OUDE JOOBSCHE JB JU I JE V JE, N> SAEMENSP1AEKEN EN VERHAELEN, ' VAN SOMMIGE TYD GENOOTEN DES ZALIGMAKERS. (behelzende HET VOORNAEMSTë der. EUANGELIE-OESCHIEDENlSSEN. ) Gevolgd naer het Hoogduitsch van JOHAN KOENRAED PFENNINGER. Prediker in de JVeeshuiskerk te Zurich» vyfde deel. Te L B T D E N, By l. herdingh» 1 7 9 o.   D E NÉDERDUITSCHE VERTAELDER A E N Z Y N K LANDGENOOTEN. JEen %eer treffend hüislyk voorval, gevolgd door zeer aenmerklyke veranderingen in myne omstandigheden y was eene der voornaeme oirzaken van den traegen voortgang en fpade uitgave van dit Vyfde Deel; ik verzoeke deswegen verfchoo' ning van alle, en verwachte deze van die myner. Lezers, welke my van naby kennen; terwylikdezt vertraging, zoo veel van my afhangt, voor het toekomende zal trachten te vergoeden, • % m  Het geen ik wyders te zeggen hebbe, zal voor' komeu by wyze van aentekening onder de volgende Voorreden des Schryvers , die ik tam in haer geheel aen myne Landgemoten mededeele, terwyl ik hen een aenhoudend nut onder 't gebruik dezes Werks toewenfche. VOOR-  VOORREDEN VAN DEN S C H R Y V E R. J-fet gebeurt niet zelden, dat zelfs de verftandigfte en beste menfchen , in fommige ge-, vallen, bezwaerlyk hunne eerfte opvattingen van deze of geene zaek laten varen, om tot een ander en meer gunftig gevoelen over de zelfde zaek overtegaen; konnende zy zich niet dan met moeite ontdoen van die nadeelige indrukken , welke een faemenloop van in- en uitwendige bykomende omftandigheden in den beginne veroirzaekt had. Niets is onbedachter, dan dat men zulke menfchen, alleen daerom, iets minder zou fchatten;- neen, men moet zyn zaek in een des te klaerder licht pogen te zetten, op eenen gunftiger tyd hopen, en zonder verzuim daar op werken, dat die gunftiger tyd en omftandigheden fpoedig geboren worden. Deze overtuiging is het, welke my dringt, in deze Voorreden wat uitvoeriger en meer * 3  vx VOORREDEN bepaeld te antwoorden op fommige bezwaeren , by herhaling tegen myn werk ingebracht. De Natuur van Dichterlyke voorftellen vordert eene zekere fchikk'ng eener geheele meenigte van omftandigheden, welke de Géfchiedverhaelen onbepaeld laten , en dit maekt de vinding of verdichting van even zoo veele omftandigheden noodzaeklyk. Men kan geen fchildery of tekening geven vanChristjs, of van een zyner bedryven, zonder eene meenigte Hoofd- en Bytrekken daer by uittedenken, welke de Gefchiedenis niet vermeldt. Het doel der Dichterlyke voorftellen van Bybelfche Gefchiedenisfen, als zoodanige aengemerkc, is, den lezer — den aenfehouwer — den toehoorder te roeren en te verlichten. De wysgterige Dichter wil waerheit,— de Zedendichter, deugd, - de Christelyke wil beide — door de Bybelgefchiedenis bevorderen. Dit doel kan zoo wel bereikt worden door eenen maetloozen als door eenen gebonden fchryftrant, — zoo wel in den briefftyl en by wyze van gemeenzaeme gefprekken als door heldendicht, — en dikwyls door de eerfte meer,dan door de laetfte. Mee  TAN DEN SCHRYVER. VII Met dit uitzicht begon ik myne Mesfiade in profa. Ik liet niet na, ter weerïnge van allen misverftand, deze onwederfprokene en onwederfpreekbaere ftelling in de van tyd tot tyd uitkomende Stukjes inteprenten. Ik voegde daer en boven by-ieder Stukje die Hoofdftukken en Verzen der Euangeliën, waer uit de daer in voorkomende Brieven, Saemenfpraeken, Verhaelen enz. ontleend waren, en plaetfte die Tekften in hun geheel volgens de door 't gezach der Overheit gcfterkte; Zurichfche Overzetting, zonder één eenig woord daer by te voegen. ( * ) (Iets, 't welk ieder Schryver, die in fmaek aanmerklyk verfchik met die der Bybelgefchiedenisfen, gewis gaern verzuimt.) De (*) ik heb niet nodig geacht, den Heer PfenninCEYin dezen te volgen, maer liever plaetfte ik boven ieder ftuk, daer dit kon gefchieden, die plaetfen, waer uit het zelve ontleend was, zonder den geheelen Tekst woordlyk te doen drukken; vertrouwende.dat myne Lezers gemeenzaem genoeg zyn met hunne Bybels, om die plaetfen geduurig oP te flaen, gelyk ik ^ „e roomden voor het eerste deel bl. XIII. hebbe aengeprezen, en nu by herhaling aenpryze. * 4  tSM VOORREDEN De tegenwerkingen, welke my gemaekc zyn, betreffen niet my alleen maar allen, die ooit met een verftandig oogmerk ergens eenig deel der heilige Gefchiedenisfen dichtkundig voordroegen; want geene zoodanige voordragpen , 't zy ze *t werk zyn van den Schilder, Zanger , Toneel- of Heldendichter , konnen zonder verdichtfeten of vindingen heure volkomenheic erlangen. Hoe verre ook de gefchiedenis van Christus alle gefchiedenisfen des Ouden Verbonds overtreft, ieder Christen nochtans, die met Paulus gelooft, dat de verzameling der Heilige Schriften Israëls den menfche wys kan maken tot Zalighek, - dat ze het werk zyn van eenen hoogeren Geest, en nuttig tot verbetering, onderwyzing en volmaking van den 'Godgezinden mensen in allen goeden werk,— — ieder, die met Paulus in deze overtuiging ftaet, zal. ook de Gefchiedenisfen des Ouden Verbonds. heilig achten. Dus gelden dezelfde tegenwerpingen, welke tegen myn Werk worden ingebracht, ook de Redevoeringen van den Godgeleerden Ni e mei Sr, Abels dood. van G e s n e r , vanKlo p fs to c, gelyl^ook de Dayid en Sakmon van den laetften ; de Noachide en Bybelfcju Heldendichten vaa B o d m e r ; de foor tgelyke ftukken van Wi e-  van den SCHRYVER. ix land, enz.; en waer omtrent geldt dit meer dan omtrent de Mes/iade van Klopfstock.? (*) Men kan allen dezen met even zoo veel recht verwyten, dat ze de Heilige Gefchiedenisfen met verdichtfels, fabelen, kinderpraetjes, droomen of fprookjes vermengen, verflanfen, befmetten, ja daer onder als doen verzinken, en daer door voedfel geven voor het ongeloof en de fpotterny der Jierke — voor de ergernis der zwakke, — en de twyfe- laeryën der hsfe geesten. Ik denke in- tusfchen, dat alle deze tegenwerpingen, in de fchael gelegd, minder wegen zullen dan écn enkele goede daed, waer toe de een of ander door deze foort van fchriften wordt ge,dreven,- oféén eenigetraen van waer gevoel, die uit de oogen geperst is, in de andere fchael geplaetst; en Kloffstock zal, naer zynen wensch, de fchael vol Christen- trae- ( * ) Wy Nederlanders konnen hier een groot aentai byvoegen , die als Toneel- en Heldendichters of in AIleenfpraeken aen de zelfde befchuldigingen onderhevig zyn, en veele omftandigheden hebben, moeten verdichten ter bereiking? van hun oogmerk. Wie zal ondertusfchen eenen Vondel, eenen Hoogvliet, of eene van Merken, om geen meer te noemen , hierom, fcleen achten? # 5  x VOORREDEN traenen, ja alle Christlyke Dichters zullen een ryken oogst vinden van hun gezaei. Immers het nut der Bybeifche Poè'zyë is , zoo verre ik wete, zoo goed als algemeen erkend. In deze overtuiging ftaende omtrent het rnogelyke nut van mynen geringen arbeid, zo die flechts tamelyk mogt uitvallen, eene overtuiging, diefteundeop de natuur der zake en op de ondervinding, — kon niets dan een tegenoverftaend gevolg, dan by ondervinding geftaefde tegenftrydige uitwerkfelen, my van myn plan doen afzien; — maar, wel verre van daer , is juist het goede gevolg van mynen arbeid (een arbeid, wiens onvolkomenheit ik teftens fterk bezefrë , en nog fterker te gemoete zie) een der grootfte verfterkingen van myne overtuiging in dezen. Nergens vernam ik eenig kwaad gevolg; in geen Journael , hoe ftreng, verfcheenen zoodanige befchuldigingen, die my den moed benamen; — nergens eenig blyk van het gevreesde nadeel. De befcheidenheit daer en tegen verbiedt my, en het doel van dit Werk maekt het overtollig, alles, al ware het flechts de helft, op te geven van 't geen my, by wyze van goedkeuring en dankzegging, ter myner be-  van den SCHR YVER. « bernoediginge tot het voortzetten van dit Werk, en ter myner opwekkinge tot hartJyke dankbaerheit jegens God over deze Joodfche Brieven mondling van Inlanders en Vreemdelingen, 't zy middelyk of onmiddelyk, gezegd, fchriftlyk in Brieven van Buitenlanders gefchreven, of ook ten deele in tydfchnften te boek gefteld is; en dat door menfchen van beide kunne, fterken en zwakken , wereltlyken en geestlyken, geleerden en ongeleerden, jongen en ouden, ook van geheel verfchillende gezindten. Een gedeelte flechts daer van zou reeds genoeg zyn , om te toonen , hoe zeer verre dit gevolg het tegenoverftaende , 't welk my ter ooren gekomen is, te boven gaet. (*) Ik zal niet zeggen, hoe veel minder vryheit ik my zeiven gegeven hebbe dan andere Bybeldichters ; — niet zeggen , dat, — daer , by voorbeeld, Bodmer, Gesner, N i eMFiëu, en Kloffstock naer welgevallen lievende Paeren in hunne Gefchiedenisfen ( * ) Ook dit zou ik van myne navolging ontrent myne Nederduufche Lezers en Lezeresfen en de tydfchriften van ons Land mogen zeggen. N. V.  xii VOORREDEN fen doen voorkomen, en zelfs den opgewekter! Lazarus niet zonder zyne Jemina laten konnen, fchoon 'er, 't zy uit hoofde van het doel, of van wegen den geest der Gefchiedeniffe, geene dringende reden was,-ik daer en tegen hierin by uiiftek fpaerzaem en alleen naer den eisch der Gefchiedenisfe en Leer van Jezus te werk ging, - als ik flechts door één eenig voorbeeld de kracht der betuiginge wilde doen op merken: „dat lollenaeren en Hoeren den Pharï* 3,feërs zouden voorgaen in het liemebch Ryk"of ook met een enkel voorbeeld toone^, wat het zegt: „ wie Vrouw of Kinderen lief heeft „ hoven my, is myns niet waerdig." Ja hebbe ïk dat weinige, 't welk myn Boek van dezen aert in zich heeft, niet op het minste, — op het minjïe, zegge ik , - even 7.00 zedig, betaamlyk , onberisplyk , deftig behandeld als Gesner, Bodmer, Klopf- stock, —- ja zoo betaemlyk en deftig, als naer het oordeel der ftrengfte Kunstrechters in myn plan mogelyk was? Waerl) k , ik befpeurde ook nergens , waer of in welke omftandigheden ook, eenige de minfte afkeerigheit, ergernis, of vreze vror nadeel, wanneer Lazarus in openbaere Geestlyke Zang- en Speelftukken zyne verdichte jemina verzelc in het zingen van Aria's, —»  van den SCHRYVER. xm Aria's, — anders had my ook wel eenige kommer bekropen wegens deze en die vindingen en verdichte byvoegfelen in myne Joodfche Brieven. Ten overvloede zal ik nog ter myner rechtvaerdiginge te berde brengen , 't geen de achtenswaerdige Godgeleerde Heer Gwalther in zyne Voorreden voor een geestlyk Toneelftuk, door hem ontworpen, over dit onderwerp zegt: „ Het is vooral „ de pligt aller Dienaers van de Kerk en van .„ Christus, dat ze de pligten van alle men„ fchen, 't zy van welken ftaet of ftand zy „ zyn, in het openbaer en byzonder leerae„ ren; en hier toe fchynt het my niet ge„ noeg, dit te doen in Godsdienftige of tot • Godsdienftig onderwys beftemde plaetfen; „ neen, maer ook overal, op het Raedhuis „ en de Markt , op de Straeten en in de Schouwplaetfen moet die zelfde Leer be„ hartigd worden, op dat ook de menfchen, „ als tegen wil en dank , daer wys leeren „ worden, waer ze anders wel eens de „ meefte gelegenheit zoeken en vinden voor .„ dwaes en verkeerdheit En daer onze „ Eeuw zoo bedorven is, dat men de Leer „ der Heilige Schriften , als die in haere „ fmaeklooze eenvouwigheit wordt voorge- „ dra-  xir VOORREDEN dragen , geheel niet gaern wil hooreri, „ zoo houde ik het noodzaeklyk, dat wy, „ gelyk goede Geneesheeren, de bittere Ge* ,, neesmiddelen met honig omgeven, of den „ rand des bekers daer mee beftryken, op „ dat de verbysterde Kranke, die het bitte„ re Geneesmiddel met afkeer wegftoot, tot „ zyn eigen best misleid worde. Ik ben ook „ de eerfte niet, die dus te werk gaet. Wy „ vinden hier van voorbeelden zelfs onder „ de Ouden, die de Heilige Gefchiedenis en „ Leer, naer den fmaek hunner tyden, Dicht,, kunstig voordragen." Wat nu de voortzetting der Werks en myn jongfte beflait daaromtrent betreft, — niets fchynt my onaffjheidbaerder aen elkander verbonden, dan de Gefchiedenis van Christus en die des eerften Christendoms. Ik befloot daerom by my zeiven, doch zonder eenig woord daer van te uiten, om, indien God my leven en krachten fchonk, de voortduurende handelwyze van Jezus met zyn Volk en het Menschdom op gelyke wyze te bearbeiden. Dan , daer ik altoos dacht, het tegenwoordige Werk te zullen konnen bevatten binnen zes of agt Stukjes, was myn voornemen, met de Hemelvaert van Jezus een befhrit te maken  VAN DEN SCHRYVER. XV ken van de Euangeliegefchiedenis, en dan de Apoftoüfche Gefchiedenis, als een Werk op zich1 zeiven, met eenige weinige verandering in den Titel, met het wederke'eren der Jongeren nae Jerufalem aentevangen; maer tans, van befluit veranderd zynde , achtte ik my verpligt , daer van bericht te geven met byvoeging der redenen , welke my Jaar toe bewogen. Tans namelyk is myn voornemen, het in den grond onfcheidbaere geheel niet van een te fcheuren , maer dies te beknopter te bearbeiden, en in ftede van de Euangeliegefchiedenis in tien , en de Apostolifche in zes Stukken, te bevatten , nu de eene en andere in twaelf Stukken by een te voegen. (*) In (*) Byna twee van deze Stokken hebbe ik in ons Nederduitfche Werk to: een Deel gebracht; en, daer reeds een goed gedeelte van het tiende Stuk in dit ons vyfde Deel voorkomt, zal ik myn best doan, om hec overfchot van dat tiende met de twee volgende Stukken in één deel te brengen, en dus myne Navolging met zes Deelen te doen afioopen. Schoon ik nier zondet vreze ben, dat de twee laetfte Hoogduïtfche Stukken te groot zullen worden , om in dat zesde Deel nog plaets overtelaten voor een Register der Tekften en der Perfoonen en Zaken, 't welk ik reeds gedeeltlyk ver- TSj;r-  xvi VOORREDEN van dEN SCHRYVER. In deze faemenvoeging en beknopte volvoering van den arbeid , wanneer alles als één geheel gegeven wordt, ligt dit wezenlyk voordeel/, dat de groote zwarigheit , die zich in de levensgefchiedenis van Jezus tot aen zynen dood opdoet , maer die door de Opftanding en Verfchyningen na de Opftanding volledig voor de Jongeren ontwikkeld werd , zich ook by andere twyffelende Joden, by vyanden, Sadduceërs, ja by verre af zynde Heidenen, door eenige dichterlyk in* gevlochte vindingen en waerfchynlyk voorkomende gevallen, laet ontwikkelen; zónder dat daer toe die meenigvuldige herhalingen nodig zyilj welke onontbeerlyk geweest waren, indien de Euangelifche en vpostolifche Gefchiedenis in twee afzonderlvke Werken verfchenen waren. vaerdigde, en'zoo nuttig aanzie tot een gemaklyk gebruik van het ganfche Werk, dat ik gelove , daer meé den bezitteren van dit Werk wel zoo veel dienst te zullen doen, dat zy zich daerom de uitbreiding tot zeven Deelen, indien ik die niet kan omgaen, geenzin, zullen beklagen. n. Vi I N-  INHOUD DER STUKKEN VAN dit V Y F D E DEEL. AGTTTENDE AFDEELING, beginnende met de voïfirekte veroordeeling voor den Raed, en hopende tot de geesfeling en befpottingen in het Rechthuis, I. De Rakd der twee en Zeventigen, in de Raedzael vergaderd, Vrydags morgens vroeg, Vergelykt Lukas XXII, 66. - - - - - - bladz. i — 2. II. Veryolg van het voorgaende. - bl. 3-- 7. IJL In vervolg. Ontleend uit Lukas XXIII, 51*. - - - bl. 8. IV. In Vervolg. Het Sanhedrin. - bl. 9--11. V. Jesus voor den grooten Raed. Ontleend uit Lukas XXII, 6Ó--71. bl. ia-ij. VI. In Vervolg. - bl. 14—15. Vil. Naha$son, een Feestvreemdeling, in het huis van Phaies. Vergelykt Mattheus XXVII, 2. Markus XV, lb Lukas XXIII, 1. Joannes XVIU, 28a. - bl. 15--iq. VIII. Nahasson met zyn Zoontje. - bl. 20,21. IX. N ahasson's Knaepje. Vergelykt Mat^««XXVII, 3-5. - - -■ - bl. 21 , 22. ** X.  XVIII Inhoud der Stukken. X. Twee Raedsdienaeren. Vergelykt als voren. - - . . - - bl. 22, IJ» XI. Judas by dë Priesteren in den Tempel. Vergelykt Mattheus XXVII, 3-5- bl. 24,25. XII. De Priesters in de Kamer des Tempels. ( in Vervolg ) Vergelykt Mattheus ■ XXVII, 6, 7. bl. 25 , 2$. XIII. Kleophas met Nathana£l. Vergelykt Mattheus XXVII, 3-5 en Handelingen I, 18 , 19. - - - - bl. 27 — 29. XIV. Zbphonias aen Severus. (Stukswyze.) - ------ bl. 30. XV. De zelfde aen den zelfden. Ontleend uit Mattheus XXVII, 11--14 Markus XV, 2-5 Lukas XXIII, 2-5 Joannes XVII, 28-38. bl. 31--41: XVI. De zelfde aen den zelfden, {in Vervolg) Vergelykt Lukas XXIII, 6-11. bl. 42-49. XVII. Abisai (een Jongsken) met zyne Moeder. ------ -.bl. 49—51; XVIII. Bathseba met haere Dienstmaegd. • - - - - - ' - bl. 51 , 52. XIX. Fontiüs Pilatus mer Gajus. bl. 53 , 54- XX. De Raedsheer Gajus en de Geheimschryver. ------ bl. 55. XXI. Een troep Volks, in het Voorhof der Mannen. bl. 56, 57. XXII. Een andere troep, in een anderen hoek des Voorhofs, zynde meestal Inwoonders van de Stad zelve. - - bl. 58--60. XXIJI. Zephonias aen Severus. Vergelykt Mattheus XXVII, 15-18 Markus XV, 6 - 11 Lukas XXIII, 12 - 17 Joannes X VIII, 39. - - - - - - - - bl. 60 — 65. XXIV.  Inhoud der Stukken. xix 'XXIV. Portia, Gemaelinne van den Stadhouder, met eene Slavin en eeneDiENST- maeod.bl. 66-69. .XXV. De zélfden en eene Bode. Ontleend uit Mattheus XXVII, 19. * bl- 7°i 7*° XXVI. Zephonias aen Severus, in vervolg van XX1I1. Vergelykt Mattheus XXVII, ? 20--23 Markus XV, 11-14 Lukas XXIII, 18-23. ------- bl. 72--74« XXVII. Zephonias aenSEVERUs. {in vervolg) Vergelykt als voren. - - bl. 74-76. XXVIII. Een Bode in de zael van Matxhias. {Stuksnyze) Vergelykt als voren. bl. 77-81: NEGENTIENDE AFDEELING, hopende van de befpotting. met de doornenkroon tot op de uitvoering ter t Kruifiginge. -I. Janna met eenen jongeren Burger onder de meenigte voor Gabbatha. Vergelykt . Joannes XVS., - • - s../,- bl. 82-83. II. Zephonias aen Severus. {in vervolg) Vergelykt Mattheus XXVII, 27 - 30 Markus. XV, 16 - 19 Jo.annes XIX , 1-4. bl. 84-- 8*. Hl. Ge ta met He.gio, twee Romeinfche ; Krygsknechten. bl. 89—90. IV. Zephonias aen Severus. (in vervolg) Ontleend uit Joannes XIX , 5—8. bl. 91 — 93. V. Vemolg qp het voorgaende. Ontleend uit Joannes XIX ,. 8 - 11. - bl. 94,95. **'a VI,  xx Inhoud der Stukken, VI. Pilatus met zynen Raedsheer G a- jus. Ontleend uit Joannes XIX. \ia. bl. 96, 97. VII. Kajaphas, Alexander en Phi- lo. Ontleend uit Joannes XIX, \ib. bl. 98-100; VIII. Zephonias aen Severus. (in vervolg van V) Vergelykt Mattheus XXVII, 24, 25 en Joannes XIX, 12- 15. - bl.IcO-.I04I IX. Twee Jongeren en eene Bode» bl. 104-, 105. TWINTIGSTE AFDEELING, van Gabattha tot Golgotha. I. Wedervaren van Abihü, tans met zyne drie Zoonen in Jerufalem. - bl. 106— hg; II. R1 sc ho n met den Cipier, in de Gevangenis. - . . . . . bl. in-112. in. De zelfden na eenig tydverlbop. Bl. 112, 113. IV. Jared met Ajr a m b e n - H a gg ai. Vergelyfet Mattheus XXVII, 31 en Markus XV, 20. bl. 113— 11 f, V. Rabbi Nap'hth aii. ^;te»jj»r«eii'. bl. 118— 123, VI. Jared met Ben-Haggai. (in vervolg van IV.) - - - bl.124-.12S; VII. De twee oudste Zoonen van Rabbi On. bl. 129-131; VIII. Maria en haer Gezelsxhap. bl. 131. IX. De Bede der Weduwe van Rabbi Jehojada. - - - - - bl. 132 — i3Aj X. Jared met Ben-Haggai. (in Vervolg van VI. ) Vergelykt Joannes XIX> 17 • bl. 134,13 3. XL Twee Vreemdgingen, - bl. 135,156.  Inhoud der Stukken. xxi XII. Jared met Ben-Haggai en eenige Vrouwen met J e s u s. Ontleend uit Lukas XXIII, 27 — 31. - bl. 137,13!. XIII. Jared met Ben-Haögai. Ontleend uit Mattheus XXVII, 32 Markus XV, 21 Lukas XXII, 26. - - bl. 139«141. XIV. De zelfden, (in vervolg) Vergelykt Joannes XIX, 19—33. - - bl. 141—144.' XV. Bathseua, de Bruid van Zephonias, met eenige andere Jodinnen van ongelyken rang en ftaet. - bl. 144--147; XVI. Trophimus en Eueulus met Jared en Ben-Haggai, - - bl. 148-150. EEN-EN-TWINTIGSTE AFDEELING,- Jezus op Golgotha,tot denmiddag, of der Joden zesde uur. I. Jared met Ben-Haggai. (in ver* volg) Vergelykt Mattheus XXVII ,33, 34 Markus XV, 22, 23 Lukas XXIII, 33, 34 Joannes XIX, 10. bl. 151 — 15^. II. Knëus met Heg 10. - - - bl. 157, III. Jared met Ben-Haggai. <• bl. 158 — 161. IV. De zelfden, (in vervolg) Ontleend uit Mattheus XXVII, 35 Markus XV, 24 Lukas XXIII , 34 Joannes XIX, 23, 24. - ------ bl. 161 , 163, V- Edom onder het Kruis. Ontleend uit Mattheus XXVII, 39" 43 Markus XV, ap--32 Lnkas XXIII, 35- - - bl. 163, 164. ** 3 VI.  &Stl Inhoud der Stukken. VI. Zephonias aen Severus. (Sttiks- wyze) Ontleend als voren. - - bl. 165—172, VII. De ze lp de aen den zelfden. (Stukswyze) Zié Joannes XIX, 25. bl. 172—174. VIII. Jared met Ben-Haggai, J es v s met de Moorden a!e ren. Vergelykt Lukas XXIII, S19 —43. - bl. 174—176. "ÏX. Eenige aensc houwers van ver- fchillenden gemoedsltand. - l bl. 177--178L X- De twee Maria's met de Moeder van Jezus. - - - - - - bl. 178 , 179. XI. Twee Discipelen vanJesus met eenige Vrouwen. "- - - bl. 179,180. XII. Een troep GalileHrs op Golgo- tha. - - - - - "- " bl. 1Ï1. XIII. De drie M aria's, Joannes en J-e- sus. Vergelykt Joannes XIX, 25 — 27. bl. 181 , 182. XIV. De kranke Vrouw van Phaleg met het Jon gsken van N ah ass on. bl. 183. XV. Annas met O bed zynen ouden Dienaer. bl. 184. TWEE-ËN-TWINTIGSTE AFDEELING. Jesus op Gölgotha, tot aen het negende uur, of drie auren namiddags. I. Annas met Obed. VergelyktMattheus XXVII, 45 Markus XV, 33 én Lukas XXIII, 44, 45- - - - - bl. 185. II. Verschillende uitwerkingen der Duisternisse. - bl. 186—190. III.  Inhoud der Stukken. xxm III Jared met Abraham Ben-Haggai. « w.- mrm> IV. Maria met Joannes. - - bl. 193. y. Maria van Magdala met Maria de Vrouw van Kleo p h as. - - bl. 194- VI. Kajaphas met een troep Volk», bl. 195 , VII. Een gedeelte eenes Briefs van Ze- „,' . . - bl. 196—198. phonias. 7 j VIII. Twee paer Mannen. - bl. 198 , 199. IX. Zephonias aen Severus. (Stuks- i bl. 109 , 200. wyze.) - >y X Maria Magdalena met twee haerer Vriendinnen. - - bl. 200,201. XI. Hoe lang reeds! uit Natha- NAëi/s Gefcbrift. - - - - bl. 201 --203. XII. Trophimus en Eubulus met eenen Schriftgeleerden. Vergelykt Mattheus XXVII, 4honias aen Severus. (Stuks* *>yze) Ontleend uit Mattheus XXVII, so--52, 54 Markus XV, 37-39 Lukas XXIII, 46-48 Joannes XIX, 30. bl. 2t5~arr. XIX. Een Bode van Kajaphas tot de Priesters in den Tempel. - bl. 218. XX. Uit Nathanacls Geschrift. (Stukswyze.) b,_ 2I9_.210; XXI. In Vervol» van het laetstvoorgaende bl. 22*, DRIE-EN-TWINTIGSTE AFDEELING, hopende tot der Joden twaelfde uur of des avonds ten zes uuren. I. Zephonias aen Severus. (Stukswyze) Vergelykt Mattheus XXVII, 54 Markus XV, 39 en Lukas XXIII, 47. bl. 221-224. II. De Bode van Kajaphas in den Tempel by de Priesters; in vervolg van XIX der vorige Afdeeling. Errinnert Mattheus XXVII, 51 Markus XV, 38. bl. 224, 225. III. Zephonias aen Severus (Stukswyze Vergelykt Mattheus XXVII, 51-53. bl. 225-230. IV. Afgezondene Pr ie ster s by den Landvoogd Pilatus. Vergelykt Joannes XIX, 31- ------- bl. 230-232. V. Jared met Ben-Haggai. Vergelykt Joannes XIX, 32-37. - - bl. 232-334. VI.  Inhoud der Stukken. xsv, VI. Joseph van Ar\mathea by Pilatus. „Vergelykt Mattheus XXVII. 57, 58 Markus XV, 42--44 Lukas XXIII, 50, 62 Joannes XIX, 38. - - - - bl. 234-236. VII- Pontius Pilatus met Joseph, in vervolg. 1. bl. 236-238. VIII. De vorigen met Kwëüs. Vergelykt Ma-ttheus XXVII, 5»£ Markus XV, 45 : Joannes XIX, 38. . - - - - bl. 238-239. ÏX. Uit NathanaBls Gefchrift. - bl. 240, 241. X. Jared met Ben-Haggai, Knc'ös 'en anderen, op "de Gerichtsplaets. Vergelykt Mattheus XXVII, 58 Markus XV, 45. - - - " bl.'242^, 243. XI. Joseph mét de zyne, uit Nathanacls Gefchriït , " in 'vervólg van 'IX. - .- ' • r ' • t ... Vergelykt Mattheus XXVII, 60 Markus XV, 46 Lukas XXIII, 53 en Joannes XIX, 41. - '- - - "- "bl. "244-246. XII. De Jonge ren by hét Kruis; uit Nathanaëls Gefchrift, in vervolg van IX, en XI. (Vergelykt 'als voren.) bl. 246, 247. XIII. Zephonias aen Severus. (Eenige uittrekfelen.) - » - - - bl. 248,249. XIV. Uit het Geschrift van Nathakacl in vervolg van XII. Vergelykt ÏMattheus XXVII, 59, 61 Markus XV, 46, 47 Lukas XXIII, 53, 55 Joannes XIX, 40-42. bl. 25Ó-256. XV. Vervolg van het vorige. - bl. 256—258. ** 5 VIER.  svvt Inhoud der Stukke». VIER-EN-TWINTIGSTE AFDEELING, van Frydag avond ten twaelf uur en tot Zondag morgen vroeg. I. Engelen Zang. - - - bl. 259,21?»; II. Maria Magdalena met Salome. - - - - - - bl. 260—2634' III. De vorigen met twee Jongere n. - bl. 263 , 264, IV. De vorigen by andere Vrienij en en Vriendinnen van Je sus. - bl. 264— 267Ï V. Na th an a 'è l en Th o m a s. - bl. 268—270: VI- Gesprekken van veele der Tweeën-Zeventig Discipelen. bl. 27© — 273, VII. Jakobus, Joses, Simon en Judas, de Broeders van Je sus. bl. 273, 274. VIII. ë d 0 m en andere Priesters bjr K aj ap h as. Vergelykt MattheusXXVIII, 62-66. ...... bl. 275-278.' IX. Maria Magdalena en andere Vrouwen. Vergelykt Markus XVI> I- bl. 279. X. De Elven in het huis van Mat- t h i a s. bl. 280-283; XI. Zephonias aen Severus. (Stuks- ^ze-) bl. 283-285. XIII  Jnlioud der Stukken. xxvu XII. Een Romeinsche Krygsknecht met Zephonias. Vergelykt Mattheus , XXVIII, i--4-en ji. - - - rt «.285-287. XIII. Zephonias aen Severus, in vervolg van XI. bl. 287 XIV. Jojakim de Priester met de zy- nen en een Krygsknecht. - bl. 288-292. XV. Jojakim met de zynen, in vervolg. - - - - - " " bL 293- 294. XVI. R . . . met Jojakim. - - bl, 294, 295. XVII. Eenige Priesters by Kajaphas • met twee Krygsknegten. - bl. 296, 297. XVIII. Kajaphas met den anderen Krygsknecht. - - - - bl. 298-300. XIX. Kajaphas, Jojakim, R . . Edom en anderen. »- - , - bl. 300—305. XX. De Bevelhebber met tien der Krygsknegten by ,• de vorigen. Ontleend uit Mattheus XXVIII, 11--15. *. - -. - - bl. 305-315.' XXI. Kajaphas met zyae Raedslui- den. M. 3iS ,9P6. XXII. Pen Daglooner en een Krygsknecht. - ff \* - - - bl- 3i6, 317. XXIII. Rabbi Naphthali by zyne Vrouw en Kinderen. - - bl. 317 , 318. XXIV. Stephanus. Ontleend uit Mat- tbeus XXVII, 52, 53- - - " bl- 319 , 320. XXV. Rabbi Naphthali op zyne Kamer. bl. 320,321. XXVI. De 'Z e l e d e met Ben-Hag- G . , - . - - - - bl. 322, 323. XXVII,  txnk Inhoud der Stuhken.- XXVII. Ikabod van Ndzareth aen Zynen Bloedverwant bli ga4-.3ag. XXVin.triumfzans. • .. . . bl..329, 330. •VYF - EN"- TWINTIGSTE AFDEELING, •1 mn 'de verfcltyning aen Ma-ria Magdal e n a tot die aen Pet r'us. ■ ■ I. »et ovtwaken van 'jesus. - bl. 331,332; II. Uit het Gefchrift van N a t h-a n a c l. (StHkxwyze.) Ontleend uit Mattheus XXVIII. i- Markus XVI, i Lukas .XXIII, 56 Joarmes-XX, -1. ... . U. 332, 333- III. De eersten in het gaen nae het graf. Vergelykt by de vorige plaetfen M^XVi,3i4. . . . bl.334 , 335. XV. Petrus met Joannes. - - M.-336-. - V. Maria-Magdalena met Petrus en Joannes. Vergelykt Joannes XX, 2. bl. 337, VI. Petrus en Joannes by het graf. Vergelykt Lukas XXIV, 12 Joannes XX, 3"S' bl. 33S. VII. De zelfden te rug keerende van het graf. Vergelykt Joannes XX, 10 by de vorige plaetfen. . - . . - bl, 339..34,; VIII. De andere Maria met- S ai ome in vervolg van Hls Vergelykt Mattheus - XXVIII, 5.-7 Markus XVI/ 5-7. -W. 341, 342. IX,  ' Inhoud der Stukken.- xxix IX. Maria Magdalena. Ontleend uit Joannes XX, 11--17 Markus XVI, 9, 10. - . ' . - bl. 343 — 345? X. Engelen, zwevende boven Maria Magdalena;' — ~ •-»' T- bl. 345-347; XI. Salome met Maria, de Zuster der • Moeder van Je su s -, ïn-vervolgvah VIII. Vergelykt Mattheus XXVIII, 8-10. bl. 347, 348"; XII. Joanna-eA'-eenige andere Vrêuwen. Vergelykt Lukas XX1V,,I^- 8. - bl, ltyrttx\r, XIII. Een. aental van Leerlinge» ... , —■ en Vriendinnen v'an-J-esus. Verge- ' - - ' lykt Martus XVI, .10'/ rr Lukas XXIV, 9 - li.- - - - '" bil 352--3<58. XJ.V. Simon Petrus.in Gethfemarie. Ver-,' gelykt"Z,k£— het Ooste» ' 97- — 6. van 't einde tot in , jn ' '32- 3. ■ . , mecmy . om my ' "5- 3" pulcbrior formofitr- — 253. in de danwyzing der Teksten .. —,— 83 .. . So — *4-Reg. 5. fchranderen fchrander n 208. in de aeawyzing der _ . Tekstcn ' ■ Markus U Markus l IN HET TWEEDE DEEL. JBl. 66. moet in het 7de vers van het Bruiloftlied tusfchen den vierden en vyfden regel deze regel worden ingevoegd, Hier nu zoo fterk aan 't licht gebracht, •—111. Reg. %2. Jlaet toenemen leest afnemen 1S5. m de aanwyzing der ■ Teksten Ln1tas VI. LuUs Iv> — i^.Reg. 21,22. Jlaet de tien Steden van dat Land leest het Lani der tien Steden. IN HET vyfde DEEL. Bl. 151. Jlaet TWINTIGSTE leest EEN-EN-TWINTIGSTE — aai. in de aenwyzing der Teksten Jlaet XV, 39 XXIII, 47 leest Markus XV, 39 en Lukas XXIII, 47. oude  OUDE JOODSCHE BlïEVEI, SAEMENSPRAEKEN en VERHAELEN* AGTTIENDE AFDEELING. BEGINNENDE MET DE VOLSTREKTE VEROORDEELING VOORDEN RAED, EN LOOPENDE TOT DE GEESSE-. LINGEN BESPOTTINGEN IN HET RECHTHUIS. I. BE RAED DER TWEE EN ZEVENTIGEN, in de Raedzael vergaderd , vrydags morgens vroeg. (Vergelykt Lukas XXII, 66.) Alle de Leden zyn vroegtydig met den aenbrekenden dag in Feestgewaed gekleed, wegens den Paeschdag, en om voor den Landvoogd te verfchynen, Veele van de Overpriefterlyke w2erdigheit traden als Vorsten met een buitenfpoorig trotfche houding ter zale in; maer onder deze vertoonden zich ook eenige arme kruipende Priesteren, loutere werktuigen van de hoofden der eene en andere Party; allen wenschten zich en malkander geluk met den dag der wrake en des heils, die die Feest zou verè'eren. In weinige minuuten was htt Sanhedrin voltallig, en de gebondene mishandelde Gevangene reeds met een aental van wachten en dienaers geleid voor de deur der Raedzale. V. DEEL. A Ka-  2 DE VOLLE RAED VERGADERT* Kajaphas zet zich in zyn geftoelte, en de Oudkoogepriesters ter rechter en linker zyde, en de overigen verder naer rang geplaetst -zynde, bloest een Gcrechtsdimaer de lichten uit, daer het reeds helder dag was. Edom juda fpreekt nog fchielyk, en.in Vgeheim met Kajaphas, en deze, zyn aenmerking toeftemmende, wenkt den geheimfehryver, diehi-er op nog in haest eenige regelen doorhaelt in het voor hem liggende gefchrift. Kajaphas ryst op en wordt daarin van allen gevolgd: Heilige God! voor uw aengezicht zyn wy hier vroeg vergaderd! wy aenbidden, wy loven: U, dat gy ©nze vaderen met eenen magtigen arm nit het flaeffche diensthuis Egypten gevoerd hebt! Deze is de dag , dien de Heere gemaekt heeft , laet ons vrolyk zyn met zyn Volk! Ja op dezen dag bezoekt gy genadiglyk uw uitverkoren Volk, — en ons, deszelfs zwakke maer getrouwe Leidsluiden! Uw arm is nog over ons uitgeflrekt, om ons te befchermen, en in de zvvakheit, waer in wy leven , verfchoont gy ons goedgunftiglyk van zwaerdere ftraffei Gy tekent den kwaeddoender , dat wy den gevloekten, die onder ons is, uit ons midden verbannen. Gy verlost ons van den godloozen man, die ons Volk ten flagtbank leidde door zyne boosheit! Gy brengt zyne geheimen aen den dag, en handhaeft uw eer op het Feest uwer Heerlykheit voor al het Volk! Bewaer ons allen in eendragt en moed, tot dat het offer der wraek voleindigd is, dat gy ons gelastte te brengen, en.dat U behaegt boven alle de offeranden van dezen dag. Amen. 11  3 11. vervolg van het voorgaande *^Cajapiias tot den Raedfckryver. Lees ons het voorgevallene in dezen nacht. De raeds-chryvea kest: „Des nachts „ van den veertienden van Nifan in het jaer na de j, fchepping der werelt vierduizend éénhonderd en „ agten veertig; in tegenwoordigheit van zyneHei„ ligheitden Hoogepriester en de meerderheit der 4, eerwaerdige en aenzienlyke Leden van den Hoo- gen Raed in de heilige Had Jerufalem." . „ Nadat de Rabbi Jefus, van Nazareth uit Gali„ léa, zdon van Jofeph den Timmerman aldaer , oud drie en dertig jaeren, reeds drie jaeren lang „ eenen verdachten wandel gevoerd, en eene ge6, vaerlyke Leer verbreid, van toen af aen het „ Hooge Sanhedrin veel kommer, moeite en ver4, driet veroirzaekt, en ook zyn aenhang op den „ voorledenen eerden dag der weke eenopenbaer by j, uhftek gevaeilyk oproer gefiookt had, — zo A a „ heeft  % Dl VOLLE RAED VERGADERD. „ heeft de Hooge Raed, naer gewoone pligtmati„ ge waekzaemheit,niets achtergelaten,dat dienen „ kon, om het onheil te fluiten, en ook met'er„ daed, onderfteund door blykbaere Leiding der „ Voorzienigheit van God, den genoemden man „ in het midden van den Paeschnacht, op het geleide van eenen zyner aenhangers, welke God de „ eer gegeven heeft, uit zynen gewoonen fchuil„ hoek weggehaeld, gevanglyk herwaert gebracht, „ en zich op de meest gefchikte wyze van zyn per„ foon verzekerd, zonder evenwel iemand van zy„ nen aenhang , hoe oproerig en ftrafwaerdig ook , „ mede in hechtenis te nemén; uit goedertierene „ zucht, om zoo weinig bloed te vergieten, als „ mogelyk is, en in de troostvolle hoop , van „ dit fchadelyk gebroedfel ras te zien verdwynen, „ na dat de Aertsverleider van kant zal zyn. „ Het behaegde daer toe zyaer Heiligheit, zon„ der uitiïel een gedeelte van den Hoogen Raed „ by zich te doen faemenkomen , dezen mensen „ in een kort verhoor tot bekendtenis te brengen, „ en , gelyk in een zoo dringend geval als het ,, tegenwoordige nodig was, een voorloopig von„ nis, naer eed en pligt, uittefpreken, en te befluiten „ „ om het geheele hooge Sanhedrin ter bevestiginge „ van dit vonnis te doen vergaderen. ,, Het bleek, by het naeuwkeurig verhoor van den meergenoemden Verleider, dat hy niet één „ woord ter verdediginge zyner oproerige leere en „ verwekte beroeringen wist voorttebrengen , en „ zich daer by oneerbiedig tegen den Overpriester 9, van het Godlyk Heiligdom gedragen heeft; terts wyl  DE VOLLE RAED VERGADERD. 5 „ wyl hy wyders niet flechts door onberisplyke getuigen van eene ontëerlug des Tempels over„ tuigd en verftomd werd, maer zelfs op de emst„ volle vraeg zyner Heilig en Hoogwaerdigheit on-' „ zen Hoogenpriester Kajaphas voor de ooren der „ ganfche hooge vergadering die Godlasterende en „ oproerige betuiging heeft gedaen, dat hy, gevan„ gene, de Zoon van den levenden God en de Koning „ van Israël was, ja dat men hem als wreeker „ zyner vyanden zou zien komen in de Majefteit van God op de Wolken des Hemels." „ Toen heeft de Hooge Vergadering met haer pryswaerdigst Opperhoofd eenparig goedgevon„ den, dat deze zoo zinnelooze als Godslasterlyke „ en voor des Volks heil zoo fchadelyke toeftem„ miHg en bevestiging zyner overtredinge alzins „ en zonder uitftel naer de wet met den dood geftraft, dit vonnis en goedvinden door het „ hooge'Sanhedrin bevestigd, en, naer den; tegen„ woordigen ftaet van zaken, den Kejzerlyken „ Landvoogd ter volvoeringe aenbevolen en overgelaten moet worden." Joseph van Arimathea ftaet op,en fommigen Jlaen in ernst Godvrezende, anderen fterkjpottende blikken tegen hem op. Kajaphas met een vermomd misnoegen tegen Joseph. Heb geduld, en laet u nader bericht geven! tot de Vergadering: Vaderen van Gods uitverkoren Volk! De overtreding van dezen man is, gelyk gy ziet, verdubbeld, en verdient dubbel den dood; als Godslasteraer moet hy gefteenigd,— en als oproerig» tegen onzen tegenwoordigen OpA 3 per-  e DE VOLLE RAED VERGADERD,' perheer verdient hy door d?n Landvoogd tot het kruis veroordeeld tcwurden. Terwyl wydan de zaek «iet alleen bonnen afdoe.., zal het, onzes oordeels, best zyn, hem als oproermaker en fchuldig aen een misdaed van ftaet aen den Keizerlyken LandVoogd overteleveren, ja zelve overtegeven. Twee zaken zyn in dezen zoo klaer als de dag, en brengen onzer aller gevoelens tot dén : „ Wa„ re hy de Mesfias, dan zou hy niet m banden s, zyn-" — en „ Het is beter dat één mensen. „ fterve dan duizenden." Ik betuige voor God! 'wie anders denkt — of (met ft erker ftem en meer vinnigheW) anders fpreekt, (eendwaes toch alken kan anders denken) dezen ben ik genoodzaekt, als oproermaker en vyandder Volksmst aentezien, en uwe rechtvaerdige uitfpraek tegen zoodanigen te verzoeken. Joseph van Arimathea, (met Njko'Demus opftaende*): Zie my zoo aen, en verzoek ditvry! — het verfchilt my niet!— Wie onfchuldig bloed op het Laad brengt, is een vyand der Volksrust, en wie Gods Profeeten doodt, is een wederfpanneling tegen God. Ik ftemrne niet in zyn doodvonnis, voordat het bewezen is, wat hy kwaed gedaen en valscli gefproken heeft. Wilt gy dit niet Van nieuws af aen onderzoeken, Vaders en Broeders! dan verlate ik den Raed, en ben onfchuldig aen uliedex M^edfchuld; —. de Schryver plaetfe dit in zyne registers! Nik ode mus. Het geen Raedsheer Jofeph daer betuigt, vordert en bedreigt, is ook myne betuiging, myn eisch en bedreiging! Ka-  DE VOLLE RAED VERGADERD. 7 Kajaphas. Bewaert toch, Vaderen! Broederen en Zoonen ! bewaert toch,gelyk voorheen, de heilige vreugde der eendragt; — moet dan ook die vreugde der Engelen nog geftoord worden dooiden tweedragtminnenden Satan, die zyn vergif in deze dagen van ^beproeving overal rondsom verfpreidt? Het zal hem niet gelukken! Al zyn wy verre van de loosheit des Nazareners, wy bemerken toch deze arglistigheit. Zy begeeren nieuwe onderzoekingen , om tyd te winnen, dat zyn aenhang faemenrotte, — en wee ons! dan hebben wy huiden een bloedbad, _ en den voet der Romeinen op onze nekken , — dat we geenen ademhalen kennen! Wy merken die arglistigheit, — gaet maer heen; wy zoeken de boosheit voortekomen; uwe fchande moet in de registers, — dat zal niet feilen. Doch wat dunkt ulieden? Vaderen 1 Allen geven ze hunne toe/lemming, en grommen tegen de twee. Joseph en Nikodemus. Wy zyn onfchuldig'aen zyn bloed! Zy vertrekken. A 41 I I I.  s 111. IN VERVOLG. {Ontleend uit Lukai XXUI, jib.) Jf oseph en Nikodemus gaen vol geestvervoering, met vreze vermengd, door het Polk op de voorzael, zonder rechts of links te zien. Reeds merklyk voortgegaen valt jfofeph in, om nae jfeftts te zien; hy wendt het oog gins en herwaert, en zoekt hem met de oogen. Nikodemus be» merkt, wat hy zoekt, en doet ook zoo. Zy worden hem gewaer , worden doodlyk bleek, en hun hart zinkt weg in jammer, welken zy echter binnen houden. Alleen Joseph zegt zacht tegen Nikodemus: Ach! gisteren hoopte ik nog! Nikodemus even zacht: Het is uit met hem! Joseph. En met ons!?-?— Kom,gaen we in mynen herberg, I V.  I V. In vervolg. het sanhedrin. JRLabbi Methusalah, opjiaende en driftig fprekende. Dit is laeg en lafhartig gehandeld. Nimmer hadden zy het hart, om één woord voor hunnen Afgod te fpreken; ten minden ik hoorde het nimmer. Nu, daer alles ryp is, en onder ons eendragt, trotfeeren en befchimpen zy ons. Dit moet men, naer myne gedachten, niet onopgemerkt voorbygaen. Edom Juda ftaet op en [preekt mg heviger. Om de fpotterny te wreken en allen gevaer voortekomen , rade ik aen, dat men hen voor eerst tot na het Feest in hunne woningen bewake. Kajaphas. Gy zyt edelaertige mannen van lofwaerdigen yver! God loone u daer voor! Maer A $ wy  tO HET SANHEDRIN. wy moeten nu op de hoofdzaelc zien, God danken , dat wy die bereiken, en den fchimp grootmoedig verdragen tarnen; voorts geene ge- vaeren vrezen, < Nikodemus is een vreesachtig man van geenen ondernemenden aert, en ik befchouwe den Arimatheër als zeer wankelmoedig. In alle gevallen kan Zephonias (dit zeggende keert hy zich vae dezen , om te zien ofhy ,er ook tegen had) hem wel tot andere gedachten zoeken te brengen. Hy huisvest toch by hem ? (Zephonias ftaet op , luigt zich tegen den Hoogenpriester, en gaet we* der zitten.) Wy danken God, dat onze Ver» gadering nu zuiver is van dweepery en hoog verraed. a 'i Rabbi Met husalah ftaet weder op; maer men wenkt hem van het hoog geftoelte toe, dat ""er geen tyd te verliezen is. Hy laet zich gezeggen. Kajaphas. Het is alles ten overvloei-, wat wy nog doen. Bloedde hy nu maer reeds aen het kruis , dan zou de gerechtigheit bevredigd zyp. Maer ik zag te gemoete, dat 'er nog hier of daer onder het volk een vonkje van wederftand zon glimmen, en om ook het laetfte daer van uittedo ven , befioten wy , hem nog eenmael te ondervragen. Men moet niet flechts hetboozê, maer ook den minften fchyn des kwaeds vermyden, om jder zwakken en traegen wille. Heilige Vaderen des Heiligen Volks ! wy laten hem nog eenmael komen. Zyt nu wel op uwe hoede! Wil hy u met een zachtmoedig gezwets innemen, dan zoekt hy tütftel, dan heeft hy nog meer kivaede aenflagen voor. Trotfeert hy u met hardé antwoorden, —< o!dan  B £ L S A N II E D R I N. lï o! dan geeft hy het rechte teken, dan heeft hy de nitfpraek des doods in zich zei ven, — entrotfeerende te fterven is nog de eenige eer, die hem overbiyit, — laethemdie, wanneer hy kan, behouden , — als de groote nagelen (hier ontkomt hem een boosaertige lach.) het hem maer toe- > laten. — (Nu neemt hy weder zyne ernfe?ige houding aen.) Wy kermen geene bermhartigheit omtrent de vyand van ons Volk ; wy ontfermen ons over Is^ël — die God, dien hy lastert, wiens Heiligcom hy fchond, ontferme zich zyner! Indu,n het u behaegt, heilige Vaderen! ■ dat hy binnen kome! V,  T2 V. je sus voor den grooten raed. (Ontleend uit Lukas XXII, 66 «—71.) (Bleek,in '* aengezicht gewond, en gekromd door dekoorden, maer bedaerd, onverfchrokken en ftandvastig, — ftaet hy by. de krygsknechten, die hem in banden vasthielden , in 't midden der zael.) ,/Ilexander luistert Kajaphas in : Het is gewonnen.' hy zal ons trotfeeren. Kajaphas. Nog éénmaelmoet ik u, gy man van Nazareth! inden naemuwer Overheit, welke hier voor God tegenwoordig is, vragen, als vroeg ik het u in denNaem van God; — zeg vry uit: Zyt gy de Mesfias, de Koning van Israël? die, welken God ons beloofd heeft? Je sus. Indien ik het u zegge, gelooft gy my niet. Wanneer ik u vrage, dan antwoordt gy my niet, en zult my ook niet los laten. Daerom, zoo  JÏSüS VOOR DEN CRDGTEN RAED. 13 zoo als ik gezegd hebbe , van nu aen zal des menfchen Zoon zich zetten ter rechterhand van Gods ahnagt. Kajaphas en veele, ja de meeste Leden des Sauhedrins roepen te faemen hevig en reeds zegepra~ lende uit: Hoe? Gy zyt dan de Zoon van God? Je sus rondsom ziende'. Gy zegt het - ik ben diel Allen , byzonder ook eenige der geenen, di& des nachts niet by Kajaphas waren, nu opgehitst van anderen, welke zich opzetlyk moeite gaven, om allen in denftroom medetejlepen: Wat behoeven wy getuigen ! Wy hebben den laster nu zelve , uit zynen mond — gehoord. Nu ft aen ze eenparig op, wenken elkander tot, dat alles in orde is, en dat men nu geen oogenblïk moet toeven. ' Kajaphas tot de krygsknechten en gerechts dienaereru Brengt den misdadigen weg , bindt hem op nieuw, en maekt alles gereed, om hem nae den Keizerlyken Landvoogd overtebrengen. Tot eenigen van den Raed. De Tempelraed begeve zich in zyne kamer, en drage zorg, dat alle de Tempeldeuren dubbel bezet zyn! Ik verwacht zonder uitftel bericht van alles, wat er voorvalt. God zegene wyders onze onderneming! Slechts eendragt, gelyk tot hier, eendragt, Vaderen.'blyW ongefchonden! V S. t  V I. in vervol Öi J^^ajaphas houdt nog eenige geheime gefprebken met Alexander en Joannes de oude Hoogepriesters', en met den Hoofdman des Tempels, met Edom Juda , Rabbi Methufalah, Ezechiël, Zephonias, en een of twee meer, waerin hy hen deftig eni beleefd, maer teffens drin« gend ernftig, last geeft voor verfcheidene gevallen; daer op wordt ook alles, insgelyks met zyn raed en hulp, tot de kleenfle omftandigheit toe gefchikt en geregeld,als — wie de gevangenen geleiden, hoe 'veelen ter rechter en ter linkerhand gaen zullen , hoe fterk de voor - en achterhoede zyn moest,——* waerop de Gerechtsdienaeren en vertrouwdfte huisbedienden vooral moeten letten, en hoe en door wien van alles aentekening zou gehouden wor* den; gelyk ook in welke orde het Sanhedrin zelve tot den Landvoogd zou optrekken. JUe  BEVEELEN VAK KAJAPHAS. l£ De geheimfchryver had intusfchen het register of Gerichtsboek overgegeven aen eenen Gerechtdienaer, om te dragen; maer Kajaphas beveelt hem, zulks niet te doen, en onderricht hem, hoe hy het, zonder vermoeden te baren, onder eenig voorwendfel van den dienaer te rug eifchen, en daer laten moest, — . enz. V I L nah as son een Feestvreetndeling in het huis van P HALE G. CVergelykt Mattheus XXVII, ». Markus XV, ib. Lulat XXIII, i. Joannes XVIII, 28a. (/» een kamer aen de Keizerftraet, in welke Phaleg's vrouw fins langen tyd krank lag. sJPhaleg was een zwaermoedig gemeen man,welke niet ligc aftebrengen was van 't geen hy eens geloofde, en die veel in des Hoogenpriesters huis verdiende, waer men hem ook al eenigzins gewaer- fchouwd  Ï6 NAHASSON MET PIIALEG's HUISVROUW.' fchouwd had voor Jefusvan Nazareth. Phalegwas nu niet te huis, en Nahasfon had, zonder te weten , hoe Phaleg en zyne vrouw gezind waren ,met grooten en vuurigen yver verhaeld den verbazenden lof, dien de herftelde kranken aen Jefus toebrachten , ja ook verhaeld, hoe deze, een half jaer geleden, zyn vrouw en drie kinderen met nog eenen huisbedienden van eene befmetlyke ziekte oogenbliklyk genezen had, waeraen daegs te voren zyn jongfte veel hope gevende kind en twee zyner gebuuren geftorven waren. Phaleg's vrouw beklaegde zich, dat haer man haer niets van dien Profeet verhaeld had, en zy geeft daerentegen aen Nahasfon een bericht, dat zy~by toeval door de dienstmaegd van haer gebuur gekregen had, omtrent den plegtigen optocht op den eerften dag dier weke, toen al het Volk hem met Palmtakken langs den weg begeleid en juichende voor Koning uitgeroepen had. Nahasfon was laet 'op het Feest aen gekomen , en had niets van dat geval vernomen, maer voedde federd in zyn hart de blyde hope, dat Jefus nu haest overal als Mesfias erkend worden , en zich daer voor verklaren zou. Phaleg's vrouw had teffenseen volkomen befluit genomen, om zich nae hem toe te laten dragen, om van hem genezen te worden. Zy wilden flechts den eerften Feestdag en den grooten Sabbathdag nog laten voorbygaen. Met deze gefprekken waren zy bezig, wanneer een jongsken, als buiten adem gelopen, in de kamer kwam. Het was Nahasson's twaelfjaerig knaepje. Vader! vader! ze geleiden den Mesfias Jefus l Een  NAHASSON MET PHALE&'s HUISVROUW. 17 Een prachtige optocht ! alle de Priesters zyn 'er by, — een prachtige optocht! Nahasson. Welken weg? waerheen? Knaepje. Zy zyn reeds in de Keizerftraet. Ik zag hen. Nahasson. Waer heen? Knaepje. Nae den Romeinfchen Landvoogd, om hem voorteftellen. Het is een lange ftatie; geheel prachtig gekleed; dan volgen een groote mecnigte Krygsknechten en Bevelhebberen — eenganfche bende. Den Koning zag ik niet. Ik liep voor uit , om het u te zeggen. Nu gie ik weder henen. Nahasson. Of gy kunt hier uit het vengfter zien. Kna e p je. Maer zy doen alles ftil, en zongen niet; noch trommelen, noch cymbaelen, — niets hoorde ik; —- waerom toch niet? vader! Nahass on. (vol verrukking ) Zeer natuurlyk; dit zou niet paffen, voor dat hy aen den Romeinfchen Landvoogd is voorgefteld, en deze hem erkend heeft. Maer dan , kind! dan zult gy daer by zyn, dan gaet het aen een juichen en fpelen! Dan zal hy terftond nae den Tempel geleid worden! —.— Dat mag eerst een Paeschfeest heeten, 0 genadige God l Knaepje. Ja; men kon het den Priesteren wel aenzien; zy hadden eene heimlyke vreugde, en ■- zagen de menfchen als in zegeprael aen. Elk kykt uit de vengfteren , en eene meenigte van Volk loopt mede. Zy gebieden fteeds, alles ftil, zeer ftil te doen. Nahasson. Dat is voorzichtig gehandeld tot v. deel. B het  iS NAHASSON MET PIIALEG's HUISVROUW* het rechte tyipunt, wanneer de vreugde moet losbreken'. Gode zylof, en prys, en dank ! Zjo hebben dan eindlyk ook onze Overften erkend, dat deze de Christus is! O ! hoe gelukkig ben ik !—. o God! hoe beloont gy mydaer voor, dat ik my zeiven als uit het bedde rukte, en nog half krank de heilige reis ondernam. (Hy gaet fchielyk nae het vengjler, en zyn zoontje wïl op de ftraet, maer ae vader houdt het te rug en by zich aen het vengjler.) Knaepje tegen den vader, die nog iets met de kranke [prak. Kom toch! Jk zie hen by denhoek om komen. Zie daer den voortrocp ! Nahasson en het Knaep je zien met alk meuwsgierigheit, en roepen de kranke het eene voor, het andere na, geduurig toe. Als de voor/Ie troep voorby, en het Sanhedrinpacr aen paer in aentocht was, hief Nahasfon de handen juichende omhoog: Eeuwige! — ook Kajaphas! —, ook het hart van dezen naemt gy in genade aen! — Ach ja! alle gelovigen worden van U begenadigd! Zie! myn kind! hoe ernftig het hen ter harten gaet! (tot de kranke vol verrukking)Kajaphas ook! allen vol ernst, vol vuur, geheel ftil! Knaepje. Hier weder een troep krygskn echten. Na ha sson. Achter dezen zal nu de Koning komen! Zyn de arme Galileërs wel rondsom hem? Immers ja ; maer zy zullen nu prachtiger gekleed zyn. ( Hy kykt /leeds nae achter den gewapenden troep , om Jefus te zoeken. ) K n a e p j e; (ziende rondsom onder debendeKrygsknechten , verfchrikt,) Vader! zy hebben daer in den  ftAHASSON MET ÏHALEé's SUÏSVROÜW. 19 den troep achter de Priesters eenen Kwaeddoender! Nahasson. Waer? eenvouwig kind! (Het knaepje wyst, en de vader zoekt,den vinger volgende, en krygthet doodsbleeke, bonden blaeuw geflagene ,' maer evenwel nog zeer kenbaere aengezicht van Jefus geheel in V oog. Na een onuitfpreeklyk gejammer en herhaeld'bidden om de ontferming van God, roept hy: Het is Jefus! — het is Jefus! — het is Jefus! Straks loopt hy achter na% om te zien, om te vragen , peinst in denyver op eene faemenrotting tegen de vyanden van Je fis, maer bedenkt zich op de overtuiging der onmogelykheit, om iets uitterichten. Ondertusfchen jlaet het knaepje te fchreiën, maer moet de lyderes verhalen, waer om Nahasfon zoo verfchrikt weggelopen is, en verpligt zich,om by haer te blyven. b % Viii.  VIII. ft- aha ss on met zyn zoontje. JfVahasfon komt met befchreide oogen en een verhit hoofd- in de kamer, zegt, in grooten haest, aen de vrouw van Phaleg het nodigfte ter voldoeninge haerer nieuvvsgierigheit, en troost haer. Daer op neemt hy zyn zoontje afzonderlyk by zich, onderricht hem van de ftraet en huizen, waer vier mannen woonden, aen welke Jefus of in eigen perfoon, of in iemand der hunne, de weldaed dergenezinge bewezen had; beveelt hem, fpoedig te loopen, deze optezoeken , en te befcheiden, om te komen by de nieuwe bronnen ter linkerzyde der Keizerspoort; daer zouden meer andere wachten, — en hy moest hen te gtlyk zeggen,dat, wanneer ze andere dankbaere genezenen weten, zy ook deze , 't zy dan burgers of Feestvreemdelingen, zonder uitftel derwaert moesten ontbieden; — dochhy, het knaepje, moest terftond wederkomen, om meer boodfchappen te ontvangen en te doen. Zoo  NAHASSON MET ZïN ZOONTJE. 