OUDE
J00BSCHE
B R S JE F JE M
SAEMEISPRAEKEI EH VERHAELEN,
VAN
SOMMIGE TYDGENOOTEN
DES
2ALIGMAKEIS.
(BEHELZENDE HET VOORNAEMSTE DER EUANGELIE-GESCHIEDENjSSEN.)
Gevolgd netst het Hoogduiisch van
JOHAN KOENRAED PFENNINGER,
Trediker in de Weeslmiskerk te ZurseJi.
DERDE DEEL.
Te L E T D E N, By L. H E R D I N G H,
i 7 8 7>






INHOUD
DER ,
STUKKEN.
VAN DIT
DERDE DEEL.
A G T S T E AF DEELING,.
kopende ten einde met de vermindering der aenhangers van J e s u s.
I. Uit het gefchrift van nathanaci; ontleen* uit Matthtus VUL, 18,23—27.Markus
IV, 35—41. en Lukas VIII, 22-25 bladz. 1— 3.
II. Als boven; in vsrvulg.—Matthetts VIII, 2 8 --3 4 ■ Markus V, 1-20. en Lukas,Vlll, 2Ö-39.M. 4—S..
III. De overfte j a i r met cidli zyne dochter en G o m e b. haere moeder; ontleend uit Mattheus IX, 18--26. Markus V, 22-43. en Lukas Vlll. 4I--5Ö. bl.9—T9-
III.(*) De genezene Vrouw, die Jesüs had aangeraekt, met eenen eed ie nden van den
Geneesmeester. ■ bl. 20,21-;
IV. ka rnac h, c ham en apajim, drie Galileërs. (op den weg nae den Tempel te Jcrufalem)ionüeend uitiV:Mtt/ieMSlX,27---34-bl.2-—
« V.



Inhoud der Snikken.
V. Uit het gefchrift van »at»asae1. óbtleend uit Mattlte us IX, 35-38. X, geheel. Markus VI, «-.„*. Z.^IX, i-s bj. 2g_s3
VI. »m.A»A^ ( of bar th olomeus) met
philippus, als 2e ?an hungezantfehap te rug keerden. _ ,
VII. de zelfde pc, ftaende een poös voor zeker huis te luisteren. bh
VIII. z ep hom as aen severus. ontleend
uit Matthcus XI, i. Markus VI, ia. en
fats IX, 6. — . . _ . ., „
" W- 38.—41.
ÏX. de zelfde, in vervolc : ontlppnrl hfr
theusXW, 1, a, iS.Mört/«VI,i4,3o-32.
IX, r xo. vi, bl. 41—43.
X. simos met Je s us: (flukswyze ); ontleend
uit Markus VI, 30, 31 = bl. 44,45.
XI. Jakim, die eenknaepje op den rugdracgt, met e d o m ; onder eenen grooten troep volk^, dat dien deg van Entath, Gerot ha , Ba ca,
en van daeromftreelcs aenkwam. — hl. a6—rin
XII. de zelfden, ontleend uit Matthcus XIV, 13-22. Markus VI, 33-45. Lukas. IX, 11--17. Joannes VI, 1-16. ■ . fc]. 5C 3-#.
XIII. philippvs aen sapkat. ontleenduit
Mat-



Inhoud der Stukken.
Mattheus XIV, 24-33. Markus VI, 47-52»
Joannes VI, 17-21. ■ bl. 58 63.
• XIV. Uit het gefchrift van sathasacl. ontleend uit Mattheus XIV , 34-36. Markus VI, 53~5<5. bl. 63,64.
XV. Ken troep arm volk. ontleend uit Joannes VI, 22-26. -— • 1 bl. 65,66,
XVI. Uit het gefchrift van nathanaclj in vervolg, van No. XIV. ontleend uit Joannes
VI, 24-51. ' " - ■ ——— ■ ■ bl. S7~72.
XVII. Als boven. . ia vervolg.. bl. 73,74.
XVIII. Als boven, . . in verder vervolg ; ontleend uit Joannes VI; 52-66. 1 bl. 75—77*
XIX. joiiDAi met cbi. aB, in het gaen uit ^
de Synagoge van Kapernaum , waer j e s u &
was , nae Jamma. (Stukstvyze)—: bl, 78,791,
XX. hepha, chet, benbani en AS na,
alle invvoonders van Kapernaum. ontleend
uit Joannes VI, 66, 70, 71. bl. 80—8J,
XXI. jesus met zyne twaelf discipelen. ( Stuksi\yze). ontleend uit Joannes VI. <57-7i. ■ • 1 bl. 83,84,
XXII. lofzang van sipha, eene weleer door Jesus van eenen boozen geest vcrlos-
* a té



Inhoud der Stukken.
te cn nu getrouw blyvende vriendin van je-
sus. i , , bl.'8c_s,
NEGENDE AFDEEL ING,
hopende tot de reize van Jefis Me Jcrufdlétn op het Loofhuttenfeest.
I. 2ephonias aen severus. (Stukswyze) ontleend uit Mattheus XV, 1--10. en Mar£.-«Vn,i~23. u.n-c/,,
II. andronika uit'B** in Syro -phoenïclën aen haeren zoon te A* f in egypten. ontleend uit Mattheus XV, 21-28.
en Markus VII, ï4-3o. . bl. 96—131,
III. vreugde-zang eener bloedverwante
van and ro ni ka. « bl. 102—10-
IV. Uit het gefchrift van nathanacl. ontleend uit Mattheus XV, 29. en Markus VII, 31. . , bl. 106, lor.
V. Jemima en athalia met eosar, haeren broeder; in Tiberias. ontleend uit MattheusXV, 30-38. Markus Vilt, 32-37.
Vin, 1-9. — . w. I9g-_II3>-
VI. jakobus ea judas, broeders van jesus. ontleend uit Joannes VII, 1-3. bl, 114—116,
VII.



Inhoud der Stukken.
VII. De zelfden met jesus. ontleend uit Jo-
■ annes VII, 3-8. • '< bl. u7>n8'
VIII. zbphonias aen se ver. u's. ont-
'leend uit Joannes VII, 9. bl. 118, H9-
TIENDE AFDEEL ING,
leginwnde met de reize nae het Loofhuttenfeest, en eindigende met het votrgevallene by de viering der wederinwjdinge des Tempels.
J. zephonias aen skverus. ontleend
uit Joannes VII, 1c--36. ■ ■— bl. ia«>—127..
II. De zelfde, in verVelg. ontleend uit Jo-
anms VII, 37—53- —rf* " bL IzS—I3$''
III. rebekka, de vrouw van eenen hui'denk.ooper,,met haere dochter rebekïa in Jeri<Saletn.-~- ontleend uit Joannes VIII.
j.-ii. . -————-1 bl. 13S—141.
IV. zkphonias aen skterus. bl. 142—145.
V. edojvi jvdas met zyne vroww, by
het ontwaken. > r—." ' M- 14<ï.
VI. zephonias aen severus. ontleend uit Joannes VIII, 12-S9. -bl- 146—iSS.
yil. benjamin aen jesrecl , twee
jonge Sadduceërs, (Stiikswyze) ——• bl. i56> i5".
* 5 VIII.



Inhoud der Stukken.
VIII. twee" pharxseürs, Vader en
Zoon. (Stuksnvze). , _ bl, r57jI53
IX. zeruja met zyne vrouw, ontleend
uit Joannes IX, 2, en 34. W. m> IÖÖ<
.X. jared, de blindgeborene zoon van Ismaël met zynen leidsman en eenen voorbygaenden vreemdeling, ontleend uit Joannes IX, 1,8. , bl. 161,162,
XI. jesus met zyne jon geren en jared met zynen leidsman; ontleend
Uit Joannes IX, 1-7. bl. 163—165^
XII. salomon met zynen jongeren broeder abel, komende by hunne ouders
in Iiuis. ontleend uit Joannes IX , 7-34.bl. 165 172.
XIII. twee broeders, zynde beide wetgeleerden in Jirufalem. bl. 173 I7<5,
XIV. Uit het gefchrift ran Nathanaül. bl. 177.
XV. jARED op den Olyfberg. ■ . bl. 178—180,
XVI. Uit het gefchrifc van nathanacl, ontleend uit Joannes IX, 35-41, en X,
1-7, 9,-21. ; ; M, 1§0_Ig5-
XVII. manasse een pharifeër in Jerufa.'em
met zyne zuster. , bl. 186, !87.
XVIII. engelenzang op den avond van



Inhoud der Stukken.
den Sabbathdag, toen Jefus den blindgeborenen had doen ziende worden. bl. 188.
XIX. Een gedeelte der reden van Rabbi m e t h u s a l e m , een Pharifeèy en bittere vyand van Jefus, in de Synagoge gedaen, met nog iets van 't geen daer op volgde. Ontleend by aenleidinguit Jo.annesX,%. bl. 189—195.
XX. zephonias aen sevërus, {Stuks-
wyze). ontleend uit Joannes X, 1--21. bl. 196,197.
XXI. De zelfde, (in vervolg), ontleend uit
Joannes X, 22-39. 1—■ bl. 197—2or.
ELFDE AFDEELING,
hopende van de Fiering van het Feest der wederitmjdinge des Tempels tot op de laetfte reize nae Je* rufalem.
I. Uit het gefchrift van kathakacl. ontleend uit Mattheus XiX, 1, 2. Markus
X, 1. Joannes X, 40-42. bl. 202—-204.
II. Uit het zelfde, in vervolg, ontleend uit Mattheus. XVJ. 13-28. Markus VIII.
27-30. en LukaslX, 18--21. bl. 205—207.
III. Uit het zelfde , in vervolg, ontleend uit Mattheus XVI, %t, 24-28. Markus
VIII, 31, 34-38 ,1X, 1.Lukas IX. 22-27.bl. 208—210.
* 4 IV.



Inhoud der Stukken,
IV. petros (op zyne knieën liggende in
een eenzaem bosch.) —: bl. au sti,
V. petrus met joannes en kathanacl. ontleend uit Mattheus XVI. 22, 23. XVII, 1--9. Markus VIII. 32, 33.
IX, 2-9. iaètfi IX, 28-36. ■■■ bl. 213 221.
VI; De zelfden; is vtrvolg. ontleend uit Matthttts, XVII, 9Wg. Mtrkus IX , 9-13. Lato IX, |ö, Joannas I, 12-14. — bl.' 222 226.
VII. De TWAELTJiN.belialven petrus,
j AK obus, j o ANNJt s, en nath anacl.bl. 227,228,
VIII. p btrus met joannes ennATHAn a ë l, in vervoïg van N°. V, en VI. ontleend uit Mattheus XVII , 14--21. Markus IX, 14 -29. Lukas IX, 37-43. bl. 229 237,
IX. Uit het gefehrift van nathanacl, ontleend uit Mattkeus XVII. 22, 23. Markus IX. 30-32. Lukas IX, 43,
44, 45. r- JjI. 237, 238,
X. Als boven, ontleend uit Mattheus IX , 34.
Lukas IX, 46. bi. 239,240.
XI. simobi petrus.met bezai, de bediende in Kapernaum. ontleend uit Mattheus XVII, 24-27. bl. 241—245,
XII. Uit het gefchrift van nathanaöl;
. . ont-



Inhoud der Siukke®:.
entleend uit Mattheus XVIII, 1--20. Markus IX, 33-50. Lukas ]X, 46-50. bl. 246—253."
XIII. petrus met Jesus, ontleend uit Mattheus XVIII, ai-35- 1 bl« 353—25S>
XIV. De zelfde. (Siükswyze) • bl. 25Ó-25T;
XV. dejongere n,belialven pe tru s. bl. 257 ,258»
XVI. Judas'iscariot met jakobus den zoon van ïebebèvs; ontleend uit Mattheus XVI, 1-12. Markus VIII,
n-ai. • ■ bl. 259—262-;
XVII. zephonias aen severus, ont• leend uit Mattheus XVI, 1—4; Markus
VIII, 11-13. ■<*— ' 1 bl. 263—269.
XVIII. de zelfde, in vervolg, ontleend uit- Mattheus XII, 22—45. Markus III,
22—30. Lukas XI, 14-26, 29—32. bl. 270—277.
XIX. jesrecl aen b e nj amin,( Stukswyze) bl. 278,279»
XX. jesus met eenen keoiicen lïder, die een lamme hand had, buiten Kapernaum. — ■ bl. 279,280.
XXI. Rabbi gide on aen Rabbi samson-M. 281—284.
XXII. petrus met harim, een inwoonder van Cana in Galilëa, op den weg, terwyl jesus van die Stad met de andere reeds voortwandelt. ontleend uit Lukas
XI, 33-36. bl. 285—288,
* 5 T WA ELF- •



Inhoud der Stukken,
TWAELFDE AFDEEL ING,
behelzende eenige voorvallen en redenen, op de omreize deor Peraa, en het uitzenden der zeventig discipelen.
I. m a l r, u'e h en m e n a h e k , twee Samari*
taenen. ontleend uit Lukas IX, 52.-54. bl. 289 29-1.
II. ziza met jAKOBu»,de broeder v»n Joannes, by de grenzen van Samariën. ontleend uit Mattheus XIX 1. Markus X, 1.
Lukas IX, 52-56. ■ . bl. 291—296.
.311. abel aen jether (Stuhwjze) ontleend uit Lukas IX, 57-62. bl. 296 2$jS.
IV. Aentekeningen van noadja, een der zeventig Discipelen, ontleend ait Lukas
X, i--i6- « *■* —, . bl. 298—302.
V. Rabbi h othni ëi> aen zynen Neef. bl. 303 307.
VI. nec hum met zyne Vroua. —. bl. 307 ,308,
VII. andrcas, thaddc us, en eea der Jongeren van j 0 a n nes den d 00pER.bl.308 310,
VIII. b enaj ah u met schelom en me-
hala, • ; , bl. 311—314.
IX. twee gebuuren. bl. 315 , 316.
X. Een boere ngesprek, in 't uitgaen
uit de synagoge. . . bl. 316 319,



OUDE
JOODSCHE BRIEVEN
SAEMENSPRAEKEN en VERHAELEN.
AGTSTE AF DEELING,
loopende ten einde met be vermindering der aenhancers van jesus.
I.
Uit het gerdirift van nathanaSl.
(^verÉelykt Mattheus VIII., 18, 23—27. Markus IV., 35—4* en Lukas VIII., 22—25.J
^Tesus, de verbittering des Volks over het onthoofden van Joannes den dooper, en deszelfs neiging, om hem,tot Koning van Israël uuteroepen , befpeurende b onttrok zich nevens ons aen de van rondsom toevleeiëade meenigte, en ging daerna ook van ons af, om in eenzaemheit te bidden; Maer het duurde niet lang, of het Volk vondheni in* deel, A we«



a UIT HET GESCHRIFT
weder, en by leerde en genas hen , en (tak toen met ons de zee over nae het Land der Gadarenen. Ook andere fcheepjes volgden. Op dezen tocht overviel ons een hevige ftorm, die al meer en meer toenam ; maer de Meester Hiep gerust in het agterfte gedeelte van het fchip, en wy durfden hem niet wekken, daer hy zeer vermoeid was. Dar) het gevaar werd groot. De golven gingen over het fchip henen. Simon en Jakobus ftonde beurtlings aen het roer. Elk arbeidde, wat men kon, en het zweet ftroomde van wegen den arbeid en den angst, even als traenen, langs de aengezichten. Alle de visfchers betuigden nog nimmer zoodanigen ftorm gehad te hebben, en men was geen oogenblik zeker, van welken kant men het meest voor een fchok te vreezen had, die het fchip zou doen omflaen. Eindlyk geloofden wy allen, dat dit gebeurde, en Petrus fchreeuwde: 3, wek den Meester op!" en, wy riepen allen: ,, Meester! Meester! wy vergaen! — Heere! acht „ gy het niet, dat wy om't leven komen?" —zacht ontvvaekte hy , ftond op zonder eenigzins verfchrikt te wezen, en fprak met eene houding en ftem van gezach tot den ftormwind en tot de zee: zwyg! wees ftille! " en ftraks ftilde de wind, en de golven bedaerden. Intusfchen zei hy tegen ons : Hoe zyt gy zoo vreesachtig ? —i :, hoe kunt gy een zoo zeer kleen«geloof hebben ! ., gy zwakke fchepfelen I " Groote God!
ESOêS-



VANNATHANAëL; 3
moesten wy dan in allen nood en gevaer geene ' vreze hebben? -*— Of ftond dan Gods almagtig vermogen fteeds gereed voor ons, arme, zwakke, zondige menfchen ? —- Is dat mogelyk? —' Maer ja , — Jefus was by ons! — dit bedachten wy niet naer behoren.
Ik keek juist in het water, terwyl hy dit hetfte fprak, en zag zyn beeldtenis, zoo als hy in die beftraffende houding ftond, in het effen water fpiegelen ; zoo fpoedig was de zee bedaerd! De andere fcheepjes kwamen fpoedig nader by het onze, en elk was vol verbaesdheit; wy gevoelden eene fiddereride aandoening van de tegenwoordigheit der luistervolle Godheit, die door den Zoon ook dé golven der Zee gebiedt. Ja ook veelen, die nog niet wisten of geloofden dat hy de Zoon des levenden Gods is, zeiden met verwondering: „ Wie is toch dezê, dat ook de ftormwind en dé „ zee hem gehoorzamen?" r*
A s
II;



11.
I N
VERVOLG.
(Vergelykt Mattheus VIII, 28—3+. Markus V, 1—20 en Lukas VIII , aó—39.)
ÜTesus vvas nu onder het Heidensch gebied gegaen, om oproer te vermyden onder deGalileërs. liet was naby Gadara, de hoofdftad van Perëa, daer wy aenlandden. Jefus ging voor uit, en t w^e door eenen Dasmon bezetenen liepen hem te gemoete. Wy vernamen Hechts weinig van hunne omllandigheden , terwyl Jefus dien oever ras weder verliet. Dit alleen kan ik 'er nog van aentekenen:
Deze menfehen waren vevfchriklyk woedende; de eene was een braef eh vlytig man geweest vnn eenen aenzienlyken ftand , een vader van tvvaelf kinderen ; de andere een landman , neg maer pas getrouwd, en een aenhanger van eene zonderling ftrenge kleene gezindte , welke zich zeer onlangs onder hen had opgedaen. Ze moeten



UIT NATHANAE L'S GESCHRIFT. >
ten gansch buitenfpoorig razende geweest zyri, en de eene zou nog pas te voren zyn jongfte kind tegen den wand gefmeten hebben, had men het hem niet uit de armen gerukt. Koorden , boeien en ketenen, alles hadden zy verbryzeld; loopende dikwils naekt in de wildernisfe, ook dikwils inde grafplaetfen. Zy fmeeten malkander met zwaere fteenen , en mishandelden hunne eigene lichaemen vreeslyk. Dikwils overvielen ze in woede den reiziger, en het ganfche. oord was vol vreze vi or hun; ook waerfchouwde men een ieder, zooveel men kon, om zich niet op dien weg te begeven, waeromtrent men wist , dat zy zich meest ophielden.
Als de eene Jezus van verre zag, liep hy tot hem , en kort d'aerna ook de andere ; -en Jefus gebood de Djemons, dat ze wyken zouden. Maer de bezetenen wierpen zich voor zyne voeten •, en de eene zeide: „ Jefus! gy Zoon van God! wat
hebben wy ntet u te doen? komt gy, omonsvoor
den tyd te pynigen? Wy bezweeren u, dat gy „ ons niet pynigt!'"—Jezus vroeg hun: „ hoe is
uw naem?"—het antwoord was: „onzenaem „ is legio; want onzer zyn veele." en zy baden hem fterk, dat hy hen niet uit dit Landfchap zou verdryven ! Vry verre van daer zag men, öp den top eenes bergs, een groote kudde zwynen weiden, (daer zullen wel twee duizend geweest zyn,) ens volk lydt in dit Landfchap veel fmaed en fpot A 3 van



fP u1t het geschrift.
van de zondaeren om deze onreine dieren. Toen baden de onreine geesten, dat hy ben in die kud, de zwynen zou doen varen. Jefus ftond het toe, en de Daamons wéeken van deze twee mannen „ en ftraks daerop zagen wy van verre , dat die ganfche kudde, als razende, in de zee Hortte. Zoo verheerlykte Jefus zyne kracht onder de Hei* denen, daer zy hieraen konden zien, hoe de bezetenen, onmiddelyk, op zyn bevel, bevryd wa, ren van de booze geesten, die nu even woedende op de zwynen werkten.
Petrus en Joannes leenden cïezen mannen hun opperkleed, waerin zy zich vol fchaemte omwonden ; want zy waren nu weder geheel by hunne^ zinnen, en konden God en den grooten Profeet niet genoeg loven en pryzen. . "
Een poos daerna kwam 'er een meenigte menfchen van Gadara; in welke ftad, zoo als ik hoorde, een geweldig alarm moet ontftaenzyn, toen de zwynenhóeders derwaert geiopen waren, en hun ongeluk verhaelden. De rykften, wie» een groot deel der zwynen toebehoorde , moeten vreeslyk gevloekt hebben. Eén eenige had wei het alarm tot bedaren zoeken te brengen met te roepen : „ de myne zyn ook weg ! maer myn „ buurman is my wel twaelf zwynen waerdig; „ ja al waren het ook twaelf duizend lammeren! Doch men had niet nae hem willen luisteren. Het gefchreeuw werd algemeen :., Hy moetvoorr,
»j hy



VAN NATHANAëL. f
r hy moet voort van hier, op het oogenblik!" en men zou in aller yl zyn heengeloopen, indien niet eenige aenzienlyke mannen dat afgeraden en gezegd hadden: ,, laat u niet zoo driftig daertoe vervoeren! Deze man heeft zoo veel kracht! „ hy heeft immers ook de bezetenen gezond ge„ maekt."— Hierop riep elk met wat meer gematigdheit: ,, 't Is waer ! maer hy moet evenwel .', voort; zoodanig eenen konnen wy hier niet „ houden!"
De meenigte kwam dan nu; maer, als zy Jezus zagen , en de -beide menfehen by hem , welke zoo woedende geweest, en nu zoo bedaerd en wel by hun verftand waren , zittende aen de voeten van Jefus, „verdween al hun drift tegen hem ; maer ïiu baden zy allen hem , vol vreze in ftede van onbefchaemde ftoutheit, dat hy toch van humie grenzen wilde ivertrekken.
Dit deed beide den genezenen hartlyk leed; maer Jefus bracht niet één woord tegen die begeerte in, alleen een ftille zucht rees op in zynen boezem; en, zich tot de beide herftelde mannen wendende, zeide hy, doch niet zeer luid , tot hun : ,, De vrede Gods kome overulieden en over allen, die denzelven niet van zich afftooten!" Doch de herftelden wilden niet fcheiden ; zy hielden by hem aen, dat zy hem mogten vergezellen , om hem hun leven lang niet te verlaten, -Maer Jefus keurde dit niet goed. Hy beval hen A 4 te



P VIT NATHANlëLS GESCHRIFT,1
te rug te keeren nae hunne geboorte plaets, en de weldaed te verkondigen, welke God hun bewezen had. Het Volk van Peréa moest niet «echts het aendenken aen die ftraffe onder zich houden, maer deze mannen moesten ook tot levende blyken verftrekken van zyne Godlyke hulp. Emdlyk gehoorzaemden zy ; het affcheid was aendoenlyk; zy vielen voor hem neder, omarmden zyne knieën, betuigden hern, met heete traenen, nogmaels hunne dankbaerheit, en de eene, irf't byzonder zeide met een vuurigen ernst: „ja „ gy man Gods! myn Volk zal weten, wat gy. „ aen ons gedaen hebt; ik ruste niet, voor dat ',. de Hoofdltad, ja ons ganfche Land, weet, „ welke groote kracht van God door u geopen„ baerd is; gedenk onzer by Godf" De andere zeide: „ Gedenk myner, wanneer gy in uw Ryk „ komt! " en Jefus zegende hen , en wy gingen, fcheep. Petrus zag met misnoegen nae dat Land, waer wy van daen voeren, en zeide: „ Wee' V hun! da£ W " alzoo verltooten!" Maer Jefus antwoordde met deze bede tot God ! „ Vader.! vergeef het hun; zy weten niet, wat zy. Sj doen!"
HL



111.
E>e Overfte j a i r met cidli zyne dochte?en g o m e r haer moeder.
(Vergelykt Muttheus IX, 18—26 Mtrhas V, 22—43 en LuUs VIH, 41—56.)
JT. ja, myn kind! altes! wy wachten nu maer
op, uwe moeder 1
C. Maer , vader! gy zyt vermoeid!
J. Dat is niets. Ik kon my niet ter fiaep begeven , zonder u op dezen dag des heils nog deze ganfche gebeurdtenis te verhalen. Maer uwmoeder moet die ook hooren.
G. komt in de kamer. Nu, Godlof! dat is voorby ! Sommige luiden weten ook niet, wat het zy, malkander te fparen. Men had immers moeten denken, dat wy óp zulken dag als deze ook gaern eens alleen waren.
J. Wy zyn het nu, (God zy geloofd!) indit pie avonduur.— ê myn kind! — ó myne..
A 5 Go-



ÏO jair met cidli ïn g0mer.
Gomcr! ( hy geeft de eene zyne linker de
andere zyne rechterhand.) laet ons aenbidden en aederknielen voor den Heere onzen God!
{Zy ft aen op en knielen neder met het aen gezicht nae Jerufalem. cidli ligt geknield tusfchen haere Ouders.)
jair bidt: „ Geloofd zy uwe heilige Naem! o Heere God ! gy zekere hulp in dringenden nood ! gy hebt huiden onzer aller fmeekingen verhoord, Tiebt al ons leed verdreven gelyk een ligte morgennevel! geloofd zy de Naem des Heeren en zynes Gezalfden! want grootmagtige dingen heeft
Hy aen ons gedaen, Hy, wiens naem heilig
is ï
Ja, gy flact, o God! maergy heelt ook weder; gy doet ten grave nederdalen en weder opftaen! Gy toeft wel, maer vergeet ons niet! Gy verwekt grooten nood maer nog grooter hulp ! Ja Heere ! gy bezit de uitgangen des doods ! Gy hebt uwe dochter het verderf niet laten zien, macrhaer den weg des levens bekend gemaekt! Gy hebt de bekc-mmering des vaders weggenomen , endeheete traenen der moeder opgedroogd! In den morgen weenden wy, maer in dezen avond ii de vreugde daer!
Wy willen u loven, o Heer! en uwen Gezalfden pryzen , zoo lang zon en maen in wezen zyn! Openbaer uwen Zoon onder Israël, en laet zyn heil verkondigd worden by de afgelegen (le
Vol



JAia MET' CIDLI EN GOMER. *X
Volken. Wy toch zyn uw knecht, uwe dienaeresfen, o Heer! voor altoos! uwen wille te doen zy fteeds onze lust , voor U , o Heere onze God ! Amen ! Hallelujah ! "
C. (Met fterke hartsontroering.') Hallelujah! Gy, o! God! verhoort gewis de gebeden der vroomen! Gy zendt hen uw heil! Het is myner ziele goed, zich altoos aen U te houden. Gy hebt uwen Naem groot gemaekt aen uw kind ! — Uwe Gezalfde zy fteeds myn Herder en ik een fchaepje zyner'weide! want ik wandelde in het dal der fchaduwe des doods, en gy hebt my niet verlaten, maer uw Zoon riep my weder in het leven! Ja, Gy tuchtigt den menfche, tot dat hy
bezwykt, dan fpreekt"gy: keer wedermen-
3, fchen kind!"— en uwe Engelen verheugen zich ; want zy haten den dood, zy lieven het leven , zy loven met ons uwen heiligen Naem , want uwe is het Ryk , en de kracht, en de Heerlykheit , in eeuwigheit, Amen ! Hallelujah!
( De fterk ontroerde Ouders en het kind ft aen nu op, en zetten zich neder als te voren.) J. Verneem nu, myn Cidli! uw wedervaren. Uwe ziekte verergerde den vorigen nacht tegen den morgen verbazend fterk, zoo dat wy alle hope op genezing geheel opgaven. Ik begaf my, zoo fpoedig mogelyk, op weg , om den Profeet te zoeken, en zocht, en vroeg met myne bedienden; tnaer zocht fteeds vergeefsch, en verging byna
van



12 jair met cidli en GOMEr.
van ongeduld; (God vergeve my dit myn ongeduld!;— Eindlyk werd ik gevvaer, dat hy huiden morgen zeer vroeg nae de kust van Perëa was overgeftóketi. Toen beving my een kille fchrik; myn ganfche ziel lchreide tot God, dat hy my niet mogt laten bezwykeu van droef heit, daer ik u, myn lieve! myn kroon! de lust uwer moeder zou moeten verliezen. ' (Zy kusfen Cidli verfeheU dene maelen.) Maer in het weggaen van den oever riep my iemand, met wien ik daer gefproken had, te rug; ik keerde wederom , en hy wees my een Meen fcfteepje , dat nae ons ftrand fpoedde, en do >r meer andere werd gevolgd.
Ik wilde van droef heit niets daer van hooren , en hield het voor onraogelyk, dat het de Profeet al weder wezen kon. Ik bezondigde my inderdaed door een nydig misnoegen. , dat de Heidenen hem nu by zich hadden, en dat wy zonder hem moesten treuren. God vergeve het my! C. Hy zeide immers dikwils : „ de Heere ontfermt zich over alle zyne werken." J. Ja wel, myn kind! — de man, die aen den oever was, zeide tot my, dat hy by het Volk aen de overzyde gewis niet lang zou konnen bly. ven, en de wind was zoo by uitftek gunftig, dat zy het wel konden wezen. En zie, deze man had waerlyk gelyk; het fcheepje kwam aen land. Wy vroegen reeds, zoo ras, als maer een menfeheuiTein hen bereiken kon , of de Profeet in het
fchip



ja ir met cidli én co mer. 13
fchip was; zy riepen ons toe : Neen ,
„ maer in het naest volgende !" Nu fchoot een ftrael van hope en vreugde, als die van het weerlicht, in myn hart, maer terftond daer op was het weder nacht in myne ziel, terwyl ik fteeds vreesde, dat gy reeds geheel dood zoud zyn.
( Gcduurende dit verhael werd Cidli dan eens van Corner dan van Jair tien den boezem gedrukt, en veelerleië gelaettrekken en uit boezemingen van hart* lykheit, van ontroering, van hoogachting, van datikbaere blydfchap Verwisfelden elkander.by alle drie, zoo als men zich ligtlyk kan verbeelden, zonder dat we die behoeven te fchetfen. )
Ras daerna ( dus vervolgt Jair) waren ook de andere fchepen aen den oever, en hy was in het tweede. Naeuwlyks was hy aen land, of ik begaf my tot hem, wierp my, met een hart vol kommer, voor zyne voeten, en bad hem , om met my herwaert te komen, daer myn dochter, myne eenige, op het punt des doods was; en het zou toch met een opleggen der handen van hem te doen zyn, dan zou zy genezen 'worden ! Hy zei vol liefde: ,, Ik zal komen, myn zoon!" — ook ging hy daedlyk; — ik durfde niet fprekea, om hem niet te ftooren. Al het Volk, dat daer was , ging' mede, en in korten tyd was 'er weder efente meenigte Volks byeengevloeid. Ik telde ieiab nsbbim Jsd lur wböïv nes »* bsto aw'^tej*



*4 JAIR MS T CIDLi EN GOMERi
deren tred, en, hoe fpoedig hy ook voortging, fflyn ongeduldig hart wilde hem nog fteeds voortdryven. De toevloed des Volks begon my te doen vrezen, dat ze hem , op eenen fmaller weg ko* mende, zouden toeven, Daer was ook reeds een fterk gedrang om ons toe; ik ging fteeds aen zyn linkerzyde. Eens ftond hy ftil, keerde z.ch meer of min nae Petrus, die aen zyne rechterzyde was , — (dezelfde man , die naestaen den anderen kant van uw bed ftond;) en Jefus zei: „ wie is het, die my heeft aengeraekt? '*
Elk zag rondsom en zeide: „ ik niet,— ik niet !'* Daer op zei Petrus en nog twee van de Jongeren : „ Meester! het Volk drukt en dringt u, en van ,» daer meent gy , dat u iemand heeft aenge-
raekt." Maer Jefus zeide : „ Daer heeft
my iemand aengeraekt ; ik wete welj dat eene kracht van my is uitgegaen." —o Cidli! hoe floeg my het hart! hoe brandde de grond onder myne voeten by deze zoo ongelukkige —
cidli. zoo gelukkige meent gy?
J. altans — by deze vertraging! — ik zag, eri zag niets; hoorde, en hoorde niets; in den geest zag ik alleen u, hygende nae uwen laetftenadem; ik hoorde Hechts uw fteenen en hikken, en het gefchrei uwer bezwykende moeder. Nu eerst bezinne ik dit alles recht, en kan het by vergelyking befchryven; het vermeerdert nu onze vreugde, en vuurt ons aen ter aenbiddinge van God, Tans trad 'er een vrouw uit het midden des
Volks



JA IR MET CIDLI EN G0MËR. IJ
Volks te voorfchyn, welke eerst fpoedig te rog geweken was; zy fidderde, viel voor hem neder, en zeide: „ Jefus ! Zoon van David ! vergeef het ,, my! ik ben die, die u heeft aengeraekt. Se-
derd twaelf jaeren ben ik door eene ongenees„ baere bloedvloeijing uitgemergeld en uitgeteerd. ,, Geen geneesmeester hielp, geen middel bracht
my verligting toe; — alles beproefde ik; doch
vergeefsch! al myn geld is daermeê verteerd. „ Nu hoorde ik van u, en dacht by my zei ven,
wanneer ik ook maer den zoom zynes kleeds
aenrake, zal ik gezond worden; men verwittigde „ my, dat gy hier waert; ik fpoeddemy,enop't „ oogenblik, dat ik u aenraekte, ben ik gezond, ,, volkomen gezond , geworden. Vergeef het „ my, o Heere! laet my genade vinden in uwe
oogen , en verwerp myne vuurigedankërkendte,, nis niet! " Dit zeide zy fidderende en vol vreze. Maer het was 'er verre van daen, dat Jefus haer dit kwalyk nam; hy wilde flechts weten , van waer hy die beweging gevoeld had. Immers hy antwoordde vol liefde: „ Zyt wel ge„ moed, myn dochter! uw geloof heeft u ge-
holpen; gae, gezegend, nae huis?" Nu werd ze geheel vreugde, en gaf zich geheel over aen de ftreelende overdenkingen van haer geluk.
Maer ik was vol doodlyken angst; want, terwyl Jefus nog fprak, kwam onze Lukas my zeggen: „ CidlL is geftorven! gy moest den Mees*
... ter



IS JAIR MET CIDLI EN GOMER;
»> ter geen moeite meer aendoen." Nu, gclöVe ik, ftond ik als een doode. Jefus hoorde den knecht , zag my aen , en zeide zoo terftond tot my: Vrees niet, Jair! behoud Hechts ver-
trouwen , zoo zult gy gered worden." Dit deed my wel moed fcheppen, maer ik wist niet hoe? Ik had het hart niet, te denken, of die gedachte daer uit optemaken , dat de doode weder leven zou; — en evenwel ik hield my blindling aen hem.
G. Denk eens, hoe het met my gefield was; Ik had Lukas niet henengezonden , voor dat elk my zeide: het kind is gewis dood, zoo zeker, als
het geleefd heeft.!" — Ik wist niet, wat ik deed; De ftonden waren eeuwen voor my; wy telden en rekenden de oogenblikken uit; wy za¬
gen uit nae u, — vroegen eiken voorbyganger, — zonden den eenen voor, den anderen, na op het
dak, lieten den toorawachter vragen, of hy
ook iets van den toorn gewaer wierd; ik
fmolt weg in traenen, wrong de handen, en deed my zeiven geweld aen, om niet luid op te ker* men.
C. Ik hoorde alles , en het deed my echter niet aen. Ik hoorde u duizendmael mynen naem, en dien van den Profeet, noemen; en ik voelde uw kusfchen Op myn voorhoofd, en uwe traenen, die zich onder het klamme zweet vermengden. Maer het was my, eve«i als of ik in een diepen fiaep ftond te



JAIR MET CIDtlEN GOMERl IJ
vrt'len. Eenige oogenblikken gevoelde ik hevigen doodsangst,— toen beval ik mynen geest in Gods handen; — en daernU werd ik niets meer gewaer.
G. Wanneer wy alles beproefd hadden , en alles ons meer en meer overtuigde, dat die lieve —— o ja! gy, die nu daer by ons zit; vol vuur en leven ! (Zy omhelst haere dochter;) — —
dat die lieve'—dood was, kwamen de rouwklagers ter kamer in , daer ze reeds bericht hadden van dit overlyden; —ja daer waren , behalven deze , veeIe menfehen, zoo als gy weet, dewyl men alle oogenblikken de aeukomst van den Profeet verwachtte , — dok kwamen reeds de treurige fpeelluiden. Ik zag in 't midden van dit gewoel en gewemel geen einde aen myne elende ;— myn Cidli eenLyk!
Gy niet by my ! geen gerucht van den
Profeet! — al het wachten was vergeefsch, alle
hope lag ter neder ! . daer kwam Lukas aen-
loopen : ,, Zy komen; de Meester heeft hem ge.
troost."-- Ik wist niet, wat daer van te maken , en , onder het alarm en gejammer, vroeg ik ciet, waer? eli wie? en hoe?— maer begreep Hechts, dat gy ert de luiden, die met u henengegaen waren , weder aenkwamen. Maer nu , gy waert het, — en Jefus! en die drie — hoé heeteri zy?
'J. Simon en Jóanriès en Jakobus; deze zyn zyne vèrtroüwdfte vrienden. Toen wy aen huis kwamen , en hy 'dc meenigte' menfehen binnens'huis' iüi ó'eel'; B fc**



18 JAIBL MET CIDÜ EN GOlrfERi
bemerkte , beval hy zyne andere Jongeren te wachten , wenkte die drie, dat ze mede binnen zouden gaen, en gebood met ernst, dat al het Volk zou achterblyven , daer het hem achter na wilde dringen, zoo dat wy bezwaerlyk de trappen op konden komen wegens het gedrang. Als hy nu de deur opende, en de voorzael en ftookkamer geheel vol menfehen zag, ook de klaagliederen en het Lykmuziek hoorde, en elk zag weenen en jammeren , ( het brak toch ook veelen eerst recht het hart, dat ze my en den Profeet nu zagen komen , nu het te laet was ;)
G. Ja gewis! maer ook ieder had ons
kind lief!
Jair. Toen zeide hy eenige maelen: ,•, weent „ niet! het meisje is niet gefbrven, het flaept » Hechts." Maer ik 'zag veele , die eikanderen toelachten; veelen zelfs , die hem in 't aengezicht als uitjouwdén over dit zeggen.
C. Deeden zy dat!
J. Ja; zy meenden uwen dood te wel te Weten} anders zouden ze dit niet gedaen hebben.
Nu zeide hy tegen my, dat ik ieder een moest doen henen gaen, en de deur toefluiten. Men hoorde, dat hy my dit gebood, en gehoorzaem* de , hoe ongaern anders , nu des te gewiliger. Uwe Moei geloofde, dat zy had behooren te blyten.
G. Ik heb haer dezen avond alles , zo»
veel



\
JAIR MET CIDLI Eff CÖMEKÏ ij
veel ik kon , verh'aeld. Zy bemint den Profeet zeer.
C. En nu , Vader!
J. En nu , myn kind! toen was alles
ftü; Wy zagen met onuitfpreeklyke ver¬
wachting op den Profeet;— wy ftonden rondsom uw bedde; — hy trad toe; — greep met zyne rechter uwe linkerhand, boog zich over ü henen , en riep , als wilde hy u uit den flaep wefc ken: „Dochtertje! hoor, ftae op !"
Nooit drong my cenig geluid zoo door alles henen , als dit.
G. Dus ging het my Ook.
J. Daer opende gy uwe oogen , en gerichtte ü bp in 't bedde !
Allen te faemen. Lof zy den Öpwékker der doöden!
J. Wy waren allen in verbaesdheit!—maer Jefus zeide: „ geef haer wat te eeten ! " en hy verbood ons ernftig , iets te zeggen van, 't geeri gefchied was; en hy en zyne Jongeren verlieten1 ons.
C. Zyn roepftem doordrong my met een gevoel van 't eeuwig leven, en de eerfte blik myner oogen zegende de zyne ! — O! zyn hart Heft royi _ Vader en Moeder! helpt my bidden , dat wy hem weder zien en eeuwig by herh blyven mogen;
B s ÏIL



Hl.
De genezene vrouw, die jesus had aengeraekt, met eenen bedienden van den Geneesmeester.
e ed ie n d e. Myn heer laet u groeten en Gods zegen toewenfchen ; verzoekende, daC gy dit geld te rug neemt • hy wil het volftrekt niet houden , daer hy u , o vrouw ! reêds in den beginne gezegd heeft , dat zyne middelen u, zo» min als alle de vorige, konden helpen. Gymoei op God vertrouwen , want die Geneesmeester in Israël van oude dagen leeft nog. Zoud gy, wanneer de Profeet komt, u by hem niet willen aendfehéri ? Myn heer zegt, zoo vaek hy iets van hem hoott: —*• by dezen zyn wy allen niet meer clan ydele pochers ! "
Gisteren zeide hy nóg tegen zytte onvergenoegde amptgenooten: gave God , dat de honger sj ons allen drong, om nog een handwerk te leeii ren, wanneer elk gezond wierd, en, door wel te
te



flE GENEZENE VROUW MET EEN BEDIENtEW. 21
., leven, gezond bleef."— Hier is het geld. —
devrouw ( wytt het met de hand van zkh af.) Uw heer heeft dit nog beter verdiend, dan
allen , die ik vóór hem geraedplcegd hebbe. .
Zeg hem,—
de bediende ( legt het op de tafel neder.) Jk durve mynen heere met het geld niet onder d.6 «ogen komen; dat verzekere ik u.
de y r o u w. Nu, ik zal met hem zeiven daer over fpreken. Verzoek uwen heer, om, wanneer het hem gelegen komt, in 't voorhygaen eens by my aentekomen; ik hebbe hem iets te zeggen.
de bediende. Maer, vrouwe ! indien ik het'zeggen mag, gy. ziet 'er nu zoo gezond uit.
de vrouw (lachende.) Ik wilde eens beproe-i
ven , of gy het niet bemerken zoud, Ifaak!
Ja, ja! de Profeet heeft my gezond gemaekt!'* Geloofd zy de Heere ï"
de bediende. Wel zoo \ Ik giste al, of 'er niet zoo iets gebeurd ware. Hoe toch, en, wanneer gebeurde dit?
de vrouw. Gisteren hoorde ik, enz. enz, (hier volgt het verhael, in het vorige Smk vervat^
a .3 m



f.ARnach, cham en apajim, drieGalileërs, (pp den weg nae den Tempel in Jerufsüem.) Vergelykt Mattheus ix, 27—34.
en C, God zegene u!
A. God vergelde ulieden !
K. Gaet gy ook nae het Heiligdom?
A. Ja, mannen I — gy ook, zoo 't fchynt! ilf hebbe een dankoffer.
K. Een dankoffer ? wy ook, zoo goed ons vermogen toelaet!
C. Waerom niet! onze handen verdienen nu,
't geen ons hart wenscht. Ziet gy de Heer-
lykheit des Tempels ? Karnach ! Die zien wy. 4an nu voor de eer^e mael eens weder, Gebuur!
A. Ja, ik betrede ook weder voor de eerfte. mael fins langen tyd de poort des Tempels
K. en C. te gelyk. Zeker ! genas u ge-
aas ook u de Profeet uit Nazareth?
A. Juist 3 Ja waerlyk!
A.



«ARNACH C H AM EN APAJIM, *3
C. Was het ook ten dien dage , als de d )chtct van den Overften uit den dood werd opgewekt?
A. Ten zelfden dage werd ik ook geholpen. Dat is een Man! hoe'lang fammelen wy nog, Biet hem ten Koning uitteroepen?
(zy laten een paer Pharifeers roorbygaen, die digt achter hen waren, zander dat zy het merkten, en hen zeer Jiraf aenzagen. )
C. Zoo lang deze meestsr zyn, zal daer niets van komen.
A. Dat denke ik! - maer hoort eens: Ik was ftom, en jammerlyk gekweld van eenen onreinen geest. Men bracht my met geweld by den Profeet; fchoon ik volftrekt niet wilde. Maer hy verdreef den Damon, en myn ziel genekte in kalmte; ik was by my zeiven als te voren; en - denkt eens!ik had myn fpraek ook weder! - Elk loofde, en verheugde zich ; en wiemeerdanik? De menfehen riepen luidkeels uit: „ Nooit is in Israël zoo iets „ gebeurd!" wat meent gy, dat de Phanleers, die°daer by kwamen , daer van zeiden?
K Dat weten wy wel; die zullen, om geen goud, één. woord tot lof of goedkeuring daervaa fpreken ; die zwygen , wanneer elk juicht , en fpreken Hechts ter bedillinge , wanneer elk
zwygt. ;
B 4 v*



$4 KARNACH CHAM EN APAJIM.
A. Ware dat het nog alleen J — maer, — God qntferme zich ! —zy zeiden rond uit: Hydryft „ de duivelen uit door den Overften der duivels ! "
K. en G. faheuren hunne kkederen.
K. Neen! zoodanigen laster achten wy naeuw-
lyks mogelyk onder de Heidenen! het kan
niet wezen. OF anders is nog het groorfte won. der, dat de Heere niet op het oogenblik tot de Heidenen gaet, uf ren Hemel wordt genomen , eji dat zulke menfehen in den afgrond nederfroften.
G. Doet hy ook , door den Overften der duivels, de oogen der blinden open?— O! die v.evfchriklyke laster 1 A. Zyt gylieden blind geweest? K. Ja, Gebuur ! Wy hoorden hem met het Volk voorbygaen , en riepen hem aen , dat hy zich over ons zou ontfermen. Hy'gaf niet terftond antwoord. Maer, als wy hem naliepen, en aen zyn herberg kwamen, keerde hy zich om, en wy traden tot hem, eu baden hem, dat hy ©ns de oogen opende.
G. Ik was twee jaeren, en deze man reeds zestien Jaeren blind geweest.
K. Toen vroeg hy ons naeuwkeurig, of wy dan geloofden, dat hy zulks doen kon? Wy antwoordden van harten! ,, Ja!" Hier op zeide. hy terftond : ,, Ulieden gefchiede volgens uw vertrouwen!" en op het zeifde oogenblik.



