 3 vrund-


PRIVILEGIËN
vrund- ènde nabuurfchap tragten te voorkomen foo hebben defelve heereii burgermeefteren ende regeerders der gemelde fteden omme het voorfz. falutaire oogmerk te bereyken ongeprejudiceert ieders voorfz. gefuftineerde goedgevonden hinc inde een perfoon van haren twegen ende in derfelver naam te committeren omme op approbatie van derfelvers wederlijts heeren principalen op te ftellen ende te arrefteren födanige poincten ende articulen als fouden kon-1 nen dienen omme pro interim en foo lange op de refpectivè fus-1 tenuen hier vooren gemelt geen finale dilpolitie ende decifie fal we-A fen gevallen de faken buyten verdere verwijderinge en nieuwe moeylijkheden ofte onluften te houden waar toe de heeren burgermeefteren ende regeerders dei' ftad Dordregt van haare zijde hebben verfogt ende gecommitteert d' heeren Mr. Antbonij Vivien heere van Buvegnies gelijk ook de heeren burgermeefteren fchepenen éiï raden der ftad Middelburg ten fine voorfz hebben gecommitteert d' heer Mr. Pieter Duvekar raad fecretaris der ftad Middel* burg
Ingevolge ende uyt kragte van welke refpectivè commHUen aan j den anderen geëxtradéert zijn de voornoemde gecommitteerdens f naar eenige gehouden conferentien ende verfcheyde argumentatienJ ten wederfijde gebruykt vervolgens (fonder in het minften eenige prejuditie te leggen aan de voorfz fuftenuen van de heeren van Dordrecht nogte ook aan de voorfz. contrarie fuftenuen van de heeren van Middelburg veel min eenige novatic of verminderinge aan ymants regt foo uit de voorfz. fententien als pofleffien bij haar refpectivè gepretendeert te makenen fulcx dien al on vermindert) op approbatie van de heeren haare refpectivè principalen met den anderen geaccordeert en overeengecomen in de pointen en articulen hier naar volgende te weten dat in allen gevalle de inwoonende poorters ende borgers van Middelburg van de abfolute en geheele exemptie en vrijdom van het ftapelregt fullen jouifferen foo lange tot dat (ingevalle d' heeren van Dordregt den abfoluten vrijdom van Middelburg nogmaals foude konnen en willen betwiften off anders het voorfz. gefuftineerde oude proces 't welck volgens haar Ed Groot Achtbaaren van Dordregt fuftenuen daar over nog litispendent foude hangen reëntameren en vervolgen) het contrarie alsdan finaliter fal wefen gedecideert en verklaert de burgers en poorters van Middelburg geen vrijdom van ftapelregt te hebben en vervolgens ook uyt cragte van dien vrijdom immiddels haare ftapelgoederen en coopmanfchappen vrij en francq niet alleen fullen mogen in allerhande fchepen lbo van haare medeburgers als vremde waer die ook foude mogen thuys hooren laten voeren voorbij Dordregt door alle de rivieren naar boven en naar beneden daar zij willen maar ook. van boven naar Dordregt en van beneden naar Dordregt en weder van Dordregt naar boven off beneden daar zii willen mitsgaders defelve haare goederen aldaar te Dordregt otf elders daar zij fullen mogen door haar felfs off hare fchippers off haare commisfionarifjen vercoopen loflen off opflaan ofte anderfints ook in MaasRijn- off andere fchepen hoedanig ook genoemt mogen overfchepen fonder te verftapelen off eenige regten en dependentiën van dien bij haar off den cooper te voldoen ja alles in foo volcomen vrijheyt


van DORDRECHT. ,9-3
als off in allen gevalle het ftapelregt in haren goederen opfigte tot ter tijt jff voorlz. is m de weerelt niet en ware. En is voorts mede
Verf^evnnnSC?ude€rt dat fchoon de goederen van borgers en poorters van Middelburg in voegen voorfz. mogen ftapelvrij werden verkogt en geloft daar zij willen defelve eVenwe foo z te Dordregt verkogt werden aan den eerften eooper het zi boter van Dordregt t zij bovenlandfe fchipper ofte andere perfoonen in Kelders pakfolders fchepen o/f andere plaatfen refpectivè foodanjfg overgelevert fullen moeten worden als de ordonnantie op de waag op t meten en tellen van de goederen mitsgaders de keuren op 't bearbeydcn van waren en coopmanfchappen binnen de ftad van Dordregt medebrengen en bij alle andere vremde en inwoonende cooplieden te Dordregt ontrent den vercoop en leveringe van alle goederen den ftapel niet fubjeót wefende gepraftifeert worden en verder niet des loo op foodanigen leveringe bij een inwoonder en poorter van Middelburg te doen eenige füfpicie off difbuvt moffté vallen dat die gene daar aan de leveringe gefchiet een tweede eooper is de leveringe egter fal moeten voortgaan fonder den poorter off borger van Middelburg te retarderen blijvende haar Ed Groot Achtbare van Dordrecht haar regt gereferveert op den verderen eooper als naar rade. En op dat voorts den voorfz. vrijdom niet loude werden misbruykt om goederen van onvrije perfoonen op de naam van Middelburgers ftapelvrij te maken foo is mede veraccordeert dat de ftapel goederen van borgers van Middelburg op de Merwede loopende van het gefchey tuflchen Beyerland en Putten voorbij Dordregt en Gorcum niet en fullen vermogen beneden Gor* cum directelijk off indireRelijk in andere fchepen te werden over gefet ten zij daar toe werden gebruykt de meters ende arbevders van Dordregt en foodanige regten voldaen als men te Dordregt in cas men aldaar lofte ten opfigte van ftapelvrij goederen gebreken voldoen en agtervolgen foude moeten. Des Uil het loon van de Dordregtfe arbeyders gelijk mede geen andere laften in opfigte van inwoonders en poorters van Middelburg en hare goederen buyten de ftad Dordregt op de voorfz. riviere geloft en overgefcheept wordende geenfints direft off indirect: mogen Werden verfwaart maar lullen deielve in opfigte van de voorfz. op de rivieren geloft wordende goederen altijt volftaan met te voldoen het arbeytsloon en regten die tot nog toe op de loflingc van ftapelvrij goederen binnen Dordregt zijn gepractifeert. Gelijk ook tot voorkominge van alle misbruyk des vrijdoms als voren voortaan alle fchippers off coopluyden foodanige ftapelgoederen voerende aan de heeren fuperintendenten van het ftapelregt off den geenen bij haar daar toe Geftelt foo zij te Dordregt aankomen en loflen ofte aan de wagten Van den ftapel op de rivieren in cas zij voor bij varen fullen moeten verthoonen overleveren en aan defelve refpectivè laten behouden een beëedigde certificatie in forma geconcipieert in de naarvolgende termen.
Wij borgermeefteren ende fchepenen der ftad Middelburg in Zeeland certificeren dat - - - _ _ _ mfen inmo. nenden borger en poorter is en dat hij dienvolgende op den folemnelen
eed


im PRIVILEGIËN
eed eenmaal tot God almagtig in onfe handen gedaan en nog binnen 's jaars vernieuwt heeft verclaart dat hij de qimntiteyt van - J Z - heeft afge/cbeept en geladen in den fcheepe van _ _ _ — voor zijne of andere zijne medeborgen foo vrij als hij zijnde rekeninge pericul en rif co fonder het^ jelve H frauJleufe cooP ter quader trouwe van een onvrij man geen inwoonende Srf/X« zijnde te hebben aan- offOvergenomen mm daar door het ftapelre.t der ftad Dordregt te frauderen indiredteUjk. In teyken der waarheyt ts her boven gedrukt ons jtads <*g» en defen bij een van onfe fecretarijfen onderteykent den . . • • En is defen aecoorde aangegaan over alle ftape waren van waa en werwaarts defelve ook foude mogen pafleren gelijk als hier vooiffl breeder is vermeit except dat de burgers van Middelburg gaande wijn halen in Duytsland en pafferende met defelve de rivieren de Merwede ofte de Lecke ingevolge van de fententie van den jaare 1542. en fulcx ook onder de claufule van non prejuditie bij de voorfz. fententie vermeit bij provifie die voorfz. wijnen men moe ten verftapelen en de regten daar toe ftaande betalen dog alleenlijk op foodanigen forme en voor foo verre het ftapelregt over gelijke wijnen der burgeren van Dordregt wert gepra&ifeert en dat foo lange tot dat defelve provifie bij den regter in refumptie off ten pnnopalen fal wefen gealtereert off dat de regeerders van Middelburg t' eenigen tijd fullen konnen bethoonen dat de voorfz. proviüe reets is gealtereert ofte dat defelve in opfigte van hare gepretendeert contrarie regt off poffeflie cragteloos foude wefen het zij dan door de voorfz. drie fententien t'haren voordeele gelijk als defelve lu( ine ren gewefen en de contrarie pofleffie bij haar Ed Groot Achtbar gepretendeert het zij uyt foodanigen anderen hoofde als defelve nog foude mogen hebben off te enigen tijt nog foude mogen aan d hand criigen alle het welk defelve dan hier naar nog altijt (behoudens de defentie die d' heeren regeerders der ftad Dordregt daar jegens foude mogen hebben) fullen vermogen in regten foo ten petitoire als poffeffoire te bethoonen fonder dat dit geconvenieerde en desfelfs executie aan haar regt off poflesfie dewelcke defelve als nu ter contrarie foude mogen hebben verkregen hier naar oyt eemgfints fal mogen off konnen obfteren off int minften prejudiciëren.
Belovende dienvolgende de heeren regeerders van Dordregt alle ftapelgoederen (except de bovenftaande wijnen die in voegen en tot ter tijt als voorfz. is den ftapel fubjeft zijn) met foodanige eertificatie voorfien fonder eenige verdere onderfoek off defelve op eenige ander pretext hoedanig ook genaamt verder te retarderen ott op te houden van den vrijdom des ftapels op den voet en totter tijt als hier vooren is verdragen in allen gevalle te fullen laten doen
jomffeien^ ^jer van gemaakt twee eensluydende inftrumenten
bij ons commiffariflen ondertekent met belofte van ratificatie van d' heeren onfen principalen daar op foo veel doenlijk ten fpoedigUen te verforgen omme defelve als dan jegens den anderen uyt te wiffelen. Aldus gedaan en gepafleert binnen Dordregt defen 20. Septemb. I7°3Antoni Vivien. Pieter Duvelaer.
1701. Junior.


van DORDRECHT. j955
Burgemeefters fchepenen en raden der ftad Middelburg in Zeeland gefien en geexamineert hebbende her bovenftaande accoord door d'heer Mr. lieter Duvelaer junior raad fecretaris defer ftede uyt Vragte van onie voorgaande commisfie op onfe approbatie met d heet Mr. Anthom Vivien heere van Buvegnies als gecommitteerde wegens u heeren burgemeefteren en regeerders der ftede Dordregt gefloten verklaren het felve accoord te rarihceeren cn approberen authonlerende vervolgens den felven heer Duvelaer omme defen bij ons geapprobeerden aecoorde jegens gelijck afïchrfft bij d' heeren burgemeefters en regeerders der ftad Dordregt geapprobeert uyt te wiffelen. In kenniffe der waarheyt is defe met onfe ftads zegel beveftigt ende bij een van d' heeren onfe fecretariffen onderteikent op den tweeëntwintigften September een duyfent feven hondert en drij.
Casper van Citters.
Naer de oorfprongklijke Overéén' komfi, hebbende op het fpatwm een opgedrukt zegel, overdekt met^ een papieren Roos , liggende in de kas van de Weeskamer Lade B. No. 51.
AANMERKINGEN.
WarmeeronzeStedebngen, in den afloop van dat de vrijheid geen plaats had, dan ingeval de laatfte helft der voorige eeuw, zig, meer' het Zout, verbij deeze 4d opwaai " S en meer' op de Zontncering en het Kafinee- hoogfïer maife, te weere^USeT V£ ren van Zout, begonden we te leggen , en, lo en dergclijken, aan den Rhifn of Maa« pp ten dienende, verlcheiden Pannen ofKeeten feegen SttdeT, gevoerd^rf" doe «eöï hadden opgdlaagcn , waren zij egter niet aan- zins, wanneer dit hier ter 4*4» ™3rË? ?e ilcuh m (laat om tegen de Wen, welken, overgescheept werf. % jffi&?5?tó vanouds de Pan- of Zelneenng geoefend deW op den AWf tfë S' teSendf hadden , te kunnen markten. Deezen in een datalle haare pogingen vnigtélooS waren maar langduurig bezit geraakt zijnde , om hun dat, naer maate het vertier van het DordZout, dat, met Middelburgiche en Ziericzee- fch Zout aanwiefch , dat van het Zeeuwfche fchepen , herwaart gebragt werd , aan fche verminderde , nam, eenige jaaren daar de Koopluiden van Maas en Rhijn, te flij- na, het befluit, om den BurgemeeS^» ten, begrijpt een ieder, dat de affcheeping den Brande, Heer van Clevcrakerkc , nS en verzending van het Dordfch Zout, naer Dordrecht te zenden, ten einde met de leen langs de Bovennvieren , in het begin, geering in onderhandeling te treeden en bet jan wemigbelang wares, en zig voornaam- gefchil, bij eene minnelijke fchikkimr uit de lijk bepaalde tot het Binncnlandfch vertier, werreld te helpen. Hij begaf?», daar toe Dan , om den aftrek te bevorderen wift vergezelfchapt van den Heer Gillis Clement. men geen bekwaamer middel bij de hand te Schepen cn Raad der Stad Ziericzee, welke vatten, dan om het Zeeuwfch Zout, aan ee- laatfte, daar in geen minder belang had semge buitengewoone onkoften en een meerder duurende de maand April van hetMaar i7o* bezwaar, onderheevig te maaken. Hiertoe opreis. Daar gekoomen, beklaagden zü 2ie M nnn±et/ta??lregC bczo."df,ilk Schikt, over deeze nieuwigheid, 'en hielde ™e2 fterk Jfi;hief vf' '689' a?"' °ni herftelling van het geleedcne cn voor¬
al aanltonds de proef, met opzigt tot een ziening voor het toekoomende. Zü poogden fchip, gelanden met Zeeuwfch Zout toebe- de vrijheid van hunne Steden vooSlrl hoorende aan een' Poorter van Middelburg, te gronden op de Sententie of tffltaTS De Regeering van d,e Stad, z,g beroepende Hertog Aelbregt van Beieren, ranK™ op haar aaloude vrnheid, beklaagde zig daar (O? daar die van Dordrecht zig, tót S over aan die van Dordrecht, dog met wei- ving van hun regt, beriepen op hetPrivÖ mg vrugt; wijl men van deeze zijde begreep, van den vijftienden Mei des jaars 1355. qK
tl) Zie Bladz. 324. (2) Zie Bladz. 235.
R r


ï056 PRIVILEGIËN
Dan deeze Bijééilkomft liep toen vrugteloos Dan, den Heer Gillis Clement, doorziekte, af. De Regeering der laatst genoemde Stad verhinderd wordende , en de Regeering van verzogt, ver volgends, aan die van Ziericzee, Ziericzee tikt goedvindende, daar toe een' om een aflehrift van de oude Keuren, Hand- ander' te benoemen , heeft de Secretaris Dw vellen en Punten, in de bovengemelde Uit- velaer, den twintigften der laatst genoemde fpraak van 't jaar 1379. vermeld ,• dog zij maand, alleen wegens Middelburg, eene rninweigerden hier aan te voldoen. Intuffchen gin- nelijke Overéénkomft geftooten. De Heet gen onze Stedelingen , met de oefening van Gillis Clement, wederomhetfteld zijnde, behet Stapelregt, bij aanhoudendheid, voord; gaf zig , in de volgende maand, mede naer Waar door zij, aan de Zeeuwfche Zoützieders, Dordrecht , en trad aldaar, met de Regee» daadelijk de geleegenheid benamen , om hun ring, één en andermaal, in onderhandeling; Zout, binnen deeze Stad,s met voordeel, te dog met geen ander gevolg, dan dat er monkunnen verkoopen; terwijl zij de markt vau deling wierd overééngekoomen, dat onze Stad hun eigen Zout naer welgevallen ftelden. de aangehaalde fchepen zoude ontdaan , en, Dc Regeeringen van Middelburg en Ziericzee aan de Poorters van Ziericzee, op den ouden namen daar op het befluit , om, met die van voet, het ongeftoord genot van hunnen vrijonze Stad , in eene nadere onderhandeling te dom laaten , tot dat er een nader Verdrag, treeden; dog, die mislukkende, als dan, midde- waar toe het aanftaand voorjaar beraamd werd, len van Regten bij de hand te vatten. Han- zoude geflooten zijn; onder uitdruklijk beding gende die raadpleegingen, vertrok Mr, Pieter nogtans , dat er intuffchen gelijke beëedigde Duvelaer, Secretaris Van Middelburg, verge- Verklaaringen, zoo als, met betrekking tot zeld met eenige Pan- of Keetluiden , in de de Poorters van Middelburg, was verdraagen, maand September, naer Dordrecht , buiten zouden gegeeven worden. Hier bij is het weeren van de Regeering van Ziericzee; van op den duur , en tot hier toe , met die van daar, gaf hij aan de /aar/ï genoemde van Ziericzee, gebleeven; wijl de bepaalde bijeenzijn voorneemen kennis , met verzoek , om komfl, in het volgend jaar, geen' voordgang iemand , uit haare Stad , tot het bijwoouen heeft gehad (3}. der onderhandeling , herwaart te fch&ken.
f3) Dit alles hebben wij getrokken, uit eene Memorie van den Heer Gillis Clement, bevoorens nader door mij omfchreeven. Zie blade. 325.
Reglement en Ordrê, wegens het beleid en de beheering van de zaaken in de Munt van Holland; onder anderen , inhoudende, dat, in alle Bijéénkomsten van het Serment, de Ejfa'ijeur, als de derde, en de Ijzerfnijder, als de vierde, Ojfigier, zal worden geplaatst. 12. Februarij 1705.
DE gecommitteerde raden mitsgaders de raden ende meefters van ' de reekeningen der Domeynen Van de Ed. Groot Mog. heeren Staeten van Hollant ende Weft - Vrieslant door derfelver refpectivè commiflariflen zijnde geinformeert geworden dat ter occalie van het openen van de muntbufle in den jare 1700. was voorgecomen ende wijders ontdekt dat op de provinciale munte van Hollant tot Dordregt verfcheyde ende feer noodwendige ordres bij de inftructien ende placaten op het ftuck der munte geftatueert ontrent den waerdijn muntmeefter eflayeur fmitmeefter provooft ende gefellen werden naegelaeten ofte niet na behooren ende exaftelijk geobferveert ende dat daer uyt reets eenige onordentelijkheeden ende faeken van fwaere bedenkinge ten laften van den een ende den andere zijn ontftaen ende bij vervolg nogh verdre misbruyken ende confufien foude veroorfaekt werden hebben gefamentlijk nodigh gevofl' den daer jegens met alle mogelijke nadruck te voorfien ende naer
in-


van DORDRECHT. 1957
ingenome berigt en advys van de aaden ende generaelmeeftets van de munten defer landen bij delen als nogh wel fcherpelijk te beveelen ende te belaften. 0 * 3
Ettelijk den waerdijn ende muntmeefter dat zij het resiftreren
jKffiSZr 1 bLlffen der Pe™Nïeti volgens haare refpectivè in> ItiLictien ende placcaten exadelijk fullen hebben te obferveeren ende foo meenighmael als daer opleeveringen van werken werden gedaen delelve aenftonts te boek te ftellen fonder zig tc mogen bedienen Van kladt ofte hantboekjens om naderhant de aenteykeninge op het regifter over te brengen.
Ten tweeden den fmitmeefter ofte provooft ende muntgefellen dat zij het felve aen hare zijde op defe voorfz. wijfe ook* fullen hebben te betragten dat is aanftonts van de quantiteyt van hunne gemaekte werken een billet aen den waerdijn over te geven ende op het regifter aen hém ten dien eynde ter handen geftelt aenteykenen en het felve regifter buyten communicatie des müntmeefters in goede bewacrmüe houden omme te zijner tijd geilen ende gecollationeert te worden tegens het regifter van den waerdijn ende muntmeester op pene van anders doende alle refpe&ivelijk gecorrigeert te werden fonder eenige gratie volgens den inhouden der placcaeten op het cas fubjeét geèmaneert dat is een boete van 2500 guldens mitsgaders infaem ende inhabil.
Ten derden den provooft ende muntgefellen dat zij fullen hebben te gedoogen ende toe te laeten den eflayeur van de munte Om felfs met eygen handen op de pers ofte in het werkhuys ofte lmits (a) de penningen tot den effay op te nemen uyt de bakken ofte de geheele parthije fonder hem effayeur daar in te verhinderen ofte eenigerhande belet toe te brengen op ptene van arbitrale correctie
Ten vierden den waerdijn muntmeefter en effayeur mitsgaders den fmitmeefter ende muntgefellen dat zij egeene goude ofte fflvere penningen buyten d' inftructie ende ordonnantiën onder pretext van medailles fullen hebben te maeken ten zij met ons fpeciael confent ende dat daer van als dan door den eflayeur van de munte effay fal werden gemaekt ende van de quantiteit notitie gehouden om bij de eerfte verantwoordinge der buffe het heerlijk regt ofte flijfchat daer over te begrooten op de boete van 2500 guld. in het 3illi artijkel der inftructie geftatueert:
Ten vijfden den fmitsmeefter ende gefellért dat zij haar wel fullen hebben te evertu'éren in het aenfetten ende munten der penningen mitsgaders dat zij hem fullen hebben te onthouden van de gegraveerde muntijfers te vullen met krijt ofte met eenige andre fubftantie defelve af te flijpen ofte te verwerpen op pcene van exemplare correctie nemaar foo wanneer zij meyneri datter eenigh manquement aen de muntijfers mogte wefen dat zij het felve aen den waerdijn fullen hebben te kennen te geven die na verhoor van den yferfnijder fal difponeeren foo als Voor den dienft van de munte nodig fal weefen.
Eyndelijk foo verftaan wij bij defen dat deh eflayeur der munte in alle bijeenkomften van den fermente fal werden gerangeert ofte geplaetst als de derde officier in de munte en den yferfnijder als de vierden officier ingevolge van de aloude regul in de placcaten
R r 2 <TCr
(O Hier fchijnt een woord in het Afïchrift te ontbrecken, Welk den zin volkoomen maakt,


S95B PRIVILEGIËN
geftatueert en de pofleffie van hunne predecefleurs in ofncio fonder hem daer inne te verhinderen op eenige wijfe op poene van als wederhorigen te werden gecorrigeert.
Aldus bij beyde de bovengemelte collegien gerefolveert ende vaftgeftelt defen 12. Februarij 1705»
Eerjle Regifter van zaaken , de Munt aangaande, beginnende den 1. Mey 1580, berustende in de Domeinkamer van Holland Fol. 310 en 311.
Overéénkomft tuffchen de Regeering van Dordrecht , ter ééner , en de Kavels van den Krtmpenerzuaard5 ter ander er zijde; waar bij verdraagen is , dat de Heer Johan van Neurenberg, zijn leevenlanggeduurende, als Hoogheemraad zal blijvenfungeeren ; dog dat, in het toekoomende , nooit een ander, van wege deeze Stad, daar toe zal worden aangefteld, dan die daadelijk in den voorfz, Waard, en nergens anders, zijn vajle woonplaats is houdende.
2. Januarij 1708.
TOt wegneminge van de differenten ontffami tuffchen d' heeren burgemeefters en regeerders der ftad Dordregt ter eenre en de cavels van den Crimpenrewaert ter andere feyde ter faken dat gemelde heere burgemeefters in deefen lopende jare hadden aengeftelt ofte gecontinueerd d' heer Johan van Neurenberg als hoogheemraed van de voornoemde waerd volgens het gefuftineerde van de voornoemde cavels directelijk tegens de conventie den 2 May 1703, (a) gemaekt tuflchen de gemelde heeren burgermeefteren en de voornoemde cavels foo zijn welgemelde heeren burgemeefteren en de voornoemde cavels geconvenieerd en geaccordeert gelijk defelve convenieeren en accordeeren bij deefen dat de voornoemde cavels uyt een particuliere coniideratie voor de regeeringe der ftad Dordregt bij deefen overgeven dat den gemelde Heer van Neurenberg fal mogen blijven fungeeren als hoogheemraed van de voornoemde waerd zijn leven lang gedurende.
Dat daer tegens de gemelde heeren burgemeefteren overgeven bij deefen dat wegens de ftad Dordregt voor het toecomende noyt eenig perfoon fal werden aengeftelt tot hoogheemraad van de voornoemde waert dan die effectivelijk in de voornoemdewaerd ende
ner-
C<0 Tc. vinden hier boven, bl. 1948,


van DORDRECHT. 1959
nergens an&xs zijn iixum domieilium is houdende en alfoo fal moeten blijven houden ende gequalificeert volgens de handvesten van de voornoemde waerd fonder zig te mogen behelpen met een duplex domieilium. Ende tot meerder geruftheyd van de naconiinge van het geene voorfz. is geven de gemelde heeren burgemeefteren ook over bij defe dat wegens de ftad Dordrecht noyt eenig verfoek gedaen fal werden aen d'heeren Staten van Holland ende Weft-Vriesland nogte aen den hove van Holland'tgunt de voornoemde conventie van den 2. May 170.". ofte defe overgifte direételijk ofte indire&elijk foude mogen contrariëren. Welke beyde inftrumenten d'gemelde heeren burgermeefteren aennemen bij den outraed der ftad Dordregt te laten approberen en ratificeeren.
Refolutien van den Oudraad
Befluit van den Oudraad\ inhoudende, dat niemand\ te gelijk , Burgemeefler en een Lid van één der Generaliters of Provinciaale Collegien weezen zal,
30. September 17 1 2.
DE heer prefiderende burgemeefter Hugo Repelaer heeft ter ver» gadering van den oudraad voorgedragen dat de heer en Mr. Samuel Everivijn uyt den oudnmd dezer ftad zig bij requefte aen Haar Ed. Groot Mogende had geaddrefïeert ende onder andere fiken daarinne te kennen gegeven dat de heer Johan van Neurenberg nauwelijcx negen maenden zijnde geweeft regerende burgemeefter defer ftad was gecommitteert in 't collegie ter admiralitijt in Zeelant ende van voornemen fcheen te zijn om des niettemin in de voorfz. zijne functie als burgemeefter te continuëeren derhalven verfoekende dat het haer Ed. Groot Mogende gelieven mogte die voorfieninge te doen dat in confideratie van de voorfz. op zijn Ed. geconfereerde commisfie een ander in deffelfs plaetfe voor de restcerende tijd gefurrogeert mogte werden.
Dat de voorfz. requefte geftelt zijnde in handen van burgermeefteren ende regeerders defer ftad omme haer Ed. Groot Mogende daer op te berigten hij heer prefiderende burgermeefter nevens de twee andere heeren regerende burgermeefteren hadden getragt den voorgemelden heer burgermeefter van Neurenberg tot het quiteren van zijn voorfz. burgermeefterfchap te perfuaderen ter oorfake dat ijder van de voorfz. functien de eene hier in defe ftad ende de andere tot Middelburg in Zeeland en elders zijn perfonele prefentie was requirerende dogh dat het ongeluk had gewilt dat voorgemelde heeren burgermeefteren in de voorfz. pogingen bij gemelde heer burgermeefter van Neurenberg niet hadden gereuffeert hebbende hij heer van Neurenberg geallegeert dat de voorfz. twee bedieningen door de heeren van den oudraad op een wettelijke wijfe
R r 3 op


van DORDRECHT. 1963
'Overéénkomft tuffchen de Regeering der Stad Dordrecht, ter ééner, en de Generaale Geoctrooieerde Nederlandfche Ooflindifche Compagnie, ter ander er zijde; wegens de betaaling der Stapelregten, door Schepen , met Hout den IJffel af koomende , ten behoeve van de Kamers van Zeeland, Delft en Rotterdam. 5. Februarij 1719.
O^XdCïl dCn 5^ frebniarij compareerde voor mi)
KJ Mattheus van der Beets openbaar ende bij den hove van Holland geadmitteerd notaris in 's Gravenhage refideerende ter prefentie van de margenoemde getuygen de heer en Mr. Mlf Fis ter raad en penfionaris der üad Dordregt als bij refolutie van de Ed Groor Agtbaere heeren burgermeefteren der voorfz. ftadt van dato den
J' m Jr ï 71 L'l11 defen geau*orifeert ter eenre ende de heer en Mr. Abraham Wefterveen eerfte advocaat van de generale Ooftindifche compagnie defer landen als bij refolutie van de heeren
van de feventienen van dato den daar toe sequa-
lüiceert ter andere zijde te kennen gevende de voornoemde heeren comparanten dat dewijl gefchapen ftonden differenten te rijfen tuffchen de heeren burgermeefteren cn regeerders der ftadt Dordregt ter eenre ende d heeren bewinthebberen van de Ooflindifche compagnie ter camere van Zeeland Delft en Rotterdam refpectivè ter andere zijde ter faeke dat eerft de heeren bewinthebberen ter camere van Delft en Rotterdam voornoemt in de maand van Augumtd^lnnll leden jaers 1718. ende federt ook de heeren bewinthebberen ter camere van Zeeland in de maand van December deffelven jaars rcfpecïivehjk hadden gelieven te we.ygeren de betaeling van het ftapelregt der fchepen met kanthout kromhout en eyke planken geladen en ter dienft van de gemelte kameren door de ftad Gouda den IJffel nederwaarts paffeerende na Delft en Rotterdam als mede voor bij de ftad Dordregt na Zeeland zij heeren comparanten nader waren geaccordeert dog niet anders dan op approbatie en ratificatie den heer eerften comparant van de Ed. Groot Agtb. heeren van den oudraadt der ftad Dordregt ende den heer tweeden comparant ™ de vergadering van de heeren feventienen van de generaeie Ooflindifche compagnie.
Eerftelijck ten opfigte van de camer van Zeeland voornoemt dat wegens yder fchip geladen met kanthout kromhout en eyke planken komende uyt den Noorden als van Amfterdam en daar omtrent en door Gouda den IJffel afkomende en paffeerende na Zeeland fonder onderfebeyd van 't hout het zij Rhijns of ander als mede fonder onderfcheyd hoe en van wat plaetfen het voorfz hout In dele landen foude mogen zijn ingebragt voor en in plaats van het houden van den ftapel ende gevolgen van dien door de voorfz kamer bij continuatie fal werden voldaan een fomme van twee en
$ / tvriu-


ïq64 privilegiën
twintig gulden gelijk als van outs te betaelen binnen de ftad Dof» dregt van fes maanden tot fes maanden ten welken eynde alle fchepen met de voorfz. foorten van hout geladen en uyt den IJffel na Zeeland willende fullen zijn voorfien met een behoorlijke certificatie dat haar ingeladen hout aan de voorfz. kamer van de Ooflindifche compagnie is toebehoorende ende voor derfelver reeckej Hing ingeladen is ende dat ook alle fodanige fcheepen fonder eenige uytfondering telkens fullen gehouden zijn haer en haere lading aan de bedienden van het ftapelregt aan te geven omme daar van aanteeckening te kunnen werden gehouden als van outs ende dat wegens yder fchip dat met eenige van de voorfz. houtwaren geladen federt den 22. Auguftij 1718. tot dato defes na Zeeland is gepasfeert insgelijcx fal werden betaalt de voorfz. fomme van twee en] twintig guldens.
Ten tweeden ten regarde van de kamers van Delft en Rotterdam dat tot vermijding van alle onderfoek en detail van de fchepen die met gelijke houtwaeren als hier voren zijn vermeit geladen voor reeckeninge van een van de voorfz» twee kamers van Amfterdam of daar omtrent door de ftad Gouda den IJffel af nederwaerts fou-j den komen na Rotterdam of Delfshaven voor en in plaats van het voorfz ftapelregt fal werden betaalt ider jaar eens een fomme van| twee hondert guldens en fulcx bij ijder der gemelte twee kamers dj fomme van een hondert gulden ingang genomen hebbende met den eerften Januarij defes jaars 1719- rnits dat alle fodanige fchepeff fullen zijn gemunieert met foodanige behoorlijke certificatien waaf uyt confleeren kan dat de ingeladen houtwaren aan een der voorfz. twee kamers toebehoren en voor derfelver reeckening ingeladen zijn.
Dat wijders de heeren comparanten in derzelver voorfz, refpectivè qualiteyten nog mede zijn verdragen dat ingevallen defe hunne conventie en tranfactie door de heeren derfelver refpectivè principale werd geapprobeert de gemelte refpectivè approbatien fullen werden uytgewiifelt uytterlijk voor den laeilen Maart 1719.
En dat eyndelijck nog mede is geconvenieert dat alle de fchepen geladen als voren ten dienfte van een der voorfz. drie kameren welke den IJffel afkomende fullen willen of na Zeeland ofte nederwaerts na Delfshaven of Rotterdam van nu af aan tot dat defe jegenwoordige tranfactie fal wefen geapprobeert en fulcx uytterlijck tot den voorfz laeften Maert vrij en onverhindert fullen paffeeren onder certificatie en aengeving als voorfz. is. Des dat ingevalle defe tranfactie onvermoedelijk bij der heeren comparanten principalen ofte een derfelver mogte werden gereprobeert alle fodanige fchepen fullen werden gehouden als of defelve actueelijck waaren aangehouden en tot Dordregt opgebragt blijvende alsdan een ijder in zijn geheel en behoudens een ijders regt in allen fchijn als of defe niet was gepaffeert,
Alles onder verband als naar regten. Aldus gedaan ende gepasfeert in 's Gravenhage voorfz. ter prefentie van Pieter Vrieswout en Dirk van Dijk als getuigen hier toe verfogt. De minute dezes is behoorlijk geteekent ( Onder ftond ) 't welk getuygt ( was getekent)
M. van der Beets Nots. Publ. 1719.
Refolutien van den Oudraad van v jaar \"7i<)< Fol. 14.
t.


van DORDRECHT t96$ 'Approbatie van de voorfz. Conventie , door de Regeering der Stad Dordrecht, en Autorifatte op den Penfionaris Mr. Adolph Fiffcher, om de Ratificatie der zelve, met de Advocaaten van de O. J. Compagnie, uittezviffelen. 27. Maart 1719.
DE penfionaris Fijfcber heeft uyt den naem van de heeren re» gerende burgermeefteren defer ftad ter vergadering gecommuniceert dat in de maant Julij van den voorleden jare 1718. twee £hJ?e" met knien en hommers geladen voor reeckening van de Ooftindifche compagnie ter camere van Delft van Saerdam en Edam door Gouda den IJlTel af zijnde gekomen fonder te kennen het ftapelrecht van defe ftad door de bediendens van het felve ftapelrecht waren aangehaale ende binnen defe üad waren opgebra°t dat vervolgens bij de heeren bewinthebberen van de Ooftindifche compagnie ter kamere van Delft ende naderhand ook bij die van de kamer van Rotterdam ende van Zeelant gefuftineert zijnde dat alle hout van over de Noortzee in defe landen gekomen de voorfz. riviere en paflage foude mogen afkomen lönder gehouden te zijn aan het ftapelrecht dezer ftad op fundament onder andere van feeckere ade bij defe ftad ter gelegentheyt van het graven der kille door de gorffen van Bonaventura op den 9 September 1599. verleent de betaling van het ftapelregt foo van de lading van de voorfz. twee aangehaalde feheepen als van het hout over de Noortzee iii defe landen gekomen het geene bij vervolg de voorfz. riviere en patiage foude afkomen na Rotterdam Delfihaven ofte na Zeelant voor het toecomende was geweygert dat tot voorcoming van moeylijckheden en fwaare procelfen welke uyt de voorfz. weygering mbeften ontftaen hij penfionaris aen de heeren advocaten van de Ooüindifche compagnie hadde tragten te doen begrijpen dat het felve hout de voorfz. riviere en paflage afkomende fubject: was aen het recht van den ftapele van defe ftad ende dat defelve ftad daer van was in een immemoriale poflesfie dog dat defelve daer over veele bedenkelijkheden hadden gemaekt ende dat gedurende de voorfz. difficulteyten op den 24 Auguftij van het voorleden jaar tuflchen hem penfionaris ende den heer IFeJlerveen eerfte advocaat van de voorfz. compagnie was gemaekt een provifionele conventie over de ontflaging van de voorfz. twee aangehaalde fchepen ende dat daar op de ontflaging van de voorfz. twee aangehaalde fchepen was gevolgt dat ook èyndelijck ende na meenigv'uldigè conferentien hij penfionaris op authorifatie van de heeren regerende burgermeefteren met den gemelten heer IVcfterveen op den 5. Februarij jongftleeden was geconvenieert hoedanig het regt van den ftapele van defe ftad foude werdén voldaan door de gemelte kamers van de Ooftindifche compagnie iri Zeelant tot Delft ende tot Rotterdam van ijder fchip geladen met kanthout kromhout en eykeri planken komende uyt den Noorden als van Amfterdam ende daar
S f2 ©n-


1966 PRIVILEGIËN
ontrent en door Gouda den IJffel afkomende na Zeeland Delfshaven ofte Rotterdam dog dat defelve conventie niet anders was aangegaan bij hem penfionaris als op approbatie en ratificatie van haar Ed. Groot Achtbaren gelijk die bij de voornoemde heer Wefierv&m was aangegaan op approbatie van de heeren feventienen van dé generale Ooflindifche compagnie uyt te wiffelen voor het eynde van defe loopende maant luyden de defelve conventie als volgt»
Fiat infertio.
Waar op gedelibereert zijnde hebben haar Ed. Groot Achtbaren haar laten welgevallen alle het geene hier inne door de heeren regeerende burgemeefteren is gedaan mitsgaders de conduites doof den penfionaris Vijfcher daar ontrent gehouden geapprobeert ende geratiliceert foo als geapprobeert ende geratificeert wert bij defen het voorfz. contract: of conventie tuflchen den voorfz. Penfionaris en den gemelten heer ïVeflerveen in haere refpectivè qualiteyten op den 5. Februarij Jaaftleden gefloten. En is wijders goedgevonden en verftaen den penfionaris PHJfeber te authorifercn foo als defelve geauthorifeert wert bij defen omme van defe ftadswegen de rati» ficatie daar van met de heeren advocaten van de generale Ooftindifche compagnie als zijnde het voorfz. contract door de heeren van de feventienen van de generale Ooftindifche compagnie insgelijcr geapprobeert hoe eerder foo beter uyttewiffelen ende bij aldien de voorfz. heeren advocaten van de Ooftindifche compagnie daar toe mede foude mogen zijn gequalificeert te effectueren ende te bc forgen dat daar op bij den Ed. Hooge Rade in Holland de willige condemnatie moge werden gedecemeert dog foo de gemelte heeren advocaten daer toe niet fouden mogen zijn gequalificeert als dan egter de voorfz. ratificatie met defelve heeren advocaten uyttewisfelen op den voet foo als het voorfz contract: en conventie jegenwoordich legt fonder refumptie.
Refolutien Utf. Fol. 14»
Nader befluit van den Oudraad, waar bij de Ut twijfeling der gemelde Conventie wordt geapprobeerd.
3. April 1719.
DE penfionaris Vijfcher heeft ter vergadering gerapporteert dat hij penfionaris ingevolge van de authorifatie door haar Ed. Groot Achtbaren op den 27 Maart laatftleden op hem penfionaris verleent aan de heeren IVeHerveen en Alewijn advocaten van de ge* nerale Ooftindifche compagnie op zijne aankomft in den Hage kennis hadde gegeven dat haar Ed Groot Achtbaren hadden gelieven te ratificeren de conventie op den 5. Februarij laatftleden tuifchen gemelte heer IVeJlerveen ende hem penfionaris gefloten tot wegneming


19^8 PRIVILEGIËN
tuflchen de voornoemde ftad en de kameren van Zeeland Delft en Rotterdam alles breeder te zien in de refolutien van deze vergade* ring diensaangaande genomen van datis 14. ]ulij 6. en 23. September 1718. Waar op gedelibereert zijnde is goetgevonden om 't voornoemde accoort in 't geheel te approbeeren en zijn effect, te Iaaten forteeren en is de heer Wejlerveen voor zijn genomen moeyte be* dankt. (Onder ftond)
Accordeert met de Voorfz. Refolutien. (Was getekent) A. Alewijn, Abramfz.
Waar op gedelibereert zijnde hebben haat Edele Groot Achtb. haar het voorfz. gerapporteerde laten welgevallen gelaudeert endè geapprobeert foo als gelaudeert ende geapprobeert werd bij defeii het geene door gemelte penfionaris des aangaande is verrigt en hebben denfelven penfionaris voor zijn genomen moeyte gehouden conduites en gedaan rapport bedankt.
Refolutien Utf. Fol. 19. verfo.
Tranfa&ie tuffchen Burgemeefteren der Std Dordrecht, ter ééner , en het Geregt vatt Nieuwbeijerland9 ter ander er zijde; wegens het decerneeren van eene Curateele over de Goederen van zeekeren Huisman, woonagtig Gnder het laatstgenoemd Geregt, en geobti* neerd hebbende Brieven van Ces/te, met Cornmittimus aan de Kamer Judicieel der voor* memde Stad.
1 3. Januarij 1 724.
AAngefien Gerrit van Belle huysman woon ende onder Nieuw-» beyerlant in de maand van September 1723. door eenige van zijne crediteuren in defe ftad van Dordrecht gearrefteert ende in gïjfelinge op het ftadhuys aldaar door andre crediteuren gerecommandeert zijnde van den hogen rade in Hollant verfogt ende geobtineert hadde brieven van cesfie met committimus aan de camere juditieel van de opgemelte ftad ende dat vervolgens bij welgemelte camere als in fuiken geval tot het decerneren van curatele bevoegt zijnde als curator van den boedel van den voorfz. Gerrit van Belle was aangeftelt den procureur Albertus van Nievelt ende dat ook bij fchout ende geregte van Nieuwbeyerlant fuftinerende dat defelve


E97o PRIVILEGIËN
AANMERKINGEN.
'Tot ftaaving van het Regt van de Kamer en Gewijsden van twee bezondere Regtsge-
Tudicieel deezer Stad, om over de Boedels dingen, welken de Stad Haarlem, met die via
van Ceflionnanten, op nabuurige Dorpen woon- den Banne van Ooftzaanen , midsgaders met
a°tig, wien Brieven van Cesfie met Commit- Schout en Geregte van Tetterode, Aelbera-
timus'aanScheuenen verleend zijn, te moogen berg en Vogelczang , niet veele jaaren ■
en te kunnen ftellen Curateuren, beriep de vooren , daar over gevoerd beert, en welkenifl
Regeering zig, onder anderen, op de Stukken de Handveften dier Stad te vinden zijn |
(i) Bladz. 600—605. 613. 617—620. Vergelijk van der Schelling Aanteek. op van ZuRCjj Codes Batavia in Cefftc. Mieris Privilegiën van Leiden , bl. 196 en 197.
gM33flftë3ë0O8 ë§^êl^B-ê»^IIsi^l^ §»Bê» Befluit van de Staaten, waar bij bet Hof van Holland gelaft wordt, om aan Hun over' te geeven de ingewonnen Informatien, tot lafie van twee Perfoonen, zijnde Burgers en Ingezeetenen der Steden Dordrecht en Leiden, welken zig fchuld'ig hadden gemaakt aan het misbruik van Geheimen van Staat , ten einde gefield te worden in handen van de Hoofdofficieren der gemelde Steden.
6. Mei 1 729.
DE refolutien op gifteren genoomen zijn gerefumeert en na voorgaande deliberatie gehouden voor gearrefteert. De raadpenfionaris heeft ter vergadering gerapporteert de conüderatien en het advis van de heeren van de ridderfchap en verdere haar Edele Groot Mog gecommitteerden tot de faaken van de juftitie hebbende in gevolge en tot voldoening van derfelver refolutie commiflbriaal van den 13. der voorJeede maand met en neevens heeren commiflarilTen van den hove geëxamineert de propofitie ten feWen daage gedaan ter vergadering door de heeren ge-1, deputeerden der fteeden Dordregt en Leyden tendeerende ten einde dat haar Edele Groot Mog. difponeerende op het verfoek door haar den 11 Maart laaftleeden foo mondeling als in gefchrifte gedaan gelieven te gelaften aan den hove of wel aan den procureur generaal Nobeling ten eerften te ftellen in handen van de hoofdofficieren der bovengemelde fteeden de informatien bij hem ingewonnen ten lafte van Aart van PVayenoyen en Carel GooJJaart burgers en ingefeetenen der voorfehreeve fteeden refpeétivelijk om door fcheepenen aldaar goede en prompte juftitie tegen defelve te konnen worden geadminiftreert over en ter faake breeder gemeld in de notulen van den 11 Februarij laaftleeden.
Waar op gedelibeert en in agting genoomen zijnde dat de twee bovengemelde fteeden niet hebben konnen worden gedifponeert tot het amplecleeren van het expediënt vervat in haar Edele Groot Mog. refolutie van den 23 Februarij laaftleeden en om dien conform


i976 1P Hl 1 V 1 L E G I £ N
de Kille bij en ontrent Werckendam een zaeke welke ten tijde va'ïi bet aangaan van het voorfz. contract bij mogelijkheid niét heeft kunnen werden voorzien en waar door nogtans merkelijk meerder werken ontrent en aan den voorfz Amer zullen werden vereyft tot welke burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt fuftineerdea ten eenemaal ongehouden te zijn en waar toe zij noyt confent fouden kunnen dragen. Over alle het welke en meer andere confij deratien veelvuldige conferentien zijn gehouden zoo zijn eyndelijk commiffariflen bij de welgemelde gecommitteerde raden daar toe bi refolutie van den 12. April defes jaars 1738. gequalificeert met dé heeren Mr. Adriaan Hallincg regeerend burgermeefter en Adriam Braats heere van Geervliet uyt den oudraad der ftad Dordregt gedeputeerden en gequalificeerden van burgermeefteren en regeerders der meergernelde ftad tot Voorkominge van alle moeyelijkheden m felfs van proceduren welke te dier zake zoude hebben kunnen ontj ftaan zo nopende bet voorledene als ten opzigte van het toekomende met den anderen over één gekomen en verdragen dat bij del heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt binnen den tijd van veerthieri dagen na het fluyten en tekenen van defe cc-Dj yentle ten comptoire van den raad en rentmeefter generaal vaj haar Ed. Groot Mogende domeynen in Zuydhölland zal werdtf gefourneert de fomme van vier duyzend en vier hondert guldek eens en dat daar mede dezelve fullen wezen gelibereert van é.i verdere laften en verpiigtingen zoo wegens het voorledene alstó toekomende waar toe zij zouden kunnen werden geoofdeelt uyt hoofde van het meergemelde contract gehouden te zijn mitsgaders dat het felve contract met de voorfz. betalinge t' eenemaal zal cesferen en gehouden werden voor gecalfeert en vernietigt. Ende zijn hier van gemaakt twee eens luydende afffchriften van wederzijden ondertekent in den Hage den 17. April 1738. (Onder Rond) Ter ordonnantie van de gecommitteerde raden (was getekent) C. Boey. ("nog onder ftond) Ter ordonnantie van burgermeefteren en regeer-; ders der ftad Dordregt. (was getekent) J. Kttrjfeboom.
Vit het XXIX>h- Boek der Apoink tementen van de Graaflijkheids Kekenkamer, federd het jasr 1729—1739. Fol. 3IQ.
AANMERKINGEN.
Deeze Overéénkomft werd , den tweeden zend en vierhonderd guldens, aan den Raad*
Mei van het jaar 1738., bij den Oudraad goed- Rentmeefter Generaal der Domeinen van Zuid-
o-ekeurd en bekrajtigd , met laft aan Regee- holland, Mr. Hugo Eelbe, de noodtfe bt*
rende Burgermeefteren , 0111 van de vierdui- taaling te doen (1).
(1) Refol. van dtn Oudraad van 't jaar 1738. Fol- *5. verfo.


jtpgö % R 1 V I L E G I Ë N
wierdën gefixeert en daer van een behoorlijke lijft wierde geformeert dog dat zij heeren fulcx in civile termen hadde gedeclineert gebruyk makende van de redenen en motiven ih meergemelde refolutie van den 5. October laatftleden ter nedergeftelt dog dat zij heeren te gelijk hadden gedeclareert dat foo dra in't opheffen vah 't regt van 't ftapel door de officieren en bediendens van 't felve eenige v-exatien wierden gepleegt de regering van deze ftad genegen was defelve daer over te doen corrigeren en fodanige ordres te ftellen dat alle vexatoire behandelingen ten eenemaal kwamen te ceffeeren. Dat zij heeren insgelijks hadden gedeclareert dat men van defe ftads wegen foude affien van de voorflagen binnen Gornichem in de maand van Auguftij laetftleden bij wedetfijtfche heeren gecommitteerdens gedaen om de fraudateurs van 't regt van 't ftapel te doen ftraffen dog dat men dieswegens zig exaételijk fal regule* ren na 't 73. articul van de fententie van Keyzer Karei in dato 4.' Junij 15 41. en dien conform de fraudateurs van 't ftapel te doert ftraffen.
Dat zij heeren wel exprefielijk hadden gedeclareert dat in foo verre defe ftad ter contemplatie van de regering der ftad Nijmegen Van de ftri&e executie van 't regt van 't ftapel komt aftegaan fulx rnaer was bij provifie en dat defe ftad in zijn geheel moefte blijvei om 't felve ten allen tijde wederom na de letter te doen execu# ren indien 't mogt komen te blijken dat defe ftad of derfelver fit*-, gezetenen door deze verandering eenig nadeel kwamen te lijte Dat zij heeren met de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen waeren geconvenieert dat tuffchen wederfijdfe fteden een gereguleert veer bij twee veerfchippers hinc inde aenteftellen foude worden aengelegt en dat de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen daer toe een concept reglement fouden overfenden om na dat 't felve alhier geëxamineert fal zijn gearrefteert te worden (a).
En eyndelijk dattet bij de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen feer fterk was geurgeert om wegens 't geconvërtieerde een. conventie te concipiëren om bij wederfeydCche heeren gecommit'"1 teerdens geteekent te worden of bij wej'gering van dien dat zijf heeren verfogten als dan te hebben copie van dé refolutie op dit fubject bij mijn heeren van den oudraad genomen dog dat zij hee». ren haddén verklaert tot 't een en 't ander ongèlaft te zijn en bijgevolge fulx niet te mogen doen fonder nadere laft dog dat zij heeren wel wilden aennemen aen de regering der ftad Nijmegen té, fullen toefenden een copie van de refolutie waer bij 't gedrag vart de heeren dezer ftads gecommitteerdens in defe gehouden foude worden geapprobeert waer mede genoegen is genomen en dat daet op de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen hebben voorgelezen en te gelijk ook overhandigt een copie van 't rapport bij •welgemelde heeren gecommitteerdens aen de magiftraat der ftad Nijmegen wegens 't wederzijds verhandelde te doen dat zij heererl niet gedifficulteert hebbende 't felve aen te nemen als ten eene* ïnael met 't geconvenieerde overéénkomende én 't Welk zij heeren de eer hebben van over te geven om een copie daar van agtef
dit
O) Hieraan werd Voldaan, in 't laatft van 't jaar 1741. -, uitwijzends de gedrük» ^ 4onnantie, waar naer de wederzijdfche Beurtfehippers zig moeten gedraagen.


sqos ï> R I V I E £ G f E N
van die van de Roomfch catholijke gemeentens neevens het kruis ea op de hooge nieuwftraat binnen de ftad Dordrecht verzoekende om daar bij geallegeerde reedenen dat haar Edele Groot Mog. ingevolge van derzelver refolutie van den 24. Februarij 1729. aan haar fupplianten gelieven te verleenen gelijk declaratoir en verkil ring als ten zeiven daage aan de armbezorgers van de Roomfch catholijke gemeente te Hoorn is vergunt.
Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan te "verklaaren dat de armen ftaande ter bezorging van de fupplianten onder de inzichten m het verbod van het placaat van den 4. Mey 1655. raakende het maaken van legaaten of erffenilfen aan room* fche kerken niet begreepen of vervat zijn met dien verftande nochtans dat van alle erflaatingen of maakingen die in der tijd aan de iüpplianten of derzelver armen zullen koomen te gefchieden door heeren burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht eerft kei niüe zal. moeten worden genoomen of die waarlijk ftrekken tot dat einde en oogmerk waar toe die gemaakt zijn dan of daar meedè iets anders zoude worden voorgenoomen teegens het bovengemelde placaat ftrijdende en dat heeren burgemeefteren voornoemt op die erflaatingen of maakingen na bevind van zaaken approbatie of disapprobatie geevende dezelve erflaatingen of maakingen zullen bei krachtigen of krachteloos maaken.
En zullen daar van ten behoeve van de fupplianten behooii/fre brieven van octroy gedepêfcheert worden.
HoUandfch Placaatk VII. Deel. bl. 585.
Overéénkom/} tuffchen de Steden Dordrecht, Delft en Rotterdam, inhoudende eene nadere hevefliging van die van den 6 November 1685. en dat, bij vacature van een Bewindhebbersplaats der Weftindifche Compagnie J in ééne der voorfchreeven Steden, {de Hoofdparticipants Bewindhebbersplaats daar onder niet begreepen) de vervulling daar van zal ftaan , aan die Stad, welke, ten tijde der vacature, maar één Bewindhebber heeft. 16. Junij 1743.
DOor het avancement van den heer en Mr. Pieter Meerman tot raatsheer in den hove van Holland een bewindhebbersplaats van de geoctroyeerde Weftindifche compagnie dezer lande ter ca* mere op de Maze binnen de ftad Rotterdam vacerende en ter dier gelegentheyt bij de heeren gedeputeerden der ftad Dordregt te ken-


van DORDRECHT. Im
nen gegeven zijnde dat vermeenden bij feecker verdrag op den 6 «ovember 1685. binnen de ftad Delft ontworpen en fuccesfivelijk bij de fteeden Dordrecht Delft en Rotterdam geapprobeert klaarlijk gedefln eert te welen dat de voorfz. vacante bewindhebbersplaatfe was verva len ter diipofitie van de ftad Dordregt nadien dezelve üad was oe geene die bij deze vacature bevonden wierd van een der twee bewindhebberen onc51ooc te wczen ZQ is na voor„aande communicatie in de voorfz fteden op huyden den 26. Junij i7V. tuiicnen de heeren gedeputeerden van de voorfz. fteden Dordregt JJeitt en Rotterdam in de name en van wegens dezelve fteden nader geconvenieert en verdragen dat van nu voortaan onaangefien •alle contrarie exempelen vaftgeftelt zal wefen en blijven dat bij vacature van een bewinthebbersplaats derfelver compagnie in een van de voorfz. fteden (de hooftparticipants bewinthebber daer onder niet begrepen) bij wat occalie 't zij van overlijden verlating óntflaging promotie ofte anderzints dezelve vacature zoude mogen wefen toegekomen het zal ftaan aan die ftad dewelke op die vacature maar een bewindhebber heefc om de vacant vallende plaats wederom te fuppleeren en gevolgelijk dat de ftad Dordregt tegen* woordig vervullen fal de voorfz. vacante plaats van den heer Meerman met een ander bewindhebber voor de Weftindifche compagnie dat naderhand de tourbeurt zal competeren aan de ftadt Rotterdam die na de voorfz. vervulling bij de ftad Dordregt te doen maar een bewindhebber zal houden en zoo vervolgens bij een iegelijk van de voorfz. drie fteden die op de te valle vacature maar een bewindhebber hebben zal de voorfz. heeren hooftparticipants bewindhebber daar onder nooyt gerekent als mede niet de bewindhebber van 's Hage die buyten deze computatie insgelijks blijven zal en ten wiens opzigte alles in vorigen ftaat werd gelaten. Aldus getekent in 's Hage op datum als boven.
Refolutien van de» Oudraad van 't jaar 1743. Fol. 49.
JANMERKINGE N.
Deeze Overéénkomft werd, den dertiglten drecht en Rotterdam, beveftigd, *elnk „ïr
jümj, door de Regeermg van Delft, enden agt- de Refolutien van den Oudraad' &te zién s
iten en zestienden Julij , door die van Dor- (i).
(1) Van V jaar 1743. Fol. 49. tn 62. verf.
Overéénkomft tuffchen den Bailliuw van Zuidholland en den Heer van Ridderkerk, tot executie van de gefielde ordres in de voorfz. Heerlijkheid.
6. Mei 1744.
HoUandfch Placaatb. TIL "Deel. bl. 970.
Me;


1994
PRIVILEGIËN
Bef uit van de Staaten, waar bij het Railliuwsamht van Wieldregt gevoegd zvordi' aan dat van Zuidholland.
24. Julij 1744.
IN gevolge van het derde point van de jeegenwoordige befchrij» ving geprocedeert zijnde tot begeeving van het bailliuwsampt van de polder van Wieldregt vaceerende door het overlijden vaii Mr. Mattbijs Belaerts.
En gelet zijnde dat bij het rapport den 5. Mey 1728. uitgebragt over de begeeving der ampten bevoorens begeeven door de raaden en meefters van de reekeningen van haar Edele Groot Mog. domeinen en bij de lijfte fub num. 4. bij dat rapport gevoegt is geadvifeert dat het voorfz. ampt behoorde te worden gevoegt bij het bailliuwsampt van Zuidholland.
Is goedgevonden en verftaan dat het vootfz. ampt zal worden gevoegd bij baiih'uage van Zuidholland zoo als het zelve daar bij gevoegt word bij deeze dat voortaan de commiflie van dien bailliuw daar' meede zal worden geamplieert en aan den jeegenwoordigen bailliu» gegeeven worden extraét, deezes om hem te dienen voor commi^.
IMUndfch Plucmtb. VII. Deel. MM*
AANMERKINGEN.
Wij agten het onnoodig , om van de ge- breedvoerig verfiag te doen ; wijl daar aan * fchillen, welken , in het laatft der voorige door middel van dit Staatsbe/luit, voor 't eeuw, over het Hoog Regtsgebied van Wiel- vervolg, te gemoet gekoomen is. Die Leidregt , tuffchen den Bailliuw en de Hooge zers nogtans , welken hier van meerder oirVierfcliaar van Zuidholland ter ééner, en den derrigt begeeren , kunnen daar hl te regt geBailliuw van Wieldregt, welke zijne aanftel- holpcn worden , door de Regilters zoo der ling van de Oude Graaflijkheids Reekenkamer Staats als Stads Refolutien Ci\ ontfing , ter anderer zijde , ontftaau zijn,
(l) Refol. van den Oudraad van den 15. Maart 1S94., 29. 'OStohcr, 17. November 16$$., 6. Jfril, Mei, 14. September en 26. OSober 1699.; van Holland Tian den 8. Januarij tn 19. Maart 1699.
Befluit van de Staaten , waar bij, aan è Werkgezellen van de Munt te Dordrecht, is verleend exemptie van de Perfoneele Qitotifatie , voor zoo veel hurf Arbeidsloon b*m treft.
25. Februarij 174.7.
BIJ refumtie gedelibereert zijnde op het advis van de heeren gecommitteerde raaden in de beide quartieren ter vergadering ingekoomen den 29. Januarij 1746. hebbende ingevolge en tot voldoening vau haar Edele Groot Mog, appointement comaiiifori^
van


vanDORD RECHT. 1995
van den 3. AuguM} van het vooiieeden jaar geëxamineert de requefte van de werkgezellen in de graaflijkheids munte teDordreeht houdende in fubftantie dat zoo ras zij fupplianten hadden vernoom™J*lJr\l me?<?.eJwaaren gebracht in de perfoneele quotifatie Zy otó reedenen bij de requefte gealiegecrt getracht hebben deswee* gefls te doleeren en zich ten dien einde hebben geaddrefTeert aan de heeren commiflariflen tot de doleantie over de ftad Dordrecht doch door dezelve zijn gerenvoyeert aan haar Edele Groot Mog en dat zij fupplianten derhal ven de vrijheid namen om zich te addreileeren aan haar Ed. Groot Mog. en om reedenen bij de requefte geallegeert te verzoeken dat zij voor zoo verre haar arbeidsloon als werkgezellen in de graalïelijkheids munte van Holland betreft van de voorfz. perfoneele quotiiatie moogen worden verfchoont en op dien voet tot de doleantie worden geadmitteert.
Is goedgevonden en verftaan dat de werkgezellen in de graaffelijkheids munte te Dordrecht welke door de provooften en gezwoorens van de gemelde gradffèlijkh&ids munte in het laaile van den jaare 1745 aan de heeren geeonnnitteerde raaden in de bevde quartieren zijn opgegeeven als meede die geene die in derzelver plaatfen zijn gefuccedeert of in het vervolg zullen fuccedeeren van de voorfz. perfoneele quotiiatie bevrijd zullen zijn zoo nochtans dat indien de heeren commiflariflen tot het werk van de perfoneele quotifatie te Dordrecht mochten bevinden of oordeelen dat de voorfz. muntgezellen of eenige van henluiden uit haare gegoedheid tauxabei zoude zijn dezelve deswegens in conformiteit van het reglement van den 7. Maart 1742. zuiien moeten tauxeeren behoudens aan de getauxeerdens het recht van doleantie en dat ook deeze geaccordeerde vrijdom tot geene andere zal moogen worden geëxtendeert of ecnigzins in confequentie kunnen worden getrokken.
HoUandfch Placaatb* VIL Deelbl. 1147.
Befluit van den Oudraad, op zvelke wijze , de Regeering , ten aanz,ien van de Benoeming en Verkiezing van Schout , Burgemeefters, Schepenenen Agten, met Zijne Hoogheid, Willem den IK Prinfe van Oranje en Nas/au, als Stadhouder deezer Provincie, zal gaan communie at if en treeden in een vriendelijk overleg.
4. September 1 747.
DE heer en Mr. J> Karsfeboom heeft uit den naem en van wegen de heeren hunner Ed. Groot Achtb eede» puteerden ter voldoeninge aen hunner Ed. Groot Achtb.
^■3 re*


ï39<§ PRIVILEGIËN
ïefolufie van den 31. Julij laetftleden tot bet geven van behoorlijke informatien van de conftitutie van de regeringe dezer ftad en de behandeling derzeive te fuppediteren aan zijne doorl. Hoogheid den heere prinfe van Oranje en Naffau ter vergaderinge omftandig gerapporteert dat zij heeren gedeputeerden ten dien einde audiëntie bij zijne doorl. Hoogheid hadden gehad en 't gene verder in die* audiëntie was gepaffeerd en voorgevallen als blijkt uit het voorfz rapport luidende als volgt:
„ Dat zij heeren gedeputeerden het geluk hadden gehad van ter „ audiëntie van zijne Hoogheid geadmitteerd te worden en aan den „ zelven ingevolge van de refolutie van den oudraed in dato 31. „Julij 1747. opening hadden gegeven van de conftitutie van de „ regering van deze ftad en de behandeling van dien.
„ Dat wat het eerfte betreft zijne Hoogheid de goedheid hadde „ gehad van te verklaren dat niet konde zien dat bij provifie eeni„ ge verandering in 'toclrooi rakende de magiftraetsbeftellinge van de„ ze ftad gerequireerd wierd wet dien verttande nochtans dat aen „ zijne Hoogheid nu competeert de electie van den officier burge*; „ meefteren fchepenen en agten namentlijk dat van den officier „ en agten uit een drie en dat van burgemeefteren en fchepenen uil „ een dubbel getal zoo en indiervoegen als het zelve voor dezca „ aan den oudraed heeft gecompeteert.
>, Dat wat de behandeling van de regering betreft zijne Hoogheid „ wel wilde permitteren dat bij provifie gebleven wierd bij 't oud ,i gebruik en dat bij gevolg de twee claffen provifioneel bleven fub„ filteren doch dat hoogft ged, zijne Hoogheid van gedachten was „ dat alles in de twee clalfen gebragt moeft worden door de rege„ rende burgemeefteren zonder dat daer over alvorens eenige bij„ eenkomften gehouden wierden door de regerende en oude burge„ meefteren zoo als voor dezen gepraétifeerd was geworden.
„ En eindelijk dat zijne Hoogheid van de vriendelijkheid van de „ regering dezer ttad was verwagtende dat alvorens ergens toe te ,, treden dezelve met hoogil ged. zijne Hoogheid wel zal willen „ communicatief gaen en met denzelven komen in een vriendelijk „ overleg.
Waer op gedelibereerd zijnde hebben hunne Ed. Groot hchtbi zich het gerapporteerde laten welgevallen gelaudeert en geapprobeert zoo als gelaudeeert en geapprobeert word bij deze al het gene bij gemelde heeren gedeputeerden in dezen is gedaen en verricht wordende mitsdien het bovenftaende rapport in eene refolutie geconverteerd en zijn dezelven voor hunne genomen moeite en vigilanrie m dezen genomen als mede de heer Karsfeboom voor ziin gedaen rapport bedankt.
Refolutien van fa Oudraad.
Sm


van DORDRECHT. ,99r
Befluit van de Staaten, waar bij, aan de Regenten van het Weeshuis , een Octrooi ver* gund is , wegens het erven van de goederen der Subjecten , daar in geaiimenteerd wordende.
ir. September 1748.
OP de requefte van de regenten van het armen weeshuis def ftad Dordrecht is na voorgaande deliberatie goedgevonden en verftaan ih conformiteit van haar Edele Groot Mog. refolutie van den 6. Junij 1733. de fupplianten voor zoo veel het voorleedene aangaat te laaten bij het recht of de polfeilie welke zij geëxerceert en geacquircert hebben ten opzichte van de goederen nagelaaten bij eenige perfoonen in het vooriz. weeshuis gcalimenteert en zonder kinderen overleeden zonder daar in eenige prejudicie te lijden en zonder ook weegens het geene zij uit dien hoofde genooten hebben eenige reclame fubject. te zijn en belangende het toekoomende de fupplianten te authorifeeren en te qualificeeren om te moogen behouden en na zich neemen al het geene zal worden nagelaaten bij eenige perfoonen in het voorfz, godshuis gealimenteert wanneer dezelve koomen te fterven zonder kinderen of eenige verdere descendenten na te laaten ten waare dezelve met de fupplianten of derzelver fucceffeuren daar van uitkoop hadden gedaan mitsgaders om de geringe middeltjes welke de kinderen die in der fupplianten weeshuis reeds aan- of ingenoomen zijn of in het vervolg aan- of ingenoomen zullen worden voor den tijd hunner inwoonin°- eigen of aanbefturven zouden moogen zijn vóórhaar godshuis te molen behouden daar onder nochtans niet begreepen het geene dezelve kinderen geduurende den tijd van haare inwooning bij ertTenilTen legaaten of giften verkreegen zouden moogen hebben behoudens echter dat zij de vruchten daar van zullen moogen genieten geduurende den tijd van de voorfz. inwooning en langer niet.
Zullende hier van ten behoeve van de fupplianten behoorlijke brieven van octroy gedepèfcheert worden.
HoUandfch Placaatb. Vil. Deel. bl. 704.
Gelijk Befluit ten aanzien van de Regenten van het Armhuis.
27. Auguftus 1749.
OP de requefte van de vaders en regenten van het armhuis binnen de ftad Dordrecht is na voorgaande deliberatie goedge* vonden en verftaan in conformiteit van haar Ed. Groot Mog. refolutie van den 6. Junij 1733. de fupplianten zoo veel het voof-
2 lee-


van DORDRECHT i999
dat de ambafladeurs en erkent wordende minifters welke na deeze in den Hage zullen komen relideeren de voorfz, vrijdom niet anders zuilen koomen te genieten dan bij zoo verre de minifters van deeze republicq refideerende aan de hoven van waar dezelve ambauadeurs en minifters alhier ter refidentie zullen worden gezonden aldaar ook van gelijke vrijdom koomen te jouïfleeren. En eindelijk zullen ook noch vrij zijn alle andere die bij onze fpeciaale refolutie of octroy albereids zijn of in het toekoomende zullen worden vrijgefteld zoo nochtans dat alle die geene die hier booven door ons vrijgefteld zijn geworden echter gehouden zullen zijn en blijven biljetten ten collecte te haaien van het geene zij zuilen komen in te flaan.
HoUandfch Placaatb. VU. 'Deel bl 1005.
mm mm mm mms &mB®m&ë®m
BcJIitft van de Staaten , waar bij bet verzoek van die van de Mant, om te worden vrijgefteïd van den omflag of taux in plaats der afgefchafte Pag ten , ten aanzien der Middelen van Confnmtie, zvordt geweezen van de band.
3. December 1749.
BIJ refumtie gedelibereert zijnde op het advis van de heeren gecommitteerde raaden in de beide quartieren ter vergadering ingekoomen den 24, September laaftleeden hebbende ingevolge en tot voldoeninge van haar Ed. Groot Mog. appointement van den 26. Auguftij daar te vooren gecxamineert de requefte van die van den fermente munters en werkgezellen van de graaflijkheids munte binnen Dordrecht om daar bij geallegeerde reedenen verzoekende dat haar Ed, Groot Mog. haar fupplianten gelieven te maintineeren bij haare privilegiën en vrijheeden welke zij fupplianten en haare pnedecesfeuren feedert zoo lange jaaren hadden genooten en dienvolgende te verklaaren dat de fupplianten hunne familien en huisgezinnen in den omflag of taux in plaatfe van de afgefchafte pachten binnen de ftad Dordrecht voornoemt ten refpecte van de alucil-hafte middelen van confumtie niet tauxabel zijn.
Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan zonder de fupplianten op eenigerley wijze te verkorten in de privilegiën welke zullen worden bevonden haar deugdelijk te competeeren der fupplianten gedaane verzoek te wijzen Van de hand des dat alleen de zoodanige aan wien het volgens haar Edele Groot Mog. publicatie van den 29. Julij deezes jaars gepermitteert is te moogen doleeren in cas vermeinen te hoog aangeflaagen te zijn zich van de faculteit bij de voorfz publicatie gegeeven zullen moogen bedienen.
Ty 3 Eo


Söoö PRIVILEGIËN
Eil zal bier van extract worden gezonden aan burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht om te ftrekken tot derzelver naricht en zich daar na te reguleeren.
HoUandfch Placaatb. Vil Deel. bl. 1218.
AANMERKINGEN.
Dit Bcllnit fmnakte geenszins aan die van van de Regeering deezer Stad , het zoo vet
het Sertnent, oördeelende het zelve ftrijdig gebragt wierd , dat de helft van den aan-
te weezen niet hunne Privilegiën en Vrijheid, flag , waar op zij , zoo over de zes maanden
Zij maakten daarom zwaarigheid, om deeze van het jaar 1748. als over het geheel jaar
betaaling te doen ; en gaven zdfs te kennen, van 1749- waren gefchat of getauxeerd»
van het uiterfte cïaarontrend te zullen afwag- zoude betaald worden, waar onder egter hetPaar-
ten ; totdat eindelijk, door tuflehenkomft den-enKaroffengeld niet begreepen zoude zijn(i).
(1 ) Uitwijzends de Refol. van den Oudraad van 20. Mei 1750.
De Graaf van Naffau Bergen verklaart , als Heer van de Aiijl 9 de Schippers van Dordrecht te ontheffen van het Vuur- en Ba* hengeld van het Vuurbaken op den bock man de Krabbe.
. . . Julij 1750.
WIJ Willem Adriaan Grave van Naffau vrijheer van Bergen der ftede Cortgeen de Mijle &c. &c. declarere en verclare hier mede dat wij of onze fuccefteuren heeren of vrouwen van de Mijle van de refpectivè fchippers onder 't gilde van de ftadt Dordregt behoorende in confideratie van de nabij gelegentheyt van het op te regten vuurbaken op den hoek van de Crabbe op den grond van de Mijle geduurende het (a) octroy bij haar Ed. Groot Mog. deswegens aan ons verleent werdende niet fullen vorderen of doen vorderen het daar bij te octroyeren vuur- en bakengeit als 't felve aan 't voornoemde gilde en ider lit van dien remitterende en quijtfcheldende als mede de zeefchepen van Dordrecht varende.
In oirconden defen bij ons tot volkomen geruftheyt van 't voornoemde gilde gegeven en getekent tot Bergen den ... Julij XVI1C* en vijftig.
(Was geteekénd) W. V. Najjau Bergen.
Naer de Oorfprongklijke Me> beruflende onder de Archivert van het Groot Schippers Gild.
AANMERKINGEN
Ca) Oc7ro-y- Hier voor herhaald houdende, merkt, zullen wij, tot verftand van zaaken,het *t aeen dat wij bevoorens (1) reeds hebben opge- voorfchreeven Oirrooi thands woordelijkhiei-in-
vleg-
( I ) Bladz. 1974.


van DORDRECHT. ooot
vlcgten ; en alleen onze leczers verwittigen-, „een Vuvrbaken als mede op de voorfz. hoek dat hetzelve , bi) de btaaten, den zeventien- „ twee duckdalven of meerpaelen de eene heel den van Auguflns van tjaar 1770, wederom voor „na buyien aan dc kant van dc Macze en de den tijd van twintig jaaren vernieuwd wierd. „andere binnewaerts in de Krabbe ten dien-
Oéfrooi op bet Vuurbaeken in de Krab. „ fte zoo van de zee- als andere binnen cn buyS) De zweten van Holland cn Weltvrieslant doen „ ten fcheepen defelve Kille moetende paffeé" {f/-MCCtT 1 • tC kemien Segcvcn is bij ren en wijders om zo tot het oprechten alt
„ Willem Adriaen Grave Van Naffau Heere van „ onderhouden van liet felve vuyrbaken en duc-
liergen Cortgeen en de Mijle houdende „ dalven of meerpaelen van alle zee- en andere j,verioek dat wij den Suppliant zouden gelieven „lcheepcn paffeerende de voorfz. Kille te „ te authorifeeren orh voor den tijd van ao. ,j mogen vorderen en ontfangen nacmemlijk j, jaeren aart het eynde van de Krab tegens over „voor een fcln'p hoe genaemt van wat groote „ de Lindt refponderende en lopende in de „ of met wat zeylcn geëquipeert als maer ne„ Kil ter plaatfe daer voor defen een Vuyrbae- „ gotie over zee doende jaerlijx 24. li. vari „ken geftaen heeft te mogen Hellen cn onder- „ de binnelandsvaerders buyten het gebied van „ houden een Vuyrbaeken als mede op den „ den ftaet thuyshoorende van wat foort en be„ voorfz. hoek twee dukdalven of meerpaelen „naeminge die zouden mogen welen die 20. „ de eene geheel na buyten aan de kant van „laft en daer boven groot zijn 15. 11. van 10. i, de Maeze en de andere binnewaerds in de „tot 20. lalt 12. ft. en van 1. tot 10. laft 6. ft.
Krabbe als mede om tot het oprechten en „ van dc binnelandsvaerders onder 't gebied „onderhouden van het voorfz. backen en duck- „van den ftaet thuyshorende 20. laft cn daer „dalven of meerpaelen van alle zee- en andere „boven groot zijnde 10. ft. van 10. tot 20» „ fcheepen de voorfz. Kille pail'eerende re mo- „ laft groot zijnde S. ft. ende van 5. tot 10. „ gen vorderen en ontfangen zodacnigen bae- „ lallen groot 4. ft. alle mede in het ('aer. Mits „kegcld als bij de voorfz. requefte isgec.vpfes- „ hij Suppliant bezorgende dat het Iight op de „ Teert. Zo is 't dat wij de zaek en 't verfoek „ voorfz. Vuyrbake het geheele jaer op delèlvé j, voorfz. overgemerkt hebbende en genecgen „voet en tijde geilek worde als zulx op andere „wefende ter bede van den Suppliant na inge- „ Vuyrbaken gefchied cn dat de voorfz. duc„noomen coiiüderatien van onfe Gec. Raden „dalven of meerpalen naer bchooicn worden „uyt onfe rechte wetenfehap fouvereine maght „ onderhouden. Laftende een yder die het aani, en authoriteyt den Suppliant hebben geau- „ gaan zal zig hier naer te reguleeren. Gedaen „thorifeert gelijk wij denzelve authorifeeren bij „in den Hage onder onfen grooten zegele hier „deefe om voor den tijd van 20. jaaren in- „aan doen^hangen den 14. November int 3, gaende met den dag van heeden aan het eyn- „jaer ons Heeren ende Zaligmakers 1750. „de van de Krab tegens over deLiudt refpon- „(was getekent) A, van der Duyn. (onder „ deerende en loopende in de Kille en zulks ter „ ftond) Ter ordonnantie van de Staetcn. (was ,,, plaatfe daer voordefen een Vuyibaeken ge- „getekent 3 C. Boey. Hebbende onder uyt* „ ftaen heeft te mogen ftellen en onderhouden „ hangen het groot Zegel van den Lande.
Befluit van Heeren Gecommitteerde Raaden i inhoudende een voorfchrift , zvegens welke Middelen en Impoflen, die van de Munt, bij provifie, Vr ijdom en Exemptie zullen genieten & Julij 1750.
"pXE heeren haar Edele Groot Mog. gecommitteerdens tot on_L/ derfoek van de directie en maniantie der colleótive middelen hebben gerapporteert dat zij in de uitvoering van de op haar ge* confereerde commiffie binnen de ftad van Dordregt onder anderen ook aldaar met alle mogelijke naauwkeurigheid hebben nagegaan of en hoe ver de vrijdom van 's lands impofitien aan die van de munte binnen de voorfehreeve ftad volgens de privilegiën en opgevolgde placaaten competeerende na de ordre wierd gebruikt met een oogmerk aan de eene kant om aan defelve geruftelijk en vreedelijk te laaten dat geene dat haar dien conform wettelijk competeert en aan den andere kant om bij den aanvang van de collecte te doen ophouden en celfeeren alle abuyfen en quade inbreuken
die


van 9 O tt B a E C H t. 2oö3 . Dat van de voorfehreeve vrijdom foo als defelve bü de èWVité*
nnte en meefte , ™ 1S b??aalt aUeeH ihlkn de officfc
S n m muutëts binnen de ftad van Dordregt haare vafte
^fidigtnï6 ^^ders derelpedive MM vnrS 11, \ de munte werkc"n en geenfi/M die «eene van de Sfefe0 diC 7f «-erken .naar^n om fig S ^la- -^ea te ontrekkcn d?e qualiteit hebben geacquireert hebhin ^VI1J ?m 10 voe^ Voorfehreeve bepaalt alleen 'plaats fal nebben ontrent het geene zij in haare huilen binnen de ftad Dor«regt ftaande mét hunne hijisgenWri lullen flijten en confümeeren.
Dat gevolghjk de voorfehreeve vrijdom van nu voortaan niet lal werden genooten bij eenige werkbaafen of leveranciers die voor de munten werken of eenige leverantie aan defelve doen onder Wat benaamifïg of pretext het ook foude raoogeri weefen en dat "tn°° vcöf© deefe öf géene werkbaafen bij haare aanftelling de vooilchreevc vrijdom foude moogen deefen geaccordeert het aan ioodamgc int vnjftam om tig desweegens aan haar Edele Mo* te boeken?" ™ dedom^ement of verhooging van traftemenf te
Dat dewijl in geert van de privilegiën van eenige vrijdom van de weduwen werd gemeld en de weduwen van de kna^e ook tot hier toe geen de alderminfte vrijdom hebben genooten van nu voortaan geen weduwen van eenige officianten munters of knaapen eenige vrijdom fullen hebben of genieten except alleen!ijk de we duwen van de meefters munters voor foo verre de meefters mml ters plaats onbeproeft aan haar huis of familie gehoord en veX nogte anders niet als lullende defelve vrijdom van foodam'ge
Dat ook uit conflderatie dat de privilegiën mcedebrengen dat de vrijdom alleenlijk fal werden genooten van waaren van confuLTe dewelke die geene aan wie de vrijdom is gegeeven in hunne huifa en huisgehnnen alleenlijk fullen flijten dienvolgende de voorfchreeve vrijdom niet fal werden genooten door die geene hit zd officianten munters en knaapen die bij andere inwoonen of die eenige neering of haineering doen in goederen en waaren nnpoft fubjecl: of waar toe foodanige waaren noodig ziin en vereifch wor den maar alleen bij de foodanige die hun eige huis en huis'efin hebben en verder ook bij die geene die geene van de voo fz nee nng of hanteering doen of exerceeren.
Dat tot voorkooming van alle misbruiken die vart de voorfehreeve vrijdom foude kunnen werden gemaakt dieï van den fer merite van de munte binnen Dordrecht voornoenTfu^n ZJaIh gelaft gelijk deielve gelaft werdert door de l i t" een pertinente lijft van alie de perfoonen het zij SlSm^SS ters munters en knaapen die uit kragte van deefe tot en voorS vrijdom zijn geregügt met expreffie van de groote van ieder ramt lie en defelve ijften binnen veertien dagen over te fenden aan haar Edele Mog. en daar in van jaar tot jaar te continueren voo? de expiratie van de maand van Januarij van ieder jaar.
z z Die


v a N DORDRECHT» 2C09
Ve refolutie gedaan en zulks mits die vrijdom ook werde gegeeven van den impoft op de boter en het brandhout te perüfteeren gelijk haar £d. Mogende daar bij perfifteeren door deeze tot dat haar Ld. Groot Mogende het zelve anders zullen komen te termincercn.
fcn is wijders ter executie van de voorfehreeve haar Ed. Mogende relolutie goedgevonden dat op den voet en in conformité van dezelve haar Edele Mogende refolutie vrijdom van \s lands rechten en impofitien daar bij gemeld zal worden gegeeven aan de nier navolgende officianten en meefters munters en knaapen als aan • Mr. Govert van Slingelandt als raad en generaalmeefter van de munten doch alleen uit hoofde dat dezelve zijn fixum dmicilium houdt binnen Dordrecht conform haar Ed. Groot Mogende refolutie van den 24. Februarij 1580. * Mr. Johan Gevaerts als warandijn. Otto Buck als muntmeefter. Dirk Crans als elfaijeur. Jan Drappentier als ftempej/hijder.
Jart Drappentier a/s adjïinét ttempelünjder mits vertoornende zijne aéte van aanftelling en dat daar bij bliike dat hem vrijdom door haar Edele Mogende is gegeven. Mr. Lornehs van den Honert voor zo verre hij vertoont een
commiffie van de graafelijkheids rekenkamer. Mr. Abraham van den Sandtheuvel als griffier. Jan van der Linden. ^ Jan Backus. David Crena. '■ Jacobus Roscam.
Jacob van de Graaf. \ Pieter Hooft. \
Wouter Mikhout. \ Alle aIs meefters munters*
Johanlierman tlallincg. \
Jan Kloens. j
Jacob Roef. \
Gerrit Kuipers.
Mattheus Rees.
Dat verder van de voorfehreeve vrijdom wel mede zullen iouïs* feeren de navolgende meefters munters doch om redenen bieder van dezelve aangehaalt met uitzondering van de middelen agter ieder perfoon gefpecificeert. *
Chrifiiaan Boom» als zijnde groffier en flijter in wijn en gedmieen met uitzondering van het recht op de wijnen en gediftilleert. F J
Hubert van den Burggraaf als zijnde groffier in wijnen en overzulks niet zo veel zijn taux als groffier aSat Claas Schattehng als zijnde een tabaks verkooper ma uitzondering van \ recht op de tabak. Francois Beudt als zijnde groffier in wijnen met uitzondering van de taux als groffier.
„.1 at 70ortVn het geheel geen vrijdom zullen genieten de navolgende meefters munters. 6*-»«mhi oe na-
>


sof4 PRIVILEGIËN
verdiepen en vaarbaarhouden van de Buhengragten , van en naer 's Landswerf, tuffchen de Sluis - en Vr'iezepoorttn, en wegens het verder ft and grijp en van hetvoorig Contract van den jaare 1640-
19. April 175 3Art. t.
DE raad van ftaten fal de heeren burgemeefteren en thefaurieren der ftad Dordrecht in de onkoften van het verdiepen der buytengraften van gemelde ftad beginnende van de groote fluys bij de lluyspoort tot de vriefepoort waar van de publique befteding gedaan is op den 16. dezer loopende maand volgens drie beftekken bij copien authenticq door welgemelde heeren gedeputeerden aan we/gemelde heeren commiftanYTen toegefonden en welke verdieping in het geheel is aangenomen voor een fomma van ƒ 21650 - o - o voor defe reys te gemoet komen met een fomma van f 7000 - o - o eens te betaalen bij ordonnantie ten laften van het comptoir generaal van de unie foo ras bij atteftatie van 's lands equipagemeefter te Dordrecht aan den raad zal zijn gebleeken dat de voorfz. geheele verdieping in conformiteit van de bovengemelde beftekken ter uitvoer is gebragt.
I I.
De heeren burgemeefteren en thefauriers der ftad Dordrecht fullen het vaarwater in de voorfz. graften voor het toekomende onderhouden tot fodanige diepte en wijdte als het felve bij de voorfz. bellekken is bepaald en telkens als het felve wederom fal komen op te flikken de verdieping op aanmaning van den raad van ftaate doen werkftellig maken des fal gemelde raad telkens contribiiëeren. een geregt vierdepart in de koften.
III.
De heeren burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht fullen nu nog in het toekomende niet verpligt zijn de ftads buitengraften te verdiepen voor foo veel defelve zig uytftrekken van de vriefepoort af naar boven tot aan de groote fluys leggende in den noordendijk.
I V.
Voor het overige fal het oude contract tuften den raad en de heeren burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht in den jare 1640. aangegaan voor foo veel aan het felve door de vorenftaande articulen niet is gederogeert blijven ftant grijpen dan vermits het autenticq inftrument van dit contract nog ter fecretarie van den raad nog in die van de ftad Dordrecht gevonden word fal het concept van het felve fodanig als het word geinfereert en gear-


van DORDRECHT 20J5
arrefteerd gevonden in de refolutie van den raad van ftate van den 28. Februarij 1640. waar van extract autenticq aan dit nadere contract is geannexeert gehouden worden van gelijke kragt en waarde als her gemelde authenticq inftrument foude zijn indien het nog in welen was.
V.
De refpectivè dubbelden van dit nader contract na dat de wederlijdfche approbatien daar agter geftelt behoorlijk geteekent en met het fegel of cachet van den raad en de ftad Dordrecht reipectivelijk fullen wefen bekragtigt fullen binnen der tijt van drie weken na dato deefer tegen den anderen worden uytgewiffelt.
Aldus gedaan en gecontracteert in 's Gravenhage den 19. April 1753. ( Was geteekénd')
J. P. v. Boetfdaar. Jan de la Bajfecour. £ Hop.
P. v. Brandeler,
P. C. Pompe van Meerdervoorl»
C. Boffchaert.
Refolutien van den Oudraad.
AANMERKINGEN.
In 't jaar 1750., bragtcn Heeren Burge- volgend jaar , gemagtigd, om de verdieping meefters ter kenniffe van den Oudraad, dat der Veilen, voor Stads Reekening, te onderzij , van wege den Raad van Staaten der neemen , en de daar roe vereifcht wordende veréénigde Nederlanden, van tijd tot tijd, Penningen op inrreft te tigtepi zoo nogtans, wierden aangefbroken, tor voldoening van dat xij het Plan der Looierij «iet ufc liet oog den inhoud °van liet Verdrag, 't welk de zouden verliezen; terwijl de Gedeputeerden ter Stad, in het jaar 1640., CO ten aanzien Dagvaart tevens verzogt werden , bij den van 'het fchoonhouden en verdiepen der Raad van Staaten, uit te werken, dat dc Stad Stads Vellen, met den voornoemden Raad, ontflaagen wierd van de vtrplïgting van hec had aafiacgtan. De Leden van den Oudraad , Verdrag, in 't jaar 164c, aangegaan (3"). te gelijk. Onderrigt wordende , dat, hier toe, Eenige dagen daar na, traden dezelven met eene aanzienlijke Som vereifcht wierd , ver- den voornoemden Raad in onderhandeling; zoeten aan Burgemeefteren , om eene cicring en bragten het, binnen korten tijd, zoover, dór koften , midsgaders een Plan van eene dat het bovenftaand Verdrag, den negentienLooterij, tot het vinden derzelven , te doen den April des jaars 1753., geflooten wierd (4). opmaaken ; en om wijders te overleggen, op De Leden van den Oudraad, hier van kenwciken voet , daar toe, een Oclrooi, bij de nis ontfangen hebbende , keurden hetzelve Staaten, zoude kunnen verzogt en verkree- voor goed en gaven , aan de Gedeputeerden, gen worden (2). tevens in laft, om daar van , met den Raad
Dit laatfte , naer het fchijnt, weinig ingang van Staaten , de gewoone uitwiflèling te doen. vindende, werden Burgemeefteren, inliet (5).
( 1 ) Zie Bladz. 1682.
(2; Refol. van den Oudraad van den 19. Augujlus 1752. <3) Refol. Utf. van den 3. Maart 1753.
(4) Refol- Utf van dm e, 3, 6 en 17. April 1753'
(5) Refol. Uif. van den 7. *W T53.
A a a 3 Be-


van DORDRECHT 2o25 haar Edom als dan zodanig tc difponcrcn als baar Ed. Mog,
^"ÏÏÏÏS 7ul 'Zelycr ordres en ten a™* van der graaöeJijkheids munte zullen vinden te behooren
^ve^in8^?1561^" en femelde heeren commiflliriffen voor SSr^i?.86^™^ en gedaan "W* bedankt tVOftSLS^ffcT^ cnrverlta™ M°S- refolutie van den
o. ijctober 1756. te amphecren met de volgende artiikelen frrm* ^eeten/*^* dat op het doen van de reekening aan den eCon T enul?enfvens den waardijn teffens de muntmeefter eliayeur en ftempelfnijder met alleen zullen wezen altoos geconvoceert maar ook dat derzelver ftemmen in alle gevallen opgenomen werd* Cn concludercnde vota valideren en gereekent zullen
Ten tweeden dat zulx ook plaatze zal hebben bij de verkiefinee van provooften en gezworens.
Als mede ten derden bij het afnemen van den eed van de nieuwe meefters en knapen. En eindelijk tev vierden bij het opnemen van de proef van een nieuwe meefter munter. En vervolgens copie van derzelve refolutie en ampliatien van dien aan den warandijn en die van den fermente van de graaffelijkheids munte binnen de ftad Dordreeht toe te zenden met bijgevoegde ordre dat de waardijn dezelve bij de eerfte te houdene vergadering zal hebben voor
vnn h^F. m leden t0t °bediencie en «Coming
van haar Ed. Mog ordres aan te manen dog bij weigering en verder difobedientie van een of meerder meefters munters daar van ten eerften aan haar Ed. Mog. kenniffe te geven om als dan zodanig gedifponeert te werden als haar Ed. Mog. zullen vinden te behooren.
En zal extract dezes gezonden worden aan den waradiin en die van den fermente der voorfz. munte om dezelve aan alle de leden van die vergadering en dus ook aan den munnneefter eflayeur Hempelfnijder provooften en gezworens te communiceren ten einde zig alle daar naer exacïelijk te reguleren.
En zal ook voorts extract van deze en vorige refolutie gegeven werden aan de heeren commiflariflen mitsgaders aan de advocaaten fiscaal van haar Ed. Groot Mog. domeynen om refpectiveliik te dienen tot derzelver narigt.
Eerfte Regifter van zaaken de Munt aangaande, beginnende den i.Mei 1580. Fol. 399-401.
Be-


2026 PRIVILEGIËN
Befluit van den Oudraad, inhoudende, dat, van nu af en voordaan , de verkiezing van één der Vier Burgemeefteren, gelijk, van ouds, en in eene voorige Stadhouderlijke Re<reering9 gepraclifeerd is, op den voet van tn overéénkom^g het Oclrooi wegens de Magiftraatsbeflelling van den 24. Maart des jaars 167 4., bij den Oudraad, gefchieden zal.
19. Februarij i?59«
DE penfionaris Bosfcbaert heeft ter vergadering gerapporteerd dat de heeren haar Ed. Groot Achtb. gecommitteerden ingevolge en tot voldoening van derzelver refolutie commiffonaal van den 17. dezer geëxamineert hebben het gunt door den heer prefident burgemeefler uit naam van de heeren regeerende burgemeesteren concernerende het recht van deze vergadering omtrent de aanftellinge van een der vier heeren burgemeefteren ten zeiven dage is voorgedragen. En dat zij heeren gecommitteerden gemeent hadden in de overweeging dezer zaaken met alle fcrupuleusheid te werk te moeten gaan ten eijnde zij zig aan geen reproches zouden blootftellen van geduurende de minderjarigheyt van den tegenwoordigen heere Stadhouder de minfte pas gedaan te hebben die na eenige verkorting van hoogftdeszelfs regten of pnerogativen zoude zweemen.
Dat zij vervolgens dan volgens die wijze van denken met aue attentie nagegaan en overwogen hebbende of aan deze vergadering waarlijk zoodanig een regt van aanfteJling van een der vier heeren
burgemeefteren was competerende net aan aezeive vuui^umcu
was dat het voorfz. regt uit het gededuceerde bij de gemelde propofitie van heeren burgemeefters zoo klaar kwam door te ftraalen
dat net zelve met geen ïcnijn vau icucu uclwiu. «"^
fhrnV<?n knndè worden en dat men om daar van
volkomen overtuigt te zijn alleen behoefde intezien het octroy door haar Ed. Groot Mog. aan deze ftad op den 24. Maart 167 4^ conform deze ftads privilegiën gegunt en gegeven dewijl daar bij met zo veele woorden gezegt wierd. artijk. III. Dat de eleStte van den vierden burgemeefter zoude blijven aan den meergenoemden oudraad en de goede luyden van den agten. En artijk. IV. Dat altoos onder de voorfz. vier burgemeefters zouden moeten wefen drie perfoonen die daar toe bij zijne Hoogheyt -waren geëligeert ende niet meer als een die bij den oudraad neffens de goede luyden van den achten ingekooren Mas.
Dat zij heeren gecommitteerdens ook nog uit de refolutie van deze vergadering van den 22. Maart 1674. geremarqueert hadden dat wanneer in den gemelden jaare door den toenmaligen heer Stadhouder bij de regeering dezer ftad aanzoek is gedaan ten einde


van DORDRECHT. 202/ 'dezelve de aanftcliing van alle vier de burgemeefters aan hoogftdenzelven zouden defereren zulks bij deze vergadering geëxcufeerd is geworden en uit de refolutie van 27, Maart daar aan volgende (het geen ten deeze zeer remarquabel is) dat hoogftgemelde heer Stadhouder op de reprefëntatien die toen ter tijd daar tegen door deze ltacl znn gedaan genoegen genomen heeft dat niet meer dan drie in plaats van vier burgemeefters ter zijner electie gelaten zouden werden.
Dat het wel waar was dat aan den laatft overledene heer Stadhouder de nominatie van alle vier de burgemeefteren ter electie was toegezonden dog dat een iegelijk ligtelijk zoude begrijpen dat gelijk als zulxs wegens de bijzondere omftandigheden van dien tijd en uit een bijfondere perfoneele deference voor hoogftgemelde lieer Stadhouder was gefchied het zelve dan ook niet tot zijn gevolg konde hebben dat de regeering dezer ftad daar mede niet zoude kunnen ophouden wanneer de omftandigheden het zelve quamen te vorderen en wel te meer dewijl uyt het geene zoo even te vooren Was bijgebragt op een onwederfpreekelijke wijze confteerde dat dc voorfz. dclatie aan meer hoogftgemelde heer Stadhouder niet gefchied was uyt kragte van eenig handveft privilegie of coftume maar in tegendeel uyt éen vrije en eigenwillige daad dewelke vervolgens de regeering dezer ftad na het allerfcherpfte regt niet verder dan gedurende dé regeering van zoodanig een heer Stadhouder aan wien dezelve delatie gedaan was konde verpligten en dewelke na het overlijden van hoogftgemelde heer Stadhouder van zelfs quam te celfeeren.
Dat het nog mede wel een waarheid was dat Haaf Ed. Groot Achtbaarheden na het overlijden van meer hoogftgemelde heer Stadhouder bij derzelver refolutie van den 22. November 1751. goedgevonden hadden om defelve deference voor haar Koninklijke Hoogheyd als voogdefle over den tegenwoordige minderjaarigen heere Stadhoudei* in het ftuk dër regeering te hebben als dezelve voor Wijle zijne Hoogheyt glorieufer memorie gehad hadden en dienvolgende ook de nominatie van alle vier de burgemeefteren aan hoogftgemelde wijlen haare Koninglijke Hoogheid glorieufer memorie ter electie toegezonden hadden dog dat zij heeren gecommitteerden daar op niet alleen dezelve refiectien moeiten maaken als op het voorige geval maar ook inzonderheid daar nog bijvoegen dat de gemelde nadere refolutie van den 22. November 1751. de ongehoudentheid van deeze vergadering om alle vier de burgermeefters aan de verkiezinge der heeren Stadhouderen Over te laaten nog zoo veel te duydelijker aantoonde en in een helderder daglight ftelde dewijl haar Ed. Groot Achtb. door het neemen van de voorfz. refolutie ook toen ter tijd noodwendig hebben moeten begrijpen dat zoo haare Koninklijke Hoogheyd zodanig een recht ontrend de electie van den vierden burgermeefter exercecren zoude hoogftdczelve daar toe door een nieuwe delatie op haar hooge perfoon in ftaat gefteld moeft worden aangezien het nemen van de gemelde refolutie anders volftrekt onnodig was.
Dat zij heeren gecommitteerden vervolgens uit dat alles met volkome geruftheyd aan de eene zijde overtuigt zijnde geworden van
C c c de


2t2o*
TrllVIKEGlËïl
de geïundèertheyd van 't recht het welk aan defe vergadering nópens de verkieling van een der vier heeren burgemeefteren competeert en aan de andere zijde dat door de exercitie van het zelve de regten en prrérögativen van den tegenwoordigen heere Erfstadhouder niét worden verkort Qqui enim jure fuo uütur nemini facit ihjuriam} zig eed en pligtshalve genoodzaakt hebben gevonden om haar Ed. Groot Achtb. aan te raden om van het zelve regt voortaan gebruik te maken.
Waar op gedelibereert zijnde is met eenpaarigheid van ftemmefi goedgevonden en verftaan dat van nu aan en voortaan de verkie-* fing van één der vier heeren burgemeefteren als van ouds en gelijk als in voorige Stadhouderlijke regeeringe gepractifeerd is bij deze vergadering zal worden gedaan en dat dienvolgende bij de aanftaande verandering der heeren burgemeefteren niet meer dan twee leden van den oudraad tot fuppletie van één der twee afgaande heeren burgemeelteren zullen worden genomineerd om daar tut één tot burgemeefter dezer ftad bij haar Ed. Groot Mog. geëligeert te worden.
En dat vóórts tóo Maft dezelve electie ingekomen zal wefen als dan bij deze vergadering geprocedeert zal worden tot verkiefmg van den anderen heer burgemeefter om de plaats van den tweeden afgaanden heer burgemeefter te vervullen. En dat wijders bij de verandering van heeren burgemeefteren in het volgende jaar van 1760. een nominatie van vier leden van den oudraad tot flippletie van de als dan twee afgaande heeren burgemeefteren zal weri den geformeert en dat zoo vervolgens om het eene jaar een nominatie van twee en hét ander jaar een nominatie van vier leden tot burgemeefters gemaakt zal worden om daar uyt refpectivelijk één of twee tot burgemeefter conform het octrooi van den 24 Maart 1674. te worden geëligeert ten einde onder de vier heeren regerende burgemeefteren altijd zoude wefen één dewelke door deze vergadering gekooren is.
En is wijders goedgevonden en verftaan dat de ablente leden dezer vergadering Zullen Werden gelömmeerd zig op deze refolutie. te expliceren eh dat daar van aantekening zal werden gehouden,
En is de voorfz. refolutie ftaande de vergadering gerefumeerd en na vóórgaande deliberatie gehouden voor gearrefteerd.
Refolutien van den Oudraad.
mmmmmmmm m§% mm-mmmmmmmm
AANMERKINGEN*
Dit Befluit < 't welk zeer opmërkbjk is, ■frerd , geduurende de minderjaarigheid van den tegenwoordigen Heer Erfftadhouder, en dus federd het jaar 1759'. tot het jaar 1766., behoorlijk in agt genomen; geluk,, uit de Regifters der Befluiten van den Oudraad van de jaaren 1759., i?ól., 17^3. e" *$5"» waneer de Heeren Mrs. Johan Hendrik de Koo, ffohan Gevaerts, Johan van Neurenberg en Paulus Gevaerts , zonder voorafgaande NoJïiinatie s bij regiflreekfche aanftelling van den
Oudraad, tot Burgemeefters verkooren zijn geworden , duidelijk te zien is.
Het verdient zijne opmerking, dat dit Regt van de Stad, bij 's Lands Staaten, aan welken de Voogdij en de bewaaring van en over de Hooge Regten van den mihderjaarigen Erfftadhouder Was opgedraagen en toevettrouwd, niet alleen ftilzwijgendserkend, maar zelfs ten duidelijkften beveiligd is geworden; wijl Hoogfldezelven, in de opgenoemde jaaren , den tweeden aaukoonunden Burgemeefter


sèrp ^ R. 1 V I ïi % 'G ï E N
«fe fóxfeft en .rfflffcwtf * r^ alle woonende te AlbIas mitsgaederS van Corwefo wï» ^ Coi?«* -rf«frï« de Corput Gerrit van de Werken en Coenraet Groenevelt alle woonende op Alblafferdam als mede van Hendrik van de Grient woonende op Pietershoek ende nog van Maes van Spaigne woonende te Sliedrecht gerequireerdens int v6ó>ïz. tas ter andèfê zijde.
Fnde ziin de voornoemde parthijen door tuflchen fpreeken van onV commiffariffen met den anderen over een gekomen en verdraeeen dat de voornoemde gerequireerdens aan de eerfte requiranten ot> derfelver quitantie in promptis zullen opleggen en voldoen het Snnt zii refpeaivelijk weegens de accorden ten procelfe breeder fermek aan hetluiyltimmeriieden gilde te Dordrecht fchuldig zijn «reWeeven. Dat wijders de gerequireerdens fullen aanneemen en beWen gelijk defelve verklaeren te dóen bij defen dat zij heden refpeftivelijk en dus een yder in zijn reguard met de exercitie van hunne refpectivè ambagten van timmeren of waegenmaeken op de voorfz. dorpen van Alblas Alblafferdam en Sliedrecht op geenerhande manieren direct of indireaelijk zullen voortgaen fonder op hieuw tê hebben bekoomen het gémoede van het huystimmerlieden gilde binnen Dordrecht voorfz. en dat biygebteeken van bet voorfz, feilds gemoede de gefeqüireérdens hunne voorfz. refpeftive ambagten winkels op de gemelde dorpen zullen opbreeken en afdoen. Ende dat hier mede zal afzijn ende koomen te cefleeren het vooriz. verfoek omme mandament pcenael en van rauaftie door de requiranten aan defen hove gedaen met compenfatie van koften te vreeden zijnde de voornoemde parthijen om hen heden in den inhoude van 't voorenftaende verdrag vnjwillighjk bij den vooriz. hove te laten coildemneeren daer toe conftitueerende hunne voornoemde procureurs zo omme de condemnatie te verhoeken als daar inne te confenteren refpeaive. Ende verfogten mitsdien de voornoemde procureurs hier op ten wederzijde condemnatie en confenteerden refpecïivelijk.
't Hof dienvolgende condemneert parthijen over en weder m Qen inhoude en naerkoominge van 't voorenftaande verdrag of
(Onder jiond) Uytgegeven voor Copie bij mij ( Was geteekénd} TL Boey.
Naer eene lojje .Copij',
AANMERKINGEN
Schoon dit v^£aw a^ssf^Jtz &
op naam van het Hm «73^nGirde Gewijsde van den Hoogen Raad van den zevleiden ag egter J^^J^%^^ venëntwintigften Julij des jaars 1771. duide'wclkcn in gelijke omf^^gheden zi bevo ^ ^ ^ ^ ander d£ ^
den , ^,^J^Lt^^fSbS\ kerhcid van onze voorheen gemaakte aanmet-
^^K^^^iS^iffKSf langen, wegens de onoverkoomeli ke zwaa-
vvelken ai, ^OrtSSffl righeden , om het Placaat van Keizer Karei
tudiciee deezer Stad, «^«gj^g den V., tegen deBuitenneeringen, thands ter
ISE&'^i«^r ;ijcVted0£nselden'volkoOHienbev ^
Sis het draagen der Proceskoften als ander- (i> fins, onderling hadden aangegaan, op te »aa(i) Zie Blaóz. im.tn 1118. %)ic*


van DORDRECHT. *o3j Bi&vm van de Sententie van Hoogbeemraaden van Rhijnland, tuffchen Burgemeefteren en Regeerden der Stad De/ft, Impetranten van Kerkgebod, Geoppofeerden en Eifchers tn Conventie, item Verweerders in reconventie , midsgaders Burgemeefters en Regeerders der Stad Leiden, met dezelven gevoegd, ter ééner, en Burgemeefters en Re* geer ders der Stad Gouda , Oppofanten en Gedaagden midsgaders Eifchers in voorfchreeven refpeBive cas, als mede Burgemeefiers én Jlegeerders Jer Steden Dordrecht en Haarlem 9 met dezelven gevoegd, ter anderer zijde, raakende het vernieuwen van den Ooftduiker aan den Leidfchendam. 2. November 1761,
Mieris en van Alphen
Befchrijving van Leiden Ik Deel. bl. 828.
Didtum van de Sententie van den Hoogen Raad y waar bij de voorfz. Sententie vdn Hoogbeemraaden van Rhijnland Vernietigd wordt , voor zoo veel aangaat de Claufule van non prejudicie en referve, bij dezelve gevoegd.
4- Mei t?6i.
Mieris en van Alphen Utf. bl, 830.
Pro-


&$# ^ R. ï V I ïi E Ü 1 E N
Provifioneele Conventie tuffchen de Heeren Gecommitteerde Raaden *> ter ééner, en Heeren Burgermee feren der Stadt Dordrecht , ter -ander er zijde ; wegens de af vordering van 't Stapelregt van ieder Schip of Schuit, belaa<den met Rijs, op Dominiaale Gorfen gewaffen. 4. en 8. Jugujïus 1763.
ALfo een korte tijd geleden eenige differenten zijn ontftaatt tuffchen de Edele Mog. heeren gecommitteerde raden van de Edele Groot Mog. heeren Staten Van Holland en Weftvriesland ter eenre en tuffchen de Edele Groot Achtb. heeren burgermeesteren der -ftad Dordregt ter andere zijde ter zake van de afvordering van zekere fomme wegens ftapelregt van yder fchip of fchuit met rijs \ welk op dominiale gorffen gewaffen zijnde langs plaat' fen het ftapel fubject gevoert wierd. Suftinerende^ welgemelde heeren gecommitteerde raaden dat de produ&en en Inzonderheid het rijs óf griendhout op zodanige dominiale landen of gorffen gewaffen het voorfz. ftapelregt niet 'fubjeét zouden zijn terwijl daar en tegen welgemelte heeren burgemeefteren van Dordregt voornoemt begrijpen dat zodanige producten en grienden even zo wel als die op gorffen van particulieren zijn gewaffen gehouden zijn het meergemelte ftapelrecht te voldoen. Zo hebben welgemelde heeren gecommitteerde raden en burgemeefteren refpectivelijk geconfidereert dat bij aldien het mogte gebeuren dat de voorfz. differenten door middel van procedures zouden moeten worden getermineert defelve over en weer zouden kunnen wefen zeer koftbaer en langdurig en dat dierhalven het gevoeglijkfté zoude zijn om (indien mogelijk) de voorfz. differenten in der minne eil tot wederfijds genoegen te fchikken. Dan vermits welgemelde heeren gecommitteerde raden en burgermeefteren refpectivelijk niet alleen diffentiëeren quo ad jus maar daar en boven het ook oneens zijn met betrekking tot de faSta of het voornoemde ftapelrecht voorheen ai of niet geVordert en betaalt is en dezelve nogtans vermeenen dat de zekerheid nopens het daar omtrent voorheen gebeurde in het des te eerder treffen van eenig accoord van vfugt zoude kunnen zijn zo zijn dezelve met eikanderen overééngekomen en Verdragen gelijk zij overéénkomen en verdragen bij dezen dat men op zekeren bepaalden dag en wel op den 18. dezet zal wiffelen van zodanige documenten en befcheiden als waar uit de refpectivè heeren contractanten vermeenen dat derfelver refpectivè fuftenuen quo ad pojjejjtonem geftaaft worden dat voorts die documenten en befcheiden geëxamiiieert zijnde teil eerften en met alle acceleratie zal toegetreden worden tot het contraéteeren van een finaal accord om in 't vervolg geobfèrveert tc worden zullende het ijder der partijen contractanten vrij ftaan onl bij aldien zodanig accoord onverhooptelijk niet mogte zijn gemaakt voor de laatfte week van de eerfte bijéénkomft van haar Edele Groot Mog. in de aanftaande
maand


van DORDRECHT. 2o35 taand September als dan tot foutien van derzelver refpectivè fusbehoord E^f on fdden zo° als dezdve ZLto vermeenen te kïs del- dominX ^ ,nmiddds de rèfPecdve ei1 ^
cedurSeTvnl r ? 6e?g rigtfnoer ni0Sen hebben hoe IsÏÏSe geconv^* tijd te gedragen is ^ders geeonvenieert zo 4Sve§^r°r ^meert word bij defen dat ongePKejudieieert der
teVpetitoir? ? ° contl?ctantcn füften«n zo ten pofleflbire als groo?^ vtTL nU,af af allc fchePen of buiten welke vier SS van £ n„njS °f minder ingeladen hebben vrij zullen
fchinn voldoening van eenig ftapelrecht en dat de refpectivè
dÏSS^^ fhoudl?ZUIlen zijn 0111 een t";
«er v n v? fn maar ZUllen mogen volftaan met *™ d^ uitleg, gers van t ftapel te vertoonen een briefje van den bruvker van't oominiale gors of grond of van een derzelven dat die vervoerd
tó^^SK W:Wlijk "P^.2^ gewaffen en afgeladen is dat daar en tegen mede ongepraojudicieert elks regt zo ten poflefloire als tert ÏTT'LZi™ »derfibiP 'f meer dan vier groote vimmen rijs Zal m hebben op c comptoir der makelaardijen re Dordregt wegens t vooriz. ftapelregt zal worden betaalt een fomme v?n viiftla foTdT hU f de V00rl'z- lchlkkin§ m^e niet langerZeTai! voof LCTgnfinaal f G°rd ? Zijn ^troffen indien zulx ge thied voor de laatfte week van de eerfte bijéénkomft van haar Edele
fi^rV^V^/f mcnd .Se^mh™ ^ftaande zullende anderslints te diei tijd de refpectivè heeren contractanten blijven onverlet om nopens de vordering van 't meergemelde ftapelrecht alsmede van de weigering om 't zelve te voldoen zodanig te handelen
gemelde heeren contractanten geen intentie ter wereld is om elkanderen in hunne refpectivè fuftenuen door het fluyten dezer conJ?n^neenige pr^Lldicie t0! te bre"gen zo is eyndelijk nog overëéngekomen en verdragen dat uyt defelve provifioneele conventie naderhand tot elkanders nadeel niet zal mogen geargunienteen ofte daar uyt eenige ilhuie met betrekking tot elkanders fuftenue mogen gemaakt werden en dat in tegendeel dezelve van geene applicatie zal mogen zim als alleen om de non prejudicie in elkanders trefus. tmeerd wordende poffeflie gedurende den tijd dat deze conventie plaats zal hebben aan te toonen als zullende gedurende deze omlopen COnVemie den tiid tot niemands nadeel in 't poffeflbire
Aldus f geconvenieert en verdragen en ten oirconde dezer gete-' kent in s Hage den 4. en Dordregt den 8. Augufti 1763. (Onder /fond) Ter ordonnantie van de Gecommitteerde Raden. {Was getekend L. Clotterbooke (Nog mder flond) Ter ordonnantie van regerende burgemeefteren der ftad Dordregt. CJVas getekent) Bij abfentS van den fecretaris E. Bosveld 1763. J J UiCimc Vdn
Uit het XXXF' Boek der Apoint* menten van de Graaflijkeids Ree* kenkamer, federd het jaar 1752. — 1764. Fol, 314. verfo-216.


3*3$ PRIVILEGIËN
Nadere en fin aak Conventie, wegens het voorfz. gefchil.
i. en 8, November 1763.
TUflchen de Edele Mogende heeren gecommitteerde raden van de Edele Groot Mogende heeren Staaten van Holland ■en Weftvriesland ter eenre en de Edele Groot agtbare heereri regerende burgemeefteren der ftad Dordregt ter andere zijde voor eenigen tijd zeekere differenten ontftaan zijnde ter gelegenheid van het afvorderen van het ftapelregt van fcheepen en fchuiten met rijs of griendhout 't welk op dominiale gronden gewaffen en geladen zijnde langs plaetfen het ftapel fubjeft vervoerd wierd als fustineerende welgemelde heeren gecommitteerde raden dat generalijk alle producten en fpeciaal het rijs of griendhout op zodanige dominiale gronden gewaffen het voorfz. ftapel niet fubject zouden zijn terwijl daar en tegen voorgemelde heeren burgermeefteren van Dordrecht vermeenden dat zodanige producten en dus ook het rijs of griend' hout even zo wel als die op der particuliere gronden gewaffen zijn gehouden zouden wefen het voorfz. ftapelrecht te voldoen Zo hebben welgemelde heeren gecommitteerde raden ert burgermeefteren refpectivelijk confidererende dat om diverfe redenen het voor beide parthijen 't gevoeglijkfte was de ontftaane differenten in det minne en tot wederzijds genoegen te termineeren vervolgens bij provifioneele conventie in dato den 4. en 8. Augufti jongftleeden met eikanderen verdraagen dat op den 18. derzelver maand zoude gewifleld worden van fodanige documenten en befcheiden als waat uyt de refpectivè heeren contractanten vermeenden dat de wederzijdfche fuftenuen quo ad pofesfionem wierden geftaafd en dat vervolgens na examinatie van de voorfz. documenten en befcheiden ten fpoedigflen tot het conftateeren van een finaal accord zoude toegetreden worden alles met dat oogmerk dat vermits de refpectivè fuftenuen quo ad jus ê diametro aan eikanderen zijn geoppofeerd dierhalven op fundament van de wederzijdfche fkcta of actens posfeflbir zodanig accord zoude konnen getroffen worden welke volgende de voorfz. wiffeling dan ook verrigt zijnde zo is ook bij examinatie van de voorfz, documenten en befcheiden na 't begrip van meergemelde heeren burgermeefteren van Dordrecht volledig gebleken dat dezelve zedert een geruime tijd in de poffeflie zijn van het ftapelrecht te vorderen van de fchepen welke met rijs of griendhout van Sliedrecht en de daar boven gelegen gronden afkomende het ftapel paffeeren terwijl daar en tegen volgens 't gefuftineerde van heeren gecommitteerde raden niet in het minft heeft kunnen aangetoond worden dat het voorfz. regt gevordert is van de van boven komende fchuitjens en hengften of ook van fcheepen of fchuiten welke van beneeden Sliedrecht af tot aan zee toe op dominiale gronden afgeladen zijnde voorts opwaarts gevoert of nederwaarts afgevaren zijn.
Al 't welke zo bij heeren gecommitteerde raden als bij heeren burgermeefteren fcheepenen oud raden ende goede luiden van de achten der ftad Dordregt (ter welker kenniffe deeze differenten
door


van DORDRECHT, 2o37
door voorgemene heeren burgemeefteren gebragt zijnde geworden) overwogen en wederzijds geperfifteerd zijnde bij het begrip dat in deze zaak alle procedures om derzelver langdurigheid koftbaarheid en onzekere uitilag behooren geëviteerd te worden te meer vernnds de wederzijdfche gebeuïteniflen niet overéénkomende met het over en weder gefuftineerde regt van zelfs aenleidinge geeven tot
-c??-nVCnieeren conforrn het Seen f°t hceden töe in facto is gepractileerd geworden zo is tuflchen welgemelde heeren gecommitteerde raden mitsgaders heeren burgermeefteren fcheepenen oudraden en goede luiden van den achten der ftad Dordregt ongeprcejudicieert elks regt met opfigte tot de generale producten op de dominiale gronden gewaffen of verder te waffen alleen met relatie tot het rijs of griendhout en zulx om voortaan geobferveert te worden nader geconvenieefd zo als geconvenieerd werd bij defen*
Art. I.
Dat alle fcheepen cn fchuiten zoo Wel gfoote ferrijfcheepert gaflelfcheepen en hengüen als andere fchuiten hoe ook genaamd geladen met rijs of griendhout 't geen gewaffen is op den Oudendijk en verdere grafelijkheids gronden beneden de ftad Dordregt gelegen en de uitleggers van 't ftapel op de ftad Dordregt pafferende geheel vrij zullen zijn van alle ftapelrecht of beladingen daar toe relatie hebbende en dat de fchippers dier fchepen of fchuiten zullen mogen volftaan met een briefje van den pagter van de grond daar dat rijs of griendhout geladen is houdende dat het zelve daar gewaffen en afgeladen is aan den capitein van den uitlegger wegens 't ftapel of bij aldien te Dordregt het eerfte aankomen aan de ordinaris bediendens van de fchippersgilden aldaer wanneer zij zulks requireeren te vertoonen en dat als dan de voornoemde capitein en bediendens die fcheepen of fchuiten terftond vrij zullen moeten laten varen zonder de fchippers of fchepen en fchuiten eeniglints op te houden en zonder daar voor iets hoe genaemd of onder wat pretext het zelve zoude mogen wezen van de voornoemde fchippers te vragen of te vorderen.
En op dat 'er geene moeilijkheden over de bewoordingen van de voorfz. te vertoone briefjes mogen ontftaan is wijders geconvenieerd dat dezelve zullen zijn van de volgenden inhoud.
Ik ondergetekende pagter of medeftander in de pagt van 't gravelijksheids gors genaemd verklare dat fchipper bij mij heeft geladen vimmen
of . . . . . boffen groote (of kleine) rijs welke op het voorfz. gors gewaflën zijn. Actum den ♦ . . .
I I.
Dat mede op vertoon van zodanig briefje vrij zullen zijn alle fchepen en fchuiten geladen met rijs en griendhout 't geen gewasfen is op graafelijkheids gronden van beneden de heerlijkheid Sliedrecht af nederwaerts wanneer die fchepen of fchuiten verder na beneden of ook na boven varende de meergemelde uitleggers of de ftad Dordregt pafferen.
D d d 2 Dat


,m8 £ R i V ï L E G ï E N
ï I I.
Dat voorts niets hoé genaamd gevorderd zal mogen worden Van de fchepen en fchuiten geladen met rijs of griendhout op graafeli]kheids gronden gewaffen welke buiten om of agter Dordregt # heen •Sn varen en dierhalven de ftad zelfs niet pafferen ten zy delelvc fchepen rijs van die gronden op de Merwede gelegen welke bf deze conventie niet vrij verklaart zijn afgeladen hebben als zullende de fchippers dier fchepen en fchuiten gehouden zijn zig te gedragen naar de volgende 4. en 5. articulen.
1 V.
Dat wiiders op vertooning van een gelijk briefje als art. 1. en 2. vrij Dat wijders op' v" 0f hengften van boven afkomende en de
WS^JESI die niet meer dan W t^<*™" Ï^ÏHfiTfliet de daar toe behorende palen geladen hebben ijder groote rjs met: de daar fesënvijftig boffen en
moeten gerekend worden op een vim groote rijs.
V.
Dat daar tegens wederom betalen zulten die van boven komende «de L Sgt pafferende fchepen of fchuiten welke meerder als vHfgrootó vimmen gerekent als bij art. 4. vermeld is geladen tebben in voege de fchuiten en hengften die boven de zodanïe vn? groote vimmen rijs ingeladen hebben een briefje op
h vijr giüULc■. Dordregt zullen halen en in ééns geld
comptorde ™*f^™^ to^ betalen zullen de fomme van 2SL?W^*^^ geladene ferrijfchepen mede een briefje als voren zullen moeten halen en betalen m eens de fomme
^eZelfdaTdeako geladene gaffelfchepen een gejk brief* zullen halen en ook ééns geld betalen de fomme van drie guldens. Doe zullen de refpeétive fchippers niet vermogen de rijs uyt de
to toe regten te ontwijken nemaar zullen dezelve gehouden z.,n tl zoda^e overgeladene vijs even als of dezelve met die fchepen waar in deg voornoemde rijs overgeladen is de wagten gepaffeert *S de voornoemde ifapelregten te betalen conform de bepalinge hier voren gemeld.
V t
Dat ingevalle de refpeaive fchippers tegens het vorige art. mogten fo^te pecceren tegens hen zal mogen worden geprocedeert Pon^mTe LXXIU art. van de ordonnantie of reglement op den 4. bn ii i^V dom Keyfer Karei gearrefteerd ter wegneminge van de feen eiVove^de; ftapel gerefen tuffchen de ftad Delft C&t* éénre en heeren burgemeefteren fchepenen en regeerders dei ftad Dordregt ter andere zijde. m


van DORDRECHT 2O30 V I h
Dat bü aldien 'er eenige aenhalingen gedaan mOgtcn worden en de relp^ive ichippers fuftineerden dezelve qualijk gedaan te wefen de Iolhnge der aengehaalde fchuiten of fchepen zal moeten gefdaeden ten overftaan van den raed en rentmeefter generaal der domeinen ofte van ijmand van zijnent wegen en dat ingevalle als dan bevonden mogt worden de aenhalinge qualijk gedaan te zijn de refpeétive fchippers door die van 't ftapel zullen moeten goed gedaan worden hun daar door veroorzaakt tijdverzuim de fchade door de ontladinge aan hun rijs bekomen en zodanige andere onkoften als in redelijkheid bevonden zal worden henlieden te competeeren.
En is eindelijk nog goedgevonden en geconvenieerd dat nopens 't geen waar over bij deze conventie niet fpeciaal is verdragen een ijder der beide heeren contractanten zal zijn en blijven onverlet om daar omtrent te fuftineeren zo als dezelve zal vermeenen te behoren.
Belovende en aannemende egter heeren burgemeefteren fchepenen oudraden en goede luiden van den achten der ftad Dordregt dat dezelve zullen zorge dragen dat die van 't ftapel aen de refpeétive fchippers alle mogelijke gemak toebrengen in de aangeevingen van het bij hun ingeladen rijs terwijl ook heeren gecommitteerde raden van hare kant beloven en aannemen den raad en rentmeefter generael te recommandeeren om ten fpoedigfte te regt te helpen en te informeeren die van 't ftapel als dezelve nopens de refpectivè pachters der dominiale gorffen eenige onderrigting nodig mogten hebben.
Aldus nader geconvenieerd en verdragen ten oirkonde deze getekent in 's Gravenhage den I. Dordregt den 8. November 1763» (Onderflond) Ter ordonnantie van de Gecommitteerde Raden. (/Fa's getekend) C. Clotterbooke (Nog onder /fond) Ter ordonnantie van burgermeefteren fchepenen oudradea en goede luiden van den achten der ftad Dordregt. (fFas geteekénd) Ps. Hoeuffu
Uit het XXXP Boek der Jpointementen van de Graaflijkheids Ree* kenkamer , federd het jaar 1752. - 1764. Fol. 323. verfo~326.
D d d 3 Be*


604© "PRIVILEGIËN
Befluit van den Oudraad, inhoudende, om, voor .f , den tegenwoordigen Heer Erf ftadhouder, Willem den V., dezelfde deference te hebben, in het overleg van zaaken, hetrek/ijk de Regeering, als voor Hoogftdeszelfs Heer Vader en Vrouwe Moeder betoond is. 24. Maart 1766.
DE heer Mr. Cornelis de Witt regeerend burgemeefter heeft b'13 abfentie van den heer prefident burgemeefter en met voorkennis van de verdere heeren regerende burgemeefteren ter vergadering voorgedragen en geproponeert of vermids zijn Hoogheid den tegenwoordige heere Prince van Orange en Nalïau aanvaart hadde de Stadhouderlijke waardigheden foo als die bij zijn Hoogheids doorlugt/ge heer vader bekleed waren geweeil haar Ed Groot agtb niet zouden kunnen goedvinden voor hoogftgemelde zijne Hoogheid defelve deference ten aanfien van defe ftads regeering te hebben als haar Ed. Groot agtb. aan meer hoogftgemelde zijné Hoogheids heer vader en vrouwe moeder beyde glorieufer gedagtenis betoond hadden. •
Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan de heeren burgermeefteren in der tijd te qualificeren gelijk gequalificeerd worden bij deze om dezelve deference te hebben in het over* leg van de zaaken concernerende de regeering'dezer ftad voor den tegenwoordigen heere Prince Erfftadhouder defer Provincie als deze regeering gehad heeft voor zijne doorlugtige Hoogheids heer vader en vrouwe moeder beide glorieufer gedagtenis conform de re* folutien van defe vergadering in datis 4. September 1747. en iu November 1751-
En worden heeren burgemeefteren verzogt om Van de vooriz. refolutie aan hoogftgemelde zijne Hoogheid kennis te geeven.
Nader Befluit van den Oudraad dieswege.
1. April 1766.
DE heer regerend burgemeefter Mr» Cornelis de Witjt heeft ter vergadering gerapporteerd dat zijn Ed. benevens de heer regerend borgemeefter Mr. Jeronimus Karsfeboom met overleg en goedvinden van de gefamentlijke heeren regerende burgemeefters aan zijn Hoogheid den heere Prince Erfftadhouder in een daar toö verfogte audiëntie overgebragt hebbende de nominatie van heeren burgemeefteren bij haar Ed. Groot agtb. op den 24. der gepaffeerde maand Maart gearrefteerd zij heeren burgemeefters ter felver tijd aan zijn Hoogheid kennis gegeven hebben van de refolutie bij defe vergadering ten gemelde dage genomen om in het overleg vatt de faaken coucerneerende de regeering defer ftad voor hoogftgemelde


van DORDRECHT. 204I
ïnelde zijne Hoogheid defelve deference tc hebben als haar Fd h T St.S?* h,°°gft dcffelfs hcer wd« en vrouwe moeder h ^ffn r8C%enis gchad hebben dat hoogftgemelde zYu e SïïPILtólf geu0eien dies™««" betuygt en daar bij in <£ mZ waf heftl ™ hyd* d3C het aan 2iJ'n H°0Sheid voorgekoSfc Z1Jr idat het °Vei,Cg 'C welk dic» ^gaande con-
den nn I ,lde re?lutie mec zi" Hoogheid gemaakt foude wor^dve ^fchiede als fulks geduurende zijne Hoog. rnnt „ dS!'Jar'-gl]eld twee maaIen nlet trekking tot de laaft vacant geweeft zijnde commiffien en confulaaten gefchied was te we*
fteren?0" ^ ° regecrende en twee heeren oudburgemee-
Waar op gedelibereert en welgemelde heeren burgemeefters voor hunne genomen moeyte gehoude conduites en gedaan rapport beS zimdJ «ebben haar Ed. Groot agtb. zig de fchikking bij hoogftgemelde zijne Hoogheid voorgeflagen laten welgevallen.
Refolutien van den Oudraad.
Befluit van de Staaten, zuaar bij, aan de Armbezorgers van de Roomfch gezin de Gemeente op de Haven , O&rooi verleend is , inhoudende verklaaring, dat de Erflaatingen en maakingen , tot onderhoud van haare Armen, niet begreepen zijn onder de inzigten en het verbod van het Placaat van den 4. Mei des jaars 1 655.
31. Maart 1768.
IS geleefen de requefte van Nicolaas Brandt Roomfch priefter . mitsgaders de armbezorgers van de Roomfch catholique gemeente of kerk op de haven te Dordrecht te kennen gevende dat zij fupplianten al feedert den jare 1744. door den geregte aldaar waren belaft met het onderhoud der armen van voorfz. kerk of Gemeente dat gelijk de ordinaire collecte of aalmoeifen op de kerktijden wordende ingefamelt daartoe niet toereikentzijn de fupplianten aan die bevelen niet fouden hebben konnen voldoen ten ware zij daar in van tijd tot tijd door andere liefdegiften waaren gefubfidieert welke giften en aalmoeifen de fupplianten nooit anders dan ten nutte en behulp hunner behoeftigen medeburgers en ingezetenen hadden befteed dat met een gelijk oogmerk bij het teftament van Sopbia van Beaumont in der tijd huisvrouw van Pieter Kopper gewoont hebbende en overleden te Rotterdam dog gebooren te Dordrecht aan den Roomfchen armen van der fupplianten gemeente m feeker daar bij vermeld geval was gelegateert een fom van tien
duy-


PRIVILEGIËN
vnnr hun te mogen behouden daar onder nogtans niet begreepen het eeen defelve kinderen of bejaarde perfoonen geduurende haare opvoeding of alimentatie bij erffenilfen legaaten of giften verkreegen fouden moogen hebben behoudens nogtans dat de fupplianten daar van de vrugten fullen genieten foo lang defelve kinderen of beiaarde Perfoonen door haar fullen worden gealimenteett of opgevoed en langer niet en dat ingeval een bejaard perfoon kind kinderen of verdere descendenten hebbende door de fupplianten word gealimenteert en aafi defelve gedurende die alimentatie eenige erffeniffe lesaat of gifte opkomt welke door de fupplianten ontfangen Word bij het overlijden van foodanig een bejaard perfoon van de opgekoome erffeniffe legaat of gifte welke aan de descendenten fal wolden uitgekeert aftetrekken en voor haar te behouden het montam der alimentatie bij den overleedene bejaarde perfoon genootert fonder dat de gemelde aftrekking egter eemgfints verder als de voorfz. alimentatie fal moogen werden geëxtendeert.
En fullen hier van ten behoeve van de fupplianten brieven van octroy gedepechéert worden.
ÏLefoïutien Dan Holland,
Sententie van den Hoogen Raad, tuffchen Deekenen van het St. Jans of Kledermaakers Gild, midsgaders Burgemeefteren en Regeerders der Stad Dordrecht, gevoegden , Impetranten van Mandament in cas Reliëf d Appel, ter ééner, en eenige Opgezeetenen, : ten Platten Lande, woonende onder de Mijl,
gedaagden, in 't voorfchreeven cas, ter anderer zijde; waar bij de Impetranten worden verklaard niet te zijn bezwaard , bij het Appointement van het Hof van den 6. Februarij des jaars 1770. 27. Julij 177 u
IN der zaake hangende voor den hogen rade in Holland tuffchen deekenen van St Jans of kleermakers gilde te Dordrecht mitsgaders burgemeefteren en regeerders derfelver ftad als zig voor hun toeft met voornoemde deekenen gevoegt hebbende impetranten van mandament in cas relieff d' appel ter eenre en Anna te ■ÏW weduwe van Andries Erkhuyfen op Dubbeldam Pieter Herdam ZZ^Herdam en Dirk Herdam op Alblas Cornelis Stout op A Serdamtan at Pr engel benjamin Bejleling Philip Bernart Gerrit WefterZ %a^L^W*tog weduwe van Jan (krfd*


vanDO Pv D R Ë GHT. 3045
Op HeerjanSdani voorts Frerfn* Snijders op Alblas CW/tó JF&fo op VuttershoekCormlis Oorjcbot en Lemfeft Spuy op Heerjansdam en van Biepenbrugge op Alblairerdam gedaagdens
in 't voorfehreeve cas ter andere zijde.
w^ebnnS^^^T^11 ter, audie™e van de rolle gecommitteert wf g^ouden m advis aan 't collegie van den rade.
t Hot gehoort 't rapport van defelve commiflariflen en uvttende t voorfehreeve advis doende regt uyt den naam ende van K de hoge overheyd ende graafiijkheyd van Holland Zeeland ende vriesland interineert de claufule van relieff in der impetranten mandament geinfereert releveert hen van de indebité verheffing en profecutie hunner appellatie verklaart de impetranten bij het appoinc tement van den rade provintiaal in dato 6. Februarij 1 y H0 in queftie te wefen niet bezwaart en condemneert defelve in de boete van 't fol appel mitsgaders in de koften van den proceffe ter taxa* tie van den hogen rade,
Gepronuntiëert 27. Julij 1771. Naer eène ^ Copij
Sententie van den Hoogen Raad, tuffchen den Heer van Lekker kerk en Zuidbroek, Impetrant van Gijzeling , ter ééner , en Burgemeefler s en Regeerders der flad Dordrecht, Gegijzelden, ter ander er zijde; waarbij de laatftgemelden gecondemneerd worden, Gijzeling te houden, totdat zij kofl- en fchadeloos zullen hebben afgedaan alle belet en hinder aan den Impetrant of deszelfs Balliuw, in de exercitie van dé Hooge Jurisdictie, eenigszins toegebragt.
21. Mei 1774.
OP den differente gereezen voor den hogen rade in Holland tuffchen Pieter van Petten heere van Lekkerkerk en Zuydbroek impetrant van gijzeling ter éénre eh burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht gegijzeldens ter andere zijde.
't Hoff gehoort 't rapport van commiffariflen voor wien partijen gecompareert zijn geweeft gezien 't proces verbaal ftukken en munimenten onder hen geëxhibeert doende regt uyt den naam ende van weegen de hoge overheyd en de graafiijkheyd van Holknd Zeeland ende Vriesland. Gelet op het declaratoir en de overgifte van de gegijzeldens bij antwoord in gijzeling gedaan voor zoö verre defelve daar bij hebben verklaart te Vreede te Zijn en wel te moogen lijden dat aan den impetrant als heer Van Lekkerkerk en Zuydbroek bij continuatie werde gelaaten de hooge jurisdictie
E e e 2 over


S04Ö PRIVILEGIËN
over de voorfehreeve heerlijkheyd zodaftig en in dier voegen ais defelve hooge jurisdictie bij 't verbaal uyt kragte en ter voldoening van het welk de gegijzeldens in deezen gegijzelt zijn is omfchreeVen en gedefigneert condemneert dien volgende de gegijzeldens gijzelinge te houden tot dat zij gegijzeldens koft en fchadeloos zul* len hebben afgedaan alle belet en hinder aan den impetrant of desfelfs bailliüw in de exercitie Van de voorfehreeve hoge jurisdictie eenigfints toegebragt door der gegijzeldens miffive op den 4, De* cember 1766, op 't te kennen geeven van een ingezeeten der opgemelde heerlijkheyd die door den bailliuw van Lekkerkerk R. O. voor de vierfchaar aldaar was geciteert aan mansmanneu van meergemelde heerlijkheyd afgefonden breeder ten verbaale gemeld doet af de verdere of andere gijzelingen en eompenfeert de koften van defen differente om reedenen condemneert niettemin de gegijzel* dens in de koften van de zegels die getauxeert worden op zeevea en twintig guldens en vijfthien ftuyvers.
Gepronuntiëert 21 May. 1774. Naer eene kfe Copy.
AANMERKINGEN,
Tot verrtatid van dit Regtsgeding, moet zig tot Landpoorters hebben doeri infehrijmen opmerken, dat hetzelve zijnen ooripfong ven , aan het Regtsgebied van de Kamer: nam , bij geleegenheid, dat een Opgezeeten Judicieel deezer Stad, zig kunnen en moogeit van Leckerkerk , uit hoofde vart zijn Land- ontrekken, bekennen wij, niette kunnenbepoorterfclwp, weigerde te regt te liaan voor ftiü'en : dan wij moeten onderzeilen, dat zij de Kamer Judicieel deezer Stad ; daar, gelijk daar toe voldoende bewijzen te berde zal hebwij boven zagën C 1) 5 hÜ nogtans, volgends ben gebragt; wijl het anderszins niet te beden duideliiken inhoud der Privilegiën, hier grijpen is, op welken grond de Leden vart toe verpli°f was. den Hoogen Raad een vonnis geftreekert
In hoe verre de Hooffe Heerlijkheid van hebben , dat, met eerbied gezegd , regt-
Leckerkerk, boven anderen, het bezonder voor- ftreeks, tegen de duidelijke letter van deezeC
regt geniet, dat haare Opgezeetenen, welken Stad Privilegiën aanloopt.
C1) Zie Bladz. 358. en 1342-
Verdrag met die van Schiedam, tot vernietiging van het Regt van Exue.
20. en 24. Januarij 1777.
WIJ burgemeefters oudraden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht ter eenre ende wij burgemeefters en raaden in de vroedfehap der ftad Schiedam ter andere zijde verklaaren bij defe dat wij gefamentlijk in der minne en uyt affectie geaccordeert en overééngekomen zijn gelijk wij accordeeren en overéénkomen bij' defe dat van nu voortaan ten eeuwigen dage de burgers van Dordrecht die uyt de gemelde ftad vertrekken ende zig met er woon binnen de ftad van Schiedam begeven fullen en dat ook de burgers van Schiedam die uyt de laatftgemelde ftad zig met er woon binnen de ftad Dordrecht begeven fullen van hunne goederen geen exue of pondgeld aan de voorfz. fteden geven fullen.
Dat insgelijks van nu voortaan ten eeuwigen dage de burgers der ftad Dordrecht die binnen de ftad Schiedam eenige goederen foude mogen verkrijgen het zij bij erveniffen huwelijken teftamen-
ten


Van DORDRECHT. «049
onder de voorgemelde dorpen en diftricten in den Zwijndrechtfen Waard die ireygerig en in gebreeke blijven om denzelven ftads excijns van wijn en bier volgens aloude ufantie aan de vertoonders of derzelver gequalificeerdens tot de invordering van dezelve ftads excijafen te voldoen en gelaften wij een ieder die het aangaan zal zich naar deezen te reguleeren. Gedaan in den Hage onder onzen groote zeegele hier aan doen hangen den vierden September in 't jaar onfes heere en faligmakers duyfent zevenhondert neegen en zeeventigh. (IVas geteekent) P. V. Bleiswijk vt. (Onder flond) Ter Ordonnantie van de Staaten. QVas geteekent) C. Clotterbooke. Zijnde hier onder aanhangende het zeegel van hun Ed. Groot Mog. gedrukt in rood wafch aan een dubbelde francijnen ftaart.
Ten eynde hier van een ieder behoorlijke kennis zoude hebben is deeze gepubliceert en geaffigeert op laft van d' Ed. Groot Achtb. heeren burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht door mij ondergeteekende kamerbewaarder van hun Ed. Groot Achtb. met adliftentie van den meede ondergeteekende exploictier van den hove en hooge vierfchaar van Zuydhollandt ten dien eynde door den wel ed. heer bailliuw van Zuydhollandt geauthorifeert 'op den. . ,
Naer een Gedrukt Exemplaar,
Verdrag met die van 9s Hertogenbofch, tot vernietiging van het Regt van Exue. 03. en 29. Februarij 1780.
WIJ burgemeefteren oudraaden en goede luyden Van den achten der ftad Dordrecht ter eenre en wij fchepenen gezwo* ïens en raaden der hoofdftad 's Hertogenbofch ter andere zijde verklaren bij deze dat wij gefamentlijk in der minne en uyt affectie geaccordeert en overééngekomen zijn gelijk wij accorderen en overéénkomen bij deze dat van nu voortaan ten eeuwigen dagen de burgers van Dordrecht die uyt de gemelde ftad vertrekken en zich met er woon binnen de hoofdftad 's Hertogenbofch begeven zullen en dat ook de burgers van de hoofdftad 's Hertogenbofch die uyt de ladtftgemelde ftad zich met er woon binnen de ftad Dordrecht begeven zullen van hunne goederen geen exue of pondgeit aan de voorfz. fteden geven zullen. Dat insgelijks Van nu voortaan ten eeuwigen dage de burgers der ftad Dordrecht die binnen de hoofdftad 's Hertogenbofch eenige goederen zouden mogen verkrijgen het zij bij erveniffen huwelijken teftamenten ofte op eenige andere wijze hoe genaamt dezelve goederen zullen mogen befitten naar hun neemen en vervoeren daar het hun gelieven fal zonder eenige exue of pondgeld daar van aan de hoofdftad 's Hertogenbofch te geeven. En dat van gelijke de burgers der hoofdftad 's Hertogenbofch die binnen de ftad Dordrecht eenige goederen zouden mogen verkrijgen het zij bij erveniffen huwelijken teftamenten of op eenige andere wijze hoegenaamt dezelve goederen
zul?


205o PRIVILEGIËN
zullen mogen bezitten naar hun nemen en vervoeren daar het hurt gelieven zal zonder eenig exue of pondgeit daar van aan de ftad
^!^m\fA^Aé vaft ende geftadig te doen blijven nu eng ten eeuwigen dage zonder fraude of arglift zoo hebben wij b^emTeftSn Sudraaden en goede luiden van den achte,. der ftad Dordrecht en wij fchepenen gezworens en raden der ^ofdftad £ He togeiibofch daar van doen maken twee éénsluydende mftrumenten waar van het eene in de ftad Dordrecht en het andere in de hoofdftad 's Hertogenbofch zal beruften ende ieder van defelve inftrumenten doen bezegelen met ons gewoon ftads zegel/nde,^ de ondertekeningen van een onzer beide fteeden minifters doen
beTetlWeeten wij burgemeefteren oudraaden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht op den 29. Februari] 1780.
(Was geteekendy ƒ*. Hoeufff.
En wij fchepenen gezworens en raden der hoofdftad 's Herto-: genbofch op den 23. Februarij 1780. ^
A. M. Martini, Penfionaris.
Accordeert voor Copie, met het Origineele deefes, bij mij Secretaris der Stad Dordrecht, op den 4. Maart 1780.
{Was geteekendy
I» Hoeujfi.
Naer eene authentijke Copij* beruStende onder de Archiven van bet Weeshuis.
Verdrag met die van Breda > tot vernietiging van het Regt van Exue.
18. en 24. September 1781.
WIT burgemeefteren oudraden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht ter eenre ende wij droflaart prefident burgemeefter en fcheepenen der ftad Breda als ten deeze bij acte Vangzfne Hoogheid onzen heer en baron de dato zesentwmugften Tunii XVIF- negenënzeventigh fpeciaal geauthorifeerd zijnde< ter andere zijde verklaaren bij deeze dat wij gezamenthjk m der minne uvt affectie geaccordeert en overééngekomen zijn gelijk wij ac« cordeeren en overéénkomen bij deeze dat van nu voortaan den ten eeuwigen dagen zal zijn en blijven gemortificeerd en vermengd het
-


van DORDRECHT. 2051
rest van exue of iflue bevorens van de ingezetenen der wedcrzijdfche /reeden en onder derfelver jurisdictiën gevorderd cn betaald wegens donatien ftipulatien bij huwelijkfcbe voorwaarden legaten awfniflen zo ex teftamento als ab inteftato of ter zaake van verandering van domieilium verkoop of alienatie van yafte goederen bij de ingezetenen van één der wederzijdfche fteeden in de andere ftad of onder de jurisdictie derzelve bezeten wordende en dus generaal in alle gevallen waar in het voorfz. regt van exue of ilfue eenigfmds is gevorderd of gevorderd zou kunnen worden niets daar van uytgefonderd en dus zo wel ten opzichten van 't geen dat de wederzydfche ingezetenen reeds dien aangaande zouden mogen verfchuldigd zijn als het welk zij in 't toekomende verpligt zouden zijn geweeft te betaalen.
En om defe conventie Vaft en geftadig te doen blijven nu ende ten eeuwigen dagen zonder fraude of arglift zo hebben wij burgemeefteren oudraden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht en wij droftaard prasfident burgemeefter en fcheepenen der ftad Breda daar van doen maaken twee eensluidende inftrumenten waar van het eene in de ftad Dordrecht en bet andere in de ftad Breda zal beruften ende ieder van dezelve inftrumenten doen bezegelen met ons gewoon ftads zegel ende met de ondertekeningen van één onzer beide fteeden lëcretarilfen of griffier doen beveiligen. (Onder pond) Te weeten wij burgemeefteren oudraaden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht op den 24. September 1781. (Was geteekénd) P'. Hoeufft.
En wy droftaard prefident burgemeefter en fcheepenen der ftad Breda op den 18. September 1781. (Was geteekénd) C. J. Reigersman. griffier.
Naer eene autbentïjke Copij, berufiende onder de jirchiven van het Weeshuis.
De


C '2053 )
Oiïroot en Reglement wegens de Magiftraaïs• beftelling en Regeeringsform,
7 Mei 179 0.
e Staaten van Holland en Westvriesiand doen te weeten. Alfoo ons vertoond is door Burgemeefters en Regeerders der Stad Dor* drecbt dat zedert een lange reeks van jaaren als eene aloude en onverbreekelijke ufantie was geobferveerd geworden dat bij bet formeeren van de Nominatie van Burgemeeileren de Oude Magiftraaten mitsgaders de Goede Luiden van de Achten hoofd voor hoofd op eene plegtige wijze en als op den eed door den Schout of Hoofdofficier ten overftaan en in tegenwoordigheid van de dienende Schepenen daar toe collegialiter vergaderd zijnde worden gefommeerd en gevraagd of zij zich in het benoemen der Burgemeefteren naar den inhoud van het Octrooi wegens de Magiftraatsbeftelling en Regeeringsform hebben gedraagen. Dat door verfcheide leden op deeze fommatie met veel fcrupule en niet zonder bezwaar geantwoord zijnde geworden uithoofde dat het laatfte Octrooi bij ons als een Reglement voor de Magiftraatsbeftelling in het jaar 1740. verleend van wege de niet veele jaaren daar na veranderde Regeeringsform niet naar de let* ter kon worden geobferveerd. M
Dat dit bezwaar meer en meer toeneemende daar uit in tijd en wijle verfcheide moeijelijkheden en verwijderingen zouden kunnen gebooren worden welke zij Vertoonders zoo veel in hun was gaarne zouden prasvenieeren.
Dat zij Vertoondêrs tot bereiking van dit heilzaam oogmerk geeri beter middel hadden weeten uit te denken dan om in het"Reglement van het jaar 1740. onder approbatie en Octrooi van Ons te verzoe* ken de noodige alteratie en verandering.
Dat zij Vertoonders dien volgende en ten dien einde obferveerende het XXIV. of laatfte Artikel van het voorfz. Reglement des jaars 1740. op den 29. Januarij laatstleden hadden gerefolveerd om 'op den 15. Februarij daar aan volgende expresfelijk te vergaderen om op het geen voorfz. is te delibereeren.
Dat zij Vertoonders op denzelven vergaderd zijnde naar voorgaande deliberatien hadden goedgevonden in het voorfz. Reglement te maaken eenige redresfen alteratien en bijvoegingen vervat in het concept daar van nevens de requeste geëxbibeerd verzoekende dienthalve zij Vertoonders gedienstelijk dat het onze goede geliefte zijn mogte het voorfz. geëxhibeerde Reglement hier naar volgende geinfereerd uit. onze Souvereine magt te approbeeren en
Fff te


«054
PRIVILEGIËN
te bekragtigen en daartoe te verleenen onze gewoonlijke Brieven van Octrooi in de beste forme.
Ordre ende Reglement bij Burgermeefteren ende Regeerders der ftadt Dordrecht gearrefteert tot beftellinge van de Magiftrature binnen de voorfz. ftadt.
Art. I.
Eerftelijk zullen de dienende en oude Magiftraten ofte den Oudïaad blijven en gelaten worden op het getal van veertig perfonen den perfoon van den Schout ofte Hoofdofficier daar onder gecom* prehendeerd.
I t
Bij welken Oudraad nevens de goede Luiden van den Agten op drie koningen avond van den jare 1793. zullen worden benoemd drie perfoonen leden van den Oudraad zijnde welke Haar Ed. Groot Mog. zullen worden voorgedragen ter nominatie tot Schout of Hoofdofficier dezer Stad ten einde door zijne Hoogheid als Erfftadhouder dezer Provincie daar uit een perfoon tot Schout of Hoofdofficier te worden geëligeerd omme voor den tijd van drie agtereenvolgende jaren het Schoutambt dezer Stad te bedienen welkers furo» tie egter niet eerder zal beginnen als met primo Mei 1793. en alzoo continueren tot ultimo April van den jare 1796. zullende alzoo van drie jaren tot drie jaren telkens wederom in maniere voorfz geprocedeerd worden tot den voorflag nominatie en electie van een Schout of Hoofdofficier dezer Stad.
I I I.
Tot Schout of Hoofdofficier dezer Stad zal genomineerd ende verkoren worden een perfoon uit den Oudraad zoo nogtans dat dezelve Schout gedurende den tijd van zijne voorfz. functie dezelve fesfie en ftemme in de voorfz. Oudraad hebben en behouden zal die hij bevorens daar in als Vroedfehap of Oudraad zal gehad hebben.
I V.
De perfoonen welken tot Schout of Hoofdofficier worden genomineerd ende geëligeerd zullen in alles moeten wezen gequalificeerd zoo als ten aanzien van Schepenen hier na Art. XV. bepaald en vastgefteld is.
V.
Alle die genen welken tot Schout of Hoofdofficier geëligeerd worden zullen verpligt zijn alvorens in hunne qualiteit te worden geinftalleerd in handen van den Heer Praefiderende Burgemeefter ten overftaan van Mijn Ed. Heeren van den Geregte te doen den navolgenden eed:
Ik


v a N DORDRECHT. &055
Ik belove en zweere de Staten van Holland en Westvriesland pijnde onze Hooge en Souvereine Overigheid midsgaders den Jieere Pnnfe van Orange als Erfftadhouder dezer Provincie in die qualiteit gehouw en getrouw te wezen als mede onder derzelver Regeringe de Kerke Christi naar Gods Heilig Woord te helpen handhouden. De Stad Dordrecht en alle de Inwoonderen van dien in hare Privilegiën te helpen maintineren. Recht en Juftitie te doen ten allen tijde. Regtvaardige vonnisten te vermanen en regtvaardige fcheidingen te helpen geven tusfchen twee manthalen. De roede van 't Schoutambt niet te zullen laten leggen ten zij dat een ander Schout te Dordrecht gefteld is daar men regt meê doen mag. En voords alles te doen dat een goed en getrouw Schout tot Dordrecht toeftaat en fchuldig is te doen.
VI.
De Schout of Hoofdofficier zal in het Geregt hebben en behouden denzelfden rang en ftemme en voords zodanig gezag ais deszelfs Praedecesfeurs gehad hebben.
V I I.
De Schout of Hoofdofficier zal gedurende den tijd van zijne functie niet eligibel zijn tot Burgemeefter of tot de bediening van eenig Collegie wegens deze Stad als zijn de Collegien Van de Heeren Staten Generaal van den Raad van Staten Gecommitteerde Raden van Holland midsgaders in de refpectivè Admiraliteiten als mede in de Rekenkamers zoo van de Generaliteit als van Holland dan alleen op drie koningen avond in het laatfte jaar van zijne functie als wanneer wederom eene nieuwe verkiezing van een Schout gefchieden moet.
VIII.
Bij den Oudraad nevens de Goede Luiden van den Agten (welke Goede Luiden van den Agten daar toe hebben en uitbrengen zullen twaalf keuren) zullen alle jaaren in Maart volgens de privilegiën en oude onverbreeklijke obfervantien uit de leden van den Oudraad genomineerd worden vier perfoonen ten einde aan Zijne Hoogheid den Heere Prinfè van Orange en Nasfauw als Krfftadhou» der dezer Provincie te worden geprefenteert omme daaruit te kiezen of eligeren tvvee Burgemeefteren welke zullen fungeren voor den tijd van twee agterëenvolgende jaren te weten het eerfte jaar met ende benevens twee Burgemeefteren die in den voorgaanden jare geëligeerd zijn en het tweede jaar met die Burgemeefteren die alsdan zullen gekoren worden.
I X.
Zullende met primo April den oudften Burgemeefter in rang na de ordre van de regering 't zij hij van het eerfte of tweede jaar verkoren is voor den tijd van drie maanden wezen Prefiderende Burge-
Fff 2 mees-


sosö P R I V ï L E G I E N
rneefter met alle zodanige digniteiten en waardigheden als alle Bür> gemeefteren van de Gemeente hier bevorens hebben gehad midsgaders in alle collegien ende vergaderingen binnen deze Stad en fpecialijk ook van den Krijgsraad geobferveerd hebben. Na de expiratie van welke drie maanden voor gelijken tijd vervolgens prseüderen zal de tweede Burgemeefter in den gezegden rang van den Oudraad in maniere als voren ende zoo confequentlijk de derde en vierde Burgemeefter ieder voor gelijke tijd van drie maanden.
X.
En zal de Frauderende Burgemeefter telkeïis ten einde Van zijn Praefidie ofte teelt Van drie maanden gehouden zijn te dóeh zijn rekening gelijk bevorens alle vier maanden bij den Burgemeefter van de Gemeente gedaan wierd op welken tijd de voorfz. rekening zal worden gefloten en de Burgemeefter van 's Heeren wege worden gemaakt ende nopens de overgeleverde articulen van de Goede Luiden van de Agten in alzulke manieren gedisponeerd als bevonden zal worden te behoren.
X I.
Ende in cas een van de voorfz. vier Burgemeefters gedurende zij* ne functie kwam te overlijden zoo zal de furrogatie in plaats van den overledenen voor den refterenden tijd zijnes afgeftorven bedieninge gefchieden even ende alzoo gelijk de nominatie en electie in voege als voren gefchied is.
X I I.
TDe vier Regeerende Burgemeefters zuilen gedurende hunne functie in de vergadering van den Oudraad zitten en den rang hebben voor alle andere Oudraden en Magiftraten edog zoo haast hunné voorfz. functie ten einde van de vooriz, twee jaren zal zijn geëxpireerd zullen dezelve als dan wederom zitten in hunne voorige plaatfen naar ordre van den Oudraad.
XIII.
Ende zullen Voortaan tot Veertigen Achtert Schepenen Oudraden en Burgemeefteren mogen verkoren worden alle perfonen geboren binnen de Provincie vah Holland en Westvriesland ofte die bij Haar Ed. Groot Mog. zijn verklaart als zodanige te moeten worden gehouden na dat dezelve met een ingeboren borgers dogter twee jaren getrouwd zullen zijn geweest mits hebbende ook de verdere qualificatien bij dit reglement gerequireerd. Wijders zullen in het vervolg aan alle leden van dezer ftads Regeering die ter gelegenheid van ambten en commisfien tot welker waarneming zij voor zeket getal van jaren of ook ad vitam buiten deze Stad moeten refideeren ofte die om andere redenen zig metter woon buiten deze Stad be^eeven ten behoeve van de kinderen die gedurende derzelver refidentie ofte abfentie buiten deze Stad zouden mogen geboren worden
mits*


van DORDRECHT. 2057
mitsgaders aan alzulke perfonen welker vaders of moeders grootvaders of grootmoeders refpectivelijk binnen de ftad Dordrecht geboren zijn geweest doof denzelven Oudraad mogen worden verleend deelaratoiren dat derzelver kinderen fchoon buiten de ftad Dordrecht dog binnen den lande van Holland en Westvriesland geboren in alles zullen Worden gehouden als of' dezelve binnen de ftad Dordrecht geboren waren ten zulken effeéte dat dezelve metter woon binnen Dordrecht gekomen zijnde tot Veertigen Achten 'Schepenen Oudraden en Burgemeefteren zullen eligibel zijn mits Voor het overige in alles voldoende aan de requiüten in dit reglement ter neder gefteld. Gelijk ook het zelve regt in allen opzigte zullen hebben alle die geene die bevorens zodanige deelaratoiren erlangt hebben en waar van eenigen uit kragte van dien bereids leden van de regeeringe zijn geworden.
X ï V.
De voorfz. Burgemeefteren zullen zoo wel mogen Worden geëligeerd uit de Schepensbank als uit den Oudraad zonder eenige dis* tinche des dat dezelve zullen hebben de voorgaande qualiteiten en malcanderen niet nader en beftaan als broeders- en zusters-kinderen zoo in affiniteit als confanguiniteit en den vollen ouderdom" bereikt hebbende van zesendertig jaren.
X V»
Het Geregt of Bank van juftitie zal blijven beftaan uit negen Schepenen en zullen dezelve Schepenen op alle vergaderingen van den Oudraad worden geconvoceerd ende naar hunnen rang ftemmen hebben. Van welke Schepenen het eene jaar vijf en het andere jaar vier zullen aftaan ende voor St. Michiel wederom gelijk getal bij Zijne Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nasfau als Erfftadhouder van de provincie van Holland en Westvriesland naar voorgaande nominatie aangefteld en geëligeerd worden. Ten welken einde de Veertigen in gevolge van de privilegiën jaarlijks op den tweeden Maandag in September bij befloten biljetten zullen formeren een nominatie van een dubbele! getal als namentlijk het eene jaar tien en het ander jaar agt perfonen die alle zullen wezen uit den Oudraad ingevalle denzelven Oudraad op het maken van de nominatie compleet zoude mogen Worden bevonden. Edog by aldien ten Voorfz tijde een of meer plaatfen van den Oudraad open gevallen zouden' mogen wezen zullen dezelve Veertigen als dan de nominatie ten deele uit den Oudraad als voren moeten doen en wijders tot ieder vacante plaats twee gequalificeerde perfonen uit de burgery nomineren en daarontrent precife en met de meeste exaclitude in Zonderlinge agting hebben te nemen dat dezelve zullen moeten wezen geko-
G £ 2 men


/
ao$B PRIVILEGIËN
men tot den volien ouderdom van vijfentwintig jaren en zulks m het zesentwintigfte jaar getreden en boven dien ook ingebooren burgers of wel conform het voorgaande XIII. Art. voor zodanige verklaard of wel inboorlingen van de provincie van Holland en WestVriesland en twee jaar lang met een ingebore burgeres dezer ftad getrouwd als mede dat dezelven zuHen moeten gedaan hebben profesfie van de ware Christelijke Gereformeerde Religie en laatftelijk dat ook de voorfz, perfonen ten minsten gegoed zullen moeten zijn tot tien duizend guldens of immers van hunne ouders zodanige erffenisfe te wagten hebben. Ende in cas het mogte komen gebeuren dat binnen een jaar meer plaatfen in den Oudraad kwamen te vaceren als door het aanfteïlen van de voorfz- vijf of vier Schepenen refpectivè zoude konnen werden gefupp'leerd zoo zullen de verdere plaats of plaatfen ■opengelaten en de fuppietie van dien tot het volgende jaar gerefer* veerd worden. En zal de voorfz. nominatie in voegen als voren gedaan ende geformeerd zijnde bij de Veertigen overgebragt worden aan den Prefident Burgemeefter om dezelve nominatie in den Geregte na ouder gewoonte gerefumeert ende geëxamineert zijnde by befloten misfive ter ordre van den gemelde Geregte overgezonden te worden aan Zijne Hoogheid omme van dezelve als Erfftadhouder van de provincie van Holland en Westvriesland daaruit Hoogtsdeszelfs welbehaaglijke electie van een enkel getal als te weten het eene jaar van vijf en het ander van vier Schepenen dewelke twee agteréénvolgende jaren dienen zullen te erlangen. Ende ten einde bij onkunde of inadvertentie geene nominatie zoude mogen worden gedaan ftrijdig tegens de privilegiën ofte ook tegens de verboden graden van ■confanguiniteit ofte affiniteit ende zulks dat in den Geregte niet meer en zullen mogen zitten als twee van één geflagt den anderen niet nader beftaande als in den tweeden graad naar de computatie van de canonijke regten gelijk als zijn broeders- en zusters kinderen welke ook zal worden geobferveerd in gelijken grade van affiniteit of zwagèrfchap in conformité van het privilegie van den jare U8i. zoo zal telkens agt dagen voor het doen van de voorfz, nominatie bij de Secretarisfen een lijste geformeerd en in de grote zaal opgehangen worden houdende de namen van de Oudraaden die als dan nominabel en eügibel zullen zijn.
XVI.
De Goede Luiden van den Aehten zullen genomineerd worden bij de Dekens van de Gemeene Neringen of Gildens ingevolge van den Accorde van den Jaare 1647. dienthalven opgerigt ende gefloten. En zal de electie uit een tripelgetal na dat dezelve nominatie bij Mijn Edele Heeren van den Geregte zal wezen gerefumeerd gelegitimeerd <en overgezonden als voren insgelijks worden gedaan bij Hoogstgedagte Zijne Hoogheid Des zullen de genen die tot Achten worden genomi*
neerd


van DORDRECHT. 2059
neerd ende geëligeerd mede in alles zodanig moeten wezen gequalificeerd als in het voorgaande articul ten opzigte van Schepenen breder uitgedrukt ftaat.
X V I T.
De Veertigen zullen in conformiteit van de privilegiën de afgeftor* ven en vacante plaatzen bij befloten biljetten happieren bevorens tot liet doen van de nominatie van Schepenen te treden.
XVIII.
De Burgemeefteren Schepenen Goede Luiden van Achten en Veertigen invoege als voren voor d* eerfte maal geëligeerd wezende zullen tot geen aftuele bediening worden geadmitteerd voor en aleer dezelve met folemnele eeden zullen hebben verklaart dat zij na de voorfz ampten refpe&ive niet en hebben gefolliciteerd dog zullen behouden wezen t' eiker aankomste voor het aanvaarden hunner bediening te doen den eed van zuivering en namentlijk dat zü t>m het voorfz. ampt of bedieninge te bekomen nogte door haar zeiven noch door anderen belooft of gegeven hebben beloven of geven zullen eenige giften gaven of gefchenken aan enige perfoonen *t zij in of buiten de Regeering zijnde directelijk of indireclelijk in enige manieren met belofte onder eede als voren dat ingevalle 't eeniger tijd tot haare kennisfe zoude mogen komen dat yemant buiten haar weten iets belooft of gegeven hadde belooft of geven zoude zij 't zelve aan Burgemeefteren aanftonds zullen openbaren met bekendmaking van de perfoon of perfonen aan dewelken jets belooft ofte gegeven zoude mogen zijn of belooft of gegeven zoude ftaan te worden, 6
X I X»
Die van den Oudraad en goede Luiden van Achten midsgaders de Veertigen zullen in haare collegien refpeaive rang en fesfie hebben na den tijd van de jaaren dat dezelve zullen wezen geëligeerd en de leden van den Oudraad zullen insgelijks dezelve rang en fesfie hebben in alle andere collegien binnen deze Stad. Edog zal de Prefident Burgemeefter in der tijd in alle collegien prefideren van weiken hij een lid is en voords alomme zonder onderfcheid de prefeance en eersten rang hebben.
G ggz De


-
BLADWIJZER. v
door 't Geregt te bepaalen , 802. Senten- ft Waren al vroeg in Brabant? en Vlaanderen tien , raakende boeten van Officieren, zijn g bekend, 98. En eerder in de ZeeUwfche* executabel,.niettegenftaande Reformatie of g dan de Hollandfche, Steden, 98. Ouwlings « „P%Jf??'r\ . K onderfcheiden in den Burgemeefter der Ge-
. V ffl, l °0ntfanSer van den Gemeene- U meute cn den Burgemeefter van 's Heeren lands Omflag , 847. g w,™ , bte. pS ' m ^7* On-
Bonaventura, Zle t*« Bmummrm. g derloek naer den OoWprong vtn den eerst* '^r5 vanEdele en aanzienlijkePerfoo- ft «noemden , 98. Hadden voorheen den »' ' J ' l9!J- , , . Ü Omhing van Appelmaaten en dergelijke in.
JSoonen Stapel onderheevig, 517, 5-9» 589,2 koomftca, waar van zij gehouden waren te Bnro t> kt ■ * . ö reekenen, j 97. Ieder daartoe gekooren wor-
°^*porg«H, Niet executabel , voor dat© dende , vcrpligt het zelve aan te neemen de Hypotheek is uitgewonnen, 1347. gg 651, .381, 1436, 147a - H77, ,<9a. Dervorgjtelltng , Borgtogt, zie Gevangenen, » zelver getal gebragt op Vier, 1876. Jaarlijkswlogt in Zuidholland gefchieden , Wegens g in Maart te verkiezen en wijze hoe zulks te misdaadeq, 803. fg doen, 1876en 1877, 1942, 1984. TPre-
•Boschvliet, Die van Dordrecht zijn aldaar Ge- M üdic onder hun gereguleerd, 1877,1942 leide fchuldig, 224. ö 1085» Twee jaaren agter een te dienen'
Merdeelen, zie Hoerhuizen. fi 1877 en 1878, 1942, 1984. Een hunner
JSotermaat, Door den Graaf weggefchon- <® Stervende , moet een ander in zijn plaats ken, 164.. a worden gefurrogcerd, 1878, 1942, 1985.
Sourgond/eu, zie Philips, Maria, mKarelZè Afgetreeden hebben Rang, naar den tijd, van Bourgondiërs. !& datze io den Oudraad «jjn gekoomen, 172.6,
Boven/and/cbe Koopluiden, Twist met de- w 1879, 1042, 19x5. Moeten twee iair (til «elven, over het Stapelregt, 545, 565,571-ft zitten, voor en aleerze weder VerkiesBraband, yje jan, Hertog van Draband g baar zijn , 1883, 1946, 1985. Voorheen Js'rakel, (Wxllem van) Schout, 407,408,^ was derzelver Ouderdom op veerti" en 434» Gebannen, S71. W naderhand op zesendertig jaren bepaald,
Brand, Heev.ge te Dordrecht, ito. £ 1733, 1840, .943, 1986. Moogen zoo wel
1 t? Verdra§ met» tot Vernietiging van » uit de Schepensbank, als uit den Oudraad , het Regt van Exue, 2050. M gekooren worden, 1879,194^,1986 Net
Breemen, Brief van dezelve, wegens goede- V) Verkiesbaar, ten zij bevoorens Schepenen ren, aan eenige Poorters ontnomen ,146. « geweest, 1879. Moogen eikanderen niet nader Breefen, beteekenis, 784. fi beftaan, dan broeders en Zusters Kinderen „
o i met — over het Maasregt,M 1879, 1943, 1986. Moesten voorheen ge-
ö74j 877, 897, 898, 914, 916, 935. Al-(£§ booren zijn binnen de Stad of Vrijheid, dan daar geen Zout te Ontlaaden , ten zij eerst M daarna voldoende geoordeeld , Wanneerze te Dordrecht Verkogt en Vermeeten, 209, g binnen Holland of Westfrie&land gebooren «40- Is het Stapelregt onderheevig, 995, W waren, of Genaturalifeerd , 1731, 1840. Heeft van ouds een* Vrijen Heer gehad, S76. fa 1943,1986. Inftructie voor dezelven, 1886. Bakens en Vuuren aldaar Opgcngt in 't jaar U Ordre wegens het waarneemen der Staatsver1280. Zie blz. 876. Was eene vrije Koop-ö gadering, 1887. BepaaJing van derzelver ftad, 876. Zie Exue. M wedde, 18S9. Hec getal re laaren op
Broodgeld, Van het — te Smjen en te Put-® twaalf, dog daarna onbepaald eeblecveti ten, die van Dordrecht Vrijgeiproken, 56, U 1887. Konden, door Leden, dieafweexiffl 59, 60, 61. Zijn zulks aan de .Nieuwer- & waren , bij biljetten benoemd worden vaart fchuldig, 183 en 184. M 1984, 1987. Een der Vier volgens 't Ge-
Brouwer,CJoban} Schepen, 631. (A trooi van 1674. aameftellcn s bij den Oud-
Brugge, Voortijds eene bloeijende Koopftad, M raad , 2026. Daar van afgegaan in 't jaar 3445+94. U 1766. bl. 2028. Niemand te gelijk Burge-
JSruggen , Het onderhoud derzelven kwam W meefter en een Lid van een Generalitèits ouwlings tot Laste van de Poorters der ^ of Provinciaal Collegie te zijn, 1959. Steden, 22. rit Burgemeefter der Gemeente , Thands Prefï«
JSudertk , Len Kleefsch Tolhuis, 88. » dent geheeten. De Agten hadden daar van
Buitenneeringen, Het Placaat van Karei den V. W de Aanftelliilg , 334,602,686. DoCT nadaar tegen gehandhaafd, en dezelven tegen- $| derhand met en benevens den Oudraad gegaan, 1117, 1202, 1549. 1550, 1569, M daartoe uitbrengende Twaalf Keuren, 1687' 1722, 1724, 2031, 2044. Zie wijders Gil- % 1729, 1840. Mogt in 't Geregt niet koomen, den, Papendrecbt. VI ten zij beëedigd , gelijk een Schepen of
Burgemeefter, Burgemeefteren , waren in 't$jj Raad, 413. Werd gekooren bij de Gemeebegin niet meer dan Ontfangers, 92. droe- U nc Neeringen en had Stem en Zitting in 't gen den Naam van Burgmagistri in 't Latijn,» Geregt, 522. T welk den Graaf zeer teen van Raaden en Beraaders der Pootte ,W gen den zin was, 523, 563, Niemand daar ook van Poortmeefiers , 92, 93, 96, 97. toe Verkiesbaar, dan die Schepen of Raad Te Dordrecht reeds bekend in 't jaar 1285 U is geweest, 680,685. Bewaart de Stads Sleucn 1286 blz. 97. Waren , in het midden» tels, 885,1888. Heeft alom den eerften rang, der veertiende Eeuw, eenigen tijd, met hun W 1736,1842, 1884, «945, «9S<, 1988. Werd Vieren, blz. 94, 197. De Stad krijgt vrij- (S oudtijds jaarlijks", eens met beflooten en twee«eid , om er jaarlijks twee te kiezen , 95. A maal met open ftemmen, Gekooren , 1741,
S 284*,


vi STADWIJZER.
1840. Heeft de directie vande Nominatief fiteit van Leiden , tegen de Kamer Judider Agten, 1796, 1085. Zonder zijne r£ cieel, verleend, 1901. toefremming moogen geene Gilden Verga- « Comptabelen, Aan de Stad, voortijds niet Verderen, 1725. Was Lid van de Kamer ten fg| kiesbaar tot Oudraaden, Veertigen en Agten, Belijde, 1471. Gaf ouwlings, bij afweezig-M 1735- Verandering daar in gemaakt, 1741, beid van den Schout, het Wagtwoord, 1615. ri 1804.
Dan wordt dit voorregt, naderhand, aan hem W Conciërge, van 't Stadhuis wordt door 't Gevergund , en, in zijne afwcezigheid, aan den $f regt aangefteld, 1889. Burgemeefter van 's Heeren wege , 1662, || Confenten , ln Gemeenelands Lasten niet te 1674. Mogt ouwlings buiten de Stad niet y£ geeven , zonder toeltemming van de DeekeVernagten, zonder toeltemming van 't Ge- M nen der Gilden, 16S8. regt, 1352, 1353, 1381. Heeft het regt,w Conservatoren , .Vlagt en aanzien van de — om alle zaaken in deliberatie te brengen, 1662. M van de Univerfiteiten van Keulen en Leuven, Deed voorheen een' bezonderen Eed, bij ^ 778. Beveiliging der Landzaaten , tegen de aanvaarding van het Pretidium , if'78, M derzelver overheerfching, 777 en 77S. 1985. Gehouden, na het einde van zijn w Conful, Beteekenis 97. Prefidie, Reekening te doen , 1878, 1942, a Confultttit neemen, Hoe zulks ouwlings 1985. Onderzoek, of hij in't Collegie van ^ door de Regt banken pleeg te gefchieden, 966. Veertigen voor moet zitten, 1924 en J925. fl Contratien , Op Feestdagen gemaakt, waren
Zie Helbaar diers. _ <0 ouwlings kragteloos , 1335. Relieven en
'Burgemeefter van 's Heeren Wege, Alle drie ]a Refcisfien derzei ven bij wien te verkenen, Maanden te Kiezen, 1878, «942,1985. Ver- fi 1352.
leent, bij afweezigheid van dien derGemeen.e, M Contributien, Beteekenis, 847 — S49. Zie
Arresten en Citatien, 1888, Naderhand 9$ Schattingen-
daar in verandering gemaakt, 1888. M Cornecoten, Beteekenis 30.
Burgers, zie Poorters. ri Corput, (Hendrik van den) Predikant, 1571,
Burgercompagnien , Oprigting derzelven , >3 Coftumen van de Stad, 1328—1353. Zijn
niet te ftrekken tot agterdeel der Schutte- w van een verbindend Gezag, 1329. enz.
rijen, 146a, 14164. ft Door de Steden en Landen van Herwaards JSurggraaven, zie Kaftelleinen. » over ten Hove overgezonden , 1328. enz. Burgten, In Zuidholland niet zwaarer te ma- M van Zuidholland, 1354 —1364.
ken, dan van Twee voeten, 241. ^ Court, zie Engeifche Court.
Bnrfaalen, Regt van de Stad, om er in het M Couvrefeu , Benaaming van zeekere Avond-
Staaten Collegie Vier te moogen zenden,» klok, 496.
1624. yl Crimineele Misdaaden, zie Appel.
Buuren, ( jonkvrouw van) Belofte van Scha-1|
deloosftelling aan de Poorters , wegens M J)
Brieven, ten haaien Lafte loopende, 212. » *
yl Daagbrieven , Door de Stad in Zuidholland ft gebruikr, 88a. Wijze hoe zulks gefchiedde,
C ü 968.
SK Daagen van Poorters, zie Poorters. Calliote, zie Keliot. 1$ Dagteekening, Ontbreekt dikwils in de Hand-
Caorcini, Een haliaansch volk, blz. j8i. M vesten, 750.
Castre, ( Heer van ) Kapitein Generaal en «-Dagvaar/ van Holland', zie Staatsvergade-
Stadhoudcr, 890. W ring.
Cattelen, Beteekenis, 289 en 290, 377. (j| Damoifel, zie Kind.
Camverine, zie Kaïnverine, M Daniël, (Heer Daniels Schout) heeft het
Cauwerfineftraat, 182. g> Regt om een' Knijf te moogen dragen, 167.
Cawetftnebrug , Oude benaaming van de «P] Onderzoek naar denOorlprong van dit Schout-
Wijnbrug, 182. fchap. 134. Heer Daniels Ambagt, waar
Ces, Beteekenis, 779. M te zoeken, 133. Heer Daniels Markt,
Ccsfte, (Brieven van) Hoe verleend wor-** Oorfprong, plaatsen benaaming, 135,189.
den, 1351. M Zie wijders Merwede.
Cbalon , (Renè van) Stadhouder van Hol- ^ Daring, Darij, Beteekenis 314.
land, 890. ïa Dedt,- Deid-en Diedeeden. Zie Eeden.
Charlemont, Door Keizer Karei den V. opgc flDeehnen , (der Gilden) Memand daar toe
worpen, 1189. _ ü Verkiesbaar, dan een Inboorling, of die
Chasferibauds , Benaaming van de Dieven- ft Tien jaaren lang in de Stad gewoond heeft,
klok, 496. ( ré 413, 1461. Geen Stads Lasten ie heffen)
Chat, Chat ■ Chattels, Beteekenis 604. M zonder derzelver bewilliging, 1688. Door Citatien, Bij wien te verkenen, 1888. Kuiperijen ingedrongen te ontflaan) 1885.
Concilie van Bazel, zie Bazel. M Zit wijders Achten, Gilden.
Coebel, (Arent) Dijkgraaf van den Alblas- rk Delft, Zendt eenige Poorters tegen de Hus-
ferwaard en Ontfanger van den Gemeene- ^ fiten , 14. Twist en Overéénkomst met
lands Omflag, 706 en 707, 846. $J haar, wegens het Stapelregt, 160,329,570.
Collegien, Provinciaale en Generaliteits, wan-ft Daaraan onderheevig, 995. Twist wegens
neer en op welke wijze te Vervullen, '736 m het Maasrcgt, 764"—772. Wegens de»
1945, 1946, 1989. 'Niemand daarin te zit- M Overflag der Bieren , 864. Wegens bet
ten, die tevens Burgemeefter is, 1959. Zouten en Pakken van Haring, 1291. We-
Complaincle, (Mandament van) Aan de Üniver- gens de Binnenvaarten , 948, 1640.' Zit
Binnen'


B L A D \V IJ Z E R. VlI
Binnenvaart^^g^^ornflen wegens ft fiten, blz. 13 en 14. Wordt als de Hoofd-
£ T'tS Pin ^VUn d;e Westindi" S <lad v:l11 Holland aangemerkt, blz , 4
ÏÏL?Wïe« v,» festtndifc£e Co'"- 8 kent de UearoerigheS van Holland atn het 1880 ?KX^UemetblarVe,>8 Dui.fcheRijkblzr,5. Dreef grooten KoS-
flian^ een?VriZhaldaar «v« J"" ont-1 handel op Duitschland , «2*15. Krijgt
met dezelve ^ÏÏSTt47Ï Ve/d™8g Tolvrijheid van Koning' Willen bk 18.
fiSèit van !fe and ^ ^ W dc I Rwds e<j'}- b,?« Koopltad i„ de elfde A4K*e 2W« ^ »" ' 85< S ^, Wz. i8. col a. Ontfaogt veele en
2 t ,£n'Jw£,erea' % verkheiden Voorregten in bet 1a.tr .«53.
Dril' Z1C°W/^- A, , g van Koning Willem^ blz. 20-4 Wor lt
Zufdlo hnd"^ dCgC AmhftshuCCr? in £ « Bede en Heirvaar b.
S enz! 1 ~~ BreukeD*| J*»1 ^Regtom Keuren te moogen maai
^nigfte, Een Kerkelijke Dienst, 787. I &*£ dLle'S S
JJeJolaate Boedels, Ordonnantie wegens de- g blz. 26 en 27. Verpligt den Graave vóór
/.elven, 1826. (f| geleverde Eet- en Drink waaren, veenièn da-
Devel Onderzoek of het dezelfde Riv.er zij | gen te borgen, blz. £ Krijgt van Florens
met de Dubbel 5. enz. g den V. dat geen Dijk over het Land iwa
Dtiahonen, Iemand., tot Diakon gekooren zijn- SS Poorters mooge gebragt worden, als met
de, is verpligt dien Last aantencemen , ov'ê kennis van Schepenen, blz. r en8 ' Dac
llralFc van Ontpoortering, ,476. ft haare Poorters noch in perzoon noch in goede-
Diedenk, (de IV.) Graaf van Holland, g ren, binnen Zuidholland, moos,cnGrarreJherd
biimta Dordrecht doodgelloken, 82. W worden» bb. 30 — 43, öw men de Stad
r'^S»*'4Sfe , I 81- Wordt vergroot, blz. 82. col.'->9Ver-
ft Derzdver getal opg deelt in dc Poort- en Landzijde] blz 82.
Agt bepaald, en aanhun weddentoegeicgd,g Krijgt het Regt van Scbaelerbaling tol
n/4 ^ Ar ,r . , S vvederzeggen , blz. 84. Wordt begunstigd
^zu^s^S7?s2.bcneden en| s^srr^^J^
Dj*. Aldaar geen Zout', dat Tol fchuldig | als dSaf v7n Hoi! fe^ïfi
is, m telaaden, 3i6en3i7- g vergifnis van 't gepleegde te-en Aland
ZWry , Hoe ouwlings in Zuidholland be- M bailliuw van Zuidhollanf , blz 100 fi»
regt cn geftraft, 119. 20a. S aan Graaf Willem op de kosten in ™
ZWf », ( Stads) Ieder een is gehouden die g Viaamfchen Oorlog? g^eeS 'blz , 20
pp zig te neemen 650, 740. ft. Ook die van de Opgezeetenen van ZuidS-
^/«^r^.BetMkcimpzo. . . % land bl l9p. Vagant aan die van™
Dingtaal, Duigtaaien , Beteekenis 968. g truidenberg, om, opderzeekere voorwaarden,
Van kegtzaaken, minder dan Tien Ponden M vrij van '1 oflen en Ongelden , door het
bedraagende , alleen mondeling te houden, m Nieuwe Spui, te moogen waren, blz. rag
a en '30 Maakt een Verdrag met Daniël Dobbelfcboolen, Openbaare ouwlings in de Ste- 3 van de Merwede , over het Reeteebiefl in ^*a»^0l . '„' I zü» Ambagt, b¥/i33-I36 8ffit den Doe/, Os Joris) Voorheen eene Vergader-ft vrijen Koophandel in Engeland. geduurende plaats der Gilden, 36. g het leven van Graaf Jan den l. f bl/ £0 ^oer , zie Duur , ^ | Verkrijgt Tolvrijheid van Graaf Wdlem den Domeinen Rijsgewasch vanDomimaale gron- g lil, blz. 154. Twist met fommige Steden den is Stapel onderheevig, 567. zie Sta-W over het Stapelregt , blz. 159-162 Is pelregt 8 Roedergcld fchuldig in de Heerlijkheid van Doode Hand, Met de Doode Hand klaagen, » Strijen, blz. 170. Vrij daar van verklaard, n}lÉ f,1, a- • , S blz. 172 en 173 Is Broodgeld verfchul'digd Dood/lag , Moest met drie getuigen beweczen tg aldaar, blz. 183 en . 84. Ongehouden, 0111 den worden, 436. Straf cn beregting daar van fig Graaf geld te fchieten. blz igis «L Gein Zuidholland cn elders , 26, 115, 202. g last, om de Staalen uit de RiviuVnte trekWelke voorheen Verzoenbaar en welke niet, g ken, blz. 186,253. Krijgt dezelfde Reten 893 en 894. Hoe in Zuidholland gezoend, gf als Keizerin Margarita aan Zaidhoiiand gen11,8* , XT ,, „ „' , ft geeven heeft, bl'z. 2-7. Wordt verdraagen Dordrecht, Naamsreden , blz. 718. Wordt» van alle zaaken, daar zij in verongelukt een Leen van Braband , blz. 10 en 11J is, blz. 208. Krijgt vergeeving van misstond m geene naauwere Verbindtenis met het ^ daaden van Wffleffl den V blz 200 Keizerrijk, dan de overige Steden van Hol- M Krijgt belofte van hulp , tot vereoedÏM der land , blz. 12— 15. Bloeide in dc XIV. S fchade, in Gelderland geleeden blz 2 1 Onten XV. eeuw bij uitftek, bl. 13. Schenkt g flaagen van den Ked, aan Willem d n V eene groote Huuwelijksgift aan Keizerin ft blz. a 11. In zecker opzigt Stapel vrij blz' Msn-gareta , blz. 13 en 14. Verleent eeni-g 216,236. Maakt een Verdrag met Antwerpen' ge Poorters, tot den Oorlog tegen de Hus- » blz. 222. Krijgt belofte van Schadeloos/feil
B 2 üug


Tin B L A D W IJ Z E R;
lintr, wetens geld, aan Willem den V. ver- U van der Lecke, van zijne gedaane beloften, fterkt, "0.16 Ontfangt verfcheiden Voor- 419. Krijgt Kwijtfchelding van alle haare regten van Willem den V., 225, 226, 227. W Breuken , van Wnletfi den VI., voor Tien228,229,230,231,232,233,234,235. Krijgt (® duizend Kroonen , 441. Nogmaals in 'tjaar een vierde van de waarde der verbeurd ver- U 1414. voor 9000. Kroonen , 430. Vrijheid, klaarde Schepen en Goederen, die uit Zee de « om, voor den tijd van twee jaaren, Landpoor* Maas inkoomende, naar de Stad niet gevoerd M ters te moogen houden, 431. Krijgt Vrijzijn, 239. Beveiligd regen de Zeent, 242. y} dom van de Markt - en Kleinen Tol te HeusKrijgt belofte , dat haare gebrekkige Hand-S den, Gorinchem en Woudrichem, 432,vesten zullen Vernieuwd worden ; en dat» 434. Ontfangt Jan van Beijeren, tot Voogd, zij 'tregt van Schaeverbaling in Zuidholland M en Ruwaard van Jacoba van Beijeren en haar zal moosen gebruiken, 244 en 245. Dat de $$ Land, 442, 443, 444. Krijgt eene voordeebetaaling van het Mergengeld op de Lan- M lige Handvest van Hertog Jan van Beijeren fc den, niet zal (trekken tot vermindering van ri 446 enz. Ea, onder anderen, Regt van Land't re°t haarer Pooneren, 254. Hoort onder >% Poorters te moogen houden en de Kwaadde Hanzefteden , 257 en 258. Verdraagt© doenders in Zuidholland te moogen Opvanzig met Vrouw Machteld van Voorn , om \% gen en te regt ftellen , 446. 't Regt van vier Tonnen in 't Gat der Maaze te leggen, den Muntflag , 453. Krijgt belofte , dat eói. Krijgt de bewaaring van Zuidholland, m Jan van Beijeren haar bevrijden zal, wegens geduurende de Uitlandigheid van Aelbregt y\ zijn twist met Jacoba van Beijeren , 455. van Beijeren, 262 en 263. Verkrijgt eenig K Ontfangt Jan van Beijeren tot Landsheer, Regt, tot de aanflelling van den Kastellein|| 458. Krijgt Kwijtfchelding van begaane van'Heusden, 264 en 265. Krijgt Vrijheid M breuken van Jan van Braband en Jacoba van van den Heusdenfchen Tol, 267. Verzoent ® Beijeren, 459. Koomt in banden van Jan zig met den Heer van Arkel , 269 en 270. M van Beijeren, 461. Ontheeven van den Eed, Krijg: Kwijtfchelding van Aelbregt van « aan Jan van Braband gedaan , 463. Gaat Beijeren, van begaane Breuken, 270 en 271.?* een Verdrag aan , tot Bedijking van de Het Voorregt , dat niemand aldaar Vrou-55 Landen van Strijen, 477. Gemagtigd, de wen rooven 'of fchaaken mooge, op verbeurte M Onwilligen te noodsaaker*, tot het Herdijkeii van Lijf en Goed, 271 en 272. Heeft vangt van den Grooten Waard, 477. Bevestigt Hendrik den IV. het Regt van den Muntflag W den Vrede tusfchen Jan van Beijeren en den niet verkreegen , 281. Aldaar waarflhijn- y} Bisfchop van Utrecht, 480, En wordt door lijk het oudfte Hollandfche geld gemunt,^ den cerstgemelden dieswege Schadeloos ge083. Verkrijgt het Regt , om een' Heem-« fteld, 480 en 48!. Krijgt Regt van nakoop raad in den Grooten Waard van Zuidholland M van eenige Landen , 481. Vrijgeleide in aanteftellen , 309, 37a. Verzoent zig met yj Vlaanderen . en dat de Poorters, om geen de Egtgenoot van Aelbregt van Beijeren, op yj Schulden, zullen worden aangehouden , 485. zekere voorwaarden, 325,327. Verdraagt Zeer voordeelige Handvesten van Philips den zig met eenige Steden , wegens het Stapel- I.4.92, 493, 494. En wél tot bevordering regt , 329 en 330. Verblijft de Uitfpraak W van haaren Koophandel in Vlaanderen, 494. weegens haare misdaaden aan Aelbregt van ^ Totuitftrekking van haar Regtsgebied, 499. Beijeren en zijne Kgtgenoote , 330. Wel-M Bevestiging van het Maasregt, 502. 'tRege ken daar over Uitfpraak doen, 331. Wordt ^ van 't Verkiezen van Agten voor eenen tijd» ontheeven van de betaaling van het Morgen- #5 502. Krijgt den Tol, binnen de Stad geheegeld, 335. Verzoent zig met den Heer|jj| ven wordende, in eene eeuwigdurende E rifvan Zevenbergen , wegens den twist over r& pagt , 505. Maakt nevens den Graaf era het Moeren, 335. Met de Stad Rotterdam, || de andere Hoofdlieden befreiïing over hec 338. Gaat een beftand aan met eenige Ste-ft Muniweezen, gioensit. Krijgt Regt, 01» den en Dorpen van Noordholland , wegens ^ twee Heemraaden in den Krimpenerwaard 4iet Stapelregt 352 en 353. Verzoent zig?* te moogen ftellen, 511 en 512. Gaat een van nieuws met Aelbregt van Beijeren , j» Verdrag aan, op voordeelige voorwaarden v 353-360. Aan Haar vergund, Landpoorters w weegens het Bedijken van de Nieuwe Lante moogenhoudeninZuidholland, 356 en357- den van Strijen , 519611520. Voert het Zegt het Beftand, met eenige Steden en Dor- rx Itegt van Exue in , 523. Raakt geheel ea pen van Noordholland, wegens het Stapel-M al in 't bezit van den Graaflijken Tol, geregt, aangegaan, op, 360. Krijgt het kegt® naamd den Tol te Dordrecht, 526. Maakts van den Overdag van de Bieren, 374. Ver- $ eenige Overéénkomften met den Hertog van zoent zig met Aelbregt van Beijeren , 375. x*t Gelder , wegens het Stapelregt, 545. enz. .Krijgt Regt, om eenige Perfoonen twee Mij- §3 Verwerft eene aanmerkelijke Sententie van len van de Stads Vrijheid te moogen houden, y\ Ifabelle van Bourgondien en haare Raaden, 388. Maakt een Verdrag met eenige 011-jjS 555. enz. Gaat eene Overéénkomst aan niet derzaaten van Zuidholland, tegen Philips || Gorinchem, wegens het haaien van Turf aan van der Lecke en anderen, 393. Verzoent » den Moerkant, 576. Geeft een Geleide aait zig met Willem den VI., 399. Bant agt ¥1 allen, welken met hun volle Last de Maaze Perzoonen uit Holland , wegens Opftand, ^ inkoomen , 585. Vernietigt het Regt van 402, 404. En neemt fommige medepligti- rz Exue met Rotterdam , 592. Verzoent zig gen weder in gunst aan , 405. Verzoent met Philips den I., 595. Gaat een Verdrag zig van nieuws, onder zeekere voorwaarden, y} met Gouda aan, wegens het Stapelregt ,612, met Willem deu VI,, 412. Outflaac Philips M 667. Met Utrecht, wegens het arresteeren
eu beregten der wederzijdfche Poorters, 6zt.
Krijgt


B L AD W IJ 2 E R; it
Krijgt Vrijheid van Karei den I., om eenige U Oftrooi, tothct moogenVcrkoopen vaiiRcn" Excijnfen 111 Zuidhollaim tc moogen heffen, » ten , 1.68, «71, 1213, i-óv Verkrijg: 628. Vernietigt hei Exueregt met Haar- M den Tol van Gainchem in Pandfchan , en Jem, 654. Maria van Uourgondien fchcldr ft het Regt, 0111 daar van een' Colleiïeur tc iiaar en Zuidholland kwijt Zesduizend Klin- U benoemen , 1174 — jiSi, 1240 — 1*58. kaerts,66t. Gaat met Ziericzee een Over-g Krijgt de Wijnrocde in Pandfchap, 1189. «cnlcomst aan wegens het Stapelregt, 672. M Wordt beleend met het Regt , om een' Krijgt kwijtfchelding van haar bcgaane brcu- ft Dijkgraaf in den Zwijndrechtfchen Waard ken cn misdaaden, door Maximiliaeii van M tc moogen Hellen, ingeval de AmbgtsOoftenrijk, 675- Gefluit, haar Privilegiën g heeren daar in niet kunnen overéénkoote hanrihaaven , 686. Verzoent zig met M men, 1268. Hervorming aldaar begonnen, Maximiliaen van Ooftenrijk, en bedingt, dat® 1323. Levert haare Coftumen ten riove, zij de eerfte ter dagvaart zal befchreeven ft 1328, enz. Krijgt van Koning Philips een .worden, 688—693. Gaat een overéén- 8 Schuldbrief van 4000 Pond, wegens onderkomst aan, wegens haar aandeel in de Bede, K ftand tegen dc Warcrgeuzen, 1368. Gaat 69S. Krijgt het Banregt uit Zuidholland, ft over aan tic zijde der Staaten, 1,71—1374. 699. Vrijheid tot het heffen van Excijnfen M Verzoekt, bij het Regt van benoeming'van en Omflagen, zoo in deSiad als over Zuid-» een"Collecteur van den Tol re Gornichem, holland, 702. Octrooi om Stedelijke Ren-M bewaard te moogen worden, 1375 Krijgt ten te veikoopen, 713, 762,823,827, 839. ft Octrooi, tor het moogen Vcrkoopen der goeWordc mee Zuidholland gefteld op een ff deren vau eenige Gilden, 1400. Dar de J3ietwaalfde deel in de betaaling der Beden en» reu en Wijnen , binnen dc Halve Miil Shbvenrien, 718. Krijgt Octrooi, om, wc-W bruikt wordende, Stads Excijns fchuldla gens eenke Renten en Verbandsbrievcn, door ft zijn, T406. Geregugd' verklaard om de die van Gendt, Brugge en ljperen, niet te M Kil bij Werkendam to moogen toedammen worden aangebroken , 727. Krijgt Brieven fi 1433. Vernietigt het Regt van Exue met van Atterminatie, 733> 1424, 1485» I5»§#g Ziericzee, 1437. Wordt gehandhaafd, om Wordt met Zuidholland r tot een onverichei-ft Sententien, raakende boeten van den •den Lichaam gebragt , 74;. Krijgt Kwijt-ft Officier, niettegenftaande Appel, te moogen Ichelding van Zesduizend Klinkaerts , 748. ^ executeren, 1450—1452, Geeft een Ver749. Belooft het Verdrag van Entrecours,M klaaring wegens eenigcLanden cn Gronden, met Engeland in 't jaar 1495. gemaakt, te ft tot het'aanleggen van Fortificatiën geëigend , onderhouden, 760. Bekoomt het Regt van» 1453. Verzet zig tegen de Opriating van Nominatie van het Meesterfchipperfchsp ® een Munt te Amfteldam , door Leioester van Holland, S37 Wordt, in verfcheiden W ondernomen, 1479. Krijgt verlenging vfln Punten van haar regt en gezag over dieft 't Octrooi, dat de Bieren en Wijnen, binvan Zuidholland, bevestigd, 879 — 897. M nen dc Halve Mijl gebruikt wordende, Stads Ook in het Regt van den Bierexcijns» Excijns fchuldig zijn, 1487. Wordt bevesover de Dorpen in de Langftraat , 905. § tigd in het Groot Octrooi , 1488, 1499. jMoet over de Reekening van Bcrgambagt ft Rigc een Weeskamer op , 1491, Protesgeroepen worden , 908. Krijgt bevel, om gg teen, tegen dm van Rotterdam,beweerende een Tolhuis voor den Geervlicüchcn Tol tc%£ Regtvan Binnenvaart naer Amfteldam, 1524. maaken , 922. Een Oiïrooi, om tot haarM Verliest het Regt van 't Octrooi Servil, 1528, Havendbeping de Zuidhollandevs te doen gel- ft_ Krijgt het Voorregt, 0111 van haare onbctaalden, 924. Bevestigd voor 4 jaaren in het U de'Renten, een'Honderiten en Vijfliglten Regt,verkreegendeii4 September 1520,950.» Penning te moogen korten, 1567. Krijec "Wordt bij haar Tolvrijheid gehandhaafd, 9 8 3. OÊtroo'i,tot het moogen aanvaarden van LanKrijgt Vrijheid, om Landpoorters te houden ft den en Erven, tot Vergrootingen Verfterkin» voor één', in plaats van Twee, Philips gul- M vande Stad, 1575. Krijgt" Oftrooi, om*, dens , 985. Wordt bevestigd in het Sta-» tot het aanleggen der Fortificatiën, Los- en pelregt, 995—1027. Vernietigt het Regt W Lijfrenten te moogen Vcrkoopen , 1583. van Exue met Middelburg , 1028. Met ft Gaat eene Overéénkomst aan met Haarlem Utrecht 1029. Gaat eene overéénkomst aan M en Gouda , wegens de Binnenvaart over met Gorinchem, wegens het Stapelregt» den Hildam, 1602. Verleent Vrijdom van 3030—1036. Bevestigd in het Groot Oc- W het Stapelrcgt, aan de Schccpcn, vaarende trooi van 4 .September 1520, voor drie jaa ft door de Kille van Bonaventura, 1607-1610. xen, 1061. Krijgt Oétrooi, om een Brugjjfó Verzet zig tegen het oprigten van een Munt over de Waal te moogen maaken, 1066. Ver-» in Wcstvriesland , 1613.' Maakt een Vernietigt het Exue Regt met Amlteldam, 1082. yl drag met dc Kamer van Reekeningen, wegens Verklaart,geenRegt vanAanwasch in deMer-ff bet toeftellcn van ecu Tolhuis voor den wede te bewceren, 1086. Bevestigd in hetM Geervlietfchen Tol, 1617. Weigert de naGroot Octrooi van 1520. voor vier jaaren,» kooming van een Artijkel van dc Ordonnantie 3093. Vernietigt het Exue Regt met'sGraa-Sg op den Impost van de Wijnen, ten zij in 't venhaage, 1100. Met Gorinchem, m8. ft genot blijvende van het Stapelregt der Bo"Wordt verzogt, hetTraétaat van Augsburg M venlandfehe Wijnen, 1620. Krijgt liet te bezegelen, 1139. Bevestigd in het Groot w Regt, om boven de twee Studenten , nog Octrooi, 1145, 1149, 1152, 1184,1224,® twee anderen in 't Staaten Collegie temoo1233,1234,1260. Krijgt Octrooi, tot het yj gen zenden, 1624. Gaat Verdraagen aan riiogen Verkoopcn van Renten, 1150. Vernie-y^ met Haarlem en Gouda, tot het weeren tigt het Exue Regt met denBriel, 1153. Krijgt» der Binnevaarr.cn en bijzonder die over den
C HU,


s B L A D W IJ Z E R.
Hildam , 1628—1632. Maakt eene over-M gcfchil met de Univerfiteit van Leiden, we* éénkomst met de Ambagtsheeren van den» gtns de Judicature, 1901. Krijgt verfchil Zwijndrechtfehen Waard, wegens het haa- « met Willem den III., over de Nominatie len van Aarde uit de Noorden of Buiten-5$ der Agten, 1902 — 1915. Gaat een Verlanden , 1634. Gaat Verdraagen aan metW drag aan met de Kamer van Reekeningen * eenige Steden, wegens den Duiker ea Ver-S wegens ,de Hooge Jurisdictie van Leckerlaatcn aan den Leidfehendam, 1640. Maakt M kerk en de Leek , 1929. Geeft een Veieene Overéénkomst met den Graaf van Kui- ft toog over , tegen het Voorftel van Amfte/lenburg en de Steden Haarlem en Gouda, M dam, wegens de incompatibiliteit, dat een rot 'weering van een Vaart uit de Waal in » Raad van het Hof, niet tegelijk zoude moode Leek , 1659. Maakt een Keur op het M gen wezen een Lid van den Oudraad, 1928. Schoutsambt, 1662. Vereffent een Ge-($ Gefteld in de Posfesfie, om een' Predikanten fchil met de Admiraliteit van de Maaze, M een'Ouderling naar 't Sijnode aftevaardigen „ wegens het Verftapelen van Hout, den Ijs- » 1934. Gaat eene nadere Overéénkomst aan fel afgebragt, 1671 —1673. Maakt een na-» met Gorinchem, wegens het Stapelregt tlereKetirop het Schoii'sambt, 1674-167A. ^ 1937. Met den Domeinraad van Willem Verleent aan den Graaf van Kuilenburg een M den III., wegens de Lootfen aan hetStrijcnJaarlijkfche Rente van Vijfhonderd gulden,» fche Sas , 1938. Met de Admiraliteit van 1677. Gaat een Overéénkomst aan met M de Maaze, wegens Stapelgoederen, den IJsHa'arlem, Gouda en den Heer van Nieuw-ft fel af koomen de, 1939. Krijgt een Nieuw/ Koop, wegens de Landfcheiding.en 't Ver-M Oclrooi , wegens de Magiftraatsbeftelling, laat van Nieuwkoop, 1682, 1686, JÓ87 f£ 1941. Gaat een Overéénkomst aan met de Verdraagt zig met den Raad van Staaten,» Kavels van den Krimpenerwaard , wegens wegens het Verdiepen der Stads-Vesten en ft de woonplaats der Heemraaden, 1948,1958. het"maak. 11 van een Sluis, 1682. Treft een|fi Met de Kamer van Reekeningen , wegsns Overéénkomst met Gouda . wegens 't vaa-» het maaken van eenige Werken aan den ren der weeklijkfe Marktfchuiten , «684.» Amer, welke, eenige jaaren daarna, weder Ma kt een Verdrag met Delft en Rotter-ft, vernietigd wordt, 1960, 1975. Met Mlddam, wegens de Tourbeurt , 111 de Adnii-K delburg, wegens het Stapelregt, 1950. raliteit van Zeeland, 1685 Maakt een» Met de Oostindifche Compagnie, wegensOveréénkomst met Haarlem, Gouda en» de Stapelregten van Hout, "1963—1968. Rotterdam, wegens de wijdte en hoogte van m Met Nieuwbeijerland, wegens het decerneade HilfeheKwakel in Benthuizen, 1687. Gaat Jm ren van eene Curateele , 1968. Met Nijeen Verbaal aan met Amfteldam, over het gr megen , wegens het Stapelregt, 1977. Verftapelen der Westérfche Wijnen, 1720.^ Krijgt een Octrooi wegens de MagiftraatsKrijgt een Octrooi op de Magiftraatsbeftcl-$5 beftelling, 1982. Gaat eene Overéénkomst Eng, 1732, 1740. Verleent Vrijdommen |gj aan met Delft en Rotterdam, wegens de aan de Engeifche Court, 1742 Handelt» Bewindhebbersplaatfen der Westindilche met vreemde Moogendheeden , buiten wee- » Compagnie , 1992. Gaat een Nader Verten der Haoge Regeering, 174Ó. Krijgt drag aan met den Raad van Staaten, weeën Octrooi, om een La» o im a&n de mond 2S. gens het Verdiepen en Vaarbaarhouden der van de Kille te moogen (lellen, 1795. Ver-•» Stads Vesten, 2013. Met 'sGraavenhaage, krijgt een belofte van'sGrevelduinkappel en M wegens 't bevaaren van het weder zijdïcha het Endennest,wegenszeekere Kaade, 1802. .ft Marktveer , 2029. Met Gecommitteerde. Gaat eene Overéénkomst aan met Haarlem, M Raaden, wegens de afvordering van 't Sta» Gouda en Benthuizen, wegens de wijdte van» peltegt der Rijs, gpwasfehen op Dominiaale de Sluis over de Hoogeveenfche Vaart,» Gronden, 2034.— 2039. Wordt gecon1805. Gaat eea Concordaat aan met den ft_ demneerd , om te Lekkerkerk geen LancïSchorfchen Stapel, 1806— 1823. belooft^ poorters te moogen houden, 2045. Vernieaan dezelve verfcheiden Vrijdommen. 1825.» tigt met Schiedam het Regt 'van Exue, Krijgt een Oétrooi op de Ordonnantie der W 2046. Met 's Hertogenbosch, 2049. Met Delolaate Boedels, 1826 — 1838. Op de Breda, 2050. Krijgt Regt van ParaateExe* Magiftraatsbeftelling, 1839. Gaat een M cutie, wegens den Dier en Wijuexcijns, van Overéénkomst aan met Delft en Rotterdam,» de Dorpen onder de Halve Mijl, 2047. wegens de Verééniging van de Kamer der |x jDvrdresbtfcbetivxtard , Benaaming van den "Westindilche Compagnie van de Maaze, ft Zuidhollandfchenwaard, 15. 1844. Raakt in twist met Amfteldam over M Dorperheid, Dorperlijke Zaaken 9 Beteekeecn opgerigte Munt aldaar , 1867 — 1873. » ms, 290. Krijgt Oétrooi wegens de Magiftraats Bt~MDord, een Gewaand Riviertje, 9. fteliing , 1874 —1884. Op'eene Keur te- (j$ Drachbout, Beteekenis, 1237, gens de Kuiperijen in de Regeering, 1884. M Dreifcbor, Naamsreden, 48. Vernietigt het Exueregt met Delft, 1889. » Drenckwaart, ( Boudeivijn van) Korte L«r« Gaat een Verbaal aan met Geertruidenberg W vensbefchrijving, 1280.
wegens het Stapelregt, 1891. Maakt een — (Jan van) Schout, 1666.
Verdrag met de Reekenkamer wegens de&jjj ( Johan van) Schout, 137L
Landpoorters , 1896. Gaat een Overéén- fi Drenkelingen, in Zuidholland niet te begraakoirst aan met Delft en Rotterdam , we M ven zonder toeltemming, 438. gens het Hoofdparticipant Bewindhebber (|| Driekoningen Avond, dag tot begeeving van fchap van de Westindifche Compagnie ter M Ambten en Commisfieu, 1736, 1842, iS82* Kamer van de Maaze, 1897,1919. Heeft 1945,1989.
Drkt%


STADWIJZER. ivit
regt, x8.6. 3 ??"' 200 m] verzo«t als onverzogt, 1049.
Jonge, C Jacob rlej Ontfanger van den Ge S ^l? ''r&ï&S*,de H' Gees'mcesters'
ineenelands Omflag si? 8 c u3* . Doet Ult[Pl"il:lk over het Loon der
Jonker, zie jf/„rf. oi 4 * | Schroodmccstcrs, nip. Verzoekt dc Stad,
Joppentooren , Wordt *cfchikt tnt een Tol I ?.« " f™^' van Augsbun» te bezege-
huis Van ^ Gee^LSn To™ Sa™"! JtaSi dS%Syc£vi^<!PDOi * ^ V°l
^Stt3^«ïï?»Doetè"nac,ec-1 SS^ïsffidCaS
vfn Kf J«S? £en,ge *««** was vermiffi,Toor'tto
I aan de Stad den Tol van Gorinchem, 1174. K. | Verpandt eenige Domeinen , tot Aflosfing
JT«/£ Te Verftnnelen *i* <yn e<in imfi 8 v™ ™nniiigen , door da Stad aan hem opAflw, ie vemapcien, 517, 579, 5S9, 1006. W gefchoten , 11S5. Beleent de Wii«m2G Kalkhaven, Aangelegd 111 't jaar 1656 , bl. M aan de Stad, 1189. Wijn.oede
if1747/ ^ 117 , .... uKauwetïne, Beteekenis, 182.
torfciw^OT, Worden by het Geregt fi Keiler, Beteekenis, 787.
fiowfefc van Cesffoniinren der nabuurigc« teekend wordt 647 g C
Dorpen , aan welke Brieven van Cesfie met» KennemerlnnA 'n.ftM-i
V~Z*L ju t- ir a I 1 « een altoosduurend gezag, S-i en 86
^ r-Je,Verftapd-n,,549->' '01°- 1 <-5»?^) zieCour:
Kapitein Generaal, zie fc**,. | ÏÏ^ÏÏSSltó
Kapittel der Groot! Kerk. zie Kerk, ÏA vrtriaJ.vJ.Znnïr-i ^iï'1/0' Ue*
Niet tc Delta opSlotc, BurgJ £tf T*?Si^ ÏS^J, i"
Kaïel ae L f 0*» Bourgondten,) | QNieuwe) Gift daar van 472
Geeft een Apointemcnt Wegens 'net heffen g , Ordre wegens het Viugte 'derKwaad-
van Excijnlen m Zuidholland, 628. enz.® doenders in dezflven, wl?den Doet Uitfpraak wegens een GefeMI met Go- g geoordeeld re zyn Ontheiligd, door het lZ rinchem, over het .Stapelregt, 6$6. enz. S ren van Menlehenbloed, o47 °r
Aar*/ <fc II. (Hertog van OoftenrijkKerkenordening , Van't iaar'urm t.ru, Beyesngt de Wvifcgfen van de Stad en$ drecht «uigefomen^sy?59 °f" Zuidholland, 86-.. Ontheft die van Zmd-hKerkgeboden, Regeling van dezelven inZuid holland van den Stads Bterexajns, 863 ü Holland, wegens verkogtf lluSne n L at Waar tegen de Stad Bevel geeft, 884. g den, 1359 en 1360. ° " en Lan"
Bevestigt de Privilegiën der Munters en ® Kerkelijke Gefchillen, Verhaal van bepaalt derzelver bezondere Regtbank.g derzelven, 1791-1704 D een,ge
867. Brengt deRegtspIegingop eenen goe- g Kerkenraad, Oprignng derzelve, r407 den voet, 87«. Doet Uitfpraak, tusfchen 13 Kcrkmeefteren , Voorheen gekooreti Beden Procureur Generaal en de Stad, en ver- % flooten , dog naderhand met open, Stem* leent het Groot Oéboo, m 't jaar 1520. bl g men, 1735, ?74,, 1880,1946, rX VeT
S?^ HCeft ?L%001,' orade ^«ningen, | krijgen het Regt van Paraate Executie ,077 tot Stads Havendiepmg benoodigd, van die g Keveïkind, Beteekenis, 120. » 977*
van Zmdho land te moogen ligten, 924. Ver-ö JTw/w, zie Confereert. Werd -ereekenrf lengt de U.tlpraak van den 4 September| een der Hoogfte Markten, ten aan ien 1520 voor eenige jaaren, 950, lodi,1093. g deeze Landen, 191, 236, 250. Sied Maakt eene Ordonnantie, wegens de Regts- g Aardsbisfehop van — geeft aan Di7 ™3' pleaing in en voor de Vierfchaar van Zuid-1 Stad Vrijgeleide en VcTorrcgten , en Hek holland, 961. Strijkt eene Sententie wegens | de Tolregten lanes den R hiin 80 — o, het Stapelregt 995. Geeft daar van eexittk Keurboek , Befluit" tot het maaken vaS een nadere Verklaanng 1004. Verklaart, dat alle S Nieuw, 378 cn 3-9 van een
Goederen, gaande tusfchen Puttcrshoek cn{fimr, Moogen'door Schout, Schepenenen het Land van Zwipidregt zullen Verbode- g Raaden gemtakt worden, 23. l" SmS men en de Stapclregten betaalen, 1021. g gevallen, egter niet, dannief'sG^aveS Bevestigt de Overéénkomst met Gorinchem H ftemming, of van zijn' Schout, en behoudends wegens het Stapelrcgt, 104;. Bevestigt hetg den Heer zijn Regt, 23, 414, Sót Onde? Privilegie m 1439. aan de Munters ver-g zoek, bij wien hetlégt tWhetlnSdVrzSleend, engunt, datze wederzijds in de Bra-« van buimSB^ji,^ Ve555E2SÏ


xvin B L A D W IJ Z E R;
Regten en te Vonnisfen , 147, 378. 379. Aan het Stapelregt onderheevig, 102,236*, Ouwlings mogt daar in niets veranderd wor- fé 517, 579,589, 1006. bepaling daar ontrend den , dan met toeftemming der Regeering m wegens het Arkelsch Gewasch , dat te Goen Gilden, 379. Sommigen voor On wet-(j® rinchem wordt ingelaaden, en aldaar ter markt tig gehouden, 1724. Die van de Stad zijn j» koomt, 1009. Van 't Land van Strijen te ook van kragt in Heer Daniels Ambagt, 133. g Dordrecht ter markt te brengen, 519- hem Keurregt, Befchreeven, 23. %t dat van Zuidholland, dog eertijds daar
Keurwonden, Befchreeven, 25. f) van Vnjgefteld , 863, 866, 881.
Kille van Bonaventura, Befluit, om die totUKost, Voor Renten of Intrest, 181,268,391. een bekwaam Vaarwater te maaken , 159., r* Kosterij, Van de Groote Kerk, de Gift daar 1597. Verbaal van de gefteldheid , '591 & van aan de Stad gefchonken, 81. 't Voor— 1600, 1604, 1605. Moet ten kos- f) deel der Kosterijen , bij Burgemeefteren te ten van het Gemeeneland onderhouden M Ontfangen, 197. worden, 1606. Vrijdom van Stapel, ver-g Koten, Koteren, beteekenis, 313, 314. leend aan de Schepen en Goederen , daar WKraan, Kraanregt, Befchreeven, 47. door koomende , 1607—1610. Octrooi, © Krabbe, Bakengeld aldaar, zie Mijl. om een Lantaarn of Vuurbaken, aan den MKrimpenerwaard, Ordre door wien de HeemMond daar van te moogen oprigten , 1795-M raaden aldaar te ftellen, en onderzoek ofze Kind, Beteekenis van dit woord, 57. fj in den Waard moeten woonagtig zijn, 512
Kleederen, Het draagen van die van vreemde W en 513. Befluit wegens derzelver aanftellmg , Heeren verboden en reden waarom , 136 $S) en datze niet langer dan twee jaaren mooen 137,198. iï& gen dienen, 627. Daar toe geene anderen,
Kleef, Diederik Graaf van — Geeft Vrijge-?2 dan lnwoonders of Ingelanden , aantefte/len „ léde en Voonegten, aan die van Dordrecht, W 12.18. Twist dieswege met de Huisluiden , en regelt de Tolregten in zijn gebied , 87 % 1559 etl l5>6°- Overéénkomst wegens de Twist met de Onderzaaten van Kleefsland, TA woonplaats der Heemraaden van Stads weover het Stapelregt, 545, 571. fi ëe » ,048* 958. De Vegtboeten , ver-
Klerkambagt, zie Secretarisfcbap. WÏ beurd wordende, geduurende de Schouwe,
Klerken, Van de Secretarij, niet Nominabel ff koomen ten behoeve van den Dijkgraaf, 1546. tot Schepenen, Veertigen of Agten, 1736, U Kromhout, Is aan het Stapelregt onderheevig,
1737? 1841, ri !OIO«
Klok, Wordt in de meeste Steden, des avonds, W Kroon, Waarde daar van geregeld , 555, 9S5. bij het ingaan der nagt, onder verfchillende @ Kruiningen, Onlusten met, 493. benaamingen, getrokken en reden waarom, U Krijgsvolk , Inkwartiering daar van te Dor495 en 496. « drecht , 725. Aanneeming daar van door Kloosters , Beflooten Vrouwen Klooster Op- K de Steden , op vaste bezolding, 853. gengt, 139. Vergunning, aan de Zusters ^ Kuik , (Jan Heer van) Verblijft een Ge» van de derde Orde , om er een te moogen U fcbl1 met de Stad» over den Tol, aan de ftigten, 464. De Regulieresfen van 's Ag-» IMpraak van J.wee Zegsmannen en regelt Bes, krijgen een Gift tot den Opbouw, 483. » de Tolregten, 73 en 74. Kloosterlingen, Gedrag derzelven, 780. ö Kuilenburg , De Graaf van vergunt aan die Knaapen, 's Heeren Knaapen moogen Knij-M van Zaltbommel, om eene Vaart, doorzijn ven draagen , 167. Van het Wijnambagr» Land, naar AinCreldam, te moogen graaven, en Loon derzelven, 531. M 1632, Poogiugen van die van Dordrecht, Zie Munters, ordre wegens het In- om deeze vergunning re verijdelen , en Stapelleiden derzelven, 787, 788, 790. U vrijheid., daar voor, aan de Ingezeetenen vare Knolierij. Beteekenis, 735 fi fcijne Stad, beloofd, 1659, 1Ó61. DevoorKnifven, Keuren ontrend her draagen derzei-W fchreeven vergunning vernietigd, 1670.
ven, midsgaders Befchrijving daar van 167, $j> De Graaf ziet at van de Stapel vrijheid, voor Kog, Zeeker zoort van een «chip, 22,47. U eene Jaarkjkfcbe Rente van VijfhonderdPonKsif, Kolfdraagers, Be eekenis, 888. U den, 1676 en 1677-
Kolin, (Klaas) Rijmkronijk verdigt, 3. M Kuipers, Oud Loon van hun, 531. Koknellen, Voorheen bij beflooten, dog nader-1| Kuiperijen, Keuren en Befluiten tegen dezelhand bij open, Stemmen verkooren, 1735^ ven' I796. 1801.
1741, 1882, 1946, 1985. Z*Kwaadijen , Moogen in Zuidholland , door
Kooien, Aan het Stapelregt onderheevig ,517,© 't Geregt van de Stad, Opgevangen worden ,
549, 579, 589, 1006. |jf 883, 891. _
Koolmaat, De gift daar van ftond aan den U Kijfhoek, zie Zuidbollandfche Ambagtshee*
Graaf, 157. fi ren.
Koolmeetsrs, Keur wegens dezelven, 157. P
Koopluiden , Aan die van Dordrecht Vrijge- $5 L#
leide vergund, 105. In Braband, 132. jjk Koophandel, In Engeland aan onze Burgers « Laaden, Inlaaden, zie Schippers.
toegeftaan, 140. bloei daar van op Duitsch- M Laakenen , Laakenhandel, Aloude Woei
land, 338, 344. Tusfchen Keulen enVlaan-fSj daar van, 19, 52, 1747.
deren, 344. In 't laatstgenoemde Land|fiLalaing (Anthonij van) Stadhouder van
begunstigd, 494 en 495. Langs den Rhijn, £2 Holland, 890.
703,733 Coftumen raakende denzelven, W Land, Landhonw, Landerijen, Een PoorI334 —1336. ter Land in Zuidholland koopende, mag
Koorn, Vrijdom van het Vermeeten , 81, Brieven neemen van Schepenen, 2coen2io,
De


B L A D W IJ z E R> Xix
Dc Poorters bezaaien ouwlings veele Lind ?*. 4»-. • , ...
goederen, =54- De Landbouw werd van 8 fS^T^ "fc*tijd van fr!c J'aaren * Suds zeer begunftigd, 1^7 £f H8&.ltcm l,et 0<5"'001 wegens den E.xcijns
Zanddeekenen , zie Geestelijke Zaaien. W t C"' onder de l kU'e MiJl' voor zes
Landgifterij, Beteekenis,80' * 8 Jaarc'' '• ,487' Mldsgadew de Sententie Laboor ters, Waren den Graaven tc-en den § ™! ,-oJa-U' ,56:;,?ei,s 'c Groot 0a'ooi «n, aioenaii. ÖorforonÏÏeSv!f^Sr^5*?' voor,vij cn.xvintigjaaren, 1488. ena75. Aan de Stadhct&aS'fil^ïv'l kwenen Regtsgedingen verboden, 3*7VoS$ K&^ST^^S* '**•
bij meerderheid van 't Gem^^^U1^^* Vrijdommen daar aan verleend,
gen, door den Bailliuw van Zuidholland, tcrfi r~~' z.V r-«/i«^,
Ueirvaart ontbooden worden, 413. Der-i^^ff™**0™*
zelver misdaaden , voor dat zij Landpoor- § Li J rhT JiZ^V'
ters werden, te beregtcn door den BaC g TSL^JSF**0 oad%-de Dor'
mrie van ieder Landpoorter ten behoeve 8 r r°//affcfe ^"'bagtsèeeren.
van de Stad, 085 en 986. BeTchrijvSval1L frïptï J 5")gen 0arooiJvail ^ten.
dezelven, en betoog, dat zij in Hooge zool Mele™e wegens verdiende Ar-
wel als in Ambagtlheerlijlmldenmoo4ntr}lf,t°T£} l6?°\ o «
worden aangenomen, 1342 en 1343"^"©^^ T'nf^W° Predlka»c> H96.
drag met dc■ Reeken amer , WegSs deze1-8 r '/? °lal$ar' e"g^iegen' /°en*r'
ven&, , 896. Zie verder Jfteidinf 8 T', ^van Zuidholland te fcheiden ,
Zandwinning, 't Regt daar van in Zuidhol- i ffl'uS i KastrelJ/eiIlc" "Waar te ftellen, land bepaafd op TieS Ponden, aoa. W?ze I T tl n1 °f ^"S?' 499>
op welke die aldaar verkregen werd, nïds- 4 L° f<ZL Z ™ Vr°UWen Kloostet gaders bij wien die voorheen en thands M r^t j ' r9" . vergund wordt, 118, 893, 894, 895. Ë 7ntZP,%l L°mbaaTdie"• H«™e fchade, Van'deStadaing^eezen, 82. I Qo^^f^^1^11^ l8°'
Zang/raat, zie Veenfaters. ' H derzelve" e» Voorregten aan hun
£«**r* , C Vrouwendag te) Valt in op den ü S *'jl, ~ l8K Bevel' 0111 aan hun 8. September, 109. J V g W do,en» 337- Begunftigd door Wil-
ieff*, DcGoederen, langs deeze Rivier afkoo- % j „1 Z . mende zijn het Stapelregt onderheevig,^^X^en^tT"9 **'
^uw, iwi^. £2 voor Rotterdam, 877.
Zeckerkerk, Verdrag, over het Hooge Regts- %
gebied aldaar, 1925. Zie Landpoorters. j$ i\/r
Zedicbgang hebben, Voor Lediggaan, 473.
Zeenen, Leenvolging, Leenregt, Aanwij-« zing, hoe ouwlings de Opvolging in de Lee- »5 Maag- en Zwagerfchap, Bepaaling der Graanen gefchiedde , 476. Waar de gefchillen <$ den, voor de Leden van 't Geregt, 1687» dieswege in Zuidholland beregt werden, 748. M Zie wijders de bezondere Oóirooijen wegens Onderfcheid , tusfchen het Brabandsch en fi de Magiftraatsbeftelling, Hollandsch Leenregt, 804, enz. Welk n Maagzoen , Bepaaling van dezelven in ZuidLeenregt, in 'tbcflisfen van gefchillen, over $$ holland, 118.
't Leenregt te volgen, 807. Voorrang aan M Maandag C Verzwooren , Flora en Koppert*
een Ouder Zusters Zoon, voor die van een'ö gens,) Te Dordrecht gevierd, en Oor.
Broeder, Jonger in Jaaren, 803, enz. M iprong der Naamsreden, 142. Leenroerigbeid, Van Holland aan het Duit- $5 Maanscutten , Benoeming van de Maande-
fcheRijk aangeweezen, 1139. M lijkfebe Bijéénkomften der Schutterijen,
Zeeuwaarden , Gefchil met die Stad , over fi 1464.
het Stapelregt, 1065. W Maarten , (St.) Vuuren verbooden , 53.
Zegaal Verband, zie Verband. (@ Feestdag, met veel vrolijkheid ouwlings ge-
Zegitimatie , Onderfcheid tusfchen dezelve, M vierd , $3. Scuddecorfsdag , vak in den
bij een opgevolgdHuuvvelijk, eh bij de wil^ 4. van Oogstmaand, 52.
van de Hooge Overheid, 450 en 451. W Maateluidcn, Voor Geringe, Arme luiden, Zeicester , ( Graaf van) Regt een Munt te |$ 250.
Amfteldam op, tegen den zin van Dor- m, Ma'aten, Regt daar van, door de Graaven, als
drecht, 1479. Verlengt de Brieven van « een bezondere gunst gefchonken, 505, 515.
E a Maas*


35SW bladwijzer.
van Braband plegen in verfcheiden Mvm-U 1389» H04, 1438, ï67S, 1679. Geene ten gebruikt te worden, 0.84en 285. Moo- Ji Vreemden in de Munt te gebrtu'ken, 1390.
gen , om civile Schulden gearrefteerd wor- n Waren niet vrij vanbuitengewoone Lasten,
•den, 287,829,831. Bezondere Regtbank |» in tijden van Oorlog , 1393, 1453, 1455,
derzelven, 287,288,290,377,829-831,867. M 1457, H59, 1460. Vrijwillige betaaling doos
Vrij van alle Schattingen , zonder onder-» hun gedaan zijnde, verkrijgen zij daar voor
fcheid, 289,377. Zoo wel in de Stad als fl een Acte van non prejudicie, 1394. We-
daar buiten, 286 en 287. Zoo wel wer-$| gens de betaaling der Verpondingen met de
kende als niet werkende, 383 en 384. Of» Regeering van Dordrecht te fpreeken, 1445.
de Munt open dan geflooten zij, 715, Tol-» Waren daar van noch van reëele lasten be-
vrij verklaard, 289,377. Vergezelden omv- W vrijd, 1445. Verzoeken Vrijdom van togt
lings de Vorften in den Krijg , 454. Die $| en wagt aan de Staaten, 1465. Afgeflaagen
van Braband -en Holland veréénigd , 284, M door dc Regcering van de Stad , dog zon-
28.5, 535, 536. Ordonnantie wegens de der confequentie-, 1466. Overéénkomst tus-
verbeurte van boeten en de Opvolging derW fchen die van Braband en Holland, wegens
Erfmuntersplaaifen, 473,474475- Geen ^ de gemeene Procesfen, 1312, I44i. Die
Bastaarden moogen Munters of WTerkluiden fk van Braband vrij van Impofitien , Ongelden
zijn, 475. In geen Buitenmunten te wer-£2 en Contributien, 1421, 1428. Ook de Of-
4ten, zonder Oorlof, 476. Moogen iemand w fiuers, 1428. De Weduwen genieten
hunner Naastbeftaanden , als Knaap , inlei- ^ Vrijdom tot Hertrotiwing, 1428, 1669.
•den, 474,813, 1894, De Eifnumtersplaats fa Supernumerair Munter aangefteld, 1403. Aan
Verderft op den naasten van 't Gefiagt, en <3> een'blind geworden', een Knaap vergund, wel in de Nederdaalende linie , 474, 475? B l623« Moogen in de Munt van Westfries-
536, 790, 1894. Mogten in 'c Geregt niet$$ land werken, 162.6. De Brabandfche loo-
z'itten, 532. Verdrag tusfchen die van Bra- u. pen te niet, 1639. Verklaaring; van derzel-
band cn Holland, 535. Het getal der lk*-|| ver Vrijdom , 1669. De plaatfen uitfter-
bandfehc Munterspiaatfen bepaald op Zestien, M vende, die alleen tc begeeven voor iemands
535,1079. Straf wegens begaane dief dal, P leven, 18386111839. Declaratoir van
en het werken op valfche Munten, 536. m Geregt, dat derzelver Privilegiën klaar zijn, Door den Graaf ftrafbaar verklaard , 561. *2 1874. Eed van Provoosten en Gczwoo-
Te Zevenbergen gewerkt hebbende , door WI reus , 1805. Ordre wegens den Verkoop, de Regeering der Stad geftraft ,561. Ver- [§\ 1894. Verkrijgen exemptie van de Perfoo-
drag tusfchen de Brabandfche en Holland- M neele Quotifatie van hun Arbeidsloon, 1994.
fche. wegens't Inleiden van Knaapen, 859.» Vrijdom der gemeene Middelen van C011-
De Brabandfche en Hollandfche dkandereu W furntie, 1972,1998. Derzelver verzoek, om onderling niet te benadeelen, 717. Keurenen (jjf Vrijdom van den Taux, in plaats der afgeCoftmnèn derzelven 782— 800. Hadden van u fchafte Pagten, afgeflaagen, 1999. J'epaa-
ouds Knaapen; en aanmerkingen, wegens « ling , wegens den Vrijdom der bezondere
dezelven,, 787 en 788. Inleiding derzelven, $5 Middelen, 2001—2004. Nader Befluit
790. Onderfcheid tusfchen zulken, welken $f dieswege en Lijst der vrije Munters en
voor hun geheel leven, enzulkeu, welken al-|f Knaapen, 2005 — 2012. Geen Tranfporten
leen bij drukwerk worden aangefteld , 790. » van Erfmunters plaatfen toe te ftaan , dan
Aan wijzing, hoe en wanneer de Munters wer- M aan zulken, welken geftaadig werken, 2012.
den zwartgemaakt, 79r. Eed, 794. De Erf- $j$ Vrijgcfteld van 't Redemptie—mits betaa-
muutersplaatfen als Leciien aangemerkt, 807. M lende het Heereligeld, 2016. Bepaaling van
Krijgen Vrijdom van Excijnfen, 808. Welke» d? wijs, op welken zij htm Klein Vee,
zig zoo wel tot derzelver Buiten als Stadshui- W zullen Slagten, 2016. zen uitftrekt, 811 en 812. Onderzoek in p Munt en Kapel, Transportbrief derzelve, 732. hoe verre de Knaapen Vrijdom genieten, ia Muntmeester, Voorregt aan Hem en zijn Ge-
81.3 en 814. Gingen in vreemde Munten fi zin verleend, 251 — 253. Beregt, nevens
werken , 8.34, 869. Moeten geftraft wor- M den Waardijn , 't geen in de Munt misdree-
den door Waardijn en Provoosten , uiige- W ven wordt, uitgezonderd eenige misdaaden,
zondert in zaaken , daar Lijf of Lid aan M 252. Onderfcheiden van de Munters, 285.
verbeurd is , 867 — 871. En wel binnen Ji Jan Rafoir daar toe aangefteld, 408. Had
het jaar, na de begaane breuken, 869, 870. M van ouds deel aan de Vrijdommen en wordt
De verbeurde boeten hoe te verdeden en W daar in bevestigd, 409,504.510,1500,1587.
tc verandwoorden,87i. Wegens gemeene mis- M Mogt niet in 't Geregt zitten , 532. Was
daaden, dikwils door't Geregt geftraft, 869. in vroeger' tijd een Lid van de Regtbank der
870, 1088, 1095. Moeten, wegens civile H Munters, 868. Moest een Hollander of
Schulden, voor den dagelijkfchen Regter f$ Zeeuw zijn, 1318—1320. Hoe de Haa«
aangefproken worden, 871. De Braband- M ten uittegee ven, 1389. Krijgt Vrijheid, om in
Tche en Hollandfche moogen oOVerzogt in a dc Munt te woonen, 1416. Van Braband
•de wederzijdfehe Munten werken , 1049, M heeft geen zitting in de Kamer van 't Ser-
1070. 1394. Verbod aan de Brabandfche $j ment, 1921. Verpligting, 1957. dieswege, 1395. De Brabandfche fflOOgen, lA Muursn , Zwaarte van die der Burgten en
«bnder"Paspoort, in de Hollandfche Munt ri Kalleden, in Zuidholland, bepaald, 241.
ontf-maen worden, 1377. Verandering daar W 't Regt van Overhangende geregeld, 1337. ingemaakt, 1396. Worden van togt en$Muijs van Holij, QAerneut') Bailliuw" van
wagt vrijgcfteld, 1378,1387,1669. Bcpaa- M Zuidholland, 1665.
ïingen, wegens den Vrijdom der Excijnfen, Q Arent) Levcnsbedrijf
ft _ en


]BLADWIJZER. xxvu
W, Beteekenis en ftraf daar op gefteld,» je, tc„ „ te Dordrecht vermoeten, sog
Reeuwen, Beteekenis, 270 8 f', f vtM?rl,ecn, 8Wn zitting in t Geregt
Reformatie, ( ™# Ooifprong daar $ 52^J^ï»?^^ 1 L98'^9'
vau aangeweezen, 747 5$ g38^19» 381,138^ 14* Moec
Regeering, ( Stads) Alecmeene Handves.S — cc,lt,z^ ' daar geftaadig
ten, wegens dezelve, 600 6 , s S , $ v\? n C1 8*"]* £böoren , 449 en 450.
Poorter is verpligt, d e tc aanvaarden fe^/Jtó, 1/1, ; 1"? ,
éénighecden in'dezelve, 1725 Vcnril 5!!Ü'"p,™ &fde '
tot Aftelling der Harmonie , 19u. Kern i KlvUr^LÏï fiST ? ^ CCne tc
tegen de Brigues en Kuiperijen, ?88* Ve -1 cn I ^ i 4 et 22? * »
baal wegens dc daarin gemaakte verandering | 1650 !<?óï S dlCsVVeSe11. »543» 163*,
overleg mer den Stadhouder / ontrend de§ ^Aln*^^*^ Holland>
%n ReWging i,1 en tóe VjerffiS ^U&jjï C° *
van Zuidholland, 436. Korte manier ouw- fi Rjneen Om d -1 reed l\i ?w, lings in gebruik , 143. Regtbank beftond ï téf 7^ der Wapenen te mee-
voorheen gemeenlijk uit zeven Perfoonen. M RivhrJn ' P^ttn*™ 963 en 964. Zuidhollanders moogen elkan ? 8 v 'übaar te of f 5 ' 0nVd,'e
deren voor geen vreemden in Regten be re - S dï1 v T r9 \543' l8o2> 0l1" ken, 1359. Aart der Gepriviligieerde Reï-1 ^ Cü VmandmS ^rzdvcn, 736. Zie banken befchreeven , 288. Zie Munters, ö Ten teel-en «fin r,,,„ 1 • « i
Kort en onvertoogen Regt, 622. Dc Reg- g «„en B ihuven 1 g' d°°r t,c schouters, het vonnis niet vroed zijnde, mogten 1 R^ieT l^SdSSK h4U' ■ . zig elders bcraaden, 966. a W n n %?" mW£s «> « Geregt niet zit-
liegtdagen, Wanneer gehouden, 965. Droc J 72 &J$, Bdcfe^ro De <?r „ gen den naam van O/,» dagen, 965. Zie | was l^SS^^t^^£t^ wijders Facantttn. f£ „_j„i,!? j i van ^tnJen,
(.Gewaard) Beteekenis, Iip. fcg d^ ^erd naderhand daar vmi vrij verklaard,
?ffifS^«?*VW,i8tEedten ^8#*f™'", Beteekenis, 241. JE C^S/j lied in Zuidholland Regt, I ^Sfffe^ " * G^ «*•
op zijnen Eed als Leenman afgelegd, 120. ^ Room fche (Gemekt, \ nw i Regtsgcbied, Paaien van dacderStad, 499 - 8 verfcend weS? hïbSSf001'60 te*»
502 Handhaaving enGefchillen vau'en we-| SïüflS J£fïï? ^ S&Üë'
Refmerswaol, Oude GeWfchap, tusfclien | ^ f S JSP^ hcc Sta'
haar en Tholen , 172. Vrijverklaard vang 991, M»WTo5'(! 1^, 339;
'r. Stapelregt, 171. Zoen met deeze Stad, g & PraS&d«' ff' 1041 ~
340 en 341. Nadere Uitfpraak dieswege | iS^het^^ofK0P™„éUJfhe(^* We*
van den Graaf, 343- Aan het Stapelregt S be n? bl •?- tr°°^varIJ de» 4-Septcm-
onderheevig verklaard, 1002. ö ö Krii vriü. •V"«m' 8J'495,.1516,1528.
tolryK, (W,^ Onderzoek, bijl ^J^lTd^a^fe
wien die ouwlings Verleend werden, 805. W vveert een ftinn» U f llkke»» 1272. Be-
2?^*, De .Steden mogten die niet VerkoV | S ^TSE^1"^ ^ ?
pen, zonder Oftrooi van den Graaf, 7x3 fl S aSn^ltfKÏÏ^ I5f4' 15+8*
7.4. Oclrooijen daar toe aan de Sta l ver 1 zen! lö"^ VcS ^ d, vo[d ^egewee-
leend, 713,1^ ^ «27,839,««50, J168. | len Wchen Kwakef
Wijnen te laten verb: varen, welke te Dor- ¥i Roverc (Pn-nn)»* X»««.ui ó •„• drecht „iet geroeid zijn 166. Tot= tc zÏÏJ ^^0!^. ^ " Ba",IUVV
dat er m den Bnel geen Zout ontlaaden wor- " (Pompejus) pmwïioncel tot Schout
G 2 aan.


xxvm B L A D W IJ Z E R.
aangefteld , 1908. M van Land, in Zuidholland door een Poorter
Ruim dc Straat , Benaaming van zeekere fi gekogt , als Heemraden zulks weigerden, Klok, 490. W 2°9- De afgegaane worden Leden van den
Ruitergeld,'befchreeven, 710, W Oudraad, 6:6. Het Schepenambt was, in
Run,'\eVerftapelen,517,579,589,1006,1008. U de middeleuwen hier en daar Erf lijk, 30. Rijdende Landen, Beteekenis, 6. fi Schepenbrieven, Scbepenkennisfen, Door dri«
Rij der ambagt, Rijderkerk, RijderwaardM Schepenen bezegeld , duuren eeuwiglijk, Wanneer Bedijkt, 1. Gewas, aldaar ge- $Jj 85 en 86. Gelden in Zuidholland, 410. vallen , te Dordrecht ter markt te brengen, M Werden door die vau Dordrecht in Zuidhol540. Bepaaling hoe de Tienden te geeven, >x land gebruikt, 8S2. £41. Heemraaden voor 't meerderdeel te zj Schiedam, Gelast, de Staalen uit de Rivieren te Dordrecht tc wooncn, 542. Hoe na elkan- f| trekken, 186. Twist met dezelve, wegens deren te beftaan, 54a. Waar ter plaatfe te A het Stapelregt en daar aan onderheevig, 566, Verkiezen , 570. Overéénkomst tusfchen fi 995^ Wegens het Zouten en Inpakken van Rijderkerk en den Bailliuw van Zuidholland, fj Haring , 1291. Overéénkomst daar meê wegens het Regtsgebied, 1993- W gemaakt, tot Vernietiging van 't Regt van
Rijkdom, Wie daar door ouwlings verftaan, « Exue, 2047.
422 en 423. mSchiering, Beteekenis, 135, 1338.
Rijnsburg, (Abdij van) zie Stapelregt. fj Schildboortige, Mogten in dc Vierfchaar van Rtjs, Aan het Stapelregt onderheevig, 1038.^ Zuidholland zin en, 436. Beteekenis, 1323. Rijfoort. Oétrooi, om aldaar een Brug over M Schippers. Ouwlings in zes Gilden verdeeld, de Waal te moogen maaken , ic66. Lin-» 1034. Twisten derzelven met Vreemden, nenweeverü aldaar tegengegaan, 1549. n wegens de Voorlaading of Aflegging, 340,
$| 343, <?lS, 580, 590, 1012, 1013, i237Q Vrijgefteld van het Vuur- en Bakengeld in
^* f* de Krabbe, 1974, 2000.
*•. frö Wms ^i^^rj^Ss,,
Samenkoop, Samenkoopet , Beteekenis, 5o>g&^ Schooien, Gift daarvan aan de Stad c ^32" 7 nofoovon;s n^n TA gefchotikcii, 81. Staat dit Regt af aan het
Schaivnbatittm, Kegl daar ™n ™ de iratl fi ,. Vtb?ln,cl' H' . „ ,, . , ,
ShoXn en Brieven dieswege aan Pooi- g ftfomWr, Twisten en Onéénigheden met kb verleend, midsgaders aanwijzing, hoe « dezelve, wegens het Stapelregt, 160,566,
Zie Gilden i * 5*8. Knjgt Regt, om Twee Heemraaden m
Geleide Maar door die van Dor-$f den Krimpe 11 er waard te moogen (tellen, 512.
drecht verfchuldigd, 223. M Niet te hinderen, 111 het leggen van een Sluis
Schenen Groote moogen de Wijnen met hun ff in den Hsfeldijk , 584- Verzoent zig met
^epm\jzi ^„ ^lken In W Maximiliaen van Oostenrijk. 688,695. Tol
getouw en mast veiwcrken, 47. « _. _ j ' r/*5*
„ f o 7 „„ ,„™j,f kViio-pn'Rpwr nmi aldaar, 755. Zie Bergambagt, Exue.
"o" Hunne Zoonen werden van ouds Ree- g ScZwr/e» , Onderzoek, of die aan het Stapel. ren Zoonen geheeten , 30. Florens de V. | regt onderheevig zijn, 1035. Soft, die te zullen maaken, gelijk zijn Va-g^/^ Court en Stapel, Oorfprong, Voordtt «edaan had, 58. Moogen Waarbeden ft regten, Bloei en Vernietiging daar van, raidslaYKwadijen bezitten , 79 en 80. Der-| gaders Concordaat daar mede aangegaan zelver getal van Ouds en naderhand op Ne- f 1806, enz. Schotfche Schepen, met Stapelgen bepaald, 9^,i73^l84o,i879,'943,i086. | goederen belaaden e Dordrecht last te breeWerden op hunnen Eed geloovt , 121. U ken ,1823.. Die Goederen te bevrijden, Waren gehouden, het vonnis te uiten binnen g van Convooi- en Licentgelden ; en de Lezes weeken , en anders tc Gijzel te gaan, g den vrij van de betaahng der middelen van tot dat zij zulks verrigt hadden , 143, '44- g „ Conlumptie, 1825. Hebben Regt, om een Knijf tc draagen, 167. Ê Schout, Heeft regt, om met Schepenen en RaaMoestenvoortijdsomhetjaar,dognaderhandg den Keuren te maaken 23 Verpligt aan om de twee jaaren, Vernieuwd worden, 187, g Poorters Regt begerende, zulks te doen en 680 188 J 1946, 1990. Verëischten eni moet dit bij Lede belooven 29, 451. Mag Rijkdom, tot het Schepenfchap, 682, 697, « geen Poorters panden. zonder Schepenen, 29. 7^4,1733, «841,1880, 1944, '986. Manier S Ondienstig bevonden wordende, is de Graaf van benoeming en door wie de Electie te W verpligt een ander te ftellen, 27. Maggeedoen , 60c, 601, 680, 1733, 1734, 1840, <é ne boeten beneden de Tien Ponden invor1841,1879,1943,1944,1986. Eed, 1856. Lijst U deren, voor dat den Klaiger vo daan is, 66. van hun , welken in 1672. zijn aangefteld, S Het vonnis met vraagendc, of t Geregt niet ï 860,1864. Konden voorheen, door de afwee- W te Gijzel maanende , behoeven Schepenen zendè Veertigen, bij Biljetten benoemd wor- § met hem niet te Regt te zitten , 145. Geden , 1984, 1987. Stonden over de Gift last, Regc te doen naar de Keuren, H7-


BLADWIJZER.
SU" *i3" AnnS"' 1Ioo8..^?tsgc.»&Ww«^rf» VetfehilcnKeuren, Weeen3 gebied , M*. AanftelUng van zijn Secre- 3 hun Loon en Werk, ±k-ic, 70 7) ff-S SnfrelSSÏ' ^. Heeft Regt, o«n§ iu9. K^n^ï'Kna5lÖ2:tg ««Me kSP£' i7'* BuKen,$ne tüe-y? Mogten ouwlings cn voor ?t jaar 1486. £
u laatl^ door he'Vïec gercl,u;,J I ven en befchouwd, 32e, 487, 4N8 80'
zijnde, mag 't Geregt een'Schout u jaitlS Werk derSchrnnrJm-Xrc «f^n c . ï plaats fleffi 452 Kloet Poorter weezen,® jffijg ^^^^T* zijn geheele woonftede binnen de Stad houden 0 Schrijf ambagt, of SecretariSZ n«4« en van Egcen bedde, 44p 450, i543. Eed| zoeï, aa,i\vie de begïvinfSvanö 1 £
van denzelven, 424. Draagt een Roede 3 iings geftaan heeft 8 1
en waarom, 424 en 425. Door de Stad ge- g , , Schuldeisfchers,
fteld, 571. Moet Burgemeefteren , Sche-g »flfl„, Door Willem den V. kfeXoh penen , Raaden en Agten beeedigen, 6S3 É den , 231. Voor vier SchepenengSSttl
en 684. Heeft mede Stem tot de Surro-g door den Bailliuw van ZalSSESffiSS
gat.e van een openftaande plaats m 'tGc-g den, 5S. Middelen, om SffS
regt, 502. Gelast, de Privilegiën der Mun-$ te Ontheffen, 304. Een Schuldenaar S
tera te handhaaven, 87X. boerde Over- U Schuld niet kunnende vSe wenl
trceders van het Stapelrcgt voor 'c Geregt & handen van denSchuldëisfcher oveiscieverd
aanfpreeken, ,017 cn io.8. Musten we- g 27. Regt van den laar/ren op denSfen
oewaaren oer «MS öteuteü, 885, 89a. M 1334,1360. Dezelven 11 Zuidholland te? Mag nie Appel ccrcn a mumna, 111 gevallen , g eerfter inftantie, voor Schouten en GcreVten daar Lijtdrat plaats heelt, 1333. Overéén- ^ tc. vervolgen , 1 «7. Poorters vom S komst wegens het Schoutfchap met Johan® Schulden aanfpraaHnk, 486. Öe%ooi ! Wensfen gemaakt, 1422. Mag dc Onkoa- iï dieswege niet le moogen worden anifnro^ ten zimerGevangenen aanland inReeke-g ken, 727. Regt der Scn3ewnfiS mngbrengen 1584. Geftorven of Uttlan-g De Goederen Van Schuldenaars hoe chg zijnde, ftelt het Geregt of de Oudraad, by © ventarifcerd en gebeneficeerd n , oS;' voorraadden ander', 1596. Heeft in 'cGeregt g Schuiten , Scbutgoed, Ge fait fee ftraf StemnadcnjongfteSchepen, 1572. Keuren^ van hun, die, in Zuidholland, gefchut Vee Befluit, wegens de Regten van het Schout- M vervoeren of wegneemen, 1 u Een rv. ambt 1662. Voor a koos van 't gee-g fchut Beest dood blijvende, is hij, Se'tGeyen der Leuze of het Wagtwoord ontzet, g fchut heeft , niet gehouden het te veSe1663. Wedde van f weehonderd guldens,&s den, 117. vergoeaan hem toegelegd , en daarna vernietigd, E Schutterij, Schutmeejlers, Oorfpron* <rmi 1664,1675. Mag 111 geen Commisfien bui- <g ordonnantie cn bellier der Schutterijen feiten de Stad gebruikt worden 1677. Rang 1464. Krijgen een Acte van non nejlJciï, m den Oudraad, 1675. Het Schout-en Bail-w wegens de Oprigtin^ der Burger Vaande Jiuwfchap van Zuidholland, zijn dik werf door Ji ferij 1462. Sclmtmecttcrs werden voorheen e,eD' Pcribon bekleed , 1665 cn 1666. DcK bij beflooten, dog daar na met open Stembtad heeft het Regt van Xoordag, van drie ($ men gekooren, 1735,1741,t88-> hm6 infin Perfoonen, tot het Ambt van Schout, 1665. & Secretarisfen, C^O'Naam van den Eei?'Voorheen buiten oen Oudraad, dog daarna^ ten bekenden Stads Secretaris, omving veranderd, 1875, i94i, 1983- ]egeuwoor-g Klerk geheeten, 146. Staan tel be^eeS dige wijze van benoeming en verkiezing,| van de Regeering, 772. Mogten voor? 3941,1983- Heeft Stem m den Oudraad,^ heen geen Leden van den Ouoraid liin op zijn Rang als Oudraad , i94r, 1983W 1736, 1842. Dog naderhand zulks oe' Rang en Stem 111 t Geregt, m4t, ^983. g geftaan, zoo nogtahds , datze in geene anIs niet Verkiesbaar, geduurende den tijd zij-M dere zaaken Stem hebben , dan iri de bpner Bediening, tot Burgemeefter, of eenige U. noeming van burgemeefteren 188^ roZ Commisfien in's Haage, 1941, 1983. Aan 8 1989. Eed, 1853. We van 'c Geren en zijn Stedehouder een Jaarwedde van Een- M ten Belijde hunne Ambten niet in een te honderden Vijftig guldens toegelegd, 1664, m Smelten, 1889. 1675. Zie tlelbardiers. m (Ten Belijde ~) zie Bel'id
Schout van AgtdageH , zie Daniels SchoutM (van den Bailliuw van Ziihlhnl
Merwede. Werd;voorheen bij beflooten, dog M land en Schout der Stad,) Werd ouwliZê naderhand met open , Stemmen gekooren,® door den Graaf aangefteld ïtr u,¥11,ob 3735, 174', 1882,1946, 1989. Regt vang.W/K**», Van Huizen en Erven, hoe verde Stad, tot het vooriz Schoutfchap, 1663, g kreegen en beweezen worden, 13-0 i"-7 1674. t _ W Simpel, Voor volkoomen, geheel,
Schouten, In wat opzigt ouwlings van de Bail- M Slagturven, Verboden, 314.
liuwen ondeifcheiden , 148. Verleenden U Sleutels , Die dezelven van een Wijnkelder in Brieven van Landwinning 895. . g bewaaring beeft , Js meester van de Wijnen,
üchrooaen, bchrooaergeld, Beteekenis, 47. W 1335.
Schrooders , Scbroodambagt, Naamsreden , &$ Sleutels, {Stadsj, Bij wien gemeenlijk bewaard Bediening enz, 47. in de Steden, 885. Ordre dieswege, 18S8.
H Sliu


xxx BLADWIJZER.
Sliedregt-, Gcfchil daar mede, wegens de K Te Gorinchem niet te dulden, 0.69. Datdet
Buitenneeringcn., 1721. fi Wijnen geregeld, 318. Verdrag met Haar-
■Sloaten, Sterkten, Mogten voorheen niet,M lem, Leiden, Delft, Amfteldam, Alkmaar,
dan binnen zeekeren bepaalden afftand, wor- Rotterdam en Weefp , 329 en 330. Brief
•den opgeworpen, 221, 449. Ook werd de U dieswege van eenige Sleden, 342. Gehand-
zwaarte der Muuren bepaald, 220. fi haafd , 344- Vrijdom daar van verleend ,
Sluis bij de Kleine Sluispoórt, Aangelegd in M door Aelbregt van Beijeren en zijn' Zoon
'tjaar 1640, bl. 1683. w Willem, aan verfcheiden Steden en Dorpen,
Wuis in Vlaanderen, Aloude Bloei en Koop- fa 349 — 35Beftand dieswege , voor twee
handel derzelve, 495. m jaaren, met eenige Steden, 352. Door Dor-
Smitmeefter der Munt , Werk en Verplig- M drecht opgezegd, 360. Te Utrecht geen
ting, 1957. ï£ Stapelgoederen te haaien , 514. Bevel om
Someren, (Cornelis van) Schepen , 1726. (A daar mede, ontrend Dordrecht, niette vaa-
Soudenaers , Soudeniers, Oorfprong en» ren, 515. De Poorters der laatstgemelde
Naamsreden, 853. « Stad zijn daar aan, zoo wel als anderen, on-
Speeken, Zijn Stapel vrij, 1008. ~$ derheevig, 518,580, 59°. h 'tjaar 1441.
Speelen, Het Regt daar van aan de Steden M afgegaan van 't Verkoopen der Goederen,
ouwlings vergund, 369. £e en dezelven alleen te doen Overfchepen, 537.
Spui, De Goederen , daar door gaande, zijn M Twisten en Overéénkomfteu met den Hervrij van het Stapelregt, 1608. tog van Gelder , 545 — 555' Met de Bo-
■Spui, Spuipoort, Spuiftraat, Onderzoek naer M vendlandfche Koopluiden, 548. Uitfpraak
den oorlproug en bcnaamim?, 130. Ordre fi wegens de gefchillen met de Steden van
wegens het Spui, 320. f£ Noordholtend, 517, 578, 588, 606. Nadee-
Stadbouder en Kapitein Generaal, Waren $| li ge Sententie van Aelbregt van Beijeren be-
Oudtijds bezondere waardigheden , en on- M vestigd , 556, 573- Twist met Schiedam
derfcheiden van die van Gouverneur, 889. m en Schoonhoven, 566. Met Delft, 570.
invloed van denzelven in de Magiltraats be- « Boete tegen de Overtreeders , 588. Ver-
ftelling, 1995, 20i-„ 2040. © drag met Gouda , 612,667. Uitfpraaken
Staal, Aan het Stapelregt onderheevig, 579, f$ wegens een gefchil met Gorinchem , 615.
589, 1006. fi 636. Die van Utrecht daar aan onderhee-
Staalen, Beteekenis en Bevel aan de Steden, n vig en gefchillen dieswege met die Stad, 624.
om die uit de Rivieren te trekken , 1S6, $f Sententie van een gefchil met Ziericzee,
255, 361. M 655, 658. Verdrag dieswege , 672. Ge-
'Staaten, Staatsvergadering, In dezelve Be- fz fchillen met Schoonhoven, 721, 722, 800,
kleedt de Stad de eerfte plaats, 689. Het*? 801. _Bevestigd_724. Uitfpraak wegens een
Veertiende Artijkel van 't Reglement wegens $Sf gefchil met Gorinchem, 730- Verdrag van
de Staatsvergadering verklaard, 848—850. » eenige Steden en Dorpen tegen hetzelve,
■Staaten Generaal, De daar in Gecommitteerd 815. Gefchillen met Gorinchem, 818, 819,
wordende te Kiezen met beflooten Stem-5® 820, 821, 825, 873. Vrijdom toegeflaan
men, 1735, 1736, 1843, 1882, 1946, 1989 » aan Goederen , welken door Ijsgang belet
zie Collegien. ri worden, hier te kunnen koomen, 873. Ge-
Stapel, Stapelregt, Stapelvrijbeid, DeSra-K handhaafd, 948. 'sGraaven Proviand daar pel van de Engeifche Wol re Dordrecht ge- W van Vrijgefteld , 949, Gefchillen met legd, 19. Het Stapelregt allereerst Inge- M Schoonhoven, 921, 942, 043,045, 947. fteld in 't jaar 1299, bl. 95—105. Aan-ri Met Rotterdam, ppo, 99r, 992. Sententie leidende Oorzaak daar toe, 100. tot. Ver-»* van Karei den V , tot bevestiging van het fchilt van het Tolregt ,101. Naamsreden, W Stapelregt ,995—1003- Nader verklaard, 302. Befchrijving van hetzelve, 103. InM 1004—1019. Het zelve merklijk ingekort, 5t begin alleen tot wederzeggen gegeeven, z«j 1006. Goederen eens ter Stapel geweest, tot bewaaring der Tollen, 103,105. De fl en op hun bodem Onverkogt ge bleeven, beStapelvrije Steden mogten de Stad voorbij w hoeven niet meer te Verftapelen , ion. vaaren, om Haver en Wijn te Koopen , en M Overéénkomst met Gorinchem, 1030. Nahet gekogte de Leek en Merwede, zonder m dere Verklaring daar van, 1037. Bevestigd Verftapelen, weder af brengen, 12701128.8 door Karei den V, 1041. Gefchillen over Vrijdom aan Ziericzee, Middelburg en Put-$7 het Stapelregt ontftaandc , te beflegten bfj ten, onder bepaaling, tot wederzeggen, gegee- M 't Geregt, en niet door Deekenen der Giïvenen bevestigd , 12701128. Uitfpraak Wc-■& den, 1012. Bepaaling van het Maakelaargens een twist daar over met eenige Steden, dijloon op 't Regt van Verftapeling, 1013. 159. De Brieven tot wederzeggen fpreeken-ff De Overtreeders, door den Schout, voor bet de herroepen, 160. Vrijdom daar van ver- M Geregt te vervolgen, 1017, 1018, 1019, gund aan Reimerswaale en Tholen , l7l-fi 1101,1131. Boete wegens de Overtreeding, Önderfcheiden van het Maasregt, 183,© 1018. Uitleggers in de Stroomen tot bandVermeerderd en bevestigd, 216. Vrij-^ haaving van dit Regt, 1018. Alle Goededom aan Middelburg , Ziericzee 01 Dor-W ren, vaarende tusfchen Puttershoek cn Zwijndrecht , in zceker opzigt, vergund, 216, v> drecht, daar aan onderheevig, 1021. On324. Schepen, wegens overtreeding van het yl derfcheid tusfchen Verkoopen , Verbodc zelve, aangehaald , werden ouwlings in den $| men en de Stapelregten te betaalen, 1008, Woort in den grond geboord, 216. De Pri-ZK 1028. De Rijs, aan Rotterdammers toehoovilegien vorderen den Verkoop der Goede- 8 rende , alleen te Verbodemen , en die van ren, 236. Door Willem den V. voor al- M Vreemden te Verftapelen, 1038, Ëenfce loos gefchonken cn vermeerderd, 235—237, Mo'


xjxxn BLAD W Ij Z E R.
iioomt iri Eigendom san den Graaf, 644. M Rhijn in Kleéfsland, 87-89. Onéénigheden Zie Broodgeld, Wijngeld. Over dezelven , met de Heeren van Heusden*
Strijenfche Sas, Overéénkomst wegens de || 32 — 35. Van Vreemden niet meer te nee^ Lootfen aldaar, 1938. W men, dan de Tolboeken vorderen, 447.
Strijene, Ook Striona geheeten , 59. || Door Aaldregt van Beijeren , aan de Stad
Strijenemonde , Een Graaflijk Tolhuis , 59.2» Verpagt, 337 — 338. Placaat wegens dé Den Tollenaar aldaar gelast , geene Goede- M invordering, 755.
ren te laaten verbijvaaren, ten zij voorzien $j) Tc/, (Dordrechtfche) Aan Florens den V. van een Teekcn, datze te Dordrecht gekogt fa Overgegeeven, 79. Verpagt, 152. "Niet 104. £ te verleggen, 39r. Aan de Stad'inErf-
Subventien, zie Beden. _ ft pagt gefchonken, 505. Onderfcbeiden van
Suis, (Cornelis) Prefident van het Hor\|3 den Geervlietfchen , draagt den Naam van 1230. || den Zwijgenden Tol, en koomt geheel aan de
Surrogatie van Burgemeefteren en Schepenen-, m Stad, 526-528. Wagten van denzelven, 544. Zie de OcJrooijen wegens de MagiftraatiS AandenGraaf, tenonregtetoegeweezen' 561. beftelling. W De Stad mag zig daarmee niet moeijen884!
Sijlvius, (Willem') Een Printer of Boek-^ 892. De Tollenaar moest aldaar Poorter ■drukker te Antwerpen ,1273- JA zijn, en woonagtig, ook van wettigen bedde ,
Sfynapius, (Cbristianps) Predikant, 1497. ft 449 en 450. Mogt voor 'tjaar 1486. ■Sijnbde (van Zuidholland,) De Stad is gc-w. geen zitting in 't Geregt hebben, jqS 512* regtigd, daartoe een' Predikant en een' ti>u-$f 712. ' ' *
•derling aftevaardigen f 1934- M—'-, QGèervtietfche) Wagten van denzelven
ft op de Hom en Schelde, 545. Wagt daar X. ft van vel'kid uit de Gelede, 922. ° Voor
(3 de Invordering te Dordrecht een Tolhuis Tefal, taak, Beteeteis-, 4ox. m te maaken, 922,-. 1617. De Ontfanger mee
Taalman , Moet in Zuidholland , alvoorens •>£ zijn Klerken Vrijgefteld van de Burgerzijn ambt re aanvaarden, Eed doen, 970. yl wagt, 1617. Tafel,Tafelen,Beteekenis, 110,111,369,370. w—- ■> (Gorinchemfche^Béleend aan de Stad Tasfis, (Johan Baptist a de) bl. 1368. M kt Kegt vau de Laatstgenoemde, om uit Terning, Voor TaarMng, 369. U dien hoofde, een' Collecteur te moogen be-
Thefauriers, Onderzoek: naar derzelver Oor-ft noemen, 1174 —1181. Vernieti°ïn» vart fprong, en betoog dat hunluidcr ambt veel M deeze Beleening, 1249.
overéénkomst had met dat der Eerfte Bur-K 7, (IVoudrichemfche) Vernietigd met
gemeeftereu, 92, enz. Schijnen ouwlings m uitzondering van den Markttoi, 447. ' Vier in getal te zijn geweest, 306, 307. «Tollenaars, Moogen de Poorters in ZuidholGingen Jaarlijks af, 307. Werden, in de w land Arrefteeren, 40. Draagen den Naam. vroegfte tijden, bij de Gilden gekooren, en ^ van Geleiders, 57. Gelast, geen Wijnen daar' na bij dezelven en de Agten , 523, m verbij te laaten , ten zij te Dordrecht ge1735, 1842, 1881, 1945, 1989. Ieder een» roeid, 166. Die van Niemandsvriend ook is gehouden, daar toe verkooren wordende, M geen Zout, ten zij aldaar gemeeten, 169. dien posr aan re neemen, 651. Krijgen M Bevel aan dezelven, om hen, die Stapel houzitting in de Kamer ren Belijde, 14.71. Be- m den, wel re behandelen, 308. Derzcivet paaling wegens den tijd van het doen hun-ft fchoden vergoed , ter zaake , dat de Duitver Reekening, wijze van Verkiezing en W fche Koopluiden geen' Stapel hielden, 345. Wedden , t573, 1585. Moeten dezelfde || Tolvrijheid , Door Koning Willem verleend* hoedaanigheden bezitten als Schepenen,M en door Florens den V.'bevestigd , 18,50'. ■1735,1842^1881,1945,1989» Zijn gehouden, ft 63, 64, 154, 179, Il34.-i.n38. Gehand* voor de aanvaarding hunner Bediening, W haafd, cn onderzoek , of zig uitftrekt tot Cautie te Hellen, en Eed Van zuivering M goederen, niet ter Hoogfter markt gekoot te doen, 1882, 1945, 1989- É 8»7s 983, 9S5. Van den Tol te Heusde°n *
Tbiel, Betaalt alleen Schiptol te Dordrecht, 76. ft aan de Poorters vergund , 267. Van de Tbiendeplaat fen , in de Munt befchreeven, W Markttollen aldaar, ook van die van Gorin790 en 791. m chem en Woudrichem ,432,434. Der Land-
Tholen, Vrijverklaard van het Stapelregt, 171. M poorters befchreeven, 358. Aan de KoopDaar na, aan het zelve onderheevig, 1002. « luiden van Oostland, welken met hun volle Gemecnlchap met Reimerswaal, 172. W last opkoomen, 137. lngefteld, tot bevorTboer, zie Tbur. W dering van den Koophandel, 154. Door
Tbur, Thuur, Beteekenis, 8. M Niemand te genieten , ten zij jaar en da*
Timmerluiden Gild, Aéte van non prejudicie, ft Poorter geweest zijnde, 170. Van Goede* wegens 't maaken van Artillerij, aan het W ren , welken te Dordrecht aangebragt en zelve verleend, 603. ö verkogt worden, 447. Op welk eenen voet
Tol, Tollen, Tolregten, Met het Stapelregt M aan de Steden vergund, 755. niet te verwarren, 101, 359. Kunftenarij- ft Tolbrug, Tolbrugftraatjens, Naamsreden, ?2. en , om die te ontduiken , al van ouds te-H Tonnen, In 't Gat der Maaze te leggen 261' gengegaan , 102. Lijst van de Regten, $| 292.
van den Tol te Dordrecht. 76-78. Item p Tonnengeld, Oorfprong daar van, 262. van die , welken die van Dordrecht op deri Torvecoten, Beteekenis, 313, Gelderfche Tollen fchuldig zijn, 131. Te2?Tftgt ên Trigt, Beteekenis, 8. Kuik, 74. TeLith , 45 — 51. Langs den $J Trip, (Elias) Bewindhebber van de O. IC.
ter Kamer Amfteldam, 1737, Turf*


35o!563,«S«. Ook die van den MoSSUS tre,,d tcn nJdc va» WtoB den lil. prinfe 576 W Uitvoer daarvanui Zu d ö Zf?°ranjc' 753' 9*reeken« «? het GBregt land** meer te verbi den 5,5 „6 ° 1 n^""D' 7%',^raadplecgd wegens do
tc zitten, ten zijaldaar^tbSfi^^ 1 ^-^^Ü^^aS1!? vernietigd, 221 ' ' '*fgL , vfrmeuw«s «t>.i9» 1^65. Befluit dat
Tveefcbatïe Panden,beteekenis »4t 1 t^gf ijS^, 0udrajd zii11
' ^^'"s, 1.4. gg zuilen, 1 {,53. Naderhand dezelven weder daar
TT % ingereaslumeerd, 1922,1925. Eed, 1854.
*J. ö JjJ h« zelve moogen Vaderen Zoon, of twee
Uitgeest, Beweert Stapelvrijheid, 160. Daarg SS&^^^S^ mct de aan onderheevig verklaard, ooi ê ^
wegens het Regtsgebied over een' Poorter, g Velligen, Niet £1008.
tór^;, Kerk daar van wordt begiftigd door k zhn v.TdelZ i te" m'
Keizer Hendrik den IV, bl. i. enz. ° Qee üM Ver band ■R^t^f^rl^^a50' honderd Mark voor de Tolregten te TW rZ l 1 . SvSr7tT"1 Co(h!me" daar ondre'cht, 76. Verdrag wc^nYSt bezeS 1 E P f S**^ r ' *** Onderzoek, in
Zoen met dezelve, 623. Aan S s'anc 'tt r349regt onderheevig, V£* oo«? Nicmand ma£
helzelve teontg°aan, ïliöT^l^SM ^n^f^S^ 9 dM Z^
ders Exue. ■ J ö cn na t zijn Goed, 204. Die getrouwd is,
_ _ IS maS da:u' met meer verbeuren dan de helft
V% ™ van zijn Goed, 440.
js . rrr >i i J \ . $ Ver gier roede, zie (Fijnroede.
Zrijkl CrrSeSWljk geZegd de-)*ie rr^| ^SdfanWW Mi*,ade*'* heeft plaats M
VVeZlrZfe\\\ V°°r Verftaan ' hooren J^ri^ï^»1,' Beteekenis, 4o en 41.
verneemen, 144- H Verjïerfregt , Het Zuidhollandsch heeft te
Vacantten, Waren voor de Regtbankcn, ge- S Dordrecht plaats, 1-0 1(,<n
meenhjk, in den Zaai- en Maaitijd, 965. 8 Krflófi*; Keur wegens het neemen van Ver* Vakkejlein, QNtcolaas van) Dijkgraaf van Q acht, 198.
den Zwijndrcchtfchcnwaard, 1281. UVêrtijen, Beteekenis, 1250.
Valench,},!, Een Stapelllad, 10.. g CoW^ ™ Raad van Staaten.
Vanckbethgen , Bcfclnijving van een EedM Viéïaelge , De Steden waren vemlkt haam
van dien naam, 116. ft Lancfc/iceren daarvan te vczor^en no
Vangbrteven, Bel'chrijving van dezelven, enk Vierdonck, Beteekenis, 781 ° ' "
hoe de Stad d/e in Zm'dhol/and gebruikte,» Vigntron, Beteekenis, 496.' /78Sh' j 1 pu-, • t, s Vischkoopers, Odtrooi aan dezelven verleendt
Vastelavond , Ondcrfcheiden Ut P*#«j en ft tot vermindering van den brabandfehen Landt
Gr00^, 799. Jr i tol, opdelnkoomendeZalm, II54. Ver-
f'ÏKwr, Veenjaters, Benaaming VandeLteg-fi lenejng van het zelve, 1201.
ftraat en haare Bewoonders, 175, 415. g Viscb/lalleu, 'T Inkoomen daar van bij Burg* Veer op Gouda, Verdrag met dié Stad, we.» meefteren te Ontfangen, 197
gens het weekehjks bevaaren van hetzelve, n Visfcberijen , zie Limietfcheidm<i
f/l6i>i; 7 .. , , . „ .. , A tienen die vande Stad en van de Merwe-
Veer op Ztvijndregt, zie Zw/jndregti K de, 587.
Feer en, Werden door de Graaven aan hunne ffl ^ Wem;, Koophandel van die van Dor. Gunstelingen gelchonken, 467. g drecht, aldaar begunstigd, 494, «o.
Veertigen, Het Collegie van Mannen van os Vleeshouwers Gild, Houdt zini morgenfnnaVeerugen ingclbld 600. VVederom ver-1 ken op het Stadhuis, 68. De Deeken van nietigd,618,626. _\anNieuws herfteld,680. | het zelve tot 's Graaven Slagter aan-S Maaken de Nominatie van Schepenen eng field, 219. 0 0
Raaden, 680,1733,1840,1880,1944,1988. §£ Vleeschhuis, zie Hal. Supplceren zig zeiven 680, 753,1841,1881, Vleescbjlallen, 'T Inkoomen daar vanbü BüN 1944,19881 Onderzoek, of hun Eed mêe ö gentteftéreti te Ontfengen 107 brengt, dat zij allen, bij dc Suppletie van hun fi Vloed, zie Elizabetbsvloèd. Collegie en deNommatievanSchepenen, moe- %Vbt- en Vlctvaardig Regt, Befchreeven. ten tegenwoordig zijn, 683en 684. Moeten & 622 en 633. -Ducureeven^ gehuawd zijn of geweest zijn , 682. Be- M Voetval, Wijze van dien befchreeven, 596 paaling van derzelver Rijkdom , 682, 684, fi Vogelarij, Onderzoek naar het Regt daar vari 697, 754, Zijn verkiesbaar tot Schepenen H in Zuidholland, 1361 — 1365,


xxxiv BLADWIJZER.
Vogelen, (Edele) Befchreeven, 1364. M Ter Latere, valt in op den 8. September»
Volgen, (een Vonnis) Beteekent het zelve te 109. wijzen, r oeftemmen, goed te keuren, 436. J% Vrouwenkragt , Oude wijze van dezelve te
Volgers , Welke Perfoonen daartoe in Zuid-® beregten en te bewijzen, m en 112. holland te kiezen , en hoedaanigen Eed te M Vrouwenroof, Verboden op verbeurte van doen, tai. u kijf en Goed, 271 en 272.
Volgeeden, Befchreeven, 371. M Vrijen , (eene Stad). Vrije Steden, Be-
Vonnis, Vonnisfen, Oudtijds waren alle, die & teekenis, 191. bij 't Geregt gelfreeken werden , lnappella-1| Vuilpoort, Florens de V, ftaat zijn Regt daa? bel, dog naderhand alleen de Crimineele,z* op af aan de Stad, 82. Eertijds een Ge24. Hoe daarontrend het gebruik in Zuid- « vangenhuis, 449holland, 119. Moesten voorheen bïimenM Vuur- en Bakengeld, zie Schippers. zes weeken worden geuit, 143 en 144. n Vijf zinnen, Daar naer te Vonnisfen; enUit-
Voogden, Voogdij, Indien de Voogden on- & legging van die fpreekwijs, 489. nuttig waren, moesten Schepenen anderen % Vijven, (Luiden van den) Onderzoek, vvelftellen, 123. Mogten geen hand aan 't goed W ke dezelven geweest zijn, 547. hunner Weezen liaan , voor dat zij Borg ^| ttt hadden gefteld , 114. Ook niet in Zuid- m YV ♦
holland, 204. Handvest wegens het ftuk » Waaggeld, Van Stapelgoederen geregeld, der Voogdijen, enz. 122—125. De Voog-!@ 1015, toxö, 1017.
den in Zuidholland , 't Goed van Weezen M Waal, Oude Loop derzelve, 6. Is aan het OiKvreemende, was de Ambagrsbeer in dez* Stapelregt onderheevig, 216, 235, 236. Zie Schade gehouden, 114 Op wien de Voog- M Rijn.
dij aldaar verviel, 204. Coftumen wegens © In den Zwijndrechtfehenwaard , Oc-
dkftuk in de Stad en in Zuidholland , 1351,^ trooi om daarover ecnBrug te moogen leg-
1359 De Oudften en Naasten van den gen, 1066.
bloede zijn Voogden , 1351. Het Geregt Waalsmonde, zie Alhlasferdam.
is Oppervoogd, 1351. y\ Waaien, (Mr. Johan) Sententie tegens den-
Voorlaading, zie Schippers. M zelven, wegens het plegen van Oproer,
Voorn , Was van ouds niet onderhoorig aan za 1693* enz. 1708. Holland, 876. De Heeren daar van hzd-W Waardijn van de Munt, Aanftelling van denden de beheering over de Maas, 876. w zelven, 252. Mogt voor 'tjaar 1486. geen
■ , (Magteld van) Schrijft een' brief M Lid van de Regeering zijn, 532. Heeft
over het Maasregt, 195. Verdraagt zig zjt Regt, om de Munters te (haffen, 868» Bemet de Stad, om vier Tonnen in den mond 12 weert, voor de Generaalmecfters vande Munt van de Maaze te houden, 261, 291. W te Regt te moeten ftaan, 870. Moet Ree-
Foorjlaq , De Stad heeft het Regt daar toe, g| kening doen van de civile boeten der Muntin de benoeming van den Schout, en den gezellen, 871. Wegens civile zaaken voor Bailliuw en Rentmeester van Zuidholland , w 't Geregt worden aangefproken , 1088,1x95. 1665 en 1666. n Werk en Veq>iigting, 1957. Zie Munters.
Foorfpraak , Mag in Zuidholland niet ter M Waarheid, (Stille) Beteekenis daar van, 80. Vierfchaar zitten, 439. zs Moest alle jaar, door den Bailliuw van Zuid-
Frede, Vreedebraak, Manier, boe ouwlingsM holland, bezeeten worden, 118, 119. Aande Vrede gelegd , geeïscht en genomen $ wijzing hoe dit gefchiedde, g6f. werd, 114en 115. Hoe en door wien deMIVaerflen, Beteekenis, 572. Vredebraak geftraft werd, ,111 114, 436,£ Wagenasfen , Aan hec Stapelregt onderfree437. Keur wegens het maaken van disn,w vig, 1008.
tusfchen de Maagen van vcgtende Partijen,W Wagt, (Burger) De cognitie van crimineele 581. (j| misdaaden, daar op voorvallende, ftaat aan
Vreemden , Vreemdelingen , In Regt geroe- z* den Schout, 1423, De Ontfanger van den pen zijnde , waren gehouden borg te ftel-« Geervlietfchen Tol, nevens zijne Klerken, len, 497. Moogen in Zuidholland gearre-w daar van Vrijgefteld, 1617. fteerd worden, 438, 1344. Uit de voor-w Wagtwoord, Te geeven door den Burgemeesnaamfte Ambten geweerd, 479, 1318 —& ter der Gemeente, 1611. Door den Schout, 1321. Moogen bier ter Stede Poorters h>« 1615. Door den Eerstgenoemden, en, in Regten betrekken, 1339. m zijne afweezigheid, door den Burgemeefter
Frees-wijk, Gezegd de Vaart, Twist wegensïfi van'sHeeren weege, 1662, 1674. liet Verftapelen van Hout, aldaar gpkogt,MlVantaal, Beteekenis, 968 en 969. 1502. 1554. » Wapendtencken, Straf daar op gefteld in Zuid-
Vroedfchapsplaatfen , Oorfprong der Stede- M. holland, 118. lijke Vroedfchappen , 422 en 423. W7er- Zjj Wapenen , Het draagen daar van , aan den den ouwlings als munera necesfaria be-Sc Muntmeefter en zijn gezin, vergund, 25a. fchouwd ; en geduurende iemands leven « Onheu3fche en Verboden moeten bij' 't In^ opgedragen , zoo dat men daar van niet y% koomen in de Stad afgelegd worden , 167. kon worden ontllagen, dan door den dood M Verboden opgenoemd, 785 en 786. of verwooning van het Poorterfehap, ci Wapenfchouw, Door Dordrecht, over die van 1477. $3 Zuidholland gedaan, 882.
Vrome, Beteekenis, 260. MWasfenaar, (Diederik van) Geeft aan Flo-
Froon, Vroonen, Beteekenis, 117. zi rensdenV, den Tol, door Hem te Leen
Vrouwendag, Vcrfchillende benaaming, 876.** gehouden, 79.
fFa*


BLADWIJZER. X!txv
mufcJm, Beteekenis, 519, iacu. 8 vïïiÖ%™ F°'"le» . 3/.
*S?\£? ^f&A, 5.7,1 ittWRASSbfS,lramvJe
589,1006. Hoe tc Zolderen, 531. Q 7* rwï'in , -n
— Meeters daar van en derzewer Loon J f^Sj^gSf^ Veft &
VtatarOprigting en InJ ïï^t^**' V^fe"
ftelhng derzelver. , 1491. De Gecommit-1 of Poortersgedingen en [SLfe^ffiffiT teerden ter Weeskamer werden voorheen bij | penen binïï SFmot be looten, oog naderhand bij open, Stemmen § ten uiten, 141 _ , S SR Pnn
gekooren ,735,J74U tfta, .946, ijjSq. § den aan den Stads K&,^ScKï
Ordonnantie voor de Weeskamer, 2043. | Brcmen, over de Gü&, dfaTÏÏ"iff
fteeshnderen, Ha.iavest wegens 't beheer § drecht ontnomen, ,46. Geeft aan den Bai-
hunner Goederen en Perfoonen Ua~ia5. j huw van Zuidholland RatTLJSefi*^
Vernieuwd, 177. Derzelver Goed met te 0 houder annteftelfeii i^a 1' ? > ontvreemden, 14'- Moogen/„ ZaidhoUnttd® Zn SSSc^&k&^Sr'i ïf*
niet meer verbeuren, dan Tien Ponden, § £££ STnaVr JfSgJ, Vfc
uithimOudersGoed 204. Derzelver zaa-1 glmt brievell van SchaéviC^cn dc
hen worden, tereerfter inftantie, voor Bail-S Engelfchen , 147. Vemao-'- l„ " d°
huwen Mannen beregt, ,356. Zie wij-1 GrËtfauis, lfr%S I^ToS §H*
Jas Onmpnd,gen. fi Verleent Tolvrijheid, . sS or'
, Belooft een Overdragt, wegens het | dre, wegens de Kwaaddoei ders wel! en^n
Stapelregt te zullen houden, 329. Beleg van g de Kerken vlugten , 155 158 Stelt '
SSSSfc&r. 876. 1 iT&a^fepE Brieven
Welgefy^ Moogengetuigc.^ geeven te-f ïen, 1T0. ^eemt de BöftfiE"
gen Huisluiden, 436. ffl fchermintr 161 %rh*tï; j ™P e ,
wegTöf.' oókdeBSa-maaf S^S
^fSfea aldaar! &£Sff^^|5S
te heboen, 374- Onéénigheden met Go- g drecht geroeid , 166. Ver/ee rliet VW
rinchem, over het floppen der Killen aldaar, W regt, omKoiiveü te moogen draaien 167
*433« ^ , • 0 Geeft eene Handvest, wecen's %> M^t»'
2$z7n '% °nderfcheiden Va" dc Mmtm' § ^» l68« Staat Zeeland aan 'zijnen Zoon
/rertiwdiyïfie Com^Bie Bewindhebbers daar 1 mandswiend fgeen Zout^eSj te iïfn ™'
van werden voorheen bij beflooten, dog na- g ren, ten zij te Dordrecht gemeeteu uS
derhand bij open, Stemmen, gekooren, 1735, § zonderd dat van Oudewater cn de ToE
i74>, 1882 r946, 1989. Kamer van de g Steden, 169. Verklaart, dat difVa„ Do,.
Maaze veréénigd, en Reglement op het Be- H drecht Roedergeld fchuldig ziin te %ïrÏÏ.
ftier, «844, enz.. In (telling en Getal van | ,7o. Die van U*SÏÏ$£^4^
Bewindhebberen in dezelve , wegens dc fi het Stapelregt als die van Triolen rj?
Stad, 1847- Overéénkomst wegens bet ré ^ Graaf van Hnllmd p„
HoofdparticipantBewindhebberfchap, ,897.1 vestigt de Privilegiën7 Z. yhjt
Schikking wegens het Bewindhebbcrsfchap W drie Handvesten ,177!- .4? cJ ffwt
tusfchen Dordrecht, Delft en Rotterdam, É dat de Schade dei^^WbaardenivS!A
1897,1898,M19,1992. ZvtBewindbebbersM worde , 180. Beveelt dat niii <; i g
Wettindhch-Huu , Binnen de Stad opge-g uit Oostland , de Maaze inkoomende
rigt, 1847. w Dordrecht moeten Ontlaaden tS^ v«r
Wenkappel, Bloei dier Stad, 1237. Dcszelfs M klaart, dat de Poorters BroodWdIwrTrlZ'
Zeeregten befchreeven, 1238. Onderzoek, | digd zijn op de Nieuwvaart, IjT Bedn -V
wanneer de Zeedijk aldaar is aangelegd, 1237. g de Stad, voor het uit gunst geleende Tl?
Wieken, Aan het Stapelregt onderheevig, W 185. Beveelt, de Smalen uit tic Riv ierfn^
517, 579, 589, 1006. § trekken, 186. Belooft, allefaar'iSSeS
Wieldrecht, Het Bailliuwfchap daar van, gc-M te zullen Vernieuwen , en ftek tvvee S»f
voegd aan dat van Zuidholland, 1994. g markten in , 187—190. Beveelt dat alle
WtlUkeuren . Kragt derzelven in Zuidhol-g Wijnen agt dagen markten zullen uir-'e
JaiHl» 438. jg zonderd die van zijne vrije Steden, 190-/92
Ia Be-


xxxvi BLADWIJZEN.
Bevestigt en Vermeerdert het Maasregt,$| Beveelt zijne Ambtenaaren , op vermarm 193. Vergeeft, aan drie Koopluiden, het 5* van de Stad, de Ingezeetenen van eenige daar tegen gepleegde, 195. W Franfche Steden te arrefteeren, 389. Schenkt
Willem (de V.) Graaf van Holland , Her- (1$ een Kanonizij en Prebende in het Kapittel roept de Privilegiën van zijne Moeder, aoi. M van de Groote Kerk weg, 390. Belooft Vergeeft aan deStad de begaane breuken: Ver- Schaêdeloosfteümg wegens het geld, aan gunt, dat Poorters, Land in Zuidholland Vl Hem verftrekt in't Beleg van Haagefteiii, Koopende, Giftbrieven moogen neemen van ^ 391. Den Tol te Dordrecht niet te zullen Schepenen; Keurt, dat zij binnen de Stad M verleggen, 391. Bevestigt de Privilegiën moetenwoonen, 209. Belooft hun Schaê-» der Munters, 392. Verzoent zig niet de vergoeding, wegens het geleden in Gelder- wl Stad en vergeeft de gemaakte breuken, 399. land, au. Wegens de Brieven op de ^ Beveelt, geen Poorters te befchadigen, weVrouw van Buuren, 212. Bevrijdt hen, van 2j gens 't gebeurde in 'tjaar 1406 , bl. 401. alle Schulden , zoo van Hem als van zijne ^ Verleent eenige Brieven, raskende eenen beVoorzaaten, 212. Bevestigt als Verbeicier™ panenopftand,399—407,408,409,410,41$ de Privilegiën, 213. Als Graaf, 217. Out-^ Verzoent zig met de Stad, onder zeekere voorflaat de Poorters van den Eed, ook van JA waarden, 412. Nog nader, 414. Vergunt, dien, aan zijne Moeder gedaan, 213, 218. fi dat het Oude Geregt, in afweezigheid van Belooft, een ander Zegel hebbende, de ¥1 het Nieuwe, Regt zal doen, 4i6.~Belooft, reeds gegeeven Brieven re zullen herzege- ^ het jegeuswoordige een geheel jaar in dienst len, 214,229. Dat het weder inkoomen van g te zullen laten, 418. Onrflaat de Perfoonen drie Bannelingen zal zijn, behoudends hetö en Goederen van gearrefteerden, 418. BeRegt , 216. Stelt den Deeken van het M veelt aan de Regt banken van Zuidholland, Vleeschhouwcrs gild, tot zijn' Vleeschhou- $ Regr te doen, op Brieven van Schepenen, 420. tver, aan, 2x9. Geeft eenige Voorregtenft Vergeeft aan de Stad haare misdaaden, 421, aan de Gilden, 219. Neemt voor zijueR.ee-S 430. Beveelt, dat het Geregt met deuSchout kening't gepleegde, tegen zijne Vijanden," E verdij, van Genderen, te Regt zal zitten, en bepaalt de dikte der mumvn van de Slo-ij$ 426. Vergunt Vrijheid, om de Poorters aan ten en Burgten, om en in ZuidhollandtM te tasten, 429. Bevestigt het Kapittel van 220,241. Gebiedt, dat niemand met Zout de Groote Kerk, 429. Vergunt, voor twee verbij vaare , ren zij te Dordrecht Verfta- M jaaren Landpoorters te moogen houden, 430, peld, Verkogt en Vermeeten, uitgezonderd^ Vrijheid van Marktollen te Heusden , Go-
' die van zijne vrije Steden en welken met ïA rinchem en Woudrichem , 432. Beveelt;, de Kleine maat Verkoopen , 222, 249, fi geen Wijn te haaien dan te Dordrecht of Geeft een Kapel in de Groote Kerk , aan W ter Hoögftermarkt, 433. Pieter Jacobze van Bleiswijk, 225. Belooft || Willem (de I. ) Prins van Oranje, ftelt de SchaêdeloosfteUing, wegens verftrekt geld, M. Munters Vrij van Togt en Wagt , 1378. 226. Bevestigt de Privilegiën, 227. Be- M Bevestigt derzelver Privilegiën, 1386. Verlooft aan de Stad het zelfde Regt , 't welk W leent Octrooi, om eenige Goederen te moohij aan Zuidhollarid geeven zou', 228. Ver-ra gen Verkoopen, ten behoeve der Havendieandert zijn Zegel, 2*9. Belooft Kwijt- te. ping, 1400. Doet Uitfpraak, wegens een fchelding van Schulden en Borgtogt, 23' 5 M Getcbit met Ziericzee, over het Stapelregt, 1255. Geeft eenige Renten , tot betaaling w 1446. Viert het H. Avondmaal te Dor-' zijner Schulden, 232. Belooft de Poovtcm |$ drecht. 1497.
te zullen bevrijden, welken voor zr\xïemW$ndasfe, (Regt daar van) Befchreeven, 47. Schulden worden aangehouden, 23.2, 234. Wingneron, Beteekenis, 496. Vrijwaaring van't gepleegde aan zijne Vij- W fVisfel, Wisfelbank, Derzelver Oorfprong in anden, 233. Bevestigt het Stapelregt, 235.$ dc Steden, 153. Die van de Stad Verpagt, Beveelt, dat alle Bovenlandfcbe Wijnen, M 152,421,429. Geen andere dan die van agtdagen, te Koop zullen leggen, 238. Be- « den Graaf te houden, 153. Ook door Nievestigt het Maasregt, 239. Beveelt in den W mand, dan die van den Graaf daar toe VrijEriel geen Zout t' ontlaaden , ten zij eerst g beid heeft, 252. « te Dordrecht Verkogt en Vermeeten, 240. M Wisfelaars , Waren te Dordrecht ouwlings Belooft, de Stad te zulkn befebermen tegen» Twee in getal, 153. Mogten voor 'tjaar deZeent, 242. Vernieuwing van gebrek- W 14X6, niet in't Geregt zitten, 532. lijke Handvestenen 't Regt van Schaêvevhaa- $jj Wit boom , Onderzoeknaar de Legging van ling in Zuidholland , 244. Stelt ordre op JA die plaats, 501.
het Muntweezen, 251 — 253. VerklaartWitt, (Thomas de) Bewindhebber van de dat de betaaling van 't Morgengeld , nietM O. I. C. ter Kamer van Amfteldam, 1738. zal ftrekken in agterdeel der Handvesten , Woerden, Is aan het Stapelregt onderheevig, 254. Beveelt, de Staalen uit de Rivieren te JA 995.
trekken, 255. Aanwijzing van deii tijd Wollen-weevers, Voorregten aan hun Verleend, van zijn'dood, 342. W 52—54.
-' (de VI.) Graaf van Holland , Be-Wolft apeï, Te Dordrecht gelegd , 52. Zie vestigt de Sententie van zijn'Vader Aelbregt M Stapel.
van Beijeren , ten nadeele van het Stapel-« Wenden, Werden ouwlings , naer derzelver regt, 349. Vergeeft de Lombaarden hun M grootheid en diepte, gemeeten, 25. misbedrijf, 386. Bevestigt .de Privilegiën, Wormer , Beweert Stapelvrijheid , 160. Is 388. Vergunt, om eenige Perfoonen, twee aan het Stapelregt onderheevig, 995. Mijlen vandeStadsvrijheidr tehouden, 388. Sk Wijn» Wijnen, (BovenUtndfcbe) De Leek
ea


B L A D W IJ Z E R.
dagen markt,- ,, uitgKomLrd die vS £n ö 5'7'.570' 5*>. Ook in V bcW
mige Steden, 27 X «2de?V«Sf"8 ^ ten aanzien yanGoedercn, behoorende Fien, naar Ziericzee ge Serd vSm mW^ 8 u o " Goudi » 6,3 GnrtM, dee.e
daar gebruikt XdenS V S 1 ,RTr afl?00 mcndc> hooren* die naer Rot-
' geenl Wijnen?» "LÖ niS É SttffiR^
geroeid zijn , verbij 's Graaven Tollen te 1 detve R?vL, P d-,S aPelvnJheid
laaten gaai,, ,66* Bovenlandfche mo 1 &%1ffiteS^V
ten agt dagen markten, uitgezonderd die 1 ,0 o ,öu ^^•,iAr'a^Wl
van % Graaven Steden, en behoorende tot 1 derzelveiniet te miS Stapdvnjheid
zijn' eigenen Kelder en dien van groote Hee- 1 Cl^iiT^^^*00?^
ren, 190, 238. Moeten Verliapeld worden, | Dordrecht effi 2« ^ d°?r dC Mad
318, 517, 548, 540, 579, 589, 1006, ,0,0 g het ESSiiffcffiXSfiW
gt ^MtWdSïl fetv^e^^V^1
trecht 655. Rijnfche, doofffidelbur-hJsMjk%e^2Üe^^ gers atgebragt, te Vcrltapelen, 1045. Magf Qtfue, Zie Exue. 'W0Ven'
onderheevig,
^i>e», (IVesterfche) Werden ouwlings 8 Um«lcr 111 t burment ^plaatst, ,957. nu en dan Korte Wijnen genaamd , 376. « L,, Minder, dan de Boventandlche, voortijds & ZaaJ Amfe Cwai . .• , hier te Lande in gebruik , 376. T Ver- % ' X1 ^0O!tapeIre8t onderheevig, 5I7, mengen van Rijnfche en Franfche verbo- É ZÏai 7aïl n„ ?„ t, den, 1048. Gefchil over de Verftapeling S of ' benaat™g van het Raad-
, zie itfW. 7 § h"'H 7 de lnk00^ende, inBra.
#4 , Bepaaling der Stads Oude 8 zSffl^
Wijn P.xcijns, 306. i zJ^blïZ 3 \i Ai°ude bloei daar , 1'57.
Wijngaerden\ \ Jacob van) Bailliuw van8 h£vKwdÏÏA^aT^T' W"»
Zuidholland, 031. I JSn;f taffle"dc^d;1^gfmaakte, Haring-
#//«^/Y/ , De Poorters van Dordrecht daar fi Zee/aTd' rêÜ r\£2'Je"but8'
van , in Strijen en Putten , vrijgefproken, 1 fche GraaS, 1'L Jr Eff* Ho,,and-
56,59,60,61. W graaven , 4d. Gefchil wegens het
Wjnbandei, Aloude en laatere bloei daar van | ^JJ8 St^™ a,daai\. ^ ^>". hier ter Stede , 46, 164, S75, 376, 656. | ^kenfc vtnl^SCJiSS^* Keuren wegens denzelven, 302, 303 379. l&Zeenkiek. Zie Zeem. ' 2^' 2^-
ïffi Gemaakt tot eeue Kn-WZeenfcbepenen, Zie Zeent
mlnoede , 6(S?den Graaf weggefchon-l Ö^1? '"ó j ' ,
ken , 163, 164, 560. Regr der* Stad wc 8 £?«leï^S S^lv"™6 WCge"S het dezelve, 270,275. Aan de Stad beleend J VoSen tot^SJBSTS? i 95l De li89. 26 v01 sten , tot den Riddeiftand verheeven
z/7-: 7 • ? rj ' . ,. ^, „ . « belchreeven , 2ai. aaa.
tPijsbetd, Benaaming dier Collegien , wel-ö r Jwt-j ^ ,
ken thands Frotdjlbap gehecten worden; ~zelve .-i'- C,d e"0orfP^gvan z^e Froedfchap. 'M 7„„„.j Vsj 7
Wijneden. Naamsreden en Beteekenis, 1,4 J Éfw,S ÉT/ ^ ,
Oude benaaming derRegters.' i^^g aTI^^^. IJ, $jj Zettingen, Beteekenis, 843.
7 , Z-i-w w») Korte» 335, 586. laaten, ^
Levensbefchnjvmg ,1230. H Zevertuig, Beteekenis, «*,
J'J! \r. a™ beA StaPdTe^ onderheevig, g Ziericzee, Oude bloei van den Wijnhandel 216,230,236. Door Hollanders en Zeeu-i «Waar, ,a8. Telt haare BurgenSers
K


XXXVIII
B L A D W IJ Z E R.
federd het jaar 1302, bl. 98. Bepaaling van tii voorfpraak mag daar in als Regter ziften ,
haare Stapelvrijheid, en Onéénigheden dies- «> 439- Ook Niemand, dan die zijn Eed aan
wegens, 127, 128, 216, 235, 324,, 655 — fi den Graaf gedaan heeft, 489. Mag alleen
658, 672,1037,1446,1955. Zie ook Exue. w re Dordrecht gefpannen worden, 448, 963.
Zinnen, Zie VijJ'zinnen. M Dezelve is nooit geweest het Hooge Geregts
Zoen,, Wegens een' Doodflag in Zuidholland, 5gc Hof van Holland, 448. ' De Bailliuw mag
118. Zie Vrede. fl zijne Gevangenen ontflaan, zonder toeftetn-
Zout, Vrijdom van het Vermeeten daarvan, M ming van den Burgemeester, 884,892. 81. In den Briel niet t' Ondaaden, ten M Ordonnantie wegens de Regtspleeging, 961. zij te Dordrecht vermeeten, 209, 240. rx enz. De Bailliuw moet eiken Meidag de Niet verbij Dordrecht te voeren , zonder M Nominatie van Mannen maaken , 962. Verftapelen, 169, 222, 249, 250. In de W Naamsreden van Mansmannen onderzogt, Dieze niet te laaden, dat Tol onderheevig fi| 962. Derzelver getal bepaald op-Elf Peris, 316. Bepaalingen wegens de onderhee-m wonen, 063. Hun Eed, ibid. Vacantien vigheid aan het Stapelregt, 236, 517, 579, f> voor de Vierfchaar, 965. De Bailliuw be589, 590, 1006,1011, 1012,1142, 1147,5$ trekt de Poorters, in Crimineele zaaken, voor 1955. M Schepenen , 967. Onderzoek of de Bail-
Zoutbandel, Bloei daar van aangeweezen, 34, ?a liuw geregtigd is, om van de Schouten een'
46, *37, 1955. Was een der Hoofdnee-1| Banbnef tc neemen , 929 cn 930. Item
ringen van Zeeland en droeg den naam van w van het Regt der Ambagtsheeren, tot den
Zelbarning, 236. || derden Penning der boeten, 927 , enz.
Zoutkeeten , Omftreeks de Stad aangelegd,m. De Bailliuw üelde, in oude tijden, de Schou-
1955 «> ten der Ambagtsheertrjkheden aan en af,
Zoutmeeters , Handvesten en Keuren wegens® 930. De Vierfchaar beregt de zaaken vau
hun loon en werk, 55, 425. ft Weezen ter eerder aanleg, 1356, 1357.
Zoutroede , Regt van de Stad tot dezelve,?* De Ingezeetenen moogen eikanderen voor
270. fó geen'vreemden Regter trekken, 1359. Heefc
Zuidholland, Was een twistappel tusfchen M regt, om Keuren en Ordonnantiën op de Pode oudfte Hollandfche Graaven en de Her-^ litie en de Jagt te maaken , 1361. De togen van Braband, ia. Krijgt eene groote « Stad heeft het Regt van voorllag tot hec Handvest in 'tjaar 1303 bl. tio — 122. jl ambt van Bailliuw, 1665. De laatstgeook in 't jaar 1346, welke daar na vernie- y) noemde mag, de Excesfèn, op de Schouw tigd is, 200—.206. Item van Jacoba van M van den Alblasfer- en Krimpenerwaard valBeieren, 435, 44T. Welke vernietigdlende, niet beregtcn , 1546, 1635. Gaat wordt, 452 Haare Handvesten niet te Vet- M eene overéénkomst aan , wegens het Regtsgenieuwen , dan met toeftemming van Dor- M bied met Rijderkerk, 1993. Het Bailliuwdrecht, 452. Dezelven bevestigd , 459, M fchap van Wieldregt aan dat van Zuidhol490, 861. Ontflaagen van den Eed, aan z£ land gevoegd, 1994. Zie wijders Arrest, Jan van Braband gedaan , 461. Verzoent« Bailliuw, Banregt, Schout, Schout enban. zig mer Hertog Philips den I., 595. Kwijt- w Zuilen van Nieveld , (Willem) Schout e» fchelding aan haar, door Maria van Bour- m Bailliuw van Zuidholland. '666. gondfen , 661. Mee de Stad DordrechtZuilichem, Een Geldersch Tolhuis, 131. tot één Lichaam gebragt, 702, 744, 749. J$ Zutphen, Tol van het Bier , aldaar *ebrouCoftumen van het zelve, 1354—1364. De y{ wen, ce Dordrecht, 76. In- en Opgezeetenen krijgen regt van Schae-R Ztwiardew , (Heele en Halve) fiereekenss verhaaling, 206. fa daarvan, 363,364.
■■ ■1 Invloed van de Stad op het M (Knaapen van den) Benaaming
beheer daar van, aangeweezen in verfchei- (0 der Geregtsdienaars, 364.
den bezonderheden , als daar is, het doen M Zzvaluive, Moet tot een Voorland van Zuid--
van Geboden, wegens het ter markt brengen z«s holland firekken, 327.
van het Zuivel of Gewasch, en den Turf, » Zivangfcbenke, Regt daar van, 374.
midsgaders het heffen van Excijnfen , het W Zwin, Haven in Vlaanderen, 495.
ter Heirvaart bieden; Onéénigheden daar over M Zwiindrègt, (Zwijndregtfche-Waard) Het'
enz. 555? 5625 5°5> 628, 702, 841, 863, zk Veer, tusfchen de Stad en dit Dorp , ver-
86-, 866, 879, 880, 881, 882, 1145, 1208, m " gur.d aan Margareta van Bijland , 466.
1260. (0 Aan de Stad in Pagt gegeeven, 467. On-
Bailliuw en Hooge Vierfchaar, M derzoek, wanneer de Waard bedijkt is, 6.
Een' Zuidhollander, zijn Schuld niet betaa- Of de buitendijkfche Landen onder'hec
lende, moet de Bailliuw die Inpanden, 58'^ Regtsgebied der Stad hooren , 501. Het
Een misdaad betireeven hebbende, mag zijn m Regt, om een' Dijkgraaf daarin te moo-
Lijf verborgen en daar voor Pand wijzen, M gen dellen , aan de Stad in Pandfchap ge-
Ï2I. leder, voor de Vieifchsar gedaagde geeven, 1268, 1288. Overéénkomst met
zijnde , is verpligt in Perfoon te koomen, W den Waard , wegens het haaien van aarde
uitgezonderd in twee gevallen, 165. De W uit de Noorden of Buitengronden , 1634!
Vonnisfen, bij dezelve gevveezen, door den M Die van den Waard belooven, niemand tot Graaf in Appel te bezitten , 275,276. Wel-Dijkgraaf te zullen dellen , ten zij hij eer;
ke Mannen daar in zitten moogen , 436. W Poorter van Dordrecht is, 1899. Pezelve niet nedertedingen , 439. Geen %
E IJ N D &


*00008229*
Handvesten, privilegiën, vrijheden, voorregten, octrooijen en costumen [...] der stad Dordrecht.: 3 parts. / Compiled and
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
PPN 145697746 EPN 224073117
Signatuur 186 B 6-8
Deelaanduiding DERDE DEEL




I
tt m


HANDVESTEN
E N
PRIVILEGIËN
der STAD
DORDRECHT.
DERDE DEEL.




