01 1814 6380 UB AMSTERDAM



MEDITATIËN
OP HET
L Y D E N
VAN
JEZUS - CHRISTUS.






MEDITATIËN
OP HET
L Y D E N
VAN
JEZUS-CHRISTUS;
DIENSTIG VOOR PASTOOREN, PREDIKANTEN, EN ALLE WAARE CHRISTENEN:
OPGESTELD DOOR DEN EERWAARDIGEN VADER
THOMAS HELLINX;
In zyn Eerw: Leven, Priester van de Orde der Predik-Heer en, te Alkmaar.
DERDE DEEL.
Te AMSTERDAM,1 Voor T. CRAJENSCHOT, Boekverkooper. MET GOED XE U R ING E.






t
VOOR-REDE DER
UITGEEVERS.
Hoe - verder wy in onzen vrywillig - aangenomenen Taak , ter voltooijinge deezer MEDITATIËN , vorderen , hoe - minder wy den ar' beid die daaraan verknocht is beklaagen. Welke Zieltreffende Tafereelen van ,s Heilands Ziele' en Lichaam s Lyden worden hier aan alle Ge" loovigen vertosnt ! Welk-eene doorwrochte Leeringe ! Wat al Onderwerpen om eenen Letter' oenenenden Geest te voéden , te (lichten , en in Weder-Liefde te ontvonken ! Welk - een Licht verfpreldt de Schryver alömme , door zyne geleerde Ferklaaringen ! Hoe bejlendig blyft hy verknocht aan het Merg zyner opgenomene Textwoorden! Met wat fchikking en rede - fchakeling neemt hy het volgend heerlyk en ktinstmaatig Vóórfchrift in acht'
9 3 '«



/ / / ii VOO R-R EDE
't Voldoet niet in een Werk , waarin de Fouten krielen ,
Dat vonkjes van vernuft het hier en daar bezielen.
De Zaaken moeten ook geplaatst zyn naar hunn' aart;
't Begin moet aan het Einde en 't Midden zyn
gepaard;
De Kunst moet haare Rol in 't Zaamenflèl zó
fpeelen
Dat één Geheel zich vörme uit d'onderfcheid'ne Deelen.
Mooge dan de Vrucht zyns arbeids gedeelte' lyk hierin bejlaan , dat alle Prédikers , wier Ampt en Staat hen verpligt zyne Navolgers te zyn , hem in geleerdheid, yver , en Godsvrucht trachten te évenaaren , zo niet door eigene ? Zaamenfiellingen , ten minfte door leezinge , be" öeffeninge , en verhmdiginge deezer Lyden'sStoffen! 't Is in het doorkruisfen deezes Werks dat zy zullen zien, hoe een Schriftuuren Gefchiedkundige Geest, uit omflandighedcn, die, op zichzelve befchowwd , gering fchynen, treflyke Leer - Stelfels kan vormen , en tévens toepasfin' gen maaken die den Geloovigen doen zien , hoe zy nog dagelyks des Heiland's Lyden vernieuwen
door



der UITGEEVERS. m
door zondige Bedryven, die, fchoon dezelve veeltyds uit eene onbedachtzaamheid begaan vjordenf hen niettemin aan verfcbeidene grove Zonden fchuldig kunnen maaken.
't Zyn geene hooffche Rédenen , opgefmüh door zwellende en prachtige bewoordingen , die dit Werk eenen gewaanden Lui/Ier byzetten : 'e Was den Eerwaardigen Hellinx bewust , dat het waare Verhevene eigenlyk in de Zaaken en niet in Woorden-praal befïaat: Zouden Sommigen zich kunnen verbeelden, dat de woorden: God zeidde: Dat 'er Licht worde, en 'er w i e r d Licht, zelfs van den heidenfchen Wysgeer Longinus als een Mee ft erft uk van het Verhévene en eenen der God' heid waar digen Styl zyn bewonderd geworden? Niet Allen bevroeden van foortgelyke zeggingen, aïómme in de Gewyde Bladeren te vinden, het Godlyke dat daarin ppge/loten is, noch derzelver grootfche eenvoudigheid. Niet Allen overweegen, dat de By belt aal, hoe eenvoudig in fchyn (want, de Godlyke Waarheden dulden geene pronkery'ê, of praalzucht.") ten allen tyde ge ft rekt heeft, en fteeds ver ft rekken zal , ten Gidfe dergeeiien die het Menfchdom door eenen zénuwkracbtigen Styl zullen trachten te overreedtn en ie bebaagen. Doch 5 Allen hebben geen zelfde Gezicht, * 4 Ge-



' / ' / / iv VOO R-R EDE
Gehoor , en Smaak ; en , in gevolge vandien t wordt 'er dikwyls op het Schoone, het Nutte, en het Zaakelyke geen acht gegeeven , terwyle men verouderde omflandigheden en gewoontens , of herhaalde zeggingen bedilt en afkeurt, zonder het oog te flaan op de eigenfchappen der aloude Taaien, derzelver verbasteringen door het verloop der Eeuwen , en andere ondermaanfche Toevallen, die de Almogende niet noodig keurde, te voorkoomen door bovennatuurlyke werkinge.
Tiet Genade - Licht, niettemin, heeft ten allen tyde met de Grond - regelen des Bybefs dermaate. médegewerkt, dat deszelfs Kracht alomme op de harten en geeften van millioenen Stervelingen gezegepraald beeft, ter eere der Godlyke Open» haaringen, en eeuwig Heil haarer Belyderen.
Zó Uykt dan dat de Invloed des Hémels, door de Gaave des Geloofs , de harten moet befproeijen , en God - zelv den wasdom geeven, terwyle een Paulus flechts plant.
Intusfchen kunnen de meerdere- of mindere begaafdheden eens Prédikers veel af, of toedoen in het tnaaken van indruk op de Gemoederen; eene zelfde Redevoering , of kunstmaatig uit ge. fproken , of onkundig misgaImd, zal, of hewon-. derd worden , of den Toehoorder zenuwloos, en ongefchikt vóórkoomen* Welluidende Toonvallen,
Lief-



der UITGEEVERS
v
Lieflyke en Zieltreffende Stem- buigingen 9 onder» fleund door gepaste gebaat en , zyn wel aan alle Menfchen niet eigen', doch, d Ondervinding leertt dat men, door goeden [maak en oeffening, dik' wyls bedolvene Gaaven , tegen verwacbtinge , kan doen ontluiken en aankweeken, ten minfie in zo-verre dat men het gebruik der vereifchte Toonvallen en . Zinfcheidingen kenne , en een Toehoorder dus de vergenoeginge hebbe , van te hunnen gewaar worden , waar eene Af deeling of'eene Zin-beperking, haar begin neemt, haare mindere of meerdere rustingen heeft, en waar dezelve ten einde loopt: dies balven,
Leert denken eer gy
Schryft.
Naar maate ons Denkbeeld is öf meer' of minder duister,
Zo zyn de woorden ook öf klaar öf zonder Luister.
Dat wèl begreepen is wordt duidelyk gemèldt, En in de Zegging ligt door woorden vóórgeftèlt.
en dus zal eene gantfche Redevoering niet gelykeh naar de flukken en brokken van een ingeflort Gebouw, van hetwelk men de aanêênvoeg» * 5 fels



vi VOO R-R EDE
fels wyd en zyd naarfpooren en opdelven moet. Zichzelven aldus te befchaaven hangt , veelal 9 van 't Goed - Oordeel, deVlyt, enOeffeninge, af$ daar anderzins zulk - een Geest log en fuf is , want:
Zyü Vuur, niet aangeftookt door Letterkunde
en Oordeel, Dooft, zonder voedfel, uit, of flikkert zonder
voordeel.
Hiervan dan fomtyds die laage Volks - taal, gefloreerd door boertigheden en laffe Schimp-redenen , die eerder den Redenaar doen verachten, dan den Gehoonden zyne fchuld doen erkennen. Een waereldsch Dichter heeft zelfs zulks, als verergerlyk, aldus aangemerkt.
Verkeerdlyk willen dan veel Schryvers, dwaas misleid,
Verbannende uit hunn' Styl ontzach en deftigheid,
Hunn' God te werk doen gaan, de Heil'gen
en Propheeten, Als valfche Goön, gebroeid in harsfens van
Poëeten.
Het



der UITGEEVERS. vu
Hec bloot Geloofs-Geheim der Christ'nen is ontzachlyk;
Maar , vrolyk opgefchikt, vertoont het zich belachlyk.
De Leer van 't Nieuw Verbond betoogt fchier overal,
Dat zo geen Boete ons redd', God's Wraak,
ons treffen zal: En 't ftrafbaar Mengelmoes van Uw verdichte
Vonden
Geeft zelfs een Fabel-zwier aan d'EvangélieGronden.
Wy laaten , des niet tegenflaande , aan het Oordeel van alle volleerde en ryk - begaafde Prédikers, of men in eene Leer - Réde, op het Voetfpoor eeniger Propheeten , zich niet gevoegelyk moge bedienen van eenige Poëetifche bewoordingen, ja, of zulks bywyle niet oorbaar is, indien het met Kunst en Oordeel gedaan wordt , te meerder , daar eene cierlyke--, doch niet grootfprakige Rédevoering altoos meerder Aandacht en Ziele' ontroering verwekt , dan uitdrukkingen die den Prédiker niet boven 't Algemeen verheffen. Men leeze desaangaande Bosfuet en meer Anderen , en fchifte den Orateur van den Vóór - Leezer.
God-



vïn VOO R-R EDE
Godgewyde Opvolgers van den grooten Leeraat der Volken! hefteedt dan Uwe Gaaven, en doet alle poogingen in het naarfpooren der gewyde Schryveren Geen vlyt, geen arbeid zy ge/paard in den bloei Uwer Jaaren Zo zult gy U-zeiven allengs tot Redenaaren vormen ; zó zult gy , door eene Christelyke en doorwrochte welfpreekendheid, gepaard met een heilig Vóó r beeld , den Godsdienst tot Luister , en den Christen tot flichtinge en eeuwig Heil verjlrekken Gedenkt, dat, eer een Homérus, een virgilius- een Cicero, en meer Anderen , door hunne Gefchriften en Redevoeringen roem verwierven , de Lofzangen van een Moizes , de Pfalmen van een David, de Lesfen van een Salomon , en andere onnavolgbaar Godgewyde Mecflcr - Stukken van geleerdheid, kracht, en deftigheid, in de Waereld %varen, Wat al Ontwerpen zyn , volgens den Styl dier Gefchriften , door den Geest van ndbootfinge, ten voorfchyn gekoomen!
't Zy verre , dat wy ons zouden kunnen beroemen , aan alle de hier ter - neder - gefielde Vóórfcbrijten ooit vollédig te hebben voldaan , of onberispbaar te kunnen voldoen; in tegendeel; wy erkennen, met eene zedige Schaamte, dezelve wel allermeest noodig te hebben; en 't is met dat Inzicht dat wy om, in derzelver fzaamenftel*
lin*



der UITGEEVERS. ix
linge 5 bediend hebben van de treflyke vóérbeelden der roemwaardig/ie Prédikers , zoivèl ter eigene opwekkinge , als ten nutte van V Algemeen, en ter Eere van den GodsdienstHet Weezen van de Zaake is eigenlyk , of onze Aanmaaning goed en nuttig is , en niet of degeenen die haar vóór/lellen Engelen 5 dan nietige en feilbaare Menfchen zyn.
ó Prédikers wier Lof ryst tot de Star-Gewei' ven,
Uw vóórbeeld zegt ons ftadg : %, Vermaaners, Kent U-zelven.
„ Dat dan Uw'nutte Les Uw Vlyt en Godsvrucht wekk',
„ Opdat ze U {leeds tot Eere en eeuwig Heil verltrckk'.
Men volge dan den Eerwaardigen en geleerden HELLINX, en andere groote Mannen, en ar beide t névens hen-, vol/landig in den Wyngaard des Heeren, tot ons- en aller Zielen Heil. Zulks volbragt ziende, zullen wy onzen Arbeid, ■uit Christelyke Liefde aan de voltooijinge deezer MEDITATIËN befleed , met de gewenfchte
uit'



x VOOR-REDE der UITGEEVERS,
uitwerkinge bekroond zien ; terwyle wy tévens boopen, en , ten dien Linde , den sjlmogenden fmeeken, dat alle Leeraaren, ter genaderyke belooninge hunner Deugd en Plyt , hier - namaak moogen blinken vóór Godi's Troon, gelyk de Sterren aan het üitfpanfel des Hémels, amen»
TAFEL



TAFEL
DER
MEDITATIËN.
Van het DERDE DEEL.
LI. Meditatie over Joan. 18. vs. 28, 29.
Bladz. 1
LU. over Joan. 18. vs. 30,31,
32. 18
LUI. over Joan. 18. vs. 37. 35
LIV. over Joan. 18. vs. 38. 52
LV. — over Luk. 23. vs. 2. 69
LVI. over Matt. 27. vs. 11. 85
LVII. over Luk. 23. vs. 5, 6. lot
LVIII. over Luk. 23. vs. 7. np
LIX. over Luk. 23. vs. 8, 9. 136
LX. over Luk. 23. vs. 10,11,
12. 152
LXI. — over Luk. 23. vs. 13, 14,
15, 16. 170 LXII. - over Matt. 27. vs. 15, i<5,
17. 187
LXIII. over Matt. 27. vs. 18, 19. 204
LXIV. over Matt. 27. vs. 20, 2r. 223
LXV. _____ over Matt. 27. vs. 26, 31. 241
LXVL



TAFEL der MEDITATIËN.
LXVI.Medicat. over Matt. 27. vs. 22, 23.
Bladz. 260
LXVII. ■ ■ over Matt. 27. vs. 24, 25. 279
LXVIII. over Joan. 19. vs. 1. 300
• LXIX. over Joan. 19. vs. 3,3. 318
LXX. over Joan. 19. vs. 4,5. 336
GOEDKEURING.
Heb ook geleezen dit 3de Deel der Meditatiën van den Eerwaardigen Vader Thomas Helünx, hetwelk ik oordeele, gelyk de twee voorgaande Deelen, zeer bekwaam om de Geloovigen tot Godsvrucht en Medelyden op-te-wekken, en dus waardig, door den Druk in 't Licht te koomen.
Gegeevèn te Antwerpen, den loden Augustus, 17B1.
A. de VRIES;
Licentiaat in de H. Godsgeleerdheid , Canonik gradueel , en Aartspriester, Boekkeurder.
* #
ME Dl-



Fag. F
MEDITATIËN"
O P H E T
L Y D E N
VAN
JEZUS - CHRISTUS.
EEN-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE.
Joan. 18, vs. »8, 29.
Erat autërri maneret ipü%&Het was'smorgens vroeg.: nonintroiëruntinprffi-*^» en zy gingen niet in't toriura, ut non conta-#* Rechthuis, opdat zy niet minarentur,fed uc man-.$ & befmet zouden worden ; ducarenc pafcha.Exivit|;| maar opdat zy het Paa* ergoPilatus ad eosfo-^njj. fchen mogten eeten. ras, et dixit:quam ac-*# Pilatus ging dan tot cufationem affertis ad-^.^. hen buiten, en zeidverfushominemhunc?** de: wat beschuldiging brengt gy in tegen deszen menfchl
DE Uitleggers van Gods woord zyn, omtrent den titel van den een- en- twintigfle Pfalm, van verfchillende gevoelens; doch,om alle de verfcheidene gevoelens hier niet aan te haaien, zal ik flechts in deeze redevoering het gevoelen omhelzen van hen , die leezen: («) ten einde, voor de hinde van den vroegen morgén. David fpreekt hier niet éigen'.
ijl
(a) Pfal, 21. i,
III. Deel. A



2 Een-en-vyftigste Meditatie op het
lyk van een redenloos dier; een Heft,of Hinde genaamd ; maar van de Christus en den Heiland der Waereld , wiens lyden en mishandelingen met de levcndigde verwen in deezen Pfalm zyn afgemaald.
Meermaalen koomt de Christus in Gods woord onder dit zinnebeeld vóór: immers, de Bruid zege, in het Hooglied : (a) myn Beminde is gelyk aan eene Rbee,en een jong Hert; desgel}ks fpreektzyaanhet zeventiende vaers; op eene andere plaats drukt zy zich op de zelfde wyze uit, zeggende: (bjvlugt ,myn Beminde; en wees gelyk aan eene Rhee, en een jong Hert op de fpecery- bergen. Was nu, volgens de jood. fchc wet,- een Hert, of Rhee, een rein Dier, alzo is Jezus de reinheid-zelv'; Hy is (c) heilig, onnozel., cnbefmet, van de zondaar en afgezonderd, en, meer dan ééns, in zyn lyden, als rein en oi;fchuldig verklaard. Is een Hert fnel van loop; alzo is Jezus fnel en vaardig,om de Geloovigen te gemoet tekoomen en te vertrooften : dus zag de Bruid Hem aankoomen al (cl') huppelende op de bergen , fpringende over de heuvelen. Deeze groote vaardigheid geeft Hy ook, door den mond van David.re kennen, in deze woorden: {e) toen zeidde ik: Zie !Ik koom. Gelyk een Hert de Slang tot zynen vyand heeft, die zich om deszelfs voeten flingert; alzo is 'er geene grootere vj;andfehap dan tuflehen Jezus cn Satan, die Helfche Slan^. (ƒ) Ik zal vyandfehap pellen ,fprak de Heere tot deSlange, tujjchen U en de Vrouwe, en tujj'chen uw zaad cn haar zaad ; zy zal U den kop verpletten , en gy zult zynen hiel belagen.
Met gioot recht dan noemd David den Heiland een Hert, of Hinde van den vroegen morgen;eene Hinde,die al vroeg gejaagd is; want, in den mor. genftond van zyn Leven moefr Hy reeds vlugten voor
(O He-
O) Canr. 2. 9, 17. (b) — 8. 14. (c) Heb. 7. a6. (ö'J Cant. 2. 8. (e) P/al. 39. §. (/') Gen.; 3. 15.



Lyden van Jezus-Christus. g
(a) Herodes naar Egypten. Geduurende zyn geheel Leven wierd Hy, als een Hert, of Hinde gejaagd, en vervolgd tot den dood toe. Hierom klaagde Hy, door den mond van David : (b) veele Honden hebben rny omringd; hetgeene inzonderheid plaats heeft gehad ten tyde van zyn bitter Lyden: in den morgenpond gingen (c) de Overpriefiers, Ouderlingen , en Schriftgeleerden, als op de jagt, om Jezus,die on« nozele Hinde, te vervolgen, te binden , en naar het Gerechthuis van Pilatus te leiden, daar zy, fchoon het 's morgens vroeg was,gelyk Joannes meldt, bleven (laan,en in 't Gerchthuis niet gingen, opdat zy niet befmet zouden worden, om het paafchen te moogen eeten, alwaarPilatus, als een' nieuwen Jaager en Vervolger deezer onnozele Hinde, tot hen buiten kwam , vraagende, wat befqhuldiging brengt gy in tegen deezen Menfch?
God had gebooden,dat men Hem (d) een Lam, 'f morgens vroeg, tot eene morgen- offerande, tot eeri" zoeten reuk zoude opdraagen. Dit Lam was een voorbeeld van Christus, welke, als het waare nabeeld , een (e) Lam Gods genaamd wierd, die wcchneemt de zonde der waereld, en, als het rechte morgenoffer, door (ƒ') d' Overpriefters, Ouderlingen en Schriftgeleerden reeds (g) s%morgens vroeg gebonden wechgeleid wierd , om f h) voor ons tot een zoeten reuk - en flagtöffer aan God opgeofferd te worden. Alreeds in den vroegen morgenftond , wanneer deZon nog nauwlyks haar hoofd boven de kimme verheeven had, zag men Christus, (i) de Zon der rechtvaardigheid, in zyne heerlykheid verduiiterd; daar men Hem, als den grootfte Boosdoender, langs de firaaten van Jerufalem, veragtely k wechleidde naar
het
(a) Mat. 2. 13. (T) Pfalm. 21. 17. fc) Mark. 15. 1. ld) Exod. 29 39. 00 Joan. 1. 29. (ƒ) Mak. 15. I, (g) Joan, 18,28. (h) Ephez. 5. 2. (J) Mal. 4. 2, A a



4 Een- en* vyftigste Meditatie op het
bet Gerechthuis, of het huis van Pilatus. Hier bleeven zy voor de deure Uil - ftaan, en lieten, naar allen fchyn, Pilatus verzoeken, om met hen buiten het Rechthuis te fpreeken want, zy wilden,,uit oorzaake hunner aangenoomene overleveringe, niet ingaan in het huis van eenen Heiden. Joannes geeft hier eene duidelyke reden van hun gedrag. 00 zy ging™ niet in'tRechthuis, zegt hy, opdat zy niet befmet zouden worden, maar opdat zy bet paafchen mogten eeten. Op verfcheidene wyzen wierden de Jooden, volgens hunne wet, verontreinigd. Zy mogten niets dat onrein was, als Dooden, Melaatzen, Wormen, en dergelyke dingen meer, aanraaken, (gelyk te vinden is in 't boek Leviticus van het 11 tot het 15 hoofdftuk,) of zy wierden befmet; maar, nergens wordt 'er eene Godlyke wet gevonden, die hen verbood in een Heidens Rechthuis integaan, op Straffe van befmettinge. Dit was flechts ééne van de (V) leeringen en gebooden der menfcben, die zy zorgvuldiger waarnamen, dan de geboden Gods. Vyf- enveertig verontreinigingen hadden de Pharizéê'n en Schriftgeleerden by Gods wet gevoegd,om die te meer voor overtreedingen te bevryden, en elke Jood achtte zich fchuldig en verbonden deeze buiten de wet ingevoerde Gebruiken te gehoorzaamen. Uit hoofde van deeze gewoonten, zeidde de Apoiïel Petrus aan den Heidenfchen (c) Hopman Cornélius:gy weet hoe V voor eeri Joodfcl) man ongeoorloofd is , zich te voegen of te koomen by een' vreemdeling. Om deeze reden wierd Petrus van de Jooden befchuldigd, als of hy zich grootelyks hadde vergreepen: zeggenden tot hem : (d~) Waarom zyt gy ingegaan tot onbefneedene Mannen , 'en hebt met ben gegeetenl Uit deezen hoofde dan wilden de Overpriefters en overige
Raads-
(a) Joan. 18. 28. (4) M.*» 15.9.
(c) Aa. 10,22.28. 00 — 3t



Lyden van Jezus-Christus^
5
Raadsheeren, die Jezus gevangelyk tot het Rechthuis gebragt hadden, in hetzelve niet ingaan, vreezenden daardoor te zullen befmet worden.
Onder de geboden, die God hen gegeeven had, was ook dit ,namelyk , van (V) geen verbond met de Heidenen integaan , noch geene houwelyken met hen te maaken. Deze Bevélen hadden zy zoo - verre uitgerekt, dat zy den ommegang met heidenen, vooral in hunne huizen, zoveel moogelyk, fchuuwden ; aangezien daar dingen te vinden waren , die de Jooden onrein konden maaken : inzonderheid op het Paafchfeeft , wanneer zy (£) nrgedeesfemde. hrooden moeften eeten , en niets geieesfemd by shen mogt gezien noch aangeraakt worden. Nu; in de huizen der Heidenen kwamen veele gelegenheden voor, om zich te befmetten : daar wierden gevonden zuurdeesfem, Afgodsbeelden, en andere dingen meer, die hen zouden hebben konnen ontreinigen ö Gruwelyke geveinsdheid van deeze menfchen! Immers, terwyl zy vreezen zich te zullen befmetten, met in het Rechthuis van Pilatus integaan, omdat hy een Heiden is, vreezen zy ondertuflchen niet, gelyk Jeremias woorden luiden, (c)om onfchuldig bloed te vergieten, om te verdrukken , en naar het kwaade te hopen, en hunne handen in het bloed van Jezus rood te verwen. Doch, het was hier met hen gelegen , gelyk de Heiland hen verweeten had, zeggende: (d~) Waarom overtreedt gy het gebod Gods om uwe inzettingen ? Vlytig waren zy in het waarneemen hunner overleveringen; maar traag en achteloos in 't onderhouden van Gods geboden. Het was eene menfchelyke inzetting, dat men zich voor het huis van eenen onbefneedenen Heiden wachten moeft, om niet ontreinig d te worden. Gods geboden luiden %
(d) Dem. 7. *. 3. (*) Exod. 12.
(O Jerem. sa, 17. (d) Mat 15. 3, A 3



| Een- in- vyftigste Miditatie oi» het
den: (a) Gy zult met dood/laan. Gy zult tegen uwen ti act pen geene valfcbe getuigenisfc fpreeken. (b) den onnozelen en rechtvaardigen zult gy niet dooden. Doch, deeze waren in hunne oogen fpirnewebben^ en fcheenen hen beuzelingen; immers, zy zochten, zonder eenigeaandoeninge, (c) valfchegetuigenisfen tegen Jezus , om Hem ter dóód te leveren. En ondertufichen vreesden zy, door het betreeden van Pilatus huis , voor eene uitwendige ontreiniging. Met recht dan heeft de Heiland tot'ben gezegd : dat zy (d) blinde Leidsmannen waren , eene mugge uitziftende , en eenen kemel doorzwelgende. Zy wilden met de voeten des lichaams den drempel van Pilatus huis niet betreeden , daar zy, intuflchen, reeds langen tyd, als hongerige Wolven , met hunne bloeddorstige begeerten in hetzelve geweert waren, Zy hadden eenen afkeer van de onreinigheid der Heidenen , en riepen , cm met den Propheet Ifaïas te fpreeken: (e) blyfvan my af;nader my niet; want gy zyt onrein, en, echter, bedienden zy zich van Pilatus hulpe , om (ƒ; den armen Rechtvaardigen te verdrukken.
De tweede reden, waarom zy het huis van Pilatus v'ermyddeden, was, (g) opdat zy het Paafcben eeten mogten. Zy hadden 's avonds te vooren reeds het Paafchlam gegeeten , gelyk ook de Heiland dat op den zelfden tyd met zyneLeerlingen genuttigd had, zynde dit gefchied den 14den van de maand Nifan, gelyk wy dit indeverhandelingeoverMatthéus2<5.17. hebben beweezen; dus moeten wy de woorden van Joannes niet van het Paafchlam verflaen; want, dat was al gtgeeten ;maar,Sommigen hebben het onge''èeesfemd brood hierdoor verftaan, hetwelk zy (//) zeven
(o) Txoo'. se. 13. 16". (è)— 23, 7. (V) Mat. 26. 5$. f<0 Mar. 23 24. (,) Jfsï. S6. 5. (/) Sap. 2. 10.
<4) joan. 18. 28. (10 Exod. . 12.15.



Lyden van }ezus-Chiustus. 7
ven daaen eeten moeiten; hetwelk de tyd was dat de Paafchen duurde. Doch, daar'er geene ceremoniële reinieheid tot het eeten der ongedeesfemdehroodtnverëischt wierd, fchynt het gevoelen dier Uitleggeren waarfchynlyk , dewelken door Paafchen de (a) Paafcb- offeranden verftaan , die 's morgens, en s avonds, op de zeven dagen van het Feeft, opgedraaaen wierden , en waarvan zy een gedeelte in de Voorhoven des Tempels aten, moogenden dan met geene Levkhche onreinigheid befmet zyn. Dat deeze Otteranden den naam van Paafchen droegen , blykt duidelvk in het vyfde boek van Moizes, alwaar hy zegt: (b ) Gy zult den Heere uwen God het Paafchen flagten van Scha apen en van Offen, ter plaatfe welke de Heere uw God zal verhoren hebben; en op deeze wvze kunnen de woorden van Joannes verftaan worden. Om nu van deeze Paafcb- offeranden te eeten, wilden zy zich rein houden.
Zoo verkeerd en verblind is de Mensch, dat hy waant met het ukerlyke aan God te kunnen voldoen , daar hy, intusfehen, het voornaamfte, de reinigmaaWe, namelyk des Hanen, (c) en de heiligheid, zonder dewelke niemand God zien zal, fchandelyk vWeeet en verfmaadt Met recht mag men op deezen Toodfchen Raad de woorden van Paulus toepasten,
en zeeeen: 00 W z9n ™ryddd in hmne êedachten-> en hun onverflandig hart is verduisterd geworden Immers, terwyl deeze Geveinsden zich willen rein houden, om het voorbeeldende Paasfchen te eeten , verwerpen zy de betékende Zaak en zyn er met alle magt op uit,, opdat f» Christus, ons waare Paascblam, ten offer geflagt zoude worden. Met dit inzicht had de gantsche Raad den Heiland toe Pilatus geleid, die van hunne aankomfte reeds ver° wie-
fa) Num. 23. 24. (*) Deor. 16. 2. (c) Heb. n. H« (d) Rom. i. ai. (e) 1 Koiinc. 5. 7* A 4.



8 Een-en-vyftigste Meditatie op het
wittigd was, en, reeds in den vroegen morgen, zich
fe.reed toonde Om Rechtzaaken te behandelen. Pilatus adde zich konnen gebelgd veinzen,omdat dejoodfche Raad hem als een' onreinen Perfoon aanzag, en zyn huis, dat de Gerechtplaats was, als befmettelyk oordeelde; maar, hy fchikte zich naar hunne manieren, en ftapte van zyn recht af.
De Romeinen waren uit der maate befcheiden omtrent overwonnene volken, (a)gelyk Cicero,TltusLiviusen Paufdnias melden. Zy beftierden d'Overheerden naar hunne eigene wetten en gewoontens; niemand mogt eenen Jood op den Sabbathdag, of op hunne andere feeftdagen , voor het Gerecht roepen.
Meermaalen bewees Pilatus den Jooden eene ongemeene toegeevendheid, gelyk Joféphus de JoodfcheHiftorie- Schry ver vermeldt:Immers ,(b)wanneer 'er eenmaal een' op/land ver'öorzaakt was, omdat de, beeltenisfen des Keizers by nacht in de fiad gebragi waren; en Pilatus zag, dat, eer de Jooden die beelden wilden dulden , zy liever de dood wilden ondergaan , en zy zich op den grond nederleidaen, en hunne halzen aanboodden; zo deed hy hunnen wille, en liet die beelden van Jerufalem naar Cefdriën voeren , fchoon hy met een gewapend leger, dat by gereed had, het:-allen hadde konnen om''t leven brengen , die weigerden te gehoorzaamen. Pilatus dan nu verdaan hebbende, dat de Jooden, om het vieren van hun Paafchfeeft, niet in zyn huis mogten ingaan, voegde zich wederom naar hun bygeloof, èn ging, gelyk Joannes meldt, (c) tot hen buiten, cn zeidde : welke hejcbuldiging brengt gy in tegen deezen mensch? >
Geheel vroeg is Pilatus dan by der hand, om het Gerechte te houden, hy volgde hierin het oud gebruik
r» Aft. ver. ii. 13.; T.Liv.lib.3o.ctp.37., Paus.Fol.alj, (t) Jofcph, 18. lib. cap 4. (?) Jogij. *$. ip.



Lyden van Jesus-Christus. p
bruik derRomeinfchenRechteren, die vroeg in den raorgenftond, en met het aanbreeken van den dag de vierfchaaren fpanden, de rechtsgedingen hoorden , en fbmwylen tot den laaten avond zich daar mede bezig hielden. Zyne wakkerheid en yver bleeken hier duidelyk; hy handelde niet gelyk de Rechter Felix, die, toen Paulus vóór hem befchuldigd wierd, de Jooden (a) uit/leldet zeggende: als d'Overfie Lyjïas afkoomt, dan zal ik U- luiden booten; maar,hy kwam zonder uitftel, 'f morgensvroeg tot de Jooden buiten, om te hooren wat zy intebrengen hadden. Op gelyke wyze wordt de Koning David afgemaalt als een' Rechter die vroeg Recht oeffende. (b) Jl vroeg, zegt hy, doodde ik alle de godloozen der aarde , om zoo alle kwaaddoenders uit te roeijen uit de ftad des Heeren.
Pilatus dan buiten koomende, zag daer d' Over-' priefters, Ouderlingen en Schriftgeleerden; het puik en den adel van het Joodendom. Hoe aanzienlyk ook deeze aanklaagers waren, hy liet zich, echter, daardoor niet overhaalen om Jezus onverhoord te veröordeelen. Hy wilde eerst de befchuldiginge weeten en alles nauwkeurig onderzoeken, hierin Job volgende, welke zegt: (c) de pleitzaake dis ik niet verjlond, onderzocht ik op het allerzorgvuldigfte;exi daarom zeidde Pilatus: (d) welke hejchuldiging brengt gy in tegen deezen mensch? Pilatus willende toonen , dat hy zich niet liet inneemen door het gezach en aanzien van Perzoonen, maat dat hy het zich eene eere rekende zynen pligt te kwyten, en de hoofdzaaken te onderzoeken, zeidde tot ben; (e) welke befchuldiging brengt gy in tegen dsezen mensch? De Stadhouder wilde wel toegee-
vend-
OO Aft. 24. 22. (i) Pfal. ioo. 8. CO Job' *9' *
Joan. 18. ag. 10 iSi &9-
A 5



JO EüN-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE O? EST
vendheid gebruiken waar hy toegeeven kon ; hy wilde wel'smorgens vroeg by hen buiten koomen; maar, hy wil de Romeinfche wetten niet krenken, welke niet toelieten iemand onverhoord te veröordeelen: dus zegt Appiatm: het is V vaderlyk gebruik met iemand onverhoord te oordeelen. De loflyke rechtspleeging der Romeinen was, niemand, ter gunste van ónderen, te (IraCVn : daarom zeidde een andereRomeinfche Stadhouder,Festus:(a) J)c Romeinen hebben de gewoonte niet 'een' mensch te verwyzen , vóèr dat degeenc die bcfcbuldigt wordt zyne Beticbteren tegenwoordig hebbe, en de vryheid bekoome van zich te verantwoorden tegen d' opgelegde misdaad. Om die reden vorderde Pilatus van de Jooden de voortbrenginge van Jezus misdaad.
Het is de zaak en de pb'gr. der Rechteren dat zy, eer zy oordeelen, met fcherpziende oogen alles doorzien en rypelyk onderzoeken : hierom zeidde de wyste der Vorsten: {b) het is de eer der Ko* vingen de zaake te onderzoeken; ji, God zei v, die alles van te voóren weet, en ziet, en (Y) de harten en nieren doorgrondt, heeft een voorbeeld aan alle Rechteren gegeeven, hoe zy eerst moeten onderzoeken, eer zy ftraffe oeftenen. Immers, God zal eerst den Mensch onderzoeken , en hem, naa dit onderzoek, overtuigen, dat zyne ftraffen en oordeelen rechtvaardig zyn. Befchouwt dit in Adam en Eva.
Immers; roen zy gezondigd hadden bragt Hy hen eerst voor het gerechte,en zeidde: (d) waarom bèbt gy dit gedaan? en daarop velde God het vonnis. Op gelyke vvyze handelde God met (e~)Kaïat toen hy zynen broeder Abel had doodgeflaagen, tot wien Hy ook zeidde: wat hebt gy gedaan"? en op dit onderzoek liet Hy zyne ftrafFe volgen. Pilatus
nu
O?) Aft. 25. 16. (IS) Prov. 2:$ 2. (c) Pfsl. 7. 10. 00 Gen. 3. 13. {/) —. 4. 8. 10.



Lyden van Jezus-Christus. it
nu, als een' getrouw' Rechter wilde insgelyks eerst de befchuldiginge hooren, en overtuigd zyn, eer hy oordeel wilde vellen. Daar wy dan zien, hoe d Oversten der Jooden, uit vreeze van befmettinge, in het Rechthuis van Pilatus niet wilden ingaan,zoude men van hen niet hebben moeten oordeelen, dat zy zelfs tot het geringfte der Wet met een teder gewisfe gehandhaafd hebben; dat zy, gelyk een' anderen Pbineè's, (a) met een yver voor God ontftooken waren? maar, helaas! het was meer eens uiterlyke gedaante - vertooning, {F) hebbende den fchyn van Godsvruchtigheid; maar de kracht daarvan verlochenende: het was flechts eene verfoeijelyke fchynheiügheid, die de Joodfche Raad vertoonde. Hoe nauwkeurig en heilig hun uiterlyk gedrag was, zy waren, echter, gelyk de woorden van ïfaïas luiden; (c) altemaal huichelaars en deugnieten, niet ongelyk zynde aan de bedriegelyke appelen vanSodoma, van buiten fchoon en bekoorlyk; maar van binnen vol ftank en onreinigheid. Zy waren, om de woorden van den Heiland, die deeze godlooze huichelaars grondig kende, te gebruiken ,• zy waren (d) gelyk de gewitte graflieden, die van buiten den Menscben fchoon fchynen ; maar van binnen vol doodsbeenderen en allerleie vuiligheid zyn: en daarom zeidde de Heiland tot hen : Weel U, Geveinsden, die wel van buiten rechtvaardig voor de Menfchenfcbynt; maar van binnen zyt gy vol geveinsdheid en boosheid. Hun gantlche handel beltond flechts in het uiterlyke , om Hechts van buiten fchoon te fchynen.
Zoo weet de vermomde Huichelaar zich te behelpen en te vermaaken met eene fchoone uitwendige gedaante, geheel overè'enkoomende met het Apo-
cal-
OOr.Machab.a. 54. (b) 2. Tim. 3. 5. (c)Ifa. 9. 17. (^Matth. 23. 27.-28.



ïs Een» en» vyïtigste Meditatie op het
calypfifche Beest, (a) dat uiterlyk de gedaante van een Lam had, en echter [prak gelyk de Draak. Niets is 'er zo heilig, dat eenSchynheilige niet durve bezoedelen. Deeze Joodfche Raad, daar hy intusfchen den onnozelen Heiland vervolgt en poogt uitteroeijen, fchynt de grootste zorge aantewenden, om niet befmet te worden, en bedekt alzo zyne boosheid met den mantel van yver voor de Wet en den Godsdienst: rechte naavolgers van den Godloozen Abfalon, die. onder den fchyn van zyne (b) belofte teHébron aan den Heere te bet aaien, eenen opftand tegen zynen Vader David verwekte.
Weest altyd op uwe hoede tegen zulke Menfchen die den naame Gods als in den mond befhorven is, en, onder diepe betuigingen van yver en liefde, gefïadig met de hand op de borst fpreeken, en den mond vol van hun gewisfe en der vreeze Gods hebben. Hun gedrag Ichynt niets anders dan liefde, vriendfchap, vrede, zachtmoedigheid en nederigheid te ademen; en ondertusfchen zyn 't dikmaals groote Huichelaars, zynden inwendig vol haat, nyd, bedrog en hoogmoed, en, gelyk Bernarduszegt, (c) uiterlyk Joannes de Dooper, en innerlyk Herodes: Luiden tot welken (i) God zegt: wat verkundigt gy myne Bevélen en neemt myn verbond in uwen mond? daar gy doch de onderwyzmge haat, en myne woorden achter den rugge werpt, uw mond loopt over van boosheid, en uw tong brengt valscb bedrog voort:
Maar, daar wy de huichelaarye met zulke zwarte verwen afmaaien, laat ons een maal onderzoeken, of wy niet aan de zelfde Zonde fchuldig zyn. De H. Paulus heeft ons, in weinige woorden, eeneoncerrechtinge gegeeven, die wy wel den naam van 't kort begryp des Christendom's moogen geeven ;
ee»
(a) Apocal. 13. II. (i) 2. Rfg. 15.7. Cc) Beinard. Ep. 193. {/) 49. 16-17.



Lyden van Jezus-Christüs. 13
een rechte wegwyzer voor alle onze woorden en handelingen: (a) all' wat gy doet, zegt hy 'tzy in woorden , of in werken, doet het alles in den naame van denHeer e Jezus-Christus ; (b) 't zy dan datgy eet, bet zy dat gy drinkt, bet zy dat gy iets anders doet: doet bet alles ter eere Gods. Ziet hier, in 'c kort, wat wy beöogen moeten. Treedt nu eens in U - zei ven, en vraagt U: De uiterlyke werken die ik pleege, als van eerbaarheid, rechtvaardigheid, weldaadigheid , en Godsdienstigheid; myn bidden, leezen, ter kerke gaan, vasten, en andere dergelyke pryswaardige oeffeningen, heb ik daar zulk - een (V) eenvoii' dig oog by, gelyk Christus van my begeert? Benaarstig ik my hierin, opdat ik een Navolger van Christus zyn mooge, en omdat het (d) de goede, welbehaagende, en volmaakte wille Gods is, en God daardoor verheerlykt wordt?
Laat uwe harten op die vraagen eens rondborstig antwoorden: hoeveelen zullen als dan bevinden, dac hun handel eene Pharizeefche huichelaary is , dat alle hunne uiterlyke werken het rechte einde en inzicht niet gehad hebben, namelyk, de eer en glorie van God , maar dat zy alléén verricht zyn geworden, (e) om van de Menschen gezien, en geëerd te worden, of voor een eerlykMensch gehouden te worden, of om tydelyk voordeel, en voldoeninge der begeerlykheden te erlangen; zodat dikmaals alle de goede werken, hoe fchoon naar het uiterlyk aanzien , blinkende Zonden zyn, en een verfoeilyke (ff) drek. Het is niet te bewonderen , dat God in zulke werken geen behaagen fchept. Met recht zeidde David : (g) die de Menschen behaagen zyn befchaamd geworden; want, God heeft ze verfmaad. Zo onaangenaam als ons de betaaling onzer fchulde-
nta-
fa) Kol. 4. 17. (V) »• kor- 10- 3i. (O Mat. 6. aa. \d) Rom. 12. 2. CO M«. 6. 2. S» Lf) Mal. a. 3. Pfal. 5a. 6.



14 Een.en-vyï-tigstu Meditatie op het
naaren mee eene kwaade Munte zyn zoude, zo - min behaagelyk zoude het aan God ook weezen, wanneer wy Hem met huichelaarye, als met eene valsche Munte,zouden willen betaalen. Daarenboven, welkeen ander gevolg zal onze huichelaary hebben, dan dat alle onze werken vergeefsch, en onze arbeid verlooren zal zyn , en God ons voor dezelve zal ftraffen, in plaatfe van loon te geeven, aangezien deeze werken hunnen loon reeds hier ontvangen hebben, gelyk d'Eeuwige Waarheid van diegeenen, die alle hunne werken doen, om van de Menschen gepreezen of gezien te worden , getuigt: (a) Foorwaar Uk zeg U, zyn Zyne woorden, zy hebben hunnen loon ontvangen ; zy hebben die reeds wech, en zy hebben geenen anderen te verwachten: zy hebben gewerkt, om van de Menschen gepreezen en geëerd te worden ; dit hebben zy ook bekoomen, gevolglyk, dewyl zy voor God niet gearbeid hebben, is God hen dan ook geenen loon fchuldig, want, men kan geene dubbelde betaalinge eischen. Ongelukkigeh! die voor een weinig lofs, die zo fchielyk voorby- fnelt den eeuwigen loon verliest! Sophar begreep zulks beter, daar by zeidde (£) de lof der Godloozen is kort, en de vreugd van den Schynheiligen duurt flechts een oogenblik. Op Zulken , die flechts werken , om voor eerlyke en treffelykc perzoonen aangezien te worden, en om een weinig lofs te verkrygen, en die, gelyk de Heiland zich uitdrukt, Hechts voor (c^zichzeiven fchatten veigaderen, en die niet ryk in God zyn, op dezulken mag men de woorden van den PropheetAggéus,{met recht, toepasten: (d)gyhebt veel gezaaid, maar, weinig ingeöogst: gy hebt gegeeten, maar, gy zyt niet verzadigd: gy hebt gedronken, maar, gy zyt daarvan niet verheugd', gy
hebt
(a) Mat. 6. 5. (h) job. 20. 5. (c) Luc. 12. 21. {dj Agg. 1. 6.



Lyden van Jezus-Christus. 15
hebt Ugedekt, en zyt niet warm geworden, en die zyne dagloonen vergaderde, die heeftze in eene ondigte beurze gejlooken: dat is, gy hebt veele goede werken, als, van vasten, almoesfen, allerhande boetvaardigheid , gebeden, en godsvruchtigheden, gezaaid ; maar, gy hebt daarmede geen voordeel gedaan, maar, integendeel, een' Hechten oogst ingezameld. De reden hiervan geeft ons de Propheet Oféas, daar hy de fchuld aan het Hechte Zaad wyt, zeggende ;(a) zy hebben wind gezaaid, en zullen ftormwind maeyen; gy hebt gezaaid om den wind van ydele glorie, en om den rook van een weinig Eere; 't is dan oolc niet te bewonderen; dat gy flechts wind en rook hebt gemaaid , en dus, itervende, uwe handen ledig zult vinden; zodat men dan van U zal konnen zeggen: (b~) zy hebben hunnen flaap gejlaapen, en alle de ryke Mannen hebben niets gevonden in hunne handen.
Wat ons dan aangaat; laat ons, als oprechte Christenen,alle huichelaarye vermyden ; Iaat 's fieilands Lesfen klem op ons hebben -.wacht U, zegtHy (c) van den deesfem der Pharizéën, dat is van de geveinsdheid; want, God kent harten en nieren, en weet wat waareGodsvrachtigheid is. Gedenkt dan , Geveinsden, aan hetgeene Paulus meldt: (d) Bedriegt U niet; God laat zich niet befpotten, hetgeene de Mensch gezaaid beeft, dat zal hy ook maeijen. Laat ons dan, in alle onze werken en daaden, in alle onze godsvruchtige oefteningen trachten, door eene oprechte meeninge, God-alléén te behaagen; door zulk. eene meeninge,die, om de woorden van Paulus teontleenen, voortkomt, (e) uit een reinharte,een goed gewiffe, en uit een ongeveinsd geloove. Het zy wy dan onze goede Werken pleegen ia het verborgen ,
het
(a) Ofe. 8. 7. (ZO Plal. 75. 6. 00 Luk. Is, I,
00 Ga!. 6. 7-8. 00 1. Tim. 1. 5,



i5 Een-en-vyftigste Meditatie op.'het
het zy in het openbaar, laat ons altoos zorge draagen „ dat zy door een zuiver inzicht beftuurd worden, door een oprecht oogmerk, om dezelve te verrichten tot Gods eere en glorie. Volgt den Veld heerJoab, die, toen hy de (a) Koninglyke Stad Rabbatb belegerde, en dezelve zoude inneemen, aan David liet bootfchappen dat hy -zelv koomen zoude om de ftad te winnen, (F) opdat de roem der overwinninge aan David, en niet aan hem, Joab, mogte toegefchreeven worden. Laat ons dan ook altoos aan God den roem van onze deugdelyke en loflyke werken geeven, want, hy be« hoort aan Hem-alléén toe, aangezien (c)alle goede gifte en volmaakte gaave van boven van Hem is afkoomende. Wat is 'er dan billyker, dan dat zy tot Dien wederkeeren van Wien zy afkomstig zyn. Daar Hy (d) de Alpha, dat is het Begin van het goedé werk is, dat Hy ook de Omega, dat is het einde van hetzelve zy. Gebeurde het alééns dat wy groote dingen verrichtteden, waarover de waerefd ons mogte pryzen en eeren, laaten dan de woorden van David, waarmede ik eindig, altoos in onzen mond zyn: (e) niet aan ons, Heere, niet aan ons; maar, geef Uwen Naem de Glorie. Amen.
GEBED.
Onfchuldige, onnozele Jezus! Geene vertooning, geene omftandigheid doet 'er zich, in het ftrydperk van Uw lyden, voor ons befpiegelend oog op, hetwelk niet aan Uwe lydende Ziele eene vernieuwing vanfmerte en droefheid baart! Zyt Gy een waare Kenner en Doorgronder van harten en nieren;' hóe moet dan de fnoode huichelaary, waardoor dit heilloos rot voor eene gewaande befmetting vreesde, terwyl het hart intusfchen van bloeddorst hygde, orri
eer-
f»Reg. 12. 26. (£)—— 27. 28. (O Jakob. 1. 27. U) Apocal. 1.8. (e) Pf«l. n. 1.