21 Zoo dra het Knaepje weg was, geeft hy etlyke beftellingen aen de lyderesfe voor het knaepje , als het zou te rug komen , en belooft intusfchen naverfcheidene foortgelyke verrichtingen zelve weder te zullen komen. I X. NAHASSONS KNAEPJE. (Vergelykt Mattheus XXVII, 3 — 50 iKeert te ïug van zyne boodfchappen, en vertelt, terwyl hy op zynen vader wacht, aen de vrouw van Phaleg, dat hy één van de mannen achter den tempel had moeten zoeken, en daerom lang had moeten omdolen. Hy ontziet de lyderes; maer zy ziet, dat het jongsken buitengemeen verfchrikt en vol vreze is, en verzoekt hem, de reden te zeggen. Eindlyk befchryft hy omftandig de verbazende jammertael van eenen vertwyfelden mensch, welke hy achter B s den  SS NAHASSON MET ZYN ZOONTJE.1 den tempel gehoord had; — maer hy had zich uit vreze fchielyk van daer begeven; — zoo veel echter had hy gemerkt, dat de man een GalileSr was, en dat het Jefus moest betreffen. X. TWEE RAEDSDIENAE REM. (Vergelykt als voren,) A. Wy zullen lang konnen wachten, eer wy een woord vernemen. B. Ja wel. Ik moet dien Galileër nafpeuren; — dievoert gewis nog wat kwaeds uit. A. Daer ben ik niet bang voor ; die is genoeg gebonden. B. Ik meene den anderen, die daer ftond te luisteren ; — die hem verraden heeft, A. Ja deze; gy hebt gelyk. Ik had ook geduurig het oog op hem; hy luisterde, en luisterde met zicht-  TWEE R AEDSD IENAER EK, *3 zichtbaeren angst, hoe het vonnis zou uitvallen. Zaegt gy wel, dat hy, zoo dra de deuren opengingen , en toen het woord was: „Eenparig de dood!" „ naePilatus." als woedende van daer wegliep? B. Ja, ik zag het wel; weet gy , wathy gekregen heeft ? A. Welja; dertig Zilverlingen. Malchus heeft het my gezegd; hy verhangt zich nog wel, dat hy niet meer gekregen heeft. (Ondertusfchen komt een bevelhebber met eenige weinige krygsknechten, op last der Priesters in den Tempel, om te vragen, of op het Raedhuis alles ftil was, niets was voorgevallen. Terwyl de Bevel' hebber met den opzichter van het Raedhuis [preekt, vraegt de eene dienaer aen eenen der krygsknechten , hoe het al in den Tempel'toeging, of daer ook iets nieuws was.) De Krygs knecht. Niets dan dat de Galilcër, die verrader, met geweld 'er op ftond , om terftond by de Priesters in den Tempel gelaten te worden, (De bevelhebber vertrekt, en dus moet en zy ook terftond van elkander.) A. Ziet gy wel?hy loopt met hem te koop, wyl hem de kans zoo wel gelukt is. B. ja, ja; men kan dit wel bemerken; het goud is zyn God, en het klinken der zilverlingen zyn hemel. A. Hy zal doch niets meer krygen; de Priesters verftaen hun voordeel ook, Veilungt hy zich, wat gaet hen dat aen! B 4 XL  rt4 X I. judas by de prie stèren, in den Tempel. (Vergelykt Mattheus XXVII, 3.—j.) JE en def>. Priesters. Wat nieuws? het gaet toch alles goed ? Judas ( met drift, hebhende den zak met dertig zilverlingen in de hand. ) O! gy Priesteren van den rechtvaerdigen God! helpt my!—Ik betuigeplegtiglyk by den levenden God, die alle dingen weet, die de harten onderzoekt, en my elendigen ten zynen dage zal oordeelen: Ik hebbe onfchuldig bloed verraden, en alles, wat ik tegen hem getuigde, is onwaer. (hy fteekt zyn hand wt.) Daer hebt gy dat bloedgeld; ik ontlaste myn hart nog ter rechter uure, daergy nog helpen kunt; 0 komt zonder uit-  JUDAS BY DE PRIESTEREN. Z5 uitftel te hulp! of God zich nog myner kon erbarmen ! Twee P r i e s t e r e n ( met een koelen grimlach. ) Ziet gy, zelve toe I wat gaet dat ons aen? Judas verandert van gelaet, ftaet als een geheel wanhopige, /preektgeen woord meer,fmyt den zak voor de voeten der Priesters, dat die openbarst en het geld rondsom vliegt, en hy loopt weg. X i I. De priesters in de kamer des Tempels. (in vervolg.) (verjelykt Mattheus XXVII: 6,7.) 1. JOaer zal een ongeluk van komen; dat zie ik te gumoete 1 2. Zjkei! deze zoekt zyn ftrikJ 3. Lacht. 4. Zucht. B 5 2- Mog-  ZÖ DE PR1ESTE R S. 2. Mogten zy flechts alle twaelf hun plaets vin» den! 3- (kei geld byeenrapende) Wat nu met dit verdoemde geld te doen ? 1. Als heilig geld in de Schatkist te leggen. 2. Het te houden , en by gelegenheit aen Kajaphas aentemelden. 3. Het zou best zyn, dit den Hoogenpriester te rug te geven. 4. Ik gelove, dat wy verpligt zyn , in aller yl Kajaphas by Pilatus te gaen zoeken, en hem te doen weten , wat Judas gezegd heeft. De overigen, (dezen uitlachende over die bedenking') Laet ons, terwyl het niet veogt, dit bloedgeld in de Offerkist te leggen, dat ftuk lands van den Pottenbakker koopen, dat juist tejkoop is, om dit te doen dienen tot eene begraefplaets voor vreemdlingen. XIII.  2? t 1 ]J$ XIII. K L E O P II A S met NATHANAËL. (Vergelykt Hattbm XXVII, 3—S. en Handelingen h 18, 19. JE£. Barst uit in een vloed van traenen, als hy Nathanaël in een naeuwe firaet digt by den Tempel ontmoet. Welk een dag! myn Nathanaël! welk een Paeschdag! N. Antwoordt met traenen. K. Onheil op onheil! — Jammer op jammer!— ach Ifcarioth! die elendige! N. Die affchuwlyke ! maer wat is 'er van hem? K. It liep, geheel twyfelmoedig , in het voorhof om, wanneer een kennis tot my zeide: „ Ju„ das is als woedende van hier geloopen, —. daer „ heen , dien weg is hy geloopen" (en hy wees my  1% KLEOTHAS MET KAT HANAEl, my de plaets;) Ik ging hem terftond vol angst achterna, en zocht — vergeefsch, —tot dat ik by eenen boom zyn mantel vond, maer hem niet; — — doch toeziende zag ik, dat 'er een tak van den boom was afgebroken ; ik keek rondsom,— en eindlyk — o deerlyk noodlot! — zag ik in de diepte, waer over de boom henen hong, zyn opgeborsten lichaem en den ftrik om zyn hals. (*) N. O! dat dit de Priesteren wisten! Het zou hen misfchien nog de oogcn openen. K. Goede Nathanaël! hy ging (zoo als die man my verhaelde) zelve npg in 'den Tempel, om hen te zeggen, dat hy onfchuldig bloed verraden had, om hen het geld te rug te brengen, en hen te bidden, dat ze Jefus redden zouelen. Maer zy wezen hem met onverfchilltgheit en eenen trotfchen lach weg. Toen oveiwon hem de tvvyfelmoedigheit, hy wierp het geld voor hunne voeten en loopt heen, om zich te verhangen. N. (*)Dus denkt de Hr. Pfenninger met veele uitleggeren over het lot van Judas, en onze Nederduitfche vertaling van Mattheus xxvii , ;. henengaende verworgde fhem zeiven) , kan, indien men die vertaling behoudt, njet beter overeengebracht worden! met Handelingen i, 18, 19. dan hier boven gefchiedt. Doeh daer is geene noodzake , om Judas van zelfmoord te befchnldïgen, indien men, in ltede;der evengemelde vertaling, by Mattheus leest: henengaende verflikte hy, gelyk fommïge taelgeleerden denken , dat men lezen moet. Aen mistroostigheit overgegeven flikt hy van droefheit, valt dus van eene fteilte op eenen fteenachtigen grond neder, en wordt daer zoo elendig gevonden, als Petrus Handelingen i, verhaelt. N. V.  KLEOPHAS MET NATHANAËL. ö£ N. O! die Satanspriesteren ! zy zyn duizendmscl affchuwlyker dan Judas. K. Wy oordeelen niet. Welke daed gelykt de daed van Judas? N. O! dat hy den Meester nog ware te voet gevallen! K. Zeker troetelde hy zich met de gedachte, dat Jefus, als Mesfias , zich "wel redden , en langs dezen weg te eerder tot zyn Ryk geraken zou; en mogelyk bedroog zich zyn geldgierig hart daer by met het denkbeeld: indien hy zich niet redt, is „ hy de Mesfias niet, en heeft ons bedrogen!" N. Juist dit denke ik 'er ook van. Maer wat kwaeds had Jefus hem gedaen ? Hy heeft ons niet bedrogen, alfterft hy; — want hoe dikvvyls heeft hy van zynen dood gefproken! K. Meent gy.waerlyk, dat hy zal fterven? N. Ach! niet anders! K. Hoe kan hy dan de Mesfias zyn ? N. Hy fprak ook van opftaen; maer wie kan dat geloven ? Hy zeide ons: „ Gy zult wenen en hui- len, maer de werelt zal zich verheugen. In de „ werelt zult gy angsten hebben , — maer zyt „ manlyk, ik hebbe de werelt overwonnen. K. Hy is nu immers van haer overwonnen. N. Zy doch weid ten minften overwonnen door getuigenisfen zyner onlchuld. K. O! Nathanaël.' daer hoort zy niet nae. Wy zyn elendigen ,waerlyk elendiger dan alïenjenr 1'chen. Ik durve niet voor uit of te rug zien, of ik zinkein eenen afgrond, en vinde geenen redder. N. Myn Kleophas J ik moest u de hand bieden , maer zinke dieper dan gy» XlV.  X I V/ zephonias aen severus. ( Stukswyze.) — — JfJïit moet ik bekennen, hoe zeer ik an* ders te vrede was over den loop der zake, dat het my eenige maelen by uitftek merkwaerdig voorkwam , dat de ganfche Priesterfchap, en ik insge» lyksmet de zelve, deze geheel Israëlitifche zaek, die het geliefde geloofftuk betreft, geheel overdroeg aen den Afgodifchen Landvoogd; — juist zoo, als hy voorfpeld heeft. Dit heeft hy al zeer fchrander vooruitgezien; want (ik gelove, dit fchreef ik u reeds) by zeide verfcheidene maelen, „ de Overpiïesters „ zullen my overleveren in de handen der zondaers, „ dat ik gekruifigd worde." Maer teffens valt my in, hoe het wel te voorzien was, dat, als men in hem eenen valfehen Mesfias vond, en gaern van hem ontflagen zyn zou, 'er dan ook geen zekerder weg was dan de overlevering van den oproermaker aen Pilatus. XV.  8* x v. zephonias aen severus. (Ontleend uit Mattheus XXVII, it —14, Markus XV, 2 -~ S. Lukas XXIII ,2 — j. Jjannes XVIII, 2S — 38. JÜTk gae voort,met u de gefchiedenis van den zeldzaemen man met de grootfte naeuwkeurigheit te btfchryven. Ik kan ook niet anders. Ze houdt my dag en nacht bezig. Wy waren dan gekomen tot by den Romeinfchen Landvoogd. In het ganfche paleis heerschte nog de zoete morgenftilte, toen de plegtige optocht voorby de buitenwachten de trappen opging. Het beneden blyvende Volk was reeds zeer talryk , en nam fleeds toe. De Bevelhebber , die ons aendiende , fcheen zich zeer te verwonderen over onze komst zoo vroeg en zoo talryk. Gy kunt niet geloven, myn  3* ZEPHONIAS AEN SEVERUS tnyn Vriend! met hoe heilige ftaetlykheit onze Phariftër Priesteren zich door den eersten, dien Pilatus tot ons zond,lieten ontfchukligen, dat zy, wegens den Paeschfeestdag, niet tot hem durfden inkomen , en hem lieten verzoeken, uit hoofde der ge wigtige Gerechtszake, buiten by hen te komen. Gy weet, dat dit naer onze Staetsgefteldheit moest worden ingewilligd. Hy deed het ook zonder tegenfpreken; of fchoon ik ttffens gelove, dat ook dit, al is het flechts eene kleenigheit, den eerften nadeeligen indruk op hem gemaekt heeft; men had gedacht, dat ook de dringende fpoedhemhet eerste gunftige vooroordeel zou geven van het gewigt der gerechtszake, daer byna het volle Sanhedrin en vooral de regeerende Hoogepriester reeds zoo vroeg tegenwoordig was. Maer ook hier in had men zich vergist; ik meende den ongunftigen invloed duidlyk te bemerken , welken het gezicht van Kajaphas op Pilatus maekte. Hoe wel ook deze by hem in de gunst ftaet , (anders toch hielden wy hem zoo lang niet tot Hoogcnpriester) de Landvoogd kreeg doch uit al d:en toeftel een natuurlyk vermoeden , dat men hem voor of tegen iets of iemand wilde innemen , en de zaek haeren gerechten loop niet wilde laten. Ook fcheen het my toe , dat zyn Romeinfche trotschheit (vergeef het my, Severus!) zich verhefte by het gezicht der voor hem ftaende geheele Overhëit van Israël. Altans op eenen zeer vernederenden en mistrouwenden toon zeide hy, — tcrwyl hy het oog floeg op den voor hem geplaetften fterk gcbondenen en bewaekten Galileër: ,, Wat „ klagte hebt gy tegen dezen menscheintebrengen?" Ka-  "zephonias aen severus 33 Knjaphas gevoelde ten vollen het vernederende van den argwaen van Pilatus, en kon zich niet onthouden van met eenige bitterheit te antwoorden: „Wanneer „ deze geen kwaeddoender was, hadden wy hem u „ niet overgeleverd." Dit moest natuurlyk den ongunftigen indruk by Pilatus doen toenemen; hy antwoordde op eenen halffpottenden trant: „Neemt ,, hem dan, en oordeelt hem naer uwe wet". Dir was een allergevoeligfte fteek en fchemp op onze afhanglykheit , en Kajaphas kon j zou hy niet alles bederven, niet beter doen dan met eene gelatene houding te antwoorden: „ Het is ons niet „ geoorloofd, iemand aen het leven te ftraffen , •„ maer vergun my , uwer gerechtigheit de zwaere „ en mecnigvuldige misdaden voortedragen, welke ■„ deze gevaerlyke man begaen heeft. Wy vereeni„ gen de gewigtigfte befchuldigingen in deze drie ■„ hoofdpunten: Hy verleidt overal het Volk met de „ gevaerlykfte Leere, — verbiedt uitdruklyk, i} fchatting te geven aen Zyne Keizerlyke Majes j, teit , en zegt , dat hy de Mesfias de Ko. „ ning is." Nog twee anderen herhaelden die befchuldigingen nevens KJiphas met langs hoe meer drift erf yver. Ik zag* dat Pilatus de zaek niet betrouwde, en men liet zich zoo vleiende betuigingen van wakke» ren yver voor de zekerheit van den Romeinfcheri troon ontvallen, dat hem de zaek daer door des te meer verdacht moest voorkomen; Men had wel alles, wat onzen Godsdienst betreft , voorzichtig!yk weggelaten , en flechts dat V. DEEL. C gCÖ-<  34 Zephonias aen "severus. geene ia de befchuldiging ingemengd, wat den man meest gehaet kon maken by den Stadhouder, zich verbeeldende, dat Pilatus, op die belydenisuit zyn eigen mond, welke men in handen had, dat hy zich tot een Koning der Joden had opgeworpen, zoo terftond, en met dankerkendtenis voor onze getrouwe aenwyzing, zyn doodvonnis onderfchryVen zou; maer wy bedrogen ons zeer; en het was ook wel te denken ;want Pilatus wist te veel van de Joodfche verwachting omtrent den Mesfias, om niet te begrypen, dat het Sanhedrin dien niet kon haten,, Welke Israël (ik fpreke openhartig met u) zalbevryden van de Romeinfche Overheerfching. Nu vroeg Pilatus aen den Galileër zeiven: „ Zyt „ gy de Koning der Joden ? " De Nazarener antwoordde: „ Ik ben die." Een antwoord, dat den Stadhouder zeer bevreemde. Men befpeurde dit, en hield fterk aen met driftig herhaelde aenklagten tegen hem, zoo dat de drift der aenklagers en de bedaerde gerustheit van den aengeklaegden {leeds fterker in 't oog liepen. Pilatus fprak hem op nieuws aen, en het was ligt te zien, dat hy meer genoegen als mishagen in hem vond, ten minsten dat hy in hem den gevaerlyken Verleider niet kon ontdekken. Deze aendoeningen moeten by Pilatus hog zyn toegenomen , coen hy tot hem zeide: hoort gy , wat deze op u te zeggen hebben ? „• hebt gy 'er niets op te antwoorden"? en, wanneer de Nazarener ook hier op in zyn ftilzwygen volhardde, gaf Pilatus aen twee krygsknechten, die hem vast hielden, last, om den gevangenen afzonderlyk by hem te brengen. Daerop ging Pilatus, zon-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS* 35 zonder Kajaphas of iemand onzer , met hem in de Gerechtzael, om wat nader met hem te fpreken , of hem eenige vraegen te doen, en de krygsknechten brachten hem derwaert. Hier over, erkenne ik, werden wy alleu, ik ten minsten , zeer verlegen; het fpeet ons bartlyk; daer dit een gevolg Was van onzen eisch, dat Pilatus by ons buiten kwam van wegen den Feestdag; op eenen anderen dag had dit niet konnen gebeuren. Gy kunt denken, waerde Severus! met hoe befchaemde aen gezichten en misnoegde gezichtstrekken wy elkander aenzagen ,toen men ons daer liet ftaen kytóeo jdoch Kajaphas en die naest by hem waren overlagen intusfchen met een zacht gefluister, wat men in alle gevallen doen zou, en lieten den tyd niet onnut voorbygaen. Hier zou myn verhael een groote gaping gehad moeten hebben, als niet de eene Krygsknecht, welke hem moest binnenbrengen, een beleende geweest was van eenen myner bedienden. Hy is ondertusfehen een zeer ruuw karei, en vooral in dit geval een allerkwaedaertigfte fpotter , die dus noch met uwe noch met myne oogen gezien heeft; liever had ik het my door den anderen, die eenbraever menschis, laten verhalen. „ De Nazarener ( zeide deze eerstgemelde dan) •„ ging geheel zonder vrees, even gerust als of het „ hem niet aenging, in de Gerechtszael, en keek -„ by de intrede onbefchroomd in de groote hooge „ Ziel rondsom ; hy zag den Gehcimfchryver, de „ Raeden , Dienaers , Wachten en Bevelhebbers „ vrymoediger aen dan zy hem. Het bloed kookte s, my van ongeduld — ( het zyn de woorden van den C 2 Krygs-  3*5 zephonias aen s e ve r tf s Krygeknecht). „ Ik dacht altyd , wanneer wy s, hem maer eens onderhanden krygen, zullen we jj hem dat ftout kyken wel verleeren. Pilatus zet« tede zkh op zyn geftoelie, liet hem naby voor „ Zich ftellen, en zag hem recht in 'c aengezicht. „ De eene Geheimfchryver, en de Raed Gajus za,, gen hem fiyf en fterk aen, en meenden iets goeds „ aen hem te zien, — die zotten! —_ Gajus „ is anders ook altyd de eerfte, waer fpotters te „ pas komen; - Zyn Hoogheit de Stadhouder zeide „ zeer genadig tot hem: ( het zal hem misfchien met », Jupiter verzoenen , als hy zoo zacht met de »» dweepers handelt.) — „ Zeg my toch! zyt gy s, „ der Joden Koning?" De Nazarener deed hem „ deze tegenvrage, die ook hier verdiende, 'tgeen i, hem by Kajaphas gebeurde over een diergelyke „ ftoutheit; — maer zonder bevel durfde ik niets „ doen: „ Zegt gy dit van u zeiven, of hebben » „ het u anderen gezegd?" De Landvoogd ant„ woordde: „ ben ik een Jood? uw Volk en de „ „ Overpriesters hebben u aen my overgeleverd „ wat hebt gy gedaen?" (Zietgy, Severus! de zonderlinge man neemt ook uit deze vraeg geheel geen aenleiding, om van zyne wonderen te fpreken ? ) „ Hy antwoordde: „ Myn Koningryk is niet „ „ deze werelt; ware myn Koningryk van deze » „ werelt, dan zouden myne Dienaeren voor my „ „ geftreden hebben , dat ik den Joden niet ware „ „ overgeleverd;" (hadden zy maer geftreden, „ die dienaeren ! het zou hen flecht bekomen zyn '" dus voegde de Roomfche Krygsknecht hier met eenes  ZEPHONIAS A EN SETERUS. 37 eenen vloek tusfchen in.) — „ maer myn „ „ ryk is niet van hier.''" De Landvoogd zou hier op nog eens gevraegd hebben: „ Zoo zyt gy dan een Koning ? „ De Gali„ leër hield zich daerop volftandig by zyn woord, en zeide: „ Zoo als gy zegt; ik ben een Ko,, „ ning; ben daer toe in de werelt gekomen , „ „ dat ik der waerheit getuigenis geven ; wie uit ,, „ de waerheit is, die hoort myne ftemme." " ,, Onze heer gaf hem hier op het rechte ant„ woord; had hy het hem flechts frisch weg gege„ ven; maer hy bedacht zich , ftond een poos te „ peinzen, en rees daerna van zyn geftoelte op, „ zeggende: „ Wat is waerheit ? " en terftond daerop ging hy weder nae buiten, en gelastte ,, ons te volgen. Toen was ik zeer in myn fchik, ,, (zeide de Krygsknecht) , want ik vreesde, nog w meer en nog langer zulke dweeperyën te zullen „ moeten hooren ; en ik wist, dat myne makkers „ zoo wel als ik verlangden , zich met dezen zot„ ten Joodfchen Koning te vermaken." Dus verre dit tusfchenverhael van den Krygsknecht ; wy waren blyde, den Landvoogd zoo fpoedig te zien wederkomen; want wy befloten, dat de Nazarener, in ftede van zich wydloopig te verdedigen, hem ook wel door eenig trotsch antwoord vertoornd zou hebben, 't Is waer, daer was vry wat misnoegdheit op des Landvoogds gelaet te Jezen, toen by weder tot ons buiten kwam. Maer denk eens, hoe wy verfteld ftonden , toen wy hoorden , dat dit misnoegen ons gold , en dat hy op eenen fteik misnoegden toon totons zeide? „Ik c 3 » vin-  3$ ZEPHONIAS AEN SEVERUS. „ vinde geen ïcmiïd in dezen menfche". Nu be» gon Kajaphas — in myn ganfche leven zag ik zyq aengezicht zoo niet van toorn zwellen, en dien toorn zoo geweldig inhouden : „ Vergun ons een „ vrymoedig en phgtmatig woord te fprekefi l Daar. n gy 5 o Pontius Pilatus! ons i i den naem van zy» ne Keizerlyke Majafteit anders zacht en recht» „ matig- beiïuurt; wanneer deze verworpene geeq „ fchuldige is, dan z.yn wy de zwaerst - fchuldigen. „ opaerde (dit zeggende fbeg hy vol vuur fterk „ op zyn borst.) dit gaet ons te nae aen 't hart, „ o Landvoogd! Wy hebben dit niet van u vcr-i ,, diend, laet het my, flechts voor ditmael,vry uit „ zeggen! Onruw geduld niet. te misbruiken,, ,, zweegen wy in onze aenklagten van alle de bel?-. „ digngen, welke deze Galikëï ons, onze P.r- foonèn , onze Ampten, onzen Heiligen Tempel, onze -Gnd'lyke. Leeraeren, ■*» in. één woord, „ allen en alles, wat by ons heihjis, nu drie jaen „ ren lang met onverzetlyken moedwil heeft aen^. gedaen; — dit alles hielden wy by ons, met dit „ alks wilden wy u niet lastig vallen , en brengen „ het ook nu niet by u aen; — dit alles is niets „ voor u, wanneer het by ü niet gelden moet, 't 3, geen u daedlyk betreft, en den zegen uwer Re-. 3, geeringe floort, — flechts daer van fpreken wy, 3, Met eene- loosheit, die haer gelyke niet heeft, met „.den fchyn eener bédaerdheit en eenvouwigheit, ai dieieder een betovert, ja die, zoo als. heden blykt, 5, in ftaet was, zelfs u, o Landvoogd! te mislei9, den, wist hy het Volk aen zich te verbinden, en zyn plan van verheffing geheel en al tot eene jyp-.  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 39 ,, rypheit te brengen , welke al onze voorzorg en. „ toerusting verydelde, en welke ons reeds voor. „ vyf dagen deed fidderen. „ Al voor lang wist hy de gevoelens des Volks „ door afgezondeneen wel onderrichte Ryksgezan„ ten te polfen, en ter erkendtenisfe zyner Ko„ ninglyke waerdigheit te bereiden. Dat deze , Ryksgezanten juist twee en zeventig waren , waerdoor hy ons Sanhedrin uit deszelfs plaets ", wilde ftooten, — dit was het niet al, — ,, maer het geldt u even als ons,.o EontiuslNooit " ing »er dén woord uit zyn mond, waerdoor !-! hy zou te kennen gegeven hebben, dat hy de „ hoogere Heerfchappy aen U of den Keizer wilde „ overlaten, neen, hy matigde zich de onbepacld„ fte Alleenheerfchappy toe. „ lk ben het", was „ zyn andere woord; en alle zyne - gelykenisfen„ voor het Volk begonnen met den eenigen Komngszoon, en eindigden met den eenigen Ko„ ningszoon. Zelfs in Jerufalem heeft hy de Kei„ zerlyke fchatting zoo goed als recht uit verboden; denk dan, wat hy aen afgelegene oorden, ., wat. hy in die eenzaeme ftreeken fprak en deed, ,', werwaert men hem by veele duizenden naliep ; l] waerhyby de vyf tot tienduizend menfchen itiTei-: " ënvan honderd en van vyftig fchaerde,ehhunne '„ buiken vulde met brood en visch ! In een Gewest, „ waer, gelyk niemand beter weet dan gy , het zaed i „ des oproers best wil opfchieten; in het heers'ch„ zuchtige Galilèa hield hy zichdaerom het meeste „ op;Galileërs waren zyne voornaemfte aenhangers, i „ en door eenen tailoozen troep van deze tot in de C 4 » hei'  4» ZEPHONIAS AEN SEVERUJ.1 » heilige Stad geleid,gelukte het hem, langs eenen 5> met kleederen en zegepalmen bedekten weg, als s, Israë's Koning , onze poorten interyden , om, „ onder een onophoudlyk Gaüleesch gefchremw: 5> »» Lang leve de Koning ! Lang leve de Koning!". „ ook alk burgers onzer Stad en alle Fecstvreemdhngen mede te lokken. Zoo ging het tot inden » Tempel! allereerst in den Tempel,o Pontius! — „ waerom niet zoo terftond in uw Paleis ? r- dat. " wcct hy best, hy is door en door flim, en weet de, s, rechte uuren aftemeeten; — het zegel van dit al» les is zyn eigen belydenis byeen tweemaehg ver» hoor. Beveelt gy het, zo laten wy,de aentekenboeken hier komen ! deze nu is de man, « aen wien gy geene fchuld des doods vindt." Zoo befloot Kajaphas , en eenige voegden nog met veel drift daerby; „ Erbarm U over ons en „ ons Volk, en noem uwen en onzen doodlykften. j, vyand niet meer onfchuldig. Gy ziet immers nu alle zyne kunsten ten einde; hy kan nu niets meer doen, dan de aenklagte dergeiechtigheit ver„ ftommen, en met weinige woorden trotfeeren. Elk „ oogenhlik, dat 'er met hem verloren gaet, doet 3y nadeel; de tyd is heilig voor u, o Landvoogd! „ om niet te zeggen: huiden dubbel heilig {voor „ ons.'" Pilatus fcheen niet zeer veel acht te geven op dit alles en nog meer, dat gefproken werd; Hy bleef meermaelen en langer met zyn oog gevestigd pp den Nazarener dan op Kajaphas en de andere fpr^kers. Thans'zeide hy weder zoo terftond tot Jefus: hoort gy niet, hoe zwaer zy uaenklagen?. »» am>.  ZEPHONIAS AEN SEVERUS.' 4* „ antwoordt gy niets hier op?" Men kon wel bemerken , dat hy gaern eene verdediging van hem gehoord had. Maer de Nazarener, zweeg als een doode , tot dat hem Pilatus vroeg; „ Zyt gy , een Galikër?" De Landvoogd wilde zich daermeê uit zyne vcrlegenheit redden , dat hy hem kon zenden nae den Vorst Herodes , terwyl hy uit het gebied van dezen was, en het meeste daer Was voorgevallen; en hier door ftortte hy ons in des te grootere verlegenheit. De aenwasfchende toeloop des Volks, de list van zynen aenhang, de zwakheit der aenklagte, welke reeds in dezen loop van het rechtsgeding doorftraelde, en nog veele andere omftandigheden waren oirzaken dezer verlegenheit. Kajaphas en de driftigften wisten haest geenen raed meer, om hunne gramfchap, te verbergen. Evenwel zy maekten ftaet op de eerzucht van Herodes, en op het misverftaud,dat tusfchen hem en den Landvoogd plaets had. Wat deze Vorst met Joannes den Dooper deed, zult gy y nog wel erin neren. XVI,  4» XVI. ZEPHONIAS aen SEVERUS. (in Veivolg.) (Vergelykt Lukas XXIII, 6 —n.) Myn hart heeft weder eenen geweldigen ftorm doorgeftaen. Een voorval deed my de draed van myn verhael afbreken,— dit doet my geen eere aen, en evenwel moet ik het u zeggen; — daer was zoo even een boer by my, een vertrouwde vriend van Bartholomèus, een der twaelf byzonderfte Jongeren van den Nazarener, die wat by my te doen had. Zoo dra dit was afgedaen, begon ik hem omtrent den Nazarener te vragen. Maer, hoefchaem- de ik my over het fyn, doordringend en doordenken-  .ZEPHONIAS AEN' SEVERUS. 43 kende verftand van dezen boer I In plaets van rr.y antwoord te geven, keerde hy zyn aengezieht vurt my af, veegde zyne traenen af en zeide: ,, laet „ ors liever van iets anders fpreken, myn heer!" Ik drong hem, om my zyne gedachten te openbaren. Half tókkende zeide hy: „ Denk 'er my by het zal flecht afloopen, dat gy dezen goe" den menfche ter dood brengt. Alle de vroomen " in het Land houden niet op van wenen, enfchrei" èn tot God om wraek. Wat kwaeds kannen alle vyanden in hem toonen? en hoe roemen "alle elendigen zyne giootheit? " Ik mackta hem hier op veelerleië tegenwerpingen, ontleend Uit deonoplosbaere raedfelachtigheit van zyn gedrag en uit de mislukking van zyn zaek. Hier op wildehy wat zeggen, doch hy hield het te rug, — nam zyn korf op.,—en zeide met een treurig mompelende ftemme: „ Ik had daer haest wat gezegd " Ik drong hem: „ fpreek toch recht uit, ik neme „ u niets kwalyk." ,5 Men moet eenver- „ waend mensch zyn, als men zich door zyne deI moedigheit niet verdemoedigt , en een trotfche „ dwaes°, als zyn wyze fchroom ons om geene onderrichting van zyne wysheit doet bidden ! Denk 'er my by, myn heer! het loopt niet goed af." Daer meê maekte hy zich weg; de traenen kwamen hem' weder in de oogen, en my ook, terwyl my die woorden, welke hy fprak, door hart en nieren ftaken. Ik gevoele het, myne waerde Severus! dat het my nuzwaerder valt, de gefchiedenis, welke ik u verhale, voorttezetten , hoe gering ook dit voorval - WC'  44 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. wezen moge; het ftormt wonderbaerlyk vreemd in myn arme hart om; het verwekt toch een bitter leedwezen, wanneer men overtuigd is, zich zeiven in boeien gekluisterd en zoo vernederd te hebben , dat elke boer ons met het A-B-C- der wysheit nog dieper kan vernederen. Doch hier van naderhand breeder. Pilatus zond nu den gevangenen nae Herodes Antipas, den Vorst van Galilèa, en Kajaphas befloot, dat we hem eenparig derwaert, volgen zouden. Terwyl wy niet onmiddelyk met den troep wilden medeloopen, liet Kajaphas ons door eenen Bedienden aendienen , en wy gingen door andere ftraeten. De Hoogepriester maekte in zynen driftigen yver zoodanigen ipoed , dat wy nog even vóór den troep het paleis intraden. Wy ontzetteden over de meenigte Volks , die te faemgekomen was, en ons naliep. Wy troffen deu Vorst, die altyd geduurende de Feestdagen in Jerufaltm verblyf houdt,in zyn Feestgewaed gekleed, in zyn gehoorzael aen, nevens zyne Hovelingen en Bevelhebbers , —~ werden vriendlyk ontvangen , maer hoopte vergeefsch vooraf nog een afzonderlyk gehooi te hebben; de komst van den Nazarener werd bynate gelyk gemeld, en hy liet dezen, uit ongeduld om hem te zier,, zoo terftond binnenbrengen. Op de vraegvan den Vorst: „ wat is 'er met de„ zen man?" droeg de Gemagtigde van Pilatus uit den naem van dezen de zaek voor. Gy moest u het nieuwsgierig kyken van den Vorst en zyn gan, föhe gevolg op den gevangenen konnen verheelden ik  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 45 ïk kan het u niet befchryven, het was wel fchielyk te zien, dat hem hier fpotterny genoeg werd toebereid. De Vorst fprak den Nazarener terftond zelven aen, en gaf op eenen zeer omflagtigen en ondraeglylc langwyligen trant te kennen, hoe lang en fterk hy gewenscht had, hem te zien, uit hoofde der geruchten van zyne groote daden; betuigende zyne begeerte, om ook daer van getuige te zyn, en zyne bereidwilligbeit, om hem, niet flechts los te laten, maer ook met zyn ganfche Hof in hem te [geloven, zoo dra hy ééne zoodanige wonderdaed voor hem verricht zou hebben; -— hy moest geen fchrik voor hem hebben, (Antipas zag (namelyk) zyne ftille bedaerdheit, waer meê hy hem zwetfen liet, voor vreesachtigheit aen). Het zou (zeide hy) met Joannes den Dooper niet zoo verre gekomen zyn , wanneer deze zyn grootfche aenmatiging flechts ook met ééne zoo Godlyke daed had bevestigd, als hy honderden van den gevangenen had hooren verhalen enz. enz. Jefus zweeg by al dit gezwets , hoe zeer de Vorst en allen, die by hem waren, ook met een blykbaarongeduld en met de zekerde verwachting nae een woord en een wonderdaed van hem verlangden» Dit zwygen werd eindlyk in de hoogfte graed beledigend , dan namelyk ( dit dringt my de oprechtheit 'er by te voegen lëderd het gefprek met den boer)dan , wanneer men hem niet oplettende aenzag, maer, zoo dra men dit deed, kon men het hem niet kwalyk nemen. Ja, ik betuige voor God, dat niets van alles, 'wat ik hem aengaende hoorde verhalen , ja van alles, wat ik hem zelve hoorde zeg-  4 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. zeggen ,zoo diepen indruk opmynbfnnenftegemaekt heeft, als dit zoo langduurend en volkomen ftilzwygen. Ik ontdekte ook aen verfcheidene heertjes, welke in de zael rondsom zaten, ja aen den Vorst zeiven, zeer duidJyk, dat zy het in 't midden van dit zwygen niet zeer gemaklyk hadden. . Echter zy deeden juist als ik, zy luisterden nae de al« les-verdovende driften. Voor een poos was elk in de ganfche zael als verdomd, tot dat een der naesten aen den Vorst (ik kende hem niet) dit fhlzwygen afbrak met te zeggen: „ Voortieflyke Koning! myn hart laet my -„.niet toe, langer te zwygen; vergun my , te ■fn fpreken ; ik wete, dat ik uit uw en uit aller „ hart fpreke; wy zyn allen geroerd door het .,, gezicht van dezen ". Hier viel Kajaphas hem in de reden, op eenen Herken en trotfchen toon; hy verzocht Herodes om verlof tot fpreken , eer de andere had uitgelprokenjen, als hem dit vergund was, zocht hy het misnoegen van den Vorst, door het zwygen van den Nazarener gaende geworden, zich ten nutte te maken , en herhaelde alle mogelyke klagten tegen Jefus, die maer eenigzins gefchikt waren, om het ergdenkend hart van den Vorst .tegen den terechtgellelden intenemen. De Vorst vroeg, of nog iemand iets had bytebrengen ? —. waer opAlexander, Philo, Edom, en Methufalah , elk op zynen trant, een krachtig woord 'er byvoegden, en Edom in 't byzonder met eene vervloekte en alles te boven gaende arglistigheit. Antipas zeide .hier op nog eens tegen Jefus: „ Het is u geoor- lofd , u te verantwoorden". Maer ook hier op  ÉËPfcONIAS AEH SEVERUS.' 4? op zweeg Jefus geheel en al. „ Nu is het uw 3, beurt; wat wilde gy zeggen?" zeide de Vorst, met een gemeenzaem fpottende houding, tot zy-. nen vertrouwling, zoo als hy my toefcheen te zyn, dien Kajaphas in de reden gevallen was: „ Ik wil„ de eïgemyk maer zeggen,dat het my leed deed, „ de geheele Priesterfchap zoo verblind te zien om„ trent dezen man; en hoe zeer wy allen geroerd „ en vol verwondering zyn over de woorden, wel» ke van de lippen des nieuwen Konings vloeiden, „ zoo wel als over de verbazende wonderen, wel„ ke zyne hand voor de oogen aller anders onover„ tuigbaere maer nu tot inkeer gekomene twyfe„ laers, ongelovigen, en fpotters verricht heefr. „ Ik rekene ieder oogenblik, dat myne zwakke „ lofreden duuren zou, voor een wezenlyk fyd,, verlies. Indien ik durfde, zo zou ik onmidde„ lyk aenraden, den roemryken Koning (evenwel „ nog voor dien tyd gebonden , op dat wy ons „ niet te voorbarig in het recht van Pilatus fchy» „ nen te fteeken) nae den Landvoogd te rug te „ zenden, op dat hy van daer zyn werk mogevol„ tooien. Straks zullen wy ons fpoeden,om U, on„ zen dus verre erkenden Korting en Heer, te ge„ leiden , wanneer gy nae den Komnglyken burg zult gaen , om uwen Scepter en Kroon op het „ nedrigst voor de Voeten van den Mesfias neder„ teleggen. „ Den gezaemenlyken Overpriesteren en Prieste„ ren rade ik, zich, al is het dan ook maer half en „ half tevreden, hunnen nieuwen Beheerfcherover- tegeven , terwyl zy toch naeuwlyks eenen zacht„ moediger konnen bekomen." He-  4& ZEPHONIAS AEfl SEVERUS^ Herodes riep hier op in gelyken fpottoon. „ Voor* treflyke raed! Ik voege'er flechts by, dat myne „ pligt en myn eer vorderen, hem hier zoo ter- ftond een Koninglyk kleed, zoo goed als ik „ hebbe, te laten omhangen. Ik hope, dat zyne „ nedrighek zulks niet verfmaden zal". Nu werd de fpotterny door elk zyner Hovelingen, welke hy by beurte omvroeg , voortgezet, naer gelieven. Herodes liet hem toen eenen ouden witten Koningsmantel omhangen, en gaf den gemagtigden, welke hem uit den naem van Pilatus had aengefproken , by zyne groete en dankerkendtenis, ook dit bericht, dat hy geen doodfchuld by dezen gevonden had ; voor 't overige zou Pilatus wel zien, hoe hy hem aenzag. Herodes had daer in verftandiglyk gedaen, dat hy der Romeinfche fpotternyë met eenen zoo armzaligen Mesfias vooruitliep. Wy daer en tegen hadden nu niets anders te doen dan te rug te gaen, en in nood, in angst en verlegénheit al, wat mogelyk was, te verzinnen ,om onze zaek op nieuw by den Landvoogd aentedringen. Wy werden uit het Paleis van Herodes uitgeleid door eene andere kamer waer in veele der voomaemfte vrouwen van het Hof en derzelver nabeftaenden en gebuuren, zoo 't fchynt, waren byeengekomen , om den Nazarener van naby te zien. Ik had my by de herlaadde mislukkingen van ons oogmerk eenige maelen van harten gefchaemd, in de party der vyanden betrokken te zyn, wanneer Bathfeba, myn bruid, welke ik in het uitgaen der kamer digt voorby moest gaen , my een vuurig-lievenden maer tef- fens  ZEÏHONIAS AEN SEVERUS 4Ó fens bemoedigenden lonk gaf tot ftandvastigheit tegen den Nazarener. Gy kunt de verflagenhelt en innérlyke woede van onzen Hoögenpriester en alle de overigen ligtlyk afnemen , toen wy zoo onverrichter zake nae het paleis Van den Landvoogd moesten wederkeeren, en toen Kajaphas het geroep vernam: „ Onfchuldig erkend ! ,i onfchuldig!" 't welk zich uit de Voorzael en binnenvertrekken der woning van Herodes öp de ftraé.ten Verfpreidde-, Ik gelove, dat hy het Volk op de ftraet zou hebben beginnen aentefpreken, indien hy niet gezien had , dat zy zich ? allen met den, fpotachtig geldeeden Nazarener verlustigde* i XVII; Ab 1 sa 1 (een jongsken) met zyne hoebbk; 81 s a i komt treurtg en eenigzins rood van misnoegen in de kamer. Moeder. Wat hipert u? hebt gy weder met ■{lome knaepen te doen gehad? V. deex.4 D ABÏ-  50 ABISAI MET ZYNE MOEDE»; A bis ai. Ach! moeder! de flagen waren nog het minfte. ■Moeür. Wat dan? kind! fpreek uit. Abis^i begint luidop te wenen. Ik nebbe my zwaer bezondigd — aen den Profeet van Naza'.rethi. j „nsiMjIiscav.' asjzsora baortvbneJ riob'nev Moeder. Hoe zoo dan? Abisai. Men voerde hem in een wit Konings* kleed van Herodes weg .... Moeder, met- een zeer vrolijke luide flemme. Wat? Abisai. ja, maer tot fpotterny, moeder! De Krygsknechten hielden hem evenwel aen de banden. Toen begonnen eenige jongens hem fchempwoorden en fpottael nateroepen; —ik begon ook, een Priester zag dit, en fmeet eenig geld onder ons, zeggende: „ Zoo! zoo — braaf jongens!* Toen yverden wy om 't zeerst, om hem te befchimpen, — ja ik floop door het gedrang heen, om hem by het kleed te trekken (want ook de Krygsknechten mogten onzen moedwil tegen hem wel lyden). Maer hy keek om, en zag my zeer vriendlyk aen, vriendlyker dan gy nu doet, moeder! Toen eerst viel my in , wat hy vóór een jaer aen zusje gedaen heeft,en ik verfchr'ikte zoo, dat ik hem terftond los liet, zeggende tot de andere knaepen : „ O ! Jongens! „ houdt toch op; wy doen zwaeie zonden! Hy is „ evenwel een heilige van God". Maer zy ftaken de tong ugen my uit, en ik ging weg. Moeder. Hoe komt gy dan aen zoodanig een aengezicht? Abisai. Niet alleen jongens maer ook groote Inden  ABISAI KIT ZYNE MOEDER. 5* den gaven my (Wen en vui.tflagen in het gezicht, en eene krabde my de wangen open. - Moeder. Gy hebt geboet, lieve kind! God zal het ü vergeven. Maer hoe zal het met hem gaen ? Hebt gy ook iets vernomen ? Abisai. Het zal goed gaen, hy zal wel dra weder los geraken! Altans uit het paleis van Herodes riep elk : „ Onfchuldig erkend! onfchuldig erkend!" ——■ """"" "-— X V I I t. sathseba met haere dIenstmae crii onder het hüiswaert gaen uit het Paleis van Herodes; JDienstmae&d. Uw Zephonias houdt zich toch uitmuntend j Bathfeba! B a t h s e b a gaet geheel in gedachten, en antwoordt niets, voor dat haer maegd het zelfde nog tweemael gezegd heeft; toen zegt ze, ah zonder oj>D 9 W  54 SATtfSEBA MET HAERE DIENSTHAEGI?; lettendheit: Ja wel! — maer valt terftond weder in diepe gepeinzen. D. Durve ik vragen, hoe het met u is ? Uw gelaet ftaet niet als vroeg in den morgen. B. Gy meent alles te zien. Het is wier; de Nazarener is geheel anders, dan ik my van hem verbeeld had. Zoo geheel anders, dat het my berouwt , Zephonias nog daer ftraks met myn gezicht aengevuurd te hebben. Maer wat zal ik doen? het gebeurde flechts één oogenblik eerder dan toen ik Jefus zag. Ik late die zaek nu loopen zoo ze loopt. Gy zyt zeker verloren, zo gy iets Verraedt van 't geen ik ïin zeide. D. Zeer zeker zal ik dat niet doen. Maer ach t kan ik hem ook niet te zien krygen? B. Dit zult gy gemaklyk bekomen. Ik zal q tosftaen, nae uwen grootvader te gaen ; langs dien weg wordt hy uitgevoerd, als hy het kruis moet dragen. D. met een[chreiende flem: Hetkfuis? Kunt gy dat'gedogen! oBathfeba! B. Zottin ! kan ik het keeren ? ook als ik nu flechts één woord daer tegen liet inbrengen, had ik al myn.eer verloren, en het zoü niet min zeker evenwel gefchieden. Men moet de vrucht plukken, wanneer zy ryp is. XIX,  $1 X I X. pontius pilatus met gajus. G ajus. Alles is befteld, o Landvoogd ! Zyn zy nog niet te rug ? Pilatus. Neen, zoo als gy ziet. Ik denke , dat hy hem houden zal, en danke de Goden, dat ik myn oogmerk bereikt hebbe. G. En als hy hem eens te rug zond, wat gaet dit u aen, als gy hen maer te wille zyt? P. Ik meene befpeurd te hebben, dat gy hem te wel in de oogen gezien hebt, om dus te fpreken. G. Ik hebbe hem wel in de oogen gezien, Landvoogd ! —• Over toveryën en wonderen vermete ik my niet te oordeelen; -r maer, wat het gelaet van heiligheit betreft,waer meê deze man zich vertoont, «p» (fry haalt de fchouderen op) — dit, weet gy zelve , vermeerdert dikvvyls nog het gevaer, waerin de geestdryvery eenen Staet kan brengen, in (lede van dit te verminderen, D 3 P. Daer  f4 'IlATüS MET tijm; P. Daer is intusfchen niet de minfte overtreding Van hem bewezen; — en dit is immers de hoofdzaak by den Rechter; — denkt gy hier wel op? Gajus! G. Wanneer dat zoo is, dan hebt gy volkomen gelyk, en ik pryze in U, o Landvoogd! dat gevoel van verp'igting tot gerechtigheit. P. Het is, als of ik my , zelfs voor den man zeiVen, fchamen zou, onrechtvaerdig te zyn. Slechts ééne vreze benaeuwt my. Zy konnen my, wan-, neer zy het ftyfhoofdig willen doorzetten , veel verdikt brouwen in Romen; ik kenne de wraekzucht van Kajaphas, hoe min ik die van hem verdiend hebbe. G. Ik moet my zeer bedrogen hebben , — ofzy betrouwen zelve hunne zaek niet. Uwe gerechtigheit zal zegepralen , en hunne fcbynheiligheit hg.fchamen. Deze daed is eenes Romeinfchen Land» yoogds waerdig.  55 x x. De Raedsheer gajus en de geheimschrwer. (zynde eenige oogenblikken alleen.) ©atus. Dittnael zal het den ichalken niet geSktn. Ik polste landvoogd en bemoedigde hem in zyn rechtvaerdig beftuit. Voor t oveiefchynt hy my toe -g meer eangst en verlegen te zyn dan hy Z1ch wel uitdrukt Geheimschrvver. Ik vreze, dat hethe* den nog eene onrustige dag zal worden. D4 XXL  n XXI. ?EN TROEP VOLKS* in het Voorhof der Mannen, I.JBy Pilatus! gebonden en gevangen!' * Gaet dat 200 ? (zy worden verbitterd, en beginnen faemterotten). ■ 3- (die pas te voren by eenen Leviet ftond, en met yver nae dezen troep toeloopt.) Vrede zy u, braeVé' Landsluiden! 4- Vrede of kryg, hoe 't ook heden komen mag. 5- zyt ge voor of tegen den Mesfias? zegt het Vry uit, broeders! Ik ben voor hem! Dac'durve, ik den Hoogenpriester en den Landvoogd in 'taengezicht zeggen. I. (en verfcheidene andere te gelyk.) Welkomi welkom! gy Zyt de rechte voor ons. 3- Maer wy moeten onze zaek voorzichtig aen- leg-  EEN TROEP VOLKS. 5? Jeggen. Heden is het de dag van beflisfching , broeders! 6. Ja, deze vuisten zullen het beflisfchen. 3. Gy zegt daer wel aen! maer nog niet, broeder ! het zou dolheit wezen, God vooruitteloopen. Heden zal het zich beflisfchen , of hy de Mesfias is of niet. De dolle Pxiesters konnen hem niet duk den ; zy willen, dat hy gekruifigd worde. Dan laet hen maer begaen, God zal hem dan helpen, en hem voor den Meslias verklaren; en dan, Broeders! (hy /leekt den vuist o.m hoog) laet dan iemand het hart hebben, om hem een hair te krom-: men, dan zullen wy mannen zyn , en nog veele duizenden met ons, byzonder uit ons Land , wakkere Galileërs! Ik heb heden reeds niet een grqpte meenigte oyer de zaek gefproken; van daer ben ik zoo heesch. Allen knikken hem toe en geven hun woord. 6. Maer als God hem dan niet uit de banden of van het kruis helpt? .... 3. Heb daer geen zorg voor ..... En gefield, dit was zoodan weten wy eerst recht, hoe verre wy zyn, (met een koelen lach);-- dan is hy ook de Mesfias niet. 7. En dan ook niet meer onfchuldig? 8. tegen 6, Of gy kunt hem dan voor uwen Mes-, fias houden, als 't u belieft, (met een Zuid gelach, waer in ook de meeste anderen deel nemen.) 3. Komt, Broeders! nae den Landvoogd, wy moeten daer by zyn! — of loopt gylieden maer voor uit, ik zal nog meer andere wakkere mannen ^nmanen, D $ XXIr,  5B XXII. EEN ANDERE TROEP, in een anderen hoek des Voorhofs; zynde meestal inwoonders van de ftad zelve. JE EN uit den troep, nae wien de andere tiet op ene monden ahnaeeenhalfOrakelftaente luisteren, [preekt met veel windrigheit en in eene verachtende drift: Het doet eenen eerlyken burger toch hartlyk leed, ons geheele waerdige Sanhedrin, of fchoon ook eenige onder het zelve hunne zwakheden hebben , onverdiend in zoo haetlyke verdenking te zien ftaen. Eindlyk is de dag gekomen , die hunne onfchuld zal ten toon Hellen, wanneer het blykt, dat het waerlyk een verheven Godsdienstyver was, 't geen men met zoo veel driftaen enkelen nijd heeft toegefchreven; — nn blykt het— ik  gtfN TROEP JERUSALEMMERS, 59 ik ben daer by geweest, en wete van alles; — ik ben tans alleen hier gekomen, om fcnielyk myne offerande te doen , en dan gae ik weder zoo terftond met u henen, myne heeren en broederen J • nu blykt het, welk een godloos bedrog onder alles verfcholen was ! — Waer zyn nu zyne aenhangers? Waer is die dooden verwekkende krach:? Hy kaa zelfs niet één koord verbreken! Waer zyn nu die Engelen des Hemels, waer is die heerlykhMt zynes Vaders, die onder zyn bevel zou ftaen? Men moet zich ziek lachen; — doch onze goede Vaderen trekken het zich met ernst aen,om dien peft uitteroeien. Zy zagen wel te gemoeté, dat het op dien trant niet lang kon voorrgaen, — dat dan de Landvoogd zelve onderzoek doen, ea het onheil (luiten moest. Had men maer voorlang goeden raed gevolgd ! Wy zullen God op de knieën moeten dan-^ ken, wanneer de huidige dag zonder een bloedig oproer ten einde loopt. Dan , wat my aengaet, ik ftclle myn leven ten dknüe. der Vaders, zoo dra het verhitte graeuw iets ondernemen wil! Byna allen. Ook ik het myne! — wy ook het onze! — laet ons gaen! Juist als deze verfchillende troepen by het paleis van Pilatus kwamen, bracht men Jefjs van Hcrodes aldaer te mg; zoo dra het Volk, dat mser en meer aendrong, den gebonden Jefus in het witte Koningskleed zag, begonnen de hier en daer opzetlyk onder het Volk fchuilende priesters , Rabbynen , Schriftgeleerden en Leviten een luid gelach te maken , waern het meeste Volk wel dra deel nam. terwyl ze elkander op eenen bitteren toon toeriepen: „ Haett zal hy dat Koningskieed aen het krui» „ dragon". K-  6o EEN TROEP JERUSALEMMERJ. I Pilatus , de terugkomst van den Nazarener vernomen en uit zynen gevolmagtigden gehoord hebbende de dankbetuigingen, die Herodes hem liet doen, en alles, wat by dien Vorst was voorgevallen, maer ook teffens de nadruklyke en herhaelde betuiging, dat deze geene doodfchuld aen hem vond, — gaf met een inneriyk a^ryzen en ontroering bevel, dat die witte mantel afgenomen zou worden, en dat men het hem melden "zou, zoo dra de Priesterfchap weder buiten byeen zou zyn gekomen. Intusfchen gelastte de Landvoogd, dat'zeker» Jefus Bar-abbas uit de gevangenis gefeaeld , en in hoek eener verborgene zael bewaerd zou worden. XXIII, zephonias atn severus, (Vergelykt Mattheus XXVH , 15—18. Markus XV, «—jr. Lukas XXIII, K.r-17. Joannes XVIII, 50.) f^nffelnoflyk Vvas de fpoed en vaerdigheit, waer rneê Kajaphas, toen wy nu weder op her voorplein van het Rechthuis ftouden, en op den Landv iogd wacht-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 6l wachtten, met de Overpriesteren raedpleegde; hen, behoudens al de vrees, welke hy zelve had, bemoedigde, en bevelen uitdeelde* hoe het Volk te winnen, de tegenparty te verz wakken, en allés in rust te houden.: Ik gevoelde, dat nu onzer aller eer vorderde, om de zaek doortezetten, en vond my öp nieuw aetlgehitst voor de belangen van onzen aenhangi Toen gingen de deuren der Rechtzael weder open , de Lanvoogd trad zeer plegiiglyk met alle mogelyke vertooning zyner waerdigheit nevens zyne Bedienden weder buiten, en beval nog een Hofpoort te openen, om te meer Volk intelaten, gevende een teken , dat hy tot hen fpreken wilde» Denk eens, myn vriend! hoe zeer wy allen over dezen list van Pilatus, om het Volk mede in het fpcl te brengen, verfchrikien ; doch ook daer tegen was reeds eenige voorzorg gebruikt. Toen kwam hy toe en (telde zich op eene plaets, daer hy nader was by het Volk dan by ons; evenwel fprakhy voornaemlyk het Sanhedrin aen, en zeide met een fterke en duidlyke ftemme: „ Gylieden 4, hebt my dezen menfche hier gebracht als een, die het Volk verleidt; maer ziet, ik hebbe hem 4, voor uwe ooren verhoord, doch ik vond in den menfche niet ééne fchuld van alles, waer over gy hem hebt aengeklaegd; en ook zyn Lands„ vorst Herodes niet; daer ik hem, en uliedenmet „ hem, te gelyk heengezonden hehbe; en ziet! ook daer heeft men niets tegen hem ingebracht, dat des doods waerdig was. Daerom wil ik hem kastyden en loslaten". Niet een uit het toeluisterende Volk begon iets te  €$ ZEPHONIAS AEN -SEVERUS. te fprek n. Ik verfchriktc en bloosde van wegen den invioed, welken «dit zwygen des Volks op den Landvoogd maken moest; terwyl hy nu duidlyk kon bemeiken , dat' de Nazarener nog geene groote vord. ring' n moest gemaekt hebben m het verleiden van het Volk. Kajaphas nam weldra het woord op, en zeide: „ Hier ziet ge, o Landvoogd! welk een getrouw „ en gehoorzaem Volk dit is, 't welk , daer nu des„ zelfs oogen geopend zyn, het aen zyne trouwe „ Vaderen oveilaet, het Volksbelang te behartigen. „ Van ons, van my, verwacht het, dat ik voor „ cies;-.elfs rust zal fpreken, en dat wy het, door j, op uwe gerechtigheit aentedringen, van dezen „ Godvergetencn bedrieger bewyden. D.ierente- gen moesten wy allen ftekebhnd zyn en wit „ zwtrt noemen, of wy zouden meineedigen zyn, die huiden morgen vroeg reeds den vloek van God „ opons geladen hebben,toen wein onze Raedfomer „ waren , • wanneer deze niet die doodfèhuldige „ overtreder is, voor welken wy hem verklaren! „ Wy fmeeken U, o Landvoogd! in onzen en in „ des Vuiks naem , ontferm u onzer door gerech- tight.it ,en verlos ons van dezen pest voor onze rust. Tans heeft het Volk voor een poos opene „ oogen gekregen, om te zien , Wat deszelfs ge„ luk is; maer komt hylos, dan zal morgen de ,, geest des oproers fterker woeden dan ooit, en „ uw menschtievend hart Zal zich genoodzaekt „ vinden , niet éénen maer duizende oproerigen te „ dooden, en der gerechtigheit een treurig offer té ., doen." Maer Pilatus liet zich ook hier door niet overi  «EPHONIAS AEN SEVERUSi 6% overhalen; hy maekte nog daer ftaet op, dat het Volk zyn ontflag zou begeeren. Zie eens, welken ftreek hy verzon, om zyn oogmerk , daer hy toch geen moeds genoeg had, om het recht toe recht aen uittevoeren , evenwel doortezetten. Maer ongetwyfeld wenscht ge te weten , en verwondert ge u,datik niets melde van dat geene, 't welk Jefus in dien geheelen tusfchentyd gedaen heeft.Dan dit kan ik u met één woord zeggen: — Hy -zweeg! — een onafgebroken en volkomen zwygen was alles, wat hy deed; •— juist [ais een fchaep in den fchoot des fcheerders, — of nog meer — als een lam, dat ter flachtinge geleid wordt, — zoo -ftom was hy. Ik nam hem dikwyls, zeer dikwyls met oplettendhelt waer, maer altoos zag ik hem gerust, geduldig, het zy met eerbied nae den Hemel, of met liefde rondsom zich henen , ziende. Ook dit zeide de krygsknecht, dien ik over dit alles fprak en uitvroeg, eenige maelen van hem inzynen (preektrant: », Ik werd nergens zoo helsch boos om, „ als om zyn eeuwig onverdraeglyk geduld; dit, wetc ik, heeft hem meer gefchaed, dan het bui„ tenfpoorigst 'ongeduld gedaen kon hebben." O myn vriend I myn haft dringt my byna, om toe- teftacn, dat dit een Godlyk gedrag was. Doch ik keerc weder tot den Landvoogd. Toen Kajaphas nu ophield te fpreken , en het Volk niet aen 't fpreken komen wilde , bracht men onverwacht eenen gevangenen, in ketenen geboeid, voor den dag,die'ergansch haetlyk uitzag;—-eenen zekeren jefus Bar-abbas, een woest karei, welke in een oproer eenen moord begaen had; dezen liet hy voor  ZEPHONIAS AEN SEVERUSi Voor het Volk brengen en digt nevens den Nazare* ner plaetfen. Veelligt is het u nog onbekend, dat ons Volk de vryheit-heeft j om op elk onzer hoogé Feesten eenen Gevangenen uit de magt van den Romeinfchen Landvoogd los te krygen. Qrnjons nü den Nazarener optedringen, gaf hy ons de keuze van deze beide, keerde zich tot het Volk, en riep zeer luid: „Israëliërs! ik ben u eenen gevangei, nen fchuldig. Hier hebt gy de keuze ! wieti >,, wilt gy, dat ik u los geve, dezen Jefus Bar - ab„ bas, of dien Jefus, welke, zoo als men my zegr$ „ de Meflias is? Wilt gy nu, dat ik u den Koning „ der Joden los late?" Zoo getroffen als myn hart was ten vuordeele des Nazareners, wanneer ik deze beide naest elkander zag *-« ik had haest gezegd: dezen engel, en dezen duivel, — zoo ontroerde my nu teffens deze kwaedaertig fteekende ipottael des Stadhouders, welke onze ganfche Natie en het voor hem ftaende Sanhedrin over de vers ydelde hope op eenen Mefflas durfde befpotten. Denk eens, Severus! hoe dit in den eerften opflag iederen Raedslid, — ja al het Volk , voor zoo veel ze nog een droppel eerlyk bloed in de aderen hadden , moest grieven ! Waerlyk Pilatus handelde in dezen geheel yeikeerd, ook in zyn eigen plan^ en onbeftaenbaer met zich zeiven. Door de voorgeftelde ke uze deed hy zoo veel als ons doodvonnis onderfchryven, en met de verbitterende fpottael hitstte hy den Raed en het Volk aen, om tot uiterften te komen , terwyl hy dien Jefus, dien hy tich gaern wilde loslaten, der Joden Koning noemde. Daer hy in dit Rechtsgeding waerlyk de Rechter der  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 65 der gerechtigheit wilde wezen, beging hy een groven misflag, door deze fpotzucht niet in zich zeiven te bedwingen. Intusfchen had hy niets voordeeliger voor ons konnen uitdenken. Ik keek terftond nae Kajaphas, die in zich zeiven lachte met ■eenen fatanfchen grimlach, fchoon hy de uiterlyke houding aennam, als of hy zeer verftoord was over die fpotterny; hy toch begreep zeer wel, dat alles door de fpottael van Pilatus in vuur en vlam zou geraken, of altans zoo ligt als ftroo zou zijn aentefteeken. De alom onder het Volk verfpreide behartigers onzer zake namen die oogenblikken waer, om het Volk gevoelig te maken voor deze fpotterny, en fluisterden elk in't oor: ,, Dit niet! lie„ ver alles dan eenen valfchen Meflias!" Daer kwam nog zoo gelukkig, als of het van den Hemel gezonden wierd, een gunftig voorval bij, waer door men tijd had, om het Volk , in zoo verre dit nog aandrift nodig had, overtehalen tot eene keuze naer wensch ; want juist op dat oogenblilS werd Pilatus binnen geroepen — V. CEEL. E XXIV,'  €6 XXIV. port ia, Gemaelinne van den Stadhouder, met eene slavin en eene dienstmae gd. ^lav in, de kamer inkomende. Daer komt be» richt, dat de Landvoogd zich uit de zaek gered, en het geheele rechtsgeding overgegeven heeft aen den Vorst Herodes als Landsheer van den Nazarener. Het is ook nu geheel ledig in de rechtzael en buiten. — Het Sanhedrin, en al, wat Jood heet, is vertrokken en medegeloopen nae Herodes. Portia. De God der Goden zy geloofd, dat hy 'er van ontflagen is! Hoe zwaertoch zou hy zich aen dezen bezondigd hebben! Dient maegd, opmerkende , dat Port ia zoo Jachtig en wel geworden is, als ware zij uit het grootfte gevaer gered. Vergeef het my,Portia ! maer uw vertrouwen is anders zoo groot omtrent my; — nu echter lydtuwhart zooveel; gyzyt zoo beangst, en—nu zendtgy ons allen weg, Zuzanna trof u op  JfORTlA MET HAERE BEDIENDEN. 