KARNACH, CHAM EN APAJIM. 2.?.
zagen wy. Eeuwig, eeuwig lof en dank zy Go-
de en den gr.< ten Zoone van David! •
Hy verbood ons fterk, aen ieman 1 te zeggen, wat hy ons gedaen had. Maer, God vergeve het, my! zouden wy dit konnen zwygen?
C. En my ! wie zou zich in dit geval den mond laten fluiten ? Wy hebben op de reize reeds meenig een woord ter zyner'eere gcfproken. Gelukkigen wy , dat wy hem zagen! Dat is eerst
een man, Buur! ik gelove, ik zou voorts,
blind willen zyn , wanneer ik hem Hechts alle jaeren éénmagl mogt zien.
A. En gelukkige ik ï dat ik een tong hebbe, die nooit moede zal worden van hem te roemen, |jo lang zy zich bewegen kan! —



V.
Uit het Gefchrift van NATHANAëL,
£jagt\y\sxM*ttheus IX, 35—38- X. geheel; Markus VI, 6—11; Lukas IX, 1—5.
— lË/n hy ging voort, zonder eenige
Stad of eenig Volk voorbytegaen; hield aen, in elke Synagoge, waer hy gelegenheit had, de vn> lyke tyding der nabyheit van het Hemelfche Ryk te verkondigen, en genas fteeds allerleië kranken, welke men tot hem bracht.
Hy blikte ieder minzaem toe , trok zich ieder aen, antwoordde een ieder vriendlyk, en wees niemand af; wanneer 'er zich maer gelegenheit opdeed, om wel te doen , was hy hartlyk vergenoegd , hoe vermoeid hy ook wezen mogt. Dikwyls en op veelerleië wyze fprak hy den hartlyk bedroefden zondaer, of den zulken, die nog geen volkomen boete gedaen hadden, of den zulken,
ik



y]T NATHANAëLS GESCHRIFT. a$
die i.) gpvaer Honden, om ligtlyk weder te zondigen , met weinige doch zeer dierbaere woorden aen. Het Volk nam fteeds toe in meenigte en uit meer afgelegene oorden ; zoodat men de meenigte niet kon overzien, en dat zy by troepen hier en g:ns zoo vermoeid zaten en lagen , dat men meddyden met hen moest krygen. Wanneer hy hen op zekeren dag dus overzag , ha(i, hy een innig mededogen met hun , als met fchapen , die geenen herder hadden ; maer, zich wendende tot alle zyne leerlingen, zeide hy tot dezen : ,, De oogst is groot , maer de arbeiders zyn weinige. Bidt daerom den Heere des, 3, oogftes, dat hy m»er arbeiders uitrende in zy9, nen oogst."
,, Ja , o Heere God ! Koning des Hemels l Schepper der menfehen ! God van uw Volk! Vader van onzen Heere Jefus Christus! Ik bidde. anderniael, ontferm U over liet groot aental ver-: latene of flechtbezorgden onder het Volk , en zend getrouwe en deugdzaeme arbeiders ter hunner veilichtinge en zaligheit!- Maek ook my meer en meer tot eenen bekwaemen arbeider voor uwRyk, terwyl uw zoon Jefus Christus my daer toe heeft aengefteld en ingewyd door zyne heilige kracht! "
Na dat al het Vrolk zich verwyderd had, riep, hy ons met ons twaalven in 't byzonder tot hem , en. Ijkt nu ook de overige jongeren henen gaen. Toen
gaf*-



eS UIT NATHANAeLS GESCHRIKT.
gaf hy ons met veel ernst, in den Naem zynesVa ders, magt, om de onreine geesten teverdryven, en alle krankten en kvvaelcn te genezen. Het was voor my en ons allen , als of wy, terwyl hy dit over ons uitfprak, terftond moed en kracht ontfingen, om van Honden aen de Dremons te bezweeren, of de krankheden te genezen in zynen Naem. Ook gaf hy ons de nodige onderrichting , en leerde ons, wat wy te doen , en hoe wy ons jegens de menfehen te gedragen hadden.
De Geest mynes Heeren ftae my by, dat ik zyne woorden naeuwkeurig en volledig aentekene , zoo als hy die tot ons geiproken heeft 1
Hy zeide;
„ Gaet, vost tegenwoordig, niet op de wegen der Heidenen , noch in eene Stad der Samaiitacnen, maer gaet veeleer, tot de verlorene fchacpen van het huis Israëls. Gaet henen en predikt dus:" bekeertu, want hetI-kmelschKoningrykis „nabygekomen." Geneest de zwakken , reinigt de melactfchen, weke de dooden op, dryft de, duivelen uit. Qm niet hebt gy het ontvangen, geeft het; ook om niet.
Gy zult noch goud, noch zilver, noch ecnig munt in uwe gordels hebben; geen fpyszak op den weg, ook geer. dubbele ond.M'klecderen, geen fchocnen noch ftaf; (gy zult reizen, zoo als gy daer gaet en ftaet;) want een arbeider :i zy:i voedfel waerdig; (c.n dit zult gy overal vinden.)
Wanneer gy nu ia eene Stad of eenig Vlei; ingaet, waej fcet ook wezen ninge, zo. onderzoekt, wie caer in waerdig zy, dat gy uw intrek hy hem neemt; gaet in tot den zulken ea houdt huisvesting by hem, tot dat gy van die Stad ofplaets Uittrekt. Maer, wanneer gy in dat huis inga.'t, zo zegent
fa)



l'IT NftTHANAêLS GESCHRIFT. 50
Jifft; wanneer dat huis waerdig is, zo korat uw zegen over hetzelve, indien niet, dan keert uw zegen weder tot u. Wanneer men u niet wil aennemen, en uwe prediking niet wil hooren, zo gaet uit zulken huis of Stad weg, en fchudt ©ok het ftof van uwe voeten af. Waerlyk, ik zegge ulieden: het zal het Land van Sodom en Gomorrha ten gerichtsdage (Iraeglyker vergaen, dan eene zoodanige Stad:
Ziet, ik zende ulieden als lammeren, midden onder de wol. ven. Daerom zyt voorzichtig gelyk de Hangen, en eenvouwig gelyk de duiven. Wacht u voor de menfehen; men zal u overleveren voor de Gerichtbankca , en in hunne Vergaderingen zullen zy u gccsfelen. Ook zult ge, om mynen't wille, nog voor Vorften en Koningen gefteld worden, hun en deri Volken ten getuigenisfe. Maer, wanneer zy u overleveren; wéest niet bezorgd, hoe of wat gy fpreken zult, want het aal u ten zelfde ftonde gegeven worden, wat gy fpreken
moet. Gy toch zyt het eigenlyk niet, die fpreekt,
maer het is de Geest uwes Vaders, die in u fprcekt.
Het zal daer toe komen, dat de eene broed.'r den anderen ten dood zal overleveren; ja een vader zy\i kind; en kinderen zullen opftaen tegen de Ouders, enhendooden, Ookzult ga van een iegelyk gehaet] worden ona mynes Naem's wille. Wie het ten einde toe uithoudt, die zal behouden worden;
Maer, wanneer men u in de eene Stad vervolgt, vluchtin. wne andere, Want waerlyk, ik zegge ulieden: gy zult niet afgedaen bebbeii met de fteden Israëls, vóór dat de Zoon des menfehen komen zal.
De leerling' is niet boven den mecstsr, noch de knecht boven zynen heere. De Leerling moet te vrede zyn, wanneer hy is gelyk den meester, en'de knecht, wanneer hy het heeft alS zyn heer. Heeft men den huisvader Beëlzebub durven heeten, (en zyne daden deri Overften der duivels toegefchreven) koe veel meer zullen ze zoo doeo aen zyne huisgenooteri!
Daer-"



50 ÜI T NATHANAeLS GES CH RTF Ti
Daarom vreest hen maer niet, want daer is niets bedekt, hak niet zal ontdekt, en niets vetborgen, dat niet zal geweten worden.
Het geen ik u zegge in de duisternis, fpreekt dat op den helderen d.ig, en 't geen u als in 't oor gezegd wordt, verkondigt dat van de daken.
Vreest niet voor de gecnen, die wel het lichaem, maer it ziel niet konnen dooden. Maer vreest veel meer den geenen;' die ziel en lichaem kan verderven in de helle. Koopt men niet twee musfehen voor één penning? en niet eene van deze zal op de aerde vallen zonder uwen Vader. Ja ook zelf* de hairen uwer hoofden zyn geteld. Daerom hebt maer geen angst. Gy zyt beter dan eene meegigte musfehen.
Een ieder, die my belyden zal voor de menfehen, dien zal ik ook belyden voor mynen Hemelfchen Vader. Maer Wie my voor de menfehen verlochenen zal , dien zal ik odk voor mynen Vader verlochenen.
Verbeeldt u niet, dat ik gekomen ben. om vrede uittezenden op aerde. Ik ben gekomen, niet om vrede, maer het zwaerd, uittezenden. Ik ben gekomen, om den menfche in tweedragt te brengen met zynen vader, en de dochter met Baen. moeder, en de fchoondoehter met haere fchoonmoeder; en des menfehen eigene huisgenooten zullen zyne vy; anden zyn.
Wie vader of moeder lieft boven my, is myn's niet waer;
(Ja waerlyk! gy Bcminnenswaerdigftc! Ik danke God , dat myn ziel u eeuwig lief gekregen heeft
boven alles; u te kennen en u lief te hebben
gaet onfeilbaer faemen.)
En wie zoon of dochter lieft boven my, is myn's niet
waerdig; en wie zyn kruis niet opneemt en my navolgt, die ia
myn's



UIT NATHANAëLS ge SCHRI'fT. 3*
teyn's niet waerdig. Wie zyn leven vindt, die zal het verliezen; wie het ten prys geeft om mynentwille, die zal het vinden. Al wi* u aennecmt, die neemt my aen, en die my aenneemt, neemt den geenen aen, die my gezonden heeft. Wie eenen Profeet aenneemt in den naem van eenen Profeet, die zal ook het loon van eenen Profeet ontvangeden wie eenen rechtvaerdigen aenneemtj daerom dewyl hy een rechtvaerdige is, die zal met hemldeelen in het loon des rechtvaerdigen. Ja wie eenen dezer gerin. gen ook maer één dronk frisch water te drinken zal toereike» waerlyk, ik izegge u : 2yn belooning zal hem niet ontgaen.J
Dus {prak hy tot ons , en het was voor ons onbegryplyk, waerom hy zoo veel fprak van wederwaerdigheden en vervolgingen, ja van het opnemen van het kruis, van eenen geweldigen dood, als waerïn wy hem gelykaertig moesten worden. Hy meent hier meê zekerlyk, dat wy zulks behooren te konnen ondergaen , cn dit alles voor de waerheit gewillig zouden moeten doorftaen en dragen , indien het daer toe komen kon ! Maer hy fprak ook zoo fterk en zoo nadruklyk van kryg en tweedragt, — e-n dat hy gekomen zou zyn, om dia
te zenden! Dit bevreemt ons, — maer
hy is de Heere ! hy fpreke, zoo als hem behaegt! wy toch zyn zyne knechten, om Gods wille; — fpreek, o Heere ! uwe knechten hooren." gelyk 'er gefchreven ftaet. „Leer ons Hechts te doen ,, naer uwen wille, o Heere! uw goede Geest geleide ons op eene efrene bane! " ©ek maekten my , by de nadejjking van des
Hee*



32 UIT NAT II ANAALS GESCHRIFT.'
Hecren woorden, de tael van deri Profeet riog t^ nieer bezwaerd, welke ik gister nog by Enoch' den fchriftgelecrdcn liet opflaen (*). „ De dag „ uwer bezóckinge, welken uwe wachters ver„ kondigen, is daer; nu zal 'er verwarringezyn. „ Niemand vertrouwe zynen naesten ! niemand „ verlate zich op de Vorften ! bewaer de deure
0, uwes monds voor haer, die in uwen fehoot
1, ügt."
D;t zeide ik huiden aen mynen zwager, die by zyne vroiiw, welke zoo lo--s is als de flang, om d-en wille van Jefus dagelyks In groot gevaer is, en fteeds in angst leeft; God ontferme zich over zyn .efolterd verftand !
De Profeet vervolgt dus: „ want de zoon zal ,; den vader verachten, de dochter zal tegen hae,i re moeder * en de fchooiidochter tegen haere i» fdiöonnioeder opftaeri, en een ieder zal vyafi-
den hebben in zyne huisgenooten. Maer ik
zal op den Heere zien; ik zal wachten op den 3, God mynes heils; myn Gód zal my verhoö-
>? ren- o God ! gy zult trouw bewyzen
„ aen Jakob, en goedertierenheit aen Abraham','
welke gy onzen vaderen van ouds af gezworen!
hebt."
Ja, Heere! gy hebt óns die bewezen dooi- uwen Zoon ; gy hebt ons verhoord , wy witten!,
ö'rii.
0 MZCHA VII, \-—7 én 2*



UIT NATHANAëLS GKSCHRIf T. 33
ons vasthouden aan den God onzes heils , wy willen zyne genade verkondigen in eenvouwigheit des harten , en uwer ontferminge roemen voor uw Volk; want wie is een God als gy, die de zonden vergeeft, en de overtreding ter zyde ftelt voor de overgeblevenen zynes erfdeels? Met lust vange ik het werk desHeerenaen , nevens mynen geliefden Philippus. Ik was beducht , dat wy zouden moeten leeren gelyk onzen Meester; —■ en toch, o God! wie is tot zulke dingen bekwaem? — Maer hy heeft het ons ligt gemaekt-, zeggende, dat wy Hechts verkondigen zouden de nadering van het Hemelsch Ryk , en prediken tot bekeering. Tot nog moeten wy hem niet uitroepen voor den Mesfias, maer die heuchlyke tyd zal ook haest komen, gelyk ze kwam voor Joannes den Dooper, die eerst predikte: Het He-
s> melsch Ryk is naby gekomen." En,
nadat Jefus aen den Jordaen tot hem kwam, wees hy op hem met zyne hand en vinger, zeggende: Ziet! ziet het Lam Gods, dat de zonde der werelt wegneemt!" Kom haest, Zalige tyd! wanneer wy Herauten zullen wezen van zyn Koningryk door de geheele werelt,!
ÏH. DEEL. C VT,*



V I .
9tA THANAel (of BARTHOLOMEÜS)
met philippus, als ze van hun Gezantichap te rug keerden.
3?. Ja, myn broeder! verre boven onze bede en verwachting is de arbeid onzer handen geflaegd.
N. Dat mag eerst heeten: uw gebed is vefi, hoord!" weet gy nog wel? — ik ooge op dat gebed, 't welk gy'zoo ernfïig zuchtende uitboezemde , toen wy het eerfte ftadje hoe
heette het ook? — intraden i ,} Laet uw werk „ fchynen aen uwe knechten, en mveheerlykheitit by hunne kinderen! de lieflykheit des Heere* ,, onzes Gods zy over ons! bevorder" het werk si onzer handen , ja bevorder dat! "
P. Ja wel j myn vriend! ——- gezegend zy* onze God! — hoe mag het onzen broederen wel gegaen zyn?
N. De>



NATHANAeL met PHIL LIPPUS.' J?5
fó. De Meester zal zich verwonderen , datwy bveral en van -alles zoo vreedzaem afgekomen zyn ; uitgenomen by Abifai, dien onverzetlyken mensch! de Heere vergelde hem naer zyn doen!?
P. Een werktuig des Satans ! Ik betrouwde my dit niet buiten den Meester, anders had ik zekerlyk gewenscht* vuur uit den Hemel op herri te doen nederdalen.
N. Gy hebt wel gedaeh, met dit achter te laten. Hy zond ons uit, om te genezen , en den boozen te bntwyken, niet tc wederiken. Anders ging het toch goed.
P. En de Heere fnaekte ons zoo beangst!
N. Ik dacht het al; maer nu zien wy het' hy wilde flechts, dat wy ons tegen alles gehard zouden houden. Ik dacht fteeds, het kan tocH niet zyn, — rien zal zich tegen zyn Ryk niet konnen verzetten.
P; Ik ben derhalven op nieuw getroost;
C a
Vit:



V I I.
DE ZELFDEN, ftaende een poos voor zeker huis te luisteren^.
3^T. Hoort gy dat ook ? zy zingen treffend fchoon.
P. Ja het wekt myn hart tot aendacht. Welligt zyn hier braeve luiden.
N. Willen wy nae haer toe ? Kom , laet'
ons ons zeiven aenmelden; welligt bezorgt God haer door ons een langgewenschte Sabbathsvreugde.
(Zy gaen binnen, vinden een gansch huisgezin van twee weduwen, moederen dochter, metderzelver zoonen, dochteren en andere naestbeftaenden, te faemen bezig in den Heere eenen Avondzang te zingen. Zy groeten dezelve nadruklyk, en zyn aen alle de aenwezenden aengenaem. Onder hen waren drie losbandige zoonen, doch die zich fe-
derd



NA THANACL MET PHILIPPL'S 57
ierd eenigen tyd fterk gebererd hadden, en op dezen Sabbathavond, na eenige vvyfeling, befloten hadden , geen Hecht gezelfchap te zoeken.
r Nu hadden ze groote blydfchap, in deze beide braeve mannen over de nabyheit des Ryks van den Mesfias te hooren, en ze werden federd recht goede leerlingen van Jefus. De Gezanten vertelden, op het dringend verzoek dezer luiden, ze^r veel van hunnen Meester, en deze luisterden met onverzaedlyke graegte. De grootmoeder werd van hun getroost in haere kleenmoedigheit. Natlïanaël lachte haer minzaem toe, als hy haer zuchtende hoorde zeggen, dat zy zich dien troost van het Godsryk niet zou durven aentrekken ; en zeide: — „ o! gy hebt den Profeet zeiven nog niet gezien — anders zoud gy zooniet zuchten.". Ze genazen wyders een ziek meisje in dat huis, en namen affcheid met deze woorden: Zingt „ nu den Heere een nieuw.lied, want zyne goed„ heit is nieuw geworden over u. Eerlang hooren wy u zelve lofzingen in de gemeente zyner ., broeders, gelyk gefchreven ftaet(*j).
(♦) psalm CXLJX i.
c3 •• vut.



VIII.
$ e * h o n i a s aen s e v e r u s.
^VetgelyktMattJiiusiXl, t. Markus VI, 12, 13 lukasIX,6.J
Ik gaf u reeds de. naemen op zyner uitverkorene leerlingen (*); deze twaelf nu heeft hy uitgezonden. De zaek wordt fteeds ernftiger en krygt groorer aenzien.
.■ Deze Twaelven moesten nu ook de leer van het Voorfp.elde Ryk beginnen te prediken. „ Wanneer ,, dezeLeeraersworden, dan geve ik my ook haest g tot ee"en Leerling op'.' — dachte ik , toen ik dit vernam.
De toeloop, van Volk in Galilëa was zoo fterk geworden , dat het Volk elkander hinderlyk W*s> We$ langer, bedaerd hooren kon. J? Onder
(*) Zie het XII-L Stuk der zesetc /ffdetlïng. in het TWE^ DEEL, bl. a5?, 2?j



ZEPHONIAS AEN SEVERüS. Q
dertusfchen vernam ik, dat deze , twee aen twee uitgezondene, Herauten hem niet moesten uitroepen , maer flechts in 't algemeen de nabyheit van zyn Ryk verkondigen. , ,
Hy gaet in der daed dan nog niet voorwaert, en een mcenigte armen, van welke ik weet, dat zy hunne tydlyke zaken by hem dachten te beverderen, beginnen der zake moede te worden, en te rug te trekken.
Het geen my het allermeest in de zaek gevalt, is , dat hy zelve en zyne Gezanten, volgens alle berichten, daerop aendringen: * dat het met on„ ze Natie op een van deze twee moet mtloo-
' pen; - of, boete, bekeering, en dan het
" Qpdlyk Ryk of, verharding in boosheit,
'', en danhetGodlyk oordeel;-nu moet menkie-
" Zyne onderrichtingen omtrent den post zyner Gezanten, wat zy te betrachten en te verwachten hadden, zyn weder gansch vreemd. Zoo voortreHyk als die zyn aen de eene zyde, zoo veel komt 'er cok , aen de andere zyde , weder m van een- verbalend ©verdrevene voorftelling van allerlclë ongemakken en kwellingen, welke hem en zy„en aenhangeren domme door en onder het verkondigen zyner Leere zullen treffen. Doch zie hier devoordragt zelve, zoo als die door eenen der Gezanten opgetekend, en my door een derde hand toegekomen is;
C 4 {.uisr



$0 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
(Hier vólgt de Reden tot de uitverkorene Twaelvm , gelyk we die reeds, als uit de pen van Natkanaël, opgaven, en dus niet herhaelen zii% Ien(*)~)
Dit zegge ik eindelyk nog, en moest ik reeds in den beginne gezegd hebben, dat hy hen uitdruklyke magt gegeven heeft over de onreine geesten (zoo als wy gewoon zyn te fpreken) om dezelven uittedryven; gelyk ook de kracht, om alle ziekten en krankheden onder het Volk te geHezen. ^ Hoe ftaet dit u aen? - geen eerlyk man zal op 't laetst meer ko'nrien wederiken; hoe ook het overige wezen moge, dit is toch een wezenïyfc voordeel, en eene zaek van God; ik kan my haest niet meer anders beraden.
Dus dan doorreisden, zoo alsikhore, deze ongeleerde Leeraeren een gedeelte des Lands, en ik verneme van yeele plaetfen, dat zy ook bekeering bewerkten , wonderdadige genezingen deeden , en alles, juist naer de ontvangenelesfen, teruitvoer brachten. Maer daer bejegende hen niet veel tegenftand, doch ook niet zoo veel goeds, als men wel zou denken. Gy wedt toch, hoe de menfehen zyn, —. deze mannen waren hen veel te nering,
On-
(*) Zie hier voor het V; Stuk bl, sa~3t



zepiionias aen severus, 41
1 Ondertusfchen voer de Nazarener voort , in Galilëa te leeren en te genezen, en veelen, die hem dagen lang vergezelden en gadefloegen, zeiden my, dat hy onvermoeid is.
I X.
zephonias aen severus,
in vei volg
(Vergelykt Mattheus XIV, r, 1, 13. Markus VI, 14, £0—32. Lukas IX. 7—Io Joannes VI. I.)
HQTerodes en zyn Hof zyn zeer oplettende geworden op het bedryf van Jefus van Nazareth, Hy gaf" aen zyne Raeden zyne bekommering reeds te kennen over den ongehoorden toeloop van volk in Galilëa. Maer uit eenige bekomene narichten (lelde men den Vorst gerust, dat deze zaek ten zynen opzichte niets te beduiden had.
C 5 Doch



42 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
Doch Dina , een vrouw, van invloed aen het Hof, beyverde zich,— fins de ecrfte tyding, welke men ten Hove kreeg, van de wonderen, die Jefus deed, — om daervan aile mogelyke narichten intewinnen , en die alle aen Herodes ;optedisfchen. Niet ondertusfchen, om dat die zaek haer ter harte ging, maer om dat zy befpeurd had, dat de Vorst, federd het onthoofden van Joannes, dikwils angftig en bcnaeuwd was, en dat zyjhem door deze berichten nog benaeuwder maken kon , en niet alleen hem, maer ook Herodias; (zy is eene zeer fcheone vrouw van hoogen rang, eene te rug gezette, en daerom ten uiterffe verbitter^ de, mededingfter van Herodias.) mama Ze laet echter niets blyken van haer waere oogmerk , maer fpreekt met den Vorst hier over dikwils , even of zy zelve een groot belang in de zaek ftelde, en Herodes luistert in dezen veel nae haer; ja hy is, fins den dood van Joannes, een fpeelbal van het Sadduceër ongeloof en van het bygeloof; zyn eerfie Geheiraraed is anders zyn orakel, en deze is de losbandigfie Sadduceër van het gaufche Land. Maer federd het ombrengen van denbraeven Joannes is de Vorst onrustig en zwakhartig.
Dina heeft het zoo verre gebracht, dat hy, tot vermeerdering van zyn angst, begint te gtfoven, dat deze Jefus Joannes wel zyn kon, opgedaan uitden dood, en dat van daer eene zoodanige wonderdoende k^cht in hem werkt*



ZEPHONIAS AEN SEVERUS, 43
Herodias, die ook geheel van haer (breek is, zoekt den Vorst op alle mogelyke wyze van die verbeelding aftebrengen, maer hy liet haer federd eenige dagen niet toe, by hem te komen; dus poogt zy hem te laten, overreden door anderen, dat deze een der oude Profeeten is, of Elias. Maer niets fielt Herodes gerust; 't geen hy 'tfterkst vreest, is hy meest geneigd te geloven. Intusfchen gelukte het Herodias, weder meer of min het hart van Herodes in bezit te nemen, en zy zelve gaf hem in, om te zien, dat hy den man aen zyn Hof kreeg; ja , fchoon zy reeds een voornemen vormde , om hem dan in ongunst te brengen , de Vorst echter bedoelde in goeden ernst niets anders dan Jefus aen zyn Hof te zien. Evenwel Jefus zal dit volftrekt ontwyken, en men kan ligtlyk denken , waerom?
Zyne twaelf Herauten kwamen nu weder va-n "hunne verrichtingen te rug, en terftond (lak hy met hen over zee, en begaf zich in esnzaemheit, om hun dus rust te verfchaffen, en zich zeiven te beveiligen voor de aenzoeken en nafpeuringen van Herodes. Zyne Leerlingen hebben hem met groote vreugde verhaeld, dat zy in zynen naem, veelen genezen hadden, en dat hunne boodfehap in de Synagoge en overal goede uitwerking gehad had.
&



X,
s i *r o n met jesus. ( Stukswyze.)
CVergelykt Markot vi., 39, %0
— Wyders viel 'er niets tegenfpoedigs meer. voor, — gezegend zy uwe naem, die zoo groote kracht had!
J. De Vader heeft my gegeven, de kracht des levens in my zeiven te hebben. . S. In Ruma troffen wy eene weduw aen, die ons merkwaerdig voorkwam. Zy had een zoo zeer medelydend hart, dat ze, waer ze ook van elenden of krankten hoorde, dagen lang zelve half krank wordt, en voor al, wat nae vreugde gelykt, zoo ongevoelig is als eenLyk, tot dat zejioort, dat het beter, wordt met delyders, of dat zy ontdagen zyn. Haere gebuuren geloven, dat reedsveele op haere voorbede genezen zyn , maer zy maekt haer eigen leven bitter door haer geduurig medelyden.
Zy



jï l m o n met jesu*. 45"
Zy had cn zocht reeds geene vreugde meer; maer nu genoot zy ongemeene vrengde over ons, daer zy vernam, dat wy genezing aenbrachten ; en zy bracht ons nae eenige zeer elendige menfehen , die in de afgelegenfte hoeken der Stad, verlaten en behoeftig , van armoede verfmachtten.
J. Haer is een verhevene blydfchap der liefde befchoren voor het lyden, 't welk zy uit mensch.liefde ondergaet.
S. Zy zal ontwyfelbaer tot u komen.
J. Welkom zyn allen, die den wil mynes Vaders doen ! zyn wil is liefde !
S. Ook troffen wy in de zelfde Stad nog eenen ouden fchiïftgeleerden aen , een zwager van den man, die ons daer iiefdryk herbergde; deze had veel te zeggen, en maekte ons eenfoort van aenmerking en tegenwerping tegen onze prediking ; ja was daer te fterk mede ingenomen, om naer vereisch op ons antwoord te lette». Hy was anders een goed weldadig man, die ten rechten tyde en ter gepaste plaetfe hulp toebracht.
J. De wysheit der liefde zal veel verbystering des verftands bedekken.



X ï.
j a k i u, die een knaepje op deri rug draégt $ met edom; onder een grooten troei? volks, dat dien dag vari Emath t Gerötha , Baca en van daeromftreeks , aenkwam;
3E/d o m (meenendc eerst vobrby te lóopen, maer fiilhoudende by Jakim , vraegt hem:) Hoe weent gy zoo erbarmlyk, myri gebuur?
jakim. Nie:s, niets!
E. Wat zegt gy ? ik bidde u, fpreek wat harder j ik ben zoo flecht van gehoor; • j. Niets, zegge ik, niets.
E. (Ziet hem fterker aen) Ik biddè u, lieve' vriend! wat deert u!
J. Wat zou my deeren ? Ik bezwyke.- ik berl Van huis af tot hier in eens voortgeloopen;
E: En dat met dezen kranken ? is dit uw jongs» kan?
h



£ D 0 m m « T J A K ï m. 48
J. Ja, myn eenige; hy heeft flechts nog een zusje. Hy is maenzuchtig. Ik ben onlangs ook krank geweest.
E. Dat kan men u nog wel aenzien.
J. De moeder gaf my hem op den rug, dat ik met hem nae den Profeet zou gaen. Ik betrouwde my dit nog nacuwlyks, van wegen myne zwakheit. Eindlyk vonden wy den Profeet.
E. Wat zegt gy ?
J. (luider) Eindlyk vonden wy den Profeet. Maer nu vaert hy over zee; nu moeten wy om. loopen, en ik kan niet meer. Ik hebbe den ganfchert Weg over gebeden, dat God my den Profeet fpoedig mogt doen vinden, en dus mynen wegzegenen. ( Hy fchreit weder overluid van ongeduld. )
E. Geduld, lieve Landsman ! geduld ! geef my het knaepje over.
J. Neen, dat doe ik niet.
E. Geef maer hier ( Hy neemt het tienjarig, waterzuchtig , knaepje van hem af op zyn eigen mg.)
■ het knaePJe. Is het nog lang, eer wy ky den Profeet komen?
E. Ik wete het niet; ik ben hier ook vreemd; het hangt 'er van af, waer hy aen land flapt. (tot Jakim: ) Houd my aen den arm. — Zoo —' lia halen we de luiden weder in.
ié



48 e d O m met j a li i m
(.Zy gaen een eind wegs voort; evenwel Jakim zeer afgemat.)
j a k i m. Ach ! ik kan niet voort! ik koude en u en het knaepje op. Het zal niet gaen!
E. Houd moet. My dunkt, ze hebben tegenwind; het gaet op de zee ook zo© fnel niet, of wy zullen nog wel tydig omgeloopen zyn.
J. Neen ! ik vreze, wy zullen te laet komen , wanneer al het Volk reeds by hem geweest is; dan heeft hy deze reeds geleerd en geholpen; en dan trekt hy, vermoeid zynde, weder weg in eenzaemheit. Dus zitten we alle drie te leur gefteld!
QHy begint weder overluid te fchrei'én.)
E. Om Gods wil, wees toch geduldig! ongeduld
wint niets, hebbe ik we! gehoord. . Hoor,
myn vriend! blyf daer, onder deze drie boomen, zitten , en laet my het jongsken medenemen; ik zal daer voor zorgen, als of het myn eigen ware; ik ben vlug en fterk, en zal ras de anderen weder voorbyfnellen. Haest brenge ik u uw knaepje gezond weder te rug, indien het den genadigen God van Israël behaegt.
• J. Dat is te veel, myn Landgenoot! hoe
heet gy?
E. Edom , zoon van Baruch , den vleeschhoutver van Emath. En gy? wie zyt gy, biddeiku?
J.



fc n zyn zoontje; 49
J. Jakim , de zoon van Jakim, een wever in Baca.
(Jakim geeft nu zyne toeftcmming, en neemt affchetd. )
het knaepje (fchrei'ènde. ) Maer, vader! dan ziet gy den Profeet niet, en gy hebt u zoo verblyd, dat gy hem zien zoud.
J. In Gods Naem! als gy maer gezond wordt.
( zy fcheiden. Jakim zet zich neder, en Edom hopt met zyn vragt fnel voort. )
J. (roept hen luid achter na.) Maer Edom! «uister toch wel toe, wat hy leert, en verhael . jny dat ook.
E. Zekerlyk. Ik hebbe een goed geheugen!
lii. déél; Tf



X 11»
ii e zelfde Ni
iVergelykt Mattheus XIV, 13 — 22. Markus VI, 53 — 4£ Zfk.Uï IX, 11 — 17. Jeannts VI, i — 16.)
'TT"""1
JLa' dom ( komt in den laeten avond te rug; hy was'- het andere Folk, dat ook by den zeekant omging , weder voorbygéloopen» Het knaepje gaet nu te voet nevens hem.)
Jakim jlaept onder de hoornen zeer onrustig g^ angstig. Het jongsken, dit ziende, treedt te rug; daer het hem eerst mei een kusch bad willen opwekken; nu zegt het tot Edom:) Ach! God.1 wat deert mynen vader?
Edom (maekt Jakim voorzichtig wakker.)
J a k 1 m ( diep zuchtende ontwaekt. ) Nu darjke ik God, dat het Hechts een droom is.
E. Droomde gy?



edom met jakim Hf i zyn zoontje. 51
J. Verfchriklyft' — Zyt gy weder daer?
Edom !. hoe lang viel my die tyd. Ik ftierf welhaest van ongeduld. ( nu fpringt syn zoontje nae
hem toe.) 1 en g; y ook daer ? myn lieve
jongen!
E. Zie .hier uw jongslc en te rug. Ik kwam allen voor uit. De Profeet zegende ook 11; ik zeide hein: De Vader va a dit knaepje bezweek op den weg van vei nioeidheit en zwakte." De Profeet antwoordde: De Heere weet de „, vermoeiden ten réchten tyde te verkwikken. "
J. Verkwikt Uen ik nu. genoeg! — Wat zat. üw moeder zeggen!
Jakim, zyn zoon*i'je, en edom wisfeïen nu veeïerlei'é uit boezen, \ngen van vreugde, liefde , dankbaerkeit, verwón dering, . en van
zucht, om het vrolyk vert. >.iel té doen aen de eens, in van nieuwsgierigheit air. \ de andere zyde.
E. Hier is wat avond, reten voor Jakim. (l;y biedt hem twee halve ftvi \ken brood en ".vat visc/i ten.)
J. Wat is dit? Gy vjjt toch in geen herberg gekomen, daer zoo veeli lulden voorzien konderi worden ?
E. Eet met vreugde!!
J. Ja waerlyk: d'» Heere weet de vermoeiden fi te verkwikken ten rechten tyde !" E. En , wanneer ife u eens gae verhalen ! J. Eilieve — ! verhael toch, ik hongere daernae' D 2 ge-



5» edom me t jakim
gelyk nae het brood, {k v bidt; de anderen luiste*
ren, mede biddende, toe. ) ,, Schepper des He-
mcls en der aerde! G ever van dit brood! gy
-i.j--o- , , 6J ri.ii\iimi uc vuil moeiden. Gy overrel ;t my met vreugde! Ze„- gen deze fpyze aea o ns allen, Amen!" biedt hy Edom een kalfïjli 'ik brood aen. )
E. Ik danke uj ik tiien verzadigd; de Heere zy daer voor gelooid!
J' (geeft nu een /luk at n zyn zoontje. )
Hst knaepje. li: heb ook genoeg, vader! de Heere zy daer voor geloofd! J. Deel dan akans d : visch met my.
Het knaepje. Ik hebbe in 't geheel genoeg; lof zy den Heer e!
J. Gyiieden fchynt wel aen een gastmael geweest te zyn. ■■ E dom! verhael my toch!
E. Luister dan. De : Profeet zag de meenigte Volks i en dat zy ven noeid en hongerig waren,
nadat hy ons langen t; id geleerd had; dae?
van zal ik u ook nader hand zoo veel zeggen, als ik wete. Ik was fteedr. sen van de haesten by hem. Hy heeft my ook geholpen. Merkt gy niet, dat ik zoo goed hioore als gy en uw zoontje.
J. Gy zyt het ook waerdig, braeve Landgenoot!
E. Dit zou ik dezen morgen nog hebben aenge* hoord en laten gelden, ja toen my zeiven nog wel geroemd hebben. Maer de Profeet kan iemand
vei*



» n z y n z o ( > n t j «. ^3
verootmoedigen! Eve nwel hy heeft my
niet ter nedergeflagen, nt *n, dat zou ik lochenen! —;
Nadat hy dan lang aengehou den had met Ieeren, zeide iemand (hy noemd; . hem Simon, maer de anderen noemden hem Petrus.): Heere! laet „ hen gaen, zy zyn vermoeid en hongerig, opdat
ze in het naestbygelegen vlek fpyze koopen. " De Profeet keerde zich nu tot tienen, die juist daer nevens ftond, en die hun vwelligt het eeten op de reize bezorgt, en zeide: Waerlyk, daer „ is veel volk ! Waer zullen wy brood genoeg a, koopen; om deze allen te verzadigen?"
J. Welligt wilde hy zien, of deze zyne leerling wel denken zou aen 't geen Elias deed?
Het knaepje. Was het niet Eliza, vader ! van wien gy my van den morgen nog verhaelde?
J. Of dan Eliza. Ik verhaelde hem, E-
dom! wat ik maer .wist, op den weg, om hem cn my zeiven te bemoedigen. Onze Rabbi heeft op den laetften Sabbathdag uitgelegd, hoe Eliza, van eenen man twintig gerftenbrooden en eenige groene airen in heur bekleedfel ontvangen heb» bende, zeide: „ Geef die aen het Volk, dat zy „ eeten." Zyn dienaer zeide : ,, Wat zal ik „ honderd mannen aen deze brooden voorzet,. ten?" Maer Eliza zeide; „ Geef den Vol„ kg, dat zy eeten; want alzoo fpreekt de HeeD 5 *■> ^%



ff E P OM MET J A K I Jf
•„ re , men zal éi «ten , en daer zal overig bly„ ven." Toen z ettede de rirenaér hef hun voor, dat zy aten, cn 'er bleef nog overig, naer-het woord des Heere n. (*)
E. Het gelykt 'er na, — bet gelykt 'er na. — Jakim! gy hebt dat wel getroffen. Maer de leerling dacht om Miets diergelyks, en zeide tot zynen Meester: ,., Ai ons geld kan niet toereiken ; voor tweeho nderd Dcnariün (j) brood zou icder naeuwlpks 6én bete krygen. % \ Maer de Profeet werd daer over in 't geheel niet .-Verlegen; Iry bcv.al hen nü, dat men zich gereed zou maken, om het Volk te fpyzigen, en vroeg, hoe veele hrooden zy hier in voorraed hadden? Men zag het na, cn daer was iemand, die dit befcheid bracht, dat 'er een jongsleen was, dat vyfgarfhenbrooden en twee kleene visfehen had; maer wat zou dit zyn voor eene zoo groote meenig'te? Hy beval hen, die aentebrengen, en gelastte zynen
• Jon-
<"*) 2 Koningen IV, 42 — 44.
(f) Deze bedroegen, in Hollandsen geld, agt-en-zestig gulden vyflien ftuivers , volgens de opgave van den'Heer EODDHBOE. die het begroot op omtrent zes pond en ryf. fchellixgen Sterling. Ziet zyn SuisuttUgger. I. deel 4de Stuk,. fcladz. ii66. sent. (ƒ") ; waer men ooi: die fchikking der rycii van \yftig cn honderd verdedigd vindt, bladzl 1172. aent. Q> ■ - ' ! ' " •
' " .Vur;



en zyn zoontje, "Tft
Jongeren , het Volk te doen nederzitten , by vyftigen in één ry. Men p'.aetfte zich dus op den grasryken grond by jryën van vyftig tegen elkander over, en dus by honderden te faemen, zoo dat men door de hoopen tusfchen beide ryën kon doorgaan; ik zat by de eerden ; aaer waren boven de vyfduizend mannen, en veele hadden nog
vrouw en kinderen by zich. Allen gehoov-
zaemden, allen wachtten zy.
Jefus bad God om zegen , eiï'er was alopime een diepe ftilte ; ja, wanneer hy het gebed had uitgcfproken, zei al bet volk, — vaders , — moeders , — en kinderen , hem met luiderftemme na: ,, amen!'* Nu begon hy de brooden uittedeelen aen zyne jongeren, en de jongeren deeden dit aen ons; het waren kleene(tukjes, en het myne vooral, terwyl ik in de eeifte ry zat, toen de jongeren nog meenden, dat ze niet te zuinig konden ükdeelèn» Maer Jakim! daer was een wonderbaere zegen in het brood! Het nam, als 't ware, toe, terwyl ik
het in de hand had, onder het eeten! ik at,
en at, en werd verzadigd, — en zoo ging het een ieder. De een zag op den ander met ver-
baesdheit, met vreugde; elk Qoég de oogen
ten Hemel; maer alles bleef (li! en bedacri
van het begin tot het einde, Met de ttsftfct* ging het als fe« de brooden ; ieder kon l.rygen, zoo veel hem lustte; ik had zelfs iets daer van overig. Wanneer men rond gewant was,



0, Edom met jakim
en elk genoeg had, en elk in zyn hart God verheerlykte, gebood de Profeet zyne Jougeren, de overgeblevene (tukken zorgvuldiglyk op te zamelen , en in de reiskorven te brengen. Zy deeden zoo. Joannes kwam met de korf in myne ry. — (Deze kwam my de beminlykfte voor van alle zyne Jongeren. Gy moet weten, Jakim, hy zag my, zoo als ik aenkwam, en hoe de Profeet uw zoontje genas , en my hielp ; ook hoorde hy, wat ik van u zeide. ) Als deze nu by my kwam , zag ik hem aen, en zeide: „ durve ik iets bea, houden voor den vader van dit jongsken, die „ op den weg is blyven liggen?" Ondertusfchen bood ik hem het (Tukje visch aen, om in de andere korf te leggen. „ Waerom niet (zei Jo„ annes , vol liefde) behoud ook dat weinige „ van den visch." Ook gaf hy my uit de korf
nog een half fhik broods, en dit, Jakim! dit
is nu uw avoudeeten!
J. Dit myn avondeeten? (totzyn zoontje, Meereien hy het eene halve Jïuk overreikt.) Neem dat en bewaer het voor uwe moeder! E. Hebt gy reeds genoeg aen het andere'? T. Meer dan genoeg. De Heere zy daer voor gt-. loofd! De zegen in dit brood is groot; — maer Et dom! waer is de Mesiias, indien deze niet de Mcst ftas is ? deze, die de armen en hongerigen zoo mild verzorgt, en uitdeelt, wat hy wil. R iep men hem dan nu niet uit voor den Koning van Isr.«cl?
E. Toen.



ÏM ZYN ZOO^TJIi 57
E. Toen men de twaelf korven, vol van de verzamelde overgefebotene brokken , by Jefus bracht , geraekte bet Volk rjp nieuws in verbaesdheit, en men hoorde een gemompel: Hy
is het, Hy is het ,„ — Hy is de Proleet, die
komen zou!" en pit een anderen hoek begon een luider geroep: Ja, ja , Ide Koning Israels ! " zyne Jongeren waren vol vreugde, wanneer zy al bet Volk dus hoorden mompelen.
J. 'Was dan niemand kloekmoedig genoeg, om opteftaen en uitteroepen: Ilüfannah! den zone
Davids ? "
JE. Ik betuïge het u, re'ecrs byna ftond ik op. Maer toen gebood hy zynen Jongeren , ylings over zee te varen nae Bethfaida, en zy vertrokken. Maer hy ftond nog daer, en gebood met ernst., dac al het volk van een fcheiden , en dat ieder zynen weg zou gaen; doch hy bleef, tot dat elk Vertrokken was.
p; 5 XI IL



philjppus aen s a i> h a tv
CVergelykt Mattheus XIV, 34 — 33- Markut VI, 47—gs; Joannes VI, 17 —21.)
'Volgens myne belofte fchryve ik 11 weder iets van den Profeet, daer gy eenigen tyd van hem zyt verwyderd. Na eene wondsrbaere verzadiging van meer dan vyfduizend menfehen met vyf garflenbrooden en twee visfehen , waer van nog twaelf korven vol overgeblevene brokken en vry wat visch overig bleef, (van welk wonder gy ongetwyffeld wel gehoord zult hebben ) ftonden wy eene groote benaeuwdheit
uit, maer werden weder ongemeen door den, Heere verheugd.
Wy allen hadden by de loffpraeken des volks, qen den zeeoever reeds de grootfte vreugde;
want



§HILiriVUS AEN S-AIMIM. 5<|
gquj$ het Volk was zoo vrrbacsd over die groot', jnagtige dacd, ti.üt hetj hem wjLta ui i roe pen vpor den Koning van Isivöi. Maer l:>cn gulasttc de Meester ons, in zee• te Reken en over te varen. Maer hy bleef alleen aen dien oever, om umerus? ten en te binden.
Wy vuerpn af, maer kreegen ras tegenwind^ zoodat zoo veelen, als ditv konden doen, uit al hun magt roeiden. Het was ^ reeds de derde nachtwake, wanneer wy maer.even over de helft waren. Maer nu nam de wind zoo zeer toe, dat wy poqfl-weer kreegen, cn in gevaer waren. Jo5 annes bemoedigde de anderen, zeggende: ,, De
Heere is ons naby, ook wanneer hy verre^af
fchynt te zyn. "
Dan eens ontzonk ons de moed , clan wedöf
fchepten wy hope, nü eens bad de eene,
dan de andere, dan. alle te facmen, tot God om hulp, en zonder ophouden arbeidden wy; ——• maer alles vergeefsch. Eens k reegen wy een yreeslyke windvlaeg , zoo dat wy al te faemen een noodkreet aer.heften; cn toen wy deze nog gelukkig'yk waven doorgekomen, riep Petrus: Gedenkt tcch aen het zeggen : ,, Gy klcen ., geloovigen! hcbt.gy. dan ganscli geen verft ,, trouwen?"" Maer Thomas zeide: ,, Dat ,, gelove ik wel; het was fchandcïyk voor ons, „ te twyfelcn, of dc Meester o>A mct.o.;is zou, E5 te gronde gaen, en dacrom verweet hy ons dit ■ " . ZjO



«6 MïILlPFUS AEK SAPHAT.
'„ zoo fterk; maer nu is de Meester niet by ons, en hy heeft niemand van ons nodig, maer kan '„ zyn werk wel geheel alleen af zonder ons."
Wy ontzetteden ons allen op dit zeggen; •■
daer kwam een nog heviger vlaeg dan de vorige , cn elk fchreeuwde als geheel hopeloos: Heere!
ontferm u onzer 1 " Nog echter bleef het fchip recht, maer de ftorm hield even fterk aen. Wanneer wy te rug zagen (ik bemerkte het eerst, en riep de anderen vol angst) werden wy allen iemand gewaer, die op de golven wandelde, even «Is of hy het fchip wilde voorbygaen. Wy allen verfchrikten; want wy hielden hem voor eenen geest, en geloofden niets anders, dan dat wy nu allen mannen des doods waren ; denkende, dat deze geest ons te gemoete kwam, om ons in het xyk der dooden overtehalen. —Maer, Saphat! —i het was Jefus zelve! — met zyne zoo bekende vriendlyke ftemme riep hy ons toe: Ik
ben het, vreest niet!" ftraks waren wy
als buiten ons zeiven van vreugde en verwondering, en alle angst was weg.
,, 6 Gy Helper 'm den nood! Gy ffaet aen on,, ze rechterhand , opdat wy niet mogten vallen! en wanneer het hart van angst wegfmelt als wasch voor de zonne, dan ftaet gy daer, en fpreekt tot de beangfte zielen; „ Ziet daer „ „ is uw God!
Hy



ÏHILIPPUS A E ft SAP HAT. 6l
Hy naderde tot het fchip, en wy verlangden fcae hem met een vuurig verlangen. Ja Petrus, de vuurigfte van ons allen, riep, Heere! zyt ,1 gy het, zo gebied my, tot u op het water te „ komen! " „ Kom !" antwoordde de Meester. Straks verliet hy het roer, (Andreas liep heen , om het te grypen, opdat het fchip niet
wenden mogt) >— hy fprong van het fchip
af, even als of hy op het land ftapte, en
watidelde op de golven.
Maer toen kwam 'er een fterke vlaeg winds» nog fterker dan wy een gehad hadden, en Petrus
begon te vrezen, terilond zonk hy, en
fchrceuwde om hulp. De Meester ftak hem fpoedig de hand toe, en zei: ,, Kleengelovigel
waerom hebt gy getwyfeld?" en zy klommen tot on9 op het fchip, de ftorm be«
daerde, en wy waren kort daerna aen land. Petrus zeide tot my, dat hy nooit meer in zyn ganfche leven bevreesd zou zyn, en kon zich niet genoeg befchuldigen over die dwaesheit, dat hy weder had beginnen te twyfelen , daer hy toch reeds daedlyk op het water wandelde. Ik, voor my ; bidde: Heere ! ik gelove! kom my ii» ,, rhyn ongeloof te hulpe." Hoe juist was het zeggen van Joannes: De Heere is naby, wan-
neer hy ook verre af fchynt te zyn ! " Evenwel ook in den hoogden nood had hy zelve getwyfeld.
Wan-



ft? i' iiir. 11'p üs akn s a piiat;
"Wanneer wy van het fchriliken, Verbazen, erl Verheugen eenigzins bedaerd waren ,- eli hem zod gerust by ons in het fchip zagen, — viel Petrus , met ons 'allen , ja met allen , dié in het fchip Waren,'cp de knieën neder, cn wy beleden hem;dat hy de Zoon van God, de Koning van Israëlwas!
Ach Sr.phat! men zou wel haest gelooven , dat het niet moet zyn, dat hy zich als de Koning van Israël openbaert; want naeuwlyks is het zoo verre, dat men zulks op ?t oogenblik verwacht, of'er komt weder een andere nood en beproeving opdagen. Toen elk gereed was, om hem te belyden en uittcroepen,'moest het Volk, en 'moesten wy jongeren vertrekken. Hoe meer zyne HeerIykliC.it zich openbaérde als die des Ecniggeboorerlcn van ' den 'Vader , zoo veel te ongeduldiger worden wy allen. Want dit alles doet ons denken aen eene Heerlykheit, gelyk de'Heerlykheit zynes Vaders, en een uit ons wist hier zeer gepast aeutevoeren dc woorden, welke Job bezigt vaii Cods heerlykheit (*): De Heer is'wys
van hart, en fterk van kracht; — Hy keert //'de bergen om, — Hy verzet de aerde; Hy
gebiedt de zon, dat ze niet ferrynè, Hy
ii .verzegelt de ftarren." ( dit .was' voor ons zoo' ju dezen Wondernacht.) Hy alken ifiariE de ' ü - a Ut-
C*) Jos IX,4-IA



?HILIPPU3 AEN SAPHAT. ïgj .
^ Hemelen uit; — Hy treedt op de hoogten j, der zee; — Hy doet het gefternte verfchynën; — Hy maekt de bhmenkameren van den :
zuidenwind. — Hy doet groote dingen,
j, die ondoorgrondlyk zyn, en ontelbaere won» deren."
X I V.
Uit het gefchrift van nathanacl.
(^Vcrgelykt.M*'theus XIV, 34,— 36. Matkas VI, ^m^6.)
ch! hoe hard en ongeloövig zyn onze harJ ten , dat wy zoo jammerden en bezweeken by den fiorm, cn dat die wondervolle fpyziging des Volks ons niet deed begrypen, dat de algenoegéaeme kracht van God altoos by de hand is, om ons alles te verfchaffen, wat wy naer lichaem en ?>el behoeven. Hoe toch zou de Heere eerst
door



64 UIT WA THANAït's GESCHRIFT;
door onze handen veele duizend hongerigen vérzadigen, en eenige uuren daerna zyne uitverkorene knechten in de wateren laten omkomen !
Naeuwlyks was Jefus aen den oever van Genefareth, of men kende hem aldaer , en liep wel ras rondsomme, om dit te berichten. Het duurde niet lang, of men bracht, waer hy ook ging of ftond, van al het omliggende land de kranken op bedden tot hem.
Ook fchynt het geval der vrouwe, die enkel door hem aenteraken genezen is , zeer ruchtbaer te zyn geworden. Want daer kwamen nu veelen bidden, dat ze Hechts den zoom zyner kleederen mogten aenraken. Dit was het roepen van oud en jong, van elk , die maer eenige kwael had: Zoon Davids ! laet ons den zoom
fiechts aenroeren, en wy zyn geholpen! "
en inderdaed elk, die hem dus aenraekte, werd faerftehh . •



x v.
Een TROEP ARM YOLK. (Vetgelykt j*onnt$ VI, aa—fléO
Zoo gaet het beter met den Profeet!
B. Als wy hem nu maer weder zagen!
C. Laet ons maer loopen en zoeken; wy zulv len 'er niet by verliezen.
B. Meent gy : dat hy Ons nu voortaen altyd brood en visch zal geven ?
C. Waerom niet ? wanneer wy ons om zyneu't wille hongerig loopen ?
D. Gy wenscht eenen Mesfias, die u genoeg te eeten geeft.
C. Ja, ja. Komt , laet ons nae Kapernaum gaen. (tot eene vrouw, die mecleloopt.) Kom^ moedertje 1 dit is wat anders , als wanneer de
m. «Est-* E Pha-



66 EEN TROEP ARM VOLK.
Pharifeërs laten uittrompetten, dat zy ons een* wat goed willen doen.
De vrouw: Wel is het! zy mogten het liever houden, dan dat zy 'er zoo veel ophef van maken.
B. By hem geldt de arme zoo veel als de ryke.
C. En zelfs de geringe meer dan de aenzienlyke, dat merkte ik reeds dikwerf.
D. Gewis! men zie zyne Jongeren flechts aen! Wy konnen hem ook reeds van dienst zyn. De meenigte maekt tóch de zaek uit.
Eenigen te gelyk: Wy zullen ook niet van de iaetfte wezen, wanneer hy ons maer weder brood geeft!
Anderen, en visch! • • ■ — „ ■-;j zog
XVL



i?
XVI;
VER.VÖLG van No. XIV; Üit het Gefchrift van nathanaSu [(VergelyMJc/tww VI» *$Nf**^
'V'eelen kwamen over zee, veelen te land, nae Kapernaum, om nae Jefus te vragen; en als zy vernamen , dat hy in de Synagoge achter de inarktpoort was , kwamen zy derwaert locpen. &y wilden van hem weten, hoe hy reeds zoo Vroeg hiet gekomen was, als zy nu vernamen, daer hy evenwel niet met zyne Jongeren was fcheep gegaen. Dan Jefus antwoordde hen niet hier op j maer zei tot hun:
„ Waerlyk ! waerlyk ! ik zegge ulieden : gy \i zoekt my niet daerom, omdat gy myne daden E 2 n ge-



Gt uit NATHANAëLS geschrift,»
gezien hebt (en deze u aen my hebben doen a geloven ) maer om dat gy van de brooden ges, gcten hebt en verzadigd zyt geworden. Be„ moeit u niet zoo fterk «iet de fpyze, die ver„ gaet, maer met die fpyze, die blyft in't eeuwig leven, weike u de zoon des menfehen get, ven zal; want God de Vader heeft hem dat „ zegel ingedrukt."
Hier op zeiden ze tot hem: „ Wat moeten „ wy doen, dat wy de werken van God wer„ ken?" (de Zaek van God behartigen? )
Jefus antwoordde : Dit is het werk van God, „ dat gy hem gelooft , dien Hy u gezonden „ heeft."
Die onbefchaemden durfden tot hem zeggen; „ Wat doet gy dan, tot een teken , waer uit „ wy zien eii u geloven? Wat werkt gy? Onze „ Vaderen hebben het manna gegeten in dewoes„, tyne, waer geen brood was , gelyk gefchre,, ven ftaet : Mo fes heeft voor hun brood uit „ den hemel laten nederdalen. "
ïs dan Gods kracht niet een kracht van den Hemel? moest het dan juist van den Hemel vallen? 6! dieDwaezen! ia Jefus zelve daa
Hiet een teken van den Hemel boven alle tekenen?
Ik merkte reeds te voren, wel is waer , dat eenige Schriftgeleerden dit veornaemlyk uitgedacht hebben, om een teken uit den Hemel °te
vor-



UIT N A T II A N A ë L S GESCHRIFT. 6>
vorderen; en deze eenvouwiger menfehen Vielen van daer nu weder op den eisch van een teken,
dat brood gaf; brood is toch hun eerfte en
laetfie zoeken.
Jefus gaf hen dit antwoord: Waerlyk! ik „ verzekere u: Mofes heeft u (dat rechte) brood uit den Hemel (nog) niet gegeven, maer myn Vader geeft u dat waere brood ufo den Hemel! Want dat is het brood van God, .„ dat daedlyk uit den Hemel herkomt , eii der ?, werelt het leven geeft."
Hier op riepen zy: „ Heere! geef ons altyd dit brood!" Zy wisten niet, wat zy zeiden. Ik, verftond wel niet ten vollen, en verftae ook n« nog niet volkomen, wat hy met dit alles wilde,
zeggen; maer wie zou niet hongeren nae
fpyze des eeuwigen levens, ook of fchoon men daer door nu niets in den mond krygt van dat brood , waerop deze arme luiden , helaes! al-» leenlyk oogden?
Nu zeide Jefus met een bedaerde deftigheit (wy Jongeren hebben allen deze woorden, als met ge-, bogene knieën, en met een groot genoegen aen-r gehoord, en myn hand beeft nog van vreugde, terwyl ik dit fchryve): ,, Ik — ben het brood des levens; wie tot mykomt, die zal niet homgeren, en die aen my gelooft, die zalvoortaen nimmer dorften. Maer ik hebbe u gezegd, dat s> gy W gezien hebt, en nochtans niet gelooft. "
E 3 GiS»



/a UIT NATHANAè'L's GESCHRIFT,
Gisteren, vóór de fpyzigïng, zeide hy dit ook reeds aen het Volk met ernftige tael, en echter, hoe ondankbaer en ongeloovig zy ook wezen mogen , vaert hy niettemin zoo iiefdryk voort, en blyft onvermoeid, in hen weltedoen.
Allen , die de Vader my geeft , komerj ■„ gaern tot my (om zich van my te laten lee,, reu), en ik zal niemand, die tot my komt, „ van my verftooten; — (ach! dat dit altoos zeker zy!) want daer toe ben ik zelve uit den Hemel nedergekomen , niet op dat ik mynen wille volge, maer de ontwerpen volvoere van Hem, die my gezonden heeft. Dit toch is de wil des Vaders, die my gezonden heeft, dar, ik van al dat geene, 't welke Hy my gegeven „ heeft , niets verlieze, maer dat ik dat zelve
a, opwekke ten laetften dage."
Myn ziel looft den Vader mynes Heeren, e» alles , wat in my is , aenbidt zynen heiligen} Naem, om dat Hy ook my tot zynen Zoon gevoerd , en my aen hem, als ten eigendom, overgegeven heeft! Wien toch zou ik liever toebehooren ? — Maer dat opwekken verftaen wy in 't geheel niet. — Zouden wy dan nog fterven, eer zyn Dag komt? — Hy moet dat anders meenen; — misfchien van de zulken , die de Vader hem, ichenkt uit het getal der Ontflapenen.
Hy voer dus voort: Maer dit is de wi! van, J5 Hem, die my gezonden heeft, dat een ieder,
„ die



UIT NATHASACl'S GESCHUIF T« 71
die den Zoon ziet, en aen hem gelooft, hst „ eeuwige leven hebbe, en ik zal hem zekerlyk
opwekken ten laetften dage."
Hier op ontftond 'er een onophoudlyk gemompel onder het Volk daerover, dat hy gezegd had; „ Ik ben dat Brood, dat uit den Hemel nederge„ komen is;" en zy zeiden onder mal¬
kander: ,, Is deze niet Jofeph's des Timmermans „ Zoon? wy kennen immers zyne Ouders 1 hoe. „ durft hy dan zéggen, dat hy uit den Hetnei nedergekomen is?"
De Meester gaf hen dit antwoord •• mort
„ niet met elkander! w ik weet het wei!
B, niemand toch kan tot my komen, ten zy de. Vader, die my gezonden heeft, hem trekke, en de zulken (die deze inwendige trekking en. „ overtuiging volgen) zal ik ten laetften dage opwekken." (Hoe dikwyls herhaelde hy dit! )■—. „ In de Profeeten is gefchreven: ,, En zy zul» lcn allen van God geleerd zyn." Daerom een ieder , die dit van den Vader hoort en leert, die komt tot my. " Ja, alle uwe Kinderen zullen van den lieert ■ geleerd zyn , en de vrede uwer Einders zal groot zyn; ddor gerechtigheit zult gy bevestigd ,, worden;'" fpreekt Jefaias in den naem des Heeren (*). _ oi dat dit Volk het verftond en ter harten nam! Jc"
(*) JE S At Ai LIV, 13»
E 4



f2 uit nathanaêl's cescïiriet.
Jefus vervolgde dus: „ Niet dat iemand myne», „ Vader gezien heeft , — neen; hy alleen, „ welke van God is, deze heeft den Vader ge* „ zien. Waerlyk, ik zegge ulieden: Wie aen L, my gelooft, die heeft het eeuwige leven, zoo „ als ik u reeds zeide: Ik ben het Brood des Ie„ vens. Uwe Vaderen hebben wel het manna in „ de woeftyne gegeten, maer zy zyn geftorven, „ Dit daerentegen is het rechte brood uit den t. Hemel, 't welk den geenen, die het eet, niet „ laet derven. Ik ben dat leven gevende Brood, „ dat uit den Hemel nedergekomen is. Wanneer „ iemand eeten zal van dit Brood , die zal ir* „ eeuwigheit leven. Maer het Brood, 't welk „ ik geven zal, is myn vleesch, 't welk ik zal, overgeven voor het leven der werelt." Van hier af begon de Reden van onzen Heere zwaer en hard te worden.
XVI!..