Lyden van Jezus-Christus, ïf
efeflang hunne fiamléb in Uw bloed te verwen, vöor Uwall'-doorgrondend oog tot een pynelyk afgryzefl geftrek't hebben !. Nog heden , ö lydende Jezus! nog héden b.:fchouwt Uw alziende Oog , in de werken Uwer geloovigen , hetgeene wy thans in dé gruwel - daaden Uwer vyanden doemen en vloeken; Wierde eenmaal aan alle uitwendige daaden de inwendige tonge der» harte geleend , ach ! hoe dikwèrf zoude (chnamte ons bedekken ;wy óns - zelveri openbaarlyk doemen , onze daaden vervloeken, en ons fchaamrood voor het oog der waereld bedekken. Hernieuwen wy dan niet, 6 lydende Jezus! die zJt'de wonden , die Gy thans vóór het Rechthuis van Pilatus in Uwe ziele onvangt? Zyn wy, die door de oprechtheid Uwereindelooze liefdevoor Uwen Blocd-prys, zyn vrygekoft, dan geene fnoodcr huieluhafen, danzy, die U tot het Voorhuis van Pilatus heen - lleepten ? Ja! met fchaamte belyden wy onze fchuld. Maar, genadige Jezus! gelyk het eene eigenfehsp Uwer Alweetendheid is de harden te doorgronden , ach ! laat Uwe barmhartigheid dan ook het werk zyn, om dezelve te hervormen i Herfchep on?.e harten tot dat zalig einde waartoe Gy dezelve van Eejiwigheit fchiept! Verander iri dezelve die vaifche inzichten , waardoor zy van' hun eenigit Einde, van U, afdwaaien! Pretu; op^ nieuw, in onzei harten Uw beeld, opdat alle onze werken met Uwe gelykvormigheid moogen befterh» peld zyn! Zyt Gy, cindelyk onze Alpha, ons beging geef dan ook , door Uwe Genade , dat wy allé onze daaden tot U, als onze Omega, ons eenigsê einde , ftuuren ; opdat wy dus , die door U onsS Begin ontvangen hebben, in U ook ons eenigflj laatst j en eindeloos Einde yinden en genieter! jneoscn, Amen.
r * # é



l8 TWEI-EN« VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
TWEE • EN - VYFTIGSTE MEDITATIE. Joan. 18: vs. 30-31.32.
Responderunt, & dixe-&#Zv hebben hem getint. runt ei: fi non eflet^|; woord en gezegd: inhic malefa&or, non-»* dien Het geen kwaadtibi tradidiflemus eum.;||: doener was, wy zouden Dixit ergo eis Pilatus :<sh* Hem aan Umet overaccipite eum vos, geleverd hebben. Toen
fecundum legem ves-s-fr zeidde Pilatus tot hem tram Judicate eum.|;^ neemt gy - zelve Hem Dixerunt ergo ei Ju-$;g wech, en oordeelt Hem dEei: nobis non licet|^ naar uwe wet. Maar interficere quemquam.*^ de Jooden zeidden: 't is Ut fermo Jefu imple-|:^. ons niet geöorlofd ieretur,quem dixit, lig-suS mand te doodcn. Opdat nificans , qua mortej^ betwoord van Jezus , eflet moriturus. *|- 't-vj: Ik Hy gezegd had, te kennengeevende wat dood Hy zoude flerven, volbragt zoude worden.
NOoit was 'er onder de gewclvrn des Hemels ondankbaarer voik dan het Joodsche. God had het boven alle andere volken verkoozen. Schoon (a) de Hemel en de Aarde, en aW wat daarin
is, God den Heere toebehoorde, heeft de Heere hunne vaderen aangekleefd en heeft ze liefgehad, en hunne afkoomelingen, naa hen, uit alle volken verkoor en. God had het Joodendom zyn volk, zyn eigendom, zyne kinderen genaamd. Tot dit volk fprak Hy:
lf-
Ca) Deuteron. lo. 14. cn 15.



Lyden van Jezds-Christtjs. i$
(#) Israël is myn eerstgebooren zoon. Hen had Hy zyne wetten, geboden en inzettingen , en meer andere voorrechten gegeeven; waarom David in opgetoogenheid uitriep. (b)IIy is V die aan JakobZyn woerd verkondigt: Zyne gerechtigheden envonnisfen aan Israël. Alzoo heeft Hy niet gedaan aan alle Volken ; Hy heeft hen zyne Rechten niet bekend gemaakt. Op hen ruftte die heerlyke belofte, dat de Mesfias, naar den vleefche, uit hen zou gebooren worden, en zyn propheetifch ampt onder hen volbrengen, ö! Met welk-eene dankbaarheid behoorden zy deeze weldaad erkend te hebben! maar, zy waren niet beter dan hunne Voorvaders, tot welke Moizes alreeds gezegd had: (c) vergeldt gy dus den Heere, gy dvjaas en zinloos volk? Maar, ziet hier! hier toonde zy eene grootere ondankbaarheid. Immers, zy ergerden zich aan Christus : Zyn geringe Staat fÉiet hen te zeer tegen de borst; Zyne onaahzienlyke geboorte ftrookte niet met hunne aardsgezinde denkbeelden : zy verwachteden eenenMe«fias,die met groote pracht en praal zoude te voorfchyn koomen,ehdie Salomon in zyne Heerlykheid overtreffen moest. Hierom zeidde Nathanaël : (d) kan 'er van Nazareth iets goeds koomenl Dikwils noemden zy Herri eenen Timmermans Zoon, om Hem, jegens de geringheid zyns Perfoons te verachten : Zy konden niet begrypen, dat de Mesfias en Zaligmaaker der Waereld eerst moest vernederd, en daarnaa verhoogd: worden, (e) De voorzegging van Ifaïas, alwaar hf s' Heilands verneedering en yerhpoging op het duide-' Jykft meldt ,was voor hun vleeschelyk begrip niet vat"" baar.Hy was en bleef voor hen(f)een fieen des aanfooti en een rits der ergernisfe. Hieruit ontftoridea allé
hün'o
O) Erod. 4'. ai. (£) Pfaï. 147. 19. oo. CÓ Deu-£(d) Joan. j. 46. (e)ïtaX. 53. vs.S.g. IQ. (/} tiPet. £ ti 13 z



so Twee - en- vyftigste Meditatie op hst
hunne lasteringen en leugens tegen Hem gepleegd, hun overleg hoe men Hem, door valfche getuigen, door de befchuldiginge van God- lastering, van kant zoude helpen. Immers, hoe blaaken zy thans van een yvervuur, om Hem door Pilatus ter Kruisdood te doemen , en, daar hun eigen gezach zulks niet vermag, neemen zy den laster te baac,en noe. men Hem een kwaaddoener.
De wyste der Vorften zegt: (a) bet is de eer der Koningen de zaake te onderzoeken. Daar deeze wet op recht en billykheid (leunde, wüde Pilatus geen oordeel vellen vóór alëer hy de ingebragte belchuldigingen gehoord hadde. Hier volbragt Pilatus , fchoon een Heiden zyn de, de wet van God, aan alleïlechteren gegeeven, zeggende:(b)ontzie het aanzicht van den magtigen niet. Het is in der daad eene gevaarlyke zaak Rechter te zyn tusfchen zulke zeer- ongetyke parryën. Eene groote vergadering der aanzienlykfte menfchen; het puik en d' a lel van het Joodendom,(Ode Overpriesters, Ouderlingen, en Schriftgeleerden, allen tot het bedryf der fnoodfte ongerechtigheid éénsgezind , verlchynen hier met pracht en aanzien, en brengen den mishandelf den Jezus met zich, Eenen , dle(dj geene gedaante noch fchoonheid had, veracht, en als den laatfien onder de Mannen, eenen Man van fmerten en krankheid. Zy hadden Hem reeds op de wreedlte wyze mishandeld , (e) in zyn aangezicht gefpoogen, Hem vui/len kaak/lagen gegeeven; des men hieruit, met reden, vermoeden ken , dat Jezus by hen reeds t' eenemaale veroordeeld was Waarfchynlyk dachttenzy ook, dat Pilatus hieruit een vóóroordeel tegen Jezus zoude opvatten.
De
(a") Prov. 25. 2. (b) Levit. 19. 15. (e) Mark. 15. i. (d) Ifaj. 53. 2. 3. (e) Mac. 26. 67.



Lyden van Jezus-Chrïstus. ai
De wyze Salomon zege in zyne fpreuken : (a~)
Veele menfehen eeren den Perfoon. van eenen magtigen. Pilatus volgde hier deeze iraatkunde niet; hy liet zich door die magtige meenigte niet overrompelen , Hy volgde de wet van God beter naar, dan de Jooden , welke zegt : (b) Gy zult de meenigte niet volgen, om kwaad te doen, noch in het Recht zult gy niet toeflemmen aan 't gevoelen van den meeften hoop, dat gy daaróm zoud van de waarheid afwyken. Pilatus handelde gelyk Job , die zich ook door geenen (c) grooten hoop liet alïchrikken om Recht te doen. Het kwam hem ongerymd voor, iemand ter dood te veröordeelen , die nog niet overtuigd was dat hy den dood verdiend-had, Pilatu.% anderzins wreed en onrechtvaardig, gedraagt zich hier echter als een' Rechtvaardigen, en verdient den lof van Salomon, zeggende : (d) Een Rechtvaardige neemt kennisfe van deRecbtzaake der armen. 'Jlexander itopte zyn eene oore toe, voor den be-r fchuldiger , om het ander zuiger te bewaaren voor den aangeklaagden. Pilatus wilde hier dan ook hooren . en wederriooren: hy vraagt den aanklaageren: (e) welks bcfc'.mldiging brengt gy in tegen deeze» Men/eb ? Deeze woorden klonken nen a's een' donderflag in de ooren: zy hadden deeze vraage niet verwacht; zy waanden dat Pilatus dcor hun gezach en aanzien zoude bewoogen geworden zyn, om den Heiland aanflonds zonder kennis- neeminge of onderzoek, ter dood te leveren. De Jooden eischten Zynen dood,en zweegen Zyne misiaad, hetwelke tegen alle redelykheid ftreed. Hetgeene de Stadhouder Festus, ten opzichte vanPiiulus,eenmaal zeidde: (f)het dunkt my onredelyk eenen gevangenen over ■ te - zenden, en zyne zaa-
ken
<V) Pi-ov. io. 6. (b) Exod. 23. 2. CO Job. 31-34. (/) Prov, 7. (e) Joan. 18. 29. (ƒ ) Act. 25, 27.
B 3



$2 Twee - en -vWTiésTE Meditatie op hst
ken niet te kennen te gewen, gaf Pilatus hief ook met onduidelvk te kennen. Zy dan, zienden dat Pilatus niet overtehaalen was, bragten dit trotfch en krachteloos antwoord in, zeggende: {a) Indien deeze geen kwaaddoener was, wy zouden Hem aan U niet overgeleverd hebben.
Bemerkt hier de gruwelykc boosheid van deeze Schynheiligen. Zy noemen den Heere Jezus eenen kwaaddoener, enkel uit haat en nyd; want, nooit hadden zy Hem , (b) aie geene zonde gedaan heeft, en in wiens mond geen bedrog gevonden is, van eenig kwaad konnen overtuigen, gelyk Jezus zich daarop eens beroepen had, zeggende : <fc) Wis van u zal my van zonde overtuigen? Hoe kunnen nu die Addergebrpedfels zulks voortbrengen? Beter ware hunne faal, hun antwoord geweeft, indien zy onzen Lydenden Jezus een Kwaad- Wechneemer geheeten hadden. Wel - verre van een Kwaaddoener te zyn , was hy een Weldoener, die't gantfche Joodfche land (W) wéldoe nde dóórtrok, en genas allen die onder s''Duivels geweld waren. Ondanks dit ■ alles, noemen dejooÖen Hem een Kwaaddoener. , Laat, zegt (e) Au£ gusflinus, antwoorden allen die van onzuivere Geeften'vcrloft zyn; de Zieken die geneezen;de Jej M<-Jlaatfchen die gereinigd zyn;deDooven die nu £ hooren; de Stommen die fpreeken; de Blinden j, die zien, de Dooden die verreezen zyn; en, 't s, geene alles te boven gaat, de Dwaazen die nu wys # zy" i of Jezus een Kwaaddoener is"? Edoch, dit zeidden zy van Hem , welke Zelv' door den Propheet David voorzegd had :(ƒ)\ zy loonden my kwaad voor fjxd. Zy noemen Hem een Kwaaddoener, daar
H
ia) Joan. j3. 30. (é) 1. pet. 3. 29. . (c) Joan. 8. 45. tS) AA. 10. 38. (e) Auguft. Traft. iiA.'in Joan. \f) Plal. 34. is. • '
■ \j' , l ■ - . -» - , !* ' l



Lyden van Jezus.Christus. 23
Zv ceene ééne misdaad in Hem kunnen opnoemen; en willen flechcs , (a) dat Pilatus een Uuvoerer van't vonnis zy, maar geen Rechter over de zaake Zv willen Pilatus in het ampt eens Beuls doen t eeden; want,bet is de pligt van eenen Scherp- rechter, iemand, zonder eenig onderzoek naar d« gerechomke tedooden;dus mag men op hen de woorden vanDavid, met recht, toepaffen: (*) hun mond heeft hovaardy gefprooken; want, het was als of de Jooden zeidden: Hoe! Pilatus , vraagt gy ons naar de befchuldiging? zyn wy geene Leden van| dat^ontzach]yke Sanhedrin , van dien aanzienlyken Raad der Jooden , Handhavers van de Wet, en den^Godsdienft ? Wv zouden U niemand overleveren, die den dood niet waardig was Deeze,w.ens naam wy met eens wilTen noemen, is een Kwaaddoener by uitneemendh>nd en heeft de dood wel duizendmaal verdiend. Gy zyt niet onkundig, dat wy Ouderlingen en Schriftgeleerden des volks zyn : Bovendien ftaan hier onze Hoogepriefters, die, ten blyke hunner volmaaktheden en^erlichungen, (0 f^tZiZ hunne borft draagen; wier voorhoofden pionken met de woorden?Heiligheid den Heere ; ja wier uitfpraaken men, {d)oP flraffe des doods, geboorzaamen moet Hoe kunt gv ons dan verdenken dat wy eenen Onfchuldigen tbt U zouden brengen,te meer, daar zv -zelv ondervindt, hoe naauw ons geweetem Ü daar wy in uw Rechthuis niet ingaan, (e) opdat wy nki befmet zonden worden? I Heoveel te meer souden wy dan niet vreezen, ons te bezoedelen met Overgieten van onnozel bloed ? Daarenboven is ons door den Keizer vergund, het oordeel te vej-
(a) Leo. Serm. 8. in Paff. (*) P[*>- »«? ll* CO Joan. 18.28. ^



»4 TwEE- EN-VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
len , over de overtreedingen van onze. wet en Gods-? dienfh Alle fchoone woorden, en-die by Pilatus , menfchelyker wyze,ingang hadden moeren hebben; maar, de zaak had eenen gamfch- anderen nWfhg: het was hiergelegen,gdyk-£/;>^«, bv [ )!-., meldt: (a) lly vangt de IVyzen in hunne loosheid, c-> vernietigt dé aan/lagen der Boovn/Ay waande.i dat Pilatüs,op hunne «roorden Jewtó.wp) vei oordeelen zoude j maar , Pilatus , die geen enkele Uuvoerer hunner wraakkilr wilde zyn, geelt.nen>een antwoord, welk zy niet verwacht hadden: hy (k)z.idde tct iS~. ::i;<n:t 'gy - zelve Hem wech, en oor Al eu ILm naar uvjc U'et.
Dit antwoord van Pilatus was vo: van wyshejck Immers, hy wilde hiermede zeggen: Dewyl ik niet oordeelen wil aangaande hetgeene my onbekend is wil ik' U-lieden echter niet beletten vonnis te vellen over de dingen die gy in u.vcn raid rypdyk hebt Onderzocht Gy hebt wetten en rechten; 'c is U geoorlofd dezelve te volgen : 't is dan biliyk, dat gy de misdaaden ftraft die tegen uwe wet en rechten begaan zvn. (c) Immers, de Joo.Hche Historie - Scbryver Flavius jozéphus meldt, dat juliusCatfar den joodfehen Hoogepriefter Hyikanus .het volle recht vergund heeft over de verfchillen die Wegens üe loodfche Wet en rechten voorvielen; hetgeene ook door een opvolgenden Kei/.er mede bevestigd is ge worden, gelyk ook Klaudius hen toegelaaten heeft volgens hunne wetten te leeven. Gallio Stadhouder van Achaije, wilde ook over de zaaken die de Jcodfche wee aangingen niet oordeelen ; Want, toen Paulus, door de Jooden , by hem deswege aangeklaagd was , zeidde, hy ; (d) over de ge,
fcbtL
(a) ]ob. si rjl Joan. is. 31.
(c) Antiq. Judaic. lib. 14. Cap. j;, Flav. ïofeph. Aft. 18. is. 15. ' i f



Lyden van Jesus-Christus. 25
fchillen van leeringe, woorden, en naamen, en van uwe wet, daar moogi gy - zelve in voorzien; ik wil over deeze dingen getn Rechter zyn Dus mogten de Jooden lyfltraffen oeffenen aan diegeenen, db tegen hunne Wet misdaan hadden. De Joodfche Raad, die idem als een God- lasteraar {a * des dood fchuldig had verklaard, zoudeBem wel,volgens de wet,gefteepigd hebben; maar, zy waren bevreefd dat de iteenen tegen bun eigen hoofd weder mogten terug keeren, aangezien Lukas aamékend, dat zy bedacht waren dat (h\ aÏÏ het volk hen zoude fleenigen; zy wilden zelfs Hem niet vangen (c) op den Fceftdag, opdat 'er geen oproer onder het volk mogte ontfïaan. Daarenboven feheen de fleeniging hen eene teligte Sraf voor Jezus ; des zochten zy Hem de fmaadelykfte kruis - dood te laaten aandoen ,opdac by dus als een' (,d) van God- Vervloekten van alle Jooden zoude aangezien worden. Zy trachteden ook zynen dood op den hals van Pilatus te fchuiven, gelyk blykt uit hun antwoord, zeggende; (e) V is ons niet geoorlofd iemand te dooden. Welke heilige jVlenfchen ! zy durven niemand dooden, en intusfchen zegt de Heiland , zou < f) het bloed van alle Propbeeten, dat van V begin der IVaercld af vergooien is, van dit ge/lachte gee'ifcbt wurden.
Hoe deeze woorden : is ons niet geoorlofd iemand te dooden, verftaan moeten worden, zyn de Uitleggers niet ééns. De meeften zyn van gevoelen, dat, fints het Joodfche Land toe eenRoomlch wingeweil was geworden, hen ook de raagt om dood'vonnisfe-n uk - te - voeren was ontnoomen, en dac de jooden zulks duideiyk in die woorden betuigen.
Dit
Mat. 26. 65., Levit. 24. 16. (£) Lak. 20 6. (c) Mat. 26..5. (dj Deut. 21. 23. (?) Joan. 18. 31. CjQ Luk, 11. 50.
B 5



16 Twee - en - vyftigste Meditatie op het
Dit gevoelen fteunt op goede gronden; maar, dewy! in d'Evangéiifche bladeren ons eenige voorbeelden vóór koomen, waaruit blykt, dat de Jooden nog doodstraffen hebben geoefend , of nog hebben willen uitvoeren , is bet waarfchynlyk dat zy die vryheid nog niet ten eenemaal verlooren hadden. Hiervan hebben wy reeds eene fchetsgehoord, en zullen U - iieden eenige bewyzen van ons gevoelen nog nader vóórhouden. Immers, meermaalen hebben zy getracht den Heiland te dooden; want, meer dan ééns (a) namen zy fteenen op , om Hem te Jieenigen , zonder hiervan den Stadhouder eenige kennisfe te geeven, of verlof te vraagen; op welke tyden zy ook den Heiland zouden gelleenigd hebben, indien Hy zich niet, door de vlucht, of óp eene andere wyze , beveiligd had. Daarënboven zien wy duidclyk, in de handelingen der Apollelen, hoe de Jooden (b) beraadjlaagden, om de Apoftelen té ■dooden hetwelk zy ook met de daad zouden uitgevoerd hebben, 't en ware Gamaiïêl hen tegengehouden had. Voegt hierby, dat de H. Stéphanus, door den grooten Raad , als een' God - lasteraar is veroordeeld (c) en buyten de ft ad gedreeven ,zynde, volgens de gewoonte der Jooden, gelleenigd 't Is waar; men werpt op, dat zulks gefchied is door geweld en oproer; edoch, indien men met aandacht opmerkt, hoe het met Stéphanus in den Raad is toegegaan, ziet men duidelyk , dat daar geen oproer is verwekt. Stéphanus wierd befchuldigd, de getuigen gehoord, alsmede zyne vera'ntwoordinge aangehoord, en, zo- ras zy meenden uit zynen mondGod-lasteringen te hooren, toen Hy zeidde: (d) dmZoonedes menJchen te zien, ftaande aan de Rechter - hand Gods ,
heb»
(m) Toan. 8. 59-, — 1° 3i- O) Aft. 5. 33. (c) Aft. 7. 57- (O — 7- 55-



Lyden van Jezus-Christus. 27
hebben zy hem, als zynde zyne misdaad nu open. baar, buiten gebragt en gefteenigd; en hebben in alles de orde en wet van fleenigen opgevolgd, hetwelke hier in beftond, dat (a) de Getuigtn den eersten iteen moeiten werpen , hetgeene ook gefchied is ; want ,Lukas tekent aan: dat (b) de Getuigen hunne kleederen afgelegd hebben aan de voeten van eenen jongeling , genaamd Satdus. Indien zy nu door geweld en oproer Stéphanus gedood hadden, zouden zy de juiiïe orde zo niet opgevolgd hebben. Paulus heeft ook niet onduidelyk verklaard, dat by den Joodfchen Raad het recht der doadftraffe nog was, dewyl hy vóór den Koning Agrippa , en den magtigenFellus, zdddei^cjFeelen van deHeiligcn heb ik in de gevangeniffe ge/loottn, hebbende van d'Overprie/lers de magt ontvangen, en als zy gedood wierden gaf ik 'er myne toe/lemming toe, hetgeene de Overpnefters niet zouden hebben konnen doen , by aldien zy geene magt daartoe hadden gehad. Daarenboven erkent dit de Joodfche Raad - zelv , door zynen Redenaar of Advokaar Tertullus, daar hy vóór Felix den Stadhouder aldus fprak: (d) dien wy ook gevangen hebben, en naar onze wet wilden oordeelen ; maar, d' Over/ie Lyfias heeft hem. met groot geweld uit onze banden getrokken; en indien den Jooden de magt van dood - ftraffen te oeffenen ontnoomen was, hoe zoude dan d'E van gelift Joannes hebben konnen belluiten , dat Jezus de kruisdood zou ondergaan ? Immers, zo - ras de Jooden uitriepen: 'f ls ons niet geb'orlofd iemand te dooden, befluitJoannes , dat zulks door Gods toelaatinge is gefchied; (e) opdat het woord van Jezus' twelk Hy gezegd hadde , te kennen geevende wat dood Hy zoude fterven, vol-
bragt
Ca) Deut. 17. 7. (£) Aft. 7. 57. <t) 20-. I0.
(d) *4, 6, 7. (e) joan. 18. 32.



i8 Twee -en» vyftigste meditatie op het
bragt zou.de worden Z^daé 'er dan tusfehen het arrwoord der Jooden, en de waarheid van Jezus voorzeggingen aangaanden zynen kruisdood, een nntuurlyk verband en bepalinge ligt opgeflooten. De Jooden zeidden dan : V Is ons niet geöorlofd ietnnnd te dooden, te weeten, riie zich aan burgerlvke misdaaden en Majefteit • fchennes heeft fchuldig gemaakt, en oproer verwek': het Ca . volk afkeerende, en verbiedende den Keizer febattinge te g. even. Dit waren toch de misdaaden waarmede zy den Heiland aanflonds befchuldigden, en dit waren de misdaaden die met de kruisdood by de Romeinen geftruit wierden.
Dat onze Jezus de kruisdood moeft fterven, had David reed.sEeuwen te voeren voorzegd , zeggende, in den naam van Christus: (b) zy hebben myne handen cn myne voeten doorgraven. Z'ulfc's was ook reeds afgebeeld in de (t) koperenSlange , dieMoizes in de woeltyiie opgerecht had : hierom zeidde de Zaligmaaker: (d)gelyk 3lot es deSlange m de woeflyne vet bleven beeft, alzo moet de Zoone des menjebe vertceven worden. Daarenboven had de Heiland aan zyne leerlingen reeds voorzegt: dat (e)iïöuer. pr-efters en Scbrijtgeleerden lievi leveren zouden (f) aan ócthidetn n, om te kruisfigen; en omdat zulks, naar Jezus voorzeggingen , door-de handen der Heidenen zoude gefchiecen, moeiten de Jooden zeggen : 't is ons niet gegerlüfd iemand te dooden die zich aan gekwetfteMajefteit heeft fchuldig gemaakt; want, het woord van Jezus zoude niet voltrokken zyn geworden , hadden de Jooden Hem , gelyk Pilatus wilde , geoordeeld naar hunne wer, dewelke de God-lasteraars ikcuigden; want, ofichoon de kruisdood
(a) Luk. 1:3. 2. (*) Pfal. 2T. 17. ft) Niira. 21. 3. (/) Joan. 3. 14. C<") Ma'- 20' l9- U'J — 2<5. 2.



Lyden van Jezus-Chrisus. a<?
dood den Jooden wel bekeqd was, en zy fomwylen, in enkele gevallen, wel [^enigen in vroegere rvden hadden laaten kruisfige-D, gelyk we inFlaviusJozéphus kunnen zien , weike meldt (a) dat Aiexander, de zoon van Hircanus, achthonderd gevangentn deed kruisfigërl, Echter konden zy den Heiland de fmaa. delyke kruisdood niet aandoen . dewyl zy bv de verhooringe van Jezus, Hem (b) des doods fchuldig verklaard hadden, om de ingebeeldeGod-lastcringe dieHv gefproken zoude hebben, toen Hy belteden had : de ChrUtus,de Zoone Gods te zyn.
Wy hebhéO dan nu gehoord, hoe de Jooden den Zaligmaaker voor een Kwaaddoener hebben uitgekreeten- Welk - eene onlydelyke fmaad is dit niet voor den Heiland geweeft! Niets fmert een eerlyk harte meer, dan dat zyne deugd befmet en belasterd word, Hoe fél moet het dan den Heiland getroffen hebban , dat Hy , die fc) alles wèl heeft gedaan , gelyk het volk riep , voor een Kwaaddoener wierd uitgemaakt! Hy, die de goedheid - zelve was, en die, daarHy zich aan Moizes zoude vertoonen, zeggen kon: (dj ik zal u alle goed'oonen, wierd hier als den eerften Boosdoener, die het Leven onwaardig was, gehandeld. De Propheet Ifahs had zulks ook reeds lang voorzien, zeggende: t e) Hy is onder de Kwaaddoeners gerekend gevceeft. Indien men door hen , die men bemint en veele weldaaden beWyft, mishandeld wordt , kan men dit ter naauwernood verkroppen,dewyl het in ons eene duldeloozcfmert veroorzaakt. Hoe fmertelyk moet het dan niet voor Jezus geweeft zyn, daar Hy door zyn eigen zo geliefd volk dermaate gehoond , en door hetzelve
in
(a) Flav. Joféph. de bello Judnico, lib. i. Cap, 3, (£) Mar. 26.6.3. - 66. 0) Mark. 7. 3^. (d) LkoJ, 33. j9. (e) ifuï. 53« .9»



30 Twee-en-vyftigste Meditatie op het
in de handen van Pilatus overgeleverd werd' Niet ten onrechte heeft de Evangelift Joannes dan gezegd • (d) In zyn eigen is Hy gekoomen, doch, de zynen hebben Hem niet aangenomen ; deeze leverde Hem, in tegendeel, aan de Heidenen over. Indien Hy door de Heidenen , of door zyne vyanden, die Hem niet kenden, voor de fnoodde Kwaaddoener ware uitgefcholden geweeft, dit zoude Hem zo niet gefmert hebben; maar, daar Hy door de Jooden, die (b) Hy uitverkooren had om tot een eigen volk te zyn, die zyne broeders, zyn Maagfchap naar den vleefche waren , als een Kwaaddoener wierd uitgeroepen , ftrekte dit tot eene uiterfte fmert voor onzen lydenden Jezus. Wèl mogt Hy hierover, in de bitterheid zyner ziele, door den Propheet Jeremias, al klaagende uitroepen: (c) myne erfenis is tegen my geweeft als een" leeuw in het woud: zy heeft haare fiemme tegen my opgeheeven.
Maar, dit-alles behelft in zich voor ons veelé trooft- redenen. Onze zonden waren hier van oorzaak ; in Adam hadden Wy ons aan de fnoodfle zonden fchuldig gemaakt, f d) De Héere heeft van den Hemei nedergezien cp de kinderen der Menfchen ; deeze waren allen afgeweken ; niemand was 'er, die goed deed; niemand was 'er; zelfs niet Eén. Dus moeiten wy , als Kwaaddoeners, voor Gods Gerechte gefield, en tot den eeuwigen dood veroordeeld worden ;maar,d eénig-gebooren.Zoone des Vaders,Jezus-Christus, treedt, voor ons Kwaaddoeners, vóór de Vierfchaare van Pilatus, Hy, op wien (e) de Heere ons-aller boosheid gelegd heeft, opdat wy vóór Gods ftrenge Gerecht zouden vrygefproken worden , en (ƒ) Hy ons zoude verlosfcn van alle ongerechtigheid,
en
f» Joan. i. it. CS) Dein. 14. 2. (c) Jerem. ia', t, 00 Pfil. 13. 2. 3. (O ffaï. 53. 6. (/) fit. 3. 14.



Lyden van Jezus-Christus. 31
en ons voor Hem zoude reinigen tot een aangenaam volk, yverig tot goede werken.
Daarenboven zien wy hierin , hoe de Godlyke Voorzienigheid over den dood, die Jezus fterven zou, zorg heeft gedraagen. Immers, de vyanden van Jezus mogten naar hunne willekeur niet te werk gaan, maar de gantfcbe rechtzaak van Christus mo&fa) &fckLden volgens hetgeene Gods band en raad gefchikt had. Te vergeefsch trachteden die van -Vaza.'Cih (b) Hem van-hoven van den top des hergs nedtrteiverpen; (c) de Jooden mogten fleenen genomen hebben om Hem te fleenigen: zy konden doch hunne boosheid niet uitwerken. Pilatus mogte zeggen , neemt Hem wech, en oordeelt Hem naar uwe Wet ; zy mogten, noch konden, niet anders antwoorden , dan , 't Is ons niet geöorlofd iemand te dooden De Dood, die Hy fterven moeit, moeft met de voorzegginge der Propheeten, en de voorige verkondigingen van den Heiland - zeiven juiffc oveiëenkoomen, Hy moeft dan (W) van a"1 aarde opgeheeven worden aan het kruis; geen andere dood moeft hy fterven.
Welk - eene byzondere voorzienigheid Gods ftraalt 'er niet over het geheel lyden van Christus! deszelfs geringde omftandigheden waren allen in Gods raad verordineerd. Offchoon (è\ de Duivel in 't harte van Judas in gegeeven had, dat hy Hem verraaden zoude ; fchoon de Joodfche Raad naar de drift hunner eigene boosheid te werk ging, de Godlyke Wysheid echter fchikte alles op die wyze als met haar oogmerk overeen kwam; des 'er veele dingen geheel en all' tegen den wenfch van s' Heilands vyanden uitvielen. Plier moeft de waarheid
(a) Aft. 4- 28. O) Luk. 4. 29. Cc) Joan. 10. 31. CJ) Joan. 12. 32. Cc) 13. a.



34 Twee- en- vyftigste Meditatie op het
heid van Jezus woorden gelden : (a) de Zoone det menfcben gaat wel heenen, om te lier ven, volgent 'er van Hem bejlooten is. ■
Die zelfde Voorzienigheid , die zich over den Heiland, van zyne geboorte af, tot aan zynen dood toe, uitftrekte, zal ook over ons in dë omftandigheden van ons Leven en Dood uitgeftrekt zyn , indien wy ons flechts geheel en all' aan dezelve onderwerpen Wy moeten . met David, uitroepen: (b) Ik heb op U gehoopt, Heere! ik heb gezegd: Gy zyt myn God Myne lotgevallen zyn in Uwe handt n; verlos my uit de hand myner vyanden, en van dis my vervolgen. Treedt nimmer in de verborgene wegen van Gods beftieringe; beveelt aan Hem alle uwe wegen ; immers, gy kunt toch tegen Zyne voorneemens niets utwerken ; daaróm zegd Hy: (c) myne voorneemens zullen flandhouden: en air wat ik wil, zal gefcbieden. Het is dan onze pligt de Leste van den Apostel Petrus optevolgen, zeggende \(d) verneedert U onder de magtige band Gods, opdat l/j U verheff'e ten tyde der bezoekinge: werpende alle uwe zorgvuldigheid op Hem: want, Hy is voor Ubezorgd. Wanneer wy deeze vermaani'^g gehoorzaamen, zullen wy ondervinden, dat alles zal te recht gefield worden, niet naar de raads-befluiten van onze vyanden ;maar naar de raad befchikkingen van Gods eeuwige liefde en wysheid. Hierom heeft Salomon weleer gezegd : (e) in V harte van den menfch zyn veelerhande voorneemens; maar de wil des Hee* ren zal (land houden. Hoe - zeer Satan en de Godloozen tegen de Rechtvaardigen woelen en woeden , echter kunnen zy niets meer uitwerken dan God hen toelaat, en in zyne voorzienigheid befloo-
ten
(V) Luk. sa. 22. (h) Pfal. 30. 15. 16. (c)Ifaï. 46, iq, (dj 1, Pet 5. 6.7. (e) Prov. 19. si.



Lyden van Jeztjs-Christus.
33
ten heeft. Laaten wy dan altyd ons aan dezelve onderwerpen , en, eindigende, met David uitroepen
O) Zal myne ziel zich niet op God ver laaten? want, van Hem koomt myne Zaligheid.
GEBED.
Lydende Jezus! Welke heldere draaien eener Godlyke Voorzienigheid fpreiden zich tusfchen de akelige bedryven van het Treurtooneel Uws lydens heen! Hoe worden wy dan nu, door dedoodelykebefchouwingen van Uw zo-bitter Lyden met U in eenen afgrond van droefheid nedergedompeld zynde, door de overweegingen Uwer onnafpeurbaare Kloekmoedigheid , ons zeiven als ontvoert! Daar Uwe Voorzienigheid en Waakzaamheid nimmer fluimert, leeren wy van den eenen kant de Kruisfen, ons opgelegd, door de overweeginge dier waarheden,geduldig torfchen, en van den anderen kant worden wy op het litflyklt onderricht, dat zy ons toegezonden worden door eene wyze Voorzienigheid, die dezelve, als dewaare middelen tot ons heil en geluk, beezigt, en beftiert. Hoe is dan , ö lydende Jezus! het perk van Uw lyden voor ons, in alles, eene School van onderwyzinge ! Ach ! mogten wy ons in hetzelve fteeds als gehoorzaameLeerlingen,gedraagen! Mogten de befpiegelingen van Uw Lyden de oogen van ons Geloof verlichten, ons hart in 't vertrouwen verfterken , en alle de begeertens onzer ziele zich aan het beftuur Uwer Alvoorzienigheid onderwerpen!
Dat dan , ö lydende Jezus! Uw Lyden ons tot een leerzaam voorbeeld ftrekke, om in de grievenfte lotgevallen der Waereld, ons lot, door een kinderlyk vertrouwen, in den fchoot Uwer Alweetend-
heid
Ca) Pfal. 16. 2.
c



34 Twee-en* vïrriGSTE Meditatie op het
heid geruit neder- te- leggen. Boezem in onze harten dat trooftryk , dat heilig gevoelen, namelyk, dat, welk-een lot ons op aarde ook mooge belchooren zyn , hetzelve reeds in den Hemel beftemd en voor ons goedgekeurd is ! Druk die Hemelfche waarheden met ftaalen letters in onze ziele, die waarheden , waardoor David , dien Man naar Uw harte , weleer verrukt en opgetoogen was! Dan zullen onze tongen, ja alle onze zintuigen, als met Maatklank vervuld, U blydelyk,op zyn voetfpoor, toezingen: Die woont in de bulpe des Allerhoogfien, zal blyven onder de bejcherminge van den God des Hemels. Dan zullen wy, door de hoop op U verfterkt, onvertsaagd en geruft op den Adder en de Slange wandelen , den Leeuw en den Draak vertreeden, terwyl Gy, ö lydende Jezus! met ons in de verdrukkinge zynde, als de langheid onzer dagen vervuld zal zyn, ons, eindelyk, Uwe Zaligheid voor Eeuwig vertoonen zult. Amen.
DRIE*



Lyden van Jezus Christus. 35
DRIE-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE.
Joan. 18. 37.
Dixititaque ei Pilatus: er-®®Pilatus zeidde dan tot go Rex es tu ? Respon %% HemtZo zytgy danKoditJezi^Tudicis^quia»*' ning? Jezus antwoordRex fum ego. ligo in|| de:Gy zegt het; lk ben hoe natus fum, et ad^-* Koning lk ben daarhoc veniin mundum,ur,£$ toe gebooren, endaartestimonium perhibe-*^ toe ben lk in de waereld am veritati: omnis, qui$.$ gekoomen,opaat lk voor eft ex veritate, audit** de Waarheid getuigen vocem meam. zoude: AW wie uit de
Waarheid is. hoort myne jlemme.
DE Waarheid is zoo kpstelyk en voortreffelyk , dat zelfs de klank van het woord ten hoogften aangenaam is. Hy wierd ook voor den Wysten aangezien, welken gezegd had: (a) De Waarheid blyfi, en wordt fl erker, en leeft, en duurt in alle eeuwigheid. De H. Drieéénheid is niets anders dan een omtrek, wiens midden-punt de Waarheid is; immers, Zy is 't Begin, Midden, en Einde der Waarheid. God de Vader, die de fchoonheid en uitneemendheid daarvan kende, heeft zynen Zoone in de waereld gezonden om van dezelve getuigenisfe te geeven: hierom zeidde de Heiland: (b) lk ben daartoe gebooren, en daartoe ben Ik in de waereld gekoomen, opdat Ik voor de Waarheid getuigen zoude. De Waarheid is ook zoo noodzaakelyk, dat wy zonder
(d) 1. Esd. 4. 38. (b) Joan. 18, 37, C ö



16 Drie-en-vyfticste Meüitatie op het
der dezelve de Zaliaheid niet kunnen bekoomen; daarom haakte David zp-zeer naar derzeiver verkryging, God biddende, dat Hy dezelve uit den Hemel wilde afzenden Zendt, zegt hy, (a) Uw Licht en Uwe Waarheid; die zullen my leiden en brengen op Uwen 'heiligen Berg, en in Uwe wooningen. Joannes deDooper wierd wel (b) gezonden om getuigenis/} te geeven van het Licht; maar, van de Waarheid moeit deZooneGods -zelv getuigenisfe geeven, en daarom isHy menfeh geworden. In Zyne t' zaamen - (praake met Zyne leerlingen zegt Hy ook : (c) Bi ben de Waarheid. Hy is dan de Waarheid,in tegenftellinge van alle fchaduwen en voorbeelden der Wet : Hy is de waare Hoogeprieller, het waarachtig Offer ; in Hem huisveft de waare rechtvaardigheid. Hierom zeidde de H Joannes: (d) De Genade en Waarheid is door Jezus - Chriflus, in tegenltellinge van de Wet die door Moizes gegeeven is.
Der Waarheid getuigenisfe te geeven was het oogmerk en einde van 's Heilands komlte op deeze aarde: Hy wilde dezelve niet verduisteren : de Jooden mogten Hem daarom haatcn, en allerleie vervo'gingen over Hem brengen. Pilatus mogte dezelve aanzien als een middel, om Hem te ftraffen; echter beleed Hy dezelve in 't openbaar. De vrees voor den fmaadeh klten en fchandelyklten kruisdood konden Hem in de belydenisfe der Waarheid niet tegenhouden. Hy fprak dan wel duidelyk tegen Pilatus : Ik ben Koning , en gaf tevens hiermede te kennen , dat Zyn Koningryk een Koningryk der Waarheid was , en dat Zyne onderdaanen ook die der Waarheid waren, en Zyne ftemme hoorden. Eenebely* denis , zoo dierbaar, dat Paulus geene bétere kon
vin-
fa) Pral. 42. 3. (b) Joan. 1. Ö..7. (e) Joan. 14, ö. (d) Joan. 1. 17.



Lyden van Jezus-Christus: 37
vinden, om zynen Lieveling en ZoonTimothéus te bezweeren van ftandvastjg te zyn in (a) de goede belydenisfè, die hy gedaan had voor veele Getuigen : aldus luiden, zyne woorden: (£) lk beveel U voor God, die V alles leevend maakt, en voorJezus-Cbristus; die getuigd heeft, onder Pontius - Pilatus, eemgoede behdenisfe.
Pilatus had dan Jezus gevraagd: (V) Zyt gy de Koning der Jooden? Uit deeze. vraage nam Jezus gelegenheid , om hem wegens Zyn Koningryk te onderrichten , zeggende : (d) Myn Koningryk is van deze waereld niet; vjare myn Koningryk van deeze waereld, dan zouden myne dienaars voor my ftryden, dat Ik den Jooden niet zoude geleverd worden'; maar , nu is myn Koningryk niet van bi-r Onze Heiland dan hier driemaal van Zyn Koningrvk gewag maakende.en Zyne onderdaanen van; de Jooden onderfcheidende, begreep Pilatus, dar Jezus cvenwel een Koning moeft zyn ; daarom hervarte Pilacifs •met eene fpotachtige verwonderinge: (~e)Zoo zyt gy ■dan Koning? Is het niet van deeze-, dan moet het van eene andere Waereld zyn. Pilatus herinnerde zich hier, mogelyk, hoe fommige Heidenfche Philofoophen ftelden , dat 'er meer Waereiden waren. Andxarchus had zulks aan Alesandcr den grooien ook voorgehouden, die daarom in traanenuitbe.rftte, zich bedroevende dat hy nog geene éeoe daarvan gewonnen had. Pilatus,. die zekerlyk: dier .gevoelens niet onkundig was , kon het dus wel opgevat heb> ben; te meer daar hy van Jezus geesoelyk Koningryk geen denkbeeld had Hy was al te vleticbgezind; hy kon (ƒ) de dingen die den geeft Gods
aan-
(d) ï. Tim. 6. 12. O") 14. (0 J^a-i. 18. 33
Qd) 36. (e) 3T" C/'j ••kor- 4
C 3



38 Dme-ïn*vyïtigste Meditatie op het
aangaan niet verft aan, omdat 'er geestelyk van moet geoordeeld worden, gelyk Paulus zich uitdrukt.
Deeze vraag was ook van lift verzeld, gemerkt dat den naam van Koning niet mogt aangenoomen, noch geveerd worden, zonder toeftemmir g van den Roomfchen Keizer; dus (cheen die naam zelfs naar oproer te zweemen, en hierdoor nam Pilaius gelegenheid im Jezus ,ten gevalle der Jooden, met eenigen fchyn te ftraffen. Schoon het nu den Heiland genoeg bewuft was, dat de Jooden zyn dood-vonnis by 1 ilatus zouden doordringen, zeggenden : (#) Air wie zich zeken Koning maakt, weder/preekt den Keizer, heeft Hy echter rondborftig beleden , dat Hy Koring was. Gelyk dan de Heiland, vóór hec geestelyk Gerechte gevraagd zynde, of Hy (b) de Chriftus de Zoone Gods was, duidelyk antwoordde: Ik ben '/ , alzo beleed Hv hier ook vóór het wareidlyk Gerecht, dat Hy Koning was. Want, toen (c) Pilatus tot Hem zeidde : Zoo zyt gy Koning ? antvcoorade Jezus: Gy zegt het'. Ik ben Koning. Hadde nu het Leven den Heiland nader aan het harte gelegen dan de Waarheid en de Eer van God, dan zoude hy zich, door een dubbelzinnig en ontwykend antwoord, Hgtelyk van deeze banden hebben konnen losmaaken, en zeggen: Neen, Ik ben geen Koning, te weeten in dien zin ,waarïn gy het neemt. Hoe doodeiyk hier de bekentenis van Zyn Koningryk voor Hem was, echter wilde Hy niet veinzen ; maar, om Pilatus daarenboven te overtuigen, dat Zyn Koningryk den Keizer niet benaadeelde, gaf Hy hem uitlegginge van Zyn Ryk, en Zyner onderdaanen.
(d) Ik ben fprak Hy Koning; Ik ben daartoe gehoren , en daartoe ben lk in de Waereld gekomen ,
op-
(e) Joan. ro. ia, (b) Mark. 14. 6u 6», ie) Joan. 1* 37. (d) . ~



Lyden van Jezüs-Christus. 30
opdat Ik voor de Waarheid getuigen zoude. Aïï'wie uit de Waarheid is, hoort myne Jlemme. Hy wil dan zeggen : Myn Koningryk is niet als de waereldfche Ryken , die door dwang en geweld van wapenen verkreegen en behouden worden ; maar myne Heerfchappy is geestelyk , en drekt zich uit over de gemoederen der Menfchen , om Jooden en Heidenen door de (a) Waarheid, die naar de Godsvruchtigheid is, en ter Zaligheid leidt, te ontdaan van hunne blindheid , vooröordeelen , bygeloovigheden , afgoderyën, gruwelen en zonden, gelyk Ik hen reeds beloofd heb, zeggende: (b) de Waarbeid zalU vry maaken. Door deeze Waarheid, verdaat hy de Waarheid van 't Evangelie, die (c) den menfche Gods volkoomen maakt, tot alle goede werken onderwezen. Zyn werk bedond niet in wysgeerige of daatkundige Waarheden vóór- te- draagen, maar in eene verheevene (dj" Waarheid aameduiden, tot welker kennis Hy wil dat alle menfchenkoomen, en zalig worden : eene Waarheid , die voor het bloote verdand verborgen is ; maar dieGod-zelv, door Moizes en de Propheeten, door voorbeelden, voorzeggingen en beloften had bekend gemaakt , wier korte inhoud was; (e) dat geen menfch gerechtvaardigd word door de werken der wet, dewyl Paulus zegt: (ƒ. de wet beeft niets tot volmaaktheid ge' bragt, en dus is hierom (g) Gods liefde hierin tot ons gebleeken, dat God zynen èénig - gebooren Zoone in de Waereld gezonden heeft, opdat wy door Hem zouden leeven; en aldus heeft .dan de Zoone (b) zichzeiven tot verlosfing gegeeven voor allen, tot getuigenis van de Waarheid zyner Leere en Evangelie „
en
(d) Tit. 1. I. O) Joan. 8. ». (c) 2. Tim. 3. 17. (dj t. — 2. 4. (<?) Gal. 2. 16. (ƒ) Heb. 7. 19. (j) 1. Joan. 4. 9. (<&) I. Tim. 2. 6.
C 4



40 Drie»en-vyftigste Memtatie op het
en van zyne groote Liefde jegens ons, opdat wy niet zouden vedporen gaan ,• maar het eeuwig Leven hebben.
D' Evangélifche leering is dan die Waarheid, van welke Jezus - Christus zou getuigen , en waartoe Hy in de waereld gekomen was. Hy zou dezelve met woorden en werken bevestigen, en hierom noemt Joannes .Hem : (a) de getrouwe en waardchtige Getuigen die Amen is, dat is, die de Waarheid-zelve is Van Hem was het, dat God de Vader zeidde :(hj Zie.' Ik heb Hem tot een Getuigen aan de volken gegeeven, en tot een Leidsman en Leeraar aan de Heidenen. Onze Heiland bezat ook alle eigenfchappen, die in eenen Getuigen verëifcht worden. lly die getuigenisfe wil geeven , njoet de zaake zelv gezien of gehoord hebben, opdat hy daarvan de zekere weetenfchap bezitte; nu, de Zoone Gods had den eeuwigen Raad Zelv bygewoond, gelyk uit Zyne woorden blykt:(c) Ik losheid woon in den Raad, in welke beflooien was , dat de waereld door den Zoone zou verloft worden ; des mogt Hy, met recht, tot Pilatus zeggen : Ik ben daartoe gebooren; met welke woorden Hy data ook duidelyk te kennen geeft, dat Hy 'er was, eer Hy gebooren wierd, en dus was Hy, volgens zyne eigene bekentenis, van der eeuwigheid, van d'oudetydcn af, eer d'aar de gefcbaapen wierd , aangefteld om Koning te zyn, en van de Waarheid getuigenisfe te geeven. Hierom kon Hy ook zeggen : (e) Wy fpreken hetgeene wy weeten, en wy getuigen hetgeene wy gezien hebben; des ook Joannes-ie Dooper, aangaande Hem, zeidde :'(/) die uit den Hemel gekaomen is, is boven allen, en IJy getuigt hetgeene Hy
ge.
(a) Apoca!. 3. 14. O) Ifaï. 55. 4. (c) Prov. 8. 12.
C/Ó — 8. 23. (.0 J°an. 3- 11. {f) 3. 31,32.