6? u op een ongewoon uur op uwe knieën liggende aen; — ftraks echter, op het bericht der flavinne, werd gy zoo helder als de zonne', maer op dit oogenblik toont uw betrokken gelaat, dat ook uw r hart al weder beneveld is. God der Goden! — nimmer zag ik myne waerde Vrouw zoo lyden! —1 en zy zwygt voor my! Port ia. Lief, getrouw mensch! gy hebt niet mis gezien; doch het is flechts een droom, die my ontrust, en gy weet, hoe weinig ik geneigd ben, om op droomen acht te geven. Dienstmae gd. Mag ik den droom niet Weten ? Port ia. Hy betreft den Profeet van Nazaieth. Dienstmaegd. Dat is toch niet nieuw voor u, o Portia! Po r tia. Neen zeker niet; fins ik, een jaer geleden, den Godlyken man voor de eerfte mael zag, Was hy dikwyls voor mynen geest. Dienstmaegd. Ja, ik erinnere het my nog Zeer wel, hoe hy voor uw rytuig week , toen gy nae de vrouw van Herodes reed. Por tia. Ach ! hoe dikwyls zag ik den On* vergelyklyken in den droom! Dienstmaegd. Maer nu «1*4 de beangftigende droom ? Portia. Die was geheel anders dan de vorige^ Zelden was ik meer vlug en bedaerd by de aanbidding van den Eeuwigen, en zelden ook viel ik geruster in flaep dan gister-avond; — maer in den flaep verfcheen my in eens het vreeslykfte geE a zicht;  6% PORTIA MET ÏIAERE BEDIENDÊN.1 zicht; (231 wordt Bleek onder het verhoef). De Nazarener ftond gebonden, met een bleek mishandeld aengezicht, voor mynen man, en ftoute befchuldigers ftonden nevens hem; boven zyn hoofd zweefden Goden , die blikken van toorn op de befchuldigers en van waerfchouwenden ernst op mynen man floegen, en my met een treurig medelyden aenzagen. Ik ontwaekte, overdacht alles ten duidlykften, en wat kon ik anders — wat kon ik minder doen — dan bidden? Ik viel, zonder tot gemoedsrust te komen , van vermoeijïng weder in flaep. Diens tmae gd. Nu begrype ik, wat gy geleden hebt, 0 Portia! Het gefchiedde juist, V geen gy droomde ..... PeRTiA. Gy weet nog alles niet, Lucia! —. Ik droomde op nieuws , dat de Profeet aen den geesfelpael ftond vastgebonden, en,in tegenwoordigheit van mynen man, door de krygsknechten werd mishandeld. De boven zijn hoofd zwevende Goden zagen met een hevigen toorn op de krijgsknechten, ook toornig op Pilatus, doch medelydend op my. Dienstmaegd. vol fchrik en angst. O! —. Portia. Qhaer in de reden vallende). Nog niet allés, o Lucia! — na het tweede ontwaken en kampen in het gebed viel ik, hoe vol vreze, als van droefheit ten derdenniaele in flaep, en ik zag in den droom den Nazarener met doornen gekroond , en hoorde een gefchreeuw van woedend Volk;, myn man zat op den rechterftoel en wies de handen. De Goden, die den mishandelden boven 't hoofd zweefden, zagen nu met een zeer vertoornd gezicht op mynen man, en met een onuit- fpreek-  PORTIA MET HAERE BEDIENDEN. t>? fpreeklyk medelydend en bejammerend oog op mij, — en in een oogenblik, fneller dan de blikfem, wis alles rondsom my in den dikftenendonkerften nacht gedompeld. Dienstmaegd (eerst zuchtende, verbleekt, en bitter wenende, rystze in een oogenblik vol vervoering van vreugde op). Hoe verbyfterde my daer het medelyden met uwen droom! hoe vergat ik, dat de Eeuwige uw gebed reeds verhoord. .... Portia. Neen, Lucia! neen! ik kon nimmer tot het gerustftellend gebed, nimmer tot het vertrouwen komen i - Diens tmaegd. Uw Gemael is immers geheel ontflagen yan de gerechtszaek. Portia. Zoo zegt men my, — en evenwel zit de wortel van verlchrikking en angst nog vast in myn hart — — £ 3 xxv;  7* X X V. de zelfde n, en een bode. Niet lang na het vorige. (Ontleend uit Mattheus XXVTT, i?) (^Slavin, de kouter intreder.de. De bode, dien gy uitgezonden hebt, is daer wederom. Port ia. Laet hem zeiven binnen komen. De bode. Herodes vond geen fchuld des doods in hem, en zond hem in eene befpottende Koningskleeding nae den Landvoogd te rug. Deze heeft nu aen de Priesters en het Volk een voorAd gedaen van des Nazareners onfchuld, en dat hy hem geesfelen (hier by begint Portia te fidderen en te beven) en loslaten zou. Maer zij wilden daer niet van hooren , en fchreeuwden grimmig tegen hem aen. Hier op liet hy den moorderv«v naer  PORTIA MET HAERE BEDIENDEN. 71 naer Barabbas uit de gevangenis halen , en, toen ik dat merkte, liep ik fpoedig herwaert. Portia, bevend, fidderend, driftig en fnel /prekende. Onbezonnene! gelastte ik u niet, terftond weder te komen, zoo dra gy vernemen mogt, dat Jefus van Herodes nae Pilatus werd te rug gezonden ? Gy dwaes 1 Bode, op de knie vallende. Ach! Genade! «-» ik kon my niet zat zien aen den Nazarener. Portia. Stae op; ipoed u nae Pilatus, en zeg hem in mynen naem; „ Wacht u toch, en „ heb niets te doen met dezen Rechtvaerdigen , „ want ik heb dezen nacht in den droom verbazend „ veel [geleden om zynen't wille". — Verftaet gy het ? „ Wacht u toch, en heb niets te doen „ met dezen Rechtvaerdigen, want ik heb dezen ,. nacht, in den droom verbazend veel geleden ora „ zynent wille". — Zeg hem dit; — haest u zoo fnel als de blikfem ! dring door, vraeg niemand, en fpreek zelve met hem. Sammel niet, of gy zyt een man des doods. Bode ijlt weg. Portia Goden ! — — = neen! eeuwige God! welk een noodlot, dat Pilatus zich met deze zaek moest inlaten, eer ik hem nog zag! — ^5 E 4 XXVL  XXVI. zephonias aen severus, in vervolg van XXIII. (Vergelykt MattbeesXXVll, 20—23. Markus XV, 11—14, Lukas XXIII, 18—23.) de Bode, die hem riep, hem zoo gezwind en met zoo veel ernst in het oor fluisterde, of hoedanig een bericht die aanbracht, kon ik tot nu toe niet te weten komen. Dit altans, dat hy 'er terftond in groote verlegenheit door geraekte, was blykbaar, hoe zeer hy zulks zocht te verbergen, en wy ontdekten allen met fchrik, dat hy van dat oogenblik af aen nog fteeds moeilyker te bewegen was , om in den dood des Nazareners te bewilligen. Dit  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 73 Dit is iets, 't welk my na al het voorgevallene (leeds merkwaerdiger voorkomt;— dat nu het eene dan het andere voorval tusfchen beide kwam, 't welk voor Jefus gunftig, voor ons nadeelig was; — dat Kajaphas zich een en anderroael in zyn plan tot het uiterfte gebracht zag. Pilatus wilde alles gehengen, zich tot alles laten overhalen , tot wraekoefemng «en Jefus, ja >tot het ganfche plan met hem, — alleen dat niet, om Jefus doodfchuldig te verklaren. Nu kwam de Landvoogd te rug, en herhaelde zyne vraeg: wien wy losgelaten wiltlen hebben? Ik verlieze my zeiven dikwyls in het overpeinzen dezer omftandigheit in het gebeurde, wanneer ik eens onderftelle , dat Jefus geheel onfchuldig was. Een zoodanige voorflag, en zoodanige keuze! — van geen Van beide is immer een gclyke gehoord. Het ging my, en Kajaphas, en Pilatus , en veele anderen , hoe ook anders denkende, door het hart — als nu het Volk met honderd en duizend (temmen riep en fchreeuwde: „ Barabbas! — Barabbas willen wy los hebben!" De Landvoogd , bleek als de dood en vol misnoegen, riep: „ Wat wilt gy dan, dat ik aen Jefus doe, „ dien gy aenklaegt als Koning der Joden?" Het Volk, wel onderricht en opgeftookr, fchreeuwde nog wilder dan te voren: „ Weg met hem! kruifig hem 1" Tans was het woord kruis voor de eerfte mael uitgefproken, en het doorfneed ook myn hart , en maekte my weder zeer wankelmoedig ; ja nog wankelmoediger , toen Pilatus nog eens met zyn ganfche hart den Volke toeriep, fchoon by ook daerin de bittere (potterny niet geheel kon E 5 weg-  74 ÏEPHONIAS AEN SEVERUS. weglaten: „ Uwen onfchuldigen Koning? Hy heeft immers niets kvvaeds gedaen?" Kajaphas liep zich zeiven voorby, en riep weder allereerst: „ Aen 't kruis! aen 't kruis met hem!" en alle Priesters en lal het Volk bauwden dit na: „ Aen 't kruis! aen 't kruis mee hem! Dan, Severus!laet myn hart wat bedaren en rust zoeken. Ik gae daerna weder voort, om u het vervolg te melden — — XXVII. zephonias aen severus ïn Vervolg. (Vergelykt als VOren.) jPerftrooijing is myn rust; anders vinde ik geene. De gefchiedenis wordt my langs hoe akeliger en af- fchuw*  fctPHOtUAS AEN SEVERUS 7* fehuwlyker, - en - evenwel mag ik n gaem daer van voortverhalen. Pilatus, nog meer vaWeekt van verontwaerdigiiig en veilegenheit dan te voren, fchreeuwde nu met een luider tem doch met bevende lippen: „ Wat heeft hy dal kwaeds „ gedaen? Ik vinde pen doodfchuld in hem; dus * wil ik hem kastyden en loslaten". Alle oogenblikken verwachtte ik, dat de aenhang van den TNazarener zich hier tegen zou verheffen; en, daer dit niet gefchiedde, nam de gedachte, even als van eenen vreemden geest, myne gehcele ziel dikwyls met geweld nu „ Daer kan, daer moet niets aen zyn van alles, wat 'er van zyn doen geroemd is geworden. Hoe kon anders zyn aenhang zoo geheel verftommen? hoe kon zyn kractu zoo verdwynen. hoe kon God hem zoo verlaten?" Het heviger geroep van Pilatus zettede den Hoogenpriester aen, om een nog luider gefchreeuw aenteheffen, en daermeê aentehouden, totdat des Landvoogds en elke andere zwakkere femme, diezichtea voordeele van Jefus deed hooren, moest onderdoen. Steeds is nog die akelige vertooning voor myti geest, en zy verlaetmy niet, — die namelijk, welke Kajaphas ten dien tyde maekte, wanneer hy,in de hoop, om den Raed en het Volk tofeen alles overftelpend en doordryvend helsch gefchreeuw optehitfen, zyne geheelewaerdigheit vergat, de wraekzucht openlyk deed blyken, die zyn boezem vervulde, zyne aderen deed zwellen, hem deedftampvoeten, hevig met de vuist deed flaen , en als brullende deed uitfehreeuwen: „Aen 't kruis, aen't kruis! hy „ heeft het verdiend, ja meer dan verdiend: Bar-> „ at*  7& ZEPHONIAS AEN SEVERUS. „ abbas los! die is een heilige,by hem te vergely„ ken! — Deze is een duizendvouwige moorde„ naer! een moorder der zielen! Weg met den „ valfchen Mesfias! den Mesfias des Satans! de „ hel is zyn ryk! — o Pilatus! verlos ons! o Pilatus! „ hoor ons!hoor ons,Pilatus! wees rechtvaerdig! „ en God zal uzegenen! en wy zullen aen u en aen „ zyne Keizerlyke Majefteit getrouw blyven! — aen „ 't kruis met hem, en uw gezach blyft gevestigd! „ nae Golgatha met hem, zoo heeft Jerufalem rust, „ zoo blyft vrede binnen haere muuren, en rust in uwe Paleizen!" O! dat was een geroep, gefchreeuw, woede, dringen, aenhitfen, vleien,dreigen,vloeken,ftreelen, alles door malkander, zoo dat gy het u onmogelyk kunt verbeelden in de volle kracht; — de Priesters liepen al meer en meer vooruit, en drongen zoo onbehoorlykdigtby den Landvoogd, dat hy hen met de hand moest afwyzen, en bevelen, dat ze wat te rug moesten treden, terwyl hy hen te gelyk deze ongeftuimigheit verweet, en, als bedremmeld, zwak en tegen wil en dank riep: „ Neemt dan Barabbas in vryheit! en doet met Jefus, wat „ gy wilt!"— Al lang te voren fchaemde ik my van harten , maer nimmer zoo als nu, daer Kajaphas en het ge~ heele Sanhedrin, met een inwendige zegeprael en ftil gejuich, voor Pilatus een paer diepe kruipende buigingen maekten, om hem voor deze gunst te danken, en ik my meê buigen moest. — - XXVIL  77 X X V I I 7. Een bode in de zael van matthias (*). (Stukswyze.) (Vergelykt als voren.) (Veele van de tweeënzeventig Jongeren , en eenige Galileër Vrouwen en Nabeftaenden van Jefus waren hier byeen by Maria, zijne Moeder). Vreze — angst — droefheit hadden deze allen, zonder uitzondering, geheel ter nedergeflagen. De vrouw in barensnood , die dagen en nachten te vergeefs met de weeën gefolterd is, en geene kracht ter baringe overheeft ,zittende in den kring van afgematte vrouwen , welke zich geheel uitgeput hebben , om troost en bemoediging te geven aen de zwangere, gevoelt flechts eenflaeuwefchets van den angst en (* ) Zie XHde Stuk der ifide AJdeettng bladz. sjSin het ÏVd« Deel.  78 EEN BODE IN DE ZAEL VAN MATTHIAS» en de treurigheit, welke nu by alle deze vergaderden , waer allermeest by Maria, heerschten. Jefus was het eenige voorwerp hunner aendoenïngen, zorgen , — rraenen , — zuchten — gefteen en afgebrokene gefprekken. Dit alles werd flechts nu en dan afge- wisfeld door vreze en fchrik voor levensgevaer, by ieder gerucht op de ftraet en buicen de kamer, — toen nu een lang weggeblcvene bode, dien zy Baeuwlyks meer te rug Verwachtten, en echter met onuitfpreeklyk verlangen te gemoete zagen, door de met vreze geopende deur intrad. Hy wilde bedaerd en voorzichtig te werk gaen in het geven der tydinge van het doodvonnis over Jefus ; maer zy lazen het allen reeds uit zyn gelaet, en zy werden al. len zoo bleek als dooden; fommïgen werden als gevoelloos, — anderen braken uit in traenen en gehui! , zoo dat de Bode geen gehoor kon krygen , op een floel nederviel, en mede zuchtte en weende, tot dat hy zich vermande,om te fprekenj en hen het volgende verhael gaf.- De bode. Zyn geheele rechtsgeding is ten einde ; ook by den Landvoogd; —. ^— - , en toen wilde ik terftond nae u toekomen, maer werd opgehouden door een nieuw voorval, dat my groote hope deed fcheppen. My ontmoette een groote troep volks, welken ik uit den weg moest gaen; ik vroeg van ter zyde aen eenen bekenden , dien ik aentrof, en die vry wel te fpreken is over onzen Meester: „ Waer gaet dat zoo driftig 9, heen?" — het antwoord was: „ nae Pilatus „ toe; om eenen f eestgevangenen los te eifchen." Toen ging 'er een blik van hoop in myn ziel 0p9 en ik keerde terftond mede te rug. Ik dacht niet anders, of Jefus zon daer door ontflagen geraken. Maer, o myn God! hoe zeer bedroog ik my! — _ de Rabbi werd gefteld tegen Barabbas! .  fcEN BODE IN DE ZAEL VAN MATTHIAS. 7? Eenigen roepen met groot gejammer: Tegea den moordenaer! Een der vrouwen, die by Maria zat: O! dat is verbazend! — deze nevensuwenj Zoon! nevens Jefus! Bode. Men gaf hen de keuze, welken zy begeerden , ontflagen te zien; en — denkt eens—• de Priesters moesten dit beflisfchen. — — Daer kwam by ongeluk iets, dat Pilatus floorde, en dén Priesteren tyd liet, om het Volk op eene godlooze wyze omtepraten en optehitfen, — ik hoorde dingen i _ o! — maer ik zal u die op eenen anderen tyd verhalen — indien ik die anders op de tong durve nemen! —- —— —— — —-— o— —— het einde van alles was het zeggen van Pilatus: „ Zoo neemt dan Barabbas „ vry, en doet met Jtfus, wat gy wilt." Hier "op ontftond 'er eene helfche vreugde onder het Volk. Zy, die naest aen my ftonden, en zagen, wat ik leed, belachten my, of keeken myaen met een duivelsch gezicht. Ik drong door het Volk henen , en fpoedde my herwaert. —— —- Alleen dit moet ik nog zeggen, en had het byna vergeten : Zyne Jongeren zyn veilig; geen mensch vraegt nae hen, — men hoort geen woord in hun nadeel, en daer is geen zweem van zorg, dat iemand van hen opgezocht zal worden. —- — Wy zyn dus gerust , dat we ongemerkt en ongehinderd met het Volk konnen medeloopen , wanneer we hem willen zien fterven.  JO EEN BODE IN DE ZAEL VAN MATTHIAS. (By deze woorden gaet ''er op.nieuw een algemem gejammer op.) Bode. (na dat de aendoeningen een weinig bedaerd zyn, vervolgende:) gy kunt u niet begrypen , welke drukte dit terftond op de ftraeten gaf, zoo dra Pilatus in het doodvonnis had bewilligd. Verfcheidene boden fprongen en drongen , even als ik , uit de meenigte weg; fommigen, 't is waer, bleek van ontfteldtenis, maer de meesten als in een vrolykc woede, — deze loopt hier, die daer, ten huize in , ——. de eene nae den tempel, een andere nae den toren, — deze nae het huis van Kajaphas, die na dat van een ander Lid des Sanhedrin s, om de vrouwen, huisgenooten en vrienden het hen zoo verheugend vonnis te melden. Grysaerts , vrouwen , kinderen, zieken, zwakken, uit. de vengfters liggende, roepen: „ Is 't gedaen?" — „ Hoe gaet het?" — „ Moet hyfterven?" — en worden van fommigen koel en onverfchillig van anderen met een baldadige vreugde maer ook van eenigen op eenen jammerenden toon beantwoord : „ Gekruifigd ! — nog heden! — zoo „ terftond! " enz. Dit verwekt allerleië aendoeningen , bewegingen , en gefprekken op de ftraet. *— Hier ftaen eenige vrouwen en kinderen te fchreiën , — daer loopt een hoop als zegepralend zingen, — gins fcheldt, en fpot, en raest men tegen elkander; en, terwyl de een en ander bedienden uitzendt, om plaets te houden , op dat men het uitleiden of de ftrafoefening zelve zou konnen zien, begeven zich reeds luiden van allen ftaet en Hand, ouders ea  SEN BODE IN DE ZAEL VAN MATTHIAS. Si en kinderen , mannen en vrouwen , nae dien kant der ftad, werwaert hy uitgevoerd moet worden. O met hoe veel blydïchap zal deze tyding in den Tempel ontvangen zyn by de bittere en nydige Priesters en Tempelwachten, welke daer moesten blyven, en, naer ik hore, van fpyt en ongeduld, omdat het zoo lang fammelde, reeds knarfetandden ! ■—. — —- maer ik moet nog weder heen —> — misfchien heeft het nog geen vol jbeflag — ~ daer moet nog meer gebeuren, —«* * V. DEEL, F NE-  si NEGENTIENDE AFDEELING. eo opende van de bespotting met de doornenkroon tot op de 'uitvoering ter kru isigingjb, I. janna met eenen jongeren burger, onder de meenigte voor Gabbatha. (Vergelykt Joannes xix, 5.) u r g e r. Dat duurt lang. Janna. Ik ben 'er ook over verwonderd; maer men zal alles gereed maken tot de wegvoering. Zy handelden wreed met hem. J3. Wat  JANNA MET EEN JONGEREN BURGER. 83 B. Wat meent gy? waer ziet gy op? J. Op de geesfeling. Hy werd daer ftraks binnen in het Rechthuis gegeesfeld. B. Zoo ! Ik meende, dat dit buiten gedaan wierd. Ik had het ook moeten zien. J. Het duurt, met dit al, evenwel veel te lang. Hebben zy hem ook wel door een achterdeur van het Paleis weggevoerd, om het Volk te ontwyken? B. met verbaesdheit. omziende nae de gallerij, Zie'eens! daer komt de Landvoogd nog eens zei* Ve • — het heeft nog geen einde. JSTu kwam 'er een groote jlilte, terwyl Pilatus mder tot het Volk buitenkomt, en, zoo luid mogelyk, zegt: „ Ziet-, ik brenge hem nog eens tot . „ ulieden uit, opdat gy weten moogt, dat ik geen „ fchuld in hem vinde." Tan na met fchrik tot den mest hem fiaendert htreT, die elders henen ziet: Om des Eeuwigenwille! zie toch !is deze, dien zy daar buiten brengen, de Nazarener? J e s u s , in een ouden purperen mantel, met ^ de handen voor zyn iyy geuonaen, m w «<■•» ftafom hoogfteekt, en met eenen groeten doornenkrans tp het doodsbleek? , met bloed befproeide , en geheel, mishandelde hoofd, wordt van het Volk gezien, en dit gezicht doet voor eenige oogenbUkken eene dood* fake ftil te heerfchen. Geduurende die nute dcuuiuu j. ~- hand, dat Jefus geheel voor aen op de gallery en, zoo naby mogelyk, voor het oog des Volks gefield moest worden. Dit gefchiedt, m de Jlilte neemt Hog meer toe, tot dat Pilatus fpreekt, F a  «4 I I. zephonias aen severus, (in vervolg.) (Vereelykt Mattheus XXVII, 27-30." Markus XV , t6 -i« Joannes XIX, 1-4.} 't C3"een daerna gefchiedde, hebbe ik nïetj byges woond, maer was allerveibazende. Jjc fob jjet ver_ hael weder uit den mond van dien mededogenloozen krygsgezel, die hem leidde. Gjfckent hec gebruik, om de ten dood veroordeelden even te voren te geesfelen. Dit gefchiedde ook nn met jefus. Laet my dit verhalen met de ruuwe tael van den knaap zeiven; dit behoort tot het geheel, en toont u zoo veel te meer, wat de zachtmoedige .en gelatene Jefus onder zoo booze men=  ZEPHONIAS AEN SEVERUS; 8$ menfchen had uitteftaenjwant zacht is hij; ik hebbe hem nu genoeg bezien , om dit te bemerken. „ Wy „ namen (dus zeide de ruuwe knaep) wy namen ,,- hem binnen in het Rechthuis, om hem hulde te as doen; daer waren we nu onze eigen meester; wy hadden 'er reeds lang nae verlangd. Eenen 93 zoodanigen Joodfchen Koning hadden wy in lan3, gen tyd niet onder handen. Eerst kwam het aen „ degeesfeling ; nu, — die had juist niets byzon33 ders; hy kantte zich niet het minde 'er tegen 3, aen, als men hem naekt aen de pael uitrekte; „ hoe fterker men hem op':aelde, des te geduldi,, ger zag hy 'eruit, zuchtende totzynen God, maer — die hoorde niet. Ik heb waerlyk getrokken , zoo veel de kracht van myne armen „ toeliet, en echter, hy had een ander vleesch als „ flaevenvleesch, een zacht,teder lichaem, trutsch eenen Griekfchen Koning. Als het 'er nu op „ aen zou gaen, riep een van ons, dat men den „ geesfel met fpooren brengen zou, en, zoo dra men „ dezen uit de pynkamer gehaeld had , wisfelden ,, twee van ons dien voor de roeden ,en toen ging ,, men met den geesfel op nieuws aen 't flaen en tysteren. Het is waer, ik zag nooit zoo geesfelen , ,, zoo lang ik in dienst was; — behalven misfchien dien Vincent , die ons allen beftolen had, dien ,, raekten wy ook ter deeg; — maer het was toch 5, niets in vergelyking met den Nazarener. Eens, wanneer hy eenen zeer erbarmlyken „ fciireeuw gaf, en een onzer hem wilde bekla,, gen, werden wy voor 'c overige alle boos over ?, dezen onzen makker, en floegen op nieuw toe. F 3 „ Maer  B6 ZEPHONIAS AENf SEyER.ÜS« „ Maer nu kwam het vermaek eerst recht aen. Lea „ had den kostlyken inval —— de Koning is nu „ > (Neen, waerde Scverns ! myn pen is te goed, om u dezen duivelfchen inval te melden.) —•* —— „ hy moet nu ook eerst ge,, ,, kroond en gekleed worden 1 dan komen we „ „ aen de huldiging". Een ander riep: „ Ge}, „ luk! maer daer moet ook geen een van onze „ bende ontbreken, ik-zal hen faemenroepen" „ ook lieten zy zich niet lang roepen. Men bond „ hem de handen voor het lyf. Straks zocht 'er een „ eenen ouden'purperen mantel op, en wierp hem „ dien om, op eene wijze, die niet zacht voor . „ zijne opgereten rug geweest zal zyn. Ik zocht „ in een hoek eenige goede doornftekken bij een , „ en vlocht die tot een koningskroon; ik kwetfte „ en fcheurde my hier en daar de handen 'er meê „ open; had ik hem die wonden getoond, mis-; „ fchien,—-;zoo een fchaep was hy,—-zou hy die „ geheeld hebben ; hy verftaetzich, zegt men, groote kunften , maer de kunst niet, om zyn rug te heelen. By het opzetten der kroon maek„ te ik niet veele omfiandigheden; want ik wilde „ my niet nog eens wonden; ik fmcct,hem die „ op, en een paer makkers floegen die met de ftokken te recht, vry diep in het voor„ hoofd — het bloed fprong ons in het gezicht". Myn bediende zegt, dat hy den krygsknecht wel twintig maelen, onder deszelfs verhael, gevracgd had, wat dan Jefus daer by gedaen of gefprokcn had ? „ Niets , niets, geheel niets", gaf hij ten an,N  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. $7 antwoord. En als hy hem vroeg, of hy dan zelve geen medelijden met hem gekregen had * — lachte hy den bedienden uit , en zeide,: „ Wel neen ., maer wel verwondering; die deed myby li my zeiven tot hem zeggen: indien gy zoo veel hart had als geduld, en half zoo veel oplopende gramfchap als zachtmoedigheit , zoud gy hel- den verflagen hebben. Nu (vervolg- " de hy) zetteden wy hem neder, gaven een " „et - voor fcepter, ~ in de rechterhand, " die zeer gezwollen was en beefde van den pyn; " en als nu de toerusting geheel vaerdig was, , " nani het fpel eenen aenvang;- taks begon er " ene, al lachende, te juichen: ,, Lang leve! V lang leve de Koning der Joden! " dit nep de ', eene In onze moedertael, de andere » .het ' Grieksch, en eenigen aepten in fpraek en gei baerden de Hebreërs na. Straks riep er een. » Hal daer valt my iets in; — alle Natten moeten hem hulde doen; - ik zal de " " Mooren verbeelden; — ( en met een nep hy " èènkromtongigV^aO„Toen vielen wy eenparig " op de knieën , - fpogen hem in 't gezicht, * fprongen weder op, trokken hem by de baert, ' gaven hem flageu in 't geacht tot gefchenken, floegen hem de kroon vaster op 't hoofd, en " zoo al verder van myn levensdagen ging , het niet zoo vermaeklyk, - nooit, nooit hebbe ik zoo veel gelachen. Het was, als of de " Goden ons hielpen, om de Hebreërs, die trotfche zotten , met hunnen Mesfias naer verdienF 4 " lte  5» aÉPHONlAS AEN SEYERÜj; „ fte te fchande te maken/ Geduurig kwamen 'er 9, weder, die nieuwe invallen hadden. Alleen fpeet ,, het ons, dat niet alle Joden dit zagen en hoorden; a, evenwel het voornaemfte kreegen ze te zien. „ De Landvoogd liet vragen, waer wy bleven? s, wy moesten ons gereed maken; wy hielden den Mesfias te lang voor ons. Het was waerlyk goed, dat hy ons liet roepen; wy hadden on3, der dit fpel geheel vergeten, dat hy gekruifigd „ moest worden; ik gelove, wy zouden met dit werk zyn voortgevaren, tot dat hy onder onze ,, handen geftorven was. Wy brachten hem buïten , zoo als hy was; hy kon naeuwlyks meer gaen , en was in 'gelaet onkenbaer geworden. ,, De Landvoogd verfchrikte van hem te zien, -1 deze heeft toch een vrouwen-hart , en „ trachtte op nieuw zyn ontflag te bewerken ,'daer ,, hy meende, dat der Joden woede nu genoe°- a, gekoeld zou zyn; ■ , maer ik had hem dat „ wel kannen voorfpellen, dat die Koninglyke toe, rusting den Joden als op nieuw in bitterheid a, brengen en te hceter maken zou. —— " III.  III. g e T A met h e g I O twee krygsknechten van de Romeinfche Bende, welke binnen in het Rechthuis blyven, om het een en ander opteruimen, terwyl de andere den gevangenen volgdens Gy hebt ook braef meêgedaen , gy l maer het zal niet lang duuren, of het berouwt U, en dan kunt gy weder jammeren, dat de duivels u halen willen. He gio. Ik deed mede even als de anderen! G, Maer de anderen zyn geen Hegio's, — gyzyt de anderen niet. — Ik zag u al eenige maelen aen, dat gy zoud afhouden; dit hebt gy wel konnen bemerken, maer gy wilde het niet verftaen; — wat ligt 'er my aen gelegen! Ik heb eenen verftandigen Jood daer over gevraegd, en die heeft het my duidlyk gemaekt; naer hunnen Godsdienst moest F 5 God  '$ö GETA MET B K G I O, God den Nazarener reeds lang te hulpe zyn gekomen , indien hy die geene was, welken zy verwachten. Daer hy dan een bedrieger is , en de Natie drie jaeren lang verleid heeft, kan 'er niet te veel aen hem gedaen worden, wat 'er ook gefchiede. Dus kan ik ook dat, 't welk ik deed, zeer wel verantwoorden. Maer gy zyt een zoo fchroomachtige dwaes, dat gy, by de minfte misHagen, terftond meent, dat de Joodfche duivels u nae de hel voeren; en daerom verwonderde ik my, dat gy u zelvcn zoo den vryën teugel gaeft. H. Gy maakt nrynu reeds elendig! Had gymy toch aen een zyde getrokken! G. Wat zou dit geholpen hebben ? Ik wete immers, hoe wild gy zyt in het gewoel der vreugde; en het hielp ook niet, dat hy u aenzag. Dit verwonderde my;Hy heeft niemand zoo fteeds vriend]yk aengezien als u. H. Zacgtgy dat ook? (kier 'gemekt hy geheel onthutst, en kan naeuwlyks zyn werk doen.~) Doch ik houde my dan ook aen 't geen die verftandige Jood gezegd heeft; die heeft het toch recht! IV.  9z i v. zephonias aen severus. (In vervolg.) (Ontleend uit Joam'S xix, S — 6-3 Tk moest lucht geven aen myn beangftigdhart; het is geheel vreemd en onverklaerbaer, t geen 'er in myn binnenfte omgaet; de rust vliedt van 1, hoe emftig ik die ook zoeke. Doch, opeenen and ren tyd, over myn hart, - nu van de gefchiedenisde» Nazareners. Ik fpreke nu weder als °lSïsf als of een noodlot den dood des Nazarener' gevorderd had. Als Pilatus het verftandigfte in 't werk ftelde , om Jefus van den dood te redden, - kwam 'er altijd weder ietsby, dat dom of boos was 't welk alles bedorf; zoo ook nu.  $a ZEPHONIAS AEN SEVERUS. Hy trad weder tuiten en liet Jefus achterna brengen zagende tot hec Volk: „ ft brenffc hem ™ >, dts doods aen hem vinde." Tuen het hv hem dat voor een o genblik , duizende harten vaa Md? uZT'r «* «E ~Sla'C2e„M„b;dfpM8redrf de *or- hirit. i ggelaten' of doen afnemen, eer Tefus bunen k wc]ljgt waren ^ , jeg W k geworden. Maer dte grievende fpot^ ■W den mtslukten Mesfias, welke ons alk Wikken yan H er en Knecht, van LandvoogTen Krygsvolk werd toegeduwd, die kroon ^ mantel, _ fcepter enZ: dit doorboorde het hart van Kajaphas, van den Raed, en van het Volk ten jenenmade. Het was vergeeft , dat hy met d^ bew^ftefte h „ ^ ^ * „ mensch. En waerJ k , vve zoodanigen menfche, zullen geenen zien, en ook gy hebt nimmer zulk eenen gezien — zoo door' d7n ? 1 ^ ' Va" hGt bfgin tot het ei"^, dooi den Rechter, op wiep het toch aenkwam . geheel onfchuldig verklaerd! -Dan vergeefcTi7de Pnesters en Dienaeren en het Volk zagen, en hooi ftot'e K 7' C" geV°elcIen niets d™ de be~ ipotte Komnglyke waerdigheit - en, daer het grooter deel zoo vol was van haet tegen'h m d mets dan zyn dood hun wraeklust koelen kon fchreenwden zy wel dra op nieuw: „ Krmshem' » kruis hem]" Toen rien P;u, «-"«snern! >uen nep flatus met meer bitte-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 9$ . tere verftoordheit dan ooit: „ Neemt gyliedea „ hem dan en kruligt hem, want ik vinde in s, Hem reen fchuD." Kajaphas vattéde terftond het woord op: „ Juist 3, dan , wanneer wy hem moesten vonnisten, dan „ is hy een man des doods. Wy hebb.n eene „ wet, en naer die wet moet hy derven ,want hy heeft zich zeiven uitgegeven voor, den Zoon van „ God". Inderdaed , het ganfche bedryf, het gelaet, de ftem, en gebaerden van Kajaphas, 't was alles zoo driftig, dat, in weerwil van al zynen gemaekten yver Voor de wet, de Landvoogd op niets fterker kon denken dan op Priesterhaet. Dit laetfte woord inzonderhcit van den Hoogenpriester het hem meer gevoelen, van de gerechtigheiff dan van de onrechtvaerdigheit der zake van Jefus, meer van de waerde van deszelfs Perfoon, dan hy nog anders ooit gevoeld had. Altans ik wete niet recht, wat tans de naeste oirzaek was der bedeesdheit en angst, welke op zyn aangezicht te lezen ftonden. V.  94 y. In vervolg op het voorgaende^ (Ontleend uit Joannes XIX, 8 —11.3 J£Jlet geen ik wel allerliefst zelve gezien had, moet ik nu flechts uit den mond van een zeer on« gefchikten getuigen verhalen. De ruuwe Krygsknecht is weder myn aenkondiger, hy verhaelde met weinige woorden: „ Pilatus ging weder binnenin het Rechthuis, „ nam hem nac'er 'by zich , en vroeg hem : ,, Van waer zyt gy?" Maer de Nazarener gaf „ hem geen antwoord. Dit verwonderde my in„ tusfchen niet, daer hy gemeenlyk zoo trotsch „ zoo vermetel fpaerzaem is in zyne woorden; „ hy had hem toch zyne Geestdryvery al eens voor„ gepraet: „ myn Koningryk is niet van deze ,» 5j we-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. % werelt; Maer van den Olymp ,*' wilde " hy zeggen ; dat verftaet zich , en hier meê gaf " hy duidlijk genoeg te kennen, dat hyeen Zoon „ der Goden wezen wil. Toen fprak de Land„ voogd hem geheel toornig toe (en hy had ook „ wel reden, om toornig te zyn, daer hy zich „ reeds zoo veel moeite gegeven had, om hem „ vry te laten.) „ Spreekt gy tot my met ? weet » gV lliet > dat ik magt hebbe' u aen '£ kruis te " '° hechten , 'en magt hebbe, om u lostelaten?" " Daer op antwoordde de Nazarener, by Jupiteri " niet dom: „ Gy zoud geen magt hebben over » my^ indien u die niet van boven ^sevea Z " ware, — maer die my aenu overleverde, „ deed zwaarder zonde." ———• VI.  VI pilatus met zynen Raedsheer gajus, (Ontleend nit Joannes xix , Ma.) tus is verbaesd, en bedenkt zich, ofky nae buiten gaen wil. Gajus ziet de verlegenheit van den Landvoogd. Gun u zeiven eenige oogenblikken ter bedaringe, o Landvoogd! Pilatus. Die hebbe ik nodig. Daer doen zich donkere groote en gewigtige voorgevoelens in myn ziele op van dezen grooten man. — Nimmer evenwel hebbê ik in myn ganfche leven daer op acht geflagen, — ja kon het de vrouwen niet vergeven, als zy dit deeden. Nu komt de droomery myner vrouwe daer nog by. Als zy de helft geleden heeft van 't geen ik lyde, verwondert het my niets , 't geen zy my liet zeggen. Ga-  rïLATUS met ZYNEN RAEESHEER GAJUS. 07 Gajus. Gy ziet op het recht, en laet het voorts zynen lóóp hebben. Pilatus. Juist dit tegen die razende menfchen uittehouden, valt my zoo zwaer. Dat was een antwoord! Gajus. Eenigzins trotsch, niet waer ? Pilatus. Een God in banden kan niet fchooner fpreken. Wat moet ik doen ? Gajus. Het aen hen overlaten! > Pilatus. Nimmer. (/» diepe gepeinzen) — In fommige oogenblikken komen my de wyste Helden van Romen als kinderen voor by dezen man! —- Hy moet los! Hy moet los! Gaius. Zy zullen zich fchaemtloos tegen u verzetten» Pilatus. 'Het moet zyn! (hy gaet met een vast opzet nae buiten.) v. de Et» GE VIL  v i i. KAJAPHAS, ALEXANDER. dl PHILO, (in den tusfchentyd, terwyl Pilatus met Jefus binnen in het Rechthuis was.) (Ontleend uit Joannes XIX, ub.) Xaja p has. Wat of hem nu weder in 't hoofd gekomen mag wezen? Alex ander. Wy zullen het nog moeten opgeven , of het ding aen een ander einde aenpakken. Kajaphas. (vergramd) God vloeke my en u en Israël, wanneer ik een hair breed wyke! Philo. Best is, dat wy hem dreigen met Tiberius. Kajaphas Jlaet van nyd brandende oogen op Philo, orr.dat deze dh denkbeeld eerst opperde, en had  kajaphas, alexander en philo. 99 had hem gaern tegengefproken, indien hy niet gegevoeld had, dat dit het eenige gefchikte hulpmiddel was, V geen 'er nog overfchoot. Dat verftaet zich; ik fpaerde dit nog altyd tot het laetfte; en , al zoude ik zelve henen reizen , ik ruste niet, vóór dat hy is afgezet, wanneer hy ons niet te wille is. Philo. Maer nu moet men hem vry en vrank onder de oogen zien; dat bidde ik op 't ernftigfte. Kajaphas. Dit behoeft gy niet te bidden. Gy zult wel zien, hoe ik het hem zeggen zal. Alexander. Hy zal den loop van 'tRechtsgeding ook overbrieven. P111 l 0. O! gy kent Tiberius niet. Kajaphas. En my niet ! Laet my flechts begaen, en ... (Intusfchen begonnen eenige van het Sanhedrin bevreesdheit te toonen, en de gedachten weder ter bane te brengen, dat men tot na het Feest had moeten wachten. Kajaphas en de jloutmoedigjle hadden aen wederzyden vry wat te doen, met, zo veel ze maer konden, te Jlillen, te vermanen, gerust te jlellen, te fchelden en te vloeken op dezen trant: Schaemt u, gy bloodaerts! Wy zyn reeds tot ons oogmerk! Wy konnen immers het Volk niet beter wenfchen! Zouden wy meer bevreesd zyn dan het Volk? — zelfs de krygsknechten — wy konnen die niet beter wenfchen! — zouden wy dien enke' len zondaer, dien Pilatus, dien onreinen ontzien? — dezen niet naer onze hand konnen zetten ? Schande ruste op den bloodaert, en eeuwige vloek op hem, G a die  ÏOO KAJAPHAS, ALEXANDIR IN PHILO. die niet met ons faemenfpant, tot dat de Nazarener aen het kiuis hangt te bloéden. VIII. zephonias aen severus in Vervolg van 't Vde fluk. ( Vergelykt Mattheus XXVII, 24,25, Joannes XIX, 12—13) Icopt de Hiftorie van het Rechtsgeding met Jefljs rae het einde. Op het laetfte liep het nog allerileikst. De tegeijftand, welken de Landvoogd nog eenmael deed, was allermoeilykst te wederftrevcn, en, ik moet het erkennen, ook in hem te bewonderen. Het gedrag van j>fus moet op nieuw em fteiken invloed op zyn hart gehad hebben. Ook bevreemdt my dit niet; zelfs de krygsknecht er-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS IOI erkende iets van deszelfs grootbeit. Het duurde vry een poos, eer hy weder uitkwam , en intusfchen fchikte hy den jammerlyk mishandelden Lyder voor uit, die dus verre in een hóek van de gerichtszael ter zyde geplaetst was, om van het Volk niet gezien te worden. Veele andere, vertrouwe ik, zullen hier by even zoo te moede geweest zyn als ik , myn hart neigde langs hoe meer te breken op het akelig en bejammerenswaerdig gezicht van den bloedenden, die zich, onbezweken in eengelykmatiggeduldi, ginsenher lietftooten, trekken , voeren en Hellen , waer en zoo als men maer wilde. Eer Pilatus wederkwam, begon voorde laetfte mael het vuur van oneenigheit onder ons zeiven los te breken; want eenigen wilden de zaek laten fteeken. Maer Kajaphas en Philo wisten alles met onbefchryfiyken fpoed, met geweld en list, weder in orde te brengen, en op één doel te vestigen. Het werd afgefproken, den Landvoogd, wanneer hy op nieuw weigerde onzen zin te doen, te bedreigen met de ongenade des Keizers; en deze afïpraek werd ook, zoo fchielyk maer mogelyk was, onder het Volk verfpreid. Het was ook nu de zaek, het uiterfte te wagen. Want Pilatus kwam nu met meer onverfchrokkene houding dan ooit ter rechtzaele uit, ging op ons en op het Volk af, en fprak op eenen beflisfchenden maer tcfFens innemenden toon tot ons en tot het Volk: ,, Waerdige Vade,, ren van Israël! getrouw Volk! Laet ons onder„ ling in vrede zyn! Het blyft by 't geen ik ge„ zegd hebbe; ik vinde geene fchuld des doods by G 3 „ heml  J02 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. %, hem! (tot het Folk) wees op uwe hoede! (tot r, ons) engy, Vaderen des Volks! let naeuwkeu„ rig op zyn gedrag ! komt daer in het minlle voor, dat des doods waerdigis, en wordt dit ,, hem duidlyk bewezen, zo brengt hem tot my, „ en hy is een man des doods, gy zult hem dan 9l aen het kruis zien bloeden! Ik gev,e u myn woord, „ verlaet 'er u op! Maer deze grillen moeten hem „ vergeven worden ; hy is verdemoedigd! hebt intusfchen dank voor uwe zorgviüdigheit en ,, yver. — Maer hier moet nu deze zaek een „ eindt hebben". ' Doch, hoe zeer bedroog zich Pilatus! De voornaemfte der tegenparty werden des te grammoediger , hoe meer zy vreesden voor den nadeeligen invloed der woorden van Pilatus op het Volk. Kajaphas brak nu te ftouterlos, met volflagen minachting van alles , wat Pilatus gezegd had: „ Verre zy bet „ van ons, verraders van den Keizer te worden! „ zo gy dezen los laet (wy zeggen het u ronduit) ,, dan zyt gy des Keizers vriend niet! want, wie „ zich tot Koning maekt, is oproerig tegen den „ Keizer!" De driftigften uit het Sanhedrin fchreeuwden hem na : „ Dan zyt gy des Kei,, zers vriend niet"! en al het Volk nep even zoo met een groot getier. Nu had men het juiste punt getroffen; dit was duidlyk te zien. Zyn gelaet veranderde geheel en al. Vol misnoegen en onwillig beklom hy den rechterftoel op Gabbatha. Hy wist niet, wat hy deed, hy wilde toch nog iets ten voordeele des  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 103 des Nazareners zeggen, en te gelyk zich met fpotterny wreeken over de Natie, die hem veroverd had. Hy liet nu Jefus wederom voor het Volk Hellen, en riep nog eens: „ Ziet hem aen! deze is „ uwe Koning!" Geen verftandig'mensen ('t is waer) kon hem aenzien, en op het denkbeeld komen, dat deze een gcvaerlyk oproerige zyn zou, maer ook geen Jood kon hem in het fpotgewaed befchouwen, en het woord van Pilatus hooren, zonder boosaertig te worden. Het oude getier brak weder los: „ Weg met hem! kruifig „ hem!" Pilatus maekte de maet zyner wraekzuchtige fpotternyë vol, en kon niet nalaten, nog eens te zeggen: „ Uwen Koning zal ik dienkrui- „ figen?" De Hoogepriester antwoordde op eenen toon , welke het Volk gewis nog tot grooter woede gebracht zou hebben, indiende Landvoogd met had toegegeven, Maer ja ! dat zelfde toegeven, dat zwichten, bracht het laetfte gevoel van gerechtigheit in myn ziel in beweging, en was als de fleek van eenen dolk in myn binnenfte! —( Ach! ik gekluisterde! Ikfchame het my, u te zeggen, met welke gedachten ik dezen wond in myn hart poogde teheelen).— Toen hy zag, dat hy in 't geheel niets uitrichtte, vreesde hy, dat 'er een groot oproer ontftaen zou, waer by het zeer gemaklyk, ja zoo goed als zeker, zou geweest zyn, ook de llomeinfche krygsbenden op onze zyde te krygen ,— en daerom liet hy zich water brengen , wiesch plegtiglyk de handen, en zeide. (OGod! hoe zeer was dit hem ernst!) „Ik ben onfchuldig G 4 » aen  104 zephonias aen severus. „ aen het bloed dezes Rechtvaerdigen! daerom ziet gylieden toe ! " Het ganfche Volk — jong en oud, mannen en vrouwen , alles fchreeuwde en gilde als uit: 11 Zyn bloed kome over ons en onze kinderen !" — In dat oogenblik lettede ik byzonder op hem; —. by bad. —- il X. twee jongeren en eene bode. Twee jongeren werden afgezonden door de Vergadering, die in de zael van Matthias was; om dat het zoo lang aenhield, eer men eenig bericht kreeg, en uit dit vertoeven eenige hoop ontftond. Terwyl zy nae het Paleis van Pilatus gingen, en nog twee lange ftraeten van daer waren, hoorden zy dat ontzettende Volksgefchreeuw en zeilen verbleekend, tot elkander: „Het is verkeerd!" Vol vanfehrik gingen zy voort, en weldra ontmoet- ten  TWEE JONGEREN EN EENE bode. ïOf ten zy de zich haestende boden, welke in het voor- byfncllen antwoordde: „Het is gedaen! „ gekruifigdr' Den eenen flechts konden zy bewegen , dat hy even ftil ftond, en hunne vraeg beantwoordde: wat dat ontzachlyk gefchreeuw te beduiden gehad had? ■ ! Bode. „ Zyn bloed kome over ons en onze „ kinderen!" . .„ Jongeren. Wat deed hy? Bode. Men kan hem byna niet meer bekennen; zoo deerlyk ziet hy er uit. Jongeren. Maer wat deed hy onder dat gefchreeuw ? Bode. Hy bad, TWIN-  to6 TWINTIGSTE AFDEELING. VAN GABBATHA TOT GOLGOTHA. I. Wedervaren van abihu, tans met zyne drie zoonen in JerufaJern. eze Abihu was de verftandige en vroomc man, dien Maria, de moeder van Jefus, op haere reize nae jerufalem (*), en naderhand nog eens in Egypten (f), ontmoet had. Hy was iemand, die (*) Zïe ifle Deel ifte Afdeeling XXVIfte Stuk bl. $jr, (t) als boven XXXVHIile Stuk bl. 164, 165,  ABI1ÏU MET ZYNE ZOONEN. I07 die het aengezicht van God eraftjg zocht, en vol was van verlangen nae den Mesfias; zyn beroep en armoede, en defukkelingcn, waer meê hy geduurig te kampen had , maekten zynen toeftaud zeer byzonder. Sederd langen tyd was hy weduwnaer geworden, en in die eenzaemheit, afgeineden van byna alle .verkeering, had hy in een vreemd Land zyn hoop en zyn geloof in den geboren Mesfias pogen aentekwéeken, zonder in bykans drieën dertig jaeren iets van dezen en zyne gefchiedenis vernomen te hebben. Alleenlyk had hy zyne drie zoonen , na den dood hunner even zoo vroome moeder , opgevoed in de zelfde hope, en hen, zoo vroeg mogelyk was, meegedeeld , al wat hy van en door Maria was te weten gekomen ; en deze namen alle deel daerifl met eerieg'elyke oprechtheit, doch zonder ook omtrent den volgenden loop der zaken eenig licht ontvangen te hebben. Eindelyk ondernam de braeve Grysaert eene Feestreize nae Paleftiria, in gezelfchap van zyne drie zoonen,welkereize hy, uit hoofde van zynen zwakken en fukkelenden toefhnd , met veel moeite volbracht. Hy kwam zoo laet, dat hy geene reisgenooten meer op den weg aentrof, en had van daer geene gelegenheit, om iets te vernemen omtrent Jefus, voor dat hy Jerufalem genaderd was, en daer in een kleen vertrekje niet verre van de poort der Had zyn verblyf nam. Hy erfde wel eer van zynen grootvader eene Litanie, of aendachtsoefening, welke hy daeglyks met de zynen, op de knieën liggende , in zyne aenbidding gebezigd had; en  'I08 ABIHÜ MET ZYNE ZOONEN. en hier van bediende hy zich ook nu op den Vrydag van Paefchen in den herberg met twee zyner zoonen, terwyl de eene reeds ten tempel gegaen was, om te offeren,- latende ook nu, zoo als gewoonlyk, op deze bidoefening een gezang volgen, 't welk de Rabbi zyner Synagoge, wien hy, met uitdruklyk verlof van Maria, drie en dertig jaeren geleden, de gefchiedenis, zoo verre hy die wist, had toevertrouwd , nevens verfcheidene "andere Liederen had vervaerdigd. (*) Onder het bidden en zingen had de van de reis geheel afgematte en kranke vader, in weerwil aller pogingen, om zich optebeuren en zyne krachten byeentezamelen, zeer veel te lyden van zeer byzoiidere en benaeuwende gedachten , waer meê hy dikwyls, doch nooit zoo fterk als na, te kampen had, terwyl zyn hart klopte van verlangen, om te weten, hoe het ftond met den Zoon van Maria, en om hem, ware 't mógelyk , zeiven te zien. Maer juist, zoo als zy bezig waren met dit laetfte versje van het gezang: Ziet (*) De Hr. Pfenntngcr plaetst hier twee ftakken, onder de naemen van de Litanie van Abibu, en zyn Dagetyhch gezang, welke beide zekerlyk veel bezitten van den geest des Israëütifchen Godsdienst; doch my te zeer uitvoerig en tefFens te weinig betreklyk tot dit tydperk van'sHeilands lyden zyn voorgekomen, om 'er het Werk , dat evenwel het te voren onderilelde bellek verre te boven gaet, nog meê te doen uitdyën; waerom ik -er alleen iet laetfte versje van late vo'gen, als 't welk tot dit verhael behoort. YE RTAELD ER.  ABIHU MET ZYNE ZOONEN. 10p Ziet den Koning , groot van magt. Ziet Hem in zyn praelgewaeden, V/ys en dapper in zyn daden , Nedrig groot, en moedig zacht. Zoo zal Hy zyn fchepter zwaeiën , Waer het zon en maenlicht fchynt, En alom den vrede zaeicn , Tot dat zon en maen verdwynt. __ — zoo als ze deze regels opzongen, kwam 'er een jonge knacp ter kamer mloopen, roepende niet een verbazend gejammer: „ de Profeet van „ Nazareth moet fterven! Hy moet gekruifigd wor„ den", en, dit zeggende, liep hy voort, om het ook aen anderen in dat huis te zeggen. Zy verfehrikten, ftonden als gevoelloos, doch behielden nog eenigen twyfel over, om dat de knaep zoo jong, en de zaek zoo ongelooflyk was. Maer wel dra kwam ook de vader van den jongen knaep ter kamer inloopen, en, als deze een nader bericht van de zaek gaf, viH de kranke Abihu in onmagt, en werd weldra een lyk. Juist toen kwam Maria, de moeder van Jefus, met eenige andere dit huis en vertrek inloopen, om het gedrang te ontwyken en te laten voorbygaen. Naeuwlyks zag ze het Lyk — en hoorde ze den naem Abihu, •— of zy erinnerde zich de ontmoetingen met dezen man, zoo op de retze nae Jerufalem als in Egypten, en het vernemen van zyne beftendige Godvrucht en hope op haeren Zoon vermeerderde nu flechts haere fmarten. —— Daer heerschten in deze woning voor een poos een  IIO ABIHU MET ZYNE ZOONEN. een algemeene flilte en verflomming doordroefneit, wanneer men den zoon des huizes aen zynehardhoorende moeder het volgende verhaal hoorde geven van het geen nog by Pilatus was voorgevallen: ,, De Stadhouder liet niet na, zich voor de on„ fchuld van Jefus in de weer te Hellen; hy dacht nog fleeds, dat hy dit zou konnen uithouden, en hoopte hem te redden. Eindlyk bracht hy „ hem, zoo elendiglyk toegetakeld, dat niemand „ hem zou gekend hebben, ten vootfehyn, ver„ toonde hem aen het Volk , en riep: „ Ziet den menfche! "zoo dat het my door het hart ging. God zal hem dit nog loonen, en hem vergeven, „ dat hy het eindlyk opgaf voor het onverbeeldlyk „ groot geweld en onophoudlyk aenflormen der ,, Priesters. Nu is 't gedaen! Men zal hem nu „ wegleiden". —— vu  11. rischom met den cipier in de gevangenis.' R. JOToe zou ik konnen flapen? veel eer nog om het kruifigen, dan van wegen myne trouwloosheit omtrent God! Ach ! zal die zich myn's ontfermen? die Rechter! C. Stae op, Rifchon! beur u zei ven op! Hy twist niet eeuwiglyk; Hy behoudt niet altyd den toorn. R. Ach my elendige! dat ik nu flechts één woord van vertroosting hooren mogt van de lippen des Zondaersvriends uit Nazareth! Dat ik dezen zoo fchandlyk verwaerloosde , is [myn zwaerfte zonde. C. Gy houdt my op; — gy hebt eenen elendigen medgezel. R. Nabal evenwel niet? C. Ja, Nabal! R. In Gods Naem! Ook wanneer God my lou« ter til  llZ rischon met een cipier. ter bitterhèit te drinken geeft — en 'er tct myn einde toe geen druppel troost ondermengt, — ik ontvange, 't geen myne daden waerdigzyn; — en ook dan nog houde ik my aen zyne bermhartigheit; de Heere is bermhartig over alle zyne werken i Ach ! indien ik flechts den Nazarener — indien ik flechts dat levendig Evenbeeld des ontfermenden Gods — by mynen uitgang ter doodftraffe mogt ontmoeten! C. Ik hoorde nimmer, dat deze eene ftrafoefening bywoonde —— — —» I I I. de zelfden, na eenig tydverloop. aer vooral het tweede, toen zy met elkander den Profeet uit Nazareth zochten, terwyl de na ziende Jared den blinden berichtte , hoe deze Leeraer gasteren (den laetften dag vóór Pafcha) en eergisteren , en zoo lang hy Wer geweest was, zoo Godlyk geleerd, en zoo Godlyke genezingen gedaen had, — en toen zy eindlyk vernamen, dat hy nu als een Staetsmisdadige en valfche Mesfias door den Raed gebonden nae den Landvoogd gevoerd was. Men kan zich naeuwlyks grooter weerkeerige vreugde voorftellen, dan Jared en Abram by het eerfte gevoelden , maer ook geen fterker lyden en onderling medelyden, fchrik en. ontroering verbeelden, dan zy beide in het tweede gefprek uitboezemden. Dikwyls nog zochten Jared en de blinde, dien hyaen den arm Hield, zich van nieuws aen optebeuren met de kloekmoedigfte hope , zoowel op de reddinge van den Nazarener als op het herkrygen van het gezicht voor Ben Haggai, — maer even zoo dikwyls zonken zy weder weg in den afgrond van hooplooshe.c.  