7f1
XVII. VERVOLG van
| a t h a n a ê l 'S geschrift.
^OCans zag ik het zoontje van Michal by de Oliemarkt, dat nevens haer ftond, en dat in diepe aendacht ftond te luifteren. Hy. bad my eenige maelen, dat ik hem zou opheffen, opdat hy den 'Profeet ook eens zien kon.
In het nae huis gaen geleidde ik hem door het gedrang des volks. Hy zei tot my: ach! dat j, ik ook den Profeet maer meermaelen koa b, zien 1" maer zyn moeder veroorloofde hem dat piet, om dat hy, zeide ze, nog te kleen wasj paer hy had wel gemerkt, dat het zekerlyk was, om dat zy haeren broeder vreesde; want hy had dezen eens verbazend toornig gezien by zyne moeder , terwyl ze met elkander fpraken over E 5



ifA UIT NATHANAËl'S GESCHRIFT.
den Profeet; en hy, zyn oom namelyk, noem» de den Profeet fteeds den Nazarener.
Ik vroeg hem, waerom hy zoo veel van den Profeet hield ? hy zeide : omdat deze 'er zoo vriendlyk uitzag, en men zeide, dat hy zoo veel hield van kinderen; —:— ook had hy nu reeds vry wat geleerd , en , wanneer hy grooter werd , hoopte hy dat nog beter te verfiaen, en dan ook het brood des eeuwigen levens te ontvangen.
Hy vroeg my, of de Profeet zyn broêrtje ook zou opwekken ten laetften dage ? dit was een zoo.
zoet kind geweest 1 en toen ik hier op
antwoordde: ja! fprong hy op van vreugde ; dat zou hy zyne moeder zeggen; die
zou dan eens ophouden van weenen , wanneer zy dat hoorde; — en zoo vaek zy weder begon bedroefd te worden, zou hy tot haer fpreken, en voor haer zingen van den goeden Profeet, tot
dat zy bedae-rde. Zyn neefje had een aertig
kleen liedje voor Kinderen gemaekt op den Profeet , 't welke deze had toegezegd hem te zullen geven, en 'er hem ook een zangwyze by te leeren.
Heere! ook uit den mond der onnozelen en deiKinders bereidt gy lof voor uwen Zoon! —
XVIII,



ft
XVIII.
Als voren, in vervolg van
gSATHANACL's GESCHRIFT <Vergelykt Jttwxtr VI, 52 — 66.) j
3Öt et was den Volke gansch ergerlyk, dat Jefu& tot hun gezegd had: — „ Het brood, dat ik ga* ven zal, is myn vleesch, 't welk ik zal overgeven voor het leven der werelt; " — en zy twist-t ten daer over, hoe dat toch wezen mogt ? — mae» jefus'ging voort: ,, Waerlyk, ik verzekere u, „ wie van u van het vleesch van den zoon des „ menfehen niet eeten , en zyn bloed niet drink„ ken zal, zal geen leven in zich hebben!
Het is my nog, als of ik dat woord maer eerst uit des Meesters mond hoorde: Geen leven, ✓ ., zon-



,f6 UIT KATHANAÜ L's geschrift.
V, zonder het genieten van zyn vleesch en !,, bloed!" Wy wisten intusfchen maer in 't geheel niet, wat dat betekende: „ zyn vleesch „ en bloed te eeten en te drinken;" ja het bekommerde myn ziel zeer fterk. Evenwel Jefus heeft het wel zesmaelen herhaeld. Voorts fprak hy: „ wie maer myn vleesch eet, en myn bloed „ drinkt, die heeft het eeuwig leven, en ik zal
hem opwekken ten laetsten dage; want myn „ vleesch is waerlyk een fpyze, en myn bloed is
waerlyk een drank."
Helaes ! anders verheugt my alles zoo fterk, wat de Meester leeraert; maer nu was iedere herhaling een nieuwe fmart in myn ziel.
„ Wie myn vleesch eet, en myn bloed drinkt, 1, die blyft in my en ik in hem. " ( Geheimvolle woorden!) „ Gelyk de levende Vader my ge3, zonden heeft , en ik door den Vader leve , „ zoo zal ook , die my eet , door my leven.
Dit is dat Brood, dat van den Hemel neder ge„ komen is ; niet , zoo als uwe Vaderen het. „ manna gegeten hebben en geftorven zyn; wie „ dit Brood eet, die zal leven in eeuwigheit. "
Het was by allen even zoo in 't hart als by my. Zeer veele der Jongers zeiden by zich zeiven en tot elkander; „ Deze is een harde reden, „ wie kan die hooren!" De Meester wist dit zeer wel, dat zyne Jongeren zich zoo fterk hier over bevreemden, en hy zei tpt ons allen: „ Er-
a» gen



UIT NATHANAel's GESCHRIFT.
„ gert u dat, 't geen ik gezegd hebbe? hoe zult t, gy u dan eerst ergeren, wanneer gy den Zoon des menfehen weder ziet henen varen, werwaart hy te voren was? De Geest is het, die levend maekt, het vleesch is van geene waer,, de. De woorden, welke ik tot u fpreke, zyn Geest en Leven. "
Ja, Amen ! zyne woorden zyn Gods woorden ; Geest en levendmakende kracht liggen daer in; hoe veel meer is hy zelve zoo, in zyn ganfche beftaen!
Nu voer hy voort, met voor veelen, die federd langen tyd met ons gingen , en hem volgden, waer hy zich begaf, nader op 't hart te fpreken: „ Daer zyn veelen onder u, die niet geloven; „ daerom hebbe ik ulieden (niet flechts den Volke , maer ook een gedeelte myner Jongeren)
gezegd: Niemand kan tot my komen, ten zy „ het hem gegeven worde van mynen Vader." En van dit tydftip af weeken veelen, die anders met ons waren, achter af, lieten vreemde oogmerken blyk'en , en betaelden hem met ondankbaerheit, — hem! den trouwften der Leerae-
XIX,



X I X;
] o hd ai met c e z. u b ,
in fcet gaen uit de Synagoge van Kaper mui», mt§ jesus was, nae Jamnta.
( Stu&swyze. )
tjT' Ik verftond byna niet één woord van alles $" wat Hy fprak.
C. Ik ook niet. Evenwel kunt ge u niet vart hem los maken! niet waer ?
J. God beware my! ook, wanneer hy my een geheel jaer aen een met zulke onverftaenbaere redenen kwelde, kon ik my nog niet van hem los maken. Hy heeft my reeds veel geleerd, dat my heilzaem geworden is; en zyne wonderen bewyzen te fterk den Man van God gezonden; ja ook uit dat alles, 't welk ik niet verftae, begrype ik



JOHDAI MET CELUB- 79
echter te duidlyk, dat hy leven en zegen zal mededeelen aen allen, die hem aennemen; en Hy is door dit alles te lief geworden , dan dat ik hem zou konnen verlaten!
C. Al, wat gy daer zegt, hebt ge my als van de tong genomen. Ik denke juist ook zoo. Hy zeide immers ; ,, wie zich van den Vader laet „, keren, komt tot my." Ik wil tot hem komen , en hem liever geen rust laten, voor dat hy my rust geeft over dat gezegde, dan dat ik my van hem zou affcheüren. Hy zal my die ook wei geven.
J. Maer ik vreze, dat zyn aenhang verftrooid zal geraken. C. Des te beter i
xx.



x x*
ke?ha, cheth, bïnbani en asnaj' alle Inwoonders van Kapermum.
(VMgelykt yttnnts VI, 66, 70, 71.^
jQL". Klaere vvyn is beter dan troebele.
A. Zoo gaet het my ook. Gedaen is gedaenJ Daer zal toch niets van komen; zeg, dat ik het n gezegd hebbe.
II. Altans niet dat, 't geen wy hoopten, en 't geen veel eenvouwig volk nog verwacht.
B. Weet hy, dat wy niet geloven, zoo wets hy het. Wat is daer aen vast ?
H. Dat is zoo! het berouwt my maer, dat i# my dacrom van de Overften en van myne twee oomen zoo vaek ftuursch heb laten aenzien en befpotten.
B. Verftond gy lieden wel één woord van alles



IJEPIIA-; CHETII, BENBANI EN ASNAi S t
les, wat hy lieden zeide? Ik voor my, vêrklare ik u , verftond 'er niets van.
De andere drie te gelyk : Ik ook niet* Wie toch zou ditverftaen?
C. Merkt gy wel, hoe deze zaek loopt? — Wanneet mén meent , dat alles klaer , en dat het meer dan tyd is , dat hy zich als Koning openbaere , en zich jegens ons gedrage , gelyk hy omtrent getrouwe aenhangers behoort te doen, dan worden ons allerleië duistere verborgenheden opgedischt. Dit was riog te dulden, om der bete broods wille in de woeftyne; maer dan nog zulke beftraffingen te moeten hooien, ,, dat men het brood naloopt!" Wien ter werelt zou men navolgen , indien het niet om den broode ware ?
A. Het is dwacsheit, dat wy iemand als eenen Mesfias zouden aelihangen , omtrent wien men llccds in twyfcl blyft, of hy die zy dan niet. Der»
eenen dag een ürael van hope, den anderen
een digte lchaduw van twyfeling. Zoo zal het gewis niet zyn, wanneer cens.de groote Koning van Israël komt. Zeg vry , dat ik het gezegd hebbe.
B. Gy^hebt het Wel. Men zal zien , dat zyrt. ^ciihang zal wegfmeltén , tót op de geliefde twaelVen tue. ' ' "' ',
H. Dat gelykt wel nae een Ryk Hm den Mes-
lias? .
ui;DEEi* i e. yeti



82 riEriIA, CHETH, BENÜANI EN ASNA.
C. Verbeeldt u dat niet eens; ik weet wel beter , vrienden! — gy dwaelt, wanneer gy meent, dat ook die twaelf ftand sullen houden. Ik hebbe in vertrouwen met eenen van de twaelven gefproken; die klaegde my met verbaesdhcit, hoe zeer hy zich misrekend had, en hoe weinig 'er by te winnen was; weldra komt ook deze te rug. Ook verliest het langs hoe meer de gedaente, dat 'er iets van worden zal ; daer men ook zeer veel partydigbeit in hem befpeurt.
H. Denkt nu eens, welk een ontzachlyk gevaer men loopt om een niets. Want men geloVe niet, dat de Overften in Jerufalem daer by uil zullen zitten.
B. Cheth ! zeg my , was dat Judas Iscarioth niet, van wien gy daer gewaegde?
C. Dezelfde.
B. Deze kwam my ook al lang zoo voor. Hy zag 'er my dikwyls zoo onvergenoegd uit, en ik zag hem dikwyls geeuwen, wanneer deNazarenef Zoo lang predikte; fchoon anders alle oogen en monden openftonden van opmerking en verwondering.
A. Nu ! zulk een, eene van de twaelven, zou men zeggen, moet evenwel weten, hoe het innerlyk met de zaek gelegen is; zoo eene ziet dieper, en weet veel meer dan een van ons; •
m zoo voort.
XXI.



jé sus niet zyne twaelf discipelen; ( Siukswyze.) X Vergelykt Joanms VI, 67 — 71.5
Ü^f athanaül. —■ daer zyri 'er rrieer
dan twintig, die ik kenne, én van welka ik het wete.
Jesus (in H midden van hun 'ftaende en hefi h'efdryk en weemoedig in 'i ronde aenziende)i Wilt gylieden my ook verlaten?
( Verfch'eidene willen te gelyk fpreken, maèr éihd-, lyk voert petrus het woord). Ach! Heere! tot wien zouden wy,gaen ? Gy alleen hebt de woorderi des eeuwigen levens ! God zy geloofd , wyzyfltot het geloof gekomen! wy hebben bekend, dat gy F a ëyi



24 jesus met zyne twaelf discipelen;
zyt de gezalfde Koning des Heeren, de Zoon des; levenden Gods!
Alle twaelf buigen zy zich, en zeggen: A* men! Gy zyt de Zoon van God! zyt ons genadig en zegen ons!
Iscarioth zeide dit ook, doch zachter, en boog zich ook maer weinig.
Jesus. Hebbe ik niet it twaelven uitverkoren ? maer édn uit ulieden is een duivel.
Simo n. Heere ! wat ook eene der afgedwaelde boozen tegen u onderneme, de Vader zal hem te keer gaen , dat hy het niet uitvoere ?
J e s u s zweeg*
XXII.
A



55
X XII,
LOFZANG VAN SIP II A,
een wel eer ('o >r jesus van eenen boazen geest verloste en nu getrouw hly? vende vriendin van jesus (*).
JL ang zocht ik, maer niet zonder vrrchtj
Myn ziel had 'rang en bang gezucht, |^aer vond by Jefus rust en leven;
Zyn woord, zoo vol van kracht en kler%
Verbond myn hart geheel aen Hein , Het is voor eeuwig Hem gegevea!
I a. Ja
(*) Op do wyze van het lied op de Heerlykheit yan Jefua Christus: Wi* Stil in glarierykm flanel. Onder 4e liederen 4«ï Doopsgezinden te Haerlem en elders.
f 3,



SS LOFZANG VAN SIPHA»
a.
Ja Lust der Gor'bei;! Zoon van God 1
Geen nood, geen dood , geen ak'ligst lot Zal my van uwu dienst verdryyen ;
Al wierd my zelfs een kroon of troon ^
Op acrd, ten lokaes aengeboón, Myn hart zal fteeds het uwe blyven!
3-
Ik buig my voor myn Jefus neer
Des Vaders wil, zyn wyze Leer, Blyft altoos 't richtfnoer myner daden;
Haest toont Hy ons zyn heerlykheit;
Haest zal de vreugd, voor Hem bereid , Zyn ziel, zyn Volk, myn ziel verzaden,
4-
AI zwerft Hy in zyn Vaderland,
Veracht, verfmaed, in laegen ftand, Haest zal men Hem als Koning eeren;
Ook, die Hem nu verlaet en fmaedt,
Za' eerlang redding, hulp en raed, Al fmeekend, van zyn troon begeeren,
5-
Elk, die oprecht in Hem gelooft,
En Hem erkent als Opperhoofd, Ziet heil en zegen tot zich vloeien;
Geen booze geest wce;ftaet zyn kracht;
Vorst Jefus kwam, om 's duivels majt Met tak en wortel uitteroeiën. ,
' 6, Ge»



LOFZANG VAN SIÏHA, 8?
6, f
Gelyk de gunst van dezen Held
My, in des Dsemon's magt gefteld, Dien droeven rampftaet kon ontrukken,
Zoo zullen Hemel, aerde, en hel
Eens luist'ren nae zyn hoog bevel, En yoor zyn fcepter nederbukken.
7-
Juich aerde! hier is lovcns irof3
0 Heer! Ik zinge u eeuwig lof! Gy zyt myn Redder, Heil en leven.
Ach dat elk mensch u hulde bie!
Dat alle vleesch uw heil haes; zie? sEn elk, met my, zyn hart u-gevol
fjj t
£ 4



NEGENDE AF DEELING,
l00pen15e tot op de reize van jesus nae j e r u s al e M op het i.oofii u t t e n f e e s t.
L
^ephonias aen s e v e r y s, ( Siukswyze.) ^Vergelykt Mtttheus XV, 1 — 20 en Afatfw VII, 1 — 23.)
-Het voorftel was wc] in zich
• zeiven niet zoo geheel zonderling, maer hy breidt dit zoo zonderling veire uit. Myne geliefde
% ' S.uhry-



fehryver in onzen heiligeintjundel heeft het zelfr de voorftel, en gy zul: het zekcrlyk niet ftnaekloos vinden; ,, De hQQgfte VVysheit heeft zich een huis gebouwd, met zeven uitgehouwen zuilenj zy heeft haer flagtvce geflagt, en haeren ?, wyn ingefcbonken; zy heeft haeren, discjj toe3» bereid; zy heeft haere .maegden uitgezonden, s, om op dc hORgfte pl;;etfc,n der ftad te nodL gen; Wie is een,vouvyig? die...keerc zich. berwaert ! en. tot den onkundigen, fpreokt zy: 0, kom herwaeits, eet myne fpy-ze, en drink den K' wyn , welken ik vpor u hebbe ingefchoa»
" zullen niet hongeren, en die
my drinken,-zullen niet dorften. " (f.). Dus, fpreken s a l o ai "o iTs en . j e s r s siraciis* zoon; cn nog duidlyker, ik ftae het toe;, is het zeggen van. uwen Plato, 't welk gy u wel zult erinneren , dat ge my, eens hebt medegedeelds. De ziel ontvangt vpedfel, wanneer ze nutte s, waerheden leert, en zich. oefent. Wvshcit, v matigheit, vroornheit zyn de fpyzen der ziek en haere laefenis. "
Doch, om hier van afteftappen; De Pro-
feu van Nazareth ontwykt meer en meerjudéa, en. jerufalera, en onze Groot.en fpeiy-en hem met
langs,
Spreuken IX, r — j, f^t) Jesus. SiRAcii XX ÏV, ^



ZÏPH^NIA! AEN SEVERUS.
langs hoe bitterder yver na. Hy reist, federd ee« nigen tyd, in Galiléa om; wanneer hy zich maer niet laet betrappen op iets, dat den buiten dat ligt "vuur vattenden Galileër kan opftoken! — doch ik bekenne nog niets van dien aert, of dat daernae zweemt, vernomen te hebben. Ook zouden, denke ik, onze Oudften niet altyd vitten op zulke kleenigheden, wanneer ze hem eenige verdachte zaken van gewigt tegen den Staet konden te last leggen. Evenwel om kleenigheden zou men by onze Pharifeërs ook den kop verliezen, indien z% eens meester wierden. Onlangs zonden ze wedetr eenige van de il-rengfle PJjarifeërs en.Spjiriftgeleerden, uit eigen beweging, varfjufr iw"om hem optezoeken. Men had gehoord, dat hy zich niets Hoorde aen veele der o\fe^jJ*feverde Inzettingen. Deze afgezondenen boerden, als 't ware, op ie-. der trede van zyn voet, op elk woord van zyn mond, op elke beweging van zyn hand.
Eenniael, en meer dan eens , ( de plaets, waer het gefchiedde , is my ontfehoten;) zagen zy hem aen tafel gaen, zonder zyne handen gewasfchen te hebben; ook zagen ze, met groot hartzeer, zyne jongeren reeds vervoerd tot die zelfde G"».dloosheit van hunnen Meester.
Gy moet weten , myn waerde Severus! (ik gelove niet, dat ik <u dat ooit gefchreven hebbe) dat onze Mofes cp zekeren tyd op Sinaï nog vee* Ie andere dingen had vernomen, buiten zyne ge-
iehre-



ÉZEf HONIAS AEN S E V E C • .
fchrevene wetten; welke dingMHBnern uitdrnk-
lyk verboden had optcfchrywHBRiat zeden Heidenen niet in de handen mogten komen , en door deze niet afgefchreyen zonden worde alle deze onopgel'chrevenc pR' '. i
«oor Mo fes aen _ . eene Vergadering der O:; ,' « \ ■■ . .
voorts van tyd tot tyd overgeleverd zyn geworden, tafcÉjj^sra, de Hervormer, na de BabiJo-
nifcfoé*Gevangenis, alle deze geboden in eenen Tfcundel, welke uit twee en zeventig, boekeu beilaet, te iaemen gebracht heeft,
Gy moet wyders. weten, dat die bundel onder andere deze Inzetting behelst: „ Wie verzuimt,
voor iedere maeltyd de handen te wasfchen, v, die verdient verbannen te worden, in armoede
te vervallen, en uitgeroeid te worden van de ss werelt. "
Oordeel nu hier uit! en verwonder u dan niet, dat de Pharifeërs dit niet konden dulden in den Nazarener , maer hem met ftrengcn ernst vroegen : Waerom wandelen uwe Jongeren niet „ naer de Inzettingen der Ouden , maer eeten
brood ■ roet ongewasfchen handen?"' Dan meer zal u verwonderen het vrymoedig antwoord des Leeraers, welke zich in 't geheel geene moeite geeft, om deze luiden te gewinnen, die hem doch , zoo lang zy verbitterd op hem blyven, geduurig en opzetlyk hinderen zullen. Hy moet



'?.. ',ï.»i'HONïAS AEN SEVERUS.
hen geantwoord . hebben: ,, Jefaias heeft recht
'f, gefproken van u, o geveinsden! wanneer hy „ zegt : Dit Volk nadert my met zyn
mond faR| roemt my met zyne lippen » „ maer zyn nart is verre van my; en oen eer-
„ bied, dien ze my fchuldig zyn, ontkenen ,, zy uit inzettingen van menfehen:" (*) Gylieden overtreedt gaulchelyk ,de wet van God om den wille uwer menscffl[radhzettin- 3
gen. Gy verzuimt Gods wet, cn onderhoudt met grooten yver uwe wasfehihgen en reinigin'4 gen van bekers, vaten, en wat niet al meer, ,, Gy verwerpt het gebod van uwen God, op» dat ge uwe Inzettingen zoud houden. Mofes heeft immers gezegd: ,, Eert uwen vader en ,, uwe moeder , eri wie vader of moeder ■, vloekt, die zal den dood. llerven;" (I) „, Maer Gylieden zegt anders: „ Zo iemand tot ■ ,, vader of moeder zegt: Corban; (het is een ,, offergave , van my gewyd voor de heilige ,, fchatkist , waer van de zegen u ook ten ,, goede komen zal, ) — dan is 'tgenoeg, en 5) ,, deze is daerna niet fchuldig iets meer tes doen tot onderfteuning zyner Ouders." Dus verbreekt gy Gods woord met uwe Inzet* tingen, en diergelyke dingen doet gy veele. "
Daejf
(*) JESAIAS XXIX, I3.
' ({) Exodus XXI, 17. Levitikus XX, j.



ZEPHONIAS AEN SE V-E RUS.
Daer op wendde hy zich j^fer my bericht is, tot het Volk,-riep dit met nadruk tot zich, en zeide: Hoort allen wel toe nae my, en geeft „ acht op 't geen ik zegge: Niets van het uit„ wendige, dat de mensch tot zich neemt, ver„ ontreinigt hem; maer 't geen van binnen uit „ den mensch hervoortkomt, dat maekt hein on„ rein. Heeft iemand ooren, om te hooren, dar.
hy hoore I "
Hoe treffende en ter nederwerpende dit antwoord ware ter verdedigingc zyner Jongeren, en hoe zielfchokkende deze woorden tot het Volk voor de afgezondene Pharifeërs en Wetgeleerden moeten geweest zyn , begrypt gy ligtlyk !
Óm de door hem by gebrachte tegenwerping wel te verflaen , moet gy weten, dat wy inderdaed, uit kracht van de Leer der overleveringen in ftede van onze Ouders te onderfteunen cn te voeden , nu durven zeggen : ,, Het is een gave ",■ dat is, ,, hetisbcftcmdvoorGodof den Tempel"; en dan laet de Inzetting niet toe, het tot zulk een gebruik gefchikte aeutcroeren , ook niet, wanneer de dringendlle nood dit vorderde. De Inzetting hieromtrent luidt da,edlyk dus: „ De ,, mensch is uit kracht van deze Corbaii (offeri, gave) zoo gebonden , dat hy , zonder zich
grootljks te bezondigen, niet iets anders daer ,, mcê kan doen , ook wanneer dit van God ii mogt geboden zyn; en, wanneer hy in zooda-
„ ui-



§4 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
V
„ nigen gevalle een gelofte doet, die niet vol**
bracht kan worden zonder overtreding Vart „ Gods gebod, zo móet de gelofte geftand ge»j daen , maer Gods gebod overtreden worden. "
De Overften en Schriftgeleerden hebben gröot voordcel van de Gaven , welke in de fchatkist des Tempels gebracht worden , cn daerom houden zy zich ook zeer fcherp aen deze Inzetting. Ja zy zeggen vol uit, dat, wanneer ook iemand, de van hem begeerde hulp weigerende, in drift mogt zeggen: Corban; al fchoon het niet waer mogt zyn, dat hy iets tot eene oli'ergave beftemd had, zo is dat zeggen genoeg, om de verzochte hulp te weigeren , al ware het ook aen eenen eigen vader.
Gy ziet dus , dat Rabbi Jefus reden genoeg had, om hen dat te gemoete te voeren.
Het Volk had wel zyn zeggen gewis niet verftaen; altans een kleen getal van hun zal het begrepen hebben; evenwel had het eene groote toejuiching; de Gezanten knersten van fpyt over die befchaming, en zwoeren onder elkander; dat zyne ftoutheit hem duur te ftaen zou komen ; zy zouden hem by het Sanhedrin afmalen als een verach*
ter zyner Overheit en verleider des Volks ; '
en zy deeden het ook getrouw.
Ook gebeurde 'er iets, waer door eendervoorjiaemften uit dit Gezantfchap nog meer verbitterd werd;, wanneer namelyk een zeker vader by herrl
kwam



ZEfHONIAS AEN SEVERUS. f|
kwam klagen over zynen zoon, ja ftaende hield, dat het beroepen op de offergave of Korban dezen niet verontfchuldigde, zeggende, dat de Profeet van Nazareth zulks uitdruklyk geleerd had. Toen zwoer de aenzienlykc Gezant, dat hy weldra zou toonen, of men den Nazarener volgen moest of de Oudften des Volks!
Te huis gekomen zynde ( dit vernam ik van iemand , die daer nog by geweest was) fpraken zyne Leerlingen met hem daerover, dat de Pharifeërs zoo zeer geërgerd en verbitterd waren over zyn woord; en Petrus in 't byzonder vroeg hem, wat hy met die zinnebeeldige reden tot het Volk
had willen zeggen? Hy^antwoordde: „ Zyt
ook gy dan nog zoo onverftandig? Weet gy niet, dat alles, wat van buiten in den mensch komt , hem niet verontreinigen kan ? Want het dringt niet door tot zyn hart, maer komt ,, Hechts in den buik, en zondert zich verder af ,, langs den natuurlyken weg , die alle fpyzen „ reinigt; maer 't geen van binnen voortkomt, ., dat verontreinigt den mensch; want van binnen, uit het hart des menfehen, komen voort „ booze gedachten, echtbreuk, hoerery, moord, ., dievery, gierigheit, kwaedaertigheit, bedrog, ,, ontucht , nyd, verraed, trotschheit, dwaesheit. Al dit kwaed komt van binnen hervoort, en verontreinigt den mensch."
Het



ï)ö zephonias a'èn'severus;
\ Het doet my wonder, dat hy met fooctgelyké Voordellen niet mecnig een Sadduceër hart ge* wint, maer den Pharifeër kan niets öndraeglyker zyn dan zoodanige redenen.
\ li
akdronik A u tt V> * * in Syro - p hèniciM , aen haeren zoon te A * * in
e g y » t e n.
fJetgê.yVAMatthehs XV,21—28. en ïdatU.s VII, 54—30.5
JErindlyk, myn lieve zödn! zyn uwe zufier en ik het eens geworden, om u op 't dringendftê tft verzoeken , dat gy , zoo fpoedig mogelyk , te
huiswaert keert. Verfchrik niet, denk ook
fiiet, dat wy ons Van zwakke raedsluiden , en veel minder, van de bcnyders uwes geldks hebben laten bepraten. Eerst meende het meisje,
dat



ANDRONIK.A AEN HAEREN Z O Ö N» t}?
dat men u nog niet uit het gezelfchap van Koop» luiden, waer in ge u bevindt, moest te rug ontbieden ; dit zou ligt zoo veel zyn als uw geluk met geweld onder den voet ftootcn. Maer, in Gods Naem! eindlyk kreeg deze gedachte de overhand, dat een veel kleener en veel onzekerder geluk wel eens moet opgeofferd worden aen een , dat en grooter en zekerder is ; ja dat deze de rechte wysheit is van eenen Koopman. Voorts zy het u zeiven geheel overgelaten, naer uw eigen oordeel te befluiten , — te komen — ofteblyven daer.gy zyt! — Hoorflechts, watikutemelden hebbe. Gy zult u al verwonderen, dat ik zoo van uwe zuster fpreke, als met haer overlegd hebbende , om u te fchryven ; hoor dan maer.
Sederd ik u de laetfte mael ichreef, hebben Wy fteeds meer goeds en godlyks gehoord van den Galileër Profeet; maer de toeftand van myn kind werd geduurig erger, en myn hart werd als met duizend mesfen doorfneden, wanneer ik van eenige elenden hoorde, die eenigzins zweemden nae de omftandigheden van uwe zuster; in 't byzonder op zekeren tyd, toen ik een verhael kreeg van het gebeurde met zekere Israëliër dochter en haere moeder, die zoo volkomen in ons geval wa* ren. De braeve Alethes had my dit verhaeld. Axh! hoe weenden, wenschten, en zuchtten wy aen het bedde van myn kind, dat de God der
m. BESht G Go-



£5>- ANDRONIKA A G Ef
Goden ook eenmael zoodanigen man tot ons wiï-> do zenden! Maer uw oom zeide fteeds, dat hy waerfchynlyk geen voet nae de Heidenen verzetten zou.
Om kort te gaen; eergister zond Alethes my een bode, met bericht, dat de Profeet en zyne leerlingen waren aangekomen , en wel by hem hun intrek genomen hadden. Hy verlangde, geheel ftil en verborgen te zyn, had nog weinig gefproken, en niets uitgevoerd; evenwel naer alle waerfchynlykheit waren het wel waerlyk de Pro* feet en zyne medgezellen , enz.
Wat zou ik doen? i— Het kind medetene-
fnen, was geheel niet raedzaem; het had
fteeds meer en fp-oediger vlaegen, die elkander
afvvisfelden, clan van de hevigfle en gewel-
digfie razerny, — dan van eenen geheel magt1'oozen en doodlyken toeftand, i— en clan van de verfchriklykfte pynen door alle de leden.
Alle drie toeftanden , die zoodanig waren , dat 'er niet aen te denken was, om haer voor den
dag te brengen , en medetenemen. Myi4
vreze , dat ik het gewensehte oogenblik mogt verzuimen, dreef my; — ik liet alles ftaen, — fpoedde my tot hem, —■ en zie! — ik trof hem juist aen in het weggaen. — Hy ging alleen, en zyne jongeren een weinig achter hem.
Alles betuigde my, ja deed my gevoelen, deed Siy zeggen: „Hyis't! Hy is 't J" — Al, wat in my
was,



HAEREN ZOON»
99
was, was in beweging! — Ik wierp my ncclcrvoo'r zyne voeten , zag hem ftyf in 't aengczicht, en de nood en het geloof deden my uitroepen: ,, o Heere! ,, gy Zoon van Davïd! ontferm u myner! myne
dochter wordt geweldig gekweld door eenen \i Daemon! " —
Maer, o God! hoe keel en onbewogen zag hy
my voor een oogenblik aen! * meent gy,
dat hy my één enkel woordje antwoordde ? ;
neen! niet één! —; • Evenwel, nog ontzonk
my de moed niet; ik had te veel van hem ge» hoord. Ik fchrcidc, en drong by hem aen.' Nn •traden zyne 'leerlingen tot hem , en zeiden:
Laet haer van u gaen , zy ontrust ons met „ haer gefchrci!" Hy nochtans zeide mét koelen ernst tot hun: Ik ben niet gezonden, dart s, tot de verlorene fchapen van ïsfaëls hnis. " Naeuwlyks hoorde ik die woorden, of zy fneeflen my door 't hart, en gaven een koude rilling door al myne leden. Nochtans , verlaten kon ik> hem niet; hoe zou ik toch konncn? Myn kind zoo elendigl en hy, de eenige, die helpen kon *
Ondertusfchen waren zy een weinig voortgcgaen. Ik ging nog eens henen, wierp my Weder aen zyne voeten , fchreide weder , en met nog fterker aendrang, als of ik 'de fteenen had móeten bewegen : Heere ! help my ! Heere ! ,-, ontferm u myner!" Nu zag hy my niet onfficndlyk aen, even als of hy zich over my vcr-
G Os W9TÏ-"



,1*0 ANDRONIKA AÊDÏ
wonderde ; en daerop keerde hy zich tot zyne Jongeren, zeggende: Het is niet goed ,
dat men het brood den kinderen ontneme, ea
het den honden voorwerpe."
Gy weet, hoe de Joden vaa ons denken; evenwel hy zei dat gansch niet kwaedaertig of bits. Het was , als of hy de Jongeren wilde uithooren , wat zy daer van dachten. My kon dit natuurlyker wyze niet affchrikken ; ook was een kruimeltje my nu genoeg; dit zeide ik ook tot hem: „ Ja wel, Heere! (antwoordde ik hem) maer „ de honden eeten ook wel van de kruimeltjes, ,, die van hun 's Heeren tafel vallen!"
o Myn zoon! naeuwlyks had ik dit gezegd, of het was , als of de verborgene vonken van liefde en welbehagen in ligterlaeije vlam uitbraken , en zich over zyn gelaet verfpreidden.
o Vrouw! (zeide hy) groot is uw geloof, u „ gefchiede naer uwen wensch!" Ik dankte , en prees; — alles , wat in my was, was lof en dank , en ik vloog nae huis. Niets bevreemdde my meer, dan hoe hy zeggen kon: Vrouw! „ groot is uw geloof!" Wie zou hem toch konnen verlaten zonder verhoord te zyn , dien Godlyken ? — Wie zou zich, door iets , wfct het ook wezen mogt, van hem laten afwyzen ? —Ik immers had nimmer eene zoo dringende bede konnen afflaen, en ik hebbe op verre na die liefde niet, welke hy bezit. Nu, nu hebbe ik het zegel



HAEREN ZOOM. ÏOI
gel op myn geloof! Toen ik te huis kwam, vond ik myn lieve kind geheel bedaerd en gerust te bedde liggen , ja zag haer weldra gezond opftacn , om op haere knieën God te danken zoo gezond , zoo vlug van geest, als gy , noch ik, haer ooit gezien hebben.
Zie dan nu, myn zoon! zoo moeten wy indringen , dan wordt hy ook de onze , ik zal
ntets meer zeggen. Kunt gy zonder hem zyn? — wilt gy liever uw heil in den koophandel zoeken,
dan den Verlosfer van uwe zuster kennen
den Gezalfden van Israël en der Volken nader ko-
jjjen ( _ te gemoete treden! Doe, wat gy
wilt! — doch ik kenne uw hart ; —
ïn gevalle gy — •
n | in.



111.
"vreugde - zang
eérrèr Bloedverwante vrfri andronika(*).
r.
^ou God zich ooit der braeve ziele onttrekken.
Die vol van eerbied tot Hem gaet
Met boetetraenen op 't gelaet? , Zou zulk een ziel Hem niet tot deernis wekken7
o Ja! zyn vriendlyk acngezicht
Is nae het zoekend hart gericht.
e. Laej
(*) Qp de wyze van het Gezang des Ecrwaerdigen Heere schutte, in 2de Deel zyr.es Bundels, bladz. i~6. beginnende: Helaes! hoe hebbe ik eed en 'trouw yerbrohén !



V r E U g D E - Z a n g,
2,
taet vry zyn VTo!k zich dezen fehar ontroven,
En Hem verfmaden, die hen zoekt;
Een Heiden, die zich des verkloekt, Vindt heil en hulp door ongeveinsd geloven.
Als Israël Gods heil veracht,
Scheukt Hy dit aen een vreemd genacht,
Eli as vond uit duizenden flechts tinc,
Een weduw, die in hongersnood
Op God nog hoopte,*sn zy vond brood; Koe zeer Gods Volk ook hoop - en raedloos weene I
Die God betrouwt, vindt God ook goed,
En wordt met wonderfpys gevoed,
<r
Hoe nieeuig een ooit aen melaetschheit kwyne,
Eliza heeft flechts één' gered;
Naüman's hope, op God gezet, Is ntct befchaemd; hy zag zyn kwael verdwynen,
Daer Israël vast vreest en beeft;
Roept een-Syrier: „Jehova h leeft!"
5.
Wie vond ooit meer genade in jesus oogen,
Dan die Romein, wiens nedrig hart
In waer geloof gansch Isrêl tart? Hy bidt, ftraks is zyn knecht 't gevaer onttagea,
't Zy oost, of west, of zuid , of noord, 4
Een waer geloof brengt blyflfchap vo?Xt,
G 4 *■ Me*



*0"4 VREUGDE-ZANG
6.
Een jesus zoekt op Vaderlandfche Kusten
Vergeefsch nae 't Volk, dat op Hem Iet;
Maer, waer zyn voet zich elders zet, Mag zich zyn hart in waer geloof verlusten.
Wie was dit waer geloof zoo na', t
Als gy, Heidin! Andronika !
7.
Het bloot gerucht doet uwe vreugd ontfpringen ;
Gy ziet Hem, en betrouwt zyn magt;
En, daer ge vast verhooring wacht, Houdt ge onverzetlyk aen met fmeekend dringen.
Houd moed! houd moed, Andronikal
De Heer flaet uw gelove gaê.
8.
Hy fehynt, *t is waer, wel harder dan de fteenen,
Maer is als wasch voor elk, die ncdrig zoekt ;
Öf fchoon een Leerling zich verkloekt, Pe Meester hoort zyn tael, maer meer uw weene*.
Andronika! gy ondervindt,
Dat nedrigheit in 'C eind verwint.
Een krnimeltje kan u genoeg verzaden;
Gy wenscht het brood der Kinders niet;
Wyl uw geloof hier alles ziet Ook in de minfte blik van zyn genade.
Da.-r 't onheil reeds uw huis ontvliedt,
ggo dra Hy fpreqkt; „Uw wensch gefchiedt!"
ÏQ. Wagl«



VOOR. ANDR.ONIKA. IOff 10.
Wacht heil, myn ziel! ook in de laetste dagen,
Ook in des aerdryks verften hoek;
Wat ook uw ziel gelovig zoek; Houd nedrig biddend aen; uw heil zal dagen,
Vraeg dit vry aen Andronika;
Haer voorbeeld roept: „o ja! o ja!"
ir.
Dat zich ons hart dan nimmermeer bedroevc,
Wat mensch ons ook zyn troost ontzeg,
Ja afzend' van des Hecren weg, Zyn acnichyn keert zich eens, hoe lang het toeve}
De Hulp komt wis, al komt dis fpaë;
Dit tuig' Heldin Andronikal
12.
Kan 't kruimeltje het nedrig hart verzaden,
Straks zien wy onzen wcnsch voldaen.
Die nedrig nae een druppel ftaen, £ien eens den vollen vloed van Gods genade.
Die met u fchrcit, Andronika!
Volgt ook eerlang uw juichtoon na,
* # #



I V.
Uit het gefchrift van NATHANAèt, JVergelykt Mattheus XV, 25. cn Markus VII, 31.)
«—1 6 Xsraël, dat gy toch geloofde, gelyk
dieHeidinne! — dat ons ganfcheVolk eens als één eenig man voor hem op de knieën nederviel, en hemfmeekte: Heere! ik verlate u niet, voordat gy my zegent!" dat het met hem worftelde, om deel in zyn Ryk te hebben, gelyk onze vader Jakob, die Godsvervvinnaer , naer wiens naem wy genoemd zyn !
Wy reisden zonder uitftel van daer weg; en namen onzen koers door het Land der tien Ste-. den (*). Het hart klopt my dikwyls van angst
we-
£*) By de Nederlandfdie Overzetters onvertaeld gelaten; '4* lanipaelen vap Decapolis. Zie Maikus VII, 31 en elders.



uit nathanacl's geschrift, io?
wegens de fteeds toenemende onveiligheit des levens van onzen Meester, uit hooft'!e van den, in Judéa en Galiléa, fteeds toenemenden haet de? Priesters en Wetgeleerden , der Pharil'eërs en Sadduceërs , welke de Meester altyd zoo zorgyuldiglyk moet ontwyken.
Maer het kan onmogclyk langer zoo gaen; de Raedflagen der Overften onzes Volks tegen den Heere cn zynen Gezalfden moeten wel haest eeq einde nemen; die in den Memel woont, belucht hen toch, en zal. hen ook befpotten in alle hunne ydele voornemens,
Welhaest zal Hy tot hen fpreken in zynen toorn, en hen verfchrikken in zyne gramfebap; Wtd haest zal Hy hen betuigen: „ Ik doifli heby
be mynen Koning gefteld op mynen heiligen s, berg Sion." Hy immers is zyn Zoon, cn de Heidenen zullen hem dienen; — ook die tien fteden. door veele welmeencnde — haest had ik' gezegd — door betere menfehen bewoond dan veele fteden onzes Volks ■— zal Hy hem ten erfdeel geven , en de grenzen der werelt ren eigendom.
Wy kwamen te rug aen de Gafileefche Zee, eu jefus klom met ons op den berg; -V en daer hielden wy ons op tot. —;



V.
jemima en athalia, met bos ar., haeren broeder; in Tiberias.
(Vejcgelykt mtthtus XV, 30 — 38. Markus VII, 32— $7, en VIII, 1—9.)
jjT- Spoedig, broeder! zuster za! op het
oogenblik komen ; wat- hebt gy gezien ?
B. 0 I Kon ik maer alles verhalen ! zuslicf! —■ Ondertusfchen zie ik wel, dat wy tot morgen toe geen bekwaemen tyd zullen hebben, om 'er gerust over te fpreken buiten deze oogenblikken.
J. Nu dan, gae toch voort.
B. Toen ik naby hem kwam, ontmoetten my veelen , die door hem geholpen waren ; ook verfcheidene, die ledige baeren en beddekens droegen , terwyl de kranken, die daer op gelegen hadden,



JEMIMA EN AT H AL IA MET BOSAR. lóf
den, voor uit liepen; —— ook eene moeder, wier weleer elendige kind nu gezond en fris om haer henen huppelde; ook een vlug ronds¬
om ziende oude man met een kleen knaepje by zich, dat elk te gemoet fprong en riep: Myn j„ grootvader is blind geweest!" — ook een knecht met eenen ezel, die, op myn vrage, by wien hy behoorde, en waerom hy den bezadeldent Ezel dus geleidde, antwoordde: Myn meester
was lam aen de rechter zyde; eu ziet nu gaet ,, hy fiks en vlug; hy is my reeds een groot ftuk
wegs voor uit , en fpoedt zich nae zyne „ vrouw." ■— Daer vloeiden traenen, myn lieve zuster! traenen van ontroering en blydfchap, aen alle zyden.
J. Dat gclove ik. (zy hoort iemand nae de kamerdeur komen) ? Ach! daer is zy reeds! (het was flechts een bediende, die iets kwam vragen, en terftond weder wegging). Ach! vaer toch voort! wy zyn geen oogenblik meer zeker.
B. De vrouw van onzen Timmerman ontmoette my ook met haer dochtertje, dat zoo kromme handen had; ook dit is genezen.
J. Kende zy u niet?
B. Hoe zou ze my in dat gewaed gekend hebben? Ondertusfchen kwam ik by hem, ea
trof het zeer fchoon; hy had eenen bynat
geheel Hommen en volftrekt dooven man met •pzet ter zyde af genomen uit het Volk, (waerom %



* 10 J E ii i ini a EN ATlULli
t>m V wetc ik nfet, )' toen 'had hy hem den vinger Ih de ooren gëftok'en, nadat hy fpog aen zynë vingers geaaeï] had, en hy raekte zyn tong aen; teifiond fprak en hoorde de man! — hy verbood
hem , dit té verkondigen ; maer ik weté
niet, of die man dit wel heeft opgevolgd. De omftanders waren v'erbacsd, even ais ik, en een ieder riep uit: Hy heeft alles goed gemae'u! de dooven hooren , cn de ftommCn fpreken!" Daer by kwam nu nog , — denk eens , lieve zuster ! waerlyk een hooger hand heeft my ge^ leid, dat ik zoo veel te zien kreeg, — daer by kwam nu nog eene zoo wonderdadige fpyz'iging, éven als die , —'■■ weet gy'? —- waervan wy
reeds te voren eens hoorden verha'en; juist
zoo eene; uitgezonderd, dat hy nu zeven
brooden had, en dat 'cr zeven korven overfchotcn , en het getal der mannen was vierduizend, béhafven de vrouweifcn kinderen. ïk "gaf ffrptlyk acht op alles, en zocht, zoo veel ik kon, de naeuwkeurïgltè berichten van alles, wat ik'zelve niet zien kon.-
J. O! gelukkige broeder! — maer hy, —■ hoe' beviel hy u.?
B. (met de;? levfndigften ernst j. Een onvergclyklyk Man ! ■—• o! Een gansch onvergelykjyk, weergaloos. Man!
Atiialia. (hier op juist in de kamer tredende). Schoon! dat zal my ook lief zyn
zhsk



MÉT B O S A R. lïï,
zuster! wanneer uw Rehabeam een zoo onver* gelyklyk man is.
Je mi m a en bosar zien elkander bedeesd een, en zwygen.
At hal ia (ziende nae het gefchenk , dat op tafel lag, en dat bosar van rehabeSm, aen wien j e m i m a verloofd was, had medegebracht, en dit bekykende;) Kostbaer waerlyk! wanneer hy zoo fchoon en beminnenswaerdig als ryk is,
hebt gy het gelukkig getroffen, meisje! ■
Maer ik kom met ipoed, om u uit vaders naem te zeggen , dat hy het bezoek heden wat vroeger' verwacht als'anders; ——• wel, zuster! gy zyt nog in 't geheel niet in orde! —■ doch het is u nu wel wat te vergeven. (in 'ï henengaen ziet ze een overrok en gordel on-d-er de tafel liggen). By alles! hoe komt dat boerengevvaed hier in de* ze kamer!
Je Mi ma "en bosar bloozen en ver/lommen, A t a a 1.1 a. Gy bloost ? mag ik het niet we*j ten ?
J. Gy had dat niet moeten zien (zy houdt haer de handen voor de oogen ) —-—.—■ ha! ■• zo» moest gy gedaen hebben.
A. (lachende') wat is het dan?
J. Wy moeien het u nu wel zeggen. Gy zyt toch ook een goeds zuster, hoe fcherp gy ook kunt fpotten; — gy zult 'er vader immers geen Woord van zeggen ? ■
A. Ve«



mc j e m i w a en a t h a l i a
i A. Verlaet u daer gerust op ; maer help my uit den dut.
J. Broeder wilde volftrekt eenmael den Nazara* ner zien, maer durfde dit niet laten blyken.
A. Dat verfraet zich ~- ik wü evenwel
niet hopen ,
J. wordt een en andermael ro.od, en ziet ver Ie* gen.
B. Hopen of vrezen! ik ben by den Profeet uit Nazareth geweest, en om den toorn van myn heer vader , en de fpotterny van myne vrouw zuster en van het geheele hoogadelyke gezin , te ontwyken , nam ik de gelegenheit waer der reize nae Rehabeam, en kleedde my als
een boer. Daer hebt gy nu den fleutel van
het raedfel omtrent het boerengewaed, en fiof om te fpotten!
A. Gy zyt wat trotsch, heer broeder \
B. En nu nog wat. Het is met Jemiraa afgebroken , dat zy ook eens hcimlyk henen moet.
Athalia lacht vol fpotterny.
B. En nog wat. Ik houde myne zuster Athalia voor een laege ziel, wanneer zy voortgaet in met den Profeet te fpotten, vöör dat zy hem ook eens bezocht heeft. •
A. Hy verfiaet het zich/naer ik zie, altans zeer wel, zyne Jongeren trotsch te maken. —Die laege zielen mogt gy wel fparen ; heer broeder! — ik zal vader niets van uwe kostlyke geheimen
ont-



