OUDE
JÖÖB'SCHÉ
111 ë y e
SAEMENSPHAÈKEN EN fERHAËlEI,
VAN
SOMMIGE TYDGËNOOTEN
DES
(behelzende hét vöornaïmste dek eua n ge lie-geschiede nissen.)
Gevolgd naer fat Hoogduitsch van
johan koenraedpfenninóer.
Prediker, in de Weeshuiskerk te Zurich.
TWEEDE DEEL.
Te L E T D E Ar, E y L. HERDING H', 1786.






INHOUD
D R B.
STUKKEN^
V A N DIT
TWEEDE DEEL.
VIEilDE .AFDEELING,
beginnende met het acnkomen der eerfte Leerlingen van j e s u s , en eindigende men de genezing van den doodkranken Zoon eenes Hovdings.
I. andreas met joannes; ontleend uit
Jonnes, I, 39- bladZ-
II. andreas met siM0N;uit>«»««I. 35—4* bl-3—6.
III. simon petrus met tHiliza zyn Huisvrouw; ontleend uit Joanncsl, 43. bl. 7—9.
IV. ascher metDODAi, beide zoonen van n a-
THANAEL — — — "**• ~ bl. 9—io.
V. Een gefchtift van nathanael; ontleend uit Joannes 1. 44~45- bU l0~IS-
VI. Lofzang van ascher, den zoon van nathanael. b>- l6-18-
.VII. seVERUS uit Romen aen zephonias in
Jerufalem. bl. ,9,20.
VIII. Antwoord van z e p h o n 1 as aen se v e Rus. bl. a 1—27*
IX. Vervolg van het antwoord van zethonias



Inhoud der Stukken.
'ensïVERDS- W. t?_4..
X. Beflmt der Brieven van zephonias aen sever us over de Voorzeggingen bl.
XI. Wederantwoord van se vi rus aen ze _hoNIA s (Stuksetwyze.~) -, . _ __ i ,
XII. Vervolg desgeichrifts van nathanaül; ontleend uit Mmheus IV, ._,„. jtojfe, I, 12, I3,
en lukas IV, ,,
M. 49—5*.
XIII. Tweede vervolg des gefchrifts van natha-
NAëL. , — — — _ m
XIV. een profeetisch dichtstuk Van
«enen christen. (^Muwyzt.-^ _, bl. 5<f_S9„
XV. rachel de vrouw van elkanas in tometiPHKAT van Liinath; ontleend uit>.
II, i, %. _
■ ~ bl. 59—-5r,
XVI. een bruiloftslied, aen een ander Paer
in AT««_ overgegeven, kort na de bruiloft van E 6-
/k4nas— _________
— — — — bl.6i_ —65,
XVII. - Vervolg van het gefprek tusfchen rachel
en ephrat; ontleend wt_fcB*r«U, 1-11. bl. 66—n.
XVIII. De laetfte verfen van eenen bruilofts
ZiNt op den trouwdag van »«*_«*.» 74-75.
XIX. k l e ó p h A s met 1 o ë l , een leerling van j 0-
1» annes den Dooijcr. _ _
1 _ _ bl. 77_8__
XX. Eob- gedeelte van het daerop gevolgde gefprek
tur-



Inhoud der Stukken.
tusfchen joër, en joanhes den Dooper. — bl. 8»~8r.
XXI. ger-s.chon met nikodemus, uit den
Raed nae hunne huizen gaende. > — — bl. 81—85.
XXII. zephonias aen seveRUs; ontleend uit Joannes II , ia—sa. 85—92.
XXIII. Een gesed van jezus. — — ■ • bi. 93 » 94-
XXIV- zephonias aen seViru» in vervolg
van XXII; ontleend uit Joannes II, 23—25. bl. 94—99'
XXV. NIKODEMUS aen JOSEPH van Arhnathea; ontleend uit Joannes III., i—ai. — — — bl. 99—109.
XXVI. joëi. metjOANNESdenDooper;ontleend
uit JoMtai III-, 2t—3<5 ' bl- II°~112-
XXVII. k o s a m met zynen ouder en „ranken broe4er abraham in Enon; ontleend uit Joannes
m, a._36 * H3-IK5-
XXVIII. saphat aen phi;„ippus. bl. nó—Ii3.
XXIX. philippus met nathanacl digt by het veld yan Jofeph, omftreeks Sichar; ontleend uit
luias III, 19,20. en Jiannes IV, 1—6 — bl. 119—184.
XXX. jeruscha met abednxgo; ontleend
uk JoanneslV, 4—3°. 39—4*- ' — bl. I_4-I34-
XXXI. philippus aensAPHAT; ontleend uit
jmms iv.5, 0,3,27,31—42- bl- mr*s*
XXXII. c H u s a Hofmeester van Herodes aen k o s,ob ar, op Macharon; ontleend uit Joannes IV, 46-54.
VVF-



luhoud der Stukken.
VYFDE AFDEEL! N G,
eindigende met de Leerreden van frfts cp eenen berg.
I Een gedeelte uit de aentekeningen van nathaNAé'r.; ontleend uit Mattheus IV, 12. Markus l, *4, 15, 28. Lukas IV, 14, 15, 37 , 43 en Joannes
iv, 43-54. bl. 144_M,
II. Jotham, Jotham's zoon metwiLCA zyne fchoonmoeder mNazareth; ontleend uit Lukas IV,
14, 15. & 149-15 r.
III. jotham met zyn Schoonzuster j 1 sk a ; ontleend uitiato, iv, 16-30. - _, bl. I52_I5?.
ÏV. joTha m van Nazareth aen elkan in Kana.
(Stukswyze;) ontleend als boven. _ bl. 160—16" V. Uit de fchriftlyke aentekeningen van N at ha-
Nael; ontleend uit MattheuslV, 13—17. en_«-
kas IV, r>j. ., . -
' 6 — — — bl. 164—166.
yi. Twee nog minderjarige zusters in Kaptrnaum; ontleend uit lukas VI 3-5. bJ. l66_1?0^
VII. s ï m o N p e t r u s met b e z a 1, een bediende uiteen aennenlyk huis in Kapemaum; ontleend uit tewto, IV, i8-22. £._r^ 1, l6_20. en
— — — bl. i?i—i7$t VHL-KBSDêUS, SA.OME, JAXOBUS en jo-
AN#



Inhoud der Stukken.
„NNES. iStukswyz!ontleend uit Mattheus IV» 31, O* en Markus I, 19, 20. — M. 177—l8o° JX. Aentekening van het voorval met sabbeTHAi, den finit in Kapernaum; ontleend uit ft*, tol, 23-23. en Lukas IV, 33-37- bl. 181--83.
X. simon met bezai den Bedienden; ontleend uit AfaWfl-k. VIII, 14—17 Markus I, 29—34 en
Uto VI, 38-41- ~ - - W- 185-190
XI. Het laetfte gedeelte eenes briefs van zephonias aen severus; ontleend uit Mattheus IV. 23—25 Marlus\,is—39.enZ.--to IV, 42—44.bl. 191,192.
XII. De zoon vaneepen rabbi uit Choraziu aen zephonias in Jerufalem, ontleend uit Mattheus
V, 1. — — — — — bl. 193—197.
XIII. zephonias aen severus. — — — bl. 198.
XIV. redevoering van den Profeet jezus op
eenen berg; ontleend uit Mattheus V, VI, enVII. bl 199—208.
ZESDE AFDEEL1NG, eindigende met het gezantfchap , 't welk joannes de Dooper uit de gevangenis aen JEZ \J$zond. f. h a r 1 p H de zoon van n e b a i met zyne vrienden; ontleend uit Mattheus VIII, i—4. Markus I, 40—44. en Lukas V , 12—14. — — — bl. 209—216. SI. nathanaêl met je sus; ontleend uit Markus l> 45. Lukas V, 15, 16. — — bl. a/7, » 3 III.



Inhoud der Stukken
fü. EEN RONDGEZONDEN ERIEÏ V-tl een g».
zelfchap PHAMSEëR» en schriftoeieerd e n in Jerufaltm aen een aental hunner broeder*
in GalileS en Jadéa, __ _ , ■ „
—- W. r 18—_;_/„
ÏV. ai) met zynen broeder baruch, beide V/etgel eerden; ontleend uit Mattheus IX, l-s. Markus II, i_I2. ^Lukas V, i7_2Ö. b-. 224-229.
V. Gedeelte van een laeter gefprek der broeders ard
en b a r v c h . ; _ ,,
' bJ- 230, 231.
VI. dathan met zynen zoon Je zer in Kaper. Munti ontleend uit Mattheus IX , 9—13 Markus
II, 14-17 en Lukas V, 27-32. , bl. 232, 235.
VU. Jezer oen den Romeinfefaen Oppcrtollenaer Tt'L-ius rupus; nevens een pakj; met eene aenzienlyke Somme gelds. _ _ bl 236,237.
VIII. joë_ nevens nog twee andere Leerlingen van Joannes met j e s u s; ontleend uhMattheus IX, 14—17- Markus II, 18—32. en£«to ^33-39. bl.238—34a,
IX. Uit hetgefchriftvan NATHANAëL; ontleend
uit Joannes V, 1—47. J_ bI. _4r_248.
X. zipha met ABDiëL, twee pharifeers van Jerufalem; ontleend uit Mattheus II, 1-8. Markus XII, 23-28 Lukas VI, i—5 en Joannes V. — bl. 248-257.
XI. GEBED van ABDiëL. — _ bl. £58.
XII. sara met abigail haer dochter en dievan schobab den Pharifecr; ontleend uk Mattheus
XII.



Inhoud der Stukken.
XÏT. y-nxa.. Markus lil, i—c,Luk*s VI, 6—ii. bl. 250--263.' XIII Een gedeelte, of wel het gewigtigfte, uit oenen brief van zephonias aen seve&us; ontleend uit Mattheus XII, 15—2.1. Markuslll, 7—19 lukas VI, 11—49. —• — — bl. 2.64—274.
XIV. De Romeinfche Hoofdman gajus aen zynen broeder ur.banus in Romen; ontleend uit Mattheus VIII, 5—13 en Lukas VII. 2—17. bl. 274—274.
XV. maria en chelA, twee dochtertjes der weduwe maria buiten Nain; ontleend uit Lukas
XVII. 11—16. — — — bl. 279 28a,
XVI. Op de opwekking van barnaias te ; Nain. — — — — — bl.. 283—285.
XVII. jóannes de Dooper met joéL en markus, twee zyner Discipelen, (in de gevangenis op het (lot Macharon.) ontleend uit Mattheus XI.
c—19 en Lukas VII , 18—35. — — — bl. 286—297.
ZÊVEftDË AFDEELINÖ,
aflooüpende met den dood van Joannes den Dooper*
I. th am ar met raHab. (Stukswyze~) ; ontleend
uit Lukas VII , 36—40- — — bl. 298—jol.
II. thamar met rahab in vervolg. — bl. 302—309;
III. zephonias aen severus; ontleend Uit



Inhwd der Stukken.
jkatkejis-X\n% 1—30. 36—53. Markus VI. 1—20, 25, 33 Lukas VIII, 4—15, 18. en uit Mattheus XII i 46—50. MarAaj III 30—35, en Z-ate VIII,
19-21. - - - - - M. 309-31?:
IV. Uit het gefchriftvan NATHANAè'L, ontleend
uit Mattheus XIII54—58, Markus VI, 1—6. bl. 319—322.
V. Twee jongeren van joannes den Doo-
per. — — _ _ bl. 323—325.
VI. ARist, Landvoogd vanKappulociën, met deBoRa zyne Gemalin; ontleend uit Mattheus XIV., 3—12, Markus VI, 17—29, Lukas III, 19 bl. 325—331.
VII. Zephonias aen severus; ontleend als bjven. - _ _ Jij bl. 33IT-33J-
VIII. isaschar in een gezelfchap vanaenzienly-
ke s ADD uce ë R s. — bl. 335, y.ë
IX. Een BecLende van er as tUs aen het huis van
am os. — — — — bl. 337.
X. twee PHARlSEè'RS. — — bl. 338.
XI. tryphena aen jason. — bl. 339—340.
XII. zeven leerlingen van JOANNEïin
déopenftaende gevangenis bezig met het Lykhunnes Meesters. — — _ bl. 340—342.
XIII. Een Meenigte by elkander op de markt.bl. 342—343.
XIV. De JONGEREN van JOANNES met j e-
sus. - - _ _ bl. 343» 344-



OUDE
JO03DSCHE BRIEVEN,
SAEMENSPRAÉlCEN en VERHAELEN.
VIERDE AFDEELING.
beginnende mét het aenkomen der eerste leerlingen van jesus, en eindigende met de genezing van den doodkranken zoon eenes hovelings.
li
andreas met joannes (*).' (Vergelykt 'joannes I., 29.)
__^L. Ik heb weinig moeds meer, ik moet het bekennen.
. J. Waerom toch? -—— Ik zag hem ook niet; macr de Priester Amos, dien ik ontmoette, gaf
my
• £*) Men verftae hier Jodn'nès, naderhand de Apostel én Eu. éngelist, welke hier onderfteld wordt de ongenoemde geweest te zyn der twee diicipelen van den Deoper, van- welke we Jo. tinnes I, 35 — 41. gefproken vinden; en niet zonder reden, daér de zedigheit van dezen Euangelist hem doorgaéns zyn eigen naem doet verzwygenin gevallen, die hem ter eerW ftrekken.' V-Rtaelbei^. rr. deel. A'



£ ANDREAS met JOANNES.
my teffens een zoodanig getuigenis van zyne beminnensvvaerdigheit, dat ik niet fchroome, hem op te zoeken.
A. Myn broeder heeft my zoo neêrflagtig gemaekt.
J. Uw broeder! — ja maer, dien kenne ik voor iemand, die ligt in uiterften loopt, en de zaken te verre trekt.
A. Ily heeft het evenwel zoo mis niet. Heeft niet de reine Joannes gezegd : Ik ben niet waer-' dig,om hem de fchoenen aen te bréngen?" En wy zyn zoo zondig! wie durft tot hem genaken? hoe zeer ook de begeerte , om hem nader te kennen , myn boezem gloeien doet.
J. Heeft Joannes ons in zynen Naem geen vergeving van zonden toegezegd?— Spreekt die niet van hem als het Lam Gods , dat 'de zonde der
werelt wegneemt. En had gy Amos, wiens
oordeel al vry wat by my geldt, nu gezien! —« o ! die was als van vreugde dronken.
A. Simon heeft myn ziel ontroerd; hy heeft byna een gelofte gedaen,- dat hy den grooten Gezant niet zal gaen zien, voor dat die zelve hem. r.oept; hy durft niet,— een zoo zondig Menseij,
«Is hy is, : . >
J. Ik beklage u, myn Vriend f dat ge u dus Tiet ftooren in uwe vrolyke verwachting ; ik, .voormy, wil my nu geheel daer aen houden, dat by het Lam Gods is, dat onze overtredingen weg*
neemt; — '



andreas niet joannes.
I
neemt; — ik wil nü even min voor hem vrezèn , als men voor eefi lam vreest.
A. Ach , dat ik dit ook maer kon doen ! de
dierbaerite vreugde mynes levens is voor my verbitterd. Hy, myn broeder, is doch zoo driftig ^ zoo vooruitloopende. Hy heeft my zoo vaek ergens toe opgehitst, dat ras daerna, en hem, én! my berouwde. Maer nooit heeft hy zoo bondig ên zoo fterk gefproben;
II.
andreas met s i m o n:
( Vei'gelykt Joannes I, 35 — 42'-)
J^L. O ! myn Broeder!
S. Hoe zyt ge zoo buiten adem? — wat deert u?
A. Ik zorgde, dat ik ü wèd-r mis zou loopen; ik heb u lang gezocht. Wy hebben den Go'dlykerf' Koning geVoriden !
S. Gy? .. wie meer dan gy?.. hoe was dit?'iv het kan niet zyn!
è 2 A-.Ja';



4 ANDREAS met SIMON.
A. Ja, ja, wy hebben hem gevonden! — Hy is het waerlyk! Joannes was met my.
S. Ik zie , dat gy geheel vreugde en verge«oeglheit zyt. Nimmer zag ik u zoo blyde. Verhael my toch , bidde ik u.
A. Zet u hier nevens my op dezen fteen, ik ben moede. ( Hier werden ze gefioord, terwyl een paer aenzienlyke Reizigers langs hen voorhygingen, enSimon aen Andreas in ftilte zei de, dat, die aen de rechterhand ging, een was van de ergfte /potters met den Dooper.)
A. Lact hem nu maer begaen !... Hoor, Broeder! — Joannes en ik Honden gisteren, nevens nog eenige weinige, by onzen Meester. Onverhoeds roept deze met de levendigfte vreugde uit: „ Ziet het Lam Gods ! " en wy zagen , werwaert hy zyne oogen wendde en zyn arm henen flrekte, en wy ontdekten — Jefus. Hy fcheen niet nader by te willen komen , maer voorby te zullen gaen. Joannes, onze vriend, zag my aen, wenkte my, en zei : „ Nu moet het zyn!" en hoe moedloos ik ook was, (gy had my zeer kleenmoedig gcmaekt) ik ging evenwel zoo onmiddelyk met hem.. ,• .
. S. Durfde gy dit-docnV
A. Ja, maer het is ook waer, dat onze Mees» ter joannes ons zoo nadruklyk op hem wees-, eu zoo van hem (prak, als wilde hy de ganfche Weselt met die woorden nae den daer wandelenden
Jefus



ANDREAS met SIMON.
5
Jefus vvyzen, en dervfca&rt henen dringen.
„ In Gods Naem, Leeraer! wy gaen heen," zcide onze vriend Joannes; en de Dooper zag ons aen met een oog van vreugde en zegenende liefde , 't welk ons gebood niet te fammelen. — Wy ylden fpoedig voort, tot dat wy maer kort agter hem waren. Toen nog zeiden Joannes en ik Lenige maelen tot elkander: „ Spreek gy hem aen ! " — ,, Neen, maer begin gy!''— Neen, ik durve het „ niet ondernemen — en diergelyke meev 5 en met deze befluitloosheiten met fteeds fterkerflaende harten kwamen wy, tot op eenigefchreden na ,by hem.
Ach ! myn Broeder! terwyl we nog niet wisten , wie hem aenlpreken, en wat wy zeggen zouden,— keerde hy zich nae ons om, zag, dat wy hem volgden, en vroeg: „ wat zoekt gy?" Hy vroeg dit, Simon ! met een ftem , met een gelaat, welke ons op één mael allen last van 't hart namen, en een kloekmoedig vertrouwende vrymoedigheit byzetteden. Wy zeiden ? „Leeraer! waer houdt js gy u op?" — o Simon! wat, denkt gy, was zyn antwoord?
S. Wel, wat zeide hy ?
A. „ Komt en ziet! "
S. „ Komt en ziet! " zei hy dat ? 0! — dit heet: „ Smaekt en ziet, hoe vriendlyk de Heere is 1
zalig is hy, die op Hem vertrouwt! "
Laet my de genade des Eeuwigen aenbidden, dat Hy zyn Volk bezoekt . , . . QHy ziet, aen* A 3 ii<&



:6 ANDREAS met SIMON.
biddende, ten Hemel.) Komt en ziet!"
zei die Gezegende? — gelukkige Andreas!
A. Ja wel gelukkig. Wy kwamen en zagen, waer hy zich ophoudt; hy ging tusfchen ons in liet midden. liet was my, als of Hemel en aerde op my zagen en verbaesd waren over myn ge-
■ luk. Simon! wy gingen met hem! en, ik
weet niet, hoe het kwam, maer — daer verliepen naauwlyks eenige oogenblikken, of 't was voor ons , als of wy by hem behoorden, en hy by ons, S. En wat zeide hy toch al tot u ? — Zeg het my, bidde ik u, van woord tot woord.
A. pok tot een jota toe, zult gy het weten. Maer kom nu eerst zelve met my tot hem.
% Met u tot hein? — nti terftond? — kar? ik dat doen ?
A. Ja, zoo terftond. Hy fprak niet zeer veel. Wy durfden hem ook nog niet vragen, wat ons Wel inviel, ook was ons het meerendeel
ontgaeu, dat we wilden vragen. Wy zagen nu, $ry gevoelden, hem alleen.
S. Maer Broeder! kom, laet ons niet toeven, ^anner gy my tot hem geleiden wilt.
5 IM O M



7
SIMON PETRUS met THIRZA
zyne Huisvrouw.
(Vergelykt Joannes I, 43-)
( Naer den tyd, in welken dit gefprek voorviel, behoorde het een weinig laeter geplaetst te zyn, maer, naer de daer in voorgedragene gefchiedenis zelve,komt het hier op de rechte plaets.)
T-Wat is het dan toeh'dat ik alles zo°meet
laten liggen? Zeg, myn waerdel wat hebt gy ge-
wigtigs ? Gy zyt inderdaed wat ontroerd.
S. P. Ik kon het niét uitbellen; ik moet u zeggen , myn Heft wat my gebeurd is.
T. Ik weet het immers alles wel, hoe het is met Joannes in de Woestyn.
S. P. Neen, maer, ik zag den Godlyken
Koning! myn Broeder geleidde my tot hem. Ik Sou bezweken zyn in 't gevoel myner zwakheitj, A 4 m«y



STMON PETRUS ME T
Wf*P hy za§ my ** met liefde, en fterkte my met een woord vol gehéimzinnigheit. T. Wat zei hy dan ?
S. P. „ Gy zyt Simon, de Zoon van Jonas.'? Hy zag my nooit te voren, en echter kende hy my zoo wel; „Gy zult Rots genoemd worden." .
T. Wat wil hy toch daer meê zeggen ? .
Standvastigheit is evenwel uw byzondere karakter niet.
S. P. Ik bad reeds dikwerf over dit gezegde, dat de Geest des Eeuwigen my daer toe bekwaenj make, waer toe hy my door dit woord fehynt bei ftemd te hebben! Wat wil toch die groote Godgezant van my maken? - waer toe my gebruiken? — O myn Lief! ik wil ook, wat hy wil, zeker, al, wat hy wil! Daer is eeije heilige liefdegloed in hem, die myn ganfche hart zoo terftond deed fmelten. Men kan hem niet ongenegen zyn!
T. Indien gy nu maer niet verbyfterd zyt, is my alles zeer aengenaem.
S. P, Is het? braeve ziel! - Dit is waer, dat hy er nu niet zoo uitziet, als of hy de Godlyke Koning ware, welken wy verwachten. Maer, met dit af, ik kon den Godlyken niet verlaten! Zoud gy te vreden zyn, wanneer hy my een geruicuen tyd by zich wilde houden ?
T. Doe, wat hy begeert , daer hy een zoo £odlyk Man is Gy hebt toch reeds zoo veele
dui-



thirza zyne huisvrouw. 9
duizende maden gezucht, dat God u nader tot zich wilde brengen, op welke wyze dit dan ook wezen mogt.
IV'
ascher met dodai, beideZoonen van
nat hana ë h.
Jh., Vader wil u vergiffenis fchenken,
D. Zoo danke ik God, en vader, en u, op het hartlykst.
A. Ik zei het hem, dat gy my met heete traenen betuigd had, anders nooit iets, buiten zyn weten, nagevorscht te hebben van dat geene, 't welk hy geheim houdt; en hy verklaerde daerop, dat hy dit voor waerheit aennam, en u nu van harten vergiffenis fchonk. En, wanneer ik hem zeide,.dat de weetlust u had aengeport, om te leaen, en u, hoe zeer het geweten daer tegen woelde, eindelyk drong om het gefchrift op te breken; en, dat gy alles uit liefde voor vader wildetdoen, als gy het nu ook geheel mogt doorben • toen bedacht hy zich een poos, en
A 5 zei: —i



IC
ascher wet d o d A i.
zei; „ Nu ja dan , leest het beide te fae-
„ men geheel; ik moet gaen."
D. Is het mogelyk ? die goede vader! is het mogelyk?.,.. Ikfchame my nu weder op nieuw.—
Maer kom nu toch, broeder.' toef niet, ■ gy
zult zien , Ach ! dat ik nooit in myn leven
had gezondigd! — gy zult zien, welke heerlyks dingen in dat gefchrift van Vader ftaen.
A. Kom dan!
( De Jongelingen gaen en lezen met elkander het gefchrift, en maken 'er hunne kinderlyke aenmerkingen op, die wyders van geen belang zyn, dan dat ze in beide , by tusfchenpoozen, een emftign nadenken van hunnen Israïlitifchen Godsdienst verwekten , dan zy tot nu gewoon waren; met deze hebben wy het gefchrift van Nathanaïl niet willen afbreken. ) Hier is het:
V,
Een Gefchrift van nathanacl. ( Vergelykt Joanms I, 44 — 53.)
JTa, o Heere! neem het offer der dankzegging* genadiglyk aen , het welk U myne lippen, ja myn hart:, op myne knieën opdragen I
Hoe



GESCHRIFT VAN NA.THANAEL. II
Hoe kan ik my ootmoedig genoeg verheugen over het Heil, dat gy my liet wedervaren ! — Heere! gy zyt gedachtig geweest aen alle myne verzuchtingen nae uw Heil van myne vroege Jeugd af aen, en hebt alle myne fmcckipgen om de vertroosting Israëls verhoord, die ik van mynekindfche dagen af ten Hemel heb opgezonden. Gy hebt elk myner overtredingen, maer geene mynen gebeden, vergeten. Want myne oogen hebben uw Heil gezien. Ik hebbe Hem gezien, dien fchoonften onder de menfehenkinderen , wiens lippen van genade overvloeiën , dien gy gezegend hebt met den zegen der Eeuwigheit. — Ik hebbe hem gezien , en ben de zyne!—Myne Zoonen zullen hem zien!
Op den ióden dag der maend (de naem der maend is met een verbleekte verkorting gefchreven ,) in het jaer 4211. was ik op den weg, gaende van mynen Schoonvader nae huis; en, vermoeid zynde, ging ik,niet ver van de oude Bron , onder eenen vygenboom zitten, dacht aen myne Zoonen te huis, bad vuurig voor hun, byzonder voor den ligtvaerdigen Dodai, en bekende met traenen voor God myn verzuim, dat ik te weinig aen hem gedaen had, om hem tot ecnen waerdigen Zoon van Abraham te maken. Myn droefheit rees tot een hooge graed, en ik bad God, dat lly liever myn leven ten offer wilde nemen, indien Hechts daer door de ziel van mynen Dodai gered kon worden.
Myn



** GESCHRIFT VAN NATHANAEL.
Myn hart werd eenigzins geruster, en de ftraélen van hoop, welke Joannes de Dooper in ons verwekte, vielen zoo verkwikkende en koesterende op myn gewonde hart, dat ik God niet genoeg danken kon yoor deze verkwikking. Hier op kwam myn verlangen nae den Mesfias fterker
dan ooit boven. Ik ftond op, wandelde
voort, en Philippus kwam achter my, en riep, vol blydfchap , dat hy my aentrof: „ Natha„ naël!" Ik ftond ftil, hy kwam nae my toe, ik groette hem, en hy zei tot my met een verrukt gemoed : „ Wy hebben Hem gevonden , van wjen „ Mofes en de Profeeten gefchreven hebben ! 't „ is Jefus, de Zoon van Jofeph den Timmerman van Nazareth! "
Maer, als ik Nazareth hoorde noemen, rees 'er eene grove, eene dwaeze twyfel by my op; — dan , God heeft my die vergeven ! — ik zei tot Philippus , die my veel te ligtgeloovig voorkwam: „ Kan „ dan ook Nazareth iets recht goeds opleveren ?" Philippus antwoordde my zeer voorzichtiglyk: „ Kom en zie !" Ik ging ook terftond met hem, niet wetende, of ik droomde, dan wakker was ; het kwam my als onmogelyk voor, dat ik, zoo op eens en onverhoeds, tot het hoogfte geluk myns levens komen zou; ik was aen het verlangend uitzien zoo gewoon, dat ik my niet fcheen te konnen zetten tot het dadelyk genieten. Onder weg verhaelde myn vriend my, op myn
yer,



GESCHRIFT VAN NATHANAEL. 13
Verzoek, hoe het hem gegaen was; hoe Jefus hem op zynen weg nae Galiléa ontmoet, en terftond tot hem gezegd had: ,, Volg my! " en hoe zeer onbefchryfiyk Hemelsch zyne gewaerwordingen by die gelegenheit waren.
Wy gingen, een half uur lang,gansch ftil naast elkander voort; — Philippus verrukt in dankzeggingen — en ik opgetogen in 't gebed , en diep weggezonken in beurtelings wederkeerende twyfeling. Eer wy 'er als om dachten, waren wy by Jefus. Daer ftonden eenige weinige mannen by hem. Philippus echter had my beduid , wie hy was , en, als ik nader kwam, hield ik myn oog fterk op hem gevestigd. Nooit in myn ganfche leven was ik zoo te moede, behalven eens by myn twaelfde jaer, toen myn vader my voor de eerfte mael nae Jerufalem medenam, en wy van verre den Tempel , meer of min, voor ons zagen * zonder dat wy nog voor eenigen tyd ten vollen konden onderscheiden , of het inderdaed de tempel ware. Zoo was het my ook nu. Intusfchen zeide Jefus tot de met hem wandelende mannen : (Alwetende Kenner van myn hart! U zyn alle myne zwakheden en zonden bekend; ik durve het mteuwlyks voor U beftaen , te fchryven, wat hy zeide!) ,, Ziet „ waerlyk eenen Israëliër! in welken geenc valch„ heit is ! "—Myn twyfelmoedig en bedorven hart kon de gedachten niet van zich weeren, dat dit tot my gefproken wierd, om my intenemea; en
ik



14 GESCHRIFT VAN NATHANAEL.
ik zei: „ van waar kent gymy?" Hier 0p zsg hy my aan, zonder evenwel toornig te worden, en fprak met een gelaet, ftemme, en houding,' nis of hy my door en door zien, en met zyne liefde dringen kon in het binnenfte van myn hart: f* Eer U flippus geroepen had, daer gy onder „ den vygenboom zat, zag ik u, Nathanaël!" En hy zag my aen, —_ 0 God! nooit kan $ dat aenzien vergeten! _ Hy zag my aen, als of hy my alles, wat ik onder den boom gedaen , beweend, en gebeden had, voorftelde, en my'omtrent dit alles vertroosting en hulp wilde inftorten. Nu was het my genoeg;-rm wilde myn ziel nae hem toevlieten onder deze uitboezemingen : „ Ik ï, zie, Heere! gy doorgrondt en kent my; gy „ weet myn zitten en myn'opftaen, gy verftaet „ van verre myne gedachten; gy overweegt naeuw„ keurig myn gaen en myn liggen, en verneemt „ alle myne Wegen! Zie, daer is ook geen woord „ op myn tong, dat gy,' 0 Heere! niet weet!"
— ;Zoo was 't my; toen Jefus deze woorden fprak; eh ik zag nochtans des menfchen Zoon, den Leeraer van Nazareth,- voor my; en ik zeide: „ Leeraer! gy zyt de Zoon van God! gy „ zyt de Koning van Israël! "
Ik begreep volkomen , welk een geluk het voor my zyn zou, zyn geringfte Dienaef te worden; maer hy fprak vervolgens tot my zoodanige woorden, waer door hy my onder de eerste getuigen zyner
Heer-



GESCHRIFT VAN NATHANAEL. 15
Heerlykheit aennam, en myn hartlyk geloof aen hem verwierf zyne volkomene toejuiching! Hy zeide: „ daerom, dat ik u gezegd hebbe," ik „ „ zag u onder den Vygenboom; „ gelooft gy?— „ gy zult grootere dingen by my zien! Waerlyk, „ waerlyk, heden zegge ik u: van nu aen zult „ gy den Hemel geopend, en de Engelen Gods „ zien op en nederklimmen tot den Zoon des „ menfchen." Zyn vriendlyk, zyn vuurig, waerlyk'. waerlyk.' terrukte onzer aller zielen. „Heere „ der Heirfchaeren, wat hebben wy wel te ver2, wachten! O ! maek my en myne Zoonen be* „ kwaem , om dienaeren van uwen Zoon te
5j zyn i " Dit zy voorts myn eenige bede !
want dan hebbe ik alles; en, nu ik hem hebbe, lust my niets nevens hem in Hemel of op aerde! — — —
1*0 F*



VI.
LOFZANG
van
ascher, den Zoon van nathanacl.
( Toen iy in zyn's Vader's gefchrift deze woorden van Jefus las: „Waerlyk! ik zegge ulieden : van nu aen zult gy den Hemel „geopend, en de Engelen Gods zien op en nederklimnre» „tot den Zoon des menfchen.")
i (*>
Zalig Éng'lental! Maek een vreugdgefchal! Dat het menschdom juich,En zyn vreugd betuig! Want de Hemelheer Daelde op aerde neêr, Kwam, als 's menfchen Zoon', Kwam by ons ter woon; Ieder, dien Hy mint, En verkiest ten vrind, Straelt een Hemelsch licht In het aengezicht.
Zfe'
Op de wyze van den 47flen Pfalm.'



LOFZANG VAN ASCHER. I?
Zie, wat heeriykheit; Welk een glans, verfpreidt Zich aen 't Luchtgewelf! 't Heir van Eng'len zelf Daelt haest van Gods troon
Op zyn' waerden Zoon,
Stelt zyn hoog gezach
In een' held'ren dag;
Zweeft als om Hem heen, Stvgt dan, van beneèn, Met des bliksems vaert,
Weder hemelwaert! .
3-
Smasktc otfit iemand meer Ecu zoo (Ireeleude eer? Neen, hier wykt en zwicht Jakob's grootsch geziclit, Toen hy nederlag, En Gods Eng'lert zag, Klimmend, nu nae de aerd', Dan wéér Hemelwaert; Dit was droom en fchyn ; Hier zal 't waerheit zyn! Ecthcrs roem vcrdwynt, Nu Gods Zoon verfchynt (*)
Zaltj
<*) Vergelykt Genrjts XXVIII, ïs. XI. DEEL. Ti



l8 % LOFZANG YAN ASCHER.
4-
Zalig Eng'lental! Maek een vreugdgefchal! Menfchen! juicht, ja juicht! Die voor Jefus buigt, Volgt der Eng'len toon, Eert God in zyn' Zoon , Deelt als d' Eng'len - vrind, Met hun eensgezind, In des Hoogsten's lof, Zal in 't Hemelhof Eens, in daed en fchyn! Meer dan Engel zyn!
S K V K-



1$
VII.
5EvÈft.U'S uit Rome aen züphoniaS in yerujakm.
(Ziet liet XXIVfte fruk der Derde Afdeelhig in het eerste deel Bladz. 379 — 3a2- Men zal vinden, dat het antwoord van SEVERUS op dien brief en de volgende brief van ZEPHONIAS hier ontbreeken; zoo als 'er meermaelen eenige achtergelaten worden, waer aen de Lezer niets verliest.)
j£k wenschte wel, myn waerde Zephonias! dat gy my iets meer had kunnen verhalen dan by een los gerucht en wel van zoo verren afftand, als uit Galiléa; van daer toch is men nu reeds gewoon , alle oogenblikken te hooren roepen;
Wy hebben den Meslias gevonden! — Nu hebben „ wy den Gezalfden! " Het komt my wel eens zoo voor, dat het met uwen Mofes en de Profeeten gelegen is gelyk met onze Orakelen ; hoe veel grooter achting ik ook reeds voor de uwe gehad hebbe.
Waerde Zephonias! ik verblyde my, dat gymy beleofd hebt, alles aentewenden, en u aen geejierleië befchuldiging onderhevig te zullen maken B a over



ÊO SEVERUS AEN» ZEPHONIAS.
over nalatigheit, in het volkomen onderzoek eener zake , die zoo veel by my weegt; ik houde u alzins by uw woord.
Ook verzoeke ik u nu teffens om een blyk, dat gy u vry wat moeite geven wilt; daer ik verlange , ecnigzins nader onderricht te zyn van ulieder verwachtingen; te weten, hoe verre die gegrond zyn op uwen Mofes en uwe Profeeten. Ik vinde wel het een en het ander daer van , maer heb nog niet zoo veel tyd gehad, als wel behoorde, om die zaek in uwe oude Schriften door en door natevorfchen. Ik bidde u op het ernstigst, vrymoedig te zyn in 't geen gy my daer van mededeelt. Gy weet immers, dat ik alles verdragen kan , en dat ik voorzichtig en voor u getrouw genoeg ben, om geen misbruik te maken van 't geen gy my fchryft;. hoe flecht het ook met ons
Hof moge afloopen, Het is niet nodig, dac
ik u daeromtrent meer verzekering geve.
Het.



21
vin.
Het antwoord van zephonias aen severus.
*0L7ot hier toe kwam my weder niets ter ooren behalven 't geen gy reeds weet, buiten deze eene omftandigheit, dat hetVisfchers zyn,die het eerst met hem bekend werden, en die geloven, in hem den Christus gevonden te hebben; ze zyn zelfs gemeene luiden, niet in ftaet, om dit diep te onderzoeken.
Op uw verzoek hebbe ik voor u het een en ander uit Mofes en de Profeeten opgezocht, van 't geen ons omtrent den Christus en 't geen ons door hem geworden zal voorfpeld is. Ik vertrouwe op uwe verdraegzaemheit; want daer koidén dingen in voor, welke ik anders aen geenen Romein zoo vry zou durven zeggen als aen u ?
Meer dan eens zeide God tegen onzen Vader Abraham: „In u (dus ftaet op de eeneplaets, op de andere leest men :) „in uw zaed zullen alle genachten der aerde gezegend worden ( * )." Het zy nu
hoe
(*) Genesis XII, 3 en XXII; 18.
B S



t.% zf. p ii o is'ia s aen severus.
hoe men dit ook opvatte, dit is zeker, uit de kinderen van Abraham moet zich over het ganfche gedacht der menfchen, over Israël en de Volken der aerde, Zegen verfpreiden. Gy ziet ook, dat het moet gefchieden door eenen Zoon van Abraham. ,, En uw zaed zal de poorten zyner vyan,. den erflyk bezitten ( * )." Dan zal de Romein al veel moeten afftaen, Severus! want ook gy zult my gaern toeftemmen , dat de zin hier van niet kan wezen : ,, In vroegere dagen moesten ,, Abraham's kinderen overwinnen, maer in lae» tcre tyden des te dieper als overwonnene flae„ ven gebukt gaen."
- Onze Vader Jakob bepaelde. deze hope. nader op eenen uit den ftam van Juda (§'):
Juda! gy zyt het!
U zullen uwe Broederen pryzen!
Uw hand zal zyn op den nek uwer vyanden!
Zy buigen zich voor u, uwes Vaders Zoonen.
Juda is een jonge leeuw!
Van den roof, myn Zoon! zyt gy zoo groot geworden tmi
Hy kromt zich, legt zich neder als een leeuw,
Als een fterke leeuw; wie port hem, om opteftaen?
Nooit zal de Vorstlyke Staf van Juda wyken!
Nooit wykt de Heldenftaf van zyne tochten!
Tot dat hy ter ruste komt,
En da Volken hem gehoorzamen,
(*) Genesis XXII, 17. (§) Genesis XLIX.8 —i©.



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 23
Ik denke, Severus! dat de Vaderen zich verheugden m den zegen hunner Nakomelingschap, hoe verre zich die ook zou uitftrekken —, myn Zinlpreuk is hieromtrent beftendig deze : „ God eindigt met zegen, wanneer Hy met belofte begint."
;Zoo moet dan ook dit woord van Jakob een ver vooruitzicht hebben.
David fchynt groote denkbeelden gehad te hebben van het geen tot hem gezegd werd:
„ Wanneer uw tyd daer is, dat gy by uwe Vaderen ontkapen zyt, dan zal ik uw zaed na u verwekken , dat uit uw "lyf zal voortkomen , dien zal ik zynRyk bevestigen (•)" De woorden die daer wyders volgen, betreffen duidlyk Salomon. David moet echter gedacht hebben , dat zich dit verder zou uitftrekken , terwyl hy zich terftond daer na dus uitlaet: „Wat is myn huis, dat gy my tot hier toe gebracht
i wbèbt? Daer by hebt gy dit nog te gering gerekend,
^Heerc! Heere! maer byzonderlyk hebt gy ook over het „toekomende gefproken (§)'."
By zulke plaetfen als deze zou ik u myne gedachten over veele voorzeggingen en haeren dubbelen zin wel veel wydloopiger willen voordragen dan tyd en gelegenhcit my nu toelaeten.
De
(•) 2. SaMUEL VII, 12.
(§) Aldaar vers 18, 19.
B 4



24 EEPHONIAS AEN SEVERUS.
De volgende plaets zal, wanneer gy eenigzins Romeinsgezind zyt, meer dan te ftörk zyn:
„Waerom woelen de Volken? wacrom nemen deluid.n zoo ydele dingen voor? De Koningen der wereit „aen op, en de Vorsten beraedflagen onder elkander, tegen den Heere en zynen Gezalfden. Laet ons (zeggen zyJ hunne banden
verbreken, en hunne (hikken «„ ons werpcn, Uou
wens, die in den Hemel woont, lacht me! hem; en delleer zal met hen fpotten. In zynen toorn zal Hy met hun fpreten, en in zyne gramfchap hen verfchrikken, (en tot hun zeggen:) Ik .hebbe doch mynen Koning iugewyd op Sion, myn heiligen Vortflykcn berg. Ik zal (zegt Gods Gezalfde)
u dat Hoofdbeilnit verkondigen; Jehovah heeft tot my
gezegd: ' gy zyt myn Zoon, heden hebbe ik u geteeld -Begeer van my, en ik zal u de Volken tct. Erve geven en de aerde zal rot hacre uiterfte grenzen de „we wezen. Gy m hen ycrilacn met een yzeren itaf, gelyk men de aerdene vaten vcrbryzelt." 0. wordt wys, gy Koningei,, laet u te recht wyaen, gy Regenten der aerde! Dient der, Heere met vreze, en verheugt u met fiddéring. Geeft den Zoone de kus der cerbiedigingc, oP dat hy niet toorne, 'en u ten yerderve zy op den weg (tegen Hem,) want fpoedig zal zyn toorn ontbranden. —_ Gelukkig zy, die op Hem vertrouwen (*). 1 •
Het fchoone der volgende plaets zult gy zoo goed als ik gevoelen :
„Gy zyt fchoon boven alle Adams Zoonen! welk eene. goadgtmstigh'tit is uitgeftort op uwe lippen! Voor eeuwig zyt gy-.gezegend, vau God! gord uw Zwacrd aen de heup.e gyMagtjge! uwe Eer en Heerlykhcit! Zyt voorfpoedig in uwe toerusting! Vaer voort op het woord der waerheit, der! *
zacht-
(*) Psalm II.



ZE P H ON ï AS .A F N SEVERUS. &5
zachtmocdigheit, en der gcrechtip.heit! Uwe rechterhand zal u wonderlyke dingen lacren! Uwe pylen zyn gefcherpt; de Volken vallen daer in; zy trcffjn liet hart van des Konings vyanden. Uw troon is altoos en eeuwig; de Stepte* uwes Koningryks is een Scepter der billykheit. , Gy hebt de gerechtigheid bemind, en de ongerechtighcit geluet; — daerom heeft u , o God! uw God overgoten met vreugden - olie, overvloediger dan uwe Medegenooten ( *>"
Onze Heere is het, die , met eene uiterfte ver.wocsting, een einde zal maken van den kryg. Deze is onze verwachting!
„ I>.e Heer der Heirfchaeren is met ons! de God JakotjS is ons een zoo goede fterkte. Gaet, aenfehouwt de werken des Heeren; welke verwoestingen Hy op aerde heeft aengericht I Hy fchaft den oorlog af tot aen de uiterfte grenzen
der aerde. Laet af, en erkent, dat ik God ben! Ik zal
verhoogd zyn onder de Natiën, ik zal verhoogd zynj op de aerde (§)."
ftjfcfk op, Severus! en verwonder u over Israüls. verw. piningen ! . j
„Jfchovah, de Allerhoogfte, is vreeslyk. Hy is een
groot Koning over de ganfche aerde. Hy zal ,dc Volken aen ons onderwerpen ; en groote'Natiën onder onze voeten ((tellen. ) Hy zal ons erfdeel uitgelezen voor ons bewaren , de hoogheid van Jakob, welken Hy beminde (f)."
iVlaer de inhoud van het ichoone Gezang , 't welk ik nu voor u gae uitfehryven, overtreft het Ryk
(*) Psalm XLV, 3—8 fj) Psalm XLVI, 8—11. (t) Psalm XL VU, 3-5-
B 5



«S& ZEPHONIAS AEN SErEP.i'S.
'van Salomo zoo verre, als de Ffëmel de aerde te fboyen ga'et:
„O! God! geef nwe gerechtigheit den Zoone des Konings! Op dat Hy uw Vo!k rkhte in gerechtigheit, en uwe bekommerden met billykheit. Zoo zu-liei}-.. de bergen den- volke
vrede dragen, en de.heuvelen gerechtigheit. Hy zal de
kinderen des armen verlosfen, en d.-n lasteracr ter nedervellen! Men znl u vereeren, zoo lang Zon en Maen zullen fchy-
'ncn, van gedachte tot gedachte. In zyne dagen zal de
fcraeve man bloeien, en groote vrede wezen, tot dat de
Maen niet meer is. . Hy zal heerfchen van de eene zee
tot de andere, en van de rivier den Eufraet tot aen hetein-
'de der aerde. De bewoöners der dorre gewesten zullen voor hem knielen, en zync vyanden het ftof lekken. — AHe Koningen zullen Hem aenbidden; alle Natiën zullen Hem dienen ! — Hy zal leven; — zyn Naem zal eeuwig zyn, — alle Natiën zullen zich in den zeiven gezegend achten, — Hem zullen zy welgelukzalig roemen (*)."
Gy zult nog veel van dien aert vinden in Pfalm •AC tot CII; en in den CXden, CXVLlden, CXVIHdcn, CXXXIften en CXLVften Pfalm. . .Ik zal r.u belluiten met eene plaets uit den CXLIXften Eiïüm: ...
„Pe Heiligen zullen huppelen en fpringen in die Hcerlykhcit. Op hunne legerfteden zullen zy daer over juichen! De lof van God zal uit hunne keclen klinken, en eeri tweefnydend zwaerd in hunne hand, om wraek te oefenen en itralfen onder de Volken ; der zeiver Koningen in boeien
te flaen, en de Grooten in yzeie banden. Dit zal dc
Heerlykheit zyn, welke alltn zynen Heiligen voor de deur ftaet (§)."
Hoe
(*) Psalm LXXII, i—-5, 7—9, 11, 15, 17. (§) Psalm CXLIX, 5—0.



ZEPHONIAS AEN SEVERU.'S. 17
Hoe zeer ook veele van de voorfpelUngen u niet 'naer den zin mogen wezen, waerde SeverusI die uitzichten toch zullen u gewis behagen, dat 'eens de Richters, in den Naem en met volmagt van den Rechtvaerdigften, allen hoogmoed en alle 'Geweldcnaaren zullen ftraflen, en der onfchuld te hulpe komen.- Berust nu ook in deze Codfprae.kenj. haest verzamele ik voor u nog meer andere.
■ Vervolg van het antwoord van zephoxi,;.
■Ziehier nu ook eenige van Israëls verwachtingen ,
gegrond op de Schriften der I'rofectcn. ffi IVëgïri*
ne met Jefaias:
Eenmael in toekomende dagen zal -de Tempelberg van
:T.-«ovah gevestigd ftaen op de toppen der bergen, en zich verheffen boven de heuvelen, dan zullen alle Natiën tot hem henen ftroomen; en veele der Volken zullen zich opmaken en zeggen!" komt, toet ons den berg van Jehovah opklimmen tot den Tempel van Jakobs God, datHy ons zyne wegen leere, en wy wandelen op zyne Paden. „Want van Siun zal onderrichting voortkomen , en Jehovah's wet uit Jejufalem. En Hy zal de vyandfehap Hechten tusfehen de Natiën, en meenigtc der Volken overreden, dat zy hunne Zwaerden



28 VERVOLO VAN HET
tot fpsden verfmeeden, en hunne fpiefen tot fikkelt* Da •Nat-cn zullen het Zwaerd niet trekken tegen (andere) Naren, noch zich ten Oorloge toerusten. Wel op, gy geflacht laköbs! en laet ons wandelen in den g,an3 van Jehovah! -Maer gy hebt uw Volk, het huis van Jakob, verlaten de mï zy vol zyn van de waerzeggery uit hft -Oosten, cn'van de wichelaery gelyk de Philiftynen, en veele Kinderen der vreemden teelen. Hun Land is vol van goud, en van fchatten zonder tal. En hun Land is vol van paerden en wajjêtien zonder tal. Ja voI ü hm Lmd vafl Afgodsbce] voor het werk hunner handen buigen zy zich, voor dat geene, 't welk hunne vingeren gemaekt hebben. Daerom zal 2 ch de Geringe buigen en de Aenzienlyke zich verootmoedigen , en gy zult her hun niet vergeven. Verbergt u in de Rotfc en verfchuil H in het ftof V0Qr Je verfchrikk van Jehovah en den glans zyner Majcfteit, wanneer Hy a.ch verheft, om de aerde te verfchrikken. De trotfche blikken der menfchen zullen zinken, en de overmoed der menfchen zal gefnuikt worden; op dat Jehovah alleen ten dien dage verheven zy (*)."
„ Want een Kind is ons geboren, een Zoon aen ons g?fchonkcn; de Heerfchappy rust op zyne fenouderen, en zyn Kaemis: wondervol, Raed, God vol van kracht, Vader der eeuwighcit, Vredevorst. Der uitbreidinge zyner Heer fchappye en des Vrede, zal geen einde zyn,opDavids troon en m zyn Koningryk, 't welk Hy bevestigen en onderfteunen zal, door recht en gerechtigheit, pu ;en altoos. >Dit za] gefchieden door den yver van Jehoyah, derj God der Heirichaeren ( §)."
„Maer daer zal een reisje ontfpruitcn uit den Stam van Jfaï; en een fcheute uit zyne'wortelen zal vrucht dragen.
(*) Jesaiah II, 2—ii. En (§) Jesaiah IX, 5 , 6.



ANTWOORD VAN ZEPTIONÏAS. 20
Ert op Hem zal rusten de Geest van Jehovah' , de Geest det \VysUeit en des verib.nds, de geest vin raed en fterkte , dugeest der erkcndténisfe en der vreze voor JehoVah. En Hy zal alles fchielyk beproeven naer de vreze voor Jehovah, en niet naer het aenzien zyner bogen', noch (tranen naer het gehoor zyner ooren ; maer in tecgendecl de armen teoordeelen naer gerechtigheit, en de vroomen in den Lande tüet zachtmoedigheit overreden, en de aerde (laen met den waesfem zynes monds , Cn den hardnekkigen dooden rriet den adem zyner lippen. Gerechtigheit zal de gordel zyner lendenen zyn , en redelykheit de gordel zyner heuperi. pan zal de Wolf by het Lam vertoeven, en het Luipaerd zich by den Bok nederlcggen; het Kalf, de jonge Leeuw cn het Mestvce zullen by elkander zyn, en een kiecn tnaepjë zal die leiden. En de Koe en de B'eerin zuilen by elkander' te weide gaen , by den ander heure jongen nederlcggen, ende Beer zal ftroo eetenmet den Stier. En het zuigeling zal fpeïen over het hol van eert adder, en het gefpeendc Kind zyn hand uitfteeken in dén kuil der bafiiisken. Zy zullen onfchadelyk en geenzins verderflyk zyn op mynen ganfeher» heiligen berg. Wint de aerde is vol der erkcndténisfe van Jehovah , gclyk de vioeden het diep der Zee bedekken. Dan zuilen ten dien dage de Natiën zich wenden nae den wortel Jfaï, die ftaen bleef tot een Heirtekcq der Volken, en twnae woonftede zal vol van cere zyn («)"
„En dan zult gy zeggen: Jehovah wil ifc dankzeggenl of fchoon gy toornde over my, wendde zich toch uw toorn, el, gy vertroostte my. Ziet! God is myn hulp. Goedsmoeds zynde wil ik niet vrezen. Ja myn üed en myn gezang zy voor Jehovah; want Hy was myn hulp. En, wanneer gy vervrolykend water fchepte uit de bronnen des heils, zond Zy niet zeggen: Lofzingt voor Jehovah, roept zynen Naem
aen ,
(«) JJSSAI AS XI, 1—10/



%0 VERVOLG VAN HET
«en, maekt den Volkeren zyne groote daden bekend, ge. denkt hoe verheven Hyis! Lofzingt voor Jehovah, want Hy heeft een verbazend werk voivoerd. Hef zy bekend ^ de geheele werelt ! Slae vreugdetoonen , juich! inwooneresfe van S.on! want de Heilige Israëls is groot in t midoen van u ( *)."
, „Maer nu fpreekt Jehovah aldus: in drie jaerea , gely'c «aglooners jieren, zal de heerlykheit van Moab ter nederzinken met al de meenigte des Volks, en 't geen 'er overig blyft zal weinig, gering, en krachtloos zyn (§)."
„Dan zal dc Maen bloozen, en de Zon te fchande woruen , om dat Jehovah de God der Heirfchaeren heerscht oP den berg Sion, en te Jerufalem, en voor zyne OudftcK vol Majefteit Cf)."
Zult ge u niet ergeren aen de volgende plaetfcn ?
„Vertrouwt öp Jehovah altoos; want by Jehovah is altoos beveiligende befchermihg. Want hy buigt den bewoner van hethooge; de verhevene Stad doet Hy nederftorten, neder tot de aerde, tot in het ftof De voet zal haer vertreden, de voet des armen, de trede des nbodruftigen. Gy opent de baen des rechtvaerdigen. Ja op het pad uwer geboden, Jehovah! hopen wy op uwen Naem , en nae uw aendenken bygt onze ziele (T ff
Uw hart gevoelt gewis ook de vertroosting Israëls by deze plaets :
„Daerom fpreekt aldus Jehovah, de God van Jakobs huis ,
(*) Jesaias XTI. die (S) Jesaias XVI, 14. (t) Jesaias XXIV, 23. Ctf) Jesaias XXVI, 4—8.



ANTWOORD VAN ZEPHONIAS. 3X
die Abraham verloste: Jakób zal zich niet meer fchacmen, noch zyn aengezicht meer bloozen. Want wanneer eens zyneKinderen, myner handen weik, gezien-worden, zullen zy mynen Nacm onder hnn heiligen, zullen ze den Heiligen Jakobs heiligen, en vrezen voor Israëls God. Die Verdoolde geesten waren, zullen leeren, en de boosaertigen onderrichting aennemen (*)•"
Tot dat men over ons uitgïete den Geest uit der hoogte, dan zullen de Woestynen tot een vruchtbaer Veld worden, en het vruchtbacre Veld voor een woud worden gehouden. Dan zal het Recht 'wonen in het woeste, en gerechtigheit op de vruchtbacre velden weiden. D:in zal het loon der gerechtigheit vrede zyn; en de vrucht der gerechtigheit rust en zekerheit voor altoos. En myn Volk zal wonen in de huizen des vredes, en in veilige woningen, en in de hutten van ongeftoorde rust (§)."
Gevoel nu ook den vullen zegen en vreugde uit deze plaets :
„Zoo verheuge zich dan de Woestyne en het dorre Land, en de Wildernis vervrolyke en bloeië, zoo heerlyk als dé roos bloeit! Ook verheuge zich de waterryke rivier des Jordaens. De pracht van Libanon zal haer gefchonken worden, de Sieraeden van Carmel en Saron. Zy zelve zullen zien de heerlykheit van Jehovah, de Majelïeit van onzen God. . Sterkt de hangende handen, en maekt de knikkende knieën ftevig! Spreekt tot den moedloozen: zyt getroost, weest niet benaeuwd; ziet, a liedcr God! de wraek komt' de vergelding Gods ! Hy zelve komt daer, en zal u helpen. Dan zullen zich de oogen der blinden opdoen, en der doo-
veri
(*) Jesaias XXIX, 22—24. (§) Jesaias XXXII, 15-18.



VERVOLG VAN HET
ven ooren zullen zich openen. Dan zal men opfpringèn air een jong der herten, cn de tong der (lommen zal juichen t want m de Woestynen zuilen wateren vlieten, en becken in de Wildernisfe, cn het gloeiend Zand zal tot een Zee worden, en het dorstige Land tot fpringende fonteinen. In het leeger der draeken zullen gras , en riet, cn biezen uitfpruitcn. En daer zal een geboende weg zyn, een heiligen weg zal mendien noemen. Geen onreine zal daer wandelen. Hy zelve zal m«£ hun wandelen op den weg, cn dc dwaezen zullen op den zeiven niet omdolen. Daer zal geen leeuw zyn* geen verfchcurend dier zal hem betreden, noch zich aldaer laten vinden; nu de verlosten daer zullen wandelen. Ja de vrygekochtcn van Jehovah zullen wederkeeren, en nae Sion komen met zegezangen. Eeuwige vreugde zal om hun hoofd zweven; blydfchap en vreugde zullen hen geleiden, cn kommer en zuchten zullen wcgvliedcn (*)."
„Troost, troost myn Volk! fpreekt uwe God. Spreek Israël moed in, en maek hun bekend, dat hun ftryd ten einde is, dat hunne misdaeden vergeven zyn; dat hun dubbele zegen zal geworden van Jchovah's hand, voor de ftraf van alle hunne zonden. Een ftemrne roept: baen den weg van Jehovah in de Woestync; effen gebaende Wegen in dc wildernisfc voor onzen God. Ieder dal zal verhoogd, en ieder berg en heuvel zullen gefleoht worden. En wat nu krom is zal reeht, cn wat hobbelig is zal glad cn effen worden. Want de heerlykheit van Jehovah zal zrch openbaren, en alle vlcesch zal te faemen aénfchc/uweri de verlosfmg. van onzen God, Want de mond van Jehovah heeft het gezegd. Een ftemrne fpreekt:' roep uit! en ik zeide: wat zal, ik uitroepen? Alle vlee,sqfi is gras cn al zyn pracht als een bloem des velds. liet gras verdort, de bloem verwelkt y wanneer Jehovah's adem daer over gaet. Waerlyk, dit volk
is>
(*) Jesaias XXXV, i—.10.



ANTWOORD VAN ZEPHONIAS 33
is gras'. Het gras verdort, de bloem verwelkt, maer het woord van onzen God blyft eeuwig. Klim op den top der bergen, Heilverkondigfter voor Sion! verhef uwe ftemrne met kracht, Heilverkondigfter voor Jerufalem! Verhef die, en wees niet befchroomd. Spreek tot Juda's ftcden: zietï uwen God 1 ziet den Heere Jehovah! tegen den geweldigen maekt Hy zich op, en zyn arm overweldigt hen. Ziet, zyn loon gaet met Hem, en zyn vergelding voor hem henen. Als een Herder zal Hy zyne kudde weiden; in zyne armen de Lammeren omvatten, die tegen zynen boezem dragen, en de zuigende fchaepen zachtjes leiden (*>"
Indien ge my geenen Vorst kunt toönen gelyk dezen, welke in de volgende woorden befchreveu wordt, zoo neem deel in het gejuich onzer hope:
„Ziet myn knecht, dien ik verkoren hebbe! myn uitgclczenen, dien myn ziel liefheeft! Ik doe myn Geest op Hem dalen, en Hy zal het recht aenbrengen aen de Natiën. Hy zal niet fchreeuwen, noch luidruftig zyn, noch zyn ftemrne doen klinken op de wegen. Het geknakte riet zal Hy niet breken, en het even flikkerende lemmet niet uitblusfchen.
Hy zal onfeilbaer recht vcrfchaffen. Zyn kracht zal
niet verdwynen, noch verzwakt worden, tot dat Hy het recht op aerde bevestigd heeft, en verre Volken zullen acht-
Ilaen op zyn gebod. ■ Zoo fpreekt Jehovah, die de
Hemelen heeft gefchapen en uitgefpannen , die de aerde uitbreidt en haer gewas, die den adem geeft aen het Volk, dac daer op is, en den geest aen hun, die haer bewandelen. Ik Jehovah riep' u, om gerechtigheit te eischen, en zal u by de hand leiden en u bewaren, en u maken tot een onderpand des Volks, tot een licht der Natiën, op dat gy de oogen der blinden openen, .en de gevangenen uit de gevangen
<*) Jesaias XL i, —liI). DüEL. C



34 VERVOLG VAN HET
garis vemen zoude,en,die in donker zitten, uit den kerker. Ik ben Jehovah, zoo is myn Naem, en ik wil myn eer geenen anderen geven, noch myn roem den Afgodsbeelden. 'tGeen te voren verkondigd was, ziet, dat is gefchicd; ik zegge u iets nieuws toe; eer het komt,make ik u dit bekend. Zingt Jehovah een nieuw Lied, zynen roem van de einden der aerde.gy, die de zee bcvaert,en wat daer in is,haere verreafgelegene Zeekusten, en die daer op wonen ! Laet de Woestyne roepen en hacre lieden , dc dorpen cn de gehuchten van Kedar; iaet hen juichen, die op de rotfen wonen, die afkomen van de toppen der b.;rgen. Zy zullen Jehovah's eer verbreiden , en zynen roem verkondigen aen vcrrcafgelegene Kusten (*)."
Lees gy zelve het XLIVfte Hoofdftük eens na; het is in den zelfden toon. — Ik gae voort:
„Maer nu, dus fpreekt Jehovah, (die my vormde van moeders lyve af aen, om zyn knecht te zyn, om Jakob tot Hem te bekeeren, en op dat Israël tot Hem verzameld worde; dewyl ik heerlyk ben in de oogen van Jehovah, en myn God is myn fterkte; ) zoo zegt Hy : Het is te gering vooru , dat gy myn Knecht zyt, om den ftam van Jakob opterichten, ea.Israè'ls telgen te herftellen. Ik zal u fchikken ook tot een Licht der Natiën, om myn Heil te zyn tot het einde der aerde. Zoo fpreekt Jehovah, Israëis Verlosfcr, zyn Heiligmaker, tot hem, den verachten, die verfoeid wordt van de Natiën, tot den Knecht der geweldenaers : Koningen zullen Hem zien en opftaen, Vorsten — cn Hem aenbidden, om Jehovah's wille, die getrouiv is, om des Heiligen in Israël's wille, die u verkoren heeft. Zoo fpreekt Jeho. vah: Ten tyde mynes welbehagens heb ik u verhoord, en ten dage der reddinge u geholpen; ik zal u ook bewaren , en u overgeven tot een veibond dei Volks, dat gy het Land
op
(•) Jesaias XLII, i-~ia.