JARED MET ABRAM BEN HAGGAI. 11$ ] Jsred nam den blinden fteeds mede, hield hem vast aen den arm, 1 en drong overal kloekmoedig met hem door, «onder te vrezen, dat hy in opmerking zou vallen, terwyl deze arme man zichfederd zyne genezing zelden in 't openbaer liet zien. Nu ftonden ze beide, arm in arm, op Gabbatha, «awel aaby — Jefus — — Jared. My is alle moed ontzonken. (alles flechts met eene zeer zachte flem, en met den mond aen elkanders oor.) Ben Haggai. Kan God altyd zwygen? Jared. Waerdfte vriend! dit hebt gy reeds dui« zendmacl in één uur gezegd, —- en alles is fteeds gelyk — alles wordt fteeds erger. Ben haggai. God wacht veelligt het oogenblik van het doodvonnis af. Jared. Ja wel! Ook, wanneer hy reeds aen het kruis hing, ware nog voor de Almagt van den Eeuwigen alles mogelyk , — dat is wel waer; maer waerom kan ik dit niet meer geloven? Ben haggai. Hoort gy dat jammerlyk zuch» ten? — was hy het niet, die daer zoo fteende? Wat maken ze met hem?— begint de wegvoering? Jared. Ach! wie anders zuchtte dan hy? (dit zeggende, zucht Jaredteffens zeer fltrk. Ben haggai. Wat is het? Jared. Dank God, dat uw oogen tans niet zien ! Ben haggai. Wat is het? Jared! Wat i9 het toch ? Jared. Ach! zyn rugge! Ben haggai. Gy beeft Zoo ontzachlyk? Jared. Helaes! zy namen hem den purperen H a inan«  IIÖ ÏAB.ED MET ABRAM KK HAGGAI» mantel af! Toen zag ik zyn rugge! —— Acht dathy.ftierve! — ach! dat hy nu zyn martel aerfchap fiad dborgeftreden! — Zy fcheuren de koorden los van zyne gezwollene handen ; — nemen den fmaedlyken fcepter weg. De handen hangen hem gansch verflaptbyde zyden neder—o! ook die rechterhand, myn vriend! welke hy op myne oogen lag! Ben haggai. Welk een tweefiryd is er in myn ziel! hoe gelukkig en ongelukkig gevoeleik my in niet te zien! Rukken zy hem ook de doornenkroon af? Jared. Neen,die laten zy hem,zoo 'tfchynt, behouden. Daer meê zal hy uitgeleid worden. — O gy uitvinding des Duivels! — als gy den Hemel niet tot wrake roept, wat zal het dan doen? —— Nu trekken zy hem zyne kleederen weder aen. — Ben haggai. Wat krimpt gy4in een? Jared. O God! zy gaen zoo ruuwmet hem om; zy ontzien zyn opengereten rug niet, in 't minste niet, -— daer trekken ze hem zyn fchoone hemelsblaeuwe rok aen, — 't is veel,dat ze hem die laten houden, — en nu binden zy hem met koorden om den middel; —- houd uvast, daer zal veel gedrang komen, De bevelhebber geeft last om voorttegaen, — nu begint de optocht —. een troep krygsknechten vooruit met den Hoofdman aen 't hoofd, — denk eens, dit valt juist Hegio te beurt, — die moet hem wegleiden , ( op de groote trappen in het aftreden ) Ach ! dat ik hem durfde onderdennen ! Hy waggelt al beven-  jared met abram ben haggai. 117 vende de trappen af; men durft niet toekyken. ( hy krimpt weg van ontfteldtenis.) Ben haggai is met hem ontfleld, en roept overluid: Houd hem, dat hy niet nederzygt! Je sus ziet nae Ben haggai met liefde. Jared. wordt dit aenzien van den Godlyken Lyder gewaer, en zegt, met droefheit, dat dit hem met mede gold, maer teffens met hlydfchap om zynen vriend, zachtkens fluisterende tot Ben Haggai: Hy heeft u gehoord; en floeg een oog vol liefde op u. Ben haggai. vergeet zich in zoo verre, dat hy nae Jefus toe wil, om voor hem nedertevallen , zoo dat Jared hem naeuwlyks te rug houden en bewaren kan. H3 V.  v« rabbi naphthali op zyn kamer; Aïïeenfpraek. (JDe naeste aenkhltng tot deze aïïeenfpraek verdedigt ons, dat wy die hier tusfchen plaetfen , en 'er het gefprek van Jared met Ben Haggai meê afbreken. ) J[azy is gefloten, achter my gefloten, de deur myner kamer, zoo als gy gefprokeu hebt, — en ik zoeke uwen Vader in ' t verborgene! — zal ik Hem vinden? — duizendmael zocht ik Hem, — en voor eenige oogenblikken vondik, maer maenden lang verloor ik Hem. Hem gevonden! — ach! — ja, de zwakfte trekken van Hem te zien heete ik gaern reeds, Hem te vinden! —— Vader! gun my nu voor u te vIlS  RABBI NAPHTHALI. IIJ te fpreken, met u te fpreken, gelyk een mensch met eenen mensch, - gelyk een half verdool- de zoon , niet eenen goeden langmoedi- gen vader ! Laet my myn onrustig hart aen u toonen, zoo als het is, — laet het voor u fpreken, zoo als het kan , zoo als het wil! Verdraeg het, Vader! Gy verdroeg alle myne zonden, — verdraeg nu het kouten var. myn hart, datu zoekt, - den ftryd nvyner gedachten, waer van gy de ziel en het leven zyt! — Gy? — zyt gy die? — neen , ik hebbe twee zielen — ik hebbe my weder te zeer van U verwyderd — en ben aen de misleidende ziele nader gekomen , welke zich verbeeldt, ieder oogenblik alles te konnen bereiken , en het nimmer kan bereiken, — niets — ja, die zelve een niet is. Vader in het verborgene! — wat wil, — wat zal ik tot U fpreken? Ik kan my zeiven niet verdragen, en kan my niet veranderen! — Vóór drie jaeren was uw Profeet voor my de eerfte en de laetfte — de gemeenzaeme kennis met hem myn eenig zoeken, zyn liefde het verlangen van myn ganfche hart! Gy weet het, — en ziet myn trotfche hart rekent zich dit alles tot verdienste toe ik werd traeger, — ik verfchoonde my zeiven — ik verfchoof den ernst in de deugd tot die dagen, dat ik nader met hem bekend zou zyn , — en troetelde my zeiven daer mede, dat ik meer oprecht nae hem verlangde, vaster befluit had, om hem te belyden, meer overtuigd van zyn onfchuld en zuiverder was in het beoordeelen zyner woorden en daden dan de meesten, die ik rondsom my kende. Weldra kreeg H 4 d«  I2Ö RABBI NAPHTHALI. de zonde meer magt op my, en het gevoel van verlangen nae hem, fchoon van tyd tot tyd in den grond zwakker wordende, gebruikte ik tot een balfem voor de wonden van myn geweten. —— Vader! hoe fchame ik my, dit te moeten erkennen! .— eindlyk, als hy in onze Synagoge kwam, als hy zoo Godlyk fprak, als al het Volk des zelfs genoegen in hem toonde, elk hem naliep, niemand my aenzag, als hy zoo Godlyk min- zaem genas en heelde al wat maer tot hem kwam,— als het Volk hem nog al fterker aen hing langs hoe luider prees, ja alleen hem acnhing — Vader! toen <— toen reezen de eerfte eerlooze overleggingen van nyd in mynen vuilen boezem op! — -Toen — toen, begon ik te berekenen , of ik dan ooit of ooit niet iets tot de menfchen gefproken had, dat in het wezenlyke ten minftcn zoo goed Was als het zyne. of het dan wel zoo groote verdiende was , zulke Godlyke wonderkrachten ter genezinge ontvangen te hebben — of niet ieder een die zou konnen ontvangen en gebruiken gelyk hy, — toen, toen begon ik rechtftreeks en met de onrustige fnelheit van den blikfem te bedenken , of 'er ook niet wei eenige zwakheden en gebreken aen hem zouden te ontdekken zyn — doorliep met een gezwind oog zyn perfoon , gebaerden , houding, woorden en fpreektrant, doen en laten, zyn verkeering en tafelgezeifchap — of wel alles zoo geheel onberisplyk by hem was, dat hy verdiende , zoodanigen Afgod des Volks te zyn , datalonnne, waer hy kwam, de grootfte verdienden dsr meest ipaerdigè menfchen by hem ver- duis,»  RABBI NAPHTHALI. 121 duisterd werden? Vader! dit zaegt gy alles in myn hart omgaen — gy zaegt, dat ik niets aen hem vond te berispen , maer dat het my leed deed , niets te vinden , dat het my byzonder aengenaem zou geweest zyn, het eene oogenblik iets, als geheel by my zeiven diep in myn hart, in hem te ontdekken, waer van ik terftond daerna my zeiven, in het meer uitwendige van myn hart, zou wys gemaekt hebben, dat het my van harten leed deed van zynen't wegen,— iets onvolkomens in zyn Karakter, eenige vlek in zynen roem te hebben moeten befpeuren — om dus voor de menfchen, voor God en voor my zeiven te huichelen! En wanneer ik ook iets ontdekt had, dan zou de nyd die ontdekking gedaen hebben , en deze nyd zou wel myn eigene ziel maer zyne deugd in 't geheel niet befmet hebben. Vader! ik verachte my zeiven. Dit alles hebbe ik federd dikwyls tct my zeiven gezegd , en befloot dan dikwyls, om met ernst zyne vriendfebap te zoeken, om door hem verbeterd te worden. 1 Dus moest danhy, die zicti vleide, vol van verlangen nae hem te zyn, eerst nog een befluit neemen , eerst ernftig worden! — o dwaes'ieit! — immers met al dien ernst en met al dat be fluiten kwam het 'er niet toe; — het koelzmnige hart, dat op den eenen tyd fchroomde te laten zien, 't geen het op eenen anderen tyd ondervond en by zich zelve beftemde, — wist het al geduurig op beteren tyd te fchuiven , en den besten tyd uubefteed te laten voorbyvliegen. Evenwel de onrecht?vaerdigheit , welke hy van de booshejt des Volks H 5 • en  122 RABBI NAPHTHALI. en der Volkshoofden moest uitftaen , wekte allereeisc een beter gevoel in my op. — Of zou ook myn hart my hier in bedriegen ? ■—• Zou flechts de eerzucht, by het gezicht der onrechtvaerdigheit van anderen, her gevoel van recht en hraefheit in my weder in beweging brengen, om my daer meê te troetelen, dat ik zoo veel beter ben dan deze alle? Neen, myn Vader! het goede, dat nog in my was, kwam by my in beweging by het zien van den onfchuldig lydenden en Godlyk verdraegzacmen gevangenen. O hoe fchold ik op myn hart! — o hoe verdoemde ik drift, zinlykheit en traegheit! O met hoe heete — brandend heete traenen wenschte ik de verlorene dagen te rngge, en fchreide maer vergeefsch, — om flechts déne der verzuimde gelegenheden te konnen te rug roepen ! Dan , o Vader! nu begon het echter myn hart eenigen troost te geven, dat ik hem en u door deze fmart behagen moest. Hoe verblydde ik my in fle oprechtheit myner nu vermeerderde liefde te hemwaert! Hoe geheel had ik hem nu myn hart orttdekt, zonder bedrog, zonder fchroom, zonder achterhoudendheit ! Maer ach ! welk een nieuw oproer ontftond 'er ftraks in myn hart! —— Ik ftond digt by den blinden — hy keerde zich om , en wierp op den blinden een oog vol liefde , dat my voor eeuwig den gelukkigflen der menfchen zou gemaekt hebben. Maer ik , die digt, zeer digt, by hem ftond, kreeg geen wenk —- geheel geene! ! —:— Ik drong als een onzinnige door het Volk heen, —— myn op-  RABBI KAPHTHALI. 1*3 roerig hart drong my door al de meemgte, door al het gedrang — tot in myn ledige huis, — en nu toone ik hier in myn gefloten kamer den ftorm en het oproer myner ziele aen U , o Vaderl Wat zal 'er van myn hart nog worden? Is het tot in zyne diepfte fchuühoeken valsch? Is het ongeneesbaer,of-kan het nog genezen worden ? Vader! (hier valt hy op de knieën; eenftroom van traerien vliet langs zyn aengezicht, en hy bidt.) Heere! Gy doorgrondt en kent my ! of ik zitte of ftae is U bekend! gy beproeft van verre , wat ik denke; — ik hate, Heere 1 de haeters van uwen Zoon, en hebbe een afgryzen van die zich tegen hem aenkanten \ Ik hate hen met onbepaelden haet, als vyanden zyn zymy! Onderzoek my, oGod! beproef myn gemoed! proef de bewegingen van myn hart! Zie, ofbymy een weg zy tot jammer, en geleid my op den weg tot eeuwig heil! ( Hy ftaet weder op.) Gyzyt een Ontfermer! Gy zyt een Vader ook voor den meest verdwaelden zoon! — myn hart is verligt, en nubegeetig, nugefterkt, om het ly den van uwen Profeet ten einde toe te aenfchouwen! ( Nu fpoedt hy zich weder nae Jefus.) V I.  V L jared met ben haggai. in vervolg van N. IV. (Onder aen den burgt wordt alles in orde gefield, na dat de wacht plaets gemaekt heeft. IvNëus, de bevelhebber, die den trein moet opleiden, gaet tepaerd, en onderzoekt, of alles gereed is.) (Vergelykt als voren,} Jfared. Ach! wat vreeslyk flecht karei ftaet daer digt by ons! die zal zekerlyk het kruis moeten dragen! —— zoo menschlyk zullen zy toch zyn omtrent den van pyn afgematten, dat hy het niet zelve torlchen moet Ach! neen Vriend, ik zag verkeerd! — hier ligt zyn kruis op den grond, en deze, die ook een op de fchouders heeft, is, •i \ zoo  JARED MET BEN HAGGAI. 125 zoo het fchynt, een misdadige, die mede uitgeleid , zal worden. Nu bemerke ik het klaer, — daerom ziet hy 'er ook zoo pynlyk en grimmig uit. een, die naest hen staet. Deze is -Nabal de Moordenaer. jared (Ben Haggai alleen zeer zacht in 't oor fluifierende). Komt dan de Rechtvaerdige om met den Godloozen ? Wordt de Heilige onder de kwacddoenders gerekend ? Hemel zwygt gy ? Aerde! hoort gy niet! ben haggai. Hoort gy dat gejammer! Slaen zy Jefus weder? jared luiflert, ziet rondsom, en ontdekt aen een ander einde van het plein eenen veroordeelden aen een geesfelpael gebonden, die ook nog fpoedig gegeesfeld wordt voor zyne wegvoering ; ook ziet by een kruis by zyne voeten liggende. Ach (zegt jared wat luider en onder eenen nieuwen vloed van traenen.) Ach! daer is nog een derde, die ter kruisfiginge wordt gegeesfeld; deze moet ook meê. die naest hen staet. Deze is Rifchon de Galileër; niet half zoo flecht als Nabal; de Cipier zeide my ftraks, dat hy uitmuntende boete gedaen heeft in den Kerker. ben haggai. Wie zou anders? de andere. Nabal deed daer niet als fpotten en vloeken. Dat zyn eerst drie ongelyke zondaeren! die 'er best uitziet is evenwel nog de ergfte. Jared met yver, Welligt fpreekt gy morgen wel andersi eene  Iltf JARED MET BEN HAGGAI» eene andere, die daer by ftond: Nabal etl Rifchon zyn ten minden in den grond gelyk. Van den derden denke ieder, zoo hem goeddunkt. jared ziet verder, wat'er omgaet, en zegt tot Ben Haggai: Zy zyn gereed, zoo 't niy toe~ fchynt — -twee heffen het kruis op te rug! een weinig met my te rug! — — o God! hoe onzacht laten zy het op den fchouder vallen! Hy boog zich onwillig ter aerde — nu ftaet hy zoo recht op, als hy kan. — Gy ftaet zeer naby, digt aen den voet van het kruis. ben haggai vóelt met den voet rondsom, en ftoot aen het kruis ; laet fchielyk. met opzet zyn neusdoek op den grond vallen, om by het oprapen het kruis te konnen kus/en, zonder dat het iemand opmerkt; terwyl hy opflaet, ftoot hy met de hand tegen een korf. Wat is dat? wat ftaet daer? jared. Een korf met de werktuigen ter kruifiginge! ben haggai. Ei! wat is 'er al in? jared. Groote yzere hameis, tangen, lange nagels, koorden, beitels, wiggen en diergelyken ; en naest daer aen ftaet een'korf met brood, edikflcsfchen , fpongiën, meer kleene ilesfchen en diergelyken voorraed voor de Krygsknechten. ben Ha g g a i , die intusfchen menigen zucht Joost: Zegt my toch — daer is zoo veel gedruisch , en alarm — hoe ziet het 'er uit onder het Volk ? beginnen ze niet bewogen te worden, nu het zoo ernst wordt, — nu men met den Godlyken Redder ter doodftraffe komen wil? jared. Dat God zich ontfcrme ! O.' hoe verre  jared met ben haggai. verre is al, wat men rondsom ziet, van ernst, van berouw ? Hier zie ik geene dan zorglooze nieuwsgierigen, daer de houding en trekken van fpotterny, en gins de trotsch zegepralende blikken der boosheit. Inzonderheit hier agter ons, — waer zich de ganfche Priefterfchap, die reeds mede afgekomen is , geplaetst beeft. Men dringt van alle kanten; —kom wat meer voor uit met my, dat ik den waerdea Jefus in het aengezicht kan zien. Zy gaen voor uit , digt aen de zyde der Krygsknechten. Zoo! — Ach! ik zie byna overal bloeddorst, en ongeduldig verlangen, dat men nu maer voortgae, ben haggai, nader aen 't oor. Hoe zeide gy dat laetfte? Daer is zoo veel alarm ! (terwyl hydat zegt ,fchrikken ze heide over het luidfchreew wend woord van den bevelhebber, die gelast, dat men znl voort gaen — en daer meê is alles plotsling j a ré d , (hem in 't oog fluifterende.) Myn God! ik verzinke byna van ontroering; wat een blik! Hoe floeg Jefus de oogen ten Hemel op het oogenblik, toen Knëus bevel gaf om voorttegaen! (Nu begon de optocht. < —) jared. Zy gaen. — Een troep voor uit, —■ nu rydt Knëus; nu volgen de moordenae- ren Nabal fleept zyn kruis voort, en kykt wild rondsom, één Krygsknecht heeft hem aen touwen vast, en drie volgen, Twee vatten de korven op, die by ons ftonden, en die op den fchouder nemende gaen ze de reeds genoemde agter na. — Nu Rifchon met den gelei-  128 JARED MET BEN HAGGAI» leideren drie, die volgen. ■ Nu Jefus! (flut- flerende) O! doodgang! doodgang van den Opwekker der dooden! O! zielfolterende verborgen- heit! — Zullen wy mede gaen ? Zullen wy het uithouden ? ben haggai. Wy willen mede! wy willen mede! al ftierven wy! (Dii van V Volk , welke voor uit op de gerichtsplaats willen zyn, loopen nu voor uit; eenige gaen naest de twee moordenaeren; — maer de overige dringen zoo fterk op Jefus aen, dat de wacht 'er zich tegen moet aen ft ellen.) jared tot Hegio , die Jefus geleidt. Duld ons toch in de nabyheit. (Hy was naemlyk eerst met Ben Haggai voor de wacht geweken, maer nu weder wat nader hy getreden. ) Hoort gy het ? Ai! duld ons in de nabyheit. Wy ftierven allerliefst met hem! ( Hegio ziet hen aen, en laet hen blyven, daer ze gaen.) VIT.  Ï2p V 11. De .twee oudste zoonen van Rvbbi onj Op den toren der mestpoorte. JQ)e jongste leest in een rol der Profeeten, welke hy geërfd had, den oudften volgens daeglykfche gewoonte iets ter ftichtinge voor juist in jeremias (*): „ Gaet door de ftraeten van Jerufalem, en aen» fchouwt, en neemt waer; doorzoekt ook haere , ftraeten, of gy wel iemand vindt, die het billy,, ke doet, die zich der trouwe bevlytigt, zoo „ zal ik haer genadig zyn, (fpreekt de Heere). Want of zy al zeggen: de Heere leeft; zy zwee„ ren toch valschlyk; Gy toch, Heere! ziet alleen „ op getrouwheit; Gy hebt hen geflagen , maer het „ doet hen geen wee; Gy hebt hen geftxaftter ver„ beteringe, maer zy hebben die tuchtiging niet „ willen aennemen ; zy hebben hunne aengezich„ ten harder gemaekt dan een fteen, en hebben zich niet willen verbeteren. Daerom hebbe ik » by (*) JEREMIAS V, I. J, II, rit v. deel, I  ?3Ö DE TWEÏ OUDSTE ZOONEN VAN ON» „ by my zeiven gedacht: wettigt zyn deze flechts „ geringe luiden, die dwaeslyk gehandeld hebben , „ omdat zy niet weten van den weg des Heeren , „ en van de oordeelen van onzen God. Hierom ,, zal ik gaen tot de Voornaemen; ik zal met hen „ fpreken, of ook deze de wegen des Heeren en „de oordeeren van hunnen God kennen; Maer ook „ zy hebben het juk verbroken en de banden ver„ fcheurd. ,, Want het huis Israël en Juda heeft my trouw„ looslyk verlaten, fpreekt de Heere. Zy hebben „ den Heere verlochend, èn,gezegd: Hij is het y, niet; ons zal geen onheil overkomen, wy zul- len noch zwaerd noch honger zien!" De oudste. Houd toch op met lezen 1 het fchynt my toe, dat ik een zonderling gedruisch op 3'e ftraet hoore. De iokgste, & ook toeluistert. Een erget^ lyk gedruisch op den plegtigen Paeschdag. — Zie toch! wat mag dit zyn! De oudste uit het vengfler ziende. Wat zal dat ? In alle huizen zyn de vengfters gepropt vol,— op de hoekfteenen, wandelplaetfen , voormuuren en zydgangen aller daken — overal is alles ter wederzyden vol menfchen, en een Aroom van Volk komt nae de poort vloeien, loopende zoo fnel zy konnen. — Daer ryden nog eenige voornam me Luiden in Edoms Hof, met allen mogelyken fpoed, —- De jongste. Roep toch eens aen buurman Gerwer, wat het is? Ziet gy hem niet? —— durft gy hem niet toeroepen ? ■'Dm  DE TWEE OUDSTE ZOONEN VAN ON. ÏJJX De ©udste ~— Ja! hy is op het dak (Hy roept hem toe, en deze fchreeuwt uit al zyn magt). Men brengt den Nazarener en nog twee wég, om gekruifigd te worden! (lachende) dat klinkt anders hier by de mestpoort, als voor vyf dagen by de waterpoort. On's Zoon is verfchrikt en ontroerd, kan niet antwoorden, maer zegt het aen zynen broeder. VIII. maria en haer gezelschap, in de kamer, waer Abihu's Lyk nog lag. «IM'aria. Na dat zy reeds een poos veel alarm langs de ftraet gehoord, en met haera vriendinnen in ftilte gebeden had, — kwam men nu zeggen, dat hy in de ftraet — reeds naby het huis was! Zy ftaet op, en zegt: In Gods Naem! ik moet hem zien ! — ik moet hem begeleiden! . Naeuwlyks treedt zy ten huize uit, of de moordenaers met hunne kruifen vallen- haer in 't oog, en Zy zygt in onmagt in de armen haer er vriendinnen; men brengt haer te rug in de kamer, om daer te wachten , en haer dan, als zy wat meer gemoedigd mogt zyn , nae de Gerechtsplaets te geleiden. i 2 IX.  I X. De Bede der weduwe van Rabbi jehojada, op haer kleene kamer, waer de [optocht ter ftrafplaetfe voorby het vefigfter moest. JEZva, (das was de naem dezer Weduwe) wist niets van het gebeurde. Zy was fins eenige jaeren blind, en reeds een geruimen tyd ten uiterjien elendig door de pynen van een ongeneeslyke beenbreuk. Zy was eenige dagen te voren , in een eenzaem liggend dorpje , uit haer huis verftoten , en vond nu hier herberg by eene verre bloedverwante. Op dat uur van den Paeschdag, wanneer Jefus werd uitgeleid, bad zy: „ Vader der menfchen ! fteeds langmoedig, en groot van genade en trouw! fteeds vol van berm*,, hartigheit over alle uwe werken! By U is ver„ hooring; daerorn komen alle fchepfelen tot Ü! '„ Wie tot U komt, dien wiltgy, dien kunt gy niet verftooten! Van moeders lyve aen-was ik ,, U aenbevolen! Van myner jeugd af aen waert ,, gy myn God! In alle myne verlangen roepe ik tot U , en, wanneer ik myne legerftede met trae„ nen bevogtigde, waren uwe getuigenisfen myn ver- 132  GEBED E E N E K. WEDUWE.'.. I|3 J, vertroosting! Als gy my b:zocht met onfpoed, „ kuste ik uwe hand, die my tuchtigdeyen nim„ mer waegde ik het, het gebed te .volgen van „uwen knecht Jahbez (*).: „dat gy allen „ „ kwaed verre zoud doen zyn van myne woning." „ Ik onderwerpe my fteeds aen het goedvinden 5> uwer wysheit! In het ftof ter nedergeworpen „ fineeke ik, ik zondaeresfe! alleenlyk, dat gy trouw „ blyft aen uw ontrouwe fchepfel, en der bezoekinge eene uitkomst geeft, dat ik die moge dra„ gen! Ja gy verfchaft alles, dat ik die kan dra„ gen; toon my de uitkomst der verzoekinge. „ Nu > Vader ! myn leven szatte en van lyden M vermoeide hart dryfc my tot U op dezen hoogen „ Feestdag, den dag van den uittocht onzer Va„ ders uit de drukkende dienstbaerheit in Egyp„ ten., toen uwemagtige arm hen reddede; Ach! „ verfchaf my fpoedig — — ach ! kan 't zyn, „ ook huiden dezen dag,—den uitgang uit myn ly„ den.' uic alle myne verzoekingen! Verwerp my „ niet van uw aengezicht! neem uwen Heiligen „ Geest niet van my! reinig my, zo zal ik geheel „ rein zyn! laet my in uw licht het Licht aenfchou„ wen. Myn. ziel dorst nae U, o levende God! „ gelyk een hert nae de frisfche bron. Verzamel „ my by myne vaderen \ o Heer! gy God van „ Abraham, Ifaak en Jakob! — gy zyt geen God der dooden maer der levenden! want zy leven „ U allen! Gy vernieuwt iedere Lepte het gelaet „ des aerdryks; laet rriy fterven, op dat na den »3 win- f») i Chronica IV, ie. i 3  ■^34 GEBED EEN ER WEDUWE. winter des doods ook myne geftalte vernieuwd „ worde! Gy verandert den menfche, tot dat hy vergaet, en dan fpreekt gy : „ Keert weder >, menfchenkinderen!" Dat deze ftoflyke hutte 5, vergae , dat myn ziele ruste, tot dat gy uwe „ kinderen , ja ook my, te rug roept in het Ryk „ van uwen Gezalfden! Ik wete, dat myn Ver8, losfer leeft, en dat hy ten laetften over het ftof „ zal flaen! en in myn vleesch zal ik God aen„ fchouwen, ja myne oogen zullen Hem aenfchou„ wen! Amen!" Dit laetfte bad zy met zoo veel zielverheffing; zoo vuurig en fterk, dat Jefus , die toen juist voor by haer kamer geleid weid, haer hoorde, zyn oogen ten Hemel fioeg, — en — haer Amen—; was -mm haer laetfte ademtocht! . - •X. 'jared met een haggai^ (In vervolg.) onder de mestpoort* (Vergelykt Joannes XIX, 17.) H. Waerom ftaet gy ? J. (fluisterende) Jefus bezweek onder bet kruis. Nu  jared met ben haggai, l$$ Nu hebben ze hem weder opgericht, en hy zal bier (wy zyn onder de poort) een weinig uitrusten J Krygsknechten (niet Hegio).. Voort! voort! gae voort nae de piaets uwer inhuldiging! Eenige Joden fchateren hier op in een fier k gelach , en Jefus wordt voortgedreven. JareD byna luid op, doch aen het oor van Beu ■Haggai en vol bitter heit: Spreek den vloek uit over Jerufalem! het gae den geenen wel, die u haten ! De kryg moet uwe muuren verwoesten, en het zwaerd woede in uwe paleizen, om den wille van dezen Heiligen, die zoo vaek tot u kwam , en nimmer zonder godlyke kracht ter genezinge, — wiens voet gy nu niet één oogenblik rust onder het kruis vergunt in uwe poorte! X I. twee vreemdlingen, by de raestpoort. A. hebt zoo grooten haest niet. B. Ik ben zeer moede, zoo fterk ben ik komen loopen, om niets te verzuimen. Hebt gy my hier willen opwachten? 14 A,  J36* TWEE VREEMDLINGEN. A. Neen, ik heb niet gewacht op u; — maer Ziet gy? (hy wyst hem op de meenigfe Volks, welke zy in de rugge zien.) dat Volk liet ,ik voorbytrekken. B. Wat hebben zy? A. Zy leiden drie kwaeddoenders ter kruifiginge: Het moet een dringenden haest hebben,dat menden Paeschdag daer toe neemt. B. Daer aen ontdekt men de Roomfche Overheerfching: — wat vragen de Romeinen nae het Israè'litifche Pafcha ? — Wat voor kwaeddoenders Waren het? ■ A. Ach!ik zag ze inderdaed niet recht,en vroeg daer ook niet na. De eene fcheen my juist geen boos mensch te zyn ; evenwel hy moet bedekte ondeugden hebben; men vermaekte zich zeer, met hem te befpotten, zoo verre ik bemerkte. Ik ben zoo vermoeid, en hebbe byna niets in hoofd en hart, dan hoe best den Profeet aentetreffen. Laet pns toch in Gods Naem voortfpoeden. B. Ja, Ja — nae den Tempel; daer moet hy zich ophouden. XII.  137. X I I. jared met ben haggai, en eenige vrouwen met jesus. (Ontleend uit Lukas XXIII, 27— 31.j JE) en haggai. Wie jammeren daer zoo fterk ? Jared. Eenige vrouwen , die medeloopen; ik kenne haer niet; het medelyden wordt met nieuwe kracht gaende, daer men hem zoo onbermhartig vöortdryft, en geen oogenblik laet uitrusten. Een der vrouwen breekt in een luid gejammer uit: Ach! gy Godlyke man! gy droeg onze kiaakheden zoo gereedlyk weg,— nu bezwykt gy onder den last van uw kruis! — —— Een andere. Ach! is 'er dan geen ontferming of medelyden meer? —- geen bermhartigheit met dezen Godlyken? ( Het Folk werd wat oplettender en ftilier; ook tot Kneus toe , die zyn paerd te rug houdt, omziet en luistert:) Jesus ftilftaende ziet om nae de wenende vrouwen, en zegt met eene vermoeide doch ontfermingrijke ftemme: (O! dochters van Jerufalem! weent («» Jlond elk ftil en luisterde) weent niet.over my ! 1 5 weent  13? JARED, BEN HAGGAI, JESUS, ENZ» weent over u zeiven en uwe kinderen! Ziet de tyd komt, wanneer men zeggen zal: Zalig de onvruchtbaeren, — de lyven,die «immergebaerd, de borsten , die nooit gezoogd hebben! Dan zullen ze roepen tot de bergen: valt op ons! en tot de heuvelen : bedekt ons! want wanneer dit gefchiedt aen den groenen boom, wat zal aen den [verdorden gebeuren ! Nu wendde hij zig langzaem weder om, veegde met de rechterhand een tram van de bebloede wang, en trad met moeite en [mart voort. De geheek trein ging nu ook verder. Jared zacht tot den blinden. Bemerkt gy, wat onder de poort der Grouwelftad in zyn ziel omging, —— hoe alles verdomde, alles ftond, daer hij ftond,— luisterde, daer hy fprak,—voortging , toen hij voortging! — Nu beginnen ze hem weder toornig, verachtlyk, en onderling fpottende aentezienl . ■ ■'< — XIII.  139 XIII. jared met ben haggai. 'zittende op eenig hout aen de zyde van den weg. (Ontleend uit Mattheus xxvii, 32. Markus xv, 21. Lukas xxiii, 26. ) JEÜ?en haggai. Wat is het dut nu? myn beste vriend! — waerom zyt j*y met my van daer gedaen, — zeg het my vcr;el het my toch! Jared. Wy zullen nog wel van pasfe komen, en konnen altyd weder door het gedrang henen dringen! Laet my toe, dat ik myn hart eens een weinig ruimte geve. Ben haggai. Zeergaern. Maer wat was'er dan? Jared, Toen het Volk den muurweg voorby was, en men meer aen de opene ruimte naderde, verfpreidde zich de meenigte, en het grooter deel liep vooruit nae de gerichtsplaets. Jefus, weet gy, ftond nog eens ftil, om zich eenigzins te verhemmen ; byna toch was hy weder onder het kruis weggezonken. Nu gaf de Hoofdman, naer ik bemerkte, bevel, dat men iemand nemen zou, die den Naaarener zyn kruis hielp dragen. Daer kwam een  140 JARED MET BEN HAGGAI. een krygsknecht, om het te zeggen aen de geenen, die Jefus geleidden. Juist zagen ze eenen welgekleeden Jood, een vreemdling, van het veld nae de ftad komen. Deze toefde, toen hy zag, wat hier voorviel, cn ftond byzonder by Jefus een poos ftil met een zeer opmerkend gezicht vol medelyder. „ Hier gy!" riep een krygsknecht tot hem, ■—1 hoorde gy dit niet ? Ben haggai. Ja wel hoorde ik dat: ,, Hier gy (fchreeuwde de knaep al graeuWende) help uwen Koning, als gy zoo medelydende zyt —; — ziet gy de kroon wel ? " Jared. Nu! hier op greep hy den verfchrik* ten man, die te rug treden en zich onttrekken? wilde, by den arm, trok hem nader by, en de andere namen het kruis van den fchouder van jefus af, en lagen het op*den, vreemdling. Jefus fprak geen woord; maer, toen een minzaeme liefdewenk van zyn zoo deerlyk mishandelde aengezicht den vreemdling in 't oog viel, — toen, — ik zag het duidlyk, >— werd deze op nieuws geheel door medelyden ingenomen , en liet het zich welgevallen ; — en ik, Ben Haggai! — en Ben haggai. En gy? Jared. En ik moest al vroeger bedoren hebben , om fpoedig toetetreden, — — my zeiven aentebieden, eer de vreemdling — eer het bevel van Knêus daer was, «— lang te voren, —• om hem dat kruis aftenemen, en het te dragen! O! myn valsch, laeg, onoplosbaer vreemd, en* verdraeglyk hart! i — Laet my een poos alleen j  jared met ben haggai. 14! leen gaen! —— ■ wacht my hier! —* »— hy gaet ter zyde. XIV. jared met ben haggai. In vervolg. (Vergelykt Joannes XIX, 13—.22.7 JE? en haggai, wanneer Jared, na een ge■ruimen tydtoevens, weder hy hem komt. Luister eens , Jared! wat 'er voorviel. >• > Ik hoorde manvolk langs den weg komen, en verfchool my achter het hout. Uit het een en ander befloot ik, dat ze een troep der voornaemfte priesters uitmaekten, — gy ziet hen misfchien daer nog wel langzaem voortgaen; want zy zeiden: wy zullen ondertusfchen langzaem voortwandelen. Jared. Ja, ik zie hen nog; ja, het is een trcep priester j. Ben haggai. Niet verre van my moet 'er een te rug gezien hebben, welke hard op en met een foort van hem verrasfehend genoegen cot de andere zeide; „ Ha! daer komt reed? de Schryver ,> met  44a JARED MET BEN HA G G AI» „ met de Opfchriften." Zy moeten hier op allé omgekeeken hebben; want daer was een, die zeide: „ Gy moet een fcherp gezicht hebben, dat „ gy dit reeds ondetfcheiden kunt". „ Ja wel „ (antwoordde de andere) ik zie het zeer duide„ lyk; daer zyn drie krygsknechten,ieder met een „ uitgefpannen pergament by zich, en een vierde „ is een meer burgerlyk gekleed man, die waer„ fchynlyk de Schryver zyn zal." ■ „ Goed (zeide een ander, erf nog een paer riepen te gelyk:) „ goed, dat wy dat zien, — zy loopen sï vry gezwind, en zullen ons weldra inhalen en „ voorbyloopen."— „ Ik vreesde (zeide een van hen) ,', dat Kajaphas .ongelukkiglyk vergeten had, „ datftuk met den Landvoogd te bepraten." „Wat „ kon ditfchaden, ( was het antwoord) wat ligt er „ gelegen aen het Pergament! 't geen 'er onder hangt, is de zaek, daer het vooral om te doen is". Ondertusfchen kwamen die mannen hier, en eene zeide op een vry ftuggen toon: „ Gy brengt „ ongetwyfeld van onzen voortreflyken Stadhouder „ de opfchriften der kruifen ? laet eens zien , „ vrienden!" Nu moeten zy die getoond heb» ben ; altans een, en wel een jongling uit dert Priestqrtroep, zoo verre ik uit de ftemme kon oordeelen, las: „ Nabal van Jotapata ; oproermaker, moprdenaer. 5, Rifchon van Bethulia; oproermaker, moorden acr. „ Jefus van Nazareth; Koning der Joden." Hy las die alle drie in drie taelen; het Hebreeuwsch cn  JAK.EB MET BEN HAGGAIè 143 en Grieksch verftond ik; en 't geen ik niet verftond, zal Romeinsch geweest zyn. Terftond fpraken de Priesters te faemen in 't Hebreeuwsch, en bedilden het laetfte opfchrift met veel hevigheit, noemende dit een fchelmfche trek van Pilatus, en overleggende, hoe men deze boosheit van dien Heiden terftond zou te keer gaen; de zelfde, welke deze afgezondenen allereerst had aengefproken, zeide nu met veel hoflykheït in het Grieksch: „ Daer is hier eenen misflag begaen, „ die onmiddelyk verbeterd moet worden; Pilatus „ heeft of zich verfproken, — of het in haest aen zynen Geheimfchryver overgelaten, en deze heeft zich dan vergist in het fchryven." Dus verzoekt men den Amptenaer, om in haest te rug te kecren, en het opfchrift voor den Nazarener met zich te laten te rug dragen, opdat men een ander maken mogt met deze woorden: „ Jefus van Na„ zareth, Bedrieger, die zich Koning der Joden „ noemde." Maer de Amptenaer gaf zeer ftellig ten antwoord: dat Pilatus zelve dit vari woord totwoord had opgegeven, en dat hy en de krygsknechten nu naer het ontvangen bevel moesten handelen, en volftrekt niet durfden te rug gaen; en , nemende daer op een kort affcheid, gingen zy hunnes weeg?. Daerop kwamen de priesters daerin over een , dat de voornaemfte van hen niet nog drie andere zonder uitftel nae den Landvoogd keeren moesten, 'en alle pogingen aen wenden , om dit fchandlyk Opfchrift te doen verande- Jared. „ Koning der Joden J" Welke fchan- di  144 Iab-ed met be1ï haggai; de voor Israël! Welke fmart voor alle die braeven, die het Ryk van God verwachten, en gehoopt hadden, dat hy die was, die Israël zou verlosten! i 1 ——— X V. bathseba, de Bruid van Zephonias, met eenige andere jodinnen, van ongelyken rang en ftaet. onder de mestpoort. heeren te rug, nadq} zy Jefus tot aen GolgiF tha vergezeld hadden ; Bathfeba kon het niet langer uithouden, en eenige vrouwen bef oten, om met haer nae -de ftad te keeren. Ter poorte weder int re* depde, zegt Bathseba met veel ontroering en fierke ftem: Hier was het, daer die Godlyke ftond, en zwaer zuchtte! dathy onder het kruis wilde rusten! maer die grouwly ke wreedaerts dreven hem voort! Eer vergete ik te leven eer ik zyn opzien tot God onder deze poort vergete! Een der vrouwen. Had hy van zyne moeder gezegd, 't geen hy van ons zeide! « Een  BATHSEBA. MET EENIGE JODINNEN. Een andere. Ja waerlyk; Zalig zyne Moeder, als zy niet gebaerd had! Bathseba met ontroering en nog ft erker ftetn* me. En evenwel de zaligfte, dat zy hem gebaerd, . baer buik hem gedragen heeft, haer borsten hem gezoogd hebben! De andere. Hoe kunt gy dat zeggen? Bathseba. Eenen zoon gebaerd te hebben, tegen wiens waerde gansca Jerufalem niet kan op* wegen, —— de ganfche aerde niet! ■ ■ -.. daer zou ik op roemen, al moest ik ook onder zyn kruis fterven 1 De andere. Van allen verzaekt! — —• van niemand verdedigd! — —— van God verlaten ! Bathseba. Wat is het hier nu ftil en eenZaem! en welk een gedrang was hier {Irak? in de poort zy ziet om en bemerkt nu eerst eenige vrouwen, die in de poort zitten • ■ ook nu zag haer gezelschap deze. Een der metgezellinnen van Bathfeba roept met verbaesdheit: Hier is de moeder! Maria de moeder van Jefus, Maria Magda* lena, en twee andere vrouwen zaten daer; Zy was in Abihu1 s herberg weder wal bedaerd, en ging nu met dit gezelfchap nae Golgotha. Èen te ru'g~ keerende Bode zeide tot haer, dat ze nog ie vroeg I zouden komen , — daerom waren ze in de poort : gaen zitten, en hier waren ze zoo eenzaemvry als in de diepte des wouds; want op dit tydftip waren , markt en tempel en poort en ftraeten even ledig ah de wildernis} De jodinnen bortien alle uit in traenen\ (wy v. deel. k gam  146 bathseba met eenig* jodinne*?, gaen het gefprek voorhy, dat tusfchén haer voorviel, en dat Maria zeer zocht te bekorten. Dit alleen moeten wy 'er van melden.) Bathseba. Wy volgden hem als op de hielen, en tonden ons niet onthouden, hem luid op te beklagen. Maria. Wat zeide hy tot Ü, gy goedhartige dochters van Israël? Bathseba. Zwacre , ontzettende woorden fprak hy tot ons , maer ook tcffens grootmoedige! „ Gy Dochters van Jenifalem! (dus fprak hy ons medelydende aen, toen wy hem bejammerden) „Weent niet over my! maer weent over u zelve Een andere. „En over uwe kinderen" — Bathseba. Ja „ En over uwe kin- „ deren; want ziet, daer komen dagen over U, „ in welke men zeggen zal : Zalig zyn de on„ vruchtbaeren, en de buiken, dieniet gebaerd, „ en de borsten, die niet gezoogd hebben. — ~ „ want wanneer dit aen den groenen -— » (neen nog eerst zeide hy:) • „ dan zullen zy „ beginnen te roepen tot de bergen: valt op ons! „ en tot de heuvelen: bedekt ons! — want, — l, wanneer dit aen den groenen boom gefchiedt, „ wat zal aen den verdorden gebeuren ? " Een der metgezellinnen van Bathseba. Ach! moeder! was ik het niet, die U wel eer zoo gelukkig roemde ? Zie ik ben die, welke eens overluid onder het Volk uitriep : „ Zalig is de buik, die u gedragen heeft, en zyn „ de  jSATHSEBA MET EENIGE JODINNEN. tAf '0, de borsten, die U gezoogd hebben I" — —■ eri hu zyt gy zoo elendig! — Maria. Maer wat antwoordde hy u toen ? De andere. „ Ja,zalig zyn, die het woord „ van God hooren en het bewaren"! (*). Maria. Zoo bewaert dan , gy dochters van Jerufalem ! dat woord, 't Welk hy U gezegd Maria, naderhand, ah zy met haere vriendintien alleen was, en weder begon voorttegaen, uit een diep beklemd hart, en nadat zy zich een poos bedacht had': Ach! Ook niet éénen droppel troost kan myn verfmaclitende Ziel uit deze zyne woor. den drukken ï Maria MagDalenA. Uit Welke? Maria. Uit die, welke hy nu tot de Dochters van Jerufalëm gefproken heeft, — — niet ééri ïlrael van licht fchiet van daer in myn met duisternis omgeven gemoed! £*j Lukas Zt, 17, aS; K * XVI.  XV?. trophiküs en eueolus met jared en BEN haggai. Op Golgotha. (X)t eerfte waren die twee Grieken, welke zich do'or Philippus by Jefus hadden laten aenmelden (*). Zy kwamen van een blecn reisje te rug, en Heten zich zoo pas het voornaemffe van iet lot des Profeets van Nazareth verhalen, daer hen alles onbekend was gebleven-, wat 'er op dezen en den vorigen dag gebeurd w(ts. Zy begaven zich eerst met de vooruitloopende meenigte op Golgotha, en zochten doortedringen nae die plaets, waer ze vernamen, dat de — ,, drie kwaeddoenders" — voorby moesten. Zy zagen nu den eenen dan den anderen den berg opkomen, en merkten fpoedig, dat noch de. eerfte noch de tweede kruisdrager de man was van Nazareth; en zoo dra ze deze zoo duidlyk hadtien opgemerkt, was hunne aendacht des te fterker gevestigd o? den derden kruisdrager. Trophimus. Ik zie hem ; maer kan hem nog niet herkennen. El'bulus. o Ja, ik zie hem; hy gaet zeer vlug den berg op, en ziet 'er zeer wel uit. Het is eeu leugen, dat hy zoo mishandeld werd. —- Men houdt (*) Zie de 15de Afdeeling het XIIHe Stuk bladz. 179—•lis ia ket IVde Duet.  TROPHIMUS MET EUBULUS. 149 houdt hem niet eens by een koord, gelyk de andere. ( Zy zagen op Simon van Cyrenen, die het kruis droeg, en dien ze op dezen afftand vo.or Jefus hielden , terwyl de Cyrener nader aen dien kant ging, daer zy waren, en een krygsknecht, tusfchen hen en Jefus gaende, dezen laet ft en voor hun gezicht verborg.) Eubulus nader by komende. Deze is Jefus niet! Trophimus hem bemerkende, zoo doodlyk ver~ moeid, bleek , met de doornen kroon en bloedige ftreeken over 't aengezicht, terwyl Hegio hem vast houdt, roept uit. Heilige God! — kan het zyn? en te gelyk wyst hy Eubulus met den vinger op hem. Eubulus, die hem terftond gtwaer wordt, roept met luider ftemme en heftig: AHe vloeken van God op het grouwlyk Volk, dat hem zoo heeft toegelicht ! Een daer naest ftaende Jood ftaet Eubulus met den vuist in V aengezicht, dat 'er het bloed uit kwam; — deze wykt met Trophimus dieper onder V Folk. Trophimus, na dat zy zich met angftige denkbeelden gepynigd hadden over het wedervaren van dezen godlyken man , zegt met een vertroostende vreugde tot Eubulus: „ Wanneer het „ tarwengraen niet in de aerde valt en verderft, „ draegt het geene vrucht — "? Eubulus. Waerlyk gy hebt gelyk. Hy zal eerst fterven, en daerna zal zyn Leer des te overvloediger vrucht geven. —•— Laet ons we- ■ K 3 der  TROPHIMUS MET EUBULUS. der digter nae hem toe gaen. —— Ik kan hemgeeri oog onttrekken, voor dat hy dood is. Jared en Ben Haggai, die weder voortgefpoed , tn zich nü sok hoven op den heuvel geplaetst hadden , ontdekten en beluisterden deze beide Grieken met veel deelneming, en even zeer ah zy zich verheugden, dat zy in deze zoodanige menfchen vonden , zoo verbyfterd en bedremmeld werden zy over dat laetfte, 't geen zy gefproken hadden. Het was, als of daer door het laetfte vonkje van hoop, dat Gods almagt hem nog zou kunnen verlosfen ,in hen, ah H ware, werd uitgedoofd. TWIN-  TWINTIGSTE AFDEELING. JESUS OP GOLGOTHA, tot den middag, of der Joden zesde uur. I. JARED MET BEN HAGGAI. In vervolg. (Vergelykt Mattheus XXVII, 33, 34. Markus XV, 22, Lukas XXIII, 33, 34. Joannes XIX, iS.) Jared toont aen zekeren pas aengekomenen en uit den adem gelopenen Feestreizïger, die Jefus met zyn ganfche hart aenhing, fcderd deze hem van zyne blindheit genezen had , den ten dood bereïdflaenden Lyder, — en heeft veel moeite , om dien man , wanneer hy Jefus zag, tot bedaren te brengen, — want hy fcheen byna uitzinnig te worden ; — daerop verhaelt hy aen Ben Haggai, wie daer by hen gekomen was, — en gaet voort met te fpreken vaa Jefus, en van 'e geen 'er voorvalt — —" K 4 J*. 15*  i£ï jared met ben hagga!. Jared. (allesfteeds zacht en met een gebroken ftemme, zoo in V geen hy met Ben Haggai als by ziek zeiven fpreekt.-) O! Daer ftaet die Waerdige met gevouwene flap nederhangende handen! —. Zyne oogen toon en een geduurig bidden!— o!kon ik verftaen, wat zyn geest wel denkt! — nu heft hy de handen om hoog. — Ach! hy beweegt de drooge lippen dikwyls zoo, als of-hy verbazenden dorst leed — ben haggai. —. Denkt gy niet, dathy ook honger heeft ? — doch dit laet zich onder zoo veel lyden naeuwlyks gevoelen. jared. Gegeten heeft hy zekerlyk niet federd gisteren, — ook niet gedronken, — ook niet gezeten;— Ach! daer is geen rust voor hem tot in den dood! — — Hegio brengt hem .drank — —O ! die menschlievende Hegio! ben haggai. Hoor, wat zegt hy: „ Ik „ drinke het niet." —— Waerom toch zou hy dit weigeren ? jared. Ach! het zal den edik, met galen myrrhe gemengd, geweest zyn , welke zy den kwaeddoenderen ter pynverdovinge geven; — hy wil geheel by zich zeiven blyven en niet bedwelmd worden, —• ben haggai. en lieverpynlykerkwellingen gevoelen — jared. Hy heeft de drinkfchale even aen den mond gezet, en geproefd, —« — o hoe pynigt my ieder oogenblik! ■— ach ware het voorby! wy zullen het niet uithouden —> Ben  jared met ben haggai. ben haggai. Wat ligt daer aen myne voeten? jired! het is hard en ligt, en kan geen fteen wezen. jared. Een bekkeneel — van eenen hier onthoofden; — deze liggen hier rondsomme. ben haggai. Het afgryzen vervult myn ziel! — is deze de plaets, waer Jefus ftaet? — zoodanige fchendplaets.' maer ja! uwfmaedis eer, o werelt! — uw eer is fchande! jared. Nu hebben ze gedaen met graven; zy zullen de kruifen oprichten, — eerst het zyne — in het midden ben haggai vol fchrik. Zy flaen met de hamers! — wat is dat ? jared. Lieve mensch! ftraks zal het andersi klinken, — nu nagelen zy flechts het opfchrift boven aen vast, — nu hechten zy 'erden zitftaek aen, — nu plaetfen zy het kruis inde aerde. — O myn God! daer ftaet de pael! daer moet hy bloeden en fterven! ben haggai. Hoe dringt men zoo ? jared. Ik wete het niet ■ —— men maekt ruimte voor iemand 1 —— daer zyn twee bedienden van den Hoogenpriester, zoo't mytoefchynt, — ja, ja, — en — Joannes met hen! —. ben haggai. Joannes, de vorige Hoogepriester ? jared. Neen, neen! de Galileër, zyn meest geliefde Leerling, zyn naeuwfte allerwaerdfte boezemvriend! Ach! komt deze hier ook nog juist daer by? K 5 ben  r£4 Jared met ben haggai. ben haggai met eenige opwelling van vreugde. O! misfehienkomen deze nog met het gemidewoord van den Hoogenpfiester! — misichien beeft hy dat nog uitgewerkt! jared. Ach arme man! hoe vergist gy u! Joannes is eenigzins vermaegfehapt met Kajaphas; van daer kan hy met de bedienden overal byko* jnen maer een genadewoord voor den Nazarener kon zelfs de moeder van Kajaphas niet van haeren zoon verkrygen, wanneer zy, met yertwyfehïig omtrent Jefus worfteiende, zich door deze poging nog van de helle reddede; —i Joannes komt,om zynen boezemvriend te zien fterven ——. ach! — om hem den dood toetewenfehen, aen het Ittgxaem martelende vervloekte hout. bek haggai. Hoe ongelukkig —. en — hoe gelukkig ben ik, door niet te konnen zien'. jared. Hy is ontkleed —, (met'verbazing') die reinfte ! die fchoonfte , welken de aerde immer dioeg! nu zoo mishandeld — vol tekenen d.r Hagen en pynigingen, bèm aengedaen! -——« Zalig de oogen, die niet zien — die dat allerbeminlykite reine eti fchoone doch nu zoo deerlyk mishandelde gelaet, zyn dierbaer aengezicht, nu niet aenfehouwen! ben haggai. Gy beeft ? jared. Ach! ach! Zy grypen hem aen; nooit zag ik een flagter zyn flagtvee, — een Leviet zyn offerdier —*■ wat zegge ik ? — nooit zag ik den fnoodften kwaeddoender, zoo ruuw behandelen, ach! hoe folteren ze het reeds zoo afgemartelde li- chaem.  jareb met ben ha03ai. I55 cbaem — nu zyn ze den ladder op met den Heiligen ben haggai, Hoe is daer zoo veel gejammer ? wie vloekt zoo vreeslylc? jared. Daer is 'er een ,j die zich aen de door-, nenkroon gekwetst heeft — nu ftrekken ze zyne armen op het dwarshout uit — >—- ze krimpen bei' de als in een, op het hoor en van den eerften hamer-. Jlag, om den nagel door de hand te dry ven ——— — Jared houdt de hand voor ket gezicht, en valt met Ben Haggai van ontroering ter aerde: Zalig de oogen , die niet zien! Beiden bidden ze zeer zagt den Eeuwigen aen; *m worden intusfchen van die by hen ftonden uitgelachen, en ft aen daer na weder op. jared rondsom ziende zegt tot den blinden 1 Hier en daer zie ik eenen braeven vol medelydende ontferming op zyne knieën liggen. • ■ maer o God! o God! hoe veele vertoonen een ongevoelige Godloosheit! ben haggai. Hoe dan? jared, Ik zie de eerfte, opftaende , van dezen uitgejouwd —— van anderen weder om verre gefloten , —— men treed hen met de voeten ■■ terwyl Jared dit zegt, wordt de andere hand vast genageld. jared. — olieilige! welke nagelen doorboorea uwe handen! —— Ziet gy de veele duizenden, welke dit met lust aenzien, wien iedere hamerflag klinkt als een aengenaem mufiek? Zyn dit niet zoo veele duizende nagelen door uw menschlievend fcart ? eswg ■ Nu ook de voeten l - ■ (Ter-  l§6 JARED MET BEN HAGGAI. (Terwyl Jared dit zegt, wendt Jefus de oogen ten Hemel, terwyl zyn lichaam door pynen getrokken wordt en beeft en hy roept met een liefd- ryke .droefheit: „Vader! (en met dit eerfte overluid uitgefproken woord werd 'er onmiddelyk eene algemeene ftilte onder het ganfche Folk), Vader! vergeef het hen; zy weten niet, wat zy doen!) , Beide dachten zy op de knieën nedertevallen, maer bedenken zich weder, blyven ft aen, buigen het hoofd, flaen op de borst, en de traenen ftroomen langs hunne wangen, terftond daer op klinken de ha- merflagen, welke de nagels door de voeten van den Heiligen Jefus dry ven. —— ■ jared na eenige minuut en. Ik zag , dat het Hegio was, die den hamer ophief, maer verbaesd te rug hield, toen Jefus begon te fpreken- 11.  15? I Ir De Hoofdman kneus met hegio een zyrrer krygskneehten. In een tnsfchenpoos, tusfcben de kruifiging van Jefus en dis der kwaeddoenders, zeer digt by e.lkaader,, en beide m*ï een flauwe item. JOTegio verfchrikt. Gy liet my roepen; wat is uw bevel ? mynheer! Kneus. Vrees niet. Gy denkt nog wel aen eergister? ■■ Hegio verbleekt. Ik roepe u, om u in haest te zeggen, dat ik u dat misdryf geheel vergeven hebbe! H e c i o. Ach! myn Heer! het ■ ——— Kneus valt hem in de redeu. Geen woord meer, myn zoon ! Hy, dien gy daer kruifigde, leerde my yetgeveft. Gae nu terftond weder aea * III.  JARED met BEN HAGOAii Jf ared. Wat of Hegio zoo fchielyk by derf Hoofdman te doen had? Ben haggai.Hy heeft zekerlylc iets verkeerd gedaen. Jared. Dat kan zyn. Wilde God —- maer neen — het zal misfchien wezen, dat hy ophield met flaen, toen Jefus begon te Inreken!