Lydfn van Jezus-Chr istus.
41
zien en geboord h eft. Hy gewa-gde ook van Zyne weete;fchap daar Hy toe zyne leerlingen zeidde: Qa) aW wat lk van mynen Vader geboord heb, dat heb lk U bekènd gemaakt.
Onze Heiland gaf niet-alleen door Zyne woorden , maar ook door Zyne daaden getuigenis van de waarheid; Hiertoe ftrekten,eerftelyk alle de redenen en wonderen, dieHy gewrocht heeft; tekenen, die in hoeveelheid, hoedanigheid, en andere omftandigheden, die vanMoizes oneindig- verre overtreffen. Nicodémus op dezelve ziende, fprak hierom :(b) Meefier, wy weeten dat Gy een Leer aar zyt, van God gekomen , want, niemand kan deeze tekenen doen, die Gy doet, V en zy dat God met hem is. Op deeze beriep Hy zich tegen zyne Vyanden: (c^lkheb, zegd Hy, eene getuigenisfe groot er dan die van Joannes: want, de Werken, die de Vader my gegeeven heeft te volbrengen, die Werken - zelve, die Lk doe, geeven getuigenis fe van My ,dat de Vader My gezonden heeft. Immers, hoe uitte Hy zich tegen de leerlingen Van Joannes ? (d) de Blinden zien, de Kreupelen wandelen, de Melaatfchen worden gezuiverd, de Dooven'hooren, de Dooden verryzen, den Armen word het Evangélie verkondigt.
Ten tweede, dewyl de Mirakelen niet waarachtig konnen zyn , wanneer zy ftrekken ter wederlegginge eener Leere, die te-vooren door Godlyke wonderdaaden genoegzaam bevestigd is : alzo heeft Christus , om de Waarheid zyner Leere te toonen, der Waarheid getuigenisfi gegeeven door Moizes en de Propheeten : hierom vermaande Hy de Jooden , en zeidde: (e) Gy onderzoekt de Schriftuuren, want, gy meent het eeuwig Leven daarin te
vin-
(a) Joan. 15. 15. (è) 3- 2- 0) 5- 3&
(J) Mat. li. 5. (e) J^an. 5. 39.



4* Drie-en-vyftigste Meditatie op het
vinden, en die zyn hetwelke getuigenisfe van my geeven. O) Want, indien gy Moizes geloofde, gy zoud My óók wel gelooven : (b) want, van My heeft hy gefchreeven : In de Synagoge te Ndzareth (londHyop om te leezen.1evens haaldeHy die doorluchtigeplaatfe aan van den Propheet Ifaïas: CO De Geeft des tieeren is op My : waarom hy My gezalfd heeft: Hy heeft My gezonden, om den Armen 't Evangélie te verkondigen, en te geneezen die verbreizeld van harte zyn: om den Gevangenen verlosfingt te preediken, en den Blinden het gezicht te geeven, om de Verdrukten in vrybeid te (lellen, het aangenaame jaar des Heer en en 'dt n dag der vergèldinge te verkondigen. Deeze God fpraak aangehaald hebbende , zeidde Hy : heden is deeze Schriftuure in uwe ooren vervuld. En aldus bewees Hy, op menigvuldige plaatfen , dat Zyne Leer door de Wet en de Propheeten getuigd was.
Ten derden, heeft onzen Heiland van de Waarheid getuigenisfe gegeeven door de heiligheid Zyns Levens, want, Hy was rd) de Heilige en Rechtvaardige by uitneemendheid, zonder Zonde, zonder Smetten , (e) heilig , onnozel, onbefmet, van de zondaaren afgezonderd, en in wiens mond geen bedrog gevonden is. Nooit was 'er een menfch, die zyne bitterde vyanden zoo ftoutmoedig durfde uitdaagen, dan Hy, die alléén . zonder vreezen , kon vraagen : (ƒ) Wie van V zal my van Zotide overtuigen ? Indien Ik U de Waarheid zegge , waarom gelooft gy my niet ? Had Jezus dan een Koningryk der Waarheid , was Hy dan waarlyk Koning, dan had Hy ook Onderdaanen. Schoon de Overpriefters en Schriftgeleerden, gelyk ook het groote gros derjooden, deLeere en denPerfoon van Jezus ver-
wier-
(a) Joan. 5. 46". (é) Luk. 4. itS. 18. (O 4. 19. ai»
(O Aft. 3- -4. CO Heb. 7. 26. (ƒ) Jo-n. 8. 46".



Lyden van Jesus*Christus. 45
wierpen, het zou echter deezen grootenMeefleraan geene leerlingen , deezen Hernelfchen Koning aan geene onderdaanen onthreeken.
De waare hoedanigheid Zyne onderdaanen gaf Hy mede aan Pilatus te kennen , zeggende : f» AW wie uit de Waarheid is, hoort myne ftemme. Die uit de Waarheid zyn , zyn diegeenen , die (b) de Waarheid in liefde betrachtende zyn. Deeze fpreekwys heeft de zelfde betiéfcfrosfe van die woorden, diejezus weleer tot dejooden (prak : {c~)bieuitGodis, hoort Gods woorden. Die uit de Waarheid zyn; zyn dan diegeenen, (d) welken niet uit den bloede, noch uit den wille des vieefcbs, noch uit den wille des mans , maar uit God gebooren zyn. Uit God te zyn , is hier niet door God gefchapen te zyn ; in welken zin allen menfehen , ja (e) alle dingen uit Hem, en door Hem, en in Hem zyn; maar, uit God, of uit de Waarheid te zyn, is zoveel als Gode toete-behooren , een kind van God te zyn, van Hem, de zeifltandige Waarheid, (f)gebaard te zyn door het woord der Waarheid. Allen diegeenen dan, die in deeze Genade deelen , pronken ook met dat kenmerk, dat zy Zyne ftemme hooren, dat is, de Leere van het Evangélie, Zyne geboden en wetten, en , om de woorden van Paulus te gebruiken(g) het goede woord Gods , hetwelk alle dingen in zich beüuit.
Men begrypt ligt , dat dit hooren niet verftaan wordt van het lighaamelyke oor; want, indien 'er ditalléén verëifcht wierd, om een onderdaan van Jezus te zyn , dan zouden de vleefchelyke Jooden, die de ftemme des Zaligmaakers, toen Hy nog op aarde
wan-
(a) Joan. 18. 37= 0>J EPnez- 4.-5- O) J°-«- 8.47.
(<0 t. 13. {/) Rom. Ha 35. (f) Jakob. u iJ.
Cj) Heb. 6. 5»



44 Drie-en>vyftigste Meditatie op het
wandelde, ontelbaare maaien gehoord hadden , Zyne waare onderdaanen geweeft zyn, daar Christus echter, tot hen zegt : (aj daaróm boort gy Gods* woorden niet, omdat gy uit God niet zyt'. gy Zyt uit den vader, den Duivel: dan zoude Pilatus ook een onderdaan van Jezus geweeft zvn , toe welken hy mede gefprooken had : dus word 'er dan iets meer dan het lichaamelyk oor hiertoe verëifcht Deeze ftem moet inwendig gehoord worden door hen, d;e in Hem ondcrweezen zyn (b) volgensde Waarheid, die in Jezus is. Dit hooren is, echter zoveel als in Hem gelooven : hierom zeidde fel zus tot de Kapharnaïten: (c) Dit is het werk Gods dat gy gelooft in Dengeenen, dien Hy gezonden heeft. Zyne ftemme te hooren, is dezelve met aanneeminge en onderwerpmge des harten , en in gehoorzaamheid des geloofs te hooren. Op deeze wyze wierd die ftem door de Moedermaagd Maria gehoord, toen zy zeidde : (d) Zie de dicnjlmaagda~et tleeren, my gefchiede naar Uw woord. Zó wierd deeze ftem door Cornélius, en allen die by hem waren gehoord, zeggende : ,e) wy zyn allen nu tegenwoordig voor uw aanfehyn, om te hooren aW betvene U van den Heere bevolen is. Het is dan. een hooren met gehoorzaamheid des harten, waardoor wy alle zyne bevélen volbrengen , van welk hooren de Heiland-zelv zegt : Cf) Zo wie dan deeze myne woorden hoort, en naar dezelve doet, zal gelyk zyn aan een' wys Man, die zyn huis op eene Stemrotfe gebouwd heeft. Het hooren is dan niet genoeg, maar men moet ook Zyne ftemme opvolgen, en aan dezelve onderdaanig zyn : hierom zeidde de Apostel: weelt (g) niet- alleen hoorders, U- zeiven bedriegende;
maar
(a) Joan. 8. 44.47. O) Ephez.4. 21. Cc) Joan. 6. 29. ' Cd) Luk. 1. 38. (,) Ad. 10. 33. (ƒ) Mat. 7. 24. (g) Jak. 1. 22. 25. y *



Lyden van Jezus • Christus.
45
maar wee}} doenders des woorts; want , die een doen* der des werks is geworden, deeze zal zalig zveezen in zyn werk. Uit die - alles kon Pilatus dan genoeg befluiten, dat het Koningryk der Waarheid, waarvan de Heiland geruigeni^fe gaf, geen nadeel aan den Keizer Tibérius kon toebrengen, en dat de Leer van Christus geen wederfpannige , maar gehoorzaame onderdaanen verwekte. Daarenboven kon Pilatus ligt beG.ffen , dat de Jooden den Heiland om geene andere reden ten vyanden waren, dan omdat Hy hen de Waarheid had voorgehouden, gelyk Hy hen zulks ook verweeten had, zeggende: (a) nu zoekt gy My om t Leven te brengen, een menfeh, die U de Waarheid gefproken bebbe, die Ik van God geboord heb.
Wy hebben dan de (F) goede belydenis gehoord, welke Christus onder Pontius - Pilatus getuigd heeft, aangaande zyn Koningryk der Waarheid, waartoe Hy gebooren en gekoomen was. Deeze redevoering had weinig ingang by Pilatus, gelyk uit zyn antwoord bleek, daar Hy zeidde : (O Wat 'IS Waarbeid? Hoeveelen zyn 'er niet aan Pilatus gelyki diegeenen,namelyk,die hunne ooren nietleenenaan de ftemme van Christus , die de Waarheid , en het woord Gods verzuimen, (d) de vergadering verlaaiende, gelyk fommiger gewoonte is, die, of uit traagheid , of uit liefde tot het aardfche goed, waartoe zy bunnen geheelen tyd belieeden , het aanhooren der Godlyke Waarheid, en het Woord Gods verachten Dezulken zyn , buiten twyffel, van het recht - geloovig hooren het allervèrft vervreemd. Immers, hoe zouden zy hierop hun harte en hunne gedachten kunnen zetten 5 die hunne lichaamelyke ooren daartoe niet
eens
(*) Joan. 8. 40- (*) T- Tim. 6. 13. {() Joan. 18. 38. (d) Heb, 10. as.



4<5 Drie • en- vyfttgste Meditatie op het
eens willen verleenen ? Hiervan is het, dat zy onkundig zyn in de eerfte gronden der Christelyke Waarheid,en dat men, met Paulus, aan fommigen totjcbande zeggen moet, dat zy de(a) kennisje van God met hebben. Zyn 'er al die in hunne jeugd met de kennis der Waarheid begaafd zyn geweeft deezen, in plaats van in die kennisfe toeteneemen' hebben hetgeene zy al vroeg wisten ook al vroeg ver' geeten , en zyn in de kennisfe hunner Zaligheid hoe langer hoe dommer geworden , en , om my als Paulus re uiten, (b) daar zy nu al Meesters behoorden te zyn, volgens den tyd, hebben zywederö'm van noode dat men hen nog leere welke d'eetƒ?<? beginfelender woorden Gods zyn , en zy zyn geworden als die Melk van noode hebben, en niet kloeke fpyze Deezen maaken wel den greorften huop riet uit dé meeften gaan nog wel ter Kerke, en hooren Gods Wrord uiterhk aan. ook dikwerf met opmerkzaam, heid tn gmoegen; maar, zy zyn aan diegeenen ge. lyk, waarvan de Heere klaagende Zich aldus uit: (c)Zy zeggen tot malkanderen, laat ons hooren wat bei Woord is , voordkoomende van den Heere Zy koomen tot U, en zitten voor U neder als Myn volk zy hooren Uwe woorden, en zy doenze niet: zy maaken die tot een Lied voor hunnen mond, en hun hart volgt hunne gierigheid nd Gy zyt voor ben als eenMuzyk-fluk, dat op eenen zoeten en zacht en toon gezongen word: zy aanhooren Uwe woorden, en zy doenze niet. Waar is het toch dat de Menfchen met eene waare gehoorzaamheid des Geloofs de ftemme van Jezus aanhooren, of,om als Paulus te fpreeken : (d) de liefde der Waarheid aaneemen om Zalig te worden, en zich naar dezelve veranderen
en
00 i. Kor. ij. 34. (tV) Heb. 5. 12. 00 E«ch. 33. 30. 31. (j) 2. TeiT. 2. 10,



Lyden van Jezus-Christus.
47
en bekeeren ? Men hoort wel gaarne de ftem van Jezus ; maar alleen die , welke heerlyke beloften voorftelt ; maar, niet de ftemme welke Pligten voorfchryft , en den ouden Menfch met alle zyne werken wil gedood hebben: daarom zeidde d' Oudvader Auguftinus: (a) „ De Menfchen beminnen „ wel de verlichtende, maar niet de berispende „ Waarheid."
Gelyk deze Waarheid hen niet aangenaam is, alzo maaken zy de taal der Kapharnaïten de hunne, en zeggen : (&) deze reden is hart; en wie kan dezelve hooren? Zy willen wel de halve, maar niet de geheele Waarheid hooren, en maaken zich dus aan Herodes gelyk , die (c) Joannes gaarne hoorde, en ook veele dingen deed op zyn woord, maar, hy luifterde niet naar de ftem die hem, by het vsjwyt zyner bloedfchande, ter bekeeringe aanmaande. De Waereld is vol van foortgelyke Heródesfen , die de Waarheid , het Woord Gods , wel hooren, en met blydfchap aanneemen; maar 's Waereld's drievoudige Afgod , de begeerlykheid des vleefchs, der oogen, en de Hovaardy des Levens, de Zorgvuldigheden , de Rykdommen en Wellusten brengen te wege, dat het Woord der Waarheid en (V) hetgeene zy gehoord hebben , als dóór eeneZeeve dóórvloeit, en het dus als op eenen Weg, en tusfchen de doornen valt. Wat denkt gy toch wel, ö Menfch ! die Gods ftemme met uwe ooren aanhoord, en echter bewuft zyt, dat gy Uwen handel en wandel naar dezelve niet inricht? kan Uw gemoed wel een oogenblik ruft fmaaken ? Immers, zolang gy niet naar de ftemme van Christus hoordt, geeft gy een onfeilbaaren blyk dat gy nog niet zyt
uit
(a) Aug. I. 10. Conft. (*) Joan 6. 6i. {c) Mark. 6. 20. [d) Heb. 2. 1.



48 Drié « en ■ vyftigste meditatie OP het
uit de Waarheid; want, (a) die uit God is, boort Gods woorden; daarom hoort gy ze niet, omdat oy uit God niet zyt. Dan, dewyl gy nu uit God niet zyt, zo zyt gy uit den vader den Duivel , en hebc niet anders dan zyn rampzalig deel te verwachten. Van het geloovig hooren van Jezus Stemme hangt Uwe geheele zaligheid af: daarom wekte de Propheet ons op, om naar Jezus te hooren, zeggende: (£) neigt uwe ooren , en koomt tot My : boort, en uwe ziel zal leeven. Onze Heiland Jezus - Christus zelv zeidde : (c) Zalig zyn zy die het Woord Gods hooren , en dat hewaaren en onderhouden : (d) daarom ziet dan toe , hoe gy hoort. Bidt dan God vuuriglyk, dat Hy naar de genade van het nieuwe (e) Verbond met U handele, en Zelv Zyne Wet in Uw binnenfle geeve en die in Uw harte fchryve. Ach! doet het, 6 Allerliefften ! om den wille van Hem die het U verkundigen laat, en het Zelv allereerst verkundigd heeft, welke niet Moizes, of een Engel, maar Jezus-Christus, de Zoone van den levenden God-zelv'is, gelyk Paulus aandringt, zeggende: ( ƒ) Ziet- toe dat gy Dengeenen, die daar [preekt, Chrisrus , niet verwerpt; want, zy zyn het nietontvlooden . die hem verwierpen , welke op de aarde [prak: veel- min wy, die Dengeenen verachten, welke ons van den Hemel toe/preekt.
Is dan hetRyk, waarvan wy onderdaanen moeten zyn, een Ryk der Waarheid, laat ons dan door ons gedrag toonen, dat de Koning Jezus (g) ons gebaard heeft door het Woord der Waarheid, en dat wy dus, als\ Eer/lelingen zyner Scbepfelen, óoor de Waarheid geheiligd en van zonden vrygemaakt zyn. Hoort
ten
O) Joan. 8. 47. (£) Ifaï. 55. 3. (c) Luk. u. 28.
Cd) 8. 18. Qe) Jerem. 31. 33. (ƒ) Heb. 12. zj.
CSJ Ja!;. 1. 18.



Lyden van Jêzus-Christus. 49
dien einde de ftemme van Christus : gehoorzaamt de geboden , die deeze Koning en Getuigen der Waarheid gegeeven heeft: hoort Hem, en wel Hemalléén, en roept dus met den Propheet uit: zeggende: (ö) De Heere is onze Rechter; de Heere is onze Wetgeever ; de Heere is onze Koning; Hy zal ons zaligmadken. Wanneer gy U dus gedraagt, dan zult gy toonen, dat gy door de Waarheid (b)uit God gebooren zyt, en onder de waare onderdaanen van Christus ryk gerékent zult worden Hierom zeidde de Heiland: (c) indien gy in myn Woord blyft, zult gy waarlyk myne leerlingen zyn. En gy zult de Waarheid kennen, en de Waarheid zal U vry maaken. Dan zult gy ook alle de heerlyke goederen deelachtig worden, welke deeze Waarheid den Geloovigen en Gehoorzaamen beloofd heeft. Dan zal in dit Leven ons ten deel vallen, de volle (d) vergesvinge der zonden, de re) aann'eemïnge tot kinderen Gods, de overvloed desH. Geests, {f) de Geeft der Waarheid die ons meer en meer alle Waarheid zal leeren, en (g) in welken wy btzeegeld worden to? den dag der verlos/Inge, wanneer, om te eindigen, ons óe hoofd - belofte van het Evangélie zal te beurt vallen,nimelyk,eene zalige verryzenis (h)tot hoope van 't Eeuwig Leven, dewelke God, die niet liegt, beloofd heeft voor alle Eeuwen, aan alle diegeenen . die Hem en de Waarheid lief hebben, Amen.
GEBED.
'i.yuende Jezus ! Eeuwige Waarheid ! PllatS* mooge, met eenen fchimpenden lach, met eene
ver-
(a) K'aÏ 33. 'éi. (I) joifns i. 13. (c~) Joan. 8. 31. l/f) liphez. 1. 7. (r) Rora. 8. ïj. (/) Joan. 16. 13* (S) liphez. 4. so. W Tir. 1. 9.
D



50 Drie-en-vyftigste Meditatie op het
verwytende vraag Uwe lydende Ziele kwellen , en U fpots ■ wyze toevoeren : Zyt Gy dan Konin" ? Ach ! ja ! in weerwil van de Spotzucht Uwer vervolgeren ; Gy zyt een Koning; een Koning, uit geboorte, van Eeuwigheid; en, uit kracht van Uw Ryk , een Koning der Eeuwige Waarheid. Ach! fmaalde Pilatus alléén op Uw Geboorte , Ryk , en Vermoogen! Waren 'er geene meerdere Betwisters dier onfeilbaare Waarheid ! Wy , ó lydende Jezus! wy, die, aan Uwe ftemme U als Koning kennen , wy twyffelen niet- alleen, maar verzaaken , door eene onvergeevelykere weêrbarltigheid, U , als Koning. Uw Stem wordt door ons verfmaadt; Uw Woord niet - alleen niet gehoord, maar, helaas ! te dikwerf door ons befchimpt, gehoont, en gelastert. Gaaft Gy , ö lydende Jezus , overal getuigenisfe der Waarheid, beleed Gy dezelve vóór de Vierfchaare Uwer vyandige Rechteren , wy , wy , die als Uwe naamgenooten Christenen genaamt worden ; wy, ondankbaarer dan de Heidenen, geeven getuigenisfe tegen de Waarheid, en tegen U. Wy zyn gebooren om eeuwig te leeven; maar, helaas! een tydelyk,een zondig Leven is niet zelden de oorzaak van eenen eeuwigen Dood; en dus geeven wy, door een fnood wangedrag , getuigenisfe tegen deeze Waarheid. Gy herfchiept ons, door Uw Lyden, op nieuws tot Uwe kinderen; Gy liet ons Uwe Stem hooren , opdat, wy naar dezelve luilterende, de crfgenaamen Uwer lleerlykheid zouden worden; maar, helaas! wy keeren onze ooren van Uwe Stemme af, om naar die der Waereld te luifteren; wy verlmaadcn Uw Woord, en leenen gehoor aan de taaie onzer zondige hartstochten; en is dan, ö lydende Jezus! zulk-een gedrag niet eene geduurige getuigenis te^en U ? Veriinder dan , ó iicfderyke Jezus ! door Uwe vermoogcnde genade,
onze



Lyden van Jezus-Christus. 51
onze fnoode afeekeerdheid van U in de tedere omhelzingen van U , en Uwe Waarheid. Laat ons hart zich bcgeeven tot Uwe leeringe, en onze ooren tot de woorden Uwer weetenfcbap, opdat wy naar Uw Woord, naar Uwe Stemme hier geluifterd hebbende, hier-namaals de vervullingen Uwer beloften voor Eeuwig fmaaken mogen. Amen.
Dj vier'



5» Vier-en-vyftigste Meditatie op het
VIER-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE.
Joan. 18: vs, 3?.
DIcït ei Pilatus : qmd&®Pilatus zeidde tot Hem'. eft veritas ? Et cum||! Wat is Waarheid ? hoe oixiffet , iterum||; En als hy dat gezegd exivit ad Juda:os, &%% had, is hy wederom dicic eis: ego nullam** uitgegaan tot de Jooinvenio in eo caufam.^.* den, en Hy zeidde tot ® & hen : Ik vind geene fchuld in Hem.
DE Speelgenooten fpraken eenmaal, in 't Boek der Gezangen, tot de Bruid: (a) hoedanig is Uwe Beminde boven andere Beminden, dat gy ons alzoo bezwooren hebt ? De Bruid antwoordde , dat haare Ziele-Bruidegom, en Beminde, deHemeliche Salomon, onze Heiland, wit-en roodverwig was, dat is blank en bloozende van weezen. Met die zelfde Koleur had de itervende Jakob veele Eeuwen te vooren den Mefïias, den Christus, afgefchetft, zeggende: (b) Hy zal zyn kleed wasfehen in den wyn, en zynen mantel in het bloed der druiven. Zyne oogen zyn febooner dan wyn, en zyne tanden witter dan melk. Zy had , voor-eerst, het oog op de uiterlyke fchoonheid en gedaante van den Heere Jezus. Hit met Rood wierd altyd voor de fchoonfte Koleur des Aangezichts gehouden. Wanneer de Propheet de fchoonheid der Nazaréers verheffen wilde, zeidde hy : (c} Haare JSazaiéërs waren
wit-
(a) Canr. 5. 9. io. (Z>) Gen. 49. n. ia. (O Tbren. 4. 7.



Lyden van Jezus - Christus» 53
witter dan fneeuw, zuiverer dan melk, rooder dan oud elpenbeen, .fcbooner dan faffieren. Dit zeggen van de Bruid koomt overeen met de woorden van David , die hy aangaande den Mefiias uitte : (<?) Gy zyt fchoon van gedaante boven de kinderen der Menfchen; doch de Bruid beoogde hier met deeze befchryvinge voornaamlyk de inwendige fchoonheid van haaren Beminden. De H. Vader Gregorius deeze woorden uitleggende, zegt: Hy is wit wegens zyne zuivere onfchuld, en rood wegens zyn bloedig Lyden. Immers, onze lydende Jezus was, zoo in zyne geboorte, als in zynen gantfchen levensloop, (f) heilig , onnozel, onbefmet, van de zondaaren afgezonderd. Hy was zo fneeuw-wit en blank van Leven, dat Hy zyne vyanden kon uittarten,en zeggen: (c) Wie zal my van Zonde overtuigen ? Rood was Hy ook wegens'tvuur der Liefde, hetgeen in zyne Ziele brandde ter verlosfinge van 't Menfchelyk Gedachte: dus is Hy de waare (d) Bruidegom des blocds, de Held, Ce) die daar koomt vanEdom; met besprenkelde kleederen van Bosra. Hy is waarlyk {f) het onbevlekt en zuiver Lam, dat vóór de grondleggings der waereld vóór-befchikt is\ maar.y geopenbaard in de laatfle tyden , om ons door zyn dierbaar bloed te verlosfen van onzen ydelen wandel,
Aanfchouwt nu deezen beminden Bloed - Bruidegom in het Rechthuis van Pilatus, alwaar het Joodendom Hem, door herhaalde befchuldigingen zo zwart poogt te maaken, als den nacht, en zo vuil als den fnoodden Boosdoener. Maar, hier is 't ook dat onze hemelfche Bruidegom zich zo vertoont als de Bruid Hem weleer befchreef, namelyk : wit
en
(a) Pfal. 44. 3. CO Heb. 7. 27. (c) ]om. 8. 46. (y) Exod. 4. 25. (e) Uaï. 63. 1. (f) 1. Pet. 1. 19.20.
D3



54 Vier-en-vyftigste Meditatie op het
en rood, wit als (a) die geene Zonde gedaan beeft, en in wiens mond geen bedrog gevonden is. Pilatus mooge dan met zyn Koningryk der Waarheid lootten , en zeggen : Wat is Waarheid? Echter moet hy Hem vry- fpreeken van misdaaden en vóórgebragte befchulding : zeggende: Ik vind geene Jehuld in Hem.
Sprak de Propheet Ifaïas weleer: (£) De Waarheid is op de flraat neder gevallen, en de billykbeid heeft geen ingang gevonden, de Waarheid is in vergeetenis geraakt, en die van 't kwaade week, ftond ter plunderinge bloot ; deeze Spreuk wierd in onzen lydenden Jezus vervuld, in Hem, die de Waarheid- zelve was, en (ff) daartoe in de Waereldgekoomen, opdat Hy voor de Waaibeid getuigen zoude. Immers, Pilatus , in plaatfe van met de Waarheid voordeel te doen , verachtte dezelve , zeggende tot Hem, op eenen fpota'chtigen toon: Wat is Waarheid! 't bleek dat hy desaangaande niet wilde onderricht weezen , dewyl hy op zyne vraage niet eens antwoord verwachtte : hy rechtvaardigde terftond de fchrikkelyke woorden , die Jezus zo - even gefproken had: (d) AU' wie uit de Waarheid is, hoort myne flcmme: hy laat duidelyk blyken , dat hy, op Jezus ftemme geen acht flaande, ook tot de Waarheid "niet behoorde: hy maakt zich, door zyne onver1'chiiiigheid, onwaardig om dezelve re hooren. Achi hadde Pilatus een béter gebruik van de Waarheid weeten te maaken, welk-eene bekommering en verdriet hadde hy hierdoor niet kunnen ontgaan ! Het geluk ware hem befchooren geweeft, van geréktnt te worden onder de Kinderen, die, gelyk de Pro■pheet zegt, {e) van den Heere geleerdzyn geworden.
(a) Pet. 2. 22. (i)rfaï. 59. 14. 15. (f) Joan. 18. 37. 00 * l8, 38. {e) Laï. 54. 13.



Lyden van Jezus-Chriitus. 55
den. Maar, Pilatus was al te hoog verheven om van den ellendigen en gebondenen Jezus te leeren; zyn gemoed, vol van fceptifche voorüordeelen , was niet walginge en verachtinge tegen de Waarheid ingenoomen. De getuigenis der waarheid was hem geen aanhoorens waardig; het was met hem gefield gely k Sirach zegt : (a) Hy /preekt met eenen Slaapenden , die de wysheid aan eenenDwaazen verklaart: in 't einde der aanjpraak zegt by; wat is 'er dit ■voor een? gelyk hy dan ook verimaadelyk zeidde: wat is Waarheid"1, als of hy wilde zeggen : wat Waarheid? is 't niet anders dan om Waarheid te doen ? eene duiftere en onzekere zaak, waarover reeds zolang onder deW7yzengetwift is, en die, naa eene moeijelyke nafpooringe, nog even wys zyn; desDemocritus al gezegd heefr, De Waarbei:1, blyft in eenen diepen Put bedolven. Ligt daar zoveel aan geleegen, dat gy U daarom in levens - gevaar (leekt ? met de Waarheid koomt men in de Waereld niet voord, 't Is dan geen wonder dat Uw volk U zoo vyandig is: Gy zult hen mogelyk de Waarheid tc gevoelig gezegd hebben. Is de Waarheid te zeggen Uw werk, dan zult gy niet veele leerlingen winnen? Heeft de ondervinding Unog niet geleerd, dat 't beter is met de geheele Waereld dwaas te zyn dan alleen wys? Gy zoud beter doen U- zei ven te verfchoonen ,enopUw tydelyk welvaarenacht te liaan ,en laaten de Waarheid Waarheid zynen blyven. Dusfprak deeze(b) Wyze naar den vleefebe, die de dingen,die Gods geeft aangaan, dwaasheid fchynen (V), gelyk de woorden van Paulus luiden. Toen deeze Paulus de Waarheid van 't Evangélie te Atheenen verkondigde , moeft hy hooren, dat d' {3) Epikureefche
en
(a) Eccli. 22. 9, f» 1. Kor. i. 36,
ie) i. .1 2.14. (d) Aft. 17, 18. D 4



56 Vier - en • vyf ligste Meditatie op het
en Stoïfcbc Philofoopben zeidden: (Vat wil deeze Snapper zeggen! De Stadhouder Fe/lus meende dat !a) Paulus raasde, en dat zyne groot e geleerdheid hé n tot uitzinnigheid bragt, toen hy de Waarheid bavestigde. Op gelyke wyze deed Pilatus den Heer2 Jezus, den grooten Koning en Leeraar der Waarheid, dien hoon en frnaad aan; dus, dat hy, om de taaie van den Prediker te ontleenen, (b) naar zyne woorden niet gelui ft er d, en -de IVysheid van Jezus, dien armen Man, veracht heeft; des ook God Pilatus, die anders met een fctirander oordeel begaafd was, (c) overgegeeven heeft tot een verkeerden zin, om dingen te doen die niet betaamen , zodanig, dat hy zich meenigmaalen in de zaake van Jezus vergreepen, zyn gemoed kwetil, en de Godlyke oordeelen over zichgehaald heeft.
Pilatus , zynde van het geral diergecnen van welken Paulus zegt: dat zy (J) de liefde der Waarheid niet aangenoomen hebben , om zalig te worden , maar met dezelve fpotten, wilde niet eens het antwoord van Jezus afwachten; wént'-by is wederom uitgegaan tot de Jooden. Voor de tweeden maule ging hy uit, om zich te vertoonen op 't Voorhof van zyn Paleis; voor hetwelk de Joodfche Raad, en het toegeloopen volk, was blyven liaan, zolang Pilatus Jezus ondervraagde; want, {f)zy gingen niet in 'i Rechthuis, opdat zy niet befmet zouden voorden, gelyk wy reeds verhandeld hebben. Hier ftond nu hec Joodfche Rot vóór Pilatus huis van ongeduld te branden. Het ftond als {gj een1 Booswicht die met bedrog op 't bloed-vergieten uit is, en den val van zynen Even - naaften beloert. Men
dacht
(d) Aft. 26. 24. (70 Eccle. 9. i6. (c) Rem. i. 28. ié) 2 ïesf. 2. 10. (e> Joan. 18. 38. (f) joan. 18. aft, [/) Ecclu 11. 32, 34.



Lyden van Jezus-Christus. 57
dacht niet anders , of Pilatus zoude, daar men Hem (a) des doods fchuldig verklaard had , dit vonnis bekrachtigd en het ter uitvoer hebben gebragt;maar, de uitkomlr beantwoordde niet aan hunne verwachtino-e; want, Pilatus, in plaatfe van den Heiland te veröordeelen , verklaart Hem vry van alle opgetichde misdaaden , zeggende: (b) Ik vind geene fchuld in Hem. Ik heb Hem , wil Pilatus zeggen , over die Hukken die gy Hem ten lasten legt, naauwkeurig gehoord en onderzocht; maar, in alles doorftraalt Zyne onnozelheid. Gy zegt wel: (c) fffy hebben .Deezen bevonden ons volk verkeerende, en verbiedende aan den Keizer fchattinge te geeven, zeggende, dat Hy Christus de Koning is : en dat hy zich hierdoor tegen het Godlyk-, Natuurlyk- en Burgerlyk Recht vergreepen heeft;echter kan ik geene fchaduwevan deeze befcbuldiginge in Hem vinden, 't Js waar, Hy belydt zich een Koning der Waarheid te zyn; Hy be-yvert zich om getuigenisfe van de Waarheid te geeven; maar, dit is geene misdaad die, volgens de Romeinfche Wetten, den Dood verdient. Hy fchync eerder een Lid te zyn van de Seél:e der Stoïfche Philofophen , die gewoon zyn hunne Wyzen voor Koningen te houden; immers, hunne Spreuk is deeze: die wys is , is een Koning. Heeft deeze Man wat al te groote denkbeelden van zyne Leere, en derzelver Waarheid, dit is een misdag zyner Secte. Ik vind dan in deezen Menfch geene oorzaak of reden om Hem, naar uwen eifch, ter dood te brengen. Ik verklaar Hem dan geheel vry ; want, ik vind in Hem geene fcbuld.
Deeze woorden klonken als eeji' donderdag in hunne ooren, Met wat gefroafte voorhoofden, met
wei-
(,-.) Mat. 26 66. (c) Luk. 23 2.
(3) Joan, 13. 38. D 5



58 Vier - en - vyftigste Meditatie op het
welke gekreukte winkbraauwen , met wat een (d) donker gezicht als van een' Beer hebben zy deeze woorden van Pilatus aangehoord! want, deeze vryfpreeking van Pilatus gefchiedde niet in het verborgen, noch in een'hoek van eene kamer, gelyk eenmaal de Koning Agrippa, de Landvoogd Festas, en Bernice Paulus oBtfchuldigden; want, (h) als zy ter zyde gegaan waren , fpraken zy met elkander', zeggende : die Man heeft niets gedaan dat den Dood of der gevangenisfe waardig is;- maar, Pilatus verklaarde Jezus onfchuldig;niet-alleen voor den Joodfchen Raad; maar ook voor de gantfche vergaderde gemeente, zynde dit eene ftaatkundige ftreek van Pilatus; (c) want, dewyl hy wel wist, dat d'overpriefiers Hem uit nydigbeid overgeleverd hadden, gelyk Markus getuigt; alzo wilde hy hier aan'het volk , dat moogelyk grcotere genegenheid aan Jezus toedroeg , gelegenheid geeven, om de zaake voor den armen en onnozelen Jezus opteneemen. Deeze verklaaring van Pilatus flrekte tot eene groote eer voor Jezus; maar tot eene groote fchande voor dién aanz.enelyken Raad, die hierdoor op eene gevoelige wyze door Pilatus voor leugenaars, lasteraars en valfche befchuldigers wierden uitgemaakt; zodat de woorden van den Propheet hier vervuld wierden : {d) De wyze Mannen zyn tot fchande 'jekoomen, want, de leugenachtige pen der Schriftgeleerden heeft waarlyk niet dan leugens voor da ehragt.
Dit was de eerde getuigenis, die Pilatus aangaande de onlchuld van Jezus gaf; eene getuigenis welke hy ook nooit herroepen , maar verfcheidene maaien , ja tot vyf keeren toe, herhaald en vernieuwd heeft.
Aan-
(*) EccH. 55. j4. (£) Aü. 26. 30. 31. (O M»ik. 15. 10. (Jj Jerem. 8. 8. <j.



Lyden van Jezus-Christus.
59
Aanmarkelyk is dezelve, ten eerde, omdat zy door eenen Heidenfchen Rechter, die Jezus niet toegedaan was, gegeeven is , en die niet door verhaafting, maar naa'een omftandig en naauwkeurig onderzoek, niet door een' ander', maar door hem- zeiven gedaan was. Ten tweeden, omdat hy ze uit eigene beweeginge en overtuiginge van zyn Gewisfen, zonder iemands verzoek of voorfpraak, uitfprak. Ten derden, omdat het eene vryfpreeking van een'gering'en arm'Man was, (a) een worm, een [pot en fmaad des volks, (b) verdcbtelyk en ongeacht, van wien Pilatus nog geichenken kon hoopen , noch fchade te verwachten had. Ten vierden, omdat het eene getuigenis was van Tezus onnozelheid, tot nadeel en fchande van een ftout en onbefchaamd volk, aan welkers gunffc Pilatus veel geleegen lag , aangezien hy en zyn Ampt voor den Keizer aanklaagbaar was.
Daar Püatus dan zo plechtig, in het gerichte,van Jezus zeidde: Ik vind geene fcbuld in Hem, poogde hy hierdoor de Overpriefleren te beweegen, om hunnen bloeddorll te (baken, en den onfchuldigen Jezus los te laaten, en in vryheid te herftellen; gelyk dit ook zyn oogmerk bleek te zyn , daar hy zeidde: (c) Wilt gy dan, dat ik U den Koning der Jooden loslaate ? Maar, Pilatus kende den aart der Overprieileren en hunnen aanhang niet; het was hier gefield gelyk Salomon zich uitdrukt: (^d)üe Ziel v:tn eenen Godloozen verlangt naar het kwaad: hy toont geene barmhartigheid aan zynen naaften. Den flervenden Jakob was den aart zyner Zoonen, deOverprieflers en Joodfche Raad, beter bewuft toen hy, op dit geval ziende, uitriep : (e) vervloekt zy hunne verwoedheid , want zy hardnekkig is, en hunne verhol-
Ca) Pfal. 21. 7. (M Irai- S3< 3- 00 JpW, 18. 39. (dj Prov. 21. 10, (/) Gen. a> 7.



6"o Vier - en - vyftigste Meditatie op' het
bolgènbeid, want zy onbuigzaam is. De getuigenis die Pilatus aangaande Jezus onfchuld gaf, was als water, dat in ongeblufchte kalk gegooten word, hetwelk eert hevig gebruifch en woede veroorzaakt. Zy wierden daardoor des te verwoeder en doldriftiger; zy wilden den naam niet hebben, dat zy eenen onfchuldigen Man by Pilatus gebragt hadden.
De Godlooze, zegt Salomon, (a) tracht zich te verfierken , door hetgeene godloos is. Dit bleek in deezen Raad; want, zy herhaalden niet-alleen hunne voorige befchuldigïngen, maar vermeerderden dezelve met nieuwe byvoegfelen en omftandigheden , gelyk d'Evangélift Markus te kennen geeft, daar hy zegt: (b) a"Overpriefiers befchuldigden Hem van veele dingen: zy dachten, is ééne misdaad niet genoeg om Pilatus tot het doodvonnis over-te-haaien, dan zal de meemate hem daar toebeweegen. Maar , onze lydende Jezus kreunde zich niet aan de menigte en grootheid zyner bcfchuldingen; Hy ftond als eene onbeweegelyke rots, Hy liet de woede der Jooden tegen Hem aarftormen ; Hy liet (c) alle hoogc vloeden en baar en van aankJagten over Zich komen en aanloopen; Hy heeft ook op alle hunne lasteringen (d) niets geantwoord , gelyk Matheus meldt. Hy zweeg dan ftil, omdat Hywift, dat de Jooden onbuigzaam en hardnekkig waren ; Hy wiffc ook, om Davids woorden te fpreeken, dat (e) de woerden hunnes monds boosheid en bedrog waren, en zy niet zouden willen verf aan om goed te doen. Hy wilde daarenboven den Jooden, door zyne verantwoording, geene gelegenheid geeven om zich door nieuwe lasteringen nog verder te bezondigen, (ƒ) cn d' eene Zonde op d' andere te fiapelen. Alles
wat
O1) P.-ov. is. ia. (i) Mark. 15. 3. (cj Pfal, 41. 8. (/) Mat. 37. ia. (O Pfal. 35. 4, (/) Hij. 30. 1,



Lyden van Jesus-Christus. 61
wat de Jooden ook vóórbragten , was volkoomen valfch, en reeds door zyn antwoord aan Pilatus wederlegd, des hy ook verklaard had, geene misdaad in Hem te vinden. Ondanks dit- alles, was Pilatus den Jooden zoo toegeevende, dat hy Jezus op nieuws ging ondervraagen, gelyk Markus aantékent; OJ Pilatus heeft Hem dan wederom gevraagd.
Ziet-daar het beginfel van alle vergrypmgen , die Pilatus in 't vervolg heeft gedaan. In plaatfe van zyne eertle getuigenisfe aangaande Jezus onnozelheid geftand te doen, verzwakt hy zyne eigene getuigenis, en maaktze twyftelachtig door zyne nieuwe ondervraaging. Hy verfterkt door deeze daad de moed der lasteraaren, en beurt hunne hoop op van in hunne boosheid eenmaal te llaagen. Daarenboven vernietigt hy zyn gegeeven vonnis, daar hy hernam; (b) Antwoord gy niets! zie met boeveele dingen zy U bêfchuldigtn. Het fchynt hier als of Pilatus wei cewenfcht had dat Jezus zo onvermoeid ware geweeft in zich te verdédigen, als de Jooden 't waren in Hem te befchuldigen. Maar, onze Heiland wien het wel bewuft was, dat zyne woorden niet als ten kwaade zouden uitgeduid worden,zweeg, kunnende met David uitroepen : (c) Ik ben fiom geworden, en heb my vernederd, ook zweeg ik van 't goed;, terwyl de zondaar voor myn uanfchyn flond. En, waarop toch zoude onze Heiland antwoorden ? Het waren immers dezelfde feiten die zy Hem ten laste hadden gelegd : zy wierden door nieuwe herhaalingen niet waarfchynelyker : Pilatus had Hem ook reeds onfchuldig verklaard; het vernieuwen hunner lasteringen maakte Jezus niet fchuldiger j daaróm
dan
(a) Mark. 15. 4- (*) ' ' 1J' **
(t) Pfal, 38. 2. 3-



62 Vier-en-vyftigste Meditatie op het
dan. hoe fterk Pilatus Hem ook tot verdédiging aanzettede, antwoordde Hy niet. De Heiland volgde hier zyne eigene Lesfe, zeggende: (a) wilt V Heiligt den honden niet geeven, noch werp uwe paarlen niet voor de varkens.
Onze Zaligmaaker dan, ziende dat Pilatus, door zyn nieuw onderzoek, zich van zyne eerfte deugd en oprechtheid ontdeed, achtte Hy hem ook geene we. derfpraak waardig; des Markus van Hem zegt:(TV) Jezus heeft verders niet meer geantwoord, zodat Pilatus zich verwonderde, en aldus vervulde hier de Heiland de woorden van David: (c)Doch, Ik, als een' Dooven, hoorde niet: en, als een' Stommen deedde mynen mond niet open. En ik was als een' menfch die niet boort, en die geene wederfpraak in zynen mond heeft. Het is aanmerkelyk, dat Pilatus niet in toorn tegen onzen Heiland ontftooken wierd , daar dit ftilzwygen a's eene minachting te kennen gaf, waardoor Hy aanPilatus, alsRechter, de verfchuldigde eerbied onttrok, Hy ftond 'er alleen over verbaaft, en was buiten maate verwonderd , hoe een menfch , die onfchuldig is, en wien het aan genoegzaame kennisfe en welfpreekendheid niet ontbiak, kon ftil zwygen, en zo geduldig zyn, op zulke gruwelyke lasteringen , te meer , dewyl de wyze Prediker zegt :{d)De lastertaal ontroert den PP y zen,en verderft de kloekheid zyns harte:en ondertusfchen ftond Hy hier , (<?) in wien alle de fcbatten der wycheid verborgen zyn, als een Lam dat (lom is. Geen wonder dan, dat Pilatus over zyn ftilzwygen verwonderd is. (f) Pilatus, zegt Orige^ès, verwondder zich over de flandvastigheid van Christus: hy verwonderde zich toen hy zag dat Jezus in eene
(aj Mat. 7. 6. r» Mark. 15. 5. (» Pfal. 37. 14 15, (d) Eccle. 7.8. (f) Kol. 2. 3. C/)Or;g. tract 35. inMath. 27.