HANDVESTEN»
PRIVILEGIËN,
VRIJHEDEN, VOORREGTEN,
OCTROOIJEN en COSTUMEN;
midsgaders
SENTENTIEN, VERBONDEN, OVERÉÉNKOMSTEN,
en andere
VOORNAAME HANDELINGEN der STAD
DORDRECHT.
Opgezogt, overgezien, met de oorfprongkelijke Stukken vergeleeken, en met Gefchied- en Oudheidkundige Aanmerkingen opgehelderd, door
MSr PIETER HENDRIK van de WALL, DERDE DEEL.
Bevattende de BRIEVEN, jedert de AF ZWEERING der GRAAF LBjKE REGEERING, en eindigende met den Jaare 1781 ineeflooten Daar achter is gevoegd het 0 CTR OOI wegens de MAG ISTRAATSBE STELLING, verleend in v Jaar 1790.
4$-
TE DORDRECHT, Bij PIETER van braam, Boekverkooper, Ordinaris Stadsdrukker, en van 't Klein Zegel en de Gedrukte Papieren,
m. d. c. c. xg,
/ -KOXINKt,\




BI. 1433
HANDVESTEN,
PRIVILEGIËN;
VRIJHEDEN, VOORREGTEN, OCTROOIJEN,enCOSTUMEN
DER STAD
DORDRECHT.
stee §tob §»ê§«6§TO§§»§^ê mm
ZEVENDE AFDEELING,
Bevattende de Brieven, federd de afzweering der Graaflijke Regeering, tot het fluiten van den Vrede van Munfter.
Provifwneele Sententie van het Hof van Holland\ tujfchen die van Dordrecht, Reaniranten of Doleanten ter éêner, en Dijkgraaf en Heemraaden van Arkel, met die van Gorinchem en hunne Gevoegden , Gerequireerden en Oppofanten , ter ander er zijde; waar bij verklaardwordt, dat de eerfigemelden de Kreek of Kil bij Werkendam mogen toedammen% onder cautie, van dezelve, indien het noodig bevonden wierd, weder te zullen openen.
ï 3. Novemher 15 8 1.
iMollifIPte difrerenten gerezen tuflchen den burgemeefters §V\BsHI ende re&ierders der ftede van Dordrecht requiranten 3g%w||g ofte doleanten ter eenre ende den dijcgraefF ende S^Sskif^ heemraeden tflants van Arckel met die burgemeeftereu S^^gg^S ende regierders der ftede van Gornichem ende anderen hun geaffocieerden ofte geuoechden gerequireerde ende oppo-
Xxxxxxxx fan-


1434 PRIVILEGIËN
Santen ter andere zijde. 'Thoff van Hollandt aen den wekken -dvoorfz. £aecke gerenuoijeert js gehoort trapport vanden commisüriiïen vanden heeren ftaten van Hollandt jnde voorfz. faecke gebefoigneert hebbende ghefien tverbaei van heurluyder befoigne mitsgaders die grieuen ende redenen van doleantie ende oppofitien van den voorfz. partijen ende andere ftucken ende munimenten onder 'den voorfz. commifTariiTen geleuert verclaert dat die van Dordrecht de kille ofte kreeke omtrent Werckendam gelegen ter plaetfen daer zij die felue laeft toegepaelt hebben gehadt zullen moegen floppen
of-
A A N M E R K I N G EN. .
r Wij hebben reeds, meer' dan ééns, opge- koomen. Dan die van Gorinchem en andere fccrlu, dat der Stad, aan het bevaarbaar houden nabij geleegen Plaatfen ftelden zig , met gevan de Rivier de Merwede , ten hoogften ge- weid, daar tegen , en zonden een Schip van. teegen lag (r). Niet llegts had zij ,voorheen, Oorlog, gelijk het genaamd wordt, met ee-reeds daarom, van de Graaveu, het Voorregt fiige gewapende Burgers, voorden mond van weeten te verkrijgen , om de Staalen , wel- de nieuw gefchuurde Killen, ten einde, dien kén tot bederf van die Rivier ftrekterv, op ei- van Dordrecht, de toeftopphig daar van daadege-n gezag , te moogen opruimen en wegnee- Ivjk te beletten. Hier over beklaagden zig de mm \ maar zij was zelfs in het bezit, om de teatftgenoemden aan de Staaten , welken , na Kreeken en Gaten ^ welken eeae afleiding en ingenomen berigt van den Prins van Oranje , verlamming van Stroom , langs en verbij haare den zevenden October des jaai's 1581, hen Muuren , konden teweegbrengen , te doen vermaanden , van met de toedamming vooriloppen en toedammen.' Na den bekenden eerft niet voordtega;>n , maar alles te laaten in Vloed'van 't jaar 14a 1, ging een groot deel ftaat, tot dat bij Zijne Excellentie , na onwarers, van boven afkoomende, Zuidvvaards, derzoek van zaaken, daar in zoude zijn voortloor verfcheiden Killen en Spranken, naer en zien. Men belloot te gelijk, dat het gemelde over het- Bergtche Veld ; en men was , niet Oorlogfchip zoude weggenomen, en, in plaats zonder reden, bedugt, dat de Rivier, langs van het zelve, een Uitlegger, ten koften van dien weg , zijnen loop , t'eeniger tijd, zoude het Gemeene Land , gelegd worden, ten einde, veranderen , en, in of ontrend de nabijheid van te verhoeden , dat door de nieuwe Vaart geene \Vrerkendam,eennicuwVaarwater veroorzaaken. Goederen vervoerd wierden. Des namiddags Het belang van de Stad en van haai'en Koop- van dien zelfden dag, werd ditBefluit anderhandel vorderde derhalve, daar tegen , op de maal vernieuwd , en te gelijk een bezondere befte wijze, te verzien» Reeds in'tjaar i544,ge- laft verleend op Jonkheer johan van Woerden* lijk wij zagen r-z'), nam men , ten dien einde, Heer tot Vliet, en den Raadsheer Mr. Gerard de noodige maatregelen, en men dopte de Kil- van Wijngaerden, om de gefteldheid der Rilen aan de Zuidzijde van de Merwede. En vier , ter plaatfe zelve , in oogenfehouw te fchoon de Stad, waaifcliijnlijk bij aanhoudend- neemen, en van derzelver bevinding aan de heid , daar aan de hand hield , waren de ge- Staaten verflag te doen , ten einde, met dermaakte Dammen en Bektammingen egter voor zeiver goede kennis ende advis, bij Zijne Exhet afkoomend w.iter niet béftand, enmoeften cellentie, ten meeften diende Van den Lande, voor het geweld daar van bezwijken. Dit ver- hier in zoude moogen worden verzien (3). oorzaakte, in of ontrend het jaar 1580 of 1581, Dan, onze Stad fcheen hier in geen genoegen een Gat, op de hoogte van Werkendam, te neemen ; ten minften zij beklaagde zig waarfchijnlijk het zelfde, dat nog hedendaags aan den Prins van Oranje, welke, den twaalihet Oude Wiel geheeten wordt; waar doorliet den Oftober daar aanvolgende , als Hooge Oafkoomend water grootelijks zijnen koers be- verheid , het Hof van Holland magtigde „ om gon te neemen. Onze Voorvaders, bedugt „alle wegen van feiten tuffchen Partijen te voor cene verandering van den Stroom derMer- „doen cefferen, en dezelve nopens de diffiwede, poogden het zelve, op de befte wijze, „ renten 'tuflchen hunluyden gerefen , te 'hote verhelpen, en, doorliet maaken vanDammen „ ren ende te veréénigen, fndien het doenlijcfc en het infteeken van Paaien , de gevreesde ver- „ ware, ende indien met, de plaetfe contentieus lamming van het oude Vaarwater te voor- „ in handen van de hooge Overheid te Hellen,
" »«-
(t) Eladz. 83 r, 1086. faj liladz. en 1087.
(3) Re/tl, van Holland van V jaar 1581, £!0 enz, ,


i
VAN DORDRECHT. 143$
ofte toedammen tot zulcke hoochte ende laechte als bij [a] taccordt diesaengaende gemaect mitten graue van Hoorne als heere vanden lande van Althena van date den xij. Aprilis 1565. voor PaeiTchen gecaueert ofte vuytgedruyft js ende dac bij prouifie ende Onder cautie de demoliendo jndien naemaels beuonden wort zulcx te behooren^ Ordonneert den voorfz. partijen ten principale voorts te pro* cedeeren zoe zij te raide vinden zullen jnterdiceert den voorfz. oppolanten gealTocieerden ende geuoechden middelre tijt allen we» gen van feyten ter contrarie ende referueert die coften ten vuyteynde vander faecken. Gédaen inden Haghe bij mrs. Aernoült Nicolai prefident Dirck vander Nyenborch Gerard van Wijngaerden Le-
xxxxxxxx 2 onard
„ende, Partijen ten wederfijden Jbmmariege- den daar vervolgends bij, datze, op het aan,, hoort, op het rejtablijjhnent te difponeren" houden van Dordrecht , de Proviftoneele SenDan , het Hof vond zig bezwaard , om, zen- tentie } met alle de Stukken, daar toe dienèüder toeftemming van de Staaten, zig met dit de , hadden gefteld in handen van onzijdige werk te bemoeijen , en de Gcmagtigden daar Regtsgeleerden , welken voor berigt hadden óp te hooren. Hierom vervoegde het zig tot ingebragt, dat dezelve, naer hun begrip, in Dezelven, en verkreeg , den zevenden No- alle equiteit ende juftitiegefundeert is,als ge* Vember, daar toe vrijheid (4}. Zes dagen weezen in conformiti van.de apparente oudé daar aan, deed het reeds eene Provifioneele gerechtigheyt van die van Dordrecht ende daer Uitfpraak, gelijk het bovcnlraand Stuk aan- af tgriefQofter eenigbtvare} in qllengevalle toont , ten voordeele van onze Stad. reparabel is bij diffinitive, fulh dat met alle Dan deeze , verwittigd ,, dat die van Gorin- redenen de Provi/ionele Sententie executabel chem haar daadelijk zouden poogen te belet- {1. Öp dien grond, bragtén zij, aan Zijne Exten ilv de uitvoering van deeze Sententie, gaf, cellentie, onder hei oog, de redenen, waarom, in den aanvang' van het volgend jaar , daarvan zij meenden, dat de meergemefdé fCreefc öeiennis aan de Staaten, verzoekende, om, met hoorde geflopt te worden ; verzoekende verde magt vanhetLand, in haar voomeemen ge» der , dat Zijne Excellentie . en wel ten fpoe(lerkt te worden. Aan dit verzoek voldeeden de digiten , teil einde het Werk , in dit failben, Staaten , den agtentwinrigften Maart van het zou' kunnen voltooid worden, hier op zijne jaar 1582., dien van Goriikhem aanfehrijvende, meenihg en zijn goedvinden hun zou' doen beom onzen Stedelingen, in het toedammen der kend maaken. Of hier aan voldaan wierd, durKillen , niet hinderijk te weezen ; noch te ge- ven wij niet befluTen; maarwijl,indeRegifters, hengen , dat hunluiden daar in eenige weder- daar geen blijk van te vinden is , wordt het lïand wierde toegebragt(5). Van weinig vrugt bij ons betwijfeld. Miffchien liet de Prins fcheen egter deeze Aanfchrijving. Ten min- van Oranje die, eenigsziils de partij van de (ten , den zevenentwintigften dag van de vol- Gorinchemmers fcheen te trekken, ziende dé gende maand (6), vonden de Staaten het ge- geneigdheid der Staaten , de zaak, toen ter raaden , hun verzoek nader aantedringen ; met tijd , zagtjes vaaren. Of onze Stad , aanbedreiging zelfs , dat zij anderszins genood- ftonds daar op, handen aan't werk doeg, kuüzaakt zouden weezen, zig de zaak aan te trek- nen wij , bij mangel van berigt, niet verzeeken , en iiet gezag der Juftitie, met de magt keren. Ook is ons geen blijk voorgekoomen, van het Land , door behulp van een Sciiip dat dit gefchil in Regten verder voordgezet van Ooriog of andere gepiite middelen , te wierd. De zaak bleef egcer niet geheel flaahaudhaaven. Inmiddels i'eheenen de Gorin- pen ; want verfcheiden Stukken en Staatsbecbemmers eenige hulp bij den Prins van Oranje (luiten zullen ons, in 't vervolg , doen zien, te zoeken; althands, deeze laatftgemelde fchreef, dat er, weinig jaaren daar na, van nieuws den dertigfien Mei , nader aan de Staaten j over die werk geraadpleegd wierd; en dat deeze in overweegihg geevende , om het gefchil * Stad , bij aanhoudendheid, alles in het werk door eenige bekwaame Perfoonen, welken Hij ftelde, om de gedreigde verlamming van het daar toe voorlloég , te laaten onderzoeken, oude Vaarwater , op de befte wijze , te verDan Zij. waren hier toe ongeneegen; en gaven hoeden, daarom , den zeftienden Junij, aan Zijne Excellentie , tot andwoord (7), dat Zij, uit aan- [o] tAccordt diesaengaende gemaeft. Van merking van de groote koften , welke eene het zelve vinden wij een Afichrift in één def Commisfie van dien aart vereifchen zou',hier Memoriaalen van de Domeinkamer (8j. toe niet gereedelijk verftaan konden. Zij voeg-
(4) Refol, van Holland van 't jaar 1581, 11. 558 enz.
(5) Rtfol. van Holland van 't jaar 1582, bi. 143 en 144.
(6) Refol. Utf, , bl. 213.
^7) Te vinden Refol. Utf. , bl. 297.
<8J mttt Rcgijler , gtquot. A,, beginntnd* den I. Nevemler 1573. fel. 56 «ff/» 59'


f43r5 PRIVILEGIËN
<©nard Cafembroot Artus van.Brederode Pelgrim van Loon ]oos de Menijn Nicolaes Camerlyng Corn. Adriaenfz. Eacker endePieterde Iniofa raedtsluyden van Hollandt ende gepronuncieert den xiij. No «uember a°- XVCLXXXJ. In kenniflè van mij (Ende was ondertekent)
Ernjls
Accordeert nae gedaene collatie met zijn originale • ghefcreuen in francine onderteyekent als voren. Aétum xxij. Nouember 1581. bij mij
ïK Pauzvelsz,
Naer eene authentieke Copij uit lojje Papieren,
Verzoek van de Staaten, om den Heer Cornelis van Bever en van het Burg emeefl erfchap te ont~ jlaan, en hem, in zijnen dienji, als Gecommitteerden Raad van Zijne Excellentie, te conti-
7, December 1581.
IS geordonneert te fchrijuen aen den burgemeefter ende regeerders van Dordrecht alfoo wij verftaen hebben dat Corneïis van Beueren gecommitteerde raedt van fijne Excellentie ende de Stater) van Hollandt aldaer als burgemeefter der ftadt Dordrecht foude zijn geëligeert niet teghenftaende den voornoemden Beueren in dienfl als voren airede is getreden op de nominatie van vwer E. foo hebben
AANMERKINGEN.
Niettegenftaande deeze Aanfchrijving, werd daar hij, van Stads wege, als Raad van Zijne
egter Cornelis van Bever en, welke, den agt- Excellentie, toen ter tijd, zijn verblijf hield,
tienden November bevoorens-, tot Burgemeelter herwaards weêr te koomen (a).
der Gemeente verkooren was, van het Burge- Schoon deeze gewoonte, zoo veel ons be-
ïneefterfchap niet ontllaagen , gelijk uit de Re- wuft is, niet gegrond zij in eenige bezondere
•geeringslijften te zien is (1). Trouwens, liet Handveften of Privilegiën, ftraalt egter de nut-
was eene aaloude en ftandvaftige gewoonte, tigheid daar van alleszins door j want , wijl,
dat een Lid van den Oudraad, tot die waar- in deeze onruftige tijden , de meeften (gelijk
digheid gekooren wordende , fchoon bekleed wij reeds met een woord hebben opgemerkt (3)
met eene andere Bediening, welke zijne tegen- en in 't vervolg verder zien zullen} weinig zin
woordigheid elders vereiicht, verpligt geree- hadden, om den laft van het Burgemeefterfchap
kend wierd, daadelijk te moeten t'huis koo- te aanvaarden, vorderde het Stads belang, dat
men , en de op hem uitgebragte Verkiezing zulken, welken wettiglijk verkooren waren, op
ïianteneemen. Deeze zelfde Burgemeefter had geenerleie wijze, daar van verfchoond of vrij-
dit eigen lot reeds ondergaan, in het jaar 1572; gefteld wierden. Hierom hebben ook onze
wanneer Hij, den vijftienden November, tot doorzigtige Voorouders dit punt, in't vervolg,
de Burgemeefterljke waardigheid verheeven altoos vaftgehouden, gelijk wij, op't jaar
zijnde, zig genoodzaakt vond, van Delft, 1597., nader zien zullen.
(i) Bij Balen , bl. 254. (aj Balen , bl. 958. (3) Btetlz 138».


van DORDRECHT. j437
ben wij niet konnen nalaten vwer E. bij defen te verklaren ende te onderrechten dat den voornoemden Beueren uyt den collegie alhier niet en magh getrocken worden foo doer dien dat bij het vertreck van den voornoemden Beueren die van den collegie voornoemt niet van meeninge en zijn in hare vergaderinghe ende dienrc te continueeren tot groote verachteringe van de gemeene faecke als mede dat het felue niet en magh gefchieden fonder confent van fijne Excellentie ende dat aluoren bij fijne Excellentie naer voorgaende nominatie eenen anderen in de plaetfe van den voornoemden Beueren foude moeten zijn geftelt ende geordonneert het welck wij verftaen oock niet en lal konnen gelchieden door dien het generael voor het particulier ende fulcks den dienft van den feluen Beueren als gecommitteerde voornoemt voor het burgemeefterfchap aldaer geprefereert moet worden bijfonder in defen noodt omme te verhoeden alle verloop ende verachteringe in de ghemeene faecke. Ende gemerckt daer op in den vwen niet volkomelijck fal zijn gelet hebben wij vwer E. wel ernftelijck bij defen willen verfoecken ïn de plaetfe van den voornoemden Beueren eenen anderen als burgemeefter aldaer te willen eligeren ende den voorfz. Beueren daer af te willen verdragen tot defer tijdt ten eynde de gemeene faecke geuorderc magh worden als naer behooren.
Refolutien van Holland van het jaar 1581. bl. 621.
Verdrag met die van Z'iericzee^ tot vernietiging van het Regt van Exue.
10. November 1582.
WIJ burgemeeftefs fchepenen ende raeden der ftede van Dordrecht burgemeefters fchepenen ende raeden der ftede van Ziriczee doen te weten dat omme goede vrintfchappe liefde ende nabuerfchap onderlinge te onderhouden ende omme defelue oock te continueren ende vermeerderen wij reciprocement ten wederfijde met malcanderen ouer een gecomen veraccordeert ende vereenigt zijn gelijck wij ouer een commen veraccorderen ende vereenigen mits defen dat foo wat burgeren ofte poorteren van de eene ftede gelieuen fullen tot eenige tijden met baere goederen te vertrecken ende wat goederen van imanden wonende in de eene ftede bij beftertTenifie teftament legaet gifte off anderfints opcomen fullen mogen eenige inwoonderen van dandre ftede dat alle defelue goede ende oock perfoonen vrij van de eene plaetfe in de andere ouergaen connen ende vertrecken fullen fonder te dier faeke gehouden te zijn eenig exuwgelt ofte andere ongelden hoedanig die genoempt zoude mogen wefen te betalen maer fal elck met zijne goederen ende gelinden tot zijnen geliefte van deene plaetfe in dandre vrij mogen
Xxxxxxxx 3 ver-


Ï438 PRIVILEGIËN
vertrecken ende refideren alle dinck fonder argelift. In oirconde van defen hebben wij burgemeefters fchepenen ende raeden van beyden der voorfz. fteden tzegel ter faecken van elck der_ voorfz. ftede aen twee defer brieuen van woorden te woorden gelijck luydende onder uyt doen hangen op den thienden dag Nouembris int iaer ons Heeren duyfent vijff hondert ende twee en tagtig. {En was ■geteeckenO J. Pauli ende A. Cooper. hebbende onder uitbangen twee gedeeltens van fegels in groenen waflche aen fmnchijne ftaarten.
Naar gedane collatie jegens de origineele van defe gefchreeven en onderteekent als vooren is daar mede accordeerende beuonden bij den ondergefchreeven openbaar Notaris bij den hove van Holland geadmitteert binnen Dordregt refiderende op den xxij. Mei 1716.
Qtiod Attejlor.
W% Pasman, Not. Pub, 1716.
Naer eene au'thentijke Copij, beruftende onder de Archiven van het Weeshuis.
De Staaten vergunnen, aan die van de Munt, geduurende den tegenwoordigen Pagt, en bij voorraad, geen9 meerderen Vrijdom van den Impofi op de Wijnen , dan voor een Aam week/ijks; en beveelen wijders den Pagters , om bun , ten aanzien van de Bieren, diezelfde Vrijdommen ie laaten genieten, welken zij, geduurende den Oorlog, genoot en hebben.
17. December 1582. Aen mijn È. Heeren den Staten Üandts van Hollant.
VErthönen ende geuen in alre oetmoet ende reuerentie te kennen de prouooften ende gezworenen vande munte van Holïant ende Brabant tot Dordrecht vuyten naem van tgemeene ferment dat fijluyden |>] in den jaere duyfent drie hondert LXVIJ. ende Oick in den jaere veerthien hondert vijffue ende daer naer bij hoochlofflicker memorien grauen ende graeffinnen van Hollant voorzien ende begiftiget zijn met veele ende diuersfche fchoone ende heerlicke preuilegien om oerzaecken ende redenen in dezelue verhaelt ende onder andere dat zijluyden vrij ende exempt zijn ende blijuen zullen van allen acchijfen van wijnen bieren broot vleyfch ende andere prouianden ende lijfftochten die zij binnen haren huyfe ende
met
[a] Zie bhdz, 280 enz.
\


VAN DORDRECHT, 1439
wet haeren huysgefinnen zullen mogen flijten tzij off zij wercken ofte nyet werckende zijn ende dezelue munte gefloten ofte open zij van welcke preuilegien ende exemptien oick eenige extra éten geannexeeit zijn welcke voorfz. preuilegien ende exemptien oick in den bljaere LXXV. bij zijne princelijcice Excellentie ende vwer E. geconhrmeert ende beuefticht zijn geworden breeder blijckende bij de opene brieuen bij zijne voorfz. Excellentie ende heeren ftaten ondeiteyckent ende bezege/r ende noch andermael j>] in den jaere XVC- LXXX. bij vwer E. apoftille op de remonftranten requefte beuefticht mede blijckende bij de copie auctentijck hier aen gehecht. Van welcke voorfz preuilegien de voorfz. vande munte altijts ende tot op den hüydigeri dach m vredelijcke ende geruftige polTesfie geween; zijn ende omme dezelue heure preuilegien wel ende tot minlte quetfe vanden lande te obferueren hebben altijt ende van ouden tijden onder henluyden gemaict ende onderhouden als fij fupplianten oick noch zijn onderhoudende op den dach van huyden zeer ftricre ende lcherpe ordonnantiën waer naer den contrauenteuren van dien geftraft worden bij den waerdeyn prouooften ende gezworenen vande voorn, fermente Tees nv alzoe dat vwer E. gelieft heelt opten fV] eerften Decembnes lactttleden den jegenwoordigen pachteren Vande bier accijnfen ende importen binnen Dordrecht contrarie haerluyder voorwaerden vande verpachtinge te verkenen ac\e daer bij vwer E. ordonneert dat die vanden fermente ende munte voorfz. tfamemlijck onder henluyden maer en zoude mogen genieten den vrijdom vander exemptie vanden import van een aem wijnen ende zeuen tonnen bieren ter weecke ende dat de zelffde alleen zouden moeten ingeleyt geileeten ende getapt worden in ende vuyten kelder vanden tapper binnen de munte voornt. in conformité van welcke vwer E. oick belieft heeft op den Decembries laeftleden bij vwer E. gedeputeer* den den wijnacchijs binnen Dordrecht te verpachten Waer deur oick de voorfz. pachters in weygeringe blijuen den fupplianten meer eenige brieffkenen te geuen daer bij zijluyden als van ouden hercomen haer behouften van wijnen ende bieren binnen haeren huyfe
\b] Bladz. 1386. zou*
fYj Bladz. 1404.
\jfj Zie. Re/bh van ffalknd van V jaar 1582. bh 569^
AANMERKING EN.
Men kan niet ontveinzen, dat dit Befluit, ge- te ftaaiv. Het voorheemen 1 om die, door eenteé
grond op dat van den eerftenDecember te vooren, Gemagtigden, te doen onderzoeken, toont dit
eenigermaate , tot benadeehng van den Vrijdom middagklaar. Dog, zoo veel wij weeten werd
derMuntgezeUen, ftrekte; wij zeggen eeniger- dit onderzoek naderhand niet bij de hand ge-
maate , om dat, bij het laatftgenoemd Befluit, nomen; waarfcMnlijk , gelijk de fchrandere
de Vrijdom, lchoon met bepaahng toegeftaan, Opfteller van de'meermaals aangehaalde Me-
mtdruklijk nogtans erkend wierd. Het fchïjllt mörie, door die van het Serment, in 't jaar
dat debtaaten, toen ter tijd, met volkoomenl'ijk 1759 ,terStaatsvergaderingover>releverd terest
ondemgt waren wegens derzelver Privilegiën heeft aangemerkt ( 1) , om dat altijd begrepen
en Voorregten, en datze daarom goedvonden, is geworden , dat 'bij een naauvo onderzoek van
alleen een Provifioneelen Vrijdom, onder de gemelde Privilegiën, de kas van bet geme'*
kepaalmg , voor eenen zeekeren tijd, toe ne Land niet bevoordeeld zoude worden.
W !• xxxii,


ï44© PRI VILEGIËN
muèe mogen inleggen blijckende bij de certificatien hier mede aengehecht allen tot haer fupplianten groote fehade ende achterdeel ende direcMick -contrarie de voorfz. haere preuilegien dewelcke jij fupplianten nyet en verhoepen mijn E. Heeren van meeninge zijn te inffringeren maer veel eer hen fupplianten aen allen anderen ouden ende deuchdelicke preuilegien ende poffesfien voor te ftaen "keeren frj llipplianten derhaluen aen vwer E. verfoeckende zeer oetmoedelick dat vwer E. gelieue bij apoftille op de marge van dezen den voorfz. refpecl:iue pachteren te ordonneren dat zij de voorn, fuppiianten voortz aen als van ouden tijden geuen briefFkens daer mede zijluyden de behouften van wijnen ende bieren voor haeren huysgefinnen vrij ende exempt vande voorfz. accijnfen ende imposten moegen inleggen. Dit doende &c.
De fttten van Hollant gehoort hebbende trapport van haere gecommitteerde aengaende het verfouck vanden prouooften ende gefworens vande munte van Hollant ende Brabant tot Dordrecht vuyten name vande gemeene fermente dat den pachters geordormeert fij de fupplianten voortaen als oudstijds te gheuen bryeffkens daer mede fijluyden de behouften van wijnen ende bieren voor haere huysgefinnen vrij ende exempt vande exchijfen ende impoften inleggen mogen ende daer op bij de Staten voornt. genen zijnde alfulcke tkuien als bij die vander munte aengaende haerluyder vrijdomme ende exempuie fijn verthoont hebben de Staten verclaert dat in de tegenwoordige befwaerlicke laften vanden oorloge ghene vrijdomme dan mit goede kennifle van faekeH behoort genoten te worden ende dat daeromme naerder daer op fal moeten werden onderfocht ende geinformeert omme nae'de expiratie vande tegenwoordige pachte opt verfoeck vanden fupplianten voorfien te mogen worden als naer behooren ende voorts belaft ende geordonneert laften ende ordonneren bij defen dat geduyrende de loopende pachte foo veel beroert den impoft vanden wijnen de fupplianten hen fullen reguleren nae de laetfte ordonnantie ende verclaringe van de ftaten mits dat bij den prouooften vande munte verdeelinge vande wijnen daer inne begrepen fo in de kelder vande munte als ten huyfe vanden genen zijnde onder den eedt ende fermente der feluer munte gedaen lal mogen worden als fijluyden beuinden fullen te behoren. Ende belangende den impoft vande bieren dat de pachters den fuppiianten alhier zullen laten genyeten alfulcke vrijdomme ende exemptie als fijluyden geduyrende doorloge tot noch toe genoten hebben mede bij prouifie geduyrende de jegenwoordige pacht als voiren. Ghedaen in den Hage den xvijen Decembris XVC- twee en tachtich.
Ter ordonnantie van den Staten.
Bij mi)
C. Rechtere.
Naer het oorfpronklijk Requefi,, her ujïende in ék Muntkamw van Holland,
Con.


Van DORDRECHT. 1441
Contraêt tujfchen die van de Munt van Braband, ter ééner, en die van de Munt van Holland, ter anderer zijde ; wegens vergoeding van eenige Onkoflen, bij de eerflgemelden , tot bewaaring van de gemeene Privilegiën en Vrijheden , verflrekt , met eene nadere Verklaaring van het Verdrag van den 7. jfunij des jaars 1569.
30, Jumj 1583.
ALfoo eenighe ghefchiikn gerefen zijn gheweeil tuflchen dieri vander munte des heitochdoms van Brabant refiderende binnen der ftadt van Antwerpen ter eenre ende dien vande munte des graeffïchaps van Hollandt refiderende binnen der ftedé van Dordrecht ter andere zijden ter faeeken van de oncoften dwelcke die van de voorfz. munte van Brabant ghedaen ende gheleden hadden in vericheyden faeeken zoo procelfen tegens vrempden als anderen mehichderhande veruolghen bij hen voir diuerfche raiden heeren magiftraten ende anderffms ghedaen tot befcherminghe conTematiè ende onderhoudinghen van de ghemcehe vrijheden rechten preuilegien ende competentien beyde den voorfz. munten eompeterende beruerende welcken ende ghelijcke oncoften bij oft van weghen den voorfz. twee munten op den zeuenften dach Junij in den jaere XVC- neghenentzeftich bij minnelijke \jf] vereeninghe ende transactie ouercomen ende geaccordeert was onder andere dat die van de voorfz. munte van Hollandt ghehouden zouden wefen dien van de voorfz. munte van Brabant dezelue coften te heipen draghen nae raete wefende de voorfz. oncoften gheuallen ende ghedaen binnen een tijt van tusfehen de twaelfF ende derthien jaeren ende dat die van de voorfz. twee munten noodich achtende dat tfelue ende wes dien aencleeft met vrientfcap ende in alre minnelijckheyt zonder eenige forme van proceduere oft procelfen zoude worden beilicht ende vereenicht ende dien volghende dien van den voorfz. munte van Hollandt omme fulx te weghe te brenghen eenighe haere ghedeputeerde daer toe behoorlijcken ghemachtieht zijnde bij dien van de voorfz. munte in Brabant tot Antwerpen hadden gefchickt. Soo eeft dat naedien die van de voorfz. munte van Brabant bij heure preuooftën gefworene ende eenighe van de oude gefworene in den haeme van den gheheelen fermente ter eenre ende de voorfz. gedeputérde van de munte van Hollandt als naementlijck jacob van Diemen Cornelifz. Jan Boucquet preuooftën ende Adriaen Oekerfz. oudt preuooft ende ghefwoorne der feluer munte daer toe volcomentlijck ende fpeciaelijek gheadmitteert ende gemecïiticht zijnde naer vuytwijzen der procuratie daer aff ghemaeckt ende bij dien van den voorfz. munte van Dordrecht midtsgaders bij hunnen griffier onderteeckent ende metten zeghel van hunnen fermente bezegheit ende bij den voorfz* gedeputeerde gheëxhibeert wefende van daten den xiiijen Junij left-
Yyyyyyyy leden
[«] Zie Bladz. 1312»


i44a PRIVILEGIËN
leden in de camere van den voorfz. fermente binnen Antwerpen tot eenighe reyfen vergadert ende in communicatie zijn gheweeft zij eynteliik ten dagbe naebefcreuen te wederzijden minnehjcken befloten ende gheaccordeert hebben zoo zij beftóyten ende accorde. ren mets defen het ghene hier naer volght. Te wetene eerft aengaende alle de oncoften die bij dien zoo van den voorfz. fermente van Brabant als bij dien van Hollandt geduerende den voorfz. tijt ende tot op heden datum defer in eenigher manieren zouden moghen ghedaen wefen ter zaecken voorfz. dat dien van de voorfz. munte van Hollandt fchuldich ende ghehouden zullen zijn dien van de voorfz, munte van Brabant daer vooren vuyt te reycken ende te voldoene de fomme van drye hondert Carolus guldenen tot twmtich ftuyuers tftuck ende dat binnen zefle termijnen elcken termijn van een jaer achtereenuolgende ende blijuende loop te hebben in de jegenwoordighe maent van Tunio fulcx dat het eerfte jaer daer aff verfchenen zal wefen Sint Jansmifie in mietfomere XVC jaer ende vierentachentich ende zoo voorts van jaere te jaere ende zullen daer mede geheeiijcken ontlaft ende -ontflagen wefen van al tghene de voorlz. oncoften eenichsfms zouden moeghen raecken. Ende zoo veele is aengaende de oncoften die van nv voortaen ende in toecomende tijden ter zaecken voorfz. gedaen zouden moeghen worden zoo bij deen als dandere der voorfz. munten ende naementlijk belanghende de woorden nae raete Cdie in den accorde oft transactie hier vooren vermeldt zijn gheftelt) oft de interpretatie der feJuer waer op eenich debat is gherefen is insghelijcx geaccordeert ende ouereomen dat die van den voorfz. fermente van Hollandt fchuldich ende gehouden zullen wefen dien van den fermente van Brabant alle jaere vuyt te reycken ende te voldoene de fomme van ghehjcke vierentwintich guldenen ende daer mede te goede comen de voorfz. munte van Brabant in de voorfz. oncoften waer aff het eerfte jaer veruallen zal als bouen Sintjansmifle annoXVc-LXXXIIIJ. ende zoo voorts van jaere tot jaere ende fullen daer mede gheftaen ende gheheelijck ontflaegen wefen van eenichsfms te moeten draghen eenich paert oft deel in de oncoften die de voorfz. munters van Brabant ter zaecken voorfz eenichsfms fouden moeghen doen ende dat bouen ende behaluen doncoften die van haerder zijden ghedaen zouden moegen worden. Weluerftaende dat dit al fal wefen fonder prejuclitie van de ghemeene priuilegien van de voorfz. munte van Brabant ende Hollandt ende van den [£] vonniffe opten elliffften Septembri int jaer onfs Heeren XVc- dryenueertich tuflchen die van Brabant ende die van Hollandt in den raide van Brabant ghewefen ende welcken preuilegien ende oock vonniffe aengaende noch gheene van dien die van Brabant en uitenteren bij defe transactie ende accordt eenichsfms hen te willen prejudiciëren. Ende dat hier mede die van Brabant ende die van Hollandt voorfz. ten beyden fijden in ende aengaende alle ende jeghelijcken hunnen differenten zullen zijn ende blijuen vereenicht. Belouende ten beyden zijden defe transaétie ende minnelijk accoord in allen zijnen kden ende poincten onuerbrekelijk te onderhouden onder verbant van hunnen perfoonen ende
[b] Tc vinden bl, 1070 enz.


van DORDRECHT. i443
riaecomelinghen ende hennen goeden refpe&iue prefent ende toecomende. Ende in meerdere verzekertheyt van defen zijn hier aff ghemaeckt twee inftrumenten beyde van eenen teneur deen vuyt dandere op de letteren A. B. C. D. ghefneden deene bij de preuooftën gefwoorne ende grefner van de voorfz. munten van Brabant ende dandere bij de voorfz- gedeputeerde onderteeckent ende daer aff elke van de partijen in defen transigenten een theurwaerts ghehouden hebben. Aldus ghedaen binnen der ftadt van Antwerpen in de camere van den fermente des hertochdoms van Brabant den xxxen Junij anno XVC'dryentachentich.
(Mij prefent)
_ _ . . . Berlicom.
Q Stond wijders met verfcheiden
handen geteekend )
Peeter Borremans. Jan de Vos. Jacop van Dyernen*
1583.
Boucqueh Bij mij Arye Ockerjjfi 83*
Meefter Jan Heylens* J. van Parys. Machyeel van BolenbeecL Peeter Eeverwijns. Aert van der Beken. Joris Wouters.
{Op den rand jlond nog*) approbiere dwoord doncofien op dezer linie geftelt. Berlicom.
Naer den oorfpronMijken Perkamenten Brieft beruftende in de Muntkamer van Holland.
Keur en Overdragt, dat alle Gefchillen, raakende de Gilden en Gemeene Neeringen, ter eerfler inflantie, zullen worden beflifl bij het Geregt, of bij het Geregt met den Oudraad en de Agten gezaamenlijk ; en, in cas van Appel, bij de ze hen met en benevens de Deekenen der Gilden, zonder eenige verdere Provocatie , op verbeurte van Driehonderd Guldens.
14. Auguflus 1583*
VP huyden den xiiijen Augufti anno XVC- drientachtich is bij mijn heeren de fchout borgemeefteren fcepenen raeden outraeden luyden vanden achten ende deeckens vanden gilden ende gemeene neringe befloten geftatueert ende in keure geleyt dat van
Yyyyyyyy 2 nv


1444 PRIVILEGIËN
lw voorts aen allen queftien ende gefchillen die eenigfïns zouden moegen rijfen off opcomen tuflchen eenige gilden ambochten ofte neringen defer ftede tulfchen de deeckens ende gildebroeders offte tuflchen particulieren giltbroeders in zaecken beroerende de gilden ambochten ofte neeringe deezer ftede dat dzelue ter ierfter inftantie zullen gedeeedeert worden tzij bij wtfpraecke oft vonniffe van mijn heeren van den gerechte oft vanden gerechte met den oudtraedt ende goede luyden vanden achten ende dat de wtfpraecke ofte vonniffe die daer van bij mijn heeren voorfz, gedaen zal worden zal valt ende geftadich blijuen ende zijn effect forteren ten waere yemande vande zelue parthije hem beuoelde befwaert bij de wtfpraecke oft vonniffe van mijn heeren Voorfz. dwelcke zal dezelue zaecke moegen beroupen aen dvoorfz. deeckens vande gilden ende gemeene neeringe om dzelue zaecke weder bij mijn heeren voorfz, met dzelue deeckens gehoort ende getrafteert te worden ende daer op wtfpraecke vonniffe ofte verclaringe gedaen te worden zoe zij te zamen beum* den zullen te behooren ende dat dzelue verclaringe zal ftadtgrijpen ende volcomen effect- forteren zoe die gedaen zal wezen naer zijne forme ende jnhouden zonder dat daer van zal moegen eenigfïns voorder geappelleert oft geprouoceert worden aen eenigen raeden oft anderen wie dzelue zouden moegen wezen geene wtgefondert op de
ver-
AANMERKINGEN.
Dit aanmerklijk Befluit kwam in de werreld, ringen betreffen, en dus eenen onmidlijken inbii eeleegertheid van het volgend geval. Het vloed hcb&teó op het beftaan der Poorteren, aan Houtkoopers Gild , met dat van de Scheeps- de Uitfpraalt van de Hooge Gerigtshoven te omen Huistimmerluiden, gefchilgekreegen hebben- trekken. Die van het Houtkoopers Gild, daar de over het verkoopen van Houtwaaren, en over niet weinig bezwaard; beklaagden zig de eerftgenoemdéri, volgends het oud gebruik, fchriftelijk aan het Geregt, en verzogten, om de laatften daar toe onbevoegd oordeelende, verfcheiden redenen, dat hun de weg van Regbadden Schout , Burgemeefter , Schepenen, ten mogt worden opengelaatcn ; befluitende Raaden, Oudraaden, Agten, en 1 )eekene;ï van hunne klagten mét deeze aanmerklijke boorden: de'Gemeene Neeringen, den laatften Mei van Tzvelk hen in geenclerhande manier e behoort 't jaar 1583 , zulks , teii naadeele van het Hout- ontfeid te wordengemerkt alle andere Gilden* koopers Gild , beflift. Van deeze Uitfpraak zode oude Kleermakers tegen de nieuwe, Met^t\é.t\\ï\)7\% Appellanten aan bet Hofdan de fdaers tegen de Leemplakkers ,■ de Vervoers Fatalia en den tijd van de Verheffing verftree- tegen de Brouwers en diverfche andere Gilken zijnde , verzogten zij, aan den Hoogen dens , zoo wanneer zij eenige queftie tegenr Raad, omeefiMandament van Reliëf; 't welk eikanderen hebben gehad, van oude tijden hun , dtn drieëntvvintigften Julij daar aan vol- tot defen huldigen dag toe, altijd is toegela^ende, metCommittimus aan''tBof', verleend ten geweeft; zonder dat eenige memorie van werd. Kort daar op, deeden zij aanzoek, bij de menfchen gedenkt ^ dat men ooit bet advys van Regeerders en de Deckenen van de Gemeene de Dekens van de gemeene Neeringen daer Neeringen , om andermaal te- moogen worden op gehoord heeft, maer is een yegelijk de weg tfehoord ; dog dit werd hun, den veertienden van juftitie altoos open geweeft Qi). Wat Auguftus daar aan , geweigerd , en de reeds hier op gevolgd zij , is ons niet gebleeken. gedaane Uitfpraak nader beveiligd. Ter zelf- Zeker is bet, dat wij nimmer voorbeelden der tijd, nam men het Befluit, dat wij thands onder het oog gekreegen hebben , dat dit onzen Leezer meededen; zcekerlijk met geen Befluit, in volgende tijden, tot een rigtfnoer ander oogmerk, dan om die van het Scheeps- gehouden wierd. Met regt reekenen wij het en Hutstimmerlaiden Gild de hand boven het daaarom eene verouderde Wet, die, zoo liaaft hoofd te houden; en miffchien ook, om de gemaakt, zoo haaft ih onbruik raakte. Gefchillen, welken de Gilden en GemeeneNee-
(1) Dit alles hebben wij opgezaameld uit een Mtf. Regifler , inhoudende verfcheiden zaaken ^betreffende de Gilden en Gemeene Neeringen, getrokken uit derzelver Keurboeken- en Papieren.


VANDORDRECHT. ms
verbeurte voor die daer tegens quaeme ofte dede direftelick oft indirectelick in eeniger manieren van driehondert Carolus gulden aen gelde te appliceren de vijff deelen tor prouffijt deezer ftede ende het fefte deel tot prouffijt vanden heere. Ende hebben mijn heerert ende de deeckens voorfz. belooft deze refolutie ende ftatuit met malcanderen voor re rtaen ende dexeciitie daer inne vermeit te voorderen ende doen effect forteren. Des toörconden is tzegel ten zaecken defer /rede hier onder aen defen doen hangen ten daesë énde jaere voorfz. 6
{Was geteekend)
J. Pauli.
Naer den Perkamenten Brief, verflerkt met een afgebroken Zegel in groen Wafch, beruflende onder de Archiven van het Scheepstimmerluiden Gild,
Befluit van de Staaten van Holland , dat die van de Munt, wegens de Verpondingen, met Burgemeegeren en Regeerders van Dordrecht moeten handelen.
15. November 1583;
ÖPt verfoeck vande prouooften gefwoorëns mitsgaders tgemeen gefermenteerde gefelfchap van de munt van Hollandt ende Brabant refidëerende binnen Dordrecht om te hebben meerder verldaringë van dë Staten of fij fupplianten fóö Wei van de contributien als impoften geen vrijdom behooren te genieten achteruolgende voorgaende afte van de Staten is geappoftilleert als volcht.
Alfoo die van Dordrecht haer porden in de verpondingè zijn gehouden op te brengen foo hebben de Staten hier ih niet te difponeren maer fullen de fupplianten met de burgemeefteren ende regeerders van Dordrecht voornt. fulcx diesaengaende mogen handelen als fij beuinden fullen te behooren.
Refolutien van Holland van het jaar 1583. bl.4.62. AANMERKINGEN.
1 °{dLif van het Sermënt <1an dit Befluit vol- Van der Mey heeft, in zijne meermaals aan-
daan hebben en, met de Regeering deezer Stad, gehaalde Verhandeling (i), wel ziin beft £L
in onderhartdeling getreeden zijn , kunnen wij daan , om ook den Vrijdom van dat foort van
njetbefluTen. Dit gaat vaft, dat zij, zooze, Laften , ten vöordeele der Munters te be-
tot het bekoomen deezer Vrijheid , eenige poo- veftigen ; dog , behoudends de ho<Wtin2
gingingen mogten hebben aangewend, daar hl voor zijne kundigheden, koomen mii fom-
inet naer wenfeh konden flaagen ; wijl de uit- migen van zijne bewijzen te zwak voor. WH
koniit geleerd heeft , dat, van ouds, en nog zeggen fammigen; om dat de algemeene Vrii-
Iiedendaags, de Verpondingen , en andere dom , bij 't Privilegie van Aelbregt van Beie-
reeele Laften van dc huizen en Landen, den ren , in 't jaar 1367. verleend ,onzes inziens
Muntgezellen m eigendom toebehoorende, ge- de ecnigfte grond zou' moeten weezen, om
vorderd en betaald zijn geworden. De Heer op te bouwen. *
(i) Ds Privücgiis Monetarior. Hoüatidia , SeR. ui. §. 10,


m6 PRIVILEGIËN
Uitfpraak van Prins Willem den I, wegens een Gefchil over bet Stape Ir egt, tuffcben die van Dordrecht, ter ééner, en die van Ziericzee, ter ander er zijde; waar bij, onder anderm, verftaan is, dat die der laatstgemelde Stad, hangende het Regtsgeding , handel drijvende , met Zout of andere Stapelgoederen, beneden de Hoogfie Mark* ten, ongemoeid zullen blijven van het Stapelregt; mids doende opfchrijven 't geen dat zij ver bij Dordrecht, of langs de Rivieren, den Stapel onderheevig, vervoeren zullen.
19, November 1583.
SIJn Excellencie doorfien ende gheuifiteert hebbende de doleantie bij forme van fupplicatie aen zijne Excellentie gheprefenteert bij den burgermeeftei ende regeerders der ftede van Dordrecht hen bechghende van de refolutie die bij zijne Excellencie den vijfden Ociobris lettleden op bet rapport ende aendienen van den raetsheer mr. Joos de Menijn ghenomen zoude wefen henlieden onghehoort ende onghedefendeert ende op de voerfcreuen fupplicatie ghehadt de refcriptie van den prouincialen rade in Hollandt beuindt dat men de faeke ende different daer inne vermeit qualicken can beflechten fonder treyn van proceffe ende om daer toe ter decifie van defe
zaec-
AANMERKING EN
Wij hebben bevoorens(l), meer dan ééns, hoven verkogc bad , 't welk, langs de Leek gezien, hoe die van Ziericzee altoos eene al- en Merwede, nergens opwaards mogt gevoerd «remeene Stapelvrijheid beweerd hebben. Se- worden, dan ter Hoogfter Markt; dan dat men derd verfcheiden jaaren, waren zij ook in het egter, tot dat er nader onderrigt zou'ingekoogeruft bezit daar van gebleeven. Dan , onze men weezen , de aangevangen Regtsvordering, Stedelingen , aan welken zulks altoos in den den tijd van twee of drie weeken , in ftaat zou' krop geltoken had , poogden nogmaals te be- houden. Intuffchen namen de Ziericzeenaars proeven, of zij, thands ter tijd, daar in eenige twee Schepen, toebehoorende aan Poorters van verandering konden te weeg brengen. De af- deeze Stad , in beflag. De Prins van Oranje, zweering van den Graaf, waar door de Steden hier van onderrigt, liet , door het Hof van meerder7 invloed in de Staatsregeering, dan Holland , den zesden Junij, der Regeeringen voorheen , gekreegen hadden, fcheeil hun der beide Steden, aanfehrijven, om, den veerdaar toe eene gunltige geleegenheid te zijn. tienden daar aanvolgende , te verfchijnen voor 'tWas, in het laatft van Februarij, of in 't Commilfariiren, verbiedende inmiddels alle verbegin van Maart des jaars 158a., dat die van dere Arreften en feitelijkheden. Partijen geDordrecht hadden aangehaald het Schip van hoord zijnde , verklaarde het Hof, den tweeeenen Cornelis Anthonysz., Poorter van Zieric- entwintigften daar aan, dat, indien de Regetfrzee. De Regeering der laatftgemelde Stad be- ders van Ziericzee zig bezwaard vonden bij liet klaagde zig dieswegen , den dertienden van eerftgedaan arreft, midsgaders bij de daar op Maart, en verzogt, dat het zelve zou'worden gevolgde cautie, zij dieswege hunne afriep ontflaagen. Den zevenentwintigften daar aan, zouden vervolgen voor het Hof, en ibmmierwerd er, van onze zijde , geandwoord, dat lijk , van drie tot drie dagen, voor Gommaar aan, volgends de Privilegiën , niet kon miffariffen procederen ; af en te niet doende voldaan worden , wijl hij zijn Zout te Schoon- de verdere wederzijdlche arreften , en ver-
bie-
(I) Bladz 12?. 235" 324> 655. 656". 67a.


van DORDRECHT. 144?
zaecke met den aldergheuouchlicften ende minfl quetfende middelen te moghen gheraecken verclaert dat Herrent HenricK poorter Van Ziericzee binnen Dordrecht ghearreïteert mitsgaders Cornelis Janfz. poorter van Dordrecht tot Ziericzee ghearfefteert bij defen ontflaghen worden vuyten arreften indien tfelve noch nyet ghedaen en is. Ende dat voorts die van Ziericzee pretenderende bij den arrefte ende gheuo/gne van dien aen hemen voirfz. poorter Herrent Henricxz. ghedaen gheintereffeert te fijn ende oock vrij ende exempt te wefen van den ftapelrechte dies aengaende heure actie binnen den tijt van veerthien daeghen eerftcomende fullen moghen interneren voor den prouincialen raedt van Hollandt fonder dat henlieden daer inne obfteren zal het ghewijsde van die van Dordrecht twelck bij defen ende confente van partien te nyete gheftelt ende ghemuteert wordt
in
biedende , hangende dit Regtsgeding, alle daar op , den zesentwintigften October, van wegen van feiten. Ook werd, ten zelfden Eifch, en deeden denzelven, twee dagen daar dage, bij toeftemming van Partijen , de ter- aan, copielijk prefenteren aan den Procureur mijn , om eifch te doen , agt dagen verlengd: van hunne Partij; welke daar op andwoordde of die van Ziericzee, daar in, van hunnen kant, geenen lalt te hebben , om dien te ontfangen m gebreke bleeven , durven wij niet befliffen. Te weeten , onze Stad had zig van nieuws Dan , onze Stad deed , in het volgend jaar, vervoegd tot den Prins van Oranje en haat weder een Schip van eenen Ziericzeelchen Poor- beklag gedaan over de reeds gemelde Uitfpraak ter in beflag neemen ; en verwees hem , den van den vijfden Oétober, als genomen, zoo agtftenAuguftus van't jaar i58'>, in eene boete zij zeide , zonder gehoord te zijn. Die van van zeft'ig Ponden, wijl hij zijn ingelaaden Ziericzee lieren niet »a daar tegen een VerZout, waar meè hij verbij was eevaaren, te toog in gereedheid te brengen ; 'dan , of het Gorinchem gefott had. Die van Ziericzee dee- ingeleverd Wierd , is twijfèiagtig; wijl Zijne den een contraarreji op een Schip van Excellentie, reeds den negentienden Novèméén' onzer Poorteren. Onze Regeering ver- ber, de Uitfpraak, welke wij thands den izogt wel, den vijftienden daar aan, om het Lcezer mededeelen, kwam te doen. zelve te ontdaan 5 dog, hier iii niet bewilligd De Ziericzeenaars , zig hier bij bezwaard wordende, ten zijze dat van Ziericzee vrij vindende, waren in't eerft van voorncemen , daar gaf, verzogt zij, bij Requeft , aan het Hof, tegen te laaten protefleren , dog daar is 'geen om eenMandament van attentaten en fpolie; blijk, dat zij zulks ter uitvoer bragten ; maar waar op, den vijftienden September, voor ap- wel, dat zij , inde volgende maand, van pointement gefteld werd : „Fiat Misfive aan Eifch gediend hebben. De Regeering van deeze „die van Ziericzee, omme den inhouden van Stad gaf, den elfden Januarij Van't jaar 1584, j, dezelve Requefte te volcomen nifi caufam, daar op over hunnen Eifch in reconventie en
die zij zouden komen verklaren op den agt- hun Andwoord in conventie In 't laatft van a, entwintigften derielver maent voor mr.Joofl April $ of in het begin van Mei, was Ziericzee „ de Menijn ende Dierck van Leeuwen , als al weder gereed met haar Andwoord in recon-
Commifl'ariflèn , inïerdicerende middelertijt ventie en met de rep/ijk in conventie. Of ,, alle vordere wegen van feiten." Partijen, daar die van Dordrecht daar tegens- gerepliceerd op gehoord zijnde, werden, den vijfden Octo- hebben, en dus dit Regtsgeding verder voldonber, bij Uitfpraak van Zijne Excellentie , de gen wierd , is ons niet gebleeken. De Heer Wederzijdfche arreften , federd het Appoinfte- Joojl de Men in , die één der Coinmiïïariiïerl ment van den tweeëntwintigften Junij van geweeft is, en naderhand Penfionaris van Dorhet voorig jaar , af en te niet gedaan, en wij- dredit werd, geeft, in een Stuk, door Hem, in ders verklaard, dat het zelve zal ftandgrij- 't jaar 1588. opgefteld , te kennen, dat er pen ; en dat dienvolgende die van Ziericzee in deeze zaak geprocedeerd wierd tot de Enhunne afiie , nopens het eerfte arreft, daar bij quefte toe. Waarfchijnlijk liet onze Stad, zienvermeld , zouden voordzetten, binnen den tijd de datze de aaloude Stapelvrijheid van die van van één maand; en dat, deezen tijd verftree- Ziericzee, met geen genoegfaame hoop van eenen ken zijnde, die van Dordrecht zouden moo- voordeelig-n uitflag, zou' kunnen betwiften,dit gen aanhouden de Ziericzeefche Schepen en Proces onvervolgd , en zag zelfs van de aanGoedercn , welken deeze Stad , zonder geeviug en opfchrijving . welke bij deeze Uitvevflapelen , zouden verbij vaaren; verbieden- fpraak midlerwijl gevorderd werd, geheejijk de Zijne Excellentie midlerwijl alle wegen van af (3). feiten of arreften. Die van Ziericzee dienden
fa) Reeueü van de Privilegiën en Geregtighedtn op het Stuk van den Stapel, benevens man 'l geen dat ter zaake van dien i% gepajjeerd tujfcben de Sleden van Middelburg , Ziericzee en Dordrecht , federd het jaar IZ79- 'vi het jaar 1588. Mjf. Zie van 't zelve onzen Voorlooper , bl. 30
(3) Dit alles hebben wij getrokken uit de meermaals aangehaalde Mff Verhandeling van den Heer Mr. Gillis Clement, van welke wij bl. 325. gewag maakten.


!443 PRIVILEGIËN
in nyeuwe ihffantie voer den houe te interneren behouden dié vart Dordrecht in de voerfz. inftantie heure defenfie ende reconuentie ter contrarien om van ghelijcken te contenderen tot reftitutie ofte refuüe vanden coften ende fchaden bij heurenborgher Cornelis Janfz. bij den arrefte tot Ziericzee aen fijnen perfoon ende feip ghedaen welcke inftantie voer den voerfz. raide gbeinftitueert ende binnen den tijt van eene maent oft vuyterlicken zes weken volfcbreuen lijnde waer toe partijen bij defen gechargeert worden. Ende wotdt dien van den prouincialen raede bij defen belaft ende gheiniungeert op tghundt als dan onder den houe gheleuert ende ghedient zal wefen te difponeren het zij prouifionelicken oft diffinitiuelicken fulcx fij de faecke ende materie beuinden lullen te vereyflchen poftponerende tot dien fyne de wijdinge van allen anderen procelfen ende queftien voor henluyden ongedecideert hanghende. Ende om gheduerende de litispendentie te amputeren alle oorfaecken van voorder ofte nyeuwen twift verclaert zijne Excellencie dat die Van Ziericzee willende met heuren foute ofte andere ftapelgoeden hanghende defen proceffe negotiëren beneden de hoochfte marften onghemolefteert fullen blijuen van den ftapelrechte mits alleenlijck doende opfchrijuen wes zij van den ftapelgoeden voor bij der ftede van Dordrecht ofte op de riuieren den ftapele fübject. fullen veruoeren om namaels tïecnt van dien daer van te voldoen ende betalen indien heuonden worde fulcx te behooren ende dit al onuermindert ende fonder prayuditie van paftien ten wederzijden heur recht foo in materie poffeflöir als petitoir. Aldus ghedaen binnen der ftadt van Dordrecht onder den naem ende zeghel van zijn Excellencie hier neffens opghedruct. opten xixen dach Nouembris des jaers XVCdryeëntachtich.
( Was geteekend )
Guille. de NaJfaU. (Laager ftond)
Bij beuele van fijne Ëxcellencië.
Brunyncfa
Naer de oorfprongkelijke Uitfpraak , hebbende op hetfpatium het Zegel van Zijne Excellentie, overdekt met een papieren ruit, liggende in de Kas op de Weeskamer > Lade B. No. 442/(W-


van DORDRECHT. 1449
Sententie van de Kamer Judicieef deezer Stad, tuffchen den Schout, Jacob Muys, E/fvher, ter êéner, en Mr. Ouo, Chirurgijn, Gedaagden, ter anderer zijde ; waar bij verklaard is , dat de laatftgemelde aan den eerftgenoemden zal bet aaien de boete van Thien Ponden, ingevolge de Ordonnantie van den 8. November des jaars 1552.$ nu onlangs vernieuwd, door hem verbeurd.
13* December 1583.
éT\P huyden xiij. December anno XVC- drieëntachtich compareerV_y de binnen de camere judiciale der ftede van Dordrecht tgerechte aldaer collegialiter vergadert lijnde Jacob Muys heeren Pietersz. als fchout der voorfz. ftede eyifcher ter eenre ende mr. Otto Chirurgijn gedaechde ter andere fijde. Ende bij feekere middelen concludeerde deylfcher dat bij fententie der voorfz. camere den gedaechde gecondempneert fal worden hem eyifcher op te leggen ende tè hemelen die boete van thien pont volgende feeckere ordonnantie der voorfz. camere gepubliceert achtften Nouembris XVCLIJ. en gerenoueeert xven O&obris leftleden ter caufe van dat de voorfz. gedaechde defelue ordonnantie gecontrauenieert hadde. Waer jegens gehoert dert voorfz. gedaechde die voor antwoert allegeerde dat defen aengaende litispendehtie was voor den houe van Hollant concluderende mitsdien tot niet ontfanckelijcke en abfolutie. Algehoert heeft de voorfz. camere den voorfz. gedaechden gecondemneert mits defen op te leggen en te betaelen den voorfz. eyifcher de thien ponden in queftie volgende de voorfz. ordonnantie en publicatie. Actum vt lüpra ende was onderteykent W. Pauivelsz.
Accordeert naer gedaene collatie met doriginale onderteyckent als voren. Aclum xxiiijen Septembris anno 1590. bij mij ende was onderteykent W. Pauwehz.
Naer collatie gedaen jegens gelijcke copie onderteyckent als bouen gefchreuen in zeecker viercant bouckgen ofte regysterken gebonden in witten couuerture ende defe daer mede beuonden te accorderen opten 22. Decembris anno 1595. Bij mij Notaris publycq binnen der ftede Dordrecht refiderende.
H. J. de Naerden 1595. Nots. Pub.
Naer eene authentijke Copij in een Mjf. Privilegieen Keurboek van wijlen den Heer Burgemeefter Karsseboom, Fol. 49.
Z zz z z z z z Sen*


1450 PRIVILEGIËN
Sententie van het Hof van Hol/and, op de over* gelegde Grieven van den voornoemden Schout en Burgemeefiers en Regeerders, met Hem gevoegd\ appellanten van de Concesfie en Executie van een Mandament van Appel, inhoudende de Claufule van Inhibitie , verleend ten verzoeke van hei Chirurgijns Gild ; waar bij de Grieven gerepareerd en de voorfz, Claufule gerevoceerd worden*
53. Junij 1584*
GEfiefi bij den houe Van Hollant die grietten den felüen houe ouergegeuen van wegen mr. Jacob Muys fchout der ftadt Dordrecht mitsgaders den burgemeefters ende regeerders der feluer ftede tot conferuatie der voorfz. ftede kueren ordonnancien ende andere gerechticheyden met hem geuoucht appellanten vande eonceflie ende executie van feeckere mandement van appel inhoudende die claufule van inhibitie in forma bij den voorfz, houe verleent ten verfoucke van Symon Baerntsz. ende Dierck Fredericksz. voor hen feluen ende van wegen tgemeene gilde van de chyrurgijns binnen der voorfz. ftede geappelleerden van date den xixetl Oclobris leftleden ende aen den appellanten ter executie geleyt den xxven en leften Oclobris daer aen volgende. Tvoorfz. hoff reparerende de grieuen vande appellanten reuoceert die claufule van inhibitie den geappelleerden bij heur mandement verleent. Gedaen in den Haeghe bij mrs. Adriaen vander Mijle praefident Hieronymus van Borre Pelgrum van Loon Nicolaes Camerlin Pieter de Hiniofa" ende Dierck vanLeuwen raetsluyden van Hollant ende gepronunchieert denxxviijcn! Junij anno XVC- vierentaehtich. In kennifle van mij QEnde was on-^ derteykent) Minnefanck. Accordeert naer gedaene collatie met fijn origiiiale gefcreuen in
fran-
g^^B§w§§«§§»Bej»ê8«€c»8§mm mm mm
AANMERKINGEN.
Het is bekend , dat, volgends de Mruc- (kepende eene onherftelbaare grief, moogerf tien van het Hof (1) , en van den Hoogen verleend worden. Dit Voorregt, dat van veel Raad O), alle Sententien, in zaaken van Boe- invloeds was voor de handhaaving van het ten van Officieren, enCorreclien, midsgaders van wettig gezag van den Magillraat, werd daarom, Politie geweezen , executabel zijn onder eau- t'aller tijd , van de Steden , tegen de ondertie; en dat, in cas van appel of reformatie, daar neemingen van de Hooge Gerigtshoven, voorVan geene Mandamenten, inhoudende eenige geftaan; jaa zelfs, door de Staaten, in bezondaufulen van inhibitie of furebeance, ten zij dere omftandigheden , erkend en gewettigd , in zaaken van het uiterfte gewigt, met zig gelijk de drie volgende Beftuiten aamoonen,.
(1) AtU 214.
(») Art. 93 en 101.


vAnDORDRECHT. 1451
ftancijn onderteyckent als voeren» Aftum xxiiij™ September anno 1590. bij mij ( Ende was onderteykent) & Pauwèlsz*
Naer collatie gedaen jegens gelijcke copie onderteeckent als boüeh gefcreuen in feecker vierkant bouckgen ofte regifterken gebonden in witte couuerture is defe daer mede beuoriden te accorderen opten 22. Decembris anno 1595. bij mij 'Notaris publycq binnen der ftede Dordrecht refiderende.
H. J, de Naer den (1595O Mts. Puh
Naer eene authentijke Copij in een Mff. Privilegieen Keurboek van wijlen den Heer Burgemeefter Karsseboom, gequot. in dorfo A. Fol 50.
De Staaten doen ie met de Claufule van Inhibitie, door het Hof van Holland, verleend, tegen eene Sententie,bij het Geregt van Dordrecht geweezen. èfi ApHi 1584.
OP het aengeuen van de gedeputeerden van Dordrecht beroerende de poenale inhibitie van den houe van Hollandt verleent bij mandament van appel van dato den negenthienden April vijftienhondert vierentachtigh eenen Dirck Hendricksz. waert in de caetsbaen aldaer tegens feeckere vonnilfe tot achterdeele van den voorfz. Dirck Hendricksz. ende tot voordeele van den officier der voorfz. ftede ghegeuen bij die van den gerechte der feluer ftede aengaende tpoint iri den voorfz, vonniffe begrepen van de interdictie van de neringe deh voorfz. Dirck Hendricksz. gedaen hebben de Staten van Hollandt de voorfz. interdiftie(i) te niette gedaen ende doen te niette bij defen authoriferende den officier ende gerechte van die van Dordrecht tfelue poinct van den vonniffe nopende de voorfz. interdictie van de neringe. bij prouifie mede ter executie te ftellen niet tegenftaende de voorfz. verleende inhibitie volgende de ordonnantie ende placaten daer op geëmaneert behoudens dat den voorfz. Dirck Hendricksz. fijne gerechtigheydt fal mogen ten principalen deduceren ende veruolghen voor den voorfz. houe ofte elders daer ende alfoo hij te raden vinden fal.
Refolutien van Holland van 'f jaar 1584» bh 241.
(0 Lees: Inbibitiëi
ZZZZZZZZ 2 7\7V*_


i452 PRIVILEGIËN
Nader Befluit wegens dh Iferk
6. Junij 1584»
OPt aangeuen van de gedeputeerden van Dortoht aengaende de beuelen pamael den achtften Mey laetftleden \>\\ den houe prouinciael verleent tegens de interdictie van de neringe Bvrcks Hendricksz. waert in de caetsbaen tot Dordrecht gedaen bij a&e van authorilatie van de Staten op den officier aldaer van den 27. April laetftleden is bij de Staten van Hollandt gerefolueert ende verklaert dat den officier van Dordrecht fal voortgaen met de begonfte executie van de interdictie van de neeringe bouen geroert niet tegenftaende tmandament ende de voorfz, beueelen pcenael van den houe prouinciael ende dat den procureur generael ten dage van tvoorfz. mandament dienende voor den officier van Dordrecht fal interuenieren ende de faecke ten principale voor den voorfz. houe defenderen
als nae behooren. , .
Refolutien van Holland van het jaar 1584.
hU 311.
Nog nader Befluit diesaangaande, en dat de Officier van Dordrecht aan de AcJe van Gijzeling van het Hof van Holland niet zal gehoorzaamen.
4. Julij 1584-
DE Staten van Hollandt gefien hebbende de acte van defaulte bij den houe van Hollandt verleent den veertienden Julij laetftleden in de faecke van Dirck Hendricksz. waert in Wefel tot Dordrecht impetrant van mandament penael ftadthoudende op ende jegens mr. Jacob Muys fchout der ftadt Dordrecht gedaeghde ende de fommatie daer op geuolght hebben de Staten Voornt. diesaengaende gerefolueert ende afte verleent als hier nae volght.
De Staten verftaen dat den officier van Dordrecht Jacob Muys de gijfelinge hier bouen geroert niet en fal obedieren nochte gehoorfamen belouende den feluen uyt te dragen wes hem diesaengaende foude mogen bejegenen ofte wederuaren ende interdiceren de voorfchreue Staten Jacob Snoeck deurwaerder ende alle andere deurwaerders shoofs van Hollandt tegen den voorfz. officier voort te varen met de begonfte proceduren ende executie op peyne van fufpenfie van haerluyder ftaet ofte officie van deurwaerderfchap tot welcken eynde den voorfz. officier gehouden wordt dezelue deurwaerders defe refolutie rechtelijck te infmueren met publijcque perfonen op dat fij daer van geen ignorantie en hebben te pretenderen ofte voor te wenden.
Refolutien Utf, bl. 349.
De


van DORDRECHT. i453
De Staaten van Holland bevelen dien van de Mant, om hun aandeel op te bréngen in de Contrihutien en Omfiagen , welken , tot het voeren van den Oorlog 9 zijn ingewilligd.
5. Mei 1584,
DE Staten van Hollandt hebben belaft ende geordonneert belasten ende ordonneren bij defen den officier binnen de ftadt Dordrecht Jacob Muys fchout aldaer voor hem tontbieden dofficieren ende die van den fermente van de munte binnen de ftadt Dordrecht ende defelue van wegen de Staten belaften als andere patriotten te helpen dragen de laften van de contributien ende ommeflagen die tot onderhoudt van den oorloge zijn geconfenteert ende noch geheuen fullen werden fonder hen daer tegens te ftellen ofte toppoferen in rechten ofte daer buyten op peyne dat defelue bij gebreke van dien niet alleen van haerluyder officie ende dienften fullen gehouden werden gedeporteert maer oock van alle haerluyder priuilegien van de munte geuallen te zijn ende dat fijluyden daerenbouen voor dezelue. contributien geëxecuteert fullen werden.
Refolutien Utf. bl. 277.
Proiefi en Verklaaring van de Regeering deezer Stad, wegens het aanvaarden en eigenen van de Landen en Gronden, vereifcht wordende tot den Aanleg der Fortificatiën; met bijgevoegde belofte aan de wettige Eigenaars, hun daar voor te zullen vergoeden de regte waarde; midsgaders Infmuatie van het voorfz. Protefi aan Jonkheeren Cornelis en Johan van der Mijle. 21. Mei 1584.
ALzoo in defe dangereufe ende geuaerlijcke tijden hoochnoodich beuonden wordt dat die ftadt van Dordrecht ghefortificeert ende ghefterct worde aen de landtzijde in conformité van tproject ofte befteck bij zijne princelijcke Excellentie tanderen tijden daer van ghedaen maecken ofte ontworpen omme des te beter te moghen obvieren jeghens alle heymelicke intelligentien ende liftige aenflaghen van den viandt die jeghens der voorfz. ftede zouden moghen worden aenghericht. Soo ift dat dye burghemeefteren fche-
Zzzzzzzz 3 pe-


H54
PRIVILEGIËN
penen raeden oudtraden êndé ghoede luyden van den achten midfsghaeders dye dekens van den drie fchutterijen der zeluer ftede met rijpe deliberatie van faede ende met voorghaende confent Van de dekens van de ghildens van de gheineene nering\ve gherefolueert ende gheordonneert hebben zulcx zij ordonneren bij deze dat men mitte Voorfz. fortificatie voortuaeren ende van Ronden aenne int wefck treden fal beghinnende van den vytterften graft dye gheleyt zall worden voor het contrefcharpe omtrent hondert roeden van den cynghel van der ftadt. Ende ghemerct nae befcreuen rechten coff urnen ende vfantien van dezen lande ofte prouirtcie alle huyfe'n efffuën ende gronden vart landen bijzondere bij tijde van openbare oerloghe fubject ofte onderworpen zijn dye fortificatiën van den ftedeii forten ende plaetfchen van importantie daer die voor gheleghen zijn als ghezyen ende ghebleken is aen meeft alle de fteden van Hollandt ende Zeelandt foo verclaeren ende protefteren de voorfz. burghemeefteren fchepenen raeden oudtraeden ende ghoede luyden van den achten midtsghaeders de dekens van de drye fchutteryen der voorfz. ftede dat zij int maecken voorderen ende volbrenghen van de voorfz. fortificatiën van gheene wille meeninghe ofte intentie en zijn yemandt int particulier daer bij te prejudiciëren ofte vereorten ofte yet daer tnede te doen ofte attenteren in prejudicie van eenighe appoinfte* menten ofte litispendentien ter caufe van poffesiïe ofte eyghandomme van gronden aen dezelue landtzi/de ghelegen wtftaende ofte ghegheuen maer dat zij zulcx alleeniick doen om de voorfz. ftadt te bevrijen van alle ongheual ende inconuenient die de voorfz. ftede andersfins ende bij faulte van dieh zoude moghen ouërcommen fé vrëden zijnde den ghenen dye bij fententie diffinitiue beuonden zal! worden totte zelue landen ende gronden gherechticht te zijn behoorlijc contentement te doen (indient zoo behoort) ter caufe van de ontgrondïnghe occupatie ofte aenflagbinge van defelue landen tot taxatie ende eftimatie van fchepenen dezer ftede ofte anders zulcx als andere eyghenaers van den vytghedoluen landen tot behouff van de fortificatiën van den anderen fteden ende forten in Hollandt ende Zeelandt is ghedaen. Verzouckende aen Herman Spieghel Notaris publijcq defe refolutie verclaeringhe ende proteft te willen infinueren Cornelis ende Jan vander Mijie ende allen anderen dyënt aenghaen mach op dat zij hyer van gbeen zake van ignorantie en hebben te pretenderen ende dat alle voordere onghemack fchaeden ende inconuenienten moghen worden gheprecaueert ende verhoedt. Ende zal de voorfz. Notaris vant voorfz. proteft infinuatie ende andtwoorde maecke behoorlijcke acte omme den voorfz. requiranten te valideren of te ftrecken daer ende zoot behooren zal. Aétum den xxj, May anno XVC- vyer ende tachtich. Mij prefent
W. Pauwelsz*
Volgende voergaende verzouck hebbe ick Herman Spiegel openbaer Notaris bij den houe van Hollandt totten exercitie van dien geadmitteert in de prefentie van de getuyghen onder genomineert tinhouden van de acte bouen gementioneert geinfinueert ende van
woor«


van DORDRECHT. 1455
*00Tnierte woorde voorgelefen jonckëren Cornelis ende Joban van der Mijle ende eerft Johan van der Mi/k dewelcke mij tot antwoerde gaff ïck en verftae tfelue niet wat beghiert ghij hier mede te hebben gheeft mij copie ick zall mij beraeden. Ende daer nae Cornelis van der Mijle die mede copie verfochte ende feyde ick fall mij beraeden welcke copie ick Notaris henluyden geleuert hebbe. Aldus gedaen ende gefchiet den xxjen May anno XV°- LXXXIIIJ. binnen der ftede vm Dordrecht ten huyfen ende woenplaetfchen van de voorfz. van der Mijle al waer met mij Notario prefent ende jegenwoirdich waeren deerfame perfonen Adriaen Fransz. backer ende Claes Jacobsz. borgers binnen Dordrecht als getuyghen hier ouer met mij Notario fpecialijck verfocht ende gebeden.
Hac ego Hermannus Spiegel Notarius publicus nee non per curiam HollandU admifus propria atteftor pc gefta fuijje mam.
H. Spiegel Nots. Publicus per Senatum Hollandia admijfus.
Naer de oorfprongkelijke Infmuatie, beruftende onder den Heer Ockek Gevaerts, Heer der Stede Geervliet*
AANMERKINGEN.
Wijl verfcheiden Stukken van het jaar 1595, meenden , breedvoeriger gewag maaken zulten aanzien van het gefchil met de Heeren van len wij voor als nog hier van geen bezonder der Mijle, wegens het aanvaarden van eenige verflag doen. Gronden en Erven, waar toe zij zig geregtigd
De Staaten weigeren aan de Munters hun verzoek, om vernietiging van het Befluit van den 5. Mei ïaatflleden ; en verklaar en wijders, dat zij, bij voorraad, hun aandeel in de Contributien en Omflagen zullen b et aal en ; laaiende egter aan dezelven onverlet, om, zig daar over bezzvaard vindende, hunne Aclie te inflitueeren.
7. September 1584;
Aen mijne E. Heeren de Staten flants van Hollandt.
VÈrthoonen ende geuen in alre oétmoet ende reuerentie te ken* nen V» E. onderdanige dienaeren prouoeften ende tgemeene
ge-


1456 PRIVILEGIËN.
gefermenteerde gefelfchap van de munte van Hollandt ende BfabanË refiderende binnen der ftadt Dordrecht hoe dat zij fupplianten tot meer tijden vwer E» verthoont ende te kermen gegeuen hebben dat zij luyden in den jaere XIIJC- LXVTJ. bij hoger memorie hartoclt Aelbrecht van Beijeren ende daer naier fuccesfiuekjck bij hoochlofj felijcker memorie grauen ende grauinnen van Hollandt verüen ende begiftiget zijn met veele fehoone ende heerlijcke priuilegien omme redenen in de felffde vermeit die hemluyden oick bij hooger memo* rie die princelijcke Excellentie van Orangien ende V. E. zoe in den jaren XVC- LXXV. (i) als oick in den jaere XVC LXXXIJ. (2) naer voorgaende verthooninge van de voorfchreue der fupplianten priuilegien in vollen vergaderinge van V. E. gedaen geconfirmeert zijn geweeft fulcx oick die van de voorfchreuen fermente refiderende binnen Antwerpen de voorfchreue haer priuilegien ende andere diergelijcke bij hoochloffelicker memorien de hartoge vart Brabant verleent tot defen daege toe bij der ftadt van Antwerpen nagegaert ertde geachteruolcht zijn. Volgende welcke priuilegien zij fupplianten oick foe binnen Dordrecht als binnen Antwerpen als wefende van eene fermente tot defen daege toe vrij ende exempt gehouden zijn van alle taillien bede fettinge ofte jmpoften wat fij mitsgaders van alle "hondertfte vïjfticbfte thiende penningen ende andere borgerlijcke laften blijckende bij extract vuyte confirmacie der gefworen vrij munters van Brabant bier aen gehecht. Tis nv foe dat V. E. op den £3) vdc May belieft heeft te doen depefchefen zeeckere acte waer bij den officier binnen Dordrecht Jacob Muys belaft wordt den fupplianten mitsgaders den officieren van de munte voor hem te ontbieden ende hen van weghen V. E. te belaften te helpen draeghen de laften van de contributie ende ommeflaege die tot onderhout van de oorloge zijn geconfenteert ende noch gheheuen fullen worden op zeeckere peyne ende conminatien breder blijckende bij dezelffde acte daer van copie autentijck hier bij geuoucht is. Ende alzoe zij fupplianten bij de voorfz. acte nyet alleen van heurluyder oude ende immemoriaele poffesfie ongeroepen ongehoort ende ongedefendeert gefecludeert mer oock al ende tgeheel van haer voorfz. oude ende deuchdelijck priuilegien zouden zijn gepriueert tot heurluyder irreparable prejudicie ende achterdeel zonder dat zij fupplianten weten int minfte deel tfelue jegen vwer E. ofte het weluaren van de gemeende zaecke verfchult te hebben foe keeren hen die fupplianten derhaluen aen V. E. zeer oitmoedelick bij defen verfouckende dat vwer E. gelieue defelffde acte te altereren ende dien nyet jegenftaende bij appoftille op de marge van defe hen fupplianten in haere voorfz. oude ende deuchdelfjcke preuilegien poffesfie ende gebruyck van dien als van oude hercommen te mainteneren off ten minften ordonneren commiffariffen tzij vuyte prouinciale ofte hoogen raedt van Hollandt daer vooren die fupplianten van heur gerechticheyt ende poffesfie fullert moegen verthoonen omme opt verfouck van de fupplianten met kenniffe van zaecke geordonneert te worden naer behooren houdende middelertijde in furcheantie dvoorfz. acte of ordonnantie van date den vde Mey leftleden dit doende etc.
(Op
CO Bladz, 1386. (2) Bladz. 1438. C3) Bladz. U53-


van DORDRECHT. 1457
(Op de marge ftondt gefcbreuen) Die Staten van Hollandt afflaende tverfouck van de fupplianten alhier verclaeren dat die felffde hen fullen reguleren na die aete van refolutien van de Staten voornoempt van den ve Mey leüleden ende mits bij de fupplianten contribuerende bij proui/ïe in alle gemeene omflaegen ende contributien als andere ingefetenen van den voorfchreue landen van Hollandt fullen die fupplianten ten principaelen zoe verre zij diesaengaende Huiden vinden befwaert haerluyder actie moegen inftitueren daer ende zulcx hen te raede duncken fal nyettegenftaende de voorfz. acte van refolutie ende dat omme zeeckere refpecte daer toe dienende. Gedaen tot Delft den vije Septembris anno XVC-vier ende tachtich. (Onder ftondt gejebreuen) Ter ordonnantie van de Staeten. Bij mij (Ende was ondertekent)
C. de Recbtere.
Gecollationeert jegens de originale ende beuonden daer mede taccorderen defen xiij. Septembris anno 1534. Bij mij
Vagewijns.
Naer eene authentijke Copij, beruftende in de Muntkamer van Holland.
^^©^0^m©»E©E©M©^©»E©»m©^
Protefl van die van den Sermente, tegen het hetaalen der Contributien en Omflagen ; en Infinuat 'ie van hetzelve aan de Regeering deezer Stad.
14. September 1584.
OP huyden veerthienden September anno XVC vier ende tachtich ter prefentie van mij Notario publijcq bij den houe van Hollandt totten exercitie van dien geadmitteert ende den getuyghen onder genomineert compareerden de prouoeften mitsgaeders het gefermenteerde gefelfchap vande munte van Hollandt ende Brabant refiderende binnen der ftede van Dordrecht binnen die camere van defelue munte collegialiter vergadert wefende ende verclaerden dat zij ende elcx van hen geconftringeert werden ouermits zeeckere appoinctement ofte ordonnantie bij den heeren Staten tot huerluyder naedeel gegeuen bij prouifie te contribueren in alle gemeyne ommeflaeghen ende contributien protefteren daeromme zij comparanten dat wes zij ende elcx van hen dieshaluen opbrengen zullen deur conftraincte van den heeren Staten als ouerhandt all tfelffde doen teghens haeren wille zonder prejudicie ende onuermindert heurluyder priuilegien vrijheden ende exemptien oude ende immemoriale poffesfie van dien ende dat bij forme van namptiffement van meeninghe zijnde all tghene zijluyden prouifionelijck als voren genoot-
Aaaaaaaaa druckt


145^ PRIVILEGIËN
druckt werden op te brenghen naemaels in tijden ende wijlen te re» peteren van den ghenen daer ende alzoet behoert hebbende tot dien eynde geimpetreerr. prouifie van juftitie in den hoghen raedt omme in beur voerfz. poffesfie gemaincteneert ende a\\en exactien turbatien ende nioleftatien henluyden aengedaen contrarie haerluyder priuilegien ende noch hangende tproces henluyden aenftaende affgedaen te worden. Houdende defe haerluyder verclaringhe ende proteftatie voer gerepeteert in allen ende yegelicke contributien fettinghen ende exactien die de comparanten ende elcx van hen hangende tvoorfz. proces deur conftraincte Vande voerfz. appoinctemente ende ordonnantie zullen moeten opbrenghen verfouckende hier van acte omme henluyden te ftrecken als naer rechten* Aldus gedaen ende gepaftëert ten daeghe plaetfche maent ende jaere als bouen alwaer met mij Notario prefent ende jegenwoirdich waeren deerfame perfonen Jan Danckertsz. metfelaer ende Jan Roecken timmerman borgers binnen Dordrecht als getuygen hier ouer met mij Notario fpecialijck verfocht ende gebeden.
Haec ego Hermannus Spiegel Notafius publicus nee non per curiam Hollandice admijjus propria atteftor fic gejla fuijje manu.
H* Spiegel Nots. Publkus per Senatum HoUdncliee admijfiis,
Öpten xven Septembris anrto voorfcreüen hebben ick Notaris bonen genoempt ter prefentie vande getuygen onder genomineert tinhouden van defe acte naer zijne forme ende teneur van woerde te woerde geinfinueert ende voorgelefen mijnen heeren burgemeefteren fcepenen ende raedt mitsgaeders andere regeerders der ftede van Dordrecht collegialiter binnen die camere juditiale der feluer ftede vergadert wefende dewelcke mij ten antwoerde gauert dat fij hoorden ende faghen ende verfochten copie vande felue acte dewelcke ick hen geleuert hebbe. Aldus gedaen ten daghe maent jaere ende plaetfche als bouen ter prefentie van Franchoys de Buylere den ouden ende Franchoys de Buylere den jonghen beyde Notarifien als getuygen hier ouer met mij Notario fpeciael verfocht ende gebeden.
H. Spiegel (1584.) Nots. publicus et per Senatum Hollandia admiftus*
Naer bet oorfprongklijk Proteft, beruftends in de Muntkamer van Holland,
Be-


van DORDRECHT. 1459
Befluit van de Staaten , om den Hoogen Raad aan te fchrijven , dat die van de Munt geen Vrijdom zullen genieten van de buit eng ezvoone Laflen, tot hefcherming van den Lande, geheeven wordende.
24. September 1584.
OP de prouifie bij die van den fermente van de munte tot Dordrecht van den hoogen rade geobtineert daer bij de Staten ende die van Dordrecht tot feeckeren dage voor den feluen hooue gedaghuaert fijn aengaende dexemptien die bij die van de munte tot Dordrecht verfocht werden op het ftuck van des gemeene landts contributien hebben de Staten van Hollandt verklaert ende gerefolueert dat die van Dordrecht van harent wegen ende van wegen de Staten voornoemt aen den hoogen rade voornoemt fullen refcriberen dat de Staten nochte oock die van Dordrecht voornoemt geenfints verftaen dat opt ftuck van de contributien in de jegenwoordige defenfie van den lande bij yemandt binnen den lande van Hollandt vrijdomme ende exemptie fal genoten werden ende daetomme verfocht ende geconcludeert dat de fupplianten ofte requiranten haerluyder verfochte exempde voornoemt ontfeyt fal werden lönder daeromme eenige forme van proces te fuftineren.
Refolutien van Holland van het jaar 1584. bl 585»
danfch rijving ten dien einde aan den Hoogen Raad.
27. September 1584.
IS geordonneert te fchrijtiert aen die van den hoogen rade in Hollandt als volgt
Edele &c.
Wij hebben ontfangen vwer E. misfitte van den elfden September laetftleden mitsgaders feeckere bijgeuoegde requefte vwer E. geprefenteert van wegen den prouooften ende het gemeene gefermenteerde gefelfchap van de munte van Hollandt ende Brabandt refiderende tot Dordrecht tenderende ten fine dat wij de voorfz. fupplianten fouden mainctineren in de poffesfie vel quafi van de vrijheyt ende exemptie in alle contributien tot onderhoudt van den oorlogh bij henluyden gepretendeert ten ware wij eenige merckelijcke redenen hadden ter contrarie daer van wij in fulcken geualle fouden gehouden wefen vwer E. te aduerteren binnen veertien dagen nae de receptie van dien. Waer op vwer E. fal belieuen te weten dat wij altijdts hebben verftaen dat in defen bloedigen ende langhduyrighen oorlogh
Aaaaaaaaa 2 te-


j46o PRIVILEGIËN
tegens den koningh van Spaigne eüde fijne aenhangeren niemandt van de burgers ende ingezetenen van de fteden ende landen van Hollandt en behooren eenige vrijdom ofte exemptie te genieten van de contributien ende laften bij de Staten van den lande tot de gemeene defenfie geconfenteert ende ingewillight ende dat de fupplianten wefende in dienfle van dert lande daer van fij oock gefalarieert werden in defen van egeene beter conditie en behooren te zijn dan alle heeren edelen hoogen ende prouincialen rade reeckenmeefters hooge heemraeden hooft-officieren ende alle andere gepreuiligeerde perfoonen van wat refpecte ende aenfien defelue mogen fijn die alle geljck defelue laften ende contributien moeten fupporteren ofte dragen omme te helpen vervallen de voorfz. laften van den oorlogh daer mede der fupplianten perfoonen vrouwen kinderen ende goederen foo wel befchermt werden als van alle andere landtfaren ende ingezetenen van den lande ende tfelue anderfints verftaende fouden cauferen groote inegaliteyt ende onwilligheydt onder de andere burgers ende ingezetenen tot nadeel ende verachteringe van de gemeene faecke. Waeromme wij oock genootfaeckt zijn op den vijfden Mey laetftleden den officier van Dordrecht Jacob Muys te belaften de voorfz. fupplianten voor hem te ontbieden ende hen van onfentwegen te beueelen dat fvj als andere goede patriotten fouden helpen dragen de laften van de contributien ende ommeüagen tot onderhoudt van den oorlogh geconienteerr ende die noch geheuen fullen werden fonder hen daer tegens te ftellen ofte te oppofeeren in rechten ofte daer buyten op poene dat fij bij gebreecke van dien niet alleen van hare officien ende dienften fouden gehouden wefen voor gedeporteert maer oock van alle haerluyder priuilegien van de munte veruallen waer in den voorfchreuen fchout naegekomen hebbende
AANMERKINGEN.
Wanneer men op deeze vier Befluiten van het gemelde PJacaat, alle Vrijdommen, zonder de Staaten naauwkeurig agt geeft, enze ver- onderfcheid, van wege den Oorlog, behoudends gelijkt met dat van den zeventienden Deceni- ieders regt * voor bet toekoomende , gefchorft ber des jaars 158a (1), blijkt het, dat onder waren geworden ; fprak het van zelv', dat d:e de Omjlagen en Contributien, waar van de- van de Munt geene redenen hadden, om zig zeiven fpreeken , de Excijnfen en Impoften te beklaagen, dat zij genoodfaakt wierden, hun niet beereepen waren. Trouwens het waren aandeel in de Contributien en Omflagen te draaondetfcheiden Laften. Het Placaat van den gen , daar zij, onder zeckerc bepaalingen , den drieëntwintigften April des jaars 1576(2), We- Vrijdom van Excijnfen bleeven genieten. Het gens den Ophef der Laften en Gemeene Mid- algemeen belang, moeft thands de hoogde Wet delen, in Holland en Zeeland, geduurende zijn; welke ieder'Ingezeetenverpligt, ais de nood den Oorlog , fpreekt van Accijfen , Impoften, het vordert, tot behoud van 't Vaderland, het Contributien en Omflagen. Door Excijnfen zijne op te offeren. Meermaals (tonden daaren Impoften , verftond men de Middelen op om , in benaauwde tijden , foortgelijke Vrijde eet- en drinkwaaren , in laater' tijd, ge- dommen (lil. De Munters , Welken , in het mecnlijk, At Middelen van Confumtie gehee- jaar 1747, de Perfoneele Quotifatie, met uitten. Tot Contributien en Omjlagen behoor- lluiting nogtans van hunne arbeidsloonen,midsden alle Reëele en Perfoneele Laften,welken, gaders de Li'beraale Gift of den Vijftigfien Penbij wege van Verpondingen , vijftigfte, hon- ning, hebben opgebragt, weeten hier van, bij derdfte, en duizendfte Penningen, Hoofdgeld, ondervinding, te fpreeken. of dergelijken, gevorderd werden. Daar nu, bij
(O Bladz. 1438.
(2) Te vinden in de Rejol. van Holland van t jaar 1576. bl. 48 enz.


vanDORDRECHT. 140*1
onCe voorfz. laft ende ordonnantie en kan hem dienthaluen niet geeylcht nochte geimputeert werden bij de voorfz. fupplianten dewelcke fonder recht ende redenen pogende te ontgaen de gemeene laften van den oorlogh daer niemant van exempt en is onder deck» fel van haere pretenfe priuilegien die van fodanige vrijdommen ofte exemptie niet, en fpreecken veel min dat zij daer van fouden zijn in poffesfie vel quaü. Waeromme wij feggen ende fuftineeren dat de voorfz. fuppi/anten verklaert fullen werden niet ontfanckelijck ende bij ordine dat haerluyden haer verfoeck bij requefte gedaen ontfeydc fal werden makende in cas van proces eyfch van koften.
Refolutien van Holland van het jaar 1584»' bl. 590.
Keur, dat niemand voor daan tot Deeken zal moo • gen gekooren worden, ten zij een gebooren Burger , of Tien jaar en lang Gildebroeder zijnde geweefi; en dat hij daarenboven van den Eerjlen Eed zij in dat G//d9 zuaar van 61 j Deeken wordt.
24. November 1584.
Mijn heeren van den gerechte oudtraden ende luyden vart den achten der ftede van Dordrecht hebben befloeten ende gerefolueert dat in geene gilden ende broederfchappen binnen defer ftede jmande fal mogen tot deecken gecommitteert worden ten fij hij zij geboren borger binnen deefer ftede ofte hij fij geweeft gildebroeder van den feluen gilde ende dat gebruyckt hebben thien jaren lanck volgende voorgaende oude keuren ende ordonnantiën defer ftede. Ende dat geen deecken en zai gecoiren worden in eenighen gilden dan die vanden eerften eedt int felue gilde is. Ende wordt daer toe gecommitteert Gouert Aertsz. dienaer vande gilden de infinuatie ofte de wete daer toe te doen aen alle de deeckens van de gilden dat zij tzelue in heuren gilden aengeuen ende proponeren voor de ver* kiefinge vande deeckens ende tzelue in heure gilde te doen onderhouden. Aétum den xxiiije Nouembris anno XVC- vier ende tachtich.
J. Pauli.
Naer de oorfprongklijke Keuren van bet Kraamers Gild, gefchreeven op Parkement, Fol. 9.
Aaaaaaaaa 3 y


146*2 PRIVILEGIËN
Verklaaring van de Regeerders, dat deOprigting der Twaalf Burgercompagmm niet zal frekken tot vermindering of agterdeel van de Geregtigheden der Drie Schutterijen.
12. Januari] 1585.
WIJ burgerneefteren fchepenen raeden oudtraeden endè luyden van den achten der ftede van Dordrecht doen condt eenen yegelick dat hoewel wij ten meeften bewaernilfe defenfie ende con-
fer*
AANMERKINGEN.
Nadat, onderden Iaatften Graaf, het aan- ftede voerfz. in deinen dien ft tWelc iv£ houden van Krijgsvolk, dat op bezolding rJüei «cmercl- ende aengefien hebben ende
'«eïaaï-te6 etf^Weeens detilffi m« bebben daerom ter eren ons g^ichs ISn^dagaandTg' noodfaaklijker werd;ver- beren ende onfer ftede nüt goeden eenminderden daar tegen het nut ende dienft der drachten ende voirpenen rade qüht geSchutterijen weiken, onder de Graaflijke Regee- fcouden ende verdraghen allen den gèering, niet alken gebruikt werden tot bezetting nen die tot hier toe hem der feut ter ten
tssi csA^s£rtsa2 **- ~ r-
Wanneer eft bij welke geleegenheid zij inge- wer fcutterie ende ordmancte die zvi bij
field wierden, hebben wij niet kunnen op- gemenen rade gecoert ende verdraghen
foooren. Buiren twijfel, warenze al vroeg haare hebben fo hier na gefcreuen ftaet welcke
ópkoma aan de zorg voorde algemeene veilig- ordinancie wlj vokometiken van enen
»*»
Of er van ottds, gelijk daar na, Drie onder- eenich verbreken op zulkepeyn ende corderfcliéideri Schutterijen geweeft zijn , dur- rexie ah hier na gefcreuen ftaet. ven wij met zeekerheid niet bepaalen. Zoo fa den eerden fullen wefen hondert bet ons toefchijm , kwam daar m van tijd j. ^ ^ d ^ d tot trd , verandering Stukken van het ja-ir J ,. , „ 1381 en 1383. maaken van oude , middd en n&*n die rJ^lke dat aennemsn zullen enjonge Schutten gewag. In het jaar 1427. de in der fcutterie bikten ende in geenre feb'ifnen dezelven tot één Lighaam te zijn wiis daer wt fnoghen wefen ten waer gebrast ; en wijl de Ordonnantie , waar bij hi urléóê van den gerechte vanden acè* dit gefchiedde, een aanmerklnk heht verlpreidt ~* lglM. ti.MtmJk „ 3 11 ... over den aart en het beftier der Schutterijen, *ƒ» vfn den fcutmeiften ende dekens van eh verf heiden Inftellingen behelft, die, Sn den jcutten die bi tijden wee/en feilen op hater' tijd, ftand hielden , en nog niet ge- een peyne van enen troife mare fiin zulheel vernietigd zijn ; zullen wijze , uit een uers te verboren teghen der fcutterie enStads Regifter (a) , hier ter piaatfe , mee- je jen gjs&fl»,
deelcn ' Item fullen defe hondert fcutten ahiit Atlum anno xxvij. op Sinte Martens- rede wefen mit 'hoeren boghen ende hardach translacio alfulc overdracht ende nafch elcx alft fiin geboert is op een pein ordonnantie van der fcutterije als na ge- van een mare ziluers voerfz. ende defe fcreuen ftaet. boeghe ende hdrnafch felmen fcouwen bi JVii fchout htrgemeïfters fcepenen rade den fcutmeifters ende dekens van den feutoude raet achte dekens ende gemeen ne- ten fo dicke als men meynt das te doen ringben der ftede van Dordrecht doen fd fim-
cont allen luden want onfe fcutterie in Item fo felmen defe [cutters cauelen
crancke beleide geftaen hebben ende der of deylen in vieren bi alfo of die ftede
hoer
(1) Men zie het nangeteekende bij Balen bl. 664, 665, 670, 671.
(a) ASen- en Klepboek , beginnende met het jaar 1383. ffol. 88 verfo.


VAfc DORDRECHT. i4t>3
feruatie defer ftede hoochnodich beuonden hebben |YJ op te rechten twaeifF vendels ofte compaignien wt den borgers ende inwoonders deler ftede dat nochtans tfelue gedaen ende gerefolueert is op de verclaennge ende toefegginge dat tfelue is ende fal wefen onuermindert ende fonder preiudirie vereortinge ofte verminderinge van de drie fchutterien defer ftede ende digniteyten gerechticheden coftumen gebruycken ende vfantien vande felue fcutterien die in alles in wefen ende waerde blijuen fullen foe van haere wedden te ontfangen haere vergaderinge van [£] maenfcutten verkiefinge van heuren deeckens begrauinge van dooden te houden ende plegen ende allen anderen fulcx defelue fcutterien voor date van den troublen
ett-
hoer te doen hadde dat men dan nemen Item of er iemant vander gefelfchap mocht een vierendeel of meer na dat des afliiuich vuytlandigh vuyt den gilde gefet te dóen mocht wefen des fal men loten of bi wille ende confente oorlof «eaeueh te voeren wie wefen zullen deer ft dander worde fo fal men bi den feut mei fin ende die derde of die vierde. bi den dekens eenen anderen daer voor
Item fo fel elc bewaren of hi van hutis kiefen in dié ftede ende die fel dan ft aen cfzieck waer of diergeliic fonder ar gelift in alle recht als voorfz. is. dat hi rede laet fiin boghe ende harnafch Item of bi den fcutmeifters ende dekens em dat te lenen enen anderen bi den de- om die gefelfchap ende fcutteriie te verkens die van der ftede wegen wtvaren beteren eenige guede mannen in den vilde [oude optie boet voerfz.^ meer ingenomen worden ende die cleder
Item fo wie een reife doet daer &i ij. woude doen maecken op baers felfs kofi fiacbt tiit is ofii). daghe die fal mit dier fonder baet te hebben vande ifc. bougond: reife der ander reifen ontflaghen worden fchilde die wij den fcutten voorfz. jaerten waer dat menfe al behoefde. lijx geven fullen die en fouden niet ftaen
Item fo fel die ftede jaerlix kiefen als in der cauelinge geboden noch verboden men tgerecht verkoren heeft ende men der voorfz^
ftede officiers verfet ij. fcutmeifters vten Item tot wat tiiden eenich fcutter afgerecht ouden rade of achten bi den welke Huig wort hifi van de hondert of anders men raetspleghen fel in der fcutterie en- daer felle die erfnamen of'vuyt reycken ee~ de buten hem niet te doen. nen beijerfche gulden des zullen die ^emeen
Item fal die ftede vp defe tiit kiefen wt gezellen op St. Jorysdach vergaederen ter eiker cauel ende homanffcep eenen deken grooter kereke tot de negender uure ende
welke vier dekens den dagelicfe laft han- daer miffe voor St. Jorys voor
tieren fullen als van den doelen te regè- der zielen die aflijuig geworden is ende ren tgelt opte bueren ende dat te rekenen gefamentlijck offeren op een peyne van ij. ende dat uit te geuen bij raede der ij. tune.
fcutmeifters fo voorfz. ftaet. Des fullen Item hier voor hebben wi den C. fcutvoortaen als men die papegaay fchiet elc- ten gegeuen Ijc bourgon: feilden 'sjaers ke cavel te rade gaen ende kiefen elck comt éleken fait ij. feilden daer fi alle eenen deken uyt fiinre cavel bi wekken maenden of hefen fullen xvj. der feilden ende bi den fcutmeifters men regeeren zal voorfz. als van de bier exffyns x. feilden na datter voorfz. ftaet. ende vande wiin ex ff. vi. feilden.
Item of iemant van de ge feilen eenigh Iten fo fullen wi der fcutterie daer tos emftandt bedreuene in den doele of datter geuen sjaers l. fchildenpaijements voorfz. ge felfcap of der fcutterie roerde dat foude totten oncoft vande rekening tot haer men berechten bi den fcutmeifters dekens maeltiit ende den vreemden fcutten mede ende bi den meeften cooren vande gefellen te onthaelen die welcke fi heffen feilen tot eenre marek filters toe ende dien uil- vande orden te weten tot elcken quartier ten gilde te feiten of daer onder beboude- sjaers een vierendeel, lick den heer ende een ygelijck filmrechts Item fo hebben wi hem daer toe gebeende fo wes bi den fcutmeifters dekens en- uen ende gelooft als fi bi tiden vuyt fiin de meeften coren vande gefellen gefchien in der ftede reyfe van elcke nacht elx een fal van dien dat [uilen wi van waer- Hoflandfe tuun als voor teergelt. de houden. jjem


f4<54 PRIVILEGIËN
ende tot noch toe voor doprechtinge van de voorfz. vaendels gevfeert ende gepleecht hebben gehadt daer van wij de deeckens vande voorfcreuen drie fcutterien op heurluyder verfouck gegundt hebben defe acte. Des toerconde hebben wij tfegel ten faeeken defer ftede bier aen doen hangen opten xijen Januarij anno XVC- vijff ende tachtich.
Pauli,
Naer den Perkamenten Brief, bezegeld met een Zegel in groen wafcb , aan eerf dubbelen Francijnen flaart, beruftende onder dt Archiven van den St. Joris Doele.
Item fo hehhen wi hem daer toe gegeuen die viffcherie in der flede graften bij alfo dat niemant daer in en fel vijfeben ten zij bi hoeren oerloue op die boet van x fg half den heer ende half den feutters.
Item fullen die fcutten jaerlix als fij die papegay fchieten alleen hebben den wiintap twe dage is te weten den dach als fij fchieten ende den dach daer aen fonder exfüs te geuen des [ellen /ij dat te voeren feggen goets tiits op dat men dat te kennen mach geuen als men den exfiis verhuert.
Item hier tegen fullen defe hondert fcutten verbonden fiin alle jaer hoer pal loer rede te hebben ende gemaect te fiin fonder ar gelift opten Pinxter heiligen dach op een peyne van i mare zuluers als voerfcreuen is.
Zes jaaren daar na, werd er eene Nieuwe of tjonge Schutterij van den Handboog, in onderfcheid van de Oude, opgerigt (3). 'tKkpboek van'tjaari446C4) maakt al verder gewag van eene Jonge Schutterij, die toen ter tijd aan¬
genomen werd. In 't jaar 1461 (5), zag men al weder eene andere op de been brengen. Den dertigften September van'r jaar 1468, werden vierentagtig Perfoonen tot Schutters van den Handboog aangenomen ; welken ieder eene jaarlijkfche bezolding van Tien Stuivers zouden genieten, 't Gemis der volgende Klepboeken fielt ons buiten ftaat, om?hier ontrend, verder berigt te geeven ; en wij moeten ons daarom vergenoegen met het gebrekkige, dat onze Stadsbefchrijver Balèn (6) daar van te boek heeft geftaagen.
[aj Op te rechten tvnaelff vendels. Gelijk te zien is uit de a/gemeene Ordonnantie , welke , den eerden Februarij daar aan volgende, van het Raadhuis afgekondigd werd (7). Van tijd tot tijd nogtans, maakte de Magiïlraat daar in verfcheiden veranderingen, gelijk de Reglementen op de Burgervvagt , die gedrukt en in ieders handen zijn, aantoonen.
Maenfcutlen. Verftaat daar door de gewoone Bijéénkomften der Schutterijen in derzelver bezondere Doelen, om zig aldaar in het fchieten te oefenen, en de gewoone Maaltijden bij te woonen. Maanfcbutten geheeten ? omdatze gemeenlijk ééns , in zeekere daar toe gefielde Maanden , gehouden werden (8),
(3) Regijler Vtf. Fol. 97 verfi.
(4) Beginnende met het jaar 1438. Fol. 42. fS) Utf. Fol. 147 vtrfo.
(6) l. L
(7) Te vinden bij Balen bl. 858—863.
(8) Klaarlijk is zulks afteneemen uit verfcheiden Stedelijke Ordonnantiën op de Schutterijen onder an« deren , uit die van 'sGraavenhaage bij De Riem er, !. Deel, II. Stuk, bl. 687, 702. alwaar, ten aanzien der Hollandfche Schutterijen, fraaije Aanmerkingen gevonden worden.


van DORDRECHT. 14Ó5
De Staaten verzenden de Munters, verzoekende Vrijdom van de Burgerwagten 5 naer den Ma» gij}raat van Dordrecht.
ii. Februari] 1585.
Aen mijnen E. Heeren den Staten tflants van Hollandt.
VErthoenen ende 'geuen in alre oetmoet te kennen Jacob Jmsz. de Jonge muntmeefter Hendrick Barentz. aflaijeur ende dandere officiers mitsgaeders die prouoeften ende tgemeene gefermenteerde gefelfchap vande munte vande graeffelicbeyt van Hollant ende hartochdomme van Brabant refiderende binnen der ftadt Dordrecht hoe dat zij fupplianten volgende heurluyder loffelicke ende tot meer ftonden geconfirmeerde priuilegien bouen memorie van menfchen onder andere vrijheden ende exemptien vrij ende exempt gehouden zijn van alle burgerlickeh laften namentlicken vande wacht ende diergelicke laften ende dienften van doorloege mit datter aencïeeft ende zijn daer van tot noch toe in deuclïdelicke poffesfie gebleuen ouer Mcx zijn die fupplianten bij zijne princelijke Excellentie hoeger memoriën in den jaere (1) LXXIJ. lettledeh daer inne vrij ende exempt bekent twelck oick zulcx die regeerders van Dordrecht volgende die ordonnantie ende begeerte van zijne prin* celijcke Excellentie geconfenteert ende bewillicht hebben. Tes nv zoe dat die nyeuwen coronnels ende capiteynen ouer die twaelff vaendelen binnen der ftadt Dordrecht geftelt ende gecofen fonder tgundt voerfz. is te refpecleren belieft heeft den fupplianten te moïefteren ende porren ten einde zijluyden mede waecken zouden als andere borgers nyet lettende opte voorfz. priuilegien concordaten ende confenten bouen g'enoempt ende nyet jegenftaende dat de voirfz* fupplianten altijt bij nacht ende dach allï die muntmeefter belieft gereet moeten wefen omme inder munte te wercken ende oick: nergens in vreemde munten hen moegen tranfporteren oick bij tijde van ftille ftaen van de munte fonder aenfchou te nemen dat die Van de munte voorn, refiderende binnen der ftadt Antwerpen die in meerder getaele zijn vrij ende exempt gehouden worden ende noch jegenwoirdich inde benaütheyt gehouden worden mits dat zijluyden in tijden Van noot als alarme ofte anders hen mit haer waea penen daer zij op geftelt zijn onder haer wijeken moeten laeten vinden blijckende bij de copie autentijck vande requefte ende ordonnantie hier aen gehecht keeren hen daerorame die fupplianten tot vwer E. verfbuckende oetmoedelijck dat vwer E. gelieue den voorn, coronels ende capiteynen mitsgaders den regeerders van Dordrecht te ordonneren dat zij hen fupplianten vande zelue wacht ongemolefteert laeten mits dat zij te Vreden zijn op geweer geftelt te worden ende hen in tijden Van allarme ende noot elcx onder haeren capiteyn te laeten vinden in conformité vande prefentatie bij den vrij munters der ftadt Antwerpen gedaen. Dit doende etc.
B b b b b b b b b tte
(1) Zie bladz. 1378.


14*56 PRIVILEGIËN
De Staten van Hollandt gelet hebbende opt verfouck vattde fupplianten alhier hebben denlëluen fupplianten gerenuojeert aen deri magiftraet der ftadt Dordrecht ten eynde defelue magiftraet opt Verfouck vande vootfz. fupplianten aengaende de verfochte exemptie; vande wachten aldaer mit alder diicretie zulcx willen vooffien dat den dienft vande munte ingeualle van haeftieh werck met der wachten voorn, nyet verachtert en worden tot nadeel vanden lande maer dat zulcks een ander in de plaetfe vande fupplianten int werck wefende geftelt fal mogen worden op dat de voorfz. wachten mede behoirlick mogen worden onderhouden.
Gedaen in den Hage den xj. Februarij XVC- vijff ende tachtich.
Ter ordonnantie vande Staten. Bij mij
C* Rechtere^
Naer het origineel Requefl $ heruflende in de Munt kamer van Holland.
44NMERKINGEN.
Aan het voorfz. Requefl: was gehegt een Stad; waar bij verklaard Wordt, dar de Muri-
authentijke Copij van het Appointement van ters van Brabnnd vrij zullen zijn van de Wagt,
Burgemeefteren, Schepenen en Raad der Stad mids, volgends hun aanbod , altoos in tijden
Antwerpen van den ro. April des jaars 1580, van nood ,- en bij oploop, in de Wapenen,
op de Supplicacie van eenige Kapiteinen dier op hunne gewoone Loopplaats, verfchijnende.
De Regeerders deezer Stad gelaften aan de Muntgezellen, de Burgerwagten waarteneemen, onverminderd derzeher Privilegiën, en uitgezonderd alsze voor de Munt moeten zverken*
16. Maan 1585.
Mijn heeren de regeerders der ftede van Dordrecht met de collonellen ouer de compagnien binnen dees ftede opgerecht hebben geordonneert dat in de tegenwoirdige opgerechte vendels onder de borgers deefer ftede tot de borgerlijcke Wachten ende bewaerniffe deefer ftede volgens dordonnantie daer op gemaect die vande munte van Hollandt ende Brabant refiderende binnen deefer ftede in haere gebuerten onder de capiteyns ende beuelhebbers daer onder fijluyden forterende fijn mede gehouden zullen zijn in defelue compagnien hen te laten vinden alft haer beurte wefen zal ende ter wachte ende anders te comen ende treeken als danderen borgers ende dat voor defe tijt onuermindert ende fonder prejudicie van hare
pri-


VAN DORDRECHT. i46>
priuilegien vrijheyden concordaten ende gerechticheden in toecomende tijden ende fonder deefe in confequenrie geroghen te worden wei verltaende dat foe wanneer die vande munte eenich werck inder munte hebben te doen fijluyden ongehouden zullen zijn te waecken ofte ter wachte te comen nochte yemande in haere plaetfche te Hellen mits dat zij daer van te vooren fullen aduerteren den capitevn off zijnen lueyrenant daer onder fij forteren. Aétum den xvjcn Martii anno XVC- vijff ende tachtich. (Ende was ondertekent) Pauli.
Met zijn originale gecollationeert is daer mede beuonden accorderende. Bij mij Notario ondergefcreueh opten xixen Meii 1585^
H. Spiegel Nots. Publicus per Senatum Hollandia admijjus.
Naer eene authentijke Copij, beruftende in de Muntkamer van Holland.
AANMERKINGEN.
"Wanneer wij dit Befluit met naamvkemig- Munt, uit hoofde van derzelver Ptiriletrfan
hfcid inzien , blijkt al aanllonds , dat de in de Burgerwagten niet konden wordenS
Munters niet voor altoos onder verpligting gefchreeven. Trouwens, in 't iaar io, ™
gebragt wierden , om de Burgerwagten waar- 1575, gelijk wij zagen (1) ,hadmen zulks ook
teneemeri. De kommerlijke tijdsomftandighe- reeds op dien voet bcgfeeptn. Of dit Befluit
den noodfaakten den Magiftraat , om , voor bij vervolg van tijd, weder ingetrokken wierd'
eerft , memand daar van te ontflaan. Jaa dan of men ftilzwijgens daa? van afzag ?|
het geheel beloop van dit Befluit toont, on- ons niet gebleeken. Zeeker is het dat ' iri
zes inziens, allerduidelijkft , dat Hij wel de- laater'tijd , de Munters, van het waarneemeri
gehjk 111 dat begrip ftond, dat die van de der Burgerwagten, gemeenlijk bevrijd bleeven.
(1) Bladz. 1378 en 1387;
Inflru&ie voor de Gecommitteerden ten Belijdê der Stads Zaaken.
li. Mei 1585.
IN den eerften alfoe halff Aprill laaftleden alle defer ftede goederen verpacht zijn daer van den ftaet metten eerften te maecken.
Dat zij tfelue incomen onder den jegenwoerdigen treforiers verdeden ende eenen ijgelicken treforier belaften foe veel doendelick zal zijn metten zeluen ordinaris ontfanck ende vuytgeuen daer zij tvoorgaende jaer mede belaft zijn geweeft omme alfoe alle abuyfen ter oorlaecken van dien in haire rekenyng vallende te vermijden Ende voor eerft den treforier Jacob Coel daer van foe veel toe te leggen als zij zullen beuinden tot betaelinge vande renten veruallen voor den jaere XVC- vier ende tachtich hem nodich te zijn mitsga-
Bbbbbbbbb 2 ders


i468 PRIVILEGIËN.
ders tot betaelinge van dubbelde jaeren die veruallen zijn ende nootelick betaelt moeten wefen. Oick mede tgunt hij fal moeten hebben om turff ende kaerflèn te coopen van geUjcke omme te mogen betaelen die ordinaris weddens op zijn cantoer geasfigneert ende tot betaelinge voer reys ende teercoften ende andere onueidachte coften alfulcke fomme als den voirfcreuen gecommitteerde fullen beuinden daer toe bij raminge noodich te wefen.
Die reften van tvoirfz. incomen fullen zij toeleggen den treforier Cornelis Wilkmjfz. de Pryes omme bij hem daer vuyt betaelt te worden die ordinaris weddens op zijn cantoer geordonneert mitsgaders de nootelicke reparatie ende andere nyeuwe ofte veruallen wercken fulcx hem bij mijnen heeren geordonneert zal worden. Des foe eenige vande voirfz. treforiers nootelicken geks te cort quam fullen die voorn, gecommitteerden den treforiers mogen ordonneeren den eenen den anderen vuyt zijnen ontfanck te asfifteren als naer ouder gewoente ofte mit aduis vande magiftraet eenige nieuwe middelen pra&ifeeren waer vuyt tvoirfz. cort ten minften quetfe defer ftede mach geuonden worden.
Des zal den voirfz. treforier Cornelis Willemjjz. de Fryes gehouden wefen aïïe maent ouer te leueren in handen vande gecommitteerden een maentcedulle inhoudende die fpecificatie van alfulcke parceelen bij hem binnen die zelue maent betaelt aen de karrelvyden grauers ende andere arbeyders oick mede van andere cleyne perceelen die welcke bij den gecommitteerden geuifiteert zijnde fullen die felue teyekenen ofte ordonnantiën daer op verleenen tot des treforiers ontlaftinge zoe zulcx beft beuonden zal worden.
De gecommitteerde fullen oick göet regaert hebben dat bij den treforier van de reparatien gerepareert ende gemaect wordt alle tgundt hem bij de camer geordonneert zal worden vp dat deur vuytftel ofte verflappinge van tfelfde te maecken die ftadt in gheen perijckel en valle ende" bij gebreeke ofte refuys dattet felffde bij den treforier nyet gemaect en wordt naer dattet hem bij den gecommitteerde twee ofte driemael aengegeuen zal wefen zullen die gecommitteerde tzelue die camer aengeuen op dattet bij de ganfche collegie daer in mach verfien worden ende zullen voorts alle andere zwaricheden die hem verfchijnen zullen mijn voorn, heeren aengeuen omme daer in te verfien als naer behooren.
Die voorn, treforiers en fullen gheen oude extraordinaris fchulden mogen betalen dan bij ordonnantie vande gecommitteerde die welcke die felue mit aduys van tgeheele collegie van den magiftraeten ofte camer zullen doen expediëren.
Des en fullen die voirn. gecommitteerden gheen ordonnantie geuen van eenige oude fchulden hoedanich die oick fullen wefen dart bij confent ende autorifatie van de camer ende voorweten vanden treforiers.
Voorts wordt belaft den treforiers gheenderhande ftads goederen te vercoopen ofte verhuyren dan int openbaer naer voorgaende clock-
ge-


van DORDRECHT* 1469
gefïach ofte voorweten van billetteh Van geJijcken gheene wercken te belteeden omme te maecken ofte te breecken foe tfelue eenichfins doendelick is dan int openbaer voor alle man ais vooren ende dit alles in prefentie van eenige vande gecommitteerde. Van gelijcke en fullen die treforiers gheen materialen van importantie mogen coopen als ten bijwefen van eenige vande voirfz. gecommitteerdens ofte andere die bij den regierders der ftede daer toe geordonneert fullen worden bij den wekken alle de voorfz. conterollen contracten ofte coopcedullen geteykent fullen worden als nair behoifen,
Die voirfcreue gecommitteerde fullen perfect regifter houden van alle de ordonnantiën conterollen van verhuyringe ofte coopcedullen die bij hem fullen worden gegeuen ende verhandelt welcke ordonnantiën geteyckent fullen Wefen bij den burgemeefter indef tijd wefende ende ten mynften vart twee vanden voirfcreuen gecommitteerden.
Ende alfoe dagelicx onder die ftadts boeden groote abuyfen vallen dat Zij in haer reyfen die zij mit eenige van mijnen heeren ofte alleen van ftads wegen zijn doende meer dachgclden zijn ontfangende dan zij vuytgeweeft zijn ofte hebben geuaceert oick zoe van fchuythuyre ende wagenhuyre veelmeer zijn eyffchende dan bij hem daer toe is betaelt. Ende zoe wanneer eenige ftadtsboeden van ftadts wegen fullen vuytuaeren het zij mit eenige van mijn heeren die van ftads wegen in commisfie gefonden worden ofte dat die boodens alleen vuytgefonden worden fullen daer om aleer zij vuytuaeren comen bij den gecommitteerden omme haer reys ende den dach wanneer zij vuytuaeren aen te teyckenen ende wederom comende zullen van gelijcken die gecommitteerdens doen aenteyckenen den dach van haer wedercompft ende den voirfz» gecommitteerdens oick ouerleueren declaratie van hair coften die zij zullen feggen verleyt te hebben omme daer naer met kenniffe van zaecken ordonnancien vande gecommitteerdens daer van te geuen.
Ende alfoe dagelicxs die penfionariffen defer ftede bij mijnen heeren den Staten in diuerlïche commisfien ende reyfen gecommitteert worden dat daeromme die voirfz. penfionariffen alfulcke reyfen nyet en fullen aennemen dan bij expres confent vande regierders outraeden ende goede luyden defer ftede collegialiter vergadert zijnde. Ende zoe verde bij mijnen heeren goet beuonden werde dat zij die reyfen fouden moegen doen dat in fulcken geualle die gecommitteerde aen zullen teyckenen den dach wanneer zij tot die voirfz. reyfe fullen beginnen te vaceeren ende wederomme den dach van haer wedercompfte opdat men denfelffden tijt die zij in dienft van de Staten ofte van tgemeen lant geuaceert zullen hebben hen afcorten aen de weddens die zij vuyt crachte van haer offitie van defer ftede zijn genyetende.
Die voirn. gecommitteerden fullen oick beforgen dat alle die reekeningen die noch ongefloeten te doen zijn zoe van particulieren die eenigen ontfanck ofte adminiftratie van ftadts wegen gehadt hebben als oick die reekeninge die de treforier Cornelis Van Diemen
Bbbbbbbbb 3 en-


i4?o PRIVILEGIËN
ende Jacob Cool vuyt zaecke vatvden tholle van Gorcum mit zijne aencleuen noch te doen hebben eetftdaechts mochten affgedaen ende gefloeten te worden.
Sullen oick de voirn. gecommitteerde vefuorderen dat bij de gheene die de befte kenniflë daer van hebbende gemaect zal worden zoe veel des doendelick zal wefen perfecte rekening ofte ftaet van allé quotifatie ten behouue vande gemeene zaecken geduërendd deefe troubelen ende vöor de pacificatie van Gendt bij defer ftede opgebrocht ende daer jegens ftaet vart alle de gheeftelicke ende waerlicken lam den mitsgaders de thienden bij die van Dordrecht daer voor in pantfchap genomen mitsgaders oick van alle tgundt die van Dordrecht genoten hebben van vercofte geannoteerde huyfen binnen defer ftede.
Sullen de gecommitteerde mede regifter maecken van alle de geeftelicke goederen zoe vande gilden als andere [a] die tot de hauendiepinge defer ftede ende andere behuue gegeuen ende vercoft zijn ende hoe veel daer vuyt bij den armen goitshuyfen dagelicxs geproufiteert wort ende omme te weten waer die zelue goederen ge* bleuen ende geëmploijeert zijn ende voorder te onderzueken wat gheeftelicke goederen foe van ghilden als andere daer noch zijn die ruftende zijn onder eenige perfoenen dezelue te doen brengen onder de treforiers tot ftadts behuue ofte totten armen goitshuyfen etc.
Ende foe wanneer defer ftadt ten behuue vande ghemeene zaecke eenige penningen voor haer quote bij anticipatie op moet brengen zullen de gecommitteerden alle behoirlicke vlijt aenuaerden foe veel hen doenelick fal wefen ten eynde alfulcke penningen ten minfteii quetfe opgebrocht mogen Worden fonder dat de voirfz. gecommitteerde gehouden ofte verbonden zullen zijn haerluyder obligatie te geuen ofte hen int particulier, te verbynden aenden gheenen die eenige penningen ten behoüue als Vooren fullen opbrengen maer zullen volftaen mits teyckenende naer aduenant zoe veel als andere vart mijn heeren prorato elcx voor haer hoeft zullen gëteyckent hebben volgende de refolutie daer op genomen ende de regifter daer van gemaect.
Ende
AANMERKINGEN.
Wij hebben noodig geoordeeld, deeze In- nomen worden. Deeze Kamer ten Belijdt
flrudie voor de Gecommitteerden ter Ka- werd, in het jaar 1674, vernietigd; wanneer,
mere van de Thefaurie, of Belijde, gelijkze gelijk wij zien zullen, al dat geen, 't welk
doorgaands genaamd is , in onze Verzaameling aan haar bewind was toevertrouwd , onder
in tc vlegten ; deels, om dat daar uit te zien het opzigt van de Kamer van Heeren Burge.
is, dat onze Stadsbefchrijvcr Balen (0 Z]i öieeftereii gebragt werd. vergiffe , wanneer hij de oprigting van deeze
Kamer tot het jaar 159 r. brengt: deels , en [V] Die tot_ de hauendiepinge defer ftede. wel voornaameiijk , om dat bij dezelve ver- Daar wordt buiten twijfel gedoeld op die Geesfcheiden punten worden vaftgeiteld, welken, telijke Goederen, tot welker verkooping, gein het bellier van het Finantievveezen , federd lijk wij zagen (2), in het jaar 1579, een bedien tijd , en ook nog hedendaags, in agt ge- zonder OclrOoi verleend werd.
(l) Bladz. 364. , (a) Bladz. 1400:


vanDORDRÊCHT. n?i
Ënde fullen oick perfect regifter houden van alle penningen die van deler ftede wegen aen de Staten van Hollmt ten behuue vande gemeene zaecke gecontribueert ofte bij leeninge opgebrocht worden ende waer ende bij wyen dezelue penningen geuonden gelicht ende opgebrocht worden ende bij wyen het rembourfement daer van Gedaen zal worden foe van tgunt dat voor date van defen gedaen^s ende noch hier aa gedaen zal worden.
Sullen de gecommitteerde mede veruorderen dat alle voorgaende gedaene rekeningen zoe vande treforiers defer ftede als andere int particulier bij een vergadert worden ende in ordre geleyt worden elck mit zijne behuften daer toe dienende zoe veel doenelick is.
Ende zullen de voirfz. gecommitteerde ten cortften vergaderen op haer befoigrte bij malcanderen tot zulcke daege ende tijde zijluyden dat met malcanderen ordonneeren ende ramen zullen naer dat de geftelteniffen der faecke vereyfchen zullen ende letten opt beleyt defer ftede zaecken dat alles gefchiëde ten meeften voordeele ende eere ende ten mynften quetfe des doendelick zijnde defer ftede.
Ende in zaecken daer inne de gecommitteerde merckelijcke zwa* richeyt zullen beuinden zullen tzelue mijn heeren defer ftede te kennen geuen ten eynde daer inne met ordre verfien worde alles naer behoiretf.
Voorts en zullen de voirfz. gecommitteerden nyet moegen belaft Worden met reyfen van ftede wegen ofte int gemeenlants faeeken ofte teh waere in faeeken haire voirfz. handelinge ende befoinge aengaende noch mit gheene andere extraordinaris laften.
Ende zullen alle executien vant innen vande ftadts goederen ofte andere extraordinariflen contribucie opten onwilligen gedecerneert ende gedaen worden vuyten name vande regierders der ftede van Dordrecht fonder dat de gecommitteerden daer mede zullen belaft wefen dan dat zij dezelue executie mede zullen helpen prepareren ende voorderen.
De treforiers defer ftede zullen gehouden wefen [£] dagelicxs mede te compareerën in de camer bij de gecommitteerde op haire befoigne omme mede te helpen aduyferen op alle vooruallende zaecken.
Ende fijn voor defen tegenwoordigen jaere XVC- vijff ende tachtich \c] geèligeert gecoren geordonneert ende geauthorifeert gecommit-
teer*
. ÏB Pf&icxs mede te compareer». Dit jaar 1591 (3) , bekleedde de Burgemeefter der ArtijkeMei buiten twijfel den grond, dat de Gemeente in der tijd,daar onder, de eerfte en
1 beiauriers, ook naderhand * in Burgemeefters voornaamfte plaats. Den negentienden Junii Kamer zitting kreegen * en tot hiertoe beliou- van 't jaar 1632 (4) werd , bij den Oudraad, den hebben. beflooten , dat hij, zelfs na het eindigen van
L^J geèligeert gecoren. Wij worden üit zijn Burgemeefterfchap , in dienft zoude blijven deeze Verkiezing gewaar , dat er, in het be- voor den zelfden tijd, voor welken hij de eerften , flegts drie Periooncn ten Belijde van genoemde waardigheid bekleed had. Zeven jaafetads zaaken gekooren wierden. Sederd het ren daar na, werd het getal van deeze Gecom-
... . Jftir-
(3) Uitwijzends de Lijft bij Balen bl. 365 enz. (4; Refituijen van den Oudraad , FoL 66,


H?t -PRIVILEGIËN
teerden tot tgundt vokfz. is Adriaen Jopfz. Haddeman Jooftenfz. ende
Willem Dionifz.
Op de weddens vande gecommitteerde zuïïen mijn heeren difpoïieeren hoe veel een yegelick voir fijn befonge toe&eleyt zal worden ter gelegender tijt ende naer behoirên.
Aldus gedaen bij mijnen heeren de regeerders deefer ftee&e opten xje Maij anno 1585.
Uit het Regifter gehouden bij Jacob Pauli , na den dood van Prins Willem den I., be* ruftende in Burgemeefters Kamer i Fol. 11 o 114 verfo,
mitieerden-.. behalven den Burgemeefter der Thefaurie waarneemen C5> Nu en dan is Gemeente, op vier Perfoonen gebragt; van het gebeurd , dat , bij buitengewoone geleewelken er twee het opzigt zouden hebben op genheden, dén of meer' Perfoonen, als Extra* He Stads Gebouwen en het werk der Fabrijka- ordinaire Gecommitteerden, voor een wijl tijds, "ie • 'terwijl de twee overigen het Finantie- gekooren zijn geworden , gelijk uit de Lijft weezen zouden gadellaan en het Comptoir der van Balen te zien is.
(5) -Refol. van den Oudraad van den 5- Januari] 1639- Fol. 212 verfo.
Acte, waar bij de Burgemeefter Willem Stoop Dirksz. verklaart, te renuncieeren van zijn Poorterfchap^ indien bij, in de naafte Verkiezing, als Burgemeefter van de Gemeente, in dien ft mogt gehouden worden»
OP huyden den vijifden Julij XVC- vijfF ende tachtentich in de xiije jndiclie compareerde voor mijn openbaer Notaris geadmitteert bij den fecreten raede ende den getuygen hier onder genoemineert deerfamen Willem Stoop Diericxjfz. burgemeefter der ftede van Dordrecht ende verclaerde hoe dat hij tot zijnen grooten fchaede ende achterdeele zekeren tijt lanck gedient heeft ende noch dienende -is als burgemeefter defer ftede Dordrecht zonder dat hij heeft daer van connen veriaeten worden wat verfouck neerfticheyt ende diïigentie hij daer omme gedaen heeft ende dagelicx doende is waeromme ende om andere zaecken hem comparant daer toe mouerende God ende hem bekent zijnde hij comparant verclaerde dat hij van gheenen finne en is langer te dienen als burgemeefter ende dat hij ouerfulex mits defen verclaerde dat indien hij in den zeluen zijnen ftaet als burgemeefter in de naefte verkiefinge gecontinueert werde dat hij in lukken geualle nv ende Voor als dan gerenuncheert heeft ende renuncheert mits defen van zijn poorterfchap met fulcke meeninge ende intentie nochtans dat hij daer bij nyet en meent defer ftadt Dordrecht int groot noch int cleyn te vercorten noch hinder.


van DORDRECHT. HT3
telïZT^ ?f? indien hii *et can doen f°t des ftadts voorne^ftfS^hl f?ke.geudle WiIIidl ende te Vreden is met alder ^TSf^^ "T/6 eT/oüere^ naer behoiren ende oick S j la£en defer ftede te he/pen dragen als een goet bunrer defer ftadt Dordrecht fchuldfcA is ende behoert te dragen verfouckende tlehie genoteert ende mijnen heere den fchout van Dordrecht Bal" thafar Franfzoe» ende Thomas mUetoJfk. ende andere des noot ziinde gemfinueert te werden ende daer van mitsgaders van heurluyden antwoarcfe te hebben een ofte meer inftrumenten. Aldus eedaen binnen der ftede van Dordrecht ten huyfe vande voirfz. comparant inde prefentie van Manhijs Adriaenfz. ende Pieter Adriaenfz. beyde arbeyders ende burgers binnen Dordrecht als getuygen hier toegeroepen ende gebeden ten jaere maende ende daege als bouen (0*trJm gfrfep H*c e& Francifcus Guilhelmi de Buyelere fic propriet atteftor gefta fmjfe manu. {En was onderteykent) F. Buyelere.
Befluit van de Regeerders deezer Stad op de voorfz. AÏÏe ? onder anderen , inhoudende , dat niemand, die in Eed en dienfï van de Stad is zig zeiven zal kunnen ontpoorteren; en dat elk en een ieder, tot eenige Ambten geroepen wordende , gedwongen zal worden, dezelven naer behooren te bedienen.
8. Julij 1585.
OP huyden den viij» Julij anno 1585. is voor mijnen heeren van den gerechte oudtraeden ende luyden van den achten der ftede van Dordrecht collegialiter vergadert fijnde op de verkiefinge vanden burgemeefter defer ftede opgelefen feeckere proteftatie gedaen bit den eerfamen Willem Stoop Diericxfz. burgemeefter defer ftede voor Francbots de Buyelere Wtllemfz. Notaris ende Matthijs Adriaenfz ende Pieter Adriaenfz. arbeyders ende burgers defer ftede als getuygen daer toe geroepen bij dewelcke hij verclaerde dat indien-hii burgemeefter in denfeluen ftaet als burgemeefter in de naefte verkiefinge gecontinueert worde dat hij in fulcken geualie nv ende voor als dan gerenuncheert hadde ende renuncheerde mits dyen van fiin poorterlchap met fulcke meeninge ende intentie nochtans dat hij hem wilde emploijeren tot des ftadts voordeel te doen ende allen der ftede laften te helpen dragen etc. naer breeder inhouden dier afte notanael daer van zijnde van dato den ven Julij anno 158*. Mimen heeren voirfz. al tfelue gehoort hebbende hebben gelijckelicken met eendrachtige ftemmen verclaert dat fij als noch gelijck fij oock tanderen tijden verclaert hadden nyet en accepteerden dvoirfz verclaennge noch proteftatie ende nyet van meeninge en fijn noch en Ccccccccc be.


1474 PRIVILEGIËN
bewilligen den voirfz. burgemeefter van fijnen eedt defer ftede gedaen te verlaten ende dat het in fijne macht nyet en was hem feluen te abfolueren oft ontledygen van fijne eede ende verbinteniffe daer mede hij aen defe ftede als borger ende li&tmaet vande magiftraet verbonden is. Ende hebben mijnen heeren voirfz. voorts gerefolueert ende eendrachtelick befloten ende in keure &eleyt dat nyemant vande magiftraten ofte andere borgers hen en fullen mogen ontpoorteren met gelijcke verclaeringen proteftatien ofte andere acten hoe die foude mogen gedaen fijn omme daer mede te ontgaen eenige ampten ftaten officien bedieningen ofte eenige andere laften der magiftraten ofte borgerijen te ontgaen ofte hen daer van te ontleedigen fonder folemniteyten onderlinge ofte reciproque confent ende bewillinge der magiftraten der voorfz. ftede tot defelue ontflaginge ende ontbiedinge ende dat alle alfulcke renuncheacien nv ende voor als dan ende als dan voor nv gehouden fullen wefen voor nul doot egheen ende van onwaerden ende dat eenen yegelicken niet tegenftaende derfeluer fal bedwongen worden fijn poorterfchap ende de ampten daer toe hij geroepen is ofte geroepen fal worden te bedienen naer behoiren daer toe mijnen heeren voirfz. malcanderen gelooft hebben bij te ftaen ende tfelue te doen effectueren, Acturn vt fupxa mij pref ent. {Ondergeteyckent)
Pauli.
Verklaaring van den Burgemeefter Willem Stoop , dat hij geen Poorter zij, en dus niet behoeve te advizeeren in Stads zaaken.
27. Januarij 1586.
OP den xxvijenJanuarij anno XVC- fesentachtich binnen de camere judiciale der ftede van Dordrecht tgherechte met den outraedt ende luyden vanden achten aldaer collegialiter vergadert zijnde gecompareert wefende Willem Stoop Dircxfz. outburgemeefter defer ftede dwelcke in faecke der voorfz. ftede geuraecht fijnde van mijn heer den burgemeefter Cornelis van Beueren heeren Pieterfz. burgemeefter van de gemeente wegen defer ftede fijn aduijs te gheuen heeft geantwoort dat hij geen aduijs te gheuen en hadde ende dat hij geen poorter noch borger en was alfoo hij feyde ontpoortert te fijn als foude blijcken bij zeeckere aéte notariael beruftende onder Franchois de Buyelere Notaris vanden xxiiijen Januarij leftleden welcke aéte mijn heeren daer naer is geëxhibeert bij den feluen Notaris inhoudende als hier naer volcht.
Op huyden den xxiiijen Januarij XVc-zes ende tachtich inde xiiije jndictie compareerde voor mij openbaer Notaris geadmitteert bij den lecreten rade ende de getuygen hyer onder genomineert deerfamen Willem Stoop Dircxfz. outburgemeefter der ftede van Dordrecht ende
ver-


4
van DORDRECHT» i4?s
«Sfdaerde dat hij om zeeckere redenen hem daer toe moüerende jnuncheert heeft ende renuncheerde mkz defen van ziin poorteripap derfeluer ftadt Dordrecht ende dat hij hem met tzelue ziin ^gorterfchap nyet en wilde behelpen dan zoe verre mijn heeren de ■ ;ierders der ftadt van Dordrecht willen lijden dat hij alhier binnen rdrecht zijn refidentie mach houden dat hij te vreden is zeluer loen als een vreempt wtheemfch perfoon ende de rechten ende mAonmmten te onderhouden ende defe ftadt alle hulp afliftentie ende getfoüwicheyt te doen hem moegelick zijnde verfouckende tzelue gennteert te worden ende daer van te hebben een ofte meer aften Aldus gedaen binnen der ftede van Dordrecht ten huyfe van mijn Notaris in prefentie vanden eerfamen Adriaen de Luetering raet in wetten ende Corn. Meeuffz. Cuyper borger tot Dordrecht als getuygen hyer toe geroepen ende gebeden ten jaere maende ende daegen als bouen. (Onder ftont gefebreuen) H<ec ego Franciscus Gulielml de Buyelere fk propria atteftor gefia fuijje manu. (Ende was onderteeckent)
De Buyelere.
Befluit van de Regeerders daar op; en dat zij Willem Stoop voor ontpoorterd hielden.
4. Februari] 1586.
DAer naer hebben mijn heeren voorfz. collegialiter vergadert zijnde verclaert dat zij dezelue acte ende ontpoorteringhe bij Willem Stoop gedaen daer inne vermeit houden voor nul ende van onwaerden als dzelue ontpoorteringe nyet moeghende beftaen volgende voirgaende refolutie bij mijn heeren daer op genomen opten
maer dat fijluyden den voorfz. Willem Stoop houden
voor ontpoortert ende ontflagen vanden eedt daer mede hij defer ftede verplicht is ende hebben belaft de infinuatie daer van aen hem gedaen te worden bij een vande camerbewaerders. Ende hebben mijn heeren ontboden de notariffen defer ftede ende hemluyden verclaert dat fulcke acte van ontpoorteringhe nyet en mogen beftaen Ccccccccc 2 ende
AANMERKINGEN.
Wij hebben, Wj eene andere geleegenheid, Van, uitwijzends de bovenftaande Stukken,
feeds oppakt (1), hoe Weinig het Burge- een zonderling bewijs. Den negenentwintig'
meefterfebap der Gemeente , te deezer tijd, ften Februarij van 't jaar 1580., voor de eerife
gezogt wierd; en hoe zeer een ieder zijn beft reis, tot Burgemeefter der Gemeente gekooren
aeed, om van den laft , welke daar aan ver- zijnde , bekleedde hij deeze waardigheid toe
Knogt was , bevrijd te moogen blijven. De den agttienden November van het volgend jaar 1
«eer §ru/em Stoop , Dirkszoo» , gaf daar wmmsvCornelisvanBeveren^ïznPietersz.* CO Bladz. i38ai hem


i476 PRIVILEGIËN
ende dzelue te wefen nul ende van onwaerden ende hebben hemluyden geinterdiceert ouer gheen ontpoorteringe te fraen ofte aóte daer van te palfeeren op priuatie van haer officie. Aébum den iiijea Februarij anno XVC> fes ende tachtich. Mij prefent
BauH.
Uit het Regifter, gehouden hij Jacob Pauli, na den dood van Prins Willem den I., beruflen&z in Burgemeefters Kamer, Fol. 153 --154 verfo , en 273 274 verfo.
hem opvolgde. Deeze, dien Poft tot in het jaar 1583. bediend hebbende , viel de keuze andermaal op Willem Stoop; die zig dezelve liet welgevallen. Dan, een' gemimen tijd agter één , telkens bij vernieuwing, verkoozen zijnde , begon hem zulks eindelijk te verveelen. Hierom nam hij het beüuit , ten einde dien laft verder te ontduiken, om zig zeiven te ontpoorteren. Drie dagen , voor de Verkiezing , welke den agtften Julij vaft 't jaar 1585. geVchkden zov\' , deed hij dit bij eene Notariaale Verklaaring , daar bij uitdruklijk te kennen geevende , dat hij, zoo hij van nieuws als Burgemeefter ingekooren wierd, daadelijk van zijn Poorterfehap afftand deed. De Regeering, hier van verwittigd, kantte zig, éénpaariglijk , daar tegen , en weigerde hem van het Burgemeefterfchap te ontflaan (2)- Eenigen tijd daar na, en waarfchijnlijk bij eene volgende Verkiezing , kwam men hem egter hier in te gemoet ; en Cornelis van Beveren , Heeren Pietersz., werd, in zijne plaats , tot Burgemeefter aangefteld. Van deeze geleegenheid bediende zig de Heer Stoop van nieuws, en, op den vierentwintigft.cn Januarij van het jaar 1586 , verklaarde hij andermaal , voor Notaris en Getuigen, van zijn Poorterfehap afftand te doen ; niettemin beloovende , wanneer der Regeering geliefde, aan hem de inwooning binnen baare Stad té vergunnen , van zig , als een' vreemd' en uitheemfch' Perfoon, naer de Regten en Keuren te zullen gedraagen , en aan dezelve alle hulp , trouw en bijftand , zoo veel hem moegelijk zou' zijn , bewijzen. Dan de Wethouderichap bewilligde daar in geenszins op dien voet; en , deeze Ontpoortering van geene verbindende kragt verklaarende , ontfloeg Zij zelve , den vierden Februarij daar aan, hem van het Poorterfehap en van den Eed, waarmede hij aan de Stad verbonden was. Of hij de Stad ontruimd hebbe , dan of men hem de vrije inwooning op den dtmr toeftond, kunnen wij, bij mangel van berigt, niet befliffen. Moogélijk werd hem heflaatfte, al¬
leen bij oogluiking, zonder in 't Befluit daar van melding te maaken, toegedaan. Volgends het aangeteekende in het Geflagtregifter dec Stoopen , leefde hij nog tot in het jaar 1598. (3>
Wij zien uit dit alles ten klaarften dat de Wethouderfchap^ toen ter tijd, vafthield, dat niemand, welke in eed en dienft van de Stad was , bevoegd gereekend wierd, op eigen gezag $ Zig daar van te kunnen ontflaan 5 en dat een iedtr gehouden ware , de opgedraagen Laften en Bedieningen te aanvaarden en waarteneemen. Trouwens, dit was reeds het hced'diend begrip van vroeger tijden, gelijk wij in de jaaren 1473 en 1494. gezien hebben C4)> Het Befltiit van den agtften Julij van het jaar 1585 , bij deeze geleegenheid genomen , bleef ook , voor het vervolg , van eene verbindende kragt. Waarfchijnlijk lei'het den grond van eene ftandvaftige gewoonte, welke nog hedendaags onder ons kragt heeft \ te weeten , dat een ieder , op eene wettige wijze , tot den Kerken dienft geroepen , en tot Diaken verkooren zijnde , zig dien Laft niet mooge ontrekken ; maar, bij weigering , 't zij door Ontpoortering. 't zij door een Bevel , om daadelijk der Stad en haar onderhoorig Regtsgebied te ontruimen, daar toe genoodfaakt word; zoo als , om andere voorbeelden thands verbij te gaan , nog laatftelijk in het jaar 1777. gebleeken is (5).
Maar moogclijk zal een opmerkfaam Leezer vraagen, ftond het dan niet aan de keuze van een' ieder', om zig van de aan hem opgedraagen Eerambten ( laftige Bedieningen, gelijk Diakenfchappen en foortgelijken, eens daargdaaten,) te ontdoen? en kon hij zijn* Poft , als Regent of Wethouder , niet t'aller tijd, zulks goedvindende, ter nederleggen , en egter zijn Poorterichap blijven behouden? Wanneer wij de Gefchiedeniiién van vroegere tijden raadpleegen , fchijnt men hier aan te moeten twijfelen. De Raads- of Vroedfchapsplaatfen , om thands van geene andere Eerambten te Ipreeken, werden voorheen uit een
an-
(2) Volgends de Lijft bij Balen U. 255. zóu' Cornelis van Beveren, ITeeren Pietersz. , den 8. Julij vtf» 't jaar 15S5. tot Burgemeefter zijn verkooren geworden; dan het Befluit, bij den Oudraad, op dien d»£ nomen , fpreekt zulks tegen. 13 Bij Balen bl. 1245.
(4) Bladz. 650 en 740. >,
(5) Refolut. van het Geregt van den 7, 21 en 30. Januarij, en 7. Februarij des jaars 1777I


van DORDRECHT.
H7?
veel ons bewuü is , van een ontflag, of, ge* Hjk men thands zou' zeggen, hmtf/te. De
viucguc «.cgc«mg»iijiren aer öteüen maaKen
Sncier oogpunt, dart Iiedendaags , befchouwd. Jen hieldze, vooral in onruftige tijden, niet zelden en doorgaands, voor noodfaakliike Be-
dieningen . ( Munera n/tre.fTar'm \ J„ ja „„fr tran U*r{\Z ~„„ , ,• t.
Regtsgcleerden zeggen. Want, buiten en be- 'sLands Staaten, fpreekende va» deColle»iert halve , dat daar aan op zig zeiven geen voor- der Stedelijke Vroedfchappen , gewassen ooideel Verknogt Ware, verhinderde ook eene ge- alleen van de twee opgenoemde wegen • wan*
neer Zij , in het bekend Vertoog van 't jaar 1587, met zoo veele woorden zeggen : dat in plaatfe van den ghenen, die /Ier nen of haer Poorterfchappen verlaten , bij die Collegien tot baren gelieuen gbekoren worden andere Perfonen uit het middel der Burgerij tot vervulling vant getal. Dit één en ander is genoeg , om te doen opmerken , hoe men voorheen , in ons Vaderland , op dit punt gewoon ware te denken. In laater tijden egter, wanneer de Raads- of Vroedfchapsplaatfen, met de bezondere Bedieningen daar aan verknogt , niet meerder als lullige, maar als voordeeligeEerambten , werden aangezien, is men, in de meefte Steden, van gedagtèn hier ontrend veranderd ; en meii heeft meermaals hen, welken het Poorterfehap niet verwoonden en op den duur met der woon daarin bleeven verkeeren, wanneerze zulics-verzogten , vandeRaadsof Vroedfchapsplaatfen, op eene eerlijke wijze, omflaagen. Te Delft nogtans, bleef men. bij aanhoudendheid , in het begrip der Voorouderen volharden; ten minden het grootfte deel van de Vroedfchap dier Stad begreep , in het jaar 1773 (8) , dat aan één' van hunne Mederegenten , zijn ontflag als Veertig Raad , behoudends de Privilegiën en het Octrooi op de Regeeringsform , niet kon noch behoorde te worden verleend , ten zij hij daadelijk zig van zijn Poorterfehap bevrijdde , en zijne Wooni'tede elders veftigde ; dan de Staaten van Holland befliften zulks anders bij hun Befluit van den zesden Maart des iaars 1777, wanneer Zij verklaarden, „dat het aan de „ Veertig Raaden of Vroedfchappen der voorfz. „ Stad vrijftaat en geoorlofd is, om de Ver„ zoeken van hunne Medeleden , ten einde „ van hunne Vroedfchapsplaatfen , mer be„ houd van het Poorterfehap, omflagen te „ worden . in deliberatie te neemen , en daar „op te difponeeren , zoo als oordeelen en „vinden te behooren,"
trouwe waarneeming den bezitter niet weinig in de gerufte oefening van.»jfa beroep en zijne da'gelijkfche beezighedew;; vooral in een'tijd, toen 1'chier een ieder, met zijner handen arbeid, den koftrnoeftwtaien. Geen wonder derhalve, dat onze Voorouders zig genoodfaakt vonden, tot zulke Uefluiten, gelijk wij hebben aangeweezen (6), de toevlugt te neemen. Geen wonder , dat men, bij de eerde opkomft van ons Gemeenebeft, en geduurende den Spaanfchen Oorlog, zoo dikwerf genoodfaakt wierd, hen, welken weigerig bleeven in de Hooge Collegien van *s Lands Regeering zitting te neemen , door geldboeten als anderszins , daar toe te bedwingen.
Wanneer wij derhalve deeze zaak in dit licht befchouwen , kan- het niemand vervolgends bevreemden , dat zij, welken tot Raaden of Vroedfchappen in de Steden ééns verkooren waren, ook verpligt bleeven , zoo lang zij zig van hun Poorterfehap niet ontvrijdden, 01 het zelve verwoonden, geduurende hunnen leeftijd , dien Poft te moeten bekleeden. Zeer zeldfaam , en welligt nooit anders , dan wanneer hij tot een ander Ambt geroepen werd, dat tóf met de Raads- of Vroedfchapsplaats niet te gelijk kon bekleeden, werd iemand, voorheen, daar van ontflaagen. Aanmerklijk is, in dit opzigt, het zeggen van den beroemden Hugo be Groot (7) ; die , buiten twijfel , eene meer' dan gewoone kundigheid in de gefteldheid der aaloude Regeeringsform bezat; wanneer hij zig dus uitdrukt: Want wat de Collegien van Raden ofteVroedtfchappen belangt, dat alle die daertoe vercoren werden moeten dienen haer leven - langb, ofte tot dat fij wettelijck ontpoortert werden, is van immemo* riale tijden gebruyekt. De Privilegiën der Steden , wanneer zij beftelling maaken op het vervullen der openftaande Raads- of Veertigsplaatfen , fpreeken ook doorgaands , en genoegfaam altoos , van aflijvigheid of ontvrijding van bet Poorterfehap, en nooit, zoo-
(6) Bladz. 650.
(7) apologie of Veratuhoordhg, Hoofdft. IX. U. 9$.
(8) De Stukken hier toe betreklijk , verdienen eene bezondere aandagt Nederlandfche Jaarboeken van de maand Otlober des jaars 1777.
en zijn te vinden in de Nieuu/s
Ccccccccc 3 De


r4?8 PRIVILÉGIËN
De Staaten beveelen dien van Dordrecht, om twee Schepen, gelaaden met Hout , voor de Fortificatiën van Heusden , bevrijd van het Stapelregt, te laaten verbijvaaren.
7. Augujlus 1585.
IS geordonneert te fchrijuen aen burgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht dat alfoo tot noodtfaeckelijck behoef vande fortificatiën der ftadt Heusden twee fchepen geladen met hout iparren ende deelen bij die van Heusden tot dien eynde tot Amfterdam ghekocht naer Heusden voorbij Dordrecht moeten ghetranfporteert werden die van Dordrecht voornoemt daeromme niet willen nalaten de voornoemde fchepen met hout alfoo het felue tot diende van het landt moet werden geëmploijeert te laten pafferen fonder eenich fta* pelrecht daer ouer te gebruycken alles fonder prejuditie van des ftads gerechtigheydt aldaer.
Refolutien van Holland van *t jaar 1585. bl. 455.
Refolutie van Waar dijn, Provooften en de verdere Muntgezellen, om voor geene onvrije Perfoonen fin de Kelder van de Munt, gelagen te houden. 5. Februarij 1586.
OMme te remediëren ende voir te comen de groote abuyfen die dagelicx bij eenige vande officieren vrijmunteren werckgefellen ende knapen vande munte van Hollandt ende Brabandt refiderende binnen der ftede van Dordrecht gepleecht ende gehandelt werden int contrauenieren ende ouertreden van diuerfche ordonnantiën bij defelue vande munte gemaeckt tot conferuatie van huerluyder preuilegien rechten ende concordaten hebben mijn heeren waerdeyn prouoeften ende tgemeyne gefermenteerde gefelfchap vande munte voornoemt collegialiter binnen de camere vande zelue munte vergadert wefende gerefolueert ende geordonneert refolueren ende ordonneren mits deefen dat van nv voorts aen nyemandt vande voirfz. munte zoe wel officieren als andere hem veruorderen fal eenighe onurijen (vanden voirfz. gefelfchappe nyet wefende) in de kelder vande voirfz munte te brenghen oft doen brenghen ende daer mede gelagen te houden ende bier ende wijn te doen tappen ten waere een kanne biers ofte twee voir den dorft naer ouder gewoenten mits defelue zelffs betalende fonder vande onurijen daer toe eenich geit ontfangende ende dit alles voor deerfte reyfe op een boete van twee
pon-


van DORDRECHT. 1479
ponden van xl. grooten de tweede reyfe op een boete van vier geJijcke ponden ende de derde reyfe op een boete van fes ponden ende daer en bouen arbitralick gecorrigeert te worden naer exigentie vande Zaeke van welcke boeten deen den anderen zal moeghen hefteen. Ende oft gebuerde dat den weerdt vanden zeluen kelder eenich onvrij perioon oft perfoonen eenich bier ofte wijn tapte dede tappen ofte vuyten kelder met cruycken ende cannen liete volgen ionder expres confent vanden voorfz. prouoeften zal telcke reyfe daer mede verbeuren dvoirfchreuen boeten dubbel ten ware dat dvoirfz. wairdeyn prouoeften ofte officiers vande voirfz. munte met yemande te doen ofte befoingeren hadden defelue munte toucherende. Ende ingeualle de wairdeyn ende prouoeften in gebrecke bleuen om dvoirfz. boeten te executeren fal men defelue boeten in dyen geualle dubbel aen henluyden verhalen. Aldus gedaen ende gerefolueert int voorn, collegie opten vijffden Februarij anno XVCzes ende tachtentich.
In kenniffe van mij.
H. Spiegel.
Naer het oorfprongklijk Stuk, herufiende in de Muntkamer van Holland.
4 A N M E R K I N G E N.
Dit Befluit is zijnen oorfprong fchuldig aan tegen die van het Serment, als tegen alle an-
\\zldppointement, dat de Staaten van Holland, deren, vvanueerze aanleiding geeven, dat on-
dcn écdendertigften Januarij bevoorens, op 't der dekfèl van den gewoonen Vrijdom, zoo in
verzoek van den Pagter van den Impoft van de den Kelder van de Munt , als elders, 'sLands
Wijnen, verleenden; bij't welk hij gemag- geregtigheid verkort word (ij. tigd werd , om zoo wel te mogen procederen
(1) Zie Refol. van Holland van *t jaar 1586. bl. 33.
Befluit van de Staaten van Hollandwegens het opregten van eene nieuwe Munt, binnen AmfïeU dam, ten bevele van den Graaf van Leicefïer; en het daar tegen 'ingebragt Proteft van de Stad Dordrecht.
7 — 17. Maart 1580".
IN de voorfz. vergaderinge is mede tot kenniffe vande Staten ge, komen dat fijn Exc. foude hebben geconfenteert eenen Hans Vlaminck op te rechten een munt ende in defelue te flaen den enc-
kelen
AANMERKINGEN.
De Graaf van Leiceftcr , naauwlijks, hier heerfchzugtige begrippen , en van het voorte Lande , eenige maanden, zijn verblijf ge- nemen , om in 'sLands Regeering en in het had hebbende , gaf al tas blijken van zijne beltier van zaaken groot gezag te oefenen.
Al


1480 PRIVILEGIËN
kelen ende dubbelden nobel ende andere penningen met de wapenen ende infcriptien van Engelandt ende dat volgende het fchrijuen van fijn Exc. aen burgemeefïeren ende regeerders der ftadt Amfterdam denfeluen Hans Vlaminck alle faeeken was preparerende om de voorfz. munt binnen Amfterdam op te rechten ende foo tfelue was ftrijdende tegens de priuilegien ende gerechtigheden van den lande ende namentlijck van de ftadt Dordrecht foo is gerefolueert dat fijn Exc. daer van remonftrantie fal worden gedaen ende zijn tot dien eynde gecommitteert den heer van Schagen den aduocaet van den lande [a] mr. Jooft de Menyn ende D. Francois Maelfon. De voorfz. gecommitteerden hebben gerapporteert dat fijluyden opt vertoogh defen aengaende fijn Exc gedaen ende de communicatie tuffchen henluyden ende fijn Exc. daer op geuolght hadden verftaen dat fijn Exc. feer dienftig voor den lande hielde dat de voorfz. enckele ende dubbele nobelen ende andere penningen met de wapenen ende inferiptien van Engelandt alhier te lande foude werden gemunt foo tfelue een goede munt was van oprechte alloy onder de gemeente ende oock in andere landen wel begeert ende dat allenthaluen tot voordeel vanden lande foude wefen dat de foldaten met fulck geit fouden worden betaelt dat fijn Exc. den voorfz. Vlaminck hielde voor alfulcken vertrouwden perfoon daer voor hij felfs wilde refponderen ende foo verre hem niet toeghelaten werde in defe landen de munt te mogen flaen dat het felue als dm foude gefchieden in Engelandt. Daer fijluyden op gefeyt hadden dat de Staten geen fwarigheyt fouden
AI aanftonds, ondernam hij het opregten van zeekerheid ontfangen had , dat de Graaf van eene Munt te Amfteldam , over welke hij 't zijn voorneemen had afgezien (3). De Staabewind aan eenen Hans de Planting gaf; die ten Helden, kort daar na, ook ordre op den er, eerlang, dubbele Roozenobels floeg, met gang van deeze Roozenobels, waar over Leihet Wapen van Engeland, welken veertig Stui- cefter zeer gebelgd was ; dog die egter van het vers boven de waarde werden uttgegeeven (O. munten binnen Amfteldam afzag (4). Zelfs Eene onderneeming , welke onze Nederland- kwam er, den vierden Auguftus daar na , een fche Hooft(2) puntig aanzag, als bet eerfte uitvoerig Placaat van Hem, op het Muntweeproef 'ken , dat met zijn''wrangheid, nu klaar- zen , te voorfchijn ; waar bij de waarde van /ijker tuiebde van de [maak der andre vruch- deeze dubbele Roozenobels , die voor zevcnien, die zijn' qualijk gebreidelde maght zou- tien Guldens coers hadden , weder op. vijfden de voortbrengen. En te regt, wijl zulks niet Guldens cn vier Stuivers, gefteld werd CO» alleen groote fchade aan 's Lands Ingezee- j>] Mr. Jooft de Menyn. Anderszins ook tenen toebragt; maar ook, daarenboven , aan- Jooft van Meenen gehceten . naer de Stad liep tegen het Privilegie van Vrouw Maria van Meenen in Vlaanderen , uit welke bij waarBotirgondien , volgends t welk de Munt van fchijnlijk , afkomftig was. Wie zijne'Ouders Holland, alleen te Dordrecht en nergens el- geweelt zijn , hebben wij , tot hier toe , niet ders , mogt gelegd worden. De Regeering kunnen opfpooren. In 't jaar 1562 , te Orleans van deeze Stad kantte zig ook aanftonds daar reeds de zijde der Hervormden gekoozen heb* tegen, gelijk haar ingebragt Proteft aantoont, bende, nain hij, ten tijde van de Vervol <nnOok weigerde zij zoo lang, den Eed , op het gen van den Hertog van Alva, de vlugt naer Placaat van Leicefter, wegens den Ophef der Italien; van daar te rug gekoomen zijnde, en. Gemeene Middelen , afteleggen , tot dat zij in 'sHaage , openbaare Belijdenis 'van derr
Her.
fi) Van Me ter en Nederl. Hiflor. xiv. Boek, Fol. 2 49 verfo. (4) Nederl. Hiflor. xxill. Boek , Bl. 1047.
(3) Zie Refol. van Holland van den 9 — \y. April i&ü. M. 155. De Heer Wagenaar. Vaderl. ffift.vm Deel, bl. 147. misgift zig derhalve , wanneer hij , fpreekendc van de opregting deezer Munte te Amfteldam,' onder anderen, zegt: ,, Dat men daarom te Dordrecht weigerde den Eed te doen aan Leicefter." Immers' uit de aangetoogen Refolutie , op welke Wagenaar zelf zig beroept , is het blijkbaar , dat er alleea gezien word op de weigering van den Eed , die op de hnndhaaving van een Placaat gevorderd werd. En het is niet te betwijfelen , of met» bedotlde het Placaat , dat Leicefter, den Tienden Maart deezes jaars, wegens den Ophef der Gemeene Middelen, liet afkondigen, en 't welk gevonden wordt in het Hollandfcb Placctatb. i. Deel, 11. 1597 enz.
(4) Van Loon Nederl. Hijlor. Penning. I. Deel, bl. 367.
(5) ïlollandfch Ptacaatb. & Deel, bl. 2625.


vanDORDRÊCHT. I48i
den maken int munten vande voorfz. enckele ende dubbele nobelen met de wapenen ende infcriptien van Engelandt ende oock andere Engelfche munt maer dat het felue behoorde te gefchieden binnen de ftadt Dordrecht als daer toe gepriuiligeert ende dat de cours of loop van defelue munt na aduenant vande waerde vant alloy of de 'mmnfique valeur met andere munten van defe landen moeft gelijck worden gemaeckt daer contrarie foude worden ghedaen alfoo den dubbelen nobel in reguard van het ander gek van defe landen ende oock den angelot van Engelandt ontrent twee guldens bonen de waerde wert uytgegeuen ende den halue na aduenant al* foo kennelijck was dat die angelotten maer tot 15. guldens ende den dubbelen nobel tot 17. guldens cours hadden ende dat daer uyt reyfen moft rijfing van alle andere munten tot groot intreft ende fchade vande ingezetenen van defe landen ende bijfonder vande rentiers ende oock fonderlinge intereft vande trafficque ende koophandel die van defe landen in andere landen moet worden gedaen ende dat binnen Dordrecht een muntmeefter was met alle officieren vande munt goede ende getrouwe perfoonen dat niet te min de Staten fijn Exc. int ftellen van noch een muntmeefter binnen Dordrecht ten fine voorfz. wel fouden accommoderen als op tpoinct vanden loop van de voorfz. munt ordre was geftelt. Dat fijn Exc. eyndeüjck daer op hadde verklaert van gene meyningh te wefen yet te doen defe of andere faeeken aengaende tegen de priuilegien van den lande of eenige fteden ende dat hij mitsdien de voorfz, faecke nopende de Ddddddddd loop
Herftelden Godsdienft gedaan hebbende, werd zelfden Perfoon , niet vocgfaam konden behij aanftonds, in den dienft van het Gemeene kleed worden, als fmaehende , geiijkze ziffl Land, gebruikt. Men zond hem allereerft uitdrukken, naer Tirannij {%) , werd' hij, bij naer Bergen in Henegouwen , ten einde verkiezing , als Advocaat' Fiscaal ontflaagen s den Prins van Oranje te verzoeken, om in en Mr. Cornelis Nicuwflad , daar toe° in Holland te koomen , of iemand van zijnent zijne plaats aangefteld (9). Den (laat'van wege te zenden, om den Graaf van der Mark Raad behield hij tot in het jaar 1584., wanen zijne Krijgsbenden tot hun' pligt te hou- neer die van Dordrecht hem aanzogten , om den (6). Zig hier in wel gekvveeten hebben- het Penfionarisfchap , in plaats van Adriaen de , werd hij , in 't begin van het jaar 1573 , Wenjj'en, op zig te neemen. Hier toe liet toen de Prins het Hof van Holland, de hij zig , dog, zoo hij elders te kennen geeft mcefte Raadsheeren naer Utrecht gewceken niet tot genoegen van de Staaten , beweegen ' zijnde, vernieuwde, tot Advocaat Fifcaal aan- maakte diesvvege , den vierden April met de gefteld, op eene Wedde van Tweehonderd Regeering eene Overéénkomft(io), en trad, deji Philips Guldens. Deeze Poft verfchafte hem eerften Mei daar aanvolgende, in bediening, veel werks , wijl hij, toen ter tijd , alle de Men heeft hem , geduurende den tijd, dat Collegien , aan welken naderhand een bezon- hij deezeu Poft bekleedde, om zijne bekwaamder Fifcaal vergund Werd , alleen daar in ten béid en zijnen ijver voor 'sLands welzijn, dienfte ftond. Eenigen tijd daar na, dog dikwerf in" gevvigdge zaaken ge'ruikt. In het wanneer is mij niet gebleeken , verkreeg hij, jaar 1587. voerde hij het woord in het Gebij het Fiscaalfchap , de Bediening van Ge- zantfehap , van wege de Stenen , naer Enwoon' Raad in het Hof. Dan de Staaten, geland gezonden, om met Koningin Elifabeth, in het jaar 1580 (7), het Befluit neemende, over het aanvaarden van de Heerfchappij deedat deeze beide Ambten , door één' en den- zei' Landen , onder zeekere voorwaarden , te
han-
(6) Dit gebeurde in 't jaar 1572. Zie Vadert. Hiflor. VI. Deel, bl. 395 en 396. (71 Zie Refol. -van Holland van den 17. Junij des jaars 1580. Fol. 111.
(8) Menyn geeft, in zijne Brieven aan Oldenba/neveld, te kennen, dat Pautus Buys , toen ter tijd Advocaat van 't Land , door zijnen invloed , deeze twee Ambten wift te doen lplitfen ; om zijne Dogter, die Hraarfchijnlijk aan Nieuwftad gehuuwd was , te bevorderen. Zie Bor, xx.ki. Beek, 01. 866.
(9) Refol. Utf. Fol. 187, 229 Wij zien hier uit, dat Menyn het Fiscaalfchap, den tijd van zeven jaaren, bekleed hebbe ; zoo dat Hugo de Groot rig een jaar misgifle , wanneer hij , in etne Aanfpraak, ten jaare i6r3 , aan de Staaten van Holland gedaan , niet meer' dan van zes jaaren gewag maakt» Cattenburgh Leven van Huig de Groot, L Deel, bl. 56.
0°; Te vinden in het Mjf. liandvejlbeek , gequot. No. xxxvi. Fol. 167,


1482 PRIVILEGIËN
loop vande voorfz. munt ende het ftellen vande muntmeefter noch foude houden in bedenken. Waer na echter aduertentie ghekomen is dat den voorn. Hans Vlaminck met het oprechten vande munt binnen Amflerdam was voortgegaen ende hebben de gedeputeerden van Dordrecht daer tegens ghedaen de proteftatie hier na volgende.
De gedeputeerden van Dordrecht te weten Jan Pauü Thomas Rochufz. ende mr. Jooft de Menyn raedt ende penfionaris aldaer hebben verklaert dat fij nv de derdemael de heeren Staten fiandts hebben verthoent ende aengedient hoe dat eenen Hans Vlaminck hem vanteert ende vordert een nieuwe munt binnen de ftede Amfterdam op te rechten alwaer hij oock geaccommodeert is van een plaets in feecker cloofter door voorfchrijuen of recommandatie van fijn Exc. foo men verftaet ende dat hij aldaer int werck is om alle preparatie daer toe nodich te maecken ende vorderen ende dat de ijfers aldaer noch gefteecken worden al niet tegenftaende dat fijn Exc. maendagh voorlede tegens de heeren van Schagen den aduocaet van tlandt ende andere gedeputeerden fpecialijck tot dien eynde aen fijn Exc. gefonden felfs verklaert heeft dat hij gehoort hebbende dat volgende de priuilegien geen munt binnen Hollandt mochte worden geopent dan binnen de ftadt Dordrecht niet van meyninge was noch in defe noch in andere faeeken te doen tegens de priuilegien ende gerechtigheden van den lande noch tegens den tra&ate met hare Majefteyt ende fijn Exc. gemaeckt ende gerenoueerc maer dat hij wel van meyninge was te doen remediëren ende voorfien op de abuyfen in het
ftuck
handelen CrO« Kort daar na> wer^ n'j &e" een Afchrift van de Handelingen met den Kbbruikt, om de vrieridfehap en het vertrouwen ning van Denemarken. Men onderftelde, of, tuflchen Leicefter en de Staaten te herfMen; dat waarfchijnlijker is , Van Dorp gaf te keuwaar in hij , volgends zijn eigen fchrijven, nen ; dat het hem van Menyn , één' der Gevoor eenen tijd, wel Haagde , fchoon zig be- zanten , gegeeven ware. Deeze , daar over klaagende , dat de belooning , daar voor toe- onderhouden, fprak zulks ook geenszins tegezegd, aan hem niet voldaan wierd. Eenige gen : dan hij begreep b daar mede niet misjaaren daar na, te weeten in het jaar 1594» daan te hebben; terwijl hij meende, dat er vindt men hem hem ook opgenoemd , onder geen geheim in ftake, en ook , daar bij, Van de Gezanten , gezonden naer Denemarken, Dorp , altoos , voor een' trouwen liefhebbbec om, met Koning Chriftiaan den IV, de oude van zijn Vaderland,had aangezien. En,fchoon VerWndteniffen te vernieuwen. Dan , gelijk het van agteren bleek, dat de Advocaat Fiseaal het veel al gebeurt aan Luiden van verdien- niets van gevvigt , ten zijnen lade, wift inteften en van bekwaamheid , het ontbrak hem, brengen, werd hij egter niet, dan onder handniettegenftaande dit alles, ook geenszins tafting, ontflaagen (13). De Regecring van aan heimelijke vijanden , welken, hem een Dordrecht gaf hem daar op , in 't begin van kwaad en wangunftig hart toedraagende, zijne het jaar 1595, mondeling re 'kennen, dat zijne befte daaden verkeerden , en tegen zijn' Per- gewoone wedde , na den eerften Mei, zoude foon argwaan poogden inteboezemen. Men worden ingehouden. tot dat zijne zaak ten Hove hield hem verdagt, als mcdepligtig aan eene zoude zijn afgedaan. Hier over misnoegd, muiterij, in het jaar 1587, te Leiden ont- en merkende, dat men hein, bij deeze gelceftaan ; alhoewel 'het bleek , dat dit vermoe- genheid, geerne wilde loozen, verzogt hij een den geenen grond hadde Q2). Van zijn Ge- duidelijk Befluit in gefchrifte, ten einde naer zantfehap , uit Denemarken , t'huis gekoomen, een' anderen ftaat omtezien. Eén of twee dawerd hij gedagvaard voor het Hof van Hol- gen daar na , deed hij zulks, bij beflooten land, en aldaar op eenige vraagpunten gehoord. Misfive, aan den Oudraad, en gaf, op den Jonkheer Arent van Dorp , wegens ongeoor- agt- en negenentwintigften Januarij , twee loofde briefwifleling met den vijand, befchul- Memoden of Gefchriften over, in welken digd , en daar over in hegtenis genomen zijn- hij zig over deeze handelwijs ten hoogfteii de, was er, onder zijne Papieren, gevonden beklaagde (14). Men ftond hem egter zijn
vex-
<ii) Vaderl. Hiflor. VIII. Deel, U. 192 enz. (ia) Vaderl. Hiflor. VIII. Deel, bl. 261. (13 Bob-, xxxi. Boek, bl. 890.
(14) Van dezelven is ons een Affchrift vertoond, door wijlen den Heer Burgemeefter Cornelis be W1 t t ; waar in ten hoogden aanmerklijk is , dat Menyn , zoo hij zeide , het , tot bewaaring en handhaaving der Stads Privilegiën en Voorrejten , dienftig reekende * om aan Prins MaurJtz de Souvereiniteit deezer Landen op te diaagea.


van DöRDRECHÏ. 1485
ftuck vande munt gepleeght ende op den loopenden cours vanden gelde met aduis vanden Rade van Staten ende daer op gehoort den genen die men gewoonlijck is van oudts daer op te hooren ende dat hij geen Engeifche munr foude doen munten dan binnen de ftadt Dordrecht ter gepmziiigeerde ende gewoonlijcke plaetfe maer dat hij niet verftondt verbonden te zijn aen de officiers vande munt aldaer. Al twelck de gedeputeerden van Dordrecht oock hebben aengedient in den voorfz. Rade van Staten die hen oock daer op voor andtvvoordt gauen dat hier in die voorfieninge foude worden gedaen dat de ftadt Dordrecht in hare priuilegien niet foude worden verkort maer dat dies niet tegenftaende de voorfz. faecke binnen Amfterdam fulcx als voren ftilfwijgende wordt geuordert fonder dat fii konnen verftaen dat hier in geremedieert wordt of de voorfz Hans Vlaminck eenige interdictie ghedaen is van niet voorts te varen ende beduchtende dat het werck aldaer volbracht de munt opgerecht de officiers geftelt lijnde de faecke als dan met meerder fwarighevt ende difficulteyt foude worden gerecht ende gerepareert dan nv in het begmfel verhindert ende belet. Waeromme fij voor een derde ende laetftemael mijn voorfz. heeren Staten flandts hier van wel hebben willen aduerteren ende verfoeken dat fij de priuilegien hoogheden ende gerechtigheden vanden lande int gemeen ende de ftadt Dordrecht int particulier in dit regael ende fouuerain ftuck vande munt fulcx willen voorftaen dat het gemeene landt ende die van Dordrecht in haere voorfz. priuilegien gemunieert ende beueitight met de posfesfie 'van meer dan 100 jaeren ende bouen memorie van alle menfchen niet Ddddddddd 2 wor>
*erzock toe; en de Burgemeefter Willem de nagaan, kunnen wij zulks niet gewaarworden. Jonge itelde hem, den éenentwinagften April, Ook bewijft zijne voorzigrigbeid , betoond ter hand, het Befluit, den negentienden bevoo- in het doen van zeeker Voordel' uit naam rens, bij den Oudraad, ten zijnen opzigte, ge- ^Leicefter, aan de Staaten van Holland, dat nomen ; waar bij hij, hangende de Procédé hij de Engelfchen zeer weinig betrouwde C10? r« voorden Hove van zijn'dienft alsPenlio- Het blijkt wel, dat onze Stad zeer der zijde naris, ontflaagen werd (15). De Regeering bood van Leicefter aankleefde (10) ; dog wie weet hem egter aan , indien hij in de Stad wilde óns met zeekerheid te ZeWen , of zulks aan blijven woonen, en zig verbinden, van tegen Menyn moet worden toegefchreeven« Misbaar niet te dienen, het aanhoudend genot van fehien heeft hij zig te veel,tesen de En«els°eeene jaarhjkfche wedde, jaa zelfs ,zoö draa zijn zinden, die, toen ter tijd, te Dordrecht Wet zaak mogt weezen afgedaan, hem 111 zijnen ftaat kuflen zaten , verzet, en, daar door derzelte zullen herftellen1 Dan hier m had hij geen ge- ver haat zig op den hals gehaald. Althands» joegen (16). Welke de yvaarè reden gewceit hij beklaagt zig zeer , zoo over de Re<nspleeZ1J!i dai die £eSeer.?S, van zlJlien dienft ging van den Advocaat Fiscaal , als over dr ontdeed , hebben wi, met kunnen bevroeden, gehouden handelwijs van de Reseerin°- deezer Sommigen vermoeden (17), dat hij zig te veel Stad , in drie aanmerklijke Brieven, ( waar uit gezags over zijne Meelters aanmatigde. De wij veele bezonderbedem ontleend l ebben O Schrijver der Vaderlandfebe Htftorie (18) be- aan 'sLands Advocaat Van Oldenbarneveld\ fchuldigt hem , dat hij der Engeifche Regee- met welken hij in eene goede en vertrouwd! ring te zeer ware toegedaan; maar, wanneer vfiendfehap verkeerdef21:. In één' derzelven wij zijne Handelingen met Koningin Elizabeth fchrijft hij den haat en de wangunft, die hem*
we"
Te vinden bij Balen hl. 867.
(16) Zie zijnen Brief aan OUleniarneveld , bij Bot, Xxxi. Boek bl 883
(17) Volgends *t verhaal van Boa, xxxi. Boek , bl. 88<;. ' (ï8) V11I. Deel, bl. 406.
[19) Zie Utf. bl. 236.
<2o) Zie B ra n d t , Hiflor. der Reformatie , I. Deel, bl. 737.; en voor al twee Brieven aan LeirefW tl 42 T56™ H°Uand' d0M Haal'' êefdireeven den »* S™b«r *» jaars $?. MjTc?a, i<4* [21} Zie dezelven bij Bon, xxxi. Boek, bl. 884 .«890.


1484 PRIVILEGIËN.
worde verkort anderfints ende bij gftbteecke van dien en fien de gedeputeerden voorfz. niet boe fij de gemeente van Dordrecht fullen konnen appayferen ende in officie houden ende doen concinueeren in defè fware laften ende contributien volgens de nieuwe ordonnantiën die voornamentlijck worden gedaen om de priuilegien ende gerechtigheden vanden lande ende fteden voor te ftaen ende te maintineren als men de ftadt van Dordrecht in limine metter daet foude verfteecken ende priueren van alfulcke heeriijcke ende regale priuilegien als is tpriuÜegie vande munt des fij bij defen expreffelijck protefteren.
Omme waer van fijn Exc. of fijnen rade vertoogh te doen zijn gecommitteert een van de edelen den aduocaet vanden lande een van Dordrecht Delft Amfterdam ende Hoorn dewelcke gerapporteert hebben dat zijluyden in den raede van zijn Exc. verthoont hebben hoe prejudiciabel het gemeene befte ende weluaren vanden lande foude wefen de erectie vande voorfz. munt jegens de priuilegien van den lande ende namentlijck vande ftadt Dordrecht die groot nadeel van hare neringen ende weluaren voor de vrijdom ende priuilegien vanden lande waren lijdende ende dat de vordering vande contributien ende behoorlijcke gehoorfaemheyt aen fijn Exc. daer door oock foude worden verachtert henluyden in den voorfz rade voor antwoort gegeuen was dat de Staten hen wei mochten verfeeckert houden dat dereérie vande voorfz. munt geen voortganck foude hebben foo fijn Exc. contrarie refolutie genomen Jiadde ende dat den heer Kügri ten feluen dage na fijn Exc. reyfende foude worden gelaft van tvoorfz. vertoogh fijn Exc. oock te doen goet rapport.
Refolutien van Holland van het jaar 1586'. bl. 108 enz.
wedervoeren, voornaamlijk toe, aan den ijver, tis ingenio ac literis, animo inquieti, honefta
waar mcê hij gewoon was , voor de Vrijhe- imagine velaretur. Of hij hand aan 't werk
den en Voorregten deezer Stad , welken door geflaagen hebbe, is ons niet gebleéken. De
veele Steden benijd werden , te fpreeken. Staaten namen, in 't laatft van het jaar 1598 ,
Na dat hij als Penfionaris bedankt was, en wel een Befluit (25) , om tc onderzoeken,
de Advocaat Fiscaal niets ten zijnen lade, om welke vorderingen, door hem, gemaakt waren ;
hem Crimineel in Regten te betrekken , wilt dan of daar aan voldaan wierd , weet ik niet.
intebrengen , is hij , volgends Befluit van de Bor (26) teekent nogtans aan , dat aan hem,
Staaten , aangeftcld, tot Hiftorijfchrijver van door den Secretaris Coenraad de Rechter en ^
Holland, op eene jaarwedde van Twaalf- een Opftcl , bevattende de beginfelen van de
honderd Guldens ; ten einde de Gefchiedenis- Nederlandfche Oorlogen , getoond zij, 't welk
fen deezer Landen , federd de Overdragt van egter nooit gedrukt is. Ook houdt 'men hem
Karei den V. , in de Latijnfche, Franfche, en voor den maaker van het Verhaal van den bc-
Nederduitfche Taal, te befehrijven (22). De kenden Veldflag bij Turnhout (27), dat zonder
Regeering van Dordrecht lei' hem nog Drie- naam in 't licht kwam. Dit Stuk en het zoo
honderd Guldens, van haarentwege,daarvoor even aangehaald Befluit der Staaten van Hol-
toe(23). Naer't verhaal van de Groot (24), land van 't jaar 1598. geeven bewijs, dat
werd hij tot deezen Poll bevorderd, non tam Gouthoeven (28) zig misguTe , wanneer hij
fpe ulla laboris, quam ut otium viri, valen- zijnen dood reeds tot het jaar 1596. brengt.
(c2) Zie Refol. van Holland van 't jaar 1595. Fol. 248, 314, 338, 35^.
(23) Vid. Syllog. Epijlol. P. Burmanni , Tom. I. pag. 693.
(24) Iliftoriar. Lil/, lil. in fine,
(25) Refol. van Holland van den is en 23. December des jaars 1598.
(26) Boek xxxi. bl. 890.
(27) Voorgevallen tuflchen Prins Mauritz en den Graaf van Varax, in 't jaar 1597. Vaderl. HiHer. Vllï. Deel, bl. 464-
(a8) Hollandfche Kronijk , W. 10$.
De


vanDORDRECHT. 1485
De Graaf van Leicefter verlengt het Oiïrooi van den 10. Af ril des jaars 1581., waar bij dien van Dordrecht, voor den tijd van zes jaaren, was vergund Uit ft el ofAtterminaiie van BetaaVing van onbetaalde Schulden , voor nog drie andere jaaren.
22. Augujlus 1586.
RObert graue van Leyceftèr banderheere van Denbigh etc. luytenant van haere Majefteyt van Engelandt gouuerneur ende capiteyn generael der vereenichde Nederlantfche prouincien. Allen den ghenen die deefen jegenwoordigen fullen fien oft hooren leefen faluyt. Alzoo de burgemeefters fchepenen ende raedt der ftadt Dordrecht ons verthoont hebben dat hoewel defelue ftede van Dordrecht ontrent den jaere XVC- twee ende vijftich ten aenbeginne van de laetfte Franfche oorloge was weluaerende ende profpererende fonderlinge nyet belaft met renten ofte fchulden foo ift nochtans dat ouermits d\e fware laften van defelue oorlogen die regeerders inder tijt verfocht zijnde van weegen den Keyfer omme opt credyt der voorfz. ftede te lichten ende promptelick te furneren die fomme van hondert ende twaelfF duyfent ponden van veertien grooten Vlaems tpondt hadden ter contemplatie vande Keyf. Majt. daerinne bewillicht ende bij haere gecommitteerde de voorfz. penningen in diuerfche fteeden ende prouintien doen lichten ende opnemen ouermits die faecke acceleratie was vereyfehende op lijfrenten tegens den penninck fes ende losrenten den penninck twaelfF waer tegens alfoo de voorfz. ftede alleenlick gerembourfiert wierdt tegens den penninck feftien losrenten ende den penninck acht lijffrenten js den ftaet derfelue ftede bij verloop van tijde gecommen in zeer groote ende onuerdraechlicke tachterheyt daer bij geuoecht de ceffatie van de negotiatie neeringe ende weluaert binnen derfeluer ftede gecaufeert deur het fluyten van der Maeze Rhijn Waele ende Lecke refponderende alle gelijck op te felue ftadt waer op die eenighe weluaert derfeluer gefondeert is jnuougen dattet nyet moegelijck en is geweeft die loopende renthen vuyten jaerlicxen innecomen van der fteede te betalen te meer alzoo tmeerendeel van defelue jncommen geduyrende deezen oorloge ende noch jegenwoordelijck heeft moeten geëmploijeert worden tot wiederftant van den vijandt ende veruallinge van de laften vander oorloge daer beneffens oock te confidereren ftaet dat de voorfz. fteede van Dordrecht is een zeer oude ftadt eertijts gefondeert bij ftaende lande lijdende deur de jnundatie van de omliggende landen groote aenpersfinge van den waeter ende mitsdien ftaende tot laftige reparatie ofte onderhout ouermits de muyren poorten ende hoolfden derfeluer fteede van ouderdom vergaen ende tot veel plaetfen veruallen zijn dwelcke nochtans bij den thoonders tot heure excesfiue coften in reparatie ende fortificatie onderhouden moeten werden die ouermits die importantie ende Ddddddddd 3 goe-


1486* PRIVILEGIËN
goede gelegentheyt van de plaetfe geenünts en dienen geabandoneert ofte verlaten foo dat de voorlz. fteede ter caufe van tgeene voorfeyt is ende van haere noodige hauendiepinge die in den jaere acht ende negen ende tfeuentich ende tachtich gecoft heeft ouer de tfestichduyfent gulden zeer ten achteren gegaen ende aen diuerfche perfoonen gehouden ende fchuldich geblcuen is. Op alle tweicke mijri heeren de Staten van Hollandt ende Zeelandt een billich ende goedertieren jnficht nemende de fupplianten jn den jaere een ende tachtich geoétroijeert ende geconfenteert hebben dat de voorfz. thoonders van de onbetaelde renten ftaende opte voorfz. fteede daer medé de voorfz. fteede befwaeft is verfchenen Voor St. Jansmiffe XVCzeffentfeuentich genieten fouden atterminatie ende vuytftel van betaelinge van zes doen eerftcomende jaeren mits bij den thoonders volgende heurluyder prefentatie betaelende tverloop der voorfz. renten verfchenen tfedert St. Jansmiffe XVC- zeffentzeuentich voornt. Biddende daeromme de voorn, thoonders dat ons zoude belieuen hemluyden tvoorfz. oclroy ende atterminatie te continueren ende vernieuwen. Doen te weten dat wij de faeeken voorfz. aengemerekt genegen wezende ter beede van de thoonders bijzonder jnt regardt van de groote fchade ende verlies zoo wel bij tgeheel corpus der voorfz. fteede van Dordrecht als bij de borgers ende jnwoonders van dien jnt particulier gheduerende defen ende de voorleden oorloghe gehadt ende geleden begeerende daeromme zoo veele in ons is de thoonders tot voirderniffe der voorfz. fteede te gratificeren hebbeii bij goetduncken ende deliberatie van den Raede van State neffens ons weefende den feluen thoonders geaccordeert ende geoétroijeert zoo wij doen bij deefen de voorn, fteede van Dordrecht van de onbetaelde renthen ftaende op de voorfz. fteede ende daer mede defelue is befwaert verfchenen voor St. Jansmiffe XVC- zeffentfeuentich atterminatie ende vuytftel van betaelinge genyeten fullen voor noch eenen tijt van drie jaeren achter een volgende jnnegaende teil expireren van heure voorgaende lettren van atterminatie ende octroije vercregen van de Staten van Hollandt ende Zeelandt mits bij de thoonders ende volgende haerluyder prefentatie betaelende tvefloop der voorfz. renthen verfchenen zedert St. Jansmiffe XVC-zeffentfeuentich voorn, weluerftaende dat naer texpireren van de voorfz. drie jaeren de thoonders gehouden fullen zijn de rentiers haerluyder' achterftellinge van de onbetaelde renthen voorn, te voldoen bij verdubbleringe ende egale portie op andere eerft drie naeuolgende jaeren fonder eenich voirder vuytftel ofte atterminatie fonder dat oock het achtervvefen van de renten van den armen ofte miferable perfoonen daer onder fal zijn begrepen. Ontbieden daeromme ende beuelen den prefident ende luyden van den Raede van reeckeningen in Hollandt ende allen anderen officieren rechteren jufticieren ende onderfaeten die dit fal moegen aengaen van wat ftate ofte conditie die zijn den voornoemden thoonders van defen onzen atterminatie confent ende oélroy volgende den inhouden van dien ende geduerende den tijt als voren doen laeten ende gedoogen ruftelijck vredelijck ende volcomelijck genyeten ende gebruyeken fonder hen daer in te doene ofte laeten gefchieden eenich hinder letfel ofte
moeije-


van dordrecht- i4b?
snoeijeniflen ter contrarien maer veel eer denfeluen thoonders tot onderhoudeniffe vaii deefen te bewijfen alle hulpe ende affiftentie mits dat de voorn, thoonders gehouden worden metten eerften deefen jegenwoordigen te doen «giflreren in de rekencamere van Hollandt ende oock ift noot cundigen ende publiceren daer ende alzoo tbehooren fal ten eynde een yegelijck dient behoort hen daer naer fal weeten te reguleren want wij zulcx hebben beuonden te behooren» Des toorconde hebben deefen met orifen ziegele gedden ziegelen. Gnegeuen binnen der ftadt Utrecht den xxij. Augufti jnt iaer ons Heeren XVC- feffentachtentich. (Qndefijtont} Bardefen™- CEn was getceckent) R. Leycefter. (Opte ploije {lont gefcreuen beneffens den grooten zegele van zijne Exctie van rooden wajfche in dobbelen fieertè wythangende) Bij mijn heere den graue. (Ende geteeckent^)
Burcbgraue.
Mjf. Handveftboek * gequoteerd in dorfo No. xxxvi. Fol. 149.
De Graaf van Leicefter verlengt, voor nog andere Zes jaaren , het O Br ooi van den 1 Junit des jaars 1580., inhoudende, dat geene Bieren^ noch Wijnen, Vinnen de Halve Mijl van de Stad zullen moogen getapt, gefleeten , noch vertierd worden, ten zij daar van de Stads Excijns betaald word.
22. Auguftus 1586*.
Be oorfprongklijke Brief berufl in de Kas van de tVeeskamer, Lade C. No. 16.
AANMERKING EN.
Deeze Verlenging van den zelfden inhoud betaelen zullen tot erkent enijfe van dyen in
en in dezelfde bewoordingen, als het Oftrooi banden vanden ontfangber vande domeynen
van den dertien den Junij des jaars 1580. (1), in Zuitbollandt inder tijt zvezende den twin-
gefteld zijnde, agten wij het onnoodig, op den ticbflen pennninck vanden incommen ende
Ener daar van op 't nieuw te doen drukken: reuenu vanden opheue vanden affifen lijden
waarom wij alleen zullen opgeeveii dat geen, zeluen gbeaccor deert ende dienuolgende te
'twelk aan het einde daar van geleezen wordt, infinueeren den zeluen ontfangber vanden tijt
. vande verpacbtingbe van dien telcker reyfe
ZijneExcellencie naerder rapport gbehadt heb- als zulcx nodich weezen fal om daer van te
bende van ünhouden van defen oêtroije voir het houden behoir/ick note ende prefent te wezen
teeckenen van dyen ende daer op gebadt tad- ter voirfz. vepacbtinge indient hem goet-
uis van die vanden rade van financie beeft duncken zal. Ghedaen binnen der flat
gbeordonneert ende ordonneert bij defen dat Utrecht defen xxvj. Anguftij XVc. ze/Jen-
de impetranten vanden zelue ectroije jaeriicx tachtenticb.
, (Geieekend) Burcbgrave.
(1) Zie bladz. 1406.
De


V
i488 PRIVILEGIËN
De Graaf van Leicefter verlengt de Sententie van den 17. O&ober des jaars 1561. , raakende hei ter Markt brengen van het Gewafch en Zuivel van Zuidholland\ te Dordrecht enz. , voor nog andere vijfentwintig jaaren.
28. November 1585.
SIJne Excellentie geilen hehbende zekere fententie derfeluer bij requefte van die borgemeefteren ende regierders der ftede van Dordrecht wten name van de gemeene borgers ende jngefetenen derfeluer ftede geprefenteert ende verthooght waer bij den coninck Philips van Spaengien verclaert ende in aenfieninge van de fituatie ende nootdruft der voorfz. ftede den fupplianten gheconfenteert ende geoctroijeert heeft voor den tijt van vijfièntwintich jaren doen eerftcomende te moegen doen de geboden ende verboden vant gewafch ende teelinghe ten platten lande in Zuythollandt gewaffen ende geuallen binnen derfeluer ftede van Dordrecht ende nergens elders ter marckt te brengen jnderuougen gelfjck zij volgende de voorgaende continuatie van den keyfer Kaerl de vijffde tot dier tijt toe gedaen hadde. Wefende defelue ("O acre gedaen te Brueffel den zeuenthienden dach in Octobri XVC- tweentfeftich. {Ende onderteyckent') De Lange. Heeft om diuerfche redenen ende confideratien ten ernftigen verfouck ende bede van de voorfz. fupplianten gecontinueert ende continueert bij defen tvoorfz. octroy in date als bouen voor den tijt van andere vijffentwintich jaeren achtereenuolgende ende beginnende loop te hebben nae dexpiratie vanden voorfz. oftroy ende dat op den limitatien modificatien ende reftrictien breeder in de voorfz. fententie ende brieuen van octroy begrepen. Ontbiedende ende ordonnerende allen den geenen die tfelue eenichfins mogen aengaen den voorfz. fupplianten volcomelick van het effefr. dezer jegenwoordiger continuatie voor den tijt alsvoor te laten ruftelick ende vredelick genyeten zonder eenige fwarichheyt. Gedaen tot Dordrecht den achtentwintigften dach in Nouembri XVC- zeffentachtich.
R. Leicefter.
Naer den oorfprongkelijken Perkamenten Brieft hebbende een opgedrukt Zegel van rood Wafch, overdekt met een Papieren Ruit, liggende in de Kas in de tVeeskamer, Lade C. No. 17.
Ci) Zie dezelve bladz. iaöi enz.
AANMERKING E N.
Bij welke eene geleegenheid, en met hoe blijken, uit een Stuk van den zevenden No weinig regts, de Graaf van Leicefter deeze vembcr des jaars 1589. Verlenging gegeeven hebbe , zal ten klaarften


van DORDRECHT. i439
Overéénkom/} tuffchen de Regeerden der Stad Dordrecht, ter ééner, en Arent Maertensz., ter anderer zijde ; waar bij de laatjlgenoemde aangenomen zvordt als Klerk Ordinaris van de Kamer van de Thefaurij.
30. December 1586".
ALzoo tot voorderinge van ftadts faeeken goetgetlonden is dat Arent Martensz. klerck van den comptoife van den domeynen van Zuythollandt zoude aengenomen werden tot klerck ordinaris van de camere van de threforie deefer ftede foe ift dat mijn heeren den fchoudt burgemeefteren fchepenen treforiers raeden outraeden ende luyden van den achten der ftede van Dordrecht ter eenre ende de voorfz. Arent Martensz. ter andere zijden geaccordeert ende ouercomen zijn als dat de voorfz. Arent Martensz. fal quiteren ende verlaten zijnen voorfz. ftaet ende offitie vant clerekampt van den comptoire van Suythollandt ende aennemen den voorfz. dienft van der ftadt om van nv voortaen ende geduyrende den tijt van zes eerftcomende jaeren jngaende den eerften Januarij eerftcomende als klerck ordinaris van de camere van de threforie defer ftede neffens de gecommitteerde te dienen ende hem dagelicx aldaer te laten vinden ten gefetten tijde ende ftonde omme alle mifliuen depeffchen ende andere befongnen aldaer vallende te ftellen ende te reduceren bij gefcrifte bouck ende regiftre ende notule te houden van alle tgene aldaer gehandelt getraóteert ofte gerefolueert fal worden zoo dat behoort hen te reguleren volgende dinftructie opt ftuck ende befongne van de gecommmitteerde in de voorfz. camere van de threforie gemaect ende gearrefteert bij prouifie ende voorts alles te doen dat een goet naerftich ende getrou klerck van de camere van de threforie fchuldich is ende behoort te doen voor allen welcken zijnen dienfte de voorn, regeerders den voorn. Arent Martensz. toege-
Eeeeeeeee leyt
mm §»b mm% %mm%m%mmmmm% mm §w
AANMERKINGEN.
In het voorgaand jaar, gelijk wij zagen (1), bepaalden tijd geëindigd zijnde , werd er waareene Inftruélie, voor de Gecommitteerden ten fchijnlijk met heffi eene nadere Overéenkomfr Belijde der Stads Zaaken , gemaakt, en de gemaakt; ten minften wij weeten van elders Kamer ter Thefaunj opgerigt geworden zijnde, dat hij deezen Poft bleef bekleeden tot het fprak het van zelv', dat, aan dezelve, een jaar 1625., wanneer hij, bij Befluit van den Klerk of Secretaris wierd toegevoegd, welke, "Oudraad , van den Negentienden September , van de voorvallende zaaken , behoorlijk Re- om. ziinen hoogen ouderdom , daar van ontgifter hield , en voords in gefchrift ftclde dat flaagen , en verder, geduurende zijn leven , geen, 't welk bij de Gecommitteerden noodig tot Ordinaris Gecommitteerde van deeze Kageoordeeld wierd. Ten dien einde, ging de mer ter Thefaurij, aangclteld werd. Regeermg deeze Overéénkomft aan , waar bij Van deezen Arent Maertensz. zullen wij, Arent Maertensz. , voor den tijd van Zes bij eene andere geleegenheid , nader verhV jaaren, op eene wedde van Driehonderd Gul- géeven , en zeggen nu alleen, dat hij de ee£ dens , daar toe aangenomen werd. Deezen fte geweeft zij, die het Ambt van Secretaris
ten
(1) Bladz. 14&7,


i49o PRIVILEGIËN
leyt ende belooft hebben ende beloouen mitsdeeferi alle jaers ende den voorfz. tijt geduyrende te betalen ofte doen betalen de fomme van driehondert ponden van xl. grooten Vlaems tpondt die bij hem ontfangen fal worden vuyt handen van den threforier Jacob Cool Adriaenfz. ofte andere inder tijt weefende van dvie maenden te drie maenden bij egale portie telcken vijfendetfeuentich pondenprijfe voorfz. die den feluen threforier ofte andere inder tijt zijnde bij deefen geordonneert wert alle vierendeel jaers te betalen ende fal hem alzoo in reeckeninge geleden werden mits voor deerfte reyfe ouerleuerende copie van deefen contrafte ende quitancie ende voorts alle vierendeel jaers alleen quitantie fonder vorder ordonnantie daer toe te behouffen. Ende fal den voorn. Arent Martensz. bouen de voorfz. fomme van driehondert ponden noch genieten ende behouden zijn leuen lanck geduyrende tgundt den klercken van den opperthreforier ende threforier vande reparatien tot noch toe gehadt ende genoten hebben ende den voorn, threforiers jaerlijcx in huere reeckekeninge gepaffeert is geweeft. Is mede geconditioneert ende beuoorwaert dat den voorfz. Arent Martensz. binnen den voorfz. tijt van zes jaeren den dienft vant clerckampt ordinaris van de camere van de threforye nyet en fal mogen verlaten nochte bij de voorfz, ftede daer van veriaeten werden nochte fijne gaedge ofte weddens jnnegehouden ofte vercorten ten waete zulcx gefchiede bij confent ende bewillinge van beide zijden. Des toorconden hebben wij fchoudt burgemeefteren fchepenen threforiers ende raeden voorfz. deefen metten zegel ter faeeken der voorfz. ftede vuythangende doen beziegelen ende bij een van onfen fecretariffèn doen teyckenen» Ende ick Arent Martensz. voorfz. hebbe deefe ondergefcreuen ende ve. tej'ckent met mijne gewoonlijcke fignature. Aldus gedaen den naeffe leften Decembris anno XVC- zes ende tachtich. {[Ende was o?tderteyekent neffens den zegel van groenen zuaffche in dubbelen ftaerte vuythangende.)
J> Pauli. Arent Martensz.
MJ/l Ilandveftboek, gequoteerd op den fu& No. xxxvi. Fol. 175,
ten Eelijde en Ontfanger van de Penningen, cretaris.ren Belijde , of van Burgemeefters Ka0eftineerd ten Oorlog bediend hebbe. mer werd aangefteld 09 J terwijl de BurgeZijne Opvolgers (2) Mx.Sebaftiaanbrancken, meefter Jacob Stoop het OntfanWchap van Cornelis van Efcb, (4) Abtah<am Stoop , de Penningen, gedeftineerd ten Oorlog dat en (5) Jacob Stoop zijn dat Ambt, ook op gemeenlijk het Ontfangerfebap ten Beliidt denzelfden voet , blijven bekleeden ; maar gehecten wordt , voor z\t zeiven bleef 'beden laatftgcnoemden, in het jaar 1726, tot Bur- houden. Sederd dien tijd3 zijn deeze beide gemeefter verkooren zijnde , verzogt hij, dat Poften, afzonderlijk, en op' onderfcheiden /«het voornoemd Ambt gefplitft , en daar van flrudten, bediend geworden • zijnde die voortwee bezondere Ambten mogten gemaakt wor- den Secretaris, den reedsgenoetnden vierentwinden. De Oudraad befloot daar toe , op den tigften Junij van't jaar 1726, en die voor den vijfden en den vierentwintigften junij van dat Ontfanger, den tienden December van het jaar jaar; wanneer Mr. Paulus Gevaerts, tot Se- 1738 , geformeerd geworden (7).
£0 Mr. Sehatiiaen Francken daar toe aangefteld den 19. September van 't iaar 162? Hii bekleedde di™ Poft tot het jaar .638. , wanneer hij tot Raadsheer in het Hof van Holland verkeren vverd£i*Ï van den Oudraad van dm 9. Auguftus 1638. ^
(%) Volgends Refolutü van den Oudraad van den 9. Augajius 1638.
(4) Zie Refol. Utf. van den 11. November des jaars 1656.
(5) Werd aan zijn' Vader, Abraham Stoop, geadjungeerd, volgends Refol. Utf. van den 27 ScMemierl6Z7.
(6) Zie Refol. van den Oudraad van V jaar 1716. fol, 29, 33 en 35 *7.teptmMtlW. (7>Zie Refol. van den Oudraad van 't jaar 1726. Fol. 33. en van U jaar 1738. Fol. 77 verfo.
De


van DORDRECHT, t49*
De Regeering befluit, Vier Perfoonen aan te feilen > tot Weesmeefleren en Oppervoogden*. 25. Jpfit 1587»
ALzoo die maginVaren ende ouerheden van allen wel gepolici, eerden {leden ende republicquen altijts in fonderlinge recommandatie hebben gehadt die perfoonen ende goeden vander weefen ende onmondige kinderen jnnocenten cranckfïnnigen ende andere miferaftle perfonen op dat huere goeden ten meeften oorbaer prouf* fijt ende verfekertheyt mochten werden geregeert ende geadminiftreert tot welcken fine ook onlancx bij den magiftraet deefer ftede van Dordrecht zeeckere ordonnantie ende jnftructie is gemaect Volgende den welcken gerequireert wordt datter vier bequame difcrete mannen poorters van Dordrecht van goeden naeme ende faeme tot weesmeefters ofte opperuoochden werden gecommitteert ofte geftelt welcke ordonnantie ofte jnftruétie die magiftraet der voorfz. ftede verftaet dat in allen heuren poincten ende artijkelen onuër* breeckelijken fullen werden geobferueert ende achteruolcht. Soe ift dat mijn heeren den fchoudt burgemeefter fchepenen raeden outraeden ende die goede luyden van den achten collegialiter binnen die camer judiciael vergadert fijnde tot weesmeefters ende toefienders van allen weefen onmondige ende diergelijcke perfoonen die nyet beqaaem en zijn om heure goeden te regeeren gecommitteert hebben ende committeren bij defen Govert van Beaumont Jansz. Jdriaen Jobsz. ende Heyndrick van Nifpen heeren Adriaensz. fchepenen mitsgaders Dirck heeren Philipsz. vuyten outraet der voorfz. ftede die welcke gehouden werden den behoorlijcken eedt te doen van hen in tvoorfz. ampt van weesmeefters trottwelijck te qttijten ■ende reguleren achteruolgens de voorfz. ordonnantie ende jnftructie. Actum den xxv. April XVC- feuen ende tachtich mij prefent ([Ende was onderteyckent) IV. Pauwelsz.
Mjf. Handveftboek , gequoteerd op den rug No. xxxvi. Fol. 178.
AANMERKING EN.
Dit Befluit ftrekt ten bewijze, hoe zeer onze (Ten December des jaars 1591., en Werd , drie btadsbeichrijver Balen (O zig misgüTe, wan- dagen daar aan, openlijk afgekondigd M neer hij , 111 navolging van Beverwijck (2), Waarfchijnlijk was zij dezelfde, waar van ons de opregtmg van de Weeskamer, allereerlt, Befluit gewag maakt; van welke men , voor tot het jaar 1591. koomt te brengen. Wij zien datze in trein gebragt Wierd , welli°t eene uit het zelve , dat er, in het jaar 1587, reeds proef wilde neemen, ten einde te onderdaan eene Ordonnantie of Inftructie daar voor in of zulks, op den duur, met vrugt zoude kunde werreld gebragt Ware ; welke ons egter, nen plaats hebben. Naderhand is zij meermaals tot hier toe, nog nooit onder het oog gekoo- veranderd geworden , gelijk, ter behoorlijker men is. De Oudfte , die aan ons bekend is, tijd, blijken zal, draagt het dagteeken van den vierentwintig-
(1) Bladz. 390.
(2) Bladz. 338.
gedr3uktVwas.IeZClVe htW*n W'j meermaals een Exeral** gezien , dat, in het jaar 1592 , bij Jan Canin
Eeeeeeeee 2


t49i PRIVILEGIËN
Belofte van de Regeerders van Dordrecht, aan Willem van Beveren, Rentmeefler Generaal der Domeinen van Zuidholland, dat, zoo zvanneer eenig gefchil tuffchen de Stad en de Graaflijkheid ontflaan mogt, hij daar mede niet zal moogen worden bezwaard; en dat hij, niettegenflaande zijnen Eed als Wethouder, het Regt der Graaflijkheid zal moogen voorflaan.
3» Ofiober 1587.
ALfoe Willem van Beueren Comelisz. rentmeefter generaeï van Zuythollant gecoren zijnde bij de veertigen defer ftede int getal van xiiij. perfonen om daer vuyt bij den gouuerneur ofte raide prouinciael feuen perfoonen geftelt te worden tot wethouders voor defe eerftcomenden jaeren ende bij den voorfz. raede gecoren lijnde tot raet in de wette hem daer tegens gedoleert heeft aen de camere van de reeckeninge van Hollant dwelcke vuyt zaecke van dien bij haere misfiue aen mijn heeren de regierders defer ftadt gefcreuen hebben dat fij verftaen dvoorfz. ftaet van raede niet compatibel te wefen in reguard van zijne voorfz. officie ende vuyt crachte van dien tot de dienften vande particuliere fteden nyet en zoude moegen gecompelleert worden ende de rentmeefters vande domeynen in andere fteden daer van exempt gehouden worden daer nochtans zoe groote befongen ende laften nyet en vallen als in Zuythollant ende de voorfz. rentmeefter ende zijluyden met hem geuoucht met redenen ende rechte hem wel fouden daer tegens mogen oppoferen verfouckende daer door ende meer andere redenen ende omme de confequentie ende nacomelingen wille zulcke reguard daer inne te nemen dat dvoorfz. rentmeefter ende zijne nacomelingen daer nyet mede befwaert en worden. Soe hebben mijn heeren fchoudt borgemeefteren fchepenen ende raeden ende de regierders der ftede van Dordrecht collegialiter vergadert zijnde alle tfelue ouergemerct verclaert ende gerefolueert dat dvoorfz. rentmeefter voor defe tijt
al-
AANMERKING E N.
Tot verftand van deeze A&e , raaden wij het hem, thands ter tijd , alleen te doen ware ,
den Leezer in te zien , het, door ons, aange- om , gelijk zijn Voorzaat zont , den laft der
teekende op een Stuk van 't jaar 1575 (1). Regeering te ontduiken. Zijne Opvolgers heb-
Tands zeggen wij alleen, dat deeze Willem ben , voor zoo veel ons faewuft is, ook "-eene
van Beveren, in 't jaar 1591, wanneer hij tot zwaarigheid gemaakt , om het Rentme*efter-
Schepen gekooren wierd, van nieuws zitting fchap, te gelijk met de Stads Ren-ecrino- te
inde Wethouderfchap bekwam; hebbende bekleeden; trouwens , de tijden werden in het
nadien tijd, zelfs verfcheiden reizen, hetBur- vervolg vreedzaamer , en men be°"on de Ste-
gemeefterfohap der Gemeente bekleed ; zoo delijke Regeeringen met een ander oo^ dan
als, uit zijne beknopteLeevensbefchrijving, te tot hier toe gefchied was , aan te zien"" zien is(2). Een bewijs, onzes eragtens, dat
ti) Blads. 1382
(s) Bij Balen bl. 961 e» 962.


van DORDRECHT. i493
alfoe de elecïie zulcx gedaen is om vordete moeyten te fchouwen dyoorlz. ltaet fal bedienen onder de conditiën die zijluyden den feluen toefeggen mits delen. Te weeten dat foe wanneer eenige queftie ofte zwaricheyt foude mogen vallen off gemoueert worden tulfchen de graefiicheyt ende de ftede de domeynen ofte andere zaecken de graefiicheyt eenïchfmts concernerende oft aenraeckende dat de voorfz. rentmeefter daer mede niet en fal worden befwaert maer niet tegen/raende fijnen eedt als wethouder zijnen eedt als rentmeefter ende de gerechtigheyt vande graeffelicheyt zal mogen voorftaen ende defenderen ende, taccepteren vande voorfz. dienfte int zelue hem noch zijne nacomelingen en zal wefen prejudiciabel. Dat mede geduerende defe twee jaeren nyet en fal achterhaelt worden door conftrinctie van eede ofte eenige pene alft voor alle van node wefen fal hem in den dienfte van de graeffelicheyt ende fijnen comptoire te emploijeren dat hij oock zoe zeer alft doenlick zal wefen fal verfchoont worden van de extraordinaris befongne vande ftadt ofte partijen faeeken ende dat teynden den tijt defer tegenwoordiger zijnen dienfte ende als de voorfz. rentmeefter weder foude moge worden genomineert zulcken reguardt daer op genomen zal worden naer de geftelteniffe der zaecken als dan dat den dienft van den voorfz. comptoire van Zuythollant niet vercort ofte geprejudiceert en zal zijn ende dvoorfz. rentmeefter ten leften contentement fal gedaen worden verfouckende mijn heeren voorfz. den voorfz. rentmeefter daer op dvoorfz. dienft taenuaerden ende hem accorderende bij defen van alle tfelue acte in forma. Actum den dorde Octobris anno XVC- feuen ende tachtich mij- prefent (Ende was onderteeckent)
PaulL
Gecollationeert jegens zijn originaele ondertekent als bouen is daer mede beuonden accorderende bij mij Notaris ondergefz. opten vij. Aprilis 1589.
H. Spiegel Nots. Publicq.
Naer eene authentijke Copij in de Mjf. Privilegiën van wijlen den Heer Meerman, Litt. B. Fol. 49.
Befluit van de Staaten van Holland, dat het Hof van Holland\ bij voorraad, Brieven van torie zal moogen verkenen op de Sententie van het Stapelregt.
27. Januarij 1588.
OP verfbek van die van Dordrecht ende het poinct van de befchrijuinge aengaende de priuilegien ende gerechtigheden vande fteden ende namentlijck mede aengaende de priuilegien van het ftaEeeeeeeee 3 pel-»


1494 PRIVILEGIËN
pelrecht van die van Dordrecht ende de executie van de fententie daer op geuolght is daer op gerefolueert als hier na volght.
Op het poinct van de befchrijuinge aen de edelen ende fteden van Hollandt ende Weftvrieslandt gedaen nopende de klachten van den fchout burgemeefter fchepenen ende raden der ftadt Dordrecht van dat de fententie bij hemluyden van keyfer Karei in den jare vijftien hondert een en veertigh op het ftuck van den ftapele verkreghen daer op voor den jegenwoordige oorlogh alle jaers op haer verfoeck bij den fecreten rade op den name van den prince van defen lande plagh verleent te worden executorie ende in krachte van dien geëxecuteert haerluyden door de veranderinge van den ftaet van den lande mits den oorlogh blijft infructueus. Is naer rijpe deliberatie ende verftaen fijnde het different ter oorfaecke van de executie van de voornoemde fententie tuflchen de fteden van Dordrecht ende Amfterdam uytftaende bij de edelen ende andere fteden eendrachtelijcken verftaen ende gerefolueert dat omme alle eenigheydt ende goede correfpondentie onder de leden ende fteden van Hollandt te houden ende eenen yegelijcken in fijne priuilegien ende gerechtigheden mitsgaders de wettelijcke defenfie te conferueren het hoff prouinciael van Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt bij prouifie ende tot anders bij gemeen aduis van de edelen ende fteden in de voorfz. faecke fal wefen geordonneert op den name ende van wegen de hooge ouerigheydt van Hollandt op de voornoemde fententie fal mogen verleenen gheliicke executorie als voor den oorlogh van wegen den graue van Hollandt bij den fecreten raedt plagh gedaen te worden welcke executorie ook geëffeetueert fal mogen worden bij de executeurs van den voornoemden houe fulcks ais fij bij de deurwaerders ofte fergeanten van wapenen van den prince defer landen plagh te ghefchieden weluerftaende dat die geene die hen bij defelue fullen vinden befwaerdt van haere befwaerniffe hen aen het voornoemde hof fullen mogen addrefieren ende beklagen gelijck als fij voor den oorlogh aen den fecreten raede hebben moghen doen ende fal het felue hoff op de klagten ende queftien die daer op fouden mogen rijfen met gelijcke authoriteyt procederen als bij den fecreten raedt plach te gefchieden daer toe de edelen ende fteden (des verfocht fijnde) hare authoriteyt fullen gebruycken fulcks als den prince van defe landen voor den oorlogh foude hebben gedaen. Welcke refolutie de gedeputeerden van Dordrecht ende Amfterdam geopent zijnde hebben aengenomen ende belooft daer van haere refpectiue principalen te aduerteren verklaren voorts die van Amfterdam dat fijluyden geen laft en hebben omme daer inne te confenteren.
Refolutien van Holland van 't jaar 1588. bl. 20 en 21. M. Balen, bl. 482.
Die


van DORDRECHT. t495
Die van Rotterdam en Gorinchem verklaaren,daar
tn niet te kunnen bewilligen, ten zij aan hun
dat genoegen gegeevenworde , dat de onderzaa-
ten van Zuidholland niet gehouden zullen wee-
zen , om alleen te Dordrecht hun Gewafch en
Zuivel ter Markt te moeten brengen
ö
28. Januarij 1588.
GErefumeert zijnde de voornoemde refolutie aengaende het ftapelrecht tot Dordrecht hebben de Staten defelue gehouden voor gearrefteert dan alfoo die van Rotterdam ende Gornichcm verklaren daer inne niet te konnen confenteren ten ware haerluyden contentement gegeuen werde aengaende de publicatie die van wegen die van Dordrecht in de dorpen van Zuythollandt is gedaen van dat de jngezeetenen aldaer met hare goederen nergens ter marckt fouden moghen komen dan binnen Dordrecht. Is bij de Staten gherefolueert ende gheordonneert te fchrijuen aen den burgemeefter fchepenen ende raden der ftadt Dordrecht.
Dat alfoo de gedeputeerden der fteden van Rotterdam ende Gornichem bijfonder op de tegenwoordige vergaderinghe van de Staten gedoleert hebben dat die van de dorpen van Zuythollandt egene goederen ter marckt fouden mogen brengen dan binnen de voorfz. ftadt Dordrecht niet tegenftaende het fervyl octroy diesaengaende den feuentienden October laeftleden is geëxpireert ende de Staten nodigh beuonden hebben met kenniffe van faeeken eenige bequame middelen te ghebruyeken daer mede de fteden eenigh contentement gegeuen ende goede eenigheydt ende vrundtfehap onder de fteden magh worden gehouden daeromme die van Dordrecht voornoemt niet nalaten eenige hare gedeputeerden op defe jegenwoordige vergaderinghe te fchicken met alfulcke brieuen ende befcheyt daer op alfulcken publicatie als voren is gedaen ende voorts alles daer inne te helpen doen ende refolueren dat tot dienft van den lande beuonden fal worden te behooren.
Refol Utf. bl. 22.
AANMERKING E N.
Wij hebben bevoorens gezien, dat deStaa- regt, gelijk voorheen , behoorlijk te kunnen ten, in het jaar 15790)i beüooten hadden, handhaaven. Ook bereikte zij eerlang, uitdat er geene Brieven van Executorie , op de wijzends de twee bovengaande Ecfluiten , Stapelfententie, tot nadere ordre, zouden ver- haar oogmerk. Eh , fchoon Rotterdam en leend worden. De zaaken van het Gemeene- Gorinchem daar in, niet anders, dan onder beft, federd dien tijd , merkelijk van gedaan- zeekere voorwaarden, bewilligden , bleef egte veranderd zijnde , cn de jegenwoordige ge- ter het Befluit der Staaten, bij meerderheid fteldheid van de Regeering eene meerdere genomen, ftandgrijpen, gelijk de Brieven van vaftigheid verkreegen hebbende, bleef onze Executorie , welken , den zesentwintigften Stad niet in gebreke, van de vereifchte poo- van de volgende maand , bij het Hof van gingen aantewenden , om in haar voorig regt Holland , verleend werden , duidelijk aantooherlteld te worden , ten einde het Stapel- nen (2).
(1) Zie bl. 1402.
(3) Men zie dezelven bij Balen W. 483. Jj£


H96 PRIVILEGIËN
De Gecommitteerde Raaden van de Staaten geeven, aan den Vierden Predikant, eene wedde van Vierhonderd Guldens, zoo als, door de Drie andere Predikanten, genoot en wordt.
II. Junij 1588.
OP het verfoek van die van den kerckenraad der Gereformeerde f Gemeente binnen Dordregt ten einde in aanfieninge van de venneerderinge van de gemeente Gods aldaar en verfwaaringe van de dienften der predicanten waar door die van Dordregt genoodfaakt zijn geweeft den vierden predicant in dienft aan te neemen D. Jeremiam Baitingium den felven onderhoud als de andere drie tot lafte van den lande meede fal moogen werden geaccordeert te meer alfoo die van Dordregt geene geeftelijke goederen en hebben en nogtans des jaars twee honderd guldens tot de huishuur van den predicant uitreiken moeten is geappoftilleert:
De Gecommitteerde Raden van de Staaten van Holland en Weftvriesland gefien hebbende het advis van den ontfanger Cornelis van Coolwijk hebben ten aanfien van de vermeerderinge van de gemeente en dienfte, Godes binnen de ftad Dordregt en de qualiteit van
den
AANMERKINGEN.
Bevoorens hebben wij gezien (1), dat de Na dat, gelijk wij zagen (2), de Stad, in Staaten, om bezoadere redenen, aan de drie de maand junij, van het zoo even gemeld jaar Predikanten van d.eze Stad , eene hoogere het Spaan ch juk had afgelchud , en zi" aan wedde, dan aan die der andere Steden, had- 'sPrinfen zijde begeeven , begonden de°Herden toegelegd ; onder deeze bepaaling nog- vormden , al aanltonds, in de Kerken openlijk tans, dat de vierde Predikant, welke in t te prediken. Reeds in de volgende maand vervolg mogt beroepen worden, uit de Twaalf- werd Johannes Lippius van Wezel tot Prehonderd Guldens , daar toe gefchikt, mede dikant, aangenomen (3). Hoe lang hij de zijn onderhoud zoude, vinden. Dan , men Gemeente alhier bediend hebbe , kunnen wij ging van dat Befluit af, en lei', aan den laatft- niet bepaalen ; wijl, federd de maand Decemgemelden , gelijk aan zijne Ambtgenooten, ber van het jaar 1574, tot den tweeëntwinmede eene Jaarwedde van Vierhonderd Gul- tigften April des jaars 1583 de "■evvoone Aandens toe. teekemngen in de Kerkelijke Adenboeken ont-
In de Aanteekeningen op dat Befluit, be- breeken. loofden wij den Leezer , wegens de Lotge- In de volgende maand van Auguftus, werd vallen onzer eerfte Predikanten , een omftan- Bartboldus bVilhelmi (4) van London tot diger berigt meêtedeelen. Hier toe in ftaat zijnen Mededienaar aangenomen ; welken te gefteld, door de oudfte Handelingen of Aden- faamen in September, bij voorraad, eenige boeken van den Kerkenraad , welken , met Ouderlingen en Diakenen, tot hetKerkbeftier de maand Julij van het jaar 1572. eenT aanvang aanftelden. Bij deeze twee Predikanten, werd neemen, zullen wij kortelijk daar aan tragten de dienlt, een rond jaar, alleen waar°-enote voldoen. men; en men ging niet over tot het beroepen
van
(1) Bladz. 1419.
(2) Bladz. 1371.
(3) De Gefchiedkundige Heer Te Wat er , van hem fpreekende , misgift zig derhalve wanneer hi) Zijne beroeping tot het jaar 1573. gebragt heeft. Tweede Eeuwgetijde van de Geloofsbelijdenitrf M 37 en3&. Vergelijk 'sGravezande Tweehonderdjaar/ge Gedagtenis van het Eerjle Synode bl aio '
(4) Het is derhalve eene mistafting van Schoockius de Canonic. Ultrajetï Seiï 111 CaP 7 Pag 477., als hij deeze beroeping op het jaar 1573- t'huisbrengt. Van deezea Bartholdn' mibdmiviab men
een


van DORDRECHT' H9?
tn rfSZnmden ,BaftillSi° W mits§^ers de Men die bij hem moeten gedraagen worden en ook omme eenige andere goede infigten en refpeften verklaart en geconfenteert verklaaren en. confentee on bij deefen dat uit de goederen en inkomften van wegen het gemeene landt tot onderhoud van de predicanten gedeftineert tot onderhoud van den vierden predicant binnen de ftad Dordrecht met de fomme van vier honderr ponden uitgereikt en betaalt lal worden als bii de andere drie predicanten aldaar worden genooten innegaande den 10.
Fffffffff ^ j
var) eenen derden; dan , in de maand Au- field. Den agtentwintigften daar aan kwam™
gadus van het jaar 1573. wanneer de keuze de nieuwverkSoren Olderiiïgen met detvS
m bepaalde tot Jacobus Mkbaïl, van wel- Predikanten, voorde eerfte SemdenX
ken ons geene bezonderheden voorgekoomen kenraad bij dén ; teinvi, , da gs daa aan een
zijn dan alleen , dat fa» den dienft , onder Reglement, wegens be 1 ouden d-n van
ft beding, aannam dat hi vrijheid zou' beuaande uit Twaalf ArtiikdenT ffemaakt en
hebben , om naer 's Hertogenbofch te vertrek- onderteekend werd.7 Dei SefXfif *e
ken indien de Claffis begreep , dat die Stad fchiedde de eerfte openbaare CLn n fan
meerder regt op hem had. Waarfchijnlijk was het H. Nachtmaal, waar van DrSndeTd
^^b^Z^T^g r $ Ledemaaten^brulKallenf I ni ezande (5), in : jaar 1564, \ ier dagen daar aan, befloot men in den Ker-
E ^i^tSSdV mKkefshuid'h" kenraad8, om Zeftièh Ledemaaten der Ge-
nt. verKoncligde. meente voortefte en , ten einde daar uit At
Na deezen, en 111 plaats van één' dier drie Perfoonen, welken daar toe bekwaam Lof-
genoemden volgde Chriftianm Simplus, deeld werden , tot Stenen?tekiSn§ Ee
ook wel Confiianus Simplus Fenh (6) ge- nige maanden'daar na , ^eSaS'ééwï
heeten. H.j wordt, op bet jaar 1574, reeds als tiylntigften Maart van het £r 1^4 S
Dienaar vermeld; en uit de onderteekening neer het Nagtimal wederom sevierd werd
van een Bavepwgsbaef blijkt, dnt hij in was het getal der Ledemaaten reeds merte'
de maand vmi Oótobev des jaars 1576, het lijk aangegroeid, en men telde toen fWbon-
Leeraarsambt, onder ons nog bediende. derd zesendertig Communieanten ffleÏÏ
Door den dienft van deeze vier Mannen, plegtigheid was^de Prins van Örahfe JtS
enbezonderhjk _yar.de twee eerftgenoemden, woordig ; want, in het meergemeld? 5£
wier naamen wij daarom we waardig geagt boek leeft men :'Ten fehigSdalebefffZ
hebben, voot de vergetelheid te bewaaren* Princelijke Excellentie iet onTbet hZd
werd de Hervormde Gemeente , binnen deeze gebroken (7) Stad , gevertigd. Op den veertienden Junij
IT ) t%I5J5 \ ê'e,rL;h!edde de effte °Pcn- W Jeremias BaftingluT, Hij was geboo-
baare Behjdeflis des Geloofs van hun , die , ren ten jaare K54 , tl Calais n FrankrHk
(PS frm; hff /eeezen rrdt»> werwaards zijne Ouders, uit Yperen, ÏSe'
Profeffiedes Euangehums luier,, enDonner- van de vervolgingen om den Godsdien t idaecbsdaer na openbaren Paften en Beedacb vlugt waren (8)/ Nog jong zijnde werd fij gehouden , om die verhefmge van Ouderlin- naerEmbden,waar,toen ter rijd del ervormgen; welken met alleen door de Predikan- de Gemeente bij uitneemenheld bloeide tet ten, maar ook door iommige Leden van den Schoole befteld. Van daar zond men 'hem Magdlraat, die hun geloof beleeden hadden, naer Bréemen , ten einde het ondeS in de der Gemeente , ter verkiezing werden voorge- Godgeleerdheid te genieten van den beroem-
den
h£ ™r^aa-,digen,I5ri^ aan,de Ge.mftnte te Lond°" in Gerdes Seri». Antiq. Tom. I. ft» 287-289 ^ «** den Pre^dienft hebbe waargenoomen , is ons niet gebleeken/ Zeeker ifhet en een* Bnet van den beroemden Philip van Marnix , aan den Raadsheer Van der Mijle , wijlt het uit ' dat BH reeds m 't jaar 1576, door den Magiftrnat van Hoorn , in weerwil van de Clasüs en a lede PtadfaSn aldaar der Kerke wierd .„gedrongen. Zie ///*. CW. *W. Edit. a D Hei«0,S,Uur 11
Lj'ifi. 41. en ook Brandt Wjfcw. tu» * Reformat* I. Aas/, 565. ' ° U'
(5) Twethohderdjaarige Gtdagtenis van het eerjle Synode , W 222 "
;;,w2*ee/,/b"r0ndei''le^en Vml hem vimlt men bfj Te Water 7W* Eetmgetifde van de Geloofsbelljdenisfe , bl 38. en sGravezande Twechonderdjaarige Gedagtenh van ba eerjle Synode ü lt
j, 7io p' \\ ^yfnB"cf Van Bartboldus miUlxn (in de Aanteeken. iVo 4 j, fclifl« ener dat de Pnns van Oranje , reeds m het jaar 1573, openbaare Belijdenis des Geloofs gedaan , en et Nicht' maal met de Hervormden gebankt had. Balen , bl. 849. brengt dit 'Nagtmaalvieren W den S5£ Februan] van t jaar .574 ; dog zijne mistafting is reeds opgemerkt dooi 's G r a v e z a n ü ST£ gedaeb emt Air Middelbargjebe Vrijheid , bl. 353. Daar Z^y/^fe „iet heeft aangeteekend , VaaV 7iine fit eeUentie toen ter tijd, het brood gebroken hebbe , en , in het Menboek des Kerhenlllds, ook ni« gemeld SïL* dv ZlÜCS ' drr h(rn ,op dc" «nennrintigften Maart des jaars 1574, voor de eerfte rekè, St w6!d ' ' nn "c"? [ch,1)n ^Jd !'fïelijk vercffe,ld worden- H°e ^t overéentebrengen zij met het verhad!ra \\ AC en a ar r^rj. TMer. VI , bl a7u , daar hij zegt , dat de Prins, reeds ü of lot na'aar -6« ^sw ?Tr^e1n(.G0,dDSdTll0Petli1JV0/h^len beginnen te belijden,laaten wij aan anderen wbSffl^S' m ' ^ w' r volgende^beMiiderheden hebWn wij ontleend, uit bet Aètcnlwk van den KerkenWdS?l£i