— dat zou affchuwlyk zyn, hier van een misflag te maken, (ondertmfchen komt Hegiogansch vrolyk te rug hopen.) Het moet geheel wat anders wezen, hy is reeds te rug en zeer blyde —- —. Ben haggai. Watzegtgy? Jared. Ik luisterde daer, en hoorde Hegio tot zyne medediensrknechten ,die heni de reden afvroegen, waerom hy geroepen was, zeggen: „ Hy heeft het my vergeven; —- de Nazarener roerde zyn hart, en bewoog hem tot vergeving; dit zeide hy zelve 1" —— —. Ben haggai. O God! hoe zal het Israël vergaen — de Zondaer wordt geleerd den fchuldigen te vergeven,enlsraël is vol van onverzetlyke wraekzucht tegen den onfchuldigcn! — — (Hy hoort weder met den  JAUED MET BEN HAGGAI. l£ reed w ilde verdoven, my dit algemeen, onophoudlyk'en onverzaedlyk fpotten als zoodanig voorkwam. Priesters en Leviten en Volk, Pharifeërs en Sadduceërs. — Aenzienlykenen Geringen, —* Schriftgeleerden en Krygsknechten , — Vrouwen"," — Jongens, -— zelfs de medegekruifigden, —— kan men meer noemen ? By eene algemeene ftilte gaf Edom het fein; hy vreesde, dat het volk te L 3 ern-  l€ó ZEPHONIAS AEN SEVERUS, ernftig medelydende zou worden. Op eenen duit velsch kwaedaertigen trant riep hy : „ Daer heb„ ben we nu dien Aertsverlosfer, die alleen helpen „ kon ! Laet ons zien, hoe hy nu zich zeiven „ kan redden ! Is hy toch de Meslias , dan zal „ dit zeer gemaklyk gaan .' God zal zynen lieve>, ling niet verlegen laten.*' Dit, kon. men zien , maekte duizende harten ligt , • duizende oogen tintelden van fpottendc vreugde , —— duizende tongen werden los, om meê te fpotten,ende fpot«r tael na te bauwen. Het fcheen van den eenen kant een rechernatige fpotterny, en men zag, dat het volk daer in eene allerblykbaerfie waerheit meende' te 'kennen. Een Mesfias -a- aen het kruis ! —■ een lieveling van God ~— dien hy Iaat fteryen ! — Een Volksverlosfer — die 'zich zei ven niet redden kan L deze waren de allerangerymifte onder de vreemd-' fte wonderfpreuken. Aen den anderen kant moet ik erkennen , dat men de hoogst niogelyke zede-i lyke ongevoeligheit moet bezitten, om iemand te befpotten, van wien men in 't midden der fpotter^ nyë moet toeffaen, dat hy andere geholpen heeft ja ho? veele fbnden 'er rondsom het kruis K welk- hy geholpen had ! • ■ Waren dan alle deze tongen beroerd — verflyfd ? Konden zy nu niet ten Hemel kryten en roepen, dat 'er de aerde van had moeten fidderen : „ Ja hy heeft ons ge-, „ holpen, — my —— en my —- en ons! Doch waerom legge ik de fchuld op_den zwakken ? ISIu de Priefters eeus meefter geworden waren over #n magtigften Yolksleeraer,. dien Ilraël immer . | ken-  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 167 kende, wie durfde zich nu nog verbeelden , met redenen iets , het geringde zelfs, te zullen uitrichten? „ Niemand — (dus moesten ze „ natuurlyk denken) niemand kan dezen man aen „ dit woedende geweid ontrukken als de Hemel zelve — en de Hemel zwijgt! " ——— Dit alles heeft my in alle myne gedachten tot ftaen gebracht, verftomd , ■ maer ook niets meer. Ik kon my zoo weinig uit dit raedfel redden , als fpotten, en zoo min fpotten, als het raedfel ontwarren. Wie zou niet duizenden daer voor gezet hebben, dat de Redder van zoo veele elcndigen nimmer hulploos aen het fchandlyk kruis* hout hangen zou ? — en wie , die geheel niets van de vorige gefchiedenis dezes mans geweten had, zou niet duizenden daer voor gezet hebben, dat deze hulplooze nimmer de redder van zoo veele zoo zwaer bezochte elendigen geweest was. — Maer wanneer ik teffens met ernst denke aen alle zyne onmeetbaer groote voorgevens , dan zie ik niet flechts geen licht in deze duisternis, maer het wordt my zelfs zoo klaer als de zon op den vollen middag, dat 'er onmogelyk eenige lichtftrael in deze duisternis te brengen is. „ Daer zyn nu die handen en die voeten in „ rust, die zoo weinig rust kenden! " roept de eene, en eene andere: „ Ja, zy vermogten dodh „ zoo veel — en nu — niets! •** Toen konden „ zy booze geeften bedwingen -— den Tempel „ reinigen, «• maer nu geen één nagel uittrek„ ken ! — " Van eenen anderen kant riep men: 99 Ziet gy nu wel, door wien de wonderen ge. L 4 1, fcbicd  1£>8 ZïPHONIAS ABN SEVERUS»' „ fchied zyn ? en hoe God nu den Herken bindt, 55 dat by niets meer vermag ? -r- — nu zal de 55 tong dat pochen ook wel laten ! " dit zeide eene, dien ik honderdmaekn had hooren zeggen: Beëlfebub is zynmeefter! " Zekere Aertsphar lifeër riep met groote ipytigheit : „ 't Is toch „ jammer , dat hy de rechterhand niet meer vry „ heeft, welke hy aen zoo meenig een tolknaer „ en hoere aenbood, — daer zyn 'er hier ge„ noeg] '1 „ Ja wel (liet 'er eene foortgelyke op volgen) „ ja wel zyn 'er hier ; maer ze ftaen 'er j, nu niet te breed by, als ze met hem ons moeten „ voorgaen in het Hemclsch Koningryk. " Gy ennnert u nog wel, Severus! waer op zy hier meê een fteek wilden geven. ,, Nu moest hy roepen (dit zeide Rabbi Methufalah, van wien ik meene, dat ik u eens eene reden gezonden hebbe,, welke hy in zyne Synagoge deed tegen Jefus,) „ Nu moest hy roepen; t, ,, Komtherwaertstotmy, gy allen, die vermoeid 95 55 en beladen zyt, " „ Hy kon dit immers na „ met recht roepen (liet 'er een ander op volgen) 9, en het aendringen met zyne nedrigbéit en zacht„ ffioedigheit, want nu ten minften heeft hem het n kruis nedrig en zachtmoedig gemackt. " 55 Ja, ja! (zeide Methufalah) wy konnen zyne j-, aenhangers die deugden ook wel op dezen trant »5 eigen maken i " Nu kon Ezechiël de Sadduceër onraogelyk langer zwygen, hy moest op zynen trant meedoen : „ Wy ontheiligen (zeide hy) deze heilige placts met onze fpotternyè'n; «rr*- zoo zullen wy de Gee.  ZETBONIAS AEN SEVERUS. l6o tt Geeften altans niet te zien krygen , die boven hem op en neder zweeven ; — „ Deze moes* ,, ten hem mi komen helpen uit dien onaengcnae„ men toeftand , " riep de eene, en een ander liet 'er kwaedaertiglyk op volgen: „ Dat zal wel „ gefchieden ter rechter uure, zy doen niets „ dan op zyn bevel. Zy zullen wel komen, en „ als gylieden den mond niet houdt, — komen „ ze wel plotsling op ons af, en maeiën ons allen „ weg , zoo als de maeiër het kooren, en weldra worden we als ftoppels byeengebonden , en in „ het vuur geworpen. " Addi , die trotschaert, welke te voren eens dat fpotlied fchreef, was de man , die met dit laatfte zyn, Vernuft wilde toonen. " Nu kwamen 'er weder anderen, 't zy uit de ftad, of van het land , die doordrongen, zich by het kruis plaetsften , de opfchrifcen lazen, en aen het middelfte zagen , dat Jefus van Nazareth daar hong. ,, Dit (zeide een ander) had gy wel terftond „ aen de kroon konnen zien. " Deze bekeeken hem van zeer naby, als of ze hem van het hoofd tot de voeten meeten wilden , en ondertusfchen fchuddeden zy hunne hoofden , en zeiden tot de geenen , die rondsom hen ftonden : „ Dat is — dat gaet hier niet zoo *t behoort " ~ en terftond riep eene andere, den lyder in 't aengezicht ziende: „ Schaem u toch! gy, die den tempel „ afbreekt , 't wordt tyd, dat gy in drie dagen eenen praehtiger opbouwt! Kom — gezwind „ van 't kruis af, en aen 't werk, indien gy Gods „ Zoon zyt! L 5 Op  I70 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. Op zulke tacl volgde telkens een luid gefchater, opdat ook bet gros des voiks zou met! lachen en fchateren ; en dit gelukte den Houten knaep zoo wel , dat de geleerde en aenzienlyke Spotters , uit zichtbaere nydigheit, dat deze gemeene karei hen de baes was in het fpotten , bet lachen poogden te ftillen ; daer nog geen van hen de lkmtheit gehad had, om den man van Nazareth zeiven aen te zien, en de fpotterny in 't aengezicht toeteduwen, *— ja, zoud ge ook niet denken, Severus { dat dit een bewijs is der hoogachtinge, welke zy tegen wil en dank voor den met alle geweld verachten man nog in 't midden der fpotternyë behielden, zoo dat niemand hem zeiven met die ftoute invallen had aengefproken , tot dat deze meefter in de helfche tóterk trast hen op den weg bracht? Maer nu verkoutten zy zich allen, en elk werd vry genoeg , om hem de ftoiufte ipottael in het aengezicht te werpen. Ook deeden de Romeinfche Krygsknechteu mede nog hun best, als zy, wanneer *er eenige mannen en jongens van de baldadigfte foort uit de ftad kwamen, en nu op het een, dan op bét ander kruis keeken, dezen op het kruis van Jefus weezen , en zeiden: „ Gy zoekt zekerlyk „ den Koning der Joden? hier is hy, " en dit zeggende, bogen zy zich eerbiedig voor den gekruiügden. Dit hitfte dan de Joden weder op, om de Romeinen door alle mogelyke fpotternyën te overtuigen , hoe af keerig zy van zoodanigen Koning waren ; en dus ziet gy, dat de boosheit der Romeinen tegen ons, «=— en wederom de bit-? terheit der Joden tegen de Romeinen van weder-  SEïHONIAS AEN SEVERUS. 17! derzyde uitliepen ter vermcerderinge der fpotternyën met den man aen het kruis. Een en andermaal fcheen het ftil. te worden, en dan wekte het zuchten en fteenen des Nazareners het medelyden van veelen op, endeed zyne aenhangeren jammeren. Maar dit werd telkens weder Verdoofd door het ftoute fpotachtige en tergende geroep der aenzienlykfte ouder het Pnefterdorn; —„ Wat fpreekt gy van hulp — die hy u toe„ bracht ? — nu kan hy zich zeiven niet helpen. „ Is hy Ifraëls Koning, dan komc hy hier beneden „ en van het kruis af! Dit is immers niets voor „ eenen man , zoo als hy voorgeeft te zyn. Hy „ komeafvan 't kruis, en wy zullen geloven, ja „ ons voor zyne voeten nederwetpen. Hy heeft „ geroemd van zyn vertrouwen op God ; Nu „ dan! die verloste hem nu, wanneer hy zynheveling is. Hy heeft toch dikwyls genoeg gezegd: „ „ Ik ben Gods Zoon ! " Dien Zoon van God moeten wy nu aen hem kennen; dit vervvacht?, ten wy nu , en reeds lang, maar ach lyder! al„ tyd vergeefs. " Daer op werd alles weder op nieuw door den fpotgeest gedreven. „ Ziet gy lieden nu (dit zeide Edom, terwyl Jefus by aenhoudendheit zweeg, bleef zwygen, en Hechts lydzaam aenhoorde al, wat men wilde uitbraken.) „ Ziet gylieden nh niet, dat God hem „ te fchande maekt. ■ ■ Zyn eigen hart ver„ oordeelt hem, en evenwel geeft hyGode de eer „ niet, dat hy zyne bedriegeryën erkennen zou ; „ hy fterft hardnekkiglyk in zyne zonde, en fluit onzen boezem, yoor alle medelyden. " Zelfs  17^ zephonias aen severus. Zelfs Nabal , zyn medegenoot in de kruisftraf begon ook te fpotten. • Deze zal hem mis- fchien voor het Opperhoofd eener bende van zyn foort gehouden yen mogelyk tot nu gehoopt hebben , dat zyne aenhangers 'zouden aengroeiën , en iets ondernemen ter reddinge. Maer nu 'er niets gebeurde, begint by ook farrende te roepen„ Kunt gy wat doen, zoo help ons. Zyt gy „ de Mesfias, red u zeiven en ons, wy hou- „ den het met u. " _ Dus verhaelde my mya Bediende, - want, eer ik dit kon hooren, moest ik te rug nae de ftad. . VII. zephonias aen severus, Stukswyze. (Zie Jottmes XIX. 35.^ JCk zag ook zyne moeder, van welke ik veel goeds gehoord had, maer die ik, ook nu, nietleer.de kennen Zy was geheel overdekt met een fluïër. lerftond na de kruisfiging kwam zy, en bleef op. vry  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. Vry eenigen afftand van het kruis ftaen , niets doende dan onbeweeglyk fterk op het kruis zien , als geheel verftomd, »— verbluft, en nu en dan, doeh zelden, luid op zuchtende; — twee maelen ging zy op een nabyliggenden fteen zitten , maer meest hield zy zich vast aen twee vrouwen; men zegt, dat deze waren haere zuster Maria, de vrouw Van Kleophas, en Maria van Magdala, — doch ook deze waren met een fluiër bedekt. De vis* fcher Joannes, zyn geliefdfteLeerling, zoo als gy weet, hield zich fteeds naby deze vrouwen. Ik poogde my zeiven duizendmaelen in de placts dezer menfchen te ftellen, en kon my al vry veel verbeelden , van 't geert zy gevoelden, «*■ maer geheel niet, hoe zy toch nu wel dachten over heuren zoon, en meester en vriend. Voorwaer, Severus! ik was nu wederom al genoeg befchaemd, verootmoedigd, en uit de betoverende kracht myner driften te rug gebracht, door alles, wat ik ontdekte, en — wat 'er in my omging, — om zoo geheel een openbaer Leerling van hem te worden, Wanneer maer zyn zaek eenen loop genomen had, evenredig aen zyne voorgevens. Maer wat kon ik nu worden? —- wat kan ik nu worden? — blyVen, 't geen ik ben, — een mensch door twyfeling heen en weder geflingerd, gelyk de baeren der zee, en in 't binnenfte van myn geweten gebrandmerkt met een onuitwisbaeren vlek! —— De vreze voor ftraf laet zich nog wel verdryven, Severus! — ik wil liever in geenen God geloven , dan in eenen onverzoenlyken , —— maer de fchaemte, da fchaemte over de betoverende kracht myner driften -,  174 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. ten, *—— wie zal die uit myn ziel verbannen ? Voorwaer, vriend! ik houdc de discipelinnen, en den lievenden Joannes — ik houde de moeder van den gekruisten zelfs — nog voor gelukkiger menfchen in hun binnenfte dan ik ben, —- en evenWel zyn zy ongetwyfeld vol grievend jammer. •**» want alles fterft voor haar met dezen heuren zoon en viiend ! — VIII. Jared met ben h a g g a f; iesus en ^e moordënaeren. Contlcend uit Lukas xxiii. 39—43.) JjrARED. Ach ! 'er komt geen einde aen; geen einde dan met zynen dood! Ben haggai. En meent gy, dat dan de fpotterny zal rusten ? ... Ik meene maer luister ! . H Nabal. Met een norfe flerke flemme, en eeti nae Jefus fterk omziend hoofd , — terwyl hy intusfchen ook nae het volk kykt, —. daer de eïeti* digé  JARED JtËT BEN HAGGAI. ijg dige zondaer nog in V midden der pynen een heimlyk uitzicht heeft op de gunst des wispeltuurigen volks* Nu wel aen! kunt gy wat doen? help ons! Zyt gy de Mesfias, zo red u zeiven en ons. Wy hou* den het dan met u. (Na de ftilte volgde nu weder een laeghartig luid [potgefchreeuw van het graeuw, en wel erger dan tt voren, om dat ook deze den Nazarener zulke dingen durfde toevoeren ; —— veele hoofden knikten elkander met innerlyk genoegen toe. Maer wel dra werd het yveder geheel ftil, toen de andere gekruiftgde begon te fpreken.) Rischon. Zyn hoofd zoo verre uitftrekkende ert omwendende als hem mogelyk was, en met een fterta ftem. Zyn toon doet duidlyk een lang ingehouden misnoegen bemerken, en toont, dat dit nu over het fchaemtloos gedrag van Nabal tot den hoogften trap van ergernis was gefteigerd : Hebt gy ook geene Gods vreeZe meer? gy toch zyt in de zelfde ftraf i — Wyintusfchen rechtvaerdig! — want wy ontvangen 't geen onze euveldaden verdienen! • Maer hy, dien gy lastert, heeft niets onrechtmatigs gedaen. jared, die met verbaesdheit toekeek en luisterde, zoo wel als Ben Haggai, zegt zachtkens tot dezen : Amen ! deze heeft niets onrechtmatigs gedaen ! Dus geeft ook deze fchuldige getuigenis van zyn onfchuld! Genade voor n, o zondaer! wanneer gy voor Gods Rechterftoel verfchynt! Nu was 'er voor een poos algemeeneftilte, en de /potters zochten hunne verflagenheit over dit vrymoedig en openlyk getuigenis te verbergen, — tot dat V  'Ïy6 JARED MET BEN HAGGAI. 'er eene, die niet verre van Jared ftond, tot dc geene, die rondsom hem waren, zeide: Wat heeft ook deze te verliezer; ? die dweeper — daer hy is. RisciioN. {Als hy een korten poos na ,zyn vorige zeggen gezwegen had , zegt nu zeer luid en diep zuchtende:) Heere zyt myner gedachtig,- als gy in uw Koningryk komt. Jezus, zich, zoo verre hy kon, met een bly* moedig minzaem gelast nae Rifchon keerende , -—> zeer luid: Waerlyk, zegge ik u , heden zult gy by my in 't Paradys zyn! Rischon antwoordt zwygende; en hoe ver- ftomd, ftaet hy het vrolyk dankbaer oog nu ten Hemei, en dan , zoo ver mbgelyk, nae Jefus: Ben haggai wilde zich op de knieën nederwerpen, maer wordt Van Jared by den arm te rug gehouden, en h'erhaelt nu alleen de woorden van Rifchon : Heere! zyt myner gedachtig, als gy in i, uw Konirgryk komt. " o ! Rifchon ! Jared in diep gepeins op het antwoord van Jefus : „ Heden , zult gy by my in het Paradys „ zyn ! " o Jefus! Jefus ! waer zyt gy, waer zult gy heden zyn ? —. Wat zal 'er van my worden ? 1%,  177 I X. EENIGE AEN5CH0Ö-WERS van verfchillenden gemoedsftand. I^SÜvruch, (tegen eenige zyner vrienden eti vriendinnen, die te voren naerftige toehoorders van Jefus geweest waren, V zy in hunne geboorteplaatfen, of op de Feesten te Jerufalem). O ! dat waer- lyk, dat waerlyk zegge ik u, dat Wy zoo vaek hoorden, nu nog met zoo veel liefde — met zoo veel vertrouwenwekkende zekerheit aen het kruis geuit,—-fchynt voor een oogenblik myn hooploos-jammerende ziel op te beuren, evenals kwam my, terwyl ik dit hoore, teffens alles weder zeker voor, wat hy te voren zoo dikwyls met dat waerlyk! waerlyk! bevestigde. Abia. Ja Broeder ! ook vooreen oogenblik gevoelde ik die zelfde verligting in het grievend hartzeer, dat myn ziel vervult, maer ach ! 't is nu, wanneer ik het kruis — den lyder — aenzie, en niets — niets — ontdekke, dat hope kan geven , nu keert de jammer wederom, — 't is alles naer — alles duister in myne ziel, en geloof M en  EENIGE AEN SCHOUWERS. en hope verliezen zoo terftond weder alle de blikjes van leven, die ze fcheenen heikregen te hebben. Edom (na dat de [pottende flemmen een langen poos gezwegen , en zel[s de ruwfte [potters althans voorgewend hadden, eenig gevoel te hebben van V geen tus[chen de gekruiftgden voorviel, verheft zich eindlyk Edoms [potgeest, en doet hem zeggen:) Hy wacht zich jjwel,jjom langer van het Koningryk te fpreken, fchoon de andere daer nae gevraegd heeft. Hij praet inu van het Paradys. Aminadab. Hy moest dezen zynen eenigen getrouwen leerling iets toezeggen , om hem te troosten! Ez e c hiel. Ja, — dit gaet ook gemaklykst, met Abrahams fchoot te troosten , — niemand onzer kan gaen zien, of zy daer zyn aengeland, — en van daer mag het ook niemand komen zeggen. —. X. De twee.maria's met de moeder, van je sus. JOe vrouw van 'kleopas tot de moeder van Jefus: Wilt gij ook niet wat nader by komen, waerde Vrouw! Ziet gy wel, dat Joannes zich ook digter by het kruis voegt? Ma-  EENIGE AENSCHOUWERg, tfQ Maria van magdala, o Hy troost zoo Godlyk! Kom ,bedrukte Moeder! wy moeten ook wat nader by hem zyn. X L TWEE discipelen van jesus met eenige vrouwen, geer van verre ftaende en tellens zoo fchern mogelyk toeziende, wat 'er gebeurde. JE en der discipelen. Hebt gij wel gemerkt, dat eerst de eene en toen de andere moordenaer zich zeer fterk nae Jefus wendde , en dat onze meefter zich daer op ook zeer fterk keerde nae dien ter rechterzyde ? Ik verlange zeer te weten, wat of hy wel gezegd mag hebben, of wat 'er is voorgevallen. Thomas. Ik nog te meer , omdat ik flraks eenen, die van digt by het kruis herwaert kwam loopen, pas na dat ik ook die bewegingen onder de gekruifigden gezien had , zich zag verfchuilen in het ginfche kreupelbosch, —fc hy fcheen zeer ontroerd , en fchreide bitter. Ook hoorde ik hem, zonder dat hy my gewaer werd, in zijn gebed van den eenen moordenaer van Rifchon fpreken , Ma , en  l8ö EENIGE DISCIPELEN EN VROUWEN. en deze woorden uiten: „ Heere , neem myn „ leven ten dankoffer voor uwe genade aen Ri« „ fchon! Denk ook aen my, Heere! als gy tot uw „ Koningryk komt ï " Wat of dit wel mag betekenen ? Een der vrouwen. Wy hebben een knaepje henen gezonden, om door het volk heen te dringen, te onderzoeken, of 'er ook eenig gefprek tusfchen de gekruifigden plaets had, en zorgvuldig op te merken, waer in dat gefprek beftaen hebbe. — Daer komt hy reeds te mg loopen. Een jongskek. Die ter rechterzyde hangt heeft fterk uitgevaren tegen den anderen, om dat deze ook den Nazarener lasterde en uittartte, — en hy zeide tot den Nazarener zeiven : „ Heere I ,, zyt myner indachtig', als gy in uw Koningryk „ komt ! " Thomas. Wat antwoord de hy ? Het jongsken. Men verhaefde my, dat hy den man met een fterke ftem toeriep: „ Waer„ lyk ! waerlyk ! ik zegge u: heden zult gy by „ my in het Paradys zyn ! " Thomas met een diepen zucht: Ach! nog eens zyn waerlijk ! Hy ziet geheel verflagen op] den grond, —— de anderen zien malkander [aen , en niemand fpreekt één woord. XLL  i8t X i I. Een troep galilecrs op Golgotha, A. 7/Fat zullen we hier langer toeven ? Ik heb honger. B. Gij hebt gelyk; — ik ook — niemand geeft ons hier te eeten. A. Hier zouden nu anders wel zevenmael zoo veele wonderdadiglyk te fpyzigen zyn als in de wildernis. C. Lachende. Dat laet hy nu wel blyven. Z> gaen al Jpottende voort. XIII. De drie Maria's , joannes, en jesus. (Vergelykt Joanttts xix, 35 -a?.) Joannes ftaet 200 dig« onder het kruis, dat hy flechts behoefde te bukken, om de bloedende voeten van zynen vriend te kusfchen; hy ziet onophoudlyk nae hem op, en laet een vloed van traenen, zonder die aftewisfcben, langs zyn aangezicht nedérvloeiën. — Het opg van Jesus zoekt zyne moeder, vestigt zich op haer, «1, terwyl haer treurig oog dat van haertu zoon ontmeet, roept ai 3  1 8 2. DE DRIE MAMA'S, JOANNES EN JESUS. hy haer toe! Vrouwe! zie hier uwen zoon ! intn,fcBeil geleiden zyne oogen haef aendacht nae den digter by hem ftaenden Joannes. Joannes ziet met eerbied nu op de moeder, dan op zynen gekruiCgden vriend, en neemt met blydfchap , fcioon teffens met beving, deze- erfgift voor zyn hart aen. Nu flaet ook JEsns het oog op Joannes, en vervolgens weder op zyne Moeder, zeggende: Zoon ! zie hier UWe möEder ! Maria ziet Joannes aen met een weemoedige vreugde en liefde en ook nog zeer veel weemoediger en tederder — doch zonder eenigen trek van vrengde, _ haeren gekrnifigden zoon. Deze onuitdrukbaere tael der oogen en der harten verftonde» Maria—Joannes -_JefHS_ en ook, ten deele altans, de medge- «lhanen der moeder : een oogenblik daerna zonken zc- *He a!s m eene hooplooze droefheit weg he.ire xMetl overl peinsden dat allen troost atinyclende in het troostwoord van Te jus, — zy begrepen het feheiden — het affeheid nemen — let zegel der naderende vaneenfchenring, dat in dezen uitêrltea wille begrepen was. Joannes, nu nader tot de moeder van Jefus toetredende, zegt: In het Paradys vindt gy den Zoon, vinde ik den Godlyken vriend wederom ' Meer kan hy niet zeggen , en ook deze woorden llyven ah V ware in het zuchtend hart hangen. Maria zeer zagt en benaeuwd. O ! was dit ook heden ! Maria van Magdala, een paar fikreden agter Joannes en Maria zynde, zegt tot de fteu* van Kleophas; Nooit fprak zyn mond een woord dat meer alle hoop doet verfterven, dan dit troostwoord voor haer en Joannes. MariaKleophas knikt haer toe, en flaet ie oogen ten Hemel: O God! verllerkhaer! Jared en ben haggai, hier nabyflaende, te&ypen msgelyks ,dat hy nu aen alle hoop den dood* fteek gegeven had, en jammeren daer over tegen ilkanda. ^°  t*3 X I V. De kranke vrouw van phaleg ui de keizerftraet met het jongsken van Nahasson. (*) JtuL et knaepje treedt nu, naby hetzesdeuur, of den middag, ter kamer in. Daer ben ik eindlyk eens ! hy zet zich zeer verbleekt en vermoeid by de bedfteede ter neder. D e V r o u w. Hoe laet gy my toch zoo fmachtend verlangen van den morgenftond tot den avond. Het knaepje. Avond!—moedertje!AchJ God! het is nog niet ten vollen middag. Vrouw. Is het mogelyk? deze uuren fchynen my onbefchryflyke — eeuwen! ■—- Ach! die heeft hy doorgeworfteld! Zaegt gy hem aen het hout ? Knaepje. Ja wel zag ik hem ! en zie hem, waer ik gae of ftae ; — ik durve my van avond niet te bedde begeven, — dat akelig gezicht! •— en dan die twee andere! — ach! ik rake het nooit weder uit myne oogen kwyt. Vrouw. Nu vertel my nu van voren af — — XV. (*) Zie het Vilde, VlIIfle en IXde ftuk der AgtHer.de AfAtQ ling hier voor bladz. 15—ss. van dit Vxrj>E Dsst. M 4  I#4 X V. Annas de Oude Hoogepriester en Schoonvader van Kajaphas, met Obed zynen ouden diehaer. Obed bedient den Gryfaert op dezen voor hem h uitflek langwyligen dag , en dekt flechts eene kleene tafel, terwyl de Priester dezen dag maer alleen eet. Annas. Wy hebben recht ftil en helder weder , Obed! waer blyft uw ftorra en uw onweder? Het gaet niet goed, dat dit niet komen wil. Obed. Myn Heer fpotte met zynen knecht zoo veel hem behaegt ! Annas. Het is waerlyk al te fchoon weder! Obed. Gy zult u wel haest 'er op moeten toeleggen, om te vloeken, niet waer? (dezefpotterny had de bittere oude meer dan twaelfmael op dezen dag herhaeld.) ^ Obed. AI is het weder nog zoo fchoon, t geen ik gezegd hebbe , zegge ik nogmaels: Wanneer God heden geen teken geeft , dan vervloeke ik den Nazarener, gelyk myn heer hem vloekt! —: Maer wanneer God een teken geeft dan hebt gylieden reeds u zeiven vervloekt. ° Annas. Zie eens nae buiten, of'er geen ftorm- of hagel-wolken aenkomen. Het is my leed, dat gy tans geen tyd hebt tot het Profeetengebed van Elias maer fchaf nu op, dat wy eeten. — —. r TWEE.  t8a TWEE-EN-TWINTIGSTE AFDEELING. Jesus op Golcota tot aen het negende uur, of drie üijren namiddags. I. Annas de Oudhoogepriester met Obed zynen die'naer. C Vergelykt Mattheus XXVII, 45. Markus XV, J|. Lukas XX.III, 44, 4Sa._) n n a s lachende. Obed! de zon gaet fchuii! gy wint het! Dan, onder dit lachend fpotten met Obed, neemt de verduistering toe,— de geheele kamer wordt donker, — de Priester ziet onrustig nae buiten, verbleekt als een doode, — alle zyne leden beven , hy laet het mes, waer meê hy bezig was , zyne fpyze te fnyden, vit de hand vallen , zygt uit den armftoel op den grond neder , — en —- wordt voor dood opgenomen. M 5 II.  I L verschillende uitwerkingen der duisternisse, in de drie laetfte uuren van des Heilands leven. onen van Rabbi on (*), meermaelen gewoon op den toren der mestpoort te gaen , en gins en herwaert heen te zien, zagen nu nae Golgotha ~ en eerst fcheen het hen, als of het zonnelicht daer allereerst verduisterde, als of'er een dikke duisternis rechtftreeks op dien doodshoofdberg nederdaelde, — maer weldra werd het rondsom donker ; —— zy vallen op de knieën en lidderende aenbaden zy. * * * De kranke vrouw van p hal eg, luisterende nae het verhael van Nahasfon's knaepje (f), ziet, dat het fterk begon te fchemeren en donker te worden, en , zich daerom weder verbeeldende , dat het avond was, zegt zy tegen het jongsken: „ Zie (*) Zie hier voor bladz. rzg. Zie hier voor bl, 183.  DER DUISTENIS-SE. 1S7 „ Zie nu; gy hebt my misleid, en had my wel „ degelyk tot den avond laten wachten nae uwbe„ richt, want nu is de zon onder!" Het knaepje, zeer ontfteld over de fnel toenemende duisternis, daer hy met zekerheit wist, dat het eerst middag was, antwoordt met veel ernst: „ Zoo waer God „ leeft, het is geen avond; de zon heeft my in „ het herwaert loopen op het veld nog fterk ge» ftoken , en tusfchen de muuren was het zeer heet! " Intusfchen nam de duisternis zoo fterk toe, dat het in een oogenblik geheel donker was , en nu roept het jongsken de kranke vrouw toe i „ Ziet gy nu, dat dit een teken is van God! " Hy valt op de knieën, en de zieke richt zich op in het bedde, heft de handen om hoog, en roept vol fchrik en ontroering uit : >, ja waerlyk, dit is een teken van God! — Kom, laet ons aenbidden! " * * * Kajaphas had met zyne huisvrouw, fchoon tegen haer genoegen , afgefproken , dat zy, indien het doodvonnis van den Nazarener dien dag by dea Landvoogd wierd voortgezet, hunne wederzydfche jonge bloedverwanten van beide Sexe op het middagmael zou nodigen , om haer gezelfchap te h uiden, tot dat hy te huis kwam. Beha'ven drie jonge nichten en de gemaelinne van den Hoogenpriester, nevens één bevallig braeven jongeling, waren alle de overigen tot den Sadduceër fpottoon geftemd. Men plaetfte zich juist nu aen tafel, en liet voor Kajaphas de eerfte plaets open,  l88 VERSCHILLENDE UITWERKSELEN open, — men gaf by het nederzitten elkander vrolyk de hand, en riep op eenen levendigen trant: » Lang leve de Huisvader! lang leve de Huisva„ der.' hy heeft een goed werk doorgezet, en nu „ een zwaeren fteen van het hart geligt! " Nu i'o/gde dit gefprek; A. Het doet my leed, dat onze gastheer zoo lang by dat flordig en akelig werk moet vertoeven. B. Zy heoben toch fchoon weder! C. Maer het is al te heet! B. Hy zal zich fchoon verkwikken , als hy by ons komt. c>« begint het tefchemeren.) De lucht fchynt te bewolken. — —, A. Het zal veranderen. — Zelden houdt hec weer befland by de volle maen. " Onder dit gefprek vermeerdert de duisternis, en het werd geheel donker. Zy zien elkander acn, — de vrolykfte baezen verbleeken. Sommige loopen nae het vengfter, — andere durven niet van den ftdel opfiaen, en weder andere konnen niet, afwilden zy, zoo beven en fidderen zy. De drie betere maegden en de biaeve jongeling Ihen by de vrouw des Hoogenpriesters , die eene van haer by de hand neemt, en met de andere hand ten Hemel wyst, als wikte zy zeg. gen — dit is een teken van boven. ö Ja doc nhad gedacht, even zoo veel tyd in vasten en bidden op zyne knieën in Jerufalem te moe „ doorbrengen , als het lyden van den ProfteiZ Na-  • DER DUISTERNISSE. l3o Nazareth zou duuren; en wachtte in dien toeftand nae de terugkomst van zynen dienaer, welken hy nae Golgotha gezonden had, en door wien hy alle oogenblikken vertrouwde te zullen hooren , dat God den Profeet geholpen had, en dat hy van het kruis was afgekomen. Deze geestdryvende verbeelding hield hy voor een welgegrond geloof; voor 't overige had de vuurige jongeling het beste medelydende hart , dat iemand kan hebben. De middag naderde , — en zoo vaek hy het bezwarende der lange duuring zelve gevoelde, verpligtte hy zich zeiven , dit gevoel te. onderdrukken, en daer toe ernftig natedenken , wat de gemartelde onfchuldige intusfchen aen het kruishout lyden moest. Somwylen deed zyn eigen verdriet ocie zyn mededogen in vollen gloed ontbranden, ja de laatfte oogenblikken tegen den middag fcheenen hem, en voor Jefus, en voor zich zeiven, als geheele dagen. Vergeefs , vergeefs luisterde hy nu en dan nae de voetftappen van zynen dienstknecht, —— deze bleef op Golgotha, tot dat hy het affcheidswoord van den Profeet aen Joannes en aen zyne,moeder gehoord had; — nu hield hy het voor zoo zeker, als of hy het uit des Profeets eigen mond had vernomen , dat 'er geheel geen hope was, dat de Profeet van het kruis zou gered worden; dus gaet hy ftedewaert, om zynen Heer dat bericht te brengen, maer wordt op den weg door verfcheidene vracgen fterk opgehouden, tn kwam dus eerst met de duisternis by zynen Heer, dien hy aenbiddende vond üg^en op zyne knieën. Jadoch was bezig , God te danken voor dit  XJIO VISCH1U. UITW. DER DUISTERNISSE. dit teken zynes toorns tegen Ifraël, en der on. fchuld vanden gekruifigden;daer voor toch zag hy de duwternis aen , — en in het groote vuur , waer meê hy aenbad, werd hy als geheel vervoerd van vreugde, by de intrede van zynen dienaer- i, want volgens de gemaekte affpraek hield hy'deszelfs terugkomst voor niets anders als een boodfchap dat God Jefus vry gemaekt had van hetkruis De faemenloop der duisternis met deze wederkomst maekte dit nog veel waerfchynlyker voor hem,dan wanneer de Dienaer alleen terug gekomen was,zonderdat hy tegelyk de duisternis g'efien had! Nu dacht hy niet aen het tegendeel - en onderftelde zoo vast , dat zyn verwachting vervuld was dat hy 'er naeuwlyks nae wilde vragen - Maer hy wist zich ook daeroin niet te bedwingen, toen hij uit den mond van zynen knecht het tegendeel vernam, en deze moest hem dit bvkans met eeden bevestigen. Eindlyk keerde hy te rug van zyne fterke verbeeldingen, - berustte daer in, dat deze duisternis toch een Godlyk teken voor de Natie was, en nam de zelve voor eenen wenk, dat de ganfche gefchiedenis een duister geheim was, en door de Godheit werd toegelaten om redenen, waerin hv geene vryheit vond, dieper intedringen , maer die zich wel eens zouden ontwikkelen enz. enz. III.  III. jared met abraham ben haggaï, . ftaende onder liet kruis. e' .;.d vjti «bvrnv y.. ' hxaS[ jaoóau «afl Iared , wvrf /«/Ver gewoonlyk. o God! o Heilige! o Rechtvaerdige! zoo openbaert gy u dan evenwel ! Ben haggai. Zeer deftig. Zyn 'er Engelen ? Is Gods heerlykheit daer? — Nemen zy hem van het kruis ? Jared. Neen, niet zoo, niets daer van —— een dikke duisternis bedekt plotsling het Land. —■ Arme man ! van dit wonder Gods wordt gy nu niets gewaer. Ben haggai. Genoeg, genoeg, o! ik wete nog zoo wel, wat licht, wat duisternis is. — —. Daerom verftomt elk zoo, daerom mompelt men hier en daer zagtjens en met angst tegen malkander ——— —• Jared.Juist. Elk ziet—nu nae den Hemel, — dan op zynen naesten, dan in 't ronde-, —— maer alles is donkerheit, — men kan geen berg , zelfs geen Horeb, ook geen ftad meer zien, en naeuwlyks de gekruifigden ontdekken. Men bemerkt niets van de zon, die ftraks nog zoo fterk op onze hoofden brandde. ■ Be n  r02 JARED MET BEN HAGGAI.' Ben haggai. Dit gevoelde ik genoeg. Jared, Zal Ifraël nu tot zich zeiven komen? zich buigen onder de hand van God? Ben haggai. Nog hope ik dit, als deze duisternis aenhoudt. Jared. O hoe moet dit de zielen drukken, die ontzachlyke duisternis! Zullen Ifraëls Leidsluiden Gode de eer geven? -— den Heiligen ontnagelen, en op vryë voeten zetten ? — — —— Ben haggai. Jared! gy verwekt myhope, groote hope! Jared. Maer ook vreze! Gods arm is toegerust ter wrake, — zyn boog is gefpannen . kyzucht — wanneer Ifraël geen boete doet, wanneer Jefus niet vry gemaekt wordt, —— Ben haggai. Wat meent gy? . Jared. Dat dan verderf zal volgen op de duisternis , gelyk by de Egyptenaeren de akelige flagting der eerstgeboornen op de duisternis volgde, omdat zy het Ifraël van God niét vry wilden laten. . ~— wie weet, of niet wel de aerde openbarst, om het ganfche rot der boozcn te verzwelgen! Ben haggai. Dat erger rot dan dat van Ko- rah! Ik hope nog;—het fchynt my alles zoo ftil; zouden ze ook vol eerbiedig ontzach tot inkeer komen? . Jared. Ze zyn ten minften benaeuwd en zwygen! ■ Ben haggai. En wat doet de groote Lyder in deze heilige duisternis ? Zou deze voor hem geene Gods tael zyn, — tot troost in het lyden? Jared. Ik kan hem van hier niet genoeg zien.  JARED met BEN haggai. ipg z;en s nae eens flil , daer gy zyt — — ik kome fpoedig te rug. {hy loopt van den blinden af en zoo digt by het kruis, als mogelyk was, ziet Jefus in het aengezicht vtrtotjt een weinig, komt daerna weder te rug , en, zynen vriend by den arm vattende, zegt hy. Zoo veel ik bcipeureh kan, lydt hy angftiger dan ooit. I V. Maria met Joannes. JMaria. (langzaem, bedaerd , en zacht.) Is dit, o zoon ! de toornige bhk des Vadeis vegen, het wecrbarltige Voile V breekt nu zyn wre¬ kend en reddend onweder haest los ? — Is dit het hoogfte toppunt der bcproevinge ? — het duis- tetfte? — hetheetfte? — R>ept nu de ftem- me van God weldra : „ Nu hebbe ik genoeg V " , Gevoelt de ziel van Uiynen Zo-jii dien GoJ- lykcn troost airede ? Is zyn gee^t wel zoo helder, als de aerde duister is ? Joannes. Ik zal eens zien. (Hy gaet zoo digt by als hy kan, komt te rug, en zwygt. ) Maria. Gy zwygt, myn zoon! fpreek toch! Joannes (als tegen wil en dank) Hy lydt meer benaeuwdheit dan te vuren , altans zoo veel ik bemerken kan. v v. deel, N v*  V. Maria van Magdala, met Ma»ia de Vrouw van Kleophas. arta van Magdala (terftond na Joannes ook van haere vrienden afgegaen zynde , om den Lyder van naby te aenfehouwen , komt te rug en zegt zagtkens doch met zeer groote ontroering tot haere vriendinnen:) Niets minder dan verligt! benaeuwd , ja verbazend meer benaeuwd dan ooit lydt hy! Ach! die duisternis verlengt en verzwaert voor hem elk lydens oogenblik ƒ — Ach ! dat ik elders in de wyde werelt — of zonder getuigen in den Tempel — of in eene wildernis — kon bidden , — luid uit myne jammerklagten ten Hemel kon opzenden , tot dat ik fterve! De Vrouw van Kleophas. Arme vrouwï Gy zoudt hec geen oogenblik konnen uitftaen, ver^e van het kruis te zyn.  l9S V I. Kajaphas de Hoogepriester met een naest by hem zynde troep van lei; volk, op den Kruisbergé fJDit verbitterde Kerkhoofd werd al meer dan een* van n«* rondfoin hem ftaande volk aangezien met eene verwachting, dat hy by deze zonderlinge gelegenheit iets zou zeggen. Niet zoo zeer deze verwachting als wel de zorg, dat het volk te zeer geroerd en getroffen worden, en in hun gevoelen van Jefus nog nae eene andere ayde overhellen zou, deed Kajaphas, hoe zeer gaern hy anders gezwegen zou hebbsra. mi befluüen, om iets te *egg*n. Evenwel vond hy niet goed, zich in eens met luide fiem tot het ganfehe volk te wenden, — daer was iets, dat hem hierin te rug hield — eeo tets, dathy zelve niet wist — of niet — wilde weten. Altanf hy bepaelde zyn reden tot die naest by hem waren, dan zon het mis van zeiven wel tot de overigen voortloopen, — en dus fprak hy ook met een gewoone ftem tot de naefte troep der Joden. Kajaphas. Ik zie met veel genoegen, dat eerbied voor deze Openbaring der Godaeit ulieden verdomt! Gy ziet, dat God zyn volk genadig is, en zelve toont een even zoodanig mishagen in den gekruifigdeu verleider te hebben als uwe Overftcn! Hier vertoont God die duisternis, waer in hy uwer aller zielen byna vervoerd had. Gy ziet, hoe God met deze duisternis rondsom zyn l;ruis hem te fchande mackt, die zoo vaek de ftoute trotschW a rieit  / ÏQÖ KAJAPHAS MET HET VOLK. heit had van zich de zon der waerelt te noemen l Daer ziet gy (op eenen vuilaertig fpottenden toon) Daer ziet ge nu die zon der werelt.' Deze fatanfche vinding werd ras onder het volk verfpreid, en [moorde het ontwakende leven des gewetens in duizend zielen. De eene zegt het aen tien , en ieder dezer tïen aen twintig en meer, zoo dat het zich weldra ook onder de vreemden verfpreidde, en nu hoorde men: De Phariseeuwschgezinden (op een ernftigen toon. ) Daer zien we de ftraf van God over hem , die gezegd heeft i „ Ik ben het licht „ der vvere'r. *' DE AENHANGDERSADDUCEëRS: Ha! — daer is nu dat licht der werelt in duisternis — _ — ! e!t zoa fpptteden zy baldadiglyk voort. V I I. een gedeelte eenes briefs van ' Zephonias. —- — — ept^hy; mier Wat dit be[ekent ,„ ^ Schriftgeleerd^) wee g; . ook, wat het is, dat hy zege ? g7 De Schriftgeleerde j, ja , zoo ffaet het niet hen , die God verlaten ! Het is Chal deeuwsch, en^ betekent |n uwe tael: „ Myn Goïl » myn God ! waerom hebt gy my verlaten « » Eubulus tot T^ophimvs, langzaem en met de utterfie bevreemding in den toon eener vragende verwondering: Mijn God! mijnGod! waer om hebt gij mij verlaten? Wat kan — wat mag dit beduiden ? Zy zinhen beide weder in een ftille bedeesde ver- wondering weg Musfchen doet deze klaegflem alle weidenkenden in dit duistere Ar- ' densuur ftdderen; hen vooral, die de woorden ver. fionden, — en ook hen, die ze hoorden , zonder te verft aen, ja zelfs zu/ke» , wien flechts iets van het geluid ter ooren kwam, — maer nooit drong het zwaerd van grievend hartzeer dieper door de ziel van Maria, _ „ooit woedde de Jmart fterker iK haere ingwanden - dan — by deze woorden! XIII.  23J XI1 L ïtPiiONIAS AES SEVERUS, (Stukswyze.} (vergelyUt Matthius XXVII, $*. Markus XV, 3?. ' £»i«f XXIII, 45-) 1 Verbeeldt u nu- met my weder in den Tempel te komen, om den tyd des avondoffers; — wy gaen het byna geheel ledige Voorhof door. — In het duistere ziet gy de vlamme van hec avondoffer; In het duistere ftaet de Priester in het Heiligdom met zyn wierookvat; In het duistere wordt daer buiten de dagelykfche lofzang gezongen , doch nn wegens den Feestdag met een dubbel getal van Zangers, verzeld van meer dan twintig bazuinen en trompetten. Langzaem en als met eene vreze aenduidende zwakheit werd in de- ' ze ontzettende en voorbeeldlooze duisternis het heilige Gezang opgeheven. —— Gy zult 'er voor ditmael niet tegen hebben, dat ik het u hier ter nederzette: (*) Bn» (•) Zit PsAttt XXIX.  30cj ZEPHONIAS AEN SÉVERUSó Brenget den Heere, Gy zoonen der Grooten ! Brenget den Heere Roem en triumf! Brenget den Heere Den Roem zynes N«em»v Hciliglyk opgetooid Biddet Hem aen! terwyl zy dit zongen , werd het helder — in Weinige korte oogenblikken verdween de ganfche duisternis. — Eerst verfchrikten zy, maer Weldra werden zy wel te moede, en het heilige gezang nevens het daer meê vergezelde geklank klonk fierker en krachtiger, niet flechts dan pas te voren, maer dan ooit te voren, even als ware het nu eerst begonnen: De ftemme des Heéren Rolt over de wateren! De God der eere Dondert Over matige vloeden. De flemme des Heeren geweldig! De ftemme des Heeren verheven! De ftemme des Heeren flaet de Ceders tot fplinterenf Libanons Cederen maekt de Heere tot fplinters Laet die huppelen als een weeldrig kalf; Libanon en Scherion als een jonge Rhee. (Hun hart huppelde van vreugde, daer met de zeldzaeme duisternis ook het pak van vreze Was weggenomen , en zy zich nu nog een recht Vrotyken avond durfden beloven.) De ftemme des Heeren werpt vlammende blikfemsj De ftemme dei Heeren doet de woeftynen beren! Zoo  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 2.0J Zoo als ze dit zongen, beefde de aerde de ganfche Tempel en geheel Maria fidderde, — de zangers zweegen. ('t Geen nog overig was re zingen , plaetfe ik hier by, gy zult wel zien om welke uitdrukkingen voornaemlyk): De woeftyne van Kadesch doet de Heere beven; De ftemme des Heeren wekt het fchuuwe wildgedicrte, Ontbladert de wouden. „ Maer in ayn Paleis Spreekt alles: Majbsteit! Cod zar op den troon by den Zondvloed; De Heere alleen,regeert eeuwig de werelt. De Heere geeft zynen Volke den zege; „ De Heere maekt zyn volk gelukkig. Merkt gy wel op? deze " " " " getekende regelen moesten niet meer gezongen worden. De bazuinen vallen in den grond , werden ter aerde geworpen — de Leviten huilen en maken zich met gewe'd weg . de Priester voor het Reukaltaer ligt in onmagt, want het fcharlaken, blaeuw- en purper geflikte dubbele Voorhangfel van verbazende dikte en veertig ellen hoog fcheurde van boven tot onder met een vreeslyk gefis midden door , en het anders voor allen , zelfs voor alle Priesteren, de Hoogepriester uitgezonderd , altoos onzichtbaere Heilige der Heilige ftond open. Zoo dra zy een weinig van den fehrik bekwamen, liepen ze heen en weder met gefcheurde kleederen, — zonden den eenen en anderen nae de Gerichtsplaets — fchreeuwden , de eene dit, een tweede wat anders , — veelen zeiden: — „ God heeft „ hem gewroken! —— God heeft hem verlost van „ het  2oS ZEPHONIAS AEN SEVERUS. „ het kruis ! — Wee onzer, dat wy zoo gezon „ digd hebben ! —' Wee onzer , hy zal komen, „ om den Tempel te reinigen van zjndaeren! X I V. Zephonias aen Severus. in vervolg. ( Stukswyze.) (ontleend uit .Mattheus xxvii, 47. Malkus xv, 3$.} .(vergelykt Joannes xix, 31.) — $^erp!aetst u nu weder met my op de gcrichtsplaetfe, waer ik zelve ooggetuigen was; — — 't geen in den Tempel gebeurde , vvete ik flechts op getuigenis van anderen. Onmiddelyk na dat door merg en beenderen dringend geroep: „ Myn God! Myn God! " — —■ — werd het terftond helder; —- — .— en ik zag , ik beleefde iets, dat ik nimmer geloofde te konnen beleven hoe zeer ik obk des menfchen hart meende te kennen , en hoe weinig ik ook op myn eigen hart, en nog veel minder op de harten van ons volk , vertrouwde. IMaeuw»  2éph0nias aen severus. ZÓp fTaeuwlyks was de Hemel weder blaeuw en helder, of ook op het zelfde oogenblik verdween alles , wat vreze , gewetensangst, — wat flechts ftilte heten kan, — by al het volk ten eenenmaele. Ongelooflyk fchielyk en met verdubbeling keerden aller ligtvaerdigheit , zorgloosheit, vermetele baldadigheit en de zegeprael der wraek en fpotzucht te rug in de harten van allen, waeruit de duisternis deze. te voren had verdreven , —- —verdreven! — zoo dachtik, — maer nu bleek,- dat die flechts voor een poos gefmoord — verdoofd , <-~ waren, en nü te meer ongeftuimig losbraken, als ze te voren te meer beteugeld waren. Naeuwlyks was het helder 4 of eenige der aenfchoüwers begonnen hem te befpotten over de Syrifche jammerklagtj — dat Eli! Eli kon ligtlyk verdraeid worden, als of hy om Elias geroepen had. Als gy het u erinnert, zult ge nog wel weten, dat Ifraël vóór de aenkomst van den Mesfias Elias verwacht als den yveriglten en meest wonderdoenden Profeet, en dat ook de Nazarener zelve zynen leerlingen heeft ingeboezemd, dat Elias zal komen, en alles te recht brengen. Ook zonder opmerking op dit zyn zeggen was ons volk zeer gereed, om hier meê te fpotten , terwyl de Nazarener zich nog op dezen zynen hVrfdag voor den hoogen Raad als Mesfiah verklaerd had : „ Ziet hy roept Elias , die moet nu nog doen al „ Wac hy kan ," dus roept de eene, en eene andere antwoordde; „Ja, hy riep zoo erbarmlyk, dat het „ niet anders kan, of de Profeet moet zich zynes ontfermen." en diergelyke fpottael meer. . v. deel. O XV.  2ÏO X V. De Oversten der Joden by Kajaphas. (Vergelykt Jotnnes XIX , 3+.) JElen der Overften erinnert Kajaphas , dat het weldra de tyd zou zyn ter voorbereidinge (*) en dat wen de kwaeddoenders onmogelyk kon laten hangen ever den grooten Sabbath (f). Men beraedjlaegde dan daer over, en was het weldra eens in het bejluit, dat men hen de borst en beenen breken moest, om hen dus vóór den Sabbath te konnen afnemen , en hield nog dit vuilaertig gefprek daer over ; Eene. Dit zal den Nazarener wel aenftaen; dan is hy zyn Martelaerfchap fpoedig ten einde. Eene andere. Voor eerst en voor ééns altans. Edom. Het doet my bitter leed, dat hy daer door zoo fpoedig van zyn martelaerfchap ontflagen wordt! (*) Hy bedoelde de toerusting tot den Sabbath, die des avonds ©m zes uuren reeds eenen aenvang nam. (f) Dus was de Sabbathdag, die in de Paeschweek inviel, gelyk elke Sabbath , in eene Feestweek vallende , een groote Sab« lütn heette; men vergelyke Joamnïs VII, 37.  DE OVERSTEN MET KAJAÏHAS. 211 wordt! hy heeft nog op verre na niet genoeg geboet, ook al kon hy driemael den kruisdood fierven. . Kajaphas. Wel zoo!— doch het is ook voor ons nodig om den wille der veiligheit en om zeker te zyn. Hoe eerder dood, hoe beter! Eene andere. Wil ik maer eenen derdicnaers nae den Hoofdman zenden, dathy last geeft tot het breken der beenderen ? Kajaphas. Neen , zeker niet. De Landvoogd moet daertoc gekend worden, en dus moeten twee onzer jongfte medeleden, die hier zyn, terftond nae Pilatus gaen, en hem verlof daer toe verzoeken. Eene andere. Dit zal vry glad gaen; hy was toch den Nazarener fteeds gunftiger dan het behoorde, Edom. Het heeft ook zoo magtigen haest niet; die zaek is ras uittevoeren, — en het wegmaken der fchend-Lyken maek't geen ornflag. Een der twee jongsten , die gezonden zouden worden , en beide Pharifeers en fterke yveraers voor hunne gezindte waren : Daer ligt evenwel gevaer in 'vertoeven van wegen den Sabbath. Kajaphas geeft hen een wenk, en zy vertrokken, en ylden fpoedig voort. O 2 XVL  XVI. Jared met ben haggai naby het kruis". CVergelytt Mattheus XXVII, 48, 49. Marllu XVj ^ Joannes XIX, 18, jp.) JL oen het nu weder helder geworden was , befchouwden deze en andere, die van hunne gevoelens omtrent Jefus waren, den ly denden met groote en onafgebrokene opmerking. Jared tot Ben Haggai. Ach.' zyn hart is als gefmolten wasch; zyn levenskracht is verdroogd als een potfcherf, zyn tong kleeft aen zyn gehemelte! . hebt gy gehoord, wat hy zeide ? BenHaggai,^ blinde, is in diepe gedachten weggezonken. Wat dan ? Jared. Hy fprak : „ Mij dorst; *en kon door de droogte van zyn gehemelte naeuwlylcs die woorden uitbrengen. -— Ben Haggai. Hy moet het niet luid gezegd hebben. Jared. Neen, niet luid, Hegio haest zich, als of het medelyden hem voortdreef, — om een fpongie in den edikdrank te doopen —— hy fteekt dit op een hyfops riet. u Be»  jared met ben haggai. 2,13 Ben Haggai. God loone het hem! — maer wat lastertong flaet daer weder zulke fpottael uit? Jared. Ach! Hegio fprak , teiwyl hy met het riet nae het kruis treedt, en het hem aen den mond houdt. (Bet was : ,, houd of , laet ons zien , of „ ff lias niet komt, om hem te helpen; dat zal hem beter zy» f, dan een ediks dronk. ") Ben Haggai. Moet ook deze zich aen fpotterny vergrypen? Jared, Tot nu toe hoorde ik hem anders nooit iets diergelyks zeggen. Ben Haggai. Ach! arme man! mogelyk heeft hy gedacht , dat hy zyn medelyden met den dorstenden Jefus door deze fpottael voor zyn makkers moest verbergen. XVII. Edom met eenen anderen Jood. (vergelyk Joannes xix, 30.) JD e Jood. Dat eeuwig fpotten doet niet veel nut. (dit zeide hy tegen eenen, die naest hem ftond , zoo luid, dat Edom het hoor en kon.) Edom zich nae dien Jood keerende , heftig : Wat past dan nu beter dan fpotterny? O 3 De  214 ED0M M£T EENEN ANDEREN JOOD. De Jood vrymoedig. Wat past nu minder dan fpotterny? Edom met veel drift en hevigheit: Dwaes ! zyt gy nog blind ? ziet gy Gods oordeel niet over den verleider ? ziet gy niet, dat hy om alles — alles — alles gein-aft wordt, - juist om elke zyner vermetele voorgevens van zich zeiven? De Jood. Jk zie het niet. Edom mg heftiger, nog driftiger ; Hoor dan eens! ~ zeide hy niet: „Van nu aen ziet gy my ,. verhoogd aen Gods rechterhand! " en hy is verhoogd, _ maer aen het kruis, met een moor- denaer ter rechter en flinkerzyde! - zeide hy niet : „ Ik ben Ifraëls Koning ? » _ en nu zyn de doornen hem tot een kroon ! — zeide hy niet: „ Ik ben het licht der werelt ? " en nu was 'er drie uuren duisternis rondsom hem ! zeide hy niet: „ Ik ben Gods Zoon? " en nu moet^hy verkrachtend uitroepen : „ Myn God! waerotn „ hebt gymy verlaten?" hij durft nu niet eens zeggen : myn Vader! —_ zeide hy niet dikwyls : „ Wie dorst, kome tot my en drinke ? " en nu moet hy van dorst jammeren aen het kruis en meteen uitgedroogde keel roepen: „ my dorst! 