ANTWOORD VA N ZEPHONIAS. $$
opricht, dc verwoeste aerds uitdeelt. Spreek tot de gevangenen : gaet uit!— tot die in den donker zyn : komt tot het licht. Aen de wegen zullen zy weiden, en op alle heuvelen zal voor hun weide zyn. Zy zullen niet weder hongeren of dorften; noch de hitte noch de zon zal her. fteeken; want hunne Ontfermer zal hen geleiden,en hen voeren nae Waterbronnen. En ik zal alle myne bergen tot effene wegen maken, en myne Wégen zullen zich hoog verheffen. Zietl deze zullen van verre komen, die van den middernacht en avond (•), en die van het Land Sinim. Juich gy Hemel 1 en verheug u gy aerde! gy bergen I breekt uit in gezang ! Want Jehovah heeft zyn Volk getroost, en zal zich erbermen over hunne elenden(§).
Zoo fpreekt de Heere Jehovah : ziet ik houde myn
hand op tot de Natiën, en den Volken richte ik myn Heirteken op, dat zy uwe Zoonen aen hunne boezem aenbrengen, en uwe Dochters op de ruggen herwaert dragen; en Koningen zullen uwe befchermers zyn, en hunne Vorstinnen uwe voedflers; zy zullen Voor u op het aengezicht nedervallen, en het ftof lekken van uwe voeten. Dan zult gy weten, dat ik Jehovah ben, en dat, die op my wachten, niet befchaemd worden. Kan ook den Held zyn roof ontnomen worden ? of den verfchriklyken de buit worden ontzet? Doch Jehovah fpreekt: ja, den Held zal zyn buit ontnomen en den vrecslyken zyn buit ontzet worden; want ik zal ftryden met uwe tegenpartyders , en ik zal uwe Zoonen redden (t)-"
Al.
(§) Jesaias XLIX, 5—13. (t^ Jesaias XLIX, 22—2s.
(*) Ik hebbe hier de Vertaling lctterlyk behouden. Intusfehen is 't bekend, dat middernagt in deOosterfche fchriften het Noorden, ayond het IFesten betekent, en, daer Sinim of Egypten ten Zuiden Kanaan ligt, en dus het Zuiden aeuwyst, mag men onderfrellen , dat door van verre gezien wordt op die van het Oosten. Vertaeldeb., C 2



3^ VERVOLG
VAN HET
«Alle uwe kinderen zullen Jehova's leerlingen zyn, ert het geluk uwer Kindcrs zal groot wezen. Op gerechtigheit zult gy gegrondvest worden. Zyt vreemd an onderdrukking, vreest niet voor dezelve, en van vcrfchrikking ,zy zal u niet genaken. Men zal wel faemenfpannen, maer zonder myn last. Wie tegen u faemenfpant zal tot u overgaen. Ziet, ik hebbe den fmit gcfchapen, die de vlammen aen.! blaest tot een gloed, en een werktuig fmeedt volgens zyn beroep; maer ik hebbe ook den verhoorder geichapcn, om te verderven. Alle werktuigen, tegen u bereid, zullen niet gedeién,cn ieder tong, die met u twisten wil, zult gy vonnisfen ter verdoemenisfc. Dit is het erfdeel der Knechten van Jehovah (* ).
En hy zag, dat 'er niemand was, en ontzettede zich, dat niemand voor hun intrad, daerom mnest zyn arm hen' helpen, en zyn gerechtigheit die moest hen pnderfteunen.
En by trok gerechtigheit aen als een harnas, en (zettede) een helm des heils op zyn hoofd, en toog hetwraekgewacd aen als een kleed, en omwond zich inyver als in eenen mantel. Hy. die magt heeft om te beloonen,zal vergelding doen „ grimmrgheit tegen zyne wederpartyders, vergelding aen zyne vyanden -r de vcrrcafgelegene kusten zal Hy vergelden. Dan zal men den Naem van Jehovah vrezen van den avond af, en van den opgang der zonne af zyne Majefteit (§); wanneer Hy komt gelykeen fncllen ïtroom, dien een ftorm va» Jehovah voortdryft. En daer zal een Verlosfernae Sion komen, en de misdaden van Jakob afwenden, fpreekt Jehovah. En dit is myn verbond met hun, fpreekt Jehovah: myn Geest, die op u rust, en myne woorden, die ik ;n uwen mond legge, zuilen van uwen mond nietwyken, noch van den mond
s*\ t t ii, uwer
(*) Jbsaiah L1V, 13—17.
C §) De avond cn opgang der Zonne is hier weder her H'tsten en het Oosten, zie myn vorige aentckcmng Hhd: 35.
VE KI AELDEA.



ANTWOORD VAN ZEPHONIAS
37
«wcr Kinders, noch van den mond uwer Kindskir.,ders» fpreekt jehovah; van nu tot altoos (*)."
Dc volgende plne.'fi- toonen u da hoefd'*"™ , liet toppunt, cn de kroon onzer verwachtn gen:
„Wel op! wordt verlicht! want uw 1'eht breekt aen, en Jehovah's Heerlykheit gaet over n op- Want ziet! duisternis bedekt de aerde , en Joiker'ieit de V .k?n ; maer over u ga-.'t Jehovah o , en zyn Mvjcste.lt overftraelt u. En Natiën wandelen by uw licht,en Koningen by d.n glans, die over u opgaet. Heft uwe oogen op en z;et rondfomme! alle deze komen verzameld tot u; uwe Zconcn komen van verre, cn uwe Doch teren draegt-men op de armen herwaert. Gy zult uitbersten en overvloeien van vreugde, enfidderen, en uw hart zal zich uitbreiden, wanneer de goederen det Zee tot u gewend worden, wanneer u de Rykdom toevalt der Natiën. Een vloed van kemelen zal u dekken, dtomedarisfen van Midian en Epha; zy allen zullen uit Seba komen, goud en wierook aenbrengen, cn den roem van Jehovah vroeg verkondigen. Alle de Kudden Kedars zullen zich tot u verzamelen, en de rammen Nebajoth's tot uwend enst zyn. Gaern zullen ze tot mynen altaer komen, en ik zal myn heerlyk Huis meer en meer opfieren. Waer zyn ze, die gelyk de wolken herwaert vliegen, en als de duiven op heure vleugelen ? Ja, verre afgelegene kusten zullen nae my haken; en de fchepen van Tharfis zyn onder de eerfte, die uwe Zoonsn van verre h rwaert voeren, en met dezen hun zilver en goud; om des Naems wille van Jehovah uwen God, en om den wille des Heiligen in Israël, want Hy maekt zich heerlyk. En des vreemdeangs Zoonen zullen uwe muuren opbouwen, en hunne Koningen zullen u dienen, 't Is waer,
in
(*) Jesaias LlX, 16—21.
C 3



33
VKRVOLC VAN HET
in raynen toorn floeg ik u, maer naer myne genade zal ik my over 11 ontfermen. En uwe poorten zulien fteeds open ftaen, noch by nacht noch dag zal men die (luiten , op dat men tot u invoere de rykdommen der Natiën en haere Koningen met een prachtigen (loet. Want die Volken, en dat Koningryk, welke u niet dienen willen, zullen ten onder gaen , en die Volken geheel worden verdelgd. Men zal u toevoeren de pracht van Libanon , de dennen- dc beuken-en debiesboom te faemen, om de ftandplacts mynes Heiligdoms optefieren; ivant die ftad, waer myne voeten rusten, zal ik verheerly. ken. Ook zuilen gebogen tot u komen de Zoonen uwer onderdrukkers , en zy» die u lasterden, zullen zich nederwerpen, pm uwe voeten te kusfchen; en zy zullen u noemen de Had van Jehovah, Sion van den Heiligen Israels. In ftede dal gy verlaten en gehaet zyt, d:t er niemand uit of inging, zal ik u eeuwig heerlyk maken, tot een vreugd voor dc toekomende tyden. En gy zult de melk der Volken zuigen, en ondervinden , dat ik je'iovah ben, uw Heiland en uw Verlosfer, Jacobs Held! In ftede van koper zal ik goud brengen, en voor yzer zilver, en voor hout koper, en voor ftecncn yzer, en ik zal den vrede aenftellen tot uwen opziender, en de gerechtigheit tot uwe beftuurdfter. Men zal in uw Land voortaen niet meer hooren van geweldenaery, van veiftooling of ondeigang binnen uwe grenzen; daer cn boven zult gy uwe muuren heil noemen, en uwe poorten roem. De zon zal voortaen uw daglicht niet zyn , noch het fchemeiy licht der maen u by nacht verlichten; want Jehovah zal zyn uw eeuwig licht ———— en uwe treurdagen zullen een einde hebben. Er. uw Volk zal beftacn uit louter Rechtvaerdigen, en het Land altoos bezitten; als fpruiten van my geplant, myncr banden werk, op dat ik my heerlyk betoone. Dc kkenftezaltot duizend worden, en de geringde tot eenmagtigVolk. ik, Jehovah, zal het ten zynen tydc met fpocd bevorderen (*)."
(») Jiisaias LX.



ANTWOORD VAN ZEPHONIAS.
S9
,,0m Sion's wille zal ik niet zwygen, en om den wille van Jerufalem zal ik niet ftil zyn, tot dat haerc gerechtigheit als een heldere glans te voorfchvn komt, haer heil als een brandende fakkel. Dan zullen Natiën uwe gerechtigheit zien, en alle Koningen uweMajefteit, en men zal u noemen met eenen nieuwen Na.m, welken de mond van Jehovah beftemmen zal. En gy /uit een heerlyke kroon zyn in de hand van Jehovah, en een Vorstlyke Koningshoed in de hand van uwen God. Men zal niet meer tot u zeggen ; gy verlatene! noch tot uw Land zal men voortaen zeggen: gy wildernisfe! maer men zal u noemen: myn lust! en uw Land: gy getrouwde! want Jehovah heeft zyne lust aen u, en uw Land zal getrouwd worden; want gelyk zich een Jongelui* verbindt met eenejongvrouwe, zoo zal zich uw Ontfermcr me°t u verbinden; en gelyk zich een Bruidegom verheugt over zyne Bruid, zoo zal uw God zich over u verheugen (*)."
„Wie zich zegent op aerde, zal zich zegenen in den wacicn God; wie zweert op aerde, zal zweeren by den waeren God; want de vorige verbitteringen zullen vergeten en weggedaen zyn van voor myne oogen. Ziet toch! ik fcheppe eenen nieuwen Hemel en nieuwe aerde, en men zal der vorige niet gedenken, noch in zxh laten opkomen; maer gy zult u verheugen en vrolyk zyn in de toekomende tyden, die ik fcheppe; want ziet! ik fcheppe Jerufalem tot eenen vrolyken, en deszelfs Volk tot vreugde; en ik zal vrolyk zyn over Jerufalem en my verhrugen over myn Volk, en men zal daer voortaen geen zuchten hooren noch eenig gefchrei van benaeuwdheit. Daer zal voortaen geen zuigeling meer zyn van eenige dagen, noch een grysaert, die zynen tyd niet gevoelt; want de honderdjaerige zondaer zal voor vervloekt gehouden worden. En zy zullen huizen bouwen e» bewonen, en wynbergen beplanten en de vruchten daer van
eeten >
(*) Jesaias LXII, i—5-
C 4



*? besluit van het antwoorb
«ten; niet bouwen, >t geen een Mda.
ten, waer van een ander eet- mBf , , ,
een, hr,nm« , , ' C gdyk den °«<*erdoni
eens booms, zoo zal zvn Hr>
, , yn ae ouderdom mynes Volks cn
hunner banden werk 2„„en zy zelve afbezigen. Myn/uS verkorenen zullen niet arbeiden om niet, „och kind e2 te , om fcfnclyk weg te fterven. Want zy zyn een Ihm van Jehovah gezegend, en hunne Nakomelingen m«nuT e„ het zal gerchieden, eer zy roepen, 2a, £ wyl zy nog fpreken, zal ik hooren. De wo!f en i ! r .uilenby elkander weiden, e„ de Leeuw z^i o ^ het Rundvee; _ e„ de SIange„ ftof *
*en. 2y zullen onfchadelyk en niet verdervend zyn ow «en ganichen heiligen berg , fpreekt Jehovah I *
X.
PEslüit der bruven van zephonias aen severus over de Voorzeggingen.
Steens, waerde Severus! gac ik voort, met de gezegden der Profeeten nopens de verachte en
neergedrukte uitzichten van Israël voor u aftefchrv Ven: J
„Tk zal de overigen myner Schaepen verzamelen uit alle L?BdeD* W3ef hee" * h- verdreven hebbe, en zal hler C*; Jïsaias LXV, 10-25, wedet»-



VAN ZEPHONIAS AAN SEVERUS. 41
wederbrengen tot haer fchacpskooi , op dat zy zouden viuchtbaer zyn, en zich vcrmeenigvuldigeu; en ik zal Herders over haer aenftellcn, die haer weiden zullen, dat ze niet meer vrezen, noch verl'chrikt noch vermist worden, fpreekt Jehovah. Ziet daer komen dagen , dat ik den David een rechtvaerdigc fpruit zal verwekken, die als Koning heerrenen , en gelukkig handelen zal, en recht en gerechtigheit zal oefenen op; aerde. In dezelfde dagen zal Juda verlost worden, en Israël zal zeker wonen; en deze zal de Naem zyn, met welken men Hem noemen zal: Jehovah onze gerechtigheit ( *)."
„Ik zal myne oogen op hen vestigen ten goede, en zal hen weder in dit Land brengen, cn hen bouwen, en niet weder afbreken, en wil hen planten, en niet weder uitroeien. En ik zal hen een hart geven, dat zy my zullen kennen , dat ik Jehovah ben , en zy zullen myn Volk zyn, en ik zal hun God zyn, en zy zullen zich met hun ganfche hart tot my bekeeren (§)."
„En het zal gefchieden ten dien zelfden dage, zegt Jehovah de God der Heirfchaeren, dat ik het juk van uwen hals verbreken en uwe banden verfcheuren zal, en vreemden zullen hen niet meer tot dienen dwingen. Maer zy zullen dienen den Jehovah hunnen God, en hunnen Koning David, welken ik hun verwekken zal. Daerom vrees niet, myn knecht Jakob! zegt Jehovah ; en ontzet u niet, Israël! want ziet! ik zal u verlosfen uit verre afgelegene Landen, en uw Zaed uit het Land der gevangenisfe; op dat Jakob zou wederkomen en in rust leven, en 'er niemand zy, die u verfchrikt; want ik ben by u, zegt Jehovah, op dat ik u verlosfe(t)."
»Is-
(*) Jeremias;XXI1I, 3— (§.) JeremiasXXIV, 6, 7. (t) J e r.£ m 1 a s XXX, 8—.11 a.
<^ 5



42 besluit van het antwoord*
„Israël's Zoonon zulIen 2yn aIs in vorfge gemeente «] voor myn aéngezicht bevestigd worden, want * zal alle zyne onderdrukkers tuchtigen; en zyne Heerlyke «I mt hem zeiven zyn, cn zyn Heerfcher zal uit des zelfs midden voortkomen, en ik zal bezorgen, dat hy digt tot my nadere, (gelyk de Hoogepriester ), want wie is 'er a„ ders, die voor zyn hart borg zou zyn, dat hy waerdig zy om voor my toetetreden? zegt Jehovah, en gy zult myn Volk zyn, cn ik zal ulieder God zyn (*).»
Hoe naetw deze uitzichten verbonden zyn met de verbetering der harten des Volks, toonen veele plaetfen, en in 't byzonder ook deze:
„Ik zal met Juda en Israël een nieuw Verbond oprfch-
ten, du zal dat nieuwe Verbond zyn : ik zal myn
wet in hun binnenfte geven, en haer u in t hart fchryven cv zal uw God zyn _ en niemand zal den anderen be', hoeven te leeren, noch te zeggen : erken Jehovah ' naerdicn zy my alle zullen erkennen van de kleenftcn tot de groorjlcn ( §)."
In het XXXIIIfte Hoofdftuk zyn herhalingen cn bevestigingen der voorzeggingen, aen den Stam van David gedaen.
Ezechiül zal uflechts weinige plaetfen opleveren :
„Ik za! myne Schaepen verlosfen, dat ze niet meer tot
een Roof zullen worden En ik zal eenen cenigen
Herder voor haer verwekken, die haer weiden zal, namelyk mynen knecht David, die zal haer weiden, en zal haer Her-
(*) Jeremias XXX, 20—*2. dtt Ca) Jeremias XXXI, 31—33,



van zephonias aen severus. 43
der zyn; ik, Jehova, za! haer God zyn, en myn knechtDa^ vid zal Vorst zyn onder haer (*)."
Ik zal uwe graven openen, en myn Volk uit hunne graven hervoortbrengen, en zal u in 't Land Israëls brengen.en zal mynen geest in u geven, dat gy weder leven moogt in uw Land (§)■"
Jn dat zelfde XXXVIÏfte Hoofdftuk wordt de voorzegging van eenen éenigen Vorst van Israël uit Davids ftam driemael herhaeld.
Daniel's uitleggingen van de twee DrooHiën van Nebncadnezar, en wel vooral de laetfte gedeelten derzelve, zyn van de meest overtuigende duidlykheit. Dan, zonder dat gy zulks uitdruklyk eischt, mag ik u de nadere beduiding der vier cerfte deelen niet voorftellen.
„ In de dagen van zoodanige Koningen zal de God des Hemels een Koningryk oprichten, dat in eeuwigheit niet verdorven zal worden, en zyn Koningryk zal aen geen an, der Volk overgelaten worden; het zal in «euwigheit beftaen (t)-"
, En ik zag, daer kwam een met de Wolken des Heme!»
als"eens menfchen Zoo*, en kwam tot den Ouden er»
hem werden hcerfchappy, en eer, en het Koningryk gegeven , en alle Volken, Natiën, en Taelen zullen hem dienen. Zyn hcerfchappy is eeuwig cn zal niet vergaen , en zyn Koningryk nimmer vcrfloord worden (♦*)■" D(.
(*) Ezechiel XXXIV, 22-24.
(§) ezechiel XXXVII, 12-14(t) D anill II, 44. 45-
(«*) Daniël VII, 13- \



• 44 BESLUIT VAN UPT yl Ivr™
HET ANTWOORD
■ * tederhartige Hofeas omkleedt de fioop der bcgcnad,g,„ge van Israël doorgaens niet het zin„ebeeld der wederaennennnge eener Vrouwe, die *en den trouwden en tederhartigften Echtg uoo ontrouw geworden was.
De uitfpraek van Joel is, naer myne ^>c, eene uer merkwaerdigfte:
Myn Volk zal i„ eeuwigheit piet befchaemd worden ■ „ zult gevvaer worden, dat ik midden onder Israël ben En myn Volk .ai in eeuwigheit niet befchaemd worden. Ik zai mynen geest uitgieten over alle menfchen; mve * nen en Dochten» zullen voorzeggen, uwe OudJn ^ men droomen, cn uwe Jongelingen yerfchyningen hebben• en over D.enttknechten . Dienstmaegden zal ik in £la' gen mynen Geest uitgieten. Voór dien grootcn ,
d s Heeren zullen wonderen gefchieden in Hemel en op aer! d En den Nacm des Heeren Mj P
gouden worden. Sio„ en jerufalem zuilen ter „En Jehovah zal op Sion nederdalen (§)." Na veele voorzeggingen van louter elende en Me, eindigt Amos met de zelfde heijcblykè uit zichten :
„Ten dien zelfden dage za] ik de vervallene hutte va. Dav,d opnehten —op dar zy erflyk bezitten het overblyf.
fclZl A " HeidCUen' 0VÊr -eike myn Nae» Jeno md wordt Ziet, daer komen
P'oeger den maeier, en de druiventreder den zaeier zal
(*) Joël. II, 26"—32.
U) Joèi. Hl, ai.



VAN ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 43
Verzellên, en de bergen zullen druipen van zoete vocht, en alle heuvelen fmelten. En ik zal de gevangenis mynes Volks wenden, dat zy de verwoeste ftad bouwen en b.-wonen zullen, en wyngaerden planten, en wyn daer van drinken , en hoven aenleggen, en der zelve vruchten zelve genieten; en zal hen in hun Land planten, dat ze niet meer zullen uitgeroeid worden uit hun Land, dat ik hun gegeven hebbe, fpreekt jehovah uw God (*)."
Obadja en Micha hebben byua het zelfde; en wanneer gy, waerde ;:,ev.r.is ! de volgende pliets rilt Micha leest, kunt ge dan u zeiven overtuigd houden, dat dat geene, 't welk Simon de Hoogepriester, dien de Joden hunnen weldoender en trouwden Vorst noemen , voor meer dan anderhalf honderd jaer, gedaen heeft, de vervulling dezer voorzegginge zyn zou?— dat het Hechten van het oude flot en van den berg, op welken dit ftond,—. waer door de Tempelberg de hoogde berg geworden is, — dat geene zou wezen , 't welk God door Micha in de voleende woorden voorfpelde ?
„Het zal gefchieden in de laetfte dagen, dat de berg van het huis des Heeren als een hoofd der bergen bevestigd en over alle heuvelen verheven worden zal, en Volken zullen als by ftroomen dei'Waert henen vloeien, en veele Natiën zullen gaen en zeggen: komt laet ons opklimmen tot den berg van Jehovah , en tot het Huis van J.^kobs God, dat Hy ons onderrichte van zyne wegen, dat wy wandelen op zyne paden. Want uit Sion zal de wet uitgaen, en Jehovah's woorduit ferufalem; en Hy zal beflisfehing doen tusfehen veele Volken, en magtige Natiën te recht wyzen, dan zul¬
len
C*) Amos IX, n—15.



4*5 Z EI> H0NIA S~A E N SEVERUS.
ïen zy de zwaerden tot fikkeien fmeden en de fpiefen tot fnoeimesfcn. Geen Volk zal meer het zwkerd opheffen tegen het andere, en niemand zal het oorlogen leeren, daer in tegendeel een ieder veilig rusten zal onder zynen Wynftok en Vygenboom. Want alle Volken zullen wandelen, als een eenig man, in den Na.m hunnes Gods , en Jehovah zal Koning zyn over zyn verloste Volk op den berg Sion van m aen tot in eeuwigheit (*)."
Myn naemgenooi Zephonias [ofZephanja] laet zich dus vrolyk hooren:
„Zingt vrolyk, gy Dochter Sions! juich, Israël! wees bly. de en fpring op van vreugde van ganfeher harte, gy Doch ter van Jerufalem! De Heere heeft uwe vyanden uit den weg gerutmd; de Koning van Israël, Jehovah is in het midden Van u, gy zult geen onheil meer zien (5)."
De hcerlyke woorden vanZachanas zullen myne opgave van voorzeggingen voor u befiuiten :
„Zyt vrolyk en verheug u , gy Dochter Sions f want zie ik kome, en zal in uw midden wonen, zegt Jehovah! en ten zelfden dage zullen veele Natiën zich tot Jehovah begeven, en zullen tot een Volk voor my worden, en ik zal in uw midden wonen, en gy zult ondervinden, dat de Heer der Ileirfchaeren my tot u gezonden heeft; cn Jehovah zal Jnda ërflyk bezitten, als zyn deel in het heilig Land, en zal. wyders Jerufalem verkiezen. Al het menschdom zy ftiiie Voor het aengezicht van Jehovah, want Hy is ontwaekt uit zyne heilige wbonftede I (f )
UitMaleachi heb ik, zo ik my niet bedriege, u reeds het een en ander gefchreven, by gelegenheit van den Dooper.
(*) Micha IV, 1—7.
(§) Zeuianja III, 14, ts.
Ct) Zacharias II, 10 15.
XI. WE-



47
XI.
WEDERANTWOORD VAN SEVERUS AEN ZEPHONIAS.
[ Stukswyze. ]
. -JD)ikwyls, ik moet het u bekennen, komt
'er een bittere tegenzin in my op tegen eene Natie, die, en in haeren toeftand, en in rechtfchapene deugd en waere vroomheit, zoo diep gezonken is, ja een zoo Merk getekend voorwerp van verachting was , en is, en, naer allen fchyn, nog meer en meer zal worden, — terwyl haere Profeeten haer echter fteeds hoog verheven hebben boven alle Natiën ; — roaer ook dikwyls verandert deze tegenzin met 'er daed in nyd; wantik bemerke wel, dat, indien 'er iets waer is in uwen ganfchcn Godsdienst, en in uwe voorzeggingen , myn Romeinfche hoogmoed zich toch eens zal moeten buigen, en uwe Natie door de Godlyke liaedsbefluiten beftenid is tot een zeer uitftekend geluk.
Het komt my niet ongerymd voor, dat God zoo buitcngemecnc gunstbewyzen, bepaeltvoorliet
eene



4« SEVERUS AEN ZEPHONIAS.
eene Volk, en veel, geringere voor andere Volken ; ik zie immers overal, dat de God der Goden heil en onheil uitdeelt naer zynen wille en naer zyne oogmerken. Dit aïtans bevredigt myn gemoed ten vollen, dat aen allen, die "uwen Jehovah en zynen Gezalfden, die te komen ftaet, willen erkennen , genoegzaem alle geluk en zegen nevens u worden toegezegd. Wie ben ik dan, dat ik met den God der Goden zou twisten, en ' wanneer Hy my gelukkig maekt, vragen , 'waer om Hy my niet nog gelukkiger, en myn Volk «iet juist zoo gelukkig maekt als een zeker ander Volk?
Ook gevalt my dit by uitnemendheit wel in uwe voorzeggingen, dat Land en Tempel, Jehovah en zyn Gezalfde, Israël en de Natiën, Paleftina en de Werelt, gerechtigheit en welvaert, uit- en inwendig geluk— al te faemen in vei band, en met elkander verknocht, tot één eenig Godlyk Plan gebracht zyn. Waerlyk ! in weerwil aller bedenkingen en zwarigheden, welke in my opkomen regen de plaetfen uit uwe Profeeten, noopt dit my tut een groote hoogachting voor den Geest der voorzeggingen , en ik noeme u gelukkig met uwegrootfche uitzichten en verwachtingen.
Maer, hoe het nu ftaet met der zeiver vervulling^ en hoe weinig het tot nu toe daer nae uitziet—dit' myn waerde Zephonias! is een geheel amfcte zaek; en ik kan niet zeggen, dat ik tot nu toe-
veel



severus aen zephonias. 49
veel moed hebbe , om zoodanig iets fpoedig te verwachten.
Houd gy ondertusfchen uw woord, en fchryf my alles naeuwkeurig en omftandig, wat hier toe behoort, of fchyuen mogt, eenige betrekking te hebben. Uwe bedenkingen daeromtrent zullen alle welkom by my zyn. Maer, laet ik u bidden, zyt toch onvermoeid, in het naeuwkeurig navragen en overdragen der berichten , welke gy van, elders ontvangt.
X I I.
Vervolg des Gefchrifts van nathanael (*).
(laeter gefchreven, en ook niet door zyne Zoonen gezien.)
(Vergelykt Matheus x—\\. Markus I, 12, 13. en lukas IV, 1 — 13.)
Onze Leeraer heeft ons reeds tot een grooter deel in zyne vertrouwelyke gemeenzaemheit verwaerdigd. Toen hy voorfpelde, dat wy de Enge-
(*; Zie bier voor het Vde ftuk bladz. 10—15. 11. deel. D



5° VERVOLCVAN
gelen Gods op hem zouden zien nederdalen, zeide Andreas tot hem, hoe zeer hy zich over dat geluk verheugde, en, reeds veele Jaeren geleden, een foortgelyk geluk den Herderen by Bethlehem benyd had. Philippus vroeg hier op,' 0f het lang zou aenhouden , eer dat de Hemelboden tot hem kwamen?
,,- baer zyn'er reeds gekomen" (antwoordde Jefus); wie den Boozen overwint, dien die„ nen de goede Engelen." Ikwaegdehet, den Heere te vragen: „ Heere! durven wy verzoe„ ken, te mogen weten, wanneer en waer dat „ gefchiedde ? Wy begrypen dit niet. " Jefus gaf ons dit antwoord. „ Ziet, ik zal ulieden „ verhaelen, wat my wedervaren is ; ziet toe, „ dat gy het niemand zegt, voor dat des Men-' » fchen zoon verheerlykt zal zyn. Wanneer ik „ gedoopt werd in den Jordaan , en de Geest my„ nes Vaders over my kwam, beval Hy my, in » dc Woeftyne te gaan, en daer te vasten, 'zoo „ lang myn Vader zulks zou goedvinden; en ik „ ging henen, vastte, en liet het myne eenige „ fpyze zyn, dat ik den wil van mynen Vader „ volbracht. En,na verloop van veertig dagen en „ veertig nachten, die ik in de wildernis, in de „ holen der rotfen, en elders doorbracht, werd „ ik hongerig. Toen verfcheen my de Verzoeker „ in de gedaante van eenen Engel des Lichts, „ fprak my met een valsch hart maar met vriend'
„ fyke



nathanael's geschrift. 51
„ lyke woorden aen, en zei: Zyt gy de Zoon van ,, God, zoo is het u een ligte zaek, te zeggen , dat „ deze ft eenen broeden worden. Maer ik ant" woordde hem: daer ftaet in de Godlyke Schrifw:de mensch zal zyn lkven niet onderhouden met brood al leun,
ft maer met alles,oor ieder woor d^ ., dat uit gods mond oaet. Hierop
nam my deze Engel met zich in de Heilige Stad, 11 ftelde my boven op de muur ( of op het platte dak ) des Tempels , en zeide: Betoon u Gods[, Zoon te zyn, en werp u zeiven van hier neder" Waert. Hy zal zyne Engelen om uwetft wille be]] vel geven, en zy zullen u op de handen dragen, „ dat gy uwen voet aan geenen ft een floot. Maar \] ik antwoordde: In dezelfde Schriften ftaet ge[, fchreven: Gy zult den Heere uwen ' God niet verzoeken. Eindlyk verplaetfte hy my op eenen zeer hoogen berg, toonde my de Landen en Ryken der werelt, " en al wat deze heerlyks bezitten , en liet duid'„ lyk blyken, wie hy was, wanneer hy zeide: *' Dit alles zal ik u geven, wanneer ge op de 11 knuèn valt, en my aenbidt. Toen zeide ik tot '1 hem: gae weg, gy Satan!. De wet zegt M, „ mers: G\ zult den Heere uwen £ God aenbidden, en Hem alleen " u 1 e x e n. De verfchrikkingen Gods tronen " den Verzoéker door en door; hy verliet my;
D z - ea



f« TWEEDE VERVOLG VAN
„ en toen, myne Lievelingen! toen gefchiedde " het> — toen ^aden myn's Vaders getrouwe Knechten toe, en dienden my."
XIII.
Tweede vervolg des Gefchrifts van
NATHANAEL.
Xn den nacht van dien dag, toen Jefus ons dc gefchiedenis zyner verzoekinge openbaerde, verloor ik my zclven in diep nadenken, in veelerleië overleggingen en twyfelingen, en in veelerleië levendige verbeeldingen.
Het was zeer merkwaerdig voor my, dat de Sa. tan zitfi zoo terftond by den aanvang van de hertelling des menfchelyken geflachts weder" daer op toelag, dat hy den eerften mensch, die aen allen het leven brengen zou, mogt doen vervallen in de zonde, even als hy zich zoo fpoedig na de Schep. Ping des menschlyken geflachts onderwonden had, den Stamvader van een tot zoo veel geluk ge! ichikt geflacht in overtreding te brengen ; "en het deed eene zegepralende vreugde door myn ziel vloeien, dat de Verzoeker nn zyn.oogmerk
niet



nathanael's cëschrift. 53
niet bereikt had! Het kwam my zonderling voor, dat Jefus,na een veertigdaegseh vaften, toen hem hongerde, zich weerhield, om als Gods Zoon uit fteenen brood te maken. Alleen dit viel my teffens in, hoe Jefus zelve ons gezegd had, dat hy in de woeftyne ging, om zoo lang te vasten, als zyn Vader zulks zou goedvinden. Hy wachtte dus met recht op een wenk van God, terwyl een Godlyke.wenk hem daar toe had aengedreven. Maer duister was voor my, en is my ten deele nog, die gedaentevcrandering des Satans ;hy moet zich dan ten eenenmaele konnen veranderen in een Engel des Lichts. Ook was het my, en is 't my nog, duifter, hoe hy kracht en vryheit had, om Jefus zoo met zich te nemen en te verp'laét-
fen i Daer was my Hechts weinig bekend uit
de Heilige Schrift, zoo verre my nu altans inviel, dat dienen kon, om deze duisterheden eenigzins opteklaren. Evenwel de Satan moet nog een groot vermogen hebben , daer hy zich met den Aertsengel Michaël durfde inlaten in eenen ftryd over het lichaem van Mofés; en Job's gefchiedenis vertoont my den Satan onder de goede Engelen, met welke hy voor God komt, en zich, als 't ware, moeite geeft, om den fchyn der waarheit aentenemen; ook toont my het voorbeeld van Habakuk, hoe de menfchen door Engelen verplaetst konnen worden. Het geen onze Rabbi Jonas ons dikwyls in de Synagoge gezegd heeft, wit ik in D 3 zyn



54 tweed é vervolg van
zyn wre de laten; ik houde my aen dat geene
dat in de Heilige Schriften zelve ftaet. Daer
Jefus zich zoo getrouw vasthield aen de Godlyke Schriften, begon ik my eerst recht te fchamen dat ik het lezen der Heilige Schriften in myn vo^
rige levensdagen niet vlytiger beyverd had. -
Eindelyk zweefde my de gezegende Jefus'voor de gedachten, zoo als hy van den Jordaen in de Woeftyne wandelde. Myn hart verzelde hem van die rivier, - waer de Hemel zich boven hem opende, deGeest van God op hem nederdaelde, en de ftemrne des Vaders klonk: deze is myn geliefde zoon! — totaan de woeftyne. Ach! die eenzaeme vermoeide wandelaer, omringd van al wat naer is, in een fteeds woester fteeds akeliger oord, van alle menfchen verlaten! Hy, die zoo waerdig is, dat de ^hoonte deelen der Scheppinge zich als uit dankbaerheit voor hem op het fchoonst vertoonen, wandelt tusfchen de barre rotten , de dorre en fteile bergen en zwerft tusfchen de holen eener , als door 'eene aerdbeving, gefcheurde en omgekeerde aerde - Is 'er ergens troostloozer, onaengenaemer oord binnen alle uwe grenzen, o teheppinge mynes Gods! ' als daer nu myn Jefus wandelde, daer hy zich nu ophield ? daer het huilen der wilde dieren jn ftede der lieflyke ftemrne van hem toejuichende menfchen, in zyne oorenklonk ! Geen groen ftreelde daer zyne oogen; - geen beekje vloeide daer,
om



fJATHANAEL'S GESCHRIFT. 55
om den verfnrchtenden te verkwikken , — geen vrucht heft hem, - en Animerende legt hy het hoofd op de harde rotfen. Dit verduurt hy veertig langzaem voortgaende dagen, veertig nog langerduuvcnde nachten, — die Gezegende! — Wanneer ik wiide nadenken, wat wel zyne groote ziel indezen langen tyd al gedacht en ondervonden , gebeden en genoten heeft, dan trokken my die treurige voorwerpen, welke hem omringden, weder telkens van deze gedachten af; myne traenen vloeiden langs myne wangen, en eiadelyk viel ik onder deze treurige overdenkingen in flaep; • ik had - God zy gedankt! - eenen verkwikkenden llaep; ik droomde van hem, en hoorde hem nog zeggen : „ En toen traden de Engelen ,, toe, en dienden my."
Terftond vertoonde zich dit in den droom voor my: Jefus zat eenigzins verheven, enzeven Engelen, Kinderen van God, fchoon, als eene morgenftond der Lente, verheven, als de Cederen van Libanon, Monden om hem henen, bogen zich, knielden, aenbaden, toerden met gevefticde liefdeblikken op hem; - een watervat ftond op den grond aen zyne voeten; - deez' bood hem knielende een fchotel met Amandelen en Vygen, die hield het brood tot zynen dienst ge-
reed', en in den droom , en ontwakende —
was ik zeer verkwikt. f - ~
D 4 XIV-



X I v.
*en profeetisch dichtstuk
van eenen christen. (*) C Stukswyze.)
< Deze Christen wordt onderJleJd, het verhael der verzoeking in de woeftyne, uit den mond van petrus, na de ttitfiorting van den Geest om^ngen, en diergelyke voorfpellingen gehoord of zweten te hebben, als we in den tweeden brief van PAüt,)s aen de Christenen van Thesfrlon.ka « *,/ Ilde Hoofdig, inzonderheid vers '3—vinden. )
-Bus poogt de Satan, met driewerf gcfpannen ftrik Den grooten Jefus in zyn doodlyk «et te vangen *
Toen honger, i„ een naer en duister oogenblik Hem nae des Vaders wenk, doe, lydzaem, deed vangen.
Val
tn ..,_,,„„ «wtttrftie» ofzcsvoetigcn verstomt
« flMfco. naer den trant der Laty„fc„c Dichtftukken * «and eerst in beraed, om dezen trant ook in de VeS *»« «e volgen, en « beproeven, noe verre * * den ^



DICHTSTUK OP DE VERZOEKING IN DE WOESTYN. 57
Val vry deez' waerheits Zoon met fchyn van waerheit aen, En maek een loos gebruik der Goddelyke fchriften,
Wiet denkend', hoegyhaest, vol fpyt, befchaemd zult ftaen, By Hem, die 't kaf van'tkoornzoo wel, zoojuist, kan ziften,
Verleider! ... nader vry als de Engel van het Licht! — — Die 't beeld der menschheit droeg, was ook het Beeld des Vaders,
De veertigdaegfche proef verbleek' vry 't aengezicht! Gods wil, zyn zielenfpys, vloeit nog door hart en aders.
De Almagtige gehengt deez' ftorm op dit gemoed , Op dat de deugd zyn's Zoons te fterker zegeprale,
Op dat de Christen zich eens voor uw ftrikken hoed', En in gelyken ftryd gelyken roem bchalej
Ja, Eeuwige! uw Geest, die alles kent en weet, Doet ons in 't lot uw's Zoons dat van zyn Volk ontdekken;
Hy moest, 't zy Hy in 't woeste of ©p een Thabor treed, In ftryd en zegeprael, hun tot een voorbeeld firekken.
o Schaer
lyken arbeid van den Heere c. broenevelö, keurig Vertaelder van het evengemelde beroemde Dichtftuk, met een zoo kleen ftukje flagen kon. Maer, niet alleen de ondervinding der moeite, in eene klcene proef hiervan ondervonden, (fchoon ik dit bclctfcl geenzius geheel wil ont. veinzen) maer vooral het vertrouwen , dat het gros der Lezers dan meer nut en genoegen zou erlangen, deed myovergaen tot de keuze van een deftig vloeié'nden en by ons Nederlanders racer gemcenzaemen rymtrant, welke ik nog gelove,dat voor onzeTael- en Dichtkunst beter gejTchikt is. —• Het kan zyn, dat ik hier ,n dole, doch dan dole ik met veele, niet onbevoegde, Beoordeelacrcn.
Vertaelder. jJ
D $



58 PaOFEETISCH DICHTSTUK OP DE
6 Schaer der Laetften, die eens de Eerrtcn w-zen zult' Die zelfde Wysheit, die, in 'tzaedje, boom en blaêren,
En,in één ftond , vertoont, 't geen eeuw by eeuwen vul Leert hier, wat u in 't la etst der dagen zal weervaeren.
Eerlang port u die Vorst, die Magt der duifternis. Die Jefus driewerf zocht naer zynen wensch te buigen,
Ook tot hetzelfde kwaed, dat hier zyn doelwit is; ' Leert dan uit dit venyn ook zoeten honig zuigen.
Eerlang vertoont hy zich als de Engel van het Licht, Op dat hy u beweeg', dat gy die ed'le krachten,
U door Gods Geest verleend, tot 't edelst doel gericht, Verfpilt tot Eigenhaet, geen Gods wenk in zoud wachten',
Maer Hechts uw zelfbelang trouwloos voldoening geeft -J Al noopt u 's Hemel's wil, om nae dien wenk te toeven'.
Mislukt hem dit? wen 't hart, aen dezen wil verkleefd, Om geenerlei belang uw' Vader wil bedroeven;
Straks is een andere ftrik tot uw verderf gereed • Hy valt op de Eerzucht aen, en wil uw hoogmoed ftreelen,
Daer by een dwaes ontwerp tot uw verheffing fmeedt, Op dat een wisfe val u in zyn lot doe deelen.
Mist hem ook deze list? — wilt gy veel eer in druk Met uvvVerlosfer hier veracht, verwaarloosd, leven ,
Dan, door een valfchen ftap tot aenzien of geluk, Uw God verzoeken , en zyn' wille wederftreven ;
Straks ryst de moedwil des Verzoekers hoogst in top; Hy durft, - vermet'le geest! - hy durft de ftoutbeit wagen,
Hy ftygt, in menfehenvorm, tot 's Heeren Tempel op, Durft God en Godsdienst zelfs verwaendlyk uittedagen,
Verheft zich boven elk, belooft, bedreigt, beveelt, Dat al het Christenvolk voor hem zal nederknielcn,
Ja hem aenbidden, die dus God' zyn eer ontfteelt, En Jefus Ryk berooft van duizend, duizend, zielen.
Maer



verzoeking in de woestyne. 59
Maer fpreekt dan't trouweVolk,op 't voorbeeld van hunllecr, Daer ze uit dien trotfehen ftap het valsch verraedontdekken ;
„Gae weg, gy Satan 1 dael — ja ftort in d'afgrond neêr! " Straks zullen de Eng'len Gods ook hun totdicnaers ftrekken;
Terwyl Gods blikfemvuur des Satans Ryk verteert", En Jefus zegepraelt in zyn getrouwe vrinden ,
Die, tot in de Eeuwigheit met Eng'lendienst vereerd, Hun Broeder in den ftryd in glorie wedervinden.
X V.
| 'Rachel de Vrouw van elkanas in Kano, met e p h r a t van Libnath. ( * )
(Vergelykt Joannes II., I, 2.)
KGL.. Maer hoor eens, Vriendin ! wat nog het allergelukkigst was, dat my hier, ja dat my in myn ganfche leven, gebeurde. De Profeet van Nazareth was zelve op onze bruiloft. E. Wie is deze?
R. Weet
(*) Libnath of Labanath was een Stad in Judea, en dus verre van Kana in Galilca; en 't is derhalven niet vreemd, dat deze vrouw nog niets van Jefus wist.
Vertaelder.



°0 RACHEL MET E P H R A T. R. Weet gy nog niets van hem ? _ E. Niet één woord. Daer is nu in langen tyd uit ons Stadje „iemand meer nae Joannes gereisd, en van dien Profeet van Nazareth
weten wy in 't geheel niets.
R. Dat kan ik wel begrypen, wanneer gy in langen tyd niets van Joannes vernomen hebt.
E. Ook leve ik, buiten dit, zeer onder den druk ' by myne Moeder, die, gelyk gy weet,ganSch met gunftig dacht over Joannes. Plet is al veel en ik danke God, dat zy my nu heeft toegeftaen ' u, myn waerde Rachel! eens te bezoeken.
(zy omhelzen elkander. ) R. Ziet gy dan ook uwen Jibfam niet meer ' — maer, vergeef het my; ik zie, dat ik uw hart ontroere.
E. (een traen verbergende) Die wilde liever fterven, dan de leiding Gods weder eenigzins wederftaen. Het zy zoo! - Maer nu, wat wilde gy verhalen ? R. (Jlaet ah in gedachten, en zucht. ) E. Nu dan, myne Waerde ! wat toeft gy ?
R. Ik dacht over uwen Jibfam en Jefus, • .
die Jongeling zou ook met vreugde een aenhanger worden van den Profeet, - en deze hem gaern aennemen. E. Ik bidde u, doe my uw verhael. R. ( wordt geroepen ) Ik hope zoo aenffonds wedertekomen; (Zy trekt een kleen rolletje Perga-
ment



rachel met ephrat. 6i
ment uit de zak) lees gy intusfchen dit Lied. Myn Neef, die gewis een leerling van Jefus zal 'Worden, heeft dit gemaekt op eene andere laetere bruiloft, waer op hy naderhand genodigd werd; en het is ook daer gezongen; want die luiden zyn ook zeer braeve en eerlyke menfchen.
(rachel gaet weg, en ephrat leest intusfchen het volgende Lied. )
XVI.



XVI.
een bruiloftslied,
aen een ander Paer in Kana overgegeven, korf na de Bruilof: van e l k a n a s. ( * )
* ct>
Wat hebt ge een fchat van vreugde ontfioten, O! Elkanas ! voor uwe Feestgenooten, Als gy Maria met haer' Zoon Een plaets ten disch hebt' aengeboón! Geen Vriendfchap had ooit grooter loon! Die Waerdigfte aller Vrinden
Blyft fteeds een bron van vreugd; Al fchynt Hy niet te vinden, Hy woont, Hy woont by alle Deugdgezinden! Hy, die het water maekt tot wyn, Zal u en ons een Heilbron zyn ;
Wy zyn, wy zyn met u verheugd!
2. AI»
C ) Deze is de onderftelde naem van den Bruidegom wiens Bruiloft de Heere Jefus met zyne tegenwoordigheid vereerde.
Ct) Ik heb my de moeite getroost, om dit Lied, waer voor in 't oirfpronglyke een nieuwe wys gefteld is, overtebrengen op dc bekende, en hier by, zoo my dacht, weipasfende zangwyze van het Lied op den morgenftond : Hoe lieflyk ryst gy uit de Kimmen : onder andere te vinden in de Zang. en Speclvcfa.ing, gedrukt te Haerlem 1778.
Vertaelder.



BRUTLOFTS LIED. 6$ a.
Als God zyn Israël wil drenken, Dan kan een rots verkwikkend water fchenken! i Die zelfde God leeft nog, ja leeft, * Die ons zyn' Zoon gegeven heeft, En door Hem wyn voor water geeft; Wat nooden u ook dringen,
Hy geeft u heil en vreugd; Zyn gunst zal u omringen! Geen nood! geen nood! gezegende Echtelingen! Hy, die het water maekt tot wyn, Zal u ook fteeds een Heilbron zyn,
Wy zyn, wy zyn, met u verheugd;
3ï
Al fchqon ons meer dan wyn ontbreke, Waer maer de ziel eerbiedig tot Hem fpreke , Is nog altyd zyn hulp gereed; Voor elk, die biddend tot Hem treedt, En 't leven in zyn dienst befteedt , Zal lyden zalig wezen.
Uit droef heit fchept Hy vreugd, En, wat u ook doe vrezen, Is 't lichaem krank, Hy zal uw ziel genezen; Hy, die het water maekt tot wyn, Zal u altoos een Heilbron zyn,
Wy zyn, wy zyn, met u verheugd!
4. Hoe



Ó~ * " ** T T °> F T S X I E D.
Hoe zoet de wonderwyn mogt fmaken, Hy zal, Hy zal zyn gunst nog zoeter maken; Zyn juk is zacht, zyn last is ligt; Ook 't juk, waer toe ge u tans verpligt, (Is maer uw hart tot Hem gericht,) Zal u nooit lastig drukken;
De zoete Huwlyksvrcugd Zal uwe ziel verrukken; Zyn gunst, zyn gunst doet alles wel gelukken! Hy, die het water maekt tot wyn Zal, van deez' dag, uw Heilbron'zyn, Wy zyn , wy zyn , met' u verheugd!
5-
(De Speelgenooten aen den Bruidegom.')
Al ichoon ook Hongersnood mogt nad'ren, Gy kent door Hem den God van uwe Vad'ren:, Geen nood, o Bruidegom! geen nood! De waerde van het daeglyksch brood Wordt billyk boven wyn begroot; Hy zal uw huis verzaden;
En wenscht ge u in de vreugd Van waerdig Kroost te baden, Haest wordt uw Echt met vrucht op vrucht beladen. Hy, die het water maekt tot wyn, Doet boom en plant ook vruchtbacr zyn; Wy zyn, wy zyn, met u verheugd!
6. (Se



ER.UILOFTS LIED. 6g
■' *>\\ 6.
(Os Speehnaegden aen de Bruid'.')
Smeekt gy, o Bruid! den Albehoeder4 Eerlang te mogen zyn een blyde moeder ? Naekt eens uw uur? naek gy dan to# Jehovah, door dien Zoon van God, Ja wacht zyn zegen in uw lot, Wanneer de nooden prangen;
Haest keert tw angst in vreugd , 't Gekerm in lofgezangen! Immanuël moet dan uw' dank ontvangen; Want Hy, die water maekt tot wyn, Zal u ook dan een Heilbron zyn;
In Hem zy eens uw Kroost verheugd I
( Men te gelyk.)
Laet ons den Naem van Jefus roemen, Hem voorts de vreugd van ieder Feestmael noemen! Ja bidden, dat zyn Wonderniagt, Zyn wyshcit, liefde, en rterke kracht Voor al de werelt blyken ,
Nooit yd'le Bruiloftsvreugd Zyn achting doe bczvvyken; Zoo ziet m'alom zyn Geest als Hoofdgast prykenj En Hy, die water maekt tot wyn, Zal eeuwig onze Gastheer zyn!
Maekt eeuwig, eeuwig, ons verheugd}
tl. DEEL. E. &VÏÏ<



XVII.
vervolg van het GE s ï> rKr tusfchen rachel en ep hr a' t.
(Vergeiykt h, r_ii.^
Ji^J. Zie hier, myn Waerde.' het Lied te rug Ik verilae uit dat Lied de gefchiedenis Wel niet • maer ben des te begeeriger, om die van u te ver' nemen.
R. Wy hadden reeds veel gehoord van den uitmuntenden Zoon onzer nicht Maria; en ik wete met, wie Merker verlangde, om hem toch eens te zien, myn Elkan, of ik. Maer, wanneer we hóórden, dat de Dooper aen den Jordaen op hem wees, werd onze begeerte nog fterker. Juist trof het, dat nicht Maria met hem en eenigê lulden die zich reeds als zyne Leerlingen tot hem bege- ' ven hadden , 0p den avond vóór onze bruiloft hierin Kana aenkwamen.
E. Wie zyn toch deze ? Is '« wel iemand onder uit ons Stadje?
R. Neen, Ephrat! het zyn deze vyf: Andreas - -, j£ ■ en



k A C II E L MET E P H R A Ti 6f
én zyn broeder Simon, beide visfchers van Bethfaida, en Philippus, die ook van Bethfaida is; voorts Joannes, een Zoon van Zebedéus, mede een visfcher, eh dan eene Nathanaël van hier,
een mensch, die de opreehtheit zelve is, — '•
by dezen laetften namen Jefus en Maria hun intrek. M. e n an verheugde zich onuitfpreeklyk fterk over die gelegenheit, om hem te zien, en nam terftond een befluit, om hen allen met nicht Maria te nodigen. Zyn vader dacht niet ; dat Jefus en zyne medgezeilen deze nodiging zouden aanneemen ; want hy had gehoord , d at de laetfté geliefde Leerlingen geweest waren van Joannes; den Dooper, en kon zich ftiet verbeelden, dat deze eene bruiloft zouden willen bywonen. Maer' men had mynen man bericht, hoe ongemeen vriendlyk Jefus deze menfchen bejegend had, en hoe veel gemecnzaemer en gezelliger zyn voorkomen; was dan dat des Doopers; hy vSiftegdé dus, de nodiging te doen * en zy werd van allen aengenomen. Maria gaf haer woord, en ook Jefus beloofde te komen met zyn gezelfchap. Vader was, volgens het zeggen van myn man, met 'er daed; eenigzins verbaesd, en had tot hem gezegd ^ dat?Jiy vreesde, dat de wyn te kort Zou komen, eiï dat 'er ook te weinig fpys zou zyn. Ook Was het geen kleenigheit, zeven menfchen meer te krygert dan men verwacht had, en dus was het niet Vreemd, dat vader, die doorgaens wat bezorgd!
E a H



CS RACHEL MET E P H R A T.
is ia foortgelyke dingen, eenige zwarigheit roaekte; die zekeriyk nog grooter in zyn oog geweest zou zyn, indien hy geweten had, dat Elkan van den aengebrachten Bruiïoftswyn reeds vry wat aen eenige oude en kranke menfchen -— ook aen den ouden Jofes van Libna - gezonden had.
E. Ach! wat zegt gy - keft die ook nog ? hy moet wel drie - en -negentig jacr oud zyn, dezen gunue ik vooral die verkwikking.
R. Ja , hy leeft zeer armmoedig. -° Voor meer fpyze had Elkan nog laten zorgen, maer hy dacht wyn genoeg te hebben. - Nu , de bruiloft begonde Gasten kwamen. Ik was — dit kan ik niet' ontveinzen, ~ wat befchroomd voor Tcfus — maer het ging fpoedïg over, zoo dra hy tot ons trad en ons zegende. Tot my zeide hy: „ wees „ de geliefde van Elkan, als Rachel was van v kob;"_en tot mynen Elkan : „ en zyt gy geze„ gend als Elkana de vader van Samuël! " en hy zag ons aen als met de oogen van vriendfclia» en zegenende liefde — ik kan het u niet anders uitdrukken, Ephrat! Hoe bekommerd ook dikwyjs myn uitzicht was op ons huwlyk, 't was nu als of men my borg gefield had, dat geen onheil tot
onze tente genaken zou. - .
E. Maer wat is 'er toch gebeurd met het water? daer hy in het Lied geduurig genoemd wordt: »Hy die water maekt tot wyn." R« Luister dan toe! _ ik ztd u naderhand wel
eens



RACHEL MET E P II R A T. 69
eens verhalen, wat 'er al op dien dag voorviel, en wat Jefus onder de maeltyd fprak, — terwyl gy toch zoo ongeduldig daer na vraegt, wat dat betekent; — luister, Ephrat! nae het befluit, — nae de kroon — het toppunt van alle vreugde, van allen zegen dezes gcwigtigen dags.
Tegen het einde des Avondmaels begon 'er wyn te kort-te komen; zoo als vader gevreesd had. Elkan liet 'er my echter niets van gewaer worden; ik heb dit eerst naderhand vernomen. Evenwel had ik eenig bekommerd gefluifter gemerkt tusfchen hem en den fchafmeester, waer van ik de oirzaek niet kon bevroeden. Kort daerna ftond Maria , die nevens my zat, — o! die wacrdigfte
der Vrouwen ! ' o Vriendin !. . . dit zou ze
zyn, al had zy ook dezen Jefus niet ter werelt
gebracht! Zy dan — ftond van tafel op, terwyl
zy befpeurd had, wat 'er mangelde. Jegens my liet ze niet het geringde blyken, maer ging nae de overzyde der tafel by haeren Zoon, en fchynt hem in 't oor geluisterd te hebben, evenwel zoo , dat Joannes, die naest hem zat, het hoorde: ,, Myn Zoon! ze hebben geenen wyn meer." en hy zou haer hebben geantwoord: Vrouw! dring ,, my niet, ik weet het reeds; maer myn uur is ,, nog niet daer; ik wach'té op. den wenk mynes Vaders." Zoo of zoo omtrent moet zyn aut-, woord geweest zyn. Hy zag haer ondertusfehen zeer. minzaem aen, — dat zag ik; — en zy was E 3 ge-



;» RACHEL MET E P H R A T.
geheel wel te vxedea, en zei i„ 't voorbvgaen met .een flaeuwe Mem jets tegen eenen bedienden, wyzende dezen met de hand op Jefos, Tot dezen bedienden zou ze gezegd hebben: „ Al wat hy u „ zeggen zal, voer het fliptlyk uit."? De bediende wenkte tweemael met de oogen en knikte met
het hoofd, als of hy zei: „ ja, ja - » hy
wns de jonge Obed, een braeve bekwaeme knaep d.e den ganfchen dag het QDg 0D Jefus gehad m foms zelfs, zoo , dat het m byna 000p]cttcnd maekte in zyn dienstwerk. Alles was voor piy een raedfel; en ik had Epbrat gaern eens gevraegd , maer die was fteeds druk in gefprek Toen Maria weder hy my zat, hield zy my ook druk in gefprpk, zoo dat ik wederom vergat, optemerken, wat 'er al gebeurde. Na een vierde uurs heeft (zoo men my verhaelt ) Je% zdve Obed gewenkt.en bevolen , dc zes waterkruiken die daer futen, —— '
E. Gy hebt die grooter dan wy by ons; _
R. Zy houden ieder omtrent tusfchen de dertien veertig mengelen vogt (*) . allc dfjp,
" zes m Be Heer eïen»inger noemt hier 8o Maa$ finten ; doch ik hebbe hier de berekening gevolgd derzulken,die een UatU, zynde de gemeene maet der
vogten, op v,enien Amfleldcmfche mengden fchattcn, en dus «ou de geheele inhoud der zes krniken omtrent zes ankers Selopen hebben.
Vertael der.