Lyden van Jezus-Christus, 63
geruste en bedaarde achtbaarheid en wysheid, en met een ongekrenkt gemoed voor de Vierfchaar jlond. Zegt Salomon: (a) De wysheid des mans -mor Jt door de geduldigheid gekend, met recht verwonderde zich Pilatus dan over de wysheid en grootmoedigheid van Jezus, die alle deeze fchrikkelyke aanklagcen, die men tegen Hem inbragt, met alle geduldigheid ftilzwygende beantwoordde. Maar, Pilatus kende de kracht niet van boven - natuurlyke deugd; hem was niet {b) gegeeven het geheim van 't Ryke Gods te kennen : hy wili niet dat Jezus, volgens zyns Vaders gebod, lyden en fterven moeft: hy wilt niet, dat Jezus .daarom zweeg, omdat Hy niet wilde vry weezen; hy wift niet dat Hy gewillig leedt,en zyn Leven aflei, gelyk de Heere Jezus daarom duidelyk van Zich- zeiven zegt: Cc) Niemand neemt my het {Leven) af; maar, Ik leg het van. zeiven af. Ik heb magt om het afteleggen, en Ik heb magt om het weder aanteneemen.
Daar wy dan Pilatus verbaasd zien liaan over de lydzaamheid van Jezus, is het ook onze pligt, Hem in deeze deugd gelykvormig te worden. In deeze deugd is onze Heiland zo uitfteekende geweeft , dat dit den Martelaar Juftinus deed zeggen: dat(^) Zyne zo -groote lydzaamheid', in zo-groote moeiten en arbeid, het grootfte wonderwerk was dat Hy verricht had : daarom heeft Hy ons ook dezelve, door zyn voorbeeld en leere, zo ernftig aangepreezen, zeggende: (e) In lydzaamheid zult gy uwe ziel be> zitten , hierdoor te kennen geevende , dat de lydzaamheid de befcherming is onzer zielen. Wanneer God ons dan kruis, lyden, tegenfpoeden, en verdrukkingen toezend, moeten wy ons daarover ver-
heu-
(a) Frov. 19. 11. (b) Luk. 8. 10. (e) Joan. 10. 18. Cd) Paiientia ejus tacta in laboribu» tacuis. (e) Luk. 21, .9.



64 Vier.-en - vyftigste Meditatie op het
heugen , dezelven aanmerkende als gunst • bewyzen , waardoor wy (a) gelykvormig worden aan bet beeld zynsZoons: hierom zeidde d'Apoftel Jakobus :(b)Acht het voor de groot ft e vreugd, myne broeders, als gy in veeierleie beproevingen valt: weetende dat de beproeving uws geloofs geduldigheid baart. Het is het geloof 'twelk ons onderfteunt en troofl in alle de verdrukkingen van dit Leven : het geloof bevestigt ons vaft betrouwen op de beloften van God, om wien wy lyden; zodat wy, met Paulus, kunnen uitroepen : (c) Ik lyde, maar ik word niet befchaamd: want, ik weet wien ik myn pand betrouwt heb. Het geloof vertoont ons eenen Meefttr, die aan het kruis geftorven is, die de verdrukkingen in zynen eigenen perfoon als geheiligd heeft, en die alles geleden heeft wat alle de menfchen t'zamen immer hebben kunnen of zullen lyden. Immers, (d) De Leerling is niet boven den Mee fier,noch de Knecht boven zynen Heere. 't Betaamt niet, zegt Bernardus, dat een lid vol weelde zoude zyn onder een hoofd met doornen gekroond. Ons voegt geen beter onthaal, dan hetgeen onzen Zaligmaaker gewierd. Kan ons wel eene rampfpoed treffen welke onzen Heiland niet wedervoer? Zyt gy arm? Jezus was het ook, en (V) is, daar Hy ryk was, om uwentwille arm geworden, opdat gy door Zyne armoede ryk zoud worden. Word gy gelastert, befpot , met fmaadheden aangedaan? dit-alles was het Lot van. uwen lydenden Jezus. Waarom zouden wy dan aarzelen Hem natevolgen, en (ƒ) de lidtékentn van den Heere Jezus in ons lichaam niet willen draagen ? Wy moeten dan (g) met lydzaambeid loopen in de
flryd*
(a) Rom. 8- 29. (&) Jak. I. 2. 3. (c) 2. Tim. r. i», (d) Mat. 10. 24. (0 2. Kor. 1. 9. (/) Ga!. 6. 17. Qr) Heb. 12. 1. 2.



Lyden vAn Jezus-Christus. 65
ffrydbaane, die ons voorgemeld is, ziende op den eerfien Janleider en Voltrekker des Geloofs, op Jezus , die zich de vreugde voor oogen /lellende, het kruis heeft verdraagen, de fchande verfmaadende. Wy moeten ons niet Fehaamen hec zelfde kleed te draagen , waarmede de Koning des Hemels bekleed is geweeft. Wie zal dan dat kruis niet willen draagert, 't- welk Christus voor ons getorfcht heeft, en Hem ih zyne lydzaamheid niet willen volgen? De Apostelen waren alleen {a) verhlyd, omdat zy waardig waren geacht voor den naame van Jezus verfmaadheid te lyden. Ieder Christen moet dan {b) vervullen in zyn vleefch hetgeene 'er ontbreekt aan het Lyden van Christus.
*t Is waar; ons Vleefch is zwak en broos : de Trap van geduldigheid wordt zeer bezwaarlyk beklommen : men merkt de verdrukkingen aan als eene zaak van verdriet, fchoon de Heiland de Verdrukten opbeurt, zeggende : (c) Zalig zyn de Treurigen, want, zy zullen vertroofl worden. De Zaligmaaker mooge ons zeggen : Zalig zyt Gy Lieden als men U zal vloeken en vervolgen , On, om mynent wille, alle kwaad tegen Uzal/preeken, Ubeliegende;^ fchynen echter aan deeze Evangéüfche waarheid te twyffelen: wy befchouwen foortgelyke Menfchen als Ongelukkigen, en die van den Hemel gehaat zyn, en echter zyn zy de meelt-geliefden van God. Dit getuigt ons Paulus, zeggende: (d) wien de Heere liefheeft , dien kaftydt Hy, en Hy ffeesfelt alle dien iiy voor zyn kind aanneemt. Weke üw geloof een weinig op, want het Geloof weet e) Olie uit de Steenrotfe te periTen, en (f) het Licht uit de duiflernis/è te doen fchynen : het maakt ons ge-
luk-
(d) Aft. 5. 41. O) Kol- *. »*• to M«- 5. S. (Jj Heb. 12. 6. (') J'->b. 29. 6. (f) 2- Kor' 4- 6>



66 Vier-en-vyftigste Meditatie op het
lukkig in't midden onzer ellénden,(a) verkiezende. ge yk Moizes, liever verdrukt te worden met Gods volk , dan de tydelyke genoegte der zonden te <*emcten, ö
Om nu in ons de lydzaamheid aan - te - kweeken moeten wy gedenken dat alle tegenfpoeden die ons overkoomen, t zy middelyk of onmiddelyk, dat zy ons worden toegezonden door Gods voorzienigbeid; want, (£) daar zal niet een hair van uw hoofd verkoren gaan zonder Zynen Wille, lmmers, (c) de goede en kwaade dingen, vraagt Terermas komen die niet voord uit den mond des Allerhoogften? Daar Hy onze Schepper is, heeft Hvalleen het recht, om met ons naar Zyn welbehaagen te handelen 5 daarom zeidde Hy: (d) Zie gelyk de potaarde m de hand des pottehakkers is, zo zyt gy in Myne hand. Wie zal niet gaarn zich met lydzaamheid aan het kruis onderwerpen dat ons van God word toegevoegd. Hierop heruitte de Hoogepnefter Aaron : immers, toen het vuur des Heere zyne twee Zoonen verflond, (e, zweeg hy (lil, omdat God het had uitgewerkt.Toen Samuël aan Héli den fchnkkelyken Slag bekónd maakte) waar.mede God zyn huis zou treffen, Cf) antwoordde hy : Hy ts de Heere: Hy doet hetgeene goed is in Zyne oogen, Het waren de zelfde gedachten die David alle zyne rampfpoeden geduldig deeden draagen; des hy zichzelven, ïn^weêrwil zyner rampen, opwekte, uitroepende : (g) Gy, nochtans, myne Ziel, wees aan God onder daanig: want, van Hem koomt myne lydzaambeid. David loofde God niet- alleen in zyne voorfpoed, wanneer hy met glorie wierd overlaaden; hy was God
niet-
(a) Heb. n. 25. Cf) Luk. 21. 18. CV) Thren. 3. -8 fömfö; WLêvi—3. (/X.Re^^S.



Lyden van Jeztjs-Chr istus. 6/
niet-alleen orïderdaanig, wanneer Hy hem met Laurieren bekroonde; maar ook wanneer hy , bedrukt en mistrooftig, vervolgd wierd, door eenen wederfpannigen Zoon. Niet vveetende, werwaarts te vlugten , onderwerpt hy zich volkomen aan Gods welgevallen , terwyle hy zich in deeze woorden uit : Is 't dat de Heere my zegt: Gy behaagt my niet ijk ben bereid; Hy doe my (a) zo als goed is in Zyne oo* gen.
Ten anderen; daar God onze vader is, heeft Hy ook magt om ons te kastyden tot onze bekeeringe en Zaligheid: dit was aan Salomon bewuft: daar hy ons deeze Lesfe geeft: (b) Myn Zoon, verftoot de tucht des Heer en niet; noch word niet neêrflagtig als gy van Hem gekastydt wordt: want, de Heere kaflydt dengeenen dien hy bemindt; en Hy neemt 'er zyn welbehaagen in, gelyk een Vader in zynen Zoone. Gelyk een Goudfmid zyn goud en zilver even zoHef heeft in 't vuur als in de kasfe, alzo bemint God ook zyne kinderen zo - wel in tegenfpoed als in voorfpoed. Wanneer God ons dan tuchtigt, laa« ten wy dan denken dat wy 't, door Zonden, dubbel verdiend hebben, en uitroepen met den Propheet: (c) lk zal des Heer en gramfchap draagen; want9 ik heb tegen Hem gezondigd.
G E B E D.
6 Lydende én tévens onderrichtend vóórbeeld! was Uwe onfchüld zo groot en openbaar, dat een Heidenfch Rechter, in weêrwille der woede Uwer Vyanden , opènlyk belyden moeft , dat 'er in U geene fchuld te -vinden was: ach! waarom moeft
Gy
(«) Reg. 15- 26. Q:) Mich. 7. 9.
05) Prov. 3- II.- 123
E %



CS Vier - en ■ vyptigste Meditatie op het
Gy dan nog het Voorwerp blyven waarop de lasterende woede Uwer Vyanden met haare vergiftige aanflagen op nieuw toeleide? Waarom moeft Uwe verklaarde onfchuld, op nieuw, den toets, en Uwe lydende Ziele bierdoor nieuwe pynen ondergaan? Hoe leert Gy ons, ö Voorbeeld van lyden en vervolgingen! door Uw gadeloos geduld, het geweld dier vervolgingen trotfeeren! Hoe wordt ons Lyden door Uw Lyden geheiligt, gerechtvaardig! en gefbaaft! Ach! ware onze onfchuld gelyk aan de Uwe! Gy leert ons, ö lydende Jezus ! ö vóórbeeldelyk Vóórwerp-onzer befpiegelingen!Gy leert ons,door Uw Godlyk vóórbêeld, hoe heerlyk de onfchuld," ma de hévigfte aanrandingen van Nyd, en Laster, uitfchittert. Gy leert ons, hoe haar glans het vuur haarer Haateren verdooft. Ach! vóórbeeldelyke Jezus ! mogte Uw vóórbeeld altoos onze navolginge, door goeden Zéden, bewerken! Wy- allen zyn fchuldig. Pilatus kan alleen van U, maar niet van ons getuigen. By ons is de fchuld. Maar, helaas! daar Gy vóór Pilatus, om ons, boet, waar is onze verdraagzaamheid ? Aan ontelbaare misdaaden fchuldig, meenen wy dikwerf gelastert, daar wy flechts billyk tot onze pligt vermaant worden. Eene gewaande vervolging, eene ingebeelde lastering doet onze Eerzucht opftuiven, en maakt ons tot Rechteren van ons-zei ven. En Gy, lydende Jezus! Eeuwige Onfchuld ! Gy verduurt en getrooft U den Laster Uwervalfche Betichteren! Ach! laat Uwe genade, Uwe onfchuld , Uwe verdraagzaamheid , ons als een richtfnoer en vóórbeeld zyn, om U in alles te gchoorzaamen , en in Uw Lyden natevolgen ; opdat wy hier, op aarde, U in Uw lyden van verre •nagevolgd hebbende , U , hier- namaals , in Uwe eeuwige Vreugde, van naby mogen befchouwen , Amen. ^ ^
* VYF-



Lyden van Jezus-Christus. 69
VYF- EN-VYFTIGSTE MEDITATIE. Luk. 23. 2.
Cceperunt autem illumf %Zy begonnen Hem te beaccufare , dicentes :%% fchuldigen, zeggende: hunc invenimus fub-t-j# Wy hebben Deezen be■ vertentem gentem no f % vonden ons Volk verllram , & prohiben-suSr keerende , en verbie* tem tributum dare^ dende aan den Keizer Caïfari, dicentem fe$# fchattinge te geeven, Regem Christum es || zeggende , dat Hy fe. Cbriflus de Koning is.
T^liets is 'er dat den Menfche meerder verblindt, J_\ dan de Haat. De Haat is een Bron - Wel van alle onheil; en daar hy eens vat genomen heeft, doet hy den Menfche alle paaien van eerlykheid te-buiten-gaan. Daar is niets zoo Heilig, of de Haat weet het te fchenden. Alles dunkt den Haatdraagenden geöorlofd: Logentaal, Lastering, Moord, zyn oorfpronkelyke vruchten van den Haat. Dit bleek in den Broeder-MoorderKaïn, die, daar hyeen'onverzoenelyken Haat tegen den onnozelen (a)Abel op. gevat had , en naar gelegenheid zocht om Hem te vernielen, zynen Broeder in het veld lokte , alwaar hy Hem toen ook heeft dood-ge/lagen. Toen de liefde van (£) Putiphar's Huisvrtmwe, die zy Jofeph toedroeg , in eene zwarte gal van Haat veranderd was, omdat hy geweigerd had haare geile lufl te boeten, trad zy de Waarheid en het Recht met
den
O) Gen. 4. «„ {h) Gea. 39. »«•
E 3



70 Vyf . m - vyftigste Meditatie op het
den voet, nam de Logentaal en Lastering te baatoorzaak dat deeze Onfchuldige in het Gevangenhuis geraakte.
Ziet hier in den Joodfchen Raad het zelfde uicwerkzel van den Haat, dien zy tegen onzenlydenden Jezus voeddeden. Immers, toen de Haat by hen wortelen gefchooten had, ontzagen zy noch Recht, noch Waarheid, noch Godlyke-, noch Menfchelyke Wetten. Zy zochten Jezus, onverhoord, door Pilatus, ter dood te brengen. Zy zochten den Stadhouder, door hunne achtbaarheid en aanzienelykheid.tothet pleegen van de grootile onrechtvaardigheid overtehaalen. Dit niet gelukkende, neemen zy de Logenen en Lasteringen te baat, en bcfchuldigen Hem, dat hy het volk verkeerde, verbiedende den Keizer fchattinge te geeven, zeggende dat Hy Chrirtus de Koning is. De Propheet Jeremias riep weleer uit: O) Zy &aan altemaal, van den Propheet tot den Priefler toe, met Logentaale om. Dit wierd in deezen Joodfchen Raad bewaarheidt; want, zo - dra men zag, dat, noch hun gezach en aanzien, noch hunne woorden: (/ƒ) '» L ons niet geöprlofd iemand te dooden, Pilatus be weegen konden, om Je/;us zonder kennis - geevinge zyner misdaad te veröordeelen , wenddeden zy het op een' anderen boeg,en namen de Logenen tot hulpe. Het was hier met hen geleegen , ,gelyk de Propheet van Israè'ls Vorften voorzeidde, zeggende : (c) Wy hebben onze hoope op Logenen gefield, en door de Logentaal zyn wy befchanft : hiermede behielp zich de Joodfche Raad', toen zy genoodzaakt wierden om de zaaken van befchuldiginge tegen Jezus intebrengen. Hunne befchuldiging beftond hier in : (d) Wy hebben Deezen bevonden ons Volk verkeerende, en verbiedende aan
den,
(?) Jerem. 8. Je. (£) Joan. 18. 31.
(O tftf* 28.15. (O'Luk. 23. 2.



Lyden van Jezus-Christus. 71
den1 Keizer fchattinge te geeven, zeggende, dat Hy Christus de Koning is,
Deeze woorden fchynen eene driedubbele misdaad in zich te bevatten. By de eerfte misdaad willen zy Hem vóórftellen als een vallch Propheet, Aartsketter, en Overtreeder van de Godlyke Wet, denwelken, volgens Gods bevél, gedood moeft worden, gelyk blykt uyt het vyfde Boek van Moizes, alwaar God zegt: wanneer (/z) een Propheet, door vermeetelheid bedorven , wil fpreeken in mynen naam hetgeene Ik hem niet bevolen heb te zeggen, of die uit den naam van vreemde Goden /preekt, die zal men dooden. Door de tweede misdaad willen zy Hem uitkryten als een Oproermaker en Overtreeder van het Recht der Volken en der Natuure,hetwelk verëifcht, dat men voor de befcherminge,die men van zyne Overheid geniet, iets van zyne middelen be.' taaie: waarom Paulus ook zeidde: (b~) geeft fchattinge dien gy de fchattinge, tol dien gy den tol fchuU Mg zyt. Zy wilden daardoor Jezus als vergelyken met (c) Judas den Galilêè'r, die in de dagen der op* fchryvinge een oproer verwekte , zeggende : dat men geene fchattingen moeft betaalen, en die daariïm ook omgekoomen is. Door de derde misdaad willen zy Hem afmaaien als een' openbaaren Muiteling, die, tot nadeel des Keizer's, zich als Koningopwierp. Door deeze laatfte befcbuidiging dachten zy gewis Pilatus tot het vonnis te zullen overhaalen, die, daar hy den y verzuchtigen en agterdochtigen aart van den Keizer Tibérius kende, het nu niet langer zoude durven uititellen om Jezus te firaffen; want, de Vorften zyn zeer gevoelig voor muitery en op.ftand: immers, David-zelv rustte niet, vóórdat den
op-
f» Deut. 18. 20. (b) Aft. 5. 37-
(b) Rora. 13. j,
E'4



72 VYF - EN • VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
oproerigen (a) Seba, Zoone van Bochri, het hoofd afgehouwen was. Daarenboven wilde zy hierdoor te kennen geeven als of zy den Heiland op de daad Zyner oproerige onderneemingen bevonden hadden; als of hy hierdoor zonneklaar overtuigd was een Oproerpwker te zyn: dit, immers, geeven hunne woorden te kennen :(b)wy hebben Deezen bevonden. Sommigen willen , dat zy zyne befchuldiging door een' (c)heraut, of Omroeper, in de Ilebreeuwfche en Latynicbe J aale hebben laaten uitroepen, opdat Pilatus net, als zynde een Romein, verftaan mogte. Wél moogcn wy op hen de woorden van Ifaïas toepasfen: f rf) Zyt gy met fchelmfche Kinderen, een logendchtig Zaad? Immers, waar zyn uwe bewyzen ? waar uw! Getuigen ? Indien het genoeg is iemand te befchuldigen, wie zal dan onlchuldig blyven? Alle deeze dingen waren nitt dan opgeraapte Logens: en dus kunnen wy ten opzichte van den Heiland zetieen hetgeene de wyze Man aangaande Jöfeph meldt- (e) de Wysheid heeft getoond dat het Logenaars waren aie Hem beklad hadden.
Onze Heiland heeft niet getracht het Volk te verkeeren, maar te bekeeren; immers, duidelyk heeft Hy gezegd: (f)Wilt niet denken dat ik gekoomen ben om de Wet of de Propheet en te vernietigen • lk hen met gekoomen om ze te vernietigen, maar omze te volbrengen. Hy heeft de waarheid zyner Leere uit Mojzes en de Propheeten beweezen r en zich geduurig op dezelve beroepen , zeggende tot de jooden : (g) Onderzoekt de Schriftuure, want, -y meent het Eeuwig Leven daarin te hebben, en die zyn t welke getuigenisfe van My geeven. Daarenboven
heb-
iT» a. Reg. 20. 22. (bj Luk. 23. 2. Cc) In Miflëll. iips.
fow 11 pag. 21. tob. Ekhardus. (,/) Ifaï v 4
' O Sap. i<p. P. 14. (ƒ ) Mat. 5, i7. fe) ^,5. 39.



Lyden van Jesus-Christus. 73.
hebben de wonderwerken, welke Hy verrichtte, teevens Zyne Leere bevestigd: hierom fprak Hy tot de Jooden: (d) De Werken, die Ik doe in den naame myns Vaders, geeven getuigenisfe van my. De Joodenzelve waren diegeenen die het Volk verkeerden, en die door Menfcheiyke inzettingen hen van de gehoorzaamheid, aan Moizes Wet verfchuldigd, aftrokken , gelyk de Heiland hen dit ook verweeten heeft, daar Hy zeidde: {F) Waarom overtreedt gy Gods gebod om uwe overléveringe ? By eene andere gelegenheid hen aangetoond hebbende, hoe zy hec gebod van Vader en Moeder te eeren gcfchonden en overtreeden hadden , vermaande Hy hen nog ééns: (O Goif gebod te niet gedaan om uwe
overléveringe. Onze Zaligmaaker had flechts de Wet van Moizes in 't ituk der verkeerde uitleggingen der Pharizéè'n gezuiverd, gelyk genoegzaam blykt in het vyfde Hoofdftuk van Matthéus. Onze Heiland dan het Volk van de kwaade overleveringen aftrekkende, heeft het-zei ven niet verkeerd, maar wel bekeerd : zeer wel heeft David dan, in den Perlbon van Chriffcus, gezegd, hetgeene bier ook klaar bewaarheid wierd : (dj* De vervreemde Kinderen hebben my gelogen.
Dat Hy nu zoude verbooden hebben den Keizer fcbattinge te betaalen, was eenegruwelyke lastering, waarvan zy door eigene ondervindingen, overtuigd waren; immers, het was flechts korte dagen geleeden , en in 't begin van de Weeke dat (e) d'Overprieflers en de Schriftgeleerden de hand aan Hem zochten te flaan, en Befpieders uitzondden, die zich zouden veinzen oprechte Lieden te zyn, om Hem te vaneen in zyne woorden. Deeze, om Hem des te eerder te ö vep
O) Joan. 10. 25. (*) Mat- «5» 3- 0) 6.
Cd) Pfal. 17. 4.6. (<) Luk. 20. 19. 20.
E 5



74 VyF-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
verltrikken, gebruikten deeze Honig- zoete woorden,'
ia) Meefier, wy weeten, dat gy oprecht [preekt en leert. Is het ons geBorlgfd den Keizer [chattin°e te geeven, of met? Hoe klaar en duidelyk was^niet het antwoord 'twelk Jezus, aangaande de verplfe«nge om den Keizer de fchattinge te betaaien, gaP Gelyk het gezach des Keizers aldaar openlyk aanzei noomen, en de munte met zynen Naam en met zyne Beeldtems beftempeld was, alzo was ook Zyn ancwoord met de waarheid overëenkomitig, zeggendeOb) Geeft den Keizer, dat den Keizer toekoomt, en aan God dat Gode toekoomt. Dit antwoord, zo - vol van wysheid en voorzichtigheid, 'twelk hen in hun voorneemen te leur (telden, wierd zelfs door hen ic) bewondert. Daarenboven was het 'er verre van daan, dat Jezus iemand van de verfchuldiede fchattinge zoude ontflagen hebben, daar Hy Zich-zei ven daarvan met ontdeed; immers, wanneer de Tollenaars (d) te Kapharnaüm van Jezus de Tolpennin* eischten , beval Hy Petrus een Baaider, die Hy uit den mond van den Fifch genomen had, voor zich en voor Hem te betaaien : Zy - zelve waren 't diedoor hunne leeringen de oproerige neigingen van het Joodfche Volkvoeddeden, dewyl zy in hunne Schooien daar over rcde-twiftteden,ofdefchattin£r die zy den Keizer moeiten betaaien, niet Itreedt met de vryheia van Gods volk, zodat men op deezen Joodfchen Raad wel mogt toepaffen hetgeene David zeidde : (e) Uw mond was vol boosheid, en uwe tong pronkte de listigheden op: des moeiten zy fchaamrood geworden zynover zulk eene Godvenreetene lastering,daar de Tollenaars en 'tgemeene Volk hen vanLogen hadden konnen ovenuigen;doch,in hen
wierd
ia) Luk. 20. 2r. 22. (è) so 2<;. M ■ r« „/-
{/) Matt. l7. 23. 2*. ; (0 Pfa% 49 '9 * *



Lyden van Jezus-Gh.ristusv 7$
wierd bewaarheid hetgeene de Propheet welè'er verwytende uitriep : O) Gy hebt een boete voorhoofd $ <ty hebt U niet willen fchaamen. b Het is waar, dat de Zaligmaaker ©p de vraage van Kaïphas, namelyk, of Hy (V) de Cbriftus de Zoone Gods was, geantwoord had : Ik ben 't, en by dit antwoord nog gevoegd had : dat zy Hem zouden zien zitten aan de Rechterhand der krachte Gods, en koomende op de wolken des Hemels. Deeze Waarheid wordt hier door den Joodfchen Raad misbruikt ; hunne gantfche befchuldiging koomt niet op dit éénig punt uit, dat Hy beleeden heeft de Christus of Mesfias te zyn. Door deeze befchuldiging randen zy hunnen eigen ingebeelden Mesfias, dfe zy verwachten, zelfs aan, en verlochenen aldus den Mesfias, (c) die de hoope hunner Voorvaderen was. De misdaad die zy dan Jezus poogde aantewryven, als was hy hunnen Mesfias niet geweeft, is ook noodwendig de misdaad van dien Meslias dien zy daarvoor zouden erkennen; want, indien Jezus hierdoor, gelyk zy willen, een vyand van den Keizer is, en des den dood fchuldig, zo verklaaren zy dan ook hunnen eigen ingebeelden Mesfias ftraf baar, en den dood waardig. Hy was inderdaad Koning, en fprak hierom door den mond van David: rd) Ik ben van hem Koning gefield over Sion zynen Heiligen Berg : de Propheet Daniël noemt Hem ook (e) de Vorfl Cbriftus; maar Hy was geen Aardsch-, maar een Geeftelyk Koning , wiens (ƒ) Koningryk nietvan deeze IVaereldis, hetwelk de Heiland ook rondborftig voor Pilatus beleeden heeft. Wat had onze Heiland meerder konnen verrichten, totbewys datHy
geen
(a) Jerera. 3. 3; (V) jerem. 50. 7. (j) Dan. 9. 25.
(b) Mark. 14. 62. (<Ó Pfal. 2. 6. (ƒ) Joan. 18. 3*>



7 6 VyF i EN • VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
geen Koning wilde zyn, dan Hy gedaan had ? Im. roers, (a) als Hy ver (laan had dat zy koomen zouden, om Hem wech-te-neemen, en Koning te maaken , is Hy gevlugt. Nimmer heeft Hy naar eenige Heerfchappye gehaakt; want, toen eens (h) iemand
f/Jlm. Zreidde : Meefleri zeS ^ broeder dat hv d Erfemsfe met my deele, heeftHy zich hiermede nie^ willen bemoeijen, maar antwoordde hem: IVie heeft my Rechter of Erffcheider over U- lieden gefield? Onwaarachtig was het dan, dat Jezus zich tot Ko". nmg hau opgeworpen, in dien zin namelyk, waarin ue Jooden, by hunne befchuldiginge, aan Pilatus zulks voorgaven.
Met de grootfte arglistigheid waren deeze befchuldigirgen tegen Jezus ingericht; want, door deeze aanklagte zochten zy zich de gunfr van Pilatus te verwerven : zy wilde kwanswyze toonen, hoezeer zy voor den Keizer Tibérius yverden daar zy Jezus voor zynen Rechterftoel aanbraden als Lenen die tegen den Keizer opftond, en de fchattinee verbood te betaaien. Deeze listigheid hadden zy geleerd van de Vyanden van Israël, die, willenden de herbouwinge vanjerufalem en den Tempel beletten onder vóórwendfel dat zy de belangen van den Koning Artaxcrxes behartigden, aan hem fchreeven • (s)Hetzy den Koning kennelyk, dat, by aldien door de Jooden deeze Stad opgebouwd, en haare nuturen weder opgehaald worden , zy geene Schattingen , lollen o/Cynzen zullen geeven, en dat de Kontmel daar door fchade zullen lyden. Wy dan, gedenkende aan het zout dat wy in 't Paleis gegeeten hebben en achtende dat het ons niet betaamt den Konhw te veröngelyken, hebben den Koning hier van kundjehap
ge~
&? J°7J' '5* W Luk. i*. I3. I4.
{?) i. Esd. 4. 13. 14.



Lyden van Jezus-Christus. 77
gezonden. Langs deezen Weg was het, dat zy zich de gunft van Pilatus wilden winnen, en hem als verheugen c er hunne aangekleefdheid en getrouwheid aan den Keizer : het was dan met hen als met die van Ephraïm en Samarie gelegen , van welken Ozéas zegt: (0) door hunne boosheid hebben zy den Koning verheugd, en de Vorjien door hunne logens.
Noch klaarder blykt hunne listigheid, aangezien de misdaaden waarmede zy Jezus bezwaarden eenigen fchyn hadden. Immers, dat Hy het Volk verkeerde, had eenigen fchyn, dewyl Hy hunne valfche Leere en uitleggingen afkeurde , en hunne rechtvaardigheid verwierp , zeggende : Cf) V en zy uwe rechtvaardigheid overvloediger is, dan die der Schriftgeleerden en Pharizéën, gy zult in het Ryk der Hemelen niet koomen. Dit geheele Hoofdftuk van Matthéus is vol van aankantingen tegen hunne Leere : Hy waarfchouwde(c)/;><?* ^b/£, van de werken der Schriftgeleerden en Pharizéën niet te doen. Daarenboven , het had fchyn dat Jezus het Volk van hen zocht aftetrekken, dewyl Hy hen voor Duyvels-kinderen uitmaakte, zeggende: fW) Gy hebt den Duivel voor uw Vader: Hy verklaarde onder Mede, dat (e) de Tollenaars en ligte Vrouwen beter waren dan zy, en hen zouden voorgaan in het Ryke Gods. Het was daarenboven ook aan Pilatus bewufl:, dat de Jooden met den grootflen tegenzin de fchattingen betaalden, en dat 'er nu en dan wel eens een opltand hierdoor ontdaan was; dus had de" befchuldiging, dat Jezus de fchattingen aan den Keizer verbood te betaaien, eene groote fchynbaarheid, en had dus ligtelyk in Pilatus een vooróórdeel
te-
(«) Ofe. 7. 1.-3. Cb) Matt. 5. 20. (f) 23. !. 2. 3>
00 Joan. 8. 44.. 00 Matt. 21. 31.



7*8 VyF-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
tegen Jezus kunnen verwekken. Het was ook niet vry van alle argwaan dat Hy zich voor Koning had uitgegeeven, Immers (tf,//y ,/;^voorëerft, twaalf Mannen verhóren , welke Hy Apofïclen genoemd' heeft, dewelke men ook als zyne Raadsheeren zoude hebben kunnen aanmerken. Buiten die (b) ver* koos Hy ook nog Twee-en-Zeventig anderen, öm Hem te volgen, die Hy ook twee en twee vóór zich heeft afgezonden , in alle Steden en Vlaatfen daar Hy koomen zoude. Hy.had bovendien een grooten aanhang onder het Volk: (c) Hem volgde veeltyds (d) eene groote menigte : dan had Hy eens Vierduizend, dan omtrent Vyf- duizend Mannen in getal by Zich. Slechts weinige dagen geleeden had Hy, als een' Koning, zyn intreede in Jerufalen gedaan , onder het gejuich van (e) Hofanna, waardoor de gantfcheStad beroerd is geworden, zeggen* de : Wie is Deeze ? Hieruit kunnen wy dan afneemeri, hoe arglistig de Jooden te werk gingen in Jezus te befchuldigen.
Wy hebben dan gehoord, hoe de onfchuldigë Jezus, die (ƒ) heilig, onnozel, onbefmet, afgezonderd 'van de Zondaaren was, met z^waare misdaaden is befchuldigd geworden. Kon dan Hy, (g) die geene zonde gekend heeft, niet vry blyven van den geesfèl (jo) der valfcbe tongen en van de booze lippen ? Is ons Hoofd dan gelasterd geworden, dan moeten wy, die zyne Ledemaaten zyn, ons geen ander lot voorlpelfen. Wél mag men van hen zeggen gelyk de Propheet zegt: <J) de Wachters van Israël zyn altemaal blind. Gy moogt nog - zo QkJ onaanflootelyk en eenyouwdig zyn , onberispelyke
kin-
(a) Luk. 6. 13. (5) Luk. 10. 1. (cj Mat. 15. 38.
(d) joan. (5. 2. (e) Mat. 21. 9. 10. (/J Heb. 7. 26, ■ C?) 2- k°r- 5< 21. f» Pfal. 119. 2. (J) lfaï. 56. 10. (Je) Philip, z. 15,



£,YDEtf VAN JeZUS-CHRISTÜS. ^JJ
Mnderen Gods in 't midden van een bedorven en verkeerd Geflacht: Zyt verzeekerd , dat dit U niet beveiligen zal tegen belasteringen , logenen en achterklappingen. Wie was 'er immer deugdzaamer dan Joannes de Dooper ? Hy, reeds in s'Moeders lighaam geheiligd , had zyne kindfche Jaaren in de • Wildernisfe geileeten , daar zyne fpyze alleen in Springhaanen en Honig beltond , en echter kon Hy de tongen der Godloozen niet ontgaan : des de Heiland ook zeidde: Joannes is gekoomen, noch eetende, noch drinkende, en zy zeggen : Hy heeft den Duivel in. Immers, de Oorfprong aller Heiligheid , Gods Zoon - zelv moeft hooren dat men van Hem zeidde : (b) Zie den Brasfer en Wynzuiper, den Vriend der Tollenaar en en Zondaar en, Dat het dan niemand vreemd dunke, indien men in deeze lasterzieke Eeuwe door lasteringen en logenen word aangerand. Wèl mogt Sirach uitroepen : (c) Gelukkig is hy, die behoed is voor eene kwaade tonge, die in haare gramfchap niet is gevallen, noch met haare banden gebonden is. Maar, aan hoe weinigen valt dit te beurt! Een ieder klaagt, dat d'eenofd' ander Godvergeeten Doeg hem door lasteringe heeft benadeeld, en daaden aangewreeven, daar hy nooit aan gedacht had; doch, trooft U met deeze gedachten , dat zulks den Vader des Huisgezïns ook wedervaareta is, en zyt niet te onvreeden wanneer gy Cd) den Eerflgeboorenen onder veele Broederen moogt ge* lykvormig worden. Daarom zeidde de Heiland, wanneer Hy ons in foortgelyke voorvallen wilde trooften: (e) V Is den Leerling genoeg dat hy zy gelyk zyn Meefler ; en den Dienaar, gelyk zyn heere, want, zoo zy den Vader des Eluisgezin's Beëlzebub genoemd
O) Mat. ii. 18. (i) 19. CO Eccli. 28. 23.
(y) Rom. 8. 29. CO Mat. io, 25.



So VvF-EN- vyftigste MEDITATIE Op het
noemd hebben, hoeveel te meer zyne Huisgenooten * De Joodfche Raad befchuldigde den Heiland van groote misdaaden; maar, welke waren het? 'c waren niet dan gruuwzaame logens, die zy in hunne eigene hersfenen gefmeed hadden. Ach! dat men Sirachs woorden wat meerder opvolgde! (V) Daar gefcbieden, zegt hy ,veele kwaade lasteringen, en aanbrengingen; en geloof niet alles wat 'er gezegt wordt Wat ons aangaat, laat ons een' affchrik hebben van deeze Zonde , die alleen eigen is aan den Duivel , en daarom de Lasteraar of (£) Betichter onzer Broederen genaamt wordt: dus heeft hy Job belasterd , zodat deeze Zonde zyn broeifel is, en dus zyn alle Lasteraars zyne Kinderen en Navolgers, volgens de uitdrukkinge van den wyzen Man : (c) Die van zynen kant zyn, volgen bent naar, en zullen ook met hem deel hebben (d) in den brandenden Poel van vuur enfolfer. David, in den geeft hec lot der Lasteraaren befchouwende , zegt: (V) ay hebt alle woorden van verdervinge met uwe bedrtegelyke tonge liefgehad: daarom zal God U voor altoos vernielen. Verwondert U dan niet, indien gy het zelfde lot ondergaat : indien gy door eene logenachtige en kwaadfpreekende tonge wordt gelastert: dit was toch ten alle tyden het lot van Gods Kerke. Immers, de Propheet Elias , die (ƒ) met yver ge-yverd had voor den Heere God'der Ileirkrachten, en die niets dan den Vrede en wèlftand van het Volk van Israël beoogd had, moeft van den Godloozen Koning Achab hooren : (g) Zyt gy degeene die Israël beroert ? Dit was heUot van^Jeremias, die de welvaart van den Koning Sedecias, en
dat
O) Ecde. 19. 15. 16. (&) Apocal. 12. 10. (c~) Sap. 2. 2*. 00 Apocai. 21. 8. Ce) Pfal. 51. 6.7. {f) 3'Reg- I0- io. Cë) iS. 17.



Lyden van Jesus-Christ us. 8£
van de gantfche Stad Jerufalem , zo - zeer behar* tigde : hy wierd door de Voriten gelasterd en val' fehelyk befcbuldigd; daar zy van hem zeidden: (a) deeze Man zoekt de vrede van'dit Volk niet, maar V verderf. Met welk-een zwerm van lasteringen en valfché befchuldigingen had Paulus niet te wortelen ? Voor den Landvoogd Feüx llaande moeft hy "hooren dat de Jooden van hem getuigden : (b) Wy hebben deezen Menfch gevonden, eenpeft, die onder alle Jooden, de geheele Waereld dóór, oproer verwekt. Wat vuile lasteringen braakten de Heidenen met uit tegen de eerlte Christenen! Nero , een Monfter der Natuure, die zelfs Romen in brand ftuk, om zich de Brand van Troijen te verbeelden, belasterde daarmede de onnozele Christenen. Men klaagde hen alömme aan , als de allerfchadelykfte Menlchen , als oorzaaken der algemeene Plaagen en Straffen. Verwoeftte de Peft het Land; onltond 'er een Misgewas; Duuren-tyd; waren zy ongelukkig in den Oorlog; troffen hen eenige Rampen; wierd dit-alles den Christenen niet opgelegd ? Vloeide de Rivieren , de Nyl- niet naar gewoonte; rees de Tyber te hooo-; of, gevoelde men Aardbeevingtn; men bezwaarde daarmede de Christenen ; men maakte hen tot Slagtöifers voor het Gemeene-belt: zodat het toen ging gelyk Paulus zich uitdrukt : (c) Wy zyn een fsbouwjpèl geworden voor de Waereld, voor Engelen en voor Menfcben, Wy zyn dwaas omClmjtus wille , en ongeacht. Wy worden gevloekt, en wy zégenen: wy werden vervolgt, en wy verdraagen bet 'Wy worden gelasten, en wy bidden: wy zyn J als
f» Jerem- 35. 4- (*) afï' 24' 5Cc) 1. Kor. 4. 9. ie 12. n. 111. Deel. F



Sa Vyf- en- vyftigste Meditatie op het
ais d'uitvaagfik deezerWaereld geworden, een yders voetfchop tot mg ■ toe. J
Laaten wy dan (leeds van onzen kant zorgen dat wv ons aan de Zonde van den Joodfchen Raad niet fchuldig maaken: {af. Doe van Uwech een kwaaden mond: dat de lasterende lippen verre van Ü zyn Het be taamt niet dat de geenen die kinderen Gods willen zyn gemeenfchap zouden hebben met dit onvruchtbaar werk des Satans; wy moeten trachten ons van die Zonde onbefmet te bevvaaren : Onthoudt, zegt ualomon, (b) uwe tong van lasteringe te fbree. ken; een mond die liegt, doodt de Ziele. Laaten wv ons zoo gedraagen, dat wy, rnet Job, kunnen zeggen : (c) zo lange als 'er Aasfem in my is, zullen myne hppen geene valfchheid fpreeken : noch mme tong geen Logen verfiercn. Span dan uwe uitterfte krachten in, om, als de Heere koomen zal ten Oordeel,onder het getal dier-geenen gevonden te mogen worden, welken (d) zonder vlekken vóór Gods 1 kroon zyn, en in welker Mond geen Lozen noch lastering gevonden is. Amen.
GEBED.
Gefmaadde, gelasterde Jezus! hoe zyt Gy voor het oog onzer befpiegelingen een deernis - waardig Schouwfpèl! Wordt Uw hoofd nu niet met doornen gekroont,Uw lichaam door felle geesfel- flagen met getyftert, Uw aangezicht met kaak-flagen en vuil fpeekfel niet bedekt; de lasterzucht is nu valt beezig , om Uwe allerzuiverfte onnozelheid door
fnoo-
(a) Prov. 4. 24. ry, sap. t, ,,. (f) Job, 27. 3, 4. (y) Apocal. 14. 5.



Lyden van Jezus-Chrïsttjs.
33
fooode lasteringe en fcbandelyke logen - taal te bevlekken. Gelasterde Jezus ! ach ! hoe lydt Gy thans in Uw lichaam ! Hoe lydt Gy in Uwe ziele! Gy ,aan wiens Weezen de onfchuld eene onaffcheidelyke eigenfchap is, Gy, die een Lam zyt zonder vlekken , Gy wordt hier door de fchuldigflen Booswichten vall'chelyk befchuldigt, engelastert! Achl lydende Jezus! Mogte Uwe onfchuld, mogten Uwe belasteringen ons altoos tot een leevend, tot een fpreekend Vóórbeeld verftrekken! Mogten wy U in Uwe onfchuld en verdraagzaamheid évenaaren! Maar, helaas! by ons is de onfchuld verbannen, en haare plaatfe is vervuld door een ontelbaar getal van fchulden ! Om deeze uittewisfchep ftelde Gy Uwe eeuwige onfchuld ter prooy , aan de fnootlfte lasteringen. Hoe moeft deeze weldaad ons de onfchuld, als een onfchatbaar kleinood, doen omhelzen en beminnen! Hoe moeiten wy,die ons-zeiven met zoveele fchulden belaaden hebben, ons het gevoel van allen Laster getrooften! Maar, neen, ö lydende Jezus ! de geringfte beleediging wekt ons op tot wederwraak. Geen ongelyk , hoe gering , of belg-zucht ontlteekt ons harte in toorn. Wy,die pm U, om onze zonden , de verdraagzaamheid behoorden te beöeffenen, kunnen het minfte ongelyk niet duiden. Zyt dan , ö gefmaadde gelasterde Jezus! voor ons een zoo leerzaam Vóórbeeld, als de overweeging van Uw Lyden voor ons oog een Ziel - grievend Schouwfpèl is ! Verlicht ons , ó Godlyk Voorbeeld, met Uwe Genade ! Doe ons zien, dat de waare Onfchuld de vyandigfte Laster trotfeert. Dan zullen wy , door Uw lydend Vóórbeeld opgewekt, en gefterkt, zo afkeerig zyn van alle laster-taal.als verdraagzaam in het leed dat onze Lasteraars ons aandoen. Begunftig ons met deeze F % Ge-



H Vyj - EN - VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
Genade; en wy zullen niet - alleen zegevieren over onze Vyanden, maar ook, in de bewuftheid onzer onfchuld, bet innig genoegen van Uwen Kelk fmaaken, dien Gy, om onze fchuld, uit-gedronken nebt, opdat wy eenmaal in de Beeken Uwer wellustigheden voor Eeuwig zouden gelaafd worden. Amen.
ZES-



Lyden van Jezus-Christus.
85
ZES - EN - VYFTIGSTE MEDITATIE. Mat. 27. II.
Jezus autem ftetit ante**^2^ Pon^voor ^en LandPrafidem, & interro %% Voogd. En de Landgavit eum Prcefes,di-$-4i- Voogd ondervraagde Hem, eens: Tu esRex Juzeggende: Zyt Gy deKodreorum ? ning der Jooden ?
Gelyk Portius Feftus weleer den Koning Agrippa voorhield : (a) dat het de gewoonte der Romeinen niet was, een' Menfche te ver wy zen, vóór dat de geene die kfchuldigt wordt, zyne Belichters tegenwoordig hebbe, en vryheid hekoome zich tegen d'opgetegde misdaad te verdédigen ; alzo volgde Pilatus, die een Romein was, alhier het zelfde fpoor. Hy had nu gehoord wat de Joodfche Raad tegen Jezus had intebrengen, dewelke Hem befchuldigd had , dat (bj zy Hem bevonden hebben 't Volk verkeerende, en verbiedende aan den Keizer fchattinge te geeven, en dat Hy, daarenboven, zich Christus de Koning genaamd had. Had hy nu de befchuldiging gehoord , hy wilde ook, fchoon zulks tegen den wenfeh der Jooden aanliep, de verdédiging aanhooren. De fpreuk, Audi & alteram par-> tem s dat is: Hoort en wederhoort, behoort nietalleen in de Vierfchaarep gefchreeven te ftaan, maar moet voor een' iegelyk' tot een richtfnoer verftrekken. Hierom zeidde de wyze Sirach : (c) Laak niemand,
vóèr-
00 Aft. 25. 16. 0*0 lu'*. 23> 2-
(O Eccle. 11. 7. - 8.
F 3 *



86 Zes-en» vyftigïte Meditatie op het
vóórdat gy de zaake onderzocht hebt; geef geen antwoord vóórdat gy gehoord hebt. Wierde deeze Lesfe wat meer in de dagelykfche ommegang betracht , 'er zoude ménig Menfch , die anderzins onfchuldig is, niet veroordeeld worden. Behoort zulks plaatfe te hebben in de dagelykfche verkeeringe, hoeveel te meer in eenen Rechter; want, indien een Rechter vonnist, eer hy naauwkeurig gehoord, onderzocht , en beide departyè'n ondervraagd heeft, dan kan zulks niet anders dan tot dwaasheid en fchande verrtrekken : hierom zeidde de wyste der Vorften zeer-wel : (a) Die antwoord geeft eer hy hoort , toont dat hy dwaas is,en fchande waardig. Pilatus, fchoon een Heiden, wilde dan Jezus niet veröordeelen aleer hy Hem gehoord en onderzocht had. Hy liet de Jooden dan buiten itaan, en (b) ging binnen in het Gerecht/mis, liet Jezus vóór zich brengen, en ondervraagde Hem, zeggende : Zyt gy de Koning der Jooden. ?
. Pilatus,die nu eene wyle tyds buiten hadgeflaan, Om de befchuldigingen van den Joodfchen Raad tegen Jezus te aanhooren; (want,de Jooden (c)gingen niet in hei Rechthuis, opdat zy niet befmet zouden worden.) Pilatus dan, zeg ik, wierd nu ook door nieuwsgierigheid gedreeven , om te hooren wat onze Jezus op deeze befchuldigingen zoude antwoorden: des rd)is by wederom binnen in 't Rechthuis gegaan, en heeft zich op zynen Rechterftoel nedergezet. Pilatus volgde hier de gewoonte der Rechteren, die altyd zittende Recht deedden : dus Haat 'er van Moizes aangetëkend dat hy (e) zat om bet Folk Recht te doen. Neder- gezéten zynde ,
liet
(» Prov. 18. 13. O) Joan. 18. 33- (O Joan. 18. sS. W ■ 18. 33- (e) F.xed. 18. 13.