1 Zyt gy nog blind ? D e J o o d. Wy zyn nog niet aen het einde! Edom met een fchaterend gelach. Wel zoo ? ' Ja t*T hy .zal weder opfèaen, niet waer? —■ — en dan, — ja dan , — wanneer hy weder opftaet, dan zal het goed zyn, dan was die flechts eene kleene proef voor hem en voor ons Waer in hy het uitmuntend Wy elendig —«! . zullen hebben'uitgehbuden. Ge-  EDOM MET EENEN ANDEREN JOOD. 21 $ Ceduurende dit laetfte gezwets , riep Jefus aen het kruis: „het is volbracht! " en nu keerde aller opmerking weder tot hem. XVIII. zephonias aen severus. Stukswyze. Cowleend uit Mattheus xxvii, s°—S», 54- Markus xv, S7_s9. Lukas xxiii, 46—48. Joannes xix, 3"0( JG)at moet u eener zyner byzonderfte aen- hangers befchryven. Hoe ingewikkeld , hoe onopgelost en onoplosbaer de zaek van dezen man ook voor my is en blyft, - ik gevoelde iets in my , wanneer ik toekeek, dat my, als 't ware, wilde zeggen , dat ik niet waerdig was, toetezien, — iets, dat my nu, nu ik het befchryven wil , zegt, dat ik niet waerdig ben dit te befchryven. „ ik gevoelde by den dood van dezen man meer dan ooit, dat ik in zyne zaek den rechten weg niet ben ingeflagen. Waerlyk , — gy hebt — geloof my, myn vriend ! aen den Galileefchen vis- fcher Joannes eenen geheel anderen man, om u te verhalen, wat nu gefchied is; — een zoodanige O 4 moest  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. owest u dit mondling konnen verhalen ! r rf.TTT" dC begeme van eenen dorstenden, doch gjyujgd dj,kte hy ?ynen ^ Ir uiT ' ?z,ch nog met den edik> di- »y hoof T 5 g3f ffiet Zyn °°§ en knikke» van 't d,nS\ Z°° h£t my toefcheen, een foort van toeft 3e".den k^sk^ht, welke het riet weituk, en wehigt was de blik, welken hy terftond daerna teil Heme] floeg5 een « meï:T' °nder a!,en 2ich altos op het menschheveudst gedragen heeft. Nu zag hy over werl ï n-,C£nigte V°lks henen -t'een oog- wenk , dien ik niet verft, ,nr* u , veruona , — en met een oy- M natunrlyke ftemme,die zeer krachtig Z£ verzeldgmg van een bemoedigd gelaet, zeide hy op eenen , — altans zoo kwam het my voor, recht vuurigen veel zeggenden en veel verbergenden trant: het is volbracht! V^\1*°S daan,a"^ Cja dit a»es, watikn een ft f' W ****' - *cl vo^^uurende een ft te van dne uuren - zeer kort op elkand£ r ee"1 de J^merklagt: „ myn God! - -1 het opklaren van den Hemel - dat my dorst! dat volbracht!) en nu - Severus! hief hy het hoofd om hoog gelyk eTn ge-' zond mensch en riep, zonder eenige moeite, zoo fterk en zoo krachtig, als ik gewis in myn gan- iche leven geen menfchenftem gehoord hebbe: „ Vader in uwe handen bevele ik „mynen geest! " - , . . pjj. -zeg ik, drong een ieder door het hart, —— duizenden hadden 'er gevoel van, „ en nu, zoo «erftond daerop - geen adem meer ~ het aenge- zicht  zephonias aen severus. 217 ■zicht fneeuwwit — en het hoofd op de borst neergezonken ! ■ ■ — dood ! — —en alles was ftil alles was vol ontzetting; — op het oogenblik een aerdbeving zoo fterk , dat elk dacht, datde aerde zich onder hem opende, ■■ de kruifen fchuddeden , de krygsknechten verbleekten, —— de rotfen en fpelonken berften met geweldige (lagen van een , (in dat zelfde oogenblik was ook die aerdbeving door geheel Jerufalem, en gebeurde dat fcheuren des voorhangfels , waer van ik reeds verhael gaf.) -—- Naeuwlyks was de aerde weder in rust, of de eene krygsknecht riep den ander luidkeels toe: „ Waerlyk! deze mensch „ was Gods Zoon!Knëus viel op zyne knieën, aenbad, iloeg op zyne borst, en riep met eene fterke, ftoute ftem : „ Waerlyk! deze mensch is rechte „ vaerdig geweest J " en dit woord van den Heiden was als een tweede aerdbeving voor het gza-. fche Joodendom ! — zy fidderden op nieuws , flocgc-n de oogen dan nae de aerde, dan ten Hemel, viden op de knieën neder , floegen op de borst, —■— fcheurden de kleederen, ——- ftonden verftomd, en wederkeerende waren ze als geheel verwarring — meest doodsbleek, — dan meest zwygende, — doch ook eenige fchreiden ,tot God — anderen morden tegen zich zeiven — — o God! — 0 God! — 0 God! wat was dat een oogenblik l —■— ——- —— O * XIX.  su8 X I X. Een bode van Ka ja phas tot de Pries- ' ters in den Tempel. „ ^Prede zy Jerufalem en eere zy Gode in 'zy. nen Tempel ! Dus doen u de heilige woorden „ des Hoogenpriesters weten : Hy is geftorven, „ r— die verleider! — opdat het zwaerd der Ro„ meinen het Ifraël van God niet doe fneven! —. „ Zoo pas is hy overleden! Nu moet gy den Hee„ re het avondoffer nog offeren , en u fpoeden ter „ voorbereidinge tot den grooten Sabbath, — groo„ ter dan 'er eene geweest is fins den nederlaeg van Pharao. Alzoo luiden de heilige woorden „ van Kajaphas. " Een der Priesters, die nevens zyne amptgenooten en met de Leviten onder het hooren dezer woorden van Kajaphas vol vreugde geworden •waren : Heil! den Ifraëlleren van God ! Triumf en eere den Hoogenpriester zynes Heiligdoms ! De duisternis des Hemels en het beven der aerde kondigde Gods gramfchap aen tegen hem, en niet, zoo [als wy vreesden , tegen ons Volk ! Naer de heiligde woorden van Kajaphas fpoeden wy zyne knechten, om zynen last optevolgen met vrolykheit en inet verheuginge. «— -— — XX.  «19 X X. Uit NATHANAëLS GESCHRIFT, ( Stukswyze.) JTn dat oogenblik, toen hy uitriep : „ Vader in „ uwe handen bevele ik mynen geest; " hadden alle zielen der geenen , by welke bet medelyden met de fmarten des Rechtvaerdigen byna allen gevoel van eigen finart over het. verlies van hem ver» zwolgen had , eene gelykaertige ondervinding. Voor allen was het een allcronverwachtlte en ongehoopte verkwikking, dat hy zoo fchielyk verlost werd, van alle zyne pynen! Alle harten waren, in 't midden der droefheit, innerlyk juichende, dat by zoo fpoedig een einde gevonden had zyner kwellingen ; — alle gevoelden zy iets van een grootsch maer donker troostryk voorgevoel, het was, als of zyn verbleekt gelaet onzer aller harten nog met de ganfche kracht zyner liefde tot hem getrokken had. Een oogenblik was het voor ons allen even zoo, als of een zacht doch fchielyk flikkerlicht van den blikfem ons een paradys van hoop en troost vertoond had, — maer een oogenblik daerna was het weder in onze harten , zoo als het voor de oogen is na het fterk weerlichten in eenen donkeren nacht ——■ tweemael zoo' duister als te voren en dus bleef het by ons allen, —'• ook  320 uit kathanaöls geschrift. ook by Lazarus en zyne beide zusters, — by Cidli de dochter van Jaïrus, ook by Barnabas den zoon der weduwe Hagla te Naïn - die allen, om het ichreiënd aenzoek hunner bloedverwanten, op eenen verren aftand van het kruis en voor het volk verborgen gebleven waren — terwyl de Priesters en Oudften, Lazarus hadden zoeken te dooden, en nu Jefus zeiven gedood hadden, werden de bloedverwanten dezer uit den dood verwekten met eene onweerftaenbaere vreze vervuld, en ze hadden hen daerom allerernftigst verzocht , om zich met te Wagen onder deze roofdieren. XXI. In vervolg van het laetstvoorgaende, JVog eens ten derden maele hadden wy een ge, lyke oogenbliklyke aendoening, — die even fnel als de blikfem verdween, Toen, op het juiste tydftip zynes doods, de aerde beefde , de rotfen fcheurden , was onze ziel vol van troosten groote hope. Wij waren in eene lovende weltevredenheit, dat God zich toch openbaerde voor de eer des Rechtvaerdigen, en hadden een voorgevoel van grootere dingen, waer van wy den grond niet wisten. Ras zonken we allen weder te dieper in het duistere der troostloosheit. De fmart brak in gelyk het water eener opgezwollene ri- viere, en wy bezeften allerfterkst — dat wy — hem niet meer hadden.' —» _ „ DRIE-  221 DRIE-EN-TWINTIGSTE AFDEELING, looiende tot der JoDEN twaelfde uur. * of tot des avonds ten zes uuren. I, zephonias aen severus. (Stukswyze) £vergelykt M«tlbt*s XXVII, $4. XV, 39. XXIII, openbaer getuigenis van den Hoofdman Knëus was , gelyk gy ligtlyk kunt denken, voor ieder mensch van gevoel, als 't ware, een verkwikking, na zoo veele opeengeftapelde laeg- en lafheden , als men had moeten zien en hooren, —— en die by uitftek verveelend ja ondraeglyk lastig waren , ook al had het den verachtenswaerdigften iy-  22Ï ZEPHONIAS AEN SEVERUS. lyder,—eenen, die buiten twyfcl verleider geweest was, betroffen. Ja dit dubbele getuigenis der onfchuld nit den rnond van twee Romeinen, — dat van Pilatus in den aenvang des Rechtsgedings , en naderhand by herhaling — en nu op het laetst dit van Knëus, — en dat beide zoo vrymoedig, zoo manlyk, in 't aengezicht van onze ganfche Natie *— ja tegen onze.ganfche Natie, — dit, ik moet het bekennen , deed my denken om de zydelingfche aenduïding van den Rabbi van Nazareth, welke hy eens gegeven heeft, — dat naemlyk vreemde Volken meer gefchikt zouden zyn dan ons volk tot het aennemen zyner leere. Ook troffen deze getuige$ nisfen my te meer, om dat deze mannen niet flechts geheel onpartydig waren, maer zelfs moesten aenwerken tegen hunnen natuurlyken haet omtrent iemand , dien men hen als eenen oproerigen en weêrfpanm'gen tegenflander der Keizerlyke magt had zoeken te doen kennen, en wien zij in dit vermoeden niet flechts niet gunftig, maer zelfs tot volftagene tegenpartyën wezen moesten. Ook nog van eene andere zyde komen my deze getuigenisfen zeer merkwaerdig voor. Op andere tyden pleegt altoos by het wegleiden van eenen hoofdmisdadiger een gerechtsdienaer vooruit te loopen , roepende : „ Wie iets ten bewyze zyner „ onfchuld kan bybrengen , die kome en toone „ dit. * Maer by alle andere trekken van hardheit en onrechtvaerdigheit, welke men zich omtrent den Nazarener veroorlofd heeft, kwam ook nog deze, dat niemand werd opgeroepen, (en onder de heerfchende woede der ongerechtigheit tegen  SETHONIAS AEN SEVERUS. ïaj gen hem waegde het niemand , vrywillig en ongeroepen) om in zyn voordeel te getuigen. Hy doelde wel hier op in die woorden tegen het Sanhedrin (ik meene u die reeds op zyn tyd verhaeld te hebben) als hy zeide : „ Ik hebbe altyd open„ lyk voor de werelt geiproken; in den Tempel „ en in de Synagoge en niet in't verborgene. Wat „ vraegt gy my ? vraegt de geenen, welke my „ hoorden , nae myne leere , zy,weten die! " Maer juist deze openlyke eisch ten zynen nutte werd niet ingewilligd, fchoon ze anders zoo goed als een wet by ons is. En — nu moeten Heidenen (zoo weet gy toch, dat wy u lieden noemen ) —— nu moeten Heidenen der waerheit getuigenis geven. Ja in nog meer opzichten was dit getuigenis van Knëus, zoo als ook dat van Pilatus, byzouder voor my. Beide hadden ze juist niet veel wezenlyks van hem gezien of gehoord, ;— geene redevoering tot het volk gehoord, — geene wonderdadige genezing gezien, — zyne weinige woorden, zyn grootmoedig lyden , de aert en wyze zyner verdraegzaemheit, — de houding de gebaerden van den man moeten zoo fprekende voor hen geweest zyn, en zoo diepen indruk op hen gemaekt hebben , dat ze van daer zoo fterk uitkomen voor zyne onfchuld en rechtvaerdigheit. Intus- fehen werkten — (op Golgotha) by al het overige de faemenloopende bewegingen aen Hemel en aerde by zynen dood niet weinig tot dit alles mede. Zoo dan verklaerden zich de zoodanigen ten ffcrklten voor hem, welke wy allermeest verachten , . .■ ■■■■« deze afgodsdienaeren en de aen zyn rech-  S24 ZEPHONIAS AEN SEVERUS. rechterzyde hangende moordenaer, — en aen den anderen kant waren die geenen allermeest tegen hem, die wy doorgaens op het hoogst eerbiedigen; Overpricsters,. Raeden , Pharifeers, Wetgeleerden ; en het allermerkwaerdigst hier van is nog dit, dat het getuigenis dezer by ons zeer .verachte menfchen, in het voordeel van Jéfus, eene hoogachting vordert, — en weder dat der by ons hoogstgeachte-mannen, in zyn nadeel, eene verachting verwekt, welke ieder gevoelt, maer verbergt, en niet durft te laten blyken. ; I L De bode van Kajaphas in den Tempel by de Priesters. — in vervolg van het XIXde fiuk der vorige Afdeelingi (erinnert, Mattheus xxvii, 51. Markus xv, 38;) e Bode (den oudften Priester, die hem geantwoord had, eenen wenk gevende): Ik hebbe u nog dezen geheimen last uit den naeiri van Kajaphas overtegeven: „ Houd toch het voorval met het voorhangfel „ zoo geheim als mogelyk is , en draeg zoo bet 9} dekt  DE E ODE VA ïï KAJAPHAS, &*£ l, dekt en voorzichtig , doch teffenS zoo fpoedig 3, mogelyk, zorg, dat het weder gemaekt worde ; „ Niemand moet meer in het .Heiligdom treden * ,, vóór dat ik zelve kome; — dan Zal ik u voor- uitgaen, en gy moet my met twee of drie ah,, deren volgen tot aen het Vöorhangfel, dog met „ iluiërs om de hoofden, en dan met twee lange ,, haeken de twee deelen weder zoo verre aen mal,, kander halen , dat niemand daer door kan zien i ,, terwyl ge vooraf twee werkluiden moet beftel,, len en Onder den eed nemen , dat ze met van 't ,, Heiligdom afgekeerde oogen zullen werken, j, die moeten dan het nodigfte weder faemenhech,, ten, op dat wy 'er op den grooten Sabbath meê •, geholpen zyn , en daer na konnen we verder' zdrgen, om alles te herftéllen enz. * I I h Éephonias aen Severus (Stükswfzt.-) (rergelykc Mattteut XXVII, jz—*53-) *_ — JCk geve u deze en geene omftandigheden ep, zoo als ze my invallen', 't zy ik die Zelve gër. beel. P zien-?'  226 ZEPHONIAS AEN SEVERUS, zien , of van beproefde getuigen , of ook van eea groote meenigte overeenftemmende ooggetuigen gehoord hebbe. De aerdbeving was in de ftad zeer geweldig, evenwel allerhevigst, zoo als ik nu by vergelyking van de eene en andere berichten kan afnemen, in den Tempel en op Golgotha. De oude torenwachter op den toren der mesipoorte , tot wien ik zelve ben upgekh mmen , (ik heb veel lust, om nu en dan van hooge torens eens rondsom te zien) verhaelde my, dat hy en zyn broeder juist eenige oogenblikken voor de fchudding aen den oostkant des torens gegaen waren , om over de ftad te zien , daer ze te voren langen tyd meest gezien hadden nae de Koofdfchedelplaets. Deze' eerlyke ouden konden geene woorden vinden, om den fclirik uittedrukken, welke hen overviel , toen zy op gelyken tyd het fliHgeren van hunnen toren , welke zy verwachtten, dat wel dra zou inftorten , gevoeld , en te gelyk het fchudden van alle de torens der ftad en van het op Moria uitfteekende Heiligdom des Tempels voor oogen hadden. Ondertusfchen kan men begrypen , dat ze dit Hechts één oogenblik g-zien, en weldra al waggelende op dea grond gevallen zyn by de terftond volgende tweede en derde fchudding. Het komt een ieder by deze aerdbeving aenmerklyk voor, dat by eene zoo buitengewoon hevige fehudding niet een eenig mensch noch in noch buiten de ftad eenige de minfte fchade geleden heeft. Ook deze omftandigheit is my onverklaerbaer. — Het ftuit my aen de eene zyde fterk, te denken j  2EFH0NIAS AEN SEVERUS. fi| keil, dat dit alles gefchiedde , om het misnoegen der Godheit tegen den Gekruifigden te toonem En waerlyk, hoe zeer dit denkbeeld door de vyahden des NaZareners werd geopperd , toen alles voorby was , in die oogenblikken , toen de eene en r andere ontzachverwekkehde verfchyning daer was, is 'er geen mensch geweest, die dit in ernst beweerde. Even zoo weinig kan ik van my zeiven verkrygen , alles flechts als toevallig aente^ zien • en ook dit hebben zeer weinigen, met warren ernst, flaende gehouden. Maer, aen de andere zyde denke ik weder: indien hy rechtvaerdig was, dan verdient Ifraël, en wy vooral, de Hoofden des volks, verdienen eene nadruklyke tuchtiging — hoe dan — dat niet eert eenig mensch door dit alles wierd befchadigd? Alle de gebeurdtenisfen te faemen genomen fchynen wel eene waerfchouwing, eerte opwekkende ver* fchrikking ! Maer waerom deze eerst nadat hy geftorven Was? waerom niet vroeger, dat hy nog te redden, dat onze misdaed nog niet voleindigd, en het kwaed nog goed te maken geweest was? ^ 'T is waer ten deele gefchiedde die waerfchouwing nog op zoodanigen tyd; de duisternis naemlyk i_ Of is alles flechts een voorteken van *t geen komen moet? — moest de Rechtvaerdige4 gelyk zoo Veele Profeeten een voorbeeld worden van overgegevenheitaen Godswil eh van geduld * en de geleerde waerheit verzegelen en vruchtbaer maken door het getuigenis met zynen bloede , —en daerna liever in zyn rust ingaen , dan nog langef leven in eene werelt, die zyner niet waerdig is ? P a Ko-  22.3 ZEPHÖNIUS AEN SEVERUS. Komen daerom deze tekenen ter waerfchouwinge eerst achterna?-^-, wil de Langmoedige nog liever boete aennemen dan ftraffe oefenen ? Maer denke ik dan weder aen veele zyner leeringen en verdedigde Hellingen, dan ftae ik tusfchen de twyfelingen als tusfchen twee kopere muuren,of als tusfchen bergen, die ten hemel reiken; en het bergverzettende geloof, waer van hy zoo gaern fprak, is niet toereikende, om die uit den weg te ruimen. My ontbreekt een fleutel voor't geheel, —en het fchynt my foms dwaesheit, te denken , dat 'er een fleutel te vinden is; ook mag ik my zeiven naeuwlyks toegeven in eene heimlyke duistere aendrift, die my beveelt te wachten, — en nog minder durve ik met iemand fpreken uit fchaemte en vreze van verdacht re ftaen van eene dweepery, die nergens weergae had. — Doch zie daer ik wil u verhael geven , en Verlieze my zeiven in overdenkingen; — doch zoo is het in dat uur en op dien avond veelen gegaen , en hoe veelen het ook leed doet, zulks by verrasfching ontdekt te hebben, het doet my geheel geen leed, Severus! Uit veele huizen van hoogen en middelbaeren rang, waer gastmaelen waren, kreeg ik omtrent de zelfde berichten , omtrent de losbrekende ligtzinnigheit en fpotterny terftond na het eindigen der duisternis — en de zevenvouwige verflagenheit , toen de aerdbeving de fterkfte geesten verflompte , en de vlugfte tongen als verlamde. Alle deze berichten gaen verzeld van eene meenigte kleene omftandigheden , welke in het hooren van veel gewigt, —. maer bezwaerlyk zyn te fchry~  ZEPHONIAS AEN SEVERUS. 2.20 fchry ven, en wier lezing voor eenen Severus geheel belangloos moet voorkomen. De Tollenaer Othniël by de mestpoort, die zyn huis niet verliet, en noch op Gabbatha noch op Golgotha geweest was, maer zich alles zoo veel mogelyk door de voorbygangers liet verhalen , — deze betuigde my , dat niets van alles , wat 'er Voorgevallen was, zelfs de aerdbeving, (waer by een ftuk van de muur naest hem nedergevallen was, doch zonder hem te benadeelen) medegerekend, hem zoo diep getroffen, zoo zeer onthutst, verbaesd, en tot nadenken gebracht had, als -—« zoud gy wel denken wat ? — myn waerde Severus ! — niets zoo, als dat onverwacht fchielyk te rug komen van zeer veel volk terftond na de aerdbeving, — dat bericht, dat hy op het zelfde oogenblik den geest gegeven had, — en die alge. meene verftomming, verfbgenheit, neergebogene houding , verfchrikte wezenstrekken , waer meê ze elk op zich zeiven , geheel zonder gefprek met elkander, de poort doorgegaen waren, —- terwyl hy op zyne vraegen geen ander dan een zeer afge. broken antwoord krygen kon ... enz. De mannen , welke uitgezonden werden, om rondsom te ga?n zien , wat 'er al met de aerdbeving gebeurd was, brachten zeer merkwaerdige berichten omtrent de rotfen en fpelonken, hoedanige veele rondsom deze ftad zyn, en die men zoo op Golgotha als van de torens der ftad hadhooren fcheuren en kraeken; het meerder deel der rotfen vonden ze tot een groote hoogte en diepte gefpleten, eenige begraefplaetfen ingeftort , van andere de P § ftees?  $3° SEPHONIAS AÏS SEVERUS. (teen aen den ingang weggeworpen, en by eenige dien fteeii geborfteii op den giond liggen.... enz. I V. De af«zondene Priesters by den Landvoogd Pilatus. CVergelykt Joannes xix: 31.} De Landvoogd liet hen uit misnoegen zeer lang wachten, daer %* reeds tegen eenen bedienden gezegd hadden, dat hun komst was «m verlof te verzoeken tot het doen breken der beenderen, terwijl pet hem teffens toefcheen, dat hier geen zoo groote haest by was. Juist toen deze in de voorzael wachtten, viel de aerdbeving vooe ©•p het oogenblik van den dood van Jefus; men liet hen geheel alleen ftaen. Men kan zich bezwaerlijk grooter vreze en angst verbeelden dan zij hier uitftonden. Ondertusfchen duurde het zo», veel te hnger, eer zij eindlyk gehoor kreegen. De eerste hunner (binnengelaten, en de gewoQ-ne pligtplegingen voorby zynde): Vertoorn u niet , voortreflyke Stadhouder ! over onze begeerte % om welke aen u in den naem der Overpriestejs en des geheelen Raeds voor te dragen , wy van de Gerichtplaets herwaeri gezonden zyn. Gy zaegt heden blyken genoeg van den y ver voor. de vaderlyke wet, ja voor de wet van onzen God, die ons allen bezielt; — dat wy in den vroegen mor»  BE PRIESTERS BÏ PILATUS. 2^1 snorgenftond u verzochten , om de moeite te doen, dat ge buiten by ons kwaemt, en dat wy niet in het Rechthuis durf ten ingaen, gefchiedde naer onze Feestwetten— dat wy zoo dringend aenhielden om de uitroeijing des Godlasteraers , en ons daer door in gevaer fielden, om uwe onfchatbaere gunst te misfen, dat gefchiedde om den wille onzer wet, — want naer onze wet moest hyfterven , die zich zoo vermetel voor Gods Zoon had uitgegeven. Gods gunst weegt by ons hetzwaerfte, doch ook de uwe hopen wy te behouden en op nieuws te verdienen, ook door de meerdere rust onder het volk, en meer zekerheit tegen oproer, federd nu deze flimfte der oproermakers zyn loon gevonden heeft. — — — Pilatus ziet zeer misnoegd herwaert en derwaert, ah konnende dit gezwets naeuwlyks aenhoo* ren: Wat is ulieder begeerte ? DePriester. Even zoo gefchiedt "•het dan ook nu op aendrift van het geweten en uit yver voor onze wet, dat wy u bidden, om de beenderen der drie gekruifigden te laten breken, tlus een einde van hun leven te maken , en hen te laten wegnemen en begraven , vóór de groote Sabbath begint, die reeds zoo naby en ftaetlyker is ian ooit eene federd den tyd onzer vaders, ja een waere dag van verlosfing voor ons , door uwe gunftige inwilliging van het doodvonnis over den gevaerlykften aller verleiders. Pilatus. Gy moogt hen de beenen laten breken. Zooveel te eerder komt uwe Koning tot zyne rust. Dit wildet gy immers? P 4 D-»  «3? BE PRIESTERS ÏT PILATUS, De Priesters. Onze trouw voor uwen en onzen Heere den Keizer verdiende wel zoodanig een bits ipottend antwoord niet; maer wy hopen op beteren tyd. P o n t i u s. Ik zal zelve u by zyne Keizerlyke Majefteit aenpryzen. ( Hy laet blyken, dat ze nu kenden vertrekken.) Jared met den blinden Ben Haggai nog fteeds naby het kruis. (Vergelykt Joannes XIX:3a — 37.) JBe n Haggai. Wat klinkt daer zoo akelig, en wat voor een naer gefchreeuw is dat? Jared. De krygsknechten flaen Nabal het borstbeen, en de armen en beenen aen ftukken, - Een, die by hen stond. Hebt gy die jonge vlugge Priesters met die zeer groote gedenkzedels niet gezien , die dwars over de gerichtsplaets liepen ? Zy zyn nae den Landvoogd geweest, om verlof te halen, en brachten dit nu aen. j Ben Haggai. Wat verlof? De naest hen staende. Om de beenen der kwaeddoenders te breken , opdat ze vóór den Sabbath weggenomen zonden konnen worden. Ben  JARED MET BEN HACGAI. 23$ Ben Haggai met vergenoeging tot Jared! 01 dat is goed, dan blyft Jefus verfchoond, daer hy reeds dood is. Jared. Zie eens — ach! dat gy dit kon ?ieni — cia:r komen de krygsknechten by Rifchon, en hy ziet hen, — ja ziet hen zoo vergenoegd te gcmoet — God weet — hy lacht — hy ontvangt deze verhaesters van zynen dood al lachende. — «- Jared en Ben Haggai in eenen adem. Zalige Rifchon! Ben Haggai. De zaligde van allen , — verre weg van allen, die hier zyn , is hy de zaligfte! Jared. Ja waerlyk, gy zegt wel, het is zoo! tot Ben Haggai: Nu komt het aen Jefus toe. Zy zien hem aen , — ik zie Joannes Adderen en beven , dat dit heilig Lyk zoo gepletterd zou worden , —— doch zy ftaen verbaesd , en zien met verwondering, dat hy reeds dood is, — zy toeven —— — hoorde gy dat? Ben Haggai. Ja, was dat niet het bevel van Knëus? Jared. Ja. Een krygsknecht voert het reeds uit, fteekt in de zyde, — daer loopt — ja daer ftroomt water en bloed uit — hy heeft wel diep met de fpeer geftoken — het moet door en door het hart gegaen zyn. — Ach ! nu is hy, kon 't zyn , meer dan dood ! — (hy hykt rondsom) de omftanders fchynen hartlyk vergenoegd te zyn , dat ze nu zeker zyn van zynen dood, even als waren ze dit te voren.nog niet geheel geweest. P 5 ( Zeer  234 JARED MET ^EN HAG&AJ. (Zeer zacht) Ach ! Joanms wischt de traénen van de oogen, ziet nu in de geopende zyde, dan op der ftroom van bloed en water, die oP aerde vliet, - dan op de bloedige fpeer, dien de krygsJAefent zeer digt by hem in den grond geftoken neeft, V I. De Raedsheer Joseph van Arimathea by den Landvoogd P o n t i u s Pilatus. (Vergelykt Mattheus XXVII: 57, s8. Mtrtus XV:4ï, 44. tuH: XXIII: 50, 61. Joanues XIX: 38.) Jofeph laet zich aendienen om een fpoedig gehoor, geeft tf. Ben naem op, maer wil van het oogmerk zijner konist tegen niemand iets zeggen als tot Pilatus, — «Ueen laet hij „0g weten, dat hij zeer grooten haest heeft. Pontius. met zeer misnoegde houding uittredende liet den Jood/eken Raedsheer voor zich kómen , en zegt : Een zeer onrustige dag , die nóg geen einde iihynt te nemen. Joseph. Vergeef my , voortreflyke Stadhouder! Ik zal u niet verontrusten, — ik wete uwen ftryd en uwé verlegenheit , en hebbe medelyden met u. Ik ben geene der vyanden van Jefus; ik ver-  JOSEfH BT PONTIUS PILATUS. verfoeide zynen onfchuldigen dood zoo als gy; ik hate niet hem maer my zeiven , dat ik te kleenhartig was, om hem by zyn leven openlyk te erkennen. {Geduurende dit zeggen, verandert de misnoegde houding van Pilatus in eene, die achting en eerbied toont.) lk kome u verzoeken om het Lyk des Rechtvaerdigen; ik wilde het begraven. O gun my die vertroosting, en ontruk hem ten minften aen de fmaedlyke begraefplaets, daer gy hem den fmaedlyken dood wel wilde maer niet konde ontrukken. Maer, indien ik genade by u gevortr den hebbe , o Pontius ! haest u dan met de inwilliging , —— want hy is reeds geftorven —— de Rechtvaerdige. Pontius toornig: Hoe? — reeds geftorven ? Hebben zy hem dan de beenderen verbryzeld, eer ze verlof van my hadden ? Joseph. Neen geenzins, o Pontius! Hy ftierf reeds, eer ze met het hoog verlof van u te rug waren , dat de beenderen der kwaeddoenders zouden gebroken worden. Pontius met verwondering. Zou dat zoo Zyn? _ dat is niet mogelyk ! — Jofeph! is zoo uw naem niet ? gy bemint den rechtvaerdigen, en verzamelt misfchien zynen aenhang, om hem te redden, ■ daerom moet hy dood hce- ten , niet waer ? Jk vergeve u dit, —- maer het mag zoo niet zyn, als gy begeert. Joseph. De God der waerheit beware my voor zulken leugen. Ik had, helaes! wel eens een hart, laeg genoeg, om uit nood te liegen ! maer nimmer , om een leugen te doen tot eene ftoute on-  S3°" joseph by PONTIUS PItATUg. onderneming. Het is de waerheit alleen, die my een hart geeft. Ik bidde u, o Pontius ! Verneem 'er na; — neem eerst amptspligtige berichten in, en verdenk uwen dienaer niet. Pontius met meer vertrouwen. Ik gelove u braeve man ! ik hield reeds te voren blind' lings zyne aenhangers voor betere menfchen dan zyne vyanden; *m maer ik moet myne bevelhebbers vragen. (Hy zendt eenen zyner bedienden met eenige krygsknechten nae de gerichtplaets , laet door dezen den Hoofdman Kneus by zich ontbieden , en geeft teffens bevel, dat men intusfchen niets met het lichaem van den Nazarener Jefus doen zal. ) V I I. Pontius Pilatus met Joseph, in vervolg, JPontius. Wilt gy my ondertusfchen van zynen dood een verhael geven ? Wat fprak hy van het kruis tot het volk, geduurende die zonderlinge duisternis? Joseph. Niet .één woord. Hy leed geheel zwygende. Pon.  ÏONTIUS PILATUS MET JOSEPH. 2j7 Pontius. Niet één woord? Wat zeide hy dan te voren of naderhand tot het volk, of tot de Priesters ? waren die ook buiten ? Joseph. oja! van het begin tot het einde. Maer noch tot de eerfte noch tot de laetfte fprak hy een eenig woord. Eens alleen fprak hy tot zyne moeder en tot zynen vriend, — eens tot den eenen met hem gekruifigden, —• en eenige jammerklagten *— ook bad hy God om vergeving voor die ftem kruifigden, als die niet wisten, wat zy deeden- Pontius. Wanneer ftierf by dan? verfchrikte hy niet , toen het kruis met hem heen en weder flingerde, toen de aerde beefde — ? Joseph. Toen juist ftierf hy '. eerst na. dat hy den geest gegeven had, beefde de aerde , en toen fcheurde het voorhangfel van het Allerheiligfte.- Pontius. Spreek zonder verfiering ; wat meent gy met dit laetfte ? Joseph. Zonder verfiering, o Pontius! Op het zelfde oogenblik der aerdbevinge, toen hy den laetften adem uitblies , fcheurde het voorhangfel foor het Allerheiligfte onzes Tempels. Hebt gy dit niet vernomen?— maer de Priesters verbreiden het niet ; ik vernam het toevallig op Golgotha , wanneer eenige afgezondene Leviten zeer verfehrikt nae Kajaphas kwamen zoeken. Pontius met zeer groote en fteedstoenemendt verwondering. Daer van begrypt gy ligt, dat ze my niets hebben meêgedeeld. Maer verhaelt my eens alle|'omftandigheden van zynen dood tot de tminfte (Joseph deed zoo, en dikwyls, maer nooit meer dan  2^8 PÖNTIUS PILATUS MET JOSEF& dan toen Jofeph verhaelde, dat hy met een fterke ftemme geroepen had: volbracht ! en vader in uwe handen bevele ik mynen geest ! zonk Pilatus als geheel weg in diepe gedachten en mijmeringen. ) vu 1. De vorigen met K n ë u s. («rgelykt Mattheus XXVII, 5Sh. Markus XV, jL Joannes XIX, 3S.) JU?ontius (zoo als hy de eerfte vraeg aen Knëus doen wil, valt hem deszelfs buitengewoons bleekheit en zeer ongemeene ernst onder 'ƒ oog , als merktekenen van groote gemoedsontroeringen.') Ook gy zoo bleek ? Hoofdman ! Wel mannen i wat ziet gy 'er allen ontfteld uit ! Welk een dag is deze.' *. maer zeg my, is de Galileër, Jefus, geftorven ? KNëus. Ja Landvoogd! hy is geftorven, ik zag hem fterven ! een oogenblik vóór de aerdbeving. Toen het bevel der beenbrekinge kwam , Was hy reeds dood; en, om zeker te zyn van zy. nen dood, liet ik hem door eenen krygsknecht het hart doorfteken met een fpies. Niemand is zeker» der dood dan deze Godlyke. Pon-  fILATUS, JOSEfH EN KNEUS. figj| Pontius. Deze Godlyke? KNëus. Ja, Landvoogd! Ik fterve, wanneer hy geen Rcchtvaerdige is, —^— niet is, die hy zeide te weZeii,deZoon van God!-— Sterven wil ik, dat 'er geen fchuld was in dez^n menfche, zoo als gy dikwyls gezegd hebt ! Hoe billyk hatiddde gy, met u te verzetten tegen de boosheit zyner vyanden! Pilatus. „En hoe on billyk met u telatea „ overhalen? " — Ik verftae u, man! Knëus. Gy virklaerde zyne onfchuld , zoo fterk gy kon, •— i— het overige z< >u a de Godszoon terftond vergeven , indien hy n Zoo  EENIGEN DER. TWEE-EN - ZEVENTIGEN. 271 j-. Zoo gaet het ook heden met de moeder en de Twaelven. — Ook met zynen Joannes. — — Ja , o hoe veel anders nog als by ons! — Wy zyn elendiger dan alle menfchen. — — Zalig evenwel, in vergelyking van Judas. — — Zalig nog in het zwaeriïe lyden in vergelyking met die boosaertigen , welke nu over hem zegevieren ; — By hunne ryk beladene tafelen. —• — Wat helpen ons deze vergelykingen ; wy zyn elendiger dan alle menfchen 1 — Heeft hy dit niet reeds voor lang tot de Twaelven gezegd ? Weet gy niet, wat hy van het vasten zeide ? Ik kan het my nu niet erinneren. 1 — Gy zat evenwel met my aen tafel. ,, Hoe „ zouden de bruiloftskinderen vasten , wan„ neer de Bruidegom by hen is ? maer daer „ zullen dagen komen, wanneer hen de Brui- degom zal ontnomen worden ; -— dan zul„ len ze leeren vasten. " — Ja. nu komt het my te binnen. 1 — Zoo was hy dan evenwel de Bruidegom — en nu — «— Ach ! wie weet, wat men denken moet! wie helpt ons uit dezen doolhof? Elendig te zyn en te zwygen is ons lot! — En in den hooploozen ftaet op den God van Ifraël te hopen, is nog onze zaek. — Al het geloven en hopen wordt my haest onmogelyk! —■ «. (zacht)  27a iENIGEN DER TWEE-EN- ZEVENTIGEN,- — (zacht) My inderdaed onmogeiyk. — Het is toch, als of alles, wat men-leest, flechts is, om ons te dieper in jammer en lyden intedrukken. »~ Ach ! ik durve niet denken aen de Profeeter. Sederd ik voor al myn vaderlyk erfgoed eenen akker gekocht hebbe , floeg my de hagel tot driemael toe den voordeeligften oogst ter neder des avonds vóór de inoogfting. — Myn oog kon naeuwlyks een akker zien, zonder droevig te worden. Ik zettede myn hope op God , offerde alles op , werd een leerling van den Profeet, en hoopte nu op eenen anderen oogst; maer ook in dezen floeg het onweder, dat hem in het ftof des doods nederwierp , die godlyke hoop geheel ter neder, en dat ook •—altans zoo als gy en wy meenden, — flechts éénen dag voor de inoogfting. ■ _ — Konnen zondige menfchen , zoo als wy zyn , zoo als ik ben, wel te veel geftraft worden? — Het kwam my altyd voor, dat wy teligtzinnig waren in onze hope , en op Ugtzinnigheit volgt ftraf. — —» V 11.  *73 V I L Jakobus, Jose s, Simon en J udas, de broeders van Jesus, op den avond des Sabbathdags. Tos es driftig. Zoo houde ik het niet langer uit, volftrekt niet. Jakobus. Hoe — wat is het dan? Joses. Geen oogenblik veilig'vuor de baldadigheit der Joden , en dat, daer we zoo bedrogen met hem uitkomen ! Dat kan ik niet langer dragen. — Ik gae onbefchroomd nae de Priesters, en zegge hen ronduit, dat ik berouw hebbe over myne dwaesheit van in hém geloofd te hebben, — dat 'ik dit ook lang genoeg geweigerd had , zoo wel als zy, — maer dat ik nu zie, hoe onverftandig ik deed , met my te laten overhalen. ■ Waerlyk ! dat zal ik zeggen, en of fchoon hy dan ook duizendmael onze vleeschlyke broeder is , hier geldt de bloedverwantfchap geheel niets ï Jakobus» Broeder 1 doe, wat gywilt, gy hebt tot dit alles recht; Wy weten ons zeiven zoo min te redden als gy; doch — Joses. En wat —- „ doch " ? Jakoeus. Doch heb medelyden met onze moeder. S S*.  S?4 JACOBUS, JOSES, SIMON EN JUDAS. Simon. Zaegt gy niet, weet gy niet, dat zy het byna befterfc — en zoud gy haer dan nog dit nieuwe hartzeer aendoen? Joses. Klaegden wy niet altoos, dat ze zich van den beginne af aen te veel van hem verbeeld heeft ? S i m o Ni Ja wel — maer verfchoon — ai! verfchoon de elendige moeder! Judas. Aen haer, ja (zacht en ttadruklyk) aen den geftorven en broeder zeiven zyt gy fchuldig, te vrede te ftellen. Joses zacht. Ook den broeder zeiven ? Judas. Ja broeder! Alles zy zoo 't wil, — maer dit is zeker, dat wy betere menfchen zyn geworden , den vrede Gods fmaekten , en een zegen waren voor onze moeder van dien dag af aen , wanneer wy in hem geloofden, — hoe bezwaerlyk dit ook ging — hoe laet het gefchiedde, en hoe veel twyfel 'er ook nog overig bleef. Jozes zuchtende. — Het is waer broeder! — ik blyve —- ik drage den fmaed en elende met u lieden; — dit leven duurt toch niet eeu- VUL  VUL Ëdom en andere Priesters, welke, van Kajaphas afgezonden zynde, nu verflag aen hem deeden. («rgelykt Martini! XXVII, o*a—tfö;) J^dom. Het is alles in orde volbracht. Kajaphas. Dank zy uwer kloekheit en yver, mm. (tot de overigen) en ook de uwe, gy priesters des Heeren! Edom. De uwe veel meer, o Kajaphas! —■ Verlangt gy de omftandigheden te weten ? Kajaphas, Zeer fterk, wen ik hetu vergen mag. Edom. Het duurde vry lang , eer wy tot verhoor toegelaten werden. Eindlyk kwam Pilatus, en fcheen verwonderd, dat wy zoo talryk waren 4 en dat ook de oude Hoogepriester by ons was. n— „ Komen 'er weder nieuwe Koningen in Ga* „ lilea? — Gylieden hebt wel een onrustig P?iesch« „ feest. " — Dit waren zyne eerste woorden. Alexander antwoordde : „ Neen , Landvoogd '. „ maer wy komen daerom , om te verhoeden, dat .„. de oude geen nieuw alarm make. " Hy fcheen aengedaen en zeide : „ maer geene nieuwe doodS * „ von-  %t6 EDOM EN ANDERE PRIESTERS „ vonnisfen tegen de aenhangers van den eeiiyken Nazarener. " Het antwoord werd vry fnedig gegeven : „ Wy fparen gaern menfchenbloed 5 „ juist daerom komen wy; toon ons de genade, „ van ons bericht en onze bede aentehooren. " „ Gaern. " Nu zeiden we ! " wy erin-i Kajaphas. O ! dat is goed , — daer voot is het ganfche Sanhedrin u dank fchuldig , dat gy hier aen dacht. — — Edom. Ikbidde — . , „ wyerinnerenons, „ dat deze listige verleider — (die u zoo zeer heeft „ weten intenemen) „toen hy nog leefde,gezegd „ heeft: „ Na drie dagen zal ik van den dood „ opftaen." Van daer vinden we het best, te zor„ gen, dat dit ons geen nieuw fpel brouwe , en ver„ zoeken u om last, dat het graf ter deege wel be„ waerd worde tot aen den derden dag, opdat zyne „ aenhangers niet by nacht komen, hem ftelen en „ dan zeggen mogten tot het volk: „ Hy is opge„ ftaen van den dood! " dan zou de laetfte do„ ling erger worden dan de eerfte." „ Heeft hy dat „ gezegd? " vroeg Pilatus op eenen toon, die zy- ne zwakheit geheel aen den dag bracht, hy fcheen my toe, dit weder juist zoo aen te hooren, als onze aenklagte, dat hy zich zeiven voor Gods , Zoon had uitgegeven. — — — Kajaphas. Wat gelooft een Heiden niet ? E d o m Wy antwoordden: „ Ja wel, hy was 'er „ flecht genoeg toe." Al weder aerzelde Pilatus; het fcheen my toé, dat hy twyfelde, en ons verdacht hield van zoo nydig te zyn, dat we hem de eer- Jyke  B T KAJAPHAS. 2?7 lyke en plegtige begra'.'fnis misgunden , en uit dien hoofde den Landvoogd met dit verzoek aen boord kwamen. Maer twee van ons lagen bet getuigenis af, dat zy het met hunne eigen ooren gehoord hadden , en een derde voegde 'er ten overvloede by: dat hy nog drie kende, die het ook zelve gehoord hadden, en bereid waren, daer van getuigenis te geven. Kajaphas. Pilatus vergrypt zich wel eens wat tegen ons. Edom. Dan de zaek kwam nu in orde. Hy zeide: „ Gylieden hebt genoegzaeme wacht. " Kajaphas. Best, dat hy dit zeide; —• ik zou 'er my in orde tegen beklaegd hebben, wan. neer hy den Hoofdman Knëus met zyne bende had willen henen zenden. Edom. Te recht, — dit zouden wy in dat geval terftond in uwen nnem hebben gedaen ; ■ deze toch , kan men duidlyk hooren, dat met den aenhang des Nazareners in goed verftand ftaet. Kajaphas. Zich ten minden ligtlyk met haer zou inlaten tegen ons. Eoom. Nu, — wie doorgrondt alle de laege treeken des gemeenén volks ? — „ Gylieden hebt ,, genoegzaeme wacht (zeide de Landvoogd) gaet „ maer henen, om het graf te bewaren zoo zeker, > „ als u mogelyk is. " Dit hebben we dan ook reeds gedaen. Wy namen van de eerde Tempelbende , die gy weet , dat de doutde is , de helft, en gingen ook zelve mede; wy lieten den fteen afwentelen , om te zien, of het Lyk nog wel in het graf was, en zagen het zeer in orde S 3 Hg"  S7* EDOM EN ANDERE PRIESTERS BT KAJAPHAS. ! liggen (het bloed werd my ziedend in myn boe-, zem.) Toen deeden wy den fteen weder voori den ingang, verzegelde dien met des Landvoogds^ zegel, en verdeelden de wachters rondsom het graf en by den ingang van het hof, fcherpen last gevende , om flipt op den post te hlyven en elk aen te: houden, die by den nacht het graf zou willen naderen. Kataphas (met een bh/en glimlach). Dal Opftanding-tooneel zal hen ontfchieten. — Inden grond toch is 'er niets te zorgen van zynen aenhang — deze beftaet uit de laf hartigfte kareis. Edom. Meestal. Maer dat ftuut beftaen van Raedsheer Jofef en Nikodemus had niemand voorzien ; . en juist dit geeft aenleiding, om «enig ontwerp te vermoeden. Ka ja p has. Nu, daer is voor gezorgd. IX.  I X. Maria Magdalena tot de Vrouwen, die met haer afgefprcken waren, om met nog eenige fpeceryën nae het graf van Jefus te gaen. ais Zaturdags avonds laet. (vtrgelykt Mdrkvs xvi, i.) JMaria Magd. Nu dan morgen voor zonnen opgang. — ik blyve wakker, en zal u lieden wekken. —Eenigen. Dat zal niet nodig zyn, [waerde zuster! , Maria met een zwaere zucht. Ach! hoe gelukkig is het, dat onze kwelling zyne rust niet ftoorr. S4  2Sq X. De Elven, in het huis van Matthias, terwyl nog eenigen in den flaepkamer waren. By de morgenfchemering van den eersten dag na den Sabbath. JP b i l i p v v s, zich vergistende, jammert luid op. hap^truTAè'L' 0mGodswilIe'broeder! wat Philip pus bedwingt m mh , t my ze ven, en gaf my g.heel over aen myne frrfaren Ik fliep ,ng -en- zoet 200 zoet, dat by het ontwaken alle leed als verdreven was — zoo als ik pleeg te ontwaken , wanneer we met Tefus op reis waren. Maer naeuwlyks ben ik één oogenblik wakker geweest, of my bekruipt de eedarhte ■ dat hy _ niet meer is ! (p* r«„e overweldigt hem op nieuw, zoo dat hy luid op fchreit, e„ zoo ' ookverfcheidene andere, die, door zyn jammeren wakker Geworden, hem hadden hooren fpreken met Nathanaël , beginnen luid op te fchreiën.J E e b e ë u s ftaet op, valt op zyne knieën, bidt overluid eenie. jammerklagten uit Davids Pfalmen, zoo al, •« hem invalt; en de «ene en andere richten zich op i„ het bedde, vouwen de han- pen ftaen, en, biddende ten Hemel ziende, knielen zyne* te, -of vallen op het aengezicht: „ Uic de diepr£ roepen » wy  DB BLVEN. 2,81 „ wy tot U 0 ! Heere ! onze dagen vergaen als l, een rook. Myn hart is geflagen , en verdord „ als gr as; ik vergete myn brood te eeten. „ Myn gebeente kleeft aen myn vleesch van we„ gen myn zuchten en gejammer. — lk eete as„ fche gelyk brood, en menge mynen drank met myne traenen. Myne dagen zyn als eene nei„ gende fchaduw; ik verdorie als gras. Wy zit' ten in de duisternis en in de fchaduw des doods, omvangen van droefheit; — wy zinken onder den last, en daer is niemand, die ons helpt. Menfchenhulp is van geen nut, — wy zyn armer en elendiger dan alle menfchen. Myn hart " is doorwond Ik vergae gelyk een fchaduw, die zich neigt, en worde verjaegd als een fprinkhaen. Myne knieën zyn zwak van vasten, en „ myn vleesch is uitgedroogd van allen ver. De ], ftrikken des doods hebben ons omgeven , de " angst der helle heeft ons getroffen; wy zyn ge", komen in jammer en in nood — de Heere beefc " ons zwaer getuchtigd. Onze ziel is verbryzeld, " zy kleeft in het ftof, zy vergaet van ang?\ Wy gaen dwalen als verlorene fchaepen ; Waterbeeken vlieten uit myne oogen. Ik kome vroeg voor den dag , en fchreië ! Ach ! men Z ziet ter rechterhand, en ziet daer is niemand , die kennis neemt, — en ter linkerhand, en „ daer is niemand , die onze ziele acnneemt. — „ Wy zyn geheel uitgeput. De vyatid vervolgt onze zielen, hy werpt ons leven ter neder als „ kaf. Myn geest is in my verbyfterd, myn hart 'ï9 is in myn lichaem verfromd; myn geest neemt S 5 » af,  282 DE É L V E «. „ af, ik worde gelyk den geenen , die ten grave „ nederdalen; myn ziel dorst gelyk het verdorde " aerdryk. Ik ben moede geworden van myn „ klagen, ik zwemme den ganfchen nacht, en be„ vochtige myne legerftede in myne traenen. Myn God 1 myn God! hoe hebt gy my — hoe „ hebt gy hem — en ons allen verlaten ! Hoe zyt „ gy zoo verre van ons heil, en van de woorden „ onzer klagten , — wy roepen by dag, en gy „ antwoordt niet, — en by nacht, ook dan vins, den wy geene rust. Uwe hand ligt dag en „ nacht zwaer op ons — alle onze beenderen „ verfmachten door het daeglyksch huilen. Ik „ ben beroerd, en zeer vermorfeld, ik fchreië van „ wegen de droefheit mynes harten. Gelyk het „ hart fchreeuwt nae de waterftroomen , alzoo „ fchreeuwt myn ziel tot U , o God! myn ziel „ dorst nae den levenden God. Myne traenen zyn „ myne fpyzen dag en nacht, ik ftorte myne ziel „ uit by my zeiven, — waerom hebt gy onzer „ zoo geheel vergeten ? waerom gaen wy zoo treu„ rig ? Daer is als een zwaerd in ons gebeente. m Gy hebt ons verlaten en te fchande gemaekt, „ Gy hebt ons onzen nabuuren tot een fmaed „ doen worden, tot een fpot en hoon der geenen, „ die rondsom ons woonen. Gy hebt ons tot „ eene fpotreden gemaekt onder de Heidenen, en „ doet de volken de hoofden fchudden over 'ons. „ Gy verbergt uw aengezicht, en vergeet onze „ elende en benaeuwdheit. Myn hart fiddert in „ myn binnenfte, en de fchrikken des doods heb„ ben my overvallen. Vreze en fiddering zyn » my  J> E ELVEN. a?3 „ my aengekomen, en eene yzinge bedekt my. 01 had ik vleugelen als eene duif, datik henen vloog, en rust vond , ziet ik zou verre weg vliegen , ',' en my ophouden in de woestyne. Des avonds, „ des morgens, en des middags wil ik bid Ier) en „ fchreiën. Wy hebben ons moede gefchreid, onze oogen zyn afgenomen, dewyl wyzoo lang „ moeten wachten op onzen God! — Om uwent„ wille dragen wy fmaed; die fmaed breekt ons „ het hart. Is het dan ganschlyk uit met zyne , goedheit ? Heeft dan zyn woord een einde voor eeuwig ? Heeft dan God vergeten, genadig te „ zyn? Gy fpyst ons met traenenbrood, en drenkt „ ons met traenen in groote mate — en wanneer „ zal dit eindigen? -— X I. Zephonias aen Severus. (Stukswyze.) Op den eerften dag na den groeten Sabbath X^ezen vroegen morgen moet ik weder aen 't moeilyk werk, om myn verhael aen u voorttezetfcn. ! CIlT  2*4 ZEPHONIAS A£N SEfB^Jfc CHy.berchryft dan wydloopig de vreesachtigheit en etend, j aenhangers van den gekrnifiVden • — h,, , avond na zes nnren en de , 1 " ^ de° overal weder ha, ."hei £ PaeSChfeeSt' H°' <"* zegepralende vre„gde * ' ^"-n.ghe.t, trotfehe verachting en Jefus onder alle ftandV ? ' °P ™ "S'" de »enha"g«" «» Priefters, om van KI.», / ,~ 0ok de vo""°rg der ««nu valrthyvo JtÏ ' ^ " - Pilatus vroeg wel zeer naemvkeurïg , of hy dat waerlyk gezegd had. Twee kondenVet hem bevestigen als oorgetuigen. Dus ftond hy het toe en het graf en hof worden nu bewaekt door enè h lve bende der ftoutmoed.gfre Romeinen, en wy! J«s het graf verzegeld met des Landvoogd» zegel Hoe jammert my dit van zyne vriendinnen; wien nu ook weder de gelegenheit ontroofd is, om zyn lyk na den Sabbath nog eenige meerder eere"bewyzen! Vreemde, vreemdfte aller gebeurdtenislen! Z T°rdt de verw^hting gaende gemaekt, en nimmer komt 'er wat goeds voor den dag. -i ^eldzaem Chaos der zich zelve allerfterkst wederfprekende onhandigheden , daden , redenen , voorvallen en karakters , waer door myn ziel ver! vuld wordt met eenen evenzeldzaemen maer vaek ondraeglyken Chaos van gedachten , aendoeningen, verwachtingen, twyfelingen , verwenfchin- gen en ik zou byjia gezegd hebben : geen Schepper ls hier magüg genoegj om te ^ „ daer zy Licht. Myn Bathfeba is juist in den zelfden toeftand, doch de tyd zal bedaerdheit aenbrengen. _ Hy is weg, _ zyn aenI] ^ dan weg;-Hy dood, en zy - levende dood. Dus  SETHONIAS AEN SEVERUS. itig Dus moet zich nu alles haest ontwikkelen, — en daer we in de zaek gefeild mogten hebben , dat zal de vergevende God , die in den Hemel woont, ons vergeven met alle onze zwakheden. Hy weet mynen ftryd, en dat ik de gedachtenis des Rechtvaerdigen eere. Maer ikdenke ook, dat het aendenken aen deze vreemde gebeurdtenis haest zal zyn uitgedelgd; — daer ligt ons vry veel aengelegen , dat wy die vergeten. Zyn aenhang vergeet nu zeer gaern de te leurgefteide hoop, en de Tegenparty vergeet gaern de by het Rechtsgeding begaerie misflagen. sOnze kinderen zullen dus niets van de zaek vernemen; — daer ligt beide de Partyën aen gelegen, dat 'er niets van te boek gefield worde. Wie fchryft gaern de gefchiedenis zyner dolinge — of — zyner zwakheit? Zie, myn vriend! zoo zoeke ik my gerust — — r— — — — hier wordt hy geftoord. — — _ X I I. Een Romeinsc he Krygsknecht met Zephonias. (vergelykt Mattheus XXVIII, a—-4, li.) Hier — wie klopt daer zoo fterk? K. huiten adem. Woont hier niet de Priester Jojakim ? Z.  a?6" EEST ROMEINSCHE KRTGSKNECHT Z. Neen; twee huizen verder, aen de linkerzyde der ftraet; gy zyt hier verkeerd. — Maer hoe zoo hygende — en zoo bleek ? K. 'T geen gefchied is heeft Romen's helden in het ft of geworpen. Hy wil voortfpoeden. Z. Slechts nog een woord of twee, bidde ik u — gy zult het niet om niet doen. K. in grooten haest. Ik ben één van de wacht by het graf van den Nazarener. Zoo even — ( hy ziet toevallig een fchitterendvengfter en heeft.") Z. Hoe beeft gy zoo ? K. De doodfchrik is nog by my — ik ben een zwakke ziel geen krygsman. — — Zoodra daar, by het opgaen derzonne, haere ftraelen op ginfchen vengfter fchitteren — komen de doodlyke verfchrikkingen weder by my op. Z. (ten uiterften ongeduldig, om meer te weten.) .Nu,,' wat is het dan ? K. By het aenbreken van den dageraed ftonden wy op onze posten. Ik ftond te leunen tegen den fteen by den ingang van het graf. Alles was in diepe ftilte , — en in die ftilte gefchiedde oogenbliklyk een zoo geweldige aerdbeving, dat de grond fidderde en de rotfen kraekten. -— De fteen aen den ingang werd om verre gerukt, en ik , als by geluk, eenige fchredenvan daer gefmeten; — myn fpies werd onder den fteen verbryzeld, — boven en rondsom ons was alles vol glans en heerlykheit; — ik keerde myn hoofd even om, en zag Goden maer vreesde blind te worden door derzclver luister. = Een hélfche fchrik werkte zoo fterk op ons, dat wy, geheel onmagtig en on- be-  MET ZEPHONIAS. 2.&7 bekwaem, flechts ons best deeden, om op te ftaen en nae de ftad te fpoeden. — De Hoofdman belastte my , aenftonds den Priester Jojakim te doen weten, dat hy by den Hogenpriester komen moest. f— Ik moet voort, —- ik moet voorr. — —— Z. {hem een fluks gelds toereikende) Getuig toch de waerheit ! hoort gy ? (terwyl de krygsknecht weggaet , ziet Zephonias met een oog van verwondering en aenbidding ten Hemel, en zegt:) Doch die zal nu zich zelve wel getuigen! XIII. , zephonias aen severus. in vervólg van XI. JBCy zet zich weder tot fchryven, en fchryft alleen deze woorden'. — — hv is opgestaen! daerop kleedt hy zich aen , gaet uit, en zoekt na* dere berichten inttvtinnen.  a88 X I V. Jojakim de Priester met de.zynen en den Krygsknecht. eze Priester was eene der yverigfte Pharife'èrs } —— zelfs zyne Pharifeefche gebuuren noemden hem den gryzen Aertshuichelaer, en hy bad dagelyhs in tegenwoordigheit zyner vrouwe en hinder s : „ O God haest U, om ons teverlosfen! fpoed U, o Heere ter onzer hulpe. Dat zy zich fchamen en te fchande worden, die ons naè 't leven ftaen! Zy moeten te rug deinzen en befchaemd worden , die zich zouden verheugen , wanneer het heilige volk vertreden wierd door de Heidenen! Dat hy met fmaed verworpen worde , die uwe heiligen befchimpt als dwaezen en blinden l Dat zich verheugen en zich in U verblyden allen die U zoeken; en die Uw heil beminnen , moeten zonder ophouden zeggen : „ Hooglyk geloofd zy God ! " Weldra zyn wy elendig, o God! zyt gy onze hulp en onze Redder! o Heere! toef gy niet! (*) C') Vergelykt Psalm LXX.  JOJAKIM EN CE ZfNEN. 