RACHEL MET E P H R A T. ?l
«es waterkruiken (gclaftte Jefus hem) met fchoóh
water te vullen; men deed dit zonder uit-
^j. Obed zegt, dat het hem zeer vreemd
voorkwam, en dat de oude Edom daer meè fpottede. Wanneer ze nu alle vol waren, had Obed dit agi Jefus te kennen gegeven, en deze daerop gezegd: Schep nu daer uit, en breng het den ,, Schafmcefter." Ze deeden zoo, en brachten een beeker vol aen den Schafmeefter. Obed betuigt , dat hy het byna niet durfde wagen, cn
Edom had hem al fpottende uitgelachen;
doch terwyl Maria ■— ,, die toch (zeide
hy ) is by my eene zeer eerwaerdige Vrouw," — uitdruklyk gezegd had: dat hy toch doetï moest, al wat haer Zoon hem zou gebieden, zoo had hy den beker aen gebracht. Melchi ( dus heette de Schafmeester) had zoo dra het vogt niet ge. proefd , of hy riep Elkan met groote verwondering en vergenoeging, en zeide, dat 'er zekerlyk eenige vergisfing moest plaets gehad hebben; altans dat het hem vreemd voorkwam, dat men den besten wyn tot op het laetst befpaerd had.^ E. Was het waerlyk wyn? R. Ja waerlyk, Ephrat! en wel van den hesten wyn; hy fmaekte nog beter dan die van Sidon,— veel beter! Myn man vergelykt den drank met den wyn van den Libanon, ja noemt hem nog uitftekender. Wy hebben 'er nog van; gy moet dien ook proeven , waerde Vriendin! God verE 4 leent



72 RACHEL MET E p H R A T,
leent ook u, den licflykcn, keurigen, wondprdrai* nn zynen Profeet te proeven. E. Is het wel mogelyk? Ik ftae geheel verbaesd! J*' Vriendin! hoor verder! - van dit alles
wist ik geheel niets, ik was fteeds in g£.
fprek met Maria , tot dat qpze aendacht elders heen gewend werd door de vreugdetael en het algemeen deelneemen van het gezelfchap in die gebeurdtenis; maer, eer ik'er op dacht, bood Mana my een beker aen, willende, dat ik zou drinken, terwyl Elkan my met verrukking toeriep* dnnk' wnp Liefftc! — drink van de won*. J? dergave van den Profeet, hier by ons tegen„ woordig! " - ea hy veegde zyne oogen af. — Elk zag met verrukking op my, wat ik nu zou zeggen : — Ik dronk, — nooit had £ in myj? leven zoo iets gedropken, _ Elkan verhaelde nu, hoe, en van waer, er» van vyien deze drank gekomen was, en ik was yerftomd van vreugde van aenbidding, en dankbaerheit; ik kon niet anders, niets meer doen, dan met dankbaerheit en piepen eerbied op Jefus zien. De eerfte ftilte der verwondering en verbaesdheit begon eerlang te wykcn vopr den luidruftigen roem, die door het gezelfchap aen den wyn, maer boven al aan den Godlyken Gever, onder het rondfcbenken werd toegejuichd. Maer Jefus ftond op , boog zich jegens ons over de tafel, en zeide: „ Ik late u v mynen zegen." — Wy .wilden opftaen, maer . [ ' hy



RACHEL MET E P H R A T. 73
hy gebood ons, op onze plaetfen te blyven; en zie, Ephrat! men moet hem wel gehoor geven in alles, wat hy zegt, en wil, en wenkt, — men kan niet anders. Hy moet ook aen zyne Leerlingen eenen wenk gegeven hebben,om hem fpoedig te volgen; want zy bleeven Hechts eene kleene poos na hem. Men noemde hen gelukkig, in zoodanigen Meester te hebben; maer zy betuigden , dat hunne verbaesdheit zoo groot was als de onze, alzoo dit de eerfte daed van dien aert was, welke zy van hem gezien - hadden; en men kon ook wel zien , dat zy vol waren van verrukte blydfchap, terwyl ze 'zeiden, ,, Indien het zoo ., voortgaet met de Openbaring zynér Heerlyk,, heit, dan zal Israël's verwachting haest in vollen ,, bloei, en de vervulling naby zyn."
E. 'Immers, dit is zelfs meer dan Mofes deed; ten minften zachtaertigér, vriendlyker, heerlykcr! Deze maekt water tot kostbaeren wyn , om de kinderen der blydfchap te verheugen , en u té redden Uit de verlegenheit, van befchaemd te ftaen voor uwe gasten, daer de eerfte, niet eerder dan by den verfmagtenden dorst, het water uit de rotfe deed voortkomen. ■
E S XVIIL



- . XVII I.
De laetfte Verzen van eenen
br'u. ilofts zan. o
■
op den
( KJaW TKlS B9ttt HW ■• 1 1 -t"1 • . . ... . . v,,
t r o u vv dag van e l k a n a.
•(Men o:; Ier ft elk, dat alleen deze laetfte verzen hier .. gegeven worden , om dat het geheele ftuk , als Jaen:gefield, eer r.:en wist, dat Jefus die bruiloft zou bywonen , niets , daer toe betreklyk , kon behel-
?fi5& ^--rom ook het groot er deel, als hier van geen gewigt, wordt weggelaten. Niet onwaer-
Jchynlyk werden zoodanige Liederen, naer de zin-
i nehe^dige Godfpraekm vqn Hofea en andere Profeeten gefchikt, wel meer in dien tyd op de brui-
■ loftfeestenvangeloovige en braeve Joden gezongen; en deze Verzen verdienden hier eene plaets, om dat ze byzonder treffende zyn,. wanneer men zich verbeeldt, dar Jefus by dit gezang tegenwoordig was , en dat zyn genoegen by dit gedeelte van het zelve die glinfterende vroiykheit op zyn vriendlyk gelaet verwekt zal hebben, welke Rachel
zoo fterk getroffen had.)
•(*). Zou



ET.DEEL TE VAN EENEN BRUILOFTSZANG. 7,5 7-V)-
■ 7/wt uw volk zich niet vcrblyden, U zyn;d<mkb're tooucn wyden,
Die uw trouw, nog nooit gekrenkt,
Ook acn- trouwe! o ozon ft hen kt, Wen ze zich tot U begeven ? Pw ge/iaê-bezorgt hun 't leven;
(■J\\a lieldc is 't zaligst lot,
O ontiermens-Yuerdig Godil '
S.
T
Zcuté .gy>/&n6»'len? zoud gy toeven? Om uw. Isrêl te bedroeven ?
r^aen gy koint in 't Sicrgewacd,
Prachtig als de dageraed, Schooufte Bruigomt Roem der Helden 1. Haest zal ejk uw Zege melden;
Elke -:yy,a.qd) van uw Bruid «ijs .. JlwagJ• J*0.Strutcca U ipn bui};;''
.9.
Dierbre tael! v . . Gy ffreckt . .. wy hooien:
„ pmyft Bruid! myn Uitvetkoren! „ Toqjj-u met een bruüoftspracht ,, Op .den dag, zoo lang' verwacht!
„ Ho? omein ook, hoe o^waerdig,
„ Ik, zachtmoedig en rechtvaerdig, „ JZuivwe u van vlek cn fmet, „ Hebbe uw leed een perk gezet.
10. „ U,
(*) Op de wyzc van de Zielzucht tot Jefus Christus in de Kerkgezangen der Doopsgezinden, die begint: 't Hert door Wie liefae ontjleeken. \



?6 GEDEELTE VAN EENEN BRUILOFTSZANG. 10.
» V, rnyii Lief! myn lust! myn leven! „ Hebbe ik heel myn hart gegeven; * Elk noemt u gods heïklykheit.
„ Om het heil, voor u bereid! „ 'T hart floeg nimmer, vroeg en fpade, „ Sterker voor de trouwfte Gade,
„ Dan myn hart van liefde llaet,
„ Die het al te boven gaet.
ii.
„ *k Spreek niet van de wufte vreugde, „ Die vaek Jongeling verheugde; „ Neen, myn Liefde is Hemelmin, „ Brengt den vreê ter werelt in. „ Aerde en Hemel zal zich baden In die bronwel van genaden, „ Die uit onzen Echt ontfpringt. n Zingt dan, menfchen ! . . Eng'len! zingt!"
12.
Deze tael zal wis beklyven,
'T woord zal eeuwig waerheit blyven,
Daer het op getrouwheit rust;
Wachten baert te meerder lust. Bruid! uw dag is ook verfchenen; Elkan zweeft nu om ju henen!
Zoo verfchynt ook haest de Held,
Die Gods Israël herftelti



X I X.
kleöphas met joëL een leerling va» joannes den Dooper.
3Es^.- Hy begint waerlyk zyne Godlyke heerlykhcit te openbaren. J. God geve, dat wy ons daer over naer den
eisch verheugen! §~~>
K. Ik ben vol van eene zoo recht zui^fe vreugde, als die der Kinders; myn Dochter zegt my, dat ik als verjongd ben.
J. ,, Verheugt u met beving." — Zegt de Profeet, en — ,, kust den Zoon, op dat Hy niet toorne, en op dat gy niet om en komt, wanneer zyn toorn eenigzins ontbranden zal." K. Dit geldt, denke ;k, den wederfpannigen, welke zich niet dan in den hoogften nood, en maer even voor de gerichtsoefening, laten te recht wyzen.
J. Wie was niet wederfpannig ? wie kan beftaen , wanneer Hy met ons in 't gerichte treedt?
K. Wy zyn gedoopt tot vergevinge der zonden ! — O! myn Vriend! ftoor toch myne kinderlyke vreugde niet!
J. Nu



7§ KLEOPIIAS METJOÖL.
J. Nu dan ; — maer wat is dan dat begin def Openbaringe 2yner Heerlykheit, waer van gewag maekte ? ö
K. Wat denkt gy wei daer van, myn Br ,eder? zeg het my.
J. Ik denke, dat Hy begint zyn dorschvloer te zuiveren; welligt zal hy eenigeri doortrapten huidelaeren het masker afgerukt hebben, dat zy plotfeling als dooden nedertuimelden ?
K. Neen, geheel niet, myn Vriend! daer is niets van eenen ftraitendefl aeix in 't geen hy doet. '
J. Zoo heeft hy dan welligt, gelyk een Elias een veertigdaegsch vasten uitgehouden; want ik hoore, dat hy in de woeftyne geweest is.
K. Ja, dat is wel zoo; maer ik noem dat geen Openbaring zyner Heerlykheit. Dat gefchicddc zonder getuigen, en 't was eene geheel geheime Godlykc ouderlteuning, welke hem daer te beurte viel.
J. Schiep hy dan een wonderfpyze, om eenen door vasten uitgeteerden Israëliër op eeneGodlyke
wyze te befoonen? 0f rukte hy eenen een-
zaemen bidder in de wildernis uit de kiaeuwen
van eenig roofdier? 0f wat anders was
die Openbaring zyner Godlyke Majefteit en kracht ?
K. (met eenen vrïenillyken lach) 0f heeft
hy ook op de eene of andere bruiloft het gebrek »en wyn vergoed ? - dacht gy daer niet om ?
J. LigN



kleophas met j o ë l. 79
, J. Ligtzinnig mensch ! wilt gy my hier meê op
de proef ftellen, of ik ook iets zoo onwaerdigs
geloven kon ? Spot 'er niet meê, ik heb het
u reeds meer gezegd; uw gemoed is al te ligtvaerdig; en gy fchynt 'er nog wel meê in fchik te zyn, wanneer gy myne gevoelens ten fterkfte* wedcrfprekcn kunt.
K. Gy moest befcheidener zyn , Joël! ik meene het niet kwaed; en 't is inderdaad waerheit, 't geen ik zegge. Inderdaed, zoo menschlievend, zoo gezellig, zoo teder meêgaende, zoo mild, en tcffens zoo vol van fcheppende magt is onze Jefus , dat hy op Elkaa's Bruiloft, desi avonds, als 'er wyn ontbrak, zes groote fteeiléri waterkruiken vol water herfchiep in den allerlieflykften wyn.
J. Dit gaet te verrel dit is niet te verdragen! gy zyt kwalyk onderricht, of Jefus is niet dia, welken Joannes van hem maekt; — ter bruiloft te gaen ! wanneer men reeds genoeg
gegeten en gedronken heeft, nog meer wyn te
fchenken! • 1 ja met den besten wyn dron-
kenfchap te verwekken! zyne openbaere
loopbaen onder G$ds Volk met zoodanig iets te
openen en intetreden! Dit moet de Doo-
per terftond weten! houd my niet op !
K. Joël! ik bidde, u, zyt bedaerd! ik was zelve op de bruiloft; Elkan is myn's vaders broeders zoon. Ik zat digt by hem; ik zag, ik hoorde,
en



8o jocl me t joaknes den dooper.
en nam alles wel ter deeg waer; ja dronk zelve van den wyn.
J. Ik kan daer niet in berusten ; ik zal fpoedig by mynen Godlyken meeftei- zyn, hem alies vef. halen, en hooren, wat hy 'er van zegt.
X X.
Een gedeelte van het daerop gevolgde gefprefe tusfchen joöl en joannes den dooper.
Jo a n n è 8: Gy doolt zeer, Joël f — zeide ik u niet? „ Ik ben flechts gekomen, om öpterüifnét! ,", en toetebereiden ; hy komt, om de weldaden „ des Hemels nitteftorten over dé kinderen der"
menfchen." Heb ik u niet genoeg gezegd ?
Ik ben de dienacr, zwaerwigtig en ernftig is „ myn taek ; maer hy is de Heer zelve , hy s, komt, om te zegenen met magt." O! dat alle kinderen Jakobs hem aennamen, gelyk Elkan en Rachel!
Joöt. Vergeef het my, Mcefter! dit is evenwel niet, 't geen gy gezegd hebt: „ Ik doope ü „ wel met water , maer, die na my komt, is*
,, fier-



joj&L MET JOANNES DEN DOOPER. $1
i Merker, dan ik, die zal u met den Heiligen ,, Geest en met vuur doopen."
Joannes. Neen, dat is het niet. Maer weet gy een duidelyker en meer aenmoedigend zinnebeeld daer van, dat hy den flaeuwhartigen in eenen vol op verzadigden veranderen , en zwakheit verwisfelen kan en zal in geest en kracht, dan daer in, dat hy water verandert in kosthaeren wyn ? Weet gy een gefchikter zinnebeeld van de gelukzaligheit zynes Ryks dan een bruiloft, en dus een gepaster gelegenheit dan deze, om het eerfte wonder te verrichten van zoo veele, waar door hy zynRyk zal gronden? — Hebbe ik u niet gezegd: Hy is de Bruidegom ; maer ik verheuge my, in
, de ftemrne des Bruidegoms te hooren ? "
XXI.
GERES-CHON met NIK ODE MUS.
( uit den Raed nae hunne huizen geiende. )
Ik moet bekennen, dat werk loopt langst hoe doller.
N. Wat dolhek hebt gy dan opnieuw vernomen? G. Myn broeder heeft my de vertelling voorge-
11. deel. F



«2 GERESCHON MET NIÏODEMUS,
lezen. De groote Profeet zou met zyne Leerlingen een bruiloft in Kana hebben bygewoond. N. Dat verwondert my, indien hy zulks doet.
G, Ja maer , dat mogt nog heengaen.
Doch des avonds , a!s men genoeg gedronken en al den wyn opgebruikt had, zou hy, na eerst genoegzaemen affpraek met de Bedienden gemaekt en, met dragen cn befchikken door de zelve, alles' bezorgd te hebben, zich daer voor hebben uitgegeven , dat hy aen den Bruidegom en Bruid twaelf kruiken wyn fchonk, die hy zoo aenftonds na water herfchapen had; even als ware Hy God de Heere zelve. En 't geen merkwaerdigst is, die wyn zou gefmaekt hebben als die van den Libanon. Nu zullen zich zyne Jongeren voortaen veel te goede doen van dit groote wonder hunnes Meesters. Die zaek gaet recht hups. N. Wat wilt gy daer meê zeggen, Gerefchon? G. Dat hy een recht welkomene Mesfias zyn zal, wanneer hy dus de ronde doet, om op bruiloften, op befnydenis-niaelen , en aenzienlyke Maeltyden goeden wyn te fchenken.
N. Men moet alles onderzoeken. Die zaek ij my nog met geene voldoende zekerheit bekend geworden. Durft gy 'er voor Maen, dat alles zoo en dat wel in alle de omftandigheden, zoo als gy die verhaelt ?
G. Ik walg van de geheele zaek. Zy is my, ik bekenne het, geene moeite waerdig. Ook Het
kot



CERESCHON MET NÏKODEMUS. 83
tfet zich met de handen tasten , dat alles op bedriegery zal uitloopen; Joannes doet in 't geheel geene wonderen. Deze maekt een welgedekte tafel tot de toonplaets zyner wonderen, en half dronkene gasten tot aenfchouwers. Ondertusfch.ert, indien hy meent, dat hem dit by het Volk in de gunst zal brengen, vermoede ik , dat hy zich vergist. Immers , hoe zeer laeg is het, met zoodanige'voorgewende wonderdaed aenievangen; het Volk hangt nog ruim zoo gereed eenen ftrengen ernftigen man aen , gelyk de Dooper is, als zulk eenen. Doch wat dunkt u?
N. Ik zou gaern in 't zekere weten, dat dit verhael valsch is; of indien het waer is, Welke dan alle de omftandigheden zyn.
G. Maer genomen, het ware omtrent zoo, als ik u verhaeld hebbe , wat dunkt 'er u dan van ?
N. Dan heb ik geen vryheit, om te zeggen, dat het my geheel mishaegt; want wy mogen niet gisfen, dat het halfdronkene gasten waren; naerdien v'roome en eerlyke luiden, in de tegenwoordigheit van eenen , dien zy voor eenen Profeet hielden, wel zorg zullen gedragen hebben, om zig niet zoo zeer te bezondigen, door zich dronken te drinken. Maer indien hy zich, vol roemzucht, voor iets groots uitgegeven en dus gepraeld heeft , dan heeft hy my alle hartlykheit voor hem benomen. Doch gefield daer en tegen, 4at hy dit wonder daedlyk en met welvoeglykheit F a Se"



§4 GERESCON MET NÏKODEMUS.
gedaen heeft, en dat wel als zyn eerfte wonder, dan is het zonder twyfel gefcbied by gebrek, en om den Bruidegom uit de verlegenheit te 'reddennen dan ftaet my die zachte menschlievendheit zeer wel aen , zoo wel als zyn gemeenzaemheit in de verkeering. Indien hy waerlyk Gods Zoon is, zoo betoonde hy ook daer door juist zoo mildadig te zyn als zyn Vader , die by het nodige brood ook den wyn verleent, fchoon wy dezen konnen ontbeeren. Inderdaed hy is dan een waerdige Zoon des Vaders; en ik wete niet, hoe hy zich by luiden van verftand in ééns meer vertrouwen zou konnen winnen dan ' met deze daed. Hy die water, op \ oogenblik', voor 't gezicht van allen, in meenigte, en zonder om-
flag, in wyn kan veranderen, ik weet niet
wat, voor de magt van dezen, onmogelykzyn zou. Ook wenschte ik voor my geene krachtiger proeve van goedheit ; want die ten overvloede helpt helpt zekerlyk ook in alle behoefte. Of is dit zoo niet?
G. Wel zeker! ( hy verbergt eenen fchampercn hch. )
. N. En wanneer de gebeurdtenis zich zoo mogt bevestigen , dan ware dit ook een uitmuntend voorteken van die overmaet van geluk, welke alle onze Profeeten aen du dagen van den Mesfias toeeigenen. I
G. verbergende n-,^r renen verachtten glimi [ lech.)



gereschon met nikosemus. 85
lach.) Gy zyt verder in de Schriftgelcerdheit gevorderd dan ik. Het flïmftè is maer, dat 'er welligt niets aen de geheele zaek zal zyn.
N. Dan is bet best , dat wy zeker weten, dat 'er niets aen is.
XXII.
zephonias aen sèverus.
Het eerste gedeelte van dezen brief behelst eenVerhael van het gebeurde op Elkan's bruiloft, 't welk we, om herhaling te vermyden, weglaten.)
(Vergelykt Joannes II, ia—>aa.)
... Zie bier nu het tweede, 't welk ik van her* vernam. Iets van een geheel anderen aert dan die •erfte wonderdaed. Ik verhak u dit uit den mond van een Jongman, die 'er onmidlyk belang by had.
Obadji, myn gebuur, een Veehandelaer, die de aaken van zyncm onlangs overleden vader heeft overgenomen , kwam my gisteren ecnig geld te rug brengen , dat zyn vader al van myn vader geleend, en tot nu geduürfg verzuimd had te rug



ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
te brengen , offchoon by zeer gelukkigen handel gedreven , en zynen zoon een aentnerklyken rykdom nagelaten had. Op myn vraeg, hoe deHatidel al ging? zeide hy: „ zeer goed." Maer, dit zeggende, zuchtte hy tenens, zoo dat ik hem nae de oirzaek daervan vroeg.-Hy is, (dit moet iku zeggen , ) een veel braever mensch dan zyn vader was, en nam ook deszelfs zaken niet zonder gewetens -zwarigheit over. Wy Honden reeds^te voren weêrkeerig in goed vertrouwen met elkan-
der, en dus antwoordde hy: §e-
derd gisteren hebbe ik geen rust. Hebt gy (ik geve u genoegzaem zyne eigene woorden^) hebt gy nog niet gehoord, wat de Profeet uit ,, Nazareth in den Tempel gedaen heeft?" Ik zei hem, dat ik 'er nog geen woord van vernomen had, maer zeer begeerig was, te hooren, wat 'er was voorgevallen.
Eer ik met het verhael voongae, moet ik u erinneren , Severus! dat in onzen Tempel, buiten de prouren van het Voorhof der Priesters en dat der Israëliërs, ten ruimer Voorhof is der Heidenen, rondsom den Binnen - Tempel. Dit Voorhof, nu heeft men , ik ftae het toe, uit verachting der onbefnedenen, van tyd tot tyd misbruikt tot den Veehandel, en dit misbruik is oirfpronglyk uit de volgende onhandigheden. Het fchikte , namelyk, den van verre komende Joden beter, het Vee of Gevogelte, 't welk ze wilden offeren, injerufa-
lern



ZEPHONIAS AEN SEVETIUS. §7
lem te koopen, dan medetebrengen; en ook weder berer, om het naby den Tempel, daer zy het moeiten offeren , te konnen inkoopen dan in een verder afgelegen deel der Stad. Hier van daen kwam het, dat alle handel in Offerdieren en m anderen voorraed om te offeren, als in Rundvee, Lammeren , Geiten , Duiven, olie, koeben, enz. in dit Voorhof gedreven werd, en, terwyl de btutenlandfche Joden vreemd geld hadden , bracht dit ook in 't vervolg den wisfelhandel ter zelfder plaetfe. De handel van alles, wat Hechts rechtftreeks of van ter zyden eenige betrekking had tot de offeranden, kreeg daer zyne ftandplaets.
Ook hadden, - zoo als natuurlyk volgt,
de Priesters eenen niet onaenzienlyken winst daer van. _ Veelerleië knevelary en bedrog , veel twist en fchraepzucht werden dacrvoldaen en bedreven, dit kan men niet ontkennen. Stel u nu, waerde Severus! die groote ruimte voor van veele hongerde ellen , het gewoel van veele honderd duizende menfchen, welke op eenen Fecsttyd open afkomen , en de meenigte van Vee en andere waeren met de Koopluiden, door en onder elkander woelende, -- en verneem en overweeg dan , wat ik vanObadja hoorde. Hyging dus *oor.U „. Juist „ was ik met iemand in handel over een hoorn][ beest, en keek toevallig nae de poort, wat voor " Vreemdelingen 'er al aenkwamen;. en ten zelf. „ den tyde zei de Kooper tot my: ,> daer F 4 » >» ko£at



88 ZEPHONIAS AEtl SEVE R U S.
„ „ komt de Leeraer van Nazareth met zvne ?' " leerlingen5 O! hy fs de goedheit zelve !>• » Ik zag hen, en myn hart floeg my; wantik » fchaemde my, daer zoo van hem aengetroffen " tC Worden- Hy tr^d met een ongemaekte def" "gheit door dc Koningspoort nae binnen; keer- de zich nae dien kant, waer ik ftond, en een „ verontwaerdigende ernst was uitzyn ftrafziende " °°g tc lezen- M« misnoegen overzag hy, als >, m eens, de mecnigte van vee en handelaers en " kooPers> en wisfelaers, en het Volk, d'at by » hun ftond. Juist by een kraem zynde, daer " t0UWen te ko°P waren', nam hy een ftreng van „ dén fpyker af, hief zyn rechterhand en arm „ om hoog, en floeg driemael oP menfchen en „ vee met eenen Godlyken toorn, terwyl hy met „ de linkerhand de wisfeltafels, vol geld om „ verre ftootte , en tot de duivenverkoopers
„ zeide: „ Van hier weg met uwe waer»"
» Ja hy riep met een fterfl vol gloeiënden yver„ „ Gy moet het Huis mynes Vaders tot geen Han „ „ deihuis maken." Elk verfchiikte ; elk ftond „ verftomd,en als van den donder getroffen. Men „ zwygt, men geboorzaemt, men raept zyn -oed „ by elkander, - haest zich,- fpoedt zich voort„ en loopt henen. Geen hand verheft zich teo-en „ hem; men ziet hem niet eens ftüürsch ae'n • „ geen woord, geen geluid wordt tegen hem gel „ boord; en, in minder dan een vierde uurs,
i, was



ZEPHOTMTAS AEN SEVERUS.
was het geheele Voorhof ontruimd ; en dat, terwyl niemand of niets , noch wapenen , noch tempelwachten, noch Raedsdienaeren noch Priefters, hem verzelden, of hem aenzien of
magt byzetteden. Ik kon eindelyk, van
„ wegen het gedrang,met myn vee en myne dry,, vers nauwlyks buiten komen, ging digt langs hem voorby,boog my,vol van ontfteldtenis en fchaemte, voor hem, en zei: ,, bid voor my, dat God het my vergeve!" en hy antwoordde my met eenen minzaemen ernst: Keer ftraks weder nae het Huis mynes Vaders, en gy zult het aengezicht zynes Gezalfden zien." „ Namiddags (dus verhaelde my Obadja wy, ders) trof ik eenen zyner leerlingen aen, en ik kon my niet weerhouden, dezen aentefpre'„ ken en te zeggen: Wat hebt gy eenen Godlyken Meester!" Hy zag my fterk en met ,, verwondering aen , maer kende my welhaest „ voor den zelfden , die 's morgens tot zynen „ Meester gezegd had: „ bid voor my." en werd ecnigzins gemecnzaemer met my, ja kreeg my lief. En ach! — ( hier werd ik zelve'zeer ontroerd , Severus! toen hy dit tot my zeide) „ ik ; hope van God, dat ik ook den grooten Profeet zclven nog lief zal worden. Gelooft gy het niet wel Zephonias!" Ik antwoordde; ,, dat kan niet anders, wanneer hy een groot Profeet is."
F 5 » De



JO ZtPIIONIAS AAN SEVERUS.
„ De Discipel (dus vervolgde Obadja) ver„ haelde my, dat hun eerst naderhand was in*e„ vallen, hoe treffend in hem de Godfpraek ver„ vuldwerd: De yver voor uw Huis, ê Heere' „ verteert my! en zy hadden byna op de geheele „ reize nae Jerufalem wel aen hem gemerkt hoe„ veel yver en droef heit zyn hart vervulden. Zy „ hadden niet geweten , wat hem zoo zwaer op „ het hart drukte, daer zy in tegendeel gehoopt „ hadden , dat hy vol vreugde tot het Paasch„ feest nae Jerufalem gaen, en zichTempelwaert „ zou fpoeden, om zich daer als den grooten Ge* zalfden van God te openbaeren. Maer hy be„ tuigde, dat, hoe nader zy by Jerufalem en den „ Tempel kwamen , Jefus fteeds ernftiger gewor„ den was. Ik liet my diep i„ gefprek met de„ zen leerling van Jefus, en hy verhaelde my, „ wat 'er onlangs op een bruiloft te Kana in
Galiléa gebeurd was , " ( hier gaf hy my dat
verhael van die gebeurdtenis , 't welk ik u in 't begin van dezen brief hebbe medegedeeld.) „ Voorts ( vervolgde Obadja ) zei hy my, dat „ Jefus met zyne moeder, broeders, en lee'rlingen vóór weinige dagen van Kana nae Kaper„ naüm, en van daer nae Jerufalem gcgaen was; „ en hy maekte eene fchoone vergelyking van „ deze beide groote daden van Jefus , — zyn eerfte „ wonder in Kana, en zyn eerfte openlyke be. „ dryf in den Tempel. Hy vond die juist zoo
5> als



ZEPHONIAS AAN SEVERUS. 01
„ als Joannes de Dooper in de woeftyn voorfpeld bad; ,, Die na hem kwam, zou fterker zyn „ dan hy ; Joannes zou. naeuwlyks waerdig ,, zyn, hem de fchoenen aentedragen; —■ hy ,, zou met den Heiligen Geest en met vuur doo, pen, en hy zou zyn dorschvloer zuiveren."
,, Tans heeft hy, in deze twee eerfte bedryven, ,, twee zinnebeelden en onderpanden gegeven van het een en ander; en — dat hy het krachtlooze „ veranderen kan in kracht en geest; — en, dat ,, hy zyn dorschvloer weet te zuiveren."
,, Ook verhaelde my deze Jonger van Jefus, ,, dat 'er lang. naderhand eenige Priesters met ver,, fcheidene Luiden van aenzien gekomen waren, die, terwyl hy in Salomon's Voorhof wandel,, de, tot hem traden en hem vroegen: wie hem de magt gaf, om zoodanig iets te doen, als ,, hy nu in den Tempel gedaen had? eischende ,, nu telfens, dat hy hun een Godlyk teken zou ,, geven ten bewyze van zyn gezach; anders zou
,, hem dit wel eens Hecht konnen opbreeken.
,, Maer hy had geantwoord: Breekt dezen ,, Tempel af, (wyzende met den vinger op zich zeiven, of op zyn lichaam) „ en ik zal dien ,, ,, in drie dagen weder opbouwen." "
Obadja vroeg my, wat dit toch wel beduiden zou V maer ik wist het hem niet te verklaren ; het is wel een gewoone zaek onder ons, den Mesfias het Heiligdom aller Heiligdommen te noemen ;



$2 ZEPHONI AS MET SEVERUS.
men; maer, wat hy met het afbreken en weder-
opbouwen meende, . wie kan dat vatten?
Myn buurman ging dus voort: „ De Joden had„ den met verbaesdheit en misnoegen geantwoord: „ „ Voor zes en veertig jaeren is men begonnen „ te bouwen aen dezen Tempel, en nog is hy „ „ op verre na niet voltooid; ~ en fpreekt gy van ,, drie dagen? — Gy fpreekt trotschlyk." — „ Maer Jefus keerde zich van hun af, en zou s, tot zyne Jongeren gezegd hebben: Wanneer „ ik van den dood opgeftaen zal zyn , dan zult » » gylieden verftaen 't geen ik nu zegge.''
Zie daer 't geen Obadja verhaelde; ik maekte hem opmerkzaem op het raedfelachtige dezer reden van Jefus, en op de vreemdheit zyner daden, en prees hem omzichtigheit aen.
XXIII.



XXIII.
Een Gebed van jesus,
(Onderfteld, in den morgenftond van dien dag, wanneer hy voor de eerfte mael, als Leeraer, in den Tempel ging, gedaen , en door een zyner Jongeren opgetekend te zyn.)
"'Vader! ik make myne legerftede nat van myne traenen 3 en ontwake des morgens met fchreiënde ongen! — Uw Heiligdom is ontheiligd! — Daer, waer de Volken u'moeten aenbidden, woekeren uwe trouwlooze Kinderen! — Ik gae nu op nae uwen heiligen Tempel; maer, helaes ! hoezeer ook myn ziel lust heeft aen uwe heilige Woning, en één dag in uwe Voorhoven my beter is dan duizend elders, *-*iro moet ik daer zien den grouwel uwes Volks, en hooren, hoe uw Naem, om hunner fchenddaed wille, gelasterd wordt; hoe verre zy afwyken van uw woord : ,, Myn Huis zal een Bedehuis voor alle Volken genoemd worden,'^ Vader! ik heilige my geheel aen U! — Beziel my met uwe kracht; myn Geest zal yveren voor uwe, eer!
Doch, —



94 EEN GEBED VAN JESUS.
Doch, gy Zyt de liefde zelve! Uwe lang.
moedigheit, o Vader! matige mynen toorn , dat ik hen niet verdelge , die woekeraers en hun vee, met alle de blinde J.eidsluiden dezes blinden Volks' die flapendc wachters , die niet waken , wanneer uw Heiligdom ontheiligd wordt ; ja die zelve woekeren met uw Heiligdom, en het recht ter fchendinge van het zelve om geld verkoopen! — Vader! uwe langmoedigheit bedwinge mynen yver, dat ik hen niet alle verdelge van den aerdbodem', die Godloozen ! - Maer neen !Gy zyt de liefde zelve! Ik wil yveren met liefde. Eene verfchrikkingè Gods leide hen tot verbetering, maer verdelge hen niet! Amen.
XXIV.
ZEPHONIAS AEN SEVERUS. in vervolg van XXII. CVergelykt Joannes II., «3—25.)
Ik wil u alles, tot de geringde omftandigheït toe, fchryven, wat betrekking heeft tot den Profeet van Nazareth; daer gy het verlangt.
Nog



ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
Nog eene aenmerking moet ik ophalen, welke Obadja aen my mededeelde, en die hem door den leerling van Jefus, als uit desLeeraers eigen mond, was opgegeven. Hy zou namelyk ten zelfden dage , kort na de zuivering des Tempels, tot zyne Jongeren gezegd hebben: ,, Ziet, zy wanen,
dat de toorn van God ras komen zal over da „ Natiën; maer waerlyk, ik zegge u: Gods ge,, richt zal éérst uitbreken over zyn Volk; want
zy, die de Heidenen verleiden, hebben groo-
tere zonden.''
Twee dagen laeter kwam Obadja weder by my. 'T geen ik u in mynen vorigen verhaelde , gefchiedde op roaendag, juist op den dag der flagtinge van het Paeschlam, en hy vertelde het my woensdags. Huiden, zynde vrydag, voormiddag, omftreeks het vierde uur (*), kwam hy weder tot my met nog iemand, den flagter Elnathan. Hy gaf my te kennen , dat hy van voornemen was, den handel in offervee geheel te laten varen, ©n zyn handwerk voorttezetten, 't welk zyn vader hem had laten leeren; hy geloofde dat hy daerby «en geruster geweten zou hebben, en hy heeft met 'er daed alle zyne Koopwaeren aen den flagter Elnathan overgedaen, die zynen ganfchen Handel •vernam.
Obad-
£*) Tim uttTtn in den voormiddag volgens onze uurtellinj;
Verc.



9<5 zJeVh-onias aen severus.
Obadja ftond 'er by my op aen, dat ik dien man geld zou opfchieten, als die een oppasfend man was, enz. In 't voorbygaen zei hy, dat de man ook zeer veel ophad met den Leeraer van Nazareth. Ik liet den man binnenkomen , groette hern^en zei: Zyt gy reeds zoo vroeg Gods,, dienffig' geweest? Elnathan! " (ik zal u het ganfche gefprek, zoo goed ik het my kan te binnen brengen , hier opgeven. )
Elnathan. Ik hope ja. Ditmae! hebbe ik 'er byzonderen loon van.
Ik. Hoe zoo ?
E. De groote Profeet van Nazareth was weder in den Tempel.
Ik. Alles was goed, ware hy maer niet van Nazareth.
E. Dat is om 't even, Zephonias! men moet. hém zien!
Ik. Wat is 't dan nu weder ? Wicu heeft hy nu weggedreven?
E. O ! niets of niemand weggedreven ! dat moet men in hem overzien. Hy heeft nu Godlyke tekenen en wonderen gedaen. Deze is wel een andere dan die in de woeftyne.
Obadja. Gy hebt, gelove ik, zelve den Dooper niet gezien?
E. Dat is om 't even. Deze is een ander man ! deze brengt ons den Mesfias, of is de Mesfias «elve, een van beide ! zeg, dat ik het u gezegd hebbe. ™



ZEPHONIAS AEN SEVERU* 97
Ik. Gy zyt vry vast in uw zaek. Wat deed Iiy dan ? , ,
E. O ! zoo veele tekenen ! Hy genas veele
kranken en blinden.
O. Hebt gy hem gisteren ook aengetroffen, Elnathan?
E. Gisteren niet, maer van daeg.
O. Zoo verre ikwete, heeft hy nu den één oogigen zoon van den opperften toornwachter genezen. Óf hebt gy nog andere blinden gezien ?
E. Dat is om 't evén. Hy heeft heerlyke tekenen gedaen. , ...
O. Dat heeft hy ook. Gisteren zag ik hem iemand, die veele jaeren doof geweest, en, pas een jaer geleden, uit onze buurt vertrokken is, met één woord fprekens het gehoor wedergeven. Gy kent hem wel , Zephonias ! hy woonde jnaer twee huizen van hier, en verhuurde ezels.
E. T is, zoo als ik gezegd hebbe, hy heeft groote, heerlyke, tekenen gedaen! Deze is myn man, voor hem zou ik myn leven konnen laten!
Ik. Maer hy is evenwel niet goed te noemen Voor de handelaers in offervee, en gy wik, zoo' als ik hore , dien handel aenvangen?
E. O! dat zal wel te recht komen. De Offerhandelaers hebben hem ook nog geen hulde gedaen. Ik hope, dat die yver dan wel zal bedaren. — Het kwam den Priesteren gansch onverwacht op ft lyf, en ik heb, toen ik my ftraks in Obadja's , ÏI. DEEt; ë



9§ ZEPHONIAS AÉFJ SEVERUS.
plaets voor het ftaengeld liet infchryven ,reeds vernomen , dat het lpoedig in vorige orde komen zal; men wil hem wel wat te gemoet komen, en hem voorts nader onderrichten. Hy zal zich toch wel) laten overtuigen, wanneer hy de bewyzen hoort, ] dat het tegenwoordig niet wel anders gaen kan. Als het 'er eindelyk op aen komt, zeide de fa. vorderaer van het ftaengeld, zyn wy 'er meester' I van, en moeten weten, wat de heilige ordening ioelaet.
Ik. Ik zie wel, Elnathan! gy zond voor den grooten Profeet uw leven laten, maer evenwel niet uw gewin. Doch, wat gaet my dat aen? Obadja zegt my, dat gy geld nodig hebt; — indien gy 'er goede verzekering voor geeft, zal dat fpoed'ig
in orde te brengen zyn. En hierop deeden
wy die zaken af, en Elnathan ging zynes weegs, Obadja berichtte my daerna veel omftandiger van 't geen Jefus gedaen had , en van het fchielyk voort-ylend gelóóf, waer meê hem" reeds ecnigen geheel als den Mesfias, en veelen als een groot Profeet, neigden aentenemen,. ja reeds met 'er daed hemelhoog verheven hadden. De Leerlingen van Jefus echter hebben aen Obadja gezegd, dat hun Meester zich op het grootfte deel dezer luidroepende toejuichers in 't geheel niet betrouwd, en dat hy, even na dat Elnathan met zyn groote loftuitingen over Jefus weggegaea was, tot hun gezegd had: :3 Waerlyk, ik zegga



nïkodemus aen joseph van arimathea. 99
sj uliedeh: hy, die vast aen het goud kleeft, zal V, my niet ftandvastig aehhangen."
ftB. De eerst hierop volgende brief ontbreekt
XXV;
NIKodemus aen joseph van arimathEa.
(Vergelykt Joannes III, l —li.)
JDe zegen van God zy met mynen Jofeph ! — Óffchoon geen Israëliër nae Ramathaini- Zophim (*) gegaen ware, eii eenen brief van my voor u had konnen medëtiëmeii, zoude ik u zonder twyfel zelve een Bode hebben toegèzonden. Gy zult wei zien , «lat het onderwerp van myn fchryveri deze moeite bverwaerdig zou geweest zyn. Mögtert myne
iet-
(*; Dus wordt iSamuelI, i. dezelfde Stad genoemd,1 ftie 'elders Rama of Ramatha geheten, en voor dezelfde met #rinmihta gehouden worde.
I - ' VSRT^
Pa Ga



100 ■ NUuBEMüS AEN
letteren » Hechts eenige vergoeding doen voor 't gemis van 'tgeen gy zelve gehoord en gezien zond hebben, waert gy hier geweest! Uwe krankte is inderdaed gansch ongelukkiglyk ingevallen-; ^ God nerftelle u weder fpoedig l - Nog uook ^ ife tf *oo gaern by my gehad, en geen Paeschfeest in myn ganfche leven was my zoo dierbaer als dit tegenwoordige.
Daer ik nog buitengemeen veele bezigheden* ^bbe, en ik den man, die den brief zal medene«en, niet durve ophouden, zal ik u, zoo kort mogelyk, fleebts het hoofdzaeklyke melden. Op het PinkHerfeest hope ik L1 20nd&r fou: zelven * zien en te fpreken.
Daer is op ffi Paeschfeest een Leefer van Naw zareth te Jerufalem gekomen. Men getuigde in 't algemeen, dat hy dezelfde perfoon was, die'IW Joannes aen den Jordaen kwam, en omtrent wien deze etlyke maden geroepen zou hebben : Ziet „ het Lam Gods, dat de zonde der wereltwe*. j,- neemt.'4
In Kana zou hy, op de bruiloft van zekeren Elkanas-, wanneer de wyn op was, zes waterkruiken vol water ih kostbaeren wyn veranderdhebben. De Perfoonen , welke hy met zich bracht zyn van geringen leefdand, en daer onder eenige' Visfchcrs. Zoo als de berichten luiden , zou hj der Pharifeër Gezindte niet zeer genegen wezens •B Joannes de Dooper en zyne leerlingen zonder,
ngg£



JOSEPH VAN ARIMATHEA. lol
<nog meer overeenkomst hebben met onze Leere dan hy en zyn Leer.
Ten dage van het Pascha heeft hy het vee en andere Offer -waeren met al de Wisfelaeren en Koopluiden uit het Voorhof der Volken verdreven , zoo dat alles in opfchudding geraekte, en elk , met fchrik vervuld zynde, nae een goed heenkomen zag; ja in een vierde uurs was de plaets geheel gezuiverd. Eenige Priefters wilden hem ter verantwoording? dringen, maer hebben niets uitgericht. Hy wierp hun met reCht tegen, datzy het Huis des Heeren tot een huis van Koophandel maekten, Het is merkwaerdig, dat hy den Tempel het Huis zynes Vaders noemde. Ikerinnere my , voor agttien jaeren aengaende den zelfden perfoon , toen hy als een knaepje van twaelf jaeren onder de Leeraeren zat, te hebben hooren verhalen, dat hy aen zyne moeder, die hem gemist en met angst opgezocht had, antwoordde: „ Wat is dit, „ dat gy my zoekt? wist gy niet, dat ik in 't „ Huis mynes Vaders zyn moest?"
Geduurende de ganfche heilige week nam zyn roem onder het Volk en by de Vreemdelingen van dag tot dag toe, Hy deed reeds op den eerften dag eenige wonderdadige genezingen. Op den tweeden dag ftond 'er op dat uur, wanneer hy daegs te voren in den Tempel gekomen was, al zeer veel Volk by de Koningspoort gereed e» dit nam voorts van dag tot dag roe. Op den £ 3 groa-



i$i NÏKODEMUS AEN
grooten Sabbarhdag (*) heeft hy het Volk met nooit gehoorden nadruk ter bekeeringe aengefpoord ,' en zeer duidelyk van de nabyheit van Gods Ryk gefproken. Ik hebbe my veele genezingen, welke hy deed, omftandiglyk laten verhalen. Zelfs eenige der ftrengfte. onzer Pharifeërs zagen die, en hebben 'er my,van verhaeld. Met dat al zyn zy gansch boos op hem. De Tempelreiniging is een onderneeming, welke zy hem ia 't geheel niet konnen vergeven. Ik hoorde reeds met 'er daed de bitterfte bedreigingen tegen hem , welke my door het hart fneeden. Na het twaelfde Utir (t) op den grooten Sabbathdag 'ging ik met Heran en Alexander, eenen der allerbitterfte, hem voorby, als hy de oogen van eenen blinden Jongeling aenraekte, zeggende: „ belyd uw geloof, en wordt ziende!" Alexander fpoedde vol wrevel voorby, en Heran en ik moeiten wel meê; hoe onuitfpreeklyk gaern ik ook ftilgeftaen, en mytot hem gewend hadde.
O Jofcph! ik fchame my dikwyls over myne. menfehenvreze; hoe driftig zy ook wezen mogen, en hoe veel geweid zy dreigen l
Zyn
(*> Dus noemen de Joden dien Sabbathdag, welke in hel ^aeschfecst invalt; zie Joannes XIX. vers 31. in 't midden.
Vert.
Cf) Na zes uur en des avonds volgens onze uurtelling.
Ver. t.



joseph van arimathea. 103
Zyn-geftalte en uitzicht trofTen my nog meer dan alles , wat ik aengaende hem gehoord had; en ik was dien ganschen nacht en volgenden dag vervuld met de gedachten, om tot hem te gaen; ik bad tot God, en het werd my ügter, en myn .befluit werd vaster, om hem eens te bezoeken. By dag durfde ik dit niet wel doen; dij zou een vuur van yver ontdoken hebben onder de Pnesters *» Schriftgeleerden. Ik liet het dan donker worden, en ging Zondags avonds laet nae hem toe m zyn herberg, dien ik had nagcfpoord. Hoe fterk myn hart ook klopte, toen ik by hem in de kamer trad, maekte my zyn vricndlyk innemende wvze van ontvangen wel dra bemoedigd en gerust. ■ Ik zal my bevlytigeu, Jofeph! om het ganfche gefprek, dat tusfchen ons voorviel, woordlyk voor u op te fchryven. Hy verzocht my, by hem te gaen zitten. Hy fcheen ccuigzins vermoeid te zyn, maer liet my nochtans niet het minfte merken, als of ik hem ongelegen kwam. Daer zat ook een paar zyner Leerlingen in het zelfde vertrek. Ik fprak hem dan dus aen: Meester! wy zyn overtuigd, dat gy een Lecraer zyt, ons van God gezonden; want niemand kan zulke tekenen doen, als gy doet, ten zy de Almagtigè" met hem is." Hier op •'zei Jefus: (dus heet de Godlyke man van Nazareth.) „ Waerlyk! waerlyk! geloof my! ieder, die niet van nieuws aen gebooren wordt, kan G 4 het



I°4 N I KV DiE M V S A E IS'
liet Koningryk van God niet deelachtig wo5„ den." Ik verwonderde my zeer, dit kunt gy wel denken, Jofeph! en vroeg gansch vrymoedig:
% Hoe kan een me"sch geboren worden , als V, hy oud is? Kan hy ook weder te rug keeren m het lichaem zyner moeder, en nog eens V. geboren worden?" Hy antwoordde: „ Waer„ ïyk! waerlyk! geloof my; wanneer iemand niet geboren wordt uit water en Geest, zo zal hy .., in het Godlyk Koningryk niet ingaen. Uit „ vleesch wordt vleesch gebooren , maer uit den „ Geest, geest. Laet u dat niet vreemd doen, " dat ,k u ze§Se: » moet van nieuws aen ge„ „ boren worden." He wint vyaeit, wervvaert hy Uwil, gy hoort zyn gernis, maer gy weet niet, van waer hy komt , en waer heen hy gaej >> Zoo is het met een ieder, die uit den Geest „ geboren is." Ik moest my wel nog eens verwonderd toonen, offchoon hy zeide : „ lact u „ dat niet vreemd doen !" en ik vroeg nog eens: „ hoe is dat toch mogelyk?" De GodJyke gaf ten antwoord; „ Zyt gy een Leeraer in Israël, „ en weet gy dat niet? Waerlyk! waerlyk! ge•„ loof 'er my op: 't geen wy met volle oves„ tuiging weten , dat Inreken wy; en 't geen wy „ gezien hebben, dat betuigen wy; maer gy weigert ons getuigenis aentenemen. Gelooft » gy niet, wanneer ik u dingen zegge, die op
>, aerde



JOZEÏH VAN A R I M A T tl E A' Ï°J
„ aerde zullen gefchieden, (en die Israëls Leer,, aeren uit de Profeeten reeds behoorden te ■ weten), hoe zult gy my geloven, wanneer ik
u dingen uit den Hemel verhalen zal? en deze „ kan u niemand verhalen dan ik; want niemand „ is den Hemel opgevaren; hy alleen, die uit „ den Hemel neder.gekomen is, weet deze din?
gen, namelyk des menfchen Zoon, die in' den.
Hemel te huis hoort."
Wat dunkt u ? waerde Jofeph 1 zoo kan niemand fpreken dan de Mesfias. Wy zyn alle gelukkig, myn Vriend! Wy zyn dit geluk nie,t waerdig! Maer, daer dan nu niemand waerdig is,, dat hy een Kipd Gods genoemd worde, zoo willen wy ons echter bevlytigen, om het Woord zynes Eerstgeborenen, des menfchen Zoon, den Profeet in Israël, te hooren, en ons naer zynen raed te fchikken.
Doch ik vaere voort met myn verhael. Het geen hy zeide, kwam my over 't geheel duister voor, maer, 't geen ik daer van verftae, is zeer Godlyk. Wyders fprak hy aldus; „ Het is deze „ Zoon des menfchen alleen, door wien de Verlosfing komt. Gelyk Mofes eens in de woeftyne het kopere flange.nbeeld moest oprichten en in de hoogte (tellen , zoo zal de Zoon des menfchen verhoogd worden, op dat dus een ieder» .„ die in hem gelooft, niet ten verderve gae maer „ het eeuwige leven hebbe." Die verljooging beG 5 grype.



*c<5 nik o de mus van
grype ik in 't geheel njet. Kunt gy my ook zeg. gen, wat hy daer meë bedoeld kan hebben ? ik durfde hem niet verder vragen.
Zielverkwikkende fprak hy van Gods liefde; '„ Want zoo zeer heeft God de werelt geliefd, „ dat Hy zynen eeniggeborenen Zoon overgaf, « op dat een icder> in hem geloven zou, i, niet ten verderve gaen maer het eeuwig leven „ hebben mogt. Want God heeft zynen Zoon ,, niet gezonden in de werelt, om de werelt te ï, veroordeclen, maer op dat de werelt door hem „ behouden zou worden. Want al wie in hem «| gelooft , is vry van veroordccling ; maer die -„ niet gelooft, is reeds gevonnist, dewyl hy niet ii geloofd heeft in den Naem van Gods eenigge-' ,, borenen Zoon. En dit is het oordeel, dat het 95 Licht in de werelt gekomen is; maer de men5, fchen hebben de duisternis meer bemind dan $* het licht; want hunne bedryveu waren boos. V, Een ieder, die boos handelt, haet het licht, \ï en wacllt zich van dit te genaken, op dat zyne daden niet bellraft worden. Maer die de -,, waerheit en het recht betracht, nadert tot het ;i licht, op dat zyne daden aen den dag komen, want zy zyn in God gedaen." Hier hield hy op; want daer kwamen een paer •andere menfchen in dc kamer, die nae hem vroegen. Het kwelde en drukte myn ziel fterk, dat ik fchroomde, by dag tot hem te gaen. Deze
daed



J O Z E P. H VAN A R I M A -T II E A.
.daed toch was in God gedaen ; wat had Ut my dan daer over te fchamen? Doch zoo gaet het my} wanneer ik op hem zie, dan zou ik wel alles opofferen en opcnlyk zyn Leerling worden; maer .zie ik dan. weder op alle die geleerde en voarnaome mannen .onzer Stad, die hem zoo in 't geheel met mogen zetten, en bedenke ik dan,, dat zyn zaek zich toch wel haest nader ontwikkelen en -9yer alle ongunftige oordeelen zegepralen moet,, dan vinde ik het nog in 't geheel niet nodig, my te haeften met eene opênbaere verklaring van myn geloof. Ik nam affcheid van den eerwaer<*igeR Godlyken Man, en myn hart was zoo, vol .van grooter hoogachting voor hem dan te voren, zoo vol van 't geen hy my geleerd had, dat, indien ik van daer terftond nae den Raed had moeten gaen , ik met de enbefchroomdfte openhartigheit, zoo ik gelove, voor hem gefproken, en zoo terftond. aen den Raed voorgedragen zou hebben., wat hy gezegd had, inzonderheit van het licht, '■t welk de goede mensch zoekt , maer dat de. fcooze haet en fchuwt.
Merkwaerdig en ophelderende is het voor my» dat zyne Leer, gelyk ook de Doop van Joannes, geheel geen onderfcheid fchynt te onderllellen tusfchen het Volk van God en de Onbefnede„en. — dat Joannes beide die en d-eze aenfpoort om. zich te laten doopen, en dat Jefus nu tot my fprak van eene nieuwe geboorte, als noodzaeklyk,
om



y'lO$ NÏKODEMUS AEN
om in het Koningryk van den Mesfias integaenj daer ik gedacht had, dat dit met ons Israëliërs zoo terftond in volle orde zou wezen. In 't geen Joannes van dezen Jefus doet ver'wachten, en in 't geen hy van zich zeiven zegt, hechten zy Israël en de andere Volken zoo naeuJ te faetnen, dat ze die zelfs niet eens afzonderlyk noemen. Het zyn de zonden der werelt, die Jefus als het Lam Gods zal wegnemen. By zekere verfchyningvan eenen Engel ( verhaelt men ) zou 'er gezegd zyn; „ Hy zal Jefus genoemd worden, & want hy zal zyn Volk verlosfen van hunne „ zonden.?' En de Profeet uit Nazareth fprak in zyn onderhoud met my ook fteeds van de werelt: s, God had de werelt zoo zeer geliefd."
Ziet gy, waerde Jofeph ! hoe zeer zich ons Volk en zoo veele van deszelfs Leeraaren bedriegen in hunnen waen, dat God alle Volken, buiten Israël, zou verworpen hebben. God heeft zyn Zoon gezonden , om de werelt te verlosfen, niet om haer nu te oordeelen! Ik zie met 'er daed, dat Jefus allen weder te famenvoegt, even «ls ook de voorfpelling aan Abraham reeds infloot, ,, Alle gedachten der aerde zouden iu Abrahams Nakomeling gezegend worden." Ja, daer komen wel eens angftige bekommeringen by my op wegens het Volk Israël; want die woorden: „ Wie den Zoon niet aenneemt, is reeds gevonnist, dewyl hy niet geloofd heeft
in



JOSÉPH VAN ARImATHEA. lOJ
,;i in den Naem van Gods eeniggeborenen Zoon ," en ,i dit is het oordeel, dat het licht in de weif relt gekomen is, maer de menfchen beminnen sj de duisternis meer dan het- licht, om' dat hunj, ne daden boos zyn." — .. deze woorden en die afkeerigheit der voornaemften onzes Volks van dezen Profeet liggen myzwaer op het hart. ,, Om' ,-, Gods wille, (zegge ik dikwyls tot my zei ven, > a hoe is het toch mogelyk, datgyu, om den toom ,-, der meefte leden van den Raed te ontwyken, niet ,, openlyk by hem durft laten zien? en dat, daer
hy zóó befclieideh', zoo góed, zoo vol waerheit ,, zoo leerzaem , en zoo' baerbiyklyk éen van God ,, beveiligde Propheet is. " Dan , het zou my fmarten , dat Israël niet eenig voorrecht boven de Hei-' denen zou hebben, inzonderhëit, dat het niet geheel zou deelen' in allen zegëii zynes Koningryks. Doch dat is niet mogelyk; God kan geen berouw' liebben van het geen Hy heeft laten voorfpellen.
Ik moet befluiten. Hy die dezen brief zou me> deneemen, moet nog ergens opgehouden wezen, anders had ik u niet zoo veel konnen fchryven.Groet alle de uwe van my. Prys God nevens my om zyn Heil. Zyne Genade zy met u en met iwen niko de mus !■
XXVfc,



X X V h
joëi met joannes den Doopen (Vergelykt Joannes III, 22—36.)
3"oëL. Meester! hy, die by u was aen geene zyde van den Jordaen , dien gy getuigenis gegeven hebt, zie, die laet nu ook doopen, en elk loopt hae hem toe. Ik heb met eenen zyner leerlingen lang daer óver geredentwist.
Joannes (zittende onder eenen Palmboom, digt by een zachtvloeiè'nd beekje, dat voor hem henen vliet, nevens eenige zyner Leerlingen, buiten Enon in een zeer fchoonen Öord,waer twee kleene rivieren faemenloojsen; — en wel des avonds by het ondergaen der Zonne.) Kom , Joël! zet uby ons neder, en ontrust u niet te zeer door uwen yverV
JoëL. Hy hield tegèn my (kende, dat Jefus den voorrang had in doopen; en is het evenwel Jefus niet, die zich door u liet doopèn ? Wat zal 'et van u worden, wanneer elk wegloopt , en hem navolgt?
Joannes ( vriendlyk lachende). Een braef menseh kan zich niets aenmatigen, ten zyhet herrf



jOeL MET JOANNES DEN Ö00PER. lït
'van den Hemel gegeven worde. Ik neme u zelveti 'tot getuige, Joël! en ulieden allen, dat ik zoo» dikwyls gezegd hebbe : ikben dé voorfpelde Koning niet; maer flechts voor dezen beert gezonden. Hy, wien dat heilige Volk, 't welk ik bereiden zou, ten eigendom beftemd is, is de Mesfias. Die de Bruid heeft, die is de Bruidegom* Maer de Vriend des Bruidegoms , die voor de ka* mer der Bruid ftaet te wachten , verblydt zich zeer , Wanneer hy de ftem des Bruidegoms hoort. " — Deze myne vreugde is my nu in volle mate' ten deel geworden. Nu moet hy wasfen, ik toenemen. Gy zult u nog een kleenen tyd in myn licht verheugen ; weidra verdwyne ik, gelyk deze fehodiie dag ten avond fnelt.
Gelukkig ben ik, wanneer ik Hechts van verre nae die fchoone avondzonne gelyke, — wanneer gy u in my verheugt gelyk in de gloeiende lïraelen der ondergaende avondzonne. Met Hem breekt de dageraed van eenen eeuwig helderen dag voor u aen. Zyn aenvang en opgang is uit de hoogte, Verblydt u in hem, gy alle myne Leerlingen! en buigt uwe knieën voor hem; hy, die vanboven herkomt, is verre boven my en boven allen. Die uit de aerde komt, — is uit de aerde, en fpreekt als een aerdfche , naer het licht, dat God hem verleent ; maer die uit den Hemel zeiven komt, die is boven allen verheven. Zyn getuigenis is niet flechts van hopren zeggen, neen maer, 't geen hy
zelve



tlZ JOCL MET JOANNIS DEN DOOPER.'
zelve in den Hemel gezien en gehoord heeft, dai komt hy op aerde verkondigen.
Maer, helaes! men neemt zyn getuigenis niet aen. Gelukkig hy, die zyn getuigenis aenneemt! hy zelve zal als een zegel voor de waerheit van God en een levendig getuigenis worden, dat God getrouw is in zyne toezeggingen: Die van God berwaert neêrgezonden is, die fpreekt de ivoorden van God,, in Gods Naemj hem gaf God zynen Geest in onbepaelde maet. Want de Vader heeft den Zoon lief, zoo lief als niemand anders, en Hy heeft alles in zyne handen vertrouwd, en overgegeven. Elk, die den Zoone gelooft, heeft het eeuwige leven. Wie hem verwerpt, zal dat leven niet te zien krygen; Gods ftraf wacht op hem. i
XXVIfy



XXVII.
kosam met zynen euder en kranken broeder' abraham in Enon.
(Vergelykt als voren Joamm lil, 22—36-)
3H. Ach ware ik zoo gelukkig, dat ik den Gezalfden Gods haest eens zien mogt! O ! hoe zal Israël verhoogd worden! Hoe gloeit onze Joannes van vreugde, wanneer hy nu van hem fpreekt! Ack! broeder! dat wy zoo gelukkig waren, hem hier re zien ! dan zou uw gebeente verkwikt en üw hart genezen worden.
A. Nu , lieve Broeder ! nu voldoet gy my beter. Ik dacht fteeds; het moet nog zoo en zoo komen , — en begreep uw gedrag niet. Het was vóór en na niets dan van uwen Joannes, en van uwe pogingen ter navolgingc van zynen ftrengea leeftrant.
K. En gy zeide my niets daer van t A. Wat zou dit geholpen hebben ? Ik wist wel,, hoe vuurig en onverzetlyk gy zyt In uw doen , Wanneer de eerfte yver nog in kracht is.. Ik n. d.eel. H dacllt*



114 K O S A M MET ZYNEN
dacht, ik zal wachten en toezien. Wanneer 'er eens niet zoo fpoedig iets mogt komen van den Mesfias, dien Joannes als zoo naby verkondigde wilde ik u dat genoegen niet ontroven, 't welk gy in uwen eerfien zekerlyk duister omdolenden yver fmaekte. Maer, komt hy zoo fpoedig als
Joannes fchynt te kennen te geven, ■ dan zal
het, dachte ik, buiten my wel te recht komen.
K. Het is inderdaed waer; het is, als of my nu de oogen geopend zyn geworden , federd Joël ten tweedenmaele met onzen Meester gefprokcn heeft over Jefus van Nazareth. Zyn eerfte wonderdaed in Kana, en 't geen de Dooper daer over gezegd heeft , en het laetfte gefprek over den grooten toeloop, dien Jefus fteeds meer en meer verkrygt, hebben my gansch anders onderricht, dan ik te voren dacht. A. Waer in beftond dat voornaemlyk ? K. Voornaemlyk in twee zaken. De eene bracht my van dat fterk ingetogen en beneveld gelaet en de andere van die overdrevene verknochtheid aen den Dooper, af. Als Joël fprak van de meemgte Doopelingeu, die hem nu aenhingen , en die door zyne Jongeren gedoopt waren, hoorde Joannes dit niet alleen met genoegen tmer zelfs met eene. zichtbaere vreugde aen, en hoe vermoeid hy ook ware, ftond hy geheel vingen als verfdscbt op , en zeide: „ Wie de Bruid » heeft, deze is de Bruidegom; ik beu fl.dits
„ de



BROEDER ABRAHAM. 115
,, de vriend des Bruidegoms; en myne blydfchap „ is vervuld , nu de Bruidegom gekomen is. " Naderhand heeft hy ons onder andere nog eene heerlyke plaets erinnert, waerin de Profeeten den Mesfias voorftelt als den tederlievendften Bruidegom, als den getrouwften Echtgenoot .van Gods Gemeente. Maer 't geen hy van de hoogheit van dezen Jefus en van zyn eigen geringheit zeide, gaet nog alles te boven. A. Weet gy zyne woorden niet meer? K. Hy verhefte hem vol (trekt boven allen, als behoorde hy niet tot de andere menfchen; mae.kte eene uitvoerige tegcnftelling van hem tegen alle
andere Profeeten van God. Ja .... nu
fchieten my nog zyne woorden te binnen: ,, Die ,, van boven herkomt, is boven allen; die uit de „ aerde komt, fpreekt uit de aerde; die uit den Hemel komt, is boven allen, en heeft die Hemelfchc dingen zelve gezien en gehoord, en komt u die verkondigen." Zoo of zoo omtrent fprak hy van hem; met vreugde zeide
hy: ,, Hy moet wasfen — maer'ik moet afne,, men ! " En , wanneer hy gezegd had; — ,, ik ,, moet wasfen, en hy moet afnemen;" had hy dit met geen meer genoegen en blydfchap konnen zeggen.
A. Gy fierkt ook myne nog overgeblevene hope, lieve Broeder! Zyn Ryk zal myn lyden doen eindigen; een zoodanig einde had ik, kortsgeleH 2 den



Ii< KOSAM MET ZYN BROEDER ABRAHAM.
den , nog niet met dat vast vertrouwen durven hopen. Neem nu nog deze eene waerfchouwin* van uwen broeder aen. Wees nu ook niet weder al te toegevend omtrent u zeiven, wanneer ge nu die ftraffe en ftrenge ihgetogenheit laet varen, waer in ge dus verre op 't voorbeeld van Joannes zocht uittemunten.
K. Ik hope, neen; God helpe my, om hier in de maet te honden! Ik begrype zeer wel, wat gy bedoelt, myn Broeder! O! dat wy nu hacst de hemelfche dingen hoorden ! Dat de Ongehoorzaemen onder het Volk hem hier in maer niet belemmerden ! A. Heen Joannes ook daer van gefproken ? K. We] degeïyk. Hy bejammerde het fterk, in niemand zyn Hemelsch getuigenis aennam.
XXVIII. s a p h a x aen p H i l i p p rj s.
G ods byzondere zegen geleidt my overal federd ik een Doopeling van Jefus ben. Ik pryze God daer voor dag en nacht, en dank zynen Gezant



SAPHAT AEN PHILIPPUS. II?
zant van ganfcher harten en met myn geheele
ziel- Ook u, Phiüppus! die een uitverkoren
vriend zyt van den grooten Gezant, ook u
danke ik, dat gy my gedoopt hebt met den doop der bekeeringe tot vergevinge der zonden, op dat ik het eeuwige leven hebben mogt.
My liggen nu nog twee dingen zwaer op 't hart, en in beide kunt gy , geachte Man! my zeer behulpzaem zyn.
liet eene betreft den geenen, die my byzonder waerd zyn, en wel mynenNaestbeftaeuden. Myn vrouw is der Pharifeërgezindte fterk toegedaen, en zeer gezel op de vastendagen; maer buiten die dagen gaet ze zich fomtyds beestachtig te buiten in dronkenfehap. Met dit al geeft ze zich ook verbazend veel moeite, om onze kinderen, zoo goed zy kan, te onderrichten in cie wet van Mofes en de overleveringen der Vaders, en doet my dikwyls zwaere verwytingen , dat ik daeri'n zoo achterlyk en los ben. Van Joannes, en van den Mesfias , welken hy aenkondigt , wil zy niets hooren, en nog minder nu, daer ik zoo maer gemaklyk aengenomen en gedoopt ben geworden, fchoon ik de Inzettingen van Mofes en de overleveringen, gelyk zy zegt, zoo gering achte. God pdieve haer de oogen te openen !
Maer myne drie oudfte Zoonen zullen weldra tot uwen Meefter komen , en zich laten doopen; dan, ik bidde u, dat gy den derden wegens zyne H 3 trotsch-



HS SAPHAT AEN PHILIPPUS.
trotschheit eens een nadruklyk woord toefpreekt, Hy is die, van wien de Moeder het meeftc werk maefte , en die haer het meeftè genoegen gaf; waer van daen zy ook niet weinig toebracht, om zyn hoogmoed te doen zwellen. Myne blinde dochter,die het oprechtfte hart heeft, dat ooit een inensch bezat, wil ik zelve by den grooten Profeet brengen.
Het andere, dat my zoo fterk op 't hart weegt, is, dat ik toch mogt verwaerdigd worden, in' naeuwere kennis met Jefus te komen. De meenigte des Volks, die hem en u liedenomrin.de maekte het my onmogelyk, om myn hart nader voor hem open te leggen. Dacrom bidde ik u, Philippus! breng my , wanneer ik wederkome ' nader tot hem; noem hem mynen naem, en geef hem het vuurig verlangen myner ziele te kennen om meer by hem bekend te zyn. indien hy het nodig vindt, my dan nog ernftiger töbeltraffen over myne vorige ligtvaerdige en onbedachte Ievenswyze, ik wil dit met gelatenheit en onderwerping hooren, wanneer ik flechts — niet uwlieder - neen - maer - een foortgelyk geluk als het uwe, - genieten mag, — flechts nader wezen mag by hem, die boven alles de liefde van myn ziel gewonnen heeft. Ik moet weten, wat het is, uit water en Geest geboren te zyn Gy doopte my met water! Wie doopt my nu met den Godlyken Geest? . ...
XXIX.