1498 PRIVILEGIËN
der voorleedene maand van Mey ordonneerende den onfanger CooU wijk voornoemt of andere in der tijd weelende de voorfchreeve vier honderd ponden jaarlijks uit te reiken en te betaalen tot dat anders daar inne fal weefen voorfien en geordonneert en fonder dat het felve eenigfints in confequentie fal moogen getrokken worden en overbrengende voor het eerlte copie authencicq van deefen en jaarlijks behoorlijk acquit daar op dienende fal het felve in reekeninge gepalfeert worden.
Kerkelijk Placaatboek, II. Deel, bl. 71.
den jobannes Molanus. Ver volgends vertrok 1587, werd hij tot het Hooglecraarsambt hi de hij naer Geneve , daar hij in de Godgewijde Godgeleerdheid , op Leidens Hooge School, weetenfchappen , binnen den tijd van twee aangezogt; dog, wijlde Leidfche Regeering jaaren, zulke aanmerklijke vorderingen maak- den Kerkenraad alhier niet behoorlijk gekend te, dat hij, in't jaar 1576, te Heidelbcrg, had, maakte de laatftgetnelde zwaangheid, met den tijtel van Doctor in de H. Godge- om aan hem zijn ontflag te verkenen, Men leerdheid, vereerd wierd. Hier op naer zijn gaf daar van aan de Regeering deezer Stad Vaderland te rug keerende. nam de toen bloei- kennis , en verzogt dezelve , om tog voor jende Gemeente van Antwerpen hem tot zijne bezolding te zorgen. De Oudraad nam haaren Dienaar aan. Hij bediende dezelve, dit ter harte , en bragt het zoo ver, dat aan met zeer veel lofs, tot het jaar 1585.; wan- hem , gelijk ons Befluit aantoont, den elfden neer die Stad , bij Verdrag aan den Prins van Junij van het volgend jaar, de gewoone wedde Parma overgaande, en weder onder de ge- van Vierhonderd Guldens, bij de Gecommithoorzaamheid van den Koning geraakende,hij, teerde Raaden , wierd toegelegd. Twee jaaren met verfcheiden Hervormden , de wijk naer daar na , ging hij , bij wijze van leèning, Dordrecht nam. Den tweeëntvvintiglten Mei voor een wijl tijds , naer de Gemeente van van het laatftgenoemd jaar , den Predikant Utrecht (9). Ook verzogten die van Embden, Jobannes Vos, gemeenlijk Jobannes sllopecius toen ter tijd , het gebruik van zijnen dienft genocmd , aldaar overïeeden zijnde, werd te moogen genieten. Dan, in het jaar 1593, onzzBafiingius, den twimigften October daar werd hij, van de Staaten , tot Opperregent van na, in deszelfs plaats , tot de maand Mei het onlangs opgeregt Collegie der Burzaalen daar aan volgende , in den dienft aangenomen, aangefteld ; welke Bediening hij nogtans niet Dan , in de maand April van het jaar 1586, lang bekleedde, alzoo hij, den zestienden Ocverzogt de Kerkenraad hem reeds, om zig, tober van 't jaar 1598, in den ouderdom van op den duur, aan deeze Gemeente te willen vierenveertig jaaren , reeds deezer werreld verbinden. Aan dit verzoek voldeed hij geree- kwam te overlijden. Geduurende dien tijd , delijk, in die verwagting, dat hem, van Staa- ontftonden er ,'op 's Lands Hooge School^ ten wege, daar voor, eene behoorlijke bezol- verregaande onluften onder de Studenten; ding zou' worden toegelegd , en , onder be- waar van de fchuld , door fommigen , aan de ding tevens , dat het hem , indien de Kerk groote toegecvendhcid van Baftingius, door van Antwerpen zijnen dienft begeerde, vrij anderen, aan de geftrengheid van den Onderzou' ftaan, dac verzoek intewilligen. In 't jaar regent Bertius, wordt toegefchreeven (ioj.
(9) Bij welke geleegenheid, en om welke redenen, dit gebeurde , wordt in het breede verhaald door Bon Nederl. Oorlog. Boek xxi. bl. 840 en 841. Naer't verhaal van Tr te land Kerkelijke Hiflor. IV. Deel, II. 798- voldeed hij aldaar geenszins aan de Gemeente, om dat hij, tegen haaren zin , door den Magiftraat» der Kerke was ingedrongen. Trouwens , 'sLands Advocaat, Van Oldenbameveld, had , op het verzoek der Staaten van Utrecht , bij de Rcgccring van Dordrecht, weeten nittewerken, dat Zij hem vergunde, naer t> trecht te moogen gaan , om daar den Predikdientt een wijl tijds waarteneemen. B o r /. /. Vergelijk Refolutien van Holland van den 19. December des jaars 1589. te vinden in 't Kerktijk Placaatb. II. Deel, l>l. 88 — 91.
(11; Zie Buk.manni Syllog. Epijlol. Tom. I. pag. 198, 682, 686.
De


vanDORDREOHT. H99
De Staaten vergunnen aan die van Dordrecht, voor den tijd van Zes maanden, bet genot van het Oclrooi van het jaar 1562. , V zve/k hun, voor den tijd van Vijfentwintig jaaren, was toegejiaan.
7. Julij 1588.
A£ng;iende de qiieftie van den oftroy feruil tufïcheri die van Dordrecht ter eenre ende die van Gorinchen Rotterdam ende Schoonhouen ter andere zijde als dat het gewafch binnen Zuvthollandt tot Dordrecht gebracht foude moeten worden is gerefolueert dat de eene parthye voor ende de andere naer in de ver-adennge van de Staten gehoort fal worden ende allbo die van Dordrecht de afte van continuatie van den voorfz. octroije niet bü de handt en hadden is de faecke uytgefteldt tot dat het felue fal worden verleent.
Refolutien van Holland van *i jaar 1588. bl. 249.
8. Julij 1588,
DE Staten van Hollant ende Welturieslandt gehoort hebbende de doleantien van die van Rotterdam Gornichem ende Schoonhouen ouer het octroy van die van Dordrecht als dat alle gewafch van de platte landen van Zuydthollandt ter marckt gebracht foude moeten worden als fuftinerende het felue te wefen feruil ende dat ouermidts het voorgaende oftroy in den voorgaenden jare was 4expireert het felue niet vorder gebruyckt en behoort te worden Inde daeromme verklaert behoort te worden dat den graue van Lvcefter niet eil vermochte alfulck feruil oftroV te continueren hebben die van Dordrecht daer tegens verklaert dat in den jare vijfden hondert twintigh bij den graue van Hollandt bij fententie is verklaert dat die van Dordrecht diesaengaende geboden ende verboden mochten doen het welck oock in den jare vijftien hondert tweeënfèffigh daer na is gecontinueert bij fententie voor vijfentwintigh jaren dlit den graue van Lycefter als gouuerneur generael continuatie van al* iulck octroy voor vijfentwintigh jaren heeft moghen verleenen ende dat met te min de Staten ouermidts den teghenwoordigen ftaet van die van Dordrecht van wegen de fouuerijniteyt het voornoemde octroy behoren te continueeren het welck die van Dordrecht verfoecken dat de Staten haerluyden fouden willen vergunnen. Ende naer dat parthijen ten wederzijden op alles gehoort ende de Staten gefien hebbende de voorgaende fententie ende octroijen diesaengaende gegeuen ende op alles gelet hebbende dat ter materie dienende v/as hebben de Staten nodigh beuonden met de alderbequaemfte wegen ende middelen daer inne te voorfien dat die van Dordrecht diesaengaende contentement magh gegeuen worden ten minflen quetfe van de omleggende fteden ende fulcks bij forme van moderatie verklaerdt
F fff fff ff 2 dn


i5oo PRIVILEGIËN
dat die van Dordrecht egene gcrecbtigheydt fullen mogen pretende* ren uyt faecke van de a£te van continuatie bij den graue van Lycefter denfeluen als vooren verleent ende dat niet te min in aenfieninghe van den tegenvvoordighen ftaet der ftadt Dordrecht ende dat die van de Langeftraet de Swaluwe ende andere plaetfen binnen de voornoemde fteden niet ter marckt en mogen komen dat alle doleantien ende klachten van parthijen ten wederzijden bij de Staten nader fullen werden gehoordt ende geilen het gundt parthijen tot bewijs van de faecke ten principalen foude moghen dienen ende daer op binnen fes maenden eerftkomende gefententieert midts dat die van Dordrecht middelertijdt fullen mogen genieten het gundt defelue te vooren genoten hebben op haer voorgaende oclxoy ende fententie.
Refolutien Utf bl. 249 en 253.
12. Auguflus 1588.
\ Engaende het different gherefen tuffchen die van Dordrecht .t\_ ter eenre ende die van Rotterdam Gornichem ende Schoonhouen aengaende de continuatie van den octroije bij de voornoemde van Dordrecht verkregen van fijne Excellencie den graue van Lycefter is op het behagen van elcks hare principalen de faecke gefubmitteert maer niet geëffeétueert ouermits eenige voorgeuallen fwarigheden.
Refolutien Utf. bl. 302.
De Gecommitteerde Raaden van de Staaten belooven, den Muntmeefter Jacob Jansz. de Jonge te zullen bewaar en, bij zijne Privilegiën en Vrijdommen.
16. Julij 1588.
OP het verfoeck van Jacob Jansz. de Jonge muntmeefter binnen Dordrecht omme te hebben beuel aen die van Dordrecht ten eynde fijluyden fouden willen afdoen haerluyder fettinge ende befwaernifïè tot lafte van den fuppliant tegens de priuilegien vrijdommen ende gerechtigheden van de munte is geappoftilleert.
De Gecommitteerde Raden van de Staten van Hollandt ende Wefturieslandt verftaen dat den fuppliant alhier fal ghenieten alfulcke priuilegien vrijdommen ende gerechtigheden als hem bij fijne jnftructie ende commiffie is belooft volgens de, gerechtigheyt van de munte ende dat niet te min ouermits den noot van de faecke bij die van Dordrecht den fuppliant alhier fal moghen verfocht worden omme na fijne qualiteyt met eenige leeninge de gemeene faecke mede te asfdteren daer inne
wij


vanDORDRECHT. 1501
wij niet en twijffelen off den fuppliant hem in der noodt als een getrouw jngezeeten ende wefende in dienft van den lande goedwilligh lal laten vinden als na behooren fulcks defelue tot noch toe heeft gedaen.
IS geordonneert te fchrijuen aen burgemeefters ende regeerders der ftadt Dordrecht.
Dat alfoo wij op het verfoeck van Jacob Jansz. de Tonge muntmeefter aldaer verftaen ende verkJaerdt hebben dat den fuppliant fal genieten ut fupra. Sullen daeromme vwer E. «-elieuen alle goede difcretie daer in te gebruyeken fulcks defefue tot voorftant van de hanthoudinghe van de gerechtigheyt van de munte ende des fuppliants beuindea fullen te behooren*
Refolutien van Holland van het jaar 158& bh 27Q<.
De Staaten van Holland verzoeken aan Burgemeefter en Regeerders van Dordrecht, om Twintig Laf Rogge, bij het Gemeene Land gekogt, Stapehrij te laaten verbijvoeren naer Heusden. 5. September 1588.
DE Staten van Hollandt verftaen hebbende dat die van Dordrecht niet en begeren te laten volghen de twintigh laften rogge bij het gemeene landt gekogt tot behoeff van die van Heusden ten ware het ftapelrecht daer van betaelt ware alfoo de voorfz. rogge door Dordrecht was gekomen hebben de Staten geordonneert te fchrijuen aen burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht*
Wij hadden wel verhoopt dat vwer E. op onfe voorgaende verloeck fouden hebben vrij naer Bergen op Zoom laten pasleren de twintigh laften rogge aldaer aengekomen maer alfoo andere rogge in de plaetfe van dien naer Bergen voornoemt is ghefonden ende de voorfchreue twintig laften rogge daeromme naer Heusden gefchikt moet worden ten behoeue ende tot goede voorfieninghe van defelue van Heusden daer toe defelue neffens noch andere dertigh laften bij het ghemeene lant te koopen te vooren waren gedeftineert ende alfoo defelue rogge van het ghemeene landt werdt gekocht ende noodigh dient tot meerder Verleeckertheydt van die van Heusden voornoemt wefende een uyterfte frontier van den lande van Hollandt ende fulcks het voornoemde ftapelregt niet en behoordt fubjeét te wefen. Soo hebben wij vwer E. als noch bij defen wel willen verfoecken F fff ff fff 3 he£


r503 PRIVILEGIËN
het gemeene landt ten beften de voornoemde twintigh laften rogge vrij te laten pafteren mits dat voortaen ordre gefteldt fal worden dat alfulcke prouifie tot Dordrecht ofte tot Gomichem gekocht fal moeten worden indien defelue aldaer fijn te bekomen. Ende foo verre vwer E. defen niet tegenftaende de voornoemde rogghe niet en foude begeeren te laten volgen verftaen wij omme alle vordere onnodige onkoften van legdagen te verhoeden dat ten minften kofte van den lande een volger naer Heusden met de voornoemde rogge gefchickt fal worden midts dat in fulcken geualle de voorfz. rogge gehouden fal worden toe te komen de burgeren van Heusden tot conferuade van de gerechtigheydt van den lande.
Refolutien van Holland van het jaar 1588. bl. 339.
Sententie Interlocutoir van het Hof van Holland, tujjchen die van Schoonhoven , Impetranten in cas van reliëf, ter ééner, en die van Dordrecht, Excipienten, ter ander er zijde ; ter zaake van het Verftapelen van Hout, door een Poorter van Schoonhoven , aan de Vaart gekogt ; waar bij de laatjlgemetden gelafl zvorden, onverminderd hunne geproponeerde Exceptie, te andzvoorden, en den Impetranten hunne verzogte Provifie ontzegd wordt.
22. September 1588.
INder faecke hanghende voor den houe van Hollandt tuflchen den burgemeefters ende regierders der ftede van Schoenhouen jnteruenierende voor Euert Henricx Vernelo timmerman poorter derfeluer ftede voor heur jntereft tot conferuatie van heure gerechticheyt ende den feluen Euert voor foe veele tnoot zij jmpetranten in cas van relieff ende omme ontfangen te worden ais appellanten ter eenre ende Jacob Muys van Holy fchout der ftede van Dordrecht mitsgaders den burgemeefters ende regierders aldaer met hem geuoecht ende excipierende ter andere zijden. Allegerende de voorn, jmpetranten dat die poorters ende timmerluyden van Schoonhoucn defe naefte thien twintich dertien jaeren ende langer in rustige ende vreetfhmige poffesfie vel quafie geweeft waeren van alrehande hout van bouen affcommende aen de Vaert te haelen ende oick voor defelue ftede aencommende te coopen ende op te doen


van DORDRECHT. 1503
ende tfelue hout binnen Schoonhouen te verwercken foe ten be* houue van de gemeene burgers ende jnwoenders aldaer als van den dorpen daer omtrent geleegen ende den ingefetenen van dien fonder alfulck hout binnen Dordrecht te verftapelen all ten aenfien van een yegelijck ende fonder contradictie van yemanden dat ouerfulcxs die timmerluyden van Schoonhouen ouer lange jaeren tot verfchey* den reyfen alrehande VVelëls hout van bouen afgecommen bij vletten ofte aen psrrhyen ende ftucken aen de Vaert gecoft ende gehaelt hadden ende binnen Schoonhouen opgedaen ende tfelue houdt aldaer verwrocht gebroocken gerepareert ende geappliceert tot molens fluyfen huyfen ende andere wereken niet alleen in den Houck Leckerkerck Crimpen Berchamboeht Haeftrecht ende andere dorpen in de Crimpenderwaert aen de noortzijde vande Lecke gelegen maer oick in Blocklandt Puerfem Ammers Grauelant Streeffkerck Gelkenes ende andere plaetfen aen de zuytzijde vande Lecke gelegen fonder dat alfulck houdt binnen Dordrecht verftapelt ofte ter faecke van dien oeyt eenige queftie gerefen was geweeft twas oick foe dat den voorfcreuen Euert Henricxfe Vernerloo geleden omtrent acht ofte negen jaeren den hoogen Leckendijck van zijne Exc* gelegen tot Leckerkerk tot conferuatie van de landen bij voorgaende beftedinghen van de gecommitteerden van den Staten van Hollandt ter prefentie vanden burgemeefter van Dordrecht mit hout beflaegen hadde gehadt twelek eensdeels was gecommen van bouen ofte van de Vaert ende binnen Schoonhouen geprepareert hadde mede feeckeren tijt geleden voor die van Leckerkerk binnen Schoonhouen gemaeckt ende geprépareert een fpil tot een moeien ftaende tot Leckerkerck ende dat van houdt oick vande Vaert ofte van bouen gecommen dat hoewel den voorfchreuen Euert Henricxsfe in tgundt voorfz. es hem feluen int minften nyet ontgaen en hadde eenige correctie ofte boete waerdich zijnde als gecontinueert hebbende zijn ende der gemeen timmerluyden ende poorters van Schoonhouen deuchdelicke polfeslie ende daeromme den fchout van Dordrecht gedaechde alhier geen actie en competeerde tegens den voorn. Euert Henricxfe ende off die voorn, fchout eenige actie mochte pretenderen die felue gehouden was rechtelijck bij citatie te intenteren zulcxs als naer rechten defen al nyet jegenftaende hadden dertfeluen fchout apparentelick in weerwraecke van tferuyl octroy ende omme dat die van Schoonhouen hen geuougt hadden met die van Rotterdam ende Gorinchem belieft den voorn. Euert Henricxfe opten vcn Septembris leftleden tot Dordrecht gecommen zijnde aldaer te doen arrefteren ende met twee dienaers te doen bevraeren ende precipitantelijck tegens hem procederende was denfeluen Euert Heyndricxfe fanderendaechs velo leuato ende ongedefendeert bij feecker vonnis bouen tpretens recht van tverftapelen ende maeckelaerdije gecondemneert in de fomme van tfeftich Karolus guldens mitsgaders in de coften onder tpretext dat tvoorfz. hout bij den voorn. Euert vander Vaert gehaelt ende in voegen als vooren verwrocht tot Dordrecht nyet verftapelt en foude geweeft zijn hoewel nochtans oick volgende die fententie van den fecreten rade nopende tftapelrecht bij dye van Dordrecht gepretendeert thout van
bo*


'504
PRIVILEGIËN.
bouen commende ende tot behouff van de poorters ende timmerluyden binnen Schoonhouen gebrocht omme aldaer gebroocken verwrocht ende in andere forme geconuerteert te worden als gefchiet was den flap el nyet fubject en was als tvoorfz. langduerich gebruyck fulcx als bouen tot noch toe onuerbreeckelick geobfemeert gedeclareert ende vuytgewefen hadde van welcke arreft detentie ende vonniffe die burgemeefters der voorfz. ftede van Schoonhouen jmpetranten alhier geaduerteert zijnde en hadden zijl. nyet konnen naelaeten daer van te appelleren aen den voorfz. houe ten eynde dat die poorters ende timmerluyden van Schoonhouen van haere oude gerechticheyt conform den gemeenen rechten ende jngeboren natuerlicke vrijdomme nyet gepriueert en fouden werdden ende ouermits dat die voorfz. detentie van des voorfz. Euerts perfoon van feytelijcke wegen nyet excufabel en was ende daeromme naer allen rechten ende redenen voor all cofteloos ende fchadeloos affgedaen behoorde te wordden ende in alle geualle den felue Euert nyet en behoorde langer in perfoon aengehouden te werdden tot zijne groote fchaede preiudicie ende verderffèniffe onder pretext van feeckere pretenfe .... actie voor de handt nyet gefondeert zijnde dat mede allen arreften ende aenhoudinge affgedaen werdden onder cautie gelijck wel eer tuffchen den jmpetranten ende die van Dordrecht genouch in gelijcke faecke dependerende van tftapelrecht met kenniffe van faeeken gedecideert was foe hadden djmpetranten verfocht gehadt mandament van appel mette claufule daer bij den deurwaerdergeautorifeert foude werdden den voorfcreue gearrefteerde mitterdaet te relaxeren onder fouffifante cautie voor tgewijsde van die voorfz. houe ende hadden geimpetreert mandament omme ontfangen te wordden als appellanten doende vuyt crachte van dien den gedaechdens dachuaerden tot fceckeren ouerftreecken daege voor den feluen houe ten daege dienende hadden djmpetranten eyfch gedaen ende verfocht dat hemluyden bij prouifie verleent foude werdden die claufule jnhibitie ende dat den voorfchreuen gearrefteerde ofte geuangen ontflaegen foude wordden onder cautie van twee hondert Ivarolus guldens prout apud acta. Waer tegens die gedaechdens nopende die voorfz. jnteruentien van de burgemeefters ende regierders der ftede van Schoenhouen geconcludeert hadden ten fyne van nyet ontfanckelick ende abfolutie vander jnftantie als hemluyden obfterende res iu* dicata ende aengaende den voorn. Euert HenricxsTe Verneloo hadden defelue gedaechdens geconcludeert tot nyet ontfanckelick ende approbatie vanden vonniffe in queftie ende datter geen prouifie en behoorde te vallen. Jegens welcke exceptie bij den jmpetranten geconcludeert was geweeft tot reiectie van dien ende dat die gedaechden gecondemneert fouden wordden peremptorie ofte ten minften ten tween fynen tantwoorden. Eyntelick hadden die commiflarilTen ter auditie vander rolle gecommitteert die voorfz. faecke aen hem feluen gehouden ende gereferueert in aduys. Ende naerdien die voorfz.commiflarilTen gefien ende geuifiteert hadden alfulcke ftucken ende munimenten als elcxs vande voorfz. partijen onder hem belieft hadde te exhiberen was bij den voorfz. houe geordonneerdt dat die felue partijen compareren fouden voor beyde de voorfz. commisfa-
ris-


VANDÖRbfcËCttT. 1505
risfen van doen acht daegen eerftcommende die hen hooren ende vereenigen fouden (jndient doenlick waere} jndien nyet hen fommierhcken jnformeren op de poflèshe bij den jmpetranten gealleseert jhitsgaders opte feyten die de gedaechdens contrarie Van dien fouden willen poferen ende verifiëren omme tfelue gedaen voorts opte prouifie ofte anders geappoinóleert te wordden naer behooren ontflaende nyettem/n den Voorn. Euert Heynricxfz. vuytten arrefle voor den tijt van een nlaendt onder cautie van twee hondert guldens omme daer naer wederomme te commen in arrefte. Ende al walt foe dat die gedaechdens bij tfelue appoinetement nyet befwaert en waeren thadde henluyden nochtans belieft gehadt daer van te verfoecken reauditie aen tVolle collegie Vanden rade ende dat alleenlick onder pretext dat opte voorfz. exceptie nyet en was gedifponeert. Welcke faecke aldaer int lange ende breet bëpleyt zijnde was tvoorfz. appoinetement gealtereert ende verclaert dat partijen opte voorfz, exceptie ende Verfochte prouifie foude fcrijuen bij memorien ende adüertiflementen van rechten ende die felue leueren jnde greffe vanden voorfz. houe binnen veertien daegen op peyne van verfteecken ende nopende de relaxatie vanden voorfz» Euert Heynricxfe was die feluen bijden voorfz. houe wten arrefte ontflaegen voor den tijt van een maendt onder cautie van twee hondert Carolus guldens omme daer naer wederomme te commen in arrefte onuermindert een yegelicks gerechticheyt* Volgende welcke appoinetemente was van weghen djmpetranten gedient van memorien gelijck oick bij de gedaechde alhier gedaen was dan alfoo hangende tfelue proces die gedaechde hem vetuordert hadde den voorfz. Euert Heynricxfz. Vernerlo andermael binnen Dordrecht te doen arrefteren hadde hij den gearrefteerde aldaer gemoueert een nyeu proces fuftinerende dat die voorfz. gearrefteerde veruallen was in de fomme van twintich ponden Vlaems deur oorfaecke dat hij feecker houdt aen de kereke van Berchambocht buyten Schoonhouen geemploijeert ende tfelue tot Dordrecht nyet verftapelt en hadde gehadt. Waer tegens die gearrefteerde door zijn taelman gedaen allege^ ren hadde gehadt dat voorfz. houdt aende Vaert gehaelt ende binnen Schoonhouen gebroocken gewrocht ende gappliceert was aende voorfz. kerek ende mitsdien volgende tvoorfz. oude gebruyek geen ftapelrecht fchuldich en was dan fchepenen van Dordrecht thoenende heuren partialiteyt hadden opten xcn Septembris anno XVC acht entachtich laeftleden buyten dallegatien van partijen verclaert dat die voorfz. gearrefteerde binnen feeckeren tijde foude doen blijeken dat thout in queftie binnen Dordrecht vermaeckelaerdijt ende verftapelt was geweeft twelck alfoet den gearrefteerde nyet moegelick en was te doen ende bij hem oick nyet geallegeert en Was geweeft hadden dimpetranten van tvoorfz. vonnis geaduerteert zijnde hen geaddresfeert aen den Voorfz. houe ende opten xiiijen der voorfz. maendt Septembris op haer te kennen geuen geimpetreert hebbende mandament van reformatie was tfelue mandament opten xvjen derfeluer maendt aen den gedaechden geëxploicteert ende hem dach voor denfeluen houe geprefigeert opten iijen Octobris daer aenuolgende des nyet jegenftaende hadde die gedaechde hen veruordert
Ggggggggg je.


i5o6 PRIVILEGIËN
jegens den gearrefteerde voor die van Dordrecht voorts te procederen ende hadde opten xvijen der voorfz. maendt September geobtineert tvonnis alhier in queftie daer bij tvoorfz. tweede arreft verclaert was wel ende te rechte gedaen te zijn ende ouerfulcx was den voorfz. gearrefteerde gecondemneert in de boete van twintick ponde grooten Vlaems ouer die tweede reyfe mitsgaders in de costen vanden proceffe. Van welcke condemnatie dimpetranten naemaels mede verwitticht zijnde hadden zijluyden daer van geappelleert aen den voorfcreuen houe ende geimpetreert mandament omme ontfangen te worden als appellanten mette claufule van relieff doende vuyt crachte van dien den gedaechde dachuaerden tot feekeren ouerftreecken daege voor denfeluen houe concluderende bij de voorfz. ende meer andere middelen ten jnterinemente vande claufule van relieff int mandament geinfereert ende dat dienuolgende djmpetranten gereleueert fouden werdden van dat zij van tarreft detentie aenhouding procedueren ende tvonnifle in queftie metten aencleuen van dien nyet debite geappelleert ende die felue appellatie nyet verheuen ende geprofequeert en hadden volgende djnftructie vanden voorfz. houe mitsgaders van allen faulten omisfien ende negligentien daer toe geflaegen. Ende voorts in appel dat tvoorfz. arreft detentie aenhoudinge procedueren ende vonniffe alhier in queftie mitten aencleuen van dien verclaert foude wordden nul negeen ende van onwaerden ende voor fulcx te nyette gedaen ofte ten minften gecorrigeert ende gereformeert wordden als naer rechten ende doende dat fchepenen van Dordrecht behoorden gedaen te hebben dat den gedaechde zijnen eyfch ende conclufïe opten voorfz. Euert Hendricxfe ter eerft er inftantie gedaen ende genoemen ontfegt ende defelue Euert daer van geabfolueert foude worden ende den gedaechde gecondemneert tvoorfz. arreft detentie ende aenhoudinge mitten aencleuen van dien cofteloes ende fchadeloes aff te doen ende hem geinterdiceert van gelijcken meer te doen ende dat djmpetranten bij prouifie verleent ende veraccordeert foude worden die claufule van inhibitie ende die voorfz. Euert Heynricxfe ontflaegen vuyten arrefte ende detentie onder cautie van hondert Karolus guldens ofte anders tot difcrêtie vanden houe maeckende eyfch van coften van defe ende voorgaende jnftantien ofte tot anderen alfulcken fynen ende conclufien als tvoorfz. hoff beuinden foude den voorfz. jmpetranten oirbaerlicxt te wefen. Waer jeghens van wegen den gedaechde ende geuoechden voor antwoorde geallegeert was dat van allen ouden tijden jae ouer de twee hondert ende meer jaeren de ftadt van Dordrecht gecompeteert hadde trecht van den ftapel van allerhande coopmanfcappen de riuieren nederwaerts commende off opwaerts varende ende onder andere hadde Johan graue van Hollandt de ftadt van Dordrecht ende poorters van dien gegundt ende gegeuen een eeuwige continueele marckt van alle coopwaerige goeden jnder Merwede ende Lecke commende omme defelffue gerechticheden ten eeuwigen daegen te moegen gebruycken fonder wederfeggen van yemande ende dit al in remuneratie van diuerfche langduerige dienften bij dye van Dordrecht jnder tijt den graue van Hollandt gedaen mitsgaeders oick tot oirbaer van tgemeen landt ende


van DORDRECHT. i5ö?
de vermeerdering van den eoophandel jnde felue landen ende tot augmentatie ende verfeeckertheyt vande thollen ende demeynen van den graue van Hollandt ende op dat die van Dordrecht jnt recht van tvoorfcreue priuilegie nyet en fouden wordden gedefraudeert foe hadde den graue van Hollandt bij tfelue priuilegie gecaueert ende den thollenaer van Geernliet ende Strimonde wel exprelTelicken geinterdiceert geen coopmanfcappen ofte goeden te laeten palferen fonder litteycken vuytte wilfel van Dordrecht daer bij blijcken foude defelue goeden tot Dordrecht gecoft te wefen. Waer naer Willem graue van Hollandt tfelue priuilegie amplierende hadde die van Dordrecht verleent priuilegie daer bij zijne G. gewilt hadde dat alle coggen etters hulcken ende alle andere fchepen met coopmanfchap ge* laden vande zee comende inde Maze comen fouden met heure volle laft tot Dordrecht ontladen ende alfoe zijne Gd. mede verftondt dat tfelue priuilegie ende die onderhoudeniffe van dien tendeerde tot weluaeren nut ende proffijt van tgemeene landt ende vande ftadt van Dordrecht foe hadde fijne G. een yegelick geboden hem daer naer te reguleren ende tot dyen fyne den bailliu ende rentmeefter van Zuythollandt geordonneert de executie tegens de contrauenteurs van dien te asfifteren op peyne ende gebreecke van dien feluer de fchaeden ende jntereften te betaelen. Hier naer als in den jaere XIIJCende vijff ende vijfden den xven May hadde hertoch Willem van Beijeren als graue van Hollant in recompenCe als vooren de voorfz* priuilegien geconürmeert ende geamplieert dat die plaets foude hebben in alle coopwaerige goederen die oick in den Rijn Wael ende Ifel arriueren fouden tfelue priuilegie exprefielick dicterende aldus dat alle goedt dat den Rhijn de Maze de Wael IJOel Leek ende Merwede nedercomen ofte opwaerts varen fal van waren dat tfelue goet compt ofte wien dattet toebehoort tot Dordrecht comen fal ende rechten ftapel aldaer houden vercoft ende vermeten fal worden op een ander bodem vuytgezondert alleenlick onder feeckere reftriétien den poorters van Middelburch Ziericxzee ende Dordrecht betreffende. Ende alwaft zoe dat die van Dordrecht federt den voorfz. tijt geweeft hadden in deuchdelicke poffesfie vel quafi van defelue* priuilegien ende dat die felue priuilegien geconfirmeert waeren bij diuerfche vonniffen ende executien van dien foe in den grooten rade tot Mechelen als voor den voorfz. houe ende voor fchout ende fchepenen van Dordrecht inder tijt geuallen foe haddet nochtans belieft den burgemeefters ende regierders der fteden van Delft Amfterdam Rotterdam Gorcum Schiedam Alckmaer Hoorn Enckhuyfen Edam Geertruydenberge Briel Medenblick Monnickendam Woerden Naerden de dorpen van Wormer Vuytgeeft ende Ackerfloot in Julio anno XVC- ende veertien te doleren aen fijne Majt. jnder tijt in tweederley manieren als dat die van Dordrecht trecht van ftapel nyet en competeerde ende ten tweeden dat zijluyden tfelue recht in allen geualle misbruyekten tot befwaerniffe (zoe zijluyden allegeerden) vande voorfz. doleanten daer bij oick namaels geuoecht ende hen partijen tegens die van Dordrecht geformeert hadden die van Shertogenbofch Tholen Graue Reymerswael ende andere ende hadden bij heure requefte ende doleantien aen fijne Majt. gedaen Ggggggggg 2 ver-


i5o8 PRIVILEGIËN
verfocht dat hemluyden ende den anderen fteden van Hollandt toegelaten zouden zijn vrij vranck ende onbelet te moegen vaeren nederwaerts ende opwaerts deur de riuiere vanden Rijn Wael Mafe Leek Ifel ende Merwede fonder gehouden te zijn eenichfins te verftapelen binnen de voorfz. ftede van Dordrecht volgende feeckere pretenfe fententie van hertoch Aelbrecht die zijluyden verfochten dat bij zijne Majt. foude werdden geconfirmeert welcke requefte ende doleantien gefonden waren geweeft aen den voorfz. houe met commisüe van fijne Majt. omme partijen daer op te hooren ende te informeren ende de befoigne met hun aduys aen zijne Majt. weder te fenden omme bij fijne Majt. in de faecke gedifponeert te wordden naer behooren. Alwaer die van Dordrecht gedaen hebbende heure defenfie ende gedebateert hebbende de middelen vande voorlcreuen doleantien ende fonderlinge de voorfz. pretenfe fententie van hertoch Aelbrecht verthoenende defelue partije ongehoort ende fonder kenniffe van faeeken nulliter gegeuen te zijn ende dat defelue noeyt effecl: geforteen en hadde ende dat zijluyden altijts in contrarie posfesfie in conformité van heure voorgaende priuilegien gebleuen waeren bij dye ende veel meer andere middelen concluderende dat die fupplianten ofte doleanten verclaert fouden werden in huer verfouck ende conclufie nyet ontfanckelick ende ingeualle van ontfanckelicheyt dat tfelue verfoeck henluyden ontfeyt ende die van Dordrecht daer aff geabfolueert fouden werdden. Ende thof partijen op als ten vollen gehoort ende fich aen wederzijden geinformeert hebbende hadden de ftucken befoingne ende heur aduys aen fijne Majt. befloten ouergefonden ende nae dat die procefien bij fijne Majt ende die vanden fecreten raede gefien waeren ende dat partijen aldaer nyet en hadde connen accorderen foe was gewefen bij fijne Majts. fententie diffinitiue ende voor recht den voorfz. fupplianten ende geuoechdens nyet ontfanckelick noch gefundeert in heure requefte fynen ende conclufie inder voegen ende maten zoe zijluyden die genomen hadden ende hadde fijne Majt. foo veel meer verclaert ende geordonneert dat die van Dordrecht fouden behouden den ftapel ende trecht van dien ter plaetfen jegens de perfoenen op de goeden ende met alfulcken limitatien ordonnantiën reftrictien ende modificatien als zijne Majt. dat ordonneren ende verclaeren foude. Ende op dat defelue ordonnancie met volcomen kenniffe van faeeken gemaeckt foude moegen wordden foe hadde fijne Majt. voor all geordonneert dat partijen alle huere ftucken leueren fouden onder heer Gerard heere van Affendelft eerfte raedt prefiderende ende andere commiffarisfen vanden voorfz. houe met commisfie op den feluen heeren omme partijen te hooren op de ordonnantiën reftrictien limitatien ende modificatien vanden perfoenen goeden ende plaetfen voorfz. ende op de pretenfe abuyfen ende jnconuenienten die ter caufe van den voorfz. ftapel fouden moegen gebeuren ende bij iaulte dat partijen nyet en fouden connen accorderen dat tholf van alls rapport foude doen aen die vanden fecreten rade omme als dan in als te voorfien dat elck foude moegen weeten hoe dat hij dieshakten fich foude hebben te reguleren. Ende daer mede hadde fijne Majt. te nyette gedaen alle proceffen tuflchen de voorfz. partijen
on-


van DötDUCHT, tsö$
ottgedecideert hangende tzij waer dattet felue waere ali naerdef blijckende bij de fententie bij fijne Majt. daer van gemaeekt ende gepronunchieert op den xviije» Oftobris XVC- ende veertich. Ende alfoe partijen op defe limitatien redrictien moderatien ende ordonnantiën nyet en hadden connen accorderen foe hadde fijne Mai't» gemaeekt de ordonnanne op tftuck vande ftapel daer naer een ye* gelijck in toecommende tijden fich fouden hebben te reguleren houdende defelue ordonnantie de claufule van eewich ediét bij welcke ordonnanr/e int eerfte articule geftelt wordde eenen generalen resul wat goeden ende coopmanfeappen trecht vanden ftapel van Dordrecht fubjeét waeren ende onder defelue goeden wordden oick exprelfelick genoempt ende geftelt hout foe dat alrehande houdt tzij getimmert ofte ongetimmert van bouen comende ende de reuiererl Vande Merwede ofte Lecke raeckende tvoorfcreuen ftapelrecht fubjecl: was vuytgefondert alleenlicken barninchout hoepen fpeeckert veilingen ende wagenaflehen als int ve articule Vande voorfz. ordonnantie exceptiue gefpecificeert ftondt welcke exceptie verftaen mofte wordden regule in non exceptis te confirmeren ende alle ander houdt vart bouen nederwaerts commende ende den ftroom vande Merwedë ofte Lecke raeckende den ftapel tot Dordrecht taflubiecteren ehde tonderwerpen twekk oick verfterekt ende beuefticht was bij langduerige experientie gebruyek ende poffesfie daer naer geuolcht als dat men zedert de voorfz. ordonnantie vanden jare eenenüeertich aff gene ftapelgoeden altoes tzij houdt ofte andere en hadde moegen brengen de riuiere van der Merwede ofte Lecke aff fonder tot Dordrecht te verftapelen jn conformité vande felue ordonnantie dan vuyt gracie fpeciael ende bij expres confent vanden burgemeefters ende regierders derfeluer ftede ende namentlick van hout fiue facta fiue jnfefta materia fuerit getimmert ofte ongetimmert van grootef ofte cleynder waerde ende van alderhande forten ofte fpecien als elfiënboomen willigenboomert ijpen elften paelen rijs teenen ende diergelijcken jtem getimmert houdt ende materiaelen geprepareert tott moelens fluyfen fchepen huyfen fchuyeren bergen etc jtem cromhout fommeren maften plancken wagefchot fparren deelen duygen lege tonnen jae houtscoelen wijngaert ende wijngaertftaecken lbemen met zeshondert exemplen (waert noot) foude konnen verifiëren ende bewijfen fonder diftinctie van fteden perfoonen heeren ende groote meefters ofte particuliere vuytheemfche ofte onderlaten ofte ingefetenen vande Nederlanden vuytgefondert alleen de fteden gelegen opde riuieren bouen die ftadt Dordrecht dewelcke foude moegen coopen ende doen ontlaeden in off voor heur hauenen alle ftapelgoeden nederwaerts comende ende leydende bij de voorfz. ftede ende dat nyet in jnfinitum omme daer mede de coopmanfehap te moegen doen ofte neringe daer mede te moogen maecken maer foeueel als zij behouuen fouden voor tgebruyck vande voorfz. ftede ende inwoenders alleenlicken met expreffe jnterdiétie vande felue goeden nyet te moegen andere luyden vercoopen vermangelen ofte tranfporteren foe bij tweede ende derde articule der voorfz ordonnantie claerlick gefeyt ende vuytgedrukct was. Ende omme de voorfz. ordonnantie onuerbreeckelick ende ten eeuwigen
Ggggggggg 3 dae-


jsio PRIVILEGIËN
daegen bij een yegelick te doen onderhouden ende te doen forteren effect foe hadde oick fijne Majt. tegens die transgreffeurs van dien geftatueert feeckere peynen ende boeten te weeten voor deerfte reyfe dat yemant beuonden wordde trecht vande voorfcreue ftapel gecontiauenieert te hebben veruallen te zijn in de boetten van tfestich guldens behaluen trecht vanden ftapel ende vande maeckelaerdije volgende het naeftlefte articule vande voorfz. ordonnantie ende de tweede reyfe twintich ponden Vlaems mettet recht vande maeckelaerdije ende ftapelrecht ende ten fyne die ouertreders vande felffde ordonnantie nyet ongeftraft en fouden blijuen foe hadde zijne Majt. bij de voorfz. ordonnantie den fchout van Dordrecht geauctorifeert voor fchepenen van Dordrecht defelue boetten te moegen eyffchen. Waes mede bij defelue ordonnancie den voorfz. fchout geauctorifeert allen den geenen die tegens dvoorfcreuen ordonnancie doen fouden ofte gedaen fouden hebben aen te moegen haelen met heure fchepen ende goeden ende defelue binnen der ftede Dordrecht te doen brengen omme aldaer voor fchepenen ter jufticie geftelt ende van hun mefufen punitie ende correctie gedaen te worden als tfelffde bij txixe ende lxxiiije articule van voorfz. ordonancie refpeétiue geftatueert was gelijck als tfelue oock al lange te vooren bij Johan palsgraue bij Rijn hertoge in Beijeren graue van Henegouwen van Hollandt ende Zeelandt geftatueert was als blijcken mochte bij tpriuilegie in dato den xxen Junij inden jaerre duyfent vierhondert ende achtien ende opdat dofficier van Dordrecht executerende de voorfz. ordonnantie met multplicatie van procelfen nyet en foude werdden getrauailleert maer naer teerfte vonniffe condemnatoir parate executie hebben foude foe hadde fijne Majt. oick geftatueert dat die vonniffen van fchepenen van Dordrecht in conformité vande voorfz. ordonnancie geweien heure executie hebben fouden nyettegenftaende oppolitie ofte appellacie ende fonder prejudicie van dien als int eynde van tvoorfz. lxxiiij6 article gefeyt wordde. Ende opdat nyemant van defelue ordonnancie eenige ignorantie foude moegen pretenderen foe hadde zijne Majt. oick gewilt ende geordonneert dat die van Dordrecht dfelue ordonnancie te weeten copie auftentycq van dien fouden int openbaer doen hangen ende onderhouden een tafereel aen de poort van tgroote hooft ende int ftadthuys der voorfz. ftede. Al naerder blijckende bij den text vande voorfz. ordonnantie van fijne Majt. op den iiijen Junij anno XVC- eenenueertich geëmaneert. Volgende welcke fententie ende daer op geuolchde ordonnancie foe hadden die van Dordrecht trecht vanden ftapel gebruyckt den contrauenteurs van dien bij heuren fchoudt jnder tijt doen corrigeren ende tegens dezelue ende heuren goeden gedaen procederen ai in conformité vande felue ordonnantie. Ende hoewel mitsdien den burgemeefters poorters ende jngefetenen van Schoonhouen fich daer naer behoorden gereguleert ende hun van alle contrauentien geabftineert te hebben foe fcheen nochtans dat burgemeefters regierders poorters ende jngefetenen van Schoonhouen onder tdecxel alleenlick dat zijluyden in den voorfz. procefie hun geen partijen geformalifeert en hadden tegens die van Dordrecht gepleecht hadden veele ende diuerfche contrauentien nament-


van DORDRECHT. 2511
mentlijcken na date vande voorfchreuen fententie vanden jaere veertien ende ordonnantie vanden jaere een ende veertien ende alfoe de officier van Dordrecht defelue contrauentien van die van Schoonhouen ftrafte metten peynen volgende de voorfereuen ordonnantie foe dickmaels als die tot zijne kenniffe quaemen ende hij de contrauenteurs conde becomen foe waeren burgemeefters fchepenen ende raeden van Schoenhouen gecomen tot fulcke audacie ende temerité dat zijluyden hen veruordert hadden dieshaluen clachtich te vallen aen den Keyf. Majt. ende aldaer te fuftineren vanden ftapel van Dordrecht exempt ende vande felue exemptie in de poffesfie te wefen daer op die burgemeefters ende regierders van Dordrecht voor den fecreten rade van fijne Majt. gedachuaert zijnde hadden aldaer gedaen heure defenfie ende heure gerechticheyt tegens die van Schoonhouen gededuceert ende geuerifieert in voegen dat partijen voor den voorfz. raede gehoort zijnde was bij fententie definitiue van zijne Majt. verclaert de fupplianten ende requiranten (twelck waeren de burgemeefters fchepenen ende raden der ftede van Schoonhouen) tot fulcken eynde als zijluyden gecontendeert hadden nyet ontfanckelick noch gefondeert maer ter contrarie defelue van Schoonhouen fubjeft ende begrepen te zijn onder den ftapel van Dordrecht ende trecht van dien ende daeromme fchuldich te wefen hem te vougen ende te reguleren nae de fententie van fijne Majt. gegeuen den xiiij2" Oótobris anno veertich ende naedere declaratie daer naer geuolcht den iiijen in Junio anno XVC- een ende veertich ende dat met feeckere limitatie nopende tgewas van die van Schoonhouen ende van hun onderlaten die daegelicxs hun marckt verfochten op heuren eygen acker gewaffen hier buyten queftie naerder blijckende bij de fententie van fijne Majt. daer van zijnde in dato den iijen Decembris anno XVC- zeuen ende veertich. Waer naer die van Schoenhouen noch nyet cefferende hadden vorder queftie gemoueert tegens burgemeefters ende regierders van Dordrecht ter caufe van tvoorfcreue ftapelrecht fulcxs hadden burgemeefters fchepenen ende raedt der ftede van Schoonhouen jnteruenierende voor Jan Adriaenfz. Gouert Euertfz. Adriaen Claesz. ende andere poorters van Schoonhouen wederomme gefuppliceert aen de Keyf. Majt. tegens den fchout burgemeefters ende raedt der ftede van Dordrecht onder anderen die van Schoonhouen voor de Keyf. Majt. gefchil ende different gemoueert hebbende tegens die van Dordrecht nopende de peynen ende boeten daer in die van Dordrecht fuftineerden die van Schoonhouen zedert etlicke jaeren daer te vooren ter caufe van huere contrauentien veruallen te wefen ende op andere poincten bij dye van Schoonhouen voorgewent eyntelijcke waeren alle die differenten bij den voorfz. parthijen gefubmitteert ende verbleuen tot feggen ende arbitragie vanden heere van Beueren ... ende ridder vanden gulden vliefe gouuerneur ouer Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt admirael vander zee heere Viglius Zuichem ridder prefident vanden fecreten raede ende Philips Nigri cancellier vande voorfz. ordre vanden gulden vliefe als geëligeerde arbiters welcken heeren arbiters gefien ende rijpelicken ouergelefen hebbende alle de ftucken ende munimenten bij den voorfereuen
par«


i5i2 PRIVILEGIËN
partijen hinc jnde refpectiue ouergeleuert hadden die voorfereuen heeren arbiters nauolgende die fubmisüe op hemluyden gedaen gefeyt ende vuytgefproeken tgundt hier naer volcht. Ende eerft hadden die limiten van die van Schoonhouen ende heure dorpen nopende heur eygen gewafcb een weynich geëxtendeert ende in eenighe andere poincten als nopende tfout wefterfche wijnen ende andere goeden van Wetten comende de voorfereuen ordonnantie van den ftapel gelimiteert ende gemodereert. Hadden mede die voorfz. heeren arbiters verclaert dat wat die van Schoonhouen ter caufe van de contrauentien vande voorfereuen fententie ende ordonnantie aen die van Dordrecht betaelt hadden dat tfelue betaelt foude blijuen ende alle procelfen tuflchen partijen ter caufe van dien gerefen waeren te nyette gedaen. Ende nopende de peynen ende breucken daer toe die van Dordrecht pretendeerden gerechticht te zijn ende daer van zijluyden verfochten betaelinge van die van Schoonhouen ter caufe vande contrauentien bij die van Schoonhouen zedert den jaere XVC- ende veertich ende een ende veertich date vande voorfz. fententie ende ordonnantie refpectiue gepleecht /onderlinge van die geene die onder borchtochte ontflaegen waeren was bij de voorfz. heeren arbiters vuytgefeyt ende verclaert dat die van Dordrecht wel gefondeert waeren van tgeheel ftapelrecht te verhaelen aen tftapelgoet tfchip ofte fchuytte Dirck Pieterfz. ende Jan van Dam doen ter tijt toebehoorende die in den jaere XVC- een ende veertich aengehaelt waeren ter caufe dat die voorbij Dordrecht geuaeren waeren fonder te verftaepelen. Ende voorts aengaende alle andere ftapel* rechten borchtochten ende breucken die de burgemeefters ende regierders ofte jnwoenders van Schoenhouen mochten fchuldich wefen ofte verbeurt hebben ten prouffijte van die van Dordrecht totten derden dach Decembris anno XVC zeuen ende veertich was verclaert dat zijluyden eens voor all tot prouffijte van die van Dordrecht betaelen fouden die fomme van zeshondert Carolus guldens tot twintich ftuuers Brabants den gulden ende waeren die van Schoonhouen van tfurplus bij die van Dordrecht nopende dit articule geeyfcht bij den voorfz. heeren arbiters geabfolueert weluerftaende nochtans dat die voorfereuen fententien vanden jaerre XVC XL. XLJ. ende XLVIJ. in alle heure andere poincten ende articulen (vuytgefondert de articulen bij de voorfz. vuytfpraecke verandert) onuerbreeckelicken bij de voorfz. partijen onderhouden fouden wordden ende in heur cracht ende vigeur blijuen ende jndien yemandt van Schoonhouen naemaels beuonden wordde den ftapel van Dordrecht gefraudeert te hebben dat die felue fraudateuren (bouen die breucken die hij betaelen foude volgende die voorfz. ordonnantie ende fententie ) oick bij die van Schoonhouen geftraft foude werdden andere ten exemple al breeder blijckende bij de voorn, vuytfpraecke daer van zijnde in date den viijcn December anno XVC- negen ende veertich. Welcke fententie particuliere tegens die van Schoonhouen gewefen ende de vuytfpraeke tegens henluyden gegeuen gegaen waeren in crachte van gewijsde ende hadden ouerfulcxs gemaeekt jus jnter partes. Ende hoewel die burgemeefters ende regierders van Schoonhouen met alle vlijt debuoir ende diligentie behoorden te
ftu-


vandoRDRECHT. t$t$
ftuderen dat de voorfz. fententien ende ordonnaneien binnen Schoonhouen bij heure poorters burgers ende jnwoonders geobferueert fouden werden fonder eenige infractie jmmers felue fchuldich waeren den transgreffeurs van dien heure poorters zijnde te corrigeren vol* gende die voorfz. vuytfpraecke. Tfcheen nochtans dat zijluyden gheen faecke min en beftartfchden dan omme tfelüe te effectueren maer ter contrarie heure poorteren burgeren ende andere jnwoenders de handt ouer thooft hielden omme die felue fententien ende ordonnantiën vrijmoedelick te moeghen contrauenieren all contrarie oick die voorfz. foiemnele vuytfpraecke ende belofte bij hemluyden daer inne gedaen fulcx foe haddet oick den voorfz. Euert Heynricxfz. Vernerloo belieft onder tpretext dat hij eenige jaeren geleden aengenomen hadde den dijck vande Lecke eensdeels met houdt te beflaen dat denfeluen Euert Heynricxfz. fich vercloeckt hadde een partij* van houdt gecomen van bouen de Lecke nederwaerts aen de Vaert te coopen ende aen den feluen dijck te verwercken ende te doen verwercken fonder dat tfelffde houdt tot Dordrecht verftapelt was als ra confesfo was hadde oick de voorfz. Euert Heynricxfz. onlancxs geleden voor die van Leckerkerck gerepareert ende gemaeekt een fpille tot eenen molen ende dat mede van hout gecomen van de Vaert ofte van bouen die Lecke aff fonder dat tfelue tot Dor* drecht ter ftapel was geweeft. Ende alfoe tfelue waeren notoire contrauentien tegens die voorfz. fententie ende naeuolgende ordonnantie van zijne Majt. hier bouen verhaelt ende dat tfelue ge* commen was tot kenniffe van den fchoudt van Dordrecht gedaechde hadde den voorfz. Euert Heynricxfz. binnen Dordrecht gecomen zijnde aldaer nae gewoenlicke maniere van doen gedaen arrefteren ende een dach van rechten leggen voor fchepenen van Dordrecht ende den fchout nv gedaechde veruolgende op tfelue arreft hadde ten daege dienende tegens den feluen Euert Heynricxfz eyfch gedaen ende geconcludeert dattet arreft bij hem opten voorfz' Euert Heynricxfz. gedaen verclaert foude werdden wel ende te rechte gedaen ende dat den gearrefteerde nv jmpetrant dien volgende gecondemneert foude wordden in de boette van tfeftich ponden van lx. groten tpondt als wefende deerfte reyfe dat den gearrefteerde beuonden was de voorfz. ordonnantie vanden ftapel gecontrauenieert te hebben mitsgaders inde coften volgende de voorfcreue fententie ende ordonnantie van zijne Majt. Daer tegens die gearrefteerde hadde geallegueert dat hij thout opte Vaert gecoft hadde ende van bouen gecommen was raffinerende mitsdien dat hij wel vermochte tfelue hout weder te vercoopen fonder tot Dordrecht te verftapelen ende dat hij daer aen nyet misdaen en hadde ende ofF daer aen misdaen waere dat hij tfelue onweetende gedaen hadde concludeerende mitsdien ten fyne van giyet ontfanckelick ende dat den eyifcher zijnen eyfch ende conclufie op den gearrefteerde gedaen ende genoemen ontfeyt ende dat tvoorfz. arreft verclaert foude werden qualicken ende tonrechte gedaen te zijn ende deyffcher gecondemneert foude werdden tfelue arreft cofteloes ende fchaedeloes aff te doen. Ende nae dat den voorfz. fchout eyffcher de voorfz. verclaringe ofte confesfie vanden gearresfteerde dat thout opte Vaert gecoft was geacHhhhhhhhh cep-


T5I4 PRIVILEGIE Ni
cepteert hadde foe hadde hij geperfifteert voor replycke ende haddfi den gearrefteerde als verweerder geperffifteert voor duplycque ende hadden beyds partijen rechc ende vonniffe begeert ende fchepenen van Dordrecht partijen gehoort hebbende hadden bij heure vonniffe verclaert tvoorfz. arreft wel ende te rechte gedaen te zijn ende dien volgende den gearrefteerde als verweerder gecondemneert in de boette van tfeftich ponden van xL groten tpondt ouer deerfte reyfe volgende die voorfz. fententie ende ordonnantie. Middelertijt ende hangende den voorfz. proceffe foe was tot kenniffe van den voorfz. fchout van Dordrecht gecommen dat de voorfz. Euert Heynricxfz. noch op een ander reyfe feeckere Vlote houts van bouen gecomen aan de Vaert gecoft ende defelue binnen Schoonhouen gebracht hadde ende dat hij van tfelue houdt een partije vercoft hadde omme verwrocht te wordden aen de kercke van Berchambocht ende eensdeels tfelue houdt daer aen te verwercken fonder dat tfelue houdt to£ Dordrecht verftaepelt was ende dat al tfelue was contrarie den rechten ende priuilegien der voorfz. ftede van Dordrecht op tftuck van den ftapel competerende mits welcken hadde die voorfcreue fchouds van Dordrecht den voorfz. Euert Heynricxfz. van nyeuws gearrefteert ende eyfch doende geconcludeert dat tarreft bij hem op den perfoon vanden gedaechde gedaen verclaert foude werdden wel ende rechte gedaen te zijn ende dat den gearrefteerde dienuolgende gecondemneert foude werdden jnde boetten van hondert twintich ponden van xl. groten tpondt als weefende de tweede reyfe dat den gearrefteerde beuonden was de ordonnantie op den ftapel gecontrauenieert te hebben all volgende de voorfereuen fententie ende ordonnantie. Daer tegens den gearrefteerde dede allegeren dat hij wel bekende dat thout twelck hij aen de kercke van Berehambacht vercoft ende feluer daer aen verwrocht hadde voor een deel aen de Vaert gecoft off van bouen gecomen was maer dat het meeftedee! van dien tot Dordrecht ter ftapel geweeft hadde ende feyde den gearrefteerde foe veel meer dat hij van zijne geallegeerde wel doceren foude ende jndient nyet verftapelt en waere dat hij daer aen nyet misdaen en hadde ende dat hij ende zijne ouders gewoon waeren fulcx te doen bij defelffue middelen concluderende ten fyne van nyet ontfanckelick ende den eyffcher zijnen eyfch ende conclufie op hem gedaen ende genoomen ontfeyt maer dat tvoorfcreue arreft verclaert foude wordden qualicken ende tonrechte gedaen te zijn ende deylfcher gecondemneert wordden tfelue arreft cofteloos ende fchaedeloos aff te doen. Ende nae dat fchepenen van Dordrecht den verweerder geordonneert hadden van zijn voorfz. geallegeerde binnen den tijt van acht dagen te bewijfen ende dat hij dies te doene in gebreecke gebleuen was foe was teynde defelue acht daegen de faecke wederomme ter rolle ge^refenteert geweeft ende hadde den eyffcher arreftant geac<*epteert de confesfie vande gearrefteerde ende verweerer als dat thout voor een deel aende Vaert gecoft ofte van bouen gecomen was. Ende na dat van wegen partijen voor replycq ende duplycq geperfifteert ende recht begeert was foe hadden fchepenen van Dordrecht bij heure vonniffe verclaert tvoorfz. arreft wel ende te rechte gedaen te zijn ende dien-
uol-


van D ö R D R.E, CHT. i5t$
volgende den gearrefteerde ende verweërer gecondemneerdt in de boetten van twintich ponden groten Vlaems omme de tweede reyfe dat hij beuonden was de voorfz. fententie ende ordonnantie vanden ftapel gecontrauenieert te hebben al naerder blijckende bij tvoorfz. Vonniffe daer van zijnde in dato den xvijen Septembris anno LXXX VUT. leftleden. Ende hoewel den voorfz* Euert Heynricxfz. Verneloo bij tfelue vonniiTe nyet en was befwaert alfoe zijne confesfie ënde aengenomen ende nyet gedaene proeue de contrauentie vande voorfz* fententie ende ordonnantie mede brachten ende dat die boeten hem affgewefen waeren conform de voorfz. ordonnantie vanden jaerre XVC een ende veertich dat mede de burgemeefters ende regierders van Schoonhouen nyet gefondeert en waren om voor den feluen Euert Henrycxfz. te interuenieren ende hem in defelue contrauentie te helpen defenderen tfcheen nochtans ter contarie dat den burgemeefters ende regierders der ftede vart Schoenhoüen jnteruenief ende voorden feluen Euert Heynricxfz. Verneloo timmerman derfeluer ftede voor heure pretenfe gerechtichheyt ende oick defelue Euert voor foe veele alft noot was hem van tfelue vonniffe beclaecht hadde aen den voorfz. houe. Bij alle welcke Voorfereuen ende meer andere middelen de' voorn, gedaechde ende geuoechden excipierende concludeerden tegens den burgemeefters ende regierders van Schoonhouen ten fyne van nyet ontfanckelick ende abfolutie vander jnftantie als hemluyden obfterende tgewijsde ende nopende Euert Heynricxfz. concludeerden tot furreptie ende obreptie van des jmpetrants mandament ten fyne van nyet ontfanckelick ende bij ordine tot approbatie van den vonniffe in queftie ende datter geen prouifie en behoorde te vallen maer ter contrarie dat den feluen Euert blijuen foude in geüangehiffe ter tijt ende wijlen toe hij voldaen foude hebben tvoorfz vonniffe maeckende eyfch van coften ofte tot anderen fulcken fy." nen ende concluüen als tvoorfz. den voorn» gedaechde ende geuouchden refpeaiuelick oirbaerlicxt te wefen. Ende nae dat van wegen dimpetranten geconcludeert was tot reieclie vande voorfereuen exceptie ende dat de gedaechde ende geuouchden gecondemneert fouden werdden peremptoirlick tantwoorden ondef dergelijcke eyfch van coften als bouen hebben die voorfz. partijen naer replycque ende duplycque in conformité vanden appoinótemente difpofityff vanden voorfz. houe opte exceptie ende prouifie bij henluyden refpeftiuehek geproponeert ende verfocht gefcreuen bij memorien ende ad* uertiffementen van rechten ende daer van mitsgaders andere alfulcke ftucken ende munimertten als elcx van hemluyden belieft heeft të exhiberen onder dien feluen houe gedient ende recht verfocht. Tvoorfchreuen hoff met rijpe deliberatie van rade deurgefien ende* ouergewegen hebbende alle tguridt ter materie dienende es doende recht jn den name ende van wegen der hooger ouericheyt ende graeffuelicheyt van Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt ordonneert den voornoemden gedaechde ende geuoechden onuermindert heure geproponeerde exceptie ten tween fynen tantwoorden bntfeyt voorts den jmpetrant zijne verfochte prouifie ende referüeert de coften ten vuyteynde vande faecke. Ghedaen in den Haeghe bij meefters Le« onard Cafenbroot Pieter Heniofa Dirck van Leeuwen Fredrick Ver-
Hhhhhhhhh 2 horft
I


j5i<5 privilegiën
horft Gerrit Euersfz. Franchois de Coninck ende Fredrick Boeymef raedtsluyden van Hollandt ende gepronunchieert den twee endetwintichften Decembris anno XVC> acht ende tachtich. Toirconde tzegel van jufticie hier aen gehangen. In kenniffe van mij.
Minnefanck.
Naér de oorfprongkelijkè Sententie, gefchreeven op franchijn , hebbende onder uithangen eert afgebroken Zegel van rood Wafch , liggende in de Kas vande Weeskamer, LadeB. No. 45.
A A N M E R K I N G £ N.
Tot verftand van de (Muilen, waar toe deeze geerden der Stad Dordrecht, tegen die van Sententie betreklijk is, verdient ingezien te wor- Schoonhoven (i). Deeze Gefchillen, in welden een zeer uitvoerig Gefchrift;'t welk de Re- ken Gorincheffi naderhand met Schoonhoven geering deezer Stad, tot betoog van haarUegt, eene fijn trok, waren van langen duur, gelijk in of ontrend deezen tijd , liet opftellen, en wij in 't vervolg zien zullen , en zijn , voor 't welk bekend is onder den naam \ml-Vaar- zoo veel wij weeten , nimmer, bij eene defi* ttgtig Vertoog van Burgemeefteren en Re- nitive Sententie , ten einde gebragt.
(1) Te vinden in de Mf. Verzaameling van de Stukken raakwde het Stapelregi. Portefolio C. dppehd. tl*
Verfcheiden Befluit en van de Staaten van Holland, tot wegneeming van de ontflaane gefchillen tusfchen die van Dordrecht, ter ééner, en die van Rotterdam, Gorinchem en Schoonhoven, ter anderer zijde, raakende het O cl rootServilmi dsg aders ASte van Submisfie^ waar bij Partijen zig onderwerpen aan de Uitfpraak van Prins Mauritz van Nasfau, als Stadhouder , en vier of zes Heeren uit den Hoogen en Provinciaalen Raad.
9. Februarij 1589.
\ Lfoo die van Dordrecht verklaert hebben geen laft te hebben -LJL om in de faecke ende queftie tuflchen hen ende die van Rotterdam te doen treden ten ware aluoren dat de faecke bij die van Rotterdam in het apprehenderen van de fchippers van Dordrecht af-
ge-


van fiOHDuÊCiiT' 15^
gedaen foude wefen ende die van Rotterdam ter contrarie dat dé iaecke ten principalen behoort afgedaen te worden is gerefolueert dat die van Rotterdam haerluyder faecke ten principalen fullen deduceren ende juftificeren op de voorn, feytelijcke proceduren om bij zijn Excellentie ende de heeren Vanden raede mitsgaders de Staten op alles gelet ende ia der faecke fulcx gedifponeert te worden als de noodt ende ^elegentheyt vereylfchen fal daer af die van Rotterdam verfocht hebben acte om in den haren te rapporteren.
Bij die Van Dordrecht is int lange vethaek ende gededuceert hare gerechtigheyt foo wel aengaende het ftapelrecht als dat fijluyden ouer hondert jaren in poflèsfie geweeft zijn om de jngezetenen van de dorpen van Zuydthollant met haerluyder fuyuel ende gewas ter marót te doen komen binnen de ftadt Dordrecht twelck in den jare 1515. bij den graue van Hollartdt is gecontinueert ende bij fententie ende octroy van K. Carel in den jare lxii. voor 25 jaren gecontinueert met vorder verklaringe dat die van Dordrecht daer toe geen gerechtigheydt hadden dan volgende tconfent ende octroy van den prince Van den lande dat die van Dordrecht daerom ter expiratie van de voorfz. 25. jaren aen den graue van Leycefter als wefende gouuerueur ende capiteyn generaei ouer de geünieerde Nederlanden verfocht hadden continuatie vanden voorfz. octroije ende tfelüe geobtineert voor den tijdt van noch 25. jaren door dien niet alleen defelue redenen als noch waren militeerehde daer door de grauen van Hollandt beweegt zijn geweeft alfulcke octroijen te vefleenen wefende de voorfz. in hare weluaert ende florifant in abundantie van buyten gewaffen granen maer daer en bouen defelue ftadt althans meer verlies bij den oorlogh geleden heeft dan eenige andere fteden verfoehten daerom die van Dordrecht dat dattentaten bij die van Rotterdam daer tegen feytelijck gepleeght met violatie van de ftroomeri int particulier metter daet afgedaen foude mogen worden te vreden zijnde als dan de faecke ten principalen aengaende de gerechtigheyt van den voorn, octroije aen de juftitie te ftellen ende te fubmitterem Waer tegen die van Rotterdam verklaert hebben geen laft te hebben Van hare principalen om in de voorfz. faecké yets te verklaren ofte fuftineren ten ware bij de heeren aengenomen werde de faecke ten principalen te decideren. Al twelck gehoort is bij de Staeten ende fijn Excellentie die van Rotterdam voorgehouden dat fijluyden ouerleueren fullen haer bewijs van excefte daer door fijluyden beweegt zijn geweeft, om te gebraycken de feytelijcke middelen daer ouer die van Dordrecht hen beklagen twelck die van Rotterdam gedaen hebben perfifterende bij haer voorgaende verfoeck als dat de faecke ten principale afgedaen foude mogen worden ende is die van Dordrecht voorgehouden dat fij de faeeken van de voorn, attentaten fouden willen ftellen aen de verklaringe ende vuytfpraeck van de Staten ende fijn Excellentie ende dat de geuangens alhier gebracht fouden mogen worden ende geleuert in handen van zijn Excellentie maer alfoo die van Dordrecht daer op infteerden dat defelue geuangenen fouden mogen ontflagen worden mits dat defelue van Dordrecht te vreden waren daer vooren te refponderën van Hhhhhhhhh 3 de-


i5i8 PRIVILEGIËN
defelue geuangens tallen tijde te doen leueren in handen van zijri Excellentie foo verre defelue culpabel fullen beuonden worden zijn gelefen de atteftatien aengaende dexceffen die bij defelue geuangenen gepleeght fouden zijn ende na dat bij de heeren daer op is geaduifeert ende tfelue die van Dordrecht ende Rotterdam is voorgehouden is daer van een voorllagh in gefchrifte ouergeleuert als volght.
Voorllagh geraemt bij fijn Excellencie
met aduife van eenige uyt den Rade ende de heeren Staten van Hollandt gemaeekt om ter neder te leggen de dhTerenten ende misuerftanden gerefeii tulfchen die van Dordrecht ende van Rotterdam.
Dat de jachten met het volck daer op geweeft zijnde bij deri officier van Dordrecht uytghefonden ende bij die van Rotterdam aengehaelt fullen worden terftondt ende metter daet onflagen.
Dies fullen de voirfz. partijen ten wederzijden hare differentefi belangende de geboden ende verboden bij die van Dordrecht te doen ouer de gewaflen van Zuydhollandt fubmitteren (fulcx defelue worden gefubmitteert mits defen) bij zijn Excellentie ende alfulcke heeren van den prouincialen rade als defelue fijn Excellentie tot hem fal verkiefen.
Om binnen den tijdt van drie dagen geordonneert ende uytfpraek gedaen te worden op de prouifie mitsgaders op de forme van proceduren ende termijnen die in defen worden gehouden ende binnen fes weecken daer na de faecke ten principalen geinftrueert zijnde diffinitiuelijck getermineert te worden na behooren.
Welcke uytfpraek foo wel ten principalen als op de prouifie fal effect forteren als arreft fonder eenige vordere prouocatie ofte querellen.
Op pene dat de gene die mïddelertijdt yet feyteiijck fal attenteren of die in gebreecke fal zijn binnen den voorfz. geprefi* geerden tijdt te voldoen de behoorlijcke proceduren of die eenige vordere dilaijen foude willen verfoecken fal verfteecken wefen vant genot van de prouifien ende dat defelue fal volgen den genen die tinhouden van defen fal hebben achteruolght.
Gedaen in den Hage den negenden Februarij des jaers onê Heeren 1589.
Refolutien van Holland van het jaar 15 89* hl 54 ™ 55-
10. Februarij 1589.
Zijn gecommitteert bij de Staten ende zijn Excellencie den heere Kenenburgh van wegen de edelen Mr. Dirck van der Nieuwhurgh raedt in den hogen rade Jeronimus Borre raedt van den houe
pro-


van DORDRECHT. 1510
fcrouinciael ende Franchois Vranck van wegen de fteden Van Hollandt om de magiftraten van Rotterdam met alle bequame redenen ende middelen voor te houden vermanen ende induceren dat de jachten van Dordrecht ende de perfoonen daer op geweeft zijnde ende tot Rotterdam aengehouden mogen werden ontfiagen ende dat voorts in de faecke ende queftie gerelën tuflchen die van Dordrecht ende Rotterdam geprocedeen mach worden volgens de voorllagh van de Staten ende fijn Excellentie de voorn, gecommitteerden in gefchrifte mede gegeuen doende van alles rapport.
Refolutien Utf bl. 56V
13. Februarij 1589*
IS gehoort het rapport van de commiflarisfeh Nieüwburgh Borre Kenenburgh ende Mr. Franchois Vranck van haerluyder wederwaren binnen Rotterdam ende dantwoorde bij hem gegeuen op den voorflag van de Staëten ende fijn Excellentie als volght.
Burgemeefteren ende Vroedfchappen der ftede van Rotterdam gehoort hebbende de laft ende commisfie van de heeren jonckh. Jacob Van Egmont Mr. Dirck van der Niëuwburgh ende Jeronhnus Borre raetsheeren van den hogen ende prouincialen rade van Hollandt réfpeciaüe mitsgaders Mr. Franchois Vranck penfionaris der ftede van der Goude gecommitteerde van fijn Excellentie ende de heeren Staten van Hollandt ende geüen hebbende den voorllagh bij defelue fijn Excellentie ende de heeren Staten geraemt tot beflichtinge van de differenten tuflchen de fteden van Dordrecht ende Rotterdam gerefen hebben om fijn Excellentie ende de heeren Staten voorat, te belieuen ende om den welftant Van den lande int minfte niet te verachteren ofte eenige oorfaecke van twift ende oneenigheyt tuffchen de fteden te geuen niet tegenftaende hare voorgaende refolutie eendrachtelijck genomen gerefolueert ende goedtgeuonden dat de voorfz. differenten fullen worden gedecideert bij zijn voorfz. Ex* cellentie ende 436. raedtsheeren uit den hoogen ende prouincialen rade in gelijck getal uyt yeder van defelue raden bij zijn Excell. te verkiefen die de partijen ten wederzijden zullen wefen aengenaem om in de voorfz. faecke binnen den tijdt van drie dagen prouifionelijck tordonneren ende verklaren of die van Dordrecht hangende defelue queftien eenige geboden of verboden ten platten lande van Zuydthollandt fullen mogen doen ende voorts de principale parthijen fulcke termijnen ende forme van proceduyren te prefcriberen dat defe faecke binnen den tijdt van fes weecken difBnitiuelijck getermineert ende gedecideert mach worden twelck zijn Excellentie ende de voorfz. Raden als dan na rechte ende anders niet gehouden fullen wefen te doen ende fal dan de voorfz. decifie ende arbitrage foo wel prouifioncei als diffinityf forteren haer volkomen effect ende executie fonder dat daer van eenigfints fal mogen worden
ge-


7520
PRIVILEGIËN
geprouoceert of gequerelleert ende dat oock middelerrijdt ten wederfijden celTeren fullen alle wegen van feyten op pene dat de geene die contrarie doet of de voorfz. faecke op de geprefigeerde termijnen van fijne fijde niet en inftrueert veriiefen fal alfulcke prouifie als hij te vooren geobtineert foude mogen hebben ende dat daer bij neuens de feytelijcke proceduyren datelijck bij de heeren Staten of fijne Excellentie worden gerecht. Ende belangende het ontflaen van de geuangens verklaren de voorfz. Vroedfchappen dat zij te vreden zijn ingeualle het voorfz. geëffectueert ende aengegaen wordt defelue geuangens te leueren in handen van den procureur generael die defelue dan hier fal mogen halen ende op de voorpoorte van den houe brenghen midts dat defelue aldaer fullen blijuen ter tijdt ende wijle tot in de voorfz. fake prouifionelijck fal wefen gedifponeert neuens welcke prouifie fijn voorfz. Excellentie ende raden op de ontflaginge van de voorfz. geuangens fulcx fullen mogen difponeren als fij na gelegentheyt der faeeken beuinden fullen mogen te behooren.
Aftum in de vergaderinge van de Vroedfchappen der voorfz. ftede van Rotterdam den n. Februarij 1589.
(Geteekent*)
Mij jegenwoordigh
Fan der Chijs,
Refolutien Utf. hl. 63.
Naer noen,
DE Staten verftaen hebbende de fwarigheden bij de Gedeputeerden van Dordrecht gemoueert foo verre de geuangene perfoonen binnen Rotterdam in handen van zijn Excellentie fouden geftelt worden ende gebracht op de voorpoorte van den houe van Hollandt door dien in fulcken geualle de gemeente ende tgraeuw binnen Dordrecht niet fouden konnen in officie gehouden worden maer daer tegens feytelijcke proceduyren foude ftaen te venvachten •niettegenftaende geftelt is aen de juftitie hebben de Staten nodigh beuonden dat neuens den eerften deurwaerder van den houe den raedtsheer Brunincx bij fijn Excellentie mede aen de magiftraten van Rotterdam ghefchickt fal worden om haerluyden andermael ernftelijck van wegen de Staten ende fijn Excellentie te verfoecken ende vermanen niet te willen nalaten de voorfz. geuangens tontflaen achteruolgende tgunt henluyden bij defen voorgaende commiflarisfen is voorgehouden ende de voorn, periculen ende inconuenienten te verhoeden ende foo verre die van Rotterdam voorn, met geen redenen of middelen daer in fullen kunnen beweeght worden dat als dan de voorfz. geuangens in handen van fijn Excellentie geftelt ende alhier op de voorpoorte als voren gebracht fullen mogen worden ten eynde als dan fijn Excellentie middelen mach hebben defelue geuangens te ontfiaen foo verre fijn Excellentie beuinden fal fulcx te behooren.
Refolutien Utf. bh 64.
Is


van DORDRECHT. 1521
15. Februarij 1589.
van Rotterdam op huyden de geuangene periöonen In n! drecht hadden omflagen onder handttaftinge van tallen diden , a l te «chte te zullen ffaen daer ende fulcx'beuonden faTw^S behoren daer op de Staten hebben verftaen ende geordonneert dit een afte van fubbmisfie fal werden geconcipieert in ^SSSSZoSt
Refolutien Utf bl 70.
18. Februarij 1539.
ALfoo tuflchen burgemeefteren ende regeerders der ftede van Dordrecht ter eenre ende burgemeefters ende regeerders der fteden van Rotterdam Gornichem ende Schoonhouen ter andeie zijde zeeckere differenten fijn gerefen uyt oorfaecke van de iebZ den ende verboden bij die van Dordrecht gedaen ouer de dorom van Zuydthollandt van hare gewaffen vruchten ende teehnghe ter marct te moeten brengen binnen derfeluer ftede ende neSelders daer ouer de queftien tulfchen de voorfchreue fteden foo ver?e wa ren gerefen dat daer uyt veele onruften tot nadeel van den landende gemeene faecke {tonden te beurden foo is bij incercesCie vanzUn Exceli. als gouuerneur van Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt end" van de heeren Staten van Hollandt ende Wefturieslandt met aduis van eenige van den hoogen ende prouincialen rade foo veel te weeë gebragt dat de voorfz. parthijen alle de gefchillen quc?ftien ende dff ferenten die uyt oorfaecke voorfz. tuflchen henluyder^ z in gerefen gantfch en al hebben geftelt gebleuen ende gefubmitteeri: ge« defelue ftellen blijuen ende fubmitteren midts defen in L arbi raïe ende uytfpraeck van zijn voorn. ExcelL ende vier of e Z uyt den hoogen ende prouincialen rade van Hollandt refpecïiue bii defelue fijn Excell in gelijcken getale te verkiefen die partijen voorft ten wederzijden fullen wefen aengenaem om binnen den^h vrn acht dagen te ordonneren op de prouifie te weten of die van Dor" d echt hangende defe queftie eenige geboden fullen mogen doen ouer de gewaflen binnen de dorpen van Zuydthollandt ofte niet en" de voorts parthijen alfulcke termijnen ende forme van proceduren ten principale te prefenberen dat defelue faecke ten ptóXS nen den tijdt van twee maenden geinftrueert ende diffirfdffik^ decideert fal mogen worden fulcx bij fijnder Excell ende SteN voorn, beuonden fal worden in rechte juftitie e,ÏÏ b ^, f behooren ende fullen middelertijdt ten wederzijden cefferen al e wegen van feyten op pene dat de gene die contrarie doet of in gebreecke fal zijn de voorfz. faecke op de geprefigeerde ternrnnen te mftrueren of oock eenige voto^fil Sn £3bSS fal verhefen teffeét van alfulcken prouifie als defelue geobtnieert foude mogen hebben ende dat daer en bouen de feyteliike proceduren bij hen gepleegt bij fijn Excellentie ende de heeren Staten fullen worden effectiuelijck gerecht ende de faecken^eftek
1 i i i i i i i i in


i5ïz PRIVILEGIËN
in haren eerften ftaet mitsgaders oock dat parthijen die tinhotide vatt defen fal onderhouden fal volgen de prouifie bij hem verfocht. Eyndelijck hebben de voorfz. parthijen belooft ende beloueri midts defen bij trouwe eere ende vromigheyt te achteruolgen voldoen ende van waerden te houden mitsgaders bij alk haere burgeren ende jngezetenen te doen achteruolgen voldoen ende van waerden houden als arreft tgeen bij zijn Excellentie ende arbiters voornt. in defen foo wel prouifionelijck als diffinitiüelijck fal worden verklaert ende uytgefproocken fonder daer tegen te doen of gehengen gedaen te worden tzij bij forme van reductie appellatie reformatie remiftie reliëf of eenige andere forme van querele hoedanigh die fouden mogen wefen daer van parthijen ten wederzijden hebben gerenunchieert ende renunchieren bij defen fulcx dat de voorfz. uytfpraeck van wegen fijn Excellentie ende de heeren Staten des verfocht zijnde datelijck fal worden geëxecuteert fonder dat eenige fubmiflie gedaen wordt nopende de dorpen die fpecialijck bij contract: dien van Dordrecht fouden wefen verbonden maer fullen partijen diesaengaende blijuen in haer geheel. Des toirkonde is defe van wegen de voorfz. fteden refpectiuelijck onderteyckent ende bezegelt met hare zegelen ter faeeken op den [V] Februarij 1589.
De Staten van Hollandt hebben geordonneert dat de voorfz. acte van compromis aen de voorfz. fteden bij een expreffe bode tot vier in getale fullen werden gefonden om bij henluyden refpectiuelijck beteyekent ende bezegelt te worden ende fulcx geordonneert te fchrijuen aen de voorfz. fteden dat alzoo zijn Excellentie ende de Staten met aduis van eenige heeren van den hoogen ende prouincialen Rade foo veel te wege hebben gebracht dat die van Dordrecht ter eenre ende van Rotterdam Gornichem ende Schoonhouen ter andere zijde alle gefchillen queftien ende differenten die uyt oorfaeck vande geboden ende verboden bij die van Dordrecht gedaen ouer de dorpen van Zuydthollandt aengaende haerluyder gewas zijn gerefen hebben geftelt gebleuen ende gefubmitteert in de arbitrage ende uytfpraeck van fijn Excellentie ende vier a fes heeren van den hoogen ende prouincialen Rade van Hollandt achteruolgende tinhoude van de acte van compromis die de Staten ende de Gedeputeerden van de voorfz. fteden goetgeuonden hebben aen de voorfz. fteden öuergefonden te worden ten eynde de voorfz. brieuen van compromis bij de voorfz. fteden bezegelt ende van harent wegen mogen worden onderteyckent tot vier in getal ende alhier als dan wederom geleuert binnen den tijdt van acht dagen eerftkomende omme elck van de voorfz. fteden een ouergeleuert te worden dat men een expreflè bodö met de voorfz. brieuen van compromis voor al aen die van Rotterdam
mm§ mm ëmmmmmmgm§mm$&§ smmmm mms
AANMERKING E N.
[a] Februarij. Deeze Acle van Suhmijjte fprongklijk Stuk, beruftende in de Kas vaa werd gedagteekend den vijfentwintigden dag de Weeskamer, te zien is CO van de gemelde maand; zoo als, uit het oor-
(1) Lade C. No. t3.


vanDo&d recht.
dan wel heeft willen fchikken om bij defelue eerft op haerluyder plaets bezegelt ende geteyckent te worden ende daer m bfd e van Dordrecht Gorinchem ende Schoonhouen tot vorderde vin de faecke ende ten eynde binnen de voorn, acht dagen de voorfj Irt tien alle ten volle bezegeit ende geteyckent mogen wefen ende al hier ouergeleuert ende dat daer na binnen acht dagen op de prouifie mach worden geordonneert de voorfz. fteden daerom nie? nalaten willen de voorfz brieuen van compromis op haerluyder plaetfe tot vier «.getal te doen bezegelen ende teyckenen ende de bode voorts te fchicken om elck van de voorfz. fteden alhier ouer-ele! üert te worden. uuuöeie*
Refolutien Utf. bl. 82 en 83.
Befluit Van de Staaten van Bolland, dat een Generaal Mee fler van de Munt, te Dordrecht zijn verblijf houdende, gelijken Vrijdom, ah die van het Serment, genieten zal.
24. Februarij 1589*
OPt verzoek van de Generaels van de Munten om te moseh genieten vrijdom van den impoft als van oude tijden. Is Ie. apoftilleert. 6
De Staeten Van Hollandt ende Weftvrieslandt verklaeren dat eeri generael van de munte tot Dordrecht refiderende mede genieten zal vrijdom van den impoft als dandre wefende van de munte aldaer.
Refolutien van Holland van V jaar 1589. /;/. 108.
AANMERKINGEN.
"Wanneer men het Verzoek van de Gene- langen. Zij leverden derhalven , den éénen-
raalmeefters van de Munt inziet, wordt daar dertigften Januarij van het jaar 1750 eenSmeek-
? 'Jt, ee!ie 0I?;wilfe,baare barheid , veron- fchrift over , aan de Staaten van Holland en
derrteld, dat zij allen, zonder onderfcheid , Weftvriesland, daar bij verzoekende, van te wor-
voorheen, Vrijdom van s Lands Impoften zou- den begreepen* in het Elfde Arti[kel van het
den genooten hebben. In hoe verre dit gegrond generaal Placaat van den tweeëntwïntigften ïulii
geweeft zij , durven wij niet beflifflm. Het des jaars 1749., en dus te worden vrhVefteld
koomt ons egter geenszins onwaarfchijnlijk voor. van de betaaling der Importen op de Mid-
Dog , waarom deeze Vrijheid, bij die Befluit, delen van Confumptie. Dit Verzoek gefteld
-alleen aan den Generaalmeefter, welke te Dor- geworden zijnde, in handen van Heeren Ge-
drecht zijn verblijf houdt , word toegeftaan, committeerde Raaden , gaven de laatftgenoem-.
hebben wij, tot dus verre, niet kunnen opfpoo- den daar op een nadeelig Advis; 't welk den
ren. In laater' tijd Hak deeze uitzondering vijfden Maart van het jaar 1750 , ter Tafe'l van
aan den anderen Hollandichen Generaalmeefter, de Staaten gebragt, en , door 'de Afgezondenen
den Eiraijeur Generaal, en den Secretaris van van eenige Steden, overgenomen zijnde, tothie"
deGenerahteitsMuntkamer, te zeer in het oog, toe in deliberaties gebleeven ft) en zij poogden daarom, gelijken Vrijdom te er-
(8) Zie Refol, va» Holland van 't jaar 1750. bl, 233.
i i i i i i i i i 2


1524 PRIVILEGIËN
Proteft van die van Dordrecht, tegens de voorgewende Posfesfie van die van Rotterdam , beweer ende , dat hunne Schuitevoerders zouden gevaar en hebben, binnen j Lands, naer Amfteldam.
14, Julij 1589.
Die van Dordrecht hoorende ende verftaende dat bij die van Rotterdam recht van pofiesfie wordt gefundeert op den tijdt van 7 a 8. jaren dat hare fchuytuoerders fouden mogen geuaren hebben binnen slandts van Rotterdam tot Amfterdam tegens dinhibitien placaten ende ordonnantiën voormaels van wegen den princen van den lande op de binnewateren ghemaeckt ende verkondight ende beducht zijnde dat die van Amfterdam ende andere met zodanige ailegatien ghedaen in prefentie van de gedeputeerden der ftadt Dordrecht hen fouden mogen behelpen in tftuck van de priuilegien ende fententien op den ftapel ende anderftnts die dagelijcks bij henluyden worden gecontrauenieert niet tegenftaende de verklaringe ende ordonnantie van de Staten ende de letteren executoriael van den houe van Hollandt in conformité van dien gedecerneert dewelcke die van Amfterdam niet hebben willen pareeren of gehoorfamen. Byfonder foo tegens defelue ailegatien bij de gedeputeerden van Dordrecht niet wordt gefeydt hebben defelue gedeputeerden van Dordrecht geprotefteert ende verklaert protefteren ende verklaren bij defen dat fodanige ailegatien van poifesfie desaduoieren fuftinerende dat defelue allegatie henluyden in haer goet recht niet en fal noch en behoort te prejudiciëren nochte bij die van Amfterdam getogen te worden in argument of confequentie begerende hier van afte om henluyden in tijden ende wijlen te mogen ftrecken als na rechte behooren fah
Refolutien van Holland van het jaar 1589. bl. 483.
AANMERKING EN.
Reeds meer' dan ééns, merkten wij op , Rotterdam en Gouda, met welke laatfle onze dat onze Stad zig, tegen het maaken en ge- Stad en Haarlem eene lijn trokken werden hier brinken van nieuwe en bevoorens ongewoone uit gebooren: verfcheiden iaaren'dimrde deeBmnevaarten , gemeenlijk verzenede (i). Se- ze twift , gelijk volgende Stukken zullen aanderd eenige jaaren , hadden de Rotterdammers wijzen. Intuflchen kunnen de I eczers welde Vaart over den Hildam, waar over voor- ken nader onderrigt begeeren , hunnen 'weetheen reeds gefchil ontdaan was , naer Amltel- lult voldaan zien in twee wiidloopiiïe Gelchrif dam vvederom beginnen te gebruiken; jaa zelfs, ten ; welken Partijen, onder den naam van tot bevordering van den koophandel en de Remonflrantie en van Debatb, dieswe-e rui fpoedige verzendmg der Goederen , een gere- 's Lands Staaten, hebben overgeleverd en'die geld Schtutenveer aangelegd. Verregaende in of ontrend het jaar iTOrTlchiiSfrn^S onlutten en onéénigheden , vooral tuflchen te zijn (2). J 597' JIMa °PSelteld
(1) Zie Bladz. 948, 993.
(2) De Remonjtrtintie van Dordrechr is te vinden onder de Biilaa^en vin <ï<» n j m j 9** van HoUanden >s Gravenkage, rankende baar* Jurism^^^^^^.^^Z to ^.284. e«z. en het Debatb van Rotterdam in de Nieuwe hllandrïheiïlZ, , t jaar 1,38. m 4». tl. t-37. Vergelijk Neosiabii Decif. Num. XVUl. "oUatt*cbt Confultatun van G. de Haas,
Be


van DORDRECHT. m$
Befluit van de Staaten van Holland, tot het aanftellen van eert Walfch* Predikant, op eene Jaarwedde van Eénhonderd en Vijftig Guldens, te. Augujlus 1589»
DE Staaten van Holland verftaan hebbende dat noodelijk binnen de üad Dordrecht aangenomen heeft moeten worden Cafparus Vülius als predicant voor die Van de Franfche kerk en gemeente aldaar hebben op het ernftig veffoek van de gedeputeerden der iiad Dordrecht en de voorgaande refolutie van de Staaten van den 13. Julij laaftleden verklaart en geconfenteert verklaaren en confenteeren bij defen dat den voornoemde predicant van wegen het gemeene land jaarlijks uitgereikt en betaald fal worden de fomme van honderd vijftig ponden van veertig grooten ordonneerende den ontfanger Cornelis van Coolwijk de voorfchreeve honderd vijftig ponden uit te reiken en te betaalen jaarlijks op behoorlijke ordonnantie daar toe dienende en fal jaarlijks onder behoorlijk acquit daar op dienende het felve in reekeninge gepaffeert worden tot anders fal wefen geordonneert.
Kerklijk Placaatb. II. Deel, bL 85. AANMERKING EN.
Schoon Cafparus Uftlius, in dit Befluit, voor hem, den Predikdienft, in de Walfche
vermeld word b als de eerfte Franfche Predi- Gemeente<, reeds had waargenomen; hebbende
kant, welke, van Staaten wege, met eene ge- hij, naer de aanteekening van Balen (O, de-
wooneJaarwedde, begunftigd werd, blijkt eg- zelve, in 't jaar 1586, herfteld. ter van elders , dat Jacques de la Drêve ,
(1) Bladz. 193.
De Staaten van Holland verlengen de Brieven van Atterminatie of Uitflel van Betaaling van onbetaalde Schulden, den i o. April des jaars 1581. voor den tijd van Zes jaaren, verleend, voor nog Drie andere jaaren.
3. November 1589.
DE ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Weftvrieslandt reprefentherende de ftaten vanden feluen lande. Allen den geenen die defe jegenwoordige fullen fien ofte hooren leefen faluyt. Alzoe burgemeefteren fchepenen ende raidt der ftadt Dordrecht ons verthoont hebben dat all jft foo dat de voorfz. ftede van Dordrecht omtrent den jaere XVC- twee ende vijftich ten aenbeginne vande laetfte Franfche oorloge was weluarende ende profpererende ende funderlinge nyet belaft mit renten ofte fchulden
I i i i i i i i i 3 foo


1526* PRIVILEGIËN
foo jfl nochtans dat ouermits de fware laften vande voorfz. oorloge de regierders jnder tijt verfocht zijnde van wegen den Kijfer omme opt credit der voorfz. ftede te lichten ertde promptelick te furneren de fomme van hondert twaelff duyfent ponden van xt.grooten Vlaems tpondt hadden ter contemplatie van de K. Majt. daer jnne bewilligt ende bij haere gecommitteerde de voorfz. penningen in diuerfche fteden ende prouincien doen lichten ende opnemen ouermits de faecke acceleratie was vereyffchertde op lijffrenten jegens den pennink zefs ende losrenten den penninck twaelff waer jegens alfoo de voorfz. ftede aüeenlijck gerembourfeert wiert tegens den penninck fefthien losrenten ende den penninck acht lijffrenten js den ftaet derfeluer ftede bij verloop van tijden gecommen jn zeer groote ende onuerdrachelijcke tachterheyt daer bij geuoucht de cesfatie vande negotiatie neringe ende weluaert binnen derfeluer ftadt gecaufeert deur het fluyten vande riuieren vander Maze Rijn Wael ende Lecke refponderende alle getijde opte zelue ftadt waer op de eenige weluaert derfeluer gefundeert js jn vuegen dat het niet mogelijck en is geweeft de loopende renten vuyten jaerlicxen jnnecomen vander ftede te betaelen te meer alfoe tmeerendeel vande feluen jnnecomen geduyrende defe oorloge ende noch jegenwoerdelick heeft moeten geëmploijeert worden tot wederftandt vanden vijandt ende verualiinge vande laften vander oerloge daer beneffens oock te con. fidereren ftaet dat de voorfz, ftede van Dordrecht js een zeer oude ftadt eertijts gefondeert bij ftaende landen lijdende deur de jnundatie vande omleggende landen groote aenpersfinge vanden water ende mitsdien ftaende tot Jaftige reparatie ofte onderhout ouermits de muyren poorten ende hoofden derfeluer ftede van ouderdom vergaen ende tot veefe plaetfen veruallen zijn dwelck nochtans bi] den thoenders tot hare excesüue coften in reparatie ende fortificatie onderhouden moeten worden die ouermits dimportantie ende goede gelegentheyt van de plaetfe geenfins en dienen geabandonneert ofte veiiaeten foo dat de voorfz. fteede ter caufe van tgeene voorfeyt js ende van haere noodige hauendiepinge die in den jare acht ende negenentzeuentich ende tachtich gecoft heeft ouer de tzeftich duyfent guldens feer ten achteren gegaen ende aen diuerfche perfoonen gehouden ende fchuldich geblëuen js ende dat op alle tfelue bij ons ende den Staten van Zeelandt behoerlick jnficht genomen zijnde opt verfouck vanden thoenders jn den jaere [a] XVC- eenentachtich henluyden geconfenteert ende geoclroijeert was dat vande onbetaelde renten daer mede de voorfz. ftede js befwaert verfcheenen voor St. Jansmiffe jn den jaere XVC- zesentzeuentich de thoenders zouden genieten atterminatie ende vuytftel van betalinge den tijt van zefs doen eerftcomende jaren mits dat zij thoenders de nauolgende verfchenen jaren fouden betaelen ende dat daer na de voorfz atterminatie noch was gecontinueert den tijt van drie jaeren ende dat jn plaetfe de thoenders verhoopt hadden middelertijt te comen tot beter weluaren ende profperiteyt de voorfz. ftede van Dordrecht jn meerder declinatie ende verachteringe js gecomen fulcx dat int vermogen derfeluer ftede als noch nyet en js opte betalinge der voorlz. verfchenen renten te voorüen naer behooren verfouckende [a] Zie bladz. 1424. daer


v a N DORDRECHT. t&f
daer omme dat ons zoude belieuen de voorgaende atterminatie te continueren ende vernyeuwen noch voor den rijt van zefs eerftcomende jaeren. Doen te Weetene dat wij de voorCz. faecke ouergemerct ende genegen wefende ter beede van de thoonders ende fon* derlinge gelet hebbende opte jegenwoordige gefteltenifïe der voorfz. ftede denfeluen gegunt geaccordeért ende geoctroijeett hebben gunnen accorderen ende ocrroijeeren bij defen vande voorfz. onbetaelde renten ftaende opt corpus der voorfz. ftede verfcheenen voor St. Jansmiffe XVf zesenzeuentich atterminatie ende vuytftel van betaelinge den tijt van drie jaeren achtereenuolgende jngaende den xxije Auguftij leftleden mits dat de thoenders volgende huerïuyder prefentatie gehouden zullen wefen te betalen de renten naer St. Jansmiffe XVC- zesentzeuentich verfcheenen ende dat nae de expiratie vande voorfz. drie jaeren de thoenders gehouden zullen wefen de voorfz. onbetaelde aehterftallige jaeren renten te betaelen bij verdubbeleringe telken jaere eene vande verfcheenen ende onbetaelde jaeren fonder eenige vorder uytftell ofte atterminatie wel verftaende nochtans dat den armen ende mifererable perfoonen onder het beneficie van defen haere voorfereuen verfchenen ende onbetaelde renten nyet en fullen worden onthouden ofte de betalinge van dien gerefufeert. Ontbieden daeromme ende beuelen den preüdenten ende luyden vart den raden ende rekeninge in Hollant ende allen anderen officieren ende onderfaten die dit zal mogen aengaen van wat ftate ofte conditie die zijn de voirfz. thoonders van defen onfe atterminatie confent ende oclroy volgende den jnhouden van dien ende geduyrende den tijt als bouen doen laten ende gedoogen ruftelijck vredelijck ende volcomelijck genyeten ende gebruyeken fonder hun daer jnne te doen ofte laeten gefchieden eenich hinder letfel ofte moeijenifle ter contrarie maer veel eer den zeluen thoonders tot onderhoudenifle van defen te bewijffën alle hulpe ende affiftentie mits dat de voorfz. thoenders gehouden worden metten eerften defen jegenwoirdigen te doen regiftreren jn de reeckencamer van Hollandt ende oock jft noot condigen ende publiceren daer ende alfoot behooren fal ten eynde een yegelijck diet behoort hem daer nae fal weten te reguleren wandt wij zulcx hebben beuonden te behooren. Gegeuen jn den Hage onder onfen zegele hier op gedrukt den iije» Nouembris anno XVC negen tachtich. ( Onder/lont) Ter ordonnancie vande Staten. {Ende Was onderteyckent) C. de Rechtere, Hebbende opt fpatium een roet opgedruckt waffen zegele. {Opten rügge ftont ge/ebreuen^) Naer dat defe opene brieuen ten burele vander camere vande reekeninge jn Hollandt zijn geuifiteert ende gelefen foe zijn dzelue aldaer geregiftreert jnt witte regifter met die roode roofe fol. lxxij vfo. Aftum ten bureele voorfz. defen xxven Nouembris anno XVC- negen ende tachtich. {Onder{lont) Mij jegenwoordich. {Ende onderteykent')
C. vander Goes.
Witte Regifter met de Roode Roos, berujlende in de Domeinkamer van Holland, Fol 72 verfo. Re/olutien van Holland van'/ jaar 1589. bl. 697,
U/V-


1528 PRIVILEGIËN
Uitfpraak van Prins Mauritz van Naffau , ah Stadhouder van Holland , en eenige Leden uit den Hoogen en Provinciaaien Raad, tujfchen die van Dordrecht, ter ééner, en die van Rotterdam, Gorinchem en Schoonhoven, ter anderer zijde; waar bij de gedaane Geboden eti Verboden, aan de Ingezeetenen van Zuidholland, om hun Gewas en Zuivel, nergens anders, dan binnen Dordrecht, ter Markt te brengen , federd den 17. Oclober van het jaar 1587. en vervolgends, worden verklaard kragteloos , met Interdictie , om gelijke Geboden en Verboden meer te doen.
7. November 1589.
ÖP de queftien gefchillen ende differenten gerefen tufTchen burgemeefters ende regierders der ftadt Dordrecht ter eenre ende burgemeefters ende regierders der fteden van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen refpecliue ter andere zijde vuyt oorfaecke vande geboden ende verboden bij die van Dordrecht gedaen ouer de dorpen van Zuydthollandt van haeren gewaffche vruchten ende teelinge ter merct te moeten brenghen binnen derfeluer ftede ende nergens elders daer ouer die voorfz. queftien tuffchen de voorfz. fteden gerefen ende omme veele onruflen die tot naedeele vanden. lande ende gemeene faeke ontftaen zoude mogen hebben te verhoeden gefubmitteert waeren ter arbitragie ende vuytfpraeke van zijne Excell. van Naffau gouucrneur van Hollandt Zeelant ende Weftvrieslant ende vier ofte zes heeren vuyten hoogen ende prouincialen raede van Hollant refpectiue bij defelue zijne Excell. in gelijcke getaele te verkiefen die partijen te wederzijde zouden wefen aengenaem omme bij den zeluen binnen zeekeren tijt geordonneert te werden op de prouifie te weten oft die van Dordrecht hangende die voorfz. queftie eenige geboden zoude mogen doen ouer de gewasfcbe binnen den dorpen van Zuythollant ofte nyet ende voorts partijen
AANMERKING EN.
Wij hebben bevoorens gezien, hoe, inliet den,hun regt te kunnen bouwen , in Gefcnrift begin van dit jaar , de twiftende Steden der- over; en de zaaken waren eerlang zoo ver zeiver gcfchil, aan de uitfpraak van Mauritz gevorderd, dat dit aanmevklijk Gcfchil nog •san Naffau en van eenige Leden uit den Hoo- in het zelfde jaar, beflift, en dus voor altoos gen en Ptovinciaalen Raad, verbleeven had- van dien twilt, welke zoo mecni<nnaal het den (1). Weinig tijds verliep er, of Partijen voorwerp van onderzoek, voor de Hooge Gegaven , ieder de gronden,op welken zij meen- rigtshoven deezer Landen , geweeft was, een
einde
O) Zie W. 1521 tn 1522.


van DORDRECHT. 1529
tijen alfulcke termijnen ende forme van proceduren ten principale geprefcribeert dat dezelue zaeke mede binnen zeeckeren tijt geinftrueert ende definitiuelijck gedecideert zoude moghen werden zulcx bij zijne Excell. ende arbiters beuonden zoude worden in rechte ende jufticie ende billicheyt te behooren. Ende was bij partijen te wederzijden belooft bij eere trouwe ende Vromicheyt tachteruolgen voldoen ende van waerden te houden mitsgaders bij alle heure burgeren ende jngezetenen te doen achteruolgen voldoen ende van waerden houden als arreft tgene bij zijne Excell. ende arbiters zoo prouifionehjck als diffinitiuelijck zoude werden verclaert ende vuytgefproken zonder daer tegens te doen ofte gehengen gedaen te worden twaere bij forme van reductie appellatie reformatie reuifie relieff* ofte eenige ande forme van querelle hoedanich die zoude mogen wezen daer van te wederzijde was gerenunchieert geweeft in Voegen dat die felue Vuytfpraecke van wegen Zijne Excell. ende de heeren Staten des verfocht zijnde datelijck zoude worden geëxecüteert. Dyen volgende hadde zijne Excell. tot beleyt vorderinge ende decifie vande zelue zaeke genomineert ende geëligeert de heeren Mr. Arnoult Nicolay prefident Mrs. Dierck vanden Nyenburch ende Gerrit van Wyngaerden raeden in den hoogen raede van Hollandt ende Jeronimus van Borre Leonardt Cafembroot ende Dierck vari Leeuwen raeden in den houe prouinciael van Hollandt voor den welcken ofte tmeerendeel van henluyden de voorfz. faecke zoude wor» den geinftrueert ende daer naer mitte voorfz. zijne Excelh prouifionehjck ende diffinitiuelijck getermineert alle in conformité vande afte Van fubmisfie ofte op zulcken anderen voet als die voorfz. partijen voor de voorfz. gecommitteerde raeden zouden goeduinden ende accorderen. Ende daer nae voor dezelue gecommitteerde raeden in abfentie vanden raetsheer van Leeuwen gecompareert Wefende Mr. Jooft dè Menyn raedt ende penfionaris der ftadt Dordrecht ter eenre ende Mr. Claes van Oldenbarnevelt raet ende penfionaris der ftede Rotterdam geasfifteert met Mr.Reynier van Amfterdam zijne aduocaet ende Aelbregt van Loofen oudt burgemeefter der ftede van Gorchum geasfifteert met Mr. Willem de Cocq zijne aduocaet mitsgaders Batent Botter burgemeefter der ftede van Schoonhouen geasfifteert met Kkkkkkkkk Mn
einde gemaakt wierd. Niettegenftaande nog- moogen worden aangedaan. De Regeefing van tans deeze Uitfpraak, ging het Geregt van deeze Stad, hiervan verwittigd, deed, den vijfonze Stad voord , om de higezeetenen van entwiirigflen dag vart die zelfde maand, eene die Dorpen, Welken, uithoofde van een bezon- Contrapublictttie daar tegen, der Verdrag, daar toe gehouden waren , jaar- Nog lang na deezen tijd, plag dit Verbod, lijks, bijopenbaaren klokflag, tegebieden, hun ten aanzien van de opgenoemde Dorpen, jaarGewafcli en hunne Teeling hier ter Markt te lijks , in de maand van Augufrus, bij operibaa. brengen. Dan die van Rotterdam, Gorinchem ren klokflag, vernieuwd te worden en Schoonhoven, begonden zig daar tegen te Voor 't overige verdient deeze Uitfpraak verzetten , en lieten , den eerften Oclober des eene bezondere aandagt, ten aanzien van het jaars 1613(0. openlijk afkondigen , dat alle misbruik, ddt de Graaf van Leicejler ,alsGoude Ingezeetenen van Zuidholland, zonder on- verneur Generaal deezer Landen, van zijn gezag tierfcheid, met hunne Vrugten en Gewaden , gemaakt heeft. Want, fchoon hij zig daarvan, vrij en onverhinderd , bij hen ter Markt zou- ten voordeele van deeze Stad , bediende, kimden moogen koomett ; beloovende zelfs, hen nen wij egter, zoo wij der waarheid hulde te zullen bevrijden van alle fchade en hinder- doen, niet ontkennen, dat zijne heerfchzugt nis, welken htln, dieswege, eenigszins zouden de paaien van het zelve merklijk overfehnjde,
(a) Tc vinden bij Lois Befebrijv. van Rotterdam , bl. 118, (i) Daglijjl bij M. Balens bl. 640.


r53o PRIVILEGIËN
Mr. Hendrick Cefarius zijne aduocaet ter andere fijden elcx vuyterl naem ende van wegen den burgemeefteren ende regierders der voorfz. refpectiue fteden hadden verclaert dat ouermits nootelijcke abfentië van zijne Excellentie nyet jegenftaende de claufule in haerluyder compromis geroert van dat de zaeke ten wederzijden zoude werden beleyt ende geinftrueert omme binnen acht daeghen te mogen werden geordonneert op de prouifie fijluyden onderlinge verdraegen waren ende geaccordeert de laeke op als zoe op dezelue prouifie als ten principale te volfcrijuen bij memorien ende aduertiffementert van rechten ende binnen zeekere tijt daer van te dienen, Dyen volgende was wegen burgemeefters ende regierders der voorfz. ftadt Dordrecht geallegeert gepofeert ende gearticuleert geweeft dat ouer hondert jaeren ende bouen memorie van menfchen de ftede van Dordrecht met Zuythollandt altijt geweest es een onuerfcheyden lichaem dienende ende affifterende defelue int ftuck vander dijckagie bij tijden van oorloge ende alle andere nootfaeken ende occurrentien daer zij die van Dordrecht van doen mochten hebben twelck die van Zuydthollandt bekennen ende ter contemplatie vande fituatie der* voorfz. ftede rontfomme int water leggende ende in drie mijlen aen dees zijde geen landt hebbende daer van die gemeente dageiicx geuoet mochte worden hadden nyet alleen die van Dordrecht geasfifteert ende gecontribueert in de coften vande hauendiepinge van dezelue ftede maer oick in conformité vande geboden ende verboden van die van Dordrecht haer gewafch ende teelinge altijts zonder wederfeggen tot Dordrecht ter marct gebracht jaé eenige dorpen in Zuythollandt ipecialijck henzeluen verobligeert ofte verbonden heur gewafch nergens dan tot Dordrecht ter merci te brengen ofte vercoopen van welcke voorfz. geboden ende verboden te doene ten platten lande van Zuythollant die van Dordrecht gevfeert ende gebruyct zoude hebben ruftelijck ende vredelijck zonder yemants contradictie ofte oppofitie ouer de veertich vijftien tfeftich hondert jaeren ende zoe lange dat geen memorie van menfchen ter contrarie én gedenct tot in den jare XVC- twintich ten welcken tijde die procureur generael vuyten naem vande graeffelicheyt onder meer andere poincten eerft begonft heeft ouer die van Dordrecht te daegen van de voorfz. geboden ende verboden die dezelue van Dordrecht zonder content vande graeffelijcheyt deden ende executeren in Zuythollandt buyten der ftede vrijheyt te weten dat zij in den quartiere van Zuythollandt verboden dat niemant met zijn coorn ende gewafch noch met zijn beeften cafen butter hoenderen ende andere voetfele elders ter merct en mochte varen dan tot Dordrecht ende dat zij in Zuythollandt malcander heur goeden nyet vercoopen en mochten maer moeften die al tot Dordrecht ter merct brengen tegens twelcke bij die van Dordrecht gefeyt ende gefuftineert was dat zij in de geboden ende verboden anders nyet gedaen hadden dan bij haere voorfaeten ouer twintich dertich veertich tfeftich jaeren naer oude hercomen aldaer gedaen ende gevfeert hadden welcke out hercomen hen bij den princhen vanden lande ofte grauen van Hollant zoe in heure huldingen als anders geconfirmeert hadden geweeft ende indien zij daer mede nyet genouch gefondeert en waeren dezelue ge-
bo-


vanDORDRËCHT. i53t
boden ende verboden alfoe te mogen doen gemerct dat die weluaert van de fteden roerde biddende dat hen van nyeus geoftroijeerÉ geconlenteert ende toegelaten worde tfelue van graeffelijcheyts wegen te mogen doen hen laeten genieten ende gebruycken alfulcke geboden ende verboden als zij tot dyen tijt toe gedaen ende gevfeert hadden foe was eyntelijck mitte zelue van Dordrecht op heure queftien ende gefchillen bij goeden aduife ende met rijpe deliberatie van raede geappoincteeft geaccofdeert ouercomeh ehde verdraegen eerft aengaende die voorfz. geboden ende verboden die die van Dordrecht in Zuythollandt gedaen hadden ende fuftineerden te mogen doen hadde de K. Majt. als graue van Hollandt dyen tijt te weeten in den jaere XVC- twintich geordonneert ende geaccordeert dat die van Dordrecht die Voorfz. geboden van doen Voorts aen zouden mogen doen in den naeme ende van wegen zijne Majt. fulcx als zij die tot dyen tijt toe gedaert hadden. Ende hoewel bij deii voorfz. accorde ofte appoinclemente mette K. Majt. gemaect gefeyt was dat tfelue appoinétement Zoude duyren den tijt van twaelrf jaeren doen eerftcommende innegaende ten date van dyen foe was nochtans in* continenti wel expreffelijck daer bij geuoecht dattet zelue zoude Wefen fonder prejuditie ende onuermindert zijne Majts. recht ende de priuilegien couftuymen ende hercomen der voorfz. ftede van Dordrecht na de expiratie vande voorfz. twaelfF jaeren ende dat zijne Majts. ertien ende nacomelingen ende de voorfz. ftede Van Dordrecht ende een iegelijck anders ais doen ftaen wefen ende blijuen zouden elcx in alfulck techt als zij waeren voor de conclufie vande voorfz. appoinclemente. Dat dyenuolgende die van Dordrecht altijt zouden hebben veruolcht ende gecontinueert die voorfz. geboden ende verboden te doen zonder prejuditie ende zonder contradictie van yeman* den dan dat in den jaere XVC- acht ofte negen ende veertich die van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen opt verfoek vande continuatie vande voorfz. appoinctemente ofte oétroy bij die van Dordrecht gedaen hen daer jegens geoppofeert hadden gehadt vuyt faeke Vande welcke proces ende different gerefen zijnde voor de Coninginne doüagiere van Hongrijen ter dyer tijt regente vande Nederlanden hadde haere Majt. die Voorfz. partijen in gueden vruntfchap ende naerbuyrfchap begerende te houden aert den raede prouinciael gefcreuen ertde geordonneert dat zij die voorfz. partijen voor hen befcrijuen verlijcken ende accorderen zouden waert mo* gelijck indyen nyet van hemluyden verftaen de grondt ende fondament van haerluyder meninghe ende intentie ende tot dyen eynde Van hemluyden recouureren zulcken titulen ende producüien als zij zouden willen ouergeuen ende exhiberen ende op de feyten die ten wederzijden gepofeert zouden worden behoorlijcke informatie doen nemen ende allen tzelue bij henluyden deurgefien ende geuifiteert zijnde taduiferen hoe men die voorfz. gefchillen geuoechlicxt zoude mogen termineren ende wederleggen aenfchouw nemende zoo op de nootelijcke nootdruft van die van Dordrecht als dat ter contrarien die van Zuydthollant nyet te zeer belaft ende befwaert zouden worden omme voorts daer inne geordonneert te worden zoe naer gelegentheyt vande faeke ende ten gemeenen rufte ende weluaert van Kkkkkkkkka de


f532 PRIVILEGIËN
de voorfz. partijen beuonden zouden werden naer redenen te behooren. Welcken achteruolgende hadden die van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen heure grieuen geftelt bij gefcrifte ende fich beclaegt dat die van Dordrecht gelieft hadden ende noch dagelijcx geliefden bij openbaer clockgeflach te doen vercondigen ende publiceren ouer alle den dorpen van Zuythollandt dat nyemant vanden ingefetenen aldaer hen veruorderen en zoude op zeeckere groote peynen eenich gewafch teelinge ende prouiande als terwe rogge gerfte hauer ende dergelijcke graenen oft faet item vifch vogelen ganfen caes boter hoenderen eijeren melck ende dyergelijcke prouiande geteelt geuoet geuangen in de voorfz. dorpen ende jurisdictie van Zuythollandt ter vente coope ofte ter merct te brengen ofte oick te moghen binnen haeren dorpen vercoopen dan alleenlijck binnen der voorfz. ftede van Dordrecht concluderende bij zeeckere middelen dat die van Dordrecht verfoeckende continuatie vanden octroije om die voorfz. geboden ende verboden te mogen doen in haer verfoeck verclaert zoude worden nyet gefondeert noch ge.... mer dat die van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen ende de gemeene jngefetenen vande dorpen van Zuythollandt gelegen geoctroijeert gepermitteert ende toegelaeten zoude worden van ende onbehindert van eenen jegelijcken ende zonderlinge van die van Dordrecht met haeren gewaffche prouiande ende waeren te mogen befoecken alfulcke fteden dorpen ofte andere plaetfen ende dezelue aldaer te vercoopen ende andere in de plaetfe van dyen te coopen als tfelue die van Zuythollandt belieuen ende oorbaerlicxt duncken zouden onuermindert tftapelrecht die van Dordrecht competerende ende die van Dor* drecht gecondempneert alle tfelue te gehengen ende gedogen ende voorts geinterdiceert op groote peynen gelijcke befvvaernilfe ouer den voorfz. ingefetenen van Zuythollandt voorts aen te vferen ofte gebruycken. Waer tegens bij die van Dordrecht mits zeeckere pregnante redenen ende middelen geconcludeert zijnde dat die van Rotterdam ende conforten verclaert zoude worden tot haeren fynen ende concluficn nyet ontfanckelijck noch gefondeert ende dat nyet jegenftaende haere oppofitie die voorfz. continuatie die van Dordrecht verleent zoude werden ten minften gereferueert tgepretendeerde recht van de voorfz. drie fteden ende allen anderen was eyntelijcken in den jaere XVC- tweëntfeftich bij de hertoginne van Parma regeilte op den naem vanden coninck van Spangien dier tijt graue van Hollandt veTclaert geweeft die van Dordrecht in de voorfz. geboden ende verboden te doen opt gewafch ende teelinge van de dorpen van Zuythollant nyet vorder gerechticht te zijn dan hein zulcx bij zijne Majt. naer gelegentheyt der zaeke ende des tijts gegundt ende toegelatene mochte worden ende zijne Majt. aenmerkende de fituatie ende nootdruft der voorfz. ftede van Dordrecht zonder nochtans die van Zuythollandt te zeer te belaften ende te befwaren hadden die van Dordrecht gegundt ende toegelaten vuytgefondert zeekere dorpen tot gerieff ende commoditeyt van de voorfz. drie fteden te mogen doen die voorfz. geboden ende verboden in der voeghen ende manieren gelijck zij die volgende die voorgaende confmuatientot dyer tijt gedaen hadden ende dat voor den tijt van vijff
en-


van DORDRECHT igft
«ïnde twintich jaeren doen eerflxomende om die zelue ge'êxpireeft zijnde bij zijne Majt. alsdan vorder daer inne geordonneert te worden alsjnaer gelegentheyt beuonden zoude worden te behooren. Welcke gelegentheyt ende nootdruft der ftadt van Dordrecht ten oplïchte vande deuaftatie vande Langeftraete ende de dorpen van Zuythollandt aen den Brabantlchen cant gelegen mitsgaders de verwoeftinge vanden landen van Gulich Cleelf ende Geldre van waer jaerlicx veel fchoonder tarwe te Dordrecht plach gebracht ende geioldert te worden nv jegenwoordelijek wel pregnanter ende confiderabelder waeren dan in den voorfz. jaere twee ende tfeftich foe dat die van Dordrecht gebléuen waeren bij heur oude inuetereerde ende immemoriael gebruyck ende poffesfie vel quafi vande voorfz. geboden ende Verboden zonder eenige contradictie totten jaere zes ende tachtich ten welcken tijde die van Dordrecht voor dexpireren van de voorfz. tijt van Vijff ende twintich jaeren alle tfelue te kennen gegeuen ende Vercregen haddert continuatie van eenen anderen tijt van vijff ende twintich jaeren vanden graue van Leycefter als gouuerneur generael vande geünieerde prouincien dewelcke vermogens den contracte mitte Con. Majt. van Engelandt gemaect ende zijne commiffie ende acte van delatie vande gouuernante generael der voorfz. geünieerde prouincien alrehande acten van fuperioriteyt ofte princelijcke macht was exercerende zoe wel in crijchs als in poiitique faeeken welcke acten bij de Staten generael alsnoch geftadet worden immers eenige fpeciaelijcken bij de Staten van Hollandt geapprobeert dat hoewel die van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen egeen redenen hadden hem daer van te beclaeghen als allefints ten vaften lande leggende ende ten oueruloet van alrehande prouiande voorfien zijnde vuyten naefte gelegen dorpen veel min om die van Dordrecht mitter daet te turberen in heur voorfz. oude deuchdelijcke geinvete* reerde gebruyck ende poffesfie vel quafi vant doen vande voorfz. geboden ende verboden ende dexecutie van dyen immer zoe zij daet tegens hadden Willen doen behoorden hem beholpen te hebben mitten gewoönlijcken ordinaris wech van jufticie zonder hem zeluen te rechten hadden nochtans die van Rotterdam vuyt haer eyghen auctoriteyt mit de jacht van zijne Excell. gehaelt wechgeuoert ende in ftricte geuanckeniffe geleyt den vuytlegger ende zeekere fchipper ofte bootsgefellen van Dordrecht die welke bij den officier van Dordrecht ter inftantie vande burgemeefters derfeluer ftede geleyt Waeren op de ftroom tot conferuatie van des ftads gerechticheyt vanden ftapel ende anderen vermogens dordonnancie vande K. Majt. opt recht vande ftapel die van Dordrecht competerende ontflaende ofte den voorfz. vuytlegger affhandich maeckende eenige fchepen ofte fehuyten bij hem aengehouden die des ftadts rechten ofte preuilegien gecontrauenieert ofte gefraudeert hadden ftreckende alle tfeltie nyet alleen tot affbreuck vande reputatie ende auctoriteyt van den lande ofte graeffelijckheyt van Hollandt maer oock tot groote injurie fchade achterdeel ende verfmadeniffe van die van Dordrecht gemerct dat zij hen nyet eens gewaerdicht hadden opt vrundelijck Verfo eek ende fchrijuens van die van Dordrecht te refcriberen ofte verclaeren de redenen van dyen. Ende hoewel die van Dordrecht Kkkkkkkkks wel


'534
PRIVILEGIËN.
wel veroirfaect waeren omme met gelijcken wegen van feyten te pro* cederen tot recouurement van heuren vuytlegger ende geuangen burgers ende tot reparatie van heuren geleden fchaede ende injurie nochtans infiende de jegenwoordige conioncture ende gefteltenifle des tijts ende der zaecken ende lieuer hebbende te gehoorfaemen die goede vermaeninge ende inductie van zijnder Excell. hadden te vreden geweeft alle heurluyder differenten te verblijuen aen zijne Excellencie mit eenigen vuyten hoogen ende prouincialen raede bij zijne Excell. te nomineren ofte verkiezen volgende dacie van fubmiffie daer van gemaect ende befegelt in conformite vande welcken ende den verbael voor dezelue geëligeerde raeden daer van gehouden hadden die van Dordrecht ouergeleuert heure conclufie concluderende bij de middelen ende redenen hier vooren verhaelt dat bij zijne Excellencie ende geëligeerde raeden verclaert zoude worden dat die van Dordrecht mogen doen ende continueren die geboden ende verboden vanden gewafch ende teelinge in Zuythollandt vuytgefondert die geexempteerde dorpen nergens anders dan tot Dordrecht ter merci: te brengen in der voegen ende manieren gelijck zij die tot dyen tijt toe hadden gedaen ende dat die van Rotterdam gecondempneert zouden worden die feytelijcke ende injurieufe affhalinge veruoeringe apprehenfie ende detentie vanden vuytlegger ende fchippers ofte burgers der voorfz. ftadt Dordrecht in den procefle breeder verclaert cofteloos ende fchadeloos aff te doen met interdictie van gelijcken meer te doen ende dat hangende de faecke ofte proces die van Dordrecht bij prouifie zouden mogen gebruycken van dezelue gewoonlijcke geboden ende verboden maeckende eyfch van coften ofte tot anderen alfulcken fynen ende conclufien als zijne Excell. vuyte de* ductie van zaecke beuinden zoude die van Dordrecht oirbaerlicxt te zijn. Waer tegens van wegen de burgemeefters ende regeerders der fteden Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen was geallegeert dat in den jaere XVC- negen ende veertich proces gerefen zijnde tusfchen defe contendenten voor H. M. ende K. Majt. als graue van Hollandt ende zijne Majts. fecreten raede daerinne gecontrouerteert werde off die voorfz. van Dordrecht competeerde recht ofte behoirde toegelaten ende geconfenteert te worden te doen geboden ende Verboden ten eynde tgewafch ende telinge in Zuythollant tot Dordrecht ende nergens elders ter marct zoude moeten gebracht worden was in den fecreten raede geweefen zeeckere fententie in date den 17. Octobris anno XVC- twee ende tfeftich inhoudende dezelue fententie onder anderen dat die van Dordrecht in de voorfz. geboden ende verboden te doen opt gewafch ende teelinge vande dorpen van Zuythollandt nyet verder gerechticht waeren dan hem fulcx bij de Co. Majt. als graue van Hollandt naer gelegentheid der zaecken ende des tijts gegundt ende toegelaeten mochte worden ende dat omme zeeckere confideratien zijne Majt. vuyt fonderlinge gratie henluyden gunde ende toeliet voor den tijt van vijff ende twintich jaeren doen eerftcomende te mogen doen die voorfz. geboden ende verboden vant gewafch ende teelinge in Zuythollandt in der voegen ende manieren gelijck zijluyden volgende zeeckere voorgaende continuatien totdyer tijt toe gedaen hadden behoudelijck dat in dezelue geboden van gewafch


Wcfa ende teelinge van Zuythollandt nergens elders dan tot Dop drecht ter merci, te brengen nyet begrepen zoude zijn zekere dor» pen in de voorn, fententie genomineeit ofte befcreuen. Welcke fententie was gegaen in crachte van gewijsde ende bij die van Dordrecht geacqmesceert ende waeren die voorfereuen vijff ende twintich iae ren geexpireert op den 17. Otfobris anno XVC- zeuen ende tachtich zedert welcke expiratie van tijde hoewel de voorfz. van Dordrecht nyet en was geoorlooft geweeft te doen eenige geboden ofte verboden opt voorfz. gewafch ende telinge hadden nochtans hen veruordert opten zeuentienden Decembris anno XVC- zeuenentachtich te doen1 publiceren binnen Dordrecht dat geduyrende noch andere vijff ende twintich jaeren een yegelijck zijn gewafch ende teelinge zoude tot Dordrecht ende nergens elders ter menftte brengen ende alfoe befchuwen zijn coften ende fchade daerinne hij anderfints naer heurluyder feggen zoude comen te vallen ende dat onder dexel van zeeckere pretenfe continuatie van tvoorfz octrov henluyden bij de voorfz. fententie gegundt die zij fuftineerden vercregen te hebben voor andere vijff ende twintich jaeren vandert graue van Leycefter op den acht ende twintigften Nouembris anno XVL- zes ende tachtich hoewel nochtans tfelue was notoirlijcken nul negeen ende van onwaerden deurdyen in de macht vanden voorfz heere graue nyet en was zoedanich octroy ofte eenige continuatie van dyen te verleenen ende dat de commMe die hij van de geünieerde prouincien gehadt heeft anders medebrochte te weten dat die generaeie Staten der voorfz. prouincien hem gecommitteert hadden tot gouuerneur ende capiteyn generael derzelue prouincien ende dat hij int ftuck vande politie ende jufticie zoude hebben alfulcke macht ende auctoriteyt als die gouuerneurs generaels vanden Nederlanden wettelijcken tot allen tijde ende zonderlincx bij tijde van hooger memorien keyfer Charles de vijfffte gehadt hadden daer onder voor de handt nyet begrepen en was eenige macht om die van Dordrecht te mogen vergunnen zoe fwaren exorbitanten ende langduyrige feruituyt ouer die ter merct brenginge van tvoorfz. gewafch ende teelinge in Zuythollandt mer ter contrarie zoe verre die voorfz van Dordrecht gemeent hadden te dienen eenige redenen omme hen eenige continuatie van tvoorfz. octroy fervyl te worden ver<?undt zouden zijluyden gehouden geweeft zijn hen zeluen daeromme te addreflèren aen de Staten van Hollandt ende nergens elders vuyt faecke dat dezelue heeren Staten nyet alleen waeren in den lande van Hollandt maer oock op den 26™ Nouembris anno XVC- zes ende tachtich ende daer naer totten negenden Decembris daer aenuolgende generalijcken ende geftadelijcken vergadert alhier in den Hage ende om dat die voorfz. heeren Staten deur tvoorfz. committeren vanden voorfz. heere graue nyet alleen nyet geabdiceert en hadden de fouuerainiteyt vande prouincien mer ter contrarie defelue fouuerainiteyt zoe daer deur als anders geconferueert ende aen henluyden behouden hebbende tot een teeken van dyen beneffens den anderen generaeie Staten vande voorfz. geünieerde prouincien wel befcheydelijcken gerefolueert op den zeuenften dach in Junio anno X Vc- zes ende tachtich dat de fouueranité vande voorfz. pro-
uta-


1536- PRIVILEGIËN
uincien bij henluyden gebleuen was. Ende alfoe alle voorgaende gouuerneurs generaels akijt geuoert hadden het wapen vanden heere vanden lande dat de voorfz. heer graue oock gebruycken zoude twapen ende zegel van de heeren Staten generael aen alle commisfien ende depefchen in de politie ende jufticie die van wegen de geünieerde prouincien gezegelt zoude moeten worden behaluen dat dezelue heer graue beuindende geraetfaem ende van noode te zijn vuyt defe landen te vertrecken naer Engelandt bij zijne miffiue in date den twintigften Octobris anno XVC- zes ende tachtich onder anderen gefcreuen hadde aen de voorfz. heeren generaeie Staten dat hemluyden gelieuen zoude te verfien wie dadminiftratie van de republijcke geduyrende zijne abfentie beuolen zoude mogen worden. Ende dezelue heeren Staten generael hierop ende op meer andere zaecken in den Hage vergadert wefende hadden op den vier ende twintigften Nouembris daeraenuolgende gerefolueert dat geduyrende de abfentie vanden voorfz. heere graue tgeheele gouuernement van alle de geünieerde prouincien zoewel int ftuck vande politie ende van beleyt des oorlochs zoude wefen bij den Raet van Staten weluerftaende dat alle depefchen die zijne Excell. gewoon geweeft hadde te teeckenen zoude bij fpeciaele laft ende auctorifatie derzeluer worden geteyckent bij zijne Excell. van Naffau mitsgaders bij een van de Raeden die van haere Majt. wefen fouden in den voorfz. Raet van Stnten ende dat bij denzeluen Raet van Staten voorts gebefoigneert ende heurluyder befoigne ende depefcbes zouden worden gedaen conformelijck heurluyder inftructie. Volgende welcke refolutie hadde die voorfz. heere graue van Leycefter gecommitteert ende geauctorifeert de voorfz. Raet van Staten omme in zijn abfentie te hebben ende continueren die regieringe generael vande voorfz. geünieerde prouincien mit volle macht ende auctoriteyt omme té aduiferen ende ordouneeren op alle faeeken belangende den dienfte des landts in alle fchijn of hij prefent ware zoe in regard van toirlooch als vande politie. Ende hadde voorts zijn ahTcheyt ende adieu genomen vande voorfz. heeren Staten generael op den vijff ende twintigften Nouembris voorfz. gedoogende dat ten zeluen dage ende daer naer de voorfz. Raedt van Staten voorfz. tgouuernement aengeuaert ende dyenuolgende in de vooruallende faeeken van dyen gebefoigneert heeft gehadt ende vertreckende voorts naer Engelandt hadde zijne paflagie ouer Dordrecht genomen alwaer wefende al waft zoe dat hij de voorfz. nulle continuatie van tvoorfz. nulle octroy die van Dordrecht gegundt hadde gehadt tfelue zoude wefen van notoire nullité nyet excufabel alwaert zoe dat de gouuerneurs generaels vant Nederfandt van oudts gehadt mochten hebben wettige macht omme gelijcke octroijen ende continuatie te verieenen als neen foe om dat hij voor date vande conceflie van dyen met aduis ende confent vande heeren Staten generael tgouuernement der geünieerde prouincien airede gefet hadde op de voorfz. Raede van Staten als omme dat hij opt verfoeck bij die van Dordrecht daeromme aen hem gedaen noch partije geintereffeerde gehoort noch eenich aduis tzij van den heeren Staten van Hollandt ofte vanden hoogen ofte prouinciaelen Raede ofte van yemant anders verfocht
ofte


va* Dordrecht. t5^
Me gehadt khebben alleen gepoieht zonder eenige behoorlijcke kennifle van zoe gewichtige zaecke jae oock zonder tvoorfz. oftroy fervnl 2* ™ ™de texammeren het importuyn ende inciuil verfouck van die van Dordrecht te belieuen gelijck hij ten zeluen tilde omme te beheuen eenen heer van Conway buyten zijn voorfz. macht ende commiflie gepoieht hadde dezelue van Conway te committeren tot admirael vander zee ouer tquartier van Vlaenderen twelck nochtans ex defeftu poteftatfs egeen effect geforteert en hadde behaluen dat die concesfie vande voorfz. pretenfe continuatie of dacte daer voren van geëxpedieert nyet onderceeckent en was bij deen ofte dander vanden fecretanffen vanden Raet van Staten dicterende onder anderen dat alle commisfien ordonnantiën inftructien letteren ende depefchen zoude wefen geparapheert metten naem vanden Raet prefiderende ende zijnde alfoe geparapheert zoude wefen ondertekent bii zijne Excell. indyen den voorfz. Raet beuondt tfelue van noode té zijn ende bij een fecretaris op peyne van van nullité ende datfe zouden wefen van geender waerden gelijck die voorfz inftruótie oock mhout dat die voorfz, Raet van Staten nyet en zal mogen doen noch attenteren yet twelck zoude moghen wefen prejudiciabel de preuilegien vrijheden rechten tractaten contraeten ordonnantiën ftatuten decreten ende eouftuymen van tgemeen landt in tgenerael ofte van eenige prouincien fteden ofte leden derzeluer in tparticulier conformelijck tgundt diesaengaende oock gehandelt was mitte coninginne van Engelandt inhoudende in het twimichtte articule vant tractaet dat de gouuerneur generael ende de voorfz. Raedt van Staten fullen voorfien tot alles tgundt zal concerneren de conferuatie van tgemeen beffen behoudelijck dat hij nyet foude doen noch innoueren tot prejuditie vanden rechten preëminentien preuilegien eouftuymen vrijheden ftatuten ende decreten vanden Staten prouincien leden fteden collegien ofte inwoonders derzeluer twaer in tgenerael ofte int particulier daer toe zijne commiflie hem oick refereert onder welcken rechten ende vrijheden mede begrepen was de vrijheydt den dorpen ende ingefetenen van Zuythollandt naer alle natuerlijcke rechten competerende van haerluyder gewafch ende telinge te mogen brengen ter merct ende venten daer ende aen den genen daert henluyden belieft mitsgaders de vrijheyt de fteden van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen competerende van binnen haer mueren tontfangen allen den genen die aldaer met haer gewafch telinge ende andere goeden begeren ter merct te comen gefamentlijck de burgers ende mwoonders van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen dan voor heure behoufften ofte gerieft ende neringe te mogen eoopen van alle man zoe binnen als buyten deze fteden allen tgundt henluyden noodich ofte dienftich es. Omme welcken vrijheden te gebruycken ende te continueren hadden zedert den 17™ Octobris anno XVC' zeuen ende tachtich date van dexpiratie van tvoorfz. octroy tot dyen dage toe veele ende verfcheiden huysluyden woonende tot Blesgensgraeff Wijngaerden Molenaersgraeff ende omleggende plaetfen heure gewaffche van faet ende kennip ter marct gebracht tot Schoonhouen voorfereuen gelijck verfcheyden huysluyden van Barendrecht Charlois Slickerueer ende Bolneffe ende andere plaet-
l i 1111111 r feö


f538 PRIVILEGIËN
fen van Zuythollandt haerluyder gewafch ende teelinge ter merct gebracht hadden tot Rotterdam ende ten eynde een jegelijck weten mochten dat hen geoorlooft was ende dat die Van Doïdrecht nyet gerechticht waeren omme tfelue te beletten foe hadden die van Rotterdam op den 26en Juli) anno XVC- achtentachtich gedaen publiceren dat tvoorfz. octroy feruyl die van Dordrecht eertijts vergundt tegens de natuerlijcke vrijheyt was geëyndicht ofte geëxpiteert in de maent van Octobri anno XVC- zeuenentachtich ende dat mitsdyen affwas ende celfeerde donnatuyrlijcke feruituyt ende onurijheyt daer mede dingefetenen vande dorpen in Zuythollandt bij tfelue octroy befwaert geweeft hadden in deruoegen dat een jegelijck van hemluyden alsdoen vermochte zijn goederen waeren gewafch ende teeling vrij ende onbelet van die van Dordrecht te brengen voeren verhanteren ende vercoopen tot alle fteden ende plaetfen daert henluyden geleghen wefen ende belieuen zoude aduerterende voorts de voorfz. huysluyden ende jngefetenen vande voorfz. dorpen indyen zijluyden met heur voorfz. gewafch teelinge ende andere waeren tot Rotterdam zouden begeren te frequenteren ende aldaer te comen dat hemluyden beneffens alle anderen aldaer handelende gedaen zoude worden alle gerieff in tvercoopen van heure voorfereuen waeren ende dat die burgemeefteren gerechte ende vroetfehap van Rotterdam hemluyden belootTden te vrijden ende indempneren van alle fchaden ende intereften die hemluyden ofte eenich van hen vuyt cirfaecke van dyen bij ofte van wegen die van Dordrecht bejegenen ofte aengedaen zoude moghen werden. Twas mede zoe dat den fchout ende burgemeefteren van Dordrecht hen vertiordert hadden te committeren vier fchuyteuoerders aldaer omme met zeecker crómfteuen fchuyten hebbende voorop een baflè te vaeren op ende voor de Marwede Leek ende IJffele ende den huysluyden van de dorpen in Zuythollandt te bedwingen heur gewafch ende telinge te brengen ter marct tot Dordrecht ende nergens elders als die voorfz. fchuyteuoerders oock gepoocht hadden te doen op den 17en Januarij XVC- negen ende tachtich hebbende tot dien fyne feytelijck aengeranft zeecker merctfehuyte van Bollenefch ende Rijderkerck die met heure goeden tot Rotterdam ter merct wilden ende nemende metter daet op den leften dach van voorfz. maent de merctfehuyten van Bollenefch Slijckerueer ende Roon mede met haer gewafch naer Rotterdam varende dan alfoe zijluyden midts contrarie getijde nyet conden geuaeren naer Dordrecht mitte voorfz. genomen fchuyten ende ouerfulex moeften aenleggen tot IJffelmonde ende naer tgetijde wachten waeren die van Rotterdam benodicht geweeft tot conferuatie van heurluyder voorfz. vrijheyt ende vande goede ende deuchdelijcke poffesfie van dyen de voorfz. aengehaelde fchuyten te doert ontfetten ende de voorfz. fchuyteuoerders van Dordrecht als zonder behoorlijcke commisfie den gemeenen ftroom onturijdende ende de ftadt ende goede burgeren van Rotterdam in heurluyder toeuoert ende negotiatie zoe feytelijcken verhinderende te doen tot Rotterdam brengen ten eynde de feytelijcke weghen ende injurien bij hemluyden in maniere voorfz. gepleecht ten alderbeften gepropelleert mochte worden. Doch omme met die van Dordrecht goede


vANDORDRECrlT. t5^
de vruhtfchap ende nabuerfchap te houden ende in defen jeeenwoordi^ gen tijt te doen verhoeden zoe veel als in hen was alle binnenlandfché tweedracht foe waeren zijluyden beneffens den burgemeefteren ende regierders der fteden van Gorchum ende Schoonhouen verwillicht geweeft mit die van Dordrecht aen te gaen tvoorfz. compromis waeren op den 15™ Martij XVC-negenentaehtich voor de voorfz. heer prefident ende arbiters gecompareert ende verdraegen dat nyet jegenftaende die notehjcke abfentie van zijne Excell. ende de claufule ih tvoorfz. compromis geroert van dat de faecke ten wederzijden iouden worden beleyt ende geinftrueert omme binnen den tijt van acht daegen te mogen Werden getermineert ende dyenvolgende verdraegen dat zijluyden de faecke op alles zoe op de voorfz. prouifie als ten principaelë zouden volfcrijuen bij memorien ende aduertilfementen van rechten ende daer van mitsgaders van heure ftucken ende munimenten dienende ten eerften rechtdaegenaerpaeffchen doen eerftcomende ende binnen drie weeken daeran leuerende heure additien onder den voorfz. heere prefident weluerftaende dat van wegen de burgemeefteren ende regierders van Dordrecht binnen drie dagen doen eerftcomende heurluyder conclufie geleuert ende partijen gecommitteert zouden worden daer tegens binnen andere drie daegen die burgemeefters ende regierders van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen weder leueren zouden heurluyder conclufie omme op alles in der zaecke gedifponeert te werden agteruolgende tvoorfz. compromis mitsgaders dacte wefende vande voorfz. nominatie bij zijne' Excell. gedaert vande voorfz. arbiters. Waer naer zoe hadden die voorfz. van Dordrecht geleuert heurluyden fcriftelijcken eyfch conclufie* nemende als voren* Waer tegens die burgemeefters ende regierders van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen doende eerft reconuentie ende antwoordende op den voorfz. eyfch hadden bij die vooffz. ende meer andere middelen geconcludeert dat bij zijne Excell. ende de heefen prefident ende andere genomineerde raeden alle alfulcke* geboden ende verboden als die van Dordrecht naer dexpiratiè vant Octroy feruyl in date den 17™ Octobris XVC- zeuenentachtich leftleden geufurpeert hadden ouer den dorpen ende ingefetenen van Zuythollandt van heur gewafch telinge ende vruchten ter merct te moeten brengen binnen Dordrecht ende nergens elders verclaert zouden worden ndl negeen ende van onwaerden ende ouerfulex quaKjck ende tonrecht gedaen te zijn ende dat zijluyden gecondempfteert zouden worden alle dezelue geboden ende verboden mitten geuolge ende aencleuen van dyen eofteloos ende fchadeloös aff te doen ende hem te wachten van gelijcken meer te doen ende dat bij prouifie die voorfereuen interdictie hangende de principaelë zaeke gedecreteert worden ende ftadt houden zoude ende antwoordende in conuentie dat die burgemeefters ende regierders der ftede van Dordrecht eyffchers in tzelue cas verclaert zouden worden tot heurluyden eyfch ende conclufie tegens de burgemeefters ende regeerders der fteden van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen refpectiue gedaen ende genomen nyet ontfanckelijck ende bij ordine dat dezelue hemluyden ontfeyt ende de verweerders in tfelue cas daer van geabfolueert zoude worden ende dat voor de eyffchers in conuentie geen prouifie
Lllllllll 2 m


J54© PRIVILEGIËN
en viel maekende eyfch van coften zoe in de voorfz. reconuentie als in de conuentie ofte tot anderen alfulcken fynen ende conclufien als zijne Excell. vuyter deductie vander zaecken beuinden zoude den voorfz. van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen oorbaerlixt te wefen. Tegens welcken eyfch vande burgemeefters ende regierders der fteden van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen was van weghen burgemeefters ende regierders van Dordrecht eerft verclaert geweeft dat zij nyet en auoijeerden eenige reconuentie in alle fchijn ofte zijluyden meer origineele eyffchers waeren dan de burgemeefters en regierders van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen ende bij ontkennen vande middelen vanden feluen eyfch ende antwoorde geconcludeert dat de eyffchers verclaert zouden worden tot haeren eyfch ende conclufie te wefen nyet ontfanckelijck ende bij ordine dat dezelue hemluyden ontfeyt ende de verweerders daer van geabfolueert zouden worden ende datter geen prouifie voor de eyffchers en viel. Ende nopende den eyfch ende conclufie bij de burgemeefters ende regierders van Dordrecht gedaen ende genomen was verclaert dat zij perfifteerden bij de middelen van heure memorien ende anders breeder te deduceren voor replique ofte artdere alfulcken fynen als beuonden zoude worden hem oirbaerlicxt te wefen ende beft te mogen volgen maekende oock eyfch van coften. Ende naerdyen van wegen burgemeefteren van Rotterdam Gorchum ende Schoonhouen voor replicque in de conuentie ende voor duplicque in de reconuentie ende van wegen burgemeefters ende regierders van Dordrecht onuermindert die voorfz. verclaeringe insgelicx geperfifteert was voor replicque ende duplique refpectiue hadden partijen ten wederzijden gedaen dienen van haerluyden memorien mitte ftucken ende munimenten refpectiue daer toe dienende jnder zaeke eyntelijck geconcludeert ende verfocht bij zijne Excell. ende den heere prefident ende andere genomineerde raeden vuytfpraeke gedaen ende de voorfz. tuffchen henluyden gerefen queftien gefchillen ende differenten getermineert te worden als naer behooren. Dan de procureur van die van Dordrecht beuindende den tijt hem geprefigeert omme zijne additien te mogen leueren te cort te wefen heeft voor dexpiratiè vande zelue daer toe verfocht ende geobtineert prorogatie van drie daeghen. Ende zijn daer naer bij partijen geleuert geweeft heurluyder additien verfoeckende wederomme zeer inftantelijck vuytfpraecke gedaen ende de faecke getermineert te worden. Sijne Excellentie ende de voorfz. geëligeerde prefident ende raeden gefien de conclufien van partijen ende alle tgene ten wederzijden es geallegeert ende geproduceert geweeft mit rijpe deliberatie van raede ouergewegen hebbende dat in defen te confidereren ftondt ende zoude hebben moghen moueren verclaeren de geboden ende verboden daer queftie omme es bij die van Dordrecht gedaen zedert den zeuentienden Octobris XVC- zeuen ende tachtich ende fulcx naer dexpiratiè van zeeckere octroy in date den zeuentienden Octobris XVC tweeënfeftich te wefen nul negeen ende van onwaerden ende ouerfulcx qualijck ende tonrecht gedaen interdiceren den zeluen van Dordrecht gelijcke geboden ende verboden meer te doen ontfeggen partijen heurluyder vorderen eyffchen
en-


van DORDRECHT* i$4i
ende conclufien ten wederzijden gedaen ende genomen ende compenferen de coften omme redenen. Aldus gedaen ende gepronunchieert m sGrauenhaege den zeuenden Nouembris vijlfthien hondert negenentachtich. Toirconde tfegele van zijne Excell aen defen gehangen ende bij zijne hand onderteekent. (En was getekent) Maurice de Nafau. (Lager flond) Ter ordonnantie van zijne Excell (En was getekent) J. Meiander.
Naer den oor/prongklijken Brief, beruflende in de Archiven der Stad Rotterdam.
Affe van Approbatie van het verhandelde met die van Amfteldam; waar bij, tot voorkooming van meerdere verwijdering, aangebooden is , dat de RhijnfcheWijnen, toehoor ende aanAmfteldamfche Koopluiden , niet zouden verkogt , maar ft egt s verbodemd worden , onder betaaling van de Regten, daar toe fiaande.
57. Februarij 159&
Wij fchout burgermeefters fchepenen raiden outraeden ende goede luyden vanden achten der ftadt Dordrecht doen condt dat bij ons gehoort trapport van [a] onfe gecommitteerde die on-
Lllllllll 3 lancx
AANMERKINGEN
Wanneer wij de Regifters der Hollandfche alles vrugteloos (2). Wagenaar (Yj fpree-
Staatsbellmten van deezen tijd inzien , blijkt kende van deezeil twlft, teekmt aan ' da- de
het, dat er met die van Amfteldam hoog- Vroedfchap van Amfteldam, tegen 't einde
gaande twiften ontftaan waren , over de Ver- des jaars i ^90, befloot, alle gefchillen die
ftapelmg van de Rhijnfche of Bovenlandfche de Stad met andere Steden had , te verblii-
Wijnen. üeeze laatftgenoemde Stad wilde niet ven aan de Uitfpraak van Prins Maurits • dos
gehengen, dat de Letteren Executoriaal, wel- nergens gevonden te hebben, of zulks «'efchiedzif
ken het Hol van Holland, ingevolge het Staats- en of, en hoe, de hangende gefchillen ziin af'
befluit van den zevenentwintigften Januarij des gedaan. Waarfchijnlijk 'bleeven zij oeliik veêle
jaars 1588 (1), op de Stattelfentefltie van 't anderen, aan den fpijker hangen • ook zal ons
jaar 1540 , en de nadere Verklaaring van 't een Stuk van den zestienden Maart des jaars
jaar 1541, verleenen mogt, ter executie gelegd <6o>. leeren , datze , toen ter tijd iio<* niet
wierden , en beweerde daarenboven, dat de vereffend waren. Zeeker is het eu onze&Stad
Wijnen , welken overde Vaart, langs Utrecht, is zulks tot haare fchade maar 'al te zeer ont-
thaarwaards kwamen, aan het Stapelregt gcens- waar geworden, dat de Letteren ExecutoriaaL
Zins onderheevig waren. l)c Staaten, hier mede langzamerhand. alle haare kragt verboren heb-
gemoeid , poogden, langs verfcheiden wegen , ben , en eindelijk eene geheele doode Letter
dit gefchil in der minne bijteleggen. Ook han- wierden.
delden de Gedeputeerden der wederzijdlche [a] Onze gecommitteerde. Deezen warön
Steden daar over onderling , gelijk de boven- daar toe verzogt en gemagdgd geworden, 'den
ftaande Acte van Goedkeuring aantoont. Dog vijfden Februarij bevorens (4).
(1) Zie bl. 1493.
(2) Zie Refolut. van Holland van den 10 en t*. November 1589. van den 26. 'januarij, 15. Februari! 13 en 20. Maart, 13.-20. April, 6 - 25. Augujlus , 4-- 15. September, 21. OUober , 10. November isoó en 13. januarij 1591. J^
('3; Befcbrijv. van Amfteldam , I. Deel, bl. 405.
(4) Volgens Commisfie , liggende in de Kas van de Weeskamer y Lade B No. 46.


1542
PRIVILEGIËN
laticx geleden jn den Haege jn conferentie fijn geweeft niette gede^ puteerden der ftadt Amfterdam aengaende het different vuytftaende tuflchen den regeerders van beyde der voorfereuen fteden roerende dexecutie ende ordonnantie vanden ftapel op den wijn ende gelien de prefentatie bij onfe voorfz, gecommitteerde aen die van Amfterdam dieshaluen gedaen welcke prefentatie van woorde te woorde hier naer volcht. Alfoo bij den heeren ftaten van Hollant gehoort de differenten ende altercatien in hunne E. E. vergaderinghe geUallen tuflchen den gedeputeerden der ftadt Dordrecht ter eenre ende der voorfz. ftadt Amfterdam ter andere zijden vuyt faeeken van den ftapelrechte de voorfz. ftadt Dordrecht competerende ende dexecutie vande fententien ende ordonnantiën vanden Keyfer Kaerl bij forme van eeuwig edict jn den jaere 1541. ende andere fententien ende verclaeringen daer op geuolcht goetgeuonden is dat de voorfereuen partijen jn onderlinge communicatie zouden treden om foo het mogelick waere malcanderen te bejegenen met alle mogelicke accommodatie fonder prejuditie ofte verminderinge van een yegelicx gerechticheyt ten minften bij prouifie ende geduerende den oirloge* Soo ift dat de gedeputeerden der ftadt Dordrecht naer lange communicacie mette voorfz. gedeputeerden der ftadt Amfterdam daer tip gehouden fonder prejudicie ende bij prouifie als vooren opt welbehagen van heuren principaelen te vreden fouden zijn om alle geuouchelicheyts wille ende om de cooplieden van Rijnfche wijnen binnen Amfterdam foo veel mogelick te accommoderen dat de Rijnfche wijnen comende van bouen toebehoirende den cooplieden binnen Amfterdam ofte op Amfterdam gedeftineert niet en fullen gehoüden fijn tot Dordrecht metter daet vercocht ende geleuert te worden twelck wel talderprincipaelfte effect js vanden ftapel maer fullen de voorfereuen cooplieden dieshaluen moghen volftaen met eenen fimulaten coop ende heure afgebrachte wijnen tot Dordrecht verbodemt ende die rechten volghende dordonnantie daer van betaelt zijnde mogen veruoeren naer Amfterdam ende in Amfterdamfche fchepen oft fchuyten die tot Dordrecht geladen gecommen fullen zijn ende die foo men beuindt bij die grosfiers oft tappers van Amfterdam eenighe Rijnfche wijnen van bouen gecomen die tot Dordrecht niet en fijn verftapelt verbodemt ende de rechten daer van betaelt als voeren dat den executeurs vermogens de Ietteren executoriael bij den houe van Hollant vuyt crachte vande auftorifatie vanden heeren ftaten voorfz. te verkenen min nochte meer als die jn den fecreten raide tot Brueffel voir den aenuanck defer oirloighe verleent zijn geweeft gehouden fal weefen zijne executie daer aen te dirigeren ende oick die peyile texecuteren ter prefentie vanden officier ende een of meer vanden fchepenen der voorfz. ftede Amfterdam jndien fij des verfocht fijnde daer bij begeeren te fijn jndien nyet ter prefentie van twee gelooffweerdige getuygen midts dat de gene die tonrecht foude mogen worden geëxecuteert heure acfie van coften fchaden intereften jnjurie ende andere pretenfien bij wegen van jufticie felen mogen veruolchen tegens die van Dordrecht ende den genen die dexecutie gedaen ende geasfifteert fullen hebben waar op de voorfz. gedeputeerde van Dordrecht prefenteren
re-
/


VAtJ ÖOuDUCiif' 1543
refóiütië vari hunne principalen jn te brengen binnen dén tijt van vijff daegen jngeualle dié gedeputeerden van Amfterdam willen aennemen van gelijken te doen. Hebben naer lange communicacie met rijpe deliberatie van raide ih aenfieninghe vande gefteltenifle des tijts om vrede ende eenicheyt met die van Amfterdam foo veel mogelick te onderhouden ende alle misuerftant ende Voirder ongemack te verhoeden geaduoijeerr ende geapprobeert aduojeren ende approberen bij delen de voorfz. verclaeringe oft prefentatie foo die leyt maer anders ofte voorder niet te vreden zijnde dat onfe gecommitteerde bier onder genomineert met de gedeputeerde der ftadt Amfterdam jn dieruoegen fullen mogen concluderen ende befluyten waer toe wij gecommitteert hebben ende committeren bij defen Cornelis Frans Wittensz. out bürgermeefter Jan Brouwer ende Willem van Beueren ontfanger van des graefflicheyts domeynen jn Suythollant vuyten oudtraet midtsgaders mr. Jooft de Menin eerfte raedtpenfionaris defer ftede ende tmeerderdeel ofte twee van henluyden die hier toe beft felen mogen vaceren ende belouen voor goet ,Vaft ende van weerde te houden al tgeene bij onfe voorfz. geeoirtmitteerde jnder manieren voorfz. gedaen gehandelt ende befloten fal worden. Des toirconde hebben wij tfegel ten faecke defer ftede hier onder doen druckeii opten xxvijc Februariö anno XVC- ende tnegentich.
W. Pauwels*
Naer het öoïjpröngkelijk Stuk, hebbendé op het fpatium gedrukt het Zegel deezer Stad »> overdekt met een Papieren ruit $ liggende in de Kas van de Weeskamer'* Lade B. No. 47.
Be/ofte van den Ambtman en de Ridderfchap van de Nederbetuwe, aan de Staaten Dan Holland, van nimmermeer te zullen gedoogen, dat er eene Vaart gemaakt worde, uit de Waal in den Rh 'ijn, of uit den Rhijn in de Waal. 17* September 1590.
A Lfoe tot benrijdinge Van die fchants van Lenth ende vanden *ZjL lande vande Nederbetouwe Bueren Culenborch Leerdam Afperen Heukelom ende anderen nederwaerts gelegen hoichnoedicïi beuonden is eenen dieck gemaekt te worden tufehen den Waell
en-
a»£ê#^껧ê§!ê3 mm mm mêmm^mmmmê
AANMÈRKÏNGEN.
Schoon dit Stuk geene regtftreekfche be- De reden daarvan zal, in 't vervolg, zig van zelve trekking hebbe op onze Stad , is hetzelve ontdekken, wanneer wij zien zullen, hoe zeer egter waardig geoordeeld , om onder de oor- onze Stad zig, bij aanhoudendheid, verzet hebbe fprongkelijke Handveften bewaard te worden, tegendcontwerpen j welken, federd dien tijd'
iueer


1544 PRIVILEGIËN
ende Rhijn van fesz roeden aenleggens in de hoechte van feftiert voeten blieuende tvvyntich voeten breet bouen vp fijn lijff ftreckende vanden Waeldieck bauen dorp van Hyn totten Rhijndieck bauen Heusden beyde gelegen in de Nederbetouwe onder tgebiedt ende jurisdictie vanden amptman van Tyell ende Nederbetouwen in welcken dieck gemaeekt fullen worden drie fluyfen jnde waterganck van dyen vander Ouerbetouwe fo wiet als die felue waterganck is omme tgemeen regenwater ende quelwater vande Wateringe otfte Lyngen daer duer geleyt te warden tot commóditeyt ende geryeff vande lande vande Ouerbetouwe gelegen ende dat vp verfueck vande fubfidie Van thien duyfent gulden aende heeren fiaten van Hollant gedaen fott maekinge ende vorderinghe vande felue wereke haer E. goetgeuonden eenige te committeren neffens den waelgeboeren granen Philips van Hoehenloe lieutenant generaell ouer Hollant ende Zeelandt om jnfpectie te nhemen vande gelegentheytt vanden lande ende te maeken een proieet offte befteck vanden feluen dieck welcke gecommitteerde van wegen der heeren ftaten van Hollafït voergedragen ende bedongen hebben dat men den gralft langhs denfeluen dieck tott geenen tijden en fouden accommodeeren ende gebruycken tott een vaertt om de fcheepen vuyt die Waell te brengen inden Rhijn otfte vuyten Rhijn in die Waell ende datt den Waeldieck ende Rhijndieck niethen fouden werden geopent dan alleen om hulpgaten daer inne te maeken jnden noeth fo wannheer die landen ballen den vurfz dieck gelegen fouden weefen geinnondeert duerjnbrueck vanden dieck van de Ouerbetouwe ofte anderfins weluerftaende nochtans dat defelue hulpgaten niethen fullen gemaekt worden voerden vurfz grafft maer ten minften twynüch roeden daer bauen ende dat in geliecke geualle van jnondatie die vurfz. drye fluyfen fullen gefloten blieuen fonder dat men defelue openen fal! voer ende alleer twater jnde Wateringe offte Lyngen fall geuallen ende gecomen fijn tott bynnen de canten vande felue Weterin^e offte Lyngen vpdatt die landen nederwarts gelegen deur defelue fluyfen nyet en fouden worden beladen nlettet vrempt water van bauen comende So ift datt om den heeren ftaten van Hollant hier van te verfekeren int cas vant vorfz. fubfidio wij amptman ende aenwezende ridderfchappen vande Nederbetouwe voer ons ende voer onf-
zen
meer' dan ééns, gemaakt werden , om de Ri- De beroemde GefchiêdfchriiVer Thuanus (V vier de Waal, door middel van bet maaken van bier van melding maakende ze^t onder audeeene nieuwe Vaart, met den Rhijn ot' de Leek, ren . dat de Staaten zulks ondernamen tot bete verdénigeh. Thands merken wij alleen aan, vordering van de Vaart, en om de twee' eedat de Dwarsdijk, waar van dit Stuk (preekt, melde Rivieren te veréénigen ; dog hoe bijnier te deezer tijd, 'volgends de gemaakte bcpaa- in zig vergifte, leert deeze Belofte, terwijl zij ling , gelegd wierd , en dat de Staaten van tevens tot bewijs (treftt, met welk eene voorHolland mede hun aandeel in de kollen kwa- zigtigheid de iiitbeernfche Schrijvers hoe voormen te draagen ; ten einde de Landen , be- treflijk ook anderszins in hunne foo'rt wanneden de Nederbetuwe geleegen , voor het neerze van de Nederlandfche zaaken 'verflaa afkoomend bovenwater, te beveiligen (1). doen, behooren geleezen te worden.
(O Zie Van Meteübn Nederl. Hiflor. bl. 189. Refol. van Holland van 7 jaar 1590. i/,392, 418.
■* (2) Hiflorlar Lib. C. Tbm.W. pag. 106. alwaar hij zegt: Eodem temport Ordim n.vam navigatie»! wam tnvencrunt, fofa per Bethuviam tnfra Novkmagum a Rheno in Vahalim perducia- e) inferiusvaUum pmifimum jeeerunt, ita ut, urbe eminm re/iSa',per /luwen binc inde navigare toiïent ' ejusaue Ma et asgerum btneficio tnferior Beibuvia Dordracum ttsjue firmhr et ab aqüarum inuudationibns iïk "dterfim* iutior reddcretur. J


vanDORDRECHT. i545
zen eruen ende nhacomelingen belooft hebben ende belouen mitsdefen datt wij niet en fullen gehengen nochte gedoogen dat dië voorfz. grafft jmmermeer fall worden gemaekt ende gebruvckt tott een vaertt om de fcheepen ende commantfchappen daer duer te brengen vuytten Waell jndeh Rhijn offte vuyteri Rhijn in die Waell ende dat oeck die vurfz. Waeldieck ende Rhijndieck nummermeer en fullen geapent worden mar altijtts dicht gehouden worden vuythgefondertt alleen in tijde van waternoëth duer irtbraeck Vanden vurfz. Waeldieck offte Rhijndieck bauen den vorfz. dwarfsdieck omme hulpgaten daer ihne te maeken bliuende nochtans deielue hulpgaten aen wederzijden ten minften twijntich roeden bauen den vurfz. grafft voer den dwarsdieck als bauen gefeyt es ende dat wij defeiue hulpgaeten weder fullen doen floppen ende die diecke dicht maecken fo haeft als die van de Ouerbetouwe heuren diecken fullen hebben gerepareert ende dicht gemaekt. Jtem dat die vorfz. drye fluyfen jn geliecke geualle Van jnbreck vande Waell offte Rhijndiecken fullen werden toegeflaten ende toegehouden fo lange ende ter tijt toe dat water inde Weteringe fall comen te flaen bynnen de xranten van dyen. Des toorkonde heb ick Diederick Viegh heer tot Zoilen amptman jn Nederbetouwe defen onderteikent. Ende wij aenwefende ridderfchappen van Nederbetouwe hebben ónfen gefwareii landtfchrijuer Chriftiaen van Benthem dit felue van onfentwegen doen beteikenen ende daer beneftens gebeden den heeren van Soüen onfen amptman vurfz. dit felue van onfentwegen te bezegelen volgende den fpeciale acte die wij bij onffen vurfz. lantfchrijuer fijn Ê. deur onffen beueeli ons begheren daer van gegeuen. Ende tot meerder verzekeringe van allet gheene vurfz. heb jck Diederick Viegh vomt. vor mij feluen als amptman van Nederbetouwe ende voer die aenwefende ridderfchappen defe ampts mijnen zegell hier aen gehangen. Gegeuen jnden jaer onfs Heeren duyfent vijffhondert tnegentich opte feeuenthienden Septembris der
Ter ordonantien ende beuehell der aenwefende ridderfchappen vurfz»
Derck Vijghi
Chr. van Benthem Landts. in ïSïederbethuwe»
Naer den oorfprongkelijken Brief, gefchreeven 'óp Franchijn, bezegeld met een Zegel in groen Wafch, liggende in de Kas van de. Weeskamerv Lade H. No. 6.
Mtömmmrnmmm
i


i545 PRIVILEGIËN
Uitfpraak van de Kamer van Reekeningen , dat de Vegtboeten, geduurende hei Geleide der Schouwe, niet ten behoeve van den Baill'iuw van Zuidholland ^ maar van den Dijkgraaf van den Krirnpenerwaard\ zullen verbeurd worden*
15. November 1590.
GHehoert bij de luyden vander reeckeninge de queftien gereelert tuflchen Jacob Muys van Holy bailliu van Zuythollant ter eenef ende Heyndrik Bock dijckgraeff vanden Crimpendenvaert ter andere fijde ter caufe vande vechtboeten vallende inden voorfz. Waert geduyrende den tijt van des voorn, dijckgraeffs geleije te weeten vier daegen voor ende vier daegen naer de fcbouwe. De voorfz. luyden vande reeckeningen hebben verclaert ende verclaeren bij defen den voorfz. dijckgraeff gerechticht te wefen totte vechtboeten vallende opten dijck in de fchouwe als te weeten ter plaetfe daer de fchouwe gedreuen wordt of oock int maecken vanden dijck mitsgaeders vande vechteliflen die vallen binnen flants mette ballingen die in des dijckgraeffs geleyde zijn off oock tuffen anderen ter faecke van den dijckagie ende tmaecken van dien ende vorder nochte anders nyet ordonnerende den voorfz. balliu ende dijckgraeff hen hier nae te reguleren. Ghedaen ten bureele vande camere vande reeckeninge inden Haege den xve Nouembris anno XVc-ende tnegentich.
Uit het IFde Boek der Appointementen van de oude Graaflijkheids Reekenkamer van 1590 — 1595* Fol. 42 verfo.
AAN MERKINGE N
Deeze Uitfpraak werd, den zeventienden den aart, tuflchen den voornoemden Diik-
Fedruanj des jaars 1594 , door de Luiden van graaf, en Geerlof Cluyt] ZT^eTLuck
de Kamer van Reekeningen nader bekragtigd Baiiliuw van Schoonhoven en Blois CO bi) geleegenheid van eenGefchil van den zelf- b
(1) Volgends Afte, te vinden in bet ivde Boek van de Jppointementen , Fol. 254.


Van 3D Ö i\ D R E G H T. ïS4?
ï)e Staaten renvooi je er en een Gefchil, tujfchen dê Steden Dordrecht en Gorinchem, over de Verftapeling van een Partij Houtwaaren, aan de Ordinaris Juftitiè.
12. Januarij 1591.
DE ftaten geilen hebbende de requefte vande burgemeefteren ende regeerders der ftede van Gornichem ten eynde fchout burgemeefter ende regeerders der ftede Dordrecht belaft foude werden af te dóeb het arreft ende de begonnen proceduren vanden fchout van Dordrecht op feecker hout dat aldaer foude zijn gekocht ende v-erftapelt ende toekomen foude de timmerluyden van Gornicheiri omme te verwercken aen de fluyfen in den dwarsdijck vande Nederbetuwe ende het citeren vande felue timmerluyden tot Dordrecht omme het vóorfchfeuè hoüdt te fien verklaren executabel alfoo dié van Gornichem fuftineren ouer de dertigh veertigh vijftigh ende meer jaren gewoonlijck in de poffesfie geweeft te zijn vande koopluyden die het houdt met vlooten van Wefel ofte Luyck de Wael ofte Maze afbrengen met ftucken ofte knien ofte oock geheele Vloöten te koöpén Wefels of Luycks hóut omme wederomme të verkoopen ofte felfs te verwercken ruflelijck ende vredelijck ende oock openbaerlijck fonder yemandts contradictie fuftinerende die van Dordrecht dat defelue poffesfie alleenlijck was contrauentie tegens haerluyder gerechtigheyt van den ftapel fonder dat fijluyden het felue als wefende kïaer ende indubitabel konden ftellen in twijffelaehtigheydt bij wegen van fubmislie aen fijne Excellencie ofte anders volgende de prefentatie van die van Gornichem dat de voorn, van Dordrecht belaft foude werden egeene gelijcke arreften meer tè doën maer te gehengen ende te gédöogeri dat de remonftranten ende haerluyder burgers hare voorfz. deuchdelijcke poffesfie vel quali continueren ende voorts die van Dordrecht geordonneert de voorfz. queftien ende differenten fommierlijck te laten afdoen ende decideren bij arbitrage van fijne Excellencie midts daer toe nemende foo van den prouincialen als hoogen rade alfulcke aflesfeurs als fijne Excellencie belieuen ende goedtduncken fal. Hebben de ftaten goedtgeuonden ende geordonneert dat de voorfz. requefte geftelt fal worden in handen van fchout burgemeefters ende regeerders der ftadt Dordrecht dat fijluyden de voorfz. requefte willen vifiteren ende op defe jegenwoordige vergaderinge van de ftaten daer jegens willen verklaren ende remonftreren tgunt hen goetduncken fal omme voorts inder faecke gedaen te mogen werden nae behooren ende dat niet te min middelertijdt defelue van Dordrecht fuperfederen met allé verdere arreften ende diesaengaende van alle proceduren delifteren omme alle verdere fwarigheden koften ende differenten te verhoeden.
. Refolutien van Holland van het jaar 1591. bl. 92.
Mmmmmmmmra 2 Op


i540 PRIVILEGIËN.
Januarij 1591.
/"XP het verfoek van wegen burgemeefteren ende regeerders der \J ftadt Gornichem gedaen den twaelfden defer maendt gehoort het antwoordt van die van Dordrecht hebben de ftaten geappoftilieert :
De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt gehoort hebbende tegens het geallegeerde ende verfoeck in defen gedaen de antwoort ende verklaringe van die van Dordrecht ende daer uyt verftaen de faecke tuflchen partijen in defen niet en fal mogen werden gebracht tot accord ofte fubmiflie aen fijne Excellencie hebben verklaert ende verklaren bij defen dat de fupplianten in defen fullen mogen voorfien ende behelpen bij wegen van juftitie fulcks fijluyden te raden vinden fullen.
Refolutien Utf. Ij. it6t
Befluit van de Staaten , dat de Gefchillen tus~ fchen die van Dordrecht, Haerlem en Gouda, ter éénert en die van Rotterdam, ter anderer zijde, wegens de Binnenvaart over den Hildam, zullen worden gerenvooijeerd aan de Ordinaris Juftitie.
15. Maart 1591.
VPt poinct vande befcbrijuinge nopende de differenten gerefen tuflchen den fteden van Dordrecht Haerlem der Goude ende die van Rotterdam js bij den edelen ende neutrale fteden verftaen dat ten aenfien partijen tot accord ofte fubmiflie fiöch bij zijne Excell, noch bij den gecommitteerden van den ftaten üvet te beweegen zijn geweeft dfelue parthijen gerenuoieert worden aen de jufticle omme naer voorgaende citatie ofte befcrijuinge aldaer foo opde prouifie bij parthijen repectiuelijck te verfoucken als ten principale foo fömmlèrlijck geprocedeert te worden als thoff naer gelegentheyt der faeeken ordonneren fal ende tgeene bij de jufticie foo op de prouifie als ten principale geappoincteert ofte gef emendeert fal worden tzelfde zal jn conformité van de jnftructien van den prouincialen ende hoogen raden refpectiue worden geëxectiteert daer toe zijne Excellencie ende d'edelen ende neuterale fteden voornt. haere auctoriteyt gebruycken fullen jft noot. Ende alfoo de meeninge van de edelen ende neutrale fteden noyt en es geweeft dat bij eenige acten ofte refolutien van den ftaten yemandt van de voorfz. fteden eenich recht gegeuen ofte oock in haer recht geprejudicieert fal worden loo en lal nyemant van de voorfz. fteden hem in de voorfz. faecke mit eenige aften ofte refolutien van den ftaten moghen behelpen
ja-


VAN D O r\ D R E C rl t JS4$
jfl eeniger maniéren. Gedaen jn den Haege den xve Martij XVc-eert ende tnegenticb {Onder ftondt gefebreuen) Ter ordonnancie vande edelen ende fteden als voiren. (Ende was onderteickent)
C* de È.eehteren\
Vit het witte Regifter met de roode Roos± heruftende in de Domeinkamer van Holland^ Fol. 133 verfo.
Sententie van de Kamer Judicieel, waar bij ver* klaard wordt, dat, ingevolge het Placaat van Keizer Karei den V. tegen ae Buitenneeringen ^ de nieuwopgerigte Weeverij te Rijfoort zal worden opgebroken.
9- Julij 1591.
ÏNder zake gemoueert voorde camere judiciele der ftadt Dordrecht ; tuflchen de dekens vande gilde vande Vmneweuers binnen dvoorfz. ftede eyflehers ter eenre die hadden doen daguaarden Jan de Weuer wonende in Reyibort verweerder ter andere zijde allegerende de Voorfz. eyflehers dat ahbo den verweerder hem veruordert heeft gehadt contrarye het placaet vanden keyfet Karele d'vijfde binnen d'vrijheyt deler ftede als jn Rijfoort op t'regten een nieuwe weuerye dat hij daer omme bij fententie vande voorfz. camere gecondemneert zal worden d'felue weuerye op te breken ende die t'ftellen jn beflotene fteden offte buyten d^limiten jnden feluen placatert gefpecificeert makende in cas van proces eyfch van coften offte tot anderen alfulcken finen ende conclufien als d'voorfz. camere beuinden zal hem eyflehers oirbaerlijxt te zijn. Waer op gehoort den Voorfz. verweerer die verclaerde te vreden t'zijn fijnen winckel op t'breken ende t'vertrecken binnen den tijt van drie maenden eerftcomende heeft d'voorfz. camere alles gehoort ende geconfidereert tgene jn defen t'confidereren ftaet den verweerer uyt gratie vergundt jn Rijfoort te mogen blijuen tot Baefmifle toeeomende condemneert den felueh als dan t'vertrecken ende conpenfeert d'coften van defen proceffe omme redenen d'voorfz. camere daer toe mouerende. Aclum negenden Julij anno XVC- een ende negentigli. (Onder/lont) Mij prefent. (En was geteeckent) Berck.
Gecollationeert jegens zeeckere principale fententie gefcreuen ende onderteeckent als bouen ende is defe copie beuonden daer mede t'accorderen jn Dordrecht op den 22. Marti 1692. Quod atteftor.
G. de Jager Nots. Pub. 1692»
Naer eene authentijke Copij uit lojfè Papieren.
Mmmmmmmmm 3
SêfP*


i55o PRIVILEGIËN
Sententie van het Hof van Holland,tuffchen Schout en Heemraaden van Alblafferdam, voor de gemeene Ingezeetenen aldaar, en Aetbregt de Wever, Jmpetranten in cas van Appél en van Requefte Civile, ter éêner, en de Deekens van de Weevers te Dordrecht, Gedaagden, ter anderer zijde; waar bij de Impetranten verklaard worden niet bezwaard te zijn, bij een Vonnis van de Kamer Judicieel deezer Stad, bij 'f welk de voornoemde Aelbregt gelaft was, zijne Weeverij,teAlblasferdam opgerigt, aftebreeken, of anders het Gemoe* de van het Linnenweevers Gild te moeten hebben.
19. julij 1591.
INder faecke hangende voor den houe van Hollandt tultchen , fchout ende heemraden van Alblafferdam voor heur jntreft van wegen de gemeene jngefetenen aldaer ende oock van Aelbrecht de Weuef ende d'felue Aelbrecht de Weuer jmpetranten in cas d'appel ende van requefte ciuile ter eenre ende de dekens vande weuers tot Dordrecht gedaechdens ende gerequireerdeb ter andere fijde allegerende de voorfz. jmpetranten dat den voorn. Aelbrecht de Weuer defe naefte tien twintich dertigh jaeren ende langer in ruftige ende vreetfamige poffesfie geweeft was ende nog was int dorp van Alblafferdam fijn ambagt Van linneweuen te plegen ende exerceren ten aenfien van een ygelijcken ende fonder contradictie van ymant gelijck oock andere ingefetenen aldaer gelijeke ambagten ende hantwercq ofte neringe fonder yemants tegenfeggen bouen memorie van menfchen gedaen ende geXercecrt hadden dat hoewel mitsdien nie-> mant geoorloft en was de voorfz. Aelbrecht de Weuer int exerceren van fijn voorfz. ambagt eenigh hinder ofte letfel te doen nogh uyt faecke van dien te molefteren 'thadde nochtans de gedaechdens alhier belieft denfeluen Aelbrecht de Weuer te doen roepen voor de camere judiciele van Dordrecht doende aldaer ten dage dienende haren eyfch nemende conclufie als bij acte. Waer jegens den voorn. Aelbrecht de Weuer contrarie gefuftineerdt hebbende hadde mede conclufie genomen als bij acte. Eyndelijck partijen gehoort hadde die voorfz. camere opten xiij. Januarij XVC LXXXV1J, bij heur vonniffe verclaerdt dat den voorfz. Aelbrecht fijn weuerije tot Alblafferdam foude moeten opbreken off der weuers gilde tot Dordrecht heur gemoede te hebben. Bij welck vonnis d'impetranten alhier hen beuindende gröotelijcx befwaerdt hadden hert feluen daer van geconftitueert appellanten aen den voorfz houe ende op haer te kennen geuen geimpetreerdt mandement in cas d'appel dienende jn forma doende uyt crachte van dien den gedaechden daguaerden
tot


Va* DORDRECrïï. ,55ï
tot fekeren ouerftreeckeri dage voor denfeluen houe concluderende bij de voorlz. ende andere middelen tot nullitë ofte correctie vanden vonniffe in queftie ende doende dat regters ter eerfter jnftantie behoorden gedaen te hebben dat die gedaechdens haeren eyfch ende conclufie ontfeyt ende d'impetranten daer vart geabfolueert foude worden maeckende eyfch van coften ofte tot andren fulcken ftnen ende conclufien als tvoorfz. hoff beuinden foudde den voorn, jmpetranten oorbaerlixt te wefen. Waer jegens van wegen den gedaeehden voor antwoordt geallegeert was dat bij hoogloffelijcker memorie keyfer Karolus quintus gepubliceerdt was alhier in Hollmdt feker placaet bij forme van edict, waer bij onder anderen geordonneert ende geftatueert was dat niemant binnen den lande van Hollandt buyten befloten fteden en foude van nieuws mogen opftellen ende erigeren eenige weuerije ofte de voorfz. neringe van weuen buyten de voorfz. fteden döert ende exerceren ende dat tegens den geenen die contrarie foude doen realijken ende bij feyte geprocedeerdt foude worden totte coften daer toe geordonneert welck voorfz. placaet t'federt dye publicatie van dien binnen der ftede van Dordrecht geobferueert was geweeft ende noch dagelijcx geobferueert wordt gelijck oock bij den gerechte van Dordrecht geftatueerdt ende geordonneert was dat men binnen fekeren Umiten ende een mijle int ront omme Dordrecht tvoorfz. amhagte van linnen weuen ten platten landen niet en mogtën exerceren jn conformité van welcke voorfz. placaet ftatuyt ende ordonnantie vande voorfz. gerechte Van Dordrecht de voorfz. gedaechdens altoos gecaufeert hadden gehadt den genen die binhen de gepreflgeerde limiten hen fel tien veruordert hadden tvoorfz. ambagt van linnenweuen aen te rechten ende waren dienuolgende verfcheyden perfoonen die hen veruordert hadden te linnenweuen binnen de voorfz. limiteil op verfcheyden tijden bij fententie vande voorfz. geregte van Dordrecht gecondemneert geweeft op te breken eilde te vertrecken gelijck oock diüerfe linnenweuers hare ambachte binnen de voorfz. limite geëxerceert hebbende foo ras tfelue tot kenniffe vande voorfz. gedaechdens gecomen was mette felue gedaechdens geaccordeert waren geweeft dat fij binnen fekeren tijd fouden opbreeken ende vertrecken fulcx dat de voorfz. gedaegdens Waeren in poffesfie vel quafi Van alle de gene die binnen de gepreflgeerde limiten tvoorfz. ambagt hadden willen exerceren te doen opbreken ende vertrecken ende alfoo Aelbrecht de Weuer mede impetrant alhier hem verVordert hadde tot Alblafferdam wefende binnen de limiten daer verboden was een weuerije te ftellen een linneweuerije op te regtert ende aldaer tvoorfz. ambagt begonft hadde te doen foo hadden de voorfz. gedaegdens foo geringe t'zelfde gecomen was tot henluyder kenniffe de voorfz. Aelbrecht jn rechten geroepen gehat voor die camere juditiele van Dordrecht contenderende aldaer dat denfeluert Aelbrecht de Weuer gecondemneert foude worden fijne voorfz weuerije op te breken ende wegh te nemen ende d'felue te ftellen buyten de voorfz. limiten ofte binnen befloten fteden. Waer jegens van wegen den voorfz. Aelbrecht ter contrarie gefuftineert zijnde foo is eyndelijck in de voorfz. fake foo verre geprocedeert dat
die


i552 PRIVILEGIËN
die camere judicieel van Dordrecht opten xiij. Januarij anno XV<~ LXXXVIJ. leftleden bij vonniffe verclaert hadde dat den voorfz. Aelbrecht fijn voorfz. weuerije gefteldt tot Alblafferdam gehouden foude zijn aff te breken ofte anders tgilde vande ünneweuers binnen Dordrecht haer gemoede te hebben. Bij welcke vonniffe hoewel de voorfz. impetrant niet en was befwaerdt thadde hem nogtans belieft te appelleren anden voorfz. houe bij alle welcke voorfz. ende meer andere middelen concludeerden de voorn, gedaegdens ten fine van niet ontfanckelijck ende tot approbatie vanden vonnisfe in queftie ende dat bij prouifie afgedaen foude werden de claufule van jnhibitie de impetranten bij haer mandament veiieendt makende mede eyfch van coften ofte tot anderen fulcken fin en ende conclufien als tvoorfz. hoff beuinden foude de voorn, gedaegdens oirbaerlijcxt te wefen. Ende nae dat van wegen d'impetranten gerepliceert ende van wegen den gedaegden gedupliceert was hebben de voorfz. partijen conformelijck den appoinclemente difpofitiff vanden voorfz. houe gefchreuen bij eyfch antwoordt replicq ende duplicq ende was van wegen de impetranten opt feyt ofte feyten daer inne begrepen gedaen doen fekere ordinaris enquefte hinc inde geproduceerde diuerfe munimenten gerenunchieert van meer te produceren ende was mede van wegen de voorfz. jmpetranten reprochen van regten geëmploijeert van wegen den gedaegden gereprocheert was oock bij den gedaegden faluatien van regten geëmploijeert voorts in regten geconcludeert ende regt begeert. Dan alfoo d'impetranten wefende. int maecken van heur calendrien beuonden dat den voornoemden Aelbregt de Weuer feluer vant vonniffe in queftie niet geappelleert maer fij impetranten van fijnent wegen daer van hadden geappelleert naer wtwijfen d'acte van appellatie van date den 17. Januarij XVcLXXXVJj waer inne geommitteert was te ftellen dat de voorfz. jmpetranten voor hun feluen ofte voor heur jn treft van wegen de gemeene jngefetenen van Alblafferdam geappelleert hadden zoo hadden d'zelue impetranten alle tfelue den houe te kennen gegeuen ende verfogt omme voor fooueei alft noot ware gereleueert te zijn van dat alle de impetranten in de voorn, qualité niet geappelleert mandament verheuen nochte binnen behoorlijcken tijt ter executie gedaen ftellen hadden gehadt mitsgaders van alle faulten ende omisfien daer toe geflagen op welcke voorfz. te kennen geuen de impetranten geobtineert hadden requefte ciuile doende d'zelue met committimus aen den voorfz. houe addrefferen ende den feluen houe prefenteren ende ten dage daer an dienende concluderen ten interinementen van dien naer hare forme ende innehouden voor foo vele 'tnoot waer maekende mede eyfch van coften van dien incidente of tot anderen fuiken finen ende conclufien als 't voorfz. hoff beuinden foude de voorfz. impetranten oirbaerlijcxt te wefen. Ende naer dat van wegen de gedaechdens alhier gerequireerdens bij fekere middelen geconcludeert was tot rejectie vande voorfz, requefte ciuile ende dat dezelue als inciuiel gerejeéteert ende verclaert foude worden niet interinabel onder gelijcken eyfch van coften als bouen hebben de voorfz. partijen ter ordonnantiën vanden houe acten van dien dingtalen gemaeekt ende d'zelue geuoegt bij den proces
/


VANÖÖHDRËCHT. 1553
cefïe om int vifiteren van dien daerop fulcke reguardt genomen té worden als behooren foude. 'tVöorfcreue hoff met rijpe deübetatie van rade deurgefien endé ouerwogen hebbende alle het gene ter materie dienende is doende regt jn den name ende van wegen de Ho. O. ende graeffelijckheyt van Hollant Zeelant ende Vrieslant jnterineert de requefte ciuile bij den jmpetranten van de Ho. O. geobtineert releueert henluyden van dat fij in den voorfz qualité binnen behóorlijcken tijd niet geappelleert mandament verheuen noch ter executie gedaen ftellen hebben verclaert niettemin de voorfz. impetranten bij tvonnilfe in queftié niet befwaert ende condemneert henluyden in de coften van defen proceffe ter taxatie ende moderatie vanden voorfz. houe mitsgaders in dé boeten vant fol appel. Gedaen in den Hage bij mrs Gerrard van Wijngaerden heere van Bendhuyfen ambagtsheere van Zoetermeer prefident Leonaert Kafembroot Pieter Iniofa Dirck van Leeuwen Gerrit Doesfen ende Jacob Pauli raetsluyden van Hollandt ertde gepronünchieerdt dén xixenJulij XVc-eenentnegentigh. Toirconde 't zegel van juftitie hier onder aen doen hangen. In kenniffe van mij. (Ende was getekent~) (Op deplijcke)
Criep 1591.
(Opt voor ft e gedeelte van de plijcke ftondt) Cok
Item nog.
Öntfangen opt regt van defen xij. ponden fes fchellingen tot xh groöten tpondt den xxij. Julij XVC- een en negentigh. (Ende was
onderteyckent')
J. Heerman. 1591.
Gecollationeert jégens zekere fententie van den houe van Hollandt onderteyckent als bouen gefchreuen op franchijn hebbende onder uythangen een zegel in roode waffe in een blicke doofe ende is defen daer mede beuonden t'accorderen in Dordrecht op den xxijen Martij XVp twee en t'negentigh bij mij ondergefchreue openbaer notaris bij den welgemelten houe van Hollant geadmitteert refiderende binnen Dordrecht.
Quod atteftor.
G. de Jager Nots. Pubs.
N~aer eene authentijke Copij uit losfe Papieren*
M©)I©E©^^©^©^©M©^©^©M^^©^OT
Nnnnnnnnn Sttfr


1554 PRIVILEGIËN
Sententie van het Hof van Holland, tuffchen die van Schoonhoven , Impetranten in cas van Main* tenue, ter ééner, en die van Dordrecht, Gedaagdens, ter ander er zijde ; waar bij, aan de eerflgemelden , bij provifie geadjudiceerd wordt de Recreantie, om allerhande Hout, van boven koomende, aan de Faart te moogen koopen, en bin~ nen hunne Stad te verwerken, zonder het zelve te verflapelen of te vermaakelaardijen. 16. September 1591.
IN de zaake hangende voor den houe van Hofland tülTchen dé burgemeefters ende regeerders der ftede van Schoonhouen ouer ende in den naam van de poorters en inwoonders aldaar impetranten in cas van maintenu ter eenre eude den fchout burgermeefteren ende de regeerders der ftede van Dordrecht gedaagdens ter andere zijde allegeerende voorfz. impetranten dat die poorters ende timmerluyden van Schoonhouen deze laatfte tien twintig dertig jaaren ende langer in wettige ruftige ende vreedzaame poffeflie vel quafi geweeft waeren van alderhande hout van bouen afkomende aan de Vaart te halen ende ook voor dezelue ftede koomende te koopen ende op te doen omme 't zelue hout binnen Schoonhouen te verwerken ende ook aldaar te prepareeren ende appliceeren tot moolens fluyfen huyfen fchuyten fchepen ende andere werken alles tot behoeft ende vorderniflé van de huystimmerluyden fchuytmaakers wagemaakers molemaakers en diergelijke poorters ambagten ende handwerken refpectiue dewelke ook deze naafte tien twintig ende dertig jaaren en langer in een ruftige ende vreedzamige poflèsfie vel quafi geweeft waren 't verwrogte hout in andere forme ende werk verandert zijnde te óotbaaren zoo onder de burgers der voorfz. ftede als in de dorpen daar ontrent gelegen en ingezetenen van dien zonder alzulk hout binnen Dordrecht te verflapelen als ten aanzien van een iegelijk en zonder contradictie van iemand zonder ook dat hun luyden ter contrarie van dien bij die van Dordrecht iets geëift geuergt ofte anders eeilig hinder crot ofte letzel daar inne gedaen ofte dat ter contrarie ooyt gezien ofte gehoort was geweeft. Ende al was het zoo dat niemant en behoorde den impetranten daarinne te perturbeeren inquieteeren ofte anders eenige nieuwighedens te doen deze nogtans niet tegenftaende zo hadde de fchout der voorfz. ftede van Dordrecht eenen Geurt Hendrikze Verneloo timmerman poorter der voorfz. ftede van Schoonhouen op den 5. September anno 1588. binnen Dordrecht gekomen zijnde aldaar doen arrefteeren ende van hem exigeeren het ftapelrecht van zeeker hout bij den voorfz. Geurt Hendrikze aan de Vaart gehaalt ende eerft: binnen Schoonhouen geprepareert ende daar na geappliceert aan den
dijk


VAN DÖRDRfccHt. 1554 dijk tot Lekkerkerk en aan de kerk van Bergambagc buvten Schoonhouen gelijk ende in alle manieren ofalzulk hout onvrij waare hoewel nogtans het hout van bouen koomende ende tot behoefte van de poorters en timmerluyden binnen Schoonhouen gebragt ende ah daar gebrooken ende verwrogt ende in andere forme geconuerteert te worden als gezeid is den ftapel niet fubject en was als het voorfz. langduurig gebruyk zulks als vooren tot nog toe onuerbreekeliik geobferueert gedeclareert en uytgeweezen hadde. Bij welke relt en al wat'er aan kleeft en na geuolgt was faamentlijkre bij den vermeete van die van Dordrecht daar bij zij luyden poogden te ontkennen der impetranten libertijt ende geregtigheyd hier vooren verhaalt de impetranten hun zelue beuoelende in hunlieden voorfz. deugdelijke ende langduurige poffeffie vel quafi grootelijks verkort ende geperturbeert en geinquieteert te zijn bedugt zijnde daarinne nog verder geincommodeert ende gepérturbeert te werden zowaren zijluyden genootzaakt geweeft zig te addreffeeren aan den voorfz. houe ende te kennen te geuen 'tgunt hier vooren is gededuceert ende hadden geimpetreert mandement van maintenu in forma doende uyt kragte van dien de gedaagdens daguaarden tot zeekeren verrtreeken dage voor den voorfz. houe concludeerende bij de voorfz. ende meer andere middelen dat de impetranten gemainteneert geftijft ende gefterkt zoude worden in de poffesfie vel quafi van hun liberteyt gebruykt ende geregtigheyd van allerhande hout van bouen afkomende aan de Vaart te mogen haaien ende ook voor de ftede van Schoonhouen koomende te koopen ende op te doen om het zelue hout binnen dezelue ftede te verwerken ende ook aldaar te-prepareeren ende appliceeren tot moolens fluyzen huyzen fchuyten fchepen ende andere werken alles ten behoeuen en vorderniffe vanden huystimmer^ luyden fchuytemaakers wagenmaakers molemaakers en diergelijke poor^ ters ambagten ende handwerken refpectiue ende het gewrogte hout in andere forme ende werk verandert zijnde te oorbaaren zoo onder de burgers der voorfz. ftede als der dorpen daar omtrent gelegen ende ingezeetenen van dien zonder gehouden te zijn alzulk hout binnen Dordrecht te verftapelen ofte vermakelaardijen ende dat ouer zulks die gedaagdens gecondemneert zouden worden alle turbel erot hinder letzel ende empefchement den impetranten in de pofTesfie vel quafi gedaan kofteloos ende fchadeloos af te doen ende dezelue geinterdiceert van gelijke meer te doen ende dat de impetranten bij prouifie geadjudiceert zoude worden de recreantie inakende eifch van koften ofte tot andere zulke finen ende conciufie als het voorfz. hof beuinden zoude de voorfz. impetranten oorbaarlijkft te wezen. Waar jegens van wegens die gedaagden nopende de prouifie van recreantie bij den impetranten verzogt voor antwoorde gezeit was dat zij gedaagden ontkenden de poffesfie vel quafi Van de pretenfe liberteyt gebrüykt ende geregtigheyt in venuencourt ende conclufie van den impetranten hier vooren gementioneert ontkennende mede de impetranten in tgunt volgende den text van de ordonnantie van de Keyz. Majeft. H. L. M. opt ftuk van ftapelrecht in den jaare 1541. gemaakt geëmaneert dezeluèn impetranten competeerde van hout tot gebruyk van de ftede van Schoonhouen en Nnnnnnnnn 2 der


I556 PRIVILEGIËN
der inwoonderen alleenlijke zonder tzelue hout anderen luyden te mogen verkoopen vermangelen ofte tranfporteeren eenigzins geturbeert ofte geinquieteert te hebben zeggende ende fuftineerende mede dat de impetranten ende hunne burgers ende ingezeetenen contrarie doende ende hunlieder houtwaaren in dezelue malfa ofte geconuerteert zijnde in eenige andere fpecie buyten hunne fteden verkoopende aan andere luyden geen burgers ofte ingezetenen wezende direcïelijk contrarieerde de voorfz. ordonnantie ende vermelen in de pcene van dien zoo dikwyls ende meenigmaal zij zulks deeden concluderende mitsdien de voorfz. gedaagden bij de voorfz. ende meer andere middelen dat de impetranten hunne verzogte prouifie van recreantie ontzeyt zoude worden makende mede eyfch van koften ofte tot andere zulken fine ende conclufie als het voorfz. hof beuinden zoude den voorfz. gedaagden oorbaarlijk!!: te wezen. Ende na dat van wegen de impetranten gerepJiceert ende van wegen de gedaagden gedupliceert was hebben de voorfz. partijen conformeiijk de appoinetementen difpoütyf van den voorfz. houe gefchreuen bij memorien ende aduertiflementen van rechten ende daar van mitsgaders andere alzulke ftukken ende munimenten als elks van hunluyden gelieft heeft te exhibeeren onder den zeluen houe gedient ende recht verzogt. Het voorfz. hof met rijpe deliberatie van raden deurgezien ende ouergewogen hebbende al het geene ter ma» terie dienende is doende recht in den name en van wegen de Hooge Ouerigheyt ende Graaflijkheyt van Holland Zeeland en Vriesland ad» judiceert den impetranten bij prouifie de recreantie en referueert die koften ten uyteynde van de lake. Gedaan in den Hage bij mrs. Gerard van Wijngaarden heere van Benthuyzen ende ambagtsheere* van Soetermeer prefident Leonard Cafembroot Piter lniofa Dirk van Leeuwen Frederik Verhorft Gerrit Doesfen en Francois de Koning raadsluyden van Holland ende gepronuncieert den 16. September
H van Berkum Befchrijv. van Schoonhoven, bl. 37—43.
AANMERKINGEN.
Deeze Sententie was een gevolg van de Pro- jaars 1588. eene Interlocutoire Sententie gecedures, in welken het Hof, gelijk wij zagen ftreeken had. CO, reeds den tweeëntwmtigften September des
fi) Bladz. 1502 enz.
Be-


VANDORDRËCrïT. 15S?
Befluit van de Staaten, dat de Stad Dordrecht den Hoogen Raad zal erkennen, mi'ds dat, in 't beflisfen van Gefchillen over het S tape Ir egt, hij de Leden van dat Gerigtshof altoos zullen gevoegd worden drie of vier Regtsgeleer den, niet gehoor en zijnde in die Steden, welken als Partijen formeel hekend zijn in de Stapel fententie van V jaar 1540.
O-, Maart 1592.
ÖPt feite point Van dë befchrijuinge daer bij verfocht is refolutie omme te procederen tot nominatie van eenige gequalificeerde perfoonen daer vuyt een tot prefident jn den hoogen raede fal worden vercoren ende gecommitteert in plaetfe van wijlen den heere prefident Nicolai jn fijn leuén prefident van den Voorfz. hogen rade js eerft ende all voren bij den gedeputeerden der ftede van Dordrecht gedaen feecker Vertooch ende nader verclaringe waer op zij te vreden zijn den voorfz. raedt te agnofceren gelijck anderen fteden daer op gerefolueert es fulcxs hier nae volcht.
Opt vertooch ende de naerdere verclaringhe bij de gedeputeerde der ftede van Dordrecht in de vergaderinge van de ftaten van Hollandt ende YVefturieslandt gedaen nopende treffort van den hoogen rade namentlijck dat zijluyden te vredert fijn den voorfz. hoogen rade ende de beuelen appoinctementen fentencien ende ordonnantiën van dien van nv voortaen tè agnofceren ende doen agnofceren gelijck in alle andere fteden van Hollandt ende Wefturieslandt gedaen wordt jn alle faeeken egheene altoos vuytgefondert oock die de priuilegien ende trecht van den ftapele belangende zijn mits datter altijts bij zijne Excellencie ouer ende tot de lecture ende judicature van Nnnnnnnnri 3 de
AANMERKINGEN.
Den Hoogen Raad, blijkens de InftrucTae den Prins van Oranje aangefteld , in dienft Van den laatften Mei des jaars {582 CO, door mogten blijven, verklaarde zjj , dat zij hier Prins Willem van Oranje, flegts , bij voorraad, onder niet'begreep den Hoogen' Raad , noch zijnde opgengt, ftond de Regeering van deeze de orde op den Zeiven , bij voorraad béStad in een begrip , dat dit Collegie, met het raamd f». Bij geleegenheid dat het Berietoverlijden van dien Vorft, tevens een einde fehrift en de Laftbrief voor Oldenbarneveïd had genomen. Aanftonds na zijnen dood, als Advocaat van het Land , terStaatsvergadedeed Zij zulks openlijk blijken; want ten aan- ring, wierden vaftgefteld, „ declareerde dezelve, zien van het negende en zeftiende Lid der ont- ( gelijk woordelijk in het Regifter der Hollandworpen Voorwaarden , op welken men de Hoo- fche Staatsbelluiten geleezen wordt (3),) ,,<jat ge Overheid der Landen aan den Koning van „ zij onder de woorden van hoogheid en geFrankrijk zoude opdraagen . inhoudende, dat „ regtigheid van den Lande te defenderen , de Ambtenaars , Regters en Regenten, door niet verftaen begrepen te zijn het Collegia
(1) Te vindén in het ffollandfcb Placaatb. II. Deel , SI. 789 — 837. "
(2) Refol. van Holl. van den 22 en 23. Novemb. 1584. bl. 706, f07» (3; Refol. van Holland van den 6. Maart 1586. bl. 94.


155» PRIVILEGIËN
de zaecken tftapelrecht aengaende drie ofte vier rechtsgeleerden nyet geboren fijnde in de fteden die als partijen formeel bekent zijn ja de fententie van den ftapele van den jare XVC- veertich beneffens den heeren Van den hoogen rade fullen worden gebruyckt omme te ftaen aduiferen ende refolueren ouer de faeeken ende differenten concernerende trecht ende ordonnancie vanden ftapele de voorfz. ftadt Dordrecht competerende hebben de ftaten voorn, bij de meefte ftemmen verftaen ende gerefolueert dat de ftadt ende jngëzetenen van Dordrecht den voorfz. hoogen raedt jn alles lullen agnofceren gelijck andere fteden ende ingefetenen van Hollandt ende Wefturieslandt ende dat zijne Excellencie opt verfouck van den heeren van den hoogen raede ofte burgemeefteren ende regierders der ftadt Dordrecht foe wanneer tot de lecture ende judicature van de procelfen de faecke van den ftapele de voorfz. ftadt Dordrecht ende dordonnancie daer op in den jaere XVC- eenenueertich bij keyfer Kaerel gemaect aengaende fal worden geprocedeert drie ofte vier rechtsgeleerden nyet gebooren jnden fteden die als partijen formeel bekent zijn jnde voorfz. fententie van den ftapele van den jare XVC- veer-* tich fal cómmitteeren ende authoriferen omme mit ende neffens de voorfz. heeren vanden hoogen raede te ftaen aduiferen ende refolueren op de judicature Van defelfde procelfen. Des is bij den ftaten voorn, verftaen ende geaccordeert dat opt verfouck van andere fteden jn de procelfen van jmportantie hu ere vrijheden priuilegien en«^ de gerechticheden aengaende die bij den voorfz, hoogen rade fullen worden getermineert van gelijcke drie ofte vier neutrale rechts* geleerden bij zijne Excellencie fullen worden gecommitteert ende geautorifeert omme mit ende beneffens de voorfz» heeren van den hoogen raedt ouer d'vuytinge van dien te ftaen aduiferen ende refolueren als vooren. Die van Leyden Amfterdam ende Alckmaer hebben verclaert dat ten aenfien op de faecke van het reffort van den hoogen raede in regard van de ftede van Dordrecht onlancx refolutie is genomen in de vroetfehappen aldaer fijluyden fonder voorgaende rapport hier inne nyet en verftaen te bewilligen dat zijluyden nyettemin goet debuoir doen fullen ten eynde haere principalen hen willen conformeren mitten edelen ende andere fteden. (Onder ftondt aldus) Ge'ëxtraheert vuyt de refolutien bij den ridderfchap edelen ende gedeputeerden van den fteden van Hollandt ende Wefturieslant ftaetsgewijfe vergadert genomen in haere E. ver-
ga-
„ van den Raedt van Appel of Maintien van deed de Regeering nogmaals, den negenentwin„ dien, daer van fi) wel expreffelijck bfl de- tigften Oétober van dar zelfde mrU) • o-eliik „ fen protefteeren ; gelijk lij op alle Handeliu- ook op den derden Aimifrus van bU „ gen foo van Vranckrijck als Engelandt al- 1587 (5). Dog , na dien tiid 'beenn 7i5 „ tyds hebben ghedaen ; ende verklaert dat fij langfaamerhatnd , van <reda<nm in A?i li^fJ. „ harenthalven 't voorfz. Collegie van Appel te veranderen en , lienFdè „nJïïÈ „ hielden ghediffolveert sedert het overlijden der overige Steden S^dL L^ZÉ^S „van fijn Exc. Ende, om rediten tefchuwen, meer' te fchikkenC6^ ËF/EFJF*, „ met behoeven t'elken reyfe op gelijcke aften lijk , uitwijzends het' bovenSndVflnir" „ te prorefteren , foo houden de voorfz. Gede- onder zcekere Voorwanen ^ - • „ pureerden de protelren ende verklaringe eens en het gezag vaÏÏto R, A^v-t
„ voor al gedaen". Soortgelijke Verklaaring erkende. 0§en Raad opcn1^
(4\ Refol. Utf. bl. 474.
(5) Refol. Utf. van V jaar 1587. bl. 200.
(6j Zie Refol. van Hollend van 'tjaar 1590. */. 460. en van i5?I }/. Co, 66, 74,


VAN DÓRDRE CtlT- i550 gaderinge in den Hage begonft den ixe ende geëyndt den xxve Martij jn den jaere XVC- twee ende tnegentich. {Ende was onderteeckent')
C. de Rechtere.
Gecollationeert jegens het authentycq extract geteyckent als bouen is beuonden daer mede accorderende op den xxveAugufii 1592,
Bij mij j. Berck.
Naer eene autbentijke Copij in de Mjf Privilegiën en Handveften van wijlen den Heer Meerman, Lith B. Fol. Ï6u en wijders in de Refolutien van Holland van het jaar 1592* hl. 28.
Befluit van de Regeering van Dordrecht, om voordaan de Heemraaden van den Krimpenervoaard te hezen uit den Magijlraat der voorfz. Stad, en niet uit de Huisluiden, inden gemelden Waard woonagtig.
9. Maart 1592;
OP den ixen Martij anno XVC- tweeentnegendch is bij mijn heëren fchout borgemeefteren fchepenen raden oudtraden ende goede luyden van den achten der ftadt Dordrecht vergadert zijnde omme fekere goede confideratien goetgeuonden ende gerefolueert dat men Voorts aen Van defer ftede wegen tot heemraden van den Crjmpénderwaert eligereri ende committeren zal eenige vuyt der magiftraet inden feluen waert gegoet zijnde endè niet vuyt de huysluyden in den feluen waert woonende gelijck tot noch toe gedaen is geweeft. Ende alfoo verftaen werdt dat dé weddens van de heeniradën foo cleyn eri fober fijn dat die niet en fouden mogen dienen buyten haren coften fullen de ghene die daer toe ghecommitteert fullen werden als fij te landtwaerdt fullen moeten reyfen ende vaeren hebben alfulcke dachgelden ift noodt als andere gecommitteerde Vuyt den magiftraet van ftadts wégëh vuytreyfende ghenieten. Ende omme voor het aenftaende jaer met den anderen heemraden van den Cnmpenderwaert te dienen zijn van ftadts wégen gecommitteert Thomas de Wit heeren Willemfz. fchepen ende Gerardt van Blijenborch Adriaenfz. vuyten achten ende dat op de emolumenten daer toe ftaende ende de dachgelden als voren. Actum als bouen.
Mij prefent.
J. Berck.
Naer èené autbentijke Copij in de Mjf, Privilegiën en Flandveften van wijlen den Heer Meerman, Litt. B. Fol. 150 verfo.
De


i56o PRIVILEGIËN
De Regeerders volharden bij het voorfchreeven Be* puit, niettegenflaande de Huisluiden remonjïreer* den, dat het ftrijdig zij met de Handuefl, inhoudende , zoo zij meenden, dat de Heemraaden in den Waard moeten woonagtig zijn., 31. Maart 1592.
OP dén laetften Marti anno XVC- tweentnegentich mijn heeren fchout burgemeefters fchepenen raden oudtraden ende goede luyden van den achten der ftadt Dordrecht vergadert zijnde fijn gecompareert fekere huysluyden vuyten name van de vier cauelen foo men die noempt vande Crimpendenvaert ende remonftreerden dat d'electie vande heemraden vande feluen waerdt onlangs bij de ftadt gedaen op Thomas de Wit heeren Willemfz. fchepen ende Gerardt van Blijenborch Adriaenfz. vuytten achten was ftrijdende tegens de handueften vanden waert ouermits fij niet woonachtich en waren onder de fchouwe ende verfochten mitsdyen dat mijn heeren defelue electie wilden retracteren ende andere committeren die woonachtich waren onder de fchouwe in conformité vande handuefte foo fij feyden. Waer op de comparanten nae fommige communicatie vertogen zijnde is verftaen dat gemerckt de geëligeerde heemraden gegoet zijn binnen de fchouw de voorfz. electie wel ende te rechte gedaen is ende in conformité vande handtuefte [a~\ daer op gefien houdende dat de heemraden zullen zijn woonachtich geërft orf gegoet binnen de fchouwe disjunclive en niet conjunclive ende ouerfulcx bij de voorgaende electie geperfifteert. Ende is tfelue de huysluyden wederom ingeroepen zijnde aengefeyt met vermaninge dat fij het landt met onnutte coften van procelfen niet en wilden befwaren maer foo zij interpretatie van de handuefte op dit ftuck begeren dat fij die met cleyne moeyte ende cofte zullen connen verfoucken ende vercrijgen vande heeren ftaten flands ende fouuereiniteyt vanden lande jegenwoordich reprefenterende. Actum als bouen.
Mij prefent.
J* Berck.
Utfupra, Fol. 151.
i'/J Zie hl. 51a en 513. met de Aanteekeningeii,
Be*


van DORDRECHT- 1561 Befluit van de Staaten, om eenige Heeren te committeer en , tot het infpe&eeren van de gefteldhed van de Rivier de Merwede, ten einde de noodige voorziening te doen, tot bewaaring van haare diepte, en tot voorkooming van ver landing,
13. Maart 1592.
4 Lfoo de gedeputeerde der ftadt Dordrecht tot verfcheyden .LX. reyfen aen den ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt op voorgaende dachuaerden ende oock defe jegenwoordige vergaderinge in competenten getale daer toe vuytgefonden hebben geclaecht ouer tverlanden van den diep in de Merwede gecaufeert foo fijluyden feggen deur de gaten tot defenfie van den lande doorgefteecken ende ingebroken in den dijck ende lande van Altena bouen ende beneden de ftadt Woudrichem deur welcke gaten tgewoonlijck water van bouen comende deur de riuieren Male ende Wael geto* gen ende gediuerteert foude werden vah den rechten ftroom ende canael fulcx dat onlangs bij peylinge ehde cxperientie foude fijn gebleecken dat ontrent het dorp van Slydrecht op een halue voet niet meer dan tuflchen drie ende vier voeten waters was beuonden waer deur de voorfz. riuiere van de Merwede wefende den principaelften ftroom op Ludiek Duytsland Lotheringen ende andere landen oogfcheynelijck gefchapen was in corte jaren te verloopen ende innauigabel te worden tot grooten fchade ende nadeel van den lande ten zij promptelijck Worde verfien bij ftoppinge ende toedamminghe vande voorfz. gaten ende creecken daer toe de voorfz. gedeputeerden van Dordrecht groote inftantie gedaen hebben ende aen dander zijde worde gemoueert dat deur tftoppen van de gaten bouen ofte voor de ftadt Woudrichem defelue ftadt foude mogen gebracht werden in pericule van oiieruallen te worden bij den vyandt ende dat tvoorfz. diep van de Merwede wel foude connen geconferueert blijuen door het floppen van de gaten ende creecken van Werckendam ende daer beneden waer deur binnen de Merwede twater genoech gehouden ende gedwongen foude werden om fchuyringe ende diepte te maecken ende de riuier nauigabel te houden foo ift dat de ftaten voornt. gecommitteert hebben ende committeren bij defen den heere van Poelgeeft Thomas ïhomafz. gecommitteerde raedt van den ftaten ende vuytte fteden Dordrecht Delft Rotterdam ende Gornichem bij elcx daer toe refpectiuelijck te nomineren ende Cornelis van INaerden raedt ende eerfte mr. van de reekeningen in Hollandt omme hen den eerften Apriiis toecomende te laten vinden binnen Dordrecht ende hen te infonneeren op de ondiepte ende verlandinge van de voorfz. riuiere vande Merwede te belichtigen de voorfz. gaten ende creecken in den dijck ende lande van Altena ende haerluyder befoigne te ftellen bij gefchrifte mit heuren aduijs hoe ende bij wat middelen bequamelijxt fal mogen verfien worden tegens dapparente ondiepte ende verlan-
Ooooooooo din-


i$6z PRIVILEGIËN.
dinge van de voorfz. riuiere van de Merwede fulcx nochtans dat de ftede van Woudrichem niet en worde geftelt in dangier van ouerrompelt ende oueruallen te worden omme daer nae bij den ftaten voorat, daer inne verfien te mogen worden als tot conferuatie van tvoorfz. diep ende verfeeckertheyt van de voorfz, ftede van Woudrichem ten meeften dienft van den lande beuonden fal worden te behooren. Gedaen in den Hage onder 't zegel van den ftaten voornoempt hier op gedrukt den xiij Martij XVC- tweeëntnegentich. (Onder ftont ge/chreuen') Ter ordonnantie van de ftaten. (Ende was onderteeckent) C. de Rechtere. Ende befegelt met een opgedrucr zegel in rooden waffche.
Geëxtraheert vuyt het voorfz. priuilegiebouck ftaende ende beginnende aldaer fol. 263 tot 264 verfo. Concordat collatione facta. Bij mij.
D. Symonfen Coplaer Nots. Publ.' 1628.
+
Naer eene authentijke Copij in een Mjft. Privilegiehoek van den Beer B. van Slin ge landt, Fol. 357-
Rapport van de voorfchreeven Inf-peclie, en Befluit van de Staaten, tot het leggen van eene Kaade hoven Woudrichem , en het ma aken eener Bekramming van de Landen van Kraaijeflein, opwaards tot' het naafle Buitenland, en neder* waards tot het Huis de Merzvede.
8 en 9. Mei 1592.
GEhoort in de voorfchreuen vergaderinge het rapport van de gecommitteerden die volgende de refolutie in de lefte dacbuaert genomen bij infpectie oculair hebben geprocedeert tot onderfoeckinghe van de gelegentheyt van de diepten van de riuier vande Merwede tuflchen de fteden van Dordrecht ende Gornichem midtsgaders taduys van den feluen omme jegens apparente verlandinge van de voorfz. riuiere mitte minfte coften ende meefte verfekeringe te voorHen hebben de ftaten van Hollandt verftaen ende gerefolueert dat indien fijne Excell. bij aduyfe van den jngenieur ende anderen die defelue daer toe lal belieuen te gebruycken verftaet dat een cade bouen de ftede van Worcum jegens de Mafe ouer tgadt genaempt de Nel mach gemaeekt worden fonder daer deur de ftede van Worcum te ftellen in pericule van oueruallen ofte gecrenct te worden van de gemeene vijanden in fulcken geualle conform de refolutie van
zij-


VAn DO R.DRECHT. 155-3
zijne Excell. defelue cade tot lafte van tgemeene landt van Hollandt vuyt de penningen gedeltineert totte fortificatiën fal worden gemaeekt hut fulcke hameijen ofte ftaeckettingen als nodich beuonden fal worden. Dat voorts van wegen de graefflijebeyt van Hollandt bij den luyden vander reeckeningen tot latte van de domeynen van Hollandt fal Worden gemaeekt met den eerften een goede becramminge van de landen van Craijeffeyn opwaerts tot het naeften buytenlandt toe ende van de landen van Craijefteyn nederwaerts tot naer thuys ter Wlerwede op dat daer deur die cours van de voorfz. riuiere int: recht canacl gehouden ende alle voordere verondiepinge ende verlandinge verhoet mach worden fipo veel mogelijck is dat voorts in den begin van den aenftaenden jare nieuwe vifitatie ende onderfoeckinghe van de voorfz. diepte gedaen fal worden omme als dan in» dient noot is naerder opte voorfz. faecke geleth ende gedaen te worden naer behooren. (Onderjlont) Aldus geëxtraheert vuytte refolutien van de ridderfchap edelen ende gedeputeerden van den fteden van Hollandt ende Wefturieslandt ftaetsgewijfe befchreuen ende vergadert in den Hage in hare E. vergaderinge genomen den viij ende ix. Mey in den jaren anno vijfthien hondert tweeëntnegentich. Bij hiij. QEnde Was onderteekent) C. de Rechtere.
Geëxtraheert vuyt het voorfz. priuilegieboük ftaende ende beginnende aldaer fol. 267 tot 268. Concordat collatione facfa. Bij mij
D. Symonfen Coplaer Nots. publ. 1628.
Naer èène authentijke Copij in het Mjf. Privileneboek van den Heer B. van Slingelandt* Fol. 361 verfo.
Pejblutien van Holland van het jaar 1592. bl, 40. A ANMERKINGEN.
Wij zullen thands niet herhaalen 't geen Beveren, Rentmeefter Generaal van Zuldholdat wij elders vaii het belang, dat onze Stad, land, bij de Luiden van de Kamer van Reein het bewaaren van de diepte van de Ri- keningen, het opzigt over deeze Bekrammin»" vier de Merwede , t' aller tijd, (lelde , heb- wierd opgedraagen , met laft, om , door den ben aangeteekend CO- Het is genoeg al- jaarlijkfchen aanvoer van eenige Zooden, aan leéii aantemerken, dat, op den zeftienden De- de Zuidzijde , den aanwafch te helpen bevorcember van het jaar 1593, aan Willem van deren (2).
(1) Zie 61. 1434.
(2) Uitvvijzends eene Ade , te vinden in het Wde Boek der Appointementen, Fol. 241 verft.
Ooooooooo a j>g„


s$Ó4 PRIVILEGIËN
Bef uit van de Luiden van 'de Kamer van Reekeningen, tot het toefoppen der Baffe-Kille , en om daartegen, in de laatft gemaakte Bekramm'mg van de Merwede, tot gerief der Viffchers , open te laat en een Gat ter breedte van Agttien RoedeVoeten, mids geen nadeel doende aan de diepte van de Rivier.
6. Augujlüs 1592,
NAdien die gedeputeerde der lieden van Dordrecht ende Rotterdam aen den luyden vander reeckeninge in Hollant inftantehjcken aengehouden ende verfocht hebben dat men tot fchuyringe ende diepmaeckinge van de riuiere vander Merwede foude willen confenteren dat feeckere kille genaempt Baskens Kille foude werden geflopt ende ouergegaen hebben de luyden vander reeckeninghe voornt. naer voorgaende jiifpeftie oculaer daer op senomen de voornoemde ftoppinge ende ouerganck geconfenteert ende toegefraen gelijck zij confenteeren ende toeftaen mitsdefen weluerftaende dat wederomme in plaetfe van de voorn, geflopte kille aen de weftfijde van de flededijck tot commoditeyt ende gericff van des graeffiijcheyts van Hollandt viffchers op Sliedrecht ende daer omtrent wonende in de becramminge tot laffe van de voorn o-nefflück heyt aireede aldaer gedaen een gat fal gemaeekt ende opengehouden werden wijt wefende achtien roede voeten ten ware tfelue gat he uonden werde die diepte van de voorn, riuiere te prejudiciëren in welcken geualle de voorn, van de reeckeningen tfelue gat tot cofte van de voorn, graefflijckheyt wederomme zullen doen floppen dat mede tgunt het ouerghaen ende floppen vande voorn Baskens Kille koften lal wederomme gedefalqueert fal worden aen de becrammin ge van Kraijefleyn aff tot thuys te Merwede toe. Aldus ^edaen ten burele vander camere vander reeckeningen in den HaegeVfen
2cUUgr f fVC-twecfndemefntich' CQ«Mw3 Mijjelenwoo" dien. (Ende was onderteekent)
C. van der Goes.
Uit het 1^ Boek van de Appointementen van de Oude Graaflijkheids Reekenkamer van isoo —- 1595. Fol. 125 verfo. h °^


van DORDRÈCHT. 15Ó-5
OcJrooi van de Staaten van Holland en JVefifrusland , verleend aan de Meefters van het Heilige Geeflhuis ter Grooterkerk, om te moogen aanvaarden alle de Goederen en Inkoomflen van het Klooster der Witte Nonnen.
9. Maart 1592.
DË ridderfchap eedelen ende fteeden van Hollandt ende Wefturieslandt reprefenteerende den ftaaten van denzeluen Jandé doen te weetene dat alfoo de meefters ende toefienders van de armen heyligeh geefthuyfe binnen der ftadt Dordrecht ons te kennen gegeuen hebben dat de fundatie van dien origineelijk geweeft is tot opuoedinge ende onderhoudt van twaalff olte veerthien kinderen die heylige geeft kinderen genompt ende befteed zijn ten huyfe van goede luyden bij gebrek van huyfinge daar toe gedeftineert ofte geeygent tot den jaare XVC- twee en zeeuentigh. Dat de thoonders een heylige geefthuys hebben begonft te doen bouwen ende op te rechten van het oude ruïneus gedeftrueert witte nonnen cloofter aldaar thaareii zeer gröoten excesfme kollen dat mede deur d'oorloge deuaftatie inundatie ^ofte deurfteeciunge van dijeken ende tlangduurige ongebruyek Van drommel eggende landen mitsgaders de meenigvuldige deurtochten van den foldaaten met heure huysurouwen ende kinderen deur en voorbij de voorfz ftad Dordrecht de heylige geeft kinderen zoo zeer waaren vermeenigvuldigt datter jegenwoordig wel tnegendgh kinderen zijn tot laften van de thoonderen daar aff het vierde part niet zouden zijn burgers kinderen maar wel veenigh foldaaten kinderen deur dien volgende d'ordonnancie ende toude gebruyk van het facraments gafthuys aldaer de kleine kinderen van de fiecke perfoonen mans ofte vrouwen foldaaten ofte anderen int gafthuys komende metter daed int voorn, heylige geefthuys gebonden werden ook bij tleuert van heure ouders dewelke geheel kleyrt zijnde ook. bij minnen ofte voedfters befteed moeten werden tot koften van denzeluen huyfe twelk daarenbouen ook befwaart zoude zijn met tonderhouden ende de toezicht van de krankzinnige luyden mitsgaders van de geenen die met contagieufe fiekte ofte pefte befmet zijn waar deur tzelue huys in al zulke fwarigheeden tachterheid ende belaftinge zoude zijn gekoomen dat teil 'zij den thoonders van de voorfz. foldaaten ontlaft worden ofte bij ons merkelijken ende in promptis worden geadfifteert henluyden niet mogelijck zoude zijn de voorfz. laften vorder te dragen verfouckende daaromme tot dien eynde te mogen aanuaarden de goederen van de witte nonnen binnen derfeluer fteede met de laften van tonderhoud Van dezelue nonnen wefende nog achthien int leuen zulks die jegenwoordiglijk werden gealimenteert ende dat tzelfde uyt meedelijden ende barmhertigheid geaccordeert mag werden te meer deur dien jaarlijks bouen de laften althans daar van niet veel ouerfchiet en bij den thoonders de inkompften van dien zullen worden verbeetert ende gebeneficeert doende eenige perceelen felfs gebruycken ten meeften prouffijte van den heyligen geefthuyfe voornt. 'Zoo ift dat wij O000000003 ge*


ï566 P RIVILEGIËN
geleth hebbende op den ftaat van de laften ende jnkompften van de-1 voorn, conuente van de witte nonnen üytte reekeninge daar Van gedaan ende gehoort trapport van onfe gecommitteerdens hebben in aanfieninge van de voorfz. zeer groote onkoften laften ende fwaarigheeden die int onderhoud van de voorn kinderen foo Van foldaaten als anderen gedraagen moeten worden bewilligt geconfenteert ende geoctroijeert bewilligen confenteeren ende oftroijeren bij dezen dat de voorn, fupplianten zullen mogen aanuaarden ende behouden alle de goederen ende jnkompften van de witte nonnen voornt. zulks die bij Jan Foppes den ontfanger zijn ontfangen ende geadminiftreert omme dezelue te adminiftreeren ten meeften oirboir ende prouffijte van theylige geefthuys voornt. mits dat de fupplianten gehouden zullen zijn daar uyt te dragen ende te betaalen de geordonneerde laften van de alimentatien van de voorfz. witte nonnen mitsgaders tflot van de gedaarte reekeningen van den voorn* ontfanger ende van de twee reekeningen die dezelue als nog gehouden is te doen ende voort tonderhoud van de voorfz. kinderen ende krancke perfoonen volgende dordonnancie ende toude gebruyck voornt. waar na een ygelijk hem zal hebben te reguleeren. Gedaan in den Haage onder tfegel van den ftaten voornt. hier op gedruckt den xvj, Martii anno XVC- twee en tnegentich. {Onder ftond) Ter ordonnancie van den ftaaten. QlFas onderteekend')
C. de Rechtere.
Naer hei oorfprongklijk Oclrooi, hebbende op het fpatium gedrukt het Zegel van Holland, beruftende onder de Archiven van het geweezen II. Geefihuis ter Groö' ter Kerk.
8M3SM38MS @M3 g*93 §eeCfê§M8ea*3ëM3 AANMERKINGE N.
Belangende de ffigting van het H. Gepit-en het zelve, onder anderen , op grond van dit
Peilbuis ter Grooter Kerk, en de daarin ge- Oétrooi, in 't jaar 17T9. vernietigd en in
maakte veranderingen , kan de Leezer nader een Stads Krankzinnig en Beterhuis veranderd
onderrigt krijgen bij onzen Stadsbefehrij- wieidfa). ver Balen (1): alleen merken wij op, dat
(1) Bladz. 170 en 182.
(O Uitwijzends de Refolutie van den Oudraad van den I. December des jaars 1759. Fol. 119 enz.
De


van DORDRECHT» isó>
De Staaten vergunnen, op verzoek van dié van Dordrecht, dat zij, van hunne onbetaalde Renten, federd het jaar 1572. en vervolgends , zul* len moogen korten eenen Honderdflen en fójftigjien Penning.
8. 'Januarij 1593.
Aen mijn heeren de ftaten flandts ende graeffelicheyts van Hollandt.
GËuen reuerentelijck te kennen burgemeefteren ende regierders der ftadt Dordrecht hoe dat zij remonftranten al in den jaere LXXXV. aen vwe E. gedoleert hebben ende geremonftreert dat al ift zoo dat de voorfz. ftadt ontrent den jaere XVC- LIJ. ten aenbe* ginne van de laetfte Franfche oorloghe was weluarende ende profpererende ende fonderling niet belaft met renten ofte fchulden foe ift nochtans dat ouermidts de fware laften vande voorfz. oorloge de regierders inder tijt verfocht zijnde van wegen den keyfer omme opt cfedyt der voorfz. ftede te lichten ende promtelick te furneren de fomme van hondert twaelff duyfent ponden van xl« grooten Vlaems tpondt hadden ten contemplatie vande Keyf. Majt. daer inne hewillicht ende hij haere gecommitteerden de voorfz. penningen in diuerfche fteden ende prouincien doen lichten ende opnemen ouermidts de faecke acceleratie was vereyfchende op lijfrenten jegens den penninck zes ende losrenten den penninck xij. waer tegens alfoe de voorfz. ftede alleenlick gerembourfeert wiert tegens den penninck xvj. lofsrenten ende den penninck acht lijffrenten is de ftaet derfeluer ftede bij verloop Van tijden gecommen in zeer groote ende onuerdrachelicke t'achterheyt daer bij geuoucht de ces* fatie vande negotiatie neringe ende weluaert binnen derfeluer ftadt gecaufeert door tfmyten vande riuiren vander Maze Rhijn Wael ende Lecke refponderende alle gelijck op defelue ftadt waer op de eenige weluaert derfeluer gefundeert is in voegen dat het niet moegelick en is geweeft de loopende rertten vuyten jaerlixen jncomen vander ftede te betalen te meer alzoe tmeerdeel vande feluen jncomen gedurende defe oorloge heeft moeten geëmploijeert werden tot wederftandt vanden viandt ende veruallinge vande laften vanden oorloge daer benenens oock te conlidereren ftaet dat de voorfz. ftede van Dordrecht is een zeer oude ftadt eertijts gefundeert bij ftaende lande lijdende door de inondatie vande omleggende landen groote aenperfinge vanden water ende mitsdien ftaende tot laftige reparatie ofte onderhout ouermidts de muyren poorten ende hoofden der fekler ftede van ouderdom vergaen ende tot veele plaetfen veruallen fijn twelck nochtans bij den thoonders tot haere excesfiue coften in reparatie ende fortificatie onderhouden moet werden die overmits d'jmportancie ende goede gelegentheyt van plaetfe geenüns en dienen geabandonneert ofte veriaeten foe dat de voorfz.
fte-


1563 PRIVILEGIËN
ftede ter caufe vant gene voorfeyt is ende van haere noodige ha* uendiepinge die in den jaere acht ende negenenfeuentich ende tach" tich gecoft heeft ouer de tfeftich duyfent guldens feer ten achteren gegaen ende aen diuerfche perfoonen gehouden ende fchuldich gebleuen is ende dat om alle tfelffde bij den ftaten van Hollandt ende Zeelandt behoorlick inlicht genomen zijnde opt verfoeck vanden thoonders henluyden geconfenteert ende geoctroijeert was dat van de onbetaelde renten daer mede de voorfz. ftede nóch is befwaert verfchenen voor St. Jansmiffe inden jaere XVC- LXXVJ. de thoenders fouden genieten atterminatie ende vuytftel van betalinge den tijt van fes doen eerftcomende jaeren midts dat zij thoonders de meuolgende verfchenen jaeren fouden betalen is daer nae de voorfz. atterminatie noch gecontinueert den tijt van tweemael drie jaeren ende hoewel zij remonftranten middelertijt verhoopt hadden te comen tot beter weluaren ende profperiteyt om haere renderen voicomelick te mogen voldoen van alfulck achterwefen als zij op de ftadt fpreeckende hebben waer van zij airede al Veer oüer de helft betaelt hebben foe ift nochtans dat zij remonftranten haeren faeeken door de fobere neeringe ende ander calamiteyten vooren verhaelt foe niet en hebben connen redden off en zijn daer van noch een groote fomme fchuldich weshaluen zij noch wel genootfaeckt zijn te verfoecken de felffde atterminatie gecontinueert te hebben dan alfoe zij beducht zijn dat het felffde finifterlicker foude moegen geinterpreteert werden als wel met de waerheyt ende poueren ftaet vande ftadt ouereen coempt verfoecken fij remonftranten alleen dat vwe E. belieue hem te authoriferen omme opt jaer twee ende tfeuentich ende ander volgende jaeren waer van zij noch geen cortinge aen haere renderen en hebben gedaen gelijcke cortinge van hondert ende vijfftichfte penninck te mogen doen als telcken jaere bij placcate van vwe E. is geordonneert ende beuolen geweeft ende dien conform bij andere fteden cortingen aen haere renderen al is gefchiet. Dit doende etc.
QOpde margine ftont gefcreuen') De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt hebben omme rededenen in defen geroert verclaert ende geaccordeert dat midts bij den remonftranten procederende tot liquidatie vande rentheffers ende betaelinge van haerl. achterwefen vande verloopen renten in delen geroert d'felue remonftranten vanden jaere XVCtweentzeuentich ende andere nauolgende jaeren waer van zij als* noch cgeene cortinge hebben gedaen jnt betaelen aen haerluyder rentheffers gelijcke cortingen van hondertfte ende vijftichfte penningen fullen mogen doen als t'elcken jaere bij autoriteyt voorn, geordonneert es geweeft ende dien conform bij andere fteden die hare renthefferen al hebben betaelt vande voorfz. jaren gelijcke cortinge es gedaen waer na de renthefferen hen' fullen reguleren. Gedaen in den Hage den viij. Januarij XVC- drieëntnegentich. QOnderftont) Ter ordonnancie vande ftaten (Ende was onderteykent) ' K
C. de Rechtere*
MJf. Handvefthoek, op den rug gequoteerd No.xxxvi. Fol.zid.
Sen-


van d o r d r £ 'c h t. 156*9
Sententie van de Kamer Judicieel\ dat iet Dorp Alblafferdam, binnen eene Mijl van de Stad gelee** gen zij , én dat dus, ingevolge het Placaat van Keizer Karei wegens de Buitenneeringen , niemand aldaar IFeeverijen mooge opregten , ten zij het Gildsgemoede der Linnenweevers hebbende. 15. -Februarij 159 3.
INder faeke gemoueert voor de camere judicieel der ftad Dordrecht tuflchen den dekens vande linneweuers gilde binnen defer ftede eyflehers ter eenre die hadden doen daguaarden Cornelis Claeflen Ellert Arienfe ende Cornelis, de Redelijckheyt alle linnen weners wonende tot Alleblaflerdam gedaagdens ter andfe zijde concluderende den voorfz, eyflehers dat den gedaagdens gecondemneert fouden werden volgende d'ordonnantie en placate vanden keyfer Carel ho. me. ruyminge te doen ende hare wèuerije op te breken ende te ftellen buyten de limite in de voorfz. Ordonnantie en placate begrepen als te weten buyten de mijle makende in cas van proces eyfch van coften. Waer jegens de gedüügdens door Hendrick AndriefleBuyfer haerluyden procureur deden feggen dm ftjbüyten de limite waren woonende concluderende mitsdien ten fine van niet öntfanckeJijck ende bij ordine dat deh eyflehers haren eyfch en conclufie ontfeyt ende fij gedaagdens daer van geabfolueert föuden werden makende mede eyfch van coften als voordefen. De voorfz. camere gehoort het rapport vande commiflariffen daer vooren partijen ter Ordonnantie vande felue camere gecompareert fijn geweeft voorts gefien de ordonnantie ende placate vanden keyfer Karei ho. me. ende geleth ende geconfidereert hebbende alle tgunt ter materie dienende was ende daer in defen op te letten en te confidereren ftont verclaert dat de mijle vande ftadt van Dordrecht tot Alleblaflerdam ftreckt foo wijt als de boden gewoohlijck zijn haer brieuen te dragen, binnen de mijle dat is tot daer het ambagt vant Elshout aengaet dat daer omme geen weuerijen ofte weeffgetouwen mogen werden ópgeregr binnen defelue limite dan, mits hebbende die vant gildt binnen Dordrecht hare gemoede ende condemneert buerfulex den gedaegdens haere weeffgetouwen binnen defelue limite opgeregt op te breecken ten ware fij verkregen den eyflehers Ppppppppp haer
AANMERKINGEN.
, Belangende 'de üitgefirektheid eenerHolland- ware te handhaaven (2). Thands merker*
iche MjjI , hebben wij bcvoorens hét één en wij alleen op, dat deeze Sententie, gelijk ons
ander onzen Leezer meegedeeld (1). Ook uit lofle Aanteekeningen is gebleeken , den
zagen Wij elders, hoe de Regeering deezer negentienden Julij daar aan, bij het Hof van
Stad het Placaat van Keizer Karei denV., te- Holland , beveiligd wierd. gen de Neeringen' ten Platten Lande, gewoon
(t) Bladz. 1409.
(flj fifitilz, 1117 en 1549.


i57o PRIVILEGIËN
haer gemoede ende compenfeerdt de coften omme redenen de voorfz. camere daer toe mouerende. Actum den xv. Februarij anno XVCdrieendetnegentich. (Onderjhnt) Mij prefent. (Endewas geteeckent)
J. Berck.
Gecollationeert jegens fekere fententie gefchreuen op frahfyn ende onderteeckent als bouen ende is defe copie daer mede beuonden t'accorderen in Dordrecht op den xxij. Martij XVjc tweeënnegentich.
Quod atteftor.
G. de Jager Not. Publ* Naer eene authentieke Copij uit lojje Papieren*
De Regeering , met opzigt tot de Beroeping der Predikanten ,de Kerkenordening van "t jaar 1591. aangenomen hebbende , bewilligt de Kerkenraad daar in bij voorraad.
25. Mei I59 3«
COrput ende Matthys Gherytfz. hebben gerapporteert de antwoort die hen en Doétori Hieremiam met Claes Willemsz. van mijn heeren den magiftraeten is gegeuen te weten dat mijn heeren goetuinden dat de verkiefinge zoude gefchieden op den voet van tconcept van kerckenordeninge gemaect anno XCI. dwelck de magiftraten dezer ftad met meer andere magiftraten in Hollant (Wenich vut-
genomen) goet geuonden neboen enae aai nare j^u. lul uicu cjuw AANMERKINGEN.
Dit Befluit van den Kerkenraad lei' den zijn te zeggen, het Colkgiup Mixt urn ujKond, dat de bekende Kerkenorde van 't maaken , daar toe wettighjk gekocren werd. S■ ï«i CO, voor zoo veel de Verkiezing Maat■ moogchjk Zal het veelen bevreemden, £preciikanten betreft, federd dien tijd,ftand- dat deeze Wijze van Verkiezing , welke den vaffig, hier ter ftede, gevolgd wierd. Want, meeften Kerkdijken zoo zeer tegen de bord Soondaarin, alleen bij voorraad, bewilligd was, en fchier nergens aangenomen werd, vv erd , is er egter , daar na , in dit opzigt, onder ons nogtans , zoo gemakhjk en zonder geene verandering gemaakt. Alle de Beroepin- tegenkanting, m trein raakte. Dog men heeft gen, zoo veel «Hf hebben kunnen nagaan , optemerken dat , reeds kort na de Hervorlijn . wat het weezenlijke betreft , volgends ming , dc Regeering deezer Stad , ïh de aande wijze, daar bij voorgefchreeven , op den ftelhng der Kerkenraadsleden, zeer veel ifldivir,'daar naer ingerigt. En nooit heeft, vloeds had. Naauwhjks was de Gemeente gefins dit tijdftip, iemand onder ons het Leer- ftigt, of haare eerfte Leeraars begrepen het aarambt aanvaard , dan , die door de Agt van veel belang te zijn , dat de Regenten mede Gecommitteerden , zoo uit den Magiftraat deel kreegen m 't beftier der Kerkelijke Zaaals Kerkenraad, welken, gelijk wij gewoon ken, De eerfte Voorftelling der Ouderlingen^,
(1) Te vinden bij Boa. Neatrl. Oorlog xxvm. Boek, tl. aa. [557]
iï


v A » DORDRECHT. 1571
Tier vüt Bun middel hadden gecommitteert begerende dat die vart den kerckenraedt oeck vier deputeren fouden vut haren middel ende dat zij hadden geantwöort hier van rappoert aen den kerckenraedt te willen doen. De faeck is bij den kerckenraedt rijpelick bedacht ende aengemerct hebbende wat an d'een ende d'ander fijde te confidereren ftaet is goet geuonden voer ditmael bij prouifie fonder prejudicie van andere kercken en kerckenordeninge den voorfz. voet te vólgen op verwachtinge wat met tóeftemminge vaii gemeene kercken wege bij de heeren ftaten namaels tot ordre der kercken befloten ende gefancieert fal worden. Is goet geuonden toecomende donderdag de ouderlingen ende diakenen metgaders den ouden kerckenraedt te vergaderen óm vier perfonen te deputeren*
Aclenboek van den Kerkenraad der Stad Dordrecht, gequot. Lih A. beginnende met het jaar 1572;
Welke, den veertienden Junij van liet jaar 1573, verfchilde , 'te voorfchijn , of zij namze plaats had, gëfchiedde daarom, niet llegts bij de aan, en herlMde zig , langs dien we* van Predikanten, maar ook bij fommigen uit den nieuws, in het gezag , dat zij , tot hiertoe ïvlagiftraat, welken Belijdenis van hun Ge- in de Verkiezing der Kerkendienaaren «-ebruikt loot hadden afgelegd. In het Ailenboek van had. Weinig' of liever geen' teseiiftand ontden Kerkenraad^ leeft nien, op den tweeden moetede de Regeer'mg hier in , van de zijde Januarij des jaars 1584, met zoo veele woor- der Kerkelijken. Jaa zelfs, toen één' der naden: dat het gebruikiick was in die aen- buürige Predikanten, bij geleegenheid dat dit Beiiyeminge der Predicanten als dat fulx ge- fluit, 't welk wij thands den Leezer meédeelen 1 fcyet met aduys der Ouderlingen Diakenen bekend gemaakt werd, beweerde, dat de C]asook der Lidmaeten des Magiftraets die aen fis in de Beroeping mede behoorde te fternder Gemeynte fijn. In dat zelfde jaar Werd men , Waren onze Stadspredikanten , met jobannes dlopecius; als gewoon Leeraar, op naamen Hendrik van den Corput en de reeds die wijze verkooren; gelijk ook in 't jaar 1586. genoemde Jobannes Begius, de eerften weljohannes Becius , welke van Embden her- ken zig tegen hunnen Medebroeder verzetteWaards kwani. _ den. Trouwens Fan den Corput had in di»
Dan, waarlchijnhjk zal het daarom, aan eenen beraamde Kerkenorde mede de hand «•ehad ppmerkzaamen, vreemd in het oor klinken, dat en behoorde onder' het getal dier Ast Kerkeonze Stad, onder de HoUandfche Steden , de lijken , welken , op raad van Oldenbarneveld\ raiigfte geweeft zij % welke openlijk verklaar- nevens een gelijk getal van Politijken, geraagde, zig te houden aan de Kerkenorde , in het tigd waren geweeft, om't Ontwerp van't jaar laatftgemeld jaar, bij de Haagkhe Synode ont- 1583. te overzien en in orde te brengen U) worpen , eti door Leicefter bekragtigd ; daar Döar bij was hij van aanzienlijken huize , en de Staaten van Holland dezelve alleen, tot we- vermaagfehapt aan de voornaamfte GehVten deropzeggens, en niet dan onder zcekere voor- welken, toen ter tijd, bij ons op't kliffen zatenf h. Waarden, aannamen, om dat zij, in de Verkie- ln laater' tijd, zijn er nogtans, tuflchen den zing der Predikanten , aan deMagiftraaten, te Magiftraat en den Kerkenraad, over de Beroeweimg gezags overliet C2). Dan men moet ping,meer' dan ééns, onéénigheden eereezen* opmerken , dat de Regeering van deeze Stad van welken wij, op haare plaats, verüV zullen daar toe* waarfchrjnlijk door [taalkundige rede- doen. Alleen moeten wij onzen Leezer hernen, gedreeven wierd; deels, om zig 111 Lei- inneren , dat de wijze van Beroeping welke cefters gunft dieper intednngeu; deels, om een voor het jaar 1618, onder ons gewoonlijk plaats blijk te geeven van erkentenis vdor de gunft- had, liaauwkeurig vermeld word in een Boekbewijzen, welken Hij, in een ander opzigt, te je, dat, in het zoo evengenoemd jaar, te voordeezer tijd, aan de Stad beweezen had (3). Ook fchijn kwam, tot tijtel hebbende : Krachtige. bleek het eerlang, hoe weinig geneigdheid Redenen, waer om de goede Gbemeynte tot 2ij vond , oni zig op den duur aan dezèlve te Haerlem haèr onghenoegben toont ouer bet houden ; want naaüwlijks kwam , na 't ver- inuoeren van den eerften Artijkel der Ker~ trek van Leicefter, de ontwórpen Kerkenorde kenordeninghe van den jare 1501. aengaen* Van 't jaar 1591, die van dezelve merklijk deBeroepinge der Kercken-dienareti(6~).
(é) Zie Re/blut. van Holland van de maand December des jaars Ij86". bij Bor, xxi. Boek,hlBiSzQii.
(3) Wij hebben het oog op de voordeelige Oaróoijen , door Hem, in de maanden Auguftus en Novem* ber van t jaar 1586, verleend, te vinden hier boven bladz. 1487en 1488.
(4) Zie Bor, Boek xxvm. bl al. [556 en 557].
(k) Uitwijzends den Geflagtboom van Van den Corput , bij Balen. Ü. 1034 en 1025 Kt) Bladz. 57 — 60.
ppppppppp 2 nea


i572 PRIVILEGIËN
Befluit wegens den Rang, waar naer de Leden der Regeering in den Oudraad Stem en Zitting zullen hebben.
28. September 1594*
IN de vergaderinge van mijn heeren fchout burgemeefter fchepenen raden oud-raden en luyden van den achten der ftede Dordrecht gehouden op den 28. September in den jare 1594. voor het openen van de mifliue van den houe van Holland inhoudende de veranderinge ofte verkiefmge van fchepenen en raden voor den aenftaenden jare in deliberatie geleyd zijnde of het niet betamelicken zoude zijn in de ordinaris vergaderinge van fchepenen en raden om recht te doen ende oock in andere vergaderingen van de magiftraet int aduiferen ende oock zegelen te gebruycken die ordre dat voorzitten aduiferen en zegelen zullen niet de oudfte van jaren gelijck tot noch toe gebruyckt is geweeft maer die de oudfte zijn in officie gelijck in alle wel geformeerde collegien gevfeert wert. Is eendrachtelick gerefolueert en gearrefteert dat Van nv voortaen de cedulle van de magiftraet gefteld ende gedrefieert zal werden in vougen en maniere hier naer volgende te weten dat d'eerfte plaetfche genomen zal werden bij den fchout dog [>] geuraeght Werden ende aduiferen in vougen ende manieren gelijck van ouds gebruyckt is daer na den burgemeefter van de gemeente wegen daer aen den burgemeefter van het gerecht ofte 's heeren wegen als prefident van de fchepenen dan d'ander fchepenen na dat zij eerft in qualité als fchepenen hebben gedient de raden daer aen na dat zij oudfte zijn in officie in die qualiteyt de oud burgemeefters van de gemeente daer na oock op d'ordre van den tijt dat zij burgemeefters gekoren zijn geweeft volgens d' oud-raden zonder diftinétie te maken ofte zij fchepenen ofte raden geweeft zijn ende opt laetfte de luyden van den achten naer dat zij de langfte hebben gedient. Ende daer de perfonen gelijck in officie gekomen zijn zal voorzitten die de oudfte van jaren is.
Balen Befchrijv. van Dordrecht, bl. 345, AANMERKINGEN.
In dit Befluit werd, door de bezondere Oc- [«J Geuraeght -werden. Te weeten na
trooijen, welken, in de volgende Eeuw, op den jongden Raad, gelijk nog hedendaags in
deMagi(traatsbertelling,te voorfchijn kwamen, het Geregt plaats heeft , daar de Schout zijn
eene aanmerkelijke verandering teweeggebragt, Stem geeft, na den jongden Schepen in rang.
gelijk wij, ter behoorlijker tijd, zien zullen: Wat hiertoe den grond gelegd hebbe, en bij
thands merken wij alleen op , dat het zelve welke geleegenheid dit gebruik in de werreld
ons de reden leere, waarom, in het Hoofd gekoomen zij , zulks hebben wij , niettegen-
der vroegere Keuren, de Rangfchikking van flaande veelerleie navorfchingen, niet kunnen
den Magiltraat, doorgaands, in deeze orde ge- opfpooren. vonden word : Schout, Burgemeefter, Schepenen, Raaden, Oudraaden en Goede Lui' dm van den Agten.
Be-


VAN DOrvÖRÉCrlt, 1573
Befluit van den Oudraad, wegens bet formeer en en opneemen van de Reekeningen der Thefauriers, den tijd hunner Bediening, en derze/ver jaar~ lijkfohe Wedden,
23* Januarij 1595*
GEzieri geuifiteerd ende geëxamineert zijnde iri dé vergaderingë van mijn heeren fchouth burgemeefteren fchepenen raeden oudraeden ende luyden van den achten der ftede Dordrecht de remonftrantie van den gecommitteerden foo ten beleide van der ftedé faeken als ouer de rekeningen van den thefauriers van den jare XVa drie en tnegentich belangende eenige pointen van redres na voorgaende communicatie met den voorfz. thefauriers gehouden en aduijs van haer genomen bij gefchrifte gefteld is bij mijne voorfz. heeren gerefolueert. Eerft dat tot beter ordre van de reeckeningen van elck jaer ende om pertinentlick te weten dé laften die de ftad heeft te dragen van nv vóortaeh de rekeningen fullen ingaen den eerften Januarij van elck jaer ende expireren den leften Decembris te weten den ontfang van de accijfen tot den laetften Decembris ende van maekelaerdien tot den vijffthiende Januarij daer aen volgende ende dat alle de rCparatiert en den incoop van de materialen in tfelue jaer gedaen ende gecocht in defelue reekening in uytgeuen fullen werden gebracht fonder méér. Dat voorts den thefaurier coopende eenige materialen vart importantie monterende ter fomme van twee* hondert guldens en daer bouen tfelue zal doen ten ouerftaen van een ofte twee van de gecommitteerden tén beleydé van der ftede faeken ende op geen langer dach dan drie maenden naer de expiratie van elk jaen Ende ten einde dat de reftanten te beter en bequa* melijcker mogen werden geinnet is nog gerefolueert voor zoo veel mijne voorfz. heeren aengaet dat de thefauriers in een comptoire niet langer aen éen en fullen mogen dierten als drie jaeren ende afgaende niet wederomme innegecoren werden ten zij dat die twee jaéren ftille hebben geftaen waer toe mede de gemeene gilden fullen werden geinduceert Ende op dat de thefauriers temeer mogen werden geëncorageert tot uitüoeringe van haer offitie fal Van nv voorts aen beginnende met het jaer XVC- vijff en tnegentich den thefaurier van 't comptoir gepaffeert werden voor zijne jaarlixe weddens de fomme van drie hondert ponden vart veertig grooten 't pondt daer inne begrepen de reekening van den tholle ende voor zijn pampier twaelff gelijcke ponden ende voot den thefaurier van de reparatien gelijeke drie hondert en twaelff ponden fonder meer daer inné gefmolten alle de dienften die zij binrten tijde haérer refpeétiue rekeninge fullen mogeil doen. Actum ter voorfz. vergaderinghe gehouden opten xxiij. Januarij 1595. (.Onderflondge/ebreuen) ïn kenniffe van mij.
J, BercL
MJfl Handvejlboek, in dorfo gequoteerd No. xxxvi. Fok 23Ö.
tpppppppp 3 £**


ï574 PRIVILEGIËN
Befluit van de Staaten, wegens bet waardëer&n en aanvaarden van eenige handen en Erven^ tot bet fortificeeren en uitleggen van de Stad.
6. Maart 1595.
OPt verfouck vati den fchouth burgemeefteren ende regeerders der ftad Dordrecht omme te hebben confent ende octroy de landen en eruen tot de fortificatie ende extenfie der voorfz» ftede aen de landzijde ofte zuydzijde ouermidts 't Vérhöogert ende 't Ver* ftijuen der landen noodich zijnde te moghen aertuaerden hebben de ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt Verftaen endef verclaert dat op de nootlijcke fortificatie dei* ftadt Dordrecht mede dient voorfien ende tot Vorderinghe van defelue fortificatie hebben gecommitteert ende committeren bij dezen Thomas Thomafz burgemeefter der ftad Haerlem ende mr. Adriaen Anthonifz ingenieur hen tot Dordrecht te laten vinden ende te befichtigen de bequaamheyt grootte ende gelegentheyt van de landen aldaer die in de fortificatie ende extenfie der voorfz. ftede in de caerte daer vah gethoont gedefigneert ende die als gelegen in de eoncepte daer van gemaekt verdoluen beworpen ende in de voorfz. ftede getrocken foude moeten worden ende daer aff te maeken alfulcke caerte ende concept als zijluyden ten meeften dienfte en verfeeckertheyt der voorfz. ftede noodich ende oorbaerlijcxt beuinden fullert. Ende naer dat de voorfz. Caerte bij Zijne Excellentie goetgeuondert ende geappröbeert Zal zijn fullen d'heeren mfs. Leonard Voocht raedt in den hoogen rade ende Leonard Cafembroot raedt in den houe prouinciael metten voorn. Thomas Thomafz. ende mr. Adriaert Anthonifz. befichtigen de landen die daer onder zullen zijn begrepen eenige ingefetenen van den lande toebehoorende ende hen op de waerde derfeluer geinformeert hebbende tfamentlijck te procederen tot taxatie van defelue landen foo in de hooftfomme als de termijnen Van betalinglie daer toe defelue bij dezen expreffelijk worden gelaft ende gecommitteert. tWelck gedaen zijnde fal bij dert ftaten dert fupplianten Volgende haer vorder verfouck verleent worden oclroy ende confent omme alle de landen ende eruen die tot de voorfz. geordineerde fortificatie ende exj tenfie ende de caerte daer van gearrefteert fullen mogen nödich wezen temogen aenuaerden ende in eygehdomme behouden omme defelue te emploijeren tot der ftede grafteh wallen bolwercken ende andere fortificatiën ende voorts binnen tot watergraften opflagen marckten ftraten ende andere publijcque plaetfen ende wercken ende de refte der voorfz. landen te mogen vuytgeuen tot eruen ende vercoopen op renten ofte om gereede gelde midts de penningen daer aff procederende bekeerende tot behouff ende onderhout van defelue fortificatie. Gedaen in den Haghe den vj. Martii anno XVC- vijff en tnegentich. {Onderftondt} Ter ordonnantie van de ftaten. {En was onderteykent') De Rechtere. {Lager ftond) Gecollationeert tegens zijne originaele gefchreuen in papier ende onderteikent als bouen is daer mede beuonden accorderende op den xvij. Aprilis 1595. Bij mij J. BercL
Mjf. Handvejlboek, gequoteerd in dorfö No. xxxvi. Fol. 236.


van DORDRECHT, tm
0 ff rooi tot het moogen aanvaarden van de voorfz. Landen en Erven , tot vergrooting en verftefking van de Stad.
6. Maart £505.
DE ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Wefturieslandt reprefenterende de ftaten van den feluen lande doen te weten allen jegenwoordige ende toekomende die defe jegenwoordige fullen fien of hooren lefen. Alfoo fchout burgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht ons të kennen gegeuen hebben dat wijlen hooghl. memorie den prince van Orange tot dienft van den lande ende conferuatie der voorfz. ftede goetgeuonden hadde t'aduiferen dat de voorfz, hare ftede aen de landt of zuydt zijde gefortificeert ende confequentelijck geëxtendeert foude werden bijfonder ten aenfien de landen aldaer metter tijt aengewaflen feer waren verhooght ende verftijft en dagelijcx nogh hooger en ftijuer worden waer door ende ouermidts de fobere muerage ende fortificatiën der Voorfz. ftede defelue ftadt aldaer feer fwack ende kranck ende van kleyne defenüe was volgende welcken de thoonders al ouer eenige jaren bij aduife van de jngenieurs hen dies verftaende de voorfz. for* tifieatien ende nodige extenfien hadden doen concipieeren ende afteeckenen fulcx fij van me.yninge waren ende de voorfz. jngenieurs geraden geuonden hadden de voorfz fortificatiën te doen effectueeren 't welck tot noch toe door verfcheyde beletfelert achterweegh is ghebleuen ende dat foo fij beuinden dat defelue fortificatie tot verfeeckertheyt der voorfz. ftede niet bequamelijck fal konnen gefchieden fonder merckelijcke extenfie der voorfz. ftede waer van bij henluyden ghedaen maecken was feeckere caerte ende fij luyden tfeiue noch onlangs gecommuniceert hadden met den jngenieur mr. Adriaen Anthonifz. deWelcke na voorgaende infpeétie ende deliberatie beuonden hadde de Voorfz. fortificatiën niet bequamelijck voltrocken te konnen worden dan mids daer in ten minften begrijpende de landen in de voorfz. caert gedefigneert fulcx dat fij thoonders van meyninge waren ter eeffter gelegentheyt mët de voorfz* fortificatiën in conformité van de voorfz, caerte ende aduis voort te vaeren ende gemerckt dat oock tot de voorfz. fortificatiën ende extenfie feeckere landen binnen tvoorfz* concept gelegen verdoluen beworpeh ende in de voorfz. ftadt getrocken fullen moeten worden die fij thoonders gaerne aen hen nemen ende voof foo véél defelue bij andere worden geposfideert betalen fouden tot taxatie van den geenen die hen dies verftaende ende bij ons te committeren verfoeckende daerom dat eenige bij ons daer toe fouden mogen gecommitteert worden ende voofts onfen confente ende oébroy om alle de landen én de eruen tot de voorfz. fortificatiën ende extenfien Uodigh zijnde volgende de voorfz. caerte ende concepte te mogen aenuaerden ende in eygendom behouden tot alfulcken prijs als defelue bij onfe gecommitteerden in gereden gelde of op termeynea getaxeert en gevvardeert fullen werden van defelue te emploijeren
tot


ï.S7<5 PRIVILEGIËN
tot der ftede grachten wallen bolwercken ende andere fortificatiën ende voorts binnen te vergrauen tot watergrachten ende te gebruyc^ ken tot opilagen marclen ftraeten ende andere publycque plaetfen ende wercken ende de reft derfeluer landen ende eruen te mogen uytgeuen en verkoopen op renten of oin gereden gelde tot dë thoonders keurë om de penningen daer van te procederen te ghebruycken tot de voorfz. fortificatiën ende 't onderhoudt van dien. Endé nadien wij om te voorfien op de vorderinge van de voorfz. nodeHjcke fortificatiën der ftadt Dordrecht ghecommitteert hebben Thomas Thomafz. burgemeefter der ftadt Haerlem en Adriaen Anthonisz. mr. vande fortificatiën om de bequaemheyt grootte ende gelëgentheyt te befichtigen der voorfz. landen aldaer defelue in de fortificatiën ende extenfie derfeluer ftede aengeuaert verdoluen bewurpen ende in de voorfzi ftede getrocken foude moeten worden ende daer af te maecken alfulcken caerte ende concept als fij luyden teil meeften dienfte ende verfeeckertheyt der Voorfz. ftede nodigh en oorbaerlijck beuinden fullen ende voorts gecommitteert mrs. Leonard Vooght raedt in den hoogen rade ende Leonard Cafembroot raedt in den" houe prouinciael van Hollandt om met den voörm Thomas Thomafz. ende mr. Adriaen Anthonifz. (nadien dat fij gefien fullen hebben de approbatie van fijn Excellencie van de voorfz. caerte ende concept aengaende defelue extenfie en fortificatie) medé te befichtigen die landen die daer onder fullen fijn begrepen ende hen op de waerde derfeluer geinfbrmeert hebbende tfamëntlijck te procederen tot taxatie derfeluer landen foo wel in hooftfommë als termeynen Van betalinge. Ende op dat die van Dordrecht geocfroijeert ende geauthorifeert mogen fijn in eygendom t'aenuaerden ende als voren te gebruycken de landen die in de voorfz. eaert en concept bij zijne Excell. te approberen fullen fijn begrepen bp de taxatie die daer van bij de voorfz.- commiflarifiën gedaen fal worden daerom foo ift dat wij de faecke voorfz. ouergemerckt uyt onfë rechte wetëhfchap volkomen macht ende authoriteyt de voorn.- Verthoonders tot voltreckinge van haerluyder wercken ende fortificatiën ten meeften dienfte van den lande ende verfeeckertheyt der Voorfz. ftede van' nv als dan ende alsdan voor alsnv gegunt geconfenteert ende geoétroijeert hebben gunnen confenteeren ende öctroïjeren bij defen alle de voorfz. landen ende eruen die tot de voorfz. fortificatiën ende extenfie aehteruolgende de voorfz. caerte ende d'approbatie van fijn Excellencie beuonden fullen worden nodigh te wefen op de voorn, taxatie ende termijnen van betalingen te mogeri aenuaerden en in eygendom behouden en emploijerën tot de voorfz. ftads grachten wallen bolwercken en andere fortificatiën ende voorts binnen defelue ftede tot watergrachten opdagen marcten ftraten ende andere publycque plaetfen ende wercken aldaer ende voorts de reft der voorfz. landen te mogen uytgeuen tot eruen ende verkopen op renten of om gereden gelde midts dat de thoonders voornt. de penningen die daer af fullen procederen bekeren fullen ende emploijerën tot behouf ende onderhoudt van defelue fortificatiën. Ontbieden daerom ende beuelen alle befitters crediteurs of eenige aftie tot de voorfz. eruen hebbende of pretenderende den prefident


VANDORDRECHT. 15^
tncle raden Van den hoogen ende prouincialen rade die van dé reeckeninge in Hollandt alle onfe, juftieieren ende officieren ende voorts alle andere die tfelue eenigfints aengaen mach dat fij de verthoonders van defe onfe toelatinghe confent ende oétroy in alies als voren met het gunt daer aen kleeft doen laten ende gedoogen ruftelijck vredelijck ende volkomelijck genietén ende gebruycken ten eeuwigen dage fonder defelue daer inne te doén of te laten gefchieden eenigh hinder of moeijenis ter contrarie ende foo hun airede eenige beletfelen gedaen waren willen wij dat het felue terftondt ende metter daet afgedaen werde alles niet tegenftaende eenige öppofitie of appeilatie ter contrarie. Gedaen in den Hage ónder önfen groten zegele hier aen gehangen den feiten Maert des jaers ons Heeren fcndê Zalighmakers 1595.
{Geparapheert')
J* van Oldenbarnevelt. {Op de Ptijcque ftondt ge/ebreuen) Ter ordonnantie van de ftaten. {Geteeckent)
'C. de Rechtere.
♦
Èe/oïutzeri van Holland van het jaar J595. M. 195 —197.
Nadere Be fluiten van de Staaten, en Rapport van Commijfarisfen, wegens het aanvaarden der voorfz. Landen, en de onéénigheden met de Erfgenaamen van den Heer Arent Cornelisz. van der Mijle, over de Waardeering en Nadering van eenigen hunner Landen en Erven.
5. Mei 1595»
ÖPt veribeck van de erfgenamen van heer Arent Corneiifë. vart der Mijle dat alfoo de fupplianten altijdts ouerbodigh zijn geweeft ende noch zijn om na inhouden der fenterttie van den hogen rade ende tot derfeluer tauxatie den burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht foo veel lants te laten volgen als fij ter nodelijcke ende dadelijcke fortificatie ende extenfie der voorfz. ftede aen publijcque wercken fullen behouven daer mede fij fupplianten Wel verhoopen te volltaen ende fulcx altererende d'aéte van eommisfie aen die van Dordrecht verleent dat hemluyden fupplianten fodanige appoftille verleent mach worden daer bij de juftitie gefterckt
Qqqqqqqqq «te


i578 PRIVILEGIËN
de fententie van den hoogen rade na behooren gemainétineert def ftaten approbatie ende authoriteyt beueftight ende tegen der fupplianten fchade vooriien worde. Die van Dordrecht daer tegens gehoon is geappoftilleert.
De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt verklaren in defen niet gedaen te hebben daer bij de fupplianten in haerluyder verkregen recht bij de fententie van den hoogen rade in defen geroert eenighlints foude mogen wefen geprejudiceert maer dat die van Dordrecht gehouden fijn defelue fententie te voldoen met gemoede of daer van fubjeéf. zijn d'executie van den houe van den hoogen rade. Ende foo veel aengaet de grondt van den lande tot de fortificatie der voorfz. ftede bij fijn Excell. nodigh beuonden en hebben de fupplianten hen niet te beklagen ouer de refolutie daer op genomen als wefende conform tgunt andere fteden in gelijcke faeeken is geaccordeert ende oock bij de voorfz. fententie verftaen is die van Dordrecht te moeten volgen bijfonder nadien de taxatie van dien fal gefchieden bij neutrale commiflarilTen ende dat de penningen van de taxatie van de voorfz. landen in de poffesfie van de welcke de fupplianten zijn gemaintteneert in hare handen fullen komen.
Refolutien van Holland van het jaar 1595. hl. 153 en 154.
Si. Mei 1595.
IS gehoort het rapport van de gecommitteerden de raedsheeren Vooght ende Caiëmbroot den burgemeefter Thomas Thomafz. ende mr. Adriaen Anthonifz. aengaende haerluyder befoigne tot Dordrecht ende namentlijck mede op de taxatie van de landen die onder de fortificatiën aen de zuydtzijde der voorfz. ftede fullen zijn begrepen volgende d'ordre van fijn Excell. ende de kaerte daer van geëxhibeert ende is verklaert ende geordonneert dat dubbelt van de aéte van taxatie van defelue gecommitteerden fal geleuert worden foo wel die van Dordrecht als die van der Mijle ende dat die fommatie ende caerte bij defelue gecommitteerden fal gheleuert worden aen de gecommitteerde raden van de ftaten om fecretelijck van wegen tgemeene landt bewaert te worden. Ende zijn de gecommitteerden bedanckt van haerluyder befoigne d'aéte van taxatie ftaende hier na geregiftreert.
Achteruolgende feeckere acte van commisfie ende authorifatie van de heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt in dato den feilen Maert 1595. (hier na geinfereert.) (De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt als hier voren op den 6. Maert ftaet geregiftreert) hebben wij Leonard Vooght raedt in den hoogen rade Leonard Cafembroot raedt in den prouincialen houe van Hollandt Thomas Thomafz. burgemeefter der ftadt Haerlem ende Adriaen Anthonisz. mr, van de
for-


v a N DORDRECHT» 1579
fortificatiën op den 19. Mey ende volgende dagen ons geuonden binnen de ftadt Dordrecht ende aldaer genen ende geëxamineert d'afte van approbatie V in zijn Excell. aengaende d'extenfie ende fortificatie der voorfz. ftadt in dato den 20. April 1595 mede hier na volgende* Gefien bij fijn Excell. de refolutie bij de heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt genomen op het verfoeck van den fchout burgemeefter en regeerders der ftadt Dordrecht belangende de fortificatiën ende extenfien der voorfz. ftede aen de landtzijde of zuydtzijde derfeluer volgende d'afte daer van zijnde in date 6. Maert leftieden mitsgaders het concept of caerte daer van achteruolgende de voorfz. refolutie bij Thomas Thomafz. burgemeefter der ftede Haerlem ende mr. Adriaen Anthonifz. jngénieur gemaeekt ende op den 15. April leftleden onderteyckent. Sijne voorfz. Excell. tot vorderinge van de voorfz. fortificatiën verclaert het zelue concept endé caerte goet te vinden ende tapproberen bij defen dan verftaet mede dat op de bolwercken aen de weftzijde van tfelue concept geleyt mitsgaders die ouer de kille aen de ooftzijde gelegen lullen moeten worden gemaeekt achteruolgende de caerte daer van verthoont nader dient gelet ende of defelue tot meerder verfeeckertheyt ende cieraet van de ftadt niet behooren gemaeekt te worden van fulcker grootte ende forme als alle d'andere tot welcken evnde die van Dordrecht fullen mogen nemen aduis aen fulcke jngenieurs als fij fullen verftaen henluyden daer toe dienftig te fullen wefen 0111 met rijpe deliberatie daer op bij henluyden eyndelijck gerefolueert te worden ten meeften dienfte derfeluer ftede* Gedaen in Dordrecht den 20. April 1595*
{^Ende was onderteeckent)
Maurice de NaJJau.
Ende gecachetteert met het cachet van fijn ÉxceU.
{Meer onder ftondt)
Ter ordonnantie Van fijn Excell. QOnderteeckent)
Milander*
Waer na hebben wij commiffarifïen befichticht ende gepeylt mitsgaders oock bij Cornelis Fransz. gefworen landtmeter daer toe behoorlijck geaUthorifeert doen meten de landen ende gorffen dewelcke tot de voorfz. geordonneerde extenfie ende fortificatiën geappliceert ende in de ftadt van Dordrecht getfocken foude worden ende beuonden defelue landen ende gronden groot te wefen 57. margen 521. roeden volgende de caerte bij den voorn, landmeter daer van gemaeekt ende fijn fchriftelijck verbael ende aenwijfinge op defelue caerte dienende als te weten de landen begrepen binnen de cade op de caerte geteyckent met de letteren A. B. C« D. E. F. G. H.
Qqqqqqqqq 2 46,


t$%o PRIVILEGIE R
46. margen 459. roeden de voorfz. cade met de verdoluen gracht daer in begrepen ende die gorffen beooften van de kille gelegen geteyckent op de caerte met de letter C. 11. margen 62. roeden. Ende na. voorgaende informatie bij ons commiffarisfen ghenomen op de voorwaerde van de voorfz. landen ende gorffen oock mede gefien endé oeuifiteert hebbende de declaratien van de onkoften bij de ftadt Dordrecht gedaen int becaden van de landen ende voorts op alles rïjpelijck gelet hebben de voorfz. landen ende gorffen d'een door d'ander getauxeert gelijck wij defelue taxeren bij defen ter fomme vari O] 16. ponden grooten Vlaems de margen te betalen een derde part gereedt een derde part Meydagh 1596. ende 't refterende derde part Mey 1597. daer aenuolgende. Ende nadien nodigh beuonden wordt dat'tot d*effe&uele voltreckinge van de voorfz. extenfie ende fortificatiën volgende den voorfz. concepte ende caerte daer van ghemaeckt ende bij fijn Excell. geapprobeert noch eenigh landt vergrauen fal moeten worden uyt de landen bezuyden de voorfz. cade ende binnengracht gelegen foo verklaren wij commiffarisfen dat het felue landt betaelt fal worden tot gelijcken prijs als vooren. Aldus gedaen binnen de voorfz. ftadt Dordrecht ende bij ons commiffa^ ris onderteyckent den 26. Mey des jaers ons Heeren 1595. {Ende zvas onderteeckent')
Leonard Vooght. Leonard Cafembroot. Thomas Thomasz. Adriaen Antbonisz.
Refolutien Utf bl. 189 en 19a AANMERKINGEN*
j>] Wanneer men deezeWaasrdeering ver'ge- eene aanmerklijke drukfeil móet plaatshebben:
lijkt met de uitgedrukte Som van den Eerften een gebrek , dat aan de gedrukte Hollandfche
Termijn, waarvan het volgend Stukipreekt, Refolutien, om zoo te fpreeken, eigen is. is het zigtbaar, dat er, in 't één of ander,
23. Junij 1595.
IS opt fchrijuens van burgemeefteren ende regeerders vafï Dordrecht van den 21. junij 1595. volgende dien geordonneert iniinuatïe te doen aen Jan van der Mijle t'ontfangen de 1851. ponden 15. fchell. 9. den. ouer den eerften termijn van de gekochte landen tot de fortificatiën ende extenfie der voorfz. ftede ende dat bij refus van dien defelue penningen in handen Van den fecretaris de Rechtere fullen worden geconfigneert. Gedaen bij voorgaende aduis van den aduocaet.
Refolutien Utf bl. 229.
27. Junij 1595.
GEfien de relatie van den deurwaerder Bonfer is geordonneert dat de penningen van de verkochte landen tot fortificatie en-
dê