Lyden van Jezus-Christus. 87
liet hy Jezus vóór zich brengen, van Welken Matthéus aantékent:(óf) Nu, Jezus ftond vóór den Stadhouder. Dit nu wedsröm was eene van - ouds ingevoerde gewoonte in de Rechtbanken, alwaar de Gedaagde moeft ftaan, gelyk blykt by Jofué, alwaar God aan den Vlugtenden, om begaanen Man -flag,toeliet {b) in de Stad te woonen , tot dat hy ftaa vóór 't Gerechte, om over zyne Daad reden te geeven. Pilatus dan zat, en Jezus ftond. Maar. ach! 'er zal eens een dag aanbreeken, waarop Jezus zal zitten, en Pilatus ftaan, en waarop hy (c) en alle Geil acht en de* Aarde zich om Hem zullen beklaagen,
Welke twee ongelyke Perzoorjen zyn hier niet, Jezus-Chriftus,en de Stadhouder Pilatus! (d)Chriflus, is de Zoon van den leevenden God, CO die hoven aW is God gezégend in der Eeuwigheid, en door Wien de Keizer Tibérius, en Pilatus, ja alle Vorften regeerden , gelyk Salomon Hem aldus fpreekende invoert: Cf) L>oor My heerfchen de Koningen, en de Wetgeevers ft ellen hetgeene Recht is: door My voeren de Vorften het gebied. En wat is nu de Stadhouder Pilatus, in vergelykinge byChristus? een arme nietige Aard-Worm! Hy was Eén van die, van welken David zegt: (g)Voorwaar1'niets dan ydelheid is alle Menfch die leeft, ja by Hem, zegt Nabuchodonofor, vergeleeken, een enkele Cb) Niet. Vóór deezen nietigen Menfch ftond Jezus, om van hem, uitnaame des Keizers, onderzocht te worden over de zwaare Schenddaaden, met welke hy van de Jooden befchuldigd was geworden. Hy ftond hier als een Onderdaan van den Keizer , op wiens order Hy, zodra Hy gebooren was, (0 befchreeven is geworden op de
naam«
fa) Mat. 17. 11. C£) Mué. 20. 6. CO Apocal. 1. 7. Cd) Mat. 16. 16. C«; R-°m. 9- 5- (ƒ) Prov. 8. 15.-16". (j) Pfal. 38, <S. (b) Dan. 4. 3Z. CO Luk. 2. 1.-4.
F 4



88 Zes * en - vyftigste Meditatie pp het
naamlyft van bet Huis en Gepachte van David-dus wierd-in Hem de voorzegginge van Ifaïaa vervuld, nameryk datHy een (a) knecht des Heeren en een verachte Ziel zou weezen. Hy ftond hier als een Aangeklaagden wegens hoog verraad en gekwetste l\Jajefteit,en als Eenen dien zich uitgaf (b) de Cbriftus deKomng te zyn. Hy ftond als een' Dood» fchu'. digen met zwaare boeijen (c) gebonden, cn alzo ter, het Rechthuis geleid, opdat Hy hen niet zoude ortvlugten : dus was het hier met Hem gelegen, eelyk David, in zyn'Perzoon , zegt: 'd)Ik benovergclèverd zonder te konnen ontkoomen.
Edoch, Hy heeft hier vry willig geftaan; daarom iprak My, door den mond van David : fe) Zie' ik koom In den inhoud des Boeks is van My oefebreeven, dat ik Uwen wille doen zoude : myn God Ik heb er naar getracht. Gewillig begaf Hy zich naar de plaatfe , waar Hy wist dat zvne vyanden Hem zouden overvallen; want,(f)weetende alfwatHem iverkoomen zoude, is Hy zyne vyanden tegengegaan en heeft gezegd: lk ben V. Ten blyke Zyner gewilligheid, heeft Hy zich niet willen vry pleiten noch op de befchuldigingen , ter verwondering^ desLanavoogds, willen antwoorden, en heeft alzo de Goofpraak van Ifaias vervuld : (g) Hy is opgeofferd omdat bc t Hem beliefde, zonder zynen mond opente ■ aoen. En, wat zoude Hy ook hebben kunneninbrengen, daar Hy waariyk voor God fchuldig was en a:s zodanigen voor Pilatus ftond ? Niet dat Hv eenige Zonde gepleegd had; want, Hy had (h) geen* ongerechtigheid bedreeven , noch 'er was geen bedrog tn zynen mond geweeft; maar Hy ftond al«
Bor-
O) IM. 49- 7- O) Luk. 23. 2. r» Mat. 27. 2



Ly den van Jezus-Christus. 89
Borge voor ons; (a) ons- aller boosheid was op Hem belegd. Voor ons ftond Hy hier als de allerfchuldigIte; dus David., met recht, in zynen naame, zegt; (b) hetgeene ik niet geroofd had moeft ik alsdan betaaien. Hier ftond Hy óm onrechtvaardiglyk van Pilatus geoordeeld te worden , Hy, dien ge/cbikt was om ten geenen dage (c) de Waereld in Rechtvaardigheid te oordeelen. Hy Itond hier met eene on« verfchrokte vrymoedigheid: in Zyne oogen was iets Godlyks; in Zyne taaie iets Majeftueus te leezen: Zvne onfchuld fchitterende, met eenen verrukkenden glans, ten oogen uit; Hy, (d) als een Leeuw zonder vreeze, fchroomde het onderzoek des Stadhouders niet.
De eerfte Vra3g die Pilatus aan Jezus vóórftèlde was, gelyk de vier Evangelisten éénitemmig meiden: (e) Zyt gy de Koning der Jooden? De Joodfche Raad had den Heiland met drie misdaaden belehuldigd , namelyk : dat zy Hem (f) bevonden hadden '/ Volk verkeercnde, en verbiedende den Keizer fchattinge te geeven, en dat Hy voorgaf Cbriftus de Koning te zyn. Pilatus liet deeze twee eerfte betichtingen vaaren , en tastte de derde befchuldiginge aan , omdat de twee voorige daaruit voort-vloeiden, en als ingellooten waren. Het was aan Pilatus , die reeds eenige Jaaren hunnen Stadhouder was geweelt, genoegzaam bekend,, dat de Jooden eenenMesfias,onder den naem vanKoning, verwachtteden, die hen van alle vreemde heerfchappye zoude verlosfen. Pilatus wilde dan weeten , of Chriftus die Koning was, waarvan de Jooden zoveel opgaven; want, indien Chriftus zich voor een aardfch
Ko-
(a) Faï. 53- 6. (i) Pfal. 68. 5. (O Aft. 17. 8* (d Pro». 28. I. (e) Mar. 27. 11. (f) Luk, 23.,j.
/ F5



OO Z E S - E N- VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
Koning der Jooden hadde uitgegeeven, ware het ligt te beihmen,dat hy dan ook het Volk tot Zich zoude getrokken, en Zich de fchattinge toegeëigend hebben Pilatus was zékerlyk niet onkundig van de zégepraaiende Intreede binnen Jerufalem , korte dagen te vooren gefchied,wanneer (a) veelen hunne kleederen op den weg hebben gefpreid, en groene takken van de hoornen kapten, en ze op den weg firooiden zeggende : (b) Gezégend zy de Koning, die daar koomt in den Naame des Heeren. Mooeêlyk heeft dit Pilatus doen denken, dat de befchuldiging der Jooden wèl-gegrond konde weezen
Aanmerkelyk is het dat de Joodfche Raad, die den Heiland verklaard had (V) des doods fchuldig te zyn , om God • lastering, vóór Pilatus geen één woord daarvan gewaagde; doch,hier uit bleek hunne groote loosheid, want, zy wisten wel dat 'er Pilatus weinig aan de Joodfche Wet gelegen lag en dat hy jegens die befchuldiging het Harnas niet zoude aantrekken, eveneens gelyk de (d) Stadhouder Gattio daarover geen Rechter wilde zyn. Hierom nu hadden zy die andere befchuldigingen by der hand genoomen, welke Pilatus niet kon afwyzen, dewyl, door zich als Koning optewerpen, de Majefteit des Keizers hierdoor gekwetft wierd, voor dewelke Pilatus waaken moeft Hierom vraagde hy Jezus duidelyk af: Zyt gy de Koning der Jooden? die Mesfias, die Koning, die de Jooden verwachten? Het fcheen als of Pilatus deeze vraage fpottender wyze vóórftèlde, gely k (<?) Michol, den Koning David in een Hecht gewaad ziende, hem in haar harte verfmaadde; alzoo zal mogelyk Pilatus om dezelfde reden onzen
Hei-
i^'V1' !' (*"> Luk- I0' 38- (c) Mark. 14. <54. W Aa. 18. 15. (ej 2. Reg. 6. 16.



Lyden van Jezus-Christus. 91
Heiland veracht en befpot hebben , even als of hy wilde zeggen: Zyt gy Koning? Gy, met zulk- een onaanzienlyk gewaad uitgedoft ? Gy, die, in plaatfe van met eene gouden Kéten omhangen,meteeneyzeren belaaden zyt?Zyn de (tinkende fluimen, en het walglyk Ipeekfel, waarmede gy befpogen zyt. Uwe diamanten? Zyn de roodeen blaauwe vlekken in Uw aangezicht de koninglyke cieraadea?Zyn de dienaars dieUgeboeid hebben, en bewaaren,Uwe lyfwachten ? Gy gelykt op eenezeldzaame wyze naar een' Koning ! Hier gold de fpreuk van Job : (a) cf eenvoudigheid van eenen Rechtvaardigen dient tot [pot; (F) by is een verachte fakkel in de gedachten der Ryken;^ en aldus wierden de woorden van Paulus bewaarheid : (c) De vleefchelyke Menfch hegrypt de dingen niet die den geeft. Godsaangaan , want, zy fchynen hem dwaasheid, hy kan ze niet verflaan, omdat "er geeftelyk van moet geoordeeld worden.
Pilatus had zichinzyne Vraagete-buiten-gegaan; \vant,deJoodfcheRaad had hem alleenlyk befchuldigd, dat Hy zich voor de Chriftus de Koning had uitgegeeven , en Pilatus vraagde of Hy de Koning der Jooden was ? zo dat Pilatus het woord Jooden daarby had gevoegd; waarover de Heiland hem eene heimelyke wenke gaf, te kennen geevende dat Pilatus zyn onderzoek naar de befchuldiginge zyner vyanden moeft inrichten, en 'er niets by voegen: daarom antwoordde de Heiland hem met eene wedervraage, zeggende :(d) Zegt gy dit van U-zeiven, of hebben anderen 't UvanMy gezegd ? Deeze Vraag fproot uit geene onkunde, want, {e) Hy had niet van-noode, dat iemand getuigenisfe van den Menfche zoude gee-
1 ven;
(a) Job. 12. 4. (*) — 5- ï- 00 h Kor' 2« J4» (d) jean. 18, 34- (O 2- 35-



92 Zes - en - vyftigste Meditatie op het
ven; want, Hyzelv wifl wel wat 'er in den Menfche was. Hy wift grondig waarmede de Joodfche Raad Hem befchuidigd had; Hy kende hunne valsheid e n bedrog: (a)Hy kent, zegt Job, denBedrieger, en Den geenen die bedrogen wordt. Hy ftelde dan deeze wedervraage vóór, om Pilatus zyn' phgt te herinneren, en opdat hy gelegenheid zoude krygen, om den aart van Zyn geeftelyk Koningryk aan Pilatus te ontvouwen. Pilatus wierd ook fchielyk den fteek, dien de Heiland hem gaf, gewaar: hy was 'er over aangedaan, en antwoordde op eenen vinnigen toon : (b) Ben ik dan een Jood! hy wilde zeggen : Wat legt my daaraan gelegen, wie hy is dien de* Jooden als Koning verwachten ? ik fbor my weinig aan zulke grillen, en harfen- Tchimmen; ik ben een Romein,en s'Keiztrs Stadnouder: ik heb anderezaaken te verrichten, dan my met zulke Droomen opte- houden. Wat my belangt, Gy moogt, zolange ' hetübehaagde,geleerd en geprédikd hebben, ik zoude U met hebben laaten gevangen neemen; Gy zoud lan«prediken eer Ike.njood wierd Zoo vei ach tel yk fchynt Pilatus te fpreeken van de Jooden, en van hunnen iSodsdiënft. Hy kende Jezus de Godmenfch niet: Hy wist ook niet, om met de woorden van David te fpreeken, dat (/) alle Koningen der Aarde Hem zouden aanbidden , en alle Volken Hem dienen. Om nu aan Jezus te toonen, dat hy het niec was' die Hem befchuidigd had. zeidde hy:{d)Uw ehen Volk cn Qverprieflers hebben U aan my over geléverd. Wat hebt gy gedaan'? Waarmede hebt Gy den haat van Groot en Klein over U gehaald ? Plier werd den Heiland de gelegenheid aangeboO-
f^O Job. 12. ld. [cj Pfal. 71. ijt.
O) Joan. 18. 75. (d) Joan. 18. 35.



Lyden van Jezus-Christus. 93
booden om zyne onfchuld aan Pilatus vóurtehouden, en te toonen dat Hy de Jooden nimmer kwaalyk bejegend, maar, in tegendeel, (a) van wegens zynen Vader veele goeie werken getoond en gedaan, en het Volk alle liefde en trouwe beweezen had , (V) geneezende die onder het geweld des Duivels waren. Hy had Pilatus ligtelyk konnen bewyzen,dat (V) d'Overpriefters, deBouwliedcn ,Hem verworpen, en aan hem, uyt nyd, overgeléverd hadden; maar, Hy wilde zulks niet doen, dewyl Hy (d) geléverd was om onze Misdaaden. Onze Heiland gebruikte echter deeze gelegenheid, om Pilatus aangaande zyn Ryk te onderrechten, zeggende: (e) Myn Koningryk is van deeze Waereld niet. Ware Myn Koningryk van deeze Waereld, dan zouden Myne Dienaars voor My ftryden, dat lk den Jooden niet zoude geléverd worden ; maar, nu is Myn Koningryk niet van - hier. Onze Heiland ontkent niet dat Hy een Koning is; maar Hy onderrecht Pilatus, dat alle Koningryken niet van een' en den zelfden aart zyn, dat'er Waereldfche Koningryken zyn, en 'er ook eenHemelfch is, hetwelk van eene andere natuure is, en oneindig verfchilt van het Ryk van Caafar. Hy is dan een Koning (ƒ) van den Hemel, Hemelfch , gelyk de woorden van Paulus luiden. Zyn Koningryk is wel in de Waereld, omdat de Onderdaanen van hetzelve op Aarde woonen, en de Kerk eene vergadering uit het Menfchelyk Geflacht is : het is in de Waereld , maar niet van de Waereld. Hierom voegde Hy in zyn Hoog-priefterlyk Gebed : Myne Onderdaanen (g) zyn van de Waereld niet, gelyk Ik ook van de Waereld niet hen.
On-
{d) Joan. 10. 32. (J>) Aft. 10. 38. f» Pfal. 117. 22. (d) Kom, 4. 25. («) Joan, 18. 36. (f) ti Kor. 15. 47. Is) ioan« i7'



94 Zes-en<vyftigste Meditatie op hst
Onze Heiland had, ter bewyzinge deezer Waarheid , veele getuigenisfen konnen aannaaien uit de Heilige Bladeren ; maar, Pilatus zoude deeze niet bevat hebben, aangezien hy al te vleefchelyk was , en van (ö) den Geeft der Waarheid, welken de Waereld niet kan ontvangen, beroofd was. Wyl dan Pilatus de geeftelyke bewyzen niet zoude verflaan hebben, Helde de Heiland hem zulk-een bewys vóór, dat hy door de reden kon bevatten, zeggende : WareMynKoningryk van de Waereld, dan zouden Myne dienaars voor My jlryden, dat Ik den Jooden niet zoude geléverd worden. Onze Heiland wil dan zeggen : Doorgaans zie: men, dat Degeenen, die zich voor Koningen poogen optevverpen , zich vóór« af voorzien van Volk en Krygs - Knechten. Immers, eer Abfalom zich voor Koning uitgaf, (b) poogde hy de harten der Mannen van Ifraël in • te- neemen. (c) Hy maakte eene flerke f zamehrottinge, In het RomeinfchGemeenebeft Ronden Pompéjus enCcefar nooit naar het hoogfi Gezach aleer zy zich van een' grooten aanhang verzekerd hadden. Daarenboven voorzagen zy zich van Lyfwachten, om zich tegen het opkoomend geweld te befchermen. Niets dergelyks, wil Jezus zeggen, hebt gy, ó Stadhouder! aan my bevonden. Gy zoud anderzins daarvan niet onkundig konnen weezen.
Immers,geheel anders was het gedrag van Jezus; want, toen ZynfV) Vader Hem meerder dan twaalf Legioenen Engelen zoude hebben konnen toezenden, heeft Hy zulks niet begeerd. Petrus, die zyn Zwaard uitgetrokken had, om Hem te befchermen, wierd bevoolen zyn Zwaard weder op -te-/keken.
Hy
(*) Joan. 14. 17. (F) 2. Reg. 15. 6.
(c) . .. - . 12. (d) Mat. ió. 51. 52, 53.



Lyden van Jetus • Christus. 95
Hy wilde met geen ftaalen kling, door een' fterken en moedigen Arm van Zyne Dienaars verdédigd worden; en dit is wel de reden waarom de Jooden Hem verworpen hebben, aangezien zy waanden dat de Mesfias een groot Krygs-Held moeite zyn, die O) het Ryk van Israël zoude herfiellen. Daar de Heiland dan de gewoone Middelen en Wegen niet hadgebézigd, die de Waereldlykfche Koningen tot hunne befcherminge gebruiken , kon Pilatus ook ligtelyk befluiten, dat het Waarheid was dat Jezus Koningryk niet van.hier was, en dat dus de KeizerTibérius voor zyn Koningryk niet te duchten had, en de zaak hem geen nadeel konde toebrengen Immers, zyn Koningryk was een (£) Koningryk Gods dat niet koomt met uiterlyk gebaar, gelyk Hy aan de Pharizéën weleer geantwoord had.
Wy hebben dan, uit het antwoord van Jezus aan Pilatus, verftaan, dat Hy een Koningryk bezit. Dit Koningryk was Hem van zynen Vader van alle Eeuwigheid toegefchikt; daarom fprakHy, door den mond van David : (c) Ik hen van Hem Koning gefield over Sion, Zynen heiligen Berg. Maar, het is een Koningryk, oneindig voortreffelyker dan de Koningryken van deeze Waereld. Hoe - verre ook fornmige Koningen hun Gebied moogen uitftrekken, het wordt echter door zekere Grens-fcheidingen bepaalt. Afuérus mogt het gebied voeren (d) van Indien af tot het Blooren-land toe, echter ftrekte zyneHeerfchappy niet verder, dan over honderd-en zeven, en- twintig Landfchappen. De Dwingeland van Alië, Alexander de groote, bezat wel een uitgeltrekt Gebied, doch, hy kon alle Gewesten niet overheerfchen.
e)
f» Aft. r. 6Y (b) Luk. 17. 20.
(Ó Pfal. 2. 6. ld) Esther. r. 1.



5 5 Z E S - EN - VYFTIGSTE MEDITATIE OP HÏT
(a) Keizer Augujlus mogte een gebod laaten uitgaan, dat men de geheele Waereld opfchryven zoude ■ de Donau en Eufraet wan.n echter zyne Schei-paa'len. Maar, Jezus Koningryk is (b) in den Hemel; daar,' zegt David, beeft Hy zynen Zetel va/l - ge/lèld: en zyn Ryk zal over alles heer/cben. (c) Boven alle Overheid, en Magt, en Kracht, en Hcrjcbappye, en alle waardigheid,die genoemd voorat, niet- alleen in deeze-, maar ook in de toekoomende Waereld Ja, Hy is een Heer der Heeren, die de Majefteit tot zynen Throon heeft, Genade tot zynen Stoel, Gerechtigheid tot zynen Scepter, Waarheid tot zyne Raadsvrouw, Almagtigheid tot zyne Lyfwacht, de Hemel tot zyn Paleis, d'Aarde tot eene Voetbank, en de Helle tot zynen Kerker.
Maar, hetgeene wy moeten bewonderen is , dat, daar de Aardfche Koningen hunne Koningryken en alle hunne Heerlykheid met den Dood verhaten onze Heere Jezus-Christus, in tegendeel, door zyn Dood en Lyden zyn Koningryk heeft verkreegen, gelyk Hy aan de Emaus-gangers betuigde, zeggende : (d) Moeft de Cbriftus niet lyden , en alzo ingaan in zyne Heerlykheid ? Daar- toe, zegt Paulus, (e) is Chriftus geftorven en verreezen, opdat Hy zoude heerfcben over Levenden en Dooden. Gelyk Hy toen Zyne Koningiyke Magt heeft beginnen te oeiflnen, en Zyne voeteii op den nekZyner Vyanden te zetten, alzo heeft Hy toen Zyne Vyanden, namelyk de Joo« den en Heidenen, aan Zich onderworpen , en dir geftrenge Vonnis over hen gevéld : (ƒ. Deeze myne Vyanden, die niet begeerden dat lk over hen h*.erfchen zoude, brengt ze bier, en Jlaat ze voor My dood,
dat
00 Luk. s. r; (b) Pfal. 102. 19. (V) Ephsz. 1. ai. 00 Luk. ?4- 2<S\ (0 Rom. 14. 9. (/; Luk, l% 27.



Lyden van Jezus-Christus. 97
«Jat is : ftraftze tydelyfc en eeuwiglyk, gelyk in de Jooden gebleeken is, welker verwoefling met Ziele en Lichaam, gelyk de Godfpraak van Daniël luide: (a) zonder ophouden en ten einde toe zal duuren.
Weigerden de Jooden. dan zich der Heerichappye van Jezus, als Koning, te onderwerpen, laaten wy.naar dezelve trachten, en wenfehen, om opgefchreevén te moogen worden als onderdaanen van zyn Koningryk. Wendt alle naarftigheid aan, om den Geeftelyken Koning van Sion, den Heere Jezus-Christus te leeren kennen, U aan Hem te onderwerpen , en Zyne Bevélen te gehoorzaamen. Laat U. gewillig door den Scepter van zyn Woord en Geelt regeeren. Maar , ach! Hoeveelen zyn'er, die zich dien Koning niet ter harte trekken, en met de Godloozen zeggen : (7>) laat ons hunne handen ver* hreeken, en hun juk van ons afwerpen .' Welk - eene meenigte word 'er niet gevonden , die noch ;,van Hem, noch van zyn Koningryk eenige kundfehap begeeren,en die naar hun eigen goeddunken voortwandelen , zeggende : (c) Wech van ons; wy willen uwe wetten niet kennen l 'Er zyn nog welfommigen, die Hem als Koning willen dienen; maar, deeze Wil fpruit uit verkeerde inzichten,omeenigWaereldfch voordeel, om tydelyk zelv-belang, Deezen zyn niet ongelyk aan de Schaare die Jezus volgde, tot welke Hy zeidde : (d) Gy zoekt my niet om de Tekenen die. gy gezien hebt j maar omdat gy van da Brooden gegeeten hebt; en verzaadigdzyt. Sommigen willenHem wel dienen in den Zomer van voorfpoed; maar niet in den Winter van tegenfpoed. Zy fcheppen wel behaagen in zyn Ryk, maar niet in zyn Juk; in zyn Kroon , maar niet in zyn Kruis : zy willen Hem
wel
O) Dan. 9. 17. O) Pfal. 2. 3.
(c) Job. 21. 14. 00 Joari' 6? a6>
G



98 Zes-en-v'xFïioste Meditatie op he,t
wel volgen , waar men Hem Koning wil kroonen ; maar, daar men met Hem ftryden moet neemt men de vlugt, even gelyk de Kindet en van Epbraïm, die zich omkeerden ten dage des Krygsflags.
Wat ons dan aangaat, ons, die Jezus voor onzen Koning erkennen, laat ons dan anders gezind zyn. Laat 'er niets zyn dat U van Hem en zyne gehoorzaamheid kan aftrekken. Wy behooren ons te gedraagen als Ethaï, ten opzichte van den Koning David. Deeze fprak tot David: (h)in welke plaatfe gy zult weezen, myn Heer en Koning! V zy ter dood, het zy ten leven , daar zal ook uw Dienaar zyn. Wy zyn Hem alle eer, ontzach, en gehoorzaamheid verfchuldigd; want, wy behooren Hem toe; wy zyn zyne Lyf-eigenen; aangezien Hy ons daartoe gekoft heeft, (c) niet door vergankelyke dingen, door zilver of goud; maar door zyn dierbaar Bloed: en aldus behooren wy aan ons - zeiven niet; (d) want, het zy wy keven, wy leeven den Heere, bet zy wy fterven, wy fterven den Heere , wy behooren den Heere toe. Laat ons dan altyd de Geboden en den Wille van dien Koning gehoorzaamen: Zyne Geboden en Bevélen zyn niet zwaar: Hy - zelv zegt; {e) Myn Juk is zoet, en myn laft is ligt. Laat onze taal niet zyn, gelyk die van fommige borgers: (/) wy willen niet dat deeze over ons zal Koning z;y«;want,zulken zullen fteedsongelukkig zyn. Beklaagelyk is hun Sraat, indien , gelyk Salomon zegt: (g) de Gramfchap des Konings een voorbode des doods is. Hoe zal dan de Koning, in zyne gramfchap tot de-zulken fpreeken ! hoe zal Hyze (b) ' beheerfchen, met tene yzeren roede, en gelyk een aarde
f» Pfal. 77. 9. (b) s. Reg. 15. 21. (e) 1. Pet. 1. 18. 19. (d) Rom. 14. 8. (O Mat. 11. 30. (ƒ") Luk. 19. 14. Q) I'rov, 16. 14. (J>) Pfal. 2. 9,



Lyden van Jezus-Ciiristus. 99
de vat verbreiztlen ! Gelukkige dan die zich onder deezen Koning buigen, alle zyne Bevélen opvolgen» en Hem in alle voorvallen getrouw zyn. Deeze zyne gehoorzaame Onderdaanen zalHy door zyne Koninglyke magt tegen alle hunne vyanden befchermen, (a) volgens de werkende kracht, door dewelke Hy zich alle dingen kan onderwerpen, en zal ons vernederd lichaam aan zyn Heerlyk lichaam gelykvormig maaken,cnHy zat ons (om te eindigen)(b) tot zyn Ryk en Heerlykheid roepen om Eeuwig met Hem te leeven. Amen.
G E B E D.
Lydende Jezus 1 Van alle Eeuwigheid gezalfde Koning! hoe menigwerve ook voor de Vierfchaaren van Jooden en Heidenen getrokken; hoe zeer ook gelasterd, gefmaad , en mishandeld , Gy zyt, in weêrwil Uwer vyanden, inUw'GodlykenPerfoon niet minder eene onbevlekte Onfchuld dan Gy een ongefchaapen en Eeuwige Hemel - Vorft zyt. De woe« de der Jooden, en de blindheid der Heidenen moogen U dit recht betwisten; voor alle Vierfchaaren moogt Gy gefleept worden, de Onfchuld, U-alléén eigen, verdooft het vuur, het geen de wraakvlam Uwer woedende vyanden ontfleekt. Laat Kaïphas,met zynen onzinnigen Raad, U voor de Vierfchaare van eenen Heidenfchen Pilatus, gebonden en geboeid,doen heen-lleepen; laat de Jood, door zyne dolheid, en de Heiden, door zyne blindheid, U tot een Slagtoffer van de uitgedachtfte mishandelingen maaken , Gy , 6 mishandelde Jezus! Gy , echter, zyt een Koning, een Vorft, een Alléén-Heer-
fcher.
f» Phil. 3. 21. 0*) * TclT. 2. ia.
Ga



roo Zes - en - vïftigste Meditatie op het
fcher. ó Ja ! Gy zyt onze Koning, onze OpperHeerfcher. Welk-een onuitfpreekelyk geluk voor ons, dat wy U als onzen Koning moogen erkennen, en huldigen ! Maar , helaas! hoe gering wordt dit geluk van ons gefchat! Schoon wy mee Pilatus niet behoeven te vraagen, of Gy onze Koning, onze Meffias zyt, wy fchynen echter, in weerwil onzer bewuftheid , aan deeze lieflyke waarheid te twyffelen. Immers, zyt Gy onze Koning, waar is onze fchuldige gehoorzaamheid, ontzach en eerbied? Zyt Gy onze Koning, waar is onze onderwerping aan Uwen Wil, Wet, en Geboden? Wel - verre van Uwe getrouwen Onderdaanen te zyn, zyn wy die weêrfpannelingen , die U den fchuldigen Tol, en Schattinge weigeren te betaaien. Genadige Jezus! ontfachlyke Hemel-Vorft! Heer van Leven en Dood! ontrukte Gy ons , door Uw Lyden, .en Sterven, aan het Ryk der Helle, en;der eeuwige Slavernyë des Duivels,om ons deelgenooten van Uw Koningryk te maaken ; ach ! laaf deeze onfehatbaare weldaad onze weérfpannige harten vermurwen. Laat de dankbaarheid ons onzen pligt herinneren; laaten wy , door het gevoel vaneen hartgrondig berouw,en belydenisfe van onze weêrfpannigheid, U, op nieuw als onze Koning erkennen , en omhelzen! Onder* fteun ó lydende Jezus ! onze bereidwilligheid met Uwe Genade'! Dan zullen wy, U bier op/Varde, als Koning van Uw Geeftelyk lfraë'1, gehuldigd hebbende j U ook bier-naa,in de vreugden van Üw Ryk, voor Eeuwig befchouwen. Amen.
ZEE-



Lyden van Jezus-Ch'ristus. ioi
ZEVEN • EN - VYFTIGSTE MEDITATIE. Luc. 23. 5. 6.
At ilü invaleseebant dlf %Maar,zy hielden nogftercentes:commovetpo.$? ker aan , zeggende : pulura docens per öni-«f Hy maakt het volk opverfam, Judseam, in-%% roerig, leerende door cipiensa Galilcea uf-** geheel Judéen , van ■quehuc. Pilatus au-f| Galiléën af\daar tiy tem audiens Galilaeam,** begonnen heeft, tot her interrogavit, ft homo|| toe. Pilatus hoerende Galilaeus effet. van Galiléën, vraag-
%% de of 't een Man van Galiléën was.
ZEer wel heeft dejPropheet Ifaïas, aangaande de f vermenigvuldiginge,en de aan - één - gefchaakelde keten, der Zonde.en Godloosheid gezegd: hunne (a) lippen hebben logens gefproken , en hunne tong brengt Ongerechtigheid voord. Zy fpreeken ydelheden.: zy gaan zwanger van moeite, en hebben Ongerechtigheid gebaard. Adder - Eijereu hebben zy uitgekipt , en Spinnewebben geweeven. Die van hunne Eijeren eet , zal fterven ; en uit hun gebroedfel, zal een Baftliscus voordkoomen. Hierin zien wy de waare natuur van de Zonde afgefchetft , dewelke by haare beginfelen niet beruft,maar van een' voordloopenden aart is. Zy wordt van dag tot dag grooter en grooter, en klimt van minder tot meerder op. Zy is gelyk een vuur dat
uit-
(a) Ifaï. 59. 3- 4- 5-
G 3



102 Zeyen-en-vyftigste Meditatie op het
uit kleine beginfelen ontftaat, maar niet geblufcht word vóór alèer magtige Huizen en Paleizen in zynen gloed verflonden zyn: Zy is geIyk een Sneeuwbal, die, van t gebergte afrollende, al grooter en grooter wordt. Op gelyke wyze was het ook me" de vyanden van Jezus geleegen; zy gingen telkens voorder en klommen van erger tot erger op, van bitterheid en nydigheid, tot gevangen-neemingè, van geyangen-neerninge, tot het zoeken vzn(a)valfcbe «e. mgemsfen?^n valfche getuigenisfen, tot lasterlyke befchuldigingen vóór Pikuus , zeggende; (b) Wy hebben Deezen bevonden ons Folk verkeerende, en verbiedende den Keizer fchattinge te geeven zeggende, dat Hy Cbriftus de Koning is
Daar Pilatus nu, als Rechter, Jezus van de opgetichte misdaaden vryfpreekt , en verklaart geene lchuld in Hem te vinden, worden zy hoe Wer hoe meerder verhard. Zy" doen alle eerlykheid geweid aan : Zy overtreeden alle Godlyke en Menichelyke Wetten, om, door recht of onrecht de Onnozelheid te verdrukken. Niets is 'er in flaat om hunne booze voorneemens te verydelen.Hoe meerder Pilatus zich toelegt om hen van Jezus onfchuld en onnozelheid te overtuigen , hoe hun haat te meerder aangroeit, des zy, als half. raazende Menfchtn, tegen hun eigen Gewisfe opryzen, en te fierker aanhielden zeggende: Hy maakt het Volk 'oproerig, leerende door geheel Judèën, van Galiléën af, daar Hy begonnen heeft, tot hier toe. J
Met recht mogen wy op d'Overpriefteren, Ouderhngen en Schriftgeleerden , vyanden van Jezus toepasfen : (c) Zy hebben hunne tong gefpannen' als een boog, tot Lögen, sn niet tot Waarheid. Zy
zyn
O) Msr. 26. 59. (*) Luk. 23; (O Jerem. p. 3.



Lyden van Jezus-Christus. 103
zyn op d1 Aarde magüg geworden, omdat zy van '* eene kwaad tot het andere zyn voortgegaan, > Immers,hoe de onfchuld van onzen lydenden Heiland klaarder uitblonk , en door Pilatus op het zeerft getuigd wierd , hoe zyne vyanden te meerder verbitterd wierden, en tegen Hem, van gramfchap, woeddeden. De Zon (zegt Sirach) {a) verzengt op den middag het Aardryk : hoe de Zon der Rechtvaardigheid op hunne grimmige en onreine oogen neêr-ftraalt, hoe zy meerder door dienglans verblinden verzengd worden.
Gelyk nu onze Heiland op alle de befchuldigingen , ter groote verbaazinge van Pilatus, niet antwoordde, maar ftilzweeg;alzo waanden deeze Godloozen, dat het Lam Gods niets tot Zyne verdédiginge konde inbrengen :ja, hoe Jezus zich lydzaamer en zachtmoediger gedraagt, hoe zy onbefchaamder worden in Hem te befchuldigen. Hier werd de Godfpraak van ïfaïas vervuld : (*) De gereedfcbap* pen van denBedriegelyken zyn d'allerkwaadfleiwant, hy heeft gedachten by- één-geraamd, om de Zachtmoedigen door zyne logendehtige tonge te ver derven. Ip mers; zy drongen, met nieuwe Logenen en Lasteringen , op Pilatus aan , om hem, door hun geweld en verward gefchreeuw, te overbluffen, terwyl zy, intusfchen,door hunne aanzienelykheid,en de heiligheid van hun ampt, aan hunne woorden klem gaven. David hun woest geweld in den Geest befchouwende, zegt, in den naam van Chriftus: (V) VeeleKalveren hebben my omringd : vette Stieren hebben my bezet. Zy hebben hunnen Muil tegen my geopend: aclykeeri' typenden en briefchenden Leeuw;<mnt, gelyk Lukas aanteekent ; (d) Zy hielden nog fierker 3 aan
fa} Eccie. 43. 24. W m/ 3'- 7(O Pfil. ai. 13. 14. OOLuk. »3. 5-
G i
■HM



104 Zeven-en-vyftigste Meditatie op het
aan, zeggende : Hy maakt het Votk otroèrh keren*, door geheel Judéën, van Galiléën afvaar Hy begonnen heeft, tot hier toe.
Maar, waar heeft Hy immer het volk tot 'matte* rye, en oproer aangehitst ? En tegen wie ? Heeft Hv zulks verricht tegen het Priefteïdom, of de Jood! fche Overheden . Heeft Hy niet duidelyk gezegd* W De Schriftgeleerden e« Pharizéën hebben op den fhel van Moizes gezéten Daarom, alV wat zy U zeheden, onderhoudt en doet dat. Hy heeft de hooge Feeften, gevterd; Hy liet zich in den Tempel vinfZ c y mb00d Zvne LteriiPgen in de Joodfche Synagogen re treeden : Hy onderfcheidde «ich met van de andere Jooden, dan door zyne deugden en wonderwerken. iXimmer heeft Hy het Volk tegen de Waereldfche Overheden opgehitft Van zyne eerfte jeugd af wos Hy hen ondtrdaanig, en
tus teBetbkhem opgefchreeven was.islly den Keizer ook, gelyk een gemeenP.rzoon, gehoorzaam geweeft betaalende {e) den Tolpenning voor Hun en '^ Petrus - Hy heeft noch voorrechten , „oS onafhanglykheid, noch onderfcheid van rang begeerd: Hy het David 's Huis in dezelfde nedenlheid en armoede,als waarin Hy-'t gevonden had:SAoon t Hem ;bewuft was, dat Hy d'Erfgenaam „n Da? vidf, Throon was, Hy maakte'e? echter ge"n<fe rnn fte ophef van: f&j&Uk men Hem Koning maaken
vlilZLttvlu&' faeefcIJy
Fdcch, deeze ontmenfchte Menfchen merkten wel dat zy het den Stadhouder niet konden wYs maaken dat Hy zich het Waereldlyk Koningryk
dep
M as. a. 3. . fè) Luk. „ r, CO Mat. 17. m6. fa5jom.l iÏ.



Lyden van JezusChristus. 105
der Jooden had aangemaatigd : des wendden zy 't op zyne Leere; deeze ftrekte, zo men voorgaf, toe oproer. Maaf, waarom, ö Jooden! brengt gy zyne Leëringe,zyneStel-regels niet voor den dag? Deeze kunnen U niet onbekend zyn, aangezien Hy(a) epenlyk voor alle de Waereld gefproken heeft, en altyd in de Synagoge, en in den Tempel, waar alle de Jooden vergaderen, geleerd, en in 't heimelyk niets gejproken heeft. Immers, gy hebt alle zyne woorden met de uiterfte ftrengheid onderzocht : veele listen en laagen hebt gy gebruikt, om Hem (b~) in zyne woorden te vatten. Maar, deeze Godlooze hoop wist wel in 'tbyzondere niets tegen zyne Leere in te brengen : zy zouden anderzins zolang niet getoefd hebben Hem deswege te befchuldigen; hunne befchuldiging kon ook alleenlyk over deeze zaak geloopen hebben, namelyk dat Hy op den Sabbatdag veele geneezingen en wonderwerken had gewrocht , waarom zy ook fomwyle zeidden : (c) Deeze Menfch is van God niet, want, Hy den Sabbatdag niet onderhoudt.
Dewyl zy nu Pilatus niet langer konden doen gelooven, dat Jezus een openbaare opftand had verwekt , wendden zy 't op eenen anderen boeg, en maaken Hem by Pilatus zwart wegens zyne oproerige Leere; zy zeggen dan : Hy beroert het volk; zy fpraken in den tegenwoordigen tyd, om hierdoor te kennen te geeven , dat zulks niet nu en dan gefchiedde , maar dat het zyn dagelykfch werk was het Volk door zyne Leere tot Muiteryë aan-te-zetten. Onze Heiland had zich ,door zyne Leere en Wonderen , de achtinge van 't Gemeen verworven : Immers, (d) die Hem hoorden waren verwon-.
(d) Joan. 18. 20. (£) Mat. 22. 15.
(c) foan. 9. 16. (.d) Mark. 6.- 2.
G5



i©5 Zeven-en-vyftigste Meditatie op het
•wonder d over zyne Leeringe, zeggende: van-waar beeft Deezen alle deeze dingen ? en wat wysheid is dit, die Hem gegeeven is, dat 'er ook zulke wonderdaaden door zyne handen uitgewerkt worden? Dit gerucht was ook zeeker den Stadhouder ter óoren gekoomen. 't Geene dan den Heiland tot bewys van zyne onnozelheid moeite en konde {trekken, verdraaijen zy op eene Godlooze wyze tut zyn nadeel even als of zyne Leere een oproer onder het volk ver' wekte. Op dien zelfden grond (a) heeft de Uooge Priefter Kalf bas Jezus gevraagd, aangaande z r.ie Leerlingen en zyne Leeringe. Daar zy deeze valfche ftreek nog niet vergecten waren, gebruiken zy dezelve hier ook voor Pilatus, en om hunne befchuldiginge klem by - te - zetten, voegen zy 'er by, waar zulks al gefchied was, (b) door geheel Judéën. Hy heeft, willen zy zeggen ,dat niet in éénePlaatfe of Stad uitgevoerd, maar, naar den aart en de gewoonte der fnoodite Booswichten , is Hy het geheele Joodfche Land dóórgetrokken , om overal het Volk te vergiftigen, en het kwaad Zaad van Muiteryë te ltrooijen Opdat nu Pilatus acht mogte liaan op hunne aanklagten, voegen zy 'er daarenboven arglistiglyk de plaatse by, waar Hy begonnen had , zeggende : van Galiléën begonnen hebbende tot hier toe.
Het was waar, dat onze Heiland begonnen had in Galiléën te Prediken, gelyk Matthéus duidelyk aantékent; want, (Y) Jezus ging dóór geheel Galiléën, kerende!in hunne Synagogen, prédikende het Evangelie des Koningryks, en van - daar het ganfche Land dóórtrekkende, (d) bet Land der tien Steden van Jerufakn, van Judéën en over de Jordaan.
On-
O) Josn. 18. JQi (è) Luk. «3. 5. (0 Mat. 4. 23. (rf) 25.