2?p Sederd Kajaphas verklaerd had , dat het gevaer liep, dat de Romeinen het volk ombrachten badhy dit of iets diergelyks driemael, en nu , federd de plegtige intrede dei Nazareners , die juist agt dagen geleden was, welzevenmael — des daegs. Dan op den morgen van den grooten Sabbath, toen Jefus in het graf lag, volgde hy'by omkeering met een verbazend flerke doch gemaekte aendoening den drie en-zeventigften Pfalm na; — en in den vchtendftond van den volgenden dag, den eerften dag der weke, boezemde hy in den kring zyner huisgenooten den volgenden buitengewoonen bidden* den Lofzang uit: Immers heeft Ifraël God ten trooster 1 Dit gevoelt een ieder, 3, En myne handen wasfehen in onfchuld ? Zoo dacht ik wel eer, en plaêgde Myn ziele den ganfchen dag. Dikwyls dacht ik byna als zy, —. maer dan O God ! waren uwe kinderen immers verdoemd? Ik dacht dit na, en zocht waerheit; Maer al het navorfcben was kwelling; Tot ons God zyn heilig Raedsbefluit'opende, En wy zyn einde zagen. Verheven en trotseh ftond hy op de hoogten des Teffipe], , Maer welk een afgrond dreigde hem van rondsomme. Hy is plotsling nedergeftort van zyne hoogte! Hoe is hy gedaeldl Hoe heefthy een einde geaome¥ ^ ytlk)iimBg,  JOJAKIM S N Dl ZTNE». Öpl Hoe hebt gy, o Heer! zyn beeld getnaekt Tot een fpreekwoord en fpotterny voor den wakende. Als nu der bóozen geluk myn hart bedroeft, En my in myne nieren prikkelt, Dan wil ik een dwtès zyn, en niet navorfcben,. Dan wil ik voor U gelyk zyn aen het vee. Immers wy blyven fteeds by U; Want nu weten wy dit van nieuws afj Gy houdt öns met uwe rechterh» id; Uw RacdsbeQuit geleidt ons op donkere psdeo., Neem ons eindlyk «p in heerlykheit. Wat kan ik nevens u in den Hemel wenfchêa f Wat hier op aerde nevens U? Al verfmachten ook lyf en ziel, zoó is God Steeds de troost van myn hart, myn deelt Verloren is elk, die zich van U vervreemt, Verloren zyn allen, die om eerè afhoereeren. Aen God my te houden is myn hoogfte goed! ïk zoeke myn befcherming by U, God, myn Heer! Én verkondige uwe wonderdaden. " JV« werd aen de daglooners door de oüdfle doch* ter een dubbel in ftede van viervouwig loon betaeld, Zy had ''er van het haere nog een half dagloon by gelegd, omdat haer vader Jlechts ander half dagloon aen de arme luiden wilde laten betalen , en hen door haer in zynen naem liet beduiden , dat hunne inhaligheit, waer door ze zich zeiven niet alleen van den zegen des gebeds beroofde, maer zelfs de eendacht van vroome luiden kwamen flooren, nog wel zwaerder ftraf verdiende. Na dat hy de geheel ie envredene mannen hierop ten huize uitgedreven had, ging hy dus voort: Jojakim. Laet ons riogmae! onze harten vereenigen , en tot God verheffen ; de weldaed, welke Hy ons eergisteren bewees, is te nieaw en T * *  SJ»2 JOJAKIM EN DE Z ï N E M« te gewigtig, dat wy nu op den derden dag flechts laeuw en flaeuw zouden worden in onze dankzegging ; — deze onbefchaemde menfchen hebben ons gefiuord. Komt , myne geliefden 1 den lofzang nog eenmael! Nu begon hy weder nog luider en vuuriger dan te voren: Immers is God Ifraël goed Den geenen die rein van hart zyn! — — —■ Terwyl hy die woorden fpreekt, klopt V iemand zeer fterk aen de deur, en zonder iemands komst aftewacht en , dringt eene krygs knecht ter kamer in , zoekt met vuurige oogen den Priester, en , zoo dra hy dezen gewaer wordt, zegt hy met eenen geiveldigen haest en zeer luid: De Krygs knecht. Cy moet oogenbliklyk byden Hoogenpriester komen. De Nazarener is opgeftaen ! Wy hebben Goden gezien ! Jojakim. (als van den donder getroffen , was niets in ftaet, om zyn fchrik te overwinnen, als de kunst van huichelen., waer in hem niemand overtrof; — evenwel, na een poos gezwegen te hebben , m nog fidderende, antwoordt hy.) Wy kennen u, gy bloodaetts ! — Het zal met die opftanding' zyn als met de Goden. — Onnozele hals ! wat doet myne huisgcnooten fchrikken ! kom op myn kamer, — als u wat wedervaren is, ik zal u helpen , — vertrouw my flechts , wat het is , - gy zyt ontfteld. —- De Krygsknec ht , die nog verder moest. Gy mo. t by d^n Hoogenpriester komen , — . en met een fpoeddehy voort, gelyk hy gekomen was. * XV.  093 X V. Jojakim met de Zynen. in vervolg. jf ojakim (zich aengekleed hebbende, om uitte' gaen, komt weder in de kamer, en vindt zyn vrouw en dochters zeer ontfteld'). Hoe kunt ge u toch zoo ontftellen , en verlegen maken ? weest gerust. (Intuschen beefde hy zelve nog zichtbaer van den fchrik ). De Dochters. Wy zien wel, dat 'er iets ernftigs is gebeurd. Gy zoud anders zoo fpoedig niet uitgaen. — De krygsknecht heeft geen ydel gerucht aengebracht. Vader is zelve te zeer ontfteld. Jojakim. Geen wonder, dat ik ontfteld ben , door die windrige en ongeftuime komst van den krygsknecht; — geen wonder ook, dat d oude fchrik wegens den Nazarener , die het volk zoo verre van ons Verleid had , nog meer of min by my zit , — het is , als of die fchrik als van den dood oprees by het bloot gerucht zyner upftandinge, terwyl daer door het volk welligt weder in onrust komen zou. De Vrouw. Vrees toch niet, myn man! dat God ons eene gefchonkene weldaed weder ontT 3 ne*  *94 JOJAKIM MET DE zynen. nemen zou, juist wanneer men Hem op het vuu- rigfte daer voor looft. Het zal wel bedaren; God verlichte u met den geest zyner wysheit! - aen dapperen moed kan het u niet ontbreken. = Zoo fprak zy , die, aen des Priesters zyde in huichelen grys geworden, ondertusfehen in haer hart meer benamwd en bezorgd was dan iemand in den huize. XVI. R ... met Jojakim; JjT3Jakim wilde by R. . . ,„ 't voorbygaen aenIoopen , om hem mede te nemen nae den Hoogenpriester , uit hoofde zyner werkzaemheit en loosheit; fchoon hy hem anders, en dat niet alleen om dat hy een Sadduceër was, maer ook om andere re. denen , zeer haette. Als hy aen het huis kwam, hoorde hy R. . . tegen zyne vrouw en huisbedienden razen en fchelden. De zelfde krygsknecht had hem het zelfde reeds aengezegd —~ en de ontfteldtenis en het verdriet over dat bericht zochten zich allereerst by hem te ontlasten in toornigkeit tegen elk, die maer hy of omtrent hem was. Hy ftond nu gereed om uittegaen, en ontmoette den Priester by ie deur van zyn huis.  K. MET JOJAKIM. n^S Jojakim. De vrede Gods zy met u! Hoe reeds zoo vroeg 1 R . . . Altyd tot uwen dienst, — ik wenfche u een blyden dag! myn eerwaerdigj Priester! —Een flecht gerucht, dat zich heden wel zou konnen verfpreiden , roept my nae den HoögènpiLiter. Evenwel verdient het, myns bedunkens, niet half' zoo veel ophef. Jojakim. Zoo ! ik zie, gy weet al, wat ik u zeggen wilde, en verzelt my onverzocht nae de zelfde plaets , daer ik heen moet. Gy hebt dus ook gehoord, dat de Nazarener zou zyn opgeftaen ? R . . . kwaed^ertiglyk lachende. Het verdient toch altans een ernftig onderzoek* Jojakim. Ik wete niet, of gy, heeren! juist om dat ftuk, 't welk gy belacht , voor dit mael wel geruster of ongeruster zyt dan wy. Mogelyk is 't ook altyd meer of min zoo. R ... Zoo als ik zeide, m~ het verdient alzins een ernftig onderzoek. Jojakim, Dat juist niet, maer wees verzekerd , eerwaerdige R . . . ! Gy kunt zoo vast niet overtuigd zyn , dat niemand zal opftaen, als ik ben, dat deze niet zal opftaen, — ten ware dat God een zoodanig welgevallen had gehad in zynen dood, dat Hy hem nog eens wilde gekruifigd hebben. Terwyl hy dif zegt, krimpt hy van fchrik in een; — de gemelde fchrikbode, de krygsknecht , liep dwars over de ftraet digt by hen T 4 XVII.  SQtS XVII. Eenige Priesters van de beide Gezindten, by den Hoogenpriester Kajaphas, en twee Krygsknechten. (Stuksnyze.} «Kajaphas. Ik gae in denaeste kamer. Men doe den eenen krygsknecht daer by my komen, op dat ik alleen met hem fpreke. De andere mawachten. ° ■Dus de Hoogenpriester en Krygsknecht in eene naeste kamer. Kajaphas. Nu, zeg nu op, wat 'ergebeurd zou zyn ; Gy vreest immers uwe Goden , fchoon gy met vreest voor den Eenwiglevende God? By Uwe Goden dan, fPreek: Wat is 'er gebeurd ? Krygsknecht. . Ik vreze de Goden _ en al had 1;c die nooit in myn leven gevreesd, zou ik hen huiden hebben Ieeren vrezen. Het was in de morgenfchemering. Ik liep, Cp mynen post zynde, zoo eenige treden heen en weder, en was nu naest aen den ingang des grafs by den fteen. Onverwacht komt 'er eene aerdbeving, 200 als ik nog nooit beleefd hebbe, fterkcr dan die van vrydagop Golgotha ; en zoo fnel als de blikfem was alles vol glans; ik wilde loopen, maer viel als ftyf van fchrik  EEN KRYGSKNECHT MET KAJiPHAS. 207 fchrik ter aerde. Toen ik my even omkeerde , zag ik Goden. Ja die zag ik , het waren geen menfchen; — maer ik verfchnkte op nieuw, en verwondere my, dat ik nog zién kan. Kajaphas. Zoo! anders is het dan niets, als dit: Gy zaegt Goden, en verfchrikte? Zaegt gy ook den üpgewekten? Krygsknecht. Dat wete ik niet; ik gelo» ve, neen ; of hy moet ook eene fchitterende Godsgefhlte gehad hebben, zoo dat ik hem zag , maer niet kende. Wy waren maer blyde , dat wy van die plaets der verfchrikkinge w 3 konden geraken en in de ftad komen. Kajaphas. Zoo! het kan dan ookzyn, dat gy hem niet gezien hebt! Gy waert verfchrikt, en blyde, dafgy kon wegloopen. Gy weet, zoo 't fchynt, niet; dat men ook wakende droomen kan, en dat zelfs een held zich in den droom kan bevreesd maken ! (hy heft de rechterhand met den uitft ekenden voorften vinger om hoog , en fpreekt op eenen dreigenden en zeer ftraffen toon tot hem.) Gae heen , onnozel mensch !, en vertel, zo 't ü lust, dat fprookje maer verder ,-'t welk niemand dan u zeiven tot fchande ftrekt, om het te herhalen ! , Gae henen en roep uwen makker hier. Krygsknecht. Het is niet my alleen maer K ajaph.a s. Houd de mond, en gae henen. zegge .ik u; roep den anderen hier. T 5 xvur.  ao8 XVIII, Kajaphas mer cjen anderen Krygsknecht: in vervolg. R ... en Jojakim hadden dezen hy den Hooi genpr tester geroepen. .Kajaphas. Wat is het dan eigenlyk , dat 'er gefchied zou zyn ? Wy willen u geheel uithooren. Zeg het my nog éénmael. Ik verftond u maer ten halve ; gy ontftelde my; de fchrik van eenen Krygsman trof my. Tans is het om een bedaerd onderzoek der waerheit te doen. Krygsknecht. Al vraegt gy my tienmael, het is zoo als ik u eerst zeide: Het was nog in de morgenfchemering ; daer ontftond een aerdbeving, die ons op den grond deed vallen, wy zagen alles vol van licht, helderder dan de ftraelen der zonne, en wy zagen Godlyke Perfoonen. ' Kajaphas. Dat is juist, zoo als de andere ook zegt; geene omftandigheit meer of minder; zytgy beide met elkander in de ftad geloopen? Krygsknecht. Ik heb op hem geen'acht geflagen. Wy fpraken geen één woord met elkander. Ka-  kajaphas MET eenen krygsknecht. 2q<| Kajaphas. Gy Hiep dan, toen dit gefchiedde, en de andere waekten ? Krygsknecht* Ik fliep niet; ik was wakker , en ftond met de rug tegen den grooten fteen van het graf te leunen. Kajaphas. Te leunen ? Zoo! — dan zoo half en half fluimerende, -—- en de Goden zaegt gy hoog boven het graf zweven , niet waer in de Hemelen ? Krygsknecht. Neen , Hoogenpriester ! ik was wakende, gelyk het eenen Romein betaemt, die zyn eer en. zyn leven lief heeft. De aerdbeving wierp den fteen van voor den ingang, tegen welken ik leunde, weg — ik zelve werd eenige fchreden yan daer heen geworpen, myn fpies door den fteen verpletterd 77— boven, rondsom ons, rondsom het graf en in het nu opene graf was alles vol glans en luister; —- ik wendde my, daer ik ter aerde nederlag , om , en zag die Godlyke Perfoonen , zy wandelden, zy liepen op de aerde, en zweefden niet in de lucht. Een van hen kwam uit het graf, en twee nevens dezen — dan ik kon flechts een oogenblik derwaarts zien , en moest 'er de oogen van afwenden." Een helfche fchrik, vervulde my, en dreef my opteftaen, voorttefpoeden, en, zoo dra mogelyk , die plaets te verlaten ; j'a ik hield het voor een der grootfte gunften, die Jupiter my in myn ganfche leven bewezen heeft, dat ik maer van die plaets kon weg komen, zoo onvermogende was ik. Dit was een genade van den Olynip, masr in myn boezem woedde de bel. .Ka-  3CO KAJAPHAS MET EENEN KRYGSKNECHT, Kajaphas. Gy zyt vlug ter tael; dan de koorts maekt u zoo praetaclrtig. Laet u genezen. Ik zie, dat gy een eeilyk karei zyt. Krygsknecht. met een tegen wil en dank bedwongen misnoegen: Dat zou wel een groot wonder zyn, dat wy allen op één oogenblik de koorts gekregen zouden hebben. Zend toch fpoedig -en andere bende ter wacht, die krygt welligt weder de koorts, by — het ledige graf. Kajap has. met veel uiterlyke vertooning van toorn. Gy, karei! durft gy fpotten met den Hoogenpriester van Jehovah ? doch waerom vertoorn ik my tegen eenen kranken , die geheel ylhoofdig is ! Gae , elendige ! gae henen , tot dat men u weder roept! Krygsknecht. m 't henen gaen : Ik gae - wy zyn allen ylhoofdig; vraeg het allen. ■ Kajaphas. Men zal u weldra weder roepen. X I X. Kajaphas, Jojakim, R . . . , Edom eil anderen. «Kajaphas tot hen te rug gekeerd zynde. Dat die Nazarener nimmer het daglicht gezien had! r- Wat geeft ons zyn aenzyn al moeite! Edom,  KAJAPH. JOJAK. , U ..., EDOM EN ANDEREN. $$| Edom. Men zal van deze knaepen wel meeste worden, daer wy het van hem hebben konnen worden. Kajaphas. Zy hebben die gefchiedenis nu in 't hoofd; hoe zal men 'er die uit krygen? Waren het nu maer niet de ftoutfte kareis 1 — zy hebben het vooroordeel op hun zyde. E d o m. Ook de held kan eens zwak worden. R . . . Hoe veel eerder ten bygelovige Krygsknecht ! Kajaphas. Zy moeten 'er ook nu het hoofd wel vol van hebben. R . . . Ja-wel. . . daer van kan ik zeer wel reden geven. Het gerucht is onder het volk, en wel (zoo als'men my met nadruk gezegd heeft) ook onder de krygsknechten gekomen, dat de Gemaelin van den Landvoogd van Goden heeft gedroomd. —• Edom. O 1 daer hebben wy het! — Als de Landvoogdeffe van Goden droomt, en haer heer Gemael voor eenen zoon der Goden vreest, — dan komt 'er ook wel dra den krygsknechten zoo iets in 't hoofd, ■ en een hoop bygelovig volk, fchoon anders dapper genoeg, om een heirleger te verflaen , vlucht als een fchichtige ree voor een party ingebeelde Goden. Jojakim. Dat is zoo, heilige Vaders en Broeders l Dat is het juist! Ook behoort het van oudsher tot het Godlyk oordeel over de afgodsdienaeren en zondaeren, dat ze beven als flaeven voor hunne flomme afgoden, die ge n leven hebben. Kajaphas. Dit ftuk behoeft geen verdere ontwikkeling; hun andere woord is: Goden! Goden!  3°2 KAJAPHAS, R„. jojAtlJÏ, den! — en de vervloekte aenhang van den Nazarener heeft zekerlyk iéts Uitgedacht, om op die bygelovige vreesach'ügh'eït te werken. De zaek » nu maer, hoe best dat geroep te fmo'oren. Edom. Zoo is het. De zegeprael der goede zaek was zoo heerlyk — — — Jojakim. O ja, zoo blykbaer van den Heere gegeven. — .— uu. Edom. dat rfien niet had konnen denken, hoe een eenig mensch onder het volk medelyden zou konnen hebben met den Nazarener; -u= en echter daer was veel medelyden , -— veel aendoening over die invallende duisternis en die aerdbeving, —■— —. ■, Jojakim. Die God nóg verwekt.» , om deri zondaer aen het kruis te vermurwen, als hy daer voor vatbaer geweest Was. . Vergeef het my dat ik u in de reden valle. -—- — . Edom. Daer was nog veel verflagenheit en zwakke bekommering onder het volk. Ik wil hier meê zeggen, dat men nog fteeds reden heeft, om Zorg te dragen vóór het volk, en het vonkje in het tonder fpoedig uittedoven. Ik hen dus in het gevoelen van Kajaphas. R . . . Ook my komt het Zoo voor, dat rneff dit gerucht fchielyk fmooren moet. Evenwel men behoeft niet te vrezen. In tegendeel men behoeft deze knaepen flechts bang te maken , zoo zullen ze die grollen fchielyk laten varen. Jojakim. Ik wete daer geen raed toe. R . . . Niet . wel men verbiede hen flechts zeer fcherp, één woord van deze zaek te fpreken, daer  ÏDOM EN ANÖEREN. 3O3 daer ze niet dan dolheit, en eene zaek is , waer meê ze zich niet flechts by hunne bevelhebbers — maer ook weldra by ieder krygsknecht, die niet met hen inden fchrik begrepen is geweest, belach* lyk maken zouden. Edom. Dit, vreze ik, zal te weinig baten. R . . . met eenige drift. Gun my te fpreken ;ik ben nog niet ten einde. — Aen de eene zyde moet men hen toonen, dat ze zich zullen doen belachen, *— en aen de andere zyde bedreigen met de erinnering van onze magt. Men brenge hen flechts in gedachten, hoe Pilatus zelve vreesde voor onze aenklagte by den Keizer — en hoe ligt konnen wy ook deze vreesachtige ziel nog bewegen, om hen vreze aen te jagen. — Dat laet zich wel doen, dat is een ligte zaek voor de fchranderheit van ons waerdig Opperhoofd. Kajaphas. Ik hope, dat het zal gelukken. Een der anderen. De aerdbeving maekt wel de meeste zwaerigheit. Daer zullen zy fterkst op blyven ftaen. R . . . met een bedekten lach. Juist dat fchrikken over de aerdbeving heldert de geheele zaek op-; juist dat gaf aen hunne verbeelding de eerste acnleiding tot het geheele fprookje. EzECHiëL. Het is wel zoo, dat men ai?n de duisternis en aerdbeving, die op den grooten Sabbath voorvielen, duidelyk ziet, dat het in de natuur geen ongehoorde maer alleen een zeldzaeme beweging is; maer wat zal dat bewyzen ? ditkomt my belachlyk voor. Edom. Wanneer eene aerdbeving dooden kon op-  •304 KAJAPHAS, K.. , « JOJAKIM, opwekken, dan zou die op den Feestdag den Nazarener hebben opgewekt; deze was veel fterker dan die van huiden morgen. . hy was toen maer pas ontflapen , — dus zou hy ook daer door Veel eer opgewekt zyn. Jojakim. Maer daer valt my nog in, heilige Vaders en broeders ! dit gerucht komt geheel ten ontyde. Ware hy nu opgeftacn (indien ik dit geval zonder Godslastering voor een oogenblik durve onderftellen) dan zou dit tegen zyn eigen zeggen aenloopen; want ik hooide hem zeggen: „ Ge„ lyk zich Jonas drie dagen en drie nachten op„ hield m den buik der walvisch , zoo zal ook de „ Zoon des menfchen drie dagen — en drie nach„ ten - zyn in hart der aerde. " Zy hebben dus flecht op den tyd gelet, indien ze wat met hem willen beginnen; zy hadden moeten wachten tot morgen avond op het negende uur. Doch de zaek is te ernftig om tefchertfen. Om in ernst te fpreken, ook hier is een Godlyke wenk; God helpt ons en de goede zaek meer dan wy zelve denken. Ik zie in dezen een dubbele hulp van God , en ik twyfele niet, of gy zult die met my erkennen. Voor eerst, we zyn nu opgewekt, om het bedrog onmogelyk te maken, 't welk ze anders ongetwyfeld zouden hebben in 't werk gefield; ten anderen geeft de aerdbeving al weder een bewys van den Godlyken toorn, die hem tot in het graf vervolgt, en ze toont, dat hy het fchoone graf niet waerdig was , 't welk die looze huichelaer Jofeph , die ichandviek van het Sanhedrin, hem géfchonken heeft. Ongetwyfeld fcheurde door de aerdbeving — (want het blykt,  EBOM EN ANDEREN. %Og blykt, dat deze het graf betrof, daer ze niet verre in het ronde befpeurd is) — ongetwyfeld fcheurde deze den grond der fpelonke , opdat de doode , wiens lyk den Heere een grouwel is, te dieper in die fpleet der aerde wegzonk , en zekerlyk floot de grond zich weder toe , zoo dat 'er geen fpoor van hem overbleef. « ■ ■■ Heilige vaders en broeders! bedenkt u wel, dan zult gy, in ftede van der vreze toetegeven, reden vinden, om den Heere eenen lofzang in den Tempel —■ — — —■ Hier werd de deur geopend •—• Jojakim wordt gefluit in zyne kwaedaertige zoo wel als dwaeze en ongerymde voorftellen , en allen worden ze be^ vangen van eenen geweldigen fchrik. X X. De Bevelhebber (*) met tien der Krygsknechten, die by het graf gewaekt hadden , by de vorigen. (ontleend uit Mattheus xxvih, 11—15.) eze kwamen in het huls van Kajaphas, en traden in de voorzaal, waer men hen zeide, dat 'er eenigen gehoor hadden by den Hoogenpriester; terwyl ook de tweede wachter, juist van Kajaphas terug komende, ( * ) Ik kan noch op eenen gefchiedkundigcn noch op eenen mensch"' V. DEEL. v ku».  306 DE BEVELHEBBER EN WACHTERS de, zei de, dat ze wachten moesten, tot dat ze geroe* pen wier den; — beide in tusfchen verhalen, hoe ze verhoord waren. De Bevelhebber en de meeste zyner Krygsknechten. waren daer over zeer gebelgd; en, daer ze vermoeden, dat ze nog in lange niet geroepen zouden worden, verlor enze het geduld. Hy gelastte, dat ze hem volgen en de waerheit getuigen zouden , en trad, onaengediend, ter kamer, in, waer de te voren gemelde Joden by Kajaphas gezeten waren, die allen zeer verbleekten en beefden op deze intrede van den bevelhebber, welke met zyne tien mannen achter hem met eenen f outen tred ter kamer intrad , en deze in eene linie fchaerde Do lundigen grond toevallen tot het gevoelen vanzeer voornaemeuitleggcren, dat Kneus (of liever, dat de zelfde Bevelhebber, dieby liet kruis gewecstt was, en dien ik Knëus noemde,) ook het hoofd 2011 geweest zyn der wachters by het graf. Vooreerst is het ten loogden onwaerfchynlyk , dat dezelfde menfchen , welke toen de ïempelwacht uitmaekten , de ftrafoefening der kwaeddoenders verricht zouden hebben. De Tempelwacht bleef vermoedlyk het geheele jaer door dezelfde, en hield haeren post. De uitvoerder» der krnifigingen daer en tegen waren waerfchynlyk nit dat krygsvolk, 'twelkde Landvoogd op het Feest mede nae Jernfalem nam. Indien Pilatus aé»"3e Priesters op hunne begeerte eene wacht gegeven had, dan zou het niet tegen de gefchiedkundige waerfchynlykheit aenloopen, (; de dichterlyke fchoonheit blyft geheel de zelfde); maer behalven daerom , dat Pilatus zeide; ,, Gy hebt eea ■wacht, " — wordt het ook boven dit alles zedelyk onwaerfchynlyk, dat de Priesters eenen man tot bevelhebber der wacht by het graf zouden verkoren hebben , ja dien man niet met allen yver geweerd zouden hebben, dien zy, volgens zyn voordeelig getuigenisi Tan den gekruifigden , 't welk hy terftond na deszelfs dood had afgelegd, als zeer ingenomenjteu voordeele van denNazarenermoe»tea kenaea ea aenzieo. gr&ttxiuatts*  B t DE VORIGEN. 3©7 DÉ Bevelhebber ft out en eenigfins driftig. Vergaf my, gy Priester van Juda ! en gy zyne Raeden ï deze fchielyke intrede,- het duurde te lang, en wy hebben een bericht te geven, dat geen uitftel duldt. Kajap h a smet eene vreesvolle en bevendeftem» me. Wy weten de zaek door uwe boden; -——» doch verhaal gy die ook! Bevelhebber. In de morgenfchemering ftonden wy op onze posten, alle tot één toe volkomen wakker, doch moede van het praten ,• zoo dat 'er eene ftilte heerschte, waerby men het kleenfte blaedje zou hebben hooren fuifchen. Toeri viel'er, Zonder éenigert ftormwind uit den eenen of anderen hoek, een geweldige aerdbeving voor, én het graf ja de geheele grafplaets werd vervuld met eenen glans, die het helderst zonlicht zou verdonkerd hebben. Het was als of de zonne zelve zoo fnel als de bükfem te voorfchyn kwam, — het kraekte vreeslyk , — de fteen werd voor den ingang weggefmeten; — wy allen werden als met éénen flag onmagtig ter aerde nedergeworpen , — en, omziende j zagen wy — drie Goden, — wandelende bedaerd als ten grave uit; —- maer niemand onzer kon dat gezicht langer dan een oogenblik verdragen. Zoo dra wy konden opftaen, vloden eenigen vol fchrik nae de ftad. — Ik zond, zonder te weten, wat ik deed, eenige boden aen fommigen uwer, — zocht my te herftellen en moedig te houden, — en, als wy nu in ftilte waren, en niets meer zagen, voegden zich nog deze tien by my. Een poos daerna waegde ik het, met twee van V a df-  SOS DE BEVELHEBBER. EU WACHTERS de-zen , ■ nae het opene graf te gaen en daer in te zien. (dit fprak de bevelhebber met nogflerker ftem.") — Wy vonden het ledig, zagen nergens eenige fpleet in den grond , maer wel de linnen doeken van het lyk op den grond liggen. ( Geduurende dit ganfche verhael bleeven deprlesters zoo onbeweeglyk zitten als fieenen beelden, en ep dit oogenblik liet Jojakim al zyn moed varen, /* de veriegenheitftond'by allen op de aengezicht en getekend. My overviel (dus gaet de Bevelhebber voort) een nieuwe fchrik; ik week van de fpelonk te rug, en kwam nu met myne manfehap herwaert, om re'kenfchap te geven van onzen dienst. Dank zy de Goden, dat wy nog leven J 'T geen ik zegge, betuigen ook dezen: — — M ( Dit zeggende wees hy met de hand op de rei krygsknechten, die achter hem ftond, en \hy keerde zyn aengezicht een weinig nae dezen toe, wanneer zy alle tien op het plegiigst en eerbiedigst het gezegde van hun Opperhoofd met eeden ftaefden.) (De Priesters zoo wel als Kajaphas waren zoo bleek als dooden , —. de Bevelhebber zweeg — de krygsknechten zweegen , — de Priesters zweegen > —■ de bedienden zweegen ; >— dus moest Kajaphas iets zeggen , — en, na een poos verwarde ftilte, fprak hy:) Treedt af! Bevelhebber. (Het klonk den Priesteren als een donder-flag in de oor en, wanneer ze zagen, dat deze, in ft ede van aftetreden, bleef ftaen , en dus begon te fpreken.) Wy treden niet af: wy hebben de koorts niet,/ waren niet in flaep, en vrees-  BT KAJAPHAS EN ZY \ E RAEDEN. 309 vreesden geene fpooken , —- neen ! wy waekten , en zagen, en gevoelden'. Wy zyn mannen van eer, en deeden onzen pligt; — wy bcgceren, dat gy ons getuigenis met een fchrifdyk bewys , dat gy het voor waerheit houdt, ondertekent , of ons als meineedigen aenklaegt en overlevert. ■ ■ (Nu was 'er eene algemeene verlegenheit — met ieder half oogenblik ftilte vermeerderde de ontfteldtenis der Priesters, die zich nu onvermydlyk genoodzaekt zagen, een erger fchande te verhoeden dan ze immer vermoed hadden. De ftilte moest, het koste wat het wilde, worden afgebroken. Eindlyk fpandede Hoogepriester alle krachten eenes vertwyfelden in,omtedoenwat 'er nog ten voordeele hunner zake kon gedaen worden; en de door ontroering belemmerde tong werd weder los») Kajaphas. Braeve krygsluiden ! wy hoorden de redelykheit fpreken door uwen mond ! vooral door den uwen, gy dappere Bevelhebber! Ontvangt nu van my en van allen, die bier gezeten zyn, de plegtige eikendtem's, dat gy uwen pligt gedaen , en ons met zoo veel waerheit, als men in zoodanige zaek zien, oordeelen en berichten kan , bericht gegeven hebt van 't geen door u gezien en u wedervaren is ! Niets flechts de u toegelegde drie dubbele foldy zal u geworden; maer uwe ontfteldtenis , die gy ondergaen hebt, vordert meer vergoeding , en de overmaet van moed en ftandvastigheit, welke gylieden , die nu hier zyt» gezamenlyk met uwen Leidsman betoond hebt, om de zaek nog naeuwer te onderzoeken , verdient ook een overmaet van belooning 'gy lieden moet erkennen , dat wy niet onbillyk of ongevoelig zyn V 3 vuop  3IO DE BEVELHEBBER EN WACHTERS voor verdienden, -hoe onze Godsdienst anders ook verichiile, hier in ftaen wy gelyk! Jn één woord, gy moet over ons te vreden zyn, en terftond daerna zal ik u ontflaen. De zaek van pligt is nu van wederzyden afgedaen; gylieden hebt rond en ftout üet uwe gcz.gd en gedaen ; en zoo ook wy van onze zyde in redelykheit het onze. . Alleen nog één woord met u ! dapper krygshoofd ! ep ook met ulieden , braeve krygsluiden'! (- ikvleië niet; ik betuige voor den Levenden, dat de redelykheit van uwe vuurige tael ons allen , altans my, in de ziel getroffen heeft;) Nu, zegge °an' nu n°S Mn woord met u als vrienden. = Het bevreemt u weUigt, dat ik zoo fpreke; en het is waer, ik wil het bekennen , het is de nood \ die pnsdryft,omuwe vriendfchap te zoeken, üwe zaek is nu ten einde en afgedaen; maer de onze wordt eerst op nieuw gevaerlyk! Walde God, dat wy n« met welvoeglykheit en behoudens onzen pligt de zaek haereo gang konden laten gaen; maer neen, ons is nu opgelegd, het rust op ons, dat we met aJle mogelyke fchranderheit de fchade afwenden, weike uit eene onvoorzichtige en onbezorgde eer, Jykneit zou konnen ontftaen< Wje kentden _ Tigen geest van ons volk beter dan gylieden ! . Hoe menig een geheelen nacht heeft de oproergeest'" vooral die der Galileërs, welke nu in deze Feestweke* by duizenden, in de ftad zyn, ons allen flaep geKost. Qf wy met al die voorzigtigheit iets tegen de waerheit der hoofdzaeke wenfchen te ondernemen zult gy zelve konnen beoordeelen. Hoort  i ï KAJATÏIA S. 311 R . . . Met u verlof! — trien zou toch ook nu de overige buiten ftaende krygsknechten konnen binnen roepen. Het betreft hen zoo wel als dezen. Kajaphas. Een zeer gelukkige inval! Men riep nu alle de wachters, die 'er waren, hintten i daer waren ook nog eenige van de eerst weggelopene in de voor zael gekomen. Toen deze ingekomen en zich op eenen regel gefchaerd hadden , herhaelde Kajaphas in 't kort en even zoo innemend den lof, de toezeggingen , en de noodzaeklykheil, om met hen de zorgvuldigfte maetregelen te nemen, zoo als hy aen de anderen had voorgefteld, — dat ivy daerom niet herhalen zullen. Nu ging de Tloagepriester tot allen dus voort: Kajaphas. Het is nu, lieve vrienden! vooral onze zaek, dat we de Hoofdzaek van de bykomende omftandigheden onderfcheiden. De hoofdzaek is eigenlyk de opftanding van den Nazarener; al het andere behoort tot de bykomende omftandigheden. Ik heb fcherp gelet op uw beredeneerd en naeuwkeurig getuigenis , vooral op het uwe , 0 Bevelhebber! en ook óp dat der twee af» zonderlyk verhoorde krygsluiden ; maer niemand uwer heeft een enkel woord gefproken , om aen te duiden, dat hy zelve Jefus van Nazareth , die weder opgeftaen zou zyn, heeft gezien , zoo als gy lieden hem en op Gabbatha en op Golgotha leerde kennen; ik vrage u: hééft iemand uwer den naekten Jefus (want de linnen doeken,waer in zyn lyk omwonden was , zouden zyn blvvn liggen) van naby, met zyne wonden, zoo duidlyk gezien, V 4 dat  '&$ »E BEVELHEBBERS EN WACHTERS"; oat gy hem daer uit herkende ? — meer wij ik u Voor dit niael niet vragen. — .. Bevelhebber en al zyN Volk:Neen, maer — . , ' Kajap ha s. Geduld, vrienden ! meer wil ik met weten; het overige wete ik wel, en vergete * met. Maer luistert eens toe: Gy hebt hem ^rzvT^ ~ °°k kan i,y onmoge^ °p- g zyn,— dit weten wy uit eene meenigte van redenen maer die voor u niet klaer zyn. Dezen grond alleen kunt gy allen beoordeelen; Indien hV opgefiaen ware, dan moest hy een waer Profeet zyn; maer hoe kon hy dit zyn, daer hy zelve gezegd heeft dat hy drie dagen en drie nacLten in het graf zou blyven? — Immers dan dit grypt gyheden, moest hy eerst morgen avond zyn opgeftaen , wanneer 'er iets aen de zaek zou wezen , dat geloof verdiende. Wat nu het gebeurde betreft, waer van gylieden getuigen waert - hoort my eerst geheel uit, — dan laet zich dat ook zeer wel begrypen. Hy was by zyn leven een toovenaer; en heeft (zegt men) duivelen Uitgedreven. Ikhebbe 'er niets van gezien ; maer de vroomften en verftandigften van ons volk en uit onzen Raed gaven hem de fchuld, dat hv Itemons Uitgedreven heeft door den overften der duivels; — doch die zal hem immers niet uit het graf helpen; - dat verftaet zich. Intusfchen, ?eg men, dat ook zyne jongeren al zoo iets van dat werk gedreven hebben, Nu weten we , volgens onzen Godsdienst, dat de Satan gebied heeft over fcet hcht, en dat hethem gemakkelykvald, een on- we-  B T KAJAPHAS. JIJ weder te verwekken, en de aerde te doen beven; ook dat hy de geftalte aenneemt van eenen Engel des lichts. Het is wel te begrypen, dat zyne aenhangers , in famcnfpanning met de Dsemons , alles aengewend hebben , om de wacht door tovery op de vlugt te dry ven , en dan het lyk te fteelen. Gylieden waert, volgens uwe eigen erkendtenis, genoeg verfchrikt door die bewegingen en valsch fchitterende Satans werken , zoo dat zy het lyk fpoedig onzichtbaer konden maken. — Indien hy opgeftaen is, dat hy hierbinnen trede, gelyk gy, braeve mannen! hier ingekomen zyt, dan zullen wy hem geloven, even als wy twintigmael zeiden , toen hy aen het kruis hing: „ Kom af van het „ kruis, en wy zullen in ugeloven. " O! weest niet bezorgd , dat der waerheit geweld wordt aengedaen ! Hy heeft nu niet meer te doen, dan flechts herwaert te komen, en zich aen ons te vertoonen, wanneer hy die geene is , voor wien hy zich uitgaf. Is hy opgeftaen, — o dan moet zich dit aen duizende —en honderd duizende bewyzen fpoedig doen kennen; dan is 'er geen geyaer, dat zich deze waerheit, zo het waerheit kon zyn , zou laten onderdrukken ! Maer is hy niet opgeftaen , en verhaelt gylieden dan die tovergefchiedenis, welke u van 't graf verdreef, zoo als ze u voorkwam-, en hoe die dan geweest mag zyn, — dan bidde ik u, te bedenken , hoe veel vuur dat zou opleveren voor zyne oproerige aenhangers, om daer meê het zoo ligt vlam vattende Gahleefche volk te ontfteken! Welk een oproer, nog op dit Feest! — welk e'en bloedbad !-r Dit kunt V 5  gI4 DE BEVELHEBBERS EN WACHTERS gy nu nog voorkomen, braeve mannen! Hetftael nu m uwe hand! Hebt medelyden met het elendige volk! —fpaert menfchenbloed! Zulke kloeke mannen moeten ook edelmoedig - ook menschlievend zyn! - en dit zullen wy ook zyn in 't vergelden uwer grootmoedigheid — Het is flechts met één middel te doen; evenwel dit is niet gering, . ik erkenne het, het zou eene waere, een meer dan gemeene grootmoedigheit van ulieden zyn ! — Doetintusichen, zoo gy goedvindt! — Maar zyt gy zoo grootmoedig van te zeggen : „ Wy „ verachtten den geringen aanhang van den gekrui„ figden, oordeelden het waken nutloos , vielen „ in flaep, en intusfchen ftalen zyne Jongeren het „ lyk ; " zyt gy Z0Q grooI:moedig van dit te zeggen en niets anders, en van al het andere , dat flechts het volk ophitfen en toch niets bewyzen kan , te zwygen , zoo behoudt gy eenige duizenden in het leven. By Pilatus zullen wy het wel goed maken, en zorgen, dat u daerom niets zal overkomen; daer voor ftaen wy tiheden in , en bezweeren u dit by den levenden God! Ook die verhoede , dat wy zouden dralen 'met onze bewyzen van dankbaerheit, welke gy meer "dan verdient! (Hy haelt een fleutel uit den zak, en beveelt zynen geheimfchryver overluid , die vier groote zakken met zilverlingen , welke in het eerfte vak der bo■venfte plank van zyn geheimkamer lagen , te doen derwaert brengen.) Uwe verdienften, dappere Bevelhebber! verdienen  BT K AJAPHAS, JI^ nen echter nog andere belooning. Wy zullen al. les by Pilatus aenwenden , om den bffen Knëus zyne Hoofdman's plaets, welke hy zoo onwaerdig bekleedt, te doen verliezen, en deze plaets zal de uwe worden; gy verdient deze, en zelfs eene nog hoogere plaets dan deze. De Bevelhebber en krygsknechten laten zich hierdoor overwinnen , men deelt de zakken onder hen uit, de zaek wordt naer die affpraek be- paeld en aengetekend — alles zeer fchielyk en haes'tig , en het krygsvolk gaet wel te vreden weg. XXI. Kajaphas weder alleen met zyne Raeüsluiden, jSfa dat de wagters weg waren, gevoelde Kajai phas zich zoo uitgeput, dat hy als gehed verzuft zat, en de overigen waren voor een poos als verfiomd; —— echter, daer het'zoo boven alle hoop en verwachting gelukt was , — begon men wel haest den Hoogenpriester eenige pligtplegingen te maken ; maer allen waren teffens in zekeren zin blyde, dat zy van elkander kónden gaen , nadat Kajaphas met eene gedwongene of gemaekte gerustheit gezegd had: Kajaphas. Voor ditmael althans hebben wy vry veel verhoed, en gefluit. Gebeurt 'er meer, ~- dan ty d en raed ! Hier,  31°- kajaphas ALLEEN MET ZYNE PtTMtïaft -^0/ Weidden ze van elkandor • ~ XXII, , Een der te voren gemelde Daglooners met eenen der omgekochte Krygsknechten. .Daglooner. Gy zult reeds uw loon weg hebben, niet waer ? s Krygsknecht. Ons zal niets gefchieden Wy hebben het afgebeden. ë^meoen. Daglooner. Wat afgebeden? wat had gv aftebidden ? By Krygsknecht. Dat wy ons ^ den hadden laten overwinnen, en men ons toen het Ivk pntflal. J* Daglooner. O gy fchurken! ^Krygsknecht. Vraeg het onzen Bevelheb- Daglooner. Daer moet zilver onder gefpeeld hebben. Heb ik u niet zien aenkomen by Jojakun en uw ganfche boodfchap gehoord ? Krygs*  DAGLOONERS EN KRYGSKNECHTEN. 31/ Krygsknecht. DeHoogepriester heeft waerlyk verflandig met ons gefproken. — •— Niemand onzer toch zag hem, — het lyk moet dus geftolen zyn, en dan komt het op het zelfde uit, of wy geflapen hadden. Kajaphas is zoo een gierigaert niet als die Jojakim, dat verzekere ik u. Daglooner. Ik mag het lyden. Met dat al fpyt het my; ik hebbe nog een paer dagloonen ia één uur verdiend. Krygsknecht. Hoe zoo"? Daglooner. Ik heb uw eerfte boodfehap niet om niet aen eenigen medegedeeld. Krygsknecht. O gy fchurk ! zegge ik nu ook—gy moogt het wel fchielyk weder te rug halen en herroepen,— of het zal u flecht bekomen , enz. XXIII. Rabbi N a p t ii a l i, (*) by zyne Vrouw en Kinderen. Hy komt in de jiaepkamer', waer zyn vrouw en kinderen nog puimerden , wekt haer op met eenen grooten ijver en zegt: »oofc God met my ! hoort, wat ik vernomen hebbe i De gekruifigde is opgeftaen ! De geheele wacht (•) Zie hier voor net Yde fluit der aofle ArumjHo, «Udz. ij<—133.  $t8 rabbi naphthali met de zyne.' wacht werd door eene aerdbeving verdreven, en heeft Engelen gezien. Ze zyn reeds by de Priesters geweest, om de zaek te berichten. De Vrouw en Kinderen. Is het mogelyk? — is het welzeker? — welke Engel Gods heeft u dat gemeld ? Naphthali. O.' twee geringe menfchen moesten my , buiten hun weten , dit vreugdewoord aenbrengen. — Hoe wonderlyk leidt ons de Heere ! - Myn knecht was beneden in het huis bezig, en hoorde, digt aen onze huisdeur, twee kareis een kiyg^knecht en een daglooner, met malkander fpreken, zonder dat deze hem gewaer werden, enz. Vrouw, Maer, lieve man ! gy laet u fchielyk innemen door een enkel gerucht. ■ - Zulke Hechte menfchen konnen zoo wel de eerfte als de tweede mael liegen. Naphthali. Ontneem my myne vreugde niet. Vrouw. Spoor eerst de waerheit ter deege na, en voed u met geenen ydelen waen. XXIV.  XXIV. STEPHANUS. (ontleend uit mattheus XXVII, $t, 53 •) Op den eerften dag der weke na den dood van Jefus lag deze braeve man in den zeer vroegen uchtendftond, onder den ftryd met zwaere twyfelingen , dus te bidden: JE"euwige ï die de waerheit zelve zyt! help my uit dezen nacht tot licht, ik worftele door zeeën van twyfeling ; zo uw rechterhand my niet houdt, moet ik verzinken. Jefus is geftorven • *t is uit met hem! en zou ik die ftoutmoedigfte aller uitzichten, de gedachten, durven botvieren, dat gy hem zult opwekken ? O hoe flaet my de errinnering terneder ,dathy, die hem aenkondigde, zyn getrouwe Voorlooper, ook van kant geholpen is gelyk hy, op wien hy wees ; uit is 't ook met dezen, en wel al voor lang! Joannes onthoofd ! Jefus gekruifigd! en geen van beide hielp zich zeiven, — hielp den anderen, — God hielp, geen van beide 1 Ter-  '32 s t e r H A w u s. 7Wy Af MA , en zich nog dieper vernedert en op het aengezicht nederwerpt, wordt hy gejloord; — daer klopt iemand aen de deur. Een eer. waerdig Jood, doch geen Jerufalemmer, een vreemdling treedt binnen. De Vreemdling. Durve ik u flooren? vroome man ! ik kome flechts, om u te zeggen • „ Het is niet uit met Jefus ; Hy'leeft « Het is met mt met Joannes, die hem voorging; de Heere heeft hem opgewekt, om Hem te volgen in zyne heerlykheit. Hy was de eerfte, dié voor Hem ftierf; hy is ook de eerfte, die door Hem leeft en komt u zeggen , dat gyden Heere zien, ennude eerfte zyn zult, die God verheerlyken zult, door voor Hem te fterven. Stephanus! kent gy 'hem dien gy uwe zonden beleed, en die u doopte in den Jordaen ? — Ik ben Joannes. Omhels uwen Hy omhelst Stephanus, en- verdwynt. — XXV. Rabbi Naphthali op zyne kamer. JBCy kon het niet met zich zeiven eens worden hoe hy het gerucht der Opftandinge van Jefus best zou  RABBI NAPHTHALI. ^«1 zou nafpocren , en beval nu eens zyn ziel der Ui~ d'tnge Gods, dan weder begon hy te iwyfelen, ofhy wel tot zckcrheit zou komen ; vooral om dat deze genade te groot was voor zoo veel ontrouw, als hy zich zeiven geduurig toefchreef. Straks treedt een beminlyke als verjongde en in kracht herftelde grysaert, zonder zich aentedienen, ter kamer in; — nooit zag hy fchooner Gryzèh , en hy vSrfchfikte niet, hoe onverwacht ook de verfchyning ware van dezen Feestreizigëri De Grysaert. Den Heere is geene genade te groot; Hy lieft het ecnvouwig vertrouwen. De Heere. is opgeftaen , en heeft my opgewekt; — hy heeft zynen Voorlooper opgewekt; deze, die de eerfte voor hem geftorven is, is de eerfte opgewekt, en mij bracht hy by Joannes , my, den laetften, die,op den dag zynes doods, in uitzicht nae hem ftierf. Hy was myn gebed. Eerst vond •ik hem als een kleen kind, vluchtende nae Egypten; nu vond hy my afgclecfden Grysaert in het jrraf, en geeft my het eeuwige leven weder. Abihu is myne voor u onbekende naem (*). Gy Tnoet myne zoonen in den naem van hunnen vader -zeggen, dat zy den Heere zien zullen. Ik wele .niet,-of ik hen elders , of op een ander tyd zal mogen verfchynen, 't zy hoe.de Heere wil, het is wel! Zy wonen enz. — _ Dit beduidende verdwynt hy. — —~ — XX VL £*) Zie van dezen het ifte flut der softe Afieeling hier vaal Madz. 106. en de daer scngel.aeMe plaetfen uit het iftt D t ï t fleïes wei-is. v. D L h L. X_  XXVI. Rabbi Naphthali met Ben Haggai. (vergelykt ali voren.) JB en Haggai. Hebt gy mynen Jnred niet gezien ? >—— dien Jared enz. — —. . Naphthali. Ben Haggai zonder leidsman! Ben Haggai ziende! o hoe veel genade wedervaert my! — o hoe zalig ben ik! Ben Haggai. Kent gy my? vriend! — Ja; Abihu verfcheen mij , voorfpelde my, dat ik den Heere zien zou. — „ Gy zult (zeide hy) „ den „ Heere zien, en hem , die u dit voorfpelt. " —. te gelyk roerde hy myne oogen aen, ik zag hem,' maer hy verdween. Naphthali. Ook ik zag hem, Een Haggai! en ik zoeke zyne zoonen. Gelukkig, dat ik my "by u weder kan verkwikken! — Gy bezit myn vol vertrouwen, en ik klage den eerften broeder den besten, wat my bejegende. Ben Haggai. Klage! weldra zal troost deze klaegftof en myn medelyden verbannen. Naphthali. Ik zocht met het eerlykfte oog. merk nae Epaphras, dien ik op dit Feest leerde kennen voor eenen waerheiüievenden maer ver- dool.  RABBI NAPHTHALI MET BEN HAGGAI. 323 doolden mensch. Ik was vol vrolyke verwachting , dat myn wedervaren hem geheel zou overhalen; — maer — hoe ontvvorftelde hy het geloof der waerheit! hoe plaegde hy my met twyfe- lingen en tegenwerpingen tegen de veii'chyning, welke my te beurt viel! Ben Haggai. O vriend! wat hebt gy gedaen ? Een in 't geheim verleende genade, zonder een zegel, dat zich openlyk laet vcrtoonen, zonder eene blykbaere roeping, om die openbaer te maken, — hoe diep moet men die in het hart bewaren ! — flechfs de meest dringende behoefte of onrust van eenen derden moet die uit het hart dringen. Doch de tyd zal komen , wanneer de waerheit voor allen ter baen gebracht zal moeten .worden, «, doch ook dan zal zy niet voor allen dierbaer zyn; «— maer de fchande, als ze niet werkt, gelyk behoort, zal dan met geen recht op ons komen; —• — nu moet alles nog in ftilte blyven. Naphthali. Ik erkenneuverftandiger, myn Vriend! —- hoe veel wordt my de genade Gods ook binnen één uur toegedeeld; — by al het andere ontbrak my nog dit bezef; en ik danke, zoo .hier voor als voor al het andere, mynen Ontfer- mer. Dan gy zocht — en ik zoeke laet ons ra vaneenfeheiden, —— de Heere brenge ons haest weder te famen I X * XXVIL  XXVII. Ikabod van Nazareth aen zynen ouden Bloedverwant (*) (vergelykt als voren Mattheus XXVII. ja, 53.) 3D)t vrede Gods zy met mynen waerden bloedverwant! — Eindlyk na zoo veele jaeren hebbe ik gelegenheit, u weder eenige regelen toetezenden ; en *c geen my nog meer verheugt, is het vooruitzicht , dat ik u na een vierde jaers niet flechts een brief maer een geheel boek zal laten bezorgen. Hoe meer ik in jaeren toeneme, des te meer vertoont zich in my dezelfde — juist dezelfde —. fchryflust van mynen vader, en het fchynt wel, dat deze daer van eenig voorgevoel heeft gehad. Ik hebbe nu drie boeken gereed , en alle drie geheel laten affch'ryven, opdat my niet overkome 't geen het onwaerdeerbaer boek van mynen vader trof. — Een boek der bedryven van Jefus, , een O) De zelfde, wien hy, twintig jaeren of meer geleden, over het door hem geërfde doeh verbrande boek zynes vader, had gefchreven; ziet I. Deel, ade ^eeUns het XIV. en XVd* stak, bladz. 353—.affa.  IKABOD VAN NAZARETH. 325 een boek van het lyden van Jefus ; (o ! hoe leerde ik begrypen, waerom myn vader in zynen ouderdom fineekte, dat Go j hem toch opeischte, eer hy zien moest, hoe zyn Volk zich aen den Mesfias bezondigde!) —- en een boek der verfchyningen. De twee eerste hebbe ik niet voor u laten affchryven ; — gy krygt vvelligt diergelyke in uwe woonplaets; maer van het laetfte is er een affchrift voor u onder handen, en dit zal gereed zyn, om u op den ftraksgemelden tyd toctezenden. De Inhoud is deze: „ Na den dood van Jefus, ten dage zyner opftandinge, zyn door zyne kracht veele lichaemen van reeds geftorven mannen en vrouwen opgeftaen, en aen verfcheidcne rechtvaerdige en vroome menfchen verfchenen." Een gebeurdtenis, die met eene meenigte andere voorvallen midden in dc werelt gefchiedde, en waer van de werelt nochtans niets weet. » Ik gelove niet, dat ik juist daerop gevallen zou zyn, om deze verfchyningen te faemen op te fchryven, indien niet de Godlyke ontferming ook my, myn waerde vriend! ook my met eene van dczeverwaerdigd had. Ik beyverde my van voorlang, de hoofdzaek in het oog te houden. De eer van Ifraël en het Godlyk Ryk van Cliristus waren de ziel myner wenfchen, verwachtingen en pogingen; en ik ftreelde my met de denkbeelden van engelen , van verrezenen, van verfchyningen der heerlykheit van God, die zich daerby zouden vertoonen. Van daer vroeg ik niet zeer byzonder nae eenige enkele ' Openbaringen uit het Ryk der Geesten of der dooden; want het verlangend uitzicht op de geX 3 heek  J!.f5 IKABOD VAN NAïARlTiï heele haest aenfpoedende en fchiclyfce openbaring van zyn Ryk nam myn gemoed geheel in, en dit verlangen hield den -redelykften yver in my levendig , om alles daer voor te doen, te waegen, en te lyden. — Maer daer en tegen liep ik gevaer om al het Godlyke , dat flechts eenvouwig was , niet in het grootiche viej , en langzaem voortging, — te verwaerlopzen , ja eindlyk met 'er daed te ontkennen en te verwerpen. Intusfchen hield God my fteeds in demoed en in het gebed en fchonkmy die onbcgryplyke groote genade , van my eene zoodanige, nooit gezochte, nooit verwachte verfchyning te laten wedervaren , en my dus uit myne gevaeriyke doling wegterukken. Mainan , de zoon van den zaligen Rabbi Eliëzer in Juda, welke in het laetfte levensjaer van Jefus ftierf (*): — deze en myn vader verfcheenen my op den weg, als ik van eene ongelukkige weduw kwam , na dat ik myne lustloosheit zoo verre overwonnen en te keer gegaen had, als nodig was, om die bejammerenswaardige vrouw te helpen en te vertrooften; eene omftandigheit, welke my al my. ne levensdagen een fpoor te meer zal geven tot weldadigheit. Eer ik nog de beide mannen bekende voor die zy waren, yerhaeiden ze my zeer langzaem doch met veel ernst het volgende uit een gefprek van Jefus met zyne jongeren: „ Het . (*) Ziet vu dezen bet lilde Stok der eerfte'ïfihéliag, bhdz 16—=o. eri het lilde, IVdc en Vde Stok der derde Jfdeeling', Hadz. 270—aai. iihet eisjte beu,  AEN ZYNEN BLOEDVERWANT. 327 „ Nog een kleene tyd , en dc werelt zal my niet meer zien , maer gy zult my zien; want " ik leve, en bok gy zult leven. Ten dien dage zult gy bekennen, dat ik in mynen Vader ben, " en gy in my, en ik in u. Wie myne geboden ' „ beeft en die behoudt, die is het, welke my hef „ heeft. Die my liefheeft, die zal van mynen „ Vader geliefd worden, en ik zal hem liefhebben, „ en my aen hem openbaren." Toen zeide Judas Thaddcus tot hem dat Ikabod ook gezegd zou hebben. — „Heere! watis,dat. datgy uons „ wilt openbaren en niet aen dc werelt?" —— de Heere antwoordde hem, en antwoordt ooku: „ Wie my lief heeft, die zal myn woord bewaren , en myn Vader zal hem lief hebben , en " wy zullen tot hem komen en woningen by hem ,, maken. " Bezefc gy die godlyke Leer; zy leert ons demoed, en fchenkt ons de Godlyke vreugde; zy zegt ons het welbehagen des Vaders-, én gebiedt ons, met verder te vragen: " Waerom? —" Het gebed* beloop dezer verfchymnge, zoowel als van alle de andere , waervan ik bericht ontvangen hebbe, - zult gy in het boek zelve met alle de omftandigheden befchreven vinden. • Het is ongelooflyk, zoo lang men het met by ondervinding weet, welk een weldaed 'er n zoodanige verfèhyning ligt opgefloten. Dan ondervindt men eerst recht, hoe orgelovig ons geloof was aen het Gods-Ryk, en aen de opftandmg der dooden ; dan ondervindt men , hoe veel waerheit , rust, werkzaemheit, zaligheit in de andere weX 4  3^8 IKABOD VAN NAZARETH &C. relt zyn, — cn hoc veel Q rampfpoed en verwarring in deze Doch w'at fc^l ea daer^ ^ Jk deed eaiegdofie, «ta ik^ lf e fB neraen» om den toeftand myner £ eletebefchryven 5-ik 2eIve ^ ƒ e< der^!?, ,0nderV°nd' ~ e» lk een £ Jen dlS b.bCn' diC myZ0° iets llad *£ 1 n heS l' ~ Ja inderdaed «^mand zou my L n ebben konnen befchryven> Ge F v o^;;;"'^ —Ste va°n zu, e voorvallen , 200 vaek ik d groote verbaesdheit,enduzalze ook by u d * Ook gy Zll!t verwonderd ftaen over GodsToe Zond„ dat de werelt dit ziet of begrypt. ' Met verwondering en verbaesdheit zult gy eemv. bondode der geloofwaerdigfte vooralen ^ dien aert in het boek lezen (en ik wete dat 11 2j-iet allen bekend zyn) die e'bl den tyd van veertig dagen in ons Land gefchkd zyn. Ik gclove, dat de werelt dP kTi lvkü 7n„ i,0„ C de boeken naeuvv- worden wit rl^H wanneer, alles befchreven zou ■molden, wat de Heere en de opgewekte Eertriin gen zynes Ryks binnen die veerËr d ,7 T gedaen en gefproken hebben. * ^ °P ^ — Doch ik breke hier nf waerde vriend' vaÉ'r 1*i*" n°g iets » vuuju. van t geen onder ons en in ouzp niaegichap is voorgevallen, ^ °"Ze XXVIII.  3-9 XXVIII. TRIUMFZANG, in laeter tyd, by het'overdenken van het gebeurde by de Opftanding en vooral met de wachters, opgezongen (*). ooft den Heer! zingt Hem nu pfalmen! Jefus Chriftus overwon! Vlecht den Overwinnaer palmen, Gy, wier hart naeuw fchreiën kon, Toen Hy ftierf! Die levensbron! •Styg naer 's Hemels hooger pfalmen! Klink, o Lied des Lams! in 't oor Van der overwiun'ren Koor. Over» Deze navolging van een der liederen van Klopstock hebbe ik uit de Proeve veilt Geestlyke Oden en Liederen, door den Eenv. Heere van der Berg, met eenige weinige verardering overgenomen, en aen 't einde geplaetst dezer jipdee/inge, in ftede van twee Beurtzangen van Engelen, welke de Heer PrENNiNGER. hier plaetfte, doch die ik niet zoo gefchikt aenzag voor het nut en den fmaek myner Nederlandfche Lezers. N. V. X 5  33° Triumfzan©, Overwonnen, overwonnen Heeft de Heer der Heerlykheft) Naeuwlyks was de rnst begonnen, Die Hem was in 't graf bereid, Toen Hy iïraks, met majeftcit, Weer verrees; zyn wonden konnen Nu verftrekken tot bewys Van zj-n duurbeh'aelden prys. Heuvelen, rondom Gods dooden, Rots en klippen beefden fterk, Toen dc ftonte wachters vlooden Voor het Godlyk Wonderwerk; Nutloos Waekt gy by de zerk, Wachters! op 't bevel der fnooden, Als Gods Engel nederdaelt, En een Jefus zegepraelt. Weest getuigen van dien zege, Die 't geweld des doods verbrak; En of fchoon men u bewege, Daer des vyaiids laftcr fprak, Daer de rotsfteen dender fprak, Wie 'er dracide, loog of zwege, Niets bewoog der Boden moed, Stierven zy, dan fprak hun bloed. VYF-  VYF - EN - TWINTIGSTE AFDEELING, ' van de VeRSCIIYNING aen MARIA Magdalena tot die aen Petrus. L HET ONTWAKEN VAN JESUS. Dit is flechts een gedeelte van een gezang, dat Stephanus des morgens ontwierp, toen hy in den nacht, nadat de Dooper Joannes aen hem verfchenen was, droomde, dat hy van dezen eenen Lofzang had hoor en zingen op de Öpflandtng: Jefus Chriflus ontwaekt, en opent zyn vriend'lyke oogen Zachter, gcrulccr nog, dan Hy wal eer van den fluiuicr ontwaekte, „Vader! myn Vader!"