VAN D O R DREG H T. ï$8k
ende extenfie der ftadt Dordrecht ouer den eerften termijn m handen van den fecretans de Rechtere volgende voorgaende refolutie geconfigneert fullen worden.
Refolutien Utf. bl. 230. A A N M E R KI N G E N.
Wanneer wij deeze Staatsbeflüitrn vergelij- ten 'en verkerken van de Stad, met derzelver ken met het Proteft van den éénentwintigften toeftemmmg en bewilliging, gefchiedde Dit hiei desjaars 1584.O)»worden wij gevvaair, dar, Regt heeft de Hooge Overheid, zoo 'onder tuflchen de Erfgenaamen van Af ent Cornett'sz. de Graaflijke, als Vrije, Staatsrcgeering, gemeenvan der Mijle (2), als Heeren van de Mijl lijk aan zig behouden. De 1'relfdent Van en Dubbeldam , en de Regeering deezer Stad, BynkeRSho'ek heeft zulks, ter aangehaalder .voor den Hoogen Raad, een Regtsgeding ont- plaatfe, met verfcheiden bewijzen, geftaafd. ftaah ware, over de aanvaarding ende waardee- Dan de Heer Pieter Paulus(7) heeft, niet ring van zeekere Landen en Gronden , welken lang geleeden, niet betrekking tot den tijd der de laatftgemelde, tot het aanleggen en vól- Sfaatsregeeriilg , het tegendeel beweerd : eft tooijen vande, federd eenigen tijd,ontworpen zig op verfcheiden voorbeelden beroepen, dat Fortificatiën, aan de ,Zuid- of Landzijde, de Steden zig, zonder verlof der Staaten zoudienftig keurde. Men weet, en het is aan kun- den veifterkt hebben. Dog, behoudends de digen bekend, dat de Magiftraaten der Steden, hoogagting vóór zijné weêrgadlooze kündigmt hóófde van het Domtnium Eminens, mids heden, moeten wij hier in van Hem verfchudoor de Hooge Overheid voorzien van be- len. En, daar het obderzoek van gewist is, fcondeïe Privilegiën of Oétróoijen , geregtigd zullen wij de Voorbeelden, welken Hij te berde zijn, om de Landen , Gronden', en Erven brengt, kottehjk beproeven, van bezondere Perfoouen , tegen vergoeding In de eerfte plaats, beroept Hij zig óp't gebeurvan de regte 'Waarde , voor zig te eigenen, de te Amfteldam ïVtjaar 1579., wanneer de Re•wamïeer zulks , ten gemeehen behoeve, 't zij gcering dier Stad, haer zijne mcening, deStaatot vergróoting of y'erfterking', 't zij tot ver- ten wel verzogt, ohi, totöpmaakingvan deForüeririg, van de Steden, verencht wordt (3). tificatien , Lijf-en Losrenten te moogen ligten;
Reeds, federd eenigen tijd, had onze Ma- maarniet, om haare Stad te moogen veifterken. giftraat zijne gedagten laafen gaan, oiri de Stad, Dan, de vergunning van het eerfte verzoek aan de Landzijde, te verfterken. Prins Wil- fluit het laatfte geenszins uit. Het Oclrooi; lem de I. had daar van bereids een Ontwerp dat de Graaf van Leicefter , den éénentwingevormd; en, ten tijde van Leicefter, was tigften Maart van "t jaar 1586, aan de Stad èr, met zijne toeftemming , eene Afteeke- verleende, ten einde de Erven , tót de voorffliig van op \ papier gebragt (4). Het werk genomen Fortificatiën en Vergroötiiig benoobleef egter, toen ter tijd, agterweeg. Dog men digd, op waardeering van Schepenen, te moogen verloor het daarom geenszins uit het oog. 'aanvaarden, en overneemen, zegt met zoo veele Te deezer tijd, werd er, met goedvinden van woorden , dat de Regeefing het oorbaar eii Prins Mauritz, een nieuw Plan van gevormd; nuttig bevondeh had , de Stad te doen for't welk , fchoon men er de hand aan fchijnt tificeeren j van den Haarlemmer- tot den Amgeflaagen te hebben (5), nogtans onvoltooid fteldijk toe , volgende de Refolutie vamvijbleef; gelijk, uit eene Overéénkom ft tuflchen den len booger memorien den Pr in ce van Orangie Heer van Dubbeldam , en de Regeering deezer (8). Dit Bcfltiit nam de Prins van Oranje, Stad, van den zei-den Julij des jaars 1602., buiten twijfel, uit hoofde van de Hooge'Obij welke de gefchillen , waar van deeze verheid, die. Hem was opgedraagen. ° Ver Staatsbefluiten fpreeken , vereffend werdén, was het derhalve daar van af, dat de Reseenadér zal kunnen blijken (6). ring van Amfteldam deeze Verfterking , op
In tuflchen zien wij, uit het Befluit derStaa- eigen gezag , ter uitvoer bragt. Trouwens, ten van den zesden Maart, dat het vergroo- het Oérrooi van den agtften Maart desjaarsi 59 r,
waar.
O) Te vinden hier vooren bladz. 1452.
(2) Zie van Hem bl. 1324.
(3) Dit Regt is, door den Prefident van Br» Kers hoe k; breedvoerig betoogd, m zijne Quaft. Jtcr. Puil: Lib. 11. Cap. 14 et 15.
, (4) Het zelve , met Leïceflers handteekening bekragtigd , en gedagteekend den 16. Julij des jaars 1586., iÉ te vinden onder de Kaarten en Teekeningen , No. 6,
, <S) Immers Le Petit Geïnde. Chronique , Tom. II. p. 655. verhaalt, dat men, den 24. Julij van dit jaar, daar aan voor 't eerft begon te werken*
. ■(>) Deeze Overéénkonrft zullen wij plaatfen onder de Stukken , raakende de Bedijking van het Eiland va». Dordrecht , welken wij , benevens anderen , bun opzigt hebbende tot de Heerlijkheden de Merwede , Papendregt en 's Graavendéel, in eene bezondere Afdeéling, na de voltooijing van de Stads HandVeften , onzeti Leezer huopen meè te deelen.
(7; Verklaaring der Unie van Utrecht, Art. iv. §. xiv — xx.
(8; Hendveften van Amfteldam , 1. Deel , bl. 4.
Qqqqqqqqq 3


i58a PRIVILEGIËN
waaruit de Heer Paul us een bewijs ontleent, zigtigen, om daar op zijne Hoogheids hovg*
houdt niet alleen in een verzoek , tot het o- wijze Conjideratien te hooren 1 Eil levert
verneemen der Erven , volgends waardeéfing zulks niet een doorflaand bewijs op , dat dé
van Schepenen, maar ook, om te hebben Oc- Regeering, wel verre van daar in naer goed-
trooi en Confent , om de voorgenomen Ver- vinden te werk te gaan, in tegendeel, de ge-
grooting verder te moogen uitlfrekken ; jaa, concipieerde Verfterking, met overleg van den
de Regeerders, ipreekende van de Fortifica- Kapitein Generaal, wilde ter uitvoer brengen?
tien , die hunne Voorzaaten , federd eenige Gezweegen , dat de geconcipieerde Fortifica-
jaaren, ondernomen hadden, zeggen met zoo den, waar van het vooifchrecven Befluit fpreekt,
veele woorden, dat dezelven daar toe veel welligt dezelfden geweeft zijn, die, in't jaar
arbeyts motyten ende kojlen aengeivent hebben 1595, met verlof der Staaten, reeds onder-
met voorgaende Octroy (9). De derde Uitleg- nomen waren, maar , gelijk wij gezien heb-
ging der Stad , waar van Wag&naar gewag ben , toen ter tijd , niet voltooid werden,
maakt (10), en die de Heer Paulus met ftü- Van geen meerder kragt is het bewijs, ont-
zwijgen verbij gaat, gefchiedde insgelijks bij leend uit de Vergrooting en Verfterkmg , in
eene bezondere Vergunning van de Staaten, 't jaar 1574(14,) ondernomen, wijl die . on-
gedagteekend den zevenden Auguftus des jaars der het goedvinden en met overleg van Prins
1609 CiO- Willem den 1., werd aangevangen.
In de tweede plaats, beroept zig de Heer In de vierde plaats , neemt de Heer Paulus op 't gedrag der Gorincheminers, in Paulus zijne toevlugt tot de Vergroocing van 't jaar 1596. , welken hunne Stad zouden ver- Leiden , van 't jaar 1659 , meenende , dat fterkt hebben , zonder bewilliging van de Staa- Mieris zelf gedwaald hebbe wanneer Hij ten. Dog , wanneer men de Kegillers der Hol- die aanmerkt als een gevolg van een Octrooi van landfche Staatshelluiten van dien tijd inziet, 'tjaar 1644. Dog, wanneer den Heer Paulus zal het eerlang blijken., dat die Verfterking niet fleg s de Bel'chrijving, maar te gelijk ook, wel deegclijk, met derzelver toeftemming en o- de Verzaameling van de Privilegiën en "Handverleg, ondernomen wierd. Trouwens, de Over- veften dier Stad , geliefd had intezien, zoo zou', éénkomften, in de jaaren 1584, 1586 en 1587, buiten twijfel, het voorfz. Oclrooi aan zijne tuflchen de Staaten en de Regeering van Go- aandagt niet ontglipt zijn (1^). rinchem, hier over aangegaan, neemen, in dit En'wat betreft het begrip , dat de Heer opzigt, allen twijfel weg(12). Paulus, eindelijk en in de vijfde plaats,ont-
Ten derden, ontleent de meergemelde Heer leent uit het gedrag van de Regeering der Paulus een bewijs uit de Vergróoting van Stad Gouda, welke, in 't jaar 1577, op haar Dordrecht, welke , in 't jaar 1656. op bevel eigen gezag , het Slot aldaar ter neder liet van den Magiftraat, zonder Oclrooi, gefchied werpen; de Raadsheer Idsinga (16) heeft is. Dan hier ontrend merken wij aan, dat reeds voorlang opgemerkt, dat zulks alleen, deeze Vergrooting flegts belfond in het graz- aan den verwarden ftaat van dien tijd , moer ven van eene Nieuwe Haaven , thands de worden tocgefchreeven: ook was he't gevoelen Kalkhaaven geheeten , en geenszins in eene van Prins Willem, dat men de Sloten en BlokUitlegging, die te gelijk eene Verfterking of buizen , welken als kluifters en banden van den Aanleg van nieuwe Veftingwerken inhield, flaavernij werden aangezien, zou' moogen afEn wat betreft de Fortificatiën, welken, in 't breeken , alom bekend, jaar 1672, zonder verlof van de Staaten , ge- Deeze Aanmerkingen zijn genoeg, tot concipieerd waren ; toont niet het Befluit volkoomen oplosling der bedenkingen , weivan den Oudraad van den zesentwintigften ken, tegen het Regt der Hooge Overheid, tert Junij (13), dat de Regecring, tot het doen van aanzien van de Verfterking der Steden , na eene Bezending aan Prins Willem den III, be- 't einde van de Graaflijke Regeering , uit de floot, ten einde Hem te verzoeken , van, in Gebeurdteniflen, zijn ingebragt geworden, perfoon, de voorfchreeven Fortificatiën te be-
(9) llandvejlen van Amjleldam , bl. 5.
(10) Bejchrijv. van Amjleldam , I. Deel , bl. 45 elt 46.
(11) llandvejlen van Amjleldam , bl. 6.
(12) Zie dezelven bij Van Som er en Befcbrijv. van Gorinchem , bl. 368 — 375.
(13) Bij Balen, bl. 890.
(14) Schoon Balen , bl. 6r. deeze Verfterking brenge tot het jaar 1574. , fchijnt het ons egter tof* dat er, reeds in 't laatft van 't jaar 1572, een aanvang van gemaakt wierd. Zie Viglii Eptjl. No. Ctxxxt 11 et clxxxix. in HoYnck van P a p e n d r f. c i i t Analect. Tom. I. pag.710. et 724.
fi5J Zijnde gedagteekend den 17. Maart des jaars 1644. , en te vinden in Ml e ris Privileg.van Lilden, bladz. 5.
(16) Staatsregt der Vcriènigdt Nederlanden , I. Deel, bl. ?l.


vanDORDRËCHT. 1583 OcJrooi , om, tot het aanleggen van de Fortificatiën, op het Lig haam der Stad, te moogen verkoopen Los- en Lijfrenten, ter fomma van vijftigduizend Ponden, mids dat andere Steden, zulks verzoekende, gelijke Prijheid zullen genieten.
10. Julij 159 5.
OPt verfoek Van die van Dordrecht is defelue verleent oftroy als hier na volgt mits dat andere fteden van gelijken verfoe* kende fulks mede geaccordeert fal worden.
DË ridderfchap edelen ende fteden Van Hollandt ende Wefturieslandt reprefenterende de ftaten van denfeluen lande doen te weeten. Alfo fchout burgemeefteren fchepenen ende raden oudt* raden ende luyden van den achten der ftadt Dordrecht ons te kennen gegeuen hebben dat fijluyden onlangs leden van ons geobtineert hebben o&roy om de voorfz. ftede te mogen fortificeren ende extenderen aen de zuydtzijde ende tot dien eynde bij de commiffaris* fen bij ons geordonneert afgemeten waren ettelijcken landen daer op defelue fortificatie ende extenfie gedaen foude mogen worden om die de poffesfeurs tot taxatie ende priferinge van defelue commisfariffen te betalen ende dat bouen dien defelue fortificatiën volgens 't bedek authoritate publica daer af gemaekt een excefliue fomme van penningen koften fouden die uit d'ordinatis jükomften derfelue ftede niet en mochten vallen fulcx dat de fupplianten extraordinaris middelen in defen gebruycken moften verfoeckende de fupplianten onfen confente ende octroy om tot lafte vant corpus der ftad Dordrecht te mogen conftitueren losrenten den penningh 16. 14. of 12. ende lijfrenten op twee lijuen den penning 9. of 8. ende op een lijf den penning 7. of 6. foo fijluyden die refpe&iue fullen weten te bekomen ende tot verfeeckeringe van de renderen tcor* pus gemeente ende jnkomen vande voorfz. ftad generalijk ende fpecialijk te mogen verbinden met extenfie van de brieuen van vrijgelt jaerlijks te betalen ende voorts als andere fteden hare los- ende lijfrentebrieuen zijn extenderende ende dat tot de hooftfomme toe van eens 50000. Caroli guldens mits dat de fupplianten daer van in de rekeninge fullen Verantwoorden alft behoort. Waeromme foo ift dat wij de fake voorfz. ouergemerkt genegen wefende ter bede ende begeerte van de fupplianten alhier uyt onfe rechte wetenfchap volkomen macht ende authoriteyt de fupplianten alhier geconfenteert geoftroijeert ende geauthorifeert hebben confenteren octroijeren ende authoriferen bij defen tot laften ende opt corpus der voorfz. ftad Dordrecht te mogen verkopen ende conftitueren losrenten den penning 16. 14. of 12. ende lijfrenten op twee lijuen den penning 9. of 8. ende op een lijf den penning 7. of 6. fulcx fijluyden defelue bequameiijkft fullen weten te bekomen ende tot verfekertheyt van
de


iS84 PRIVILEGIËN
de rentieren als vooren het corpus de gemeente ende 't jnkonielt der voorfz. ftede int generael ende fpecialijk mogen verbinden ende hare brieuen verkenen van vrijgelt jaerlijcx de voorfz. rente te betalen ende dat ter hooftfomme toe van 50000. Caroli guldens als vooren dewelke bij de fupplianten niet lal mogen worden geëxcedeert ratificerende ende approberende alle tgunt bij defelue in mihderinge van de voorfz. hooftfomme diesaengaende airede gedaen mag wefen. Ordonnerende ende bedelende daerom een yegelijk die de* fen aengaen mag de fupplianten 't inhouden van defe onfe brieuen van oclroy te laten genieten ende gebruycken fonder hen daer irt te doen of laten gefchieden eenige verhinderinge ter contrarie. Gegeuen in den Hage onder onlën grooteii zegele hier aengehangert den 10. Julij 1595.
(Geparapheert)
J. van Oldenbarnevett* {Onder ftondt) Ter ordonnantie van de {tatert* {Geteekend)
C. de Rechtere, Refolutien van Holland van V jaar 1595. ^ 2^3*
De Luiden van de Kamer van Reekeningen ver* gunnen, aan den Schout van Dordrecht, de Onkoften van zijne Gevangenen, onder zeekere voorwaarden, tegen Vier Stuivers daags, aan het Gemeene Land, in Reekening te moogen brengen. 9* December 1 595.
ALzoo de gecommitteerde der ftad Dordrecht den luyden van de rekeninghe in Hollandt ten burele mondeling te kennen gegeuen hebben die groote armoede ende gebreck die dagelijks onder den geuangenen aldaer geleden werdt ouermits den jegenwoordighen dieren ende benaudert tijt waer deur die aelmiffen die bij den burgeren ende ingezetenen der voorfz. ftede plagen tot fuftentatie ende onderhout derfeluer geuangenen gegeuen te Werden nv eensdeels cefferen ende ophouden ende geenfins beftant en zijn tot alimentatie derfeluer geuangenen verfochten daeromme aen de voorn, van de rekeninghe dat men de voorn, geuangens fouden willen doen alfulcken onderhout tot cofte van de graeflickheyt als anderen geuangens in andere fteden ende plaetfen gedaen werdt ende dat henluyden daer van fouden verleent werden behoorlicke afte. Soo ift dat de voorn, van de reeckeninghe aenmerkende 't gunt voorfz. is
bij


VA» D O R Ö R E C H T. 1585
\a) prouifie ende tót wederleggen geconfenteert hebben ende conTenteren midts dezen den fchouth van Dordrecht te mogen brengen in uitgaue fijner rekeningh voor deken geuangen s'daechs vyer ftuiuers gelijck bij andere officieren in Holhndt gedaen werdt endë dat geduyrende de jegenwoordighen dieren tijt ende foo lange de voorfz. aelmilfen niet en fullen konnen ftrecken (als van ouden tijden) tót onderhout van de voorfz. geuangenen ende fal tfelue den Voorn, fchouth in uitgeuen zijnder rekeninghe geleden werden mits 'tot dezen ouerbrengende atteftatie vande magiftraet der voorfz. ftede ofte van de genen die d'opfichte van de geuangens aldaer is hebbende van de betalinge bij hem defen angaende gedaen beneffens atteftatie van den cipier van de dagen dat die aldaer gelegen hebben des fal de voornoemde fchouth de geuangens terftondt naer de apprehenfie te rechte ftellen en bij fchepenen anhouden dat tot uytinge Van de fententie geprocedeert werde alzoo men geen langer teerkoften van de geuangenen en zal lijden dan bij de inftruétie "den offt^ eieren van de juftitie is geaccordeert. Aldus gedaen ten burele vari de camere van de rekeninghe jn den Haeghe defen ix. Decembris XVC-vijff en tnegentich. {Onderjlondt) Mij jegenwoordich. (Endé was onderteykent')
B. F: Crompvliet.
MJf. Handvefiboek, op den rug gequoteerd No.xxxvi. Fol. 237.
AANMERKINGEN.
Schoon, bij de Inftruétie en Ordonnantie de Refolutie van de Luiden van de Kamer
voor de Officieren van Juftitie, van den twee- van Reekeningen , van den vijfentwintiglteil
den Junij des jaars 1728., als gefchoeid zijn- November des jaars 161.7-, aan alle de Graaf-
de op die van vroeger' tijd , de Mondholten lijkheids Officieren toegeftaan, daar voor, des
Van ieder'Gevangen5,ook nog, tegen vierStui- daags , zes Stuivers in Reekening te moogeo
vers bepaald blijven , hééft nien egter, federd brengen.
Befluit van den Qudraaè,, dat voor daan de Thefauriers niet langer dan Vier Jaaren in eeti Comptoir zullen moogen dienen, en, afgaande, niet wederom van nieuws zullen moogen verkoopren worden, ten zij alvoorens Twee Jaaren tè hebben ftilgezeeten ; behoudends nogtans aan dê Gilden de aaloude Vrijheid der jaarlijkfche Verkiezing,
8. Januarij 15 9 6.
IN de vergaderinge van mijn heeren fchout böfgermeefters fchepenen raden oudraden ende luyden van den achten der ftede Rrrrrrrrr van


1586 PRIVILEGIËN
van Dordrecht gezien*geuifiteerd ende geëxamineerd zijnde hafé voorgaende refolutie op de remonftrantie zoo van de gecommitteerden ten beleyde van de ftede zaken als op de rekeningen van de thefauriers van den jare XVC- drie ende tnegentig naer voorgaende communicatie met den thefauriers ende aduijs van defelue op den xxiih Januarij anno XVC-vijff ende tnegentig genomen bij dewelke onder andere is verftaen dat tot beter beleyd van de ftads zaken en inninge van de reftanten de thefauriers in een comptoir niet langer zoude mogen dienen als drie jaren an malcanderen ende affgaende in 'tzelue comptoir niet wederomme innegecoren werden ten zij dat die twee jaren hebben ftille geftaen ende in deliberatie geleyt wat dies aengaende ten meeften dienfte van de ftad oirbaerlickfte gedaen foude werden ende geconfidereert zijnde dat de gekoren thefauriers te verdrietig valt zoo vele jaren aen malckandereii zonder ruft met foo fwaren ambten onder klein proffijt belaft te blijuen tot groot intereft van haer particulier ende principalijk dat niet mogelijcken is de ftads reftanten bequamelick te innen ten zij datter fomtijts veranderinge valt in de comptoiren. Is bij mijne voorfz. heeren eendrachtelick gerefolueerd dat men in keure zoude leggen ende werd ouerfulcx in keure geleyt mits defen omme akijts fulcx geobferueerd te werden dat van nv voortaen geene thefauriers in een comptoir langer aen een fullen mogen dienen dan vier jaren ende affgaende niet wederom innegekoren werden in 't felue comptoir ten zij die eerft twee jaren hebben ftille geftaen weluerftaende dat bij defen den gilden niet benomen en werd hnre vrije electie^ omme den thefauriers t'allen tijde al en hebben die geene vier jaren aen een gediend te mogen verkiezen zulcx als zij ten meeften oirboir ende dienfte van de ftad beuinden zullen te behooren. Aldus gedaen ter voorfz. vergaderinge op den viii, Januarij annoXV0zes ende tnegentig. (Ende was ondertekend) J. Berck. (Lager fiond)
De voorfz. keure gecommuniceerd zijnde in de vergaderinge van de» dekens van de gemeene gilden ende neringen der ftede Dordrecht is bij den zeluen dekens oock goed geuonden ende geconfirmeerd op den xxi. Januarij 1696. {Onder Jlond) In kenniffe van mij. {zijnde geteykend) J. Berck.
Balen Befchrijv. Van Dordrecht s hl. 384. en 385.
AANMERKING EN.
Uit de Lijd der TbefnurierenCO worden welke deeze gewoonte meer*en meermin zwang wj gewaar, dat zij, tot hier toe, niet zei- raakte. Dan,'men vond goed, om bezondere den , verlcheiden jaaren agter eikanderen, in redenen, hier in verandering te maaken en Bediening zijn gebleeven: om geene voorbed- het Befluit, daar toe genomen wordt' Arden van vroeger' tijd opte haaien wijzen wij derd dien tijd , onvcrbreeklijk bij ons in agt den Leezer alleen tot de zefliende Eeuw, m, genomen. ■
(i) Bij Balen bl, 377 tnz.
Ce-


VA ft DORDRECHT. 158? Gecommitteerde Raaden verkenen, aan den Muntmeefler Jan Jacobsz. de Jonge, Vrijdom van den ïmpoji op de Wij nen, Bieren en andere Eet en Drinkwaar en, welken, ten behoeve van zijn Huisgezin, worden ingelegd.
Maart 1596.
|TV het vèrfoeck vari jan jacobsz. de Jonge hiuntmeeftër van V/ de graeffelijcheydts munte van Hollandt is volgende dien gheappoinéteert.
De gecommitteerde raden van dè ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt hebben verklaerdt ende gheaccordeert verklaren ende accorderen bij defen dat niet tégertftaende de ordre op de laetfte verpachtinge tot Dordrecht genomen van de wijnen bieren ende andere die bij hem ingheleydt fullen worden tot behoef van fijne huysgefmne vrijdomme ende exemptie van de jmpoften op fijn billet voorts genieten fal als bij hem tot noch toe is gedaen ordonnerende de pachters ende oock de prouooften vande munte hem daer na te reguleren.
Refolutien van Holland vaiï bet jaar 1596* bl. 116.
Gecommitteerde Raaden flaan toe, dat er een Vijfde Predikant, ten lafle van het Gemeene Land, zal moogen worden aangenomen,
54 April 1596*
DE gecommitteerde raden van de ftaten van rlollandt ende Wefturieslandt hebben op het verfoek van die van Dordrecht ten aenfien van den ouderdomme ende indifpofitie van eenige van de Vier predicanten in de Düytfche kerken aldaer verklaert ende gecon* fenteert verklaren ende confenterert bij defen dat een bequaem perfoon als kerkendienaer aldaer noch aenghenomen ende ghebruyckt fal moghen worden ten lafte van den lande.
Refolutien van Holland van 't jaer 1595* bl. 232*
Rrrrrrrrr 1 Pro*
\


ï5B8 PRIVILEGIËN
Provifioneele Uitfpraak van de Kamer van Ree* keningen , tuffchen den B ai Ui uw van Zuidholland, ter ééner, en den Schout van Vutter shoek^ ter anderer zijde; waar bij verklaard is , dat de laatstgemelde niet verphgt zij, van den eerftgenoemden een Banbrief te neemen, noch eenigen Eed in zijne handen afteleggen , maar alleen te verzoeken verlof, om de Vierfchaar te moogen fpannen*
22. April I 5 9 &
ALfoe proces gerefen was voor mannen van Suythollandt tusfchen Arent Muys van Holy bailliu van Suythollant ter eenrè ende de fchoudt van Puttershouck mitsgaders Thomas Genits als ontfanger generael van de confiscatien ende dijckgraeff ende heemraden van Puttershouck vuyten naem ende van wegen de jngelande van Puttershouck ambochtsheere van Puttershouck mette voornoemde fchout geuoecht ter andere zijde ende dat in defelue faecke gewefen fijnde feecker vonniffe daer van geappelleert was aen den houe van Hollandt deur welck proces de exercitie van de lage jurisdictie tot Puttershouck ftille was ftaende tot groot ongeryeff ende nadeei van de goede jngefetenen. Soe ift dat op den xxij. Aprilis anno XVC- Zefs ende tnegentich opter camere van reeckeninge verfchenen fijn mr. Willem van der Meer als aduocaet van de voorfz. ontfanger Genits ende Cornelis Frans Wittensz. dijckgraue Üammas Barthouts ambachtsheer van Sandeiyn ende mr. Jan van Muylwijck heeriiraders van Puttershouck ende Mijns Heerenlandt als gemachtichde ende procuratie hebbende vande gemeene jngelanden verfouckende in communicatie te comen met die vande reeckeninge in Hollandt omme. te vinden eenich expediënt daer bij de voorfz. ftiiftandt' Van juftitie wechgenomen werde. Volgende welcke metten voorfz. aduocaet van der Meer mitsgaders de voorfz. dijckgraeff ende heemraden in on■derhandelinge getreden fijnde foe es eyntelicken ter prefentie van mr. Symon van Veen raedt ende aduocaet fiscael van den houe van Hollandt verdragen als dat de voorn, fchoüt van Puttershouck gehouden fal wefen hem te vinden bij den bailliuw van Suythollandt' te kennen geuende dat hij bij d'ambochtsheeren gecommitteert es tot fchoudt van Puttershouck ende verfbucken van hem dyenuolgende in plaetfe van de geëyfchten ban confente omme fijn vyerichare te mogen fpannen ter plaetfe bij den fchoudt gedefigneert ende dat dyen volgende den bailliuw lal committeren fijnen colffdrager om die vyerfchaer te dragen \_dagtrf\ ter gedeflgneerde plaetfe weluerftaende dat den bailliu den voorfz. fchouth nyet en fal affnetnen eenigen eedt off den voorfchreuen fchoudt aff te eyflchen eenige gerechticheyden ter caufe vant felue confent maer tfelue ge-
uen


van bORBRECÜÏ. 150*0
uen fonder eenige fwaricheyt ende dit alles bij prouifie ende ter tijt tot d'voorfz. procelfen fullen wefen gedecideert ende oock onuermindert een yegelijck van de voorfz. partijen haer gerechticheyt tfij in posfeffoire ofte petitoïre ende fonder prejudicie van dyen. Ende fullen d'voorfz. procelfen hangende voor mannen van Suythollandt ende tgene voor den voorfchreuen houe bij appellatie, gedeuolueert es Voorts yeruolcht werden totter vuytteflijcke decifie van dyen toe omme hem als dan te reguleeren naer tgene in defelue faecke ten principaelë gewefen fal worden. Actum tert burële van de camere Van rekeningen in den Haghe ten jaere ende maent als vooren.
Uit het V'k Boek van de Appoin&ementen vati de Oude Graaflijkheids Reekenkamer van 1590" — 1600. Fol. 26 verfo\
AANMERKINGEN.
Wij hebben ,bevoörens, over den Schoutenban in'een openbaar Regtsgedmg ftond. Waar» en het ligten, der Banbrieven van den Baü- fchijnlvjk behoorde daar toe , onder anderen * liuw van Zuidholland, de noodige ophelderin- het Proces, van 't welk deeze Uitfpraak gegen gegeeven (t), en te gelijk opgemerkt, wag maakt. Öf het zelve bij een definitief dat, tén tijde vail den Secretaris Van der Vonnis, ten voor- of nadeele van den BailJLyck , wiens Zuidhollandfche Handveflen in Jiuw, beflifl wierd , kunnen wij , bij mangei 't jaar 1628. te voorfchijn kwamen , de Bail- van berigt, niet bepaalen. iiaw met fommige Anibagtslieereri, hier over>
(1) Bladz. 929 en 930.
Befluit van de Staaten , tot vereffening van dé Gefchillen, met de Steden Gorinchem en Schoonhoven , wegens den Op/lag en de Verfapeling der Houtwaaren.
26. Februarij — 15; Maart 1597.
ÖP 't pöirtct van de befchrijuinge mentionerende van de differenten ontftaen tuflchen de ftadt Dordrëcht ter eenre ende-dé fteden van Gornichem ende Schoonhouen ter andere zijde fpruytende uyt de fententie ende ordonnantie van den ftapel naer dat eyndelijck verftaen is geweeft dat er geen hoop was om de voorfz. differenten bij accord of fubmiflie neder te leggen is na goede ende rijpe deliberatien bij de ftaten verftaen ende verklaert dat de jegenwoordige gelegentheydt ende geftalttenis van den lande niet toe en laet dat men in eenige difpuyten fal treden op de veranderinge verminderinge of moderatie van de fententie ende ordonnantie van den ftapel maer aengaende de gefchillen ende differenten tuflchen defë contendenten de officiers burgemeefteren of andere daer mede
Rrrrrrrrr 3 fij


i$)o PRIVILEGIËN
fij refpectiue geweeft zijn ontftaen uyt de gepretendeerde contralferi* tien of exceffen van defelue fententie ende ordonnatie van den ftapel is verftaen conform voorgaende refolutie(i) dat indien de proceffen diesaengaende in ftate van wijfen ghebracht zijn van wegen de ftaten beuordert fal worden bij de refpectiue collegien van den rade daer voren fulcke proceffen hangen ongedecideert dat defelue met den aldereerften ende voor andere fullen worden ghetermineert ende nopende de proceffen noch niet volkomelijck geinftrueert of in ftate van wijfen ghebraght dat defelue foo fommierlijck als doenlijck is ende fonder den ordinaris treyrt of uytkomft van de rolle te verwachten fullen worden geinftrueert voor den rade daer Voren die geintenteert zijn ende daer na mede voor andere ghetermineert ende dat het gene in defelue faecke bij fententie fal worden gedefinieert na de ordre ende rechten van dert houe fal worden geëffeétueert daer van de ftaten (des van Wegen een van de contendenten verfocht zijnde) de handt houden ende des lands authoriteyt (ift noodigh) gebruycken fullen* Ende indien yemand van de contenderende fteden fouden verftaen eenige nieuwe proceffen te moueren op de gepretendeerde contrauentien exceffen ende quade interpretatie van de woorden der voorfz. fententie ende ordonnantie ende misbruycken der feluer omme door eert verklaringe te mogen verftaen waer na een yegelijck hem fchuldigh is te reguleren fal van wegens defelue fulcks mogen gedaen worden als defelue raedtfaem vinden fal en meynen gerechtigt te wefen* Ende fullen de ftaten beuorderen dat de jnftruótie van defelue nieuwe proceffen eenfamentlijck de determinatie van dien gedaen zal worden als hier voren van de proceffen airede geintenteert verhaelt is met lilleken verftandc dat foo verre den raedt in 't vifiteren van defelue proceffen foude mogen beuinden dat de woorden van de fententie of ordonnantie fulcke interpretatie vereyfehen dat fij defelue als ordinaris rechters niet fouden konnen doen dat als dan de voorfz. verklaringe of interpretatie fal gedaen worden met volkomen princelijcke macht ende authoriteyt bij fijn Excell. ende beyde de collegien van juftitie der voorfz. lande wiens verklaringe ende interpretatie vart alfulcken kracht ende effeft wefen lal of die bij den prince of ftaten van den lande uyt volkomen macht ende met rechte wetenfehap gedaen ware waer naer parthijen ouer fulcks hen fullen hebben te reguleren.
Wat aengaet de gepretendeerde injurien is verftaen dat ten beyden zijden veel hooger propooften bij monde ende ghefchrifte zijn ghebruyekt als in foo heerlijcken vergaderinge betamelijck ende tot vrede eenigheyt ende goede gebuyrfchap van naegebuyren fteden behoorMjtek is ende fijn parthijen ouer fulcks vermaent hen refpectiuelijck te willen onthouden van gelijcken meer te doen ende 't gunt gepaffeert is hebben de ftaten jegens den anderen gecompenfeert.
Ende beroerende de fortificatie der ftede van Gornichem is verftaen dat de ftaten met goede kenniffe ende met aduis van fijn ExcelL daer inne fullen difponeren ende voorfien gelijck fij tot der landen dienft ende goede verfeeckeringe der ftad Gornichem jegens des Vijands gewelt fullen beuinden te behooren.
Wat
(i) Te weeten van den tl, December 1596. bladz. 598.


vANDöRDRËCrïf. 1591
Wat aengaet de proceduyren van den aduocaet fiscael ende pro* cureur generael jegens den genen die binnen Gornichem ende Schoonhouen hebben verachten: de executie van de prouifie van juditie bij dén rade verleent is bij de ftaten ordre gegeuen dat onderfocht fal worden wat van de gelegentheyt der faecke is tegens de naefte vergaderinge om als dan (gebleecken zijnde hoe hen partbijen in de uytftaende differenten dragen ) daer op nader gelet ende gerefolueert te worden. Gedaen in den Hage den 13, Maert des jaers ons Heeren en Zaligmakers 1597,
Refolutien van Holland van het jaar 1597. bh 133 en 134-
Befluit van de Staaten , om te doen infpedteeren degefteldbeid van het Nieuw Canaal of de Kille, hopende door de Gorffen van Bonaventura, ten einde hetzelve tot een bekwaam Vaarwater H maaken.
25. Februarij — 15, Maart 1597*
jytljn gecommitteert tot viütme van de kille Joopende door dé Jfj landen van Bonauentura ende omme pertinentelijck te onderibeken de wijdte diepte ende lengte met het gene aen beyde eynden tot eene verfekerde vaert dient geconfidereert ende daer vart mitsgaders van tgeene beuonden fal werden diesaengaende tot een goede en feeckere vaert dienfteiijck te wefen te maken een pertinente caerte ende verbael ende tfelue gedaen fijnde te onderfoeken wat vrijdom burgemeefteren ende regeerders van Dordrecht de fchepen ende coopmanfchappen daer door varende in den ftapel zouden willen accorderen den heere van Poelgeeft eene van Delft Amfterdam Rotterdam Hoorn ende Enkhuyzen met laft omme van alles aen de ftaten rapport te doen.
Refolutien van Holland van het jaar 1597* bl. 135-
Be-


t59a PRIVILEGIËN
Befluiten van Heeren Gecommitteerde Raaden, ótii die van Dordrecht te beweeg en, dat zij Cornelis Frans Wittensz. b gecommitteerd ter Admiraliteit van Zeeland, in de eerf volgende Verkiezing, als Burgemeefter der Gemeente, verbij gaan,
24. Maart 1597*
GEllen 't fchrijuens van den burgermeefter der ftadt Dordrecht Cornelis Frans Wittensz* van den 23; ende van de fchepenen raden oudtraden ende luyden van achten tot Dordrecht ende daer uyt verftaen dat d'eleétie derfeluer niet verandert heeft kunnen worden niet jegenftaende alle redenen bij hein Wittensz'. Vöofgewendt om als burgernleefter niet te dienen ten aenfieil van fijnen dienft als gecommitteerde raedt ter admiraliteyt in Zeelandt van wegen de heeren ftaten generael verföeckende den Voorn, burgemeefter verklaringe aengaende de huyshuyr tot Middelburg!! is geordonneert te refcriberen aen den feluen burgemeefter dat defelue van de electie ende dienft van burgermeefter wel behoort geëxcufeert ende ontftagen te zijn ten relpecle van de laft ende commiflie van de heerert ftaten generael. Maer nadien bij hem tfelue bürgermeefterfchap heeft moeten aengeuaert worden ende hij als noch in dienft gehouden wördt Van de ftaten voornt. de gecommitteerde raden van de ftaten verftaen dat de huyshuyr voornt. mede als noch loopen fal om op de aenftaende vergaderinge van de ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt diesaengaende voorfien te worden als na behooren. Is geordonneert te fchrijuen aen de fchepenen raden oudraden ende luyden vart achten tot Dordrecht dat men uyt hare brieuen van den 19. defes wel hebben konnen verftaen dat niettegenftaende den dienft van Cornelis Frans Wittensz. als gecommitteerde raedt tër admiraliteyt in Zeelandt van wegens de lieerert ftaten generael fijluyden denfelUen Wittensz. als burgermeefter hebben geëligeert fal de heeren ftateii van Hollandt ende Wefturieslandt op hare aenftaende vergaderinge worden voorgehouden wat aengaende den voorfz. dienft als gecommitteerde ter admiraliteyt ende tgunt daer aenkleeft vorder gedaen fal worden.
Refolutien van Holland van V jaar 1597* /;/. 147 en 148.
27. Junij 1597-
IS gecommitteert den heere van Mathenes omme burgemeefter ende regeerders def ftadt Dordrecht tinduceren ten eynde Corpelis Frans Wittensz. tot den voorn, dienft mach worden ge-


van DORDRECHT. 1593
emploijeert ende fulcx ghehouden uyt de toekomende electie daer toe met te min aen den voorn. Corn. Wittensz. mede fal gefchre* uen worden. ö
Refolutien Utf. bl. 305. AANMERKING EN.
twooKtis(O merkten wij op, dat niemand, dit gebruik een nieuw bewijs. Warit fcböoh
die tot het iSurgemeefterlcbap der Gemeente, de Regeering hein in de Verkiezing welke
ichoon met eene andere Bediening van Stads den vijfden Julij Hond te gefchieden' op het
wege voorzien, wettighjk verkooren was, daar aanhouden der Staaten , verbij ging ' en d-
Vankonde ontflaagen worden. Wij zien inliet keuze op Willem van Beveren uttbragt fa)
geval van Cornelis Frans Wittensz. , waar van was hij egter verpligt geweeft zijne Tecke '
de twee bovenftaande Befluiten fpreeken, van tot dieii tijd tóe , te blijven uitdienen.
O) Êladz. 1436.
(2) Regeeringslijft bij Balen bl. 256.
ï)e Regeerders weigeren den Perfoon vanGijsbert van Malhurch , bij den Heer van de Merwede gefield tot Schout van Agt dagen , in die hoedaanigheid te erkennen, a/s geen Poorter zijnde J en ftellen wijders eenen anderen Schout aan, uit hoofde van het Privilegie van den 20. Junij des jaars 1418.; met verdere bijvoeging, dat zij ook geenszins toeflemmen de JurisdicJie van den Heer van de Merwede, in het Ambagt van de Nieuwkerk en op den Riedijk , buiten den tijd van het voorfchreeven Schoutfchap.
5. Junij 1597»
Compareerde joncheer Gedeoh van den Bötfelaer heere tót Langeraeck exhiberende aldaer zeeckere commiffie van zijnen heer vader Ruiger van den Bötfelaer vrijheer tot Afperen Langeraeck ende der baenderijen van der Merwede geëxpedieert opten perfone Van Ghijsbregt van Malburch beroerende het fchoudtambocht van acht daghen ende naerdien den feluen heer van Langeraeck verthoent ende voorgehouden was dat volgende de preuilegien defer ftede den zeluen heer van Langeraeck verthoent gheen fchoudt binnen Dordrecht en mochte Zijn hij en waere borger deefer ftede ende hielde alhyer fijnen aelinge wooninge ende dat mijn heeren burgemeefter fchepenen ende raidt nyet en aduoijeerden d'extenfie van de voorn, commiffie als dat den heere van der Merwede int ambocht vande* Nyeukerck ende Rietdijck buyten ende binnen de ftadt gelegen deur
S s s s s s s s s 't ge-


Ï594 PRIVILEGIËN
tgeheele jaer eenighe jurisdictie zoude hebben daer van zij als tè vooren gedaen was protefteerdem Verclarende daer beneffens ende dat ten eynde binnen defe ftede de jufticie niet ftille en foude ftaen ende dat de ftadt van Dordrecht gepriuiligeert was foe wanneer den fchoudt tDordrecht tot eeniger tijt ruymde ofte vuytlandich off afliuich worde fonder eenen ftadhouder aldaer te laeten dat dan den gerechte van Dordrecht eenen anderen fchoudt zullen mogen zetten fijluyden daeromme eenen fchoudt voor den tijt van acht dagert ftellen fouden tot dat anders contrarie d'voorn. preuilegien bij de heeren vander Merwede gedoceert is beWeefen werden. Twelck den voorn, heer van Langeraeck aennam te doen ende is alfoe gefcheyden.
Ende is ter feluer tijt als fchoudt van acht daghen aengenomert ende geftelt Dr. Adriaen van Blijenburch die tot dyen eynde den behoorlicken eedt gedaen heeft in handen van mijn heer den burgemeefter defer ftede Cornelis Frans Wittensz*
Mij prefent,
i/« Spiegeh
Naer eene authentieke Copij in d& MJf. Privilegiën en Handvejlen van wijlen den Heer Meerman s gequot. Litt. B. FoL 171.
7- Junij I597<
Compareerde wederomme d voorfz. jonckheer Gedeort van der Bötfelaer exhiberende zeeckere regiftre daer inne gecopieert ftonden diuerfche ende onder andere eenige memorien die fcheenen getrocken te zijn vuyt zeeckere regiftren beruftende in de reekencamere van Hollandt daer bij geëxtendeert waeren die vrijdommen ende exemptien van de voorfz. heerlicheyt van der Merwede nochthans daer bij nyet volcomelick doende blijcken dat hij een fchoudt fetten mocht wefende gheen borger defer ftede ende dat hij d'voorn. commiffie zulcx vermochte te extenderen ende is hem ouerfulcx ter feluer tijt verleent acte gelijck die hier inne van woordt te woordt gefchreuen ftaet.
Geilen bij mijn heeren burgemeefter fchepenen raedt oudtraeden ende luyden vanden achten der ftede van Dordrecht zeeckere afte van commiffie beroerende 'tfchoutambocht van acht daghen binnen Dordrecht bij Rutgert van den Bötfelaer vrijheer tot Alberen Langeraeck etc. geëxpedieert opten perfoene van Ghysbert van Malburch hier van woorde te woorde geinfereert ende naeruolgende. Rutgert van den Botfelare vrijheer tot Afperen Langeraeck ende
der


van D Ö R, D R "E C H T. Ï59S
der baenderien van der Merwede heere tot Cornes etc. doen condt mits defen eenen jederen dat ick geconftitiieert ende machtich gemaeekt hebbe conftituere ende machtich maecke Ghysbert van Malburch te bedienen mijn fchoudtainbocht van mijner vrije hooge heerlicheyt ouer die geheele ftadt van Dordrecht, jngaende Bonefacij ten twelff vuyren voor zonnen opganck anno XVC- zeuen en tnegentich ende Odulphy na zonnen önderganck ten twaelff vuyren expireerende ende dan voorts int ambocht vandé Nyeukercken ende Riet* dijck onder die voorn, heerlicheyt van der Merwede behoorende binnen of buyten de ftadt gelegen doert geheele jaer daer op mij den eedt doende nae ouder couftume ende gebruyck metten wethouders ende ten feluen daeghe Bonefacij den Vijfde Junij die roede Van juftitie te ontfangen ende mijne vrije jaermerekt opten ftadthuyfe te doen aflefen ende afcleppen foe hae bude hercommen gewoonlick is in mijnen naem ende der vrijer heerlickheyt Merwede voorfz. ende alle wethouders ende officieren vuyt mijnen naem den behoorlicken eedt aff te nemen ofte naer goedduricken bij haeren vorigeri 'eedt van mijnen twegen den voorn, tijt te dienen te continueereti zoe behoort ende alfoe dat recht van mijnder voorfz. vrijer hooger midlere ende leeger heerlicheyt der baenderien vande Merwede trouweUcken te bedienen eenen jegelijcken recht vuyt mijnen naem té •admmiftreren defen tijt ende jegenwoirdigen jaere in der voorn, heerlicheyt voorfz. in pandinge ende andere exceffen nae den ouden vefdfach daer toe hem macht gheuende een ofte meer te moegen fubftitueren mits mij doende van allen fijnen bewindt ende adminiftratie goede reeckeninge ende reb'qua tot mijnen gefmne daer Voor dié felue Ghijsbrëcht van Malbufch fchoudt vóorn. hebben zal den derden penninck van allen proffijten hyere van comende beiouende göet Vaft ende van waërden te houden alle tgeene bij dert voorn. Malburch mijnen geconftitueerden in rrlijnen naem ende vart mijnen tweghen in allen . i.. vöorfz. gehandelt ende gedaen zal werden onuerbrekelick te houden als off ick zeluer prefent ende voor öogen wefende foude connen ofte mogen doen. Ende tot meerder beueftinge van alles wat voorfz. is hebben wij onzen zoonGedeon van den Bötfelaer heere van Langeraeck belaft ende geauthorifeert belaften ende authorifeeren mits defen den voorfz. fchoudt bijftandt ende hulp te doen in alles wat tot de voorfz. faecke dienen zal naer Behooren tot den welcken hij oock gelijck als tot onfen eygen perfoon hem in alles fal mogen refereren. In oirconde hebbert wij ons zegel neffens onfe gewoonlijcken hanteecken opt fpatium hier onder gedruct ende geftelt defen xxviij. Mey anno XVC- zeuenentnegeniich. (Ende was onderteeckent) R. van den Boetfeler. ( Wefende opt fpatiüni gedruct feenen zegel van rooden waffe.) Verftaen ende verclaren dat zij wel toeftaen dat den heer van der Merwede eenen fchoudt van acht dagen ftellen mach maer dat zij niet en vermoedert volgende haere priuilegien henluyden verleent ende gegeuen bij hertoghe Jan van Beijeren in den jaere XÏ1IJC- achtien den voorn. Ghysbert van Malburch als wefende geen borger noch poorter deler ftede als fchoudt van acht dagen tadmitteren. Ende ten eynde dat de jufticie binnen defelue ftede Dordrecht niet ftille en foude ftaen
Sssssssss 2 heb>


I5o6 PRIVILEGIËN.
hebben - in conformité van tvoor-n, priuilegie geftelt ende geconl» mitteert Dr. Adriaen van Blijenburch als fclioudt van acht daghen omme recht ende jufticie te adminiftreren binnen dvoorfz. acht daghen tot behouff vanden heere van der Merwede verclarende voorts mijn heeren voorfz. dat zij nyet toe en ftaen noch int minften aduoijeren dextenfie in de voorfz. commisfie nopende de jurisdiétie ende trecht in den ambochte vande Nyeukerck ende Rietdijck voor den tijt van een geheel jaer maer daer van [b~] als zij te vorens gedaen hebben protefteren mits defen nyet van meeninge zijnde dvoorfz. extenfie in naeuolgende commislien diesaengaende vuyt te geuen te gedooghen noch te lijden. Aétum jn de vergaederinge van den oudtraedt gehouden den vij. Junij 1597.
In kenniffe van mij.
H. Spiegel.
Naer eene authentijke Copij in de Mjf. Privilegiën en Handveften van wijlen den Heer Meerman, Litt. B* Fol. 171 verfo.
AANMERKINGEN.
(VJ In conformité van tvoorn. priuilegie. vcrvolgends , telkens bij den Oudraad gefchied Wij hebben, in onze Aanmerkingen op het zij, gelijk uit de Regifters te zien is (2). zelve (1), uit de Regifters , reeds verfcheiden (7>J Als zij te vorens gedaen hebben. Te voorbeelden aangevveezen , dat het Geregt weeten clen vijfden Junij des jaars 1590., Wandeezer Stad , den Schout gefhirven of uidaiij neer Rutger van den Boetfetaer den Perfoon dig zijnde, eer' dat de Jedigftaande Plaats bij van Johan van Moerkercken tot Schout van de Staaten vervuld wierd , eenen anderen Agt Dagen, op een' gelijkluidenden Lailbrief, Schout, bij voorraad , aanftelde. Dan , wij gefteld had (3): dan, hier over zullen wij vermoeten onzen Leezer herinneren, dat deeze reekenen, in onze Aanteckeningen op de Stukprovijioneele aanftelling , niet alleen door het ken , behoorende tot de Heerlijkheid van de Geregt, maar ook , federd het jaar 1680. en Merwede.
(1) Bladz. 452.
(2) Zie Refol. van Hen Oudraad van den 15. November 1680. 26. September 1702, 31. JMj 1748. 24. Januarij en 16. Februarij 1778.
(3; Te vinden in een Mjf. Handvejlboek , gequoteerd in dorfo No. xxxvi. Fol. 209 verfo.
Oclrooi van de Staaten, verleend op de Ordonnantie van de Weeskamer.
3. September 1597.
Refolutien van Holland van 't jaar 1597. bl. 389 enz.
AANMERKINGEN.
Wijl deeze Ordonnantie , In laater' tijd, bruik is , agten wij het niet noodiliakeftjk, veranderd wierd, en thands geheel buiten ge- omze, hir ter plaatfe, woordelijk «tevoegen.
Aan-


van Dordrecht.
Aanfchrijving van Heeren Gecommitteerde Raaden aan de Leden, gecommitteerd tot het opneemen der Kille, hopende door de Landen van Bonaventura, om zig te fchikken, tot het volbrengen van hunne Gommis/ie.
29. Oclober i 5 9 •j.
IS geordonneert te fchrijuen aen den heer van Poelgeeft burgemeefteren ende regeerders van Delft Amfterdam Rotterdam Hoorn Enckhuyzen dat alfoo elcx eenen uyt den haren mede is gecommitteert tot vifitatie van de Rille loopende door de landen van Bonauentura volgende de [a~\ Refolutie van de ftaten op hare vergaderinge gehouden in Februarij en Martio leftleden dat den Voorfz. heere van Poelgeeft wil compareren ende de voorn, fteden elcx eene bequamer perfoone uyt den hare fchicken alhier in den Hage op faturdag toekomende acht dagen den 8. Nouember fmorgens om naer voorgaende communicatie de voorfz. reyfe aen te hemen ende de commisfie te effectueren*
Refolutien van Holland van bet jaar 1597. bl. 534,
[a] Zié boven bl. 159%
Rapport en Ferbaal van de Opneeming en Vifitatie van de voorfz. Kille, en Berigt, op welken voet de Regeering van Dordrecht bereid zij, aan de Schepen en Goederen, daar door vaar ende en gevoerd wordende, Vrijdom van het Stapelregt te geeven.
15. November 1597»
VOlgende voorgaende refolutie van den heeren ftaten *s lands van Hollant ende Wefturieslandt in date dèn fesentwintigften Februarij ende daer naer geuolgde befchrijuinge Van den heeren gedeputeerden raeden der voorfeyde ftaten van den negenentwintigften October beyde laeftleden inhoudende die voorfeyde refolutie fulxs hier volgt. „ Sijn gecommitteerdt tot vifitatie van de Kille loopende door den landen van Bonauontura ende omme pertinentelijken te onderfoeken de wijte diepte ende lengte met tgeene aen beyden eynde tot een Verfekerde vaert dient geconfidereerdt ende daer van mitsgaders van tgene beuonden fal werden dies aengaende tot een goede ende feekere vaert dienftelijk te wefen te maeken een „ pertinente caerte ende verbael ende tfelue gedaen lijnde te onderj, foekert wat vrijdomme borgermeefters ende regeerders van Dor„ drecht de fchepen ende coopmanfchappen daer door varende in „ den ftaepel fouden willen accordeeren den heere van Poelgeeft Sssssssss 3 eene


Ï593 PRIVILEGIËN
eene van Delft eene van Amfterdam Rotterdam Hoorn ende Enk* „ buyfen ofte 't merendeel van henlüydèn met laft omme van alles aen den ftaten rapport te doen." [In date den fesentwintigfteii Februarij annó vijiftienbonderdt feuen ende tnegentig] fijn wij Jacob Huygensz. van der Duffen borgermeefter tot Delft mr. Willem Bardefius borgermeefter tot Amfterdam Willem Janffen Vrancken fchepen tot Rotterdam Claes Jacobsz. burgermeefter tot Hoorn ende Cornelis Jansz. burgermeefter tot Enkhuyfert gecompareert ertde verfcheenen in den Hage den lenende en agtften defer maendt Nouembris ende hebben als gedeputeerdens der voorfchreue refpectiue fteden bij abfentie van den heere vart Poelgeeft een rhedegecommitterde naer onderlinge coinmünicatie foo met de voorfeyde heeren gecommitteerde raden ende ook onder ons felvs tot aenüanginge ende voltrekkinge vart de voorfeyde laft dert negende derfeluer ons getranfporteerdt binnen der ftad Dordrecht ende aldaer aengecomen fijnde den heer burgermeefter Willem van Bëueren Van onfe aencomfte verwittight als ook van onfe laft ende met den feluen geraempt bij wat wegen ende middelen wij ónfen voorfeyden laft érfde commisfie bequaemlijkfte ende op het fpoedigfte ook op ende bij wat getijde van water te handen fouden mogen nemen. Waer op de voorfchreue borgemeefter ende andere vaii de hiagiftratett op" hafè aenbiedinge met ons den tienden defer naer de voorfchreue nieuwe Vaerte fijn geuaren bij ons genomen hebbende mr. Mattijs Janffe Been gefworen landmeeter van Rijnlandt Delflant Sehieland ende lande van Putten ende ter 's Grauendeel eenige huysluyden die in de voornoemde Kille hadden gearbeydt ende fulxs hen daer op vérftondeft ende beuindende dat het genoegh leegh water was fijn door de Kille geuaren zuyd op ten eynde van de voorfchreue Kille ofte vaerdt Senuangende de pijlinge van de wijdte van defelue beginnende van het zuydteynde daer t Bolbaeken ftaet noortwaerts op ende hebben beuonden wijte van twaelff ofte dertien roeden alwaer de oöfterlijke flijke begint van de voorfchreue Kille welcke flijken men t'allen ebbe droog liet leggen alwaer de wijte van de Kille toeloopt op de agt roeden welcke wijte van agt roeden dan voorts hondert roeden nederwaerts toeloopt op de wijte van fes roeden waer op dan nog volgen twee hondert roeden op gelijke wijte van fes roeden behaiuen het laetfte ende noordelijkfte van de voorfeyde twee hondert roeden alwaer de wijte weder op agt roeden komt ende veruolgeris öp nog hondert vijftigh roeden van waer noortwaerts op nog twee honderdt roeden cortimende wijt fijnde thien roeden bedragende tfamert negen hondert roeden het welke de lengte van de Kille ofte nieuwe vaerte is. Ende foo veele de diepte van defelue aengaet en is defelue ouer al niet eenparigh dogh mag doorgaens wel gerekent worden bij een pijl laeg waeter (gelijk wij 't felue hebben beuonden) vierdalue voete waters bchaluen dat op eenige durpels ende voor *t uytuallen van de kreeken bij gelijk laeg water maer drie voeten diepte werdt beuonden ende waft het water gemeenlijk aldaer bij alle vloeten foo den voorfchreuen lautmeeter den xij. daer lijnde heeft beuonden ende ons tot 's Grauendeel ende Dordrecht wordt verklaerdt tot de hoogte van vier voeten daer en bouen van het welke bij ons behoorlijke pijl is doen ftaen aen het Spuy tot 's Grauendeel
en*


vAn d Ö R. d R, Ë CrlT. 1599
ende 00* aen 'tBolbaeken aen 't zuytëynde van de Kille welcke voorfeyde diepte met alleen behouden maer ook gebeterdt fal konnen werden mits ftellende op de flijckens aen wederfijden van de Kille behoorlijke vangdammen ende een goede kade leggende van 't voorfz. Bolbaecken weftwaerts op tot aen 'tbegroefde landt van Bonauontura welke kade Jang fal vallen hondert feftien roeden omme mette felue kaede en vangdammen 't water op de voorfz. flijkens vloeijende in de creeke te leyden ende fulxs de fchuiring ert diepte daer mede te behouden. Maer alfoo ouermits de fobere wijte de voorhjde Kille niet genoegfaem werd beuonden omme bij contrarie winden tot gerielf van de dooruaerdt op te mogen laueren ofte fijlen werdt nodigh beuonden een goede trekkade die men met paerden fouden mogën trecken te maeken aen de weftlijde van de voorfchreue Kille aen de fijde van 'tlandt van Bonauontura welcke trekkade in dë lengte vari hondert roeden leggen foude op den grondt Van den landen van die van Bonauontura ende hondert tfeftigh roeden (alle Putfche maten) op den grondt van den heere van .... ende de refte van de voorfeyde kaede op den gront van de graeffelijkheydt dog foo fal meelt alle de fpijlë tot die dwers trekkaede gehaelt moeten worden uyt de grondt van 't landt van Bonauontura ende den heere van .... dewijle de graeffelijkheydt daer ontrent geen bequaeme fpijfe en heeft. Ende lal de voorfz. dwerskaede in fijn lengte als voofen van hondert feftien roeden behoeuen ter belegginge aen 'twefteynde anderhalue roede ende aen 'tooften aen'tBolbaeken derdalue roede aen de weflrfijde hoog fes voeten ende aen 't ooften elff voeten bijde doorgaens ahlóopende met fes voeten op den cruyn Ofte te wederom dewijle daer op niet gereden fal worden. Ende foo veele aengaet de trekkade die beneffens het Bolbaeken verfekert lal moeteh werden met feker rijshooft van ontrent tien roeden lanck ende 't eynde van 'tfelue rijshooft nog met een houten hooft vaü ijken palen in de lengte van vijff roeden tot aenleggen affuaerëii ende yerfekeringe van de fchepen Van waer dan aenuanghen lal de trekkade langs de Kille noortwaerts op met toelegginge Van derdalue roeden ende hoogte van elff voeten ende fes voeten op fijn cruyn blijuende'in de lengte Van ontrent hondert tfeftigh roeden. Item nogh dertigh roeden lengte van toelegginge als voren Van derdalue roede thien voeten hoogte. Item hondert vijftig roeden Van gelijke twee roeden toeleggens ende agt voeten hoogte. Item hog hondert tnegentigh roeden (alles noordwaerts op) met toelegginge van gelijke twee roeden en feuèn voeten hoogte ende ten laetften twee hondert vijfftig roeden van anderhalue roede toeleggens zes voeten hoogte ende doorgaens blijuende fes voeten op den cruyh maekende famen de lengte van negen hondert roeden als vooren gelijke alle 'tfelue bij de nieuwe kaerte hier aff te maeken ende 't regifter daer aff bij A.B. C. is afgeteykendt blijken fal als ook bij ramingh van elke roede wat fijn toeleggen in hoogte fal moeten coften dog en connen wij als nog op het naefte den prijs van de gront en aerdcn ter opmaekinge van de kaede behoorende (fonder de eygenaers gehoort te hebben) geen verclaring doen dan fal altijds de ipijfe uyt de buyten landen worden gehaelt ende fulxs tot,minderen prijfe als men defelue uyt de binnen landen foude moeten haelen. Gelijk wij ook eyntelijk niet en connen raemen wat het vletten


i6oo PRIVILEGIËN
ten ende maeken van die dwers- en trekkade die in 't water leydt mitsgaders van de vangdammen foo aen die ooft- als weftlijde met bekleedinge van 't rijs ende anders fal moeten coften maer beuin^ den dat men met twee vimmen rys (daer aff men de vim ter der^ tigh ftuyuers coopc) drie roeden cadens bekleden kan ende werden de coften van 'trefteerende werk dewelke borgermeefteren defer ftede bij handen hebben gehadt uyt den ruyge geraemdt ter fomme van feftien duyfendt guldens. Den elffden defer hebben wij den voorfchreuen landmeeter weder ter 's Grauendeel gebonden omme alles naerder te befigtigen pijlen ende notulen daer aff te maeken het welke hij den elffden en twaelffden defer te wegen heeft gebragt daer aff hem is belaft met den eerften caerte van te maeken waer aff van alles bij rappordt ook copie ouer fal werden geleuerdt. Ende fijn wij voorfchreue gecommitteerdens voorts omme onfe befoigne op 'tfpoedigfte ende naer behooren te vorderen gegaen bij den heeren borgermeefteren ende magiftraten defer ftede Dordrecht omme te. onderfoeken wat vrijdomme haer E. den fchepen ende coopmanfchappen door de voorfchreue nieuwe vaert varende in ftapeï foude willen doen dewelke op ons verlbek delen aengaende naer onderlinge communicatie geprefenteerdt hebben vrijdomme van ftapel op alle goederen die op 't fpuije vrij fijn ende fulxs alleene geeximeerdt omme met ftapel belaft te houden canthout cromhout en eyke planken naer inhoudt van het thiende articule van haer fententie den ftapel aengaende mits dat bet gemeene landt daer tegens de voorgenome opmaekingh van de voorfchreue nieuwe vaerte ofte kille foude nemen tot haren laften ende eeuwelijk onderhoudt ende voorts die van Dordrecht refundeeren die coften die fij aireede hier om hebben gedaen bedraegende ter fomma van f als bij acte hier bij gaende ende ook ontlaft te werden van feekere aéte van belofte bij den voorfz. heeren borgermeefter ende magiftraet van Dordrecht gedaen omme die geërfden van den lande van Bonauontura gelijk bij twee hier bij gaende copien kan blijcken,
Mjf Handveftboek , gequoteerd op den rug No. xxxii. Fol. 340 verfo enz.
AANMERKINGEN.
Wij hebben dit Verbaal, waaraan liet Jaar- Elders CO hebben wij aangeweezen , hoe
en Dagteeken ontbreekt, gebragt tot den vijf- de Schepen van Weden , uit Zeeland en Bra-
tiendetl November des jaars 1597., om dat het band, hunnen koers henvaards planen te
zelve , toentertijd, aan Heeren Gecommitteerde neemen; dog deeze Doorvaart federd een*
Raaden, werd overgeleverd (1). Niemand geruimen tijd meer' en meer' verland cn de
zal twijfelen , of dit Stuk , dat nooit het licht Gorffen van Bonaventura in 't jaar r<;go be-
gezien heeft, verdient eene bezondere plaats dijkt geworden zijnde (3), bad (om ni'ij te
in onze Handveften, wijl het een naauwkeu- bedienen van de eigen woorden die in het
rig berigt geeft van de toenmaalige gefteldheid Regifter der Hollandfchê Staatsbefhiten ee-
Van de Kille van Bonaventura , welke, federd leezen worden (4.) ) Godt den Heere een Ca-
ïfnonf ' 71 g^meenC ,Va™er tuffclien mel diePte e"de deurvaert verleent omme
Holland en Zeeland geworden is, en, tot aan- met groot er commoditeyt daer door te moe-en was van de Scheepvaart en den Koophandel paferen. J *
onzer Stad, niet weinig heeft toegebragt.
(1) Refolut. van Holland van 't jaar 1597. bl. 551. (ü) Bladz. loaa,
(3) «Milds het Octrooi van den 6. November , te vinden in de Kefolut. van Holland vm„ fut jaar J590. In 44ö-
(4) ReJ'olut. van Holland tian den 14. Maart 1597,


v a Ö O R Ö R Ë <C tl T. itföi
Verdrag mei die van Leiden, tot vernietiging van het liegt van Exue.
4. Jpril
WIJ lcftoüdt bófgc/necfteren fchepenen faëdén öüdtraeden énde goeden luyden van den achte der ftadt Dordrecht des graeffchaps van Hollandt doen condt eenen yegelijcken die defë zullen zién öff hooren lefert dat wij om goede minne eenicheyt ende vruntfchap t'onderhouden ende alle oirzaecken van twift te mijen oüercomen ende Verdragen zijn met de heeren burgemeefteren ende regierders dér ftadt Leyden onfé gunftige goede vrunden ende nabueren van nv voortaen géén recht van exue ofte ifllie reciproce malcanderen aff te eyffchen van de goederen die de borgeren ende inwoonderen vart Dordrecht ende Leyden bij érffeniffe befterffeniflè teftamént befpfec ofte 00c bij houwelijcxe voorwaerden coope mangelingé ofte anderfints vüyt defe voorfz. fteden zal off zullen mogën opfteruen off anéomen maer zullen refpeétiuelijcken daer van genieten geheele ende völcomen Vrijdomme. Dat van gelijcke alle borgeren ofte inwoonderen van Dordrecht off van Leyden die van d'een ftede zullen gelieuen metter woonfte te vertrecken ende haer wooninghe te nemen in d'andere ftede 'tfelue 00c vrij ende onuerhirtdert fullen mogen doen zonder ter ftede van hun Vertréc van eenich recht van pontgeit ofte exue te werden gemoeyc gemaent ofte aengeibroocken off daer inne in 't minfte gehouden. Ende dit al geduerende voor een tijt van veertich jaeren ende zoo lange daer naer dat het yegenwoordige ouercompfte ende verdrach bij een vart beyde de fteden wettelijcx zal wefen opgefeyt 't welck elcx daerrtae 't zijnen gelieuen zal mogen doen mits dat zelue noch gedueren ende nyet ophouden en zal voor 't eyndë tsjaers voor zodanigh opzeggen; Dit alles ter goeder trouwen ende fonder argelift. Des t'oircönden hebben wij borgemeefteren fchepenen raden oudt* raden ende luyden vart den achte defe brieuen doen bezegelen mit onfen zegele ten zaecke defer ftede opten vierden Aprilis anno XVCacht ende tnegentich.
(Onder geteyckent')
van Eynden.
Va& Mieris Handveflen en Privilegiën der Stad Leiden , bl. 316*
Ttttttttt Over'


PRIVILEGIËN
Overéénkomfl en Belofte van de Steden Dordrecht $ Haarlem en Gouda , tot bevordering van het fchutten der Schepen, door de Goudf :he en Sparendamfche Sluif en, volgends eene daar bij ge* flelde Orde; welke ingaen zal, zoo dra de Steden Am fel dam, Alkmaar", Hoorn, Enkhuizen + Edam, Monnikendam ^ Medemb/ik en Purmerend , zig als Medeoppofanten zullen hebben gevoegd, in het Proces, dat zij tegen die van Rotterdam, wegens de Binnenvaart 01)er den Hddam, uitflaande hebben,
19. Èeeembêf 159&
WIJ burgemeefteren fchëpeheh niedeft oudtraederi ende luydefi vanden achte der ftadt Dordrecht burgemeefteren fchepenen ende vroedtfchappen der fteden van Haerlem ende der Goude. Alleii den genen die defen jegenvvoordigen fullen fyen ofte hooren lefeil faluyt. Alfoo de burgemeefteren ende regierders der ftede van Amftelredam Alckmaer Hoorn Enckhuyfen Edam Monickendam Medenblick ende Purmereynde raedtfaem geuondeii ende geprefenteert hebben hen van de voorfz. refpectiue fteden wege mede te vougen metten voorfz. fteden van Dordrecht Haerlem ende der Goude als derde oppofanten in den procefle twelck voor den hoogen raede ende hove prouinciael van Hollandt als gedelegeerde rechters es vuytftaende tuflchen burgemeefteren ende regierders der ftede Rotterdam requiranten ter eenre ende de luyden van de rekeningen in Hollandt ende den procureur generael als officieren van de graeffèlijckeyt gerequireerden ter andere ende ons burgemeefteren ende regierders der voorfz. fteden van Dordrecht Haerlem ende der Goude als derde oppofanten ten derden zijden nopende de commoditeyt ende frequentatie van fekere gepretendeerde binnenvaert die bij die van Rotterdam gebruyckt werdt ouer den Hildam ende foo voorts op Amfterdam etc. contra fchouwende dordinaris vaerten ende thollen van Sparendam ende der Goude op defelue vaerten gelegen mits dat defelue fteden haeren poorteren fchipperen ende allen andere pafterende de fluyfen van Sparendam ende der Goude tot vordernifle van haere reyfe op het fpoedichfte fouden worden geaccommodeert volgende feker concept daer op gemaeekt. Soo ift dat omme de goede meeninge: ende intentie van de voorfz. fteden te voldoen ende de traffijeque ende coopmanfehappe te aduanceren wij van wegen de voorn, fteden Dordrecht Haerlem ende der Goude
voor


VAN DORDRECHT. i6"ó3
Voor ons ende onfe nacomelingen belooft hebben ende belouenbii defen dat alle manufacturen pelterijen fpecerijen fuycker drooge getonde vellen in packen wafch in rolle ftockvifch in kippen ende andere ftuckgoeden tfij in fchepen ofte fchuyten gelaeden fijnde foe wel door de fluyfen van Sparrendam als van der Goude voor alle andere neffens die geene die gewoonlijck fijn voor inne te fchyeten in ende vuytgelaeten fullen worden foe wanneer de meelte ofte vóornaemfte ladingen van de voorfz. fchepen ofte fchuyten aen manufactuuren ofte andere ftuckgoeden beftaen fal. Van gelijcken de fchepen ende fchuyten andere goeden geladen hebbende foo wanneer daer inne neffens defelue beuonden worden acht packen kiften koffers kardeelen balen caffen tonnen rollen ofte kortten van de voorfz. manufacturen ofte ftuckgoederen ingelaeden te zijn. Daer nae ofte neffens defelue deurgelaeten fullen worden allen fchepen ende fchuyteii met graenen (hoedanith die mogen wefen) met haring met byer met butter cafe ofte ander eedtwaeren alleen geladen zijnde injunio Julio ende Augüfto alfoo in die tijdt defeluen de hitte ende verderft4 fubject zijn. Ende op dat dandere fchepen ende fchuyten met laftgoeden ende andere coopmanfchappe gelaeden daer door nyet en worden verhindert in hare reyfen fal (belet door ftotm ende onweder vuytgefeyt) in de Sparendamfche fluyfe gecontinueert worden de fchuttinge ende openinge derfeluer sdaechs bij den fomer Vyermaels ende bij winter dryemaels ende ter Goude alle etmaelen tweemaels ende fullen alle fchepen foe haeft als mogelijck wefen fal doorgelaeten worden ten langden binnen den tijdt van zes ende dertich uren naerhet arriuement derfeluer. Ende indyen het onmogelijck mogte vallen door de ftadt Goude binnen de zes ende dertich dren gelaeten te worden fullen in fulcken geualle buyten omme door de groote fluyfe werden gelaeten binnen de zes uren daer aenvolgende iülcx dat de fchippef ofte koopman daer door int minfte nyet en fal worden verhindert maer allenthaluen geuordert ende geryeft. Welverftaende dat onder de voorfchreuen acht packen caffen ofte tonnen etc. alft vijgen ofte rofijnen fullen fijn vyer koruen ofte tonnekens voor een pack ofte tonhe gerekent fullen worden anyl vyer Vellen voor een pack vyer laeckenen voor een pack ende vyer carfijen voor een laecken ende dat voor geene ftuckgoeden alhyer gehouden fuilen worden de voorfz. laftgoeden ende natte waeren buscruyt caerden hoppe hennip potloot vloeken van laeckenen ofte fcheefhaer falpeter vederen wouwe werck ende dyergelijcke. Ende fal defe ordre innegaen foo haeft als de voorfz. fteden van Amfterdam Alcmaer Hoorn Enckhuyfen Eedam Monickendam Medenblick ende Purmereynde hem in de voorfz. proceffe fullen hebben geuoucht ende in de fchuttinge van de refpectiue fluyfen van Sparendam ende der Goude defelue altijts gecontinueert ende onderhouden worden hyer onder verbindende allen den goeden van den voorfz. fteden van Dordrecht Haerlem ende der Goude die ende de keure derfeluer tot dyen eynde fubmitterende ten bedwange van allen rechten ende rechteren alles fonder fraude. In oirconde foo hebben wij defen met den zegelen der voorfz. fteden doen opdracken ende bij een van de refpectiue fecretariffen derfeluer onderteyc-
Ttttttttt 2 k@w


I6C4 PRIVILEGIËN
leenen op den negenthyenden Decembris in den jaere ons Heeren duyfent vijffhondert acht ende tnegentich.
Ter ordonnantie van Ter ordonnantie van Ter Ordonnantie van borgemeefteren ende den burgemeefteren de burgemeefteren regeerders der ftadt ende regeerders der ende regierders der Dordrecht. ftadt Haerlem. ftede van der Goude.
J. Berck. M. d. Weerden. Corn. Jobfoon.
Naer de oorfprongkelijke Conventie, gefcbree* ven op Franchijn, hebbende drie opgeplakte Zegels van de gemelde Steden.
Befalt van de Staaten, om de Kil, hopende door de Landen van Bonaventura , te doen maaken tot een bekwaam Vaarwater; en om te formeeren een Ontwerp vande Verbandb neven, welken de Stad Dordrecht verkenen zou ten aanzien van de Stapelvrijheid.
16. Februarij — 5* Maart 1599."
AEngaende het accomoderen van de Kille loopehée door de gorfen van Bonauentura tot een bequame vaert tuflchen Hollandt ende Zeelandt tot dienft van de nauigatie is verftaen dat het zelue dient gedaen ende voorfz. vaert verfekert foo veel mogelijk is mits dat de waren ende koopmanfehappen d'IJffel aff komende ende daer door varende gelijcke vrijdom nopende den ftapel van Dordrecht fullen genieten als fij genieten vaerende door het Spoije ende dat ronde of gecante Noordfche of Oofterfche balcken en andere komende ouer ende uyter zee in defe landen mede vrij fullen wefen ende niet gereeckent worden onder het canthout den ftapel fubjeet wefende ende dat de fcheepen door de voorfz. Kille paflëerende foo in tgins als wederkeren fullen aen den thol tot Dordrecht de gewoonlijcke debvoiren doen mits dat den thollenaer tot gerief van de fchippers ende koopluyden buyten lal wacht houden maer dat voor den geenen die de oude Maes opkomen ende door de Kille varen of door de Kille gekomen zijn de oude Maes afuaren een wacht gehouden Uil worden ter bequamer plaetfe op de Kille om aldaer de debvoiren te doen ende dat van 'tgeen voorfz. is van wegen de ftadt Dordrecht en d'andere fteden elcks een concept van de brieuen van verbande daer toe dienende fal worden gemaeekt ende ouergeleuert omme daer naer tot der lande dienft ende gemeen contentement met aduis van de luyden van de reeckeninge gedreflëert ende voorts ter naefter vergaderinge gerapporteert ende ais dan eyndelijken gearrefteert te worden als na behoren.
Refolutien van Holland van het jaar 1599. bl. 105.
Na-


v a n Ö O R D R Ê C tt T. 1605
Nader Befluit wegens dit Werk
12. Junij 1599'
\ Êngaende de nieuwe vaert door de Kille van Bonauentura we.C\. iende feer dienftig tot groot gerief van de binnevaert defer landen de ftaten gezien hebbende de concepten van die van Dordrecht ende Rotterdam daer op de voorfz. deurvaert zoude mogen geaccordeert worden onuermindeft een yegelijks gerechtigheden hebben na Jange communicatie gehoort de fwarigheden gemoueert op de recherche der goederen die aldaer paffeeren fullen ook aengaende het cromhout etc. gerefolueert dat den aduocaet van 'tlandt een voet van accord concipieeren fal volgens voorgaende refolutie ende daer af aen de edelen ende fteden dubbelt ouerzeynden ter eerfter befchrijuinge om daer op eyndelijk als dan te konnen gerefolueert en de faeeken afgedaen worden.
Refolutien Utf 11 216".
Nadere en finaale Refolutie wegens het voorfchreeven Werk.
9. September 150 9*
OP hei Mende poiticl: van de befchrijuinge mentionerende van de acte bij burgemeefteren ende regeerders van Dordrecht op de vrijdom van de vaert door de Kille loopende door de gorfinge van Bonauentura te geuen ende tgeene daer aen kleeft is eyndelijk gerefolueert foo nopende de voorfz. acte als ook tgeene tot accommodatie ende onderhoudt van de voorfz. vaert nodig is zulcx hier na Volgt.
( Hier op volgde de Concept Verbandbrief\ welke op den 31. December van dit jaar te voorfchijn zal koomen. )
ALfoe na voorgaende befchrijuinge der ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Wefturieslandt bij refolutien van den Xxvjen Februarij ende xxixen Octobris anno XVC- feuen ende tnegentich eenige gecommitteert fijn geweeft totte vifitatie Van de Kille lopende deür de landen van Bonauentura omme te oiiderfoucken de wijtte diepte ende lengte van dien ende taduiferen op tgene tot een goede ende feeckere vaerte deur defelue Kille van Hollandt nae Zeelandt ende van Zeelandt nae Hollandt foude mogen dienen ende daer van te maecken pertinente caerte ende verbael oock te on* derfoucken wat vrijdomme burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht den fchepen ende coopmanfchappen daer deur vaerende in de ftapele fouden willen accorderen de voorfz. vifitatie ende onderfouck gedaen perfeclelijck gerapporteert ende bij den voorfz. commiffarisfen onder haer handtfchrift ouergeleuert is geweeft foo is
Ttttttttt 3 eyn»


16&6 PRIVILEGIËN
eyntlijcken nae jteratiue befchrijuinge ende rijpe deliberatie van dé ridderfchap edelen ende fteden voorn, als reprefenterende de ftateil Van de voorfz, landen van Hollandt ende Wefturieslandt verftaen defelve vaerte voor de gemeene landen zeer dienftelijck te fijn ende oüerfulx gerefolueert ende geordonneert gelijk gerefolueert ende geordonneert wordt bij defen dat de voorfz. vaerte tot dienfte van de nauigatie tuflchen Hollandt ende Zeelandt geaecommodeert verfekert ende \_a] onderhouden fal werden foo veel mogelijck is ende dat tot dien eynde de caden hoofden vangdammen treckdam ende tgeene daer aen foude mogen cleuen in conformité van taduis van de voorfz. gecommitteerden in haer fchriftelijck rapport verhaelt ofte andetfints als dienftelijéxt fal wefen gemaeekt fullen werden tot cofte van de graeffelicheyt vüyte domeynen der feluer. Dat mede burgemeefter ende regeerders der Voorfz- ftede vuyte felue domijlien fullen werden [£] gerembourfeert van de fomme van negen duyfent negen hondert een en twintich ponden thien fchellingen negen penningen van xl. grooten tpont die fij aen de voorfz* vaerte te cofte geleyt hebben fulx bij reéckéninge ende bewijs aen de gecom-* mitteerde raeden is beuonden deene helft ter expiratie van den jaere feftien hondert ende de wederhelft van den jare feftien hondert ende een. Ende dat van wegen de heeren ftaten dijekgraue heemraden ende ingëërfden Van Bonauentura fullen werden gecöntenteert nae redelicheyt van de fchaeden ende jntereften die fij deur het maecJken ende accommoderen van de voorfz. vaert fullen lijden endé burgemeefter ende regeerders voornt. diesaengaende jndemneren. Dies fullen burgemeefter ende regeerders van Dordrecht alle fchepen fchuyten waren ende coopmanfehappen deur de Voorfz. vaert varende doen ende laeten genyeten volcomen vrijdomme van dé ftapele ende fulx als fij genyeten fouden varende deur 't Spoeije waer van de voorfz. van Dordrecht fullen doen expediëren ende aen den heeren ftaten ende elcke ftadt fulx begeerertde leueren brieuen van verfeeckeringe onder 't grooten zegel van verbande derfeluer ftede in behoorlikken forme ende tot contentement van de heeren ftaten ende fteden volgende de refolutie opte forme van defelue brieuen genomen. Ende en fullen die van Dordrecht noch deur haer feluen
noch
AANMERKINGEN.
M Onderhouden. Gelijk ooit altoos ge- lb~] Gerembourfeert van de fomme. Waar
fchied is, en nog hedendaags gefchiedt. Toen toe, den zeventienden September van dit jaar,
men in of ontrend het jaar 1648. eenige Verlan- de noodige Ordonnantie, bij Heeren Gecom-
ding en Verdrooging aan bet Oofteinde van mitteerde Raaden , op den Rentmeefter der
deeze Kille befpeurde, werden de Luiden van Domeinen van Zuidholland, geflaagen werd;
de Kamer van Reekeningen, den twintigften gelijk ons uit een Affchiïft geblecken is (2).
Januarij van het jaar 1650, door de Staaten, [c] Buiten een van de poorten. Hieraan
gemagcigd, om , uit hoofde van de Refolutie werd koft daarna voldaan; gelijk eene Overéén-
van den negenden September des jaars 1599? komft , tusfehen de Luiden van de Kamer van
daar tegen, ten koften van het Gemeene Land, Reekeningen en de Regeering deezer Stad, den
de noodige voorziening te doen (1}. zeftienden Oftober des jaars 1600, aangegaan *
nader toonen zal.
(1) Refolutien van Holland van 't jaar 1650. tl. at,
(i) Te ruiden in de Mf. PrivHegkn van wijlen den liter Meerman , gequtt. Litt. B. Ftl, lil.


Van DORDRECHT. iëof
noch deur andere de voorfz. vaerte direaelijckennoch jndireóteüjcken nyet mogen befwareh- nochte doen befwaren maer fa! een yegelijck vrijftaen daer deur te vaeren ofte nyet te vaeren de treckpaerden te gebruycken ofte nyet nae fijn gelieüe mits alleenlijck doende bij den gerten die deur dvoorfz. vaert van Hollandt nae Zeelandt of elders willen ende de gene die uyt Zeelandt ofte elders in Hollandt commen ende voorbij Dordrecht leyden de behoorlijcke oftegewoon•lijcke deuooiren doen aen den tölhuyfe van de graefiickheyt aldaer welcken tholhuyfe van wegen de graefiicheyt geordonneert fal werden ter bequaeme plaetfche [c] buyten een van de poorten derfeluer ftede daer tfelue voor de palTefende fchepen ende 'coopluyden ende tot geryeff van den feluen bequaemft fal wefen omme foo bij nacht als dach fonder ^ eenich beleth geryeft te werden. Ende fullen de fteden refpe&iuelijck int befoucken van deh feluen thol blijuen bij hare oude vrijheden gerechticheyden ende gebruycken fonder eenige nieuwe befwaernifle ende de geene die uyt Zeelandt ende elders deur de vooffz. vaerte comen ende de oude Maze aff willen fonder voor» bij Dordrecht te leyden gelijck ooek die doudeMaze opcomen endè deur de voorfz. Kille nae Zeelandt ofte elders vaeren fullen volftaen doende de behoorlijcke deuoiren aen de wachtë die van wegen de graeffelicheyt tot Puttershouck ofte ter bequamer plaetfche in de voorfz. Kille fal worden geleyt alwaer defelue ordre gehouden fal worden foo bij den wachte van de thol als bij de pafierende fchippers ende coopluyden die fij tot noch toe gehouden hebben jnt Spoeije fonder dat fij vorder ofte anders fullen mogen werden gemolefteert* Gedaen in den Hage den negenden Septembris anno XVC- negenenknegentich;
Naer eene aüïhentijke Copij in de Mjf Privilegiën; en Handvefïen van wijlen den Heer Meerman , gequot. Litt. B. Fol 119. en in de Refolutien van Holland van het jaar 1599. hl. 366 — 369.
De Regeerders van Dordrecht verbinden zig plegtigiïjk, om, aan alle Schepen en Goederen, vadrende en koomende door de voorfchreeven Kille, uit het Zuiden naer het Noorden, 't zij de Stad verbij, 't zij de Oude Maas af gaende, te zullen laat en genieten Vrijdom van het Stapelregt; insgelijks aan de Schepen en Goederen, koomende van de Steden en Vlekken, beneden de Stad, aan de Maas of Merwede geleegen , en gaande door de voorfchreeven Kille; als mede aan dié ^
wel-


ï6o3 PRIVILEGIËN
welken den IJ ff el afkomen, met uitzondering van het Kanthout, Kromhout ■ en de Eiken Planken. Belooven wijders, dat gelijke Vrijdom zal plaats hebben ten aanzien van de Ovjierfche en Noordfche Balken en anderen, koomende uit de Noordzee in deeze Landen, en zulken, welken de Merwede afgevoerd worden, naer Rotterdam, Schiedam en Brielle, en door het Spui gaan; en eindelijk, dat gelijken Vrijdom zullen genieten allerhande Goederen > koomende van Gorinchem en Schoonhoven, en gaande door de Kilk naer Zeeland en elders, of van daar derwaards ; met verdere bijvoeging, dat deeze Vrijdom geduuren zal, zoo lang deeze Vaart door de Kille, bij de Staaten, zal worden onderhouden en tot eene gemeene Vaart gebruikt.
$i. December 1599.
WIJ burgermeefter fchepenen raeden oudtraden luyden van dcrl achte deeckens ende gemeene neringen der ftadt Dordrecht doen te weeten bij defe onfe brieue dat alzoo de ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Wefturieslandt reprefenterende de ftaten van den zeluen landen goetgeuonden hebben de Kille loopende door de landen ofte gorfingen van Bonauentura te doen accommoderen ende gebruycken tot eene publicque ende gemeene vaerte tuffchen Hollandt ende Zeelandt mits dat de fchepen ende goederen pafferende doer defelue vaert in regardt van den ftapel der voorfz. ftede ende andere gerechticheyden fouden genieten gelijcke vrijdomme als dezelue genieten pafferende door 't Spocije ende dat hare E. nyet en verftaen dat zij mittet accommoderen van de voorfz. vaert ons ofte yemant anders eenich recht van dwanckuaert willen confenteren. Wij de voorfchreuen zaecken rijpelijc ouerwogen hebbende met volcommen deliberatie ende kenniffe van zaecken onwederroepelijc bewillicht geaccordeert ende geconfenteert hebben bewilligen accorderen ende confenteren bij defen dat alle fchepen fchuyten ende goederen commende vuyttet zuyden door de voorfz. Kille ende varende naer het noorden 't zij voorbij de ftadt Dordrecht ofte de oude Maes aff fullen pafferen vrij van alle ftapel onderfoeck ende andere gerechticheyden die wij ofte onfe nacomelingen daer op eenichfints foude mogen hebben ofte pretenderen. Dat 00c van gelijcke alle fchepen fchuyten eude goederen comende van Delft Rotterdam Delfshauen Schiedam Briele Vlaerdingen
Maes-


van DORDRECHT. '1609
Maeslandtfluys ofte andere fteden ofte vlecken opte Maze ofteMerwede beneden Dordrecht gelegen zuytwaerts voorbij Dordrecht ofte d'oude Mafe op deur de voorfz. Kille mede zullen pafferen vrij als voren. Sullen 00c vrij van de voorfz. ftapel ende voordere gerechticheyden pafferen alle fchepen fchuyten ende goederen con> mende deur ofte voorbij der ftede van der Goude d'IJflel aff voorbij Dordrecht deur de voorfz. Kille zuytwaerts op \a] vuytgefondert alleenlijc canthout cromhout ende eycken plancken die de ftapel fubject fullen blijuen gelijck alle 'tzelue geweeft is ende wefen foude varende door het Spoeije wel Verftaende dat de Oofterfche ende Noortfche balcken ofte andere commende ouer ofte vuytte IVoortzee in defe landen daer van vrij fullen wefen 'tzij of defelue gecant ofte ront zijn. Ende Zullen dezelue 00c vrij wefen varende de Merwede aff na de fteden van Rotterdam Schiedam Briele [£] ende door het Spoeije. Sullen voorts alle goederen comende van Gorchum ende Schoonhouen deur de voorfz. Kille naer Zeelant ende elders varende ende de ghene die van Zeelant ertde elders deur dezelue Kille comen ende naer Gorchum ofte Schoonhouen varen
V v v v v v v v v ge-
AANMERKINGEN.
fy7~| Vuytgefondert alleenlijc canthout erom- Ook beflootcn de Leden van den Oudraad ^
hout ende eycken plancken. Deeze Uitzon- weinige dagen daar na , om de Graanen, wel-
dering deunde op liet tiende Anijkcl van de ken de Kilte inkwamen, en verbij deeze Stad
nadere Ordonnantie en Uiilbraak van het Sta- zouden gebragt worden , naer den Ijflêl , en
pelregt van het jaar tjfri. (i). de Steden Gouda, Rotterdam en Schiedam,
[ij Ende door het Spoeije. Deeze Vrijheid al wierden dezelven hier gezolderd en wederom werd , bij het volgend Befluit van den Oud- onverkogt afgelcheept, insgelijks geheel en al raad, ook uitgeftrekt tot allerlei6 Stapelgoede- van het Stapeh'egt vrij te Hellen , zoo als uit ren, welken, de Maas inkoomende, langs deeze het volgend Bellujt kan gezien worden (3). Stad , naer den lfflèl , Rotterdam en Schiedam , gevoerd zouden worden Burgemeefter en regeerders der Stad Dor'
drecht hebben gerefolueert dat alle greynen
Op den xvij. Februarij feftbien hondert comende Van Pveften door de nieuwe Kille ende één is eendrachtelijken in de vergade- voorbij defer ftede fullen mogen leyden naer ringe van mijn heeren vanden gerechte van d'Iffèle Goude Rotterdam Schiedam gelijck Dordrecht oiitracden ende goede luyden van 00^ k dfelue alhier fullen mogen opgeleyl den achten gerefolueert dat Stapelgoederen ende wederom afgefcheept voorden alsfe de Mafe intomende de vrijdommen fullen onuerlooft ende onuercoft fijn fonder die te genieten die de Stapelgoederen comende door verftapelen verbodemen ofte eenige rechten, bet Spoey ende de Kille kopende door Bona- van maeckelaerdije daer van te betalen voeluentura genieten dwelcke naer dlffjele Rot- uerftaende nochtans dat defelue goederen da ter dam Schiedam voorbij defer Jlede ley- Merwede ofte Lecke opwaerts willende deden fonder dat verftaen werdt in defelue voorfz. vrijdomme nyet en fullen genyeten vrijdomme de goederen ie Lecke ende Mer- dan foo veele als bij accordt ofte uytfpraeeck wede opgerende begrepen te fijn. V'tytge- de fteden bouen op de r'iuieren voorfz. gelegeuen den xiij, Martij 1601. ( Onderftondt) gen wort toegelaten. Adtum den xvij. Martij Jn kenniffe van mij. (Ende was onderteyc- feftien hondert ende één. (Onderftondt) In kent) Ji van den Eynde. kenniffe van mij. (Ende was onderteyckent)
Naer voorgaende collatie gedaen tegens j. van den Eynde.
d'originale 1 efolutie onderteyckent als ho- Accordeert met d'originaele refolutie naer
nen js daer mede beuonden t'accorderen voorgaende collatie daer tegens gedaen
Qpten xviij. April anno 1601. Bij mij opten XVÜj. April anno 1601. Bij mij.
• H. Spiegel. H. Spiegel,
(1) Zie blailt. 'oio.
(2) Mf Privilegiën en llandvejlen van wijle» 4m liter Meerman, Lilt. B.Fol. 183 verfo. (3, Utf. Fol. J84.


l6lo PRIVILEGIËN
gelijcke vrijdomme genieten als zij genieten zouden varende doof 'tSpoeije blijuende anderiints eenen yegelijck bij zijne gerechticheyden. Belouen ende verklaeren daerenbouen dat wij vuyt het accomoderen van de voorfz. Kille geen recht van dwanckvaert nv nochte ten eeuwigen dagen zullen pretenderen omme dezelue met feclulle van andere alleen te doen gebruycken ofte dat de heeren ftaten de vaert van 'tSpoeije ofte andere die zij daer toe in toecomende tijden bequaem fouden mogen vinden niet en fouden mogen accommoderen ende beneficeeren waer van wij (voor zoo veele 'trtoot zij) wel expreffelijcken vertbyet hebben ebde verthyen bij defen. Ende teii eynde de ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Wefturieslandt ende d'ingefetenen van de voorfereuen landen mitsgaders allen anderen die de voorfz. vaert zullen willen gebruycken vande voorfereuen vrijheyt ten vollen mogen wefen verzeeckert foo belouen wij voor ons ende onfen naeComelingeil dat wij den zeluen ende een yegelijck van hen alle 't Voorfz. poirtét van vrijheyt volcomeliick zuilen laeten ghebruyeken Zoo lange de heeren ftaten de voorfz. Kille zullen connen ehde willen openhouden ende onderhouden ende tot eeh gemeene vaert laeten gebruycken volgende de ordre ende refolutie daer op gemaect eride genomen ende voorder; te maecken ende nemen fonder dat wij daer jegens (d'voorfereuen tijdt geduerende) zuilen doen doen doen ofte gedogen gedaen te worden directelijc of indireételijc in eenigher manieren. Tot welcken eynde wij voor ons ende onfe naecomelingen renunchieren ende te buyten gaen alle preuilegien fententien gebruycken ende gerechticheyden die wij hier jegens eenichfints fouden mogen hebben ofte pretenderen ende fpecidijken ooc de rechten feggende dat generale renunciatie fonder voorgaende ïpeciale van gheender weerde en zij ende belouen dat wij ons tegens den inhouden van defen ofte eenich poinct van dyen nyet en zullen laeten releueren verbindende voor 'tgene voorfz. es ons onfe poorteren ofte inwoonderen perfoonen ende goederen Hellende dezelue tot bedwanck van alle rechten ende rechteren belouende tot meerder vafticheydt van defen onfen brieue van verbande ende allen poincten van dien de heeren ftaten voornoemt ende elcx van de fteden hier van ortfe bezegelde brieuen te leucren verfoeckende voorts den heeren ftaten opte zelue onfe brieuen heure brieuen van aggreatie ende confirmatie met belofte van dezelue te doen naercommen te verkenen ende doen depefcheren in behoorlicke forme. Des t'oirconde hebben wij 't zegel van verbande defer ftede hier aen doen hangen op den lellen Decembris anno vijftienhondert negenentnegentich.
( Onder geteeckent)
J. BercL
F. van Mieris Privilegiën der Stad Leiden, llandvejlen van Amjleldam, bl. 27. Vergeleken met de Refolutien van Holland van V jaar 1600. bl. 16.
Fer«


van DORDRECHT. Wit
Verklaaring van Heeren Gecommitteerde Raaden, dat die van Dordrecht jigttien bezegelde Affchriften van den voorfz. Ferbandbrief\ ten behoeve van het Gemeene Land en de Steden, hebben overgeleverd.
7. Januarij 1 600.
BIJ den gedeputeerden der ftad Dordrecht mr. Rochus van den Honaert ouergeleuert zijnde de brieuen van verbande ende beloften aengaende de vaert door de nieuwe Kille van Bonauentura daer van 't inhoude vart dien hier na volght.
\_Zie den inhoud bladz. 1608.]
itertl defelue van Dordrecht daer af verleent recepilTe als hier naer volgt.
De gecommitteerde raden Verklaren ende attefteren bij defen dat Van wegen die van Dordrecht op huyden ouergheleuert zijn achtien brieuen bezegelt met het fecreet zegel der feluer ftede inhoudende verbandt ende beloften aengaende de vaert door de nieuwe Kille achteruolgende de voorgaende refolutie van de ftaten van dato den laetften December 1^99. omme daer af eene voor 'tghemeene landt bewaert ende andere op de toekomende vergaderinge van de heeren ftaten aen de gedeputeerden van de fteden ouergheleuert te worden. Gedaen ut fupra.
Refolutien van Holland van 't jaar 1600. bl. 16.
Be/luit vande Regeerders, dat voor daan de Leuze of het Wagtwoord bij den Burgemeefter van de Gemeente zal worden gegeeven.
28. Maart 1599»
OP den 28. Martii 1599. voor het procederen tot verkiefinge Van den borgemeefter van der gemeenten wegen den fchout Adriaen van Blijenborch ouerleden zijnde ende Baerthout van Aeckerlaecken het fchoutambt door laft van mijn heeren van der ftadt bedienende is naer deliberatie eendrachtelijcken verftaen ende gerefolueert dat van nv voortaen ende altijdts de loolë ofte het woort van de wachte gegeuen fal worden bij den burgemeefter van der gemeente wegen in der tijd. Actum als bouen. ([Ende was- geteykent) In kenniffe van mij.
J. Berck.
Balen Befchrijving van Dordrecht, bl. 256. Vvvvvvvvv 2 Be-


1ÓI2
PRIVILEGIËN.
Befluit van de Staaten, dat de Munt van Wef* friesland, geduurende den Oorlog en bij voorraad, zal worden toegelaaten, mids gefchikt naer de geprivilegieerde Munt van Dordrecht, en onverminderd de Geregt'igheden derzelve.
?. December 1599.
DE gecommitteerden rapport gedaen hebbende van haerluyder befoigne ende aduis van de faecke van de munt ende geen naerder narrés raedt nochte aduis te hebben kunnen vinden nochte nemen tot redres van de faeeken aengaende de munt dan dat aluorens de ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt behooren te voorfien tegens de munt in den Noorderquartiere of ten minften dat defelue getolereert wordende fonder prejuditie vart een yègelijcks gerechtigheyt voor 't eerfte de voorfz. munt haerin alles mede foude moeten reguleren naer de ordre ende voet die in de generaliteyt falghenomen worden hebben de ftaten van Hollandt ende Wefturieslant verftaen ende verklaert dat foo verre die van Hoorn Enkhuyfen ende Medenbliek niet en fouden willen defifteren van haer munt bij hen opgerecht fonder priuilegie of confent fijluyden tenminften vermeent fulle worden hen in alles onder den fermente ordre ende verantwoordinge derfeluer munt [verbonden te hebben en (1)] gehouden fullen wefen te reguleren naer de oude ende ghepriuiligeerde munte tot Dordrecht daer op als dan defelue munt tot Hoorn getolereert fal worden geduyrende d'oorlogh fonder eenige prejuditie ende verminderinge van de voorfz. gepriuiligeerde munt tot Dordrecht. Zijnde voorts ghecommitteert mrs. Francois Vranck raedt in den hoogen rade Leonard Cafëmbroodt raedt in den houe prouinciael ende Gerard van INifpen generael van de munt hen terftont te tranfporteren binnen de voorfz. fteden van Hoorn Enkhuyfen ende Medenblick ende de vroedfchappen daer te doen vergaderen ende voor te houden dat niettegenftaende fijluyden van haer munte nv behooren te defifteren als fonder eenige priuilegie confent ofte fundament opgericht zijnde defelue nochtans onder alfulcke conditiën ende referue als bouen zal worden getolereert fijluyden daerom tfelue tot dienfte van den lande hebben aennemen willen. Die van Dordrecht hebben daer op in den haren genomen rapport.
Commisfie op de voorfz. Refolutie. De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt aenmerekende dat tot redres van der faecke op 't ftuck van de munt niet en fal mogen vruchtbaerlijck worden gheprocedeert fulcks den dienft der landen ende ingefetenen vereyfcht ten fij een gelijcke ende eenparigen voet binnen de geünieerde prouincien immers voor 't eerfte binnen Hollandt ende Wefturieslandt diesaengaende werde ghenomen lbo wel in 't munten van de goude en filuere penningen als omme daer af te verantwoorden als 't behoort hebben "•ecommitteert ende committeren bij defen mrs. Francois Vranck raedt in den hoo-
se 11
CO De zin fchijnt te vorderen, dat deeze woorden, tuflchen twee haakjes ftaande, in den Tekst worden mgelaleht. J '


vanDOr.DR.ECHT. 1513
gen rade Leonard Cafembroodt raedt in den houe prouinciael iri Hollandt ende Heynrick van Nifpen generael van der munte hen te tranfporterert binnen de fteden van Hoorn Enckhuyfen ende Me^ denblick ende de vroedfchappen aldaer de ongeregeltheden van den muntflagh ende den aenkleue van dien te openen met aeilwijfinge van de waerachtige oorfiiecke ende remedien omme defelue op een eenparigen voet te doen beleyden ift mogelijck in alle de prouincien immers ten minften in Hollandt ende Wefturieslandt als nieeft daer bij geintereïfeert ende inftantelijck te Verfoecken om de nieuwigheden aldaer in 't opregten van de munte gepleeght buyten ordre ende behoorlijcke authoriteyt af te doen ende foo verre de voorfz* fteden daer toe niet en fouden wefen te bewegen daer op aen te houden dat fijluyden teh minften hem met 'er daet in alles verbinden onder den fermente ordre ende verantwoordinge aengaende defelue munte na de oüde gepriuiligeerde munte tot Dordrecht omme daer op de voorfz. munte bij prouifie getolereert te mogen worden fonder eenige verkortinge prejuditie of verminderinge van de voorfz. munte tot Dordrecht ende de gerechtigheyt van den lande of de ftadt Dordrecht voorfz. ende daer op te Vorderen abfolut antwoordt bij gelchrifte doende van alles rapport aen de ftaten. Gedaen in 'sGrauenhage onder 't zegel van de ftaten hier op gedruckt den 7. December des jaers ons Heeren ende Zaligmakers 1599.
Refolutien van Holland van V jaer 1599. bl. 518 en 519.
Proteft en Fer klaar ing der Stad Dordrecht tegen het voorfchreeven Befluit.
18. Mei 1600.
OP het poiriót van befchrijuinghe aengaende de munte omme te mogen komen tot een beftendige voet in het ftuck van den flagh der munte volgende den concepte daer van in de voorgaende Vvvvvvvvv 3 dag-
AANMERKINGEN.
Na dat, in het jaar 1581, de Graaflijke bevoordeeld reekenende, deeden daar over hun Regeering was afgezwooren , beweerden de beklag aan de Staaten ; welken eenige GemagSteden van Weftfriesland, Hoorn, Enkhuizen tigden naer Hoorn zonden , ten einde de Reen Medemblik, zig $ in Schriften van dien tijd, geering aldaer overtehaalen , om van deeze benoemende de Magijlraaten van de Steden nieuwigheid aftezicn (2). Deeze moeiten aan van Weftfriesland reprefenterende die Staten dezelve , onder anderen , voor het oog brenvan denzelven Lande , dat zij , uit hoofde gen , dat dc Munt, toen Weftfriesland vari van derzelver onafhangklijkheid, bevoegd wa- Holland gefcheiden was, en men aldaar vari ren , eene bezondere Munt, onderfcheiden den Dordrechtfchen Muntflag niet, dan met van die van Holland, binnen hun Landfchap, moeite, konde gebruik maaken, bij oogluiking te moogen oprigten. Reeds iri het jaar 1583 van den Prins van Oranje, Wel ware toegelaaof 1584-, en waarfchijnlijk vroeger (1), had ten ; dog dat, die reden thands geen plaats men, binnen Hoorn , deeze nieuwe Munt aan meer'hebbende, de Weftfriezen zig ook daalden gang gebragr. Die van Dordrecht, met van, tot hun voordeel , niet langer konden uitfluiting van anderen, zig met het Muntregt bedienen. Deeze Afgezondenen kweeten dg
ftraks
(1) WcIIigt al in 't jaar 1573. of kort daar na, toen het Zuider- en Noorderkwartier gefcheiden waren,
en er in liet laatite een Collegie van Gecommitteerde Raaden was opgerigt geworden. Zie Veliüs Kr», tiijk van Hoorn , bi. 412.
(2J Zie Re/öl. van Holland van den 3. Januari] , 2 en 4. Junij des jaan 1984.


I6i4 PRIVILEGIËN
daghuaert ouergeftiert ende het gene daer inne verder tot der landen dienft ende goede ordre nodigh is hebben die van Dordrecht fekere verklaringe gedaen ende bij gefchrifte ouergeleuert als hier na volght.
De gedeputeerden van Dordrecht hebben verklaerdt gelijck te voorens dat fijluyden egenen laft en hebben omme in het minfte te moghen confenteren dat volghende het aduis van de generaels ofte anderfints bij authorifatie van de ftaten de munte tot Hoorn ofte elders buyten de ftadt Dordrecht het zij bij prouifie ofte onder acte van nonprejuditie foude werden geëxecuteert als ftrijdende het felue directelijck tegens de notoire gherecbtigheydt ende priuilegien der felue ftede maer dat ter contrarie de ftaten bij authoriteyt alle andere munten datelijck behooren te weeren ende te doen ceüeren ende de ftadt Dordrecht volgende de unie ende onderlinge verbonden in hare voorfchreue priuilegien te maintineren het welck de voorfchreue van Dordrecht als noch
ge-
ftraks van hunnen laft, en deeden, den agtfteil (8), zig onderling verbonden , haafe VoorJunij van het jaar 1584., daarvan verflag aan regten en Vrijheden, inzottdeiheid bet Regt de Staaten (3); tevens overgeevende eene van den Muntflag, met alle gepafte middelen, fchriftclijke Verklaaring van den Magiftraat van jaa zelfs met lijf en goed , te zullen handhaaHoorn , inhoudende , van, bij voorraad, met Ven, voorftaan en befchermen; welk Verbond, den aangevangen Muntflag niet te zullen voord- den negenentwintigften Julij van 't jaar r 89., gaan. Niettemin verbaapende, (gelijk hij zig nader vernieuwd werd (9). Intulfchen bragt uitdrukt) door bare Gecommitteerden alfulke dit in de denkwijs der overige Leden, tot hier Remonjtrantie te doen dat dezelve (te Weeten toe, geene verandering; en het reedsgemelde Zijne Excellentie} niet ongeraden zal vinden Muntplacaat werd, den negentienden Sep tem ten gerieve ende vorderingbe van den Koop- ber daar aan, en nog nader den tweeden Sephandel met bet voorfebreven munten voort te tember van het jaar 1594, bij de Staaten GeVaren. Ook bleeven zij hier van geenszins neraal, van nieuws overzien en beveiligd (10). jn gebreke; want, twee jaaren daar aan, te wee- Dog de Weftfriezen kreunden zig luttel hier ten den agtften Augufbs van het jaar 1586, aan, en willen het, eindelijk, zoo Verte brennatnen de drie Steden het Befluit,om in Weft- gen, dat 'sLands Staateo, den zevenden Sepfriesland eene bezondere Munt opterigten, tember van 't jaar 1599, een Befluit namen, welke, de drie eerfte jaaren, te Hoorn zou'ge- om derzelver Muntflag , geduurende den oorhouden worden (4). Zij ontworpen zelfs, log en bij voorraad, toe te laaten. Zelfs vonéaags daar aan , een Berigtfchrift voor den den zij goed, den derden Maart van het volMuhtmeeftcr; die, in dat zelfde jaar, nog Geld gend jaar , de Bedienden van de Munt van deed munten {5). Iu dat tijdflip, en vier da- Weftfrieslandt te becedigen , op zulk eene /«gen , voor dat dit Befluit genomen wierd, kwam ftruélie en Commiffie, als de Staaten Genehet bekende Muntplacaat van Leicefter te voor- raai voor hun zouden ontwerpen (u). Dan, fchijn ; bij 't welk allerleie vreemde nieuwe en niettegenftaande deeze Befluiten , weigerde de ongeoorlofde Munten, waar onder de Weftfries- Regeering van Dordrecht daar in haare toefche mede bedoeld waren, op zwaare ftraffen, [temming , gelijk het bovenftaand Proteft, dat afgekeurd en verboden werden (6~). Die van zij, den agttienden Mei, ter Staatsvergadehet Noorderkwartier verzogten , kort daar na, ring in bragt, duidelijk aantoont. Dit maakte dat, niettegenftaande dit Verbod,hunne Munt egter fo het reeds genomen Befluit geene voor gangbaar mogte verklaard worden; waar verandering; de Munt van Weftfriesland verop egter , toen ter tijd , niets beflooten werd kreeg en behield , federd dien tijd, haar vol(7). IntufTchen bleeven de Weftrriesfche Ste- koomen beflag; en zij wordt, gelijk bekend den in haar voornemen volharden, en namen is , bij beurten , binnen de Steden Hoorn, het Regt van den Muntflag zoo zeer ter har- Enkhuizen , en Medemblik, nog hedendaags, ten, dat zij, in t begin van het volgend jaar gehouden.
f3) Refolutien Utf. H. 334.
(4; Vstios Kronijk van Hoorn , 11. 470. Vaderl. Hiflor. VIII. Deel, bl. 332. Alkëmade Foorlerigt voor zijne Graaflijke Munten.
(5) Uitwijzends de Afbeelding, te vinden bij Van Loon Hedendaaafbe Ptnmrtgku/tds, I. Die! at, lloofdfl. "
(6) HoUandfch Placaatb. I. Deel, bl. 2625.
(7) Refol- van Holland van den 10. October des jaars 15(16".
18) Te weeten den 24. Januarij des jaars 1587. , te vinden in de Handveflen van Enkbuizen, 11. ot.
(s) utr. bi. 98-
(10) HoUandfch Placaatb. I. Deel, bl. 2645 en 2653. (11; Heftl. van Holland van V jaar 1600. bl. 70.


van D O R D R E G H T. 10*15
gelijck dickwils te voren ernftelijck verfoecken met vafte hope dat de ftaten het felue fulcks fullen nemen ter herten dat die van Dordrecht geen verdere oorfaecke gegeuen fal werden ende dencken op andere middelen die fij ongaerne in 't werck fouden ftellen daer bij fij in hare priuilegien fullen mogen blijuen onüerkort.
Refolutien van Holland van 't jaar 1600. bl. 164.
Befluit van den Oudraad, inhoudende, dat het Wagtwoord, bij provifie , zal worden gegeeven hij den jegenwoordigen Scbout, en, in zijne afweezigheid, bij den Burgemeefler der Gemeente. 14. Maart 1600.
OP den veerthienden Martii anno fefthien hondert voor het verkiefen van den heere borgemeefter vander gemeenten wegen mijn heeren borgemeefter fchepenen ende raeden oudtraeden ende goede luyden van dén achten defer ftede vergadert fijnde heeft den heere fchout Hugo Muys van Holy geproponeert dat wijlen Adriaen van Blijenbörch fijn Voörfaet in officie gehad hadde de eerè Van te geuen de loofe ofte het woordt voor de wachten 't welck haer fijn oüerlijden het Officie lijnde vacant hadde geweeft bij den heere borgemeefter volgens (1) feeckere refolutie van mijn heeren Voorfchreuen ende foo hij gefuccedeert was in de plaetfe van den Voorfz; Blijenbörch met alle dë eere preéminëntien ende pterogatiüen tot 'tvoorfz. officie ftaende dat daeromme dë redenen vereysten ende hij verfocht van nv voortaen het woort bij hem gegeuen mochte werden als hij niet min daer toe gequalificeert fijnde als andere fchouten in der tijdt geweeft waeren. Waer op bij mijn heeren voorfz. rijpelijck gelet fijnde is naer rijpe deliberatie verftaen ende getefolueert ende den Voorfchreuen heere fchout aengefeyt dat dë bewaringe van de ftadt waer Van 't geuen van 't woort is een condependent competeerdt ende beuolen is borgemeefter ende regeerders defer ftede fonder dat den heere fchout daer inhe feggen heeft meer als eenich ander lidmaet van de vergaderinge ende dat men, daeromme in 't minfte niet ën foude mogen toeftaen noch toeftaet dat de fchout in def tijt in qualiteyt van fchout ofte als een condëpendent van fijn officie oyt gehad heeft off eenich hebben foude 't geuen van 't woort daer van wel expreflëlijck protefteren dan dat hare E. om andere goede refpeéten ende 't goedt vertrouwen dat fij hebben Van den jegenwoordigen heere fchout bij hare refolutie verklaeren dat bij proüifie ende dat anders fal wefen gerefolueert 't woort van hem lal worden gehaelt als hij in de ftadt is ende bij fijn abfentie aen dë borgemeefter vander gemeente wegen in der tijdt. Aldus gedaen ter voorfz. vergaderinge. QEnde was geteykend^) In kenniffe van mij.
'fan van den Eynde.
(1} Zie boven hl. ióiï.
M. Balen Befchrijving van Dordrecht t bl. 256 en 257.
Be-


\6\6 PRIVILEGIËN
Befluit van Heeren Gecommitteerde Raaden , om het Hof aantefchrijven, het Proces tuffchen die van Dordrecht en Gorinchem , wegens het Stapelregt, ten fpoedigjlen, te bef isfen; en dien der eerflgemelde Stad, van , hangende dit RegtS' geding, met alle discretie te procedeeren.
29. September ifjoo,
DE gecommitteerde raden &c. geilen hebbende feecker fchrijuens van burgemeefteren ende regeerders der ftede Gornichem van den achtentwintiehften defer daer bij fïjltiyden verfoecken ouer* midts de occurrentien van de nieuwe queftien gerefen op het fta» pelrecht tuflchen die van Dordrecht ende Bartholomeus Willemsz. fchipper van Thiel ouermidts hij een vlot-houts tot Gorinchem opgelet hadde omme aldaer te verkopen fonder tot Dordrecht te verftapelen te willen beuorderen bij den houe prouinciael ten eynde fij expeditie van juftitie willen doen in de faecke dat aldaer lange heeft gehangen tuffchen Hendrick Schijvelberch koopman van Weiël als impetrant in cas van appel ende van requefte ciuile ter eenre ende Adriaen van Bleijenbiirch fchout ende Adriaen Cornelisz. the* zaurier der ftadt Dordrecht gedaeghden ter andere zijde ende dat lijluyden van Gornichem foo lange het felue niet en gefchiedt niet van meeninge /ouden zijn eenige penningen uyt de gemeene middelen te laten volgen tot proffijte te emploijerën gelijk lij oock gherefolueert zijn noch thienden noch andere douanen de kamer van de reeckeninge te laten volgen ten zij eerftelijck geredintegreert ende afgedaen werde de turbatie bij dijckgraue ende heemraden van den Alblaflerwaert in de hooge heerlijcheyt van Hardincxuelt gedaen het welcke fijnde bemerckt dat die van Dordrecht hen mede foude foecken te onttrecken is geordonneert te fchrijuen aen de eerfte ende andere raden van den houe prouinciael voornoemt dat alfoo die van Gornichem hen feer beklagen dat bij den houe niet en wordt gedifponeert in de faecke voor den feluen houe hangende tuflchen ut fupra ende dat niettegenftaende verfcheyde fchrijuens veruolgh ende vermaningen daer toe aen defelue gedaen dreygende ouerfulcx inne te houden des gemeene lands middelen tot dat in defelue faecke zoude wefen gedifponeert hebben de gecommitteerde raden alsnoch ernftelijc verfocht dat foo verre de voorfz. faeke is volfchreuen ende gefurneert voor alle andere faeeken defelue te willen doen rapporteren ende voorts in de faecke difponeren. Is geordonneert te referiberen aen die van Gornichem dat nadien alle deuoir gedaen is om te hebben decifie van de faecke voor den houe hangende als voren die van Gornichem geen redenen hebben noch ook vermogen om des gemeene lands penningen aldaer daer toe fijluyden egene meerder recht en hebben als de andere fteden de gemeene faecke te onthouden ende defelue te verftrecken tot behoef van hare fortificatiën die het gemeene landt meer als te veel gekofl hebben ende
v ai-


van DORDRECHT. 161?
alfoo yegenwoordigh aen den houe mede gefchreuen wordt feer ernftelijck dat fijluyden de voorfz. faecke gefurneert zijnde voor alle andere defelue willen doen rapporteren ende oock decideren die van Gornichem daer mede hen willen laten contenteerea ende niet te min bij den houe daer op doen aenhouden als het behoort. Ende oock aengaende de hooge heerlijckheyt van Hardincxüelt dat diesaengaende goede kenniffe van de faecke werdt ghenomen als haerluyder gedeputeerden op de laetfte vergaderinge van de heeren ftaten uyt het rapport van den aduocaet fiscael Veen oock hebben konnen verftaen fulcks dat foodanigh felfs fehrijuens diesaengaende oock wel in defe tijdt mochte werden nagelaten. Is geordonneert te fchrijuen aen burgemeefteren ende regeerders van Dordrecht dat fijluyden in de voorfz. nieuwe faecke met alle discretie willen doen procederen tot dat op de faecke voorfz. hangende voor den houe fal Wefen gedifponeert daer toe aen denfeluen houe foo ernftelijck ais voren is gefchreuen;
Refolutien van Hólland van het jaar 1600. U. 366 en 367;
Verdrag met de Luiden van de Kamer van Reekeningen,wegens bet toefchikken van den joppenTooren ^ flaande buiten de Poort van het Groot Hoofd, tot een Tolhuis vandenGeervlietfchen Tol; het maaken en onderhouden van eene bekwaams Kaai; en dat. de Collecteur van den voorfchreeven Tol, met zijne Klerken , zal bevrijd blijven van het waarneemen der Burgerwagten.
16. Oei ober 1 óoö.
ALzoo door het verbeteren van de nieuwe Vaert omtrent dè ftadt Dordrecht onlancx geuallen de nauigatie en de fchipuaert dagelicx aldaer toeneempt ende vermeerdert invougen dat alle getijen foo wel bij naehte als bij dagbe ongelijck meerder fcheepen
Xxxxxxxxx ende
AANMERKINGEN.
Deeze Overéénkomft vindt haaren grond, hoe zeer de Scheepvaart, langs en verbij deeze
gelijk wij met een woord opmerkten , in het Stad, al aanftonds, na dat de Kil van Bona-
Bellüit der Staaten van den negenden Septem- ventura tot een bekwaam Vaarwater gemaakt
ber des jaars 1599 (ij , en flrekt ten bewijze , was , begon toeteneemen,
(O 2ie Bladz. 1605.


I6i8
PRIVILEGIËN
ende coopmanfchappen fijn pafieerende als te vooren waer doof en* de ouermits de dachten der fchippers ende coopluyden noodieh iö beuonden dat de vrijen coopman ende fchipper pafieerende door den tholle aldaer ende die men voor d'oorloge foo wel bij nachte als bij dage placht te accommoderen met oorlof! te geuen wederomme van nieuws op gelijcke voet als voor d'oorloghe gerijft ende met oorlouen bij nachte geaccommodeert werde ende dat nv fulcx is dat ouermits het afbreecken ende ruineeren van het oude molhuis dat aldaer voor d'oorloge buyten der ftadt placht te ftaen den ontfanck van den feluen tholle lange jaeren is bedient in verfcheyden huerhuyfingen binnen derfelue ftede fulcx dat naer het fluyten van de ftadts poorten niemandt conde geaccommodeert werden tot merckelijcke ondienft ende ongerijff van den paflèerenden coopman ende fchippers waeromme de heeren van de rekeninge in Hollandt om daer inne te voorfien nodich hebben geuonden tot behoufT van de graeffelicheyt ende geduyrich gerij ff van de fchipuaert achter het jegenwoordige tholhuys refponderende met het achterhuis aan de vefte van derfeluer ftede aen de fijde van de riuiere 't felue huis te doen accommodeeren met een bequaem comptoir refponderende buyten de ftadts muyre opte riuiere omme aldaer opte nachtgetijen oorlof? te mogen geuen alle de vrije pafieerende coopluyden ende fchippers die men van outs voor d'oorloge bij nachte gewoon* lijck was verloff te verleenen. Maer alfoo tot voltreckinge van 't felue gerijf noodich is beuonden van de regeerders van Dordrecht te be* commen het gebruyck van fekeren thooren genoempt M Jobpen* thooren refponderende recht achter 'c voorn, tholhuys ende uytftekende buyten der ftads muyren opte riuiere in welcken thooren jegentwoordich een cordeguarde van de nachtwachte werde gelogeerc om van denfeluen thooren een bequaem comptoir ende flaep ftede voor de clercken te maken ende bouen dien dat men van wegen die graeffelicheyt foude moeten maken een houte brugge off planckiér lanck omtrent twyntich roeden om van de kaije van het groote hoof ts poorte bij nachte te mogen gaen buyten om de ftads muyre tot aen den voornoemden comptoire welcke houte brugge volgende het belleek daer van fijnde foude commen te coften ontrent feftyen ofte feuentyen hondert guldens behaluen het jaerlijex onderhout van dien ten refpecfe van de {lach van 't water ende de ijscarringe des winters daer op te verwachten. Tot alle welcken eynde de voorn, van de rekeninge in communicatie waren geweeft met de regeerders der voorn, ftadt Dordrecht foo op het eeuwich gebruyck van denfeluen thooren als opte plaetfe ende het leggen van defelue brugge. Ende nademael in confideratie is geuallen off voor die graeffelicheyt niet wel foo dienftelijck foude vallen om te ontgaen de geduyrige reparatie van defelue brugge dat in plaetfe van dien eene fteene kaije foude mogen werden gemakt ende waer mede nyet alleen den toe<ranck bij nachte tot het felue comptoir foude werden geaccommodeert maer grootelijcx dienen tot meerder geryef van de voorn, pafferende
fchip-
M Jobpen■thooren. Deeze Tooren ver- Bedienden gemeenlijk de Tolgeregtigheden ftrekt ook hedendaags tot het gewoone T.ol- omhingen. w' huis van den Geervlietfcheu Tol; alwaar de


VaN DORDRECHT. 1619
fchippers aengemerct defelue kaije ongelijck meerder fomme foude commen te coften loo van beddinge om de fondamenten te fonderen als van de materialen van calck fteen cement ende anders daer toe van noode ende dat tfelue in fulcken geualle nj'et alleene tot dienft van des graelfelicheyts tholle foude commen maer oock tot dienfte van defelue ftadt Dordrecht. Soo ift dat naer verfcheyden communicatien daer op gehouden tuffchen de voorn, van de rekeninge ende gecommitteerde der ftede Dordrecht defelue eyntelijck veraccordeert zijn in vougen ende manieren hier hairvolgende. In den eerften dat de voorn, van Dordrecht fullen afftandt doen ende tot behouve van des graeffelicheyts tholhuys cedeeren het geduyrich gebruyck van denfeluen thooren omme tfelue te mogen gebruycken annex tvoorn. tholhuys foo lange den tholle van Geervliet aldaer ontfangen fal worden ende toelaten dat den colle&eur ende clercquen van de tholle foo wel bij nachte als bij daeghe haren toegaiick ende afïganck in den feluen thooren fullen hebben oock mogen flaepen ende logeeren alles tot geryeff van de pafieerende fchippers dat ook de fchippers bij nachte fullen mogen commen tot ande traliën ende venfteren vande feluen thooren omme haer oörloff te haelen allés fonder becroon van yemant ende byfonder fonder becroon van die van de nachtwachten derfeluer ftede des fullen defelue van Dordrecht ontrent den feluen thooren een ander wachthuys tharen coft maken ende haer ftadts muvren fulcx verhoogen dat de ftadt hier door in geen onfekerheyt ende pericule lal mogen geraken. Sullen oock defelue regeerders tot haren cofte maken ende ten eeuwigen dagen onderhouden de voorn, tteene kaije van het groote hooft aff tot aen den voorn, thooren conform tbeftéck daer van getnaict oock defelue kaije aenvulleh tot ah de ftadts iriüyfe ênde tot aen den voorn, thoren om bequameiijcken van defelue groote hoofts kaije aff buyten langs der ftadt muyren tot aert de voorn, thooren te mogen gaen alles tot geryeff van de voorn, fchippers ende accommodatie in de nachtgetijen voornt. Voor alle twelck de voorn» vande rekeninghe in den name van de graeffelicheyt hebben belooft ende belouen mitsdefen aen de voorn, van Dordrecht te betalen die fomme van twee duyfent feuenhondert ponden van xl, grooten tpondt aen twee termijnen te weeten d'een helft ouer vier maenden nair date defer ende dander helft vier maenden daer nair ende bouen dien den thooren voornt. fulcx met venfteren ende ijlere traliën voorfien dat niemant daer door in off uyt de voorn, thooren foude mogen dimmen. Ende ten eynde de pafieerende fchippers ende coopluj'den des te beter geryeft fullen mogen Werden foo hebben defelue van Dordrecht belooft den collecteur Van de tholle inder tijt fijnde ende fijne clercken vrij ende ongemoeyt te laten van de nacht- ende dachwachten derfeluer ftede ende datfe oock het tholhuys vrij fullen hoüden van alle contributie ende fchattingen die uyt fake van de hooge ouericheyt off der ftede wegen ouer de huyfen van de voorn, ftede ommegeflagen off geeyfcht foude mogen werden. Alle 't welcke voorfz. is voorn, van de rekeninge aen d'een fijde, ende de voorn, van Dordrecht aen d'ander lijden hebben belooft ter goeder trouwe nair te commen ende ach*
Xxxxxxxxx 2 ter*


i6ao PRIVILEGIËN
teruolgen onder 't verbant van rechten daer toe ftaende. Toorconden defer fijn hier van gemaict twee contracten alleleens luydende ende bij de voorn, partijen onderteykent. Gedaen ten burele van de camere vande rekeninge in den Hage defen lefthienden Octobris feftienhondert. Mij jegenwoirdich.
Z>. van Santen*
Rta int V. bouck van de apptn. folio 1IIC lxj. verfo.
Naer het oorfprongklijk Verdrag > gefchreeven op Perkament, hebbende op het fpatium gedrukt een Zegel in rood PFafch > overdekt met een Papieren 'Ruit, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade F. No. i2^-
Die van Dordrecht verklaaren niet te zullen na* koomen het XVde Artijkel van de Ordonnantie op den Impoft van de Wijnen, ten zij de overige Steden hun la at en het genot van het Xl^Artijkel van de Stapelfententie van het jaar 1541. 3. Maart 1 60 i«
OP het 15* 'artictil van de ordonnantie op den jmpoft van de wijnen hebben die van Dordrecht verklaringe gedaen ende bij gefchrifte ouergeleuert als hier volght.
De gedeputeerden van Dordrecht hebben verklaert ende Verklaren als noch bij laft van hare principalen dat burgemeefters ende regeerders der voorfz. ftede niet en confenteren in de obferuantie van het i5dearticul van de ordonnantie van de wijnen dan onder de verklaringe bij haer in Oótober leftleden gedaen, te
weten
AANMERKINGEN.
Deeze Verklaaring ftrekt ten bewijze , hoe nen, waar van onze Stad het vijftiende Ar-
zcer de Verftapcling der Rhijnfche of Boven- tijkei weigerde te onderhouden, was van den
hmdfchc Wijnen onzen Stedelingen ter harte zesden Maart des jaars 1600 (3). Andere
^> *en.hoe zeer ziJ Yffthitlden aan bet Steden fchijnen, in de nakooming daar van,
Ji/fde Artjjkel (1) van de Stapelfententie van't ook eenige zwarigheid te hebben gemaakt'
jaar 154r., welke,_ gelijk wij gezien hebben zoo dat de Staaten genoodfaakt wierden!
(O, lederd eemge jaaren, een twilïappel was cheswege , aan haar , zoo wel als aan Dor-
Sam " °"Ze Stad' e" d'e Va" Am" (4)ClU ' Cene bezondere aanichrijving te doen
De Ordonnantie op den Impoft van de Wij-
(1) Zie U. 1010.
(2) Bladz. 1541.
(3) Refol. van Holland van v jaar 1600. lil. 72» (4/ Rtfvl. Utf. bl. 261. 372.


vAf? Dordrecht. 1621
weten dat zij te vreden zijn dat d'obferuantie van dien alommè fal mgaen op een beftemden dagh midts dat alle d'andere fteden eerft verklaringe fullen doen niet alleen dat fij d'obferuantie van 't felue articul mede fullen gedogen maer dat fij ook te vreden zijn die van Dordrecht te laten genieten het effect van het xi. articul van de ordonnantie op 't ftuck van den ftapele bij keyfer Carel in den jare ƒ541. bij forme van eeuwig edict gheëmaneert daer bij expres difbonerende dat de onderzaten van de fteden ende dorpen van Noordthollandt eilde Wefturieslandt Amfterlandt Waterlandt ende andere fteden ende dorpen daer omtrent gelegen geen Rhijnfche wijnen Van bouen komende flijten noch verkopen mogen 't zij dat dezelue wijnen eerft tot Dordrecht ten ftapel geweeft hebben öp de verbeurte als breder in 't voorfz. articul gedogende alle de voorfz. fteden dat tegens de ouertreders gheprocedeert werde ende de voorfz. ordonnantie tegens defelue geëxecuteert op de letteren executoriael bij den houe Van Hollandt daer op bij authorifatie van de ftaten volgende d'acte van date den 27. Januarij 1588. verleent ende noch te verleenen noch min noch meer als bij de executorien van den fecreten rade voor den oorlogh plagh te gefchieden. Dat mede de pachters allomme fpecialijck belaft werde het voorfz. i5de articul Van de ordonnantie van de wijnen in treyn te brengen ende dadelijck te doen obferueren ende indien eenige ftedeii meynert redenen te hebben waerom die van Dordrecht 't geene voorfz. is niet behoort te volgen verklaren de voorfz gedeputeerden van Dordrecht dat fij te vreden zijn op feeckeren dagh tijdelijck voor de aenftaende verpachtinge van de ghemeene middelen te leggen daerop met defelue ten ouerftaen van eenighe uyt mijn heeren de ftaten daer toe te committeren te comen in vrundeÜjcke conferentie op hoope van accord.
Refolutien van Holland van het jaar 1601. hl ^
Be Staaten flaan voor, om een dag te beleggen, tot afdoening van de onéénigheden met Amjleldam en de Steden van het Noorderkwartier , we* gens de Verfapeïing der Bovenlandfche Wijnen.
16. Maart i6oit
AEn gaende het different tuffchen die vart Dordrecht ende Amfterdam ende de fteden in 't Noorderquartier aengaende het ftapelrecht van die van Dordrecht is verftaen dat een dagh ende plaetfe geraemt fal worden ten eynde parthijen ten wederzijden bij den anderen mogen compareren om te famen eenige middelen te ramen daer op de faecke vereenight ende alle vordere klachten en-
Xxxxxxxxx 3 de


PRIVILEGIËN.
de proceduyren van executie verhoedt mogen worden. Die van Am* fterdam ende vordere quartieren hebben verklaert daer toe niet ghelaft te zijn ende dat fijluyden niet te min de voorfz. faecke elcks in den haren fullen rapporteren.
Refolutien van Holland van het jaar 1601. bl. 70.
De Staaten vergunnen , op het verzoek van die van Dordrecht, dat de Twaalf Schrootambagten, van onverfterflijke Erfleenen, moogen verwhfeld en geconverteerd worden in allodiaal.
19. December 1601.
Aen mijne Ed. Heeren mijn Heeren de Staten van Hollandt ende Weftvriesland.
REmonftreren reuerëntelick de burgemeefter ende regierders der ftadt Dordrecht hoe dat zij remonftranten aenmerkende vericheyde ongeregeldheden gepleegt onder de arbeiders werkende aen wijn hout ende moJenfteenen die zij tot gerieff ende dienfte van de gemeene coopman niet geuoeglijk en conden ruften door dien dat die arbeiders geftelt worden niet bij hen remonftranten maer bij de fchrootmeefters genoodzaekt zijn geweeft van voorfz. fchrootmeefters te coopen de fchrootambachtert wezende derthien in getale waer van het eene is allodiael ende twaelf gehouden weidende tot onuerfterflicke erfleenen van de graeflijcheit ende alzoo fij remonftranten gaerne fouden ontgaen de moeyte van 't verheergewaden der felue zoo keeren zij haer aen Uwe Ed. reuerentelijck verfoekende dat dezelue gelieuen de voorfz. twaelff fchrootambachten te conuerteren in allodiael te vreden zijnde voor de voorfz. conuerfie te betalen zoo veel als Uwe Ed. in redelicheyt gelieuen lal t'arbitreren.
Welk doende etc.
(Op de margine van 't voorfz. Requefte ftont gefchreuen')
De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt hebben om redenen ende confideratien in deeze geuat ende anderen hen daer toe mouerende vergundt geaccordeerdt ende geoftroijeert vergunnen accorderen ende oétroijeren bij deeze de permutatie ende conuerfie van de twaelff fchrootambachten in deezen verfocht van onuerfterfelijcke erfleenen in allodiael. Belaften die van de camere vande reekeninghe in Hollandt ende allen anderen die 't behoort de remonftranten alhier defen onfen confente accord oétroije permutatie ende con-
ver-


VAN DORDRECHT. iÖ23
üerfié te laten volkomentlijck genieten ende ruftelijck ende vrede» lijck gebruycken. Ghedaen in den Haeghe den xix. Decembris fes» tienhohdert één. {Onder ftont gefcreuen') Ter ordonnantie van de ftaten. (Ende geteyckent') A. Duyck. (Op de rugge ftont gefcreuen.) Naer dat dééfe requefte ende marginele apoftille ten burele van de camere van reekeninge in den Haeghe zijn geprefenteert foo zijn defelue aldaer als geinterimeert geregiftreert in 't regifter mette roode lettre beginnende metten jaere XVC- feuenentnegentig aldaer fol. lv. Gedaen ten bureele voorfz. den xxvj. Decembris XVJC ende één. '{Onder ftont gefchreuen) Mij jegenwoordich. {Ende geteyckent)
D. van Santen*
\
Mff. Handvefthoek, op den rug gequoteerd No. Xxx vi. Fol. 241 verfo.
^©X®X©X©X©X©X©X®X©X®X®^®X©^®M
Heeren Gecommitteerde Raaden vergunnen, aan een blindgeworden Munter «, om een Knaap te moogen aanfleïïen.
22. Maart 1 602.
OP de requefte van Vranck van den Brandt (1) vrij munter hebbende een Hollandfche plaetfe in de munte tot Dordrecht daer in hij fesentwintig of feuenentwintigh jaren gedient heeft ende nv hïmdt is geworden is geappoincfeert.
De gecommitteerde raden ghefien hebbende het aduis van den prouooft ende andere officieren van den fermente hebben verftaen dat midts bij den fuppliant geftelt werdende eene knape die voor hem arbeydt na ordre van de munte hij die helft van de winfte ende proffijte van een gefel van nv voortaen fal treeken ende genieten lallende fufks de officieren van de munte ende allen anderen defen aengaende hen hier na te reguleren.
Refolutien van Holland van het jaar 1602» bh 12&
(i) Lees van Bylandt.
De


ÏÓ24 PRIVILEGIËN
De Staaten vergunnen aan die van Dordrecht het regt, om, onder betaaling vanV'i er entwintig honderd Ponden, boven de twee Studenten, welken zij in het Staaten Collegie moogen benoemen, nog twee anderen daar in te kunnen zenden.
2. December 1604.
OP verzoek van fchout burgermeefteren ende regeerders der" ftadt Dordrecht ten eynde mits betalende aen den rentmeefter die 't behoort eens 2400. ponden van xl. grooten 't pondt te moghen hebben de nominatie van noch twee ftudenten in den collegie Theologie in de uniuerfiteyt tot Leyden bouen de twee die fij volgende d'eeffte initituüe van 't felue collegie mogen nomineren is na deliberacie hen 't felue haer verfoeck gheconfenteert midts dat andere fteden mede gelijcke fomme furnerende 't felue niet en fal mogen worden gheweygert ende haer daer toe acte verleent als hier volgt.
De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt doen fe wetefl. Alfoo fchout burgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht ons verthoont hebben dat fij onder haer hebben de fomma van 2400. ponden van xl. grooten 't pondt die fij gherefolueert zijn t'emploijerën ad pios vfus ende hoewel henluyden binnen de ftadt Dordrecht niet en ontbreekt arme nochte arme godtshuyfen aen dewelcke *t zelue meer als te wel befteedt foude zijn nochtans dat fij aenmerekende de kleyne genegentheyt onder de luyden van vermogen om hare kinderen op te trecken in ftudio Theologie ende de fchaersheyt van bequame pnedicanten eiide kerkendienaers die mede hoe langer hoe meer wort geureeft fouden fij remonftranten wel inclineren om ten dienfte Van den lande met defelue penningen te doteren het collegie van Theologie in de vniuerliteyt binnen der ftadt Leyden Indien alleenlijck ons geliefde henluyden toe te ftaen de nominatie van twee ftudenten bouen de twee die fij volgende de eerfte inftitutie van 't felue collegie mogen nomineren. Waeromme fij hen tot ons keerden Verfoeckende dat ons gheliefde henluyden te gunnen de voorfz. nominatie van twee ftudenten in 't voorfz/collegie ende daer van doen depecheren acte in forma zijnde in
dien
AANMERKING EN.
Zoo veel wij' weeten , is deeze Betaaling volgends het Befluit van den derden Mei des aan den Rentmeefter der Univerfiteit niet jaars 1591 (1), en de nadere Ordonnantie van getehied; weshalve de Stad zig, tot hier toe, den zevenden September des jaars 1502, ververgenoegen moet met het regt, 't welk zij, kreegen heeft,bij de oprigting van het Collegie'der Burfaakn,
(1) Ihllandfiih Pkcaati. W. Dttl, 11,438.-


van DORDRECHT.
dien geualle te vrede neffens d'introdüétfe van defelue ftudenten aen den rentmeefter die 't behoort te tellen de voorfz. 2400 ponden van xl. grooten om bij hem daer van neffens d'andere penningen van fijnen ontfangh ten behoeue van 't voorfeyde collegie te verantwoorden als na behooren. Soo ift dat wij inziende den goeden yuer van fchout burgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht voorfz. ende om haer te meerder daer in te confirmeren ten dienfte van den lande ende vorderinge van de ware Chriftelijke religie defelue gheconfenteert gheaccordeert ende vergunt hebben confenteren accorderen ende vergunnen bij defen noch de nominatie Van twee ftudenten in den eóliegie theologie voorfz. bouen de twee ftudenten die zij volgende deerfte inftitutie van tfelue collegie aldaer hebben om die op bare nominatie na voorgaende behoorlijcke gewoonlijcke examinatie bij ons of onfe gecommitteerde raden aéte van admisfie verleent te worden volgens dewelck defelue haer d'ordre in den voorfz» collegie fullen worden ontfangen mids hen in alles gehouden te fijn te reguleren naer de ftatuyten°van denfelue collegie airede gemaeekt ende noch te maecken gelijck andere ftudenten op de ordinaris nominatie in den collegie gekomen fijnde fchuldigh ende gehouden zijn te doen behoudelijck dat defen aluorehs ih handen van de curateurs feftor profesforen ehde andere van cle voorfz. vniuerfiteyt fal moeten werden geprefenteert om bij defelue geuifiteert geinterineert ende geregiftreert te worden ende voorts de 2400. ponden van xl. grooten 't pondt in handen van den rentmeefter van de vniuerfiteyt betaelt om die ten comptoire van den ontfanger generael van den voorfz. lande op losrenten jegens den penningh 12. te mogen worden beleyt ehde van 't hooftgelt van dien verantwoorden 't welck gedaen laften wij ende ordonneren allen ende een yegelijck defen aengaende den voorn, fchout burgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht het effeét van defen te laten genieten na behooren. Gegeuen in den Hage onder 't zegel Van den heren ftaten hier op gedrukt op den 2. December des jaers ons Heeren ende zalighmakers 1604.
(Onderflondt')
Ter ordonnantie Van de ftaten.
Q Onderteeckent)
Refolutien van Holland van V jaer 1604, bl. 307 en 308.
Yyyyyyyyy De


162Ö PRIVILEGIËN
De Staaten geJapen, op verzoek van de Munters van Holland en Braband, de Munt mee fiers , zoo van de Hollandfvhe als de IVeflfriefche Munt $ hen, boven anderen, met zijnde van het Serment, in het werk te moeten gebruiken.
lo. December 1604.
Aen mijne E. Mo. Heeren die Staten van Holland ende Weftvrieslandt ofte hüere E. Gecommitteerde Raeden.
VErthoonen niet behoorlicke reuerentie Uwe E. dienftwilligé de prouooften ende andere gefermenteerde ghefellen van de munte van Hollandt ende Brabandt refideerende binnen Dordrecht dat den mrs. particulier van de munte van Hollant voorfz. mitsgaders van Wefturieslant bij heurluyder inftructien fefpectyue belaft ende gheordonneert es defelue munten te exerceereh met goede gequaliliceerde wercluyden ende munters zijnde aenghenomen in den fermente ende van eenderhande eede weluerftaende dat de fupplianten altijts in beyde de voorfz. munten gheprefereert zullen werden voor alle anderen. Welcken volgende Jacob Van Diemen mede prouooft ende der fupplianten medebroeder vuyt den naeme vande Voorfz. fermente ende de fupplianten zich bij den mr. particulier vande voorfz. munte van Wefturieslant binnen Énchuyfen veruoucht ende verfocht hebbende dat hem in conformité vande voorfz. zijne inftructie defelue munte zouden ghelieuen ende te laeten bedienen bij den fupplianten ende hen daer toe Voor allen anderen ptefereeren foo heeft hij nochtans zich gelatende daer toe nyet volcomentlijck ghelaft te weefen den voorfz. van Diemen 't felue fiin verfouck affgellagen 'twelckalfoo zulcx nyet behoort ende ftrëctdan tot vilipendie van Uwer E. auóthoriteyt verfouckende daeromme de fupplianten zeer ootmoedelijcke appoftille op de marge van defen daer bij den voorfz. mr. particulier beuolen zij den werck- ende muntghefellen vanden voorfz. fermente van Hollant ende Brabant volgende fijne voorfz. inftructie tot het bewercken vande voorfz* munte van Wefturieslant te admitteeren ende daer toe voor allen anderen te prefereren. Dit doende etc.
{Stond voor Appoin&ement op den rand) De ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt verftaen dat die vanden fermente in defen geroert bij den mrs. particulier fullen moeten voor alle andere gefellen van den voorfz. fermente nyet fijnde gebruyckt worden. - Laften ende ordonneren fulcx denfeluen muntmeefters particulier die nv fijn off naemaels wefen fullen hem hier na te reguleren. Gedaen in den Haege den x. Decembris anno 1604.
Ter ordonnantie vande Staten.
A. Duyck.
Naer het oorfprongklijk Requeft, beritjiende in de Muntkamer van Holland.
De


van DORDRECHT, ifo?
ï)e Staaten verzenden de Munters van Holland en Braband, verzoekende, indeJVejlfriefche Munt s voor anderen Gezellen, tot het werk gebruikt te worden, naer die van IVejlfriesland. 18. Januarij 1605.
Aen mijn E. Heeren die Staten van Hollandt ende Weftvrieslandt ofte hare E. Gecommitteerde Raden.
GHeften met behóorlicke rèuerentië te kennen U E. dieriftwilligen die prouooften ende andere gefermenteerde gefellen van de munte van Hollandt ende Brabant refiderende binnen Dordrecht dat die muntmeefters particulier van de munte van Hollandt voorfz. mitsgaders van Wefturieslant bij haerluyder inftructien relpectiue belaft ende geordonneert is die felue munte te exerceren met goede gequalificeerde werck- ende muntgefellen weluerftaende dat die fupplianten altijts in beyde die munten geprefereert fullen worden voor alle anderen 't welck bij U Ë. op den xen December leftleden bij appoftille op fekere requefte tot dien eynde aen U E. oüergegeuen geconfirmeert es vermogens welcke appoftille die prottooft vander munte Damis Aertfz. vande Poel met Hans vanden Berge werckgefellert door laft van hare medebroeders haer getranfiporteert hebben tot Eynchuyfen aen de muntmeefter aldaar Caiper Wyntgens om bij hem uyt crachte van zijn voorfz. inftructie ende daer op gevolgde appoftille tot het muntwerck geaccepteeft te mogen worden die welcke den fupplianten gerenuoijeert heeft aen mijnen heeren die burgemeefteren van Eynchuyfen leggende dat het hem lieff foude fijn henluyden 't werck ^accorderen dan alfoo 'tnyet fijn maer't werck vande E. heeren ftaten van Wefturieslant was foe moeiten fij haer addrefferen aen de voorfz. heeren volgens welck feggen hebben die fupplianten haer geuoucht bij de heeren burgemeefteren van Eynchuyfen die welcken naer dat haer E. dopie van heurluyder fupplicatie befcheyt gegeuert was ende 't felue gelefen hebbende den fupplianten voor affcheyt gauen dat die heeren ftaten van Wefturieslant op defe vergaderinge vande E. heeren ftaten vaii Hollant ende Wefturieslant mede in den Hage foude compareren ende aldaer met den anderen vande faeck fpreken ende den fupplianten aldaer haer befcheyt foude gëuen. 'Tis nv foo dat die fupplianten op faterdach leftleden naer dat die gecommitteerden vande drie fteden Wefturieslant dies aengaende bij den anderen geweeft waren ende van die faeck gefproken hadde gecomen fijn bij de heere burgermeefter ende andere gecommitteerde van Eynchuyfen om van zijnder Ê. die beloofde antwoorde te verftaen foo is haer door die penfionaris van Eynchuyfen angefeyt dat zij in de faeck nyet en coften gedaen voor ende aleer zij die zelue met haerluyde vroetfchappen refpectiue in communicatie geleyt fouden hebben ende want die fupplianten hier uyt nyet en connen verftaen off die voorfz. heeren oock
Yyyyyyyyy 2 van


IÖ2Ö PRIVILEGIËN
van meninge zijn om den fupplianten tot het muntwerck te admitte* ren foo die muntmeefter Cafper Wijntgens feyt daer toe wel gefint te zijn foe verfoecken die fupplianten zeer ootmoedelijck dat UE* gelieue die E, heeren ftaten van Wefturieslant met alle behóorlicke middelen t'onderrechten ten eynde haer E. die muntmeefter dair toe houden dat hij die fupplianten nae luyt zijn inftruftie hem bij mijn E. heeren de ftaten van Hollant ende Wefturieslant mitsgaders d'appoftille den fupplianten bij de voorfz. heeren ftaten den xen December leftleden gegeuen admitteert ende aenneemt voor zijn werckende muntgefellen ende die Rijnfche gefellen die vande voorfz. fermente nyet en fijn doet opftaen. Zulcx doende etc. {Onderftont gefchreuen) Geprefenteert den xviijen Januarij 1605. (In de margine ftont gefchreuen) De fupplianten fullen hen addrefiëeren aen die van Wefturieslant die als noch verfocht worden defelue fupplianten te admiteeren ende d'andere Rijnfche gefellen te poftponeren volgende voorgaende appoinctementen. Gedaen in den Hage den xviijen January anno 1605. {Onder (lont) Ter ordonnantie van de ftaten van Hollandt ende Wefturieslant. {Ènde geteikent) A. DuycL
Accorderende beuonden naer collatie met de originele requefte ende appoinftemente in marge van dien ftaende van dato ende ondertekent als vooren defen xvjen Junij XVJC vijff. Bij mij.
% V. Ketting Not* Publ. 1605.
Naer eene authentïjke Copij, beruftende in de Muntkamer van Holland.
Verdrag tuffchen de Steden Dordrecht > Haarlem en Gouda, inhoudende , dat zij niet zullen gedoogen, dat haare Poorters en Inzvoonders gebruik maaken van eenige Binnenvaarten, welken aan de voorfchreeven Steden nadeelig zouden moogen weezen; en wijders, dat zij,gezaamenderhand, eikanderen, ten eeuwigen dage, zullen helpen weer en en beletten alle Binnenvaarten, welken air ede gebruikt zijn, of, in toekoomende tijden, gebruikt zullen worden.
8. Maart 1606.
WIJ fchoudt borgemeefter fchepenen raden oudtraden ende luyden van den achten der ftadt Dordrecht borgemeefteren fchepenen ende raeden der fteden van Haerlem ende der Goude doen kondt eenen yegelijcken. Alfoo wij omme te houden den ftede
van


van DORDRECHT. j6*29
van Amftelredamme Alckmaer Hoorn Enchuyfen Edam Monnickendam Medenbhk ende Purtnereynde in de vouginge met ons in als den procene 't welck wi] als oppofanten voor den hoogen ende prouincialen raede in Hollandt als rechters totter deciüe van dyen bij den ftaten van Hollandt gecommitteert wtftaende hebben tegen borgemeefteren ende regeerders der ftede Rotterdam ter zaeke vande binneuaert wt den Rhijn ouer den Hildam door de Pvotte ende de ftede van Rotterdamme tot inde Mafe denfeluen fteden verleendt hebben onfen bryeuen waer bij wij onder anderen belooft hebben dat wij noch nv noch in toecomende tijden fullen treeken in difputen noch zoeken te weren eenighe andere binnenuaerten voor date van dyen gebruyckt ende die noch jegenwoordich foo wel met goeden coopmanfchappen als met perfoonen werden gebfuykt weluerftaende nogtans dat wij van de voorfz. ftede weghen in cas van eenighe nyeuwicheden die voorgenomen zouden moghen werden in't ftuck van de binnenuaerten zouden blijuen ongeprejudicieert in zodanighe gerechtigheyt als wij fouden moghen gehadt hebben voor date van dyen ofte als noch hebben ende bij namen borgemeefteren ende regeerders der ftede van Haerlem belangende den ouertocht van den Heyligenwech mitsgaders de vaerte door den Billerdam ende borgemeefteren ende regeerders van der Goude in regard vanden Leytfendam ende Goe Jan Verwellen Sluys al breeder volgende onfe voorfz. bryeuen in date den derden September anno XVC-negenennegentien ende dat millchyen uytte felue bryeuen in toecomenden tijde foude moghen rijfen eenige misuerftanden ftrijdende tegen onfe goede meeninge ende intentie wefende fulcx dat wij niet en verftaen daer bij toeteftaen 'rgebruyck van eenighe binnenuaerten waer bij onfe refpecliue fteden ende des gemeenelants thoIJen opte ordinaris vaerten leggende gefchouwet mochten worden. Soo is 't dat wij Voor ons ende onfe nakomelingen belooft hebben ende belouen bij defen dat wij niet en fullen gebruycken nochte gedoogen ofte toeftaen dat bij yemant van onfe refpectiue borgeren poorteren ende inwoonders ofte bij yemant anders wye dat het oock foude mogen Wefen gebruyckt werden eenighe binneuaerten waer ende tot wat plaetfen die zoude moghen geleghen zijn den voorfz. drye fteden ofte eenighe van dyen prejudiciabel zijnde maer dat wij gefamenderhandt met gemeenen raedt ende tot gemeen cofte Van den voorfz. drye fteden van nv aff ten eewigben daghen malkanderen fullen helpen weren ende beletten alle binneuaerten die aireede gebruyckt oft in toecomenden tijden gebruyckt zoude moghen worden ende generalick alle nyewicheden die tot nadeel van onfe voorfz. drye fteden ofte eenighe van dien in 't ftuck van de binneuaerten fouden moghen worden eenichfins voorgenomen. Gelijck wij mede belooft hebben ende belouen bij defen te weren als voren de misuerftanden ende inconueniehten die wt de voorfz. onfe bryeuen den voorfz. ftede van Amftelredamme ende andere verleendt naemaels foude moghen rijfen ofte tot nadeel van eenighe onfe voorfz. drye fteden teghen onfe voorfz. goede meninge ende intentie gethogen werden ofte eenichfins daer wt foude moghen volgen blijuende mede in haer geheel ende volle ctacht de voorgaende accorden ofte contracten die
Yyyyyyyyy 3 wij


If530 PRIVILEGIËN
wij ofte onfen voorfaten burgemeefteren ende regyerders der voorfz* fteden Dordrecht Haerlem ende der Goude op 't ftuck van defen eenichfins hebben gemaeekt. Ende voor alle 't geene voorfz. is verbindende ons ende onfen naecomelingen ende defelue ftellende ten bedwanghe van allen rechten ende rechteren alles fonder fraude. Des t'oirconden hebben wij defen metten fegelen der voorfz. ons drye fteden doen befegelen op den achttien Martij anno XVJC- ende fes. {Onder ftondt) Ter ordonnantie van fchoudt burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht. {Ende was onderteyckent) jf. van Eynden. { Staende beneffens aldus) Ter ordonnantie van de burgemeefteren fchepenen ende raeden der ftadt Haerlen:u (Onder* teyekent) M. De Woerden. {Ende noeh aldus) Ter ordonnantie van burgemeefteren fchepenen ende raeden der ftede vander Goude {Onderteyckent) Joh. Flo. de Jager. Ende hadde drye fegelen van groenen waffe wthangende aen dubbele ftaerten.
Tweede Stads Regifter der Stad Gouda* Fol. i.
Nader Verdrag tuffchen de gemelde Steden , inhoudende , dat, zoo wanneer, aan de Stad Rotterdam, het gebruik van de Vaart over den Flildam, bij Sententie, mogte toegeweezen, of, aan eenige anderen Steden, het maaken van nieuzve Binnenvaarten, bij Oclrooi, vergund worden,alsdan haare Burgers en Ingezeetenen dezelven insgelijks zoo vrij en onverhinderd zullen moogen gebruiken , als die van Rotterdam en ande* ren hetzelve zouden vermoogen te doen.
8< Maart 1606*
BOrgermeefter fchepenen raden oudtraden ende luyden van den achten der ftadt Dordrecht burgemeefters fchepenen ende raden der fteden van Haerlem ende der Goude hebben verclaert ende verklaren bij defen dat zij ter goede trouwen altijdt verftaen hebben ende als noch verftaen indien borgermeefteren ende regeerders der ftadt Rotterdam mochten comen te triumpheeren ( 't welck doch. niet en werdt verwacht) in den procefle 't welck tulfchen denfeluen ter eenre ende burgermeefteren ende regeerders der ftede Dordrecht Haerlem ende der Goude ter andere zijden wtftaende is voor den hooghen ende prouincialen raede in Hollandt als gedelegeerde
rech-


VAnDÖRÖRECHT. 1631
rechters totte decifte van dyen bij de ftaten van Hollandt gecom* mitteert ter zaecke vande binneuaert wt den Rhijn ouer den Hildam door de Rotte ende de ftede van Rotterdam tot in de Maze öf indyen in toecomenden tijde eenighe andere fteden van Hollandt bij fententie toegewezen off bij öétroy vergundt worde eenighe anderen nyeuwe binneuaerten te mogen maecken ende gebruycken dat indyen geualle de borgeren ende ingefetenen der fteden Dordrecht Haerlem ende Goude de voorfz. alle andere binneuaerten insgelijcx foo vrij ende onbelet zullen mogen frequenteren ende gebruyken als die van Rotterdam ende andere wt crachte van de verkregene fententien ofte octroijen 't felue vermogen lullen te doen ende dat niettegenftaende d'aéte van belofte tot weringe vande binneuaerten op huyden date defer bij den fteden van Dordrecht Haerlem ende Goude t' famen gepalfeerdt alles fonder fraude. Des t'oirconden hebben wij defe metten feghelen onfer voorfz. drye ftedeil doen befeghëlen op den viije Martij anno XVJC-ende fes. (Onderftondt) Ter ordonnantie van borgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht. {Ende zvas onderteyckent) J. van Eynden. {Daer beneffens ftondt) Ter ordonnantie van burgemeefter ende regeerders der ftadt Haerlem. {Onder ftont) M. De Woerden. {Ende noch) Ter ordonnantie Van de burgemeefteren ende regeerders der ftede van der Goude. {Onderteykent) Joh.Flo.de Jager* Ende hadde drye feghelen van groenen waffe wthangende aen dubbele ftaerteu.
Tweede Stads Regifter der Stad Gouda, Fol. 2.
Nog nader Verdrag tuffchen de drie gemelde Steden, waar bij zij eikanderen belooven, om, hangende het Proces wegens de Binnenvaart over den Tlil* dam, en geduurende den tijd van een geheel jaar, niet te zullen toeflaan of gedoogen , dat haare Schippers en Onderzaaten gebruik maa~ ken van de Binnenvaarten over den Billerdam en den Leidfchendam.
21. April 1606.
ALfoo hangende ende geduyrende de queftie ende proceffe van de binneuaert uyt den Rhijn .ouer deh Hildam door de Rotte ende ftede van Rotterdam in de Mafe wtftaende voor den hoghen ende prouincialen raden in Hollandt als gedelegeerde rechters tusfchen de luyden van reeckeninge metten procureur generael ter eenre ende burgemeefteren ende regeerders der ftede Rotterdam
ter


ir532 PRIVILEGIËN
ter andere zijde mitsgaders burgemeefteren ende regeerders der fie* den Dordrecht Haerlem ende Goude als oppofanten de fchippers ende onderfaten der voorfz. fteden alleynsfcens ende dagelijks hoe langer hoe meer heur mede veruorderen met heure waren als ook met fchepen ende fchuyten geladen met alderley coopmanfchappen te frequenteren de binneuaerten deur ofte ouer den Billerdam ende Leytfendam niettegenftaende het verbodt ende menichfuldige waerfchuwinge bij de voorfz. refpectiue magiftraten van Haerlem ende der Goude denfeluen gedaen ftreckende tot merckelijck nadeel ende prejudicie van de ordinaris deuruaert ouer Haerlem ende Goude als ook van de voorfz. lkispendentïe. Soo is 't dat burgemeefteren ende regeerders der voorfz, refpectiue drye fteden aengenomen ende belooft hebben zoo zij aennemen ende oock malkanderen belouen bij dezen bij prouifie voor den tijdt van een jaer (binnen welcken tijdt men verhoopt dat het voorfz. proces ten langften getermineert zal cunnen werden) niet en fullen toeftaen ofte gedoogheu dat de voorfz. heure fchippers ende onderlaten de voorfz. verboden binneuaerten met heure fchepen ofte fchuyten met eenige coopmanfchappen geladen ofte met heure waren fullen frequenteren maer 't zelue heure fchippers ende allen anderen voor foo veel in hen is fullen verbyeden ende datelijcken beletten. T'oirconden zijn hyer van gemaeekt drye al eens luydende gefchriften ende met der voorfz. fteden fegelen beuefticht opten één ende twintichften April anno feftyen hondert ende fes. QOnderftondt) Ter ordonnantie van borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht. (Ende was onderteyckent') J. van Eynden. (\ Daer beneffens ftondt aldus) Ter ordonnantie van burgenneefteren ende regeerders der ftadt Haerlem. (Onderteyckent) A. IVillemsz. (Noch daer beneffens) Ter ordonnantie vande burgermeefteren ende regyerders der ftede vander Goude. (Onderteyckent) Joh. Flo. de Jager. Ende hadde drye zegelen van groenen waffe wthangende aen dubbele ftaerten.
Tweede Stads Regifter der Stad Gouda, Fol. 2 verfo.
De Graaf van Kuilenburg vergunt, onder zee* kere voorwaarden, aan denMagiftraat van Zaltbommel, om eene Vaart, door zijne Landen, naer Amjleldam, te moogen graaven.
14. Februarij 1608.
Aen fijn Gen. van Cuylenburch vrijheere van Pallant Wittem ende Weerde heere te Leede Lijnden ende Wildenburch etc.
VErtoenen met behoorlijcke reuerentie de gecommitteerde der ftadt Saltbommel hoe dat fijluyden geerne foude procederen
tot


Van ÖORÖREéjjT. Êf533
tot eene nyeuwe vaert omme van Bommel met fchepen beqüamelick te mogen coemen neffens defe Uwe Gen. ftede van Cuylenburch tot Amitelredam wefende een faèck ende middel tot fplendeur van Uwe Gen. als tot groet welftant ende opcoemen defer Uwe Gen, ftede» Ende omme een begin temaecken van dit lange gewunfte werck foe is voer eerft en al van noode het oftroy ende confent van Uwe Gen. omme te mogen doer Uwe Gen. jurisdictie tfelue völtrecken daer ende tot fulcke plaetfen als Uwe Gen. fult vinden te behoerert ende Uwe Gen. gerechticheyt is ftreckende met expreffe conditié foe wye eenige fchade foude mogen lijden van ontgrondinge van landerijen dat tfelue haer naer behoeren fal werden goetgedaen. (Ende was onderteeckent) Aerndt van Schoek, Matheus de Groot, Thielman van Meurs. Gijshert Mattheus/en.
(In margine jlondt)
Sijnef Genaden defen te kennen geuen ouerfien hebbende Vergündt ende bewillicht dat die vaert hier inne geroert deur fiiner Genaden graefffchap fal moegen geleyt worden tot fulcke plaetfche als fijnre Genadé met aduijs van den geenen des verftaende lal beuinden orbaerlijcx ehde bequaemft te wefen mits dattet gefchiede fonder colt Van fijner Gen. ende derfeluer onderdanen voorfz. dat niet begonnen offte gedaen werde dan met voorgaende communicatie van fijner Gen. ende magiftraet defer ftadt Cuylenburch ende offte eenige ontgrondinge dienthalue foude gefchieden als apparentlijcke ende dat die feluige ontgrondinge fal betaelt werden aen den geenen daer aen fulx lal gebeuren tot contemement derfeluer doch alles onuermindert ende ongekreuct fijner Gen. hoocheyt gerechticheyt ende preëminentie ende voorts tgene daer aen dependeert. Actum op fijner Genaden huyfe Cuylenburch defen xiiij februarij ftylo veteri XVJa acht. (Ende was onder teec kent ) Flor is graue van Cuylenburch.
Gecoliationeert met fijne principale ende daer mede beuonden te accorderen defen xix. Decembris 1626.
J. Catt.
Naer eene authentijke Copij, liggende in eerl houten Doos , berujiende in de Kas van de Weeskamer, Lade H.
AANMERKINGEN.
Wij hebben bevoorens reeds opgemerkt, hoe van een nieuw Ontwerp $ 't Welk, feboori, art
zeer deeze Stad zig beijverde, om het maaken 'tjaar <6qq , en ver volgends, met de daad aan-
of graaven van eene Vaart, tot verééniging gevangen (2), door tulfcbenkomft van de Ste-
van de Rivieren de Waal en de Leek , op de den Dordrecht, Haarlem en Gouda, verijdeld
befte wijze, tegen te gaan (1). Te deezer tijd werd , gelijk volgende Stukken nader zullen
maakten die van Zaltbommel, buiten twijfel, aantoonen. met overleg van Amfteldam en anderen, hier
(i) Zie Bladz; 1543. en 1544.
(j) Zie Voet van Oud heusden, Bcfchrijv. -aan Culemiïcirg , tl. 260 en aöl.
Zzzzzzzzz Ver-


r634 PRIVILEGIËN
Verdrag met de Ambagtsheeren van den Zwijn* drechtjchen Waard, wegens bet haaien van Aarde uit de Noorden of Buitenlanden van Zwijn* drecht; en dat de Stad daar voor een redelijk Schaf geld zal betaalen.
?. Augujius t6o8.
ALfoo vari wegen de gemeene ambachtsheeren Van Swijndfecht verfcheydelijck is geclaecht geweeft dat de thefauriers vande reparatien der ftede Dordrecht in der tijt lijnde tot de fortificatiën ende andere gebruyck van de ftadt vele aerde ende fooden hadden doen haelen vuyt de noorden van Swijndrecht bedragende een merckelijcke fomme van penningen ende daerenboueii geftreckt hebbende tot meerder intereft vande voorfz. ambachtsheeren ouermits verfcheyden quijtfcheldingen die fij hebben moeten doen aen de pachters vande voorfz. noorden ofte vuyterlanden fonder dat daer tegens eenige vergeldinge was gedaen verïbeckende mitsdien betalinge van de aerde henluyden van tijt tot tijt afgehaelt ende dat de voorfz,, thefauriers geordoneert werde geene vordere aerde van haere gront te doen haelen ten minften fonder daer van fchaftgelt te betaelen ende dat daer op verfcheyden communicatien gehouden fijn geweeft tuffchen den heeren borgermeefter thefauriers ende gecommitteerde ten beleydc vande ftede faeeken ter eenre ende eenige vande ambachtheeren ter andere fijden foo is eyntelijek tuflchen de heeren Cornelis Frans Wittensf borgemeefter Adriaen heeren Jansfl out borgemeefter Cornelis Jansf. Both ende LenertSybertsf vanden Hatert beyde thefauriers ende Arent Dammert gecommitteerde ten beleyde van des ftadts Dordrecht faeeken van der voorfz. ftede wegen ter eenre ende Damas Barthoutsf. ambachtsheer van Sandelingh dijckgraef van Swijndrecht Willem van Beueren heeren Cornelisf. ambachtsheer van Streuelshouck heemraet van Swindrecht ende Arent Maertensf ambachtsheer van Schobbelant foo voor haer feluen als van wegen dandere haere mede ambachtsheeren van Swijndrecht daer vooren haer fterekmakende ter andere fijde minnelijk verdragen ende geaccordeert dat voor alle de pretenfien vande aerde tot noch toe van ftadts wegen vuyt de noorden ofte vuyterlands van Swijndrecht gehaelt ofte doen haelen den voorfz. gemeene ambachtsheeren betaelt fal worden vyerhondert ponden van xl. grooten tpondt ende dat van nv voortaen als de ftadt eenige aerde van noode fal hebben de thefaurier daer op aen fal doen fpreken den dijckgraeff van Swijndrecht wefende ambachtsheer oft den outften ambachtsheer in de ftadt van Dordrecht refiderende omme met fijne correfpondentie defelue gehaelt te mogen worden ende van de aerde van nv voortaen fulcx te haelen fal vander ftede wegen betaelt werden een redelijck fchaftgelt naer aduenant de quantiteyt van de aerde die gehaelt fal worden behouden de ftede (i) haere gerechticheyt omme
aer-
(i) Zie boven bladz. 246.


V a N DORDRECHT. 1635
aerde te haelen vanden galehoort fonder fraude; In kenniffe fijn hyer van twee aleensluydende cedullen gemaeekt beyde bij den heeren voorfz. onderteyckent ende tot meerder kenniffe oock onderteyckent bij Dr. Johan Berck eerfte raide penfionaris ende den lecretans der ftede voorfz op den feuenden Augufti anno XVJC ende acht. (Was getekent) D. Bartouts. W,v. Beveren. Aernt Maertensz*
J. Berck.
Naer het oorfprongkelijk Contracl, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade E. No. 4.
Provifioneele Uitfpraak van Heeren Gecommitteerde Raaden, tuffchen Dijkgraaf en Heemraaden van den Alblafjerwaard', Reauiranten ter ééner, en den Bailliuw van Zuidholland, Gerequireerden , ter anderer zijde; waar bij verklaard is, dat alle Exceffen en Delicten, die vallen zullen, geduurende het Geleide van de Schouw; bij Dijkgraaf en Heemraaden, zullen ber egt worden.
4. Junij 1609.
DE gecommitteerde raeden van Hollant ende Wefturieslandt gehoort hebbende den differente geuallen tuffchen dijckgraef ende heemraeden vanden Alblafferwaert requiranten ter eenre contra doctor Arent Muys van Holy bailliu van Suythollant gerequireerde ter andere zijde nopende 't berichten van feeckere geuechte ende moetwille geuallen op den dijck inder tijt vanden geleyde van de fchouwe ende niet gelegen zijnde het felue differente eyntelijcken te decideren hebben bij prouifie ende ter tijt ende wijle toe bij de Ed. Mog. heeren ftaten van de voorfz. landen naerder in deefen zal wefen gedifponeert verftaen verclaert ende geordonneert verftaen verclaeren ende ordonneeren bij deezen dat bij dijckgraeff ende heemraeden requiranten alhier bericht zullen worden alle exceffen ende delicten Zzzzzzzzz 2 clie
AANMERKINGEN.
Deeze Uitfpraak was gefclioeid op den leeft tuffchert dén Bailliuw van Zuidholland en deri
van die van den vijftienden November des jaars Dijkgraaf van den Krimpenerwaard , vereffend
1590, waar bij de Luiden van de Kamer van hebben (I), Reekeningen een Gefchil van gelijken aart,
(1) Zie lladz. 1546.


t636 PRIVILEGIËN.
die vallen fullen geduyrende 't geleyde van de fchouwe ter plaetfe daer ouer de fchouwe gedreuen wert ende daer ter faecke van defeluen eenige confiscatien vallen zullen dat bij den dijckgraeff daer van fal moeten werden gerekent als bij andere officieren van de graaffelijckheyt gedaen wert. Gedaen in den Hage den iiijde Junij anno XVJC ende negen. {Onder/lont) Ter ordonnantie van de ge* committeerde raeden voornomt. {Ende was onderteyckent')
A. Duyck.
Collationeerende is deefen copie met zijne principaelë gefchreuen in 't papier onderteyckent als vooteh beuonden concorderende opten vijffden September anno XVJC- ende feftien Bij mij ondergefchreue Notaris binnen Dordrecht refideerende.
H. J. de Naer dén Nots. Pub.
Naer eene authentijke Copij, te vinden onder de Chartres van den AlblaJJerwaard.
Overéénkomfl tuffchen den Procureur Generaal, en de Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda, ter ééner, en den Schout en de Amhagtshewaarders van Vriefekoop, ter ander er zijde ; waar bij ver* draagen is, dat zeekere Brug bij Leimui den zal worden her field in haaren voor ig en flaat, ten einde de Binnenvaart, van Rotterdam naer Amjleldam, daar door niet bevorderd zoude worden.
9. November 1611.
Privilegiën van Haarlem , bl. 444;
Sen


van öordrëcüt» m?
Sententie Interlocutoir van den Hoogen en Provin' ciaalen Raad, tuffchen de Regeerders van Rot* terdam, Impetranten van beflooten Misfive ende van Requefren Civilen, ter ééner, en de Mee fiers van de Reekeningen in Holland, met den Procureur Generaal, befchreeven, ter ander er zijdel midsg aders de Regeerders van Dordrecht, Haarlem en Gouda, den Bailliuw, Schout, Ambagt sbewaarders en Kroosheemraaden vdn Benthuizen $ hen oppoferende jegens den Eifch en het Verzoek vdn de voorfz. Impetranten , midsgaders den voornoemden Procureur Generaal, debatteerende de Oppofitie i waarbij verklaard is, dat de lm* petranten, onder zeekere mids, bij provifie zullen moogen gebruik maaken van de Binnenvaart óver den Hildam, gelijk zij die tot hier toe gebruikt hebben.
6. Auguftus 1613i
OP de differenten gerefen voor den hoogen ende prouincialen rade in Holland als gecommitteerden van de Ed. Mog. heeren ftaten van den feluen lande wegens d'a&e van date den 5. Martii 1591. tuffchen de burgemeefters ende regeerders van Rotterdam impetranten van befloten misfiue ende van twee requeften ciuile ter eenre ende de meefters van de reekeninge in Holland metten procureur generael vuyten name van de graeffelijckheyt van den feluen lande befchreuen ter andere zijden de burgemeefters ende regeerders der fteden van Dordrecht Haerlem ende der Goude den bailliuw fchout ambochtsbewaerders ende crosheemraden van Benthuifen uyten name van de gemeene bueyren aldaer ende Jacob van Wyngaerden als heere van Benthuyfen tot voorftant van zijne gerechtigheyt hen al te famen oppofeerende als derde jegens den eyfch
Zzzzzzzzz 3 en-
g»s§«ê§»3mm mm &m% mmmmmm
AANMERKINGEN.
Wij hebben voorheen (i) in het breede ge- het vervolg, het gebruik van deeze Vaart be-
wag gemaakt van de ontoften, welken , over het veftigde; fchoon 'er over de wijdte en hoogte
gebruik van deeze Binnenvaart naer Amllel- van de Ililfche Brug of Kwakel in Benthuizen ,
dam , on titaan waren; en zeggen thands al- gelijk wij zien zullen, nadere Overécnkomilen
leen, dat deeze Sententie, ten voordeele van tuflchen de wederzijdfclie Steden wictdöii aan-
die van Rotterdam geweczen, hun ook , voor gegaan.
(1) Bladz. 1524.


16-38 PRIVILEGIËN
ende verzouck van den voorfz. impetranten mitsgaders de voorfé. procureur generael debatterende de oppofitie van de voorfz. burgermeefters ende regeerders van Dordrecht Haerlem der Goude ende die van Benthuyfen ende d'felue burgermeefters mede impetranten van requefte ciuile. De voorfz. raden gehoort het rapport van de commiflarisfen daer voren parthyen gecompareert zijn geweeft gezien 't proces verbael ftucken ende munimenten bij parthijen ten wederzijden onder hen geëxhibeert ende op alles rijpelijk gelet beuinden de faecke tuflchen den impetranten befcbreuen niet in ftate omme daerinne eintelijk te mogen difponeren ordonneren partien wederomme te compareeren voor mrs. Rombout Hogerbeets ende Francois de Koninck raden als commiflarisfen van den voorfz. hoogen ende prouincialen rade opten J4e Septembris toekomende die henluyden hooren ende vereenigen zullen is 't doenlijk indien niet openen feeckeren poincfen van offitie van 't geallegueerde van partijen maken proces verbael hen informeeren is 't noot ende de voorfz. raden rapport doen om 't zelue gehoort Vorder in de zake gedifponeert te worden naer behooren. Ende aengaende de prouifie bij d'impetranten verzocht verklaren dat zij prouifioneel de binneuaert ouer den Hildam in queftie zullen moegen gebruyken zulx zij dezelue tot noch toe gebruykt hebben mits dat de befchreuen tot cofte van de impetranten lullen mogen ftellen zoo veel wachten ende tot alfülke plaetfen als de voorfz. raden zullen noodig vinden ende behoudelick dat defelue impetranten volgende haere prefentatie aen die van Benthuyfen züllen goed doen ende betalen alfulcke fchaden als in ende aen de viflcherie caden bruggen ende' fluiferi aldaer door de deurunert van de Rotrerdamfe fchuyten zouden mogen gedaen worden tot tauxatïe van de voorfz. raeden verelarende den voorfz. heeren ende regierders van Benthuyfen mitsgaders den burgermeefters ende regierders van der Goude voor zoo veel zij van den voorfz. heere zijn recht totten Hildam te leene ontfangen ende in die qualiteit hen alhier mede geoppofeert hebben quade oppofanten ontleggen henluyden haeren eyfch ende conclufie in dezen gedaen ende genomen rejecteeren voorts de requefte ciuile bij de voorfz. burgermeefters ende regeerders van Dordrecht Haerlem ende der Goude mede oppofanten in defen van de Hooge O. geobtineert verclaren henluyden insgelijks quade oppofanten voor zoo veele zijluyden geconcludeert hebben dat de impetranten tot haeren eyfch ende conclufie op den 13. Mey 1591. tegens de befchreuen gedaen ende genomen verclaert zouden worden niet ontfankelijk als hemluyden obfteerende gewijsde ende dat ter contrarie 'tzelue gewijsde jegens de impetranten haere fchippers burgers ende inwoonders ende allen anderen die contrarie van dien zouden doen verclaert foude worden ook ten verfoeke van hen oppofanten executabel te zijn mitsgaders dat d'impetranten off andere met fchepen ofte fchuyten geladen met coopmanfehappen gehouden zouden wefen te pafleeren alleenlick door de publijcque riuieren ende ordinaris vaert door de fteden van Haerlem ende Goude ontzeggen den zeluen oppofanten diesaengaende haeren eyfch ende conclufie. Ende nopende het vorder beuinden de zake mede niet in ftate omme eindelick getermi-
neert


v a n d O R O k E C H T. 1639
neert te mogen worden. Ordonneren de voorfz. partien ten voorfz. dage mede voor de voorfz. commilTarisfen te compareren alle ten fyne als voren compenferen de kotten vanden proceffe in de voorfz. zake van Benthuyfen omme redenen ende referueren de vordere coften ten vuyteinde toe vander zaecke. Gepronunchieert den 6e Augufti 1613.
Mjf. Regifter van Sententien, beroerende de Stad Rotterdam, beruftende in de Arehiven aldaar. Fok 317.
^©^©^X©X®X©X©X©X©X®X©X©X©X®^
Verklaaring van de Lulden van de Kamer van Reekeningen , op welke wijze de Erabandfche Muntersplaatjen voor daan zullen vervuld en be* zeeten worden.
13. Oftöber 1616.
OV de differenten gerefen tuflchen de Hollantfche ende Brabant1 fche muntgefellen jegenwoordich op de munte van Hollant tot Dordrecht werckende is nae voorgaende ichryftelijcke aduijfen van den rentemeefter generael van Suythollant vanden muntemeefter mitsgaders vanden waerdeyn prouooften ende gefworens vanden fermente vande voorfz. munte goetgeuonden dat alle de perfoonen Brabant* fche plaetfchen befittende ende haer jegenwoordich alhier onthoudende' fullen aengenomen werden in de voorfz. munte van Hollant
en*
mmsmmmmm mm w mm smmsmmmmmm
AANMERKINGEN.
Welke de aanle'ulende oorzaak van dit Befluit der het grootfl onregt, zulks niet geheel begewtelt zij, kunnen wij met geene genoeg- twiften. Men doeg daarom een'middelweg fnamc zeekerheid bepaalen. Moógelijk zullen in, eh vergunde, aan de dvergekoomen Brawij niet gelieel mistaften , wanneer men onder- banders en derzelver Kinderen, dog niet verder, ftelt, dat de Munters van Brabaud. welken, bij wijze van Tiende Plaats , welke wij voorvan ouds, met die van Holland één Gezelfchap heen (i) befchreeven hebben, van hnnne Erfuitmaakten , en, over en weder, zoo in de muntersplaatfen gebruik te moogen maaken} Brabandtche als Hollandfche Munten , pleegen terwijl men tevens het Befluit nam, om geene te werken , geduurende den Oorlog met nieuwe Brabandfchc Muntgezellen, in de HolSpaujen, niet zijnde overgekoomen, federd landfche Munt, tot het Werk, voor 't vervolg, het twaalfjaarig Beftand , zig wederom her- toe te laaten. Langs deezen weg, liep de Verwaards hadden begeeven , om, gelijk voor- ééniging tuffchen de Munt van Braband en heen * jn de Munt van Holland te arbeiden. Holland , welke meer' dan twee Eeuwen geDit gaf, buiten twijfel, eenige moeijelijk- diturd had, eindelijk te niet; en de Brabandheid , wijl hunne Plaatlén , waarfchijnlijk, fche PIaatfen raakten allengs geheel en alléén iri reeds door anderen, vervuld en ingenomen handen van Hollanders, en ter beftelling van de waren. De Brabanders poogden, zig van Luiden van de Kamer van Reekeningen; weinieuws , in het bezit van hunne aloude Voor- ken , bij tijden van druk werk, bezondere Perregten, te herftellen; ook kon men hun, zon- foonen toe Muntgezellen aanftelden,
(I) Bladz. 7901


PRIVILEGIËN
ende dat yder van henluyden prouifionelijcken een plaetze bij maniere van thyende plaetfen fal werden vergunt voor haer leuen ende voor haere kinderen in primo gradu alleenlijcken ende dat voortaen geene andere nieuwe Brabantfche gefellen meer op de voorfz. munte fullen werden geadmitteert ende nopende de Hollantfche errfplaetfeii die jegenwoordich vacerende fijn fal daer op bij gelegentheyt naerder werden gedifponeert. Gedaen ten burele van de camere van rekeningen in den Hage den derthyende Oftobris anno zeftyen hondert ende fefthyen.
Eerjle Re gijl er van zaaken de Munt aangaande, beginnende den i.Mei f580. , en eindigende met het jaar 1758. ,* beru(lende in de Domeinkamer van Holland, Fol. 192 verfo.
Provifioneel Verdrag, tuffchen de Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda, ter éêner, ende Steden Delft en Leiden, ter ander er zijde, over het vernieuwen van den Duiker en de Verlaaten van den Leidfchendam.
29. Auguflus 1617.
Mieris en Van Alphen Befchrijv. van Leiden , IL Deel, bl. 811 enz.
Nader Verdrag tuffchen de voornoemde Steden, tot voorkooming van Procedures daar over.
29, Mei 161 8.
Utf. II. Deel , bl. 819.
Ver*


Van D ORDRECÉT. Ï6^ï
Verfcheiden Befluiten van de Staaten, wegéns dè Onéénigheden met die van Rotterdam, over de Verflapehng der IVefhrfche ïVijnen, welken, langs de heek en Merwede, naer hoven, gevoerd worden ; midsgaders de, in dit opzigt ,gegeeven Uit • fpraaken van het Hof van Holland.
13. Junij 1618.
BIJ de gedeputeerden der ftad Dordrecht is gedaen verthoónéri 't gene bij de ftede Rotterdam was gheattenteert in 't uytleggen van twee ghemande jachten met fteenftucken gemonteert op dé riuiere van de Merwede ende IJffel in prejuditie van hare poiTesfie van ftapelrecht ende de fententie bij de ftad Dordrecht daer van ge« impetreert daer van fij aluorens in eenige befoignes te treden verfochten gedaen te worden reparatie of protefteerden van de onheyien die daer uyt fouden mogen komen daer van fij wilden wefen onfchuldigh. De gedeputeerden der ftad Rotterdam daer jegens gehoort zijnde ende de faeeken in 't lange verhaelt hebbendé ontkenhen die van Dordrecht poffesfie te hebben ftapelrecht te ontfangëri Van de wijnen ende goederen van Wefteh komende ende de ftroomen opwaerts pafieerende feggende de jachten uytgeleyt te hebben alleen om te fien dat mentent en worde verongehjekt. Naer verhooringe van beyde zijden zijn de gedeputeerden van Rotterdam verfocht de jachten te willen t'huys ontbieden ende dat men hier notitie houden foude dat fij de poffesfie bij Dordrecht gefuftineert niet toé en ftonden ende aen Dordrecht gefchreuen de faecke huyden te wefen geproponeert ende de vergaderinge niet compleet zijnde daer in niet konde wórden gedaen maer wel gedaen waren voorhagen om de faecke te brenghen tot accommodatie ende de vergadefinghe compleet zijnde men de faecke foude ter hand nemen daer' en tuffchen dat men begeerde fijluyden alles foo difcretelijck belijden wilden dat gheen dadelijckheden én worden voorghenomen dan ailes mochte blijuen in ftilligheyt in hope daer door de faecke beteï fal konnen werden geuonden,
Refolutien i)an Holland van het jaar 16180 bt. 142.
1 • i—' : -.ii '
15. junij 1 6 1 8.
DE heeren gedeputeerdën der ftad Rotterdam leueren ouer in gefchrifte de aéfe van verklaringe hier na volgende.
Burgermeeftereh ende vroetfehappen der ftad Rotterdam laften hare gedeputeerden gaende ter vergaderinge van de heeren ftaten van Holland ende Wefturiesland te verklaren dat de ftad Rotterdam
A én-


160,1 PRIVILEGIËN
ende de ingezetenen van dien gerechtight zijn om alle Wefterfche wijnen ende andere waren uyter zee de Maze inkomende vrij van ftapelrecht de Merwede ende Lecke opwaerts te voeren ende dat lij daer van zijn in goede deughdelijcke poflesfie datfij insgelijcks zijn gerechtigt ende mede zijn in poflesfie om foo wanneer als de ftadt Dordrecht of d'ingezetenen van dien buyten of jegens die fententie op 't ftuck van ftapelrecht ghewefen yet fouden willen inuoeren door haer uydeggers of andere dadelijke proceduren fulcks met gelijcke middelen te voorkomen ende te beletten gelijck genoegh notoir is uit het gene dies aengaende voor defen is ghepafleert waerom oock onlanghs alfoo van wegens de ftadt Dordrecht eenige ghewapende uydeggers tot nadeel vande ftad Rotterdam waren gebruyckt van wegen de ftad Rotterdam mede eenige fchepen ter defenfie geprepareert ende gelaft waren gefonden op de riuieren om toe te fien ende te beletten dat door dadelijcke wegen geen indracht en foude ghefchieden in die voorfz. gerechtigheyt ende poflesfie ende om te beforghen dat door het zelue middel de Franfche wijnen ghedeftineert om door de voorfz. riuieren opwaerts geuoert te worden fonder verhinderinge foude mogen palTeeren 'twelck ge'éffectueert zijnde hebben burgermeefteren ende vroetfchappen voorfz. dezelue hare fchepen tot defenfie geprepareert zijnde wederom t'huys ontboden met meyninghe om t'allen tijden als fij fouden bemercken dat men haer eenighe indracht foude willen doen in hare voorfz. gerechtigheyt ende poflesfie gelijcke middelen van natuyrlijcke defenfie te gebruycken mogende middelertijd wel lijden dat door de heeren ftaten generael defe ende meer andere queftien het ftapelrecht concernerende ende voor defen van wegen de ftad Rotterdam ende andere geintereffeerde fteden gededuceert in feeckere propofitie gedaen aen de heeren burgermeefteren ende regeerders der ftad Dordrecht als zijnde faeeken de leden van verfcheyde prouincien rakende vrundelijck worden bemiddelt of bij gebreecke van dien dat de heeren ftaten van Holland ende Wefturiesland als hebbende het recht het welck de grauen van Holland voortijds heeft gecompeteert op de gemoueerde fwarigheden doen hare jnterpretatie ende verklaringe als welke interpretatie ende verklaringe bij keyfer Karei hooger memorie aen de grauen van Holland exprefièlijck is gereferueert willende onfchuldigh zijn van alle inconuenienten die bij weygeringe van defe feer deughdelijcke prefentatie tot haren leedwefen foude mogen volgen ende fullen die gedeputeerden aéte nemen dat defe verklaringe in fulcker voege is gedaen. Actum ter vergaderinge van de heeren burgermeefteren ende vroetfchappen der ftad Rotterdam defen veerthienden Junij anno 1618.
{Onderfiondt)
In kenniffe van mij ondergefchreuen fecretaris der voorfz. ftede die dezen door laft van de heeren burgermeefteren ende vroedfchappen voornoemt hebbe geteyckent ten dage ende jare als vooren. (Ende was geteeckent)
A. Willemfz.
Welke aae van verklaringe ghelefen zijnde ende'de heeren gede-
pu-


van DORDRECHT. 16*43
puteerden der ftadt Dordrecht afgeuraegt ofte daer mede namen contentement hebben naer particuliere leéture ende onderlinghe communicatie onder henluyden ouer defelue afte verklaert defelue fulcks die ingheftelt was niet te konnen toeftaen noch te verftaen henluyden in haere gerechtigheyt ende poflesfie te prejudiciëren des niet te min dat lij begeerden copie van dien om hare principalen te mogen communiceeren ende derfeluer goetuinden daer op te verwachten ten eynde daer na haer naerder daer ouer te openen ende van defen notitie thaerder ontlaftinge gehouden te worden.
16. Junij 1618.
OP het verfoeck van de heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht aen de heeren gedeputeerden der ftad Rotterdam gedaen ouer de verklaringe van wegen burgermeefteren ende vroetfchappen der ftad Rotterdam op gifteren fchriftelijk ouergeleuert ten-eynde defelue haer rondelijck ende nabuyrlijck fouden willen verklaren of eenige wijnen onder befcherm van hare fchepen de ftroomen zijn gedaen opbrengen hebben de heeren gedeputeerden van de ftede Dordrecht (\) verklaert waer te zijn dat zij eenige fchepen met Franfche wijnen tot continuatie van haer poflesfie de riuieren van de Merwede ende Leek hebben doen opuoeren. Van welcke verklaringhe foo de gedeputeerden van Dordrecht verfochten notitie gehouden ende haer aéfe ghegeuen te worden is 't zelue gedaen ende extract van defen voor acle gegeuen.
Refolutien Utf bl. 149.
(O Lees Rotterdam, gelijk duidelijk uit den laamenhang koomt te blijken.
20. Junij 1618.
BIJ de gedeputeerden der ftadt Dordrecht wort ouergeleuert feeckere verklaringe van den gerechte oudraden ende luyden vande achten der ftadt Dordrecht jegens de ouergeleuerde fchriftelijcke verklaringh van de heeren burgemeefteren ende vroedfchappen der ftad Rotterdam.
( Dezelve was van den volgenden inhoud ) Die van den gerechte oudraden ende luyden van den achten der ftad Dordrecht ghelien hebbende feeckere acte van refolutie of laft van burgemeefteren ende vroedfchappen der ftad Rotterdam in date den 14. Junij ende de nadere verklaringe bij de gedeputeerden derfeluer ftede den 16. der voorfz. maend defes jaers 1618. in de vergaderinge van de Ed. Mog. heeren ftaten van Holland ende Wefturiesland ouergeleuert ende gedaen ende verklaren daer op niet ghemeynt te zijn de priuilegien ende gerechtigheden der ftadt Dordrecht in difpute te ftellen voor de Ho. Mog. heeren ftaten generael der vereenighde Nederlanden alfoo haer Hoogh Mog. ouer de particuliere
A 2 fte-


1644 PRIVILEGIËN
fteden van Holland ( onder reuerentie) geen jurisdictie is compete> rende dat lij mede niet konnen verftaen dat de voorfz. priuilegien ende gerechtigheden fouden ftaen tot verklaringe van de Ed. Mog. heeren ftaten van Hollandt ende Wefturiesland infonderheyt alfoo verre het meeftendeel van de fteden in voorgaende proceduyren nopende het ftapelrecht van de ftad Dordrecht voor den princë van den lande of desfelfs fecreten rade geuentileert zijn geweeft ende veele dien aengaende noch zijn parthijen aduerfe van de ftad Dordrecht maer daf zijluyden gherefolueert zijn de voorfz. ftads priuilegien ende gerechtigheden ende de continuele poflesfie ende exercitie van defelue te maintineren met d'authoriteyt van de juftitie foo fijluyden te rade vinden fullen verhoopende voor de juftitie foo klaerlijk hare voorfz. gerechtigheyt ende poflesfie te deduceren contrarie het onwarachtigh voorftel van de ftad Rotterdam dat daer aen na rechten niet fal mogen worden ghetwijffelt ftaende niet te min uyt de voorfz. acle ende nadere verklaringe van Rotterdam te noteren hare bekentenifle van feytelijcke nieuwigheden bij haer ghepleeght ende de communicatie van noch vorder te fullen doen als fijluyden'tfelue goetuinden fullen waer uit wel blijckt dat fij anders niet en foecken dan op de ftad Dordrecht yet te vfurperen in prejuditie van'haer priuilegien ende gerechtigheden mitsgaders de poffesfie ende exercitie van defelue tot noch toe bij kenniffe van alle de wereld vredelijck ghepleeght ende continuelijck gebruyckt die fijluyden verhoopen met authoriteyt van juftitie ende andere middelen die de faecke foude mogen vereyflchen voor haer inghezetenen ende nakomelingen te mainclineren foo als haer voorouders ende fij tot noch toe gedaen hebben ende ingeiuüle uit de nieuwigheden dadeiijckheden ende voorfz. comminatien bij die van Rotterdam gepleeght of noch te plegen eenige inconuenienten mogten voortkomen protefteren daer van te welen onfchuldigh verfoeckende 't geene voorfz. is aengeteyckent en henluyden daer van acte mede geleuert te worden. Gedaen binnen Dordrecht den 18. Junij anno 1618. (Onder ftondt)
In kenniffe defen bij mij als raedpenfionaris ende fecretaris der voorfz. ftede onderteeckent.
( Ende was geteekent)
A. de Wïu
Ende naer lefture van defelue feggen de gedeputeerden van Rotterdam te ontkennen de poffesfie bij die van Dordrecht daer bij gefuftineert perfifterende bij hare fchriftelijcke ouergeleuerde verklaringe ende begeren van defen notitie te worden gehouden. Bij de gedeputeerden van Dordrecht wort gefeyt hare uytleggers volgens de fententie altijt gehad te hebben ende fulcks niet nieuws bij henluyden te wefen ghedaen maer dat die van Rotterdam wat nieuws begaen hadden in 't uytfeynden van hare gemande jachten ende onder 't faueur van defelue eenige kagen met Franfche wijnen hadden doen opuoeren van dewelcke fij een fchipper in 't wederkeeren hadden


van D O R D R E C H T. 1645
den ghekregen ende ghedaen te rechte ftellen volgens de fententie willende nochtans met dit vertoogh die faecke niet brengen ter kennille van dele vergaderinge (die fij anders alle relpecc fchuldigh waren) maer blijuen op haer recht ende verfoecken ordre jegen de dreygementen van die van Rotterdam. De gedeputeerden van Rotterdam leggen daer jegens dat als die van Dordrecht extremiteyten ghebruyken fijluyden altijd daer jegens geweeft ende van ghelijcken gedaen hebben verfoeckende van defe vergaderinge verklaringe of fij met de prefentatie diefe fchriftelijcke gedaen hebben mogen gheftaen. Waer op naer deliberatie ouer defen gehouden is verftaen dat de faecke foude gehouden worden buyten dadelijckheden ende 't gene in defe acïe gepaflècrt was niet te nemen tot yemands voordeel of prejuditie noch yemanden recht te geuen of te nemen maer beyde de fchriftelijcke verklaringen te houden voor ouergheleuert fonder prejuditie van de faecke ende daer van acte te maecken voor de ghene die het begeren recommanderende dat dagh van bijeenkom* fte ende vrundelijcke conferentie tot beflichtinge defer queftien mocht worden beleyt ende waergenomen.
Refolutien Utf. bl. 153.
21. Junij 1 6 1 8.
VOorgelefen zijnde feecker ingeftelt concept van acte bij den heer aduocaet OJdenbarneueJt ghedaen op de prouifioneele accommodatie van het ditièrent tuflchen de lieden Dordrecht ende Rotterdam js bij de gedeputeerden van Dordrecht daer van verfocht copie ende beraedt tot den naermiddagh. Bij Rotterdam dat het achterhalen van den perfoon wijnen na bouen gheüoert hebbende nochte het aennemen van de cautie van den feluen voor 't geweysde haer in haer recht niet fal prejudiciëren. Dordrecht dat toeftaen haer recht ende poflesfie dadelijck te wefen geinuerteert.
Refolutien Utf. bl. 155.
{De voorfz. Acle ivas van den volgenden inhoud?)
De ftaten van Holland ende Wefturiesland gehoort hebbende 't ghene bij de gedeputeerden der ftede Dordrecht ende Rotterdam refpectiuelijck bij monde is verhaelt ende gededuceert op de questien tuflchen henluyden uitftaende op 't verftand van de fententie gewefen op 't gebruyck van 't ftapelrecht ende van 't gene ten beyden zijden in de naefte twaelf dagen tot maintien van haer refpectiue gefuftineerde bij extraordinaris proceduren met volck van wapenen is gedaen hebben tot prouifioneele accommodatie van defelue queftien op 't behagen van de regenten der voorfz. refpectiue fteden voorgeflagen dat aen beyde zijden terftond naergelaten fal worden het gebruycken van extraordinaris volck Van wapenen in 'tmainctineren van hare refpectiue gefuftineerde ende dat jegens den eerften September eerftkomende alhier in den Hage tuflchen de gedeputeer-
d 3 den


1646 PRIVILEGIËN
den van de voorfz. twee fteden ende hare mede geintereffeerden een vriendelijcke communicatie ten ouerftaen van een uyt de edelen gehouden fal worden om malkanderen te onderrechten van de redenen van een yegelijcks ghefuftineerde met exhibitie van de bewijfen ende ftucken daer toe dienende om na defelue 011derrechtinghe ende exhibitie door tuffchenfpreecken van de voorfz, commiflarisfen of eyndelijck of prouifionelijck te vereenigen ende accordeeren ift doenlijk ende dat middelertijd die van Dordrecht in de queftieufe faeeken fullen gebruj^cken foo discrete ende moderate proceduuren als fij tot onderhoudinge van goede vruntfehap met haere naegebuyren fteden voor de lette drie jaren (als de voorfz. fteden in goede vruntfehap verftandt correfpondentie ende nabuyrfchap fijn geweeft) hebben gedaen dat oock parthijen refpectiuelijck die proceduyren op de queftieufe faeeken tot de uytkomfte van de voorfz. conferentie vallende niet en fullen ftrecken tot eenigh nadeel of prejuditie maer dat een yegelijck (defe niet jegenftaende) in alles blijuen fal in fijn geheel ende onuerkor: fulcks als fij voordefen in defen fijn gheweeft. Gedaen in den Hage den 21. Junij 1618.
Refolutien Utf. bl. 145 — 148.
26. Junij 1 61 8.
GEIefèn het gefchrift bij die van Dordrecht ghedaen inftellen op de queftie tuffchen hare ftede ende Rotterdam gherefen ende daer ouer verfocht zijnde verklaringhe feggen de gedeputeerden van Rotterdam gheen contregefchrift te hebben ingeftelt maer te perfisteren bij 't gefchrift van harentwegen den 15. defes ouergeleuert.
Refolutien Utf. bl. 161.
5. Februarij 1 61 9.
DEnfeluen (1) heeft mede ghemoueert van wegen fijne Excellencie dat fijne Excellencie feer bekommert was in de onluften van nieuws gerefen tuffchen die van Dordrecht ende Rotterdam ter faecke van de ftapel van de Wefterfche wijnen begerende dat de vergaderinghe daer op wilde letten de faecke verftaen ende fien defelue fteden te verdragen. Waer ouer de gedeputeerden van de fteden voorfz. gehoort zijnde ende de gelegentheydt van de faecke mede gehoort is verftaen dat men defe differenten foude mogen nemen daer het beft is gelaten ende bij intercefiie van fijne Excellencie parthijen fien te verdragen ofte ten minften te brengen tot eenen prouifionelen ftilftandt onuermindert elcks van der fteden rechten ende gefuftineerde poffeflie. Ende zijn die van Dordrecht verfocht van hare fijde bij prouifie het arreft aftedoen ende den gearrefteerden te laten vertrecken ende die van Rotterdam datfe om
de-
(1) Te weeten de Penfionaris Paauw.


van DORDRECHT. 164?
defen differente wil hare conforten niet willen ophouden. Waer op datfe beyde nebben genomen rapport aen hare principalen. Ende om defe faecke te vinden zijn daer toe gecommitteert u}rt de heeren edelen den heere van Sommelsdijck neffens eenen van Haerlem Leyden ende van der Goude die vcrfogt worden met allen ernft in defen te willen gaen tot voorkominge van meerder inconuenienten.
Refolutien van Holland van *t jaar 1619, bl. 22.
16. Februarij 161 9.
Compareerden de heeren Terefteyn Segwaert ende Berck gedeputeerden van de ftadt Dordrecht doen verhael van den verlopen der faecke tuflchen hare ftadt ende de ftede Rotterdam die oock ter laetfter daghuaert hadde gedient ende verftaen dat de accommodatie van defelue foude genomen werden daerfe laetft was gelaten daer toe eenige waren gecommitteert omme met interceflie van fijne Excellencie de faecke te beuvedighen datfe de a&e daer Van ghemaeckt wel niet aen en namen foo die leydt maer niet te min defelue volgende te vreden zouden zijn te compareren daer ende ter plaetfe daer men haer befchrijuen foude het welck datfe laft hadden fijne Excellencie ende defen raedt te notificeeren omme of het gebeurde dat eenige inconuenienten gheuielen men weten foude datter aen haer niet en hadde ghebroocken daer en tulfehen fouden fij tot continuatie van hare poflesfie door haren ordinaris uitlegger haer recht doen bewaren naer gewoonte ende de Wefterfche wijnen van Rotterdam ofte elders komende laten pafferen alleen nemende een volger ende betaelende de maeckelaerdije. Seyden oock tot Rotterdam een fchip te zijn geëfquipeert dat gefeydt wordt de (i)Rotterdamfche fchepen met geweldt te fouden opbrengen. Gauen in bedenken wat voorts nodich ware ende fouden hen behoudens hare gerechtigheyt ende poflesfie geuoechlijck laeten vinden. Verfochten defe ende meer andere redenen het collegie ftereker zijnde te mogen worden opgelet ende gedaen na het goetuinden.
Refolutien Utf. bl. 36.
(O Lees Dorchecbtfcbe.
2. Maart 1619.
~\ yTIdts de oneenigheden gherefen tuflchen de fteden van DorXVjL drecht ende Rotterdam ouer het vrij opuoeren van de Westerfche wijnen bij die van Rotterdam gefuftineert hare ftede te competeren ende bij die van Dordrecht dat de Wefterfche wijnen foo wel harer ftede priuilegien ende het recht van de ftapel fubjeët waren als de Rhijnfche ende het gene daer uyt is geuolght van het nemen van den uytlegger van Dordrecht ende het brengen van dien tot
Rot?


iö^S PRIVILEGIËN
Rotterdam het lichten van 't mandament van maintenue van den hod* gen rade bij die van Dordrecht gedaen daer tegens Rotterdam fustineerde de faecke bij deze vergaderinge te behooren te werden behandelt aen den welcke fij het willen verblijuen ende niet bij de justitie ende om alle vordere dadelijckheden bij prouifie te doen furcheren zijn aen de magiftraten van defelue fteden afghefonden ende met goedtuinden van fijne princelijcke Excellencie gedeputeert den heere van Sommelsdijck ende Nicolaes Woutersz. burgermeefter van Haerlem Dr. Willem Bontius vroedfehap van Leyden ende Cornelis Mathijsz. Schagen burgemeefter van Alckmaer in hope ende vertrouwen dat de commiffarisfen van den hoogen rade Honaert endeSchotte hoorende defe deputatie gedaen te werden hare befoigne fullen furcheren.
Refolutien Utf hl.
6. Maart tót 9*
DEn heere van Sommelsdijck Nicolaes Woutersz. van Haeriem 1 burgermeefter Dr. Willem Bontius raedt der ftede Leyden ende Cornelis Mathijsz. Schagen burgermeefter van Alckmaer doen rapport van hare wederuaren tot Dordrecht ende Rotterdam beftaende daer irt dat die van Dordrecht te vreden zijn dat blijuende bij haer recht ende reftitutie ghedaen zijnde van den uitlegger ende toelegginge van niet meer dadelijck te attenteren fij te vreden fullen wefen de faeeken ten principalen de juftitie beuolen te laten ende dat die van Rotterdam verklaren om geuoeghs wilJe ende onuermindert hare polfesfie te vreden te fullen wefen den uitlegger te ontflaen mits die van Dordrecht van gelijcken alfoo doen van het aengehaelde fchip ende dat voorts deze vergaderinge die de interpretatie toekomt verklaringe op de duyfterheydt van het priuilegie of fententie fal doen waer toe datfe voor deielfde ofte gecommit-* teerden de faecke wel willen deduceren. Het welcke gehoordt ende verftaen het gebefoigneerde zijn bedankt ende de deliberatie nader uytgefet tot op morgen.
Refolutien Utf. hl. 51.
7. Maart 1619.
BIJ de heeren edelen is voorllagh gedaen tot accommodatie van 'de queftie tuflchen Dordrecht ende Rotterdam te weten daf Rotterdam verfocht wort defe vergaderinge ten geuallen den uytlegger van Dordrecht ende het volck te ontflaen ende haer te bequamen de fake te laten afhandelen het zij bij gedeputeerden uyt deze vergaderinge neutrael zijnde of rechters uyt de houen te delegeren onuermindert elcks haer recht ten principale ende prouifioneelijck edoch dat men defen voorllagh fijne Furftelijcke Gen. aluorens foude communiceeren. Rotterdam verklaert te vreden te wefen te ontflaen on-
uef-


van Dordrecht. 10*49
liermindert hare rechte ende de faeke te verblijuen aen alfulcke gedeputeerden ofte gedelegeerden als bij defe vergaderinghe fullen moghen werden gecommitteert. Dordrecht verklaerdt hare principalen defen niet te fullen connen goetuihden ende fij geenen laft te hebben anders dan de juftitie te laten hebben fijnen treyn. De laecke fijne Excellencie gheconfereert zijnde wordt van fijn entwegen gerefereert datRotterdam den uitlegger ontflaende defelue van de heeren ftaten Wegen foude ghebracht werden ter plaetfe defelue is gehaelt ende op het vorder dat Dordrecht wilde fchrijuen ende laft krijgen tusfchen defen ende morgen auondt.
Refolutien Utf bh 53.
9. Maart 1619.
Bij den heer van Obdam is geurgeert dat naer dien den tijdt bij Dordrecht verfocht was verloopen of Rotterdam den uytlegger ende het volk hadden omflagen ende aen Dordrecht of fij laft hadden gekregen. Rotterdam verklaren jae Dordrecht datfe t'huys warren befchreuen om op de faecke te cotlfulteren. Rotterdam verfoekt dat de commiflariiïèn van den hoogen rade mochten ghelaft Werden te fupercederen van verdere proceduren. Naer omurage Wordt Verftaen dat dewijle den uytlegger is ontflagen denfelue met den eerften bequame gelegentheydt fal van 's lands wegen gebracht werden van daer die is gehaelt ende dat de commiflarifl'en foude beuolen worden voor twee ofte drie dagen te fupercederen op hope van accommodatie.
Refolutien Utf. bl. 56 en 57.
13. Maart 1619.
Bij den heere van Wefenburgh vermaen ghedaen zijnde dat den tijdt van commiflarilTen van den hoogen raedt verfocht te fupercederen ware verlopen ende bij den heere van Sommelsdijck dat fijne Excellencie dede aengeuen gedacht te mogen worden op middelen van accommodatie of dat men anders de juftitie foude moeten laten fijnen cours is bij die van Dordrecht verclaert ghelaft te wefen in het minfte niet te konnen nochte te willen wijeken van de ordinaris juftitie ende dat verklaert blijuende te vreden te zijn dien onuermindert te compareeren voor fijne Excellencie ende eenige neutralen tot hem te aflumeren ende de voorflagen te hooren ende dat daer en tuflchen voor eenen dagh ofte twee de befoigne van de commiflarisfen fal mogen ophouden. Rotterdam neemt aen van te compareren voor fijne Excellencie midts de perfoonen fijne Excellencie neffens te ftellen fullen genomineert worden bij defe vergaderinge die de kenniffe defer faecke behoordt midts cefierende de commisfie van de commiflarisfen gelijkfe houden bij defe vergaderinghe te wefen verftaen tot wiens kenniffe fij hen refereeren. Waer ouer beyde omurage zijnde gedaen is verftaen alles blijuende in fijn


I65ö PRIVILEGIËN
geheel fijne Excellencie eenige neutralen tot hem neffens fijne Gen. ende den theforier de Bye fal mogen affumeren ende het felue fijne Excellencie aengefeydt.
Refolutien Utf hl. 61.
8. April 1619.
OP het goedtuinden van fijne princelijcke Excell. ende de neu* trale geafiümeerde heeren van dat volgende de refolutie van de ed. mog. heeren ftaten van den feuenden Maert voorleden den uytlegger van Dordrecht bij die van Rotterdam aengehaelt van 's gemeene landts wegen foude wederom werden gebracht ter plaetfe daer defelue was gehaelt is daer toe ende om het felue met ordre te effectueren gecommitteert den heere Gerardt van Santen gecommitteerde raedt edog met fulcken verftande ende verklaringe dat defen niet prejudiciëren en fal in 't minfte de eene ofte de andere van beyde der voornoemde fteden gerechtigheden foo wel in het poffèsfoir als competitoir maer elcks van beyden dien aengaende blijuen in hun geheel ende t'eenemael onuerkort daer toe hier van acte van commisfie authorifatie ende van nonprcjuditie is gemaeekt ende aen beyde parthyen mitsgaders den voorn, commiflaris gedaen leueren.
De gedeputeerden van de ftadt Dordrecht compareren ende leueren de acte hier na volghende die fij begeren te boeck te worden gebracht om te dienen als in defelue.
Mijn heeren van den gerechte oudtraedt ende luyden vande achten der ftadt Dordrecht ghehoort hebbende het gene in de vergaderinghe van de edele mog. heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt op den eenentwintigften Maert laeftleden is gepaffeert naer het rapport ghedaen bij de heeren van Obdam ende Sommelsdijck van het gene bij fijne Furftelijcke Genade ende geafiümeerde heeren ghedaen ende gebefoigneert was in de faecke questieus tuflchen de fteden Dordrecht ende Rotterdam aengaende de ftapel van de Wefterfche wijnen ende bij namen dat de gedeputeerden defer ftede opcntlijcken ende iteratiuelijcken hadden verklaert dat haer E. niet fouden konnen aennemen ofte toeftaen eenige refolutien waer mede welghemelte heeren ftaten fouden willen aennemen de difpofitie ouer de queftien die airede zijn ofte als noch zouden mogen ontftaen uyt ofte ter faecke van de ordonnantie op het ftuk van den ftapel bij hooger memorie den keyfer Karei de vijfde geemaneert gefien het extract van de refolntie op het felue rapport van de heeren van Obdam ende van Sommelsdijck ten dage voorfz. genomen ende op alles rijpelijck gelet hebben mijn heeren voorfz. eenpaerlijck ende fonder eenighe variatie van ftemmen de verklaringe bij hare gedeputeerden ter voorfz. vergaderinge gedaen als gedaen bij haren laft ende volgende hare intentie voor foo veel als
het


van DORÖREGHT. 1651
hethoot mochte zijn gheaPProbeert ende approberen midts defen ende hebben mede gedesaduoueert ende desaduoueren als noch de voorlchreue relolutie ter voorfz. vergaderinge genomen voor foo veel als daer bij fijne Furftelijcke Genade ende andere geafiürneerde geautliorifeert worden te maken een interim daer naer bij prouifie ende tot de naefte wederuergaderinghe toe de ftadt Dordrecht haer foude moeten reguleren ghelijck mede alle andere refolutien waer bij eenige difbofitie ouer de priuilegien van den ftapei of het gene daer aen dependeert aen de edele mog. heeren ftaten is ofte foude mogen zijn ghenomen. Ende werden de gedeputeerden naer den Hage gaende expreflelijcken gelart defen de heeren gecommitteerde raden ende fecretaris van welgemelte heeren ftaten te infinüeren ten eynde daer van neffens de voorfz. refolutie van den eenentwintighften Maert laeftleden notitie gehouden worde om te mogen dienen als na behoren. Aldus gedaen bij mijn heeren voornoemt op den feften Aprilis fefthien hondert ende negenthiem
Q Onder ftondt)
In kenniffe van mij. (Was geteeckent)
J. Berck. Refolutien Ütf. bl. 83 en 84.
15. April 1610.
Zijn gecompareert. de heeren Terefteyn ende Segwaert gedeputeerden van de magiftraet van Dordrecht leueren ouer ende begeeren notitie te worden gemaeekt van de nauolgende acte.
De gedeputeerden der ftadt Dordrecht verftaen hébbende dat den heere Gerard van Santen gecommitteerde raedt van de edele mog; heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt bij commisfie ofte acte van de heeren gecommitteerde raden van de voorfz. edele mog. heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt den uitlegger van Dordrecht tot Rotterdam aengehaelt van wegen haer edele mog. wederomme heeft doen brenghen ter plaetfe alwaer die was gehaelt feggen het inhouden van de commisfie ofte de a&e die daer van foude mogen zijn gemaeekt niet te konnen aduoueren voor foo veel daer inne gefeydt foude zijn dat den voorfz. uytlegger ter behoorlijcker plaetfe weder ghebracht foude worden van weghen haer edele mog. alfoo die voorfchreue gedeputeerden niet konnen toeftaen dat haer edele mog. eenighfints te difponeren ftaet op der ftadt Dordrechts gerechtigheydt nopende het ftapelrecht de voorfchreue ftadt competerende ende de poflesfie van dien ende midtsdien oock niet nopende het wederombrenghen van den voorfchreuen uytlegger ter plaetfe alwaer hij voor de aenhaelinghe gelegen heeft tot welcken effeéte de magiftraet de voorfz. ftadt Dordrecht van den hogen raedt
B 2 fn


1652 PRIVILEGIËN.
in Hollandt heeft ghelicht prouifie van juftitie in cas van complaino te Qï) op twee heeren commilfarisfen van den voorfchreuen hogen
raedt
O) Uitvvijzends het navolgend Uittrekfel , dat in een gefchrceven Handveftboek gevonden wordt.
Ende naer dat wij parthijen ten wederzijde vcrfchcyde middelen van accord hebben voorgeflagen foo op de forme van fommierlijk te procederen als om ondertuftcheii te beraemen een provitioneel reglement op 't vervoeren van Wefterfche wijnen op de Lekke ende voorbij Dordregt op de Merwede ende dat wij dezelve daer op niet en hebben konnen verdragen niettejgenftaende alle mogelijke debvoiren bij ons daer toe gedaen hebben opten eerften Mey de voor/chreeve partijen wederom voor ons ontboden tot Rotterdam in de herberge van 't lchild van Vrankrijk als plaeue contentieus om te lien executeren d'voorfchreve brieven van complainfie.
Ten welken daege des j/oormiddags voor ons zijn gecomparec-rt de voorfchreve Pompejus de Rovere fchepen van Dordrecht Cornelis Adriaenfz. Terefteyn treforier ende oudraed heer Johan Berck ridder raedt ende penfionaris aldaer gecommitteert van burgermeefteren enae regeerders van Dordregt impetranten in cas van complaincte geasfifteert met Air. Herman Verbies ende Dirk de Jonge mitsgaders Johan de Jonge haerlieder advocaten ende procureurs ter eenre ende Cornelis Comelisz. Jonge/wel jacob Claesz, Duyn ende Cornelis Matelief 'de Jonge burgemeefteren van Rotterdam Herman vanWieligb Hendrik Willemsz. Nobel Pieter Hendriksz. Uitboek ende Nicolaes Puyk raden ende vroedfchappen mitsgaders Mr. Cornelis Smoutius fecretaris der voorfchreve ftede gedaegdens geasfifteert met Mrs. Adriaen van der Goes Cornelis de Bruyn ende Francois de Witte haerluyder advocaten ende procureurs ter andere fijde.
Ende alfoo ons is gebleeken van poffesfoir van de impetranten ende feytcli|ke turbatie van de gedaegdens in de voorfchreve brieven van complaincte genarreert hebben wij op den voorfchreven eerften Mey van wegen de Hooge Overheyt ende Graellijkheyt van Holland Zeeland ende Vriesland de impetranten gemaintiueert geftijft ende gefterkt vel quafi van dat tot confervatie ende onderhout van dat Dordregts ftapelrecht door den fchout aldaer op de riviere van de Merwede Lekke ende Ijlfel te fenden ende houden dienaers ende uytleggers om de geenen die jegens de ordonnantie van de Keyferlijke Majefteyt van den jaere XVcXL. foude doen ofte attentceren gedaen ofte geattenteert hebben aen te halen met haren fchepen ende goederen ende die binnen Dordregt te brengen omme aldaer ter juftitie geftelt te worden ende procederende tot reftabüffemeat bij de impetranten verfogt hebben wij de °-edae«-dens op een pene van hondert goude realen jegens de Hoge Overigheyt te verbeuren beladende bevolen reëlijk ende metter daet de vijff gevangens tot Rotterdam ten huyze van Cornelis de Graef gebragt fontfken uyt de apprehenfie daer in defèlve werden gehouden ende defelve vijf perfoonen te doen brengen op der impetranten ordinaris uytlegger die bij de gedaegdens op den xxiiij. Februarij laatftlecten met een fchip ter oorloge a-emonteciT van 'tSlijkeveer omtrent de riviere van de Lecke feyrclijk genomen ende in de "Louven haven van Rotterdam is gebragt mitsgaders denfclven uytlegger met de voorfehreeve vijff perfonnen weder datclijck te doen brengen bij het voorfchreve Slijkveer ter plaetfe alwaer denfelven uytlegger was leggende ten tij.fe denlèlve mette voorfz, vijff perfoonen ende door laft ende commisfie van de gedaegdens genomen werden. Hebben mede de gedaegdens van weaetls als boven belaft ende bevolen hen te verdragen desgelijks meer tc doen alles niet tegehttacn'dc eenige oppofi.ie ofte appellaue ende fonder prejuditie derfelver tot dat partijen bij den Hoo°cn Rade gehoort anders fal fijn gedilponeert. Hebben voorts de faeke contentieux genomen "ende gcltclt m handen van de Hooge Overighevt om onder die gcreacert te werden
De voorfchreve gedaegdens verfochten dat wij fouden willen vcrklaeren off het dccerncren van 't voorfchreve rdhbliffement ligh foo verre extendeert dat zij daer door foude fijn geprejudicieert oft verkort in de deugdelijke poffesfie daer inne fij fuftineerden te weefen van Wefterfche wijnen uyt haerlieder ftad vrijelijk tc mogen opvoeren fonder het ftapelre^t onderworpen tc zijn ende oft den uytlegger vau de impetranten daer door werd gcaUctorifeert omme luiks te doen of verhinderen.
De voorfchreve impetranten leyden dat het inhouden ende difpofitijf vau 't mandament van complaincfte ende van den appoineïemente van ons commift'. daer op °-e"-even Haer is ende geen interpretatie en yereyfcht dat ook Conder reverentie) 't officie van ons Commislariflen cedeert affilaende mitsdien t voorichreve verioek van interpretatie
Waer jegens de gedaegdens deden zeggen dat het mandament van parthijen fchiint eenige rE.^fiSrte-bret^en C11(-C,da: lij 8'cdaL;Sden,s daerotttme goedgevonden hebben de voorfchreve verklaringen te verloeken ten pennen tgunt bij ons diesaengaende is verklaert bij dc impetraiifen buyten onfe meeninge (oude mogen werden getrokken ende aefenNuecrt ende dat z,j overfukx bij haerlieder verfoek als nog fijn perfilVèYendefonder^ dafgeSTka worden dat onfe comnnsfie dien aengaende foude cefleeren dewijle de verclaringe b ona ^nte"^ CBdC * ^ Km Vr^het0°k fententie ftS
De voorfehreeve impetranten zeyden dat geen interpretatie behoeft nog behoort gedaen
te


van DORDRÈCMT. 16*53
rade aen den welcke het exploift van haer ed. commisfie oock wordt veruolcht voor dewelcke de regeerders van de ftadt Rotterdam o ,ck zijn gecompareert ende tijdt genomen hebben om contrarie poffesfie te poieren ende te verifiëren die lange is ouerftreken verklarende daer op de voorfchreue gedeputeerden het inhouden van de voorfchreue commisfie ende acte die van het gene voorfchreue is zoude mogen zijn gemaeekt het gene daer uyt is geuolght niet te aduoueren maer midtsdefen expreffelijcken te desaduoueren voor foo veel daer uyt gcinfereert foude mogen worden dat de voorfz. edele mog. heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt ouer het voorfz. ftapelrecht ende de poffesfie van dien mitsgaders al het gene daer van eenighfints is dependerende yet fouden hebben te difponeren of ordonneren verfoeckende dit genoteert ende henluyden daer van acte geleuert te worden omme de voorfz. gedeputeerden te ftrecken tot quytinghe van haer debuoir ende tot conferuatic van der voorfz* ftadts gerechtigheyt.
Refolutien Utf bl. 87 en 88.
te worden van fententien cdde appo'mctementen die klacv zijn fuftinecrendc mitsdien dat wij commUYarifl'en onaengcüen ten minften onvermindert 't voorfchreve Inpettinent verfoek van interpretatie voorts procederen falkn tot executie van 't gedecerneerde reftahlilfement mitsgaders dagvaerdinge in conformiteyt van de voorfz. brieven vau complainfte ende inftructie van den Hoogen Raede,
De voorfehreeve gedaegdens perfiftceren bij haer gedaen verlbek.
Ende naer dat wij op 'r geen voorfchreeven is rijpelijk hadden gelet verklaeren dat wij bi; ons voorfchreve appoincTement niet en verftaen partijen ten wederlijde nopende het rèflï ende poffelle van het vrij opvoeren van de Wefter/è wijnen ende fret aenhslen van dien geprejudicieert te hebben maer dat elks van hen diennengnende M blijven" in fijn geheel Êemt fijluyden voor date van 't impetreren van 'r mandament van comp/aincle geivecft lijn. °
De voorfchreve gedaegdens verklaeren het voorfchreeven appoinetement van reftabliftèment te obedieren ende dat dienvolgende het ontflaen van den uytlegger ende 't vervoeren van denzelven ter plaetfe daer die te voren hadde gelegen item het rclaxecrcn van de gearrefteerde perfoonen te houden voor voldoeninge van 't gedecerneerde reftabliflement in allen fchijncu off 't zelve bij ons commiflarifien reclijk ende metter daet gedaen waeren.
Waer van de impetranten verfogten acte te vreden fijnde dat 't geene voorfz. is fal worden gehouden voor gedaen reftabütl'emeut vcrlbekchde dat wij jegens den gedaegdens fouden procederen tot dagvaerdinge.
Welken volgende hebben wij de gedaegdens gedagvaert te compareren voor den prefident ende raeden van den Hoogen raede den veertiende Mey toccomende goets tijts voor den noene omme te feggen te redenen van haere oppofitie weygeringe ofte vertreck t'antwooi den op de faecke voorfehreeve ehde voorts te procederen ehde iien ordonneren foo het behooren fal. Geëxtiaheert den xxij. Mey 1619. bij mij. (Ende was onderteykent^ Corn. liofa.
MJfc Handveftboek, gequoteerd in dorfo No. XXXII, Fol. 139 enz.
25. Junij 1 61 9.
GElefen zijnde de requefte aen defe vergaderinge geprefenteert van wegen de burgemeefters ende regeerders der ftadt Rotterdam met de bijgeuoeghde ftucken ende gelet op den verfoecke daer bij gedaen. Gehoort mede de gedeputeerden van de ftadt Dordrecht dewelcke verfochten de requefte te mogen hebben in handen met de geuoeghde ftucken om defelue hare principalen te moghen com-
■B 3 mu-


PRIVILEGIËN
municeren ende als dan te antwoorden is verftaen de gedeputeer* den van Dordrecht haer verfoeck fouden volghen midts datfe op vrijdagh naeftkomende ghereet fouden moeten wefen te antwoorden het welck lij verklaren niet feeckerlijck te kunnen toefeggen. De gedeputeerden van Rotterdam verfochten daerentuffchen de proceduyren van den houe te mogen ftilftaen ende blijuen in poincte als die zijn maer daer op en is geen refolutie genomen.
Refolutien Utf. bh 133.
Provifioneele Ordre en Uitfpraak van Zijne Excel* lencie en het Hof van Holland, wegens de Onééntgheden tusfchen de Steden Dordrecht en Rotterdam.
3» Julij 1619.
SÏJne Excell. als ftadhouder mitsgaders d'eerfte ende andere raeden ouer Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt gehoort hebbende de gedeputeerden van Dordrecht ende Rotterdam te famen in competenten getale ende volcomentlijk gelaft alhier befchreuen wefende omme berigtinge te doen van de oneenigheden tuffchen defelue fteden ontftaen foo ouer 'r uytfenden van gewapende uytfeggers met gefchut ende volk voorïien als ouer 't aenhaeien van verfcheyden fchepen waer op die van Dordrecht furtinerende geen aenhalinge anders gedaen te hebben dan via juris executiUa op goederen die fij hielden het ftapelrecht onderworpen te wefen ende fulks bij executie van dien aengehouden mochten worden ende die van Rotterdam dat fijluyden 't felue gedaen hadden omme te continueren haerluyder poffesfie van vrijdom van de Wefterfche wijnen die fij ter contrarie fuftineerden het ftapelrecht niet fubjeét te wefen in welke poffesfie fij door de proceduyren van die van Dordrecht wierden geturbeert hebben naer rijpe deliberatie van rade ende omme te beletten dat de parthijen niet voorder tot de wapenen en komen tot rufte van den lande ende omme alle wegen van feyten te weren verftaen ende geordonneert verftaen ende ordonneren mits defen dat die van Rotterdam binnen tweemael vierentwintigh uyren van de ftroomen fullen doen innekomen hare voorfz. uytleggers 'tvolk van dien cafferen ende de fchepen ontwapenen ende mede fimpelijk ontflaen ende vrijlaten alle de fchepen perfonen ende goederen die fijluyden in voegen als vooren hebben aengehaelt ende aengehouden dat die van Dordrecht binnen twee daegen naer dat die van Rotterdam haere uytleggers weggenomen ende de voorfz. ontflaginge gedaen fullen hebben mede fullen ontflaen ende loslaeten die fchepen fchuyten perfoonen ende goederen bij hemluyden aengehaelt ofte aengehouden ter faeke van ftapelrecht bij haer ouer de voorfchreue
WTes-


van DORDRECHT. 1655
Wefterfche wijnen ghepretendeert mits bij-de eygenaers ofte die van Rotterdam ftellende fuffifante cautie van te voldoen 't recht van ftapele ende wes daer aff dependeert indien namaels beuonden werdt fulks te behooren ende bij foute off weygeringe van alle dien authoriferen de commiflarisfen bij den houe daer toe te deputeeren ofte de procureur generael ofte andere exploictiers tot het felue te ordonneren de voorfchreue ontflaginge hinc inde in voegen als vooren te doen. Ende omme te voorkoomcn dat gelijke fwarigheden van nieuws niet weder en ontftaen ende onuermindert het ftapelrecht dat die van Dordrecht ouer de voornoemde Wefterfche wijnen pretendeeren te hebben ende de executie van dien ende fonder prejuditie van defelue in rechte ofte poflesfie ook onuermindert alfulck recht ofte poffesfie van vrijdom als die van Rotterdam pretenderen te hebben nopende defelue Wefterfche wijnen tegen t recht van den ftapele voorfchreven hebben bij prouifie ende voor den tijdt van een maendt geordonneert ende ordonneeren mits defen dat alle fchepen die van Rotterdam met Wefterfche wijnen de riuiere van de Lecke opuaren binnen Rotterdam ofte ter keufe van die van Dordrecht aen haeren uytlegger bij hemluyden gedurende denfeluen tijdt op de Lecke te houden alle haere ingeladen wijnen fullen doen opteykenen ende dat alle fchepen ofte fchuyten de Merwede opuarende innehebbende vier oxhoofden ofte daer beneden binnen Rotterdam ofte aen den voorfz. uytlegger ter keufe van die van Dordrecht fullen doen opteykenen haer ingeladen wijnen ende alle de geenen die meerder Wefterfche wijnen ingeladen hebben fullen tot Dordrecht mogen aenleggen ende haer ingeladene wijnen aldaer doen opteykenen bij den geenen bij die van Dordrecht daer toe geiïcldt ende dat gedaen ende mits dat die van Rotterdam gehouden blijuen ten opfien van alle dien te voldoen ftapelrecht verbodemrecht ende wes daer aff dependeert indien namaels mede beuonden lal worden fulcx te behooren fullen defelue fchepen ofte fchuyten vrijelijk voort mogen varen fonder eenige verhinderinge ofte vorder onderfoek van ftapelrecht voorfz.. Ordonneren mede die van Rotterdam binnen denfeluen tijdt voor den houe te inftitueren alfulcke aótie van vrijdom als lijlivyden ter faeke van de voorfz. Wefterfche wijnen tegen ftapelrecht van die van Dordrecht in 't petitoir off posfeüoir fullen willen pretenderen te hebben daer op te litiscontefteren ende defelue in 't collegie van den rade te voldingen ter prefentie van fijne hooggemelte Excell. indien defelue belieuen fal daer ouer te vaceren ende die van Dordrecht (fonder dat hier toe andere citatie van noode fal wefen ofte dach van beraet te mogen nemen) daer tegen te leggen ende mede fuik recht te mogen inftitueren als hemluyden goetduncken fal ende binnen acht dagen daer naer te dienen van hare refpectiue aduertiffementen ende de ftukken ende munimenten daer toe dienende op verfteken omme terftondt daer aen ghetermineert te worden ten principalen ofte bij prouifie fulks 'tfelue als dan beuonden fal worden te behooren. Gedaen bij fijn Excellentie Nicolaes Cromholt Adriaen Junius Pieter Couwenburgh van Beloys Hendrik Rofa Amelis van Roofendael Steuen van der Does heere van Noortwijk ende Cattendijck Geleyn Aleman Lan-
celot


!656 PRIVILEGIËN
celot van Brederode Adriaen Thedinck Berckhout ende Willem van Baersdorp ende gepronuncieert in de raedtcamer den derden Julij 1619.
HoUandfch Placaatb. II. Deel, bl. 2281 enz* 6. Julij 1 6 1 9.
BIJ de gedeputeerden der ftadt Rotterdam is verklaert dat fij die uitfprake van fijne Furftelijcke Gen. ende den houe van Hollandt hebben naergekomen ende dienuolgende alreede ontfiaginge gedaen van de fchepen ende perfoonen bij henluyden principalen gedaen aenhalen verfoeckende die van Dordrecht daer toe te mogen werden gehouden datfe oock pareren ende vart haerder zijde de ontfiaginghe doen. Ende foo van wegen de ftadt Rotterdam hier aen defe vergaderinge is gheweeft gheprefenteert requefte daer bij dat verfocht werde dat de heeren ftaten de kenniffe vart de faecke aengaende den opuoer van de Wefterfche wijnen ende het recht van de ftapel wilden aennemen ofte andere daer toe met abfolute macht authoriferen om daer in te doen gelijck den prince van den lande felfs foude vermogen die bij de gedeputeerden van Dordrecht is ouergenomen ende niet beantwoort defelue daer op hare antwoorde fouden gehouden wefen in te brenghen als tijdts genoegh daer toe hebbende ghehadt. Het welke bij de gedeputeerden van Dordrecht gehoort zijnde hebben daer op verklaerdt tot geenen van beyden te weien ghelaft maer datfè noch defen auondt meynden t'huys te wefen hare principalen defen te vermanen oock met defelue te delibereren ende alle deuoir te doen dat in de faecke gedaen werde naer verftaen fal werden te behooren. Ende hoewel de gedeputeerden van Rotterdam waren infifterende omme te hebben verklaringhe of refolutie van defe vergaderinge foo is nochtans de fake daer bij gebleuen.
Refolutien van Holland van 't jaar 1619. bl. 164.
Interpretatie en nadere Verklaaring van Zijne Excellencie en het Hof van Holland , van de Provifioneele Uitfpraak van den 3. Julij laatftleden.
11. Julij 1 6 1 9.
SIJn Excell. als ftadhouder mitsgaders de raeden van Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt op huyden voorgehouden hebbende de gedeputeerden van Rotterdam de verklaringe bij de gedeputeerden van Dordrecht op den achtienden defer te houe ghedaen van
dat-


vAtf DORDRECHT.
rjatfe om de confideratien haer aengefeyt bij lijn hooghgemélteExcell* ende de raeden van den houe bij haer principalen foo veele gedaen hadden datfe het prouifioneel decreet fouden obtempereren ende dat lij dienuolgende ontflagen hadden de fchepen aldaer aengehaelt ter faecke van de Wefterfche wijnen uytgefeyt het fchip van Leonart Hendriksz.Maekroock door dien defelue al te vooren metten officier particulier accoordt hadden gemaekt dat fij mede fouden naerkomen t gunt vorders bij de prouhionele ordre is gedecreteert ende dat fij dienuolgende fouden houden een uytlegger voor de Lecke omme daër te mogen aengeuen alle de Wefterfche wijnen de Lecke opuaererl* de ende dat aen defelue mede aengegeuen foude werden alle de Westerièhe wijnen die de Mcrwe opgebragt fouden werden in quantiteyt van vier oxhoofden ende daer beneden mits aldaer nemende een loot ende dat verthonen aen den uytlegger op de Merwe ende dat de fchepen meer quantiteyt van Wefterfche wijnen inhébbende die fouden moeten aengeuen tot Dordrecht op 't comptoir van de makélaerdye. Ende bij de gedeputeerden van Rotterdam daer op gheinftecit wefende dat die van Dordrecht mede pun&uelijk fouden behooren na te komen het voorfz. prouifioneel decreet ende fulks mede ontflaen het derde fchip om dat de ontflaginge gheordonneert was van alle de fchepen perfoonen ende goederen ter faeke van de Wefterfche wijnen aengehouden onder cautie fonder diftinclie dat haer mede dochte tegens 't felue prouifioneel decreet te wefen dat men de fchippers de Merwede opuaerende poochde tc belaften met dubbelde aenlegginge ende daeromme licuer fien fouden dat de fchepen die de Merwede op fouden varen met vier oxhoofden ende daer beneden haer wijnen fouden aengeuen aen den uytlegger op de Merwede omme met een aenlegginge ende aenbrenginge te mogen geftaen, Ende daer op naerder gehoort eenige van de gedeputeerden van Dordrecht die verclaerden geenen anderen laft van hare principalen te hebben ende 'tvoorfz. prouifioneel decreet ende ordre foo naer op de voorfz. poihclen naërgekomen te hebben als naer gelegentheyt van faeken ende van 't recht van hare burgers heeft konnen gelchieden ende geconiidereert dat defe faeke in foo korten tijdt ende omme lbo kleyne infigten geen vorder uytftel en behoort te lijden maer dic.nftelijker is voor de ruft van den lande dat parthijen op haer recht off poflesfie achteruolgen 't gunt vorder nopende de proceduren bij het voorfz. prouifioneel decreet ende ordre is geftatueert hebben bij forme vaft interpretatie ex oflicio ende mede bij prouifie ende onuermindert ende fonder prejuditie van de geregtigheden van partijen ten wederfijden verftaen ende verklaert Verftaen ende verklaeren bij defen dat de kacgfehuyte van Leonardt Hendriksz.Maekroock mede onder cautie in kragte van de Ordonnantie van den derden defer maent behoort ontflagen te worden ende dat de fchepen van Rotterdam inhébbende Wefterfche wijnen die fij de Merwede op fullen willen brenghen in quantiteyt van vier oxhoofden ende daer beneden fullen mogen volftaen mits aengeuende aen den uytlegger van Dordrecht leggende voor de Lecke volgende de voorfz. prouifionelc ordre fonder gehouden te zijn ergens meer aen te geuen off een lootjen te moeten brengen off dat fij anders volgens dep re-
C fen-


,65% PRIVILEGIËN
fentatie bij hemluyden van nieuws gedaen gehouden fullen fijn de wijnen aen te gheuen aen den uytlegger leggende op de Merwede alleen tot keure ende optie van die van Dordrecht daer van fij prompte verklaringe fullen doen» Ende voor de refte fullen partijen hinè inde haer gedragen na de voorfz. prouifioneele ordonnantie van den derden defer. Gedaen bij fijn Excellentie ende den raede den 22. Julij anno 1619*
HoUandfch Placaathoek, //. Deel > hl. 2284,
Nog eene nadere Verlzlaanng en Interpretatie van het Hof van Holland\ in de voorfz. Zaak.
30. Julij 1619.
'TT TOff van Hollandt gelet hebbende op de naerder differenten JLjL ontftaen tuffchen de gedeputeerden van Dordrecht ende de gedeputeerden van Rotterdam op de ontflaginge van Leonart Hendriksz. Maekroock tot Dordrecht mede aengehouden ter faeke van den ftapele van de Wefterfche wijnen mitsgaders op 't doen aenteykenen van de Wefterfche wijnen die de Merwede opgebracht fullen werden in quantiteyt van vier oxhoofden ende daer beneden heeft naer rijpe deliberatie ende communicatie van fijn Excell. verklaert ende verklaren mhsdefen dat den voorfz. Leonart Maekroock in kracMe van de prouifioneele ordre van den derden defer mede fal werden ontflagen op de gefielde cautie ende dat geduerende de maent gheëxprefleert in defelue prouifioneele ordre de fchipperen van Rotterdam met Wefterfche wijnen de Merwede opuarende in getaele van vier oxhoofden ende daer beneden bij prouifie defelue fullen moeten doen aenteeckenen aen den uytlegger voor de Lecke leggende ende daer ontfangen een loot of een brief ken omme 't felue ouer te letteren aen den uytlegger op de Merwede indien defelue haer aen boort comende off fendende fulks affeyfeht. Dat mede den dach op welke die van Rotterdam haer actie fullen inftitueren in 't petitoir off poffeffoir geraemt ende bij den houe geordonneert is op den feuende Augufti toekomende ten negen uren voor noen daer aff men die van Dordrecht bij mifïïue ende die van Rotterdam bij infinuatie mede aduerteeren fal. Aldus gedaen bij fijn Excell. ende de raeden van den houe van Hollandt op den naeftleften Julij 1619. prefenten Cromholr Couwenburgh Rofa Noortwijk Brederode Berckhout ende Baersdorp.
HoUandfch Placaathoek II. Deel, hl. 2285.
Ver-


van DORDRECHT. 1659
Verdrag, tuffchen Fhris van Pal/and, als Graaf van Kuilenburg, en de Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda; waar bij de eerfgemelde, zoo voor zig zeiven, ah voor zijne Nakoomelingen, helooft, niet te zullen gedoogen, het graaven van de Nieuivgeproje&eerde Vaart, door zijne Landen , tot verééniging van de Rivieren de PFaal en de Leek ; terwijl die van Dordrecht zig daar tegen verhinden,hunne poogingen te zullen aanwenden, dat, aan den gemelden Graaf, terug worde gegeeven het Confent, daar toe, door LIem, aan die van Zaltbommel, verleend den 14. Februarij 1608.; met verdere belofte, om, aan de Inwoon* ders der Stad Kuilenburg, te zullen verkenen Stapelvrijheid van alle Goederen, uitgezonderd van de Rhijnfche Wijnen, bet Bovenlandfch Hout en het Ijzer,
I i Jpril 16 2 o.
WIJ Floris graue van Culenborch baron tot Pallartdt Witten Weerdt &c. heere ter Lede Linden Wildenborch Kenswijler Engelsdorp Bachem Wrechetn &c. ende wij borgemeefter fchepenen raeden outraeden ende luyden van den achte der ftadt Dordrecht borgemeefteren ende regeerders der ftadt Haerlem ende borgemeefteren ende regeerders der ftadt Goude doen condt allen tegenwoordigen ende toecomende dat ter gedachtenilfe van de goede onderlinge correfpondentie die in den beginne van de oirloge tot afweringe van de Spaenfche tyrannie ende behoudenilfe van der landen vrij ende gerechtigheden geweeft is ende voorts gecontinueert heeft tuflchen den hoogh ende welgebooren heere heere Floris graue van Culenborch &c. loflelijcker memorie onfen heere ende vader endeden heeren borgemeefteren ende regeerders der fteden Dordrecht Haerlem Goude onfe voorlaten ende derfeluer goeder gemeente inder tijt ende willende defelue voortplanten ende van tijt tot tijt naer vermogen vermeerderen ten dienfte van den gemeenen vaderlanden ende nut van ons ende onfe naercomelingen ende derfeluer refpectiue onderlaten ende goede gemeente wij goet ende dienftich geuonden hebben ons naerder metten anderen te verbinden ende vereenigen fulcx dat tuflchen ons ende onfe naercomelingen ende derfeluer refpectiue onderdanen ende gemeente van nv aff ten eeuwi-
C 2 gen


l66o PRIVILEGIES
gen dsge wefen ende blijuen fal eene vafte ende onuerbreeckelijké vrintfchap ende goede onderlinge correfpondentie omme te vorderen tgene den eenen off den anderen tot weluaren mogte ftrecken ende ter contrarie aff te weren al wes den eenen off den anderen tot naedeel foude mogen gedijen. Ende tot beüeftiginge van dien hebben wij Floris graue van Culenborch &c. op ende in graeffelijcke trouwe ende woorden voor ons ende onfe naercomelingen belooft ende belouen bij defen dat wij tot geehigën tijde fullen fauoriferen de voorgenomen nieuwicheyt van te diuerteren de handelinge off traffycque van de riuiere van de Waell na de Leek off den Rhijn ende dat wij dienuolgende niet en fullen gedoögen dat tot eeniger tijt ten feluigen eynde door onfe graefffchap Culenborch andere heerücheden off goederen foo bouen als beneden Culenborch ofte den Dieffdijck gelegen eenige vaerten fullen werden gegrauen off geapproprieert ofte den Leckendijck geopent om daer door met fchepen off fchuyten te mogen vaeren. Ende wij borgemeefteren fchepenen raedeh oudtraeden ende luyden vari de achte der ftadt Dordrecht voornompt fullen met correfpondentie van welgemelte heere graue doen alle mogelick debuoir ten eynde bij die van Bommel aen fijn Gehade gereftitueert werde de acte off apoftille medebrengende confent van een vaert te mogen grauen door fijne Genade graefffchap Culenborch in date den xiiijen Februarij anno XVIC* acht (i) ende fullen fijne Genade daer van indemneren vrij cofteloos ende fchadeloos houden fullen mede den inwonende borgeren van fijner Genade ftadt Culenborch beurijden van trecht van de ftapel fulcx dat zij fonder tot Dordrecht te vercoopen verbodemên volger te nemen off ietwes voor der gerechticheyt van der ftapel te betalen in of met haer e3^gen off gehuyrde fchepen off fchuyten de riuieren van de Merwede ofte Wael Lecke ofte IJffel op ende nederwaerts fullen mogen voeren alderhande ftapelgoederen ( vuytgefondert Rhijnfche wijnen alle hout comende van bouen ende ijfer) henluyden ende hare medeborgeren toebehoorende onuerlooft ende onuercocht lijnde mits aenfpreeekende tot Dordrecht in de wijncoopers cappelle off andere plaetfe daer toe tordonneeren voor foo veel de Merwede aengaet ende aen den vuytlegger leggende voor de Leek als daer eenen vuytlegger fal leggen oft' in plaetfe van dien aen de fluyfen int Elshout voor foo veel de Leek concerneert om aldaer te thoonen hare refpectiue tolbrieffen ende te doen behóorlicke verclaringe des verfocht lijnde dat de goederen henluyden ende hare medeborgeren alleen aengaen fonder dat daer inne ymant anders part ofte deel is hebbende. Des en fullen de borgers van fijne Genade ftadt Culenborch niemant vrempts met hare tolbrieffen off anders direételijk off indirectelijk tot vercortinge van den ftapel der ftadt Dordrecht dienen off helpen op pene van contrarie doende niet alleen te verbeuren hare vrijheyt maer oock daerenbouen arbitralijk naer gelegentheyt der faeeken gecorrigeert te werden aU les fonder fraude. Ende want wij Floris graue van Culenborch &c. ende wij borgemeefter fchepenen raden outraeden ende luyden van de achte der ftadt Dordrecht borgemeefteren ende regeerders der
ftadt
4i) Ta vinden hier vooren black. 1632.


van DORDRECHT. n56t
ftadt Haerlem ende borgemeefteren ende regeerders der ftadt Goude voornompt willen ende begeeren dat all de voorfereuen poinéten ten eeuwigen dage vaft ende onuerbreeckelijck gehouden werden foo hebben wij refpeftiue defen onderteyckent ende bij onfen fecretarisien doen onderteyckenen ende met onCen fegelen vuythangendedoen befegelen. Gedaen op onfen graeïMijcken huyfe Culenborch op den eerften Aprilis anno XVI0, twintich.
( tVas ge teekend')
Floris graue van Culenborch.
Ter ordonnantie vah de heeren borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht.
{Was geteekend)
J. Berck.
Ter ordonnantie van de heeren burgemeefteren ènde regeerders der ftadt Haerlem.
(JVas get eekend*)
II. Steytu
Ter ordonnantie van heeren burgemeefteren ènde regeerders der ftadt Goude.
([TVas ge teekend)
jfoh. Pk. de Jager.
ÏJamlvefïen en Privilegiën van Haarlem 9 bl. 460.
Die van Dordrecht, van de Stad Gouda, ontfangen hebbende de fom van Negenduizend driekonderd Guldens, beloovert, nimmermeer te zullen gedoogen het maaken van eene Vaart van de Maaze in de Leek, door de Landen van Kuilenburg ; en datze dat geld, ingeval zij zulks niet zouden kunnen belette?i, zullen teruggeeven,
25. April 1620.
WIJ burgermeefter ende regierders der ftadt Dordrecht bekennen mits defen ontfangen te hebben uit handen van de burgemeefteren ende regierders der ftede van der Goude de fomme van negen duyfend driehondert gulden elke gulden gerekent tot veertigh grooten Vlaems waer voren wij belooft hebben ende be-
C 3 10-


i66i PRIVILEGIE N
louen bij defen vaft te ftaen ende te prefteren dat nimmermeer ge* maekt en fal werden een vaerdt van de Maze tot in de Lecke deur *t graefffchap van Culenburch off andere heerlïcheden off goederen foo bouen als beneden Culenburch off den Dyefdijck gelegen toebehorende den graue van Culenburch ende indien wij dat nyet en fouden connen beletten fo belouen wij te reftmieren aen de voorn, ftadt van der Goude de voorn, fomme van negen duyfend drie hondert gulden bij ons daer voren ontfanghen dye wij bekeert hebben off bekeren fullen tot coften omme de voorfz. vaert tegen te ftaen hyer onder verbindende alle de goederen ende incomften van onfe voorfz. ftadt van Dordrecht tegenwoordich ende toecomende geene uytgefondert alle fraude gefecludeert. Torconde hebben wij 't zegel ter zacken der voorn, ftede hyer op doen drucken defen xxveu April anno XVI0, ende twintich ende door onfen fecretaris doen onderteyckenen. ( Onder Jlond) In kenniffe van mij. (Ende was onderteyckent) J. de Wit.
Mjf. uit lojfe Papieren.
Befluit vande Regeering van Dordrecht, wegens de Voorregten en Praeminentien van het Schoutambt ; onder anderen, inhoudende, dat de Leuze of het Wagtwoord zal worden gegeeven door den Burgemeefter van de Gemeente, en, in zijne afweezigheid', door den Burgemeefer van ''s Heeren wege; en dat, aan den eerft genoemden Burgemeefter^ competeert de direclie van alle Stads zaaken» ten einde die in deliberatie te leggen, en daar op te concludeer en ; en wijders, dat er, over de Heerlijkheid van de Merwede , een bezonder Officier zal gefteld worden.
28. April 1620.
ALfoo heer Hugo Muys van Holy ridder fchouth der ftadt Dordrecht een goede tijt lanck herwaerts geëmploijeert is foo ten dienfte van de ftadt als oock van 't gemeene lant daer inne hij meeften tijt buyten de ftadt heeft moeten vaceren ende tegenwoordich gebruyckt wert van wegen de ed. mo. heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt als ordinaris gedeputeerde van hare ed. mo. ter vergaderinge van de hooge ende mog. heeren mijn heeren de ftaten generael der vereenigde Nederlanden ende hij mitsdien geraden geuonden ende voorgenomen heeft hem feluen van 't offitie te dechargeeren ende 't felue te ftellen vacant ende mitsdien noodich fal fijn dat een ander wel gequalificeert perfoon met goet ge-
noe.


VANÖORDRÉGrïT. 1663
höcgen ende contentement van burgemeefter fchepenen raden outraden ende luyden van den achten deler ftede daer toe werde geauanceert ende geëmploijeert ende dienftieh voor te comen 't misgenoegen 't welck 't offitie gecohfêreevt lijnde foude mogen ontftaea op t verftant van d'appendentien ende dependentiën van dien. Soo ift dat de borgemeefter fchepenen raden outraden ende luyden van den achte voornt. naer voorgaende rijpe deliberatie door haer E.E. gedeputeerden daer op gehouden ten eynde de naeruolgende heere fchouth voor 'taenuaerden van 't officie van 't verftant van haere E.E. mach wefen gepreaduerteert verclaert hebben ende verclaren bij defe dat fij'tfelue offitie ende de perfoon die daer inne lal werden gebruyckt begeren te houden in fulck aenfien ende relpect als defelue van ouden tijden ende voor den oorloge fijn geweeft ende dienuolgende den heere fchout te laten genieten ende volgen 'tgene den fchouthen voor den oorloge uyt fake van haer offitie genoten hebben ende geuolcht is ende 't gene den heere fchouth fchuldich is te volgen* Dan verftaen ende verclaren bij defen dat de regeiïnge ende bewaringe van de ftadt niemant anders en competeert als haer E. E. ende voornementlijck d'ordre op't geuen van de lofe off woort voor de wacht 't welck haer E. E. verftaen dat voortaen prouiüonelijck gegeuen fal werden bij den heere borgemeefter van de gemeente wege inder tijt ende in fijne abfentie bij den borgemeefter van'tgerechte wegen dat van gelijcke de directie van alle ftads faken ende defelue in deliberatie te leggen ende daer op te concluderen competeert den voorfz. heere borgermeefter inder tijt.
Dat de heerlijckheyc van de Merwede met a/ie fijn nppendenticn ende dependentiën ende bij namen de jurisdictie van acht dagen competeert de ftadt ende daeromme ende om confufie van jurisdictiën te fchouwen hare E. E. geraden vinden [a] een officier apart ouer de heerlijckheyt Merwede te committeren.
Dat de ftadt gerechticht is tot het derdepart van de boeten daer van men plach te leggen dat den borgemeefter een derdepart vande boeten aen hem felue hadde ende ouer fulcx den heere fchouth fchuldich is daer van ten prolfijte van de ftadt te rekenen maer niettemin dat men den heere fchouth fulcx begerende defelue fal laten voor een ciuile pacht.
En.
AANMERKING EN.
Dit Befluit, dat, gelijk wij zien zullen, zanten geoefend hadden, (O wederom herfteld
den vierden Januarij van 't jaar 1631, nader te zien.
verklaard en'beveiligd werd, lei' den grond, Een officier apart. Tot hier toe was
dat de bewaaring van de Sleutels der Stads het Hoog 'Regtsgebied over de Baronuij
Poorten, en het geeven van de Leuze of het ende Heerlijkheid van de Merwede , welke de
Wagtwoord , lins , aan den Burgemeefter Stad, in het jaar j 604, van Jonkheer fPefelvan
der Gemeente, tot den huidigen dag, gebleeven den Boet feluer gekogt ftad j door den'Schout
zij : zijnde aan mij geen blijk voorgekoomen, van de Stad, beZecten; dog , in het vo'gend
dat de volgende Schouten of Hoofdofficieren , jaar, werd Mr. Herman Hailincg , naer dert
daar na, verder eenige poogiugen hebben aan- inhoud van ons Belluit, tot Bailliuw daar van
gewend, om zig, in het regt, dat hunne Voor- aangefteld Qi).
(1) Zie bladz. 885. 1(5(1. 1615. 12; Zie Balen, bl. 38 cn 39.


1664 PRIVILEGIËN
Ende eyntelijck dat men niet fchuldich is den hecrc fchouth of fijnen ftadhouder van ftadts wegen te gageren ofte eenige weddens te geuen ende dat oock hare E. E. vermogen fulcke ordre te ftellen ende forme te gebruycken op 't innen ende executeeren vande verpondingen ende andere hare middelen oock d'ordonnantie op 't weren van de bedelarie ende bedelaers als hare E. E. naer gelegentheyt van tijden ende faeeken beft vinden fullen dan niet te min te vreden fullen lijn prouifionelijk ende tot weerfeggens den heere fchouth uyt goede confideratien ende refpecten van ftads wegen te laeten volgen twee hondert ponden van xl. grooten 't pont 's jaers gelijck mede prouifionelijk ende tot wederfeggens den ftadhouder van den heere fchouth met haer aduijs ende goede correfpondentie te ftellen te gageren met hondert vijftich gelijcke ponden 'sjaers mits ftaende hare E. E. in alles ten dienfte ende voornemelijck volgende hare E. E. beuelen ende ordre in 't executeeren van de verpondingen ende andere middelen als vooren. Op alle 't welcke de heeren die mogen dencken haer tot 't offitie te laten emploijerën. fullen gelieuen te wefen verdacht.
Aldus gedaen ende gerefolueert bij mijn heeren den burgemeeftev; fchepenen raeden oudraeden ende luyden van de achten der ftadt Dordrecht op den xxviij. Aprilis anno XVJC- ende twintich.
Mjf. Privilegiën en Handvefen van wijleb den Heer Meerman, geguot. Lilt. E. Fol. 195 verfo.
Den Heer Aernout Muys van flo/y afpand doende vari het Bailliuwf:hap van Zuidholland, hef ui ten de Staaten, dal dit Ambt en het Schoutfchap van Dordrecht, door één Perfoon, dog zonder confe* attentie, zal moogen worden bekleed»
9. Julij 1620.
BIJ de heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht wordt aengedient dat mitsdien den heere \a\ Hugo Muys van Holy haerdere ftede fchout nv eenige geruyme tijdt in 'slands regeeringe gebruyckt ende jegenwoordigh is in legatie buyten 's hmdts hare" ftede van defelue niet en kunnen trecken den dienft tot defelue officie behoorende ende fulcks hebben moeten denken om eenen andereren
be*
mm%mm%%mm » wm $%m mm mmmmmm
AANMERKING EN.
\a \ Hugo Muys van Holy. Hij was, bij Schout deezer Stad, aangefleld CO 5 en,wijl
overlijden van Adriaen van Blijenbörch, uit- Balen van hem bezonder verflag doet, zeiï-
wijzends zijnen Laftbrief, gedagteekend den den wij den Leezer, welke meerder ktmdig-
tweeëntwintigften Mei des jaars j599. , tot beid begeert, derwaards heen Cs): alleen zeg-
(i) Tc vinden in het IV. Regifter ven de Commiften, beginnende, met bet jaar r£8ft Fel. 143. . bmsftciule in.de Domeinkamer van Holland. (2; Had*. 1137.


van DOiXÖRËCÜt. t655
bequamen perfoon patriot fijnde daer toe te bewilligen datfe hadden verfocht den heere Aéfnöüt Muys van Holy bailliu van Zuydthollandt den laft van fchout van Dordrecht mede aen te nemen dan dattet bij hem ware gerefufeefr ende noch meerder verklaerdt dat hi] te vreden ware fijn ampt felfs van bailliuw van Zuydthollandt te willen quiteren voor den genen die fchout van Dordrecht foude worden ende dat de magiftraten van Dordrecht om een gequalificeert perfoon daer toe te brengen defelue ampten in eerten perfoon gaerne fagen gecombineert exhiberende daer toe mifliue van den heere Hu^o Muys van Holy gefchreuen uyt Hamburgli dert derden Junij festienhondert twintigh aen defe vergaderinge geaddrefleert daer bij fijnder E. verklaerdt afteftaett van het voorfchreue fchoütampte ende her felue te ftellen in handen van de heeren ftaten ende Voorts verfocht dat de vrijdomme van de verpondinge Van lijn üyterlandeken voor Rijderkerk tot hondert achtien guldens twaelf ftuyuers en acht penningen 'sjaers voor fijn ende fijns foons leuen moge worden geconlirmeert. Doende daer na de heeren gedeputeerden van Dordrecht nominatie tot de voorfchreue officien bij combinatie ftellen voor den perfoon van Pompejus de Rouere Mr. Michiel van Crayefteyn ende Mr. Jacob de Wit met verfoeek aen de heeren edelen ende gedeputeerden van de andere fteden hare leden daer inne te recomman^ deren. Is na deliberatie genomen eenpaerlijcken ende alleen voor deze ïeyfe ende fonder het felue te treeken in eonfequentie [<r] foo van
D no-
gen wij van hem * wijl die Stadsbcichrijver dit reri. Miifchien in hét Privilege van Hertog iriet ftilzwijgen verbij gaat, dat hij behöord Jan van Beijeren van den twintigOcnJmijde* hebbe onder het getal der Vierentwintig Reg- jaars 1418$ medebrengende , dat het Schoutters van Oldenbameveld en zijne medegcvan- 1'ehap , door een' imvoonendeti Poorter, moet genen. Zoo men op 't verhaal van Brandt bekleed worden. Tert minften onze Voorvavolkoomen ftaat koude maaken, is zijn einde ders ('chijnen hun regt daar op te hebben geniet minder ellendig , dan veragtelijk geweeft bouwd (7); wijl zij, bij het doen van dert 13)« Voorllag, gewoon waren 1 daar bij te voegen,
.yb} Aernout Muys van Holy. Hij Werd, dat niemand, dali een inwoonend Poorter, bij overlijden van _ Jacob Muys van Holy, verkiesbaar Ware. Ook worden wij in die blijkens den Laftbnef, van den zestienden No- gedagten gcfterkt, om dat, tot vervulling vart vember des jaars 1592(4), tot Bailliuw het Bailliuw- en Rentmeefterfchap dcf DomeiVan Zuidholland gekooren, en overleed, naer nen vaii Zuidholland , van Stads wege gede aartteekening van Balen, inhetjaar 1622 lijkc Voorllag geiehiedt; Welke Ambten, ingev5J- volgc het zelfde Privilegie van jan van Bene*
LCJ Soo van nominatie. Om dit wel te vdr- ren , insgelijks , door geene anderen , dan itiltaari, moet men opmerken , dat de Stad aan woonende Poorters, moogen bekleed worden» zig behield het regt van de Beiioeming of den Trouwens 4 de Regeering weet beter , dart voorllag, gehjk Wij thands gewoon zijn te anderen, \Velke Perfoonen onder het getal te zeggen , van drie Pei'loonen, ten einde daar der imvdonende Poorters behooren. En hoe tut, na bn de Staaten, gelijk hét genaamd wordt, ligt zou' dit Privilegie 4 bij on weeteiidheid niet 111 eene Nominatie te zijn geconverteerd > de kimnen Worden kragteloos gemaakt, en in eenö verkiezing gefchieden zou'. Reeds onder de doode ietter veranderd , indien de Nominatie Graaflijke _ Regeering fchijnt de Stad daar tot de drie genoemde Ambten, eveil als tot antoe geregtigd te zijn geweeft; ten mihftcn de deren , binten aanprijzing van de Regecrin* Laftbnef van Jan Oom, verleend doof Phi- deezer Stad , gemaakt wierd ? Hier door belipsyanOoftennjk, den zevehentwmngften Junij houdt de Stad in de daad haar re«t en zij van t jaar 150c1 (6), geeft aanleiding, om dit heeft het in haare magt i om zorg te draate moogen vastftcllen. Waar dit voorregt in gen , dat geene anderen , dan inwoonende gegrond zij , hebben wij met kunnen oplpoo- Poorters, daartoe bevorderd worden. Schoon er,
ten
(3) tliftorie vdn de Regtspleegi/ig , hl. 2$8.
f4) IV. Rrgifler van Commiliien Utf. Fol. verre.
(5) Bladz. 1135.
(«) Craaüvi Bont Regifter Van de Domeinknmer, beginnende 141)4. fol. u6 verfo. Een AffcBrtft , dw zonder Dagtcekenmg , wordt daar van bewaard in de Kas van de Weeskamer , Lade J No V) (?) Zie Rtfil- van Holland van den 8. Oftober 1626. 14. Januarij 1631. 22. April 16$$,


1666 PRIVILEGIËN.
nominatie \d~] als van combinatie toegeftaen ende defelue perfoonen voor genomineert houdende gherefolueert üjne Excellencie tot het doen van de eleétie van eenen uyt defelue te worden aengefchreuen na de ordre.
Refolutien van Holland van Ut jaar \6io„ bl. 124,
ten aanzien van dit regt van Voorfag, ouvv- Nievelt, (11) Johan tVenJïért , ett (12) lino-s, bij de Staaten, meer' of min bedenking Jacob Muys, federd het jaar 1571, beide deeze gemaakt wierd f8), zagen Dezelven nogtans, waardigheden te gelijk bezeeten hebben. Na in 't vervolg, daar van geheel af; ten minlten Pompejus de Roovere, welke, uit hoofde van in Derzelver Befluiten van laater' tijd ontdek- ons Befluit , tot vervulling van die beiden geken wij daar van geene fpooren. kooren werd, zijn egter deeze Ambten , in 't fV] Als van combinatie. Hier uit kunnen vervolg, altoos, dooronderfeheiden Perfoonen, wij opmaaken, dat er, bij de Staaten, beden- bekleed geworden. De reden, waaromze voorking viel, of deeze twee Ambten , te weetcn been veréénigd zijn geweeft,is waarfchijulijlc het Schoutfchap van de Stad en het Bail- te zoeken in de gefchillen, welken, tuffchen liuwfchap van Zuidholland, door één' en den den Schout deezer Stad en den Bailliuw van zelfden Perfoon, zouden moogen worden be- Zuidholland , over het Regtsgebied, van tijd kleed. Zoo veel wij hebben kunnen nafpoo- tot tijd, ontftaan zijn. Althands die van Leiren, zijn er geene Handveften, Keuren of Wet- den , wanneer zij, in 't jaar 1582 , aanzoek ten, welken dit verbieden. Zelfs zijn er verfchei- deeden, om het Bailliuwfchap van Rhijnland den tegeugefielde voorbeelden van te vinden, met het Schoutfchap van de Stad wederom Om van geene vroegere tijden te fpreeken, mer- in één' Perfoon veréénigd te krijgen, fchrijven ken wij alleen aan, dat Co) Jan vanDrenck- het daar aan toe Q13). waert ,Qio^]o\±hccv Willem van Zuilen van
(8) Zie de Refolutien aangehaald hier boven No. 7.
(91 Uitwijzends zijne Commisfie als Schout, van den 17. Augurtus 1571. en als Bailliuw , van den 9. November 1574. , te vinden in het Witte, Francijne Regifter van Commijjien van 'e jaar 1559 — 158Ö. Fol. 183 verfo en 222. In de laatftgenoemde Commiflie is opmerklijk , dat hij , ilegts bij voorraad , daar toe aangeffeld word , tot dat er nader zal zijn öudcrzogt , of het Bailliuwfchap vart Zuidholland beftaanbaar zij met het Schoimmbt van Dordrecht.
(10) Blijkens zijne Commisfie als Schout, van den 25. AugfHïtfs 1573. , en als Bailliuw vau den 28. September 1574- , te vinden Hl het I. IFitte Regifler gequofeerd rf. Fol. 102 en roi verfo , welke heide Ambten hij verliet in 't jaar 1580. Balen, bl. 8. Van deezen beroemden Voorftander der Nedeflafldfcha Vrijheid kan men omftandiger berigt vinden bij C. B u r m a n in Trajecl. Erud. pag. 364. en bij 'sG r. a v eZande Tweehonderdjaarigê Gedachtenis van hel Synode van If'ezel, pag. 130— 132.
(11) Johan Wenffen werd Schout en Bailliuw den 30. Januarij des jaars 1,581. , uitwijzends twee onderfeheiden Commisfien , te vinden in het UI. Witte Regifter , gequot. C. Fol. 221 verfo en 223.
(12) Jacob Muys. Hij verkreeg beide die Ambten den 13. April des jaars 1583. Regifter Utf. Fol. 312 en 313 verfo
(13) Zie Mieris Privileg. van Leiden , bl. 87.