«9
XXIX.
p „ T L I P P U S met N A T H A N A ë L,
digt by het van Jofeph omftreeks SfcAtfr. (Vergelykt Lukas III, 19, *>• en 3oannes IV' I~6°
P. Waerom toch is onze Meefter zoo fpoedig uit den aengenaemen oord vertrokken, waer wy ons nu eenigen tyd ophielden , en zoo veelen doopten? Deze immers was zoo zeer gelegen,en» van wegen de nabyheit der rivier voor het doopen, en, van wegen de nabyheit van den gemeenen we* nae Jerufalem, om fpoedig in die heilige Stad te komen en van daer veel volk te trekken ; - ert nu evenwelzoo fchielyk geheel uit Judea! - ft vergat reeds meer dan eens , u dit te vragen.
N. Weet gy dat niet? Philippus'. Doch
ikerinnere my, dat gy afwezig waert, toen deberichten kwamen, welke den Meefter bewogen, zich te verwyderen. Een Leerling van Joannes was zoo goed van ons te waerfchouwen. Hy H 4. ^acht



120 PHILIP PUS MET NATHANAEL.
bracht ons de treurige tydiug, dat zyu Meefter op Macharon gevangen zat (*). P. (gfinsch va-fchrikt. ) Waerom dat toch ? N Dat wete ik niet. — Hy voegde daer by, «at de Phanfeërs dit reeds vernomen , en tellens aen de party der Pharifecfthe Gezindte in het Sanhednn te Jerufalem bericht hadden, dat Jefus zoo veel toeloop had,en ook doopte,ja dadelyk reeds meer Leerlingen had dan Joannes zelve. Ook «ide hy, dat de Pharifeërs Herodes fterk preezen om dat hy den Dooper gevangen gezet had, en dat zy ook fteeds bitterder werden tegen onzen Meefter. Ik ben zeer ontzet, zoo over dit wedervaren van den Dooper, als over den nayver der Phanfeërs tegen Jefus. Myn God! hoe is 't mogelyk, dat den Heraut van den Mesfias zoo iets kan overkomen!_ en vlucht niet Jefus zelve? Is dit ook mogelyk ? - dan gaen onze zaken achter mt. - Ik hebbe myn kommer fteeds by my zei ven verborgen gehouden ; maer nu legge ik u myn hart eens open.
P. Kom, zet u hier een poos; wy zyn verre vooruit; de anderen houden zich, fchynt het, by
den
C') Dus bericht ons joSEPnus iH het ^ W O***, op het 5de Hoofd*., dat HZl J0an„eS den Dooper, als een gevangen van Staet, op het i27 ■ °f mch"-""" of todunn genoemd , plaetfte. '
Vertaei. eer,



PHILIPPUS MET NATHANAÜL. 121
den Heere; hy is moede, en gaet langzaemer dan gewoonlyk.
N. Ja wy zyh ook ruim verre genoeg voor uit. P. In het eerst verfchrikte ik ook op uw bericht. Maer neen, het heeft niets te beduiden. Dit zyn maer kleene hindernisfen , waeröver de zaek van den Mesfias ras zal zegepralen. Laten vry Vorften en Overheden beraedflagen tegen den Heere en zynen Gezalfden , de Heere zal hen wel toonen, dat My echter zynen Koning aengefield heeft over Sion , zynen Heiligen Berg.
-jst. Maer dat vluchten van onzen
Meefter? P. Zyn uur is nog niet gekomen. N. Gy beurt my op, myn Broeder! God vergelde het u! — Zie, nu eerst geniete ik weder de verkwikkingen , die ons hier omringen. Welk een fchoon, heerlyk, en vruchtbaer veld! welk eene zacht ruifchende beek!
P. Deze brengt niet weinig toe tot de vruchtbaerheit van dezen Oord.
N. Zie , Philippus! wy zyn op het fchoone veld van den verftoten Broeder. Wanneer nu ook Joonnes al verftoten wierd van zyne booze broederen , wat zou het fchaden !
P. Zyn Erfdeel in het Ryk van den Mesfias zal heerlyker zyn dan dit veld van Jofeph, ja, dan dat Ryk , waeröver Jofeph naest Pharaa heerschte!
H 5 N.



T'22 PHILIPPUS MET NATIIANACL.
N. Willen wy voortgaen ?
P. Lnet ons hier nog wat wachten ; wy hebben hier een vry uitzicht in die kleene valei; ziet gy de fpitfen wel van dien verwoesten Tempel?
N. Zou wel de Heere willen opgaen nae Garizim!
P. Daer zou hy nog een ernftiger onweer ontmoeten dan in Jerufalem; de grouwel der Samaritaenen van vroegere tyden gaet alles te boven.
N. Zy blyven even hardnekkig roemen op hunnen Tempel; ja, ik vreze ook, dat, wanneer onze Heer hier eens beflisfching deed , deze hun nog erger bekomen zou dan die voor anderhalf hoZ derd jaeren. P. Waer fpreekt gy van? N. Myn overleden Grootvader, die de Samarïtaenen zelfs niet kon noemen , of hy ging zich in drift te buiten; (het ergerde my dikwyls ,-fchoon
ik nog een jonge knaep was;) deze dan ,
wiens voorouders lang in Egypten woonden, verhaelde my de gcbeurdtenis veelmaelen, waerop' ik doele. Ptolomëus Philometer moest een gefchil beflisfchen , dat ontftaen was tusfchen de Joden en Samaritaenen in Alexandriën. Beide Partyën hielden ftaende, dat hun Tempel de eenige echte was volgens de wet van God, zoo als ze nog heden ten dage doen. Men begeerde, dat de Koning onderzoek doen, en die Party, welke ongelyk had, ten dood verwyzen zou. De Voor-
fprae-



HUIL rP PUS MET NATIIANAÜL. I2J
fpracken ter wederzyde lagen eenen ee 1 af, dat ze hunne zaek uit de Godlyke wet -bepleiten zouden. Andronicus, die voor de Joden fprak, ondernam eerst, zyn zaek te verdedigen, en bewees de echthèit van onzen Tempel uit dc wet en Profeeten, gaf de Geflachtrekening op der lioogepriesters, die in den zeiven gediend hadden, en toonde, hoe veele gefchenken door de Koningen van Afiën aen onzen Tempel gedaen waren; —• hoedanig iets dien van Garizim nooit te beurte viel, welke by vreemde Koningen even weinig ift achting was, als of hy 'er nooit geweest ware. Door dit alles werd Ptolomëtis geheel overtuigd; en Sabëus, die voor den Samaritaenfchen Tempel fpreken zou, mét nog eenen, wiens Naern my ontfehoten is , werd ten dood verwezen (* ).
P. Ik vreze waerlyk voor de Samaritacnen , maer het neemt myne verwondering weg , dat onze Meefter door Samariën reist, daer hy ziet, dat zelfs de voornaemfte Joden met zyne zake niet wel te vrede zyn.
N.
(*) Men vindt dit verhael in het XlIIde Boek der Jotifche Oudheden van josephus, het 6de Hoofdftuk §. 50.5. Waer blykt, dat de nacm van den tweeden voorfpraek dec Samaritaencn, die nevens Sabïus ter dood verwezen werd,
was Thcodoftus.
Vert.



124 PHILIPPUS MET NATIIANAeL.
N. Dat is zoo! maer dan zal hem de yver voor het Huis zynes Vaders eerst recht aenprikkelen! doch zie daer den Meester met de andere aenkotrien. . ,
Je sus (wyzende hen op den grafnaeld van J0. feph;) Jofeph bekwam een fchooner Rustplaets, dan zyne broeders hem wilden gunnen. Komt' laet ons voortfpoeden. - ( ah zy hy Jakobs bron waren,) Kinderen! gaet vooruit in de Stad. Ik zal my een poos by deze bron ter nederzetten; want ik ben vermoeid.
XXX.
JERUSCHA met ABEDNEGO,
in de woning van Jerufcha in Sichar. ( Vergelyk Joannes IV, 4_3o. en 39-45.)
A.. Schoonfte! zie iku dan weder na eene zoo lange afwezendheit!—die agt dagen federd myn vertrek fchenen my wel agt jaeren toe! Maer gy zyt zoo ftil! - zoo vreemd in gewaed ! - treur
niet, denk niet, dat ik u ontrouw ben!
J. Ver-



JERUSCHA MET ASEOKKUU. 1Z$
J. Vcrlaet my, bidde ik u!
A. Wat hooreik? Ziehier, beste, lieffte Jerufcha! (hy ontpakt eenige goederen) zie hier, wat ik van de erfenis, die ik van mynen broeder
gekregen hebbe , heb medegebracht! al die
opfchik zal de uwe zyn! ,
].'(met groote ontroering en ernst.) Al bracht gy my ook de fieraeden van eene Keizerin, — het is uit, Abednego ! — wy zyn gefcheiden, — voor altoos gefcheiden! Neem gy alles te rug, wat ik ooit van u bekomen hebbe. ( Zy legt een pak met kostbaerheden en eenig geld voor hem op de tafel, en zegt nu met wat meer hedaerdheit): Ik danke God, dat Hy my gefterkt heeft, om u dit te zeggen,
A. Is het zotterny of trouwloosbeit ? waer hapert het u?
J. Het geen ik doe, is noch dwaes noch trouwloos, maer een begin der wysheit en getrouwlici:, die ik aen den Heere fchuldig ben.
A. Hoe is het? heeft een Joodfche dweeper u ook betoverd ? Ik hebbe gehoord van eenen, die in de woestyne zyn eigen Volk beltraft en verdoemt ; — fpreek op! waer komt u dit
van daen? ■ ~~
t Had gy hier geweest, zoo zoude ik u geroepen hebben, om te zien, wat het was; — om te zien, of het ook een Joodfche Dweeper was.
A. Hoe dan?
j. Be-



■Jz6
JERUSCIIA MET ABEDNEG0.
J. Beloof my eerst ais in de tegenwoordigheit van den levenden God , dat gy ffiy dan zoo terftond verlaten zult, zoo zal ik u alles verhalen. •
A. Wanneer ik moet, — o Jerufcha ! — bedenk "u we'. -
J. Niet anders, — inderdaed en op het allerpleg. tigst betuige ik het u, — „kt anders verhak ik
het u, en gy moet ■ anderzins , zonder de
reden te-vernemen, terftond vertrekken. A. Zoo belove ik u dan op het ailerpiegtigst cn . ernftigst, dat ik, wanneer uw verhael my o ver; tuigt, u dan ook terftond verlaten zal, J. ... en niet weder bezoeken in den vorigen trant ?
A. en niet weder bezoeken ook.
J. Wel aen dan. Voor agt dagen , wanneer ik omtrent het zesde uur (*) nae buiten ging nae Jakob's bron, om water te fcheppen , ontmoeten my in de poort eenige Joodfche mannen. A. Heb ik het niet wel gezegd ? J. Laet myongeftoord vcrhnlen! Deze vroegen my,- waer brood te koop was? — gingen toen hunnes weegs, cn ik ouk. Maer, als ik aen de bron kwam , znt daer onder den boom een Jood ïiïtterusten, en de hand, waer op hy leundej bedekte zyn aengezkht,- zoo dat ik niet verder'acht op hem;floeg, dan dat ik dacht: — „ deze mag „ ook wel by die mannen behooren, welke ik in
„de
( * J Ten twtslf uwen des middags.
Vert.



JERUSCHA MET ABEDNEGO. 12?
„ de poort ontmoet hebbe." Ik liet myn gereedfchap, om water te fcheppen, neder, en putte-
de. De Vreemdeling zag op, en zeide tot my
met een vriendlyke ftemrne: „ Vrouw! geef my eens te drinken." Ik antwoordde, zonder hem Dykans aentezien : „ Wat komt my over , dat gy, een Jood zynde, van my, eene Samari,, taenfebe Vrouw, drinken begeert ?'" Nu zag hy my fterk en met vriendlyke deftigheit aen; — ik begreep,dat by wel een Joodsch Leeraer, maer geen zodanige was, als zy gemccnlyk zyn; Ily zside: „ God fchenkt dit water voor alle dorfti„ gen. Doch wanneer gy een verhevener gefchenk „ kende, en wist, wie tot u zegt:" Geef my te „ „ drinken," „gy zoud gewis levendig water van hembegeeren>enhy zou het u gegivcn hebben." Ik antwoordde hem: „ Heere! gy hebt geen era„ mer om te fcheppen, en de bron is zeer diep; „ van waer hebt gy dat bronwater ? Gy zyt immers niet meer dan onze Vader Jakob ; hem hebben wy deze bron te danken, waeruk hy en zyne zoonen en hun vee gedronken hebben. ., En zoud gy nog beter water geven?" i
Ik bemerkte inuisfchen, dat'deze man zich niet ftoorde aen'de overleveringen'der Pharifeërs, die verbieden■, iets aen ons te leenen, te geven, of immer iets van ons aentenemen ,■ en ik gaf hem zulks ook te kennen. Maer zyn vreem-le gezegden begreep ik iu 't geheel niet.
Hy



125 J-ErJusCHA met abednego.
Hy vóerde my daer op een nog raedfelachtiger tael te gemoete dan te voren: „ Ieder, die van dit water drinkt, zal weder dorst krygen; „ maerhy, die drinken zal van het water, dat ik hem geven zal, zal niet weder dorften in „ eeuwigheit; maer het water, 't welk ik hem geve, zal zelve een bron in hem worden, die ,, in eeuwigheit niet uitdroogt.''
Natuurlyk verzocht ik hierop, dat hy my toch van dat water geven zou; ik zóu 'er toch gansch blyde om zyn, dat ik niet weder zou dorlTen, en derwaert behoeven te gaen, om te putten. Maer'het was my jntusfehen zeer vreemd, dat hy zelve vermoeid cn dorffig fcheen te zyn , ja daeciiyk water
van my.verzocht had, om te drinken, , en
dat, daar hy my teffens zulke aenbiedingen deed. livenwel konde ik hem onmogelyk voor eenen" zinncloozen aenzien, daer elk woord, en vooral elke houding by ieder gezegde, my fteeds meer en meer hoogachting en eerbied voor hem inboezemde. Maer luister nu toe, Abednego! De
man zeide wyders tot my: „ Gae henen en roep uwen man, en kom met hem herwaert! " Gy begrypt ligtlyk , dat'ik hem antwoordde: „ Ik „ heb geenen man." Maer toen openbaerde' hy, als een Profeet, myne fchande, en gaf my dié te kennen, doch op zoo inneemenden zoo wel als treflknlen trant , dat ik juist toen .dén meetlen moed greep < toen my andelis alle moed moest ont-
zon-



JER.Ü9CHA MET ASEDNSJO. 12$
ennken zyn: „ Gy hebt recht geantwoord (zeide „ by) *'.it gy geenen man hebt, want gy hebt vyf „ mannen gehad, en die, welken gy nu hebt, „ is u.v man-niet; daer in hebt gy de waerheit 2iJ gezegd."
A. (IVordt befchaemd en bkek van ontroering. ) En heeft hy dat gezegd: „ roep uwen man en „ kom herwaert 1" Had gy dan ook met my nae hem willen toegaen?
J. Hoor flechts, en bedenk tellens, hoe my da inwendige bewustheit onzer ongeoorlofde verkee-
ringe nu kwelde, hoe ik fchaemrood werd»
. de oogen telkens nederfloeg, en die niet dan vol vreze op hem durfde vestigen. Het kwam m$ «nmogelyk voor, dat hy dit van my kon weten ; en tellens kwam my nu de Godlyke aert der dingen voor den Geest, welke hy tot my gcfproken had, zoo als ik u ftraks verhaelde. Ja, toen by dit laetfte zeide, was het my, als of ik voor den Rechterftoel van den Alwetenden ftond, om veroordeeld te worden; — maer, zoo dra ifc het waegde, hem weder aentezien, en hy my aenzag, was het my, als of ik voor den troon va», den Allerbermhartigften wierd vrygefproken van, alle myne zonden. Ik zag, dat hy geen woori* meer hier van fpreken, noch van my hooren wilde , cn fprak hem, na dat ik voor een poos als; verdomd geftaen had, dus demoedig aen: fij H*eg re! ik zie, dat gy een Profeet zyt; hoe gaero ti. DEEL. I «», ™&



13S JERUSCHA MET A8EDNECO1
wilde ik den God van Israël met een boetvaer* n dtg hart aenbiddcn, wist ik maer recht zeker, ,i waer ik dit doen moest ? Onze Vaderen heb,, ben op dezen berg aengebeden; — gy, Joden! a zegt, dat Jerufalem de plaets is,, waer de Heere wil aengebeden zyn." Zeer vriendlyk en met den verhevenen ernst van eenen Profeet antwoordde de man my: ,, Vrouwe! geloof my vast! het uur komt, wanneer gy den Vader, noch op i, dezen berg, nog te Jerufalem zult aenbkïden. ,, Inderdacd gy doolt, met te denken, dat gy den ., Heere op Garizim moet aenbidden. Wy weu ten, dat God zich den Tempel te Jcrufalera a heeft uitverkoren tot een plaets van aenbkiding want Gods heerlykheit vervulde den Tempel van Salomon, en de Heiland der Volken moet ,i uitjuda's Stam voortkomen. Maer hetuurkomt, „ en is reeds naby, wanneer de echte eerbiedigers a van mynen Vader Hem in den Geest en met „ een waer bezef zyner Alomtegemvoordigheit „ zullen aenbidden, zonder zich meer te binden „ aen eenig fchaduwbeeld zyner Woninge. Want .,, ook de Vader zoekt overal zulke, die Hem al.-, zoo aenbidden, gelyk ik diergelyke opzoeke. ii God is Geest, en wil in waerbeit en Geest zyn 1* aengebeden. "
lk gevoelde de zuivere rechtmatighcit en waerbeit van 't geen hy zeide. Hy vleide de Sarnari. taaien niet, en bemint hen echter, ja fprak van
alle



jerusöha met abednego.
alk aanbidders van God met dezelfde genegenheit. Ik antwoordde met vreugde en vrymoedigheit: -« Ik wcte, dat 'er eene groote verandering voor - de deiir ftaet, dat de gezalfde Gods voor Israël komt, die alles in orde zal brengen. Wan}i neer deze eenmael komen zal, op wien onze ;< tw.ielf Stammen reeds lang hooptért en verwachtten, dan zal hy ons alle deze dingen aenduiden , cn verkondigen , hoe het zyn moet." Hier op zweeg hy een wyle tyds, en zei toen jilleenlyk dit: „ lk ben het, die tot u Ipreke."
( A b e d Ü e g o , dit Imorende, wordt bcurtlings fchaatnrood en bleek van ontfteldtenis, ja ftaet gehéél verft omd; — en, na dat ze wederzyds een pooi gezwegen hadden, gaet j e n ü s c n a dus voort. )
J. Ondertusfchen kwamen die mannen , welke uw in de poort ontmoet waren, te rug, en ik fflevkte , dat ze zyne Leerlingen waren. Maer riet fcheeiï my toe, dat ze zyne minzaemheit en verdraegzaemhëit nog niet geleerd hadden. Zonder één woord te fpreken, zagen ze my en hunnen Meefter bcurtlings met bevreemding aen. Maer ik gaf my naeuwlyks tyd, om dit recht optemerken; want myn hart brandde van begeerte, cm in de Stad aen de menfchen te zeggen, dat de Gezalfde vaii God hier was. Ik liet myn wateremmer llaen, liep iri dc Stad, en zeide het tegen twee gebuuren, die by elkankr ftoiiden. Ik zou byna in alk huizen hebben willen inkopen, om



JE RU SC HA MET ABEDNEGO,
dj? re verkondigen , en het Mond my niet aen, dat ik geen meer menfchen op de ftraat vond (terwyl elk nog aen het middagmael zat. ) Te huis komende vaerdigde ik fchielyk een bode af, om voor my op Garizim te loopen nae den Tempelwachter, myn zwager, en hem herwaert te balen. Deze is een zeer redelyk mensch, die fteeds gewoon is, te zeggen: „ Het ganfche Volk is be„ dorven. De Tempel op Moria moet inftorteit „ gelyk die op Garizim. " Hy heeft my ook verfcheidene maelen myn zondig gedrag zoo ernftig ouder 't oog gebracht, als of hy een Profeet .ware j maer ik achtte hem niet.
Ik 1'poorde tellens myne gebuuren aen, om toch heen te gaen nae Jakqbla bron, en den man te Km die my myne daden zoojuist had we¬
ten voorteftellen; of hy ook welligt de Christus ware. Zy vroegen my omflandiger, cn ik verhaelde hen alles; en zy geloofden my, ja gingen met groo.teu eerbied nae buiten, om hem te zien en te hooren. Ondertusfchen kwamen 'er nog meer andere, aen welke de Gebuuren dit, eer zy henen .gingen, nog hadden laten zeggen , en alle te faemen hielden zy fterk by hem aen, dat hy toch by hun zou vertoeven. Hy kwam ook met zyne leerlingen in de Stad ; Philo ontving hem met groote vreugde , en , waer hy maer ging of ftond, omringde hem de meenigue; ook fprak hy tot haer veele verborgenheden, en leerde de nood-
zaek-



J E R U S C H A MET A li E D N' E ! t>, 131
aaeklykheit der verbetering vin-hart en zeden; voortpeüemte de nabyheit van het Hemclsch Ryk. Men erkende, dat hy een Profeet moest zyn, die zoo grootfche dingen voorf.>c!de ; ook verhaelt men, dat hy aen fommigen wonderbaere genezingen gedaen heeft; en zy geloofden royn w.o rd, dat hy tot my gezegd had: ,J Ik ben de ChrM. „ tus." Ik waegde het, nae PhaoiAa gaen,:en; voor de voeten van den Profeet nedervallendë, zeide ik: „ Gy hebt my allereerst verwaerdigd, „ u zeiven aen my te ontdekken. Laet nu myti huis die eer gebeuren, dat gy by my\ jn.huis ][ komt." En , o hoe zalig ben ik i Hy deed zuiks; hy zegende myne twee kleenen, en zeide tot my:" Wees een moeder voor deze Kinderen !" en by het uitgaen waren deze zyrie vuurig uitgefprokene woorden: „ Dit huis worde gereinigd tot eene woning mynes Vaders! Ta AmenS het worde,gereinigd! God verwaerdige my, my zelve geheel ten offer aentebieden voor de genade, aen my, zondaeresfe, bewezen! Myn gebed fteigt dagelyks tot.Hem hemelwaert voor de deelgenooten in myne zonden, - ook vooru,Abe lnegot -De vader van uw eerfte Vrouw is een zeer bemind leerling geworden van den Profeet. Hy en nog veele andere hebben my gezegd ea doen weten, dat zy nu al niet meer geloofden om 't -reen ik aen hun verbaeld had, maer om dat zy zelve gehoord en gezien hadden, dat deze wacr-



Ï34 JERUSCHA URT ABEDNEGO".
lyk de Gezalfde Gods, dé Verlosfer der werelt .was. Hy vertoefde twee dagen, en is toen met
zyne Leerlingen vonrrgercisd nae Galilea.
Twintig der braefften van onze Stad deeden hem
Wel twee uuren verre uitgeleide.
Nu, Abednego! -- ik heb myn vcrhacl gedaen; zyt nu indachtig aen uwe belofte, en
Vertrek van hier. Uw Schoonva ler zal u wyders alles zeggen, wat uw hart van noden heeft. God ontferme zich uwer , gelyk Hy zich over my heeft ontfermd!
A. Iterwjl hem de traenen uk de oogen big^eten. ) God zy met u, Jerufcha! Ik fpoedde my nae mynen Schoonvader. Het Ryk van Gods Gezalfden vereenige in onfchuld, 't geen nu, onj der zonden wille, wordt van een gefcheiden!
XX XL



«35
X X X I.
p n i l i p u s aen s a p h a t ( * )• fVergelykt JoaimtslV, 5, 6, 8, 31 — 43.)
D c vriendlyke groete van Jefus aen Saphat, 'Ik hebbe, zoo goed ik kon, verricht, 't geen gy my verzocht had. Wanneer Jefus voor eerst weder in Judeü komen zal, wete il; niet. Hy fpoeddc zich van daer weg , langs den naeften weg, (namelyk door Samaria) nae Galilea.
Terwyl het dus wel lang kon dunren, eer wy weder in de Landftreek van Dcbora (f) komen, Cn een uwer Medeburgers, hier doorreist , zoo
1'chry-
"(.) I„ Antwoord op het XXVIUfte Stuk; luer voor Made..
(t) Hier wordt waerfchynlyk gedoeld op dat Bebora ot fiber* 'twelk jqsua XV, 7- DtMr genoemd wordt, en, vollens s anson, op dc gtenzen lag van Jud», tegen overBa^ ïamin en het poerden.
I *



136 PHILIPPUS AEN SAPMAT.
fchryve ik u een woord van Wrtroofting van hier, aen de grenzen van Samaria by Galiléa, waer wy eenen nacht vertoeven. Oi„ a en de uwen in uw hope optewakkeren en te verfterken, moet ik u iets , hoe weinig ook, verhalen van 'tgeen in SaBiaria voorviel.
By de bron van Jakob voor Sichem bleef on^e Meefter, van de lange rcize afgem», zitcen, ter. ' wyl wy in de Stad gingen, om fpyze te koopen> Toen wy wederkwamen, vonden wy hem in druk gefprek met eene Samaritaenfche vrouw en de laetfte woorden , welke zy wisfelden (wam ik was wat vooruit gegaen, en kon die duidelyk hooren) Waren deze van de vrouw: „ wanneer de Mes„ fias komt, zoo zal hy ons alle deze dingen doen weten." en het antwoord van Jefus wis: f, Ik ben het, die tot u fpreke."
Denk nu, Saphat! of bet u moeilyk zal vallen in naeuwere kennis met Jefus te komen , daer hy
zich zoo geheel, _ zoo volledig, ontdekte
aen eene Samaritaenfche; en dat nog meer is Saphat! wy vernamen in Sichar, dat deze een zeer wellustige overfpelige vrouw geweest was, deze echter vond zoo ras genade , fa zoo veel buitengemeene genade, by onzen Heere. Q f beflu;t vry daer uit , dat opmerkzaemheit op de waer*. tat en een boetvaerdig uitzicht oP zyne gcnadc alles by Hem konnen winnen. Wy kwamen, om hem fpyze te brengen, en



PHILIPPUS AEN SAPHAT. »S?-
baden hem, ook nu eens tyd voor zich zclvcn ta nemen, om te cetcn; want wy wisten, ui hoe langen tyd hy niets geproefd had. Maer hy zeide: „ Ik heb eene fpyze om te ceten, die gyhe. den niet kent." Wy dachten niets anders, 'dan dat dc een of ander hem ondertusfehen eeteu gebracht had. Hy merkte, dat wy dit met verwondering tot elkander zeiden, en zag ons ganscb vergenoegd en vol liefde aen : „ Myn fpyze (zeide hy) is, dat ik den wil doe van Hem, die " my gezonden heeft, en zyn werk volvoere." En naderhand vernamen wy, wat hy met deze Vrouw gefproken, en dat hy haer onder andere gezegd had: „ De Vader zoekt de zulken, die „ Hem in Geest en waerheit aenbidden, 't zy „ dan in welken oord der aerde dit ook gelchiede.'» " Dus ziet ge, Saphat! dit was de wil zynes Vaders, dien hy volvoerde; dit was hem tot een zoete vreugde en verzadiging, dat hy nu weder deze Samaritaenfche Vrouw tot het geloof aen hem en ter waere aenbiddingc zynes Vaders had overgebaeld. O Saphat! ziet gy 't wel? Niets is voor Jefus zoo acngenaem, hoe zeer hy ook hongere , als dat hy menfchen wint voor zynen Vader! Ziet gy het wel? Jefus hongert niet zoo zeer nae fpyze als nae uwe liefde, uw vertrouwen, uw zaligheit, o Saphat! — die van u en alle de uwen! — maek daer ftaet op. Terftond daerna kwamen , op de aenkondiging I 5 der



Ü8 PHILIPPUS AEN SAPHAT,
der vrouwe , zonder uitftcl, veele inwoonders van Sïchar derwaert henen; en Jefus, hen gewaer wordende, zeide tot ons met een zichtbaere geffioedsvreugdc:
„ Gy zegt: daer zyn nog vier maenden, dan » kom£ de ^ogst; ziét toe, daer komt die reeds „ veel fpoediner! " En hy wees op de meenigte der Inwoonders van Sichar, die van uit dc Stad nae de bron toekwamen;
„ Zyn niet (dus ging hy voort ) deze vellen »» reeds wir' en roePen zy niet om den maeiër? „ Zalig zyt gylieden;gyzult het loon der maeiërs ontvangen, en vruchten inzamelen voor hef „ eeuwige leven, op dat de zaeiër en de maeiër „ zich ten hoogden verblyden ! Ir, dezen zal bet „ ook waer worden, 't geen het fpreekwoord „ zegt:" „ een andere zaeit, en een andere „ „ maeit." Ik zende u uit, om intezamelen op „ velden, die gy niet bearbeid hebt. Andere „ deeden dit, gy komt, en zamelt flechts in." Hy doelde welligt daer mee op zich zeiven en op Joannes den Dooper.
Hier na ging by, op de erhffige bede der Inponders van Sichar,in die Stad, en bleef nevens ons in dezelve twee dagen. Wanneer wy de eerfte mael in de Stad gingen
öm fp; re te * ,open; . 0j hoe onv-riend]yk'
was toen de ontmoeting van wederzyden ! Wy droegeri den Samaritaenen, en zy ook ons als
Je-



FIIILIPPUS AKS SABIIAT. 139
Joden, geen goed hart toe; daer was geen hart? 'lyke vriendfehap in eenig geiser, en elk m zuinig op zyne woorden , als of ze van gu«d waren. _ Maer nu, nu'wy met onzen Meester derwaert gingen, en nu hy zoo vriendlyk. was, cnelk hem Hef kreeg, - o God ! welke vreugde ! welk een hemelfche ommegang was die m deze ' Sta(j ! Daer vergat men , Samaritaen of Jood to 'zyn, en dacht aen Garizim noch Maria! - daer zag elk den ander weldra aen als broeder en zuster! daer was een algemeene deelneeming in de algemcenc blydfchap ; wy waren vriendlyk jegens allen, dewyl zy Jefus eerbiedigden, en zy waren allen vriendlyk jegens ons, omdat wy by Jclus behoorden ! Hy genas hunne kranken even als wel eer die der Joden, Twyfel niet, Saphat! of hy ook uwe dochter helpen zal, wanneer hy m uwe Landftreck komt! Twyffel niet, of hy u allen wel liefhebben en zegenen zal; ook uw vrouw, wanneer zy boetvaerdig tot hem komt, 4*1 hy van zonde reinigen, en u gaern aennemen tot eenen zyner Jongeren. Twyfel niet! Hy is het, die allen tot zich trekt, allen vereentgt! Hy is het, die vrede brengt op de aerde, en een Hemel is voor de geenen, die hem beminnen,
XXXII.



XXXII.
chüsa, Hofmeester van Ilerodes aen kost©har op Macharou. (*)
(Vergelykt yMmu IV, 46—54.)
Met Joannes, den Zoon van Zacharlas, over wien gy my fchryft, ftaet het flecht gefehapen. O myn vriend! ik wenschte wel, dat noch myn vader noch ik in ons ganfche leven ooit één woord gefProken,één letter gefchreven, of één voet verzet hadden, om ergens de gunst van groote lieren te winnen. OGod!hoegevaer]ykis dit, vooral ter dezer dagen ! God openbaert zich fteeds naderde waerheit eischt meer en meer van ons eene vry.'
moeCO Een jonge nakomeling van den Idumeër Kostobar d.en Herodes de Groote, 2g Jaer voor de geboorte va» Christus, had ;aten doden> 2ie J0SEPIIUS; ^ XVde Boek, lid, Hooftflt. §. 659.
Ver r.



CHUSA AEN KOSTOBAR. 1*1
moedige belydenis, en die vrymoedige belydenis ■wordt langs hoe gevaerlyker.
Hoor,myn vriend!hoe de Allerhoogfte zich aen ] wy en myn huis in genade geopenbaerd, en hoe I grooten roem Hy voor zyne magt bereid heeft. Eene myner vrienden, dien ik om eenig bericht des aengaende verzocht had, fchreef my met eenen by zonderen bode, dat hy van goeder hand wist, dat de Profeet van Nazareth den uden dezer maend weder in Kana zyn zou. Myn zoon was toen in doodsgevaer; en alle pogingen der Geneeshcercn, die ik ontbooden had, waren vergeefsch. Gy kent den uitmuntenden Jongeling; myne Joanna en myne dochter en ik fchreiden ons by zyn bedde hyna tot water. Reeds drie dagen zaten wc op zyn einde te wachten. Ik gaf allen moed bykars op; evenwel i'n den hoogen nood bad ik tot God, en ik verwierf, dat hy weder iets beter werd; maer het was flechts een kleene verpoozing; juist, toen ik den brief ontving, verergerde het weder met den armen lyder tot het uiterfte. Ik begaf ■my terftond op weg, reisde met allen fpoed, trof iemand aen, en vroeg hem nae den Profeet van Nazareth. Ik vond dezen in het huis van Nathanaël, een zyner leerlingen, in Kana, klacgde hem onzen nood en bad hemernftig, om fpoedig met my nae Kapernaüm te komen, daer wy nu ten tweedenmaele myn zoon's einde alle oogenblikken verwachtten. Veelligt, (zeide ik met ecu diepen
„ zucht,)



CSUS\.\ AEN KOS T O B A R.
£ Z"d,° trcffün ™t meer levende aen."
Hy bemerkte mynen angst, en myn tvvyfeling, cn tefrensmvn vertrouwen, dat ik op hem had indien by met my wilde gaen. •
Hy fprak met eenen zekeren ernst, die my bv******* H Wanneer men niet by nliederi h Itttfe ton tekenen en wonderen te doen voor uwe oogen, dan hebt gy geen vertrouwen." k zuchtte, en verftond hem nia recht, maer ïueld nog .cenmael met angst en geloof by herri MH » Alt hy toch zonder üitftel met my nae Kapernaüm komen zou, eer myn zoon flierf. Maer Jefus zeide met een verbevencn ernst vol liefde • „ Gae heen; uw zoon leeft!" Dit zei hy met eene Godlyke zekerheit, die my noodzaakte, hem te geloven. Hoe kon het valsch zvn, >t gccn hy m& ïlf geloofde, dankte vuuriglyk, toog weder van hem op reis, en ylde met allen fpoed nae huis.
Wanneer ik naby Abdon kwam, zag ik twee mannen de poort uitkomen, die ik, t0en ze naderden , voor myne Bedienden kende. ïn bet cer. fe oogenbhk deeden twyfel en fchfjk myn hart adderen van vreze , dat zy my de tyding des doods aenbrachten. Maer myn ziel greep, wedermoed, en hield zich vast aen het woord van den 1'rofeet, dat my als toeriep: „ dit is een bood.
iebap des levens."- en zoo was het ook,
.myn vnend' Zy glüL.id,n van ^
de



CHUSA AEN KOSTOBAU.. I43
de zyn ze zeer eerlyke medelydende menfchen 3 den eenen heb ik reed 40 jaeren irt mynen dienst gehad), en zy riepen my van verre luidkeels toe: ., lly leeft! hy is gezond!"
Ik vroeg hen nae alle omlbndighcden , cn onder deze vooral nae den tyd, wanneer deze gunstige verandering gekomen was; cn zy zeiden tot my: „ Gisteren omtrent het zevende uur (*) heeft '„ hem de ziekte, en heelt hy het bedde geheel „ en al verlaten , en hy ziet 'er zoo fris uit als een roos."
Zie nu, myn Kostobar! het was juist dat zelfde uur, gewis op het zelfde oogenblik, wanneer de groote Profeet tot my zeide: „ Uw zoon „ leeft!"
Een der bedienden fpoedde weder vooruit 11 ne huis; en myn zoon zelve, met myne Jo.anna cn onze dochter kwamen my buitens huis te gcmeete, en ik omarmde de i lieveling myner ziele, als of hy my van den dood wedergegeven ware.
IMu is het by my u;tte.naekt; uwe Gade moet, waer, en hoe, en wanneer het ook best gefchieden kan, nae deii Profeet gebracht worden. Ik zal de besle gelegenheit uitvorfchen en 'er u be., richt van zenden. Dank met my den Allerhoogften! en bid, dat hy my ft tjte, cm my der waer"heit nooit te leha nen ! 1
(*) By on$ ten ién uur en na den midila*. fTt
V Y F-



VYFDE AFDEELING.
EINDIGENDE MET DE LEERREDEN VAN JESUS OP EENEN BERG.
ï.
Ë'en gedeelte uit de aentckeniugen va»
NATHANACL.
(Vergelykt Mattheus IV, li. Markus 1, H, I5, ^ Lukas IV, i4) r5, sr, 43. en joames ^ JglL^ '
TJit de Grensftadjzreëï reisden wydoor Aphec Esdrelon, Chafelath, Hapharaim, Jethlan, (£ deze beide Landftreeken werden by uitltek veele Sedoopt) Zebulon en Libna, (*)en kwijneh
ein-
(•) Ik geve de Memcn dezer 'Galilecr piaetfen, zoo n* «ogelyk, op, zoo als die in onze NedèriandfcheÖvwzetön* «f by de befte Aerdrykskundigen voorkomen; me„ weet dat de laetfte hier in fomtyds verfchillen, dan dit verfchil & in het hoofddoel dezes vverks van te weinig belang, om '<* •p ftil te flaej.
V B II t .



TJTT NATIIANAeLS GESCHRIFT. 145
eindelyk den i4den dezer maend in Kana weder aen.
Wy dachten niet anders, of onze Meester zou m Aphec recht toe recht aen nae Nazareth ge* iaën zyn, en een uit ons vroeg hem dit ook; maerhy antwoordde: „ Een Profeet heeft gce» eer in zyn Vaderland; Ik moet eerst in andere 3' Steden van Galiléa deheuchlyke tyding verkon„ digen en mynen Vader verheerlyken. Welligt „ zal Nazareth my dan te gcreeder erkennen." y In alle Steden , Vlekken en Dorpen , waer wy doortrokken, verkondigde Jefus dc aennadering van het Hemelsch Pxyk mee een fchat van troost en verkwikking voor behoeftige.!. Overal fprak hy den armen cn bedroefden moed in; en de kranten , welke men tot hem bracht, genas Hy, zonder eenige geneesmiddelen, op het oogenblik, zoo dat dc roem zyner wonderdaden zich fpoedig wyd en verre uitbreidde. Dikwyls zagen wy, dat men reeds, vooraf kundfehap had van zyne komst, eer wy op dc plaetfen aenkvvamen; dikwyls traden geheele troepen volks hem een groot deel wegs buiten die plaetfen te gemoete , en verfcheide„e tintelen vonden we hier en daer een knecht of jongman ffaen , die aen my of een rayner medeleerlingen vroeg, of de Profeet van Nazareth by ons was, en, wanneer wy dit met ja beantwoordden , liep hy als met vogels vlugt te rug in zyne •Stad, of nae zyn Dorp.



14<5 EEN GEDEELTE UIT HET
Overal troffen wy weder van die geenen, welke wy in Jerufalem op het Feest rondsom hem gezien hadden. Een vierde uurs , eer wy te Jzreël kwamen, gebeurde het, dat een lieve Jongen ons ftond te wachten; hy liet ons byna allen voorbygaen, en zag ons allen aen; eindelyk vroeg hy aen den laetften zacht en befchroomdlyk: „ h de „ Propheet van Nazareth onder u?" jL,ist was jefus zelve de man, wien hy dit vroeg; want hy ging alleen achter ons. Jefus zei tot hem vol liefde: Ja, hy komt; gae gy maer met my." en hy ftak het knaepje de hand toe. Wie is „ het?" vroeg het Jongsken; en Jefus antwoordde, ,, die u by de hand heeft, die is het." Toen zag de Jongen hem vol van vreugde en verwondering aen, als wilde hy hem door en door zien , en zei: Ik moet dan vooruitloopen , en dit aen myn Vader zeggen: want die is krank; hy woont hier even ter linkerzyde by de poort.'* Jefus zeide: ,, heb geduld, myn Kind! ik wil te „ gelyk met u nae uwen Vader gaen.'' „ Maar „ zult gy hem genezen?" vroeg hetJongsken.—. „ Ja, (antwoordde Jefus) ja, lieve Jongen! ik
a, zal hem genezen ; gelooft gy dat wel ? " .
„ Waerom niet? (zei het knaepje) gy hebt ook „ myn Oom geholpen in den tempel." en hy kuste de hand van Jefus vol vuurige dankbaerJieit.



«KSCURH't VAN NATHANAël. Hf
Op den Sabbath leerde hy in de Synagogen , zoo vack dit kon gefchieden. Elk wilde den Profcet ook gaem hooren, en geen Overfte der Syr*goge helettede hem te fpreken. Ook des rnaendags eVdonderdags wareu de Synagogen dikwyls gepropt vol, waaneer hy daer kwam leeren. In Libna bezocht de Heere de braeve Rachels wy traden zeer onverwacht in haer huis, daer zy hi traenen zat te zuchten, en, even voor de kamer zynde, hoorden wy haer moeder op haer razen ert tieren. De Heere zei: Zalig zyn de vreed „ zaemen, want zy zullen Oods Kinderen hee-
I ten!"
In Kana kwam een Hoveling—- -—— 1
( Hiér volgt het verkoel der herfieïïinge van Chufa's Zoon te Kapernaüm , in het laetfte ft uk der vorige Af deeling reeds gemeld.)
Den volgenden morgen kwam eeü byzoadérc Bode van Kapernaüm met een brief van dankzegging aen Jefus, en een bericht, hoe gezond en fris de krank geweest zynde zoon denvader buiten de poort was té gemoetë gekomen. Ook bracht de' bode' een aenzienlyfc «efchenk ; maer diefgelyke neemt Jefus door-" gaens niet aen, en wil hy ook niet, dat van zyne Jongeren worde aengenomen, ten zy het by de eene of andere gelegenhcit ten hulpé der



UIT NATHANAëLS GESCHRIFT.
armen en diergelyke heilzaeme einden dienerf kan.
Hier en in alle Steden van Galiléa was het, alé of Jefus zich met voordacht weêrhield, zich de Mesfias te noemen; want hy vreesde, dat onze volkryke Steden , volgens haeren ftoutmoedigei, en roekeloozen aert, hem vóór den tyd tot Koning zouden uitroepen en oproer verwekken. Het gerucht van dit tweede wonder in Kana verspreidde zich wel dra ook in onze Stad, en alles *loetde tot hem. Maer de Heere wilde ook nu eens nae zyne Vaderftad Nazareth gaen. Hy begaf zich als zwaermoedig derwaert ; en wy begreepen niet, waerom hy minder gaern derwaert igaet dan nae eenige andere Stad.
II.



H9
I I.
jotham, jotham's Zoon (*) met miuca (f) zyne Schoonmoeder in Nazareth*
(Vergclykt tukcs IV, 14, 15.)
jMEilca. Wanneer hy weder in Kana is, zaï hy mf zcker'lyk in zyne Vaderftad komen. Doch het doet my wonder, dat hy zoo grooten omweg genomen heeft; ik had niet gedacht, dat hy dit doen zóu. '
Jotham. Ik ook niet. Ook is het vreemd» &&1 hy nog geheel niet in zyne Vaderftad is gekomen.
M. Hy doet daer wel aen; mea zal nu te eerder in hem geloven.
J- J*,
(*) De weleer onderftclde Makker yaa den jongen Jefus* met wien hy op zyn nde jaer nae Jerufalem reisde, ziet het IVde, VII en IXde ftuk der adc Afdeelinge, bl. 2c6-9». 210, aao & *33' van het sirs-te »&el. (j-) Zie van hser het Kde Stuk der 2de Aficclingi
b.. V/,—2.01. dCS 6ES-S te n biels.



J5® B£ JONGE JOTHAM
J. Ja; men is hier laeg genoeg, om niets groo$ van hem te verwachten, zoo lang hy zich niet reeds in andere plaetfen een goeden naem verworven heeft. Nu zal het hem niet mislukken.
M. God geve, dat dit nietgebeure! Het zal hem toch byzonder wezen , wanneer hy weder voor de eerfte rnael in Nazareth's poorten treedt. Ik kan van ongeduld het oogenblik naeuwlyks afwachten , dat ik hem wederzie.
J. Zoo gaet het my ook , en myn braeve vrouw bleef den halven nacht op, om zich in het gebed te bereiden tot zyne komst.
M. Dan eindlyk zullen evenwel de luiden hier eens edelaertiger worden! dan zal men eens iets met hun konnen beginnen!
J. Zy zullen u dan niet meer trotsch houden, die laege zielen! wanneer uwe meerdere Godvrucht hun in de oogen fteekt.
M. Het is geen kunst met de luiden om te gaen, wanneer ze zyn , zoo als men hen gaern wenschtc. Maer ik verneme reeds, dat Jefus een befchamen-
de ootmoedigheit bezit naer alles wat men
van hem verhaelt.
J. Hy heeft zich ondertusfchen hier nooit met iemand ingelaten, met geen mensch in 't geheel.
M. Dat was toen zyn post niet; — nu hoort men geheel anders van hem.
J. Zoo zal hy dan zekerlyk zynè Medeburgers winnen. Deze houden 'cr zoo zeer veel van, dat men hun eer aendoet." jyr, \\j-lst



M E T W I L C a. I51
M. Wist ik maer, op wat uur hy herwaert komt; — wy gingen hem te gemoete.
t. Wy zouden hier in wacrfchynlyk de eenigen zyn; ik hoore niets van zich nae buiten te begeven of hem te gemoete te gaen! O Moeder! ik durve van vreugde byna niet daeraen denken, hoe zoet het zyn zou, wanneer ons Nazareth zich eens tot God bekeerde; hoe
gaern wilden wy dan hier blyven 1 Myn vrouw trok my gisteren nog met een zeer ernftig aenzock af van myn beQuit, om my op eene andere plaet» nedertezettcn. ;, Gy zult Nazareth niet meer „ kennen, wanneer de Profeet eens hier geweest , is! o wie zou zich niet aen dien Godlykctt
" overgeven!" dus riep zy tot tweemae!
t02. _ en ik wil ook gaern van myn. voornemen afzien.
Mi In ons Nazareth is de tyd zynes heils gekomen. Wy verdienden dit niet by God. —
Wie zóu gedacht hebben, dat dit bedorven Stadje bo- op zoodanige wyze gered kon worden uit de diep* van verachting en, niet geheel onbillyken,
fchoon wel eens overdrevenen fmaed; o gy
uitverkoren Nazareth! —- - - -w-w
*
K 4 »*



11 r.
jotham met zyne Schoonzuster jiska. (Vergelyk LuTtas IV, 16—30.)
jfor ha m. God ontferme zich onzer.' Wat bea. ik ontfteld!
Jiska. {verfchrikt) Om Gods wil, wat is 'er? Gy ziet 'er zoo bleek en bedorven uit, eu hygt nae den adem; — ik beve!
J. Arme Jiska! ik bidde, vergeef het uwen onbezonnenen broeder.' Ik dacht 'er geheel niet om, dat ik u, elendig zwak en fukkelend mensch' had moeten ontzien. Zyt gy reeds uit het bed ?
J. Ja: het is dezen morgen redelyk wel met my. Ik zal met u lieden aen tafel eeten. Bekommer u niet, lieve broeder! die kleene febrik zal my gewis niet fchaden. Zeg my maer, wat het is , en hoe het gegaen is ?
J. Ach! men heeft den Profeet niet zoo bejegend , als behoorde! J. Verhael my toch alles.



i o T H A M f.i ET J I » K A. Ij3
J. Ik zal u alles verhalen, waerde Jiska! wanneer het u maer niet weder erger maekt. —— Doch daer is ook troost in myn verhael, — troost
cn droef heit, geluk en ongeluk, hoe jammer
het ook zy, dat men den Profeet niet naer behooren heef: aengenomen.
J. Verberg my niets. Gy weet, ik kan nog al veel verdragen; zoo iets maekt my niet krank of niet gezond.
J. Jefus de Profeet dan kwam, gelyk gy weet — neen, gy weet het niet, gy iüep nog, en men wilde' u niet wekken. — Hy kwam in de Synagoge , gelyk hy hier te voren altyd gewoon was, en alles was geflopt vol. De Overlle gaf vryheit, dat (cfus ook lezen zou. En hy moest terftond na den Priester en den Leviet lezen; de eerlte dus van de drie, die heden nevens lwm daer waren om te lezen. Men wachtte in 't algemeen met ongeduld, tot dat Ginnethon en Kelita vaerdig gelezen hadden, en Jefus op den. Leesftoel ftond. De Oudften zagen hem naeuwlyks aen. De Dienaar gaf hem dc rol der groote Profeeten; en JcfuS floeg eene heerlyke plaets op in Jefaias, en las, — o Jiska! hy las — zoo fchoon, dat de Oudftcit het gewis van geenen ongeordenden zoo gewacht hadden; ook had de Dienaer niets daerop aentenierken; maer deze zag ook zoo nae den mond en dc houding van den Lezer, dat hy vergat in de heilige rolle natezien, 't geen gelezen werd.
K5 J.Wel.



*54 JOTHAM MET JISKA.
J. Welke was de plaets , die hy las ? J. Ja, dat is de hoofdzaek, welke ik nu verhalen moet. De plaets uit Jefaias luidde dus:
„Jehovah's Geest is op my,
Want Jehovah heeft my gezalfd;
Om heil te verkondigen den bedrukten, zond Hy my*
Om te verbinden de gewonde harten;
Om Vryheit ujtteroepen voor de gevangenen,
En voor de gebondene ontflag;
Om uittcroepen een Genadejaer van Jehovah.» (*)
Meer las hy niet, maer vouwde de rolle te fae. men, gaf die den Dienaer over, en ging zitten, terwyl alle oogen op hem gevestigd waren , alzoo men wel bemerkte, dat hy nog wilde leeren.
Hy begon, met een overvloed van liefde, befcheidenheit en voorzichtigheit, welke ik u niet kan befchryven, en zeide :
„ Heden is deze Schrift in uwe ooren vervuld; „ Jehovah's Geest is op my, en Hy gaf my een " welbefpraekte tong, om den moedloozen ten „ rechten tyde te troosten. Dit is myne blyd„ fchap, dat myn Vader my tot ulieden zendt, „ om u dat groote Verlosfingsjaer in zynen Naem „ te verkondigen. Gy hebt lang gewacht op de „ vervuiling dezer voorzegginge. Hy heeft een » tyd lang zyn aengezicht verborgen , en gy
V> dacht,
O Jesaia LXI, r-j.



JOTHAM MET JISKA. 155
„ dacht, dat Hy u vergeten had. Maer kan een Vrouw haeren Zoon vergeten, kan een Moe„ der zich verharden, dat zy zich niet ontt'erme „ over de vrucht van haer Jyf? — En, ichoon ook deeze die kon vergeten, zoo kan ik toch uwer niet vergeten, myn Volk! Bedenk, dat ik u „ inheide handpalmen gegraveerd hebbe. Troost, „ troost myn volk, zegt Jehovah! Ik zal u troos„ ten , Ü zal hen verkwikken, die treuren ; ik „ zal verzadigen die daer hongeren, ik zal vry„ maken , die nae vryheit (machten ; in den Naem „ myucs Vaders zal ik dit doen, Hy heeft my daer ,, toe ingewyd en gezonden. Komt tot my, gy, „ die moedloos en beladen zyt; komt tot my, gy , ii die voor den vyand fiddert! ik zal u befeher„ men; gy die zwak zyt, ik zal u onder myne „ vleugelen verzamelen , gelyk een hen haere „ kuikens onder haere vleugelen vergadert. Er„ kent uwen God, en dien, dien Hy gezonden „ heeft; want dat is het eeuwige leven; en gy „ zult Gods toorn ontvlieden. Al waren uwe „ zonden zoo rood als fcharlaken, en uwe misdaden zoo gloeiend rood als purper, zoo zal ik „ die wit maken als witte wol, ja witter dan „ fneeuw. Voorwaer ik zegge u lieden, daer is in den Hemel meer vreugde over éénen Zondaer, die boete doet, dan over negen en negentig Rechtvaerdigen, die geen boete nodig hebben. Brengt vruchten voort, waer in zich
„ myn



Ï5<5 JOTHAM 51 E x J I S K A.
„ myn Vader verheugt, want het Gcnadejaer uwe* „ Gods genaekt met fpoed, op dat gy uwen tyd „ met verwaerlcost." Zoo of zoo omtrent fprak Jeins met een zoo opwekkende, zoo minzaeme hartlykheit, en met zuiken weergaloozen nadruk en kracht, dat elk als aen zyne lippen hing, enmen m 't algemeen aen elkander betuigde, hoezeer heflyke en krachtige redenen van zyne lippen vloeiden; ja veele zeiden bykans luid op: „ Zoo „ is hier nog nimmer gefproken , zoo lang Ksza„ reth geftaen heeft!" Anderen zeiden: &„ Zou deze ook wel de Mesfias zyn?" Maer toen begon 'er wel ras van verfchcidene kanten een andere wind te waeiën , tegen die bewonderende redenen aengekant. Van de zyde der Oudften, en der twee overigen, die nog wilden lezen, en van myn's vaders broeder (gykept den ftralFen Pbarifeër) en van nog een paer Bureere die zeer trotfehe. vrouwen hebben , welke voor lang bekend zyn wegens heuren nyd tegen Maria ontfiond 'er een gemor, dat voortliep, zich als de kanker verfpreidde, en weidra algemeen werdAl fpottende riep men: „ Ziet daer van een tim„ merman een Profeet geworden! dit is wel iets degelyks, om een Mesfias te zyn, die Zoon van „ den timmerman Jofeph! - Welk een groote eer „ zal dit wezen voor Jakob, en Jofes, en Simon, „ en Judas, en voor de arme zusters, wanneer * eeus Prinfen eaPrincesfeu aen des Koning»
„ Hof



JOTHAM MET JISKA.' tSS»
„i, Hof worden! —Het is niet te dulden, (zeiden anderen) dat een gemeen mensen zich zoo bo., ven allen verheft!" - en diergelykc nydige cu bittere tael, ja nog erger, voegde men dacrby.
Ik zag Jefus aen, en ach! eeuwige God in
den Hemel! — hy had dat alles gemerkt, en — als 't ware, in het hart zyner toehoorders gelezen ,
gelyk men in een boek leest; zyn liefderyk,
helder, zegenend gelaet werd overtogen met een heiligen wecmoedigen ernst; zoo weemoedig, dat my terftond de traenen in de oogen fchooten ! Nu begon hy het gevaer des ongcloofs voorredenen en zeide met een grooten ernst: „ Gy zult my * een fpreekwoord te gemoet voeren: „ Geneesmeester ! genees u zeiven! en doe de groote dingen, welke wy hooren, dat gy in Ka„ pernaüm gedaen hebt, ook hier in uw Vaderland r Maer waerlyk; ik zegge ulieden, „ geen Profeet was ooit lief en waerd in zyn " Vaderland. Waerlyk ik zegge ulieden: uw ]'i ongeloof weerhoudt alle kracht en hulp van „ God; de Heidenen zullen Gods Volk voor„ gaen, wanneer dit in ongeloof wegzinkt. In dc dagen van Elias waren 'er veele behoeftige ., weduwen in Israël, toen de Hemel drie jaeren [, en zes maenden gelloten en "er groote honger „ in het Land was; en nae geefle Ifraëlitifche „ werd Elias gezonden, maer nae Sarepta, en £ by eene Sidonifche VVeduw, die op God ver-
,, trouw-



J58 JOTHAM M Ë T JISKA.
ir, trouwde. Even zoowaren 'er, ten tyde varï i, Profeet Eh'za veele met melaetsheit bezet in Jsw raiiI3 en ccl'ter geen Israëliër, maer een Vreemd
deling, Naaman de Syriër,werd van melaetscht, heit gereinigd."
O Jiska! nu durve ik byna niet voort verhalen.
J. Verhael! verhael toch! ik ben gefterkt, om te hooren.
J. Nu ftak 'er een ongelooflyk hevige ftorm
op; allen brandden zy van toorn, allen! •
De Oudrten geboden hem, van den Leesdoel aftegaen, en te vertrekken; een der lezers nam hem by den arm. Het gemeen trad toe, en tastte hem ruuwer aen, ja drongen hem voort uit de Synagoge, ik weet niet, hoe, en waer! — ja
denk eens, men trok, en ftootte, en omfingelde
hem tot buiten de oude poort, en links af .
ja, — o God! hoe kan 't zyn, dat Nazareth nog ftaet! -— die fchriklyk Godlooze menfchen wilden hem op den top des bergs brengen en dan
van de fieilte afftooten! «. Myn roepen
was vruchtloos , en uw gebuur Sebija, die 'er zich ook tegenftelde, kreeg van eenen , die Jefus met zyn rechterband vasthield, een flag met de linkerhand op zyn mond, dat het bloed 'er uitliep.
Dan midden in die helfche Zegeprael, welke de onftuimigfte woede, die ik immer in myn leven
zag, nu geloofde te behalen, midden
!n dit alles verdween Jefus! - T
J. Ver-



JOTHAM MET JISKA. 159
J. Verdween Jefus ?
J. Ja. Hy kwam ik weet niet hoe, —
uit hunne handen, ging midden door het
gedrang heen, en niemand zag waer heen. —
Zy (tonden verbaesd, keeken op elkander, zuchtten , fchaemden zich, liepen weg, en verftrooiden uit elkander.
3 V,



1 V.
jotham van Nazareth aen elkan in Kan*..
( Stukswyze.)
(Vergeïykt als voren, Lukas IV, 16-.30O
(Wy laten van dezen brief het verhael weg, dat reeds inliet onmiddclyk voprgaendë gefprek voorkomt, zonder cenig verfchil, dan dat Jotham nu meer bedaerd was, en ook nog deze omftandigheit meldt, dat Milea met haere dochters. wanneer deze zich buiten de Synagoge de zaek van Jefus tegen eenige lasterende yveraers aentrokken. grove baldadigheden hadden moeten uitftaen, en zich langs een andere ftract en poort een poos buiten de Stad begeven hadden , tot dat het gewoel een weinig bedaerd w*. Hy eindigt deze gefthiedenis met de volgende uitboezemingen:)
¥¥
■ — JUL oe zeer ben ik dezen dag ïn myne hope te leur gefield, en hoe is myne vreugdvolle verwachting verydeld ! - ]„ denzocten droom my *ér hope pastte ik eene fchoone plaets uit de Pro-
feetea



J0THA--1 AEN ELKAN. l6l
reètcn geheel toe op Nazareth, en op de verfchyhing van den Mesfias aldaer.
Zie hier de piaets, en hoe ik roy daer mei ftreelde:
i,Uitgelezen zal zyn onder de Natiën haere Stam; (Eu (dus dacht ik!) onder de Stammen en derzelvef
Steden, Nazareth, bic uitverkorene Stad myner Jeugd!) Wie haer ziet, zal (in haer) erkennen (De Stad) van Jehovah, met zegen getekend, lnnerlyk verheuge ik my in jehovah 1 Myn Ziel verheugt zich in mynen God! Want Hy bekleedt my met de kleederen des Hcils, Den mantel der gerechtigheit hangt Hy my om. Gelyk een Bruidegom zichvcrfiert met de heilige krone, Eh gelyk da Bruid zich vcriïert met haeren opfchik. Trouwens, gelyk de aerde haer gewas voortbrengt, En gelyk een hof Het gezaeide laet uitfpruiten; Zoo zal ie Heere Jehovah gerechtigheit doen uitfpruitenj En roem, voor alle de Natiën." (*)
ïn deze myrie vrolykdromende uitzichten en heuchlyke verbeeldingen was Nazareth in het Heilige Land, 't geen een fchöone Hof is in eene vruchtbaere Landsdouwe.-
Maer nu, weg is myn hope omtrent onze Stad! Nu moet ik met den Godlyken Ziender klagen:
„ Ziet
^*) Vergelykt jssaias LXI, p—ii. jl. deel. L



ïSffl J O T H A N A È N E L K A N.
„Ziet! gy zyt vertoornd; want wy hebben gezofidigd, Wy zyn allen als onrein,
En als een bezoeteld kleed zyn alle onze rechtvaerdige daden ;
En verwelkt als de bladeren, zoo zyn wy allen j
En onze ongerechtigheden — zy voeren ons daer heen
als eert irorrmvind. N'emand roept uwen Naem aen; Niemand maekt zich op, om zich aen i; te houdeij; Dacrom hebt gy uw aengeziebt voor ons verborgen* Ons overgegeven om onze misdaden." (_-}•)
En waerlyk ik kan my niets diergelyks uit de.gefchiedenis der zonden onzes Volks erinneren.
—Milca bejammerde fixrk, dat zy geene gelegenheit gevonden had , hem te' bidden om de gezondheit van Jiska. Maer juist, terwyl zy met myeu myne vrouw daer over fprak , trad de Godlyke het vertrek 18* Milca en wy vielen hem te voet; maer- hy richtte ons op, en zeide: ,,- Ik ,, ben tot de mynen gekomen, 'maer de mynen hébben my niet aengenomen. Gylieden echter n hebt mY aengenomen; gy zyt kinderen mynes ft Vaders. Hebt gy my lief, zoo houdt myu ,, gebod; — myn gebod is liefde; — en myu Va„ der zal u liefhebben." Milca zeide: ,, Godlyke f o zagen wy den Vader!" en Jefus antwoordde: Wie my ziet, „ ziet den Vader." wy aenbaden en veritomden. Ontvangt (dus ging de waerde Jefus voort,)
OBÏi-
(t) JESAIAS LXIV, 5. b, 6, 7.



jOTHAN AEN ELKAN. IÖ3
$-, ontvangt mynen zegen; Ik zal u niet verla„ ten. — Verdraegt de boozen ; Heft de armen ; „ verwacht myn Ryk !" En, zoo als hy wilde henen gaen, riepen wy als in één oogenblik en uit éénen mond: „ Heere! genees myne Doch-
ter. . Heere! genees nog onze Zuster,
„ eer gy van ons fcheidt!" En, toen hy zeide: ;, breng ray by haer," geleiden wy hem in Jiska's flaepkamer, en Jefus greep haere hand, en Zeide: ,; Wordt gezond, myn Dochter! " en terftond werd zy., en is nog, geheel fris als een roos, fchoori zy haer ganfche leven door zeer zieklyk geweest was. Hy keerde zich om, om weg te gaen, maer, toen wy hem baden, by ons te blyven, üeidehy: ,, Ik kome weder; herbergt my „ in alle ftilte, op dat ik morgen verder wegreize.'' en om den avond kwam hy weder. Ach! by hield zich den dag wyders op in dat zelfde woud; w?er ik hem in myne jeugd eens, zonder dat hy my merkte, hoorde bidden. Hy bracht zyue Jongeren met zich; en na dè leerzaemfte, zegenrykfte, en onvergeètlykfte Avondmaeltyd ging hy's morgens zeer vroeg met zyne jongeren voort. J.k heb nergens konnen befpeuren, d?t een eenig mensch in de Stad iets het minfte van zyn verblyf fcy ons heeft gemerkt.
*
l 2 h



V.
Uit de Schriftlyke aentekeningen" van e
NAT HANACL.
(Vergclykt Uattlmis IV, 13 if en Lukas IV, 3r.) :
Van Nazareth, die Verkeefdfte van alle Steden Israëls, gingen wy weder voort, om nae Kapernaüm te reizen. Evenwel niet terftond. ,
Wy wachtten den Meester buiten de poort op, en misten hem een uur lang. Eiudlyk kwam hy by ons, en zeide, op de vraeg; „. Meester! waer „ hebt gy n opgehouden?" — „ Den huize van de Weduwe Milca is heden heil wedervaren, it en haer Dochter is genezen. Om dezer recht„ vaerdigen wille fpaertGodde ondankbaerfte der 'i Steden." En wy gingen met hem in het woud, om ons voor de Inwoonders van Nazareth te ver^ bergen ; maer in de avondfehemering nam hy onj, met zich in het huis van Milca, om te vernachten. Geen mensch werd ons gewaer. Maer, pas over den heuvel zynde , hoorden wy van ter zy.
de.