Lyden van Jezus-Christus. 107
Onder den naam van Galiléën lag eene Slange verborgen : (a) vergif der Adderen was hier onder hunne lippen. Deeze naam beilooc in zich eenige Echtheid hunner befchuldiginge. Immers, Galiléën was tegen denKeizer een aileröproerigstWin-geweft: het was de voedfter - plaats van alle Muitelingen. Pilatus zelfs had onlangs deswege met de Galiléërs recht geöeffend, en eenigen van die oproerige Bende te Jerufalem, terwyl zy met hunne offerande bézig waren, laaten dooden, en hm (b) Bloed met dat van hunne offeranden gemengd. De Handelingen der Apoftelen vertoonen ons ook, hoe (c) Judas de Galiléër in de dagen der opfchryvinge een* opftand verwekt had. Wanneer zy nu Pilatus vóórhouden , hoe Jezus begonnen had te leeren van Galiléën , en dat Hy te Nazareth in Galiléën opgevoed was , en dit als vooroordeel tegen Hem wilden doen gelden, dachten zy , dat Pilatus hier-uit mo<-elyk denken zoude, of Hy misfchien tot die oproerige Bende niet zoude behooren. Immers, had Hy zich niet ontzien, om zelfs te Jeruzalem, alwaar Pilatus woonde, by zyne Intreede te laaten roepen: (d) Hofanna Zoone van David, gezégend zy de Koning die koomt in den naam des Heerenl(e) , door welk geroep de gamfche Stad beroerd wierd, wat zal Hy dan in de afgelegene Galiléfche Landftreeken niet hebben ondemoomen?
Ziet hoe vuilaartdig deeze Godlooze hoop het ge. drag en de Leere van Jezus tot Zyn onheil weeten te verdraaijen. Hoe arglistig was dit bedacht! want, hoe valfch de befchuldiging ook was , zy was echter van die zoort, dewelke aan diegeenen, die in overheid gefield zyn, eenige achterdocht kon baaien ,
(*) Pfal. 13. 4. (6) Luk. 13. r. f» Aft. 5. 37, OO Mat. ai. 9.-10. (e) Luk. 19. 38.



io8 Zeven • en • vyftigste Meditatie op het
ren , en die gemeenlyk den Lasteraar , eer de zaak onderzocht is , op den Onnozelen doet voordeel krygen Dit bleek aan Siba, die den onfchuldigen Miphibozeth by den Koning David lasterde, als of hy tot radeel van den Koning gezegd had :(V) Heden zal het Huis van Israël my het Koningryk myns Vaders wedergeeven.
Het oogmerk en het einde van Jezus omtrekkinge doór't geheele Joodfche Land,was niet om'oproer en Muiterye te verwekken, maar om het heil ende geneezinge van allerleie Elendigen te bewerken. De Apoftel Petrus, Cornélius den Hopman aanfpreekende, bewyft het tegendeel, daar hv hem te-gemoed voerde: (b) Gy weet het woord Jat 'er gefchied is dóór geheel Judéën, beginnende van Galiléën, naa den Doop die Joannes geprédikd heeft : hoe God Jezus van Ndzareth gezalfd heeft met den Heiligen Geeft, en met krachte : die{\ Land) h dóór* gegaan, wildoende, en gencszsnde- allen die ouders' Duivels geweld waren : want God was met Hem. Geheel anders fpreekt hierPetrus,aangaande de Rei' zen van Jezus, dan de Joodfche Raad; geen wonder: d'eerfte fprak door de leidinge van den Gèeft der Waarheid , en de tweede door den Geeft der Logenen. Het is hen om 't eeven, wat Logentaal en wat Lasteringen zy ook voordbrengen, indien zy flechts hun Godloos oogmerk bereiken kunnen,om Jezus door Pilatus ter dood veroordeeld te zien. ö Godlooze Wraakzucht! ó onuitfpreekelvke Nyd! tot welke gruwelen' vervoert gy den Menfch niet? met recht had onze lydende Heiland tot hen gezegd: (V) Gy hebt den Duivel voor uwen Vader, en gy wild» de lusten uws Vaders doen. Deeze was een Menfchen - Moorder van den beginne, en hy heeft in da
Waar-
(*) 3. Reg. ié. 3. O) AA 10. 37. 38r (e) Joan. 8. 44»



Lyden van Jezus-Christus. 109
Waarheid niet blyven ftaan; want, in hem is geene Waarheid. Als hy Logen [preekt, [preekt hy uit zyn eigen : want, hy is een Logenaar en de Vader derzelve, .
Ondertusfchen wierd Pilatus door hun getier en verward gefchreeuw verlegen, niet, weetende wat te kiezen , hy zag wel dat hy de eene klip mydende, noodzaakelyk op de andere klip verviel. Het was nier met Pilatus geleegen, gelyk Job zich uitdrukt: (a) Die'Ae ryp vreezen, Worden door de [neeuw overvaüen. Hy bevond zich in een' tweeftryd, en wierd langs twee kanten gedrongen. Van de eene zyde (h) wierd hy door zyn gemoed als met een' Dé* gen geftooken, vreezende den onfchuldigen Jezus te veróordeelen, en te laaten dooden. Hier wierden de woorden van den wyzen Man vervuld aangezien de boosheid vreesachtig is , alzo geeft zy getuigenis tot haar eigene veröordeelinge; en een ontroerd Gevoisft field zich alles altyd vreezelyk vóór. Van de andere zyde drong hem de vriendfchap en het gezach der Jooden, die hy door het loslaaten van Jezus geene reden van misnoegen geeven,noch hunnen haat op zich laaden wilde. Echter waant hy nu een middel gevonden te hebben, om zyn gemoed vry te houden, en de gunft der Jooden te behouden; want, (d) Pilatus hoorende van Galiéën, heeft gevraagd, o[ hy een Man van Galiléën was. Pilatus hoorende, dat de Jooden den Heiland betichtten dat Hy \ allerëerft in Galiléën zyn oproerige Leere had begonnen,gebruikt dat toteenkunftgreep, om deeze Gerechts- handelingen over de zaake van Jezus van zynen halsaf-te-fchuiven, hetwelke wy in devolgendeVerhandeling nader zullenbefchouwen,
In-
(V) Job. 6. 16. O) Pfov. 12. JS.
fa Sap. 17. 10. {d) Luk. 33, ó". ,



I IO Z£VEN - EN - VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
Inmiddels blykt hier klaar, zo ten opzichte van de Jooden ais van Pilatus, hoe Ca)in V harte van (ten Menjch veekrhande voorneemens zyn, doch hoe de wil des Heeren echter fïand zal houden. Want de Overpriefters hadden Jezus befchuidigd, datHv* her Volk door zyne Leere beroerde, die Hy begonnen had van Galiléën, om dusPibtus tegen Jezus op- tehitfen en te verbitteren; maar.inpkaifevandithun oogmerk te bereiken, fielden Zy zich-zeiven bierdoor een groot beletfel; want, Pilatus werkte teeen hunne menmge en inzicht aan;want,op de vraage door Pilatus gedaan , namelyk, of Jezus een Menfch van Galiléën was ja geantwoord zynde, zou dit antwoord alleen ftrekken om de zaake van Tezus tot een ander Gerechts-Hof over-te-brengen, H^ïebruikï te hier eene ftaatknndige ftreek,en was één van die van welke Salomon zegt: (b) de fcherpzinnige ziet het kwaad, en verbergt zich. Hier maakten de listige Pilatus en deGodloozeRaad, de woorden vanlezus waar: dat CO de Kinderen deezer Waereld voorzit lfchtsZyn' m ^ Gejlachte> dan deKinderendes
Hoe zorgvuldig waren de Overpriefters, Schriftgeleerden en Phanzéén niet, om onzen lydenden Jefus door Pilatus te doen veröordeelen ! Hoe arglistL hadden zy hunne befchuldigingen niet ingericht? Zy wierden hoe langer hoe yveriger in hefbooze en ftandvasuger m hunne fnoode oogmerken : Cd) Be Godloozen zegt Ifaias. zyn als eene onfiuimheZee
tot geene ftilte kan koomen, en wier golven tui hgheid en flyk opwerpen. Hoe de Godloozen in hunne boosheid meerder worden tegengeftaan, hoe hunne dolheid meerder aanwaft, om (e) het Brood der
God-



Lyden van Jesus-Christus. ui
Godloosheid te eeten : en den Wyn der ongerecbiig> beid te drinken. Hoe f» de Koning Darius de befchuldigers van Daniël grooter tegenftand bood, en tot Zonne ondergang toe zyn beste deed om hem te redden, hoe zyne vyanden geweldiger aandrongen, dat hy in den kuil der Leeuwen mogte geworpen worden. Hoe Pilatus ook meer yverde, om Jezus vry te laaten , hoe verwoeder de Jooden ook wierden, zodanig dat zy niet ruftten, vooraleer hy den dood geftorven was. Zeer-wel heeft dan de Zaligmaaker gezegd , dat de kinderen deezer Waereld voorzichtiger zyn dan de kinderen des Lichts in hunGeflachte.
Befchouwt deeze Waarheid in zoveele Waereldïingen als 'er immer op aarde deeze naam verdienden. Befchouwt dit in alle diegeenen, die door eene driftige begeerte tot de ondermaanfche geneuchten geflingert worden. Befchouwt dit in eenen Gierigaurt, f» die door geen geld te verzaadenzal zyn, die van de Rykdommen, die by bemint, geen genot beeft. Met wat hevigheid worden de goederen , en rykdommen , door Hem niet n^gejaagt ? wat middelen en listen worden 'er niet aangelegt om de zelve te bekoomen ? Salomon mooge zeggen: (c) Arbeid niet om ryk te worden: nergens in, echter, zyn de Waereldlingen yveriger dan om dezelve te verkrygen; geene Zee zo wyd,of men zalze óvervaaren; geen Volk zo woeft, of men gaat het bezoeken; geene Bergen zo hoog, of men zalze beklim» men. Hier hygt men, hier zucht men , om eenig blinkend ftof der Aarde magtig te worden : daar loopt en draaft men , door Ysbergen, Hagel cn Sneeuw, en ftelt het Leven in de waagfchaale om
goe-
f» Dan. 6. 14. (») Kccle 9,
CO Ptov. 23. 4.



i 12 Zeven - en • vyftigstb Meditatie op het
goederen te bekoomén, die den Menfche doch geene ruste geeven; dus is het met hen gcfteld'gelyk Si rach zegt: (a) het oog van een hgeerig Menfch kan met verzaadigd worden ; hy zal niet verzaadigd wor. den vóórdat by<ztcb zaldoen verdorren en ultdroo«en ■ met een woord, de kinderen deezer Waereld tb) die naar den loop deezer Waereld wandelen, zy'n t eenemaal geneigd tot betrachtinge der dingen (c) van de IVaereld; daaróm fpreeken zy van de Wad wld, en fpeelen op dezelve hunne rol, en zyn al lezins yverig en zorgvuldig om (d) alt'wat in de Waereld is te bezitten naamelyk de begeerlykbeid des vleefchs, de begeerlykbeid der oogen, en de grootsheid des Levens. ,
De kinderen des Lichts alléén zyn traag en loom om de zaaken die tot hunne Zaligheid ftrekken te behartigen. Wie van hen wendt vlyt en naarftigheid aan, om in alle deugden te vorderen, en den Hemel te gewinnen? Wie. yvert om dagelyks naar Gods Huis te koomen, en d' Offerande by te woonen ? Wat lauwheid in de Christelyke pligten en in 'c hooren van Gods woord ? Eertyds (e) verdrongen de jchaaren Chriftus, om V woord Gods te hooren? maar hoeveelen zyn 'er nu , die, om de woorden van Paulus te ontleenen, (f) traag zyn om te hooren? Waar vindt men die vlyt en yver,om zyn Geloof door (g) goede werken te betoonen , en daarin ryk te worden ? Voorwaar! de Kinderen des Lichts worden m veele opzichten befchaamd gemaakt door de Kinderen der Duifternisfe. De Joodfche Raad wendde alle bedenkelyke middelen aan, om zich tegen Chriftus te bezondigen, en Hem van kant te
hel-
O) Eccle. 14. 9. r» Ehpez. 3. 2. (c) 1, Toan . O') 1. — 2. 16. (e) Luk. 5. 1. W * J aa* 4' S' (/'; Heb. 3. 11. (f; 1. Tim. 6. 18.



lvden va'n TeZUsCiIRISTUS. 1*3
helpen; en ondertusfchen willen wy bynaar geene, moeite aanwenden om (ö) deelgenomen van Christus te worden-, en het beginfel van Zynen Stand ten einde toe volfiandelyk.[bnbond;ii. Overal vindt men yver, behalven in de zaake van God. Hoe y verig zyn de Waereldfche, de Godlooze Menfchen, ja de Duivel-zelv , om zich ryk te maaken , Zonden te pleegen, en den Menfch te verleiden ! Hoe! zal dan fteeds hun yver in het kwaade grooter zyn dan onze yver in 't goede? Zal de Waereld meerder vermoogen by de Waereld-gezinde Kinderen , dan God, de Schepper der Waereld, by diegeenen die (V) van de Waereld niet zyn, en uit de Waereld van Hem verhoren zyn ? Zullen zy arbeiden (e) om de fpyze die vergaat , en wy niet. om .de fpyze die hlyft ten eeuwigen Leven ! Hoe vlytig zyn de Godlooze wellustige Menfchen om boosheid te pleegen, en hunne zondige begeerlykheden te boeten ! Hoe yverig,ja,(dy?Morgens vroeg opftaande, isAbfalom niet om zynen Vader het Ryk te ontweldigen ! Ammon om zyne bloedfchendige welluft te boeten! Hoe vlytig (e) is Achab van zyn bedde opgeftaan, om Nabotb's Wyngaard in bezit te neemenl Hoe-menig Menfch is 'er, aan welken (ƒ) f Ongerechtigheid het hoogde vermaak is , en die de Zonde als water indrinkt ! Arbeiden deeze Godloozen zoo zwaar om hunne lusten te voldoen; wat behooren deKmderenGod's dan niet in het werk te ftellen om de wellusten des Hemeis te fmaaken ! Hoe naarftig is de Duivel om kwaad te doen , en de Menfchen te verderven! Immers, hy (g) doorwandeld d''Aarde rond , en gaat de Kinderen
God's
(d) Heb. 3. 14. O) joa1»- j5' 19- (O 6' *7'
\d)i. Reg. iï. 3. 4» 3- —21' 16. (ƒ) Job. 15. 16. U) — I. 7-
111. Deel. II



U4 Zeven-en-vyftigste Meditatie op het
God's na, om hen ter rechter en ter flinker zyde te verleiden: hy ([a)gaat rondom als een' briefchenden Leeuw, zoekende wien hy ver (linden mag. Wat fchande zoude 't dan voor ons zyn, dat de Duivel naarfliger en yveriger ware, om de Helle met Godloozen te vervullen , dan wy, om Leden en Heiligen des Hemels te worden.
Daar alle deeze Aangehaalden nu naarftig zyn in het kwaade, zo laat ons, in tegendeel, opgewekt worden om voortaan in onze pligt (b) niet) traag te zyn, rsmx yverig van geeft: den Heere dienende. 't Koningryk God's (laat niet voor deLuijaarts open , maar (c) de Geweldigen neemen 7 met geweld in Zal de Satan alle gelegenheden, waarneemen om U tebekooren, de Waereld om U te verlokken, de Godloozen om U te verftrikken, Uwe Leeraars om u te behouden, en (d) zullen wy zo groote Zaligheid verzuimen? Gedenkt, dat, daar gy zo overvloedig van de middelen der Genade voorzien zyt, gy, die verwaareloozende, dezelve zoud kunnen verliezen. De tyden der Zaligheid moeten vlytig waargenoornen worden, of zy gaan voor-by, zy, die meenen dat zy altyd vroeg genoeg zullen koomen, en tyd genoeg hebben, koomen gemeenlyk te laat: gelyk de (e) dwaaze Maagden, die, omdat zy te lang gewacht hadden met haare Lampen te vullen, de deure geflboten vonden. In de zaaken, die denDienften de Eere van God raaken, moet men meer yver en vierigheid gebruiken, dan in eenige andere. Salomon beüeedde byna ééns zoveele jaaren aan het opbouwen van zyn eigen-, als van God's Huis; waaraan hy flechts (ƒ) zeven-, en aan het zynen (g)dertien
Jaa-
• O) i- I'er. 5. 8. (i) Rom. 12. 11. (c) Mar, 11. 12. U) Heb. 2. 3. (ej Mar. 25. (/; 3.Reg. 6. 38. (?) — 7- 1.



Lt den van Jezüs-Christus. 115
jaaren befteed had. Een oprechte yver is toegeevende in zyne eigene zaake, maar is ziedend - heec in Godlyke zaaken. Ziet dit in {a) Moizes, de zachtmoedigfte Man van alie Menfchen die op 't Aardryk woonden; hoe toegeevend was hy over de fmaad en murmureeringe hem aangedaan ; maar, hoe yverig voor God, en hoe (b) zeer vergramd over het aanbidden van het Kalf! Wanneer men David (c) naar het Leven ftond, en hem geweld deed, was hy als een Menfch die niet hoort; maar, wanneer men God's (cT) Wet niet waarnam, dan vloeiden beeken van water uit zyne oogen. Op gelyke wyze zag men Jofuë zo-zeer niet bekommerd over zyne eigene-, als-wel over God's Eere en (e)grooten Naam. De Hoogepriefter Hèli en zyne Schoon- Dochter, waren bedroefder over het verlies van (ƒ) d'Arke God's, dan over 't ongeluk dat hun eigen Huis wedervoer. De Godvruchtige (g) Koning Ezecbias weende bitterer over de God-lastering van Sennacherib, dan over het Zwaard, dat tegen hem uitgetrokken was.
Wat ons dan aangaat; laat ons niet traag, maar yverig zyn van geeft, niet in Waereidfche, veelmin ?n zondige zaaken, maaralleen in die, welke den Dienft en de Eere van God , en onze Zaligheid raaken. Het hart van een' yder' Christen behoort te zyn'al3 dat van David, die van zich-zeiven zegt: (IjS Myn hart is binnen in my heet geworden, en in myne overdenkinge zal 't als een vuur branden. Even gelyk het vuur altyd opwaarts klimt, alzo moeten onze harten ook geduurig tot God klimmen. Wy moeten trachten Oi) Navolgers God's te zyn. De H. Drie - éénheid is altyd vol yver, en werkende. De
(a) No»! & 3- Exocf. 3*. I* 1M Pfal. 37. 3-5. (/ — 118. !■>«. (O to**< 7. 9- CO • Kfg- 4- '8--I9(g) 4. Reg. 19. f. & Pfal. 38. 4. CO Epaez. 5.U H 2



ii 6" Zeven-en-vyftigste Meditatie op het
Vader is een yverig God. Hoe yverig is de Zoone God s, Jezus - Chriftus, niet geweeft, in 't Werk zVns Vaders : dus Hy tot zvren Vader zeggen kon - Cn\ De yver Uws Huis heeft My verflonden! De (b)H Gewordt vergeleeken by een Vuur. en heeft zich in de gedaante van vuurige (e) Tongen op de Apostelen vertoond Is alles in de Heilige Drie - éénheid zoo yverig en vierig , kat ons dan ook trachten met vierigheid en yver aangedaan te worden;
iZ Sü n yr 'in T blaaken' in ons>zeS "Mie van (d) Cbriftus en Zynen (*) Geeft deelachtig zyn geworden De Engelen konnen ons hier - toe tot een voorbeeld:(trekken; want, zegt David : (f) d' mgetm Zyne Dienaars, zyn een brandend Vuur : zy zyn (p Serafynen met vleugels , waardoor hunS« vaardigheid betekent wordt Zulke Dienaars heeft
êSt L"k ° V°n ZU,ken wil l]y °°k op Aar-
ae.-ht&ben... Wy behooren dan te arbeiden om dezeiven op d Aarde eenigzins gelyk te worden, aangezien de viengheid en fnelheid eene gaave der Hekelingen zal zyn; opdat wy dus, (om te eindigen)
Godsm den Hemel. Amen.
GEBED.
ó Lydende Jezus j hoe is Uw lyden een verwistelend 1 ooneel van aandoeningen , en medelyden ' Hoe zyt Gy thans , voor ons befpiegelend 002 ' een -Voorwerp van de Vervolg-zucht Uwer Vvanden, en teven*' een Voorwerp van de angftvaihv'heio, waarmede Pilatus,. Uw •Heidenfche Reet
ter,
ffi U0""' m *7' W MiU 3' U' ) Aft. .. 3. {.d) Kom. 8. g. (e) Heb 6 £ r r\ nr i



Lyden van Jezus-Christüs. it?
ter, U vóór zyne Vierfchaare aanfchouwt! Gewis, ö Eeuwige Onfchuld! gewis, alle Rechters der Aarde zouden moeten beeveri; en van féhrik bevangen zyn, vóór wier Vierfchaare Gy gedaagd, befchuidigd en gelasterd zoüd worden. Gy zyt immers' die Eeuwige , 'die geduchte Rechter, die, fchoon nu . door woede, haar. en nyd , als een' doodfehuldigen Booswicht, geboeid en gebonden ter Vierfchaare geileept, Uwe Eeuwige lieerfchappye over béven, en Dood, ten eenigen tyde aan de gantfcbe Waereld zult toonen. Maar , lydende Heil - Vorft ! hoe verfchrikt ons dit denkbeeld , deeze vreezelyke Waarheid! Met Pilatus aarzelende , worden onze geweetens ons als zoveele Zelv • Rechteren. Gy richtte in onze geweetens eene Vierfchaar op, die alle onze daaden, ia 't geheim, en op 't oogenbük bil lykt, of veroordeelt. Maar, helaas ! hoe dikwerf hebben wy, inwendig, het Recht gefchonden ,en de onrechtvaardigheid gehandhaafd ! hoe dikmaais de ftem van ons geweeten doen zwygen voor de in. fpraak der Waereld ! Hebben wy niet menigmaalen hst Gézach en de Gunft der Waereld -Grooten , ten koste van deugd en pügt, geëerbiedigd en nrAgejaagd ? s' VVaerelds bedricgelyk Schynfchoon kan alleen onze oogen openen, daar zy voor de weezenlyke heil-goederen onzer zielen oabewcegelyk geflooten blyven. Het Heilige wierd meermaalen door ons misacht en gefchonden , om alleen aan onze zondige geneigdheden en wellusten gehecht te blyven ; en dus rechtvaardigden wy, in weêerwil van ons geweeten, onze zondigde Bedryven. Ban, ö lydende Jezus! zulk-eene fnoode daad uit de harten Uwer Geloovigen ! Doe onze flaapende geweetens ontwaaken! herftèl in dezelve die Vierfchaaren die Gy 'er- in oprichtte! Laat Uwe Rechtvaardigheid-alleen daar tot een richtfnoer van H 3 nlle



Ho Zeven-en-vyftigste Meditatie op het
alle onze voorneemens en daaden ftrekken ! Gedoog niet , ó lydende Jezus, dat wy immer tegen ons geweeten zondigen$ maar, geef, door Uwe Genade, dat eene waare boetvaardigheid het gefchonden Recht herftelle.'Dan zal de getuigenis van ons gemoed onze waare roem zyn. Dan zullen wy, met eenvoudigheid des harte , en met oprechtigheid Gods, hier op deeze Waereld verkeerd hebbende , ook hier-namaals de Kroone der Gerechtigheid ont* vangen. Amen.
ACHT-



Lyden van Jezus-Christus. iio
ACHT-EN-VYFTIGSTE MEDITATIE. Luk. 23. 7.
Et ut cognovit , quodf |£« verftaan hebbende, de Herodis potestate|* #y «'V bet gebied effet, reraifit eurn ad|| vanHerórles was,zond Herodem , qui & ipfef f byHem tot üeródes, die ■ Jerofolymis erat illis|f ook zelv in die dagen diebus. %% te Jerufalem was.
T""\E Joodfche Godsdienft en alle zyne by-plechJl J tigheden, zyn niet anders, zegt Paulus, dan
O) eene fchaduwe der toekoomende dingen; maar, het lichaam is in Cbriftus. Onder de menigvuldige Gedenk-Stukken van den Joodfchen Godsdienft, was de Ark des Verbonds het heerlykfte, en voortreffelykite, aangezien het-zelve tot een vóórbeeld van Chriftus ftrekte. Deeze (b) Arke was van Sitimbout t'-zaamen-gefield, en was .van binnen en buiten met het allerzuiverft Goud bekleed. Beide deeze ftoffen, waarvan de Arke t'-zaamen-gevoegd was, verbeeldden de twee natuuren van den Heiland , namelyk, Zyne Godlyke, enZyneMenfchelyke. Het Sétimhout kunnen wy aanmerken als de Menicheiyke-, en het Goud als de Godlyke Natuur. In de verééniginge van het Goud met het Sétimhout, beichouwen de Uitleggers de verééniging van de Godlyke natuure met Zyne Menfchelyke.
In deeze Arke waren, buiten meerandere zaaken, ook f» de Tafelen des Verbonds beflooten, welke ^ niet
f» Kol. *. 17. (O Exod. 25. io.'11 (O 9- 4-
H 4



120 Acht-en - vyftigste Meditatie, cp het
niet onduidelyk affchaduwden, hoe de Heere Tezus behaagen fchepte om Gods wille te doen, voCs de getuigenisfe van David , zeggende : U) tjZ
f VI V\ ' K?TPe Van ^ harte. Hetgeene de Arke des Verbonds .wedervoer, was ook het lot, onzen lydenden Jezus naderhand befchooren Jmmcrs: (b) de Piilljlynen „amen d'Arke Gm en' droegen ze weel, naarAzoté, van Azote,naar Geth van Geth, naar Akkaron, van Akkaron naar Be h-' fimcs; een genocgzaame blyk, hoe-zeer de Ph liftynfche Vorften met dezelve verleegen waren ©p gelyke wyze wierd onze Heiland, de uaarê Ark , van de eene plaatfe naar de andere gezoden Nauwely s hadden zy Hem gevangen :%) 0ft hebben Hem eerft gebragt tot Aunas, enzLUl nas,(d) tot Kaiphüs,*\^ de Joodfche Raad vergaderd was, vanwaar Hy, gebonden en geleid afn Pontins Pilatus den Landvoogd wierd fl^gSd^S Pilatus nu naa een ftreng onderzoek , in Hem Jcné fchuld vindende, en het ongenoegen der fi niet gaarne op zich wi,j£nde Jaade^ b J°°*£
hier, met onze waare Ark, onzen lydenden htus in geene klemere verlegenheid dan ce.tyds óe ï hï hftynen met hunne affchaduwende Verbond ■ lui Des , verneemende dat Jezcs een GaJiiccr was ■bedient hy zich van deeze fchoone feelégenbS ' en zendt Hem naar Heródes, opdat deeze Hem ais zynen Onderdaan, zoude voimiïfen
Hetverwyt, weleer, door David, den kwaad™ Ree teren toegeworpen ; (0 Hoe.la)^ luh^Z rechtelyk oordeelen ; en V aangezicht 'der KwZdcenders aanménkaï Doet den Bekoeftigen etc L Weezen recht: verönfchuldigt den Verrukten en den



Lyden van J'ezus-Christus. i2t
Armen. Verlojl den Armen: en trekt den Behoef' tigen uit de band des Boosdoenders, paste, zo ooit op iemand, hier byzonderiyk op Pilatus. Immers, hy had den Heiland reedsonfchuldig verklaard, en ondertusfchen vreesde hy , uit vreeze voor de Jooden , Hem in vryheid te (lellen , maakende zich hier-door de naam van eenen Rechter ten eenemaale onwaardig. Op hem pastten de woorden van Sirach : (a) Zoek geen Rechter te worden; ten zy gy met kracht d Ongerechtigheden kunt verbreeken; opdat gy, het aanjchyn van den Magtigen vreezende, U geenen aan floot moogt JïeUen in Uwen rechten handel.
Pilatus moe-ft zich hier by zyne eerfte uitfpraak bepaald, en de zaake als een rechtvaardig Rechter geëindigd hebben; dit was in zyne magt, want, by hem rustte het hoogft gezach; maar, hy vreesde het aanfèhyn der Magtigen , welke vrees oorzaak was vun zyn' gruoten misllag, hier door hem begaan. Pilatus was dan met Jezus en de zaake verlegen. Nu; opdat hy dan niet genoodzaakt zouden worden , of tegen 't getuigenisfe van zyn geweeten den onnozelen Heiland te veröordeelen, of der Overpriefteren haat op zich te laaden, trachtte hy hier, met eenen eerlyken fchyn, dit Rechts-geding van zynen hals te fchuiven; want, {b) ver/laan hebbende, dat Jezus uit het gebied van Heródes was , zond hy Hem tot Herbies., die ook zelv in die dagen te Jerufalem was. Zo-dra Pilatus gewaar was geworden, dat ]e£U3 een Galiléër was, volgens de meeninge der Jooden, wilt hy ook tévens, dat Hy dan een Onderdaan van HeróJes was, omdat deeze (V) Vkrvorjl of Koning van Galiléën was, met welke beide naamen Matthéus hem ook noemt.
Drie
f» Eccle. 7. 6. (*) Luk. 23. 7, (<?) Mat. 14. U- 9. H 5



i2a Acht»en-vyftigste Meditatie op het
Drie onderfcheidene Perzoonen zyn 'er geweeff, die alle drie den naam van Heródes hebben gevoerd! (d) Jezus vjas te Bethlehem gebooren, ten tyde vanden Koning Heródes : deeze, die de eerfte, en de Kinder-Moorder geweeft is, wierd de Groote, ookwel Ascolonita bygenaamd, en heeft zeven- en- der» tig Jaaren nis Koning geregeerd. De tweede is geweeft Heródes Antipas, die (h) Joannes in de gevangenisfe onthoofd heeft, was de Zoon van Heródes de Groote, en Oom van den derden, Heróies, byge-. n^amd Agrippa , welke (V) den H. Jakobus, door h Zwaard, om 't Leven heeft gebragt, en die ook den Apoftel Petrus in de gevangenisfe heeft gezet. Allen {d) een ondeugend Geflacbte, fchelmfcbe Kinderen , gelyk de woorden van Ifaïas luiden.
Pilatus zond Jezus dan tot den tweeden Heródes, bygenaamd Antipas, die Galiléën, een vierde gedeelte van zyns Vader's Ryk, beftierde, en daarom van de Evangelisten Viervorfi genaamt wordt. Deeze was een Godloos Menfch, die veele (e) booze jlukken bedreeven heeft, en metHeródias,zyns hroeder's 1 luis - Vrouwe in bloed - fchande leefde, een Moordenaar van Joannes, een Saducéër van gevoelen ; en daaróm waarfchouwde de Heiland zyne Leerlingen, zeggende :(ƒ) Wacht Uvoor den Zuur ■ dees.. fem van Heródes. Hy was vol fchalkheid en geveinsdheid , en wierd daaróm van den Heiland een (g) Vos genaamd. De gelegenheid nu, om Jezus naar deezen Heródes te zenden , deed zich vanzelve op; want, hy was in die dagen van Galiléën te Jeruzalem aangekoomen, om het Paafch- Feeft te vieren, en te voldoen aan de Wet van God,
. welke
(«) Mat. 2. I, (b) Mat. 14. 10. (<•) Mï. 12. 2.-4.
Ifaï. 1. 4. (V) Luk. 3. lp. . (ƒ) Mark. S. 15. Luk. 13. 32. "



Lyden van Jézus-C-hristus. 123
welke gebood : (d) 'Driemaal 's Jaars zal alV uw Man- Volk zich vertoonen voor het aanfchyn van den Heere uwen God, ter plaatfè die Hy zal verhoren hebben: op het Hoogtyd der ongedeesfemde Brooden, op 'f Hoogtyd der Weeken, en op *t HaogtyA ér Loof. Hutten. Sints Joannes Hyrkanus d'lduméërs genoodzaakc had den Joodfchen Godsdienft te om, heizen , onder belofte van eene geruste bezittinge. hunner goederen en Land, zyn zy voor Jooden gehouden , dewyl zy als Jooden leefden. Deeze Heródes was van afkomft een Edomiet, en een Jooden- Genoot , want, zyn Vader wordt door Flavius Joféphus een (b) halve Jood genaamd. Gelyk nu d'Edomieters zich verbonden hadden de Joodfche Wet te onderhouden ,' alzo bevond zich dan Heró-, des Antipas in die dagen te Jeruzalem , om het Hoog-Feefl der Ongedeesfemde Brooden te vieren. Gelyk Salomon zegt: (c) Een voorzichtig Man doet alles met overleg, alzo handelde de listige Pilatus hier ook, die, in de zendinge van Jezus tot Heródes, verfcheidene ftaatkuhdige inzichten had. Hy dacht hierdoor zich met eere van Jezus, en dit moejelyk rechts - geding, te ontdoen, en dezelve Heródes op den hals te fchuiven, die, als zynde een Jood of Jooden - Genoot-, het beste over Jezus zaake kon oordeelen. Dit was een kunst-ftreek van de Cd), -wysheid des vleefchs, welke de Dood is en een Vyand tegen God. Daarenboven beoogde Pilatus de vriendfchap met Heródes te vernieuwen , aangezien 'er al lang een haat tusfehen hen-beiden was geweeft, eensdeels veroorzaakt, omdat Pilatus Stadhouder was over Judéën,het gedeelte , dat Archelaüs, Heródes Broeder, had beftierd,en dus, uit Recht van
Erf.
ra) Deut. i<5. 16. (b) Joféph. A. i. 14. L. Cap. 14. 19. (c) Prov. 13. 16. 00 llom* 8* 6'



124 Acht - en ■ vyftigste Meditatie op het
Erfvolginge, Heródes en zynen Broeder Philipnus fcheen toerekoomen. Anderdeels, omdat Pilatus het Rechts - Gebied van Heródes gefchonden had met fommige Galiléën te laaten dooden, terwyl zy (a\ met hunne Offeranden optedraagen bezig waren■ • Dat zulks het oogmerk van Pilatus fchynt geweeft te zyn blykt by "de uitkomft; immers, Lukas zegt uitdrukkelyk : (b) en op den zelfden dm zyn Herodes en Pilatus Vrienden geworden , daar ~v tevoore Vyanden tegen elkdnderen -waren. Pilatus be ging hier de grootfte onrechtvaardigheid, en was eén van die, op welken het verwyt van den wyzen Man paste: (V) daar gy Bedienaars van zyn Ryk waart, hebt gy niet rechtmaatig gevonnisd, „öch de Wet der gerechtigheid onderhouden. Immers ' daar het zyn pügt was, zyn eerfte vonnis geftand te doen, en Jezus vry te laaten,Mewyl hy duidelyk gezegd had : (d) ik vind geene fchuld in Hem week hy hier van den Koninglyken Weg der Gerech' tigheid af, en vertrad de Wetten, welire vorderen dat men den Onnoielen en Rechtvaardigen aan geen gevaar moeit bioot-llellen, of ten Pryze gee ven • maar hem tegen de woede zyner Vyanden befchermen, volgens deLesfe van Salomon, zeggende ■ >■) Verlos de ge uien die ter Dood geleid wordenj en '-er' mfitltet hen te verlosfen, die ter Dood gefhept wv^ den. Daarenboven was desze verzending van jezus naar Heródes onrechtvaardig, dewyl hy een' onfchuldigen Gevangenen overgaf aan eenen partydi gen joodlchen Rechter, die reeds door openbare fchelmftukken berucht was, en wiens vingeren nog droopen van 't bloed van Joannes den Dooper wiens Dood hem de haat van het volk op den hah
haal-
t>) Luk. 13. 1 (*) . 23, i,. (c) Sap, 6>
(«Q Joan. iS. 38. [ej.Stov. 24. n. ' * ' -



Lyden van Jeztjs-Christus. 125
haalde , gelyk Flavius Joféphus aantekent *. Gelyk (^d)de ivenfcb van den Godloozen is,heul te heb' hen by den Allerboosten, aldus trachtte Pilatus heul by den allerboosten Heródes te vinden, met zich van Jezus te ontflaan, en Hem ter misbandelinge van Heródes, eti der Jooden over-te-geeven.
De Joodfche Raad was met deeze verzendinge ook wel te vréde; want, dewyl zy zagen dat Pilatus traag en fchoorvoetende was om Jezus te veröordeelen, vertrouwden zy, dat zy Heródes ligter zouden kunnen overhaalcn, om in Jezus Dood te bewilligen; te-meerder, dewyl het hen bewuft was dat Heródes een Vyand van den Heiland was. Deeze vyandfchap fproot hier-uit, omdat Heródes zich dwaazelyk inbeeldde, dat de Ziel van Joannes in Jezus was overgegaan; des hy zeidde : (b) Joannes dien ik onthoofd heb, is van den Dood verreezen Daarenboven wisten zy, hoe zyn Vader, om zyn Koningryk te beveiligen, weleer (c) alle de Kinderen, die in Bethlehem , en deszelfs Landpaalen vjaren, van twee y aar en en daar onder, had laaten dooden; des dachtten zy, dat de Zoon, die in wreedheid naar zynen Vader aartde, geene zwaarigheid zoude vinden om Jezus te dooden, te-meerder, daar Hy zich, volgens hunne befchuldiginge, tot Koning opwierp.
Dewyl nu het Rechthuis van Pilatus flechts driehonderd- en- vyftig '1'reeden van Heródes Hof aflag f, was deeze tocht gemakkelyk ondernoomen. Even (d) gelyk d" Overwinnaar s, die roof gehaald hebben, zich verheugen als zy den buit deelen, alzo was de Joodfche Raad verheugd , toen hy zag , hoe de
Room»
(a) Prov. 12. i». Mark. 6. 10.
(c) Mat. 2. 16. (d) Ifaï. 9. 3.
* F. J. Antcq, Jud. L. 18 C 9.
t Adrichom, rext. fer. Sanét. Num. 207.



I2Ö ACHT-EN 'VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
Roomfche Krygs - Knechten, en Gerechts - Dienaars den onfchuldi^en Jezus aangreepen , om Hem naar t Hof van Heródes te leiden. Wie twyffelt, of deeze wechleiding is verzèld geweeft met een geweldig getier, en gejuich ; en , met de grootfte woede waarmede men iemand pynigen kan, zy ook naar de Letter van den 117 Pfalm met Hem zullen gehandeld hebben, alwaar David zegt : (0) Zy omcingelaen my als By 'èii, en zy brandden óp als een Vuur in de Doornen. Ik wierd geweldig geflooten, opdat ik vallen zoude. Op deeze wyze wierd de onnozele Jezus, zo waardig om (b) met eere en heerlykheid gekroond alömme gevoerd te worden, nu Van de eene Vierfchaare tot de andere getrokken, en gelyk den grootften Boosdoender gebonden omgevoerd, om Hem dus alle moogelykefmaadheid, aan-te-doen, en het Volk, dat Hem nog mogte aanhangen, van Hem afkeerig te maaken: des Hy, door den mond van David, ook uitroept: (c) Meerder dan alle myne Vyanden ben ik eenefmaad geworden ; ja, ook zelfs grootelyks aan myne Nd-Buur en, en een Jchrik aan myne Bekènden. Hier mogt onze lydende Jezus, met meerder recht dan Paulus, uitroepen : (d) wy zyn een Schouw fpèl geworden voor de Waereld, voor Engelen, en voor Menfchen. Im* mers, onze Heiland wierd met fmaadheden en verdrukkingen ten toon geleid langs de ftraaten van Jérufulem, die Stad, dewelke Hy zo • hoog vereerd had met zyne HemelfcheLeeringe, Wonderdaaden, en Weldaadigheden, en door wier Borgers Hy, nog flechts vyf dagen geleeden, met toejuichinge van (<?) Hofanna den Zoone van David, was ingehaald geworden, ö Welk-eene fchielyke omwenteling!
Toen
(a) Pfal. 117. 12.-13. (b~) Heb. 2.7. (c) Pfal. 30. 12. {dj I. Kor. 4. 9. (e) Mar. al. 9.



Lyden van Jesus-Chuistus. 127
Toen betreedde Hy de ftraaten als een' Koning, en nu als den fnoodltenKwaaddoender, met koorden en banden geknéveld; toen, omringd door zyne Apostelen en Leerlingen, nu, tusfchen Krygs- Knechten en Gerechts- Dienaaren; toen , met Eere, nu met fchan* de, en als een uitvaagfel van de Waereld.
Hy wierd dan van d'eene tot d'andere RechtBank geleid, van de Kerkelyke tot de Waereldlyke, van Pilatus tot Heródes, van eenen Godloozen Heiden, tot eenen Godloozen hal ven Jood. Gods vinger fpeelde ook hierin , volgens de getuigenisfe van d'Apoftelen Petrus en Joannes, zeggenden : (a) In Waarheid! heródes cn Pontius Pilatus, zyn met de - Heidenen en 't Volk van'Israël in deeze Stad tezaatnen- gekoomen, tegen Uw heilig Kind Jezus. dien Gy gezalfd hebt: (b) om te doen, hetgeene Uwe Hand, en Uw Raad, gefchikt heeft te gefchieden. Het was dan de wil van Zynen Vader, dat Hy voor allerleie Rechters verfcheen, opdat hier - door Zyne onnozelheid des-te - zeekerer , en zyne heiligheid des-te-klaarer zoude geopenbaard worden, gelyk Theophilactus zegt:,Zyn Vader heeft(c) Hem,welke geene Zonde gekend had, voor ons als Zondig gehandeld , opdat ons, door Hem, de Rechtvaardigheid Gods zoude geworden {d). Voor allerleie foort van Menfchen wierd Hy dan geleid , omdat Hy een Zaligmaaker moeft zyn voor Jooden en Heidenen, waaróm d'Apoftel Petrus zeidde : (e) De belofte is voor U, en Uwe Kinderen, en voor alle degeenen die verre zyn. Om onzens wille wierd Hy van de eene Rechtbank verzonden naar de andere : wy hadden zulks in onzen eerften Vader Adam verdiend.
Cd) Aft. 4. 27. (b) 28. 4.
(e)Theop. JucJïei per-raulta tribunalia Jezura raddunt clarum. \d) 2. Kor. 5. 1. ' Ce) Aft. 2. 29.



128 AcïIT- EN-VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
diend. Deeze had God-zelv van de eene Vierfchaare toe de andere verzonden , want, toen God Adam ondervraagde , zond hy God tot zyne Ca) VrouweEva, en toen God de Vrouwe onderzocht ver zond zy Hem naar de Slange. Voor deeze fmaad lyke verzendinge moet Jezus boeten,om ons te bevryden van de verzendinge naar (b) de Vorften en Magt en, en de Beheerjchers van deeze Waereld der duiftemisfe , en listige laagen des Duivel* Wv konden vóór Gods geftrenge Vierfchaare niet b'efiaan • CO want, memand, die leeft, zal voor (Gods> aan' fchyn rechtvaardig zyn : daaróm liet zich onze lydende Jezus heen en weder, van den eenen tot den anderen Rechter leiden , om voor ons eenen vryèn toegang te verwerven (d) tot den Throon der Genade , opdat wy Barmhartigheid moo<ren verkrygen , en Genade vinden tot onze hulpe %en bekwaamen tyde.
Wy hebben uit deeze Leer Reden den listeen aanleg, en de vleefchelyke Wysheid van Pilatus, in het verzenden van Jezus naar Heródes, gezien - eenen aanleg en eene wysheid die met hem niet uitgeftorven zyn. Immers, de gezindheid ten kwaade is algemener, dan ten goede en ter Zaligheid. Men vindt Menfchen genoeg, die, om de woorden van Teremias te ontleenen : (e) wys zyn om kwaad te doen r maar die geene kennisfe hebben om goed te doen Hoeyeelen zyn 'er'die loos en fcherpzinnig zyn in tydelyke zaaken; zich voor fchade weeten te bewaaren w alles hun voordeel te betrachten, en tyd en gelegenheid daar.toe weeten te befteeden; waaróm Salomon van hen zegt : (ƒ) Een kloekzinnig Man Ut op zyne Treeden ,'maar, die ten opzichte van hunne
f>)Ger1.3. i2.13. (£)EPhez.6. u. ,2. re) PraI. I42t 2[dj «tb. 4. 16. (O Jerein. 4. flS. )Prcv. ,4. ,5.



Lyden van Jezus-Christus. 129
he zaligheid, de kloekzinnigheid, die ons door Jezus-Christus geleert wordt, met bezitten, by welken (aS het woord des Heer en is verfmaadelyk geworden Deeze verzenden den Heiland, als Pilatus, en zessen • (V) Wecb van ons; wy willen uwe Wegen niet kennen. Zy toonen , langs alle kanten , door hun gedrag , dat zy de kloekzinnigheid in JezusChristus niet zoeken : zy haaten de tucht; de waare wysheid is hen niet aangenaam : het Woord en de Prédikinge, waardoor den ouden Menfch aangetaft, de zonden beftraft, en de noodzaakelykheid der bekeeringe wordt voorgehouden, is hen eene walg. Moet men van veelen niet zeggen, 'tgeen de Propheet zeidde: (e) Dit is een Volk dat naar de ftemme van zynen Heere en God met gelui/lerd , noch de tucht aangenoomen heeft. Hoe- zeer is hen zulk-eene heilaaame kloekzinnigheid niet tegen de borft ; ja, hoe haaten zy niet menigmaale deLeeraaren die hen dezelve vóórdraagen! {d)zy zeggen tot de Zienders : Wilt niet zien : en tot de Befchouwers: Schouwt voor ons met wat recht ts: fpreekt ons behaagelyke dingen, ziet voor ons bedrie-
gTn?onze dagen, waarvan Paulus voorzag, dat zy Ce~) de gezonde Leere niet zullen verdraagen , vindt men 'er nog wel eenigen, die gaarne eene fcherpe Leer-Rede aanhooren; maar, dit duurt flechts zolang, tot dat men zei ven wordt aangetaft en geraakt: zohaaft zulks gefchied, zoekt men allerleie dekmantelen voor zyne fchande; men zoekt Adams vygebladen wederöp. Bevangt hen al eens de vrees over den gevaarlyken Staat, waarïn zy zich bevinden, verfchrikken zywel, gelyk Felix, wanneer Paulus
(Cl)
Cd) Terem. 6. 10. (O Job. ». 14. CO Jerea. 7(d) iivï. 30. to. CO 2- }im' *• 3' III. Deel. *



i so Acht- en - vyftigste Meditatie op het
t>) 'fprak van de Rechtvaardigheid, en Zuiverheid , en van V toekoomende Oordeel , maar om zich niet lang met zulke verichrikkelyke gedachten te kwellen, zeggen zy met hem: gaa - heenen , ten gcleegener tyd zal ik U doen roepen. Her. goede ziende, pryft men hetzelve, doch, men volgt het booze, en men maakt dus zich gelyk aan dien eenen Zoon, wien de Vader beval in zynen Wyngaard te werken , welke zeidde : (*) Ik gaa, HeCre: en hy ging met. AH hun verftand, wille, overleg zorge en vlyt, zyn maar alleen ingericht om rvk te worden, Goederen, Goud en Zilver te vergaderen : men aanziet (V) het Goud voor zyne Kerkte en tot het aller -fynfte Goud zegt men : gy Lt mxn betrouwen. Zich met Goud, Paarlen, en kostelyke Kleederen uit-te-dosfchen, en daarmede op-te-pronken , acht men voor het groottte geluk. Schoon de onftervelyke Ziel van hemelfche kloekzinnigheid en wysheid ten eenemaale ontbloot is, men vleit zich echtei- Ad) zeggende in zyn harte : ik zal vrede nebben, al]choon ik naar d'ondeugendheid myns har. te wandele. Men volgt de gemeene fleur; men laat zich door het bedrog der Waereld, die valfche Dahla, door de zinnen, door de groote menigte wech voeren ; men vertrouwt op zyne eigene wysheid en kloekzinnigheid, waardoor men op eene ongelukkige wyze verftrikt raakt,en geene uickomfte kan vinden even gelyk d'ongelukkige Pilatus , die zich door de Menfchelyke Wysheid liet verftrikken allerleie Raadflaagen in zyn harte fmeedde, en kas> fteelen in de Lucht bouwde, aan wien ook de zaak naderhand gantfch anders uitviel, dan hy gedacht had, dus was het met hem gefield, gelyk EJiphas
zegt:
r>) Aft. 24. 25. (h) Mat. 21. 30. CO Job. 31. o4. Deut. 2p, ,9<



Lyden van Jezus-Christus» 131
zegt: (a) De Heere verydelt de gedachten der Kwaad* ■willigen, en vangt de Wyzen in hunne loosheid : en vernietigt d'aan/lagen der Boozen.
Wat ons dan aangaat; laat ons trachten de waare Godlyke kloekzinnigheid te verkrygen, om het aanftaande verderf te ontvlieden. Laat deeze betrachting in ons een' levendigen Haat, jegens alle zonden, en de wellusten der Waereld, baaren , dermaate dac Q) de Godlooze zynen Weg verlaate , en de onrechtvaardige Man zyne gedachten, en tot den Heere-wederkeere. Verban uit uw gemoed, de vleefchelyke Wysheid, Eigen-Liefde, Gewoontens : laat Utot Jezus leiden, zodanig dat gy,Hem kennende en bezittende, Hem, op het voetfpoor van Pilatus, niet wilt verlaaten. Denkt, dat de Waereld, met alle haare rykdommen, tegen Hem niet kunnen opgewoogen worden; daarom zegt Hy-zelv, door den mond van Salomon : (c) Neemt myne tucht aan, en niet het geld. Kiejl liever de weetenfehap, dan het uoud : want, da Wysheid is heter, dan alle kostelykheden; en aW wat men zoude konnen wenfeben, is hy haar ntet te vergelyken. Het harte kan niet verdeeld zyn; wy kunnen immers (d) God, cn de Mammon, of de Waereld,niet t'zaamen dienen: die God behaagen wil , moet niet aan beide dingen blyven hangen ; maar hy moet aan de zyde van God overflaan-; zo-lang dit niet gefchied, handelen wy even als Pilatus, die, daar hy eenige liefde jegens God voedde,en echter de gunft der Jooden wilde behouden , verlooren ging, Hier geiden de woorden des Heikmds: (e) die Vader en Moeder, Zoone, of Dochter,meer danMy bemint, is My niet waardig. Bidt toch den Heere Jezus, dat Hy U de Hemelfche
kloek-
• C£j Job. 5. 12. 13. (£) ïftï. 55- 7- CO PfOv- 8. ic. 11. Ld) Mat. 6. 24. CO Mat- I0- 37»