* A N ÖORDRÉCHT. 16*6? De Staaten verklaaren het Armen Hof 3 gefligï door Heer Arent Maertensz., voor een Godshuis, en vergunnen daar aan dezelfde Vrijdommen i welken het Godshuis van 's Graavenbaagè, gebouwd in 'ï jaar 1619, geniet.
i. April 16241
Aeri de Ed. Grootmoogendc Heeren de Staten van Hollandt ende Wefturieslandt.
VErthoonen borgemeefteren ende regeerders dér ftad Dordrecht hoe dat een [a] borgher binnen der voorfz. fteede met Gods hulpe voorgenomen heeft tot danekbaerheyt aen Godt almachtich voor eerft te ftichten ende van nyeus uyt den gront op te doen timmeren acht ende dettich propre nyeuwe wooningen voor oude ende oock jonge behoufftige vrouwen met kinderen belaft ofte fonder kinderen oock vrou ende man daerinne mede begrepen foldaten weduwen die de landen gedient hebben alles tot difcretie van den ftichter ende zijne naercomelingen ende dat in vóuge ende manieren als zulcke xxxviij. wooningen in den jaere 1619. [V]in 'sGravenhage in 't zuyteynde zijn getticht 't welck zeer cierlijck ende wel voucht tot welcken eynde bij de fupplianten het er/f van wegen denfeluen borger is gecoft leggende binnen de iludt ende zijnde ontrent een haluen margen landts groot zullende coften geroet gek ontrent vier duyfent negen hondert gulden ende de timmeringe
D 2 werfc
AANMERKINGEN.
tV] Een borgber. Te weeten, Arent Beüjde (3), cn , in het volgend jaar, tot Sclic-
Maert enszoon, lieer van Ooflbarcndregt en pen bevorderd wordende, leeïde hij lle°ts
Schobbelands Ambagt; die, in onegt, verwekt korten tijd daar na ; en overleed in het jaar
zijnde bij een' Prielter , niet welken zijne Moe- 1629 C4). Door drie oudeifcheiden Huuwelij-
der, meer' dail twintig jaaren; in Concubinaat- ken, gröote rijkdommen vefkreegen hebbende,
fchap, naer het gebruik van dien tijd, geleefd maakte hij daar van een God>dien(ti2 gebruik;
had , volgends een Staatsbcfluit van den één- en ondernam, in het jaar 1624. de (agting vari
endertiglten Januarij des jaars 1596 (Os gele- hef Hof, dat, naer zijnen naam , het Arent
gitimeerd was geworden. In 't jaar 1596.4 Maertensz. Hof, geheeten wordt: waarvan
C gelijk wij zagen C2),) tot Klerk van de Kamer onze Stadsbefchrijver Balen omfiandiger'
teil Beüjde aangefteld zijnde , behield hij dien berigt geeft (5).
Poll tot het jaar 1625. j wanneet hij, om zijne [/)] In 's Gravenbage in 't zuyteynde zijn hooge jaaren, daar van ontflaagen, en, door gejlicbt. Daar wordt gezien op het //. GeeftMr. Sebaftiaen Franken Heeren Roelofsz., buis of//. Geeflbofje; dat, volgends 't veropgevolgd werd. Te gelijk , geduurende zijn haal van De R'iemer , in 't jaar 1616. geleeven , tot Ordinaris Gecommitteerden ten bouwd werd (6).
(1) Rtfol. vdn Holland van 't jaar 1596. , bl. 35.
(2) Bladz. 1489.
(3) Balen, bl. 375- Refol. van den Oudraad van den 19. September dss jaars lS2S<
(4) Halen, bl. 3Ó7.
(5) Bladz. 200 en 201-
05; Befchrijv. van 'sGraavenbaagè , I. Deel, II. Sluk. bl. 560 enz,


166$ PRIVILEGIËN
wert gefcict op ontrent feftien duyfent gl. gelijck de timmeraege ia 's Gravenhaege heeft gecoft fal noch voor elcke wooninge ter weecke geuen eenen fchelling kersmiffe ende paeffchen twee fchellingen ende noch voor elcke wooninge in Julio ofte Augufto voor den winterbrant een pont Vis. ofte elcke wooninge met xx. tonnen torffs voor hen ende doen opdragen zijnde tzamen jaerlijcx acht hondert drie ende veertich gulden xij. ftuvers bedragende de hooftfomme van dien tegens den penninck xvj. dertien duyfent vief hondert zeuen ende tnegentich gulden xij. fts. Ende dewijle de voorfz. wooningen ende onderhout van dien zullen weefen een groote vertroostinge voor arme vrouwen ende foldaten weduwen die haer mannen haer leuen voor 't vaderlandt gelaten hebben foo verfoucken zij fupplianten dat vwer ed. ho. mo. gelieue de voorfz. wooningen te houden voor een Godtshuys gelijk de voorfz. wooninge in den jaere 1619. in 's Gravenhaege gemaect wert gehouden ende zulcken vrijdom keten genyeten als de inwoonders van 'tzelue huys genyeten. Dat mede omme de voorfz. borger te encourageren tot zijn voorgenomen werck vrijdom te verlenen van de xle pennink van 't gecoft erff ende op d'aenftaende verpachtinge vrijdom te bedingen van den jmpoft vande groue waeren alleen tot opmaeckinge van 't voorfz. Godtshuys te gebruycken.
Dit doende &c,
[ In margine ftaet voor apoftil. ]
De ftaten van Hollant ende Wefturieslandt willende den burger van Dordrecht hyer inne vermeit in dit goet ende crittelijck werck animeren hebben den gebouwe van defe achtendertich nieuwe wooningen gehouden ende houden defelue mitsdefen voor een Godtshuys accorderende derbaluen 't felue Godtshuys gelijcke vrijdom ende exemptie als het Godtshuys in 's Gravenhaege gebout in den jaere XVp negentyen voorleden is gegunt ende genietende mitsgaders vrijdom vanden veertigften penn. van de erue gecoft tot het voorfz. gebouwe lallende eerten yder die defen foude mogen aengaen hen hyer nae te reguleren. Gedaen in den Haege den eerften Aprilis 1624.
Ter ordonnantie vande ftaten. (JVas getekent*)
E. van der Woljf. MJJl uit lofle Papieren.
Ver-


van DORDRECHT. io*ó>
Verklaaring van de Generaalmeeflers van de Munt der Veréénigde Nederlanden , inhoudende , dat alle die geenen , welken van het Serment zijn^ Vrijdom genieten van alle de Middelen van Qonfumptie; midsg aders van Togt enWagt ,Logisgelden en alle Perfoneele dienflen; en voords ^ dat derzelver Weduuzv en dien Vrijdom blijven behouden , haar leven lang geduurende, ten zij ze aan een Onvrijen kwamen te hertrouwen.
j?- Junij 1625.
WIJ ondergefchreuen generaelmeefters Vande munte der vereenighde prouincien attefteren mitsdefen ons wel kennelijck te fijn dat alle de geene die fijn vanden fermente vander munte foo tot Dordrecht op de munte van Hollandt als elders binnen ende oock buyten de voorfz. prouincien in Brabant genieten vrijdommen van alle jmpoften ende excijnfen ftaende op de confumptie voor foo veel hunne huyshoudinge aengaet ende voorts van alle waghten ende toghten logiesgelden ende alle perfoneele dienden ende laften ende dat de weduwen van 3'emandt vande fermente voorfz. alle defelue vrijdommen blijuen behouden haer leuen hmgh ten ware weder quamen te hertrouwen aen een onurij perfoon. Ten waren oirconde hebben wij ondergefchreeuen defe met onfe gewoone fignature geteyckent op den 17-Junij 1625. {Ende was onderteyckent') Pieter van Beueren Symon vander Mey den. {Lager ftont) Gecollationeert tegens fijne principale beginnende ende in dato als bouen ende daer mede accorderende beuonden den 22. September 1636. {Nog lager ftont) Bij mij der ftede Hoorn fecretaris ende griffier van de munte van Wefturieslandt. (Geieekent)
Wormbout Jansz. 1636.
Naer gedane collatie jegens de copie defes fijnde gefchreuen ende getekent als voren is defe daer mede accorderende beuonden bij mij ondergefz. notaris in Dordrecht refiderende op den xxj. Julij XVlp ende acht.
Joh. van Bywaert Nots. Pub.
1 708.
Mjf. uit lojje Papieren. D* De


1670 PRIVILEGIE N
De Staaten vergunnen aan de Ltnnenb/eekers te Dordrecht, een gelijk Oclrooi, als, in V jaar iól zj. 9 aan die van Haarlem, gefchonken is.
23' Julij 1625.
DE bleyckers van Dordrecht is vergunt gelijk oétfoy op de prijferinghe van het bleyckloon als in den jare feftien hondert ende veerthien die van Haerlem toegeftaen is geweeft.
Refolutien van Holland van *t jaar 162$. bl. 99.
AANMERKINGEN.
Daar wordt gezien op het Oftrooi , den ken, info/vent geworden, buiten ffaat geraakt
twintigften Januarij des jaars 1614 , aan de zijn, de verdiende arbeidsloonen en andere
Linnenlaaken- enGaarcnbleckers van Haarlem., betaalde onkoften te vergoeden. In het jaar
vergund (1), waar bij hun het Regt van 173a, werd dit Otlrooi nader verklaard, en,
retentie en preferentie gegeeven is , op de voor de Linnenlaaken- en Gaarenbleekers van
Linnenlaakenen en Gaarens van zulken, wel- de ganfche Provincie, gemeen gemaakt (2).
Cl) Te vinden in de Privilegiën van Haarlem , bl. 449 enz, (2) Zie het in het HoUandfch Placaatb. VI. Deel, bl. 603.
Afte , waar uit blijkt, dat de Vergunning van den Graaf van Kuilenburg, gegeeven den 14. Februarij des jaars 1608 , aan die van ZakBommel, om eene Vaart, door zijne Landen, te moogen graaven, aan de Stad Dordrecht ter hand gefield , en voor altoos vernietigd, zij.
30. December 1626.
WIJ Floris graue van Culenburch baron tot Pallant Witthem Werdt etc. heere ter Lede Linden Wildenburch Kenswijler Engelsdonck etc. hebben belooft ende belouen bij defen ter goeder trouwen aen den heer burgmeefter ende regierders der ftadt Dordrecht te doen reftitutie van de fomma van diïeèntwintich duyfenc Carolus guldens indien ende foe wanneer wij ende fij fouden moeten gedoghén dat die van Bommel vuyt krachte van de concesfie bij ons den xiiij. Februarij XVJC- acht gegeuen met de vaerte daer in gementioneert door onfen graeffchappe Culenburch fouden moghen voortgaen ende fal defe gecalfeert werden foo wanneer die van Bommel de a&e van de voorfz. concesfie aen ons fullen hebben ge-
refti-


van Dordrecht. 1671
reftitueert. Aftum Culenborch defen negenentwintichften Nouem« bris 1626. ftyl. vet. {Onder ftont)
Floris graue van Culenborg*
Gecollationeert met de principalen inftrumente gedateert ende onderteyckent als voren defen 24, Decembris 1626. door mij.
J. Cats.
{In margine ftondt)
Alfoo op heden date defen fijne Genade van Culenburch ouef dede brengen aen mijne heeren van Dordrecht de acte van den xiüj. Februarij 1608. bij de welgemelte fijne Genade aen die van Bommel voor defen verleent dewelcke fijne Gen. verclaerde van de heeren van Bommel te hebben ingetogen foo is van wegen mijn heeren van Dordrecht toegeftaen dat het originael van defen foude werden gecalfeert gelijck mede fijne Gen. van fijnder fijden caffeert de voorfz. acte van den xiiij. Februarij 1608. verclarende die te houden voor gecalfeert nv ende ten eeuwigen daeghe ende laeten tot dien eynde defelue in handen van mijn heren van Dordrecht. Actum ende onderteykent bij ons ondergefz. volgens de credentie ende laft van fijne Gen. tot dien eynde ontfangen defen xxx. December 1626.
Guie. de Langen. Tobias van Eyck.
1626. 1626.
Naer eene autbentijke Copij, benijlende in een Houten Doos, in de Weeskamer, Lade II.
Vereffening van een Gefchil met de Admiraliteit van de Maaze, over het verflapelen van Hout, dat den IJ ff el af gebragt zvas.
25. Oclober 1630.
Deeze nevenftaande nadere Voor- Naarder voorftagh gedaan opte ac~' flag in den Oudraad geleezen, commodatie van de queftie op '$ ende 't Rapport gehoort van de ftapelregt ontdaan tuffchen de GeHeeren Gedeputeerden deezer committeerde Raden ter AdmiraStede, tot defe Befoignes gede- liteyt tot Rotterdam ter êénre puteerd geweeft,is't zelve één- en de ftad van Dordrecht ter ftemmig geamplecteerd , ende andere zijde. de voornoemde Heeren Gedeputeerden van haare Commisfie gedechargeert. Aélum den xxvij. Octobris 1630.
IS voorgeflagen dat die van de admiraliteyt fullen namtiferen het ftapelregt 't welk die van Dordrecht fuftineeren haer aireede te
eom«


167a PRIVILEGIËN
competeren als eerft 't regt van 't voornoemde ftapelregt *t welk de voorfchreeue ftad fuftineert haer te koomen volgende eene declaratie daer van gemaekt mede van 't hout aengehaelt ofte gebragt binnen de ftad Dordrecht als ook van 't hout bij de voorfchreeue admiraliteyt feytelijk doen brengen binnen de ftadt van Rotterdam ende dat die van Dordrecht als nog hangende de queftie pretenderen fullen dat die van de admiraliteyt haer fchuldig fullen werden ende dat ondertuffen die van het hof prouinciael ten principale ende diffinitiuelijk in defe laeke fullen fententieren binnen den tijd van fes maanden ofte ten langften een jaar. Ende indien die van Dordrecht hangende 't voorfz. proces in 't felue jaar in gebreecke
wa-
AANMERKING E N.
Offl een aanééngefchakeld denkbeeld te vor- den ter Dagvaart, zulke middelen teberaanieh,
men, van de onéénigbeden, welken met de waar door de verdere daadelijkheden konden
Admiraliteit van de Maas ontftaan waren, zul- Worden gefluit.
len wij, van bet voorgevallene , zoo ver het Den veertienden junij, deeden de Gedept* tot onze kenniffe gekoomen is, een beknopt teerden ter Dagvaart daar toe nader aanzoek verflag geeven. bij de Staaten ; welken , nadatze die van de Wanneer, in het jaar 1630, aan het Geregt Admiraliteit daar opgehoord, en van hun van deeze Stad, ter ooren was gekoomen, dat verftaan hadden, dat zij een Schip van Oorde Admiraliteit van Rotterdam weigerde, om log, met vijf of zes gewapende Chaloupen, van het Hout, dat zij, van Amfteldam en uit hadden doen uitruilen . en twee Schepen, gchet Noorderkwartier, den IJffel liet af bren- Iaaden met Hout, feitelijk hadden doen opbrengen , de StapeJregren te voldoen, en zulks met gen naer Rotterdam, zonder het Stapelregt crgeweld ftaande hield , gaf bet , den elfden kend te hebben, hun misnoegen betoonden, en Junij van dat jaar, den Capitein van het Sta- zig gebelgd vonden, dat de Admiraliteit ondcrpelregt ordre, om het Regt van de Stad, met liaan had, de forapenen , op den bodem van zijn Jagt ende gewapende Chaloup te bewaaren, hun Grondgebied, buiten hunne kenniffe, te en geweld met geweld te keeren ; en befloot gebruiken: daar bij wijders, den zelfden dag, wijders,hier van kennis te geeven, aan de Al- aan hun zeer emftelijk aanfehrijvende, en vergemeene Staaten en aan de Staaten van Hol- zoekende, „de attentaten prompt elijk te re* land, met verzoek om voorziening. Des an- „pareren , onverminderd de zaak zelfs , die deren daags, veréenigden zig de Leden van den „men verftaat de Juftitie bevolen te moeOudraad met dat Befluit. Den volgenden dag, „ten worden"(1). Dan , hier op geen vol(1) deeze zaak, door de Afgezondenen ter Dag- doend andwoord iukoomende , fchreeven de vaart, inde Vergadering van de Staaten gebragt Gecommitteerde Raaden van de Staaten , den zijnde, werd er beflooten, het daar heen te fchik- zeventienden en vijfentwintigften Junij daar aairken, dat deeze feitelijke onderneeming vande volgende , nader aan die van de Admiraliteit, Admiraliteit, door tuffchenkomft van de Al- om de Attentaaten te herftellen (3) ; dog toen gemeene Staaten, verhinderd wierd. Dit voor- ter tijd zonder vrugt.
neemen gelukte, en de laatftgemelden ftelden De Regeering van deeze Stad, dit werk
ordre , dat, van wederzijde , geene feitelijk- zeer ter harte neemende , en bedugt zijnde.
heden zouden gepleegd worden. Inmiddels had dat, aan het verzoek der Staaten , niet gereede-
de fleer Coenraad Ruifcb, toen ter tijd, we- lijk moge worden voldaan, gaf, eenige dagen
gens deeze Stad, zitting hebbende in hét Colle- daar na , te weeten den negenentwintigilen
gie van de meergemelde Admiraliteit, aan den Junij, hunnen Gedeputeerden'ter Dagvaart in
Oudraad kennis gegeeven van het Befluit, bij laft, om de zaak niet onvervolgd te laaten ,
het zelve , den elfden bevoorens genomen; en maar, bij alle moegelijke middelen, op herftelling
hoe het twee gewapende Jagten naer den ljflel te blijven aanhouden , met bedreiging zelfs",
gezonden had, om den Uitlegger van het Sta- dat, bij gebreke daar van , de Confenrcn,
pel optebrengen , en de Schepen en Ingezee- van Stads wege , zouden worden ingehouden,
tenen deezer Stad in beflag te neemen: waar Van deezen laft kweeten zij zig ook, den
op goedgevonden werd , eenige Leden naer- vierden Julij daar aan , bij geleegenheid
'sHage te zenden , om , met de Gedeputeer- van de raa'dplecging over het'heffen van
een
(1) Refolut. van Holland van V jaar 1630. ld. 95.
(2) Een Affchrift van deezen Brief vindt men in de Refol. van den Oudraad vm den 13. Junij des jaars 1630. en in het Mjf. Handvejlboek , gequot. No. xxxn. fel. 370 enz.
(3) Te vinden in het Mjf. Handvejlboek Utf.


van DORDRECHT. 1673
waren haare ftukken te furneeren op haar behoorlijke termijnen in luiken geuallen die van de admiraliteyt voornoemt van 't voorfchreeue namptiflement fullen wefen ontflagen ten ware bij 't voorfz. hof anders wierde gedifponeert.
De heeren gedeputeerden van de admiraliteyt tot Rotterdam ende van de ftad van Dordrecht refpectiue hebben beide den voorfchreuen voorflag aangenomen. Gedaan in 'sHage den vijfentwintigften Oótober 1630. (Onder ftond) Ter ordonnantie van de gecommitteerde raaden van de ftaten. {En was onderteekend) E. van der Wolf. .
Mff. Handvejlboek, gequot. in doryo Aó. xxxiu Fol. 371.
een' Tweehonderdften Penning, wanneer de gemeld Voorneemen, tot dat die Bijéénkomd Staaten, teil genoegen Van dezelven, een Be- zoude weezen afgeloopen,optefchorteh. Inmidlluit namen, om hunne Gecommitteerde Raa- dels werden de voorflagen tot veréeriiging, bij den te gelallcn, van, bij derzelver afweezig- Gecommitteerde Raaden, op het papier geheid , het reeds genomen Befluit ter uitvoer bragt, dan , Irj de Regeering deezer Stad, te brengen , en de gepleegde Attentaaten* op niet aanneemlijk bevonden. Dit was van die de vocgfaamftc wijze , daadelijk te herftellen. uitwerking, dat onze Gedeputeerden, bij aanOnze Gedeputeerden ter Dagvaart verzogten lwudendheid, en bczonder den agttienden Sep* van dkBefluit een AtYchrift, ten einde,t'huis tember, Wanneer over de Middelen wederom gekoomen zijnde, met hunne Principaalen na- werd geraadpleegd, weigerig bleeven, nietteder daar over te fpreeken (4). Den vijfen- genftaandc verfcheiden voorllagen, om daar in twintigften Auguftus werden, in den Oudraad, confent te draagen , ten zij de uitvoering van eenige Brieven , wegens dit werk , geleezen, het meergemeld Belluit vart den vierden Junij en, onder anderen, een van de Gecommit- wierd vaftgelteld (6). Twee dagen daar na, teerde Raaden,waar bij dezelven verzogten, het Werk van de Middelen weder op het taeenige Gedeputeerden naer 's Haage te fchikken, pijt gebragt zijnde, en de Stad weigerig zijnde, ten einde het verichil, met de Admiraliteit, te zig daar öp te uiten, beflooten de Staaten, vcreflènen : waar roe vevvolgeiuU eenige Leden om, vooreenigen tijd, van elkandcrcn te Icheibeuoemd werden (.59. den; en Werden Gecommitteerde Raaden ver-
Oen derden September daar aan , befloot zogt, om , het gefchil vereffend zijnde, de de Regecring , om aan Gecommitteerde Vergadering ten fpoedigfteu te befchrijven (7)» Raaden kenniffe te geeven, dat, van Stads lntuüchen werden , in de volgende maand, wege, in geene Confenten zoude worden be- eenigen uit de Regeering gemagtigd , om, willigd , ten zij intuftchen de gepleegde At- met overleg van Stad* Advocaaten, het vertentaaten zouden weezen gerepareerd. Hier fchil in der minne , zonder procedures , te verop geen voldoend andwoord zijnde Ingekoo- effenen, en, tot bereiking van dat oogmerk, men, befloot men, twee dagen daar aan, bij dat aan de Admiraliteit te belooven Vrijdom van Befluit te volharden , gelijk nog nader, den de Miakehardij , indien zij haar Hout binnen tienden daar aan volgende, gefchiedde. Twee da- deeze Stad zoude koopen (8). Dit was eingen daar na , volbragten onze Gedeputeerden delljk van dat gevolg, dat het gefchil, den deezen Laft , en verklaarden , ter Vergade- vijfentwintigften October, door tuffchenfpraak ring van de Staaten, dat zij in geene Middelen van de Gecommitteerde Raaden, bij voorraad, zouden bewilligen , voor en aleer' aan het vereffend wierd. Wij zeggen hij voorraad, Befluit van den vierden Julij voldaan was ge- wijl het niet eerder, dan drie jaaren daarna, worden. De Gecommitteerde Raaden te ken- gelijk een Stuk van den vijfden Auguftus des nen geevende, dat zij dien dag met de Admi- jaars 1633. ons zal aantoonen , geheelijk ten raüteit in onderhandeling zouden treeden, viel einde liep. het Befluit, om de uitvoering van het zoo even-
f4) Refol. van Holt. Utf. Fol. 103.
(5) Refol. van den Oudraad van den 25. Auguflus 1630.
(6 Refol. van Holland Utf. bl. 125.
(7) Refol. Utf. bl. 128.
(8; Refol. van den Oudraad va» den 6 tn 22. Oiïober.
E Be-


1674 PRIVILEGIËN
Befluit van den Oudraad, dat de Leuze of het Wagtwoord, niet door den Schout, maar door den Burgemeefter der Gemeente, en, in zijne afweezigheid, bij den Burgemeefter van 's Heeren voege, zal worden gegeeven ; dat het Schoutfchap van Agt Dagen en het Bailliuwfchap van de Merwede bekleed zal worden bij een bezonder Perfoon; dat men het derde deel der Boeten, '/ welk aan de Stad toekoomt, zal laaten aan den Schout voor eene civile Pagt ; dat men den Schout noch zijnen Stedehouder, van Stads zvege, geene Wedden zal geeven ; dat de Schout in geene Politijke Commifpen, buiten de Stad, zal gebruikt worden, en dat hij, in den Oudraad, als een Medelid daar van, op zijn rang zal advifeeren ; en dat de Burgemeefter der Gemeente, met de Schepenen, Raaden en Goede Luiden van de Achten, nevens defi Schout, daadelijk zzueeren zullen, dit Befluit onverbreeklijk te onderhouden.
4. Januarij 1 63 1.
\ Lfoo den fchoutambte dezer ftadt Dordrecht jegenwodrdig is vacerende door doode ende ouerlijden van den heere Adriaen van Blijenburgh hebben mijn heeren van den gerechte oudrade ende goede luyden van den achten voor 't toekomende onuerbreekekelijke gekeurdt ende geftatueerd keuren ende ftatueeren bij delen. Eerftelijke dat de bewaringe ende regeringe van de ftad niemant anders en competeert als haer Ed, ende den fchout daer op niets en heeft nochte vermogen daer op te pretendeeren ende fpecialijcke
niet
AANMERKINGEN.
Om den inhoud en de aanleidende geleegm- overleeden zijnde (a), werden, den vierentwinheid van dit Befluit des te beter te verftaan, tigflen December van bet zelfde jaar , alvooraaden wij den Leezer, daar meê te vergelij- rens men overging tot het benoemen van eeIsen een vroeger Befluit van den agtentwin- nen anderen, bij den Oudraad, eenige Leden tigflen April des jaars 1620 (1). Den Schout gemagtigd , om, op de bediening van het Adriaen van Blijenburg, hj het jaar 1630. Schoutambt, een ontwerp te beraamen (3),
ten
(1) Zie het zelve bl. 1662. (%) Balen , bl. 994-
(-1) Zie Refol. van den Oudraad tan den 24. December des jaars 1639.


van DORDRECHT. 1675
ïiiet op 't geuen van de loofe ofte 't woordt voor de wachte Hellende ende latende het felue abfolutelijcke aen den heere burg* meelter van de gemeente wegen daer 't tegenwoordich is ende in lijn ablentie aen den borgemeefter van 't gerechts wegen ende van gelijcke mede de directie van alle ftadts zaken omme defelue in deliberatie te leggen ende daer op te concludeeren.
Item dat de jurisdictie de ftad competeerende ouer de ftadt voor den tijdt van acht dagen als heere van de Merwede fal bewaerd werden fulcx als jegenwoordig gefchied bij \_a] een perfoon apart voor den tijdt van acht dagen over de ftadt ende geduriglijk ouer de voornoemde heerlijckheydt Merwede.
Item dat den fchout van het derde part in de boeten de ftadt competerende gehouden is te rekenen edoch dat men hem prouifionelijke des verfoekende ende begerende fal laten voor een [&] ciuile pacht.
Item dat men niet fchuldig nochte gehouden en is den fchout ofte lijnen ftadhouder van ftads wegen te gagieren ofte eenige weddens te geuen dat ook haer Ed. vermoegen fulke orde te ftellen ende forme te gebruycken op 't innen ende executeren van de verpondinge ende andere haer Ed. middelen ook d'ordonnantiën op't weren van de bedelarie ende andere haer Ed. keuren ende ordonnantiën als beuinden fullen te behooren dan dat men niet te min den fchout prouifionelijk ende tot wederfeggens fal laten volgen twee hondert ponden ende fijnen ftadhouder (met haer Ed. aduys ende correfpondentie gefteld wordende) hondert ende vijftig ponden tot veertig grooten 't pond jaeriijks mits ftaende haer Ed. in alles ten dienfte ende fpecialijcken te volgen haer Ed. beuelen in 't executeeren van de verpondinge ende van der ftads middelen keuren ende ordonnantiën als voren.
•£ * Item
ten einde , voor 't vervolg , tot eene onver- niet bekleed worden. Hier toe was ook eene breeklijke Wet te doen ftrekkeu , met dat ge- bezondere reden , ten einde het Re"ts"ebied volg, dat, weinige dagen daar na, het bo- van de Stad en van de Merwede niet zoude venftaand Hefluit te voorfchijn kwam. In't verward en in één gcfmolten , maar, door ecrll werd het zelve naauwkeurig in agt geno- twee bezondere Perfoonen bekleed zijnde, men en ftiptclijk agtervolgd; dog, naderhand, onderfcheidenlijk gehandhaafd worden. Schoon bij de Oclrooijen op het ftuk der Magiftraats- deeze Inftelling , zoo veel wij weeten, zonder hertelling , eene aanmerklijke verandering in inbreuk bevoorens in agt genomen zij ; is den vorm der Regeering gekoomen zijnde, werd egter , waarfchijnlijk bij overijling, m het men genoodfaakt , om van fommige punten jaar 1772 , daar van afgegaan ; wanneer de alcegaan ; en de belofte , in de Formulieren (4) Heer Mr. Herman Cornelis de IVitt, die den van den Eed , voor Burgemeefteren , Schepe- zeftienden Februarij van 't jaar 1761 (5), als nen, Raaden, Oudraaden, en de Goede Bailliuw van de Merwede was aangefteld,'tot Luiden van de Achten , om de Keur op Schout dcczer Stad verkooren werd. het Scheut ambt van den vierden Januarij Civile pacht. Dit Derde deel werd, des jaars 1631. te zullen handhaaven en geene aan den Schout Abraham van Beveren , toen inbreuk daar van te lijden noch toe te liaan , hij , den vierden Februarij daar aan, in 't Geals onvoegfaam , daar uit te iigten ; gelijk wij, regt zitting nam , en voords ook aan alle ter behoorlijker tijd , zien zullen. zijne Opvolgers , overgelaaren voor eene jaar[ei\Een tierfoon apart. Volgends dit Befluit, Jij'kfche Pagt van Drie Guldens (6); welken mogt het Bailliuwfchap van de Merwede, en de voorzittende Burgemeefter gewoon is , in het daar aan verknogt zijnde Schoutfchap van zijne Reekening, aan de Stad te verandvvoorAgt dagen, door den Graaflijkheids Schout, den.
(4) Zie dezelven bij Balen W. 238. 272, 347, 35L (5; Refol. van den Oudraad van V jaar ifSl. Fol. ii. (6; Zie Refol. van V Geregt van den 4. Februarij 1631.


1676 PRIVILEGIËN
Item dat den fchout in egene politique chargen offte commiflien buyten de ftad hoedanig die fouden mogen wefen en lal mogen gebru}rkt werden.
Item dat oft geuiele dat den fchout bij den oudrade binnen de ftad ouer eenige particuliere befoignes neuens andere fpecialijke wierde gecommitteerdt dat in fulcken geualle geene prefeance en fal hebben ofte mogen pretendeeren nemaer fijne fesfie nemen ende op fijn rang aduiferen als een medelidt van den oudrade.
Ende opdattet geene voorfz. onuerbrekelijke werde geobferueerd nochte eenige infractie t'eeniger tijdt daer van en gefchiede werd mede gekeurd ende geftatueerd bij defen dat den eed van de heeren borgermeefter fchepenen raden ende goede luyden van den achten als mede van den heere fchout die hij fchuldigh is aen de ftadt te doen hier mede fal werden geamplieerd ende datelijke gerenoueerd ende dat die van den oudrade belouen fullen bij den eed waer mede fij aen de ftad fijn verbonden dat fij 't gene voorfz. fullen helpen handhauen ende niet lijden nochte toeftaen en dillen dat daer van eenige inbreuke ofte infraétie gefchiede.
Aldus gedaen gearrefteerd ende geftatueerd ende bij eede belooft 't zeluige te lullen handhauen op den iiij. Januarij XVJC- één ende dartig.
(Ende was geteykendt*)
Mij tegenwoordig,
M. Berck 1631.-
M. Balen Befcbrijving van Dordrecht, M- 557-
De Graaf van Kuilenburg flaat voor altoos af van den Vrijdom van bet Stapelregt, bedongen, voor de Burgers en Inwoonders van zijne Stad', bij Verdrag van den 1. April des jaars 16 20.9 waar voor die van Dordrecht , aan Hem en aan zijne Opvolgeren , toeleggen eene jaarlijkfche Rente van Vijfhonderd Guldens, losbaar tegen den Penning Zestien.
16. Maart 1632.
WIJ Floris graue van Culenborch baron van Pallant Witthem Weerde ende heere tot Leede Linden Wildenborch Kenswiller Vrechem Bachem etc. verclaeren voor ons onfe eruen ende
naer-
*


van DORDRECHT. 1677
naercomelingen granen van Cuylenburch uit goede confideratien ende ïnhchte ons daer toe mouerende de heeren burgemeefter fchepenen raeden oudtraedeii ende goede luyden van den achte der ftadt Dordrecht geheel gequiteert ende ontfiaghen te hebben van het geene Wij bedongen hadden nopende den vrijdom ende exemptie van het recht van den ftapele voor onfe ingefetenen ende burgeren bij feecker contracte in date den eerften April XVJC- ende twintich gelijck wij bij defe voor onfen ingefetenen van nv aff' tot allen tijden van het feluighe recht van vrijdom ende exemptie defifteren ende renuncieren verobligerende ende verbindende ons onfe ingefetenen (fulcx fij waeren voor date van het voorfz. contract) omme het recht van den ftapele ende de gerechticheden der ftadt Dordrecht als van ouds te fullen voldoen blijuende het voorfz. contract in alle zijne andere poincten in fijn geheel ende onuerbroocken. Ende tot vasticheyt van defen hebben wij Floris graue van Culenburch voorfz. defen met onfe handt onderteyckent ende met ons gewoonlijck fegel beuefticht. Datum in 's Grauenhaghe den xvj. Martij anno XVJCtweeëndertich.
Floris graue van Culenborg.
(jn Dorfo ftond *)
Tot affquytinge ende redemptie van den vrijdommen ende exemptien in witten van defen gementionneert hebben mijn Ed. heeren borgemeefter fchepenen raden outraden ende goede luyden vanden achte der ftadt Dordrecht op der ftede corpus geconftitueert ten behoeue vanden graue van Culenburch een rente van vijff hondert K. guldens iaerfijcx losbaer den penninck fefthien te betaelen op Ste-Maertens dach waer van Ste- Maerten eerftcomende het je jaer rente verfchijnen fal in date den brieue den xvj Martij XVJC-twee ende dertien. In kenniffe van mij.
J. BercL
Naer den ooffprongkelijken Perkamenten Brieft bezegeld met een zegel in rood Wafch,
De voorfchreeven Rentebrief gedagteekend den ir5. Maart 1632. , luidt 9 als volgt.
Wij borgemeefter fchepenen raeden outraden ende goede luyden Van den achte der ftadt Dordrecht kennen bij defen dat wij op ende tot lafte onfer voorfz- ftede geconftitueert hebben ende conftitueren bij defen ten behoeue ende profijte van den hooch ende welgeboren heere Floris graue van Culenborgh baron van Palland &c. een rente van vijf honderd ponden van xl. groten 't pond jaerlijx vrij gelts losbaer den penning feftien met geldt in tijde van de afiosfinge cours ende ende loop hebbende uyt faecke van gratuyten bij fijn hoochgemelten genaden aen onfer voorfz. ftede be-
£ 3 we?


Ï67S PRIVILEGIËN
wefen ende wij vertrouwen bij voorvallende occafien noch ial mogen bewijfen te betaelen de voorfz. jaerlijckfe renthe van vijfbon* dert ponden munte voorfz. op St. Mertensdagh ende waer van St. Maerten eerftcomende defes jaers 1632. het eerfte jaer rente ommegecomen ende verfchenen fal zijn. Voor 't gene ende jaerlijckfe betaelinge voorfz. verbindende 't corpus defer ftede ende alle desfelus goederen roerende ende onroerende prefent ende toecomende Hellende defelue tot dien eynde fubject alle alfulcke rechten ende rechteren als den houder 'sbrieffs beft belieuen fal. Toirconden ende in kennilfe defen metten groten zegel ten faeken ende onfer ftede fecretaris gewoone fignature gedaen becragtigen op den 16. Martij 1632. {Was onderteekent) J. BercL
smmmmsmm mm mm êmm mm mm&msmm
AANMERKINGEN.
Uit hoofde van den bovenftaanden Renten- Inkomften van het Comptoir ten Betiide de brief, wordt, jaarlijks , aan Zijne Doorlugtige daar bij beloofde Rente van Vijf honderd GulHoogheid, den Heere Prinfe van Oranje en dens betaald. Naflaü, als Graaf van Kuilenburg, uit de
Be/luit van de Staaten , dat die van de Munt zullen blijven ontheeven en bevrijd van de betaaling der Gemeene Lands Impoften.
12 — 29. 'Januarij 1633.
De heeren gecommitteerde raden doende rapport vande requefte van den heere vicomte van Turenne verfoekende exemptie van 's gemeenelandts jmpoiten haer in handen geftelt geuen in bedencken off niet alle de conceilien van foodanige exemptien in defen hoogdringende noot behooren te celferen ende ingetrocken te werden mits alleen voor het toekomende geëximeert fullen wefen ende blijuen den koninck van Bohemen de kinderen van hoo'doffelijcker memorie Wilhelm prince van Orange in primo gradu ende oock van fijn Excellentie tegenwoordigh ende de gouuerneurs van de prouintien. Waer op na deliberatie gerefolueert is dat het xix. art* vande generale ordonnantie fal werden geredreffeert ende de voorfz. exemptie alleen toegeftaen haere Majefteyt fijn Excellentie ende' de gouuerneurs van de prouincien de kinderen van prince Wilhelm, als vooren mitsgaders de Godtshuyfen ende van de aelmoefièn lettende het collegie Theologie court van de Engeifche ende die van de munte ende dat alle vordere exemptien in 't voorfz. art. uytgedruckt fullen celferen de inftructie van commilfariflèn daer mede
geam-


vanDORDRECHT. 1679
geamplieert ende defe refolutie vaft gehouden ende gemaintineett fal worden. Q Onderftond) Accordeert met de voorfz. refolutie. {En was geteykent ) Simon van Beaumondt. (Nog lager fond) Naer gedane collatie jegens het principaelë van defe gefchreuen ende geteeckent als vooren is defe copie met d'felue bij mijn ondergefz. notaris binnen Dordregt refiderende van woorde te woorde bevonden t'accorderen op den 13. Februarij 1699. (Lager pondt) Quod atteftor. ( Was getekent) S. D. Moraaz Nots. pub.
Naer gedane collatie jegens de copie authentijcq van defe fijnde gefchreuen ende ondertekent als voren is defe copie met defelue van woorde te woorde beuonden te accorderen bij mij Aelbert Blanken notaris in Dordrecht refiderende op den 7. Mey 1708.
A. Blankert Nots. pubU
Mjf. uit lojfe Papieren.
Aanfchrijving van Heeren Gecommitteerde Raaden , aan Burgemeefler ende Regeerders van Dordrecht, om, op de aanflaande Verpagting, openlijk te doen uitroepen, dat die van de Munt Vrijdom genieten van 's Lands Impoflen , ten einde de Pagters naderhand geene do/eantien zouden formeeren.
8. Maart 1633. Erentfeite wijfe voorfienige feer difcrete heeren.
ALfoe de heeren ftaten van Hollandt ende Wefturieslandt goetgeuonden hebben alle de vrijdommen gefpecificeert in 't xix. articule van de generale ordonnantie aff te fchaften alleenlijck blijuende de vrijdomme vande coninginne van Bohemen fijne Excell. jegenwoordich fijne kinderen in primo gradu ende de kinderen van wijlen den hoocbged. prince van Orangien Wilhem mitsgaders de Godtshuyfen ende die vande aelmoeffen leuende dat het voorfz. xix, articule Uyt de voorfz. ordonnantie gelaeten ende alleene de voorfz. vrijdomme daer inne fal werden geftelt foo en is nochtans de meyhinge niet dat daer mede lal cefferen de vrijdomme van die van der munte naer ouder coftuyme van alfulcken taux als hun naer de nombre ende getal van officieren ende werckgefellen toegelaten fal Werden mits dat de tappers binnen der munte geen gelaegen en fullen houden dan alleenlijck voor dien van den fermente daer op bij die voorfz. tappers ende die van den fermente binnen den tijt van acht dagen naer de verpachtinge den behoorlijcken eedt gedaen fal moeten werden waer van wij goetuinden vwe E. notificatie te doen op dat VE. daer inne mogen geruft fijn. Ende alfoo d'voorfz. vrijdom-


ï6So PRIVILEGIËN
domme omme goede confideratien ons mouerende in 't voorfz. articule niet en ftaet foo fullen vwe E. gelieuen fulcx voor de verpachtinge aldaer de ommeftanders te doen denunchieren op dat de pachters daer op geene doleantien hebben te maecken ende fullen defelue oock gelieuen te doen innetrecken alle particuliere acten van vrijdomme die bij den pachter aen yemant fonden mogen fijn gegeuen op dat de goede meyninge van hare Ed. Groot Mo. in defen mag werden naergekomen.
hier mede
Erntfefte wijfe voorfienige feer óifcrete heeren beuelen VEd. de befcherminge Godes. Gefchreuen in den Hage den viij. Martij IÖ33-
De Gecommitteerde Raden.
Is opten 17e-Martij 1634. goetgeuonden dat het jnnehouden Accordeert mettet regifter vande van defen opte eerfte aenftaen- uytgaende misfiuen ende defen de verpaghtinge fal werden van uytgegeuen voor copie authennieuws gedenunchieert mits dat tijcq.
geleuert fal worden aen 't col- In abfentie van den fecretaris. legie vande heeren gecommitteerde raden fpecificatie van 't De naam was onleesbaar. gunt de middelen van confump-
tie van die vanden fermente be- Naer eene authentijke Copij uit het dragen. Misftvenboek van Heeren Gecom-
(Superfcriptie.) mitteerde Raaden , hemmende in
Erntfefte wij Ce voorfienige feer de Muntkamer van Holland. difcrete heeren burgemeefter en regierders der ftadt
Dordrecht.
Verdrag met het Collegie van de Admiraliteit van de Maaze, wegens een Verfchil over het Stapelregt, inhoudende, dat het zelve, zijne Houtwaaren te Dordrecht inkoopende , bevrijd zal zijn van de betaaling van het Regt der Maahelaardij en van het Pondgeld; en dat de Stapeiger-eg tig heden van elders ingekogte Houtwaaren ,de Rivieren de Waal, Leek en Ijjfel, afkoomende, door de Regeering, mids van iederen Inkoop kennis krijgende, zullen worden geregeld,
5. Auguflus en 11. Oclober 1633.
WAt aenbelangt 't different vanden ftapele dat de heeren raden ter admiraliteyt te vreden fijn te voldoen in allen leden d'uyt-
fpraec-


van DORDRECHT. x6*t
fpraecke diesaengaende gedaen bij d'heeren gecommitteerde raden vani Hollandt ende omme in toecomende gelijcke misuerftande té verhoeden dat voortaen wanneer die vande admiraliteyt haere houtwaeren tot Dordrecht fullen coopen vrij fullen öjn van 't recht van de maeckelaerdie ende 't pontgeit alleenlijck maer betaelen fullen redelijck arbeytsloon daer op geftelt ende wanneer eenich hout elders fullen hebben gecocht de riuiere van de Wael Leek ofte IJlfel afcomende de betalinge van 't recht vanden ftapele de regeering van Dordrecht daer van telckens kenniffe doende ftaen fal tot discretie van die van Dordrecht voornt. Aldus gedaen ende beraemt binnert Dordrecht op den Vijfden Auguftij 1633»
De gecommitteerde raden ter admiraliteyt refiderende binnen Rotterdam hebbende gehoort het rapport vande voorgemelte heeren gecommitteerden ende de vorenftaende poincten oock naerder geëxamineert hebben bij prouifie fodanich gebefoigneerde geauoijeert ende geapprobeert auoijeren ende approberen 't felue mits defen» Aetum ter vergadering vande gecommitteerde raden voornt. den 22. October 1633. {Was geparapheert) Joojl vanColjier. (Onderfiont) Ter ordonnantie van defelue. {En zvas onderteykent) Corn. Splinter. (Onderftont) Naer gedaene collatie iegens d'orig'meele beruftende ten comptoire van de thefaurie accordeert daer mede op den 23. Martij 1634. {Was getekent) M. Berck 1634.
Refolutien van den Oudraad der Stad Dordrecht > van het jaar 1633. Fol. 86.
A J N M E R K I N G E N.
Deeze Overéénkomfl: was eert gevolg vart Waarde van het Hout, ten einde daar mer
de onéenigheden , welken met de Raaden der de Stapclregten te reguleeren, zoude ziin écn<5
Admiraliteit van de Maaze, in het jaar 1630, geworden. Dit was'van dat gevol* dat het
ontdaan waren , en, toert ter tijd, gelijk wij gefchil, twee dagen daar na, uitwijzends het
gezien hebben, bij eene Provifioneele Uit- volgend Stuk, tot wederzijds genoe^n . ver-
fpiaak van de Heeren Gecommitteerde Raa- effend wierd CO.
den vereffend werden. < O/V voorfz. aenfehrijuens fijn uytte bee-
t Weinige jaaten daar na, te weeten 111 het ren raden ter admiraliteyt van Rotterdam
jaar 1638 , ontilonden aaar over nieuwe 011- verfchenen de heeren Thomas van den Hó-
luiten. 1 e wecten die van de Admiraliteit naert borgemeefter Bemefer ende vanden
hauden twee Schepen, met Houtwaaren , tot Ërande^ openinge doende vande gektrentheyt
den aanbouw van Fregatten, aan de Vaart, vanden incoop van'thout', nament 'fich door
doen mkoopen, en dezelven, zonder daar van mhfiue van Willem de IVith aen Salomori
aan ae Regeermg deezer Stad kennis te gee- Jansz. mr. timmerman van de admiraliteyt
ven , langs de Leek, naer Rotterdam , af- van date den 7. Julij ouden ft ijl datter een
brengen. De laatitgenielde, zulks Itrudig oor- fchip was ingecocht om negen hondert veen
dcclende tegen de bovenftaaude Overéenkomlr, ticb Corohis guldens ende bet andere om
deed de voorfchreeven twee Laadingen , door acht honden en tfeventich Carolus guldensi
iiaarcn Uitlegger, aan de Leek , aanhouden, ende verfouck gedaen aen den heere borge-
en beklaagde zig over deeze handelwijs aan meefter, die tot ftjn Ed. hadde geafumeert
den Raad ter Admiraliteit; welke zig , bij acne de heeren Nicolay mr. Sebaftiaen Francken
Mislive van den tweeëiitwmtiglten Julij des jaats ende beyde penfionariffen Berck ende Beau-
1638 , poogde te verontlchuldigen, tevens vei'- mout; omme bet voorfz: hout tot haer Ed. af.
2oekenoe , dat de aangehouden Schepen , tert te mogen gaen; V welck haer Ed. is gecon-
lpoedigfren, mogten worden ontflaagen; met fenteert 4 onder hare belofte ende voort, dat
verdere bijvoeging, dat zij, wat de bemaling dér" aengaende V recht vanden ftapele den pacb-
.btapclgeregtigheden aailgng. zulks aan de be- ter van de maekelaerdie *tpontgeit j V welck
icheideilbcid van de Regeermg overliet. Des bij haer Èdt begroot is gewerden op twee en
anderendaags gaf deeze hier op' tot andwoord, twintich guldens tbyenftuyuers, ende de fchip.
dat zij bereid wnre , om dit gefchil , in liet pers a/neaende de volcbrijfen foude geuen
minnelijke, te vereffenen, en het verzogt ont- con ten terne nt ende defelue' claegloos ftellen.
ilag te bevorderen, zoo dra men het over de Aüum den 25. Julij WI'- agt en derticb.
(ij Zit Refolutien van int Oudraad van het jaar 1638. Fol. 203.
F Over*


1682 PRIVILEGIËN.
Overéénkom^ tujfchen de Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda ter ééner, en den Heer van Nieuwkoop % ter ander er zijde ; waar bij verdraagen is, om geene opening te maaken in de Zuidzvinde noch in de Landfcheiding tuffchen Nieuwkoop, Zevenhoven en Amfelland; als mede, om het Nieuwkooper Verlaat niet te verwijden, met de Condemnatie daar op, hij het Hof van Holland, verleend.
5. September en II. Öclober 1634.
Privilegiën van Haarlem, bl. 478.
Overéénkomfi met den Raad van Staaten der Verêénigde Nederlanden, wegens het Verdiepen van de Stads Vejien, en het maaken van eene hekwaame Sluis, ten einde 's Lands Chaloupen, Ponten en Pontons, gemaklijk aj en aan kunnen koomen.
Extract uit de Refolutien van de Ed. Mog. Heeren Raaden van State der Veréénigde Nederlanden.
Dijnsdag den 28. Februarij 1640.
IS voorgedragen het contract op gilleren geordonneert te concipieeren van de verdiepinge der veften van de ftadt Dordrecht ende is 't felve contract gearrefteert als volgt.
Aifoo metter daad bevonden word dat de vellen of gragten defer ftad Dordregt ter plaatfe daar der Generaliteits chalouppen ponten ende pontons ende fcheepen van de fcheepsbrtiggen zijn leggende foo feer verlandet ende ondiep geworden zijn dat men langer niet daar in of uit en kan varen dat ook bij quade winden 's lands fchepen niet en kunnen bouen de ftad geraken tot merkelijken ondienft van den lande ende mitsdien nodig fijnde daar in voorlien te worden foo ift dat wij burgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht met den Raad van State der Veréénigde Nederlanden in handelinge getreden overkomen ende veraccordeert fijn 't felue te doen op de conditiën hier navolgende.
Wij hebben aangenomen ende belooft nemen aan ende belooven mits dezen dat wij tot onfen kofte fullen doen verdiepen de voorfz. vefte ofte gragt dezer ftad van het een eynde tot het ander foo diep dat de voorfz. chalouppen ponten pontons ende fchepen tot allen tijden daar in vlot fullen kunnen leggen.
Dat


van DORDRECHT. t6o§
Dat wij ook tot onfe kofte eene {>] fluife fullen doen maken in den dijck van Dubbeldam en defelve fluis doen maken foo breeÊ ende wijt als is de fluife van der Goude met twee opgaande val* deuren deur dewelke met opftaande maften kan gevaaren worden den bodem van de fluyfe te leggen foo diep als den bodem vande voorfz. gragt Of vefte fijn ial.
Dat wij ook tot onfe koften het gemeen water van de voorfz* fluis af tot buiten op het Diep foo diep fullen doen maken als den bodem van de voorfz. fluife fiil gélegt wordem
Dat wij voorts een hoofd fullen doen maken buiten aen het Diep bequaam om van daar af aan t' zeil te kunnen gaan.
Ende hebben wij burgemeefter ende regeerders voornt. aartgenomen ende belooft foo v/ij aanneemen ende beloven mids defen voor ons ende onfe nakomelingen in regeeringe bij ons ge* maakt fijnde voor nu ende ten eeuwigen dage te onderhouden ende blijven onderhouden tot onfe koften ende buiten lafte van 't land.
Gelijk wij Ook aannemen ende beloven de voorfz. fluife fchutdeuren bruggen met alles wat daar aan foude mogen dependeren tot onié kofte gemaakt fijnde ten eeuwigen dage tot onfe kofté te blijven onderhouden alles fonder dat wij ooit de gem. Rade van State nóg de Generaliteit ter fake van het voorfz. werk eenigfmts Tullen mogen komen aanfpreeken ofte moeijen onder wat prsetext het ook foude mogen fijn fonder dat ook van defer ftads wegen ter iaaké Van de deurvaert van 's lands fchepen geladen of ongeladen van dó fchippeten of-anderen perfoonen in 's lands dienft fijnde iets fal mogen gepreteiideert of afgenomen worden onder hoedanig prsetext hei öok foude mogen fijn.
Alles op conditie dat bij gem. Raad van State van wegen de Generaliteit voor het voorfz. werk tot fubfidie gegeven worde foo den felven Raad aangenomen heeft te doen de fomme van fesentwintig duizend guldens eens voor al.
Ende voor de voldoeninge van alle 't geene voorfz. is hebbed wij borgemeefter ehde regeerders der ftad Dordregt verbonden ende verbinden bij defe voor ons ende onfe nakomelingen in regeeringe alle derfeluer ftads inkomen jegenwoordig ende toekomen- • de mitsgaders derfeluer ftads borgeren in 't gemeen ende in 't bijfonder verklarende defelve daar voor te fullen mogen gearrefteert worden ende defelve onderwerpende alle heeren hoven regten
F 2 en*
AANMERKINGEN.
Wanneer deeze Overéénkomft, van de zijde voor eenige jaaren , gevonden werden , zori-
deezer Stad , geteekénd wierd , is ons niet der dagte'ekening , gebragt zij tót liet jast*
behoorlijk geblceken , wijl liet bbrTprorigklijk 1640;
Verdrag , noch in haare Archiven , noch 'in [/] Sluife fullen doen maken in den dijck
die vari den Raad van Staa;en, te vinden is; van Dubbeldam liet lijdt geene bedenking,
zoo als,uit eene nadereOveréénkomft van den öf men hebbe hief te denken , aan de Sluis^
negentienden April des jaars 1753 •> duidelijk liggende bij de Kleine Sluispoort, wijl delaatst-
zal blijken. Alleen hebben wij gezien , dat gemelde, naer de aanteekening van Dalen
het, ih een gefchreeven Lijft van Stukken en in het jaar i(uo. gemaakt werd. Papieren , welken in Burgemeefters Kanier» ;i) Bladz. 8?8.


ï634 PRIVILEGIËN
ende regteren fonder eenige exceptie ende fpecialijk der judicature ende executie van welgemelte Raad van State. ( Onder jlond) Accordeert met het regifter. (Was geteekénd") J. Hop.
Naer eene authentijke Copij ^ te vinden in de Refolutien van den Oudraad van het jaar 1753. Fol. zjverfo.
Overéénkomft tuffchen de Steden Dordrecht en Gouda, we gem het va ar en der weeke/ïjkfche Mar ktfch uiten.
10. Maart 1640.
BIJ occafie dat voorgeualien ende van wegen de ftadt Dordrecht goet geuonden is dat gelijck vande ftadt Goudae weeckelijck twee mercktfcbuyten fijn varende op de ftadt Dordrecht mede daer tegens voor eerft ende prouifionelijck eene fchuyte ordenarelijck ter weecke van Dordrecht foude vaeren op der Goudae ter tijt toe dat van wegen de ftadt Dordrecht goetgeuonden foude mogen werden daer toe noch eene ofte meerdere te vougen fijn de fteden Dordrecht ende Goudae aengaende de legdaegen verdraegen ende geaccordeert namentlijck dat de fchuyte van Dordrecht fat aenleggen ende laden binnen Dordrecht des maendaechs ende dijnsdaechs tot dattet getije fal wefen omme aff te vaeren ftaende tot keure vanden fchipper off hij fal willen vaeren met het vroech ofte laet getije. Ende ter Goudae aenleggen ende heden des woensdaechs ende donderdaechs mede tot dattet getije omme te vaeren fal wefen waernemende het vrouch ofte laet getije tot keure als vooren fonder dat de ordenaris fchuyten van der Goudae den fchipper van Dordrecht 'tfij tot Dordrecht ofte ter Goudae hem in 't feluige fub len vermoegen te verhinderen ofte hem voor de bouch leggende* fijnne vrachten t'ontnemen directelijck ofte indireételijck in eenio-erhande manieren blijuende alle de vordere daegen tot het aenle^en ende laden van den fchippers van der Goudae foo binnen Dordrecht als der Goudae fonder dat mede den fchipper van Dordrecht henluyden daer inne fal vermoegen te verhinderen ofte vercorten als* vooren. Des is onderfproecken ende beuoorwaert dat de fchuyten van Dordrecht ende Goudae refpectiue haere legdagen plaetfen fullen hebben ende houden binnen de hauenen van de refpectiue fteden ter plaetfe daer men henluyden die comniodieufte fal aenwiifen ende ordonneren ende niet buyten aen de hoofden. Aldus verdraegen ende geaccordeert tuffchen de heeren borgemeefter ende regierders der ftadt Dordrecht ter eenre ende de heeren Daen Aelbrechtsz. Minne burgemeefter ende mr. Gerardt Cinq fecretaris der ftadt Goudae als daer toe bij de heeren borgemeefters ende regierders der ftadt Goudae fpecialijck gecommitteert ter andere fiide binnen Dordrecht op den xen Martij XVJC- ende veertich. J' &rck. q r)inq.
1640.
Naer de oorfprongklijke Conventie , liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade % No. 171. J


van dordrecht. 1685
Overéénkomft tuffchen de Steden Dordrecht,Delft b en Rotterdam, inhoudende, dat ieder derzelven, om de zeven jaaren, eene Tourbeurt zal hebben5 tot het afvaardigen van een Heer in het Collegie van de Admiraliteit van Zeeland.
19. December 1 641.
ALfoo ouer de nominatie te doen totte becledinge van de vacerende plaetfe in het collegie ter admiraliteyc refiderende tot Middelburch in Zeelant difpute was ontftaen in de vergaderinge der heeren ftaten van Hollant tuffchen de ftede van Dordrecht ende Rotterdam bij welcke occafie oock eenige andere fteden begonnen te pretenderen oock daer inne te worden geadmitteert ende beurte te hebben. Soo ift dat naer onderlinge communicatie tusfchen de gedeputeerden der heeren burgemeefteren ende regeerders der fteden Dordrecht Delf ende Rotterdam bij dewelcke defe is onderteyckent in 't minnelijck verdragen ende gaccordeert is dat de plaetfe in het voorfz. collegie voortaen van wegen defelue drie fteden fal werden becleet bij beurten van feuen tot feuen jaren ende dat nv de eerfte voorftellinge van een perfoon bij de heeren ftaten van Hollant daer toe te committeren fal werden gedaen bij ofte van wegen de ftadt Rotterdam ende de feuen jaer omgecomen fijnde de tweede beurte fal fijn voor Dordrecht ende daer naer de derde voor Delft ende voorts alfoo fuccesfwelijck ende veruolgens. Dat mede de voorfz. drie fteden gefameatlijck haer oude recht ende poffesfie van de voorfz. commisfie ingeuallen eenige andere daer toe mochten comen te pretenderen fullen helpen ftaende houden ende te maintineren alles oprechtelijck ende ter goeder trouwe. Aldus gedaen ende bij de refpectiue gecommitteerden onderteyckent in den Hage den 19. December 1641. (Was geteekent)
Ter ordonnantie vande heeren ge- Ter ordonnantie vande heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht, deputeerden der ftadt Delft.
N* Ruyfch. Nic. van Kinfchot.
Ter ordonnantie vande heeren burgemeefters der ftadt Rotterdam.
L. van Beaumont.
Naer de oorfprongklijke Conventie, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade A. No. 32.
§a»o8§ff0§SM3 §»b w§ mm mmmm§Bmm§§mB
AANMERKINGEN.
Sederd eenigen tijd, tuflchen Rotterdam Delft, dienaangaande, onder eikanderen, eene
en deeze Stad", over het benoemen van een' lchikking zouden aangaan; welke, uitwijzends
Raad ter Admiraliteit van Zeeland, verfcheiden ons bovenftaand Verdrag, twee jaaren daar na,
ónluften gereezen zijnde, hadden de Staaten tot (tand gebragt werd. Die van Schiedam
van Holland, bij derzelver Befluit van den deeden, kort daar na, ook eenige poogingen,
dertienden üecemherdesjaarsi639(i)jgewildJ om eene tourbeurt voor hunne Stads Regeèrüig
dat de reedsgenoemde Steden, nevens de Stad te verkrijgen $ dog zonder eenige vrugtO).
(l) Zie Refol'.van Holland van 't jaar 1639. Fol. 241. Vergeleeken met de Refol. van den 22. Decfmb.iSii. tn 16. April 1639.
(aj Zie Refol. van Holland van den 21. Decemb. 1641., 21, 22 en 24. Januarij 1643.
^3 JDe


iÓo6 PRIVILEGIËN
De Staaten vergunnen , oj> het verzoek der Pre* dikanten en Ouderlingen, om een Zevenden Pre* dïkant, op de gewoone wedde , te moogen aan* neemen.
24. Februarij 1643.
IS op het verfoek van de predicanten en ouderlingen der ftad Dordrecht aan de kerke en gemeinte der felver ftad toegeftaan een feevende predicant te moogen beroepen omme de redenen bij de remonftrantie ten felven tijde overgegeuen mitsgaders bij dé gecommitteerde der ftad Dordrecht in het breede gededuceert gelijck mede goed is gevonden dat aan den meergemelde feevende predicant fal volgen het gewoonlijk tractement volgens de ordre van den lande.
Kerkelijk Placaatboek , II. Deel, bl. 352. AANMERKINGEN.
Het zal moogelijk , in den eerften opflag, Predikant, buiten bezwaar van het Gemeene Vreemd fchijnen , dat, daar, in 't jaar 1596. Land, en alleen ten Jafte vande Finantie deeGecommitteerde Raaden vergund hadden, een' zer Stad, aangenomen wierd; gelijk in de ReVijfden Predikant te moogen beroepen (1) , de folutieii van den Oudraad van den drieëntwinRegifters der Hollandfche. Refolutien egter tigften December des jaars 1627, van den tweevan0 eeeri* Zesden melding maaken. Dog ëntwhuiglïen Augulh:s des jaars 1628 , en bedéczebbevreemdiiig zal haaft verdwijnen, j'i7dien zonder van den zesencwindgüeti September des men flegts in opmerking neemt, dat de Zesde jaars 1635. te zien is.
(1) Zie bovett hl. 1587*
^«®^©^©^©^^^«»^©^©^»®^
Verdrag tuffchen Schout en Ambagtsbeivaarders van Nieuwkoop en Noorden, ter ééner, en Burgemeefters en Regeerders der Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda, ter ander er zijde; tot af' doening van de Gefchillen over het verwijden van het Verlaat in de Landf:h ei ding van Nieuw* ; koop.
29. Mei 1643.
Privilegiën van Haarlem, #.488.
WiU


van DORDRECHT. 168?
Willige Condemnaüe op het voorfchreeven Verdrag* hij Dijkgraaf en Hoegheemraaden van Rhijnland, verleend.
sa Junij 1643.
Privilegiën van Haarlem, hl. 490.'
Overéénkomft tuffchen de Steden Dordrecht, Haarlem en Gouda, ter ééner, en de Stad Rotterdam, ter ander er zijde, wegens de wijdte en hoogte van de tïilfche Kwakel in Bent huif en.
7. Auguftus 1646.
Privilegiën van Haarlem , hl 497.
Punten en Airtij kelen , aan de Deekens van de Gilden en Gemeene Neeringen, bij de Regeering, van nieuws toegefiaan en vergund, en voorde bij Zijne Hoogheid en het Hof van Holland bevestigd, hoofdfaaklijk inhoudende ; Eerftelijk, dat dezehen jaarlijks, ten overflaan van den Burgemeefter der Gemeente, zullen maaken eene Nominatie van Vierentwintig Perfoonen, uit welke de Stadhouder en het Plof van Holland de Achten zullen verkiezen; welke laatftgemelden, met het Geregt 3 agt zullen hebben op het Beftier van de Stad, en, alle vier Maanden, met de Leden van den Oudraad, daar toe uitbrengende Tzvaalf Stemmen, kiezen den Burgemeefter van de Gemeente ; Ten anderen, dat, in het Geregt, niet meer dan Twee Perfoonen zullen zitten uit
één


16BB PRIVILEGIËN
êênGeflagt, zoo in Maag- ah Zwagerfchap, eikanderen nader heftaande, dan Broeders- en Zus* terskinderen ; en Laatft elijk, dat geene Conf mten, tot het heffen van eenige Laften, zullen gedraagen noch ingewilligd worden , zonder toeft em* ming van de voorfchreeven Deekens ; waar van egter uitgezonderd blijven de Gemeenelands Lafien, geduurende den Oorlog, geheeven wordende.
14. O Bob er 1 647.
OP den 18. September 1647. bij den oudraat gedelibereert fijnde op het houden van de vergaderinge van verfcheyde perfoonen binnen de ftadt maekende complotterijen en feditie is gerefolveert daer tegens publicatie te doen doen ende 't geregte aangemaant ende geauthorifeert daar tegens te doen wat behoort en de heer officier gelaft hem op alles te informeeren ende d'autheurs ende andere de voorfz. vergaderinge frequenterende te regte te ftellen ende doen wat tot weeringe van foodanige bijeenrottinge ende complotterijen behoort gedaan te werden fijnde de naervolgende publicatie ten felvigen dage gedaan.
Alfoo claerlijk ondervonden is dat eenige ongerufle ende oproerige perfoonen haer vervordert hebben groote vergaderingen van veele ende verfcheyde perfoonen te doen leggen daer toe defelve in geenen deele lijn gevoegt off gequalificeert geweeft ftreckende alle het felve tot complotterije ende feditie foo hebben mijn Ed. heeren van den geregte defer ftede Dordrecht van wegen den oudraat daar toe bij eenparige ftemmen fpecialijk aangemaant fijnde verboden ende geinterdiceert verbieden en interdiceeren bij defen allen en eenen iegelijken diergelijke vergaderingen meer te leggen oftefrequenteren off daar toe haare huyfen tuynen ofte erven te laten gebruyken op pcene van aan den lijve geftraft off arbitralijk
ge-
g»s§€4§8ê»3 mmB §« w smmmmsmms
AANMERKINGEN.
Ten einde de Leezer een nanééngefcha- De zaaken, daar in vervat, zijn van veel bekeld denkbeeld konne vormen van de Gebeurd- lang , en zullen , in het vervolg , telladekooteniilen , bij welker geleegenheid deeze PuU- men , wanneer wij van de Onlutlen, welken, ten en Attrjkelen zijn in de werreld gekoo- meermaals , over bet formeeren van de Nomen , hebben wij dienlb'g geoordeeld , om minatie der Achten , ontltaan zijn, vcrllag het omllandig Verhaal daar van, zoo als het zullen moeten geeven. Daarenboven is dit in dc Regifters van den Oudraad woordelijk /iccord raet de Gilden, gelijk het gemeenlijk gegebockt is, hier ter plaatfe, intevlegten Ci), naamd wordt, altoos als eene onverbreeklijke
GrondUi Schoon het met den druk reeds gemeen zij gemaakt , onder de authentijke Stnkken van SVt v ius Vervolg «/) Aithma , 11. Deel , bl. 114 — 121. , vertrouwen wij egter , dat zij » die het Werk van Sïlvius miflen , ons befluit zullen billijken.


van D O RDRË C H T. \m
gecorrigeert te werden naer exigentie van faaken gereferveert riiet te min den heere officier fijne actie uyt cragte van de publycque placcaten tegens alle den genen die alfulke onbehoorlijke vergaderingen alreeds hebben geleydt ofte gefrequenteert hebben gehadt A&um den 18. September 1647.
Be voorfz. publicatie niet hebbendé eorinert helpen ende niet tegenftaande voortvarende in hare bijeenrottingen en met het leggert Van vergaderingen niet paffende op den officier die gingh omme haer te doen feheyden ende inftantelijk met quade manieren ende drijgementen ten huyfe Van den heere burgermeefter aanhoudende omme te mogen geadmitteert werden tot het leggen van vergaderingen ofte dat anderfins gefcliapen was eenen oploop te zullen comen ende de ftadt in een bloedbadt geftelt te werden ende leggende ten waare dat bij een van haer fulx waere verhindert geweeft dat 'tal waare gefchiet geweeft ende des borgemeefters huys geplunderü geweeft verfoekende te mogen vergaderen. Ende bij allerlij inductie bij den burgermeefter vermaent fijnde dat naer te willen laten ende dattet in zijn Ed. vermogen niet en was fulxs te confenteeren overmits contrarie verbodt ende refolutie van den oudtaat ende dat hij op 'sanderendaegs fijnde faturdagh fchepenen ende raden foude doen vergaderen op den eedt ende haer voordragen off fulxs foude mogen gefchieden ende derfelver refolutie haer alsdan foude bekent maken.
Hebben als doen een biljet omgefonden aan alle de deekens houdende dat befloten is tegen morgen ten agt uiren morgenfpraake te leggen op de hoogfte boeten alwaer ieder deeken fijne gildebroe» ders in 't gemeen fal voordragen defe woorden :
Off fij gerefolveert fijn haren eedt neffens haaren deekens te betrachten ende hare gerechtigheyt en priuilegien mede te hanthauen? welke Vergaderinge d' heer borgermeefter door den bode van 't gilt haer dede verbieden dog fijn niet te min alle vergadert geweeft be* halven de houtcoopers ende het groot gilt.
Saturdagh daer aen fijnde den 21. September voor 't vergaderen van fchepenen en raden heeft de heer borgermeefter geleyt vergaderinge van eenige weynige heeren uytte regeeringe in de weescamer daar gecompareert fijn d'heer borgermeefter Johan Berck Abraham Coopman Dirck Danimert Johan Dionysz. heeft met defelve over de voorfz. faeke gedelibereert wat tegens de ftoutigheyt die hoe langer hoe meerder was aanwafiende diende gedaan hebben goedgevonden dat d' heer borgermeefter de faken daer toe bij fchepenen en raden foude dirigeren dat men foude mogen confenteren datter vergaderingen van de gemeene deekens foude mogen werden geleyt dan dat het felve foude gefchieden op d'ordinaris maniere in 't doelhuys van de heelhacxs en daer ontboden fouden werden deur ontbied van
G den
Grondwet aangemerkt, en , uit dien hoofde, gemeefter, vermaand worden , om zig te be*
in de, van tijd tot tijd, verleende Oitrooijen op kWaamen , tot het inbrengen van derzelver"
de Magilfraarsbefteliing, gelijk men zien zal, Stemmen tot de Nominatie der Agten , zoo
uitdruklijk bckragtigd. Jaa , nog hedendaags, wordt hun uitdruklijk herinnerd , om zig naer
wanneer de Deekens van de Gilden en Gemee- de Punten en Artijkelen , in dit Concordaat
ne Neeringen, door den Voorzhtenden Bur- vervat, te gedrangèn.


i69o PRIVILEGIËN
den heere borgermeefter door den bode van de goede luyden van den achten den heere borgermeefter met andere uytte regeeringe daer prefent fijnde ende dat den heere borgermeefter daar hemluyden alfvragen foude haer belangen en letten off die vergaderinge conde uytgeftelt werden tot op maendagh ofte dynsdagh daer aanvolgende omme tijt te winnen ende ondertufichen den penfionaris naer het feheyden van fchepenen en raden naer den Haegh in aller haeft foude vertrecken ende den ftandt der faaken met de heeren van Strevelshoek en mr. Coenraat Ruyfch aan den hove van Hollandt bekent maken met overlevering van de informatien bij den heere fchout van de faken genomen en denfelven hove in bedenken te geven off niet goet foude vinden eenige commiffariffen tot Dordrecht te fenden om alles waere het doenlijk te asfopieeren ende in ftilte te brengen.
Saturdagh den 21. daar aanvolgende fchepenen ende raden vergadert fijnde ftaan toe dat men de voorfz. vergaderinge van de gemeene deekens in maniere vooren verhaalt foude laten gefchieden defererende aan den heere borgermeefter den tijt daar toe te vercorten of te verlengen naar gelegentheyt van faaken.
De voorfz. vergaderinge van fchepenen ende raden gefcheyden fijnde vertrekt den penfionaris Berck in der haeft naer den Haegh confereert over de voorfz. fake met den heere van Strevelshoek en Ruyfch aenwefende in den Hage ende gaet den heer penfionaris denfelven avondt bij den heere prefident verhalende fijn Ed. de geheele gelegentheyt ende de perplexiteyt waer inne mijn Ed. heeren van Dordrecht haar waren bevindende ende verfoekt dat het fijn Ed. gelieven wilde den raet extraordinaris te doen vergaderen 't welk fijn Ed. aanneemt ende legt de vergaderinge tegens 'sanderendaegs fondachs den 22. des 's morgens voor de predicatie de clocke hafff acht uiren tot fijnen huyfe aldaer gecompareert de heeren van Strevelshoek en Ruyfch metten penfionaris voornt. verhalen de gelegentheyt ende doen vorders haer propofitie als voorfz. is.
'T hoff committeert omme nog desfelven daegs 's avonts tot Dordreght te wefen de heeren Dedel Crommon en Dorp met den fubftituit griffier Pots dog d' heer Dorp vermits feekere indifpofitie en ongelegentheyt heeft niet connen mede comen.
Den penfionaris reyft uytten Haegh naer Dordrecht voor uyt omme de heer borgemeefter rapport te doen d' heer borgermeefter vergadert tfijnen huyfe de heeren fchout Johan Berck Dirk Dammen Coopman ende Repelaer.
Hooren het voorfz. rapport en refolveeren de voorfz. heeren commiffariflen te bewelcomen als die fouden aangecomen fijn haer E. de kenniffe van faeke ende remedie van dien te recommandeeren. De commiffariflen arriveeren des 's avonts ende nemen haar logement in de herberge van de pauw doen advertentie aan den heer borgermeefter deur haaren deurwaerder van hare komfte.
De heer borgermeefter met de heere fchout de heere van Strevelshoek ende mr. Coenraet Ruyfch mitsgaders den penfionaris Berck gaan des anderen daegs de heeren commilfarillën bewelcomen maeken bekent haere commisfie ende overleggen met de heeren voornt. de
for-


van DORDRECHT. 16*91
forme van hare befoignes wert haer overgelevert de lijfte van de namen van de deekens van de gilden en andere ende wert haer Ed. de kennüTe van de faeke vertrouwt en de juftitie bevolen.
De voorfz. commiflarilTen ontbieden voor haer Ed. de deekens vande refpeftive gilden waer van geen of weynige compareeren den deürwaerder relateert van veelen haerder onmanierlijke antwoorde dat fij met geen commiflariflen te doen en hadden nog met het hoff dat fij daer onder niet en ftonden dat fij haer eygen magiftraet hadden etc. vilipendeerende de hooge overheyt gaen voort met hare vergaderingen en complotterijen niet jegenftaende d'interdictie van de gemehe commiflariflen vervorderen haar op den 24. dito fijnde dijnsdagh te vergaderen in het fpuygafthuys welke vergaderinge was doen Jeggen op de verbeurte van vijff hondert ponden en haer gilt wert waerfchouwinge gedaen dat men voorgenomen hadt de fleutels van de ftadt tot den borgermeefter uytten huyfe te halen ende als men haer foude willen refifteren met wapenen dat fij met wapenen daer tegens foude gaen etc. fenden deur haren omkoper fijnde een fchoenlapper aen den heere borgermeefter dier tijt met het gerecht op het ftadhuys vergadert fijnde een biljet met een onbekende bant gefchreven inhoudende dat den borgermeefter den outraedt foude doen vergaderen tegens als doen de clocke elff uiren fijnde toe ter tijt halff elff dat fij daer haer gedeputeerden foude fenden ende met ordre fouden voordragen 't geene fijluyden te feggen hadden fonder gewelt te willen doen ten ware men heur met gewelt wilde refifteeren.
De heer borgermeefter het biljet in 't geregte gelefen hebbende en niet goetvindende den outraet op die wijfe te doen vergaderen is gegaen van 't ftadthuys met den penfionaris Berck naer d'heeren commiffiiriflen vertoonende haer Ed. het voorfz. biljet ende hoe ftoutelijk de deekens waren voortvarende in haer aengevange ende nu aireede geformeerde feditie.
De commiflariflen fchrijven aen 't hoff de geftaltcnifle der faeken meenende dat men haer Ed. de fterke hant behoorden te bieden en wert goetgevonden dat den penfionaris Ruyfch naer [>] fijn Hoogheyt foude vertrecken fijnde in het Stigt van Utrecht op 't huys te Suylenftijn ofte daer fijn Hoogheyt foude te vinden fijn om fijn Hoogheyt van wegen de heeren commilfiiriflen notificeerende wat hier was pafieerende ende hoe nodigh was meerder garnifoen in de ftadt te hebben gevende fijn Hoogheyt in bedenken off niet felvs in perfoon foude goetvinden tot Dordregt te komen. Ende mede dat den penfionaris Berck naer den Hage foude vertrecken ende dienen aen 't felve met de geheele gelegentheyt van de begonne beroerte aen de heeren gecommitteerde raden vande ftaten van Hollandt.'
'T hoff op 't aenfchrijven van hare commiflariflen addreffeert haer
G 2 me-
O] Sijn Hoogheyt. Dus worden wij ge- Holland zig deeze zaak alleen zoude hebben
waar , dat de Heer Wagenaar (2) zig mis- aangetrokkén , om dat Zijne Hoogheid, Prins
gilte, wanneer hij, van deeze oproerige be- Willem de II, nog niet in de Stadhouder-
weeguigen kortelijk verflag doende , onder lijke waardigheid beveiligd was. anderen, te kennen geeft, dat het Hof vau
{i) Vaderl. Ilifl. IX. De tl, bl. 444.


3t592 PRIVILEGIËN
mede door gecommitteerde uitten haere aen de heeren gecommitteerde raden verfoekt de fterke hant en patenten op nabuerige garnifoenen terwijle de fake haeft was vereyflchende ende fijn Hoogheyt abfent was.
De gecommitteerde raden examineeren haer inftrucue bevinden haer niet genoegh daer toe te fijn geauthorifeert excufeeren het verleenen van de verfogte patenten ende committeeren uytten haren de heer van Polsbroek en Herberts omme in aller ijl te vertrecken naer fijn Hoogheyt omme te remonftreren wat haer Ed. Mog. wegen de beroerte in de ftadt Dordrecht van wegen 't hoff ende de voorfz. ftadt Dordrecht was voorgecomen ende remedie daer tegens te verfoeken en authorifatie op haer Ed. Mog. hoe verre in affwefen van fijn Hoogheyt daer inne fouden mogen gaen.
Ondertulfchen comen bij de heer borgermeefter acht uytte voorfz. deekens meeft fijnde goedertieren borgers feggende daer toe te fijn gecommitteert van haer medebroeders fpreekende van haere vergaderinge omme die te mogen leggen ende dat fijluyden als dan fouden uytbrengen en op gefchrifte ftellen 't geene waer inne fijluyden meenden de deeckens van de gemeene neeringen vercort te fijn.
De heer borgermeefter fpreekt met henluyden ende feyt dat fijn Ed. de gemeene deeckens foude doen vergaderen op donderdagh 's morgens de clocke acht uiren in het doelhuys van de heelehaex gewoonelijke plaetlè van foodanige vergaderingen en dat fijn Ed. daer comen foude geasfifteert met den foodanigen uytte magiftraet als fijn Ed. goetvinden foude ende henluyden aldaer aenfeggen hoe en in wat maniere fijluyden fouden mogen vergaderen.
Wert goetgevonden in de voorfz. vergaderinge den gemeene deekens aen te feggen dat d' heere borgermeefter goet hadde gevonden de voorfz. vergaderinge te doen leggen bij oorfake van haerluyder beroerte dat tot fijn Ed. kenniffe was comende dat eenige klaegden dat haer te cort was gefchiedende in hare keuren ende privilegiën dat fijluyden daer over verfcheyden verboden vergaderingen hadden gehouden dat mijn heeren daer inne ten beften niet en waren geftigt en alfulke vergaderingen waren t'eenemael improbeerende ende op dat fijluyden niet en fouden meenen dat men haer ergens in wilde verkorten 't welk niet foude bevonden werden dat men toeftondt de deeckens elk uytten haeren te kiefen eenen deecken de reedelijkfte ende die beft redenen conde cavelen maeckende over hen alleen tweeëndertigh perfoonen ende dat defelve op haere voorfz. faeeken met kenniffe ende confent van den heere borgermeefter fouden mogen vergaderen daer toe befeheyden fijnde door den ordinairis bode ter voorfz.gewoonlijke plaetfe welke tweeëndertigh deeckens als voorfz. van haer belangh deur twee a drie ten hoogfte vier perfoonen aen den heere borgermeefter verfoek doen fullen bij gefchrifte ende dat fijn Ed. overleveren welk voorfz. verfoek den heere borgermeefter naer examinatie van dien als dan brengen lal aen den geregte als daer toe bij den oudraet fpecialijk geauthorifeert fijnde omme verder gedifponeert te werden als bevonden fal werden te behooren. Al 't felve alfoo gefchied fijnde op den 16. dito eerft door den mond van den penfionaris Berck ende na gerepeteert bij den
heer


van DORDRECHT. 1693
heer borgermeefter is bij henluyden allen 't felve eendrachtelijk met eerbiedigheyt aengenomen.
Waer op bij d' heer borgermeefter goetgevonden is dat ordre geftelt foude werden tot het ophouden van de patenten en comen van de foldaten ende is aengeïchreven aen de heeren in den Hage ende den penfionaris Ruyfch die naer fijn Hoogheyt was gereyft dat men daer mede niet verhaeften en foude tot dat men foude fien hoe het werk hem verder fchikken foude.
Middelertijt de heeren commiflariflen notoirlijk was gebleeken dat mr. Johan Walen in de ftadt fijnde principael auteur was van defe fediu'e hebben goetgevonden een rijfe naer den Hage bij 't hoff" te doen alwaer bij den fel ven hove goetgevonden is een mandament crimineel tegens fijn perfoon te verleenen ende fijn de heeren commiflariflen wederom tot Dordrecht gecomen ende daer naer den advocaet fiscael die door fijn dienaers ten huyfe van de voorfz. Walen heeft gefogt om denfelven te apprehendeeren maer hem niet connende becomen is gedaen de naervolgende publicatie.
De prefident ende raden van Hollandt Zeelandt ende Vrieslandt doen te weten. Alfoo mr. Johan Walen voor defen als advocaet binnen de ftadt Dordrecht gepractifeert hebbende niet tegenftaende hem de ftadt Dordrecht ende jurisdictie van dien bij die van den geregte ende camere juditieel der voorfz. ftadt is ontfeyt onaengefien mede alle devoiren bij hem foo aen beyde de hoven van juftitie als aen de hoogfte regeeringe van den iande van Hollandt ende Weftvrieslandt: gedaen ten eynde de voorfz. uytfettinge vernietigt ende gerevoceert foude mogen werden fonder dat hij nogtans van defelve fulxs heeft konnen obtineercn egter üg vervordert heeft hem binnen de voorfz. ftadt wederom te begeven ende aldaer de gemoederen van veele eenvoudige ende goede ingefetenen foo door feditieufe gefchriften als mondelinge ophitfinge te ontroeren ende daer door getragt defelve van de fchuldige gehoorfaemheyt van hare wettige overigheyt aff te leyden tot dien eynde dagelijkfe correfpondentien ende bijeencomften gehouden hebbende in feekere huyfinge voordelen bij hem bewoont 't welk faeeken fijn van fchaedelijk exempel pernitieufe gevolgen ende na regten in de voorfz. Walen ten hoogften ftrafbaer ende mitsdien geenfins lijdelijk in een welgeordineerde regeeringe ende daeromme met alle middelen behoorden verhoet en tegengegaen te werden. Soo is't dat 't voorfz. hoff tot mainttneraent en confervatie van goede ordre policie en ruft der voorfz. ftadt van wegen de hooge overigheyt geinterdiceert heeft ende interdiceeren mitsdefen eenen ieder van wat qualiteyt ofte conditie hij foude mogen wefen eenige gemeynfehap ofte correfpondentie directelijk ofte indirectelijk voortaen met den voorn. Walen te houden ofte denfelven binnen de voorfz. ftadt ofte jurisdictie van dien te huyfen hoven ofte herbergen op peyne als complicen en medeftanders daer over anderen tot een exempel geftraft te werden. Ende alfoo mede voor den dienft van het gemeen ende rufte van de voorfz. ftadt ten hoogften daer aen gelegen is dat
G 3 den


1694 PRIVILEGIËN
den perfoon van den voorn. Walen in verfeekeringe foude mogen werden becomen heeft 't voorfz. hoff geordonneert ende ordonneert mits defen dat die geene dewelke denfelven binnen de voorfz. ftadt ofte jurisdictie van dien fal weten te becomen ende in handen van den procureur generael van den voorfz. hove over te leveren tot een premie ofte vereeringe gegeven fal worden een fomme van fes hondert ponden te xl. grooten 't pont. Ende op dat een ieder hier van verwittigt mag wefen foo heeft 't voorfz. hoff een van de eerfte deurwaerders ofte fergianten van wapenen van den felven hove gelaft ende bevolen defe met clockegeflagh en openbare affcundinge binnen de voorfz. ftadt en alomme daer fulxs van noden wefen fal te publiceeren en affigeeren. Actum inden rade den eerften Oétober 1647. (Onderftondt} Ter ordonnantie van den voorgemelten hove. (Ende was onderteykent} Adr. Pots.
Ende is vorder goetgevonden den voorn. Johan Walen bij edióle te doen citeeren naer ordre ende ftijle t' welk ook alfoo is gedaen ende daer op fententie ende condemnatie is gevolgt hier na geinfereert.
Ende naer dat de heer borgermeefter hadde doen leggen de vergaderinge van de twee en dertigh deeckens fijn vier uyt defelve gecommitteert als namentlijk Nicolaes van Helmont uytte wantfnijders Gillis van Hemert uytte cramers Aelbert Prins uytte fchiptimmerlieden ende Willem Wens fteenhouwer uytte metzelaers dewelke verclaren dat de deekens haer wet de faeke van mr. Joban tFalen niet willen moeijen denfelven ten hoogden detefteerende ende dat wijders met alle modeftie willen gaen verfoekende dat fij met advocaten mogten befoigneeren om raed te mogen gebruyken fijnde fijluyden onervaren. Toegeftaen ende alhier gecomen fijnde d'heeren advocaten de Groot en Pothoven houdende verfcheyde conferentien met de heer borgermeefter hebben daer naer overgeleuert aen defelve in gefchrifte 't naervolgende geintituleert
Grieven ofte poin&en van befwaernifle dewelke de deekens van de gemeene neeringen tot Dordrecht fijn hebbende ende waer van fij reparatie en redreflement verhoeken.
1.
Eerftelijk dat de voorn, deekens van de ambachten onder haer luyden ten overftaen van den heer borgermeefter nogtans behoudens hare regten en privilegiën jaerlijxs fullen kiefen ende nomineeren tot vierentwintigh perfoonen te weten fes uyt elxs quartier omme daer uyt bij den ftadhouder ende den rade van Hollandt genomen te werden agt perfoonen te weten uyt elxs quartier twee omme met die van den geregte agt en oogmerk te hebben op het regement der voorfz. ftede ende dat de voorfz. agt perfoonen met ende benetfens den oudraet der voorfz. ftede fullen kiefen telken vier maenden den borgermeefter van de gemeente aldaer dat ook
de-


van DORDRECHT. 1695
defelve agt perfoonen tot verkiefinge van den voorfz. borgermeefter fullen hebben en uytbrengen twaelff ftemmen ende dat de voorfz. agt mannen fullen comen bij den geregte t'aller tijt als fij vermaent werden van hun ofte als fij van de neringe wegen daer bij te doen hebben alles in conformiteyt van het folemneele accoort van den jaere 1385. ende de privilegiën van hartog Aelbrecht van den jaere 1395. ende van Maximiliaen ende Maria van den jare 1478. ende 1481. refpettive.
2.
Ten tweeden dat in de geregte voortaen niet meer en fullen fitten als twee van eenen geflagte den anderen nog naerder beftaende als in den tweeden grade naer den coftuyme van de regten geheeten canon even gelijk als broeders ende fufters kinderen ende dat fulxs mede fal werden geobferveert in gelijke grade van affiniteyten off fwagerfchap in conformité van 't voorfz. privilegie van den jare 1481. en het gemeen gebruyk van andere fteden in Hollant voor foo veele de voorfz. graden van afflniteyt concerneert.
3-
Ten derden dat de voorn, deeckens buyten de ordinaris vergaderinge eens * sjaers op eenen feekeren tijt daer toe bij haer te benoemen fullen mogen vergaderen mits den voorn, heere borgermeester daer van alvorens kennis doende omme het oirbaer ende befte van de voorfz. gemeene neeringen te bevorderen ook te fpreken van faeeken haer concernerende.
4-
Ten vierden dat van nu voortaen egeene confenten en fullen gedragen ofte bewilligt werden in eenige laften die uyt het gemeene corpus der voorfz. ftede gecollecteert foude mogen werden fonder daer op gehoort te hebben de voorfz. deeckens van de gildens ende de gemeene neeringen ende dat met gemeen confent van de meefte ftemmen van hen allen daer inne geconfenteert fal wefen in conformité van het accort van den jare 1580. mits dat het felve geen plaets fal hebben in 't reguard van de gemeene lants laften gedurende den oorloge alfoo het felve in den jare 1601. foo verre is overgegeven.
Welke voorfz. poinéten geëxamineert ende in deliberatie geftelt fijnde bij d'heeren fchouth borgermeefter Jacob van den Corput Dirk Dammert ende Anthonis Repelaer uytten oudraede laeft ter dagvaert geweeft fijnde mr. Cornelis van der Loo ende Joban van Haerlem uytte fchepenen Ocker Baenen uytte raden ende nog uytten outrade Abraham Coopman ende Johan Dionypz. Aert Schutb ende Boudewyn Onderwater uytte achten mitsgaders beyde de thefauriers met name ósCornelis van Someren ende mr. Johan van der Burch die alle mede gecommitteert waeren bij den oudraet tot het examineeren van de poinc~ten van de befchrijvinge tegens den jo. O&ober 1647.
Doen van haer gebefoigneerde rapport aen den oudrade op den 10. Oétober 1647. waer op is gerefolveert ende fijnde de poin&en ende articulen geftelt als volgt.
1.
Eerftelijk dat de deekens van den ambachten ende gemeene née-
rin-


i696 PRIVILEGIËN
ringen ten overftaen ende onder de directie vanden heere borgermees» ter van de gemeente op desfelvs propofitie mitsgaders in het bijwefen van den heere fulxs als van ouden tijde gebruykelijk is geween: behoudens nogtans de voornoemde deekens haer regt ende_ vrijheyt in het ftemmen kiefen ende nomineeren fullen vierentwintigh perfoonen te weten uyt elxs quartier fes ende die aen den geregte overleveren omme daer uyt bij den ftadhouder ende den rade van Hollandt gecoren te werden acht te weten uyt elxs quartier twee des dat onder de vierentwintigh perfoonen mede genomineert Mlen werden als van allen ouden tijde geobferveert is de dienende achten omme defelve geen defpect aen te doen maer eenigheyt te voeden en alle vijantfchap te voorkomen. De voorfz. nominatie fal ook moeten gefchieden fonder voorgaende onderlinge inductie ende communicatie van ofte met de deekens van de gilden directelijk ofte indireételijk door hen felven ofte door andere in eeniger maniere daer van haer de voorfz. deekens des van node ende verfogt fijnde bij eede fullen moeten fuyveren ende bij faulte van dien ofte ook anders bevonden werdende dat fij verliefen fullen voor die rijfe het regt van hare ftemmen. Welke voorfz. achten alfoo gecoren fijnde fullen met die van den geregte agt en oogemerk hebben op het regement der voorfz. ftede en alle vier maenden metten oudrade defer ftede mede fonder voorgaende induclien ende communicatien ende op de reftriclie als te vooren ten aenlien van deekens is gefegt fullen naer ouder gewoonte kiefen den 'borgermeefter van de gemeente dat ook defelve agt mannen tot verkiefinge van den voorfz. borgermeefter ( foo wanneer defelvige eenftemmigh fijn ) fullen hebben en uyxbrengen twaelff* (temmen fullen ook komen bij den geregte als fij bij den felven des vermaent fullen werden off als fij van wegen de gemeene neringen daer bij te doen hebben alles in conformiteyt van den accoorde van den jaere 1385. ende de privi. legien van hartogh Aelbrecht van den jaere 1395. ende van Maximiliae'n ende Maria van den jare 1478 en 1481. refpeéfive.
2.
Het tweede poinct toe te ftaen gelijk het leydt.
3-
Het derde poinct moet worden geëxcufeert om feer gewigtige redenen eerftelïjk omme dattet is een pure nieuwigheyt die niet anders en kan veroorfaken als alle jaers een groote commotie ende ongeruftigheyt door dien het geheele lighaem van de börgerije ende gemeente daer door foude werden beweegt ende ontroert. Ten tweeden terwijle het is het werk van de achten 't geene foude mogen voorvallen die gemeene neeringe concerneerende ende den geregte voortebrengen die daer toe fpecialijk fijn geauthorifeert ende geprivilegeert als hier vooren is gefeyt. Ten derden foo is het in de magt niet van de heeren van Dordrecht fulke vergaderingen te authorifeeren maer competeert alleen den fouverain dewelke lijn de ftaten van Hollandt daer het in allen gevallen foude moeten werden verfogt.
4-
Het vierde poinct foude ook omme deekenen te gemoet te gaen connen werden toegeftaen gelijk het felve is leggende. En


van DORDRECHT. 169?
Ende off het buyten vermoede gebeurde dat dit alfoo bij de deekens niet en werde aangenomen fijn mijn Ed. heeren van Dordrecht te vreden alles abfolutelijk ende finalijk te verblijven aan fiin hoogheyt ende den hove van Hollant off wel om korter expeditie aan de heeren commiffariffen jegenwoordig alhier fijnde.
Dit alles overgegeven aan de deekens voorfz. ende niet in alle poinéten ende claufulen aangenomen fijnde is naerder refolutie daer op genomen bij den oudrade op den 14. October daar aan volgende ende fijn geftelt de poincten ende articulen als hier volgen.
Poincten ende articulen by mijn Ed. heeren den borgermeefter fchepenen raden oudraden ende goede luyden van den achten van nieuws toegeflaan ende geaccordeert aan de deeckens van de ambachten ende van de gemeene neeringen defer ftede Dordrecht op den 14. October 1647. waar van het vrije gebruyk haar noyt tegengefproken en is geweeft.
Eerftelijk dat de deekens van den ambachten ende gemeene neeringen voorfz. ten overftaan ende onder directie van den heere borgermeefter van de gemeente ende op desfelfs propofitie die ook vermogen fal neffens hem te affumeeren de heeren thezauriers ende fecretaris defer ftede (behoudens nogtans de voorn. deekens haar regt en vryheyt in het ftemmen) kiefen ende nomineeren fullen 'tfij met briefkens ofte anderfints fulcx de refpective deeckens van elxs gilt fullen goetvinden vier en twintigh perfoonen te weten uyt elxs quartier fes ende die aan den geregte overleveren omme daar uyt bij den ftadhouder ende den rade van Hollandt gecoren te werden agt te weten uyt elxs quartier twee ende dat op de te doene nominatie van vier en twintigh perfoonen fullen werden gehouden in goede agtinge ende recommandatie die oude agten die voor dit jaar hebben gedient en fal de voorfz. nominatie moeten gefchieden fonder voorgaande onderlinge inductie ende communicatie van off met de deekens van de andere gilden directelijk ofte indirectelijk door hem felven ofte door anderen in eeniger maniere daar van voor het doen van de nominatie de voorfz. deeckens op den eedt aan 't gilt gedaan lullen doen opregte verclaringe op pene van te verliefen voor die reys het regt van hare ftemmen ende de genen die bevonden fullen werden felvs off door andere naer de voorfz. nominatie gefolliciteert te hebben onbequaam ende inhabile gehouden ende ge^ reekent fullen werden voor die tijt tot de voorfz. nominatie gelijk ook fulxs in 't reguart van alle ampten ende officien van regeeringe 'tfij in juftitie off policie bij mijn Ed. heeren geordonneert ende geftatueert is voor eene vafte en onverbreekelijke wet. Welke voorfz. achten alfoo gecoren fijnde fullen met die van de


169* PRIVILEGIËN.
geregte acht en oogemerk hebben op het regiment der voorfz. ftede ende alle vier maenden metten outraat defer ftede naer ouder gewoonte kiefen den borgermeefter van de gemeente dat ook defelve agt mannen tot verkiefinge van de voorn, borgermeefter fullen hebben en uytbrengen twaalff ftemmen tullen ook komen bij den geregte als fij bij defelve des vermaant Men werden off als fij van wegen de gemeene neeringe daar bij te doen hebben alles in conformité van den accorde van den jaare 1385. de privilegiën van hertog Aelbrecht van den jaare 1395- ende van Maximiliaan ende Maria van den jaare 1478. en 1481. refpecuve»
Ten tweeden dat in den geregte voortaan niet meer en fullen fitten als twee van eenen geflagte den anderen nog naerder beftaande als in de tweede grade naer de conftuymen van regten seheeten canon even gelijk als broeders ende fufters kinderen en dat fulxs mede fal werden geobferveert in gelijke grade van affiniteyt ofte fwagerfchap in conformité van het voorfz. privilegie van den jare 1481. ende het gemeen gebruyk van andere fteden in Hollant voor foo veel de voorfz. graden van affimmteyt con-
CeTen ^derden dat van nu voortaan egeene confenten en fullen gedragen ofte ingewilligt werden in eenige laften die uyt het gemeen corpus der voorfz. ftede gecollecteert fouden mogen werden fonder daer op gehoort te hebben de voorfz. deekens van de gildens ende de gemeene neringen ende dat met gemeen confent ende de meefte ftemmen van hun allen daar in geconfenteert fal wefen in conformité van het accoort van den jare 1580. mits dat het felve geen plaats fal hebben in 't reguart van de gemeene lants laften geduirende de oorloge alfoo het felve in den jare 1601. foo verre is overgegeven.
Is ook goetgevonden om de deeckens te beter te doen aannemen 't geene in 't eerfte articul rakende het brigeren ende cuypen is geftelt te arrefteeren de volgende ordonnantie in 't reguart van andere ampten om in cas deeckens 't geene voorfz» is aannamen gepractifeert te werden.
Ordonnantie gemaakt by myn Ed. heeren borgermeefter fchepenen raden oudraden ende goede luyden van den achte der ftadt Dordrecht jegens het brigeren ende cuypen naer offitien binnen de voorfz. ftede.
Alfoo men dagelijxs bevint dat door de onbehoorlijke follicïtatie briges ende cuyperyen naer ampten ende offitien mitsgaders door de complotteryen en collufien van die geene die daar in hebben te difponeeren groote ongelegentheden onruft ende andere inconvenientien fijn ontftaande foo hebben mijn Ed. heeren borgermeefter fchepenen ende raden oudraden ende goede


van Dordrecht. 1699
luyden van den achte defer ftede Dordrecht geordonneert ende geftatueert ordonneeren ende ftatueeren mits defen voor eene vatte ende onverbrekelijke wet dat van nu voortaan niemant wie hi] hj naer eenige ampten off officien de regeeringe defer ftede betreffende't fij in juftitie off policie lal vermogen te folliciteeren directelijk ofte indirectelijk door hem felven ofte door andere in wat maniere het ook foude mogen fijn op poene dat onbequaam ende inhabil gehouden ende gereekent fal fijn omme tot fuiken ampt ofte offitie voor die tijt te werden vercoren waar van een ieder bij mijn Ed. heeren van den geregte defer ftede hem felven bij eede fal gehouden fijn te expurgeeren voor ende al eer in bedieninge van het ampt lal mogen treden. Insgelijks fullen de leden van eenigh collegie die het nomineeren ofte verkiefen van eenige ampten ofte officien van regeeringe fijn hebbende voor den tijt van de verkiefinge daar over niet en vermogen te complotteeren colludeeren ofte communiceeren directelijk ofte indirectelijk in eeniger manieren daar van voor het doen van de nominatie op den eedt bij haar Ed. gedaan fullen doen opregte verclaringe op poene van te verliefen voor die tijt het regt van hare ftemmen.
Aldus gedaan gerefolveert ende gearrefteert op den 14. October 1647.
Dan alfoo bij de deekens van den ambachten van de gemeene neeringen gedifficulteert is geworden hen bij eede te verplichten als hier vooren in de poincten ende articulen geftelt anders als onder behoorlijke ftipulatien bij de regeeringe nier aanneemelijk ende dat bij de heeren commitïiiriiTen van 't hoff van Hollandt rapport fijnde gedaan aan den gemelte hove van het voorfz. gebefoigneerde ende het felvige niet anders en is geconfirmeert geworden als met uytlatinge van den eedt ende claufule tegen de cuyperijen ende in plaetfe van dien daer tegens is geftelt bij haar Ed. Mog. confirmatie verboth met arbitrale correctie gelijk als hier naer is volgende. Soo hebben mijn Ed. heeren van den outrade op den 28. October 1647, de voorfz. ordonnantie tegens de cuyperyen naer ampten ende offitien in furcheantie geftelt ende haar E. des niet onderworpen laten als ter tijt toe daar naerder op fal fijn gerefolveert.
De heeren commiffariflen vertrocken fijnde ende rapport hebbende gedaan aan fijn hoogheyt ende den hove van Hollandt hebben overgefonden de volgende poincten ende articulen met derfelver confirmatie als hier naer volgt.
Poincten ende articulen bij mijn Ed. heeren den borgermeefter fchepenen raden oudraden ende goede luyden van den achten van nieuws toegeftaan ende geaccordeert aan de deeckens van de ambachten ende van de ge-, meene neeringen defer ftede Dordrecht op den 14. October 1647. waar van het vrije H 2 se*


i7oo PRIVILEGIËN
gebruyk haar noyt tegengefproken en is geweeft.
Eerftelijk dat de deekens van den ambachten ende gemeene neeringen voorfz. ten overftaan ende onder het belijt van den heere borgermeefter van de gemeente ende op desfelfs propofitie die ook vermogen fal neffens hem te alfumeeren de heeren thezauriers ende fecretaris C behoudens nogtans de voorn, deekens haar regt en vrijheyt in het ftemmen) kiefen ende nomine'eren lullen 't fij met briefkens ofte anderfmts fulxs de refpective deekens van elxs gilt fullen goet vinden vier en twintigh perfoonen te weten uyt elxs quartier fes ende die aan den geregte overleveren omme daar uyt bij den ftadhouder ende den rade van Hollant gecoren te werden agt te weten uyt elxs quartier twee. Ende op de te doene nominatie van vier en twintich perfoonen fullen werden gehouden in goede agtinge ende recommandatie die oude achten die voor dit jaar hebben gedient. Welke achten alfoo gecoren fijnde fullen met die van den geregte acht en oogmerk hebben op het regement der voorfz. ftede ende alle vier maanden metten outraat defer ftede naer ouder gewoonte kiefen den borgermeefter van de gemeente. Dat ook defelve agt mannen tot verkiefinge van den voorfz. borgermeefter fullen hebben ende uytbrengen twaalff ftemmen. Sullen ook komen bij den geregte als fij bij defelve des vermaant fullen werden off als fij van wegen de gemeene neeringen daar bij te doen hebben alles in conformité van den accorde van den jaare 1385. ende de privilegiën van hertogh Aelbrecht van den jare 1395. ende van Maximiiiaan ende Maria van den jare 1478. ende 1481. refpeétive.
Ten tweeden dat in den geregte voortaan niet meer en fullen fitten als twee van eenen geflagte den anderen nog naerder beftaande als in den tweeden grade naer den coftuyme van regte geheten canon even gelijk als broeders ende fufters kinderen ende dat fulxs mede fal werden geobferveert in gelijke graden van afïïniteyt ofte fwagerfchap in conformité van het voorfz. privilegie van den jare 1481. ende het gemeene gebruyk van andere fteden in Hollant voor foo veele de voorfz. graden van affiniteyt concerneert.
Ten derden dat van nu voortaan egeene confenten fullen gedragen ofte ingewilligt werden in eenige laften die uyt het gemeene corpus der voorfz. ftede gecollecteert fouden mogen werden fonder daar op gehoort te hebben de voorfz. deekens van de gildens ende de gemeene neeringen ende dat met gemeen confent ofte meefte ftemmen van hen allen daar inne geconfenteert te wefen in conformité van het accordt van den jare 1580. mits dat het felve geen plaats fal hebben in 't reguart van de gemeene lants laften geduirende den oorloge alfoo het felve in den jare 1601. foo verre is overgegeven,
Sij-


vanDORDRECHT. 1701
Sijne hoogheyt mitsgaders den prefident ende raden van den hove van Hollandt gehoort hebbende het rapport van de heeren ende mrs. Johan Dedel en Gerrit Cromon raden ordinaris van den voorfz. hove als commiflarilTen in defen geordonneert ende gefien de voorfz. poincten bij de heeren borgermeefter fchepenen raden oudraden ende goede luyden van den achten der ftadt Dordrecht aan de deeckens van de gemeene gilden aldaar toegedaan hebben defelve gelaudeert ende geapprobeert gelijk fij defelve lauderen ende approbeeren mits defen fulxs als hier voren is ingeftelt. Ende op dat de nominatie van vier en twintigh perfoonen in het eerfte poinct gemelt in alie opregtigheyt fonder disordre ende ten meeften dienfte van voorfz. ftede mag gedaan werden hebben fijne hooggemelte hoogheyt mitsgaders den prefident ende raden om gewigtige confideratien defelve daar toe moveerende geinterdiceert ende verboden interdiceeren ende verbieden mits defen aan allen ende een ieder die gequalificeert ende geregtigt fijn tot de voorfeyde nominatie onder malcanderen directelijk ofte indirectelijk te gebruyken eenige complotterijen induclien ofte ook te admitteeren eenige follicitatien van anderen maar laften defelve alleen oogmerk te nemen op den meesten dienft ende gemeene rufte der voorfz. ftede ende mitsdien te nomineeren foodanige perfonen die bij een ieder gehouden werden voor de bequaamfte ende gequalificeerfte op poene tegens den genen die bevonden fullen werden contrarie het voorfz. verboth gedaan te hebben van als autheurs van disordre ende onrufte arbitralijk daar over gecorrigeert te worden lallende ende bevelende den officier van de voorfz. ftede ende bij gebrek van denfelve de procureur generaal van defen hove jegens de contraventeurs van defe ordonnantie fonder eenig uytftel connivende ofte disfimulatie te procedcercn alles bij provifie ende ter tijt toe jegens de complotterijen cuyperijen ende follicitatien van de ampten ende officien der voorfz. ftede met volcomen kenniffe van faeken bij naerder ordre fal wefen voorfien. Gedaan in 'sGravenhage den 17. October festien hondert feven en veertigh. (Ende was onderteykent^ Adr. Pots.
En is affgecondigt en gepubliceert met clockegeflagh van de puije van den ftadhuyfe defer ftadt Dordrecht op den October 1647. daar aanvolgende defe naervolgende publicatie bij de heeren van 't hoff laten drucken ende ook alomme geaffigeert.
Sijne hoogheyt mitsgaders de prefident ende raden van den hove van Hollandt Zeelant ende Vrieslandt onderregt fijnde van de jegenwoordige conftitutie der ftadt Dordrecht ten aanfien van de disordre ende onruften aidaar onlangs ontftaan ende in wat poincten defelve bij de regeeringe aldaar jegenwoordigh fijn gebragt ende confidererende dat voor handen is de nominatie van vier en twintigh perfoonen te doen bij de deekens van de refpective gildens alhier ten overftaan ende onder het belijt mitsgaders op de propofitie van den borgermeefter van de gemeente hebben tot reftabJiffement ende herttellinge van de vorige rufte ende Voorcominge van verdere disordre ende onheylen geinterdiceert ende verboden interdiceeren ende verbieden mitsdefen aan allen
H 3 en-


1702 PRIVILEGIËN
ende eenen ieder die gequalificeert ende geregtigt fijn tot de voorfijde nominatie onder malcanderen directelijk ofte indirectelijk te gebruyken eenige complotterijen inductien ofte ook te admitteeren eenige folicitatien van anderen maar laften defelve alleen oogmerk te nemen op den meeften dienft ende gemeene rufte der voorfz. ftede ende mitsdien te nomineeren foodanige perfoonen die bij een ieder gehouden werden voor de bequaamfte en gequalificeerfte op poene jegens die geenen die bevonden fullen werden contrarie het voorfz. verboth gedaen te hebben van als autheurs van disordre ende onrufte arbitralijk daar over gecorrigeert te werden lattende ende beveelende den officier van de voorfz. ftede ende bij gebrek van den felve den procureur generaal van defen hove jegens de contraventeurs van defe ordonnantie fonder eenig uytftel conniventie ofte disfiinulatie te procedeeren alles bij provifie ende ter tijt toe jegens de complotterijen cuyperijen ende follicitatien van de ampten ende oüïcien der voorfz. ftede met volkome kenniffe van faaken bij naerder ordre fal wefen vooriien. Ende op dat niemant hier van eenige ignorantie hebbe te pretendeeren bevelen een van de deurwaarders van den voorfz. hove defe binnen de ftadt Dordrecht van den raethuyfe te publiceeren ende alomme binnen de voorfz. ftede te affigeeren. Actum in 'sGravenhage den 17. October 1647. In kenniffe van mij. ( En was onderteykent} Adr. Pots.
Op den 27. October daaraanvolgende fijnde fondags voor St.Symon en Judas naer de voormiddags predicatie als van ouds hercoraen doet den heere borgermeefter van de gemeente door den bode van de agten vergaderinge leggen in den doelhuyfe van de heelhaexs van de deeckens van de gemeene neeringen alwaar fijn Ed. felvs mede compareert met beyde de thezauriers en den fecretaris doet propofitie waaromme de vergaderinge bij fijn Ed. was gedaan leggen namentlijk omme nominatie te doen van vier en twintig perfoonen uyt elxs quartier van de ftadt fes omme daar uyt bij den ftadhouder ende den rade van Hollandt gecoren te werden agt namentlijk uyt elk quartier van de ftadt twee ende nomineert de oude foo als die laaft genomineert ende naer den Hage gefonden waren geweeft ende in der affgefturven plaatfe andere geftelt referveerende fijnEd. fijne ftemme tot op het laafte als alle de deeckens nominatie fouden hebben gedaan ende den bode van de goede luyden van den agte doet omvrage aan alle de deeckens elxs op haar rangh wie fij Hemmende ende nomineerende waren elxs levert over fijn biljet van nominatie ende fijn de ftemmen van quartier tot quartier gecollecteert ende geconcludeert bij den heere borgermeefter naer optellinge van de meefte ftemmen ende wegneminge bij fijn Ed. van eenige difficulteyt ende decifie met fijne ftemme daar die ftaaken. Dat genomineert bleven in het eerfte quartier Johan van Neurenburch Franchoys Rees Gillis Jansz. vander Hulck Jan Lambertsz. Hidflhout Adriaan van Dorften ende Jan Palm. In het tweede quartier Aart Schuth Ocker Brandwijk Anthony van Middelhoven Johan Weider Hans Boor ende Dirk Schyvelberch. In het derde quartier
Oor-


vam DORDRECHT. X7t%
Üorn.Vaens Adriaan van Beaumont Damas van Slingelandt Barthoutsz. Claes van Helmont Corn. vande Graef Huyge Baftiaansz. In het vierde quartier Arent Sonnemans Hugo Repelaer Hendrik Jansz. Bergbeyck Jan Gisbertsz. Samuel Barentsz van der Heyde en Jan Geemans.
Ten felven dage naer de middagh predicatie fijn eenige deeckens bij de heer borgermeefter gecomen fuftinerende dat tuffchen Aart Schuth ende Eeuwout Schut tuffchen Arent Sonnemans ende Govert Sonnemans mitsgaders tuffchen Johan van Neurenburch ende Symon Cornelife de Fries als gelijke ftemmen gehadt hebbende lotinge behoorde te gefchieden maar de heer borgermeefter heeft haar gefeyt het redelijkfte te fijn de oude agten te nomineeren ende dat hij ook fulxs met fijne ftemme hadde geconcludeert naer behooren.
Op den 28. October 164.7. daar aanvolgende den oudraat gefcheyden lijnde ende bij den heer borgermeefter het geregte verfogt bij den anderen te blijven rapporteert deil heere borgermeefter aan 't geregte de Voorfz. gedane nominatie hoe daer inne Volgende de refolutie van den oudrade was geprocedeert laft den heere borgermeefter den fecretaris den brieff ende 't biljet van de voorfz. nominatie te depescheeren ende aan fijn hoogheyt door den ordinaris bode van de goede luyden van den achten aff te laten gaan.
Ende des fondaegs daar aanvolgende namentlijk den 3. November 1647. naer de voormiddags predicatie in den doelhuyfe van de heelhaaxs vergaderen de voorfz. deekens wederomme ende doet den heere borgermeefter 't woort feggende de redenen van de bijeencomfte namentlijk om henluyden te doen hooren leeture van de miftive van fijn hoogheyt en te verftaen Wie tot agten waren gecoren namentlijk in het eerfte quartier Johan van Neurenburch ende Francois Rees in het tweede quartier Aart Schuth ende Hans Boor in het derde quartier Corn. Vaens ende Cornelis van de Graejf in het vierde quartier Arent Sonnemans ende Hugo Repelaer.
Op den 7. Januarij 1648. fijn bij den oudraet gecommitteert tot het vifiteeren ende examineeren van het keurboek en de ordonnantie van het kaijersgilt ende wat meerder den voorfz. gilde is rakende de heeren Dirk Abfouw uytten geregte Abraham Coopman Johan Dionysz. Michiel Feitrum Johan van Meeuwen P. de Carpentier en Anthony de Sont uyttert outraet mitsgaders Arent Sonnemans Johan van Neurenburch Hans Boor ende Corn. van de Graaf uytte achten omme op haar Ed. rapport de voorfz. keuren ende ordonnantiën te werden gecorrigeert vermindert ofte vermeerdert fulxs als naer gelegentheyt bevonden fal werden te behooren.
Op den 10. Januarij 164,8. doen de voorfz. gecommitteerden van haar ondervinden ende gebefbigneerde rapport ende wert geformeert uytte voorfz. keure ende ordonnantie eene vernieuwinge meeft alles in conformité van de oude keure in voegen als hier naer volgt.
Alfoo menigvuldige clagten dagelijks voorcomen over de ort-


i704 PRIVILEGIËN
geregeltheden gepleegt werdende bij die van hetkaygilde foo is 'f dat mijn Ed. heeren van den geregte oudraden ende goede luyden van de agten naer gedaane vifitatie van haerluyder keurboek ende ordonnantiën ordonneeren van nieuws agtervolgende defelve keure ende ordonnantiën dat van nu voortaan niemant over eenige aancomende fchepen ofte fchuyten om eenigh werk fal mogen werpen de goederen waren ofte coopmanfchappen rippen roeren off eenigfïns hem daar mede bemoeijen ten fij dat bet felve eerft bij den coopman fchipper factoor ofte die eenigfints laft daar van is hebbende beflreet ofte fij daer toe verfogt fullen fijn op de boete van drie Car. guldens voor de eerfte reyfe ende gelijke boete voor de tweede reyfe ende in den tijt van fes weecken het gilt niet te mogen gebruycken ende voorts arbitralijk gecorrigeert te werden na gelegentheyt van faeken ende fal den fchipper factoor ofte die anderfints lalt van 't goet hebben 't felve mogen hefteden te werken aan foodanige perfoonen gildebroeders fijnde als hij wil ende foo goede coop als hij can foo in *t reguart van de goederen in de lijfte niet begrepen als anders fonder contradictie van iemant fonder dat ook iemant wie hij fij daar tegen in 't minfte fal mogen doen met woorden ofte werken op de boete poenen ende correctien als vooren alles met expreffe conditiën nogtans dat indien iemant eenige fijne eygen waren ende coopmanfchappen felver begeert te werken off bij fijne huysvrouw kinderen ende gebroode dienftboden te doen werken dat hij 't felve fal vermogen te doen fonder dat iemant het felve fal mogen beletten op arbitrale correctie van fchepenen. Item dat die van het kaygilde hem niet en fullen hebben te bemoeijen met waren ende coopmanfchappen te bearbeyden die regt toe fonder verbodemen uyt zee comende ofte in zee gaande fijn welke bearbeyt fullen worden bij het bootsvolk van de fchepen. Item mede niet mogen eyffchen van coffers bagagie ofte andere cleynigheden gereden ofte bij den reyfende man ofte fijn volk gedragen ofte gecroden werdende van de cade fcheep ofte uyttet fchip aan lant te doen maar fal den fleenaar ofte fchipper fulx gehouden fijn te doen voor haar vragt ende rijloon in conformité van de ordonnantie van den jare 1640. ende dit alles bij provifie tot dat anders fal fijn geordonneert. Actum den 10. Januarij 1648. (Onderjlont) In kenniffe van mij. (Ende -was onderteykent) lil. Berk.
Op den 14. daar aanvolgende werden ontboden inde camere judicieele de deekens van het caijers gilde ende wert henluyden de voorfz. ordonnantie voorgelefen ende overgegeven ende aangefegt dat fij henluyden daar naer fouden reguleeren ende hunne gemeene gildebroeders daar toe houden die hen luyden qualijken daar over houdende feyden dat fij daar over morgefprake fouden leggen welk haar bij den heere borgermeefter verboden wiert foo in prefentie van de heeren van den geregte als daar t' fijnen huyfe feggende dat fulxs door affictie van biljetten kennelijk genoegh gemaakt foude werden.
De voorfz. deekens leggen niettegenftaande morgenfprake van
haar


van DORDRECHT. 1705
haar gildebroeders feggen daar toe bij haar gildebroeders gedrongen te fijn geweeft lefen de voorfz. ordonnantie haar daar voor met omvrage off fijluyden daar mede te vreden waren feggende Jan Groene een van de voorfz. deekens dat fij deekens daar mede niet te vreden en waren ende dat elxs fpreken foude off fijluyden daar mede te vreden waren ofte niet alle daar op antwoorden neen Groene daar op feggende dat fij dan naer den borgermeefter moeften gaan ende hem volgen moften ende hare vingeren fouden opfteeken met hem te fullen gaan ende wederom famen van den borgermeefter keeren fouden in 't gildehays de ceel wederom gelefen ende de abfenten geteykent fouden worden. Waar op gevolgt is dat fij encorps gegaan fijn naer des heeren borgermeefters huys ende begeert dat de voorCz. ordonnantie foude ingetrocken werden ende gedrongen dat fijn Ed. een bode foude fenden omme die alomme aan de poorten af te treeken ende fijn Ed. een aéte affgevordert dat de voorfz. ordonnantie noyt meer aangeflagen foude werden ende fijluyden werken fouden als voor date dogh wat excufe den heere borgermeefter was voortbrengende van fulks te doen in fijn vermoge niet te wefen nemaar? dat fulxs het werk was van mijn Ed. heeren van den oudraat ende dat met verfcheyde iterative aanfpraken egter gedwongen is geweeft affoo den donker aanquam den bode te belaften de voorfz. ordonnantiën aff te laten trecken want anders niet en wilden van 't huys van den borgermeefter vertrecken hoe langer hoe ftouter werdende ende haar aanftellende in allen fchijn omme een oproer en generale tumulte over de gantfche ftadt te ftellen waar op door verfoek van den heere borgermeefter de heeren collonellen ende krijgsraet des anderen daags ten agt uiren vergadert hebben omme de voorfz. meuterie te ftuyten ende fijn te raden geworden dat de refpective capiteynen elxs hare adelborften fouden waarfchouwen op hare hoede te fijn ende dat op het feyn haar te geven elxs hare compagnie in de wapenen foude brengen ende hare vendels uytfteeken. Daar naer ten elff uiren den oudraat vergadert fijnde heeft de heer borgermeefter 't gene hem was bejegent voorgedragen ende is bij denfelven gerefolveert dat men met alle vigeur en ernft in defe fake behoorden te gaan ende de ordonnantie in train ende praeticque te doen brengen ende hebben geordonneert dat de compagnie burgers die de nagtwagt hadde ook de daghwagte op 't ftadhuys foude houden ende dat nog dien naermiddagh de compagnie die de dagwagte gehadt hadde op 't ftadhuys foude trecken 't welke foo is gefchiet ende heeft de heer borgermeefter de ordonnantie weder alomme laten afligeeren ende fijn bij den heer fchouth op den volgende nagt van den bedde geligt Aert Jansz. Weymans ende Reijer Reijersz. ende des anderen daags op den middagh uyt fijn huys gehaelt ende gevankelijk gefteWJoojl Pietersz.den Blaffaert fijnde nog verfcheyde anderen gefogt die gevlugt waren en hebben mijn Ed. heeren van den geregte naer examinatie van faeken prefererende gratie voor rigeur van juftitie gebannen den voorfz. Jooji voor den tijt van fes Weynans voor vier ende Reijer Reijersz. voor den tijt van twee jaaren uyt de ftadt Dordrecht ende den lande van [/>] Suythollant voorts
/ Godt
\b~\ Suytbolhnt. Dit Banm'flement ftrekt van Zuidholland, pleeg te Ivmnen. Trouwens,
ten bewijze , dat bet Geregt, gelijk wij elders wij toonden , toen ter tijd , aan , dat het,
opmerkten (3), de Misdaadigen, niet alleen volgends de duidelijke letter der Privilegiën,
uit het RegtVgebied van de Stad, maar ook daar toe geregtigd zij.
(3) Zie */. ?co en 701.


I7o6 PRIVILEGIËN
God en de juftitie om vergiffenisfe te bidden met gevouwen handen ende gebogen knien ende te betalen de coften van de gevankenifle ende milen van juftitie. Ende bij de clocke ingedaagt Jati Pietersz. Groene deeken van den voorfz. gilde Andries Andriesz. den Bullen Claes Symonsz. Plungie Huybert Ariemz. Swartwater Carel van Dockum ende Corn. Sieren ende niet gecompareert fijnde gebannen Jan Pietersz. Groene fijn leven langh uytte ftadt ende den lande van Hollandt ende Weftvrieslandt op de verbeurte van fijn lijff foo hij daar inne wederom quame fijne goederen verclaart geconfisqueert ten behoeve van de hooge overigheyt ende graaffelijkheyt van Hollandt mitsgaders fijnen naam gefpijckert te werden aan de kaacke voor het ftadthuys ende de galge op gallegoort Huybert Ariensz. Swartwater ende Corn. Sieren gebannen voor den tijt van tien jaaren Claes Symonsz. Plungie Andries den Dullen ende Carel van Dockum voor den tijt van feven jaren op poene van lijffftraffe foo fij binnen den voorfz. tijt daar wederom binnen comen ende aan allen anderen prefererende gratie voor rigeur van juüitie gepardonneert op henluyden ootmoedige fupplicatie ende den appoinctemente daar op geftelt in date den 20. Februarij 1648, hier naer volgende.
Aan mijn Ed. heeren borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht.
Geven in aller ootmoedigheyt ende fchuldige onderdanigheyt met behoorlijk refpect te kennen uwe Ed. dienftbereyde de deekens ende gemeene gildebroeders van 't dijn fchippers gilde binnen defer ftede hoe dat fijluyden fupplianten ofte immers 't meerehdeel van dien nu eenige tijt geleden uyt menfchelijke fwakheyt ende als door een quaden geeft driftigh gemaakt fijnde haar felve foo verre hebben vergeten ende laten inleyden dat defelve haar in grooten getale perfoneelijk hebben laten vinden voor de huyfinge van mijn Ed. heere den borgermeefter defer voorfz. ftede omme te verfoeken dat de geaffigeerde biljetten concerneerende haarluyder voorfz. gilde weder ingetogen fonde mogen werden het welke bij henluyden als fijnde ongeoeffende perfoonen ende fulxs uyt haar eygen felvs breyn voortgecomen fijnde niet met foodanige ootmoedigheyt refpeft ende beleeftheyt in 't werk geftelt en is geweeft als hare fchuldige pligt tegens hare heeren overheden ende magiftraten onder wiens loffelijke regeeringe ende goede protexie defelve nu foo veel ende lange jaren altoos befchermt ende geproteóteert fijn geweeft vereylfchende ende beramende was ende waar over ook de voorfz. fupplianten naer gedane ende ongeoorloofde feyt haar oogen geopent fijnde alle te famen hartgrondig ja tien dubbelt leetwefen gehadt hebben ende ook als nogh hebbende ende betoonende fijn als genoegfaam fpeurende ende nu door verftandige perfoonen onderregt fijnde wat groote ftraffe fijluyden door alfulke ongeoorloofde gedaane daat van tegens hare getrouwe heeren overheden ende magiftraten opteftaan wel verdient fouden hebben gehadt indien UEd. groot agtb.
over-


van DORDRECHT. it/ó?
overgroote genade ende goedertierentheyt tegens henluyden niet en ware uytgeftrekt geweeft waar over defelve UEd. achtb. ook niet genoegfaam dankbaarheyt betoonen connen ende fulxs genootfaakt fijn met alle voorgaande reverentie ende onderdanigheyt haar felven als misdadige perfoonen te werpen voor de voeten van UEd. achtb. gantfch demoedigh ende ootmoedigh biddende ende verfoekende de gemelte UEd. agtb. aldergoedertierenfte ende genadigfte geliefte te fijn met barmhertigheyt ende commiferatie tot henluyden fupplianten hare bedroefde huysvrouwen ende foo veel arme onnoofele kinderkens ontftooken fijnde dewelke dagelijks met weenende oogen van honger ende dorft als vergaan ende verfmagtende fijn oeffenende gtacie in plaats van rigeur van juftitie tot voorcominge van foo veel arme perfoonen ende familien totale ruïne ende verderff naervolgens UEd, aangeboren gewoonlijke barmhertigheyt ende goedertierentheyt als nu voor ditmaal alle 't gepalfeerde gunftelijk ende favorabel overfiende de voornoemde fupplianten foo wel de genen die algereets defer ftadt ontfeyt ook ingedaagt abfent ende nog tegenwoordigh daar binnen fouden mogen fijn alle te famen uyt genade te verkenen een generale abolitie ende pardon gelovende fij fupplianten haar felven foo in 't generaal als in 't particulier UEd. agtb. goedertierentheyt ende genade in defen alfoo gefmaakt ende genoten hebbende foodanig tegens hare heeren overigheden ende magiftraten foo wegens het onderhouden ende agtervolgen van UEd. aireede geaffigeerde ofte in toecomende als nog te affigeeren placcaten ende beveelen nevens behoorlijk ende fchuldigh refpeéi ende gehoorfaamheyt fulxs te dragen ende comporteeren dat de welgemelte UEd. agtb. ende eenen iegelijken volcomen genoegen ende contentemente genieten fullen ook bereyt ende overbodigh fijnde alle 't felve des noot ende daar toe verfogt fijnde met eenen nieuwen eedt eendragtelijk te willen becragtigen ende renoveeren mitsgaders daar beneffens henluyden ook goetwilliglijk onderwerpende de publijcque ftraffen van juftitie ingevalle iemande van henluyden naer defen in 't minfte fig felven (als door Gods genade gehoopt ende vertrouwt wert neen) jegens hare heeren overheden ende magiftraten wederomme in eenige de minfte deelen foude mogen komen te pecceren ofte misgrijpen ende fullen ook mede fijluyden fupplianten hare famentlijke huysvrouwen ende kinderen eendragtelijk met gevouwen handen ende gebogen knien in belooninge van alle 't felve Godt almagtigh gedurig bidden UEd. agtb. regeeringe te fegenen met vrede heyl ende voorfpoet ende ook UEd. agtb. famentlijke perfoonen met gefontheyt ende faligheyt amen. 't Welk doende etc. (In margine ftont voor appoftille.) Mijn Ed. heeren van den geregte der ftadt Dordrecht prefererende gratie voor rigeur van juftitie verleenen generaal pardon aan de fupplianten op alle in defe vermelde conditiën ende beloften geëxcipieert Jan Pietersz. Groenen deeken van haarluyder gilde Andries Andriesz. den Dulkn Claes Symonsz. Plungie Huybert Ariettsz. Swartwater Carel van Dockum Reijer Reijersz. Jooft Pietersz. den Blaffaert Aart Jansz. Weymans ende Corn. Sieren alle gebannen ende
I 2 voor


l7ó8 PRIVILEGIËN
voor als nogh uytgefondert Corn. Rijcken des dat de deekens fullen compareeren in de camere judicieele 't geregt aldaar collegialiter vergadert lijnde foo voor haar felven als van wegen ende in den name van alle hare gildebroeders Godt ende de juftitie om vergiffnis te bidden. Aétum den 20. Februarij 1648. (Ende was onderteykent') M. Berck.
Op den Februarij fijn voor de heeren van den geregte gecompareert de drie dienende deekens ende hebben voldaan de bovenftaande appoftille waar op het generaal pardon is gevolgt.
Op den 27. Februarij 1648. is bij 't geregte verftaan dat Corn. Rijcken mede gepardonneert wert mits Godt ende de juftitie in bijwefen van den heere fchouth ende twee fchepenen om vergiffenilfe fal bidden 't welk mede voldaan is.
Den 7. Februarij is mede bij den hove van Hollant gearrefteert ende gepronunchieert de naarvolgende fententie tegen mr. Johan Walen*
Gefien bij den hove van Hollandt 't intendit aan den felven hove overgegeven bij den procureur generaal van den felven hove van wegen de hooge overigheyt ende graaffelijkheyt van Hollandt impetrant van mandament crimineel op ende jegens mr. Johan Walen gedaegden in perfoon bij edicle latitant ende defailliant proponeerende den voorfz. impetrant dat den voorn. Walen gedaegde in defen naer dat hij eenige tijt was geweeft advocaat voor defen hove hem metter woon begeven hebbende tot Dordrecht ende. defelve aldaar hebbende eenige tijt langh gehouden fijn refidentie ende woonplaetfe hem nu eenigen tijt geleden bij den geregte ende camere judicieel aldaar defelve ftadt ende jurisdictie van dien was ontfeyt waar naer den voorn, gedaegde eerft bij den voorfz. hove ende daar naer bij de Ed. groot mogende heeren de ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt merkelijke inftantie gedaan ende aangehouden hebbende tot alfulken eynde dat de voorn, gedane ontfegginge foude werden vernietigt ofte dat hem daar tegens foude werden verleent eenige inhibitie dan fulxs niet hebbende connen obtineeren ende hoewel hij mitsdien defelve ontfegginge wel hadde behooren te acquielceeren naer te comen ende obedieren nogtans den voorn, gedaagde dien onaangelien ter contrarie hem vervordert hadde naermaels fig wederom te begeven binnen de voorfz. ftadt Dordrecht blijvende eenigen tijt langh hem aldaar onthouden in feekere huyfinge die hij te vooren hadde bewoont ende onderwijlen houdende eenige bijeencomften ende corefpondentien met verfcheyde borgeren ende ingefetenen aldaar tendeerende defelve bijeencomften ende correfpondentien tot geen ander eynde dan om defelve borgeren ende ingefetenen op te ruijen ende te inciteeren tot ongehoorfaemheyt ende wederfpanntgheyt jegens de regeerders ende die van de magiftraat


van DORDRECHT. 1709
der voorfz. ftede fijnde hare wettige overigheyt ende onder pretext ende door impresfie die hij aan defelve ingefetenen hadde foeken te geven van dat aan hare ofte der gildens geregtigheden ende privilegiën bij defelve regeerders foude werden gedaan merkelijke inbreucke dat die van defelve regeeringe fouden wefen geftelt contrarie defelve privilegiën ende fulxs die foude wefen onwettigh als ook meyneedigh doende hij gedaagde 't felve niet alleen mondelingh met aanwijünge ende voorftellinge van eenige remedien als bij de voorfz. ingefetenen ende gildens foude ftaan daar tegens te gebruyken welke voorgeftelde remedien foodanig waren dat eenige van de ingefetenen die hij defelve voorftelde daar van hadden een fchrik ende afkeer maar ook om te beter lijn intentie te effectueeren doende 4t felve bij eenige gefchriften die hij aan eenige ingefetenen ende deekens vande gildens der voorfz. ftadt hadde gecommuniceert ofte doen communiceeren lijnde defelve gefchriften off eenige van dien mede van foodanigen gevaarlijke inhoude dat de voorfz. deekens •defelve maar ten deele gelefen hebbende goetgevonden hadden die te doen verbranden gelijk hij gedaagde mede ten voorfz. eynde alhier in den Hage hadde gedaan drucken foodanigh ofte diergelijke gefchrifte geintituleert wefende Magaftjn van meyneedige ontucht ende baflart Spaanfe moetzvil treffende den vromen magiflraat deekens gildens ende alle goede ingefetenen der ftadt Dordrecht fonder bij 't felve uytgedrukt te werden den name van den autheur van den drucker ende van de plaatfe daar het gedrukt was waar inne niet alleen injurieufelijk wiert getoucheerc de eere ende goede name en fhme van verfcheyde regenten der voorfz. ftede in 't particulier ende't felven derhal ven ten dien reguarde niet anders gehouden en conde werden als voor een fameus libel maar ook den inhoude van dien feer feditieufelijk was ftrcckende ten voorfz. eynde namentlijk omme generalijk de voorfz. ingefetenen der voorfz. ftadt op te hitfën ende te inftigeeren tot wederhoorigheyt ende wederipannigheyt tegens defelve regeerders aldaar ende dat onder het voorfz. pretext foo van dat de voorfz. ingefetenen door defelve fouden lijden eenigen inbreuk in hare privilegiën ende dat defelve regeerders fouden. wefen' onwettelijk geftelt als ook dat defelven ofte eenige van de principaalfte van dien fouden wefen meyneedigh ja ook defelve regeerders daar bij befchuldigt werdende van ongebonden godloosheyt hooge magt fchendinge veragtinge ende fouleeringe van de juftitie ende politie van de ftadt ende provintie vafsheheden ende trouwloosheyt ende alle andere diergelijke enorme ende feer exorbitante faulten mefufen ende misdaden. Ende omme de voorfz. ingefetenen te meer te commoveeren tot wederhoorigheyt tegens haare voorfz. regeerders onder dexel van inbreuk der voorfz. privilegiën defelve ingefetenen daar inne mede wierden aangetnaant van dat haar eedt ende fchuldige pligt foude fijn daar tegens te voorfien met bijvoeginge van impertinente ailegatien ende abufive applicatien van eenige exemplen van dadelijke oppofitie ende rcliltentie bij der hant genomen fijnde te-
/ 3 gens


PRIVILEGIËN
gens de tyrannique regeeringe van eenige overheden ten eynde de voorfz. ingefetenen daar door foude werden geinciteert tot het aannemen van eenige feytelijke middelen ende tot feytelijke wederipannigheyt jegens hare voorfz. regenten ofte magiftraat gelijk ook omme de voorfz. ingefetenen tot foodanige middelen te impelleeren daar bij wijders met foodanige abulive ailegatien van exemplen ende anders getragt werden denfelven ingefetenen te geven defe impresfie dat lijluyden indien fij daerinne nalatig fouden fijn fouden hebben te verwagten ende gedreygt fouden wor* den met Godts ftraffe in plaatfe van dat defelve ingefetenen indien fijlieden in hare geregtigheden ende privilegiën bij defelve fouden werden vercort daar tegens foude connen ende alleen behooren te foecken de behulpige hant van der hooger juftitie alhier te lande fijnde foo wiert daar en boven ook bevonden de voorn, gedaagde met fijn eygen hant gefchreven ende onder de voorfz, ingefetenen geftroyt ofte aan defelve gecommuniceert te hebben nog een ander fedkieus fchrift ingeftelt fijnde als bij forme van confultatie ende wefende geintituleert Regtmatige confultatie ende remedie tegens de meyneedige ontucht ende overtreedinge der regten vrijheden ende -privilegiën der ftadt ende gilden van Dordrecht ftreckende den inhout van het felve gefchrift mede evidentelijk ten eynde omme aan de ingefetenen der voorfz. ftede te geven alfulke inpresfie te weten dat feekere hare geregtigheyt ofte privilegiën bij die van de voorfz. regeeringe foude werden geinfringeert ende omme defelve ingefetenen te animeren ende te extimuleren omme onder dexfel van dien ende als daar tegens bij de hant te nemen eenige middelen van dadelijke wederipannigheyt tegen hare voorfz. regenten medebrengende 't felve gefchrift onder anderen tot beeter uytwerkinge van alfulke dadelijke wederfpannigheyt dat indien eenige deekens van de gildens naerlatigh ofte verfuymigh fouden fijn hare gilden dadelijk te vergaderen omme het voorfz, pretenfe regt der gildens te helpen hanthaven fij als naerlatige trouwloofe ende meyneedige van de gildebroeders fouden mogen ende moeten werden verworpen tendeerende het felve uytfienelijk omme de goetwillige deekens van de gildens ende andere goede ingefetenen der voorfz, ftede tot foodanige wederfpannigheyt niet genegen fijnde daar toe mede aan te porren te impelleeren ende aan te drijven ofte d' andere tegens den felve op te hitfen ende alfoo onder alle defelve mede te veroorfaken een groote tweedragt twift ende oneenigheyt ftaande uyt alle het felve niet anders te verwagten dan een groot oproer ende tumulte in de voorn, ftadt waar door defelve ftadt ofte alle de regeerders ende ingefetenen van dien fouden connen werden gebragt in merkelijke prijckel ende gevaar 't welk bij gevolge mede foude ftrecken tot merkelijken ondienft van den lande foo dat alle 't gene bij de voorn, gedaagde in maniere voorfz. foo door de voorfz mondelinge als fchriftelijke inftigatien was getragt ende gemachineert geweeft uytfienelijk was tenderende tot een feer fchadelijke ende dangereufe feditie ende tumulte gelijk ook daar op ontftaan was een merkelijke onrufte ende beroerte onder den ingefetenen der
voorfz,


VAND ORDRECHT. 1711
voorfz. ftede foo verre dat het van noden was geweeft bij den voorn, hove derwaarts gecommitteert te werden eenige commislanlien omme daar op eenige ordre te ftellen ten eynde defelve onrulte loude werden geftilt ende wijders voorgecomen ende mitsdien den voorn Johan Walen gedaagde moefte werden geconfidereert ende gehouden als author feditionis concitator tumultus lijnde in regten kennelijk hoewel de ftraffe over foodanige fchijnt te wefen eenigfints arbitrair quod tarnen authores feditionis et concitatores tumultus gravisfime fint pleétendi fecund. text. in L. 1. Cod. de feditiofis in L. fi quis aliquid ex metall. §. authores ff. de poenis et ut late tradit Farinac.de crimine lefte majeft. quseft.113. n°-176. et feq. aangefien foodanigh crimen gehouden wert pro crimine gravisfimo 't welk andere ten exempel merkelijken behoorde te werden geftraft. Farinac. diét. loco n° 178. foo dat bevonden wierde expreffelijk in regten niet alleen quod author feditionis obnoxius fit pcenae legis Cornel. de ficariis text. in l. 3- §♦ Item cujus ff. ad 1. Cornel. de ficar. led etiam quod is cujus opera et dolo homines ad feditionem convocantur incidat in crimen lefte majeftatis text. in 1. 1. § 1. ad 1. Jul. Majeft. quodque maxime publice interfit feditionum concitatores puniri ficut infignes latrones et duces faétionum fecundum text. in 1. conftitutiones ff. de appellat, et quod authores feditionis et concitatores tumultus puniantur paena mortis dicunt Bald. in 1.2 de feditiofis Jul. Clarus in praét. crim. § fin. qua?ft. 68. n°- 36. Chriflinseus vol. iv. decif. 20. n°- 20 et 26. ende fijnde 't felve crimen van feer pernitieuie confèquentie ita ut ex eo oriantur multa mala in eo etiam puniatur conatus ut tradit Gothofridus a Bavo in prax. et theor. criminal. § crimen. lsef. majeitatis humanse n°- 156. mits welk alfoo den voorn. mr. Johan Walen ged> indien hij foude connen werden becomen insgelijks over de voorfz. faecke andere ten exempel fwaarlijk foude behooren te werden geftraft foo hadde hij impetrant inden name als boven op fijn te kennen geven van defen hove geimpetreert mandament crimineel ten eynde indien den voorn. ged. onder 't reffort van denfelven hove foude connen werden becomen defelve foude werden genomen in verfeekeringe ende apprehenfie ende gebragt op de voorpoorte van den voorfz. hove omme aldaar tegens hem ter faake voorfz. geprocedeert te werden als naer regten ende ftijle ofte indien denfelven niet en foude werden becomen dat uyt cragte van 't felve mandament bij openbare edicte ende infinuatie tfijner laatfte woonplaatfe foude werden gedagvaart omme tot feekeren dage voor den voorfz. hove te compareeren in perfoon op poene van ban ende confiscatie van fijne goederen omme t'aanhooren den crimineelen eyfch en conclufie die hij impetrant ter faake voorfz. tegens hem foude doen ende nemen. Welk mandement hij impetrant doende in 't werk leggen voor eerft den voorn. mr. Johan Walen gedaagde omme denfelven te becomen in verfeekeringe hadde doen foeken binnen de voorfz. ftadt Dordrecht ten voorfz. huyfe daar hij hem te vooren hadde onthouden ende te vooren hadde gewoont dat denfelve niet werdende gevonden maar lig abfenteerende off latiteerende
hij


12 PRIVILEGIËN.
hij van de puije van den ftadhuyfe der voorfz. ftadt bij clockegeflagh ende openbare edicte door den deurwaarder van den voorfz. hove daar toe gecommitteert agtervolgens den voorfz. mandamente was gedagvaart omme ten voorfz. eynde tot feekeren geprefigeerden dage voor den felven hove op poene van ban ende confiscatie van fijne goederen te compareeren in perfoon waar van ook ten huyfe voorfz. was gedaan behoorlijke infinuatie. Dan alfoo ten dage dienende de faake geprefenteert ende opgeroepen fijnde den voorfz. gedaagde niet compareerde was bij den voorfz. hove hem impetrant jegens denfelven gedaagde verleent default tot fuiken proffijte als naer regten behoorden te volgen mitsgaders een tweede mandement uyt cragte van dewelke den voorn. ged. ende defailliant andermaal in perfoon bij edicte foude werden gedagvaart omme te fien wijfen 't vorder proffijt van den voorfz. defaulte. Welk mandament behoorlijk geëxploicteert ende den voorn, gedaagde andermaal in perfoon bij edicte ende infinuatie als vooren tot feekeren dage gedagvaart wefende ende den gedaagde ende defailliant ten geprefigeerden dage mede niet compareerende foo was hem impetrant jegens den gedaagde verleent het tweede default tot fuiken proffijte als naer regten daar van fchuldig was te volgen ende vorders een derde mandament daar mede den voorn, gedaagde ende defailliant ten derdenmale als boven foude werden gedagvaart omme te fien wijfen 't verder proffijt van den voorfz. defaulte uyt cragte van welk mandament den voorn, gedaagde ten derdenmale in maniere als boven behoorlijken gedagvaert fijnde ende alfoo den gedaagde ende defailliant ten dage bij defelve dagvaardinge gepreügeert mede niet compareerde foo was bij den voorfz. hove tegens den gedaagde en defailliant gedecerneert het derde default ende uyt cragte van dien hem impetrant geadmitteert over te leggen fijn intendit met de verificatien daar toe dienende als ook hem impetrant geconfenteert een vierde mandament daar mede den voorn gedaagde en defailliant ten vierdemale ex fupra abundanti bij edicte in perfoon als vooren foude werden geroepen omme 't voorfz. intendit te fien verifieeren ende de fententie te horen pronuncieren met inthimatie. Welk mandament mede naer behooren geëxploicteert ende dienvolgende den voorn, gedaagde ende defailliant tot fuiken eynde bij edicte in perfoon als vooren gedagvaart wefende tegens feekeren geprefigeerden dage ende alfoo den gedaagde ende defailliant ten felven geftelden dage mede niet en compareerde foo was bij den voorfz. hove hem impetrant tegens den gedaagde ende defailliant verleent een vierde default ende acte van dien omme gevoegt te werden bij het voorfz. intendit omme in 't vifiteeren van dien daar op alfulken reguart genomen te werden als naer behooren. Dienvolgens hij impetrant van 't felve fijn intendit mette verificatien als vooren onder den hove gedient ende regt begeert hebbende hadde daar bij geconcludeert dat uyt cragte ende voor proffijt van alle de voorfz. defaulten den voorn, gedaagde ende defailliant verfteecken loude werden van alle exceptien declinatoir ende dilatoir ende peremptoir mitsgaders defentien ende weren die hij compareerende in defen hadde
mo-


van bo&uiXËCrï'n 1713
mogen proponeeren ende doen ehde dat dienvolgens hij gedaagde ende defailliant bij fententie diffinitive van defen hove ten eeuwigen dage foude werden gebannen uyt Hollant Zeelant Vrieslandt en Utregt fonder daar inne weder te mogen komen op poene Van met den fweerde geftraft te worden datter de doot na volgt ende dat alle fijne goederen fouden werden verclaart te wefen Verbeurt ende geconfisqueert ten proffijte Van de hooge overigheyt ofte tot anderen finen ende conclufien als bevonden fal werden te behooren. 'T voorfz. hoff met rijpe deliberatie van raade doorgefien ende overwogen hebbende alle 't gene ter materie dienende is doende regt in den name ende van wegen de hooge overigheyt ende graafflijkheyt van Hollandt Zeelant ende Vrieslandt heeft voor 't proffijt ende uyt cragte van den voorfz. defaulte bij dert voorfz. impetrant op ende jegens den voorfz. gedaagde ende defailliant in defen geobtineert denfelven gedaagde ende defailliant verfteeken gelijk hij verfteeken wert mits defen van alle exceptien declinatoir dilatoir en peremtoir mitsgaders defentien ende Weeren die hij compareerende hadde mogen doen ende propotteeren bant hem voorts ten eeuwigen dage uyt Hollant Zeelant Vrieslandt en Utregt fonder daar inne weder te mogen comen op verbeurte Van fijn lijtT ende verclaart alle fijne goederen ten proffijte van de hooge overigheyt ende graafflijkheyt geconfisqueert. Gedaan in den Hage bij mrs- Johan Oem van Wijngaerden heere Van Werkendam prefident Johan Dedei HugoBlock Gerard Crommon Sebajliaan Francken Fredrtk van Dorp ende Gualt. de Raet raadsluyden van Hollant ende gepronuncieert den 7. Februarij 164,8. T'oirconde *t fegel van jullitie hier onder aangehangen. In kenniffe van mij. C Ende was onderteykent) Adr. Pots. Hebbende onder uythattgen 't fegel van juftitie in rooden Waflche aan eenen dubbelen francijnen ftaart.
Refolutien van den Oudraad van het jaar 164.7. FoL 60 tot 93*




Bladz. Ï715.
HANDVESTEN,
PRIVILEGIËN,
VRIJHEDEN, VOORREGTEN, OCTROÖIJENenCOSTUMEN
i) E R STAD
DORDRECHT.
AGTSTE AFDEELING,
Bevattende de Stukken, federd den Vrede vari Munfter, tot den tegenwoordigen tijd.
Beflüh vM de Staaten , dat de Steden Dordrecht en Amjleldam in eene onderlinge Conferentie zullen treeden, tot Vereffening vdn de Gefchillen over het Stapelregt.
7. Mei 1 6*49.
IJn bij de heeren van Amfterdam verfcheyden klachten jSSP^ll gemoueert tegens de nieuwe oeffeninge van het reght *ÊS^j@Ê& van den ftapel tot Dordrecht alwaer veele hieuwigfWJBmJ heden foude werden gepleeght felfs tot aenhoudinge de fchepen van de jngefetenen der ftadt Amfterdam direclelijck ftrijdende tegens het oude gebruyck ende jmmemoriaele poffesfie der voorfz. jngefetenen verfoekende de gemelté heeren van Amfterdam dat promte ordere tegens de voorfz. nieuwigheden mochten werden geftelt de aengehoudene fchepen kofteloos ende fchadeloos gerelaxeert ende alle verdere attentaten gerepareert dat mede behoorlijcke voorfieninge mochte" werden gedaen ten eynde in toecomende fulcks niet meer en mochte komen te gefchieden. Zijn verders de voorfz. klachten van de gemelte heeren Van Amfterdam gefecundeert bij de heeren van Rotterdam Gornichem Schiedam ende Schoonhoven. Waer op fijnde gedelibereerd
K en*


1716 PRIVILEGIËN
ende bij de he heeren van Dordreght prefentatie zijnde gedaen van te vreden te zijn met de voorfeyde heeren van Amfterdam ouer het geene voorfz. is te comen in een minnelijcke conferentie omme des anderen redenen ouer ende weder te hooren doch onder die expreffc verclaringe ende proteftatie van daer mede defe faecke als concernerende hare ftadts preuilegien ende gerechtigheden niet te willen aenhangigh maecken aen de vergaderinge maer in cas men den anderen niet fouden connen verftaen dat alles fouden moeten werden gelaten ter decifie van de ordinaris juftitie fonder bij evocatie elders getrocken te werden. Is bij andere leden verclaert dat het houden van de voorfz. conferentie haer aengenaem foude zijn. Edoch foo hebben de meergefeyde heeren van Amfterdam verclaert wel te vreden te zijn om in conferentie te comen mits dat interim de voorfz. attentaten foude werden afP gedaen.
(Onder jlond)
Accordeeert met de voorfz. Refolutie.
(En was geteekénd)
Johan de IVitt.
Naer eene authentijke Copij int lojfe Papieren. Refolutien van Holland van V laar 1649. hl 12\.
mmèmssmm mm mm mm sffoseMagatea
A si N M E R KIN G E N.
^ Na dat de Regeering deezer Stad, korten welken van Amfteldam, langs en verbij deeze tijd te vooren, te weeten den negenden Maart Stad, naer boven, verzonden wierden, daadeen den veertienden April, het Befluit van nieuws lijk wilde doen verftapelen en verbodemeir genomen had , om het Stapelregt, overéén- zig geenzins te vrede houdende met de afvor' komstig de Privilegiën , op het ftrengfle , te dering van eenige Maakelaardij-of Srapelre<nen handhaaven, en het zelve ook daadelijk ter zoo als, federd verfcheiden jaaren, in gebruik uitvoer deed brengen ; beklaagden zig al aan- was geweest. Maar, ten einde de Leezer daar ltonds vcricheiden Steden , en inzonderheid van een naauwkeurig en aanééiv>efchakeld de Stad Amlteldam , hier over. Zij merkten denkbeeld zoude moogen vormen , zullen wij ii^V-?- Cene onSenoorde nieuwigheid, het Mandament van Compiainéle, 't welk de welke ünidig was tegen een langduung ge- Regecring van Amlteldam, dieswege,van den brüüu en veréémgden daarom hunne gemeene Hoogen Raad, verwierf, met en benevens het poogingen , om de zaak wederom op den ou- Verbaal, dat, handende de Proceduuren, tusden voet te doen herüellen. In het bezonder fchen de twee Steden , geflooten werd , hier liepen de voornaamfte klagien daar opuit, dat terplaajfe , volgen laatea. men de Westerfche Wijnen en Brandewijnen ,
Man-


Vjgga van DORDRECHt. i7t?
Mandament van Complain&e , verleend bij den Hoogen Raad, aan die van Amfteldam, Impetranten , in het voorfchreeven cas ^ tegen die van Dordrecht, wegens het Verfapelen der ÏVeflerfche Wijnen en Brandewijnen, Gedaagden in het voorfchreeven cas.
i8. Mei 164.9.
DEn prefident ende raden Van den hogen rilde in Hollant uytren naem ende van wegen de hooge overigheyt ende graeffelijckheyt van Hollant Zeelant ende Vrieslandt onfe lieven ende getrouwen mede broederen in den raede de heeren ende Mrs- Nicolaes van Reigersbergen ende Frèdefik Riccen falltt. Wij hebben ontfangen de ootmoedige fupplicatie van borgermeefteren ende regeer* ders der ftadt Amfterdam in den naem ende van wegen haere jngefetenen inhoudende dat hoewel onder het previlegic van den ftapel ende daer op gevolgde fententie ende naerder declaratie van keyfer Carel van den jaere 1541. bij borgermeefteren ende regeerders der ftad Dordrecht geobtineert niet en fijn begrepen nogte ook het regt van dien onderworpen de Wefterfche wijnen brandewijnen en andere waeren den ftapel niet fubject en waer van die ook foude mogen komen ende de voorfchreve ftadt Dordrecht fijn pafieerende de rivier op na boven toe ende dat ook dienvolgende de gemelde borgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht niet geregtigt en fijn op de Voorfchreve Wefterfche wijnen brandewijnen en andere waeren den ftapel niet fubject. fijnde eenig ftapelrecht te heffen ofte ook defelve aldaer te doen verbodemen maer de voorfchreve goederen comende voorbij defelve ftadt ende gaende na boven toe vrij ende vranck aldaer mogen pafleren foo bevinden nogtans fij fupplianten uytte klagten aen hen luyden door de voornoemde hare ingefetenen gedaen dat de gemelde borgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht door haere pagters ofte dienaers de fchippers komende van Amfterdam met Wefterfche wijnen brandewijnen ende andere waeren de ftapel niet fubject. voorbij de voorfchreve ftadt Dordrecht na boven toe eenige jaeren her* waerts hoewel donrechte onder pretext van 't voorfz. ftapel ende ook kraanrecht afgevordert hebben fekere recognitie ofte fomme van penningen defelve van tijt tot tijt vermeerderende na haer welgevallen dog de voorn, fchippers daer mede latende pafieeren fonder verdere moeijeniffe ende fonder ook defelve aen te halen ofte te necesfiteeren tot het verbodemen dat is lolfen ende wederomme in een ander fchip ofte bodem te laeden haere voorfz. ingeladen goederen fulx dat de voornoemde fchippers (hoewel enige jaren herwaarts buyten reght en reeden ingewikkelt fijnde in de betalinge van de voorfz. recognitie ende welken aengaende mitsdien fij verthoonders protefteren bij defen te blijven ongeprejudicieert omme ten petitoire 't voorfchreve haer reght te vervolgen ende de totale
K 2 exemp-


I7lg PRIVILEGIËN
exemptie ende vrijheyt aengaende de voorfchreve goederen te bezorgen) nogcans Vallen tijden ende namentlijck mede binnen jaer en dach fijn geweeft ende gebleven in volkome ruftige ende vredige poflesfie vel quafi van liberteyt ende vrijheyt van mits betalende de voorfchrevene recognitie ende eraengeit te pafleren fonder eenigh aenhalen ofte verbodemen fubjetf: te fijn fonder ook te moeten nemen eenigen volger ofte fchipper van Dordrecht en aen denfelven te betalen fodanigh recht als of de voorfchreve goederen in desfelfs fchip verbodemt waeren. Ende hoewel nu t'federt de gemelde borgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht wel behoort hadden de voornoemde fchippers geladen met Wefterfche wijnen en brandewijnen en andre waeren den ftapel niet fubject pafferende voorbij de voornoemde ftad Dordrecht na boven toe te laten in dé voorfchreve haere vrijheyt ende liberteyt fonder defelve door eenig aenhaelen ofte doen verbodemen van de voorfchreve goederen ofte conftringeeren tot het nemen van een volger daer inne te turbeeren foo heeft het niet te min defelve gelieft gehadt naer fekere refolutie in dato den ix. Maerte 1649. voorleden inhoudende dat niemant voortaen aldaer fal mogen paffeeren met ftapelgoederen fonder ef« fective te verbodemen ende verftapelen verfcheyde fchippers van Amfterdam voorbij hunne ftadt metWefterfche wijnen ende brandewijnen opwaerts willende vaeren niet jegenftaende defelve fchippers de voorfchreve federt weynige jaren fonder eenig recht daer over ingevoerde recognitie en craengelt betaelt hebben of te vreeden fijn en ook als nogh onder proteftatie als vooren prefenteeren te betalen eghter het paffeeren ende opwaerts vaeren te verbieden ende beletten foe* kende daer door defelve fchippers tot het verbodemen vande voorfz. goederen te conftringeeren foo verre dat eenige van defelve fchippers door inpacientie geperft en geconftringeert fijn geweeft haere ingelade goederen te ontbieden ende te verbodemen ende de verdere aengehaelde fchippers te moeten nemen een volger ende defelve in voegen als voren te voldoen. Ende alfoo mitsdien fij fupplianten in den name ende van wegen als boven daer door notoirïijken fijn geturbeert in de voorfz. haere poflesfie vel quafi van liberteyt ende vrijheyt van onder benefitie van de voorfz. prefentatie mette voorfz, fchepen niet aengehaelt nogte tot enig verbodemen van de voorfz. goederen ofte het nemen van eenige volger geconftringeert te werden foo werden fij fupplianten genootfaakt haer te addrefleren aen defen hogen rade alfoo fij feggen verfoekende daeromme onfe provifie. Soo ift dat wij de fake voorfz. overgemerkt uw ontbieden ende beveelen bij defen dat indien uw blijeke van de voorfz. poffesfie mitsgaders van t voorfz hinder belet ende perturbatie gij in dien gevalle ten verfoeke van de voorfchreve fupplianten doet dagvaerden door defen eerften deurwaerder ofte fergeant van wapenen hier op verfogt borgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht ende alle anderen die 't behooren fal ende des hij Verfocht fal worden te compareren voor u ter plaetfe contentieus t'eenen tamelijcken dage ende uyre die hij henlieden verclaren fal ende aldaer houdt ende maintineert van wegen de hooge ovrighcydt ende graeffelijkheyt van Hollant Zeelant ende Vrieslandt de voornoem'


van DORDRECHT. 1719
noemde fupplianten ofte procureur voor henluyden in haere voorfchreve regten polfesfien ende faifmen ende van dien doet haer fupplianten volcomentlfjck genieten ende gebruyken. Verbiedende ende bevelende oock feer fcherpelijken van wegen als boven op fekere groote peene daer jegens te verbeuren den voornoemden borgermeefteren en regeerders der ftad Dordrecht ende allen anderen dien 't behooren fal dat lij afdoen ende repareeren't voorfchreve hinder letfei ende perturbatie ende dat fij terftont al weder ftellen in fijnen eerften ende behoorlijcken ftaate ende hen verdragende desgelijcks meer te doen hen daer toe bedwingende realijcken ende bij feyten ende bij alle andere behoorelijcke ende tamelijeke wegen vanbedwanck ende ingevalle van oppofitie weigeringe of veruek de fake contentieux in cas van nieuwigheden genomen ende gefteld in hande van de hooge overigheyt als overfte ende onder die regeert (is't noodt) de voorfchreve nieuwigheden geweert ende reftabliflëment als voren gedaen lijnde indien datter eenig toeftaet te gefchieden realijkèri ende bij feyten fulks ende alfoo het van reghtswegen behoort niet tegenftaende oppofitie ofte appellatie gedaen ofte te doen ende fonder prejuditie derfelver jmmers tot parthijen gehoort anders daer op gedifponeert fij dagvaert ofte doet bij den voorfchreven deurwaerder dagvaerden d'oppofanten refuiantcn ofte dilaijanten te compareren t'eenen fekeren tamelijcken dage voor ons alhier in den Hage omme te feggen de redenen van haer oppofitie weygeringe -offte vertrek t'antwoorden op de faeke voorfchreven ende voorts te procedeeren ende fien ordonneeren foo 't behooren fal ons overfchrijvende ten voorfchreven daege wes gij ende den voornoemden deurwaerder hier inne gedaen fult hebben. Gegeven in den Hage onder 't zegel van juftitie van den voorfchreven hoogen raede den xvnj. Mey feftien hondert negen en veertigh bij mijnen heeren den prefident ende raden van den hogen rade van Hollant Zeelant ende Vrieslant. (Was geteykent) /man Cau. (hebbende eeia uythangende zegel van rooden waffche.)
Naer collatie is defe copie mette principale brieven van cornplainfte accorderende bevonden binnen Dordrecht den 2 Junij 1649. Bij mij (Was geteykent) W. van Alphen.
Mjf. Handvejlboek, gequoteerd op den rug No. xxxii. Fol. 22%
K 3 Fer'


,720 PRIVILEGIËN
Verbaal tuffchen de Steden Dordrecht en Amfteldam , wegens de betaaling van de Stapelregten der Wefterfche Wijnen en Brandewijnen.
18. Januarij 1650*
UYt kragte van zeggen van den hoogen rade op den • - • - fijn op huyden den xvnj Januarij 1650. voor ons Nicolaes van Reigersbergen ende Frederik Riccen raden in den gemeldert rade hebbende tot adjunct Iman Cau griffier in den felven rade gecompareert Mr. Andries Bikker burgermeefter der ftede Amfterdam ende Mr. Cornelis Boom penfionaris der felver ftede in den naem ende van wegen burgermeefters ende regeerders der Voorfchreve ftede Amfterdam jmpetranten in cas van comphinéte geadfifteert met Mrs. Ouiryn van Stryen Maert en Paets Paulus van Peenen ende Adriaen van Stryen mitsgaders Pieter van Lugtenburgh haerluyden advocaten ende procureur ter eenre ende Jacob van den Corput ende Diderick Dammen beyde uyt den oudraedt der ftede Dordrecht mitsgaders Mr. Matthys Berck raedpenüonaris ende fecretaris der felver ftede uyt den naem ende van wegen burgermeefters ende regeerders der voorfz. ftede Dordrecht gedaegdens in het voorfchreve cas geadfisteert met Mrs.Joban van Andel ende Francois Borre mitsgaders Jacob Vilieinshaerlieder advocaten ende procureur ter andre fijde. Ende naer. dat parthijen over den verftande van de provifioneele ordre begrepen in den verbaele in» dato den 3. Junij i649.1aeftleden binnen Dordrecht gehouden haerlieder differenten hadden verbleven aen de uitfprake van ons commiflariften hebben wij commiftariflên verldaert dat van ieder
vat
AANMERKING EN.
Na dat hst Mandament van Csmplainéie, vangen Regtsgeding,met zeer veel' ijver, door' gelijk wij gezien hebben, den agttienden Mey te zetten : dog dit al mede van geen vrugr des voorgaanden jaars, verleend was , verzog- zijnde , zond het voorfchreeven Hof hunnen ten die van Dordrecht, aan den Hoogen Raad, Griffier nader aan denzelven; ten einde aan hem " den tijd van eene maand , om, gelijk naer ftijl kennis te geeven, dat, indien deSiad, binnen vau Regten geiproken wordt, contrarie feiten een of twee dagen, niet in gereedheid ware, poffsffnh- te moogen pof'eeren en verifieeren. betgenoodzaakr zoude weezen, om her verzogte Dog fchoon dit verzoek , onder zeekere voor- Reftablifement te verleenen. De Penfionaris waenlen, rocgeftaan wierd, bleef men egter gaf'daar van berigt, bij eenen Brief uit 's Haage, hier van in gebreke. Die van Amlteldam, daar den dertienden Januarij des jaars 1650, aan'de over misnoegd, keerden zig, andermaal, aan Regeering deezer Stad; welke terfiond eenigen den Hoogen'Raad , verzoekende, gelijk zij uit haar midden derwaards afvaardigde; die, zig bij derzelver Requeft uitdrukken , te pro- korte dagen daar na, het bovenftaand Vercederen tot verdere voJlreckinge ende difpofi- baal met de Afgezondenen- vari Amfteldam aan. tie op de brieven van Complain&e enRefla- gingen (1). «blijjement- De Hooge Raad gaf hier van ken- Of liet Proces , na dien tijd , vervolg* nis aan den Penfionaris Ruifcb, met verzoek wierd, is ons niet gebleeken, Waarfchijnlijk van te willen bevorderen, dat de Coutrarie- bleef het , gelijk veeie anderen van dien aart, feiten pofefoir fpoedig wierden ingebragt, wijl onbeflist en aan den fpijker hangen. Amfteldam voorlieemens was , ora het aange-
(x) Dit alles hetben wij getrokken uit verfcheiden Brisven en Befcneiden, te vinden ia ctuMf. Han& tefil/oeh gequot. N». xxxri. Fol. 331 «*»


van DORDRECHT. 1721
vat Wefterfche wijnen (twee pijpen ofte (1) twee oxhoofden ook
voor een vat gereekent) fullen betalen feftien ftuyvers per
vat ofte vier ftuyvers van 't oxhooft ende van jder oxhoofd brandewijn gelijke vier ftuyvers fonder meer *t fij defelve oxhoofden groot ofte kleyn fijn. Ende fijn voorts defelve parthijen verdragen dat de voorfchreve provifionele ordre mitsgaders de verclaringe daer over hier over vooren gedaen ten uyteynde van deze faeke ftadt houden ende effect forteeren fal ende dat daer mede de verdere difpolitie op het reftabliffement bij de jmpetranten verfogt fal comen te ceffeeren. Dat voorts defelve parthïjèh haer differenten in het felve mandament van compfaincte geroert in pleno pofiëflbrio voor den voorfchreven hoogen rade fullen inftrueeren bij eyfch antwoort replijcq ende duplicq ende agter defelve nemen fodanige conclufie mitsgaders reconventie doen als fijluyden ten wederfijden fullen goetvinden houdende de voorfchreve gedaegdens haer ten dien fine gedagvaert voor den voorfchreven raede. (Onder/tont) Uytgegevcn voor copie. (En was geteykent)
Iman Cau.
MjJ. Handvejlboek, gequoteerd op den rug No. xxxn. Fol. 234,
(1) Lees vier.
Sententie van het Hof van Holland, tuffchen Schout, Heemraaden en Regeerders van Alblas, Alblafferdam en Sliedregt, Impetranten in cas Reliëf dAppel, met de Claufule om te moogen verzoeken Bevelen Poznaef ter eener; midsgaders de Deekenen van het St. Jans, Metzelaars, en Linnenweevers Gild deezer Stad, Gedaagden in het voorfchreeven cas, ter ander er zijde; waar bij provifioneel is afgedaan de Claufule van Inhibitie, den Impetranten verleend, en voords verklaard, dat er voor de Impetranten geen, Provifie valle.
31. Maart 1650.
OPte differenten gerefen voor den hove van Hollandt tuffchen fchout heemraden ende regeerders van Alblas Alblafferdam ende Sliedrecht jmpetranten in reliff d'appel mette claufule omme te mogen verfoucken de bevelen penael mitsgaders den heere van der Mijle als heere van Alblas hem vougende mette impetranten
ter


l?22 PRIVILEGIËN
ter eenre en de deeckens van St. Jans gilde deeckens van de metfêïaeri ende deeckens van 't linnewevers gilde alle tot Dordrecht gedaegdens jnt voorfz. cas mitsgaders borgemeefter ende regeerders van Dordrecht voorfz. gevougende mette felve gedaechdens ter andere fijden die bij de comm ïfarilfen ter audiëntie van de rolle gecommitteert gehouden ende gereferveert waren in heurluyder advijs. Ende naer lange communicatie ende rijpe deliberatie van raden bij de voorfz. commisfariffen daer op gehadt uyttende 't voorfz. advijs heeft 't voorfz. hoff affgedaen ende doet aff bij provilie mits defen de claufule van jnhibitie de jmpetranten [a] bij heurluyder mandament verleent ende verclaert datter voor d'lëlve jmpetranten geene provifie en valt. Gedaen in den Hage bij meefters Sebaftiaen Francken ende Gualter de Raet raetsluyden van Hollant ende gepronunchieert den xxxj. Martij XVJ0, vijftien. In kenniffe van mij. (Ende was onderteykent)
Adr. Pots.
Naer gedane collatie jegens fijne principale is deze bij mij ondergefz. TSotaris tot Dordrecht refiderende bevonden te concorderen op den 13. April 1650.
Mij t'oirconde.
A. Muys van Holyi Nots. 1650*
Naer eene authentijke Copij, befulfende onder' de Archiven van het Smeeden Gild.
AANMERKINGEN.
Reeds meermaals CO hebben wij gezien, gen te doen bloeijen en toenecmen , en dus hoe zeer de Regeering deezer Stad zig be- het beftaan der Poorteren, op allerieie wijze • ijverde , om het bekend Placaat van Keizer te bevorderen. Dan, gelijk het eerfte geen? Karei, wegens de Buitciineeringen , ten mees- geringen tegenftand ontmoetede(3"), zoo was ten voordecle van haare Poorters en Ingezeete- ook het laatfte aan geene mindere moeilijkhenen, te handhaaven. Thands droeg men in het den onderheevig; gelijk, uit verfcheiden Aanbezonder daar voor zorg, en de Buiten-rollen teekeningen van deezen tijd, op te maaken is. van dien tijd wijzen uit, hoe de Deekenen van [a~] Bij heurluyder mandanent verlcnU verfcheiden Gilden, door middelen van Reg- Ten einde de Leezer een gefchikt denkbeeld ten, de lngezeetenen der nabuurige Dorpen vorme van den aart van dit Reg'sgeding, zal
poogden te nbodzaaken , zig naer het voor- het niet ondienftig zijn, om het Mandament
fchreeven Placaat te gedraagen De oproe- hier te laateu volgen :
rige bcweegingen , welken in het laatst van
het jaar 647. ontdaan waren , en in het jaar Willem bij der zratien Gods princen 165.. van nieuws de Stad in verwarring brag- ta„ Oranten etc tnitseadert de raden ten, leiden waarfchijnli k den grond, dat de runnJl 9■ r gf f, > f 7 Regten der Burgerij , met een' verdubbelden over ll0"ant Zeelant ende Vneüant den ijvc'r. gehandhaafd en befchermdwierden. Had eerflen gepworen exploi&ier bier op vermm, m het begin van 't jaar 1649 (2) 'tBe- foebt faluyt. Alfoo jchout heemraden enfluit genomen , om het Stapelregt , oveféén- de regeerders van Alblas Albla[ïèrdatri korofhg de Privilegiën-, op het ftrenglte te » , , , 77 j . doen uitoefenen , inen was niet minder be- enff Shedrecht ons vertoont hebben dat zorgd , om , door de handhaaving van het aldaer van oude tijden ende boven memeergemeld Placaat, de Ambagten enNeerin- marien van menfchen ende tot gerief
van
(1) Bladz. 1117. 120J. 1549. 1569.
(2) Zie bladz. 1717.
(3) Zie bMz. Utf.


van DORDRECHT. 1723
'tagde jngefetenen aldaer haer hantwerck hove ende bedugt zijnde dat henluyden gexemert hebben linnewevers metfelaers foude mogen obfteren dat fijluyden bare dmmer luyden deermakers ende fcheen- appellatten niet binnen behoor lijeken tijde wakers ende diergelijcke ambagtsluyden. hebben geinterje&eert ende geprofequeert Ende hoewel 'r zelve niet is ftreckende tot ende dat de gedaegdens int reguard van nadeel der dekens gilde van diergelijcke de twee laetfle vonnifen haer hebben ambagten ofte neringen tot Dordrecht laeten verfteken foo fouden fijluyden jmtners bij £ felve niet en mag werden geerne daer tegens werden gereleveert belet fco ift nogtans dat de dekens van gelijck fij daer tegens relevabel fijn in St. Jans gilde in Martio voorleden doen confideratie de voorfz. gedaegdens haer 'dagvoerden hebben Mderten Govertz. en- den regte niet verftaende gemeynt ofte de Henrijck Govertz. beyde deermakers geoordeelt hebben niet gehouden te zijn tot Alblas voor de camere judicieel tot aldaer te compareren ende oock ijder Dordrecht voorfz. ende op den xx. Martij van henluyden ontfien hebbende de coften voorfz. geimpetreert hebben vonniffe daer daer over te doen foo fij feggen keeren bij de voorfz. Maerten Govertz ende Hen- hen daeromme aen defen hove verfoecrijck Govertz fijn gecondemneert ruymin- kende onfe provifte. Soo ift dat wij u ge te doen tnde bet ambagt van deer- committeren bij defen dat mits eerft maken niet meer te exerceren ofte doen ende alvoorens in handen van den rentexerceren binnen de mijl ofte de fes bon- mr. van de exploiclen van defen hove gefurdert roeden naer de vrijheyt der voorfz. neert zijnde de boeten vant fol appel gij ftede foo als oock de dekens van de met- van wegen de hoge overheyt dagvaert de felaers ende de dekens van de linnewe- voorn, dekens van St. Jans gilde mitsvers oock in Julio voorleden geobtineert gaders dekens van de metfelaers ende hebben vonnijfe tot laften van Johannes linnewevers tot Dordrecht te comparePietersz. metfelaer tot Alblafferdam en- ren ofte gemagtigden te zeynden f eenen de Tidmdn IVillemsz. linnewever tot bequamen dage voor den voorfz. hove Alblas daer bij zijluyden als dijfalian- omme de voorfz. vier vonniffen bij om ten fijn verfteken van alle exceptien en- te zien annulleren ofte te niete doen de defenfien ende geinterdiceert hare defelve te fuftineren ofte daer van te re'refp. bandwerek vorder aldaer te exer- nunchieren foo henluyder goeden rdét ceren binnen de mijl ende fes hondert gedragen fal ende te verant woorden op roeden naer de vrijheyt der voorfz. flede alfulck verfbeck als de fupplianten ten 'op de verbeurte van vijftig gulden blije- dage dienende fullen willen doen omme kende bij de vonnifen daer van zijnde, gereleveert te fijn voor foo veel het noot •r.:cr naer de voorfz. dekens deur den fij van dat fij haer voorfz. appel binnen ftadhouder van den fchout ende bode behoorlijcken tijde niet geinterje&eert enmitsgaders vier ftedeaienaers vdn Dor- de geproj'eqüeert en hebben mitsgaders dat drecht op den xxj. September leftleden fij int reguardt van de voorfz. twee laet' bet getouw van de voorfz. linnewevers fte vonniffen haer hebben laeten verftevytelijck hebben doen weghalen ende totte ken daer op partijen gehoort bij ons dé v rj'z. deermakers uytten huyfe hebben fupplianten verfien te werden van aldoen baden eenige rhèublen doende £ felve fulckèn prouifie remedie van juftitie enbrengen elders met vier wagens onaen- de oock van gratiën ift noot als wij begezien V zelve in de condemnatie niet vinden fullen ter materie te dienen mitsen Js begrepen ende zijn de fupplianten gaders oock te beantwoorden op alfulck bedugt dat de voorfz. ende andre dekens vorder verfoeck als de fupplianten ten binnen Dordrecht diergelijke proceduuren dage dienende fullen willen doen om té •meer tegens andere ambagtsluyden ende hebben de bevelen ende jnterdiclie penael r.oringendoende binnen Alblafferdam van de jngefetenen van Alblas Alblafferende SUedrecBt zullen int werk ftellen dam ende Sliedrecbt int exerceren van gelijck lijluyden aireets begonnen hebben bare ambagten ende neringen1 niet vorten waere daer tegens werde voor fien der met eenige proceduren aldaer te mowaeromme de fupplianten uytten naeme left er en ofte beletten daer jegens mede ende van wegen bare refpective ingefe- te antwoorden ende voorts te procederen tenen genootfaekt worden van de voorfz. als naer regten jntbimerende die van dé vier vonmjjhri te appelleren foo als lij camere juditiele der voorfz. ftede ten daar van appelleren bij defen aen defen felven dage mede te compareren ofte ge-
I" mag-


tm PRIVILÉGIËN
matigden te [eynden indient henluyden hangende t zegel vanden hove in rooden goetdunB ofte'defe faecke eenigfmts aen- mafe aen eenen dubbelden francijnen gaet bevelende voorts van wegen als bo- fiaert. (Lagerftont) Uyt gegeven voor ven op fekere groote peyne jegens de voorfz. copie ende het prïncipael van defen tehoo<re overigheyt te verbeuren de voorfz. werck geleyt naer fijne forme ende inhougedaegdens geinthimeerdens ende allen den waer van den regtdagb wefen fal anderen des noot fijnde dat fij in prejudi- in den Hage vóór den voorfz. hove jegens tie van de voorfz. appellatie niet en pro- mdendag wefende den xviij. OBober toecederen attenteren ofte innoveren maer comende goetstijts voor den noene ende indien yet geattenteert ofte geinnoveert eene pene geftelt van hondert gulden jeware dat zïft zelve repareren ofte doen gem de hooge overigheyt te verbeuren int repareren ende ftellen in fijne eerfte en- reguard van de appellatie. Actam den de behoorlijcke ftate latende copie vol- xxviij. September 1649. (Endewasget.) gende cfinflruclie ende relaterende 11 S. van der Merck. Wedervaren. Gegeven in den Hage on- 1649. der V zegel van den hove op den 25
September 1649. ( Onderftont) Bij mij- Naer gedane collatie jegens fekere
nen heeren den gouverneur mitsgaders de copie mandament ende acle van
raden over Hollant Zeelant ende Fries- exploicl daer onder geftelt. Gezien
lant. (Ende was onderteykent) Pr. Ho- ende onderteykent als boven is defe
«•enhoeck. ( In margine ftont ) Relieff daer mede bevonden t" accorderen
d'appel mette claufule vari alfulck ver- in Dordrecht den 16. Martij i6yn foeck nogh ontfangen als rentmr. van de
exploi&en van 'den hove vanHollant de font- Qiiod atteftor. me van xl. ponden van xl. grooten 'tpont
over de hoeten vant fol appel als in defen. G, de jager Nots. Publ
Aclum den 25. September 1649. (Ènde 1692. was onderteykent) J. Vlam. Onder aen
Verfcheiden Befluiten van de Staaten, tot herfleifmg van de rufi binnen de Stad Dordrecht, en, onder anderen, eene Publicatie van dezelven , waar bij de volgende peilingen worden verklaard voor gevaarlijke nieuwigheden, en geheel ongegrond. Ah eerflelijk, dat alle Keuren en Ordonnantiën, met begreepen in het Hoatenboek, en federd het jaar 1401. gemaakt, anders dan op naam van Schout, Burgemeefter, Schepenen, Raaden, Oud' raaden , Oude en Nieuwe Luiden van Agten, midsg aders Deekenen en Gilden van de Gemeene. Neeringe??, zouden te houden zijn voor onwettig en kragteloos ; ten anderen, dat het Accoord van ^tjaar 1647. zoude zijn vernietigd en verbroken;


Van DORDRECHT. 1725
ken ; ten derden, dat de Gilden zouden moogen vergaderen , buiten toeflemming van den Burgemeefler der Gemeente ; ten vierden , dat het regt van de Ele&ie der Agten, na het overlijden van den Stadhouder, zoude zijn gekoomen bij dat van de Nominatie; ten vijfden, dat aaii de Agten alleen, en niet aan den Oudraad, zoude toekoomen het regt, om den Burgemeefler der Gemeente te verkiezen; en eindelijk ten zesden, dat het regt der Politijke Uitzettingen, buiten form van Proces, zoude zijn onwettig.
28. Julij 165 1.
OP het gemoveerde van eenige leden verklarende van alle kari1 ten te werden bericht binnen de ftadt van Dordrecht eenige beweginge in de gemeente opgereten te zijn houdende het felve te wefen een faake van quaden gevolge bij consequentie mede treffende de andere fteden van defe provintie en dat fulks bij de hooge regeringe daar van kenniffe diende te worden genomen verfoekende tot dien eynde de aanwefende gedeputeerdens der ftadt Dordrecht voorfchreve aan haar Edele Groot Mogende daar van bericht ende openinge te willen doen ende bij de heeren gedeputeerden der felver üede verklaringe gedaan zijnde tot foodanig bericht of openinge der faaken in hare ftadt voorgevallen niet te wefen gelaft ende dienvolgende onbewuft zijnde wat van de intentie van de heeren hare principalen te dien aangaande foude mogen wefen niet genegen te zijn op 't verfoek van eenige Jeden buyten kenniffe van hare Heeren principalen de gerequireerde openinge te doen ende fulkx op het voorfchreve geproponeerde omvragc gedaan zijnde is bij refolutie van de vergaderinge goedt gevonden opgemeltc heeren gede-
L 2 pu-
AANMERKINGEN,
Naauvvlijks waren dc oproerige beweegin- benoemingen het verkiezen der Agten, voor
gen, welken in het jaar 1647 en 164H , hier de oorzaak daar van wierd aangezien. Wïf
ter Stede , ontftaan waren (1), gcftild en de zeggen , aangezien , om dat bet zeer te be-
gemeenc ruft herfteld , of dezelve werd van twijfelen is ^ of de bron deezer onlulrcu
nieuws gedoofd. Men behoeft den inhoud niet voomaamlijk te zoeken zij in de nvütcit
der bovenfraandc Publicatie flegts te vergelij- en one'énighcdeii , welken, fèderd een' gcrui-
ken met het Stuk , dat tot de voorige on- men tijd , onder de voornnmü'tc Leden der
luiten zijn opzigt heeft, cn men zal aanftonds Kegeering, bimicn deeze Stad, hadden plaa s
bemerken, dat deeze laatften van geenen an- gehad , en den grond tot partijichappen cn
deren aart waren, en, dat de wijze van de verdeeldheden gelegd hebben. Wij kunnen
vart
(l) Zie Uadz. 16SS. enz.


1726 PRIVILEGIE^
püteerden uyt de naam van haar Edele Groot Mogende ferieufelijk te verfoeken ende aan te manen van het voorfchreve gerequireerde bericht openinge te willen doen om het felve gehoórt daar op gedelibereert ende vervolgens gedifponeert te worden fulks als voor den dienfl van den lande ende de rulle van de ftadt Dordrecht bevonden fal worden te behooren. Ende nadat in voldoeninge vande voorfz. refolutie bij gemelde heeren gedeputeerden de verfochte openinge ende bericht in 't korte was gedaen is na nieuwe omvrage ende voorgaende deliberatie goedt gevonden dat van wegen haer Edele Groot Mog. een fpoedige befendinge beftaande uyt notabele leden van derfelver vergaderinge aen opgemelte ftadt Dordrecht noch defen avondt fal Worden gedecerneert omme de opgerefen beroerte ende de onge» legentheydt die daer uyt foude mogen komen te ontftaen met de befte gevoeglijkheydt ten meeften dienft van den lande te mogen Werden geaffopieert ende ter neder geleydt ende zijn ten voorfz. eynde verfocht ende gecommitteert gelijk verfocht ende gecommitteert worden bij defen de heer veldtmarlchalck mitsgaders de heeren van Delft Gouda ende Rotterdam met eenige heeren uyt den hove provinciaal. Is wijders goed gevonden dat de heeren gecommitteerde raden fullen werden geauthorifeert ende werden geauthorifeert bij defen op ordre van de gedachte heeren tot het voorgeroerde werk alle behulpmiddelen te brengen ook de fterke hand des Verfocht zijnde daer toe te emploijerën ende oock de depefches ten voorfz. eynde noodig naer gelegentheyt van faken daer toe promptelijk te doen ende uyt te geven.
p. jfugidfttj 1651.
IS rapport gedaen eerft bij fijn excell. den heer van B rederode ende daer naer gecontinueert bij den heer penfionaris Kinfchot van wegen de gefamentlijke gecommitteerden van haer Edele Groot Mog. aengaende 't geene was gepafleert in de ftadt Dordrecht over de ontftane onrufte ende beroerte aldaer ende in wat poinéten het
voorfz.
van dezelven geen beter berigt geeven , dan faétu, jungeniet, Ma Civitas ex mkstedoor aan onzen Leezer meê te dcelen de afteeke- mi na faéfa ejt. cum pars utraque travalere nmg , welke de Heer Cornelis va.n Soms- contenderet , paria ex paribus infuriis acRen, m eene Ladmfehe Verhandeling CO, een fa odia , qu<e paulatim auéia maximum die in t jaar 1639. tc voorfchijn kwam , robur et incrementa fumferunt, mapitlra* hier van gemaakt heeft. Deeze Man, te ge- tuum maners, tribunalium reditits legumlijk een Lid van de Regeering zijnde , en dus gue contra leges munia pro arbitratu da< van de inwendige gefteldheid volkoomen onder- bantur. Et hinc ifia lacbrymce. rigt, laat zig, onder anderen, in deezer voege Deeze geeft van panijfebap liad federd
hooren: Si quis tarnen efl qui volet. dien tijd, diepe wortelen gefchooten' en be-
cafus cognofcere twjiros. gon van nieuws te herleeveu en zijne'uitwerEt breviter miferum Dordrecht audirs kiiig te doen. Dan de ruft werd, door tUfc . , laborem. fchenkomft der Staaten, na dat eenigen der
paucts dabo. cum atifuando magni aliquot ac voornaamfte belhamels gevat en anderen "ecclebres viri fufragiis dïviji effent, ex magi- ylugt waren , voor een wijl tijds, eerlang herfiratuaccivibusaluhi]us,aliipartibusÜlius, ftcld , gelijk de bovenltaande Befluiten aan pro cognatioms, atjmttatis, aut amicitia re- toonen. (3). ryj ^y.
(al Wij bedoelen een Werkje , gedrukt in 4to. formaat , tot tijtel hebbende : Cornelii a SomereW Md. Doelens , de Vmtatt LUmst Jtngularis ad Senatum Populumqut Dordrecbtanum. Zin zijne kont Lcevensbefchrijving en nitgegeeven Schriften bij Ba lek lil. siö cn 217
(3; Vergelijk VadtrU Wflcr. XII. Deel, iri. 137.


v a U DORDRECHT. 1727
voorfz. werk bij welgemelte heeren gecommitteerden op dcrfelvef vertrek was gelaten. Waer op zijnde gedelibereert zijn de meergemelte heeren van wegen haer Edele Groot Mog, emitelijk bedankt over de genomene moeyte en goede officien in 't voorfz, werk aengewend ende zijn defelve wijders verfogt met den aldereerften haer Ed. Groot Mog. te dienen van advis wat vorders tot wegneminge van de opgemelte beroerte ende tot het herllelien van de rufte der voorfz. ftad M dienen te werden gedaen omme 't fcive advis gefien als dan nader na gelegentheyt van faken te mogen werden gedelibereert.
11 * Auguftij 165 i.
IS bij de heeren gefamentlijcke gecommitteerden op de beroerten ontftaen binnen de ftad Dordrecht ter vergaderinge geopent derfelver advis tot rufte der voorfz. ftad dienende. Waer op zijnde gedelibereert is goetgevonden dat zal worden gearrefteert gelijk gearrefteert wert bij defen 't placeaet hier naer geinfereert om foo 'haeft doenlijk is inde voorfz. ftad gepubliceert te worden volgens d'order aldaer gebruykelijk. Gelijck mede is goetgevonden dat volgens de refolutie van den 28. Julij 1651. de heeren Gecommitteerde Raden fullen werden geauthorifeert ende werden geauthorifert bij defen ten verfoeke van de heeren burgermeefters ende regeerders der ftad Dordrecht de ftereke handt te bieden ehde de depefches ten voorfchreven eynde nodig- ook na gelegentheyt van iïiken daer toe promptelijk te doen ende uyt te geven.
DE ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Weftvriesland reprefenterende de ftaten van den felven lande. Allen den genen die defen fullen fien ofte horen lefen faluit. Doert te weten dat wij gehoordt ende ingenomen hebbende het omftandigh rapport van de heeren bij ons gecommitteert tot befiichtinge ende wegneminge van de onluften ende beroerten ontftaen binnen de ftadt Dordrecht naer rijpe deliberatie hebben goedt gevonden den jegenwoordigen placcate te approberen gelijk wij exprefielijk zijn approberende bij defen niet alleenlijk de provifionele ordre bij de opgemelde onfe gecommitteerden geraemt ende begrepen in de acte van publicatie op den fevenden defer maant van den raathuyfe der voorfz. ftad Dordrecht gedaan maar naarder order Hellende tot wegneminge van de opgemelte beroerten verklaren voor quaat ende feditieus hetvoorftel ende gefuftineerde vande gecommitteerde deeckens van de gildens ende gemeene neringen der voorfz. ftede begrepen in het 7. 8. 9. 10. 11. 12 en 15. articulen van feker gefchrift bij Huyg Baftiaanfz. van der Meer en Daniël Paludanüs op dert vierden defer aan de welgemelte onfe gecommitteerden overgelevert als tenderende niet alleenlijk tot factie maar ook inzonderheid tot fubverfie van de forme ende regeeringe binnen de voorfz. ftad over veel jaren geftabileerc en tot loffelijke welftant van defelve ende het gemeene vaderlant tot noch toe onverbrekelijk geobferveert de opgemelte articulen na haar llepende feer forgelijke maximen ende fchadelijke nieuwigheden voor den ftaat der regeeringe en de
L 3 rufte


I?28 PRIVILEGIËN
rufte der voorfz. ftede te weten dat alle keuren en ordonnantiën niet begrepen in het houteboeck en die federt den jare 1401. in andere forme als op den naam van fchout burgermeefteren fchepenen raat oude en nieuwe luyden van den achte mitsgaders dekens en gildens en de gemeene neeringen zijn gemaackt gehouden fullen werden voor onwettigh nul ende van geender waerden ende dat na revifie van defelve keuren ende ordonnantiën mitsgaders refolutie bij de voorgemelte fchout burgermeefteren ende de voorfz. andere op alle derfelver naam vaft geftelt ende gepubliceert fullen worden zijnde het felve foo veel aangaat de dekens van de gilden ende gemeene neeringen eene notoire nieuwigheyd en openbare inbreuk van de ordre van regeeringe die boven memorie van menfchen in de voorfz. ftad is geobferveert geweeft.
Gelijck wij mede verklaren voor nul ende van onwaarde het gefuftineerde van de voorgemelde gecommitteerde deekens dat de articulen begrepen in den accorde des jaars 164/. door de entremifé van de commiflariflen van onfen provincialen hove gemaakt ende bij fijne hoogheyt als ftadthouder ende ons opgemelte hof geapprobeert foude wefen nul krachteloos ende van onwaarden uyt fake dat defelve fouden zijn gemaakt fonder approbatie van de gemeene gilden daar nochtans niet en fal worden bevonden dat de gilden binnen de voorfz. ftede ooit hebben geparticipeert in eenigh gelaghof gedeelte van de regeeringe immers niet binnen eenige eeuwen herwaarts ende allenthalven het voorfz. accord van den jare 1647. door dadelijk gebruyk ende fonder eenige contradictie ende tot den huydigen dage toe is geapprobeert geweeft.
Wijders hebben wij geimprobeert ende improberen bij defen het gefuftineerde in de voorfz. articulen begrepen tenderende ten eynde de voorfz. deeckens tot allen tijde ende foo menigmaal als fijluyden fouden mogen goedt vinden vergaderinge fouden mogen houden mits het felve ende de vergaderplaats den burgermeefter in der tijdt bekent maackende daar nochtans het felve tot noch toe de gefamentlijke deekens niet en is toegelaten geweeft anders als met expres confent en onder de directie van den burgermeefter die gewoon is aldaar te verfebijnen met beyde de ftads treforiers ende een penfionaris of fecretaris zijnde mitsdien het gemeïte gefuftineerde niet excufabel van exorbitante ende periculeufe nieuwigheydt" te meer alfoo de voorfeyde gefamentlijcke deeckens in den voorfz. jare 164.7. aan commiflariflen van onfen hove hebben verfoeck gedaan eenmaal *sjaars op haar eygen plicht vergaderinge te mogen houden het welck om goede inlichten ende gewichtige confideraticn als ten hoogften rakende de rufte van de voorfz. ftede is afgeflagen.
Verklaren wijders ongefondeert te wefen het gefuftineerde tenderende dat de gemeene deekens alleen is competeerende de nominatie van de 24. daar uyt voor defen bij den ftadthouder ende onfen hove gekoren wierden de mannen van achten ende dat op een geheel abufijf praefuppooft namentlijck ,dat jegenwoordelijk celferende het ampt van den ftadhouder de electie foude gekomen zijn bij het recht van nominatie daar toe ter contrarie het recht van electie aan ons felfs is vervallen of aan foodanige aan dewelke wij bet


van DORDRECHT. i?29
voorfz. recht bij delegatie of oótroy fullen goet vinden te defererem Verklaren ook londer gront te wefen het gefuftineerde van de voorlz. dekens houdende in eftea dat het verkiefen van den burgemeefter alleen foude ftaan aan de voorfz. mannen van aehten \a\ alfoo niet kennelijk is dan dat alle de leden van den oudrade benevens dë voorfz. mannen van achten van alle oude tijden tot op den huydmen dag daar toe zijn gequalificeert ende gerechtigt geweeft.
Eyndelijk verklaren voor ongefondeert het voorftel tenderende ten eynde dat alle uycfecdngen van burgers niet gedaan bij forme van proces maar poJftijkelijk foude welen onwettig cn dat mitsdien alle fodanige uytgefette weder foude worden ingeroepen nietjegen* ftaande dat bet voorfz. [>] recht van uytfettingè bij alle de fteden van Hollandt van allen ouden tijden is gexerceert uyt kraehte van politijke macht ende niet ingevolge van ordinaris jurisdictie zijnde fulx bij verfcheyde onfe refolutien ftaatsgewijfe genomen voor delen geconfirmeert.
Verklaren tot befluyt alle de voorfz. fuftenuen ende maximes voor feditieus interdiceerende wel expreffelijck een ycder van wat qualiteyt hij foude mogen wefen defelve te drijven ftaande te houden ende voor te fpreecken op poene van geftraft te werden als
per-
M ffoo niet kennelijk is. Wanneer wij Agten het regt alleen en op zig zeiven zoudeHandvertenen Vnvüeg>en, welken, onder den ocllenen0, of wel inet'en bi nevens, de Bouraonduche Regeermg, wegens de Re- den Oudraad , tc weten met de a&e^am? geermgstorm deezer Stad , cn in het bezon- Schepenen cn Randen, welken eigcnliïk voordei ten aanzien van de Verkiezing der Agten, heen Oudraoden dat is oude of af«c*rceden gegeeven zijn, aaudagtig gadeuaan , fchijncn Raaden , genaamd werdén. Wanneer wij dezelven, voor het beweerde door Deekenen, het Verdrag van 't jaar 1385 raadplegen f 8^ te wecten, dat dc Verkiezing van den Burge- koomt het ons voor, dat, vo/gends^de oornieeirer der Gemeente alleen aan de Agten fprongklijkc inltelling der Asten , de Oudtoekoome, niet weinig te pleiten. Om nu van raaden tot het doen van deeze Verkiezin* liet Privilegie van Hertog Philips van 't jaar mede geregtigd waren j immers in het zelve 1430(4), t welk zes jaaren daar na vernie- wordt gezegd: des fullen defe achten bh' til tigdwerd(5), geene melding te maaken, bcroe- den koeren hebben opbaren eedt eelike den pen wij ons voor eerft op dat van'tjaar 1478 (6), ouden rade van burgermeyllerfehap Do» waar 111 met zoovcele woorden gezegd wordt: waarfchijnlijk, hebben de Gilden en Gemeene die welkt acht perjonen bij boeren eede Me- Neeringen , aan wien de opkomft van den Jen Jut/en den ouercbmeefler van der ge- Burgcmecf:cr der Gemeente moet worden meente van onfer voorfz. ftede van Dor- toegefchrecven (9") , zig, in vervolg van tiid drecht na der ouder geivoente enz. Ten daar aan niet gehouden , cn de aanfefflnJ anderen op dat van't jaar I494 (7): Ende van denzclven geheel en alleen aan z>> we£ noch boven dien dat die voirfz. acht per- ten tc trekken: tot welken tijd zulks geduurd foenen fullen mogen hefen elck jaer den hebbe , is ons niet geblecken; dos; wij weel burgmeefier van der gemeente onfer voirfz. ten van elders, dat, reeds mhet jaar loif,^ flede na der ouder cojlumen tn ge/ijken on- deeze Verkiezing, bij den Oudraad met cii derbouden. . benevens de Agten , verrigt wierd • federd
Beide deeze: Privilegiën fpreeken, onzes er- welken tijd , voor zoo veeïwfi weeten da r agtens, duidelijk, en geeven het Regt van aan- in geene rtrandcring gemaakt ii ltcll.ng van den Burgemeefter der Gemeente (bl Recht van uyt/èttinge. Deeze woorMtwijFelbaar aan de Agtci^ Dan jiet is be- den verdienen eene blondere aandagt, wS denkhjk, oi daar mede bedoeld zij , dat de het Regt van PeHtijkt Uitzetting , dat var!
Oudi
(4; Bladz. 600
(5) Bladz. 618
(6) Bladz. 684. &} Bladz. 754. (8) Bladz. 333.
(91 Zie ld. 394 en «2.
[toj Dit blijkt Uaariijk uit het aanficttekemle ia d« Lijft Van Jnrgcfficcacrin kij Bal ex u. iy„


i73o PRIVILEGIËN"
perturbateurs van de gemeene rufte ende te vervallen in onfe hoogfte indignatie. Ende alfoo eenige weynige perfoonen hebben be* ftaan te ondernemen de voorfchreve fchadelijcke maximes op te werpen hebben geordonneert ende ordonneren mitsdefen dat tegert defelve als wefende inventeurs ende eerfte autheurs van 't voorfchreve turbulent ende pernitieus werk den procureur generaal fal worden gelaft en wort gelaft bij defen het recht van de hoge ove* righeyt te bewaren en ook tegen eenige weynige injurieufe en oproerige pasquillen te procederen fonder eenige conniventie ofte disfimulatie ende infonderheyt mede tegen eenige weynige aanleyders van de beroerten en tumuftueufe attentaten op den 27. der voorlede maant Julij op het raadhuys der voorfz. ftede gepleeght als mede tegen fommige hebbende oorfaak gegeven dat op den 2. defes des nachts de gemeente is beroert ende onruftig gemaakt ende vreemde machinatien ter handt zijn genomen onder pretext dat men voornemens was eenige van 'slants militie binnen de voorfz. ftad te brengen ende dit alles met dien verftande dat wij geenfihts van intentie zijn eenige prcejuditie te leggen aan de deeckens van de gilden ende gemeene neringen ten aanfien van hare rechten gerechtigheden ende privilegiën daar van defelve in deugdelijke pos^ fesfie foude mogen wefen het zij ingevolge van eenig contract met de regeerders der voorfz. ftadt aangegaan of van eenige privilegiën van den prince van den lande haar in voorige tijden vergunt. Ende ingevalle milTchén eenige differenten fouden mogen komen te ontftaan rakende het verftant ende interpretatie van de voorfchreve gerechtigheden of privilegiën verklaren wij de decilie daar van te re-
mit'
ouds, door de frfagiftraaten der Holland fche waar van wij in vroeger*tijd gewag maakten Steden, ten aanzien van derzelver Poor ers, (13), llrekt daar van ook tot ecu treffend geoeftènd werd, daar bij ten duidelijkftcn be- voorbeeld ; cn moegelijk heeft de Groot veftigd wordt: en, fchoon er verfcheiden Staats- daar op , onder anderen , het oog gehad, la befluiten voorhanden zijn , waar bij de Stede- 'tiaar 1646, had het Geregt deezer Stad, gelijke Regeeringen bij dit Voorrcgt gehandhaafd lijk wij zagen, aan den Perfoon van Johan zijn geworden , is er moegelijk onder die al- Walen, de Stad ontzegd, en het werd ook, len geen één , 't welk, in dit opzigt, met fchoon hij om intrekking aanhield , door de meerder klaarheid fjireekt. De onvergelijklijke Hooge Overheid, daar in gehandhaafd (14). Hugo te Groot (11) heeft dit Regt der Intuffchcn kunnen wij niet ontveinzen , dat Steden, uit het aaloud gebruik cn uit 's Lands fommigen , cn in 't bezonder de RaadsWetten en Placaaten, opgedolven, en met heer IdsingaCis), ten opzigte van dit Regt Verfcheiden voorbeelden bcveftigd. Hij zegt, van Uitzetting geen voordeel'g denkbeeld onder anderen, in'tgemeen , datdeMagiltraat vormen: dog in hoe verre zijne bedenkingen van Dordrecht zulks voor deezen , ten aan- gegrond zijn , laaten wij aan het oordeel van zien van notable en gequalificeerde Perfoonen, anderen over : genoeg zij het , alleen in opgeoeffend hebbe. De ovcrgeblceven Klepboe- merking te neemen, dat 'sLands Staaten dit ken f12) geeven hier van , geduurende de Regt, t'aller tijd , van zoo veel belang voor Graaflijke Regeering, ten jaaren 1463, 1464, het gezag der Stedelijke Rcgcering recken1465 , 1466 en 1470. het een en ander den, dat zij geene zwaarighcid gemaakt hebbewijs. Het Bevel aan den Penfionaris ben, zulks één en andermaal openlijk te erFloris Oem van Wijngaerden , om binnen kennen, en , in voorkoomende gevallen , bij vierentwintig uuren de Stad te ruimen, bezondere Befluiten, te beveiligen (iö).
(li) Verantwoording van de Wettelijke Regeering van Holland, Hoofdfl. xn. ld. 129. fiz) Kiefhoek , beginnende met bet jaar 1438. Fol. 157. 163 verfo. 171. 174 196 verfo.
(13) Zie bl. 859.
(14) Zie boven bl. T693. 1708. en vooral Refol. van Holland van den II, Mei 1646. Fol. 173.
(15) Staatsregt der Veréénigde Nederlanden, \. Deel, til. 0.17 enz.
(16) Uitwijzends de Refolutien van Holland van den 17. Julij 1613. 14. Mei 1618. II. Mei 1G4(>. r. yfwg. 1680 cn nog iaatflelijk van den 11. ylugujlus des jaars 1768. bij welke geleegenheid, door den iMagiftraat der Stad Brielle', verfcheiden Schriften , ter Staatsvergadering , zijn overgegeeven ; waar in dii Regt op de onvvrikbaaïfte gronden geveltijd is geworden , en Welken te vinden zijn in de /Mrkndj bê Jaarlttktn.


viN DORDRECHT j?5l
snitteren aan onfen meergemelten hove ofte eenige commifiliriiTen bij het felve te deputeren omme fommarie de plano ende buyten figurè van proces getermineert te mogen worden want wij al het felve ten beften van de voorfz. ftadt hebben bevonden te behooren.
Aldus gedaan ende geaxrefteert in onfe ttaatsgewijfe vergaderinge den elfden Augufti 1651.
14. Auguflij 165 1.
OP het gemoveerde van eenige leden roerende de jegenwoordige conüitutie der ftad Dordrecht is na deliberatie goedtgevonden dat de heeren van den hove provinciaal fullen werden verfocht gelijk defelve ferieufelijk verfocht werden mits defen eenige heeren uyt den haren fpoelijk te deputeren omme fich met den eerften te vervoegen naé de opgemelte fmdt ende aldaar te doen foodanige officien over de ontftane beroerten als defelve naer gelegentheydt van faaken fullen bevinden te behooren alles ingevolge van de refolutie van haar Edele Groot Mog. van den elfden deler ende den placate daar op gevolcht. Ende fullen de opgemelte te committeren heeren haar Edele Groot Mog. van tijdt tot tijt bë« richten van derfelver gebefoigneerde en het gene bij gelegenheydt van dien fal komen voor te vallen.
23. dugujlij 16*51.
TTS rapport gedaen bij de heeren Kinichot en de Raedt raedtsheéI ren van den hove provinciael door laft van haer Edele Groot Mog. geweeft zijnde in de ftadt van Dordrecht om te executeren de refolutie van de Edele Groot Mog. tenderende om té doert cesteren de beroerten aldaer ontftaen. Ende is bij defelve gerefereert de faeeken aldaer foo verre te zijn gebragt dat de juftitie tegens eenige weynige werdende gebruyckt de gemeente tot gehoorfaemheydt van haer magiftraet fal worden ghedifponeert met bijvoeginge dat alreedts het middel van de ftadt te weten den twintigften penningh op het beftiael (daer op aenftoot te vooren was genomen) publijcquelijck en fonder oppofitie van yemant is verpacht. Ende zijn de opgemelde heeren bedanckt over derfelver goede debvoiren ende het rapport aengenomen voor notificatie.
Sylvius Vervolg vp Aitzema II Deel > onder de authentijke Stukken, bl. 105 en%i Refol. van Holland van 't jaar 1651.
M


,733 PRIVILEGIËN
Octrooi wegens de Magiflraatsbefte/Itftg en Regeeringsform.
22. Jutfj l652.
DE ridderfchap edelen ende fteden van Hollandt ende Weftvrieslandt reprefenterende de ftaten van den felven lande doen te weeten. Alfoo ons verthoont is bij den borgemeefter fchepenen raden oudraeden ende goede luyden vanden achten mitsgaders die van de \_a] veertigen der ftadt Dordrecht hoe dat zij verthoonders ter occafie ende achtervolgende de refolutie bij ons genomen op den vnj. December XVJC vijftien metten anderen overwogen hebben in hoedanigen maniere de beftellinge der magiftraaten binnen hare ftede voortaen ten meeften dienfte ende rufte van de goede borgeren ende jngefetenen van dien foude mogen gefchieden naer rijpe deliberatie van raden goetgevonden ende ge* arrefteert hadden de poinclen ende articulen hier naer volgende.
I.
Eerftelijck dat het getal van de dienende ende oude magiftraet fal werden gebracht op veertich perfoonen boven den heere officier ende het overige getal te laten [b~\ uitfterven ende dat van nu voortaen in plaetfe van negen fchepenen ende vijff raden de banck van jufticie alleen in negen fchepenen fal beftaen.
IJ-
Den heere borgemeefter van de gemeente fal verkoofen werden naer de privilegiën ende oude onverbreeckelijcke obfervantien uye-
ten
AANMERKINGEN.
Het is bekend , hoe , na overlijden van alle de afgetrecden Schtpenen en Raaden Prins Willem den II, de Staaten van Holland daar toe geroepen geworden : dan, derzelver cn Westvriesland, aan de Steden hebbende aan- getal te zeer vermeenigvuldigd zijnde, en daar gebooden bezondere Ocïrooijen, tot Beftelling uit niet dan verwarring ontftaande, vond men van haar eigen Wcthouderfchap ; de meeften goed , om , in navolging van andere Steden, van dat aanbod gebruik hebben gemaakt, en welken een vast getal van Raaden of Vroedtn dat Voorregt beveftigd zijn gewordenfchappen hebben , van dit gebruik aftegaan, De Regecriug van deeze Stad, alwaar wegens en den Oudraad, voor het vervolg, tot Veelde Benoeming en Verkiezing der Agten , fe- tig Leden , buiten den Schout of Hoofdderd korten tijd , zoo veele beweegingen ont- officier, te verminderen, ftaan waren , keurde het, onder andere re- [a~] Veertigen. Deezen waren , den zesderten , heilzaam , om, door middel van der- tienden Julij van het jaar 1652. op den eed gelijk Octrooi , zulks in 't vervolg tc voor- vergaderd geweeft, ten einde de voorgeflaageii koomen ; zij vervoegde zig ten dien einde Punten, betreffende hunne Bediening , m 0aan de Staaten, en verwierf het eerlang , ge- vcrweeging te neemen , en welken zij zig lijk het bovenftaand Stuk aantoont. Schoon lieten welgevallen (a). dit Octrooi, meermaals, in verl'chcidenerlei op- \b~\ Uit/lerven. Of, en wanneer daaraan zigt , veranderd wierd , heeft hetzelve egter gehcelijk voldaan wierd, hebben wij niet kunden grond gelegd van de hedendaagfche Re- nen opfpooren; nadien ons de jaarlijkfcbe Regeeringsform ; 'cn , in het bczonder, aanlei- gecringslijften, voor zoo veel de Oudraaden ding gegeeven, dat het getal der Leden, betreft , ontbreeken. Zeeker is het nogtans, welken den Oudraad voordaan zouden uit- dat , twee jaaren laater , de Leden van den maaken, bqwald wierd. 'Pot hier toe waren Oudraad, den Schout daar onder begreepen,
behal-
(1) Vaderl. Hiflor. XII. Deei, ld. 134. enz.
(a) Rcfbl. van den Oudraad van den 16. Julij 1653.


van DORDRECHT. 1733
ten oudtraet welverftaende dat denfelven [c] niet minder als veertich jaer oudt fal zijn ende oock een ingeboren borger der ftadt Dordrecht.
IIJ.
Dat voortaen nyemant fal worden gecoren tot fchepen ten fij dat hij fal hebben de nacrvolgende qualfteyteh als namentlijck dat bij nyet jonger lal mogen fijn dan dertich jaren dat hij lal moeten zijn een jngebooren borger als vooren ten ware dat hij getrouwt zijnde aen een borgers dochter ende zijnde een Hollander [ei] thien jaren naer fijn huwelijcxdach binnen Dordrecht voorfz. aen den anderen hadde gewoont doende profesfie van de gereformeerde religie gegoet zynde twintig duyfent guldens.
HIJ.
Dat voortaen nyemant tot acht fal werden genomineert ende gecooren dan die geene die [/] gequalificeert is gelijck van fchepenen geipecificeert ende uytgedruckt ftaet hebbende den ouderdom van achtentwintich jaeren ofte daer over gegoet zijnde tot thien duyfent guldens capitaels.
V,
De veertigen fullen volgens de privilegiën naer dat fij alvooren de afgeftorvenen met beflooten biilietten hebben gefuppleert van gelijcken nominatie alfoo bij beflooten biilietten doen van het dubbelt getal van fchepenen te weeten het eene jaer thien ende het volgende jaer daer aen acht perfoonen mits acht nemende dat door defelve nominatie het getal van veertich perfoonen in den oudtraedt als vooren is gefeyt nyet come te excrefleren ende fal tot dien eynde bij den fecretaris acht dagen voor de nominatie een lijfte gemaeekt ende in de groote camer opgehangen worden van alle die geene
M 2 die
behaïven dc Agten , nog een getal van agt- ten een Regtsgeleerd Advis ten zijnen voor" enveertig Pcifooncn, uitmaakten (3). Zelrs, deele in; met het welk de Leden van den geduurende liet Stadhouderfchap van Willem Oudraad zig éénpaarig vercenigden. Ook beden IJl, reezen er, over dit Punt, nu cn floot men, ter zellder tijd, ten einde foortgelijke dan , nog oncenigheden; en niet eerder, dan gefchillen , in het vervolg , aftcfnijden , de na zijn overlijden , werd daar aan eerft vol- goedkeuring der Staaten op deeze Uitfpraak koomenliik voldaan. tc verzoeken (4). Aan dit laatfte werd vol[c] JXiet minder als veertich jaer oudt. daan , bij het tweede Lid van het Oclrooi Over den zin deezer woorden, viel, in het van den negenentwintigllcn Julij des jaars jaar 1656 , bij het Geregt, bedenking. Den 1669, gelijk, ter behoorlijker tijd, blijken lieer Mr. Adriaen van Blijenhurch, Heer zal.
van Naaldwijk , tot Burgemeefler benoemd [d~\ Thien jaren naer fijn hwwelïjcxdach.
zijnde , waren er Leden van den Oudraad, Hoe zeer zulks ftrijdig zij met de Handveft
welken hem op geenen anderen voet benoemd van Hertog Jan van Beheren van den twin-
hadden, dan , onder voorwaarde, dat hij zoude tigflen Junij des jaars 1418, hebben wij be-
moeten hebben bereikt den ouderdom van voorens reeds opgemerkt; en wijzen daarom
Veertig jaaren, en dus in zijn Ednenvcertigfl den Leezer, kortheidshalve , derwaart heen
jaar getreeden zijn. Den Heer Van Blijen- (5).
burch , hier over, bij 't Geregt ontbooden , [e] Gequalificeert is gelijck van fchepenen»
cn naer zijne jaaren gevraagd zijnde, verklaar- Het is bcdenklijk, of deeze qualificatie ook
de hij den ouderdom tc hebben tot het Bur- moet worden uitgeftrekt tot de verbooden
gemeeflerfchap. Vervolgcnds leverden dc Ag- graaden van Maag- en Zwaagerfchap, welken
de
(3) Uitwijzends de Lijft bij Ou ben 110 ven Zuidholland , 1/1. 73 en 74; wijl dit Werk ten jaare 1654. tc voorfchijn kwam. (4 Refol. van den Oudraad 'Jan den i, Julij 1656. (51 Bladz. 45S-


i;34 PRIVILEGIËN
die nominabel zijn ten eynde dat de elecYie int reguard van verboden graden van confanguiniteyt ofte affkriteyt conform zij de privilegiën.
VJ.
Dat de goede luyden van den achte fullen genomineert werden bij de deeckens van de gildens volgende het accoort van den jare XVJC- zeven ende veertich gequalificeert zijnde gelijck int vierde poinct hier boven geëxpreffeert ftaet.
VIJ.
De eleclien van fchepenen ende goede luyden van den achten fullen worden gedaen bij de dienende ende oude magiftraaten bij beflootene biilietten.
VIIJ.
Ende fal noch nominatie noch verkiefinge van borgemeefter fchepenen veertigen ende goede luyden van achten door de veertigen of de dienende ende oude magiftraten mogen bij der handt genomen worden voor ende aleer defelve haer met eede fullen hebben gepurgeeit dat zij met niemanden directelijck off indire&elijck door haer zeiven ofte door anderen in eenigerhande manieren hoe het oock foude mogen zijn gefproocken gecorrefpondeert offgehandelt hebben off van yemant daer van aengefprooken off bemoeyt zijn geweeft maer dat zij alleenlijck daer toe fullen nomineren ende verkiefen die fij in hare confcientien fullen oordeelen gequalificeert ende bequaem te zijn gelijk mede de goede luyden van den achte in het verkiefen van den burgemeefter haer insgelijcx met eede als vooren fullen expurgeren noch onder den anderen ofte met yemant anders daer over te hebben gefproocken ofte gecorrefpondeert.
En
de Privilegiën , ingevolge het vijfde Lid van en gelafttcn deDcekenen der Gilden, om zie; dit Octrooi, vorderen ; dat is , of zij , ten in 't vervolg , te gedraagen naer het Verdrag aanzien der Agten , onderling cn met be- van 'r jaar 1647, en het Octrooi van 't mr trekking tot eikanderen , gelijk ten opzigte 1652 Q6). Jn 't jaar 1703 , op de Nominatie van Schepenen plaats heeft, vereifcht wor- gebragt zijnde de Perfoonen van Adriaen den. Wanneer wij dit Artijkél vergelijken Wilman en Jacob van Wezel, welken Zwaa met het voorgaande, fchijnt het ons toe , dat gers waren , werd dezelve , als ftrijdig met deeze qualificatie niet wel verder konne wor- het Octrooi, aangezien, en, uit dien hoofde den uitgeftrekt, dan tot de perfoneele hoeda- niet gelegitimeerd (7). Beide deeze «^vallen Bigbeden der Agten , te weeten derzelver In- leeren ons, dat de Regeering van'een tesenboorhng-cn Boraerlchap, midsgaders Gods- gefteld begrip geweeft zij °; dan of& dit dienst. Het onimdhjk verband van het derde den toets van een onzijdig onderzoek zoude en vterde, mtdsgaders de bezondere fchikkfflg hebben kunnen doorfiaan , willen wij liefst van het vijfde Artijkel , ten aanzien van de niet beflisfen; fchoon wij niet verbergen kunSchepenen, fchijnen dit vrij duidelijk aante- nen , dat , volgends eene Overdraet wsfehen toonen. Trouwens, zoo veel wij weeten, de VVethoudcrfchap en de Gilden in het zijn er geene Privilegiën, welken, ten aanzien jaar 1437, aangegaan , onder anderen' bepaald van de Maag- en Zwaagerfchap der Agten, ee- was: dat geen t ivee broeders noch vader ende nige bepaaling maaken. Zij fpreeken alleen hut tefens en fullen -wefen int gerecht noch en altoos van Schepenen en Raaden. Dan, van de achten (8). JDo°- zoo dit Verdrag in het jaar 1657, wanneer deeze graaden, nu nog zoude moeten gelden , fpreekt het van met opzigt tot dc Agten , naer de gedagten zelve, dat het tot geene Zwaagers maar alleen van fommigen , bij de benoeming niet in tot Vader en Zoon, cn tot twee Broeders bcagt genomen waren , hielden de Leden van trcklijk moet worden gemaakt den Oudraad de Nominatie voor defeclueus, (-ƒ]
(6) Zie Refol, van den Oudraad van den 30. Oelob. des jaars 1657. Fol. 268 verft
(7) Zie Refol. van den Oudraad vau den 27. 03ober des jaars nos (8; Zie bl. 532. ' 3'


van DORDRECHT. l?35 IX.
Ende fullen den burgemeefter fchepenen veertigen ende goede iuyden van den achte in dier vougen vercooren lijnde tot geene bedieninge geadmitteert werden voor ende aleer zij haer met folemnelen eede fullen hebben gepurgeert van defelve bedieninge door haer felven noch door anderen direételijck noch jndire&elijck [/] te hebben gebrigeert off haer daer toe aengeboden.
X.
De thefauriers fullen gecoofen werden naer 't oude gebruyck in alles gequalificeert als hier vooren articulo 3°- van fchepenen is «-ementioneert ende mede gehouden zijn eedt te doen nae 't felve ampt direételijck noch jndireételijck te hebben geftaen ofte gebrigeert.
Alle perfoonen in bedieninge zijnde van comptable ampten aen de ftadt nyemant vuytgefondert fullen voortaen totte regeeringe off magiftrature der felver ftede nyet mogen gepromoveert werden maer die tegenwoordich beyde in magiftrature en bedieninge van foodanige ampten zijn zullen defelve ampten mogen behouden met dien verftande dat naer derfelver overlijden afïtant ofte expiratie van den tijdt andere bequame ende fuffifante perfoonen buyten de regeringe zijnde in derfelver plaetfen fullen worden gefurrogeert onder behoorlijcke cautie haerder adminiftratie van feeckere fomme naer gelegentheyt van de ampten gelijck bij de refolutie van den vij. JunijXVJa tweeën vijftich in den oudraedt is vaftgefteh. Wclcke alfoo gefurrogeerde perfoonen nyet en fullen mogen tot fchepenen veertigen off achten vercooren worden als naer dat defelve haer van hare comptable ampten reeckeningen bewijfen ende reliqua ten genoegen van den .oudtraedt fullen hebben ontlaft ende gefuyvert.
XIJ.
Alle perfoonen totte ampten ende bedieningen van collegien buyten de ftadt vallende te weeten ter vergaderinghe van de ftaten generael raet van ftaten gecommitteerde raden van Hollandt ter admiraliteyten recckencamers vande generaliteyt ende van Hollandt fullen mede bij fecrete biilietten werden genomineert ende fullen de geenediedaer toe genomineert zijn al voorens ter vergaderinge van de heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslant voorgedragen te worden mede moeten fweeren als van de burgemeefter fchepenen veertighen ende achten boven is gefeyt ende aengaende de ampten binnen de ftadt te weeten ter weescamere ten beleyde van ftadts faeeken godtshuyfen collonellen fchutmeefters kerkmeefters heemraden fchout van acht dagen [g] bewinthebbers van de Ooft- ende Weftjndifche compagnien fullen
M 3 insge-
[ƒ] Te hebben gebrigeert of haer duer toe „ Stad vallende, breeder in 't voorfz. IX en
aengeboden. In het jaar 1663, over den zin „ XIL artijkelcn gementioncerd , niet te iicb-
deezer woorden, eenig misverftand gereczen „ ben gefolliciteerd of naer dezelven geltacu
zijnde , verftond de Oudraad ($0 „ daar in „ te hebben.
„ maar te refideren de verklaring van naer de [e\ Bewinthebbers van de Ooft- ende JVeft-
„ refpeélive ampten zoo buiten als binnen de jndifebe compagnien. Het is bekend , dat,
van
(9; Bij Refolutie van den 5. Januarij 16S3.


I/36* PRIVILEGIËN
insgelijcx met fecrete biilietten gecooren worden als vooren ende voorts alle officien fullen vergeven wecden naer ouder gewoonte. Ende fullen binnen de ftadt in alle collegien de heeren haren rang ende fesfïe hebben naer den tijdt dat zij in de magiftraet fullen zijn gecomen uytgefondert den heere borgemeefter die alomme fal hebben d'eerfte fesfïe ende d'oude borgemeefters naer haren rang dat zij borgemeefters gecooren zijn geweeft 't welck oock alfoo jn de vergaderinge van den oudrraedt de fchepenen daer onder begrepen plaetfe fal hebben ende alfoo werden gepraéfifeert.
XI IJ.
Den dach van drye Coningen avont fal vaft blijven tot verkie» finge van alle ampten ende commisfien die men van outs gewoon is als dan te vergeven ten ware middelerwijle yemant quame aff te fterven welckers plaetfe nootfaeckelijck bij furrogaue diende gefuppleert te werden.
XIIIJ.
Ende fullen geene penfionariffen off fecretariffen geduyrende hare functie onder 't getal van den oudtraedt mogen gereeckent werden gelijck oock geen van derfelver clercquen off fuppooften nomina-
bel
van wegen deeze Stad , twee Perfoonen, als te mogen hebben. Zo hebben de voorfz. Bewindhebbers van de Ooftindifche Compag- Bewindhebber en dengemeltentleerePen■me, te weeten, éen ter Kamer Amfteldam, r ■ , , Pt n a en één ter Kamer Rotterdam , zitting hebben! fi°narls. ' d°or dm Hfe/.'e Burgemeefter Wanneer, en bij welke geleegenheid het Be- Dr. Dirk Bas, mondeling doen aanzegwindhebberfchap in de eerftgenoemde Kamer gen , dewijle deeze zaake van groote een begin genomen hebbe, kan uit de Regifters importantie ende bedencken is, ende van den Oudraad met wel worden opgemaakt, merckeUjke COnfequentie foude moven veralzoo dezelven met eerder, dan met het laar r / rJ \ , J , ö , 162a, een' aanvang neemen. Wij venrou- eorjaecken , Joo tn t reguard van de wen daarom , dat het aan den Leezer niet generaale vereemgde Ooflmdifcbe Comonaangenaam zijn zal, wanneer wij hem pagnie, als voor deeze Kamer e in*t parmededeelen de Befluiten , welken in de Refo- ticulier, dat overzulks devoorfz.BewindIutieboeken van de Heeren Bewindhebbers ter bebberen dezdve zaecke bebbJ mommu. Kamer Amfteldam, ten dien opzigte, gevonden . , „ "•gven gewnmu-
worden: zij zijn vau den volgenden inhoud : nJc*6r* met de "eeren hurgemeefleren
defer Stad, te meer de eleftie van de Extra&en uit de Refolutien Bewindhebberen defer Kamere haar luyvan de Kamer Amfterdam; als clm " competeerends , ende met baar
luyden advijs ende laft, verklaaren voor 18. Februarij 1614. antwoordt als volgt : dat zijluyden tet-
contemplatie van de gem. Heeren StaaDe Bewindbebberen van deeze Kamer ten van Holland ende Weftvrieddnd ende collegialiter vergadert zijnde ende gelet verders omme te capteeren de benepolenhebbende op het verzoek der Stad Dor- tie, goede gunfte ende affebJie van de drecht , door haaren Penfionaris den voorfz. Stad Dordrecht in V particulier, Heere Berck, op huyden in haare ver- te vreden zijn dezelve Stadt Dordrecht gaderinge mondelinge gedaan; alsmede te accommodeeren in haar verzoek, enregard genomen hebbende op den Brief de ingevolge van dien een gequalificeert van voorfchrijvinge bij de Heeren Ge Perzoon te mogen eligeeren , omme als committeerde Raden van de Staaten van Bewindhebber in deefe Kamer ontfangen Holland ende Weftvriesland, in faveur te worden, dog met befpreck ende convan de gemelde Stadt Dordrecht aan ditien dat denzelven perzoon zijn Dodeefe Kamere gefchreeven , tendeerende micilium alhier ter Stede zal moeten tot dien einde omme een Bewindhebber houden, ende beneffens d'andere Bevoindvan wegen de gem. Stede in deefe Kamere hebberen meede zal gehouden zijn te
par-


vau DORDRECHT.
bel veel min eligibel fullen wefen geduyrende derfelver functie tdt eenighe magiftrature veertigen ofte achten. Blijvende alle 't geene de regeeringe der voorfz. ftede is concernerende hier inne nyet fpecifice aengeroert op den ouden voet.
Ende op dat alle 't gunt voorfz. is in dier vougen bij allen ende een yegelijck in 't toecomende onverbreeckelijck mochte worden geobferveert onderhouden ende naergecomen foo waren de verthoonders te rade geworden haer tot dien fijne te addrelfeeren aen ons ootmoedelijck ver/öeckende dat het onfe goede geliefte mochte zijn alle 't felve met onfe fouveraine macht te becrachtigen ende tot eene eeuwichduyrende weth te confirmeeren ende beveiligen daer toe verleenende onfe gewoonelijcke brieven van octroy in communy forma. Soo ift dat wij de fake ende Verfoeck voorfz. overgemerckt hebbende ende de verthoonders willende geheven uyt onfe rechte wetenfchap fouveraine macht ende aucthoriteyt de voorverhaelde keuren ende ordonnantiën in allen deelen pointen ende articulen hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goet approberen ende ratificeren defelve mits defen ten effecte omme als een eeuwichduyrende weth ende ordre binnen de voorfz. ftede Dordrecht te werden naergecomen ende onderhouden laftende allen ende eenen yegelijcken dien het aen-
gaen
participeeren onder deeze Kamere met Sievertsz. vdn den Hatert, voor deefen
ƒ6000 : capïtaal. conform den in- Thefaurier der voorfz. Stede, geprefen-
bonden van V Oclroije , ende vorders teert ende door de le&uure derfelver verhem zal regnleeren naar de Ordennan- ftaan zijnde, dat de voorfz. Tbefaurier tien en Coflurnen van deeze Kamere. hij de voorn. Heeren Burgemeefteren Is vorders bij de voorfz. Heer Burge- «was verkoren , omme in deeze Kamer mee/Ier Bas in deeze Vergaderinge ge. als Bewindhebber geadmitteert te worrapporteert uitten naame van de Heeren den ; Is denzehen "Heer Thefaurier bij Burgemeefteren deezer Stadt, dat zij de Vergaderinge in de voorfz. qualiteit ver/laan in V reguard van 't geene hier aangenomen ende verwellecompt, doch vooren verhaalt, dat men (ïmpelicken met bijvoeginge, dat alhoewel de voorn, zal mogen accordeeren in 7 verzoek van Misfiven mentie maakten van een «etal die van Dordrecht, dat dezelve zullen van zo. Perzonen zegge Bewindhebberen, vermogen een Bewindhebber te eligeeren dat nochtans de danneeminge gedaen ende in deeze Kamere fenden, doch de worde in zulker vougen als bij de Heevoom. Heeren Burgemeeflercn hebben ren Burgemeefteren defer Stede waar verklaard, aan baar te referveeren de geaccordeert, te weeten fonder diftintlie Interpretatie omme te weeten onder wat ofte expres/ie of hij binnen ofte boven fchijn ende maniere denzehen Perzoon bet getal ende fliper■numeraire foude als Bewindhebber alhier zal geadmit- wezen, teert werden , 7 zij of men denzehen
meede onder bet getal van de 20. Be- 48. Julij 1614.
windbebberen zal mogen begrijpen, ofte
anders fupernumeraire als een extra- Op 7 verfoek van de fleer EUasTrip, ordinaris Perzoon buiten 7 voorfz. ge- vertonende de Brieven fchriftelijk vertal te weefen. f0ek en de commisfie omme in de plaatfe
van den overheden Heer Leonard Sie17. Maart 1614. vertsz. als Bewindhebber in deefe Kamer
. geadmitteerd te werden. Is ver ftaan dat
De Brieven van Burgemeefler en van men denzehen in de verzogte qualiteit Dordrecht in dato den 4. deezer maandt op gelijke conditiën ende referven als bij te defer vergaderinge bij den Ik. Leonard Refolutie van den 17. Martij Jo. voorfz.
zijnen


i;38 PRIVILEGIËN
gaen magh hen daer naer te reguleren fonder daer jegens te doen ofte machineeren ofte te gedoogen gedaen ofte gemachineert te worden direételijck ofte jndireftelijck in eeniger manieren want wij het zelve voor den dienft ende rufte der voorfz. ftede alfoo bevinden te behooren. Gedaen in den Hage onder onfen grooten
fegel
zijnen voorzaat e den voorn. Leonard van het recht der Stad Dordrecht naer* Syvertsz. is aangenomen, zalaanneemen. der geinformeert te zijn , niet voorder
mogt gaan ~) perfifteerde om te mogen 6. Maart 1636. wee ten de qualificatie van Bewindheb¬
beren , is zijn Ed. daar op geantwoord, Is de Misfive van de Heeren Burge- dat volgens het Otlroy alle Bewindhébmee fier en der Stad Haarlem dato 5. beren in deeze Kamer moeten particiMartij 1636. om fesfie te hebben van een peeren met duyfendPonden Fis. Capitaalt extraordinaris Bewindhebber in plaatfe waar meede zijn Ei zijn affcheydt neevan de Heer Trip fair. geftelt in ban- mende verzogt heeft, dat midlertijdt den van den Advt. van de Compagnie, de faeeken dus ftaande in prejudicie vau $m in voorvallende gelegentbeid daar V regt de voorn. Stadt Dordrecht comvan te mogen dienen. peteerende niet foude mogen worden ge-
daan,
28. April 16364 21. Junij 1638.
Is ter Vergadering verfcheenen de Sijn in de Vergadering verfcheeneii Heer Mr. Sebaftiaan Francken Schepen Mr. Thomas de Wit van Dordrecht met der Stad Dordrecht gedeputeerde der Brieven vanCredeniievan dezelve Stadt, voorn. Stede, verthoonende dat vermids omme geadmitteert te worden als Behet overlijden van cTHr.Elias Trip fair. windhebber in manieren als d'Hr.E.Trip de voorn. Stadt voorgenomen hadt om Jalr. g. geadmitteert is geweeft. Iï yemand in deszelfs plaatfe als Bewind- meede verfcheenen Mr. Jan van Bosvelt hebber te nomineer en, ten dien fyne ver- Secretaris der Stad Haarlem , voorgeefouckende, om met de Kamer te comen vende dewijle de plaatfe van Bewindin communicatie aangaende de qtta/ifi- i>ebber extraordinaris van wegen de catie, dewelke fodanig Bewindhebberfou- Provintie van Holland, door V af ft'erde moeten meede brengen, om in deeze ven van den Hr.E.Trip f. nu vervallen Kamer geadmitteert te werden. was aan die van Haarlem, als de twee-
Waar op gedelibereerd zijnde goedge- de Stadt, cn dat die plaetfe bij die van vonden is van zijn E. te verfoucken vifie Dordrecht wierd gedifputeert, dat de van fodanig befcheydt, als d'E. Heeren Heeren Bewindhebberen daar niet in 'Burgemeefteren en Regeerders der voorn, en gelieven te difponeeren tot prejuditie Stede fouden mogen hebben, om in deze van dezelve Sadt; is bij dc Vergadering Kamer een bewindhebber te ftellen. haar beide tot antwoord toegevoegt, das Waar op bij zijn E. wederomme ge- de faecke naarder foude worden geëxrepliceert zijnde, dat de Stad Dordrecht amineert en de Refolutie daar op te nu tot twee diftinBe reyfen een Bewind- neemen haar over veertien daagen wehebber in deefe Kamer gefteld hebbende, dercoomende zoude worden genotificeert. met en hadde gedagt, dat aan haar Ende zijn gecommitteert de Heeren recht eenigfints foude werden getwijf Bicker en Van Loon om nopens deeze feit, en dat daar van deeze Camer foude zaake te communiceeren met de Heeren invoegen voorfz. nemen contentement, ver- Burgemeefteren. fouckende om die oor zaake als nuprincipa-
lijk te mogen weeten hoeveel een Bewind- 1. Julij 16*38.
hebber van de Stad Dordrecht zoude
moeten participeeren ; en alzo zijn E. Is in de Vergadering verfcheenen Mr. (na itcrative verklaringe van deefe Ka- Jan van Bosvelt Secretaris der Stadt mer bifonder ten aanzien van de Op- Haarlem , ver foe kende dat in de faacke pofitie der Stad Haarlem, die, alvoren nopens V recht V welk de Stadt Dor-
drech


van DORDRECHT, s?39
fegel hier aen gehangen op den xxij. dach van Julius in den jare onfes Heeren ende Zalichmaeckers Jefu Chrifti duyfent zes hondert twee ende vijftich.
(Onder ftont')
J. Cats vt. Ter ordonnantie van de Staten, (£a zuas geteekénd)
Herbt. van Beciumont. 1652.
Naer het oorfprongklijk Otlrooi, gefchrèevèn op Franchijn , en ver fier kt met een uithangend Zegel van rood Wafch , liggende in de Kas van de Weeskamer, LadeA. No 33.
Ar echt pretendeert te hebben, om alhier neert; daar op hem tot antivoord is geeen Bewindhebber te mogen ftellen, niet geeven , dat de faeck nog in V geheel en foude werden gedaan, voor aleer dat was gebleeven. door baar Groot Mog. daar wijders in
•was gedifponeert; waar op hem tot 15. Julij 1638. antwoord is gegeeven , dat men de faak
fou fien te dilaijeeren foo veel als in Heeft de Heer Thomas de Wit fche-
ens vermogen is. pen in de wette der Stadt Dordrecht,
als extraordinaris Bewindhebber, in defe
5. Julij 1638. Kamer fesfïe genomen , agfervolgens de particuliere Notulen en Refolutien daar
Is in de Vergadering verfcheenen Mr. van gehouden. Sebaftiaan Francken ende de Heer Thomas de PTit fchepenen tot Dordrecht, Uit deeze Aantcckcningen blijkt, dar de perftfteerende bij haar verzoek den 21. s«d» »f zRnder tegenkanting, in het be"1 1,,■ . J, rr 1 • zit geraakt zij , om een Bewindhebber ter Juni] alhier m de Vergadering gedaan, Kan£r van Xmflddun aftevaardigen. Dan dat de voorn. De Wit alhier tot Bewind- zjj heef. haar regt , federd dieil tijd , fonder hebber der Stadt Dordrecht zoude gead- verdere moeilijkheden diesvvegen ontmoet te mitteert werden ; waar op haar liedens hebben , tot den dag van heden , behendig tot antwoord is toegevoegt, dat de Ver- blijven haiuihaaven.
, . n *?. , ö 7 n iklangende het Bcwintiliebbenchap van de
gadenng verftaat fulx wegens het üc- ooffindifche Compagnie ter Kamer van Rot-
troy niet te connen toeft aan, waar over terdam ; zoo had de Regeering deezer Stad ,
haar Gecommitteerdens geprotefieert heb- in't jaar 1047, bij geleegenheid der vernieu-
ben, wegens de prejuditie die de Stadt vving van het Octrooi, het regt daar toe voor
r Dorirech, „aar tor mi, mogen JfifSü . «UV, t"°„t
komen te lijden. tot Bewindhebber Mr. Johan van der Burcb
Is meede in de Vergadering verfcheenen rlo^ Jn't jaar 1659. zogr en die van Rotter-
Mri Jan van Bosvelt Secretaris der Stadt dam, zig van hem te ontdoen, en hem naer de
Haarlem, verzoekende als nogmaals, dat Kamer vanDelft te verplaatfen; dog hun toeleg defaack nopens de Stadt Dordrecht voor
als noch wat jou mogen gejupercedeet t cmpgffo, daar over zullen wij , op 't jaar
worden , tot dat door haar Groot Mo- I0-o0j verreekenen. gendheeden daar nader in was gedifpo-
(10) Refol. van den Oudraad van den 19. November 1647.
(11) Refol. Utf. van den 18. Maart 1659.
N


i;4o PRIVILEGIËN
De Staaten verklaaren eenige Artijkelen van het Oftrooi wegens de Magiflraatsbeflelling van den 22. Julij des jaars 1652.
11. Auguftus 1 655.
DE ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt doen te weten. Alfoo ons verthoont is bij den borgemeefter fchepenen oudtraden ende goede luyden van den achte der ftadt Dordrecht dat wij* op den 22ftcnJulij A°-1652. goetgevonden geapprobeert ende geratiftceert hadden foodanige keuren ende ordonnantiën als de verthoonders gearrefteert hadden tot beftellinge der magiftraten binnen de voorfz. ftadt omme als een eeuwighdurende wet en ordre aldaer te werden onderhouden dan dat de verthoonders namaels bij experientie bevindende dat eenige van de voorfz. poincten ende articulen tot rufte ende oirbaer van de ftadt niet dienftigh waren bij refolutie van den 27ften Februarij leftleden gerefolveert ende goedtgevonden hadden het tweede articul van de voorfz. keure ende ordonnantie te altereren ende amplieren in voegen als volght. Dat men voortaen den borgemeefter van de gemeente foude verkiefen naer ouden herkomen ende op gewoónlijcke tijden drie werven des jaers eens ten ingange van't jaer met befloten biilietten ende de twee daer aenvolgende teelten ofte tijden met open ftemmen ende dat tot dien eynde de goede luyden van den achte in gelijcke ende defelve maniere aen den gerechte inbrengen fouden hare befloten ende opene ftemmen refpeftive als voren. Dat het achtfte articul van de voorfz. ordonnantie als inpraéticabel uytgelaten ende geroijeert foude werden. Ende in reguardt van het twaelfde articul de ampten binnen de ftadt te weten ter weeskamer ten beleyde van ftads faken godshuyfen colonellen fchutmeefters kerckmeefters heemraden fchout van acht dagen bewindthebbers van de Ooft- en Weftindifche compagnien vergeven fouden worden volgende het oudt gebruyck bij voorftellinge nominatie ende eleétie. Verfoeckende de verthoonders dat het ons geliefde de voorfz. correctie van voorfeyde ijc en xij£ articulen en uytlatinge van 't voorfz. viijc articul als voren goedt te vinden t'approberen ende ratificeren ende als een eeu« wige wet ende ordre daer naer een yegelijck hem foude hebben te reguleren fulcks als in de voorfz. onfen oétroije in dato den voorfz. xxiƒ11 Julij 1652. was geordonneert. SOO IS'T dat wij de fake ende het verfoeck voorfz. overgemerekt hebbende ende genegen wefende de verthoonders te gelieven uyt onfe rechte wetenfehap fouveraine macht ende auéthoriteyt de voorgeroerde hare refolutie ende de veranderinge in onfen octroije hier voren gementioneert daer inne geroert hebben goedtgevonden ende geapprobeert ende geratiliceert vinden goedt approberen ende ratificeren defelve mitsdefen
ordon-


Tf a n DORDRECHT. w
ordonnerende ende ftatuercnde dienvolgende dat den [a] borgemeefteri van de gemeente der ftadt Dordrecht fal werden verkoren naer den ouden herkomen ende op de gewoonlijcke tijden drie werven des jaers te weten eens ten ingang van het jaer met befloten hlUetten ende de twee daer aenvolgende teelten ofte tikten met opene ftemmen ende dat tot dien eynde de goede luyden van tien achte in gelijcke ende defelve man/ere aen den gerechte fullen in- ■ brengen hare befloten ende opene ftemmen refpeétive ais voren. Dat het vnjfte articul van de voorfz. ordonnantie als inprafticabel fal werden uytgelaten ende geroijeert gelijck wij het felve daer uyt houden gelaten ende geroijeert mits defen. Ende dat in reguard van het xijdc nrtieul de ampten binnen de voorfz. ftadt te weren ter weeskamer ten beleyde van ftadts faken godshuyfen cblonellën ïchutmeefters kerkmeefters heemraden fchouth van acht dagen ende bewindhebbers vande Ooft- ende Weftindiiehc compagnien fullen werden vergeven volgens het oude gebruyck bij voorftellinge nominatie ende electie. Houdende de voorfz. vcranderinge van even foodanige^ kracht ende efficatie als ofte defelve alfoo in voorgemelten onfen oCtroije in derfelver voegen ten tijde van het veileenen van dien ware gedaen ende geinflueert geweeft. Ende laftende allen ende eenen yegelijcken dien het aengaen magh hen naer defen te reguleren. Gedaen in den Hage onder onfen grooten zegele hier aen doen hangen op den uen Augufti in 't jaer ons Heeren ende Salighmakers duyfent fes hondert vijf ende vijftigh,
J. Cats, vf-
Ter Ordonnantie van de Staten,
Herben van Beaumont.
HoUandfch Placaat boek IV. Deel, bl* 396. AANMERKINGEN.
]>] Borgemeeffer van de gemeente. Deeze Oudraad ; welke van dat gevolg was , dat de wijze van Verkiezing werd vaftgefteld , bij Be- Verkiezing van Burgemeefteren, die niet den fluit van den Oudraad van den dertigften Junij eerften April moeiten in bediening treeden , des jaars 1653 '■> waar bij, daarenboven, over- niet eerder, dan in de maand vatÏTtecember éénkomfijg het oud gebruik, beflootm was daar aan volgende, te voorfchijn kwam : waar geworden, dat, dc Agten onderling verfchil- uit ook nog andere onluften wegens den rang lende, de meerderheid derzelven een getal van en de bekleeding van het Prefident - Bur^eTwaalf ftemmen zoude uitmaaken ; en dat, roeefterfchap gebooren werden; welken d&en hunne ftemmen fteekende , het lot daer over grond leidden tot verregaand!? partijfchappen bij het Geregt zal wórden getrokken. In het die , veelc jaaren agtcr den anderen, ten najaar 1690 (1) een geval van den laatftgemel- deele van dc gemeene zaak , hebben ftand den aart ontdaan zijnde , ontftond dieswege gehouden, en niet eerder , dan in de s'olgeneen heevige twift onder dc Leden van den de eeuw , een einde namen.
(1) Refol. van den Oudraad van den 27 en 30. Maart, en 20. Decemb. 1690.
N 2 Con*


1^42 PRIVILEGIËN
Concordaat tuffchen de Regeering deezer Stad en de Marchands Avanturiers van Engeland; of Foor regt en en Vrijheden , aan de laatflgemelden , onder de henaaming van die van de Engeifche Court, vergund, voor den tijd van ten minften Vijftien Jaaren.
•29. November 1655.
ALlen den geenen van wat ftaet ofte conditie die zijn die deefe jegenwoordige fullen fien ofte hooren lefen. Wij borgemeefter fchepenen outraden ende goede luyden van den achte der ftadt Dordrecht foo wel voor ons als onfe nacomelingen doen te weten ende certificeren dat wij door onfe gedeputeerden de heeren heer Jacob de Wïth regerende borgemeefter heer Cornelis de Beveren ridder heer van Strevelshouck Weftijfelmonde ende Linde etc. heer Abraham de Beveren heer van Ooft- ende WeftBarendrecht oudtborgemeefters d'heer Mr. Johan de With vuyten outrade mitsgaders de heer Mr. Govert van Slmgelant onfen raedtpenfionaris hebben doen trafteren met de E. heeren George Chaundler ende Johan Webb asiiftenten van de focieteyt der Marchants Adventuriers van Engelant Thomas Shynner fecretaris van defelve court refiderende tot Londen ende Thomas Clarcke regtsgeleerde verfien met fpeciale ende volcomene authoriteyt door commisfie van de voornoemde focieteyt refiderende tot Londen den teneur waer van aen het eynde van defen is geinfereert aengaende feeckere ordonnantiën ende ftatuten dienftich ende van noode tot de traffijcque ende commercie als oock raekende privilegiën belangende de refidentie van de voorfz. focieteyt ende dat wij oock volcomentlijcken tlamen hebben befloten ende geaccordeert zijn op eene feeckere forme begrepen in de naervolgende articulen. Ende daeromme hebben wij aen de voorfz. focieteyt der Marchants Adventuriers ende haerluyder adherenten onderlaten van de republijcque van Engelant die nu ofte hier namaels perfbnelijck door haer felven ofte haerluyder fa&eurs ende
die-
AANMERKING EN.
Om van den Koophandel op Engeland, Marchands Avanturiers , zig, thands ter welke, in vroeger eeuwen , hier ter Stede, tijd, binnen deeze Stad nederzetteden , en, gedreeven werd, en waar van wij voorheen van de Regeering , met uitmuntende Voorreeds eene en andere jwoef zagen (1), thands regten en Vrijdommen , begiftigd werden met te fpreeken, zullen wij ons alleen be- Wij agten het onnoodig, in het breede paaien tot de Overkomft dier Engeifche Koop- verflag te geeven, hoe, en bij welke °-eleelu/den, welken, onder de benaaming van genheid , in het laatft van deZeftiende eeuw,
deeze
fo Zie bladz. 52 , 140 , 760. Vergelijk het fraaije Werk van dan Heer Luz a c, genaamd ïMknifch Rijkdom, I. Deel, bl. 181 enz. *


van DORDRECHT. i743
dienaers onder ons fullen refideren ende handelen gegunt gegeven ende belooft foo hier naer voleht.
Eerft alfoo wij het dienftich vinden tot het onderhouden van de gemeyne commercie het voordeel van onfe gemeente ende onderhoudinge ende vermeerderinghe van de onderlinge vruntfehap met de vermaerdc Engeifche natie dat de focieteyt der Marchants Adventuriers van Engelant haerluyder refidentie ftellen ende haere commercie exerceren binnen onfe ftadt hebben wij aen de voorfz* focieteyt der Marchants Adventuriers vergunt dat zij van nu voortaen vrijelijck feeekerlijck ende vredelijck fullen moghen hebben ende continueren de plaetfe van haerluyder refidentie ende handel binnen onfe voorfz. ftadt ende voorder in onfe ftadt mogen importeren jnbrengen ende vercoopen alle hunne goederen ende coopmanfchappen hoedanich die zijn ende van gelijcke daer wederomme andere coopmanfchappen coopen vuytvoeren ende vuytfenden fonder moleftatie. Wel verftaen de dat zij voor alle coopmanfchappen betaelen alfulcke gerechticheden als daer toe ftaen vuytgefondert het incomende ende vuytgaende convoy van haere laekenen carfaijen ende baijen die zij vuyt Engelant ontfangen ofte vuyt defe ftadt naer Engelant Hamborch ofte elders daer de focieteyt nu ter tijt haere refidentie heeft ofte hier namaels zal hebben fullen verfeynden als mede vuytgefondert het innecomende convoy van harer Engeifche bieren waer van als mede van de convoijen _ op haere laeckenen carfaijen ende baijen zij vrij ende exempt zijn bij oélroy ende verfcheiden andere acten van de Ho. Mog. heeren ftaten generael. Ende beloven wij onfe befte devoiren te doen om van de Ho»Mog. heeren ftaten generael alsmede van de Groot Mog. heeren ftaten van Hollant te vercrijgen dat de voornomde focieteyt gelijcken vrijdom van vuytgaende ende innecomende convoy zal genieten op alle andere Engeifche wolle manufacturen. Ende beloven wij verder voor foo veelc in ons vuy. terfte macht is te prevenieren ende empefcheren dat in toecomende geene nieuwe laften impofitien onder wat naem pretext ofte om wat oorfaeke het felve foude mogen wefen zullen worden geftelt ofte geconfenteert op de voorfz. coopmanfchappen. Ende op dat onder 't dexfel van defen vrijdom geen bedroch en worde gepleegt zal den verfeynder van alfulcke goederen gehouden wefen te exhiberen behoorlijcke atteftatien onder den fegel van de voornoemde focieteyt dat d'voorfz. goederen toebehooren de coopluyden derfelver ende dat den eygendom van dien niet en is verandert. Ende ten e3rnde d'voorfz, focieteyt der Marchants
Adven-
deeze Koopluiden hun voornaamfrc woonplaats 1587, daar toe Middelburg in Zeeland uithier te Lande namen , wijl zulks reeds voor koozen (3). Dan het groente deel , dat zig ons, door anderen, gefchied is (2). Wij zeg- in Duitlchland , voornaamlijk te Stade, had gen daarom alleen , dat eenigen van dat Ge- neergezet, door Keizer Rudolf den ii, in 't noodfehap , in of ontrend het jaar 1586 of jaar 2597, bevel gekreegen hebbende, het
Keizer-
(a) E. vamMeteren Nederl. Jllllor. xix. Boek . bl. 367 — 369. Vathrl. Hiflor. IX. Deel, bl. 5 enz^ Bcvoorens, en in het jaar 1578. waren niet de Engeifche Natie daar over reeds Onderhandelingen aangevangen"/1 uitwijzends de Refol. van Holland van den 16. "Januarij en 4. Mei 1578. 14. N,v. IS79- 17- Aue,- lS*t.
(3) Uitwijzends eenen Brief van den Secretaris Wimaood, aan den Engelt'chcn Gezant Carletrm, van den 14. September des^aars 1616, tc vinden in de Leitres et Kegotiations de Cahleton , Tom. l p. 110-115.


i744 PRIVILEGIËN
adventuriers met haerluyder conforten ende adherenten alle étwelcke met haerluyder fubftantie goederen ende coopmanfchappen wij nemen in onfe befcherming ende fauvegarde te feekerder ende Vrijder onder ons mogen converferen ende negotiëren hebben wij aen haerluyden ende yeder van haer gegeven ende geconfenteert vrij geleyde ende faufconduict nyet alleenlijck binnen deefe onfe ftadt van Dordrecht maer Van gelijcken in alle andere plaetfen ons fubject volgens de forme ende exprefle teneur van 't felve geleyde hier achter aen het eynde van defe concordaten gefchreven. Ende beloven wij insgelijcx foo wel van haer ho. mog. als mede van de ed. groot mog. heeren ftaten van Hollant te vercrijgen brieven van faufconduict ende defelve aen de Voornomde focieteyt in behoorlijcke ende gewoonlijke forme over te leveren.
Ten Tweeden beloven ende verbinden wij ons bij deefen jegenwoordigen aen de voorfz. focieteyt ingevalle dat eenige oorlooge ontftae tuffchen zijne doorluchtiehfte hoocheyt den heere protector van Engelant Schotlant ende Yriant ende fijne fucceffeuren bij wat tijtel hij ofte zij jegenwoordich worden ofte hier naermaels foude mogen gequalificeert werden ende den coninckrijcke van den coninck van Spaengen dat wij op het Verfoück van den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde van tijde tot tijde onfe befte devoiren fullen aenwenden dat de fchepen van de voornomde focieteyt werden verfien met eenige fchepen van oorloge om defelve te convoijeren van Dordrecht tot aen de rieviere van Thamis in Engelant ofte elders aen 't Noorder quartier van dien daer de negotie van de voorfz. focieteyt alhier refiderende 't felve foude van nooden hebben ende om defelve te defenderen tegens den vijant ende alle injurien fonder cofte van de voornomde focieteyt.
Ten Derden beloven ende confenteren wij van gelijcke jndien eenich fchip de voorfz, cooplu3'den adventuriers ofte eeniger derfelver toebehoorende ofte waer inne de coopluyden derfelve eenige goederen geladen hebben fchipbreuck lijde binnen de jurisdictie van onfe ftadt ofte dat eenige goederen verloren deur fchipbreuck ofte 't ontladen van eenich fchip aen het lant den zeeoever ofte cufte onder de jurisdictie van onfe ftadt come te drijven dat de coopluyden ende yeder van hen alfulcken recht fullen genieten als onfe borgers. Ende en fullen wij nyet alleenlijck alle mogelijcke hulpe verkenen aen de gene die in noot ende perijckel zijn maer zullen wij oock alle neerfticheyt doen dat de fchepen ende goederen
Keizerrijk tc ruimen , nam, in het volgend zclvcr Gemagtigden traden, te gelijker tijd, jaar, de reize aan. Bij geleegenheid va» het met de Algcmeene Staaten , in "onderhandedoortre'kken der Veréénigde Geweftcn, wer- ling,over de Vrijheden en Voorregten,welken den zij van verfcheiden Steden aangezogt. men aan hun hier begeerde toe te ftaan (4). Onder dezelven kwam deeze Stad bij hen in Sederd hielden Aeez&marcbandiAvonturiers, aanmerking: dan Middelburg behield de voor- onder den naam van de Engeifche Court, keuze; daar, gelijk wij zoo even zeiden, hun geveftigd verblijf binnen Middelburg, reeds eenigen van hun gevefcigd waren. Der- Uit ftak verfcheiden Hollandfche Steden in
het
(4) Zie liet Oftrooi aan hen verleend den 14. Julij des jaars 1598. ia het HoUandfch Pl«caaih. l.Dttl, H. 760 enz.


van DORDRECHT* ms
deren worden gepreferveert. Ende defelve in 't geheel ofte in deel gebercht fijnde fullen zij de eygenaers werden gereftitueert raits betaelende alleenlijck de verfchoten onkoften ende eene rechte ende redehjck berchloon voor de geprefcrveerde goederen maer indiender yemant van onfe onderdaenen fal weien die meer als eenen redehjeken off rechtelijcken penning off loon fkl begeren ofte yemanden af te dwingen voor de goederen die van fchipbreuck fullen wefen gefalveert ofte eenich gewelt fal attenteren tegens de perfonen ofte goederen van eenge Engeifche zal hij fwaerlijck worden geftraft met gevanckniffè ofte andere arbitrale correctie naer de qualiteyt van zijne misdaet. Ende wij beloven de voorfz. focieteyt Yan de Groot Mog. heeren ftaten van Hollant gelijcke privilegie ende vrijheyt te vercrijgen in dit poinét van fchipbreuck in wat plaetfe ofte deel van de provintie 't felve zal gefchieden om b>'j henluyden gebruyckt ende genoten te worden.
Ten Vierden beloven wij indien het geviele dat yemant van de voorfz. focieteyt ofte haerluyden adherenten gequetft gewont ofte (dat Godt verhoede) dootgeflagen wierde binnen onfe ftadt ofte de limyten ende het gebiedt van dien dat wij van ftonden aen ons devoir zullen doen dat den misdadigen door onfen officier ofte zijnen fubftituyt worde geapprehendeert ende in de gevanckermTe gelecht ende geapprehendeert zijnde beloven wij dat hij fonder dilaey voor zijne misdaet foo fwaerlijck fal worden geftraft als fal dienen tot exempel van alle andere.
Ten Vijfden indien het gebeurde dat eenige injurien ofte fchade gedaen worde aen eenige van de voorfz. focieteyt ofte hunne fchippers in hunne fchepen ofte andere inftrumenten ende gereetfehappen daer toe behoorende 't zij bij losmaeckinge fnijdinge ofte breeckinge van haere touwen koorden cabels off anckers ofte henluyden in eenige andere manieren moeijende beloven dat wij alfulcken quaetdoender fwaerlijck zullen ftraffen en hun fonder dilay conftringeren tot de reparatie ende volle reftitutie van de injurien geweldt off gedaene fchade.
Ten Sesden vergunnen wij ingevalle yemanden eenige goederen van de voorfz. focieteyt ofte yemande van hen fteele oft ontdrage 't zij fecretelijck ofte met gewelt dat bij aldien alfulcke goederen connen gevonden worden ende dat de geene die defelve calangiert kan doen blijeken dat de goederen die alfoo geftolen ofte ontdragen zijn hem toecomen fal hij defelve dienvolgens ont-
fan-
het oog, en zagen zulks geenszins onver- Mr. Johan Berck , naer Londen , om Ichillig aan. De Regeering van Dordrecht, zulks bij Koning facob den I. te bewerken, te regc begrijpende het voordcel, 't welk daar dog vrugteloos; wijl die Vorft liever zag, dat aan verknogt was, beproefde derhalve, of zij hun verblijf binnen Middelburg behielden; het Hoi van Engeland konde bevvecgd wor- deels, om de onderlinge nabiuirlchap van Enden , om daar in , bij verplaatfing , eenige geland en Zeeland; deels, om dat dit Geverandering tc maaken. Zij zond, ten dien west, meer dan de anderen Geweren, altoos einde, in het jaar 1Ó16 , den Penfionaris een: bezondere geneigdheid voor het Engeifche
Kiik


iU$ ■- PRIVILEGIËN
fangen ende t'hemwaerts nemen fonder hinder off beleth van yemande foo de goederen noch fijn in handen van den dieffoff fteelder ende nyet veralieneert ofte wechgemaeckt en fijn in opene merckt daer alfulcke goederen gemeyn vercocht worden. Ende fal onfen officier gehouden wefen op het verfouck van den eygenaer ofte calengier van alfulcke geftole ofte ontdrage goederen hem alle asliftentie te doen bij doorfoeckinge van eenige plaetfen daer men meynen zal defelve goederen afsnoch te zijn ende indien den voornomde officier de goederen te vooren heeft gecregen fullen defelve aen den eygenaer gereftitueert worden de oncoften daer op verfchoten betaelt zijnde.
Ten Zevenden hebben wij de voorfz. focieteyt geconfenteert
een
Rijk betoond had ("5). Dan , hoe zeer ook rien Jaaren , binnen haare Stad te vestigen, het Hof van Engeland , toen ter tijd, in zijn Ligtdijk begrijpt een ieder, dat zulks dien oogmerk kwam te flaagcn, ver/iepen er maar van Rotterdam geenszins finaakte (9). Zij weinige jaaren, of deeze Koopluiden ver- lieten ook daarom niet na, om , zoo veel in lieten Middelburg, en zetteden zig, inofon- hun was, dit voorneemen te dwarsboomen. trend het jaar 1621, binnen Delft, ter neder Dog onze Stad , waarfchijnlijfc gcfferkt door (6). Hier verbleeven zij tot_ het jaar den invloed van den Raadpenfionaris DeWiti, 1635, wanneer zij, nadat de Koning aan de kwam de gemaakte zwaarigheden eerlang te Staaten van Holland kennis had gegeeven, boven Q10). Sederd dien tijd hield de Engeldat hij hun vrijheid liet, om van Courtplaats fche Court haar verblijf binnen dezelve. Ën, te moogen veranderen, naer Rotterdavn trok- fchoon , in het jaar 1665 en 1666 (11} , weken. Dit gefchiedde egter geenszins zonder gens den ontftaanen Oorlog , haare Vrijheden weerzin der andere Steden, welken zulks niet en Voorregten , zoo bij de Staaten , als bij wilden toethian , voor dat de Verdragen, tus- de Regeering van deeze Stad , wierden ingefchen hen en de laatstgemelde Stad aangegaan, trokken, werd zij egter, bij de Iaatstgenoem* ter Staatsvergadering waren goedgekeurd (7). de , in het volgend jaar, daar in herfteld (ia). Sederd hielden zij hunne Woonplaats aldaar, De Rotterdammers bleeven intuffchen niet in tot dat de Oorlog met Cromwel uitbrak , wan- gebreke , om , niettegenftaande de voorfpraak neer zij elders heen trokken. Dan , na het van den Engclfchen Gezant Temple, de verfluken van den Vrede, in't jaar 1655, door den nieaging der Vrijdommen bij de Staaten te Protector, van nieuws, in de gunst der bevorderen. Ook wifteu zij, ten jaare 1669, Staaten aanbevolen (8) , en de Bevelen , te- daar in wel te flaagen (13). Onze Stad kangen het inbrengen van Engeifche Manufac- tede zig, aanftonds, met'zeer veel ijvers, hier tuuren , geduurende den Oorlog gemaakt, in- tegen; en weigerde , in het Befluit,daar toe, getrokken zijnde , wifl de Regeering van Dof- bij meerderheid genomen , te bewilligen; drecht, eindelijk, haar oogmerk te bereiken; Dan , eenigen tijd daar na, vond zij het geen, door het aanbieden en toeflaan van be- raaden, de vergunde Vrijdommen en Vóorregzondere Voordeden en Vrijheden, de Mar- ten , zoo uit hoofde van den Oorlog met Kochands Avonturiers te beweegen, van hunne ning Karei den II, als om dat de vijftien jaaCourt, voor den tijd van ten minften vijf- ren van het.Concordaat verftreeken waren, ge-
heel-
(5) Zie den reeds aangetiaalden Brief van den" Secretaris JFtnivood. Intuffchen kunnen wij daaruit, in't verbijgaan , opmerken , hoe de Regeering deezer Stad , al , in vroeger' tijd , geene zwaarigheid gemaakt heeft , om , ter bevordering van het belang van den Koophandel haarer Ingezeetenen , buiten weeten van de Hooge Regeering deezer Landen, met uithcemfche Moogendheden in onderhandeling te koomen.
f6) Zie Refol. van Holland van den 6,8,9 Januarij, 9. Maart, 23. April, 2, 28 Mei, 18. Seplemli. Ifiil.
(7) Zie Refol. van Holland van den 26. Decemb. 1634., 8> IO> 22 en 28. Maart , 2. April, 22 , 23. Mei 1635-
(8) Refol. van Holland van den 4. Mei, 3t. Julij , 12. Aug. , 14 en 25. Septemb. , 5. OSob. 1655.
(9) Immers de bloei en Koophandel dier Stad was, daardoor, uitneemend bevorderd geworden, gelijk te zien is uit eene' DeduSie , in *i jaar 1654, aan de bnitengewoone Ambaffadeurs van deezen Staat aan hst Hof van Engeland , ter hand gefteld , cn te vinden in derzelver Verbaal, bl. 666.
(10; Zie Refol. van Holland van den 27. Julij, 9. n. Aug., 30. Septemb., 4, 11, 12 OSob., 7- Dee. 1656. Brieven van den Raadpenfionaris DeWitt, HE Deel', lil. 288, 293. Lois Kronijk van Rotterdam , hl. 15L
dl) Refol. van Halland van den 3. Februarij en I. Augufius i66ï. van den Oudraad van den r.Februari} 1666.
(12) Refol. van den Oudraad van den 29. Stplemb. 1667.
(13) Refol. van Holland van den 6, S, 20. Decemb. 1668. 22, 23, Febr., 14. Maart , 16. Mei 1669. 15. Julij , '4» '5- Auguftus 1671.


van DORDRECHT. t?4?
een bequame ende welgelegene [a] Kercke genaemt omme daer inne te doen exercitie van de Chriftelijcke gereformeerde religie welcke kercke vergroot geapproprieert ende gehouden fal worden in behoorlijcke reparatie fonder colte van de voorn, ïöcieteyt tot contentement van defelve waerinne wij de voorn, focieteyt oock vergunnen volcomen vrijdom van fepulture ende chrifteüjcke begravinge van haerluyder dooden ende dat de voorfz. kercke ende kerckholf van dien nyet en zal worden geëmploijeert tot begravinge van eenige andere perfoonen fonder voorgaende confent van de voornomde focieteyt.
O Ten
heeïïijk intctrekken. Die van dc Engeifche Court beproefden egter, in 't jaar 1Ó73 , of' zij, hierin, bij den Oudraad, ccnigc verandering of verzagting konden teweegbrengen; verzoekende den Courtmeelter ten dien einde, dat de Conchergerij, nog eenigen tijd, zoude verblijven in de Heelhaaks Doele ; dog men vond goed , oin zulks , in beleefde bewoordingen , aftcllaan (14). Na het fluiten der Vrede, deed de Ridder Temple van nieuws vcnigc poogingen , om de vernietigde Vrijdommen te doen herleeven ; dog, zoo veel ons gebleeken is , namen de Staaten daar op geen Befluit (15). Intuflchen bleeven verfcheiden Leden van de Eugelfibe Court, Fchoon het getal hng&rnnerhand verminderde, op den duur hun verblijf binnen deeze Stad houden , en zelfs den weleervergunden Vrijdom van Lands en Stads Excijnfen genieten. Wanneer, in 'r jaar 1690, de Pagtcrs daar in •zwaarigheid vonden , werd hun, door Heeren Gecommitteerde Raaden, aangclchrceven, zonder voorwecten der Staaten, geene verandering te maaken (16). Dog, zoo veel ons bekend is , namen de laatstgenoemden , in dit opzigt, geen Befluit. He Leden van die Maatfchappij behielden derhalve het ongeftoord genot van bunnen Vrijdom, zoo lang'sLands Middelen, bij Verpagcing, gehecven werden. En, wanneer derzelver invordering , bij Collecte , m trein geraakte, werd het gering aantal , toen ter tijd , dit Genoodfchap uitmaakende, geduurende hun leven , bij een bezonder Befluit, daar1 in beveiligd; onder beding nogtans, dac die Voorregt, ten
. aanzien van alle anderen, welken vervolgends tot Leden mogten worden aangenomen , gehcelijk zoude ophouden (17).
Uit dit alles , en vooriil uit den inhoud van deeze Overéénkomft, begrijpc eenieder, dat de Koophandel van deeze'Stad, zoo door den invoer als het vertier der Engeifche Waaren cn Manufacruurcn, bezonder van de Lakenen cn Carfaaijen, op eene aanmerkelijke wijze, bevorderd wierd. Trouwens het aanleggen der Kalkhaven, en de aanbouw der Pakhuizen , aan en langs dezelve, 't welk in 't jaar 1656. ondernomen werd , kan hier van tot een fpreekend bewijs vcrftrekken(i8). Gezweegen , dac het Geregt , in het laatstgenoemd jaar, Zeven bezondere Maakeiaars, ten dienfte der Engeifche Court, aanftelde Ci9-
[aj Kercke. Hier toe werd hun vergund de Wtjnkoppers Kapel, andei's genaamd de IJzeren Waag, in welke nog hedendaags de Engcllchc Gemeente haaren Godsdienll verrigt (20). Nogtans moet deeze Courtkerk niet verward worden met de toen reeds gevefligde Engeifche Kerk, welke, in een zeeker gedeelte van het Weeshuis , door eenen bczonderen Predikant, bediend werd Qzi\ Beide deeze Kerken hadden en behielden haare onderfcheiden Predikanten , tot in het laatst der voorigc of het begin der tegenwoordige eeuw; wanneer dc Gemeente, hoorende tot dc Kerk van het Weeshuis, tot die van de Maatfchappij der Engeifche Koopluiden overging, cn daar mede veréénigd werd (22),
(14) Refol. van den Oudraad van den 2. OBober 1673. M5) Refol. van Holland van den 7. februarij 1675-
(16) Refol. van Gecommitteerde Raaden van den 18. Atiguflus 1699.
(17) Miffive van Gecommitteerde Raaden van den 5. Januarij 1751. , te Vinden in de Refol. -aan Ata Oudraad van dat jaar , Fol. 25.
(18) M. Balen, bl. 883.
09) Refol. van den Oudraad van den l. en 12. Julij 1656.
(20) Refol. van den Oudraad van den 15. Novemb. 1655. 6. Januarij en 15. Fcbr. 1655. M. Ba lest, H. 194. 884. (20 Balen W. 173. 179.
(22) De nette tijd , wanneer dit gebeurde , kunnen wij niet bepaalen : dog den Predikant SamuelMajfon, in de maand Julij van liet jaar Zeventienhonderd, uitwijzends hetAftenboek van den Engelfchen Kerkenraad, beroepen zijnde, door de gezaamentlijke Ouderlingen van dc Engeifche Kerk, en , volgends het aan. geteekende op den rand, door de Maatfchappij der Kooplieden Avanturiers, fcliijnt de vereéniging reeds, toen ter tijd , te hebben plaats gehad.


i748 PRIVILEGIËN
Ten Achtfte ten eynde alle faeeken gevouchgelijck ende in goede ordre mogen gefchieden beloven ende vergunnen wij de voorfz. focieteyt der coopluyden adventuriers te verfien van vrije be« quame ende gepriviligeerde huyfinge ende erve om bij de voorfz. focieteyt gebruyct ende genoten te worden ende t'hunnen behouve ende contentement te worden geapproprieert foo lange als zij in onfe ftadt fullen refideren ende beloven wij totte voorfz. huyfinge ende erve te laeten gebruycken ende te approprieren de plaetfe binnen onfe ftede genaemt ende de¬
felve bequaem te maacken voor den gouverneur deputé predicant fecretaris twee conchergien van de voornoemde focieteyt mitsgaders drye boden ende den cofter ofte voorlefer van de kercke in welcke huyfinge het de voorn, focieteyt geoorlooft ende toegelaeren wort vrijelijck feekerlijck ende fonder moleftatie van yemanden wie het zij foo dickmaels als het henluyden goetduncken ende van noode wefen fal haerluyder court ende vergaderinge . te houden ende te tracleren confulteren communiceren ende concluderen aengaende discipline regeringe ende de confervatie van juftitie onder haerluyder natie als mede aengaende haerluyder handel negotiatie converfatie ende d'exercitie van haerluyder privilegiën. Ende bij aldien alle de officieren van de voorn, focieteyt niet en connen worden geaccommodeert met de voorfz. huyfinge ende erve fullen wij defelve elders van goede ende bequame huyfen verfien op onfen coft tot contentement van de voornomde focieteyt. Ende fullen wij alle de voorfz. huyfen houden in goede reparatie fonder coft van de voornomde focieteyt mede tot contentement van defelve. Ende beloven wij middelertijt tot dat de voornomde huyfinge ende erve kan worden betimmert ende geapproprieert den voorfz. deputé met alle de andere perfoonen hier vooren verhaelt te verfien met vrije ende bequame huyfingen op onfen coft.
Ten Negenden vergunnen ende laeten wij toe dat de voorfz. focieteyt der coopluyden adventuriers ende hunne adherenten bynnen de huyfen van haerluyder conchergen daer die gemeyne taeffel van de voorn, focieteyt fal worden gehouden als oock in haerluyder privé huyfen ende familien (foo dat in defelve geenderhande taeffel worde gehouden voor die van de voornomde focieteyt ofte yemant anders ) vullen mogen hebben ende inneleggen alle foorten van bier wijn ende andere huyshoudende provifie in groote maer nyet in cleyne quantiteyt ofte gewichte fonder voor defelven te betaelen eenigen accijs ofte impoft nochtans foo dat het nyet vrij en fal zijn voor de conchergen van de voornomde focieteyt ofte yemant anders wie het zij in haerluyder privé huyfen tfelffde bier wijn ofte provifie te vercoopen 't zij in groote ofte cleyne quantiteyt aen eenige andere dan de litmaeten van de voornomde focieteyt ende hunne adherenten op pene dat den overtreder volgens de placcaten ende ftatuten van de Groot Mo. heeren ftaeten van Hollant als oock de conftitutien van onfe ftadt tegens de fiaudateurs van de accijnfen geftraft fal worden. Ende confenteren wij
oock


van DORDRECHT. i749
oock dat de ongehoude ledematen van de voorn, focieteyt voor haere brandinge alle jaer oock fullen mogen inneleggen in de huyfen daer fij haere camers hebben elck veertich tonnen turff met brandhout naer advenant vrij van accijs ende import. Oock confenteren ende vergunnen wij dat de weduwen van de focieteyt fullen genieten ende blijven houden baeren voorigen vrijdom van accijfe te weten foo lange defelve weduwen blijven ende haer nyet en bemoeijen met borgers neringe. Ende op dat onder dexfel van deefen vrijdom geenderhande bedroch en gefchiede aen onfe comptoiren fal de voornomde focieteyt ende yeder van hun gehouden wefen voor het inneleggen van alfulcken bier wijn ofte provifie in onfe accijs te exhiberen ende geven een brieltken ofte billiet onderteyckent door den courtmeeiter ofte fecretaris van de voornomde focieteyt.
Ten Tienden vergunnen ende geven wij dat de voornomde focieteyt ende yeder van hen fal wefen vrij ende ontlaft foo wel van waecken wachten ofte houden van garnifoenen waer tfelve t'eeniger tijt ofte plaetfe fal te doen wefen ende van alle contributien dienthalven als oock van alle andere perfoneele ende reële laften taxatiën ende fubfidien die ten regarde van 't voorfz. waecken wachten 't houden van guarnifoenen ofte eenige andere faeeken hoedanich die fouden mogen wefen airede op onfe borgers onderdanen ende ingefetenen geftelt ende gefeth ofte hier namaels op yemanden van hun te ftellen ende letten 't fij bij forme van quotiüuie van duyfentften vijffhondertften tweehondertften ofte andere diergelijcke penningen ende dat geene diftmttie fal worden Igemaeckt tuffchen taxen laften ende impofitien ten regarde van de voorfz. wachten ende waecken geilek ende geheven door de heeren ftaten ende die door de ftadt geheven ende geftelt worden nochte mede dat geene diftinctie en fal worden gemaeekt tuffchen Iidtmaeten van de court die te Londen ende elders in Engelant ofte te Hamborch woonen ende de geene die alhier zullen refideren maer hier comende alle gelijcke vrijdom fullen genieten fonder exceptie ofte voordere interpretatie.
Ten Elfden beloven ende vergunnen wij dat wij geene Engelfe ofte Schotfe garnifoenen off foldaten binnen onfe ftadt fullen logeren nochte dat gene foldaten officieren off diergelijcke perfoonen van wat natie defelve oock fouden mogen wefen t'eeniger tijt ofte op eenige occafie binnen de concherges ofte gepriviligeerde huyfen van de voornomde focieteyt ofte in eenige andere haerer privé huyfen ofte oock in eenige borgers huyfen daer die van de voorn, focieteyt fullen hebben hunne camers ofte packhuyfen fullen te cofte gaen gefoureert gebilletteert ofte worden gelogeert maer zullen de voorfz. huyfen ende yeder derfelver daer van geheelijck wefen bevrijdt exempt ende ontlaft.
Ten Twaelfden geven ende gunnen wij de voorfz. focieteyt der coopluyden adventuriers onder ons refiderende vrijheyt om volgens
O 2 hunne