UIT NATHANAël.S GESCHRIFT. l6"5
de twee burgers met elkander twisten over bet bier voorgevallene, en den eenen duidlyk dit antwoord geven:
Wie kan zich bedwingen , wanneer zulk ee„ ne , God weet , hoe veel van zich zeiven ,, maekt, geen ftroohalm door eenig wonder be-
weegt, en echter het heilige Volk, ja zyn gan,, fche Vaderftad, ten ecncmaele lastert."— Ach! die verblinden!
Dan deze onrustige fchrlkvolle Sabbath is ons , en in de eenzaemheit, en by Milca, zeer dierbaer
geworden. Des morgens reisden wy zeer
vroeg weg. ( Hier volgt de weinig byzonders behelzende reisbefchryving van. Nazareth nae Kapernaüm. )
De Heere verkiest hier te wonen, wanneer hy niet door het Land omwandelt.. Petrus en Andréas hebben hier ook een huis, en een onderlinge gemeenfehap in het visfehen met Zebedeüs eh zyne zoonen , Jakobus en Joannes. Eiken Sabbath bezoekt de Heere hier de Synagoge, gelyk ook in de week nu en dan. Hier is vervuld, 't geen Jelaias van Zehulon en Xaphtali voorlpelde.:
„Eertyds liet hy het veracht zyn, Het Land Zebulon en het Land Naphthali; Eenmael echter maekt hy dit-ten vollen heerlyfc, Zecwaert aen, over denjordaen, het Galilèa der Natiën; Vooruit Volkj dat in het dpnkerc wandelt,
L 3 Gae:



166 iweï jonge zusters»
Gaet een groot licht op.
Den bewoonderen van het land der doodsduisternisfe, Licht overftraelt hen!
Talryk maekt gy dit Volk, groot zyne vreugde; Zy verheugen zich over u, gelyk men zich verheugt ia den oogst. " (*).
V i.
Twee nog mtnde rjaerige zysr ters, in Kapernaüm.
(Vergelykt LuiarV, r—3.)
30e Jongste. Denk eens,lieve Zus! ik heb den Profeet gehoord!
De Oudfte. En waer? Vader wil ons niet laten gaen uit; hoofde van het gedrang; ik ware anders reeds zoo gaern eens nae hem gaen hooren.
De Jongde. Vader heeft ons nu heilig beloofd , dat we eens zullen gaen.
De Oudfte. Maer, waer hebt gy hem gezien ?
(*) Jesaias VIII, 23. cn IX, 1, a.



TWEE JONGE ZUSTERS. 17
Be Jonèfte. „ Gezien ," kan ik niet zeggen , *ltans dit mag byna geen zien heeten 5 maer ik heb hem gehoord. - Gy weet, dat ik dezen morgen vroeg met vader nae ons buiten geweest ben. Daer zat vader f het was zoo omtrent het derde uur ( * ) gclove ik ) nae den zeekant heen te zien , en riep my J - ik was in den hof bezig met blocmftokjes temaken, en'er de bloemen aen te binden ; en toen ik nae het huis toe kwam , riep
hy my boven by zich ; ik moest eens zien , welk een meenigte volks aen den waterkant ftond ; „ mo„ gelyk (zeide hy,) is de Profeet wel daer." Myn hart begon 'er fterker van te kloppen , en ik liep nae boven, en zag uit het vengllcr een omelbaere meenigte menfchen, geheel van Cinnereth(i) af zag men den gaufchen weg vol menfchen, dia -eftadig voortgingen, terwyl 'er ook ccnigen van de eene en andere zyde met fehepen kwamen aenvacren, alle nne een en dezelfde plaets. Eindlyk voer op die plaets, werwaert de meenigte faemenvloeide, een visfehersfehuit van het llrand af tot
op
(•) By ons, neg*» «"?*» des «norgens.
f« Deze naem dracgt die zee of dat meir, twelk byLu^UetmeirG^^MKet,^.- XXXIV, .,. en >Z XII, 3. Men vindt 'er, die den naem Cennefarck afletden van de meenigte Lusthoven, welke aen den Oever waren aengeleid, even als ook Herodes aen dezen Zeeoever een Lustpaleis had by Tibems.
Vertaelder.
1 L*



108 TWEE JONGE ZUSTERS.
pp omtrent vyftig fchreden ver, zoo als vader-gist dat het geweest zal zyn. Daer werd het Visfcherefcheepje vast gemaekt, liggende dwars voor het ftrand. Wy. zagen duidlyk , dat de Profeet met verfcheidene mannen daer in was. Men kon wel onderfcheiden , wie hy was: want hy zat in 't midden , en de andere Honden voor en achter in het fcbeepje. In een oogenblik werd alles geheel ftij, daer we te voren een groot geraes gehoord hadden. Vader vroeg my, of ik wei gezien had, hoe de Profeet met de opgeheven rechterhand een teken tot ftilzwygen had gegeven? en ik had het ook wel opgemerkt. Terftond was toen alles ftil geworden.
De Oudfte. (lachende) fpoediger misfchien , dan Wanneer de oude flamelaer aen de zeepoort wil gaen lezen ?
De Jongft*. Spot niet met dezen, Elhabeth! — De Profeet zegt, dat men in 't geheel geene menfchen moet befpotten i-Het was ook in alles zoo ftil, dat men geen blad hoorde ritfelen, en de wind was aen zee ook geheel gaen liggen; het water was zoo glad als een fpiegel, en men kon elk woord duidlyk hooren. De Profeet leerde het volk met een yèrwonderlyk luide, maer tellens zeer aengenaeme en cnbegryplyk verftaenbaere, ftemrne. Zuster! gy kunt het haest zoo niet geloven, maerhy moet een Vriendlyk man zyn.
De Oudfte. Wat zeide hy toch ? — wat zei hy allereerst?
m



TWBB JONGE ZUSTERS. I?ï
De Jong/ie. Dus begon by: ,, Zyt gezegend , in den Naem mynes Vaders, die den Hemel, de Aerde, de Zee, en alles, wat daer in is, gefchapen heeft! Hem moet men eeren, zoolang zon en maen in wezen zyn, van het eene in het andere geflachr.! Zyn Naem zal eeuwig blyven, „ zoo lang de zon is,"
Toen hield hy een weinig ftil. Myn vader zei tot my: „ ziet ge wel, hoe heerlyk en fchoon „ zich Hemel, en Aerde, en Zee, cn de Zon '„ tans vcrtoonen; ook fcheen de Maen in den
voorleden nacht ongemeep helder." , j)e Oudfte. Maer wat zei de Profeet verder?
De Jongfte. Alles wetc ik het niet meer. Hy fprak van het licht der werelt veel, dat ik niet begreep. Maer dit vei ftond ik: „ Wees alle gelyk deze zee, dan zal bet licht der werelt weder " fchynen in uwe harten ! " - Ook dit zeide hy verfcheidene tnaelcn : „ Het is naby, dat he, melsch Ryk! Eikent dit, en bereidt u geheel en al, om den wille mynes Vaders te doen, en *' te gelooven in Hem, dien Hy gezonden heeft; " dan zal de Heerlykheit van zyn Ryk alles verlichten, gelyk de zon den Hemel en de Aerde '» verlicht! Laet u leeren, gy onwyzen ! laet u leeren, gy Zondacrs! dan zal-God de boozeu *, en de goeden aennemen in het Ryk zynes lichts, " gelyk Hy nu zyne zon laet fchynen ■over boo„ zen en goeden."
L 5 De



t?0 TWEE JONGE ZUSTERS.
De Oudfte. Maer lchold hy de booze menfchen niet wakker m't?
De Jongfte. Neen , niet fterk ; dit zei hy : *» Maer 20 gy u niet bekeert, dan zal het Ryk f* van God van u weggenomen, en gy zult verworpen worden." Ook zei hy nog iets van het
▼isfehen ach hoe was dat ook .....
(zy bedenkt zich) .... heb wat geduld! Ja .... hy 'zeide: „ Want het Hemelsch Ko„ r.ingryk is gelyk een net volvisfchen; wanneer „ men het ophaelt, dan werpt men debcdorvene „ visfehen weg, maer de goede behoudt men." De Oudfte. Maer zei hy niets van de Kinderen ? De Jongfte. Ja ook iets. Zyt niet trotsch 5, maer ootmoedig. Myn Vader wederftaet den hovaerdigen, maer de ncdrigen liel't Hy. Zyt gelyk aen goede Kinderen. Indien gy niet zyt als de goede Kinderen , dan komt gy niet in het Hemelsch Ryk." En ook nog dit: ,, Wie my „ navolgt als een kind , die zal een volkomen man worden."-
Dc Oudfte. Stae 'er toch meê op, dat wy hem haest eens gaen zien. Zou hy niet eens by vader komen ?
De Jongfte. Ja, ik gelove wel, ja, — want ik hoorde zeer duidlyk, dat hy zeide: ,, Wie my ■„ lief heelt, ik zal met groote blydfchap tot hem „ komen." (Zy werd geroepen.) Vader zdiu nog wel meer verhalen. Ik moet gaen.
V I L



V I I,
?1mon petrus mét bezai, een Bediende uit een aenzienlyk huis In Kapernaüm.
(Vcrgelykt MatthausTSF, 18—12. Markut l, l6—20. cn V, 1—11.)
Simon. Ik heb reeds nae u gezocht; hier hebt gy zoo veel gy begeerde, en nog eenige ponden daerenboven, om dat ik hoorde, dat uw Heer nog meer gasten gekregen heeft. Het is de fchoonile Visch , en van de uitgelezende foort, die wy immer gehad hebben. Zy zyn gevangen, teiibnd na dat de Profeet in het fcheepje geleerd had.
Bezai. Ik kon 'er niet henen gaen ; wy had* den te veel te doen. Ik zegge u ondertusfehen dank voor uwe voorzorg. Wat moet ik u voor het pond geven? S. Half zoo veel als eergister. B. Hoe dat? Daer ze tweemael zoo fchooö zyn! — fchertst gy?
S. Ik zegge u; half zoo veel als eergister, ik moetu deze nog eens goedkoop geven, Bezai! Wie weet, wanneer ik u weder visch verkoope ?
B. Wat



172 SIMON PETRUS MET BEZAI.
B. Wat betekent dit alles ? S' Ja, lieve Bezai! gy moet het alles weten, en dan zult gy my geluk wentellen. Ik ben de gelukkigfte aller menfchen geworden ? B. Nu, wat is het dan ? zeg het my toch!
S. Gy zult het wel konnen raden. Gister,
wanneer zeer veel volk aen het ftrand vergaderde by Jefus, die 'er 's morgens vroeg al nae toe gegaen was, en als zy by hem acnhielden en baden , dat hy hen zou leeren van het Hemelsch Ryk, kon hy in die.laegte en in zulk een gedrang niet wel tot het volk fpreken. Maer juist waren twee onzer fchepen dicht by hem, en wy waren aen den oever, om onze netten te fpoelen. Toen klom Jefus in het myne, en riep : Simon ! wilt
„ gy my een weinig van land varen V " f
wie deed dit liever dan ik? — Andreas en een paer knechten klommen ook fcheep, en, als wy omtrent vyftig fchreden van land waren , gebood hy ons, ftil te houden, en van daer leerde hy het Volk — met eene onbefchryflyke vriendlykbeit,
B. Ja, — Yerhael maer verder, de Karoerdienaer van Chufa, die een zeer fterk geheugen heeft, heeft my reeds die kgeheele reden tot het volk verhaeld,
S. Wel zoo. — Na dat hy dan zyn reden geëindigd had, en het volk liet weggaen, trad hy nae het voorfteven van het fchip, zag over het ganfche fpiegelgladde meir benen; zyn oog, (ik
zag



SIMON PÊTft-US M Ë t BEZAt. t?g
zag fltt van ter zyde) was als dat der zonne. Toen keerde hy zich nae my toe, en zeide — even als of hy tot een broeder fprak, — als of wy vis-
fchers faemen praetten, \\ Simon, vaer nae
„ de diepte , en werp uwe netten uit tot den
,, vangst." i ! B. Ja, en toen bebt gy dien fehoonen trek ge*
daen? ik begrype u ali
S. Welken trek? »* wat begrypt gy? — heb geduld, lieve Bezai! Daer zat niets op, de visch: had een anderen koers genomen, en ik moest tot hem zeggen: „ Meester! wy hebben den ganfclien „acht door gearbeid, en niet één graet gevan5? gen. Doch, dewyl gy het zegt, zal ik het net uitwerpen." - Wy deeden zoo, en in weinige oogenblikken begonnen de visfchen meer en meer daer in te fpartelen ,en wy bemerkten reeds, dat het net zwacr werd; toen wy den trek reeds meer als groot genoeg gisten te zyn, en dit, uit vreugde over zoo fpoedigen vangst, terftond wilden zien, zonder nae. meer te wachten, ziet toen was het net reeds zoo geftopt vol, dat wy alleen het niet konden optrekken; en wy riepen de andere , die in het andere fcheepje dicht by ons waren,'te hulp,en zy kwamen aenvaren,en hielpen ons''het net optrekken, en het fcheurde met 'er daed aen het ondereinde, zoo dat we alle de visch niet op het drooge krygen konden; en evenwel werden ons fcheepje en het andere vol van den
visch ,



*74 s.im0n petrus met bÉZAI.
visch dien wy ophadden. _ 0 Bezai! Hoe werd ik geheel ootmoed! Ik verbeeldde my, den Al' magtigen God voor my te zien ftaen, die zoo hei<g, heilig, heilig, is_en ik? 2ond].g mdmmi kon het niet uitharden in deze nabyheit zynes
Zoons! — Ik wierp my aen zyne voeten , ik
bad , - ik zuchtte, _ ik weende : - Heere ' >, verwyder u van my Zondig mensch ; ifc.fe^
. Immers, gy künt begryperi, welke verbaesdheit ons allen overmeesterde, toen wy met allen man het net nacuwlyks konden trekken, en den over-" Vloed van visfchen zagen. - ■ -
f ^ wel; - o ! gy heilige God !
Si Maer wat denkt gy wel, dat de Heere my antwoordde ? . B. Hy ging zekerlyk niet van u weg, S. Neen zeker niet; hy richtte my «p , en zeideSimon! vrees niet, - het zal nog anders met n „ gaen: van nu aen zult gy menfchen visfchen i} Ach! Bezai! dit zeide hy met een -zoo vriendlyken lach, als of hy de zwakheit mvner vreze pet dezen liefdelach wilde verdryven. Ach' boor eens , Bezai! Hy moet bet reeds voor zeker houden dat hy my , zondig mensch! nog geheel rein kan' ©aken, daer hy zoogoedertlerenlvk lachte en op wyne weemoedige belydenis geen woordje ant-
woord*



S ï M O N PETRUS MET BEZAI. jfg-
Woordde ; — ja voorwaer ! Hy wil my eens tot iets groots fchikken en gebruiken! — of j hoe heb ik dat: gy zult-een visfcher van menfchen worden?" anders te verftaen?— Vervolgens zei hy ook tot my tot mynen Broeder en tot de anderen, dat wy hem nu zouden volgen. In Gods Naem! wy volgen hem nu met duizende vreugden} en verlaten onze
bezittinge. Ik zie deze nu als verloren aeru
Maer het is een ruim Joon voor deze opoffering, daerdoor een der naesten by den Mesfias te worden.
B. By den Mesfias? —
S. Het is niet anders ! — Hyis die ! — geloof het Vast, Bezai! Ik late nu myn beroep over aen myne vrouw, fchoonmoeder, en de knechten. De oude Zebedeüs zal het oog laten gaen over alles.
B. Daerom zeide gy, dat ge niet wist, wanneer gy my weder visch zoud verkoopen! maer de zoonen van Zebedeüs zullen die wel bezor* gen. Hebt gy niet alles in gemeenfchap ?
S. Deze zyn ook geroepen; — beide, Jakobus en Joannes. Nadat zy ons geholpen hadden , voeren zy weder aen land; want bun vader was daer. Maer , terwyl zy daer bezig waren met hunne netten te verftellen , zei Jefus even uitdruk* lyk tot hun , als hy tot my gedaen had, dat zy hem zouden volgen; en zy vergezelden hem ook van ftonden aen, en namen affcheid van hunnen vader.
B. Ik



I?6* SIMON PETRUS MET BEZAI.
B. Ik moet u nog nader fpreken , Simon ! - -
noodzaeklyk! — maer nu moet ik my voortfpoeden; — ik heb my reeds te lang by u opgehouden.
S. Myn Vriend! ik wete niet, wanneer ik op reis gae. Het zal 'er op aenkomen , hoe lang de Meester nog hier zal vertoeven. Geef my uw korf hier; (Simon legt 'er nog een visch boven op) dié is voor u, Bezai! gebruik hem op den Sabbath met den armen Meremoth in den achterhoek-, -erf groet hem van my, zeggende: dat hy zich maer vast moet houden aen zyne hope op het eeuwig Ryk, cn gedenken aen het woord: „ Zalig zyn „ de armen , want hunner is het koningryk der
Hemelen ! "
B. God zy met u * Simon ! Ik wil my ook tot U begeven , wanneer gy nu haest menfchen vangt voor zyn Ryk.
S. Ware ik nu flechts, 't geen ik behoorde ÉC zyn! — God zy met u, Bezai!



m
SeBEDÜÜS, SAtOME, jakobus tH
jo a n nes; ( Stükswyze.) tvVrgeïyk Mattheus IV, ai, 23. üftr*^ 1, 19, & "j
^/EBEDëus.' Denkt aen myn ouderdom, éi? hóe veel toezicht 'er nodig is over de Huurlingen,1 Met myn vróuw ben ik in dit beroep weinig; geholpen: Ik zou* nog niets van dit alles zeggen } maer de anderen, zegt gy , moeten ook vco'rtV Kan Simon zich' 200' losmaken ?
jaköbüsV Berust toch daer in , vader 2 dat ,* wanneer God roept, wy moetén gehoorzamen, al' ging ook alles da'erom té gronde; maer Hy laet niemand te grónde gaen , die op Hem betrouwt.
zeb. Wanheér God roept; dan is dit zoo.
jak. Maer Waerlyk, het is als of God riep' V Wanneer1 deze zyii'e Gezalfde roept,'
H. deel. ftï Jtt-



J7S zebedcus met zyn
joannes. Gy hoorde zelve, vader! dat hy gezegd heeft: „ De woorden, die ik metufpreke, ,, zyn de myne niet, maer van Hem, die my ge-
zonden heeft."
z e b. Wanneer gy met alle uwe redenen flechts de bekommering uit myn hart kondet verbannen.
joan. Wat bekommert u, lieve vader! Hebt gy niet gezien , met wat genegenheit en hoe minzaem hy in het weggaen tot u zeide : „ God zal u zegenen in uwe zoonen." sa lome. Ja, God eert ons in onze zoonen; het zal onzen Neef Kajaphas niet weinig verheugen , wanneer hy dit vernemen zal. Dat had ik niet durven hopen, dat onze zoonen zoo naby den grooten Koning komen zouden ! — denk eens ,
welk eene eere! denk, hoe ligt zich dat alles'
zal laten vergoeden, wat wy nu ondertusfchen te dragen hebben ! Ik heb niet te vergeefsch gedroomd , toen ik van Joannes zwanger was ; -7weet gy het nog, Zebedeüs?
Z e b. Gy fpreekt wel van een Godlyken Koning, en van hooge Eerampten aen zyn hof;
Maer, God vergeve het my! dit is alles nog zoo verre af! — Ydele moeder met uwe droomen! — Wanneer onze Overften ook dezen niet maer eens willen te keer gaen, gelyk zy Joannes den Dooper niet konden verdragen, en hy zich dan , zoo als gy zegt, dat hy doet, voor den Mesfias uitgeeft, en?
. daer



VROUW en 7. O O n e N. 170
daer door oproer ontüaet, dan zullen ze onder de éeriTe zyn , die men by de kop vat.
j A e, Het geen uit God is , kan noch Keizer, noch Koning verbreeken. Spreekt hy niet fteeds van de nabyheit des Hemelfchen Ryks? Zal dat niet alleRyken der aerde verflinden? Zal niet de Koning alle zyne vyanden ftellen tot een voetbank zyner voeten ?
ZÈB, Gy fpreekt wei; maer uw Meester ziet 'er by my geheel niet uit als een zegevierend Held: Hy zou zich veel eer als een lam laten Aagten; 200 zacht en geduldig komt hy my voot.
j o a. n. Niet wi?.er ? lieve vader! Hy geiykt liem ; Van wieit de heilige Dichter zegt: ,, Gy zyt de „ fchoonfte boven alle menfchen kinderen; goes, dertierenheit en lieflykheit zyn uitgeftort op üwë é, lippen, terwyl God u gezegend heeft in eeu„ wigheit!" (*).
jak: Ja wel, dat ftemnie ik toe: Joan. Maer zie dan ook, vader! wat'er wyders omtrent den zelfden perfoon volgt: Het „ gae ü voorfpöedig in Uwe toerusting! gae voort s, op het woord det waerheit, der zagtmóedig., beit en gerechtigheit, en uw rechterhand zal u wonderen leeren." (|).
I
Alle te faemen. Dit is toch waer in hem!
jak.'
(*) psalm XLV, 3.
M 2.



'8o zebedcus met zyn vrouw en zoonet Jak En nog verder lezen vvy: „ Uwe py]eri
" Zy" fcherP5 d« Volken zullen voor u neder 5, vallen l " (*).
jo an. Niets zal 'er feilen ; wy zullen eerlang veritaen, 't geen wy nu nog niet begrypen. Hy is het licht der werelt; elk, die hem navolgt,zal ooor hem verlicht worden.
ZEB' Zo Saet da« Gods Naem; des Heeren zegen blyve by ulieden l
;ai;;ie- ^^m^^i^\a
Manasfe! en verheffe u boven de Broederen uwes vaders:
zeb. Gy moet ons w en dan bericht doen toekomen.
joannes en jakobus. Wy Wy ven no* fe«*, tot dat hy 0„s afhaIen? cn ^ by u ^ mental , om u te zegenen ; gelyk hy gezegd
C*) P'sAr.Ai XLVI, 6,
I X.



I X.
aentekening van het voorval met sabïeïhaI) den Smit in Kapernaüm.
(Vergelykt Markasl, aj—28eHi«i«lV» 33—SrO
razend zinnelooze Sabbethai was uit de ka* mer, waer in hy bewaerd werd, ontkomen, en zyne medelydenswaerdige vrouw en dochter zaten vol angstvallige bekommering te zuchten over hem, daer hy, den Oppasfer verrascht hebbende,hein
dus ontfnapt was. Zy jammerden over al dat
verdriet en die kosten, welke deze man haer veroirzaekte; — dan eens bekommerden zy zich, of zyn oppasfer en de buurman, die uitgezonden waren, om hem optezoeken , hem wei fpoedig vinden zouden — dan weder morden zy over de nalatigheit van den oppasfer; die hem uit zyn
eog had laten gaen. Dan fpraken zy van de
fchynbaere arglistigheit van den- aiuneloozen , die M 3 zich
181



132 HET GEBEURpE MET SABBETHAt
tfcl'een tyd hRg 2eer ftil en bedaerd gehouden, n daer door den oppasfer zorgloozer gemaekt ' ;~~ ftraks bekr«0P haer de vreze, dat hy
nae de zee loopen en zich verdrinken zou' -
Qf dat hy nae de Synagoge zou zyn geloopen, daer een vreeslyk rnisbaer gernaekt, alles in wanorde gebracht, en de aendacht geheel geftoord zou hebben. Twee kleener, kinderen, haer moeder en zuster zoo ziende fchreiën, bemerkten, dat zy over vader fpraken, en riepen wel dra met een naer gekerm luidkeels: „ Ach vader! vader'.'
„ waer is toch onze vader?','- »t middea
van d.t treurig en aendoenlyk tooneel komt Saboethai nae.zyn huis, en hoort, nog buiten zynde, de laetfte woorden van zyn vrouw en dochter: „ misfchien is hy wel nae de Synagoge ge-
" l00penl" i]y fad zeer ftil en bedaerd
binnen, zeggende: „ De vrede Gods zy met u allen, gy myne Geliefden!» De moeder en dochter, hem ziende, vielenbyna van fchrijs in onmagt maer waren teffens over zyn gelaet en bedaerdhek getroffenen zagen hem langs hoe fterker metverbaesdheit aen. „ Ik ben (dus vervolgde Sabbel „ thai in de Synagoge gegaen ; - ja, waerlyk ! 5, ik ben daerdopr mynen Verlosferinde banden ge„ loopen 1 Razende trad ik daer oinnen, en drong » 1,1 woede door h« volk heen tot aen het Cboor* ftl Jefus ftond op den Lecrftoel, en ik voer, fterk u Ichrceuweiuie cn akelig huilende, (ik wete het
„ alles



DEN SMIT TE KAPERNAÜM. iSj
„ alles nog klaer) tegen hem uit, en riep: *
, Ach! ik, rampzalige, die ik was, ik moest dat
]] zeggen, „ Gy! Jefus van Nazareth, wat
hebben wy met u te doen? zyt gy gekomen, om ons te verderven voor den tyd? Ik wete , i, „ wie gy zyt! gy zyt de Heilige Gods!" — ', Maer Jefus wendde zich nae my elendigen, en 'l zeide met een kracht , die myn ganfche ziel „ doordrong: „ zwyg, en verlaet hem!" „ en hierop werd ik wel voor een oogenblik met „ helfche zielfmart gefolterd, en midden onder 5, het volk, dat toe kwam loopen, om Jefus te „ befchermen, heen en weder gefmeten,— maer „ wel haest bedaerde ik geheel, gevoelde eene „ onuitfpreeklyke rust in myn gemoed, eh had myn volkomen verftand weder zoo goéd ja zelfs „ beter dan te voren. Ik ftond bedaerd en ge'„ zond op, en had geen letfel gedaen noch be„ komen. Ik had naauwlyks tyd, om Jefus met dankzegging en acnbiddiug te voet te vallen, voor dat hy vertrok. Elk was nu nog meer, doch „ ook op eenen gansch anderen trant , ontzet „ over myne hcrftclling door het alvermogende „ woord van Jefus, 't- welk een ieder als door merg en beenderen moet gedrongen zyn, dan „ze te voren by myne komst verfchrikt waren.. Allen begonnen ze zich nu te ontzetten en te verwonderen , en tot malkander te zeggen : „ „ Wat is dat fpreken! Hy gebiedt de geesten M 4 » » met



ï54 HET GEBEURD? BfET SABJtETHAI.
„ met één woord, en zy wykep! wat zal 'er, ?! »! niet gebeuren !" „ Nu drongen veelen
nae my toe, zagen my aen, en deeden my yer„ fcheidene vraegen ; maer ik gaf 'er een kort
antwoord op, drong door hen heen, en ver„ zocht, dat ze my nu toelieten, nae de mynen „ te gaen. Zoo ben ik dan nu by ulieden, my,, ne waerden! looft den Heere nevens my, en „ vergeeft my allen leed, 't welk ik u hebbe'aen-
gedaen."
Tans viel de vrouw hem om den hals ; de. dochter vattede zyne hand , en de kleenen omarmden zyne knieën , terwyl ze alle fchreiden yan blydfchap. Dan weldra maekte hy zich van haer los, en zeide: „ Laet my nu gaen , op dat ik in » myn kamer' voor myn bedde, en by niyne los„ gefcheurde banden, denAllerhoogtten aenbids, de! - bidt gylieden voor my, 0p dat ik niet
»» >veder zondige5 en my dan iets ergers overts komel" '' ' '"' ' 1 '*
X,



185
X.
simo.n met bezai de bediende..
(Vergelykt Mattheus VIII, 14, 15-— 17. Mar*wl,29 — 34- VI, 38 —41.)
JB e z ai. Eindlyk kon ik nog weder eens by a komen. Wat hebbe ik eenen zwaeren dienst!
Simon. Blyf in den ftaet, tot welken gyvan den Heere geroepen zyt. Dit zal u nog wel eens. den grootften zegen, toebrengen.
B. Ach! ik verlangde, zoo fterk, n eens weder te fpreken. Denk flechts, dat ik federd den Profeet nergens ontmoet hebbe en nooit in de.Syriagoge heb durven gaen. O! men acht dit myn verlangen in ons huis «iets met al., en he: is gcr duurig; ,, Men moet dien knaep braef wat te doen geven, dat hem die grillen uit de gedachten gaen." Zoo fpreekt myne Heer dikwils. O l ik ben zoo blyde, dat ik u nog aeutrefie.
M 5 S. Het



ï8Ö SIMON MET BEZAI.
S. Het zal ook, zoo 't my voorkomt, niet lang meer duuren, of onze Meester zal vertrekken. Hy is huiden zeer vroeg uitgegaen nae een eenzaeme plaets, en heeft ons tegen den namiddag ook derwaert befcheidcn. Welligt keert hy dan flechts even herwaert te rugge, maer de voorgenomen reize ftrekt zich verder heen. O Bezai! wat groots is 'er gisteren weder voorgevallen!
B. Van zyn leeren in de Synagoge hebbe ik reeds gehoord; elk wachtte met fmart, dat hy 0pftond; men had van wegen het ongeduldig verlangen, om hem te riooren, naeuwlyks opmerking op het geen te voren gelezen werd, zoo als
men my vertelde. Ook hebbe ik reeds gehoord
van het voorval met den Smit in de Starrenftraet. Myn God! myn God! ook dat is gansch heerlyk en groot!
S. En evenwel ging Jefus terftond uit de Synagoge weg; - o ! gy kunt niet geloven , hoefchielyk en nedrig hy den lof ontwykt. Myn Broeder gn ik, gelyk ook dc zoonen van Zebedeüs, nevens Philppus en Nathanaël, volgden hem; en hy kwam met zyne Jong'ren by ons op het middagmael. Het was myne fchoonmoeder zeer leed, dat zy 's morgens niet nae de Synagoge gaen kon , omdat ze reeds voor eenige dagen een harde hecte koorts had gekregen , die niet geheel afliep , maer telkens verhefte. B. Ja, ik heb daer van gehoord; zelfs ook,
dat



SIMON MET BEZAI. I§7
dat zy dien vorigen nacht niet buiten gevaer geweest was; en daer viel vry wat aenmcrking op, volgens 't geen my des Hofm/esters dienaer zeide, dat de Profeet deze geliefde Nabeftaende zynes waèfderi leerlings in dien nood liet blyven.
S. O! die vermetele, ondankbaere werelt J— Doch, om te vervolgen — de vrouw zou gisteren zeer gaarn over de vloer geweest zyn , om den Meester en de andereGasten te konnen bedienen, rnaer, fchoon het haer beste dag heette te zyn, was de koorts zoodanig toegenomen, dat ze ge. noodzaekt was, het bedde te houden. — O ! zy is de braeffte , tederlievendfte moeder! maer telfens zoo zeer ingenomen met den Heere Jefus, dat ze nog minder dan myn vrouw te onvrede is , dat ik met den Meester vertrekkc. — De Meester dan, aen myn huis zynde, vroeg aen myne vrouw: ,, waer is uwe -moeder?" — de traenen fchooten myne Thirza in de oogen , toen zy zeide, dat haer moeder te bedde lag; en te gelyk baden myn broeder en ik den Heere, dat hy dc lyderesfemogt herftellen, daer zy een onuitfprecklyk verlangen gehad had, om hem te bedienen. — Jefus zei vol liefde en vriendlykheit: De jongen moeten dc ,, cuden dienenl— maer, waer is zy?— brengt
,, my by haer. " Terftond geleidden myn
vrouw, myn broeder, en ik hem in het uaepver-
trek, daer moeder lag; — kortom Bezai! Jefus
gpiet-



ï8S SIMON KIT B fi Z A I.
groette haer, boog zich over haer, en zei: „ ft „ bevele u , wyk!" en terftond verdween' de koorts! zy richtte zich zelve qpinhet bed, roemde des Heeren genade met eene jeugdige vuurig, heit, en wy allen dankten met haer, zoo fterk wy maer konden. - Hy gebood ons, niets meer daer van te fpreken; pn wy keerden te rug nae het andere gezelfchap , terwyl myn vrouw haer moeder hielp, om zich aentëkjeeden ; en weldra kwamen zy beide te faemen by ons; ja moeder bediende ons, de geheele maeltyd over, niet min vlug en yverig dan myne vrouw; ik zag dikwyls de vreugdetraenen langs haere wangen biggelen; Vooral toen de Meester haer eens by zich deed komen , en eenige zeer goedertierene en troost, volle redenen tot haer voerde. —— Gy kunt den, ken, hoe zeer dit en myn vrouw en haer moeder fterkt tegen myn affcheid ! 13. Ja, dat kan ik ligtlyk begrypen, S. Maer hoor nog, Bezai! wat 'er verder ge, beurde. Na zonnen - ondergang wilde de Heere
nog voor een poos alleen buiten de Stad gaen.
Myn fchoonmoeder wilde hem. uit het vengfter nazien; - en zie! een groote meenigte had zich, daer nu de Sabbath was afgeloopen, op de plaets voor ons huis verzameld, en omringde hem zoodanig, dat hy geen fchrecde verder komen kon. Moeder riep my en haer dochter aen het vengster, _^ de andere gingen nae buiten voor het
huis,



simon met bezai;
huis, en daer zagen wy -—— deze verbazende vertooning! . . , .
Hier waren moeders met haere fukkelende kindertjes op den arm, — daer kranken , j lammen f >j—teeringaehtige lyders, die, op bedden liggende, met draeg-baeren derwaert gebracht
waren -t * gins zag men ook blinden tot hem
ItiïcleTi, ; ... elk fchreide elk riep,—•
elk jammerde om hem hepen, —— ook waren 'er bezetenen, die boven allen uitfchreeuwden, en riepen: „ Gy zyt de Mesfias! gy zyt de Zoon
van God! " ■ Met de grootlte bedaerdheit
en het tederhartigst medelyden trok hy zich aller
nooden aen; ■- tot de kranken zeide hy :
„ Wordt gezond!"—— den blinden raekte hy
even aen de oogen. tot eene moeder fprak
hy:- Gae benen nae uw huis, uw kind leeft!" Met eene ontzachverwekkende ftemrne riep hy den
bezetenen toe: ,, Zwyg, en gae uit!" Nu
eens nam hy eenen fterkbedrukten mildzuchtigen Kefderyk by de hand, zeggende: „ Verheug u, ,, myn zoon! in «wen Vader, die in den Hemel w is ! *> Den beroerden beval hy opteftaen, en zelve zyn beddegoed optenemen cn nae huis te dragen, __: _ Das ging hy in 't ronde;—i
elk genoot zyn hulp; niemand werd afgewezen ï Straks hoordé men niet langer een gefchreeuw van razenden , of eenige jammerklagten van lydende
dendigen , - 1 maer eenpaerige juich-toonen van
lof-



rQO SIMON MET BEZAI;
tof- en dankzegging, van roem en bewondering f Allen, allen, allen, hoe elendig ook veele gekomen waren, gingen herfteld, gezond, verkwikt, frischenvlug nae huis. Toen alle de biddende, dus verhoord, nae huis gekeerd waren, begon het donker te worden , en de aenfchouwers fcheidden ook uit elkander; maer Jefus ging nae buiten in eenzaemheit, o Bezai! dat waren eerst oogenblik-. ken! wy allen, moeder, myn vrouwen ik konden ons niet bedwingen van luid op te fnikkenvan aendoening, en de vreugdetraenen ftroomden uit
onze oogen.
B. O, Simon! ik wenschté meer kennis te hebben aen de tae! onzer Profeeten, maer deze woorden van Jefaias vallen my echter rans in de gedachten: „ Hy heeft onze krankheden (op zich) „ genomen, en (onze) ziekten gedragen." (*) Vaerwel! gelukkig medgezel van zulken Mee*; ter!
JESAIA LUI, 4«.



X I.
Het laetfte gedeelte eenes briefs van zephonias aen severus.
' (Vergelykt Mattheus IV, 23—25. Markus j, 35 — 39. lukas IV, 42—44.)
. n
QKy laten de vorige ftukken dezer briefwisfeling hier achter, om dat ze enkele herhalingen zouden behelzen van 't geen reeds in de voiige ftukken vervat is.)
-In Kapernaüm fchynt hy zich langst te hebben opgehouden, (want in Nazareth, zyn geboorteftad, was hy gansch niet wel ontvangen) maer, wanneer de Inwoonders der eerstgemelde Stad , door zyn lang verblyf onder hun, zich zyne tegenwoordigheit als een eigen voorrecht begonnen , aentematigen , en , .door hem dagelyks te zien , minder waerde in hem begonnen te ftellen, heeft hy, wanneer ze hem in een eenzaem oord, niet
verre
191



19* ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
verre van de Stad, hadden opgezocht, hun , Zoo 'i fchynt, daedlyk gezegd, dat liy de b'lydè Boodfchap, gelyk hy zich uitdrukt, ook in andere Steden rnöcst verkondigen. Ingevolge hier van reist hy nu geheel Galilea door; en leert in de Synagogen, zonder derzelver fchikkingen en Ordeningen eenigzins te kwetfen ofte veranderen, terwyl hy Zich voorzichtiglyk bepaelt tot de verkondiging der bïyde tydinge , dat het hemelsch Ryk naby is; genezende tefTens, zoo als men van rondsomme verneemt, alle krankheden en kwaelen der zulken, die ia vertruuwen op zyne magt tot hem gebracht worden; zoo dat zyn roem ook daedlyk, zelfs door geheel Syrlën, zou zyn verbreid, en men hem van zeer verre gelegene oorden allerlcië foorten van elendigen zr>!i hebben aangebracht,: ook 2elfs gtboudenê of gekluisterde bezetenen, zonder dat 'er dén on'genezen , of zonder gered te zyli, van hem keert. Gy kunt ligtlyk denken, dat hem overal veel volk navolgt of hemwaert reist, niet alleen uit Galilea en de tien fteëden van dat Land, maer ook niet weinigen uit onze Hoofdftad en uit geheel Judea, Ja zelfs van de ÓVèrzyde van den Jordaeu. Aengaénde de toenemende bitterheie onzer Aenzienlyken en' Grooten tegen hem, en nopens die fchynbaefe vreesachtigheit, waermêe hy hen ontwykt, federd Joannes op het kasteel gevangen gezet iSj fchryve ik u op eenen anderen tyd wel eens nader.' 4-*
XII,



X I L
j)e zoon van eenen Rabbi uit Chortizim aen zephonias in Jerufalem.
(Vergelykt Mattheus V, i.)
JELïerwaerdigè Zephonias! wy zenden u hier dc redevoering des Profeets van Nazareth, welke hy, twee weekert geledên, buiten Chorazim gedaen heeft; tiy begaf zich op eenen vry hoogen heuvel, van welken hy al het volk, dat ten dién tyde buiten genteen taltak was, gerhaklyk kon overzien; riaest hem fto'nden zyne Leerlingen, waer onder zich vier visfchèrs eii eêuige andere o'naenzienïyke mannen bevinden.
Daer gy, eervvaerdige Zephonias! ons door den Koopman S'othai uw ftcrk verlangen hebt doen' weten, om' eens eene redevoering' van den Gali-- h*. de Et. N kar"



194 DE ZOON VAN EENEN RABBI UIT CHORAZIM
leer Profeet, zoodanig als hy die in Galilea doet, op 't naeuvvkeurigst in fchrift te hebben, hebben wyu, naer ons zwak vermogen, gaern daer in willen voldoen. Zonder twyfel zult gy wel ontdekken , of zy niet veel vrymoediger zy, daer hy hier in het ftoutmoedige Galilea fprak, en of ze niet Veel meer aenmoedigingen behelze, om hem voor den voorfpelden Koning Uitteroepen, dan waerfchynlyk die, welke hy in Judea en naby Jerufalem zelve gedaen heeft. Gy kunt uit deze hierover oordeelen, want alle andere zyn , in dat opzicht , hier in aen deze gelyk, ten mindert voor zoo verre ik die gehoord hebbe.
Gy kunt u op de naeuwkeurigheit vry gerust verlaten; drie Jongelingen hadden met my afgefproken , zyne voordellen aen het volk eens voor u optefchryven , — dan dat gefchrevene met elkander te vergelyken,— te verbeteren, en — niet te rusten , voor dat wy alle vier zeker waren, dat de rede voering — ik kan zeggen, — van woord tot woord— op het pergament ftond, zoo als hy die gedaen heeft. Drie van ons hebben een allergelukkigst geheugen, en fchoon drie van ons meer of min met den Profeet zyn ingenomen, de vierde is een fterke Sadduceër, en nog zeer, zeerfterk, afkeerig van den man uit Nazareth. Deze evenwel heeft ons geholpen , en geen woord laten doorflippen , dat niet ftiptlyk Was, zoo als het gefproken werd, en dat de een of ander, uit genegenheit
VOQf



AEN ZEPHONIAS IN JERUSALEM. 195
voor den Profeet, wat zachter opgevat of uitgedrukt had. Ook heeft ieder van ons nog vooraf zyn gefchrift voorgelezen aen den benen en anderen burgerman. die een by uitftek goed geheugen had, en wien hy hier in durfde vertrouwen, en den zeiven verzocht em alle nodige aenmerkingen i indien hy die mogt te maken hebben.
De Leertrant van den Nazarener is inderdaed ook zoodanig, dat zyne voorftellen gemaklyk in't geheugen bewaerd konnen worden ; Hy fpreekt die uit met de grootfte duidlykheit, bedaerdheit, èn kracht, en is verre van al te fchielyk of rad s en even verre van al te langzaem, te fpreken.
Ik zeidè : wy zochten die onderrichting by eenen zoodanigen burgerman, weiken de een eri ander van ons hier in het meest durfde vertrouwen ; want dè zaek is wat netelig en bezwaerlyk met opzicht tot onze Oudften en Wetgeleerden. Een Jongeling, die by hun leert, en flechts laet biyken, dat hy veel van den Profeet houdt, haelt zich daar door gewis huune ongunst, en, in gevolge van deze, veel verdriet op den hals. Ja men durft zoo ver gaen, dat men niet flechts die Jongelingen, welke zich onvoorzichtiglyk uitlaten, geweldig plaegt, maer ook ons in 't algemeen met list en behendiglieit op de proef fielt, en onze gevoelens navorscht , ook daer wy die anders zouden konnen verbergen. Wy bidden u derhalven, eerWaerdige ZephoniN £ as'



I<?6 DE ZOON VAN EENEN RABBI UIT CHORAZÏM
as! en Wy zyn in vol vertrouwen, dat gy niets van ons zult laten merken; want daer wordt over deze zaek ongelooflyk veel navorfching gedaen i en de berichten en ontdekkingen daer omtrent gaen fnet eenen onbegryplyken fpoed van deze Stad ttae Jerufalem; ja daer is tusfchen het Sanhedrim en de Leeraeren en OVerften der Synagoge alhier heem en Weder een geduurige briefwisfeling; ook weten wy ten aenzien van Jerufalem zoo zeker, als gy het Zelve weet, dat eenige der Overften te uwent hoog en duur een gelofte bezworen hebben * otrt, de Leer en het gezach van den Nazarener geen veld te laten winnen.
Wanneer onze arbeid u niet onaengenaem' isy zoo verzoeken wy u ernftig, ons by gelegenheit uwe onderrichtingen te doen toekomen , alzoo wy door Sothai veel vernornen hebben van uwen diepdenkenden geest, en van uwe groote onpartydigheit en liefde voor waerheit. Ook verzoeken wy, dat gy, naer uw groote kunde en de gefneenfchap j welke gy behoort te hebben met de aenzienlykhVe Hoofden van den Tempel en de Stad, ons ten rechten tyde ten goede indachtig zyt, wanneer wy het ongeluk fflogfen hebben, dat wy in dat geene, het welke wy nu voor u gedaen hebben, befpied wierden. 1'ntusfchen is ons uiterst befluit, eerder alles te wagen , en te laten gebeuren, wat 'er kan gebeuren, dan tegen onze overtuiging aentegaen.
m



aen zephonias in jerusalem. 197
Dc God der waerheit Ieide ons allen op den rechten weg! Hem zy de eere!
hodija, de zoon van den Rabbi sa-
MUëL.
Mede uit naem van hariph, de zoon van neb ai, jezer, de zoon van ezbon, en hallohes, de zoon van den Ovcrften
s o b e k,
N 3



19?
XIII.
zephonias aen severus.
3^Fu hebbe ik een der volkomenfte redevoeringen des Galileërs voor u bekomen, welke ik u toezende nevens den brief van vier ftudeerende Jongelingen , die der zake zyn toegedaen, fchoon een van hun , uit hoofde zyner ingewortelde zucht yoor de leer der Sadduceërs, 'er te voren fterk tegen was. Ik zende u nu de redevoering zonder eenige aenmerking, zonder eenig naricht van het een en ander, dat ons Land. en Volk betreft, en 't welk gy tot beter begrip van de eene en andere plaets zult dienen te weten; verzoekende u nu flechts, dat gy my fchryft, wat gy 'er van verfhet, en hoe gy dat verftaet;— vervolgens , wat gy daer van oordeelt , — en eindelyk, dat gy ook de goedheit hebt, om my uit uwe Romeinfche en ook uit de Griekfche Wyzen , welke gy beter kent dan ik, die plaetfen optegeven , welke eenige gelykaertigheit mogten hebben met de voorftellen van Jefus.
Ik zal dan weder voor u het beste byeenzamelen, wat ik van dezen aert by onze Rabbynen
XIV<



199
X I V.
redevoering,
van den Profeet j e s u s,
(Gedaen op eenen berg bulten Chorazim in het by zyn van zyne Leerlingen en een groote meenigte volks, uit veele oorden faemgevloeid.)
(Vergelykt Mattheus V, VI, en VII.)
Xalig zyn de geestlyke armen; want hunner js het hemelsch koningryk. Zalig zyn ze, die nu treuren, want zy zullen vertroost worden. Zalig zyn de zachtmoedigen, want zy zullen het land bezitten. Zalig zyn , die nae recht en waerheit hongeren en dotften, wantzy zullen verzadigd worden; Zalig zyn de bermhartigen, want hun zal bermhartigheit gefchiedcn. Zalig zyn ze, wier hart rein is, want zy komen tot het aenfchouwcn van God. Zalig zyn de vredemakers, want zy zyn Gods zsonen. Zalig zy, die om den wille der «rechtigheit en waerheit vervolgd worden, want hunner is dat hemelsch koningryk. Zalig zyt gylieden, wanneer men N 4 U



£0O REDEVOERING VANJESUS
u om mynen <t wille fchempt en vervolgt, en, zonder allen grond, alle kwaed van u fpreekt; verheugt u, en zyt wj gemoed; uw Joon is groot in de hemelen. Even zoo hebben ook uwe Voorvaderen dc Prefecten mishandeld. "
2.
Gy zyt het zout der aerde; wanneer het zout zyn icherpte verliest, waermêe zal meneer die aen wedergeven? Het deugt nergens anders toe, als om weggeworpen en van de menfchen vertreden te worden. '
3;
Gy zyt het licht der Werelt. Een Stad, die op eenen berg ligt, kan niet ongemerkt blyven.' Ook fteekt men geen licht aen. en zet dat onder een koornmate, maer op den kandelaer, zoo verlicht het allen i„ het huis. Juist zoo moet ook uw hebt den menfchen voorlichten, dat 2y „we goede bedryven zien, en uwen Vader, die in de hemelen is, eerc geven. ' .
4-
Gelooft niet, dat ik gekomen ben, om de Wet of de Pro
feeten aftefchaffen ; „een, daer toe ben ik niet geko-
men. maer wel, om kracht en waerde daer aen by
te zetten. Want zekerlyk-eerzullen hemel en aerde vergaen eer de kleenfte letter of het minfte flipje van de Wet daer' henen gae, en onvervuld blyve. Wie flechts één der allerminfte dezer geboden ontzenuwen, en de menfchen anders ieeren wilde, die zal het allerminfte gelden in het ryk des
ïiemels; wie dezelve uitoefent en leert die zal groot
geacht worden in het hemelsch koningryk. Want ik zegge u: wanneer sy in rechtvaerdigheit den Pharifeér en Saddu-
ceëi



OP DEN BERG. 201
ce/Jr niet verre overtreft, dan zult gy geheel geen plaets vinden in het hemelsch koningryk.
5-
Gy hebt gehoord, dat by de ouden gezegd is: „ Gyzuit „niet dooden, maer wie doodt, cjie zal verantwoordlyk zyn „voor den Rechter." maer ik leere u : ieder, die flechts aonder grond boos wordt op, zynen naesten, is ook reeds aenfpraeklyk voor den Rechter, cn wie een ander vooreen deugniet fcheldt, moet voor den hoogen Raed te rechtftaen; en wie tot hem zegt: „ gy overgegeven godlooze!" die verdient de vuurftraffe. Wilt gy dan uwe gave op het altaer brengen, en erinnert gy u dan , dat uw broeder iets tegen u heeft, zoo laet uwe gave d,aerbyhet altaer, engaet henen, verzoent u eerst met uwen broeder, en komt dan en offert uwe gave. Stelt uw party te vrede, terwyl gy nog met
hem op den weg zyt; hy mogt u anders den Rechter
overleveren , en de Rechter den dienaer, en deze u in de gevangenis werpen. Ik verzckerc u, dat gy daer. niet uic zult komen, voor dat gy tut een duiten penning toe befueld hebt.
!'6.
Gy hebt gehoord, dat by de ouden gezegd is: „ gy zult
niet echtbreken." Maer ik leere ulieden : Een ieder,
die een vrouw aenziet, en haer bcgecren zal, die heeft reeds in zyn hart echtbreuk met haer gepleegd. Wanneer u uw rechteroog zou verleiden, trekt het uit en werpt het weg; het is u beter, dat één uwer feden verloren gae, dan dat uw ganfche iictiacm in het vuur geworpen worde. En, zoo uw rechterhand u zou verleiden, houdt die af, en wevpt haer weg, het is u beter, dat een uwer leden verloren gae, cn niet uw ganfche lichaem in het vuur geworpen worde. Zoo wordt 'er ook gezegd: „Wie van zyn vrouw wil fcheiden,, N 5 »die.



£02 REDEVOERING VAN JE SUS
„die geve haer een fcheidbrief. " rrraer ik leere ulieden: wie van zyn vrouw fcheidt, ten ware wegens ontrouw, die doet haer den echt breken, en die deze afgefcheidene trouwt, die breekt den echt.
?•
Wyders hebt gy gehoord, dat by de ouden gezegd wordt: „Gy zult niet valsch zweeren, maer den Heere uwe eeden „houden." Maer ik leere u, in 't geheel niet te zweeren,
zoo min by den Hemel, want die is Gods troon als by
de Aerde, want deze is zyn voetbank, noch by Jeru7
falem, want zy is de woonftede des grooten Konings.
Even min behoort gy ook by uw hoofd te zweeren, want gy hebt het niet in uwe magt, een eenig hair wit of zwart te maken. — Ulieder woord zy: ja, ja, en neen, neen, —, ?tgeen daer boven gaet, is boos.
8.
Gy hebt gehoord, dat 'er gezegd wordt: „ Oog om oog, „tand om tand." Maer ik zegge ulieden: gy behoortutegen den onheufchcn niet in de weer te ftellen, maer zoo u iemand op den rechterwang flaet, biedt hem ook den anderen aen; en zoo iemand met u zoekt te twisten, en uw lyfrok nemen wil, zoo laet hem dan ook het opperkleed; en wil u iemand dringen één myl met hem te gaen, gaet 'er twee met hem; geeft den geenen, die u bidt, en onttrekt u niet acr fcetn, die yan u lcenen wil.
9-
Gy hebt gehoord, dat'er gezegd wordt: „ Lieft uwen „naesten, cn haet uwen vyand." Maer ik vordere van u: lieft uwe vyanden, zegent die u vloeken, doet den geenen wel, die u haten, en bidt voor uwe beledigers en vervolgers.



OP EEN BERG. 203
gers. . dan zyt gy echte kinderen van uwen Vader, die
in de Hemelen is, welke zyn zonne laet opgaen overboozcn en goeden, en het doet regenen over rechtvaerdigen en onrechtvacrdigen. Want als gy flechts lief hebt de geenen, die u liefhebben, — wat is dan uw verdienfte? — doen ook de Tollenaers niet alzop ?—En wanneer gy flechts uwen broeder groet— wat groots fteektdaer in?— doen ook dit de Tollenaers niet? Zoo zyt dan yolmackt — gelyk uw Vader, die in de Hemelen is , volmaekt is. 9 10.
Wacht U, uwe aelmoesfen te. geven voor de menfchen', om van hun gezien te worden; gy hebt dan geen vergelding te hopen van uwen Hemelfchen Vader. Wanneer gy aelmoesfen geeft , bazuint het niet uit, gelyk de Huichelaers in de Synagogen op de ftraeten doen, op dat zy van de menfchen geroemd mogten worden; ik verzekere u, daer meê hebben zy ook hun ganfehen loon weg. Maer, wanneer gy aelmoesfen geeft, laet uw linkerhand niet weten, wat uw rechter doet; zoo geheim moeten uwe aelmoesfen zyn, en uw Vader, die in 't verborgene ziet, zal het u in 't openbaer vergelden.
11.
En wanneer gy bidt, doet niet gelyk de Huichelaers, wier gebruik het is , in de Synagogen en op de hoeken der ftraeten te ftaen, en te bidden, waermeêzy by de menfchen fcfTitteren; ik verzekere u, dat is ook haer geheelc loon. Maer, wanneer gy bidt, gaet in uw kamer, en fluit de deur toe, cn bidt tot uwen Vader, die in 't verborgen is , en uw Vader, die het in *t verborgene ziet, zal het u openlyk vergelden. Wanneer gy bidt, zoo maekt niet veel ydelen omflag gel>k ile Heidenen, die meenen, dat zy om hunnen veelvuldige» omflags wille verhoord worden; wcest hun niet gelyk , want uwe Vader weet, wat gy behoeft, eer gy Hem bidt.
12.