MET B O S A R. JIJ
ontdekken; zyt des gerust! —> en eindlyk
doe ik nog wel eens voor eene enkele mael meé
met u, maer irt oprechtheit, flechts om u-
lieder zwakheits wille.
B. Ik ben geheel boos op my zeiven over myné bloóheit. Reeds zoo lang wandelt de Godlyke iri Ons Land! en wie der aenzienlyken uit onze Stad gaf zich de moeite, om eenen voet om hem te verzetten ? Hy doet wel, dat hy de gezelfchappen der Grooten niet naloopt; en toch, of fchooü elk die gezelfchappen naloopt, zal echter de Waerheit van God niet mededóeri in hunne zonde.
A. Zult gy ook uwe zaek goed maken op dè
gelukwenfching van dezen avond mét dit uw
Verhitte hoofd?
B. Mag ik wel? Maer zacht! de
Profeet is inderdaed geheel anders dan ik in zachtmöedigheit. -
I * é '
Mi DEEL'. Ü VÏ;



V I.
jakobus en juda s, Broeders van jesus.
(Vcrgelykt Joannes VII, i — 3.}
fclTuDAS En ook, al ware het
zoo, dat zy het op hem toeleggen; wat
had hy daer voor te vrezen, indien hy die ware, voor wien men hem wil houden ?
Jakobus. Dat is zoo; dan moest hy zich over dat alles niet eens bekreunen. In Gods Naem, ik kan geen begrip krygen van de zaek.
Judas. Begrip genoeg. Want alles zou zekerlyk geheel anders zyn, indien hy de Mesfias ware.
Jakobus. Het kwelt my intusfchen , dat moeder met ons en de anderen geheel niet lief
is,



JAKOBUS EN JUDAS. ïlj
i .....„ m n
Is, orri zynent wille ; en ik kan maer niet zoo veel verbeelding van hem voeden als zy doet.
Judas. Ziet gy wel? dat hebbe ik reeds
duizendmaelen gezegd? namelyk, dat zy
hem van jongs af eenigzins bedorven heeft. God beware my, iets ten zynen laste te hebben ! hy is my een waerde broeder, ik hope nooit, by rnyri weten , iets kwaeds van hem te zeggen ; maer Maria heeft altyd zoo hoog geloopen met haerei Jefus; niemand gold by haer zoo veel als hy; eri dit "heeft misfchien niet weinig toegebracht, oni hem in veele te hooge inbeeldingen te Herken.
Jakobus. Ik zou 'er niets van zeggen, höè lang het ook fammelde, wanneer de zaek maer fteeds voor uitging; Maer ze gaet nu geduurig achter uit.
Judas. Juist zoo denke ik 'er ook over. Dè waerheit zelve lydt hier door, want de beste vrienden zyner zake ftaen in twyfel en zyn in geduurigen kommer. Neen! zoo zwak wil ik niet wezen,. dat ik my openlyk voor hem zou verklaren; bet hy recht blykbaer, in de Hoofdftad en voor dea grootenRaed , zyn zaek bewezen heeft. Alfchoori ik ook inwendig van harten in hem geloofde, dail zelfs zou ik my nu nog niet voor hem verklaren: Meri zou denken, dat de trotschheit bp ohzeil broeder ons verblind had:
Jakobus; Maer gefield eens, hy ware iii«érdacl Israëls Koning! s
ü 2 j g=



Il6 jakobus en judas1.
Judas. Het is zelfs belachlyk, dit te noe„ men; — z .u een Nazarener daer toe moeten dienen ?
Jakobus. Ja maer gefield eens, het ware
zoo; dan kon hy het ons evenwel zwaer b«-
taeld zetten, dat wy ons zoo laet voor hem ?erklaerd hadden. <
Judas. Dat is myn minffe zorg; — hy is te goed.
Jakobus. Nu dan; ik hope immers, dat hy tot het Feest zal gaen.
Judas. Zie ! dat wilde ik ook zeggen. Op dit Feest moet hy zieh openbaren , en
zal hy zich openbaren ; dat willes
wy hem gansch vry en onbefchroomdlyk zeg-



117
V I I.
De zelfden met jesus. (Vergelykt Jomncs VII, 3 — 8.)
^Takobus. Maek u nu relsvaerdig , Broeder! gae heen en openbaer u op het Loofhurtenfeest in het Joodfche Land, en doe uwe wonderen in 't openbaer , op dat uwe Jongeren eenmael zien mogen , wie gy zyt. Het moet zich nu ontwikkelen.
Judas. Wanneer gy het Licht der werelt zyn wilt, hebt gy u immers niet fchuil te houden. Wanneer gy zoo groote dingen doet, openbaer u dan aen de werelt, en ontwyk haer niet langer.
Jesus. Myn tyd is nog niet daer; maer de* uwe is reeds ten vollen daer. De werelt zal u niet haten. Op my in tegendeel heeft zy haeren haet gevestigd; want ik zegge haer vry uit, dat haere daden boos zyn. Reist gylieden dan maer U % tesr



ttS j a g o e u s en j. V d a 5.
ter Feest, ik gae nog niet dervvaert op. Myn tyd is nog niet volledig daer.
Jakobus. Gy laet ons dan weder even wys als te voren.
Judas. Dus immers zullen 'er veel minder ü geloven.
Jesus. Dat zy zoo ! Niemand kan tot my komen , ten zy de Vader , die my gezonde», heeft, hem trekke.
VIII.
z, E e>" h o n i a s aen s e v e r u s,. CVergcJykt Joantus, VII, 9i).
/ZJ. oo t my toefchynt, zal de zapk des N.iznreners aen 't zinken gaen, en misfcliicn dooft ze, uit, gelyk een lamplichtje, dat den toevoer van che mist. Ik kan u echter niet zeggen, dat ik van
het



ZÏPHONIAS AEN SEVERUS. lïf
het eene of het andere de reden kan hegrypen. Hy liet zich op het laetfte Paef.chfeest hier niet zien, en ook niemand zynervoornaemfteJongeren. Nu, den iSden van de maend Tisri (*), hebben wy reeds den derden dag van het Loofhuttenfeest, en ook nu is 'er n >p; niets van hem te ontdekken. —■ Ik worde afgenepen, cn hope morgen dit myn fchryven te vervolgen.
(*) Het Loofhuttenfeest begint den isden dier maend, welke ten deele met ome maend Sepiimhtr ten dcele mets *nze maend QStobsr overeenftcm.t.
V E R. X\
H4
TIEN-



TIENDE AFDEELING.
fEGINNENDE MET DE REIZE nae HET LOOFHUTTENFEEST, EN EINDIGENDE MET HET VOORGEVALLENE J5Y OE VIERING DER WEDERINWYDINGE DES TEMPELS.
5 e ? h o n i a s aen s e v e r u & (Vergelykt Jomms VII, 10—36,)
Hy is gekomen. Reeds op den eerften Feestdag had zich een afhangeling van de voornaemfte Pnarifeërs ouder de meenigte des Volks ver-



zephonias aen severüs. fan
mengd, en goed van hem gefproken, om onder deze vermomming de luiden uittelokken. Maer Weldra vergat hy zich in den yver van een gefprek Over den Nazarener, waer in hy zich had ingewikkeld , en dreigde , alle die geenen aenteklagen, welke de party van den Profeet fterk hadden verdedigd. Sederd dit voorval, dat ras algemeen bekend werd, nam de vreze toe, en men durfde zich niet ten zynen voordeele uitlaten; en hier van daen zagen de Galileërs zoo wel als alle vreemdelingen, dat de Joden, en wel vooral de aenzienlykften, veel moeilyker te fpreken waren over Jefus , dan een jaer geleden. Zeer weinigen durfden ook op den tweeden en derden dag recht rondborstig uitkomen , om iets tot zyn lof of ter zyner verdediginge te zeggen.
Maer op den vierden dag ftond hy zelve onverwacht en onbekend in het Voorhof, zonder eeliigzins in het uiterlyke onderfcheiden te zyn van eenen gemeenen Israëliër. Terftond verzamelde zich eenig Volk, dat reeds tevoren gemeenzaem met hem was, om hem henen. Dezen leerde hy als gewoonlyk, verklaerde eenige plaetfen uit de. Profeeten, en pastte die op den tegenwoordigen tyd toe. Ook zouden de waerheit, lieftalligheit en nadruk, waer meê hy fprak, hem de harten van alle Toehoorderen hebben doen winnen, had dit niet teffens de nieuwsgierigheit van fommigea gaende gemaekt, om te weten, van waer deze.
I.I 5 man,



12* ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
man wel wezen mogt, en van waer hy zyne gegronde Schriftuurkennis bekomen had; daer niemand hunner wist, en 'er ook geen blyk in zyne houding en zegswyze was, dat hy zyne wysheit verkregen had uit de fchool der Geleerden, enz* De eene vroeg met 'er daed aen den anderen? „ Hoe verftaet deze de Schriften , daer hy die „ toch niet geleerd heeft?" Dit nu gaf hem aenleiding genoeg, om die zelfde, groote en verhevene voorgevens van zich zeiven aentevoeren, welke hy ook in het vorige jaer op het Paeschfeest had voorgedragen.
Doch gy zult u de moeite van het lezen niet. beklagen, wanneer ik voor u overfchryve, wat hy zeide, volgens het eenparig en alzins bevestigd getuigenis van eenige hoorders zyner redevoeringe:
„ Myn Leer is de myne niet (dus begon zyn antwoord;) „ maer desgeenen, die my gezonden heeft; wanneer iemand deszelfs willedoen wil, die zal van deze Leer bekennen , of zy uit God is, dan of ik uit my zeiven fpreke. Die uit zich zeiven fpreekt, dien is 't te ,, doen om zyn eigen eere. Wie de eer zoekt van den geenen, die hem zond, die is geloofwaerdig en vry van ongerechtigheid " Heeft niet Mofes u de wet gegeven ? en „ nochtans niemand uwer houdt die wet. Wat „ zoekt gy my omtebrcngen?"
De



ZEPMONIAS AEN SEVEKUS. 12.3
De fchaere verzettede hier van, en riep met hevige drift: ,, Gy hebt eenen Daemon ! Wie zoekt
u omtebrengen? " Dit zou een der geenen gezegd hebben , die zelve niets kwaeds in den, zn hadden , en ook geheel niet wisten , dat men dezen man zoo boosaertig nae het leven ftaet. Maer befluit intusfchen hier uit , hoe hevig en oplopende dit volk is. Hy gaf hier op dit antwoord : „ Ik heb een werk gedaen " (Ry doelde, qp die voorleden jaer verrichte wonderdadige ger nezing inBethesda) ,, en gy allen verwonderde „ u daer over zeer fterk. Mofes gaf u het gebod „ der befnydenisfe," (niet dat het nieuwlings door hem gegeven werd, maer hy had het reeds van de Vaderen ontvangen,) „en volgens dit „ gebod befnydt gy den mensch ook wel op „ denSabbath, wanneer ditzooinvalt. Wordtnu „ een mensch op den Sabbath befneden , op dat dit
gebod van Mofes niet verwaerloosd zou worden ,
watvergramt gy u dan tegen my,' dat ik eenen „ geheelen mensch op den Sabbath gezond ma„ ke? oordeelt toch niet naer den uiterlyken „ fchyn, maer velt een gegrond vonnis. "
Nu herkenden hem ook eenige burgers van Jerufalem, en zeiden: „Is deze niet die, welken men „ nae lyf en leven ftaet! en ziet, hy fpreekt zoo ,, vry uit, en evenwel zeggen zy hem niets! —t „ Mogelyk hebben federd onze Overften recht bemerkt, dat deze waerlyk de Mesfias is."
— „ Maer



Ï24 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
— „ Maer (vervolgden zy dan weder) hos „ kan dat zyn? Wy weten van waer deze is, „ maer des Mesflah"s herkomst , wanneer die „ eens verfchynt, zal niemand weten." Dit, namelyk, gelooft liet Jodendom van hunnen grooten Koning; die zou zonder vader, zonder moeder, zonder voorouders zyn. Hier op moet de Profeet zyn ftem merklyk verhefd en gezegd hel> ben: „ Gy kent my, en weet, van waerik ben; „ nochtans ben ik niet uit my zeiven gekomen , „ maer die my tot u gezonden beeft , is de „ Waere , dien gy niet kent ; maer ik kenne
hem, want ik ben van Hem, en Hy heeft
my gezonden 1 *'
Nu ftak de llorm op onder de Pharifeefche party ; hier was hy nu zelve , — de man, dien men zocht; men moest hem niet langer zoo Hout laten voortpraten, niet langer toelaten, dat hy by Gods Volk alle rechtfehapene braefheit en Godsdienst uit hethart wegredeneerde; hy had, om zyne fchending der wet van M fes en van het aenzien der Overheit, reeds vóór een jaer verdiend, gevangen ge-, nomen te worden; Men poogde het volk-
dus ptehitfen d ■ r erinnering dier fchendinge
van den Sabbath; — maer vergeefsch; men-
wilde hein wel op ftaenden voet gegrepen hebben, maer nochtans durfde niemand wagen, de, band aen hem te flaen. Een der Gerecbtsdiesaers, een Hechte, en laffe, kaerèl, verhaelde my %
4m



2ËPM0NIAS AEN SEVERUS. 11$
dat Edom Judas (een voornaeme Aertspharifeër) aen hem en nog eenen makker van hem een goede belooning had toegezegd, wanneer ze hem Wilden grypen; en hy beefde nu voor de woede van dien beer, om dat hy het niet gedaen had; — maer? hy verklaerde my, dat hem een fiddering door alle de leeden ging, zoodra die gedachte maer ia hem opkwam : ,, nu zal ik hem grypen!'' hy had het om alles, wat men hem kon beloven» niet durven Wagen.
Ondertusfchen wonnen zyne leeringen eh zyn vrymoedig doch telfens zeer waerdig gedrag, effi wel vooral ook de veelerleië' wonderen, welke hy nu weder verrichtte, hem veele nieuwe aenhan* gers, en veelen lieten zich, nu en dan, vry openlyk uit , dat zy hem Voor den Mesfias Zel^
ven hielden; — ,, Of zal ook, (zeiden
,, ze) de Mesfias zelve , wanneer hy komt, ,, meer wondertekenen doen, dan deze gedaert „ heeft?"
Straks daerna was 'er Raedsvergadering; (gy weet toch, dat de Vergaderplaets by den Tempel is). In de zelve maekte de zelfde Edom Judas een grooten ophef tegen de zaek dezes Nazareners, en fchreeuwde, hoe deszelfs gezach weder begon te klimmen; ja dat zelfs bedienden van luiden, van welke men dit geheel niet vermoeden zou, zyne party koozen , en welligt daer toe moesten zyn opgezet.
(Merkt



Ï26 ZEPHONIAS AEN SEVERUS,
(Merkt gy wel? dat gold my en mynen hovenier). Hierop volgde een meenigte hevige klagten, die niets te beduiden hadden, of al té faemen uitliepen op het zelfde, dat ik u reeds sneermaelen gefchrevén hebbe.
Byna eenftemmig nam men een bcfluit , dat jnen hem zoo terftond van de plaets , daer hy leerde-, zou wegnemen, en gevangen voor den Raed brengen. Tot deze onderneming werden alle Gerichtsdienaeren afgevaerdigd.
Tans fprak de Leeraer weder vreemde dingen tot het Volk; als by voorbeeld: Nog een klee-i •s, nen tyd ben ik by ulieden, en gae weder he-
nen tot Hem , die my gezonden heeft. " I .
Gy ziet dus, wat voor herhaelde tegenftrydighe-
den hier voorkomen, ■ of, ik wil liefst nog
zeggen, fchynen voortekomen. Nu wil het
Volk hem Koning maken, dan ontwykt hy het. — Nu wil hy de Mesfias en van den Hemel afgekomen zyn, dan wil hy zoo terftond weder voort. Nu ftaet men hem nae het leven, en hy ontvlucht, even als een vreesachtige'; dan doet by openlyk , in den Tempel, na by den zetel van den Raed, zynen vyanden de ftoutfte voorftcllen, toont, dat hy zich onveilig acht, blyft
echter ftaen, . en niemand durft hem
ies doen!
Ach! dat my eens iemand alle die raedfels oploschte! Severus !
Maer



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 127
Maer hoor wyders, wat hy zeide : ,, Nog i> maer een kleenen tyd ben ik by ulieden, dan gae ik henen tot Hem , die my gezonden heeft. Gy zult my zoeken , maer niet vinden ; en waer ik ben, daer kunt gy niet komen. " Dit kwam allen vry vreemd voor; de toehoorders zeiden onder elkander: Waer heen zal die reize dan gaen , dat wy hem niet zullen konnen vinden? Gaet hy ook over zee, om de verftrooide Grieken te leeren? of wat mag dit zeggen betekenen? Gy .zult my zoeken, maer niet ,, vinden , en waer ik henen gae , kunt gy niet komen?" enz." Daer zyn inderdaed onder onze Joodfche Leeraeren zoo bekeeringzuchtigen , dat ze Landen en Zeeën omreizen, om Jodengenooten te maken.
II.



I L
ïEphonias aen severus» ih vervolg. (Vergelykt Jeames VII, 3?— 5jÓ
u is het Feest voor by ; maer ik heb nog Veel gewigtigs van den Galileër Profeet te zeggen. De Gerichtsdienaeren vonden geene gelegenheit, om hem te grypen. Op den laetften dag van de week der Loofhutten ontbrandden de Overften op nieuw tegen hem in toorn. Men heeft by ons de gewoonte, op dien laetften dag dezerweeke, Welken men op 't plegtigst viert, te gaen nae de brori Siloa, Welke zuidwestlyk ligt van den Koninglyken Burg, en dan fchept men met groote vrolyk-
heiJ"



«EPHÓNIAS AfcN SETERÜS. 12^
ficit water uit dezelve ; dit uitgietefidë, roept men elkander deze woorden uit Jefaias toe (*): ,, Ik zal water gieten op het dorre, en ftroomen -,, op het drooge; Ik zal mynen Geest gieten op ■,, uw zaed, en mynen zegen op uw gewasch. " Ook drinkt men van het gefchepte water , en roept tot elkander, ook met de woorden van dien Profeet (t): Wie dorst , die wordt geliefd uit =, de fontein des heils." De Priesters nemen ook van dit bronwater mede te rug nae de Stad, en gieten dit plegtiglyk in den Tempel op het brandoffer-altaer als een Drankoffer uit, ter gedachtenisfe van een wonderwerk in de woeflyne, waer door onzen Vaderen de dorst gelescht Werd. Ook wordt dan gebeden om regen na deh zaeityd;
Maer zie nu, wat de Profeet deed. Hy aenfchouwde dit bedryf j en nam een oogenblik waer, dat alles ftil was^ — ging toen op eene wat verhevene plaets, en afgezonderd, ftaen , en riep, (ik zelve zag hem, Severus! ) hy riep , met een geluid , (ik moet het toeftaen,) dat geen weêrga. heeft, zeer fterk: ,, Wie dorst, die kome tot
,i my en drinke!" Dit te zeggen tot eene
Natie, die zoodanige Godfpraeken en zulke verWachtingen heeft, en dat op zoodanigen dag, by
zod
(*) jesaias XL1V, 3.
(t) EB* 3 vergeleken met LV, h
ai» DEEL; l



ï3o
ZEPHONIAS AEN SEVERÜS.
zoo plegtige gelegenheit, wat dunkt xt
hier van ? „ Wie dorst, die kome tot my
en drinke; wie öp my vertrouwt, zullen gan,, fche ftroomen bronwater uit het lichaem vlie„ ten."
Dit , vergeleken met deze en die profeetifche uitdrukkingen, moet eene rnededeeling van Godlyke Geesteskrachten aenduiden. Hooger ondertusfchen kan de aenmatiging niet wel fteigen dan hier door. Wie op hem vertrouwde, zou niet alleen in ftaet gefield worden , om zyn eigen dorst te lesfchen, maer zou zelve ook eene even zoo ryke, dorst ftillende , bron worden voor anderen ! Evenwel , het is dus gelegen met de Leere der Wysheit. Al wie hy den Leeraer der Wysheit het goede aenneemt en zich ten nutte maekt, kan ook weder voor anderen dat zelfde worden , 't welk zyn Leeraer voor hem was.
Nu begon het Volk van nieuws aen te redekavelen , en zich in partyëh te verdeelen. Zeer veelen werden door de inderdaed onbefchryfiyke kracht en nadruk der woorden , — even on-
begryplyk treffende als deftig uitgefproken, <
zoo aengcvuurd, dat ze luid op riepen: Deze „ is 't! deze is de groote Profeet!" — Andere riepen nog luider, en waegden het zelfs te zeggen : ,, Hy is de Koning , dien wy verwach-
„, ten! " ' Maer weldra kwamen anderen
voor den dag , die daer tegen inbrachten : , „ Komif



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 131
& Komt dan de ' Mesfias tut Galiléa? —
ft Leeren niet de Schriften , dat hy van Dasi vids nakomelingfchap zyn , en voortkomen S5 moet uit Bethiehem , van waer David B was?''
En waerlyk in het tweede Gefchiedboek vari Samuël ftaet (*): Wanneer nu uw tyd verlo■„ pen is, dat-gy met uwe Vaderen zult ontfla■„ pen zyn , zal ik uw zaed na u verwekken; ,, Die uit uw lyf zal voortkomen, dien zal ik ;, zyn Ryk bevestigen."
't Geen 'er volgt ziet duidlyk op Snlomon,. doch het flot behelst deze merkwaerdige wcorden (t): 55 Maer uw huis en uw Koningryk zul5, len eeuwiglyk voor u beftendig zyrt, uw troori
zal bevestigd worden in eeuwigheït."
Ook moet ik u deze plaets uit de Psalmen niet onthouden ( §): ,, Jehovah heeft David waeiheit
gezworen; (Hy wykt niet van zynen eed) : Uw
;, nakroost zal ik zetten op uwen troon ! —!
;, Indien uwe zoonen myne wet en myne gebd<*
den houden, welke ik hen leerde, dan zullen H ook hunne Kinderen eeuwig op uwen troori
zitten. Jehovah heeft Sion uitverkoren , eri
zich verkozen ter woninge. Dit is myn zetel
ii voor'
(*) 2 s am u el VII, 12.
(t) «*
£§) psalm CXXXII, it— $
l %



Ï3ï ZEPHONIAS AEN SEVERUS,
n voor eeuwig, hier is myne woning. Ik zëlvd verkoos die voor my."
Maer allerduidlykst zyn de woorden van Mieha, die het noodzaeklyk maken, dat de Mesfias uit Bethlehem moet voortfpruiten (-*)» „ Gy H Bethlehem Ephrata ! gy zyt, 't is waer, te kleen, dat gy geteld wordt onder de heerlyke en vorstlyke fteden van Juda; evenwel zal my uit u eene voorkomen, die een Heerfcher in „ Israël zyn zal , en wiens uitgangen zyn van
,, den beginne, ja van eeuwigheit her. Hy
zal beftaen, en in de kracht des Heeren wei,i den, en in de Heerlykheit van den Naem des „ Heeren zynes Gods ; en zy zullen daer wo„ nen; want hy zal nu groot zyn tot het einde der werelt, en voor deze zal vrede zyn. " Moet gy my nu niet ten minften toeftaen, myne waerde Severus ! dat ik u, volgens uw begeerte en myn belofte , geheel alles fchryve , wat tot eenige opheldering omtrent de zaek van dezen merkwaerdigen man kan dienen?
Dus dan vond men, terwyl ge nog meer begeert te weten, een nieuwe onoplosbaere zwarigheit, die toonde, dat de Nazarener de Mesfias niet zyn kan. Hier over begon nu het Volk ernftiglyk te redentwisten en te verfchillen. Verfcheidene dreven dit weder zoo fterk, dat ze hem gry-
peia
(*) MICHA V, I, 3, 4.



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 133
pen wilden; maer wederom niemand
durfde het wagen; en dit kan ik nu zeer gemak lyk geloven, federd ik hem gezien hebbe. Ook wanneer ik zyn ergfte vyand was, en wanneer ik alles daer meê in de werelt winnen kon , en wanneer iedereen my om myne bloóheit zou befpotten, — ook dan — zou ik het nog niet wagen, hem te willen grypen. De Gerichtsdienaeren, dezen dag nog eens uitgezonden, om hem gevangen te nemen, kwamen zonder hem te rugge in deRaedsvergadering, daer toe weder belegd. Men vroeg hen met veel toornigheit: Wat is dit?
waerom vat gy hem niet?" —■ maer zy gaven ten antwoord : Waerlyk ! nooit heeft eenig mensch alzoo gefproken als deze! ons ontzonk telkens de moed!" Men ftampvoette van kwaedheit, zeggende: „ Hebt gylieden u ook ai laten verleiden? — gelooft ook een eenige uwer Overften aen hem? Dit gepeupel, dat de „ wet niet verftaet, is zoo verbysterd, dat het hem aenhangt." Nu waegde Nikodemus , een zacht befcheiden man, doch ook van de party derPharifeërs; deze waegde het opteftaen, en hen een vrymoedige vraeg te doen: ,, Oordeelt onze ,, wet den menfohe , eer men hem zeiven ver* hoord heeft, en recht weet, wat zyn bedryf is?" — Dan zy voeren met bittere fpottael hier over tegen hem uit , en hadden de onbefchaemdheit, hem .te gemaet te voeren: Zyt
I 3 » in



134- ZEPHONIAS AEN S E V E R U %.
,, gy ook misfchien uit Galiléa? Onderzoek flechts, en gy zult zien, dat uit Galiléa geen Profeet te wachten ftaet." En daer meê
werd die Vergadering gefloten, en men fcheidde
van een.
Inderdaed , al was men door de meenigerleië andere ftreeken en trekken der Pharifeërs nog niet geheel en al tegen hen , men zou het worden door een zoodanig gedrag; zonder daerom voor. de party des Nazareners te wezen. Immers % daer kan niets verftandiger gezegd worden, dan ?t geen Nikodemus zeide ; wee dien Raeden, welke zoodanige reden met fpotterny en onbefcheidene tael zoeken te overfchreeuwcn !
Aen myne vrienden bekenne ik het , dat, wanneer- iets my doet overhellen aen de zyde des Nazareners, het dan de kloeke ontmaskering is yan hetPharifeër karakter, en de vryë tael van eetL gezond oordeel, welke Jefus met zoo veel moed,, in zyne rédenen mengt. Denk het zelve maer. een,s, hoe fpoedig ons gaufchc Volk uit zoo vee-. Ie domme bygelovigheit en uit de. ketenen der. flaeffehe afhanglykheit van het oordeel hunner. Lcidsluiden gered zou zyn , wanneer het zich door den Nazarener vormen en leiden liet tot de waere vryhcit van Geest. Oordeelt (zegt hy), ,, niet naer het uiterlyk aenzien ; — velt een ger s, grond oordeel! " ó! Deze Leer zou het Pharifeeuwdom ras doen verfjnelten, wierd zy opgevolgd;



ZEPHONIAS AEf? SEVERUS» I35
volgd ; en dit zegt hy met alle kracht en nadruk, 't zy hy dit vriendlyk beveelt, of beftraflfende infcherpt.
Maer, zeg my nu eens, myn waerde'Severus!
doet het u niet vreemd in mynen brief, ik
overlas die eens, en bemerkte dit, —— dat ik zoo weinig fprak van de aendoeningen mynes gemoeds , welke by het eerfte gezicht van dezen man by my plaets hadden ? — Ik hebbe een onbepaeld vertrouwen op uwe vriendfehap, en daerom betrouwe ik u nu ook dat geene, 't welk ik naeuwlyks voor my zeiven weten wil. Ik wete niet, waer het hapert, — maer ik had veel minder vreugde in myn hart, by het zien van hem, dan ik my verbeelde, dat ik daer by had moeten gevoelen. Ik durve den geheimen fchrik voor dezen Godlyken man , die my by het eerfte gezicht aengreep , niet voor my zeiven bekennen , .— maer ook niet lochenen. Zelfs was ik reeds lang niet te vrede met my zeiven, om dat ik 'er my niet meer aen gelegen liet liggen, om hem vroeger te leeren kennen; en ook nog hebbe ik geen drift, om hem nog nader te kennen, en tefFens, geen rust by deze onverfchilligheit. — Ik hebbe anders altyd die hairkloveryën over myn
eigen hart gehaet, daer is toch geen einde
aen , en de vruchten zyn altyd onrust en onvergenoegdheit, Maer , federd ik dezen man zag , verlieze ik my in deze duisterheden van I 4 myn



J3<S zephonias aen SEVERU-J^
myn hart dikwyls verbazend diep , en ben 0^1 rustig , om die , en veorttezetten, en afteb^e-. ken. ——— :
i I I,
rebekka, de vrouw van een huidenkoor. per, met haere dochter rebekka in, Jerufalem.
£ Vcrgelykt Joannes VIII, i — ii.)
D e dochter r,yst. fchielyk op van haer.e,. knieën, om dat ze iemand in de hamer hoort komen * ze veegt haere hetraende oogen af, keert, zich om., ziet haere moeder, en fchreit luidkeels tot God:. Myn God! wat zie. ik 1
De moeder, (haer aengezicht ontdekkende), ó Heere! Stae my by.!
Bo oh-



REBEKKA MET HAERE DOCHTER, 137
Dochter. Wat zie ik ? Zyt gy ontkomen ?
Moeder, Braef Kind! — ik moet vergaea yan fchaemte.
Dochter. Ai! zeg my toch, hoe zyt gy ontkomen?
Moeder. Ik ben begenadigd; myn hart is ontlast ; maer nu kwelt my de fchaemte voor
li! o ! Vergeef het my, braef, deugdzaem,
Kind! gelyk God en zyn Profeet het my verge-. ven hebben.
Dochter, (wenende, zoo dat de traenen 0erk langs haere wangen biggelen, valt zy haere moeder om den hals — maer treedt ylings weder te rug). Ik moet my zeiven geweld doen, moeder! maer gy zyt niet veilig; ik bidde u,
zeg my toch, hoe zyt gy ontkomen ?
De moeder, (zet zich vermoeid neder). Niet Ontkomen, maer vrygelaeten , en dat al zeer wonderlyk; prys met my de ontferming Gods over my, elendige zondares! Men bracht my aen de poort van Nikanor; daer zaten de Drie en twintigen; ik werd voor hen gefield; — zonk byna weg van fchaemte, toen ik ondervraegd werd, en
myn misdryf erkende; ik bad om genade, en
werd aen een zyde gebracht, doch bleef intusfchen fteeds in 't gezicht van al het Volk. My.i
geweten ! ■ de fchaemte !■ — de verwachting
des doods \ — ach !> dit alles is nu voor by! —Maer voor u, myn Kind! -— kan ik my zelve I; § «jet



£38 rebekka met
niet verdragen , — ik wilde byna alles lieve? nog een mael doorftaen ! (zy WOrdt doods¬
bleek ; haer dochter verfierkt haer, en, als zy weder her/lelde , zeide ; )
De dochter. Rust wat uit, moeder! gy hebt rust nodig,
Moeder. Men voerde my opwaert, en alle de Drie en twintigen volgden, (ik zag flechts eenen van hun weggaen j. Ik wist geheel
piet , wat 'er gebearen, en werwaert men my voeren zou; —~ maer denk myn kind! het was nae den Profeet van Nazareth. Reeds vroeg zat hy weder daer, om het Volk te leeren. Denk eens, hoe ik verfchrikte, — maer gy kunt u dat niet verbeelden. Ik had federd gisteren niet weder aen hem gedacht, nadat ik hem die woorden hoorde uitroepen: „ Ik ben de bron; wie dorst, ,, die kome tot my?" Helaes! de Alwetende weet , welk een geheel andere dorst op dien grooten Feestdag in myn zondigen boezem brandde. Het was , of myn hart werd faemgenepen , als'ik hem nu aenzag; want dat hart zeide het my terftond, hoe goed.hy is voor de zulken , die rein van harten zyn. De Rechters (God weet, hoe zy aen dien inval gekomen zyn )
Dochter. Ik wilde zoo even al vra,* gen,
Moeder. — De Rechters ftelden my voorden Profeet. Ik fidderde , afs zy my by hm
noen}.



HAERE DOCHTER, jggs
poemden, myn misdryf aenkondigden , en zeiden : ,, Mofes heeft ons in de Wet bevolen, dat ,, de zulken gefteenigd worden", (hier heft zy de handen bevende ten Hemel, en zwygt een poos ) en nu" (vervolgden de Rechters tot den Profeet) wat zegt gy?" Zy zeiden dit met een ylyënden eerbied, maer ze meenden het niet oprecht. Voor my was dit als een donderdag op myn hoofd; want gy kunt ligtïyk geloven, dat ik niet anders dacht dan: — ,, Ik ben verloren, „ want hy zal Mofes niet tegenfpreken. " Ik zagvan onder den rand van myn voorhoofddock op , wat de .Profeet, die juist voor my zat, nu zou zeggen. Maer hy bukte iri eene peinzendejiouding nae de aerde, en fchreef met den vinger iets op den grond. Na eiken hevigen flag van,myn gejaegd hart wachtte ik myn. doodvonnis. Een poos daerna vroegen zy het hem nogmaels en met aendrang. Hy richtte zich- op, zag hen aen, en zei: ,, Wie van u zonder zonde is, wcrpe den
,, eerften fteen op haer." — o Kindï
dit was, als of de blikfem van God een ieders tong getroffen had. Hy boog zich weder nae den grond als te voren , en ging voort , met den vinger iets te fchryven. Elk was fiü , allen zweegen zy , en gingen o de eene voor de. andere na , allen weg. Ik durfde niemand aenzien, om te weten, hoe zy het antwoord van den Profeet opnamen. Dan de zael geraekte
eind-



$40 REBEKKA MET
eindlyk ledig, en ik bleef alleen voor den Profeet ftaen.
Dochter. En nu? wat gebeurde 'er?
Moeder. En toen, Kind! — de doodsangst was voorby, maer nu kwam de angst des gewetens in deszelfs plaets, en deze was eenige oogenblikken even zoo geweldig in my, als te voren de doodsangst. ,, Nu (dacht ik) zyn deze zon5, dige Rechters weggegaen, maer nu richt my,
door zynen Profeet, die Alwetende zelve, die
deze Wet door Mofes gegeven heeft!" Terwyl ik dus dacht, vroeg Jefus my met eene geheel niet verfchrikkende ftemtne: Vrouw ï
waer zyn uwe aenklagers? -. heeft u nie-
mand veroordeeld? " ,, Niemand, Hee~
,, re!" gaf ik ten antwoord. Toen zei hy tot my: ( zy ftaet op , valt op haere knieën , heft oogen en handen ten hemel, een ftroom van traenen vloeit langs haere wangen, en zy /preekt voorts met groo~ te ontroering, langzaem en luid:) ,, Zo veroor„ deele ik u ook niet ; gae henen , en zondig
voortaen niet meer."
De dochter ( valt ook op haere knieën, enboezemt , zuchtende, deze woorden uit: ) Lof zy U, o Oiitfermer! Gy hebt het gefchrei des Kinds gehoord, terwyl de moeder in nood was 1
[zy ftaen lei de ep.)
Mor»



haere dochter. i4i
Moeder. Nu moet ik terftond myn broeder nae mynen man zenden. o Kind! vergeef, vergeefl gelyk God en zyn Profeet my vergaven 1,
Dochter. De Heere richt de gevallenen op. Een Satan alleen kan hen befpotten.
Moeder. O! bid voor my, dat ik voortaen niet meer zondige. Wees gy myn vertrouwlingj zie my aen als eene oudere zuster, en verberg niets voor my, dat tot myn heil kan dienen; ik zal, zoo lang ik leve, u eerbiedigen, als waert gy eene oudere zuster van my. Myne zonden hebben my verre beneden u vernederd.
De dochter, (wil haer de hand kusfett, maer de moeder omhelst haer. ) Gy zult voor my moeder zyn, meer dan te voren. »*-— —>^



1 V;
2ephonias aen s e v e r ü s;
{NB. Wy flaen hier het verhael voorby van het voorge: vallene met Rebekka, 't welk hy zynen vriend mededeelt, en plactfen alleen eenige omftandigheden van dit geval, welke in het voi^ge ftuk niet vervat zyn.)
e Profeet kwam daogs nae het Feest weder vroeg nae den Tempel op; Hy hondt zich, zdd als ik verneme, des nachts zeer zelden meer in de ftad op, maer op den Olyfberg. Daer moet hy den vryën toegang hebben tot eenig Landverblyf of hof van eenen zyner geheime aenbangers. Het duurde niet lang, of daer deed zich iri den Tempel dit vreemde geval by hem op: >
was waerlyk een fyne'ftrik, in welken men deri



2 Ë PHONI AS AEN SEVERUS. I4J
Nazarener wilde vangen. Hoe hy ook daer op antwoordde, het zou altyd zoo geweest zyn, dat zy het zeer 'kwaed konden uitduiden. Had hy gezegd , dat zy naer de wet van Mofes moest fterven, dan hadden zy hem by u, Romeinen! verklaegd als een Volksberoerder, die het Roomfche juk van de halzen fchuiven, en de verjorene rechten weder in fiand brengen wilde. Had hy gezegd, dat zy doen moesten, zoo als hun nu onder den Keizer veroorlofd was te doen , dan hadden zy hem te gemoete gevoerd, dat hy de rechten van Israël en de wet van Mofes aen eene afgodifche Mogenheit overleveren, en zich nochtans uitgeven wilde voor den Mesfias; ja dan zou hy zich vertoond hebben als dien verleider en tweetongigen man, welken zy met geweld van
hem maken willen. ■ .—■ Denk nu
eens, dit is weder een booze trek van Edom Judas. Rebekka, de moeder namelyk, is van goeden huize , doch heeft geene bloedverwanten meer, waer op zy kon (leunen, of welke men behoefde te ontzien. Zy had een groot aenzien gehad, en was in haere vroege jeugd eene uitftekende fchoonheit; zy is ook nog veel driftiger dan haere reeds volwasfchen dochter. Terwyl de huislyke zaken haerer Ouders tegen het einde van der zeiver leven reeds zeer in 't verval waren ,zo verloofde zy zich na der zeiver dood aen eeaen Huidenkooper, ofLeerbereider, die niet veef
bs-



Ï44 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
beminlyks bezit'. Deszelfs handel vordert nu èn dan een reize, en verwydert hem vveeken lang vari zyn huis. Edom Judas, die in het zelfde huis Woont, wildé zich die gelegenheit ten nutte maken j, om zyne ongeoorfofde lusten te voldoen-. Hy deed alles, om Rebekka overtehalen , maer^ werd (want hy is een zeer haetlyk mensch) fteeds ftandvastig van haer afgewezen. Zyn drift \vas zoo hevig, hy waegde zoo veel daer aen, 'verzon zoo listig alle middelen ter overredinge, is zoo gewoon, zynen zin door te zetten , dat hy haer in brandenden toorn den dood zwoer j 'toen hy zag, dat alles vergeefsch was.
Geduurende het Feest nu , en reeds eenige da^ gen te voren * was in zyn buurt een fchooné Vreemdeling gehuisvest, die met den Huidenkoöper, in den handel,bekend was, — en, daer het de eerfte mael was, dat de mau de Feestdagen over van huis bleef, was dit eene te gevaerlyke gelegenheit ter ontftekinge en aenkwcekinge vari eenen ongeoorloofden liefdehandel tusfchen Rei bekka en den Vreemdeling * welke weldra ver* fpied was door Edom Judas, die den Vreemdeling, zoo veel aen hem ftond j gerust en zorgloos deed voortgaen, ondertusfchen alles afloerde en beluisterde, wat zyn kwaedaertig oogmerk kon begunftigen , de nodige affpraek maekte met eenige medehelpers, en, toen hy alles wel had toebereid 4 en zich verzekerd van getuigen, liet hy de arme
Rn*



zephonias aen severus. I45
Rebekka in hechte-nis nemen , maer deed den Vreemdeling (volgens affpraek) tydig vluchten; want hy wilde alleen van haer wraek nemen; —:
—— zoo gaet het
hier in Jerufalem ! ■ ■ 1
V.
èd-öm judas met zyne vRÖüw'g by het ontwaken.
JErfDÓM judas; 6! Dat dit niet maer ëéü
droom ware! Wat heeft my die verkwikt! '
Doch mén kan het waer döeri worden: twee eri twintig zyn gewis voor ons!
De vrouw; Wat was het dan," dat gy droomde ?
Edom judas. Ik zag den Nazarener dood van ónder eèn hoop fteenen wegtrekken j eh döof lii. BÉEfc; É t*'£fi



ï4ó" edom jubas MET zyne vrouw.
twee zyner fchaepshoofdige aenhangers met vrezen en adderen voortliepen , — dat was eerst !
De vrouw. Die Godlyke Leeraer!
Edom judas. Een Leeraer, die hoeren zalig noemt, en de vroomen zoo weet te verbyste-
ren, dat de befcheidenheit hen ftom maekt. «
dat is hy!
De vrouw. Gy lastert!
Edom judas. De Nazarener moet van kant, of ik! — dat zegge ik u! — Wilt gy daerop duizend eeden hooren?
\ VI.
Zephonias aen s e v e r u 3. (Vergelykt Joannes VIII, 12 — 59.)
3D)én zelfden morgen, nadat dat'fchreeuwend geval gebeurd was, waer uit de Profeet zich zoo wel had weteu te redden , ftond hy op eene
plaets,



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 147
pïaefs , daer de morgenzonne zich vol luister fpiegelde in bet marmer en goud des Tempels: Ook dit bracht hy, die zeldzaeme, onbegryplyk ■ zeldzaeme, man, op zich zeiven te huis, fprèkeride weder geheel luid voor al het Volk: ,, ïk beu „ de zonne! — volgt het Licht der werelt, eii gy tuit niet in de duisternis blyven , maer het Licht des Levens hebben. " In zulke tael heeft evenwel geen Mofes , éii geen David , en geene onzer andere Profeeten gejprokenv Zoo vaek my zyne acnmatigingen vari zich zeiven van hem afftooten , trekken zy my •weder fterkèr aen. Dit komt my meer cn meer klaer voor: Zyn zaek moet volftrekt 'en geheel eri al bedrog en valschheit, of ten eenenmaele waer-
heit zyn; • — Doch ik beflisfche hög niets:
Die der Pharifeür Gezindte Honden weder, ohi hem heen , te loeren , en vielen hem nu zoo plotsling in de reden: „ Gy getuigt van u zeiven , uw . getuigenis is niet geloofwaerdig." Zulke zwetzers als deze verdienen naeüwlyks beftraffing; Hadden zy met waerheit konnen zeggen: ,, Gy zyt de „eenige, die van zich zeiven getuigt;"' dan zoü het eenig gewigt gehad hebben. — Maer ik wil heni zeiven zyn zaek laten bepleiten , hy verftaet zich dat goecj genoeg. Hier zyn zyne woorden vari 't begin tot het einde: ., Of fehoon ik van my zclj5 veil getuige ; daerorü is' myn getuigenis hiel: ü minder waer; want ik' we'.e, van waer'ik ge^ fes Jï-t^S



MS ZEPHONIAS aen SEVeRÜS,
», komen ben, en waer ik henen gae. Maer gy„ lieden weet niet , van waer ik kome , nocfi waer ik henen gae. Gylieden beoordeelt alles ,, naer het uiterlyk aenzien. Ik oordeele nie„ mand; en, in zoo verre ik over myn zaek oor,, deele , is myn oordeel rechtmatig. Want ik ben toch niet alleen, maer ik en de Vader, die „ my gezonden heeft.' Dus immers ftaet zelfs in uwe wet, dat het getuigenis van twee meiifchen volftaen kan. Ik ben het, die van my zeiven getuige, en de Vader, die my gezonden heeft, getuigt van my. " Hier op vroegen ze: ,, Wie is uw Vader?" Hy antwoordde hen, zonder hen in 't minfte te ontzien: Gylieden kent noch my, noch my„ nen Vader. Kende gy my, dan zoudt gy ook mynen Vader kennen. "
Hier trof hy toch juist het rechte punt, wanneer hy de Mesfias zyn wil; dit was zoo goed als recht uit gezegd, dat hy de Zoon van God was.
Hoe verbitterd nu ook allen waren, die hem omringden, daer hy alle kennis aen God en aen hem in hen ontkend had, nochtans waegde het niemand , de handen aen hem te flaen. Ook werd dit gefproken op eene plaets, daer een geduurige toevloed van Volk was, dat af en aenging, te weten in het voorhof der vrouwen by de fchatkist.
Ter



ZEP.HONIAS AEN SEVERUS. I4S>
Ter dezer zelfde plaetfe vong hy weder aen met eenen zeer ernftigen toon te fpreken: ,, Ik gae
henen , en gy zult my zoeken, en zult in uwe „ zonden fterven. Waer ik henen gae , daer
kunt gy niet komen. "
Eenigen der ftoutmoedigften zouden (naer men my bericht) toen tegen elkander gezegd hebben: Wil hy dan ook zich zclven het leven benemen, daer hy zegt: ,, Waer ik henen gae, kunt gy niet komen.?" —— Hier hebt ge weder eens een proeve der lompe fchalkheit van ons Volk, of liever van des zelfs Overften.
Hy voer voort, hen, zeer raedfelachtig, zoo *t my toefchynt, evenwel tellens fcherp te antwoorden: ,, Gylieden zyt uit de diepte, ik ben
van om boog. Gy zyt uit deze werelt; ik
ben niet uit deze werelt; daerom zeide ik ulieden , dat gy in uwe zonden fterven zult. Want ( merkt gy wel, Severus! —hebt gy ooit van eenig mensch eene reden van dien aert gehoord, die te gelyk meer aenftootlyk en teffens meer aentrekkende was, dan deze? — ) ,, wanneer gy niet geloven zult, dat ik dit ben, zo zult gy in uwe zonden fterven." Dit vatteden de toehoorders weder op eene andere wyze op ; zoo, dat zy hem nog eens als op nieuws vroegen: ,, Wie zyt gy?" doch dit kunt ge u ligtlyk verbeelden, dat ze meer vroegen opdenmeesterachtigen toon eener bitfe tegenwerpinge, dan



XSO 2EPH0NTAS- AEN S^V-.ft^-pVj^
op den bcfcheiden toon van leergierigbeit; dezen laetften gedoogde hunne trotscbheit gecn'zins. Hy antwoordde: ,, Juist die, als ik u in den aenvang zeide. Ik hebbe veel meer van u te zeggen en te oordeelen dan van my zei ven; 5, alles evenwel loutere waerheir. Want Hy, 5, die my gezonden heeft, is waerachtig, en 't geen ik van Hem gehoord hebbe, dat fpreke ik in 't openbaer voor de werelt. " Ondertusfchen begreepen deze luiden maer in, 't geheel niet, dat hy tot hun fprak van God als; zynen Vader. Hy voer dus voort: ,, Wanneer,. ,,, gy des menfehen zoon zult verhoogd hebben, dan zult gy erkennen, dat ik het beu , en dat s, ik niets van my zeiven doe , maer dat ik flechts fpreke, 't geen my myn Vader in last gegeven heeft te zeggen. Hy, die my gezonden heeft, is met my. De Vader heeft my niet alleen gelaten; want ik doe ten allen ty2, dc, wat Hem bebaegt."
Waerde Severus! weinige zyner woorden hebben my zoo in myn binnenfte ontroerd; dit moet, hy toch met eene onuitfpreeklyke openhartigheit, gezegd hebben ; ik kan my dit zeggen onmogelyk anders voorftellen dan als vol van edelmoedig-, heit. Wat hy. door dat verhoogen verftaet, bekenne ik gaern , niet te weten. By ons is dit woord.;
anders, in gewoon gebruik voor kruiftgen,
is dit, by uiieden ook^ zoo ? Maer zoo heeft het
hier,.