I75Q PRIVILEGIËN"
hunne chartren ende privilegiën te kiefen ende ordonneren eenen discreten ende gequalificeerden perfoon tot gouverneur ofte prefi. dent van defelve focieteyt om alle de andere te gouverneren ende regieren als mede fijnen gedeputeerde ofte lieutenant ende daerenboven te inftitueren ende bij hem te vougen andere bedaegde mannen ofte adfiftenten ende officieren vuyt haerluyder order aen wien wij voorder geven volle macht om te exerceren civile jurisdictie ende t'adminiftreren recht ende juftitie aen die van haerluyder natie ende alle faeken proceffen ende gefchillen tuffchen Engelfchen ontftaende vriendelijck te compoferen ofte difinitivelijck bij haere fententie te decideren ende eyndigen fonder voorder proces gelijck het henluyden in de gerechticheyt beft zal duncken volgens hunne coftuymen ftatuten ende conftitutien, Ende wat bij henluyden alfoo fal worden getermineert ende befloten ordonneren wij dat tfelve onder henluyden zij vaft ende beveüicht ende dienvolgens worde geëxecuteert. Van gelijcken geven wij vuyt alle macht die wij hebben aen de voorfz. focieteyt ende aen hunnen gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ende asfiftenten refpe&ivelijck ende te dier tijt wefende alfulcke jurisdidie als haerluyden bij haere oude chartren ordonnantiën van 't parliament ofte concesfien van zijn gemelte hoogheyt den heere protector is vergunt ende dat niet alleenlijck over al ende yeder der genen die vrij zijn in de voorn, focieteyt ende de fuppooften derfelver maer oock over allen ende* yegelijcken der onderfaten van de republijcke van Engelant comende binnen de jurisdictie van onfe ftadt al ift dat zij niet vrij en zijn in de voorn, focieteyt henluyden ende yeder van henluyden te regeren gouverneren ende corrigeren volgens den teneur ende effeét van de privilegiën de voorn, focieteyt vergunt door de voorfz. oude chartren ordonnantiën van 't parliament ofte jegenwoordige concesfien van fijne meergemeite hoocheyt. Ende indien yemant den voorfz. gouverneur ofte zijnen deputé ende asfiftenten wederftaet ende ongehoorfaem is ende zijn felven daer tegen ftelt fal d'heer borgemeefter ofte andere magiftraten te dier tijt wefende hen geven haerluyder befte asfiftentie ende fullen naer haer ver mogen hunne devoiren aenwenden dat den perfoon indien hii bin nen onfe ftadt ofte jurisdictie van dien wort bevonden worde gebracht tot behoorlijcke conformiteyt ende gehoorfaemheyt Voorder geven wij de voorfz. focieteyt jurisdictie ende authoriteyt omme te benefitieren ende adminiftreren de goederen ende effeéten van de hdtmaten ende fuppooften van de voornomde focieteyt die hier fullen comen te fterven als mede van de gene die hier fullen comen infolvent te worden ofte infolvent te overlijden welcke jurisdictie ende adminiftratie wij aen haerluyden nyet alleenlijck en vergunnen over ende aengaende de gene die vrij zijn in de voornomde focieteyt ende de fuppooften derfelver maer oock over alle ende yegelijck der onderfaten vande republijcke van Engelant omme daer over te geven foodanige fententien van preferentie endefOoccurrentie als naer rechten ende goede confcientie fullen bevinden te behooren. Doch foo eenige van onfe borgers ofte ingefetenen yets ten achteren waeren aen alfulcke overledenen ofte infolvente perfoonen r., r fullen
\\) Lees concurrentie.


van DORDRECHT. i75£
fullen mede wel het felve mogen verblijven aen de voorfz. gouverneur ende asfiftenten ende haer in fulcken gevalle met de vuytfpraecke ende fententie van denfelven gouverneur ende asfiftenten in deefen deele 't zij in preferentie ofte concurrentie te vreden houden maer foo defelve borgers fulcx nyet geraden vinden te doen fullen partijen hinc inde haere faecfee ftellen tot arbitragie ende vuytfpraecke van twee der outfte gepractifeerde advocaten in 'sGravcnhage met willige condemnatie van den hoogen rade waer naer partijen ten wederzijden fich zullen hebben te reguleren. Maer wij begeren dat dit artijckel foo worde verftaen dat ons gene prejuditie en gefchiede in onfe pretentien tegens eenige Engeifche voor vechten hoereren ofte diefte ende andere criminele faeken die bij ons geftraft fullen worden volgens de rechten ftatuten ende coftumen van onfe ftadt.
Ten Dertiende beloven ende vergunnen wij dat niemant van de voorn, focieteyt ofte eenige andere van de Engelfe natie wie het foude mogen wefen fal aengenomen ofte geadmitteert worden tot borger van onfe ftadt fonder de kenniffe van den gouverneur ofte zijne gedeputeerden ende naer voorgaende communicatie fulcx dat daer over ten wederfijde zal worden gegeven contentement in alle redelijckheyt. Ende indien yemant van de voorfz. Engeifche natie voor defen geworden zijnde off noch comende te worden borger van defe onfe ftadt fonder eenigen handel voor hem felffs off voor yemant anders over zee willen doen van eenigerley coopmanfehap van wolle gemaeekt ial defelve nyet jegenitaende zijn borgerfchap de jurisdictie ende regïeringe van de focieteyt fubjeét wefèn tot welcken eynde om de voorfz. gewordene borgers te kennen aende focieteyt fal behandicht worden eene lijfte van de namen van alle defelve.
Ten Veertienden vergunnen wij de voorfz. focieteyt dat zij vrijelijck ende fonder tegenfèggen van yemande fullen mogen gebruycken ende genieten hunne oude coftumen ende rechten in het arrefteren ende onder arreft te houden de perfoonen ende goederen van die vande voornomde focieteyt ende haerluyder fuppooften ende oock van alle andere Engeifche wie het foude mogen wefen onderfaten van de republycque van Engelant. Ende tot defen eynde geven wij Volle macht ende authoriteyt aen de officieren van defelve focieteyt omme alle alfulcke arreften te maecken binnen onfe ftadt ende de jurisdictie van dien t'allen tijden als zij daer toe fullen worden gecommandeert bij den gouverneur ofte zijnen gedeputeerden.
Ten Vijftienden beloven ende vergunnen wij dat den gouverneur van de voorfz. focieteyt ofte zijnen gedeputeerden fal mogen gebruycken het gevanckeniffe van onfe ftadt met alfulcken gereetfehappe van ijfers ende andere inftrumenten van ftraffe als daer toe behooren. Ende wij vergunnen aen den voorfz. gouverneur ofte zijnen gedeputeerde volle macht vrijelijck in de voorfz. gevanckeniffe te ftellen ende te houden ende wederomme te ontflaen de gene die hem fullen ongehoorfaem fijn ofte de geene die yet fullen attenteren te-
0 3 gens


tfti P RIVILEGIËN
gens de ordonnantiën fententien privilegiën ende ftatuten van de voorfz focieteyt ende fal-den officier van defe ftadt met zijn die* naeirs gehouden wefen foo dickwils als het verfocht fal worden hier inne te veiieenen alle asfiftentie noch en zal hij eenige Engeifche vuyt de gevanckeniffe ontflaen ofte ontlaften fonder expreffe laft ofte •confent van den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde.
Ten Zeftienden ift geaccordeert ende befloten indien dat eenige van onfe borgers off ingefetenen ofte vreemdelinck (geene Engeifche wefende) hebbe eenige civile actie tegens yemant van de voorfz. focieteyt ofte haerluyder adherenten dat het hem geoorloft zal zijn fijne actie te inftitueren ende vervolgen 't zij voor ons ofte voor den gouverneur ofte zijnen gedeputeerden ende asfiftenten ende en fiil hem nergens elders ter eerfter inftantie tfelve geoorloft zijn te doen ten zij dat de brieven off obligatien innehouden prorogatie van jurisdictie ofte dat de aenleggers zijn gepriviligeerde perfonen ende indien den aenlegger zijn proces voor ons wil vervolgen fal den Engeifche verweerder fonder tfelve te wederftaen voor ons verfchijneu ende fal foo wel den aenlegger als verweerder gebruycken 'trecht van onfe ftadt maer indien den aenlegger den voorfz. gouverneur ofte zijnen gedeputeerden ende asfiftenten voor rechters kiefe ende zijne actie voor hem inftitueert fal hij defelve oock voor henluyden vervolgen ende fijn felve fubmitteren aen hunne <fententie ende vonniffe ende daer mede te vreden zijn maer anders foo menichmael als een Engelsman fijne faecke rechtelijck wil vervolgen tegens eenige van onfe borgers inwoonders ofte onderfaten ofte eenigen vreemdeling wie het zij dat geenen Engelsman ofte fuppooft van de voornomde focieteyt is fal hij gehouden wefen tfelve akijts voor ons te doen ende fullen beyde partijen van waerderx houden ende naercomen 't geene bij ons fal worden gepronunchieert indien geen appell van de definitive fententie behoorlijck en worde geinterponeert. Ende voorts tot beter accommodatie van de voorn, focieteyt ende de meerdere expeditie van hunne faeeken ende actiën. die voor ons fullen comen falder gemaeekt worden eene extraordinaris rollevan alle fiecken ende proceffen hangende tuflchen yemant vande voorn, focieteyt ende andere op dat defelve eerft ende voor andere faeeken mogen worden geëxpedieert ende geëyndicht tot welcken eynde wij de voorfz. focieteyt oock beloven dat alle procelfen in gefchrifte ofte beftaende in feyten binnen veertien dagen naer't furniffement fullen worden getermineert.
Ten Zeventienden beloven ende vergunnen wij dat wanneer eenige actie ofte arreft wort begonnen ofte gedaen in de court van de voorn, focieteyt tegens eenige perfoonen ofte goederen defelve fubject dat de voorfz. actie ofte proces nyet wechgetrocken fal worden vuyt de voorfz. court door eenige vercoopinge ofte alienatie van de actie ofte goederen aen eenigen perfoon de voorfz. court nyet fubject ofte bij eenige andere collufie hoedanich die foude mogen wefen maer fal in fulcken gelegentheyt de definitive fententie van den gouverneur ofte zijne gedeputeerden ende asfiftenten
dien-


van DORDRECHT. 1?5$
dienthaiven verwacht ende met effect gecxecuteert worden.
Ten Achtienden beloven wij alle mogelijcke devoiren te doen omme van de Groot Mog. heeren Haten van Hollant te vererijgen dat aen de voorn, focieteyt fal worden verleent brieven executoriael vuyt crachte van dewelcke zij geauthorifeert zullen zijn ter executie te ftellen alle de fententien ordonnantiën ende ftatuten door de voornomde focieteyt gemaekt ofte noch te maeken volgens den teneur van haerluyder privilegiën ende confequentelijck tot de betaelinge van de poenen ende boeten daer toe geftelt tegens de overtreders te procederen bij apprehenfie aentaftinge ende arreft van perfoonen ende goederen door defe geheele provintie te water ofte te lande fonder dat daer tegens yet fal worden gedaen bij appel ofte anderfints ende beloven wij insgelijcx te vercrijgen dat hier inne alle hulpe ende asliftentie lal worden verleent aen de voornomde focieteyt ende hunne dienaers deur de officieren van defe provintie.
Ten Negentienden in alle faeeken ende juditieele aften getracteert ofte gehandelt voor den gouverneur ofte zijne gedeputeerden ende asfiftenten ende waer van certificatie fal gegeven worden onder den fegel van de voorn, focieteyt ende de fignature van den gouverneur fijnen gedeputeerde thefaurier ofte fecretaris lal alfulcken gelove gegeven worden als of tfelve voor ons borgemeefter ende gerechte collegialiter waere gedaen ende gecertificeert. Van gelijcken indien eenich different off gefchil onrftae aengaende eenige faecke ofte yets begrepen in defe privilegiën ende de cracht ende de confirmatie der felve tuflchen wie defelve oock foude mogen dependeren tot certificatie ofte preuve waer van het noodich zij dat eenich deel der felve privilegiën worde vuytgefz. ende geëxhibeert in fulcken gevalle en zal de focieteyt nyet gehouden wefen eenen publijcken notaris te gebruycken om alfulcken extraft ofte copie te maecken maer als den noot fulcx vereyfcht fal den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde den fecretaris van de focieteyt ofte zijnen fubftituyt vermogen te ordonneren copie ofte extract autentijcq te maeken van alfulcken privilegie als de faecke in queftie aengaet welck gelijck credijt ende authoriteyt fal gegeven worden als off het bij eenen notaris ofte anderen publijcken perfoon waere vuytgetrocken.
Ten'Twintichften geven ende gunnen wij aen de coopluyden van de voornomde focieteyt ende hunne adherenten wanneer zij hunne teftamenten maeken vrijdom om defelve te ordonneren ende van hunne meuble goederen gelegen binnen onfe jurisdictie te difponeren volgens de maniere ende coftume van Engelant ende alle tgene alfoo fal worden geordonneert fal wefen vaft ende bondich ende dienvolgens geexecuteert naer de afïlivicheyt van den teftateur. Ende indien yemant fterve fonder teftament te maeken fal zijne geheele erffenifle door de adminiftratie van den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ende asfiftenten van defelve focieteyt comen ende devolveren aen zijne naefte erffgenamen ende vrunden noch en fullen wij ofte de
wees-


1754 PRIVILEGIËN
weesmeefteren van onfe ftadt ons eenich recht toeeygenen over de perfonen ofte roerende goederen van de weefen van eenige vande voorn, focieteyt alhier comende te fterven behoudens 't recht van de crediteuren. Ende beloven wij dat ingevalle het quame te gebeuren dat de overleden eenige meubele goederen naerliete fijnde buyten onfe ftadt ende jurisdictie van dien alle mogelijcke hulpe ende bijftant te verleenen ten eynde defelve mede volgen den eygen rechten vooren vermeit.
Ten Eenentwintichften beloven ende gunnen wij dat de voorn, focieteyt ende yeder van hen fal mogen arrefteren becommeren ende rechtelijck vuytwinnen voor borgemeefter ende gerechte van onfe ftadt de perfoonen ende goederen van alle hunne fchuldenaers ja felffs van de genen die binnen onfe ftadt nyet en woonen in fulcker vougen als onfe borgers ende ingefetenen in gelijcke faeeken vermogen te doen ende dat binnen fes weken naer dat het provenue van foodanige goederen ten comptoire van onfe ftadt zal wefen gebracht 't gek betaelt zaJ worden aen den perfoon die 't arreft heeft gemaekt ende d'evictie heeft vercregen fonder voorder diiey mits dat hij eerft ftelle fuffifante borge voor de reftitutie ten behouve van den genen die daer toe beter recht fal hebben.
Ten Tweeentwintichften beloven ende Verbinden wij ons van gelijcken bij deefe jegenwoordige dat wij aen niemant die eenige van de voorfz. focieteyt fchuldich is ofte te zeer met fchulden befwaert zijnde 'tzij een van onfe borgers off ingefetenen ofte andere vreemdelingen wie het zij fullen vergunnen eenige protextie ofte brieven van cesfie refpijt brieven van voorfchrijvens omme defelve re obtineren ofte diergelijcke op hoedanige occafie het foude mogen zijn maer willen wij dat defelve fullen cefferen voor alfulcke fchulden als die van de voorn, focieteyt originelijck toebehooren ende nyet bij asfignatie van anderen. Ende wanneer wij daer toe behoorlijck fullen worden verfocht fullen wij de perfonen ende goederen van de infolvente ende fugitive fchuldenaers ofte die gefufpeéleert fullen wefen fugiüjf te zijn fonder voorder dilay doen arrefteren door onfe officieren ende voorder als hetnodichfal wefen doen vangen ende in gevanckeniffe houden noch en fullen wij fulcke arreften affdoen noch de gevangene ontflaen fonder wille ende confent van de gene die 'tfelve heeft doen doen.
Ten Drieentwintichften beloven ende vergunnen wij de voorn, focieteyt ende yeder van hen foo wanneer ten verfoucke van den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ofte eenige andere van de voorn, focieteyt iemants perfoon ofte goederen fal worden gearrefteert om fchult oft andere civile faeken bij onfen officier ofte eenigen anderen perfoon daer toe gequalificeert door ons bevel dac alfulcken arreft niet en fal worden affgedaen noch den gearrefteerden perfoon ofte goederen ontflagen fonder confent van de voorfz. gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ofte den perfoon felffs die 't arreft heeft doen doen. Ende indien den officier ofte andere ter
con-


van DORDRECHT. 1755
contrarie deden fal hij den perfoon die fulcken arreft heeft doen doen verantwoorden zijne geheele actie ende hem ten vollen daer vooren contenteren.
Ten Vierentwintigften vergunnen wij dat niemant van de voorf. focieteyt in zijn perfoon off goederen binnen onfe ftadt ofte jurisdictie derfelver voor fchult ofte andere civile faeken ende waer op geen fententie en is gepaffeert fal worden gearrefteert fonder voorweten ende confent van den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ten zij dat hij fugitijif is ofte merckelijck gefufpecteert worde voorvluchtich ende infolvent in welcken gevalle naer d'infinuatie daer van aen den gouverneur ofte gedeputeerde gedaen indien alfulcken perfoon geen borge can ftellen door een coopman van de voorfz. locieteyt een borger off ingefeten van deefe ftadt off anders fufïifantelijck caveren fal hij gearrefteert ende in de gevanckeniffe gehouden worden ende getracteert worden gelijck onfe borgers ten zij hij fijnen crediteur contenteert. Ende indien iemant te hove mandement obtineerde op den perfoon van yemanden van de voor-; nomde focieteyt lal hij in fulcken gevalle genieten alfulck recht ende privilegie als de borgers van onfe ftadt in dien deele wort vergunt.
Ten Vijffentwintichftcn indien yemanden van de voorfz. focieteyt fal worden geapprehendeert Voor eenige criminele faeeken nyet ex officio ofte bij formele accufatie van onfen officier maer door informatie ofte accufatie van yemant Anders fal in fulcken gevalle onfen officier gehouden wefen ten verfoucke van den geapprehendeerde den perfoon van ftonden aen oock te apprehenderen ende in bewaringe te houden den aenclager ofte befchuldiger tot dat behoorlijck ende daer bewijs worde gedaen van het delict den eerftgeapprehendeerden te lafte gelegt ofte bij faulte hier van fal den gevangenen Engeifche die eerft geapprehendeert was datelijck ende van ftonden aen vrijelijck worden ontflagen opten coft van den befchuldiger ofte den geenen die hem dede apprehenderen.
Ten Zesentwintichften indien het geviele (twelck Godt verhoede) dat yemant van de voorfz. focieteyt ofte hunne adherenten binnen onfe ftadt ofte jurisdictie van dien committere alfulcken delict waer vooren hij capitaelijck ofte aen den lijve mofte geftraft worden nochtans en fullen zijne goederen daeromme (ten waere in crimen lxice majcftatis) n\ret worden verbeurt off gehouden als geconfisqueert (i)mede fullen defelve vrij ende vranck gelaten worden aen zijne erffgenamen noch en zullen de goederen van zijne meefters ofte vrunden in zijne ofte yemants anders handen gevonden wordende voor eenige misdaet door hem gedaen wat het felve oock foude mogen wefen al waert in crimine kefie majeftatis geconfisqueert worden maer fullen defelve vrij ende vranck gelaeten worden aen fijne meefters ende de rechte eygenaers van dien. Van gelijcken en fal oock geenen anderen perfoon ende innocent in eenigerley manieren gcmolefteert ofte gearrefteert worden in per-
P föon


t7S6 tRlVILEGIEHT
foon ofte goederen voor de misdaet ofte fcbult van een ander noch voorder als yeder eens eygen misdaet ofte fchult verdient ende vereyfcht ten zij hij fchuldich is in defelve crime ofte als borge zijnen perfoon ofte goederen voor een ander heeft verbonden.
Teii Zeven entwintigften beloven ende vergunnen wij ten eynde dat eene vafte ende feeckere evaluatie van de goude ende filvere münte ende fpecien mach worden geftabilieert ende dat eene genoechfame quantiteyt van geit voor de occafie van de voornomde focieteyt mach becomen worden in onfe ftadt beloven wij te fullen beïbrgen dat binnen onfe ftadt eerftdaegs een wilTelbanck fal worden opgerecht ende dat daer inne de munten ofte fpecien vau gelde van tijde tot tijde fullen worden geftelt ende gehouden volgens den cours ende forme van de wilTelbanck tot Amfterdam ofte anders gelijck met gemeyn advijs fal goetgevonden worden welverftaende dat men nyet minder als dryehondert Igl. in banck fal mogen betaelen off affïchrijven. Ende beloven wij op vervalle wilfelbrieven foodanich recht te adminiftreren ende parate executie daer op te decerneren als te Amfterdam in treyn is ende werd gepracfileert ende voorder het recht van wiffel te reguleren naer coftume ende beurfe van Amfterdam. Ende beloven wij mede dat
metten eerften geapproprieert fal worden tot eene bequame [Z>] beurfe voor de coopluyden van de voorn, focieteyt ende andere negotianten.
Ten achtentwintichften beloven wij voorder dat wij foo verre als in ons is fullen beforgen ende vercrijgen van de Hoo. Mo. heeren ftaten generael dat die van de voornomde focieteyt mogen genieten het effect van de privilegiën hun vergunt door hertoghe Philips van Bourgondien teweten dat geene goederen de coopluyden van de voorn, focieteyt toecomende fullen worden verbeurt ofte geconfisqueert om dat defelve door eenich misverftant ofte verfuymeniffe 't zij ten re/pecle van de qualiteyt ofte quantiteyt van, de goederen mogefijck bevonden fouden werden in den thol nyet rechtelijck aengegeven te wefen maer dat in fulcken gevalle den misdoender alleenlijck geftraft fal worden mette boete ofte verbeurte van viermael foo veel als bevonden fal worden nyet betaelt ofte te cort betaelt te wefen ende dat gelijcke ordre werde geobferveert met de coopluyden van de voornomde focieteyt ende henluyden adherenten aengaende 'trecht dat gemeenlijck de convoijen ende licenten genaemt wort.
Ten Negenentwintichften beloven wij van gerijeken voor foo veele als in ons is ende fullen alle mogelijcke devoiren aenwenden om de voorn, focieteyt van de Ho. Mo. heeren ftaten generael als oock van de Groot Mo. heeren ftaten van Hollant te vercrijgen dat eene goede ende feeckere ordre worde geftelt tot de effecruele
exeeu-
rj>] Beurfe. Hier aan voldeed de Regee- jaar 1667 , gelijk elders kan gezien worden tilïg m 't jaar 1659 , en , nog nader , in 'r. (23).
(23) m. Balen , U. $53 884. Refil. vm dm Ouinutivm den 20. Stptem». 7-April 1667.


van DORDRECHT,
executie van het placcaet op de commercie geindtuleert placcaet op de commercie van de coopluyden adventuriers van de Engeifche natie gepubliceert ende vernieuwt int jaer 1631. Ende dat tot deefen eynde in alle plaetfen der geünieerde pro vin tien deur foo wel de generaeie fearchers ende hunne fubflitutcn als alle andere officiers in het voorfz. placcaet geroert fuffifantelijck mogen worden. geauthorifeert ende met eenen fpecialijck gelaft ende geboden het voorfz. placcaet te executeren ende de poenen van confiscatie daer inne begrepen van de contraventeurs van tfelve fonder eenige compofitie faveur ofte comiivëntie te eyfehen ende aff te voorderen.
Ten Dertichften geven wij de coopluyden van de voorfz. focieteyt foo verre als in ons is macht omme in hunne contracten ende handelingen hun te mogen reguleren volgens de gemeene difpofitie van rechten ende dat de voorfz. coopluyden in defelve contracten mogen bedingen ende maeeken alfulcke conditiën als zij fullen duncken hen proffijtelijck te zijn.
Ten Eenendertichften geven ende vergunnen wij voorder aende voorn, focieteyt dat wij geene onderlaten van de rcpublijcque van Engelant fullen toelaten over zee binnen deefe ftadt ofte de jurisdictie van dien te brengen ofte te lande eenige coopmanfchappen {victualie ende alderhande coorn vuytgefondert) de voorn, focieteyt fubject ofte die defelve hier naer fubject fullen worden gemaeekt ofte gewaffen binnen de dominien van de voorfz. republijcq ofte elders waer het foude mogen wefen ofte bij wat naem defelue fouden mogen genomt worden ten zij dat zij vrij zijn van de voorn, focieteyt ofte hun confent daer toe hebben vercregen ende dat ons tfelve oock blijeke deur de certificatie van de gedeputeerden ofte fecretaris van de voorfz. focieteyt ende foo yemant hier tegens fal doen fal zijnen perfoon ende goederen worden gearrefteert ènde daer van worden gedifponeert volgens de chartren ende ordonnantiën in dien deele aen de voorn, focieteyt vergunt. Ende vergunnen wij in crachte ende gevolge van dien aen die van de voorn, focieteyt dat zij het gewoonlijck recht van haere court op de goederen ende waren van de lidtmaeten ende fuppooften van dien fullen mogen lichten ende ontfangen in onfe ftadt in conformité als voordelen in andere plaetfen daer de voorn, focieteyt haere refidentie heeft gehadt ende noch is hebbende wort gepractifeert ende gebruyckelijck is geweeft.
Teh Tweeëndertichften beloven wij dat noch onfe borgers ofte ingefetenen ofte vreemdelingen woonende hier ofte in Engelant van hier naer Engelant ofte vuyt Engelant in deefe ftadt ofte de limyten van dien fullen doen brengen eenige coopmanfchappen hoedanich die fouden mogen wefen die int geheel ofte in deel yemant Van de voorn, focieteyt ofte eenige andere Engeifche toecomen ende dat op pene van telcken reyfe te verbeuren vijff hondert guldens om bij ons geftelt ende gelegt te werden op onfe borgers ende andere onfe jurisdictie fubject behalven de boeten die geftelt Zullen worden op den Engeifche overtreder door de focieteyt vol-
P 2 gens


i?s$ PRIVILEGIËN
gens hunne chartren ende ordonnantiën. Noch en zullen wij toelaeten dat eenigen borger ingefetenen Engeifche off andere perfoon binnen onfe jurisdie opentlijck ofte bedectelijck zijn naem merck ofte fegel fal leenen om daer mede te bevrijden bedecken off de* fenderen de laekenen ofte goederen van eenigen Engelsman wye het zij maer verbieden wij tfelve eenen yegelijcken opte voorfz. verbeurte van vijffhondert gulden om geappliceert te worden ten behouve van onfe ftadt.
Ten Drieëndertichften voorder gunnen wij dat foo dickwils als den gouverneur ofte zijnen gedeputeerde ofte yemant van de voorfz. focieteyt bij informatie ftercke fufpitie ofte blijck tegens eenige van onfe borgers ofte ingefetenen t'eeniger tijt fal bevinden dat hij verbercht ofte onder zijnen naem bevrijdt ofte bedeckt eenige goederen ofte coopmanfchappen eenigen Engelsman toebehoorende 'tzij dat defelve goederen zijn opgenomen ende in fijnen packhuyfe gevoert ofte alsnoch tTchepe heruiten fullen alfulcke goederen op het verfouck van den bode van de court door onfen officier ofte met kenniffe van den borgemeefter gearrefteert worden ten zij dat de faecke foo waere gelegen dat zij geen vuytftel en mochte lijden om fulcx van den officier ofte borgemeefter te verfoucken in welcken gevalle den bode van de voorn, focieteyt alfulcke goederen fal mogen arrefteren ende brengen in de bewaringe van de voorn, focieteyt niettemin fal hij daer naer gehouden wefen fonder -vuytftel den heer borgemeefter tfelve te kennen te geven ende fullen alfulcke goederen bij wie ofte op wat maniere dat defelve fullen mogen gearrefteert warden gehouden worden in de bewaeringhe van de voornomde focieteyt tot dat alfulcke borgers ofte ingefetenen voor den borgemeefter ende gerechte ter prefentie van den voorfz. gouverneur ofte zijnen gedeputeerden ofte twee andere bij hem daer toe te ordonneren fal bij eede verclaeren off anderfints fuffifantelijck bewefen hebben dat alfulcke goederen ende coop« manfchappen hem toecomen ofte zijne meefters ende compagnie ende geene Engeifche direcrelijck ofte indirectelijck toebehooren ende dat defelve goederen ende coopmanfchappen hem ofte zijne principaelen toequamen als zij in Engelant gecocht gefcheept ende naer defe landen gevoert wierden ende dat hij ofte zijne mrs. ofte principalen geen Engeifche fijnde de rificque ende avonture der zee van defelve goederen gedragen hebben met welcken eedt ofte ander fuffifant bewijs de voorfz goederen geëvinceert ende geclaert zijnde fullen defelve cofteloos ende fchadeloos worden gereftitueert maer indien daer naer bevonden werdt dat alfulcken bewijs fonder eedt geproduceert fal valfch wefen fal alsdan den misdoender van ons geftraft worden mette boete in den voorgaenden articule gementioneert ende fullen de goederen wederomme worden gebracht in de bewaeringe van de focieteyt ende fal daer van gedifponeert worden volgens de rechten ende ordonnantiën derfelver. Ende indien yemant bevonden fal worden ( dat Godt verhoede) eenen valfchen eedt gedaen te hebben ofte den boden van de voorn, focieteyt te hebben wederftaen in het doen van zijn
offitie


van DORDRECHT. z?59
offitie fullen alfulcke perfoonen bij ons geftraft ende gecorrigeert worden ten exemple van alle andere.
Ten Vierendertigften beloven wij voorder aen de voorfz. focieteyt dat wij ons vuyterfte devoir fu//en doen om van de Ho. Mo. heeren ftaten generael als oock van de Groot Mo. heeren ftacen van Hollant te vercrijgen dat den tarra van alle Engeifche laekenen die eenige fauten oft gebreeken hebben 'tzij in lengte ofte breete off anderfints alleenlijck in defe ftadt ende nergens elders fal worden gemaeekt ende dat tot defen eynde de placcaten ende inftructien nu ter tijt ter contrarie in vigeur fullen worden gerevoceert ende wederroupen infonderheyt aengefien onfe ftadt is verüen net verfche wateren rivieren ende andere nootfaekelijckheden bequaem ende nut tot de natmaekinghe ende preuve van de voorfz. laeckenen. Ende opdatter eenen ftantvaftigen ende feeckeren cours van metinge mach werden geftelt willen wij dat de meters altijt in hare boueken ftillen ftellen de lenchte van yeder laeken dat zij meten ende dien volgende aen de coopluyden certificatie leveren.
Ten vijfendertichfte accorderen wij dat alle zijde laekenen ende alrehande zijde waeren damaften groff greyn boratten ende diergelijcke coopmanfchappen daer prijs van wort gemaeekt met de elle fullen gemeten ontfangen ende gelevert worden bij Brugfche elle maer Engeifche laekenen lijwaten ende alle foorten van Engeifche wolle coopmanfchappen 'tzij gecocht ofte vercocht fullen gemeten worden met de Brabantfc elle volgens de oude gewoonte ende fa/der geen meetgelt betaelt worden als de goederen nyet en worden gemeten noch en fullen die van de focieteyt gedwongen worden hunne goederen te doen meten als zij anders connen worden geaccommodeert.
Ten Zesendertichften voorder geven ende gunnen wij aen de voorlz. focieteyt vrije macht om te ftellen ende kiefen twee conchergen om voor de coopluyden van de focieteyt ende haere adherenten gemeene taeffel te houden als oock meters ende vouwers van laekenen ende andere coopmanfchappen als oock packers een barbier ende andere noodige dienaers als haerluyden fal goetdunc* ken. Sal mede de voorfz. focieteyt vermogen te ftellen twee ofte meer maekelaers totte nombre van fes incluys. Ende ingevalle daer naer de gelegentheyt van den coophandel vereyfte datter noch meer worden geftelt fal 'tfelve worden gedaen met kenniffe ende goetvinden van de heer borgemeefter alle welcke maekelaers gehouden zullen zijn haer te reguleren naer de ordonnantie op 't ftuck van de maeckelaerdie binnen deefer ftede gemaekt ofte noch te maeken. Noch en fal yemant tot eenige van defe bedieningen. worden geadmitteert voor ende aleer hij daer toe heeft behoorlijk eedt gedaen maer wij begeeren ende ordonneren dat de voorfz. maeckelaers ende meters voor ons oock den eedt fullen doen ende gehouden wefen henfelven vromelijck te dragen ende fonder bedrocb fonder d'eene partije meer als d'andere toegedaen te wefen maer fullen
P 3 gelijck-


i?6o PRIVILEGIËN
gelijckelijck getrouwe wefen foo wel onfe borgers ende andere coöp* luyden als de voornomde coopluyden adventuriers. Ende de meters fullen gehouden wefen haerluyder offitie in perfone te bedienen. Ende indien eenige van de voorfz. officiers ofte dienaers wierden bevonden hen felven oneerlijck gedragen te hebben ofte yemanden eenige fchade gedaen te hebben in hunne goederen ofte anderfints ofte in eenighe andere manieren te hebben misdaen zal hij van zijn offitie worden gedeporteert ofte anderfints worden geftraft nae de qualiteyt van de misdaet ende indien eenige fchade gedaen is fal hij gehouden zijn tfelve te vergoeden ende reftitueren.
Ten Zevenendertichften vergunnen wij dat de coopluyden van de voorfz. focieteyt nyet gehouden fullen wefen eenige maekelaerdie te betaelen op eenighe coop ofte handelinge van eenige goederen ofte coopmanfchappen door henluyden te coopen ofte vercoopen ten zij dat de maeckelaer prefent is als het contract is gemaekt ende den godtspenninck daer over heeft gegeven ende falder met gemeen confent eene lijfte van maeckelaerdije werden gemaekt volgens dewelcke alle maeckelaers hen fullen hebben te reguleren ende daer mede hun te vreden houden.
Ten Achtendertichften beloven wij dat de voorn, focieteyt verfien fal worden met bequame kaijen ende kranen tot de ladinge ende ontladinge van hunne goederen ende coopmanfchappen. Ende ten eynde de coopluyden van de voorn, focieteyt hier inne te beter mogen werden geaccommodeert fullen wij order ftellen door de havenmeefters dat haere fchepen ende booten bequamelijck ende fonder beleth aen de caijen fullen mogen' loflen ende laden. .Ende zullen die van de voorn, focieteyt geen craengelt betaelen voor hunne goederen als zij de crane ofte de dienaers derfelve nyet en gebruycken.
Ten Negenendertichften ordonneren wij indien het geviele dat eenige waeren ofte andere goederen worden bedorven ofte eenighe fchade lijden met defelve te loflen ofte laden door onachtfaemheyt ofte fchult van de craenmeefters hunne fubftituyten ofte dienaers ofte eenige andere wie het zij dat in fulcken gevalle den craenmeefter voor hem ende fijne dienaers ende alle anderen gehouden fal wefen de fchade ten vollen te vergoeden ende fal hij van ons tot de betalinge van dien gedwongen worden.
Ten Veertichften beloven wij de voorn, focieteyt dat wij de balance ofte het inftrument om te wegen binnen onfe ftadt fullen maecken ende houden volgens de forme ende coftume van het gewicht ende de balance t'Amfterdam ende dat den loon voor't wegen van alle goederen ende coopmanfchappen als oock voor 't gebruyck van de craencn fullen geftelt werden volgens een lijfte daer van met gemeen advijs te maecken binnen een maent naer dat de voorfz. focieteyt haer refidentie alhier fal hebben geftabilieert.
Ten


van DÓRDRECÏIT ifët
Ten Eenenveertichften beloven wij de voorn, focieteyt eildé coopluyden derfelve te beforgen een genouchfaem getal vaii gedeckte fchepen ende lichters tot de feeckere ende bequame ladinge ende ontladinge van hunne laekenen ende andere coopmanfchappen ende om defelve te brengen ende voeren aen ende van hunne packhuyfen foo wei in 't innecomen als vuytgaen van haerluyder fchepen Van grooten laft tot /bekeren redelijcken loon gelijck met gemeyn confent fal worden geordonneert binnen een maent als vooreji.
Ten Tweeënveettichfteh beloven wij forge te dragen dat die van de voornomde focieteyt t'allen tijden fullen gedient worden met een genouchfaem getal van heden om hunne goederen van dc caijë ende crane door de ftraten aen ende van hunne packhuyfen ende kelders te voeren als oock te beforgen datter lal wefen een genouchfaem getall van üeepers wagenaers fchippers arbeyders ende andere wercklieden te water ende te lande die bereyt zullen fijn om voor die van de voorn, focieteyt te wercken tot eenen redelicken prijfe volgens de lijfte daer van met gemeen confent te maeken binnen een maent als vooren.
Ten Drieënveertichftéh beloven wij dat alle de fcheepsbooten ofte fchuyten van de fchepen van de voorn, focieteyt de perfoonen ende goederen van de coopluyden ende haere adherenten fonder eenige moleftatie fuJien mogen brengen ende voeren binnen onfe ftadt ende van daer wederomme aen haerluyder fchepen naer d'occafie vereyft.
Ten Vierehveertichüen beloven wij dat de coopluyden van de voornomde focieteyt ende geene andere onderfaten van de republijcque van Engelant fullen mogen brengen binnen onfe ftadt ofte jurisdictie van dien alderhande Levantfche coopmanfchappen opten ouden voet gelijck tot noch toe daer zijn gebracht geweeft fonder dat de ftadt defelve off eenighe andere coopmanfchappen de voorn, focieteyt toebehoorende fal vermogen te befwaeren met eenighe voordere laften als tegenwoordich daer op in onfe ftadt zijn geftelt.
Ten Vijfenveértichften beloven wij jaerlijcx op eenen feeckereri dach te zullen vergaderen in eene feeckere bequame plaetfe alle de officiers ende publijcke perfoonen daer die van de voorn, focieteyt eenichfints mede te doen zullen hebben te weten de craenmeefters waegmeefters accijfenaers de cypiers ofte bewaerders van onfe gevanckeniffe als oock de wagenaers fchippers fieeluyden arbeyders ènde diergelijcke ende aldaer openbaerlijck te lefen ende verclaren alle ende yegelijcke de privilegiën van de voornomde focieteyt dé voorn, officieren ende hunnen dienft aengaende ten eynde zij te beter mogen weten hoe zij haerluyden in haere offitien ende dienft zullen hebben te gedragen ende haer te belaften hun dienvolgende te reguleren.
ten


1762 PRIVILEGIËN
Ten Zesenveertichften beloven wij te helpen verforgen dat die van de voorn, focieteyt geaccommodeert zullen worden met bequame woonhuyfen camers ende packhuyfen tot redelijcken prijfe ende ingeValle yemant fich onredelijck in deefen deele foude willen dragen fal het verfchil van foodanige faecke fonder dilaey ofte vuytftel worden getermineert ende geëyndicht de plano bij de heer borgemeefter ende gecommitteerden ten beleyde deefer ftede laeken.
TenZevenenveertichften beloven ende confenteren wijdatwijmachts goede fuffifante wacht fullen doen houden op de ftraten ende principaelijck daer de meeftendeel van de packhuyfen van de voorn, focieteyt fijn als mede te beforgen dat de borgers ende andere haer fuU len dragen vredelijk ende vruntlijck tegens de lidtmaten vande voorn, focieteyt.
Ten Achtenveertichften beloven ende confenteren wij dat wij alle mogelijk de voir fullen doen om onfe ftadt te bevrijen van watervloet.
Ten Negenenveertichften beloven wij de voorn, focieteyt tot meerder accommodatie van de commercie binnen onfe ftadt dat wij alle de penningen die de coopluyden van de voornomde focieteyt van tijt tot tijt fullen hebben op Londen te remitteren ende die fij tot haer contentement op particuliere brieven nyet en fullen connen overmaeken van haerluyden op wilfelbrieven tot vier grooten Vlaems op yeder pont fteerlincx boven de cours van de wiflel t'Amfterdam van tijt tot tijt fonder dat zii maekelaerdie zullen betaelen. Ende fal de ftadt verobligeert wefen voor de goede ende prompte betaeling tot Londen van alle alfulcke penningen als zij in manieren voorfz. van de coopluyden van de voorn, focieteyt lullen op wilfel nemen volgens de coftumen van de wiffel ende dit voor den tijt van een jaer naer het ingaen van dit rraclaet. Ende beloven wi dat wij m geenderhande manieren directelijcken ofte indirecte. hjcken binnen onfe ftadt fullen doen opfoucken preoccuperen ofte naer ons trecken de wiiTelbrieven van eenige particuliere coopluvden waer door de voorn, focieteyt anders ofte tot lageren priife foude mogen worden geaccommodeert maer fullen wij alle coopluvden vnjlaeten om van haere wiffelen te difponeren naer haere plegenheyt. Waer tegen de gedeputeerden van de voorn, focieteyt mede belooft hebben eerft dat de coopluyden van de voorn focietevt op t vercoopen van haere goederen fullen ftipuleren endê bedingen betaelt te worden binnen defe ftadt in banck ofte banckgelt Ende ten tweede dat zij alle haere wilfelen die zijluyden op Londen fullen remitteren binnen deefe ftadt fullen tratteren end^fl^eïïte
fèn DnHedr VTfQn Ui\ eeVaer naer dên W van deher rtJnJ™/* ?C1?ey °fte °pt eXPireren vant voorfz.
aer zal goetvmden dat dit articul ten wederzijden voor een iaer langer worde geobferveert waer inne zij opt eynde vant voor™ aer haerluyder keure ende optie fullen hebben fal de magiftSferluyden gehouden wefen op den voorverhaelden voet te furneren
ende


van DORDRECHT. 1^3
ende verfien met wiflelbrieven geduyrende den tijt van twee jaeren naer date als vooren.
Ten Vijftienden beloven de gedeputeerden dat de coopluyden van de voorn, focieteyt alle haere goederen die zij binnen defe ftadt ofte elders binnen de provintie van Hollant fullen coopen om op Engelandt te feynden van defe ftadt aff te fchepen ende als de coopluyden van de voorn, focieteyt binnen defe ftadt connen worden verfien met alderbande coopmanfchappen die zijluyden vandocn hebben van gelijcke deugt tot gelijcken prijs ende op gelijcken tijt als zij elders te becomen zijn zullen zij daer door genouchfaera geanimeert wefen haerluyder goederen aldaer te coopen.
Ten Eenenvijftichften beloven voorders de voorfz. gedeputeerden van de voorfz. focieteyt voor foo veel als in haer is dat alle haeren handel van laekenen karfaijen baijen ende alle andere wolle manufacturen van Engelant fullen reduceren te famen brengen ende bij een trecken binnen de ftadt van Dordrecht haerer ftapel plaetfe in conformité van haere oude charters ende ordonnantie van het parliament van Engelant in dato den xj. October 164^. ft. Anglke fonder die op eenighe andere plaetfen binnen de vereenichde provintien te merekten brengen ofte tollereren ende dat zij den voorfz. handel alfoo fullen continueren geduyrende haere refidentie in defe itadt. Ende dat de voorfz. ordonnantie van 't parliament jegens de contraventeurs van dien effectivelijk fal worden ter executie geftelt dat mede de focieteyt haere ordonnantiën ende ftatuten tegens de gene die ter contrarie fullen doen ftrictelijck fullen executeren. Ende fullen alle de voorfz. goederen die conform de voorfz ordonnantie van 't parliament binnen deefe ftadt Dordrecht werden gebracht vuytgefondert de geene die om haere fauten ofte gebreeken hier te lande nyet connen vercocht worden aldaer vier maenden moeten leggen om gebeneficieert te worden alleer zij defelve van daer zullen mogen verfeynden op Engelant Hamborch off elders daer de focieteyt refidentie heeft ofte zal mogen hebben welverftaende dat de focieteyt alle alfulcke goederen als binnen deefe ftadt fullen comen ende op andere plaetfen buyten defe pro vintien fijn gedeftineert mede zullen mogen verfeynden terftont op het arrivement derfelver met kenniffe van den heer borgemeefter.
Ten Tweeënvijftichften beloven de voorfz. gedeputeerden dat de eoopluyden van de voornomde focieteyt aen niemant anders als aen laekencoopers minder quantiteyt teffens fullen vercoopen als vijff* pack laekenen ofte een ftuck laeken een heel gecouleurt laeken in de wolle geverwt item thien carfaijen'tzij noorts devonfïïers witte ofte gecouleurde item een baije ten zij dat yemant geen lakencooper zijnde ofte hem met laekenhandel generende commisfie creech van den laekencooper om zulcke goederen te coopen. Dat mede de voorfz. coopluyden nyet en zullen mogen vercoopen couffens mutfen hoeijen ende diergelijcke cleynicheden ende wolle waeren als met dofijnen.
£ Ten


i;ö4 PRIVILEGIËN
Ten Drieënvijftichften beloven de voorfz. gedeputeerden dat de focieteyt nyet en zal toelaeten dat de coopluyden derfelver nochte oock haere officiers dienaers off fuppooften door haer felven ofte haere vrouwen fullen vercoopen eenige coopmanfchappen bij de elle ofte cleyne gewichte fonder confent van de magiftraet.
Ten Vierenvijftichften bij aldien jmanden van de focieteyt bevonden wierde yets gedaen te hebben tegens deefe concordaten ofte eenich poinét daer inne begrepen ende fullen daeromme de voorfz. concordaten nyet verftaen worden geinfringeert off gebroocken te wefen maer fullen de contraventeurs daeromme naer vermogen van de voornomde focieteyt geftraft worden volgens hunne ordonnantiën ende ftatuten.
Ten Vijfenvijftichften is geaccordeert ende befloten tuffchen ons ende de voornomde gedeputeerden van de voorfz focieteyt int beginfel van defe artijcklen genomt dat de refidentie van de voorfz. focieteyt geftelt ende gecontinueert fal worden binnen deefe onfe ftadt ten minften voor den tijt van vijftien eerftcomende jaeren. Ende fal de voorfz, focieteyt gehouden wefen fes maenden voor 't expireren van den voorfz. tijt de magiftraten te waerfchouwen off zij genegen zullen zijn langer te verblijven off niet ten zij dat den noot des oorlogs ofte eenige andere quade fortuyn off eenich ander inconvenient foude comen te vallen ofte te ontftaen daer door de voorfz. coopluyden met haerluyder goederen nyet langer binnen onfe ftadt ofte jurisdictie van dien fouden connen blijven ofte dat zij met geene verfeeckertheyt haerluyder handel ende traffijcque binnen defelve fouden connen exerceren ende drijven in welcken gevalle het de voorn focieteyt vrij fal zijn defe onfe concordaten folemnelijck te renunchieren ende op te feggen ende fes maenden daer naer vrijelijck ende vredelijck met haerluyder perfonen ende goederen hoedanich ende van wat nature die zijn vuyt onfe ftadt ende het gebiet van dien te vertrecken fonder eenige verhinderinge fchade ofte moleftatie in haerluyder perfoonen off goederen.
Ten Zerenvijftichften indien dat eenich verfchil ontftae ten refpecfe van eenige duyfterheyt ofte twijffelachticheyt aengaende de privilegiën van de voornomde focieteyt ofte defe concordaten ofte eenich amjckel van dien ofte om eenighe andere faecke fullen wij in 't expliceren ende vuytleggen van dien alfulcken equiteyt ende goedertierenheyt bewijfen dat de focieteyt daer door onfe goede affectie ende faveur fal mogen verftaen ende geene oorfaeke fal hebben te clagen van rigeur ofte onrecht. Ende indien de voornomde focieteyt t'eeniger tijt bevindt eenich belet waer door zij deefe hunne privilegiën ende yeder poinct ende articule van dien gelijck zij haer vergunt zijn nyet en connen genieten fullen wij tfelve te verftaen gegeven zijnde van wegen de focieteyt twee ge* qualificeerde perfoonen vuyt ons collegie committeren die met twee door de focieteyt daer toe te deputeren fullen tracteren om de voorfz. beletfelen wech te nemen ende te maecken een finael accoort maer
in-


van DORDRECHT. 1?6$
indien zij niet en connen accorderen fal als dan de faecke op 't fpoedichfte dat mogelijck fal wefen geëyndicht worden door een arbirrateur bij de voorfz. vier gecommitteerden genomineert ende gecoren te worden.
Ten Zevenenvijftichften beloven wij in alle ünceerheyt ende oprechticheyt alle de voorfz. articulen ende inhouden van defen concoroate naer alle billickbeyt ende redelijckheyt te zullen interpreteren ende verftaen fonder defelve off eenich lidt van dien met eenighe fubtijlicbeden cavillatien frivole ofte nieuwe gevondene ex* ceptien te enerveren ende t'ontbinden alfoo wij in het aengaen van defen concordate nyet anders voor oogen hebben gehadt dan alle oprechficbeyt ende goede trouwe op het welcke ende anders nyet wij het felve hebben genoten ende aengegaen. Ende beloven wij alle efticacieufe devoiren aen te wenden ende doen aenwenden ten eynde de gemelte focieteyt van de Hooch Mo. heeren ftaten generael der vereenichde Nederlanden become de vernieuwinge ende confirmatie van 't placcaet van haer Ho. Mog. in date den ix. Januarij 1587. ende van 't octroy aen de voorfz. focieteyt bij defelve haer Hooch Mog. vergunt den xiiij. Julij 1598. beyde over den handel ende ftapel van de voorfz. focieteyt hier te lande geëmaneert ende verleent ende dien onvermindert die van de voornomde focieteyt in onfe ftadt ende jurisdictie van dien in de rechten vrijdommen ende exemptien begrepen in den opgemelten placcate ende octroije volcomentlijck te maintineren ftijven ende ftercken ende elders buyten onfe ftadt ende jurisdictie van dien daer het van noode foude mogen wefen de voornomde focieteyt de hant te bieden ende naer ons uyterfte vermogen te asfifteren ten eynde de gemelte focieteyt geniete moge het volcomen effect van henluyder privilegiën voornt.
Ten Achtenvijfftichften beloven wij de voorfz. focieteyt indien hier naer goet ende van noode werde bevonden te wefen dat tot deefe articulen noch andere poincten werden geinfereert ofte geannexeert dat wij daer toe verfocht zijnde foo verre fullen verftaen als de gerechticheyt ende redene fal vereyfchen. Actum den negenentwinüchften November XVJC vijffendevijftich.
Volcht den teneur van de authorifatie
in 't hooft van deefen gementioneerti
VNiverfis et fingulis Chrifti fidelibus prefentes hafce litteras noftras vifuris lecturis vel legi audituris Samuel Avery armiger et conful focietatis mercatorum adventurariorum Angliaï cum collegio asfiftentium et communitate ejusdem focietatis collegialiter congregati vulgaliter nominati et vocati gubernator asfiftentes et focietas mercatorum adventurariorum Anglia? cum omni qua decet reverentia falutem. Noverit vniverfitas veftra nos praefatos confuiem asfiftentes et communitatem aliter nuncupatos vt fupra pro prcefenti negotiationc noftra ordinafle conftituiffe nominafle deputaffe
£ 2 et


J?66 PRIVILEGIËN
et delegafle et per prcefentes ordinare conftituere nomfnare deputare et delegare fpettabiles et providos viros Georgium Chaundler et Johannem Webb focietatis noftra confocios Thomam Skynner collegij noftri Londini refidentis fecretarium et Thomam Clarcke jurisconfultum delegatos oratores commiffarios procuratores et nuntios noftros fpeciales ad illuftrisfimos et potentisfimos dominos ordines vnitarum provintiarum Belgij nee non ad illuftrisfimos et potentisfimos dominos ordines provinciae Hollandise ad confules proconfules fcabinos live regentes et fenatores et popu_ los five communitates quaruncumque civitatum vel quorumcunque oppidorum diclarum provinciarum live dióhe provincie pro nobis vice loco et nomine noftris ad tractandum agendum deliberandum. contrahendum et concludendum tam cum dictis dominis ordinibus confulibus proconfulibus fcabinis five regentibus et populis five communitatibus quarumcunque civitatum vel quorumcunque oppi dorum fupradictorum quam cum deputatis five commiflarijs fuis" aut earum vel eorum alicujus de et fuper omnibus et fingulis rebus caufis materijs et negotijs cum appendicibus five connexis quibuscunque pro refidentia privilegiata mercatura et traffica cum et pro mercimonijs et mercandizis in aliqua civitate vel oppido aliquo füpra dicta vel fupra dicto et ditione vel ditionibus diftrictu vel diftrictlbus eorumdem per nos et omnes et fmgulos noftrse focietatis confocios ac per eorum factores deputatos et miniftros quiete et libere inftituenda habenda exercenda et frequentanda tam cum civibus et incolis quam cum omnibus et fingulis alijs mercatoribus (etiam extraneis) illue advenientibus in quibuscunque mercibus cujuscunque qualitatis vel fpecei ad emendum vendendum trafficara agendum et negotiandum et vlterius de et pro falvo conductu et libero introitu et exitu perfonarum afportatione et exportatione mercium quarumcunque et de vectigalibus et alijs rebus quibuscumque proponendis pro vt prsedictis commiflarijs five nuntijs noftris opportunum videbitur. Et vt omnia et fingula prïemifla plene et legithne pro nobis vice et nominibus nottvis per prsefatos commisfarios noftros fecundum eorum jfauam et providam discretionem melius agi perfici concludi et finiri poterint nos prjefati conftituentes ijsdem commisfarijs five nuntijs noftris pro omnibus et fingulis (vt praedictum eft) agendis perficiendis concludendis et finiendis dedimus et concesfimus et harum ferie damus et concedimus plenam integram et abfolutam poteftatem noftram in tam amplis modo et forma quibus ea amplius dare et concedere poterimus vei posfumus promittentes pro nobis et vniverfa fuccesfione noftra et pro fingulis noftra; focietatis membris nunc et futuris vbicunque degentibus nos grata et firma perpetuo habituros totum id quod per dictos commisfarios five nuntios noftros vel tres quosvis eorum in prcemisfis vel eorum aliquo aut circa eadem vel eorum aliqua aótum conclufum et contractum fuerit omni exceptione et revocatione remotis et renuntiatis. In quorum omnium majorem fidem nos praeftiri conftituentes in plena noftra congregatione juxta ftatuta et ordinationes noftras conventi praefentibus hisce literis noftris figilknn noftrum ad negotia noftra peragenda vfuatum apponi fe-
cimus


van DORDRECHT 1?6?
cimus. Datum Londini feptimo die menfis Aprilis anno Domini iupra nuiiefimum fexcentelimum quinquagefimo quinto. (Ende was onderteykent op de plijcque ) Samuel Jvery gubernator. ( Hebbende onder aenhangen een fegel in rooden wafïche aen een groene fï/de fteerte.) b
WIJ borgemeefter fchepenen outraeden ende goede luyden van achte der ftadt Dordrecht. Allen ende iegelijcken die defe onfe jegenwoordige brieven fullen fien ofte hooren lefen. Doen te weten ende certificeren foo wel in onfe naem als in den naem van onfe naecomel/ngen dat wij gegunt hebben ende crachte ende den teneur van defe brieven vergunnen aen de waerdige ende vermaerde focieteyt der coopluyden adventuriers van d'Engelfche natie dat zij fullen hebben feekere vrijdom van faufconduict ende den felven vrijelijck gebruycken ende genieten nyet alleenlijck binnen onfe ftadt maer in alle andere plaetfen ons fubjeet in fulcker vougen dat de voorn, focieteyt ende alle coopluyden negotianten factoors dienaers ende adherenten derfelver vrij is ende wefen lal te handelen blijven reyfen haerluyder huyfen ende familien te ftellen ende houden vrijelijck feeckerlijck ende fonder eenich belet binnen in onfe ftadt ende jurisdictie derfelver ende wederomme te water ende te lande van daer te vertrecken met allen den haeren foo dickwils als het hen fal goetduncken foo dat zij fonder perijkel van hier mogen vertrecken ende wederomme herwaerts comen met alle hunne goederen coopmanfchappen ende allederhande huysraet met haerluyder cleynen ofte grooten aenhanck van haerluyder vredelijck volck van gelijcken oock met haere fchepen fchippers fcheepvolck ende andere mates wagens peerden ende toebehoorten mer provifie voor fchepen ende peerden. Wij laeten haer oock toe foo dickwils als het haer gelieven zal inne te brengen ende vuyt te voeren te lande ter zee ofte verfche wateren met caroflen wagens fchepen fchuyten van haer eygen ofte gehuyrt mitsgaders met haere wagenaers coetfiers piloten fchippers ofte fchepen ende fcheepsvolck vrijelijck ende fonder eenich beleth van ons ofte ons volck haerluyder huysraet cleederen cleynodien haerluyder ofte haerluyder huysvrouwen toebehoorende gout ende filver gemunt ofte ongemunt goude ende filvere vaten chartren privilegiën regifters reekenboucken obligatien handbrieven ende haere goederen packen ende coopmanfchappen van wat fatfoen qualiteyt ofte quantiteyt ofte prijfe die zijn ofte hij wat naem defelve fouden mogen genomt worden ende de behoorlijcke ende gewoonlijcke gerechticheden van de voorfz. coopmanfchappen betaelt zijnde ende fullen defelve in geenderhande manieren opgehouden gearrefteert ofte belet worden 'tzij in tijt van vrede ofte oorloge nyet jegenftaende eenige brieven van marqué ofte contramarque reprefalien ofte recourfen gelijck zij genomt worden onder wat tijtele ofte dexfele defelve aireede geimpetreert zijn ofte hier naermaels geimpetreert fouden mogen worden tegens eenige van de voorfz. focieteyt ofte haere goederen. Maer indien t'eeniger tijt gebeurde dat door oorlaeck van oorloge
£ 3 de


1753 PRIVILEGIË N
de oneenicheyt van princen de diflènüe van ftaten ofte fteden de ongehoorfaemheyt van 't volck ofte eenige andere commotie de voorfz. Engeifche coopluyden met haere goederen nyet langer binnen onfe ftadt ende jurisdictie van dien fonder perijckel en fouden connen blijven ft welck Godt verhoede) zullen wij in fulcken gevalle haer te vooren behoorlijck waerfchouwen ende fullen zij naer dat de voorfz. intimatie behoorlijck ende openbaerlijck gedaen is fes maenden hebben ende geduyrende dien tijt onder onfe protexie blijven om middelertijt fonder beleth ofte verhinderinge vanyemande feeckerlijck ende vredelijck met haere goederen vuyt onfe ftadt ende jurisdictie van dien te vertrecken ende haer felven elders in eenige plaetfen die behoorlijck bequaem zijn te tranfporteren ende ftellen met alle haere goederen aenhanck conforten ende adherenten. Waeromme wij willen ende begeren laften ende gebieden ftricfelijck alle ende iegelijcken onfe onderfaten onfe gouverneurs capiteyns van eenige van onfe plaetfen ofte fchepen van oorloge commandeurs ende hunne b'eutenanten die eenige cafteelen ofte forten in dorpen onder onfe jurisdiétie zijn bevolen als oock onfe bailluwen fchouten ende andere officiers van jullitie thollenaers accijnfenaers piloten bewaerders van poorten bruggen ende garden alle convoymeefters pachters hoedanich ende waer die zijn in ende onder onfe jurisdictie dat zij de coopluyden van de voornomde Engeifche focieteyt ende yeder van haer met haer vredelijck gefelfchap ende adherenten met haere goederen ende coopmanfchappen hoedanich die zijn de behoorlijcke ende gewoonlijcke gerechticheden als voorfz. is betaelt zijnde toelaeten ende gedoogen met haere wagens peerden wagenaers ende gereetfchappen als mede alle haere goederen ende clenodien gout ofte filver gemunt ofte ongemunt goude ofte filvere vaten reeckeningen regifters chartren privilegiën brieven ende boueken packen fchepen fchippers ende alle andere hoedanich die fijn (vuytgefondert den bekenden vijant van de ftadt) vriielijck ende vredelijck te comen in defe ftadt ende het gebiet van dien ende daer te laeten blijven ende te reyfen te peerde ende te voet te lande ofte te watere ende te gaen ende comen t'haeren believen te exerceren haerluyder handel ende traffijcque. Ende wort dit volgens ons expres gebodt ende volgens defe verfeekeringe ende faufconduict haerluyden in haere perfoonen ende goederen als voorfz is van ons gegeven ende vergunt foo dat haerluyden geen moene' mfie ofte beletfel gevercht ofte gedaen fal worden ofte gedoocht gedaen te worden in eeniger manieren onder eenich decxfel oorlaeke ofte pretext van yets voordeefen gedaen ofte gefchiet maer zullen zij ter contrarie vriendelijck ende beleeffdelijck ontfcneen ende onthaelt worden foo wel op haer compfte als haer vertreck geduyrende de ganfche tijt die zij onder ons fullen refideren. Ende
van FlTf y,en?aerder focietevt coopluyden adventuriers van Engelant ende haere fuite ende adherenten hier vooren verhaelt te verfeeckerder mogen fijn van deefe onfe protextie ende faufconduict beloven wij foo wel voor ons als onfe naercomelingen rehgieufehjck ende bona fide te obferveren ende onSouden ende fmceerhjck ende onverbreeckelijck te doen obferveren ende
naer-




l?7o PRIVILEGIËN
commiflarifen der vermaerde focieteyt der marchants adventuriers van Engelant wegens derfelver principaelen ter anderer zijde nopende der opgemelte focieteyts refidentie binnen de voorfz. ftede te ftabilieren is open blijven ftaen de plaetfen van courthuys kercke ende beurfe fonder defelve vuyt te drucken welcke plaetfen ftonden bij de heeren van Dordrecht te nomineren ende vervolgens in de bovengenomde articulen van 't felve concordaet te exprefferen het welcke alles om redenen onderlinge bekent voor als noch nyet bequaemelijck en heeft connen gefchieden. Voorders alfoo mede in den opgemelte concordate in het elfde articule gefeyt wort dat geene Engeifche ofte Schotfe garnifoenen ofte foldaten in de ftadt Dordrecht fullen logeren ende dat binnen de gemelte ftede van Dordrecht jegenwoordich zijn garnifoen houdende twee compagnien ten dienfte van den ftaet daer onder de eene is een Engeifche compagnie onder het beleyt ende commandement van den lieutcnant collonel Dolman ende dat de heer borgemeefter ende^ regeerders der ftede Dordrecht met defelve zeer wel gedient zijn ende vuyt verfcheyde redenen ende inlichten defelve twee compagnien ende fpeciaelijck die van den voorfz. lieutenant collonel Dolman defireren dat in haer gemelte ftede foude blijven continueren garnifoen te houden. Sooift dat wij ondergefz. gedeputeerden wegen de voorfz. ftede Dordrecht ter eener ende wij ondergefz. commiflarilTen der opgemelte focieteyt der marchants adventuriers ter andere zijde vuyt crachte ende ingevolge van onfe refpeétive pouvoiren metten anderen geconvenieert ende overcomen zijn dat bij de heeren van Dordrecht de plaetfe van courthuys kercke ende beurfe genomineert ende de gemelte vije viije en xxvije articulen daer mede opgevolcht fullen worden in conformiteyt van het geconvenieerde inden opgemelte concordate ende dit voor 't ftabileren van de refidentie der opgemelte focieteyt binnen de ftadt Dordrecht welcke refidentie gepraefupponeert wert te zullen wefen in de voorfz. ftede Dordrecht binnen den tijt van drye maenden ofte foo veel eerder als naer gelegentheyt van weder tijt ende faeeken fal connen gefchieden. Ende wat aengaet de voorfz. garnifoenen is geconvenieert dat de voorfz. compagnie van den lieutenant collonel Dolman fal mogen blijven in de voorfz. ftede ende garnifoen houden foo lange als de heeren van Dordrecht fullen gelieven goet te vinden ende ingevolge van dien dat den inhoude van het gemelte elfde articule voor foo veel als aengaet de woorden van Engeifche ofte Schotfe garnifoenen in de ftad te zullen logeren zal blijven in fulpens ende fonder executie ter tijt ende wijle toe op het verfouck van die van de voorfz. focieteyt in toeoomende anders fal worden verftaen waer in die van de voorfz. focieteyt t'allen tijde fal worden gegeven volcomen contentement. Dit alles onvermindert den voorderen inhoude van het gemelte elffde articule 't welck gelijck alle andere articulen van den voornomde concordate werden gehouden in haer volle vigeur ende cracht. Dat dus metten anderen zijn geconvenieert ende overcomen foo zijn hier van gemaekt twee alleensluydende acten ende neffens den originelen concordate overgewisfelt ende ten wederzijde met ons hant ondergefchreven ende
pit-


van DORDRECHT. *m
fcitzier becrachticht. Actum den xxix. November XVJC- vijffendevijfticn.
{Was geteekénd')
Jacob de WitU George Cbaundlen
C. van Beveren, Tho. Skynner S. A. Secré.
Jobaft de PPitt* Thomas Clarke*
G. van SlingelanU
Naer het oorfprongklijk Stuk > liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade H. No. 7.
Befluit van de Staaten , dat Schepen, gelaaden met Koorn, ten dienfle van het Gemeene Land van Holland, het Stapelregt niet zullen onderheevig zijn, ■
25» yfpril 1657.
T"\E heeren gedeputeerden der ftede Amfterdam hebben ter ver-" JL>^ gaderinge bekendt ghemaeckt hoe dat eenighe fchipperen van henluyden klachtigh waren gevallen van dat haer fchepen afgeladen zijnde met 'slants kooren om vervoert te worden naer de magazijnen in de frontieren van den ftaet nu eenigen tijdt voor de ftadt van Dordrecht waren opgehouden onder pretext van dat het voorfz. koorn aldaer fubject foude wefen het bekende ftapelrecht waer op ghehoordt zijnde de berichtinge bij de heeren gecommitteerde raden ter requifitie van haer Ed. Groot Mog. dienthalven gegeven hebben hun Ed. Groot Mog. naer voorgaende deliberatie verftaen ende verklaerdt het voorfchreve koorn te wefen koorn van defe provintie ende voor reeckeninghe van haer Edele Groot Mog. na de frontieren als boven Vervoert te werden oock overfulks het voorfchreve ftapelrecht in geenen deele fubject te wefen. Ende is derhalven verftaen ende gerefolveert dat het felve koorn vrij ende fonder betalinge van 't opgemelte ftapelrecht fal pafferen foo nochtans dat bij foo verre de heeren borgemeefter ende regeerders der ftede Dordrecht foude vermeynen dezelve ftadt eenige gerechtigheydt ter contrarie te competeren de bovenftaende haer Ed. Groot Mog. dilpofitie haer in gheenen deele fal prejudiciëren daer van aen den burgemeefter ende regeerders voorfchreve aenfchrijvinghe fal werden ghedaen omme haer daer naer in allen deelen te reguleren. De gedeputeerden der ftede Dordrecht verklaren op de voren-
R ftaen-


PRIVILEGIËN
ftaende refolutie te referveren aen de heeren derzelver principalente' doen foodanige aenteyckeninghe als dezelve fullen goedtvinden.
Refolutien van Holland van 'tjaar 1657*
^^^®^«®^®^®^®^»®^»»®^
Verfcheiden Befluiten van de Staaten van Holland en Weftfriesland, wegens een Verfchil' tusfchen de Regeering van Dordrecht en het Hof van Holland, over het Regtsgebied van een Poorter der gemelde Stad, zig in zijn Ambt, als Contrarolleur van de Legerfchepen , misdraagen hebbende , ende wiens misdaad zoude Verjaard zijn.
16. December 1659*
DE heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht hebben door fpeciale laft ende aenfchrijvens van de heeren hare principalen ter vergaderinge geprefenteert hoe dat een deurwaerder van den hove van Hollandt getracht hadde ter executie te leggen feecker mandament crimineel bij den procureur generael tegens eenen Adriaen van Angeren borgher ende inwoonder der ftede Dordrecht voornoemt van den gemelte hove geobtineert ter faecke foo het voorfchreve mandament is inhoudende dat den voorfz.van Angeren in qualiteyt als contrerolleur van de legherfchepen dezer veréénigde Nederlanden geduyrende den oorlogh tegens den koning van Spaignen figh niet alleenlijck grotelijks met den felven dienft niet wel waergenomen te hebben foo als hij eedt en amptshaiven gehouden was geweeft te doen vergrepen maer daerenboven het gemeene landt ende fpecialijck de provincie van Hollandt ende "Weftvrieslandt metter daedt in veele manieren volgens d' informatien daer van zijnde geledeert ende verkort zoude hebben waer over den voornoemden van Angeren alfoo de voorfchreven delicten bij den felven als vooren begaen langen tijdt verjaert ende tot noch toe ongecorrigeert gebleven zijn ende fulcx mede de calange van dien bij den voorfz. procureur generael aen den gemelte hove debite gedaen was ende aldaer vorders foude moeten gefchieden bij den voornoemde hove iterativelijck befchreyen zijnde in gebreecke was gebleven te compareren ende vorders als het voornoemde mandement is innehoudende met laft ende authorifatie op den voorfz. deurwaerder om den voornoemden van Angeren te apprehenderen ende te brenghen op de voorpoorte van den ghemelten hove ende vordere claufulen als bij den voorfz mandamente bree^er is te fien. Alle 't welcke met het geene daer om ende aenkleefc
hi)


va* DORDRECHT. im
bij de ghcmeltc heeren hare principaelen wefende geconfidereert foo hadden deielve geoordeelt uyt verfcheyden conüderatien ende circumitantien die op het voorfchreve fubject waren loopende 't felve in haren reguarde te wefen van fefer grooten nadruck ende confequentie ende of wel de opgemelte heeren haere principalen genegen waeren geene delicten ofte mefufen ongeftraft te laten maer ter contrarie daer over juftitie ende correctie te doen adminiftreren als naer behooren foo hadden defelve echter feer bedenckelijck gevonden om de confequentie willen d' executie van 't voorfz. mandement aen te fien ende te gedogen gemerckt lijluyden niet en verftonden dat den meerghemelten hove in deefen eenige jurisdictie konde competeeren te weten over eenige burgeren ende inwoonderen der fteden van Hollandt ende Weftvrieslandt ende fpecialijck over die van de ftede van Dordrecht voornoemt veel min dat fonder eenige preallable communicatie aen de burgemeefter van de gemeente wegen te geven van het fait ofte caufe der citatie ende dcsfelfs daer toe verkregen confent gedooght foude konnen werden eenige reële of andere citatien aen yemandt van de burgerije ghedaen te worden als ftrijdich zijnde tegens het notoir gebruyck ende privilegiën der ftede Dordrecht voornoemt. Ende of wel waer was dat bij het achtftc articul van de jnftructie voorden gemekenhove gefeyt wordt dat oock kenniffe hebben van alle criminele faeeken ende exceffen verjaert zijnde ende ongecorrigeert dat echter zulks foude zijn te verftaen van delicten die niet en konnen gekomen zijn tot kenniffe van den officier ende fulcks bij den officier ende ordinaris juüitie van de fteden niet hebben kunnen werden ghecorrigeert vertrouwen dat bij eenighe fteden leden van haer Ed. Groot Mog vergaderinge foude werden geadvoueert gemerckt aen de woorden verjaert zijnde geconnecteert wordt het woorde ongecorrigeert ende fulcks 't felve Verftaen moet worden van fodanige delicten als van doodtllagen brandtftichten ende diergelijcke crimina ordinaria die notoirlijck door non chalange ende naerlatigheyt van de officieren ende ordinaris jufticie blijven ongecorrigeert om door dat middel defelve officieren ende jufticie in haer debvoir te houden ende bij aldien men defe woorden ende artijkel anders foude willen verftaen ende uytleggen ende namentlijk appliceren op foodanige delicten daer van den officier geen informatie en heeft konnen nemen maer hem die foude moeten worden toegefonden (als verftaen dat nootfaeklijk in defe foude moeten gefchieden) foo faghen daer in defe confequentie te gemoet dat geen burger van eenige ftadt hoe gequalificeert defelve foude mogen wezen onder fijnen ordinariffen rechter ende gepriviligeerde regieringe gheruft foude konnen woonen of foude altijdt fubject wefen onder het een ofte andere gepretendeerde verjaert delict hoe geringh het foude mogen wefen realiter of anders bij den procureur generael van den meerghemelte hove geciteert te konnen worden jae dickwils tot totale ruïne van fijne gantfche fortuyne. Ende ghemerekt de voorouders altijdts feer foingeus ende ferupuleus waren gheweeft in ende ontrent het poinct van de jurisdictie der fteden voomamentlijck in cas crimineel ende dat het felve prejuditie dat daer in gefien wert voor
R a de


*774 PRIVILEGIE N
•de meergemelte ftadt van Dordrecht mede bi] reflectie komt te raecken de andere fteden van Hollandt ende Weftvrieslandt foo verfochten de opgemelte heeren gedeputeerden als boven dat 'tgeene voorfz. is bij haer Edele Groot Mogende foodanig moge worden overwogen ende ghepondereert als de merite van der faecke ende het recht van yeder borger der fteden leden van haer Ed. Groot Mog. vergaderinghe is meriterende ende dat dienvolgende den prefident ende raden van den meergemelten hove aengefchreven mogen worden defelve informatien tot lafte van den voorfz. van An~ geren al bereyts ghenomen ofte noch te nemen te fenden aen den officier der ftede Dordrecht voornoemt omme teghens denfelven 3e procederen fulcks ende in diervoeghen als bevonden fal worden te behooren blijvende midlerwijle de proceduyren tegens den voorfz. van Angeren voor den gemelten hove geintenteert gefurcheert tot dat blijcke dat een jaer verftreecken zijnde den officier ende ordinaris jufticie der ftede Dordrecht voornoemt nalatich is geweeft te corrigeren de mefufen die bij den voornoemden van Angeren bevonden fouden mogen worden ghepleegt te zijn Waer op gedelibereert zijnde is goedtgevonden ende verftaen dat 't voorfz. geproponeerde gefonden fal worden aen den prefident ende raeden van den voorfz. hove om haer Ed, Groot Mog. daer op ten fpoedigften ende ift doenlijck nog morgen ofte overmorgen te dienen van bericht.
Refolutien van Holland van 'V jaar 1659.
17. December 1659.
Sïjn ter vergaderinge gecompareert de heeren De Raedt ende Goes als gecommitteerden van den prefident ende raeden van den hove ende hebben uyt den naeme ende van wegen 't felve hof aen haer Ed. Groot Mogende bekent gemaeekt de gelegentheydt van faken daer uit gerefulteert waeren de proceduyren bij'tvoorfz. hof tegens de perfoon van Adriaen van Angeren geëntameert ende bij der handt genomen breeder in hun Ed. Groot Mog. refolutie van gifteren ghementioneert met allegatie van de redenen daer op 't voorfz hof oordeelde dezelve proceduyren nae rechten ende volgens haer jnftructie wel ghefondeert mitsgaders de oppofitie bij den burgemeefter ende die van den oudtrade der ftede Dordrecht daer jegens de facto gepleeght ganfeh onregtmatich ende qualijck gefondeert te zijn. Waer op fijnde gedelibereert ende in achtinge genomen de natuyre gelegentheyt ende omftandigheden van de voorfz. faecke met de redenen dienthalven op gifteren uyt den naeme ende van wegen die van Dordrecht voornoemt ter eenre ende op huyden uyt den name ende van wegen 't voorfz. hof ter andere zijde gheallegeert hebben haer Ed. Groot Mog. nae aendachtige overweginge van alles verftaen ende verklaert bij dezen dat de proceduyren van denzelven hove foodanich zijn aengeleyt ende vervolght als nae vereyfeh van faeken conform haer Ed. Groot Mog.
goede


van DORDRECHT. i?n
toedè meyninghe ende achtervolgende den teneur van de voorfz jnftructie heeft konnen ende behooren te gefchieden ende dat mits* dien de voorfz. proceduyren haren voortgank hadden behooren te hebben genomen fonder dat die van Dordrecht voornoemt ofte yemandt anders bevoegt is geweeft ofte als noch lij om defelve in eeniger manieren te ftuyten ofte te verhinderen. Ende is dien volgende goetgevonden ende gerefolveert dat die van den voorfz. hove bij fpeciale aenfchrijvinge gelaft ende voor foo veel des noods zij geauthorifeert fullen worden daer mede als noch fonder aenfien ofte intermisfie voort te varen. Dat mede den burghemeefter ende andere regeerders van Dordrecht voornoemt bij mislive verfocht fullen worden met poftpofitie van alle andere confideratien het maintien van de juftitie in den lande foo hooglijck vereyfcht ende noodfaeckelijck in defen te helpen voorftaen ende dienvolgende niet alleenlijck de aengevange proceduyren van den voorfz. hove te laten hebben haren vrijen cours maer oock defelve bij alle wegen ende middelen te helpen vorderen felfs oock tot dien effecte dat den voornoemden van Angeren in verfeeckeringhe bekomen herwaefts ghebracht ende op de voorpoorte alhier gelogeert moge worden met bijvoeginge dat haer Ed. Groot Mog. in tegendeel van dien geenfints in gedachten nemen veel min verwachten willen dat fijluyden in con« tinuatie van wederhoudinge der voorfz. proceduyren op haer zou* den willen laden de blame ende de confequentien van dien ende de fchult van de ongelegentheden die uyt de faeeken waer over den voornoemden van Angeren ftaet te worden aengefproocken tot ondienft van den lande foude konnen ontftaen.
De heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht doen aehteecke*
tiinge dat fijluyden in de bovenftaende conclufie niet hebben kon*
nen confenteren maer daer van te fullen rapport doen referverende aen de heeren hare principalen foodanige naedere aenteeckeninge te doen als fullen geraden vinden.
Refolutien Utf. van 't jaar 1659.
19. en 20. December 1659.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht hebben ter vergaderinge voorgedragen dat de heefen hare principalen ontfangen ende rijpelijck geëxamineert hadden 't gerefolveefde van haer Ed. Groot Mogende onder date den 17. dezer loopende maent raeckende den perfoon van Adriaen Van Angeren borger ehde ingezetten der voorfz. ftede haer gelaft ende geordonneert hadden haer Ed. Groot Mog. nader bekent te maecken dat al in de maendt Van Mey voorleden door den raedt van ftate defer veréénigde Nederlanden aen den burgemeefter der voorfchreve ftede bij misfive Verzocht zijnde dat defelve foude willen laten fayferen ende in verfeeckeringe herwaerts brengen de perfoon van Adriaen van Angereri voornoemt die van den gerechte derfelver ftede als hun geene de minfte informatien tot lafte van den voornoemden van dngeren
R 3 ver-


J?76 PRIVILEGIËN
verthoont wefende niet hebbende konnen refolveren tot eenigli decreet van apprehenfie echter op *t verfoeck ende inftantie van den officier aldaer den voornoemden van Angeren hadden geordonneert bij handtallinge folemnelijck te beloven dat hij fich tallen tijden des begeert zijnde aldaer foude filteren ende laten vinden fub pozna confefji et convicli ende dat oock daer op de voorfchreve belofte onder handtallinge als boven bij den voorfchreve van An* geren in pleno judicia ende voor 't gerecht en corps daer toe fpecialijk geconvoceert zijnde formelijck was afgeleyt ende gedaen. Dat dienvolgende oock in allen gevalle de voorfz. faecke bij preventie judxielijek was ge'ëntameert ende aenhangigh gemaeekt voor den voorfz. gerechte van Dordrecht lange voor date dat die van den hove jegens den voornoemden van Angeren ofte jegens yemandt van anderen gevangenen over mefufen ontrent de betalinge van de fch.eeps legerdienften gepleegt jegenswoordig op de voorpoorte al« hier gedetineert wefende eenige proceduyren geëntameert ofte haer die faecke in 't alderminffe aengetrocken hadden ende dat ook mitsdien defelve faeeken ten reguarde van den voornoemden van Angeren in geenen deele voor den voorfz. hove uyt krachte van 't achtfte articul van hare jnftructie als de voorfz. praeventie daer tegens notoirlijck obfterende getrocken konde werden Dat daer benevens die van den voornoemden gerechte bij misfive ende oock noch nader bij een tweede misfive van date den 5 Junij laetftleden al mede noch lange voor date dat 't voorfz. hof haer de voorfz. faecke eenigfints aengetrocken heeft aen den gemelten raedt van ftate in allen ernfl verfocht ende bij gereitereerde inflantien aengehouden hadden ten eynde d'informatien ende befcheyden die tot lafte van den voorfz. van Angeren aldaer genomen ende gerecouvreert mochten wefen aen den officier der voorfz. {lede hadden mogen werden overgefonden omme bij denfelven daer op jegens den voornoemde van Angeren voorders geprocedeert ende bij die van den voorfz. gerechte mede vorders geordonneert ende juftitie geadminiftreert te werden fulcx als defelve naer exigentie van faeeken bevonden foude hebben te behooren. Ende alhoewel die van denfelven gerechte geene de minfte informatien overgefonden ofte haer geëxhibeert werdende niet bevoeght waren geweeft om den voornoemden van Angeren te doen ftellen in ghevanckenifle dat denfelven echter op de begeerte van haer Edele Groot Mog. vervat in hare misfive van date den voorfz. feventienden defes achtervolgens de voorfz. belofte onder handtaftinge als boven gedaen fich gelifteert hebbende in verfeeckeringe geftelt was verfoeckende derhalven fij heeren gedeputeerden van Dordrecht voornoemt uyt den name ende van wegens de heeren hare principalen als noch dat de informatien die 't voorfz. hof tot lafte van den meergenoemden van Anderen foude mogen hebben overgefonden geftelt mogen werden in handen van den officier der voorfz. ftede omme daer op aldaer jegens hem geprocedeert te werden als nae behooren Waer op gedelibereert zijnde is goedtgevonden ende verftaen dat fonder pra?judicie van de deliberatie over 't voorfz. geproponeerde ten principalen te houden den perfoon van den voornoem-


Van DORDRECHT t777
den van Angeren in verfeeckeringe herwaerts overgebracht ende in handen van die van den voorfz. hove gelevert fal worden om hem alhier te examineren ende jegens de voorfz. andere gevangenen ofte tegens foodanige van defelve als 't voorfz. hof geraden vinden fal te confronteren fulcx als nae vereyfch van faeeken ende rot voortfettinghe van de jufticie bevonden fal worden te behooren ende dat fulcks gefchiet zijnde den voornoemden van Angeren wederom in gelijcker wijze naer Dordrecht gebracht ende aldaer in verfeeckeringe geftelt fal worden om 't felve gefchiet ende in diervoegen alles gebracht zijnde in foodanigen ftaet als 't jegenwoordich is alsdan op 't voorfz. geproponeerde naeder gedelibereert ende dienthalven gere/b/veert te worden met foodanigen recht ende vrijheyt als jegenwoordich foude konnen ofte mogen gefchieden. Ende fal alle 't felve den burgemeefter ende die van den gerechte van Dordrecht voornoemt aengefchreven mitsgaders die van den voorfz. hove bij toefendinge van de bovenftaende refolutie kennelijck gemaeekt werden om d' intentie van haer Ed, Groot Mog. daer inne vervat naer te komen ende te voldoen.
De heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht verklaren in de bovenftaende conclufie niet te hebben geconfenteert referveren aen de heeren haere principalen fodanige naedcre aenteeckeninge te doen als defelve fullen geraeden vinden.
Refolutien Utf,
22. Januarij i6o"o.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht hebben ter vergaderinge fchriftelijck geèxhibeert de redenen die de heereri hare principalen zijn hebbende op ende jegens haer Ed. Groot Mog. misfive den 20. der voorleden maendt aèn henluyden geaddreffeeit raeckende het point van de judicature over den perfoon van Adriaen van Angeren borger ende ingezeten der voorfz. ftadt mitsgaders daer nevens gedaen feeckere prefentatie in voegen ende manieren als defelve hier na volgende van woorde te woorde ftaet geïnfereert.
Edele Groot Mogende Heeren ï
De gedeputeerden der ftadt Dordrecht zijn geïaft bij hunne heeren principalen aen UEd. Groot Mogende fchriftelijck voor te dragen dat defelve rijpelijck hebbende geëxamineert ende overwogen den inhouden van de misfive van UEd. Groot Mogende aen hen geaddrefleert in dato den 20. der voorleden maendt December 1659. bevinden dat in de voorfz. misfive twee verfcheyden hnen ende conclufien zijn daer van de eene is dat ÜÈd. Groot Mog. het poinct van de judicature over den perfoon van Adriaen van Angeren voor.foo veel bij onfe heeren principalen werdt gefuftineert dat defelve judicature voor geene andere rechters vallen eii kan als voor fchepenen ende de kamere judicieel der ftadt Dordrecht
ten-


1778 PRIVILEGIE N
ten principalen gelieven te houden in deliberatie omme daer op bij UEd. Groot Mog. t' fijner tijdt te werden gerefolveert foo als bevonden lal werden te behooren. Ende de tweede ofte andere is dat onvermindert ende fonder prejuditie van de voorfz deliberatie UEd. Groot Mog. gelieven te verftaen dat den perfoon van den voornoemden van Angeren in verfeeckeringhe uyt de voorn, ftadt van Dordrecht herwaerts foude werden overgebracht ende in handen van den hove van Hollandt gelevert omme denfelven van Angeren alhier te examineren ende tegens de andere gevangenen ofte tegens fodanige van defelve als het voorfz hof geraden fa! komen te vinden te confronteren fulks als na vereyfch van faeken ende «tot voortfettinge van de jufticie bevonden foude mogen werden te behooren ende 't felve wefende gedaen dat de voornoemde van Angeren wederom in gelijcker wijfe na Dordrecht gebracht toude werden ende aldaer in verfeeckeringe gefteldt tot dat UEd. Groot Mog, op het voorfz. poinct van judicature gehouden in deliberatie ten principale gerefolveert fouden hebben. Dat wat de voorfz. eerfte fine ofte conclufie belangbt de voorfz. hare heeren principalen haer geenfints tot defelve konnen gedragen nochte die lijden nochte aennemen ende namentlijck niet en konnen lijden nochte aennemen dat bij UEd. Groot Mog. foude werden gehouden in deliberatie ofte de judicature over den perfoon van den voornoemden Adriaen van Angeren ter faecke van de delicte ofte forfaite hem te lafte geleydt foude competeren aen fchepenen der voorfz. ftadt Dordrecht dan niet omme daer op bij UEd. Groot Mog. naderhandt gerefolveert te werden als defelve fouden bevinden te behooren verftaende ter contrarie dat het eene faecke is daer over geene deliberatie alhier en valt ofte vallen en kan geconfidereert daer mede fn twijilelinge ofte bedenken foude werden gefteldt een recht ende privilegie der voorfz. ftadt Dordrecht 't welck in allen deelen notoir klaer ende onwederfpreeckelijck is want foo men eerft reguard neemt op de perfoon van den voornoemden Adriaen van Angeren t is notoir dat defelve een inboorlingh ende jnwoonder der voorfz ftadt Dordrecht fijn leven lang geweeft is ende noch is ende bij niemandt en is tot noch toe het contrarie van dien 2epretexeert ofte voorgegeven ende hier uit volcht onwederfpreeckelijcken dat denfelven Adriaen van Angeren 't zij wat delic? ofte crime hij foude mogen hebben begaen om daer over te werden ge" ftraft uy de voorfz ftadt Dordrecht niet en kan worden getrocken nochte gebracht voor eenen anderen rechter dan voor fchepenen der voorfz. ftadt notoir wefende geheel Hollandt door dat aen de fteden van dien pnvativel/jcken competeert de crimineele jurisdiéhe over hunne burgeren ende inwoonderen gelijck mede de refpeelive burgeren ende inwoonderen het recht hebben omme ter
SebtnVbn ^ ddiékn ÏÏÏ f°rflliden dk Stó^S^ hebben begaen nergens anders te recht en ftaen dan voor de fche-
penen ende rechters van de refpective fteden daer fi burgeren ende inwoonderen zijn ende is particulier aen de ftadt van DoShtdmer m materiën crimineel geene appellatie ofte provocatie aen den hove en valt immers foo weynigh als de gecaufeerde werdt geabfolveert
dan


van DORDRECHT.
dan als bij werdt gecondemneert aen lijf en ttdt geftraft te werden loo als dat onder anderen voor rechten ende couftumen der ftadt Dordrecht ende van den lande van Zuydt Hollandt Cgefondeert op het privilegie van koning Willem inden jare 1252, quinto calend Febr aen de voorfz. ftadt van Dordrecht gegeven {>]) ten tijde van vrouwe Maria van Ooftenrijk koninginne vanHongarien gouvernante van den lande op 't fchriftelijck bevel van den hove van Hollandt mede geverifieert overgegeven ende bekendt gemaeekt is geweeft [b] fulks dat de voorfz. ftadt Dordrecht belangende de judicature ook ablblutelijcken wuft bij arreft in criminele faeeken ende in geenen deele fubjedt ofte gefubordonneert is den hove van Hollandt. Ende wat het crijm belangt 't welck den voornoemden Adriaen van Angeren althans ten lafte werdt geleydt fchoon genomen dat waer is dat het lelve foude onftaen uyt den dienft die hij wegens de Hoog Mog. heeren ftaeten generael als ijkmeelïer van de legerfchepen heeft: bekleedt foo foude noch echter evenwel denfelven van Angeren omme ter faecke van dien te werden geftraft nergens anders kunnen te recht geftelt worden dan voor fchepenen der voorfz. ftadt Dordrecht invoegen als fulck bij meenigvuldige manifeften ende decreten van UEd. Groot Mog. ende namentlijck noch onlangs in den jaere 1656. den derden O&ober gedeclareert ende verftaen is. Nu foo komt hier noch bij dat foo wanneer in den jare 1654. den raedt van ftate den ftscael van de generaliteyt mr. Jacob de Silla hadden geauthorifeert omme binnen de ftadt van Dordrecht te gaen hooren den voornoemden Adriaen van Attgere» op feeckere interrogatorien dat het hooren op die interrogatorien foodanich gefchiet is dat voorfchreven van Angeren ter requifttie van den voornoemden fiscaei de Silla bij den fchout der ftadt Dordrecht ten overftaen van fchepenen der voorfz. flndt is gehoorde geworden foo dat al van dicii tijdt af bij aldien daer in de antwoorden ofte verklaringe bij den voornoemde van Angeren op die interrogatorien gedaen eenige bekentenifle van eenigh crijm foude moghen gerefideert hebben des nu neen behalven noch dat die antwoorde ofte verklaringhe bij den voornoemden van Angeren op die interrogatorien gedaen onder prefentatie van defelve tot allen tijden te fullen affirmeren met folemnelen eede niet wel en gelijkent aen een crimineele examinatie tot fijne lafte fchepenen der voorfz. ftadt Dordrecht van de voorfz. forfeyten ofte delicten al kenniffe fouden hebben beginnen te nemen. Ende als nu wederom in den voorleden jare 1659. (de faecke van den voornoemden van Angeren van den voorfz. jaere 1654. af, tot die tijdt toe in rufte gheweeft zijnde fonder dat den officier der voorfz. ftadt Dordrecht eenige nadere informatien tot lafte van den voorfz. van Angeren bij den gemelten raedt van ftate zijn toegefonden geweeft waer op hij met eenig fondament jegens denfelven van Angeren foude konnen geprocedeert hebben) den voornoemden raedt van ftaten bij derzelver misfive in date den 25. May 1659. hadde verfocht aen de regeeringe van de voorfz. ftadt van Dordrecht dat defelve foude gelieven ordre te geven ten eynde de perfoon van den voornoemden van Angeren datelijck foude mogen werden gefaifeert ende door den brenger van die misfive dewelcke was dc
~ „ s gewel¬
fd Zie W. 24. (b) Zie bl. 1330.


i;8o PRIVILEGIËN
geweldige van den voorfz. raedt van ftate in verfeeckeringe gebragt naer den Hage pretexerende omme fuicks te mogen doen te wefen voorfien bij feeckere refolutie van UEd. Groot Mog. die doch noch al naer de letter noch naer de redenen niet en fpreekt van het faiferen ende ophalen van burgers ende vafte inwoondets ende ingezetenen van deze provincie van Hollandt hoewel de heeren burgemeefter ende regeerders der voorn, ftadt Dordrecht foo omme die ende andere redenen ende infonderheyt omme dat fodanig fai* feren en weghvoeren van hunne burgers niet en foude konnen ge fchied hebben fonder groote quetlinge van de privilegiën ende rechten van de voorfz. ftadt ende van ijder burger van dien niet en hadden kunnen goedtvinden dat het voorfz. faififiement ende gevanckelijck wegvoeren van den voorfz. Adriaen van Angeren bij den voorfz. raedt van ftate verfocht foude hebben zijn effect ofte voortgangh. Soo hebben niettemin defelve heeren burgemeefter ende regeerders niet ftilgeftaen omme de jufticie haren cours te geven jegens den voorn, van Angeren maer hoe weynigh befcheydt fij oock doenmaels hadden tot lallen van den voorfchreven van Angeren ja dat fijluyden uyt de misfive van den raedt van ftate alleenlijk narrative hadden onderftaen dat den voornoemden van Angeren fufpeét wierdt gemaeekt van eenige fraude ontrent de vrachten van de fchepen in 'stands dienft geweeft zijnde begaen te hebben waer toe noch verders mede eenig nader achterdenken gaf tot lafte van de voorfchreven van Angeren dat hij invoegen als voorfz. is in den voorfz. jare 1654. ten verfoecke van den voorfchreven fiscael van de generaliteyt op feeckere interrogatorien gehoordt ende geëxamineert geweeft was foo hebben echter aenftonds ende namentlijck op den 29. der voorleden maendt Mey de voorfcreven heeren hurgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadr van Dordrecht goedtgevonden dat den voornoemden van Angeren voor het gerecht der voorfz. ftadt is ontboden geworden ( bij apprehenfie jegens hem foo op ftaende voet te procederen over'een fait foo lange verjaert ende daer van geene informatien van eenige waerde voor handen en waeren te feer onredelijck ende vreemdt geoordeelt hebbende) ende de voorfz. van Angeren op dat ontbieden voor 't voorfz. gerecht perfonelijcken ghecompareeit wefende ende hem uyt de voorfz. misfive van den raedt van ftate voorgehouden zijnde 't gene hem te lafte wiert geleyt is hem aldaer geordonneert dat hij handttaftinge ende belofte foude hebben te doen van hem voor de voorfz. gerechte ter faecke voorfz. tot allen tijden te fullen perfonelijcken filteren fub poena confesfi et eonvi&i foo als hij oock dienvolgende defelve handttaftinge ende belofte heeft gedaen, Ende is notoirlijck ende onwederfpreeckelijck daer door jegens den voorfz. van Angeren voor den voorfz. gerechte der ftadt Dordrecht ter faecke voorfz. preventie ende litispendentie geintroduceert geworden invoegen dat al waer 't faecke hij voor eenige andere rechters ofte voor den voorfchreven hove van Hollandt te recht gefteldt foude hebben kunnen werden ende fulks het hof in defe faecke oock fijn ordinaris rechters foude hebben kunnen zijn des neen 't felve hof evenwel foude wefen geprevenieert ende
door


van DORDRECHT. 1781
door defelve preventie de jurisdictie ende judicature vande voorfz» faecke aen den voorfz. gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht foodanig vaftgemaeckt ende geattacheert dat defelve fonder de meefte violatie van de privilegiën ende rechten der voorfz. ftadt Dordrecht daer van daen niet getrocken foude konnen werden. Hierenboven foo hebben de voorfz. heeren burgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht het daer bij noch niet gelaten maer omme te toonen hoe feer de laecke hen ernft was hebben op de voorfz. misfive van den gemelten raedt van ftate nog aenftonts gerefcribeert ende daer bij geëxcufeert hebbende waeromme fij in 't faiferen ende overbrengen van de voornoemde van Angeren als ftrijdende jegens de voorfz. privilegiën ende fijn burgerfchap niet hadde kunnen confenteren hebben voorts bij dezelve hunne refcriptie feer ferieufelijck verfocht dat het den voorfz. raedt mochte gelieven alle de informatien dewelcke den voorfz. raedt tot lafte van den voorfz. van Angeren fouden mogen hebben bekomen aen den officier der voorfz. ftadt over te feynden op dat denzelven officier alfoo met fijne aenghevangene proceduyren jeghens den voornoemden van Angeren foude konnen voortvaren het felve verfoeck noch bij een tweede misfive in dato den 7. Junij 1659. daer aenvolgende aen den ghemelten raedt van ftate vernieuwt ofte gereitereert hebbende met verklaringhe dat foo haeft den officier der voorfz. ftadt defelve informatien foude hebben bekomen dat daer op aldaer jeghens den voornoemden van Angeren goedt recht ende juftitie gheadminiftreert foude werden. Edoch hoe billick ende redelick alle 't zelve oock is geweeft foo heeft het evenwel den gemelten raedt van ftate niet konnen beweghen omme de voorfz» informatien aen den voorfz. officier der ftadt Dordrecht te laten toekomen ende onder en tusfchen de faecke van verfcheyden anderen wefende om gelijcke oorfaecke op de voorpoorte van den hove gevangen gezet zijnde voorgekomen ter vergaderinge van UEd. Groot Mog. op den elfden twaelfden ende feventhienden Julij 1659. ende aldaer verfcheyden deliberatien gevallen wefende aen welcke rechters de judicature van defelve perfoonen behoorde te werden gedefereert ende infonderheyt mede van den commis Mierop foo is bij de gedeputeerden van de voorfz. ftadt Dordrecht daer inne foodanich gevigileert geweeft alfoo de judicature van denfelven commis Mierop ende van de voorfz. andere gevangenen mitsgaders van alle foodanige ingezetenen van den lande van Hollandt als aen 't mishandelen van *s lands finantien met den aenkleven van dien foude mogen bevonden werden fchuldig te wezen wierde gedefereert aen den voorfz. hove van Hollandt dat dezelve dclatie wel expreflelijcken is gemodificeert ende gereftringeert geworden alleenlijcken te fullen plaets hebben jegens alfulcke perfoonen jegens denwelcken 't voorfz. hof uyt krach te van de inftructie van den voorfz. hove is be voegt te procederen ende anders niet. Ende bijgevolge is de faecke van de voorfz. van Angeren foo als die aireede voor den gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht door de voorfz. citatie ofte roepinge van denfelven van Angeren aldaer ghedaen item voor desfclfs van Angerens comparitie aldaer ende noch door de voorfz. fijne belofte ende handt-
5 2 taftinge •


i;82 PRIVILEGIËN
taflinge aldaer gedaen van fijn perfoon tot allen tijden voor den ghemelten gerechte te fullen fifteren fub pxna confesfè & convifti was geintroduceert ende litispendent ghemaeckt t'enemael ongeprejudicieert ende in haer geheel mitsgaders buyten de voorfz. delatie gebleven gemerckt mede niets foo kennelijck ofte notoir en is dan dat d'inftruétie van den voorfz. hove 't felve hof nergens én quaïificeert omme kenniffe te nemen van faeeken ende fondeflingh van criminele faeeken dewelcke voor de refpeétive fteden in Hollandt aireede litispendent gemaeekt zijn als 't zelve hof oock anderzints mede foude mogen wefen bevoegt daer van kenniffe te nemen gelijck 't voorfz. hof in criminele faeeken niet en is dan alleen in eenen cas fpecialijcken bij de voorfz. inftruétie uytgefteecken te weten foo wanneer die criminele faeeken zijn verjaert ende ongecorrigeert gebleven ende waeromme oock als'tvoorfz. hof op den 10. December JaetfHeden [ tegen J den perfoon van den voorn, van Angeren hadde verleent mandement crimineel ende van apprehenfie ende de procureur generael van den voorfz. hove 't felve aen den perfoon van den voorfz. van Angeren reëlijeken hadde gemeynt ter executie te leggen foo hebben de voorfz. heeren burgemeefter ende regerders der voorfz. ftadt Dordrecht met onwederfpreeckeüjck goedt recht ende fondament d' executie van dien mandemente niet konnen gedogen ende niettemin daer uyt het achterdencken hebbende gekregen datter wel fware informatien tot lafte van den voorn, van Angeren moeften gevonden zijn dat het voorfz. hof jegens denfelven een mandement crimineel ende van apprehenfie hadde verleent hoewel men die van den gerechte der ftadt Dordrecht *t ongelijck hadde gedaen gelijck men alsnoch doet van de voorfz. informatien onaengefien de refpective verfoecken daeromme gedaen denzelven gerechte niet te hebben toegefonden foo hebben die van den voorfz. gerechte omme wederom ende noch nader haerluyder genegentheyt te toonen van in de voorfz. faecke van den voornoemde van Angeren goedt recht ende juiïitie te willen adminiftreren den voorn, van Angeren nochmaels voor haer ontboden gehadt ende haer van den perfoon van denfelven van Angeren verfeeckert hebbende hebben defelve binnen haer ftadt in goede ende feeckere hechtenisfe ende gevangenisfe gefteldt daerinne hij alsnoch is. Voorts hebben de voorfz. heeren burgemeefter ende regeerders noch het gene voorfz. is door hunne gedeputeerden ter vergaderinge van uwe Edele Groot Mog. doen bekendt maecken ende daer bij geklaegt foo over'tveiieenen van't voorfz. mandament crimineel ende de gecommineerde executie van 't felve gedaen in prejuditie van de privilegiën ende voorrechten van de voorfz ftadt Dordrecht mitsgaders in prejuditie van de voorfz. litispendentie als over het weygeren van de informatien die daer tot lafte van de voorfz. van Angeren fouden mogen zijn genomen ten eynde den officier der voorfz. ftadt daer door foude mogen werden geinftrueert omme tegens den voorn. van Angeren voort te procederen waer over verfcheyden deliberatien op volgende dagen ter vergaderinge van UEd. Groot Mog. gevallen zijn. Oock zijn gehoordt heeren commiffariflen van den voorfz. hove ende eyntelijcken op den 20. December laetftleden is genomen
geweeft


van DORDRECHT. 1783 geweeft de voorfz. refolutie vervat in de voorfz. misfive van den* felven dage aen de voorfz. heeren burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht afgezonden waer jegens de gedeputeerden derzeiver ltadt aenftonds hebben doen aenteyckenen haerlieder desadvov foo als defelve refolutie omme redenen Vooren verhaelt belangende het voorfz. eerfte poinct ofte lidt van dien als noch ten uytterften gedesadvoijeert ende niet toegeftaen en werdt maer ter contrarie werdt verfocht dat VwEd. Groot Mog. foodanige equitable ende rechtmatige reflexien gelieven te nemen op 't gene voorfz. is terwijlen alle 't felve in allen deelen op de notoire rechten ende privilegiën van den lande van Hollandt ende fpecialijck oock van de voorfz. ftadt Dordrecht is gefondeert (daer over eenige deliberatien te houden ende verdere bedenckinge te nemen omme daer op alsdan naerder te refolveren niet en kan gefchieden fonder defelve iri twijffelachtigheyt te ttellen ende fulcks die klare ende bekende rechten ende privilegiën te krencken ende te verfwacken) dat Uwe Ed. Groot Mog. abfolutelijcken alhier gelieven te verklaeren ende vaft te ftellen foo dat voorfz. ftadt Dordrecht bij de voorfz. hare privilegiën ende voorrechten fal blijven gemaintineert als dat de voorfz. faecke van den voorfz. van Angeren fal werden gelaten aen de kennisfe ende judicatue van den voorfz. gerechte der voorfz. üadt Dordrecht ende te meer geconfidereert de twee refpectivè fundamenten daer op 't voorfz. hof vermeent de kennisfe ende judicature van de voorfz. faecke aen haer te trecken niet wel ge* grondt en zijn want dat in materie van cryrrien ofte delict connexiteyt van faeeken oorfaecke foude konnen gevert waeromme delinquanten alwaer het dat die met den anderen te gelijck op een plaets te famen een en het felve delift hadden begaen voor een
ende denfelven rechter ende namentlijcken voor den hove foude
behooren te recht gefteldt te worden foo wanneer die op verfcheyden plaetfen werden gevonden ofte aengefproocken ende gecaufeeit zijn 't felve werdt overtuygt met de dagelijckfche pracujeken ende experientien ftrijdig oock jegens de leeringe van de gemeene rechtsgeleerden ende en is oock voor al uyt de jnftru&ie van den voorfz. hove bij welcke in den voorfz. eenen cas alleen de kennisfe van crimineele faeeken over de ingefetenen ende inwoonderen van de refpectivè fteden in Hollandt aen den voorfz. hove is gedefereert geenfmts (onder reverentie) vaft te maecken. Ende dat de faecke van den voorfz. van Angeren foude wefen te houden voor een crimineele faecke ende exces het welcke verjaert foude zijn ende ongecorrigeert gebleven ende daer van overfulcks volgens de klare letter van de voorfz. jnftrucn'e van den voorfchreven hove de kennisfe aen den felven hove foude wefen gedefereert zijnde (als voorfchreve is) oock het eenige cas daer van de kennisfe ende judicature bij de voorfz. jnftructie ende namentlijck bij den achtften articul van dien aen den voorfz. hove over de ingezetenen ende inifjptptóeren van de refpectivè fteden van Hollandt is gedefereert \ \i »* ^ als met handen te taffen dat alfoo abufivelijcken van de :ke van den voornoemden van Angeren foude werden Ifïlf; - ndemael de voorfz. faecke van den voornoemden van An-- -=-■■ & 3 geren


ï7e4 PRIVILEGIE IV
geren immers notoirlijck noch niet en is geweeft in termen om gecorrigeert te konnen werden jae dat de informatien dienaengaende noch eerft alie dagen bij den Raedt van State opgefocht ende voor den dach gebragt werden ende noch dat defelve faecke tot noch toe geen feeckere figure van crym ofte delicten heeft gehadt ende ter contrarie dat de voorfz. jnftructie in rechtfmnigheyt alleen is te verftaen van faeeken daer wefende een certum et notorium corpus deli&i oock de perfonen die 't felve hadden begaen bekendt den officieren van de refpectivè fteden mochten veronachtfaemthebben 't felve te doen corrigeren ende fulks 't felve delict ongecorrigeert foude mogen hebben laten verjaren gelijck dat van wegen de voornoemden heeren borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht voor defen mede aen UEd. Groot Mog. vertoont ende voorgedragen geweeft is ende met geene goede redenen tegengefproocken en kan werden behalven dat als de voorfz. jnftructie het voorfz. hof al qualificeert omme over alle criminele' faeeken ende exceffen verjaert gewerden ende ongecorrigeert gebleven zijnde kennisfe te mogen nemen 't felve noch al mede niet en is te verftaen van eenige privative kenniffe ende jurisdictie in die faeeken foo dat de gerechten van de fteden naer 't jaer geene kenniffe meer daer van en fouden kunnen noch mogen nemen maer alleen te verftaen is bij preventie. Ende fulcks naerdien die van den gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht in de voorfz. faecke van den voorn. van Angeren met de voorfz. proceduren al in Meij 1659. laetftleden jegens denfelven aengevangen den voorfchreven hove daerinne hebbe geprevenieert als voorfz. is dat het voorfz. hof onder pretext van de voorfz. verjaringe daer noch al niet tuffchen beyden en fouden konnen komen omme de kenniffe ende judicature van de voorfz- faecke die van de voorfz. gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht althans te ontrecken ende defelve aen haer te nemen foo als vertrouwt werdt dat alle de leden ende fteden van Hollandt 't felve in gelijcke gelegentheyt mede oordeelen fouden. Ende waeromme de voorfz. heeren burgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht oock niet en twijffelen ofte fullen UEdele Groot Mogende in allen deelen genegen fijn alhier eerft ende vooral te verklaren ende vaft te ftellen dat de kennisfe ende judicature over den voorfz. van Angeren aen den gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht alleen competerende is ende aen denfelven gelaten werdt gelijck dan ook als de voorfz. verklaringe ende vaft-ftellinge dienaengaende van Uwe Ed. Groot Mog. fal voorgaen de heeren burgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht nopende het tweede poinct desgelijcks vervat in de voorfz. misfive van UEd. Groot Mog. van date den 20. December laetstleden haer fullen verklaren na het exempel felfs in de fware tijden ende troubelen van den jare 1575. gepraétifeert bij de ftadt van Hoorn tot maintien van hunne privilegiën ten reguarde van den perfoon van Ja» Jeroensz. (1) hunnen burger dat fij onbefwaerdt fullen fijn den
voorn.
Ci) Zie van dat geval Velius Kronijk van Hoorn , met de Aanteekeningen van. Centen, bl. 443. en de daar aangetoogen Schrijvers.


van DORDRECHt.
voorn, van Angeren alhier te doen brengen in 'sGravenhage omme jegens de verdere gevangenen geconfronteert ende gehoordt te werden mits dat hij alhier in den Hage ende voorts in 't gaen ehda keeren doorgaens fal blijven ende gehouden werden in de privative bewaernilfe ende detentie van den officier der ftad Dordrecht dat voorts de te doene confrontatie fal moeten gefchieden ten overftaen van denzelven officier ende ten bijwefen van twee of meer van den gerechte der voorfz. ftadt Dordrecht ende de fecretaris van defelve ftadt omme daer van te maecken ende te nemen hunne informatien ende mits dat nopens den tijdt van denfelve te doene confrontatie mag werden bepaeldt binnen feeckere korte dagen geabfblveert te fullen moeten werden ende namentlijcken binnen den tijdt van acht ofte veertien dagen ofte anderfints dat het den voorfz. officier lal vrijftaen naer de expiratie van dien tijdt van dagen met den voorfz. van Angeren fijnen gevangen wederom wech te gaen ende naDordrecht te vertrecken ende dat aen den voorfz. officier zullen werden ter handen gefteldt alle de verdere imformatien dewelcke daer af onder den gemelte Raedt van State ofte onder den voorfz. hove fouden mogen wefen tot lafte van den voornoemden van Angeren alfoo de heeren burgemeefter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht wegens de privilegiën den lande van Zuydthollandt ende de ingezetenen der voorfz. ftadt Dordrecht bij keyferinne Margriet gegeven den 10. Mey 1346. haer geöbligeert vinden den voornoemden van Angeren binnen den tijdt van fes of immers uyterlijck van twaelf weken recht ende juftitie te laten wedervaren 't zij met hem te condemneren naer exigentie van faeeken ofte anderfints hem van de betichtinge te ontflaen het voorfz. privilegie oock een privilegie wefende 't geene t' eenemael in rechten ende redenen is beftaende terwijlen de langhduyrige gevanckeniffe ende detentien eygentelijck effective ftraffe zijn daer toe die niet en zijn ge'érigeert gelijck men daeromme oock tot geene apprehenfie naer rechten behoort te komen ten zij daer aivoren tot lafte van den geenen die men begeert te apprehenderen fuffifiinte informatien zijn ende is onder de grootfte klachten dewelcke ten tijde van duc d'Alve over desfelfs proceduyren zijn gedaen geweeft onder anderen mede geweeft dat hij den genen die hij als criminelen hadde gedaen apprehenderen maenden en dagen dede in de gevanckeniffe houden fonder denfelven te recht te ftellen ofte vonniffe te doen geven foo dat ingevalle het mochte komen te gebeuren dat den voornoemde officier der voorn, ftadt Dordrecht de voorfz. informatien als noch fouden mogen werden onthouden ende fulcks hem benomen de middelen omme jegens den voornoemden van Angeren met fondament voort te procederen de heeren burgemeester ende regeerders der ftadt Dordrecht verklaren van haer af te fchuyven alle calangien die men foude willen doen waeromme de voorfz. van Angeren bij aldien hij fchuldig foude mogen wefen ongeftraft foude mogen fijn gebleven ende gerefolveert te zijn den voorfz. van Angeren den voorfz. tijdt overftreken wefende bij gebreecken van 't fubminiftreren van de voorfz. informatien abfolutelijcken te ontflaan ende in conformité van 't voorfz. privilegie
hem


t7U PRIVILEGIËN
hem quyt te houden ende te maintineren vrij van alle aen tal delen aengaende jegens hem te doen. Dan en twijffelen de voorfchreven heeren burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht evenwel niet of UEd. Groot Mog. fullen genoegfaem ordre ftellen dat de voorfz. informatien al te famen den voorfz. officier der voorfz. ftadt Dordrecht fullen werden ter handen geftelt gelijck fij mede niet en* twijffelen of fullen Uwe Ed. Groot Mog. volkomen contentement nemen met de verklaringe bij henluyden hier vooren gedaen aen-v gaende het overbrengen van den voorn, van Angeren ten fine van confrontatie tuffchen hem met den anderen gevangenen alhier te doen als op hunne privilegiën ende andere notoire rechten ende redenen gefondeert wefende.
Waer op gedelibereert zijnde is de voorfz. faecke opgehouderi tot morgen.
24. Januarij 166Ó.
BIJ refumptie gedelibereert lijnde op de redenen ende mol tiven door de heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht den 22. defer lopende maendt bij monde gededuceert ende in gefchrifte overgelevert op ende jegens haer Ed. Groot Mog. misfive ende de refolutie den 20. December laetftleden gearrefteert raeckende 't poinct van judicature over de perfoon van Adriaen van Angeren borger ende ingezeten der voorfz. ftede ende geledt op de prefentatie bij henluyden uyt den name ende van wegen dé heeren hare principalen op 't difpofitijf van de voorfz. haer Ed. Groot Mog. refolutie in date den 20. December laetftleden gedaen. Is "naer aendachtige overweginge van alles verftaen ende
gerefolveert dat de1 perfoon van den voorn, van Angeren door den
officier der ftede Dordrecht bij foo verre die van den gerechte aldaer fulks fouden mogen geraden vinden in verfeeckeringe herwaerts overgebracht ende door die van den hove ter prefentie van den voorfz. officier ende ten overftaen van foodanige van den ghemelten gerechte als fij daer toe fouden mogen goedtvinden te committeren alhier geëxamineert ende tegens anderen gevangenen gheconfronteert fal werden fulcks als naer vereyfch van faeeken ende tot voortfettinge van de juftitie bevonden fal werden te behoren ende dat fulks gefchied zijnde de voornoemde van Angeren aenftondts ende fonder eenig uytftel wederom in gelijcker wijze nae Dordrecht gebracht ende aldaer in verfeeckeringe gefteldt fal werden daer van den borgemeefter ende regeerders van Dordrecht voornoemt aenfehrijvinge gedaen ende voorts den prefident ende raden van den voorfchreven hove communicatie gegeven fal werden om haer daer naer te reguleren ende te dienen tot narichtinge refpectivè.
De heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht hebben verklaert achtervolgende de fpeciale laft van de heeren hare principalen in de bovenftaende refolutie niet te konnen confenteren.
Refolutien Utf.
i?, Felrii'


van DORDRECHT. tty
17. Februari] i<56o.
SIJn ter vergaderinge verfchenen de heeren Raet ende Goes als gecommitteerden van den hove ende nebben uyt den naeme ende van weghen 'tfelve hof omftand^/ijck gereprefenteen de redenen ende motiven waeromme Je perfoon van Adriaen van Angeren in voorgaende haer Ed. Groot Mogende refolutien van datis refpectivè den 16. 17 ende 20. December des voorleden jaers ende den 24. januarij defes loopenden jaers breder gementioneert voor den voorfz. hove fonder eenige oppofitie te rechte gefteldt foude behooren te werden hebbende oock wijders daer benevens gedeÖuceert hare redenen van befwaernifle op ende jegens de voorfz. refolutie van den 24. Januarij voornoemt. Waer op gedelibereert zijnde hebben de leeden generalijk geoordeelt de voorfz. redenen te wefen van merkelijke gewiekte, Ende is dienvolgende bij haerEd. Groot Mog. op de heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht ganfeh ernftelijck begeert dat lijluyden de voorfchreven redenen aen de heeren derzelver principalen ferieufelijck willen reprefenteren ende haer tot acquiefcement van defelve helpen dilponnereü zijnde niettemin op de heeren borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht voornoemt andermaele begeert gelijck op henluyden nochmaels begeert werdt bij dezen dat zij in allen gevallen de perfoon van den voornoemden van Angeren willen laten herwaerts overbrengen op den voet ende conditiën mitsgaders onder toefeggmgen in de voorfz. haer Ed. Groot Mogende refolutie van date den 24. Js^^-jj ^-^^jx.^ «, z?««v *&j j,Q.
ventende naer Ed. Groot Mogende refolutie bij extract authenticq foo aen den prefident ende raeden van den voorfz. hove als aen den burgemeefter ende regeerders van Dordrecht voornoemt communicatie gegeven werden om te ürecken tot derzelver naerichünge ende om haer daer naer te reguleren.
Refolutien Utf
2\. Februarij 1660.
ONtfanghen een misfive van den burgemeeefter ende regeer-» ders der ftadt Dordrecht gefchreven aldaer den 20. dezer lopende maendt houdende dat fijluyden onbefwaert waren de perfoon * van Adriaen van Angeren op het fondament den voet ende de conditiën mitsgaders onder de toefegginge in voorgaende haer Ed. Groot Mogende refolutie van date den 24. der voorleden maendt breder geexpreffeert herwaerts over te doen brenghen ende dat foo haeft fij verftaen fullen dat die van den hove gereedt fijn om denfelven van Angeren alhier te doen komen. Waer op gedelibereert zijnde is goedgevonden ende verftaen dat van het gene voorfchreve is aen den prefident ende raeden van den hove communicatie fal werden gegeven met verfoek ende begeerte dat fijluyden aen den borgemeefter ende die van den gerechte van Dordrecht voornoemt bij aenfehrijvinge willen notificeeren den tijd tegens de-
F welcr


J;g8 PRIVILEGIËN
welcke fijluyden fullen defidereren dat den voornoemden van Angeren herwaerts gebracht werde. Ende fal extract van de bovenftaende haer Ed. Groot Mog. refolutie den burgemeefter ende die van den gerechte voorfz. toegefonden werden omme te ftrecken tot derfei* ver naerichtinge ende om dert meergenoemden van Angeren op de voorfchreven te ontfanghen notificatie achtervolgende de voorgheroerde haer Ed. Groot Mog. refolutie van date den 24. der voorlede maendt ten fpoedigften te doen herwaerts brengen.
Refolutien Ütf.
11. Maart 1660.
OP het gereprefenteerde van de heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht is naer voorgaende deliberatie goedtgevonden ende verftaen dat den prefident ende raden van den hove bij iienfchrijvinge fullen worden verfocht ende gelaft haer Ed. Groot Mog. ten fpoedigften te berichten waeromme fijluyden ingevolge van derfelver refolutien in datis refpectivè den 24. Januarij en 21. Februarij beyde laetftleden ten fine ende op de conditiën daerinne geëxpreüeert de perfoon van Adriaen van Angeren niet herwaerts hebben laten brengen mitsgaders of ende teghens wat tijdt defelve gefindt zijn denfelven van Angeren alhier te doen komen.
Refolutien Utf.
17. Blaart 1660.
ONtfanghen een misfive van den prefident ende raden van den hove gefchreven alhier in den Hage den 15. dezer lopende maendt houdende ingevolge ende tot voldoeninge van haer Ed. Groot Mog. refolutie in dato den io. daer bevorens bericht waeromme fijlieden de perfoon van Adriaen van Angeren tot noch toe niet en hadden herwaerts doen komen. Waer op gedelibereert zijnde is goedtgevonden ende verftaen dat copie van de voorfz. misfive gegeven zal worden aen de heeren gedeputeerden der ftede Dordrecht omme te ftrecken tot derfelver naerichtinge.
Refolutien Utf
15. Mei 1 660.
IS uyt den name ende van wegen den prefident ende raden van den hove ter vergaderinge bekendt gemaeekt dat de perfoon van Adriaen van Angeren ingevolge van voorgaende haer Ed. Groot Mogende refolutien in datis refpectivè den 20. December des voorleden


van DORDRECHT. i;8q
leden jaers ende den 24. Januarij defes lopende jaers door den officier van Dordrecht in verfeeckeringe herwaerts overgebracht ende door die van den voorfz. hove ter prefentie van den voorfz. officier ende ten overftaen van gecommitteerden uyt den gerechte der voorlz. ftadt alhier geëxamineert mitsgaders 't zelve gedaen zijnde achtervolgende de difpofitie van de voorfz. refolutien wederomme in gelijcker wijfe na Dordrecht gebracht was dat overfulcks den prefident ende raden van denzei ven hove de finale refolutie van haer Ed. Groot Mog. nopende de judicature over den voorn, perfoon ende de feyten hem te lafte geleyt verfochten te mogen vernemen. Waer op zijnde gedelibereert ende voornamentlijcke in achfmge genomen zijnde't gunt bij die van Dordrecht voornoemt op den voorfz. 20. December des voorleden jaers is geallegeert namentlijck dat al in de maendt van Mey daer bevorens door den raedt van ftate defer veréénigde Nederlanden aen den borgemeefter der voorn, ftede bij misfive verzocht zijnde dat dezelve foude willen laten fiiiferen ende in verfeeckeringe herwaerts brengen de perfoon van Adriaen van Angeren voornoemt die van den gerechte derfelver ftede als hun geene de minfte informatien tot lafte van den voornoemden van Angeren vertoont wezende niet hebben konnen refolveren tot eenig decreet van apprehenfie echter op het verfoek cn de inftantie van den officier aldaer den voornoemden van Angeren geordonneert bij handtallinge folemnelijck te belooven dat hij zich t' allen tijden des begeert zijnde aldaer foude filteren ende laten vinden fitb poena confesfi et convicli ende dat oock daer op de voorfchreven belofte onder handtaftintre ah boxen hu der» voornoemden 'Van Angsrt-jv ia pieno judicio ende voor 't gerechte en corps daer toe fpecialijck geconvoceert zijnde formelijck was afgeleydt ende gedaen dat dienvolgende oock in allen gevallen de voorfz. faecke bij preventie judicielijck was geëntameert ende aenhangigh gemaeekt voor den voorfz. gerechte Van Dordrecht lange voor date dat die van den hove jegens den voornoemde van Angeren ofte jegens iemandt van de anderen gevangene over meftlfen ontrent de betalinge van de fcheepslegerdienften gepleegt jegenwoordich op de voorpoorte alhier gedetineert werdende eenige proceduyren geëntameert ofte haer die faecke in het allerminfte aengetrocken hadden ende dat oock mitsdien defelve faeeken ten reguarde van den voornoemden van Angeren in geenen deele voor den voorfz. hove uyt krachte van het achtfte articul van hare inftructie als de voorfz, preventie daer jegens notoirlijck obfterende getrocken konden werden. Dat daer benevens die van den gerechte voorfz. bij misfive ende oock noch nader bij eene tweede misfive in dato 15. Junij laeftleden al mede noch lange voor date dat het voorfz. hof haer de voorfz. faecke haer eenigzints aengetrocken heeft aen den gemelten raedt van ftate in allen ernft verfocht ende bij gereïtereerde inftantien aengehouden hadden ten eynde de informatien ende befcheyden die tot lafte van den voorn, van Angeren genomen ende gerecouvreert mochten wefen aen den officier der voorfz. ftede hadden mogen werden overgefonden omme bij denfelven daer op tegens den voorfz. van Angeren verders geprocedeert ende bij die van den voorfchreve ge-
T 2 rechte


ï;oo PRIVILEGIËN
rechte mede vorders geordonneert ende juftitie geadminiftreert te werden fulcks als defelve naer exigentie van faeeken bevonden fouden hebben te behoren. Is naer aendachtige overwegine-e van het voorfz. geallegueerde ende van 't gunt vorders over het felve fubject foo ter eenre als ter andere zijde is gededuceert geweeft verftaen ehde gerefolveert dat in confideratie van de voorgheroerde preventie de voorfchreven faecke fal werden gelaeten ter judicature van die van den gerechte van Dordrecht voornoemt. Ende werden die van den voorfz. hove mitsdezen verfocht ende gelaft de informatien die zijluyden raeckende de perfoon van den voornoemden van Jngeren aen het gemelde gerechte fouden konnen fuppedite* ren te ftellen in handen van den voornoemden officier fullende ten felven eynde mede gefchreven werden aen den raedt van ftaten ende des generaliteyts rekenkamer oock met verfoeck aen de eerfte om denfelven officier exaclelijck te willen doen informeren ende met raedt asfifteren door den advocaet fiscael Silla nu veelen jaeren in de voorfz. faeeken gebefoigneert ende dienvolgende daer inne exacte kenniflè bekomen hebbende.
De heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht verklaren in de bovenftaende refolutie te confenteren onder dien verftande nochtans dat het felve niet en fal prejudiciëren het gefuftineerde vervat in derfelver deductie op den 22. Januarij ter vergaderinge ingedient.
Refolutien Utf. AANMERKING E N
?ïï ^,f.heeI^ItoedraSt van dit aan- Regeering deezer Stad , door haare ftindvas-
merklyk Gefchil, fchoon de boven ftaande tigheid, zig in het Regtsgeb/ed over haare
Staatsbefluiten hetzelve in een helder daglicht Poorters vvift te handhaaven , kannen de on-
plaatfen, tot het einde toe, des te beter, re deraangehaalde Refolutien van den Oudraad
verflaao; cn daar uit op te merken, hoe de en het Geregt verder ren bewijze /hekken(?).
(1) Refolutien van den Oudraad van den 25 en 29. Novemb., 19 en 20. Decemb 16-0 i" », 9, 15. Maart, 10. Jfril, 4. Mei t 1, 16. Scptemb., 7, 16. OM., 2.7, Novemb'.'1660.' J*Mi*rif,


van DORDRECHT^ t79l
Vergunning van de Staaten, aan de Regeering deezer Stad, om een Agt ft en Predikant te moogen beroepen.
10. Julij 1660.
Aan de Edele Groot Mogende Heeren Staten; van Holland en Weftvrieslant.
GEeVen met alle behoorlijck refpect. te kennen borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht hoe dat defelve ontfangen hebben de dachten van haere kerkendienaren over de moeijelijckheyt harer ampt ende dienft gecaufeert foo door de menigvuldige predicaüen d'welke door de geheele weeck (geen dagen uytgefondert) binnen Dordrecht werden gedaen als door verfcheyde andere occupatien tot voortplantinge van Godts woort van tijt tot tijt bij de hant genomen werdende waer door onder Gods zegen de gemeynte aldaer zodanig dagelijks comt aen te groeijen dat de voorfz. kerckendienaeren met haer feven in 't getal fijnde onbequaem werden gemaeekt ende voor haer onmogelijck is den voorfz. arbeyt langer te connen gedraegen ende behoorlijck uytvoeren alle de plichten van haren dienft ten ware defelve werden geasfifteert ende haer getal vermeerdert met een achtfte predicant. 'Twelck de opgemelte burgemeefter ende regeerders in der daet alfo bevindende niet ledich connen ftaen haer te addrefleeren aen UEd. Groot Mogv ende gedienftich te verfoecken ten evnde derfelver goede geliefre Jij ***** rupphanten na x exempel van. andere fteden bij favorabel appoinetement ende refolutie toe te voegen de gewoonlijcke gagie ende tractement voor een achtfte predicant op dat de beroepingh derfelver daer door mach werden geëftèciueert ende Godts kercke ende gemeynte naer behooren gedient ende voortgeplant. Twelck doende &c.
(In margine ftont voor appoftille*)
De ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt vinden goedt dat tot bedieninge van de aenwalfende gemeynte binnen Dordrecht een achtfte predicant beroepen ende defelve met het ordinaris tractement tot den voorfz. dienft ftaende beloont fal werden laftende een yeder die het aengaen mag hen daer naer te reguleren.
Aótum den x. Julij itfóo. (Onderftont) Ter ordonnantie van de ftaten. (Ende ivas onderteyckent)
Herbt. van Beaumont.
"Refolutien van den Oudraad van V jaar 1660. FoL 163 verfo.
T 3 J#-


170* PRIVILEGIE N
Befluit van de Staaten, dat de Kerk/ijke Approbatie der Predikanten, binnen deeze Stad beroepen wordende , niet door de volle Clasfis, maar alleen door twee of drie Predikanten van de naaflgeleegen Plaatfen, behoeve te geschieden.
8. Julij 1662.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Dordregt hebben doorfpeciale laft van de heeren haare principaalen ter vergaderinge gereprefenteert hoe dat de kerke van Dordregt genoegfaam feedert het begin der reformatie immers federt den jaare 1584. tot den jaare 1606. toe altijds de beroepen der predicanten de claffe van Dordregt niet vergaden wefende bekent gemaakt heeft aan de gedeputeerden desfelven clasfis in der tijd zijnde of wel aan twee of drie der naaftgefeetene predicanten conform de ontworpene kerkenordre van den jaare 1586. en het nader concept van de kerkenordre de anno 1619. dat ook defelve gedeputeerden ende naaftgefeetene predicanten refpecfive daar op van tijd tot tijd de approbatie van de voorfz. beroepen conform den inhouden van de voorfehreeve geconcipieerde kerkenordeninge gedaan en onderteekent hebben en dat als dan de effeétive beveftinge der verkoofen predicanten mitsgaders de admisfie van defelve in de clasficale fynodale en andere kerkelijke vergaderingen fonder contradictie en oppofitie van iemand is gevolgt. En alhoewel haar Edele Groot Mog. dien aangaande bij refolutie van 19. Julij 1624. wel expreflelijk geftatueert ende geordonneert hebben dat ieder clafte en kerke fal blijven bij het gebruyk en regt het welk in defelve tot dien tijd toe gepracnTeert was geweeft en dat dienvolgende daar mede het voorfchreve gebruyk van de kerke van Dordregt nog ten overvloed was geconfirmeert en beveiligt zijnde fulks dat de approbatien der voorfchreve beroepen altijd in maniere voorfchreve zijn gedaan uytgefondert alleenlijk eens of tweemaal dat de beroepen der predicanten in de claffe op dien tijd binnen Dordregt vergadert zijnde ingebragt zijn geworden. Dat het egter die van de gemelde claffe onaangefien alle het geene voorfchreve ftaat gelieft heeft gehad in den voorfchreve jaare 1656 tegens expreffe proteftatie foo vande magiftraat als de kerke van Dordregt te refolveeren dat de beroepen der predicanten binnen Dordregt met meerder bij de naaftgefetenen maar bij het volle clasfis foude moeten geapprobeert en aangegeven worden op poene dat niet alleen de predicanten maar ook de geheele kerkenraad der ftad Dordregt die de voorfchreve clasficale refolutie niet pertinentelijk na en quamen de hoogfte cenfure des clasfis onderworpen foude Wefen. Dat voorts foo bij die van de magiftraat als bij de kerke van Dordregt copie van de voorfchreve refolutie verfogt zijnde die van de gemelde clasfis het felve abfolutelijk hadden geweigert en ofwel de voorlchreve clasficale refolutie om redenen vooren verbaalt notoirhjk niet en kan beftaan dat egter foo wanneer nu onlangs binnen


van DORDRECHT. 1793,
ücn de voorfchreve ftad vier predicanten wettelijk en na het oude gebruyk beroepen zijn geweeft de naaftgefetene predicanten door defelve refolutie gedeterreert zijn geworden de approbatie van dc Voorfchreve beroepen uit den naame en van wegen de clasfe als na gewoonte en in gebruykelijke forme te doen en uyt re geeven vreefende foo het fchijnt daar door te fullen incurreeren de indignatie des clasfis dog anderfints bij haar felven daar toe overboodïg geweeft zijnde gelijk fij ook de approbatie effeclivelijk gedaan en de voorfchreve beroepen met haare onderteekeninge ge verifieert hebben alleenlijk met bijvoeginge van eene ongewoonlijke claufule te weeten voor lbo veel ons aangaat. En alhoewel daar op de ordentelijke beveftinge was gevolgt dat egter die van de voorfz. clafie de gemelte nieuwberoepen predicanten in de vergaderinge van defelve claffe niet hadden willen admitteeren. En gemerkt alle het felve ftrijdig was tegens voorfz. oud gebruyk tegens de voorlchreve kerkenordeninge en voornamentlijk ook tegens de voorfchreve haar Edele Groot Mog. refolutie van den jaare 1624. foo verfogten de meer* gemelte heeren gedeputeerden der ftad Dordregt uyt laft van gemelte heeren haare principalen dat haar Edele Groot Mog. goede geliefte mogt wefen de voorfz. claffe van Dordregt aan te fchrijven en te ordonneren dat fij alle oppofitien in voegen als boven ge* daan tegens het approberen van de voorfchreve beroepen door de naaftgefetene predicanten fullen hebben te laaten vaaren en voor het toekomende tegens foodanige approbatien geene verdere oppofitien te ondernemen directelijk of indirectelijk in eeniger manieren maar ter contrarie de naaftgeft^f&nc jvpfVu-ant/^a u^h-L^t t-o m^ken dat fij voortaan na ouder gewoonte daar mede onbekommert fullen mogen voortvaaren dat fij mede de vier aangenomen predicanten als leeden van het clasfis fullen hebben te erkennen en in het toekomende de magiftraat en kerke van Dordregt in haare deugdelijke posfesfien en het voorfchreve oud gebruyk ongeturbeert tc laten ook haar voorts in andere faaken na de voorfchreve haar Edele Groot Mog. refolutie punétuelijk te reguleren. Dat wijders mede de cornmiflarisfen politicq van haar Edele Groot Mog. jegenwoordig gedeputeert op het fynode van Zuydholland mogen werden aangeschreven dat in allen gevalle aldaer dienaangaande ietwes mogte voorkomen fijluyden forge willen dragen ten eynde daar inne niets tot prejuditie van de magiftraat of kerke van Dordregt gedaan gerefolveert of gedifponeert maar ter contrarie alles bij het oud gebruyk gelaten en behouden moge werden. Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan dat het voorfchreve geproponeerde van de gemelde heeren der ftad Dordregt mitsgaders haarluyder verfoek dienaangaande als boven gedaan van wegen haar Edele Groot Mog. aan die van de voorfchreve clasfe bij misfive fal werden toegefonden met ordre van haar na het felve gedane verfoek in allen deelen te reguleeren en te gedragen ten ware fijlieden mogen hebben eenige redenen ter contrarie die fij gehouden fullen wefen ter eerfter gelegentheyt aan haar Edele Groot Mog. bekent te maken en middelerwijle de nieuw beroepene predicanten van Dordregt de comparitie op haar clasficale vergaderinge niet hebben


1794 PRIVILEGIËN
te verhinderen nog ook eenige nieuwigheyd te plegen jegens het oude gebruyk en de voorfz. haar Ed. Groot Mog. refolutie van den jaare 1624. maar alles te laten op den ouden voet ter tijd en wijlen toe bij haar Ed. Groot Mog. haarluyder redenen van befwaernilfe daar jegens gehoort anders foude mogen wefen gedifponeert. Dat voorts de bovenftaande haar Edele Groot Mog. refolutie bij extract authenticq aan de commisfariiTen politicq op de gemelde Zuydhollandfche fynode fal werden toegefonden met laft en ordre dat fijluyden fullen hebben te beforgen dat aldaar niets contrarie haar Edele Groot Mog. meyninge daar inne vervat in deliberatie geleyt veel min tot conclufie of refolutie gebragt werde.
Kerküjk Placaathoek, II. Deel y bl. 381—384.
AANMERKINGEN.
Met welke eene heevigheid dit gefchil, tus- zouden wefen opgehouden zijn in korten wcfchen de Regeering van Dordrecht cn de deromme in dezelve vergadering ingekomen Clasfis van Zuidholland, gedree ven wierd, is, als -wanneer is geantwoord geworden bij den uit het* Befluit van den Oudraad van den één- prafiderende dal bij de vergadering nietwes entwintigften Junij des jaars 1661 (O 5 'c welk was gerefolveert nogte eenige acJe gecoucbeert wij, óm den zonderlingen inhoud , hier zul- dewelke mijn heeren van Dordrecht als polilen invlegten, genoegfaara optemaaken. tijcque zoude mogen chocqueren en dat alles
kerkelijk was waer van de vergadering hadde
Op den xxj. 'Junij 166a. de heeren ach- verftaen geen cspije aen dezelve te laten voltervolgens en in voldoening van zekere refo- gen. Waer op aenjlonds bij de meergemelds lutie commijforiael bij den beere burgemeefter heeren gedeputeerdens uitten name van derten huyfe van den heere van Barendrecht zeiver heeren committenten is gezeid dat deoudburgemeefier aldaer door monde van den- zelve heeren committenten haer Ed. niet en zeiven heer burgemeefter geconvoceerf ende hadden gelaft nogte gemmieert met eenig lij rapport van de heeren gedeputeerdens uit pouvoir of eenige inftruélie omme zig met de dè kerkenrade in defelve claffe alsdoen bin- vergadering in difputen inne te laten nematt nen Dordrecht vergadert ook laeftelijk door in cas van weigeringe van *t gedane verfoek de gedeputeerdens van de kerkenrade mede van te mogen bekomen de gezeide copijen wel ten voorfz. huize verfchijnende fpmmierlijk exprefelijk te denuntieren dat zodanig refus verhaelt de refolutie van de voorfz. claffe was buiten fatfoen ende buiten ordre en verontrent de beroeping van predikanten en de volgens ronde/ijk te verklaren dat mijn heecpprobatie van dien in den jaere 1655 en ren van Dordrecht hielden voor nul kragt e1656. genomen en zo fuccesfivelijk tot op be- loos en van onweerde alle de voorfz* rej'ohh den dato dezes achtervolgt met vorder alle tien affen ende aftitaten met 't gunt daer aélen ende affitatcn daer van dependerende van dependeert en inbccrerende vooro-aev.de en fpecialijk bet gepafeerde ontrent den ou- proteft tegens al het zelve van nieuws met alle derting mede van ae kerkenrade van Dor- vigeur te protefteren gelijk haer Ed. doende drecht in voorgemelde clasficale vergadering waren in tegenwoordigbeyd. Deden neg voor comparerende ende fejfte hebbende. Waar op offcheyd de heeren gecommitteer dens daer bil zijnde gedelibereert zijn eenige heeren uitten dat mijn heeren van Dordrecht altijd zéér midden van de voorfz. vergaderinge alle Ie- jaloers en fenfihel waren geweeft van derzei' den van den oudrade mét acljnnclie van den ver rechten ende 'gerechtigheden dewelke depenfionaris mt. Johan Berck gecommitteert. zelve zeer zorgvuldigliik en religieufelijk Alle welke ter meergemelde claffe ten zeiven van alle tijden bij alle vigoureufe wegen en dage verfchenen zijnde hebben ingevolge middelen hadden getragt te protegeren devan derzelver fpeciale laft ten zeiven dage fenderen en te maintineren en dat het dezelve haer Ed. gedefereert aldaer verzogt en ge- heeren als nu mede niet zouden ontbreken aen eyfcht copie van de voorfz. refolutie ad/en gelijke middelen uit te denken en dezelve met en a&itaten met het geene wijders was con- geen minder couragie bij de hand te nemen cernerende den voorfz. ouderling alle geoor- en in bet werk te ftellen daer en zulks het bedeelt zijnde prccjudiciabel cn contrarierende horen zoude en daer dat van de mee/Ie kregt het oud onbefproken en immemoriael recht operatie en nadruk zoude wezen. Hier op en gerechtigheyd de ftede van Dordrecht zijn de heeren nu meer gezeide gedeputeerdens competerende mitsgaders de immemoriale pos- alle leden van den oudrade uitte vergadering fejjte dien conform ende laeftelijk mede con- gefcheiden na voorgaende notificatie en betrarierende de kerkenordeninge. Waer op de- geren aen dezelve dat van het gepafeerde zelve heeren gecommitteerden wederomme bui- pertinente notulen gehouden worden gaende ten gaende na voorgaende notificatie aen de naer den heere burgemeefter om van alles te vergadering dat haer Ed. niet gaerne lange doen rapport,
(1) Refol. van den Oudraad van 'l jaar 1662. Fol. 19 — 21.


van DORDRECHT.
De Staaten magtigen die van Dordrecht, om een Lantaarn te moogen flellen aan den mond van de Kille , en belooven daar toe een jaarlijkscb Subfidie van Rênhond^rd en twintig Cu/aens^ voor den tijd van Zes jaaren.
14. December 1662.
OP 't gene de heeren gedeputeerden der ftad Dordrecht uyt deri mme ende van wegen de heeren hare principalen ter vergaderinge voorgedragen hebben nopende de periculen en bekommeriiiflen om bij nacht uyt het Hollandts diep de Kille aen te doen* ïs naer voorgaende deliberatie goedtgevonden ende verftaen dat den burgemeefter ende regeerders derfelver ftede geauthorifeert ende gelaft fullen werden gelijck defelve geauthorifeert ende gelaft werden bij defen omme een lantaerne te doen oprechten aen de mondt van de voorfz. Kille naer de zijde van 't voorfz. Hollandts diep ende des nachts daerinne een licht te doen onderhouden tot gerief van alle fchippers de voorfz. Kille bij nacht aendoende daer toe die vaii Dordrecht voornoemt van't gemeene landt genieten fullen eenfubfidie van hondert en twintig Caroli guldens jaerlijcks voor den tijdt van fes achtereenvolgende jaren midts daer van doende reeckeninge bewijs ende reliqua aen de heeren gecommitteerde raden die oock mits defen verfocht ende .eelaft worden
fubfid'w ordonnantie te paffeeren ende de betalinge te beforgen als mer behooren.
Refolutien van Holland van V jaar 1662.
AANMERKINGEN.
Dit Oftrooi is, naderhand , nog tweemaal len : zeeker is het, dat , gelijk, federd een'
vernieuwd , voor den djd van Zes jaaren, geruimen tijd, de hier beloofde Honderd cn
zijnde de laatüe reize ^ voor zoo veel ons twintig Guldens niet betaald zijn geworden <
gebleeken is, van den zesentwintigften Julij het onderhoud van de Lantaarn ook thands
des jaars 1677 (1). Of het, daar na, meer- buiten lafte van de Stad gd'chied, maals verlengd wierd, durven wij niet bcpaa-
(l) Refol. van Holland van 'e jaar 1677. If. 31$.


1796 PRIVILEGIËN
De Staaten bekragtigen eene Keur van den Magiftraat, tegen de Brigues en Kuiperijen onder de Gemeente en de Deekenen der Gilden en Gemeene Neeringen ; en vinden wijden goed , dat de direclie van de Nominatie van de Qoede Luiden van Achten zal zvorden gelaaten aan den Burgemeefter van de Gemeente.
6. December 1663*
ONtfangen een misfive van den prefident ende raden van den hove gefchreven alhier in den Hage den 5. defer loopende maendt houdende dat fijluyden ingevolge ende tot voldoeninge van haer Ed. Groot Mog. appoinetement in dato den 27. November daer bevorens gefteldt op feekere requefte bij ofte van wegen de heeren burgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht aen haer Ed. Groot Mog. geprsefenteert geëxamineert ende overwogen hebbende den innehoude van feeckere keure ofte ordonnantie bij de heeren van den gerechte derfelver ftede den 20. der voorlede maent gemaekt tegens het brigueren onder de gemeente ende de deeckens van de gemeene neeringe aldaer van advife waeren dat defelve keure ofte ordonnantie op feer goede redenen gefondeert fijnde tot maintien van 't rerpeet van de regieringe ende tot rufte van de gemeente aldaer niet alleen dienftich maer oock tot voorkominge van droevige onheylen nootfaeckelijck was ende dienvolgende bij haer Ed. Groot Mog. behoorde te werden geapprobeert te meer dewijle d'experientie geleert hadde dat het reglement bij den heere prince van Oraigne onfterffelijker gedachteniffe ende den gemelten hove op den 17. October des jaers 1647. (jij) naer genome informatien aldaer gemaekt mitsgaders de publicatie van de heeren haer Ed. Groot Mog. gecommitteerden doenmaels mede in loco geweeft fijnde van den^. Augufti des jaers 1651.(2) ende den 11. daer aenvolgende bij haer Ed. Groot Mog. geapprobeert continerende arbitrale correctie niet krachtich genoegh waren geweeft omme de dangereufe kuyperijen binnen defelve ftadt te weeren. Edoch terwijle het te vergeefs foude fijn ordre te ftellen jegens het bekuypen van deeckens foo defelve door quade kuyperije ingedrongen fijnde 't recht van ftemmen quame te behouden. Dat mede tot voorkominge van confufie daer aen ten hoogften gelegen was dat de directie van de nominatie der goede luyden van achten gelaten werde aen den borgemeefter van de gemeente binnen defelve ftadt volgens den accoorde van den voorfz. jaere 1647. wj goetvinden van den hoochgemelten heere prince ende ten overftaen van commiffariflen van den gemelten hove gemaekt. Dat derhalven den meergemelten praefident ende raden van den felven hove haer genootfaeckt vonden haer Ed. Groot Mog. in bedenken te geven of defelve niet fouden believen goet te vinden boven 't geene in de
voorfz.
(t) Zie U. 1700.- 1702. (2; Zie bl. 1724 en».


van DORDRECHT. i79?
voorfz. keure ende ordonnantie is vervat tot meerder corroboratie beter effect ende onverbreeckelijker obfervantie van dien te voegen ende te ordonneren.
Eerftelijck dat ingevalle bevonden {oude mogen werden dat eenige deeckens door recommandatie ende kuyperije contrarie de voorfz. ordonnantie mogten fijn ofte werden geëligeert ende ingedrongen in fulcken gevalJe de heeren van den gerechte voornoemt geauthorifeert fullen fijn de voorfz. deeckens in diervoegen verkooren wefende van den eedt te ontflaen ende in derfelver plaetfe anderen van de bequaemfte ende gequalificeerfte uyt denfelven gilden tot deeckens te verkiefen ende te furrogeeren. Ende ten anderen dat de directie van de voorfz. nominatie der gemelte goede luyden van den achten tot confervatie van de rufte ende eenichcyt der voorfz. ftede gelaten foude werden aen den heere borgemeester van de gemeente in der tijdt wefende gelijck van alle ouden tijden gepraóiifeert ende bij den voorfz. accorde van den voorfz. jaere 1647- expreffelijck bedongen ende met approbatie als voren ter neder gefteldt was met vordere fcherpe injunctie aen den officier ende die van den voorfz. gerechte der meergemelte ftadt geen in-» fractie tegens de voorfz. keure ofte ordonnantie mitsgaders de voorfz. bijgevoeghde articulen te gedogen maer defelve ftrictelijck fonder eenige disftmulatie ofte conniventie te doen obferveren ende executeren. Waer op gedelibereert fijnde hebben haer Ed. Groot Mog. de meergemelte keure ende ordonnantie geaggreëert ende geapprobeert gelijck defelve geaggreëert ende geapprobeert wordt bij defen fulcks encte m voegen ais delelve hier naervolgende van woorde te woorde ftaet geïnfereert.
(^Dezelve volgt hier agt er in de Jcle van Jpprobatie.*)
"Welcken volgende behoorlijcke acte van aggreatie ende approbatie gedepescheert ende aen de heeren borgemeefter ende regierders der ftadt Dordrecht voornoemt ter handen gefteldt fal worden met laft ende ordre aen allen ende eenen yegelijck die 't aengaen mach hen daer nae preciefelijck ende exactelijck te reguleren ende te gedragen. Ende belangende de verdere poincten in de voorfz. misfive van den gemelten hove vervat is de finale refolutie dient'halven te nemen uitgefteldt tot dingsdagh in de aenftaende weecke.
11. December 1663.
SIJn ingevolge van 't gerefolveerde van den feften defer loopertde maent wederom in propofitie gebracht de poincten bij den prasfident ende raden van den hove in derfelver misfive van date den vijfden daer bevorens voorgeflagen tot meerder corroboratie beter effecte ende onverbreeckelijcker obfervantie van dc keure ende ordonnantie bij die van den gerechte der ftadt Dordrecht gemaeekt tegens het brigueren onder de gemeente ende de deekens van de gemeene neeringen aldaer ende bij haer Ed. Groot Mog.
V 2 den


i;P3 PRIVILEGIËN
den voorfchreven fesden defes geaggreëert ende geapprobeert als namen dijck.
In den eerften dat ingevalle bevonden foude mogen werden dat eenige deeckens door recommandatie ende kuyperije contrarie de voorfz. ordonnantie mochten fijn ofte werden geëligeert ende ingedrongen in fulcken gevalle de heeren van den gerechte voornoemt geauthorifeert fullen fijn de voorfz. deeckens in dier voegen verkofen wefende van den eedt te ontflaen ende in derfelver plaetfe anderen van de bequaemfte ende gequalificeerfte uyt denfelven gilde tot deeckens te verkiefen ende te furrogueren.
Ende ten anderen dat de directie van de voorfz. nominatie van de goede luyden van den achten tot confervatie vande rufte ende eenichheyt der voorfz. ftede gelaten foude werden aen den heere borgemeefter van de gemeente in der tijdt wefende gelijck van allen ouden tijden gepraétifeert ende bij den accoorde van den jaere 1647. bij goetvinden van den heere prince van Oraigne ende ten overftaen van commiflariffen van den gemelten hove gemaekt expreffelijck bedongen ende met approbatie van haer Ed. Groot Mog. ter neder gefteldt was met vordere fcherpe injunéfie aen den officier ende die van den gerechte der meergemelte ftadt geene infractie tegens de voorfz. keure ofte ordonnantie mitsgaders de voorfz. bijgevoegde articulen te gedogen maer defelve ftrictelijck fonder eenige disfimulatie ofte conniventie te doen obferveren ende executeren. Waer op andermael gedelibereert fijnde hebben haer Ed. Groot Mog. haer de voorfz. poincten wel laten gevallen ende dienvolgende goetgevonden dat de acte van approbatie der voorfz. keure ende ordonnantie met fpeciale infertie der voorfz. poincten op den name van haer Ed. Groot Mog. gedepefcheert ende uytgegeven oock alles in forme van placcate vervat tot een yeders narichtinge binnen de ftadt Dordrecht voornoemt gepubliceert fal worden.
Refolutien van Confederatie>, Madz.766~'?G<). van den Druk in Fol.
Adte van Approbatie der voorfchreeven Keur. 11. December 1663.
TTXE ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt doen te weten. \_J Alfoo ons vertoont is bij den borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht dat defelve hadden goetgevonden te maecken ende t'arrefteren feeckere keure ofte ordonnantie tegens het brigueren onder de gemeente ende de deeckens van de gemeene neringen aldaer reverentelijck verfoeckende dat het ons gelieffde de voorfz. ordonnantie te bekraghtigen ende te appuyeren met onfe autoriteyt ende approbatie houdende defelve keure ofte ordonnantie als volght. — Alfoo mijn Ed, heeren van den gerechte der ftadt Dordrecht door dagelijcxe ondervindinge bemereken dac eenige
onge-


van DORDRECHT. 1799
ongcrufte ende ambitieufe menfchen omme aen haere ftaetfuchtige pasfien te voldoen door inductien vuyle cuperijen beloften ende oock fomwijlen door dreygementen trachten de deeckens van de gemeene neringen defer ftede aen dewelcke jaerlijcx competeert de voorftellinge ofte nominatie van vieren twintich perfoonerl omme bij de Ed. heeren van den oudtrade uyt yeder quartier twee tot goede luyden van den achten te werden gecoren te difponeren omme defelve nominatie te doen naer haeren appetijte ende goetvinden. Dat oock onder de gemeene gildebroeders van de refpectivè gilden dagelijcx werden aengewent onbehoorlijcke follicitatien foo door 't fetten van gelagen beloften van geit als andere vuyligheden ten eynde defelve mochten werden bewogen omme over de refpecYive gildens van de gemeene neringen te kiefen foo* danige deeckens over dewelcke de opgemelte ongerufte ende ambitieufe perfoonen vermeynen naer haer welgevallen ende appeteyt te fullen connen difponeren ftreckende alle het felve merckelijck tot prejudicie van de rufte ende welvaert defer ftede alsmede infonderheyt tot vernietinge ende totale foubverfie van den bandt der Jielfde ende affectie van de borgeren ende goede ingefetenen onder malkanderen daerenboven wegnemende alle vrijheyt ende liberteyt de meergemelte deeckens van de neringen ende de gemene gildebroederen in het voorfz. ftemmen ende nomineren refpectivelijck competerende ende dienvolgende infructueus ende onnut maeckende de oude privilegiën ende gerechtigheden met foo grooten ijver ende moeyte bij de voorouderen geobtineert. Soo ift dat mijne Ed. heeren vm den gereente voornt. willende tegen alle foodanige onordentelijckheden ende infractien voorlienende genegen fijnde de goede ingefetenen ende de gemeente het vrije gebruyck van haere privilegiën ende gerechticheden te handthaven ende te mainctineren geordonneert ende geftatueert hebben gelijck defelve ordon-1 neren ende ftatueren bij defen. Eerftelijck dat nyemandt uyt de magiftraet den oudtraedt ofte uyt de goede luyden van den achten van defe ftadt ofte in eenich ampt employ ofte bedieninge foo van ftadt godshuyfen off anders lijnde fal vermogen eenige deeckens vande gemeene neringen ofte gildebroeders door inductien perfuafien veel min door beloften ofte dreygementen 't lij door henfelven ofte door anderen directelijck ofte indirectelijck te recommanderen eenige perfoonen om tot achten voorgeftelt ofte tot thefauriers defer ftede ofte tot deeckens van de refpectivè gilden geëligeert ende vercoren te werden op poene dat die genen die bevonden fullen werden diergelijcke recommandatie te hebben gedaen verclaert fullen werden vervallen te fijn van alle digniteyten ampten ende officien ende onwaerdich om onder 't getall van de magiftraet oudtraedt ofte veertigen langer te werden gerecckent ende inhabil om oyt tot de magiftrature ofte tot eenige andere ampten ende digniteyten gepromoveert ofte vercoren te werden. Interdicerende wijders alle borgeren ende ingefetenen defer ftede van wat qualiteyt ofte conditie defelve fouden mogen wefen haer met eenige van de voorgemelte cuyperijen te bemoeijen ofte haer daerinne te laten gebruycken op poene dat die genen die bevonden fullen werden
V 3 con-


jSoo PRIVILEGIËN
contrarie defe ordonnantie eenige perfoonen tot nominatie van achten ofte electie van thefauriers ofte deeckens te hebben gerecom* mandeert voor de eerfte maele verclaert fullen werden inhabil en» de ongequalificeert om oyt ofte oyt tot achten genomineert ofte tot thefanriers ofte deeckens geëligeert te werden ende voor de tweede reyfe bovën de voorfz. verclaringe van inhabiliteyt de ftadt van Dordrecht ende de jurisdictie van dien mitsgaders Zuydhollandt ontfeyt ofte anders naer exigentie van faeeken arbitralijck gecorrigeert ende geftraft te werden. Interdicerende insgelijcx alle andere wie ende hoedanig defelve fouden mogen wefen fonder onderfcheyt fijnde geen borgers ofte innegefetenen defer ftede hen te bemoeijen met het gunt voorfz. is in eeniger manieren op pcene van jegens defelve gedecreteert ende geëxecuteert te werden foodanige correctien ende ftraffen als na gelegentheyt ende bet begaene exces jegens defe ordonnantie bevonden fal worden te behoren. Laftende alle deeckens van de gemeene neringen ende alle gildebroeders van de refpectivè gilden aen dewelcke eenige follicitatien ofte recommandatien fouden mogen werden gedaen 'tfelve aenilonts den heere burgemeefter van de gemeente in der tijt bekent te maecken op gelijcke poenen ende verbeurte als hier boven tegens die gene dewelcke de voorfz. follicitatie ofte recommandatie hebben gedaen is geftatueert. Ende ten eynde defen edicte ende eeuwichduyrende decreet naer fijne forme ende innehoude fijn effect fortete ende punctuelijck geëxecuteert werde werdt den heere officier bij defen aenbevoolen omme een waeckent ooge te houden ende foo veel doenlijck in allen ernft fich jegens de overtreders ende contraventeurs van defen met allen ijver ende naerfticheyt te informeren omme vervolgens defelve te calangeren ende daer jegens te procederen ende te doen procederen foo ende fulcx als in voldoeninge van defe ordonnantie fal bevonden werden te behoren. Aldus gedaen geordonneert ende geftatueert bij mijn E. E. heeren voornt. op den Xxfte November 1663. (ffas getekent*) J. Berck. Soo ift dut wij de faecke ende 't verfoeck voorfz. overgemerekt hebbende ende de vertoonders willende belyeven naer genomen berichtinge ende advis van den prsefident ende raeden van onfen hove uyt onfe reghte wetenfehap fouveraine maght ende autoriteyt de voorfz. keure ofte ordonnantie foo als defelve is leggende ende in allen deelen hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goet approberen ende ratificeren defelve mitsdefen ordonnerende ende ftatuerende daerenboven tot meerder corroboratie beter effect ende onverbreeckelijcke obfervantie van de voorfz. keure ofte ordonnantie dat ingevalle bevonden foude mogen werden dat eenige deeckens door recommandatie ende kuypperije contrarie de voorfeyde ordonnantie moghten fijn ofte werden geëligeert ende ingedrongen in fulcken gevalle die van den gereghte der voorn, ftadt Dordrecht geautorifeert fullen wefen gelijck wij defelve autoriferen bij defen de deeckens in dyervoegen gekoren wefende van den eedt te ontflaen ende in derfelver plaetfe andere van de bequaemfte ende gequalificeerfte uyt denfelven gilde tot deeckens te verkyefen ende te furrogueren. Als mede dat tot confervatie van de rufte ende eenig-
heyt


van DORDRECHT. ïBot
heyt der voorfz. ftede de directie van de nominatie der goede luyden van den achte fal werden gelaten gelijck wij defelve laeten mitsdefen aen den borgemeefter van de gemeente in der tijt wefende foo als van ouden tijden gepractifeert ende bij den accorde met goetvinden van den heere prince van Orangie ende ten o verftaen van commilfariffen uyt vootgemelten onfen hove gemaeekt in den jaere 1647. expreflelijck bedongen ende met approbatie van denfelven hove ter neder geftelt is. Injungerende ende bevelende wel expresfelijck den officier ende die van voorfeyde gereghte geenne irtfractie tegens de voorgeftelde keure ofte ordonnantie ofte contrarie 'tgene wij daerenboven invoegen als vooren geordonneert ende geftatueert hebben te gedoogen nemaer alle het felve ftrictelijck ende fonder eenige disfimulatie ofte conniventie te doen naerkomen obferveren ende executeren ende lallende allen ende eenen yegelijcken dien het aengaen magh haer daer naer punctuelijck te reguleren. Gegeven in den Hage onder onfen grootten zegele hyer aen doen hangen op den xjen December int jaer ons Heeren ende Saliglimaec* kers duyfent feshondert drye ende feftien.
QlVas geteekénd)
Johan de Wtt^
(Op den rug ftond) Den xiiij. Decemb. 1663. is defe keure ofte ordonnantie naer voorgaende clockengeflach van de puije van het raethuys defer ftadt Dordrecht nfgelefen ende behoorleken gep u bliceert.
In kenniffe van mij.
J. BercL
Naer het oorfprongklijk Stuk, gefebreevett op Perkament, hebbende onder uithangen een afgebroken Zegel in rood Wa/cb, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade A. No. 34.
AANMERKINGEN.
m Wanneer men deeze Keur met aandagt in- Keur te verzoeken fa). Want, fchoon de
ziet, blijkt het al aanftonds, hoe zeer de Verkiezing van verfcheiden Deekenen, welken,
kuiperijen en het brigueren naer Ambten en langs den weg van kuipen], daar toe bevor'
Bedieningen,voornaamlijk,naer Deekenfchap- derd waren , één- en andermaal, vernietied
pen der Gilden en Gemeene Neeringen, te wierd r3), vond Zij het egter geraaden, van
deezer tijd, in zwang gingen. Reeds, federd zig, in 't jaar 1674, andermaal te keeren tot
een geruiraen tijd , was de kegeering daar op de Staaten , en eene vernieuwing en beveftiging
uit geweeft(0,omdit misbruik regentegaan; van deeze Keur te vraagen: tot welk verzoek
dog dc daar toe aangewende middelen waren de verandering in de Regeeringsform , ten
tot hier toe vrugceloosbevonden. Zij nam daar- jaare 1672, voorgevallen , midsgaders het, toen
om het Befluit, van de hulp der Hooge Over- ter tijd, veranderd Oétrooi wegens de Ma-
heid mteroepen , en van haar de bekragtiging giftraatsbeftelling , van nieuws aanleiding
en goedkeuring van eene daar tegen gemaakte gaven.
co Uitwijzends de Re/cl. van den Oudraad -van den jf. Januarij 1630., 6 en 8. OSoler 1654.
(2) Refol. van den Oudraad van den 21. November 1663.
(3) Veele voorbeelden zijn daar van in de Regifters van het Geregt te vinden ; onder anderen den 8 0. «3 en 30. Julij 1664. , 12. Februarij 1670. , 2a. StpUmh*r 1671.


im PRIVILEGIËN
Acte van Schout en Heemraaden van 'sGfevék duin Kapel en van de gemeene Ingelanden van het Endennefl ; waar bij zij belooven, Maller tijd, zeekere Kade te zullen afbreeken , indien ftamaals bevonden wierd, dat dezelve tot, nadeel van de Stad of de Rivieren flrekte.
12. Maart 1664.
ALfoo wij fchout ende heemraden van Schrevelduyn Cappel benevens de gemeene ge'ërffdens ende gelanden van den Endennefl: metten omloop van dien gelegen onder Schrevelduyn ende Groot Wafpick ende vervolgens het ackerlant gelegen onder Schrevelduyn Cappel tot Hoeffnagelfteege ende Spranghe ftrate toe bij requefte aen haer Ed. Groot Mog. de heeren ftaten van Hollans ende Weftvrieslant hebben verfocht octroy omme tot keeringe ende verhinderinge van het water in den voorfz. Endennetf. te mogen leggen een kaade groot ontrent driehondert roeden breeder in defelve requefte vermeit ende dat de achtb. heeren der ftadt Dordrecht beducht waren dat 't leggen van defelve kaade eenige hinderinge ofte prejuditie aen defelve ftadt ofte de rivieren van dien foude mogen comen te veroorfaecken hebben wij fchout ende heemraden voornt. als mede de ingelanden van der voorn» Endenneft hier ondergeteeckent voor ons fel wen ende vervangende ende de rate caverende voor de verdere mede ingelanden van denfelven Endennefl: metten omloop van dien belooft gelijck wij beloven bijdefen dat indien naemaels t'eeniger tijde bevonden mochte worden dat door het leggen van de voorfz. kaade eenige fchade ofte prejuditie bedacht ofte onbedacht aen de voorfz. ftadt Dordrecht foude mogen comen te gefchieden dat wij op het goetvinden ende ordre van defelve fladt de voorn, kaade t'allen tijden wederom tot onfen koften fullen demolieren ende ftellen en brengen in foodanigen ftaet als het jegenwoordich is daer vooren verbindende onfe refpectivè perfoonen ende goederen ten bedwangh van allen rechten ende rechteren ende fpecialijck den hove van Hollant alles fonder fraude. Des t'oirconde hebben wij fchout ende heemraden mitsgaders ingelanden defen onderteeckent den xije Martij XVJC vierenfeftig.
(JVas geteekénd) Pieter Corftiaen Clauman.
Dirck Janfz. van Nederveeït* Rombouts. Adriaen Wouterszen.
Wouter Jacobszen Hjfcber. In kenniffe van mij. Govaert van der Punten.
Jan Peetersze Coemans. A. Glaviman. Mek Jansz. Crol.
' A. de Ruyter. Corjïiaen Peters Glaviman,
Naer de oorfprongklijke A&e , liggende in de K4S op de Weeskamer, Lade É. No. 12.
De


van DORDRECHT.
De Staaten verklaaren , op het voorfiel van Dordrecht, dat de Munthuizen vrij zullen zijn van de Verpondingen.
25. Februarij 1667.
BIJ refumptie ghedeliberem zijnde op 't advis van de heeren gecommitteerde raden in beyde de quartieren ende van dc raden ende meefters van de reeckeningen over haer Edele Groot Mog. domainen in voorgaende notulen onder date den vierentwinüehfren Augufti des voorleden jaers geinfereert gegeven op de propofuie^ bij de heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht den eenendertichften Julij daer bevoorens gedaen dat namentlijck de munte aldaer zijnde eene publijcque lmyCmge haer Edele Groot Mog. toekomende met den gevolge ende aenkleven vau dien vecle jaren verpondinge ten achteren was daer mede de voorfz. ftadt gechargeert zijnde ende blijvende genoötiaeckt foude werden bij langef dilay van betalinghe der voorfz. achterftalligc verpondingen de voorfz. huyfinghe daer vooren te executeren ende te verkoopeu verfoeekende te mogen verftaen bij wie de voorfchreve verpondingheli fullen moeten werden betaeldt ofte anderfints dat die op *t quohier van de verpondinge der voorfz. ftede afgefchreven ende fulcks 'c felve quohier daer mede vermindert foude moghen werden. Ende in achtinge ghenomen dat de munthUyfen met 't geene daer aen vaft Js haer tid. Groot iviog. in eygendom zijn toebehootendc ende bij de refpectivè mtlnts officieren alleen bewoont werden is goedtgevonden ende verftaen dat defelve huyfen van de laft der verpondinghen fullen zijn ende blijven exempt ende dat die foo over 't verledene als voor het toekomende op de quohieren van de refbecnVe fteden afghefchreven lullen werden met dien verftande nochtans dat onder de voorfz. exemptie niet fullen wefen begrepen foodanige huyfen dewelcke buyten of afïbnderlijck van de voorfz. refpedive munten bij de muntsgefellen ofte andere officianten van de munte bewoont werden. Ende werden de heeren gecommitteerde raeden in de refpectivè quartieren midtsdefên verfocht ende gelaft tot executie van de bovenftaende refolutie de vereyfehte ordre te ftellen als naer behooren.


ift* PRIVILEGIËN
Vernietiging van het Elfde Artijkel van V Octrooi wegens de Magijlraatsbeftelling vant jaar 1652, inhoudende, dat geene Oudraaden, Veertigen, noch Agten, comptabele Ambten moogen bekleeden. si. Maart 166B.
DE ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt doen te weten. Alfoo ons vertoont is bij den borgemeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht hoe dat bij het elfde articul van derfelver octroy den xxij. Julij des jaers XVJC twee ende vijftich van ons geobtineert uytdruckelijck wefende geftatueert dat alle perfoonen in bedieninge wefende van comptable ampten aen de ftadt niemant itytgefondert van doen af totte regeringe ofte magiftrature derfelve ftadt niet foude mogen werden gepromoveert ende fulcx niet verkooren werden tot fchepenen veertigen ofte achten als naer dat defelve haer van hare comptable ampten reeckeningen bewijfen ende reliqua ten genoegen van den oudtraedt fouden hebben onthH ende gefuyvert defelve verthoonders 'tzedert in ervaringe gecomen waren dat de voorfz, ampten daer door merckelijck waren gedeclineert van het aenfien dat defelve daer bevorens hadden gehadt foo verre oock dat de genen die eenige apparentie hadden omme totte regeringe geavahceert te werden difficulteyt begonden te maecken om haer totte voorfz. bedieninge te laten emploijerën invoegen dat de voorfz. ampten bij verder verloop onvermijdelijck in foodanige handen foude comen te vervallen dat de voorfeyde ftadt daer mede geenfins gedient noch 't refpeót van de voorfz. ampten behoorlijck geconferveert foude connen werden omme welcke inconvenienten voor te comen hadden fij verthoonders bij derfelver refolutie van den xxv. Februarij laeftleden geoordeelt dienftich te wefen dac het elfde articul voornu voor foo verre uyt voorfz. octroy foude werden gelicht (mits blijvende alleen het ftellen van behoorlijcke cautie tot lafte van de gene die eenige comptable ampten fouden mogen bedienen) weshalven fij te rade waren geworden haer t'addrefferen aen ons met verloeck dat op 't gene voorfz. is ftivorable reflexie maeckende tot voordeel van de voorfz. ftadt ende tot mamtien van 't aenfien van defelve ampten het ons gelieven moghte de uytlatinge ende annullatie van 't voorfz. elfde articul gunftelick te approberen ende ratificeren tot foodanigen effecfe dac de geene die eenige der voorfz. comptable ampten zoude mogen bekleden daer door van de regeringe niet fouden wefen gefecludeert ende dat defelve ampten oock op heeren van den oudtrade veertigen ende goede luyden van den achten fouden connen ende mogen werden geconfereert mits dat de perfoonen nevens het aen» vaerden van foodanige ampten indiftinctelijck gehouden fouden blijven te ftellen fuffifante cautie voor derfelver adminiftratie naer ge» iegentheyt van de refpectivè ampten ende in conformité van de refolutie den vij. Junij des voorfz. jaers XVJC- twee ende vijftich dienthalven bij haer verthoonders genomen. Soo ift dat wij de faecke


van DORDRECHT, iSdj
ende 't Verfocck voorfz. overgeüierckt hebbende ehde de Verthoonders willende gelieven uyt onfe rechte wetenfchap fouveraine maghi ende authoriteyt de uytlaetinge ende annuüatie van 't voorfz. elfde articul int opgemelte oélroy van ons geobdneert hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeerr vinden goet approberen ende ratificeren defelve mitsdefen tot foodanigen effccte dat de gene die eenige van de voorfz. comptable ampten fouden mogen comen te bededen daer door van de regering der voorn, ftadt niet lullen Wefen gefecludeert ende dat fulcx defelve ampten oock op heeren van den ouden rade veertigen ende goede luyden van achten fullen mogen ende connen geconfereert werden mits dat de geëligeerde perfoonen nevens het aenvaerden van foodanige ampten indiftinctelijck gehouden fullen blijven te ftellen fufflfante cautie voor derfelver adminiftratie naer gelegentheyt van de refpecnVe ampten ende in conformité van de refolutie den vije Junij des voorfz, jaers XVJC- twee ende vijftich dienthalven bij de verthoonders genomen. Ende ten eynde de verthoonders 't effect van defe onfe approbatie ende ratificatie metter daet genieten mogen laften wij allen ende eenen yegelicken diet aengaen mach hen daer naer te reguleren. Gedaen in den Haghe ortder onfen grooten Zegele hier aen doen hangen den xxjc Maert int jaer ons Heeren ende Zaligmaeckers duyfent fes hondert acht ende tfeftich,
{Was geparapbeerd}
jfoha» de Win « 1668.
{Onder jlond*)
Ter ordonnantie van de Staten.
(En was geteeksnd)
Hérbt. van BeaumonU 1668.
Naer dm oorfprongklijken Perkamenten Brieft hebbende onder uithangen het Groot Zegel van Holland, liggende in de Kas van de Weeskamer-s Lade A. No. 35.
Overéénkomft tuffchen de Steden Dordrecht, Haar~ lem, en Gouda, ter ééner, en die van Benthuizen, ter ander er zijde, wegens de wijdte van de Sluis , liggende in den Rhijndijk, over da Hoogeveenfche Vaart.
2. Mei 1668.
Handvejlen en Privilegiën van Haarlem ? bl. 551.
X 2 Con-


m6 PRIVILEGIE N
Concordaat, tuffchen de Regeering deezer Stad en die van den Schotfchen Stapel, aangegaan mor den tijd van Éénentwintig Jaaren ; inhoudende de Voor regt en en Vrijdommen , aan de laatflgemelden toegejlaan*
ï. O&ober 1668.
ALlen eten genen van wat ftaet ofte conditie die fijn die dele jegenwoordige fullen fien ofte hooren leefen. Wij borgermeefter ende outraden der ftadt Dordrecht doen te weten ende certificeren dat wij door onfe gedeputeerden d'heeren Johan Hallingh regerende borgermeefter Adriaen van Blijenburch heer van Naeltwijck Jacob van Beveren heer van Swijndrecht Cornelis de Witt ruwaert vanden lande van Putte out borgermeefters alsmede d'heeren Dirck Dammert Alewyn van Halewyn Johan de Witt Johan van Neurenburch Nicolaes Stoop Pompejus Berck Cornelis Pompe van Meerdervoort heer van Hendrick Iden Ambacht Willem Langhly ehdeCrifpyn vanOutgaerden uytten outrade mitsgaders d'heeren mr. Nicolaes Vivien ende Arent Muys van Holy onfen raetpenfionaris ende fecretaris refpeótive hebben doen tracteren met de Ed. heeren Waker Choislie off6 Darray AlexanderSandelands borgermeefters vanEdemburch ende Patrick Threeplant provooft van Penh gecommitteerde van de conincklijcke fteden van Schotlant nevens d'heeren William Davidfon ridder baronnet etc. refident van fijn majefteyt vanGrootBrittannien ende confervator van de privilegiën van de Schotfche natie in defe Nederlanden verfien met fpeciale ende volcomen authorifatie door commiflie vande voorfz, conincklijcke Schotfchefteden verleent ende opgevolchte approbatie van fijne hoochgemelte conincklijcke majefleyt van Groot Brittannien bekrachticht •waer van het contenu jnt eynde van defen inftrumente van woorde te woorde js geinfereert aengaende feeckere ordonnantiën ende ftatuten dienltich ende van nooden tot de trafijeque ende commercie mitsgaders refidentie van de Schotfche ftapel court binnen defe ftadt ende dat wij dienthalven oock volcomentlijck veraccordeert ende verdragen fijn op de forme ende maniere begrepen jn de Volgende articulen ende daeromme hebben wij aen de voorfz. Schotfche
ftapel
AANMERKING EN.
Het zou' ons te ver uit het fpoor leiden, Wanneer , in het jaar 1668 Wiltim om een breedvoerig verflag te geeven van den Davidfon, Confervator der Schotfche Natie, Schotfchen StapelCourt, welke, yanouds,in nevens drie Commiflarisfen van Schotland, de Nederlanden, en yooTnaamhjk te Veere binnen de Stad Dordrecht waren aaneekoo* m Zeeland, haar verblijf gehouden heelt: men, en 'uit hunne gefprekken befpeurd wierd, d<e geenen , welken hier van onderrigt be- dat zij geneegen waren , de Stand of Court geeren, wijzen wij naer den Schrijver van den te verplaatfen , en uit de Stad Veere naer 'Jegenwoordigen Staat van Zeeland (i). eene andere overtebrengen , liet de Bmge-
mseitcï
<0 Ttgenvtoordige Staaf der Vsriésigdt Nederlanden , X. Deel, bl. 176 — 180.


van DORDRECHT. 1807
ftapel onderfaten vande hoochtsgemelten coninck van Groot BritA tannien die nu ofte hier naermaels perfoonlijck binnen dele ftadt fullen refideren ende handelen gegunt gegeven ende belooft het gene hier naer volcht.
Art. i.
In den eerften js onderlingh veraccordeert ènde beloven wij borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht dat tot behoudeniffe ende hanthavingb vande naerdere aliantie ende vruntfehap dewelcke alsnu door de Goddelijcke providentie gemaeekt js tus* fchen d'a/derdoorluchtigfte majefteyt van Grootbrittannien etc. ende de Hooch Mogende heeren Staten Generael der Veréénigde Nederlanden ende het ïanghdüyrich genieten der foete vruchten van foo geluckigen vrede wij in alle dingen naer ons vermogen op alle wettelijcke voorvallen ferieufelijck lullen geven een vaerdige en reale demonftratie van onfe oprechte genegentheyt tot fijn Majefteyts conincklijck perfoon authoriteyt en gouvernement en van onfe continuele jnclinatie tot het welvaren en tranquiliteyt van fijne Majts. coninckrijeken en domïnien en particulierlijckcn met opmerkingh ftreckende tot d'eere van fijn overout eoninghrijck van Schothlant mitsgaders reputatie en intreft van alle fijn Majts. goede onderdanen aldaer conform de voorfz. articulen van vrede onlangs opgerecht ende gefloten.
IL
Gelijck wij oock t'allen tijde hier naermaels fullen verbieden beletten ende verhinderen het coopen ende vercoopen van alderhande amonitie van oorloge wapenen offenfieff off defenfieff aen ofte door eenige fugitiven rebellen vijanden ofte andere gedisaffêclaonëerde tot fijn coninclijcke Majts. jntreft alsmede het drucken en publiceren van alle feditieufe boecken en pasquillen omme defelve uyt defe ftadt ofte eenige plaetfen onder de jurisdictie van dien gefcheepc
X 3 ofte
jneefter der Gemeente , met overleg van de Leden uit dc Rcgcëring , zoo zij zulks veroudfte Leden der Regcering , dezelven ver- kiezen mogten , te doen vergezellcbappcn (3). welkoomen , en deeze Stad , tot een Ver- I\ict lang daar na, was men met de Voorblijfplaats voor den Schotl'chcn Stapel , aan- waarden reeds zoo ver gevorderd , dat de Gebieden. Bij dc eerde geleegenheid, bragt hij magtigden gelaft wierden , om, zonder nadere zulks ter kenniffe vau den 'Oudraad , welke toeftemm'mg, daar op eene Overéénkomft of eenige Leden mag.igdc , om met de voor- Concordaat te fluiten, en , zoo dezelven voor lchreeven CommiiTnrislcu in eene nadere on- de Stad te laffig wierden geoordeeld, de onderhandeling te treeden , over de voorwaar- derhandelingen aftebrceken (4). Men werd den, op Welken zij geneegen zouJen weezen, het eerlang volkoomcn ééns; en, de goedkeuden ScUotfchcn Stapel binnen deeze Stad te ring van den Koning vari Groot Brittannieri veftigen (z). Weinige dagen daar na, door en dc Roijaale Steden van Schotland ingekooden Burgemeefter der Gemeente, voorgedraa- men zijnde, Weiden de Gecommitteerden uit gen zijnde , dat de Confervator , nevens de den Oudraad, den éérfien October, gemagSchodchc Commiffarisfen, geneigdheid toon- tigd, om het Concordaat te fluiten en te teèden , om dc diepte der nabijgelecgen Stroo- kenen (5). Ook werd dit, uitwijzends de men cn Rivieren te doen peilen , nam men dagteekening, nog dien zelfden dag, ter uitliet befluit, om aan hun, daartoe, de behulp- voer gebragt. In de volgende maand , door faamc hand te bieden, en hen, door eenige den Confervator kennis gegeeven zijnde, dat
de
(a) Refol. van den Oudraad van den 83. Julij des jaars 1668,
(3) Refol. Utf. van den 31. Julij daar aanvolgende.
(4) Re/bl. Utf. van 26. Jugufiij 1668.
(5) Refol. Utf. van den 7. September en \. OSlob. 1668.


f-8o8 PRIVILEGIËN
ofte vervoert te werden naer eenige van fijne Majts coninchrijcken off7 dominien ende byfonderlijck nae fijne Majts. coninchrijcken van Schotlant maer ter contrarie naer dat fulcx den heer confervator ondeckt en door den felven heer aen ons kenniffe gegeven fal fijn wij alsdan 'tfelve fullen beletten ende verhinderen mitsgaders oock naer gelegentheyt doen ftraffen alle foodanige perfoonen die haer binnen defe ftadt ofte de jurisdictie van dien in voege alsvoren mochten comen te verloopen en dat alle foodanige amonitie van oorloogh offenfiffe off diffenfiffe wapenen en feditieufe boeckeii fullen worden geconfisqueert. *
I I I.
Verders beloven wij aen die van de Schotfche ftapel te vergunnen ende verleenen openbaer geloove verfeeckeringe en vrij geleyde in behoorlijcke forme gepaffeert ten behoeve van den heer confervator en alle andere behoorende off dependerende tot en aen den felven ftapel dat fij in perfoon en met hare refpectivè familien eli goederen vrijelijck ende gerufteïijck fullen mogen bewonen handelen ende traficqueren binnen defe ftadt en jurisdictie van dien voor foo veel jaren als hier naer fal werden gefpecificeert. Ende bij aldien eenige binnen off buytenlantfe oorlogen (dat Godt verhoede) quamen te ontftaen fulcx dat die vande voorfz. ftapel in vrijheyt ende gerufticheyt haer commertie ende trafficque niet conden oeffenen dat defelve alsdan vrijelijck hare perfoonen familien en goederen fullen mogen vervoeren naer alfulcke plaetfen als fij geraetfaem fullen vinden welcke volgende wij gehouden fullen fijn haer tot derfelver redelijcke coften te verforgen van foodanige fchepen roeijers booten ende andere geriefflijcheden als tot haer befte en veylichfte overvoeringh nodich bevonden fal werden alsmede dat wij al die geen die onder de voorfz. ftapel reforteren in cas van eenich opcomende oorlogh (dat Godt verhoede) fes maenden tijt fullen geven
■de Eigenaars van de Koolputteri in Schotland Stad hier Uit ftond te trekken , beklaagden geneegen waren, met deeze Stad of andere Ste- zig daar over aan de Staaten, verzoekende, den, een Verdrag aantegaan, over den handel dat het Concordaat , ten fpoedigften , overder Schotfche Kooien , vond men het geraa- geleverd, en, alvoorens te werken, bij Hoo^st■den , om daar van gebruik te maaken, en dezelven, mogt worden goedgekeurd (7). Hier den Graaf van Laaderdaal, Secretaris van toe befloot men van de zijde deezer Stad (8): Schotland en andere eigenaars der Koolgroe- dan de Rotterdammers, daer mede niet te ven, van Stads wege, te verzoeken , om de vrede , drongen ook aan, dat alle VrijdomSchotfche Commiflarisfen te gelaften , dien men , aan de Engeifche en Schotfche Natie handel ook in deeze Stad overtebrengen: ter- voorheen verleend, uit hoofde van den laatwijl eenige Leden, zoo uit den Oudraad, fien oorlog, waren vervallen, en dat die als uit de Agten, nevens den Penfionaris niet konden herleeven, dan voor zoo verze, Fivien, en den Secretaris Muys van Holy, bij de laatfte Tractaaten, van nieuws waren benoemd werden , om, bij aanhoudendheid , bevefdgd (9). Ook verwierven zij daar toe met den Confervator Davidfon . wegens het een gunft:g 'Rapport (:o). Intuflcben leverde voordzetten van den Schotfchen Stapel, te blij- onze Stad, den negentienden December, het ven handelen (6). Maar naauvvlijks waren Concordaat ter Staatsvergadering over (n )} deeze fchikkingen beraamd , of die van Rot- 't welk in handen van eenige Leden, ter terdam , jalours van het voordeel, dat deeze onderzoek , gefleld Werd. Inmiddels hield
Sft-
{(S) Refol. Ülf. van den 20. Novemb. 1668.
(7) Refol van Holland van den 27. November 166C!.
f8) Refol. van van den Oudraad van den 3. Decemb. 1668.
f9) Refol. van Holland van den 8. Decemb. 1668.
(m) Refol. Utf van den 12. Decemb. 1668.
(11) Rtfvl. Utf. IJ) Decemb. 1668. en van dtn Otdraad van dtn 97. Dei*mb. i66$t


van DORDRECHT 1800
ven naer een voorgaende gedaene waerfchouwinge om haer effeo ten te verhandelen haer fchulden in te manen als mede te betalen 't geen hj alsdan fchuldich fouden mogen lijn aen eenige inwoonders alhier.
I V.
Ten vierden hebben wij die vande gemelte Schotfche ftapel court geconfenteert een bequame ende welgelegene kercke genaemt
omme daer inne te doen exercitie van de Chriftelijcke gereformeerde religie volgens de leere dienft ende difcipline beieden gepra&ifeert ende bij de weth int coninckrijck van Schotlant geftabilieert welcke kercke in behoorlijcke reparatie fonder coften van die vande voorfz. Schotfche ftapel tot derfelver contentement fal werden gehouden waerinne wij henluyden oock vergunnen volcomen vrijdom van fepulture ende chn'fteJijeke begraeffenilfe van hare dooden tot wat tijde lij fulcx begeeren fouden te doen ende dat de voorfz. kercke ende het kerckhoff van dien niet en lal werden geëmploijeert tot begravinge van eenige andere perfoonen fonder voorgaende confent van den heere confervator.
V.
Wij confenteren oock bij defen dat die vande Schotfche ftapel foodanich doctor medicus mr. barbier en apoteecquer fullen mogen aennemen ende tot haer dienft gebruycken als defelve goetvinden fonder becroon van iemant ende dat den voorfz. medicus barbier ende apoteecquer mede fullen genieten alle foodanige immunitej'ten cn privilegiën als door recht oft coftume de doctors barbiers ende apoteecquers woonachtich off praétifeerendc binnen defe ftadt toebehoort lullende alle andere doctors barbiers ende apotheecquers binnen defe ftadt mede toegelaten werden vrijelijck te practiferen onder alfulcke vande Schotfche ftapel en natie als daer inne refideren.
Ende
Rotterdam nader aan , dat de Schotfche Court Staaten een nadeclig Befluit ftonden te neemogt geloft worden, geen Siapel noch toonda- men , en dat er niets meer voor hun overgen te Dordrecht te houden , voor dat hetzelve bleef, dan aan den Schotfchen Stapel het bij de Staaten zoude weezen goedgekeurd; en genot van eenige Stedelijke Vrijheden te dat de Koning van Engeland zoude worden ver- kunnen toeftaan. Dit vooruiizigt was zogt, om de intrekking Van eene Acte van den ook geenszins ongegrond, wijl , korte dagen negentienden November des jaars 1668., waar daar na , de Staaten het Befluit namen , om bij Hij vergund had , dc Stad van Dordrecht het bij de Staaten Generaal daar heen te fchiktot ecii Stapelpoort van Schozhnd te moogen ken , dat de Vrijdommen, zoo aan de Enïtiaaken Ctz). Siegts twee dagen daar na, gelfche als Schotfche Court verleend, mogwevd hier toe een ongunflig Rapport voor ten worden ingetrokken en vernietigd; met deeze Stad uitgebragt (.13)- De onzen, niet verdere bijvoeging, dat Dordrecht verpikt weinig hier over bekommerd , vonden het ware van het Concordaat aftezien; tegen welk geraaden, om met den Confervator Davidfon één en ander dc laatflgemeide een Protefl: liet het Concordaat nader te overzien , en de Ar- aanteekenen(15"). Dan, niettegenftaande dit tijkelen, welken aan de Leden aanftoot gaven, alles, bleef de Stapel Court, voor eerlt, haazoodaanig te veranderen , dat de zwaarigheden ren ze:el, hier ter Stede , houden, en de en misduidingen wierden weggenomen (14). Oudraad nam zelfs het Befluit, om een Huis Ook voorzagen zij zeer duidelijk , dat de te huuren of te koopen, ten einde voor de-
zeJ-
(12) Refol. van Holland van den 14. Februarij 1669.
(13) Refol- Utf. van den 16. Febr. S699.
(14) Refol- Utf. van den 18. Februarij 1669-
(15; Refol. Utf. van den 18. en 23. Februari] , 11, en 16. Maart 1669. t ,


jdio PRIVILEGIËN
V I.
Ende naerdien noodich wefen lal dat de vootfz. Schotfche ftapel courte werde verfien ende gedient van getrouwe ende bequame boden officieren ende dienaers mitsgaders maeckelaers alsmede wegers ende meters fullen wij neffens den voorfz. heere confervator daer toe foo veel ende foodanige eerlijcke perfonen foo uyt de Schotfche natie als ingefetenen defer ftadt aenftellen als bij defelve geoordeelt fal worden te behooren alle doende den behoorlijcken eedt foo aen de ftadt als den heere confervator.
V I I.
Sullen oock beforgen een bequaem woonhuys voor dén heere confervator met fijne gedeputeerden alsmede voor den thefaurier fecretaris ofte clerck mitsgaders voor den predicant in welcke huyfen den heere confervator ofte fijne gedeputeerden naer hun believen fullen mogen conventie ende vergaderingen beroepen en houden (pro re nata~) van cooplieden faótoors fchippers zeelieden fuppooften en alle andere lieden tot de voorfz. ftapel behoorich fonder eenige belettingh hindernifle ofte moleftatie fulïende de voorfz. huyfen voor niet bewoont ende gerepareert moeten werden tot lafte van de ftadt.
VIII.
Ende ten eynde de goederen ende coopmanfchappen opgeleyt ende wel geconferveert mogen werden mitsgaders oock alle cooplieden factoors fchippers. zeelieden collecteuren ende andere voorgeroerde onderofficieren ende lieden tot de voorfz. ftapel behoorich mede goede accommodatie genieten fullen wij daer toe bequame woonhuyfen ende camers packhuyfen kelders folders ende flie-
ringea
zelve te doen dienen tot eene CoticberggrifQi6'). wederom aan zig te trekken , en, tegen d» Dan die van Rotterdam , bij aanhoudendheid maand van November, de vrije huur die Voordgaande , om , zoo veel moogelijk, den de Confervator genoot , op te zeggen' ten Schotichen Handel naer zig te trekken, deeden, ware midlerwijl de zaaken mogten he'rftclc! ter zelfder tijd , ter Vergadering , het voor- worden. Men gaf hier van berigt aan dé itel , dat geene Leden , wegens het opllaan Schotfche Commiffarisren , welketfde Regeeder Schotfche Kooien , met de Eigenaars der ring verwittigden , dat de Confervator DavidPutten , eenige Overéénkomft zouden moogen fan van denRoning zijn ontflag bekoonien had; aangaan , zonder kennis en toeftemmmg d er en dat zijn Opvolger, Servaes PVilkin ceneceu Staaten. Onze Stad egter weigerde zig hier was, om met haar nader in overleg" te treeaan te onderwerpen , ten minden niet, zoo den ; waar na men het Befluit nam , on». lang niet alle Overéénkomften van gelijken aart daar over te fchrijveli aan de Roijale Steden Vernietigd zouden zijn (17). Dan naauw- van Schotland (18). Dan of hiér op andlijks deeze zwaarigheid te boven zijnde , of Woord inkwam ^ is ons niet gebleekeir wijl daar onrftonden moeilijkheden , tuflchen de noch de Regifters van den Oudraad 'noch Leden van den Stapel Court en de Regee- eenige andere Stukken , na dien tijd , 'van dc ring deezer Stad zelve ; zoo dat de laatst- Schotfche Court verder gewag maaken. JBuigemelden , zig beklaagende, dat het Concor- ten twijfel vertrok zij van hier, niet lang daar daat , van de zijde der Court, niet behoor- na , wederom naer Veere. Ten minften weelijk nagekoomen "wierd , in het jaar 1671. het ten wij , dat zij , in 't jaar 1675, met die Befluit nam, om de voornoemde Conibsrgerij Stad, van nieuws, een Verdrag aanging (|9)<
[a] 'Pen'
(\6) Refol. van den Oudraad van den %ü. Maart 1669.
(17j Refol. van den Oudraad van den t. April 1669.
C<8) Refol. van den Oudraad van den 9. Maart en 29. Junij 1671.
(19; Tegenwoordige Staat dor Vcréinigde Nederlanden , X. Deel, bl. i8ü.


van DORDRECHT. 1811
ringen tot een redelijcken prijs beforgen en ingevalle eenige burger off inwoonder een onredelijken prijs quame te eyfchen fullen wij defelve modereren.
I X.
Wijders hebben wij aen die vande Schotfche ftapel belooft ende toegefeyt een fchoon groot huys ofte meer foo het noodich foude mogen fijn wel geaccommodeert tot een conchergerie in welck huys alle perfoonen den Schotfchen ftapel frequenterende ende van defelve natie fijnde haer fullen mogen vervoegen om te eten drincken en huysveftingé te genieten fullende egeen lith van de voorfz. ftapel vrijftaen noch geoorlooft fijn de foodanige van coft dranck otf huysveftingé te verforgen fonder toelatinge van den heere confervator maer fal echter de borgers ende andere inwoonders van defe ftadt gepermitteert wefen de voorfz. perfonen den ftapel frequenterende in hare huyfen te nemen mitsgaders van coft: dranck ende andere nootfaeckelijckheden te verforgen.
X.
Wij belooven oock ten behoeve van die van den voorn. Schotfchen ftapel te difpicieren een veylige ende ruyme haven voor derfelver fchepen verfien van kaijen en cranen tot ladinge ende ontladinge van derfelver coopmanfchappen. Ende ten eynde die vanden voorfz. ftapel te beter mogen werden gerieft fullen wij ordre ftellen door de havenmeefters dat hare fchepen ende booten bequa-i melijck ende fonder beleth aen de kaijen iiiJlen connen loffen ende laden gelijck wij mede tot fiaren redelijcken coften fullen beforgen dat defelve gedient fullen werden van foodanige overdecte booten fchuyten lichters (fpecialijck in tijde van vorft wanneer de fchepen de ftadt niet naderen connen) mitsgaders van een goet getall van lieden wagens en arbeyders tot het tijdich laden ende ontladen van "hunne fchepen en goederen welcke refpeftive loonen gereguleert fullen werden bij ons ende den heer confervator gefamentlijck. En ingevalle eenige der voorfz. arbeyders onbeleelfde ende quade woor-« den quamen te gebruycken tegens eenige cooplieden factoorert fchippers en zeelieden ofte andere tot den ftapel behoorich fullen wij de foodanige fpoedich doen ftraffen off corrigeren naer exigentie van faeeken.
X I.
Wij fullen oock beforgen dat ten eerften een banck binnen defe ftadt werde geftabhïeert om gelden op alle plaetfen te remitteren ende wij belooven mede de cooplieden ende factoren vanden voorn, ftapel foo veele Ta] penningen te verfchaffen als fij van doen fullen
T heb-
03 Penningen te vtrfchafen. In 't jaar Maakelaar, te doen overbrengen. De Oud1669, deeden de Commiffarisfen een verzoek raad verzogt daarom zijne Geinagtigden toe aan de Stad, om aan hun, op dien voet, te de Schotfche zaaken , om over dit artijkel willen oplchieten Agtduizend Guldens; dog met den Confervator nader te fpreeken , en Zij betoonde daar toe weinig gezindheid; tevens te onderzoeken , of er onder de Koopdeels, om dat de Sleutels der Pakhui- luiden deezer Stad geneigdheid befpeurd wierd, zen niet wierden aangebooden; deels , om om die Penningen aan de Schotfche Factoors dat men weigerde , de Koopmanfchappen, optefchieteu (20), verzegeld , in een ander Pakhuis, onder een*
(zo) Refol. van 4cn Oudraad van dtn 29. Junij 166$.


PRIVILEGIËN
hebben ende dat op verfeeckeringe van hunne goederen tot foo lange dat hare goederen verkocht konnen werden middelerwijle daer voor een reedelijcken jntereft betalende tegens tien ftuyvers ter maendt per cento te reeckenen de dagen weecken ende maen« den pro rato des tijts.
X I I.
Die van de Schotfchen 'ftapel voornt. fullen t'haren believe mede mogen frequenteren ende gebruycken de beurfe die wij aen het marcktvelt binnen defe ftadt hebben gedaen ftellen.
XIII.
Wij belooven oock '-ten behoeve van die vande Schotfche ftapel te difpicieren ende te approprieren een genuchlijcke plaetfe binnen ofte ontrent defe ftadt tot derfelver lichamelijcke oeffeninge tijtverdrijff ende vermaeck alsmede een bequame plaetfe voor de cooplieden ende faclooren om haer fchapevellen huyden off andere waren die in ftaet mochten fijn om door water ofte anderüns befcha*dicht te werden te droogen ende te verluchten.
X I V.
"Belooven ende accorderen wij oock dat wij des nachts goede ende fuffifante wacht fullen doen houden op de ftraten ende fpeciaelijck daer het meeftendeel van de packhuyfen van de voorfz. ftapel court fijn alsmede ce beforgen dat de borgers ende andere haer fullen dragen vredelijck ende vruntlijck tegens de litmaten van de meergefeyde ftapel court.
X V,
Voorts beloven wij Se van de voorn. Schotfche ftapel court dat wij de balance ofte het inürument omme te wegen binnen onfe ftadt fullen maecken ende houden volgens de forme ende couftuyme van het gewichte ende balance der ftadt Amfterdam ende dat het loon voor het wegen van alle de goederen ende coopmanfchappen tils oock voor 't gebruyck van de refpectivè cranen fal geftelt werden volgens een lijfte daer van met advijs van den heere confervator te maecken binnen een maent naer dat de voorfz. Schotfche Itapel court alhier hare refidentie fal hebben genomen.
XVI.
Dat jder coopman ofte factoor de vrijheyt fal hebben eenen vrijman ofte arbeyder naer haer believen te mogen hebben ende nemen.
XVII.
Ende fullen de coopluyden van den voorfz. ftapel ofte hare factoors binnen defe ftadt niet anders mogen vercoopen als bij het gros foo in laeckenen baeijen carfaeijen ende andere waren etc fonder 't felve in 't kleyn met de elle te mogen uytflijten.
Ver*


van DORDRECHT. 1813 XVIII.
Verder beloven wij voor foo veel in ons is alle mogelijcke devoiren aentewenden foo bij de heeren ftaten van Hollant ende Weftvrieslant als vervolgens oock ter Generaliteyt ten eynde de ftapelgoederen van Schotlant herwaerts over comende t'eenemaei bévrijt mogen werden van de betalinge van convoygelt op het exempel van de goederen die aen de marchants avonturiers van de Engeifche natie werden gefonden ende geaddreffeert als fijnde de voorfz. Schot* fche ftapel ende Engeifche focieteyt van een ende defelve nature. Ende beloven wij insgelijc'x voor foo veel in onfe macht is te prevenieren ende empefcheren dat in toecomende geene nieuwe laften ofte impofiüen onder wat naem pretext off om wat oorfaecke het felve oock foude mogen wefen fullen worden geftelt ofte geeonfenteert op de voorfchreve ftapel goederen.
X I X*
Gelijck wij mede belooven alle goede officien ende devoiren aen ie wenden ten eynde het laft ende veylgelt mitsgaders d'impofitien ende belaftinge op het incomen van de Schotfche kolen alsmede op het Schots wit fout geftelt t'eenemaei alfgefchaft mogen werden.
XX.
Hebben wijders Vergunt ehde vergunnen bij defen dat den heere
Confervator als oppermajgiflmet iijne &ado$\ut»aatd» ehe/hurier fe* cretaris ende clerck de predicant ende mindere kerckelijcke officieren de conchergie (een ofte meer foo het noot zij) den heer confèfvators collecteuren fijne boden fergeanten ende beëdigde dienaren ende voort alle andere leden van de voorfz* Schotfche ftapel geduerende haerlieder verblijff alhier met hare refpectivè familien verclaert ende gehouden fullen werden vrij van alle fchattingen contributien accijfen impoften impofitien ende taxatiën hoedanich die fouden mogen fijn bij defe ftadt airede opgeftelt ofte die namaels opgeftelt ofte gelicht fouden mogen werden gelijck mede van foodanige gelden die betaelt werden om bij avont de poorten uyt olf in te gaen van wachten en ftadts waekers te betalen van optrecken ende van foldaten in haere huyfen te inquartieren welcke vergunde vrijheden hier voren gefpecificeert oock fullen genoten werden bij de weduwen der voorgeroerde perfonen foo lange fij weduwen blijven.
XXI.
Gelijck wij mede vergunnen vrijheyt aen den heer confervator fijne gedeputeerde hooftofficieren en cooplieden omme te mogen viffchen fchieten jagen en vliegen in alle plaetfen onder de ftadts jurisdictie.
XXII.
Belooven ende vergunnen wij dat d'heer confervator off fijne gedeputeerde de gevanckeniffe van defe ftadt naer fijn believen fal
T 2 int-


tSi* T R 1 V I L E G ï E 3Nt
mo^en gebruycken toegerufl met alle nootfaeckelijckheden daer toe behoorich in dewelcke den gemelten heer confervator ofte fijne gedeputeerde lal mogen doen opfiuyten alle fchuldenaren mitsgaders misdadigers ende quaetdoenders van de Schotfche ftapel die hij oock weder fal mogen ontflaen naer fijn geliefte fonder jmants becroon ende fal den officier met fijne dienaers gehouden wefen foo dickmaels als fulcx bij den gemelten heer confervator off fijn gede« puteerde fal werden verfocht te doen alle behoorlijcke asfiftenüe*
X X I I I.
Wij belooven oock bij délèn goede forge te dragen dat fuccesfivelijck kundige ende ervarene lootfen aengeftelt fullen werden omme de fchepen den ftapel toebehoorende in ende uytte lootfen ten tijde van ftorm mift ende duyfter weer uyt ende in alsmede door de KiJl welckers loon met onderlingh goetvinden van ons ende den heer confervator ofte fijne gedeputeerde fal werden gereguleert ende in een lijfte 'gebracht ten eynde de betalinge daer naer gedaen moge werden foo meïiichmael als defelve lootfen eenige fchepen den ftapel toebehoorende op het verfoeck ende goetvinden vande cooplieden fa&oors ófte fchippers in ofte uyt fullen hebben gelootflr. Ende ingevalle eenich fchip off fchepen buiten vermoeden in noot -mochte comen van te verongelucken ontrent defe ftadt foo fullen wij alsdan alle mogelijcke en fpoedige hulpe tot derfelver redelijcke coften doen aenwenden om de voorfz. fchepen te behouden ofte te vevloffen.
XXIV.
Ende bijaldien eeriige goederen van geblevene fchepen met recht behoorende aen de cooplieden ende factooren van de ftapel door iemant binnen defe ftadt ofte de jurisdictie van dien fich onthoudende ofte woonenêe mochte wefen gebercht fullen wij defelve neerüelijck doen naeripeuren en opfoecken ende gevonden wefende 't fij waer ofte bij wien aenftonts doen reftitueren aen de wettige eygenaers mits dat defelve alsdan daer voor gehouden fullen wefen redelijck berchloon te geven. Ende ingevalle eenige foodanige goederen alsvoren gefecht door een inboorlingh inwoonder ofte andere fich houdende onder de jurisdictie van de ftadt verborgen ofte ter quadet trouwe off met gewelt vervremt off verfteecken mochten fijn foo fullen wij in fulck geval foodanige perfoonen conftringeren de voorfz. goederen ofte de waerdije van dien weder te geven ofte goet te doen aen de rechte eygenaers ende defelve misdadige ftrengelijck doen ftraffen naer gelegentheyt van hare gepleechde verfteeckingh ende onrechtveerdige achterhoudinge.
XXV.
Ende ingevalle het mochte comen te gebeuren dat eenich fcMp
ofte fchepen uyt Schotlant met ftapelwaren herwaerts comende
foo diep quamen te gaen dat defelve tot voor de ftadt niet fou;
den connen avanceren fonder gelicht te werden foo fullen »2J
tot


van DORDRECHT. t8is
tot onfen coften de voorfz. fchepen foo veel doen lichten dat defelve de ondiepte die onderwegen gevonden mochten werden connen pafferen. Ende ten eynde 't felve buyten nootlaeckelijckhcyt niet gepretexeert moge werden fullen wij daer inne niet gehouden wefen ten fij ons daer van alvorens kenniffe gegeven fijnde fulcx bij ons nevens d'heer confervator ofte desfelfs gedeputeerde geoordeelt werdt te moeten gefchieden,
XXVI.
Ende ingevalle eenige fchepen door contrarie wint foudert connen werden opgehouden in de Kille fonder defelve anders als door middel van treckpaerden te connen pasferen foo nemen wij mede in fulcken geval ende anders niet tot onfen cofte de voorfz. paer* den te beftellen.
XXVII.
Indieri eenige goederen off waren fchade ofte verlies quamën te lijden door onaghtfaemheyt quaetwillicheyt off verfuym van de craenmeefter fijne fubftituyten dienaren ofte iemant anders bij hem gebruyckt tot het laden ènde ondaden der fchepen fullen de craenmeefters de fchaden ènde verliefen indiervoegen veroorfaeckt moe* ten goetdoen tot welcke vergoedingh wij defelve in cas van wey* geringe fullen houden.
XXVIII.
Belooven wij oock falleh tijden Opt verfoeck van den heer confervator off njn gedeputeerde bij 't collegie ter Admiraliteyt op de Maze alle convenable officien ende devoiren aen te wenden ten eynde bij hét zelve een oorloghfchip vrij en liber uytgeruft moge werden omme de fchepen van den voorfz. ftapel die gereet fouden mogen wefen om uyt te loopen te convoijeren naer alle plaetfen binnen den riviere Forth ofte nae eenige andere plaetfen in het coninckrijk van Schotlant ende aldaer den tijt van veertien dagen op de fchepen wachten omme die wederomme ih falvo herwaerts te convoijeren.
X X I X*
Gelijck wij mede beloven goede devoirefi aen te wenden bij de heeren ftaten generael ten eynde dat die van den voorfz. Schotfchen ftapel hare goederen niet geconfisqueert ofte verbeurt mogert werden fchoongenomen defelve door eenich misverftant ofte verfuym 't fij ten fefpecle van de quantiteyt ofte qualiteyt niet behoorlijck aengegeven mogten wefen maer dat in fulcken geval den misdoender alleenlijck geftraft moge werden met de boete ofte verbeurte van tweemael foo veel als bevonden fal werden te kort aengegeven ende betaelt te wefen boven foodanige pecunieie boeten als den heer confervator naer de qualiteyt van de misdaet oordeelen fal te behooren.
XXX.
Indien eenich fchip ofte fchepen ter zee gerooft ofte genomen
T 3 mocn-


i%i6 t> R I V I E E G I E N
mochten werden door eenich inwoonder ofte iemant anders fich onthoudende onder de jurisdictie van defe ftadt fullen wij in dat cas gehouden fijn nae ons vermogen te betrachten dat alfulcke fchepen weder gegeven mogen werden mette geheele ladinge van dien ofte dat daer voor gedaen werde volle vergoedinge volgens de rechte weerde van defelve ^nde de delinquanten doen ftraffen naer ver« eyfch van faeckèn maer ingevalle den misdadiger onder een ander jurisdictie mochte woonen foo fullen wij door onfen penfionaris -de wedergevingh ende vergoedingh doen verfoecken tot ftads coften,
XXXI.
Daerenboven fullen wij oock op alle voorvallen (waerinne iemant van de Schotfche ftapel voor het hoff ter admiraliteyt te doen mochten hebben ofte geraeckt fijnde in eenige faeeken off pleydoije ey"gentlijck behoorende en dependerCnde aen het voorn hoff) alle mogelijcke vhjt ende middelen aen wenden ten eynde'het voorfz. hoff ter adrnirahteyt denfelvén Verleene goet cort recht end" expeditie van juftitie.
X X X I E
Vorder fal den heer confervator ofte fijn gedeputeerde vöïcomeii •«nde vrijelijck genieten alfulcke exemtien immuniteyten privilegiën ende prerogativen als wettelijck ofte door eouftuymen toebehooren het olhcie van confervator in foo volcomen forma en maniere als eenich voorgaende heer confervator gehadt ende genoten heeft in alle voorval/en ende gelegenchedea defe fade aengaende.
XXXIII.
Verders hebben wij ten verfoecke van die van de Schotfche ftapél voornoemt geaccordeert dat den heere confervator fonder beleth verhmderniiTe otT moeijeniüe jurisdictie fal exerceren in alle faeeken civiel ende crimineel over de perfoonen en goederen van alle die behooren tot de Schotfche ftapel met dien verftande nochtans dat de voorfz. civile faeeken fullen moeten wefen tuffchen twee Schotten die van den voorfz. ftapel dependeren ende dat het crimen oock n-Vfll ajsv?fen5eSens een ander insgelijcx tot den voorfz. ftapel behoorende fal wefen geperpetreert fonder dat wij ofte eemch rechter binnen defe ftadt ons eenige kenniffe fullen aenmatigen van de voorfz. faeeken civiel off crimineel tot eenden tiide voorvallen, de tuffchen twee der Schotfche natie alsvoren iXZ fle^ fullen bepleyt geoordeelt ende bij diffinitive vonniffe eedetermineert werden door 't hoff van den heer confervator endedat fonder co* tradidie off appel ende in cas van ongehoorfhei^ oppofitie off refiftentie tegens denfelven fuC %Ito heer cS fervator ofte fijne gedeputeerde alle behoorlijcke hulpe ende asfiften. tie bewijfen omme de misdadigers te brengen tot gehoorfSV off ter verdiende ftraffe. Alles nochtans op behagen van hTu Groot Mog. ende met dien verftande dat den inhoude van d t artieul alvorens b.j deiclve fal moeten wefen geapprobeert
Is


van DORDRECHT» %8i? XXXIV.
Is vorder geaccordeert ende befloten dat indien eenige van onfe borgers off mgeietenen ofte vreemdelingh (geen Schotfche wefende) hebbende eenige civile ac\ie tegens iemant van den voorfz. ftapel ofte daer van dependerende dat het hem geoorlooft fal fijn fijne actie te inftitueren ende vervolgen 'tfij voor ons ofte voor het hoff van den heere confervator ende en fal hem nergens elders ter eerfter inftantie 'tfelve geoorlooft fijn te doen ten fij dat de brieven off obligatien innehouden prorogatie van jurisdictie ofte dat de aenleggers fijn gepriviligeerde perfonen. Ende indien den aenlegger fijn proces voor ons wil vervolgen fal den Schotfchen verweerder fonder 't felve te wederftaen voor ons verfchijnen ende fal foo wel den aenlegger als verweerder gebruycken 't recht van defe ftadt maer indien den aenlegger het hoff van den heere confervator voor rechter kiefe ende fijne aclie aldaer inftitueert fal hij defelve oock voor *t voorfz. hoff vervolgen ende fijn felven fubmitteren aen de fententie ende vonniffe die aldaer fal werden gegeven ende daer mede te vreden fijn. Maer anders foo menichmael als een Schotsman fijne faeeken rechtelijck wil vervolgen tegens eenige van onfe borgers inwoonder ofte onderfaten off eenigen vreemdelingh wie het zij dat geenen Schotsman ofte fuppooft van den voorn, ftapel is fal hij gehouden wefen 't felve altijts voor ons te doen ende fullen beyde partijen van waerden houden ende naercomen 't gene bij ons fal worden gepronunchieert indien geen appel van de diffinitive fententie en worde geinterponeerr. J£jb*L> wzxïct cac öcccr accommodatie van de voorn. Schotfche ftapel court ende haere fuppooften ende tot meerdere expeditie van hunne faeeken ende actiën die voor ons fullen comen falder gemaeekt worden eene extraordinaris rolle van alle faeeken ende procesffen hangende tuflchen iemant van de voorn, ftapel ende andere opdat defelve eerft ende voor andere faeeken mogen worden geéxpedieert ende geëyndicht tot welcken eynde wij den voorfz. ftapel oock beloven dat alle proceffen in gefchrifte ofte beftaende in feyten binnen veertien dagen naer 't furniffement fullen werden getermineert.
XXXV.
Ende indien 't gebeurde ([des verhoopt wert neen') dat iemant van de Schotfche ftapel quame te failjeren ofte infolvent te worden daer aen eenige van onfe ingefetenen ten achteren ware fullen wij in dien gevalle neffens den heer confervator van ieder fijde een curator ftellen dewelcke te finnen den boedel van den infolventen fullen redden ende beneficieren ad opus jus habentis.
XXX VL
Noch hebben wij aen die van de Schotfche ftapel vergunt dat alle acten ordonnantiën gegeven vonniffen ftatuyten ende decreten in den heer confervators hoff verleden gelijck mede alle certificatien ende brieven van getuygeniffe gegeven verleden ende vergunt onder de hant van den heer confervator ofte fijne gedeputeerde ende
fecï^t


iM PRIVILEGIË N
fecretaris met het officie zegel daer aen geannexeert ofF gehangen in alle faeeken gehouden ende geacht fullen werden foo bondich legael en authentijcq tot alle intentien en voorvallen van allefley 'faeeken civiel off crimineel als eenige andere gegeven ende vergunt "door ons ofte eenich richter binnen defe ftadt in faeeken eygentlijck tot derfelver kenniffe ofte judicature fpecterende.
XXXVI I.
Bat geen ingeboren borger defer ftadt ofte eenich vremdelingl! woonende ofte fich onthoudende binnen defe ftadt ofte de vrijheyt van dien fal vermogen directelijck op Schotlant te handelen in ee. nige goederen ofte koopmanfehappen aireede verclaert ofte die naermaels verclaert fullen werden ftapelgoederen te fijn op pene dat de voorfz. goederen bij ons geconfisqueert ende de voorfz. perfoonen naer exigentie van faeeken gecorrigeert ende geftraft fullen werden.
XXXVII I.
Niemant van de Schotfche natie fal vrij borger Van defe ftadt gemaeekt mogen werden buyten kennifle en confent van den heer confervator ofte fjjne gedeputeerde.
XXXIX.
Vergunnen wij oock dat niemant van den voorfz. ftapel in fijn perfoon of goederen binnen defe ftadt ofte jurisdictie van dien voof fchult ofte andere civile faeeken ende waar op geen fententie en ii gepalfeert fal worden gearrefteert fonder voorweten ende confent van den heer confervator ofte fijne gedeputeerde ten fij dat hij fugitijff is ofte merkelijck gefufpecteert worde voortvluchtich ende infolvent te fijn in welcken gevalle naer df infinuatie daer van aen den heer confervator ofte gedeputeerde gedaen indien alfulcken perfoon geen borge can ftellen door een coopman van den voorn, ftapel off een borger ofte ingefeten van defe ftadt off anders fuffifantelijck caveren hij fal gearrefteert ende in de gevanckeniffe gehouden ende getracteert worden gelijck onfe borgers ten fij hij fijnen crediteur ofte crediteuren contentere. Ende indien iemant ten hove mandament optineerde op den perfoon van iemand van den voorfz. ftapel fal hij in fulcken gevalle genieten alfulcken recht als de borgers van defe ftadt in dien deele wort vergunt.
X L.
Indien het geviele ('twelck Godt verhoede) dat iemant van de voorfz. ftapel ofte hunne adherenten binnen defe ftadt ofte jurisdictie van dien committeerde alfulcken delict waer over hij capitalijck ofte aen den lijve geftraft moefte worden foo en fullen fijne goederen daeromme (ten ware in crimen Ictfie majeftatis') niet worden verbeurt off gehouden geconfisqueert maer fullen defelve vrijgelaten worden aen fijne erffgenamen. Noch en fullen de goederen van fijne meefters ofte vrunden in fijne ofte iemants anders handen
gevon-


van DORDRECHT iSio
gevonden wordende voor eenige misdaet bij hem gedaen wat het ielve oock ïoude mogen wefen alwaer 't in crimen Uilé maiêatis geconfisqueert werden nemaer in vrijheyt gelaten werden aen fijne meefters ende de rechte eygenaers van dien. Van gelijcken en fal oock geenen anderen perfoon ende innocent in eenigerley manieren gemolefteert ofte gearrefteert worden in perfoon ofte goederen voor de misdaet ofte fchult van een ander noch verder als ieder eens eygen misdaet ofte fchult verdient ende vereyfcht ten fij hij fchuldich is in defelve crime ofte als borge fijnen perfoon ofte goederen voor een ander heeft verbonden alles nochtans op behagen en approbatie als hier voren in 't 33. articul gementioneert ftaet.
X LI»
Indien iemant van den Voorfz. ftapel mochte werden geapprehendeert over eenige criminele faeeken niet ex officio ofte bij formele accufatie van onfen officier maer door informatie ofte accufatie van iemant anders fal in fulcken gevalle onfen officier gehouden wefen ten verfoecke van deh geapprehendeerde deii perfoon die de apprehenfie verfocht heeft van ftonden aen oock te apprehenderen ende in bewaringe te houden tot dat claer bewijs worde gedaen van het delict den eerften geapprehendeerde te lafte geleyt ofte bij faulte van dien fal denfelven eerftgevangenen datelijck ende fonder uytftel worden ontflagen ende in vrijheyt geftelt alles tot kofte van den befchuldiger die in fulcken cas oock gehouden fal fijn vergoedinge te doen aen den perfoon door furie accuihcie geapprehendeert voor des&ifs geledene mjurïen coften fchaden endq intereüen naer gelegentheyt van de faecke.
X LI I.
Beloven ende verbinden wij ons van gelijcken dat wij aen niemant die eenige van de voorfchreve ftapel fchuldich is ofte te feer' met fchulden befwaert fijnde 't fij een van onfe borgers off ingefetenen ofte andere vreemdelingen wie het foude mogen wefen fullen vergunnen eenige protexie ofte brieven van refpijt off cesfie door ons voorfchrijvens voor haer vorderen fullen maer willen wij dat defelve ten reguarde van fchulden aen iemant van de voorfz. ftapel originehjek behoorende celferen ende crachteloos wefen fullen.
X L I I I.
Beloven wij aen de voorfz. ftapel indien hier naer goet ende noodich bevonden werdt dat tot defen articulen eenige andere poincten werden geinfereert ofte geannexeert dat wij daer toe verfocht fijnde foo verre fullen verftaen als de gerechticheyt ende reden fal vereyfehen.
X L I V.
Belooven wij jaerlijcx op eenen feeckeren dach in een bequame plaetfe te fullen vergaderen alle de officieren ende publicque perfonen daer die van den voorfz. ftapel eenichfins mede te doen ful-
Z lm


ï-820 PRIVILEGIËN"
len hebben te weten den craenmeefter waechmeefter de cipiers ofte bewaerders van onfe gevanckenilfe wagenaers fchippers flenaers en diergelijcke ende voor defelve openbaerlijck doen oplefen ende verclaren alle ende iegelijcke de privilegiën van den voorn, ftapel d voorfz. officieren ende d'andere genoemde perfonen haren dienft aengaende ten eynde fij te beter mogen weten waer naer hen te reguleren ende te gedragen tot prompte obfervantie van 't gene haren dienft concerneert.
X L V.
Ende bijaldien iemant *t fij borger ofte inwoonder van defe ftadc 'tfij oock iemant vande voorfz. Schotfche ftapel dependerende van hoedanigen qualiteyt off conditie die foude mogen wefen bevonden mochte werden iets te hebben gedaen tegens defe concordaten ofte eenich poinct off claufule daerinne begrepen fullen daeromme de voorfz, concordaten niet verftaen ofte gehouden werden gebroocken ofte gevioleert te fijn maer fullen de contraventeurs daer over refpectivelijck bij ons ende den voorn, heer confervator ofte fijn gedeputeerde volgens ordonnantiën ende ftatuten geftraft werden.
X L V I.
Geven ende accorderen wij voorts die van de voorfz. Schotfche flapelcourt dat iemant van hare ledematen fonder bij teftamente te hebben gedifponeert ende fulx ab inteftato comende te overlijden in fulcken gevalle derfelver boedels ende goederen fullen vervallen onder d'adminiftratie van 't hoff van den voorfz. heere confervator fonder dat wij ofte de weescamer defer ftede met defelve boedels ende goederen ons fullen bemoeijen ofte daer over eenige authoriteyt plegen welcken volgende wij de Goodtshuyfen ofte diaconien defer ftede oock geen laft dragen ofte hebben fullen van de opvoedinge ofte alimentatie der kinderen die bevonden fouden mogen wer« den in boedels die niet genoeehfèem ofte fufhïant fijn omme de; felve te alimenteren.
X L V 11.
Gelijck oock wij ofte onfe voorfz. Goodtshuyfen ende diaconien geen laft van alimentatie ofte anderfins hebben fullen van eenige onvermogende ende perfonen die door quade fortune vervallen foude mogen fijn tot armoede ofte ongelegentheyt foo wel ten refpecte van de voorfz. perfonen felfs als ten reguarde van hare kinderen ende fulcx dat alle onvermogende ofte verlatene foo meerderjarige als minderjarige jonge ofte oude perfonen in wat voor geval 't felve foude mogen wefen fullen fijn ende blijven ten lafte Van de voorfz. flapelcourt.
X L V I I I.
Is voorts geaccordeert ende befloten tuffchen ons ende de voorfz»
gedeputeerde van de voorfz. Schotfche ftapel in 't beginfel VSJ}
defe


van DORDRECHT i&>i.
defe articulen genoemt dat de refidentie van de voorfz. ftapelcourc geftelt ende gecontinueert fal werden binnen defe ftadt bij provifie voorden tijt van één ende twintich eerftcomende jaren ende fullen alsdan malcanderen gehouden wefen fes maenden voor 't expireren van den voorfz. tijt te waerfchouwen olf defe concordaten langer duyren fullen ofte niet.
X L I X.
Ende laeftelijck beloven wij alle devoiren aen te wenden ten eynde dat dit gemaeckte verdrach geconfirmeert ende geratificeert moge werden door de heeren ftaten van Hollant ende vervolgens oock bij d'heeren ftaten generael der vereenichde Nederlanden.
L.
Noch geloven wij generaliick die van de voorfz. Schotfche natie te vergunnen foodanige exemptien immuniteyten vrijdommen ende privilegiën als defelve door keyfer Carel de vijlfde Philippus de tweede coninck van Spaingen hartogen van Bourgongen hartogen van Brabant grave van Vlaenderen genoten hebben voor foo veel die van de Engeifche natie binnen defe ftadt genieten ende hier namaels foude mogen genieten defer ftadt ofte de jurisdictie van dien raeckende ende concernerende.
Volchc den teneur van dc authorifatie confirmatie ende approbatie in 't hooft van defe gementioneert.
VNiverfis hominibus ex literis prafentibus notum fit nos regalium Scotia? burgorum deputatos Edinburgi in conventu generali nono die Martij anno millefimo fexcentefimo fexagefimo octavo coaétos intentius apud nos reputantes emolumenta ad ordinem noftrum totiusque regni commercia ex certo et ftabili emporio in aliquo Belgij Inferioris portu conftituto redundatura. Quamque neceffe fit et expediat viros quosdam peritos et prudentes huic rei idoneos auctoritate ad eam conficiendam munitos illue mitti et legari certiflimos de candore peritia alijsque dile&orum noftromm amicorum et civium Walteri Choislie et Alexandri Sandelands mercatorum et civium JEdinburgenfium ac Patricij Treepland mercatoris et civis Pertbenfis virtutibus idcirco plenam facere poteftatem legare diferte jubcre mandare ac edicere diétis Waltero Choislie Alexandro Sandelands ac Patricio Treepland aut eorum duobus quibusvis ut pro ipfis et ipforum nomine agant pcragant ac ftatuant cum legatis cujusvis maritimi portus in Inferiore Belgio quem ipfi maxime idoneum judicaverint et in quo conditiones ob ftabile emporium ibi conftituendum utilisfimas obtinere poflunt firmum et ratum habentes et habituros qusecunque ftatuentur et in quae a clictis legatis noftris ijsque qui dicta burga et portus quorum alicui ftabile hoe noftrum emporium annectetur reprefentabunt aftringentesque
Z 2 nos-


ï822 PRIVILEGIËN
nosmet dictum contractum a burgorum conventu Edinburgum ad diem proxime fequuturum indicto ratum
habiturum iri et a prefenti conventu confirmatum iri inque proximo generali conventu prout utrivis parti neceflarium videbitur decernimusque prefentes fubfignandas a mro- Thoma Young clerico noflro generali figillumque caufte dicta? civitatis Edinburgi iis appendendum etc. (Erat fubfignatum*) Tho. Toung. inferius habens rubrum figillum.
€ HAR LES. &
WHereas our royall Bourroughes of our kingdome of Scotland have made choice of Waker Choislie and AlexanderSandilands büillies of Edinbrugh and Patrick Treipland proveft of Perth to go fo the vnited Provincés thefe to treate and conclude for fetleing the ftaple port bij owr permfsfion and alïowance. Therefore wee do give full power and authorit'y to thee faid thre commisfioners or any two of them with advice and confent of fir William Davidfon Our refident fot the affaires of that kingdome and confervator to treate and conclude with any of the fea-ports or townes of the vnited Provinces which they shal finde most fitt et commodious for the Scottish ftaple port and to give vs an account of the fame for all which this fhal bee to them a fufficient warrant. Given of our court of Wbiteball the ai. day of April 1668. and of our reigne the 20th- yeare. QLowerftood) By this majties- command. (and was fuhtforibed) LauderdailL Beinge fealed on red wax.
■i
CHARLES. R.
IRnftie & welbeloved we greet yow well. We have received a particular account of the articles agreed upon by yow with the towne of Dort concerning the fetling the Scottish ftaple in that thowne. As alfo of thofe articles which the magiftrats of Ter Vere are willing to grant for continuing te ftaple there. And having confidered them a\l together with the reafons yow give for fetling | at Dort. And being willing to countenance the trade of our antient kingdome of Scotlant and to give our njyall aftent to what feems molt advantageous for the fame. Therfor we doe by thefe prefents authorife jow to figne thofe articles with the towne of Dort of wheich jow fent a copie to our fecretarie bij which jow are to remove the Scottish ftaple from Ter Vere to Dort & to fettle it there. And fo we bid yow farewell. Given at our court at Bagfhot the 7. day of Septr- 1668. & of our reigne the 20th-year ( Uwer ftood) By his maj£ies- command. LauderdailL Beinge fealed on red wax.
Aldus gedaen gehandelt geaccordeert ende gefloten mitsgaders
hier


van DORDRECHT. 1823
hier véi gemaeekt twee aleensluydende op den eerften O&ober int jaer ons Heeren XVp acht ende tfeftich.
(Was getèekend*)
WalUr Cheislie commisfioh. Akx. Sandelandis commisfioner. P. Threipland cömmisfioner. JVilliam Davidfon confervator.
Naer de oorfprongklijke A&e, liggende in dè Kas van de Weeskamer, Lade H. No. 9.
Die van den Schotfchen Stapel belooven, tot nakooming van het Concordaat, dat alle Schot' fche Schepen, met Stapelgoederen gelaaden^ dlreü uit Zee alleen naer Dordrecht zullen zeilen en aldaar laft breeken; alsmede, dat zij de Goe-
deren, tw&Mw» ssss Z^mc/ere rr? retour naer
Schotland zullen gevoerd ivorden, aldaar zul* len inkoopen, en van daar affcheepen.
ié O&ober 1668.
WIJ Walter Choislie Alexander Sandilandts ende Patrieq Treepland gedeputeerdens van de roijale fteden van Schotland mitsgaders William Davidfon als geauthorifeert fijnde van fijn majefteyt van Groot Brittaniiien omme bij ons te famen te mogen werden verplaetft de Schotfche ftapel van de ftadt Veere in Zeelant op foodanige andere plaetfe ende havenen als wij ten befte van defelve bevinden fullen te behooren volgens de voorfz. refpecYive coramisfien daer van aen ons bij de gemelte Schotfche roijale fteden ende fijne hoochtsgemelte majetteyt van Groot Brittannien tot conformatie van defelve van dates den ixen Martij ende den xxjen Aprill 1668. ende dat wij vervolgens op approbatie van defelve onfehoochfb» gemelte committenten tot nederfettinge van dé voorfz. Schotfche ftapel gecoren ende uytgevonden hebben de welgelegene ende bequame ftadt Dordrecht omringht met foodanige rivieren ende andere aencomften als ten dienfte van defelve Schotfche ftapel ende de commercie daer aen behoorende noodich was ende dat wij voorts met de magiftraten derfelver ftadt foo verre tot vastftellinge van de .Schotfche ftapele voornoemt waren verfproocken dat daer van ge-
Z 3 maeckt


1824 PRIVILEGIE N
ïïiaeckt ende opgeftelt is een formeel concordaet op approbatie als voren foo verclaren wij in de voorfz. qualiteyten ons te verbinden voor de effeétive preftatie dat alle Schotfche fchepen eenige . ltapelgoederen inhébbende van wat fpecie ofte natuyre defelve foude mogen lijn niets uytgefondert ofte gereferveert aen de ftadt Dordrecht voornt. uyt zee aencomen fullen ende aldaer ofte in de havenen van defelve ftadt fullen laft breecken ende haere rechte ende volcomene ontladinge houden fonder op eenige andere havenen ofte plaetfen in defe Nederlanden te mogen aenloopen ofte laft te breecken. Ende indien't geviele dat fulcx quame te gefchieden door hart weder verfeylinge ofte fchipbreuck dat des onaengefien almede geen laft fal mogen werden gebroocken ofte ter felver plaetfe eenige coopmanfchappen opgefeth maer fullen in fulcken gevalle defelve ingeladen ftapelgoederen alle door de bequaemfte en feeckerftc maniere aen de voorfz. ftadt Dordrecht ende in de havenen van dien gebracht ende getranfporteert werden. Ende fullen wij dienvolgende alomme beforgen ende effeéiive prefteren dat geene der voorfz. ftapelgoederen anders als aen de voorfz. ftadt Dordrecht opgefiagen uytgeloft ofte verkocht werden gelijck wij ende vervolgens de Schotfche natie aen de ftapel dependerende oock gehouden fullen fijn alle de coopmanfchappen die binnen defe landen werden gecocht omme naer Schotlant in retour ofte anderfins vervoert te werden binnen defelve ftadt Dordrecht te coopen voor fooveel die daer inne marckts gangh naer andere naburige coopfteden te becomen foude mogen fijn alsmede alle de voorfz. gekochte ende te verfenden goederen van defer ftede aff te fchepen naer de gedeftineerde plaetfen. Ende in cas liet gene voorfz. ftaet bij ons niet effective en wierde geprefteert fullèn in dien gevalle de regeerders van de voorn, ftadt Dordrecht ongehouden fijn het voorfz. concordaet met ons aengegaen te prefteren. Actum Dordrecht den eerften October XVJC- acht ende fettich.
(Onder fond)
Walter Cheislie commis^ion., P. Threipland commisfioner. Alex. Sandelandis commisfioner.
William Davidfon confervator.
Naer het oorfprongklijk Stuk , liggende in de Kit van de Weeskamer, Lade li. No. 9.
De-


van DORDRECHT. 1825
De Regeering van Dordrecht belooft, alle deScbotfche Stapelgoederen, hier ter Stede, met Schotfche Schepen gebragt en opgefJaagen wordende , te zullen bevrijden van de inkootnende Convooi- en Li cent gel den; gelijk ook de Conchergerij en de Leden van den Schotfchen Stapel\ van alle de Impoflen van de Middelen van Confumptie. 1. Oftober 1668.
WIJ borgermeefter ende outraden der ftadt Dordrecht doen te weten dat wij door onfe gedeputeerden d'heeren Johan Hallingh regerende borgemeefter Adriaen van Bïyenburgh heer van Naeltwijck Jacob van Beveren heer van Swindrecht Cornelis de Witt mwan van den lande van Putten outborgemrs- als mede d'heeren Dirck Dammert Alewijn van Halewijn Johan de Witt Johan van Neurenburgh Nicolaes Stoop Pompeus Berck Cornelis Pompe van Meerdervoort heer van Hendrick Iden Ambacht Willem Langly ende Crifpyn van Outgaerden uytten outrade mitsgaders d'heeren mr. Nicolaes Vivien ende Arent Muys van Holy onfen raetpenfionatis ende fecretaris refpectivè hebben verclaert dat alhoewel in het x. artickel van't concordaet met die van de Schotfche ftapel aengegaen fimpelijcke gefeyt wert dat wij ter vergaderinge van haer Ed. Groot Mogentheden d'heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt ende vervolgens ter Generaliteyt door onfe gedeputeerde/75 alle goede ende mogelijcke devoiren fullen aenwenden ten eynde de Schotfche ftapelwaren conform die van de Engeifche courte alhier refiderende fouden werden geëximeert ende vrijgeftelt van incomende convoy ende licentgelden echter onfe meyninge is gelijck wij oock beloven bij defen alle foodanige ftapelgoederen als bij de Schotfche natie met hare fchepen hier ter ftede gebracht ende in onfe havenen opgefiagen fullen werden als namentlijcken pletfen fchaepsvellen huyden falm Woll koulfens ende andere wolle manufacturen te fullen bevrijden van de voorfz. incomende convoy ende licentgelden mitsgaders oock de conchergerie ende leden van de voorfz. Schotfche ftapel te bevrijden van alle impofttien der gemeene middelen van confumptie van ftaten wegen foo ende gelijck die van de voorfz. Engeifche courte daer van bevrijt werden tot haer luyder huyshoud/nge ende familien fpecterende onder den verbande als naer rechten. Actum den 1. October XVJC-acht ende t'feftich. Ende in cas het gene voorfz. ftaet bij ons niet en wiert geprefteert fullen in fulcken gevalle die van de Schotfche ftapel oock ongehouden fijn 't gene bij haer is belooft naer te comen. Actum als vooren.
(Was geteekénd') Joban Hallinch. % van Beveren. D. Dammert. J.V.Neurenberg, C, deWitt. Johan kWit, Pompejus Berck. Crifpyn van Outgaerden.
Muys van Holy. Naer het oorfprongklijk Stuk , liggende in de Kas van de Weeskamer , Lade H. No. 9.
De


ï§26 PRIVILEGIËN
De Regeering van Dordrecht verklaart, dat dt Ampïiaüe van eenige Artijkelen van het Concor* da at met die van de Schotfche Natie aangegaan, Dezelve in haar reguard niet zalprajud'tcieren. 14. December 1668.
Wij van de Stadt Dordrecht gecommitteerdens tot de handelinge van de Schotfche ftapel verclaeren dat de ampliatie achter het xxxij. art. van 't concordaet met die van de Schotfche natie aengegaen als te weten de woorden defe ftadt aengaende als mede achter het xxxiij. art. de woorden alles nochtans op behagen van haer Ed. Gooot Mog. ende met dien verftande dat den inhoudt van dit art. alvoorens bij defelve fal moeten wefen geapprobeert. Ende laetftelijcke de woorden achter het xl. art. Alles nochtans op behagen ende approbatie als hier vooren in V xxxiij. art gementioneert ftaet. die van de voorfz. Schotfe natie in ons regart niet en fal prejudiciëren. Aldus gedaen ende defe bij onfe fecretarifïèn doen onderteeckenen ende met defer ftadts zegel becrachticht op den xiiij. December 1668.
(L. S ) Muys van Holy. N. van der Dujfen.
Naer de ■oorfprongklijke Acle, liggende in de Kis van de ff leskamer, Lade II. No. 9.
Geo&rooijeerde Ordonnantie wegens de beheering van defolaate en onder Beneficie van Inventaris aanvaarde Boedels, zoo binnen de Stad, als on' der de Merwede.
20. December 1668.
DE Staten van Hollandt ende Weftvrieslandt. Doen te weten. 1 Alfoo ons vertoont is bij den borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht dat die van de gerechte der gemelde ftede in ervaringe gecomen fijnde dat veele luyden dewelcke aldaer ende in de jurisdictie van de Merwede waren comen te failleren ofte infolvent te worden verfcheyde tranfporten ende andere acten pas* feerden ten behoeve van foodanige crediteuren die zijlieden fulcx tot betalinge ofte verfeeckeringe van vorige fchulden vergunden alsmede dat veele crediteuren dickmael met haer capitael ende verlope intereften werden gepoftponeert ter oorfaecke dat ouder hy potheecquen voor defelve met dubbele capitalen aen verloope intereften binnen de voorfz. ftadt waren ende noch wierden gepra?-
fereerc


van DORDRECHT* tS2?
fereerr mitsgaders die eenich legael recht hadden fonder de minfte limitatie van tijt dat wijders oock uyt reguarde van de boedels onder beneficie van inventaris werdende aenvaert foodanigen precifen ordre niet wierde geobferveert ais ten dienfte vm de goede ingefetenen was gerequireert ttreckende alle het felve tot merckelijck nadeel van de crediteuren ende geinterefieerden waer jegens de fupplianten foo veel doenlijck was trachtende te voorfien te rade waren geworden te keuren ende ftatueren feeckere ordonnantie ten defen annex ende ons reverentelijck te verfoecken ten eynde het ons mochte gelieven de voorfz. ordonnantie door onfe fouveraine authoriteyt te approberen ende becrachtigen ende ten dien fine te verleenen de gerequireerde brieven in de befte forme houdende de voorfz. ordonnantie als volght.
Ordonnantie aengaende de defolate
ende onder beneficie van inventaris geaenvaerde boedels binnen Dordrecht den reftörte van dien ende de baronnie de Merwede.
Art. L
EErltelijcken fullen tot directie van de defolate boedels gecommitteert werden drie van d& dJ^rje-nde heeren fchepenen dc-
welcke in de voorfz. commisfie continueren fullen vier achtereenvolgende maenden als wanneer drie andere in derfelver plaetfe fullen fuccederen foo dat ijder van de negen fchepenen int jaer een. tour fal hebben van vier der voorfz. maenden ende fullen over alle de befoignes geroepen werden een van de fecretarifien van Dordrecht ofte een van haer clerequen.
I I.
De voorfz. heeren commiffarisfen fullen vergaderen fooi menigte mael als het van node wefen fal ende daer toe beramen foodanige uyren van den dagh dat d'felve haer d'adminiftratie van de juftitie niet en comen te ontrecken.
III.
Over de defolate boedels fullen de curateurs werden geftelt en* de gecommitteert bij de Ed. heeren van den gerechte als voor delen.
I V.
De refpectivè cürateüfs fullen aenftonts ende alvorens dat in eenige functie treden gehouden fijn te ftellen fuffifante cautie voor haer adminiftratie ten contentemente van de voornaemfte crediteuren ofte juftificatie van de heeren commiflarisfen over de defolate boedels.
A a AU


im PRIVILEGIËN
V.
Als yemant comt tot die ongelegentheyt dat bij fijn crediteuren niet en can voldoen ofte contentement geven omme in fijnen boe-del te mogen blijven fitten ofte als yemant infolvent comt te overjjjden fal niemant van de crediteuren denfelven boedel buyten kennisfe ende exprefle ordre van den Ed. gerechte vermogen aentefiaen ofte t'adminiftreren 't fij uyt crachte van procuratie contract overcomfte cesfie ofte overgifte directelijck ofte indirectelijck hoe fulcx foude mogen werden gebaptifeert ende fullen de actens ende contracten van dien gehouden werden voor onwettigh nul ende van onwaerden mitsgada-s bij de Ed. heeren van den gerechte geprocedeert werden tot het ftellen van een curateur ofte curateurs over foodanigen boedei tot nut ende oirbair van de gefamentlijcke crediteuren.
V I.
Edogh bij aldien de gefamentlijcke crediteuren van een infolventen ofte defolaten boedel eenparigh te rade mochten werden een ofte meer uytten haren te gebruycken tot het regeren ende benebeieren van 'foodanigen boedel fal het felve aen haer bij de Ed. heeren van den gerechte werden gepermitteert mits dat daer toe van denfelven gerechte alvorens fpeciale authorifatie ende acte fullen moeten verfoecken. ende obtineren ende dat defelve daer nevens fuffifante cautie fullen ftellen tot behouf van den genen die in tijde ende wijlen bevonden mochten werden aen denfelven boedel mede ten achteren te wefen.
V I L
Ende naerdien meer ende meer ondervonden wert dat eenige met fchulden geinvolveert fijnde uyt maeghfchap gunfl affectie ende andere inclinatie ofte fomwijlen oock tot haer particulier voordeel aen yemant van hare crediteuren vercoopen cederen tranfporteren ofte affecteren hare goederen foo roerende als onroerende actiën ende andere effecten ofte eenigh gedeelte van defelve blijvende den tranfportant oock veeltijts de getranfporteerde meublen precario posfideren ftreckende in fraudem ende tot merckelijcke prejudicie van de andere crediteuren foo werden verclaert alle de vercoopingen cesfien tranfporten ende affectatien voor invalide indien den debiteur nae dat hij de voorfz. fijne foo roerende als onroerende goederen actiën ofte andere effecten aen fijn crediteur fal hebben vercocht gecedeert getranfporteert ofte geaffecteert ende dat in cas van tranfport de meubelen buyten de macht ende befith van den tranfportant in de dominie van den getranfporteerden fullen fijn geweeft binnen twee maenden comt te failleren ofte alsdan van fo' fuffifantie overtuycht can werden.
VIII.
Soo wanneer eenich failliffement ofte bij affterven infolvent^ boedel valt ende tot kenniffe van de heeren commiflariffen van de
defo-


van DORDRECHT. 1825)
defolate boedels comt fullen defelve datelijck 't fij datter een curateur geftelt is ofte niet door den fecretaris ofte een van de opperclercquen ten overftaen van twee van de voorfz. heeren cornmiflarisfen alle de goederen pertinentelijck doen inventariferen ende defelve mitsgaders de boecken ende papieren in den boedel bevon» den werdende wel verfeeckeren ende in bewaerder hant doen nemen foo ende gelijck bequaemft ende ten meeften oirbair van de crediteuren fal connen gefchieden.
I X.
De voorfz. inventarifatie ende verfeeckeringe gedaen fijnde fullen de heeren commiflarisfen daer van aen den Ed. gerechte kenhfflo geven opdat bij defelve tot het ftellen van een ofte meer curateurs foude mogen werden geprocedeert welcke curateurs haer uytterfte debvoir fullen aenwenden omme in verfeeckeringe te crijgen alle de goederen effecten ende uytftaende fchulden foo binnen als buyten defe jurisdictie lijnde den voorfz. boedel concernerende.
X.
Ende foo wanneer de heeren commisfarisfen oordeelen foude.il datter eenige apparentie was van accoordt tusfchen de crediteuren ende den infolventen ofte de vrienden van den overleden fal voor eenigèn tijt ter difcretie van de heeren commisfarisfen gedilayeert werden tot het vercoopen van de goederen maer fullen middelerwijle de curateurs alle diiigenzie aen wenden omme d'uytftaende fchulden te innen ende andere voordeelen te betrachten,
X L
Geen der voorfz. accoorden fullen mogert werden aengegaen ende voltrocken dm ten overftaen van d'heeren commiffarisfen ofte ten minften twee van defelve.
XII.
Ende omme daer toe foo ördentelijcken te comen {lillen de infolventen haer gemachtighde vrunden ofte erfgenamen tot accoort genegen wefende haer hebben te addrefleren aen de heeren commisfarisfen voornt. ende aen defelve overteleveren een perfecte lijfte behelfende de namen ende wooriplaetfert van alle de crediteuren met verfoeck ten eynde de gem. heeren commiflarisfen gelieven te verleenen aüthofifatie ortime de Voorfz. crediteuren voor haer te doen convoceren t' eenen bequamen ende precifen dage het welck vervolgens door infinuatie publicatie affixie van biilietten ofte andere notificatie alomme naer gelegentheyt fal gefchieden. Ende fal ten tijde van de comparitie fincere openinge ende verclaringe moeten werden gedaen van den ftaet ende gelegentheyt des boedels foo ten refpecte van de baten als oock van de laften op dat met kenniffe Van faeeken aengegaen ende opgericht foude mogen werden foodanigh accoort van betalinge van haerluyder achterwefen int geheel
A a 2 ofte


idso PRIVILEGIËN
ofte deel gereet ofte op termijnen ende onder cautie als fijltrydeü fullen connen beramen ende eens werden.
X ï tl
In welcke accoorden 't minderdeel van de crediteuren gehouden fullen fijn 't merendeel uytmaeckende de drie vierde parten foo van de ongepraefereerde ende onverfeeckerde crediteuren als fchulden te volgen ende hun daer mede te conformeren.
X I V.
Maer die verfeeckeringe legael recht pant ofte borge hebben fullen tot geen accoort geconftringeert mogen werden ende de borgen die alleen perfonele actie hebben tot haer indemniteyt van gelijcke natuyr en recht fijn als andere mede perfoneele crediteuren.
X V.
Alle die hen als crediteuren van eenigen infolventen boedel aengeven fullen gehouden fijn haer fchult ende achterwefen te juftificeren voor de voorfz. commiffarisfen dewelcke in cas van queftie daer van rapport fullen doen aen de Ed. heeren van den gerechte omme bij defelve daer over te werden gefententieert 't fij metten infolventen geaccordeert is of niet.
X V L
Soo wanneer eenich accoort gemaeekt gefchreven ende bij *t merendeel der crediteuren conform de requifitien art. xij, gefpecificeert onderteeckent fal fijn fullen des geaccordeerdens boedel ende goederen metter daet fijn ende worden ontflagen ende defelve geftelt m vorige vrijheyt omme te mogen handelen ontfangen ende uytgeven invoegen als voor dato van der infolventie mits betalen' de de gevallen coften ter difcretie van de heeren commiflarisfen»
XVII.
Int maecken van de accoorden fal oprecht moeten werden gehandelt ende den eenen crediteur voor den anderen niet mogen werden gegratificeert ofte bij yemant buyten ende boven hetgemaeckte accoort directelijcken of indirectelijcken vets werden genoten op poene van nullité vant gemaeckte accoort mette infolventen aengc gaen indien 't merendeel van de crediteuren als vooren fulcx goetvinden ende anders niet mitsgaders daerenboven arbitrale correctie ende in 't reguarde van den crediteur die 't meerder foude hebben bedongen ofte genoten van te verliefen fijn geheel recht ende actie ten profijte van de andere crediteuren ende fullen de refpectivè crediteuren des verfocht werdende gehouden wefen voor de heeren commiflarisfen haer dienaengaende ter goeder trouwe tc fuyveten op poene als vooren.
Als


van DORDRECHT. 1831 XVIII.
Als eenich accoort gemaeekt ende bi] 't neceflair meerendeel der crediteuren geteeckent lal fijn fullen den geaccordeerde ende fijne borgen ten behouve van de crediteuren die den aecoorde noch niet en hebben geteeckent gehouden fijn op de gefiipuleerde tijden foo veel als mer rato van 't achterwefen van defelve crediteuren behoort te furneren aen de heeren commiflarisfen fecretaris ofte daer defelve anders fouden mogen ordonneren ten eynde die crediteuren foo haeft fij den aecoorde mede comen te teeckenen 'tfelve alsdan fullen connen ontfangen.
X I X.
Ende indien eenige infolventen ofte derfelver erfgenamen bevonden werden voor ofte ten aengaen van 't accoort ter quader trouwe ofte bedriegbgelijck gehandelt te hebben in 't verbergen van boecken ende charters in 't achterhouden van goederen uytftaende fchulden in 't traniporteren van eenige derfelver in fraude van de gemene crediteuren of anderfins defelve fullen van 't opgerechte accoort fijn vervallen ende daerenboven geftraft werden naer exigentie van faeeken.
X X.
Die hun bij collufie metten infolventen of voorbedachtehjeken ende tegens hen beterweten aengeven ende bekentmaecken als crediteuren fonder noghtans crediteuren te fijn ofte tot meerder fomme als fij deuc/idelïjcken moeten hebben omme daer door te foecken het voordeel van den infolventen ende het naedeel van de crediteuren fullen als bedriegers geftraft ende bovendien gecondemneert werden alle de crediteuren van den boedel als eygen fchult te be-
takÖ- X X L
Soo haeft de heeren commiflarisfen fullen oordeelen geen apparentie tot accoort te fijn fullen de curateurs datelijck moeten pro* cederen tot het beneficieren ende vercoopen van alle de goederen ende effecten doende in 't reguart van de onroerende fulcx ten overftaen van heeren commilfarisfen.
XXII.
'T welck gedaen fijnde fullen de curateuren derfelver reeckeninge moeten vaerdigh maecken niettegenftaende de cooppenningen nocli niet betaelt fouden mogen fijn. Ende fullen de heeren commisfa* riffen een dagh vastftellen tot het hooren van de reeckeningen ende het houden vande preferentie ende concurrentie tegens welcken dagh de curateuren onder dit refort wonende bij ordinare citatie ende daer buvten wonende bij aenfehrijvens ende de onbekende door publicatie ofte affixie van biljetten met behoorlijck interval van tijden gedaghvaert fullen werden omme derfelver namen actiën #nde pretenfien tot preferentie ofte concurrentie aen te geven.
4*3 D^n


rifeg PRIVILEGIËN
XXIII.
Dén beroemden dagh gecomen ende de reeckeninge gefloten fijnde fullen de heeren commiffarisfen procederen tot het examineren van yeders fchult ende recht van preferentie ende vervolgens debvoir doen omme de comparerende crediteuren te accorderen ende fulcx niet willende vallen fullen die gene dewelcke malcanderen niet en connen verftaen geordonneert werden yeder binnen veerthien dagen een eyfch van preferentie over te leveren in handen van de heeren Commiflarisfen mette ftucken ende munimenten daer toe dienende onder behoorlijcken inventaris op pame dat die gene van wiens fijde bevonden lal worden binnen de voorfz. tijt niet gedient te fijn verftaen fal worden van fijn fuftinue gedefifteert fal hebben ende dat op den eyfch ende ftucken bij de andere pretendenten overgelevert alleen recht gedaen lal worden. Des fullen de gene die d'overgeleverde eyflchen van preferentie willen difputeren binnen acht dagen daer naer mogen lichten copije _ van de voorfz. eyflchen ende ftucken omme daer op binnen xiiij. dagen daer aenvolgende te fchrijven bij debath fonder dat daer toe verder dagh verleent ofte termijn gehouden lal worden maer fal de faecke met het verloop van de voorfz. vijf weecken tijts gehouden werden in ftate van wijfen gebracht te fijn.
XXIV.
De heeren commiflarisfen van de defolate boedels fullen de ftucken van den proceffe in cas van preferentie wel examineren ende| dan ter camere judicieel overbrengen omme op derfelver rapport bij de gemelde camere gedecideert te worden ende fullen foodanige vonniffen bij provifie hare executie hebben onder füffifante cautie ende dat envermïhdert ende fonder prejudicie van verdere provocatie.
XXV.
Naer de pronunciatie van de voorfz. vonniffen in cas van preferentie fal bij de heeren commiffarisfen geprocedeert werden tot het maecken van den ftaet van preferentie ende repartitie tusfcheil de crediteuren fonder dat gewacht fal worden dat alle de penningen vervallen ofte ingecomen fullen fijn. Ende fullen die gene*die gevonden werden voor andere geprefereert te fijn bij ordre geadmitteert werden haer actie onder cautie te mogen lichten ende fulcx vorderen uytte eerfte ende gereetfte effecten ende incompften ende Tullen de overfchietende penningen onder de concurrenten gediftribueert ende uytgereyekt werden ponts ponts gelijck onder gelijcke cautie. Dogh fullen evenwel de crediteuren wiens recht naderhant eerft opcompt mitsgaders die gene tot welckers kenniffe het houden van de voorfz. preferentie ende concurrentie niet en foude mogen fijn gecomen naderhant vrijftaen eenen nieuwen dagh van comparitie te verfoecken omme tot haren coften alsnoch op de preferentie ofte concurrentie te mogen werden gehoort.
XXVI.
Als eenich huyrman van huys ofte woninge comt te Mieren
voor


van DORDRECHT. 1833
voor de vier laetfte maenden van 't lopende jaer huyre fal mette expiratie van 't felve loopende jaer de huyre gehouden werden te expireren ende den eygenaer van dien 't voorfz. huys ofte woninge als uytter huyre wederomme aen hem nemen maer foo het faillisfement valt binnen de vier laetfte maenden van 't loopende jaer ende dat 't contract van huyre naer 't eyndigen van 't felve jaer noch quame te geduyren tal de voorfz. huyre dan noch continueren fes maenden naer expiratie van 't opgemelde lopende jaer. Ende fullen de eygenaers op de goederen op haren bodem bevonden geen verder recht van preferentie hebben dan bij 't eerfte geval tot het loopende ende eenftaende ofte te vooren verfchenen jaerhuyren ende bij het tweede of laefte geval een half jaer daerenboven fonder meer ende vervolgens met 't gunt defelve dan noch foude mogen te cort comen met d' andere perfonele crediteuren moeten concurreren.
XXVII.
In toecomende fullen de renten ende interelten van cuftingbrie* ven fchultbrieven ende generalijcken van alle andere gehypothequeerde capitalen niet vorder geprefereert werden dan tot twee verfchenen ende een lopent jaer t'famen maeckende drie jaer renten ofte intereften ende met haer meerder achterwefen alleen maer recht tot concurrentie hebben. Maer fullen de verpondingen haartftedegelden ende andere foo ordinaris als extraordinaris laften bij de Ed. Groot Mogende heeren ftaten van Hollant ende Weftvrieslant op de vafte goederen aireJe #cn-e-j* &nd<? n<?<.-h ce {lellen werden gepras» fereerr wc vijf ende een lopent jaer fonder meer.
XXVIII.
Ende naer dat men veeltijts gewaer wert dat eenige die legae! recht hebben naer verloop van jaren ende fomwijlen buyten verwachtinge haer aengeven ende voor jongere gehypothequeerde crediteuren trachten te werden geprefereert foo wert bij defen gearrefteert dat gene actiën die door legael recht geprivilegieert fijn hoedanich defelve oock fouden mogen wefen fullen werden geprefereert naer verloop van vier jaren ende vervolgens mede dat gene pupillen naer dat defelve vier jaren getrouwt ofte ongehouwt fijnde ten ouderdom van vijf ende twintigh jaren gecomen fullen fijn geweeft ofte in cas van uytlandigheyt naer verloop van vier jaren te reeckenen van den dagh^ van hare wedercomfte eenich recht van legael ofte ftilfwijgent hijpotheecq behouden fullen ten lafte van haer ouders vooghden befiuers ofte onderwinders der minderjarigen goederen ende generalijcken op allen die haer yets fouden hebben aen» gematight daer door de pupillen legael recht vercregen hadden mits dat fijlieden refpeclivelijck hebben cunnen weten dat haer foodanigh recht ende actie was competerende foo dat naer vier jaren van 't vercregen techt ende den troudagh of meerderjaricheyt der pupillen refpectivè ende in 't reguart van uytlandige naer verloop van vier jaren dat defelve weder binnen defe landen fullen wefen gecomen ende fijluyden refpectivelijck hebben cunnen weten dat haer
foo-


ï834 privilegiën
foodanich recht ende actie was competerende alle de voorfz» actiën fullen fijn ende gehouden werden voor perfoneel ten ware de voorfz. pupillen ende anderen legael recht hebbende binnen den voorfz. tijt van vier jaren hare actiën quamen te intenteren ende gerechtelijck te vervolgen in welck geval het voorfz. privilegie ofte legael recht indiftinctelijck fal continueren ende bij de voorfz. perfonen geëxerceert werden ter tijt ende wijlen toe de queftieufe faecke uitterlijck getermineert^ ende aen defelve dienvolgende fatisfactie gedaen fal fijn edoch bij aldien de voorfz. geprivilegieerde perfonen de proceduren van hare fijde niet vervolghden ende fulcx den "tijt van drie jaren. interrupt lieten loopen fal het voorfz. privilegie ofte legael recht daer door verftaen werden mede te wefen geextingueert.
xxix.
'Sal mede nae defen niemant werden geprefereert met eenich achterftal van geleverde materialen ende arbeytsloon beyde tot noodige reparatie van eenich pant ten fij defelve binnen twee jaren voor date dat het felve pant bij executie vercocht geabandonneert ofte anderfins ten behoeve van de crediteuren afgeftaen fal fijn bij uit-~ terlijcke executie haer recht fullen hebben vervolght ende dat de crediteuren van dien met haer ouder praetenfien gelaten fal worden recht van concurrentie.
xxx.
Dat oock alle dienlibodenloonen in concurrentie fullen comen ten fij de debiteurs binnen 'sjaers naer den verfchijndagh van dien daer vooren fullen wefen geëxculfeert als wanneer 't felve dienftbodenloon ende al wat binnen een jaer verfchenen is voor de infolventie executie ofte curatele hebben fal recht van preferentie.
XXXI.
Ende alfoo de gemene crediteuren daer aen fonderlinge gelegen is dat de boedels metten eerften geredt ende fijluyden foo veel als mogelijck is aen 't hare geholpen mogen werden foo fal voortaen tuflchen de crediteuren trachtende haer fchult te verifiëren ofte eenige goederen als haer eygen uytten boedel te reclameren als eyflehers ende de curateurs als verweerders ende van gelijcken tusfchen de curateurs als eyflehers ende die genen dewelcke bevon< den werden aen den boedel fchuldigh ofte relponfabel te fijn ais verweerders derfelver proces fommier ende invoegen als hier vooren in cas van preferentie is gearrefteert ende fulcx mede binnen den tijt van vijf weecken voor de gem. heeren commiflarisfen werden geinftrueert ende in ftate van wijfen gebracht omme almede •op derfelver rapport bij de camere judicieel getermineert te werdefl.
xxxii.
Dewijle d'experientie leert dat de curateurs hare commisfien langfaem uytvoeren ende de crediteuren trainerende houden fal een pertinente


van DORDRECHT 18.35
tinente lijfte gemaeekt worden daer fuccesfivelijck alle de boedels onder curatele comende op fullen werden geftelt mette namen der curateurs ende datums van derfelver commisfien waer achter dan oock gevoucht fal worden den dagh wanneer defelve reeckeninge van haer bewint fullen hebben gedaen welcke lijfte de heeren commiffarisfen verplicht fullen wefen wel in te fien ende de curateurs die behoorlijckeh tijt tot het redderen des boedels hebben gehadt ènde derfelver reeckeninge niet aen en bieden Voor haer doen roepen ende defelve tot haer debvoir houden ten eynde op 't corfte de crediteuren fouden mogen genieten dat voor defelve te becomen fal fijn.
XXXIII.
Soo de crediteuren van eenigen infolventen boedel misnoegen hadden over het doen ofte naerlaten van den curateur fullen haer dachten aen de heeren commiflarisfen doen die den curateur daer over ontbieden hooren ende daer inne behoorlijcke ordre ftellen fullen tot gijfelinge incluys ende indien de faecke foo mochte gefchapen fijn dat den curateur verlaten ofte tot het opbrengen van eenige penningen ofte het voldoen van fchade ende intereften geconftringeert foude moeten werden fullen de heeren commiflarislen 't felve aen de Ed. heeren van den gerechte refereren omme bij haer Ed. daer op gedifponeert te worden.
XXXIV.
De curateurs fuJlen t'aiïen tijde bij de hecreti commiüarisfen daer toe ontboden fijnde openinge moeten doert ende fommiete kenniffe geven bij maniere van balance ofte provifionele reeckeninge van haere adminiftratie ten eynde de penningen bij haer niet vruchteloos blijven leggen ende dat op het verfoeck bij de beft ende apparenft recht hebbende crediteuren te doen defelve tot provifionele lichtinge van dien onder fufiifante cautie bij de Ed. heeren van den gerechte fouden connen werden geadmitteert.
XXXV.
Ende omme foo veel doenlijck is te mesnageren de coften op de curatelen metten gevolge vallende dewijl men gewaer wert dat twee perfoonen yeder trachtende tot de curatele te werden gevordert bij conventie op hun beyden het curateurfchap verfoecken ende obtineren defelve beyde curateurs niet alleen fullen hebben falaris van haer adminiftratie gelijck een ende als van outs gebruyckelijck is maer dat defelve te famen vacerende echter maer fullen vacatie genieten als een ende dat tot hooger niet dan vier gulden daeghs ten waere den boedel van foodanigen importantie was datter geoordeelt wierde twee curateurs nootfaekelijck te fijn dat dan in de afte van curatele fpecialijcken foude moeten werden geinfereert ende geëxtendeert.
XXXVI.
Dat de curateurs van geringe befoigncs niet en fullen mogen de-
M b clare-


i$36 PRIVILEGIËN
•clareren ende oock niet voor het verfoecken van fchepenen op eenige vercoopinge 't doen van reeckeninge ende 't maecken van de preferentien dewijle daer toe alsnu ordinaris commiüarisfen fullen
*in- xxxvii. i
Dat defelve curateurs oock niets en fullen mogen brengen voor •de extraordinaris moeyten befoignes etc. gelijck mede niet voor j ïiaer clercquen.
XXXVIII.
Dat de ftaten van preferentie niet anders fullen werden gemaeekt *3an over ende van de floten van reeckeningen dewelcke onder den fecretaris effective fullen moeten werden geconfigneert ende fullen de curateurs gene betalinge vermogen te doen als van behoorlijck falaris oncoften op de vercoopingen ende anderfints vallende ende alfoo fonder fpeciale ordre van de heeren commiflarisfen haer uytgeven niet mogen vergrooten met foodanige poften die in de preferentie behooren te comen ende dat den fecretaris geen conügmtiegelt fal ontfangen dan van 't gene effe&ive onder hem geconfigneert wert ende dat van yeder confignatie maer eens onaengeflen voor de effeétive lichtinge der gelden verfcheyde ende nieuwe difputen mochten comen te vallen.
XXXIX.
Ende van renten conftitutïe cufting ende andere brieven obligatien ende generalijcken alles wes geen gemunt gek is mede effective geconfigneert werdende fal den fecretaris ter concurrentie van de fomme daer vooren die fijn geconfigneert voor fijne cuHodie genieten den halven lx. penninck.
X L.
Alle verdere falariffen fullen met discretie ende moderatie werden geleden maer geenfins de prefentien van advocaten ende pro-I cureurs alfoo yeder de fijne die hij over de reeckeninge ofte preferentie gebruycken wil fal moeten betalen behalven de coften van proceffen dewelcke gevonden ende gedragen fullen moeten werden naer de decifien van dien.
X L I.
De impetranten van beneficie van inventaris fullen gehouden fijfl hun te informeren op de baten ende laften van den boedel die w luyden onder het voorfz. beneficie willen aenvaerden ende in den inventaris alle de goederen baten ende effecten ende daer jegens oock de laften die fij eenichfints hebben connen ondervinden te fpec»1' ceren ende pertinent uit te drucken.
De


van DORDRECHT. 1837 X L I I.
De voorfz. impetranten fullen gehouden wefen folemnelijcken te preiieren den navolgenden boedel eedt.
Dat den voorfz. inventaris is oprecht ende deuchdelijck ende dat daer inne alle des boedels baten mitsgaders laften die fij hebben connen weren ende ondervinden fijn geftelt ende dat fijluyden daer inne gehandelt hebben ter goeder trouwe fonder willens of wetens yets daer uyt gehouden ofte gelaten te hebben 't welck tot voordeel of naedeel foude mogen ftrecken met belofte indien naermaels hem yets foodanichs 0penbaerde 't felve getrouwelijck daer op te fullen amplieren ende bekent maecken.
Ende ioo lange den voorfz. eedt niet en is gedaen en fullen de brieven van beneficie van inventaris niet mogen geinterineert werden.
X L I I I.
• Geen beneficiën van inventaris fullen werden geinterineert ten fij bij de impetranten werden gecommitteert een of meer perfoonen ten genoegen van den Ed. gerechte defer ftadt aen dewelcke de voorn, impetranten d'adminiftratie van den boedel fullen toevertrouwen dewelcke gehouden /hl or/ldien ïlfn cc doen behoorlijcke reekeninge bewijs ende reliqua hunder adminiftratie ten overftaen van commiffariflen van de defolate boedels ende voor defelve ontboden fijnde t'allen tijde de gelegentheyt van den boedel moeten opgeven ende bekentmaecken omme de provifionele voldoeninge ofte uytreyckinge te connen werden gedifponeert.
X L I V.
Ende van de fterfhuyfen onder beneficie van inventaris geaenvaert ende die men naderhant bevint notoirlijck te wefen infolvent fal preferentie moeten gehouden werden invoegen ende op den voet hier vooren uytgedruckt art. 30.
X L V.
De impetranten van beneficie van inventaris noch de gecommitteerde adminiftrateurs fullen gene betalinge aen eenige crediteuren ofte legatariffen des boedels vermogen te doen dan onder behoorlijcke cautie ende borghtochte bij den crediteur ofte legataris te ftellen van in cas yemant beter recht hebbende figh in tijt ende wijlen mochte openbaren ofte dat naderhant uytte gelegentheyt des boedels bevonden mochte werden te veel aen haer betaelt te fijn dat fijluyden 't felve fullen reftitueren.
B b 2
Ende


1838 PRIVILEGIËN
X L V I.
Ende opdat de crediteuren ende legatarisfen door het impeoreren van 't voorn, beneficie des te minder werden vercort fullen ■de impetranten van 't felve gehouden fijn borgen te ftellen welcke borgen gehouden fullen wefen hun te verbinden gelijck defelve bij defen verftaen werden verbonden te fijn foo voor de fuffifantheyt der impetranten ende geftelde adminiftrateurs uyt ofte buyten defelve als voor de voldoeninge van alle de fchade die yemant van ■de fchulteyflchers ofte legatarilTen door de betalinge bij de impetranten fonder voorgaende cautie de reftituendo gedaen fal comen te lijden.
Soo is 't dat wij de faecke ende 't verfoeck voorfz. overgemerckt hebbende ende genegen wefende ten verfoecke van de verthoonders naer genomen berichtinge ende advis van den prefiderende ende andere raden van onfen hove uyt onfe rechte wetenfchap fouveraine maght ende authoriteyt de voorgettelde ordonnantie in allen deelen poinéten ende articulen hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goet approberen ende ratificeren de» felve mitsdefen lallende alle ende een yegelijcken die 't aengaen magh haer daer naer te reguleren. Gedaen in den Hage onder onfen grooten zegele hier aen doen hangen den xx. December in 't jaer, ons Heeren ende Saligmaeckers duyfent feshondert acht ende t' feftich.
(Onder Hond)
Bouchorft vtTer ordonnantie van de ftaten."
1
(JVas geteekénd')
Herbt. van Beaumonf,
Naer bet oor/prongklijk Oftrooi, hebbende onder uithangen het Groot Zegel van Holland , in rooi Wafch , liggende, in de Kas van de Weeskamer , Lade A. No. 35 aiw0-
Befluit van de Luiden van de Kamer van Reekeningen , dat de Erfmuntersplaatf m, welken koomen uitte fier ven, voor geen langer tijd, dan voor iemands leeven, zullen begeeven worden*
27. Mei 16" 6 9,
DEn xxvij. Mey 1669. is ter camere gerefolveert foo wanneer voortaen eenige erlfmuntplaetfen in de munte van Hollandt 0 tinnen


van DORDRECHT 1839
binnen Dordrecht bij faute van erffgenamen daer op defelve nae ordre gewoon fijn te fuccederen comen uyt te fterven dat defelve nyet weder fullen werden vergeven maer gehouden voor gemortificeert ter tijt ende wijle men bij vermeerdermge van het werck in defelve munte genootfaeckt foude mogen weien eenige van defelve verftorvene plaetfen weder te vergeven als wanneer men evenwel defelve muntplaetfe nyet verder fal confereren als alleen geduyrende het leven van den genen die men daer mede fal willen beneficeren fonder dat bij fijn erffgenamen daer op eenigh recht van fucceffie fal mogen worden gepretendeert. Sijnde goetgevonden defe refolutie in 't regifter van de munte te doen regiftreren op dat daer nae in het toecomende werde gereguleert.
Eerfte Regifter van zaaken de Munt aangaande , beginnende den 1. Mei 1580. en beru/lende in de Domeinkamer van Holland, Fol. 249.
%m%mmmwè §»§ mm smm mmmmêmmm
AANMERKINGEN.
Tot hier toe waren de Erfmuntersplaatfen, eene aan Gerrit van Duytien (i). En, altij gebrek van Leenvolgers , als vrije Erf- hoewel er thands goedgevonden wierd, dat muntetsptaaüen ■> door de Luiden van de Ka- zulken, welken, bij gebrek van Leenvolgers, mer van Reekemngen , vergund geworden, openvielen, niet langer, dan voor iemands gelijk verfcheiden Bevelbrieven uitwijzen. Op keven , zouden begeeven worden •, heeft dien voet verkreeg Mr. Adriaen van Blijen- men zig egter daar aan niet altoos geburch^ den tweeëntwintigften Oetober des houden ; immers de vrije Erfmimtersplaafe jaars 1615? eene vrije KrFrauntersplaats , /*r vau 6W<r-/ Cbrrrcr/ïsz. van ffatem , den zaake va» ds /arftrtte van Hans van Impe- dertienden September des jaars 1672 , aan gbem. Den tweeëntwintigften Mei des jaars Johan Gerritz. van Wageningen , flegts 1634, werd er eene, die veertig jaaren on- voor zijn leeven, zijnde opgedraagen, verklaarbeproeft gebleeven was , vergund aan Mr. de de Kamer van Reekeningen hem egter, Joban de Rover e: en, om van anderen niet den zeftienden Februarij van 't jaar 1677, te fpreeken, weinige maanden voor dit Be- fchoon zonder confequentie, gelijk er gezegd fluit, verleende de Kamer van Reekeningen er wordt, voor eenen vrijen Erfmunter (jij.
(1) Eerfte Regijler van Muntzaaken. Fol. 192. 192 verfo. 208, 211 verfo. 246 verfo.
(2) Regijler Utf. Fol. 255 verfo.
OBrooi wegens de MagiflraatsbejleU'ing en Regeeringsform.
25. Julij 1669.
DE ftaten van Hollant ende Weftvrieslandt doen te weten. Alfoo ons vertoont is bij den borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht hoe dat fij verthoonders in den jare XVJC twee ende vijftich van ons hebbende geobtineert octroy tot beftellinge van de magiftrature binnen de voorfz. ftadt tzedert die tijt op haer verthoonders nader verfoeck bij ons in fommige poincten van 't zelve eenige alteratie was gemaect ende daer benevens oock bij experientie bevonden zijnde dat fommige articulen van 't voorfz. octroy ver-
£ b % lchey-


>sBjp PRIVILEGIE N
fcheyde interpretatien fubject fouden connen wefen immers occafie off aenleydinge connen geven tot difputen die daer omtrent in tijden ende wijlen fouden mogen werden gemoveert foo waren defelve verthoonders te rade geworden het voorfz, octroy te doen revideren mitsgaders oock tot voorcominge van alle difpuyten het felve foo veel doenlijck in claere ende duydelijcke termen te doen coucheren met veranderinge van eenige weinige poincten die geoordeelt waren ten dienfte van de ftadt ende de ingefetenen van dien te zullen ftrecken invoegen als het felve bij forme van reglement hier oaervolgende van woorde te woorde ftaet geinfereert.
Ordre ende Reglement bij de Heeren
borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht gearrefteert tot befteïlinge vande magiftrature binnen de voorfz. ftzdu
Art. L
DE dienende ende oude magiftraten ofte den oudtrade fal blijven ende gelaten werden op het getal van veertich perfoonen boven den officier,
I t
Uit welcke oude magiftraten voorfz. den borgermeefter van de gemeente wegen fal werden vercoren naer de privilegiën ende oude onverbreeckelijcke obfervantien namentlijck driemael des jaers eens in het voorjaer omtrent halff vaften met befloten biljetten ende de -twee daer aenvolgende teelten ofte tijden teweten d'eene omtrent St. Pieter ende Paulus ende d'ander omtrent Catharine dagh met open ftemmen. Ende zullen de goede luyden van den achten op defelve teelten ofte tijden insgelijcks hare keur ftemmen geven ende vervolgens oock aen den gerechte inbrengen met beflooten biliet-
ten voor d eerlte reyfe ende met open ftemmen op de voorfz. twee volgende tijden des fal niemant tot het felve borgermeefter ampc mogen werden gevordert als een ingebooren borger der ftadt Dordrecht die bereyckt fal hebben den ouderdom van veertich jaren ofte die ten minften in fijn veertigfte jaer fal wefen getreden,
III.
Het gerecht ofte de banck van juüitie fal beftaen wt ne^en fchepenen ende zullen de voorfz. fchepenen op alle vergaderingen van den oudtrade mede werden geconvoceert ende naer haren rangli ftemmen hebben. Van welcke fchepenen het eene jaer vijff ende hec ander jaer vier fullen afgaen ende in derfelver plaetfen eenige dagen voor SK Michielfe wederom gelijck getall aengeftelt werden. Ten welcken eynde de veertigen ingevolge vande privilegiën jaerlijcx bij beflooten biljetten fullen formeren een nominatie van dubbelt getall te weten het eene jaer van thien ende het ander van acht perfoonen die alle fullen moeten wefen uyt den oudtrade ingevalle


van DORDRECHT. 2841
denfelven op het doen van de voorfz. nominatie compleet foude mogen werden bevonden edogh bijaldien ten tijden voorfz. een ofte meer plaetfen van den oudtrade opengevallen Vonden mogen welen lullen defelvige veertigen alsdan de nominatie ten deelen uytten oudtrade als vooren moeten doen ende wijders tot yeder vacante plaetfe twee gequalificeerde perfoonen uytte borgerije nomineeren ende daer omtrent precife in achrmge hebben te nemen dat defelve fullen moeten wefen gecomen totten vollen ouderdom van vijff ende twintich jaren ende fulcx in haer fes ende twintichfte jaer getreden ende bovendien oock wefen ingebooren borgers der ftadt Dordrecht ofte wel inboorlingen van de provincie van Hollant ende WeftvriesJant die met borgers dochters getrouwt wefende naer haren trouwdach fes jaren aen den anderen binnen de voorfz. ftadt hebben gewoont ofte ten minften in het fefte jaer van bare wooninge aldaer fullen wefen getreden alsmede dat defelve fullen moeten doen profesfie van de ware chriilelijcke gereformeerde religie ofte defelve immers toegedaen zijn ende eyntelijck mede gegoet wefen tot thien duyfent caroli guldens off ten minften foodanige erffenille van haer ouders te wachten hebben. Ende in cas het mochte comen te gebeuren dat binnen een jaer tijts meer plaetfen in den ouden rade quamen te vaceren als door het aenftellen van de voorfz. vijff ofte vier fchepenen refpectivè conden werden gefuppleert foo fullen de verdere plaets off plaetfen opengelaten ende de fuppletie van dien tot het volgende jaer gereferveert werden. Ende zal uitte nominatie invoegen als voren geformeert zijnde bij de oude ende dienende magiftraten ende fulcx bij de heeren van den oudtrade fonder de
goede luyden van den achte daer onder te begrijpen electie van een enckel getall werden gedaen bij beflooten biljetten te weten het eene jaer van vijff ende het andere van vier fchepenen dewelcke twee jaeren achter den anderen zullen dienen. Ende ten eynde bij inadvertentie geen nominatie ofte electie zoude mogen werden gedaen ilnjdigh tegens de privilegiën ofte oock tegens de verbode graden van confanguiniteyt ofte affiniteyt foo fal t'elckens acht dagen voor het doen van de voorfz. nominatie bij den fecretaris een lijfte geformeert ende in de groote fale opgehangen werden houdende de namen van de heeren van den oudtrade die alsdan nominabel ende eligibel fullen wefen.
I V.
De goede luyden van den achten fullen genomineert werden bij de deeckens van de gemeene neringen ofte gildens ingevolge van het accoort in den jare XVJC- feven ende veertich dienthalven opgericht ende geflooten ende fal d'eleótie daer uyt insgelijcx werden gedaen bij de oude ende dienende magiftraten ofte bij den oudtrade. Des fullen die genen die tot achten worden genomineert ende geëligeert mede in alles foodanig moeten wefen gequalificeert als in het voorgaende articul ten opfichte van de fchepenen breder uytgedruct ftaet.
V.
De veertigen fullen in confonnité van de privilegiën de afgeftor-
ven


«tytf PRIVILEGIËN
ven ende vacante plaetfen eenmael des jaers bij beflooten biljetten Suppleren alvoorens tottet doen van de nominatie van fchepenen te treden.
V L
Den borgemeefter fchepenen goede luyden van den achte ende veertigen invoegen als vooren geëligeert zijnde fullen tot gene actuele bedieninge werden geadmitteert voor ende aleer defelve met fdlemnelen eede fullen hebben verclaert dat fij naer de voorfz. ampten refpectivè niet hebben gefolliciteert.
V I L
De heeren van den oudtrade goede luyden van den achte ende veertigen zullen in haer collegien refpectivè rangh ende fesfie helrben na den tijt ende jaren dat defelve fullen wefen geëligeert ende de heeren van den oudtrade zullen insgelijcx defelve rangh ende 'fesfie hebben in alle andere collegien binnen de ftadt. Edogh fal den borgemeefter van de gemeente in der tijt in alle collegien pra> lideren ende voort alomme fonder onderfcheyt de prefèance ende •eerfte rangh hebben ende immediatelijck naer defelve de oude bor* germeefters op de ordre ende nae den tijt dat defelve refpectivè voor de eerftemael tot borgermeefter fullen wefen ingecoren.
VUL
De thefauriers fullen gecooren werden naer 't oude gebruyck ende in alles moeten wefen gequalificeert foodanich als in het derde articul hier boven ten opfichte van de fchepenen breeder ftaet geëxpreffeerr. Ende fullen de thefauriers mede gehouden wefen alvoorens tot de actuele bedieninge te worden geadmitteert met folemneele eede te verclaren dat fij naer de voorfz. bedieninge niet hebben gefolliciteert.
I X.
De miniflers van de oudtrade ende het gerechte teweten de penfionaris ende beyde de ftadts lecretariflen fullen geen leden van dert oudtrade mogen zijn ofte blijven nochte oock geduyrende hare fun&ie tot fchepenen ofte goede luyden van achte mogen geëligeert werden. Ende fullen derfelver clercquen ofte fuppooften geduyren* de hare bedieninge voorfz. niet alleen mede van de magiftrature uyt st collegie van de goede luyden van achte gefecludeert fijn ende blijven maer oock boven dien onder het getal van de veertigen niet mogen werden geaflumeert.
X.
Den dagh van Drieconingenavond fal blijven geaffecteert tot be* gevinge van de ampten die men van outs gewoon is alsdan te ber ftellen ende fullen de perfoonen die van wegen defe ftadt ter vergaderinge van de heeren ftaten generael mitsgaders in de collegien van de raedt van ftate gecommitteerde raden van Hollant ende ter


van DORDRECHT. 1843
admiraliteyt als mede in de reeckencamers van de generaliteyt ende van Hollant fullen compareren bij de heeren van den oudtrade met beflooten biljetten worden gecoren ende lullen defelve gehouden wefen alvoorens totte voorfchreve chargies aen de heeren ftaten van Hollant ende Weftvrieslant te werden geprefenteert met fo* lemneelen eede te verclaren dat zij naer de voorfz. ampten ende bedieningen niet hebben gefolliciteert. Maer alle ampten binnen de voorfz. ftadt bedient werdende ter weescamere ten beleyde van de ftadts zaecken ende over godshuyfen collonelfchappen fchutmeefterfchappen ende het fchoutampt van acht dagen mitsgaders oock de heemraetfchappen ende de bewinthebbersplaetfen van de Ooft ende Weftindifche compagnien Tullen met open ftemmen vergeven werden ende dat bij voorftellinge ofte nominatie ofte wel bij abfolute electie foo als ten reguarde van defelve refpecn'velijcken Van outs in gebruyck is geweeft. Edoch bijaldien het mochte comen te gebeuren dat yemant tuflchen tijde quame aflijvich te werden welckers ampt ter collatie van de heeren van den oudtrade ftaende fonder ondienfte niet vacant foude connen blijven totten voorfz. dagh van drie Coningen-avont foo fal daer inne bij de heeren van den oudtrade werden voorfien invoegen als vooren ende fulcx het voorfchreve ampt ofte bedieninge bij forme van furrogatie op «en andere perfoon worden geconfereert.
X I.
Sullende voorts alle 't geene de regeringe van de ftadt voorfz. concemeerr ende hier bevorens niet tpecitice uytgedruckt ftaet op den ouden voet gelaten ende dien conform gepractifeert worden,
X I L
Ende ten eynde de bovenftaende poincten ende articulen te vaster mogen werden gehouden fonder eenige veranderinge buyten evidente nootfaeckelijcheyt fubject te wefen foo is bij de heeren van den oudt rade goetgevonden bewillicht ende overgegeven gelijck bij defelve goetgevonden bewillicht ende overgegeven wert bij defen dat geen deliberatie fal mogen werden aengeftelt veel min eenige alteratie ofte veranderinge in de bovenftaende poincten ende articulen werden gemaeekt voor ende aleer den oudtrade daer op acht dagen te vooren fpecialijck fal wefen geconvoceert ende alle de abfente heeren ten felven eynde mede bij misfive fullen wefen befchreven ende dat alsdan niet anders als met fes ende dertich confonante advifen ofte ftemmen tot eenige veranderinge ampliatie ofte reftrictie in de bovenftaende articulen ofte eenich poinct van defelve geconcludeert ende vervolgens eenich verfoeck aen hooghgemelte heeren ftaten gedaen fal mogen werden.
XIII.
Ende ten eynde alle 't gunt voorfz. is in toecomende bij allen ende een yegelijck geobferveert ende indiervoegen onverbreeckelijck
C c naer-


*344 PRIVILEGIËN
naergekomen eude onderhouden föude mogen werden foo hadden fij verthoonders haer verplicht gevonden ons ootmoedich te verfoecken dat wij alle de bovenftaende poincten ende articulen met onfe hooge ende fouveraine macht geliefden te becrachtigen mitsgaders tot een eeuwighduyrende wet te beveiligen ende daer toe te yerJeenen onfe fpeciale brieven van octroy in communi forma. Soo is t dat wij de zaecke ende verfoeck voorfz. overgemerckt hebbende ende de Verthoonders willende gelieven uyt onfe rechte wetenfchap fouveraine maght ende authoriteyt het voorgeftelde reglement in allen deelen poincten ende articulen hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goet approberen ende ratificeren het ielve mitsdefen lattende allen ende een yegelijcken die 't aengaen magh hem daer naer te reguleren. Gedaen in den Hage onder onlen grooten zegele hier aen doen hangen den xxv. Julij in 't jaer tfefticheren end£ faIighmaeckers duytent fes hondert negen ende ([Onder Jlond.)
Johan de Wittvt1669.
Ter ordonnantie van de Staten. (Was geteekénd')
Herht. van Beaumont. 1669.
Naer het oorfprongklijk Oclrooi, gefchreevm op Franchijn, verfterkt met een uithangend Zegel van rood Wafcb, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade A. No. 36.
Reglement, waar naer de drie Leden van de Kamer der Geoctrooieerde Weftindifche Compagnie van de Maaze, te weeten Dordrecht, Delft en Rotterdam, worden veréénigd en gebragt tot ' één Ligchaam.
26. Auguftus 1669.
Art. I.
IDer van de drie leden van de Mafe fal fijne particuliere boeken foo van capitalen actiën penningen a depoftto maentgelden als .andere fchulden bij hem felven feparaet ende apart fluyten ende behouden.
I I.
Uyt welcke particuliere boeken der refpectivè leden fal uytge-
-rocken


van DORDRECHT. 1845
trocken werden een pertinente ftaet en balance en met het aengaen van combinatie der drie leden tot een lichaem en vergaderinghplaetfe foo lullen alle defelve werden gebracht tot een capitael op een nieuw generael boek en van die tijdt aff beginnende foo fal de gantfche negotie ten gemeenen voordeden werden gedreven op den naem van de camer van de Mafe in 't generael en alle het incomen van wat natuyre het ook foude mogen wefen fal fonder eenich onder* fcheyt werden befteedt tot het voorn, capitaei van alle de geintresfeerdens van defelve drie leden ten eynde de participanten hare langh* verwachte voordeden met het begin van defen nieuwen octroije mogen comen te genieten.
I I I.
Het tranfport van yeders camer particuliere capkalen actiën in de compagnie fal fijn en blijven ten overftaen van de bewinthebbers van de camer daer onder fij fbrteeren foo als het tot noch toe onder haer gebruykelijck is geweeft en dienvolgende foo fal yeder lit in fijne ftadt blijven en werden geconfidereerdt foo en gelijck het met den aenvank van den octroye is geweeft en tot nogh toe heeft gecontinueert.
IV.
Alle de refpeftive commiffarisfen foo over de coopmanfchappen cquipagL* amonitie van oorloge vivres etc. fullen vooral in confederatie moeten nemen en fonder onderfcheyt prefereren voor alle alle andere de burgeren en ingefetenen van de fteden Dordrecht DelfF en Rotterdam en ook den Hage wat in defelve fteden ten beften prijfe fal wefen te becomen en alles daer henen foeken te dirigeren dat de negotie aldaer werde voortgefet ten waere tot merkelijcken nadeel en ondienft van de compagnie en de camer van de Mafe in 't particulier.
V.
[o] Alle de equipagien die de camer van de Mafe met eyge ofte gehuyrde fchepen felver hier te lande fal comen te doen fuilen van
C c 2 drie
AANMERKINGEN
fa] Alle de equipagien. Over dit Artijkel de Regeering , welke het ffandvaftfg Bereezen, in 't jaar 1675, eenige onluften tus- fluit nam, om het regt deezer Stad op fchen deeze Stad en de Steden Delft en Rot- geenerleie wijze overtegeeven ; en , ingeterdam , bij geleegenheid van een verzoek def val de Steden Delft en Rotterdam s aan haaf Bewindhebberen van de laatftgemelde Steden, regtmaatig verzoek, gehoor weigerden , aan, dat de uitrufting van hef Schip, genaamd de welken zij ten dien einde brieven liet af£.«^r/^-/,nietteDordrecht,maarteRotterdam, gaan , als dan haar beklag te doen bij de Hooge gelchieden mogt. De onzen beriepen zig, Regeering (1). Waarschijnlijk kreeg onze wt ftaaving van hun wettig Regt , op dit Stad het naer haaren zin; ten minften, in de wjfde Artijkel, dog met weinig vrugt. Regifters van den Oudraad, vinden wij geea Zij bragten zulks vervolgends ter kennifle van verder gevolg hier op,
it) J?V*/. t«n 4m Ouilrafd van den *. JS**rt tn 15. OSthr i<7$.


fttf PRIVILEGIËN
drie tot drie jaeren gefchieden van voor Dordrecht Delffshaven en Rotterdam en van defelve plaetfen werden afgefonden in de limieten van des compagnies octroy en daerinne fuccesfivelijck continueeren ten refpecte van de fteden Dordreght Delft en Rotterdam voor fooveel als den dienft van de camer van de Mafe eenighfmts fal connen lijden en waer over aen de refpectivè heeren magiftraten alle con- 1 terttement fal werden gegeven. Alle welcke fchepen met hare retouten ook wederom hier te lande fullen inkomen tot voor de fteden Van waer fij fijn afgevaren geduyrende den tijdt van defelve drie jaeren dogh die verloopen fijnde fullen defelve aan die ftadt aenkomen die in de volgende beurte van drie jaren fal fijn getreden alwaer dat ook alle defelve retouren beftaende in coopmanfchappen in der compagnies eyge off gehuyrde packhuyfen fullen werden op- I geflagen en ten meeften dienfte van de camer van de Mafe werden gebenificeert en verkocht. Met dien verftande nochtans dat de betalinge der penningen die daer van comen te procederen altijdt fal werden gedaen binnen de ftadt van Rotterdam in handen van den heer ontfanger van de camer van de Mafe om in de generale caffe ge- I bracht en bij hem verantwoort te werden gelijck ook alle de con-1 tanten en ongemunt goudt en filver die met defelve retour off andere fchepen voor rekeninge van de camer van de Mafe hier te) lande mochten overcomen inmediatelijk fullen koomen in handen van denfelven heer ontfanger fonder dat eenigh particulier lidt fich 1 daer mede fal hebben te bemoeijen van yets daer van onder haer I te flaen.
VI.
Doch wat aengaet de particuliere fchepen die alleen met commisfie van de compagnie op recognitie off laftgelt naer de Canbifche eylanden en andere gepermitteerde plaetfen uyt defe landen ko- I men te vertrecken fullen hare equipagie hier op de Mafe mogen doen voor foodanige ftadt en plaetfe als fij felver mogen goetvinden en 1 ook aldaer wederom inkomen waer toe haer telckens de behoor-1 lijcke commisfie op den naem ende van wegen de camer van dei Mafe fal werden verleent doch fal het beloop van defelve recognitie en laftgelt oock immediatelijck ende alleen werden betaelt in handen van den heer ontfanger van de camer van de Mafe gelijck het mede vrij fal ftaen alle particuliere fchepen van andere natiën die uyt de Barbados Virginie Nieuw Engelant en andere plaetfen directelijck hier te lande comen in te vallen te comen off voor Dordrecht Delftshaven off Rotterdam foo als fij fullen te raden wefen om aldaer haer laft te breeken en haere goederen te benen*ceeren naer haer welgevallen alleen foo fal in maniere als' vooren des compagnies gerechticheyt mede werden betaelt in handen van den heer ontfanger van de camer van de Mafe.
V I I.
En om nu te comen tot een goede mefnagie en aenfienli|H'e directie tot contentement en voordeel van alle de geintreffeerdeitf
van defelve compagnie foo fal de ordinaris refidentie en vergade-
ringn-


van DORDRECHT. 1847
ringhplaetfe gehouden werden binnen de ftadt'van Rotterdam op het Weftindifche huys aldaer als fijnde feer wel gelegen en daer toe beft en bequaemft werdende geoordeelt en waer mede fullen wefen afgefchaft [b~] alle andere onnutte huyfingen wooningen mitsgaders boeckhouders equipagiemeefters en andere fuppooften van defelve drie leden van de camer van de Mafe. Welcke vergaderinge Uil beftaen in negen bewinthebberen [c] uyt yeder lidt drie foo als tegenwoordich in dienfte fijn volgens haer Ho. Mog. refolutie op den 3. Maertio en 11. April 1651. rakende het verminderen van bewinthebberen in den Hage op de groote zale genomen. Welcke bewinthebberen fullen fitten en malcanderen fullen volgen naer den ranch van de fteden van yeders particuliere camer. En foude men verder tot meerder mefnagie en contentement van de heeren van de regeeringe konnen delibereren van het bovenftaende getal van negen bewinthebberen met onderling goetvinden te laten uytfterven tot op fes te weten dat yeder lidt off particuliere camer in plaetfe van drie foude hebben twee bewinthebberen.
VIII.
Het aenftellen van defelve bewinthebberen bij afïïterven oft anderfints fal blijven bij yeder lidt appart op den ouden voet bij haer gebruyckelijck.
1 X.
Den tijt en dach van de ordinaris vergaderinge fal werden genomen alle maent precys des voormiddaehs ten 10. uyren beginnende met den eerften maendach in Januario en foo vervolgens doch bij-
C c 3 aldien
f b] Alle andere onnutte huyfingen. Tot hier Lid , het getal van Bewindhebberen voor de toe was er in deeze Stad ook èen bezonder Huis Kamer van de Maas , op veertien Perfoonen en Pakhuis geweeft, waar in de Vergadering f5). Van wege deeze Stad werden er Vier van. Bewindhebberen gehouden, en de Goe- benoemd, te weeten Kornelis vanfereflein, derén en Koopmanfchappen opgellaagen wer- Heeren Adriaensz. en jfacob de IVitt , uit den CO- 1° 't jaar 1626, en dus flegts vijf den Oudraad ; Kornelis Klaesz. uit de Achjaaren na de oprigting der Weftindifche Com- ten , midsgaders Wynand Jansz. Rutgers pagnie , ftrekte dit Huis reeds tot bezwaar uit de Gemeente ; aan welken men Joban der Stads Finantie: weshalve de Regee- Hermansz. van der Majl tot Boekhouder toeïing het Befluit nam, om, gelijk er in gezegd voegde (6). Na dien tijd kwam daar in verwordt , het zelve, 't zij bij verhuuring, 't zij andering ; ten minften het getal fchijnt op bij verkoop, te beneficeertn (3). Dog wat hier geen'vaften voet te zijn gebleeven; wijl de op toen verder gevolgd zij , hebben wij niet Regifters van't jaar 1644. gewag maaken van kunnen oplpooren; alleen weeten wij , dat Zes Bewindhebbers (7). 1 oen dit Reglement deeze beide Huizen , na dat er verfcheiden te voorfchijn kwam, zond ieder Stad er Drie. Penningen op gefchooten waren, tot vol- In laater' tijd, gingen de Steden nadere Overdoening der fchuldeifchers , in 't jaar 1675. éénkomften aan; bii welken, geïjk wij ziea verkogt wierden (4). zullen , het getal der Bewindhebbers, ne[c] Uyt yeder lidt drie. Wanneer de vens de wijze van derzelver benoeming en Staaten Generaal, in 't jaar 1621 , aan de verkiezing, naauwkeuriger bepaald, en op Weftindifche Compagnie het eerfte Octrooi een' vaften voet, die ook nog hedendaags ia verleenden, bepaalden Zij, bij het Twaalfde agt genomen wordt, gdbragt is.;
(t) M. Balen, 11. 6*9.
($) Refol. van dtn Oudraad van den ri. Felruar'u' 1626.
(4) Refol. van den Oudraad van den r6- September, a6, 30. Ditwhr 1675. in 17. FtiruarH I676.
(5) HoUandfch Placaatb. 1. Deel, bl. 566.
(6) Refol. van den Oudraad vun den 3. StpUmi. (7; Refol. Vtf. tan dtn 27. Mei 1644.


i?4* PRIVILEGIËN
aldien ondeituflchen bij voorval van faken extraordinaris vergadederinge foude moeten werden gelecht fal fulcx ftaen ter difpofitie en directie van den heere prefident als dan wefende.
X.
Het prefidium fal omgaen met beurten en continueren een maent te weten eerft een van Dordrecht een van Delft een van Rotterdam en vervolgens over hant.
X l
De abfente fullen op elcke ordinaris Vergaderinge verbeuren een daelder en den prefident twee guldens uytgenomen die door fieckte werden overvallen oft in 's lands en compagnies dienft in commis» fie fijn.
XI L
De commisfien onder defelve negen bewinthebberen fullen met onderlinge contentement werden verdeelt te weten twee over de equipagie en amonitie van oorloge twee over de coopmanfchappen twee over de drooge en natte vivres mitsgaders twee over't comptoir die malkanderen daer inne fullen konnen verftaen een di# het gefach over de cafla fal hebben als ontfanger otT commisfari* over de cafla dewelcke ook binnen de ftadt van Rotterdam fal werden gehouden welcke verdeelinge van commisfien bij de vergaderinge fo dickmaels fal mogen werden verandert als defelve naer gelegentheydt van faken fal comen goet te vinden.
XIII.
Den boeckhouder generael die fich met het formeeren van de generale boeken en het houden van defelve fal beüch houden en binnen Rotterdam refideeren en op alle vergaderingen de notulen houden van alle refolutien etc.
X IV.
Den perfoon over het comptoir der maentgelden als alle de verdere papieren ten comptoire vallende die mede als casfier fal wefen om op ordre van den heer ontfanger de gelden te ontfangen en uit te tellen onder den naem van commies en die tot conteii' tement van de vergaderinge fal moeten ftellen fuffifante borgen voor den ontfanch en uytgifte der gelden die hem werden toevertrouwt tot verfekeringe van de compagnie en ontlaftinge van den heer ontfanger.
X V.
Den clercq onder denfelven commies een goet fchrijver Gjnét die bequaem is om alle depefches van 't comptoir te doen.
XVI.
Den equipagiemeefter en met eenen conchergie van 't huys die
ook


vanDORDRECHT. 1849
ook het oplicht over de vivres fal hebben mitsgaders ontrent het aflehepen der cargafoenen en het incomen van de retouren alles op ordre van bewinthebberen en inftruaie van de vergaderinge van de Mafe.
XVII.
Een die de camerdeur van de vergaderinge fal waernemen en tot asfiftentie van den equipagiemeefter werden gebruykt en tot alle verdere dienften werden geëmploijeert.
Refolutie tot voldoeninge van de
achterftallige onbetaelde tractementen van de heeren bewinthebberen van Dordrecht.
IN nader deliberatie gebracht fijnde hoe men de heeren bewinthebberen van de camer van Dordrecht latisfactie en contentement lbude konnen geven nopende haere achterftallige traétementen foo is naer gedaene omvrage met eenparicheyt van ftemmen van alle de leden goetgevonden en verftaen dat die felve camer van Dordrecht in alle oprechtigheyt en volgens haere boeken fchriftelijk fal opgeven hoeveel dat defelve achterftallige en noch onbetaelde tractementen gereeckent tot pmoJanuario 1668. comen te bedragen en dat alsdan met den aenvanck van de combinatie der drie leden van de camer van de Mafe volgens het bovenftaende reglement men eerft en vooraff uyt de gereetfte onbelafte gemeene effecten van de camer van de Male in minderinge van 't voorn, achterftal van de drie heeren bewinthebberen fal betaelen elck een fomme van ellf hondert guldens bedragende te famen - - - ƒ 3300 - : - :
En dan noch aen den boeckhouder off conchergie Jan de Gelder in minderinge van fijn achterwefen de
fomme van feven hondert gis. 700 - : - :
Mitsgaders nogh vijff hondert guldens tot betalinge van achterftallige verpondinge van des compagnies huyfinge binnen Dordrecht - gó3 . . . .
En alfoo de heeren Alewyn van Halewjn Diderick Hoeufft en Roulant de Carpentier infonderheyt in den voorleden jaere 1668. alle goede dienften hebben helpen doen foo ontrent de gemeene equipagien van ( de camer van de Mafe als 't geene verder in andere commisfien en befoignes is voorgevallen beneffens •de leden van de cameren Delff en Rotterdam die de betalinge van hare tractementen bij haer felven hebben gevonden foo is mede met onderlinge contentement goedgevonden en verftaen dat de voorn, heeren van Halewyn Hoeufft en Carpentier uyt de gereedfte onbelafte gemeene effecten van de Mafe noch fullen ontfangen yeder een jaer tractement vanƒ620 gl. wegens praoJanuario 1668. tot pmoJanuario \66o. bedragende te famen achtien hondert en feftich guldens ƒ 1860 - : - :
Soo dat in alles fal werden betaalt - - - ƒ 6360 - : - :
En


i%$ PRIVILEGIËN
En wat het verder achterftal der heeren van Dordrecht haere tractementen tot den eerften Januario 1668. aengaet is mede goetgevonden en verftaen dat aen haer Ed. alie jaeren beneffens de andere heeren bewinthebberen van Delff en Rotterdam uyt het gemeene incomen van de camer Van de Mafe yeder een ordinaris loopende jaer en daer beneffens noch een oudt extraordinaris jaertractement tot ƒ620. gis. jaerlijks fal werden betaelt en daer inne werden gecontinueerdt tot dat haer EE. van haer ganfche achterwefen fullen fijn voldaen ende gequeten waer mede dat de voorn, heeren van Dordrecht volcomen vergenoeginge en contentement hebben genomen.
Specificatie van de ordinaris jaar-
« lijcxfche onkoften van de drie leden van de
camer van de Mafe wanneer defelve fijn gecombineert.
EErft het tractement voor negen bewinthebberen tegens ƒ620. gis. jaerlijcks - - - ƒ5580 - : -:
De bewinthebberen van Dordrecht en Delft fullen wegens het waernemen van de ordinaris en extraordinaris vergaderinge binnen Rotterdam voor fchuyt- en wagevrachten en andere kleyne onkoften vermogen te declareren naer redelijckheydt. - Memorie.
De bewinthebberen die buyten de vergaderinge in commisfie gaen fullen volgens den octroye genieten ƒ4. gl daechs voor vacatiën boven fchuyt- en wagevrachten. Memorie.
Een Boekhouder generael jaerlijxs - ; w , £00 „ .;.
Den commies over't comptoir der maentgelden en andere pampieren die ook met eene de casfiersplaetfe fal waernemen g00 „ . , M
Den clercq op 't comptoir dat een goet fchrijver moet wefen - ... 250- :"'
Den equipagiemeefter en met een conchergie van 't Weftindifche huys - - - ^00 . ..;
Den camerbewaerder en om tot alle verdere diensten geëmploijeert te werden - - m - 150 -:"'
Den beëedicht hooftparticipant - - . - 200 • •* *:
Voor vier en licht verpondinge reparatien van 't huys etc. te famen genomen op - - - - 600 - *:
/ 8280 -T-"' Aen


van DORDRECHT. 1851
Tranfport * - ƒ 8280 - i * 1 Aen onkoften op het comptoir - • • 200 * : *:
Voor vacatie en dachgelden ook reys- en andere onkoften genomen op - - - - tooo - t - i
Hier komt bij een jaeriijcx tractement voor Jan de Gelder onder den tijtel van commies binnen Dordrecht die de compagnie veele jaeren wel heeft gedient drie hondert guldens - - - . 300 * : «. j
Als mede een jaerlijcx tractemerttjen voor Jacob Groen die de camer van de Maefe ontrent de 40. Jaeren wel en getrouw heeft gedient als equipagiemeefter en overmits fijnen hoogen ouderdom onbequaem is om denfelven dienft langer te connen waernemen na behooren twee hondert guldens - - 200 - : - i
Soo dat in alles aen onkoften comen te belopen - / 9980 - : - i
Aldüs gearrefteert gereiumeert en tot volcome contentement geilooten bij ons ondergefchreven bewinthebberen van de drie leden van de geoctroijeerde Weftindifche compagnie ter camer van de* Maefe Dordrecht Delft en Rotterdam belovende bij defen als luyden van eere den inhouden van dien punctuelijcken te opferveeren en doen op/èrveeren fonder te gedogen dat hier inne geduyrende den octroy aen de compagnie verleent off4 noch te verleenen eenige indracht off infractie come te gefchieden gelijck wij oock fullen helpen beforgen dat foo wie als bewinthebber bij affterven off anderfints in plaetfe van iemant van ons come te fuuccederen bevorens ter vergaderinge geadmitteerdt te werden alle het bovenftaende met fijne onderteekeninge mede fal confirmeren alfoo den dienft van de Weftindifche compagnie in 't generael ende infonderheyt die van de camer van de Maefe in 't particulier daer aen ten hoogften is gelegen. Ten oirconde defen ondertekent en fijn hier van gemaekt drie aleensluydende inftrumenten defen 26. Augufty 1669. in Rotterdam.
- • (Was geteekénd}
A. vt Halewyn* D. Hoeufft. N. ten Hove. Arent van der Graeff.
Adriaen Hartmans. Jan de Mey.
•
Naer het oprjprongklijk Stuk, gefchreeven op Perkament, liggende in de Kas van de Wees*, hamer, Lade H. No, lö.
Z> è Ver-


j*S2 PRIVILEGIËN
Verbaal van Heeren Commiüarisfen, welken van Zijne Hoogheid, Willem den III, Prinfe van Oranje en Naffau, gemagtigd zi]n geweeft\ tot bet Veranderen van de Regeering*
8. September 1672.
OP huyden den 8ften September A°- 1672. hebben de heereii Aelbrecht Nierop raedt in den hove van Hollandt ende Johan Wierts raedt en rekenmeefter van fijn hoogheyt den heere priirce van Orange in krachte van d'authorifatie op haer Ed. bij fijne ge* meldte hoogheyt als ftadthouder van Hollandt ende Weftvrieslandt verleent hun laten vinden op den ftadthuyfe binnen Dordrecht des morgens de kloeke negen uren omme aldaer den eedt fulcks ende gelijck defelve hier naer volgen fal folemnelijck af te nemen de veertigen die bij de gemeynte uyt een getal van hondert perfoonen bij defelve voorgefteldt geëligeert waren in plaetfe van de gene die op den tweeden defer loopende maendt van de voorfz. bedieninge
AANMERKINGEN.
Wij agten het onnoodig, bezonder verfiag land en Gerard Branilwyck, nevens deti te geeven , hoe, op raad cn inboezemiilg van Secretaris Muys van Holy , Zijne Hoogheid den Raadpentionaris Fagel, zijne Hoogheid te bedank en, voor zijne hoogwijze JladhouderW,''*™d? a'? Stadhouder van Holland lijke dire ctie, midsgaders ook, over de fondercn Weftfncs and , den zevenentwintigften Au- linge vreedfaame conduite die destelfsHeeren guftus van dit jaar door de Staaten va» dat Geautborijeerdens tot wegneming van alle difGeweft, gemagtigd wierd , om de ruft m de fidentien en murmuratien jegens de Regenten otcden, zelfs door t veranderen der Regee- hebben gehouden. Hoewel de.ruft voor een wijl ring, te herfttllen ; wijl zulks elders in het tijds hier door herfte/d wierd, was dezelve eter breede te vinden is (1). Deeze Stad , daar niet beiteiidig; wijl, geduurende hetStadhouhet vuur van oproer en onéetugheid reeds derfchap van Willem den III, onder de Leden lang gefmeuld had , moeft dit lot, gelijk andere der Regeermg, van tijd tot tijd,nieuwe en aanSteden , uit dien hoofde, mede ondergaan, merkliikeonkiftengebooren werden: welken den Dc Schutterij, volgends »c verhaal van Wage- grond'leiden tot haatelijke partijfchappen en verkaak (z), den vijfden September, die egter deeldheden : de vleijerii en het naiaagen van hier 111 mistaft, nademaal de Oudraadcn, Veer- eigenbelang van veelen, aan de ééne en de inmengen en Agten, bereids den tweeden dier wortelde haat van fommigen tegen het Stadhottmaand, hunne Bediening hadden ncêfgeleid, derfchap, aan de andere zijde, waren dc voorte hoop geloopen , verklaarde alle de Regen- naamfte oorzaak,tint het onderiin* vertrouwen ten ontflaagen van hunne Ambten , en bragt der Regenten, in ftede van aangekweekt en bf> eene bezending aan den Prins tc weeg, om veffigd te woidcn , meer en meer aan het eene nieuwe aanftclling te verzoeken ; waar wankelen geraakte, en genoelham geheel veraan , uitwijzends het bovenltaand Verbaal, brooken wierd. De Regifters van&den Oudkorte dagen daar na, voldaan werd(3)- Deeze raad en andere, zoo jredrukte als onbedrukte, verandering volbragt zijnde , namen de Leden gedenkftukken geeven hier van meenigvul* van den Oudraad het befluit(4), om, bij eene dige bewijzen aan de hand: do- wil' kéureO plegtige bezending , bekleed door de Heeren het niet raadfaam, daar van, iii\ bezonder, Mattbys Pompe, Heere van Slmgelandf, Pont' verfiag tc doe».
fiejus Berck , Willem Brandwyck van Blok- ryj £fa
(1) Vaderl IlWor. XIV. Deel, 11. 189.» 193. fa* ÜiC W. 198 en 199. <3) Utf. bl. I9« en 199.
<0 Refol. van den Oudraad van den fj, Seftepétt 1C72..