-- deez' was zyne eerfte gedachte; — de tweede: Zyne moeder Maria; de Kerkbruid de derde; ja, Amen! Meer dan aen Vader, Moeder en Hemel hangt nu zyn harte, Hangt zyne liefde aen haer, waer voor Hy den dood wilde lycbn. Glo- 331  S32 HET ONTWAKEN VAN JESUS. ' C1Wie?C* Hy haCr V°°r ds eenEruid^ «"* * «y, Vrolyk, gelyt als een Held 2ich verheugt op denp.egtigen Feestdag, GaoHy vol huiler langs de verhevene paden van zege __, UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAeL. (Stukswyze.) (ontleend nit BTsttt.u, XXVIII, t. Markus XVI, ,. Luka, XXIII, sö en XXIV, i. Joannes. XX, s.) JETpilig zy voor my deze nachtffonde, 0p welken ik het gebeurde van den henigften dag, zoo goed ik die wete en kon vernemen, mag aentckenen. Cc dageraed van den eerften' dag der weke was nu aengebxofcpb. De minfte onzer vonden den flaep en nog minder troost van God. De Leerlingen en Vriendinnen des Heeren hadden afgefproken, huiden morgen vroeg nae het graf van Jofeph' te gaen, cm des Heeren Lyk te balfemen. Allervroegst, was Maria Magdalena in de weer —h* Zy, die hoogbegenadigde Zondacres, die verlost was dit het geweld van zeven Geeften, "Zy, die duizendmael zeide, wanneer wy haer om het vuur haere* liefde gelukkig roemde z „ Wie „ veel  UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAeL. 333 ,, veel vergeven is, die lieft veel! " —— Zy, de meest verflagene en elendigfte onder de vrouwen, des Heeren moeder uitgezonderd, zy wan¬ delde reeds, toen het nog maer even ichemerde, met de zuster der moeder van Jefus , die haer dikwyls voor het bezwyken moest onderfteunen van wegen de fterkc aendoeningen, en met Salome van den herberg langs de duiftere ftraeten der ftad ten grave. Duizend oude fmarten werden by elke fchrede opgewakkerd door de erinneringen aen 't geen eergisteren gebeurd was. Doch zy fterkten zich onder 't gaen, zoo goed zy konden , door het gebed, waer door zy zich ook herftelde van een zwaeren fchrik, wejke haer onder de poort overviel, daer een man, die wel nae een krygsknecht geleek, op haer kwam toeloopcn , en haer zoo fnel als een pyl voorbyvloog , zonder één' woord tegen haer te fpreken. Joanna, de gemaelin van Chufa den Stedehouder van Herodes, en nog eenige andere Vriendinnen van Jefus maekten zich gereed, om met de fpeceryën ter zalvinge te volgen. Deze hadden naer hcuren rykdom gekocht om daer door in den dood Hem te eeren , dien zy in zyn leven niet genoeg hadden konnen verheer.lyken; de armer zusters gingen voor uit, om alles by het graf gereed te maken ter zalvinge. —— I I I.  334 I 11. 0 e eersten in het gaen nae het Graf. CVergelykt de plaetfen, in het vorige gemeld, ca Markus xvi, 3, 4.) «H$ARiA Magdalena, diep zuchtende en fterk bewogen, by de intrede in het hof van Jofeph. Welkom! welkom! heilig hof! o Gy eenige bron onzer fmart — en onzer vertrooftinge! — zyn wy by U! Maria. Ach ! mogten wy in het Paradys hier boven elkander verwelkomen, — daer — niet hier— daer is Hy, — dien onze ziel liefheeft! — (Zy barften alle drie in een vloed van traenen los.) •—— Wat verfchrikt u? — —- Maria Magd. Myn God! die ontzachlyke fteen! — vergeefschis het, dat wy voortgaen!— wie zal ons dezen helpen afwentelen? —— Daer is het uit met ons doel, altans wy moeten wachten, of te rug (Zy ziet intusfchen ge- duurig nae de fpelonk.) Of zal ik te rug gaen, om mannen te halen? — maer ik durve byna niet alleen te rug gaen. ■ Maria. Wat verfchrikt u nu weder? , Ma-  de eersten in het (hen nae het graf. 335 Maria Magd. O ziet gy! ziet gy wel? _ de fteen is weg! S al ome. Bedriegt gy u niet? (inttu* fchen komen ze nader by.) Waerlyk! M aria. Waerlyk! —~> Het graf is open! Maria Magd. Myn Godt myn God! hoe hebt gy ons verlaten! wat nu te doen ? — Daer ontroofden die tygers ons nog den laetften troost! Maria. Ach! ons elendigen! — wat is ia dit geval te doen ? Salome. Het moet den Jongeren bericht Maria Magd. keert zonder fpreken' te rug, en Jpoedt zich van haer weg nas dsftad, om de jongeren optezoeken. Salome, Is het lyk wel geroofd? Zuster! Maria. Ikbeve, gyzult het toch niet wagen, verder te gaen! — wat is dit anders dan vyandlyk geweld! meer dan tygers woede1 meer dan de woedende wraek des Satans! Salome ,ook van vreze overwonnen, en M a r r a zien met vreesvolk en nieuwsgierig rondsom geftagene blikken nu gins dan derwaert —-— gaen ook — langzaem —— nae de deur van hei hof, en vervolgens wat fneller nae de ftad te rug. IV,  S3Ó" I V. Petrus met Joannes. , «Joannes. Laet het u niet berouwen, myn broeder! —- indien God ooit zynen Geliefden eenen flaep vergunde, 't was deze, om uwe afgematte ziel te verkwikken. Petrus. Ja, maer nu heeft men om ons vertoefd, en wy hebben verzuimd. De vrouwen zyn ze'cerlyk alleen weg, maer konnen den ft«en ntet wegfchuiven Zyn de andere nu ook gereed? by zich zeiven. Ach! voor welke kwellingen ben ik al weder ontwaekt! J o a n n e s. Wy willen zien j — — De zon is naeuwlyks opgegaen." Petrus. Ach! hoe vreeslyk is haer glans voor den elendigen! Zy gaen zien , of de anderen gereed zyn ; die zich al van tyd tot tyd in de Paeschzael te faemgevoegd hadden, en in de kamer deur ont* moeten zy de vreeslyk omfelde Maria Magdalena. V.  337 V. Maria Magdalena met Petrus en Joannes. (Vergelyk Joannes XX, 1.) M. M. Zuchtende en doodsbkek kan eerst niet fpreken, — geheel ontfteld zien de wee Jongeren nu haer dan elkander aen. Joannes. Arme zufter! wat is het toch? M. M. met de hevigfte aendoening. O God! men heeft ons den Heere uit het graf ontroofd! Waer mag men hem wel weggedaen hebben? P e t r'u s flaet op de horst, en Joannes ziet al biddende ten Hemel; zonder een oogenblik tyds te verliezen , loopen zy allen voort door de ftad nae het graf van Jofeph. Petrus roept alleenlyk aen Joannes en Maria toe: „door de kleene houtpoort „ is het nader." maer verder wisfelen ze geene woorden. V. PEEL. V VI.  333 V I. Petrus en Joannes by het graf. (Vergelykt Lukas XXIV, ia. Joanues XX, j r.) Ji? e t r ü s, by de fpelonk komende. Hoe ftil is het hier! . Wat is het ? ^ Joannes, die vroeger by het graf kwam, en in de fpelonk gebukt had, treedt weder te rug uit den ingang van het graf, keert zich om nae Petrus en zegt geheel ontfteld: Ik zie de linnen doeken, en anders niets! Maer ik zag zoo even nae dc zon, en ben van daer wat blind, —— kom gy, Petrus. Laet my binnentreden, Broeder! (Joannes gaet voor hem uit den weg, en Petrus, binnen in het gr af zynde, roept hem van daer toe:) Daer is geen lichaem; de linnen doeken zyn 'er, de kleene en het groote kleed, —. hier vinde ik ook de hoofddoek in orde faemgevouwen op zich zelve —. —— — kom toch —— en zie! Joannes gaet 'er binnen. Zy ftaen nu by deze dan by die doeken met ver* laesdheit ftil, en weten niet, wat zy zeggen of denken moeten. By het inademen der balfemlucht overvalt hen al de fmart der liefde voor hunnen geftorvenen Meefter en Friend; en zy veegen de traenen mit de oogen. =—— ——- „  939 V 11. de zelfden, te rug keerende van het graf. (Vergelykt Joannes XX, 10 by het vorige.) j£n het gaen uit de graffpelonk zien zy rondsom en overal henen, en de zelfde ftilte houdt aen. Petrus. Wat moeten we hier van denken? irsyn Broeder! Joannes. Ik wete niet, wat ik denke, —ik wandele op een zee van tvvyfeling — ■ ■ maer 'hy reikt my de hand niet toe, gelyk hy wel eer u deed. Wanneer hy eens opgeftaen was! —. — «—s maer neen, dat durve ik niet denken. Petrus. Vlied, vlied weg! vlied weg bedrieglyke hope, die ons elendiger maekt dan ooit! Joannes. De woede der Priefters moet hen aen gedreven hebben, om het lyk wegtenemen; maer — die in orde liggende doeken! ——» Petrus. Juist daer is deze woede allerzichtbaerst! Wie weet, of ze hem niet maer naekt op Golgotha ili een kuil geflopt hebben; en dan was het de zaek der Krygsknechten, om dat fyne En* Y a nea  34® PETRUS EN JOANNES. nen nae zich te trekken; mogelyk zullen deze dit ftraks nog wel komen halen. Joannes zucht, ziet biddende ten Hemel, en ftaet, zoo wel als Petrus, ftil van verbaesdheit. Hoe is de balfemgeur reeds uit de grafplaets verdwenen ! Petrus en j oan nes, ten Hemelziende, ontdekken een vlucht vogels, zwevende-vrolyk in den glans der morgenzonne; (het was een verrukkend Jchoone en heldere morgenftond) — en klapwiekende boven hunne hoofden. Joannes. O! Vader.' Hemelfche Vader! zonder wiens wille geen moscbjeop aerde valt, ——— floeg gy geen acht op het lyk van uwen Geliefden? Petrus 01 hoe drukt alle fchoonheit der fcheppinge my ter neder! hoe maekt alle vreugde my treuriger l Joannes. Ja waerlyk, wanneer zy het hart niet overvloeien en in den ftroom der vreugde mogen medevoeren, drukken ze het des te flerker. Petrus. Ja drukken ze de elenden te dieper in't gemoed, ►— ach! Broeder! die worden des te onvergeetlyker , en 't geen ons moest verkwikken , fchcurt fteeds de oude wonden te deerlyk weder open. Joannes. Hoe meent gy dit? Petrus. Ach! waer ook en wanneer in ons leven weder een ichoone morgenzon blinkt —- waer ons in ons leven een balfemgeur omringt, —~ waer vogels zingende over orze hoofden zweven Joannes. — Daer wordt dezeJammermorgen en de jarnmergebeurdtenis weder op nieuw leven-  PETRUS EN JOANNES. 34I ven de in onze ziel. — Gij hebt het recht, Simon ! ach! maer al te recht, indien God ons nier. troost. Hy heeft ons gewond, — Hy alleen kan ons hee- len — en zal ook — en zal ook ! Dikwyls komt my alles voor als een benaeuwde droom, die eindigen zal; — Broeder! — die eindigen zal! Petrus. O ware het zoo! — ware het vorige • maer niet een vrolyke droom, die geëindigd is! —— VUL De andere Maria met Salome. in vervolg van IJl. (Vergelykt Mattheus xxviii, 5—7- Marius xvi, 5—7-) IvS^alome. Ah zy een 'twintig fchreden van het hof te rug gegaen waren. Zie, Zufter! daer is immers niemand op den weg; en daer loopt geen andere weg hier omftreeks nae het hof als deze. Wy zien geen zweem van menfchen, die we te vrezen zouden hebben. Kom ! wy wagen het in Gods naem — ik moet —- ik moet nog ééns het graf bezien. Y 3 Ma-  34? DE ANDERE MARIA MET SALOME. «ï1te,a' *Wel dan'God teie °"s! <* *- klrTri\\Hkkende °m in ^grafie zie., zacht tn toor: DaeriséeoJóngéhDgin. %wria' ^ *er jUh' «*''**#*, ontdekt den ogmeer dan Salome, en beide treden terug. UE Jok geling komt eenige treden nader by l ^ fpreckt moedig, bedaerden met den toon van vertrouwlykheit: Vrouwen! Verfchrikt niet van oiefa'LTf li** ^zoekt;~J^us vanNazareth, d en n en krö}fig(Jp. _ Hy fc ^ fe ^ ^ n er h 3,SHy Uliedcn ëeZeSd Komt Hv T: °°k ae" Eetrus: 'dat Wy >'s opgeftaen. p!e£Sr,te ^naeGalilea,ZooalSHy zo%fPTlm'* m Verhleeh vm veegde,. d>, 4 • ^ 2* Wdffl «" Jongeren, en baden intusfehen fteeds met een v% ve rouwen by zich zeiven, dat God, hoe zwak 2* pok waren, haer niet mogt laten bezwyken, maer ver. Merken tegen den inrhed der hevige aendoenlngen heurer harten by het omvangen, van een zoo onver', wachten last. IX  343 I X. Maria Magdalena; (ontkend uit >!»«« XX, n —17. en XVI' » en Ie') fëy'was nu weder by het graf gekomen, — «Zr Pö,-OT «2 Joannes reeds te rug gingen; — daer 2tf , maer hoe fchoon ook hier de natuur zich vèrtoone, —. hoe krachtig de balfemgeur en , — hoe lieflyk de fchitterende morgenzon , — hoe zuiver de bheuwe Hemel, hoe i:eflyk het morgen- gejuich der vogels, hoe verrukkend de bloeiende Hoven — dit alles is niets voor de treurige Maria; zy denkt nu niet, te ftaen voor de opene ftaepkamer van dien groot en 'Konings -zoon , dien zy lief had . maer voor de ontheiligde grafplacts van zyn vermoorde lyk, dat ze nu geftolen acht. Dit indenkende, jammerl zy over het gemis der gelegenhei t tot die vertrooftende eerbewyzen , waer in ze nu nevens haere vriendinnen nog den helften troost dacht te zoeken, ze jchreit voor het graf met een aenhoudend fchreïèn, . • haer bèfluit is — daer hooploos te blyven wenen 3 — nu eens buigt ze het vermoeide hoofd, of tegen de rots — of op den arm , die op de grafplacts rust, — dan ftaet ze weY 4 der  344 MARIA MAGDALENA. der op _ droogt de traenm ^ _ ^ ^ in Ir Tr. doende> -zkt ze twee '« het graf zetten , den eenen daer het hoofd . *«■ * f** »» lyk gelegen zoT^V'?TWEE' Vromve! hoe weent ^ Mar.a Magdalena (zich oprichtende, zontl Wiewdde™ ™°nnen wezen mog- SaT7 de fmart ahe bedenkingen ver¬ doofde buiten de begeerte T , M vlette, onnets van het dierbaer 0* te Keten.) .—_ Om „ hem gelegd hebben! y iW*r * wachten keer{ ^ twee die in het ledige grafflonil^fZ ^ lyk niet kondengeven, -. enwyktweder te rug om alleen _ te menen; nu ziet ze eenen man. 1 Ueze Man. Vrouwe! wat weent gy? VVien «ockt gy?' Deze, dacht zy, was bulten twyfel een van Jofephs bedienden, welligt de ho venier, ën zyn vnendlyk vragen opent meer of min haer hart. M. M Heere! hebt gy hem weggenomen, dan zeg het my, waer gy hem gelegd hebt, zoo Zal ik hem halen. ' De Man. Maria! M M. kent de J}em van Jefus zoo duidlyk, *ls of hy flechts zyne vorige gefprekken met haer vervolgde ,< Dit kennen bracht een oogenblik van byna doodlyke verrukking van blydfchap voort; maer deze ftemme der meest vertrouwde vriendfchap, die nu voorkwam als ware zy nimmer afgebroken, door- drong  MARIA MAGDALENA. 34^ drong teffens haere ganfche ziel als een verkwikkende doodverdryvende Levensbalfem. — Zoo fnel als de blikfem wendt zy zich nae hem toe, zag hem in 'f aengezicht, viel op haere knieën, — omvaltede zyne voeten, en zeide: Rabboni! Jesus, bukkende, biedt haer de rechterhand en heft haer op. Houd my niet op; gy allen moet my nog zien. Ook vare ik zoo terftond niet om hoog tot mynen Vader! Gae nu henen tot myne broederen, en zeg hen: „ Ik vare op tot mynen Vader en tot „ den uwen, "en tot mynen God en den uwen." Hier op verdween Hy. Zy aenhad en loofde, nu eens hiid op juichende, dan als verftomd wegzinkende op de pleet s , daer zy zyne.yoeten omvat. had. Daerna gaet ze — —, — X. ENGELEN, zwevende boven Maria Magdalena, zich in ryën verdeelen, fin al zingende 's Heilaiids woorden vol verrukking maer teffens in een heilige zachthcit nazingen. DE EERSTE RT. Zoo veel mogelyk de ftemme van Jefus nabootftnde „ Maiia! — Maria! — Maria! —" Y ï N»  34<* B N G E -i E N. Na ied.r woord plegtig rustende, — . ieder woord met nos fterker gevoel en met nog meer gelykheit aeu de ftemme va» Jefus. ^ L L E DE R T Ë N. Uitverkorene! Zaligde! Eerfte! - Wie heeft,_ dien wordt gegeven! DE TWEEDE R r, eagt van hem. » Rabboni! m Rabboni! Rabboni! " Weder even als de eerfte ry, na ieder woord plegtig rustende , terwyl het gevoel en de ernst telkens fterker- worden uitgedrukt. ALLE DE R T M N. Wie veel vergeven is, die lieft veel! Oneindig deelde zy in die genade! Zy Heft ook onei"dig! EEN GEMENGDE DERDE R T. Gae! zeg het den Broederen! .-. zeg het „ Den broederen! —. fa mynen broederen!" Weder telkens met een ftatigdeukende tusfehenrust, telkens met een fterker gevoel, telkens gelyker aen de ftemme van Jefus. ALLE DE RYËN. Ily zal zich in den Ilemcl inet fchamen, Die broederen ,broedcrs,> myn broeders te noemen! D E D È R D E R r. „ Ik 'vare om ho"g — " DE EERSTE „ Tot mynen, Va der" DE TWEEDE „ En tot den uwen. " o x  engelen.. 347 DE EERSTE „ Tot mynen God" DE TWEEDE En ook tot uwen." ALLE RTËN. Ja, tot uwen God. En tot onzen! . Looft den J.hovah! DE EERSTE RT. DE TWEEDE RT. DE DERDE RT. Amen! Amen! AmetS ALLE DE RT'ÉN. Amen, ja Amen! looft d.n jchovah! x r. Salome' n:et Maria de zuster der moeder van jefus. in vervolg van VIII. (Vergelykt Mattheus xxviii, 8 —10.) tIM£, nae den adem hygende door den Jpoed ± met welken zy nae de ftad liepen, O! wy! hoogst gelukkigen! Salome., Maer Hy zelve nu !; — Waer, vin* den wy Hem? Ma-  34^ SALOME EN MAEIA. Maria. Zorg niet. Ik zorg flechts daer voor, dat de Jongeren ons met geloven zullen. Salome. Petrus in 't geheel niet. — Was het met beter voor ons en voor hen,-dat wy liever eerst den Heere zochten, daer wy weten, dat Hy leeft! Wy zyn eenvouwïg - zonder dat gelooft ons geen mensch! - Ach! my dom zoo om riem te zien. —. Maria. Laet ons eerst het bevel van den Engel opvolgen. . „ Doet eerst, wat God n „ beveelt, het overige zal zich dan wel fchikken." Dit was des Heeren fpreekwoord in zyn vroege jeugd; — myn zuster heeft my dit dikwyls verhaeld. • Salome. Ditzy dan ook onze regel! gy hebt gelyk ! Laet ons in Gods naem dan voortlpoe- den. — _ (Zy m(lken mg fterker en fpoed) Ach ! hier , hier ftond hy eergisteren met den kruislast ftil; 't is of ik hem nog zie. Ze ftaen geen acht op eenen nader komenden man. Het was Jesus. Zyt gegroet! Maria en Salome treden met het verlangen der liefde , door zyne gemeenzaeme groete aengeVUUrd, nae'Hem toe, vallen in diepen eerbied voor zyne voeten neder, en aenbidden; fchoon fefens verft om d van vreze. Jesus. Vreest gylieden niet! (zich buigende grypt Hy de eene by de rechter, de andere by dt flinkerhand, en heft haer op:) Gaet nu uwen weg, en verkondigt het mynen broederen, dat zy nae' Galilea komen; daer zullen zy my zien. XII.  349 X I li Joanna en eenige andere Vrouwen. (Vergelykt Lukat xxiv, i — 8.) J[J)eze vrouw des Stedehouders van Herodes bemerkt allereerst, dat het graf open was, en beveelt haere dienstmaegd, die ook een discipelinne van Jefus was, de fpecery'ên op den grond nedertezetten, en rondsom te gaen zien, of ze ook iemand vreemds naby zag. De Dienstmaegd. Ik zie, noch hore, noch bemerke iemand, (/« het graf zelve durft zt niet inzien.) Zy treden allen nader, zien met verbaesdheitopden daer liggenden fteen van voorden ingang,zien en hooren fcherp toe, of ze ook iemand ontdekken; ■ eindlyk waegt het Joanna, de eerfte in de graffpelonk intetreden; Milca, haere vriendin, dit- ze »y den arm had,volgt terftond,en toen ook de overigen; • Daer ftonden ze eerst fpraekloos, ■ geen lyk! — de groote doeken faemgerold, de kleene even zoo ge- fchikt daer over! 1 de hoofddoek afzonderlyk aen eene zyde ! 1 „ Het heeft hier eenige ge- lykheit met de welopgeruimde fiaepJtamer eenes Ry- ken.  %$0 JOANNA EN ANDERE VROUWEN. ken, wanneer de bezitter die des morgens verlaten heeft , en zyne bedienden terftond alles in orde gefchikt hebben." Deze gedachte was de eerfte, die in de ziel der Stedehoudfter opkwam; . maer zy waegde het niet, een woord te fpreken , en kon zelf by die gedachte geen twee feconden blyven; zoo overweldigden kommer en hartzeer haer nevens de anderen. De eenvouwigfte, die door droefheit en leed fterkst verzwakt warén, ftonden te trillen en te beven; • anderen weenden hartlyk, ane ftonden ze een langen poos als ftomme beelden in het graf, ■ zy konden of durfden niet fpreken Konden of durfden zich niet bewegen, n[e't van die plaets gaen , en ook daer niet blyven. - - Eindlyk zegt Joanna. Wy gaen, . de andere volgen; en terwyl ze uit het graf komen, ziet Joanna met haer helder oog in den blaeuwen Hemel op, en roept met eene ten Hemel ftygende ftemme: O God! ook in het graf geen troost! Dit zeggende ontmoet haer oog het gezicht van eenen beminlyken man in helder blinkend wit gewaed, welke in eene kloeke houding 'tenen anderen gelykaertigen man vrienfchaplyk by de hand houdt. Zy, zoo wel als alle de anderen, erkennen deze ter~ ftond voor Engelen Gods, in deze geftalte verfchynende, worden met vreze overvallen, en ftaen de nedrige oogen van voor deze Hemelfche fchoonheden ter aerde neder. De eene Engel met een zachteftem. Wat zoekt-gy den levenden byde dooden. Hy is hier niet! Hy is opgeftaen! De andere Ekgzl meteen ouder en mak* 13*  jOANNA EN ANDERE VROUWEN. 3£I tyker gelaet: Erinnert u, wat Hy reeds in Gaülea tot u zeide: „ De Zoon des menfchen moet in de handen der Heidenen overgeleverd en gekruiftgd worden, en ten derden dage opftaen." Gelyk een fakkel in een duider doolhof, .. ja byna zoo klaer, als ware de Levende zelve aen haer verfchenen, zoo klaer, zoo geheel getroost waren, nu haer verftand en hart. ■ Alles temt zeer juist te faemen; ■ zyn woord , hec lyden 1 het kruis de derde dag . het ledige graf de gefchikt gevouwene doe¬ len „ ■ de Engelen ■ alles ftróokt volmaekt ■wel. Maer naeuwlyks verliezen ze zich in deze gedachten, of ze verliezen ook de Engelen uit haer tegen- woordigheit. Nu wordt heure liefde geheel in kracht gezet; ■ ze haeften zich met die blyde boodfchap nae zyne en heure vrienden. Joanna is de fnelfte. — Dank, aenbidding, hope, verbaesdheit, erinnering zyner woorden, ook van nog meer tevoren gehoorde alles dryft haer onder 't gaen al Voort; 1 zy rusten niet op den weg, zien niet te rug nae het graf, zien niets, hooren niets, begeeren niets »■ dan by de Jongeren ea by 's Heüands moeder te zyn. XIII.  35* XIII. Ee*n aental van leerlingen en vuiendinnen van Jesus, in de Paeschzaei naest den Tempel. (Vergelykt Markus xvi, i0, vu Luis, xxiv, j>—«.) «MaRIA , de moeder van Jefus, de meest afgematte van alle , zit geheel verbleekt onder hen , en blyft met een ftille droefheit bedaerdlyk zitten, hoe ook nu de eene dan de andere der by haer zittende in de levendigheit van eenig gefprek opftaen, of zich vermoeid weder ter nederzetten. Petrus. Wat zal het nu nog worden ? - het graf is ledig! daer in heeft Maria van Magdala niet gedwaeld. Maria, de moeder, met een zeer fiaeuwe ftem, en op een toon als van iemand, die met 'er daed een zwaerd in de ziel voelt gaen : Moet het nog dieper in de ziel? dat tweeihydende zwaerd! Joannes. Niet dieper, Moeder! denk aen de in orde gefchikte doeken. Gewis daer heeft geen moedwil der vyanden gewoed. Wy hebben ten minnen dien troost. Ma-  'EEN AENTAL LEERLINGEN. 3^3 ■ Maria de moeder. Wiè deed dit dan? Niemand van ons allen weet iets van het Lyk; <—ifc Niemand uit de onzen deed het! ■—•■ en wie zou hem uitkleed hebben, wanneer hy hem ook elders bai willen brengen3 Jakobus. Gy denkt niet ani den Ratdsheer jol'eph, wat die kan gedaen hebben, —— is niet het lichaem het zyüè? lT ii ad neus. Hem ontëercn ? . » • Dat zou Jofeph gedaen hebben? J^tocus Niet ontceren ; God beware my voor dat veimoeden! maer, wanneer hy eens het lyk zelfs in het graf niet veilig genoeg geoordeeld had voor de woede der vyanden ?—. Wanneer de opdringende aert der Priefters Pilatus eens geen rust had gelaten, en hem had pogen te bewegen, om zyn woord aen den Arimatheër intetrekkeu? » zou het dan zoo vreemd zyn, dat Jofeph, dit nog by tyds te. weten gekomen zynde , om dit Voortekomen, het Lyk, wie weet? waer, verborgen heeft ? Petrus. Ja wel, dit zou fchyh hebben; maer die doeken — zou hy dat kostbaer Fyn linnen , dat hy zelve met Nikodemus daer om wond, afgedaen en daer in 't graf gelaten hebben ? —■* Dit heeft geen grond van waeifchynlykheit, ——. dit kan niet zyn! / Jakobus. Laet ons den Raedsheer zeiven vragen ? J t/5v n n e s. Best is, hem zeiven te ontbieden. Petrus. Ja, Broeder! ——- dat willen v. d e e l. Z J ö*  354 EEN AENTAL VAN LEERLINGEN EN Joannes. — en ook Nikodemus verzoeken, om fpoedig herwaert te komen. Petrus. Zeer goed; ook dezen. (Zy zenden aen beide boden af. Intusfeiten treedt Thomas binnen , die een poos weg geweest was.) Thomas. Denkt eens; de Priefters hebben den Landvoogd verzogt, dat zy het graf van Jofeph mogten doen bewaren. Dit moet federd gisteravond terftond na den Sabbath gefchied zyn. O! zy zullen nu hunne woede nog wel verder dryven, zelfs tegen het geliefde lyk! Ik vreze het (met eenfterke zucht). Vergeef het my — . , Dus zegt hy met fchrik tegen Maria de moeder, wier tegenwoordigheit hy niet had opgemerkt; mders zoii hy haer ontzien, en dit akelig bericht '.niet in haer byzyn gegeven hebben. Maria. Ach! wat betekent dit? — een zandkorrel flechts op den berg van zwarigheden! hoor de berichten. —- — — Th om a s. Welke dan? Petrus. Zeer gewigtige , en die zeer veel -bedenking baren. (Hier op verhaelt Petrus Hem, hoe Maria Magdalena van het graf was komen loo.pen, om bericht te geven, dat het graf open was, en wat hy en Joannes in het ledige graf gezien had- Thomas. O God ! daer ziet gylieden het al! .daer is het raedfel opgelost! — zeide ik het niet? Myn hart voorfpelde my dit met verfchrikking !| Joannes. Wat dan, myn waerde broeder t Wat denkt gy ? T Ho ma s. Dat zy van Pilatus verlof bekomen heb-  VRIENDINNEN VAN JESUS. 355 hebben-, om het Lyk weder wegtenemen — dat zy het naekt uitgefchud hebben, dat de Krygsknegten zorgvuldig hebben gehandeld met hetkostbaere lynwaed, omdat zy dit onder malkander moes» ten verdeden — dat zy het lyk in dien tyd, toert gylieden het graf ledig gezien hebt , juist nae den duodshoofdberg hebben gedragen, om hem daer in een kuil te floppen! — o die wreedaerts ! ach! ons elendigen! *— Nog vinden wy den dood niet! Joannes. Geduld! gy gelooft te fchielyk 't geen gy vreest! Geduld myn moeder! en zyne moeder! — Myn hart fpreekt anders! tuigt minder elende! -— Laet flechts eerst Jofeph Salome en Maria de zinter van 'i Heilands moeder treden de zael in, — byna buiten adem en bleek; — de eene loopt met van vreugde fchitterendé oogen nae Petrus, de andere met even zoo levendige vreugde nae haere zuster , en allen worden ze by het zien van een zoo zuiver verhevene vreugde en gerustheit, als op heure aengezicht en te lezen waren, geroerd. —— —— „ Hy is opgeftaan ! " ( dus roepen ze eerst beidé te gelyk ; -—* toen de eene tot Petrus, de andere tegen haere zuster:) Hy is opgeffen! Hy is opgeftaen! Elk was ftil -— niemand vraegt. Zy, geheel vermoeid, zetten zich neder, en de levendigheit van geest neemt van tyd tot tyd toe, nadat heure lichaemtn door de rust verkwikt wier den. Salome. Wy kwamen by het graf, doch vonden daer Maria van Magdala niet, gelyk wy verwachtten , den fteen afgewenteld, *— op t 7* s 2*n  $$6 EEN AENTAL VAN LEERLINGEN EN den grond; her graf ledig, — en zagen eenen Engel Gods in het graf, die zachtaertig en bedaerd tot ons zeide: ,, Verfchrikt niet; zekerlyk „ zoekt gij'Jefus vanNazareth, den gekfuifigden! „ Hy is opgeftaen! Hyis hier niet! Ziet dc plaats, „ waer zy hem gelegd hebben! Maer gaet henen, „ zegt zynen Jongeren — en Petrus Petrus met drift. Dat is niet mogelyk! Maü ia de zuster , het gezegde met nadruk en vuurigheit bevestigende: „ Zegt het den Jongeren „ en Petrus." Salome. Dat Hy u voorgaet nae Galilea, — „ daer zult gy Hem zien, zoo a's Hy u gezegd ,, heeft! " O! en nog meer —- — Maria de zuster, valt "er tusfchen beiden in: En nog meer! gy moet alles weten! wy zagen Hem zelvcn! Salome. Wy zagen Hem zeiven! O gy myn ziel! loofden Heere?* en alles, wat in my is, pryze zynen heiligen Naem. Joannes. O ik bidde u — vertelt toch— Venei ons, wat u wedervaren is! Salome. Terwyl wy , met de tyding zynes levens belast, herwaert liepen', — wilde ik te rug, om den Opgewekten zeiven te zoeken , -—. doch Maria wederhield my daer ftond Hy Voor ons, en fprak: „ Zyt gegroet! " wy knielden voor zyne voeten, «— omhelsden die, — en 'zonken terfbnd weder in vreze weg, omdat wy zyne voeten hadden aangeraekt; Toen fprak Hy: „ Vreest gylieden ! gaet henen, verkondigt het „ mynen broederen, dat zy nae Galilea gaen — „ daer zullen ze my zien." Pb-  VRIENDINKEN VAN JESUS. ^7 Petrus. 'Ach; dat het waerheit ware! Ach! Zusters ! bcdaert eerst, en hoort my dan. —Ik genoemd! — Joannes voorby gegaan! — zou geene zyner twaelf gezanten de eerfte geweest zyn? — de moeder zelve niet? —• zou dit mogelyk dan zyn ? — Maria Ma gda le na ftaet onder hen, eer zy haer bemerken; want de opmerking was zoo fterk 'gevestigd op de twee vrouwen, en op het geen Petrus nu zeide, dat ze niets of niemand anders waernamen. Vergeeft het my, dat ik u ltoore, (met een luide verrukte ftem.) De Heere leeft! Hy heeft gezegd: „ ik leve, en ook gy zult leven!" Petrus, zeer zwaarmoedig en met een oog van mishagen in heure levendigheit: Amen ! Wy zullen eens allen met Hem leven. Magdalena. Hy is opgefhen ! Petrus koel en henaeuwd. Zaegt gy ook Engten? waerde Zuster! Magdalena. Dat moet wel zoo weïen. Petrus en T i-i omas en nog eenige andere zien malkanderen met misnoegen aen. Pe t r u s. Dat moet wel zoo wezen ? Joannes. Gelukkige! plaets u by moeder, en verhaal ons; want waerlyk, — van waer en hoe ook — gy zyt gelukkig ! Magdalena zef zich. Ik kwam te rug nae het graf. tegen Petrus en Joannes. Ik moet ulieden in de blaeuvve ftraet uit het oog verloren heb» ben, dus was ik alleen; t~— dc diepe ftJte by het graf was recht gefchikt voor myn hartseer —i-i ik ftond voor dc opening en weende. Z 3 Wsm,  358 EEN AANTAL VAN LEERLINGEN EN Wanneer ik bukte, om in het graf intezien , werd ik twee mannen gewaer, zoo my toei'eheen, in witte kleeding. Salome en Maria de zuster, te gelyk levendig; dezen waren zekerlyk Engelen. - wy zagen ook eenen; — Magdalbna. haer vol deelnemende bhdfchap aanziende: Dat kan zyn! dat moet zyn! maer, zoo waer de Heere leeft, ik gaf geen acht op hen ; ik was leuter fmart, en keerde alles , wat my en myne fmarten ftooren kon, den rug toe; ook waerlyk dezen mannen, nadat zy my liefderyk en befcheiden gevraegd hadden: „ Wat weent gy?" —_ Ik antwoordde toen alleen, dat men mynen Heere weggenomen had, en dat ik niet wist, waer men Hem gelegd had; —— en ook toen wendde ik my van hen af. Petrus. Anders fchitteren de Hemelboden fterk van eenig Hemellicht. Magdalena. Daer kan ik niet van zeggen , dat enige glans myne aendacht heeft getrokken.' Toen ik my omwendde (zy flaet weder op ten blyke van het fterk belang in haer verhael) kwam my op den afftand van eenige fchreden eenen man in 't oog, die my voorkwam, eenig werk in den hof tè hebben; — ik zag hem aen voor den hove, nier van Jofeph, en bad hem , my, indien hy het Wist , te zeggen , waer het Lyk was heen gevoerd; —- daerop kwam hy nader, en riep my met fen bekende item by mynen naam: „ Maria! " Eenige te gelyk roepen: Wie? Wie? Magdalena. Het w%s de Heere zelve J (zy ziet  vriendinnen van jesus. 359 ziet met een oog van Hemelfche verrukking hen in 'f ronde aen, en richt haer gefprek vervolgens lot de ^ moeder —tot Joannes, — Petrus — de zuster der moeder en Salome:) Het was Jefus Christus! De Gekruifigde! Hy ftond voor my! —- Be zeeg voor zyne voeten neer, en riep: Rabboni! ( Terwyl ze dit zegt, valt ze met een houding vol, aenbiddende liefde, met gevouwen handen, op haere knieën neder, en verhaelt in die ge/lalt e voor een poos voort.) Het was my terftond, als of hy nooit van ons geweest was, — zoo vertrouwend minzaem riep hy mynen naem. (Jofeph, de Raedsheer en Nikodemus treden in- tusfchen de zael in, zy waren reeds op weg, om nae de Vergadering te komen. , Geen mensch bewoog zich. om hunnent wille van zyne plaets; men verwelkomde hen met de oogen; zy gingen in ftilte zitten, en zagen met verbaesdheit allen rondsom de geknielde Magdalena ftaen. Magdalena gaet voort in haer verhael.) Ik omhelsde zyne voeten! zag het lidteken der nagels in zynen voeten , en myne zondige lippen kusten die. Hy bood my zyne hand, en beurde my op (terwyl ze dit verhaelt, ftaet ze op, en zegt:) Hoor, gy, zyne moeder ! wat Hy zeide ; ja hoor het, gy zyn Joannes! gy allen ! hoort het! (Zy ziet in den kring rondsom, toeft byzonder met haer gezicht by Jofeph en Nikodemus ; en 'daer op zegt ze op nieuw met verrukking en vuur:) hoor gy , zalige Hemel! hoorgy, gelukkige aerde! want de Heere fpreekt: „ Houd my niet op. Ik vare nog zoo terftond 9, niet op tot mynen Vader. Gae henen tot my- % 4 5> M  36b. EEN AENTA1 VAN tEERLING» EN „ nc broederen, en zeg hen : Ik vare op tot triyw „ ncn Vader en tot uwen Vader, tot mynen God „ en tot uwen God ! " " ' - Alle zitten als verftomd. Salome. Gelukkigfc Vrouw! zoo is dan de Heere eerst aen U verfeheuen. Joannes. Zoo fpreekt de demoed en de liefde , zoo als Magdalena da;r verbaeVt Z.oo fpreekt de Zoon'. — Hy kan dat gezegd hebben !' Kleophas. Spreekt ook zoo de Christus , die komen zal, op-dat Hy by-ons blyve inde eeuwighek? Judas. Zoo is hetf Ach.'.ik wete niet - - (Zy worden gefluit door ff er k aen kloppen aen de deur) ■ JoANNAi/c vrouw van Ckafa met haer geze.lfchap was daer , en wordt binnengelaten. Zy zoekt nae 'ï Heihmds moeder , loopt met vuuriga oogen nae haer toe, omhelst haer, kuscht haer \fc hand, en roept luid op: Heil zy u , 0 moeder! uw Zoon leeft! Heil onzer allen! Hy keft! Tegen haere dienstmaegd. Zet het nu maer ergens neder, wy hebben dit nu niet nodig, (ze bedoelt de fpeceryën.) Laet dit nu voortaen een gedenkteken zyn van leven! • -r- PetpvUS en Joannes. Gy hebt hem dan gezien. Joanna. Neen; dat hebbe we nog niet, —^ piaer wy zullen Hem zien. P e t r u s met een flaeuwe Jlem: Niet gezien - Joanna. Gy fchynt te tivyfelen, goede Sn man! ^ ziet gy de moeder wel? waer zouden \vy zyn , wanneer Maria den Engel niet geloofd pad?-*  VRIENDINNEN VAN JESUS. 361 ba,}? — Wy zager, Engelen — wy bo >rden heni verneemt nog bun woord, tans maer kort, —- naderhand omfebryve ik u alles breeda. Buiten de fpeioiik , als wy te rug keerden van het weertea en zuchten by de ledige grafplacts„ zagen wy twee Engelen. De jongfte zeide: „ Wat „ zoekt gy den levenden by den dppdêo? —— „ Hy is niet hier,.maer Hy is opgeftaen." De oud* ite zeide:. (en fprak dit met een fterks ftemme) „ kunnen u, ln e Hy tot u zeide, toen liy nog „ in Galika w-s: „^Djs menichen zoon mier iu „ de handen der zondaers overgekverd worden, Een van iiaeremeugezei.i.innek.„*en gêkruifigd worden J oa n na. Reent zoo —.en geki uifi wor„ den, en ten derde dage weder opftaen," Alle de D1 s c 1 p e l1 n n e n , die daer waren, en twee der Jongeren: Ja waeilyk, dit züde Hy nog in Galilea, Joanna. Zeide Hy dit niet totu allen? fpreekt toch! (dus fprak ze tot allen, die tot nu toe gezwegen hadden.) Allen. Ja Hy zeide dit ook tot ons. .... Thomas, En wel meer dan cénmael, — dat is waer. Petrus. Maer gy hebt Hem niet gezien? en de Engelen zeiden u ook met, waer Hy is? Niet, dat Hy nu komt9 Joanna. Neen. Petrus ziet rondsom: Ach! wy zyn voor een oogenblik vervoerd, om te geloven, 't geen gy Z 5 • zei-  36*2 een aental van leerlingen en zelve wederom ongelooflyk voor ons maekr . L e BBëus. Acht hoe geheel anders zou alles reeds zyn, indien het waer was! — Het zyn betoverende tydingen — een zoete morgendroom is het, — al wat gy ons verhaelt — — — Thomas gaet na de deur. Petrus, die dit bemerkte'. Waer heen? broeder? Thomas gaet, zonder te antwoorden, voort Petrus, lóópt hem na. Waer wilt gy henen? blyr' toch! Thomas eenigzins zacht. Ik ben elendig, en zie te gemoete, dat deze elendigen, nadat deze 'verbyfïering voorby is, nog elendiger worden zullen, dan zy te voren waren: — Ik gae. Eenigen. Blyr' toch, Didymus! zeg ons toch , hoe gy over dit alles denkt, T ö o m a s. Ik make u Hechts elendiger, en worde zelve niet betër. De Vrouwen, die de verfchyningen gehad hadden. O! kom te rug! ipreek toch, fpreek uw harr recht uit! omzie niemand! maek ons elendig — (_ zy treden met levendigheit nader tot hem, en ftaen rondsom hem) O! Broeder! wy hebben den Heere gezien — beproef ons elendig te maken - wy daer en tegen, — zullen u gelukkig zoeken te maken. Laet ons zien, waerde vriend0! .wie zal zegepralen! T ii oma s. Zusters!, ik zal u niet kwellen — de waerheit zal u kwellen. Magdalena. Laet haer vry! — konnen u niet gelukkig maken, de waerheit zal u gelukkig maken. — — T J o-  vriendinnen van jesus. 36*3 Joanna. Jally! de Weg, de Waerheit, de Opftandiug en het Leven ! Thomas. (Gelyk defiroom door een doorgebroken dam berst tans uit het hart van Thomas deze lang ingehouden reden s) Ja wel zal Hy ons den weg tópnen "-* maer eenen anderen, als dien wy wanen — en, als eens alles, als dood, verbyftering, en elende ten einde zyn , zal 'er wel voor ons allen leven en Opftanding uit voortkomen — ten laetften dage, en Hy zal eenmael de Eerstgeborene uit den dood. van ons allen worden. — Maer laer u nu met geen fprookje ophouden! Gy vergeet de Iloofdzack ! Gods Ryk toeft te komen, en alles is zoo niet, als wy meenden. God deed alles voor Joannes in den beginne; maer aen het einde niets; hy is onthoofd , en zyne Jongeren, die hem bleeven aenhahgea, zyn elendig, de laetfte verbyfterende troost moest eindlyk uit hunne harten weg, gelyk ze ook weg poet uit onze harten! — Zoo ook met Jefus; in den aenvang deed God alles; aen het einde niets; Hy verfmachtte aen het kruis; fprak zelfs: „ myn „ God! waerom hebt gy my verlaten?" beval zyn ziel aen zynen Vader, fprak geen woord meer van zyn Ryk, geen woord van de opftanding, nam de ziel des kwaeddoenders met zich in het Paradys —maer antwoordde niets, op het komen in zyn Ryk nam affcheid van de moeder en van Joannes, voor altoos! O! Gods Raedsbefiuit gaet verder henen ! Israël verwierp Hem 1 en wie weet ■ (hy wordt bleeker) of het nu niet geheel uit is met Israël en met het Ryk van Christus 1 «m, Ach laet my gaen — —  364 EEN AENTAL VAN LEERLINGEN EN Joanna en Magdalena. Is dit nu alles, wat gy hebt ïntebrengèn tegen het verhael dat Hy keft ? Thomas. Zoo kome ik dan op dat verhael. waneer gy dit verkiest. Ook daer vergeet gy de' bÖofdzaek„die hebtgy nóg niet eens allen gehoord. De Hoofdzaek is , de vyanden hebben zich het graf eigen gemaekt , hem dc doeken omdolen. . Vraegt hier aan Jofeph , of hy iets het minfte weet van het lyk — of hy by het graf geweest is? Daer zyn Krygsknechten uit de tempelwacht, met verlof van Pilatus en. op last der Priesters, by het graf. Magdalena. Maer wy zagen Hem! ° Thomas. Gy droomde 4 -—- gelyk gv nu droomt;, dat gy bet my zult konnen doen geloven. Magdalena én alk de andere, die ooggetuigen waren* Wy waekten, Thomas! — Broeders! wy waren volkomen wakker moeten vvyhet nog eens verhalen ? — —Thomas. Ach! neen +m ik hoorde en ver. ftond het te wel , dat zich zeli' wederfpre- kerrdè fprookje: , alles verkeerd? Petrus. Ja, en onder al het verkeerde dat allcrvcrkeerdfte , dat de Engelen gezegd zouden hebben: „, Zegt het Petrus 5 " geen naem uitgezonderd dan die des zwaerften zondaers! . dat kan ik m oit geloven !> Salome. Ja, zoo verkeert God. Hy ben wyst ohriadenkbaere genade,, waer wy onnadenk-. baere ftralfen verwachtten. Thomas. Niet dat juist; maer zo Hy leef de, verfclieen Hy gewis allereerst acn de twaelf „ uit«  Vriendinnen van jesus. 30"^ uitverkorene Gezanten van zyn Ryk! Of zo al de orde zynes Rykstiietby Hem gold in de eerde fpoedigfte verfclryning,dan zou hem zyn hart tochtrtkke — het zou Joannes den geliefden — het zou de moeder zyn te beurt -gevallen. I Die meest gelovige, geïroiiwfte, en'fterk st gefolterde — zyne moeder. — Hy zou weder by ons komen, daer Hy ons verliet zou byor.s intreden, en byons blyven. — In (lede van dit alles zou Hy nu verfekenen zyn aen eenige vrouwen — flechts voor een oogenblik — hier aen eene — daer aen twee. • Ach! hoe klaar is het, dat zy zich bedrogen! — En 't is geen wonder, dat een finart als de onze .-.< vooral nlicden, hartlyken vuuriglievende vrouwen I het fpóor byfter maakte.Men ziet het ook, — vergeef hebmy , Zusters! — maer gy gelastte my te fpreken men ziet het ook uit alles. Deze zagen twee Engelen , — anderen éénen Engel. — Deze zittende, — die ftaendc. — deze buiten — andere binnen dc fpelonk Magdalena zag niets van eenigen glans; ziet eerst geheel niets dan twee mannen. — Salome moest haer eerst op dat denkbeeld helpen, dat deze Engelen waren. De laetfte zagen Engelen , maer Hem in 't geheel jiiet, . zy alleen Hem niet, Magdalena verhaelt woorden van Ikm , die al weder een icheiden aanduiden. O wat zyt gy allen door een zoeten droom verhyft ul! Ziet gylieden dit nje|5 , het moet den aert van het vrouwlyke hart zyn, nadat zy als door wenen zyn afgekat , zich ze'.ve met eene zoete verbeelding is troosten. « Daer was het ledige graf — dat  §66 EEN AEfÏTAL VAN LEERLINGEN W «at deed uverbaesd ftaen, fterk genoeg, om aenleiding te geven tot alle die zoete droomen! Vergeeft het ons, een mannenhart laet zich niet zoo ligt met valfchen troost bedriegen. De groote inrichting van zyn Ryk was de zaek van mannen; verkoos Hy ons niet? en nu, nu het aen de hoofd- zaek komen zou, fielt Hy ons achter! * O! droomt — en zyt gelukkig, — ik zal waken en elendig zyn, tot dat God niy troost met waer. heit. Magdalena, tot het gezelfchap, met levendigheit en eenigzins misnoegd. Weet gy niet, Broeders! waer Thomas blyft? Hy moest toch ook by ons zyn; {[eenige Jongeren zien haer met fchrik aen, als of zy niet wel by haere zinnen was.) want Thomas is niet by ons , offchoon gy u dit verbeeldt , —. hy ftaet daer niet, . hy heeft geen woord tot ons gefproken; het is maer inbeelding, fchoon wy alle nu meenen , dat Thomas hier is, •met ons fprak, (hu bcgrypen zy allen, wat zy wil beduiden) ikleggemyne hand niet op zynen fchouder (zy legt in tusfchen haer rechterhand op den fchouder van Thomas.) dit is flechts een droom, die my en u allen in dien Waen brengt. ■ Thomas. Spot met den elendigen. Magdalena. Zoo waer als de Heere leeft, ik fpotte niet met u4 maer ik fpotte met uwe doling, opdat deze fpotterny de waerheit doeblyken! — —> Zoo toch ftond Hy voor my — zoo naby, als gy Voor ons ftaet. — —— Salome en de andere Maria. En Voor ons. Mag-  *RIENDÏNNEW VAN JESüi; $6j Magdalena. Zoo fprak hy met ons, gelyk gy nu met ons! even zoo fterkzaligende, onvergeetlyke woorden waren de zyne, als de uwe, die" gy met ons gelproken hebt, ontrustende woorden der twyfeling waren. Salomo en de andere Maria, Zoo fprak Hy met ons 1 Magdalena. Zoo raekten myne beide handen zyne voeten aen, gelyk ik tans uwe fchouders aenrake. Salomo en de andere Maria. Zoo raekten onze handen zyne heilige voeten aen. ——- Magdalena. Zoo duidlyk, als wy aen uwe voeten geen Lidteken van eenen kruisnagel zien,— duidlyker zag ik dit in zyne voeten • en kusch- te het. Salome en de andere Maria zien elkander aen, maer zwygen. Thomas. Gy beiden zaegt dat niet? niet waer ? o! laet my gaen ik kan ulieden even onmogelyk uw geloof ontnemen, als gylieden het my kunt geven. Wanneer ik zie , dat gy zaegt, zal ik geloven, 'tgeen gy gelooft, —-laet my in eenzaembeit — • hy wil weggaen. Joannes. Houd u toch by ons, en fcheur u niet van ons af. Het uur van vertroosting komt te eerder voor ons te faemen, wanneer we in liefde vereend zyn. —— ——» Thomas. Ik lieve, zoo als eene elendige lieven kan. Joannes. Broeder! ziet, daer twyfelen veelen  m "Soft EEN AEN TAL' VAN \ LEERLINGEN^ EN& ien met u; Jaet ons ook in het-duiftere en in den twyfcl eensgezind zyn. Thomas. Ach ! laet my eenzaem; myn hart .is getrouw aen ulieden en aen mynen Heere! Ach! dat Hy leefde! Hy 'gaet zeer fchielyk weg. X I V. vSimon Petrus, zich op weg begevende, om in Gethfemane eenzaem omtewandelen. (vergclyït i Korintb. XV: 5a en Lukas XXIV: 34b.) Ifjl^dke huiv-rirgm zullen my overvallen! — welke dolken ZiWeri myn hart doorftecken! - welke erinneringen by iedere fchrede! — aen iedere plaets, die getuige was van de trotschheit en traegheit in de beginfelen myner ontrouw, welke dien zelfden nacht zich zoo deerlyk ontwikkelden. — — Evenwel — het moet zyn; in deze valei wil ik'nog eenmael nedergaen, om my te verootmoedigen voor mynen God. In dat Gethfemane — daer ik fliep! —- wil ik nu bidden. —.— ( Hy komt voor aen in den Hof.) Ach!  S I M O N PETRUS. 36t> Ach! op wien van alle de Jongeren, van alle dé Vriendinnen des Heeren, ligt een zoo verdubbelde last van lyden als op my! ■ ■' ■« de fmart over 't verlies drukt my als hen; ■ ■ Twyfel flingert ert beroert myn hart ook over de ontvangene tydingen » even alsdatvan Thomas, — even als datvan allemyné broederen — rnaer ach! hier by komt — die on* vergeetlyke zonde, — het onuitwischbaer herdenker! aen de zelve! Is Hy dood, dan was myn laetfte daed jegens hem trouwloosheit. Is hy levende, wat zal myn eerfte bedryf omtrent Hem zyn? —* wat zyn eerfte jegens my? — O! wat is delast der moeder by die bergen , waer onder ik gedrukt, ligge, t— zelfs na het allervuurigst berouw, zelfs na het gevoel der Godlyke bermhartigheit, '*k nog geduurig op nieuw gedrukt ligge! 1 Wat is het zwaerd der moeder, dat haer door dé «iel drong, by dat veelzydige moordgeweer, dat my in 't harte fteekt, — dat ik, dolzinnige! my zeiven in 't hart geftoken hebbe ! ( Nu ftroomen zyne traenen langs het aengezicht.) O! dat ik de werelt door kon loopen, en eiken opJettenden met de fmeektael van eenen * die in dé ziel verfmacht, kon toeroepen: ,, bewaer uw hart' j, getrouw, -i- lyd dan, wat u ook moge over- komen: lyden met een getrouw hart is zah'g9J heit. - — .0 bewaer uw trouw —. lyden met „ bewustheit van ontrouw is de hel zelve hier op „ aerde! " (Op de plaets, waer Jesus zich ook van Petrus, Jacobüs en Joanes afzonderde.) Hier, hier is die plaets* daer Hy ons verliet; y, peeu Aa vaa'  S7° -8 I Jrf O » V t f R Tj 5. van waer Hy zich van ons weg begaf in het heilig donkere van den zwieren zielenangst — in eenzaem heit worfrelde in 't gebed! — Ach ! hier was het, daer Hy my gebood te bidden en te waken, — en daer ik zorgloos in flaep viel! — deze * de fteen — daer «iepen wy allen — daer, op dien fteen wil ik nu bidden. Hy knielt neder. » Waekt en bidt, op dat gy niet in verzoeking komt," zeide die Heilige. Hoe zonk ik wegm de verzoeking! Ontfermer! gy reikte my toch nog de hand toe, dat ik niet geheel verzonk in den afgrond der twyfelingen! Ik dobbere op nieinvs op den rand van dezen afgrond; Ontfermer E help my; — Ja — gy Zuit my helpen! — Hoe beeft de Satan my gezift als de tarwe J Hoe ondervond ik, dat myn Meester voor mybad, opdat myn wankelend geloof niet geheel verbryzeld wierd! ~* O laet het ook nu niet geheel bezwyken! Geef ons licht in dezen onzen ftikdonkeren nacbf I Hoof ja dood gy de laetfte vonkjes van hope in onze zielen, dat Hy leven zou, wanneer Hy nieè leeft! maer laet die vonkjes fpoedig leven en opwakkeren, .— laet haer leven, die zaligfte hoop —. wanneer Hy leeft. Ruk ons trit die folterende onzekerheit! — Evenwel, Vader! moet deze py-, nigende twyfeling nog duuren, — uw wille gefchiede! Ik hebbe dit verdiend! red flechts de getrouwen uit deze folteringen - laet my liever at leen lyden, — ik alleen ben het waerdig! —. Driemael heeft Jefus daer, op die plaets, gebeden, — en telkens met een luiden uitroep geëindigd j  s i m o n r e t e u s. 371 digd: „ Vader ! niet myne — maer uwe Wille „ gefchiedel " Gelukkige Simon! die dit hoorde , toen zyne geliefden iluimerden en doof waren voor zynen nood. — Driemael wil ik Hem nabidden; Vader! niet myne, maer uwe wille gcfclne- Welk een woord van ongeloofiyke genade ! Zegt het den Jongeren en — Petrus!" —— matr juist daerom gelooflyk, omdat die zoo onge. looflyk is; — JOus immers zag hy my, zondaer, aen in 't huis van Kajaphas! O dat ik dit aen- zien nooit uit de gedachten verlieze! .— Een zoodanig woord kan Hy, die zoo kon aenzien, ook op de tong eenes Engels leggen. Maer hoe zou, — hoe konHy, ware Hy opgeftaen , ons die vreugde zynes herlevens zoo dralende- mededeelen? — Vader! uwe wil gefchiedel Ik gae te rug nae zyne Geliefden, dra* ge het juk der tvvyfelinge met gelatenheit, en ver-' kwikke my in de liefde der geenen, die Hem lieven, in de liefde voor alles, wat in zich ze!ven mogelyk, by God mogelyk en by Hem geliefd - By de beke Kedron in het te rug gaen hoort hy t Gelukkig hy, die wandelt in myne voetftap- , pen! De wil des Vaders is liefde! Liefst ont" moete ik myne geliefden op den weg des ly„ dens. Gae, myn broeder! en zeg ook gy aen „ hen , dat ik leve, en dat zy my zullen zien. " . Dit wis de wel van Jefm, die hem aen het pad over de beek £edron ontmoette, en hem deze woorden toevoegde met al den zaligen invloed en nadruk van eenen Hemelling, en met alle d<* wiendlykheit vaa eensa broeder. Petrus ftond verb»esd , > Aa 2  37* S I M O N PETRUS «fv"!LH^TleI iD ]iefde en fflet '«^dinjr voor *f «LmLji"' ■*" 6D Heef daer eeni&e oogenblikken in ilillen Ü SgE?' fCh°°a JefH? terftpnd na het laetft» Pet H ^ ™ lD h" kctfte ««8 febe ^ der onfchuld) ^ hy werd by ' e ennmn»s der ^ele van den Jonger ingeftort. iV« Petrus het hoofd om hoog, en ftak, nog kielende, de uitgebreide armen ten Hemel ojxz O Dank, dank zy U, o Zoon van God! AllerIcvendigftc innerlyke, eeuwige dank! — daer 1 zuchten, •—— dankhaere blikken, . Loffpraeken^ —— broeder/ievende gelaetstrekken , — diepe zuchi ten der twyfelachtigen, onder een zacht bidden —» dit was alles, wat in de Vergadering voorviel. Petrus met veel levendlgheit in de-zael omzoekende, Waer is Thomas ? Waer zyn die van Emmaus en.Matthias? And re a s. Thomas is nog niet hier wederom, en de andere zyn reeds voor een poos vertrokken l 'ft .« Ai 4 XVI.  37ö XVI. Thomas en Petrus. Petrus doet het verhael, zoo dra Thomas in dé zael treedt. Thomas koel en treurig. Ach! broeder! uwe vuurige verbeelding , in Gethfemane fterk verhit j heeft u het beeld eenes opgewekten, als in deri droom, vertoond. Gy hebt immers geene openba* ring, geen teken, geen geloofsbrief, niet het minfte ten zegel der verfchyninge voorttebrengen; en de voornaeme grond van twyfel ^— —— — —* Petrus. Ja, die zal ik u zelve wel zeggen "gy fchroomt my hier ih, —- die is, hoe Jefus , indien Hy leefde, aen den vriend, dié Hem verlochend had, en niet' aen zyne moeder, niet aen Joannes, zou verfchynen ! dit is, ik ftae het u toe, een ftof van de hoogfte verwondering —• & echter het is zoo , en wy zullen mogelyk nog wel de re» den zien, waerom ? Alles blyft by Thomas als te voren. Hy ivischt zyne traenen af, en verlaet de zael wederom. Veele der Jongeren zyn door hem weder aen 't wankelen gebracht. Einde des Fyfden Deels*