13 ci Acht-en-vyftigste Meditatie op het
^kïinniglieid:^dig leere; dat Hy (a) U den Weg der Wysheid aanwyzen mag,en door de paden der Gerechtigheid geleiden, de rechte oogen-zalve fchenke, en Uwe harten tot wooningen der Wysheid toebereide. Ach! omhelft dan dezelve met afleggmge van (b) air wat in de Waereld is, de begeerlykhetd des vleejchs, de begeerlykbeid der oo^en en de hoovaardy des Levens. Roeit uit uwe harten wech de begeerte naar Goud, Zilver,Paarlen ,en all' wat er onder de Aardfche Zaaken wenfchelyk is Laat «r uwe,be1trachli"g zich uitftrekken naar de waare Vi ysheid die alléén ons gelukkig kan maaken: daarom zegt Salomon : (O Gelukkig is de Men/eb, dia Wysheid gevonden heeft, en ryk is in verflandigheid, ol kloekzinnigheid. Zy brengt meerdere win f aan dan Koophandel vanZilver ,en haare vrucht is beter dan "t beste en V zuiverfe Goud.
Wat ons dan, nogmaals , aangaat; Iaat ons den Heere Jezus-zelv aanneemen , ais het volmaakfte Leerbeeld van kloekzinnigheid en wysheid • gewendUaan Hem, opdat gy(d) naar hetzelfde'Beeld in gedaanten veranderd moogt worden. Zyt gy dan Deel-Genooten van de waare Wysheid geworden , beyvert U dan om dezelve meer en meer in nwen Wandel, in kloekzinnigheid , te betoonen : tracht haare Bevelen te (e) onderhouden, en met de daad te volbrengen. Want, dit is uwe wysheid en verflandigheid voor de Volken : opdat zy, hoorende alle deeze Geboden, moogen zeggen : Zie-daar een wys en verflandig Volk. Betoont de kloekzinnig, heid aan God, om op Zyne Wegen geduurig te letten, om Zyn Woord en Beihiur in acht te neemen,
opdat
ld) I'rov. 8. ao. (b) i. Joan. a. ,<j. Pf0Vj 3>
00 2. Kar. 3. 18. (e) Deut. 4. 6, i *



Lyden van Jezus-Christus. 133
fa) opdat gy beproeven moogt, welke de goede, en welbehaagende, en volmaakte wille Gods is. Betoont ze aan U-zelven, dat gy, met alle naarfhgheid, uw harte bewaart , uwe Wegen overdenkt alle uwe gedachten, woorden, uwen Handel en Wandel naar het gewigte des Heiligdoms afweegt. Betoont de kloekzinnigheid aan uwen Naaften, in de naauwe betrachtinge van de regelen der Gerechtigheid en der Liefde; en eindelyk aan alle gevaaren van den Duivel , de Waereld, en het Vleefch. (b) Trekt aan de wapen-rusting Godes; uwe lendenen omgord hebbende met de Waarheid, en het Harnas der Recht, vaardigheid, en het Schild des Geloofs , met den Helm der Zaligheid en bet Zwaard des Gee fis, met alle biddingen enfmeekinge Cc). Volgt de vermaaninge van Paulus : (d) Ziet dan toe , dat gy voorzicbtiglyk wandelt, niet alsönwyzen; maar als Wyzen;w&m, lezus wil niet woonen, dan waar men voorzichtig]yk wandelt, en de waare geeftelyke kloekzinnigheid te vinden is; des Hy, by gebrek hiervan, Pilatus en Heródes Zyne Genade weigert. By dengeene-alleen, waar de Geeftelyke enHemelfche kloekzinnigheid te vinden is, is de Heiland met Zyne Genade, daar heefc Hy luft te blyven; daar zegt Hy : (e) Myn vermaak is te zyn met de Kinderen der 'Menfchen , die myne Wegen bewaar en , daar kan men zich Zyner gunde en zalige gemeenfchap verzekeren : en dan zal , (om te eindigen,) aan ons Zyne belofte vervuld worden : (ƒ) Wie My lief heeft , die zal myn Woord onderhouden , en myn Vader zal hem lief-hebben, en Wy zullen tot hem koomen, en wooninge by hem maaken,
(d) Rom. 12. 2. (b) Ephez. 6. u. 14. (c) 16. 17. 18. OO 5- '5-
(e) Prov. 8. 31. 3». (ƒ) Joan- J4- »3k £_



134 Acht - en - vyftigste Meditatie op het
GEBED.
Lydende Jezus! ach ! welke verrukkende Trekken fpreidt niet het Schildery van Uw Lyden voor ons befpiegelend oog ! Daar het een deerniswaardig Tafereel is, vertoont zich echter hier en daar eene ftraal ecner opbeurende vergenoeginge. Welke knnftenaryën beezigt de Boosheid niet, om," door meefterlyke Trekken, aan Uwe onbevlekte Onfchuld de haatelykfte verwen van eeneallerfchuldigfte vertooning te geeven ! Hoe ftraalt Uwe Onfchuld, by den afgematten arbeid Uwer vyanden, hoe langer hoe meerder uit! Terwyl Pilatus geen Vonnis over Uwe beproefde Onfchuld kan verzwelgen, en de gunft der Jooden hem het harte knaagt, zal men U, en Uwe Gerecht-zaak, aan het Vonnis van eenen Godloozen Heródes, ter beflisilnge, overlaaten Welk - eenen arbeid onderwindt zich de Boosheid niet . wanneer zy in haare ftoode voorneemen» blyft volharden ! Maar , ö lydende Jezus ! vinden wy in dit Schildery van Uw Lyden ons'zelven niet afgemaald ? Is Pilatus in hetzelven geen leevend Beeld, dat ons ftilzwygend onze eigene misdryven doet befchouwen? Ja, Lydende Jezus' ja wy bekennen het met fchaamte. Wy hebben U meermaalen van Pilatus naar Heródes gezonden , dat is, onze eigene bewuflheid verzaakt, om aan onze boosheid te voldoen. Hoe dikmaals hecfr ons gewisfen ons heimelyk van onrechtvaardigheid overtuigd , terwyl wy ,' ter flillinge dier wrocginge , averechtfche middelen beezigden , om ons te recht' vaardigen, of te dekken Hoe dikmaals was niet de Vriendfchap en de Gunft der Waereld het voorwerp onzer_ hcevige poogingen, offchoon dezelve onze zielen.in een gewis verderfftorteden. Aardlèhgezindheid, Zelf-belang, en Eigenzinnigheid deeden ons mcérmasïen naar zulke Voorwerpen hna-
ken,



Lyden van Jezus-Christus. 13?
ken , welkers bezitting en genot met Uwe Liefde en Gunft ten eenenmaal onbeftaanbaar waren. Zyn wy dan niet, ó lydende Jezus, Navolgers van Pilatus? wy, die U zo menigmaalen van ons verbannen hebben, om des te veiliger onze ongeregelde lusten te boeten? Ja, wy belyden dit met fchaamte. Maar, 6 lydende Jezus! koom deeze oprechte belydenis met Uwe Genade te gemoet! Ontfluit onze harten voor het gevoel van een oprecht berouw en leetweezen ! Doe ons de Rechtvaarvaardigheid omhelzen, en de Zonde fchuuwen. Laat Gy-alléén het Voorwerp zyn, 'twelk onze harten en zinnen in eene rustelooze begeerte ontfteeke! Dan zullen wy , ó lydende Jezus ! voortaan met meer naar de begeerlykbeden der Menfchen, maar naar den wille Gods, den tyd, die in het vleejcbe overig is, keven, om éénmaal, van dit Leven ontbonden zynde, U, hiernamaals, als onze eenigftverzaadigende Welluft, in alle Eeuwigheid te fmaaken. x
AMEN.
I t-
NE-



•J3Ö Negen-en-vyftigste Msditatie gphet
| KEGLN.EN-VYFTIGSTE MEDITATIE.
Luc. 23. 8. o.
Heródes autem vifo Je-m/Icródes ziende ;
fu, gavifus eft valde.gg was zeer verblyd :
Eratemm cupiensexj* want, hy had van
multotemporevidere|g vóór langen tyd ge-
eum, eo quod audierat*• wenfeht Hem te zien,
multa de eo; fpe-|| nadkn hy veel van
rabat fignnm aliquod *1 Uem gehoord had, en videre ab eo fieri. In- £*
terrpgabat autem eum|>g hen te zien doen. Hy
multis fermonibus Atff ondervraagde Hem dan
jpie mlul 1II1 respon-£# tófe woorden.
woord de hem niets.
Nauwelyks had God aan Abraham voorzegd: Ca) dat tn hem alle Ge/lachten der Aarde zouden gezegend worden, of by wierd tévens bewuft dat de Mesfias, de Christus, uit hem zou voordkomen Hierom wenfehte hy zo vuurig, om dien dag te' zien , denwelken hy ook door Gods openbaannge heeft gezien; en waarover hy zich verblyd heeft Dit heeft onze Heiland den Jooden duidelyk verklaard daar Hy tot hen zeidde: Q) Abraham uw l ader heeft zeer gewenfebt Mynen dag te zien: hy heeft hem gezien, en is verblyd geweeft
Op gelyke wyze zien wy uit onze opgenoomene Text-woorden, hoe Heródes langen tyd gewenfcht
had
O) Gen. iS. 18. Joan. 8. 56.



Lyden van Jezus-Christus. 137
had Jezus te zien, en hoe hy, Hem ziende, zeer ververblyd was. Edoch, groot is het verfchil tusfchen de b'ydfchap van Heródes en die van Abraham. Immers, Abrahams biydfchap ontftonduit de waare en rechte kennisfe , die hy aangaande den Heiland had, fiamelyk, dat Hy de eeuwige Zaligheid zoude aanbrengen , en deeze door Hem-alléén zoude verworven worden; en dus was ook de biydfchap van Abraham beftendig. Maar, aan Heródes was dit heil niet bekend; zyne biydfchap fproot met utt de rechte bron : zy kwam niet voorts uyt liefde tot Jezus; maar alleen uyt eene zucht, om aan zyne nieuws-gierigheid te voldoen, en daaróm was ook zyne biydfchap van eenen korten duur : by hem wièrd bewaarheid hetgeene Job zegtrftf) De vreugd van den Schyn- Heiligen duurt [echts een oogenblik. Zyne biydfchap ontilond uit een verkeerd inzicht: zyne nieuws-gierigheid beoogde dat heil niet, hetgeen alleen in Jezus geleegen lag:'er was hem weimg aan geleegen of Christus de waare Meslias was: hy wilde flechts zyne nieuws - gierigheid voldoen, dewyl hy veel van Jezus gehoord had. Zo-dra hy dan Jezus gezien en tot Hem gefproken had , verkeerde zyne nieuws - gierigheid in vera'chtinge , en dus verfmaadde hy het nut,en het heil,hetgeen hy anderzins voor zich uit Jezus zoude hebben konnen trekken, (b) De begeerte, zegt Salomon, die vervuld noord, geeft vermaak aan de Zielen. Deeze fpreuk wierd in Heródes bewaarheid Immers, hoe was zyn hart met biydfchap vervuld , nu die tyd geboren was dat hy den Heere Jezus nauwkeurig van naby befchouwen mogt.
Veel had Heródes van Jezus gehoord; namelyk, hoe Hy, (c) de Blinden deed zien , de Kreupelen
wan'
fa) Tob 20. 5. (b) Prov. 13. 19. (0 M*t. 11»$» I 5



138 Negen-en - vyftigste Meditatie op het
wandelen, de Dooven hooren, de Dooden verryzen. Alle deeze Wonderen verwekten een groot gerucht* hetwelk zelfs tot in zyn Hof doordrong. 'Er, rV) wierd van fommigen gezegt, dat Joannes van den Dood verreezen was : van eenigen wederom , dat Elias verfcheenen was: en van anderen, dat 'er een van d'oude Propheeten was opgefiaan. Dit maakte hem des beducht, zeggende: Joannes heb ik onthalsd; maar, wie is Deeze, daar ik zo veel van hoore ? en hy zocht Hem te zien, niet om in Hem te gelooven; maar om flechts zyne weetluft te voldoen.
Het had hem aan geene gelegenheid ontbroken om Jezus te zien, aangezien (b) Hy door geheel Galiléën ging, kerende in hunne Synagogen; maar hy vreesde zyn gezach te krenken, indien hy eenige püogingen hadde in 't werk gefteld om den Heiland te zien: hy was dobberende tusfchen zyne nieuwsgierigheid en trotsheid : hy zoude wel gaarne Jezus gezien, gefproken, en onderzocht hebben, indien hy hierdoor geen fchyn van geloof geeven zoude. Hy wachte dan eene gelegenheid af, die met zyn Charaéter overeen kwam, om door zich-zeiven te oordeelen, of het verfpreide gerucht op goede gronden fteunde , en of zyne verdienften zynen roem beantwoordde.
Daar was een tyd dat hy de Wonderen, die Jezus wrochtte, als waare daaden aannam, dermaate dat (0 hy tot zyne Dienaaren zeidde : Dit is Joannes de Dooper, die van den Dood verrcezen is ; daarom werken de krachten in Hem. 'Er waren ook andere tyden, waarin hy vol van wantrouw en vertwyfteling fcheen, wanneer hy niets dan kunften lift gebruikte, om te ontdekken, of Jezus eep groot
Pro-
f» Luk. 9. 7- 2. 9. (*) Mat. 4. 23. (V) ,4. 2,



Lyden van Jesus-Christus. 139
Propheet was; en om die reden liet hy, door d&. Pharizéën, aan Jezus zeggen: (a) Gaa wech, en maak JJ van-hier; wdnt. Heródes wil U dooden. Schoon dit naar alle waarfchynelykheid zyn voorneemen niet was , wilde hy hierdoor flechts ontdekken , ofde Heiland ook vreesde, en of Hy het vermoogenhad i om te onderfcheiden dat de fchrrk, die hy Hem zocht aan - te -jaagen, niets dan alleen listigheid was. Doch de Heiland, die wel (b) wijt wat 'er in den Menfch was, en aan wien deeze kunftgreepen van dien' Prins, en die van allen, die tot Hem gezonden waren,volmaaktelyk bekend waren, toonde, door Zyn antwoord, hoe- verre Zyne Alweetendheid boven de fchalkheid van Heródes verheeven was, en hoe ■ min Hy voor zyne waare of gewaande bedreigingen beducht was , daar Hy die Schyn-Heiligen, die voor zyn Leven fcheenen te weren met dit antwoord tot Heródes teruggezond: Cc) Gaat; zegt dien Vos: Ziel Ik dry f de Duivelen rit en genees de Zieken heden en morgen, en Wi derde dage neem ik een einde. Ondertusfcben moetij, no<r heden en morgen , 'en den dag daar-aan, word-wandelen ; want, het mag niet zyn dat een Propheet buiten Jerufalem zoude om 'tLéven geraaken.
Dit antwoord was genoegfaam, om alle zyne twyffelingen wech-te-neemen, indien hy flechts alleen de waarheid,en het daar-uit-fpruitend heil beoogd hadd- Immers, hier wierd Heródes overtuigd, dat Tezus'zyn hart, zyn lift, en oogmerk kende, en dat Hem dé tyd, en de plaats van zyn Lyden en Sterven niet onbewuft was- Hetgeene waarna Hero-, des zo - lang gewenfcht had, namelyk , om Jezus te z;en gebeurde hem nu op 't onverwachtst , nade' ö maal
.Cd) Luk. 13. 31. ^)Joan. 2. 25.
Cc') Luk. 13- 32. 33-



140 NESEN - EN - VYFTIGSTE MEDITATIE OP HET
rnaal Pilatus f» Hem tot Herodes zond. die, Jezus ziende, zeer verblyd was. '
Gelyk het eenen Menfch eigen is, zich te verheugen over de verkryginge van eene zaake, waarna hy eenigen tyd heeft verlangd; alzo verheugt zich Heródes, die, daar hy van den Dood van Joannes denDooper af, verlangd had om Jezus te zien Hem nu eindelyk zag. Hy was dan , naar alle waarfchynelykheid, verheugd, omdat hy nu zyn ongeruit gemoed kon {lillen , verzeekerd zynde dat Hy Joannes niet was, dewelke hem anderzins' tot een geduurig verwyt van zynen Moord zoudde ftrekken. Om die reden (b) hoopte hy ook eenh téken van Hem te zien gefchieden, om des te- meerder geruft te zyn dat hy Joannes niet was, aangezien (O Joannes geen téken gedaan beeft. Daarenboven verblydde hy zich uit eene onbezonnene hoop van eemg Wonder van Jezus te zullen zien; want, hy verbeeldde zich, dat Jezus,die zo-veele Wonderen ten gevalle van eenvoudige en arme Menfchen gewrocht had, deeze aan hem, als Koning die zyn Leven en Dood in de hand had, niet zoude weige. ren , en dus wel eenig teken ten zynen gevalle zoude doen.
^ De Jooden waren tén alle tyden begeerig, om tékenen en wonderen te zien : meermaalen ontmoeten wy zulks in de God-gewyde Bladeren. Immers, by Mathéus fpraken de Schriftgeleerden en Pharizéën tot den Heiland : (d)Meefïer, wy willen van U een téken zien ; meer dan ééns wierd hen ook zulks door den Heiland verweeten, daar Hy zeidde : (e) V en zy dat gy-lieden tékenen en wonderbeden ziet, zo gelooft gy niet. Dit was ook ééne
der
00 Mac. ia. 38. (O Joan. 4. 48, 1 4



Lyden van Jezus-Christus. 141
der grootfle oorzaaken van hun ongeloof; O) dit merkte Paulus ook, in zyn' eerftenBrief tot deKorinthers, aan. En, wat zouden ook tékenen en wonderen vermoogen, daar zy noch in Moizes, noch in dePropheeten, noch in den Mesfias-zelv' niet geloofden ? waarom Hy ook van hen zeidde: (b) Het hart van dit Volk is grof geworden , en zy zyn hard- hoorig geworden , en hebben hunne oogen toe«eflooten , opdat zy met drogen niet zouden zien , %n met d?ooren hooren, en met der harte verflaan, en bekeerd worden. Op gelyke wyze was het hier met Heródes ook geleegen : hy wilde flechts het vermaak genieten van iets vreemds en wonderlyks te zien , even gelyk de Philiflynen met Samfon handelden, wien (V) zy uit het Gevangen-Huis lieten haaien , opdat hy voor hen fpeelen zoude. Maar hoe ? indien eens de Heiland zulk-een wonderwerk gewrocht hadde, als eertyds aan den Koning Balthazar gefchiedde, die (d) op den Wand eenefchry vende band zag, welke fchreef: ManeThekelFares! of, indien hy als een' anderen Heródes Agrippa door (ej d'Engel des Heeren gejlaagen, leevendig van de Wormen gegeeten wierd! Doch, de Heiland was hier in den Staat Zyner uiterfte vernederingen wilde hierom zich niet verlosfen, maar lyden.* Uit deeze byëenkomfl: van Jezus met Heródes zouden wy eenigen moed konnen fcheppen , van onzen Heiland fchielyk verloft te zien, te-meerder, daar Pilatus te vooren rond-uit gezegd had : (ƒ) lk vind geen fchuld in deezen Menfch. Daarenboven was Heródes een Prins , die in de God fpraaken, die den Mesfias betroffen, niet onbedreeven was: hy was
gtea
GO i- K°r- ?• 2!«' CO Mat' I3< I5' (e) Jud. 16. 25. Dan, 5. 5.-25.
O) Aft. 12, 23» CO Luk' a3' 4«



142 Negen-en-vyptigsteMeditatie op het
g«en Vyand van de Deugd, want, (a) hy badend zacb gehad voor Joannes; boorde hem gaarne cv deed op zyn Woord veele Dingen. Hy had ook vee-' ie zaaken aangaande Jezus gehoord, en fcheen op het eerfte Wonder, dat hy ter bevestigingeaanfchouwen zoude, den Heiland voor den waare Mesfias te zuilen verklaaren, Hier zoude één cénig Wonder het Zegel aan alle de andere gehangen hebben! 1 en minften, wy Menfchen zouden gedacht hebben dat, indien de Heiland hier geen wonderwerk wilde uitwerken ,Hy doch op zulk-eene verheevene wyze tot Heródes zoude gefproken hebben dat hy den Hedand zoude bewonderd, en moogelyk, gelyk de Dienaars der Jooden , zoude gezegd hebben: m hooit heeft 'er een Menfch zo gefproken, gelyk deeze Menfch ; alzo zouden wv gedacht, en deeze onze gedachten ook gebillykt hebben. Maar, vóór veele Eeuwen had Ifaïas reeds gezegd: f» Myn» gedachten zyn niet als uwe gedachten , noch uwe // egen als Myne Wegen. Want zo hoog als d- Hemelen verheeven zyn hoven d'Aarde, ~o hoog -yn Myne Wegen verheeven boven uwe Wegen, en Myne Gedachten boven uwe Gedachten. Des niet te4nitaande wilde Heródes echter zvne vleefchefyke nieuws-gierigheid voldaan hebben , en verlangde iets zonderlings uit s'Heilands Mond te hooren • waarom hy {d) Hem dan met veele woorden ondervraagde.
Wat Heródes eigenlyk gevraagd heeft, wordt ons door den Evangélift niet gemeklt; doch, uit den aart van Heródes is genoegzaam af - te-neemen, welke zaaken hy den Heiland heeft voorgefteld Hy vraagde Hem niet, met den Jongeling .- (e) Goede
Mee-
(«) Mark. 6. ao. (£) Joan. y. 46. (V) Ifaï. 55. 8. p. 00 Luk. 23. 9. (O Mark. io. /7. . y



Lyden van Jezus-Christus. 143
Meefter, wat zal ik doen om het Eeuwig Leven te verkrygen ? Hy onderzocht niet naar de zaaken , die tot zyne bekeeringe en Zaligheid konden ftrekken, rnaar alleen naar die zyne nieuws-gierigheid konden voldoen. Hy zal Hem zekerlyk vraagftukken voorgefteld hebben eenen Perfoon waardig, dien zich voor den Mesfias uitgaf, en zulks voor den Joodfchen Raad openlyk beleden had, zeggende: (a) Ik 'hen 't. Waarfchynelyk heeft hy Hem gevraagd naar zynen Naam , Perzoon, Hoedanigheid en Verrichtingen : ook zal hy zekerlyk niet vergeeten hebben te vraagen, of hy mogelykniet Joannes was, (h) die van den Dood Verreezen was, ofwel een ander Propheet, die onder het Oude - Testament geleefd had ? hoe, op wat wyze, en door wat middelen Hy zyne Wonderen verrichtte, en deeze en geene Ziektens verdreef. Mogelyk zal hy ook wel, onder belofte, of bedreiginge, Hem om eenig téken , of wonderwerk aan geweeft zyn, daar de Heiland in zyne ftilzwygendheid volhardde, en hy Hem met verdubbelde vraagen aangehouden hebben. Maar, het was hier gefield, gelyk God, door den Propheet Ezéchiël, tot d'Ouderlingen zeidde : (c) Zyt gy gekoomen om My te vraagen ? Zo waar als ik leefl Ik zal U niet antwoorden. Immers , all' wat Heródes ook trachtte, in wat bogten hy zich wrong, hoe vcelerleie vraagen hy Jezus ook voorftelde : zo (d) antwoorde Hy hem niets, veelminder deed Hy eenig téken; want, hier golden de woorden des Heilands : (e) Dit boos en overfpélig Gejlacht zoekt een téken : en hen zal geen léken gegeeven worden, dan bet téken van den Propheet Jo* nas. Hy, die tot zyne Leerlingen gezegd had; ( f)
Wilt
(d) Mark. 14. 62. (Vj Luk. 9. 7. (V) Ezech. 20. 3. {dj Luk. 23. 9. (e) Mat. 12. 30. (f) Mat. 7. 6.



ï 44 Negen - en - vyetigste Meditatie op het
Wilt bet Heiligen den Honden niet geeven, noch werpt uwe Paarlen voor de Varkens, verwaardigde zich hier ook niet Herodes één éénig antwoord te geeven. Hy gaf hem niet eens reden waarom Hy hem niet antwoordde: Hy verweet hem zyne nieuws-gierigheid niet, dat hy Mirakelen zonder noodzaakelykheid eifchte, en God tot Dienaar van zyne begeerlykheid en ydelheid Wilde maaken.
Wat al Godlyke verborgenheden liggen 'er niet onder dit ftilzwygen verborgen ! De mmnelyke Jezus zwygt , nadat (a) Hy de Stommen heeft doen fpreeken : even als of Hy vreesde dat Hy door zyn fpreeken dengeenen die Hem befchuldigen zoude overtuigen. De hoedanigheid van Zaligmaaker die Hy draagt, is Hem duizendmaal waardiger, dan 't Leven , dat Hy niet wil behouden, maar in den Dood overgeeven tot eene f» verzoeninge derZonden van de geheele Waereld. Herodes eifcht Wondertekenen van Hem, en merkt niet eens aan, dat de ftilzwygendheid van Jezus zelfs een groot Wonderwerk is; want, dat Hy, wiens (c) Naam Gods-Woord gememt wordt, Stom is, en de Stem zwygt, is dat geene Wonderdaad? Jegens nederige en heil-bfegeerige Nieuws Gierigaarts gedroeg de Heiland zich Ipraak-en minzaam, om dezelve te onderwyzen : Hyt?</) verbergt zich voor de Wyzen enVerflandigen en veropenbaart zich aan de Kleinen. Hoe vriendelyk en fpraakzaam wasHy niet tegen (e) Nicodèmus! Hoe lieflyk onderrichtte Hy hein niet ! Aan eene arme , ja onzuivere Samaritaanfche Vrouwe ontdekt Hy zich ronder bewimpelinge, en verklaart haar dat Hy de Mesfias is, zeggende: (ƒ) ik ben 'i,die met Ufpreek. Hoe voorkwam Hy dien blind g@-
boo-
(d) Mark. 7. 37. 1. Joan. 2. 2. (e) Apceai. 19. 13. (O Mat. u. 25. (,) Joan. 3. (f) Joan. 4. 2&



Lt DEN VAN: jEZUS-GttltlSTUS. Ï45
bottenen, wien Hy, nadat Hy herri het>gezicht had gegeeven , vraagde : {af Gelooft gy th den Zoone Gods, en wien Hy, 'op het antwoord dat hy Hem. niet kende f zeidde f gy hebt Hem gezïen en De, geehe, die met U[preekt, is bet' Zelv. Maar, wat Heródes aanging; deezen heilloozen onderzoeker deezen verfmaader van Zyne Genade, verimaadde Hy óók en verwaardigde zich niet hem eenig antwoord te geeven. Hier wierd volbragt hetgeene God'welöer gezegd badrf»^' wie My eert, dien zailk eeren^naar die My verfmaaden,zullen verfmaad zyn. wQnderbaar ^ deeze handel van jezu3 voor ons en voor alle die Geloovigen zyn! Onze Heiland Jezus-Chriftus, de eeuwige Wysheid ftaat voor Heródes; wordt door eene Menfche lyke Wys•held ondervraagt, welke Hy-zelfv oordeelt, ftraft, en verblindt, -daar Hy zich voor dezelve verbergt, 'oribegrypélyk en ontoegangelyk maakt.; daar. Hy wil dit Heródes Hem als eén'Dwaas aanzie; Heródes, die zelv dwaas > onverftandig, en vol van verblindheid was. Hoe blykt hier, hoe oneindig' Gods gedachten van die der Menfchen verfchillenf hierom zeidde Paulus : (c) De Wysheid deezer Waereld is Dwaasheid by God; want, daarisgefchreeven: Ik zal dsnWyzen vatten in-hunne arglistigheid, tiy vangt Heródes in zyne eigene lijken , gebruikende dezelfde middelen om hem-té verblinden die hy verkooren had om den Heiland W doorgronden , en te oordeelen; dus wierd de fpreuk van Job in Heródes vervult: Cd) over dag zullen zy in dmflórmsfen wandelen', en op den vollen middag al tasten' de man, als of het 'midden U den nacht 'ware. I.m-
Cd) foan. 9. 35- 37- 0') ?. ReS- 33"' : (5 1 W 3. V • Cd)]ob
III.-DEEU K



?4o Negen-en-vyftigste Meditatie op het
mers, Heródes wenfchte den Heiland duidelyk te kennen en te doorgronden, wie Hy was, en welke hoedanigheid Hy bezat, en dit was de juifle oorzaak waaróm de Heiland zich voor hem verborg: hy hoopte een Wonderwerk te zien , en dit wierd hem ge weigert : Hy vleidde zich, dat hy, door de meenigte zyner vraagen, s'Heilands gedachten zou peilen; maar, hem wierd niets geantwoord • dus ging het met hem gelyk Sirach zich uitdrukt : f» Veelenzyn door hunne inbeelding misleid, en door hunne gedachten in doolingegehouden. Hy verbeeldde zich dat de Heiland aan hem en aan andere Menfchen gelyk was, gedreeven door Eer en Glorie, en daarvoor alles onderneemende en opzettende; en deeze valfche inbeeLding bragt hem in doolinge. Hy, die, om de woorden van Paulus te ontkenen: (li) ydelyk op°eblaazen was door zyn vleefchelyk vernuft, en met zich-zelven-alléén teraade hing, verbeeldde zich dat indien de Heiland eenige buitengcmeene verdierven öf gaven bezat, Hy niet zoude aarzelen dezelve te vertoonen, en 'er zich op beroemen, aangezien tf; de Weetenfchap, gelyk Paulus zegt, opblaa/l. Doch, daar de Zaligmaaker zyn denkbeeld verydelde , ■ befloot hy hieruit , dat Zyne ftilzwygendheid voortkwam uit onmagt , en onbekwaamheid. Die gevolg, waarvan hy de waarheid in zyn eigen hart vond, fcheen hem zeeker ; en hoe meer hy zich tóelag om Jezus volgens deregelen derMenfchelyke Wysheid te weegen en te wikken, hoe minder hy Hem kende, en verloor aldus zich-zelven in zyne eigene onkunde, bewaarhédende in zyn' eigen Perzoon deeze groote en fchrikkelyke woorden van Paulus: (d)ik zal de Wysheid der wyzen te niet doen
en
Ca) Eccle. 3 26V (J,) Kol. a. 18.
{e) r. Kor. 8. 1. (V; 1. _ l ip, ,8> ^



Lyden van Jezus-Christus.
H7
en het verdund der Verftandigen verwerpen. De waare Wysheid is eene Dwaasheid voor degeenen die verkoren gaan; want, hetgeene onwys fchynt in God, gaat de wysheid der Menfchen te boven. Aldus wierd deeze Koning te leur gefield, die zich inbeeldde niet te kunnen bedroogen worden, en die een oordeel velde over de Godlyke Wysheid, naar de regels der Wysheid deezer Waereld , en (a) des vleefchs*, welke de dood en vyandin tegen God is.
In plaatfe van met een leerzaam en ootmoedig harte bezield te zyn, (aangezien (b) God den Ootmoedigen genade geeft) waardoor hy zyn hart bereid zoude hebben om de woorden Gods en de Waarheid te ontvangen, was hy een Hoovaardige, welke God wederftaat, arglistig , geveinft en dubbel waardig om by een (c) Vos vergeleeken te worden*, diepzinnig, nieuws - gierig , ydel , laatdunkend, vlottende tusfchen het ongeloof, en den Godsdienlb begeerende nieuwe tékenen en wonderen, waardoor hyüod tergde: veréénigende in zyn'eigen'Perzoon de handel van veele Menfchen, die in den fchoot der Kerke te veel op zich-zeiven hennen, en op hunne Wysheid roemen, en die dus (d) afvallen .van d'Eenvoudigheid des Geloofs, die in Chriftus is.
Immers, hoeveelsn zyn 'er niet, die op hunne eigene wysheid vertrouwen , redeneerende op eene vleefchelyke wyze aangaande de werken Gods enden zin der 'H. Schriftuure, (O die zy verdraaijen tot hun eigen verderf, en die ook, zo 't mogelyk ware, nieuwe tékenen en wonder-tékenen, met Heródes, zouden begeeren.
Het was ook niet zonder reden dat onze Heiland Heródes niet antwoordde; want, by de reeds-
aan*
(«0 Rom. 8. 6. 7- (*) i- p«. 5- 5. CO Luk' '3ld) 2. Kor. w> 3-- CO 2'Pet' 3- l6K a



148 Negen-en-vyftigste Meditatie op het
aangehaalde redenen kunnen wy deeze nog voegen, namelyk, dat Hy den mond van Joannes, die tot hem gezonden was, om eenen Dans van eene hgtvaardige Dochter, toefloot, (a) en Hem in de Gevangenis deed onthoofden : Daar hy nu dien trouwen Boet-Gezant en ftemme van Chriftus niet had willen hooren , zo weigerde ook de Heiland hem eemg antwoord te geeven. Sedert (b) Joannes «evangeuwas, is Jezus in Galiléën gekoomen, prédikende tEvangélie van het Ryke Gods; maar, Heródes, fchoon Jezus hem zo naby was, verzuimde echter Hem te hooren. Hoe- verre het gerucht van Jezus Wonderen zich ook verfpreidde, ontbood hy Hem echter niet, en daarom, nu hy Hem hiergaerne gehoord hadde, achtte de Heiland hem hier ook Zyn Woord en Genade niet waardig. Deeze Hemelfche ■Elizéus heeft Heródes, den Godloozen Koning van Israël, (e) niet geacht, noch willen aanzien.
Maar, wat ons aangaat; laat ons ons vafthouden aan het Geloof, hetwelk eens den Heiligen overgeleverd is : eilcht geene nieuwe Wonderen, want zegt de geleerde Gerfon : (d) De vóórgaande Mirakelen moeten U genoeg zyn, indien gy die gelooft, want, zo gy die met geloofde, zoudgy, die gy zien en hol ren zoud, óók niet gelooven , maar verachten en verwerpen. Volgt dan de vermaaninge van Paulus aan liinothéus gegeeven : (e) ó Timothéus ! bewaar het toebetrouwde Pand, mydende de heillooze nieuwigheden der woorden , en de wederzegginge der valjchgenoemde weetenfchap; en ( f) wacht (J dat gy door de dwaaling der dwaaze 'Menfchen niet vervoerd wordt, en vervalt van uwe eigene vastigheid. - Daarenboven, gelyk Heródes, toen hy Jezus zag,
zeer
(d) Mar. 14. I0. (b) Mark. r. i^. M . Ree , IA 00GeiCin «pd,.pair. W1. Timol6.\l(f)£'rlL 1%



Lyden van Jezus-Christus. 149
zeer bïyde was, weeft alzo dan ook verblyd, als gy Jezus ziet; niet gelyk Heródes, met eene vleefchelyke nieuws-gierigheid, noch gelyk deTyd-Geloovigen,dieHem (a) voor eenen tyd met biydfchap aanneemen , maar die geen' voortel in zich heeft; maar met eene geeftelyke vreugde en begeerte.(b) om Jezus te zien, gelyk Zacbéus, om in Hem te gelooven en Zalig te worden. Zyt dan iteeds begeeng en verlangende om Uwen Jezus en zyn Woord, in zyneH. Sacramenten, te moogen zien met de oogen des Geloofs. Wilt gy tékenen van Hem zien , bidt Hem dan, dat Hy dezelve aan U bewyze, en U opwekke uit den Dood der Zonden , dat Hy tot uwe harten en doove ooren roepe (c) Effetha, dat is: word geopend, opdat gy dus zyne ftemme en infpraake moogt hooren en aanneemen. Vraagt Hem' ook met veele woorden , met eene heilige drift, doch niet gelyk Heródes, maar als Paulus : (ij Heere, wat wilt gy dat ik doe? Hy zal U dan door de Ananiasfen, door uwe Leeraars antwoorden : doet boetvaardigheid : ftaat-af van den weg der ongerechtigheid : wandel in zyne Geboden en Inzettingen. Hy zal dan tot uw harte fpreeken, en, om met den Apoftel Petrus te eindigen : gy zult in Hem dan, (O m Welken gy gelooft, U met eene onuitfpreekelyke en heerlyke biydfchap verheugen, bereikende het einde uzvs Geloofs, de Zaligheid uwer Zielen. Amen.
GEBED.
Gefmaadde Jezus! Zo menigvuldig als. de pynèn van Uw Lyden zyn , zo verfchillende zyn ook de
in-
(V) Mat. 13. 20. 21. (b) Luk. 19. 3- CO Mark. 7. 34^ (d) Aft. 9. 6. (e> 1. Pet. I. 8. 9-
K 3



150 Negen-en-vyftigste Meditatie op het
innige finaadheden , die Uwe lydende Ziele , als om ftryd, doorbooren. Nu Ibat Gy voor Meiódes als een belagchelyk Schouwfpèl, waarop de gewaande Nieuws-gierigheid een arg'i,stig oog vefTH: terwyl verblinde Hoogmoed , en fnoode Onrechtvaardigheid , Uw Vonnis in haare een?ydigeSchaale weegt, en wikt. Aanbiddelyk Voorwerp bhzer mé.ielydende bewonderinge ! Hoe verdóovèn de (haaien Uwer Wysheid de vuurige raadfjngeri Uwer vyandelykeRechteren! Heródes, gedreeven door eene ydele nieuws - gierigheid , wil U door VV onderwerken kennen, terwyl Uwe Wysheid het Wonderwerk Uwer Stilzwygenheid beezigt, om Ü voor hem te verbergen. Lydende Jezus ! Hoe is het Treur-Tooneel van Uw Lyden voor ons eene Oeffen School van Onderwyfinge! Zo heilzaam als Uw Lyden voor ons is, zo leerzaam zyn ook voor ons deszelfs Vertooningen.
Schoon wy, door het Geloof verlicht, U kennen ; beheerfcüt ons echrer eene ydele , een zondige nieuws-gierigheid Daar de Luïfier Uzver Majefleit den Onderzoeker verplèt, begeeren wy, met Heródes, Tékenen en Wonderwerken te zien,'even als of Uw Geloof ons U niet deede kennen Op Uwe veropenbaarde Kennisfe voegde het ons blydetezyn; maar, wy willen, als Heródes, onszelven, ons zondig zelf-belang-alléén betrachten, en U met kennen. Genadige Jezus! Ja; wy'. allen belaaden Uw Lyden met veele redenen, en veel tegenfpraaks. Vol van fchaamte bekennen wy Uwe Stilzwygenheid oneindig waardiger te zyn' dan Heródes. Wy kennen Ü , en verbergen ons vry willig; wy weeten Uwe Tékenen, en Wonderwerken , en verbaazen 'er niet over! Zal dan, ö gefmaadde Jezus! Heródes Lot het onze zyn ? Ach! "Neen, lydende Jezus, neen. Spreek Gy; Gy, die de Tolk Uws Hemelfchen Vaders zyt; Spreek Gy
to



Lyden van Jesus-Chiustus. i§ï
tot onze harten, en wy zullen onzen pligt erkenken. Geene nieuws - gierigheid zal'er by ons plaats hebben,dan alléén om U te kennen, en, kennende, grondig te beminnen. Geene Tékenen, geene Wonderwerken zullen wy van U eisfchen , dan alléén die, dewelke wy, van onzen kant, tot Uw welbehaagen, moogen volvoeren. Spreek dus tot onze harten, die, door Uw Lyden gereinigd, dan ook, als zoveele Lippen, Uwen Lof in Eeuwigheid ver breiden zullen. Amen.
K 4 ' Z E S-



152- Zestigste Meditatie op het
Z ES T IjG S TE M E D I T A T I E. Luk. 23. 10. ii. 12.
Stabant autem principes mOndertnsfchen Ronden de facerdotum & felb^'JJ Overpriefters enSchriftconftanter accufantes^ geleerden,HemtefifrLk eum Sprevit autem il-1| befchuldigende. Maar, JumHerodescumexer-e^ Heródes, metzynHeir citufuo:&illufitindu-|| beeft Hem verfmaad en turn vefte alba, & re-** befpot, en Hem een wit fflifit ad Pilatum Et{| Kleed aangedaan heb. fafti fum amiciHero-H bende, zond hy Hem wedes 6c Piiatus in ipfa|| &r ^ p//^ ^ die: nam antea mimici ** dien zelfden dag zyn Heerant ad invicem.. || r.ódes en Pilatus vrien-
* * i<?» geworden: want, zy waren te- vóór en vyan-
*i? den tegen elkander en.
WAnncer de Apoftel Philippus, Nathanaë! dien oprechten Israëliet, eenmaal ontmoette, iprak hy tegen hem : (aj Wy hebben Dengeenen gevonden van Welken Moizes en de Propheeten gefproken hebben, Jezus van Ndzareth, %feVbs Zoone. Op deeze woorden hernam Nathanaël: Kan ervan hazaretb iets Goeds zyn? Hetgeene Nathanaël hier aangaande de Stad Ndzareth ontwierp mag ook wel aangaande de Hoven der Koningen bevraagt worden Daar vindt men Grootsheid,Pracht Rykdom en Heerlykheid, met één woord,alles wat
men
f» Joan. 1. 45, 46".



Lyden van Jezus-Christus. 153
oien zoude kunnen bedenken. Maar» men vindt 'er ook Godloosheid, en allerhande boozen Bedryven; zodat men van de Hoven der Koningen, even als van Nazareth, vraagen mag : kan 'er van deeze iets goeds koomen? Van deqze mag men, even g-lyk Abraham van 'c Hof van den Koning Abimelech, twyffelende zeggen : (d) Misfchien is de Vreeze Gods op deeze plaatfe niet.
Het is waar; 'er zyn wel vroome Koningen ge-, weeft, die hun Hof van fchreeuwende Zonden, en verregaande Godloosheid, gezuiverd hebben ; hiervan ftrekt David ten bewyze, daar Hy zegt: (&) Die Hoovaardy bedryft, zal binnen myn Huis met woonen. Die eenen onbevhkten Weg wandelde, was mm Dienaar. Die onrecht [prak, had onder myne ooien oeene voorfpoed. 's Morgens doodde ik alle Godhozen der Aarde: om zo alle Kwaaddoenders uit-terooijen uit de Stad des Heeren.. Ja, men leeft van Godlooze Hoven en Koningen, dat dezelve nochtans vroome en Godvreezende Mannen huisvesteden In het Godloos Hof van Jeroboam vond men eenen deugdzaamen Jongeling Abia, in welken (c) iets goeds van den Heere God van Israël gevonden is. Aan het Hof van Achab, die als verkoft was om kwaad te doen yond men nog eenen vroomen {d) Abdias , welke zeer Godvreezend was; ja, aan het Hof van den Keizer Nero , alwaar alle boosheid tot den hoogden top gevoerd wierd; een Hof dat door alle Eeuwen vervloekt zal worden; m dit Hof, wierden echter nog braave en vroome Christenen gevonden van welke Paulus gewag maakt, daar hy elders zegt: (e) alle de Heiligen, die van bet Huis des Keizers zyn, groeten U.
(a) Gen. 20. ii, (b) Pfal. 100. 6. 7. 8. t»3.Reg. 13. H< \4 3e iS. 3- 00 Phmp- 4K 5



145 Zestigste Meditatie op het
Gelyk dan de Godloosheid in deeze zo even gei melde Hoven huisvestede , alzo heerfchte dëBoos heid niet minder in het Hof van Heródes , alwaar Moord, Bloedfchande, Spot, en Smaad, tegen de Rechtvaardigen aangrimden. Dit zien wy duidelyk in onze opgenomene Test - woorden , waarin onze lydende Heiland , die by uitneemendheid Rechtvaardig genaamd wordt, door Heródes en zyn Henzo door woorden als daaden, op 't-zeerft befpot en verfmaadt wordt. Wat ysfelyke befchouwinaen opent dit Hof voor het oog onzer befpiegelingen • Wat nieuwe tormenten voor het lydend harte van onzen Heiland ! welke nieuwe fmerten voor eene reeds-afgefolterde Ziele!
De geduldige Job, die tot s'Heilands vóórbeeld gefteld was, nep eenmaal tot zyne vrienden al zuchtende uit: f» Hoe lange zult gy - lieden myne Ziele pyntgen, en my door uw ge/nap afmatten?' Gy doet my fchande aan, en gy fchaamt Uniet my te verdrukken. Gy ftaat tegen my op, en trekt uw keivys tat mynen fmaadelykcn Staat. Op gelyk e wyze was het met onzen lydenden Heiland geleegen Immers wanneer de Joodfche Raad zag, dat de Heiland' alle de Vraagen van Heródes onbeantwoord liet begonnen zy op nieuw door laage en lafhartige vraagftukken op Hem aantedringen , en met zynen fmaadelyken Staat op eene ftoutere en verwoedere wyze te fpotten; want, gelyk Lukas aantekent: (&) d'Overprieflers en Schriftgeleerden waren Hem hef tiglyk hefchuldigenden.
Waarmede zy Hem befchuldigden, of wat booze Hukken zy Hem te laste lagen , verzwygt d'Evangelift. Buyten twyffel tichtteden zy Hem dezelfde ftukken aan , waarmede zy Hem te vooren by Pilatus
Ca) Job. 19. 2. 3. 5. (J>) Luk. 23. 10.