204 REDEVOERING.VAN JE SUS 11.
Bidt gy aldus : „ Onze Vader in de Hemelen! uw Naem „worde als heilig vereerd! uw Ryk kome! uw wil gefchiede, „ gelyk in den Hemel alzoo ook op aerde! Geef ons heden „ ons dagelyksch brood! Scheld ons onze fchulden kwyt —. „gelyk wy die ook onzen fchuldenaeren kwytfchelden! En „leid ons niet in verzoeking, maer verlos ons van het boo„ ze.! Want U is het ^yk, en de Magt, en eeuwige Heer,,lykheit! Amen!"
T3-
Wanneer gy namelyk den menfchen hunne feilen vergeeft, dan zal uwe Hemelfche Vader u ook vergeving fchenken, Maer wanneer gy den menfchen hunne feilen niet vergeeft, dan zal uwe Vader ook u uwe feilen niet vergeven.
14:
Wanneer gy vast, behoort gy 'er niet zoo droevig uittezien, als de Huichelaers; want zy misvormen hun gelaet, op
dat de menfchen aen hun zien zouden, dat zy vasten.
Waerlyk daermeê hebben zy ook hun ganfehen loon weg. Maer gy, wanneer gy vast, zalft uw hoofd, en wascht uw aengezicht, dat de menfchen niet aen u zien, dat gy vast, en alleen uw Vader, die in 't verborgen is, dit weet. En uw Vader, die ni 't verborgen ziet, zal u dit openlyk ver^ gelden-
V>
Verzamelt u niet fchatten voor de aerde, daer mot en roest die verteeren , daer dieven inbreeken en fteclen. Maer verzamelt u fcha,tten voor den Hemel, daer noch mot noch roe<t die verteert, noch dieven inbreeken en ftcelen; want waer uw fchat is, daer zal ook uw hart zyn.
16.



fjp' D E N BERG» lo$ 16.
Het oög is het lieht des lichaems. Is uW oog gezond, dan is uw ganfche lichaem helder; maer wanneer uw oog krank: is, dan is uw ganfche liehaem verduisterd. Wanneer nu dat geene, wat licht in u zyn moet, duister is, hoe groot zal dan de duisternis wezen?
if*
Niemafld kan twee heeren dienen; want of hy zal dezen haeten cn geenen liefhebben, of dezen aenhangen en geenen verachten. Gy kunt God en den Mammon (den God des rykdonis) niet té gelyk dienen. En daerom zegge ik ulieden : zorgt niet voor uw leven, wat gy eeten en drinken zult, noch voor uw lyf, hóe gy het kleedcn zult. Is niet het leven meer dan de fpyze, en het lyf.meer dan de kïeé-
ding? Ziet toch nae de vogelen der lucht, zy zaeiërt
niet— en maeiën niet,— en verzamelen niet in fchuuren,— en echter verzorgt hen uwe Vader, die in de Hemelen is! én' zyt gy niet veel beter d-an deze? Wie uit u'kan met zorgen een eenige elle tot zyne hchaems-lengte toedoen? En wat zorgt gy voor de kreeding? Geeft acht, hoe de vcldleïiito groeien. Zy arbeiden niet, en fpinnen niet; en echter zegge ik ulieden: ook een Salomo met al' zyn pracht waï niet zoo fchoon bekleed als een van deze. Wanneer nu Cod' de veldbloemen, die heden ftaen, en morgen (*) in den oven geworpen worden, zoo fchoon bekleedt, zal Hy u niet veel meer dóen, gy kléengelovigen? Weg dan met de kommervolle gedachten : „ Wat zullen wy eeten ? wat hebben
. wy te drinken? waer meê zullen wy ons kleeden?" want o'p dit alles peinzen de Heidenen. Uw Hemelfche Vader weet immers wel, dat gy dit alles behoeft. Bekommert u maer in de eerfte plaets om' het Ryk van God en de Hem
be-
£*) Met het ftroo of de ftoppels.



20fj REDEVOERING VAN JE SUS
behaeglyke deugd _ dan zal u dit alles wel toegefchikt worden. Zorgt niet voor den volgenden dag; de volgende dag zal zelve wel voor het zyne zorgen. Elke dag heeft genoeg aen zyn eigeii kwelling.
18.
Vonnist niet, bp dat gy niet gevonnist wordt. Want op de zelfde wyze, als gy vonnist, zult gy gevennist worden, en met de maét, waer meê gy meet, zal ook u weder genieeten worden. Wat ziet gy op den fpünter in uwes broe. ders oog, en den balk in uw eigen bog wordt gy niet gewaer? Hoe kunt gy toch tot uwen broeder zeggen : wacht! laet my den fpünter uit uw oog halen, - daer toch in uw eigen oog een balk is?_ Huichelaer! hael eerst den balk uit uw oog, - en dan moogt gyzien, of gy den fpünter uit uwes broeders oog kunt weghalen. .
*•>
Geeft het Heilige den honden niet, en werpt uwe paerlen niet voor de zwynen. Zy mogten die met de voeten vertreden, zich omkeeren, en u verfcheuren,
ac . ,
■ Bidt, dari zal u gegeven worden; zoekt, dan zult gy vinden; klopt, en u zal opengedaen worden. Een ieder, die bidt, ontvangt; wie zoekt, die vindt; wie aenklopt, dien wordt opengedaen. Of waer is onder u een mensen', die zynen zoone, wanneer deze hem om brood bidt, een fteen geeft? of, wanneer die hem om een visch bidt, hem een
flang geeft? Wanneer dan gy zoo boos als gy zyt, .'
«wen kinderen doch goede gaven geven zult, hoe veel
meer zal uwe Vader, die in de Hemelen is, den geenen, die Hem bidden> het goede geven?
ar.



ÖP DEN BERG. 207
iii
Al, wat gy wilt, dat u de meniehén doen, doet zoo ook aen hun. Dit is de hoofdfom der wet en der Profeeten.
22;
Gaet in door de enge poort. Warit wyd is de poort, en breed de weg, die ten verderve leidt, cn daer zyn veele, die dezen bewandelen.
Eng is de poort en fmal de weg, die ten leven leidt, en weinigen vinden dezen.
23-
Wacht u daerom voor de valfche Profeeten, dieinfchaepskleederen tot u komen, Imaer inwendig zyn zy roofgierige wolven. Gy zult hen aen hunne vruchten kennen. Zamelt men ook druiven van doornen , of vygen van distelen ? Zoo brengt ieder goede boom goede vruchten voort, maer een flechte boom geeft flechte vrucht; een goede boom'.ka'n geen flechte vrucht geven, noch een Hechte boom goede. Elke boom, die geen goede vrucht voortbrengt, wordt omvergehouwen , en in 't vuur geworpen. Zoo zult gy hen ook aen hunne vruchten kennen.
24.
Niet een ieder, die tot my zegt: „ Heere! Heere l" zal in 't Hemelsch Ryk ingaen, maer die den wil doet mynes Vaders, die in den Hemel is. Veelen zullen ten dien dage tot my zeggen: „Heere! Heere! hebben wy niet ,., openlyk in uwen Naem geleerd ? in uwen Naem duivelen „ verdreven ? in uwen Naem veele groote daden verricht ? " Maer dan zal ik hun voluit zeggen: „ Ik hebbe u nooit „erkend; weg van my, gy werkers der ongerechtigheid"
M



208 REDEVOERING VAN JESUS OP DEN BERG.'
25.
Een ieder nu, die déze myne redenen hoort en die betracht, zal ik vergelykeri by eenen voómchtigen man, dief zyn huis op een rots gebouwd heeft. Een plasregen viel rieder, waterftroomen vloeiden aen, winden waeiden, erf rtormden op het huis ; maer het viel niet, want de rots
ttas zyn fondament : Wie d'aerentegen myne woorden
hoort maer niet betracht, is èeneri dwaezen man gelyk, die zyn huis bouwt op het zand. De plasregen viel neder, de watervloeden braken uit, de winden bliezen en fioegeri'
tegen dit huis, en het Hortte fn, —— en deszei»
k»i was verfchriklyk.



sc>9
ZESDE AFDEELING*
EINDIGENDE MET HET G É Z A N T; SCHAP, 'T WELK JOANNES DE DOOPER UIT DE GEVANGENIS AEN JESUS ZOND.
tt
«jariph, clé zoon van. neb Ai met zynë vrienden (*).
-jfVergel'ykt Mattheus VIII, 1 — 4. Markus I, 40—.44; Lukas V, ia — 14.)
JiZen der Vrienden. Hoe komt gy zoo laet? HARiPii. Myn vader hield my op. Allen te fatmen. Uw vader?
■ (*) Het zelfde gezelfchap jongelingen, waerdob'r de Redevoering op den Berg was opgetekend, volgens het Xllde; ftuk det vorige Afdeeling, hier voor bladz. 193—-107;
O



4io har ip h met zyne vrienden.
jezer. Uw liefde tot uwen vader maekt u nog wel eens elendig.
h a r i p h. Dat zal zy zeker niet; myn
vader is rein!
Allen. Rein ?
h a r i p h. Ja; hy heeft my opgezocht. De Profeet heeft hem genezen !
(Zy dringen hem allen, met verwondering, geloof', twyfel, en vuurige nieuwsgierigheid , om hun te verhalen, wat 'er gebeurd zy. )
hariph verhaelt. Gylieden weet, hoe lang ik mynen vader miste; hoe lang hy onderhevig was aen de ergfte melaetschheit. Maer nu kwam hy my opzoeken, blymoedig, frisch, gezond, rein, met die goede koleur en een zoo helder gclaet, gelyk hy te voren had. Vol van vreugde en liefde kwam hy nae my toe, om my te omhelzen; — ik Was bedremmeld en week te rug, fchoon ik wel zag, dat 'er iets moest zyn voorgevallen. Schie-
lyk zeide hy: „ Ik kome van den Priester! .
ik ben rein?" en terftond wierp ik my in zyne armen met eene aendoening van vreugde, die oprechte vaderliefde alleen verwekken kan. Ily loofde God, prees den Profeet, drukte my aen zyn hart, vroeg fchielyk veele en veelerleië dingen , en nooit hebt ge eenen vader en zoon lierker van vreugde, en liefde, en dankbaerheit te
fa«-



HARIPH MET ZYNÈ VRIENDEN. &jl
faemen zien weenen. Deze eerfte opwellingen Van weêrkeerige blydfchap voorby zynde, bad ik
hem, my een verhael te geven , en hy gaf my
het volgende bericht; myne vrienden! hoort
toe, wat myn vader gezegd heeft: — Ik ftond op den berg, op welken de Profeet predikte * en was byna te laet gekomen. Achter een digi ten drang volks bleef ik alleen van verre ftaen. „ Zien kon ik hem niet; flechts éénmael zag ik „ hem de hand uitftrekken, als hy op den Va,, der in de Hemelen wees. Maer ik kon ieder wnord hoeren, niet één ontflipte my. Toen I, ik kwam, en het allereerst zyne woorden hoorde (myne vrienden! ik zal u nu alles, ook de geringde omftandigheit verhalen , juist zoo als
myn vader aen my deed) Toen ik kwam
s, en het allereerst zyne woorden hoorde, fprak 4, hy juist met eenen grooten ernst en kracht de„ ze woorden uit: ,, tl Geeft het Heilige den honden niet; werpt uwe paerlen niet voor ti de zwynen; op dat zy die niet vertreden, „ }J en, zich offlkeerende, u verfcheuren." "
„ Hoor, myn zoon! wat 'er by die gelegen,, heit in myn hart omging. Eerst was dit woord ,, als een donderflag voor myn ziel, en verwek3, te in my deze akelige gedachten: ~ Een w „ zoodanig zwyn waert gy in de onreinheit ■' ti uwer vorige lusten; daerom ftrafte God u, en nu verwerpt deze Gods-Profeet u insgsO a „ „ lyks."'8



£12 IIARIPH MET'ZYNE VRIENDEN.
U >1 lyks.""-- Maer ftraks daerna fchootzo» „ fnel als het weerlicht deze gedachte in myn© „ zielï — „ (J mccnt ny immers nieti) gy wü_ Vi „ det toch nooit de paerlen van Gods heiiveri, A treden, en zyt 'er verre af, om den Profeet 4, van God, of wie u ook die paerlen aenbracht, ;i ,, eenig leed aentedoen." „Dit denkbeeld volgii de,fneller dan de flag van een nabyzynde donder t, op den blikfem, op het vorige in mynen geesi , ea »* ikvattede weder moed, en luisterde verder."
Nu veranderde die ernftige in een vriencüy„ keltemmc, vol liefde, vol opbeuring en bemoe»* <%i"g." ïi Bidt, zo zal u gegeven worden5 'f, zoekt, zo zult gy vinden; klopt aen, zo j, ,, zal 11 opengedaen worden." ,, Hier meé rees „ de moed in myn hart, gelyk de morgenfcheh jffering in het Oosten; doch ik twyfelde nog, „ tot Wiën hy dat zeide, daer ik zag. dat zyne *. Jongeren naest om hem henen Honden. Maer h het werd hei ier in myn ziel, toen hy dus voortf, voer: ,, Want een ieder, die bidt, ontvangt, ,, ,, wie zoekt, die vindt, enwie acnklopt, dieu „ „ zal öpèngedsen worden." ,, En by dc volk gende woorden werd myn hart als overftelpt ,i van blydfchap, en heete traenen vloeiden langs fi myne gloeiende wangen, wegens de ontferming, welke ik by hem wachtte te vinden. Wanthy *> dronê in de hartèh van alle vaders en kinderen, „ met te zeggen: „ Of wat mensen fs 'er onder
,, ulie-



HARIPH met zyne vrienden. 5.1$
„„ulieden (hier zagen Eariphs
vrienden elkander emfliglyk aen ; want zy hadden pas te voren fterk daer over geredent wist, of deze niet de hartroerendfte woorden geweest waren der
ganfche redevoeringe.) Die, wanneer
„ zyn zoon hem om brood bidt, dezen eenen ftcen zal geven; of zo hy hem om een visch „ mogt bidden, die hem daer voor een Hang „ zou geven? wanneer dan gylieden, die boos „ zyt > uwc?n kinderen goede gaven kunt ge,„ „ ven, hoe veel meer zal uw Vader, die in „ ,, de Hemelen is, den geenen het goede geven , „ „ die Hem bidden."
hallo hes, (valt. met eenige hevigheit tusfchen het verhael in) Nog eens zegge ik: God is geen mensch, dat Hy zich door bidden laet bewegen , om ons iets te fchenken, 't welk Hy anders niet geven zou. Ik blyve daer by , wy behooren te gclooven , dat de wysheit van God , buiten ons, alles ten beste fchikt.
De anderen allen te gelyk. Ei, Hallohes!; laet Hariph toch voortgaen in zyn verhael.
hariph, (zyn verhael vervolgende. ) ,» Daer-. „ op (zeide myn Vader wyders ) „ zonk-ik ge„ heel weg "m dieps gedachten, ging als magtloos op een ftejen nederzitten, reikhalsde nae „ het oogenblik, dat hy van den berg zou afko„ men , en zuchtte met atlervuurigfte fmeekingctt ,x tot den Heere, dat Hy my genade mogt doen O $ w vi"*



214 HARIPH MET ZYNE VRIENDEN,
5, vinden in de oogen van den Profeet. Het duur-. „ de niet lang, of hy zweeg ftil, en het ge» druisch dei' lofzeggende meenigte begon zich te
5, verheffen. Veclen fcheidden zich van een ;
„ ik week ter zyde af, en wachtte, tot da't hy „ kwam. Ik had my in langen tyd niet van zoo „ veel volk laten zien; elk toonde zyn af keer van
my; dtiizende blikken der voorbygangers waren „ als pylen in myn hart, en dat fchjelyk afwenden „ hunner oogen van my griefde my, even als „ wanneer een pyl uit diepe wonden gehaeld
„ wordt. Eindlyk kwam hy, onder het ge-
„ leide zyner Jongeren.—- Het hart floeg my
geweldig, en myn heete bloed werd fferk door
myne aderen gejaegd. Ik naderde, en hy floeg „ zyne oogen te mywaert. Nader durfde ik niet „ komen, want zyne Jongeren waren vanmyvei> ., fchrlkt geworden. Ach! myn Hariph! nu-—
nu waegde ik liet, hem aentefpreken — ik viel
op myne knieën neder, en riep: „ Heere! „ indien gy wilt, zo kunt gy my reinigen."
„ Hy trad nader tot my, ftrekte zyne hand uit,
„ lag die op myn hoofd, en zei: Q! myn
»> Hariph I »u fPrak. hy dat woord: „ „ Ik wiï „ ,, het, gy zult rein worden!" „ Tans tintelde „ my een (tredende aendoening door alle de le„ den , — myn bloed werd koelder, — myn wezen
frisch ,— en een gezondmakende verkoeling ging „ mydoor 't gaifche hoofd; ik zag en gevoelde
» my



HARIPH MET ZYNE VRIENDEN. 215
„ my van binnen en buiten gezond en rein, en " myne onbekommerde verkoelde tong prees mynen Verlosfer, en dien, die hem gezonden " heeft. Ik wilde ( als 'tware ) wel op den top ]] des bergs geklommen hebben, om in eens der „ ganfche werelt toeteroepen, wat nrygefchied " was; — ach! konde ik, ik zou de geheele werelt „ doorloopen, en de hulp van dien Goplyken man verkondigen. Maer hy zeide; „ Wacht „ „ u, dat gy het niemand zegt £ maer gae hee,, „ nen, vertoon u aen den Priester, en breng „ „ het offer, dat Mofes geboden heeft; dan „ „ hebben zy een getuigenis van de kracht, die „ „ in my woont.'' — Ik aenbad, ik dankte „ hem; en hy verliet my, vervolgende zynen „ weg met zyne Jongeren. Maer ik kon niet „ zwygcn; — hy vergeve het my, dat ik Êyn „ gebod niet gehouden hebbe ! — ik kon niet 7f waer ik kome, moet ik van hem fpreken, en „ van de genade, die hy aen my bewezen heeft."
Hy was reeds by den Priester geweest, en hy zeide, dat de Priester niet het minfte vlekje van onreinheit meer aen hem had konnen vinden, ja inderdaed verwonderd geftaen, en zyne verbaesdheit uitgeboezemd had over eene zoo voikomene herftelling. Maer , als myn vader op de vraeg : — „ hoe hy tot eene zoo volkomen gezondheit ge„ komen, en door wien hy genezen was ? " —
vol vuur antwoordde: „ door niemand an-
O 4 „ ders



filé HARIP MET ZYN E VRIENDEN.
ders als door JefuS van Nazareth; deze is ge* „ wis het Heil Gods voor Israël, en geene andei, re! — was de Priester zoo bleek geworden als een linrien doek, en had geen woord meer gefproken. En geen wonder, want myn vader vernam naderhand, dat deze Priester dacgs te voren filet veel bitterheit tegen den Profeet had uitgevaren.
hallohés. Het zal al veel zyn, indiende Priester niet klaegt over den Profeet, dat hy de wet ovenreden en eenen Melaetfchen aengerackt heeft.
jEZEfc. Het fcheelt n niet, waer het zy, of in welke zaek het zy, als gy den Pharifeër maer een trek kunt geven. — Laet ons met Hariph den God van Israël loven !
hodijah. Dit moet ook aen Zephonias ge? fchreyen woi-dèn j
l ft



217
11
NATHANAëL Diet J E S U S. d Vergclykt Markus 1, 45. lukas y, ij!,ïöO
STATHANAëL. Gy zyt moede , Meester! het is geen wonder , dat gy gaern verborgen wilt zyn. Die gereinigde Melaetfche moet dat overal verkondigd hebben, fchoon gy 't hem verboden had.
je sus. Wanneer zulken zwygen, moeten de fteenen fpreken.
NATHANAëL. Maer ook in de Woestyne ftoort men u; — gy hebt nimmer rust.
je sus. Ik ben niet gekomen, om rust te hebben; maer om rust te geven.
* *
05 TH-



111.
Eeil rondgezonden brief
van een gezelfchap phariseörs en schriftgeleerden in Jerufalem, aen een aental hunner Broeders in Galilea en Juded (*),
, Leeraeren der wet te Jerufalem wenfcheu heil en zegen aen de Leeraeren der wet in JudeS en Galilea, voor welke deze Brief gefchikt is.
Na alles, wat we een en andermaelcn vernomen en in vry zorglyke blyken gezien hebben van het aenzien, 't welk de beruchte Jefus van Nazareth hoe langer hoe meer verkrygt onder het ligtgeloovig Volk, in weerwil van zyn geringe afkomst en voorkomen, en, terwyl we ook met
niet
(*) Men vergelyke hier Lukas V, i?. De waerfchynlykheit van een diergelyke aenfehryving of affpraek, als in dit fluk ondcrfteld wordt, wordt ook by de Uitleggers op die plaets acngewezen. Zie Doddrigc's Huisuitlegger Ifte Deel ade Stuk, bladzyde 615,
Vï RTAïlDEIt,



RONDGEZONDEN BRIEF UIT JERUSAEEM. 2IQ
niet weinig leedwezen moeten ondervinden , hoe vruchtloos hier in onze zeer welmeenende waerfchouwingen en vermaningen zyn tegen dezen Verleider aen veele oorden des Lands,— zo hebben wy niet konnen nalaten aen ulieden allen, die U laet belegen liggen aen de handhaving der wetten onzer Vaders en het welvaren van Gods Volk even als wy, onze gedachten hier over vaderlyk en broederlyk te openbaren, en ulieden ernstiglyk en in den Naem van den God onzer Vaders en van zynen heiligen knecht Mofes een fpoedig en vlytig deelnemen aentepryzen in het volvoeren der hier omtrent na ryp overleg heraemde maetregelen.
Wy vinden dan eerstlyk , dat het een openbaer bekende zaek is , (en het is zeer te bejammeren , dat dit al den Volke de oogen niet opent, en dat de hoogachting voor het van God zeiven ingeftelde Hoogepriesterfchap en voor de heilige Bewaerders zyner wetten zoo laeg by ons volk heeft konnen dalen, in weerwil van allen onzen redclyken yver en der aengewende pogingen) wy zeggen , dat het een openbaer bekende zaek is, dat deze beruchte Byprediker den door de wet bepaclden weg
niet inflaet in zyne bedryven , zich hier niet
laet zien, dan wanneer dc Feestpligten van eenen Israëliër hem met de meenigte herwaert roepen en ook eenen ergdenkenden afkeer verraedt van het hoofdzaeklyke der waere en echte Schrifrgelcerdheit! Ook



S20 RONDGEZONDEN BRIEF UIT JEAU.SALEJJ
Ook is de vermetelheit van dezen gcvaerlvke.ri man nog niet vergeten ; en elk erinnert zich ligt- I lyk, hoe hy,— zonder het minfte voorweten of goedvinden der mannen van hoogeren rang,— het Voorhof met geweld heeft willen zuiveren van den , lange tyden lier met kennis en toeliemming daer gevoerden , noodzaeklyken olferhandel, en dus niet flechts een vermctelen acnval op het ampt en de rechten der Tempelwachters zoo wel als van het hooge Sanhedrim , maer ook den ftoutften flap gedaen heeft, om zich het van God gefielde geestlyk enwereltlyk gezach voor het Volk aentematigen, en het Volk aen zyn bevel te onderwerpen.
Wyders vernemen wy maer al te duidlyk, hoe hy voortvaert zyn gedrag fteeds meer en meer verdacht te maken ; daer door namelyk, dat hy, federd het rechtmatig gevangennemen van den beruchten dweeper uit de woestyne, (waer in de yver van Koning Herodes geen geringen lof verdient , als die, hoe weinig hy ook anders voor de Wet en Inzettingen onzer Vaders yvert, aen de vermetelheit van dezen onzinnigen te recht een perk gezet heeft; en waerin zich de rechtvaerdige beltuuring van Hem , die in den hemel woont, blykbacr genoeg laet kennen, als die daer door de befchimping zyner Schriftgeleerden en der Wetbeyveraers zynes Volks, ook zelfs door de hand van zynen aenhanger Saddok, heeft beginnen te wreeken , en, zoo wy hopen, niet zal nalaten,
daer



BOOR. JUDEA EN GALILEA. S21
daer in voorttegaen; ) dat dan ( zeggen wy,)
de Nazarener Jefus zich ook hier in bloot geeft, en zyn vrees niet kan verbergen, welke hy toch by een rechtvaerdige zake niet voeden moest, door zich federd die gevangenneming, weinig injudéa te laten zien; wel bewust, dat hy even dat geene van öns verdiende, 't welk zynen Eedverwant by Herodes wedervaren is. Daerentegen houdt hy zich op in het voor gevaerlyk bekend ftaende GalilÊa, makende dat ligtlykvuur vattende Volk fteeds meer en meer aen zich verknocht dooide toverkracht zyner jegens de Grooten zoo lïoute en voor de geringen zoo vleijënde tael, endoor zekere daden , waer van men overtuigd kan worden, dat ze niet uit God kennen zyn, zoo dra men overweegt, dat hy de wet niet onderhoudt, en de overleveringen der vaders verkracht , ja ook, zoo als we nu cn dan hooren, den Sabbath fclicndt.
Wy konden nog met veele andere bewyzentoonen , hoe gevaerlyk deze man is voor ons aenzien , en hoe zeer bedenklyk zyn klimmend gezach bv het Volk 'wordt voor ons allen en voor ons lieve Vaderland; ja wy mogen wel zeggen, dat het eeneGodlyke beproeving is voor deLeeraaren zynes volks , om te zien , of zy waken of flapen , of zy de welvaert van Israël te gronde willen laten ga'èn en Gods Heiligdom te fchande doen worden of niet.
Maer



422 RONDGEZONDEN BRIEF UIT JERUSALEM
Maer wy vertrouwen, gy mannen broeders ! gy van God verlichte Leeraeren zynes volks ! dat gy alzins gelegenheit gehad hebt, om dit en veel meer te vernemen, ja van naby te zien en te hoo-
ren, en hier in met ons van één gevoelen zyt.
Ook geven wy den zulken onder u den fchuldigen dank, welke zoo wel in vriendfchaplyk vertrouwen aen ons, als ook op eene plegtiger wyze aen het hooge Sanhedrim, kloekmoedige berichten hebben medegedeeld van de dingen, die dezen man betreffen.
Wat nu den.maetregelen aengaet, welke wy goedgevonden hebben, deswegen te nemen, en, naer de toedragt der zaken vordert , broederlyk met ulieden aftefpreken,— zoo dient tot uw naricht, hoe wy in 't zekere vernomen hebben, dat meergenoemde Nazarener zich weeken en maenden lang in Kaperniium heeft opgehouden; (terwyl hy naer luid van fommige berichten, uit hoofde van zyn vermetel gedrag aldaer, niet ..weder nae zyn Vaderftad Nazareth durft te rug gaen, ) dus zal het raedzaemst zyn, dat wy, zoo veele wy van we* gen ons beroep zullen konnen, tegen den twee den der volgende maend te Kapernaüm in Gods Naem by elkander komen, om daer ten aenzienlyken getale zyn Leer te hooren , en de eerfte gelegenheit de beste, waer in hy op eene dwaelleere, op de fchending der eere van Mo fes, of op eene ontheiliging van den Sabbath betrapt kan worden ,
W3.T-



DOOR JUDEA EN GALILEA. 223
waertenemen, om hem in 't openbaer met ernst en wysheit te wederftaen, de oogen van het bedrogen volk op dien yverigen trant te openen, en hem dan eindlyk gereehtlyker wyze herwaert te brengen, en aen het hooge Sanhedrim ter beoordeelinge en ftraffe overteleveren; terwyl als dan iedsr van ons nae zyn plaets te rug kan trekken , om aen zyn volk het nodige met voorzientigen yver inteprenten, hen dus weder te rug te brengen van hunne doling, en het kwaed te weeren , dat, even als de pest, van rondfom woedt en alles dreigt te helmetten.
Elk, die Jerufalem welwenscht, bidde, dat God ©ns op deze wyze tot rust doe komen, en de wankelen de welvaert zynes volks bevestige!
Het gae ulieden wel!
I V.



I V.
ard met zynen Broeder baruch, beide
w etceleerden,
(Vergelyk't Mattheus IX, i —8. Markus II, i— iz. Lukas V, 17 —. 26.)
-PU Wees gegroet, Baruch! — hoe! — z« gy my zoo verre te gemoet gekomen ? hoe vaert gy toch?
B. Ik ben weder geheel herifrld, en verlangde fterk nae uwe te rugkomst; daer het my zeer leed
gedaen heeft, dat ik niet meê kon gaen. -
Hoe is 't gegaeu ? Broeder ! wat is 'er uitgevoerd ?
A. Wat 'er uitgevoerd is? — niets, — niets in onze zaek! — wy hebben ons overyld, en het moet ons ter waerfchouwinge dienen, dat we ons niet meer zoo (lerk door voortordeelen laten ophitfen, al ware het ook door het ganfche Sanhedrin!.
B. Ovcrylt gy u nu niet veel meer?
A. Oor-



ARD MET BARUCH, TWEE WETGELEERDEN. tig
A. Oordeel zelve; ik zal u alles verhalen, niemand zal ons hier ftooren !
Wy troffen elkander volgens affpraek in orde aen. Slechts van eenige weinige plaetfen waren geene Afgezondenen; waerfchynlyk hebben ze daer de rondgezondene brieven te laet ontvangen. Wy vonden hem in Kapernaüm; wy waren meer dan zestig in getal, en alle deze gingen in het hof van zeker huis, waer men ons zeide, dat de Nazarener nu leerde. Het volk ( dat nog niet zeer talryk was ) maekte plaets voor ons, en de Huisheer liet ons allen iloelen bezorgen. Zoo dan zaten wy voor het opmerkzaeme volk, maer weldra vergaten wyhet volk, en vergat het volk ons; weldra was alle aendacht op den man van Nazareth. Geen wonder inderdaed! want zoo min men op den helde»» middag de maen of Harren by de zon kan zien, zoo min kon men nu iets anders hoorcu dan den leerenden Profeet. Deze heeft de aendacht en de liefde geheel in zyne raagt. O gy moet hem hooren!
B. O Broeder! — maer ik wilde wel weeten, wat hy leerde?
A. Ik zal het u, zoo goed ik het my kan erinne* ren, alles zeggen; maer nu, eerst de hóofdzaek. Wy hoorden, luisterden zooftipt toe, als we maer konden, ja die van Jerufalem nog fcherper dan wy en alle anderen te faemen, — maer — wy vonden niets onbehoorlyks, niets berisplyks.
JI. DEEL. I*



flaö A R D MET BARUCH,
B. Niets?
A. Niet één woord. Wy allen, tot één toé> ftonden lang als verftomd. Maer nu kwam het aen het doen van genezingen. Het gefchrei van eenige lyders begon aller aendacht te ftooren hy verhoorde hunne beden, en genns hen — en dat,— in een oogenblik! zoo dat de een voor de ander na gezond en juichende henen ging, even als de een voor de ander na zuchtende om hulp was komen fmeeken. O.' wat was 'er een kracht Gods in dezen man.' Ik fiddere nog, wanneer ik daer aen denke, zoo duidlyk bleek daer de tegenwoordigheit van God! — daer zaten wy nu allen toetezien , als ftomrne beelden.- Daer viel niets te zeggen , niets te berispen, niets tegen hem intebrengen; des volks bewonderingen vreugdenamen hand over hand toe; echter moetik toeftaen, dat men toen ook kon zien, dat hy vyanden had , want de verdrietlykheit en het misnoegen namen evenredig toe in den kring der geenen, die by hem gezeten waren, even als de vreugde onder het Volk.
Maer luister, waer ïn hy eindlyk eenige ftof gaf ter berispinge. Het gedrang in den toegang tot het huis was zeer groot, zoo dat 'er niemand meer kon doorkomen. Onverwacht1 werd 'er door eene opening in het Voorplat van het buis een kranken, op een bedde liggende, met vierkoordeiï vóór hem nedergelaten. Men raaekte ftraks ruimte;
elk



TWEE WETGELEERDEN, Sü?
elk zag hem aen, of hy dit onverwacht indringer! ook kwalyk zou opnemen. Maer neen, hy toonde niet het minfte misnoegen. De kranke moet 'er treurig uitgezien hebben; (ik kón hem niet volkomen in 't aengezicht zieii) altans de Profeet zeide gansefi vriendlyk tot hem: ,; myn Zöon! H zyt welgemoed ; uwe zonden zyn u verges „ ven!"
B. Zeide hy dat ? - dat gaet te verre * .
A. Dit was het Ook, 't welk nu een gemor Verwekte onder de rondsom zittende Geleerden; inen keek elkander aen; eenige hadden Op den tong 3 te zeggen, en allen warert zekerlyk bezig met te denken: ,, Wat matigt deze zich aen? Dit i§ ft Godslastering! — Niemand toch kan de zonj-j den vergeven, behalven God!"
Maer eer iemand iets fprak, zeide hy zelve3 even als las hy dé gedachten der zielen met zod Veele letteren op een pergament gefchreven, —hy zelve, ons allen vrymoedlglyk in 't ronde aenziendë, zeide: „ Wat kwaeds bedenkt gy hier over by u zeiven? — Wat rekent gy ligter, te jt zeggen:" uwe zonden zyrt u vergeven ! " of j, tot dezen elendigen (hy Was een geraekte of beroerde) te zeggen: ,, ftae op en wandel!"—■ j, Maer, op dat gy lieden weten mogt, dat de Zoon des menfchen ( düs noemt hy zich zeiven iy dikwyls),, de magt heeft op aerde, om dezont, den te vergeven , zoo' zegge ik tot u: (en met P i dit



228 AR.D MET BARUCH,
dit woord keerde hy zich bepaeldlyk tot den elendigen, die voor hem lag) „ ftae op , neem uw „ beddegoed by elkander, en wandel daer meê „ nae uw huis." Zoo gezegd, zoo gedaen! De lyder fprong op,— gloeide van blydfchap — pakte zyn beddegoed by een, en ging, luidkeels lovende, henen.
Alles was in verbaesdheit; elk maekte plaets. voor den vluggen wandelaer, en zyne loffpraeken wekten het volk op , om met hem te juichen. Hier mompelde men: „ dat is ongelooflyk!" — daer riep men: „ zoodanig iets is nooit gehoord „ geworden! " — elders floeg men de handen te faemen om hoog en juichte : „ Gezegend zy „ Israëis God , die dezen menfche zoodanige „ kracht gegeven heeft!" Anderen zaten verdomd, verbleekt, en waren vol vrees en fchrik van wegen deze openbaring der magt en bermhartigheit van God.
Maer gelooft gy ook, Broeder! dat een uit ons opftond, zich voor hem boog, of om vergiffenis zyner booze gedachten bad? — dat een eenige zeide: „ Heere! leer my! ik wil uw Leerling „ zyn!" Neen —niet één . . . myn hart fcheen
te berflen van begeerte , om dit te doen
maer ach ! neen , ik had den moed niet!
w Vergeef het my, o eeuwige God! vergeef my„ ne zwakheit! ik hope daerop, van wegen da „ vriendlyke blikken, welke uw Profeet op my
wierp!" —



TWEE WETGELEERDEN. Ï2$
M wierp!"— o Ja, Baruch! nog in het weggaen deed hy dit! — Ik moet hem wederzien! en ik zal bidden, dat God my fterke, om Hem te belyden, — ook voor de hoogde Geestlykheit te bclyden, wanneer ik maer gelegenheit hebbe, — daer kome dan ook van, wat wil I
B. Gy weet immers die fterke en ernftige verzekeringen der,voornaemfte Schriftgeleerden in Jerufalem , dat het hun om niets anders te doen is, dan om flechts alle gevaerlyke onrust en oproer te verhoeden?
A. Maer gelooft gy niet, dat zy de eerfte zouden zyn, om te roepen: „ Hofanna! den zoone „ Davids!" wanneer hy zich maer by hun aendiende, en hen verzekerde van de hoogde plaetfen ?
BARUCH, (zWSgt.^)
P 3
V.



Gedeelte van een laeter gefprek der broeders
A R J> EN BARUCH.
TB
■SJf. — Ja, — ik erkenne dit! — maer- ergere my nog fteeds daer aen, dat hy de zonden durft vergeven. Dit is immers een foort van Godslastering; — want dat komt Gode alleen toe.
A. Maer onderftel eens, dat hy de Mesfias Ware. Zal dan de Mesfias onze zonden niet wegnemen? Wat gezach rjf welke magt het ook zy, die God b.ezit als een eigendom, 'twelk Hy zich tot dit uur toe voorbehouden heeft , Hy kan nochtans dit gezach, die magt, aen iemand anders opdragen en overgeven, wanneer Hy wil. Het komt my zelfs ongerymd voor, te zeggen: „ God „ heeft alleen de magt, om zonden te vergeven, v en daero.m kan Hy die magt aen niemand an-
ders overgeven." Juist het omgekeerde is waer; wanneer die magt aen God toebehoort, zo kan Hy die ook geven aen wien Hy wil. En wien
zou



ARD MET BARUCH IN VERVOLG. 23*
zou Hy dien ooit geven , indien niet aen den Mesfias?
B. Gy loopt verre heen met uwe gedachten I doch, hoe geheel anders moest zyn zaek 'er uitzien , wanneer hy de Mesfias zyn zou?
A. Maer denk eens, lieve Broeder! hoe zou hy dit tegenwoordig anders bewyzen ? Gefield eens, hy is de Mesfias, maer wil dit doch nog een tyd lang verborgen houden; - evenwel heeft hy reeds die magt, om zonden te vergeven;-hoe zalbyindit geval die anders oefenen dan door zulke krachtige woorden, verzeld van fprekende daden ?
De geraekte toch was zeer elendig , gelyk ik nog omftandiglyk vernomen hebbe; en daer waren buiten dezen meer andere zeer elendigelyders', die ook geholpen werden.
B. Dit, erkenne ik, is waer; wanneer hy magt heeft, om de Godlyke ftraffen aftewenden, zoo heeft hy ook magt, om de zonden te niete te doen. Ook kunt gy zeggen: bewys het tegendeel eens, dat Jefus die volmagt niet bezit,
of zeg eens, hoe hy zulks op eene andere wyze heter toonen zou, dat hem die volmagt is gegeven?— Ik wenschte wel, met den genezen geraekten zeiven eens te konnen fpreeken.
P4 VI.



431
V I,
dathan met zynen zoon jezer in Kapernaüm.
■ (Vtfselykt Mattheus IX, 9_I3. Markus II, Lukas V, 2?—«32.)
-a-f. O «w» armstoel.) Reeds weder daer, onrast! heb ik het niet gezegd, dat gy fchielyk uw genoegen zoud hebben ? J- Ja, vader! maer dit is doch zoo niet. D. Ja! ik weet het wel; wy zyn geen luiden voor hem. Verloren is verloren ! gae nae uwe moeder, zy verlangt nae u.
J. Ai! nog één dienst, vóór gy fterft, nog één vermaek moet gy my gunnen! By den Hemel, dit moet gy doen,
D. Heeft het zoo een haest, daer gy nae hunkert, datgydaerom zoo fnel komtaenloopen ?gys
eeuwige onrust! wat wilt gy dan ? Uw moei
der heeft der; fleutel. gae maer heen. ,
J. Niets



DATHAN MET ZYNEN ZOON JUZER. *33
J. Niets van dien aert, vader! gy moet met my nae den Profeet.
D. Ik gelove, dat gy razende wordt?
J. Jk was in langen tyd niet zoo goed by my zeiven; o vader! kom toch!
( Hy vat zyn vader by de hand, en een traen drupt uit zyne oogen op zyns vaders hand.)
D. Ik.geloove, dat gy fchreit?— woelige wildeman van een mensch! wat is dit? — het is voor de eerftemael, dat ik dit zie; wat is'er dan?
J. Ik hebbe u reeds gezegd , dat de Profeet Mattheus tot zyn leerling en tot eenen zyner jongeren aengenomen heeft. Uit het Cyshuis heeft hy hem weggeroepen.
D. Dat hebbe ik wel gehoord, Mattheus is ook een ander man als ik. Zwyg toch maer! verloren is verloren!
J. Nu is de Profeet by hem op het middagmael.
D. Ja, dat wete ik.
J. Daer is een meenigte van menfchen derwaert gekomen, — niet beter dan wy zyn; en die worden toegelaten, flaen om hem heen, zitten nevens hem en zyne Jongeren; en Mattheus gaet reeds met de Jongeren om, a]s of hy jaer en dag hun vriend gewéést was; ook met de oudfte , die hy 't eerst heeft medegebracht.
D. Ach! zwyg 'er toch van! — Ik zal vroeg genoeg gefolterd worden, Ikdurveniet, en wil niet, P 5 en



«34 DATHAN MET ZYNEN ZOON JEZER.
en wil niet, en durve niet; — zwyg nu. ■ Wat fchade deed ik Rufus onlangs nog by de afrekening? en toen wisten wy reeds van den Profeet. Myn gewisfe is my een hel, en de Profeet maekt die voor my nog heeter.
J. O vader! had gy gehoord hoe hy den Pharifeëren den mond flopte!
D. Hoe dan?
J. Zy berispten hem, dat hy Tollenaeren en Zondaeren tot zyne disgenooten maekte, en zeiden dit tegen zyne Jongeren. Maer hy bemerkte dit, en nam weldra het woord op., zeggende op een fterken toon tot deze heeren ( hy had over de ganfche maeltyd anders ook met de flechtflen niet als vriendlyk gefproken. ) „De gezonden „ hebben den Geneesmeester riet van noden, „ maer die krank zyn. Gaet henen, en leert, „ wat God zegt: „ Ik wil bermhartigheit en geen „ „ offerande." „ Ik ben niet gekomen om der „ „ rechtvaerdigen wille , maer om zondaeren „ tot bekeering te roepen."
D. Zeide hy dat?
J. Ja, vader ! dat zeide hy. De trotschaerts verftomden en beeten op de lippen, maer wy, alle de anderen, kreegen frisfchen ' moed. IMi Maer de tyd verloopt, de beste gelegenheit zou voorbygaen; Ik bidde u op het allerernftigst , kom toch met my!
D. ( wyfelende. ) Ik durve niet.
J. Oom



DATHAN MET JEZER. «33
J. Oom is ook daer.
D. (levendig ) Is myn zwager ook daer? —
in Gods Naem dan — zoo gae ik ook ■
wanneer die gedurfd heeft, —— fcheppe ik ook moed.
J. Ik zat nevens hem. Hy trekt zyne oogen niet af van den Profeet, en hem viel de eenetraen
voor en de andere na op de handen, ik zag
het wel.
D. Deze kan fteenen tot traenen brengen. Ik gae.
J. helpt hem op, tn brengt hem het opperkleed en den gordel.
D. (zegt intusfehen.) Het hart klopt my, als of ik nae myn dood ging!
J. Hy zal uw hart voor eeuwig verligten. — God zy geloofd!
( Hy geleidt hem henen.)
V I \



V I I.
jezer aen den Romeinfchen Oppertolle* naer tullios rufus , nevens een ■ pakje met een aenzienlyke fomme gelds.
Ik hebbe gehoord, dat gy overal met groote hoogachting fpreekt over den Profeet uit Nazareth, en daerora Helle ik dit vertrouwen in u, en bidde ootmoedig, dat gy den naem van mynen vader en zyne nagelatene vrienden niet te fchande maken wilt.
Gister avond is hy overleden. Slechts weinige dagen te voren leerde hy den Godlyken Profeet, ja hem, die meer dan een Profeet is, nog kennen , en deze heeft zyn gepynigde ziel begenadigd en gerust gefield. Hy befteedde de laetfte dagen zynes levens nog vlytig , in het vergoeden zyner vorige euveldaden, zoo veel mogelyk ware, en ik wil met blydfchap arm en een daglooner zyn, • • lie-



JEZER AKN TULLIU8 RUFUS. 437
liever dan dat myn vader my al dat onrechtvaerdige goed had nagelaten. Ook u, rechtvaerdige en Godvrezende Rufus l had de nu begenadigde zondaer by de laetfte afrekening, (de eerfte uwer bedieninge ) de nevensgaende fomme te weinig overgeleverd, Welke hymy ook bevolen heeft, zonder uitftel u toetezenden, en unog uit zyn naem, als met heete traenen, om vergiffenis te bidden, waerom hy ook den AlwetendenGod, en zyne keizerlyke Majesteit met dervende lippen by zich zeiven bad.
Myn pligt vordert, terftond na de bezorging der dringendfte bezigheden, die door den dood mynes vaders op my gevallen zyn, zelve fpoedig tot u te komen, wanneer ik u alles omftandiget hope te berichten, en de ootmoedige bede van mynen vader en van my te herhalen. -—
VIII.



VIII (*).
Jöcl nevens nog twee andere Leerlingea - ! van joannas met jesüs.
(.Vergelykt Mattheus IX, 14. 17. Mtr*
kus IIj 18 — 22. Lukas V, 33 — 39.)
oëL tegen de tweê andere. Nu, ik zal dari het woord voeren. Het moet toch eens gezegd Worden. Het gaet maer al te los toe. — Altyd in Steden en Welvarende Dorpen; — altyd aen
maeltyden! en nae het gezelfchap durft men
naeuwlyks meer vragen! Zoo leerde ons onze Meester niet; die leerde ons andere toebereidingen tot het Ryk van den Mesfias.
Zy dienen zich by Jefus aen, en joëL doet het woord. Verfchoon ons! Meester! maer wy vinden ons gedrongen, u te zeg.
gen,
(*) Vergelykt het XlXde ertXXfte Stuk der vierde Jfdeelingj Jtier voor bladzyde 77 — 81.



ORIÉ LEERLINGEN VAN DEN DOPÏR MET JESUS. &39
gen, wat ons in uwe Jongeren ergert. Hy, dien het in ernst te doen is om de gerechtigheit en het Ryk van God, tuchtigt zyn vleesch, en houdt veele vastendagen; zoo doen wy by onzen Meester; en de Pharifeërs doen ook zooveel; maer uwe Jongeren niets. Hoe komt dit toch? Het ontfchiet ons niet alleen, maer hét geeft ook den Pharifeëren billyke reden Van ergernis.
je sus. Cminzaem , en zonder eenig bewys 9an misnoegen.') Wanneer vasten de bruiloftsgasten , zoo lang zy den Bruidegom omringen? maer daer zullen eens dagen komen voor myne Jongeren, wanneer de Bruidegom van hun weggenomen wordt j dan zullen zy leeren Vasten. ■
( De Leerlingen van Joannes waren alle zeer getroffen, zoo wel over denrrolyken trant van het antivoord, in tegenftelling van hunne drooge en dorre denkwyze, als over de zachte gematigdheit, waerinei hy tot hun Jpraké)
J E s u s, met eene zachtmoedige wysheit vervolgende. Men zet immers geen nieuw ruw ftuk ftofs op een oud kleed, opdat niet dit nieuwe ftuk het oude doe breeken, en de fcheuf grooter worde. En men doet ook geenen nieuwen wyn in oude lederzakken; want die zou de zakken doen fcheuren, waardoor en de wyn en de zakken zouden verloren gaen^ Nieuwe wyn behoort in nieuwe zakken} dan worden beide bewaerdj ——
en



440 DRIE LEERLINGEN VAN DEN DOPER MET JESUg,
en hy, die aen ouden zachten wyn gewoon is zal niet gaern nieuwen gebruiken.
(Hier werden zy geftoord; de Leerlingen van Joannes hadden niet alles begrepen, evenwel zoo veel, dat ieder leerling onder zyn eigen Meester ftond, en dat deze moest weten, op welken grondhy het eewe verbood, het andere toeliet, — ook begreepen zy, dat hy zyne Leerlingen veel vryër en min bedwongen wilde laten, dan Joannes de zyne
Een van hun zag met een heilbegeerig oog op de vriendlyke wysheit van Jefus, en kon byna niet Scheiden; ja hy zeide zelfs in het weggaen tot de andere twee t * Hier is meer dan Joannes 1")
J0ëLi AchJ ja ik erinnere my nu, dat onze Meester ons byna dit zelfde gezegd heeft: Die '** de bruicl heeft, is de bruidegom.'' Maer ik verftond dat toen in 't geheel niet. Intusfchen tan het ons niet mislukken, (daer wy onzen Meester, die zoo veel ftrenger was in zyne levenswyze, aengenaem geweest zyn,) indien mea op deze wyze ook tot volkomenheit kan geraken; o! men kan hier uit afnemen , hoe aengenaem het zal wezen in het Ryk van den Mesfias!
Een van de twee andere. Ons is de Bruidegom •liu ontnomen; daerom moeten wy ook vasten.
joëL. Ja, maer, laet ons ook yverig zyn in alle oefening van Godzaligheit en zelfbedwang, dan zal hyons, en wel, gelyk ik hope en van God verwachte, fpoedig weder gegeven worden.
I X.



I X.
Uit liet geschrift vafi
NATHANACL. « (Vergelykt Jta«*es V, I • 4?O
jBCief Op gingen wy met den Meester in de zaelen Van het bad Bethesda. Het was akelig, feenzoo groote meenigte van kranke, blinde, verlamde, en teéringachtige menfchen te zien; wy vonden, hoe zeer alles bezet was, echter gelegenheit, om 'er by te komen, en vernamen, dat het badwater daegs te voren door den Engel in beweging gebracht was , en dat eene teéringachtige lyder daet in zyne genezing gevonden had. Dit werd ons verhaeld door eenen ouden lammen man f die eén juist afbeeldfel was van elende, en Jefus bewoog tot een innerlyk medelyden. — Hy had reeds agt-en-dtrtig jaeren jammerlyk gclukkeld, en al lang vruchtloos aen het bad gelegen. Jefus, hem Senziende, vroeg hem: „ Wilt gy gezond wor-



«42 UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAëL.
„ den?" — De lyder gaf met een diepen zucht ten antwoord: Ach! myn Heer! ik hebbe geen
mensch, om my, wanneer het water in bewe-
ging gebracht wordt, nae het bad toe te hel,, pen, cn, terwyl ik, zoo goed ik kan, der-
waert kruipe, komt een ander my voor, en ,„ bekomt genezing, en daer meê is de kracht des ,, waters weder weg.'"
Hy fcheen eenigzins verheugd te zyn, dat wy zoo medelydend nae hem luisterden. Toen zeide Jefus: „ Stae op, neem uw bedde op, en wan-
del." Op het oogenblik werd hy gezond, zyn koleur en geheele gelaet werden zichtbaer frisch en vrolyk, en hy kreeg kracht in alle zyne leden; zoo dat hy deed, gelyk Jefus hem bevolen had , wandelende vol vreugde , met zyn bedde op den fchouder, uit dit verblyf der elendigen.
Maer Jefus week fchielyk van daer, terwyl 'er veel volk in de zaelcn was; want het was Sabbath.
Een uit de geenen, die daer Honden, verhaelde ons, dat de Genezene, naeuwlyks een uur vóór rat Jefus daer was gekomen, zoo ernftighad gebeden, dat het hem als door merg en-beenderen orong; terwyl de lyder zich zeiven, in zyn langduurend lyden , krachtig had bemoedigd en opgebeurd met het troostryk denkbeeld, dat het Gods Ryk welligt fpoedig komen zou.
ft.aer hy zal onzen Meester gewis niet hebben
aen-



XJIT HET GESCHRIFT VVN NATHANAëL. 243
aengezien vóór den Koning Israëls, daer hy hem zoo onbekend, zoo ftil, en in zoo geringe omftaudigheden zag naderen.
De herftelde lyder had een vuürige begeerte, om Jefus weder te zien, en vond hem nog den zelfden dag in deu Tempel. Daer zeide Jefus tot hem: „ zie, gy zyt gezond geworden, zondig „ voortaen niet weder, op dat u niet iets ergers ,, wedervare,"
Dy betuigde eene onuitfpreeldyke vreugde, in zynen Verlosfer te kennen, en zeide,— dat men hem berispt had over ontheiliging van den Sabbath, om dat hy zyn bedde droeg, — maer dat hy had geantwoord: „ die my gezond gemaekt heeft, heeft my bevolen: „ Neem uw bedde „ „ op en wandel."" Maer toen had men'er op aengedrongen, om te weten, wie het was, die
hem dat bevolen had, doch hy had het hen
niet konnen zeggen.
.Wy vroegen daerop* „ Meester! waerom hebt h gy die waerfchouwing aen dezen mensch gedaen?" Hy antwoordde: „ de mensch vergeet in de goede dagen te fchielyk de elende; deze heeft in zyne jeugd een zwaere zonde be„ dreven."
Wy, Jongeren, troffen hem naderhand nogeens aen by den herberg, en hy zei tot ons met een blymoedig gelaet: „ ziet, ik hebbe hetallen, die my vroegenj en die my berispten, gezegd, dat Qi .» Jo



244 UIT HÉT GESCHRIFT VAN NATHANAëL.
,i Jefus, uw Meester, die geene was, die my gezond gemaekt had."
Hy wist ondertusfchen niet, hoe euvel deze kirden dit opnamen, hoe zeer zy zelfs hier over misnoegd waren op onzen Meester, en hoe de Pharifeërs de anderen zochten aentehitfen en opteftooken , om Jefus als een Sabbathfchender te dooden. Jefus had zich reeds met kracht deswegen tegen hun verdedigd, en gezegd: ,, Wat ,, hindert gy my in myn werk ? gelyk myn Vader ,, tot nu toe werkt, zoo werke ik ook fteeds." Toen ontbrandden zy nog meer in driftigen yver, dat hy niet flechts het werken op den Sabbatb bevolen, maer ook gezegd had, dat God zyn Vader was, en zich zeiven Gode gelyk maekte.
Doch Jefus gaf hen met groote langmoedigheit ten antwoord: „ Waerlyk, waerlyk, ik kanulie,,- den zeggen: de Zoon kan niets van zich zel-
ven doen, ten zy hy het zie van den Vader, ,, Want wat die doet, dat doet de Zoon desge-
lyks. Want de Vader heeft den Zoon lief, en
toont hem alles, wat hy doet; en gy zult u
,, nog meer verwonderen. Hy zal hem nog
„ grootere daden toonen. Want, gelyk de Va-
der dooden opwekt en levendig maekt, even f, zoo maekt ook de Zoon levendig , dien hy „ wil. Ja ook het oordeel komt den Zoon toe; „ want de Vader vonnist niemand , maer Hy
heeft al het vonnisfen den Zoone overgedragen;
y* die



UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAëL. 245
dit moet allen aenzetten, om den Zoon te ee, ren. Wie den Zoon niet vereert, ontëertden £ Vader, die my gezonden heeft. Verlaet u dan 'l hier op, 't geen ik zegge: Wie myn woord Z hoort, en in Hem gelooft, die my gezonden „ heeft, die heeft het eeuwige léven; en deze j| komt niet in het gerichte, maer hy dringt door „ van den dood in het leven."
Ja dit fprak onze Heer met eene Godlyke liefde-kracht, als iemand, die aller menfchen harten P bedwang heeft. Allen , zo boozen als goeden , moeiten nae hem luisteren, en lieten hem voort-
(breken; - fchoon 'er veelen zoo vergramd
uitzagen', dat wy vreesden , of zy hem wel één woord meer zouden laten fprekcn. j
By de volgende woorden begon een in rouw gekleede vader, die voor eenige weeken eenen zoon van zeer groote'verwachting verloren had, iuid op te fchreiën. „ Waerlyk, waerlyk, ( dus ging Jefus voort) „ ik zégge ulieden; het uur „ komt en is reeds daer, dat de dooden de ftem\, me van Gods Zoon zullen hooren, en die de ], zelve hooren zullen, zullen leven. Want, gelyk de Vader het leven in zich zeiven heeft, i'; zoo heeft Hy ook den Zoone gegeven, het le" ven te hebben in zich zeiven , en heeft hem '* ook de volmagt overgedragen, om gerichte te ■ , houden, daerom, dewyl hy de Zoon des menfchen is. Verwondert u daer niet over. Daer Q 3 ,» korat



S4<5 UÏT HET GESCHRIFT VAN NATHANAëL.
„ komt gewis een tyditip, wanneer alle begra,, venen zyne ftemrne vernemen en te voor„ fchyn komen zullen ; die het goede gedaen „ hebben, zullen opltaen ten levea , die daer„ entegen het kwaede gedaen hebben , ter ver,., doemenisfe.
„ Ik kan niets van my zeiven doen. Zoo als „ ik van mynen Vader hoore, zoo vonnisfe ik, „ en dus is myn oordeel gewis ree.itvaerdig. „ 'Want in alle dingen zoeke ik niet mynen wil„ le, maer den wil des Vaders, die my gezonden heeft. Wanneer ik Hechts van my zeiven getui3, genis geve, dan is myn getuigenis niet echt. „ Maer daer is nog eene, die van my getuigenis „ aflegt, en ik ben des zeker, dat het getuigenis „ waer is, 't welk Hy van my geeft."
,, Gylieden hebt tot Joannes gezonden, en hy m teeft een onbewimpeld getuigenis der waerheit ,, afgelegd. Ik behoefde noch zyn getuigenis , „ noch dat van eenig mensch elders; ik wyze „ u flechts op- zyn getuigenis, op dat gy, door „ hem te geloven, ter rechter plaetfe uw behou„ denis mogt zoeken. Hy was als een branden„ de fakkel, als een helfchynend licht onder u, m en had ee" wyle tyds vreugde in zyn licht, „ en gy weet, op wien hy gewezen heeft. Maer „ ik hebbe een grooter getuigenis dan dat vanjoannes; want de daden, welke my de Vader gaf te verrichten , die zeilde daden, welke ik on-
„ der



UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAëL. 247
„ der u doe , die zyn het getuigenis, dat Hy,.
\ die my gezonden heeft, myn Vader is."
'- Hoe fterk fpreekt voor my dat getuigenis.
mynes Vaders, die my gezonden heeft; nim-
" mer hebt gylieden zyne ftemrne gehoord , of
" zyne geftalte gezien , en gy geeft ook zyn
" woord geen plaets of woonftede in ui Want
" gy gelooft hem niet, dien Hy gezonden heeft
" Onderzoekt naeuwkeurig de heilige Schnf-
'ten- gy houdt het immers daer voor, dat het
eeuwig leven daerïn te vinden is; en ook zy
" zyn het, die van my getuigen."
" , Maer gy wilt tot my niet komen; hoe een-
ftemmig ook alle getuigenisfen zyn, dat gy by
" my het leven vinden moet. Ik zoeke geen eer
" 0f toejuiching van menfchen ; maer ik zeg-
" se dit Hechts, omdat ikukenne, en wete, dat
" 1 de liefde tot God ontbreekt. Ik kome van
" God, en openbare my voor ulieden in den
" Naem des Vaders; maer gy neemt my niet aen.
" Wanneer een andere komt in zyn eigen naem ,
dan zult gy dezen aennemen."
Hoe zou het konnen wezen, dat gyUeden my
geloven zoud, daer gy uwe eer by elkander meen t
" te vinden , en die echte eer, welke van God
l komt, die zoekt gylieden niet? Meent niet, dat
"ik uw aenklagerzynzalby den Vader; daer is
' een ander, die u aenklaegt, juist die, oP
v wien gy vertrouwt, jtttt — want'
wie Sy M Wafc



348 uit het GESCHRIFT VAN NATHANAëL,
„ wanneer gy Mofes geloofde, zond gy ook my geloven , want I y heeft van my gefchreven,
f, Hy geldt by u in alles, en ik in niets. —
,, Nn dan , wanneer gy zyne fchriften niet ,, gelooft , hoe zult gy myne woorden gelo-
„ ven?"
Terwyl zy allen , verdomd, verbaesd, en met veelerleië gemoedsontroeringen getroffen , ftonden te luisteren , keerde Jefus zich om en week ^ midden door het volk henen, fchielyk uit hun ge? zicht, en wy volgden hem. ■
X.
f'
zipha met ABDiëL, twee Pharifeërs van Jerufalem.
gVergelykt Mattheus XII, i —8, Markus II, 23 —a8» iLuk^s VJ, 1 — 5., en ook nog wederom Je tnnes V, geheel.)
JdlS. Het doet my wonder, dat het geheele volk hem niet afvalt 1 — gy weet toch, hoe een vuurigen yver het heeft voor de Wet, en byzonder-» |yk voor den Sabbathj
A. Dae|



ZIf HA WET A B D I C L,
249
A. Daer uit blykt, hoe veel invloed hy heeft Op de harten. Wat is 'er dan weder gebeurd? Verklacrt zich het volk dan voor hem ?
Z. Ik doek flechts op zylne vermetelheit in het fchenden van den Sabbath, Jk kome zoo eyen weder in de Stad. Salomon laet u groeten.
A. Ik zegge u dank; is hy nog welvarende ?
Z. Zeer wel! — Heden met eenigen nae bui? ten gaende, zagen wy zyne aenhangers voor ons henen gaen over den grooten akker; en zie, daer gjng het braef op een plukken van koornairen.
A. Deed hy dit ook ?
Z. Neen, maer zy; en ze wreeven en aten die, zoo dat we naeuwlyks onze oogen vertrouw? den, of we Joden of Heidenen zagen,
A. Zeide gy niets ?
Z. Hoi anders ? ik liep zelfs fnel midden door de Jongeren heen; hy hoorde mynen verhaestcn tred, en keerde zich om;— hywas zekerlykeenigr zins bedremmeld, dat wy hem en zyne aenhan* gers dus op de daed betrapten. Ik fprak hem met levendigen ernst aen, zeggende: „ ziet gy wel, ?, dat uwe Jongeren doen , 't geen op den Sab, „ bath gansch niet betaemt?" De Jongeren waren geheel verfchrikt, en zagen allen op hem, wat hy daer over zou zeggen. Hy reddede zich.
'er uit, gelyk hy altyd doet. Maer het is
evenwel te boos! — voor agt dagen eerst, en pu wederom! -—— en dit verfpreidt zich onder % 5 de-



ft5° ZIPHA MET A B D I ë X.
de Jongeren meer en meer, en wordt van daer onder het volk geplant! men moet dit weeren ! — hy maekt het te erg, die Nazarener! A. Waer meê hielp hy zich hier uit? Z. Hy zeide op eenen toon, als of hy ook ons wilde onderrichten: „ Hebt gylieden niet ge„ lezen, wat David gedaen heeft, wanneer hy „ en die by hem waren hongerden ; (ik dacht by my zeiven, dat zou al een vreemde Mesfias zyn, by wien de aenhangers honger moeten lyden) „ Hoe hy (dus ging Jefus voort) in het huis van God inging, en van den Priester Abjathar van „ de toonbrooden kreeg te eeten, die alleen de
„ Priesters moeten eeten ? of hebt gy niet
„ gelezen in de wet, dat de Priesters op den Sab„ bath in den Tempel veelerleiën anders verbo„ denen arbeid verrichten, dus den Sabbath ont„ heiligen, en echter onfchuldig zyn."— Maer David was een ander man als deze Galileër; deze was toen reeds van Samuël den Profeet tot Koning gezalfd; en de Priesters zyn ook geheel andere luiden.
A. Zeide gy dat tegen hem ? Z. Ik had geen lust om te krakkeelen. A. Maer gy zoud hebben konnen zeggen, dat de Jongeren van den Mesfias geen honger behoorden te hebben.
Z. God beware my daer voor! — dat woord moet men niet eens in den mond nemen; dat zou
zyn



7. I P H A MET ABDiëL. D5I
zyn hoogmoed koesteren , wanneer flechts een van ons iets diergelyks ook njner van verre liet bemerken , als of het mogelyk ware, zoodanige gedachte in zich te laten opkomen, dat hy de Mesfias zyn kon.
A. Zeide hy nog iets meer? Z. Wel degelyk; daer mangelt het by hem niet aen. Hy had de ftoutheit van tot ons te zeggen: „ wanneer gylieden wist, wat het zy: „ ,, ik „ „ wil bermhartigheit en niet offerande," „ dan „ zoud gy de onfchuldigen niet veroordeeld heb„ ben. De Sabbath is om der menfchen wille,
niet de mensch om den Sabbath." Ziet
gy wel, hoe hy zyne kleenachting der wet achter den fchoonen mantel zyner tederhartigheit en der
edele vryheit weet te verbergen f en zyne
zelfverheffing kent geene grenspalen. A. Hoe zoo ?
Z. Hy zeide toen ook: „ Gy behoorde te ,, weten, dat hier iemand is, die grooter is dan „ de Tempel; want de Zoon des menfchen is
„ ook een Heer van den Sabbath!". Gy
weet, hoe veel hy zich vóór agt dagen aenmatigde, en dan weder losbandige dingen tot de meenigte fprak.
A. Veel, van 't geen hy zeide, laet zich toch nog al hooren.
Z. Ja, het laet zich maer al te wel hooren. — Hy zal het volk voor ons in den grond bederven
en



«52 ZIPHA MET A B D I ë L.
cn verleiden, dat merkte ik heden duidlyk aen Zara. Ik fprak lang met hem, en hy had zoo vee! vrymoedigheit in my tegentefpreken , dat hy zich daer over openlyk zou moeten verantwoorden , wanneer ik het niet liet om de oude Thamar, waer van ik nog eens erfgenaem hope te worden, en die zich zeer veel aen hem laet gelegen liggen. Hy was bykans vergeten ; men hield hem zoo goed als dood., maer nu zwetfte hy zoo veel tegen my van den Nazarener, en van zyn eigen vorige elende, en van zyne tegenwoordige gezondheit, dat ik myn toorn byna niet kon bedwingen'; want deze mensch bracht myn hart in beweging, n-r^—r zoo wist hy zyn elende en de tedere liefde van den Nazarener aftemalcn; en in zulke gevallen
maekt medelyden my korfelig; want men moet dan zeer oppasfen op zyn hart, dat geene weekhartig,
heit ons den pligt verzware en den yver voor de
Wet verzwakke. A. Myn geduld is ook haest met u ten einde!
Moet de eerbied voor eene Godlyke daed dan wy?
ken'voor de wettifche naeuwgezetheit? of moet de
wettifche naeuwgezetheit voor de Godlyke daed
onderdoen ?
Z. Zoo ?— ik merke al, waer u de fchoen wringt. Zegt men niet, dat hy zelve in Galiléa gezegd heeft, gekomen te zyn, om de Wet tot het minde flipje toe te vervullen? „ De Wet blyft, al », vergaet de werelt! " dat is myn grondfpreuk;
daer-



/. I P II A MET ABDiëL* 2$$
daer brengt gy my niet van af, Abdiël! het doet my leèd, dat gy 'er u op toelegt.
A. Gy kent immers de uitzonderingen, die de ' Wet zelve maekt in geval van nood.
Z. Daer was immers geen nood in een van bei* de de gevallen, of dat van voor agt dagen, of van beden.
A. Wanneer hy in den Naem van God deelendigen helpt, zoo kan hy ook in Gods Naem uitzonderingen maken in eenige byzondere gevallen.— Hebt gy hem gevraegd, in wiens Naem hy die uitzonderingen maekte ? Dierbaer zou my die Sabbath zyn, op welken God alle kranken gelastte , op éénmael alle de ziekenhuizen der werelt te verlaten en hunne bedden wegtedragen,
Is hy niet bewezen, een Profeet te zyn, die, 't geen hy doet, doet in den Naem van den eenigen
q01\ ? Wanneer de Profeeten iets doen , dat
bedenking baert, zal men hen daerom veroordeelen en lasteren, of hooren en ondervragen ?
Z. Welk een brandende toorn ftraelt uit uw gelaet!
A. 't Is waer, en ik doe daer door der
waerheit te kort. — Nu ben ik bedaerd 3
nu ziet gy my zachtmoedig; dit te zyn, heeft ray toch ook de Profeet van Nazareth reeds voor lang geleerd,
Z. Profeet? hoe kan hy een waer
Profeet zyn, wanneer by lasteringen fpreekt?
A. Weï.