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. . I51
hier geenen zin , want wy durven , gelyk gy weet, niemand meer met den dood ftraffen; en dit door onzen Stadhouder te bewerken, is èen te dolle verwachting , om in iemand optekomen. Deze man toch doet in der daed niets, hoe genoemd , dat ftof kon geven tot eenige klagten voor het Romeinfche Gericht.
Maer, opdat ik myn verhael voortzette,
de evengemelde zoo zeer edelmoedige woorden bewogen ook veelen, om in hem te geloven; en verfcheidene gaven dit hier en daer te kennen. Dezen fprak hy aen met deze krachtige tael, waer op teffens eenige woorden volgden, waer meê hy zich vry veel aenmatigde: „ Wanneer gy in myn ,, woord blyven zult, zo zyt gy waerlyk myne „ Leerlingen; en gy zult de waerheit kennen, „ en de waerheit zal u vry maken. "
Dit laetfte ftootte weder veelen der toehoorders fterk tegen den borst, en zy hadden terftond dit antwoord gereed: ,, Wy zyn Abrahams kinderen ; wy zyn nimmer ergens iemand's flaven „ geweest; hoe zegt gy dan: gy zult vry worden ? " Hy antwoordde met zyn heufche waerlyk: „ Waerlyk! waerlyk! ik zegge ulieden: een „ ieder, die de zonde doet, is een dienstknecht der zonde. Maer de dienstknecht blyft niet altoos in het huis, de zoon daer en tegen kan 'er altoos blyven. Wanneer nu de zoon u 5> zal vry maken, dan zult gy waerlyk vry zyn..
K.4 ** &



%5~ ZEPHONIAS AEN SEVERUS,
Ik weet wel, dat gy Abrahams kinderen zyt. Maer gy ftaet my nae het leven, om dat gy ,, myn woord geen plaets geeft in uwe harten; en ik fpreke echter niets, dan 't geen ik by mynen Vader gezien hebbe. Maer gy lieden ,, doet, 't geen gy by uwen vader gezien hebt. " Zy riepen hier op met hevigheit: Abraham is „ onze vader, gelyk wy u reeds zeicen. " Toen zeide hy: ,, Wanneer gy Abr,aha~:s zoonen waert, ,, zo zoudt gy Abrahams daden doen. Maer ,,, nu zoekt gy my te dooden, my, eenen ménfehe., die u de waerheit gezegd hebbe, welke ,, ik van God vernomen hebbe. Dit heeft Abra»> ham niet gedaen. Gy lieden doet de daden uL', wes vaders."
Nu antwoordden zy met grootere hevigheit: „ Wy zyn geene onechte kinderen; wy hebben
,, den zelfden Vader, God!" . . Daer op
voerde hy hun tegemoete: „ Wanneer God uw ,, Vader ware, zo zoudt gy. my gewis liefheb,, ben; want ik ben toch van God uitgegaen en afgekomen ; ik ben niet van my zeiven geko„ men, maer Hy heeft my gezonden. Waerom
„ kent gy dan myn fprake niet? Daerom
,, immers, omdat gy myne reden niet kunt hoo,, ren. Gy zyt uit den duivel , die is uw vader, ,, en gy wilt de begeerte uwes vaders volbren,, gen. Deze was een menfehenmoorder van den »}» beginne, en. ftaet niet in de. waerheit, want,
3^, waer-



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 153
„ waerheit is in hem niet. Wanneer hy leugen „ fpreekt , dan fpreekt hy uit zyn eigendom; „ want hy is een leugenaer, en de vader der leu„ gens. Daer ik in tegendeel u de waerheit ,, zegge, gelooft gy my niet. Wie van u kan, „ my ééne zonde te last leggen ? Maer als ik u „ de waerheit zegge , waerom gelooft gy my „ niet ? Wie uit God is, die hoort Gods woor-. „ den. Daerom hoort gylieden niet, dewyl gy „ niet uit God zyt."
Hier ftuiten zy hem in voorttegaen, — en 't verwondert my , dat zy het zoo lang uithiel-; dea; — doch — zoo lang hy doorfpreekt, is elk, hy zy wie hy zy, gehouden, te hooren, tot dat hy uitgefproken heeft; zy zeiden met een trotfche woede: ,, hebben wy niet
te recht gezegd, dat gy een Samaritaen zyt,
„ en eenen Diemon hebt ? " De Samaritaen4-
fche Godsdienst wordt by ons Joden niet anders, aengezien dan dweepery, en als een onecht kind van onzen Godsdienst; — en dus is dit, gy, „ zyt een Samaritaen," een fchempwoord even als ook het andere, gy zyt van eenen
dwaelgeest bezeten 1"
Maer let op , met hoe onbeweeglyk gelykmoedige bedaerdheit hy antwoordde: ,, Ik hebbe ,, geenen Daemon, maer ik eere mynen Vader; gy „ onteert my. Maer ik zoeke mynen roem niet; , £ daer is een, die dezen zoekt, en in deze zake li Sj „ oor-



154 ZEPHONIAS AEN SEVERUS»
oordeelt» Waerlyk , waerlyk, ik zegge ulie-
„ den wie myn woord bewaert, die zal
„ den dood niet zien in eeuwigheit !" .Vertrouwt gy uwe oogen, Severus! terwyl gy dit leest? —• Nu hadden zy intusfchen recht, dunkt my, om hem te zeggen, 't geen zy hem gezegd hadden; — of anders wete ik my niet langer te redden , — ik moet hem dan geloven. — Hy is een bezetene, of— de waerheit fpreekt door hem.
„ Nu (riepen ze) nu hebben wy bemerkt, „ dat gy eenen D?emon hebt. Abraham ftierf „ immers, —■ de Profeeten ftierven alle, en gy „ zegt: „ Wanneer iemand myn woord bewaert, „ ,, dan zal hy in eeuwigheit den dood niet „ „ zien!" Zyt gy dan grooter dan onze vader Abraham, die geftorven is, en de Profeeten, die geftorven zyn? tot wien maekt gy u „ zelven?" Jefus antwoordde, zoo als alleen verftand kan antwoordden:
„ Wanneer ik my zelven pryze, dan is myn roem ydel. Maer myn Vader is 't , die my
„ eert, myn Vader, op wien gy u beroemt
„ als op uwen God. Gy kent Hem niet; maer „ ik kenne Hem; en indien ik zeide: ik kenne „ Hem niet, dan ware ik gelyk gylieden, een leugenaer. Maer ik kenne Hem , en beware zyn woord. Abraham zelve heeft hartlyk ver„ langd, dat hy mynen dag mogt zien, en hy heeft dien gezien, en zich verheugd. "
Nll:



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. Ijff
Nu werd de meenigte der omftanders fteeds; meer verbitterd, en vooral de aenzienlyke Pharifeërs , welke ondertusfchen met oogen en gebaerden het volk ophitsten. Eindlyk, nadat zy gezegd hadden: ,, Gy hebt nog geen vyftig jae-, ,, ren geleefd, en hebt gy Abraham gezien?" en Jefus hier op geantwoord had: ,, Eer Abraham.
„ wierd, ben ik," toen brandde zy van
toorn , namen fteenen op , om die op hem te werpen; maer, eer men 'er om dacht, was hy
niet te zien, hy moet zich fchielyk onder 't
Volk vermengd hebben , en zachtkens uit den Tempel geflopen zyn.
Dat hy ondertusfchen dan altoos weg wykt, en niet éénmael een teken doet aen zyne vyanden , wanneer hy toch die is , welke hy wil zyn , dit wekt in 't einde al myne oude twyfellpgen weder van nieuws op.



V I ï,
IENjamin aen jesre ë i, twee jonge Sadduceërs,
( Stukswyze. )
HBCet is zekerlyk uit w \ onz: hope, dat hy een heimlyke Sadduceër zyn zou. 't Is waer, hy fprak reeds te voren wel eens van goede en booze geesten, maer dit, dacht ik nog al, dat hy ten gevalle der Joden deed; want hy is zeer fchrander. Maer nu ben ik geheel overtuigd , dat hy niet diep doordringt , en even zoo hartlyk aen den duivel gelooft, als onze yideren pleegen te doen. Het geene, waer uit ik dit zeker weet, is, dat hy, zonder aenleiding daer toe te krygen,
zei-



BENJAMIM AEN jÈSREeLi X$f
zelve gelegenheit zocht, om van den duivel te fpreken , en den Joden in 't aengezieht zeide: „ Gy zyt uit den vader , den duivel, die een leugenaer en menschenmoorder is van den be« „ ginne, en gy doet zyne werken." Zoo fpreekt men niet naer den volksfmaek, en als of men in den Satan geloofde , om hun dan het zwaerd door het hart te ftoeten en te zeggen i Gy zyt kinderen des duivels en niet van Abra-
ham." Dus al weder een zwakke geest
te meer in de werelt! •—■ Dan wat ligt hier ook aen gelegen?
Vilt
TWEE PHARISEëRSj
Vader en Zoon. ( Stukswyze.)
der. Zeg my toch eens met twee of drie , woorden, welke waren dan die voornaemfte ftufcken, waer van gy zoo veel ophefs maekt.
Zoon,



15$ TWÈK PHARISlëjlS.
Zoon. Hy zou die waterbron zyn , welke den dorst voor eeuwig lescht; — Hy zou het Licht zyn der werelt; — Hy zou van den Vader gezonden zyn; — Hy zou van boven, niet uit deze werelt zyn; — Hy -zou de zoon zyn, die de knechten der zonde vry maekt; —- Hy zou vóór Abraham geweest zyn.
Vader. Hy zou, hyzou, hy
zou, — wat doet dat alles af? Laet hem zeggen , dat hy de Mesfias is; en, wanneer hy die is, dat hy dan nae Sion opgae , en zyne vyanden verdelge! Wat helpt ons al dat andere, ook alfchoon het waer mogt zyn? Maer men zal hem dat lasteren weldra geheel verleeren ; heb daer maer geen zorg voor! Ik had gedacht, dat gy al vaster ftond.
Zoon. Maer vader! is dat niet iets groots,
wanneer hy van zonde kan vry maken , ik
zegge, wanneer hy kan? zou dan het
mindere niet van zelfs moeten volgen?
Vader, (toornig) Het mindere, zegt gy? het mindere ! dat hy de Koning zy van Israël , is dat het mindere ? . Ziet
gy wel, in welk een maelftroom hy zulke jonge verftanden als het uwe brengt, en den zoon opzet tegen den vader! Zwyg van hem!
Zoon. Maer •
Vader. Ik zegge u nogmaels : Zwyg vari hem! — geen édn woord meer i
IX,-



15$
I X.
z e r u j a met zyn vrouw. ' ( Vergelykt Joannes IX, 2 en 34.)
Vrouw, Ik kan dat maer niet uit myn zin zetten; daer moet een fchuld van zwaere zonden op hen liggen.
Zeruja. Wees toch niet zoo haestig in uw oordeel.
Vrouw. Wel nu, men ziet de luiden niet altyd zoo , als ze zyn. God alleen weet alles. Men ftaet vaek verwonderd over iemands vroomheit en zedigheit; — maer het zyn al geen vroomen, die offeren.
Z. Dat ftemme ik u gaerne toe. Maer , ik
zeg-



36^ ZERUJA MET ZYN VROUW.
zegge nog eens, zyt toch niet zoo fchieiyk in uw oordeel over deze luiden. Gy weet immers niet het minfte in hun nadeel te zeggen, noch van hem , noch van hrcr.
V. Ik heb evenwel altyd gehoord; waer God ftraft , daer moet gezondigd wezen. — Spreek
'er maer niet van, ten tweedenmaele eenen
blindgeboorenen zoonl ; ó! geloof my, dat
komt die hooghartige vrouwe niet voor niet over.
Z. Daer blykt nu reeds uw overyling! — Ik Vernam daer zoo aanftonds, dat het kind ziet; de angst eii vreze uit hoofde van het vorige geval hadden doen geloven, dat het blind was, maer het is inderdaed rzoo niet. God zy dank voor deze goede luiden , die evenwel ongelukkig gehoeg zyn.
V. Ja '"waerlyk, God zy lof! — Maer ik verzekere u, men zou my niet weder onder de menfehen zien verfchynen, wanneer ik een blind kind gebaerd hadde. . _
# #



Ï6i
X.
jared , de blindgeboren zoon van ïsmaël met zynen leidsman en éeri voórbygaénde vreemdeling.
fcVergelykt Joannes IX, i eri 8.5
3D)e leidsman geeft Jared met een zach'ten ftoot te hennen, dat de vreemdeling een ongemeen groote liefdegift gaf. Beide zeggen ze daer op: God vergelde ü dit, en hier, en in zyn eeuwig Ryk!
Jared. Genadige God! zoo kome ik dari hog wéder eens op myn verhael!
De vreemdeling. Waerom zegt gy dat éoo?
in. dèeÉ», 'ti Ja1*



l6l JARED DE BLINDGEBOREN ENZ;
Jared. Ach! myn goede heer! ik had het
nu zeer kommerlyk. Konde ik myn 's
vaders handwerk maer doen!
De vreemdeling. Zoek den Profeet op j deze heeft reeds zoo veele blinden geholpen. Hy zal u ook niet afwyzen.
De leidsman. Zou hy dezen helpen ! ach! God zy ons genadig! ( hy veegt een traen af, dis tfit zyn oog rolt.)
Jared. (met een diepe zucht) Ach! myn goede heer! ik ben blind ter werelt gekomen!
De vreemdeling. Dat is iets anders. —■ Geduld dan , tot dat ge in het Ryk van God komt! God zy met ulieden !
Jared. Daer zy het grootffe loon van God voor u! God zy met u, myn goede heer! Qdft zegt ook de leidsman.)
XL



XL
Jesus met zyné jongeren, eri Jared met zynen leidsman;
(Vergelykt Joannes IX, i —7a.)
3Ph i l i p p u s. Daer zit de blinde jared i
Jesus. Hebt gy nog iets? Judas!
Juoas. Ja dat is niet veel meer, Meester!
Petrus tot Joannes. Deze leefde reeds vari aelmoefen, zoo lang my geheugt.
Joannes. Ja, hy is ook blindgeboren.
Judas. Dan moeten zyne Ouders zich zwaer gezondigd hebben.
h i T ho-
i&3



±64 jesus met zyne Jongeren en
Thomas. Of God een zwaere zonde van hem zelven hebben voorgezien.
Joannes. Ik wete niet, wat ik daeromtrent moet denken.
Petrus. Meester! zeg ons toch, wie heeft Zich zoo bezondigd, deze of zyne ouders, daf hy blindgeboren werd?
Jesus. Noch deze heeft zich zoo bezondigd, noch zyne Ouderen ; maer dit is gefchied, op dat de daden van God aen hem openbaer zoudea worden. Het is my aenbevolen, te arbeiden aen de werken des geenen. die my gezonden heeft, zoo lang het dag is. De nacht komt, wanneer men niet.arbeiden kan. Zoo lang ik nog op de werelt ben, ben ik het Licht der werelt.
( nu waren zy by Jared gekomen. )
Jared. Ontfermt u , goede heeren f over' eenen armen blindgeborenen zoon van Abraham , om Gods wille I
Jesus. Ik ontferme my van harten over H.
De léidsman (Jared aen/l'ootende, luistert hem in:) Het is de Profeet!
Jesus (ter aerde bukkende, [poog op de aerde , maekte een kluit van ftof', beflreek Jared''s oogen daer meê, en zeide:) Gae henen, en wasch u in het bad Siloa.
Jak eb (nam zynen leidsman, dreef'hem vóórt,
g'»g



jared met zynen leidsman. Ï65
ging geheel driftig met hem henen, zonder iets te zeggen, dan:) God zy met u lieden! (en tot zynen leidsman: ) ö ! hoe klopt my het hart 1
X I I,
s. a l o m o n met zynen jongeren broeder abel, komende by hunne ouders in huis,
CVergelykt Joannes LX, ?b — 34,3
bel C hopt nae zyne moeder toe) onze Neef is ziende geworden 1
Moeder. Welke neef? — wat meent gy?
k 3 A-



365 MIOMOH EN ABÉL
Abel. Jared, onze neef; waerlyk! denkt eens, wy hebben 't gezien.
Vader. Laet den oudften verhalen. Waer blyft gy zoo lang?
Salomon. Vergeeft het ons, dat wy zoo Jaet komen; wy kwamen geheel alleen van het dal herwaert wandelen, en zonden zo de dalpoort ingaen, wanneer wy verfehrikte Van een fterk en doordringend gefchreeuw. Wy hadden wel gezien , dat zich by Siloa een man het gezicht ftond te wasfchen, en dat een paer menfehen by hem ftond. Wy liepen daer heen, en zagen , dat het een vreugdgefchrei was; het was neef Jared, die zich gewasfehen had; deze kou nu zien, en riep beurtliigs: ., Ik z^e! ik zie!" en dan riep hy God aen; — dan viel hy op zyne knieën, — dan zong hy; ,, Hallelujah!" dan weder keek hy met. verwondering, verbaesdheit en vreugde rondsom op alles, en kon zich niet verzadigen van zien. Zyne oogen zyn helder en gezond, en noch het zonnenlicht noch iets anders hindert hem.
Abel. Het was nu voor hem , moederliefI gelyk gy my wel gezegd hebt, dat het voor Adam was, toen hy eerst gefchapen was, en den fchoonen Lusthof, en de dieren, eb de bloemen , en alles zag.
M o e ii e r. Ja, myn kind! maer laet nu den oudften verhalen.
Salomon. Geduurig moest men. hem nog



met hunne 0 u d è r s. l6f
geleiden , en beduiden , wat hy zag ; dikwyls was hy daer in verbysterd; kon zich niet voldoen van alles te aenfchouwen, en had groote vreugde in ons aentetreffen. Lang keek hy ons aen, en dikwyls omhelsde hy ons; maer dan zei hy geduurig: ,, De Profeet! o ! de Profeet! wanneer
ik maer den Profeet ontmoeten mogt!" Wy vergezelden hem al verder, en vergaten onzen tyd 5 want geduurig ontmoette hem weder iemand, ert hy verhaelde aen een ieder , wat hem gefchied was, met eene verrukkende vreugde, ó ! Gy had eens die luiden moeten zien! Dan vroeg 'er een met verbaesdheit : ,, Is deze niet die blinde,
welke aen den weg zat, om een aelmoes te ,, vragen?" Dan zeiden anderen. ,, Ja hy is „ het!" Anderen wederom: ,, Men zou het wel
meenen, dat hy de zelfde is!" en dan weder anderen: ,, Neen! dat is niet mogelyk! " Maer dan riep hy: Ik ben die, ja, ja, Ik ben die \, en geene andere !" Wanneer men dan vroeg, 3, hoe zyn u dan uwe oogen geopend gewor*
den?" verhaelde hy hen: ,, De mensch, dien
men Jefus noemt, heeft een zalve van aerde
gemaekt, daer meê myne oogen beftreken, en SJ tot my gezegd: Gae henen nae het bad Siloa, 3, enwasch u; — en ik ging en wiesch my, en ik
zag; Halelujah in eeuwigheit! " Toen vroeg men hem: ,, Waer is hy, die u dat bevolen heeft?11 Maer hy moest zeggen, dit niet te weten,
L 4 Va-



49? salomo. n en ae?^'
Vader. Het zal my wonder doen,, indien ze niet opmerkten, dat het Sabbath was.
Salomon. Juist, Vader! maer hy
was eerst nae huis tot zyne Ouders gegaen; ook daer vergezelden wy hem; ik kan de vreugde dezer, menfehen niet befchryven. Zy groeten
ulieden.
Vader en moeder. Wy danken God met deze begenadigden.
Salomo n. Maer Jared ging ras weder voort, en. wilde den Profeet zoeken, en aen allen verkondigen , wat groote zaek aen hem gefchied was. Wy gingen ook met hem.
Moeder. Gaet zitten , kinderen! Gy zyt, moede.
Vader. Gy had dit niet moeten doen op den Sabbath.
Abel. Het was t;och geen reize, vader.'. wy bleeven in de Stad, nu eens gaende , dan ftaende.
Salomon. Straks kwamen 'er verfcheidene die het hoofd febuddeden, en tot Jared zeiden; dat hv met hen gaen moest, daer de. zaek zoo' gew:gpj was, dat rnen die den Wetgeleerden ook moest voordragen; en zy gingen niet hem., en met verfchtidene oiner , die hem vergezelden, nae E.iom Jadas, by wien reeds een paer andere aenzienlyke Pharifeërs waren , doch die ik niet kende; ook liet hy het nog fpoedig eenen in dc buurt aeiLseggen , om te komen.
Toen



81 ET HUNNE OUDERS. l6§
Toen vroeg men dan den goeden Jared weder yan nieuws op alles; hy moet zich, al dien tyd , den mond Wel moede gepraet hebben; doch hy deed dit ook zeer gaern. Edom Judas onderyroeg hem, en hy antwoordde juist zoo, als hy tpt de anderen gezegd had. Terftond zeiden Edom en de anderen als uit éénen mqnd: „ Het is j, Sabbath: die mensch is niet van God, terwyl
hy den Sabbath fchendt!" Anderen daer en tegen, die medegegacn waren , en nu naderby kwamen loopen , fpraken vry uit : „ Hoe „ kan een zondig mensch zoodanige wonderen
doen? " en zy twistten zeer hevig met malkander.
Twee uit de Pharifeërs vroegen aen Jared: s, Wat zegt gy van hem , daer hy uwe oogen ge-r
opend heeft?" Jared was terftond gereed met dit antwoord: ,, Dat hy een G0i'lyk Profeet ,, is!" Edom antwoordde met eene trotfche woede: ,, Wat behoeft hier al die omflag? deze
is even min blindgeboren geweest als ik; dit 5, is flechts een ftreek, om de menfehen te verlei-
den." Wanneer een, die by hem was, daerop vroeg, of hy dan den blindgeborenen bedelaer piet dikwyls gezien had, antwoordde hy: ,, Ik
ging wel dikwyls zoo eenen voorby, maer ik
lettede juist niet naeuwkeurig op hem; men
heeft wat anders te denken, wanneer men nae ^ den tempel gaet. " Daer was 'er een, die zei.t.
L 5 de.



i?q 6 a l o M O n e n a b e l
'de en 'er op aendrong, dat men de Ouders vandezen mensch moest ontbieden. Jared wilde zeive henen lopen, om hen te halen, maer Edom belastte hem op eenen hoogen toon, daer te blyven, even als of hy met eenen bedrieger te doen had, en wilde zeggen-: „ Gy moest, om het bes, drog goed te maken, niet vooraf met hen befpreken, wat zy zeggen moeten." De ouders van Jared dan werden derwaert ontboden, en verfcheenen fpoedig. Edom fprak hen ftraf genoeg aen: „ Is deze uwe zoon, van welken gy s, zegt, dat hy blind geboren zou zyn ? Hoe „ komt dan, dat hy nu ziet?" Ismaël zeides „ Wy weten, dat deze onze zoon is, en dat hy » van de geboorte af aen blind was; maer, hoe »i hy nu zier, dat weten wy niet; of wie hem s, zyne oogen geopend heeft, dat weten wy niet. 5, Hy heeft zelve den behoorlyken ouderdom • „ vraegt het hem, hy zal voor zich zelven fprel
„ ken. " Dit, merkt gy wel, zeiden ze uit
vreze; federd dat de ban afgekondigd is, vreest byna een ieder,
Vader. Zy hadden daerom nog niet behoeven te zeggen , dat zy Jefns voor den Mesfias hielden.
Salomon. Jared , «tfie onder des , dat ze met de ouders fpraken, had moeten ter zyde treden, werd nu weder voorgefteld, en Edom zei tot hem : „ Geef Gode de eer ! wy weten d*
» toch.



MET HUNNE OUDERS. ï?l
j? toch, dat die mensch een zondaer is." s
Onze Neef antwoordde kloekmoedig : Of hy een zondaer is , wete ik niet. Dit wete ik u met zekerheit, dat ik blind geweest ben, en
,, nu zie." — Wat zouden ze nu zeggen ?
zy moesten fteeds weder van nieuws op beginnen: Wat heeft hy u dan gedaan? Hoe heeft
hy uwe oogen opengedaen?" Daerop
antwoordde onze Neef wat ftout, ■ ik ver-
fchrikte.
Vader. Wat zeide hy? Salomon. Ik hebbe het u reeds gezegd, en gy hebt het niet verftaen; waerom wilt gy
;, het dan nog eens hooren ? Wilt gy dan
ook zyne Leerlingen worden?" Toen ontbrande <1p hun toorn, en zy fcholden op Jared: ,3 Gy zyt zyn leerling, wy zien het wel. Maer wy zyn leerlingen van Mofes. Wy weten , dat God met Mofes gefproken heeft ; maer van t, waer deze is, weet niemand." Moeder. Welk een zwaere proef voor den : hraeven Jared!
Salomon. Hy ftond, moeder! tot verbazens : toe, en antwoordde vrymoedig: ,, Dit komt my j s, vreemd voor, dat gy niet weet, van waer deze i s? is; en hy heeft evenwel myne oogen geopend.
„ Wy weten immers , dat God de zondaers niet j s, verhoort, maer, wanneer iemand Godvruchtig 1 u 15, en zynen wille doet, dan verhoort Hy,
^ hem.



*f* SALOMON EN ABEL MET HUNNE OUDERS.
ï, hem. Dit heeft men nog nooit op de werelt ge, „ hoord, dat iemand de oogen van eenen blind. 5, geborenen geopend heeft. Ware deze niet van „ God , dan zou hy niets diergelyks konnen doen." - De Pharifeërs gloeiden van toorn, Edom vooral, en ze zeiden: ,, Vermetele ! gy „ hebt den vloek uwer zonde mede op de werelt „ gebracht, en wilt gy ons leeren? Weet dit, „ dat gy een verbannene zyt, naer het befluit „ van Jerufalems Vaderen ; wyk van ons , en „ keer nimmer te rug in de Vergadering der uit-
„ verkorenen van Jehovah's Volk!" Jare(}
ging, en wy gingen met hem.
Vader. Gy ; zyt gylieden met hem go' gaen?
Salomon. Ja zeker! wy konden hem niet; Verlaten. , ,
XIIL



173
X I I L
Twéé broeders, zynde beide
wetgeleerden
in Jerufalam,
e oudste. Nu ja; Edom Judas is een listig man, dat weten wy; een zeer flecht mensch ,
zo gy wilt, maer wat doet dit hier toe?
Volgt daer uit, dat hy over geenerleië zaek een juist oordeel vellen kan ?
De jongste. Dit behoeft ge my niet te vragen; Broeder! Wie zou zoo onnozel konnen redekavelen ?
O. Zoo kan het dan ook met dat al gegrond zyn , 't geen Edom zeide : ,, VVy Weten , dat „.God met Mol'es gefpjrpken heeft, maer wy we-
ten



174 TWEE BROEDERé
,, ten niet, van waer deze is." Ja, dit is èeri zeer gegronde aenmerking; wy weten inderdaed , dat God met Mofes heeft gefproken, en wy weten inderdaed niet, van waer deze is. Het as geheel wat anders , 't geen God voor Mofes deed in de tegcnwoordigheit des Volks.
J; Zyn het dan geene Godlyke daden, die Je^ fus doet?
O. Het is alles Zoo hier en daer wat, en by tusfchenr oozen , en zonder dat men zich d er van verzekeren kan, zonder eenige faemenroeping Van het geheele Israël Gods. Èrinner u de ftaetlyke openbaere wetgeving van Sinai, waer op onze geheele Volkftaet , en ons ganfche Geloof rust, als op een rotfe!
J. Ja waerlyk; dit erkenne ik.
O» Erinnert gy u niet, hoe plegtig de Heeré het ganfche Volk Wilde overtuigen, dat Hy inderdaed met Mofes gefprooken had ? Wat ftaet daer van in de wet? hoe leest gy daer?
J. Ik las 'er gisteren nog dit van ( * ): ^ De j, Heere zeide tot Mofes: zie, ik zal tot u kös, men in een digte wolk, op dat het Volk myne %i woorden hoore, die ik met u fpreke, en op
dat het u eeuwiglyk gelove. "
O. En verder in het gefchiedverhael (f):
ii. Als
(*) Exodus XIX, 9. I (t) 1 17 —



ZYNDE VV E T G E ï, E E R D E N. I7J
j, Als het Volk ftond voor den blikfemenden ert ,, rookenden berg, en het geluid der bazuine it langs hoe fterker werd, fprak Mofes , en God 5> an woordde hem met luide ftemme. V
„ As nu (dus lezen we verder) de Heere op
den berg Sinai, boven op de fpitfe des bergs 5, nedergekomen was, riep de Heere Mofes op i, de fpitfe des bergs , en Mofes beklom den
berg." Hoor, wy willen hier nu maer geene vergelyking maken ; dat heet eerst Openbaring J dat heet Godlyke aenftelling en volmagtiging! —* Moogt gy nu wel iets meer van den Nazarener hooren praten?
J. Ik meene, dat 'er nog iets is, 't welk men niet moet vergeten. Hebben dan de Vaders van ons Volk eerst van toen af Mofes moeten geloven ? Zy hadden hem immers reeds van E-
gypten af ge'nofd; ja eischte de Heere niet reeds dit geloof op die weinige byzondere tekenen, welke Mofes en Aaron voor hun moesten doen ? Was het laeter op Sinai gebeurde dan niet een oVervloedige toegift van tekenen, om het nog onbefchaefde Volk te bevestigen in 't geloof?
Ook valt my daer nog in: Vorderde de Heere zelfs van den Egyptifchen Koning en zyn Hof' niet, dat ze geloven zouden, dat God met Mofes gefproken had, ook op die enkele wondertekenen , welke Hy Mofes doen liet , ik meen , met de hand in den boezem — en met den ftaf? — gy
weet



17Ó TWEE BROEDERS ZYNDE WETGELEERDEN.
weet die wel. Wat waren deze dingen by die, Welke Jefus doet?
O. Gy vat dit geheel verkeerd op. Al , 't geen op Sinai gebeurde, was noodzaeklyk om dé toekomende Gedachten.
J. Goed; maer Wanneer het toenmalige geflacht in Egypten Mofes niet had willen geloven en volgen, hoe waren ze dan met hem by Sinai gekomen ? Wy zyn nu, önderflelle ik eens, niet het laeter komende geflacht, maer wy zyn tenaenzien van Jefus van Nazareth het tegenwoordige, everi als onzè Vaderen in Egypten voor Mofes waren; geloofden wy nu in hem, dan konden we, dunkt my, bok naderhand verwachten, even als deze oude Israëliërs, dat de Openbaringen van God door hem ook fteeds meer Openlyk, algemeener, en beflisfender zouden worden ten nutte aller toekomende Gedachten.
O. Ik zie wel, daer ontbreken u nog geduurig zekere Grondbeginfelen. Gy viert der verbeeldingkracht fteeds te veel bot. Daer is toCh nog zoo veel buiten dit tegen uwen Jefus intebrengen, 't welk gy eerst grondig zöud moeten beantwoorden , — maer wy zullen het nu hier by' laten. . —-



17§
x i ¥i
ÜH het Gefchrift van NAtHANAei.'
£ "^P^y verhaelden den Heere, dat, tri
waerom , de blindgeborene in den ban gedaéri was; en —Jefos antwoordde. ,, Leeraeren en ,', Gemeente hebben hem verftoten , vader cn „ moeder hebben hem verlaten, maer de Heere zal hem aennemen. Wie my belydt voor de menfehen, dien zal ik ook belyden voor my= „ nen Vaner. — Vader! ik wete, dat gv my al,*, tyd hoort; voer dit dwalende fchaep in de armen van zynen Herder!3' ——- —— ——
fili BIEL. M X'Vc



X V.
jared op den Olyf berg..
Ook hier niet! — en hy is hier anders zoo dikwyls! — Gy hebt hein niet, gy digt befchatfuwdè dreeven! — hem! — mynen Weldoender! Vermoeid knieie ik neder vbor U, o Heere! die den luistervollen Hemel en de fehoone aerde gefchapen hebt, en daer die geenen hoort, die^ot U fchreïen op alle plaetfen! — ê-! Geef my, 't geen ik fmeeke! Laet my vinden , dat ik zoeke!
Ik ben een arm mensch voort/, maer gy maekt de armen als de ryken; Ik was totelende geboren , maer gy maekte uwe genade wonder groot aen my! ik bade my in de vreugde uwer fcheppinge. Ik ben als dronken van het gezicht der goederen
uwer



JARED OP DEN OLYFBERG. I7J}
üwef werelt en uwes Huizes; 1 maer met dié
al dorde ik, o Go 1! nae het zien van 't gelaet mynes Weldoenders, opdat ik hem danke, en hy my den weg leere, dien ik wandelen moet; Zyn vriendlyke ftemme klinkt my nog in de 00ren, en is my ten onderpand, hee gy den zondaer lieft , en U des armen en des elendigeri
Ontfermt. Maer zyn aengezicht zag ik niet l
ik zoeke hem overal, maer vinde hem niet! ö God! ik wil niet morren, maer vragen moet ik doch geduurig; ach! waerom verwyderde hy my van zich, en gaf my het licht te aenfchouwen met myne 00'geri op dien afftand, dat ik, ziende, hem echter even min kon zien, als toen
ik blind was ? ■ ■ Gelyk een hert fchreetiwt
nae verfche waterftroomen, gelyk ook myn tong nae water dorst op dezen fchoonen dag, zoo ook en nog meer hygt myn hart, om het gelaet te aenfchouwen van hem, dien gy gezonden hebt, om' my te verlichten. Laet my hem vinden ! ik Wil1 hooren, wanneer hy fpreekt; ik wil hem volgen , wanneer hy dit gebiedt; ik wil my buigen , wanneer hy my ftraft; ik wil' hem achter na treden' myn leven lang , als hy my tot zich neemt.' Myn vader en myn moeder wenen, dat ik een' verftoo'tene en Verbahnene ben; Ik wene niet om' my zelven, maer om dat men uwen Profeet, ongezocht, ziet, en hem haten kan; en dat ik hen?' lieve, en zoeke, en nu kan zien,' maer niet mag M ar zien.-



I8ó jared op den olyfberg.
zien. 6 God! ik keere nu weder tot uwe befft ge Woning. Laet my daer vinden, dien ik zoeke , en zyt niet verre van myn gebed , op dat ik U altoos love. u ■ ■■ ,-
XVI.
Uit het Gefchrift van nathanacl. (vergelykt Joannes IX, en X, i-?, 9-21.3
-—■— liVaerlyk eene eenige vreugde, gelyk deze vreugde, verzet allen verdriet, onwilligheit en tegenftand. Het gae ook , hoe het wille! Hy is dan nog de getrouwe Herder, en onze zielen zyn by hem' wel bezorgd in eeuwigheit! ja veelen zullen nog met ons zynen lof in hartlyke liefde Verkondigen.
Wy



0IT NATHANAëL'S GESCHRIFT. iSl
Wy troffen den blindgeborenen aen, een groo* te vreugde ftraelde van het gelaet van Jefus, toen hy dezen zag; hy liep hem te gemoete, en groette hem vol minzaeme goedheit. Jared fprong op van verrukte dankbaerbeit, zag den Meester aen, en bleef met het grootfte zielgenoegen een geruimen tyd op hem Haeren. Jefus, hem ook aenziende, vroeg hem: „ Gelooft gy aen den Zoon
van God?" hy antwoordde: ,, Wie is hy ?
op dat ik aen hem gelove." Toen Jefus tot hem zei: „ dien gy reeds gezien hebt; hy, die ,, met u fpreekt, deze is het," —— zonk hy, bleek van verwondering, vreugde, en eerbied, op zyne knieën neder, aenbad hem, prees hem over het wonder zyner genezinge, en riep ; ,, Heere!
ik gelove !" en hy zag hem ftyf en fterk in 't aengezieht. —— Hoe dikwyls is reeds dat woord van het uur myner ontferminge waer geworden: Nathanaël! gy zult grootere dingen zien ,, dan deze ! " (*)
Zelden zagen wy onzen Heere zoo verheugd als over dezen braeven geloofsvollen zoon van Israël; deze bleef nu fteeds digt by Jefus ftaen, en zag zoo ftyf en fterk op hem, als of hy de oogen niet bewegen kon , wanneer Jefus de volgende woorden tot de rondsom ftaende en nu weder in aental toenemende toehoorders fprak: Ik ben
,s tot
(♦) JOANN ES I, 51.
M 3



fSz piT NATHANAëL'S GESCHRIFT.
s, tot een oordeel in de werelt gekomen, op dat „ de blinden zien, en de ziende blind worden.V?
Daer waien onder de omftanders yerfcheidene Pharifeërs, welke met bitterheit zeiden; „ Zyn
„ wy dan ook blind?" en men kon ïnder-
daed wel merken, dat Jefus dit om hunnentwille vooral zeide. Hy gaf ten antwoord; „ Waerf
gylieden blind, dan had gy geen zonde; maer S5 terwyl gy u beroemt te zien, daerom blyft u,, we zonde op u. Waerlyk! waerlyk! ik zegs, ge ulieden: wie niet door de deur in de „ fchaepskooi gaet , maer van elders daer in
klimt, die is een dief en moordenaer. " (Hoe zullen hem de Pharifeërs op nieuws daerom haten , dat hy dit alles van de Herders en Schapen Jsraëls vry uit gezegd heeft!) „ Maer die ter
deure ingaet, deze is een herder der fchapen; ss voor dezen doet de deurwachter de deur open , s> en de fchapen hooren zyne ftemme, en hy
roept zyne fchapen by naemen , en leidt die ,, uit. En, als hy zyne fchapen daer uit gelaten
heeft, dan gaet hy vóór haer, en de fchapen „ volgen hem na, want zy kennen zyne fiem-
me. Eenen vreemden zullen ze geheel niet y navolgen , maer van hem vlieden, want zy s, kennen de ftemme des vreemden niet."
Deze gelykenis, ondertusfchen, zag men wel, dat se niet wilden verftaen; evenwel ze was zeer wel getroffen, zeer gepast op onze getrouwe her-
»



UIT NATHANAëL'S GESCHRIFT. 183
ders, en op dat door de booze herders verfboten fchaep, op Jared, die daer nevens Jefus ftond, ja op ons allen. Maer nu deed Jefus zich nader verftaen; wanneer hy terftond daer op liet volgen:
„ Waerlyk! waerlyk! ik zegge ulieden : Ik ben de deur der fchaepskooië; zo iemand door my ingaet, die wordt behouden, en hy zal in en uitgaen, en zal weide vinden," (Hierzagjakobus Joannes en ons allen zeer vriendlyk aen, en gaf de hand aen zynen broeder; maer terftond zag hy weder op — en luisterde nae — den goeden Herder.) „Een dief komt niet, als omtefteelen, en te Aagten, en te bederven. Ik ben gekomen, opdat de fchaepen leven en overvloed „ bekomen. Ik ben de goede herder; de goede herder laet zyn leven voor de fchaepen." ( Daer toe, o gy Zoon van God en van David! zal het toch nooit komen! maer wy begrypen u; gy duidt daer mee eene liefde aen , groot en fterk genoeg zelfs, om u te doen fterven voor uwe fchaepen. )
,, Maer een huurling , en die geen herder ,, is, wien de fchaepen toebehooren, verlaet, ,, zoo dra hy den wolf ziet komen, de fchaepen , en vlucht; en de wolf grypt haer aen , en „ de kudde wordt verftrooid, en de huurling is ontvlucht , — juist om dat hy een huurling „ is, en de fchaepen niet acht. Ik ben de goeM 4 » de



fH uit nat ha na ë l's geschrift.
„ de herder, en kenne de mynen , en worde vgn de mynen gekend , gejyk de Vader my „ kent, en ik Hem kenne. " (Wy jongeren , eg jared, zouden allen hier gaern zyn nedergeyallen ter aenbiddinge, om dat de Heere ons tot fchae-
pen zyner kudden gemaekt had! ) — s En ik
„ zette myn leven voor de fchaepen. Ik hebbe ff ook n°g andere fchaepen , die niet uit deze ,, fchaepskooi zyn; ook de?e moet ik hier by „ brengen, en zy zullen myn ftemme gehoorza%) men , en het zal ééne kudde en ééa herder „ worden." Zekerlyk bedoelde de Heere hier de zulken als die vrouw van Syro-phceniciëu, en den Romeinfchen Hoofdman in Kapernaumen diergelyken , wier geloof hy by ons zoo roemde cn ons ten voorbedde ftelde. Nu voer hy voort: „ Daerom lieft my myn Vader , omdat ik myn SJ leven late , opdat ik het wederneme. Niey mand ontneemt het my , zonder dat. ik het; ,j vrywillig late. Ik hebbe magt het te laten, en hebbe magt , het weder aentenemen. Des, zen last hebbe ik van mynen Vader ontvanft gen- "
Jared zonk, by deze laetfte woorden, in diepe verbaesdheit weg ; want diergelyke uitboezemïngen van Jefus waren hem nog geheel vreemd. Qnk bekroop my een zwaermoedige bekommering; maer ik herftelde my weder, ff1 ft dfn 3ert yan onzen Meester kenne, dat ■ V .4 " 1 hy



UIÏ NATHANAËLS GESCHRIFT. 18$
hy fomwylen ter beproevinge des geloofs en der liefde jets zoo hards zegt, dat hy echter niet zoo hard meent; even als hy ook by onze uitzending van bloed en dood tot ons gefproken had , daer pns echter niets kwaeds wedervaren p.
Dan, onder de rondsom ITaende toehoorders was nu weder verdeeldheit. Veelen zeiden tot malkanderen , zoo luid, dat wy het hoorden; ,, Hy
heeft eenen Dsemon; hy is uitzinnig ! wat ,, hoort gy nog nae hem?" Anderen gaven daer op ten antwoord: „ De tael, die hy fpreekt, is ,, te verftandig voor die van eenen bezeteoen;
ook kan toch de duivel geene oogen van eenetj ss blinden openen?"
¥5
XVII,



XVII,
man as se, een Pharifeër fn Jerufaktn, met zype zuster.
Luster. Hoe zyt gy zoo onrustig en ontroerd ?
Broeder. Dat ben ik waerlyk. Ik ben zeer wankelende geworden in myne ontwerpen tegen Jefus, en dat juist in dat unr, toen ik die met mynen zwager fmeedde. Maer ik durve 'er niet aen denken, wat tweefpalt het zal verwekken , wanneer ik dit blyken laet.
Z. Wat deed u zoo wankelen ?
B. Wy wandelden onder de Olyfboomen, om ongeftoord te blyven; hy had juist gewigtige invallen , welke hy my wilde mededeelen. Maer juist toen hoorden wy, naby ons, eenen biddenden , die ons niet gewaer werd; — dat bidden
drong



MANASSE MET ZYNE ZUSTER. 187
drong my dpor 't hart! Naer alles, wat wy
hoorden , moet het de blindgeborene Jared ger weestzyn- Hy was, nu en dan, door het fnikken in zyn yreugdetraenen wat onverftaenbaer, wanneer hy voor zyne herltelling dankte ; en vooral ook dankte, omdat hy zynen Weldoender wedeS gevonden, en deze hem verwaerdigd had, hem als den Mesfias te erkennen; — dan erinnerde'hy zich alle de vriendlyke woorden van des zelfs
herderlyke liefde; dan viel hy (wy konden
hem zien) op de knieën , en bad zoo ernftig, als wilde hy den Hemel doordringen, met voorbiddingen voor hun , die zoo fterk tegen den goeden herder worden opgehitst; ja ook voor die geenen ze'fs, die den blinden in den ban gedaen hebben. ;
XVIII,



XVIII.
engelen-zang,
pp den avond van den Sabbathdag, toen, Jefus den blindgeborenen had dqen ziende worden. (*)
i r.
H oe zal zyn Sabbathdag
Den wrev'Jen, vol ontzach , Ja blind van fchrik, doen beven 3
Wen in der bliuden oog
Het licht ftraelt van om hoog, pat Licht yan vreugde en leven!
2.
Wie waerheit zoekt en deqgd,
Die zal, in 't hart verheugd, Zich voor Hem nederbuigen,
En, als de Heilzon prykt;
Zal, daer de dwaelnacht wykt, Elk van zyn gtootheit tuigen.
(*) Op de wyze van Simeons lofzang.
XIX.



X I Xt
Een gedeelte der reden van Rabbi methusale.m, een Pharifeêr en bittere vyand van Jefus , in de Synagoge gedaen , met nog iets van 't geen dr.er op volgde.
(Vergelykt Jotnnes X, 8»als aenleiding gevende'.)'
egon met te lézen uit den Profeet Eze-
Cötël (*):
„Vóórts geschiedde het woord des Heereft tot my, zeggende : gy zoon des menfehen! profeteer tegen de Herders' van Israël; profeteer en fpreek tot hun : alzoo heeft de'
Hee*
(*) Ezeckiel XXXIV,



IQO .REDF. N VAN RABBI METHUSAI. EM
Heere Jehovah tot de Herders" gezegd: Wee den Herderen' ïsraëls, die zich zelven weiden! moesten niet de Herders de Kudde weiden ? cn gy eet het Vette, en bekleedt u met de wol, Het gemeste hebt gy geflagt, en de kudde weidt gy niet. Gy hebt de zwakken niet gefterkt, en het kranke niet geheeld; het gebrokene hebt gy niet verbonden', en het verjaegde hebt gy niet te rug gevoerd , en het verloren gaendi hebt gy niet gezocht ; maer hebt over haer geheerscht met ge weldenaery en wreedheit. Daerom zyn de fchae. pén verftrooid zonder Herder, en ze zyn den wilden dieren des veld; ten fpyze geworden; want zy waren verftrooid, zy d'.va!en op alle bergen, en op iederen hoogen heuvel; ja over alle velden zyn myne fchaepen verftrooid, en daer is' niemmd, die nae haer vraegt, of die haer opzoekt. Daerom, Ó'gy,' Herders! hoort het woord van Jehovah; zoo waer ik leve, Zegt Jehovah Heere: wyj myn kudde ten roof ftrekt en myne fchaepen den wilden dieren des velds ten fpyze zyn1 geworden, daerom dat geen Herdér by haer is, en myne Herders geen acht flaen op myne fchaepen, maer de Herders
Zich zelven weiden, daerom, o gy Herders! hoort het
woord van jehovah: Alzoo zegt de Heere Jehovah: ziet ik zal tegen die Herders zyn, en zal myne kudde van hunne handen eifchéh,' en zal hen afzetten, dat ze voortaen myne fchaepen niet meer zullen weiden. en ik zal myne kudde uit hunne kaeken wegrukken', dat die hen niet ten fpyze dienen. Want zoo zegt de Heere Jehovah: Ziet, ik, ik zoeke' myne kudde, en vrage nae myne fchaepen. Gelyk een herder zyne kudde weder faemen?.oekt, wanneer hy onder zyne verftroüide fchaepen is; alzoo zal ik ook myne fchaepen byceuzoeken, en ha.-r van alle oorden te rug brengen, werwaert zy verftrooid waren ten dage der wolken en des ne.' veis. En ik zal haer van uit de Volken uitvoeren, en haer' uit de Landen iaimvérgaderen , en, haer in haer Land brengen,'



EN HET GEEN DAER OP VOLGDE. IQI
geri* en haer Weiden op de bergen Israëls, aen de beeken, in de dalen, en aen alle oorden dés Lands. Ik zal haer 'op eene goede weide weiden, en haer kooi zal zyn op' de hooge bergen van Israël; aldaer zullen zy in een goede kooi legeren, en öp vette weiden op de bergen Israëls geweid worden. Ik zelve zal myne fchaepen weiden, en zal haer legeren, zegt Jehovah Heerè. Ik zal het verlorene zoeken,' est het verjaegde te rug voeren, en het gebrokene verbinden + en het kranke Herken. Het vette en fterke zal ik uitroeien; ik zal haer weiden met recht. En gy, myne fchaepen! zegt Jehovah Heere; ziet, ik zal riehten tusfchen fchaeperi en fchaepen , tusfchen rammen en bokken. Is het u gering? de goede weiden eet gy af, en het overige vertreedt gy met uwe voeten; het zuivere water drinkt gy, en het overige maekt gy troebel met uwe voeten. Alzoo moét myn kudde dat geene, wat gy met uwe voeten vertreden hebt, afeeten,' en het water, dat gy troebel gemaekt hebt, drinken. Daerom zegt de Heere Jehovah aldus tot hen: Ziet, ik, ik zal komen, en richten tusfchen de vette en magere fchaepen ; terwyl gy alle zwakke fchaepen in de zyde en met defchouders verdringt, en met uwe hoornen onder haer inloopt,1 totdat gy haer verjaegd en verftrooid hebt. Daerom zal ik myne fchaepen helpen, dat ze voortaen niet meer ten roo.ve zyn, en zal richten tusfchen fchaepen en fchaepen. Ik zal eenen eenigen Herder over haer verwekken , dat die haer weide, myn knecht David; die zal haer weiden, die moet haer Herder zyn. Ik, Jehovah, zal haer God zyn, en myn knecht David zal haer Vorst zyn in 't midden van' haer. Ik, Jehovah, hebbe zulks gefproken."
Na dat Rabbi Methufalem dit gelezen had, gaf hy het Boek aen den dienaer, en fprak tot het Volk: ,, Gy Oudften der Vergaderinge! en
.> gy ,



ip2 REDÈN VAN RABBI METHÜSAL'E^Ï
ïi gy» Israëliër Mannen ! Op deri huhligèn dag K een gedeelte der woorden van den Profeet b'egorinen,op eene treurige wyze vervuld te worden. Behalven dat van ouds her veeie onwyze' „ Herders de fchaepen maer flecht voedfel gai, ven; de zelve afvoerende van de verkwikkende
bronnen der vaderlyke leere en overleveringen „, en WegdryVen, óm te dolen In de zandwoestynen eri rotfige bergen van het troostloos en ge-
„ vaerlyk ongeloof; behalven dat een Roof-
„ dier van tyd tot tyd zoekt intefluipen, om een deel der kudde te vernielen, terwyl het haer belooft te voeren nae de beste weiden, en zich voor een poos beroemt, de voórfpelde beste ij Herder te zyn j maer weldra genoeg vérraedt van deri aert des roofdiers, én fnèl vooripoedt
tot zyn doel, de verleiding der kudde; .
behalven dat veelerleië gevaeren boven onze hoofden zweeven, en ons dreigen j door het s, geweld eener vreemde Heerfchappyë veidron» * gen te worden uit dat Land, daer de kudde
s, van God weiden moet, - zoridef dit alles'
}, en nog veel meer te rekenen, leven wy tegenwoordig iri geheel zorglyke dagen; want daer is oncier oiis opgeftaen en fteekt, met de hous-, ding van ootmoed, het hoofd fteeds trotfcher „ op een listige Verleider des Volks, die eerst' ji met gladde tael en vriendlyke gebaerden de! ,', harten van Israël weet te winnen j dan ootó
„ hier



EN HET GEEN DAER ÓP VOLGDE. I93
jl hier en daer den Volke op eene ongewoon* wyze , waerover ik geen oordeel wil vellen, veelerleië beminlyke lokaezen toewerpt , om
.,, dus hunne zielen te zekerder te verleiden. Een listige Verleider, die zich dan, wanneer hy de zielen der menfehen met zyne lokaezen gewonnen heeft , geheel meester maekt van hunne harten , hen van de gezondfte zielfpyze, de heilige Wet van Mofes, ja de heilige Overleveringen der Vaders, afvoert, en zich onderwindt, zelve daer tegen aentegaen. Listig is deze Verleider, gevaerlyk zyn zyne lokaezen, en hy voerde reeds al te langen al te gelukkig zyn ontwerp uit onder u, o Mannen Israëls! zoo dat wy in grooten kommer waren
„ uwenthalven.
,, Maer nu hebben zich zyne onverzaedlyke roofzucht en zyne onmeetbaer trotfche heerschzucht duidlyker geopenbaerd, en, ge-
,, lyk wy van den God Israëls hopen , wel zoo duidlyk, dat hy zyn eigen oogmerk verydeld, en zelve u de oogen geopend moet hebben om-
,, trent het bedrog, waer meê hy u zoo lang om den tuin leidde.
,, Ik kan altans niet wel anders denken! De oogen moeten u eindlyk opengegaen zyn,wanneer gy gehoord hebt, met welk eene vrypostig_ heit hy zich onlangs niet vergenoegde , met zich „ zelven, in weerwil zyner onervarenheit in de
III. DEEL. N „ wet



194 REDEN VAN RABBI METHUSALEM
wet en zyner ongeleerdheit, met ons beoefende Rabbynen en Godgeleerden gelyk te Hellen , maer zelfs de ftoutbeit had, zich daer en boven —< naeuwlyks durve ik die lastertael herhalen!
,, voorden eenigen goeden Herder uittegeven , en
,, alle waere Herdefen Israëls, vóór, nevens, en na hem te befchimpen, en als dieven enmoor-
,, denaers, als roofdieren en huurlingen , uittema-
,, ken; om dus op de betreurenswaerdigfte wyze
„ de zwakke fchaepen der kudde van God (zoo als de Profeet zegt) te doen dwalen, en dus niet
„ flechts de fchaepen, maer zelfs den Herderen , ja allen, welke de Heere God tot Onderherders zy-
,, ner Kudde gefield .had, in de zyde en aen de fchouders te ftooten , en op hen inteloopen met de hoornen zyner betoverende kracht van fpreken , zoo dat zy, de Herders zelve , van fchrik verdomden, en zich naeuwlyks wistènte herftellen; terwyl hy ondertusfchen zich zelven weidt,
,, naer het woord van den Profeet, daer hy bekend ftaet voor een vraet, een wynzuiper, wanneer 'er maer gelegenheit toe is, en een medgezel
;, van tollenaereu en zondaeren , wanneer hy maer by hen genodigd wordt. ,, Wee onzer, wanneer wy ons nog éénoogengenblik langer laten begochelen , door te hopen,
,, dat een zoodanige mensch de Herder Israëls, de beloofde Herder , zyn kan ! Maer gelukkigen wy, wanneer de Heere haest-zelve komsn zal, om te
rich-



EN HET GEEN DAER OP VOLGDE. 195
lichten tusfchen fchaepen en fchaepen , tusfchen „ de bokken en de rammen der kudde, en onzen
toeleg zal zegenen, om dezen Boozen uit het
midden onzer wegtedoen!
,, Laet nu vry zynen heimelyken aenhanger in „ gramfchap tegen my ontfteken — ik hebbe myn
geweten ontlast; ik hebbe niet willen zyn gelyk ,, de ftomme honden, die geen geluid geeven,
wanneer de wolf en de rover de kudde drei,, gen" en zoo ging hy voort. .
Nu ftond Aaron Bar-Jefu op; (deze was een Leviet', dien Jefus van eene pynlyke jigtkwael genezen had), en voerde kloekmoediglyk deze fterke tael: ,, Betaemt het den Vaderen en Leeraeren
Israëls, Gods Profeet achter zynen rugge te
fmaeden? — Wie onder u kan iets goeds doen
op zynen trant? dat hy voor den dag kome en
zulks doe! — En wie onderu kan hem overtuigen ,, van eenige zonde ? die trede hem te gemoete, be-
ftraffe hem openlyk in zyn aengezicht, en hoore
zyne verantwoording! — Zoo lang dit niet ge„ fchiedt, erkenne ik, dat hy de eenige Herdet „ is, dien Jehovah beloofd heeft, zyn getrouwe
knecht, de groote Zoon van David!"
De Oudften der Synagoge grimden tegen hem van boosheit, en maekten weldra zyn vonnis op, dat hy, volgens het bef]uit des Raeds, in den ban gedaen moest worden. — —.
N a XX.