VAtf DORDRECHT:. 1853
vrijwillighafgeftaen hadden conform de fchriftelijcke a&e deswegen opgefteldt ende aen de voorgemeldte heeren geauctoriiëerdens ten felven dage overgelevert hier naer [*] achter het goedtvinden van fijne hoogftgemddte hoogheyt geinfereert ende daer benerTèns hun te recommanderen dat lijluyden alles tot rufte ende eenigheyt van de voorlz. ftadt Dordrecht ende inge/ètenen Van dien fouden wiJleri contribueren het geene eenighüns in haer vermogen foude mogen wefen ende dat fijluyden vervolgens oock fouden willen procederen tot fuppletie van het getal der voorfz veertigen die door der» felver avanceinent als oudtraden ofte fchepenen onder het getal van de voorfz. veertigen niet fouden konnen verblijven terwijl als nu ende m t toekomende verftaen werdt O] dat geene veertigen in hare bedieninge fullen vermogen te continueren als wanneer defelve tot oudtraedt ofte fchepenen komen ingekoren te werden. Gelijck oock bij defen verftaen werdt dat geene minifters 't zij penfionaris ofte fecretaris gedurende hare functie veertigen fullen mogen zijn ende dat oock voor het toekomende niet meer als vader met den foon mitsgaders twee broeders veertigen te gelijck fullen vermogen te wefen. Het welcke alfoo gedaen ende de voorfz. veertigen bij de gemeldte heeren geauclorifeerdens voorgefteldt als oock het fchriftelijck goedtvinden van fijne gemeldte hoogheyt door den fecretattó Arent Muys van Holy opgelefen wefende hebben de gefeyde veertigen de meergemeldte heeren geauctorifeerdens in feer beleefde termen bedanckt voor derfelver genome moeyten mitsgaders wijfe ende vreedfame conduite ontrent defe fake tot rufte ende tranquiliteyt van de gemeynte defer ftadt ende de regeeringe van dien gehouden met verklaringe dat fijluyden ten dien refpecte voor de goede voorforge bij fijne gemeldte hoogheyt gedaen haer oneyndeiijck verbonden ende geobligeert hielden. Ende is daer beneffens bij defelve aengenomen dat fijluyden het voorfz. deficierende ende minder getal der voorfz. veertigen door derfelver avancement foo tot vroedfehaps- als fchepensplaetfe vacant gevallen fullen fuppleren op naermiddagh de kloeke twee uren. Welcken Volgende geprocedeert wefende tot het doen van den eedt is eerftelijck bij den voorfz. fecretaris Muys van Holy gefworen als volght:
lek fweere dat ick fecretaris der ftadt Dordrecht wefen fal ende fulcks beloove ende fweere ick de ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt mitsgaders den heere prince van Orange als ftadthouder defer provincie in dier qualiteyt gehouw ende getrouw te wefen als mede onder derfelver regeeringe de kercke Chrifti gereformeert naer Godes beyligh woordt te helpen handt houden. Dat ick de ftadt Dordrecht ende alle de burgeren ende ingefetenen van dien fal tragten te mainteneren ende te conD d 2 ferry] Aclkr. Lees dcbtervolgens. tevens Leden van den Oudraad zouden tnoo [£] Dat geene veertigen. Bevoorcns gen weeaen; wijzen wij onzen Leezer, kortfeeds opgemerkt zijnde, hoe, te deezer tijd , heidshalve, derwaart heea (<$)< verftaan wierd , dat voordaan geene Veertigen [c] St*
(5) Biadx. 753-


*B5# PRIVILEGIËN
ferveren in hare privilegiën ende gerechtigheden. Dat ick den heere burgermeefter in der tijdt ende de regeerders der voorfz. ftadt fal bewijzen ende toedragen behoorlijck refpeft ende reverentie ende mij in alles foo veel doenlijck reguleren ende gedragen naer de inftructie voor de fecretariflèn defer ftadt op den 2a Februarij 166B. gearrefteert fonder in den tax ofte het fafaris bij het felve tot de befoignes foo ter kamere als ter fecretarye geftelt te excederen ofte te verhoogen ende dienvolgende niet te fullen ontfangen ofte aennemen eenige giften gaven ofte gefchencken bij de gefchreven Roomfche rechten verboden ende voorts mij in alles generalijcken te gedragen foodanigh als een goedt ende getrouw fecretaris toeftaet ende behoort te doen. Soo waerliick moet mij Godt Almachtigh helpen.^
Daer naer bij de voor/chreve veertigen;
Wij fweeren dat wij omme tot Veertigen te geraken niet en hebben gefolliciteert fulcks belooven ende fweeren wij de ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt mitsgaders den heere prince van Orange als ftadthouder defer provintie in dier qualiteyt gehouw ende getrouw te wefen als mede onder derfelver regeeringe de kercke Chrifti naer Godes heyligh woordt te helpen handthouden jaerhjcks het getal van veertigh perfoonen te helpen fuppleren ende fulcks in plaetfe van de aflijvige ofte uytlandige andere perfoonen te helpen kiefen oock jaerhjcks het een jaer thien ende 't ander jaer acht perfoonen te helpen nomineren tot de vernieuwinge van de wet defer ftede omme daer uyt het een jaer viif ende het ander jaer vier geëligeert te werden ende voorts alles te doen dat goede ende getrouwe veertigen fchuldigh zijn ende behooren te doen. Soo waerlijck moet t)ns Godt Almachtigh helpen.
Welcke refpeclive eeden afgeleydt wefende hebben de voorfz. veertigen fesfie ende hare plaetfe genomen ter kamere van juftitie bp den ftadthuyfe daer defelve gewoon zijn vergaderinge te houden naer dat bij den gemeldten fecretaris Muys van Ihly gelefen ende gedaen was het ordinaris gebedt zittende de gemeldte heeren geauctorifeerdens in twee armftoelen geplaetft aen 't boveneynd' van de voorfz. kamer ontrent de fchoorfteen. Ende dewijle de voorfz Veertigen pele mele jegenwoordigh gezeten ende door den anderen opgelefen waren fonder daer inne te houden den ordinaris rang hebben de gemeldte heeren geauctorifeerdens defelve bekent eemaeckt dat lijluyden fullen werden gerangeert naer derfelver voorgaende qualiteyten ende refpeeïive ouderdommen fulcks ende geliick voordefen altijdt gepraétifeert ende gebruyckelijck is geweeft ende dar tot dien eynde door den voorfz. fecretaris Muys Uil werden gemaeekt een behoorlijcke lijfte omme hunluyden op alle fucce^five vergaderingen naer defelve te reguleren. ' De


va 'to bORD RECHt jfc*&
De voorfz. formaliteyten invoegen voorfz. voltrocken wefende zijn de voornoemde veertigen gefcheyden ende hebben de gemeldte heeren geauftonfeerdens de kloeke thien uren doen vergaderen de heeren vroedtfehappen mitsgaders fchepenen ehde goede luyden van den achten die Uieuwelijcks bij fijn hooghgemeldte hoogheyt geëligeert waren ih plaetfe van de genen die alle hare bedieningen op den voorfz. tweeden defer loopende maendt conform de voorverhaelde acte vrljwilligh afgedaen hadden uytgefondert eenige weynige abfente die gepnefümeert werden haer met de voorfz. vrijwillige pnefenten te conformeren. Ende naer dat den voorfz. fecretaris Muys van Holy wederomme den voorfz. eedt folemnelijck in handen van de gemeldte heeren commiiTarisfen hadde afgeleydt doeii leien de verklaringe ende het voorfz. goedtvinden van fijne meer hooghftgemeldte hoogheyt daer bij de voornoemde regenten conform het felve goedtvinden foo als vroedtfehap fchepen ende goedé luyden van den achten geëligeert wierden. Waer op de meergenoemde regenten haere plaetfe genomen hebbende ende derfelver refpectivè eeden invoegen ende gelijck hier naer volgen lal in handen van de meergemelte heeren geauctorifeerdens oock folemnelijck afgeleydt wefende is het voorfz. ordinaris gebedt door den voornoemden fecretaris Mtiys van Holy gedaen ende uyt handen van de gemelte heeren geauctorifeerdens ontfangen hebbende de poincten van belchrijvinge waer op de vergaderinge van de heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt jegens den derthienden defer loopende maendt geconvoceert was defelve poincten neffens de misfive van belchrijvinge van woorde te woorde voorgelefen zittende de gemeldte heeren geauctorifeerdens op de voorverhaelde plaetfe in de voornoemde twee armftoelen ende naer omvrage tot het examineren van de voorfz. poincten gecommitteert de heereil burgermeefter gedeputeerdens ter daghvaert de twee Voorzittende heeren uyt den oudtraedt mitsgaders de twee voorzittende uyt den gerechte ende goede luyden van den achten refpectivè het welcke alfoo gedaen ende volbracht wefende hebben de gemeldte heeren geauctorifeerdens uyt den naem van fijn hooghgemeldte hoogheyt de voornoemde heeren oudtraden ende goede luyden van den achten de beftellinge van de regeeringe op het alderferieufte gerecommandeert wel waer te nemen mitsgaders de heeren fchepenen aenbevolert dat fijluydeti prompte ende vigoreufe juftitie fullen adminiftreren jegens alle quaedtwillige ende voornamentlijck oock ontrent de gene die fou* den ondernemen yets op de voorfz. heeren die haer van defer ftads regeeringe met permisfie van fijne hooghgemeldte hoogheyt hebben ontlaft fouden willen attenteren ende voorts in alle civile faken een yeder goedt recht ende expeditie te doen erlangen op dat de adminiftratie en bedieninge foo in politie als juftitie onder de regeeringe van het ftadthouderfchap der meer hooghftgemeldte fijne hoogheyt in aenfien gehouden ende florifant tot belooninge vande goede ende ftraffe van de quade gemaeekt moge werden met verfekeringe dat defelve fijne hoogheyt daer aen de krachtige handt houden fal als wefende een fake daer door onder andere defe republycque ftaende gehouden ende onderfteunt moet werden. Ende
D d $ heb-


t
PRIVILEGIËN
hebben voorts de gemeldte heeren geauctorifeerdens de voornoemde heeren oudtraden mitsgaders fchepenen ende goede luyden van <len achten in hare refpeftive bedieninge veel heyls ende zegeninge van Godt Almachtigh toegewenfcht. Waer op door monde van den voorfz. fecretaris Muys van Holy uyt den name van den geheden oudtraedt ende yeder derfelver refpeftive perfoonen de gemeldte heeren geauctorifeerdens in feer beleefde termen bedanckt zijn voor derfelver hooghwijze conduite ende vreedfame directie tot introductie van de tranquiliteyt ende het confolideren ende versheden van de gemoederen der burgerije mitsgaders goede ingefetenen defer ftadt met derfelver regenten gepleeght met ernftigb •ende officieus verfoeck ten eynde gemeldte heeren geauctorifeerdens gelieven wilden bij rapport aen fijne hooghftgemeldte hoogheyt te refereren ende bekent te maken dat alle de voorfz. regenten te famen ende yeder in 't particulier hadden verklaert ende aengenomen gelijck defelve verklaren ende aennemen bij delen dat fijluyden onveranderlijck fullen trachten de regeeringe van fijne hooghftgemeldte hoogheydt in de voorfz. qualiteyt onderdanighlijck te mainteneren ende daer toe alles bijbrengen ende contribueren het gene eenighfints in haer vermogen wefende bijgebracht ende ten genoege van fijne hooghftgemeldte hoogheydt gecontribueert foude konnen werden met verder onderdanigh verfoeck dat de gemeldte heeren regenten de eere foude mogen hebben van met de meergenoemde heeren geauctorifeerdens het aenftaende middaghmael in de herberge van de pauw alwaer defelve gelogeert waren te houden ende aldaer ter eeren van fijn hooghftgemeldte hoogheydt een vrolijcke ure te mogen pafteren. Het welcke alfoo bij de gemeldte heeren geauctorifeerdens geaccordeert wefende zijn defelve van hare ftoelen opgerefen ende van den ftadthuyfe geconduifeert bij voorgangh van den voorfz. fecretaris Muys ende gevolgh van de heer Cornelis Pompe van Meerdervoort fchout defer üede mitsgaders de heer Adriaen van Blijenburgh heere van Naeldwijck regeerende burgermeefter als mede Matthijs Pompe heere van Slingelandt ende Johan >van der Burgh beyde uyt den oudtraedt tot aen de carofle van den felven heere van der Burgh alwaer de voornoemde heeren geauctorifeerdens neffens de voorfz. heeren ingezeten foo voorts naer haer voorfz. logement gereden zijn.
Mits welcke als nu volgen fullen de refpectivè eeden gedaen bij de voorfz. heeren oudtraden ende fchepenen mitsgaders goede luyden van den achten.
Eedt van de Oudtraden en Schepens.
WIJ fweeren dat wij omme tot oudtraden ende fchepenen te geraken niet en hebben gefolliciteert fulcks belooven ende fweeren wij de ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt mitsgaders den heere prince van Orange als ftadthouder defer provintie in dier qualiteyt gehouw ende getrouw te wefen als mede onder derfelver regeeringe de kercke Chrifti naer Godes heiligh woordt te helpen handt-
Jjoiiden


VAN DORDRECHT 185?
houden de ftadt Dordrecht ende alle de inwoonders van dien in hare privilegiën te helpen mainteneren de keuren ende ftatuyten derfelver ftede in 't regart van 't fchoutampt op den 4. Januarij 1631. gemaeekt te handthaven geene mbreucke daer van te fullen lijden ofte toe te ftaen weduwen ende weefen te befchermen. Ende ten regarde van de voorfz. fchepenen rechtvaerdige vonniffen ende recht* vaerdige fcheydinge te helpen geven tuffchen twee mauthalen ende dat niet te laten om giften noch om gaven om maeghfehap noch om fvvagerfchap noch om eenigerhande faken ende voorts alles te doen dat goede ende getrouwe vroedtfehappen mitsgaders fchepenen fchuldigh zijn ende behooren te doen» Soo waerlfjck moet ons God Al* machtigh helpen.
Eedt van de Goede Luyden van den Achten;
Wij fweeren dat wij omme tot achten te geraken niet en hebben gefolliciteert fulcks belooven ende fweeren wij de ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt mitsgaders den heere prince van Orange als ftadthouder defer proVintie in dier qualiteyt gehouw ende getrouw te wefen als mede onder derfelver regeeringe de kercke Chrifti haer Godcs heyligh woordt te helpen handt houden de ftede van Dordrecht ende alle de inwoonderen van dien •in hare privilegiën te helpen mainteneren de keuren ende ttatuyten derfelver ilede in 'c regard van den fchoutampte op den 4* Januarij 1631. gemaeekt te handthaven ende geene inbreucke daer van te fullen lijden ofte toe te ftaen der voorfz. ftede proffijt ende oirbair te helpen doen ende hare fchade te fchutten drie werven 'sjaers den burgermeefter vart de gemeente te helpen kiefen in behoorlijcke tijden naer ouder gewoonte ende voorts alles te doen dat goede ende getrouwe achteil Van Dordrecht fchuldigh zijn ende behooren te doen. Soo waerlfjck moet ons Godt Almachtigh helpen.
Ende op dat een yeder van de voorfz. verklaringe ende het goedtvinden van fijn hooghftgemelde hoogheydt niet onbewuft foude wefen is goedtgevonden ende verftaen dat defelve hier naer van woorde te woorde volgen fal als te weten*
Wilhem Hendrick bij der gratiën Godes prince van Orange ende Naflau grave van Meurs Bucren Leerdam exc. Marquis van der Vere ende van Vlisfingen heere ende baron van Breda Dieft Sec. gouverneur ende ftadthouder van Hollandt Zeelandt ende Weftvrieslandt capiteyn generael ende admirael der Veréénigde Nederlanden &c. Doen te weten dat wij in defe bekommerlijcke tijden niet meerder ter herten nemende als dat de refpeftive fteden der provintien onder onfe ftadthouderfchap reforterende mochten werden gebracht in foodanige ordre ende regeeringe waer door derfelver


PRIVILEGIËN
ver rufte ende voorfpoedt werde geftab'üieert ende ons door exprefie gedeputeerden voorgedragen zijnde dat in de ftadt Dordrecht tuflchen de regenten ende ingefetenen foodanige diffidentie was ontftaen waer door ons goed ooghmerck niet kan werden bereyckt ende vorders uyt het rapport van commiflarisfen die wij door pres* fante affaires ons perfoonelijck in de voorfz, ftadt niet konnende laten vinden aldaer tot wechneminge van de voorfeyde diffidentie hadden gefonden gehoort hebbende dat foo die van den oudtraedt als mannen van veertigen ende goede luyden van achten uytgefondert eenige weynige abfenten die gepraefumeert wierden haer met de prcelènten te conformeren foo mondelingh als fchriftelijck vrijwilligh van hare bedieningen hadden gedefifteert latende de herftellinge der voorfz. regeeringe tot onfer vrije ende libere difpofitie hebben wij naer ingenomen rapport van gemelte commiflarisfen die haer binnen de voorfz. ftadt op alles hadden laten informeren de redenen die defelve regenten tot hun voorfz. afftandt hebben gemoveert als fieckte ouderdom ongelegentheyt van tijdt misverftant tuflchen haerlieden ende eenige ingefetenen ende diergelijcke voor goedt ende fufEfant genoegh aengenomen om eenige uyt defelve van de moeijelijckheyt harer bedieninge te ontlaften gelijck wij die ontlaften mitsdefen hunlieden bedanckende van den dienft aen de ftadt Dordrecht bij hun tot noch toe geprefteert interdicerende wel ftrictelijck een yegelijck wie het foude mogen wefen den meergemeldten regenten daer over te arguëren veel meer hare perfoonen ofte goederen eenighfints te molefteren befchadigen ofte incommoderen defelve regenten mitsgaders hare familien ende goederen tot dien eynde nemende in onfe fpeciale protexie ende fauvegarde alles in gevolgh van de refolutie ter vergaderinge van de Groot Mogende heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt genomen op den 27. Auguftij defes loopende jaers» Ende voorts procederende tot de electie ende verluefmge der perfoonen die wij verftaen dat den laft der navolgende bedieningen op nieuws fullen aenvaerden hebben wij goedtgevonden te ftellen gelijck wij ftellen mitsdefen eerftelijck tot
OUDTRADEN.
Adriaen van Blyenburgh , heere
van Naeldwijck, Mattheus Pompe. Johan van der Burgh. Johan van Neurenbergh. Pompejus Berck, Matthijsz. Nicolaes Stoop. Cornelis de Vries. Willem van Brandwijck van Block-
landt. Samuel Everwijn. Johan van Haerlem. Pieter de Carpentier. Gerard Brandwijck.
Adriaen van de GraefF. Francoys Rees.
Pieter Brandwijck van Blocklandt. Pompejus de Rovere van Har-
dincxveldt. Cornelis Pompe, heere van Meer'
dervoort. Meyndert van Segwaert. Juftus Cocxius. Herman van den Honaert. Jacob van Meeuwen. Pompejus Berck, Dircksz. Johan de Jongh. Cornelis van Beveren»
Johan


vanDORDRECHT. 1859
Johan Nicolaesz. van Malapert, 1 Pieter Belaerts» Heer van Kraijefteyn, Capiteyn Bax.
Pieter van Regenmorter. Gerrit Francken.
Franchoys van de Graeff. Simon Rottermont.
Johan van der Hulck. Corftiaen GijTen.
Mattheus van den Brouck , Be- Johan van Beaumonc.
windthebber van de Ooftindifche \ Cornelis Beljaerts.
Compagnie. Doctor Becius»
Jacob van Hooghfïraten. Dirck Bresfi.
Gerrit Pauw. Govert van der Velden.
Govert van Eyflèl.
Het- corpus van dè veertigen volgens de keufe bij de deken* van de refpecuve gildens gedaen uyt het getal van hondert perfoonen hunlieden op haer verfoeck bij onfe bovengemeldre commiflarisfen voorgeflreldt fal beftaen in defe navolgende perfoonen.
Franchoys van der Burgh. Hendrick van der Banck.
Gerrit van Beveren. Philips op te Beeck.
Elias van den Brouck. Franchoys de Bruyn.
Gerrit Francken. Capiteyn Gillis van Helmont»
Hendrick Herinx. Pieter van Oudtgaerden.
Cornelis de Vries. Huybert van de GraefE
Jacob van den Brandeler. Johan van Cappel.
Wouter de Jongh. Johan Boedonck.
Warnart van den Brande. Capiteyn Paff.
Franchoys Dolé. I Pieter van Bramen.
Maerten van der Pijpen. Alexander de Hoogh.
Capiteyn Bremkens» ïfaec van den Biesheuvel.
Johan Ooms. Michiel Pompe.
Willem Boffchaert. Balthafar Walen.
Abraham Heyblom. Jan van Veen.
Jan Aertfz. de Gelder. Wouter van Oirfchot»
Willem van der Thuynen. Jacob Turck, Cafper Botlandt.
De Goede Lieden van Achten zijn deze:
Uyt bet eerfte Quartier.
Gerard deBeveren}Heer vanStreA Leendert van der Hulck.
velsboeck. \
Uyt het tweede Quartier.
Capitein Broemkens. | Johan van WoenfeL
Uyt hei derde Quartier. Franchoys van der Burgh. ] Jacob van den Brandeler.
Uyt bet vierde Quartier. Willem Boffchaert. | Capiteyn van der Werff.


*86q PRIVILEGIËN"
Uyt de bovenftaende Oudtraden fullen voor het tegenwoordige jaer dienen als
Schepenen.
Johan van der Burgh. Johan Nicolaesz. van Malapert,
Gerard Brandwijck. Heere van Kraijefteyn.
Jacob van Mewen. Pieter Belaerts.
Pompejus Berck, Dircksz. Pieter van Regenmorter. Cornelis de Beveren. Gerard Pauw.
Verklaren wij vorders onfe intentie te wefen dat het verkiefeti der voorfz. regenten in maniere als boven gedaen alleenlijck is ge* fchiedt tot meerder rufte ende dienft der voorfz. ftadt Dordrecht énde tot wechnemmge van de diffidentie ende murmuratie onder de ingefetenen aldaer ontftaen ende fulcks fonder eenich prejuditie ofte confequentie voor het toekomende ten aenfien van de privilegiën vrijheden rechten ofte gerechtigheden de voorfz. ftadt ende de goede burgers ofte ingefetenen derfelver competerende die wij verftaen dat in haer oude kracht ende vigeur fullen blijven. Gedaen in 't leger bij Bodegrave den feften September XVJC- twee ende -tfeventigru (JVas onderteyckent') G.H.Pringe a* Orange. {Watlager) Ter ordonnantie van fijn Hoogheyt. {Ende geteyckent) C. Huygens. Hebbende öp 't fpatium gedruckt 't wapen van fijn opgemeldte Hoogheyt in een rooden ouwel overdeckt met wit papier.
Copie van de Acïe, daer van in 't begin van
dit Verbael gefproken werdt, waer bij alle de praefente heeren Oudtraden Goede Luyden van den Achten ende Veertigen van hare refpectivè plaetfen vrijwillige afftandt gedaen hebben.
OP huyden den 2. September 1672. zijn in de herberge van de -pauw binnen der ftadt Dordrecht voor de heeren AelbrecbtNierop raedt in den hove van Hollandt ende Johan Wierts raedt ende rekenmeefter van fijn hoogheyt den heere prince van Orange als geauctorifeerdens van defelve fijne hoogftgemeldte hoogheyt als ftadthouder van Hollandt ende Weftvrieslandt tot uytwerckinge van de refolutie van de heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt op den 27. der voorleden maendt tot vereeninge van de refpectivè regenten ende burgeren mitsgaders ingefetenen van de fteden alwaer eenige murmuratie foude mogen wefen ontftaen breeder bij derfelver refolutie gementioneert in eygener perfoonen gecompareert.
d'Heer Adriaen van Blyenburgh, als Oudtraedt ende Veertigh. d'Heer Johan Hallincg, als Oudtraedt ende Veertigh. d'Heer Alewijn van Haelewijn , als Oudtraedt ende Veertigh» d'Heer Matthijs Pompe , als Oudtraedt ende Veertigh. •d'Heer Johan van der Burgh , als Oudtraedt ende Veertigh. •d'Heer Johan de Witt, als Oudtraedt ende Veertigh. d'Heer Johan van Neurenbergh, als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer


VAta DORDRECHT. i8Öi
xTHeer Pompejus Berck -, Matthijsz., als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Nicolaes Stoop, als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Cornelis de Vries > ais Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Willem Brandtwijck, Heere van Blocklandt, als Oudtraedt.
d'Heer Samuel Ever wijn , als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Cornelis Pompe van Meerdervoort, als Oudtraedt ende Veertigh
d'Heer Cornelis van Mewen, als Oudtraedt.
d'Heer Govert van der Velde, nis Oudtraedt.
d'Heer Gerardt Brandwijck, als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Willem de Witt, als Oudtraedt.
d'Heer Hendrick van den Sandtheuvel, als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer An thony van der Maft, als Oudtraedt.
d'Heer Johan de Jongh , als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Franchoys Rees, als Oudtraedt.
d'Heer Juftus Cocxius, als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Abraham Stoop , als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Hendrick Onderwater , als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Mr. Meyndert van Segwaert, als Oudtraedt ende Veertigh
d'Heer Nicolaes van der Duften , als Oudtraedt ende Veertigh.
d'Heer Mr. Pieter Brandwijck van Blocklandt als Oudtraedt.
d'Heer Herman van den Honert, als Oudtraedt.
d'Heer Pompejus de Rovere, Heere van Hardincxveldt ,als Oudtraedt*
d'Heer Mr. Jacob van Mewen , als Oudtraedt.
d'Heer Pompejus Berck > Dircksz., als Oudtraedt.
Goede huyden van den Achten,
d'Heer Adriaen de With , als Acht.
d'Heer Matthijs van der Velde , als Acht.
d'Heer Jacob van de Graeff > als Acht ende Veertigh
d'Heer Johannes Melanen, als Acht.
d'Heer Cornelis van Slingelandt, als Acht.
d'Heer Johannes van Ravefteyn , als Acht.
d'Heer Paul Eelbo , als Acht ende Veertigh.
d'Heer Jacob van Neurenbergh, als Acht ende Veertigh
Veertigen, buyten den Oudtraedt.
Abfcnt) d'Heer Penfionaris Mr. Nicolaes Vivien.
d'Heer Johan Nicolaesz. van Malapert, Heere van Kraijejley».
d'Heer Secretaris Muys van Holy.
d'Heer Gerard Baen.
d'Heer Mr. Pieter Belaerts.
d'Heer Michiel Pompe.
iAh/ent) d'Heer Symon Rottermont.
d'Heer Mr. Gerard de Beveren, Heere van Strevelshoeck
d'Heer Thielman Zeebergen.
Abfente Oüdtraden ende Veertigen.
d'Heer Jacob van Beveren, Oudtraedt ende Veertigh.
E e 2 df ïeei


m% ■PRIVILEGIËN
d'Heer Johan van Haerlem , Oudtraedt ende Veertigh. •d'Heer Dirck Hoeufft, Oudtraedt ende Veertigh. d'Heer Pieter de Carpentier, Oudtraedt ende Veertigh. d'Heer Willem Hallincg, Oudtraedt. d'Heer Adriaen van de Graeff, Oudtraedt ende Veertigh.
Alle welcke voorenftaende praffente perfoonen bij defen verklaren van hare oudtraedts achten ende veertich plaetfen refpeftive te defifteren ende dienvolgende defelve gefteldt te hebben ter difpofitie van fijne hoogheyt den heere prince van Orange als ftadthouder van Hollandt ende Weftvrieslandt omme daer inne foo door fich felven ofte door de gemelde heeren desfelfs geauctorifeerdens foodanige veranderinge te maken ende te doen als fijne hoogftge» melde hoogheyt gelieven fal goedt te vinden. Actum ten dagè maendt jare ende plaetfe als in 't hooft van defen.
In kenniffe van mij,
A. Muys van Holy.
ENde nadien bij refumptie van de perfoonen in de vorenftaende electie ende verklaringe foo tot oudtraden fchepenen ende goede luyden van den achten gc'éxpreffeert niet alleen ondervonden werdt dat defelve zijn gefteldt pk mek door den anderen fonder daer inne eenigen rangh foo ten refpefte van voorgaende qualitey* ten ofte ten oplichte van derfelver refpectivè ouderdommen te wefen geobferveert dat oock daer inne bevonden werden tweemaei twee broeders tot oudtraden geëligeert te zijn als mede dat in plaetfe van éénenveertigh oudtraden daer onder den heere fchout gecorrtprehendeert het getal van tweeënveertigh aengefteldt zijn is eerft ten regarde van den voorfz. rangh goedtgevonden ende verftaen dat daer vaneen lijfte fal werden gemaeekt door den voorfz. fecretaris Muys van Holy invoegen ende gelijck hier voren ten refbecte van de veertigen gefproken is. Ende in cas deswegen eenige conüderatie ofte difpuyt onder de voorfz. oudtraden goede luyden van den achten mitsgaders veertigen foude mogen vallen dat fulcks fal werden gedecideert bij die van den voorfz. oudtrade met meerderheyt van ftemmen. Ende beroerende de voorfz. broederfchap dat naer defen niet meer als twee broeders mitsgaders vader ende een foon fullen mogen werden ingekoren omme tot oudtraedt fchepen ofte goede luyden van den achten geëmploijeert te werden. Ende aengaende het getal der voorfz. tweeënveertigh oudtraden dewijl fulcx is gefchiedt bij inadvcrtentie ende jegens de ordinaris forme van defer ftadts regeeringe is uyt confideratie dat de voorfz. perfoonen alle den voorenftaenden eedt folemneelijck afgeleydt hebben goedgevoi); den ende verftaen gelijck goedtgevonden ende verftaen werdt bij •defen dat den laetftgeëligeerden wefende den heer Dirck Bresfi foo lange in fijne functie als oudtraedt ftille ftaen ende fupercederen fal tot dat een plaetfe fal wefen opengevallen als wanneer defelve daer inne fonder verder electie ofte formaliteyten van nooden te feebben invallen ende fesfie nemen fal.


vap* DORDRECHT. 1863
Ende alfoo naer het voorfz. gepaüeerde de gemeldte heeren geauctorifeerdens onverwacht is voorgekomen dat mr. Gerard Pauw gefteldt onder het getal van fchepenen is in reatu ter fake van een manflagh begaen in den perfoon van zal'- Johan de Haen waer van de gemeldte heeren geau&orifeerdens voor date van de voorfz. electie egeene de minfte kenniife gegeven is ende ongerijmt wefende dat yemandt pendente lite ende gedurende het proces van den voorfz naer betighten manflagh foude zitten als rechter ende meer eere toegebracht werden als defelve voor die tijdt gehadt heeft is goedt* gevonden ende verftaen dat den voornoemden mr. Gerard Pauw figh lid onthouden van de voorfz. fchepen- ofte oudtraedtsplaetfe ter tijdt ende wijle toe hij figh door fententie van den rechter ofte eemgh ander middel fal hebben gepurgeert ende werdt mitsdien in
5?£ P o 3 de en tot fchePen geftelt ende gecommitteert mr. Willem Brandtwijck beere van Blocklandt. Ende mitsdien hier door komt te corruëren het gene hier vooren in 't regard van den voorfz. heere Dirck Bresfi ontrent het fupercederen fijner functie als oudtraedt gefeydt is werdt denfelven verftaen van nu af aen fijne plaetfe als oudtraedt te mogen bekleeden ende in defelve vergaderinge fesfie te nemen met verklaringe in 't regard van den voornoemden mr. Gerard Bauw dat als wanneer denfelven figh invoegen voorfz. fal hebben gepurgeert hij in foodanigen cas en anders niet invallen ende plaetfe bekomen fal gelijck hier bevoorens ten aenfien van den voorfchreven heere Dirck Bresfi gefeydt is.
Aldus gedaen binnen de voorfz. ftadt Dordrecht ten dage maendt ende jare als in 't hooft van defe,
In kenniffe van mij, A.Muys van Holy,
Volgen hier naer de namen van de oudtraden fchepenen goede luyden van den achten ende veertigen fulcks ende gelijck defelve in ordre na haren rangh gefteldt zijn ende fuccesfivelijck zitten ende fesfie fullen hebben •.
Nameii van de Heeren Oudtraden.
d*Heer Adriaen van Blyenburgh, Heere van Naaidtzvijck, Regeer ende
Burgermeefter. d'Heer Johan Van Haerlem *. Rochuflz. d'Heer Pieter de Carpentier, Roelandtfz.
d'Heer Mr.Matthijs Pompe > heeren Michielfz., Heere van Slingelandt.
d\Heer Mr. Johan van der Burgh, heeren Franchoysfz.
d'Heer Johan van Neurenbergh, Guilliamfz.
d'Heer Mr. Pompejus Berck, heeren MatthijsfZy.
d'Heer Mr. Nicolaes Stoop , heeren Jacobfz.
d'Heer Cornelis de Vries, heeren Dingmanfz.
d^Heer Mr. Willem Brandwijck, heeren Pieterfz., Heere van Blocklandt.
d'Heer Mr. Samuel Everwijn, Samuelfz.
d'Heer Mr. Cornelis Pompe van Meerdervoort, Heere van HendrickIden-Ambacht, Schout defer Stede , cV,
£ e 3 d'Heer


Wö4 PRIVILEGIËN
•d'Heer Adriaen van de Graeff, Sebaftiaenfz. -d'Heer 'Govert van der Velde , heeren Franchoysfz. 'd'Heer Mr. Gerard Brandwijck , Ockerfz. ti'Hcer Johan de Jongh , heeren Cornelisfz. <f Heer Franchoys Rees, Mattheusfz. d'Heer Juftus Cocxius , Johanfz.
■d'Heer Mr. Meyndert van Segwaert, heeren Bartholomeusfz. d'Heer Mr. Pieter Brandwijck van Blocklandt, heeren Pietersfz* d'Heer Mr. Herman van den Honert, heeren Johanfz. 'd'Heer Mr. Pompejus de Rovere, heeren Pieterfz., Heere van Har*
dincxveldt.
d'Heer Mr. Jacob van Mewen , heeren Johanfz, d'Heer Mr. Pompejus Berck , heeren Dirckfz. d'Heer Johan van der Hulck, Gilliffz. tf'Heer Cornelis Beljaerts, CornelilTz.
•d'Heer Mr. Cornelis de Beveren , heeren Corneliffz., Heere vfö
IFeft-TJJelmonde , de Linde, &c. d'Heer Johan NicolaefTz. van Malapert, Heere van Krayefteyn* d'Heer Mr. Pieter Beelaerts. d'Heer Symon Rottermont. d'Heet 'Corftiaen Gijfen. d'Heer Johan Bacx , Matthijffz. d'Heer 'johan van Beaumont, heeren Symonfz. d'Heer Gerard Francken , Genefaelfz. d'Heer Pieter van Regenmorter, Pieterfz. d'Heer Mattheus van den Brouck, Mattheuffz. d'Heer Franchoys van de Graeff, Sebaftiaenfz» d'Heer Jacob van Hoogftraten. d'Heer Johan Becius , Karelfz. d'Heer Govert van Eyffel, Corneliffz. •d'-Heer Dirck Bresü, Kafaelfz.
Namen van de Heeren Schepenén*
tf Heer Mr. Johan van der Burgh, heeren Francoisfz.
d'Heer Mr. Willem Brandwijck, heeren Pieterfz., Heere vanBlockè
landt.
d'Heer Gerard Brandwijck, OckerfZè d'Heer Mr. Jacob van Mewen, heeren Johanfz. d'Heer Mr. Pompejus Berck, heeren Dirckfz. d'Heer Mr. Cornelis de Beveren, Heere van Weft-YJJelmonde ,deLigdei &c.
d'Heer Johan NicolaefTz van Malapert, Heere van Krayejïeyn.
d'Heer Mr Pieter Belaerts.
d'Heer Pieter van Regenmorter, Pieterfz.
Namen van de Goede Luyden van den Achten.
cl'Heer Mr. Gerard de Beveren, heeren Willemfz., Heere van Strevek' hoeck.
Ru*


van DORDRECHT. 1865
Rudolph Broemkens , heeren Johanfz. Jacob van den Brandeler. Willem Bofichaert.
Mr. Franchoys van der Burgh , heeren Tohanfz.
Pieter. van der Werlf.
Leehdert van der Hulck.
Mr. Johan Bladegom van Woenfel.
Namen van de Veertigen bij de Gilden gekofen
uyt hondert Mannen door fijn doorluchtige hoogheydt den heere
Prince van Orange aen denfelven op den vierden September 1672. opgegeven.
Cornelis Beljaerts , Comelisz. Symon Rottermont, Adriaenfz.
Hr,£?r?5dTle Bevemi> heeren Willemfz., Been van Strevelsboech
Mr. Michiel Pompe van Slingelandt > heeren Matthnsz.
Johan van Cappel, Geemaniz.
Maerten van der Pijpen , Gillisfz.
Cijsbert van Botlandt, Abrahamfz.
Johan de Gelder, Aertfz.
Franchoys Bruyn, Anthonifiz.
Gillis van Helmont, Gilliflz.
Jacob Turck, Adriaenfz.
Warnart van den Brande, Jacobfz.
Rudolph Broemkens, heeren Johanfz.
Balthafar Walen , heeren Arentfz.
Abraham Heyblom , Franchoylfz.
Wouter de Jongh , Cornelilfz.
Elias van den Brouck , MattheulTz.
Jacob van den Brandeler, Roelandtlz.
Corftiaen Gijfen, Hermanfz.
Johan Bacx, Matthijflz.
Alexander de Hoogh, Lazaruffz.
Philips op te Beeck, Johanfz.
Johan van Veen , Ifaacfz.
Ifaac van den Biesheuvel, Anthonifiz.
Johan van Beaumont, heeren Symonfz.
Johan Ooms , Adriaenfz.
Gerard Francken, Genefaeffz.
Pieter van Braam , Abrahamfz.
Hendrick van der Banck, Abrahamfz.
Willem Paff, Johanfz.
Hendrick Herinx , Gijsbertfz.
Wouter van Oirfchot, Johanfz.
Johan Boedonck , Pieterfz.
Franchoys Dolé, Johanfz.
Huybert van de Graeff, Nicolaefiz.
Cornelis de Vries , Aernoutfz.
Willem Bofichaert, Lodewijckfz.
Pieter


ï866 PRIVILEGIËN
Pieter van Oudtgaerden, Pieterfz.
Willem van der Thuynen , Geeritfz.
Mr. Franchoys van der Burgh, heeren Johanfz.
Veertigen op den achtften September 167a.
vervult door de voorfchreve Veertigen.
|acob van Neurenbergh , heeren Johanfz. Weifel de Ruyter, Johanfz. Gijsbert Hogerwerff, Johanfz. Nicolaes Staphorft , Cafperfz. •Govert Schoen, Johanfz.; Dirck Sprayt, Corneliffz.
Ende alfoo de fes laetfte veertigen bij de voorgaende des naer» middaghs de kloeke twee uren gelijck voorfz. ftaet geëligeert ende tot volmakinge van 't voorfz. getal gefuppleert zijn is bij defelve des anderendaeghs wefende den 9. der voorfz. maendt des morgens ontrent de kloeke acht uren in de herberge van de Pauw ter pnf fentie van den voornoemden fecretaris Muys van Holy den vooren» ftaenden eedt als veertigen in handen van de gemeldte heeren ge* au&orifeerdens folemnelijck afgeleydt ende bij defelve met expresfie van een danckbaer gemoedt invoegen als hier vooren te meermalen ..geëxpreffeert is van de gemeldte heeren geauctorifeerdens haer af' iiheydt genomen. Mum ut fupra,
In kenniffe van mij,
A» Muys van Holy.
Extract uyt eene Misfive van den meergenoemden
heere Johan Wterts, gefchreven uyt den Hage den elfden Sep* tember 1672. aen den fecretaris Arent Muys van Holy,
M IJ N HEERE,
ÖP vrijdagh voorleden van Dordrecht in den Hage gekomen ' zijnde ende fijne Hoogheyt niet vindende ben's anderendaeghs vroegh vermits de indifpofitie van den heere Nierop alleen naer het leger gerijft omme van ons gebefoigneerde te doen rapport het welcke bij fijn Hoogheyt favorabelijck opgenomen is met hope dat bij de heeren regenten der ftadt Dordrecht alles tot rufte ende goede orde lal werden gedirigeert. Heeft oock toegeftaen dat [c~] foo wel in den oudtraedt als in 't collegie der mannen van veertigen foo wel vader met eenen foon als twee gebroeders ende niet meer te famen fullen mogen fesfie hebben foo dat dien aengaende het verbael pag.3» alteratie magh lijden. Hebbe oock gerecoleert de memorie van fijn
Hoog.
[c] Soo wel in den oudtraedt ah in V col- in het Collegie vnn de Achten , geen tvve* legie der mannen van veertigen. Van de Broeders, noch Vader ende Zoon, re gehjK Achten niet gefproken wordende , fchoon in zitting zouden hebben. Trouwens dit ftetnt 'c Verbaal, nevens de Oudraaden cn Vecrti- ook overéén met eene aaloude Keur, "gen, genoemd, fchijnt daar uit te volgen, dat wij bevooreas hebbeu aangeweezen \6). de zin van Zijne Hoogheid geweeft zij, dat
W Blad». 1734.


v a n |||j||gjj D R E C H t. i8'6?
Hoogheyt r.»• k!c het icr^eifr-van eenen ingenieur. Het verbael heeft fjjn ffooghcyt :>u.-t cfjatifitement doorloopen. U Ed. gelieve een copye van het felve gefloten zijnde over te fenden t'en ware liet door den druck wierdt gemeen gemaeekt &c. Op morgen vroegh vertrecken wij naer Haerlem omme de rufte aldaer re bevorderen ülijvende mijn heere U Ed. geaffocieerden dienaer. {Ende was onder, teeckent) J. Wiens. {De fuperfcriptie was} Mijn heere mijn heer Muys van Holy fecretaris der ftad Dordrecht.
M. Balen, Befchrijving van Dordrecht;s bl. 895 — 907.
Befluit van de Staaten, dat het Zilver vün de, Kapt taaie Leening, geduurende deezen bezwaarden tijd, onder eene A&e van nonpr&judicie voor de Steden Dordrecht, Hoorn, Enkhuizen en Me' denblik , mede binnen Amfteldam zal moogen gemunt worden.
17. September 1672.
DE heeren gecommitteerde raden hebben ter 'vergaderinge gereprefenteert dat van de capkale leninge ingewilligt bij dé heeren van de ridderfchap ende edelen mitsgaders de heeren burgemeefters en regeerders van de refpeétive fteden een feer groote quantiteyt ongemunt fiilver opgebracht fijnde het felve filver in de munten die alhier te lande gaen in geen genoechfame quantiteyt gemunt ende tot geit geflagen conde werden invoegen dat het abfoluyt onmogelijck was omme te connen voldoen die gelden die nootfakebjck tot betalinge van de militie van defen ftaet het bootsvolk op de oorlogfchepen gedient hebbende mitsgaders tot fubfidie van de geallieerden geëmploijeert ende verftreckt moesten werden ende dat het daer door gefchapen ftonde dat den ftaet hoe wel van ongemunt filver voorfien in een feer groote disordre ende confufie foude comen te vervallen. Waer op gedelibereert ende in achtinge genomen zijnde dat het voor de regeringe van den lande onverantwoordelijk foude wefen dat haer Ed. Gr. Mog. de goede ingefetenen van defen ftaet hadden geobligeert de voorfz. capitale leninge té doen ende haer ten dien fine van haer filver ende andere hare clenodien te ontbloten defelve als nu 't voorfz. filver ende andere clenodien vruchteloos fouden laten leggen fonder dat tot ganghbaer gek te doen maken ende dat haer Ed. Gr. Mog. alfoo aen de voorfz. goede ingefetenen rechtvaerdige redenen foudert geven om hare conduite te befchuldigen ende daer van een quaet gevoelen te nemen dat daerenboven aen de militie het bootsvolk ende de geallieerden van den ftaet niet can werden gevergt dat hare voldoeninge foude moeten werden uytgeftelt tot dat het voorfz, filver met gemack tot geit gemaeekt foude wefen dewijle
Ff dg


PRIVILEGIË N
de voorfz. militie ende bootsvolk uyt den dagelixen uytgaetf van 't voorfz. geit moetende fubfifteren ende de geallieerden hare foldaten daer mede betalen de voorfz. militie bootsvolck ende ge* allieerden te eenemael onbequaem fouden wefen omme den lande des gerequireerden dienft te connen prefteren ja dat men daer door de voorfz. militie ende 't voorfz. bootsvolck aenleyd'mge tot eene generale mutinatie oproer ende revolte foude comen te geven ende alfoo met eygen toedoen door den vijant van buyten en door 't crijchsvolck van binnen geruineert foude werden. Oock gehoort en ingenomen wefende de hoochwijfe confideratien en advis van liine hoocheyt is goetgevonden ende verftaen dat gedurende defen extremen noot het voorfz. filver door den muntmeefter die fich met fijne gefellen ende verderen toeftel tot de muntflach dienende uyt Overijffel binnen de ftadt van Amfterdam heeft geretireert aldaer mede tot geit gebracht fal werden foo nochtans dat het felve alleen geduyrende defen extremen noot ende fonder eenige de alderminfte prejuditie ofte confequentie voor het toecomende fal gefchieden ende dat den voorfz. muntmeefter ende de voorfz. fijne gelellen gedurende den voorfz. muntflach fullen werden geconfidereert even als off defelve binnen de fteden van Dordrecht ende van Weftfrieslant den voorfz. muntflach exerceerden ende dat haer ten dien eynde binnen de ftadt van Amfterdam voornoemt territoir fal moeten werden gegeven. Dat oock fijn hoocheyt als ftathouder van defe provintie fal effectueren dat niet alleen de voorfz. acte van non -prejuditie reëlick ende metter daet alfoo geëxecuteert ende in het werck geftelt fal werden maer oock dat de voorfz. noot ceflerende den muntflach binnen de voorfz. ftadt met eenen fal ophouden fonder aldaer langer te mogen werden gedaen.
De heeren gedeputeerden van de fteden Dordrecht Hoorn Enck-' huyfen ende Medenblick hebben in de vorenftaende conclu* fie niet alleen niet geconfenteert off die geadvoueert maer defelve wel exprefielick gecontradiceert tegengefproken ende daet tegens geprotefteert referverende voorts fodanige aenteyckeninge als de heeren haere principalen hier na fullen goetvinden te laten doen.
Refol. van Holland van 't jaar 1672» bk 17.
Mis-


vanDORDRECHT. i86>
Misfive van Willem den ƒƒƒ., Prins van Oranje, als Stadhouder van Holland , aan de Steden Dordrecht, Hoom, Enkhuizen en Medenblik, waar bij Hij belooft, dat de Muntflag van het Zilver der Kapitaale Leening, binnen Amjleldam ondernomen, aan haare Privilegiën en Voorregten tot geen nadeel zal flrekken, en dat Hij denzehen , zoodraa de nood geëindigd is, daadelijk aldaar zal doen ophouden.
18. September 1672.
ERrentfefte wijze voorfienige feer difcrete befondere goede vrinden. De heeren gecommitteerde raden van de heeren ftaten van Hollandt ende Weftvrieslandt hebben ter vergaderinge van de hoochgemelte heeren ftaten gereprefenteert dat van de capitale leninge ingewillight bij de heeren van de ridderfchap ende edelen mitsgaders de heeren burgemeefteren ende regeerders van de refpeÊtive fteden een feer groote quantiteyt ongemunt filver opgebraght fijnde het felve filver in de munten die alhier te lande gaen in geen genoechfame quantiteyt gemunt ende tot geit gefla» gen conde werden invoegen dat het abfoltiyt onmogelijck was om te connen voldoen die gelden die nootfakelijgk tot betalinge van de militie van defen ftaet het bootsvolck op de oorloghfchepen gedient hebbende mitsgaders tot fubfidie Van de geallieerden geëmployeert ende verftreckt moeften werden ende dat het daer door gefchapen ftonde dat den ftaet hoe wel van ongemunt filver voorfien in een feer groote difordre ende confufie fouden comen te vervallen weshalven de hooghgemelte heeren ftaten haer genootfaeckt hebben gevonden een ferieufe deliberatie aen te ftellen omme foo {waeren ongeval te mogen eviteren. Ende nae dat defelve ons hadden verfoght die voorfz. deliberatie te willen asfifteren ende onfe confideratien ende advis daer op te uytten foo hebben wij geoordeelt dat het voor de regeringe onverantwoordelijck foude wefen dat daer defelve de goede ingefetenen van den lande hadde geobligeert de voorfchreve capitale leeninge te doen ende haer ten dien fine van haer filver ende andere haere klenodien te ontbloten als nu 't voorfchreve filver ende andere klenodien vruchteloos foude blijven leggen fonder dat het felve tot gangbaer geit foude werden gemaeekt ende dat de hooghgemelte heeren ftaten alfoo aen defelve goede ingefetenen rechtveerdige redenen fou* den geven om haere conduite te befchuldigen ende daer van een quaet gevoelen te nemen. Dat daerenboven aen de militie het bootsvolck ende de geallieerden van den ftaet niet can werden geverght dat haere voldoeninge foude moeten werden uitgeftelt tot dat het voorfchreve filver met gemack tot geit gemaeekt foude wefen de-
F f 2 wijle


ï8?o P R I V I L E G I E N
wijle de voorfz. militie ende bootsvolck uyt den dagelijxen uytgaef van 't voorfchreve geit moetende fubfifteren ende de geallieerden haere foldaten daer mede betalen de voorfchreve militie bootsvolck ende geallieerden t'eenemaei onbequaem fouden wefen om den gerequireerden dienft te connen prefteren jae dat men aen de voorfz. militie ende 't voorfchreven bootsvolck aenleydinge tot eene ge* nerale mutinatie oproer ende revolte foude comen te geven endè alfoo met ons eygen toedoen door onfe vijanden van buytèn ende door ons krijghsvolck van binnen geruineert fouden werden endè hebben wij derhalven van advife moeten fijn dat gedurende defen extremen noot het voorfz. fiilver door den muntmeefter die fich met fijne gefellen ende verderen toeftel tot den muntflach dienende uyt Overijflel binnen de ftadt van Amfterdam heeft geretireert aldaer mede tot geit gebracht foude werden foo nochtans dat het felve alleen gedurende den voorfchreven extremen noot ende fonder eenige de alderminfte prejuditie off confequentie voor het toecomende faf gefchieden ende dat de voorfchreven muntmeefter ende de voorfz. fijne gefellen gedurende den voorfchreven muntflach fullen werden geconfidereert even als off defelve binnen de fteden van Dordreght ende van Weftvrieslandt de voorfchreve muntllach exerceerden ende dat haer ten dien eynde binnen de ftadt van Amfterdam voornoemt territoir fal moeten werden gegeven. Dat oock wij als ftadthouder van defe provintie fullen effectueren dat niet alleen de voorfchreve acte van non prejuditie reëlijck ende met der daet alfoo geëxecuteert ende in het werck geftelt fal werden maer oock dat de voorfchreve noot cefferende de muntflach binnen de voorfchreve ftadt met eenen fal ophouden fonder aldaef langer te mogen werden gedaen gelijck dan de conclufie bij de meerhoochgemelte heeren ftaten alfoo oock is genomen. Ehde nade* mael de heeren UE. gedeputeerden de voorfcheve conclufie niet hebben believen toe te ftaen ende te advoueren maer die wel ex* preffelijck hebben gecontradiceen tegengefproken ende daer te^en geprotefteert foo en hebben wij niet mogen nalaten UE. mitsdefen bekent te maecken dat om den ftaet niet in de akler'uytterfte confuüe te laten vallen ende die in een meer dan manifeft pericul jae in haere openbaere ruine te (teken de voorfchreve fake tot befluyt heeft moeten werden gebraght verhopende ende van UE. ge* negentheyt tot den welftant van 't gemeyn verwachtende dat UE. die fullen aenfien ende in defen tijt onder de voorfz. acte ende verfekeringe laten pafferen fonderlingh daer UE. bekent is dat het voorfchreve filver in de provinciën bij de vijanden geoccupeeit indien die bij de unie gebleven waren als mede in de andere provinciën bij den ftaet nogh gebleven fijnde foude hebben connen werden gefonden ende dat UE. mitsdien geen prejuditie daer door en lijden dat in defe uytterfte fwarichcytst voorfchreve filver binnen de voorfchreve ftadt van Amfterdam tot geit gebraght wert. Wij kunnen UE. aen onfe fijde bij een princelijck woort wel Verfekeren dat wij UE. privilegiën ende voorrechten oock in defen delen ten uytterfte fullen maintineren ende de noot eenichfints celferen* 4e den voorfz. muntflach oock binnen de voorfchreve ftadt Amfterdam


van DORDRECHT 1871
fterdam fullen doen ophouden daer op UE. wel geruft fiin entto haer vaftelijck verlaten mogen en verwaghten aen UE fij de van gelijcke dat UE. voor den dienft van 't lant defe faecke fullen laeten gaen ende ons hier toe verlatende bevelen wij UE. hier mede
Erentfefte wijfe voorfienige feer difcrere heeren hefondere {roede vrinden in de protectie van Godt Almachtich in 'sGravenhVe den 18. September 1672. b
UE. go et willige vrindt {Was geteekénd}
G. Prince cfOrange.
Naer èitf der oorfprongklijke Brieven uit lojfe Papieren.
Die van Dordrecht doen nader aanzoek , dat het Befluit van den 17. September, wegens den Muntflag binnen Amjleldam, mooge zvorden ingetrokken, dog vrugteloos.
24. September 1672.
TT\E heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht hebben uit dert JL>/ naeme ende van wegen de heeren hare principalen ter vergaderinge verfocht dat buyten executie gelaten foude mogen werden haer Ed. Groot Mog. refolutie den 17. defer lopende maent genomen waer bij gepermitteert ende toegeftaen werdt geduyrende de jegenwoordigen preffanten noodt binnen de ftadt Amftelredam mede te mogen munten ende het filver van de capitale leeninge aldaer te gelde te brengen vermids de muntmeefter binnen Dordrecht voornoemt verklaert hadde alle weecke twee hondert duyfent guldens te konnen munten ende dat dienvolgende haer Ed. Groot Mog. met de munte aldaer ende met die van Weftvrieslandt genoegfaem gerieft konden werden. Ende hebben de heeren gedeputeerden der ftadt Enkhuyfen uyt den name ende van wegen de heeren hare principalen het voorfz. geproponeerde ernftelijck gefecondccrt. Waer op gedelibereert zjinde hebben htm Ed. Groot Mog. de Voorfz. faecke gelaten bij de difpofitie den voorfz. 17. defes dienthalven gevallen.
Refol. van Holland van V jaar 1672.'
U* 50.
Ff* Di


Ï872 PRIVILEGIËN
De Steden Dordrecht, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik, verzoeken nader aan de Staaten ^ >om intrekking van het Befluit van den 17. September, wegens den Muntflag Vinnen dmJieldam.
2. December 1672.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Dordrecht Hoorn Enckhuyzen ende Medenblick hebben uyt den name ende van wegen de heeren hare refpeétive principalen ter vergaderinge gerepreienteert hoe dat de bewufte refolutie van haer Ed. Groot Mog. van den 17. September laetftleden raeckende de exercitie van den muntflach binnen de ftad Amfterdam genomen was in weerwil ende tegen exprefle aenteeckeninge ende proteftatie van degemelte heeren gedeputeerden ende oock ftrijdig was tegens de notoire ende onwederfpreeckelijcke privilegiën de voorfz. fteden van allen ouden tijden competerende ende immemoriale poflesfie daer op gevolgt ende hebben de heeren gedeputeerden der voorfz. ftadt Dordrecht daer noch bijgevoegt dat de heeren hunne principalen bij misfive van den tweeden der voorleden maendt November de heeren borgemeefteren ende regeerders der ftadt Amfterdam voornoemt hadden bekent gemaeekt dat den muntmeefter Simon van Rottermont defelve heeren hare principalen hadden genotificeert dat de munte binnen de gemelte ftadt Dordrecht door gebrek van filver ten refpecte van de capitale leeninge in korte dagen ftille foude moeten ftaen indien bij gemelte heeren burgemeefteren ende regeerders der ftadt Amftelredam voornoemt gelijck bij andere fteden geen furnisfement en wierde gedaen ende dat alle gereetfehappen van de munte jegenwoordich binnen de ftadt Dordrecht waren geconftitueert dat alle dagen dertich duyfent guldens gemaeekt konde werden.' Dat bij defelve misfive welgemelte borgemeefteren ende regeerders der ftadt Amftelredam verfocht zijnde om den voorfz. muntmeefter Rottermont van haer filver tot voldoeninge van de capitale leeninge gefurneert op 't fpoedichfte te voorfien defelve heeren van Amftelredam niet alleen metter daet gemanqueert hadden het verfochte
filver
AANMERKINGEN
Nademaal de Heer WagenaarC O een bezonder verfiag geeft vande onlusten, welken, wegens het oprlgten van deeze Munt,tuflchenAmlteldam en de Steden van Dordrecht cn Weftfriesland , zijn voorgevallen , oordeelen wij het onnoodig, daar van breedvoeriger te fpreeken : tc meer, daar de bovenftaande Staatsbelluiten, van welken dees Schrijver geen gewag maakt, genoegzaam zijn, om den Leezer een naauwketirig onderrigt te geeven : alleen kunnen wij zijnen begaanen misdag niet ongemerkt verbijgaan ; wanneer hij aan teekent, dat dit munten , binnen Amfteldam , duurde , tot dat de U rie overheerde Provinciën van den vijand vcrlaaten , en , in het jaar 2674, met de bve-
£j) £eftl/rijv. van Atufteltiam I. Dal, bl. C\7.
rige Vier heréénigd geworden waren. Immers» uit onze Stadsregifters, is het blijkbaar, dat reeds, in de maand November van 'c jaar 1673» deeze A4untflag gehcelijk ophield. Dit droeg zig op deeze wijze toe. In de maand Junij van het zoo evengenoemd jaar, was er, ten overltaan van den RaadpenfionarisFagel,eens bijéénfcomft gehouden , tuflchen de Gedeputeerden der wederzijdfehe Steden ; waar in beraamd was, dat deeze Muntflag een einde zoude neemen , zoo haast het Zilver van de Kapitaale Leening tot Geld gemaakt zou' zijn 5 ten minften niet'langer aan den gang blijven» dan tot den laatften October van het jaar ióJSi wanneer alle de Muntgezellen en Werkluuieo
afge-


van DORDRECHT. 1873
filver ten eynde voorfz. derwaerts te lenden maer dat daerenboven bij refcnptie van den 8. November voornoemt de heeren borgemee ter ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht aengefchreven dat lij de munte die tot Amftelredam tegen woordich in train was niet en konden voorbijgaen dat mede foo tij gedeputeerden der ftadt Dordrecht voornoemt zijn geinformeert op de penningen die uyt krachte van de voorfz. haer Ed. Groot Mog. refolutie tot Amftelredam gemunt werden het wapen van defelve ftadt oock tegens de voorfz. refolutie werdt ge/Jagen. Ende hebben vervolgens gemelte heeren gedeputeerden van de voorfz. vier fteden verhaelt dat dan oock in der daet was gevolgt dat de munten binnen Dordrecht voorfz. alsmede in Weftvrieslandt (al waer oock foo wel als binnen Dordrecht dertich ende meer duyfent guldens daegs konnen werden gemunt) eenige dagen ftille geftaen hadden ende jegenwoordig noch genoegfaem waren ftille ftaende met verfoeck dat haer Ed. Groot Mog. fouden gelieven te declareren dat de meergemelte refolutie van den 17. September voornoemt op 't voorfz. fubject genomen elfectivelijck ende metter daet van nu af aen fal komen te celferen ende vervolgens die van Amftelredam voornoemt werden geinterdiceert eenige muntflach verder binnen defelve ftadt te laten doen oock geordonneert het filver dat aldaer ter faecke van de capitale leeninge noch ongemunt is te brengen ofte te doen brengen in de munte van Dordrecht ende Weftvrieslandt omme aldaer gemunt te werden mitsgaders_ alle de officieren ende gefellen van de munte aldaer terftont te dimitteren alsmede alle de materialen ende gereetfehappen tot het munten binnen Amftelredam wefende fonder verder uyülel te brengen ofte te doen brengen alhier in den Hage ter difpofirie van haer Ed. Groot Mog. ende dat voorts alle de penningen daer op het wapen van Amftelredam geflagen is fouden mogen werden ingetrokken. Waer op gedelibereert zijnde is goedtgevonden ende verftaen dat het voorfz. geproponeerde gefonden lal werden aen den heere prince van Oraigne met verfoeck dat fijne hoogheyt haer Ed. Groot Mog. daer op gelieve te laten toekomen desfelfs hoochwijze conflderatien ende advis.
Refolutien van Holland van V jaar 1672.
afgedankt, cndeMuntmateriaalen, naer'sïlaage, aanhoudendheid mogte worden voordgezet ter beitellng van de Staaten, overgebragc zou- Dan de Regeering deezer Stad, niet goedvinden worden. Dc Gedeputeerden ter dagvaart deude, hier in toe te geeven , magtigde haa.gaven,denvievcntwintigltenJunij, hiervan aan ren Penfionaris. om zig, met de AÏ"e/.ondederjvOudraid kennis 00; welke geene zwaa- nen der Weftfriefche Steden, te begeeven naer righeid maakte , om daar in te bewilligen; Amlteldam , en daar te verblijven , tot dac nogtans onder deeze voorwaarde, dat de Over- aart de gemaakte Overéénkomft zoude volgift van Amlteldam niet zoude worden aan- daan zijn (3.). Dees kweet zig ook kort genomen bij wijze van Verdrag , maar van daar na, van dien laft, en deed eerlan" aan Verklaaring , als zijnde eene zaak van Privi- zijne Meefters verfiag C4J , dat alle deMuotlegien , waarontrend , gelijk er in 't Befluit gèreedfehappen niet alleen naer 'sHaage reeds gezegd wordt , de Regeering niet kan la- waren overgebragt, maar dat hij, nevens de cberenof'difpenferen. Niettegenftaande deeze Afgezondenen der overige Steden, daarenboaffpraak, deeden egrer eenige Koopluiden ven, op eene zeer beleefde cn minzaame wijze en anderen daar toe opgemaakte Perfoonen, van de Regeering van Amlteldam , was bebij Zijne Hoogheid , aanzoek , om daar in jegend ; en dat zelfs ieder hunner, met een verandering te weeg te brengen. Zij leverden, Gouden Ducaton, ter waarde van Vijftig Guiten dien einde, een bezonder Smeekfchrift aan dens , tot gedagtenis van deezen Muntflag Hem over, waar bijze verzogten, dat dee- wasbeJ'chouken sevvordeu. ze Muntflag , na den laatften Oétober, bij
(a) Refi.il. van den Oudraad van den 24. Junij 1673. HyJUJM. Utf. van den 16. October 1673.
(4) Refol. Utf. van den 11. November 1673. Jjq


,«74 p R 1 V 1 L E G I E N
Declaratoir van het Geregt deezer Stad, inhoudende, dat de Privilegiën van Vrijdom, aan dt Munters, van tijd tot tijd,verkend, klaar zijn, en dat zijluiden daer van het effeft moeten genieten.
17. Oftoher 1672.
AEn mijn Ed. heeren van den gerechte der ftadt Dordrecht door 'die van den fermente van de munte van Hollandt binnen defer ftede ge'éxhibeert ende vertoont wefende derfelver privilegiën raeckende haerluyder vrijheden ende immuniteytes bij de heeren graven ende ftaten van Hollandt tfedert den jaere 1367. -ende 1575. fuccesfive gegeven ende daer inne door poffesfie énde ongeinterrumpeert gebruyck geconürmeert medebrengende dat die van de voorfz. munte daer binnen ofte daer buyten werckende ofte niet werckende vrij ende exempt wefen ende blijven fullen van alle excijfen van wijnen bier broodt vleefch ende andere provianden ende lijfftochten die fij binnen haeren huyfen ende met haere huysgefinne alleenlijck fullen -mogen, flijten verclaren dat de voorfz. privilegiën der voorn, vrijheden ende immuniteyten claer fijn mitswelcke fijluyden oock daer van het effect moeten genieten fonder dat defelve denunchiatie van defer ftede wegen gedaén op de laetfte verpachtinge obfteren can alfoo die op de voorfz. privilegiën ende geconcedeerde vrijheden ende immunites niet applicabel geweeft is* ■Actum den 17. Getob. XVJC-twee ende tfeventich.
( Was geteekénd}
Muys van Holy»
Naer het oorfprongklijk Stuk, heruflendt in de Muntkamer van Holland.
O&rooi wegens de Magiflraatsbejlelling en Rt> geeringsform.
24. Maart 1674.
DE Staten van Hollandt ende Weftvrieslandt doen te weten; Alfoo ons vertoont is bij borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht dat vermits de voorgaende octroijen bij ons als een reglement voor de regeringe van defelve ftadt tzedert den jare XVJG' vijftig verleent ende de fuccesfive ampliatien van dien door de gehickige herftellinge van den jegenwoordigen ftaet van defe provin' cie eenige nootfaeckelicke veranderingen quamen te vereysfchen lij verthoonders met ernftige ende ferieufe opmerckinge hare gedichten hadden laten gaen op den voet ende ordre waer naer de
gem,


vanDORDRECHT. ,875
gem. ftadt ende de goede borgeren ende ingefetenen van dien in «11e rufte wel ftant ende tranquilliteyt beft ende bequaemft fouden connen ende behooren te werden gehouden ende geregeert e de waer naer vervolgens de regeringe van defelve ftadt behoorde e werden befte t ende gereguleert opt voorgenoemde fubject reformeert ende opgefteld hadden de poincten ende articulen hie naeiVolgende.
Ordre ende Reglement bij borgermeefter ende regeerders der ftadt Dordrecht gearrefteert tot beftdlinge van de magiftrature binnen de voorfz. ftadt.
Art. I
DE dienende ende oude magiftraten ofte den oudtraed fal blijven ende gelaten werden op het getal van veertig perfoonen boven den officier met dien verftande noghtans dat als wanneer den jegenwoordigen officier foude comen te overlijden ofte detfelfs ampt te verlaten zijne fuccesfeurs niet meer in den oudtrade fesfie
G g ofte
AANMERKINGEN.
'^^^^ÈhS/SÊSi on?n3?^isll?den' lmn ™"*<r Buret, den dertienden Odtober, m aeefcei, dat het bovenftaand Octrooi, op daar roe een voordel in den Oudraad, verïnboczem.ng van den onangs gekooren'Stad- zoekende , dar dc tegenwoordig zij, dc Agten houder, \\>llem den II, w de Wcrreld ge- dc Deekens van de Gilden, ieder £«S* bragt wierd; en dat het voornaam oogmerk lijk, daar over zouden onderhouden met daarvan ^ewcelt zij, om, door het meerder verklaaring, dat, zoo örwSheid getal van Burgemeefters ? welken, uit eeneover- befpeurd wierd, hij LJd n^nadër te? geleverde Nommauc, door Hem zeiven, zou- overwecging zoude voortbrengen; l cgcerenden gekooren worden grooter'invloed in de de verders, dat, tot zijne verot tllluildiW Stadsregering te verkrijgen. Tot hier toe dit zijn voorltcl in dc Regifters zoude aanwas de klem daar va„,n handen geweeft geteekénd worden. Naauvvlijks ver£er een van niet meer dan éen' Burgemeefter, welke, maand fa), of de Agten deeden, onder hunne zonder vooralgaande benoeming, alleen van gewoonlijke Artijkclen, bij meerderheid daar den Oudraad zijne aanltelhng ontling CO- toe een nader voorltel verzoekende, dat S L.gtel.jkbegnjpt eenieder, dat hierdoor, de zelve in een Befoigne zoude worden ovS Stadhouder weinig gezags m t bellier van vvoogen. Hier op werd het Befluit genome? zaaken had, en dat het van zijn belang dus om oen Oudraad. agt dagen? voo?da?het ware , daar in verandering te weeg te brengen, in omvraag zoude eebnftt worden te doen bd?*ü! «"«taanzulken, beleggen,0en de a^fweell Se'n te bewelken, door verkeerde inzigten van eigen- fchrijven, ten einde alsdan, ten minften nvt zesbelang, gedreeven haalt gereed zijn, derge- endmig cenpaarige ftemmen , dcez" zaak aflijke oogmerken te begun/Iigen zoo ontbrak tedoenC3). Maar , gelijk dit werk deïgeSeïe het ook, thands ter tijd na.dat de Rcgecrng, goedkeuring niet vvegcroeg, ^fclffiffl in tjaar,672 veranderd was geworden, S^ook7«r selfarttijd, 2baSL£jK geenszins aan Leden , welken door hunnen dat hun heimelijk nagegceven wierd dar S'
Tr°,C \v Pnnfcn- ^Cg * tC ,bcVOr- tot het P°llbn der Deernen )Jï %S«iïd
deren Wanneer, in 'tjaari^ , reeds één, waren ; dog de Refolutie van den derrienden
cn andermaal , over dc aanltelhng van vier October voordgebragt zijnde. werden zif 52
Burgemeeflercn gefproken was en zij, dankzegging voor het verrigte , va?'dien
die den meeften invloed hadden , begonden blaam gezuiverd. Den zevenden December
te zien, datee in hunne heimelijke oogmer- daar aanvolgende, brast de Burgemeefteren
ken gemaklijk zouden kunnen flaagen , zoo de Gemeente, ter kenhifle van tien Ondraïd
deed de Burgemeefter der Gemeente Mr. Jo- dat de Vergadering , ingevolge het Beflu?JS
(I) Zie de Octrooi/en van 't jaar 1652 en 1669. II. 1713 en 1840
(*) Tc weten Jen ts. Xuzyiler, uitwijzends de Refolutien van Jen OuJraaJ van dien du (3) ingevolge van het XII. Ud van 't Oörooi van 't jaar 16C9. Zk tl 1843.


«876 TRIVILEGIEN
ofte ftemmen fullen hebben ende fulcx dat alsdan de voorfz. oS ciers dien aengaende fullen zijn ende blijven gefecludeert.
ii.
•Uyt welcke voorfz. magiftraten in Martio defes jaers XVJC vier entfeventig gecooren fullen werden vier borgermeefteren voor een geheel jaer daer van den outften in rang naer ordre van de regeringe voor den tijt van drie maenden ende fulcx totten laetften junij eerftcomende incluys fal wefen borgermeefter van de gemeynte met alle foodanige digniteyten ende waerdigheden als alle borger* meefters van de gemeynte hier bevorens gehad mitsgaders in alle collegien ende vergaderingen binnen defe ftad ende fpecialijcken oock van den crijchsraet geobferveert hebben.
I I L
De voorfz. verkiefinge van de meergemeke heeren borgermees»1
ters
•den vijfcntwmtigften November, befchreeven twintigften daar na, vertoonde Hij een Concept zijnde 'geworden, om te raadpleegen over het vanhettevraagenüétrooi, tegelijk kennis gee"Voorftel der Agren, hij het, uit dien hoofde , vende, hoe het hem en den Penfionaris, uit eene <cok nu in omvraag zoude brengen; waar op, redenwiffeling met den Raadpenfionaris , en, met zesendertig eenpaarige fremmen befloo- daarna , met den Prins van Oranje . gebleeken ten werd , om eenige Leden tot een Befoigne was , dat Zij van begrip fcheenen, dat men, te benoemen; welken, den agttienden daaraan, tot affnijding en vermijding van kuiperijen , •wouden verfiag doen; hebbende alle de Le- dc Eledie van de Vier Burgemceilers, ■tien , wier getal vijfenveertig beliep , aange overéénkomftig de practijk, in de meelte 'nomen , om -alsdan in den Oudraad te zullen Steden gebruiklijk , behoorde overtelaaten verfchijnen. Den bepaalden dag gekopmen aan Zijne 'Hoogheid ; . gelijk de Penfionaris, 'zijnde, deed de Secretaris Muys van Holy bereids den Zeftieiiden deezer, aan de Reverflag, hoe alle de Leden van het Befoigne geering gefchreeven had. Dan dit voorftel 'ée'np.>arig- van gedagtcn Waren geweeft, dat vond geen genoegfaamen ingang ; en meti de dienft van de Jujl/tie, Politie, Commer- maakte zwaarigheid , om de Eleéie van alle cie en Stads Finantien veveiïchte , om Vier Vier de Burgemeefters aan den Prins overtelaaten. Burgemeefters aanteltellen. De meerderheid Dies vond men goed, eenigen te benoemen ,welvan den Oudraad, ten getale van drieëndertig, ken dit aan Zijne Hoogheid, op een be/cheideti nam hier op het befluit, om eenige Heeren wijze, zouden onder liet oog brengen, en Hem te benoemen , ten einde daar toe een Plan te verzeekeren, dat de Regen een grootelijks gebcaamen , waar van zij, binnen den tijd van neegen waren, om aan het verlangen van Zijne •drie weeken , nader opening zouden geeven; Hoogheid te gemoet'te koomen ; dog dat Zij en dat het Geregt twee Schepenen met den zigbexwaard vonden, om de geheele Electie aan "Secretaris Muys^van Holy zoude verzoeken, Hem afteftaan , uit vreeze , datze mogteti om de afweezende Leden van het voorenftaand befchuldigd worden, van de Privilegiën te hebBefluit kennis te geeven, derzelver gedagten ben overgegeven; datze daarom zouden voorin te neemen ,en daar van , ter naafcer bij- flaan de Verkiezing van Drie Burgemeefteren, in éénkomft, verilag te doen. Den zesentwin- plaatfe van Fier; welke, zoo zij aan Zijne tigfren daaraanvolgende gaf de meergemelde Hoogheid aangenaam mogte weezen, bij eene Secretaris kennis, dat, deezen Zig daar mede Nominatie van een dubbel tal, aan Hem zouvolkoomen veréénigd hebbende, béreids veer- de worden opgedraagen; en dat,zulks weigerig ftemmen voor de verandering gevonden wier- vallig zijnde ,'t Concept van't Octrooi daar naer tien. Ook gaf Hij, den dertienden Maart van veranderd, en vervolgends, met toeftemining het volgend jaar, opening, van 't geen Hem van Zijne Hoogheid,"ter goedkeuring en been den Penfionaris Molefchot, ten aanzien kragtiging, aan de Staaten,"zoude aangebooden van het nieuw te maaken Octrooi , van worden. Weinige dagen daar na , te vvceten Avcge zijne Hoogheid, was voorgekoomen ; den Zcvenentwintigfleii Maart, werd er, door «vaar op verdaan werd, om alle de afwee- den meergemelden Secretaris, verfiag gedaan, zende Leden te doen befchrijven op den dat Zijne Hoogheid zig dit voorlteï had laaEed , tegen den Zefticndcn , ten einde, ten welgevallen, ende dat dienvolgende oos den daar aanvolgenden Zaturdag, een be- het Octrooi, met die verandering, bij de Staaililfend befluit tc neemen. Den Tweeën- ten, was bekragtigd en gocdgeVtird gcffor*


van DORDRECHT ^7?
ters fal gefchieden als volght namentlick dat een nominatie van fes perfoonen lal werden gemaect bij den oudraed neffens de goede luyden van den achte welcke goede luyden van den achte daer toe hebben lullen twaelf keuren te prcefenteren ter ordre ende op den name van borgermeefters ende regeerders aen fijn hoogheyt den heere prince van Oranje omme bij defelve als fradhouder van de provintie van Holland ende Weftvries/and daer uyt te kiefen drie borgermeeiters blijvende de eleótie van den vierden borgermeefter aen den meergenoemden oudraed ende goede luyden van den achte welcke goede luyden van den achte daer toe oock hebben ende uytbrengen fullen twaelf keuren.
I V.
Mits welcke met primo Julij defes voorfz. jaers XVJC vier en tfeventig uytte drie volgende borgermeefters als pra?fident ofte borgemeefcer van de gemeynte voor gelijcke drie maenden fuccederen fal den outften naer den gefeyden rang van den oudraed ende alfoo vervolgens den derden ende vierden borgermeefter in gelijcker voegen yeder drie maenden daer aenvolgende als wanneer het geheele jaer mette voorfz vier teelten ommegecomen ende geëxpireert wefende voor de eerfte reyfe twee van de gem. vier" borgermeefters nogh voor een geheel jaer fullen blijven gecontinueert als te weten twee van de drie die zijne hoogftgemelte hoogheyt lal hebben geëligeert omme neffens den genen die bij den voorfz. oudraed ende goede luyden van den achte alsdan ingecoren fal werden de voorfz. functie met den burgermeefter die alsdan in plaetfe van den afgeganen bij nominatie van een dubbelt getal door tijne meerhoogftgem. hoogheyt lal werden geëligeert te famen te connen bedienen ambulerende ende fuccederende van drie maenden tot drie maenden gelijck voorfz. ftaet ende fulcx dat de voorfz. borgermeeftersplaetfen alle jaren daer henen fullen werden gedirigeert dat defelve twee jaren aen den ande-
G g 2 ren
den. Hier mede namen de Raadpleegingcn dagten van veelen gingen daar heen, om alle de)
over dit werk een einde; en, korte dagen daar Ocïrooijcn te vernietigen, en de Rcgeerings-
11a, werden , overéénkomfug het nieuw Octrooi, form te hcrftellen op den voet, zoo alsze
tot Burgemeefters aangcfteld , de Heeren Mr. voor het jaar 165a geweeft Was (5). Men be-
Joban van der Burcb , Heer van Niemans- floot zelfs, om', door eenige Afgevaardigden,
vriend Hic.Joban van Neurenberg, Mr. Ni- den Prins van Oranje hier van kennis te gee-
iolaas Stoop «1 Mr. Willem Brandwijk van ven, endaar over niet Hem in overleg te tree-
Blokland , Vrijheer van Blokland &c. ; de den; dan, fchoon Deezen. kort daar na, verflag
eerfte , bij den Ourraad , en de drie overi- deeden, dat Zijne Hoogheid zulks voor eene
gen, uit eene Nominatie van een dubbeltal, zaak van het uirerfle gewigt aanzag, en, aail
bij verkiezing van den Stadhouder (4). de Regeering, zijne gedagten , cieswegens,
Schoon die Octrooi, met eene algemeene eerlang, nader zoude toezenden, bleef deeze
goedkeuring van de Regeering, in trein verandering nogtans agterweeg. De ruft on-
raakte, leerde de endervinding egter in der de Regenten werd egter, toen ter tijdt
het vervolg , dat het zelve niet voldoende door tuffchenfpraak van twee Raaden uit het
was , om de ruit cn eensgezindheid tc be- Hof, te weeten Cornelis Tereflein van Hale-
waaren. Verfcheiden Leden, befpeurende, ivyn, en 'Jan Munter, welken bij Zijne Hoog-
hoe zeer zij de klem der Regeering, daar door., heid daartoe herwaart waren afgevaardigd,
waren kwijtgeraakt, haakten naer' verandering; voor een wijl tijds, berfteld (ó). en daar verliepen flegts dertien jaaren , of de ge- [>]
(4) m. Balen, bl. 266.
(5) Refol. van den Oudraad van den 24. Februarij, 5. en 22. dpril 16S?.
(6) Uitwijzends het P'erdrag. 't welk dicswege op den 13. September 1687. , gelijk wij zien zullen, Eetrolïcn werd. Vergelijk Re/bi. van tien Oudraad van dtn 3. AM m so. Seftembtr dts gemeldtn jam-.


ren \d\ konnen waergenomen werden ende dat altoos onder de Vóbrlzi vier borgermeefters fullen moeten'wefen drie perfoonen die daer toe bij meer hooghgemelde fijne hoogheyt fijn geëligeert ende niët meer als eenen die bij den voorfz. oudraed neffens de goede luy, den van den achte invoegen voorfz. ingecoren is.
V.
Ende fal den prüelident van de voorfz. vier borgemeefters gehouden fijn alle drie maenden ter expiratie van fijne teelt als borgermeefter van de gemeynte te doen foodanige reeckeninge als jegenwoórdig alle vier maenden bij den borgemeefter van de gemeynte gedaen wert op welcken tijd men de voorfz. reeckening fal lluyten den borgermeefter van 's heeren wegen maacken naer ouder ge* woonte mitsgaders den fuccederenden borgermeefter van der gemeynte [b] beëdigen ende op de overgeleverde articulen vande goede lüyden van den achte in alfulcken maniere difponeren als men be» vinden zal te behooren.
V I.
Ende in cas een van de voorfz. vier borgermeefters binnens tijts ende geduyrende fijne funétie quam te overlijden dat alsdan de furrogatie in "plaetfe van den overleden voor den refterenden tijd fijnnes afgeftorvens bedieninge fal gefchieden even ende alfoo gelijck de electie invoegen alsvooren gefchiet is.
De
|V] Konnen waergenomen werden. Hier lik blijkt vrij duidelijk , dat Prins Willem de UI. aan zig behield het regt en de vrijheid, dm de Burgemeefters , in hunne bediening , naer goedvinden, al of niet , te kunnen verlengen. De Verkiezingen, fomwijl door Hem gedaan, toonen ook, dat hij van dit Regt daadelijk gebruik maakte; immers, in het jaar 1697 C?) ■> wanneer hij tot Burgemeefteren verkoos de Heeren Abraham Stoop , Antbony Repelaer en Joban van Neurenberg , zoo voegde Hij tevens daar bij deeze 'aanmerklijke Cltdfükkiflg: voor twee agtereenvolgende jaaren , ten ware vüor de expiratie van het èerfte jaar anders ten dienfte van de Stad wogte twodig vinden. Ligtelijk begrijpt een üoorzigtige het bezonder oogmerk, Ywelk deeze Staatkundige Vorft daar in bedoelde. Hoe weinig egter deeze willekeurige handelwijs in 't gemeen fmaakte , blijkt Uit een Befluit van den Oudraad Van den zevenden Maart des jaars 1699 ■> töen er> °P net voorfteI Van den Burgemeefter ffoban van Neurenberg, goedgevonden Werd ,om de vefeifchte middelen bij de hand te vatten , dat er, voordaan, gelijk van ouds, van de vier Burgemeefters twee voor den tijd van 'twee jaaren, en twee voor den tijd van één jaar, zouden worden gekooren (8). Voor het overige moet men opmerken, dat
er, ten aanzien van de Benoeming en Verkiezing der Burgemeefteren, geduurende het Stadhouderfchap van Willem den III , veele onregelmaatigheden hebben plaats gehad; waar van , onder anderen , tot een bezonder kaal ftrekken kan, dat Mr. Roelof Eelbo, welke eelt bezonder gunfteling van den Prins was, van her jaar 169?, roi het jaar 1696., en dus vijf jaaren agteréén, de Burgemeefterli/ke waardigheid bekleed hebbe.
[b~\ Beëdigen. Hier uit blijkt , dat de> Burgemeefter, telkens, bij den aanvang van. hetVoorzittertèhap gehouden ware, een' afzonderlijken Eed afteleggen, onderfcheidenvatt den Eed, dien hij, bij de aanvaarding van het
nurgemeeiterlchap, gedaan naa , en wente zijn opzigt had tot Judicicele zaaken. Dog, in't jaar i6to(9) maakte de Oudraad daarin verandering; en liet in het Formulier van dien Eed, welken de Burgemeefters gewoon waren , bij de aanvaarding van hun Ambt , afteleggen, te gelijk invlegten de belofte , welke in den Eed van den Prefident Burgemeefter afzonderlijk gefteld was. Dit was egter vatt geen' langen duur, wijl het oud gebruik,eenigen tijd daarna, wederom werd ingevoerd} 't welk ftand gegreepen heeft tot het jaar 1740, wanneer het voor altoos vernietigd werd(io)-
(7) Refoh van den Oudraad van den 2. Mei 1697.
(8) Refol. van den Oudraad van den 7. Maart 1699.
(9) Refol. van den Oudraad van den 29. Junij IÓ8;, ■(to; 'Rejol. Utf. van den 29. Auj[i!jlns 1740.


van DOkbRECrïï. i8/9 VI I.
De voorfz vier borgermeefters fullen geduyrende hare functie in de vergaderinge van den oudraed fitten ende rang hebben voor alle andere oudraden ende magiftraten edogh foo dra de voorfz. hare fun&ie t eynde de voorfz twee jaren geëxpireert üü wefen dat alsdan defelve wederomme fitten lullen in hare oude plaetfen naer ordre van den oudraed fonder eenige prefeance des dat daer inne niet verftaen fullen werden gecomprehendeert te wefen de heeren die albereyts het borgenneefterfchap van de gemeynte hebben bekleet ende indiervoegen den rang voor andre oudraden airede becomen hebben.
VIII.
Dat totte voorfz. borgermeeftersplaetfen admisfibel fullen wefen alle magiftraten ofte oudraden die fijne hoogheyt den heere prince van Orange a/s ftadhouder van de provincie van Holland ende Weftvriesland aengeftelt heeft ende die oock jegenwoordig in den oudraed zijn gelijck oock de goede luyden van den aghten die bij fijne hoogftgemeïde hoogheyt gcintroduceert ende op de laefte verkiefinge zijn gecontinueert in cas defelve tot fchepenen ende anders niet foude mogen werden vercoren met dien verftande noghtans dat niemant tot borgermeefter lal mogen werden geëligeert als die bereyct heeft den vollen ouderdom van dertig jaren ende getreden is in fijn eenehdertighfte jaer.
I X.
Dat voörts in töecómende egeene borgermeefters fullen werdén, 'geëligeert dun die gene die gebooren zijn binnen de ftad Dordrecht ofte de vrijheyt van dien en hebben bereyct den ouderdom van fesendertig jaren.
X.
Dat de voorfz. borgermeefters foo wel fullen mogen werden geëligeert uyt de fchepenbanck als den oudraed ofte magiftraten fonder eenige diftinctie des dat defelve fullen hebben de voorgaende qualiteyten ende malkander niet nader en beftaen als broeders ende fufters kinderen foo in confanguiniteyt als afïiniteyt.
X I.
Het gerechte ofte de banck van juftitie fal beftaen uyt negen fchepenen ende fullen defelve fchepenen op alle vergaderingen van den oudrade mede werden geconvoceert ertde na haren rang ftemmen hebben van wëlcke fchepenen het eene jaer vijf ènde het andere jaer vier fullen afgaen ende in derfelver plaetfen eenige dagen voor Ste- Michiellë wederomme gelijcken getal bij fijn hoogheyt den heere prince van Orange als ftadhouder van de provincie van Holland ende Weftvriesland naer voorgaende nominatie aengeftelt ende geëligeert werden. Ten welcken eynde de veertigen ingevolge vart de privilegiën jaerlicx bij befioote biljetten fullen formeren een nominatie van een dubbelt getal als namentlick het eene jaer tiert
G g 3 en-


Mo ^ R I V I L E G I E N
ende liet andre jaer acht perfoonen die alle fullen moeten wefen uytten oudraed ingevalle denfelven oudraed op het doen van de voorfz. nominatie compleet foude mogen werden bevonden. Edoch bijaldien ten voorn, tijde een ofte meer plaetfen van den oudraed opengevallen foude mogen wëfen fullen defelve veertigen alsdan de nominatie ten deelen uytten oudrade als vooren moeten doen ende wijders tot yeder vacante plaetfe twee gequalificeerde perfoonen uytte borgerije nomineren ende daer omtrent prsêcife ende met de xneefte exaótitude in fonderlinge achtinge hebben te nemen dat defelve fullen moeten wefen gecomen totten vollen ouderdom van vijfentwintig jaren ende fulcx in haer fesentwintigfte jaer getreden ende bovendien oock ingeboren borgers der ftad Dordrecht ofte wel inboorlingen van de provincie van Holland ende Weftvriesland ende getrout met een borgers doghter alsmede dat defelve fullen moeten doen profesfie van de ware chriftelicke gereformeerde religie ende laetftelicken dat oock de voorfz. perfoonen ten minften gegoet fulleu moeten zijn tot tien duyfent gulden ende daer vooren op de tauxatie ofte quohieren van den tweehondertften penn. aengeflagen fullen moeten werden. Ende in cas het mochte comen te gebeuren dat binnen een jaer tijts meer plaetfen in den oudrade quamen te vaceren als door het aenftellen van de voorfz. vijf ofte vier fchepenen refpectivè conden werden gefuppleert foo fullen de verdere plaets ofte plaetfen opengelaten ende de fuppletie van dien tot het volgende jaer gereferveert werden. Lnde fal de voorfz nominatie in voegen als Vooren gedaen ende geformeert zijnde bij de veertigen overgebracht werden aen den borgermeefter van de ge* meynte ofte den gerechte omme defelve nominatie aldaer naer ouder gewoonte gerefumeert ende geëxamineert zijnde bij befloote misfive ter ordre van den gem. gerechte overgefonden te werden aen zijne meer hoogftgem. hoogheyt omme van defelve als ftadhouder van de provincie van Holland ende Weftvriesland daer uyt desfelfs behaeghlicke electie van een enckel getal als te weten het eene jaer vijf ende het andere van vier fchepenen dewelcke twee achtereenvolgende jaren dienen fullen te erlangen. Ende ten eynde bij oncunde ofte inadvertentie egeene nominatie foude mogen werden gedaen ftrijdig jegens de privilegiën ofte oock tegens de vérboden graden van confanguiniteyt ofte affiniteyt ende fulcx dat in den gerechte niet meer en fullen mogén fitten als twee van eenen gëüachte den anderen niet nader beftaende als in den tweeden grade naer den coftume van den rechten geheeten canon ende gelijck als broeders ende fufters kinderen ende dat fulcx mede fal werden geobferveert in gelijcken grade van affiniteyt ofte fwagerfchap in conformitteyt van het privilegie van den jare XIIIp een en taghtich ende het gemeene gebruyck van andere fteden in Holland voor foo veel de voorfz. graden van affiniteyt concerneert foo fal telkens acht dagen voor het doen van de voorfz. nominatie bij de fecretariffen een lijftje geformeert ende in de groote zale op* gehangen werden houdende de namen van den oudraed die alsdan iiominabel ende eligibel fullen wefen.
Wel-


van DORDRECHT. 1881 X I I.
Welverftaende noghtans dat totte voorfz regeringe als te weten alleen tot goede luyden van den achte thefauriers fchepenen ende oudraden mede nominabel ende eligibel fuJlen fijn foodanige mannen van veertigen als buyten de provincie van Holland ende Weftvriesland gebooren zijn voor foo veel defelve in den jare XVp twee en feventig tot mannen van veertigen aengeftelt foude mogen wefen ende anders ofte verders niet fonder dat fulcx in toecomende meer fal mogen gefchieden ofte in eenige confequentie fal werden getrockken. De goede luyden van den achte fullen genomineert werden bij de dekens van de gemene neringen ofte gildens ingevolge van den aecoorde in den jare XVJC- feven en veertigh dienthalven opgerecht ende geflooten ende fal de electie uyt een tripel getal naer dat defelve nominatie fal wefen gerelumeert ende overgefonden als vooren insgelijcx werden gedaen bij meer hoogftgedachte zijne hoogheyt. Des fullen den genen die tot achten werden genomineert ende geëligeert mede in alles foodanig moeten weien gequalificeert als in het voorgaende articul ten opiichte van de fchepenen breder uytgedruct ftaet.
XIII.
De veertigen fullen in conformiteyt van de privilegiën de, afgeftorven ende vacante plaetfen bij beftoote biljetten fuppleren alvorens tot het doen van de nominatie van fchepenen te treden.
XIV.
De borgermeefters fchepenen goede luyden van den aghte ende veertigen in vougen alsvooren geëligeert wefende fullen tot geene actuele bedieninge werden geadmitteert voor ende aleer defelve met folemnelen eede lullen hebben verclaert dat fij naer de voorfz» ampten refpectivè niet hebben gefolliciteert.
X V.
Die van den oudraed ende goede luyden van den aghte fullen in hare collegien refpectivè rang ende fesfie hebben na den tijt ende jaren dat defelve lullen wefen geëligeert ende de heeren van den oudraed fullen insgelijcx defelve rang ende fesfie hebben in alle andere collegien binnen de ftad. Edogh fal den borgermeefter van de gemeynte inder tijt in alle collegien prefideren ende voort alomme fonder onderfcheyt de prajfeance ende eerfte rang hebben.
XVI.
De thefauriers fullen gekooren werden naer het oude gebruyck bij de gemene neringen ende goede luyden van den aghten ende in alles moeten wefen gequalificeert foodanig als hier vooren ten opiichte van de fchepenen geëxpreffeert ftaet ende fullen defelve thefauriers mede gehouden wefen alvorens totte actuele bedieninge te
wor-


I
mo8i2 PRIVILEGIËN
worden geadmitteert te ftellen fuffifante cautien ende met folern* nelen eede te verclaren dat fij naer de voorfz. bedieningen niet hebben gefolliciteert.
X V I I.
De minifters van den oudrade ende het gerechte als namentlick den penfionaris ende fecretarisfen fullen tot fchepenen hominabel ende eligibel zijn foodanig dat defelve noghtans door de favorable gunfte van fijne hoogftgem. hoogheyt geëligeert werdende ende in functie als fchepenen willende treden gehouden fullen wefen hare bedieninge afteftaen ende fonder eenige referve te ftellen ter dif« politie ende ter collatie van den voorfz. oudrade nemaer ingevalle defelve genegen waren in hare bedieninge te blijven continueren dat in foodanigen cas defelve verftaen fullen werden onder het getal van den oudrade te zijn fonder noghtans daer inne te mogen fitten ofte ftemmen geduyrende derfelver bedieningen als tot verkiefinge ende nominatie van de voorfz. borgermeefters dog foo wan» neer zijluyden hare bedieningen fouden comen neder te leggen ende effective af te ftaen dat defelve alsdan in den voorfz. oudrade rang ende fesfie fullen nemen fonder eenige formaliteyten meerder van node te hebben na den tijt harer electie mits welcke de voorfz. minifters tot fchepenen in voegen voorfz. geëligeert werdende ende niet genegen zijnde aenftonts in die qualiteyt te fungeren dat alsdan defelve alleenlijck eed fullen doen als oudraden ende niet als fchepenen ende dat in foodanigen geval hare plaetfen als fchepenen bij den gerechte fullen vervult werden bij furrogatie uytte leden van den oudraed ende anders niet.
XVII I.
Dat den dag van Drie Coningen avond fal blijven geaffeéteert tot befteJlinge ende begevinge van de ampten die men van outs gewoon is te be ftellen ende fullen dienvolgende die van wegen defe ftad ter vergaderinge van de heeren ftaten generael mitsgaders in de collegien van den raed van ftaten gecommitteerde radenvan Holland ende ter admiraliteyt alsmede in de reeckencamers van de generaliteyt ende van Holland fullen compareren bij de heeren van den oudrade met befloote biljetten worden gekoren ende fullen defelve gehouden wefen alvoorens totte voorfz. charges aen de heeren ftaten van Holland ende Weftvriesland te werden gepra> tenteert met folemnelen eede te verclaren dat zij na de voorfz. bedieningen niet hebben gefolliciteert maer alle ampten binnen de voorfz ftad bedient werdende ter wees camer ende overGodshuyfen collonelfchappen fchutmeefterfchappen ende het fchoutampt van aght dagen mitsgaders heemraetfchappen ende de bewinthebbersplaetfen van de Ooft- en Weftindifche compagnie fullen met open ftemmen vergeven werden ende dat bij voorftellinge ofte nominatie ofte wel bij abfolute electie foo als ten reguarde van defelve refpeétivelijck van outs in gebruyck is geweeft. Edog bij aldied het moghte comen te gebeuren dat yemant tuflchen tijde quame -aflijvig te werden wekkers ampt ter collatie vande heeren van den
oud-


van DORDRECHT. ^
oudtrade ftaende fonder ondienft niet vacant fonden connen bliiven totten voorfz. dag van drie Coningen avont foo fal daer inne S de heeren van den oudrade werden voorfien invoegen endê manié, ren als vooren ende fulcx het voorfz. ampt ofte bedieningf bTi forme van furrogatie op een ander perfoon werden geconfereerd
X I x.
Ende fullen gelijck voor defen altijt gebruyckelick is geweelt sene afgegane borgermeefters ofte fchepenen genomineert ofte inboren mogen werden ten zij defelve twee volle jaren in hare refnecrive qualiteyten ftil gefeten hebben. leipective
X X.
Gelijck oock in den oudraed niet meer wefen fal als vader met eenen foon mitsgaders twee gebroeders en niet meer.
XXL
Sal voorts alle 't gene de regeringe van de voorfz. ftad concerneert ende hier bevorens niet fpecifice uitgedruct ftaet op den ou* den voet gelaten ende dien conform gepractifèert werden.
XXII.
Ende ten eynde de bovenftaende poincten ende articulen te vas* ter mogen werden gehóuden fonder eenige veranderinge buyten evidente nootfaeckelickheyt fubject te wefen foo is bij de heeren van den oudrade goetgevonden bewillight ende overgegeven gelijck bij defelve goetgevonden bewillight ende overgegeven wert bij defen dat geen deliberatie fal mogen werden aengeftelt veel min eenige alteratie ofte veranderinge in de voorenftaende poincten ende articulen werden gemaect voor ende al eer den oudrade daer op acht dagen te vooren fpecialijck fal wefen geconvoceert ende alle abfente heeren ten felven eynde mede bij misfive fullen wefen befchreven ende dat alsdan niet anders als met fesendertig confonante advijfen ofte ftemmen tot eenige veranderinge ampliatie ofte reftrictie in de vorenftaende articulen ofte eenig poinct van defelve geconcludeert ende vervolgens eenig verfoeck aen de heeren ftaten van Holland ende Weftvrieslant gedaen fal mogen werden.
Ende opdat *t gunt voorfz. is bij alle ende eenen yegeüjcken in het toecomende geobferveert naergecomen ende onderhouden moghte werden lbo waren de voorfz. verthoonders te rade geworden haer tot dien eynde te addrelferen aen ons ootmoedelijck verfoeckende dat het onfe goede geliefte moghte zijn alle het felve met onfe fouveraine maght te becraghtigen ende daer toe te verleenen onfe gewoonlicke brieven van octroy. Soo ift dat wij de faecke ende het verfoeck voorfz. overgemerekt hebbende ende de verthoonders willende gelieven uyt onfe reghte wetenfehap fouveraine maght ende authoriteyt de voorverhaelde ordre ende reglement in alten
H b deelen


iBS4 PRIVILEGIËN
-deelen poincten ende articulen daer inne vervath hebben goetgevonden geapprobeert ende geratificeert vinden goet approberen ende ratificeren defelve mitsdefen ten effefte omme als eene ordre ende reglement ten aenfien van het beftellen van de regeringe ende magiftrature binnen de voorfz. ftad Dordrecht met het gene daer van dependeert geobferveert naergecomen ende onderhouden te werden laftende allen ende eenen yegelijcken die het aengaen mag hem daer naer te reguleren fonder daer tegens te doen ofte te machineren ofte te gedogen gedaen ofte gemachineert te werden directelick ofte indireetelick in eeniger manieren want wij het felve voor den dienft en rufte der voorfz. ftad alfoo bevinden te behooren. Gedaen in den Hage onder onfen grooten zegele hier aen doen hangen den xxiiij. Martij int jaer ons Heeren en Saligmaecker? 4ifyfent fes hondert vierenfeventig.
( Onder fiond*)
sf. Btt-JVaJJenaer vt-
Ter ordonnantie van de Staten, ( En was geteekénd)
Herbt. van Beaumont. 1674.
Naer het oorfprongklijk O&reoi, gefchreevm tip Franchijn, hebbende onder uithang® het Groot Zegel van Holland, liggende in de Kas van de Weeskamer, Lade A. ivo. 37.
De Staaten bekragtigen van nieuws de Keurig tegen de Brigues en Kuiperijen in de Regeeringe van het jaar 1663.
24» Maart 1674.
DE ftaten van Holland ende Weftvriesland doen te weten alzoo ons vertoont is bij den borgemeefter ende regeerders der ftad Dordrecht dat defelve hebbende goedgevonden te doen refumeren de keuren binnen Dordrecht Voornt. jegens de brigues ende kuyperijen ontrent de regering aldaer in den jare XVJC' drie en tfeftig geëmaneert op het hooghfte noodig en dienftig geoordeelt hadden totte meefte fecuriteyt met profijt ende welftant van de voorfz. ftad Dordreght ende de goede borgeren ende ingefeten van dien haer aen ons te addrefferen met reverentelijk verfoek dat wij onfe voorgaende approbatie op tde voorfz. keure tegens de voórfz.
brigues


van DORDRECHT» 1885
brigues ende kuypenjen geëmaneert fouden gelieven te renoveren ende van nieuws met authoriteyt ende approbatie te bekraghtigen ende appuijeren houdende defelve keure als volght.
£ Alfoo mijn Edele Heeren enz. Zie boven bladz. 1798 ]
Soo ift dat wij de zake ende 't verfoek voorfz. overgemerct heb* bende ende de verthoonders willende believen uyt oniè rechte we. tenfchap fouveraine maght ende authoriteyt de voorfz keure in allen deelen hebben goedgevonden gerenoveert ende van nieuws ge. approbeert ende geratificeerr vinden goet renoveren approberen en de ratificeren defelve van nieuws mitsdezen ordonnerende ende ftatuerende daerenboven tot meerder corroboratie beter effect ende onverbreeckelicke obfervantie van de voorfz. keure dat ingevalle bevonden foude mogen werden dat eenige dekens door recommandatien ende kuiperijen contrarie de voorfeyde keure moghten fijn ofte werden geëligeert ende ingedrongen in fulcken gevalle die van den gerechte der voorn, ftad Dordreght geauthorifeert fullen wezen gelijck wij defelve authoriferen bij delen de dekens in dier voegen gecoren wefende van den eed te ontftaen ende in derfelver plaetfe van de bequaemfte ende gequalificeertfte uytten felven gilde tot dekens te verkiefen ende te furrogeren alsmede dat tot confervatie van de rufte ende eenigheyt der voorn, ftede de directie van de nominatie der goede luyden van den aghten fal worden gelaten gelijck wij defelve laten mitsdefen aen den borgermeefter van de gemeynte in der tijd wefende foo als van ouden tijden gepractifeert ende bij den accorde met goetvinden van den heere prince van Oranje ende ten overftaen van commiflarilTen uit onfen hove gemaect in den jare XVJC fevenenveertig expreffelick bedongen ende met approbatie van den felven hove ter nedergeilelt is injungerende ende bevelende wel expreflelick den officier ende die van den voorfeyden gerechte geene infractie tegen de voorgeftelde keure ofte contrarie 't gene wij daerenboven in voegen als vooren geordonneert ende geftatueert hebben te gedogen nemaer alle 'tfelve ftrictelick ende fonder eenige disfimulatie ofte conniventie te doen naercomen obferveren ende executeren ende lallende allen ende eenen yegelijcken dien het aengaen magh haer daer naer punctuelick te reguleren. Gedaen in den Hage onder onfen grooten zegele hier aen doen hangen opten xxiiij. Martii int jaer onfes Heeren en Sa* ligmaeckers duyfent fes hondert vier ende t'feventigh.
QWas geteekénd)
A. B"- IVajJenaer «$■
{Laager flond )
Ter ordonnantie van de Staten.
Herbt. van Beaumont.
Naer bet oorfprongklijk Octrooi, gefcbreeven op Perkament, hebbende onder uithangen bet Groot Zegel van Holland, gedrukt in rood Wafch, liggende in de Kas van dg Weeskamer , Lade A. Nq. 34
H 3 In-


m$ PRIVILEGIËN
■Inftru&ie voor de Vter Heeren regeer ende Burge* meefleren.
31. Maart 1674.
DE voorfz. vier heeren burgermeefters fullen voornamentlijk moeten befoingeren ende tot haerluyder beforginge hebben alle faken van de finantie van defe ftadt mitsgaders commercien ende polioien als mede het invorderen van alle defer ftadts middelen ende reftanten niets uytgefondert ofte gereferveert van wat nature defelve oock foude mogen wefen de gebrekige het zij thezauriers ontfangers pachters huyrders ofte andere contable perfoonen ende debiteuren tot haer devoir te houden defelve fonder eenige meerdere macht ofte aucthoriteyt van nooden te hebben vigoreufelijcken te doen executeren ende uyt te winnen conform de overgifte van executie die de voorfz. gebrekigè fubject: zijn ofte haer onder* worpen hebben. Gelijk oock defelve ijeeren burgermeefters gehouden fullen wefen alle de refolutien vau den oudrade voor foo veel in haer is effect te doen genieten ende tbr executie te brengen fon* der daer van te blijven in gebreken mits welke de voorfchreve heeren burgermeefters alle drie maenden op 't doen van de rekeninge van den prefident ofte burgermeefter van de gemeente van defer voorfz. ftads faken aen den oudrade communicatie ende* fommiere openinge geven fullen.
Ende alfoo den voorfz. heere prcefiderende ofte burgermeefter vari de gemeente door het waernemen van de juftitie ende het compareren ter zale met foodanige asfiduiteyt de befoinges ende bevorderinge van de faken in *t voorenftaende artikel gementionoert niet fal konnen waernemen als wei de andere heeren burgermeefters ende dat evenwel de voorfz. faken daer door niet mogen werden opgehouden fullen-defelve burgermeefters niet vermogen hare befoinges tot de komfte ofte prefentie van den heere prseüdent burgerineefter uyt te ftellen nemaer daer mede fonder tijdtverfuym ofte eenige intermisfie voortgaen ende tot een eynde brengen alfoo het prseftdium van den heer burgermeefter van de gemeente in defe voorfz faken niet geconfidereert fal werden nemaer bij fijner abfentie wefen aen den gene die den heer prefident ofte burgermeefter van de gemeente in rangh komt te volgen.
Edoch omme foo veel het doenlijck is de prefentie van den ge*' meiten heere praefident ofte burgermeefter van de gemeente tot de voorfz. faken te mogen hebben fullen de befoinges wekelijcks gehouden werden des maendaghs dingsdaghs vrijdaghs ende filterdaghs t'elckens voor de middagh [a] van negen uren pra?cijs tot twaelf uren daer aenvolgende fonder eenige interruptie.
AANMERKINGEN,
Deeze Tnftru&ie heeft , door langheid van anderen aan een aanhoudend gebruik, haaKfi tijd , verfcheiden veranderingen ondergaan, oorfprong fchuldig zijn. waar van eenigen aau beaomlere J3ellujren, lal yên Ke£fff urefl pra(iju het jaar


v a n D O R D R é C lï T. 188?
Alwaer ook als dan uytgedacht ende geëxcogiteert fullen werden allerhande faken waer door defe ftadt ende de goede ingefetenen van dien eenigh proftijt foude konnen werden bijgebracht mies welke daer door fal komen te cellêren het collegie van de gecommitteerdens ten beleyde defer ftadts faken met dien verftande nochtans dat de heeren die daer toe jegenwoordigh gecommitteert zijn hare twee jaren fungeren ende uytdienen fullen.
Ende fullen geene van de gemeldte heeren burgermeefters haer van de voorfz. befoinges vermogen te abfenteren dan alleenlijck ten tijde van de vergaderinge van haer Ed. Groot Mogentheden als wanneer den oudften in rangh naer den prtefiderende of burgermeefter van de gemeente volgende de voorfchreve vergaderinge vermogen fal waer te nemen voor drie maenden achter den anderen ende langer niet met foodanigen getal van heeren oudraden als naer ordre van de regeeringe ende het reglement deswegen voordefen gemaeekt al bereydts gecommitteert zijn ende noch gecommitteert lullen werden.
Ende op dat het getal van de voorfz. heeren burgermeefters niet te hoogh fonde komen te excreflèren fal 't felve niet mogen furmonteren [Z>] de nombre van twaelf perfonen ende dienvolgende altijdt de fake bij de gemelte heeren burgermeefters voor foo" veel in haer uytterfte vermogen is daer henen werden gedirigeert dat het voorfz getal compendieus ende onder twaelf van de bequaemfte ende aenfienelijckfte mannen gehouden werdt.
Ende dewijle defer ftadts finantien alle behoorlijcke mefhagie vereyOchen ende vervolgens onnoodige koften moeten werden afge* {heden fullen van nu af aen wefen ende blijven gemortificeert de bedieningen van de refpectivè helbardiersplaetfen foo in 't regard van de heeren officiers als ten refpecte van de heeren burgermeefters in der tijdt fonder dat defelve bedieninge naer defen meer fullen mogen werden geintroduceert welcken volgende ook de gemeldte heeren burgermeefters ofte yemandt van defelve eenige aenleydinge fullen mogen geven veel min deswegen propofitie doen omme de bedieninge vande voorfz. plaetfen wederomme te doen revivisceren ofte in train te brengen. Doch zullen de fes perfoonen die tot noch toe de voorfchreve helbardiersplaetfen hebben waergenomen
H h 3 tot
1689 TO, niaaf<te cle Oudraad lu'er in eenige [t>] De nomhre van twaelf'perfonen. Bij
verandering . en liet aan de Burgemeefteren liet Octrooi van 't jaar 1674. het getal der
vrijheid , om, voordaan , zoodaanige uuren te Burgemeefteren onbepaald gelaaten zijnde,
moogen beraamen , als zij, tot behandeling namen de Leden van den Oudraad, in 't jaar
van de voorvallende zaaken , ten dienfte van 1692(2), tot voorkooming van onéénighe-
deStad en Burgerij , nöodig zouden oordeelen. den, het Befluit, om dit Arijkel intetrekken.
Naderhand is er van den "inhoud van dit Ar- En, fchoon het Burgemeefterfchap gewoonlijk
tijkei gehcelijk afgegaan , zoo dat Burgemees- onder twaalf Leden vervvilfelr, ontbreekt het
teren , in plaats van viermaal ter week, egter aan geene voorbeelden , dat derzelver
niet meer' dan twee reizen ,gewoonlijk ver- ge-al tot dertien, iaa zelfs tet veerdMiLederi
gadereu. vermeerderd wierd,.
ra
(1) Refol. van den Oudraad van den 19. April 163*?. (fej ReJU. Utf. van den 5. Januarij 1692. "


f888
V R 1 V X E E G I E N
tot een gratuiteyt ende erkentenilTe van haren gedanen dienft jaer* lijcks genieten yeder een fomme van hondert vijftigh guldens haer leven langh gedurende ofte ter tijdt ende wijle toe dat defelve tot foo proffijtelijcke bedieninge geavanceert fullen zijn innegaende de voorfchreve hondert vijftigh gulden jaerlijcks met Aen tijdt defer mortificatie en gedurende als vooren te betalen aen yeder van de voorfchreve perfoonen met een gerecht vierdepart alle drie maen» -den pretijs.
[c] De fleutéls van de ftads poorten fullen alle gelijck voor defen gebracht ende bewaert werden bij den heere praefident ofte burgermeefter van de gemeente dan denfelven buyten de ftadt wefende fullen de voorfz. fleutéls gebracht ende bewaert werden bij defi heere burgermeefter die hem in rangh komt te volgen ende niet bij den heer burgermeefter van 't gerechte gelijck voordefen gedaen is doch fal aen den heer burgermeefter van den gerechte in abfentie van den heer prvefident burgemeefter verblijven het accorderen van arreften ende citatien mitsgaders alle andere eere ende digniteyten gelijck defelve voordefen gehadt hebben.
De voorfchreve heeren burgermeefters fuilen yeder op hare rel 1*pective driemaendelijcke tourbeurten ofte derfelver preftdents teelten abfoiutelijcken begeven ende de collatie hebben van alle defer ftadts ampten ende officien daer toe de heeren thefauriers ende goede luyden van den achte geen fpeciael recht van collatie com*
peteert
TV]- De fleuteh vande ftads poorten. Dit „ het accorderen van arreften ende citatien,mits* Artijkel werd , in 't jaar i68t (3), in deezer „gaders alle andere eeren en digniteiten, gelipt voege veranderd : „ üe fleutéls van ftads „ dezelve voordeefen gehad hebben ". Langs „poorten zullen alle, gelijk voor dezen, ge- deezen weg , verkreeg de Burgemeefter, die
bragt ende bewaard worden bij den Preti- den Prefident in rang volgde het voor„ dent of Burgemeefler vande gemeente; dan, regt, om in het Geregt, en wel als het Hoofd „ denfelven buyten de lïad xvezende, zullen daar van, zitting te neemen. Dan of dit „ voorfz. fleutéls gebragt en bewaard wor- Befluit ter uitvoer gebragt zij, durven wil „ den bij den Burgemeefter, die hem in rang niet bepaalen. Zeeker weeten wij, dat er „ volgt, en niet bij den Burgemeefter van 't in laater' tijd, geen voorbeelden van 'gevonden „ Geregt, gelijk voordefen gedaen is: gelijk worden. Een Befluit van 't jaar 1692 (4) „ ook den voorfz. Burgemeefter, die van de bepaalt wel , dat de direftie van de "Stads „ vier Burgemeefteren in rang de fleutéls be- Zaaken , welke de Keur wegens het Schout„waert en vervolgens het wagtwoord uitgeeft, ambt van 't jaar 1631 C5) , bij afweezig„ geduyrende de abfentie van den geen, die heid van den Burgemeefier der Gemeente, „ hem precedeert, het zij bij overlijden ( foo aan den Burgemeefter van 's Heeren wege „lange de furrogatie niet is gefehied) ofte door- opdraagt, voordaan , in dat geval, zoude „ dien iemant van de dienende vier Burgemecs- verblijven aan den prefenten Burgemees* .„ teren buyten de ftad of door ziekte bedlege- ter , die den Burgemeefter van de Ge„ rig ofte anderfints abfent zoude mogen zijn, mcente naaft In het Prefidium ftond te vól„iu den gerechte dagetjjx compareren het gen; dog, van deszelfs zitting in hetGeregr, „ Gerecht waerneemen ende aldaer pssfide- wordt geen woord gefproken ; fchoon et „ ren zal, met zoodanig recht en qualiteyt, bijgevoegd word, dat het verkenen van Ar„ als den Prefident Burgemeefter jegenwoor- reften en Citatien, in afvveezigheid van den „ dig zijnde zelve zoude konnen ofte moogen Burgemeefter der Gemeente, niet meer' door „ doen; doch zal aan den Burgemeefter van't dien van 'sHeeren wege , maar mede, door „ Geregt, in abfentie van den Prefident Bur- den Burgemeefler, die den eerftgenoemdcu in „ gemeefter ofte die hem van een der voorfz. vier rang volgde, voordaan gefchieden zo»'. „ 'Burgemeefters in rang fuccedeert, verblijven
(3) Refol. vüH den Oudraad -jan den 30. Auguflus l63t,
(4) Refol. Utf. van den 5._ januarij 1692. Ci> Zie boven U.1674.


van DORDRECHT. l889 peteert ende fal aen de difpofitie van den gerechte wrMiïi™ i
wSSSF*notaris
Het waernemen van de refpectivè vemchtmge van des «a™*™ lands middelen in andere fteden defer provintie fJ ,an nu vf ?r
lidt Z'TA VCrblijven aen de Wer heeren burgermeefte ?fa*£ tijdt om defelve verpachtinge den eenen naer den anderen voZudl waergenomen te werden ofte anderfints op WikX^Z^S
mflacn ende van tijdt tot tijdt *^«S^fc2
^S1^ 2?lrÏÏ? ?oor de gemeldte vier heeren burgermeefters vele ende verfcheyde faken fullen werden gedirigeert ende gedaS Tie voor delen bij den gerechte verricht zijn fullen de vSo noemde heeren burgermeefters goede forge dragen dat de fun Je endL ex pedit/e van de fecretariiren van de ftadt ende die van den beïevrS deler ftede faken niet geconfondeert ofte gemeen werden lem Zt ende fulcks dat yeder van defelve fitflén móetgn^ES^ÏÏStó geconlerveert werden in de maniere ende nature van nMnefbefc mnge foo ende gelijck voordefen gedaen ende gepradiilert is
. Voor welcken dienft de gemeldte heeren burgermeefters veder jaer niet meer genieten fullen als elck perfoon twee honden C*3
maenden!6 ***** ^ in de V00rfz' rd™ te bwp^^
Aldus gedaen ende bij mijn Ed. heeren van den oudrade vaftgefteldt ende gearrefteert op den eenendertighften MmféSSï hondert vierentleventigh. icunitn-
In kenniflè van mij,
d. Muys van Holy. Naer een gedrukt Exemplaar.
Verklaaring van den Secretaris der Stad Delft inhoudende, dat, tuffchen de Steden Dordrecht en Delft, het regt van Exue vernietigd zij. 10. November 1674.
ICk ondergef fecretaris der ftad Delff ende bij de heeren bure* meefteren ende regeerders der felver ftad fediHjcfcen meZ wefende geauctorifeert tot den ontfang van het recht van exuet gemelte ftad competerende atteftere ende verclare bij defen mJ? kenniffe ende op ordere van haer Achtb. ter requifitie van de hef.
ren


s89o PRIVILEGIËN
een en Mrs. Henrick van Bleyszuijck ende Franco van der Goes beyde veertichraden ende outfehepenen defer ftad voor haer felven mitsgaders als voochden vande kinderen van wijlen den heeren Naters in lijn leven burgemeefter derfelver ftad te famen mede erfgenamen voor haere refpe&ive aenparten in den boedel van wijlen d'heer Aernout van der Goes nu onlangs binnen de ftad Dordrecht overleden hoe dat ick voor twintich jaeren tot den ontfang van het voorlz. recht van exue fijnde gecommitteert ende geaucthorifeert geworden mij alsdoen tot mijne narichtinge onder anderen een lijfte ter handen geftelt is van alle foodanige fteden ende plaetfen als met ende jegens defer ftad reciproce vrijdom van het voorfz. recht van exue fijn gebruyekende ende dat onder defelve fteden de ftad Dordrecht fpecifice mede uytgedruckt ftont, f >è
Verclarende wijders dat uyt denfelven hoofde bij mij vervolgens oock den voorfz tijt van gefeyde mijnen ontfangh gedurende noyt het voorfz. recht van exue ontfangen ofte afgevordert is geweeft van eenige perfoonen die off tfedert van hier naer de ftad Dordrcht metter woon fijn overgegaen nochte oock ten refpecte van eenigen erffenilTen die bij overlijden van ingefetenen alhier eenige ingefetenen binnen defelve ftad jDordrecht tfedert fijn aenbeftorven geweeft waer toe fich anders onderwijlen feer veel gelegentheden hebr' ben geprefenteert ende voorgevallen fijn als onder anderen in het regard van gemelten heer Aernout van der Goes felfs ten opfichte van de goederen ende erffeniffen hem tfedert fuccesüvelijcken aen-: beftorven door overlijden van de heeren Carel ende Jacob van der Goes als mede juffrouw Johanna van der Goes fijne gewefene broeders ende zufter refpectivè zaliger ende daer benevens mede in het regard van mevrouw Loote d' heer Nicolaes van der Dutfen mitsgaders de heer Pompe heere van Slingerland wegens de goederen bij zijn Ed. alhier geërft van mevrouwe Cafembrmt jtem ontrent de kinderen ende zufter van wijlen d'heer Chrifiiaen Coopmans wegens der» felver refpectivè erffportien in den boedel van wijlen Gerrit Janfis* van Velfen ende eenige andere meer. Ten oirconden defen geteeckent ende het zegel der voorfz. ftad Delft hier nevens gedruckt huyden den x. November XVJC- vier ende tfeventich.
(Was geteekénd')
H. FockejlaerU
] Naer de oorfprongkelijke Verklaaring, waiir van het Zegel, voortijds op het fpatiuM ge/laan hebbende , was afgevallen, beruS' tende onder de Archiven van het Weeshuis»


van DORDRECHT. 1891
Verbaal tuffchen de Steden Dordrecht en Geerkruidenberg , wegens het Stapelregt. 12. Maart 1675.
WIJ borgermeefters en regeerders der ftad Dordrecht ter eenre ende de heeren Goverdt Verhoef burgermeefter Maurice Carel pneftdent fchepen mitsgaders rentmeefter van fijne hoogheydt ende Gerard de Buck mede fchepen ende alle gecommitteerdens der ftede Geertruydenbergh verklaeren hoe dat tuffen de voorfchreve fteden disfpuj't ende different ontftaen ende gerefen was over d'exercitie ende oeffeningh van 't ftapelrecht in 't regardt van foodanige goederen als zuytwaerts defer ftadt Dordrecht door de Kille comen te pafteeren ende haere regte ontlaedinge aen de voorfchreve ftadt Geertruydenbergh ten behoeve van de poorters ende borgers aldaer hebben waer van bij die van de voorfchreve ftadt Geertruydenberge gcfuttineerdt werdt egeene verftapelinge ofte recognitiën van makelaerdije gehouden fijn te doen ten opfigte derfelve pretendeerende foo veel vrijheydt te moeten genieten als die van dc fteden Breda Sevenbergen Clundert ende Willemftadt als mede de dorpen van de Swaluwe en het gehucht van Drimmelen. Ende off wel de voorfchreve ftadt Dordrecht deswegen in een contrarie gebruyck was geweeft egter in petitoire verftaen molt werden dat defelve daer toe cgeen reght was competerende dewijle door het graven van de Rille in de jaeren 1598 en 1509. de borgeren van de gemelte ftadt Geertruydenbergh fodanigen regt van vrijheydt in 't vaeren door de voorfchreve Kille was geacquireerdt als defelve daer bevoorens door het Spuye hadden gehadt. Mits welken de gemelte heeren borgermeefteren ende regeerders der voorfchreve ftadt Dordrecht reflectie maekende op de voorfchreve redenen ende fpecialijk dat het gebruyck ende de obfervantie van 't voorfchreven ftapelrecht in 't regardt van de voorfchreve ftadt Geertruydenbergh niet geobferveert is geweeft dan naer den jaere 1646. fijn de gemelte partijen ter eenre ende ter andere fijde verdragen dat de voorfchreven ingefetenen van de gemelte ftadt Geertruydenbergh van daer comende ende met haere fchepen de Kille pafferende noortwaerts op egeene vcrftapclingen ofte onkoften van defer ftede wegen fubject: fullen wefen gelijk, ook niet als defelve met haer ofte andere fchepen daer inne hunne eyge coopmanfchappen geladen fouden mogen fijn de IJlfel afTcömen ende voorbij defe ftadt door de voorfchreve Kille naer de voornoemde ftadt Geertruydenbergh vaeren ende aldaer hunne regte ontladinge ten behoeve van de borgeren binnen de voorfchreve ftadt Geertruydenbergh hebben tullen des dat in 't laetfte geval bij die van de voorfchreve ftadt Geertruydenbergh ofte wel de fchippers die met hare fchepen defe ftadt Dordrecht palièeren gehouden fullen fijn alhier een volger te nemen ende aen denfelven voor volgerregt te betalen ieder reys vijff guldens feftien ftuyvers fonder onderfcheyt van wat groote de voorfchreve fchepen ook foude mogen fijn te voldoen aen den knegt ofte den boekhouder van het groot fchippers gilde binnen
I i defer


t892 PRIVILEGIËN
defer ftede in der tijdt wefende alvoorens dat defelve van defe ftadt fullen mogen vertrekken op pcene dat defelve contrarie doende telkens daerenboven verbeuren fullen eene fomme van twaelff guldens dog fullen de voorfchreve volgers fonder eenigh tijdt off tij verfuym haer moeten gereedt houden om de volgrijfe te doen op pcene van arbitrale correctie ende fulks dat die van de voorfchreve ftadt Geertruydenbergh naer defen egeene maekelaerdije werkloon ofte andere oncoften meer dan 't voorfz. volgergeldt betaelen fullen welverftaende nogtans dat of 't gebeurde de voorfchreve fchepen niet meer als vier laft off daer beneden groot waeren dat de fuïke fullen mogen volftaen in plaetfe van de voorfz. vïjff gulden feftien ftuyvers met drie guldens ten behoeve van 1 dijn fchippers gildt binnen defer voorfchreve ftadt Dordrecht blijvende gelijk voordefen het regt van ftapel fubjeét alle cant- en eromhoudt mitsgaders eyke planken den ftapelreghte fubjeét fijnde alsmede alle het geene dat den Biesbofch Baflëkille ofte andere gaten buyten de voorfchreve Kille op- of nederwaerts foude mogen comen te paffeeren. Ende geloven dienvolgende de voorfchreve heeren gecommitteerdens der voornoemde ftad Geertruydenbergh te verforgen dat buyten de voorfz. Kille egeene fchepen bij nagte ofte ontijden andre pafiagie tot naer ofte voorbij Geertruydenbergh nemen fullen op pcene dat defelve gehouden fullen werden voor onvrij ende vervallen in foodanige breuken als bij 't voorfchreve ftapelrecht jegens de fraudateurs van dien geftatueerdt werdt- Ende op dat de correfpondentie tuflchen de voorfchreve fteden Dordrecht ende Geertruydenberge des te beter foude mogen groeijen ende aenwaffen hebben de gemelte heeren gecommitteerdens der voorfz. ftadt Geertruydenberge aengenomen derfelver burgeren foo veel in haer is te induceeren ende aen te maenen haere waeren ende coopmanfchappen binnen defer ftadt te comen halen ende marten ende foo menige reys als de voorfchreve volgers voor haere ftadt aengecomen ende aldaer een getij van fes uuren gelegen fullen hebben mede te geven eene verclaeringe dat defelve aldaer fijn geweeft ende de voorfchreve gevolgde goederen opgefiagen ende ten behoeven van de borgeren der voorfchreve ftadt geloft fijn ofte geloft fullen werden des dat van 't voorfchreve volgerregt vrij ende geëximeerdt fullen fijn de martfehippers die van de voornoemde ftadt Geertruydenberg op de refpeftive fteden in Hollandt aengefteldt ende varende fijn. Van alle welke marktfehipperen de heeren borgermeefteren ende regeerders der voorfchreve ftadt Geertruydenbergh [o] eene lijfte aen de heeren borgermeefteren ende regeer*
AANMERKINGEN.
Deeze Overéénkomft werd , vier dagen [V] Eene lijfte Hier aan voldeed de Re*
daarna, door den Oudraad deezer Stad, geering van Geertruidenberg, den yierentwflf
goedgekeurd, gelijk uit de Refolutie van den tigften Januarij des jaars 1677, geliik mij, u'
zeftienden Maart des jaars 1675. te zien is,, een gefchreeven Copijboek, gebleeken ü W-
(i) MJJ". Handvejlloik , gequet. in derfo No. sxx.ll. Foh 36(v


van DORDRECHT 1893
geerders der ftadt Dordrecht fullen overleveren omme alfoo te connen weren wie effechvelijk marktfchippers ende vervolgens van 't voorfz. volgerrecht geeximeerdt fijn. Alle welke poinften ende araketen de voorfchreve heeren borgermeefteren ende regeerders mitsgaders gecommitteerdens van de voorfchreve refpeetiv'e fteden elxs in den haeren beloven te fullen naerkomen ende doen nacrkomen ionder daer jegens iets te doen ofte laten gefchieden directelijk ofte mdirectehjk in geenderhande manieren onder den verbande van haere relpective poorteren ende inwoonderen perfoonen ende goederen ftellende defelve ten bedwange van alle rechten ende rechteren. Aldus gedaen overcomen ende verdragen binnen de voorfchreve ftadt Dordrecht op den twacltfden Maert feftien hondert vijff ende tfeventigh. Ende fijn hier van gemaekt twee alleensluydende contracten ende ten wederfijden met het zegel van de voorfchreve refpectivè fteden ende d'onderteykcninge van derfelver fecretariflen becragtight.
C fVas geteekénd _)
Hallincg. J. floogerzverf. Mjf. uit lojfe Papieren.
Reglement van de Kamer van Reekeningen voor de Munters van Hollandbetreffende de onkoften der Proefmeefters, het verft erf der Erf muntersplaatfen , het inleiden der Knaapen , en het verkiezen en heeedigen van Provooften en Ga~ zzvoorens.
21. Junij 1675.
DE raden en meesters van de reeckeningen der domeynen van de heeren ftaten van Hollandt ende Westvrieslandt geëxamineert hebbende verfcheyde poincten ende articulen bij de provooften ende gefwoorens van de munte van Hollandt binnen Dordrecht ter neder geftelt ende geconcipieert tot voorkominge van verfcheyde onordentelijkheden die van tijt tot tijt ontrent het voorfz. muntwefen fijn ingekroopen hebben alvoorens daer over gedient geweest fijnde van het mondeling en fchriftelijk advijs des rentmeefters generael van Zuythollandt mr. Cornelis Pompe van Meerdervoort ende verder op alles geleth provifioneelijk goetgevonden vaft te ftellen en te arrefteeren de naevolgende artyculen namentlijk,
Art. I.
Eerftelijckdateen prouffmeester in de munte van Hollant fal mogen volftaen met een eerlijk avontmael voor de meesters ende ftvppoos-
2" i 2 ten


ÏE94 VRIVILEGIEN
ten die fijne proeve fullen opnemen bet welke in alles niet meer fal mogen bedragen foo aen kost ais drank dan ter fomma van vijfftich carolus guldens.
I L
Ten tweeden dat een prouffmeester ook geen andere verheergeWadinge doen fal dan met een paer hantfchoenen van twintich ftuyvers voor ieder provoost ende gefwooren ende een paer hantfchoenen van thien ftuyvers voor ieder meefter dewelke in 't opnemen van de prouff prefent fullen fijn.
I I I.
Ten derden dat een prouffmeester na de oude gewoonte voor 't ferment aen den provoost boeckhouder fal betaelen voor fij zeven pont bruynflachte ofte marck zilver thien guldens vier ftuivers eens fonder meer.
I V.
Ten vierden dat de erffmuntplaetfen volgens die oude previlegien van 't ferment aen den naeften erfgenaem ofte bequaemfte van 't geflacht fullen moeten overgaen fonder dat defelve bij jemandt die defelve voor fijn leeven posfideert verkocht nochte vervremt fal mogen wer-, den ten ware bij den genen dewelke de laefte van dat genacht was? en met kenniffe ende approbatie van raden ende meefters van de rekeningen voornoemt.
V.
Ten vijffden dat de meefters munters in het toekomende tot knaepen fullen moeten inleyden de naefte offte ten minften de bequaemfte van haer geflacht ofte magen indien jemandt van dezelve fulcx begeren offte anderfinst een perfoon daer toe nut ende bequaem. dewelcke het werck continueel felfs met de hant fal moeten doen.
V I.
Ten fesden dat op de eerfte te doene verkiefinge een gefwooren die langs in dienft geweeft is alTgaen en na oude gewoonte een andere in fijn plaetfe vercooren fal worden ende het jaer daer aen foo fal een provoost met een gefwooren die als dan de outfte in dienst fijn affgaen ende in haere plaetfe een nieuw provoost ende gefworen gecooren werden en vervolgens het derde jaer fal weder maer een gefwooren fijnde de outfte in dienft affgaen ende insgelijcx een andere in de plaetfe gecooren werden en het vierde jaer fal wederomme een provooft met een gefwooren de outfte in dienft zijnde affgaen ende een ander gefwooren en provooft naer oudergewoonte gecooren werden en foo voorts fulcx dat een vercooren provooft in het toekomende maer vier jaer ende een gefwooren maar twee jaer fal mogen dienen ende fullen defelve affgaande ten minften een jaer buyten dienft moeten blijven eer dat zij weder tot pro* vooft ofte gefwooren fullen mogen werden aangeftelt. Ende foo wanneer het quam te gebeuren dat daer een provooft ofte geiwoo-
ven


VAN D°RDRECHT l895
ren in fijn dïenft quame te overlijden nfiV * <• j
quaam wfert foo fullen de nZ"? lmP°tent ofte anders onbedes overledens ofte impo4iSrt£^°VOOftei1 ende Sdwoorens inden hercomen mogen iiirrogeren ^"^ 8nderen naer den ou"
VII.
suythollandt m der tijd delen naervolgende eedt te doen
de Ed. Groot Mog. heercnCnïn domeynen van vrieslandt jegens al e abuyfen5^orZ ^ Weft' menten foo "van onc£^dtó?^w dMm^ regIe" gemaeekt lal onderhouden h^Zd^f^ ïlsl.anders fulcx ick beloove eiS^eewS^Ï r? ondei'hoLlden doen den armen £%Z^^^ Men vrienden ofte magen nochte orn iS^S^^ Soo waerlijck moet mij Godt Almachtich helpen.
Referveerendc de raden ende meefters vin dn r«T-«. • noemt aen bun bet veranderen vermeerderd reken,.n?en ^orde bovenftaende articulen nae haei welgevallen! ver^ren van
Gedaen ende alfoo provifionecl eearrelWf- t™ i, r camer der voorfz. reeckfntogea £*2l£$£ S'jS^ *
Mij jegenwoordigh
pp den 3 Oclob. 1675. hebben provoosten ende "efw^ne a eedt gedaen ten overftaen en ter prefemie van Mr r\ i"1 den raedt ende rentmeefter generael van Zu^hoS ^ *»*•
Mij tegenwoordig P. BercL
m de Munt kamer van Holland! I i 3
Ver-


1S96 PRIVILEGIËN
Verdrag tuffchen de Luiden van de Kamer van Reekeningen en de Regeering der Stad Dordrecht; waar bij het Regt van de Stad, om Landpoor* ters te moogen hebben door geheel Zuidholland, bevefligd is; onder voorwaarde nogtans, dat geene Brieven van afleiding zullen zvorden verleend aan eenige Perfoonen , tegen zuelken de Bailliuw van Zuidholland zig zal hebben geïnformeerd , voor dat zij het Landpoorterfchap verkreegen hadden; bevefligd bij den Oudraad, den 17 Februarij des jaars 1676*
4. December 1675.
TEr vergaderinge gelefen fijnde feecker concept accordt ofte verdragh tuflchen de heeren raeden ende meelters van de reeckeningen van de domeynen van de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van Hollandt ende Weftvrieslandt ter eenre ende burgermeefteren ende regeerders defer ftede ter andere fijde nopende het recht van lantpoorters mitsgaders het effect ende cracht van afleydinge aen defelve gegeven ende verleent welck contract alhier van woorde te woorde is volgende.
Alfoo tuflchen de heeren burgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht ter eenre ende den bailliuw van Zuythollant ter andere zijde eenig different was ontftaen over het recht van landpoorters ende het verleenen van de brieven van afleydinge aen defelve waer over den gemelten bailliuw van Zuythollant kenniffe gegeven hadde aen de Ed. mogende heeren raeden ende meefters van de reeckeningen der domeynen van de Ed. Groot Mogende Heeren Staeten van Hollandt ende Weftvrieslandt lbo fijn opgemelte heeren raeden ende meesters van de reeckeningen ende de voorgemelte heeren burgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftadt Dordrecht daer over verfcheyde maelen metten anderen geweeft in conferentie ende nae overweginge van wederzijts redenen ende motiven metten anderen verdragen ende geaccordeert dat de gemelte ftadt Dordrecht fal hebben ende behouden het recht omrne door geheel Zuythollant te hebben ende te houden lantpoorters als van outs ende zulcx dat alle brieven van afleydinge die defelve lantpoorters werden gegeven fullen werden gerespecteert in wat voor ftaet haerluyder proceffen voor de hooge vierfchaar van Zuythollandt gebracht foude mogen fijn.
Des dat aen defelve lantpoorters geen brieven van afleydinge fullen werden verleent foo wanneer de gemelte bailliuw hg ial hebben geinformeert alvoorens den delinquant het lantpoorter-


VAN DORDRECHT. 1897
fchap hadde bekomen. Ende is laetftelijcken verfproken dat de proceflen van fodamge perfonen die naer haer begaen delict lantpoorters geworden voor de gemelte vierfchaere van Zuythollant geroepen ende des niet jegenftaende brieven van afleydinge geobtineert hebben ende waer over het jegenwoordich verlchil ontftaen is omme goede confiderarien fullen werden getermineert bij borgemeefteren ende fchepenen van Dordrecht. Actum den iiijc- December 1675. op approbatie van mijn Ed' heeren van den oudrade.
Is naer aendachtige deliberatie ende naer ingenomen redenen ende motiven daer toe fpecterende met eenparigheyt van ftemmen goetgevonden ende verftaen gelijck goetgevonden ende verftaen wert bij defen 't voorfz accoort ofte verdrach in allen fijnen deele ende leden te lauderen approberen ende te ratificeren gelijk 't felfde gelaudeert geapprobeert ende geratificeert wert bij delen. Ende iijn^de heeren haer Ed. achtbaerheden gedeputeerden dewelke met wel«-emelte heeren raeden ende meefters van de reeckeninge diesaengaende hebben gecontraaeert ende verdraegen voor derfelver goede ende voorfichtige conduicte in defe gepleegt bedankt gelijk defelve bedankt werden bij defen.
Refolutien van den Oudraad van den 17 Februari] des jaars 1676,
Overéénkomft tuffchen de geintereffeerde Steden en Hoofdparticipanten van de IVeftindifche Compagnie ter kamer van de Maaze , wegens de bekleeding van het Hoofdparticipant Bewindhebber/chap ; bevefligd bij den Oudraad der Stad Dordrecht den 13 Maart 1677. 8 Maart 1677,
TEnfelve dage mede ter vergaderinge van den outraet geexhibeert ende gelefen fijnde feecker concept van accommodement rakende het hooft participants bewinthebberfchap van de geoctroyeerde Weftindifche compagnie ter camere op de Mafe op approbatie van de heeren borgemeefteren ende regeerders der refpectiven geinterefleerde fteden te neder geftelt luydende als volcht.
Op huyden den viije- maert 1677. is naer refumptie van het concept van accommodement voor defen op 't papier gebracht raeckende 't hooft participants bewinthebberfchap ter camer op de Mafe metten gevolge ende aencleven van dien tot het aflbpieren ende ter nederleggen van 't different daer ontrent gerefen bij onderling accotnodement ende infcliickinge vaftgeftelt


1898 PRIVILEGIËN
op approbatie van de heeren borgemeefteren van de refpeótive geintereffeerde fteden ende hooftparücipanten van de voorfz* compagenie.
Dat het bewinthebberfchap van de nieuwe geoctroyeerde Weftindifche compagnie ter camer op de Mafe door 't overlijden van wijlen den heer Arent van der Graef voor reeckeninge van de ftadt Delft vacant gevallen zijnde niet eerder fal werden vergeven ende vervolgens gefuppleert met een tweede bewinthebber wegens ofte voor reeckeninge van de voorfz. ftad Delft als naer het affterven van een van de refterende vijf heeren bewinthebberen ter voorfz, camere op de Mafe met naemen de heeren Diderik Hoeufft Arent Muys van Ho/ij s;drieën Hartman Jean de Mei] ende Nicolaes ten Hove jegenwoordich op de voorfz» camere op de Mafe wegens de fteden van Dordrecht Rotterdam ende den Hage refpectivelijck met ende nevens d' heer Hugo V Gravefande als bewinthebber uyt den hoofde van de voorfz. ftadt Delft feffie hebbende.
Dat naer 't affterven van een van de opgemelte vijf genomineerde heeren bewinthebberen ofte die bij refignatie naer voorgaende nominatie van hooftparticipanten in derfelver plaetfe foude mogen comen te fuccederen wegens de voorfz. ftadt Delft aenftonts immers bij de eerfte bequame gelegentheyt in plaetfe van fodanige afgeftorven bewinthebber fal werden gefurrogeert omme vervolgens ter voorfz. camer mede fesfie te nemen met dien verftande nochtans dat als dan ende in fulcken gevallen wederom met het vergeven ende fuppleren van 't vacante bewinthebberfchap van alfulcken afgeftorven ende foo vervolgens van tijt tot tijt bij verdei- affterven van andere heeren bewinthebberen bij forme van reciprocatie tuffchen de opgemefte vier fteden foodanich als voren fal moeten werden gefupercedeert ter tijt ende wijlen toe dat wederom een tweede ofte andere plaetfe fal comen vacant te werden alles fodanich ende met dien overgifte dat het getal van de ordinaris heeren bewinthebberen in de voorfz. camer op de Mafe fuccesfivelijk ende van tijt tot tijt fal beftaen uyt fes heeren bewinthebberen ende dat de fevende plaetfe fal werden becleet bij een hooftparticipants bewinthebber bij de hooftparticipanten der voorfz. camere op de Mafe d' heeren bewinthebberen daer mede onder begrepen fijnde airede aengeftelt ende in 't toecomende bij die van de voorfz, vier fteden aen te ftellen refpectivelijk omme uyt crachte ende ingevolge van 't 14 articul van 't voorfz. nieuwe octroy van de voornoemde compagnie ter camer op de Mafe fesfie te nemen ende aldaer te hebben adminiftratie nevens d' opgemelte fes andere heeren bewinthebberen alles op alfulcken voet conditiën ende limitatien als 't felve 14 articul van 't voorfz. nieuwe octroy is dicterende ende mede brengende.
Blijvende 't voorfz. octroy in allen poincten ende deelen in fijn geheel.
Waer op gedelibereert fijnde hebben haer Ed. achtbaeren een; paedijck goetgevonden ende verftaen dat het voorfz. concept van
acconv


van DORDRECHT. 1899 accommodenient ende infchickinge gelijk hetfelve leyt van defer ftede wegen lal werden aengenomen ende geapprobeert gelijk hetfelve aengenomen ende geapprobeert wert bij defe
Refolutien van den Oudraad van 'tjaer 1677. Pot. 66.
Verklaaring van de Ambagtsheeren en-Vrouwen van den Zwijndr echtfchen Waard, inhoudende, dat Zij voordaan, ingevolge den Brief van Graaf Philips den III., van den 21. Auguftus des jaars 1563., niemand tot Dijkgraaf van den voorfchreeven Waard zullen kiezen, ten zij een'Poorter en zuoonagtig te Dordrecht.
3. Mei 1681.
\ft9 ondergefcreven ambagtsheeren ende vrouwen van den SwijnW drechtfen waert door de heeren borgemeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht volcomentlijck geinformeert ende ons'vertoont fijnde feeckere brieven van pan rtchap beJeeninge ende tranibort van date den 21. Augutti 1563. by Grave Philips aen de gemelte ftadt verleent waer bij de felve exprefie privilea'e hantveft ende verpandinge becomen heeft dat niemant binnen den gemelte Swiirdrechtfe waert dijckgraef en mach wefen hij en fij poorter der voor/W ftede Dordrecht ende hij en houde aldaer fijn alinger woon ftede ende continuele refidentie ende dewijle des niet jegenftaende bij ons ondergefchreven ofte wel den gene van de welcke wij geconftitueert lijn door genouchfame inadvertentie van 't felve privilegie hantveft ende verpandinge den Ed. heer Wiüem van Braeckel fich onthoudende ende refiderende op deflelfs woninge gelegen onder Hendrikiden ambacht in den felven waert als dijkgraef van den gemelten waert is aengeftelt hebben wij aen de gemelten heeren burgemeefteren ende regeerders verfocht dat fij defelve verkiefmge voor defe rijfe foude gelieven te houden voor aengenaem onder belofte ende verfeeckeringe dat in cas den voornoemde heere van Braeckel immiddels ende gedurende defe verkiefinge door avancement ofte anderfints fijn verblijf ofte refidentie in Gelderlant ofte elders buiten de gemelte waert quame te transmuteren ofte het felve dijckgraeffchap door overlijden ofte anders foude mogen verlaten dat wij in fulcke gevalle ende voor het toekomende altijt ingevolge van het voorfcreve privilegie hantveft ende verpandinge een poorter ende inwoonder van Dordrecht houdende aldaer fijn alinge woonftede ende continuele refidentie tot het voorfcreve dijckgraeffchap van ien Swindrechtfen waert fullen verkiefen ende gehouden blijven te
K k yelv


i9oo PRIVILEGIËN
verkiefen fonder daer buyten te mogen gaen. In oirkonde hebben wij defen onderteyckent op den derden dach van Mey XVIC- een ende tachtich.
( Was geteekénd )
P. van Tuyl van Serooskercke, Als procuratie hebbende van den Weduwe Schaep van den Dam. heer van de Lint en de Vrouw
Jobanna Sonnemaens. van de Opgeeft!.
J. Duynen*
Voor de Vrouw van Outlants Ambacht, Did. Vleugels.
É. van Leenheer. 10*81.
Als laft en procuratie hebbende van de Heer van Sandelinch.
Naar de oorfprongklijke Verklaaring, liggende in de Kas van de JVeti' kamer, Lade E. No. 10 t hc.
AANMERKINGEN.
Wij hebben , bevoorcns , (i ) reeds aange- hand hebben kunnen Hellen. Of zulks, uit on-
merkt, dat de Privilegiën , zoo het ons len kunde, dan wel om bezondere inzigten, gelchied
minften toefchijnt, nergens vorderen, dat het zij, durven wij niet bepaalen; gelijk wij oei
Dijkgraafl'chap van den Zvvijndrechtfehen ons niet vermeeten willen, een beiliffend oor-
. Waard, door eenen invvoonenden Poorter dee- deel te vellen, of de Srad , uit hoofde val
zer .Stad, moet bekleed worden; zoo dat het deeze belofte, het daarbij toegekend regt, a'*
•vreemd is, dat de Ambagtsheeren en Am- gegrond en deugdelijk , op eene wettige wijze,
bagtsvrouwen van dien Waard eene Verldaa- zoude kunnen itaande houden.
ring van deezen inhoud , aan de Stad, ter
(i) Bladz. 1269.


van DORDRECHT. I90I
'd* van Reftablljfement, verkend aan die van de Urn ver fit eit te Leiden, Impetranten van Mandament van Complainiïe, tegen den Schout en de Kamer Judicieel der Stad Dordrecht, Gedaagden in het voorfz. cas, wegens de Judicature van een Geimmatriculeerd Lidmaat der voorfz. Uni'verfteit.
28. November 1682.
GEfien bij ons commiflarifen de informatien ende munimenten aen ons overgelevert bij den rector ende rechters miSrs den officier der ftadt Leyden ais promotor van de mlSytZ daer als mede bij de curateuren over de voorfz univerfïtevt en burgemeefteren der gemelte ftadt met defelve gevoecht impe ranten van mandament van complamfte tot bewijs van haerluyden 2 vel quafi en de turbatie hemluyden daer inne gedaen ffiffi mitsgaders die van de camere judicieel der ftadt B^ff^S dens ende mede gefien der gedaechdens contrarie £fa■ deftmaijf ende exceptijf nevens de munimenten tot probróe ™ dien msgehjcks Reproduceert. Ende ons daer uyt ten genoden ge. bleecken fijnde van der impetranten polTeffie vel quafi rade de tut batie door de gedaechdens defelve impetranten daer inne aen^edaen hebben onder correcte van den hoogen rade ende uyt deni name ende van wegen de hoge overieheyt ende graeffèlickheyt van Holtent Zeelant ende Vnelhmt de impetranten gemaindneert Jffiift en de gefterekt mainteneren ftnven ende ftereken defelve h\ dl fie vel quafi van pnvativelijck ende alleen recht te fpreken fonder eenich onderfcheyt over de ftudenten op de voorfz. univerfïtevt geiinmatnculeert particulieriijck mede over de delicten ende er mi nele calangien dewelcke tot lafte van fodanige ftudenten fouden mn gen vallen t'fij dan dat die deliften ofte fSrfaiSen d^gemelte ftu-* denterite lafte geleyt mogen fijn voorgevallen binnen de ftadt Levden ofte jurisdictie van dien t' fij dat defelve daer buyten ofte elders m defe provintie fouden fijn begaen mits doende behoorlijcke aflchrijvinge aen de andere rechters die haer de judicature over de voorfz. ftudenten fouden mogen aenmatigen. Ende procederende voorts tot het doen van 't reftabliffement hebben wy SnimiSra de gemelte gedaechdens geordonneert als wij haer oSeren in defen alle de proceduren jegens gemelte Jacob H^ C^ntval de meergemelte umverfiteyt (naer date van de affchrijvihge v" n de impetranten aen haer gedaen) voor de voorfz. camere judicieel geëntameert breder m de brieven van complaincte vermeit als een hinder letfel ende turbatie d' impetranten in haer voorfz. poflefïie vel quafi aenghedaen te repareren en af te doen. Ende hebben voorts van wegen de hooge overieheyt op een peyne van hondert goude rijders daer jegens te verbeuren de voorfz. gedaechdens en allen anderen geinterdiceert gelijck wij interdiceren mits defen van gelijc-
Kk 2 ken


I90S PRIVILEGIËN
ken meer te doen ofte met de voornoemde proceduren voorts te varen alles tot dat partijen ghehoort bij den hoogen rade anders fal lijn geordonneert. Ende in cas van oppofitie hebben wij commilfarifen de fake contentieus genomen ende geftelt in handen van de hooge overieheyt omme onder defelve geregeert te worden ende de voorfz. gedaechdens gedachvaert als wij hemluyden dachvaerden bij defen te compareren ofte gemachtichde te fenden voor den hogen rade jegens dijnsdach toecomende drie weken om ons exploiét te fien approberen ende d' impetranten breder ende volcomentlijck in hare polfeflle vel quafi te fien houden en maindtineren en bij provifie haer te fien adjudiceren de recredentie indien fulcks behoort daer jegens contrarie te fuftineren ende voorts te procederen ende fien ordonneren als nae behooren. Gepronuncieert in de vertreek, camer van den hogen rade den 28 Novemb. 1682.
{Ende was onderteyckent")
Cornelis Hop. Hub. Rofenboom.
Matthaeüs de jure Gladii cap. xxxv. pag. 598. Mieris en van Alphen Bejchrijv. van Leiden, bl. 571.
A A N M E R K I N G E N.
Totverftandvanhet gefchil, ontdaan tuflchen gezien worden, de Refolutien van Holland,
het Geregt van deeze Stad, en den Senaat van van den 22 April en 16 Junij, midsgaders die
's Lands Univerfiteit, dat wij, om redenen, van den Oudraad van den 5 , 6 en 30Mei
hier niet verder zullen ophaalen, kunnen in- des Jaars 1682.
Willem de III., Prins van Oranje, zendt, aan het Hof van Plolland, de Nominatie van de Agten, en verzoekt, om van de daar in ge' pleegde Informaliteiten, door Commisfarisfen, kennisfe te doen neemen, en van Derzelver, bevinding verfiag te doen.
2Q, Oclober 1684.
Sylvius vervolg op Aitzema II Deel, xxiij. boek bl. 2. Holland fche Mercurius van V jaar 1685. bl. 1.


van DORDRECHT. 1903
Befluit van het Hof, om, tot voldoening aan het voorfz. verzoek , drie Commisfarisfen, te zveeten , de Raaden Willem Goes , Cornelis Terejlein van Halewijn , en Johan Munter, met adjunclie van den Griffier Anthonij van \ Kinfchot, naer Dordrecht te zenden.
30. Oclober 1684.
Sylvius Utf. Hollandfche Mercurius Utf. bl. 2.
mmm%8êmm§mmêê mmsmm mmmmë
Berigt van de voorzei de Commisfarisfen aan zijne Hoogheid, wegens hun wedervaaren en hunne verrigtingen.
3. November 1684.
Sylvius Utf. bl. 3. Hollandfche Mercurius bl. 3.
Befluit van den Oudraad, om zig, tegen de onderneeming van Commisfarisfen, ten kragtigflen, te verzetten, en, ten dien einde, aan de Dee* kenen van de Gilden en andere Ingezeetenen
o
te gelaften, voor Dezelven niet te verfchenen s en om wijders, ten fpoedigflen, bij de Staaten , te verzoeken eene behoorlijke reparatie van deeze onregelmaatige procedures.
3. November 1684.
Refolutien van den Oudraad.
Rapport van Commisfarisfen uit den Oudraad, van de Onderhandelingen met die van het Hof, en Befluit, om het vaftgeflelde van gifleren ter K k 3 uit-
\


1904 PRIVILÉGIËN
uitvoer te brengen, en, in het bezonder, om de Gedeputeerden ter Dagvaart te gelaften, van deeze zaak, ten fpoedigflen, ter kenniffe van de Staaten te brengen, aldaar te protesteer en van nulliteit, en voords reparatie te verzoeken ; met bijgevoegde dankzegging aan het Geregt, van aan den Schout Mr. Willem Stoop en de Suppooflen van de Juftitie te hebben verhooden, geene feitelijkheden tegen de burgers en ingezeetenen te onderneemen.
4. November 1684.
Refolutien van den Oudraad.
De Stad zig,'ter Staatsvergadering, beklaagende over de onderneeming van bet Hof, en verzoekende om voorziening , worden Haare klagten en propofitk gezonden, bij misfive, aan zijne Hoogheid, en, dien onverminderd, gefield in handen van Commisfarisfen uit loet Hof \ om tegen morgen te dienen vatt Berigt.
8. November 1684.
Refolutien van Holland. Sylvius Utf. bl. 4. Hollandfche Mercurius Utf. bl. 5.
Berigt van Commisfarisfen van het Hof aan & Staaten.
9. November 1684.
Refol. Utf. Sylvius Utf. bl. 4. Holt. Mercurius Utf. bl. 7.
Misfive van zijne Hoogheid, aan de onderfcheidett Leden van Hun Ed. Groot Mog. Vergadering*
wel


van DORDRECHT. 1905
welken , op de klagten van Dordrecht, of voor of tegen het verkenen van Surcbeance , ten aanzien der Procedures van bet Hof, geftemd hebben.
1 2. November 1684.
Sylvius Utf. bl. 6-8. Ho//. Mercurius Ütf. b/. 12.
Befluit van den Oudraad, om, door zijne Gedeputeerden, aan Commisfarisfen van *i Hof, ivelken verwagt werden, ten einde hunne begonne Procedures te hervatten , te doen aanzeggen, dat de Regeering zulks , hangende de deliberatien van de Staaten, niet verwagt hadde, en datze daarom verzogt, zig hier van te willen onthouden, of dat Zij anderszins, van nieuws, zoude gehouden ssijn, te protefteeren van nulliteit.
aa. November 1684.
Refolutien van den Oudraad
Misfive van zijne Hoogheid aan de Regeering , inhoudende een verzoek , om , aan Commisfarisfen van het Hof 9 in het neemen van Informatien, alle hulp en hij/land te willen bewijzen.
23. November 1684.
Sylvius Utf. bl. 8. Holl. Mercurius Utf. bl. 17.
Weigerend andwoord op het voorfz. verzoek, en betoog, dat het Geregt alleen bevoegd zij, de Nominatie der Agten te refumeeren, legt timeer en, en , zulks gevorderd wordende , wegens klagten over informaliteiten, berigt en elucidatie te geeven.
25. November 1684.
Sylvius Utj. bl. 9. HolL ' ■ , Mercurius bl. 19.
Re.


jqoó PRIVILEGIËN
Refcriptie van zijne Hoogheid op het voorfz. andwoord, daar bij nader en ernftig verzoekende, om tog aan Commisfarisfen van het Hof, in het uitvoeren van hunnen Laft , geen' tegenftand U doen ontmoeten.
2 6. November 1684.
Sylvius Utf. bl. 9. Holl Mercurius bl. 21.
m§mmmmmmmmmB wmmmmm mmmm
Befluit van de Staaten, om, op het voorflel en het verzoek van de Regeering van Dordrecht, ten einde eenige Heeren mogten benoemd worden, om, met "zijne Hoogheid, over de zweevende Gefchillen wegens de Nominatie der Agten, in conferentie te treeden, inteneemen de Confideratien en het Berigt van zijne Hoogheid.
I, December 1684.
Refolutien van Holland. Sylvius Utf. bl. 1 o. Holl. Mercurius Utf,
bl. 2 2.
%mmm^m% §m%% mm ews mmsmmmm
Confideratien en Berigt van zijne Hoogheid 9 dies*
wegens ingeleverd.
ö. December 16S4.
Sylvius Utf. bl. 11. Holl», Mercurius bl. 24.
Befluit van den Oudraad, om, tot bewaaring vat de Privilegiën , alles in het werk te ftellen, en de Secretaris gelaft, tegen het Berigt van zijne Hoogheid, een Contraberigt opte ftellen. 12. December 1684.
Refolutien van den OudradCM'


vanDORDRECHT. i9o7 Contraberigt van de Regeering, op de Confideratien en het Berigt van zijne Hoogheid.
18. December 1684.
Sylvius Utf. bl, 15. Bolk Mercurius bl 35.
Requefl van de Oudburgemeeflers Pompejus Berck en SamuelEverwijn, aan zijne Hoogheid, ten einde te effeclueren , dat de Oude in dienft gebleeven Agten uit den Oudraad moogen geweerd worden, zoo lang er op de nieuwe Nominatie niet zal zijn gedifponeerd.
Midsgaders Berigt van de Regeering, aan zijne Hoogheid, dienaangaande gegeeven , [trekkende ten betooge 9 dat Oude afgaande Leden van de Collegien, zoo van Politie als Juftitie, gewoonlijk hunne fun&ie blijven waarneemen , tot dat de Nieuw aankoomende gtinjialleerd en heeedigd zijn.
20. December 1684.
Sylvius Utf. Authentijke ft ukken bl. 123—125.
Aanfchrijving van het Hof van Holland, aan den
Schout Mr. Willem Stoop , om in Perfoon voor
het zelve te verfchijnen.
21. December 1684.
Sylvius Utf. bl. 20. Holl. Mercurius Utf. bl. 51.
Misfive van zijne Hoogheid aan de Regeering, inhoudende een verzoek , om eenige Gedeputeerden uit bet Geregt naer 's Haage aftevaardigen, ten einde te juftificeeren de wettigheid van de Nominatie der Agten.
25. December 1684.
Sylviüs Utf. Authentijke flukken bl. 128» L l And-


i9©8 PRIVILEGIËN
Andwoord van de Regeering op de Voorfz. Misfive, inhoudende, dat Zij, tot dien einde , gedeputeerd had de Heeren Abraham Stoop , Hubert van de Graef, Matthijs van Capel, Mr. Mattheus van den Broeck en Jacob van Neurenberg, nevens de beide Stads Secretariffen.
27. December 1Ö84.
Sylvius Utf. Jutbeytijke ftukken bl. 129.
Appointement van het Hof van Holland , waar bij Mr. Willem Stoop, bij provifie, gefufpendeerd wordt van het Schoutambt.
29. December 1684.
Sylvius Utf. bl. 2t. Holl, Mercurius Utf. bl. 52.
Mandament in cas d' Appel, met de claufule van Inhibitie , verleend bij den Hoogen Raad, aan den voornoemden Mr. Willem Stoop, zig hebbende gefield Appellant van het voorfz. Appointement van het Hof.
30. 'December 1684.
Sylvius Utf. bl. 21. Holl. Mercurius Utf. bl. 52 en 53.
Misfive van zijne Hoogheid aan het Geregt, waar bij Hij kennis geeft, dat Hij, geduurende de fufpenfie van Mr. Willem Stoop, provifioneel tot Schout had aangefield Pompejus de Rovere, Heer van Hardinxveit, Bailliuw van Zuidholland. 30. December 1684.
Mjf. Uit lojfe Papieren'.
Misfive van de Regeering aan zijne Hoogheid, inhoudende een verzoek, dat, nadien de Gedeputeerden
uit


van DORDRECHT. 1909
uit het Geregt zwaarigheid gemaakt hadden, om,
tn tegenwoordigheid van Commisfarisfen uit het
Hof, zonder naderen laft, met zijne Hoogheid
tn gefprek te treeden , de tijd der bijeenkomft,
voor eenige weinige dagen, zoude moogen worden
geprolongeerd.
29 December 1684.
Sylviüs Utf. Authentijkt pukken bl. 129.
Refcriptie daarop van zijne Hoogheid, inhoudende, dat Hij de voorfz. Gedeputeerden eerftdaags verwagten zal.
30. December 1684.
Sylvius Utf. Authentijkt flukken bl. 130.
Be Schout Willem Stoop , zig beklaagende , dat het Hof van Holland had kunnen goedvinden , om, niettegenftaande het verkreegcn Mandament van Appel met de claufule van Jnhihitie zijner provifionele fuspenfie , en , hangende de deliberatien van Hun Ed. Groot Moog. , voord te procedeeren, en den Heer Pompejus de Rover e, als Schout, in zijne plaats, te in/t alle eren en te bt'èedigen, verzoekt daartegen een Mandament van Attentaaten Poznaal, van den Hoogen Raad, welke Idem naer de Staaten verzendt, en onderentusfchen alles in ftaat houdt.
2. Januarij 1685.
Sylvius Utf. Authentijkt flukken bl. 126 en 127.
Rapport van de voorfz. Gedeputeerden van de gehouden conferentie met zijne Hoogheid, en Derzelver verrigtingen goedgekeurd.
4. Januarij 1685.
Refolutien van den Oudraad. L l 2 Be-


i9io PRIVILEGIËN
Befluit en Refcriptie. van het Geregt op de Misfive van zijne Hoogheid , inhoudende de communicatie der Sufpenfie van den Schout Mr. Willem Stoop , en van de provifio7ieele aunftelling van Pompejus de Rovere, Heen van tlardinxvelt.
4. Januarij 1685.
Refolutien van V Geregt van 'tjaar 1685. Pag. 98 ver ja.
Advis van het Hof van Hollandgezonden aan zijne Hoogheid, wegens de zweevende Gefchillen over de Nominatie der Agten, zaaklijk daarop neêrkoomende , dat dezelve lahoreere aan verfcheiden informaliteiten , welken haar onwettig maaken , en dat dienvolgende daar ! utt geen Eleötie hehoore te gefchieden.
8. Januarij 1685.
Sylvius Utf. bl. 22-27. Bollandfcbfi Mercurius bl. 56—69.
Befluit van de Vroedfchap der Stad Amfteldam, wegens de Gefchillen over de Nominatie der Agten , tendeerende , dat de Gedeputeerden ter Dagvaart het daar heen zullen tragten s te dirigeeren, dat de Procedures van het Hof
moogen worden gefurcheerd , en hetzelve gelajl, om daar van reekenfchap te geeven aan de Staaten.
8. Januarij 1685.
Sylvius Utf. bl 27. BH. Mercurius Utf. bl. 69.
Ben


van DORDRECHT» i9u
Den Schout Mr. Willem Stoop, van de Staaten, verzoekende , dat, wijl er allerleie middelen tn het werk gefield werden , om het Mandament , aan Hem, bij den Hoogen Raad verleend , wederom te doen intrekken, de Juftitie haaren ombelemmerden loop mooge hebben, befluiten Dezelven, om dat verzoek te doen examineer en.
9. Januarij 1685*
Refolutien van Holland. Sylvius Utf. bl. 2 1 en 22. Holl. Mercurius Utf. bl. 54 en 55.
Twee Misfives van zijne Hoogheid, de ééne aan den Prefident Burgemeefler , de andere aan het Geregt, waar bij Hij kennis geeft, dat Hi] eenige Commisfarisfen uit het Hof gemagtigd had, om naer Dordrecht te gaan, en aldaar, aan D eekenen van de Gilden, voor teftellen ee7t tijd, tot het maaken van eene nieuwe Nominatie.
11. Januarij i 685.
Sylvius Utf. Authentijkt /lukken bl. 130.
Refolutie van den Oudraad, wegens het voorfz. vertrek en voorneemen van Commisfarisfen van hel Hof, en , om te volharden bij de reeds genomen Befluiten , en aan Üeekenen te verbieden, van, ingeval ze, door Commisfarisfen , geconvoceerd tuierden, tot het maaken van eene nieuwe Nominatie, voor dezelven niet te verfchijnen.
15. Januarij 1685.
Refolutien van dm Oudraad. L 1 3 Na-


/
ï.9i2 PRIVILEGIËN
Na-der en ernjiig Befluit van de Vroedfchap der Stad Amjleldam , zvegens het vertrek van Commisfarisfen van het Hof naer Dordrecht 9 om aldaar, hangende de dtliberatien van Hun Ed. Groot Moog, de Nominatie der Agten te annulleeren, een nieuwe te doen formeeren , den Schout in apprehenp te neemen, en eerf anderen in zijn plaats te infiatteer en ; met eene bijgevoegde Deduclie, tot adfirubiie van haare genomen Refolutie, den 17. Januarij ter Staatsvergadering ingebragt.
15. Januarij 1685.
Refolutien van Holland. Sylvius Utf bl. 27-51. Holl. Mercurius Utf. bl. 70-80.
De Staaten , de voorfz. Deduclie gehoord hebbende, committeeren de Heeren Gedeputeerden der Steden Haarlem, Delft 9 Leiden, Amfteldam , Alkmaar en Hoorn , om die van Dordrecht te beweegen, tot het geeven van fatisfaclie aan zijne Hoogheid. 17. Januarij 1685.
Refolutien van Holland.
Rapport van de voorfchreeven Commisfie aan de Staaten.
20. Januarij 1685.
Refolutien van Holland.
Confideratien van de Regeering van Dordrecht, dienende, ter beandwoording van het Advis van het Hof van Holland, aan zijne Hoogheid toegezonden, den 8. Januarij laatstleeden.
20. Januarij 1685.
Sylvius Utf. bl. 31-39. Bot Mercurius Utf. bl. 80—100.
Twee


VAN DORDRECHT. 1913
Twee Misfives van zijne Hoogheid, de ééne aan den Prefident Burgemeefier, de andere aan het Geregt, {trekkende, om de nieuw gekoor en Agten in der zeker Bediening te admitteeren, en een Befluit van den Oudraad , om derzelver Sesfie , onder fchriftelijk Proteft, V welk de Gedeputeerden ter Staatsvergadering zullen inleveren, aantezien en te gedoogen.
23. Januarij 1685.
Refolutien van den Oudraad»
Befluit van het Geregt, waar bij, aan den Heer Pompejus de Povere, de provifioneele exercitie van het Schoutambt geinterdiceerd wordt.
2 6. Januarij 1685.
Refolutien van V Gerekt van 'tjaar 1685. Fol. 107.
Befluit van de Staaten, om te doen examineer en het ver* zoek van den Schout Mr. Willem Stoop , ten einde het Mandament van appel, hij den Hoogen Raad, tegen zijne fuspenfie, verleend', mooge ftand grijpen, ende zaak gelaaten aan de Juftitie,
8. Februarij 1685»
Refolutien van Holland. Sylvius Utf. Autbentijke /tukken bl. 127 en 128.
De Regeering van Dordrecht, zig zeer bektaagende over de hardt procedures van het Hof, verzoekt aan de Staaten, dat de zaaken, ten fpoedigflen, in haaren eerften ftaat moogen worden herfteld • verklaart midlerwijl de fesfie van de nieuwgeboren Agten bij provifie te zullen aanzien , zonder ze te weeren j dog onder uitdrukfijke Proteftatie , van, daar door,
in


S9I4 PRIVILEGIËN
in de exorbitante en injormeele Procedures nooit it hebben geacquiefceerd.
8. Februarij 1685.
Sylvius Utf. bl. 39e» 40. Hot Mercurius Utf. bl. 102-104,
Befluit van het Hof, op een ingekoomen Misfive van Pompejus de Rovere , waar bij hij kennis geeft, dat Mr .Willem Stoop zig wederom in zijne funBie als Schout had gefteld, om den Droft naer Dordrecht te zenden, ten einde den laatftgemelden en zijnen Stedehouder 'm apprehenfie te neemen, en, hen niet vindende, als dan tegen hen beiden crimineel te doen procedeeren, edog met de uitvoering daar van nog eenige dagen te fuperfedeeren , om te zien , hoe het befoigne van de StaateA zoude afloopen.
9. Februarij 1 685»
Mjf. Aanteekening van èèrï kt Raaden van het Hof.
Nader Befluit van het Hof, na ingenomen advis van zijne Hoogheid, om den Droft met een* Deurwaarder en eenige Dienaars van de Juftitie naer Dordrecht te zenden , ten einde Mr. Willem Stoop te apprebendeeren, en, hem niet vindende, tegen hem te procedeeren bij Dagvaarding 'in Perfoon, met aanzegging aan den Procureur Generaal, om daar toe een Requefl opteftellen. 19 &n 20. Maart.
Mjf. Aanteekening Utf.
Mandament Crimineel, verleend bij het Hof, op de Requefte van den Procureur Generaal, tegen Mr. Willem Stoop , waarbij hij in perfoon gedagvaard wordt, tegen den eerften Mei.
2. April 1685»
Mf. Aanteekmng Utf.
Be-


van DORDRECHT. 1915
Be/luit van het Hof, op de Requefte van Mr. Willem Stoop, daar bij verzoekende 9 dat hij in de bediening van het Schoutambt mogte worden herfteld, om, aan Hem of zijnen Procureur, aan te zeggen, dat hij zig, den volgenden dag, zal adrefeeren aan den Hoogen Raad, aldaar renuntieeren van het Appel, en verzoeken dat de prefentatie, daar over ter rolle gefield, mooge worden geroijeerd, met bijvoeging, dat, daarvan behoorlijke Acfe den Hove vertoond en overgeleverd weezende , op het voorn. Requeft nader zal worden gedifponeerd.
30. April 1685.
Mjf. Aanteekening. Utf
Het voorfz. Requeft van Mr. Willem Stoop zvederom gekezen zijnde, vindt het Hof goed, nadien hij verklaarde te renuntieeren aan het Mandament van Appel, bij hem , van den Hoogen Raad, den 30. December des jaars I 6 8 4. geobtineerd, en dat daar bij ook het origineele Mandament, tot een preuve van renun. tiatie, aan Commisfarisfen was overgeleverd, de fuspenfie af te doen en hem te readmitteeren tot de bediening van het Schoutambt.
3. Mei. 1685.
Mjf. Aanteekening. Utf AANMERKINGEN.
Nadien de ftukken en befcheiden der geree- Graave D"Avaux, zeer veele bezonderheden zen vcrichillcn en hooggaande onéénigheden, ontmoeten , welken een aaumerklijk Jichr over tuflchen Prins Willem den II!., en de Re- deeze gewigtigc gebeurtenis verfpreiden ; en gecring deezer ftad, wegens het neemen van ons in ftaat fteilen , om de redenen en oorInfortnatten, ten aanzien der Informaliteiten, zaaken, welken daar toe voornaamlek aanleiding die er, in het maaken van de Nominatie der gaven, grondig te kunnen navorsfchen. •Agten , zouden hebben plaats gehad , te Dan , behalve deeze Onderhandelino-en; rneenigvulclig zijn, omze, in onze verzaame- beruft. onder ons een uitvoerig handichrift ling geheel en volkoomen, intelijven, hebben van één' dcrRaaden van het Mof van Holland wij bet voldoende geoordeeld, om alleen den die van alle de raadpleegingen , en de adviiyoomaamften inhoud onzen Leezer meêtedee- zen der bezondere Leden, eene naaHwkeurige len: te meet', daar de meeften reeds gedukt, aanteekening gehouden heeft; waarin zoo veecn in hun geheel elders te vinden zijn. Ie en zulke aanmerkelijke bezonderheden
Belangende de zaak zelve, zoo agten wij (Anecdotes zouden wij thands zeggen) verliet mede met: noodlaakiijk, om daar van in meld worden, dat de nakooroelingfchap zoude het breedeverflag tc doen; nadien, uit de op- verbaafd ftaan over de heimelijke inzitten gegeven ftukken , de vergezellende omftandig- oogmerken en intrigues, die er in den loop herten hgtelijk zijn nategnan, enze, daaren- deezer gebeurtenis nebben plaats gehad inbovcn, door den onfterflijken Wagenaar (O dien wij daar van in bet breede verfiag deeden m zijne Vaderland fche 'Hiftorie , een werk. Dan de eerbied voor de nagedagtcnis der Voordat in ieders handen is , in een kort tafereel vaderen verbiedt ons, om derzelver verkeerde weeftcrlijk gefchetft zijn. Alleen kunnen wij daaden, onder het oog van het Nagefla°t te met verbij, onzen Lcezers te herinneren , dat brengen. ' wij, 111 de gedrukte Onderhandelingen van den
(1) Dca. xv. u. 359-279. M m Pro»


Proteft van de Goede Luiden van Agten 9 tegen den Heer Arent Muys van Holy , welke, fchoon een Supernumerair Lid van den Oudraad zijnde 9 tot Schepen, en naderhand tot Burgemeefter van de Gemeente, verkooren was geworden.
2 2. January i 685.
DE göede luyden van den achten hebben hun felven geobligeert gevonden ter vergaderinge van den oudtrade te reprefenteren dat al hoewel het getal van den oudtrade bij de fuccefllve oclroyen van de heeren Staten van Hollant ende Weft-Vrieslandt geobtineert is gereguleert geworden op veertigh perfonen en fpecialijk dat het felve foodanigh vaftgefteld is bij het jongtte octroy tot beftellinge van de tegenwoordige regeringe defer ftadt van haer Ed. Groot Mo* gende geimpetreert in dato den vierentwhnigften Maert 1674. Dat des onaengefien de heer Arent Muys van Iloly in den gemelten jaere 1674. zijnde fecretaris defer ftede bevorens in den jare f668. bij het aenvaerden van 't voorfz. fecretaris ampt hebbende verlaten de plaetfe welcke hij in den oudtraede doemaels hadde en dat fimpelijck fonder eenige conceffie van den oudtraede geobtineert te hebben van de voorfz. qualiteyt van oudtrade bij verlatinge van hét gemelte fecretaris ampt en vacature van een plaetfe in het voorfz. collegie te konnen reaflumeren echter heeft konnen goetvinden ftgh felven te gedragen als een lidt van de voorfz. oudtraede en dewijl het felve collegie doenmaels in getale van veertig perfoonen conform het voorfz, octroy ganfeh compleet was dat den gemelten heer Arent Muys van Holy in het voorfz. _ collegie figh heeft gedragen als fu> pernumerair en dat denfelven in die qualiteyt fijne feflie als noch is continuerende te nemen benevens de heer fecretaris Ballingb in fulcker voegen dat het voorfz. collegie van oudtrade (daer in ge* reeckent de plaetfe van de heer burgemeefter van den Broek zalr. welcke ter gewoonlijcker tijdt vervult moet werden) tegenwoordigh gecompofeert is van twee en veertigh perfonen. Dat oock boven dien den ghemelten heer Arent Muys Van Holy mede contrarie het voorfz. oótroy zigheeft laten nomineeren buyten alle vacature van den voorfz. oudtrade compleet zijnde tot de bedieninge van fchepen en vervolgens noch heeft laten verkiefen tot burgermeefter van de gemeynte ende aengefien alle het felve uytdruckelijck ftrijdig is tegen de letter van het voorfz. octroy en particulierlijk mede prejudiciabel aen het recht van de goede luyden van den Achten foo ten reguarde van de ordinarife deliberatien van den oudtraede in dewelke defelve ■niet concurreren als met het wettig getal van oudraden bij het voornt. octroy precife gelimiteert als hier boven gefegt is als wel byfon* derlijk ten aenfien van de verkiefinge en nominatie refpectivè vari burgermeefteren defer ftede alwaar het recht van uyt te brengen twaalf confonante keuren te merckelijck vermindert foude konnen werden indien contrarie de conceffie van den Souverain bij den uytgedruckten text van het voorfz. oclroy gedaen het getal van den oudtrade in dier voegen na difcretie mochte werden geaugmenteert


van DÖRÖRECHT. iQijr
'buyten en behalven het notoire prejudicie en lefie van defe flats vryheden en gerechtigheden ontrent de bekleedinge van het burgermeefter ampt door een perfoon aen wie de noodige qualificatie tot het felve mancqueert.
Soo hebben de gemelte goede luyden van de Achten niet kunnen naerlaten tot confervatie van het recht functie midtsgaders de privilegiën de gemeente defer ftede competerende welcke fij in delen reprefenteren den voorfz. oudtraede alle het felve bekent te maecken ten eynde teghens de bovengemelte contraventien bij den Voorfz. oudtraedt behoorlijcke voorfieninge mach werden gedaen.
Verklarende de voorfz. goede luyden van den Achten en expresfelijck daer benevens protefterende dat fij luyden bij faute van de gemelte voorfieninge figh referveren de faculteyt omme hun voorfz. f echt mitsgaders de obfervantie van ghemelte octroy te vorderen en te profequeren bij foodanige middelen als fij volgens de wetten van den lande fullen meynen te behooren. Actum Dordrecht den tweeen twintighften January 1685.
{Was geteeckent.)
Jacob Sonnemaens. Johan van Boedonck. Roelojf Eelbo. Cornelis van HelmonU Jan Cletcher. A. Duercant. S. van Halewijn. Matthijs van der Burcb,
Naer gedane Collatie jegens fijn origineel ghefchreven engetekentals vooren, is defe dooi mij ondergefchreven Notaris daer mede bevonden te accorderen, op den 6 Feb. 1685»
't welck ik getuyge
P. Muys, Notaris publijcqv
Sylvius vervolg op Aitzema II Deel. Aut bent ijke plukken bl. 13 3-
AANMERKINGEN.
_ Naauwlijks hadden de nieuwe Agten, doof aan welken het, dóór drie Gecommitteerden tiit
zijne Hoogheid vérkoozen, zitting in den de Agten, was ter hand gefteld, kennis had-
Öudraad gekreegen, of zij veréönigden aig al den gekreegen, verftonden dat het Gefeponeerd,
aanftonds, om den Burgemeefter Arent Muys en dus, in de Regifters van den Oudraad, niet
van Holy, die zijn uiterfté heft gedaan had, gebragt zoude wordeil(i). Dan, niettegenftaande
om hen te weeren, en zig kragtdaadig, tegen de tegenkantingen , welken zij ontmoeteden,
de onderneeniingen van den Prins van Oranje, wiften zij, gefterkt door Is Pnnfen partij, het
Verzet had , van de klem der Regeering en egter zoo ver te brengen, dat de Heer Muys
aün Oudraadsplaats te ontzetten. Zij berie- van Heiy, in de maand Februarij van het
pen zig, ten dien einde, op den inhoud van volgend Jaar , uir het bewind en de Regee-
het Octrooi, bij 't welk het getal der Oud- ring raakte;, De wijze , hoe zulks toeging,
raaden op veertig Perfoonen bepaald is. Egter blijkt ons, uit de volgende aanteekening va»
waren hunne poogingen voor eerft vrugteloos. een' Regent van dien tijd. Wijl Burgemeefters, na datze van dit Pro- Den 2 Februarij 1686. is een poft gekth
teft , door den Secretaris van den Honert, men van zijn Hoogheid met twee brieven een
(1) Uitwijzend* at Refil. van dtn Qüdrettd vun den 6. Feirvarij 1685.
Mm %


*s>kÖ PRIVILEGIËN
aan den Heer Schout , daar in werd ge- fteldeti, om dien invloed, welken hij, eenen
fchreven, Jö/ <m» ófe» Muys van Holy geruitnen tijd, in'tbeftier van zaaken, bezeeten
eoude worden gezegd, door den Heer Schout, heeft, lang te kunnen ftaande houden. Veel
dat de Heer Muys zig zoude hebben te out- hielp daar toe zijne ongemeene fn.ndvafüg-'
houden en< abfenteren uit den Oudraad. Ge- heid, waar door hij, zonder fchroomte, de
lijk dan zulks op dato ten een uur is gefebied. waare belangen van zijne Stad en zijn Vaderland,
Daar op de Heer Muys Dan den Heer onverfchrokken, fteeds behartigde. En, daar
Schout veizogt copy van de Brief, maar bij, in vroeger' tijd, zelf voor den Prins vat»
hem geweigerd, zeggende daar geen laft toe Oranje geene geringe toegeevendheid betoonde;
had, zóo zei de dan de Heer Muys tegen den gingen hem egter de Voorregten en Vrijheden
Schout , wanneer zijn E. refcribeert aan zijner vaderlijke Stad, in 't jaar 1684. , zo*
zijn Hoogheid , geliefde te 'fchrijveiv, te na aan het harte , dat hij zig eeds- en pligts»
zullen agtervolgen. halve genoodfaakt vond, van maatregelen tê
Des naamiddags ten % uur en heeft de veranderen, en zig, tegen's Prinfen inzigten, Heer Burgemeefter Vergadering doen beleg- te verzetten. De Franfche gezant ö' Avaux gen van 't Geregt, om den brief-, dien den ( 4 ) verhaalt van hem , dat hij in het hevigfte Beer Burgemeefler was gezonden , door van de gefchillen over de Legitimatie van de zijn Hoogheid, te commnniceeren in^t Geregt iS'ommatie der Agten, openlijk gezegd had, nevens de drie andere Burgemeefteren, mei- wél te weeten > dat de Prins van Oranje eetl dende in V kort en in fubjlantie, van den voorneemen koefterde, om zig van zijn' Perinhoud-, dat zijn Hoogheid den Heer Muys foon te verzeekeren; dog dat"dit hem geensvan Holy gelaft had, naar dat alles wel hcj zins zou terughouden, om de regten en vrifoverwogen , hem van nu af te hebben ont- heden van zijne Stad voorteftaanjaa dat hij houden uit den Oudraad. En belangende zelfs, voor 't belang vau het Vaderland, wef den Heer Hallingh, dat hij zoo lange zoude eene reis naer Loeveftein over had. blijven in den Oudraad , als zijn E. het In zjinett jongen leeftijd , en, fèderd het Secretaris febap bedient. jaar 1649. (5) t Procureurfchap voor 't Ge-
1686. Den 5 Februarij Vergadering van regt bekleed hebbende , werd hij, in 't raar
den Oudraad, gedaan notificatie door den 1663., tot Schepen verkooren, en, in'tiaar
■Heer Borgemeefter en voorgelezen de brief 1668., tot Secretaris deezer Stad bevorderd
vande Prins, daar in de Heer Muys van (6); weetende te gelijk uittewerken, dat het
Holy geexcufeert en ontflagen -was uit den Elfdeartijkel van het Oftrooivan 't jaar 1652.,
Oudraad. '1 welk de Comptabele Ambtenaaren, en dus ook
Miflchien zal iemand vraagen , hoe het de Secretariflen, uit den Oudraad floot, (7) •ïhoogdijk geweeft zij, dat een man van dien terzelfder tijd, vernietigd wierd. Deezen Poft, 'invloed, en welke nog onlangs den Oudraad den tijd van agt jaaren , met de grootfte naer zijne inzigten wift te leiden, zig zoo ras vlijt, 'hebbende waargenomen , en van zijnen gereed toonde , om het bevel van den Prins dienft, in veele ge wigtige zaaken, gebruik zijn* op te volgen: dan, men heeft in agt te nee- de gemaakt, werd hij daar van, in 'tjaar 1674, 'men, dat, na dat de nieuwe Agten ftem in op eene eerlijke wijze , ontflaagen (8): en, den Oudraad gekreegen hadden , zijn partij na dat hij daar op weder in den Schepenftoel merkhjk was verzwakt geworden. Ook had geraakte, kort daar na, tot Burgemeefter var» men, onder de hand, weeten te bewerken, dat 's Heeren wege, of voorzittend Schepen, gede Burgemeefter Mr. N/co/aas Stoop, CO kooren (p> Naamvhjlcs deezen eeretrap beklimwelke ftandvaftig met den Heer Muys van mende , verkoozen hem de Leden van den 'holy, in 'tbeftier van zaaken, éêhé hjn ge- Oudraad, tor Burgemeefter der Gemeenrefio). trokken had , na dat zijn zoon Mr. Willem Geduurende de bekleeding deezer waardigheid, Stoop 'm het Schoutambt was herfteld gewor- wift hij zijn gezag bezonder ftaande te houden , zig van hem verwijderde, en in de be- den en zijnen invloed niet weinig te vermeerlangen van den Si adhouder overging *. door deren*, zoo dat hij, in plaats van den Pertfiowelk één cn ander het gezag van den Heer naris Molefchot, ten jaare 1676., wierd1 Muys van Holy dermaate gekrenkt werd, aangezogt , om de waarneeming der Staats dat hij het géraaden vond, zig van het bewind vergadering, als Ordinaris Gedeputeerde ter van zaaken te ontrekken , en zijnen overigen Dagvaart, van Stadswege, op zig te neemen; leeftijd , buiten den laft en flömmer der Re- waar voor de Regeering aan hem , in het geering , in ruft en ftilte te eindigen (3)- volgend jaar, eene jaarlijkfche wedde van
Belangende zijne perfoneele hoedaanighe- twaalf honderd guldens toeleide (11). Inde den, het is ons. uit verfcheiden ftaalen, geblee- bekleeding van deezen Poft, kweet hij zig zonken, dat hij met alle die vermoogens en bekwaam- derling ten nutte van het Gemeen; en de Regisheden begaafd geweeft zij, welken hem in ftaat- ters der Hollandfche Staatsbefluiten geeven
oni
(2) Volgends 't zeggen van D'Avaux was deeze gevronnen, door dcB Raadpenfionaris F ac ex. #j
goziations Tom. 1 v. p. 273.
( 3) Mjf. Aant tekeningen van dien tijd. (.4) Negocialions Tom. IV. pas;. 200.
(5) Refol. van den Oudraad van den 27. Januarij 1649.
(6) Refol. Utf van den 24. Februarij 1668. M. Balen bl. 343. (7 ) Zie Blad?.. 1735-
PB? Refol. Utf. van dat 17. OBober 1674-
<9) Te weettn den 3 Jatiuary 1675. M. Baien W. 344,
(10) Naamliik den 24. Maart 1675. M. Balen bl. 267. ^4,4,
<ii) Refvl. Utf. van den 7. Julij 1676. en 28. %unij 1677.


van DORDRECHT I0I9
ffJTtSft^^ h? ie> van- wclke» bil "°gtans een bezonder ver-
Dan M SS SwEhri? d' ^uwel ng geweéfl was , op eene treffende
g Sfe » , omwaar werd; ende heimelijke on-
j& moeit hii voor 1p! T derhandeling, welke hi meende, ten mr.tc van
Sp v^zSne^nS ffifn « * ffjÜÏK* aangevangen, met
S ; nhats (, raÏ!!a"SrCedepUtSe/de ter ^00r * ^erigeSncVt fk hte nog bifvoetren
for te tofnï zeJ2e11 geroon is' s^i& in ssft 1700; wn,me^ BK*Pi»C
icr ueiooncn, zoo ondervond ook deeze, «W/ hein opvolgde, in de bekleedin» van
fetjTt daY'a' va» E Raad en Rent.neelWchap dïrSSfcS
ponten ligt verkceren kan; toen hij, 111 eigen' van Zuidholland; met welke waardigheid hii
vertoon, den naijver vau den Prins van Oran- in 't jaar 1682., was begunftigd geworden (14).
(12) Uitwijzends de Refol. van den Oudraad van den 2. September 1686 « Mei irffl? . r H
tember !««& Vergelijk D' A v A u x Negcciatiom Tom. v. TiT 7> * 6' N°" (13; xvi. Deel bl. 230—238.
( 14) Refol. va» Holland van 20. November 1682. «i 20. Offo£*r 1700.
Verdrag tuffchen Heeren Bezuindhebberen van de Weftindifche Compagnie ter kamer van do Maaze, wegens de vervulling van een Bewindhebber fchap, opengevallen, bij overlijden van een' Bewindhebber der Stad Delft , en bepaaling van de Tourbeurt, die tuffchen de Steden Dordrecht, Delft en Rotterdam, ne* vens de Sociëteit in 's Graavenhaage, voordaan, plaats zal hebben.
6. November 1685.
NAdemael de heer Mr. Adriaen Fijck oudtburgemeefter der ftadt Delft nu onlanchs dezer wereld is komen te overlijden ende daer door vacant wefende een bewinthebbers plaatze van de geoctroyëerde Weftindifche compagnie ter camere van de Maze zijn op huyden ter voorfz. camere in de vergadering van de heeren bewinthebberen verfcheenen de heer Franco van der Goes burgemeefter der ftadt Delft en de heer Adriaen van der Cbijs foo uyt de name van de regeringe aldaer alsmede wegens de hoofdparticipanten van de gemelte compagnie binnen de voornoemde ftadt refiderende refpeclive omme met gemelte heeren bewinthebberen te concerteren in wat vougen ende manieren de voorfz. vacerende bewinthebbers plaetfe wederom foude connen werden gefuppleert. Waer op naergefien ende geexamineert zijnde het gene deswegen op den 0. November 1676. was opgeftelt ende bij de refpectivè fteden van Dordrecht Delft ende Rotterdam geapprobeert alsmede het welck daer naer op den eerften Maert 1677. gefchreven ende bij burgemeefteren ende regeerders der ftadt Rotterdam op den 6 October dezes jaers 1685. is geapprobeert zijn de gemelte heeren met den anderen bij defen verdragen dat die van de focieteyt van 's Gravenhage in defe fuppletie mede voor een van de fteden zal werden aengefien
M m 3 fon-


van DORDRECHT. 1923
ïninge van cte difputen onder de nominatie in den voorleden jare opgerefen de fake door gemeyne ende wederfijtfé ottitien daar henen fal eerden gedingeert ten eynde de nominatien bij den gerechte in den voorleden jare aan ?ijne Hoogheyt toegefonden van vier perfoonen uyt de gemeynte ende vier perfoonen uyt den oudraad mitsgaders de^ vier perfoonen insgelijks uit den outrade ende de vier perfoonen uyt de gemeynte aan hooggemelte zijns Hoogheyt uyt den name ende van wegen de gemelte mannen van veertigen geprefenteert bij den anderen ende tot ééne nominatie lullen werden gecombineert uytmakende te famen acht perfoonen uyt de gemeynte ende feven uyt den oudraad (een van de acht genomineerde uit den outrade middeler wijle overleden zijnde) dat wijders tot completeringe van het voorfchreven volle getal van achttien perfoonen bij het voorfchreven collegie van mannen van veertigen noch fullen werden genomineert twee perfoonen uit de gemeynte mitsgaders een uit den outrade in plaatfe van den voorfchreven overleden en des dac de voorfchreven nominatie van de voornoemde drie perfoonen fal moeten zijn tot contentement van de gemelte heeren burgermeefteren.
I I I.
Dat omme foo veel doenlijk is tot de voorfchreven beoogde eenigheit ende harmonie ontrent de voorfchreven regeringe te contribuëren bij hoogftgemelte zijne Hoogheyt fullen worden aengewent alle goede officien ten eynde defelve in het doen van de eleétie van vijf perfoonen uyt de gemeynte tot fchepenen gediiponeert moge werden omme twee perfoonen te eligeren uyt die gene welke in den voorleden jare aan hooggemelte zijne Hoogheyt uyt den naam ende van wegen dc gemelte mannen van veertigen zijn geprefenteert geweeft des dat daar tegens wederomme door alle convenable middelen beforgt ende geeffeétueert fal worden dat bij de eerfte vacatuere van een plaatfe in den outrade ofte andere gelegentheyt het voorfchreven collegie van veertigen de nominatie tot defelve vacante plaatfe formere tot fatisfaéïie van de gemelte heeren burgermeefteren fulks dat de proportie allenthalven zij ten opfichte van de voorfchreven heeren burgermeefteren van tweederde tegens het eene derdepart.
I V,
Ende op dat de gemelte eenigheyt en harmonie in de regeringe daar door aengevangen bij continuatie verder foude mogen coalesceren dat bij foo verre de hier boven gemelte difficulteyten omme de regeringe te herftellen in fijne oude forme niet mochten zijn wech te nemen foodanig dat defelve regeringe in de tegenwoordige conftitutie foude blijven dat als dan gelijcke voet en proportie fal werden geobferveert ten reguarde van noch andere drie plaatfen welke hier naar ende in toekomende foude mogen komen te vaceren te weten dat noch verder bij gemeyne ende concurrente officien fal werden gelaboreert omme de nominatie van dien met de meefte eenigheyt ende harmonie te doen in allen gevallen dat de
N n nee


1924- "PRIVILEGIËN
nominatie tot de twee van de voorfchreven plaatfen aen de recommandatie van de gemelte heeren burgermeefteren fal werden gedefereert ende voorts alle fortable offitien fullen werden geinterponeert bij hoogftgemelte zijne Hoogheijt omme delfelfs electie te obtineren ten reguarde van een van de voorfchreven drie plaatfen in faveur van ymant welke niet op recommandatie van de voorfchreven heeren burgermeefteren fal zijn genomineert.
V.
'Laaftelijk dat bij de aenftaende beftelling van het gerechte hoogftgemelte fijne Hoogheyt fal werden verfocht dat fijne goede geliefte mo^e zijn daar benevens te ordonneren welke vier perfoonen van de te eligeren fchepenen ter expiratie van het jaar ende fulks met een jaar in hunne bedieninge fullen afgaen op dat daar door de jaerlijkfe veranderinge van het gerecht weder op den gewoonlijken voet werde gébracht.
Ebde bij foo verre oVer den inhoude van het bovengemelte m 'terim ofte over de executie van dien eenige differenten (buyten vermoeden) mogten komen te ontftaen dat de decifie van defelve ten wederfijden fal werden gedefereert aen hoogftgemelte fijne Hoogheyt.
Aldus gedaen in 's Gravenhage den dertienden September feftien hondert fevenentachtig. {Was onderteekent')
Nicolaas Stoop* P. Berck.
S. Everwijn. C. Beveren van Wejlijjjehnonde.
A. Stoop. Pompejus de Roovere.
P. Belaerts. Repelaer.
H. Honert. S. van Halewijn.
Sylvius vervolg op AitzeMA III. Deel, xxv. boek M. 185.
AANMERKINGEN
"Wij zien, uit den inhoud van dit Verdrag, Hier door waren de Oudraad en de Veertigen,
hoe er tuffchen de Leden van den Oudraad, in de daad, twee bezondere Collegien gewor-
bezonder de Burgemeefteren, ter ëóner , en den , welken uit verfchillende Leden beftondeti;
de Mannen van Veertigen, ter andcrer zijde, daar, bevoorens , de meede Veertigen tevens
'federd eenigen tijd, aanmerklljke gefchillen wa- Leden van den Oudraad waren. Geduurende
ren ontdaan; welken zelfs oorzaak gegeeven dien tijd, dat het laatfte plaats had , was er
hadden, dat, in het voorgaand Jaar, uit de minder vrees voor onderlinge gefchillen; wijl
Overgezonden Nominatie van Schepenen, het wederzijdfeh belang niet verdeeld was.
door&zijne Hoogheid , geene Eleftie gefchied Dog, zoodraa, elk Collegie begon faamgeftelji
warc. te worden, uit Leden, die, in fommige geval-
Deeze gefchillen waren hunnen oorfprong len, een tegenftrijdig belang hadden, kon het verfchnldigd , aan het bekend Verbaal van 't niet anders weezen, of er moeiten eerlang verlaar 1672; waar bij, onder anderen, bepaald deeldheden gebooren worden. Het Befluit was CO geworden, dat geene Veertigen in van Veertigen van den zesden januarij des hare bedieningen fullen vermogen te continu- jaars 1673 (2 ) gaf daar toe de eerde anneren , als wanneer dezelve fot Oudtraadt leiding. Bij liet zelve was vaftgefteld, dat éfte Schepenen komen ingekort» te werden, den eerften in funftie van het zelve Collegi^
(1) Zie Bladz. !ÖS3>
i*j Gedrukte- Refolutien van Mannen van Veert igtn% Fo*. 30. vtrjb m %l.


van D O R D R E C II T. 1925
ende, indeszelfs abfentie, den naaflvolgende ze twift bij voorraad een einde , en de zaak in rangprefint ah,)« z«l preftde.ren. werd geichikt tot genoegen der Veertigen.
Dan de Prefident Burgemeefter, volgends het Dan, eenige jaaren daar na, ontltand hier over aloud gebruiken in overéénkomft der O&rooijeri van nieuws misvcrltand. Den Prins van OranopdeMagiftraatsbcftelling, geregtigd, om, in je , bij uitlpraak van den zeventienden Sepalk Collegien, de eerlte plaats te kunnen beklee- tember des [aars 1685. verdaan hebbende, de, kantede zig al aanftonds hier tegen, en dat de Burgemeefters, weJken, voor het jaar beweerde, dat hij onder de Veertigen, even JÓ72., Veertigen geweeft waren , wederom gelijk in alle anderen Collegien , behoorde te tot Veertigen zouden worden gereanimeerd of Preftdeeren, en dat, ten zijnen overftaan, de aangenomen, cn de Leden vau den Oudraad ftemmen zouden moeten worden opgenomen dus, gelijk Voorheen, van nieuws, zitting onen geopend. De Veertigen daar tegen weiger- der de Veertigen verkreegen hebbende , beden dit toetegceven , en ver/tonden, dat dit weerde de Prehdent Burgemeefter, dat hij, voorzitterfchap alleen zijn opzigt had tot zulke ingevolge van het Octrooi , ook daar in beCollegicnof Vergaderingen, welker Leden te- hoorde voortezitten. Hoe dit gefchil, toen vens Leden van den Oudraad waren: de beide ter tijd, ten einde liep , kan, uit hetbovenftaand partijen verdeedigden hunne Helling, ieder bij Verdrag , en eene Misfive van Veertigen, gegefchriftcn , en fteldenze den Prins van fchreeven, aan zijne Hoogheid, in 't jaar Oranje ter hand; die, den negenentw'mtigften 1686, midsgaders uit eenige bezondere verSepïember van 't jaar 1673. twee Commilfa- klaaringen , ten jaare 1687, door heil ritfen benoemde , om hen fummierlijk te dien aangaande gegeeven , worden opgchooren, de overgelegde ftukken te onderzoeken, maakt (V); Drie jaaren daar na, reezen hielen daarna van al/es ver/lag te geeven. Kort over weder eenige on/uften , gelijk, uit een daar na, over de verandering van het Octrooi, Belluit van den Oudraad van den negentienden geraadpleegd wordende, bewilligden deVeerd- Maart des jaars 1691., te zien is; en welken gen daarin, na dac men hen, onder de hand, had niet eerder, dan in het jaar 1695.^ vereffend geruft gefteld , datze daarbij in hun regt niet werden (4). zouden worden verkort. Hier mede nam dee-
(3) Te vinden bij Sylvius vervolg op Aitzem a III. D:ei, xxv. Boek bl. 187—189.
(4) Uitwijzends eene Misfive van Willem den III. Prins van Oranje, gcfchrccvcn den 9 Julij 1695, met dc daarbij gevoegde middelen van Accommodement, en te vinden onder de Bijlaagcu van zeekcre Memorie van Jrenofhilus, voorkoomende in de Ncderlandfcbe 'Jaarboeken van '/ jaar 1761. bl. 671—675.
^^^^^^^^^^^••^^^^
De Staaten bekragtigen de Tranfa&ie of Overéénkomft, tuffchen de Raaden en Reekenmeefters van de Kamer der Domeinen, midsgaders Burgemeefters en Regeerders der ftad Dordrecht, ter ééner, en vrouzve Anna van Beijeren van Schagen, Douariere van wijlen Maurits van Naffau, heere van de Leek, Beverwaerd enz., ah moeder en voogdeffe van haaren minder jaart gen Zoon, Maurits van Naffau, ter anderer zijde , wegens de Hooge Jurisdi&ie over de geheele Heerlijkheid van Leckerkerk en Zuidbroek , midsgaders over de Rivier , verbij Leckerkerk loopende.
6. December 1687.
HoUandfch Placaatb. IV. Deel bl. 364. AANMERKINGEN.
Tot nader verftand van de aanleidende oor- kunnen de onderaangehaalde Befluiten van den zaaken der gefchillen, wegens het hooge regts- Oudraad worden ingezien (1). gebied over de heerlijkheid van Leckerkerk,
(i) Refol. van den Oudraad van den 18. April cn 3. Julij 1679. 21. Februari] l68o. 24. Junij 168I: 7. lüruarij 1682. 27. Dectmber 1683. 8. Oc!»b«r 1687.
N n % Pr <it


1926 PRIVILEGIËN
Propofitie van de Heeren Gedeputeerden der jfad Amjleldam, ten einde het Ambt van Raadsheer in het Hof van Holland, bekleed wor* dende door Mr. Cornelis Terejlein van Halewijn, onlangs tot Schepen van Dordrecht verkooren zijnde , en daar door tot een Lid van den Oudraad bevorderd, mag worden verklaard vacant en impetrabeL
23. December 1689.
DE heeren gedeputeerden der ftadt Amfterdam hebben uyt fpeciale laft ende ordre van de heeren hare principalen ter vergaderinge voorgedragen dat burgemeefteren ende vroetfchap was voorgekomen dat in de jongfte veranderingh van de regeeringe der ftadt Dordrecht den heere Mr. Cornelis Terefteyn van Halewijn bekleedende het raedsheers ambt in den Hove van Hollant was genomineert ende geëligeert tot fchepen aldaer dat fijn Ed. vervolgens oock geeedt ende in het felve ampt geinftalleert ende bekrachtight zijnde daer van poffeffie hadde genomen doch immediatelijck daer na van het voorfchreve fchepens ambt wel was ontflagen maer dat hij echter fijne plaetfe in den oudraedt (daer hij door het be-eedigen van fchepen was komen in te vallen) pretendeerde te behouden ende te gelijck raedsheer te blijven daer nochtans notoir ende kennelijck is dat niemant het ambt van fchepen raed ofte vroedfchap kan bedienen noch blijven behouden indien defelve naderhant met een ampt daar tegens ftrijdig wert voorfien als mede dat iemant fchepen raed ofte vroedfchap foude konnen werden wanneer defelve bereyts een raedsheers plaets in een van beyde de hoven bekleet en foude willen bebehouden gelijck haer Edele Groot Mogende bij derfelver nader ampliatie van den vierentwmtigften Maert feftienhondert vierenveertig op het 23 i5f articul van de inftructie van den Hove van Hollant ende den Hoogen Rade daer tegens wel expreffelijck hebben voorfien ende geordonneert luydende het voorfchreve tweehondert eenendertigde articul.
Wij verbieden insgelijcks defelve op gelijcke peynen te wefen van den rade van eenige partyen kercken abdijen kloof eren fteden caftelnijen heeren vrouzven of andere wie zij zijn in faeeken die zij te doen fullen hebben in onfe voorfchreve kamer of penftoen van iemant jaarlijcks te ontfangen of eenige officie van heeren ofte vrouzven te aenvaerden of die behouden indien*]y als nu eenige hébben maer fullen gehouden zijn binnen een maent naer dato defes defelve hun quijt te maecken of anders fal haerluyder flaet impetrabel wefen.
Ende de voorfeyde ampliatie.
Dat de freeftdenten raden advocaet fiscael ofte procureur generael griffiers of fubftituyt griffiers ende fecretarijen van beyde hoven niet en


van DORDRECHT. 192?
fullen vermogen te zvefen van den rade van eenige partyen kercken abdyen kloolkrs /leden caftelnyen heeren vrouwen of anderen -wie fij zijn tn faeeken die te doen fullen hebben in de voorfchreve kamere ofte oock te zijn magtjtraten raden ofte vroedfchappen van lieden bewinthebberen van de Ooft- ende Weftindifche compagnien dijkgraven ofte heemraaen of penjwen van yemant jaerlijks t' ontfangen ofte eenige officien van heeren ofte vrouzven te aenvaerden ofte die behouden indien ftj alsnu eemge hebben maer fullen gehouden zijn binnen een maent naer dato van defen defelve hun quijt te maken of dat anderfints haer ftaet (dat ts ampt) impetrabel fal wefen.
Naer welcke nader ampliatie zedert den jare fefthienhondert vierenveertigh de relpeaive leden van haer Edele Groot Mogende figh oock precifehjck hadden gereguleert als wanneer van hare vroedlchappen ofte raden tot raedsheeren in den Hove van Hollant ofte Hoogen Rade waren aengeftelt geworden. Dat het immers inconteftabel was dat die wet foo lange bleef ende geconfidereert foude moeten worden van de eygenfte kracht ende vigeur tot dat defelve bij den fouvereyn was geabrogeert ende door een nadere dispofitie te niet gedaen. Het welcke hier niet gefchiet zijnde hadden burgermeefteren ende vroedfchappen verwacht dat den welgemelten heer ende Mr. Cornelis Terefteyn van Halewijn naer de voorfchreve eleftie ende beëedigingh zijn raedsheers ampt in conformiteyt van delelve ampliatie aenftonts foude hebben gequiteert. Ende offchoon ergens al yets tegens defe ampliatie mocht zijn ingeflopen dat burgermeefteren ende vroedfehap echter niet en weten ende dat men in dit geval uyt foodanigh misbruyek foude willen argumenteren ende conlèquentien trecken fulcks en kan haers oordeels noch met reden noch met billijckheyt werden gefuftineert alfoo het evident was dat de wetten waren om onordentclijckhcden voor te komenverre van daer dat door foodanige misbruyeken de wetten fouden konnen werden ontzenuwt ende krachteloos gemaeekt. Waerom burgermeefteren noch vroedfehap haer niet en konnen verbeelden met wat glimp men defe faeck foude trachten te bekleeden aangefien de wet aen de eene kant in klare ende duydelijcke termen quam te fpreecken ende dat aen de andere zijde den heer van Halewijn naer fijne beëediging tot fchepen der ftadt Dordrecht aauëlijck het ambt van raedsheer in den Hove bekleede ende exerceerde en kan in de immediate ontflagingh van het fchepenfehap der voorfchreve ftadt als uyt het gefeyde klaer ende openbaer bleeck aen defelve wet niet voldoen te meer dewijle den meer welgemelten heere van Halewijn te gelijck oock uyt den hoofde van dat fche-penfehap oudraed geworden zijnde daer van niet en hadde gedefisteert. Dat nu oock te wefen in den oudraed der ftadt Dordrecht ende te gelijck raedsheer in den Hove van Hollant incompatibel ende ftrijdigh was foude een yeder konnen fien die de voorfchreve nader ampliatie hadde gelefen ende die daer bij foude weten dat den oudraed der voorfchreve ftadt was een foort van magiftrature ende wel foodanige waer uyt de regeeringe der voorfchreve ftadt Dordrecht principalijck quam te beftaen even als uyt de vroedfchappen van de andere fteden van Hollant ende Weft- Vrieslant ende dat die dat ambt bekleeden burgermeefteren helpen kiefen over alle langs
N n 3 ende


193* PRIVILEGIËN
Overéénkomft tuffchen de Regeering van Dordrecht ^ ter ééner, en den Domeinraad van zijne Hoogheid, Willem den III. , Prins van Oranje^ ter anderer zijde, wegens het gebruik der Lootfen van het Strijenfche Sas.
5. Junij 1699.
DE heer Pompejus de Rovêre heere van Hardingsvelt regerend burgemeefter ende de heer Pompejus Berck Dirksfoon outraed en prefident fchepen der ftad Dordrecht hebbende uyt de naem ende van wegen de heeren burgemeefters en regeerders der voorfz. ftad aen den raed van zijn Majefteyt van Groot Brittagne geklaegt over ïnfractie die aen het recht van de Jootsluyden van Dop drecht door die van 't Stryenfe Sas van tijt tot tijt foude werden! aengedaen en fpecialijck dat bij die van Niervaert onlangs via factil een van de Dortfe lootfen was geapprehendeert gevanckelijk naefl ISiervaert weggevoert en aldaer nog wiert gedetineert met verfouck dat daarinne mocht werden verfien ende den gedetineerde ilico gerelaxeert.
Waer op bij den gemelden raedt gecommitteert en geauthorifeert zijnde de heeren raeden Hogendorp en Schuylenburg om met voorgemelde heeren over voorfz. faek te treden in conferentie en waer het mogelijk een weg tot een accommódement van defe en diergelijcke queftien voor het toecomende te banen foo is naer het houden van eenige conferentien over het voorfz. fubject in 't generael en over het apprehenderen en detineren van de voorfz. loots in het particulier bij voorgemelde heeren van wederzijds gecommitteerden verdragen en overeengccomen als volgt.
Eerftelijk dat den gearrefteerden loots tot Niervaert uyt den voorfz. arrefte vrij van boeten en koften van executie fal werden ontflagen mits alvorens betaelende alle zijne gedaene verteeringen ende dat daer jegens bij de heeren van Dort fal werden geprocureert dat de gelden die over het lootfen van het fchip de Bontekoe waeren verdient bij de lootfen van het Strijenfe Sas en door het fchippers gilde van Dort zijn aengehaelt geworden wederom fullen worden gereftitueert.
Ten tweden dat voortaan alle fchepen voor 't Strijenfe Sas ten ancker komende en naer Dort willende vaeren preferablement dooi' lootsluyden van Dort fullen werden gelootst foo wanneer defelve aen de kant zijn en anderfints bij die van het Strijenfe Sas ten waer de fchipper verclaerde naer een Dortfe loots te willen wachten.
Ten derden dat alle fchepen voor 't Strijenfe Sas anckerende efl' de die naer Rotterdam en Hellevoetfluys willen door de lootft" van het Strijenfe Sas fullen werden gelootst dan alleen uytgeföi' dert als een fchipper exprelfelijk een Dortfe loots is begerende-
Aldus


van DORDRECHT. i943
voor alle andere oudtraaden ende magiftraaten edogh foo haaft haare vooifr ■«««e ten eynde van de voorfz. twee jaaren fa! zijn geëx-
nSi e,als dan wederom fitten in haare voorige plaatfeö naar ordre van den oudtraad.
XI.
Niemant fal tot burgermeefter mogen werden geëligeert ofte gekooien dan die geene die gebooren is binnen de ftadt Dordrecht ofte de vrijheyt van dien ende die bereyckt lal hebben den ouderdom van fesendartigh jaaren.
XII.
De voorfz. burgermeefteren fullen foo wel moogen werden geëligeert uyt de fchepens banck als uyt den oudtraad fonder eenige diftinétie des dat defelve fullen hebben de voorgaande qualiteyten en malkanderen niet mader en beüaan als broeders en fuiters kinderen foo in affiniteyt als. confanguiniteyt.
XIII.
Het gerecht ofte banck van juftitie fal blijven beftaan uyt negen fcheepenen ende fullen defelve fcheepenen op alle vergaderingen van den oudtraad werden geconvoceert ende naar haaren rangh ftemmen hebben van welcke fcheepenen het eene jaar vijtT ende het andere jaar vier fullen afgaan ende eenige daagen voor St Michiel weederom gelijck getal aangeftelt werden ten welcken eynde de veertigen ingevolge van de privilegiën jaariijekx op den tweeden maandagh in September bij beftoote biilietten fullen formeeren een nominatie van een dubbelt getal als namentJijck het eene raar tien en het ander jaar acht perfoonen die alle fullen weefen uyt den oudtraad ingevalle den felven oudtraad op het maaken van de nominatie compleet foude moogen werden bevonden. ' Edogh bij aldien ten voorfz. tijde een of meer plaatfen van den oudtraad oopen gevallen fouden moogen weefen fullen defelve veertigen als dan de nominatie ten deelen uyt den oudtraad als vooren moeten doen ende wijders tot yeder vacante plaatfe twee gequalificeerde perfoonen uyt de burgenje nommeeren ende daar omtrent precife en met de meefte exaftitude in fonderlinghe achtinge hebben te neemen dat defelve fullen moeten weefen gekoomen tot den vollen ouderdom van vijfentwintigh jaaren ende fulcx in het fesentwintigfte jaar getreeden ende boven dien ook ingebooren burgers of wel inboorlingen van de provintie van Hollandt ende Weft-Vrieslandt en vijf jaaren getrouwt met een burgers dogter deefer voorfz. ftadt als meede dat defelve fullen moeten doen profeiïie van de waare christelijcke gereformeerde religie ende laatftelijck dat ook de voorfz perfoonen ten minften gegoet fullen moeten zijn tot tien duyfent guldens of ymmers van haar ouders foodaenige erffenilTe te wachten hebben. Ende in cas het mochte koomen te gebeuren ' dat binnen een jaar meer plaatfen in den oudtraad quaamen te vaceren als door het aanftellen van de voorfz. vijf ofte vier fchee-
P P 3 penen


1944 PRIVILEGIËN
penen refpectivè foude konnen werden gefuppleert foo fullen de verdere plaats olf plaetfen oopengelaaten ende de fuppletie van dien tot het volgende jaar gereferveert werden. Ende fal de voorfz. nominatie invoegen als vooren gedaan ende geformeert fijnde bij de veertigen overgebraght worden aan den prefident burgermeefter om defelve nominatie in den gereghte naa ouder gewoonte gerefumeert ende geëxamineert zijnde bij d' oude en dienende magiftraaten ende fulcx bij den oudtraad (fonder de goede luyden van de aghten daar onder te begrijpen) gedaan werden electie van een enekei getal bij befloote biilietten als te weeten het eene jaar vijf en het ander jaar vier fcheepenen dewelcke twee achtereen volgende jaaren dienen fullen. Ende ten eynde bij oncunde of inadvertentie egeene nominatie foude moogen werden gedaan ftrijdigh jegens de privilegiën ofte ook jegens de verboodene graaden van confanguiniteyt ofte affimiteyt ende fulcx op dat in den geregte niet meer en foude moogen fitten als twee van een geflachte den anderen niet nader beftaande als in den tweeden graat gereekent naarde comnutatie van de canonijeque rechten gelijck als zijn broeders
en fufters kinderen twelck ook fal werden geobferveert in gelijcken
glUrtUe Xdll ilUllJUCVl Ui lWdgciaiid^ ui i-uiuuuiiRV vau ui_\. jjii v ncgii.;
van den jaare 1481. ioo lal telckens acht daagen voor het doen van de voorfz. nominatie bij de fecretarilfen een lijfte geformeert en in de groote zaal opgehangen worden houdende de naamen van de oudtraaden die als dan nominabel en eligibel fullen zijn.
XIV.
De goede luyden van den achten fullen genomineert werden bij de deekens van de gemeene neringe of gildens ingevolge van het accoord in den jaare 1647. dienthalven opgerecht ende geflooten üillende die nominatie behelfen een tripel getal ende gedaan werden ten tijde als tot noch toe gebruyckelijck is geweeft dewelcke maandagh of dingsdagh daar aan volgende bij die van den gerechte fal werden gerefumeert ende gelegitimeert ten eynde om op faturdagh daar aan bij den oudtraadt (fonder de goede luyden van den achten daar onder te begrijpen) gedaan te werden electie van een enckel getal. Des fullen die geene die tot achten werden genomineert en geëligeert meede in alles foodaanigh moeten (o) werden gequalificeert als int voorgaande articul ten opfighte van fcheepenen breeder uytgedruckt ftaat.
XV.
De veertigen fullen in conformiteyt van de privilegiën de afgeftorvene en vacante plaatfen bij befloote biilietten fuppleren alvoorens tot het doen van de nominatie van fchepenen te treeden.
XVI.
De burgermeefteren fcheepenen goede luyden van den aghten en veertigen in vougen als vooren geëligeert weefende fullen wt geene actuele bedienigen werden geadmitteert voor ende aleer #* felve met folemnelen eede fullen hebben verklaart dat fij naar^e voorfz. ampten refpectivè niet en hebben gefolliciteert.
(<0 Lees, -wezen.