«54 Z I P H A MET ABDiëL.
A. Welke dan ? Zipha!
Z. Gy waert 'er immers tegenwoordig. Zaegt gy dan het ongenoegen en de grimmigheit niet in alle de aenwezenden? hoorde gy niet, dat men hem in 't aengezicht zeide: „ Hy lastert, omdat „ hyzich Gode gelyk maekt?" Denkt'ermy by, hy blyft nog wel eens op de plaets dood onder een hoop fteenen. Wie zal het Volk konnen beteugelen , wanneer liet den lasteraer wil fteenigen?
A' Dus z°u d-in (vergeef het my, Zipha? ik zegge het niet uit boosheit; ) het gevaer nog niet groot zyn , dat hy het volk zou verleiden. Doch ter zake zelve: gy hoorde immers zyn antwoord op deze tegenwerping.
Z. Hy maekte het nog erger, even als met het antwoord op de befchuldiging over het Sabbathfchenden.
A. My viel 'er dit op in. Zyn Vader maekt gezond, en op den Sabbath, en op den werkdag, wanneer Hy wil. By het voleinden der fcheppinge rustte Hy, daer Hy zag, dat alles goed was.' Maer, nu de zonde zoo veel bedorven heeft, brengt Hy heden en morgen het een en ander te recht, op welken dag dit ook moge vallen, tot den dag der groote Verlosfinge. Overeenkomffig hier meê zeide Jefus: „ Even als myn Vader, zoo werke ik
ook."
Zou hy dan, om het volk hier op te doen den*
kenr



ZIPHA MET ABDICL. 255
ken, den gcnezenen elendigen niet, op den Sabbath zelfs, mogLn doen henengaen met het bedde op de fchouders? Wat denkt gy wel? behoorcn de dienaers den Zoon te dwingen ? Is het de zaek der dienaers of die van den Zoon, uitzonderingen te maken op de wet ?
Z. Maer juist dit, dat hy zich zoo groote dingen toeeigent, dat is Godslastering.
A. Zeg my toch, bidde ik u: ontrooft hy Gode de eer, wanneer hy de Zoon van God is, en zegt, dat hy die is ? —> of dan, wanneer hy zegt: ik ben die , ■ en hy is het niet ?
Z. Hy matigt zich het oordeel, het eeuwige leven, ja Godlyke eere , en alles aen, wat Gode toebehoort.
A. Gy antwoordt my niet. Ik begrype juist de zaek niet in alles, dit erkenne ik; maer dit is evenwel zoo klaer als de middag, dat het der eere van God niet hindert, eenen Zoon te hebben. Al, wat de Zoon is en heeft, (trekt ter eere van den Vader, en ik hebbe dat door de ganfche verdediging heen wel opgemerkt, dat hy nergeis de eere van den Vader te kort doet. Dit toch hebt ge zoo wel gehoord als ik: „ De Zoon kan niets van
„ hem zeiven doen, hy ziet het dan van deti
„ Vader." En, als ik my niet bedriege, heeft hy ook juist daer by met eenen byzonderen nadruk gezegd: Waerlyk, waerlyk, ik zegge 9) ulieden:"
Z. Ja



S5<5 Z f P li A MET A B b 1 5 Li
Z. Ja wel erinnere ik my dit, hy heeft ook' gezegd: „ de Vader lieft den Zoon, en toont i, hem alles, wat hy doet;'J
A. Altoos zeide hy: ,, De Vader heeft dert ;, Zoon gegeven ;" Nimmer heeft hy gezegd : dat de Zoon den Vader iets heeft gegeven of ook, dat dê Zoon iets door zieh zeiven heeft; neen, 'twas ,, de Vader heeft hem gegeven, het leven in hem zeiven té hebben, en heeft hem magt gegeven, om gericht te houden ; " — ,, de Vader heeft hem gezonden; — de Vader heeft hem de werken te verrichten gegeven, die hy verricht." Z. Ik kan dat alles niet begfypen. A. Begrypt gy wel het Wezen van Gód ? — Zoo onbegryplyk zal dan ook het Wezen des Zoons' 'Zyn, denke ik'.-
Z. Maer nü, dat dezë Jefus van Nazareth dé Zoon Van God zou zy.', dat is immers eene waere Godslastering. Ik behoeve my flechts te érinhefen, hoe 'er deze Galileër met zyne Visfchers eh Tollenaeren uirziet, eii dé harde en walglyké
Galileër uitfpraek te binnen te brengen! —
Kunt gy dit met elkander overeenbrengen? en dart nog iets van dit denkbeeld overhouden: j, H-y i, kan misfchien wel de Zoon van God wezen ? "
A. Dan niet , indien dit meer op dé uitfpraek der tonge dan op Godlyke daden aenkomt. Maer, wanneer nu eens dezelfde man mét •en heir van Engelen in Jerufalem kwam,- en,
ook-



Z I P II A MET ABDiëL. 257
»ok denzelfden Galileër tongval en dezelfde gedaente hebbende, zoo terftond met een Leger Joden tegen de Romeinen uittoog, en dezen beoorloogde , gelyk welëer Jofua de Kanaaniten
zou hy dan by u eerder voor den Zoon van God te houden zyn?
Of is dat by u Godslastering, dat de Zoon van God zoo menschlyk , zoo gelyk aen den men-
fchc, onder ons wezen zou? Of hebt gy
vergeten, dat ook de mensch naer Gods beeld en gerjfKenïs is gefchapen, en fchaemt gy u over de nienfchheit, waer over God zich niet fchaemt?
Z. Ik zie wel, hoe uw hart betoverd is, '
hoe fyn hy de menfchen van de wet vervreemt. Dan , deze blyft my ten toetsfteen, en daer'moet al "eheel een andere komen, welke my van dien Weg, dien de vroomfte onzer Vaders bewandeld hebben , zal afvoeren.
A. Zipha! gy wilt met my van het een op het ander fpringen. Dit ben ik moede. Heeft hy niet gezegd? „ Mofes zelve, en niet hy, zalon,, ze acnklager zyn; want die heeft van hem ge„ fchreven, en, wanneer wy Mofes geloofden , ,, zouden we ook hem geloven." Doch laet my myne bedaerdheit weder herwinnen. Kunt gy nog eene waerfchouwing verdragen ? gun my dan, u te waerlchouwen voor overyling;— veracht toch de wa-rheit niet, 't zy die kome van het Sanhedrin, ©f uit Nazareth.
II. BE EL. R XI»



X L
GEBED VAN ABDiëL.
God onzer Vaders ! die beloofd hebt, in Abraham's zaed alle geflachten der aerde te zegenen; maek my dezen zegen waerdig! — bewaer myn tong voot allen ydel gezwets over heilige dingen en myn gemoed voor onheiligen yver, wanneer ik voor de zaek van uwen grooten Profeet fpreke!
Geef my dien te kennen , die zich .beroemt, uw Zoon te zyn, en die Godlyke werken onder ons doet; —voer my nader tot hem ,o God! en geleid my op den rechten weg, op dat ik niet afdwale van de waerheit uwer getuigenisfen.
Ik belove u, o God! ftille te zyn, en myn tong in toom te houden, op dat de wederfpreker van uwen Profeet niet worde aengehitst door myn tegenfpraek, noch zyn eer gelasterd worde onder den volke door myn onverftand!
Onderricht my in uwe geheimenisfen , oGod! en geleid my ten eeuwigen leven ! Laet my weldra weder fmaken en zien, hoe vriendlyk gyzyt, in het gelaet van uwen Gezant. Amen!
X I I.



859
X I I.
sara met abicail haer dochter en die van schobab den Phariléër.
(Vergclykt Manhuis XII, 9—14. Markus JSL% lukas VI, 6—• 11.)
A.
Iets, dat hem goed, maeï welligt voor my iets kwaeds zou zyn", ——
zegt gy?
S. Ja, Lieve! maer God kan alles ten beste koeren. De Profeet was in de Synagoge, en uw ronathan was ook daer; en, (op dat ik maer kort ben,) het door u en hem afgefmeekte uur van ontferming was daer; — zyn hand is gezond.
A. (gloeiende van vreugde en dankbaerheit.) Gezond! o moeder! moeder! loof met my den algenoegzaemen eeuwigen God en zynen heiligen Profeet, dat Hy zich onzer zoo genadiglyk keelt ontfermd! — o myn Jonathan! Gy hebt dan R- 2 uw



*Ó© SARA 51 E T AEIGAIL.
uw hand weder tot uwen wil ! Gezegende van
God ! LJ kan des Heeren hulp niet ontgaen !
Hoe ging het toch toe?
S. Eerst zeide de Profeet tot hem , dat hy zich in het midden plaetfen zou. A. o Jonathan ! hoe floeg toen gewis uw hart f S. Daer op gebood hy hem, zyne hand uitte» ftrekken ; en , terwyl hy die uitftrekte , werd zy weder geheel frisch, en zoo gezond als de andere.
A. Dat verdorde lid?—Is het mogelyk!,, Dan,
o God! wat is U niet mogelyk? gy algenoeg„.zaeme God! dat toch myn ziel leere, in alles „ op U te vertrouwen ! "
S. Ja wel moogt gy dit bidden, lieve kind! ( haer ontkomt een diepe zucht. )
A. Hoe zucht gy zo? moeder! — Zeg het my toch, wat het ook wezen moge, ik ben nu gefterkt, alles te hooren.
S. Waerde dochter! — men is in de Synagoge ernftig aen het twisten geweest, en het kan, zelfs voor u, ongelukkige gevolgen hebben. Terwyl het Sabbath is, had men metkwaedaenigc oplettendheit op den Profeet geloerd , of hy ook wel eene genezing doen zou op den Sabbath; en myn man had met alle de andere Pharifeërs vast befloten cn gezworen, dat men hem dan voor het Sanhedrin zou aenklagen, indien hy nog eens zoodanig iets op den Sabbath durfde onderflaeir.
Want



SARA M E 'T A r, I 6 A I L. agt
Want zy hadden weder brieven ontvangen van Jerufalem, meldende: „ dat by zich, zelfs daer „ op het Paeschfeest, tot tweemaelen toe, en wel Hy zelve eenmael, en eenmael in zyne Jon„ geren, grof tegen den Sabbath bezondigd, en „ van zyn eigep Perfoon tot Godslastering toe groot gefproken had." Men werd dcrhalven in d e brieven aengemaend, om fcherp op hem acht te flaen , en zich terftond van hem te verzekeren, zo hy zich op eenigerleië wyze tegen de wet van Mofes bezondigde.
A. Wel nu? om Gods wille! zeg my, hos ging het nu?
S. Het fcheen wel, dat hy gemerkt had, dat veelen op hem loerden, of by ook den Sabbath door eene genezing zou ontheiligen; akans, nadat hy Jonathan, wiens verdorde hand hy reeds eenige maelen met een byzonder medelyden had aengezien, hard op aengefproken, en deze ziek op zyn bevel in het midden voor den kring der Oudften geplaetst had, heeft hy met luider ftemrne ge vraegd: .., Waer is iemand onder ulieden, die, wanneer zyn fchaep op eenen Sabbathdag „ in een floot viel , dit 'er niet weder zou uit,, haelen? —hoe veel waerdiger nu is een Mensch dan een fchaep? — Zegt my dan, betaemt het op den Sabbath , goed te doen of kwaed, het
leven te redden of te dooden?" Daer
zaten zy allen weder verftomd. Niemand hunncc R 3 heeft



&6l SARA BI E T A B I G A I L.
heeft 'er één woord op geantwoord. Hier op zag hy met een toornig gelaet den kring over, maer ook te gelyk met een blik van droef heit, gelyk onze knecht getuigt, die ook alles gezien heeft; 200 dat het was, als of hyzynetegenpartyders had Willen befchreiën; en onmiddelyk daerop gelastte hy Jonathan, de hand uitteftrekken , cn dezelve was gezond geworden. De Pharifeërs en die van den aenhang van Herodes waren geheel uitfpoorig vergramd, maer deeden alles in ftilte, en gingen te faemen in het Nieuwe Huis, om daer met elkander raed te plegen, en een bèfluit te nemen. A. Wat befluit toch wilden zy nemen ? S. Zy beraedflaegden , hoe zy den Profeet zouden ombrengen.
A. Is dan de Satan meester — en niet God ? Het kan niet wezen, daer moet eenig misverftand plaets hebben.
S. Gave God ! dat het misverftand ware ! het is maer al te zeker. Daerom kwam myn man zoo laet te huis. En nu, Abigail! moet ik u iets
zeggen. God fterke (J, om het te hooren!
Schobab eischte, dat ik u itrikte afvrage doen, en hem terftond uw antwoord brengen zou, — Want hy is ook vol van gramfchap tegen Jefus. A. Ik ben bereid.
S. Jonathans verbindtenis met u moet vol. ftrekt verbroken worden. Hy is, ten fpyt van alle de Oudften, met den Profeet gegaen, en heeft
hem



SARA MET A B ï C A I L. 263 '
hem byna aengebeden! daerom wil uw vader niets meer van hem hooren. Ik fprak, ik bad, ik fchreide , en fmeekte, maer dit maekte mijn inan te gramftooriger, en daer is om geen verandering in zyn befluit te denken. A. ( Zit verftomd en geheel ter neérgeflagen.) S.' Ach! myn Kind! ik hebbe het u te driftig gezegd! De zorg, dat het fammelen uw vader nog meer zou verbitteren, is 'er de oirzaek van. Schrei vry uit! — Ach! ik moet u vragen , wat ik aen uw vader zal antwoorden?
A ( Zy richt zich op, en grypt moed.) Zeg, dat 'ik doen zal, wat vader wil. (Zy werpt zig hierop haere knieën, en bidt.) „ O God! heeft niet uw Profeet gezegd: Zalig zyn ze, die vervolgd " worden om mynentwille, hun loon zal groot
[, zyn in de Hemelen"? Moeder! ik bidde
ti, laet my nu alleen.
•R. 4
XIH.



XIII.
-Een gedeelte, of wel het gewigtigfte uit eenen brief van zephonias aen
sever os.
(Vergelyfct mttheus\XÜ, i5 ar. Mukm
lil, 7 — 19. Lukts VI, ir—49. )
Of dit myn fchrift u ooit zal aentreffen, weet de Alwetende. In zoo langen , zeer langen, tyd
geen letter van U! dit maekt my verlegen ,
daer ik immers antwoord op mynen laetften behoorde te hebben. Met dien Jefus van
Nazareth gaet het al vry wonderlyk. Men weet niet recht, hoe zyn zaek by het Volk ftaet. Zoo veel befpeurt men duidelyk, dat onze Overftep en Geleerden, en byzonderlyk die van de Phariffeërs , hem fteeds minder en minder Iyden mogen , en zich meer en meer opzetlyk tegen hem
beginnen aentekanten. i Zyn invloed neemt,
naer ik hoore, onder het Volk hier en daer niet weinig toe door zyne wonderen. Eenige van deze,



ZEPHONIAS SEVERUS. i§5
ze , zo van verre als naby gefchied, (hy was op het laetfte Paeschfeest weder hier) moet ik u echter berichten: • r
(Hier volgen die geheurdtenisfen, welke in de vorige ftukken reeds vervat zyn. )
Ik voor my zie klaer , waerom die zaek niet vooruit kan gaen. Hy is wel waerlyk groot in al zyn doen, en dat zonder omflag of prael; maer zyne wonderen zyn meest weldaden aen enkele perfoonen , en by die gelegenheden matigt hy zich zeiven al wat veel aen; maer op die wyze kan hy zyn gezach by het Volk niet zeer vast maken. De Pharifcërs mogen hem langs hoe minder lyden, omdat hy langs hoe meer vryheit gebruikt omtrent het plegtige der wet, en de Overleveringen der Vaders aen een kant zet, zonder hunne berispingen te fchroomen. Hy weet hen befchaemd en verftomd te maken op eene wyze, die hen wel mogt overtuigen, dat zy vry wat van hem te leeren hebben. Maer daer van fpreekt men niet; — dat laet hunne trotschheit hen niet toe. Ik moet zelve ook bekennen , dat het my vry Wonderlyk zou voorkomen, my , in gelykheit met boeren en visfehers, by hem te moeten plaetfen, pro my van hem te laten leeren cn onderrichten.
De laetfte berichten, welke ik ontvangen hebbe , behelzen het volgende:
R 5 Na



ü6(5 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
Na den gemelden Sabbath moeten hem de aenflagen der Pharifeërs en Herodiaenen ter ooren gekomen zyn; altans hy had zich eenige dagen met zyne Jongeren in een eeiuaem oord omtrent de Galileër zee verborgen gehouden; maer men rustte niet, voor dat men hem wedervond. Sederd het laetfte Paeschfeest is zyn toeloop in Galile'a veel fterker geworden ; — Joden van alle oorden, gedreven door nieuwsgierigheit, — door verlangen om genezen te worden , — door hope, om in hem den Mesfias te vinden, — komen dagelyks derwaen. Uit Opper - en Neder Galiléa, uit geheelJudéa,ook zelfs van hier, en uitPeréa, ja van Tyrus en Sidon, waer zich veele Joden he'.iben ter nedergezet , gaen dagelyks ganfche fchaeren tot hem. Daer is een onafgebroken gedrang nae hem toe, 't zy waer hy gaet of ftaet. Het akeligfte, dat zich daer by opdoet, is het naroepen der Bezetenen, gelyk men die by ons noemt. Dan eens vlieden zy voor hem, dan weder loopen zy hem na, en werpen zich voor hem neder, febreiënde en roepende: ,, Zoon van David! Zoon van God!" Door Zoon van David
willen zy zegjren: ,, Mesfias!" want gy
erinuert u welligt nog, Severus! dat Israël zynen Verlosfer vervacht uit het gellacht van den Koning David. Maer hy gebiedt hen (zoo men zegt) te zwyeen , brengt zulke luiden weder tot hun TeifLnd, en geneest deze en alle anderek waelen.
Voer



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. z6?
Voor 't overige is 'hy by uitftek ftil, gaet ai den luidruftigen lof, dien deze uitboezemen, waer hy maer kan, te keer, verbiedt hen, hem bekend te maken , maekt zich fcbielyk weg , wanneer 'er zynenthalven onrust komen zou, en trekt ook zyne Jongeren te gelyk met zich van uit de meenigte weg. Intusfchen is hy even zoo onbefchroomd, in den aeuzicnlykften de waerbeit in het aengezicht te zeggen, als zorgvuldig, in het vermydeu van allen twist; — geene zwakheden fchynen hem in het minst te belemmeren, en dc vreesachtigfte kan zich by hem om moed en troost vervoegen.
Waerlyk een allerfchoonst voorbeeld! — Intusfchen zal ik voortgaen, met u zyne daden , en woorden, en lotgevallen, zoo juist mogelyk, zelve te berichten, op dat gy hem, naer uw eigen bevinding moogt beöordeelen.
Een zeker yverig doch zich nog fchuilhoudende Vriend van hem, dte 'er eergisteren by was, toen ik narichten kreeg, — een niet ongeleerde man, en die een verbazend geheugen heeft, —■ was terftond gereed met het aenhalen eener plaetfe uitjefaias,weike hy geheel toepasfelyk vond op dezen Profeet; — ze fcheen my, ten minften op het eerfte hooren, ook merkwaerdig, hy moest my die opzoeken, en zie hier is ze:
„Ziet



2 68 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
„Ziet mynen knecht, dien ik uitvetkoren hehbe, myne» „geliefden, in wien mjn ziel een welgevallen heeft. Ikzende „mynen Gerst op hem neder, cn hy 2*1 het reeht brengen „onder de Natiën, Hy zal niet fchreenwen, noch luidruf„tig zyn, nuch zyne ftemrne doen klinken op de ftraeten. „Het geknakte riet zal hy niet verbreeken, en het fhVke„ rende lemmet niet uitblusfchen. Onbedrieglyk recht zal hy ^vetfebaffen. Zyn kracht zal niet kwynen noch gekrenkt „worden, tot dat hy het recht vastftelle op aerde; en verre-
„afgelegene Natiën zullen achtgéven op zyne wet. , je_
„hovah riep u, om gerechtigheit te bevorderen, en zal u „by de hand leiden',-» u bewaren, en u maken tot een „verbond des V'oiks , tot een Licht der Natiën, op dat gy „zoud openen de oogen der blinden, en de gevangenen uit. „voeren uit de gevangenis; ___ enz. (*) "
Indien hy die ware, van wien daer gefproken wordt, zo hééft hy nu gelegenheit, om dit laetfte te doen ; daer zyn byzonderfte vriend Joannes de Dooper, die, zoo als ik u fchreef, op Macharou gevangen zit, daer nog blyft zitten, en het zou Hecht ftrooken met deze voorzegging, wanneer hy deezen zynen vriend niet eens kon redden.
Dan, gelyk ik reeds dikwyls gezegd hebbe —• het is voor my op verre na geene befiïschte zaek — „ maer gy zyt al te traeg ter beflisfehinge , " hore ik mynen Severus zeggen.
Recht toe uit de eerfte hand hebbe ik nog het
vol-
(*) Jesaias XLII, i —4, 6, ?.



zephonias aen severus. 269
vólgende bericht: — om den Herken drang te ont* wykcn , houdt de Galileër Profeet een kleen fcheepje bij zich, waer in hy klimt en van land (leekt, wanneer hy aen den oever eene Redevoering doen wil tot het Volk. By wylen gaet hy, voor eenige uuren, van alle gezelfchap, ook van zyne veruouvvdfte Jongeren,af,om op eenen berg in ftille overdenkingen bezig te zyn, en zyne gebeden tot God optezenden.
Na eenen zoodanigen nacht van afzondering was hy zeer onlangs van den berg wedergekomen tot zyne talryke J-.ngerenfchaer, en had hun aengezegd, dat hy voortaen eenigen ,by uitzondering, meer beftendig by zich wilde hebben. Hy heeft twaelf uit hun by naemen geroepen, en deze zyn dacrop uit den grooten hoop nae hem toegetreden. De Naemen zyn, tot nog toe, wel van niet veel belang voor u j evenwel, wanneer 'er nog eenmael van dit alles iets zal komen, dan m«eten ook deze mannen van geen gering gewigt worden in de geheele Gebeurdtenis. Hebt gy 'er dan geduld toe, waerde Severus! zoo lees die hier:
Simon de Zoon van Jonas, een Galileër van Bethfaïda, een kleene ftad aen de zee van Gennefareth. Deze heeft zich met zyn broeder A11dréas te Kapernaüm met de visfehery opgehouden. Zyn nieuwe Meester had hem ook Petrus genoemd. — Joannes, de zoon van eeoen visfcher Zebedeüs en van Salomè uit Bethlaïda, een
deel-



2,rO zephonias aen severus.
deelgenoot in de visfchery van Simon en Andreas. - Jakobus, de broeder van dezen Joannes , en van het zelfde beroep. Andreas,
de broeder van Simon. — P„rLIPPUS vaa.
Betliüü.la. Bartholomeus of Natba-
miül. ■ Thomas of Didymus. Mattheus een Tollenaer, zo ik my niet bedriege, van Kapernaüm. - Jakobus de jongere, een Zoon van Alphéus. — Simon, de yveraer of ook de Kananeër genoemd. — Judas , die ook Thaddéus , of Lebbeüs genoemd wordt, — en judas, de zoon van eenen Simon, ook Iscariot toegenaemd; alle twaelf Galileërs.
Voorwaer \ ik kan niet zien , wat groots dit zal opleveren, en hoe deze luiden tot eenig groot en verre uitziend werk gefchikt zyn, of ook, van waer zy de mensenkennis, vatbaerheit, belezenheit in de Heilige Schriften, en kracht, om de leer hunner tegenkanters te wederleggen , en nog veele andere bekwaemheden meer zouden bezitten.
Nog heeft hy veele andere Navolgers , waer'onder zekere Jofeph, Barfabas toegenaemd Justus eene Matthias, en Kleophas, zyn oomvan moe! ders zyde, byzonderlyk uitmunten.
Gy hebt'er nog minder belang by,om te weten, dat de naemen zyner broeders Zyn Jakobus, Judas, Simon en Jofes; want waerfchynlyk zullen deze' ook in 't toekomende niet zeer uwe aendacht trekken, daer ik hore, dat zy hem op verre na
niet



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 2"!
niet houden voor den geenen, dien anderen van hem mal<en, en voor wien hy zich foms verklaert, maer veel eer dikwyls met hem vcrfchillen, (mogelyk wel, omdat ze, van wegen de geringheit en gemeenzaemheit, waurin ze met hem in het huis der moeder tot naby zyn dertig jaer verkeerd hebben, 'er niet gemaklyk toe konnen komen, om hem in zoo verheven licht boven zich te acnfchouwen. )
De berichten van zyne kracht ter genezinge worden fteeds algemeener en juister. Een vertrouwd aenzicnlyk man , die ooggetuige was, fchreef my daer van het volgende: Wanneer hy met' twaelf uitverkorene Jongeren van den berg afgekomen was, plaetste hy zich op eene groote vlakte of naest aen den berg greu„ zende' valei; en rondsom hem Hond een talry,, ke fchaer van leerlingen en een zeer groote meenigte Volks (gelyk ik reeds boven verhaelde) uit al het Joodfche Land, en van Jeru,, falem, en 'van de zeelteden, Tyrus en Sidon , _,, dat gekomen was, om hem te hooren, en genezen te worden van hunne kwaelen; en zy,' ,, ook die door onreine geeften geplaegd werden, ,, werden genezen , en al het volk zocht hem ,, aenteraken , want daer ging een kracht van ,, hem uit, die hen allen gezond maekte." Zyne Redenen by deze gelegenheit moeten by uitftek nadruklyk geweest zyn; 't geen myn vriend 'er
my



■iJZ ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
ïiy van fchryft gelykt zeer veel nae die Redevoering , waer van ik u een affchrift gezonden hebbe , eu waer over ik nog uw antwoord wachte (*).
Dit is nog wel het beste in dezen man, dat hy elke gelegenheit waerneemt, om den Volke nutte lesfen te geven, en zyne Leerlingen tot allerleië'
volmaekter geneigdheden optewekkeu, 0iri
hunne harten zoo wel als hunne verilanden te verbeteren.
Vreemd en eenigzins hard zyn, zoo my dunkt, de tegenftellingen op de nu ook herhaelde gelukfpracken, welke hy tans daer by voegde:
„Wee u, gy Ryken! waiït gy hebt uw troost weg. Wee „u, die verzadigd zyt, want gy zult hongeren. Wee u, „die nu lacht, want gy zult weenen en huilen. Wee u* „wanneer alle menfchen wel van u fpreken, want zoo deelden uwe Vaderen van de valfche Profeecen."
Hy prees wederom allen, die hem hoorden , met de dringendfle tael, de liefde tot de vyanden en deweldadigheitaen. De man moet een onuitfpreeklyk menschlievend hart hebben; hier in , bekenne ik, moet ik my nog voor hem fchamen.
Uitftekend bondig komen my nog deze woorden voor:
„ Zyt
(*) Ziet het laetfte ftuk der vorigs Afdcsling hier voo* bladz. 199—208.



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 273
„Zyt bermhartig, gelyk uw Vader bermhartig is ; en „vonnist niet, zo zult gy niet gevonnisd worden; veroor. Ldeelt niet, zo zult gy niet veroordeeld worden; Scheld "kwyt, zo zal ook u kwyt gefcholden worden. Geeft, zo "zal u g-geven Worden, een goede mate, een neergedrukte , faemgefchudde en overloopcndc mate zal men in uwen "„{chooi werpen;" ( By het lezen dezer woor¬
den kon ik niet nalaten met een innerlyk genoegen te glimlachen. De man heeft eenen by uitftekendheit treffenden trant van zich iLttedrukken. ) „ want met welke mate gy meet, zal u weder toe. j, gemeten worden.
Aen zyne leerlingen gaf hy een behoedmiddel tegen ongeduld cn een prikkel tot vlyt in deze zeer weinige maer zeer nddruklyke woorden:
De Leerling vi niet boven zynen Meefter, maer de „meest volmaekte leerling zal zyn gelyk zynen Meefte."
Ernftig wyst hy de eerbetuigingen van de hand der zulken, die voor 't overige geenen ernst toonen in zyne Leer te volgen; dikwyls zegt hy:
„Wat beet gy my; Heere! Heere! en doet niet 't geen „ik zegge."
Gy ziet hier uit wel, dat hy, in dit te zeggen , dat heerfchend gezach niet uit het oog verliest, waer meé hy zyne voorfchriften wil zien
opvolgen.
Met dit alles moet ik zeggen, dat ik fterk be-
II. DEEL. S È'ri-



274 de hoofdman gajus aen
ginne te verlangen, om zelve hem nader by te kennen; en het doet my, ook daerom vooral, zeer leed, dat ik op het laetfte Paeschfeest, toen hy in de Stad was , zeer onpaslyk geweest ben, en daer door verhinderd werd, hem te gaen zien en hooren.
X I V.
De Romjynfche Hoofdman gajus aen zynen broeder urbanus in Romen.
( Vergelykt Mattheus VIII, 5— 13. en Lukaj VII, 2 — 17.)
IBCet verblydt my, wanneer gy welvaert. Ik kan niet langer toeven, u te fchryven aengaende eenen aenmerkenswaerdigen man , dien wy hier hebben ; — gy weet, ik boude niet van het voorbarige , maer ik hebbe deze zaek ryp laten worden.
Men



ZYNEN BR0E DER URBAN L'S. 27?
Men kent de Joden voor een trotsch Volk, dat fteeds omzoekt en uitziet nae iemand , welke hen zal verlosfen van het Romeinfche juk,'t welk hun gansctt. niet zoet valt. Sederd ik hier in bezetting gelegen hebbe, leerde ik de Joden kennen ; ze verdienen niet, dat men hen zo veracht, als veelen doen, maer ze zyn ook niet Waerdig, zoodanigen Godsdienst te hebben j als zy hebben. Inderdaed ik beklage hen; zy tasten in 't duistere, en weten zelve niet genoeg, wat zy hebben aen hunne oüde Gefchiedboeken. Ik heb die in het Grieksch in handen gekregen, en daer uit* Broeder! heb ik geleerd, dat één God Heer is iri Hemel en op Aerde, en dat een handvol zyner Dienaers een heir van onze Goden overtreft. Dit echter kunt gy nu nog niet erkennen, gymoet het nalezen in de oude Schriften van dit Volk. Dan , dit moge u voorkomen zoo het wil, ik gelove niet > dat ik u nog ooit daer over gefchreven hebbe, en * terwyl gy niet veel van lezen houdt, wil ik u niet wydloopig fchryven , maer flechts Over de lloofdzaek onderhouden.
Daer reist hier, federd meer dan een jaer, een man om, die zich ophoudt met leeren; een man j door en door braef van gedrag, en daerby liefderyk en minzaem; het is een vermaek, hem aentezien. Een krygsknetht zelfs kan foras door hem getroffen worden. Ik hoorde hem leeren , en het ging my door het hart. Ook doet hy daer by daton, zoo als geene onzer Dichters aen eenige zoo-



2?6 DE HOOFDMAN GAJUS AEN
nen der Godheit toeëigent; ik hoorde en zag hem kreupelen en zieken, met twee woorden fprekens , gezond maken. Ik hoorde en zag hem fpreken en
werken , — 't was daerby, als of God zelve
voor my ftond; — buiten en behalven nog alles, wat ik van andere plaetfen vernomen hebbe.
Agt dagen geleden was myn knecht, die Quintus, dien gy my bezorgd hebt, door zwaereziekte zoo elendig, dat fteenen zich over hem erbarmd zouden hebben , en hy was naby den dood. Ik had liever een vinger van myn hand verloren dan dezen braeven karei. Gewoon, dat men my hier aenziet als een Heiden, (zoo als men ons noemt) met zekeren afkeer, betrouwde ik het niet, rechtftreeks tot den Joodfchen Meester zeiven te gaen. De Overften van zeker Bedehuis , met wien ik gaern goed verftand houde, (zy hadden zoo veel met den Godlyken eerdienst op , dat ik hen een Bedehuis op myn eigene kosten had laten maken;) deze Orerften namen gewillig aen , my byhem aentedienen.. Wat gebeurt'er ? — De groote man komt,— ik vernam het,— fpoedde my terftond met een paer Joden hem te gemoete, en verzocht hem , my niet te bezoeken in myn huis;
hoe kon ik 'er toch aen denken, om zoodanigen Zoon der Godheit onder myn dak te laten komen? — Ik zeide: ,, Ik weet immers, hoe het „ gaet met Heeren en Dienaeren, Ik wete te
gehoorzamen en te gebieden; hebbe Beyelheb-
»> ber«



ZYNEN BROEDER URBANUS.
„ bers over my en Krygsknecnten onder my, „ cn zegge tot myne Bedienden: doet dat, en zy
doen riet. Spreek gy flechts één woord ,
en myn knecht zai gezond worden." Myn zeggen was niet meer dan natuurlyk, na alles", wat ik van hem wist; hy verwonderde zieh echter over my, en roemde my by de Joden,zeggende: „ waerlyk, ik vond een zoo groot geloof l in Israël niet!- S zegge ulieden : veele zul. „ len komen van het Ooste cn Weste, en met Abraham, Ifaak en Jakob (zoo heeten hunne Stamvaders,) aenzitten in het Hemelsch Ko', ningr»yk, (zy verwachten allen eene Heerfchappy, die eerst recht Godlyk en Hemelsch zyn zal;) „ maer de kinderen des Koningryks (hier meê be" ,[ doelde hy de Joden) zullen geworpen worden '„ in de buitenfte Duisternis, daer gefchrei en tand, geknars zal wezen." — Ziet gy wel, dat hy gansch niet verblind is voor de gebreken zyner
Natie. Tot my zeide hy: „ Gae henen,
„ U gefchiede naer gy geloofd hebt." Ik ging te rug; zy ?agen my door het vengfler, en Quintus liep my te gemoete, meer gezond dan ooit te voren, en het bleek, dat hy juist op 't zelfde oogenblik het bed verlaten had.
Zie nu Broeder! Hy doet zyne verrich¬
tingen in den Naem van Israëls God. Schryf my zoodanig iets van uwe Goden, dan zal ik mynen eedbreeken, dien ik gezworen hebbe, om, zoo S 3 IWI



278 GAJUS AEN URBANUS.
lang ik .leve, dien eenigen levenden God te-dienen , en zyn Hemelsch Ryk te verwachten.
Nog iets, lieve Broeder! waer van ik, wel is waer, geen ooggetuige geweest ben, maer 't geen my bericht is door ooggetuigen , en 't welk ik dus wete met zoo veel zekerheit, als iets , 't geen gy my van Romen fchryft. In Nain , eene andere Galileër ftad, hield hy een Lykftatie tegen , naby de poort der Stad; eene weduw beweende haeren zoon. Men zet de baer op zyn bevel neder, ontdekt het ïyk, en de Jongeling richt zich , op het bevel van den Leeraer, over einde, en deze geeft hem weder aen zyne moeder. ■ ,
God 1'cbikke het, dat gy eene reize moogt konnen ondernemen nae dit Gewest! Deze is myn wensch en bede voor u. Hoe veel hebbe ik u nog te zeggen ! Doch ik moet zien , hoe dit fchryven li gevalt.
Julia groet u. Die by haer in degunst wil ftaen , moet den Profeet van Nazareth verëeren; zy had geen rust, voor dat ze hem met onzen kleenen eens gezien had. Zy fchryft u zelve nog eenige Woorden hier onder. ——
Lieve Zwager! Ik wil alles verlaten, en by u komen te Romen , indien gy daer eenen Jefus hebt. Zo niet, kom dan fpoedig tot ons. Vaerwel!
XV.
4.



X V.
maria metc hela, twee Dochtertjes der Weduwe maru buiten Niin.
(Ziende het vengfter uit nae de poort, en wachtende op de Lykfhtie van'Bamab.3, terwyl haer moeder op dezelfde kamer ziek ligt.)
(Vergclykt Lukas VII, II ïgO
Dat duurt lang, eer zy komen; daer
Komen ze! ziet gy het, Chela? C»« ««-
pen in de kamer.) Zy komen, Moeder!
c Ja ik zie het. Ach! God! ziet gy daer, hoe men eene moet geleiden, die byna bezwykt. Deze is gewis Hagla.
Ja wel zie ik dat; zo waerlyk, zy » net zelve; zy kan byna niet voort. ( nae binnen in de kamer ) Ach! Moeder! Hagla bezwykt byna.
moeder. (Het hoofd uit de bedftede ftekendc.) Bidt toch, dat God de arme Hagla vertrooste.
S 4



*80 maria met chela,
m. cn c. (heeren zich nae binnen, en zeggen te gelyk:) Ja , 'Moeder! (daer op 'kyken ze weder uit.)
m. Ware de Profeet maer hier geweest!
c Ja, die had Barnabas gewis gezond doen worden. Hy was toch een fchoon Jongman I
m. en een braef Jongman; hy zou den Profeet zekprlyk bevallen zyn. - Ach! dat zy hem niet nae dezen toe liep brenger;!
c. Hem! — hy was vee! te krank; en men wist ook eigenlyk niet, waer heen men hem zou moeten brengen. — Verbazend.' wat zyn 'er veele menfchen ! . hoort gy wel, hoe Hagla overluid
fchreit? • .
m. Ja waerlyk! (eptte 'gelyk beginnen de belde
Meisjes ook te weenen en 'te /nikken. ■ Maria
zegt nae binnen:) hoort gy het wel, Moeder? — zy fchreit overluid'
c. Hoe kon God ook djt laten, gebeuren! qn Hagla was toch ook zoo weldadig jegens de armen. Weet gy het wel, dat zy nevens den kranken zoon nog twee Reizigers, die krank waren geworden, heeft opgepast?
m. Wel zoo?
c. Ja waerlyk. De poortierfter Judjth heeft het my verhaeld. Ook heeft zy my gezegd, dat. ...
m. Zwyg nu toch; aenfcfiouw, hoe alles met haer weent!
(Zyzien met alle opmerking toe, vooral Maria, en veegen geduurig de oogen af.)
fl



maria met c h e l a. 2«i
c. (Kykende toevallig nae de andere zyde.) Zuster! zie eens, welk eene meenigte van volk komt daer den weg af nae de Stad toe! wat mag das zyn?
m. (Ziet naeuwlyks derwaert, of zy loopt fnel nae haer Moeder, en zegt met veel drift:) De Profeet komt met ontzachlyk veel volk. moeder. Het Is niet mogelyk! m. Zoo waerlyk als gy leeft, hy is het! c. (roept ook) hy is het, hy is het!
(De Moeder wil opftaen, om aen het vengfter te komen, maer kan niet. ) m. en c. Blyf toch liggen, lieve Moeder! gy zoud om verre vallen.
moeder. Ja, ik blyve, hy zal my wel helpen. Ach! dat hy nog gekomen ware, terwyl Barnabas leefde! Gaet henen , ziet wel toe, en zegt my toch, waer hy henen gaet; en, wanneer de Lykftatie voorby is, en hy in de Stad gaet, zo zeg een van beide fchielyk tegen Silpa, dat zy hem naloope en zie, waer hy zyn intrek neemt.
m. en c. Ja moeder! (nu zien zy weder het vengfier uiti en V geen ze zien, zeggen ze terftond met halfgekeerde aengezichten aen haer moeder. )
m. Zy ftaen juist voor ons huis ftil. De Profeet is de Begravenis te gemoete gegaen. ■
Hy ziet Hagla, en, my dunkt, hy heeft veel deernis met haer. Daer vraegt hy iets aen iemand;
S 5 G*



*82 maria met chela.
c. De eenige zoon! de eenige hoope en ver5, troosting eener weduwe!" dus antwoordt deze hem.
m. Hy beveelt, dat men zal ftjl ftaen.
Daer fpreekt hy Hagla aen, en zegt: „ Ween „ niet!" Om Gods wille! wat zal dit worden?
c Zy ftaen met het lyk ook ftil, en zetten het neder.
m. Hebt gy dat gehoord, moeder? moed cr, Ja wel degelyk hoore ik dat.' — (zy hoorde, dat Jefus, met luiderftemme en onder een volmaekte ftilie van het volk, zeide: „ Jonge„ ling! ik zegge u: ftae op! "
m. ó! Almagtige God! Hy zit overëin-
de, hy ftaet op.' de Profeet geeft,
vol liefde, aen Hagla haeren Zoon weder! — ó Almagtige God? (na nog een diepe ftilte van eenige oogenblikken, verheft zich onder het volk een flerk lofgejuich. ) „ De Heere zy geloofd ! gezegend
„ zy God! Hy heeft zyn Volk bezocht!
„ de groote Profeet is verfchenen ! "
( De kranke Maria komt daerop ook aen hetvengfter, en ziet Barnabas en ook Hagla aen de voeten van Jefus; maer deze gaet voort, als of hy in de Stad wilde gaen. )
* *
X V I.



X V I,
op de opwekking van barnabas.
( Door eenen Jongeling van Nain, die zyn boezemvriend was.)
lykzang, (*).
]Daer gaet dat dierbaer pand,
Vrouw Hagla's rechterhand, Haer fteun, haer troost, haer hoedert
Die voor haer alles was,
Die braeve Barnabas! Wie fchreit niet met deez* Moeder?
t e-
( * ) Op de wyze der zielzucht tot Jefus Christus, in dc Liederen der Doopsgezinden, beginnende: C! Jefus! waerde Heer!



384 OP DE OPWEK KINC
TEGENZANG, (*. )
Ach ! die tederlievende oogen, Vol van hartlyk mededogen,
Zyn gefloten —. voor altoos!
Hagla is nu troosteloos ! Nooit weêr hoort ze van die lippen Zoo veel zoete troostreên glippen!
Ach! hoe wordt zy opgebeurd!
Daer gansch Naïn niet haer treurt.
O gy Vriend der Hemelingen! Zouden wy geen Treurzang zingen
Met deez' deerniswaerde Vrouw,
Diep gedompeld in den rouw! Kon uw bleoke mo- d nog fpreken, Gy zoud met ons , Ichreiënd , fmeeken :
„ WeSuwen- Trooster! groote God!
„ Troost deez' Moeder in haer lot!
TREURZANG, (f).
, Ach! moet zoo frisfe bloem , Der Burg'ren vreugd en roem,
Zoo kort na zyn ontluiken, Moet zulk een Jongeling, Zoo nuttig in zyn kring,
Pus vroeg ten grave duiken!
T E-
( *) Op de wyze der Zielzucht tot Jefus Christus, in de Liederen der Doopsgezinden, beginnende: 't Hart door uw liefde tntfleken.
Ct) Op dezelfde wyze als de Lykzang*



VAN BARNABAS. t$5
TEGENZANC, (*)»
Neen, o neen ! houd op van fehreiën! Treur niet fflteer om zyn verfcheién 1
Gins genaekt de groote Held,
Die zoo vack des doods geweld Heeft gefnuikt by zoo veel kranken! Ach! mogt Hagla hem eens danken
Voor 't verwekken Van haer' Zoon !—* «
Hoor! — Hy fpreekt! — wat gr»otf«he toon)
„ Jongeling! ftae op ten leven I „ 'kWü u aen uw Moeder geven!"
Hagla! — zie uw' Barnabas
Fris! als hy voor dezen was! Juich nu, Naïn I laet ons zingen, Nazareth's Profeet omringen!
Hy, die zelfs den dood verwint,
Zy geloofd, geroemd, bemind!
DE MEENIGTE, (f)'
Nu is de vreugde in top!
Held Jefus! wek ons op, Om u altoos te roemen ,
U, die in allen nood,
Nu ook zelfs in den dood, Virlosser zyt te noemen!
XVII.
(•) Oo aiörelflïe wyze als de eerffe Tegenzang. (■f) Op de wyze van den Lyk- en Treurzang,



X V I L
joannes de Dooper met joëL en mar> kus (*) twee zyner Discipelen.
(In de gevangenis op het siot. Macharen.) (Vergelykt Mattheus XI, 2-19, en Lukas VII, 1S-35.)
3"0 a n n e Si Wat hebt gy nu uitgericht ? myne' kinderen!
j o ë l. Wy zyn weinig verder gekomen , dan Wy waren. Evenwel, hy is het! Hy is de geei ne, die komen zou! maer — wy hebben geen beter uitzicht op uwe verlosfing.
joannes. Bekommer u daer niét zoo fterk over. Zyn we maer niet misleid in dat bericht, dat hy zelfs de dooden opwekt, hebt dan geduld! God, zoo als ik u geduurig zegge, God toeft
lang
(*) Niet de Euangelisf.



joannes den dooper met joël en mar kus. aSf
lang en komt dan fpoedig. Geeft my verhael van
uw wedervaren. ■ ■
markus. Het duurde lang, eer wy hem vonden. Des woensdags liepen wy nog in 't onzekere om, en waren zeer vermoeid, ja hadden reeds met ongeduld te kampen, wanneer een landman, ons onderweg ontmoetende, ons wilde verzekeren , dat hy reeds veele uuren van Naïn af was. Wy befloten echter, den langen weg te vervolgen , biddende te ernftiger, dat God onzen weg
voorfpoedig maekte Toen bereikten we
ons doel, eer wy 'er om dachten. Buiten Engan* nim, de eerfte plaets, die op Naïn volgt, troffen wy hem aen. Wy ontdekten op eens eené verbazende meenigte Volks, en dachten terftond: hier moet hy zyn. Joël verzocht, dat ik het woord zou voeren. Doch wy moesten wel beide te gelyk zeggen, dat wy van u gezonden waren met een boodfehap aen Jefus, anders zou het volk ons niet doorgelaten hebben; meer toen maekten zy ras plaets voor ons. Naest by hem waren veele elendigen. Wy hadden hem reeds van verre met luider ftemrne hooren prediken; want het volk was zoo gansch ftil, als of 'er geen mensch by hem ware. Juist wanneer hy ons in 't oog kreeg, en wy nae hem toekwamen, wilde een oude blinde Man, door een Jongsken, zoo 't fcheen zyn Kleenzoon, geleid, tot hem naderen. Onze harten werden ontroerd door de meenigte van
volk,



£8S JOANNES DE DOOPER
volk, die als aen zyne lippen hing, en wy fton-* den geen oogenbh'k in twyfél, om hem in aller tegenwoordigheit de vraeg te doen. Ik zeide tot hem : Joannes de Dooper heeft ons tot u gezonden, om u in zynen naem te vragen: zyt gy de geene, die komen zou? of, hebben wy, ,, eenen anderente wachten?" Hy ant¬
woordde ons: Gaet henen, en bootfchapt weder aen Joannes, wat gy ziet en hoort. Da blinden worden ziende, de kreupelen wandelen, de melaetfchcnworden gereinigd, de doo,, ven hooren, de dooden worden opgewekt,den armen wordt de blyde boodfchap verkon-
digd; gelukkig hy, die zich aen my niet
,, ergert! "
Naeuwlyks floot hy den mond, of de kleene knaep, die den blinden geleidde, trok Jefus by zyn kleed, en dit jongsken en de oude man baden hem te gelyk: ,, Heere! help my!
,, Zoone Davids ! help mynen grootvader !" — Terftond raekte hy de oogen des blinden mans
aen, en zei: word ziende, myn zoon ! "
en ( wy waren digt by hem ) de blinde zag, en verheugde zich; gelyk ook de kleene, die de hand van den Profeet kuschte, tot dat hy door anderen werd weggedrongen. Nu begon het bidden , fmeeken, en op hem aendringen eerst recht aente-
gaen , ■ wy konnen u dit onmogelyk befchry-
ven; en elk werd door hem geholpen.
Eene



MET J O ë L EN MAR RU S. 289
Eene moeder wilde met haer kranke Zoontje by hem komen, maer, hem niet konnende genaken , fchreide zy tot God om ontferming, dat het my door 't hart fneed; eindlyk brak zy nit in een jammerlyk getier, en riep: „ Ach! ach! hy is ge. „ ftorven?" en ja waerlyk, het knaepje ftierf 'in haere armen, en zy fcheen dus te laet gekomen, om hulp te erlangen. Maer neen,— Jefus roerde het jongsken even aen, ftraks begon
het weder te ademen, • weldra richtte het
zich op s _ wist niet, waer het was , 1
en riep, de moeder vrolyk omarmende : —i—* „ ik ben gezond! ik ben gezond!" De moeder wees hem op den Profeet, en het knaepje zag Jefus aen , gelyk een Engel den Vorst der Engelen aenzict. In 't kort, Meester! wy zagen alles, juist zoo, als hy gezegd had: de blinden zagen„ de lammen wandelden , de melaetfchen werden rein, de dooven hoorden, de dooden herleefden door hem, en den armen werd het Euangelie verkondigd.
A z o 11. (een derde Leerling van Joannes, die niet wede gemest was.) Maer zeide hy ook niet: „ de „ gevangenen worden in vryheit gefield ? "
joëL. Neen; maer dat konden wy ook toen niet zien. Hy zeide nu flechts, wat wy zien e'i hooren konden,
joannes. Ook lag dit opgefloten in het geen
hy zeide.
U. DEEL. T M A R*



t90 joannes de dooper
markus. Maer dat: — gelukkig hy, die „ zich aen my niet ergert! " — dat was toch een acnmerkiyk zeggen.
joannes. Wel was het. Ik heb ook altyd moeten denken, en het dikwyls gezegd: ,, geluk,, kig hy, die zich aen my niet ergert! " Ik was ook niet zoo, als de Joden gaern gehad hadden.
Gods wegen zyn niet onze wegen. - .
Dan nu, de Mesfias is daer ! G od zy geloofd ! — gy moet 'er niet aen twyfelen, — hoe zeer hy drael'e , met zich in Heerlykhcit te openbaren. Ily is die, want hy heeft ons van ter zyde aengeduid, dat in hem vervuld wordt, k geen gefchreven is in het voorzegboek van Jefaias; hoort, wat de Heerezegt door den mond van zynen Profeet (*): „ De i, woeftyn en het dorre land zal zich verheugen , u de wildernis zal vrolyk zyn, en bloeien gelyk
» een roos." (Hy flaet de oogen ten Hemel.)
o God! hoe veele jaeren hebbe ik myin de wildernis onder het uitzicht op deze vreugde verheugd.—. „ Zy zal lieflyk bloeiën, zal meer en meer ver„ violyken en juichen. De Heerlykheit van den i} Libanon zal haer gegeven worden , en zoo fchoon als Karmel en Saron zal zy de eere „ zien van Jehovah, en de Heerlykheit van onr „ zen God. En daarom, verfterkt de zwakke han-
„ dens
(*) Jesaias XXXV, i — t.