X X.
zephonias aen severus, ( Stukswyze.) C Vergelykt als voren Joannes X, i — 21.)
33at moet ik bekennen,
hoe hard ook zyne redenen waren; wanneer gy, myn vriend! flechts de helft wist van de kromme wegen en fnoode middelen, welke men inflaet en
gebruikt, by voorbeeld, om tot het Hpuge-
priesterlchap te geraken, — en dan ook weder eens bedenkt, welke Hechte en armzalige luiden het waren, die als voorgewende Mesfiasfen alarm
en



zephonias aen severus. 19?
cn oproer gemaekt hebben, dan zoud gy
zyne fchetfe van valfche Herders enz. niet meer zoo overdreven aenzien. Ik zou my ichamen, u deze fchandvlekken onzer Natie geheel in hun waere licht te vertoonen.
XXI.
zephonias aen severus, in vervolg.
(Vcrgelykt Joannes X> 22—1390
Cp het Feest des nieuwen altaers ('t
welk Judas Machabëus infrelde (*)) was hy nog hier, en de toeloop ving op nieuw aen. Eergis-
te-
(*) ifte Boek der Machabeen IV, 52 — 61,
N 3



ÏOS ZÉPHONIAS AEN SEVERU5Ï ■
teren vroeg ging hy, van wegen het ruuwe winterweder, in de overdekte zael van Salomon, en wandelde daer rondsom. Het duurde niet lang, of hem omringden veele Joden , die op het Feest waren , en zeiden met nadruk tot hem. Hóe
lang houdt gy onze zielen op? Zyt gy de Mes-
fias, zeg het ons vry uit." Ik wete met zekerheit, dat deze niet waren van de zulken, die te voren zyne aenhangers geweest waren , of fterke neiging hadden, om zulks te worden, maer, behalven veele ruuwe tot dweepery en oproer overhellende menfehen , waren 'er ook verfcheidene onder, die hem als by toeval zonder erg of list die vraeg deeden. Hy gaf hen ten antwoord: ,, Ik hebbe het ulieden gezegd, maer
gy gelooft het niet."
Hy heeft, dat merke ik wel, hier in eenen gansch byzonderen trant. Het wil niet duidlyk uit zyn eigen mond: ,, Ik ben de Koning Is-
raëls;" maer alles, wat hy van zich zelven zegt, beflraet zuiver in die dingen, welke Israël van niemand anders dan van zynen Mesfias verwacht. Nu eens verklaerde hy zich voor' den Zoon van God, of het Licht der werelt, of de Bron des levens , of den eeuigen Herder , den knecht van God , op wien Gods Geest rust, dan voor den grooten Heiland der blinden , doovtn, lammen en kranken, en wat dies meer zy; eh het merkwaerdigfte hier by is,'dat
hy



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. IQ?
hy met de meeste dezer uitdrukkingen te rug wyst op Voorfpellingen, die naer aller betaemlyke uitlegging den Lezer op de gedachten brengen , dat hy de Mesfias zyn moet. Doch ik zal hzm zelven nu laten fpreken:
„ Ik hebbe het ulieden gezegd , maer gy ge■„ looft het niet; de daden , welke ik verrichte ,, in den Naem mynes Vaders, die getuigen van ,, my. Doch gy gelooft niet, want gy zyt niet ,, van myne fchaepen," (ziet gy wel? hier wyst hy weder op de fchetfe van den grooten Herder; erinner u flechts, wat ik u te voren van Eze-
chiël's voorzegging gemeld hebbe ), ,, zoo
,, als ik u reeds gezegd hebbe. Myne fchaepen „ hooren myne ftemme, en ik kenne haer, en ,, zy volgen my na, en ik geve haer het eeuwige Leven, en zy gaen niet verloren in eeuwigheit, en niemand zal haer uit myne hand ruk„ ken. Myn Vader, die haer aen my gegeven ,, heeft, is grooter dan allen, en niemand kan j haer rukken uit de hand van mynen Vader. Ik, en de Vader zyn een." Nu nam men fteeuen op, en wilde hem gaen fteenigen als eenen Godslasteraer. Ik zie ook geen midden tusfchen eene huldiging, of — fteeniging; want tot fpotterny, of tot medelyden met hem als met eenen zinneloozen, is geheel geen reden ; wanneer men hem één uur ja één minuut gezien en gehoord heeft , dan ontdekt men den nucliN 4 ter-



*0O ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
terften, bedaerdften en verftandigften man, dien men immer zag , en men moet zelve half zinneloos zyn, om anders van hem te denken.
Jefus bleef onverfchrokken ftaen en zeide: — (terwyl hy begon te fpreken , zonk reeds hun moed eenigzins. Eenigen lieten den fteen weder uit de hand vallen; anderen, hem hoorende, terwyl zy nae een fteen bukten, en dien wilden opvatten, reezen op en luisterden, zonder fteen in hunne handen) — Hy zeide dan? „Ik hebbe u veele goe„ de daden van mynen Vader getoond; om wel„ ke dezer daden fteenigt gy my ?" Zy antwoordden: „ Wy fteenigen u niet om eenige „ goede daed, maer om den laster, en om dat „ gy, mensch! u zelven God maekt." Zyn wederantwoord was: „ Is 'er niet in uwe Wet „ gefchreven. „Ik heb gezegd: Gy zyt Goden? '* „ Wanneer deze dan de zulken Goden heet , „ wien eene Openbaring van Gods woord ge„ fchiedde, en de Schrift niet mag verworpen „ worden, — hoe zegt gylieden dan tot hem, „ dien de Vader gewyd en in de werelt gezonden „ heeft: „ Gy lastert;" daerom dat ik gezegd „ hebbe: Ik ben Gods Zoon ? Ik begeere ook niet, „ dat gy^gelooft, wanneer ik niet verrichte de „ werken van mynen Vader; — maer doe ik deze — „ wanneer gy my ook dan niet gelooft, zo ge„ looft myne daden , op dat gy erkent en gelooft , „ dat de Vader in my is, en ik in Hem.'!
Lees



ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
aoi
Lees toch , waerde Severus! lees die by uitftek merkwaerdige woorden van dit gefprek alle nog eens na; want op der zeiver echtheit kunt gy li verlaten; en zeg my eens, wat gy daer van denkt. Ik wete byna niet meer, hoe ik my redden hoe ik den geheel zeldfaemen , —— ee-
nig in zyn foort zynden man beoordeelen zal! Het fmaekt my niet, en komt my ook niet noodzaeklyk voor, nu een zyner Jongeren te worden, of my openlyk tegen hem te verklaren; dit gevoele ik langs hoe fterker, en meer dringende:
het eerfte kan ik niet, en het laetfte mag ik
niet! — éénmael toch zal ik moeten."
Men wilde hem zoo aenftonds in hechtenis nemen; fommigen waren zeer verbitterd; anderen, verheugd over de gelegenheit, om hem nu te konnen grypen, hitften ook weder anderen op, zoo
veel ze maer konden. Maer, hoe, en waer
heen, hy weder onverhinderd ontweek en zich verborg, wete ik tot heden niet.
N 5 ELF-



ELFDE AFDEELING.
loopende van de vi euing van het feest der wederinwydinge des tempels tot op de laetste reizenae jerusalem.
I.
Uit het Gefchrift van nathanacl.
(Vergelykt Mattheus XIX, r, 2. Markus X, 1. Joannes X, 40—.42.)
33Toe beter het zich laet aenzien, des te meer komt 'er byna altoos een nieuwe opftand tegen onzen Heere.
Wan-



u'l T' N A T H A N A ë L'S GESCHRIFT. 2<3J
Wanneer zal toch dit Volk zyne ooren gebruiken , oni te hooren , en zyn hart , om te verftaen!
Jefus vertrok met ons van Jerufalem nae den Jordaen, in dien oord, waer Joannes doopte. Ik werd zwaermoedig, en wy allen werden treurig, als" Thomas ons deed gedenken aen den onthoofden grooten Getuige der waerheit.
Toen ik aen die pikets kwam, waer ik van Joannes gedoopt werd , overviel my vooral eene beklemdheit van hart, zonder te weten, waerom. Die Rechtvaerdige en zyn dood zweefden my fteeds voor oogen, en in dén zelfden nacht droomde ik, dat onze Meester voor ons twaelven ftond, en die geheele reden van woord tot woord herhaelde, welke hy gefproken heeft, toen hy ons uitzond, om de'blyde boodfchap der nabyheit van het Ilemelsch Ryk te verkondigen.
Des morgens en den volgenden dag werd ik weder luchthartiger , en ik fchepte nieuwen moed , wanneer veele braeve mannen de Leere van Jefus met vreugde aennamen, en zyne Godlyke daden, hoedanige hy ook hier en hieromtrent weder veele verrichtte, met verbaesdheit en fterke lofredenen aenzagen.
Het aendenken aen den Rechtvaerdigen blyft in zegening; dat kon men hier in dezen oord, waer Joannes doopte, duidlyk zien.
Zeer veelen zeiden over en weder tot eikanderen ,



204 UIT NATHANAEL'S GESCHRIFT.
ren, en eenigen ook tot hem zelven: „ Joannes „ heeft, wel is waer , geene tekenen gedaen, „ maer alles , wat Joannes van dezen gezegd heeft, is waer. "
Daer geloofden ook veelen aen den Heere; en het is zekerlyk nergens Hechter gefield dan in zyn eigen vaderftad Nazareth , en in Jerufalem, de Heilige Stad, waer Israëls Leidsluiden den Heiligen Gods alleereerst den Volke behoorden aentepryzen.
I I.
Uit het Gefchrift van NATHANAëi..
in vervolg.
(Vergelykt Mattheus XVI, 13 — 20. Markus VIII, 27 — 30, Lukas IX, 18 — 21.
Wy reisden al verder in het Land op
nae de bron des Jordaens , en vertoefden twee dagen in de Stad Caefaréa Philippi. De Heere
hield



UIT NATHANAëL's GESCHRIKT. S05
hield zich fteeds bezig, en zyn werk was niet ongezegend. Des volgenden daegs wandelden wy langs den ftnallen Jordaen, en teen wendde zich Jefus onder het wandelen tot ons om, en vroeg ons:
,, Wie zeggen de luiden, dat ik, de zoon des menfehen, ben?" Ik ftond juist digtst by
hem, en antwoordde: ,, Veelen zeggen, dat gy Joannes de Dooper zyt , opgeftaen van den dood , en daerom zouden die krachten in u werken; — anderen, dat gy de Elias zyt, die
„ komen moest, om alles voor Gods Ryk toetebereiden ; want de boetgezant Joannes heeft
„ uitdruklyk gezegd ; dat hy de Elias niet was."
Onze medeleerling Joannes voegde hier nog by : ï, Nog anderen houden u voor den verrezenen Je„ remias, die met den Elias zou te verwachten
zyn (*); of voor eenen anderen der opgewek-
te Profeeten."
(Want Jefus komt aen allen te gemeen voor, heeft te onaenzienlyke bloedverwanten , te geringe Jongeren, dan dat hy de Mesfias zyn zou. Zy ftooten zich aen Nazareth, aen Galiléa, aen zyn geringe kleeding en leef wyze.)
Hierop zag de Heere ons aen met een ongemeen vriendlyk gelaet , en vroeg: Maer
„ wie
C') Zie het 4de Boek van Es dra II, 18.



2o6" UIT NATHANAëu's GESCHRIFT*
„ wie zegt gylieden, dat ik ben?" Wy ver.
ftomden allen van eerbied; eindlyk vatte-
de Petrus het woord op, en zei in onzer ader naem met vreugde en aenbiddinge: „ Gy zyt
de Mesfias , de zoon des levenden Gods!" Jefus antwoordde met eenen vrolyken geest:
Gelukkig gy , Sunon Jonaszoon ! want dat s, hebben u geene menfehen geopenbaerd ; dit „ Licht gaf u myn Hemelfche Vader. "
(Ware het niet, ö! eeuwige God.! als of zich de liefde van U als onzen Hemelfchen Vader, met dit woord vol liefde, op nieuws aen onze harten verklaerde!)
Hier op zeide hy nog tot den gelukkigen Simon: ,, Nog eens zegge ik u, dat gy de Rots j, zult heeten, en op deze rotfe zal ik myn Ge„ meente bouwen, en de poorten der helle zul-,
lèa tegen u niet vermogen; en ik zal u den „ fleutel geven van het Hemelsch Koningryk.
't Geen gy binden zult op aerde, zal in den
Hemel gebonden zyn, en 't geen gy losmaken
zult op aerde, zal los gemaekt zyn in den He-
mei. "
Verhevene woorden ! te verheven voor menfehen , uit het ftof der aerde voortgebracht!
Heerlyk Ryk! wanneer zal uwe Godlyke glans te voorfchyn komen?
Dan terwyl wy, en allermeest Petrus, in het vol genoegen waren eener ftreelende hope, floeg
een



UIT NATHANAeLS GESCHRIFT. 207
een verbod des Heeren ons weder in eens den moed ter neder; Hy verbood ons, aen iemand te zeggen , dat hy de Mesfias was. Wy konden wel niet met de ongeloovigen zeggen : Heere ! hoe lang houdt gy onze zielen
,, op? Zyt gy de Mesfias, dan zeg het
,, ons openlyk vry uit." Maer met een dorftend verlangen nae zekerheit zouden wy hem op dit woord gaern als uit éénen mond gevraagd hebben , hadden wy gedurfd: ,, Ach ! hoe „ lang houdt gy onze zielen op ! Wanneer zulleu dan toch het geweld , de vervolging, en de vreze voor dit ongeloovig geflacht ophou„ den?"
11 r.



111.
Uit het Gefchrift van nathanacl, in vervolg.
£Vergelykt Mattheus XVI, ai, 24 — 28. Markus VIII, 3i > 34—38 en IX, 1. Lukas IX, 22—27.)
• l^dCaer vervolgens fprak de Heere tot
ons woorden, die nog onbegryplyker en meer benaeuwende waren, dan alles, wat hy te voren
gefproken had; woorden, die niemand uit
ons allen kon verftaen , waer aen geen van ons denken, veel min daer van fpreken kan. Evenwel ik fchryve die op ; dewyl de Heere die gefproken heeft:
» Eer-



üit nathanaël's oesckriït.
•5, Eerlang (zeide hy) zal ik nae Jerufalem
reizen , en aldaer moet ik veel lyden van de 5, Oudften, en de Overpriesters, en S.chriftge„ leerden , en gedood worden , en ten derden „ dage weder van den dood worden opgewekt."
Ondertusfchen trok Petrus hem ter zyde af, en nam de vryheit, hem iets hyzonders te zeggen | waerover de Heere fcheen misnoegd te zyn, en Petrus befchaemd gemaekt te hebben. \k wete niet, wat het was.
Terftond trad hy weder met Petrus tot ons, en zeide weder diergelyke dingen, als hy ons ook zeide, toen hy ons uitzond ter aenkondiginge van zyn Ryk. Hy fprak tot ons, en riep dit ook nog anderen der omflanders en voorbygaende toe; ja hy verhief zyn ftemme, en fprak met grooten ernst: 3, Wie achter my wil ko« „, men , verlochene zich zelven , neme zyn „ kruis op zich, en volge my na ; want wie „ zyn leven behouden wil, die zal het verlies, zen; en die zyn leven verloor om mynen'c S3 wille , die zal het vinden. Want wat nu!j „ ware het den mènfche, wanneer hy de gan* 5, fche werelt won, maer zyn leven verwaers, loosde? Want de Zoon des menfehen zal in 55 de heerlykheit zynes Vaders komen met zyne s, Hemelhoden; en dan zal hy een ieder vergeiden naer zyn doen. Waerlyk, ik zegge ulie» den; daer zyn verfcheidene van de geenen s
Jli, DjjEto Q n dtf



élO UIT NATHANAÏl's g E SCHRlf ts
ss die hier ftaen , welke den dood niet ondergaen zullen , tot dat zy den Zoon des menfehen ,, zien komen in zyn Ryk; want, wie zich myns en myner woorden onder dit cchtbrekend (trouwloos) zondig geflacht fchaemt , diens zal zich ook de Zoon des menfehen fchamen , i, wanneer hy in de Heerlykheit zynes Vaders, van Engelen vergezeld, zal komen. " Wy ftonden allen verbaesd , Judas vooral verfchrikt en verzonken in diepe gepeinzen; en fommige Pharifeërs, welke daerby gekomen waren, en die getroffen moeten zyn door zyn vrymoediglyk rondsom ziende ernftig gezicht, verbleekten, en werden, de eene voor, de andere na, verlegen van wegen den ontzach verwekkenden nadruk dier ernftïge betuiginge , dat de Verlochenaers eens zoo te pal zouden komen , die dan eerst recht de bitterheit des doods zouden fmaken, Wanneer zyne belyders het eeuwig leven zouden erlangen in zyn Koningryk. — - ■•™



A m4^ qo '^m:»i mii flvtó
1' e t r u lï ,^op zyne knieën liggende in een cenzaem' boscrï.3
ö lOCeere! leer my bidden, gelyk David bad! Reeds duizendmaelen fmeekte ik u, ö Heere! Verander toch myn onftuimig brandend hart, cn leer my met David zeggen : Heere ! myri ,, hart is niet hovaerdig , en myne oogeri zyri ;, niet trotsch; en ik wandele niet in hooge en wonderbaere dingen , die boven myn bereik 5>, zyn. Hebbe ik niet myne ziel ter nederge» jjj zet en geftild! Gelyk een zuigeling by hét .0 2 ii fpè'è-



21» PETRUS.
„ fpeenen verwend wordt van de moeder, alzod „ is myn ziel in my verwend. Israël wachte op „ den Heere, nu en altoos! (*)
Op welke hoogten gy my ook
moogt voeren , in welke diepte gy my ook het wegzinken , ó ! — maek David's gebed tot het myne l — heeft myne moeder my dit niet van der Jeugd aen geleerd ? en nog kent myn hart het niet tot op dezen dag; en het wordt my echter van dag tot dag te meer nodig; ,
C Her wordt hy geftoord.)
(O Psalm CXXXI.



£ï3
V.
rETRUs met joannes en nathanaêl. (deze waren het, die hem ftoorden.)
(Vergelykc Mattheus XVI, 22, 23. XVII, 1 — 9. Markot VIII, 3* > 33- IX, 2—9. Lukas IX, 28 — 36.)
ijl?. Welkom! gy Broederen!
J. en N. Des Heeren zegen zy met u!
maer welligt zyn wy niet zeer welkom voor den eenzaemen bidder! - P. Gy, beide! zyt my recht welkom, Daer gaet veel in myn hart om, en ik hebbe u veel te
'Verhalen , myn lieve Natbanaël! 1 Of
liebt gy het hem reeds verhaeld, Joannes ?
O 3 J. Gy



?Ï4 PUPS MfT JOANNES
J. Gy weet, wat de Heere ons gezegd heeft?
P. Ik bad den Heere , dat ik het Nathanaë.l mogt zeggen , en hy heeft my dit vergund. ,, Zeg het hem, hy zal het geloven, als of hy. »f het gezien had, en gelukkig zyn!" dus gaf my de Heere op myn verzoek ten antwoord, en duidde dus aen, dat het verbod dezen niet
betrof.
i
N. Simonl zeide hy dat? —■ Wie ben,
ik 1 -— ik! — veel te gering voor al zyne goed-
heit en ontferming! Maer gy zucht, Petrus l
en waert zoo bleek, toen wy u eerst ontmoeten, Verligt eerst uw hart,
p, Het was my ook zoo benaeuwd aen.,
't hart; ik zocht en worftelde, om my zelven rust en d.emoed te bezorgen , maer verwierf die nóg niet. Denkt eens te rug, wat binnen negen
dagen voorviel ;. ho_ veel ons allen , hoe.
vee! eenigen nevens my, en nog iets, dat
my alleen bejegende, dat ook Joannes nog
niet weet, maer nu moet weten, hoe zeer ik my ook deswegens fchame.
J. Hy , die dat geene , waer over hy zich fchaemt, voor zyne broeders bekent, heeft reeds
demoedigheit van ziel verkregen ; de Heere
wille u ook nu nog rust geven!
P, Bedenkt , broeders ! in welke diepten en tot welke hoogten myn arme hart, binnen den
V^i vi'fi nege,n d:,Scn ' werc! "edergefchokt en op-
gefa-



EN NATHANAëL. 3IJ!
gevoerd, Gy weet, wat ik antwoordde, als de Heere ons vroeg; „ Wie zegt gylieden, dat ik
ben?" i Gy erinnert u ook nog wel die
verhevene dingen , welke hy hier op tot my
fprak, hoe zalig hy my roemde , en hou
groote zaken hy my beloofde ?
J. 't Geen gy hem zeide, gold voor ons allen; 't geen hy u zeide, zal voor ons allen gelden.
P. (fchaimrood. ) Ik was dronken van
vreugde, en gevoelde my zoo hoog boven allen, als zich myn hart diep voor hem gebogeii had, Ik befpeurde een onrustige drift, om nu overal te> verkondigen, dat Jefus die was, nae wien Israël wenscht, Maer ziet! toen fprak hy dat ernftige verbod uit, om aen iemand te zeggen, dat hy de. Mesfias was; — dit was nog niet genoeg. Nu zeide hy tot ons allen, dat hy nae Jerufalem moest, om te lyden, en van de Priesters en den Raed gedood zou worden. Daer mee werd myn hoogmoed meester; ik werd gemelyk, dat hy zich iets
van dien aert zou laten overkomen ; hy kan
immers, wat hy wil ï zeide hy niet, dat de>
poorten der helle niets tegen zyne Gemeente zouden vermogen ? —- dus verfbutte ik my, ( gylieden zaegt het immers wel?) hem aen een zydete nemen, en hem, als ware ik zyn raedsman % op eenen driftigen trant in *t oor te luisteren i „ öèejel verfchoon u zelven! dat moet u volO 4 m



PETRUS MfeT JOANNES
ftrekt niet overkomen." — Maer 6 God! »
myne broeders! hoe zonk ik in eens van myne
trotfche hoogte weg, hy keerde zyn aenga-
zicht van my af en zeide: ( ach ! nog
gaet 'er ais een zwaerd door myn hart, wanneer
ik die woorden herhaler) — Gae weg ach-
„ teï my, Satan! Gy zyt my tot ergernis; gy zyt niet bedacht op de zaek van God, maer
op die der menfehen." Daer op Weeë
èyheden, trad hy tot ulieden te rug, riep.,
alle aenwezenden, verhief zyne ftemme , en fprak van de zelfverrocheniög en den kruisdood , era van het verlies der geeften, welke ten koste hunner zielen de Vverelt gewinnen , met eenen nadruk , die my door 't hart fneed. ■—Nu waegde ik het in een geheele week niet, een enkel woord ia *t byzónder met hem te fpreken; neen! ik was in myne gedachten vernederd onder u allen, en verwachtte ook alle dagen met vreze en beving eenê aenkondiging van hem voor u allen, dat ik mynen naem onwaerdig geworden en van myn voorrecht veifroken was.
Hier op nu, Broedèr f — Wat gebeurt 'er? —ö Nathanaël! wat denkt gy wel, dat nu gefchied» de?
N. Dat weet ik immers wel. ï\ (met hexrèemding) Hoe '! weet gy dat % Wie zeirfc a dit reeds? N. Wy weten imèièfs 'allen, dat hy u weder
als



EN NATHANACL. &if
als te voren met de twee gelicfdfien alleen op den berg nam, en hy zal u op nieuws van zyne lief* de en genade verzekerd hebben? dat kan ik wel denken.
P. Waerde Narhanaël! hoor nu! Wy moesten met hem op Thabor, • Joannes, Jakobus en ik. Hy fprak niets tot my, maer zag my meer dan eens zoo liefhebbende en vertrouwend aen , als of 'er niets verkeerds van my gedaen ware geworden; dus werd myn hart weder veel ligter, en ik dankte Jehovah, dat Jefus my, na dat myne harfens zoo veele dagen gedrukt waren geweest, tot deze avondverkwikking meë op dea berg nam. De zon ging juist onder, toen wy, met een Vry gezicht, vlak op Nazareth, in den avondglans der zonne gelegen, zagen. Jefus keek derwaert , zuchtte ten Hemel , en zeide:
6 Nazareth! haest gaet het Licht der werelt y, voor u onder-, om optegaen voor verre af-
gelegene Volken ! "
Wy klommen hooger, zelfs tot op de hoogde •toppen des bergs. De maen fcheen verruklyk. — De Heere verwyderde zich van ons tot bet gebed* -Ik was weder zwaermoediger geworden, en kon -my niet ontdoen van de verbeelding der fchrikbarende Wetgevinge op Sinai. Terwyl Jakobus -met zyn fcherp gezicht uitkeek nae de gebergten
der Arabifche wildernisfen, kwamen wy in
ieen lang en ernftig gefprek over die wetgeeving^ ^5 en



/
*lS PETRUS MET JOANNES
en Jakobus fprak zoo levendig van het rookende, blikfemende en donderende Sinai, dat ik, teen wy naderhand in flaep geraekt waren, daer van pen zeer duidlyken droom had. Het was , als of ik nog mede ftond onder het Volk beneden, en ik fidderde en beefde, myn ganfche lichaem was ontfteld, en ik riep, al Hamerende, nevens anderen: ,, Dat toch de Heere niet verder met ons 5, fpreke! opdat wy tsiet fterven!" Hier by ontwaekte ik; de heide andere fliepen, en weldra lluimerde ik ook weder weg; doch meer gerust en aengenamer dan te voren. Dan nu
ontwaekte ik, even als had my iemand zachtkens gewekt, en Joannes en Jakobus ontwaekten op 't eigen oogenblik, en wy zagen onzen Meester op eenigen afftand voor ons.
Js Het was eerst voor my niet anders dan als of de maen hem zoo buitengewoon helder b©fcheen; maer ik verwonderde my tenens, dat dit zich zoo helder kon vertoonen.
P. Het kwam my eerst ook zoo voor. Maer welhaest zagen wy , wat het was. Hy zelve fchitterde , en [wel langs hoe fterker en helderder , zoo. dat het maenlicht als verdween ; alles was licht , helderder dan op den dag,
de cederen , de bosfehen alles ——«
Was helderder verlicht dan op den vollen middag. Zyn aengezicht gaf ftraelen als die, welke de zon van den hoogen hemel fchie*;



EN NATHANAëL, 21^-
zyn kleed overtrof de fneeuw in blinkende witheit.
N. Droomde gylieden?
P. Neen, neen, wy waren wakker; alle drie te gelyk zagen wy dit alles, hoor flechts voort! — O hoe zacht en aenmoedigende was het Hemelsch
licht, dat van hem afftraelde! zoo geheel
niet ontzettende! zoo geheel niet lastig! —i
zoo, dat het aenfchouwen daer van ons een onuitfpreeklyk genoegen gaf. Ik befproeide myn
hart met, ik baedde my in, — ik dronk —I
hoe zal ik het noemen? ik dronk van, de
ftroomen dezes zachten Hemellichts ; en , zoo, waer de Heere leeft, 't geen David ondervond, toen hy zong: ,, Gy drenkt my uit de beek uwer 5, wellusten!" was niets — geheel niets, by't geen ik nu gewaer werd.
~"N. (by uitftek greetig om meer te hoor en). Wat fprak hy toch met u ?
P. Ja, hoor, Broeder! Mofes en Elias verfcheenen hem, verheerlykt en opgeluisterd door het Licht, dat van hem ftraelde, toen zy hem. naderden. Zy baden hem aen , en hy noemde ben by hunne naemen, Mofes en Elias, de getrouwden der getrouwe knechten. Zy fpraken, met hem verheven verfterkende woorden van de heerlyke uitkomst zynes lots in Jerufalem. Ach!: ik was zoo zalig, — zoo in. den Hemel, — zoo dronken van verrukking, dat ik my niet kon ont-
hpu-



1AO PETRUS.MET JOANNES
houden van te roepen: „ Heere: het is goed „ dat wy hier blyven! wilt gy het , zo zullen s, wy hier drie hutten maken; eene voor u, eej,% -ne voor Mofes en eene voor Elias. "
J. Ik ftond verbaesd over uwe vrymoedigheit.
P. Gy lettede, gelove ik , op niets., en dacht om niets , dan om den Heere. Altans , zoo vaek ik u aenzag (ó! hoe fchitterde uw voorhoofd van den weerfchyn!) hield gy de oogen geheel op den Heere. Ik dacht al geduurig, dat gy of uw broeder ook iets zoud zeggen.
J. Het was my alles, en nam my geheel in, dat zyne Heerlykheit zich zoo grootsch vertoonde.
P. Juist dat was het my ook. 6 Nathanaël! Nathanaël! men is zoo te huis by onzen Heere! men gevoelt het, dat we eeuwig by hem te huis, zullen zyn, en dat wy by hem te huishooren. — Ja, ach! alles fcheen my reeds in orde te zyn.; daer was toch de Mesfias by ons in Hemelfchen luister; daer was Elias by hem met Mofes: „ Wat hindert, dat niet Taabor zyn Koninglyk „ verblyf zou zyn? — Het is voltooid! Zyn „ Ryk is daer!" (dus dacht ik by my zelven). ,? Gy Steden Israëls! neemt het waer; ziet daer ,s uwen Koning ! Straks treden wy af, om uitteroepen : Komt, laet ons opgaen op den „ berg des Heeren; dat alle vleesch kome, om
de -Heerlykheit zynes Gezalfden te zien!." ,
Uk



EN N A T H A N A B l. 445'
Bit en meer ging 'er in myne juichende ziele om. Maer terftond, terwyl ik die ftraks gemelde woorden nog tot hem fprak, bedekte een groote hooge en breede zeer heldere wolk de beide mannen , en daer klonk eene ontzach verwekkende ftemme uit de wolk: deze is myn zoon , de
,, geliefde! aen hem hebbe ik myn
lust.' hoort hem!" Ja, Amen !
die Zoon fpreke! zyne knechten hooren! <
maer nu ó Nathanaël! nu werd het anders
met ons. Wy begonnen alle drie te vrezen, vielen op onze aengezichten, en aeuljaden. Straks trad Jefus toe, roerde ons aen, en zeide: ,, Staet
op, vreest gylieden niet." Maer als wy onze oogen ophieven , zagen wy niemand dan Jefus alleen daer ftaen. ó Wanneer! 1
N. Maer ik bidde u, wat fpraken Mofes en ïlias al? — —
(zy worden gefloord.)
V 1,



- vi
DE ZELFDE Ni
In vervolg.
(Vergelykt Mattheus XVII, $ — 13. Marhis IX, 9«-f^ ^ Lukas IX, 36. Jiatinesl, 12—.14.)
J^"; Nu zyn wy-weder vry, Broeders! 3
Laet my u nu nog vragen: was Jefus 's morgeng weder even als te voren ?
P. Ja , even als te voren ; alleen kwam my zyn gelaet wat meer helder voor dan gewoon-
lyk, of bedroog ik my? (zegt hy tot Jo-
anneL )
h Het



ÏÉTRUS MET JOANNÊS ÈN NATHANAeli aüj,
j. Het fcheen my ook zoo toe ! Buiten dit was hy waerlyk weder de zelfde mensch ; vart vleesch en bloed, van vel en beenderen, even als wy vleesch en bloed , vel en beenderen , hebben; Hy is eenmael vleesch geworden , dat eeuwige Woord van den Vader; maer wy hebben nu zyne Heerlykheit gezien als de Heerlykheit des Eeniggeborenen van den Vader vol genade en zaligheit.
N. Gy hebt dan ook Mofes en Elias gezien? — 6! Zal hy ook niet den geenen, die hem geloven , magt geven , om verheerlykt te worden tot zoonen der Godheit?
P. Ja, dat zal hy! ik gelove het zeker. Werd hy ons gelyk; zo zullen wy ook eens hem gelyk worden! Ja hy is gelyk wy, ,—■ ach Broeder ! gelyk wy'! Ik kon, toen wy 's morgens van den berg aftraden , niet nalaten , geduurig zyne voeten , zyne handen, zyn hoofdhair te bezien , myne oogen waren als daer aen gehecht;
• ,, Ach! hy is gelyk wy!" dus'dacht
ik duizendmaelen en echter , dezen nacht
was hy zoo luiscerryk!
N. Maer, Broeders! verwondert gy u niet oVer Mofes onzen Profeet? Heeft hy niet gezondigd, zoo dat de rechtvaerdige God hem het beloofde Land flechts van Nebo vertoonde, maer hy moest fterven zonder uittegaen in de gezegende Landftreeken ? ——— en ziet, nu is hy,
vol-



4t4 PITRUS MET J0ANNE3
volgens uw verhaef , met Elias de eerfte in de Heerlykheit van het Gods-Ryk, en een der vertrouwdfte Hemelvrienden van den Mesfias. Ziet, wanneer ook wy zondigden, tuchtigde hy ons met mate, maer wy bleeven echter zyne uitverkorenen,
P. (omhelst Nathanaël.') 6 Broeder ! deze gedachte, welke God u ingaf, is van een verhe-. ven troost voor myne ziel.
J. Ja, voor ons allen. Hy lieft ons allen, en niemand kan ons uit zyne hand rukken, indien wy zyn woord maer vast houden.
P. Maer zyn woord zelve, Joannes! ffaet ons dikwyls zoo fterk ter neder. Onder het affteigen van den berg zeide hy ons immers; ,, Zegt
aen niemand van deze Verfchyning, tot dat de
Zoon des menfehen weder opgeftaen is van den
,, dood;" daer fneed het zwaerd weder
door de ziel! — Gy weet, Joannes! hoe geen van ons drieën begrypen kon, wat toch dat op* ftaen van den dood betekende; —i— en al weder een verbod, om juist van dat heerlykfte en heuchlykfte tot niemand te fpreken !
N. Gaf hy dit verbod ? ó! hoe verheugt het my, dat het u vergund werd, dit aen my te zeg*gen , waerde Petrus !
P. Vervolgens fpraken wy van Elias , dien wy daer boven gezien hadden ; den man vol kracht en zuiver vuur. —i
J. (t»t



È N NATHANAeL. 225
J. (tot Petrus. ) Ik wilde u al meer dan eens vragen: wat dunkt ü? Had by niet eenige gelyk» heit op Joannes den Dooper?
P. Gy neemt my h"et woord van de tong. ——; Ja, zoo fterk, dat ze wel broeders zouden kohnen
zyn. Wy vroegen dan den Heere, waerom
toch onze Schriftgeleerden beweerden, dat Elias vooraf moet komen, en dat by daerom naer hunne gedachten onmogelyk de Mesfias zyn kon. Hier op kwam al weder een woord van ïyden. —Zie eens, welke vernederingen! — Naderhand , wanneer we weder by u en de anderen kwamen , i
N. Maer ik bidde u, wat zeide Jefus op die Vraeg wegens Elias ?
P. (tot Joannes.) Hoe was het ook 2 — ■
Elias is wel reeds gekomen "
of hoe anders ?
J. Neen, niet Zoo 6 Simon! hy zeide: i9 Ë-
lias komt wel voor af." ■ .
N. Komt vooraf?" Gold dan ook
dat niet, dat hy nu by hem op Thabor was?
J. Komt wel vooraf, en zal alles te recht jj brengen. Maer ik zegge ulieden, dat Elias j, ook reeds gekomen is , en zy hebben hem
niet erkend , maer zy hebben aen hem ge^ ,, daen , wat zy maer wilden. Even zoo zal ,, ook de Zoon des menfehen van hen lyden." Dit begrypen wy, dat hy vau den Doöper Joan-
iit. DEEL. P hèsj



226 PETRUS MET JOANNES EN NATHANAèX.
nes zeide; want deze werd door de Overften niet erkend maer mishandeld, en van Herodes gevangen en onthoofd. Ziet gy wel, hoe fterk hy ons dat denkbeeld in 't hart wil prenten?
N. Ik zie het , en weet my dikwyls daer niet uit te redden.
P. (driftig.) En ik vergete het, en gelove het niet , en kan noch wil zoo iets geloven !
■ j. Hy is vol liefde en wysheit, die ohs tegen het ergfte wapenen , en ons dan met het beste des te fterker verheugen wil. ■——
VII.



22?
Vïï.
ös twaelven,
lïehalven petrus, jakobus, joannes
Cn nathanaël,
(Sprekende met elkander, ook in het aüyn van Jefuis over de voorfpelling van zyn lydsn en dood te jcruf* lem; in welk gefprek judas fteeds zwe«g,en Thomas veel twyjfel toonde ; terwyl de overigen zeer verlegès waren5 en dit befluit namen;)
ÜD)e mees ten. bit itaet vast, wy komien dit van hem niet geloven, dat hem zulks zou overkbmen; dé eer vari zyri Mesflasfchap laèi fiiet tóe; dit te geloven;



DE TWAELVEN.
Philip pus. (opftaende.) Daer valt my eene gedachte, als van den Hemel, in , om aen uwe beklemde harten lucht te geven, myne broeders ! Eischte God niet van Abraham het leven van den eeniggeborenen ten offer ? liet Hy het
ook niet tot het uiterfte komen? evenwel
wel verre van daer, dat het gefchiedde! >
Zoo zal het ook wel, —tot een proeve voor hem misfchien, — altans Voor ons, — op het uiterfte komen ; doch gefchieden zal het nooit; oneindig veel minder met den Eeniggeborenen van God, dan met den eeniggeborenen van Abraham.
De overigen. Hartlyk dank; ó Philippus! ö hoe verligt — hoe vervrolykt gy onze harten f Laet ons nu die akelige zaek maer weder uit onze gedachten - bannen , en ons verheugen in de blyde hope op betere dingen by het naderen van zyn Ryk.
■ ■■ T;• m «cu* Jsa W- ioo .nkaeito i»m *b**xïiq?.}
# # #
: ijllus tcs.d Jci , óavoiaa jaia #$4 asv jij» si tfcdalasfiiaM ii<s aev 73a af> • irvmojhsy
vut



429
VIII.
»etrus met joannes en natiianaSl. . in vervolg van V en VI.
^Veigelykt Matlhtus xvii, 14 — 21. Markus IX, 14 — 29. Lukas IX, 37 — 42, 43a.)
IP. Wanneer wy nu van den berg afkwamen, en reeds veele bittere droppelen den vreugdedrank, dien wy genoten hadden, op onze tongen hadden verbitterd: —— ziet! daer lag een fchreiënde vader op zyne knieën voor Jefus, die ons een weinig vooruit geraekt was , en zich reeds onder de toelopende menigte had begeven;
juist toen hoorden we den man met groote
P 3 drift



a,3«? S. E T R Ü S MET JOANNES
drift zeggen: Maer geen van uwe Jongeren ss vermogt zulks , geen eene!" waer op Jefus dat ernftig verwyt gaf — dat my zoo diep door 't hart fneed . . . hoe was het
ook?,
J. „ Ongelovig genacht! hoe lang zal ik nog
by ulieden moeten zyn?, hoe lang u nog dul5, den?" Meent gy dit verwyt niet , Petrus? ja, dat gaf de Meester ook met eene buitengewoone hevigheit.
P, Maer hoe was het dan? Nathanaël! wat was 'er te voren gebeurd %
N. Wy waren in bitteren angst en verlegen* heit. Deze man kwam by ons met zynen maenzieken zoon, — vroeg nae den Profeet, en wilde niet geloven, dat wy niet wisten, waer hy was; en, terwyl. hy het eindlyk moest geloven, jammerde hy bitterlylt. Wy raedden hem tot geduld , en, daer hy eenig vertrouwen op ons begon te krygen, vroeg hy ons: Zyt gy niet zy„ ne leerlingen? Ik hoorde ook reeds van ulieden «, veele groote dingen , die gy zoudt gedaen hebs, ben. Ach ! myne Heeren ! ontfermt u over
dezen mynen zoon; hy is van eenen D^mon ,, boos gekweld en ftom gemaekt, en waer die
hem aentreft, overvalt hy hem, fcheurt hem
heen, en weder, dat alle zyne leden vreeslyk „ verwrongen worden ;. hy bruischt en knersfe-
tandt, en "alle zyne fappen drogen uit."
J;



EN NATHANAëï.. 231:
J. Ja, zoo, of zoo omtrent, hoorde ik het. hem ook nog tot den Meester zeggen.
N. De man ging voort: ,, Deze kwael heeft s, hy reeds gehad van zyne kindschheit af aen j 3, 6 ontfermt u, in Jehovah's Naem ! ontfermt u
zyner, en helpt den zoon en den vader 10 —> Maer niemand kon hem helpen; het was, als of onzer aller kracht verlamd ware geworden. An* drëas wilde het nog beproeven , den Dsemon te gebieden, maer de jongeling zeeg als een lyk ter aerde, bruischte, en bleef onbeweeglyk liggen , zoodat ons alle moed ontviel. Het Volk vermeerderde rondsom ons en den elendigen, en het drong van alle kanten toe j onder de omftanders waren ook twee Wetgeleerden , welke nu met bittere fpytigheit zeiden; Nu wel aen! waer
zyn nu die helden uit de fcho£>i des ou--
befchaemden wetverachtenden L.eeraers ? be„ wyst nu , dat gy zulke groote dingen kunt „ doen, als men van ulieden zegt-! — Wy mee,, nen, dat de nood hier dringende is ; rechte
Leerlingen leeren immers niet achter ujt? — ,, enz. enz."
Wy verantwoordden ons, zoo. goed wy konden. Een andere Wetgeleerde wees met den vinger op Jakobus, den zoon van Alpheus, en op Lebbëus, en zeide:: „.En gy, twee!, kunt gy ., nu ook niets doen? daer gy voor, jaeren dag „ alles vermogt, en u zoo ftout gedroeg, wanï'4, >* TOf E



23? PETRUS MET JOANNES
neer men u, armhartige Mesfiashoden! uwen pligt aenwees?" Lebbëus verftomde. Jakobus gaf eenig antwoord. Ondertusfchen jammerde de troostlooze vader, zittende op de aerde by zynen zoon , die weder iets begon bytekomen, —,— wanneer men riep: ,, De Profeet komt! " De vader rees terftond op, en vloog den Meester te gemoete. Wy verfchrikten; fchaemte cn blydfchap ftreeden by ons om den voorrang, en wy ftonden nog by den elendigen, toen Jefus hem deed tot zich brengen.
P. Zaegt gy wel , hoe de knaep gefolterd werd, zoo dra hy den Meester zag, en hoe hy voor hem nederviel, zich rond wentelde met het bruis op den mond ? N. Neen, ik kwam meer achter na. P.' En hoorde gy wel, hoe de vader klaegde, dat de Daemon hem reeds dikwyls in 't vuur of in.
't water gefmeten had? - „ Maer (zei de
diep bedroefde man) ,, indien gy iets ver,,'moogt, zo help ons, en ontferm u toch innerlyk over ons!" Het ging my aen 't hart, zoo treffende als hy deze klagende fmeeking uitboezemde,
N Ik kwam 'er juist by , toen Jefus hem vroeg: Kunt gy dat geloven? Alle dingen zyn %i mogelyk den geenen , die gelooft. "
p. Dat fterkte my weder j het gaf wederftj&u.W?n niqe_d in myn ziel , als hy dat woord.
B<ï§"



g S N N A T H A' N A ë L. i33>
»0g eens nitfprak: ., Alle dingen zyn mogelyk
den geenen, die gelooft.
J. ~rr- En wel, als hy dit zeide tot den vader van dezen ongelukkigen ; dit verwonderde my wel, maer nog meer was ik daer over verwonderd, dat ik dit kon vergeten, daer hy het zoo dikwyls tot ons en anderen, tot elk en een ieder, zeide; om die reden was onze Heere ook zoo zeer verftoord, dat men zich die Leer niet dieper had ingeprent,
P. Te voren had ik zekerlyk tot hulp van dezen elendigen zoo min konnen doen als een van
ulieden. Maer fins dat uur, toen hy my
dat verwyt gaf, waer van ik u gezegd hebbe, —| behoorde ik altans meer levendig te zyn geweest
in 't geloof. Doch, om voort-
tegaen ; ongetwyfeld hebt gy 't antwoord van den vader toch wel gehoord ?
N. Ja, ja! ,, 6 Heere! ik geloof! — kom
myn ongeloof te hulpe !"
J. Ja; en dat zeide hy met traenen.
P. Ik zag nimmer zoo veel elende by eenen maenzieken ;
J. Merkte gy wel, hoe ras de Meester zich tot de genezing fpoedde , zoo dra het Volk al meer en meer kwam toeloopen?
P. Ja wel; en ik hebbe den Meester nog nooit zoo veele en zoo krachtige woorden by zoodanige gelegenheit hooren fpreken: „ Gy ftomme —, V 5 » e»



334 9KT KVë MÜT JOAKRt
si cn doove — geest! —-» ik gebiede u: vter „ uit!"
h m cn kom voortaen nooit meer ia
ai hem!" -— Dit kwam 'er nog hy, P. Dat is zoo.
N. Ook woonde ik nog nimmer een zoo yslyfc gefchreeuw en heen en wederfcheuren hy, als nog na het woord van Jefus gefchiedde,
P. Zou niet wel het geloof van den vader op nieuw aen het wankelen geraekt zyn , toen de knaep. nederviel, en voor dood daer henen lag, — ja bleef liggen ? — zoo dat veele der omftan-
ders met ontfteldtenis zeiden : „ hy is dood,
,,- het is niet anders; hy is dood!" hebt
gylieden den vader toen ook in 't gelaet gezien ? ik niet.
J. Ja, ik zag hem; hy kon zich naeuwlyks bedwingen ; en de vreugdezon glinsterde niet op zyn aengezicht, vóór dat Jefus het knaepje by de hand vattede , oprichtte, en aen den vader gaf. . . .
P. Den eeniggeborenen! — dit had hy Jefus ook met zoo nadruklyken klaegtoon ingeprent: ,., Ach! help toch! hy is myn eeniggeboorene!"
Maer wat zeide Jefus in huis tot ulieden?
N. Wy hadden vooraf geredentwist, wat eigenlyk de oirzaek wezen mogt, waerom geen van
ens allen dit mensch had konnen helpen;
de



IN. N A T H A W A ë. L. 435
de eene zei 'er dit van , de andere weder wat anders; —- Maer nu vroegen wy het den Meester,, en die gaf ons ten antwoord; „ Om uwes onge„ loofs wille! —-want waerlyk ik zegge ulieden, „ wanneer gy een geloof had, ook Hechts als een „ mostertzaedje, gy zoud tot dezen berg zeggen r
,, hef u op van hier derwaert," hy zou zich
derwaert verplaetfea,, en niets zou u onmoge„ lyk zyn. Maer dit geflacht vaert niet uit ala ,, door bidden en vasten. "'
P. Zyne woorden zyn geest en leven ? J. Ja , Amen !■ —- geest en leven !
P. Maer wat wilde gylieden wel voor de oirzaken aenziep, dat het u niet gelukte, hier eert wonderdadige, hulp toetebrengen ?,
N. De eene dacht, dat 'er te veel Demons i» dit knaepje woonden; —■ de andere, dat de vader of de zoon zich buitengemeen bezondigd hadden ;. 4— een derde zocht het in den eergierigen twist, welken, wy onder elkander gehad hadden , terwyl de, Meester met ulieden op den berg was; — weder een ander fchreef het toe aen onze zondigheit over 't geheel; maer een vyfde dacht, dat een van ons zich aen eene byzondere misdaed moest hebben fchuldig gemaekt; — —
P. Om uwes ongeloofs wille!" zei de Heere , als met twee woorden !
J. Maer, hoe vriendlyk verontfchuldigde de Meester ons weleer by de Pbarifeëers en by de
Leer-



>3Ö PETRUS MET JOANNES
Leerlingen van Joannes, om dat wy niet vastten; dat pastte niet voor des Bruidegoms vrienden; — toen heeft hy zelve ons vryheit gegeven tot nala-
tigheit in dezen; nu echter fcheen hy u
voortehouden, dat gy te weinig gevast en gebeden had ?
N. Het was toch wat anders, Joannes! ons te verdedigen by firenge berispers, wat anders, een billyke verwachting te voeden, dat wy uit vryë verkiezing zyn voorbeeld meer en meer zouden naftreven.
J. Gy hebt het recht, myn broeder! — Ook bracht hy het niet voor als een bezwaer tegen ons, — hy zeide flechts, dat, wanneer wy zulks wilden vermogen te doen , wy ons dan meer moesten ophouden met bidden en vasten.
N. Wy fchaemden ons ook allen fterk deswegens.
P. ó! Wy zullen wel leeren, en hem nog eens tot eer verftrekken! Eer moeten heuvelen wankelen, bergen wyken, eer zyn Ryk verzet kan vrorden!
J. „ ó Onze Vader! Verheerlyk uwe»
„ Naem! Uw Ryk kome! Uw wil gefchiede op
aerde als in den Hemel! " • N. „ Leer ons de fpyze zoo gewillig derven, ,, als met vreugde genieten ! "
P. „ Vergeef onze fchulden, gelyk wy onzen
fehuldenaeren vergeven,'''
Ajl.



E N NATHANAËL» 237
Alle drie. En leid ons niet in ver-
;, zoeking, maer red ons uit het kwaed; 1
„ want U is het Ryk, de Kracht, en de Heer„ lykheiti"
I X.
Uit het Gefchrift van nathanaël ,
{Vergelykt Mattheus XVII, ai, 3$, Markus IX, 30— Lukas IX, 43b, 44, 45.)
lt"n Galiléa houdt onze Meester zich langs hoe ftiller en meer verborgen; men was doch aen veele plaetfen genoeg genegen, om hem tot Koning uitteroepen; maer overal ontwykt hy den lof en roem, en vermydt de groote Volksvergaderingen,
ter-



*3& uit nAthanaë l's geschrift.
"terwyl Hy ons fteeds benaeuwder üuerén verwekti door van zyn lydeh te fpreken, waer over wy niet durven wagen met herri ih gefpTëk te treden. Ik ben rtog naeuwlyks bedaerd van de droefenis, waer in wy wegzonken , wanner hy wederom zeide:
,i De Zoon des menfehen zal in der meniTchea „ handert overgeleverd wórden , en zy zuller» j, hem dooden, eh hy zal ten derdéh dagë we,j der opgewekt worden;" — Ach! welke dreigende onweerswolken trekken bovén onze hoofden by eert, — en dat op den fchoonen morgëri van diërt dag, op wejken geene wolk ons bedroeven zou, zoo als wy droomden; — en, wat zegge ik ? zoo ah wy droomden i — ja, zoo als Gods Profeeten zelve voorfpelderi!
X.