ï96o PRIVILEGIËN
óp hém waren geconfereert ende geen wetten placaten ofte oótroyeri kende dewélke zijn Edele de exercitie van de voorfz. twee bedieningen prohibeerdé of fchoon daar van exempelen voor en tegen mogten werden gevonden dat derhalven hij heer prefiderende burgermeefter haer Ed. Groot Agtb. in bedenken quam te geven of tot voorkoming van alle cavillatien in diergelijke gevallen niet iets fekers foude konnen werden gearrefteert en vaftgefteld waer na zig in toekomende in diergelijke occafien te gedragen.
Waer op aendagtig gedelibereert zijnde is met eenparigheid van ftemmen goetgevonden ende verftaen gelijk goetgevonden ende verftaen wert bij defen dat voortaan in defe ftad als een onverbrekelijke wet fal werden onderhouden dat een regerende burgemeefter werdende gecommitteert in een collegie binnen of buyten defe provintie ende genegen zijnde alfulke commisfie aen te vaerden fal gehouden zijn zijn burgermeefteffchap aenftoiits nae het aenvaerdeti zijner commisfie te verlaten ende dat een ander in zijn plaetfe Voor de refterende tijd fal werden gefurrogeert dat ook een heer van defe ftadswegen fittende in eenig collegie binnen ofte buyten defe provintie ende burgermeefter werdende gecreëert indien defelve genegen is het burgemeefterfchap aen te vaerden gehouden fal zijn zijn commisfie in het voorfz, collegie te quiteren foo haeft denfelve in het burgermeefterfchap fal zijn geinftalleert behoudens nogtans dat ingevalle iemant in de maand Maart volgens den teneur van het Octroy tot beftelling van defe ftads regeringe in den jare 1703. van haer Ed Groot Mog geimpetreert burgemeefter mogte werden verkoren fesfie hebbende in een van de voorgemelde collegien tot den laetften van de eerftvolgende maent April fodanige fesfie tot de expiratie van defelve tijd fal mogen continueren.
Refolutien van den Oudraad van V jaar 171a. Fol. 63. verfo.
Conventie, tuffchen de Raaden en Meeflers van de Reekeningen der Domeinen , ter ééner, en de Regeering der Stad Dordrecht , ter anderef zijde ; wegens het maaken van een Dam en eenige andere werken aan den Amer 9 tot behoud van het gemeen Vaarwater. 15. Maart 1 7 15.
ALfoo 't federt eenigen tijd herwaarts merkelijcke veranderingh is komen voor te vallen omtrent het vaarwater tuflchen de 's Gravendeelfe Kille ende den Amer of Hollants diep zijnde door den fogenaamden Oudendijck aldaar niet verre van de Staart van defelve een nieuw gat doorgefpoelt en 't felve van tijd tot tijd foodanigh toegenomen en wijder en dieper geworden dat den cours
van


van DORDRECHT. iotf*
Van bet water foo wel van vloed als van ebbe ten principale daar door heen zijnde komen te vallen het oude vaarwater van daar nederwaarts na het Stryenfe Sas geheel is komen op te flibben en onbruycfcbaar te worden en de fchepen fich van de paflage door het felve nieuwe gat hebben bedient ende dewijle het felve nieuwe gat aldus nu alleen aan die kant komt te blijven de eenige paflage en communicatie van de fcheepvaert wiïchen defe provintie en Zeelandt en andere landen daar om heen oock van de ftadt Dordregt na en uyt der zee en gevolgelijck van de hoogfte nootïaao kelijckheyt is met relatie tot het een en 't ander dat het felve vaarwater niet alleen werde geconferveert en behouden maar oock foo veel mogelijck verbetert foo hebben de raden ende meefters van de reeckeninghen der domeynen van de Ed. Groot Mog. heeren Staten van Hollandt ende Weft-Vrieslant uyt confideratie van 't gemeene welwefen en oock van *t accres van de dominiale gronden daar ter plaatfe en burgermeefteren ende regeerders der voorfz. ftadt met relatie tot het bijfondere intreft van haare ftadt van tijd tot tijd nauwkeur/gh gelet en rijpelijck haare gedagten laten gaan hoe en op wat wijle die falutaire oogmercken beft fouden konnen werden berijckt en tot dien eynde te meermalen gefamentlijck infpeftie oculair in loco genomen en nog meermalen de gelegentheyt en toeftant van faacken doen opnemen door luyden hen des verftaande de dieptens peylen en de ftreckingh van de ftroomen obferveren en eyndelijck geinformeert wefende en oock felfs ondervonden hebbende dat tuffchen het voorfz. oude en nu meeft verbande vaarwater ende het landt van Stryen ofte den Moockhoeck fich hadde geopenbaert een nieuw fchaar of geul door welcke de vloet komende van de kant van 't Strijenfe Sas üerck heenen fchietende niet alleen het felve van tijd tot tijd wijder en dieper quam te werden maar oock de plaat leggende ten zuytweften van het felve fchaar tuflchen defelve en het voorfz. oude vaarwater geftadigh meer en meer naar het voorfz. nieuwe gat toe quam te dringen en daar door en door de diverlie van de cours van een goedt gedeelte van 't water leer quam te benadeelen niet fonder bekommeringh van nogh meerder en erger gevolgh foo hebben de voornoemde raden ende meefters van de reeckeningen en burgermeefteren ende regeerders van Dordrecht geoordeelt dat indifpenfabelijck hoe eerder hoe beter bequaame middelen bij der handt behooren genomen te werden om alle gevreesde inconvenienten foo veel mogelijck te prsevenieren en de voorfz. falutaire ooghmercken te bereycken ende tot dien eynde na rijpelijck en naauwkeurig op alles te hebben gelet en ingenomen zoo fchriftelijck als mondelingh de confideratien en gedagten van verfcheydene landtmeeters en andere perfoonen hen des verftaande vaftgeftelt en beflooten te doen leggen een Dam van het zuytweften naar het noordooften die aan de eerfte zijde fal werden gehegt aan de vafte grondt van de ftaart van den voorfz. foo genaamden Ouden Dyck bij 't vuurbaacken aldaar in den jaare 1713. tot commoditeyt van 't voorfz. nieuwe vaarwater aireede verplaatst ende foo door 't voorfz. oude vaarwater en nieuwe fchaar of geul en over de plaat die tuffchen beyden legt heen tot op de hoogte van het gors aan de Strijenfe


ïpöi PRIVILEGIËN
of Moockhoeckfe kant toe alwaar die wederom fal werden aangehegt foo als nader ftaat gedefigneert bij bet caartie figuratief en chieringe ten defen annex. Ende zijn de voornoemde raden ende meefters van de reeckeningen ende burgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordregt ten aanzien van de te fupporteeren coften na verfcheyde onderhandelingen over een gekomen en geaccordeert dat defelve coften foo van 't nieuwlijcx leggen van den voorfz, Dam als van 't onderhouden van defelve als mede van 't onderhouden van de werken die aireede tot conlervatie ende benefitie van het voorfz. nieuwe vaarwater zijn gemaakt op de ftaart van de voorfz. foogenaamden Ouden Dyck nederwaarts na 't Stryenfe Sas ende aan het hooft en 't bolletie op den Oofthoeck van defelve ftaart aan de weftzijde van 't voorfz. nieuwe vaarwater en van 't geene met gemeen overlegh en toeftemmingh nogh goet en noodigh gevonden foud mogen werden aldaar verder te maacken (blijvende het onderhout ende vernieuwen van het voorfchreve vuurbaacken deffelfs bedt ende het geene daar toe wert gerequireert privative tot lafte van de voornoemde raden ende meefters van de reeckeningen) ende eyndelijck oock de coften van 't ouderhouden van de foo genaamden Stadsdam leggende op den voorfz. Ouden Dyck bovenwaarts van 't voorfz. nieuwe vaarwater na de kant van de Kille zullen werden gedragen ende gefupporteert half bij de \oorfz. domeynen en half bij burgermeefteren ende regeerders van dordregt voorfz. ende dat alles wat hier omtrent te verrigten fal vallen fchieden fal met onderling en gemeen overlegh goetvinden en toe* ftemmingh defen onder expreffe conditie dat door defe handelingh en overeenkomfte in geenen deele fal werden geprejudicieert het regt en eygendom van de voorfz. domeynen op en aan de gronden alwaar alle de voorfz. wercken gelegen zijn of gemaackt fullen mogen komen te werden ende tot den aanwafch die aldaar foude mogen komen te vallen maar dat die alle in't geheel fullen blijven aan defelve domeynen foo als die voor 't aangaan van defe conventie zijn geweeft even als of defelve nooyt ware aangegaan geworden. Ende zijn hier van gemaackt twee aleensluydende affchriften en van wederfyden onderteeckent in den Hage den 15 Maart 1715.
Ter Ordonnantie van de Ter Ordonnantie van hee-
Raden en Meefters van ren Borgemeefteren ende
de Reeken. voornoemt. Regeerders der Stadt
Dordrecht.
J, Hop. P. Everwijn.
Naer de Oorfprongklijke Conventie, liggende in de Kas van de Wees; kamer Lade J. No- 97.
4JNMERKINGE N.
Tot nader verftand van deeze Overéénkomft, Ook zullen wij hiér na gewaar worden , M kunnen de Refolutien van den Oudraad van den dit Verdrag, in 't jaar 1738., vernietigd wierd. 9 en 25 Maait des jaars 1715. worden ingezien.
Over-


van DORDRECHT. \96T
ïning van de dtëferenten federt eenigen tiid tuffchen defe ftad en de Ooftindiic/je camers van Zeeland Delft en Rotterdam getrotteert hebbende op den voet en invoegen als broeder in de voorfz. haar Ed. Groor Achtbaren refolutie van den 27. Maart is vervat gemelte heeren advocaten aan hem penfionaris ook hadden gecommuniceevt de relolutie van de heeren feventienen van de generale Ooftindifche compagnie^ van den 8. Maart laetstleden waar bij mede de voorfz. conventie was geratificeert dat hij penfionaris daar op hebbende gevergt de overgitte van willige condemnatie van den Ed. Hoogen Raade van Holland op de voorfz. conventie van de kant van gemelte oottindifche compagnie zij heeren advocaten aen hem hadden gereprefenteert dat daer toe een fpeciaal mandatum van gemelte compagnie foude werden vereyfcht ende dat op haar bloote overgifte de willige condemnatie bij den Hooge Raade ten lafte van gemelte Ooftindifche compagnie niet foude werde gedecerneert mitsgaders de bedenkelijkheid welke gevonden wierden in defe faeke nogmaals en nader re brengen ter deliberatie van gemelte heeren van feventienen foo als echter noodig foude zijn hij aldien defe ftad op de voorfz. willige condemnatie foude blijven ftaan dat wijders aan de kant van defe ftad men met de voorfz. approbatie en ratificatie van de Voorfz. conventie volkomen verfekering hadde en geruft konde zijn dat de voorfz. Ooftindifche compagnie het felve foude nakomen en agtervolgen ende dat defelve anderfints uyt kragte van de voorfz. approbatie en ratificatie in regten daar toe altijt foude kunnen werden gehouden dat hij penfionaris defelve faecke in overweging genomen hebbende ook na ingenomen advijs van de advocaten welke van ftadswegen over defe faacke zijn geconfuleert de voorfz. acte van ratificatie van defe ftad tegens die van de Ootlindifche compagnie hadde uytgewiffelt luydende defelve acre van de Ooftindifche compagnie als volgt.
Extraél uit de Refolutie
door de Heeren Bewinthebberen van d' Ooftindifche Compagnie ter vergadering van de Zeeventienen reprefenteerende de Gene» rale NeederJandfè geoclroyeerde Ooftindifche Compagnie binnen Amfterdam genomen op
Woensdag den 8. Maart 1719.
DE heer Wejlerveen heeft ter vergadering geproduceert een contract tuffchen zijn Ed. (als ^aar toe geauthorifeert z\]nde geweeft door de vergadering bij refolutie van 23. September laatftleden ) en de heer Adolff Fifcher raad penfionaris der ftad Dordregt mede gequalificeert zijnde geweeft van de Ed. Groot Agtb. heeren burgermeefteren der voornoemde ftad bij refolutie van dato 17. October laatftleden provifioneel en op approbatie van deze vergadering gefloten op den 5. Februarij laatftleden over en ter zake van het ftapelregt waar over eenige difcrepantien waren gerezen
•S/3 uw-


vanDÜRD RECHT. 1969
tot het decerneren van curateele over den boedel van den meergemelte Gerrit van Belle als derfelver borger ende inwoonder waren geregtyfct tot curateuren van den meergemelte boedel waaren aangeüelt-Jacobus Visfer ende Philip Vermaat dewelke vervolgens in die quaJitijt billjetten van verkopinge der goederen van den meergemelte Gerrit van Belle hebben doen affigeeren foo hadden de heeren borgermeefteren ende regeerders defer ftad Dordrecht tot maintien van derfelver regt niet connen affVeien omme zig te addrefieeren aan den Ed. hove van Hollant ènde op ende jegens den voornoemde geregte van Nieuwbeyerlant te verfoeken gelijk defelve ook hadden geobtineert niet alleen mandement in cas van maintenue nemaar ook appointement pcenael jegens het verkoopen der goedren van den meergemelten Gerrit van Belle.
Ende geconftdereert dat die fakè voor welgemelte hove nog langen tijt ongedecideerd foude connen blijven ende dat door de langdurigheyt van die procelfen niet alleen groote koften Ibude veroorfaekt werden maar dat ook de goederen ende etfeéten van den voorfz. boedel merkelijk tot leer groot nadeel van de geintrefleerde crediteuren ftonden te vermindren ja milfchien wei eenige van dien tot niete loopen foo hebban welgemelte heeren borgermeefteren ende regeerders in confideratie van de voorgemelte redenen wel konnen goetvinden omme tot wegneming van de voorfz. procelfen met fchout en geregte van Nieuwbeyerland voornoemt te convenieereh ende over een te komen dat nevens den voorfz. Albertus van Nievelt bij welgemelte camere juditieel defer ftad tot mede curateur van den voorfz. boedel fal werden aahgeftelt ende gecommitteert den perfoon van Jacobus Fisfer fecretaris van Nieuwbeyerland des genietende maar één falaris ende gehouden blijvende zig exaóielijk te gedraegen naar den inhoude van de ordonnantie op de defolate boedels binnen defe ftad geëmaneert ende vervolgens voor heeren commiffariflen nopende haar lieder ontfang ende uytgeefF behoorlijke reekening bewijs ende reliqua te doen het flot van dien te brengen in de conflgnatie van defe ftad ten eynde deswegen door welgemelte camere juditieel bij fententie van preferentie en concurrentie gedifponeert foude werden als bevonden fal werden te behooren.
Waar mede de voorfz. proceffen doot aff ende te niet fullen zijn met compenfatie van coften. Actum den 13. Januarij 1724. ende ten oirconde geteekent.
Roelo f Eelbo. H. Honert. D. Eelbo.
G. Cafembroot.
Als gequalificeert van den geregte van Nieuwbeyerland.
Naer de Oorfprongki lijke Tranfaftie.
AANt


van DORDRECHT. i9Ti
form de voorfehreeve twee gedetineerden te laaten volgen aan het hof onder ade van nonprejudicie en dat niet gewagt kan worden met het te regt ftellen derfelven tot dat het VerfchÜ over de competentie van het hof fal weefen afgedaan.
Is goedgevonden en verftaan dat onvermindert het gefuftineerde ten wederzijden en zonder daar aan te geeven het minfte préjüdicie het hof fal worden verfogt en gelaft gelijk het verfogt cn gelaft word bij deefe over te leeveren aan haar Edele Groot Mog. de informatien en befcheiden ten lade van de voorfehreeve twee gedetineerden onder het hof of onder den procureur generaal beruftende welke vervolgens fullen worden gefonden aan de hoofdofficieren van Dordregt en van Leyden refpeétivelijk met laft om daar van te maaken het behoorlijk gebruik tegen de voorfehreeve gedetineerden en dat voorts door de heeren van de ridderfchap en verdere haar Edele Groot Mog. gecommitteerden tot de faaken van de juftitie met en nevens commiftariiTen van den hove fal worden overlegt en vervolgens aan de vergadering van haar Edele Groot Mog. geadvileert of en in hoedanige gevallen na deefe foo wanneer foude mogen Worden goedgevonden het zij tot eviteering van disputen over het point van jurisdictie of om andere reedenen te laaten aan fcheepenen in de fteeden de judicature over perfoonen betigt van delicten waar in de hoogheid van den Souverain directelijk is geconcerneert een of meerder commiflariflen van den hove fouden behooren te worden gecommitteert op het fondament van voorige exempelen om te afllfteeren bij de te regtftelling van foodanige del in quanten en te forgen dat goede en prompte juftitie tegen defelve worde geadministreert.
Refolutien van Holland van 't jaar 1729. Fol. 350.
AANMERKINGEN.
Wanneer de Heeren c!e Witt en Crucius, der Privilegiën . voor Schepenen, als zijnde
wegens de Steden Dordrecht en Leiden, zit- hunne dagelijkfche en wettige Regters, te regt
ting hadden in het Collegie van Heeren Ge- behoorden te worden gefteld. Het Hof be-
committeerde Raaden , gibeurde het, dat klaagde zig daar over aan de Staaten, ver-
derzelver Knegts zig niet alleen meeftcr maak- zoekende tevens, datze, op Derzelver bevel,
ren van dc geheime Staat-papiercn , welken niogten worden overgeleverr. Men flelde dit
aan hunne Heeren, van tijd tot tijd, werden verzoek in handen van de Heeren van de Rid-
t' huis gezonden , maarze zelfs , voor een' derfchap cn de verdere Gecommitteerden tot
bedongen Prijs, aan vreemdelingen, verkog- de zaaken van juftitie (O; welken, drie
ten. Deeze owtiouw, een1 gemimen tijd daar dagen daar na , voor Advis uitbragten, ,,dat
na, ontdekt zijnde, geraakte tot kenniffe van „zonder het verllhil teri principalen af te
dc Jufiide. De Procureur Generaal, zig gron- „doen of eenig precjudicie te geeven aan
dende op het Agt ft e Artijkel van de Inftru&ie „ wederzijds geliiftineerde , de voorfz. twee
voor het Hof, bij 't welk eenige inisdaaden, „ Perfoonen zouden behooren overgeleverd te
raakende dc Hoogheid van het Land, ter Ju- worden aan den Hove, onder verfcJaaring,
dicatiRire van het Hof, gebragt zijn , ver- „ dat die overlevering niét iii het allcrminfte
wierf, op zijn verzoek, een Mandament van „ zöude ftrekken tot prejudicie van dc Privi-
Apprebenfie tegens de voorfchreeven Knegts. „ legien en Geregtigheden, aan de Steden en
Dan de Regceringcn der beide Steden , zig „ aan de Burgers en Ingezcetenen van dien
van derzelver Perzooiien intuffchen verzeekerd „ competeerende, en dat die verklaaring zou-
hebbende , weigerden , hen aan het Hof tc „ de dienen aan'de Heeren van Dordrecht cn
laaien volgen; opgrond, dat zij, uithoofde „Leiden voor Aéle van nonprejudicie in
T t :, ai»*
{I) Refol. van Holland van den 8. Februarij 1729'.


i67* P R I V I E E G I E
amplUfima firma". Dit Rapport, door den Procureur Generaal waren aangeweeft-,
orze Stad en andere Steden, overgenomen wor- om de, onder hem berufïende, informatici
dende, verzogten de Staaten, dat zij zig nog- overtezenden ; maar dat zulks geweigerd en,
tahs wegens het gewist der zaake, ten fpoe- door het Hof, daar in zwaarigheid gemaakt
doften , &daar op zouden verklaaren Ca), was 5 te gelijk verzoekende , dat de Staaten
Gok hie'lden Zij, eenige dagen daar na , op zeiven daar toe de noodige bevelen zouden
bco-eerte van het Hof, verder aan , dat de geeven; ten einde de Gevangenen, welken
Steden de twee , bij haar in gevangenis :ge- reeds meer' dan vier maanden waren opgefloo*
braste Perfoonen, zouden overgeeven aan het ten geweeft, ten fpoedigften, door Schepenen,
Plof, en geene zwaarigheid maaken, van zig zouden kunnen worden te tegt gefteld. Dit
te veVééuisjen, met den inhoud van het zoo verzoek , gelijk men gewoon is te zeggen*]
evengemeld Rapport (3). Dan-, zij toonden toen gemaakt zijnde Commiforiaal (5), werd,
-Mg daar toe on°-eneegen. De Regeering er egter, korten tijd daar na, uitwijzends het,
van Leiden bragc° zelfs , tot ftaaving van bovenftaand Befluit, aan het verlangen det!
haar Ren, een zeer uitvoerig cn leezenswaar- twee Steden voldaan, di» Vertooo-, ter tafel van Hunne Edele Groot Wij hebben gemeend, van dit gefchil eenigs-
MoVendbeden, welken den Raadpenfiona- zins omftandiger berigt te moeten geeven, wijl,
ris vcrzo"ten om het Hof daar van te on- doordeszelfs beflisfmg, het voorregt onzer Poor;
derrigten (4). Niet lang daar na, gaven de teren , om van hunnen dagelijkfchen Regter
Afke vaardigden der beide Steden kenniffe aan niet te moogen worden afgetrokken, ten krag-
ue Vergadering, dat derzelver Hoofdofficieren rïgften, beveftigd is geworden.
(2) Refol. Utf. van den li. Februarij 1/29( 3 ) Refol. Utf. vau den 23. Februarij 1729.
(4) Refol. Utf. van den ir. Maart 172.9.
(5) Refol. Utf. van den 13. Jfiil 1/29-
Befluit van de Staaten , 'inhoudende , dat dt Vrijdom der Munters alleen betreklijk zij tot de Middelen van Confumptie ; en bepaalende wijders e enige voorzieningen , ten eit" de van denzehen geen misbruik zoude wof* den gemaakt.
O
'zj. Auguftus 17321
IS goedgevonden en verdaan vatt te ttellen dat niemand onder de naam van munter knaap of wat andere het foude moogen weefen tot de munt relatif van eenige vrijdom van de gemeene middelen fal jouïüeren booven en behalven haar Edele Groot MogJ amptenaaren tot het waameemen en opligt der munten geftelt als die met der daad als munters of knaapen in de refpeenve munten werken en dat om desweegen behoorlijk te weefen geinformeert aangefchreeven fal worden burgermeefteren der fteeden Dordregt en Enkhuifen alwaar jegenwoordig de Weftvriesfehe munt is te fenden aan haar Edele Groot Mog fpecifique lijften van alle de officieren en beampten groot en klein geene uitgefondert welke tot de voorfehreeve munten refpectivelijk behooren en uyt dien hoofde genieten vrijdom van de impoften en dat boven dien de bediendens van de munten gehouden fullen zijn jaarlijx te fenden aan de heeren gecommitteerde raaden een pertinente lijfte van alle de bedienden tot defelve munte fpeéteerende mitsgaders van alle de munters en derfelver knaapen en dat ten opfigte van de laaftej de lijften fullen moeten zijn gemunieert met een verklaaring van de muntmeefter van defelve munten op den eed bij den aanvang zijner


van -DORDRECHT. 10/3
bediening afgelegt. Dat defelve munters en knaapen in het gepafeerde 'jaar waarlijk en met der daad en niet om onder die naam of pretext vrij te zijn van de betaaling der impoften in defelve munt hebben gearbeid en nog arbeiden. Dat voorts copie van defelve lijften fat geeven worden aan de pagters over de fteeden alwaar de munten rettdeeren om haar daar ha te reguleeren. Dat ook vóór foo veel aangaat de fteeden in Weftvriesland alwaar de munt van tien tot tien jaaren alterneert alleen van de vrijdom fullen jouüTeererj lbo bedienden als munters knaapen özc. die geene die wö'onen in de ftad daar de munt op die tijd reiidecrt en niet die woonen in de twee andere fteeden waar in egter de heeren gedeputeerden van Hoorn Enkhuifen en Medenblik verklaart hebben niet te konnen bewilligen als onder referve dat de griffier cn waardijn in ijder vau defelve drie fteeden fal blijven jouïlfeeren van de voorfehreeve vrijdom lbo als tot nog toe gefchied is.
En laaftelijk dat niemand op de naam van bedienden van de munt munter knaap &c. fal jouïlfeeren van eenige vrijdom als alleen van de middelen van confumtic en van geen anderen en dat defelve vrijdom alleen plaats fal hebben ontrent de confumtie in de fteeden alwaar de munten zijn.
Refolutien van Holland van 7 jaar 1732. Fol. 563.
AANMERKINGE N.
Dit Befluit werd nader beveiligd , bij het onverminderd , door de Heeren van dc RidFlacaat van den t weeën twintigften December derfchap en verdere Gecommitteerden tot de des jaars 1733., ftrekkende tot bevordering zaaken van Finantie, zoude worden onderzogt, van de yerpagr wordende Middelen en impos- of, en in hoe verre , door het bovenitaand ren CO- Ken ieder ziet al aanftonds , dat Befluit en daar op gevolgd Placaat aan de de vrijdom der Muntgezellen daar bij niet wei- voorlchreeven Privilegiën en Vrijheden, zoude rng beinoeid en alleen tot de middelen van weezen tekortgedaan (3). En, fchoon de Confumptie bepaald word ; daar wij egter Munters . hij aanhoudendheid, wel bleeven meermaals opmerkten, dat dcPrivilegicn en Voor- genieten dc Vrijdommen , welken zij, voor regten in 'r gemeen fpreeken. De Munters, de afkondiging van die Placaat, genooten; met reden t''onvrede, beklaagden zig daarover, had egter dit onderzoek geen' verderen voordin het jaar 1735., wanneer dit Placaat in trein gang, en de zaaken bleeven , geduurende raakte, aan 's Lands Staaten ; dog met geen den overigen tijd, dat de Middelen bij Verander gevolg, dan, dat RoogstdezelveU .zig pagtihg gehecven zijn geworden, op den 011genccgen verklaarden, om, bij derzelver Befluit den voet. Water, naderhand, bij derzelver van den ééncntw.rttigften Mei (2) , de Ver invordering bij wijze van Collecte, ten deezen zoekers, bij hunne Privilegiën eli Vrijheden, te opzigte, is voorgevallen , zullen wij, ter behandhaaven; dog met bijvoeging, dat, dien höOrlijker tijd, verreekenen.
< I ) HoUandfch Placaatb. VI. De,el bl. 885.
(2) Refol. van Holland van 't jaar 1735 Fol. 375.
■{V £e R<?eeriDS v?n decze Stad onderfteunde het verzoek der Munters, op de lcntfttigftc wijze; gelijk < wit de Refolutien van den Oudraad van den 25. Janüarii én 13. November 1734. , midsgaders van den 21: Maart en 6. April 1735., te zien is. ^ *
De


*97k PRIVILEGIËN
De Graaf van Naffau Bergen verklaart, ah Heer van de Mijl, dat, ingeval bij de Staaten O Strooi mogte worden verleend, tor het opregten van een Lantaarn of Vuurbaaken, vp den Hoek van de Krabbe en het hejfen van Baakengeld, de Burgers en Schippen van Dordrecht van de betaaling daar van altoos zullen bevrijd zijn.
14. September 1737.
XVJÏJ Willem Adriaan grave van Naffau heer van Bergen de Mijl W &e. declareere en verclare bij deeze voor mij en mijne erve en nakomelingen heeren of vrouwen van de Mijl dat indien bij de Ed. Groot Mog. heeren ftaten van Hollandt en Weftvrieslandt oftrooy mogte werden verleent tot 't wederom opregten en doen branden van een lantaarn of vuurbaken op de hoek van de Crab op de grond van onze heerlijkheyt de Mijl en 't heffen en ontfangen van 't gewoone bakengeit van de aldaar pafieerende Be' pen döor ons ondergefchreve ofte onfe nacomelingen ofte van negens ons en onfe voorfz. nacomelingen heeren of vrouwen van de Mijl gedurende 't voorfz. te verleenen octrooy van de Dordrechtfe burgeren en fchippers nu en ten eeuwigen dagen niet fal werden gevordert 't voorfz. bakengeit maar dat defelve burgers en fchip* pers van Dordrecht daar van (gelijk voor deefen) fullen zijn en blijven vrij en exempt als defelve daar van vrij verclaerende bij defen. In oirkonde defen ondertekent en met onfe gewone fignature gezegelt den i4den September 1737.
(FFas geteekénd*)
PK A. Naffau Bergen*
Naer het oorfprongkelijk Oprooi, gefchreeven op Papier , bezegeld met een cachet van rood lak, liggende in de Kas van èi Weeskamer , Lade A. Num. 40.
AANMERKING E N
Uit het Regifter van de Hollandfche Re- de Krabbe , en het heffen van een Bato1" folutien van den éénëntwintigften September geld , aan den Heer van de Miil n'et en éénëntwintigiten November des Jaars 1733, wierd toegedaan. Daar'verliepen nog verworden wij gewaar , dat het verzoek om fcheiden jaaren , eer' 's Lands Staaten daar Oébrooi , tot het moogen opregten van een ontrend gunfïiger begonnen te denken gelijlt Lantaarn of Vnurbaaken , op den Hoek van wij, ten jaare 175S., zien zullen. '
Over*


van DORDRECHT. I975 Overéénkomft tuffchen de Heeren Gecommitteerde Raaden, als hebbende de beheering van de Domeinen, ter ééner , en Burgemeeflers en Regeerders der Stad Dordrecht, ter ander er zijde, waar bij de Jaatstgemelden, met de het aaiing van Vierduizend Vierhonderd guldens , zig voor altoos bevrijden van dat geen, waar toe zij, uit hoofde van het ContracJ van den 15. Maart des Jaars 1715* gehouden zijn.
17. Jpril 1 73 8.
ALzoo zeden verfcheyde jaren herwaarts tulTchen de gecom>' mirteerde raden van de Edele Groot Mogende heeren ftaten van Holland ende Weftvriesland als hebbende de direftie en adminiftratie van haar Edele Groot Mogende domeynen ter eenre ert tuflchen burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt ter andere zijde zijn ontftaan differenten over de obfervantie van het contract 't geen op den 15. Maart des jaars 1715. is aangegaan en gefloten geworden tuffchen de raden en meefters van de reeckeningen van de gemelde haar Edele Groot Mogende Domeynen in der tijd ter eenre en welgemelde heeren burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt ter andere zijde betreffende feeckere werken die als doen waren en bij vervolg zouden werden gemaakt aan en ontrent het vaarwater tuflchen de 's Gravendeelfe Kille ende den Amer of Hollands Diep welke werken zoude dienen zo tot con* fcrvatie van het voorn?, vaarwater als tot behoud verbetering en aanwinning van gronden daar ontrent alle behorende en voorts met allen de aan te waftène gronden fullende behoren aan de voorfz. Domeynen beftaande defelve differenten daar in dat de gecommitteerde raden hebben gedaan devoiren om burgemeefteren en regeerders der ftad Dordregt te perluaderen en te houden daar toe dat defelve ingevolge van het voorfz. contraót zouden concurreren tot het onderhoud van de voorfz. gemaakte werken en tot het maken van zodanige nieuwe als met gemeen overleg en toeftemminge goed en nodig zouden mogen bevonden werden dog waar aan burgemeefteren en regeerders van Dordregt zig quamen te ontrecken uyt hoofde van het befwaar 't geen defelve fuftineerden door het voorfz. aangegane contraét te lijden ten infigte zoo van de veranderinge van het intereft 't geene hare ftad daar in wel eer hadde gehad en welk intereft hadde gediend tot een fondament en rede waarom defelve wel in dat contract hadden willen treden als van de veranderingen welke gedurende den tijd van ruym twintig jaren ontrent het voorfz. vaarwater waren voorgevallen en opgekomen en nog mede en wel voornamentlijk door het toedammen van
T * 3 de


van DORDRECHT. t9??
t)e staaten verkenen het Regt van Paraate Executie, aan Kerkmeester en midsgaders aan Regenten van de Godshuizen deezer Stad.
i 3. Oclober 1739.
TS geleden de requefte vari kerkmeefreren van de gereformeerde JL kerken binnen de ftad Dordregt als meede de refpecïive vaders en regenten van het geeft- en pefthuis ter grooter kerk gafthuis weeshuis oude mannen- en vrouwenhuis en geeft- en pefthuis ter nieuwer kerk binnen defelve ftad alle meede tot de gereformeerde religie behoorende en door adminiftrateurs van defelve religie beheert wordende waar bij defelve om geallegueerde reedenen verfoeken dat haar Edele Groot Mog. aan haar gelieven te verkenen gelijke authorifatie als op den 15. Mei deefès jaars bij haar Ed. Groot Mog. verleend is aan kerkmeefteren en regenten van de gereformeerde kerken godshuifen armhuifen weeshui fen öcc. te Gorinchem.
Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan de fupplianten te authorifeeren en te qualificeeren om haare onwillige debiteuren tot het doen van betaaling van verfchuldigde renten en chijnlen mitsgaders pagten van landerijen en huuren van huifen en boeren wooningen de voorfehreeve kerken en godshuifen competeerende paratehjk te moogen doen executeeren fullende hier van behoorlijke brieven van o&roi ten behoeven van de fupplianten gedepecheert worden.
tiollandfch PlacaatK VI. Deel. U. 44r.
Befluit van den Oudraad\ waar hij de gehou^ den Conferentien met de Regeering van Nijmegen , wegens het Stapelregt , zvorden goedgekeurd.
i 7. November 1739.
IS ter vergadering gelefen 't rapport bij de heeren Repelaer Van aer Burgh en de fecretaris Karsfeboom op den 12. dezer ter vergadering van heeren burgemeefteren gedaen in zig vervattende derfelver verrigtinge in de conferentien die zij heeren met de heereri gecommitteerdens der ftadt Nijmegen wegens de litterale executie van 't regt van 't ftapel binnen Nijmegen op den 9. en 10. defer gehouden hebben luydende 't felve en zijnde van inhoude als volgt.
Ëx.


?9>8 PRIVILEGIËN
Extraët uit het ReFotutié
Boek van Heeren Burgemeefteren der Stad Dordrecht, genomen in Haar Ed. Groot Achtb. Vergadering , gehouden op
Donderdag den 12. November 1739.
DE fecretaris Karsfeboom heeft uyt naêm van de heeren Repelatr en van der Burch en hem fecretaris ter vergadering van heeren burgemeefteren gerapporteert dat zij heeren ingevolge de refolutie van mijn Ed heeren van den oudraad in dato den 5. October van dit lopende jaer zig op den 6. dezer hadden begeven na de ftad Nijmegen en aldaer op den 7. dezer gearriveert zijnde ten eerfte van haer arrivement door de fecretaris Karsfeboom hadde kenniffe gegeven aen de heer S'mgendonk heere van Dieden eerfte burgemeefter der/el ver ftad dat zij heeren daer op door welgemelde heer van Dieden de heer Swaen en de heer raedfecretaris Vos als ge* committeer dens wegens de ftad Nijmegen waeren verwelkomt dat dé dag tot de conferentie tuffchen wederfijds heeren gecommitteerde^ gelegt zijnde op maandag zijnde den 9. dezer zij heeren door éê raedfecretaris Vos van haer jagt waeren afgehaelt en op 't raedhuys aldaer gekomen zijnde door de heeren van Dieden en Swaen aea de deur van 't felve waeren gerecipieert en in een van derfelver Vertrekken geconduifeert dat zij heeren in de conferentien op den 9, en 10. defer gehouden in alles zig ftiptelijk hadden gereguleert na de gemelde refolutie van den 5. October laetftleden op dit fubject genomen en conform defelve hadden verklaert dat om redenen bij defelve refolutie vermeit men niet konde condescendeeren in 't verfoek bij de regering der ftad Nijmegen gedaan om de graanen komende van Nijmegen en ingefeetenen van defelve ftad toebehoorende onder betaeling van feeckere recognitie fonder te ver* bodemen ofte te verftapelen te laten palTèeren maer dat men van 't regt van 't ftapel fal vrijftellen het claverzaat 't welk vrij en onver-; hindert fonder 't betaaletv van eenig regt voor bij deze ftad fal mm gen worden vervoert maer dat geen andere koorn of foort van graan fonder te verbodemen ofte te verftapelen voor bij defe ftad fal mogen paffeeren dat daer tegen wel bij de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen Veele inftantien waren gedaen dog dat zij heeren gehoort hebbende de verklaaring bij de heeren dezer ftads gecommitteerden gedaen vart daer in niets toe te kunnen geveri daer mede hadden genoegen genomen.
Dat zij heeren conform de bovengemelde refolutie hadden geaccordeert dat door beurtfchipperen van Nijmegen vier voeder ftucken (ieder voeder ft uk gerekent ongeveer op feven aemen ofte ook in minder quantiteyt) met rijnfche moefehvijn of bleekert voor bij defe ftad fullen mogen vervoert worden fonder gehouden té zijn defelve te verbodemen mits betalende de gerechtigheyt daar toe ftaande.
Pat


Van DORDRECHT. 7p>j>
Dat zij heeren wijders hadden gepermitteert dat weet anders genaamt paflel raolenfteenen fchaalglen ofte leven iunder bepalingen van eentop quantiteyt door de beurtfehippers als vooren voorbij defe md Milder te verbodemen fullen mogen vervoert worden mits insgelijks betalende de gerechtigheid daer toe ftaande. Dat wat t *out betrelt t ielve wel niet is geweeft een óbject van deliberatie maer dat zij heeren meenen tot elucidatie bier te moeten leggen dat zij heeren geinformeert zi|"n geworden dat een iegelijk ichoon geen burger van de eene ofte andere ftad in de provincie yan Gelderland zijnde van de moderate heffing der mollen op 't zout Komen te jouilleeren.
Dat wat 't hout en voornameritlijk de Noordfche houtwaren betreft zij heeren gecommitteerdens foó gelukkig zijn geweeft van daer omtrent ten eerfte met de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen t£ ziJn van een fehtiment namentlijk dat die negotie 't befte lal gefaciliteert worden door *t opregten van een wederfeyts gereguleert veer.
Dat zij heeren insgelijks ingevolge de meergemelde refolutie hadden toegedaan dat alle üaal en ijfer fonder onderfcheyd ofte 't Gemaakt ofte ongemaekt ijfer ofte ftaal is ende bijgevolge ook allé fpijkermandens alsmede ook fonder onderfcheyd of 't felve in bosfen ofte los is fonder te verbodemen voor bij deze ftad door Nijmeegfche beurtfehippers fal mogen vervoert worden mits betalende de regten daer toe ftaende.
Dat wat malerije aanbelangt de heeren gecommitteerdens der ftad JNijmegen zig hebben laten welgevallen 't onderfcheyd bij de heeren deler ftads gecommitteerdens gemaekt dat namentlijk alle malerije waar van 't principaelfte gedeelte of gröotfte waerde beftaat m ftaal of ijfer 't regt van 't ftapel fubject foude zijn en dat iri tegendeel alle malerije waer van 't grootftc gedeelte in hout ofte andere materialen beftaat vrij van 't ftapel foude zijn dog dat zij heeren te gelijk in bedenking hadden gegeven of óm alle difputen in 't toekomende voor te komen en op dat een ieder foude weteii waer na zig te reguleren men niet met dén anderen behoorden vaft te ftel/en wat foort van maalerije vrij van 't regt van 't ftapel foude zijn en wat foort 't felve fubject dat 't felve bij de heeren defer ftads gecommitteerdens ook zijnde geapprehendeert zij heeren met den anderen waren geconvenieert dat van 'c regt van 't ftapel ten eenemaal vrij ende exempt foude zijn alle malerije als metten bijlen coffijmolens keklerwinden hamers handbeylen &c. waarinne 't hout 't voornaamfte is uytmakende dog dat alle andere malerije waarinne 't ijfer ofte ftaal 't gröotfte Gedeelte uytmaakt als flooten fnaphaiien ftrijkijfers fagen klingen koekpannen draat en alle andere gelijkfoortige malerije niet anders door de beurtfehippers der ftad Nijmegen fal mogen worden vervoert als onder betaaling van de regten daer toe ftaande.
Dat Om alle vexatien in 't toekomende voor te komen er veele inftantien bij de heeren gecommitteerdens der ftad Nijmegen waren gedaen ten eynde de recognitiën die wegens 't paffeeren van de goederen voor 't regt van 't ftapel fullen moeten betaalt werdén
V v Wier^


van DORDRECHT. j9lh
dit rapport geregiftreert te worden. Waar op gedelibereert zijnde zoo hebben heeren burgemeefteren gelaudeert en geapprobeert al het gunt by cie heeren gecommitteerdens is gedaen en verrigt en zijn dezelve heeren voor haer genomene moeyte gehouden conduiten en gedaen rapport bedankt
troidfeTrnot ï" bdijde den 1 November i739. Ac-
troideeit met de voörfz. refolutie.
<\lVas getekent) R. Nolthenius*
Waar op gedelibereert zijnde hebben haar Èd. Groot Achtb. gelaudeert en geapprobeert fo als gelaudeert en geapprobeert werd bij deze al 't geen door gemelte heeren gecommitteerdens in de bovengemelte conferentien is gedaen en verrigt en zijn defelve voor baar genomen moeyte gehouden conduites en gedaan rapport bedankt. En is wijders goedgevonden dat 't regt van 't ftapel ten re* guarde der ftad Nijmegen bij provifie fal worden geëxecuteert fo en in diervoegen als 'c felve in 't bovengemelde rapport ftaat vermeit. En word de fecretaris Karsfeboom gequalificeert een copie van defe refolutie aen de heeren burgemeefteren fchepenen en raden der ftad Nijmegen toetefenden. Wordende heeren burgermeefteren (conform de refolutie op den 4. Auguftij van dit lopende jaar bij defe vergadering genomen en welke alhier word gehouden voor geinfereert) verfogt de nodige ordre te ftellen als dat in 't toekomende 't claverfaat meflen bijlen coffijmolens kelderwinden hamers handbijlen en alle andere foorten van malerije waerinne 't hout 't voornaemfte is uytmaekende en door beurtfehippers der ftad Nijmegen voorbij defe ftad na Rotterdam ofte elders Vervoert wordende vrij ende exempt van 't regt van 't ftapel worden geftelt. Dat mede de beurtfehippers van de ftad van Nijmegen voorbij defe Jlad na Rotterdam ofte elders fullen mogen vervoeren fonder gehouden te zijn 't felve te verbodemen vier voederftukken (ieder voederftuk gerekent ongeveer op feven aam en ofte in mindere quantiteyt^ met rijnfche moefelwi'men ofte bleekert mits betalende de geregtig/ieyt daer toe ftaande. Gelijk als ook dat defelve fonder bepahnge van eenige quantiteyt mits insgelijk betalende de regten daar toe ftaande fullen mogen vervoeren weet (anders genaempt paftel) molenfteenen fchaalijen ofte leyden alle ftaal ofte ijfer fonder onderfcheyt oft 't gemaakt ofte ongemaakt ijfer ofte ftaal is en bij gevolge ook alle fpykermandens insgelijx ook fonder onderfcheyd of 't felve in bollen ofte los is als mede ook alle floten fnaphaanen ftrijkijfers fagen klingen koeckepannen draat en alle andere foorten van maalerije waarinne 't ijfer 't voornaamfte is uytmakende. Dat in 't toekomende voorbij defe ftad door niemand (wie defelve ook foude mogen zijn) eenig koorn Ofte graanert voorbij defe ftad fal mogen vervoert worden fonder defelve té doen verbodemen ende te verftapelen. Ende worden heeren burgermeefteren verfogt hier toe de nodige ordres te ftellen tot welkers eynde copie van defe refolutie l,i : :n ■> p^rJen aan heeren bur* germeefteren en thefauriers.
f>ii den Oudraad van Tr O" • Fol. f7. enz.


«p82 PRIVILEGIËN
Vclrooi en Reglement wegens de Magiftraat^ beftelüng en Regeeringsform.
20. April 1740.
DE Staaten van Holland ende Weftvriesland doen te weten; Alfoo Ons vertoond is bij burgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht dat in den beginne van den jaare 1703. bij burgermeefteren ende regeerders der zelver ftadt zijnde gemaakt ende gearrefteert zekere ordre ende reglement op de magiftraats-beftellinge binnen de gemelte ftadt 't welk in verfcheyde articulen altereerde het reglement in den jaare 1674. gemaakt en gearrefteert geweeft en 't geen ook met onze approbatie en octroy van dato den 24. Maart desfelven jaars was bekragtigt geworden op dat nadere reglement insgelijks was geobtineerd geweeft onfe approbatie en octroy van dato den 20. Januarij 1703. dat hetzelve reglement zedert dien tijd binnen de gemelte fladt zijnde geobferveert geworden daar door was bevonden dat hetzelve in verfcheyde opiigteil voor der vertoonderen ftadt en derzelver goede borgers en ingezetenen was zeer nadeelig ten inzigte dat de leden der regeering; die bevordert wierden tot eenige ampten tot bedieningen van fa welke zij buyten de gemelde ftadt moeften refideren 't zij voord*1 zelver geheele leven lang 'tzij voor fekeren bepaalden tijd van jaaren daar door alleen derzelver kinderen in den tijd hunner voorfz. refidentie buyten de ftadt Dordrecht gebooren waaren geoordeeld te wezen gepriveert van de habiliteyt omme tot de regeeringe aldaar te kunnen worden geëligeert fchoon defelve buyten die eenige omftandigheyd zouden mogen hebben alle andere qualificatien bij het gemelte reglement gerequireert. Dat insgelijks daar door van het confulaat wierden geweerd alle andere perfoonen binnen de gemelde ftadt niet gebooren fchoon gebooren binnen de provincie van Holland ende Weftvriesland en getrouwt met borgers dochters van dezelve ftadt en zelfs zig aldaar geëtabliffeert hebbende en zig met der woon onthoudende. Dat de vertoonders en der zélvei voorzaten tegen een van die nadeelen wel hadden getragt te vinden eenige remedie door aan verfcheyde leden tot het waarnemen van ampten of commiflien ofte ook om andere oorzaaken buyten de ftadt gaande woon en te verleenen declaratoiren dat derzelver kinderen hoewel buyten de ftadt Dordrecht dog binnen de provincie
van
AANMERKINGEN.
Schoon dit Octrooi , uit hoofde van de aan den Oudraad , daar bij, was opgeto^11'
verandering der Regeeringsform , ten jaare nu gefchied door zijne Hoogheid, "den Heere
1747. voorgevallen , niet naer de Letter, in Prinfe van Oranje, als Erfttadhouder van deeze
alle zijne deelen, kan worden gevolgd, heeft men Provincie. In het jaar 1747, bij de verheffing
zig egter, wat het weezen der zaaken betreft, van Willem den IV., was daar over, op iitcn
daaraan, tot hier toe gehouden ; met dee- voet, gehandeld; gelijk, uit het Befluit vsn
ze uitzondering alleen , dat de Electie van den Oudraad vau den vierden September, 0»*
Burgemeefteren, Schepenen en Agten, welke der blijken zal.


vanDORDRECHT. 292s
van Holland gebooren in alles zouden werden gehouden als binnen de ftadt Dordrecht gebooren te zijn doch dat mogelijk in tijden en wijlen een foodanig geval komende te exteeren daar uyt eenige moeyelyfrheyd en verwijderinge zoude kunnen ontftaan gelijk door de continuatie van 't voorfz. reglement de gemelte ftadt in de voorlz, opligten merkelijk foude komen te lijden. Dat de vertoonders zulks in overweeginge hebbende genomen de gemelte nadeden gaarne fouden zien verhoed en alle verwijderingen geprs> vemeert ^ en mitsdien te raaden waaren geworden daar inne onder approbatie en octroy van Ons te maaken eenige verandering en ten dien eynde obferverende het voorfchrift van het XXIVfte of* laatfte articul van het voorfz. reglement des jaars 1703. op den 28. Maart dezes jaars 1740. hadden gerefolveert omme op den 9» Van deze loopende maand April exprelfelijk te vergaderen omme op het geene voorfz. is te delibereeren. Dat dezelve vervolgens op den zeiven negenden en ook op den tienden April vergadert zijnde na voorgaande deliberatie met een eenpaarigheyd van over de veertig leden zoo van den oudraad als van de goede luyden van den achten en fulks merkelijk meerder als het zelve articul requireerd hadden goedgevonden in 't voorfz. reglement te maaken ee* nige redrelfen alteratien en bijvoegingen vervat in 't reglement aan Ons geëxhibeert weshalven de vertoonders zig keerden aan Ons gedienftelijk verfoekende dat het Onfe goede geliefte zijn mogte het voorfz. geëxhibeerde reglement uyt Onfe fouveraine magt te approbeeren ende te bekragtigen ende daar toe te verkenen Onfe gewoonelijke brieven van octroy in de befte forme.
Ordre ende Reglement bij burgermeefteren ende regeerders der ftadt Dordrecht gearrefteert tot beftellinge van de magiftrature binnen de voorfz. ftadt.
Art. I.
T^Erftelijk zivUen de dienende en oude magiftraaten ofte den oudtraad blijven cn gelaten worden op het getal van veertigh perfoonen den perfoon van den fchout ofte hooftofneier daar on» der gecomprehendeert.
I I.
Bij welken oudtraad neffens de goede luyden van den achten op drie koningen avont van den jaare 1742. zullen worden voorgeflagen drie heeren uyt den oudtraad om aan haar Ed. Groot Mog. de heeren Staaten van Holland ende Weftvrieslandt voorgedraagen te worden met verfoek daar uyt een perfoon tot fchout ofte hooftofneier dezer ftadt te worden geëligeert omme voor den tijdt van drie agter een volgende jaaren het fchoutampt dezer ftede te bedienen welkers funcüe en bedieninge egter niet eerder beginnen zal als met primo Mey daar aan volgende en alfoo continueren tot
V v 3 ulti»


P R I V 1 L E G 1 E N
ultimo April van den jaare i?45- zullende alzoo van drie jaaren tot drie jaaren t' elkens wederom in manieren voorfz. geprocedeert worden tot de electie van een fchout ofte hooftofficier voor deze ftadt.
I I I.
Tot fchout ofte hooftofficier dezer ftadt zal geëligeert ènde verl Icooren moeten werden een perfoon uyt den oudtraad zoo nogtans dat dezelve fchout geduurende den tijdt van zijne voorfz. funétiè dezelve feffie en ftemme in den voorfz. oudtraadt hebben en behouden zal die hij bevoorens daar inne als vroedfehap ofte oudtraad zal gehad hebben.
ï V.
Den voornoemden fchout of hooftofficier zal in het gerechte hebben en behouden denzelven rang ende ftemme en voorts zoodanig gezag als deszelfs predeceffeurs gehad hebben.
V.
t)en voornoemden fchout of hooftofficier zal geduurende delf tijd van zijne functie niet eligibel zijn tot burgermeefter ofte tof de bedieninge van eenig collegie wegens deze ftadt als zijn de collegien van de heeren ftaaten generaal van den raad van ftaate f; committeerde raaden Van Holland mitsgaders in de refpectivè adffiiraliteyten als mede in de rekenkamers van de generaliteyt ende vart Holland dan alleen op drie koningen avont in het laatfte jaar van zijne functie als wanneer wederom een ander fchout verkooren wordt.
V I.
Bij den oudtraad heftens de goede luyden van den achten (welke goede luyden van den achten daar tóe hebben en uytbrengen zullen twaalf keuren) zullen alle jaaren in Martio volgens de privilegiën ende oude on verbreekelijke obCervantien uyt de leden vatt denzelven oudtraad (o) geëligeert worden twee burgermeefteren omme te fungeeren voor den tijdt van twee agter een volgende jaaren te weten het eerfte jaar met ende benevens twee burgermeefteren: die in den voorgaanden jaare geëligeert zijn en het tweede jaat niet die burgermeefteren die als dan zullen gekofeh werden.
V I I.
Zullende met primo April den oudften burgermeefter in rang na dc ordre van de regeeringe 't zij hij van het eerfte of het tweede jaar
vet*
O) Ge'êligeert. Dit gefchiedde met be- wijier, den dertigflen Maart van dat jaar, fiootenBiljetten; en die Leden, welken, We- fen dus de eerfte reize , dat Burgemeefleren» gens ziekte of andere wettige oorznaken, bij de ingevolge dit nieuw Octrooi, ftonden versopverkiezing, niet konden'tegenwoordig zijn, ren te worden, beflooten werd , om de biiwaren sevvoon, hunne ftemmen bij een briefje jetteri van de afweezenden aanreneemen, rolüS tc doen"inbrengen. Wanneer dit laatfte buiten zijnde door hen onderteekend, en daar bij vet' gebruik geraakt zij, kunnen wij niet bepaalen ; klaard, van zig naer het Octrooi te hebben dog het is buiten alle tegenfpraak, dat het,' in draagen (i). 't jaar 1741., nog in agt genomen wierdj
(T/i) Re/blut. van dm Oudraad van V jaat fal. 1?'• verfo*


van DORDRECHT 1983
verkoofen "is voor den tijdt van drie maanden wefen prefiderende borgermeefter met alle zoodanige digniteyten ende waardigheden als alle borgermeefteren van de gemeente hier bevoorens hebben gehad mitsgaders. m alle collegien ende vergaderingen binnen deze
iïad^ieriIPx?1£lhjk«0k van de krijgsraad geobferveert hebben naar de expiratie van welke drie maanden voor gelijken rijdt vervolgens prelideeren zal den tweeden burgermeefter in de gezegde rang van den oudtraad in manieren als vooren ende foo cönfequentelijk deh derden en vierden burgermeefter ijder voor den tijdt van eeliike one maanden.
V ï I ï.
JEnde zal den prefiderende borgermeefter t' elkens ten eynde van zijn prefidie ofte teelt van drie maanden gehouden zijn te doen zijrie reekening gelijk bevoorens alle vier maanden bij den burgermeefter van de gemeente gedaan wierdt op welken tijdt de voorfz. reekeninge zal worden geflóoteh ende dên burgermeefter van 's heeren wegen gemaakt mitsgaders den fuccederende prefident burgermeefter worden (b) beëdigt ende nopende de overgeleverde articulen van de goede luyden van den achten in alzulke manieren gedifboneert als bevonden zal worden te behooren.
i x.
En in cas één van de vier regeerende burgermeefteren geduü* rende den tijdt van zijne functie quame te overlijden zal als dan een ander burgermeefter in plaatfe van den overledenen worden geturrogeèrt omme te fungeeren dien tijdt die aan de Voorfz. jaaren nog zoude manqueeren; welke furrogatie bij den oudtraad en goede luyden van den achten gefchieden zal in voegen als hier Vooren van de electie is gezegt.
X.
De vier regeerende burgermeefters zul/en geduurende haare functie in de vergaderinge van den oudtraad zitten en den rang hebben vóór alle andere Oudtraaden ende magiftraatert ; Edóg zoo haaft haare voorfz. functie ten eynde van de voorfz. twee jaaren zal zijn geëxpireert zullen dezelve als dan wederom zitten in haare voorige jplaatfen naar ordre van den oudtraad.
X I.
Ènde zullen voortaan tot veertigen achten fchepenen oudtraaden en burgermeefteren mogen verkooren worden alle perfoonen booren binnen de provincie van Holland ende Weftvriesland ofV die bij haar Ed. Groot Mog. zijn verklaart als zoodanige te moeten worden gehouden na dat dezelve mët een ingébore borgers dochter twee jaaren getroüwt zullen zijn geweeft mits hebbende ook de
ver-
(ZO Bc'èdigt. Deczc Eed van den Prefident lieren van dén Eed , voor Bureemceftereri Burgemeefter werd, kort na dit Oétrooi, ver- Schepenen , Oudraaden, Achten Veertigen nietigd; uitwijzende het Befluit van den Oud- en Leden, gaande in de Collegien fciiri jaad van den negenéntwincigfren Auguftus des voofgefchreevtoi. ? jaars 1740; bij 't welk te gelijk de Formu-


tp8S PRIVILEGIËN
verdere qualificatien bij dit reglement gerequireert. En zal het zeV ve ook plaats hebben in opzigte van alle die leden der regeeringe die in het voorfz. geval en met eên ingeboore burgers dochter getrouwt zijnde reeds leden van den oudtraad zijn geworden. Wijders zullen in het vervolg aan alle leden van dezer ftede regeeringe die ter gelegentheyd van ampten en commiflien tot welker waarnemin* we Zij voor zeker getal van jaaren of ook ad vitam buyten deze ftadt moeten reüdeeren ofte die om andere redenen zig metter woon buyten deze ftadt begeven ten behoeve van de kinderen die geduurende derzelver refidentie ofte abfentie buyten deze ftadt zouden mogen gebooren worden mitsgaders aan alzulke perfoonen welkers vaders of moeders refpeciivelijk binnen de ftadt Dordrecht gebooren zijn geweeft door denzelven oudtraad mogen worden verleent Declaratolren dat derzelver kinderen fchoon buyten de ftadt Dordrecht dog binnen den lande van Holland en Weftvriesland ge* booren in alles zullen worden gehouden als of dezelve binnen de ftadt Dordrecht gebooren waaren ten zulken effecte dat dezelve mettcr woon binnen Dordrecht gekomen zijnde tot veertigen achten fchepenen oudtraaden en burgermeefteren zulfert eligibel zijn mits voor het overige in alles voldoende aan de requifiten in dit regle« ment ter neder geftelt. Gelijk ook het zelve regt in allen opzigteö zullen hebben alle die geene die bevorens zodanige Declaratoir* erlangt hebben en waar van eenige uyt kragte van dien ben^ leden van de regeeringe zijn geworden.
XII.
De voorfz. burgermeefteren zullen zoo wel mogen worden geeltgeert uyt de fchepenbank als uyt den oudtraad zonder eenige diftin&ie'des dat dezelve zullen hebben de voorgaande qualiteytert en malkanderen niet nader en beftaan als broeders en zufters kinderen zoo in affiniteyt als confanguiniteyt en den vollen ouderdom bereykt hebben van zes en dertig jaareü.
XI II.
Het trecht of bank van juftitie zal blijven beftaan uyt negen fchepenen eh zullen dezelve fchepenen op alle vergaderingen vaö den oudtraad worden geconvoceert ende naar haaren rang ftemmen hebben van welke fchepenen het eene jaar vijf en het andere jaat Vier zullen afgaan ende eenige dagen voor St. Michiel wederom gelijk getal aangeftelt worden ten welken eynde de veertigen ingevolge van de privilegiën jaarlijks op den tweeden maandag in September bij befloote billetten zullen formeeren een nominatie van een dubbelt getal als namentlijk het eehe jaar tien en het ander jaar acht perfoonen die alle zullen wezen uyt den oudtraad ingevalle den zeiven oudtraad öp het maaken van de nominatie compleet zoude mogen worden bevonden edog bij aldien ten voorfz. tijde een of meer plaatfen van den oudtraad open gevallen zouden mogen wezen zullen dezelve veertigen als dan de nominatie ten deelen uyt den oudtraad als vooren moeten doen en wijders tot yder vacante plaatie twee gequalificeerde perfoonen uyt de burgerij® nomineren en daar


van DORDRECHT ,98?
ontrent precife en met de meefte exaclitude in zonderlinge achtinge hebben te nemen dat dezelve zullen moeten wezen gekomen tot den vollen ouderdom van vijf en twintig jaaren ende zulks in bet zes en twjntigltc laar getreeden ende boven dien ook ingeboore borgers ot wel conform het voorgaande elfde articul voor zooda"ft win" ?t ,Wd ^OWHngen van de provintie van Holland A^nl+Z ]tvnes«n£ en twee jaaren lang met een ingeboore burgers wocmei dezer ftadt getrouwt als mede dat dezelve zullen moeten coen proteihc van de waare Chriftelijke gereformeerde religie ehde laatltehjk dat ook de voorfz. perfoonen ten minften gegoedt zullen moeten zijn tot thien duyfent guldens of immers van haar ouders zoodanige erffemOè te wagten hebben. Ende in cas het mochte kómen te gebeuren dat binnen een jaar meer plaatfen in den oudtraad quaamen te vaceeren als door het aanftellcn van de voorfz. vijf of vier fchepenen refpeétive zoude konnen werden gefuppleert zoo zullen de verdere plaats of plaatfen opengelaten en de fuppletie van dien tot het volgende jaar gereferveert worden en zal de voorfz. nominatie invoegen nis vooren gedaan ende geformeert zijnde bij dc veertigen overgebnvgt worden aan den prefident borgermeefter om dezelve nominatie in den gerechte na ouder gewoonte gerefumeert ende geëxamineert zijnde bij d' oude en de dienende riiagiftraten ende zulks by den oudtraad (zonder de goede luyden van den achten daar onder te begrijpen) gedaan worden electie van eeri enkel getal (c) bij beüoote biilietten als te weten het eene jaar vijf en het ander jaar vier fchepenen dewelke twee achtereen volgende jaaren dienen zullen. Ende ten eynde bij onkunde ofte inadvertentie egeene nominatie zoude mogen worden gedaan ftrijdig jegens de privilegiën ofte ook jegens de verbodene graden van confanguiniteyt ofte affiniteyt ende zulks op dat in den gerechte niet meer en zouden mogen zitten als twee van een geflagte den anderen niet nader beftaande als in den tweeden graad gerei-ent na de computatie van de canonijeque rechten gelijk als zijn broeders ende zufters kinderen welke ook zal worden gcobferveert in gelijken graade van affiniteyt of fwagerfchap in conformité van het privilegie van den jaare 1481. zoo zal t'elkens acht dagen voor hes doen van de voorfz. nominatie bij de fecretariffen een lijfte geformeert en in de groote zaal opgehangen worden houdende de naaüien van de oudraaden die als dan nominabel en eligibel zullen zijn.
X x De
. (O Bij befloote biilietten. Wanneer, ren handen, iri de zak zijn gëftoken i en dat niejare ió69. , één der Leden genoodzaakt mand, die zij» ftem had ineèbraet. zi* vari wierd, om wjgtige redenen zig van het Stad- het Stadhuis zoude moogen Weven , voor huis te begeeven , voor dat deEteéfce gefchied dat de biljetten geteld, en, met bet getal der was, gaf by gijn ficmbi her aan den üurger- aanweczendc Leden , ovcréénkouiffig bevonden meefter over, met verzoek, om het voor hem Waren geworden ( i\ m dc zak te willen freeken ; dan de laatftge- In krater' tijd , ftelde men hier in rnindef melde, hier ontrend bedenking maakende, bragt jarigheid ; wijl een Befluit van den derhet m omvraag; waar op beflooten werd, dit tienden September des jaars 1702, vriihekt briefje, alleen voor deezè reis, te laaten gelden; gnf, om, in navolging van het oud gebruik dog dac, in t vervolg, geene biljetten zouden voordaan de biljetten der afweezenden toe worden aangenomen, ten zijze, na genomen het verkiezen van Schepenen , aantenceme» zuring, het gebed gedaan zijnde , met eigen even als of zij zeiven tegenwoordig waren. '
(| ) Refol. -jan den Oudraad van den S7. Sepieml/er 1669.


*o88 -P fi I V 1 L E G I E N
X 1 V.
De goede luyden van den achten zullen genomineert worden b% öe deekens van de gemeene neeringen of gildens ingevolge van het accoord in den jaare 1647. dienthalven opgerecht ende geflooteü zullende die nominatie behelzen een tripel getal ende gedaan worden ten tijde als tot nog toe gebruykelijk is geweeft dewelke Maari« dag of Dingsdag daar aan volgende bij die van den gerechte zal worden gërefumeert ende gëlegitirheert ten eynde om op Saterdag daar aan bij den oudraad Czonder de goede luyden van den achten daar onder te begrijpen) gedaan te worden electie van een enkel getal des zullen die geene die tot achten wórden genomineert en geëligeert mede in alles zoodanig moeten wezen gequalificeert als .in 't voorgaande articul ten opzigte'van fchepenen breder uytge* Ürukt ftaat.
X V.
De veertigen zullen in conformiteyt van de privilegiën de afgeilorvene en vacante plaatfen bij beüoote biilietten Cappleren alvoo; rens tot het doen van de nominatie van fchepenen te treden.
X V I.
De burgermeefteren fchepenen góede luyden van den achten fa veertigen invoegen als vooren voor d' eerfte maal geëligeert pezende zullen tot geen actuële bedieninge worden geadmitteert voor en aleer dezelve met foiemneele eede zullen hebben verklaart dat zij na de voorfz. ampten refpectivè niet en hebben gefolliciteert dog zullen gehouden wefen t' eiker .aankomfte voor het aanvaarden hunner bedieninge te doen den eed van zuyvering en namentlijk dat zij om het voorfz. ampt of bedieninge te bekomen nogte door haar zei ven nog door anderen belooft of gegeven hebben belooven of geven zullen eenige giften gaven of gefchenken aan eenige perfoonen 't zij in of buyten de regeeringe zijnde directelijk of indire&elijk in eenigeï manieren met belofte onder eede als vooren. dat ingevalle t' eeniger tijd tot haare kenniffe zoude mogen komen dat yemant buyten haar weten iets belooft ofte gegeven hadde belooft of geven zoude zij 't zelve aan burgermeefteren aanftonts zullen openbaren met bekentmaaking van de perfoon of perfoonen aan dewelke iets belooft ofte gegeven zoude mogen zijn of belooft of gegeven zoude ftaan te worden.
XVII.
Die van den oudraad en goede luyden Van den achten mitsgaders de veertigen zullen ih haare collegien refpectivè rang en feffie hebben na den tijdt van jaaren dat dezelve fullen wefen geëligeert ende de leden vaii den oudtraad fullen insgelijks dezelve rang en feffie hebben in alle andere collegien binnen deze ftadt. Edog zal den pre* fident burgermeefter in dei' tijdt in alle collegien prefideren van welke hij een lid is en voorts alomme zonder onderfcheyt de pre* feance en eerfte rang hebben»


Van DORDRE CHT;, ,989 XVIII.
De tft^uriers zullen gekooren worden na het oude gebruyk bij dc gemeene neeringen en de goede luyden van den achten ende m attes moeten wezen gequalificeert zoodanig als hier vooren ten opzichte van de fchepenen geëxpreffeert ftaat ende zullen dezelve tbelauners mede gehouden wefen alvoorens tot die aétuële bediening te worden geadmitteert te ftellen fuffifante cautie ende met folemnelen eede te verklaareh dat zij na de voorfz. bedieninge niet en hebben gefolliciteert.
X I X.
De fecretariffen in der tijd zullen tot fchepenen nominabel en eligibel zijn mits dezelve zoodanig mede in alles zijnde gequalificeert als hier vooren ten reguarde van de fchepenen is gezegr zoodanig nogtans dat dezelve geëligeert wordende ende in funcW als ichepenen willende treden gehouden zullen wefen haare bedieninge af re Üaaa ende zonder eenige referve te Hellen ter difpofitie ende collatie van den voornoemden oudtraad nemaar ingevalle dezelve genegen waaren in haare bedieninge te blijven continuëreil dat in zoodamgen eas dezelve verftaan zullen worden onder het getal van den oudtraad te zijn zonder nogtans daar inne te mogen zitten ofte ftemmen geduurende derzelver bedieningen als alleen tot de verkiezingen van de voorfz. burgermeefteren dog zoo wanneer zij luyden haare bedieningen zouden komen neder te leggen ende effective af te ftaan dat dezelve als dan in den voorfz. oudtraad rang en feffie zullen nemen fonder eenige formaliteyten van npoden te hebben naar den tijd haarer electie mits welke de voorfz. fecretariffen tot fchepenen invoegen voorfz. geëligeert wordende ènde niet genegen zijnde aanftonts in die qualiteyt te fungeeren dat defelve als dan alleen den eed zullen doen als oudtraaden ende niet als fchepenen ende dat in zoodanigen geval haare plaatfen als fchepenen bij den gerechte zullen vervult worden bij furrogatie uyt de leden van den oudtraad eri anders niet.
X X*
Den dagh van drie koningen avond zal blijven geprefigeert tot beftellinge ende begevinge van de ampten die men van ouds gewoon is geweeft te vergeven ende zullen die geene die van wegen deze ftadt ter vergaderinge van de heeren ftaaten generaal mitsgaders in de collegien vari den raad van ftaaten gecommitteerde raaden van Holland ende ter admiraliteyten als mede in de reekenkamers van dè generaliteyt ende van Holland zullen by den oudtraad met befloote biilietten werden gekooren maar alle ampten binnen de voorfz ftadt bedient werdende ter weeskamer ende over godtshuyfen colion elfchappen fchutmeefterfchappen ende het fchöutampt van acht dagen mitsgaders heemraadfehappen en (*f) bewindhebber x a bers-
CJ) Bevihidhebbersplantfen. Na de ver- van wegen de Regeering deezer Stad aan zïjandering der Regeering>fbnn, ten jaare 1747. ne Hoogheid, den Heer Prinfe van Oranje etl VoüigtfvaJien , wordsn de iiewindhebbcren , Nsüitu, als Opperbewindhebber en Gouverneur


J9Pö P tl I V I L E G ï E N
bersplaatfen van de ooft- en weftindifche compagnien zullen hief, 'open ftemmen vergeven werden ende dat bij voorftellinge of nominatie of wel bij abfolute eleétie foo als ten reguarde van dezelve fefpeótivelijk van oudts in gebruyk is geweeft edog bij nldien het mogte komen te gebeuren dat yemant tuffchen tijde quam aflijvig te worden welkers ampt ter collatie van den oudtraadt ftaande zonder ondienft niet Vacant konde blij ven tot den voorfz. dag van drié koningen avond zoo zal daar inne bij den oudtraad worden voorzien invoegen ende manieren als vooren en zulks het voorfz. ampt bij forme van fuiTogatie op een ander perfoon worden geconfereert.
x x r.
En zullen (gelijk voor dezen altijd gebruykclijk is geweeft) geen afgegaane borgermeefters of fchepenen genomineert of ingekooren mogen worden ten zij dezelve twee volle jaaren in haare refpectivè qualiteyten ftil gezeten hebben.
XXII.
Zullende ook in den Oudtraad volgens gelijk oudt gebruyk mogen wefen vader met één zoon mitsgaders twee gebroeders (e) erf niet meer.
XXIII.
Voorts zal alle het geene de regeeringe Van de voorfz. ftadt concerneert ende hier bevoorens niet fpecihcè uytgedrukt ftaat or> den ouden voet gelaten ende dien conform gepraétifeert werden.
XXIV.
Ende ten eynde de bovenftaande poincl-en en articulen te vaftër mogen werden gehouden zonder eenige veranderinge buyten evidente noodzaakeliikheyd fubjeét tc wezen; Zoo is bij den oudtraad goedgevonden bewilligt ende overgegeven gelijk bij dezelve goed'
ge-
Generaal van de Ooft'mdi.fcVie Compagnie, van Amfteldam, de laatfte ter Kamer vaftf Voorgcdraagen; welke, den voorgèftaagen Per- Rotterdam, in 't jaar 1771., van-wege de loon, zoo hij Hem aangenaam is, tot Bewind- Stad, voorgeflaagen en gecommitteerd (2). hebber aanfteït. Deeze wijze van Verkiezing (e) En niet meer. Dit artijkel is, door't vindt haaren grondflag in het Staatsbefluit van gebruik, niet toepaslijk gemaakt op de Achten; den éénëndertigften Julij des jaars 1750. Qij, wijier voorbeelden zijn, dat, Vader en één Zoon medebrengende, „dat door dc Leden en Ste- Leden van den Oudraad zijnde , ter zelftter „ den, daar geen Kamers zijn, welke geregtigd tijd, een ander Zoon Lid van de Goede Lui„ zijn , om één of meer Bc-windhebberen in den van de Achten geweeft is. Het getogt „eenige van de voorfz. Kamers te hebben, ons, in den Oudraad "te hebben gezien de Hee„ bij vacature aan zijn Hoogheid zal worden ren Gebroeders Mrs. Johan en Herman Cor5, voorgedrangen een Perfoon , behoorlijk ge- nelis defVitt, den éènen als Schepen, den att,, qualificecrd , aan zijn Hoogheid aangenaam, deren als Acht; terwijl hun Vader, de Heer „ welke vervolgens zal worden voorzien van Mr. Cornelis de Witt, het Burgemcefterfchap een Millive van zijn Hoogheid, geadrelfcerd bekleedde: thands heeft het zelfde ook plaats in. „ aan Bewindhebberen van de Kamer, daar't den Perfoon van den Lieer Burgemeefter „ behoord,-om aldaar als Bewindhebber aan ge- Mattheus Rees; wiens beide Zoonen, de één „ nomen te worden". Op dien voet werden als Schepen, en de ander als Acht, te gelijk de Heeren Mr. Ockcr Gevaerts en Mattheus met hunnen Vader , zitting in den Oudraad Rees , de eerltc als Bewindhebber ter Kamer hebben.
(l) HoUandfch Placaatb. VIL Deel. bl. 1572.
( a) Refol. van den Oudraad van den 26. Februarij en 2, Maart, 29. Agril en 4. Mei 177U


van DORDRECHT.
gevonden bewilligt ende oven?cppvwi mt^a k;; a«+ tt^Mu» a^.
Iiberatie ari mogen worden aangeftelt veel min eenige alteratie of veranderde in de voorenftaande poinéten ofte articulen worden PCSh Jn J ,Cn aleer dcn oudtraad to op acht dagen te vooren ^ef evn^ wfz™ S^onvoceert ende alle abfente heeren ten 5fd.nl; 5 m1dfi b,J miffivè zuIlen wefeö bcfèhreven ende dat > nip7v!l ,ai:dm als mct confonante ftemmen tot
rnlin Jerandénnge ampliatie of reftridtie in de voorenftaande ÜttU cuien otte eenig pointf: van dezelve geconcludeert ende vervolgens eenig verzoek aan de heeren Staaten van Hollandt ende Weftvrieslandt gedaan zal mogen worden.
Zoo is 't dat wij de zaak èn verzoek voorfz. overgemerkt hebbende en de vértoonders willende gelieven uyt onfe rechte weren* ichap fouveraine magt ende auctoriteyt het voorenftaande geredresleerde reglement in allen deelen poinften en articulen hebben goedgevonden geapprobeert en geratificeerd vinden goed approbeeren en ranhceeren het zelve bij dezen lallende een ieder dien het aangaan zal zig hier na te reguleren. Gedaan in den Hage onder onCen grooten zegele hier aan doen hangen den twintigften April in t jaar onfes heeren en Saligmakers een duyfent zeven honderd en veertigh. uuu
°$. II. V. Waffenaer. vt.
Ter Ordonnantie van de Staaten
Willem Buys.
Naer hei Oorfprongklljk O&rooi^ liggende in de Kas van de Weeskamer Lade A. No. 39.
Befluit van de Staaten , om aan de Roomfchgezinde Gemeenten^ houdende haare Statiën^ naaft de Bromverij van het Kruis en op de Hoogeniemvftraat, te verkenen O&rooi, dat de Armen, ftaande tot derzelver bezorging, o/zder de inzigten in het verhod van het Pla* ca at van den 4. Mei des jaars 1 655., raakende het maaken van Legaaten of Erfeniftfen aan Roomfche Kerken, niet hegreepen zijn. 23. Jartnarij 1742.
ONtfangen een miffive van burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht gefchreeven aldaar op gifteren waar bij zij aan haat Ed. Groot Mog. toezenden en favorabel voordraagen een requeft
X x 3 vm


199$ PRIVILEGIËN
leedene aangaat te laaten bij het recht en de pofleffie het welk zij geëxerceert en geacquireert hebben ten opzichte van de goederen nagèlaateh bij perfoonen in het voorfz. armhuis gealimenteert zijnde en zonder kinderen overleeden zonder daar in eenige prayudiüe te lijden en zonder ook eenige reclame fubjeét te zijn wegens het geen zij uit dien hoofde reeds genooten hebben en belangende het toekomende de fupplianten te authorifeeren om te moogen behouden en na zich neemen al het geen zal worden nagelaaten bij eenige perfoonen door haar gealimenteert of in haar armhuis groot gemaakt wanneer dezelve koomen te fterven zonder kinderen kindskinderen of verdere descendenten na te laaten ten waare dezelve met de fupplianten of haare fucceffeurs in der tijd daar van uitkoop hadden gedaan mitsgaders om de geringe middeltjes welke de kinderen die in der fupplianten armhuis reeds ingenoomen zijn of namaals noch ingenoomen zullen worden voor den tijd hunner inneeminge eigen of aanbefturven zouden moogen zijn voor haar armhuis te mogen behouden daar onder nochtans niet begreepen het geene dezelve kinderen geduurende haare opvoeding in het voorfz. huis bij erffeniflen legaaten of giften zouden moogen hebben verkreegen behoudens echter dat de fupplianten daar van de vruchten genieten zullen zoo lang dezelve kinderen in het voorfe armhuis gealimenteert worden en langer niet.
En zullen daar van behoorlijke brieven van oftroy ten behoeven van de fupplianten gedepêfcheert worden.
HoUandfch Placaatb» VIL Deel bl 713.
Extratl alt het Generaal Placaat wegens de 'invordering van de Gemeenelands Middelen 9 raakende den Frijdom der Munters, 22. Julij 1749. Artijkel XL
Niemand zal vrij zijn van de betaaling van 's lands middelen en rechten dan alleen volgens de oude praeeminentien en gerechtigheeden zijn Doorluchtige Hoogheid den heere Prinfe van Orange en Naflau en deffelfs descendenten mitsgaders de descendenten van Prins Willem den eerlte glorieufer memorie die van 's lands univerfr teit binnen de ftad Leyden volgens onfe refolutie daar op genoomen zoo verre die vrijdommen daar bij zijn geaccordeert die van de collegien van de theologie binnen de voorfz. ftad Leyden mitsgaders die van de munten binnen deeze provincie refideerende voor zoo verre aan dezelve volgens haar privilegie of onze opgevolgde refolutien eenige vrijdom is geaccordeert. Als meede de diaconen de publicque godshuifen zoo gafthuifen als andere gelijk ook vrij zullen zijn de ambaffadeurs en andere erkende minifters jegenwoordig in den Hage refideerende doch bepaaldelijk tot dat geene dat zij confumeeren in de hotels of huifen daar in zij woonen en des


2002 PRIVILEGIËN
die onder de pagten daar omtrent door den tijd fouden moogen weefen ingefloopen dat zij heeren commiflarilTen om omtrent een point van foo veel importantie met alle mogelijke omfigtigheid te werk te gaan hebben geconfidereert dat het jongfte generaal placaat op den ophef van de collective middelen gearrefteert meedebrengt.
Dat onder andere vrij fullen weefen „ die van de munte binnen 9, deefe provincie refideerende voor foo verre die volgens haare pri„ vilegien en opgevolgde refolutien eenige vrijdom is geaccordeert".
En dat het klaarfte en uitdrukkelijkfte privilegie dat aan die van de voorfehreeve munte gegeeven is is dat van Philip van Ooftenrijk van den 7. Augufti 1504. inhoudende de navolgende woorden:
„ Gonnen en willekeuren mits deefe dat zij en haare nakoomers s, munters en werkluiden van onfe voorfehreeve munte voortaan » vrij quijt en exempt weefen en blijven fullen van alle excijnfen s, van wijnen bieren brood vlees en andere provifien en lijftogcen >, die zij binnen hunne huifen en huisgefinnen alleenlijk fullen mo>, gen flHten "-
En eindelijk dat haar Edele Groot Mos. placaat van den 22. December 1733. op dit refpect meedebrengt:
„ Dat niemant onder den naam van munter knaap of wat ander benaaming het foude moogen weefen tot de munte relatif van •„ eenige vrijdom van de gemeene middelen fal jouïffeeren boven „ en behalven de amptenaaren tot het waarneemen en opligt der „ munte geftelt als die met er daad in de refpectivè munten werken.
Dat van alle die perfoonen lijften geformeert en overgefonden 9, loude werden.
» En. dat de vrijdom alleen plaats foude hebben in het Noorder 3, quartier in de ftad daar de munte refideert.
„ En eindelijk dat niemant van eenige vrijdom fal jouïfTeeretl „ als alleen van de middelen van confumtie en geen anderen.
Waar op gedelibereert en al het geene voorfehreeve is in agting genoomen zijnde is bij provifie en tot dat haar Edele Groot Mog. luiks anders lullen komen te termineeren goedgevonden en verftaan te declareeren en te verklaaren door deefe dat de Vrijdom aan die van de munte binnen de ftad Dordrecht refideerende volgens haare privilegiën en opgevolgde refolutien geaccordeert beftaat m de hier navolgende vrijdom. Naamentliik in de vriidora van den impoft op het gemaal de bieren wijnen brandewijnen mee en azijnen op het beeftiaal op- het zout en zeep op de koffii en thee op de fruyten en ten opligt van de turf alleen bepaaldelijk van foodanige turf die effectivelijk in de munt tot het fmelten en bewerken van het muntmateriaal werd gebruikt en verders nogte anders met als zijnde den impoft op de turf geen impoft op de conlumtie maar een regt dat voor de ontgronding der landen en voor de doorvaart betaald werd en dat niemand wie het ook zij buiten de hier voorgemelde impoft op de waaren van confumtie van eenige andere vrijdom fal jouïffeeren maar gehouden zijn alle de andere regten het zij onder de naam van heere- en redemtiegeld caroile- en veergeld ontgronding en doorvaart van den turf of onder wat naam het ook foude moogen weefen geheeven werdende als alle andere inwoonders van den lande te betaalen.
pat


t
toe, PRIVILEGIËN
Dat V00ns ^^^^-ïïssi
digW of wü inflaan £ znn hu 5 ^nen ctó ^ ^
Dat ook geen vee met ™)«u" omtrent ftl werden ge-
geflagt als in de mume felfs « dat daat o ^ ^ ^ obferveêrc de keure «P het ^an v ^ ^ falf
ï?vSe itW*^ais in vier quartieren fal mo°'
gen werden verdeelt. rn«rvn1dieliik fal wasten en onthouden
Dat wijders een reder ^^^fj^ en do0r een van de Van eenige goederen of wa^enmip j ingeflaagen aan iemand hier voorgeme de vrije Pf^fnm ^°t| veree*en of op eenigerley buiten zijn huisgefiri over te: doen ot te v ^
Wijfe T SateC te ^AïïSdt foo" wel die geene die pcene als ^udateurs te w ^ ^ ontfangen
het overdoet of verhit ^ a 6 verftaan de refpec-
En eindelijk is nog meedeM lijk defelve tlve gaarders bmnen maldeu aan baar Edele
gelaft werden door deeie o m van alle de waaren van
Mog. over te fenden' e^n p van4iemand van die geene die tot de
^SS^^^^^deefes zijn gereg-i§t m
voorgaandedrie maanden^^1^^^ van vrijdom fullen
En dat de ^P^^dl^Sandig declaratoir van die gee-
gQQTÈ e°0PedSen do^aangeeven om defelve in zijn hms m de ne die de goederen uw _ fa aanftaande.
ftad in te ^^fe^lvS wStoü den raad en advocaat En fal extrad deefc geeven w fiender Voet te Dordregt fiscaal den contraroleuJ'2tlLnwoov de refpedive gaarders het noodig gelidJ]^^JZ de ontgronding te GouSf£ Roerom" te dtnef tot haar narigt en zig daar na te reguleeren refpeftivehjk.
f Onder ftond)
Accordeert met het voorfz. Regifter.
Was geteekent.
A. v. Straten.
Refolutien van heeren committeerde Raaden*
Na-


V a n t> O R D R E C II T soaè Nader Befluit van Heeren Gecommitteerde Raaden , wegens den Vrijdom der Munters en Knaapen , met aanwijzing en opgaaf van hun , welken daar van provifwneel zullen 'Oerfloken zijn.
8. September 1750.
TS gehoord het rapport van de wel edele heer van der Dum X heere van 's Gravemoer en de heeren van der Das/en en bchelhnger haar Edele Mogende medebroederen in raade als cornnoiflariffen (de heeren de Bruin en van Zeeberg abfent zijnde^ houdende dat zij heeren commiflariflen ingevolge en tot voldoemng van haar Edele Mogende twee fucceffive appoinftementen commifloriaal van den 13. en 24. Auguftus jongllleeden hebbende gcexanuneert de miffive van den opziender Foei te Dordrecht on den 12. derzelver maand van daar aan haar Edele Mogende eefchreevcn hebbende tot bijlage een memorie van informatien door hem aangaande de officianten munters en knapen en verdere bediendens van de graavelijkheids munte binnen de voorfchreve ftad door hem op voorgaande ordre van haar Edele Mogende aenomen om naader door haar Edele Mogende te werden getermineert welke en hoedaamge van dezelve officianten van den vrijdom van s lands impofitien op den voet en in conformité van haar Ed Mogende refolutie van den 6. Julij bij provifie en tot dat haar Edele Groot Mogende het zelve naader zullen goedvinden te termineeren behooren te jouiflèeren. En voorts ook daar benevens hebbende geexammeert de requefte door die van den teZeme munters en werkgefellen van de voorfchreve nmnte aan haar Ed Wi ogende geprefenteert inhoudende de poinéten en articulen waar in zij vermeinen door de voor/èhreve haar Edele Mogende refolutie te zijn herwaart hebben geremarqueert dat de voorfchreve gefuftineerde bezwaarniflen beftaan in de hier na volgende poinéten en articulen. r
1. Dat bij het declaratoir vervat in de voorfchreve refolutie de
vrijdom dewelke daar bij werdt geaccordeert uitdrukkelijk werdt bepaalt tot 's lands rechten en impoften op het gemaal de bieren wijnen brandewijnen mee en azijnen op het beeftiaai op het zout en zeep op de coffij en thee op de fruiten en ten opzigte van de turf alleen bepaaldelijk van zodaanige turf die effeéhvelnk in de munt tot het fmelten en bewerken van het muntmatenaal werdt gebruikt en verders nogte anders niet.
2. Dat die vrijdom ten opzigt van de perfoonen bij de voorfehre^
ve refolutie werd gereftringeert tot de officianten en meefters munters binnen de ftad van Dordrecht haar vafte woonplaats hebbende mitsgaders tot de refpectivè knaapen die dagelijks en geftaadig m de munte werken en geenHns die geene die met geftaadig werken maar alleeh om zig aan laften te onttrekken die qualiteit hebben geacquireert en dat die vrijdom alzo
z % 2 om*


*öö5 PRI VILEGIËN
'omtrent de waeren van confumtie als omtrent de perfoorieil bepaalt alleen plaats zal hebben omtrent het geene zij in haare huyfen binne de ftad Dordrecht ftaande met hunne huysge* zinnen zullen flijten en confumeeren.
3. Dat bij de voorfehreeve refolutie werdt verldaart dat van nü voortaan geen weduwen van eenige officianten munters of knaapen eenige vrijdom zullen hebben of genieten except alleen de Weduwen van de meefters munters voor zo verre de meesters munters plaats onbeproeft aan haar huis of familie gehoort.
•4. Dat al verder bij de voorfehreeve refolutie werdt gedeclareert dat de voorfehreeve vrijdom niet zal werden genoten door die geene het zij officianten munters of knaapen die bij andere inwoonen of die eenige neringe of hanteringe doen in waeren impoft fubjec~t of waer toe zodaanige waeren noodig zijn en gebruikt werden. Beftaande het vijfde en laatfte point van het gefuftineerde bezwaar in de precautie tegens het misbruik van den vrijdom van het recht van het beeftiaal bij de voorfehreeve refolutie vaitgedeld naamentlijk dat geen vee met vrijdom Van impoft zal mogen worden geflagt als in de munte zelfs en dat daar omtrent zal worden geobferveert de keure op het flaan van runderen kalveren en fchaapen binnen de ftad Dordrecht zijnde en zulks dat een beeft kalf of fchaap aldaar geflagt niet minder als in vier quartieren zal mogen worden verdeelt.
Dat zij heeren commiflariflen nopens de voorfehreeve pointen Van 't gefuftineerde bezwaar hebben geconfidereert omtrent het voorfehreeve eerfte poinct dat de fupplianten een zeer verkeert gebruik zoeken te maaken van deeze en geene bewoordingen en expreffien waar mede de aan hun geaccordeerde vrijdom in anterieure privilegiën voor het privilegie van den 7. Auguftij 1504. tot een bazis in de voorfehreeve haar Ed Mogende refolutie gebruikt weid bevonden te zijn uitgedrukt want voor zo verre dat gefchiet is met de woorden van fittingen beede en fchattingen zoo is zeeker dat de graaven in der tijd zig van die woorden hebben bedient ten tijde wanneer de laften onder die benaamingen wierden geheven en dat wanneer de laften naaderhand zijn geheven bij wegen van exrcijnfeii op de waeren van confumtie en die van de munte zig daar over bezwaarden dat zij die excijnfen moetende betaalen daar door van haare voorige privilegiën zouden werden berooft de graaven zig ook weder van woorden overéénkomende met den aart der laften die gedragen wierden hebben bedient zo dat de vrijdom Van de excijnfen op wijnen bieren brood vlees en andere provifiert en lijftogten haar in den jaare 1504. geconcedeert zijnde die van de munte daar door in haare voorige privilegiën zijn gemaintineert en dat dit nog des te klaarder en zekerder moet voorkomen als men remarqueert dat die van de munte nooit eenige vrijdom van reëele laften hebben gehad daar nochtans zo zij vrij waren gefteld van alle fettingen beede en fchattingen ten zulken effecten dat daar onder allerley fchattingen en laften moeften worden begreepen zij zig in de poffeflie van die vrijdom ook wel zouden hebben weeten te mainétineeren en dat dienvolgende de confequentie dewelke bli


van DORDRECHT. q0ö7
dc voorfehreeve réquefte uit de voorfehreeve premiffen werdt getrokken voorkomt ongefundeert te zijn cn over zulks dat er geen reede gevonden ^ wordt om de vrijdom zo als dezelve bij de voorfè/irceve refolutie met opzigt tot de middelen is bepaalt verders ofte anders te extendeeren als tot het recht of impoft op de boter^ en op het brandhout die beide of bij inadveitentie of door een fchrijf- of druk-fout iii de voorfehreeve refolutie zijn geomitteert. En dat voor zo verre de turf aangaat overmits daar vart niet dan eenige weinige officianten vrijdom hebben gehad en zelfs nog maar federt eenige jaaren immers niet altoos bij de voorfehreeve refolutie zoude behooren te werden geperfifteert te meer dewijl den impoft of het recht van den ode penning op de falm en fteur geen excijns is op de confumtie maar een recht dat op de publicque vendu en afflag van de zalm en fteur is gelegt en mitsdien paralel is met den 20fte 40fte en 8ofte penning die bij verkoöpiug van Vafte en meubilaire goederen werd betaald en die zekerlijk onder der fupplianten vrijdom niet zijn begreepen.
Dat nopens het tweede point van het geCuilinecrde bezwaar alleen moet werden geremarqueert dat voor zo veel de perfoonen aangaat aan wie de vrijdom is gegeeven in de privilegiën wel werden gevonden de woorden werkende en niet iverkende maar dat men niet en gelooft dat ooit de intentie van die privilegiën is geweeft om zulks te extendeeren tot luiden van een aanzienlijke familie en zelfs tot regenten die zonder eenige intentie om te werken maar alleen met een but om vrij te weezen van 's lands impofitien een knaapsplaats koopen of zig daar toe door een van hun vrienden laaten aanftellen en dat als haar Ed. Mogende bij derzelver verklaaring gevolgt hadden haar Edele Groot Mogende placaat van den 22. December 1733. haar Edele Mogende als dan zelfs alle de meefters munters die niet geftaadig in de munt werken hadden moeten verklaaren tot het genieten van eenige vrijdom niet gerechtigt te zijn maar dat haar Edele Mogende niet onkundig van het bezwaar daar jegens in die tijd bij haar Ed. Groot Mogende geallegeert om alle redenen van klagten weg te neemen zig bij de voorfehreeve hunne refolutie alleen in dit ftuk hebben bepaalt tot de knaapen en dat er geen reden voorkomt om des aangaande op de voorfehreeve klagten eenige verandering te maaken.
Dat nog mede omtrent het voorfehreeve tweede gefuftineerde bezwaar voor zo verre naamentlijk de vrijdom door haar Edele Mogende is bepaalt tot de waeren dewelke de vrij geftelde perfoonen in haare huifen binnen de ftad Dordrecht ftaande met hunne huisgezinnen zullen flijten en confumeeren alleen moet werden geremarqueert dat die bepaaling woordelijk is conform aan het te meermaal aangehaalde privilegie van den jaare 1504. en dat de fupplianten mitsdien geen reden ter wereld hebben om zig daar over te bezwaaren te minder als geconfidereert werd dat van die vrijdom wanneer dezelve wiert geëxtendeert tot waeren en goederen die in tuynen en op buiteplaatfen werden ingeflagen door baatzoekende menfchen een groot misbruik zoude kunnen worden gemaakt.
Dat nopens de derde gefuftineerde bezwaafnis door welgemelde
Z % 3 hee«


20.. o
PRIVILEGIËN
heeren ccnnmilTariffen is geconfidereert dat in geen van de gealle» geerde privilegiën gevonden werdt dat de vrijdom zal werden genoten door de weduwen van de vrijperfoonen en dat gevolglijk wanneer dit poincl: door haar Edele Mogende bij derzelver refolutie na rigeur was behandelt men in dat geval veel ftrikter en pre* cifer refolutie zoudeh hebben kunnen neemen en dat dienvolgende der fupplianten geallegeerde bezwaar als alleen beruftende op een kwaac gebruik geên attentie verdient.
Dat ten opzigte van het vierde gefuftineerde bezwaar inconce* Vabel voorkomt hoe dat men een perfoon bij een ander inwoonende of een perfoon nering doende in Waaren impoft fubjecl: zonder het gemeeneland bloot te ftellen aan het geene de fupplianten zelfs erkennen dat geprecaveert en verhoed moet werden naamentlijk dat zo een perfoon het geheele huisgezin waar bij hij inwoont of ook wel zijne geheele nering bevrijd en dat de bepaaling daar omtrent gemaakt eeven zo weinig van hardigheid kan worden befchuldigt als het geene bekend is dat alhier in den Hage omtrent alle edelen en fuppooften is in viridi obfervantla daar in beftaande dat fchoon dezelve volgens duidelijke en klaare privilegiën vrij zijn van alle fteedelijke impofttien dezelve echter daar van niet jouisfeeren wanneer zij bij andere onvrije perfoonen inwoonen of eenige neringen of hanteeringen doen in waaren en koopmanfchappen eenige ftedelijke impofitien fubjeét en dat het geene geallegeert werdt omtrent de wijnkoopers die te vooren uit hoofde van hunne vrijdom vrij zouden zijn gefteld van den taux waar op zij wegens hun confumtie gefteld hadden moeten worden mede niet anders kan Werden geconfidereert dan als een kwaade inbreuk dewijl die taux hiet alleen ziet op haar eige confumtie maar ook op 't geene zij als wijnkooper aan de gaande en komende man bij het proeven of laajen der wijnen uirfehenken of vereeren.
Dat eindelijk het vijfde en laatfte bezwaar ook ongefundeert is voorgekomen zo ten aanzien dat in oude tijden altoos in de munt wierd geflagcn en gevolglijk daar toe aldaar een plaats moet zijn geweeft die als nog ligrelijk daar toe geapproprieert en gebruikt kan worden als ook wel bezonderlijk om dat men niet zien kan dat de munters en knaapen die notoirlijk alle mede burgers zijn van de ftad van Dordrecht fchoon dezelve zijn vrij van impoft minder gehouden zijn zig te gedraagen naa de keuren op het liaan van 't vee voor eige confumtie als alle andere onvrije burgers alfo tuffchen die van de munt en andere burgers in dien opzigte geen ander onderfcheid weezen kan als alleen dat de eerftgemelde vrij fcijn van den impoft van 't vee dat zij in de munt doen flagten daar de andere gehouden zijn den impoft daar van te betaalen zo dat ook dien aangaande bij de voorfehreeve refolutie fchijnt te kunnen werden gebleeven.
Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan bij de voorfehreeve haar Ed. Mogende refolutie van den 6. Julij dee» zes jaars zonder eenige verandering of alteratie als alleen omtrent den impoft op de boter en op het brandhout bij inadvertentie of bij druk- of fchrijf-fout geomitteert in de verklaaring tot welke middelen de vrijdom van de munt zig extendeert bij de voorfehreeve


PRIVILEGIËN
Jacob van Duynen ais vrijer bij zijn broeder imvooneü* de die een bakker is. t .
te ^» Gerven als fchoon getrouwd inwoonende bij
ziin vrouws moeder. .
/fogö ü^^r als ongetrouwd bij zijn móeder inwoo*
xicnclc
Anthonit de Vos als vrijer bij zijn moeder inwoonende. _ Barthokmeus van den Sandtheuvel bij zijn moeder mwoo*
nende. ...... , .
Pieter van den Sandtheuvel medé bij zijn moeder mwoo
hende. . ,t , , ,
"Wijders dat zal celfeeren de vrijdom dewelke de nnvolgenae Weduwen -tot hier toe abufivelijk hebben genooten.
De weduwe Jacob Braets. j Als zij-nde de mun.
Van As. I ters plaatfen door haar
Van den Sandtheuvel >s bezeten reets
Repelaer. \ beproefo
De weduwe Rees. J
Dat Zeker zijnde dat niet meer dan één van de twee weduwen
vin de eebroeders Adriaan en Hendrik Braets van vrijdom kan joms-
feeren in contidefatie Van het verfchil dat tuffchen de gemelde twee
weduwen is gereefen bij wien van hun beiden de munters plaats
althans nog onbeproeft werd bezeten het zelve verfchil door die
Van den fermente der ftad Dordrecht hoe eer zo beter zal worden
beflift en de vrijdom alleen gegeeven worden aan die weduwe bij
wien de onbeproefde munters plaats werd geoordeelt te gehooren.
Dat wiiders ook zal cefleeren en ophouden de vrijdom abufivelijk
genoten bij de weduwe van den elfaijeur van der Banck en bij de
weduwe van den fmit Livelo. Dat voorts van den voorfehreeve
Vrijdom zullen jouisfeeren alle de hier navolgende knaapen:
Jacobus van Maartïvijk. 1
Jacob Frederik Roskam. \
Gerrit van Pelt. t
Seth de Vries. j
Jacob van den Broéh \
'jacob Gelderblom* ^
Sijmon Soldaat. i
Predrïk Siffrie. I
Aart van Kapel. Alle werkende knaapen die
Dingeman Lagten. \ hoofden van een familie zijn
Mels van de Griendt. fen dus bij niemant inwoonen Jan van Holft. of eenige neering doen in m'
Jan Taarling. ren impoft fubjeét.
Jacob Vermande. Cornelis V Ihoft. | Hendrik Bel
Jan van Chaflelet. I Pieter van Dorfien» Adriaan de Vos. Wouter de Goede. } Eerman Boonen Janszoon. \
Huybert Uitterlingen, J mz


van DORDRECHT. aoil
. T>at verder wel mede vrijdom zullen genieten doch niet ten opzigte van de waren waar in zij neering doen de navolgende knaapen.
uenit van Aeck als grolüer en flijtcr in gediftilleerd en zuiks met uitzondering van den impoft op de brandeWijnen en gediftilleert.
Unielis Noteman als verkoopende boter en kaas met ' Vn A«* ultZondennS van den impoft op de boter en op 't zout. t 7 ^at.voorts W 't geheel geen vrijdom zullen genieten dc involgende knaapen om redenen agter ieder perfoon geëxprefleert. Herman Boon. ; .
>^o7^oudburgemeefter.^ Als met werkende knaapen. Jan van den Berg als ongetrouwd bij zijn vader met ziin zufter inwoonende. J Ifack van der Krap als ongetrouwd bij zijn moeder met . Z13ïl zufter inwoonende.
^r/!Iïljk dai°°kieeS vrijdoni zal gieten de fmit Schohing cn Jte A^r die ichoon hebbende de naam van fineitef in effecte niet anders is dan een knegt van de muntmeefter en dat voor zo verre de gemelde fmit .SfatVd&g bij zijne acte van aanftelhng mede vrijdom zoude mogen weezen gegeeven het den zeiven zal vrijftaan des.-egens zig te addrefleeren aan haar Edele Mogende en dedomagement te verzoeken. ö
Dat het voorfehreeve reglement en bepaaling van den voorfehreeve impoft invoegen voorfehreeve door deeze gemaakt en gearreleeden ? 6eëxecuteert met en iedert den 15. Julij jongft.
Dat tot dat einde een copije van 't voorfehreeve reglement zal werden gezonden aan die van de fermente van de grafelijkheids munte binnen Dordrecht en dezelve gelaft gelijk dezelve gelaft werden door deeze zig daar na te reguleeren en voorts om bifden aanvang van ieder jaar aan haar Edele Mogende over te zenden een tufte van alle de perfoonen 't zij officianten meefters munted en Knaapen met expreiïie van dc groote van derzelver familien en con ftitutie van dien om daar op zodanige reguard genomen te werden als bevonden zal werden te behooren. Én werden nog mede de refpeéhve gaarders binnen de ftad Dordrecht boven de poinften m de voorfehreeve haar Ed. Mogende refolutie van den 6. Tuin jongftleeden geordonneert om ten fpoedigflen doenlijk te formeeren fpecifique lijften van de vrijdom van alle de waaren van coniumptie dewelke ieder van de officianten meefters munters en knaapen en andere bediendens federt den aanvang van de collecte hebben genoten tot den voorfehreeve 15. Julij jongftleeden met expreftie van de guantiteit en grootte van haare familien en dezelve over te geeven aan den opziender Voet om door hem aan haar Edele Mogende overgezonden te worden en daar in van drie tot drie maanden aanvang noemende met den voorfehreeve i«? Tulii te continueeren. °' J J
En zal extraéf deezes gegeeven worden aan den raadt en advocaat fiscaal aan den waradijn en die van den fermente van de munte te Dordrecht als mede aan den opziender Voet zo om te dienen tot naricht als om zig daar naa te reguleeren en aan de refpectivè
A a a hoofd-


Èor2 RïVILEGIEM
hoofdgaarders te communiceeren en zórge te draagen dat het bovenftaande regelement en de verdere ordres vervat in haar Edele Mogende voorfehreeve refolutie van den 6. Julij deezes jaars door alle die geene die zulks concerneert na behooren werde geobfer-
veert en geëxecuteert. n rT r-
Refolutien van Heeren Gecommitteerde Raaden.
JJN MERKINGEN.
Beide deeze Befluiten , gelijk men ligt be- van advis. Deezen traden daar op in onder-
Jfa^ZSSFbïd^ naer0 den handeling- met die van het Sennent, dog vrug-
E van de Muntefs en Werkgezellen, als teloos. Vervolgends namen zij een nader Be-
oo deelïn e S tóf, fa hunne Privilegiën fluit, den twe?éntwint,gften ÓétoÉer van het
S^§«enTli5ln,kS zijn verkort. bZij jaar 1753., .waar.>1. fchoon met eenige ver*
SkÏÏ™R daar over. bij een breedvoerig zagting .gelijk wij zien zullen, de reeds; geno-
SSaSf aan de Stallen in het jaar 17V. ; men befluiten van den zesden Juli] en agdfcn.
weTnhSlve ftS'inhandinvanHee^ September des jaars ,750. nader bekragugd
jen Gecommitteerde Raaden , om te dienen werden.
Refolutie van Beer en Gecommitteerde Raaden, om voordaan geene Tranfporten van Muntersplaatfen toe te ftaan , ten zij aan zulken, welken geduurig en daadlijk in de Munt werken.
8, April 1751*
TEt occafie dat het verzoek bij requefte aan haar Ed. Mogende gedaan bij Simon Petrus Collot D' Escurij heere van NaaldwijK en Slidfecht raad in de vroedfehap der ftad Gorinchem &c. ten evnde haar Ed. Mogende hem geliefden te permitteeren confenteeren ende authorifeeren van zijn meefler muntersplaats in de munte van Holland tot Dordregt af te ftaan en defelve te transnorteren en over te doen aan Wilhelmus van Nievelt voor dele revfe bij haar Edele Mogende is geaccordeert op fondament van vorige exempelen. Is goedgevonden en verftaan dat van nu voortaan geen zodanige verhoeken zullen werden geaccordeert ten zij het tranfport dier meefter munters plaatfen gefchiede aan zulke perfoonen die effectief en geduurig in de munt werken en niet kome te ftrijden tegens eenige privilegiën van de munte.
En zal extraót van defen gezonden werden aan die van de fermente van de munte particulier van Holland tot Dordregt ten eynde te ftrekken tot derfelver narigt.
Eerjle Regifier van zaaken de Mun^ aangaande , beginnende den i.
, 1580., berustende in de Domeinkamef van Holland, Fol. 379. verfo.
M


van DORDRECHT. 20,3 Beft** van den Oudraad, om , in bet over/eg van zaaken, concerneer ende de Regeering, voor Haare Koninglijke Hoogheid, dezelfde deference te hebben, als de Regeering betoond heeft , voor wijlen Zijne Doorlugtige Hoogheid, Willem den IV. 9 overéénkomflig de Refolutie van den 4. September des jaars 1747.
22. November 1 75 1,
OP het geproponeerde van den heere prefiderende burgemeefter P. Berck heere van Goidfchalkoirt is goedgevonden en verftaan de heeren burgemeefteren in der tijd te qmMceren om dezelfde deference te hebben m het overleg van zaken concerneren. de de regering dezer ftad voor hare Koninglijke Hoogheid als gouvernante en voogdefle over den minderjarigen heere Prinie Erfftadhouder dezer provintie als de regeering gehad heeft voor wijlen zijne doorluchtige Hoogheid gl. mem. conform vorige refolutie.
Refolutien van den Oudraad.
Nader Contracl tuffchen de ondergeteekende Heeren Commijf ariff m van den Raad van Staaten, als hij Hunne Ed. Mogende Refolutie van den 19. Maart 1753. ïier toe verfogt en gecommitteerd ter ééner, en de onder geteekende Heeren Gedeputeerden deezer Stad ter Vergadering van de Heeren Staaten van Holland en Weftfriesland, als bij Refolutien van den Oudraad van den 3. Maart en 17. slpril 1753. hier toe verzogt en gecommitteerd , ter anderer zijde; op approbatie van hunne wederzijdfche Heeren Committenten aangegaan , nopens een fubfidie, door den Raad van Staaten, aan de ftad Dordrecht, nu en voordaan, te bet aaien, voor het A a ai vefa


I2öï6 PRIVILEGIËN
Befluit van Heeren Gecommitteerde Raaden, waar bij allen , welken tot de Munt behooren, 'tzij Officianten, Munters, Knaapen en Werkluiden, provifwneel vrijgejïeld worden van het Redemptiegeld, mids in het vervolg bet aaiende het Heerengeld; met verdre hijvoeging van de wijs, op welke het klein Vee , vrij van Impofl , voor de Munters en Werkgezellen zal worden geflagt en verdeeld.
22. Oftober 175 3*
BIT abfentie van de wel Edelen heer van der Duyn heere van 's Gravemoer is gehoord het rapport van de heeren van Dijk milem van Schuylenburch Boudaan en van Zeeberg haar Ed. Mogende medebroederen in raade met en benevens den raedt advocaat fiscaal ingevolge en tot voldoeninge van haar Ed. Mogende appoinétement commilforiaal van den 4. Maart 1751. hebbende geexamineert de requefte van die van den fermente munters en werkgezellen van de gravelijkheids munte van Holland binnen Dordrecht aan haar Edele Groot Mogende geprefenteert daar bij om geallegeerde redenen fuftinerende bij haar Edele Mogende refolutien van den 6. Julij en 8. September 1750. in verfcheide opzigten merkelijk te zijn bezwaart en vervolgens verzoekende dat meergemelde haar Edele Mogende relblutien voor zo verre hunne gealtereerde poinaen van bezwaar is betreffende mogen werden gefteld buiten executie en welke requefte door hoogftgemelde haar Edele Groot Mogende is gefteld geworden in handen van haar Edele Mogende om daar op te dienen van derzelver conüderatien en advis houdende dat zij heeren commiffaiiffen te meermaalen hunne gedagten hebben Vaaten gaan hoedanig en door wat middelen de diffi.ciiïteiten dewelke de gemelde fupplianten tegen de voorfehreeve haar Edele Mogende refolutien moveeren om te praeveniëeren de moeyelljke deliberatien dewelke daar over wel anderfints ligtelijk bij haar Ed. Groot Mogende zouden kunnen vallen zouden kunnen werden uit de wegh gelegt en dat dezelve daar toe geen beter middel hebben kunnen uitdenken als daar over met gecommitteerden Uit die van den fermente in conferentie te treeden om aan de eene zijde met dezelve te conftateeren de precife poincten van hun gefuftineerde bezwaar en om was het mogelijk aan de andere zijde haar te permoveeren om daar van af te zien of dezelve voor zo veel 's lands intereft zulks permitteerde in te fchikken dat die conferentie gehouden zijnde van de kant van die van den fermente als een hoofdpoinct van hun bezwaar is geallegeert dat dezelve ten tijde van de verpagtinge nooit hadden betaald de quotifatie van het zout- zeep- heere- en redemptiegeld en gevolglijk gefuftineert onder


VaNDORD reght. *ol?
tle collecte uit hoofde van de univerfaliteit van hunne gefuftineerde privilegiën mede niet gehouden te zijn hunne bediendens in het heeregeld op te geeven ofte 's lands recht daar voor te betaalen en voorts dac dezelve ook waren ongehouden te betaalen het redemptiegeld als gelubintreert in de plaatfe van middelen waar van zij vrijdom hadden genoten zijnde voor het overige de andere gefustineerde bezwaarenillën meer geweeft van deeze en geene particuliere perfoonen als wel van die van den fermente in het generaal en onder anderen van den warandijn dat dezelve niet geniet vrijdom van den impoft van den turf fchoon zijn praedecelïèur die heeft genoten en den warandijn van het Noorderquartier daar van ter deezer tijd ook zoude jouïlfeeren en voorts van den muntmeester die zig bezwaarde dat de gieter en fmelter mede geen vrijdom genoot en mitsdien het zelfde verzogt en wijders nog van eenige particuliere die zig daar over bezwaarden dat haar den vrijdom wierd gewijgert ter oorzaake zij bij andere inwoonden en dat andere die met haar in een gelijk geval verleerden van den vrijdom nogtans jouifteerden en eindelijk dat veele munters door de bepaaling dat een kalf of fchaap in geen minder deefen als in vierdeparten zoude mogen werden verdeelt genoegfaam van het effect van den vrijdom wierden verdoken en daarom verzogten dat die verdeeling zoude mogen gefchieden voor de munters in agtfte parten en voorde werklieden in zeftiende deelen. Dat zij heeren commisfariflen nopens het gemelde hoofdpoint van bezwaar tot wegneeming van het zelve onder anderen hebben geavanceert dat de rede waarom die van den fermente onder de verpagting het quotifatie-zoutzeep- heere-en redemptiegeld niet hadden betaald vermoedelijk was ge» weeft om dat dien impoft van het zout en zeep- daar onder was gecomprehendeert maar dat dezelve daar van nu ook vrijdom genietende zij niet zouden fuftineeren van het heeregeld als zijnde een laft waar op haar privilegie niet was applicabel mede vrijdom te moeten genieten doch dat men het redemptiegeld wanneer men het andere poinct eens was zoude kunnen nageeven en dat zij heeren commiüariifen aangaande dit poinct het zo verre hebben gebragt dat de gemelde gecommitteerden hebben aangenomen te effectuëeren dat het heeregeld zoude werden betaald voor het loopende jaar en in het toekomende mits voor de reets gepafleerde jaaren als dewelke voor veeie te bezwaarlijk zoude vallen te betaalen het zelve niet wierdt gevordert en dat zij heeren commiffariffen zig in die mits niet hebbende kunnen ingeeven de gemelde conferentie op dit poincc is geicheiden op dien voet dat de gemelde gecommitteerdens hebben aangenomen hunne uitterfte devoiren te Zullen aanwenden om die van den fermente te bewegen om de agterftallen van het heeregeld ook te voldoen doch dat dezelve onlangs hebben gedeclareert dat hunne aangewende devoiren daar omtrent zijn geweeft vrugteloos en te vergeefs.
Dat met opzigt tot het gefuftineerde van den warandijn is geremarqueert dat dewijl de munters nooit geen vrijdom van den impoft op den turf hadden genoten hij daar omtrent volgens de pri« vilegien geen voorrecht boven de munters konde hebben en dat zijne twee laatfte praedecefleurs ook de eenigfte waren die dat hadden


miB PRIVILEGIËN
den gehadt en voorts d-at in het verzoek van den muntmeefter niet kan werden getrecden en dat voor de eguale practijk omtrent alle de munters en knaapen alle mogelijke zorge zoude werden gedraagen en dat het laatfte verzoek omtrent de verdeeling van kiem vee zoude kunnen werden ingewilligt.
Waar op gedelibereert en in achting genomen Zijnde dat hoe zeer het allefins billijk en rechtmaatig was geweeft dat die van den fermente munters en knaapen niet hadden gedeficulteert om hunne bediendens in het heeregeld aan te geeven en 's lands recht daar van te betaalen echter de betaaling van de reets Verloopen jaaren voor veele te bezwaarlijk zoude zijn en zulks uit zonderlinge conüderatien mits alle die tot de munte gehooren 't zij officianten munters knaapen en werklieden zonder eenige uitzondering als nog in het loopende jaar alle hunne bediendens aan den gaarder van het heeregeld oprechtelijk opgeeven en 's lands recht daar van betaalen alles op den voet der ordonnantie en daar in van jaar tot jaar continueeren den gaarder van het voornoemde heeregeld door deeze te qoalificeeren om de reets gepaffeerde jaaren niet in re vorderen en voorts ook in dat geval en anders niet te verklaaren dat die van de munte voorts bij provifie en tot naader order van haar Edele Groot Mogende ook zullen genieten vrijdom van het redemptiegeld en eindelijk te permitteeren dat een kalf of fchaap dat voor die van de munte met vrijdom van impoft op den voet van haar Ed. Mogende voorige refolutie werd geflagt voor de meefters munters zal mogen werden verdeelt in agt portien en voor de werkluiden in zeftien deelen en voor het overige bij de hier voorgemelde haar Edele Mogende refolutien van den 6 Julij en 8. September 1750. in alle haare poincten en leeden die door deeze niet zijn gealtereert of gemitigeert te perfifteeren bij deeze en dtn opziender Voet en de refpeétive gaarders door deeze ernftig te gelaften zorge te draageil dat alle de poincten en zaaken in de voorfehreeve vefoiatien gereguleert mitsgaders de voorenftaande mitigaticn en ampliatïen egunlijk zonder aanzien ofte diilinétie van perfoonen te maaken ftiptelijk werden nagekomen en geëxecuteert.
En zal extract deezes werden gegeeven aan den raad advocaat fiscaal tot zijn naricht als mede aan die van den fermente van de munt en den opziender Voet te Dordrecht om zig daar na refpectivelijk te gedraagen.
Refolutien van Heeren Ge* committeerde Raaden.
AANMERKINGEN
Bevoorens CO» metéén enkel woord, zijn- ziende, om daar in verandering te weeg fe
de opgemerkt, dat de Befluiten van Heeren brengen, vonden het nogtans geraaden, om
Gecommitteerde Rnaden van den zesden Julij zig allen , uitgezonderd "den Érfmuiiter Jan
en agtften September des jaars 1750. geens- van der Linden van Slingelaudt, daaraan
zins naer den (maak der Munters waren , is te onderwerpen.
het gemakrijk te begrijpen, dat het Boven- Deeze, bij aanhoudendheid, weigerig blij-
llaan'd, waar bijze van nieuws beveiligd wer- vende , het Heerengcld te voldoen, werd
den, aan hun'ook geen volkoomcn genoe- daarover, in her jaar 1753., door den
gen gaf. Die van het Serment, weinig kans Hoofdgaarder geëxecuteerd, zoo dat hij ■ "a
Se/s*
( 1) Zie B'adz. 2012.


van DORDRECHT. 2oi9
ÜHÊfmatie; R<mg?'> SlJJ^ffc^wijzing vergadering ingebragt, en daarvan, bij alle
van goederenuwf" ajne herhaalde Profes- de Leden ; Copij verfogt zijnde , is daar op
tatten , Ti er I ' ^ "»fig»<™ tot hier toe geen Befluit genomen. Dan do
tXvmt.g ^J.™^"» nogtans aannee- Regeering deezer Stad zigt voordievaul.ee
Z&eftiwimnnS ™ a htt Scrau™'in * bl" , gaf aan haare af-
ï'gullen vo S ' ^ deSCmaakte kos- grenen ter Dagvaart in'lalt , om zig te-
Hier hii bleef h,.r •• i , gen hetzelve tc verzetten, en, ten dien einde,
Sn v^Wb-nl J/''Jn » ■'•tn de Staa- moric, welke het Serment, toe wederlegging
door de £? ' ■* " °P het Rc<!udl van d:,t advis ' aan «& ^ » EndïïSS
SïaeleveS ^bST*. ^^«^ <J* Van deezen lall kweeten zig onze Ge-
■mrSn» ' een gunlhg Belluit zou'moogen deputeerden, en inliet bezonder de fchran-
Ttt?S^SSï ifcLj M , dereOpftcUer.ookeer!ang; wanneer de laatfte,
Uitve.zoek, gelijk dat der Munters, mede als Penfionaris deezer Stad, den aeffiendert
fSsHfe*»? ■° haï<Iü" VanIIcCren GC" Mnart,dcs Jaais 1 759-, dit ftuk ter Staatscommitteerde Raaden, bragten Deezen, ein- vergadering inbragt. Len ftuk, dat aan dc delijk, den tienden Mei van het jaar 1758., nagedagtenis van den lieer Bosfcbaert eene Cen breedvoerig advis op die beide Rcqueiten altoosduurende eere aandoet, en bij ieder te voorfchijn; zaaküjk daar op neêrkóomende, wien het behoud van onze Stedelijke Privilegiën dat die van het Serbient, bij de bekende Be- ter harte gaat, tot een duurzaam gedenkteeken fluiten van den zesden fulfl en agtfteh Scptem- zal (hekken van den 011 vermoeiden arbeid de ber des jaars 1750., m derzelver Privilegiën waakzaame voorzorgen den brandenden ifver. cn Voorregten nier waren bezwaard, en dar waar mede hij gewoon was, de waare bel ui! dus derzelver verzoeken, ten fpoedigtlen, zon- gen van deeze Stad en derzelver goede ineeden behooren te worden geweezen van de; hand. zettenen, ftaudvaftig, fchoon geimatied "te Dit advis, twee dagen daar na , ter Staats- behartigen. B^wwogir, te
(2) Zie Refol. van Holland 'van den 12. Mei 1758.
(3) Refol. van den Oudraad van den 9. December 1758. Fol. 141.
Befluit van de Staaten, zvaar bij het verzoek van het Dorp en 't Ambagt van de Groote Lind, om Declaratoir , dat het niet begreepen zij onder de Dorpen van de Halve Mijl, en dat over zulks de In- en Opgezeetenen niet onderheevig zijn aan den Stads Excijns, wordt afgeflaagen.
9. November 1753.
ÖNtvangen een miffive van burgermeefteren ende regeerders der ftad Dordregt gefchreeven aldaar den 20. der voorlede maand houdende ter voldoening aan haar Ed. Groot Mogende appoinetement van den 18. Auguftij laatftleden derfelver conüderatien en berigt op de requefte aan haar Ed. Groot Mog. geprefenteert door den ambagtsheer fchout en geregte van de Groote Lint waar bij zig beklaagen dat burgermeefteren en regeerders der ftad Dordregt fouden hebben geintroduceert of tragfen te introduceeren een nieuwe en ongewoone belafting op de inwoonders en opgefeetenen van de Groote Lint door aldaar te doen vorderen een ftads excijs of het foogenaamde mijlgeit van bier en wijn in dat dorp geconfumeert wordende en waar bij vervolgens om reeden daar bij geallegeert verfogt hebben dat haar Ed. Groot Mog. fouden gelieven te verklaaren dat het voorfehreeve dorp en ambagt de Groote Lint niet begreepen is onder de dorpen van de fogenaamde halve Mijl en dat over fulcx de in en opgefetenen van denfelven dorpe en ambagte geenlints aan de voorgemelde ftads excijs of het fogenaam-
Bbb de


2ö2ó PRIVILEGIËN
de raf geld fubjeft nog tot de betaalinge van het felve gehouden
1 Waar op gedelibereert zijnde is goedgevonden en verftaan het Verfoek bij de voorfehreeve requefte gedaan te wijfen van de hand.
Refolutien van Holland.
^ AANMERKINGE N.
Tot verfhnd van dit Befluit zal het genoeg tot het aangeteekende op een Ofaooi m sip, wanneer wij onzen Leezer heen wijzen, den dertienden Junij des jaars 1580 (ij,
(I) Zie Bladz. 1406 —1410.
Befluit van de Staaten , om , op het verzoek van Gijshert de Lengh , tot het ftigten van zeeker Hofje, te verkenen Fr ij dom van Verpondingen en andere Impofitien.
14. Mey 1754*
BH refumtie gedelibereert zijnde op het advis van de heeren gecommitteerde raden ter vergadering ingekomen den 10 der voorlede maand hebbende ingevolge en tot voldoening van haar. Ed Groot Mogende appoinclement van den 3. Auguftij 1753. geexamineert de requefte van Gijsbert de Lengh burger en mwoonder der ftad Dordregt te kennen gevende dat hij in den jare 1 753hebbende gekogt een feer oud en vervallen huis ftaande ende gelegen binnen de ftad bij de ftadsveften het welk op het quohier der verpondingen onder N>- 2649. was aangeftagen met vijftien guldens hetfelve huis hadde doen afbreken en voornemens was om OP hetfelve erf te ftigten een hofje van feftien wooningen voor oude behoeftige vrouwen en nog vijf & fes wooningen voor behoeftige huisgeünnen die alle voor niet en fulks fonder eenige huuren of reparatien te betaalen daar in fouden woonen en dat hij aan de eerftgemelde feftien oude vrouwen en wel aan ieder van defelve jaarlijks foude doen uitdeden een fomme van één honderd guldens hebbende de fuppliant bij een nadere memorie aan de gecommitteerde raden overgegeven gedeclareerd in plaatfe van de eerfte voorgenomen vijf i fes wooningen te fullen ftigten agt woonnoen buiten de gemelde feftien en aan de bewoonders van de laatftgemelde agt wooningen jaarlijks toe te leggen vijftig guldens aan ieder booven de vrij wooning en reparatie ten fuiken effecte dat de bewoonders foo van de feftien als agt gemelde wooningen van de diaconie niet fullen trekken eenig onderftand. Verfoekende den fuppliant tot bevordering en encouragement van zijne voorfehreeve pieufe intentie dat haar Edele Groot Mog. aan hem gelieven te vergunnen vrijdom van den impoft op de groove waaren dewelke tot ftigting van het voorfehreeve gebouw lullen worden gebruikt mitsgaders affchrijving op het quohier der verpondingen


van DORDRECHT.
s02x
van het voorfz- oude en afgebrooken huis fonder dat het nieuw feebouvv ad Pios ufas te ftigten in de verponding fal worden aangellagen en voorts aan ieder bewoonder van de feftien wooningen vrijdo/n van den impoft van twintig tonnen turf van één ton bier en van een haagfche lak tarw in het jaar en eindelijk ook vrijdom van net regt op de collaterale fuccelfie van het capitaal het geen den fuppliant bij donatie onder den leevenden of bij uiterfte wille tot onderhoud van het gemelde gebouw en de hier vooren gemelde uitkeeringen lal komen te affefteeren.
Is goedgevonden en verftaan mits deefe aan den fuppliant te verleenen vrijdom van den impoft op de grove waaren van de materiasP len dewelke tot het ftigten van het voorfz. hofje en agt. wooningen fullen worden gebruikt mits nogtans op behoorlijk declaratoir van den fuppliant dat de waaren tot het voorfz. einde effeftivelijk fullen werden gebruikt werde gehaalt een vrij billiet en de juifte quantiteit aangegeven alsmede vrijdom van den impoft op de turf bepaaldelijk tot dertig ton voor ieder woning in het jaar mitsgaders vrijdom van den impoft op het gemaal dog bepaaldelijk tot een haagfche lak tarw of een en een quart fak rogge voor ieder hoofd in het jaar mits niet excedeerende twee fakken tarw of twee en een half fak rogge voor ieder huisje in dewelke meer als een per* foon fal weefen geplaatft gelijk ook vrijdom van een ton bier voor elk huisje in het jaar des dat de regenten of die de dire&ie over het voorfz. hofje fullen hebben opregtelijk en na waarheid aan de gaarders van de voorfz. middelen fullen moeten opgeeven de naamen van de perfoonen dewelke met de bewooning van de voorfz. huisjes fullen werden begunftigt en daar in bij verandering van tijd tot tijd continueren en dat de voorfz. vrijdom niet fal werden genooten als op declaratoir van een van de regenten inhoudende de naam van de bewoonders van de voorfz. huisjes en dat in cas ter eeniger tijd bevonden foude moogen werden eenig misbruik van de voorfz. vrijdom door een van de bewoonders van de voorfz. huisjes te zijn gemaakt de foodanige van de voorfz, vrij* dom zijn leven lang geduurende zal zijn en blijven verfteken.
En is voorts nog goedgevonden en verftaan de heeren gecom* mitteerde raaden te authoriferen en te quaUficeereo foo als defelve geauthorifeert en gequalificeert worden bij deefe om het voorfz. oude huis op het quohier der verpondingen onder N°- 2649. aangeflaagen op vijftien guldens met het confent van het loopende jaar van 1754. te doen affchrijven verklaarende haar Ed. Groot Mogende wijders dat het te ftigten hofje en agt wooningen in de verpondingen niet fullen werden aangeflaagen foo lange bij een jaarlijks declaratoir van den fuppliant of van die geene die hij tot de directie en adminiftratie van de gemelde huisjes fal koomen te qualificeeren ter finantie te exhibeeren koome te blijken dat in defelve huisjes geen huure werd verwoond direct of indireét.
En worden des fuppliants verdere of andere verfoeken geweefeh van de hand.
Refolutien uan Holland. È b b 3 Be-


§022
PRIVILEGIËN
Befluit van Heeren Gecommitteerde Raaden, waar hij die van het S er ment te Dordrecht gelaft worden , om , in alle Vergaderingen, te convoceeren en admitteeren den Muntmeefter j> Effaijeur en Stempelfnijder.
8. Otlober 1756.
DË heeren Testart en verdere haar Ëd. Mog. commiflarilTen tot de zaken rakende het comptoir van de domeynen van Zuydholland en 's lands Van Heusden hebben gerapporteert dat zij ingevolge en ter voldoeninge van haar Ed. Mog. twee appointementen van den 15. Junij en 26. Auguftus beyde jongftleden niet alleen hebben geëxamineert de memorie door Wouter Buck en Dirk Crans als muntmeefter en eftayeur van de graaffelijkheids munte te Dordrecht aan haar Ed. Mog. overgegeeven om de daar bij geallegeerde redenen verfoekende door de hooge authoriteyt van haai? Ed. Mog in haar regt te mogen werden gemaintineert en dat haar Ed. Mog. de meefters munters fouden gelieven aan te fchrijveri ende te gelaften om dezelve als tweede en derde leeden van den fermente in alle bijeenkomften fonder eenige bepalinge te admitteeren om over alle poinéten geene uytgefondert te beföigneren en haar in alle gelegentheden toe te brengen foo veel refpeét als haar als tweede en derde leeden van den fermente is competerende als mede het daar op ingekomen berigt van de provooften en gefworens van de voorfz. munte in wiens handen de voorfz. memorie tot dat eynde is geftelt geworden. Maar dat zij heeren commiflarisfen ook daar op hebbende nagegaan en onderibgt welke en hoedanige ordres betrekkelijk tot het voorfz. poinct bevorens door haar Ed. Mog zijn gettelt hebben bevonden dat bij het reglement door haar Ed. Mog. met de camer van reekeningen van de gmaffelijk* heyts domeynen op den 12. Februarij 1705. (a) gearrefleerd feer klaar en duydelijk is getermineert dat de muntmeefter den eflayeur en felfs den ftempelfnijder in alle Vergaderingen van die van den few mente hun rang zullen hebben agter den warandijn en dat vervolgens daar uyt evident is dat in die tijd is begreepen dat de gemelde drie officianten tot het bijwoonen van alle vergaderingen waar in over faaken de voorfz munte aangaande werd gedelibereert waren geregtigt. En dat zij heeren commiflarilTen gevolglijk hebben geconfidereert voor eerft dat alle verdeeltheden en onéénigheden tusfchen de officianten in de voorfz. munte in veelerley opzitten niet anders konden weezen als van fchadelijke gevolgen en ten^anderen dat haar Ed. Groot Mog bij de aanftelling van den voornoemde Wouter Buck tot muntmeefter hebben getoont van gevoelen te zijn dat het gemeeneland aan een kundig en getrouw en vermogend muntmeefter niet weynig was gelegen en dat gevolglijk daar uyt proflueert dat de muntmeefter voor al behoort te werden gemaintineert bij dat geene dat uyt het voorfz. reglement van *den 12.
Fe-
C*0 %ls Bladz» 195Ó. en 1957*


van D O K D R È C li T. 202i
Februarij 1/05. blijkt aan hem in die tijd te zijn aetóeven ofte te hebben gecompeteert. J b ö
Waar op gedelibereert en de voornoemde heeren commiffimflèn voor de moeite door haar in deze genomen bedankt zijnde is goedgevonden en verftaan die van den fermente van de voorfz. munte door cleze te ordonneren ende te gelaften dat zij in alle vergaderingen dewelke van nu voortaan bij die van den fermente in het generaal ofte bij provooften en gefwoorens zullen worden behouden te convoceren en in dezelve te admitteren den muntmeefter den eflayeur en ftempelfnijder en aan dezelve te geven den ranS bij het voorfz. reglement in alle vergaderingen bepaalt en met de> felve over alle de zaaken die in deliberatie gebragt werden te delibereeren en te refolveren zo als ten meeften nutte en dienfte lal werden geoordeelt te behoren cn voorts generaalijk alle de officianten en bediendens van de voorfz munte door deze op het ernftigfte te recommanderen met den anderen voortaan in een goede harmonie en eenigheyd te leven gevende de minderen aan den ineefderen dat refpeéi dac kern na deüelfs rang toekomt en in cas buv ten verwagting over een eenigh point eenig verfchil foude mogen komen te rijzen te ordonneeren en te gelaften dat het felve door die geene die fal vermeenen verkort of in zijn regt benadeelt te werden fal werden gebragt voor haar Ed. Mog. óm bij denfelven te werden beflift en getermineert zo als volgens de ordre van den lande zal werden geoordeelt te behooren en dat om in het vervolg (zoo veel mogelijk) alle mis verftant voor te koomen alle de ordres dewelke van nu voortaan aan de officianten van de voornoemde munt fullen werden gegeven zullen werden geëxpedieert op den naam van die van den fermente derzelver munte en aan defelve geaddrefleert en afgefonden ten Ware defelve ordres deze of geene officiant in het bezonder concerneerden.
En zal extract defes gefonden werden aan die van den fermentë der voorfz. munte om defelve aan alle de leden van de vergadering en dus ook aan den muntmeefter den èfïayeür den ftempelfnijder en provooften en gefworen te communiceeren ten eynde zijlieden alle zig daar na exactelijk zouden reguleeren,
Eerfte Regifter van zaaken de Munt aangaande, beginnende met den 1. Mey 1580., léf ruftende in de Domeinkamer van Holland, Fol. 395—396* 'verfo.
B b b 3 Re-


20*4 PRIVILEGIËN
Nadere Ampliatie , Interpretatie en Beveftiging van het voorfz. Befluit. i. September 175 7.
GEhooït 't rapport van de heer Gestart en verdere heeren haaf Ed. Mog. commiflarilTen tot de zaken betreffende het comptoir der domeynen van Zuydholland en 's lands van Heusden ingevolge en ter voldoeninge van haar Ed. Mog. appointement commiflbriaal van den 28. Julij jongftleden hebbende geëxamineert een miflive den 23. daar bevorens door den waardijn muntmeefter en eflayeur van de graaffelijkheids munte van Holland binnen Dordrecht van daar aan haar Ed. Mog gefchreven continerende in fubftantie een beklag dat niettegenftaande haar Ed. Mog. refolutie van den 8. Oólober 175Ó. waar bij bepaalt is dat de muntmeefter eflayeur en ftempelfnijder op alle vergaderingen bij die van den fermente in het generaal of bij provooften en gezworens te houden als officieren van den fermente moeften werden geconvoceert en geadmitteert en dat met dezelve over alle zaken welke ter deliberatie werden gebragt zal werden gedelibereert en gerefolveert egter eenige weynige meefters munters op de gewone Vergadering op den 24. Junij laatftleden gehouden zig daar tegen hadden geoppofeert en niet willen admitteren de gemelde twee ferments officieren de derde wegens indifpofitie abfent zijnde.
Dat zij heeren commiflariflen tot hare • furprife hadden Vefnometl de disobedientie en wederftreving van de voorfz. meefters munters en vermeenden dat dezelve bij haar Ed. Mog. niet met ftilzwijgen konde gepafleert maar daar op nader behoorde gerefolveert te werden haar Ed. Mog. egter in bedenken gevende of niet alvorens tot iets ernftiger en meerder efficacieus over te gaan zouden kun-» nen goedvinden aan den warandijn en die van den fermente van de munte binnen Dordrecht nogmaals toe té zenden copie van haar Ed. Mog. voorgemelde refolutie de dato 8. Ocïober 1756» rhet injunftie om dezelve voortaan ftiptelijk in allen deelen te obferveeren en na te komen en dezelve refolutie tot voorkoming van alle misverftand en dubieteit waar op zig de voorfz. meefters munters mogten beroepen te amplieeren met de volgende articulen.
Als (O ^at op het doen van de reekening aan den fermente door den waardijn ook de muntmeefter eflayeur en ftempelfnijder niet alleen altoos zullen werden geconvoceert met dezelve op alle gevallen dé munt concerneerende zal werden gedelibereert maar dat ook derzelver ftemmen in alle gevallen zullen valideeren en als met de meerderheid concluderende getelt en gereekent werden. (2) Dat zulx fpecialijk ook plaatfe zal hebben bij de verkiefinge van provooften engezwoorens. Gelijk ook ten (3) bij het afneemen van den eed van nieuwe meefters en knapen. En eyndelijk (4) bij het opneemen van de proef van een nieuwen meefter munter met bijgevoegde ofdre aan den waardijn Van de voorfz. refolutie en ampliatie van dien aan die van den fermente voor te dragen en bij verdere onwilligheid en difobedientie van een of meerdere meefters munters daar van immediatelijk kenniffe te geeven aan
haar


van DORDRECHT 20,9
Sn' fi eCnlS.X,0UiCC?Dublïeltal' «Wn* hetttjdflip van da inecrclcriaa-
Han zeer dit n». r , •, n11, SL'n > of men wift , daar in, wederom v&
van 2,^Krnd ^«? f^P**1* andering te weeg tè brengen \ gelijk ons de
2efyv£?n omihg de ftm- Refolutien van %n vierüntwintigften Maart
SJ ^i^^^ i^ * CCrlkl W'*.*" 1766. keren .uilen.
Conventie tuffchen de Stad Dordrecht en 's Graa> venhaage , wegéns 'het bevaar en van hei wederzijdfche Marktveer*
i 8. December 17 5 Ö. v „• • •
. A Lzo de ontftaene differenten tuffchen de tegenwoordige marktJL_L ichippers van Dordrecht op den Haeg en vice veria over het tranfpoTt der graenen dewelke van Dordrecht na den Hagè verzonden worden tuffchen henlieden in der minne ziin vereffent «J zieden met den anderen over één zijn gekomen en verdraegeri dat dc Dordrechtfe fchipper op den Haeg met en gedurende den aenftaende jaere 1760. van Dordrecht des faturdags na den Haeg en wederom van den Haeg des woensdags na Dordrecht vaeren zat en de vragt der goederen dewelke op de gemelde dagen na den Haeg en Dordrecht refpectivè verzonden worden ten zijne baete en profijte zal zijn en dat daar en tegen de Haegfche fchipper op Dordrecht met en gedurende denzelve jaere 1760. van den Haeg m Dordrecht vaeren zal des vrijdags en van Dordrecht na den Haeg des woensdags en dat denzelve Haegfche fchipper de «oederen welke op faturdag van de ftad Delft na Dordrecht en op woensdag van de ftad Dordrecht na Delft verzonden worden te gelijk na de voorfz. fteden vervoeren en de vragt daer van ten zijnen behoeven komen zal op dezelve voet en wijfe ais de Dordrechtiche fchipper het voorfz. veer van Dordrecht op Delft en vice veria tot nu toe bevaeren heeft en dat daer toe de nodbe acte van de magiftraat van de ftad Dordrecht verzogt zal werden dat wijders na het einde van den jaere 1760. en zulks met en gedurende de jaeren 1761. en 1762. en dus twe agteréénvolgende jaeren de Haegfche fchipper des faturdags van Dordrecht na deri Haeg en des woensdags van den Haeg ha Dordrecht vaeren zal en dat de Dordrechtfche fchipper gedurende de gemelde twee jaeren wederom des woensdags van Dordrecht na den Haeg en des vrijdags van den Haeg na Dordrecht vaeren zal en te gelijk de fchippersplaets van Delft op Dordrecht en vice verfa ten zijnen voordeele waernemen zal dat voorts met de voorfz. beurten zo als met relatie tot het jaer 1760. en tot de jaeren 1761. en 1 762 zo even is verklaert, en ggfpeeificeert t' elkens om bet ééne jaer voor den Dordrechtfche fchipper en om de twe jaeren voor de Haegfche fchipper zal worden gecontinueert zonder dat gedurende het leeven of de poffeflie van den tegenwoordige bezitter van de marktfchippersplaets van den Haeg op Dordrecht eenige verande-
C c c 2 rin g


203ö ïl 1 v i l e g i e n
ring zal mogen worden gemaekt. En nadien de voorfz. twe marktfchippers gaerne zouden zien dat de zo evengemelde fchikking en conventie door de magiftraet van Dordrecht en den Haeg refpe&ivelijk wierde geaggreëert geapprobeert en bekragtigt zo is 't dat wij burgemeefters en regeerders der fteden Dordrecht en 's Gravenhage de voorfz. conventie tuffchen de gemelde twe marktfchippers aengegaen gezien en geëxamineert hebbende goetgevonden hebben dezelve te aggreëeren te approberen en te bekragtigen gelijk wij de gemelde conventie aggreëeren approbeeren en bekragtigen bij deefe gelaftende de voorfz. fchippers om zig daar aan te houden en zig daer na te gedragen.
En nademael bij deefe gelegentheid bevonden is dat tot nu toe geene conventie op het bevaeren van het voorfz. veer van Dordrecht op den Haeg en vice verfa tuffchen ons is aangegaen en daer door reeds onaengenaeme differenten ontftaen zijn en mogelijk nog meerdere ontftaan zouden kunnen zo is 't dat wij tot vermijding en tot voorkoming van dien met den andere zijn over"ééngekomen en verdragen dac de hier voorgemelde fchikkihg tusfchen de tegenwoordige twe marktfchippers ftand blijvende houden bij overlijden van den tegenwoordige bezitter van de marktfchippersplaets van 's Gravenhage op Dordrecht of bij andere vacature van dezelve marktfchippersplaetfe het veer van Dordrecht op den Haeg en van den Haeg op Dordrecht bevaeren zal worden in egaele portien of gelijke deelen zodanig dat de ééne fchipper het ééne jaer des faturdags van Dordrecht na den Haeg en des woensdags van den Haeg na Dordrecht vaeren zal en dat de andere fchipper gedurende dat zelve jaer zal vaeren des vrijdags van den Haeg na Dordrecht en des woensdags van Dordrecht na den Haeg en te gelijk vervoeren de goederen welke op faturdag van Delft na Dordrecht en op woensdag van Dordrecht na Delft verzonden worden en dat daer van aan den Haagfche fchipper de nodige acte als fchipper van Dordrecht op Delft gegeeven zal worden en dat vervolgens de voorfz. beurte jaerlijks zal alterneeren in dier voege dat dezelve beurt die de ééne fchipper het ééne jaer waergenomen heeft door den andere het volgende jaer waergenomen Zal worden zullende de fchipper de beurt die hij met het jaer in welke de vacature van de Haegfche marktfchippersplaets zal komen voor te vallen begonnen heeft tot het eynde van het zelve jaer blijven behouden en als dan dezelve beurt het volgende of eerfte jaer na de gemelde vacature voor den andere fchipper overlaten en dat van die tijd af met de voorfz. beurteil jaer om jaer zal worden gecon* tinueert zo als hier vooren is gezegt.
En ten eynde van dit geconvenieerde altijd blijken moge hebben wij goetgevonden dat daar van twee gelijkluydende inftrumenten opgemaekt en door één van onfe fecretariffen te famen ondertekent zullen worden om daer van één bij ieder van ons burgemeesters en regeerders der fteeden Dordrecht en 's Gravenhage bewaert te worden.
En dat voorts copie of extract deezes voor zo veel aengaet onfe aggreatie approbatie en bekragtiging op de gemaekte fchikkingen tuflchen de tegenwoordige marktfchippers hier vooren gemeld
aan


vanDO R DRECHT ao3I
aan dezelve gegeeven zal worden om te ftrekken tot hun narigc en om zig daer na te reguleeren.
^Dordro^? bij,°e heeren burgemeefters cn regeerders der fteden Dordrecht en s Gravenhage den 18. December 1759.
In kenniffe van ons Secretariften
y. Karsfeboom. Johan Steenis,
Naer de Oorfprongklijke Conventie, liggende in de Kas van de Weeskamer Lade H. No. 12.
Verbaal tuffchen Deekenen van het HuistimmerJu; Jen Ci/d' 9 midsgaders Burgemeefters en Regeerders der Stad Dordrecht, als zig voor hun intreft met dezelven voegende, Requiranten van Mandament Poenaal en Raauwaclie, ter ééner; en eenige Ingezeetenen van Alblas, Alblafferdam, Ruttershoek en Sliedregt, Gerequireerden in het voorfz. cas, ter anderer zijde ; waar hij verdraa* gen is, dat de laatjlgenoemden, met de oefening, van hun Ambagt van Timmeren en Wagenmaaken, niet zul len voordgaan, zonder van nieuws te hebben het Gemoede van het Huistimmerluiden Gild deezer Stad. 25. Junij 1760.
Uit kragte van een appointement commiflbriael van den hove van Holland van dato den 26. Februarij 1760. zijn op huyden den 25. Junij daer aan volgende voor ons Mr. Wighold Slicber en Gerlach Jan Doys van der Does heere van Langevelt raaden in den voorfchreeven hove als commiffariflen hebbende tot adjunct Mr Thimon Boey fubftituit griffier en fecretaris van den felven hove* gecompareert Paulus Lhyer van Brakel als procureur van dekenen van het huystimmerlieden gilde te Dordrecht mitsgaders van burgermeefteren en regeerders der voorfehreeve ftad als zigh voor hun intreft met defelve voegende requiranten om mandament poenaal en van rauaetie geadftfteert met Mrs. Martinus van Nievelt en Paulus Bosvelt zijne advocaten ter eenre ende Sebajliaen Thiery de Bye als procureur van Pleun den Branker Dirk Pieck Teunis van
c c c 3. de


top PRIVILEGIËN
©uvfend guldens dog dat des aangaande bedenkelijkheden waïett gemoveert uit hoofde van hun Ed. Groot Mog. placaat van den 4 Mey 165 5. voor foo verre de fupplianten tot hier toe waren onvertien van foodanig octroy als hun Ed, Groot Mogende aan de Roomfche armbeforgers van verfcheide andere fteeden niet alleen verleent maar bij boogft derfelver refolutie van den 24. Februarij 1729 verklaart hadden ook aan armbeforgers van de Roomfch ca* tholique armen in eenige andere fteden binnen defe provincie die gelijk verfoek quamen te doen met kennis en goedvinden van burgemeefteren en regeerders van defelve fteeden te fullen verkenen keerende zij fupplianten zig vervolgens met kennis van burgemeefteren der ftad Dordrecht tot hun Ed. Groot Mogende met ootmoedig verfoek dat hun Ed. Groot Mogende bij interpretatie gelieven te verklaaren dat de maakingen aan armen ftaande ter beforging van de fupplianten niet begrepen zijn of vervat onder de infigten van het verbod van het voorfz. placaat van den 4. Mey 1655. des van alle fodanige maakingen of erflaatingen eerft kennis lal moeten genomen worden door burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht en hier van aan de fupplianten te verleeiren brieven van -octroy in forma.
Waar op gedelibereert en in achting genomen zijnde dat bvj gelegentheid van het verfoek door beforgers der Roomfch catholique armen te Hoorn om difpenfatie van het placaat van 4. Mey 1655. ten aanfien van erflaatingen en maakingen tot onderhoud haarer armen waar op bij haar Ed. Groot Mog. refolutie van den 24. Februarij 1729. favorabel is gedifponeert teffëns is gerefolveert dat op foortgelijke verfoeken van Roomfch catholique armen in andere fteden deefer provincie met kennis en goedvinden Van burgemeesteren' derfelver fteden gelijke brieven van octroy fouden worden verleent is dienvolgende uyt kragte der voorfz. refolutie van den £4. Februari) 1749. goedgevonden en verftaan te verklaaren dat de armen ftaande ter beforging van de fupplianten onder de infigten en bet verbod van het voorfz placaat van den 4. Mey 1655. niet begreepen of vervat zijn met dien verftande nogtans dat van alle erflaatingen of maakingen die in der tijd aan de fupplianten fullen koomen te gefchieden door burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht eerft kennis fal moeten worden genomen of die waarlijk ftrekken tot het einde en oogmerk bij de fupplianten in haare requefte voorgefteld dan of daar mede iets anders foude worden voorgenomen tegen het bovengemelde placaat ftrijdende en dat burgemeefteren en regeerders voornoemt op die erflaatingen of maakingen na bevind van faaken approbatie of disapprobatie geevende defelve erflaatingen of maakingen fullen bekragtigen of kragteloos laaten.
En fullen hier van ten behoeve van de fupplianten behoorlijke brieven van octroy worden gedepecheert.
Refolutien van Hol/and,


van DORDRECHT. öó43 Ordonnantie van de Weeskamer , gemaakt bij bet Geregt, met communicatie en goedvinden van den Oudraad, en met een Q&rooi van de Staaten bekragtigd.
4. Oclober 1/68. AANMERKING Ë N
Wij agten het onnoodig, om deeze Ordon- lijk gedrukt en in ieders IiiriJtew i. »
«e hand, boven en tegen onze vcrwagtmg, donnantien , dan toe de PiivS, L h j Wrklijk vermeerderd is geworden, wooi' vellen, van Se Stad. ^ « Han* delyk intelijven; wijIze met alleen afzonder-
Be/lult van de Staaten, £gm genten van het Heilige geeft huis ter Grooterkerk , Oclrooi vergund is , wegens het erven van de Goederen der Subjeclen , bij hen gealimenteerd wordende.
14. November 1770.
welke zi) geëxerceert en geacquireert hebben ten° opfigte van dl goederen nageJaaten door per/bonen by baar gealimenteert en fonder kinderen of verdere descendenten overleeden fonder daar bi eenige prejudicie te lijden of ook eenige reclame SSSSt te ziin wegens het geen zij uit dien hoofde reeds hebben genooten en be-
F7rtllïeLrt0ekren?, dG fu**ltan^ ta confb?mite? L haS Ed. Gioot Mogende refolutie van den 17. December 1766 en 11 Junij 1751 te authoriferen en te qualifieeeren om voor hun en haare fuccefleuren in der tijd te mogen behouden erven enna zig neemen al het geen fal worden nagelaaten bij eenige perfooiien doo? haar gealimenteert of opgevoed wanneer d e perfoonen komen te fterven fonder kinderen kindskinderen en verdere descendenten m
tatie hadden gedaan fonder uitfondering hoe op wat tijd of van1 waar de nagelaten goederen door alle de bovengemelde perfocmeVzifn geacquireert aangeërft of defelve aanbefWrVen ^SSSSTL*fi geringe middeltjes welke de kinderen of bejaarde perfoonen die dot de fupplianten reeds worden gealimenteert of in het vervot S rnenteert of opgevoed fullen worden voor den tijd van deilveï alimentatie of opvoeding eigen of aanbeftorven fouden mogen zij?
^ e e VOOV


van DORDRECHT. 2047
ten ofte op eenige andere wijze hoegenaamt defelve goederen fullen mogen befitten naar hun nemen en vervoeren daar het hun gelieven lal londer eenig exue of pondgeld daar van aan de ftad Schiedam te geven ende dat van gelijken dc burgers der Had Schiedam die binnen de ftad Dordrecht eenige goederen fouden mogen verkrijgen het zij bij ervenilfen huwelijken teftamenten of op eeni* ge andere wijfen hoegenaamt defelve goederen fullen mogen befitten naar hun nemen en vervoeren daar het hun gelieven lal fonder eenig exue of pondgeit daar van aan de ftad van Dordrecht te geven* Ende om defe conventie vaft en geftadig te doen blijven nu ende ten eeuwigen dage fonder fraude of argelift foo hebben wij borgemeefters oudraden eh goede luyden van den achten der ftad Dordrecht en wij burgemeefteren en raaden in de vroedfehap der ftad Schiedam daar van doen maaken twee eensluidende inftrumenten waar van het eene in de ftad Dordrecht en het ander in de ftad Schiedam zal beruften ende ieder van defelve inftrumenten doen befegelen met ons gewoon ftads zegel ende met de onderteekening van een onfer beider (leden feerecardfen doen bevelligm te weten wij burgemeefteren oudraaden en goede luyden van den achten der ftad Dordrecht op den 24. Januarij 1777. (Was geteekénd)
En wij burgemeefteren en raden in de vroedfehap der ftad Schiedam op den 20. Januarij 1777. (Was geteekénd) B. J. Pieiat van Bulderen fecretaris der ftad Schiedam.
Naer eene anthentïjke Copij % beruftende onder de Arcbi* ven van bet Weeshuis.
Octrooi van de Staaten, waar bij, aan Burgemeefler en en Regeerders, verleend wordt het Regt van Paraate Executie tegen zulke Inen Opgezeetenen van den Zivijndrechtfchen Waard, welken weigerig en in gebreke zijn, den Wijn- en Bi er ex cijns van de Halve Mijl te voldoen.
4. September 17 79*
DE Staaten van Holland en Weftvriesland doen te weten alzoo ons vertoond is bij burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht dat de vertoonders zeedert onheuglijke tijden hadden geheeven den ftads excijns van wijn en bier in den Zwijndrechtfen en Papendrechtfen Waard bekent onder den naam van den excijns over de halve Mijl en zulx met betrekking tot den Zwijndrechtfen Waard over de ingezeetenen woonende in en onder de dorpen en diftri&en van Zwijndrecht Meerdervoort Heere Oudelands Am-
E e e 3 bagt


2048 PRIVILEGIËN
hagt Hendrik Ido-Ambacht en den Ooftendam mitsgaders de Grooi te- en Kleyne-Lindt zoo als de verantwoording van de voorfchreeven exciins over de halve Mijl in de reekeningen van de refpectivè thefauriers der voornoemde ftad feedert twee eeuwen gevonden 'wierdt waar van de invorderingh bij continuatie foo bij verpagting als feedert den jaare 1750. bij collecte inde voornoemde diftricten van weegens hunne ftad was gefchiedt terwijl daar en teegen ïn aanmerking van de invordering van gemelde excijns tot een gratificatie bij de fchoolmeefters van de dorpen onder de gemelde diftriften geleegen een jaarlijks tractement uyt ftads caffe wierdt
*eï)atCegter t' feedert eenige tijd eenige weynige fchouten van de gemelde diftricten in den Zwijndrechtfen Waard en in 't bijzonder ook de fchout van de Lindt en vervolgens op derzelver voorbeeld verfcheyde ingezetenen van de voorfehreeve diftricten hadden kunnen goedvinden de verdere betaaling Van den voorfz. excijns te weygeren niettegenftaahde wij bij onze refolutie van den 9. November 1753 hadden gelieven goedtevinden het verzoek door ambagtsheer fchout en geregte van de Groote Lindt bij requefte aan ons gedaan ten eynde wij fouden gelieven te verklaaren dat de in- en op^efeetenen van den zeiven dorpe en ambachte aan de vorengemeïde ftads excijns of het zoogenaamde mijlgeld niet fubject: nog tot de betaaling van het zelve zouden gehouden zijn na ingenomen te hebben de confideratien en 't berigt van burgemeefteren en regeerders der voorfz. ftad in der tijd te wijzen van de hand.
Dat de vertoonders wel in aanmerking hadden genomen dat aan de fteeden binnen deefen lande was verleent het regt van parate executie teegen die geenen welke weegens ftads excijnfen verfchuldigt zijn conform de verklaaring vervat in onze refolutie van den 24 Februarij 1679. egter vermits de voorengemelde dorpen en districten in den Zwijndrechtfen Waardt buyten het territoir van hunne ftad gelegen waren en mitsdien uyt de exercitie van het voorfehreeve regt aldaar eenige difficulteyten ibuden mogen omftaan de vertoonders te rade waaren geworden zig aan ons te addrefleeren met verzoek dat wij aan de vertoonders voor zoo veel des noods meede gelievden te verkenen het Tegt van parate executie met opzigt tot den voorfchreeven ftads excijns van wijn en bier over de halve mijl teegen foodanige op- en ingezeetenen onder de voorengemelde dorpen en diftricten in den Zwijndrechtfen Waard die weygerig en in gebreeken bleeven omme denzelven ftads excijns van wijn en bier volgens aloude ufantie aan de vertoonders of derzelver gequalificeerdens tot de invorderingh van dezelve ftads excijnfen te voldoen en daar van aan de vertoonders te verkenen octroy in ordinaria forma. Zoo is 't dat wij de zaake en 't verzoek voorfz. overgemerkt hebbende en genegen wezende ten verzoeke van de vertoonders uyt onze regte weetenfehap fouveraine magt en authoriteit aan burgemeefteren en regeerders der ftad Dordrecht hebben verleend zoo als wij aan dezelve voor zoo veel des noods meede verkenen bij deezen het recht van parate executie met opzicht tot den voornoemde ftads excijns van wijn en bier over de halve Mijl tegen zoodanige op- en ingezeetenen


( 2052 )
De Leezer wordt verzogt, de volgende Drukfeilen, die in het oog geloopen zijn, dus te verbeteren:
Bladz. 60. reg. 12. ftaat viros, lees vejlrot.
Bl. 115. in de Noot (Num. 43.) ftaat C. van Oosten de Bruin, lees G.W. Vis Oostï!»
de Bruin, en vervolgends daar het meer' voorkoomt. Bl. 189. col. 2. reg. 13. ftaat 1752. lees 1754.
in de Noot, Num. 12. ftaat 1752. lees 1754.
Bl. 237. col. 1. reg. 4. ftaat Zoutziederij, lees houthandel.
Bl. 275. reg. 11. van onderen, ftaat Hendrik de Weilen, lees Hendrik de Wei/en. Bl. 294. reg. 3. ftaat Wi Jeep ene, lees Wi rechter feepene.
Bi. 325. col. i. reg. 10. 'ftaat Stapelvrijheid vergund hebbe. lees Uitgebreider Stapelvrijheid, don
de Handvejl van den vijftienden Mei des jaars 1355. bepaalt, vergund hebbe. Bl. 327. col. 1. reg. 3. ftaat twintigften, lees negentienden. Bl. 369. reg. 1. ftaat mer, lees item. Bl. 379. reg. 12. ftaat vinner, lees immer.
Bl. 422. col. 1. reg. 21. ftaat vijftiende eeuwe, lees veertiende eeuwe.
Bl. 423. in de Noot, Num. 8. reg. 6. ftaat Hooge Overigheid, lees Hovge Overigheid en Graaflijkheid.
Bl. 483. reg. 7. van onderen, ftaat Relieresfen, lees Regulieresfen. Bl. 515. veg. 8. van onderen, ftaat en het Tolhuis, lees in het Tolhuis. Bl. 530. reg. 17. van boven, ftaat Neringe, lees meninge.
Bl. 603. Aanmerk, col. 2. ftaat Gelijk eene Overdragt van den vijfentwintigften Mei des jaars 1462, waar bijze geheel en al doet en te niet was gekoert, en de daar op gevolgde toejlemming van den Hertog, ons zullen leeren. lees Gelyk eene nadere ffandveft van den ffertog van den éénendertizften Mei des jaars 1462 ons zal leeren.
Bl. 617. reg. 2. van boven, ftaat 14.56. lees 1455.
Bl. 803. veg. 4. van boven, ftaat Willem van Benen, lees Willem van Beveren. E,t\ voeg bij de Aanteekeningen; dat deeze Sententie, als kwalyk geweezen, wordt aangezien, door den Prsefident Nicolads Everahdi Cenfil. LXVI & LXXV. en dat daarvan geappelleerd is geworden aan den Grooten Raad van Meclielen.
Bl. 843. reg. 19. ftaat fich, lees fichtent, dat is federd.
Bl. 935. reg. 28. ftaat 22 Januarij', lees 23 Januarij.
Bl. 1038. col. 2. reg. 2. ftaat Willem denl. lees Rcnb de Chalon.
Bl. 1184. reg. 4. ftaat 19 Mei 1555, lees 1 Mei 1555.
Bl. 1261. de laatfte Regel, in de Noot, ftaat Sentenie, lees Sententie.
Bl. 1580. de Noot, op deeze Bladzijde ftaande, moet geheel worden weggenomes, JllZOO bij hert -aienjng blijkj, dat geen drukfeil heeft plaats gehad.


êc6ö privilegiën
X X.
De Thefauriers zullen gekooren worden na het oude gebruik bij «de Gemeene Neeringen en de Goede Luiden van Agten en in alles moeten wezen gequalificeerd Zodanig als hier voren ten opzigte van de Schepenen geëxpresfeerd ftaat en zullen dezelve Thefauriers mede gehouden wezen alvorens tot die actuele bediening te worden geadmitteerd te ftellen fuffifante cautie ende met folemnelen eede re verklaren dat zij na de voorfz. bedieninge niet en hebben gefol^ liciteerd.
XXL
De Secretaris fen in der tijd zullen tot Schepenen nomimbel en éligibel zijn mits dezelve zoodanig mede in alles zijnde gequalificeerd als hier voren ten reguarde van de Schepenen is gezegd zodanig nogtans dat dezelve geëligeerd wordende ende in functie als Schepenen willende treden gehouden zullen wezen hunne bediening af te ftaan en zonder eenige referve te ftellen ter difpofitie en collatie van den voornoemden Oudraad nemaar ingevalle dezelve genegen waren in hunne bedieninge te blijven continueren dat in zodanig een cas dezelve Verftaan zullen worden onder het getal van den Oudraad te zijn zonder nogtans daar in te mogen zitten ofte ftemmen gedurende derzelver bediening als alleen tot de nominatie van Burgemeefteren. Üog zoo wanneer zij hunne bedieningen zoude komen neder te leggen ende effeéfive af te ftaan dat dezelve als dan in den voorfz. Oudraad rang en fesfie zullen nemen zonder eenige formaliteiten van node te hebben naer den tijd hunner electie mids welke de voorfz. Secretarisfen tot Schepenen invoege voorfz. geëligeerd wordende ende niet genegen zijnde aanftonds in die quaftteit te fungeren dat dezelve als dan zullen doen eed als Öudraden en niet als Schepenen en dat in zodanig geval hunne plaatfen als Schepenen bij den Geregte zullen vervuld worden bij furrogatie uit de leden van den Oudraad en anders niet.
XXII.
De dag van Drie Koningen avond zal blijven geprefigeerd tot beitelïing ende begevinge van de ampten die men van ouds gewoon is geweest te begeven ende zullen die gene welke van wege deze ftad ter vergaderinge van de Heeren Staten Generaal midsgaders in de Collegien van den Raad van Staten Gecommitteerde Raaden van Holland ende de Admiraliteiten als mede de Rekenkamers van de Gene;


van DORDRECHT. s>ö6s
rieraliteit en van Holland gecommitteerd worden midsgaders de perfoonen welke op den voorllag tot Schout of Hoofdofficier gebragt worden bij den Oudraad met befloten billenen worden verko7nntJ a S amPten binnen de voorfz. ftad bediend wordende mir^T de_podshuizen de Colonelfchappen Schutmeesterfchappen musgaaers Heemraadfchappen zullen met open ftemmen begeven woiden en dat bij voorftelling of nominatie of wel bij abfolute electie zoo als ten reguardevan dezelve refpeéfivelijk van ouds in gebruik is geweest. Edog bij aldien het mogte komen te gebeuren dat iemand tuslchen beide kwam aflijvig te worden welkers ambt ter collatie van den Oudraad ftaande zonder ondienst niet vacant konde blijven tot den voorfz. dag van Drie Koningen avond zoo zal daar in bij den Oudraad worden voorzien invoege ende maniere als voren ende over zulks het voorfz. ambt bij forme van furrogatie op een ander perzoon worden geconfereerd.
XXIII.
En zullen (gelijk zulks voor dezen altijd gebruiklijk is geweest^ geen afgegane Burgemeefters en Schepenen genomineerd of ingekoo. ren mogen worden ten zij dezelven twee volle jaren in hunne re*, pechve qualiteiten ftil gezeten hebben.
XXIV.
Zullende ook in den Oudraad volgens gelijk oud gebruik mogen wezen vader met een zoon midsgaders twee gebroeders en niec
x x v.
Voords zal al het geene de regeering van de voorfz. ftad concerneert ende hier bevoren niet fpecifice uitgedrukt ftaat op den ou, den voet gelaten en dien conform gepractifeerd worden.
XXVI.
Ende ten einde de bovenftaande pointen en articulen te vaster mogen worden gehouden zonder eenige veranderinge buiten evidente noodzaaklijkheid fubjeft te wezen zoo is bij den Oudrad goedgevonden bewilligd en overgegeven gelijk bij dezelve g0Xvonden bewilligd en overgegeven word bij dezen dat gene^deliberatie zal mogen worden aangefteld veel min eenige alteratie of veranderingen in de vorenftaande pointen of articulen worden gemaakt voor en aleer den Oudraad daarop acht dagen te voren fpecialijk zal
ƒƒ h h


2062 PRIVILEGIËN van DORDRECHT.
wezen geconvoceerd en alle abfente heeren ten zeiven einde bij misfive zullen wezen befchreven en dat als dan niet anders als met zesendertig confonante ftemmen tot eenige verandering ampliatie Éspenfatie of reftriétie in de vorenftaande articulen of eenig point van dezelve geconcludeerd ende vervolgens eenig verzoek aan de Heeren Staten van Holland en Westvriesland gedaan zal mogen woiden.
ZOO IS'T dat Wij de zaak en 't verzoek voorfz. overgemerkt hebbende en de vertoonders willende gelieven uit onze regte weetenfchap fouvereine magt en authoriteit het hier voorenftaande reglement in alle deelen pointen en articulen hebben geapprobeert en bekragtigt zoo als Wij hetzelve approbeeren en bekragtigen bij deezen gelastende een ieder ciien het aangaat zich hier naar te reguleeren. Gedaan in den Haage onder Onzen Grooten Zegele hier aan doen hangen den zevenden Mei in het jaar Onzes Heeren en Zaiigmaakers Een Duizend zevenhonden 'c ISegentig.
L. P. van de SPIEGEL.""
Ter Ordonnantie van de Staaten, C. CLOTTERBOOKE.
B L A D'


BLADWIJZER
Van de Stukken en de Voornaamfte Zaaken.
Hrt We Stuk gaat van blz. i - 225. Het Ilde van 226 - 528. Het IJlde Van 549 - 698. Het IVde van 699 - 860. Het Vde van 861 - 1192. Het Vide van 1193 _ 143a, Het Vilde van 1433 — 17x3. Het VlUftc van 1715. — 2051.
r a A. $ Stad 337. Doet Uitfpraak over de onéénig-*
jTI 4, „ . _ lieden met Rotterdam 338. Met Rcimers-
*±Al. Keur op het Brouwen van - 152.® waal 340. Bevestigt % Privilegiën 341.
rfolbregtvati Beijtren. (Hertog) geeft aan Sg Vergoede de fchade van zijne ToUenaarert
de Sad eenige Handvesten m bcwaaring» 345. Verleent Brieven van fciiAaverhaaluig
Wz. 058, 260 Stelt ordre op de bewaanngM aa„ een Poorter 346. Doet eene hadeelige
Van de Stad, geduurende zijne Uitlandiaticid » Ui.fpraak wegens het Stapelrcgt 3 !7. Maakc
£62. belooft zig met Florelis van Borsfelcn K dieswege een Beftand tttófcheh de Stad eit
niet tc zullen verzoenen , dan onder zee- ö eenige steden en Dorpen van Noordhollaijd
kere voorwaarden 264- Verleent der Stad K 352. Verzoent zig niet de Stad 353. Be-
Vrijdom van den Heufdenfchen Tol 267.fi veelt de Stad, om de Staaien uit de Rivie-
üeveelt, de door haar gemaakte Schulden, M reu ie neeinen 361. Vernietigt de btóeeviiJfl
wegens t beleg Van Heusden tc bemalen® van hcele en halve Zwaarden 363. Beveelt!
S6U. Belooft, van rret Arkel met te ver- « dat men te Werkendam , noch binnen de
«.enen , ten zij hij haare, Schade gebeterd g Twee mijlen , geen Overflag vari Bier zal
Se 7,1 Tintn Q°Kn,?iem gT t*M maaken 374- Verzoent zig met de Stad,
pe zal dulden 269. Scheldt, aan dc Stad S en gebiedt, dat niemand Wijn zal tóen» eeti ge begaant: breuken kwijt 270, a7i .g dan te Dordrecht of ter Hoogder markt 37c.
ESSLï? ! Swieene hand,v;,sc te§en l% Bevestiging van zijne Sententie tegen het
vervoeren van Weduwen en Weezen 271 |§ Stapelregt 573
Bewijzen van zijn geldgierig Cantor 272 Ji Aanlamef, Beteekenis, 280, 377.
35i, 354..Verdraagt zig met;de Mansman- fiAanvank, Onregte hoe in Zuidholland ge-
nen van Zuidholland dat Hnde beroepen g ftraft , I0. van fiulzei1 en Erven aWaar *8,
Vonmsfcn oezitten zal 275. Regt een Ka- gjj Aamvasfcben ( Regt van) zie ««We.
putei van Kr.nonijken op in de Groote Kerk >x Aartsberg, zie Betgambagt.
»JL ^ergunc, aa" "n'g° Poorterf ' Politie, (Brieven van) bij den Stadhouder weder binnen de Stad te moogen koomen » verleend 895. 278. Geeft Voorvegten aan de Munters K Acbtbaare PVÓ„den , blz. a<, m. £80, ^77, 383- Bevest.gt een Verdrag met fa Acbte». Inftelüng dcrzelven blz. 333. Hebbert Magtild van Voorn , wegens het legden» Stetö tótBurgermeefterfchap, Treforijen efl van 1 onnen in de Maas 293 Bevestigt de W Heemraadfchappen 334, 708. Hebben' regc, Oildenkeuren 299. Vergeeft dien hunne $ om een Knijf te moogen drongen 167. Doof misdaaden 30 r. Beveelt een StapeJreefcen & deti Graaf, uh eene "Nominatie van vierente neemen van htm, we/ken ten Stapel fcoo•» twintig Perzonen , uit ieder Kwartier zes, men 308. Verleent dén Grooten Waard» te kiezen 354, 355, 602, 6S0, 684. Worvan Zuidholland Dijkregten 309, 372. Ver- oeri Jaarlijks door den Schout beëedigd 35** biedt het Moeren 31a, 385. Geeft eenige A 684. Bij 't Gei'egt tc koomen, als zf «roe? Renten aan t Kapittel m de Groote Kerk « pcn worden 355. Hebben daar in geen ftem 3H- Regelt de Stapelregten der Wijnen» 412,413. Bepaaling van derzelver Rijkdom 318. V erbiedt aan die van Zuidholland an- ft* en Qualificatie, misdgaders graaden van Maagder Bier te gebruiken , dan eigen gebrou-S Cu Zwagerlchap 413, 52., 532, 602, 697, wen, ot dat van over Zee koomt3i9. Stelt» 754,1733,1734,1841,1881,1944,1988. Regt ordre op het Spui , en dat de Zuidholland- V) van derzelver aamtelling, voor Tien jaaren, lchen lurf, te Dordrecht, ter markt moet|$ gegeeven aan de Gilden 457. Nog voor gebragt worden 320. Geeft zijn Herberg |j Twee jaaren verlengd 502. Verkiezen den »rniie-rn Scnrootambagt aan Ricout vanS* Burgemeefter der Gemscnte 602, 680. De J ol oife 322. Bevestigt de Jaarmarkt 323. meerderheid van hun brengt daar toe uit Verklaart Middelburg en Ziericzee Stapel-$ twaalf Stemmen 1687, 1729, i74t, 1840, vrij 324. Bevestigt den Zoen tusfehen zij- ü 1877, 1942, 1984. De Stemmen fteekende, rie Egtgenoote en de Stad 327. Doet eene fi 'tLot daar over te werpen 1741. OnééUitfpraak over de misdaaden der Poorters (0 nigheden en Verdrag of Concordaat wégens 333. Ontheft de Stad van het morgengeld U derzelver Verkiezing 1687. 't Zelve hevea335- Bevestigt den Zoen met den Heet» tigd 1724,1734. Ónde«-deStadhouderlooze van Zevenbergen wegens het Moeren 335. W Regeering, genomineerd door de Gilden ert Doet Litfpraak over de misdaaden der Poor- » verkooren door den Oud-Raad 1734, 184 r, ters te Kemskerk en elders bedreeven 336. K 1944, 1988. Derzelver Nominatie moet Beveelt, om aan de Koopluiden en Lombaar- voor de Eleftie gerefuseerd cn gelegitimeerd den van Dordrecht onvenoogen Regt te*? worden door't Geregt 684,1681,1944,1988. «oen 337. Verpagt zijne Tollen aan de $Sj> Onéénigheden daar over niet Willem den
4 I1L


li BLADWIJZE R.
III. Prins van Oranje 1902- 1915. Regtftb Daar aan onderheevig verklaard, 995. van Nominatie en Electie is van eikanderen 3 Almsvoet, Tolhuis aan de Oude iYiaaze, al* afgefcheiden 1725. De directie van de No- j« waar de Poorters Tolvrij zijn, 18 en 19. Srinatie ftaat aan den Burgemeefter der Ge-yjAlva, CHertog van) Geeft aan de Stad vermeente 5855, 1796. Derzelver Eed 1857. U h'gcing van het Plakaat van den Honclerften Welke daar toe aangefteld in 'tjaar 1672. rk Penning en reden waarom nageipoord, 1314. blz. 1859, 1864, Iemand kan Agt zijn , W Karacter van hem befchreeven, 1315. Onwiens Vader en Broeder Leden van denfj derzoekliaar het getal, 't welk opzijn Bevel, Oudraad zijn 1990. M in de Nederlanden, isomgcbragt, 1315.
Achten. Protest van de — tegen de Se?fie ^ Ambagten en Neeringen, moogen alleen doof van een Superumerair Lid 'in den Oud-?* een" Poorter geoeftend worden, 199,219. Raad 1916. ^Ambagtsheeren in Zuidholland , VerpteS
Achtertaaien, Beteekenis 970. M te vergoeden de fchade, den Weeskinderen
Achtmannen, giè Gilden. m ïailgebragc t wanneer Voogden derzelver
Admiraliteit, Gecommitteerden in dezelve teM Goederen ontvreemd hadden, 114. Spreckiezen bij Beflooten Biljetten , op Driekonin- » ken Regt op den Eed, als Ambagtsheeren gen avond 1735, 188a, 1946, 1989. M afgelegd, 120. Hebben Regt van den dëfc*.
. , va"„ de Maaze gaat eene Over- m den Penning der boeten boven Tien Schel»
éénkomst aan, wegens de Stapelgoederen, den fl lingen, 121,204. Twist daar over 927, Ysfel af en opgaande 1939. Zie Stapelrcgt. Ambten , Wetten tegen het geeven van —
— ■ ■ van Zeeland. Tourbeurt tusfehen |$ aan Vreemdelingen, 479, 1318. — 1321.
Dordrecht, Delft en Rotterdam geregeld rk Voornaamc, dööf geen Bastaarden, te be1685. M kleeden, 450. Ieder gehouden, die te moe-
Afiegging (Regt van) 340, 343. In Hol- $| ten aanvaarden, 1473,1477. Staande land vernietigd 1398. Nader befchreeven M ter begeeving van Burgemeefteren , 1S88. 1^90. zie Scbipptrs. m Van't Geregt, 1889. Z\t Comptabelen.
Afleiding. Brieven van, door de Stad in Zuid- M Amer, Overéénkomst wegens het maken vau "holland gebruikt en Regt daar van befchree-© eenige Werken aan den —1960. Wordt ven 882, 889,890, 893,1342,1343. MogtenM vernietigd 1975.
door geen Poorter genooten worden, welke yxAmmcrs , De Poorters zijii daar Tolvrij, voor de Vierfchaar van Zuidholland ding-W 18 en 19.
pligtig is 966. Niet te verleenen aan Per- Amfteldam , Overéénkomst met — wegena löonen, tegen welken, voor hun Landpoor- M het Stapelrcgt, 329. Daar aan onderheevig terfchap, informatien genomen zijn 1S96.« verklaard, 995. Goederen van daar, langs Proces over dit Regt met den Heer van M den IJsfel koomende, met uitzondering Bergambagt 1229. Advijs van het Hof §5 van eenigen, daar van vrijgefteld , 1010. dieswege 1248. Zie wijders Landpootters, M Proces met — wegens de Executie van het en Brieven van Afleiding. m Stapelregt der Wijnen, 1275. Twist met
Aggraveeren, Beteekenis 779- % over de Verftapeüng der Rijnfche Wijnen,
Agimont, Heerlijkheid in 't Bisdom van Luik» 154','^i. Der Westerfche Wijnen, 1715— 1189. U 1720. Munt aldaar opgerigt, 1867,1873.
Agt nen, Anginen, Beteekenis 395. _ Voorftel, tegen het bekleeden van een Raads-
Agter Straten, Lande enz. Beteekenis, heersambr, door een Lid van den Oud-Raad s
Agterzusters Kinderen , w/e daar door re$5 en Vertoog van de Stad daar regen, 1926verftaan, 476. M *9-#- Zie wijders, Exue, Stapelregt.
Akker floot. Twist met, over het Stapelrcgt, r& Angeren, Q Adriaan van j Gefchil met het 160. Daar aan onderheevig, 995. M Hof van Holland over de Judicature van
Alaud , Bailliuw van Zuidholland , doet in- f| 1772 — 1779-
dragt op StadsPrivilcgien, 24, 109. MAnnona, Beteekenis 19.
Alblas, Gefchil met , övef de BuitentiWfin- £2 dwtoerpen, Verdragfeet, 22a. Geleide a-Igen, 1721. Zie Zuidhollandflche Dorpen. M daar door die van Dordrecht fchuldig, 223.
Alblas, Aanzienlijk Geflagt, 1322. (Willem 5$ Geld aldaar geflaagen in de agtlte Eeuw, 285. van) Burgemeefter, 774. M Is Tol verfrlmkligd in Holland en Zeeland,
Alblafferdam, voorheen Waalsmonde ge-» 71 t» Onderheevig aan het Stapelregt, 1002. heeten, blz. 6. Gefchil met — over de Bui- W öneenigheid dieswege , 1169, ï-7*» 1203. tenneeringen, 1550,1569,1721. (<| Aan haare Poorters vergund, om eenige
Alblasferwaard , Dijkgraaf werd nuwlingsM Molenfteenen, de Merwede afgebragt, niet aangefteld, door de Ingelanden cn Poorters « te Verkoopen , maar daar van alken Stapelvan Dordrecht 465. Moet thans een W regten te betaalen, 1042. Poorter zijn, 499,706. Drie Heemraa- $j Appel, van Vonnisfen, in Zuidholland bij Laage den moeten binnen de Stad woonen en M Kcgtbankcn geweezen , aan de Vierfchaar, jaarlijks door 't Geregt gekooren worden,« en van daar aan den Graaf, 119. Boete 706. Worden nu bij den Oud-Raad aan-M van een kwaad in het laatfte geval, 119. gefteld, 708. Handvest aan denzelven ver- Oorfprong van dc boete wegens het Fol leend, 706. Excesftn, op de Schouw val-H Appel, 747. Onderzoek of en in hoe verre lende, bij Dijkgraaf en Heemraaden te be- van Crimineele Vonnisfen plaats heeft, regten, 1635. W 1331 — 1334, 1354. a Minima , of en
Aling, Alinge, Beteekenis, 449. «jj m hoe verre geoorloft is, 1331— 1334.
Alkmaar, Twist met -over het Stapelregt,! 60 Appelmaaten, Bij Burgemeelteren te ontfaizOveréénkomst met haar daar over, 329.^ gen, 197.
4re%


BLADWIJZER. m
Are, Beteekcms, £■ 54 te hebben, om een' Stedehouder te moogen
£a w£i /',,Zoo»)^rgemecS-^ (tellen, 146,479- Moet zijne Gevangeneu
frAg Adelftandverheevcn, en Leven-s- R binnen Dordrecht fluiten, 430,448. 'Moet
beknnjw g, 132, — i3;7. ■ p a|daar zï ^ -rfgiab ««oiHff-
^r^fPfR^ u!J ^«OKlok van de» tig en van egren bedde, 449, en 4%M >«
ft kmot vft' U89: SdgLff?H°^'ï dt» ft««&flw der Gemeene Wj Eede
.!?,Vni do,mmcn .begunstigd wordt, g belooven , een' iegelijk' ttgt re zullen doen ,
Jfr£^''^^^"^elclir.jvmg, .067. | 4*. Gelast het Maasden de Privilegiën
^5' v"eer van) Iwist met de Stad enfl van de Munt tc handhaavcn , 193 t»u
moe? %\ Dr0Sl'aafcl Van dc z";^^!l..ndfche Halvest van
moet een Hollander of Zeeuw zijn, 479. g Jacoba vanHeijerentelxzvvec.cn, 4-19. - fic hoorn. % Zijn Secretaris werd door den Graaf aanec-ft w*«/i (Nieuw; Krijgt Oclrooi op \ Stuk | field, , 57. Tot het ampt van - heeft de van Erfenisfen, 1997. g Stad het Regt van voorllag, 1665. Mag
Arne, Arnem inden, bl. 48. K de Excesfen, op de Schouw van den Alblas"
^rwMcor*, Naamsreden en geleegenheid, 48. ■ fer-en Krinipcnerwaad vallende, niet beregArrest , Arresten, Poorters m Zuidholland W ten, 1546, 16^5. Moet op Memode met Arrestabel U Perfoon en Goed, 39-42. «f Nominatie van Mmsniinnen manken , 06».
Verlcheidcn Steden zijn daar tegen bevei-H Zijn Vierfchaar binnen Dordrecht houden,
Jlsd ' f?,' ^Pe fle Privilegiën ie verftaan O 448, 963. Strekt de Poorters in crimineele
«111, Wj welke Vrijheid van Arresten ge-» zaaken voor Schepenen, oó'. Ma» ziin
fchonken wordt, 4', -87. Jflgeftejd tenft Gevtttgctm ohftfuireo «onder iOeütmmhm
nutte van den Koophandel 497. Grond » ww» dei» Burtfenwerkr, 892. Stelde omv-
Arre-r fo Zuidholland befchreeven , t.rtf. g l.ngs de SCBourM) aan en af, rtto. Onder.
Zuidhollanders mogen eikanderen in Perfoon B zoek, of hij geregtigd is, om de Schouten
noch goederen Arresteeren, 1359. Bij wieng tot het liften van den Ban te hoodft ken
ZÏ wWHSPrCdpte ?rkeT l SF? 3 929 S M G;iat «** Overeïnkoms n
Z e wijders Poorters, Vreemdelingen. g met Ridderkerk ovei hei Regtsgebied, 199Z
vSften Tof 1 7 "I ,8 tha"dS tC Sdijk Bai!1Ulw va« Wieldregt,
Atterminatie , Brieven van — verleend en § Bailliuwen , Mogten in tGerc<n niet zitten befchreeven 7*3, 734, 14S4,1485, «525- g dog naderhand veranderd, 532 hadden ouw-
Jugsbmg 1 raftaat, aldaar gellooten wegensH lings niet alleen Gezag over het Platte Land de onderhoorigheid der Nederlanden aan het a maar ook in de Steden 148 Duffche Rijk , door Dordrecht bezegeld, H Bakengeld, De Stad daar'van in'Putten vrij vetj*11?!* *■/ , -.r , , , ö Waard, 57- Zie /W- Bakengeld.
Augulhjnen Klooster , Vergaderplaats der M Bamismarkt , InlMing van dezelve 188. Gilden, 36. Afgefchaft in 'tjaar 1685. blz 180. 'Wan-
Avanturters , (Marchands) zit Engeifche^ neer ouwlings ingeluid , 323. Cwr/' $5^' Geesrc'ijke, 779. Hoe de Kerken ouW-
® lmgs daar m gedaan en weder van omflagen B. fx vvierden, 247.
„ , ' »if^w, VetTchWende Beteekenis, 144.
Bad/loven, Voorheen meemgvuldig hier te <W Ban , Banbritf, Schout en ban Rept daaf Lande, 360. m.$ ,V:,n bcfchn even • c" onderzoek of dc Bail-
Bagijnen,_ Door Graaf Willem den III. in M huw van Zuidholland daal toe uereni^d is befcherming genomen 161. M 9^9,930. Ten a hzien van den° Schow
Magijnbof, Sugtmg, 162. » Van Puttershoek, 1588.
Bailliuw van Zuidbolland, Gelast om Schuld- &fc Banregt. De Stad verkrijgt reet om uitZu:dbrieven, voor Schepenen verleden, Intepan-ö holland te mooticn Bannen 609 ir&i den, 58. Moest te Kamp komen met hem, R Onderzoek hoe ver dat der Steden 'zie uit* welke zijn Onfchuld wilde proeven, 118.W (trekt, 700 en 701. Had ten dien einde een'Kampvegter, Bannen, Bannisfement, Banregt, Keur te-
Geboodt ouwlings Hcirvaart, 1 iS en 119. £c gen het meenigvuldig Bamv n, en bcnnaling Mag.zijne Dienaars, ten zij bij toeftcmmingK welke misdaadigers daar meê te ftraaen, der Partijen, tot geen getuigen aanvoeren, » 367 en 368. 119. Moest jaarlijks in elk Ambagt een H Batik, zie Pijnbank. ftille waarheid bezitten, 119. Aan de Am- m Banivijn, Befchreeven, 307. bagtsheeren, den Derden Penning nn s.\\en Barninchout, Beteekciit Brandhout, Stapel, boeten, beneden de Tien Schellingen, uit-K vrijverklaard, 1008. leiken, 121. Twist daar over 927. De Poor-fiS Bart holdus, (Wilhelm /) Predikant in de ters mogten zijn Klederen, dat is zijn Liverei, ri| Hervormde Gemeente, 1496 , draagen, 137. Mogt verfcheiden Perfoonen n Bartholomei, (Klaas) Pendonaris, 907 daarmfteeken, 137. En zelfs vreemde Kle-$ Bastaard, Bastaarden, In Zuidholland zonderen draagen, 198- Heeft regt om een KnijfM der Kinderen dervende, gaat hun Goed te draagen, 167. Gaf voorheen zijne toeftem-g waar het van daan gekoomen is, 120 ming tot het maaken der Stads Keuren en n Zijn van de voornaamfte Ambten ui'geiloo» had veel invloed in het Stads beftier, 147- (g ten , 450 en 451. Kunnen in geene Lee149- I-Iad 111 't jaar 1363. nog zitting in 't K nen opvolgen, dan onder bepaaling , 47,-. Geregt, 140. Schijnt voorheen Regt gehad w Erven hunne Moederlijke Goedean te DÓr-
4 a drechi


,v B L A D W IJ Z E R;
drecht en in Zuidholland , 1353, *356. ft n koomende Stapelvrij, ioio, 1021, lOM,
Aanwijzing hoe Overwonne Bastaarden Er- fi Bejlagen Kerken, Beteekenis daar van, i36.
ven fl Beflooten tijden, Beteekenis, 116.
Baftilles de Bois, Beteekenis, 604. ö Befloijen, < Willem van j Schout, 5?r.
Bastineius, (Jeremias) Levensbefchrijving, Bets, ( Mr. Joost) Penhonans, 940-
ido.7 M Betuwe, (Neder) Belooft met te zullen toe*
Bazel'' Concilie van - bevestigt de Privilegiën M ftaan, dat de Rhijn en Waal door een vaart
van'Dordrecht en andere Steden , 525 en veréénigd worden, 1543-
ft Beveren , (Kornelis van ) Burgemeefter der Seced'elen Beteekenis, «o. « Gemeente, 1371, 1476. Verzoekt, van hec
Bede Beden, De Stad van de betaaling in g . Burgemeefterfchap bevrijd te moogen blijven,
dezelven Vrij verklaard, 22, 185, 215. Be-i 1436- no n.
taalt daar in ongehouden 22. Aandeel daar U —-■ ( Mrci«/ m« ) Rentmeefter Genetaal
in door de Stan en Zuidholland betaald, en» der Domeinen van Zuidholland , weigert
verdeeling daar ontrend , 564, 565, 698, g Burgemeefter te worden , 1381 - 1383.
718.761,841,842. Onderfcheiden van den ö (Willem van) Aüe aan hem, als
Omflag en de Zettingen , 842. Somtijds § Rentmeefter der .Domeinen van Zuidhol-
Petitien *eheeten, 842. enz. DeOnttan-g land, wegens zijn Wethouderfchap, veP
ger daar "van werd bij den Graaf aangc-H leend, 1492.
Iteld, 845. enz. Zie Gratiën. % Beurs .Opngting derzelve, 1756.
, Beteekenis, 696. M Bewindhebbers, zie Oostmdiflcbe eft /F^/S-
Bedevaart, Ouwlings aan Msdaadigers totg </>/M« Compagnie. ,
een Straf opgelegd 270. WBezaecken, Beteekenis, 358.
Bedragb,Bedragters,Bedragtslieden, Betee- f ^V/« om (Waarheid, Beteekenis, So.
kenen Befehuldiging en Befchuldigers, 967. H » Keur op hetTappen en Brouwen, 151. Tl f öe/r Beteekenis S3i M ln Zuidholland, geen ander dan eigen Ge-
BeeZnftormerij\ te Dordrecht en Goudag bronwen of OVerzeesch, te gebruiken ,319.
voorgekoomen, 1323. 8 pee" 0ve^,a? daar Jan Cc he£fe te Wer"
Beesten, zie H kendam of binnen de twee Mijlen , 374,
Z— \ Door iemlnd , in Zuidholland, in» 452, 555, 8g4, 899- .Verfchil met Delft
haastigheid Doodgeflaagen zijnde, hoe te § ^™g- 86^InZmdhofcnd g edronken
gelden of beteten, .117. & wordende, te D01 drecht te baaien, 864 —
Stlftew» Beteekenis, 104. H 867. Eemge Ambagtsheeren verbinaen zig
Beijeren, zie Aelbregt van Beijeren, Jaco-ji daar toe, 866.
Ai van Beijeren, MargaretavanBeiJeren.fi-— Haarlemscb en Hamburgsch , Handel Beijerland, (Nieuw) Overeenkomst met, ^ daar in , 320.
wegens het ftellen van een Curateele, 19*8. (A Bier Excijns, Oude, 306. keur, om één Bekevond, Die van Dordrecht zijn aldaar Ge- g Groot van ieder Vat, binnen de twee Mijlen
leede fchuldi" 2*4. JÖ 330 de Stad koomende, te moeten betalen,'
Belangb, Belancxt'en, Beteekenis, 475. $ vernietigd 564. Ook die van drie ftuivers Beliide, Regt van - befchreeven, 1415. « 111 Zuidholland , 863. De Stad geregtigd, Belijde, (Kamer ten) Oprigting derzelve en « tot dien 111 Zuidholland , bezonder m de Inftruélie voor de Gecommitteerden, 1467-$$ zes Zuidhollandfche Dorpen, 892, 905,
147". Dezelve vernietigd in 'tjaar 1674.M 9^,97,3, 1054» Dezelve bepaald op drie bl 1887. De Gecommitteerden te kiezen grooten van het Vat, 1061.
bi'i beflooten Biljetten, 1735. Verandering WBilderdam, Onlusten over het Verlaat aldaar,
Aar in gemaakt, 1741,1843." üiufangerlcbap g 948. Zie Binnevaarten.
van deze Kamer afgefcheiden van het Secre-H Binnenvaarten , Onenigheden en Overeen-
tarisfchap, 1489 en 1490. g ^omften dieswege tusfchen deze Stad en au-
Bemasrcheren, Beteekenis, 791. 8 ^ Steden , 948, 993, 994, 1524, 1602,
BeZhiizZ "^ Hoogeveel/J $ 16*8-1632 1636, 1637, ifita, 1686, 1687.
Beraaders der Poorte , Benaamirg van Bur-M «ie Linnenbleekers.
o-emeefteren 92. M Blijenburch, ( Adriaan van) Schout, 1674.
Bels ambagt,' Ordonnantie wegens de behee- ff Bodeghem, ( Jan Franpois van ) Rentmees-
ring der Dijkagie, 908 - 913. Dordrecht,ö ter yan Zuidholland, ia8r.
Gouda en Schoonhoven ftaan over de Ree- UBoedelofftand , Coftume en hoe ouwlings
keningen aldaar , 908. Proces. met den | verrigt ,1350 —1351.
Heer over het gebruik van Brieven vtmWBoef- of Boeven-Klok, Befchreeven, 496.
Afleid'ino-of Afl'chrijving tegen Landpoorters Boete, Fegtboete, Mag niet gevorderd wor-
aldaar woonagtig, 1229. In Pandfchapg den voor dat de belediger voldaan is, 66.
gegeven aan Guillain Zegers van Was-^ Verdeeling daar van tusfchen den Bailliuw van
fenhoven', 1031, Zie ook Landpaor-M Zuidholland en de Ambagtsheeren, 121,927.
ters M De Stad heeft in dezelven een Derde, die aan
Bergen op den Zoom, Die van Dordrecht zijn A den Schout in nagt gelaaten worden , 26,
aldaar Geleide fchuldig, 223. « £63, 1675. Zijn des Nagts dubbel, 496.
Berkepoort, wasvoorheen een Lombaart, 182. W Die van Tien Ponden worden Bailhuws boeBernekoten\ Beteekenis, 314. 1 ^en geheeten, 964-, Derde deel door
Bernisfe , Rivier tusfchen Voorn en Putten, \A Poorters , in Heer Damels-Ambags verbeurd,
61 ion. Verland op het einde der zes-» koomt aan den Heer van de Merwede, 135.
tiende Eeuw, 62. Goederen daar door 8 Wegens misdaaden, tegen den Graaf begaa»,
doos


B L A d w ij z e r. xl
S^S^^SS^1^' , • Belofte van het, aan de Stad,
48 ' ' teSLbland* Beteekenis, | ^ wegens zeekere Kaade, Mol.
^gefededf " L°°P « d- Ri-1 «sSSU? èl"L krijgt aldaar den vrijen
Dubbclmonde, Naamsreden c 8 , d' '4°' Verboml in 'c .'aar »49ö-
Duiibur«u-h R- , ' . U mct ,1:iai' aangegaan , 7Ó0, Handel van
HordS ;r'lo,regt van heczeK'e te|^^ff s«d ops Rijk, ^742.hmmu
ito^ koophandel op. Zie Koophan- g ^Se ^ 22*S?3 SftSÖ
Dj^. WordtLeenroerigaanBraband, „J «^^^fi^^ia;
Verfdnllende benaaming; l6. ff ^«n^^S^Itf/7&S
^»«r beteekenr/^r, 8. g voor haar aange leid,01742. ' ™'U1S
-Ö-W/W, Naamsreden, 5. H £™„ zic JJgJ» 4
Jjwangmolen, Beteekenis, 374, g En%buizen, Is het Stapelregt onderheevig oo<.
tS&ren Ct,Cf7'K tijd van vieren-1 m Mentheda, (Bar^hufl^m
twintig uuren, 144. g Leevcnsloop, 1272.
Ft' mo"jovergeen L!i»d va" Poorters Erfelijke Zaaken . Beteekenis , en waar ter legd worden , als met kennis van Schep*- gg eerder aanleg tc bereden VA
nwte&% 6rr v9 u aa d H Er(Vlis • Vem,c J'» ^uklholland op de Naaste
Dijkgraaf, Dtjkgraaven, hadden Regt vnu-fö Maagen, "od
Üitieggm^, regen onwiUtoe BeftaWers, 31. Erfenis fa,, Cofhiroen op het ftuk derzel. Mogren voorheen m 't Geregt met akten, g ven ,1349 - I350. ]„ Zbidholland „ 5 welk m 't jaar 148Ó. vernietigd is, 198. « 1356. 5 /.uianolland, 13,3-
S32> 712, 713. uEifgenaamen , Mogten de Goederen daar
Alblasferwaard- Ziel sMisscl^
—r— van den Grooten Zuidholland- § «Jg*? fifa"^' ,XÓfchen Waard, moet Poorter te Dordrecht g Erven, zie Servituten
ecu ieder «0 te zullen to, 4SO. | W», Sapd^t SScÖj, 5,7, 5,,,
M 589, 1006. '
E. g* Esfaijeur van de Munt, Mag zelfs de Pen-
jp j • , * , . » iimgenint de Bakken neemen, 1957. Rans
&dam, is het Stapelregt onderheevig, 995". $5 i" het Serment, 1957. •Edelen, van ouds ter dagvaart befchreeven, £j Evenknie, Beteekenis, 113. Ouwlings in d© oSy. Waren voorheen Heeren van de mees-?* Regtbanken tot Getuigen'bevorderd0 o6± te Heerlijkhceden, 1117. MEvocando, CPrivilegiën de Non ) Gehand-
Jidel en 14'elgebooren , Beteekent uit Vrije© haafd, 776
Ouders Gebooren, 30. MExcijns , Excijnfen, Bepaalins der oudfte
Eed, Eeden, Verlchillende wijze en plegtig- f% Stads Excijnfen , 306" en 307. "Regt , om heeden , van en in het afleggen derzeiven, die te moogen heffen, 702. Zie ook Halvoortijds in gebruik , 116, 969. Onder- $5 ve Mijl. ichcideu foorten enbenaamingen, 371. VmlA Executie, zie Paraate Executie. zuivering in Crimineele zaaken toegclaaten, || Exectttoriaalen, Wegens het Stapelregt ver371. Op Schepenen of'Regter Eed fpreeken ,W liezen hun Kragt, 1541. Zie verder Sta970. Van zuivering te doen, door Burgemecs- ff pelregt.
fleren, Schepenen, Agten cn Veertigen. ]A Exue, ( Regt van) Oorlprong, Naamsreden
Midsgaders tegens Kuiperijen in de Regeering, « en Invordering , 523 en 524. Vernietigd
I734,i735,i842,i944. Van de Leden M met Rotterdam, 592. Met Haarlem, 054.
der Regeering en Ministers , 1853, 1854,$7 Met Schoonhoven, 926. Met Middelburg,
1856, 1857, 188c, 1946, 1985, lïtfe. H !°28. Met Utrecht, 1029. Met AmltelEerloos Eerklaaren , Straf in dc Middeleeu-£2 dam, 10S2. Met 'sGraavenhaage, 1100.
wen gebruiklijk, na. M Met Gorinchem, m8. Met Brielle, 1153!
Egmond, (Floris van j Stadhouder van Hol- tg Wet Ziericzee, 1437. Met Leiden, 1601
land, 889. M Met Delft, 1889. Met Schiedam, 2047'.
— (Jan van) Stadhouder van Hol-S Met 's Hertogenbosch , 2049. Met Bre?
land, 889. yl da, 2050.
—-— (Johan van) Secretaris, 631. w
Eigendom, van Huizen en Erven, hoe ouw- M p
lings bevestigd, 142. fl Eigen Luiden, Hoe voortijds ontüaagen g Februarij, ook ZeUe- of Zillemaand geheet
uit den Staat van Dienstbaarheid, enbetee-W ten, 387.
kenis daar van, 27, 28, 175. M Feestdagen, zie Contracten,
luiken Planken, den IJsfel af koomende, Sta-yxFerpel, Beteekeni-s, <3i.
pelregt onderheevig , 1010. _ W Fortificatiën, Beftelïing en Regt van en over
mttjabetbs -yiqed, Voorgevallen m 'tjaar© dezelven behoort aan de Hooge Overheid,
1421. befchreeven, 468, enz. gg 44»i5»i. Gronden en Erven daar toe
Ellendig, Dat u vreemd, uitheemsch, 371. y/ geëigend, en One^oigheedea die*wege met
Ca 4b


xii B T A D W IJ Z E R;
de Eigenaars , 1453, 157-, 158a. Bcflui- M van Procederen voor de Laatstgenoemden» •
ten cn Odrrocijen tot het aanleggen derzei-1410.
ven, 1574—1582. zlGeertruidenberg , Haare Poorters en die van
Fre'dum, Fredus, Beteekenis, 894. W Dordrecht moogen eikanderen in Zuidhol-
Flornis, (de III.) Graaf van Holland, heeft S§ land bezetten, 40. Bekoom: Vrijheid, om de eerde der Hollandfche Graaven Geld ri Tolvrij, door 't Nieuwe Stads Spiii, tc moodoen Munren, 283. » gen vaaren, 129. Krijgt het Regt, om een
Fiorens, ( de F. ) Graaf van Holland , ver W Heemraad in den Grooten Waard van Zuidgunt dat geen Dijk over der Poorteren Land 1$ holland te Hellen, 309. Munt aldaar, 345, mag gebragt worden , dan met kennis van r* 354. De Kastelein moet zijn van egten bédSchepenen , 37, 38, 68, 69. Dat geene » de , cn Zweeren , niets ten nadeele van Poorters noch hun Goed, in Zuidholland,^ Zuidholland en Dordrecht tc zullen doen, moogen Gearrefteerd worden, 39,41,69,70. Ö 45^,499- Mag van Zuidholland niet gefcheiden Geeft Vrijheid, om de Stad te moogen Verfter- U worden, 499 Onlusten met Dordrecht, 562. hen, 43,44,7» 72. Doet Üitfbraak we-» ls aan het Stapelrcgt onderheevig, 995. gens een Verfchil, tusfchen de Schrooders W Gaat dieswege een Verbaal aan, 1891. en Zoutmeeters , 45-49, 70, 71. Ver- M Geervliet, Tol van, en zijneWagten; Hoofdnteuwing zijner Handvesten, 49, 72 cn 73. m comptoir te Dordrecht, 60en 6t, 675,698. Verleent Tolvrijheid aan de Wollenwee-» Zie wijders Tol. Tollenaar aldaar gelast, vers , 53. Beveelt hen bij de Handvesten © geen Goederen te laten verbij vaaren , ten te bewaaren , 54. Bepaalt het Loon der$$- zij voorzien mer bewijs, datze te DorSchroders wegens het meeten van 't Zout, 55. 74 drecht gekogt zijn, ; 04. Wordt Graaf van Zeeland , 55. Verleent» Geestbuis ter Groote Kerk , Krijgt Octrooi, Tolvrijheden aan de Stad, en Ontheft haare w om de Goederen der Witte Nonnen te mooPoorters van Brood- en Wijngeld, in Putten $| gen aanvaaaden, 1565. Om, in plaats van en Strijen. Belooft Scheepenen en Raaden M VerkogteGoederen, anderen te moogen Inkoo te ftellen, 56 — 59, 60-62. Bevestigt de» pen ^1683. Op't Stuk van Erfenisfen, 2043. Tolvrijheid, door zijnen Vader gefchonken, W Geestelijkheid, De Stad verzet zig meermaals 63 cn 64. Keurt, dat geen boete magg tegen dezelve, 242,776. worden gevorderd , ten zij den Beledigden U Geestelijke Zaaken, Te beregten voor Provivoldaanzij; en dat hij, die Poorter wordt,» foren en Landdeekenen, 748. Zie Concilie. aanftonds "Poorterregt geniet ; en vergunt, W Gebout, voor Eed, 116, Zie Houde. om een Hal te moogen maken bij een Ge van la Geld , Onderzoek , wanneer men begonne» genhuis, 65 — 68. Verandert zijn Zega},ZK heeft dat te Schroeven, 2S4. 72 en 73. Wordt Ridder in 't jaar 1277. » Gelderland , Onéénighedcn met — over het blz. 73. Koopt eenig Land te Dordrecht, 75. M Stapelrcgt, 545,571. Zie wijders Munt Ontfangt den Tol te Dordrecht, 79. Ver- $j en Munters. Tollen. gunt, aan Schepenen en Raaden, VVaarhee- u Geleede , Wagt van den Geervlietfchen"ïol% den van Kwadijen te moogen bezitten, 79. en waar te zoeken, 675. Zie Geervliet. Geeft eenige Vrijdommen wegens het Ver- W Geleide, Geleiders, Beteekent Tollen, Tol* meeten van Koomen Zout; Staat de Gift M Ienaars , 57. Vrijheid van het Regt van der School en Kosterij aan de Stad af. Geleide te Pinten en Strijen , aan die van Scheldt haar kwijt zijn Regt op den Sreenen Dordrecht verleend, 57. Bepaaling van dit Tooren. Verleent Vrijheid tot het Betim- M Regt op dc_Schelde, 223. meren van Erven : en bevestigt de Voorreg- M Geleide, VHjgeleide, Beteekenis daar van en ten, 81-83. Geeft het Regt van Seha껫 boe ouwlings aan vreemde Koopluiden veiverhaaling, 84. Keurt, dat alle Kenningen, M leend, 105, 108, 132. door drie of meer Schepenen bezegeld , w) Gemeenjcbop van Goed, Heeft hier tet Stede altoos vast blijven, 85 en 86. Heeft tc M i tusfchen Gehuuwden plaats, 1348. ïvledemblik geld doen Munten, 454. Zij,« Gemeente, Ouwlings in zwaanvigtige zaakei die aan zijnen dood niet fchuldig waren, W gekend, 423. krijgen Vrijgeleide, 118. ® Gewoede, Beteekenis, 583.
Fiorens van "Holland, Broeder van KoningM Genagten, Beteekenis, 792.
Willem, doet Uitfpraak, wegens de gcfchil-Generaal, (Staaten) Zie Collegie en Sta** len over den Tol van Heusden, 32 — 35. w ten Generaal. Fuiken, Verbod tegen het zetten derzelven, j$ Generaliteits, (Reekenkamer') Zie Reekenin dc Merwede, 881. M kamer.
fi Gerecht, Wees ouwlings'Vonnis bij arrest, 24. Q fl Gemagtigd, om in plaats van kwaade Voog-
• ^ den , anderen aan te ftellen , 123. Ge-
Gaatjens, Vaarwater beneden de Stad, 1022. m last, regt te doen naar de Keuren, 147, Alle Galg, geplaatst in den Noord, 208,245. fi jaar te Vernieuwen en op welke wijze, 187Ganhuis. Krijgt de Gift der School, 86. M I9°« Mogt, in de eerlte tijden, zoo meeGecommitteerde Raad, Te benoemen bij be-M nigmaal veranderd worden, als het den Graaf flooteBiljetten, I7S5» 1842,1882,1945,1989.^ göeddagt, 188. Graaflijke Ambtenaaren Gedingen , Jaar- of Poortergedingen , inge- mogten , voor liet jaar 1486., daar in geen; field en befchreeven, 141 cni-42,1337-1339. zitting hebben , 198 en 199,532^1533,702. Bevestigd, 171. Niet te verwarren met de M Regt te doen, zonder Agten, Deekenen of Gedingen van St. Pieter , S\ Jan en St. Jz Gemeente , 412 en 411. Niemand daar in Maarten , J42. Ordonnantie en wijze ^ te Hellen , ten zij een'" Inbwwliiig > of die
Vijf


b L K d w ij z E r.. xm
Vijf jaaren agtereen een ïnwoonend Poorter g Gevangenpoort, De Graaf Maat zijn Regt daar geweest fe, c. gegoed tot tweehonderd No- S op af, aan dè Stad, 82. Zie Vuilpoort. h ' r JL ^.clande™S daar m gemaakt, fi Gwató, Beteekenis daar van, 876. fier kPliV?WC, SfM- tC "^"I^M, Schulden, Betec
sX r , 5 e" toel,l?mnil"g van deng kenis daar van, 40 en 41,1 19,167. .Schout, 414 cn 415. Mag, bij afwcezig- fi Gezwooren van de Munt, waren ouwhVs heul van den Schout, een ander Hellen, 452. ® Leden van deRegtbank der Muntercn, 868.
StEKki? r^^^8*^!^' Dcrze1^ Vergaderplaat aang* ot Kaadsplaats bij Litlandigheid van den M weezen, 36. Krijgen Voorregten cn Vriitraaf, 502. Keur wegens dc graden van g hecden , 219, 22c* 294, ,95? BcvcstSi Maag-en Zwagerchap, 5«j539,553»56o,g door Hertog Aelbregt vanbeijeren, 299,2ÓY 593, 6or, 617, 6f o, 753. Mag, op zekere g Niemand daar in te neemen , dan die Poorboete .geen Gelchenkeii aaimeemen , 594. K ter is en 'sGiklsgemocde heeft, 220, go uan*. Geen Vader van een Ongehuuwden , een § 575, 583. Ooriprong en Naamsreden oliSchroodanibagt hebbende, noch die ui Open- W derzogt, 294. Belooven eikanderen in hunbaar Ovcrlpel at, daar van Lid te zijn, 521. $ ne Vrijhecden te Herken , 296. Invloed in De Burgemeclter der Gemeente krijgt daar pfg 't bellier der Stads zaaken , 201 en 301 Stem en Zitting, 522. Een Schepensplaats « Vooral in de Brabandfche cu VTaamfcheSteOpenvallcnde, vermag zelf een ander Surra, H den , 334. Maaken jaarlijks de Nominatie geeren, 605. Onderzoek, of daar toe eeng van de Agten, 355,1687,1734, 1841, 188r, Perfpon binten den Oudraad mag genomen» 1944,19»*. Verwekken Veel onrust. 4io~ worden, Óp.* Maria wn Boïngoridicn be-& 412. Krijgen bet Regt, omdeden te .1100too t, 'de sectAg van t Geregt te zullen pn-« gen aanlleltcn, 457. Verfcheiden Keuren be> derhouden , 666. Hoe jaarlijks te Vermeti- 9 treffende dezelven, 519,582,602. Geen Keu. wen 680, 753. Uit deNommatie, binnen M rente maaken, dan met toeltemming vanden agt dagen, geen Ele&.e gelchied1 zijnde, zub | Magiilraat, 53«. Die in twee Gilden is, mag len de zeven Ouditeu, daar op üaandc, voor H egter maar in een Deeken ziin /«aên ' gekooren «-orden gehouden, 083,753.© Bepaaling, wie daar in moogen genomen worl Door den Schout te Beeedigen , 683, 753. M den en tot welken Prijs, 539, ,J, Niemand Bevoegd. om dc yi unters te faaffen , 870. g ' tot Deeken of Agtman daarvan te kiezen dan Gemagagdi om P acaaten m Zuidholland te B diezelfdeNeering hanteert, 381. Keuren voo! taaaken, 880 Gehouden dc boeten tegen | dezelven worden bij't Geregt gemaakt, .343. 4eHoogeOverhe«dverbeurd,tcbepaalen,892.^ Hebben het Voorregt, dat,zSndertoeftemmfc Wijst vonnis tegen de Ovenrceders van her g van derzelver Deekenen, in geene lchattiniu Stapelregt, ter eerfter mltantie, 1018. Daar g Confent kan worden gedraagen 1I10 füs in gehandhaafd, bij tHof var.Holland, 10,9.g Keur en Overdragt, hoe en waar hunne gel Bij den Grooten Raad van Mechelen, 1101. M fchillen te bellenen , 144- Nicm n I Bij den Sccreeten Raad, „31. Heeft het g tot Deeken te kiezen , dtn een SS Voorre^ om Keuren, coo van Politie alsg Burger , of die tien jaar lang Gildebroeder voor Gilden > te maaken , 1343. Heeft de © geweest is, en zijnde van den eerden Eed Oppcrvoogdij over Weezen, 1351. Ver-$f 1461. VerpezenteTheGuirbsis, is8<,i88t' leent Brieven van Ce.-lie , 1352. Neemrz| i$»45,rpcS'p. Moogen niet Vergaderen'zonder kennis van Refcisnen van Coniracle/i, t*g2*& toeltemming van den Borgemeefter dér Ce Gemagtigd, om Gildenqiwstien te beflisfen, W mcente, . 796. Keur tegen het Kuiocn mer 1443 Zie wijder* dé OQreoijen wegensM Dcekenfchappen, i796? Verzetten zig tede Magiftraatsbeftelling. & gen de Neerineen ten platten Lande , 7-,, Geregr ? benaaming daar van gegeeven aan 55 Verbaal dieswege met eenige nabuur^ 't Collegie von Veertigeni, 753. g Dorpen, 203,. Sententie daarontrud Uefibenken, K«ur tegen het aeemeö en gjeé- E 2044. Zie ook Agten, Deekenen
ven derzelven 594. g Gildenborg, Sluis aan de Vaart, nadeel* aan
Getrouwden bedde, Getrouwde kinderen ,fl het Stapelregt, 51b, 580.
Voor Kinderen van Egten bedde, 450. $ Gillis Adriaansz., Bailliuw van Zuidholland Getuigen, Tot dezelven weiden vereischtifó 631. ' ■ »
aanzienlijke en gegoede Perfoonen, 28, 1 r 3'. » G/7af, G/7/, Voor Vergelding, 211 Moeften woónen, daardellelchuIdigdct'huisgG^/.-'to/se;;, Regenten daar van te Verkiesen hoorde, 28. Met hem zijn van dezelfde ® bij beflooten Biljeiien, 1735. Vcntderin" Rang en Geboorte, 112 cn 113. Hoe veel » daar in gemaakt , 174f, 188a loifi.' io»2 er in Regten ouwlings tot bewijs gevorderd S Hebben Regt van Paraate Execti ie 'ro-7 worden, 112. In Zuidholland werden er m GveJ, Goederen, Verfcheiden Kuren en Drie daar toe vereischt, 359,436- Straf© Wetten , hoe in Zuidholland te handelen van hem , welke iemand , die tegen hem U met het aanvaarden en bezetten daar van getuigd had, dreigde, 436. g n6 cn 117. Aan dat van een' Misdaadieer
Gevangen, Gevangenis, De Stad krijgt Regt, n geen hand te Haan , voor dat hii in feïteo om een Gevangenhuis te moogen maaken, 67. $J verwonnen is , 201, Man noch Vrouw Ouwlings kon zig iemand, door het ftellen H verbeuren elkanders Goederen t<w8 rq*»* Van een'Borg , daar van bevrijden , 370. ^ Hoe te handelen met dan WsAmi Ook m Zuidholland , 437. De Bailliuw^ en die zonder Erfgenaam fterven 1348 en van Zuidholland is gehouden, zijne Ge van- Kg 1349.
genen te Dordrecht te fluiten , 439, 448. M Gordel, Vrouwelijk Sieraad, «5. ^a^ufimeelter ?§ t9cftemmi"S vai]{ ^rinsbem, Aldaar geen Stapel te dulden, 260. te 7 £ On-


XIV
BLADWIJZER,
Onéénigheden en Gefchillen met — we- M, 35<5» 468. Onéémgheden tusfchen denzelgens het Stapelregt , 615, 636, 730, 818, 5| ven en den Heer en Vrouw van Putten en 819, 820, 821, 825, 87v Is daar aan on- M Strijen , 174 en 175. Krijgt verfcheiden derheevig, 995. Gaar deswegens een Ver (® Dijkregten , 309, 372. Heemraad mag eldragaan, 1030. 't Welk nader vei klaard, M ders geen Gezwooren zijn , 532. Middeen , door Keizer Karei den V. , bevestigd g len tot Herdijking aangewend , 476, 477, wordt, 1037, 1041. Krijgt nieuwe gefchil- fi 478, 4&1, 483, 484» 5ï3- De Dijkgraaf kn < ver de Verftapeline 'van Hout , 1589, $J moet zijne Gevangenen te Dordrecht tlmten I6ï6- Gaat een Overéénkomst aan wegens M en aldaar zijn Vierfchaar houden, 448,449. het Stapelregt, 1937. hem wegens het riGruit, Gruitgeld, Verpagt, 150. Keur dies» haaien van Tuif a-m den Moerkant , 57r'-tf wege, 151. Onderzoek naer het zelve, Twist met — wegens het Groot Octrooi van ® 151. Wordt door fommige Dorpen in Zuid't jaar 1520., anders genaamd bet OSrooi U holland betaald, 933 Servil.' «45, 1208, Ï495- 1516, 1528.^ Gruitfteden, In Zuidholland, 158. Tol aldaar, 7*5. Regt. *(. welk de Stad m Gulde, Beteekenis, 21 r. Dordrecht voorheen daar op gehad heef; - P Gulik, ( Hertog van ) Overéénkomst met den ÏS7*. Zie ook Tol. Onéénigheden tusfchen ft zeiven, wegens het Stapelregt, 549» 57*. deze Stad en Dordrecht, wegens het Stop- u Gijzelen, Gijzeling, In Zuidholland niemand pen der Werkendamfche Killen, £433 Mag ^ te Gijzel te Leggen , ten zij met Regt verniet van Zuid holland gefcheiden worden cn W wonnen. 203. Poorters moogen, door den bepaaling wegens den Kastelkin , 499. Zieftf Schout, niet Gegijzeld worden, zonder toewijders E*u*i Stapelregt. d Remming van het Geregt , 29. Hoe de Gouda, Twisten met dezelve , over het Sta- fi Regtsgedmgen tot Gijzeling aan te leggen, pelregt, 160, 612, 667. Krijgt Regt, tot® he> ftellen van Twee Heemraaden in denfö,
Knmpene-waard , 5'2. Verzoent zig met rx Jja IvJaximiliaen van Ooftenrijk , 608, 693. S
Wordt geroepen over de Reekening van Berg- ^ Etaagt Haage,* Beteekenis, 1431. ambagt, 908* Trekt eene Lijn met Dor- M Haageftein , De Stad verftrekt geld voor 'I drecht, tegen het maaken van Binnevaartej), & beleg daar van, 391. 948, 993» 994- Gaat een Verdrag aan mer|2 Haagmunten, Beteekenis-, 1430 en 1431. haar , wegens de Vaart over den Hildam. W Haarlem f 'J wist met dezelve over het Stapel360.', 1628, 1632, 1636, 16S7- Wegens» regt, 160. Overéénkomst dieswege, 329. den Duiker en Verlaaten aan den Leidfchen- rif Trekt eene lijn met Dordrecht , tegen de' dam, J640. Wegens het Verwijden van « Binnenvaarten, 948, 993, 994. OverééhhetNieuwkooper Verlaat, 1682,i6;>6,1687- $5 komst met dezelve wegens de vaart over Verzet zig tegen het graaven van een Vaart ^ den Hildam , 1602, 1628 — 1632, 1,^36, tóit de Waal in de Leek, 1659, 1661. jgt 1687. Wegens de Verwijding van 'tNieu* Gaat een Overéénkomst met Dordrecht aan, W koopfche Verlaat, 1682,1686,1687. WeWegens het Marktveer, 1684. Zie wijders® gens den Duiker en de Verlaaten aan den Hoogeveen. m JLeidlchen Dam, 1640. Tegen het graaven
Gouverneur, Btamnmg van den Staóheu-U. vaneen Vaart uit de Waal in de Leek, 1659. der, 889. & Met Gouda en Benthuizen , wegens de
Graaf, Graaven van Holland, Hun gezag ^ wijdte van de Sluis over de Hoogeveenfchet was nietgrooter in Dordrecht, dan in andereM Vaart, 1805. Zie Exue. Steden, 22. Oudfte hielden veel hun vet |s Hal, Halls, Oude Beteekenis van dit woord Wijf in Zeeland, 48. Uit het Huis van He- zl 67. De Stad krijgt Vrijheid , om een Begouwen begonden, bij hunne Inhuldiging, w Nieuwe te moogen maaken ,- 67. de Stedelijke Privilegiën te bevestigen, 107. W Halewijn , (Cornelis Tereftein van) Raad Hadden veel invloed in *t Huk der Geld-« in het Plof, wordt tot Schepen gekooren. middelen, 719. fi Onéénigheden daar over, 19:6. enz.
Graaflijkheid, Geen Steden , Landen enz.,w (Simon van), wordt tot eene eeu-
daarvan tefcheiden en reden waarom, 499. |j| wigduurende Gevangenis verweezen, 1919.
Graave , aan het Stapelregt onderheevig ver- m Hal/amen, zie Anlamen.
klaard, 1002. f£ Handvesten, (Groote) door Koning Willem
Graavenftraat, Naamsreden, 82. _ ¥Ï aan de Stedengefchonken, 21. Gebreken
's Graavenhaage , Niet bekend voor 't mid- ^ daar aan zijnde , werden dezelve verden der dertiende eeuw , 282. Overéén- ™ nieuwd, 205, 208, 244, 245. komst tusfchen — en Dordrecht, wegens jj| Handvrede, Befchreeven, en Straf tegen het het Marktveer, 2029. Zie Exue. ft breeken van dien, 111.
Gratiën, In 't fr.uk der Beeden , aan de Ste- Hanze, (Duitfche) Verdrag tusfchen deden vergund, 719. _ ta zelve , de Stad en de Vrouw van Voorn,
Grebbe, Een Geldersch Tolhuis, 131. W wegens het leggen van Tonnen inden mond
Grevelduinkapel, Doet een belofte aan dep der Maaze, 261
Stad. wegeas zeekere Kaade, 1802. m Hanze Steden, Dordrecht ouwlings daar on*
Grondkaveling, Hoe in Zuidholland verrigt,» der geteld, 257. Lubek was de Hoofdftad 1360. W derzelven, 257. Twisten met haar wegens
Grooten Waard van Zuidbolland, Overftroo- (j$ het Stapelregt, 549. nn'ngen van denzelven , bezonder die vmjk Hard, Harde, Beteekenis, 597. ?t jaar 1421, onderzogt en befchreeven Beteekenis, 5»
Haring r


B L A. D WIJZER. xv
ii. Verfchillende benaaming, 15 en 16 fhlildam IliiTrhlr 1, • o-
van den) Wordt I ^Sft? toSÏÏF** Bewindhebber van de O. i. C. ter Kamer g Hoer buizen, V&^nnfnfr om Hfa in » n » van Amlteldam, 1737. 1 baar te mnn*»„0 ™S> oni ™e »" tOpen-
fl*p*«, «W) Skend in de dertiende I/^ ÏXS^ ;, « ju Eeuw, worde betimmerd, 82. § SMriuMta Hn£? u23ïT* 3* x^e"
Havendieping, Tot de Onkosten daar van,8 fehaaren 4,8 g ilc»lba»kc» ™ Vier-
KL^bSn^M^Sl '7 n^l' °P^ngt, door Philipsdeil iW "SJKSva„ ïbSfcSftSt l nen üjï ttSonhete?'
„emaakr, 1 ö cn 127. M van Inhbttie of Surcbeauce verleenen te-
Heemraad, Heemraaden, In deri Alblasfèr-een Senten»™ " 1 !: !.#t5
waard, Twee door de LigeJande Poorters ff EaSnS&SS^ " boeten *ï °f"
in Nabuurige Waarden, ftaan mede ter ver-1 E?S ^rM,°fla!ld V°°rtIjds
gefteld, 309, m. Werden voorheen Vet- 1 &,"t*JSffWïï Ï*S ^ koorenmetbeflooten, dog daar na met open, 1 land %Ix2 d" M Noordho1-
Stcmmen, i735, i74i, 1946* 1989. ^Hoofdgeld, zie Broodgeïd. Heer , Eernaam van Rejter en Schepenen, 30. « Hoofd/leden van Holland, Naamsreden ou*eHier van dat hunne Zooncn den naam kree- S fpoord 4*2 «aamsreucn opge-
genvan Heerenzoonen, ibid. K Hoofdofficier Vi? SW,*.^
Zie An^t.%HJekad\ Doot-Oordrecht, onder «ekere
HeittgTGeeuhis, zie Geestbuis. I K ?«r ' ^ b'J'
Heinenoort, Belooft het gevvasch, aldaar Val- P Hooeeveen (invrat ... ...„ei ^
lende, te Dordrecht ter markt tc brengen, «8 ft S fc-ÏE? r?"? tUS«he? -Dor* Jfe/rtw^, Schoon Dordrecht daar v?n wa § wegts' & <J l\IsBcntl)ui2e" * Vrijgefteld trok zij egter mede uit, eng ^SSS^&t^* had vele Steden en Dorpen onder haare ba- P Hooplte Mn-ht iS-ïJi 5! n , , «ieren 22,72. Ontbood die van Ztndhol-§ ^ WlWen^SS? —^Sf land daartoe, 882. Zij, die in ZuidhoJjandg Ipi. Sfï^SÏVeï' daar toe Opgeroepen wierden, moesten hm-9 Wezel, stak 250, 21 r 77< fSJ^Z* nen het eerfte etmaalopkoomen, 438. Strafg van daar koomende, behoefden al cenOver' van zulken, welken zig daar regen kwamen 1 gefcheept en niet vèrkog teworden * te verzetten, 118 en 119. m nnedenm „ij '„ i a,e,men> 537«
Helbaardiersl Aan den Schout en Burge-i 756 " 8ek08C loivnj» ?55 e"
meefter ouwlmgs toegevoegd , om hen te g //00r«', Is het Sispelrest onderheeviV 00-
^vychiSeSn^f,t ^ ^%Hiï$fl °ad^a - het Gr«//Herbergen der Graaven, Waren ouwlings in M Hos teller , Beteekenis en pligt derzelven tert verfcheiden Steden 322 337. De Kastelei- ^ aanzien 'der Vreemdelingen ?SV&1L nen of Waarden hadden het Regt, om een'gHoude, Bemekent een' Eed iVci Kmjf te moogen draagen 1Ö7 De Leek en Merwede af koomende moe--
&r^,m, Moesten de.Vreemdelingen waar-1 te Dordrecht ter Stapel gebraTwVrde?" fchouwen, de verbooden Wapenen afteleg-| 102, 128, 51/, 579, 589, iooöT HeK&
' i7'2, t%.c 1 1, hl timmerd voor Godshuizen daar van Vrii-
Hertogenbosch , Is het Stapelregt onderhee- 8 gefteld, 517, 579, 589. Nadet■ aanw iziiS
vig , 1002 Verdrag met - tot vemieti-1 welk foort van'Hounvaaren 'tItaneïeS"?,!
ging van t Regt van Exue, 2049. $ derheevig zijn, l0o8> it»6.^fiS^tE*
Hervorming , Te Dordrecht, begonnen en g afkoomende te Verftapelen , ui^"ondcrd
voordgezet, 1323,1373,1374 ffl Kamhout,Kromhout, EikenPlanlerSoï
//w«r« Beteekenis, 709. | terfche en Noordlche Balken/ 5?I 1607-
n£mA ™felam> °UWl,nSS Hoechem l6'°- Door die van Gorinchem en
naamci, 1^2. w van Arkel, tot eigen gebruik verwerkt vrii
^«rrfe», Onéémgheden wegens den Tol al-g van het Stapelregt, uS! tS met
daar vcreflend ,32- 35- Koomt aan Hol Schoonhoven, over ' Verft pelen, vai HoS
^h^L^mS^Tl^^ deVJartgekogt, .JTSKSdS TMd ï an iJoidrechc, 264, Tolvrijheid al- A 1547, Met 4e Adffliraficat van de Maaze,
D* JÖ71,


xvi B L A D W IJ Z E R;
1671,1680. Tot de Fortificatiën van Heus- M misdreevene tegen Alaud, Bailliuw van Zuidden gebruikt wordende, Stapelvrij gefteld, ri holland, 109. Verleent eene Handvest aan 1478" Ook het Houphout, 1008. Bepaa-M die van Zuidholland, 110— 122. Ook ling, hoe de Koop en Verkoop daar van ge-y\ ecne aan de Stad, wegens 'tbeftier en de retkend werd, 13356111336. M voogdijfchap van Weezen en MhiderjaariHoutenboek, Keuren, daar in niet gefchree ven ,L gen, 122 — 125.
werden voor onwettig gehouden, 1724- rx^an (<van beijeren,) Belooft de Stad tegen
Houve, (Frank van der) Ontfanger van den w alle Overlast van Jacoba van Beijeren te be-
Gemeenelands Omflag, 706. M vrijden, 442. Wordt van dezelve tot Voogd
-* (Matthijs van der) Beöordeeliug van fi en Ruwaard ontfangen , 443. Geeft Haar
dien Schrijver, 282. . ^ eene wijdluftige Handvest, 446,-enz. Be*
lluesfen, Een Kleefseh Tolhuis, 88. yj looft? Waar te bevrijden van 'tbezwaar we-"
Huishuur, Moet prompt voldaan worden, &S gens den twist met Jacoba van Beijeren, 445.
1389. Vergunt, dat de Gilden Jaarlijks de Agtett
Huisluiden , Mogten niet Getuigen tegen W zullen Kiezen , 457. Wordt van de Stad
Welgebooren, 436. y\ tot Landsheer Ingehuldigd, 458. Verzoent
Huisjïooting , Hoe ouwlings in Zuidholland M zig met Jacoba van Beijeren ,■ 460. Heves^
geftraft, 114, 437. « tigt de Privilegiën der Munters, 463. Geeft
Huistimmerluiden Gild, zie Gilden. Vrijheid aan de Zusters van de Derde Orde,
Huizen, zie Servituten. ® om een Auguflttjnen Klooster, binnen de Stad
Hulpe, Beteekent Bewijs, Proeve, 358. p of den Grooten Waardj te moogen oprig-
Husfiten , Uittogt tegén dezelven in deNe->% ten, 464. Vcrpngt den Tol tc Dordrecht,
derlanden, 14. W 465. Vergunt, aan de Ingelanden Poorters,
Huur, zie Huishuur. H 't Regt, om een' Dijkgraaf en twee Heem-
Huuweiijk, zie Gemeenfchap van Goed, DeS raaden in den Alblasferwaard te moogen aan-
Man mag belasten cn vervreemden de On-S ftellen, 465. Geeft de Pastorij van deNiea-
roerendc Goederen van de Vrouw , 1348. W we Kerk aan Philips Vafout, 473. Keurt
Coftumen , raakende de Getrouwden te yj goed het verrigte, tot herftel van den Groo-
Dordreeht en in Zuidholland , 1348*1353.^ ten Zuidhollandfchen Waard, 476. Maakt
1356, 1363. « een Verdrag, om de Landen van Strijen te
Vï Bedijken, 477. Magtigt die van Dordrecht,
J§§ de Onwilligen te noodfaaken, tot Herdijking
* U van den Grooten Waard, 477 en 478. Be-
faar en Dag, Beteekenis daar van, T42.M looft aan de Stad, geen Kastelein noch
Ouwlings moesten de Misdaaden binnen dien E Drosfaara te Gorinchem en in het Land van
tijd geftraft worden. 272. W Arkel te zullen ftellen, dan een' Hollander
jaar , Een inge treed en gereekend als ver- M of Zeelander , 479. Haar Schadeloos tes
vuld, 1733. M zullen houden, wegens de Verzegeling van
^aargedingen, zie Gedingen. M den Vrede, tusfchen Hem en den Bisichop
Jaarmarkten , Ingeftelling derzelven , ouw- W van Utrecht , 400. Geeft haar het Regt
lings genaamd de Mei- en Bamismarkt,M van Nakoop van eenige Landen, 48;.
bl. 188 en 189 Zie Bamis- en Me/markt ,Zc Vermaant Jonkheer van Naaftu, de Gevaa-
Bevestigd en derzelver tijd bepaald, 322. |# gen Poorters te ontdaan , 482. Schenkt
De Goederen, daar op gebragt wordende, w aan de Regulieresfen van het Agnieten
zijn Tolvrij, 1296. M Któosfter een honderd guldens, tot Opbouw
jacoba (van Beijeren,) Geeft eene Hand-Vi van het zetoe, 483. Doet Uitfpraak we-
vest aan Zuidholland , 435. Bevestigt die W gens de Opvolging van een Schroo ambagt,
nader, 441. Wordt vernietigd , 452. Ver- yj 4$7> Beveelt, dat niemand in de Vierfchaar
gunt dien van Dordrecht in haare Landen te M van Zuidholland zitten zal , dan die aan
verteeren, 445. Begeert van hen de Goede- ^ Hem Led gedaan heef:, 489. Verzoekt,
ren, van haare Onderzaat en geroofd, te rug, M om te moogen Munten, 490. Zijn Privi-
445. Gebiedt, hen als vijanden te behande- y} legie van 20 Junij 1418. bevestigd door
len, 445 Verleent aan de Stad Kwijtfchef- M Philips den 1, 883. Beftreeden door den
ding der begaane breuken en bevestigt de Pri fi Procureur Generaal, 883. Copij autentijk
vilegicn , 4^9. Verzoent zig met Jan van K daar van te geeven door de Stad, 1208. Beijeren, op zeekere voorwaarden, 460. yjjan (van Braband,) Regelt de Tolregten,
Jacobus Michaèl, Predikant te Dordrecht, U welken die van Dordrecht te Lith betaalen
j497. • JA moeten, 49—51. Verleent hun Vrijgelei-
Jagt , Het Regt daar van in Zuidholland on- W de door zijn Land , 132. Bevestigt dei
derzogt , midsgaders verfcheide algenïeene 45 ftivilegien en fcheldt aan dezelven hunne
aanmerkingen wegens dit Regaal, 1361 — M breuken kwijt, 459. Ontheft hen van den
ïogt, fi Eed aan Hem gedaan, 463. "fan (van Avesnes,) Geeft eene Handvest, W 5^» de I, Graaf (van Holland) Geeft
wegens de verkiezing van Burgemeefteren $J aan de Stad eene Havermarkt , 98 en 99.
en Schepenen. geduurende de Ditlandigheid U Schenkt haar het Stapelregt, 99—105. van Jan den I. Graaf van Holland , 95. «Indentura, Beteekenis, 141. Wordt in 1296. als Voogd van den laatst- w Innocentius de Fl, Ontflaat de Groote Kerk
genoemden aangenomen, 95. Wordt als Graaf a uit den Ban, 247. van Holland aangenomen, 106. Bevestigt de m Interdiclum, Beteekenis, 156,247,779. Privilegiën, 106 ea 107, Vergeeft hetn Intbimatie, Oorfprong van dit Regt, 74?'
la-


xx B L A D W IJ Z E R.
Maas, Maaze , Van Heusden naar Wou- U gens een Gefchil over het Stapelregt met drichem, reeds bevaarbaar in het einde der & Rotterdam , 991.
dertiende Eeuw, 104. Onderfcheiden in de H Markt, Zie Jaarmarkt, Verwisfèld met Oude en Nieuvoe. Ibid. aan het Stapelregt w Stapel, 102. Het Gewasch van fommige onderheevig, 216,235,236. De Oude M nabuurige Landen, binnen de Stad ter markt daar van bevrijd, 1023. De vroegere loop J& te brengen , als van Mijnsheeretnaud van daar van aangeweezen, 1026. Tonnen in 't M Moerkerken , Heinenoort, Rijderambagt, Gat der Maas te houden, 261, 291. Regt §5| en anderen, 519, 538, 549, 556, 565. van den Heer van Voorn, op deeze Rivier, M Markten, Zie Hoog/te Markten. 876 en 877. fiMarktol, Tc Dordrecht, 189. Arkelfche,
Maasregt, Alle Schepen, uit Oostland daar in M 432. Zie Tollen. koomende , onder verpligting gebragt, van Matewonden, Befchreeven, 25. met hun volle last naar Dordrecht re moeten M Maurits. van Nas fan, Doet Üitlpraak weopvaaren, 182. Uirgeftrekt tot alle Sche-jtf gens een Gefchil met Rotterdam , Gorin» pen, van waarze koomen, 193. Met uit- M chem en Schoonhoven, over het Groot zondering daarna, vanzulken, welken door 55 Octrooi, 1528.
ftorm of onweder genoodfaakt waren binnen g| Maximiliaen van Ooftenrijk, Scheldt aan de re loopen , 971. Oorfprong en Inftelling & Stad de begaane Breuken en Misdaaden kwijt, van dit Regt, in enderfcheiding van hetM 675. Bevestigt de Privilegiën, 678,723, Stapelregt, 138,183. Nader bevestiging, W. 744- Geeft, met Maria van Bourgondien, van dit Voorregt, 193, 239, 502, fit8, 579, B eene Handvest wegens de Regeeringsform, 585,590,724,764 — 772,978,988,1132,^ 680. \erzoem zig mee de Stad', 688. 1289. Vergifnis, verleend aan drie Koop-» Verleent Kwijtfchelding van Breuken, 691. luiden , welken dit Regt niet onderhouden M Vernieuwt en Verklaart de Handvest van hadden, en Brief dieswege van Magteld van W 1478, wegens de Regeeringsform , 694. Voorn, X95 Gefchil dieswege met de Stad m Doet zulks nog nader, ten aanzien van den Brielle, 874, 875. 879, 898, 914, 916.935- 92 Rijkdom c'er Veertigen, Agten, Schepenen Is langfaamerhand te niet geloopen, 875. M enz. 751. Bepaalt het aandeel van DorMagdalena Zusteren, zie Kloosters. drecht en Zuidholland , in de betaaling der
Magiftraat, Oudfte Handvest wegens den- ml Beden, 718. Verleent een Mandament van zeiven, 95. Een al te langduurige na-» Executie, 725. En dat de Stad, wegens deelig, 94, 188. n wanbetaahng van Renten, niet gemoeid zal
Magiftraatsbeftelling, zie Octrooi. worden, 727. Geeft Brieven en Attermi-
Makelaardij, Van de Stapelgoeden geregeld,U natie of Refpijt, 733. Bevestigt drie Arf549, 1013. fi tijkelen van het, door hem herroepen, Privi-
Makelaars, Keur en Reglement wegens de- M legie van Maria van Bourgondien , 744. zeiven, 83, 168, 169. Mogten ouwlings j$ Maakt de Stad en Zuidholland tot een licgeene vreemden zijn, 58. Bepaaling van m haam, 744- Verleent Octrooi tot het Verhun Loon , 531. Mogten geen zitting in» koopen van Renten, 713, 827, 839. Ver't Geregt hebben, 532. M gunt aan de Stad de Nominatie van het
Manere, Voor woon en, 41. M Meesterfchipperichap van Holland , 837.
Mannen, (Oude) Huis, zie M/nre&roeJers.m Vergunt aan het Geregt Vrijheid, om uit Mansmannen, Reden deezer benaaming, 120. Zuidholland te moogen Bannen, 699. MagM Mantels, Een foort van Borstwcering , 604. M aan de Stad, om Excijnfen in Zuidholland Marcband Avonturiers, zie EngelfcbeM te moogen heffen, 702. Eene Handvest Court. U aan denAMasferwaard, 706. AandeMun-
Margarita van Beijeren, Bevestigt de Privi- fj ters, 715. Wordt gevangen genomen te legien, 199. Geeft groote Voorregten aan W Brugge, 727.
die van Zuidholland, welken naderhand zijn $ Mecbelen, Tolvrijheid in Holland en Zeeland, ingetrokken, 200—206,893 Geeft aan 7A 7U. Onéénigheid met dezelve, wegen» de laatstgenoemden Regt van Schaêverhaa- fi het Stapelregt, 1203. ling, 206. Aan de Stad dezelfde Regten , M Medemblik, Aan het Stapelregt onderheevig, welke die van Zuidholland hebben 207. ^ 995-
Belooft Vernieuwing der Privilegiën en ver- U. Meerdcrjaarigheid, Begon te Dordrecht met klaart, hoe de Stad liet Regt van Schaêver-» het Vijftiende jaar, 122. Onderzoek wanhaaling in Zuidholland zal gebruiken , en M neer ouwlings hier te Lande aanvang nam, beveelt de Galg te laaten ftaan, 208. Ver-|$ 122. Ook ten aanzien van Edelen, 229,230. nieuwt twee Handvesten, 208. Belooft m Meere, Voor Zee, 170. hulp tegen den Zeent, 208.' Verbiedt het fl Meester, Oude benaaming van den Scherpontlaaden en verzenden van Zout in en naer W ""egter, 965.
denBriel, ten zij te Dordrecht vermeeten , K Meet loon , Der Stapelgoederen geregeld, 209. Verzoent zig met de Stad, 325. Wel-zi 1013, 1015.
ke door Hertog Aelbregt bevestigd wordt,» Meemven , (Jan van) Ontfanger van den
327. Nadere Verklaaring daar van , 331. M Geervlietfchen Tol, 1298.
Tijd van haar dood, 230. ^Meimarkt, Tijd wanneer jaarlijks invalt, 188.
Maria van Bourgondien, Aanmerkingen we- m Menin, (Joost de) Penfionaris, Levensloop
gens haar Groot Privilegie , 66t — 666. « en Bedrijven, 1480—1484.
686. Het zelve Herroepen , 744. Zie© Menkenesdregt, zie Papendregt.
Maximiliaen. ö Mera, Beteekent een Moeras, 7.
Maria van Ooftenrijk , Doet Uitfpraak we* Merbata, Beteekent een Moeras, 7.
Mer*


B L A D W IJ Z E R. XX1
*Ö5^£5Sm^ "Jn ,dC S?i**B OA&mm daar van moeten hun Koorn W3 ÜSfef^ S' °r00ten| ensZuivd lc W«h E hengen;
mat van te bewaareil, en ha belang van de K AUmijc?' Beteekenis 061
'—Heerlijkheid, behoorde Oudtijds H Mora, Voor Moeras 7
aan de Bisfchoppen van Utrecht, 4. Regts- g Mout, Hoe te Verftapelen ioo<?
Bjied van de Stad in dezelve, «ot. De$b/W„, M^/r^C^0!* van Sc0
Heer daarvan (Ut,.Jaarlijks, een'SchoutJ them krijst iJAS^Si9-^^^
iSHee^ïeltïenReS-i fe^^^V^ ^Ooï gebied m/t Ambagt van de Nieuw Kerk,g forong van het Mumre*en in 'tkvoïï
~^ C%r -I fe^e^^r^^^5're^e^bl^0^
Verdrag met de Stad , over het Regtsge- g oude tijden Geld gemunt , 4^ Voordeel
"ïoSTisf ; uvv van Zi,,d-1 hïrSdéngd* <ëe r Br?fiid en Ho1-
«WW?. *«*g van7de Stapelvrijheid, | TS^S^^^?^^
Duesiigmgvanaczeive, 126,127,216,235, ra verzet zig de Stad daar teen i„7n_ r.ft*
324, 952, »oS7 1158. Befnoeid ten aanzien | Onéénigheeden me die SÏad' overVetta£
oer Bovenlandfche Wijnen, 1045. Gelast, g leggen van een Munt ald^ Jq^ffitS.
een Pioces daar over te hervatten , 1182 § bl. .867-1873. Poog/ngen rëgect£
Gaat eene Overéénkomst wegens het Stapel- gf leggen van een Mum fa Westvriesland
regt met Dordrecht aan, 1950. Strekte wel M 16/2 - 1614. In de Kelder der Mum "een
E?^i,8 gelaagen Onvrijen tfhoSen
2 Mille Beteekenis n S*STbIS*0'*ProefineeftersJ VVU-
«i- ? / ' ^. j, • ' 37o» 475» M "ert der Krfmumers plaatfen het Inleiden
Mtnrebroeders Oudheid van derzelver Kloos- ft der Knaapen, cn de vSSSw van ProvrTrS
ter , 35. Strekte tot een Vergaderplaats i ten en Gezwoorens,
van de Regeering cn Gilden , en werd hetg ment op de Beheer ng , 19 J Mimthfi.
Hof geheeteu 36. Het zelve Gerefor- g zen Vrijgefteld van de VerpojSÏÏ
meerd, 780. Den Kloosterlingen bevolen,k 1803. vuponcuiBen ,
den Gilden hunne aloude Vrijheeden te laaten « CO/iïrtWt
genieten, 78.. Rente aan het zelve ge-1 raalmeefters, te éoï&JZ^l
Ichonken, 503. . g gefteld van Excijnfen , r™.0 fenwfi-
Mndaaden, Moesten ouwlings, ook in Zuid-1 zing , uit wat hoofde de Officiers Vri dom
holland, binnen mr en dag beregt worden,g genieten 286. De laatstgenoemdegeS
vvaar van egter Dieverij, Moord en Moord- g ver aan de Munt te leveren 1 "08 I tL
brand waren uitgezonderd , 203 204 87 r. f Vergaderingen van 't Serment te roepen den
Moeren, Waren een voornaam deel aer Graaf- U Muntmeefter, Esfaijeur en Stempelüi der
hjkelnkoomften, 26S. Mogt, door de Stad,» 2022 — 2005 J atempeimnaer,,
If, *n£"ïir? tW^n"1? ' Munters, Muntgezellen en derzelver Knaa-
563. Was anders in Zuiciholland verboo-% pen, Privilegiën en Voorreden aan hun den, egter met eenige Uitzondering 312,^ gefchonken, door Aelbregt van Bei ere 313,326,327,385- De Heer van Zeven- £ «0,377, 380. Welke deZK' bergen belooft, zulks in zijne Landen niet| Wi&%*5S^?%£jtë ffi
met nem getrotten, 333. H Beijeren en andere Graaven , 462
Moerkerken, 'Mtjnsbetm,land van) De^ 502, 715,867, 1225, 1386, Ï3S8. %
^ van


B E A D W ]J Z E R. XXI1I
en wedervaaren, 1917 —- 1010. v«r iJd a k.. . ,r ,
1666 ' U b) '0Ut' 14"' 8 NZ&°lland* ™öw »™ "«^Ive ver.
^WkeningvancenHollandfèheMiil J SnV^tSk^^^' * ^ Heer van de Mij, krijg, f ?££ftffi '
5fte Mte'Bcteckc,K cenGors üf UitCMj'
aSS^^ borden brcGcrege aangek,
~^ (OM De fen en Wijnen, I ^A£«J°^
ÏE^^ cn üiSLSkon3 en mee I Ü
Excijns onderheevig , 1406,1487. Aan-g wegens het Stapelregt, 1977, '
wijzing der Dorpen, daaronder behoorende, Ö
1408 en 1409. Regt van Paraate Executie ft r\
verleend, tegen die van den Zwijndrccht-$
ichen Waard, welken weigeren den Bier- ty n*. • o« •
cn Wijncxcijns te betaalen, -047 Zie W Y öarooiJe"-> Wegens de Magiftrants-
GrooteLind. ' 47 g beftelhng, met de daarin, van tijd tot tijd,
Blijk, r van der ) Geflagt befchreeven , cn S STSi JcranderinSe" » ÏTSfc »M i«°4,
tot den adel/land verheevcn, 1020 - r4ö n ^■'9;.iK.74,'94^, 1982. Geen Alteratie nog , (Arent vau der) Zie Zr~e„t fher'en f 7CS^ verzoeken, dan met
Corne/iszeon. (A ^pttcfertfgflemmen, 1*33, ,947, ,99,.
, (Komelis van der) Kastelleinte Gou-1 "Til* ^ f Jc negens dc Regten en het
da, en befchreeven in de Ridderfchap S ) öe.bjao> en over Zuidhol-
1323 en 1324. *vuueucnap, ^ ]and verleend door Keizer Karei den V.,
, (Kornelis en Jan van der) Ge-8 T™ - iJ'aaren ' ^ Verlenging en
fchil met de zeiven, wegens eetdge Gron- i Jf^Ef"* van , 950, ,b6i" 1093, den en Landen ,1453,1577 -1582. 8* ÏÓjf' | '14% 1184' .Iaa4» »*33»
ZT34*i. T° ' M.» I49°- -1 wisten , OnS dingheden en Rcgtsgedingcn , daar over, N. g mct fommige Steden en Dorpen, 1145,1 aos!
© 124?--i249, 1495, 1516 — 1523. Ver*r . , lii nietigd, i<28-
AWe», Aan het Stapelregt onderheevig, W Oem van Wijngaarden, f M Floris) Pm
*gr>, (Antbonijvan) Secretaris, ll^lo^n^^T^^ *5^59'
Naasting, Regt van het zelve 1336. g Om/lag, ( Gemeenelands) Befchreeven 80.
fypJtogti», Keuren, buNagt verbeurd,i Ondeifcheiden van d: Bede 17 doordgaands met dubbele: boeten te boeten,<§ van benaaming, 844.^S&lWwnÏE 496. Ouwlings reekende men meest bijZg zeiven, 845. vouanger van oen,
Nagten, 144, 79a. > ■ < g Onbegbeeven, zie Begbeeven.
Wagt maal, Voor de ceiffe reis onder de Ge- Onéénigbeden , Wegens de Verkiezintr rl,r reformeerden gevierd, I4P7> g! Agten als anderzins, 1687 i72< 0
jV*A«j*, Rtót daar van négens eenige Lan- g Onmondigen, Straf in Zuidholland weeëna den, aan de Stad gelchonken, 4J1. g het Vefvoeren derzelven, [°T?& Wer!
f&rf C/so ' ™° Stadhouder van 3 d,m ^1 gc^ettd zulken , 'welken be,?en, « dc" de Twaalf jaaren oud zijn, ij2. Ter
Ke^toinw. »e * cerftcl. 5nftantie v00r de Hoogde VJerfchaS
Neeringen, (Gemeene) zie Gilden. ö te beregten , 114. Oo vvcllfe eene S
iV^M», (Beveeling der) bl 567. g derzehlr Goederen te SerSeren n
Neurenberg, (Johan van) Heemraad vang Zie IVeeskinderen. ' 4'
den Krimpencrwaard; Verfchil wegens zijn M Ontbiethrievcn , De Stad eehmiktP H.V Domieilium, i94S, <95S. g met opzigt tot dc Onderzaaten van Zuidhol'
Niemandsvriend. Toiiiuis aan de Merwede, W land, 8S2. »««*rmwi^« 19. Den Tollenaar aldaar gelast, geen g Ontfanger , Gefchil wegens de Aanftellin* Zout te laaten verbijgaan, ten zij te Dor- M van den Ontfanger der Beden en GemeenS drecht genieeten, 169. « lands Omflag. 816. ™ uemecne-
Niemvervaart, Die van de Stad, aldaar, vrij- M Ontgelden, Beteekenis, 340 verklaard van het Roedergeld, 172. Dog © Ontpoorteren, Niemand mag zi* zeiven Onrmet van het Broodgeld, f83 en 184. Ê poorteren, ia-2 — 117- 7?/n •• Nieuwerkerk , Ambagt ter - ondeifcheiden | Poorters. 4' 4?'' 16 0ntvrW»» van den Riedijk, 133. g 0»//7^, Verleend aan Veertigen, op derzelver
Nieuwkoop, Verdragen tegen het verwijden $ verzoek, van hunne Veerti-s plaatfen, en van 't Verlaat aldaar 16S2, 1686,1687. | onderzoek , wat daarontrend v oud's S NobeU Oude waarde daar van, 533, 985. Sj gebruik is geweest, 753 Nonnen, (Beflooten) Onderftand aan dezel-gOntvrijen, Beteekenis, 668
ven verleend, 508. $g OnJmaaHng, Van Erven enLanden in Zuid, (Witte) Derzelver goederen door Holland, 1358, 1360. iff
F a 0«"


tm BLADWIJZER.
Grwerioge» Regt, Befchreeven, 622. m inbreuk daar tegen, 1732, rS4o, 1875, W**
oZV Stapel onderheevig , 517, 579, 539,1 ^S- Daar m moogen zitten Vadet
1006 1008 P en Zoon , er. ook twee Gebroeders, 1877,
Oorlof geeven, Op de Tolhuizen, Beteekenis g 1883, 1946, 1990. Eed , 18.56. Verander van , 758, 759, 884. I ^dlt| 'tjaar 1672. Zie £58,1863. O*
«Etórfcg, Niet aamevangeu door dc Graaven, $ derzoek , of iemand mag te &elijk zijn een dan met toeftemming der Edelen en Steden, ff Lid daar van en Raadsheer m het Hof van tor. Aan de Stad verboden. Bevelen dies- M Holland , 19.6, 1933- Heek het Regt van wege te geeven , ten zij, in afweezjgbeid é Ap- en improbatie der Predikanten , _ 1935. van den Stadhouder en Kapitein Oeneraal, § Zie wijdere , de bezondere OEirootm *• 889 en 890. H ëm de Magtjlraatsbe/telhng en Achten,
Oosterwijk, Laketïweeverijen aldaar, 129S. 5$
Oostindifche Compagnie , Bewindhebbers te |2 p# kiezen bij Beflooten ftemmen, 1735. Ver- «
•andering daarin gemaakt, 1741, 1882,1946, w Paaijing , Omgang buiten de Riedijkfche1989. "Oorfprong van het Bewindhebbers- ö Poort, 502.
fcktp dezer §tad , ter Kamer Amfteldam, m Paal/leden, De Landzaatenwaren gehouden, cn Lijst der Eerfte Bewindhebberen, 1736. fi die te verweeren, op aanfehrijving van den Ter Kamer Rotterdam, 1739. Wijze van M Graaf, 201.
hunne tegenwoordige aanftelling , 1989 en Panden en Panding, Voor Gijzelen, Bekom- "V990 Overéénkomst met de O. 1. C., We-m meren, 29,105. Een Zuidhollander mag geiis 't Verftapelen van Hout, 1963-1968. <2 Pand voor zijn Lijf wijzen , 121. Coftu-
Oost/and, Oosterlingen, Onderzoek, welke W men daar van in Zuidholland, 1357. Koopluiden daar door venlaan worden, 138.1$ Pandponden , Die het oudlle op een PMs Bepaaling van den Tol, welke zij te Dor- m. heeft, mag het zelve naasten, 1336. drecht verfchuAdigd zijn, 77. Schepen van fi Pandweering, Wijze, op welke die in Zuiddaar, de Maaze inkoomende , zijn gehouden» holland beregt werd, 121. met hün Voile Last naer Dordrecht op te zeilen, ra Papendrecht , Ouwlings Menkenesdregt geen krijgen daar voor Tolvrijheid, 137, 182. M nee ten ^ 4. Gefchil met den Heer daar van,
Open dagen, zie Regtdagen. » wegens 't belemmeren der Rivier , 362.
Oproer, Wegens de verkiezing der Agten, M Onderzoek, of de Buitendijkfche Landen en als anderszins, 1680, 1725. W de Veerdam onder 't Regtsgebied der Stad
Oj)fag, Wordt verwisfeld met Markt en 2% hooren, 501. Linnenweeverij aldaar te beStapel, 103. fa letten, 1117. Niet meer, dan eene Smederij
Oranje en Nasfau , Invloed van den Prins, fl aldaar te zijn, 1202. in de Beftelling der Regeering, 1995, 2013, ^ Paraate Executie , Regt daarvan verleend 2040. Zie Willem de 7. f$ aan Kerkmeesteren en de Regenten der
Over, Beteekenis van voor, 114. A Godshuizen , 1977. Zie Halve Mijl op
Over [lag, Beteekenis van het Regt van Over- fl Mijl. flag , 374, 375, 452, 547, 54», 552, 1245. P Parafijs, (Ponden) Befchreeven , 893TBier van Zuidholland, tc Dordrecht, ten M Pardon, Van ouds door den Stadhouder ver"Overflag te brengen, 865, 883, 884, 1261. ri kend, 895.
Overfïe Markt, zie Hoogfte Markt. » Pavoifen, Beteekenis, 604.
Overfpel, Die in openbaar OveiTpeï zitten, w Pennitikvoaren, Beteekenis, ior2. mogten geen Zitting in de Regtbank heb-1| Penfionaris fen , Geen Leden van den Oudben , en beteekenis van deeze uitdrukking, g< Raad te zijn, 172,6,1842, 1-882. Standea 522, 784. fl voorheen egter mede in de benoeming van
Over/lemming, zie Staatsvergadering, fi Burgemeefteren, 1882.
Ouderkerk, Onderzoek naer de dagteekenmg||Philips (de I,) Hertog van Bourgondien, van eene Handvest, daaraan gefchohken, 7* Graaf van Holland, geeft die van Dordrecht . gemeenlijk gebragt tot'het jaar 1097, bl. 282. fi Vrijgeleide in Vlaanderen , en datze , we-
Ouderlingen, Eerfte Verkiezing derzelven, K gens Stedelijke Schulden, niet zullen worden 1497. % aangefproken, 485. Bevestigt, als Ru-
Ondeivater , Verkrijgt Tolvrijheid, 169. m waard , de Privilegiën van de Stad en Zuid'T Zout, aan haar Poorters toebehoorende, fl hofland, 490. Belooft, uit Holland niet te Vrijgcfteld van het vermeeten te Dordrecht, ü$ zullen gaan, voor het Oorlog met jacoba van 169. Verzoent zig met Maximiliaeu van M Beijeren zal zijn geëindigd , 492. Geeft, Oostenrijk, 688 — 693. m verfcheiden 'Handvesten aan dcStad,492,enz.
Oudraad, Oudraaden , Voetfpooren daar» Schenkt de Maat van zijn Tolhuis, 505,515. van reeds in het jaar 1345. ontdekt , 197. W Verleent zijn Tol te Dordrecht aan de Stad Duidelijk vernield op het jaar 1370, bl. 303. ^ in Erfpagt, 505. Schenkt de Wijnroede, Hebben vrijheid, om een' Knijf te draagen ,z<| 506. Verleent 'eene Handvest aan den Rij167. Zijn niet Verkiesbaar tot Deekenen of fi derwaard, 506. Stek een' Dienaar van den Achtmannen van Gildeii, 382. Voorheen M Kolve en Zwaarde aan, 507. Verleent ononderfcheiden van de Vroedfehap' en Rijk- ^ derftand aan dc Beflooten Nonnen , 508. dom, 422,423. Alle afgegaane Schepenen r& Stelt een'Ontfanger van hetPondgeld, 508. en Raaden zijn Leden daar van, 626. Rang» Bevestigt en vernieuwt de Privilegiën "der der Leden, daar in zittende, 1572,1881.$? Munteren, 504,510, 535. Geeft eene HandGcbragt op Veertig Perzoonen, eerst buiten Ö vest aan den Krimpenerwaard , 51c Be. en naderhand met den Schout, midsgaders veelt, met geene- Stapelgoedercn ontrend de
Stad


BLADWIJZER. xxv
Stad te vnnren, $15. Schenkt den Tol aan H Pitfinburg. Onéénigheid , raet deeze Com-
yanaijn Oom, 526. Bevesiigt eene KeurKPoitier, ziè1>«W
derMunteis, 535 Gunt den Tollenaar van U Politijke Uitzetting, zie Üitzeitins.
ttieggen, 544. Leveelt, dien van Schoon-» re bereekencn, 561
Jpraak wegensteen Gefchil over het Stapel ft Poorter , Poorters, Poorterregt, Moogen legt, 578, 588, 636, 6.5. Geeft een Man- § met tc Kamp worden geroepen, c8 Voor dameiit wegens den Zoen en Vrede, tusfchen g 't Geregt wegens misdrijven alleen fa* de Maagen van vegtende Partijen , 581. baar, 24. Konnen buiten toeftemmL van Verzoent zig met de Stad en Zuidholland, § het zelve niet GegijzeldwórÏÏ T oï 595- .Verleent een Privilegie wegens de S niet in Regten Overwonnen', ten z'ij op GeRegeeringsform, 600. Geelt een VerkUa- g tuigen» van Schepenen cn Raaden of iering ten voordeelc van de Neenng der Poor- g goede Ingezeetenen , 28. Werden vnnr ters, 603 Vernietigt de Handvest van 8 vrije Luiden gereekend, zoo draaze aar en tjaar 1456 , wegens de Regeeringsform, g dag binnen de Stad gewoond hebben 27 / rr « ^ ., „ „8 Moogen in Zuidholland, noch in Perfoon! Philips <le II Hertog van Oostenrijk, Graaf g noch in Goed, gearreüeerd worden ,o <ï van Holland beveelt de Regeering , om| 1344. Over derzelver Land ma* eeeniDM
de Commi^ansfen,tot bet Refonneeren van gelegd worden , dan met kennis van Scbe-
het M.nrebroeders Klooster, Behufpfaam te g penen , 37, 68. Regt begéerende is de
te zijn, 784 Geeft een Placaat, wegens de g Schout verpligt hun zulks te doen 20
Tollen en de Vrijheid der Landpoorters, 755. ft Gelijk ook de Bailliuw van Zuidholland St
Len Octrooi, om Li)tremen te moogen Ver- houdenis, de fchulden Intepanden d»7i§H
koopen, 762, 823. Beveelt, geen Daag- g hollanders, welken hun iets fchuldig S «0 brieven van den Confervateur van de Lni-Ö Genieten van den eerften das daïzii Pm
verfitcit van Keulen te gehcorzaamen, 776.» ters worden , het Poorterre't " ivl' Bevesugt de Privilegiën der Munteren , eng 1345- Mogten in Kleefeland nllt terKanS
verleent hun Vrijdom van L.xcijnfen, 808. S geroepen , noch voor eens anders frhnf
Verleent eene Handvest wegens de Opvol- W den worden aangehouden, 87 Ook K
ging der Krf iiuntersplaatfen ,813. Zie wij- § Keulsland, 89. Krijgen Regt Van RsEft
ders Maxmtluen van Oostenrijk. fi He of Schaê verhaaling ,81 GemWen^nTAlE
Philips de III., Hertog van Oostenrijk, Graaf» vrijheid, voor datze: jaaren di 'SterstS
van Holland, bezweert de Privilegiën van | geweest', .70. WtS&ÏSSS?*
'tGemeeneland, 1193. Onderzoek, waar-ö als Poorters laaiende aamchriiven wnrri™
om bifdfe van de Stad met bezondcrlijk be-1 vrij, zooze, binnen jaar■ eïE? vanSS
vestigd heeft, 1193. Verleent Oclrooijen » Heeren niet worden opaeëischr
tot het moogen Verknopen van Renten,» Zijn, ten aanzien van hecSrapelreatder JJo
1194,. «213» 1220, 136.5 Verpandt eenige H venlandfche Wijnen, niet vrijer dan vrcem'
Domeinen aan de Stad , tot Aflosiing v;m m de Koopluiden , 192. Moogen alleen Nee
gemaakte Schulden, 1196,1213. Verlengt » ring doen , 199,1iq, 603, Moogen oeTri
het Groot Octrooi van den 4. September» vreemde Klederen draagen en heats w»L
1520, bl. raoo, U24, 1233, 1234 Beves-ffl nigen in 'tLiverei fteeken t«s IQ$t mZZ.
tigt de Privilegiën der Munters, 1225. Geeft K ten woonen binnen de Stad durrf Pnnr
zijn' Tol te Gorinchem aan de Stad in Pand- g ters zijn, 205. Uitgenomen zes welken n
fchap, x 249 - W«0. Beleent aan de Stad g den Oogst en zes wecken in de L ei tc: "in
het Regt, om een Dijkgraaf 111 den Zwijn-ö 438. Uitzondering hier in gemaakt' 05
drechtfchcn-Waard te moogen ftellen, 1268. fc en 275. In Zuidholland Land Koonende
Verleent Letteren Executoriaal op de Stapel « moogen zij Giftbrieven van Schenenen nZZ
Sentemie van 't jaar 1541, bl. 1283. Ver-W men, 200. Hadden veel invloed in de £
Klaart net Rende Artijkel van de Stapel Or-® heering der oaastbijgeleegen Landen 5o
donnantie van den 4 Junij 1541 , bl. 1285. M Die der zes groote Steden, indien hét ,W
Verlengt het Oih ooi, door Keizer Karei, aan fi bezondere Handvesten bevrifd fnmw,
de Vischkoopers verleend , i3oi. Beves-g platten Lande worden Gearreftecrd " M
tigt een Keur wegens cie Dingtaalen, 13.0. gg Het Poorterfehap, door Huwelijk beko'omen
Verleent Brieven van Adeldom aan Arent si verichilt weinig van het Insebooren "oor!
Heeren Comehsz, 13*1. Verklaart, san® terfchap , 455, 533, Waaren aanfDrJtlifc
de Stad llhuldig te weezen 4cco Ponden,» voor Stads fchulden, ten zij daar tesen tit
voor verleenden onderftand , 1368. Geeft veiligd , 486. Waaren niet vriier van hZ
eenOclrooi, aan de Weeshuismeesters, om» Stapelregt, dan Vreemden «£8 «;8o too
de Goederen van het Klooster Marienborna Keur wegens de bekoomine van hetPnnr
te aanvaarden, 1384. Verleent eerl Oétrooi g terfchap, 574,582. Werden oudtfldT^
wegens den Excijns der Bieren en Wijnen,© voorens datze Lijfftraf ontfinaen Ótï
binnen de Halve Mijl, gefleeten wordende, M poorterd, 613. Iemand, Poorter wordende
p/-1°.6V n w 4 a 1 „ ifl nioe£Zwee, en'Tien jaar zulks te zullen blij!
Phihps Gulden, Waarde derzelve, p8s. » ven, .345. Moogen door Vreemden ii
Pieterlloel, Feestdag, en tijd van den Jaarlijk- M Regten betrokken worden, 1230. Kunnen
fche mval, 387. ^ zonder verlof van den Burg&eefler niet
G ge.


xxvi BLADWIJZE R.
gedagvaard worden, 1344. Moogen, ge-M Puttoxtooren , Gijzelhuis, 1349. durende den Zaaïj- en Öogsrijd, tn Regten S Pijnbank , Geen Zuidhollander daar op te niet betrokken worden , 1347. Die uk de» brengen, tenzij op zes Getuigen, 437. Ook, Stad en Znidholland vertrekken, verbeuren t| niemand zonder vonnis van den Regter, 965. hun Poonerregr, 1345. Uk zulks doen om n
Schulden , verliezen het zelve zes wecken ™ Q daar na , 1347- Ook zij , die gebannen fï V.' worden, 1347. Moogen alleen te Regtg Quadijen, Beteekenis, 79ftaan voor Schepenen , 135, 1970, 1971. ft Ouekel, (Bernard) Raad, 631, Zie wijders Ontfoorteren, liegt sgebied. at
Poorter geld , Bij Burgemeefteren te Ontfan- M p gen, 197. _ $| K>
Poot tersgedineen, zie Gedingen. M . . . _
Poort meefters, Ouwlings met Burgemeefteren « Raaden, Hadden van ouds zitting in t Geverwar'd, 03. 55 regt, en waren Vijf 111 getal, 25. Maakten
Poortzijde, Dat is deWaterzijde van de Stad, 82. Ö§ met Schout en Schepenen Keuren , 23.
Pot, (Jacobj Schout tc Dordrecht, 631. j2 Florens de v> beIoofc van die te zullen ftel-
Potjaeri, Beteekenis, $50. fl len» 58. Oordeelden over Crimineele rn»-
Praat, (Lodewijk van) Bedijking door den- $1 daaden , 79- Droegen in 't Latijn den zei ven gedaan, 539. H naam van Cenfules , .97. Ouwlings gehou-
Predikanten , Wedden der eerfte Stads Pre- fi den, m een Herberg te verblijven, tot dat diknn en bepaald, 14IV, 1496. Lotgevallen & zij Schepenen van hunnen Raad gediend derzelven. JWd. Een Vierde aangefteld, M hadden, 144. Krijgen Vrijheid, om een 1496. Een Vijfde, 1587. Een Zesde en ft Kmjt te moogen draagen , 167. Moesten Zevende, 1686 EenAgtfte. 1791. Wijze u ieder jaar \ ermeuwd worden, dog in laater' van Beroeping, 1570. Onéénigheden daar S tijd, om de twee jaaren, 187,680. Wijze over, 193--:. Derzelver Ap- en Improbarie K van Verkiezing, 600,601,680. Bepattling ftaat aan den Oudraad , -935- UeAp-öj van derzelver Rijkdom , 682,697,754. probatie behoeft niet te gefchieden door de 3 Afgegaane waren Leden van den Oudraad, volle Clasfis , 1792 — 1794- Walfche« 626. In 'tjaar 1652. vernietigd, 1732. aangefteld, 152=;. Raaden, 1 wee bezondere, voor welken Bur-
Prefereutie, Coftumen wegens 't Regt daar U gemeefters Reekening moesten doen, 197. van, 1349. M 0ude benaaming van Burgemeefte-
Privïlegien , Bevestigd door Florens den V, fl ren, 92. ^
81. Door Jan van Avesnes, 106 en 107. W Raaden , Gberaden, Raadbebben, GemeeDoor Willem den IH, 126. Door Willem $Jf ne befchrijving der Magiftraats beezigheden IV, 176, 177 — 179- Door Keizerin m den, 93
JMargarita, 199. 1 'oor Willem den V, 213, fl^aad-> (Oude en Nieuwe) Vermeld ten tij217,227. Door Aelbregt van Beijeren, 341. W de van Keizer Karei den V, to87. Door Willem den VI, 388. Door Jan van |$ Raadsplaatfen, zie Vroedfchapsplaatfen. Braband en Jacoba vau Beijeren, 459. Door ri Raadhuizen, Waren, inde meeste Steden, Philips den ï, 490. Door Maximeliaen van » niet de Vleeschhal onder een dak, 6S. Ooftenrijk en Philips den l\, 678, 686, 723, wl Raad van Staaten, Dc Leden van den Oud744. Door Karei den 11, 861. Door 't Con-1$ raad, daarin gecommitteerd wordende , te eilie van Bazel, 525. Werden gemeenlijkU verkiezen mee befloote biljetten, 1735, bij de Inhuldiging/der Graaven bevestigd,» l882' '946, 1989- zie Collegien. Ver3Ó7. Tot wederzeggea gegeeven , in hoe VI dragen met denzelven, wegens het Ververre henoeplijk, 161. Wanneer herzc-K diepen der Stads Vesten, en het maaken geld werden , 229 en 230. Die van Kei-32 van een Sluis, 1682, 2013. zerin Margareta , aan Zuid- en Noordhol-« Rang, Van de Leden der Regeering bepaald, land, midsgaders aan Kennemierland, ge- W l5?h J73Ö, 184:, *945s 19^5geeven, naderhand Ingetrokken, 200— fóReaggraveren, Beteekenis, 779. 2C6. Befluit tot voörftanden llandbaavingM R****nkamer , ( van Holland) De Leden derzelven, 686. daarin Gecommitteerd wordende, teVerkie-
Precureurs , Worden bij 't Geregt aange-M zen bij beflooten Stemmen, 1735,1882,1946, fteld, 1889. $f »989' Zie Collegien.
Proviand, Der Graaven en Groote HeerenÏA (van de Generaliteit) De Le-
Tolvrij, 19a. §g den daarin gecommitteerd wordende, te
Proviforen, zie Geestelijke zaaken. M Verkiezen bij beflooten Stemmen, 1735,
Provoosten van de Munt, zie Munt. ft 1882,1946,1989. Zie Collegien.
Puitier, Pottier, Beteekenis, 368. U 7- (Rijsfel en Brusfeï) Liet, door
Putten, De Onderzaten daar van moogen fi Commisfarisfen, de Reekeningen der CompHavei de Leek en Merwede afbrengen, zon- W tabelen in Holland opneemen, 568.
der Verftapelen , 126 en 127. Twist tus- U (der Domeinen,) Van ouds ge-
fchen den lieer van — en die van den Groo- ]A naamd de Kamer van Reekeningen. Wanten Waard, 174 en 175. Luiden van daar» neer ingcfteld. en welke veranderingen daar Poorters wordende , en binnen jaar en dag» fa van tijd tot tijd gemaakt, 567—571. niet Opgeëischt zijnde, zijn vrij, 173.0$ Reekeningen, Onderzoek, hoe en door weiZie Broodgeld. ' ï2 ken die der Hollandfche Comptabelen. ouw-
Put ters hoek, zie Ban, Schout enban. »• lÈDgs , werden opgenomen en geflooten, 57'
Ree-


BLADWIJZER. txm
ÓTp,enaars t,eI^cr- 8 van K**«to*t, onder zeekere mids, en met
wede afgeb<^r, van de Vcrkooping vrijge-g uitzondering der Bovenlandfche Wi,„é" ,
Ileld , nijd» de llegten betaalende , 1042. W Hout ea Ilier toe^-od ,*-o v ,
Ce» met Scbocorboven ^ IoL | tigd^ S^eSgVan^ gft&Ë
1090,1091, 1101. De \ njheid van Mid- $ met de Admiraliteit van de Maas over het
delbwg befnoeid ten aanzien der Rijnfche S Verftapelen van Hout «fiT,^ ,Mn
•VVi/nen de L eek en Merwede af koomen-1 Geichil met Amfteïm
de, 104v Gefchil met een' Poorter van pelen der Wcsterfche Wi nen» itTL. i7a.
Leeuwaarden, wegens de Verftapeling van g Buit , om het Stapelr?ten Ytre^^c te
etn Schip met Wipen, 1065. Gefchillen 2 handhaaven, 1716. Verfaaiine?g£Z£.
™4^' Ï4a7,1,449 I,47-,i MJin*l.m?"c'^ ééllkomst met Gorinchem , ,017. Verdraa om de Amftddammers, welken de Rijulche ?£ met Middelburg en bepaaling van haare VriS Wijnen nietVernapelen, teExecuteeren,i 129. g heïd, 1950. Met de Kamers van de Oost* Verdrag met Zaltbommel , wegens 't Ver- g indifehe Compagnie , wegens ff V&ÏÏJ ftapeleu vanHanngtonnen, iI38. Vrijheid® ling van Hout,0,963 ~1968. Overééï van Middelburg bevestigd , 1158. Twist g komst met Nijmegen", 1977. Met het Gemet Antwerpen en Mechelcn, 1169, 1171, g meeneland, wegens dc Rijs, op Dominiaale 1203. Middelburg gelast, een aangevangen M gronden gewasfen, «014,20 ïo. ES Proces te hervatten, 1182 Regtsgeding met § %an den Stapel, Gedi uk ten d de vaïPi de Commanderij van Pitfenburg te Meche- M lips den II, 817. J len, 1227. Hen Proces met wee Boven- fi Stapeirij, Voor Tolvrij <5o? fandfchefJoud'ooper*, voor het Hof van Hol- M Steden, Waren rerpligr, hunne Linddieerpn Jand, voordtezetten, 1274. Gefchil met Am- % van Eet- en ^SaJST^S^S ftcldam , wegens de Lxecune van een On- g Krijgen veel invloed in de Regeerinl; onder verftapcld Vat W.jns, 1275. Met Rotter-g Florens den V, ,o7. Moogen me^e kaïdedam, 1282. Letteren Lxecutonaa opdeg ren vergaderen , 454, Konden Krigs" lk Stapel %itentie van'naar i^o, bl. ,283. ft in dienst neemen,853. M<to "en niet vcrVcrklaanng van het Xde Artijkel van de Or- ÏA fterkt worden, zonde? toeftemming êrI Lodonnantie van den 4 Juni] 1541, bl. 1285. fi ge Overheid, 1581. 'T Convooigeld niet tc doen ftrekken tot f[Stedehouder, Vari den Schout, cn den Schout vermindering van het Stapelregt ,380. Bij | van Agtdagen , hebben Regt om een Kmjf provifie geen Letteren Executoriaal te ver-$ tc draagen, 167. Zie Schout kenen, 1402. Stapelregt der Wijnen beves-ffi Steen, Benaaming der Gevangenis rM tigd , 1403. Die van Ziericzee in zeekern Steenwaar der, Wedde en Klederen <7i opzigt Vrijverklaard. Onéénigheeden daar $ Stemmen, Stemregt, Afwcezende Lcdeil'van over, 1446. De Houtvyaaren, ten dienfte w den Oudraad en Veertigen, konden in de vandeFortihcatienvan 'tGemeeiieland, vrij-g Nominatie van Burgemeefteren en Schepegefteld , 1478. Het Hof gemagtigd, om W nen, bij biljetten Stemmen, 1984, 1987 Letteren Executoriaal op de Stapelfententie ft Stoop, ( Willem) Burgemeefter zimde tra« te verkenen ,i493- Verzoek van de Staa- M zig zei ven te Ompoorreren, om den last van ten, tot Vriiltelhng van eem;e Rogge, ten g 't Huigemeefterfchap te ontduiken , en Bedienste van tGemeeneland mgekogc, 1501.ff. fluiten daar ontrend, 1472— 1477.
Gefchillen met Schoonhoven, 1502-1516, $ , (3Pr. Willem ) Als Schout provifi-
1554. Met Amfteldam , over 'c Verfrape- 7A oneel in zijn Ambt gefchort, 1908. Daar Jen van Wijn, 1541. De Letteren Exe-fi inherfteld, 1915.
cutoriaal loopen Vangfaamerhand te niet, n Stoven, Badftoven , Waren ouwlings in ver3 541. Zeekere twist met Gorinchem, we- fcheiden Steeden, en Befchrijving daar van. gens het \ erftapelen van Hout , verzon- m 369.
den aan de Ordinaris Juftitie , j 547. S Straat, Straat en , Niet te Vcrhoogen , dan
Hoe de Twisten bij den Hoogen Raad te be- W met toeftemming van 't Geregt, 532.
flisfen, 1557- Gefchillen met Gorinchem , P Straf, Straffen, Lijf en Doodftraf kon ouw-
1589, 1616. Hoedaanige Vrijdom te verlee- M lings voor' geld afgekogt worden, 26. Moes»
nen aan de Schepen , vaarende door de» ten binnen jaar en dag uitgeöeffend wor-
Nieuwe Kille van Bonaventura , en Ver- 53 den , 272.
bandbrief daar van verleend, i.59r, 1607— ré Strandregt, Zie Schipbreuk.
1610, 1611. Vrijdom der Goederen , de M Strompelen, Beteekenis, 9Ö9.
Maaze inkoomende, en, langs de Stad, naer f* Stroomen , Regt daar over behoort aan den
den IJsfel, Rotterdam en Schiedam, gebragt, M Graaf, 565, 571.
1609. Aan Graanen, de voori*z. Kille inkoo-f$ Strijen , Twist met die van den Grooten mende, en derwaards gaande, fchoon hier M Waard, 175. Luiden van daar , Poorters gezolderd , en wederom onverkogt afge- ri wordende, en binnen jaar en dag niet op»eTcheept, 1609. De Stad weigert de Nakoo- n ëischt zijnde, te houden voor vrijen 173. ming van een Artijkel der Ordonnantie we- P Die van Dordrecht zijn aldaar het Roedergens den Impost der Wijnen , ten zij in 't M geld fchuldig, 170. Worden daar van Vrijbezit blijvende van het Stapelregt der boven-» gefteld, 172. Verdrag, om de Landen, gelandfche Wijnen, 1620. Onéénigheden met n kegen voor de Oude Landen van Strijen, te Amfteldam daar over, 1621. Met Rotter- M Bedijken, 477, 519. De Ingelanden Vrijdam , over de Verftapcling der Westerfche fi gefproken, om hun Koorn en Gewasch te Wijnen, 1641-1658. Vrijheid aan die M Dordrecht, ter Markt te brengen, 643.
H 2 Koomt




IS3H