WÉT j o ü l en markus. 20t
s, den -, en dat uwe knikkende knieën vast wor-
„ den."
( Hy ziet in fiilte op 'tot God. )
jocl. Ach! die dierbaere handen zyn dezer boeien moede'. — draegt gy die dan ook altoos ?
joannes. Zoo vaek ik Voor Herodes gebracht worde, worden ze my afgenomen. Ik bert geboren voor de eenzaemheit; maer in de dorre woeftyn en in den donkeren kerker is myn ziel vaek verrukt in ftille verzuchtingen tot den genadigen God, en dan vergete ik alles , zelfs alle ongeduldige uitzichten op de groote verwachting dan zegge ik tot God: „Wien heb ik in den Hemel» „ wien heb ik op aerde nevens U! wanneer ik u „ maer heb, myn God! dan wenfche ik niets „ voor my in Hemel en op aerde." Dan rust myn ziel in God, en dan verwachte ik ook geloovig cn gerust zyn Hemelsch Ryk.— Doet ook zoo, lieve zoonen! — Laet ons onverfchrokken dapper zyn» Jefaias zegt(*):„ Spreekt tot de geenen, die een verfaegdhart hebbent weest dapper, en vreest niet. Ziet ulieder God komt, om te wreken ., en te vergelden. God zelve komt, en zal ü •„ verlosfen. Als dan zullen de oogen der blin„ den verlicht, en de ooren der dóoven geopend J5 worden."
f/) j/EiAIAS XXXV, 4 — T 2



20! JOANNES DE DOOPER-
joëL en markus, (te gelyk.) Amen! ja, dat zagen wy! joannes. ,, Als dan zal de kreupele fpringen als een hert , en de tong des Mommen „ juichen,"
joëL en markus, (te gelyk.) Amen! ja, dat zagen wy met onze oogen! dat hoorden wy met onze ooren!
joannes. Amen! Halleluja! Zo zal dan ook het geen 'er volgt gefchieden, 't geen de Heere voorzegd heeft ( *): ,, Ook in de woeMyn zullen waterbronnen ontfpringen, en beeken in de ,, wildernisfe. Het dorre land zal tot eene meir, ,, en het verdroogde tot waterwellen worden." — Ja,. Amen! wanneer hy doopen zal met den Heiligen Geest! ,, Dan zullen de verlosten des
j > Heeren wederkeeren, en tot Sion komen met gejuich!"
markus. En gy, zyn Heraut! zult,— vry van deze banden — voor hem henen trekken op dien koninglyken Burgt!
joannes. Eeuwige vreugde zal op hunne
hoofden zyn! vrolykheit en blydfchap zullen „ by hen zyn, en alle leed en droef heit zullen
verdwynen." Dit Merkt onze ziel in deze hope ! Jefus is nu de Mesfias, des zyn wy verzekerd! — Maer in alles is 'er niets, dan alleen dit
eeni-
(*) Jesaias XXXV,*~icj,



MET jOëL EN MARKUS. *93
nige, 't welk my nog zwaer op 't hart ligt, en, na eiken zaligen Monde van rust, wederkeert, om my te kwellen. Dat Volk! dat Volk! en deszelfs OverMen! die maken ligtlyk nog wel, dat zy het Ryk verliezen!
markus. Gy erinnert my hier door iets , dat ik u nog moest verhalen. Op de plaets zelve viel, in onsbyzyn, wydersnietsbyzondersvoor, en wy vertoefden niet, om zoo fpoedig mogelyk weder by u te wezen. Maer in den laetstvoorledenen nacht troffen wy in den herberg eenen man aen , die nog langer by Jefus was gebleven, en die, Merker geloopen hebbende dan wy , pas twee uuren na ons in den zelfden herberg kwam. Weldra geraekten wy met hem in gefprek, daer hy ons by Engannim gezien , en onze vraeg aen den Profeet gehoord had; ook kwam hy ons voor als een rechtfehapen Israëliër, die ook zelve het Ryk van God wachtte. Deze zeide ons , dat de Profeet, na ons vertrek, begonnen was, met het Volk te
fpreken over u. Het geen hy (prak is zeer
troostryk, en ook zeer aenmerklyk, ja juist, zoo als gy, Joannes! zelve ook te voren wel eens gefproken hebt.
joannes. Wat zeide hy dan ? die Zoon van God, wien ik niet waerdig ben, de fchoenen na te dragen! wat fprak hy van my tot het
Volk?
MARKUS. Ik hope, dat ik het wel ontlv uden T 3 heb-



£94 JOANNES DE. DOOPER.
hebbe; Joel beeft het ook gehoord. Wy baden den man des morgens j eer wy fcheidden, dat hy het nog eens voor ons herhalen zou, en dit deed hy zeer gereedlyk, en, zoo my dacht, even gelyk als des avonds. ■= Help my te recht, Joël! indien ik ergens misfe. Jefus zeide: Wat zyt gy toch inde „ woeftyne loopen zien? — Immers niet een riet, dat de wind heen en weder flingert ? Of wat hebt gy gaen zien ? -— een mensch in fyne.
„ kleederen ? dezen moet men zoeken in de
,, Paleizen der Koningen. Of wat zyt gy danuitgegaen om te aenfchouwen?— een Profeet? — ja wel; en ik zegge u, eenen, die nog voor-
„ treflyker is dan een Profeet! Waerlyk, ik
zegge u, onder hen, die van vrouwen geboai ren zyn. . . ."
joëL. Vergeef het my, Markus! eerst zeide, hynog: „ Want deze is het, van wien gefchre* ven ftaet.'''
markus. Ja, — „ Want deze is het, van wien gefchreven ftaet: zie, ik zende mynen „ Bode voor uw aengezicht henen , die voor u „ uwen weg bereiden zal."
joannes. Ja, Maleachi fpreekt dus: „Neemt ui waer! ik zal mynen Bode zenden en hy zal den x! weg voor my banen, en de Heerfcher, dien „ gylieden zoekt , zal fnel tot zynen Tempel ko-. y men , en de Engel des Verbonds, nae wien *; gy verlangt. Neemt het waer , hy komt, fpreekt
n de



met JOël. EN MARKUS. 2<)5
de Heer der Heirfchaeren. Maer wie zal den
dag zyner toekomst verdragen ? en wie zal be„ ftaen, wanneer hy zich zal laten zien ?(*)"— Gae voort, Markus !
markus, (vervolgende) „ Waerlyk, ik zeg„ ge ulieden, onder de geenen, die van vrou„ wen geboren zyn, is geen grooter opgeftaen „ dan Joannes de Dooper. Doch ook de kleenen „ in het Ryk des Hemels." —• — Of, — hoe zeide hy dat?
joë l. „ Doch ook de kleenlle in het Ryk des „ Hemels is grooter dan hy."
joannes. Amen! Geloofd zy de Heere!
markus, „ Maer van de dagen van Joannes „ den Dooper af aentot heden toe wordt het He„ melsch Ryk geweld aengedaen, en de Geweldenaers kanten zich daertegen.''
joannes. Veel volk, 't is waer, hoorde my, en de Tollenaeren erkenden de goede zaek van God in myne prediking, en onderwierpen zich aen mynen Doop. Maer de Pharifeërs en Wetgeleerden hebben het plan, van God tot hun heil ontworpen , tot hun eigen verderf verworpen , cn wenschten niet van my gedoopt te worden ! deze matigen zich het meesterfchap aen over bet Ryk des Hemels, over deszelfs Gezant, en deszelfs Koning,
nas,-3q:4:^xbJ9WV030 ai jsa& *13«s.. ros mar-
(») mal e ac h t 111, i, 2,
T 4



296 joannes de d o o 'p e r
markus. Want alle de Profeeten en M fes hebben voorzeggingen gedaen tot op Joannes; — en, wanneer gy het wilt aennemen, „ zo is hy de Elias, die komen zou. Wie ooren „ heeft, om te hooren, die hoore!
joëL. Meester! gaeft gy, toen men van Jerufalem kwam, om u te vragen, of gy de Elias waert, niet ten antwoord: „ Neen, ik ben Elias niet ? "
joannes. Ik ben die ook niet. Maer, wanneer zy het wilden aennemen, dan zou ik eenen Elias, zoo als die voorzegd is, geweest zyn., maer ik vreesde, dat zy het niet zouden aennemen. En daer zit dat verborgene, dat duistere, 't welk myn ziel benevelt,
markus. Jefus bracht het volk met 'er daed deszelfs ongerymde handelwyze onder 't oog,: „ By wien toch (zei hy) zal ik dit geflacht „ vergelyken ? Plet maekt het even als de kinde„ ren op de ftraet, dien men toeroept: wy beb„ ben voor u gefpeeïd, en gy wilt niet danfen, „ -en daer wy iykzangen zongen, wildet gy niet
treuren. Want Joannes is gekomen, en
y hy had noch gegeten noch gedronken ; toen
„ zei men: — ,, Hy is bezeten!" daerop
komt de Zoon des Menfchen , en deze ont,, houdt zich niet van hunne maeltyden ; nu zegs, gen ze: „ziet, deze is een vraet en zuiper, een ïs,s makker van Tollenaeren en Zondaeren i" Doch
» der



MET JOCL EN MARKUS. 297
„ der wyshcit is recht gedaen van alle haere kiu„ deren."
joannes. Zy, die kinderen der wysheit behoorden te zyn, vcröordeelcn haer; maer, die haere echte kinderen zyn, erkennen de wysheit
der Godlyke wegen. Daer kome intusfcben,
wat wil! Jefus is de Mesfias! Al wordt het zoo duifter als de nacht, met hem zal de heldere dag welhaest aeabrekcn.
ZE-



ZEVENDE AFDEELING.
AFLOOP EN DE MET DEN DOOD VAN JOANNES DEN DOOPER.
\
r.
T HAM AR met RA H AB.
( Stukswyze.) (Vergelykt Lukas VII, 36 — 40.)
JL . Neen, volftrekt niet meer! R. Wat zal myn broeder zeggen ? T. Hy zegge, wat hy wil! ik zegge u: volftrekt niet meer! R. Hoe komt dit dan?
T. Dat ik het eindlyk gewaagd hebbe, tot den Profeet te gaen. Ik hebbe lang genoeg met my zelyen geiteden; het kon nu niet langer! Dan
eens



T H A M A R MET R A II A B. S£
i eens folterden my myne zonden , dan weder voerden zy my weg. Des morgens vervloekte ik de; zelve , en des avonds bedreef ik ze weder. Ik I gevoelde wel veel elende in myn misdryf, maec ik had geen hope meer, om gered te worden; en, wanneer de zonde my dan weder aenlokte, antwoordde myn arm bedrieglyk hart: ,, Gy zyt toch „ verloren!" cn dus gaf ik my wederger. Doch, daer is nu een einde van ge-
maekt; want nu wete ik, dat ik niet verloren ben!
R. (ontroerd, befchaemd, en teffens zeer nieuws-, gierig, om meer te hooren.) Hoe, dit zoo? wonderlyk kind!
T. Ik moet nu voort.
R. Wel zoo? zyt gy dan tegen my nu ook zoo trotsch geworden?
T. Myn God beware my, dat ik de verbryzeling van myn hart nu reeds geheel niet meer: zou laten blyken! o Rahab! hoe fchame ik my nog voor u!— hoe dikwyls heb ik zelve u verleid ! Ik ruste niet, voor dat ook gy begenadigd zyt.
R. Daer zwygen wy van. Maer verhael my flechts nog kortlyk iets, wanneer gy eenigzins kunt.
T. De Profeet heeft dezen middag by Simon gegeten; zoo dra ik dit vernam, was myn vast befluit, tot hem te gaen, en, als vergramd op my zeiven, verbande ik alle valfche fchaemte en
al-



gOO T H A M A R M E T R A II A B.
allen twyfel uit myn ziel: ,, Het moest zyn!" Dit en niets anders liet ik in myn hart opkomen. Ik nam een flesch met nardus mede; zag niets en
hoorde niets als hem, en ging achter hem
by zyne voeten ftaen. Zyn gezicht was vol liefde, vol ontferming; ik weende, wiesch zyne
voeten met myne traenen, droogde die weder af
met myne hairen , en kuschte zyne voeten; —
hy liet dit alles toe, fprak geen woord, —
maer gaf my ook geen teken, dat ik weg moest
gaen, eindlyk goot ik de flesch over zyne
voeten. Het moet Simon niet behaegd heb¬
ben, dat deze Profeet dit van eene zondaresfe, gelyk ik was, toeliet, en my niet afwees. Toen zeide hy: ,, Simon ! ik hebbe u wat te zeggen;"— ,, Meester! zeg het dan," antwoordde Simon.— Jefus vervolgde:— Zeker fchuldheer had eens-' ,, twee fchuldenaers, welker eene hem vyf hon,, derd, en de andere hem vyftig penningen fchul,, dig was. Beide konden ze niet betalen, en hy ,, fchonk het beide kwyt. Zeg my nu, wie van
„ beide zal hem het fterkst liefhebben?"
denk eens, wat 'er toen by my omging!
R. (verbergende haere traenen.) Jk zie, hoe gy nu zyt.
T. Simon antwoordde: ,, Ik denke die, wien
,, hy het meest kwyt gefcholden had. "
,, recht geoordeeld!" zei Jefus,— en nu ging hy voort op eenen trant, dat ik van fchacmte naeuw-
lyks



T H A M A R MET R A H A B. 301
lyks durfde opzien , maer met myn hart als in den
Hemel was: „ Ziet gy deze Vrouw, Simon?
Ik ben in uw huis gekomen; gy hebt my geen waschbad gegeven voor myne voeten; maer deze heeft myne voeten met haere traenen gewas,, fchen, en met de hairen haeres hoofds afgedroogd. Gy hebt my geen kusch gegeven, maer deze heeft van toen acn, datzyherwaert gekomen is , niet opgehouden , myne
„ voeten te kusfchen. Gy hebt myn hoofd
„ niet met olie gezalfd, maer deze myne voeten „ met welriekende zalve. Daerom zegge ik u: „ haer zyn veele zonden vergeven, want gy ziet, „ zy heeft veel liefgehad; maer dien weinig vergeven wordt, die lieft weinig." ( Zy zveygen beide voor een poos, en ftaen met de oogen vol traenen. ) T. Qverrolgt.) Tegen my zeide hy nog: ,, U zyn uwe zonden vergeven." O die Liefde! die Liefde! ja,— dat is hy!— De gasten begonnen onderling daeröver te fpreken, dat deze zich aenmatigde, de zonden te vergeven; maer hy ftoorde zich daer niet aen, en zeide tot my: ., Uw „ vertrouwen heeft u gered. Gae nu, gezegend, „ uwes weegs." En ik ging henen. — Maer ik vergete myn tyd — ik moet voort; weldra meer. God zy met u! Rahab!
R. Blyft een geruimen tyd als [verftomd en in diepe mymering ftaen.
I I.



t ham a r met ra ha b , in vervolg*
Ik"kan u niet'met rust laten, want ik hebbe ook geen rust. Gy moet my meer van dea Profeet verhalen, en hoe het met u was.
T. Gy komt my geheel niet onpas. Ik zag wel, dat gy gisteren zeer getroffen waert en in diep nadenken ftond.
Wat zal ik u zeggen? want gy begrypt ook myne kwael niet, welke ik te voren had.
R; Hoe meent gy dat?
T. Ik was losbandig, en vond goed my daer op toeteleggen, dat'ik myn gewisfe verdoofde. Ik ontfchuldigde my zeiven met de algemeene bed'orvénheit onzer dagen; ik zag in den kring der Schriftgeleerden, in den rang der vroomen , zoo veel verkeerds' als by menfchen van andere ftauden; doch flechts op eene andere wyze. Dus dan dacht ik maer „ wy zyn toch allen gelyk." Maer, federd ik deze bedorvenheit hoorde voorftellen door den Dooper in de woeftyne, was myn gewe»



TH'AM AR MET RAHAB. 303
weten niet zoo gemaklyk 'te bevredigen. Sederd ik boorde, dat hy, zonder onderfcheid van (tanden, zoo ernftiglyk met de zondaeren fprak, ging rn vn ltryd aen. Ik kun my niet losmaken van myne levenswyze, en ik kon 'er ook niet by blyven. Met een knagend geweten verkwiste ik veele uuren tuet B , om het te verdooven, maer zei u niets daer van, wat my kwelde. Maer het flimlle nog, 't geen ik deed, weet gy niet. Ik beminde Dan. Dit was nog niets! wat had
ik gedaen, indien ik hem waerlyk bemind had ? —i maer hy rukte zich los van de gemeenfehap met my, liet zich door Joannes doopen, en op den avond onzer fcheidinge bad hy fny met heete traenen, dat ik my toch tot God zou wenden , en van levenswyze veranderen. Ik jouwde hem uit; want myn hoogmoed was gekwetst; myne lusten ftormden geweldig, en ik wierp my nog den zelfden avond in de armen van eenen anderen. Dit ontftak een zoodanigen vuur van knaging in myn boezem, en het geweten gaf my teffens zoo pynlyke neepen, en brandde federd dien avond zoo geweldig in my, dat ik in eens het ongelukkigfte fchepfel was, 't welk gy kunt uitdenken. Ik was boos op my zeiven, wanneer ik fchreide, en boos, wanneer ik my in losbandigheit vergat; vergramd op my zeiven , wanneer ik de zonde zocht, en wanneer ik die uit myn hart verbande. Dit alles verborg ik voor u.
R,



304 T H A 51 A R MET RA H A B,
■ R. ( Zwygt, Jlerk zuchtende.")
, T. Zie, daerom zeide ik u, dat gymynekwaei
niet kende, welke ik te voren had.
R. Nu verftae ik u, en zoo veel bgrype ik wel, dat de bewustbeit van zonde iemand wel eens veel zwaerder op het hart kan drukken dan ze my tot nu toe doet. O Thamar! ik begrype u nu al te wel. Wanneer gy wist, hoe gerust ik dien nacht geflapen hebbe!
T. En nu! en nu! o Rahab ! —— Myn tong kan het u niet befchryvcn, hoe het nu met my
is ! een heldere dag tegen eenen ftikdonke-
ren middernacht in de diepfte holen der aerde, — een ltille gladfpiegelende zee tegen de woedende golven, die door onwederen ftormwinden worden opgevoerd, — zyn geene voldoende vergelykingen van mynen tegenwoordigen tegen mynen vorigen toeftand. David heelt het gevoeld, maer heeft het zekerlyk nog niet zoo gevoeld als ik, dat wete ik :
R. ,, V/el hem, wiens misdaed'vergeven is meent gy?
Dit kwam my in langen tyd niet in de gedachten.T. Ja dit raeene ik juist:
Wel hem, wiens misdaed vergeven. Wiens zonde bedekt is!
Welzalig die dochter, welke de Eeuwige geen misdryf meer toerekent,
Die



thAmar mët rahab. 305
Die haer geweten ontlast heeft! Toen ik het verzweeg,
Verdroogden myne beenderen van angftig zuchten;
Aenhoudend zwaer lag uwe hand
Dag en nacht op my.
Myne levensfappen verdroogden
Als in zoele zomerhette.
Daerom bekenne ik u myne zonde,
Myn misdryf wil ik niet verbergen (*>
Dus Zuchtte' ik en bad ik op myne knieën in myn kamer, toen men my kwam zeggen: „ de
Profeet is dezen middag by Simon." — en toen ik te huiswstert kwam , was myn eerfte woord eene* navolging van dezen Pfalm • Ik zeide:
Myn misdaed beleed ik den Heere;.
En gy vergaeft my myner zonden fcnuLL
Dus fmeekte ik, zondaeresfe,
O Heer! ten genadetyde tot u!
Nu mogen alle ftroomen overloopen
Tot my geraken ze niet.
Gy zyt myn B'efchermer *
Gy rukt my uit den angst,
Omringt my van rondfomme
Met vrolyke Gezangen, (t).
R. Houd gy u in, om my geen fmart aente-.
doen?
(*) Vergelykt ps alm XXXII, 2 —5-) (f) Vergelykt weder Pfalm XXXII., 6- f.
ii. DEU. V



306 THAMAR MET RAHAB.
doen? o Thamar ! (Zy houdt de handen voor haer aengezicht. )
T. neemt een haerer handen, en drukt die liefderyk.)
Wel aen; ik zal u onderwyzen;
Den weg u toonen, dien gy wandelen moeti
Ik rade u; myn oog ziet op u!
Wees niet als een muil en paard,
Dien, zonder verftand zynde,
Het toom en gebit den bek bedwingen,
Anders benadeelen ze u.
Veele zyn de plaegen des zondaers,
Maer, die op den Eeuwigen hoopt,
Dien omringt het goede van rondfomme! (f).
R. O! dat ik hierop ook nog eens volmondig Amen roepen kon!
T. Zoo goed als ik, Rahab! — wien veel vergeven is, die lieft veel!
Verheugt u in den Heere ,
Zyt, vrolyk, gy Rechtvaerdigen !
Juicht, gy die oprecht van hart zyt! (*).
R. Maer verhael my toch van hem.
T. Sins ik hem zag, fins hy myverwaerdigde, my aantezien met blikken vol van bermhartigheit, fcheen geene afgrond diep genoeg, om alle gedachten
aen
f») Vergelykt Piaim XXXII. II.
(t) i — — -8-ie.



THAMAR MET RAHAB. S°?
aen eene zondige lust daarin te verzwelgen , ja ligt-
lyk 5 zeer ligtlyk, daarin te doen nederftor-
ten.
R. Ja maer, die indrukken uitteblusfchen ! die bel van gewetens - ftryd, waeruit by u reddede, Was ti zoo heet, en de verlosfing uit dezelve verkoelde u zoo geweldig! maer daermeê had
het hart nog niets ! o! die verzadiging van het
hart in het vol genot der liefde! — o ! hoe zult gy deze konnen ontbeeren ? — Zal de inblazing des vernufts , de honger der liefde - driften , niet weder alles veranderen ?
T. Rahab! Rahab! gy vergeet hem, — hep-i zeiven vergeet gy, ik hebbe niet flechts vergeving
van zonden, ik hebbe hem , hem zeiven!
Liet hy my niet alles toe? — Nam hy niet al myn weenende liefde en aenbidding wel op? — ben ik hem niet liever dan Simon zelve? één zoodanige begenadigende liefdeblik van hem ! — ja—• die ftrekt ons ten borge van zyn eeuwig welbehagen , en van eenen Hemel vol onbegrensde vreug.
' dé in hem. Eén zoodanige blik! hoor
eens, Rahab! — wanneer ik hem na duizend jaeren eerst eens weder zien moest — ook dan zou ik der eeuwige en onwankelbaere getrouwheit zyner genade jegens my zoo zeker zyn, als dat ik nu leve en ademhale.
R. Maer —genade, — Thamar! — ontferming, is geen liefde — die verzadiging van het bevende har Va in



308 THAMAR MET RAHAB»
in' ons ! doch , God vergeve het my ! ik
lastere! — zal ik, ftrafwaardige Zondaeresfe, nog die vraeg doen: hoe veel liefde en vriendfchap 'er te eifchen zy by genade en verlosfing van ftraffe?
T. Ja ook die, Rahab! — en niet deze alleen ! gy kunt u dit nog niet zoo verbeelden! wat toch kan men weten, dat men niet ondervonden heeft ? Maar die genaderyke, die oneindig toegeevende liefde des Allerüevenswaerdigften , — dat gevoel,
dat hy alle onze liefde aenneemt, dit geeft u
eene zoo algenoegzaeme verzadiging in de ganfche ziel, dat gy weldra begrypen zult, hoe 'er zyn, die, met de ganfche ziel met alle krachten en neigingen te hemvvaert heen gedreven, juichend konnen roepen:
Wanneer ik u maer heb, myn God! Dan is al 't andere niets van waerde; En 'k vraeg nae Hemel noch nae aerde!
ook zulk eene ziel als de myne , en als de «we!
R. Maer dan blyft nog die bewustheit van zonde , het gevoel van de fchande der altoosduu-
rende vlekken in het hart, dat alles bederft.
T. Vergeet gy dan reeds weder zyn woord: wien veel vergeven is, die lieft veel." Doorgrond met my de diepte der ontferming in deze woorden !



t h a m a r met rahab. ?>0>.)
den! en dit zeide hy by Shnon, en tegeu
Simon! ■
R. Die luiden moeten toch byna berften van
fpyt.
T. Vergeet dat nu, en vergeef hen die ftoute beledigingen , welke zy ons hebben aangedaen. Ons is ja ook vergeven !
R. (Befchaemd, en een diepe zucht kozende.) ons ? gy vergist u.
T. Gae flechts henen , Zuster ! en zeg my dan, of ik kwalyk gefproken hebbe.
ï I ï.
zephonias aen severus.
{ Vergelykt Mattheus XIII, I - 30, 36 - 53- Markus IV, -1 ' 20, 25, 33- Lukas VIII. 4—15, I8- en Mattheus XII, 50, Markus UI, 30 —.35- Luk*s VIIL' I9-3Ï>
Tans hebbe ik u, myn geliefde Vriend! we-
der veelëcrkië dingen medetedeelen nopens dien Jefus van Nazareth. Deze is toch waerlyk een V 3 Man;



310 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
Man; dit moet ik zeggen, zelfs omtrent die dingen , welke ik nog niet ten volle begrype, ja
ook by zulke, die tegen myne overtuiging aenloopen. Sederd ik in Kapernaüm hier toe bepaeldlyk last gegeven hebbe, ontbreeken my de naeuwkeurigfle en getrouwde berichten ten zynen aenzien nimmer; — aldaer toch, gelyk ik u reeds te voren fchreef, houdt hy zich zeer veel op.
Volgens dejfe berichten had hy zich op zekeren tyd en by eenen fchoonen helderen dag aen het Gallileé'r meir geplaetst; en dan is het geen wonder, dat een meenigte Volks zich rondsom hem verzamelt , terwyl hy by zulke gelegenheden , zoo als gy reeds weet, de gewoonte heeft, om in een fcheepje te klimmen , een weinig van land te varen, en op eenen zekeren afftand tot het Volk te fpreken; zoo deed hy ook nu !
In deze Redevoering moet hy by uitftek veele gelykenisfen voorgedragen hebben, waer over de gevoelens des Volks zeer uit en tegen elkander ^iepen. Sommigen , en vooral de gemeene man en de landluiden, mogen deze gelykenisfen gaern hooren, offchoon ze die ook niet geheel begreepen, maer anderen konden niet dulden, dat hy niet plat uit en zonder gelykenis zeide, wat hy bedoelde.
Een zyner gelykenisfen was deze :
,, Daar ging eens een Landman aen het zaeiën; en, terwyl hy zaeide, viel 'er een gedeelte van
he;



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 31I
het zaed op den gemcenen weg, wanneer de vogelen kwamen, cn dit opaten ; — andere zaedjes vielen op eenen ftecnachtigcn grond (hoedanige veel in onze lanrierycn te vinden is,) en terwyl deeze weinige aerde hadden, fchooten ze fchielyk op; maer, wanneer de zon met kracht begon te branden, zyn deze fpruitjes verzengd, en, daer ze geen wortel hadden, ras verdord; veele anderen vielen onder de doornen, en de doornen groeiden met de zelve op, en verdikten dezelve. Maer de overigen vielen op eenen goeden grond, en hebben vrucht gedragen, honderdvo.u-
wjg? zesiigvouwig , — en dertigvouwig."
Daarna riep hy uit : ,, wie ooren heeft om te hooren , die hoore! "
Voor dat ik u nog andere zyner gelykenisfen mededeele, moet ik hier by voegen , wat hy zynen leerlingen over deze gezegd heeft; want na de voordragt dier gelykenisfe, wanneer hy het Volk liet weggaen, vroegen zyne jongeren hem, waarom hy nu ook in gelykenisfen met hun fprak ? — hier op moet hy dus zonderling geantwoord hebben : - „ omdat het ulieden gegeven is t\ de
verborgenheden van het Hemelsch Koningryk te verftacn, maer anderen is dit niet gegeven." (Dit zou ik een zeer partydig en voor het Volk vernederend fpreken noemen, indien ik niet met zekerheit wist > dat hy over 't geheel niemand , die V 4 .- zich



"2,12 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
zich tot hem begeeven wil en zyne onderrichting begeert, met verachting afwyst.)
,, Want (dus ging hy voort;) wie heeft, dien zal gegeven worden , en hy zal, overvloediger hebben ; maer wie niet heeft, dezen zal indien hy al iets had, ook dat ontnomen worden. Daerom fpreke ik door gelykenisfen met hun ; want ziende zien zy niet, en hoorende hooren zy niet; dus wordt de voorzegging van Jefaias in hun vervuld (*) : " Met het gehoor zult gy hooren en ,, niet verftaen , en ziende zult gy zien en niet erkennen; want het hart dezes Volks is verhard, ,, en met de ooren hebben zy bezwaerlyk gehoord , ,, en hunne oogen zyn toegefloten, dat ze ja niet iets met de oogen zien, en met de ooren hooren, en met de harten verftaen, en zich bekee•,, ren, en ik hen zalig makc." ",
Het is niet naer myn fmaek, dat de Profeet zoo fterk uitvaert over ons Volk, en echter hebbe ik zelve wel duizendmael fterker uitgevaren over de verëelde ooren en duistere oogen onzer Natie; en over die ondraeglyke trotschheit, welke zy dan daer by nog bezitten op hunne vroomheit. Doch ik
gae voort; Jezus vervolgde dus:
,, Maer zalig zyn uwe oogen, dat zy zien , en uwe ooren, dat ze hooren; want waerlyk, ik zegge ulieden : veele Profeeten en Rechtvaardigen
hek*
(*) Jesaias VI. 9, 10.



ZEPHONIAS AEN SEVER.US. 3J3
hebben begeerd te zien, wat gy ziet, en hebben het niet gezien, en te hooren, wat gy hoort , en hebben het niet gehoord. Hoort dan nu de verklaring der gelykenisfe van den zaeiënden Landman. . Wanneer iemand de Leer des lioningryks affchport, en di? niet verftaet, dan komt de booze, en rukt weg, 't geen in 't hart gezaeid was. Dege is 't gevaleer zaeden, welke de Zaeïer op deft
weg geftrooid had. Die in een fteenaohtigen
grond ontvangt, is hy, die het woord hoort, en terftond met graegte^en blymoedig aenneemt, maer hy laet het niet wortelen in hem zeiven, matr is wankelmoedig. Wanneer dan verdrukkingen m vervolgingen om dezer I^ere wille opkomen , dan ftaet hy 'er zoo terftond weder van af. — Die de zaeden ontvangt onder de doornen, is hy, die dc Leere hoort, maer de zorgen voor het aerdfehe en de verlokfelen des rykdoms vei Hikken de gehoorde Leer, en zy blyft zonder vrucht. — Die cindlyk d« zaeden in den rechten grond omvangt, i$by, die de Leere hoort en verftaat; de zoodanigen dragen ook vrucht, de eene honderdvouwig, de andere zestigvouwig, en een andere dertigvouwig."
Het ziet 'er waerlyk niet nae uit, dat hy de verwachting van Israël zal voldoen ; hy heeft veel meer van den Leeraer dan van den Koning; de Leeraer, die zaeden ftrooit , welke vrucht aenbrengen, naer dat ze eenen grond aentreffen , — en dan moet men geduld hebben tot den OogstV 5 . tyd —



314 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
tyd maer de Koning wil gehoorzaemd zyn,
en dwingt de onwilligen met geweld. —
Intusfchen ftaet een meenigte Volks echter nog geduurig in de verbeelding, dat hy de heerlyke Heerfchappy in 't kort zal oprichten , en zelfs zyne byzonderst met hem vereende Jongeren ftaen, naer ik hore , in die verwachting.
Ik kan my hier geen recht begrip van vormen, of hy moest zynen Jongeren nog andere zaken in
't vertrouwen zeggen; maer men zegt,
dat zyne Jongeren geheel niet geheim zyn met hunne zaken , wanneer zy een redelyk mensch aentreffen, dien zy konnen vertrouwen.
Eene andere gelykenis maekt dezen knoop even min los:
„ Het Hemelsch Koningryk zal gelykaertig zyn aen eenen man , die goed zaed op zynen akker zaeide. Des nachts, als men fliep, kwam zyn vyand onkruid zaeiën onder de tarw , en ging weg ; maer toen de zaeden opfchooten , en de tarw in halmen kwam , vertoonde zich ook het onkruid. De knechten nu van den Huisvader kwamen en zeiden tot hem. ,, Heere ! hebt gy niet
goed zaed op uwen akker gezaeid? vanwaerdan ,, dit onkruid ?"—hy antwoordde: „dit heeft een
vyandig mensch gedaen;" — de knechten zeiden : ,, wilt gy dan, dat wy henen gaen en het uitroeien ?" maar hy antwoordde : ,, neen, opdat gy niet, wan„ neer gy het onkruid uitroeit, ook te gelyk de tarw
me-



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 31?
,-, mede uittrekt. Laet beide op wasfen tot den oogst; en ten tyde van den oogst zal ik de maeiërs bevelen , dat ze eerst het onkruid verzamelen en in bosfchen binden , om te verbranden; maer de tarw moeten zy in myne fehuuren byeenbren-
ge»-" "
Indien ik niet misfe, liet ik my verhalen, dat Joannes, de zoon van Zacharias, dikwyls dit zinnebeeld had gebezigd omtrent zynen Navolger, te weten dezen Nazarener, zeggende (*): „ Hf ,, zal zynen dorschvloer zuiveren, de tarw inzy.
ne fchuur verzamelen , en het kaf verbran,, den." "
Te huis hadden zyne Jongeren hem, namelyk Jezus, om eene verklaring dezer gelykenisfe verzocht , en hy zou hen de volgende uitlegging gegeven hebben:
,, Die het goede zaed zaeit, is de Zoon des menfchen. ( daermeê bedoelt hy zich zeiven. ) Dc akker is de werelt, — de goede zaeden zyu de kinderen des Koningryks; — het onkruid betekent de kinderen des Boozen; — de vyand , welke dit zaeit, is de Duivel; —de oogst is het einde der werelt; — de maeiërs zyn de Engelen."— (Zoo is hy dan de Heer, die bevel geeft, dat men tarw en onkruid zal laten ftaen ? — en die de Engelen uitzendt tegen den oogst ? enz , enz : —■
ziet
(*) Zie Mattheus III, 13»



3IÖ ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
ziet gy wel, Severus! van zulke verbazende Zich veel aenmatigende voorgevens zyn zyne redenen vol; — doch ik gae voort;) „ Daerom, gelyk men het onkruid verzamelt en met vuur verbrandt, zoo zal het in het einde der werelt zyn. De Zoon des menfchen zal _ (ziet gy wel!; — >yne Engelen uitzenden, en zy zullen uit zyn Ryk te faemen zoeken alle ergernisfen, en allen, die onrecht doen , en zullen die werpen in den vuuroven , daer zal gehuil zyn en tandgeknars. Als dan zullen de rechtfchapene Braeven fchitteren gelyk de zonne in het Koningryk hunnes Vaders." (Dit ftaet iij den Profeet Daniël, zegt de meergemelde fchrii'tkundige Vriend) (*). „ Wie ooren heeft om te hooren, die hoore! "
- Ik zal hier nog eenige kleenere gelykenisfen laten volgen, zoo by deze als andere gelegenheden voorgedragen ; ze betreffen allen het Koningryk der Hemelen: —
,, Plet Ryk der Hemelen is gelyk een fchat, die in een akker verborgen ligt; deze wordt gevonden door een man, die denzelven wederom zorgvuldig verbergt, vol vreugde heenloopt, alles , wat hy heeft, verkoopt, en koopt dezen akker.'* In byna alle deeze gelykenisfen wordt de zelfde knoop flechts meer en meer flerk toegehaald. Welk eene wonderfpreuk is dit voor my' dat Hemelsch
Ko,
(♦) Ziet Daniël X1L, j.'



ZEPHONIAS AEN SEVERUS; 317
Koningryk , waer 'op Israël hoopt, die voor de geheele werelt openliggende zaek, zou een in den akker verborgene fchat wezen !
Wederom is het Hemelsch Ryk gelyk eenen Koopman, die fchoone paerlen zoekt; wanneer deze eene kostbaere heeft aengetroffen, gaat hy henen, verkoopt al, wat hy heeft, en koopt de zelve."
Ook isihetHemelschRyk gelyk een net, dat in de zee geworpen wordt, en allerlei foort van visfchen meêfleept. Als dat net vol wordt, trekken de Visfchers dit op den oever, doen de goede Visfchen in hunne kaeren , en fmyten de kwaede weg. Even zoo zal het ook gaen op het einde der werelt. De Engelen zullen uitgaen, en de boozen van de braeven afzonderen, en in den vuuroven werpen , alwaer jammer is en tandgeknars."
Hy moet naderhand zynen Jongeren gevraegd hebben, of ze dit alles nu wel begrepen hadden? en , als zy dit toeftemmende beantwoord hadden , zeide hy nog tegen hen:
Daeröm elk rechtfchapen fchriftgeleerde, die de leer van Gods Ryk verftaet, is gelyk aen eenen Huisvader, die uit zynen voorraed nieuwe en oude dingen hervoortbrengt." >
Hy leidt een onbefchryflyk lastig leven, zoo als men my in de nadruklykfte bewoordingen bericht heeft, en, 'tgeen niet weinig tot zyn roem ver-
ftrekt,



318" ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
ftrekt, is, dat bet hem in 't geheel niet te doen is, om zyne bloedverwanten voortetrekken. Hoor hiertoe nog het volgende voorval: ' Hy liet het Volk weggaen , en keerde met zyne Jongeren in het huis, waerïn hy huisvest, om, hongerig en vermoeid -zynde, zich met voedfel en rust te verkwikken. Maer dit mogt niet wezen ; hy werd terftond weder omfingeld van het toeloopende Volk. Straks kwamen zyne moeder en broeders van Nazareth een bezoek by hem afleggen, en poogden hem teffens, wanneer het mogelyk ware, aen den geduurigen aendrang des Volks té ontrekken ; vrezende , dat deze onafgebrokene uitfpanning en rustlooze werkzaemheitvan lichaem en geest hem eindlyk zinneloos maken zouden. Dan zy konden niet by hem komen van wegen het gedrang , en lieten zich door anderen by hem aendienen. Het Volk dan, dat cligtst by hem zat en ftond , zei tot hem : „Zie, uw moeder en uwe broeders zyn buiten, en vragen nae u." Hierop zou hy dit merkwaerdjg antwoord gegeven hebben: Wie is myne moeder? wie zyn
myne broeders?" en, terwyl hy zynen jongeren , en toehoorders rondsom hem ernftig en liefdryk aenzag , en zyne hand over dezelve uitbreidde, vervolgde hy dus :
,, Hier, deze zyn myne moeder en myne broe„ ders! want, wie den wille zal doen van my-
nen



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 310
nen Vader, die in den Hemel is, deze is myne broeder, en zuster, en moeder!" " O! voortre ïelyk mensch ! — weldra, wenfche ik ook, zyn broeder te worden.
I V.
UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAëL»
(Vergelyk Aïatt&sus XIII, 54 —1 5& Markus VI, 1 — 6.)
JErindlyk zyn wy eens met vrede uit Nazareth weggeraekt. Men deed hem geen leed. De toorn, in welken zy de laetfte maal tegen hem ontdoken waren, was gedild, en de haet, welken zy hem toedroegen, was aen het bedaren. Wy bemerkten, dat zy zich fchaemden over hun vorige gedrag, van wegen den grooten roem, met welken
zy,



32>» UI.T NAT HA NAE LS GESCHRIFT
zy., op hunne Feestreizen nae Jerufalem , overal van hem hoorden fpreken.
Ja ook onze langmoedige Heer heeft het hun geheel en al vergeven. .Hy las en leerde op laestledenen Sabbath weder in de Synagoge , verkondigde hun andermael de nadering van het Godlyk Koningryk , en nodigde hen vriendlyk tot het zelve.
Allen verwonderden zich over de wysheit en kracht zyner redenen, en wy hadden groote hope, dat Nazareth nu het Euangelie met vreugde en dankbaerheit zou aennemen. Maer wy bedrogen ons ditmael wederom zeer. Alle zyne redenen waren weder vergeefsch ; en , fchoon 'er ook etlyke kranken waren, die hy op ftaende voet genezen had, ook dat was vergeefsch ,• zy begonnen weldra weder van zyne geringe afkomst te fpreken , en hem te verachten,-
Een van hun, (ik weet zynen naem niet, maer alleen , dat hy een Pharifeé'r is) die de vorige mael een der meest vergramden was, begon ook nu weder eerst te zeggen: „ Deze is immers'die tirrt,y nierman , die zoon van Maria?" — ,,Ja (antwoordde een andere nog-luider en met nog meer verachting) — die vier broeders heeft! — zy ,, houden ook niet veel van hem; — enzynezun„• ters behooren onder ons gemeene volk! — ,, wat groots kan toch hier van komen? " — Weder een andere liet 'er opvolgen: ,, Ikzieook



uit nathanaels geschrift. 3üt
,i geheel niet, waerom men op andere plaetfen zoo veel ophef van hem maekt; — zy willen immers niet met geweld eenen timmerman tot Mesfias „ hebben !" En zoo ging het van mond tot mond; alles werd koe! tegen hem; —niemand vroeg hem iets; — niemand liet zich aen zyne leer gelegen
liggen; _ niemand bewees hem eenigr eer ; —
niemand lokte hem tot zich; —niemand verheugde zich recht over hem. Geen fchriftgeleerde of oudfte begon met hem iets te fpreken ; de aeuzienlykften verwyderden zich van hem , en wy moesten eenige fpotternyën hooren , omdat wy, visfchers en tollenaeren, zyn beste gezelfcbap, of zyn geheimen Raed, uitmaekten.
Ik weet nog van verfcheidene, die hulp nodig hadden, maer daer kwamen 'er geen meer;' men bracht die niet, men liet hen niet komen.
Onder de weinige lyders, die in den beginne daer waren , was ook Jotham, de man der dochter van Milka; deze liet zich op den raed van Milka henendragen, offchoon by wist, dat Jezus ook in het huis van zyne fchoonmoeder komen zou. Zy hadden hope, dat eene zooopenbaeregenezing het vertrouwen óp hem ook by anderen zou saende maken. Maer ook dit was vergeefsch. Jefus zei het hun wel, terwyl hy de algemeene verachting bemerkte: Een Profeet wordt nergens meer veracht dan in zyn Vaderland en by zyne eigen ' ' bloedverwanten en huisgenooten." Hy deed
& peel. x m



322 V I T NA T H AN AEL S CiE S C HRIFT.
ook aldaar geen meer wonderdaden , maer verwonderde en bedroefde zich zeer over hun ongeloof. Ook was hy dien zelfden avond vol droefheit, in eenzaeme afzondering, gaen bidden; niet onwaerfchynlyk in dat zelfde woud, werwaert hy in zyne jeugd pleeg henen te gaen; want zyn Vaderftad en zyne maegfchap lagen hem zeer na aen 't hart.
Wy ftonden verbaesd , dat zyne twee oudfte broeders hem zoo achtloos en meesterachtig bejegenden. Zyn moeder bemerkte zulks zeer wel, cn het griefde haer gewis in de ziel; want zy alleeu hangt geheel en al aen haeren zoone Jefus.
V.'



V.
twee jongeren van joannes den Dooper,.
eaende, na hunnen Meester bezocht te hebben, ter Feesivieririge in Jerufalem.
e eene. God lof! de Meester fclrynt my vee} geruster, en meer opgeklaerd te zyn dan tevoren.
De andere. Ik zou vergaeu van ongeduld.
De eene. Nu ftandvastig zynde in geduld, zal zyn zegeprael des te heerlyker wezen. God zal hem in zyn zaek' byftaen, en het zal den heeren en dan knechten, den Vorften en den Volke , nog openbaer worden , hoedanig een man Joannes is.
De andere. Zo gy u maer niet bedriegt in deze hope.
X a Bé



3H TWEE JONGE REN VAN JOANNES.
De eene. Verlaet u daeröp ; ik bedriege my niet.
De andere. Behaegde het Gode! want,
O! hoe hangt myn hart aen den Godlyken Man \ Het is my ditmael byzonder zwaer geweest, van hem te fcheiden. Hy drukte my aen zynen boezem fterker dan ooit. Of zyn hart in droef heit bewogen ware; —— of hy my ter voorbiddinge wilde opwekken; — dan of het anderzins flechts een teken ware van zyne liefde voor my, en dat deze nog fteeds aenwast, — dat wete ik niet.
De eene. Ik hebbe ,- meer dan een geheelen nacht door, in langen harden ftryd om zyne verlosfing gebeden.— God zal my gewis verhooren i
De ander. Wat helpt al het fmeeken zonder vertrouwen ?
De eene. Zyt gerust; gy weet immers, hoe vast hy daer in is, dat Jefus van Nazareth de Koning Israë!s is; die zal hem zekerlyk redden, en dat wel binnen korten tyd; hy zou toch de Koninglsraëls niet zyn , wanneer hy zynen getrouwen Herau' niet reddede.
De andere. Ja wel, getrouwen — de ootmoed zélve! — de getrouwhei, — deyverzelve! Nooit verlaet zyn beeld my! waer ik gae of ftae, denke ik aen hem! ook in den flaep droome ik niets anders dan van hem !
De eene. Nu , broeder! zyt goeds moeds ! God zal een welbehagen hebben aen ons vasten en bidden j



TWSE JONGEREN VAN JOANNES. 3*5
den; haest zullen wy de hulp roemen, die Hy onzen Meesrer bewyzen zal, en zynen toorn tegen de geweldenaers rechtvaerdig noemen.
V I,
arist, Landvoogd van Kappadosia , met debora zyne Gemaelin,
hy] de eerfte oogenblikken , dat zy zich alleen in hun kamer bevonden.
^Vergelykt Mattheus XIV, 3 —13. Markus VI, 17 — 33. Lukas III, 19
J^U. By alle Goden! nu hebbe ik genoeg van
Herodes! — dat was!
D. Ja, waerlyk! voor een toneel ais dit
waren wy niet herwaert gereisd! <— Ik ben nog niet tot bedaren gek ,men.
X 3. A« Nu,



3*6* ARIST MET DEBOR.A,
A. Nu, gy weet, waeröm wy overMaeharon reisden; daer was immers een roem van den fmaek en van de fclioone verftanden en fchrandere bollen aen zyn Hof, dat het my der moeite wel waerdig fcheen , die drie mylen om te reizen. Wy hebben het ja wel getroffen! — dat alle onweders op Macharon nederdalen!
D. Zacht , zacht, Arist! —- Maer gy ziet nu wel, dat ik gelyk had; —■ het ftond my al
niet aen , nae zulke luiden gaet men niet
dan uit noodzake. Het was inderdaed een verfchriklyk toneel voor my! Zaegt gy niet, myn lief! dat ik byna bezweek ? Ik zat ongelukkiglyk
zoo digt by de Princes, .— en het gelaet van
het nog rookende hoofd zweeft my nog fteeds voor den geest, en zal 'er nooit uit verdwynen. God in den Hemel 1 welk een fchoon hoofd was het!
A Het viel my ook zeer toe; my dacht, ik had nooit in myn ganfchen leven een kop gezien , die zoo wel op eenen wyzen, ernftigen, fchranderen
en der Godheit gewyden man pastte. Maer
p^isfchien kwam my dit wel te meer zoo voor, om dat ik juist het tegengeftelde, het gelaat van penen onhefchoftén , driftigen , joodfchen domkop , verwacht had te zien.
D. Myn Lief! laet toch die hevige bitterheit tegen myne Natie varen!
A. Gy hebt immers genoeg gehoord van he.t tegenwoordige Karakter derGalikërs.—-Maer ja —<
|'*t was



ARIST MET DEBORA. 327
't was een heerlyke kop ! ik erkenne het; — zoo vindt men 'er misfehien wel geen éénen Qt* der alle de Kappodiciërs, Kretenfers, en Cüici-s ërs met elkander!
D. Maer daer en tegen ook welligt geen wyf onder alle deze, zoo als deze Herodias, indien deze man zoo goed was, als zyn hoofd ons doet denken.
A. Ik begon, toen ik het hoofd gezien had, eenen der naestmy zittende Prinfen te vragen; „ was „ deze een zoo zeer ondeugend man?"
Hy hield zich , als of hy my niet gehoord had , en dus vroeg ik het nog eens en wat luider. Hyzag my aen, en antwoordde: „ dat kan ik juist niet „ zeggen;" jahy fcheen my met 'er daedeenigen blyk te geven van medelyden met den man, en op meer vraegen te willen antwoorden , — wanneer hem een treffend ftraffe blik van des Vorften oog ontmoette , welke daermec, zoo 't my voorkwam, wilde beduiden , dat hy het gefprek met eenen vreemdeling over dit ftuk moest afbreeken. Naderhand, wanneer men opftond om te fcheiden, had ik nog gelegenheit, met een fchoonen Jongman daer over te fpreken; maer deze was tegen myne verwachting wel in fchik met deze gebeurdtenis , en zeide; ,, die dweepery verdient niets beters , wan„ neer ze zoo verre gaet." — Maer toen werden wy geftoord. D. Geen zwarigheit! — Maer Arist i wy moeX. 4 tC!1



3*3 A *. ï 3 T MET » E B O R. A.
ten evenwel verdere navraeg doen omtrent dezen
vaan; daer ligt my zeer veel aengelegen.
I A. Ja, dat willen wy ook; het gaet my o k
200.
(De waerd klopt aen de deur, en wordt ingelaten. Na eenige onverfchillige redewisfelingen gaen ze dus voort:
A. Onze wagen moest eenigen tyd voor de poort wachten, en daer hoorden wy eenige luiden gansch ernfliglyk fpreken van zekeren Joannes;
Wat is 'er met dezen gebeurd ? js hy een
booswicht ?
W. Neen, zeker niet I een voortrefïyk mensch ! Hy zat reeds langen tyd op Macharon gevangen ; hy is niet uit ons Land, maer een Judeër.
A. Wy merkten ook , dat 'er in uw ftadje reeds een gerucht loopt, dat hy daer onthoofd zou zyn; wy komen van Macharon; en het is daedlyk zoo.
W. Onthoofd ! God zy ons genadig! _
Joannes onthoofd! ((de waerd werd bleek van
fchrik, en de traenen ftroomden hem de oogen uit.) God zy ons genadig! - het liet zich zoo goed met hem aenzien, dat wy allen hoopten, hy zou haest losgelaten worden. Men zegt, dat de Vorst zelve hem dikwyls voor zich heeft laten komen, om met hem te fpreken. Ook hebben zyne vrienden tot nu toe by hem durven komen , om met hem te redekavelen. ( De waerd wischt zyne traenen



AB.IST MET DEBORA. 3%J
nen af, en Debora haelt haer zakdoek uit, om de haere aftedroogen. ) A. en D. te gelyk.
Goede man t wy beklagen u van harten !
A. Gy hebt hem zekerlyk in perfoon gekend ?
W. Ach! neen! maer ik hoopte nog fteeds, dat my dit gebeuren zou. — Ach ! uw Weledelens zyn zoo bemoedigend vriendlyk en goedhartig, dat gy myn ganfche hart hebt gewonnen. Ik durve u alles zeggen. Eerst, toen het gerucht van Joannes in het Land omzweefde, was ik langen tyd onverfchillig; myn tweede zoon daer en tegen was hem yverig nageloopen, 't geen ikinderdaed met tegenzin zag! — maer myn zoon, wiens iosbandigheit my anders te voren veel verdriet gekost had, was , van den tyd dezer kennis aen Joannes af, zoo veranderd, werd my en zyne moeder zoo zeer tot blydfchap, dat de Man in den hoogften trap achtenswaerdig by my werd, e:i veele dingen, welke myn zoon my van hem kwam verhalen, waren zoo voortreflyk,—sdatrkdaedlyk een befluit nam, om met mynen zoon ook eens
henen te trekken. Maer denkt! (hier
veegt hy weder zyne traenen af, en den Landvoogd komt ook een traen in de oogen. ) — denkt 1 —5 daer werd hy gevangen gezet, — en ik — heJaes! had hem niet gezien!
A. Heeft hy ook zynen aenhang eenige kleenachting voor de hooge Overheit ingeboezemd?
X 5 W.



33© A R I S T MET DEBOXA.
W. God beware ons! — neen geenzins. Hy heeft wel een grooten aenhang onder het Volk gekregen ; maer de ftilften in den Lande waren zyne aenhangers; ook heeft hy gefproken van een naüerend verheven Koningryk, dat onze Profeeten voorfpeld hebben, gelyk gy, o voortreflyke Vrouw! wel weet, daer ik hoore, dat gy eene Israëlitifche zyt; maer tusfchen hem en Judas den Galileër , wiens gefchiedenis u wel bekend zal zyn , was een onderfcheid zoo groot , als de nacht en dag verfchillen !
A. Wat gaf dan aenleiding tot zyne gevange- ' nis?
W. Ik zie, weledele Heer! of Vorst! — ik ■wete niet, welke eernaem u toekomt, — maer ïk zie, dat gy het recht bemint, en jny niet ongelukkig zult willen maken!—hoordandeoirzaek! De Vorst leeft, federd eenigen tyd, met de gemaelin van zynen broeder, den VorstvanltureS, als ware zy zyn eigen vrouw, en daerom zeide Joannes vrymoedig in tegenwoordigheit zyner Hovelingen tot hem: Het betaemt u niet, dat gy i, Herodias hebt! "
A. Voortreflyke, uitmuntende Man! — (tegen Debora.) Waren wy édnen dag vroeger op dit Feest gekomen, en hadden wy daervan geweten , — ik zou niet gerust hebben, voor dat ik den man gezien had. (De waerd wordt afgeroepen. )
A.



ar.ist met debora. 33I
A. {Verder legen Debora.) Nu blyven wy eenige dagen in dit Land. Ik moet alles, tot het minfte toe , weten, wat ik van dezen man en van zyne woorden en daden kan vernemen.— Vervloekte laster! Vervloekte werelt!
D. Ik danke God, dat gy zoo geneigd zyt, myn Arist! het was myn vuurige wenscta.
A. Zoo gebeurt 'er dan weder wat met uwe
Profeeten , Debora! Maer God !
hy ligt 'er toe! Ja doch ik moet alles weten, wat 'er van hem te weten is,
V I I.
zephonias aen severus.
(Ver gelyk de zelfde plaetfen ah by het vorige Stuk. )
'JCans kan ik niet nalaten te fchryven , en dat zonder uitftel; meer-dan gewoonlyk moest ik my
moei-



33* ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
moeite geven, en getroostte my dit ook, om met zekerheit te vernemen, wat 'er onlangs is voorgevallen met Joannes , den zoon van Zacharias; en gy kunt u nu op de vvaerheit van het volgende verlaten.
j Vooiiif moet gy u errinneren , dat deze Joannes , wegens zyne vrymoedigheit, op Macharon gevangen zat, omdat hy den Viervorst Herodes in zyn aengezicht gezegd had: ,, he't betaemt uniet, de ,, Huisvrouw van uwen broeder ( Philippus ) ter vrouwe te hebben ;" ~- dat Herodes desWegen zeer veel bitterheit tegen den man in het
ïiart droeg, * maer dat deze woede echter
blykbaer gekoeld was, zoo dat hy zich uit eene hoogachting, welke hy niet kon nalaten , voor hem te voeden, dikwyls in gefprek met hem inliet, en wel eens liet bemerken , dat des mans redenen indruk op hem gemaekt hadden. En doch, dit is inderdaed nimmer te lochenen door iemand, die ergens eenige nadere kennis aen Joannes gekregen heeft, dat hy een rechtfchapen braef man was, die het Volk fteeds vermaende, zich ter deugd te bekeeren , en, na den Doop, gerechtigheit jegens elkandereneerbied voor God te toonen; ja hun dat tenfterkften inprentte, dat die reiniging dan eerst aengenaem voor God werd, wanneer zy zich, niets flechts uiterlyk, of voor eenen tyd, van zonden onthielden, maer ook het hart reinigden tot gerechtigheit.
Nu



ZEPHONIAS AS N SÉVERÜS'i 333
Nu dan : op den helften der vorige maend viel het jaerlykfche geboortefeest van Herodes in. Alles, wat kostbaer en prachtig was, moest op dezen dag te voorfchyn komen; want deze Vorst heeft een byzondere ydele zucht, om de Griekfche hofhouding nateitpen. De Overhelt der Stad , het ganfche Hof, de Overften en alle adelyke Galüeërs werden ter feest genodigd. Na de maaltyd verfcheen Salome, — de dochter van Herodlas , die met haere moeder Philippus verliet, — als een Griekfche danferesfe, en betoverde door haere bevallige houding en bewegingen het hart van den Vorsten van het ganfche gezelfchap. Hy was dronken van vergenoeging en wilde iets groots verrichten; dus zei hy tot deze Princes: „ Eisch van my, watikge-
ven zal, tot de helft mynes Koningryks ;
zoo waer de Heere leeft, het zal uwe zyn, „ van ftonden aen."—- Salome, geen verkeerden eisch willende doen, vroeg haere moeder om raed. Deze toch bezat het ganfche hart van Herodes , en kon het weder naer haeren zin verbogen hebben , zo de eisch haer anders niet behaegde. Alleen één hinderpael was Herodias in den weg. Zy vreesde nog fteeds voor den invloed van Joannes , en de wraekzucht kookte in haeren boezem tegen dezen man. En zie! — wat doet zy? — die booze vrouw! —Zy raedt de Princes , om den kop des Doopers op het oogenblik in een fchoeel je eifchen.
Sa-



334 [zephonias aen severus.
Salome, gloeiende van de zelfde wraekzucht met haer moeder, gaet nae den Koning, begeert boven al het hoofd van Joannes den dooper: geef
my (zegt zy) dit nu terftond in een fcho,, tel."
o Severus! Dit is my tot eene leer geweest, om de werelt, de wellust, en de wraekzucht te kennen ! ik zal niet veele wo.u-den gebruiken ! Zoo iets moest 'er nog komen , om
my in twee ftukken de oogen te openen.
doch ik verhale nu voort.
Herodes verfchrikte. Hy en een ieder merkte Wel, van waer dat verzoek kwam. Elk zweeg; men durfde noch Herodes noch Herodias te na komen. Daer moet een geweldige ftryd geweest zyn in het gemoed van Herodes; men zag hem beurtlings rood en' bleek worden , het voorhoofd fronfelcn, — zich met geweld herftellen — en
eindlyk de belofte doen! De eerzucht en de
vreze voor Herodias zegepraelden. Joannes
moest onthoofd worden!
Gezwind moest een bode nae de gevangenis; — gezwind komt hy te rug, en brengt het fchrander hoofd op den fchotel. Salome neemt het aen, en brengt het met eene fchandlyke kloekmoedigheit, of liever onbefchaemde ongevoeligheit, aen haere moeder.
Wanneer de leeTlingen van den Dooper dit ver* namen, kwamen zy in diepe droefheit, om het
Lyk



zephonias aen severus. 335
Lyk te begraven; want dit genoegen werd hen nog vergund.
Ik worde gansch weêrnoedig» myn Vriend! —■ De dood van Joannes brengt my op nieuw weder verre af van het geloof aen de zaek van hem en van den Nazarener, maer brengt my nader tot een gezicht van waere braef heit. Wie zou niet liever met Joannes fterven, dan met Herodes leven?
VUL
isaschar in een gezelfcbap van aenzienlykC
SADDUCEëRS.
JEsa schar. Welk een geboortedags-gefchenk, denkt gy wel, dat Herodes aen de Princes Salome op Macharon vereerd heeft! Zy zwygen allen. isaschar (lachende ) Den kop des Doopers in ?sn fchotel, om op tafel te zetten!



jJ3ff EIS gezelschav SADDUCEÜRS.
(Allen zyn ze één oogenbllk als verftomd, maer weldra breken ze eenparig uit in een luid gefchater.)
Eene. Nu moeten wy ongedoopt fterven. Een andere. Het komt hem duur te ftaen , —« dat doopen.
isaschar. Wat zal 'er nu van zyneopftan-
ding worden? — Herodias heeft den kop, ea
zyne aenbidders den romp begraven ,
( Zo gaet het al voort, tot dat Ifafchar de gébeurdtenis verhaelt, en zegt, 'van waer hy dit alles wist.) . . .
IX,



I X,
EEN fiEDIÈNblï,
iie een vat met Zeer kostbaeren wyn in het huis van <** Raedsheer Am, in <K Sttd fef »eto zct'
zeggende :•
Myn Heer, de Overfte Eraftus, laet zyne* Heere den Raedsheer Amos en deszelfs Gemalin groeten, en zeggen, dat de dweeper uit dewoestynen gisteren op het Feest is omgebracht tot grootgenoegen der Vorftinne; en laet hen wenfehen , dat ze dit' geschenkje wyn hierom met te meer fmaek mogen gebruiken!
V X. BE EL. 'x



TWEE PHARlSEëRS.
•A,. Wat zal het Volk razen en tieren !
B. Ja, maer als de eerfte woede wat bedaerd is «, dan zal het zich fchamen!
A. Met den Nazarener zal het nog wat erger afloopen.
B. Ik hebbe nn ook moed; het laet zich tans wel aenzien. Ondertusfchen ziet het Volk ook, dat „ het adderen gebroed" hunnen afgod niet verflonden heeft!—Evenwel vond hy zynen meester, —•
(en zoo gaet hun gefprek voort, )
m



X I.
ïPvYphena, een Hofdame aen het Hof van Herodes, aen j a s o n , een jong Edelman in Macharon.
^Ontvang deze bloemen ! Zy zyn geplukt op den dag der wrake voor de liefde, en gaven een te lieflyker geur by de zegeprael der liefde. Ontvang dezen gordel! hy moest eerst op uwen geboortedag gereed zyn, maer ik naeide hem nog dezen nacht na het Feest af, om hem u , myne geliefde ! op den fchoonen dag der wrake voor de liefde toetéwyën; en nu ( het is reeds over het zesde uur (*)) fchryve ik u nog deze regelen
terwyl gy flaept en droomt van uwe Tryphena, — niet waer? — maer niet van de zegeprael der liefde over de dweepery.
Weet dan, Joannes de zoon van Zacharias is niet meer. Een Vrouw heeft gezegepraeld! De
Prin-
(*) Over ttvaclf uuren in den nacht.
Y a



540 tryphena aen j 1 s 0 n.
Princes —(zy groet u; want ik zeide haer, dat ik nog aen u fchreef;) — of liever de Vorstin door haer, — eischte het hoofd van den Dooper, en kreeg het; ik zag het, nog rokende, in eenen zilveren fchotel. Zoo moet het met alle dweepers gaen , die zich vermeten, der liefde wetten te ftellen,
of haer te bedillen in 't geen zy doet (en zoo
rabbelt ze voort. . . . )
X I I.
zeven leerlingen van joannes in de
openftaende gevangenis, bezig met het lyk _ hunnes Meesters.
JoëL (tot den opzien der van den Kerker.) En wist hy 'er in't geheel niets van ?
opziender. In 't geheel niet.
j o ë L. In 't geheel niets 1 — ging dit zoo. maer ia eens voort ?
op zien der. Ja.
je--



zeven leerling. des d o o p e r s. 341
joëL. Gaf men hem dan niet èén halfuur tyd?
opziender. Niets; gelyk gy gehoord hebt.
j o ë l. En hy was een zoo heilig man !
opziender. Hy was een vroom man !
Twee van <fe jongeren, (die langs heemeer heftorven bleek worden, en malkanderen inluisteren:) Dat is ons het vêrbazendfte ! zoo onbereid !
j 0 ë l. Hoe zeer was hy toch altoos bereid! — maer wat fprak hy nog?
opziende r. Ik wete 'er niets byzonders van. Gy kunt het daer buiten vragen aen Nun , die weet iets, want hy had de wacht.
kun , ( die juUt daer by komt, cn ben gehoord had.) Vrede zy u! mannen ! - Ik weet niets van zynen dood; ik was 'er niet by. Maer, 's morgens vroeg, op den zelfden dag, voorde deur luisterende , hoorde ik iets , dat ik u wel wil verhalen.
Het was even als of'er een man binnen byhem was. De eerfte woorden verftond ik niet, maer dit hoorde ik duidlyk: „ Bereid u; gy zult he., den fterven. De Mesfias zal u volgen; maer
',, gy «.lilt het eerst met hem opftaen." Daer-
op bad hy, en hield ernftig by God aen om genade voor zyne Jongeren , voor het Volk, en voor de ganfche werelt. Ook gewaegde hy iets van Abraham en Ifaak; het was fchoon , en ging my door het hart. Ik was lang in twyfel, of ik dat y g ook



342 ZEVEN LEERLING. DES DOOPER*.
ook ten Hove wilde aendienen; maer daer was groote Feesthouding, — ik had geen gehoor bekomen , '— of indien al, dan zou men my
uitgelachen hebben. Ook weet ik niet recht, wat het was. ....
XIII.
een meenigte by elkander op
de markt,
^wanneer de tyding der onthoofdingc van joannes daer kwam.)
Jt^. Die daed alleen is eene helle waerdig!
B. Men kent dien Herodes van overlang.
C. O! die braeve Joannes ! men kan uit alle Vorften der werelt niet zoo veel deugd byeenzameen, als hy op eiken ftond zynes levens bezat en oefende.
A.



EEN MEENIGTE GALlLEëRS. 343
A. Nu, zult gy zien, geldt het welhaest ook Jezus van Nazareth!
D. Hei! dan zouden weldra al de donderklooten en blikfemfchichten van God op Israël i.ederdalen.
B. Men kan 'er in voorzien !
C. Ja wel! laet ons frisfchen moed fcheppen , en hem hulde doen! Hy is het waerdig; en hy zal hen wel leeren, meer ontzach te hebben. Joannes deed geene wonderen , gelyk hy doet*
D. By den eeuwigen Hemel Gods! het moet zyn ! By de eerstkomende gelegenheit is het met een ,, Hofannah den Zoone Davids ! " te doen , en Joannes moet weldra aen Herodes volkomen gewroken worden!
X I V.
'De jongeren vanjoannes met jezus;
JTezüs. (met de traenen in de oogen.) Het moet zoo gaen, op dat de fchriften vervuld worden. Abraham hoopte op God , toen hy Ifaak op den berg Aagten zou 1 Waerlyk, ik zegge ulieden 5



344 de jong-, v. joannes by jesus.
den: wie zyn leven verliest om mynen 't wille, die zal hetzelve vinden.
Een der Jongers. Wy baden ernftiglyk en vastten , op dat God hem zou verlosfen. lleerei waeröm gefchiedde het niet, 't geen wy baden?
j e z u s. Wannéér gy een geloof had als een öiostertzaedje , zo zond gy meer verkrygen dan waerom gy gebeden hebt. Maer het moet zoo gaen! Zoo zullen ze ook den Zoon des menfchen doen. Evenwel zal het voornemen des Vaders door zyne hand gelukken.— Kinderen! lieft malkander; en, wanneer u de werelt haet, zo denkt,dat gy niet uit de werelt zyt; anders zou zy u liefhebben.
Een andere. Wy bevelen u , o Heere ! onzen weg! Leer ons wandelen op den weg, die Gode behaegt!
J E su s. Ik ben de Weg, de Waerheit, en het Leven. Wie in my gelooft, zal eeuwig leven; en, of hy fchoon ftierf, nochtans zal hy leven. . . . ( zich wendende tot eenen van hun, die onophoudlyk weende.)— Zalig zyn die treuren, want zy jyillen vertroost worden!
Einde van het Tweeds Deel.