*39
tUIt het Gefchrift van natiunacl, in vervolg.
CVcrfieIykt Httvt IX, 34. IX, 4«-J
'^/^"eldra vergeet ons hart ook weder dat treurigfte, 't welk hy ons zoo duisterlyk zeide, en alle onze hopende verwachtingen herleven in ons op nieuw. Op den weg nae Kapernaum, wanneer wy eens alleen met elkander voortgingen, vernieuwde zich weder de voormaelige nayverige twist onder ons over den rang. Men fprak onderling en verklaerde zich, wie van ons wel de
voor-



£4° UtT NATHANACL'S GESCHRIFT.
voornaemfte zyn zou in zyn Koningryk ? Het zeggen van Jefus tot Petrus gaf 'er aenleiding toe ; maer dan ook weder kwamen de grootere gemeenzaemheit, en tedere liefde in aenmerking, welke de Heere geduurig aen en omtrent Joannes blyken laet; en dus waren de gevoelens verdeeld i wie de voornaemfte wezen mogten; en wie verwachten konden , de naestea te zullen Zyn aen dezen. Jakobus fcheen eenigzinS te onvrede, met de derde te zyn , en Judas mismoedig, om dat hy geen hope had van Hechts de vierde of ook de zesde te worden. In dit misnoegen liet hy zieh deze woorden ontvallen: Over 't geheel ligt my aen de eer niet met al gelegen. Den eenen kan de Heere aenzien byzetten, en dit den anderen vergoeden met rykdom; en welgebruikte ryk,, dom is van meer waerde dan fchitterende eer." Dus; bracht de eene dit, de andere wat anders voor den dag, maer de Heere fprak niets, en vroeg niets, fchoon het my toefcheen, dat hy, gelyk dikwyls te voren, vry wat van ons gcfprek gehoord had,
na «aLiax Jylnizïüh oos znó %il Hsyt V eol!giT ' mo ni rstahari na^ahf^wuu dla.\- :l ïsno -..'I
-fll:W eJnatli-v.'vi r.:.; ■„ h <:■ » ;...ii}h-;
, n*$cu§noov tsbtu U*/)am. ottttt itm yw %Ma ■ ajjhavv**• a^Usamöo» atb nbfttf riois übwüsitmv -ao foq) naivl gatt *Jtè tf! ■:;],<■ i .-*•*•. AL iaw t'.io kt'i siv/ tib:s al/Tafiliiav na a>iihs!»
XL



241
X I.
SIMON PETRUS met B E Z A I
de Bediende in Kapernaum. (Vergelykt Mattheus XVII, 14— ar.}
3B. (gaende met een korf aen den arm ter zeepoorte uit nae zee tee, en ontmoetende Petrus, die met grooten fpoed nae die poort toeloopt). Zoo, haestig, Simon! zoo zeer haestig! en met de vischroede? Waert gy maer hier gebleven, ik had my by u aengediend! — God brengt ons toch nog weder eens by elkander!
P. Ja wel! God brengt ons nog weder by W, BE EL. Q



«42 PETRUS MET BEZAT.
een. Ditmael was het my flechts om ééneii visch te doen. B. Hoe zoo ?
P. Deze dag is voor u gezegend , Befai! daer God u my te gemoete voert! — Het komt u toe , dat ik u in haest vertelle, wat daer even voorviel.
B. Ik danke God reeds by voorraed. Wat is het?
P. Als wy gisteren by Kapernaum kwamen , werd het de invorderaer der Tempelpenning terftond gewaer; hy kwam huiden morgen vroeg,by my, wanneer de Meester niet te huis was, en vroeg my, of dan onze Leeraer ook de Tempelpenning niet gaf?
B. Dit moet immers eene vrywillige gift zyn ?
P. Ja wel; maer een halven fikkei moet nu toch ée'ns gegeven worden, ook al ware men nog zoo arm. Ik zegge echter : ja wel; want het kwam by my ook wel degelyk in bedenking; en, inderdaed , wy bezaten voor tegenwoordig zoo veel niet.
B. Goede God.' is het mogelyk! en wie verdiende ryker te zyn dan gylieden?
P. Dan onze Meester; moet gy zeg.
gen. ,
' B. En wie kon gemaklyker in den fchoot des rykdoms zitten dan gylieden , zo gy zulks Wenschte?
P. Gy



PETRUS MET BEZAI. *43
P. Gy kunt ligtlyk begrypen, welke een misdaed men daer van gemaekt, en hoe veel kwaeds men daer uit getrokken zou hebben, wanneer ik in zynen naem het geld geweigerd had. B. Ja, dat begrype ik zeer wel. P. Wanneer ik nu met een zwaermoedig hart
daer over met onzen Meester wilde fpreken •
zie, zoo kwam hy my daer in voor, en vroeg: Simon! wat dunkt u? van wien nemen de koningen der aerde tol en fchatting; van de zoo-
,, nen, of van anderen?" Natuurlyk was
myn antwoord: van anderen." Zoo
zyn de zoonen dan vry." antwoordde hy wederom. B. Maer, wat wilde hy daer meê? P. Wel Befai! verftaet gy dat niet? Is hy niet de Zoon van Hem, dien de Tempel toebehoort?—-
Gods Zoon! Ach! ja; Gods zoon is onze
Meester ! Dat ziet men toch uit alles , en dat leert hy ons!
B. Ik gelove. God kome myn onverfhnd te hulpe!
B. Dat zal Hy we!! .. Maer (dus voer
Jefus vooit:) op dat wy hun geenen aenfroot =, geven, gae nae de zee, werp den vischhoek j, uit, en neem den eerften visch, welken gy op,, haelt; — als gy dien den mond opent, " ■
B. (/ «tusfchen dkp in gedachten fiaende.) Ik Q a bid-



SU PETRUS MET B E Z A f,
bidde u , vergeef het ïtiy! ik vergat my zelven; daer ligt my zoo veel op 't hart, en ik dachte het ernftig na, wat gy my daer zoo ronduit toezeide: ;., God zal u wel helpen. " Ik bidde u, wat zeide gy daer zoo even ?
P. Jefus zei vervolgens tot my: ,, Doch op '„ dat wy hun geenen aenftoot geven, zo gae he'»» nen nae de zee, werp den vischhoek uit, en 's> neem den eerften visch, welken gy ophaelt. '* ( Be/ai luistert met eèn zichtbaer toenemende verSondering). „ Wanneer gy dezen den mond o-, pent, zo zult gy een ftuk van vier drachmen (of een geheelen fikkei) vinden; neem dat, en V, geef het voor my en voor u. " (Petrus haelt het ftuk gelds voor den dcg, en toont het hem nevens den visch).
B. Is het mogelyk? (hy ftaet verhaesd en
in verwondering opgetogen, terwyl hem de traenen in de oogen komen ).
P. Gy zyt zwaermoedig en bedrukt;
doch ik zie ook , dat gy in den rouw zyt.
B. Myn vader is geftorven, — en op den zelfden dag ook myn vorige heer. Ons huis is door Rabbi Maïnan , op eene ten hemel fchrciënde wyze, myne moeder afgekneveld, en myn ryk fchynende heer, dien ik vyftien jaeren lang al mya ïoon betrouwd had, liet tweemael zoo veel fchulden na, als hy vermogen had. Nu ben ik vaderloos en arm, daer ik gedacht had, my in myn's J
va-



PETRUS MET BEZAÏ. S45
vader's huis ter ruste te begeven, en eenige neering aentevangen. (hy weent, en Petrus bynt met hem). Maer, ö dat ik flechts nader by den Profeet bekend ware! (ik diene nu weder, maer hebbe meer tyd dan te voren). Want ik hore wel, hoe hy voor iemand kan zorgen.
P. Dat hebt gy daer gehoord. Ik denke, dat wy nooit of nimmer die Leere moeten vergeten, dat geen hair van ons hoofd valt zonder den wil ▼an zynen Hemelfchen Vader.
B. Daer is dan geen ftuk gelds in zee, dat zyn Zoon niet weet! — dit zie ik; — groote God! Wat rust vinde ik daer in voor myn bedrukte hart, en voor myne arme moeder!
Ji. Kom, gae nu terftond met my. —



X 11.
Uit het GefcLrift van nathanacl."
(Vergelylct Mattheus XVlll, 1—20. Markus IX, 33 — 50, Lukas IX, 46 — 50.)
*~ . _ ^)imon verhaelde ons die wonder-
bnere verzorging van den fikkei met groote vreugde , en wy verheugden ons allen in deze nieuwe •blyk zyner milde voorzorg voor ons en onzer aller behoefte.
Maer nu vroeg Jefus ons: wat hebt gylieden „ onder weg zoo yverig met elkander bereden neerd?" Wy zweegen allen ftii. Schaemte
«•t hield



UIT NATHANAÜL'S 6E SCHRIFT. =4?
hield onze monden gefloten. — Maer hy wist het al te wel, waer over wy gefproken hadden en zeide: „ Wie öfider u de eerfte wezen wil, „ die zy de minfte , en aller dienaer!" Nu bloosden zy, die het yverigst geftreden hadden. Lebbèus , die uit byzondere genegenbeu voor Joannes deszelfs party vooral gekozen had, vroeg den Heere: help ons toch uit deze onzekerheit, en zeg ons: wie toch met 'er daed de „ grootfte zal zyn in het Hemelsch Koningryk?" Straks riep Jefus een jongsken tot zich , dat juist voorbyging; het was Nephtoa, het zoontje van Thirza, de fchilders wed uw. Hy zag het knaepje gansch minzaem aen, en dit kuschte hem de hand, die Jefus het jongsleen aenbood: hy nam het aen zyn zyde en ftelde zich daer mee in het midden onzer. Het jongsken zag nu eens op hem, dan zag het'ons aen , was bevreemd, en wist niet, wat hier van worden zou, toen Jefus zelve, met een verhevenen ootmoed, die my door en door befchaemd maekte, zeide: „ WTaerlyk, ik zegge „ ulieden: wanneer gy u niet verandert, en als „ dit kind wordt, zo gaet gy geheel niet in het „ Ryk der hemelen." Nephtoa kuschte hem weder de hand; maer hy drukte het knaepje aen zyn boezem, en ons hart brandde van begeerte, om ook zoo van den Heere bemind te worden. Jefus zettede zich hier op ter neder , en het jongsken ftond naest hem, leunde op zyn knie, Q 4 e*



943 uit nathanael's geschrift.
en luisterde nae zyne, woorden, even als of het alles vérftonds „Wie maer (zeide hy) zich zelven „ zal vernederen als dit kind, die is de grootfte „ in het Hemelsch Koningryk; en wie een zoo„ danig kind zal aenncmen in mynen Naem, die „ neemt my aen, en wie myaenneemt, die neemt » dcn geeiie'i aen; die my gezonden heeft."
Nephtoa vcrllond dit volkomen, en fcheen re gloeiën van vreugde en van liefde. ó! Dat fchoon, hemelsch, gezegend kind •
Hier op verhaelde Joannes aen den Heere, dat wy gisteren iemand aengetroffen hadden, die geheel niet tot ons behoort, en die in den Naem van Jefus onreine geesten uitdreef, en dat wy het hem verboden hadden , dewyl hy in 1 geheel niet met ons gaet; en Joannes meende, dit recht van pasfe byrebrengen , als iets, waer aen wy wel gedaen hadden , terwyl hy dezen aenzag als zeer verre vervreemd van die kinderlyk eenvouivige gefteldheit, welke Jefus ons aenprees, daer hy zich zoo veel aenmatigde, zonder verlof van Jefus te hebben, Ik dacht evenwel, terftond na, dit laetfte gefprek van Jefus , dat Joannes mis had, en dat wy ongelyk gehad hadden in het hem te verbieden. De Meester toch toont by alle gelegenheden , hoe zeer hem der menfehen getoof verheugf, die tot hem komen, verkwikking zoeken en hulp aengrypen , zonder dat hy 'er 0p Jtot, dat ze doen, gelyk de Hoofdman deed.
Ook



uit nathanaHl's geschriet. 245
Ook ongevraegd en zonder openlyk bidden, ja door een enkel aenraken , worden zy geholpen , gelyk Haglai; ook zelfs wanneer hy het eerst geheel afflaet^, zoo als gebeurde met de heidinne Andronika.
Jefus gaf dit antwoord aen Joannes : ,, Verbied het hem niet, want daer is niemand, welke eene daed in mynen Naem zal verrichten, die kwaed van my zal fpreken," (en zich tegen myn Ryk verzetten). ,, Immers , wie niet tegen ons is, die is voor ons. Wie ulieden, al ware het ook maer een beker frisch water, te drinken zal geven, daerom, dat gy by den Mesfias behoort, — waerlyk, ik zegge ulieden, „ hy zal zyn loon niet verliezen. Maer wie ,, zulke kleenen, die aen my geloven, zal erge-
,, ren, waerlyk, het ware hem beter, dat
een molenfteen aen zynen hals gehangen, en „ hy in de diepte der zee verzonken ware,"
(eer hy zulks had konnen doen.)
Terwyl Jefus zoo ernftig fprak, zag het knaepje ter zyde, en keek Joannes vriendlyk aen , die nevens Jefus ftond, en 'er zyne hand aen toereikte. Het hield zich voorts aen Joannes, die daer en tegen zeer ftipt luisterde nae des Heeren woorden :
,, Wee der werelt (dus ging Jefus voort) van ,, wegen de ergernisfen! Want het is onvermydlyk , dat de ergernisfen komen; maer wee den Q 5 „ men-



tjo UIT NATHANAël/s ÖESCMRIFT.
„ menfehen , door welke de ergernis komt. *» (ziet daerom ook toe, dat gy u zelven niet ergert tot uw verderf!) Wanneer uwe hand of i, uwe voet u ergert, fnydt die af en werpt die „ van u ; het is u beter , dat gy lam of ver„ minkt ten leven ingaet, dan dat gy twee han„ den of twee voeten behoudt , en geworpen „ wordt in het vuur des anderen levens. En wanneer uw oog u ergeren zou , trekt bet uit, „ en werp het van u; het is u verdraeglyker, dat gy met één oog ten leven ingaet, dan dat „ gy twee oogen hebt, en geworpen wordt in ,, den poel des vuurs, daer een fteedsknagendc „ worm uw hart pynigt, en de gloed uwer py„ nen niet uitdooft. Want een ieder zal met ,, vuur gezouten worden, en ieder ofiër zal met „ zout gezouten worden." (— Meent de Heere hier ock , dat ieder door zyne bezielende kracht hem toegewyd, en dus, gelyk de offers door het zout, toebereid moet worden , wanneer hy niet met de booze menfehen zal verloren gaen in het vuurgericht?) _ „ Het zout is een goed ,, ding; maer wanneer het zyne kracht verliest, waer meê zal men die daer aen wedergeven? „ Hebt zout in u zelven , en zyt vreedzaem. "
Intusfchen kwam het knaepje weder nae Jefus toe, leunde vertrouwend op zyn fchoot, en Jefus, zyn linker arm om het jongsken henen flaenie, voer dus voort; „ Ziet toe, dat gy geenen
» de-



UIT NATHANAÜLS GESCHRIFT. &$l
dezer kleenen veracht; want ik zegge ulieden: hunne Engelen in den hemel zyn die verhevenfte onder de Engelen , die fteeds zyn voor myn's ,, Vaders aengezicht. Want des menfehen zoon is gekomen, om het verlorene op te zoeken en te redden. Wat dunkt ulieden ? wanneer een mensch honderd fchaepen had, en dén der zel,, ve verdwaelde; laet hy niet de negen-en-ne« gentig varen , en gaet henen op de bergen,
,, om het verdoolde te zoeken? En gebeurt
het, dat hy dit vindt — waerlyk ik zegge ulieden, hy verheugt zich daer in meer dan in de negen-en-negentig, die niet verdoold wa,, ren. Zoo is het ook de wil niet van uwen ,, Vader, die in den Hemel woont, dat één de,, zer kleenen verloren gae." (Maer wanneer anderen u ergeren en oHtrusten zullen, dan (laet met hun den weg-in van langmoedigheit en zachtmoedigheit; ) wanneer uw broeder zich tegen u bezondigd heeft, zo gae henen, en breng ,, hem dit onder 't oog tusfchen u en hem alleen.
,, Wanneer hy gehoor geeft dan hebt gy u-
wen broeder gewonnen. Maer indien hy u niet hoort, zo neem nog één of twee met u, opdat ieder onderhandeling op de uitfpraek
van twee of drie getuigen beruste. Doch
,, hoort hy ook deze niet, zo breng het voor de
„ gemeente der broeders; en wil by ook
„ dezer geen gehoor geven als dan zy hy
» u



*5T* UIT N AT HA NA ë'L'S GESCHRIFT*.
*f u als een heiden en tollenaer!
Waerlyk ik zegge ulieden : zoo veel gy op aerde binden zult , dat zal ook in den Hemel gebonden zyn , en zoo veel gy op „ aerde ontbinden zult , dat zal ook in den Hemel ontbonden zyn." (Al wat gylieden eenftemmig in mynen Naem op aerde doen en van den Hemel bidden zult, zal by mynen Vader gelden.) „ Ik zegge ulieden : wanneer flechts twee van u op aerde zullen overeenftemmen, om welke zake het ook zy, dat zy zullen bidden, die zal hun van mynen Hemel„ fchen Vader geworden. Want , waer ook „ twee of drie in mynen Naem vergaderd zyn, „ daer ben ik midden onder hen. "
Zoo maken dan by onzen Heere twee of drie van ons een Synagoge , en hun gebed en eerdienst zyn zoo duchtig, als anders het gebed en de eerdienst van tien , welke naer onze wet tot eene Synagoge en tot eene openbaere Godsdienstoefening behooren. Maer wat behoefde toch zoodanige toezegging? der zulken immers, die zynen Naem erkennen, zullen niet zyn, hier twee , daer drie , gelyk wanneer men druiven zoekt nn den wynoogst, of koornairen na d» verzameling; maer ,, zy zullen my allen erken,, nen , zegt' de Heere , van hunne kleenften „ af tot de grootften toe , en ik zal by hen
„ wo-



vit nathanacl's geschrift, 15.3'
wonen , en onder hen wandelen ; en ik zal hun God, en zy zullen allen myn Volk zyn." (*)
x u i.
petrus met jesus.
(Vergïlykt Uttthmt XVIII, 21 — 35.3
A etrüs. Heere! hoe dikwyls zal ik mynen broeder, wanneer hy zich tegen my bezondigt,
vergiffenis verkenen ? tot zeven maelea
toe? ,
(*) J ER.KMIA XXX, 22 Cll XXXI, fa



PETRUS MET JESUS.
Jesus. Ik zegge u, niet tot zeven maelen, maer tot zeventigmael zeven maelen. Van daer is ook het Hemelsch Koningryk te vergelyken by eenen Koning, die rekening wilde houden met zyne Bedienden. Wanneer hy begon afterekencn, werd tot hem gebracht een fchuldenaer van tienduizend talenten. Terwyl deze nu niets had, om te betalen, gebood de heer, dat hy, en zyn vrouw , en zyne kinderen , en alles , wat hy had , verkocht en daermee de fchuld betaeld zou worden. Maer de bediende viel hem te voet, aenbad hem, en zeide: Heer! heb geduld met my , en ik zal u alles te rug geven." De heer werd bewogen tot het innigst medelyden met dien bedienden , ontlloeg hem, en fchonk hem de ganfche fomme. Naeuwlyks was deze bediende van den Heer afgegaen, of hy ontmoette een zyner mededienstknechten, die hem honderd denariën fchuldig was; dezen greep hy aen, als of hy hem wilde wurgen, en zeide: „ betaelt my , wat gy fchuldig zyt!" De mededienstknecht viel hem të voet, en zeide met eenen dringenden ernst: „heb geduld met ffiy, en ik zal u alles betalen." Doch hy wilde niet, maer ging henen, en liet hem in den kerker zetten , tot dat hy de fchuld betalen zou. Z-yne medebedienden zagen , 't geen 'er gebeurde, en het bedroefde hen , en zy kwamen, en gaven den Heer een naeuwkeurigst bericht



rïTRüJ MET JESUS,
richt van het voorgevallene. Terftond liet de heer hem roepen, en zeide tot hem: „ Snoode
knecht! uw geheele fchuld hebbe ik u kwyt
gefcbolden, om .dat gy my gebeden had ;
moest gy u nu ook niet ontfermd hebbem ,, over uwen mededienstknecht, gelyk ik my o-
ver u ontfermd hebbe? " En de heer werd toornig, en gaf hem den (flae ven )dry veren over, tot dat hy alle zyne fchulden betaeld zou
hebben. Alzoo zal ock myn Hemelfche
Vader u doen , wanneer niet een ieder zynen broeder deszelfs misilagen van harten vergeeft.
XV.



X I V.
DE ZELFDEN,
(by eene andere gelegenheit , als namelyfe een, die Petrus zwaer beledigd had , met hevige pynen worftelde.)
( Stukswyze.)
H? et rus. Ik bidde u , Heere kom toch by hem; hy ligt zeer flecht.
Jesus. Keerde hy zyn hart niet fteeds als met geweld ten kwaede ? — en zal hy geloven ?
Petrus. Wie fcbreit niet in den nood tot zynen God. Wanneer hy uwe ontferming ziet,
zal



petrus. met j ë s u s. 257
atal hy boete doen; — dit gezicht zal zyn harde hart doen fmelten; — Hy lydt bitterlyk, en zyfi; kinderen verfmelten van droef heit rondsom zyn bedftede.
Jesus. Zalig zytgy, Simon Petrus ! in zul» ke gedachten en meêwaerige pogingen voor hem ,
die u beledigde; ik kenne zyn hart, en zie
het uwe j ik zal komen.
be jongeren, behalven petrus.
Mat tHeus (tot Andreas). Uw broeder zal leeren , wat het zy , ook tot zcventigmael zevenmaelen te vergeven. Thomas. Hoe zoo?
Mattheus. Abiud is kwaedaertigcr tegen
Hl. deel. 11 Pë*



55? b e jonckr.en.
Petrus dan de hel tegen den Hemel. Hy peinsde 'er op, hoe hy de vrouw en fchoonzoon van Petrus, geduurende zyn afwezigheit , het meeste kwaed zou doen.
Judas. Hy is buiten dat een zeer flecht mensch. Ik gelove, ik zou ook alles konnen over 't hoofd zien, — maer — een doorbrenger
als deze, die my dan ook nog van het myne
wil beroven! — dat overtezien! — dat zou immers zonde wezen!
Mattheus. Tans wil hy met Petrus aen het pleiten; — hy komt op nieuw voor den dag met een fchuld van timmerwerk aen het fchip, welke de vrouw reeds lang betaeld heeft , en bedreigde Petrus, dat de Rechter hem te zwaerder zou ftraffen, daer hy zyn beroep laet varen, want (zegt men) 't geen hy daer meê verzuimt a moeten eerlyke luiden fchade lyden. — In het nae huis gaen, na dat hy dit tegen Petrus gezegd had, is hy gevallen, en hy ligt nu gevaerlyk krank.
XVI.



XVI.
judas iscariot met jakobus
de zoon van ZEBSDèus. {Vergelykt MattheusKVl, i —12. Starkus VIII, n —■ *!..>
j^Tudas. Het zal nu, denke ik, weder op eet* reizen gaen; - 6! dat eeuwig rondsom reizen l
Jakobus. Het gaet toch haest nae de vaste woonftede der Heerlykheit.
Judas. Was die tyd eens daer! zo wy diea maer eens beleven.
R* Ja-



20*0 judas iscariot
Jakobus. Wees niet zoo ongeduldig, Brfee* der!
Judas. Ik moet zorgen, dat het met het geld wel uitkomt; — en hoe fchoon zyn wy voorzien tot de reize!
Jakobus. Ik denke niet, dat we meer dan twee dagen moeten reizen. Weet gy nog wel : „ Zorgt niet voor den volgenden ,, dag; de dag van morgen zal voor zich zelve» zorgen ? "
Judas. Ja , ik weet het: ,, een ieder dag ,, heeft genoeg aen zyn eigen kwaed." Ware de mensch maer als het vee, dat men het voorgaende en toekomende met elkander vergeten
kon!
Jakobus. Gy fpreekt niet verftandig, broeder !
Judas. En gy zwygt dikwyls onverftandig, Jakobus T wanneer gy behoorde te fpreken. Ware ik zoo gemeenzaem met den Meester, als gy drie geduurig zyt, ik zou fpreken , waer 't
nodig is! Maer gy hebt gemaklyk praten;
gylieden allen kunt figtlyk zwetfen, en de vogel»
laten zorgen voor den volgenden dag, <— gy
behoeft niet te betalen.
Jakobus. Zyt gy dan zoo na ten einde?
Judas. Ik kan voor geen twee dagen brood meer koopen tot de reize.
Jakobus. Met dat al kon ik niet anders
fpre-



MET JAKOBUS.
fpreken als ik doe ; de Heere zou ons, veroordeelen , wanneer hy ons dus angstvallig hoorde praten. Hy zou zeggen 't geen hy eens in 't fchip zoide. Judas. Wat dan?
Jakobus. Zyt gy dat reeds vergeten?
Doch ik erinnere my, dat gy Hiep. Het was, toen de Pharifeërs en Sadduceërs een Hemelsch teken geëischt hadden , en Jefus gefproken had van Jonas, — toen voeren wy over, en hadden vergeten , brood mede te nemen. Jefus zei le tot ons: ,, Ziet toe, en wacht u van den ,, zuurdeesfem der Pharifeërs en Schriftgejeerden." Dit bracht ons in nog grootere verlegenheit. Wy hadden geen brood, en konden aen de overzyde bezwaerlyk een bakker vinden, van wien wy zeker waren , dat hy noch der Pharifeefehe noch der Sadduceefche party was toegedaan. Dus denkende, en hier over woorden wisfelende , hoe konden wy iets anders denken dan op deze wyze.? De Pharifeërs en onze vaderen leerden ons van der Jeugd af aen zoo veelerleië verboden omtrent den zuurdeesfem ; zoo verbiedt hy ons daer en tegen het zuurdeeg der Pharifeërs, op dat wy hen in alles
zouden leeren vlieden; dit fcheen ons klaer.
Maer wy hadden zoo wel mis in 't verftand zyner woorden , als we ongelyk hadden in onze bekommeringen.
j R 3 , Ja-



iSl judas iscariot met jakobu*.
Judas. Wat zeide hy dan? Jakobus. Gy kleen gelovigen ! wat mom* pelt gy zoo vol angst, omdat gy geen brood hebt medegenomen? Begrypt ge nog niet, wie voor u zorgt? Gedenkt gy niet meer aen de
,, vyf brooden voor die vyfduizend, en hoe veele korven gy overhield ? Ook niet meer aen
,, de zeven brooden voor de vierduizend, en in
,, hoe veele korven gy het overfchot opzamelde? — Verftaet gy dan niet, dat ik het niet van brood gemeend hebbe, wanneer ik u waerfchouwde voor den zuurdeesfera der Pharifeërs
,, en Sadduceërs?" Toen begreepen wy
eindlyk , dat hy hunne leer daer meê bedoeld
had.
Judas. Zou de Hoofdman Gajus wel iet*
denken op onze reize, en op onze behoeften op
4e zelve ? —
XVIi.



XVII.
ZEPHÖNIA9 aen SEVERUS. £Vergelykt Matthfas XVI, I—4- Markus VIII, II—I3-)
Voorts moet ik u nog bericht geven
van twee looze ftreeken, die ge moet bewonderen als twee meesterftukken in die foort, waer op federd eenigen tyd de Pharifeërs , en ten deele ook de Sadduceërs, geweldig verliefd zyn , en waermeê zy zoo wel den Galilèër Profeet fterk plagen, als zy daer door het Volk van hem aftroonen. De eene is, dat ze nu en dan wederkomen , en een bewys zyner zendhige eifchen R 4 door



i6*4 ZEPHONIAS A EN SEVERUS.
door eenig Wonderteken van den Hemel. Eens; zoo als my bericht is, traden zy, de Pharifeërs en Sadduceërs namelyk, (het was onder hen afgebroken, hoe zelden deze ook anders iets in vrede faemen konnen affpreken) zy dan traden tot hem, en baden hem gansch beleefdlyk, dat hy toch eens een teken voor zyne zending uit den Hemel toonen zou; dan toch zou men zeker zyn van de Godlykheit des wonders; 't geen uit den Hemel komt, en aen den Hemel gefchiedt, dat is onfeiibaer Godlyk, en het komt den Mesfias eigenlyk toe , een zoodanig Hemelsch teken te geven; zy waren dan gewillig en bereid, om ia hem te geloven, enz. enz.
Maer de Profeet had hen dien trek ten vollen betaeld gezet, met te zeggen: „ Des avonds „ pleegt gy te zeggen: morgen fchoon wéér; ,, ,, want de Hemel is rood;" en des morgens: ,, ,, Daer zal van daeg onweêr komen, want de „ , Hemel is rood en treurig." Gy Huiche„ laeren! zoo kunt gy dan het gelaet des Hemels „ beoordeelen, maer de tekenen der tyden kunt ,, gy niet beoordeelen? Dit boos en overfpelig „ geflacht eischt vergeefsch een teken van my. „ Het zal geen teken erlangen , dan het teken van Profeet Jonas. "
- Ik begrype wel niet, wat hy meent
met dit teken van Profeet Jonas, en hyverklaerde zich ook daerover niet nader , of met meer
woor-



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 265
woorden, want myn ontvangen bericht luidt, dat hy zich terftond met misnoegen omkeerde en wegging , en dat zyne Leerlingen hem volgden, ■ maer, hoe zeer dit niet klaer voor
my zy, moet ik echter bekennen, Severus! dat dit een laege list van deze luiden was; want, of zy wel immer geloven zouden, 't zy wat hy ook doen mogt, dat wete ik niet; maer dit wete ik zeker, dat, wanneer hy even zoo veele tekenen aen den Hemel verricht had, als hy nu op aerde wonderen doet , en deze laetfte dan waren achtergebleven , terwyl hy voor 't overige de zelfde man bleef, en geen meer uiterlykc vertooning maekte, zo zou 'er by hen nog veel meer aen haperen dan nu, en zy zouden hem met veel meer recht geloof weigeren, zeggende: ,, Wat baten ons alle die verfchyningen en tekenen ',, aen den Hemel? — dat hy ons weldoe! dat hy ,, onze elendigen, kranken, lammen en blinden geneze en redde , gelyk als in de Profeeten ,, gefchreven ftaet, opdat wy het erkennen, dat hy die is, van wien zy gefproken hebben. Die eerfte vertooningen zonder deze laetfte zyn flechts zoo veele verblindende fchouwfpelen voor het laege graeuw; wat weten wy, welke ,, geesten in de lucht hem helpen in die verfchyningen! Hulp, daedlyke hulp, deed van oudsher den God van Israël kennen, — hulp, en niets minder , moet ook den Mesfids doea R 5 >> hen-



£06 ZEPH6NIAS AEN SEVERUS.
„ kennen!" Ik ben 'er zeker in, dat ze in dit dus tegen het zyne overftaende geval op dezen trant zouden fpreken.
Wanneer hy dit Geflacht een overfpelig of
echtbrekendGeflacht noemt, moet gyniet meenen , dat hy daermeê het eigenlyk echtbreken zelve als een heerfchend kwaed onder ons Volk wil berispen ; neen deze fpreekwyze heeft eene uitgebreider bedoeling, en is een geliefde uitdrukking by onze Profeeten , wanneer zy het Volk deszelfs trouwlooze afvalligheit vaji den eenigen God en deszelfs befmettingen met afgodery onder 't oog brengen. Die van Nazareth (dit hebbe ik reeds lang aen zyne redenen opgemerkt,) heeft de bekwaemheit, om met een enkele geliefde uitdrukking der Profeeten een ganfche meenigte Profeetifche gezegden te erinneren, die al vry ver hene» wyzen , indien men Hechts de gefchiktheit heeft, om zich te laten wyzen.
Deze zeer harde en ftootende fpreekwyze ondertusfchen is gegrond op de reinzaeme fchetfe der naeuwrte verbindienis van den Heere met Israël , en drukt het gevoel eener beledigde tederheit, op eenen voor de befchuldigden zeer vernederenden trant, uit. Terwyl gy toch zoo veel fmaek hebt in alles , wat aen onze zaken licht byzet — dikwyls zelfs meer dan ik, die een Jood ben, — zal ik u eenige voorbeelden van het gezeg-



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 26>
zegde opzoeken, zonder my fterk te bekommeren , of ik my misfchien aen eenige herhaling fchuldig make.
In Jeremias ftaet ( * ):
„Men zegt, wanneer een man zyn huisvrouw verfloof, „en zy gaet van hem, en verbindt zich met eenen anderen: „zal hy ook daerna weder tot haer keer-en? — Is niet dit „Land zeer bevlekt? Gy hebt met veele minnaeren ontuchr „bedreven! Maer nochtans keer wederom tot myl "
Een myner Vrienden, die nu reeds rust by zyne vaderen, en wien het zedenbederf van Israël fterk ter harten ging, daer zyn hart vol was van oprechte liefde tot God, maekte een Dichtftuk o« ver deze plaets, aen Israël, waerby ik in myne jeugd vaek heete traenen geftort hebbe , vooral onder het lezen van dat moedgevend woord: ,, maer nochtans, keer weder tot my!" Het fpy t my, dat ik het vergeten ben , en het gefchrift zelve verloren hebbe.
„Heft uwe oogen in de hoogte, en ziet, of gy niet ver-
„ontrnnigd zyt? Gy hebt een hoeren- voorhoofd gc-
„kregen, gy kunt u niet meer fchamen. Zult gy nu voott„aen niet meer tot my roepen: o myn Vader! gy zyt het, „die my van der jeugd af aen geleid hebt! Zal Hy dan zy-
„nen toorn altyd behouden? Zal Hy dien behouden ia
„eeuwigheit? Hebt gy gezien, wat het afvallige Israël
„gedaen heeft? Toen hebbe ik tot hen gezegd; dat zy
„zich tot my zouden bekeeren, en zy hebben zich niet begeerd.
(*) Jeremias III. veas i enz»
V



SÖ8 ZEPHONIAS AEN SEVERUS.
„keerd. Znlks heeft haere trouwlooze zuster Juda gezien
„dat ik het afvallige Israël verftoten, en haer haeren
„fcheidbrief gegeven hebbe; maer ook nog verfchrikte zy
„niet, en heeft ook den echt gebroken; zy heeft hae-
„re ontrouw met fteenen en met hout bedreven. . .
„Keert weder, gy afkeerige kinderen! zegt de Heere, zo zal „ik my ook verbinden." ,— _
Zie , hoe het liefderyk geroep, als 't ware, geen einde heeft!
„Ik hebbe ook gezegd : hoe zal ik u aennemen in deplaets „van kinderen, en u een gewenscht Land geven; daer toe „ het fchoone erfdeel, de heiren der Heidenen ! en ik zeide: „Gy zult my roepen; Myn Vader ! en van my niet afvallig „worden. Maer, ja wel, gelyk een wyf ontrouw wordt aen „haeren minnaer, zoo zyt gy trouwloos geworden jegens „my, óhuis Israëls! daer is een ftemme gehoord geworden „op de Hoogten, een fmeekend ween en der kinderen van „Israël, dat zy hunnen weg verkeerd en den Heere hunnen „God vergeten hadden. Keert weder, ö gy afkeerige kin. „deren! zo \wl ik uwe ontrouwigheden heelen; zegt: zie „wy komen tot u, want gy zyt de Heere onze God! '*
Doch ik zou u ligt te wydloopig worden. Alleen dan nog iets uit Hofea, die, zoo als gy weet, op des Heeren bevel, eene afvallige trouwen moest , om de waerheit in een daedlyk zinnebeeld te verzegelen, dat de Heer zich weder eens zou ontfermen over zyn trouwloos Volk (*);
(*)HoseaH:



ZEPHONIAS- AEN SEVERUS. 269
„Zy zal haere boelen naloopen, maer die niet acntreffen, Mhcn zoeken, maer niet vinden. Als dan zal zy zeggen: „Nu welaen! ik zal weder tot mynen vorigen man keeren» „want by den zelven was het my toenmaelen beter daa „nu. —— —— Daerom ziet ik zal haer overreden, en „in eene wocftyne voeren , en haer hartlyk toefpreken. „Van de zelfde plaetfe af aen zal ik haer haere wyngaerdea
„wedergeven. Aldaer zal zy weder
„zingen, gelyk ten tyde hacrer jeugd, en als teil dage, „ toen ik haer uit Egyptenland uittoog. Alsdan zult gy ook „(zegt de Heere) tot my zeggen: „Myn Man!" en gy zuls „niet meer zeggen: „Myn Baal!" ——-• En ik zal my -,eeuwiglyk aen u verbinden in gerechtigheit, billykhcit, „goedertierenheit, bermhartigheit ; in trouw cn vertrou„wen ; en gy zult den H*ere erkeiiuen."
Met de ongerymde beduidingen , welke veele onzer bet-weters en Geleerden maken van Saloirton's L ied der Liederen — zal ik u cn my zelven niet vermoeien.
XYlIL



XVIII.
'Zephonias aen se v b r o 9*
in vervolg.
(Vergelyfct Mattheus XII, 22 — 45. Markus III, 22 — 39» Lukas XI, 14 — 26, 29 — 32.)
Xk gae voort met myn verhael; ik fprak in de» beginne van twee Iooze ftreeken der tegenpartyën van Jefus van Nazareth. De tweede is in der
daed nog de flechtfte; . het geval is reed»
Vroeger gebeurd.
Men bracht tot hem eenen bezetenen, zoo als wy gewoon zyn te fpreken , die blind en te gelyk ftom was. Hy herftelde den man terftond ten cenenmade, zoo dat die aenftonds zag en fprak,
ea



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. O.JÏ
«n zyn volle verftand toonde te hebben. Dit had weder een grooten invloed by het Volk; het begon luid op elkander toeteroepen: Zou deze
niet de groote Zoon van David zyn? is deze
niet de Mesfias ? "
Als de daer by ftaende Pharifeërs dit hoorden, ftak het hen geweldig in den krop , en zy zeiden — evenwel niet zoo luid, dat hy het hooren kon, maer ze mompelden onder elkande r:
Deze dryft de duivelen niet anders uit dan ,, door Beëlzebub , het hoofd der Demons." (Dit zegt men van de beruchtfte tovenaeren. )
Nu kwam het , gelyk natuurlyk was , tot ronde verklaringen, welke ik echter heviger zou
verwacht hebben; (en het is my ook reeds
meermaelen ingevallen en heeft my verwonderd, nimmer zag men , dat zyn toorn eene
befchadigende of doodlyke kracht had. Dit, hoe zeer het my ook in hem gevalt, wanneer hy het kan , cn alleenlyk niet wil , doen , bracht my nochtans wel eens in twyfel. Onze oude Schriften vertoonen ons de Mannen Gods dikwyls in zoo krachtigen yver, dat deze den wederfpanne-
ling op heeter daed trof, of anders, door
tusfchenkomst der Godheit , die zich hunner aentrok, kort daer aen de wederfpannigen ftrafte. Nimmer doet deze van Nazareth iets van diea •aert, en ook nimmer dcet God, dien hy zynen Vader noemt, zoodanig iets ter handhavinge zyner



a?2. ZJCPHONIAS AEN SEVER.U3Ï
ner eere; altans, indien 'er ooit iets Vatt
dien aert te wachten ware geweest, 't was gewi9 by deze gelegenheit.) Evenwel rustig en vol ernst zeide hy op dien dollen en ftouten eisch —' eer hy dien zelve recht gehoord kon hebben , als of hy ook op de gedachten kon antwoorden: „ Ieder Koningryk , dat tegen zich zelven verdeeld is , wordt verwoest , en ieder ftad of huisgezin, dat tegen zich zelven verdeeld is, t, zal geen ftand houden. Zoo ook, wanneer de Satan den Satan uitdryft, is hy tegen zich zel„ ven verdeeld. Hoe zou dan zyn Ryk beftaen ? „ en wanneer ik de Demons uitdryve door Beëlzebub, door wiens kracht werpen die dan u,, we zoonen uit?" —— (Daer is hier en daer een vroome Jood, van wien men zulks gelooft en roemt. Zelve zag ik het nog nooit. Maer de Pharifeërs maken daer veelal grooten ophef van, om de magt van Abrahams God voor die Heidenen te bewyzen, welke zy tot aenkomelingen tot hunnen Godsdienst maken willen.)
„ Daerom (vervolgde Jefus) zullen deze uwe rechters zyn. Maer wanneer ik nu eens door den Geest van God de duivelen uitdryve, (_en ,, God daer in den vinger zyner almagt mywaert richt) dan is het Koningryk van God ulieden verfchenen. Of, wie vermag integaen in het huis van eenen fterken , om hem te beroven van „ zyn huisraed , wanneer hy niet vooraf den
„ fter-



ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 273
„ fterken bindt , en daerna zyn huis plundert?
Dan , wanneer een fterk gewapende zyn hof „ bewaert, zo blyft het zyne in vrede, tot dat „ een nog fterker komt, die hem overwint; de„ ze neemt zyn geheele wapenrusting, waerop „ by vertrouwde , en deelt zynen buit uit." By dit zeggen fchreef my de by uitftek fchriftgeleerde man , van wien ik dit bericht ontvangen hebbe: of ik wel dacht aen de Godfprack by J> faias(*)?
„Zon ook den fterken de buit ontnomen worden? en de „gevangenen des Rechtvaerdigen ontzet worden ? Inderdaed, „de Heere fpreekt aldus: De gevangenen zullen den Helden „ontnomen, en de^buit der Geweldenaers 7al hernomen „worden; want ik zal uwe zake verdedigen tegen uwe „vyanden, en uwe kinderen helpen; ik Eal die, welke u „onderdrukken, met hun eigen vleesch fpyzigen, en met „hun bloed drenken; en alle menfehen zullen erkennen „dat ik, de Heere, uw Heiland en Verlosfcr ben, dellerkë ,, van Jakob."
Hier by voert hy nog eene andere plaets aen uit Jefaias, (en om de fchoone betrekking, welke deze te gelyk heeft op die reden van den goeden Herder, waer van ik u onlangs fchreef, zal ik 'er ook deze voor u nog by voegen:) ( f )
„Neemt
(*) JESAIAS XLIX, 24—36.
(t) XL, 10, 11.
III. DEEL.
s



S74 ' ZEÏHONÏAS AEN SEVERUS.
„Neemt het waer i dé Heere Heere zal komen tegen den ',, fterken, en hem beheerfchen met zynen arm. Neemt a> waer! Hy brengt loon met zich, zyn werk gaat voor hem „ henen, Hy zal zyn kudde weiden als een Herder j Hy zal „ de lammeren met zynen arm te faem vergaderen , en in 3, zyn fchopt dragen, en de zwangere zachtkens leiden."
Jefus vervolgde dus: Wie niet tnct my is, die is tegen my, en wie niet met my verzat „mek, die verftrooit," (maer by dit Geflacht Wordt dat kwaed fteeds erger) „ wanneer de on,, reine geest van den mensch uitgegaen is , ,, doorwandelt hy dorre plaetfen , en zoekt rust; „ maer, die niet vindende, zegt hy, ik wil te „ rug keeren nae myn huis, waer uit ik gekomen ben ; hy komt, en vindt het uitgekeerd en s, verfierd. Dus dan trekt hy weg, en neemt nog zeven andere geesten, erger dan hy zelve, by zich, en zy gaen henen en nemen daer hun „ intrek; en dit laetfte van dezen menfehe wordt „ erger dan het eerfte."
Gy ziet, Severus ! uit deze geheele reden des Nazareners, dat hy, zelfs omtrent het belteen der geesten, geen Sadduceër, maer geheel en al rechtzinnig is.
„ Daerom" (dus vervolgde hy nog verder en keerde zich byzonder tot hen, die allereerst hem dat fmadenda verwyt toeduwden) „ daerom zeg-. ,, ge ik ulieden: Elke zonde en lastering zullen den
„ men-



ZEPHONIAS AEN SETBS.TJ S. 275*
',, menfehen vergeven worden , maer de lastering „ des Geestes zal den menfehen niet vergeven „ worden. En wie een woord zeggen zal tegen „ den zoon des menfehen ( dus , weet gy, noemt hy fteeds zich zelven ) „ dien zal het ver„ geven worden ; maer die tegen den Heiligen „ Geest fpreken zal, dien zal het niet vergeven „ worden , noch in deze eeuwe noch in de toekomende! (jeder leeft, zoo als hy is;)
„ fielt , dat de boom goed is , dan is zyne „ vrucht ook goed; ftelt, dat de boom kwaed » is» dan zal ook zyne vrucht kwaed zyn. ,, Want uit de vruchten kent men den boom. „ Gy fiangenbroedfel! hoe kunt gy goed fpre„ ken, daer gy boos zyt , want de mond fpreekt ,, van dat geene, waer van het hart overvloeit. De „ goede mensch brengt uit den goeden fchat des „ harten het goede voort, cn de booze mensch „ brengt uit den boozen fchat des harten het „ booze voort. Ik zegge ulieden : van ieder „ vuil woord-, dat de menfehen fpreken zullen , „ zullen zy rekenfehap moeten geven ten dage „ des Gerichts ; want uit uwe woorden zult gy „ gerechtvaerdigd worden , cn uit uwe woorden „ zult gy veroordeeld worden."
Zie nu het antwoord van eenige Pharifeërs en Wetgeleerden , en denk eens , of dit niet een «wak hart en eenen zwakken geest veiraedt; of zy niet, juist als de lafbartigfte menfehen , de S 3 ge-



b]6 ZETHONIAS AEN SEVERUS,
gewigtigfte vreesbarende voorwerpen , welke hen voorkomen, als ter zyde ftellen en laten loopen , en Hechts op eene nieuwe uitvlugt bedacht zyn, of liever eene oude uitvlucht nog eens gebruiken. Deze moet hen nu rechtvaerdigen, maer zouechter nooit gebruikt zyn van iemand, die zich met kracht wist te rechtvaerdigen. Of hoe denkt gy 'er over? ., Leeraer! (zeiden ze) wy verlangen flechts, een kenbaer wonderteken te zien, ,, dat zal ons op den weg helpen, om te oordee» „ len, wat wy van uw uitdryven der booze „ geesten te denken hebben." Dit was genoeg, om des Nazareners ongenoegen op nieuw gaande te maken ; want hy is gewis een aertsvyand van huichelaery en valschheit; „ Dit boos (zeide hy wederom) dit boos en overfpelig Geflacht „ vordert van my nog een teken, maer daer zal „ aen het zelve geen teken gegeven worden, behal„ ven het teken van Jonas den Profeet ; want „ zoo als Jonas drie dagen en drie nachten was „ in het lichaem van den wal visch, zoo zal ook „ des menfehen Zoon drie dagen en.drie nachten
in 't.hart der aerde zyn."
Den zin van dit zeklzaem 'antwoord bekenne ik niet te konnen vatten. Ook uit de gefchiedenis van Jonas , hoe naeuwkeurig ik die doordenke, kan ik geen licht fcheppen voor deze duisterheit Hy ging voort:
„ De nianrien van Ninive zullen ten oordeel
n OP*



ZEPHONIAS AEN SEVERUS, 277
y, opftaen met dit geflacht en het veroordeelen; „ want zy -bekeerden zich op de ftrafprediking „ van Jonas; en ziet, hier is meer dan Jonas! „ Ook de Koningin van het zuidlyk Seba zal ten „ oordeel met dit geflacht worden opgewekt, en „ zal het veroordeelen ; dewyl zy van de einden „ der aerde kwam, om Salomons wysheit te
hooren; .—- en . hier is meer dan Salo-
mon."
Hier achter, (erinnere ik my,) behoort eigenlyk eerst dat zeggen te volgen van den aftrekkenden, en met zeven andere wederkeerenden, Daemon.
Men kan dezen man altans niet te last leggen, dat hy zich fchroomachtig fchuil houdt , of met omzichtige vreze fpreekt, en een geheim maekt van zyn voorgeven , maer het voornaemfte achter
wsg houdt; neen zeker! maer met dit
al ontwykt hy, naer alle berichten , welke my toekomen, even zoo zorgvuldig alle openbaere toejuiching des Voiks , ja alles , wat het Volk eenjgzins voor hem in het vuur zou konnen bren-
* #> <•
S 3 XIX.



27 8
X I X.
| e s r e è' l aen benjamin» twee jonge Sadduceërs.
( Suikswyze )
*—— — C?ok leveit gy my , in 't geen gp fchryft , nog een nieuw bewys op , dat hy niet van onze denkwyze is. Dit hoopte ik nog dikwyls. Maer , federd ik hem mej> zoo veel nadruk hoorde fpreken van den Satan en de Dsemons, en wel zoo, dat hy 'er als niet van kon afftappen, —. want, hy kon het by het vorige zeer wel hebben gelaten, maer toen kwam 'er nog die vertelling van eenen Daemon met nog zeven nieuwe byvvo-
ners



Jesrecl Aen Eenjamïn. 279
ners by —-> federd heeft my alle myne hope ontnomen. Het doet hem veel fchade; en ik zie nu klaer, dat hy het by beide de Partyën bedorven heeft-. Hy zal ook nooit iets tot ftand brengen voor eene rechte hervorming. Daer toe wordt een verftand vereischt, dat alles klaer doorziet; —* met dit al heeft hy veel bekwaemheit tot verbetering van het Volk, 't welk men niet gemaklyk tegen hem zal verbitteren. *r — —■ —• —- —.
jesus met eeneji treurigen lyder^ die een lamme hand had; buiten Kapernaum.
Jf esus. Uw ziel lydt! — hoe ontwykt gymy' zoo geduurig, en hoe ziet ge Zoo treurig, myn zoon ? Laten de voorfpoedigen my vlieden j de lyders behooren by my!
S 4 pjs



<iaSo -Jesus met eenen lyder.
' De lyder (bevende). Ik vreze voor u.
Jesus. Open uw hart voor my, myn zoon! ( by vat hem hy de hand.)
De lyder. Heere! vvyk van my, ik bende zondigfte mensch ! my zal geene vergeving gebeu•*ea noch in deze eeuw, noch in de toekomende.
Jesus (vriendlyk). Gy zyt de zondaer! — ik de Reehter! —. wat hebt gy gedaen ?
De lyder. Ik hebbe die zonde —— ■ .
ach ! ik durve het niet zeggen. . .
Jesus. Ik zal u richten , zoo als gy [verdient; maer bekennen, moet gy.
De lyder. — ■ m De zonde begaen tegen den Heiligen Geest!
Jesus. Wilt gy my dan dooden? moet
ik van u vlieden ?
De lyder. ö Heere! Myn leven wilde ik voor u laten, opdat §y nog voor veele menfehen tot zegen zyt. — Ja! dat wil ik !
Jesus. Wanneer ik u een yrolyk hart fchonk, en uwe hand genas, zoud gy dan zeggen, dat ik dit door den Satan gedaen had ?
De lyder. ö Heere! dan moest ik zelve een Satan zyn!
j'esus. Gae henen, myn zoon! zyt gezond en goedsmoeds; en leer, wat het zy : Niet de doling , maer de erkendtenis der waerheit is het, die. vry maekt. —■ — «
XXI.



*8i
X. X I.
Rabbi gideön aen Rabbi samson.
iets van alles, wat gy my bericht, heeft my ontzet dan alleen uwe wankelmoedigheit cn zwakheit; Laet u toch niet geheel vvyfelend maken in de wet, en in het geloof aen den God onzer Vaders, ja aen de woorden zyner heilige Profeeten, en leef in het goed vertrouwen , dat waerheit zal zegepralen over de doling en verleiding.
Wat deze listige en onbefcheiden man ook immer zegge, — hoe hyzich ook redde, —hoe zeerhy zyn toevlugt neme tot onbehoorlyke fcheldwoorden , de Oudften zynes Volks tegen Gods gebod vloeke, en voor huichelaeren en een flangenbroed uitmake, — — dat doet alles niets af, wy zyn ^ toch op het fpoor der waerheit; daer willen wy S 5 man"



£18$ RABBI GIDEÖN
manhaftig op blyven voortgaen , en haere paden niet verlaten.
Juist om dat hy zulks bemerkt, fpuwt hy vuur en vlam.
Laet hem maer zoo voortgaen; wy houden onsvast aen de beide afgefprokene pnnten, waer van het eene zoo naeuw met het andere is verbonden. De zon aen een onbewolkten hemel kan op den vollen middag niet zoo klaer zyn als dit: „ Wan»» rieer hY de Mesfias is , moet hy een teken
„ doen aen den Hemel,- " en — 5J zoo
»* lanS hy dat "it;t doet , verdient het geen ge„ loof, dat hy de Mesfias zyn zou;" te minder nog; daer zyn eigenzinnigheit, juist , toen wy hem , tot heil des Volks en ter eere van God *
een teken aen den Hemel afeischten , ons iets .'
jk wete niet, wat van een teken in 't hart
der aerde voorpraatte en opdrong. Ik las deze week weder den Profeet Daniël, en fterkte my op nieuws in de waerheit. Laet my flechts ëért eenige plaets tot uwe yerfterking uitfehryven:
„ Ik zag in de gezichten by den nacht , en », ziet, daer kwam een in de wolke des hemels,
„ gelyk eenes menfehen zoon, " . ( bemerkt
gy wel, wat hy wil aenduiden, wanneer hy zich geduutig den ZOon des menfehen noemt?) —, „ en hy keerde zich tot den Oudbedaegden, „ voor wien men hem gebracht had; daer werd „ hem Heerfchappy en Koninglyke waerdigfceit
» ge*



AEN RABBI SAMSON. 283
„ gegeven , dat hem alle geflachten, volken en „ tongen dienen zouden , — enz. enz. (*)" •—Gebeurde 'er eens zoo iets met den Nazarener, wy zouden wat anders van hem zeggen '■> —— wanneer hy dat teken.geeft aen de wolken des Hemels, dan willen wy hem ook dienen, en gewillig de knieën voor hem buigen, —— maer zullen ook gerust daer nae wachten.
Ondertusfchen is het niet zoo, dat we flechts hier op maer gerust moeten wachten, want, het andere punt, waer op wy ons verlaten', en waer aen wy ons houden, is met het eerfte verbonden. Doet hy geen teken aen' den Hemel, en geeft hy zich nochtans voor den Mesfias uit, dan zyn zyne andere wonderen geene echte wonderen, maer ze konnen niet anders dan tovenaryën zyn , en dan dryft hy de Dromons niet anders uit, dan door derzelver hoofd Beëlzebub.
Daerom fpreekt hy ook dikwyls, als ware hy een zinnelooze; zoo dat niet flechts de Aenzienlyken, welke hy zyne vyanden noemt, maer zelfs het gemeene Volk hem in 't aengezicht zeiden: ,, Gy hebt een duivel, en zyt zinneloos!" Waer'ik ook kome , onder.de geleerdften , aenzienlykften en vroomfte luiden alhier, alles voorfpelt dezen man en zyner zake geen goed einde. Zie ook maer : heeft wel een der Overften aen
hem
£*) D ANISi VII, 13 1 If



2.84 R.ABBI 6IDEÖN AEN RABB 1 ïAMSO N.
hem geloofd? . Slechts een hoop Volks hier
en daer, dat de wet niet verftaet, laedt zich
rechtftreeks den vloek op den hals. Denk
'er my by, deze mensch komt niet op de
rechte wyze uit de werelt. 't Geen gy fchryft, i dat uw neef en zyn ganfche huisgezin door hem van melaetschheit gereinigd zyn , is niets byzonders. Behalven dat het misfehien geen waere melaetschheit geweest, maer flechts by overyling daer voor gehouden zal zyn , —- weten wy ook wel , [dat hy zulks doen kan; hy heeft zelfs nog wel wat anders gedaen. Maer juist dit is da zwacre proeve, waerop God ons fielt, of wy ons ook door eenige valfche wonderen en tekenen eenes zondaers en Sabbathfchenders, ja van eenen valfchen Mesfias , zouden laten aftrekken van Hem en zyne heilige Wet. Het is maer te wenfeheu , dat uwe Bloedverwanten niet door die genezing melaetsch van ziel zyn geworden , waerdoör hun verderf welligt veel grooter en onherftelbaer zou wezen.
XXII.



XXII,
petrus met harim een inwoonder van Catta in Galiléa , op den weg, terwyl jesus van die ftad met de andere reeds voortwandelt,
(Vergelylct Lucas XI, 33—36.)
JSTarim. Hoe , Simon ! gaet uw Meester al weder zoo fpoedig te rug ? ik had gehoopt , hem nog , zo niet in de Synagoge altans in de ftad , aentetreffen. Heb ik veel verzuimd?
Petrus. Die Jefus kan hooren en niet hoort ^ verzuimt altyd veel. Indien anders zyn oor maer wel gefield is, om de waerheit te hooren.
Ha-



ÏETRUS MÏT H A R I M.
Harim. Wat meent gy daer mede?
Petrus. Hebt gy dan ook niet tegenwoordig geweest, toen onze Meester in 't openbaer deze leering gaf; „ Niemand , die een kaers „ ontfteekt , zet die in 't verborgen , of onder „ een koornmate, maer op een kandelaer," —«•
Harim. Ja, zoo iets leerde hy, al lang geleden , op den berg.
Petrus. Dat is zoo ; alleen voegde by 'er nu deze ernftige waerfchouwing by: „ Ziet dan „ toe, dat niet het licht, 't welk in u is, duis„ ternis zy. Indien dan uw lichaem gsheel ver„ licht is, niet hebbende eenig deel, dat duister „ is, zo zal 't geheel verlicht zyn, gelyk wan* „ neer de kaers u met haer fchynfel verlicht." 'Harim. Zoo meenigmael ik hem dus hoorde fpreken van het licht, dacht ik: zou hy niet die zyn, welke de Heere beftemd heeft tot een Licht der Volken , gelyk we by de Profeeten lezen ?
Petrus. Juist myn vriend! dit zou u nog te klaerder zyn geworden, had ge met ons den Meester heden hooren lezen in uwe Synagoge • —.
het ligt my nog zeer levendig. '
^ Harim. Was 'er nog al wat Volk, zoo in ?t midden der week, en heeft hy lang gelezen?
Petrus. Neen, Harim! niet veel Volk ook las hy niet Veel. Ik zal myn best doen, om '~ u de plaets optegeven ; Hy las uit Jefaia; gy,
niet



IET RUS MET HARIM, «87
met uwe meerdere Schriftkunde en fterk geheugen , zult my wel te hulp komen, indien ik misfe; dus begiut de plaets (*):
„ Hoort nae my gy verreafgelegene Landen! ja hoort gy „ Velken uit afgelegene oorden! Jehovah riep my van moe„ ders lyf af aen , en ( toen ik nog lag ) onder 't hart mynes „moeder dacht hy acn mynen naem. Hy maekte mynen „mond als een fcherp zwaerd, Hy—— '«
Harim. ó Ja ! ik kenne de plaets: !
„Hy bedekte myroet de fchaduw zyner hand ; Hy maekte >, my tót eenen blikfemenden pyl, ftak my in zynen pylkoj,ker, en fprak tot my.- Gy zyt myn knecht, Israël! door „wien ik my heerlyk zal betoonen. Maer ik zeide : ver,,geeffch hebbe ik my vermoeid! om niets, om een ydel „niets, myn kracht verteerd ! Doch myn zake ligt voor Je„hovah , en myn loon by mynen God. Maer nu fpreekt al,, dus Jehovah; die my vormde yan moederslyve aen, om „zyn knecht te zyn, om Jakob tot Hem te bekeeren, en dat Israël tot Hem verzameld worde. En fchoon Israël „ zich niet late verzamelen , nochtans ben ik heerlyk in Je„ hovah's oogen, en myn God is myn llerkte. Dus Ipreekt „Hy:Het is te gering voor u, dat gy myn knecht zoud „zyn, om opterïchten de Hammen Jakobs , en de telgen„Israëls te herftcllen. Ik zal u opk befteramen tot een Licht „der Volken," 1
(ó Ja; deze is de plaets, waerop ik doelde.)
„Om myn Heil te zyn tot aen de einden der aerde. „Zoo fpreekt Jehovah ! Israëls Verlosfer, zyn Heilige ! tot
„ hem
(*) JES AI AS XLIX, I-- 13.



ü8S PETRUS MET HARIM.'
„hem , den verachten , den van het Volk verfmaeden , „tot den knecht der Geweldenaers. Koningen zullen het
„zien, en opflaen; Vorflen! 2y zuIIen hem aen-
„bidden. Om Jehovah's wille, die getrouw is, om des „ Heiligen in Israël wille , die u verkoren heeft. Zoo fpreekt „de Heere: Ten tyde des welbehagens hebbe ik u verboord, en ten dage der reddinge u geholpen. Ik zal u „ook bewaren en u overgeven tot een verbond des Volks, „dat gy het Land opricht en het verwoeste erfdeel uitdeelt; tot de gevangenen fpreekt: gaet uit, tot die in „het duistere zya » komt in het licht!" , »
Pe t r us.ó Wat al heil verwachten wy niet1—Myn ziel werd bv voorraed vrolyk in de verwagting; vooral by de laetfte woorden , waer meê Jefus ophield :
„Juicht gy Hemelen, en vervrolykt u gy aerde ! Gy ber„gen, breekt uit in gejuich. Want Jehovah heeft zyn Volk „getroost, «n wil zich ontfermen over hunne elendenj"-.
Dan ik zie , dat myn gezelfchap te verre voor uit raekt. God zy met u! Harim!
Harim. Uw weg zy vooripoedig in den vrede des Heeren, Simonl
twaelfde



a?o
twaelfde afdeeling;
BEHELZENDE EENIGE VOORVALLEN EN RÉDENEN, OP DE OMREIZE DOORPêRAEA, EN HET UITZENDEN DER ZE-, VENTIG DISCIPELEN.
t
mal luc H en me NA ii EN,
twee Samaritaenen. (Vergelykt Lukas IX, £2—£40
W
«i.iw!6.jj NAiiENi Gy zult het zien, dat wy zeeï kwalyk gedaen hebben.
M a l l u c h. Eenvouwige ziel! denkt gy dan , dat het zoo lang zou fammelen, indien hy de groo-
iii» deel. t 61



MALLCCE MET MENAKEN.
te Koning was ? Ik wete wel, wat 'er gebeurd is, beter dan gy 't my kunt Zeggen, en verwachtte groote dingen; maer men kan het wel befpeuren , zonder zeer fchrander te zyn, dat ook de Jodenlangs hot minder werk van hem maken.
Menahen. Nachon drong intusfchen niet daerom op de weigering aen, om dat hy in zyne verwachting bedrogen was, maer uit naeryver.
Mallüch. Dat is bekend; het ligt hem dwars, dat de Joden weder eenen Profeet hebben, en wy niet. -Maer gy ziet nu wel, hoe het kwam, dat de Aenzienlyken het eens werden, de eene om deze, de andere om die reden.
Me na ii en. Maer geen een uit het rechte befel; — dat zie ik ook wel. Wanneer hy nu dat alles weet, ( en hy weet het zeker even zoo goed, als hy wel eer aen Jerufcha alles wist te zeggen ,wat zy gedaen had(*)) denk dan eens, hoe het ons gaen zal, wanneer hy eens den troon beklimt!
Mallucii. Wanneer hy eens den troon beklimt, <—> Ja, dat gelove ik wel, dan — zouhy geen wraek fparen; de belediging is inderdaed te erg, — Ja, . ; dan zouden wy vast verloren gaen. Maer daeromtrent zyn wy zeker genoeg, Mcnahen ! — en nog te meer, Menahen! wanneer hy ook flechts een Godlyk Profeet was, zou hy ons ftraffen., gelyk
Eli-
<*} Zie de vierde Jfdesling het XXXfte Stut. blads. 124ï|-f. ïn het tweede BüËi,



malluch met menahen", ÜQÏ
Elias deed! Doch, niets daer van gebeurt, wy
zitten zoo gerust als te voren; —. maek dan nu ■zelve het befluit op, en begin wyzer te worden. Menahen. Wyzer ben ik, wanneer ik zwy«
l I.
tiz a met jakobus, de broeder van Joatmes, by de grenzen van Samariën.
C Vergelykt MattbtusXlX ,i. Mareus, X. i, wet Lukas IX, 51--S6.)
bus. Vergeef het my, dat ik u in 't fchryven ftoore.
Ziza. Duizendmael welkom in den Naem des Heeren der Heirfchaeren 1 Waer zyn uwe broederen V Jakobus. Gy zult genoeg van hen krygen te herbergen.
Ziza. Ach! dat ik u allen met elkander kon huisvesten!
T 2 Ja-



ïq2 ziza met jakobus.
Jakobus. God zal u loonen. Ik wil dan verder met u fpreken , als gy gedaen hebt met fchryven.
Ziza. Ik heb, ik heb gedaen!—Ik moest fchryven aen eenen bloedverwant in S uccoth; déze heeft zich al te zeer daar meê verheugd, dat hy uwen Meester zien, en, ware 't mogelyk, herbergen zou. Ik gaf hem nu bericht , dat hy vruchtloos op hem zou wachten, terwyl hy zynen weg door Samaria dacht te nemen. Ik heb myn ganfche hart voor hem uitgefchud, en gy kwaemt juist,toen ik aen het laetfte woord was. Durve ik u den brief wel voorlezen ? .. ja toch, — hy loopt immers over dat Godlyk Koningryk , 't welk wy beide hopende verwachten. Ik heb nog minder iets geheims voor u als voor mynen Neef. Onderricht my, als ik ergens in dole. . Jakobus. Zo gy wilt; indien het my maer niet te lang ophoude.
Ziza. Neen, o neen! het zal u niet ophouden. ( Ziza leest zynen brief met eenen levendigen loon ): ■
„ Gods zegen zy met mynen waerden, vroomen ^ Neef! —Deze om u ten fpoedigften te berichten, „ dat gy te vergeefsch zoud wachten op den Pro„ feet uit Nazareth, op zyne Feestreize, altans op „ de uitreize; want ik hebbe zoo aenftonds verno„ men , dat Hy wederom den naesten weg neemt „ door Samaria. Hier ziet ge nu, 't geen wy on„ langs te faemen fpraken; ons ondankbaer Volk b ,, zyns onwaerdig; onwaerdig, dat hy daerom ee„ nen omweg neemt; zslfs Samaria, dat ons zoo
zeer



ZIZA MET JAKOB VS.
*93
zeer haet, trekt -hy nog voor ons. En waer„ lyk, uw Landftreek heeft zich ook zeer bezondigd ,, door laeuwheit in den dienst des Heeren, en de „ yver, dien Joannès de Dooper onder u ontdoken „ had, is te jammerlyk verdoofd. Ik fiddere by 't „ herdenken aen de woorden desDóopers" „ Debyl „ ,, is reeds aen den wortel des booms gelegd. "Ik „ verbeelde my fteeds, dat het nog erger by u lieden „ moet gefield zyn, dan wy hier nog weten, om „ dat hy u wil voorbygaen. Naer ik hore, heeft „ hy ook onlangs zyn Volk bedreigd, dat het den „ Heidenen ten dage des oordeels draeglyker ver„ gaen zou dan hen. Dat hy zich nu van ulieden
afwendt nae de Samaritaenen, is gewis een voor„ teken, dat ook de Samaritaenen u ten dien dage
zullen befchamen; en wee u! als .nu in Jerufalem
zyn Heerlykheit geopenbaard wordt, en de dag
zyner wrake aenbreekt. Gelukkig intusfchen gy „ en ik, daer wy den Zoon kusfchen; Hy zal dan „ over ons niet toornen, en wy zullen niet omko„ men op den weg nae zyne heilige Stad, als eens „ zyn toorn fchielyk ontbranden zal. Gods genade „ beware u tot zyn Ryk! "
Jakobus. Uwe yver, Ziza! is te groot, en veel meer nog uw argwaen tegen de hewoonders van Peraea. . Onze Meester zegt fteeds: „ Oordeelt „ niet, op dat gy niet geoordeeld worden moogt."
Ziza. Ik oordeele niet; de zaek wyst zich zelven uit.
Jakobus. Wy reizen Peraea door, lieve Ziza!
T 3 Zi-



2^4 2 I Z A MET JAKOBUS.
Ziza. Peraea door? .... Hoe komt dat toch?
Jakobus. Wy kwamen naby Endor. De Meester zond twee van ons voor uit, om zich te iaten aenkondigen, en te vernemen, of en waer men ons zou willen innemen en herbergen. Intusfchen naderden wy allen het Stadje, toen die twee té rug. kwamen, en bericht brachten, dat men ons niet wil-. t de innemen, volftrekt niet, alzoo wy nu opgingen nae Jerufalem. Gy-kent den haet der Samaritaenen tegen ons; maer gy weet ook, wat de Heere reeds onder hen gedaen, hoe zeer toegevend hy zich jegens hen gedraagen heeft. Het was verbazend hardnekkig, dat zy hem dus weigerden te herbergen.
Ziza. Verbazend, waerlyk! Zyn zy nog in wezen ? badt gy geen vuur van den Hemel, om hen te verteeren ? Samaritaenen zyn toch Samaritaenen!
Jakobus. Dus fpraken myu broeder en ikinsgelyks; wy gloeiden van toorn even als gy, en zeiden: „ Heere wilt gy, dat we, gelyk weleer Elias, „ het vuur bevelen van den Hemel nedertedalen , „ dat het. deze verflinde?" Maer geloof vry, dat de Heere ons misnoegder aenzag dan die van Endor , en ons meer beftrafte dan deze.
Ziza. Is het msgelyk?
Jakobus. „ Gy weetniet, wiens Geestes kini, deren gy zyc! . .-. . Des menfehen zoon is niet „ gekomen, om der menfehen leven te vernielen,
maer om het te behouden."
Ziza. (gansch ontroerd deze woorden hngzaem
her*



ZIZA MET JAKO"EÜS. jtp5
herhalende.) „ Gy weet niet... wiens Geesteskinde„ ren gy zyt! . . Ik ben niet gekomen, om der „ menfehen leve» te vernielen —- maer te behoo„ den!"... 6 God J hoe genadig en bermhartig! hoe traeg tot toom, en van de hooglie goedheit i lk ben verootmoedigd. ( Hy neemt zynen Irief en verfchenrt dien.) Heere! maek my tot een k;nd van dien zelfden Geest. . . . . Wat doet hy nu ?
Jakobus. Niets; wy reizen nu den anderen weg om. Myn broeder en ik waren zeer befchaemd; want by had ons ook reeds gezegd : „ D ,, Vader heeft den Zoon gezonden , niet op dat ' „ de werelt veroordeele, maer op dat de werelt dè*»-
hem behouden worde!"
Ziza. Myn goede God ! ó hoe blydeben
ik, dat ik dit van u moest hooren. Waerlyk, indien wy hier niet de zwakfte party geweest waren , zouden wy in onzen vuurigen yver onze Medeburgers gedwongen hebben, hem te erkennen; en wy zouden gedacht hebben , Gode eenen dienst te doen. Maer is hy nu daer onder geheel gelaten ?
Jakobus. Geheel. Wanneer hy gansch Endor daer voor by hem herbergen kon , ik gelove, hy zou het doen. „ Het geldt ook my (zeide by nog) „ als 'er gezegd wordt: De mensch neemt in zyn „ hart eenen weg voor , maer de Heere beftuurt „ en leidt zyne gangen." Het zal nu den Peratërs ten goede komen.
T 4 Zr-



SOÖ ZIZA MET JAKOBUS..
Ziza. Hen, die ik zoo verdoemd hebbe! —-> De Geest der liefde make ook my tot zynen zoon!
Jakoe us. Ik moet te rug keeren.
Ziza. Zes kan ik herbergen. Ik durve zoo veel niet hopen, dat hy zelve onder myn dak zouïngaen!
Jakobus. Ik zal het hem boodfchappen.
I I I.
abel aen jetuer,
fj Stukswyze )
(Ontleend uit Lucas IX. 57—6a.)
F -ZHTet één woord ; een zeldzaam man ,
een zeldzaem wezen ! Wat mag dit toch wel betekenen ; „ De voffen hebben holen, en de vogelen „ der lucht hunne nesten, maer des menfehen zoon „ heeft; niets, waerop hy zyn hoofd nederligt?"
h



ABEL AEN JET HER. ly-J
Is dat de tael van eenen Mesfias? —- Het is hier in 't geheel de vraeg niet, of ik gaern gemakiyk wone en leve, zoo als gy my toevoegde , en gaern weet, wat het myne heet? Daer zyn wel anderen, die hier nog meer opgefteld zyn , Jether I — maer de vraeg is; of hy zich iets kan inbeelden van zyn Mesfiasfchap, die zynen getrouwften aenhangeren noch huis noch land kan byzetten. Doch, zoo als ik gezegd hebbe, de man is zeldzaem en de zaek, ja kon niet zeldzaemer wezen. Ik was pas weggegaen, maer kon het nog hooren, als hy eenen anderen riep, die juist geen fgroot belang in hem liet blyken; tot dezen zeide hy: „ volg my na: " deze moest dan komen, of hy wilde of niet; cn, denk eens, hy floeg het den man geheel af, toen die uitftel wilde vragen, en verzocht, flechts te huis te blyven tot zyn's vaders naderenden dood. Welligt hadden zyne broeders het zoo befproken , dat hy geen ontflag kreeg.
Zoo ook wilde hy, gelyk ik naderhand hooide, den Metfelaer op de poort niet eens toelaten, van de zynen affcheid te nemen. Nu tiert zyn vrouw als eene razende; trouwens zy was reeds fterk' verbitterd op den Nazarener, en had ook haeren zoon op haere zyde getrokken. Men zegt, dat hy dezen man dit wonderlyk antwoord gaf: „ Niemand, die zyn „ hand aen den ploeg flaet, en te rug ziet, is ge5> fchikt voor het Godlyk Ryk." Dat zal wel een X $ fchoon



COS UU UK JlTBï]^
fcboon Koningryk wezen, daer men den ploegarbcid in flede van rust te wachten heeft.
I V.
PENTEKENINGEN van NOADJA,
een der zeventig Discipelen.
C Ontleend uit Lucas X, i —16.)
*23Tet merkwaerdige van myn wedervaren fchryve ik hier op voor mynen vriend Raddai, volgens onze affpraek, toen hy met zyn huisgezin uit Chorazin vertrok nae Cyrene.
Nog drie jaeren voer ik voort in myn lui ledig leven , gaf my over aen 't gemak, at goed , dronk lustig, had gaern gasten , die myn tafel roemden en belang in myn gezelfchap fielden , was aengenaem voor myne mindere medeleeraeren , terwyl noch myn voorbeeld noch myne redenen hen be-
fchacm»



noadja's aenteke kingen. 299
Ichaemden; miid in het uitdeden van cerbewyzen, maer heimlyk bedacht en oplettende op fpaerzaemhcit en winst. In aelmoeffen niet van de mildften noch van de karigften, liet ik my tot weldoen aeozoeken, en werd langs hoe meer te gemaklyk, om van myn zyde daertoe aanleiding te geven; kwam 'er geene gelegenheit voor, dan zocht ik ook gcene; maer was 'er die, dan wilde ik, om myn goeden naems wille, die-niet geheel van de hand wyzen. In myn Synagoge nam ik myn ampt zoo fober waer, als ik, zonder wegens verzuim in 't oog te loopen, durfde; ziende,als ik begon, niet op het nut, maer op den gemaklykften weg nae een fpoedig einde. Met kranken , ftervenden of andere lyders hield ik my zoo weinig op, als mogelyk was , zonder in openbaere berisping te vallen. Myn eigene leeringen uit de Schriften, hoe zeer ik ook myne eifchen matigde, veroordeelden my zelven geduurig, en ik werd 'er geheel aen gewoon, met het tienda deel te doen van 't geen ik mynen toehoorderen voorfchreef, en lasten op hunne fchouderen te leggen, welke ik zelve met geen vinger aenroerde. Honderd en duizendmaelen deed ik my zeiven hier over de oude verwyteJ), maer ze werden echter langs hoe flaeuwer, en hadden langs hoe minder, en eindlyk gansch' geene werking meer op myn hart. Na eene fteeds zichtbaerder, cn myne vrouw in 't oog vallende, verkoeling in de aendacht van mynen geest bleef het eindlyk by een oubepaeld
voort



300 NOADJA'S AENTEKENINGéW.
voornemen, om toch nog eens anders te worden, en in ernst nader te komen aen het denkbeeld, 't welk ik my in myne vroege jeugd van eenen trouwen en yverigen Herder Israëls gevormd had ; myn verftompt geweten bezorgde zich door dit koude voornemen eene armzalige rust, waer in ik my in'tusichen foms bevestigde door een nedrig vertroostend uitzicht op Israëls huis.
Drie jaeren geleden werd ik krank , en God voerde my tot aen de poorten des doods. Na dat ik herfteid was, ftierf myn vrouw, die my door myn krankte nog veel waerdiger en onontbeerlyker geworden was.
Daerna kwam de Boetprediker en Dooper Joannes. Dit alles wekte my uit de fluimering, efi rukte my van den kant des afgronds eener grootere verbasteringe, waerin ik mogelyk ras genoeg zou zyn neergcftort.
Maer—dat ik zoo fpoedig weder op den weg ter volmaektheit herfteid, met zoo magtige en wyze hand op den zelven geleid, met zoo veel droef heit en berouw over alle myne trouwloosheit zonde en fchriklyk verval geheel vervuld , cn aengenomen werd in eene zoo naeuwe verbindtenis met den lieven en aller eere waerdigen Verlosfer Israëls, —dat alles gaet myne hoogfte verwachtingen zoo verre te boven, als de Hemel verheven is boven de aerde.
Mogt dit bericht mynen vriend Raddai , wel eer myn deelgenoot in 't genot des zinlyken levens,
ter



noadja's aentekeningen. joi
ter opwekkinge dienen, en hem ook een deelgenoot doen worden van dat verhevener leven , waerin ik my nu voor den Heere verheug'e!
Jefus van Nazareth, van God gezonden, om de Verlosfer zynes Volks te zyn, maekte zyne heerlykheit langs hoe luifterryker openbaer, en werd teffens meer en meer van zyn Volk miskend en verkeerd! yk begrepen.
Het aental zyner jongeren echter werd van tyd tot tyd grooter, en nam nog fterker en fpoediger toe dan het getal zyner vyanden.
Terwyl dit gebeurde, verheerlykte hy zich met' nieuwe-kracht. Hy zonderde zeventig vanonsaf,en zond ons twee aen twee voor uit op dien weg, welken by zelve dacht te komen. O hoe vol yver voor. zyne zaek ftonden wy allen , met de diepfte ftilte luifterende, om hem henen! wanneer hy met een luide en fterke ftemme fprak:
„De oogst is groot; maer de arbeiders zyn weinige. Daer„ om bidt den Heere des oogiles, dat Hy arbeiders uitzen„de in zynen oogst. Gaet henen; ik zende u uit als fchae„ pen onder de wolven. Draegt geenen buidel noch beurs, „noch fchoenen met u, en toeft niet'op den weg,om ie-
mand te groeten. Wanneer gy in eenig huis ingaet , zo „fpreekt uwen zegen uit over de bewoners; is daer ie„ mand, die dezen waerdig is, zo zal uw zegen cp hem „rusten; indien niet, dan keert hy weder tot u. Houdt u in „ zoodanig een hcis wat op, en eet en drinkt met hen.
Ieder Arbeider is zynes loons waerdig. Gaet niet fchielyk „uit het eene huis in het andere, Als gy in eene ftad
„ komt



302 NOADJA'S AIS N TÉ KEN IN GEN,
komt, en men u aenneemt, eet dan, v/at u wordt vöorgeiet. Geneest de kranken dier plaetfe , en zegt: „Het „ Godlyk Koningryk :s u naby gekomen."
„Waer gy integendeel in «ene ftad komt, en men ü niet „aenneemt, gaet van daer uit op de wegen, en zegt: „Ook „„het Hof, dat ons van uwe flad aenkleefde, fchudden „wy by u weder af; nochthans naoet gy weten data „ „het Godlyk Koningryk nadert!" Ik verzekere u lieden, „het zal die van Sodom ten eenigen dage verdreeglyker „ zyn dan eene zoodanige ftad.
„Wee u . Chorasin! wee u Bethfaida! want, als in Ty„rus en Sidon een3 die magtige daden waren verricht ge„ worden, welke by u gefchied zyn , zy hadden reeds lang, „met zakken omgord, en hunne hoofden met asfche begroeid, in 't ftof der aerde nedergezeten , en zouden zich „bekeerd hebben."
„En gy, Kaperüaum ! die gy tot den Hemel toe verhoogd „zyt, zult in den afgrond vernederd worden! Wie ulieden „gehoer geeft, die geeft my gehoor; maer wie ulieden „verwerpt, die verwerpt my; en wie my verwerpt die „verwerpt den geene-n , die my gezonden heefc."
Dus fprak hy, en te gelyk werden wy inwendig bezield met moed cn omzichtigheit, om te doen 'c geen hy ons gelastte , cn met grooie vreugde de aennadering van zyn Koningryk te verkondigen.
My paerde hy met Abraham Benhiram, den goedaerligcn man, dien ik en die my als een broeder beminde; hy gelastte my het woord te voeren, en gaf eenen affcheidszegen, dien ik in eeuwigheit niet vergeten zal.
y.



303
Rabbi HoTHNiëL aen zynen NeefJ
«** er myner verootmoediginge moet ik n den elendigen toeftand van myn hart en myne verlosiing uit den zelven befchryven. Ik wete, hoe zeergy my lief hebt, en hoe veele wenken gy my gegeven hebt op dat geene 't welk ik nu erkenne, en, God zy lof! nog niet te laet erkenne. Zeer lang wilde ik uwe wenken niet verftaen ; maer, al had gy my die nu nog fterker gegeven, zoud ge, gelyk tans, myn waerde zusters zoon gebleven zyn.
Ook nog dezer vernederinge moet ik my nog onderwerpen, dat ik voor u belydenis doe van 'tgeen gy reeds voor lang met leedwezen in my gezien en opgemerkt hebt.
Sederd ik van den grooten Profeet uit Nazareth Liefde geleerd hebbe , zie ik eerst recht , hoa verre ik te voren van haer vervreemd was a hoe veel eerzucht 9 geestlyke hoogmoed



.304 HOTHNlë'L AEN ZYNEN NÈEF,
moed en eigenzinnigheit zich vermengden met den vroomcn yver en ernst , welken ik telkens , wanneer ik de Godsdienftige Vergadering bediende , uiterlyk blyken liet. Het dacht my groot, en een yver voor Gods eer te zyn, wanneer ik alles, wat xondfom my was, verdoemd e, en het lasteren myner enderhoorigen met bitterheit vermengde. Als ik zag, dat alle harten zich van my verwydeiden, dat de kinderen my vreesden, de ouden mynen omgalig fchuwden, my, waer zykoöden, ontweeken , cn my hunne gefchenken en liefdeblyken onthielden, hield ik dit voor een martelaerfchap wegens mynen yver voor de wet. Onder voorwendfel, van de waardigbeit van myn ampt optehouden, moedigde ik niemand aen, maer maekte het voor elk Zwaer, voor niemand gemaklyk, my te naderen met eene vrymoedige berisping of beoordeeling van myn leer en daden.
Dikwyls, zeer dikwyls, ftak ik zelve diep in dat kwaed, die zondige gewoonten, die gebreken en heerfchende driften , waerover ik anderen fcherp beftrafte en veroordeelde. Myne kinderen voedde ik op met bitteren yver en overmatige geftrengheit; en, de oudfte zoon uitgezonderd, zyn ze my alle tot een plaeg geworden. Maer myne zwakheit, om hunne gebreken te dekken, hun misdiyf ten beste te duiden, aen hunne verkwistingen opteoiferen, 't geen ik aen behoeftige bloedverwanten had behooren uittedeelen,en myne ftreiigheit over andere Ouders



«OTHNlëL aen zynen NEEF. 5 >e;
ders en kinderen waren en bleeven fteeds even groot. Intusfchen weet de Getuige in den Hemel, hoe zeer ik voor hen ftreed in het gebed, hoe dikwyls ik met traenen en hevige gemoedsbewegingen den troon van God naderde, opdat ik hen gerechtigheit en Godzaligheit mogt inboezemen. Maer naeuwlyks was ik weder by hen, of de minfte misilag, die my voorkwam, deed mynen yver, dien ik voor een yver Gods hield, ontbranden, en weg was de liefde.
Evenwel om myns gebeds en om myner traenen wille begenadigde my de Heere; en ik wete, Hy zal ook nog alle myne overige zoonen begenadigen, en met zyn Licht befchynen. Dus was byzonderlyk myn bede , federd ik, gelyk gy weet, mynen blinden yver, om myn eigen Leerftelfel in de Synagoge te-volgen, verlaten hebbe. Jefus, de groote Profeet, en , zoo als ik nu vastlyk gelove , de beloofde Ver- 1 losfer onzes Volks, heeft my nu niet flechts verwaerdigd tot eene nadere kennis aen, ennaeuwergemeenzaemheit met hem, dan ik my immer had durven voorftellen, maer zelfs gemaekt tot eenen der zeventig Boden , om zyn Koningryk aentekondigen. Ik werd de laetfte benoemd, en verheugde my grootlyks. Voor veele jaeren zou ik my verbeeld hebben, de eerfte te moeten zyn,als ik toen gedacht had, dat de Openbaring van Israëls heil zoo naby was. Dus dan zullen de eerften de laetften wezen, en teffens den Genadigen ten hoogften pryzen, dat zy dit nog mogen zyn. Des Heeren woord: „ Wie zich zelven verhoogt , zal ui. deel. V „ ver-



306 HOI H NI è'i AEN ZTNEN NEEF.
„ vernederd worden," mag en duive ik hier niet op loepasfen; want hy heeft my zeer verhoogd, dat hy my nog tot den laetften zyner vreugde - Boden heeft aengefteld.
Myn buurman de metfelaer was de eerfte van allen, die hy riep; en gy kent de nedrigheit en befcheidenheit van dien man van langen tyd her. Nu is zyn vlytig arbeiden, zyn zvvygen en onderzoeken , zyn geduld, wanneer men hem verachtte, en zyn befchaemde verlegenheit, als men hem prees — nu is dit alles naer verdienften beloond, en aen hem gebleken , 't geen de Heere ook gezegd heeft: „ De laet,, ften zullen de eerften zyn," en „ die zich zei-,. „ ven vernedert, zal verhoogd worden."
Intusfchen wilde de Heere hem niet toelaten, nae huis te gaen , om affcheid van de zynen te nemen, en orde op zyne zaken te ftellen; want daer was haest by; 'er moest met deze verkondiging geen halven dag gefammeld worden; daer ftaen groote dingen te gebeuren, en de oogst is, zoo 't fchynt, overryp.
Necbum, de laetfte in rang onder de Oudften der Synagoge , dien gy wel kent, die my met zynen zachtmoedigen fpreektrant zoo veelmaelen befchaemd zou hebben, indien ik begrepen had, welkenGeefteskind ik zyn moest, en dien ik zoo ver beneden my dacht te zyn, is my tot een medgezel toegevoegd; wy zyn gepaerd, doch hy moet het woord voeren. Ook dit zou my zeer verootmoedigen, indien niet de
er-



KOTHNlè'l. AEN ZïNEN NEET. 337
eikendtenis van myn liefdeleerend hart my reeds beneden allen vernederd had. Nechum weet ook •njet, hoe hy zich ootmoedig genoeg jegens my gedragen zal, en aenbidt den Heere, wiens wil hy in .dezen moet gehoorzamen.
Dan genoeg hier van. — Jefus heeft ons de magt toegedeeld, om kranken te genezen , en ons geboden , -te verkondigen, dat het Gods Ryk genaderd is; en dus doet het vreugdvolle gevoel van dit vermogen , en de blydfchap over zyn naderend Ryk, onze harten geheel te faemen fmelten.
Dit wilde ik u nog fchryven naby den nacht, welke op myne roeping volgt; terwyl ik wete, dat gy God mynentwegen pryzen zult. Nechum groet u.
V I.
nechum met zyne vrouw.
•BS^e,chum Ik moet fpoedig voortmaken. Vrouw. God zy met u! Nechum. Maer wacht — het verwondert my, , V a dat



308 nechum met zyne vrouw.
dat ik dit vergeten kon; —Onze oude Rabbi is ook een der Boden, en ik ben by hem gevoegd. Zeide ik niet altoos: „onze Rabbi meent het zeker wel; „ maer hy kent zich zelven niet recht." Godbeloont nu zyne aelmoefen. Hy is nu een man als een Engel , en zal gewis nog groot worden voor den Heere.
Vrouw. Dat hebbe ik wel gewenscht, maer niet gewacht. Ik fchame my over mynen yver tegen den Rabbi.
Nechum neemt affcheicL i
V I I.
andrkas, thaddeus, en een der Jon-; geren van joannes den dooper.
*^ndreas. — Mainan, Eliezers zoon (>); Sapphat, die by Piiilippus zeer wel bekend is O),
Hotn-
(*) Zie W. 184 — 185, 203 ~J 20J. en 263 — 291. ïn het
EERSTE DEIL
O) BI. 116 — n8, 134—139. van het tweede en bU
J8 — 63. yan dit DEfLDI DïBl,



ANDREAS THADDEUS ENZ. 309
Hothniël, de gewezen Rabbi, en Nechum (c) zyn 'er ook onder. Maer Thaddeus! gy, met uw goed geheugen, kunt nog vevfeheidene opnoemen.-
De lee rl. van j o a n n. Ik bidde u, noem my die gelukkigen, zoo vir.e gy die kent.
Thaddeus. Samma(V), Jofua, die zynen Pharifeefchen vader verre overtreft (e) Totham Jothams zoon, van Nazareth (ƒ) , Gehaü (g) ; . . .
De leerl. van joann. Dien kenne ik; deze is geheel een andere als zyn broeder. Zy zyn beide van de vroege jeugd af, de eene ten goede, de andere ten kwaede, als opgcwasfen.
Thaddeus. Annas van Jericho, de zoon van den Hovenier (&); Ezechiël, wel eer een Sadduceër (/). Seth, een timmermans knecht (k) Nahum (/) Nachor, de vader van Ifaiik, dien Jefus genezen had; Thomas kent hem van naby ( »?); ook de zoon van Rabbi Jonathan , ik wete zyn naem niet, die het üed op Joannes den Dooper maekte ( n ),
El-
Zie de beide voorgaende Stukken, (rf} Bl. 121—123. inhet eerste deel. (>) BI. 142--14J. van het eerste deel. (ƒ) Bl. 20S —209. van het eerste deel. (g~) BI. 243— M7. van het eerste deel. (A) Bl. 291 — 308 in het eerste deel. (*) Bl. 310 — 323. in het eerste deel. (£) Bl. 323 —330. in het eerste deel. (/) Bl. 330. in het eerste deel. (ot) Bl. 337 — 348, in het eerste deel. (i2) Bl. 369 — in het eerste uil.
V3



gi6 ANDREAS TIlADDZU'S ENZ.
Elkanas van Kana C o ), Kleophas en Joel, die y verige leerlingen van wylen uwen Meester (p ).
Leerl. van joann. Dezen kenne ik zoo goed als iemand.
Thaddeus. Sabbethai , de fmit in Kapernaum; ó hoe is deze veranderd !(^) Jezer, Dathan's zoon (O , Jonathan, de Bruidegom van Abi-gail(j) Karnach, Cham, en Apajïm , ook drie Galileërs(f), Jared de blindgeboren zoon Van Is-
maëlO) meer kan ik my nu niet erinne-
fetf; — in 't kort, daer waren 'er zeventig ; een gansch Heir, voorwaer!—een gansch Heir van vreugde verkondigers 1
( o3 El. 59 — 76. in het iwini ïtti,
(p) Bl. 77. in het tweede deel.
( q~) BI. 181 — 1S3. in het tweede deel.
( r) Bl. 23a — 237. in het tweed» deel.
( j ) Bl, 259 — 263. in het tweede Deel,
(>) Hier voor, bladz. 22 — 27.
(v) Hier voor bladz. 161 —180.
VIII.



JU
VIII.
senajaiiu met sciielom, de zoon der weduw me ii al a, by haer ia huis komende.
*^enajahu. Wy waren vergeefsch by den Geneesheer.
Me ha la. (Die, in een binnenvertrek zyn de, haeren zoon nog niet zag ) Gaf hy geheel geen hoop ? heeft hy hem by zich gehouden?
Benajahu. Geheel geen hoop! Ook wilde hy hem niet ter genezinge by zich houden.
Me h al a. Waer blyft by dan ? is hy onderweg bezweken ?
Benajahu. Neen; hy ismeéte rug gekomen . . . Schelom! Schelom! (Schelom komt nae binnen, en vliegt y/ings nae zyne moeder. )
Me ha la. Waer is het bindfel van voor uwe
oogen? God zy geloofd! de beide oogen zyn
gezond ! daer hapert niets aen ! Hoe komt dit toch ?
Be na jah u. Geen Arts — — maer de MetV4 fe-



3^2 ÏENAJAKU EN SCHELOM
felaer Nechum hielp hem; of liever Gods Gezalfde heeft hem geholpen.
Me hal a. (Met verrukking en traenen van blydfchap haeren zoon aen den boezem drukkende, en God zegenende.) Ik bidde u, verhael my toch.
Benajahu. Onder aen den heuvel ontmoetten wy dezen man met nog iemand by zich. Ik fprak hem vriendlyk aen, maer hy antwoordde kort, en durfde zich niet ophouden, daer ze een zaek van gewigt te verrichten hadden. Ik werd nog nieuwsgieriger, en drong by hen aen, dat ze my toch als met twee woorden zouden zeggen, welke zaek dit wezen mogt. „Jefus van Nazareth , (antwoordde hy,) „ is niet verre van hier,-koos ons met ons „ zeventigen uit, —gaf ons magt,de kranken tege„ nezen , de booze geesten te verdryven, en belast„ te ons , in allen fpoed te verkondigen, dat het „ Ryk der Hemelen naby gekomen is; verbiedende „ ons ernftig, te dralen, of ons met iets anders „ optehouden." Ik ftond verbaesd , bad in myn binnenfte, en zeide „ Ik ben ook een zoon Abra„ nams, en gelove aen zyn Heil. Dat ge u by „ ons ophoudt,is geen lammeling in uw beroep; ja „ Nechum ! ook hier is eene kranke; wel dra zal ,? hy, volgens het zeggen van zynen niets daer te„ gen vermogenden Arts, het gebruik van beide „ de oogen kwyt zyn." Schelom was opmerkzaem geworden, nam de hand van Nechum, en zeide; „ Ivunt gy genezen , gelyk Jefus van Nazareth,
s, oo t«



MET DE WEDUW MïHALA, 313
„ ontferm u dan myner! Ik lyde hevigen pyn ia ,, myne oogen, en verlieze meer en meer het ge„ bruik van de zelve." Terwyl Nechum hem de hand over de oogen {treek , om hem te genezen, zag ik van rondfomme langs den grooten woudweg hier agt, — daer twaelf—van den heuvel afkomen, en nog een en ander paer, buiten de boomen om, langs ons henen gaen. Allen waren ze vol ernst en vrolykheit ,en, ftil en fpoedig voortgaende, flapten ze onsvoorby, zonder één oogenblik te toeven. Toen dacht ik aen het woord des Heeren, dat onze Rabbi met zoo veel yver las, ons waarfchouwende, dat we ons niet moesten verbeelden, dat het reeds daer aen toe ware, en ons dus op eiken Bedrieger verlaten.
M e'iiala. Welke woorden bedoelt gy ?
Benajahu. „ Daerom zal ayn Volk mynen Naem lee-
„ ren kennen ten dien dage; „Want ik ben Jehovah, die fpreke: Hier ben ik! „ Hoe gewenscht zyn op de Gebergten „De voeten van den Heilbode; des Vredeverkondigers? „Van den bode der goede tyding, des Verkondigers van Heil! „Van hem, die tot Sion (preekt: uw God is Koning! „Alle uwe Wachters verheffen hunne ft.mme, te laemen jui-
„ chen zy.
„ Want zy zien het met hunne oogen, hoe Jehovah te rug
„ keert nae Sion ! „Maekt luid gefchal , juicht te faersen , gy verftoorden
„Jerufalems!
„ Want Jehoyah heeft zyn Volk getro#itj Israël verlost,
y 5 »i«:



314 benajahu, sciielom en mehala.
„Jehovah heeft zynen heiligen arm ontbloot , voor aller
„Volken oogen, „ En alle Einden der aerde hebben gezien het heil va»
„onzen God.( *)
S c ii e l o m. Ja, dat gelove ik; zy waren, zy zyn gewenscht, die vreugdeboden op hét gebergte van rondfomme. De eerfte waren reeds voorby, maer de laetfte paeren zag ik nog. Ik zag hen lang achter na , zoo lang ik iemand konde zien. Hebt gy wel gezien, hoe by den fcheidfteen, verre van ons, het eene paer links, het andere rechts affloeg, en de meesten recht uit gingen.
Benajahu. Goede God! of dit knaepje nu ook een goed gezicht had! - Neen, ik kon hen zoo verre niet onderfcheiden.
Schelom. Maer gy zeide daer tegen moedervan zeventig. — Zoo veelen waren 'er toch op verre nae niet. •
Benajahu. Daer waren reeds veelen links en rechts afgegaen by den kruisweg onder aen den heuvel; , .
C*) Jesaia Ln, ö—. ra.
* *
IX.



P5
i x.
TWEE GEBUUREN,
*<^. Ziet gy wel, dat 'er nu zeventig zyn, welken hy zyne geneeskracht en wonderdadig vermogen heeft meegedeeld. Zevenmael zwaerder is het nu, de Openbaring van God door hem te lochenen; Zeventigmael verdient nu , naer de erkendtenis van vriend en vreemd en vyand, zyn zaek geroemd te worden. Noem het nu voortaen eens een zaek, die in een hoek gefchiedt, als gy durft.
B. Dat geldt by my alles evenveel, zevenvouwig, of zeventigvouwig!-- Wy hebben eenen nodig, die kracht in den arm en moed in 't hart heeft, en die een doorn is in't oog van den Keizer, welken hy nooit 'er uit kan halen. Wy ontbeeren Jofua's en Gideons, en Samfons, en Davids, maer geen geneesmeesters en uitdryvers van booze geesten. Wat helpt het ons, fchoon ook de geneesmeesters niets meer te verdienen hebben , fchoon alle kreupelen fpringen en huppelen , en alle blinden de narren
tel-



3IÖ TWEE GEIUUREN.
tellen, zoo lang wy flaven der Romeinen zyn? Laet maer de Heerfchappy van den Mesfias eerst eens daer zyn , dan zal het met alle de kranken ook wel
X.
Een boeren-ge sprek, in 't gaen uit dc Synagoge te huiswaert.
'
sUJU- Het zal C. flecht genoeg bekomen, dat hy zich met hen heeft ingelaten.
B. Wat zegt gy? ingelaten, by heeft
hen ontvangen , onthaeld , geherbergd en alle eer aengedaen ! zelfs wanneer een O verpriester van JerufaIem by u kwam, zoud gy niet meer omflagkonnen
maken; en de eene van hen was flechts een
boer.
D. Ik gelove het wel. De vrouw van C. was by de myne; maer zy moest terftond nae huis , om te kooken en te braden,
E.



sin BOEREN-GESTS.sk. Jiyj
E. Hy is dat vleesch zekerlyk nog fchuldig.
A. Die dwaes ! het zal hem buiten dat wel voor de helft in zyne neering fchade doen. De Oudften .zullen zekerlyk niet toelaten , dat die zaek in het dorp opgang maekt; en by God is genade . . . maer . . .
F. De zoon van C. is krank; hy kwam heden niet te werk.
B. Daer zien wy al, wat zy konnendoen, die Profeeten!
A. Spaer toch dien naem, en wees wyzer, dan dat gy hen Profeeten noemt.
C. (komt onverhoeds achter hen) Ja gebuureni ik heb die koninglyke gezanten geherbergd.
A. en de andere verfchrikken, daer ze niet bemerkt hadden , dat C. zelve onder hun troep was. Vergeef het my; gebuur! ik zag u niet. Daer wordt ook zoo verhaeld.
C. tot A. Gy hebt'er niets op te zeggen, (tot allen. ) Het vleesch is betaeld; myn dochter heeft met haer fpinnen in twee nachten zoo veel weder verdiend. Myn jongfte zoon was gisteren over veld , en is heden wat onpaslyk, omdat hy zich overloopen heeft; maer de oudfte, die een vierde deel Jaers gelegen heeft, is, God zy lof en dank! geheel gezond. Als de jongde morgen nog niet kan uitgaen, lieve F:! zal ik u den oudften te weik zenden. Voor 't ov-rige moet gy lieden weten, dat ik deed, wat ik kon, en lyden wil, wat ik moet;
want



318 EEN ÏOEREN-GESÏREK.
want het zyn Boden des Hemelfchen Ryks, moet gy weten. De neering zal wel wederkomen.
G. Zoo trotsch ben ik niet, dat ik wyzer zou willen zyn dan myne Overften. Deze wondermannen wilden eerst by my hun intrek nemen; maer het geen de Rabbi onlangs fprak, was my nog in 't geheel niet vergeten. Ik heb hen fchielyk voortgezonden. Zy fchuddeden de ftof van hunne voeten, en zwetften van des Mesfias Ryk. Die onnozele zielen ! Als zyn Ryk eens komt, zou men dan ziüke voetboden zonder gefchal en geklank moeten wachten !
C. Als dit zoo eens best ware. —— —. - .
H. Maer—ik moet ook een woord zeggen. Als gy lieden krank waert, en de Geneesmeester u
den dood voorfpelde, dan zou ik wel
eens willen weten, of gy dan eenen trompettenden ruiter, die u in elendeliet, liever geloven zoud dan den geringften Nazarener ,, die u terftond zoo herftelde, als of ge op nieuw ter werelt kwaemt?
B. Ja, dat zou wat zyn. _ — maer wat doen zy dan toch ?
H. Het verfchüt my niet, hoe het voorts met de zaek zy; maer waer is waer. Ik kwam van daeg vroeg te huis , nadat ik met myn kraem gisteren en eergisteren verfcheidene dorpen en vlekken had doorgeloopen, en overal, waer ik kwam, verhaelde men my verfcheidene uitftekende genezingen, en dat zonder dat het lang geduurd had.
B.



EEN BÓEREN-GESPREK. 319
B. Ja, als men alles zoo maer terftond geloofde!
H. Nu, 't is wel dan; — die lochent, 't geen hy zien en tasten kan, en niets gelooven wil van 't geen by hoort, maer liever twintig en meer voor dwaezen en leugenaers maekt, dan dat hy een voet verzet, om achter de waerheit te komen, —— met de zulken hebbe ik niet veel op.
B. Ik gae, waer ik moet. Gae ook nae den Rabbi, die zal u uwe zwarigheit wel oplosfen gelyk my.
■De rabbi (aen wien een van 't gezelfchap heimlyk had aengehracht, dat men daer een ernjiig gefprek had over de twee Galile'èrs, en die *er na juist by kwam, en B. op den fchouder tikte:) Braef! braefl Boas! Wat is 'er? heeft de kramer weder wat nieuws ? Hy weet het toch altyd best!
( Nu wilden 'er wel vier te gelyk fpreken, en hevig tegen C. en H. uitvaren; maer de Rabbi gelastte hen, van malkander te gaen, en deed A. en B. met C. en H. by hem in huis komen.)
Einde van het derde Deel.