Lyden van Jeztjs-Christus. 155.
latus befchuidigd hadden, alles tegen Hem uufpuuwende wat men bedenken of verzinnen kon, en hetgeene Satan, (d) de Vader der Logenen, hen ingaf"' By de befchuldiginge van oproer en muuerye, zullen zy die varf kerterye genoegd hebben, ako Heródes den Joodfchen Godsdienft was toegedaan , en waarain Pilatus zich niet zoude geftoord heb* ben. Zy zullen ook met alle magt opgeworpen hebben, wat fchade deeze Man in het gebied van Heródes veroorzaakt heeft; hoe dat dikmaals (b) eene groote fchaare van GWWén hem gevolgd i* ,die daardoor tot lediggang en een lui Leven geraakt waren , het huishouden en hun beroep hadden laaten vaaren, en, om Herodes tot wraak aan - te - zetten , zullen zy hem vóórgehouden hebben , dat Jezus hem voor een (V) Vos uitgefcholden had; dat Hy een Bloed-verwant van Joannes den Dooper was; hier-by zullen zy hem met die Eer-zucht getikkeld hebben, dat Hy zich een' onftervelyken naam zoude maaken, indien hy Jezus, die Pest van Staat en Kerke, van kant poogde te maaken
Dit deeden zy heftiglyk,met grootenernft ,enop de venynigfte wyze , met een fterk gefchreeuw en een' geweldigen aandrang ö Gruwelyke onbefcbaamdheid! Zy waren reeds yoor Pilatus van Logenen overtuigd , en in alle hunne Lasteringen te kort gefchooten Pilatus had den Heiland van alle misdaaden vry - gefproken, zeggende : (d) Ik vind seenfcbuld tn deezen Menfch; en echter zyn zy zo onbefchaamd , dat zy wederom mer hunne oude Lasteringen voor Heródes durven verfchynen, vervullende aldus de fpreuke van Salomom, alwaar Hy zegt; (e)Een Godloos Menfch verhardt onbefcbaam-
(a) Joan. 8. 44. (?) Mark. 3. 7- (0 ^uk. T3- 32-



156 Zestigste Meditatie op het
delyk zyn gezicht. Maar, gelyk de Heiland Heródes geen antwoord gaf, alzo zweeg Hy ook op de befchuldigingen van den Joodfchen Raad; want,Jezus, die meer dan ééns getoond had,dat Hy de'f» gedachten der Schriftgeleerden en Pharizéën kennende was, wist hier ook, wat 'er in den Geeft en 't harte van Heródes omging, namelyk, dat Hy zich, de befchuldigingen der Overpriefteren en Schriftgeleerden weinig aantrok, befchuldigingen, niet-alleen van bewyzen ontbloot, maar ook ftrydig met het denkbeeld, dat Heródes van Jezus opvattede dien Hy als een'Menfch, onbekwaam tot groote' onderneemingen aanzag. Daaróm ook, toen hy (b) Jezus iveder-zond tot Pilatus, fprak, noch deed hy niets dat te kennen gaf, dat Hy Jezus voor een gevaarlyk' Menfch aanzag , wiens aanflagen waare of valfche , eenige ongeruftheid aan den Stadhouder konden of moeiten baaren. Onze Heiland had gefproken, ftaande vóór den Joodfchen Raad , (c) hy den leevenden God bezwooren zynde : Hy had (d) Pilatus meer dan ééns geantwoordmaar,Hy weigerde zyn antwoord aan de fchyn-heihgheid, aan de listigheid, aan de nieuws-gierigheid, en aan hem, die Tékenen zonder noodzaakt, lykheid begeerde. Door deeze ftilzwygendheid vervulde Hy,ten opzichte van Heródes en zyn gantfeh Hof, hetgeene Hy by de Jooden, by eene andere gelegenheid , had gefproken: (e) Tot een Oordeel ben Ik tn de Waereld gekoomen, opdat degeenen die niet zien , zouden zien ; en die zien, zouden blind voorden.
Heródes nu op zyne ontelbaare Vraagen geen antwoord krygende, en hierdoor zyn'aanzienelyken Per-
foon
0»)Mat. i« 24. 25 (^)Luk. 23. 11. <V)M«. 25. fa. 64. 00Joan. x8. 34. 36. z7. (e) j0an. 9. l% 0 4'



LydèN van Jéztjs-Christüs. 157
footi beleedigd achtende, liet hy nu ook Jezus zyne ongenade en toorn gevoelen, en (a) heeft Hem met zyn Heir verfmaad, befpot, en Hem een wit kleed aangedaan. Hy heeft Hem op éene ongemeene wyze fchimpelyk'en fpottelyk behandeld, gelyk die twee woorden verfmaad en befpot, myns dunkens beduiden zodat hy Hem ook met woorden zo-wel befpot' heeft, als met daaden. Schimp-woorden en fcheld-naamen zyn hier als eene Donderbui op het hoofd' van onzen lydenden Jezus nedergeftort; hy heeft Hem veracht als een' armen Bloed, die by het Gemeen wel eenigen ingang vond; maar by verftandige Luiden, by het Hof, niet een enkel woord dorft uitèn ; zy hielden Hem als een gek of fimpel Menfch: zy achtteden Hem als niets. Hy, (b) in wien 'alle de fchatten der Wysheid verborgen zyn, wordt, bier als een' Dwaas gehandelt : de waare David wierd hier het Voorwerp van fmaadheid en fpotteryën, terwyl Hy (c) van God voor ons geworden is J'/ysheid en verlosfing. David wierd weleer van den Philiftynfchen Koning Achis als een' Uitzinnigen aangezien, daar echter zyne voorgewende gekheid eene verftandige daad was , waardoor hy zyn Leven bentel. Ui) Achis zeidde tot zyne Knechten : gy hebt wel «ezien dat die Menfch gek was, waarom hebt ffy hem by my gebragt ? 't Geene Achis aan zyne Dienaaren zeidde, heeft Heródes, door de werken, tot de Jooden gefproken , die Jezus tot hem geleid hadden; dus fchynt hy als verwonderd, dat zy hunne onverftandigheid in het vervolgen van Jezus niet bemerkt hebben. Door zyn fpotten met Jezus was het, als of hy, met Achis, tot de Jooden zeidde : (e) hebben wy geen Gekken genoeg, dat gy Deezen hier
bin-
(a) Luk. 23. 11. Cb) Kol. 2. 3. CO »• Kor' »« ftf •e Cd) 1. Reg. 21. 14. (0 15.



is s . Zestigste Meditatie cp het
Mimen hebt gebragtï Deeze verachting of befoot ring wierd Jezus niet-alleen door Iler'ódes maar ook door zynHeir aangedaan, gelyk de woorden van dEvanaehft luiden; dat is: door zyne voor naamfte Legerhoofden en Hovelingen ; hier gold het fpreekwoord : zo als de Koning is zo js v Volk: hier wierd de fpreuke van Salomon beveftïet • ia) Een Vorft aiegaarne logentaal aanhoort < zal met als Godlooze Dienaars .hebben; en aldus wierd hier vervuld , hetgeene David in denPerfoon vanonzen Heiland betuigt : (b) Ik ben een Worm , en geen Menfch, een fpot der Menfchen, en defmaad des Volks, *
Madar dan Heródes, en zyne Hovelingen Hem met woorden, en ook mogelyk met verachtelyke gebaarcn hadden befpot, heeft hy om zyne fpottenue gedachten , die hy aangaande Jezus voedde nader te uiten (O Hem een wit Kleed aangedaan. De Guekfche Text zegt : een blinkend Kl-ed. Een wit blinkend Kleed, was van ouds een Koninglyfc Cir-iaad,.. gelyk blykt Genelis 41. 42 , en in JSoek Estber, alwaar (d) Mardocbèus metKoningh. ke Keederen pronkte, van hemel-blaauwe en witte Koicm: (cjEufebius meldt ook dat deKonin* Heródes Agnppa toen hy van d'Engel gefiagen wierd, een wit blinkend Kleed aan had. Dit was ook in gebru.k met-alleen byèe EgyptenaarenenPerfiaanen z maar ook by de Romeinen, gelyk Hofman in zyn \A oordenboek aantekent: By de Romeinen waren m zonderling in 't Wit gekleed, alle degeenen.' die naar Eer-Ampten dongen; hierom, gelvk Cafaubonus aantekent, (f) toen Pompejus witte ge-
kryt-
[ 00 Prov. 29. 12. (b) pfal, 2I- . ,. . . (ƒ) Calaub. exgrcit. 16. parag. 73. in Sueton. £f. C.79.



Lyden van Jezus-Christus. 159
"krytte Windfels aan zyne Beenen droeg , begreepen de Romeinen daar-uit, dat hy naar het Ryk ftondt. De-zulken pleegen ook witte Rokken te draagen : hiervan is de naam ook af komftig van Candidatus, betékenende Witgekleeden ofWit-Kokhen. Dewyl nu de Heiland, volgens de aanklagten der Overpriefteren , en Schriftgeleerden, zich voor een' Koning had uitgegeeven, zo liet Heródes een oud afgelegd wit Kleed verzorgen , en Jezus daarmede omhangen, om Hem dus als een' ydelen en gewaanden Koning , die naar den Koninglyken Eer-tytel gefiaan had, openlyk ten toon te ftellen, te befpotten, en te belagchen : dus mocht de Heiland hier wel met den Propheet uitroepen : (a) ik ben den geheelen dag tot een lach-Jpel gevjorden ; yderSèn dryft den fpot met my. Deeze handel van Heródes moet den Heiland tot eene buiten-gemeene fmert geftrekt hebben; want,in de verdruktheid ber fpot en uitgelagchen te worden, is byna onverdraage]y k; daaróm was de Les van den wyzen Prediker: (£) Lach niet met iemand die in de bitterheid zyner Zie1c is»
Heródes zich dan verbeeldende, dat hy nu Jezus dóór en dóór had leeren kennen, heeft hy zich toeeeiuichd van nu alles doorgrond te hebben, 't geen het Gemeen, zonder onderzoek,ligt zoude geloofd hebben: all' wat hy gehoord had van de Tékenen en Wonderen, die Jezus verricht had, merkte hy aan als verdichtfelen. (c) Zyne Godlyke Leere waarover deMenfchen verbaasdfionden, was zyns dunkens d'oplettendheid van verftandige Lieden niet waardig. Zyne Vrees wegens den Moord aan Joannes den Dooper begaan, verdween, en zynen Moed, van met
Je-
Jerem. 20. 7. (*) Eccle. 7.
(f) Mark. 1. aa.



2ö*o Zestigste Meditatie oi» bet
Jezus te fpotten, nu genoeg gekoeld hebbende (a\ zond hy Hem, met dit ImaadeJyk Kleed omhangen Vfefö <ot Pilatus. Hy wilde ]ezüs niet oordeelen' aangezien hy geene fchuld, des Doods waardig in' Hem vond : Hy wilde Hem ook niet vry-laaten ,'om de vriend.fchap der Jooden niet te verliezen, maar intewmnen, handelende als'Fclix, die, (b)den7oo#8 Viïtteüde believen, Paalüs gevangen liet Naar allen fchyn heeft Hy Pilatus met dit Schouw-fpel willen vermaaken, en mogélyk Hem laaten berichten :ik heb deezen ingebeelden Koning onderzocht, én mets Koninglyks of eerwaardigs in Hem ontmoet. Noch gy , noch de Keizer , noch ik , behoeven eenigen kommer jegens Hem op-te-vatten; deeze Dwaas is niets anders waardig dan befpot te worden : dies heb ik deezen Mede-dinger naar de Krcone met een wit Kleed vercierd : Hy vertoont nu eene recht-Koninglyke gedaante. In dien Godloozen handel fchepte Heródes zulk-eén vermaak,dat hy van die uure af, zynen HaaLtegen Pilatus in Vriendïchap veranderde. Immers, zegt d' Evangélift: f>) op dien zei/Jen dag zyn Heródes en Pilatus vrienden geworden .-want, zy waren te-voor en vyanden te<*en dk'dnderen. ü
Eene vyandfehap, naar alle waarfchynelykheid ontftaan , omdat (d) Pilatus fommige Galiléërs Onderdaanen van Heródes , terwvl zy met hunne jjfeïandeh bézig waren, had laaten ombrengen waar- door het Recht van Heródes gefchonden was. Dewyl dan Pilatus den Heiland , als een' vermeenden Ga!i'eeer,en dief» uit het gebied van Heródes was tot Heródes gefonden had, en Hem daardoor in zyn Rechts-gebied over Galiléën fcheen te erkennen y
00 Luk. 23. ir. (b) Aft. 24. 27." fcj Luk. 23. 1:. w 13.1. CO 33. 7.



Lyden vanJezus-Ciiristus. \6t
nen,zo lag Heródes zyn misnoegen en opgevattenen haat ter-néder. Echter was het het oogmerk van Pilatus niet geweeft, om juift Heródes vriendfchap, door dit heen-zenden van Jezus, te erlangen, maar flechts om zich van dit moeijelyk rechts-geding met eere te ontdoen :door dit toeval, echter, wierden zy verzoend, en verëenigden zy zich om Jezus te vervolgen. Dit zien wy duidelyk uit het Gebed, hetwelk Petrus en Joannes, met hun Volk, tot God verheften, zeggenden : (iï) Heere! gy zyt 't die door den Heiligen-Geeft, door den mond van onzen Vader David, Uwen Dienaar, gezegd hebt: Waarom hebben de Heidenen gewoed, en de Volken ydele dingen voorgenoomen ? De Koningen der Aarde zyn opgeftaan, en de Vorften zyn t'zaamen-gekoomen , tegen den Heere en tegen zynen Gezalfden. Want, in waarheid, Heródes en Pontius- Pilatus zyn met de Heidenen en 't Volk van Isra'él t'zaamcn-gekoomen tegen Uw Heilig Kind Jezus, dien gy gezalfd hebt.
Deeze booze verëeniging had David reeds Eeuwen te-vóóren voorzegd. De twee Volken, Jooden en Heidenen, wierden door de twee Hoofden, Heródes en Pilatus, verbeeld, welken ook deel namen aan dezelfde boosheid en onrechtvaardigheid. Zy waren Vyanden, en verdeeld door den Godsdienft, maar hebben zich t'zaamen in dezelfde misdaad verëenigd. Echter zyn deeze twee Volken , die eerft zo groote Vyanden waren, t'zaamen verëenigd (b) door het Bloed van Chriftus , dat zy geftort hadden ; dus heeft Hy ze beiden één gemaakt, en den midden-muur, die hen van-één fcheidde, (je weeten de Vyandfchappen,) in zyn vleefch breekende, en heeft ze beiden, in één lichaam, Gode,door het kruis, verzoend. Deeze twee Volken, Tooden en Heidenen, die Jezus gekruifl
heb-
f» Aft. 4. 24. tot 27. (O Ephez, 2. 13. i4« III. Deel. L



162 Zestigste Meditatie op het
hebben, hebben dan toegebragt, om den middenmuur der affcheidinge te breeken door denKruis-dood die zy Jezus hebben aangedaan ; die (a) den Vréde heep koomen verkondigen, zo aan de Heidenen dia verre, als aan de Jooden , die naby waren. Maar echter zyn de twee Hoofden, Heródes en Pilatus' van die Vréde niet deelachtig geweeft. Beiden zyn ze om de t zaamenfpanninge, tegen den ZooneGods m dit Leven geftraft, en doorCajus beiden afgezet' en in balhngfchap gezonden , in één en het- zelfde Land, in twee naby-gelégene Steden , Hechts zes Uuren van elkandere liggende, (é) Heródes te Lions, en Pilatus te Vienne, alwaar hy ook,(V)in zo. veele rampen flor tte, dat by, uit wanboope, de handen aan zich-zeiven floeg, en zyn eigen Beul wierd, gelyk Eufcbius meldt. Aldus heeft de Godlyke voorzieni-. heid, hen beiden in de ftraffe verëenigd, gelyk zv verëenigd waren geweeft in dezelfde misdaad. Hun einde heeft dan beantwoord aan de woorden van den Propheet: (d) Die den Meejier over hen fpeeldc ts omgekoomen; de Befpot ter is aan zyn einde gekoo. men; en allen die waakten om onrecht te plee<ren zyn uitgerooid. r ö *
Wv hebben dan gehoord, hoe de Zaligmaaker door Herodes en zyne Hovelingen is befpot geworden. Hy heeft om onzent wille zulks geleeden om te boeten voor (e) uw roemzucht die niet goed ts, om uwe eigene dwaaze wysheid, om te voldoen voor uwe geweldige drift en zucht naar de achtmge der Waereld. Hy heeft geboet voor U (f) die wys zyt in uwe oogen, cn by U-zeiven verftan. dig, en geneigd zyt om U over de voortreffelyke
gaaf/a) Ephez 2 17 (b) Jofdph. Lib. 18. Antiq. Cap. 14. (OEuféb. Lib. 2. Cap. 7. P. M. j 1. <V) ifar op/20.4 CO 1. Kor. 5. 6. (f) Ifaï. 5. m. - *



V
Lyden van Jesus-Christtjs. 163
gaaven Gods, (a) als of gy dezelve niet ontvangen had, te verhovaardigen : Hy heeft voldaan, omdat ev ommy van de woorden van den Apoftel.Tacobus
te bedienen, KJ>) u vervcji »» den, over uwe geeftigheid, geboorte, Eer-Ampten, rykdommen,pracht van kleederen,en andere c.eraaden, waarmede gy U opciert: alle-welke verheffing ondeugend is. Ook heeft Hy geboet voor onze drift . waardoor wy CO de vnendfchap deezer Waereld, die eene vyandfchap Gods is, met het Chnften Leven trachten te paaren. Voor alle deeze en dergelyke Zonden heeft Hy deeze verfmaadinge willen iyden. Daarenboven heeft Hy door zyne fpotlydinge willen boeten voor onze fpot-fmaadfchimp-woorden en daaden , waardoor wy onzen even-Menfch nadeel en fmerten aandoen. Hy heetc zich dan ook, ter verfmaadinge, met een wit Kleed laaten omhangen, om ons het witte Kleed, dat wy in den Doop ontvangen, en door de Zonden bevlekt en verlooren hadden, weder te verwerven, en om ons, gelyk de woorden van Ifaias luiden, te bekleeden Qd) met de Kleederen der Zaligheid, en het Gewaad der Rechtvaardigheid omtehangen. _
Schoon Heródes met de aantrekkmge van d;t witte Kleed, niets anders bedoelde, dan zyne fpot-en fmaadluft te voldoen , heeft hy echter hierdoor getuigenisfe gegeeven van de Koninglyke Waardigheid van onzen Heiland, 't Was hier met hem als met Katphas geleegen, die, fchoon onweetende,(e)gepropheteerd had , dat Jezus zoude fterven voor het Kolk - op gelyke wyze heeft Heródes, fchoon hy zulks niet beoogde , Hem echter als een' Koning doen aanzien, dewyl hy Hem met een Koninglyk
Ge-
f» 1. Kor. 4. 7. CO Jakob- 4- 16. CO 4- 4«
(d) Ifaï. 61. 10. CO J°anL 2



164 Zestigste Meditatie op het
Gewaad bekleedde: daarom zeidde de Propheet Zacharias van Hem: f» Ziet .'Uw Koning zal tot Ukoomen ; Hy is arm. Ziet hier dan Uwen Koning bekleed met een wit Koninglyk Kleed, om ons ten geenen dage tot Q) Koningen voor God Zynen Vader te verheffen.
Gelyk de Priefters van ouds in het wit moeiten gekleed zyn , inzonderheid de Hoogepriefter, op den groten Verzoen-Dag, als hy in het Heilige der Heiligen moeft ingaan; alzo moeft ook onze Heiland, die in der Eeuwigheid Priefter was naar de orde van Melchifedech , op den grooten Verzoen-Dag van de geheele Waereld, ter vervullinge der fchaduwen, met een wit Kleed omhangen zyn, om hierdoor te toonen , datHy het waare Tegen-Beeld van alle de Priefteren was , Cc) en de éénige Hoogepriefler over het Huis Gods, die (d) door zyn eigen Bloed^ éénmaal ingegaan in het Heiligdom , eene eeuwige verlosfinge heeft te wege gebragt.
De witte Koleur ftrekt ook tot een zinnebeeld van Onfchuld : dus gaf dan het witte Kleed, dat Heródes Jezus aandeed, getuigenisfe, dat Hy, om de woorden van Paulus te ontleenen, (e) heilig, onnozel , onhefmet , afgezonderd van de Zondaaren was. Hierom dan heeft Hy zich met dit witte Kleed laaten bekleeden , om (ƒ) ons gemoed te zutveren van de doode Werken der Zonden, en om (g) zich eene heerlyke Kerke te bereiden, die geen vlek of rimpel, of iets desgelyks hebbe, maar die heilig en onbevlekt zy. De Bruid kende ook haaren Bruidegom aan dit witte Kleed; des zy van Hem zegt : (£) Myn Beminde is blank en bloozende,
on-
f>) Zachar. 9. 9. (Z>) Apocal. 1. 6. (V) Heb. 10. 21.
^ " 9' CO 7. 26. Cn O» IA.
U)EPheZ.5.27. (Vcant.5. 10. U) *'4



Lyden van Jezus-Christus. i6$
onder duizend uitgeleezen. Blank was Hy wegens zyne zuiverheid en onfchuld, en bloozend wegens zyn dierbaar Bloed , dat Hy voor ons vergooten heeft. Moogelyk zinfpeek hier de Bruid, wanneer zy haaren Bruidegom blank noemt, op het witte Kleed , dat Heródes Hem heeft aangedaan. Dit wit Kleed was ook een zinnebeeld van dat Kleed der Hemelfche Heerlykheid, met hetwelk Hy, naa zyn Lyden, zoude uitgedofcht zyn, gelyk Hy ook zelfs aan de Emmaus-gangers te kennen gaf, zeggende : O) Moeft de Cbriftus deeze dingen niet lyden , en alzo ingaan in zyne Heerlykheid ? Daarenboven moeten wy hier-by aanmerken , dat, toen onze Heiland zich op Thabor bevond, en (F) Moizes en Fdias met Hem van Zynen uitgang te Jerufalem fpraken, Hy aldaar,ter eener afbeeldinge der Heerlykheid, die Hy aanvaarden zou. van gedaante veranderde, en dat Zyne Kleederen wit en blinkende wierden. Hy heeft dan het Hemelryk door Zyn Bloed voor ons gekoft, en is daar-heenen getoogen ten onzen nutte, om aldaar (c)Plaatfe voor ons te bereiden, om ons, als Hy zal wederkeeren, tot Zich te ncemen, opdat wy ook moogen zyn daar Hv is.
Het witte Kleed, dat men den Heiland aantrok, gaf ook de zuiverheid en onbevlektheid Zyner rechtvaardigheid te kennen , (d) opdat ons door Hem de rechtvaardigheid Gods zoude geworden , en wy daarmede bekleed zouden worden. Hierdoor heeft onze Heiland het zwarte Kleed der Zonden , waarmede wy bekleed waren, ons uitgetrokken, en een nieuw, (<?) in het Bloed van Hem witgereinigd, wedergegeeven. Hy heeft met ons geö ö han-
(*)Luk. 24. 36. (*) 9- 29- 30.3i« COJoaH- j4» 2- 3.
Cd) 2. Kor. 5. 2. (O Apocal. 7. 14.
L 3



ï66 Zestigste Meditatie or het
handeld als met den Hoogepriefter Jezus, van welken de Propheet Zacharias zegt, dat men (a) hem zyne bevlekte Kleederen en zyne ongerechtigheid zou wechneemen , en men hem reine wis fel» Kleederen zou aandoen: aldus heeft Hy dan den Geloovigen, Zyne Kerke, Zyne Bruid,(b) gegeeven, dat zy zich bekleede metfyn Lynwaad,wit en helder-blinkend: want, dit fyn Lynwaad zyn de rechtvaardigmaa* hingen der Heiligen. Het witte Kleed dan , dat Heródes Jezus omhing, was een af beeldfel van Zyne Gerechtigheid en van de Heiligmaakinee van den Geeft van God.
De witte Koleur is daarenboven ook een af beeldfel van Vréde ; want, zo-ras Jezus met een wit Kleed voor Pilatus verfcheen, zyn Heródes en Pilatus Vrienden geworden , en dus hebben deeze Twee,die te-vooren Vyanden waren, den Vréde tezaamen geflooten. Bragt dan Jezus, met zyn wit Kleed omhangen , gelegenheid tot Vréde rusfchen twee Godloozen aan, hoe veel te-meer is Hy dan Vréde tusfchen God en de Geloovigen, die, gelyk Paulus zich uitdrukt , (c) gerechtvaardigd zynde uit het Geloove, Vréde hebben met God, door onzen Heere Jezus-Cbriftus: aldus heeft dan onze lydende Jezus, omhangen met het wit Kleed, den te verWervenen Vréde afgebeeld , die Hy ook aan het Kruis volkoomelyk heeft bezorgd ; daaróm zeidde Paulus : (d) Hy heeft bevrédigd door het Bloed zyns Kr uts, zo hetgeene op d'Aar de, als hetgeene in de Hemelen is. Op deeze wyze wierd de Schepper van Hemel en Aarde ons tot Vriend, Jezus ons tot een Zaligmaaker, de H. Geeft tot een Vertroofler: op deeze wyze wierden de deuren des Hemels, zolang
O) Zachar. 3. 4, (J) Apocal. 19. 18.-
(e) Kom. 5. 1. (d) Kol. 1. 20.



Lyden van Jezus-Christus. 167
lang door de Vyandfchap tusfchen God en Menfchen geflooten, voor ons geopend, en dus kunnen wy
nu , (a) met betrouwen gaan tot den Throon der Genade.
Witte Kleederen, eindelyk, wierden in Triomphen van de Romeinen gebruikt: dus was het witte Kleed van den Heiland een afbeeldfel van Zyne kort-tevolgene overwinninge. Aldus heeft Hy dan, aan het' Kruis gehegt zynde, (b) de Prieflerdommen en Magt en ontwapend, en die openlyk ten toon gefield, door Zich-zeiven over ben zegepraaiende Ten blyke deezer Zegepraalinge, verfcheenen de Engelen by Zyn Hemelvaart in (c) witte Kleederen: aldus dan moogen wy hoopen en verwachten.dat wy ook eens over de Helle, den Dood en de Zonden zullen zegepraalen, en, met Paulus, zullen konnen uitroepen : (d) Gode zy dank, die ons d'Overwinninge gegeeven heeft .door onzen Heere Jezus-Christus! Dan zal Jezus ons ook , als Zyne gunftelingen, en gezellen Zyner zegepraalinge, (Y) bekleed met witte lange Kleederen, en met Palm-Takken in onze handen, met d'Ouderlingen doen uitgalmen : (ƒ) Zégen-Lof, Heerlykheid, Wysheid, Dankzegging, Eere, Magt en Sterkte, zy onzen God in alle Eeuwigheid. Amen.
GEBED.
Befpotte, gefmaadde Jezus! Wy verliezen onszeiven hoe dieper onze befpiegeling het Treur-Tooneel van Uw bitter Lyden intreedt. Niets doet 'er zich voor ons médelydendoogop.daneenefmertelyke verwisfeling, waar de eene pynelyke aandoening
plaats
(dj Heb. 4. 16. (F) Kol. a. 15. (c) Aft. 1. 10.
00 1. Kor. 15. 57. CO Apocal. 7. 9. C/0 12.
L 4



i68 Zestigste Meditatie op het
plaats maakt voor de andere. Pilatus, overtuigd van Uwe onfchuld, zendt U naar Heródes Heró des door Uwe welfpreekende ftilzwygendheid verftomd trekt U een Smaad-Kleed aan, om Uwe Opperkomnglyke Majefteit by Pilatus ten fpot te doen ftrekken. r
Lydende Jezus J hoe veele fmaadheden en befpottmgen lydt Uwe Ziel niet, om te boeten voor de verfmaadingen die wy-allen, in Adam, Uwen Hemelfchen Vader hebben aangedaan ! Hoe zyt Gv thans, meer dan ooit, voor onze weenende oogen een deernis-waardig Schouw-fpél geworden ' Ach» mogte deeze fmaadelyke vertooning ons onze dierbaare erkentenis herinneren! Ja, lydende, gefmaadde Jezus! Ja, wy erkennen het.. . Wy hebben het Kleed der oirfprongelyke Onnozelheid vry willig uitgetrokken, terwyl Gy, om voor onze wederfpanmnge ondankbaarheid te boeten, U het Kleed der verfmaadinge vrywillig liet aantrekken. De Vyandfchap , tusfchen Uwen HemeJfchen Vader en ons, door onze eigene fchuld , ontlfaan, wilde Gy, door dit Spot-Gewaad, in Vriendfchap yerkeeren. . Dit belyden wy. Maar, helaas! waar is onze dankbaarheid? waar onze wederliefde? Integendeel ; wy beantwoorden Uwe weldaad nog dagelyks met nieuwe befpottingen , met nieuwe verfmaadingen! Het Kleed der onnozelheid, ons door U in het Doop-Bad aangetrokken, word welhaaft door eene fnoode ondankbaarheid befmeurt. De aangeboodene Genadens, die Gy, als zo veele'nieuwe vriendfchappen, aan Uwe heilige Verbond-Zégelen hechtte, bezigen wy meermaalen als middelen tot nieuwe vyandfchappen en oorzaaken Uwer rechtvaardige Gramfchap. Als Heródes en PiJatus treeden wy met de Waereld in Vriendfchap, om U te haaten, en te befpotten. Genadige Jezus! Schaamte bedekt ons, terwyl de tong onze pligtmaatige
be-



Lyden van Jezus-Christus. 169
belydenis, uitftamelt. Ach! dat Uwe Genade en Barmhartigheid ons ter hulpe koome ! Spaar ons, daar wy onze fchuld voor U belyden ! Herfchep onze zondige, onze ondankbaare harten! Dat Uwe Genade ons, als zoveele verloorene Zoonen, die tot U wederkeeren, met den eerfle Tabbaard, met een nieuw Heil-Gewaad omkleede! dan zullen wy, onze begaane uitfpoorigheden fteeds indachtig, onszeiven befpotten, verwyten en haaten, om U-alléén onze Hulde, Dankzegginge, en Liefde, voor Tyd en Eeuwigheid toetewyden. Amen.
LS EEN-



i7o Een - en - zestigste Meditatie op het EEN - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE.
Luc. 23. 13. i4. i5. t6.
Pilatus autem convoca-*£Pifew dan t'zaamen-
tis pnncjpibus facer-^l geroepen hebbende, de
doturn, & magiftraci-|| Overpriefters , en de
bus & p lebe, dixit ad£| Hoofdmannen, en het
illos : obtulistus mihi|| Volk,heeft tot hen ge-
bunc hominem quafigg zegd: gy hebt my dee-
avertentum popu]um:|| zen Menfch gebragt,
& ecce ego coram vo g* */f '
bis mterrogans , nul-|* de : en ziet! Hem in
lam caufam inyeni ing uwe tegenwoordigheid
bomirn ifto ex bis in*g ondervraagende ,%ind
quibus eum accufatis.gg gcene fchuld in
Sed neque Heró|f dien Menfch, van bet-
des:nam rem.fi vos ad^ geene waarmede ™
lllum , & ecce nihil|| Hem befchuldigt. ^
dignum morte aétumgS Noch ook Heródes:
Clt~U , tt ™ant,ikhebUtotlIem
Emendatum ergo*>|. gezonden • en ziet ! illurn dimittam. ** Hem is niets gedaan des Doods waardig.
Ik zal Hem dan gekaftyd laaten gaan.
TIEt was eene God-fpraak des Heilands : Ca) JLJ. Niemand kan twee Heeren dienen:tweeHee ren , namelyk die eikanderen tegenftrydig zVn" Iemand kan anderzins wei twee, ja meerder Heeren
O) Mat. 6. 24.



Lyden van Jezus-Christus. 171
ren dienen, die malkanderen ondergefchikt zyn, en éénerlei Bevél geeven; gelyk d'Apoftel Petrus zegt: (a) Weeft alle Mcnfchelyke Overheid, om Gods wille, onderdaanig, V zy aan den Koning, als aan den Opperften: 't zy aan de Stadhouders, als van hem <rezonden , of aan veelen, die t'zaamen ééne Overheid uitmaaken. Dus kan ook iemand God tévens en de Overheid dienen, wanneer deeze niets beveelt hetgeene tegen God ftrydig is; wanneer de Keizer niets begeert, dan hetgeene des Keizers is, en Gode laat hetgeene Gods "is: dus zegt Petrus : rb) vree ft God, eert den Koning. Die dc Overheid dient, omdat het de wil van God is, dient God-zeiv' in die gehoorzaamheid.
Maar, wanneer twee Heeren malkanderen tegenftrydig zyn , en de Een zulke dingen gebiedt, die tegen het voordeel en de Eere van den anderen Heere ftryden , dan kan niemand twee Heeren tévens dienen. Hy kan ze beiden geen genoegen geeven , want, het is onmoogelyk dat het harte van den Menfch in évenwigt zyn zoude omtrent twee ftrydende Vóórwerpen ; immers, wanneer het-eene word hoog-geacht, word het-andere veracht ; en dus worden de woorden van den Heiland bewaarheidt: of CO hy zal den Eenen haaten en den Anderen liefhebben, of hy zal den Eenen verdraagen en den Anderen verfmaaden.
Doch, hetgeene de Heiland onmóógelyk verklaard had, zo'cht Pilatus móógelyk te maaken; want, hy wilde twee Heeren tévens dienen, de Gerechtigheid, en de Ongerechtigheid: Hy wilde hetRecht voldoen, en te-gelyk aan den Bloed-doriligen Joodfchen Raad genoegen geeven : dus was het met Pilatus geleegen,
(a) 1. Pet. 2. 13. 14- CO !• 3- %7'
(<•) Mat. ö. 24.



J72 Een - en - Zestigste Meditatie op het
gen gelyk de wyfte der Vorften zegt: r» die op verkeerds Wegen gaat, zal eens vallen. Pilatus fteunende op de fchranderheid zyns vernufts ver' beeldde zich den Weg van Rechtvaardigheid en Bil" lykheid te konnen houden, en ook, te-gelyk den Weg van Onrechtvaardigheid en Zelf-belang' den Weg, op welken men de getuigenisfe van een goed gewisfe kan behouden, en tévens ook den Weg od welken men de Vyanden der Deugd en Gerechtigheid mogte begunftigen. Maar, hoe jammerlyk vindt hv zich m deeze zyne dwaaze meeninge bedroogen' welkeen zwaare val doet hy, ten opzichse van den Wesr des Rechts en der Deugd ! Ziet hoe hy, in onze opgenoomene Text-woorden, zich toelegt, om den onfchuldigen Jezus los te laaten, en te-g'elyk den Godloozen Jooden poogt eenig genoegen te geeven met Hem te laaten geesfelen!
Hier wierd in Pilatus bewaarheid, hetgeene de Propheet Ifaias zeidde : (b) het zal zyn : %ie voor de ftemme der verfchrikkinge vlieden zal, zal in den kuil vallen, en wie zich uit den kuil gered zal hebben, zal van den ftrik gevangen worden Pila. tus dan , vreezende den onfchuldigen Heiland te" veröordeelen, als ook Hem los te laaten, aangezien hy beducht was, dat hy de gunft der Jooden zoude verhezen, trachtte zich van Jezus te ontflaan Dewyl de Jooden verklaard hadden, dat Jezus (c) h"t Volk beroer de, van Galiléën begonnen hebbende nam hy uit't woord Galiléën gelegenheid, om Jezus tot Herodes te zenden , als zynde de Vorft van dat Land : dus verheugde hy zich , dat hy op eene fchyn-eerlyke wyze zich van Jezus kon ontdoen. Hy had zich dan wel uit den kuil gered j maar viel
fchie-
(a) Prov. 28. 18. tb) Htt. 24. 18. (e) Luk. 23. 5.



Lyden van Jezus-Christus. 173
fchielyk in den ftrlk, dewyl (a) Heródes Hem weder tot Pilatus zond; zodat hy weder in de zelfde verlegenheid ftortte.
Een goed (b) Rechter moet met kracht d'Ongerechtigheden verbreeken, en het aan fchyn der Magtigen niet vreezen. Alles hangt dan in zulke gelegenheden af, van met gezach uitfpraak te doen:en aan Godloozen, die magtig zyn T geene hoope overig te laaten. Pilatus had hier de Lesfe van Salomon moeten opvolgen : (c) vrees niet voor de magt der Godloozen als zy U'aanvalt; immers, het was deeze Vrees , die Pilatus van den goeden Weg der Gerechtigheid dien hy ingeflaagen had, heeft doen afwyken. Pilatus dan den Heiland, tegen alle verwachtinge, tot zich terug gebragt ziende, treft hem zyne eerfte bekommering, kunnende van zyn gemoed niet verkrygen,om den onfchuldigen Jezus te veröordeelen. Doch, daar hy wilt dat d'Overpriefters en Schriftgeleerden (d) Hem uit nydigheid geleverd hadden, en dat hy van deeze geen' gunftigen uitllag te verwachten had, overwoog hyby zichzeiven, dat het gemeene Volk moogelyk rechtvaardiger zyn zoude, en Jezus vóórftaan : des roept hy (e) dan t'zaamen niet - alleen de Overpriefters, en de Hoofdmannen, maar ook het Volk; het-welk menigvuldige weldaaden van Hem ontvangen had, dewyl Hy (f) het Land was dóór-gegaan, ivèldoende, en allen geneezende die onder s''Duivels geweld waren. Dus was Hy by het Volk bekend door Zyne krachtige Leere , en Wonderdaaden. Meer dan ééns, (g) zochten zy Hem te dooden; maar dorlten niet i dewyl alV het Volk Hem aanhing. Pilatus
hoop-
(d) Luk. 23. 11. (#) Eccle. 7. 6: 00 Prov. 3. 25. (Y( Mat. 27. 18- CO Luk- 23. I3> {ƒ) Aft. 10. 38. fe) Luk. 19. 47. 48.



174 Een-en-Zestigste Meditatie op het
hoopte dan , dat, wanneer hy de onfchuld van Jezus aan het Volk zoude v'oorgefteld hebben, hy Hem dan, door de gunft des Volks, zoude hebben kunnen loslaaten. Waarfchynelyk zal hy het Volk gewenkt hebben , om zich wat van naby te begeeven , opdat het des-te-béter zoude konnen hooren wat hy hen te zeggen had.
Gy hebt my (fpreekt hy dan) f» deezen Menfch gebragt, als het Folk af keer en de: en ziet! Hem in uwe tegenwoordigheid ondervraagende ,vind ik s,eene fchuld in dien Menfch van hetgeene, waarmede <rv Hem befchuldigt. Hy fpreekt hen aan met de grootfte vriendelykheid en zachtmoedigheid , om ingang by hen te vinden, opdat hy dus,door hunne genegenheid, gelegenheid mogte erlangen , om eene onfchuldige Bloed-vergietinge te fluiten. Gy hebt my (zegt hy) deezen Menfch gebragt , als het Vtik af koerende, f» De Eeniggebooren Zoon, aie in den Schoot des Vaders is, en die als zodanig alléén met de oogen des Geloofs kan befchouwt worden, wierd hier van Pilatus flechts als een gering en veracht Menfch aangezien. Hy herhaalt hunne hoofd-befchuldiging en houdt hen vóór, hoe hy Jezus daarover ondervraagd heeft, niet-alleen in hunne tegenwoordigheid, buiten in 'tGerechte, ten aanhooren van allen,die zyneBefchuldigers zyn; maar ook (c) binnen in V Gerechthuis: dus (fpreekt hy verder,) zeg ik nog ééns, hetgeene ik zeidde, vóórdat g'y Hem naar Heródes had geleid : (d) ik vind geene fchuld in dien Menfch van hetgeene, waarmede gy Hem befchuldigt. Ik heb niets (wil hy zeggen) in Hem gevonden , dat naar oproer geiykt. Wel hoe dan, Pilatus, heeft Hy geene fchuld, waaróm
hebt
(d) Luk. 23. 14. (j) joan. 1. 18.
(O *8- 33. (<q 'Luk. 23. 4.



Lyden van Jezus-Christus. 175
hebt gy Hem dan niet ontflagen? waarom hebt gy Hem dan nog tot een' anderen Rechter gezonden ? waarom dan deeze Lasteraars,volgens hunne eigene Wet, niet geftraft? Deeze zegt duidelyk: wanneer men naa eene (a) naarjiigfte onderzoekinge bevonden zal hebben,dat iemand zynen broederbeloogenbeeft: dan zullen zy hem doen hetgeene hy zynen broeder meende te doen. Waarom handelt gy niet, gelyk Daniël, die (b) de twee Ouderlingen die eene valfcbe getuigenisfe gegeeven hadden, de zelfde ftraf deed ondergaan, die zy hunne evennaafle meenden aantedoen? waarom wankelt gy dan nu nog? meent gy deeze fteene harten door uwe ydele vóórftellingen te vermurwen, en tot billyker gedachten te brengen ? zulks beraamt eenen Rechter niet, wiens (c)Tbroon door de Rechtvaardigheid bevestigd wordt.
Gelyk Pilatus zich dan op zyn eigen onderzoek beroepen had, zo beriep hy zich verder op Heródes , als die óók in Jezus geene fchuld gevonden had, zeggende: (d) noch óók Heródes; want, ik heb U tot hem gezonden, en ziet! Hem is niets gedaan des Doods waardig. Pilatus wilde dan zeggen: ziet nu, Overpriefters, Hoofdmannen, en gy Volk der Joo ■ den , oordeelt zelve , of niet deezen Menfch behoorde vrygelaaten te worden : gy weet immers, dat het eenen Rechter betaamt, zo - we! den Onfchuldigen vry-te-fpreeken en te befchermen, als den Schuldigen te veröordeelen en te {haffen Salomon zegt immers : (e) die den Godloozen vryfpreekt; en die den Onnozelen veroordeelt, zyn beiden tegader afcryzelyk voor den Heere. Gy hebt Hem befchuidigd, dat Hy het Volk beroert, van Galiléën begonnen heb leende. Wie is hier beter van onderrecht dan He-
ró-
O) Deut. 19. 18. (£) Dan. 13. 61. (ó) Prov. 16. 12. {d) Luk. 23. 15. 00 Prov. 17. 15.



ij 6 Een-en-zestigste Meditatie op het
ródes?Gy verklaart ook, dat Hy zulks gedaan heeft dóór geheel Judéën, tot hier - toe in Jerufalem: wie weet dit béter dan ik ? Voert Hy den naam van Koning der Jooden, waaróm heeft dan deeze betichting aan Heródes, die daarvan den Tytel draagt, niet ernftig gefcheenen ? Indien deeze Vorft, uit dien hoofde, geen argwaan noch vreeze tegen Hem heeft opgevat, waaróm zoude ik dan meerder voor Hem vreezen en achterdocht voeden ? ik ftel zyn Vonnis vóór het Vonnis , dat gy van my vraagt. Heródes kan ook niet verdacht zyn , dewyl hy - zelv een Jood is , en uwen Godsdienft omhelft, en hy (a)de Gewoontens en de Gefchillen die onder de Jooden zyn, zeer- ivèl •meet: ook heb ik, ten gevalle van dien Menfch, met Heródes niet t'zaamen-gefpannen, dewyl wy Vyanden tegen elkiinderen zyn. Schoon ik LJgezegd had: (b) ik vind geene fchuld in deezen Menfch, heb ik Heródes hier niets van verwittigd, maar alles op zyn eigen onderzoek laaten berusten. Ik heb U tot hem gezonden, en daar is U-lieden de volle vryheid gelaaten, om Hem aldaar , zoveel en zo fterk gy wilde, te befchuldigen; en ziet! daar is Hem niets gedaan des Doods waardig. Hy heeft geen Dood-Vonnis over Hem geveld , noch Hem tot eenige ftraffe , als een' Dood-fchuldigen veroordeeld. Indien ik naar uwe eigene Gewoontensoordeelen moet, dan moefte ik Hem als vry en ontflagen aanmerken, aangezien het by U de gewoonte is, dat een Befchuldigde die uit uwe Vierfchaare treedt, in 't wit gekleed is, en als zuiver van misdaaden aangezien wordt, terwyl de Schuldigen in het zwart gekleed worden, 'tls waar; Heródes heeft Hem, door het witte Kleed befpot; maar, hierdoor heeft hy tévens ook met U gefpot, want, de befpotting van den Befchuldigden valt ook
op
O) Aft. 26. 3. Q>) Luk. 23. 4.



Lyden van Jezus-Chris tüs. 177
op zyne Befchuldigers. De misdaaden, die den Staat raakten daar gy zulk-een ophef van gemaakt hebt, heeft hy als eene dwaasheid zonder gevolg aangezien \ en door die fmaadelyke bekleedinge heeft Heródes genoegzaam openlyk verklaard, dat hy Hem voor een' al-te-eenvoudigen Bloed befchouwde, om Zich voor Koning optewerpen : en dus heeft hy Hem eerder het mededoogen , dan eenige ftraffe waardig geacht. Ziet hier dan d'Onozelheid van onzen lydenden ' Jezus door twee Rechters bevestigd. Immers, indien Ca) de getuigenis van twee Menjchen, gelyk Joannes zegt, waarachtig is, hoe-veel te-meerder blykt dan, uit den mond van twee Rechters, dat onze Jezus onfchuldig is ? Deeze getuigenis van Pilatus was ïntuffchen een groot en fchandelyk brandmerk voor de Joodfche Opperhoofden; want, dit was niet anders , dan hen in het aangezichte te verwyten dat zy valfche Getuigen , en onrechtvaardigen Betichters waren; dat zy door haat en nyd vervoert wierden; met één woord, dat zy'Lasteraars, en 'er alleen Qb) flechts .op uit waren om onnozel Bloed te vergte-
tQfl
Tot dus-verre had Pilatus zich deftig gekweeten; maar, thans begint hy zyne oude Romeinfche Deftigheid te verzaaken, en , om Salomon's woorden te gebruiken , (O in het Recht op den Perfoon te zien. Want, om de verbitterde gemoederen der Jooden niet ten eenemaale tegen-te-gaan , en om hunne eer en gezach nog eenigzins optehouden, zegt hy hen : (d) Ik zal Hem dan gekaflyd laaten gaan. Hy wil nier-mede zeggen : ik zal Hem geeslélen, en dan, met behoudenisfe van zyn Leven, los-laaten. Hy wil
Hem
Cd) Toan. 8- tfj C*) J«e«. 22. 17. Cc) Prov. 24. 23. (d) Luk. 23. i«.
III. Deel. M



178 Een-en-zestigste Meditatie or het
Hem dan de flxaf der Geesfelinge doen ondergaan niet als een Vóór-Bode van de aanfhande Kruisfiging; (want.naa de Geesfelinge wilde Pilatus Hem los-laaten) maar flechts als eene zachtere foort van ftraffe. Hy verbeeldde zich dat hy de Rechtzaake al wèi gehandhaafd hadde,indien hy onzen Heiland flechts van den Dood konde bevryden , fchoon Hy ook eene Geesfeling moeite ondergaan. Hoe wel heefc niet de wyfle der Vorften gezegd: (a) De Wenfcb van denGodloozen is, beul te hebben by den Allerboost en. Pilatus wilde den onfchuldigen Jezus laaten geesfeJen, en eene Hémel-tergende ongerechtigheid begaan , om den Jooden eenig genoegen te geeven, en hunne achtbaarheid, zoveel mogelyk was, te eerbiedigen. Had ooit de wvze Prédiker reden om uitteroepen : (b) ik heb de Godloosheid gezien in de Vierfchaare, en d'Ongerechtigheid in de plaatje der Gerechtigheid, het was hier, alwaar Pilatus onzen onnozelen Jezus wil laaten geesfelen, om de Godlooze Jooden te lief-koozen, en in hunne boosheid te ftyven.
Deeze gehoudene handel wys van Pilatus fchetst ons zulk-een' Menfch af, die gaerne twee Heejen wil d-enen , de Gerechtigheid, en de Ongerechtigheid, Jezus, en de Jooden, God, en de Waereld, Cc) eene vergaderinga van den hozen Vyand. Hoe zorgvuldig behooren wy niet te *;yn, om ons niet aan Pilatus gelykvormig te maaken .' De mond des HeiJands zegt ons, dat het onmoogelyk is, Cd) twee Heeren t'zaamen te dienen, en dat wy dus God en de Waereld niet te-gelyk kunnen ten dienfte ftaan. De liefde tot God, en de liefde tot de Waereld, dulden geene t'zaamen-wooning. Eerder zal het Wa-
tet
(a) Prov. 12. is. Q) Eccle. 3. 16. (O Apocal. 2. 9. (4) Mat. 6. 24.



Lyden van Jezus-Christus. 179
ter zich met het Vuur, en het Licht met deDuifternisfe zich verëenigen , dan God met de Waereld. God en de Waereld zyn twee Vyanden, die zich onderling onöphoudelyk tegen - ftrydig zyn. Dit tuigt d'Apoftel Jacobus : O) Weet gy niet, (zegt hy) dat de Vriendfchap deezer Waereld Vyandfchap r,iet God is'? Wie dan Vriend wil zyn van deeze. Waereld, die wordt Gods Vyand; Immers, d'eene Liefde fluit d'andere buiten: men kan niet te-gelyk Oost-, West-, Zuid», en Noord waards zien, zo - min als op den zelfden tyd naar het Waereldfch iEgypten, en naar het Hemelfch Kanaan reizen, (h) Wilt dan niet, (volgens de vermaaninge van Paulus,) deezer Waereld gelykvormig worden , maar vlugt derzelver bedorvenheid.
Het was de Leer van eenen Heidenfchen Plato, dat men om drie redenen eene plaatfe vlugten moet, ten eerfte, indien dezelve meerder fchade dan voordeel aanbrengt; ten tweede, indien het getal der Kwaaden grooter is dan dat der Goeden ; en, eindelyk, wanneer een Tyran het Opper-gebied voert. Soort - gelyke zaaken ; zyn 'er immers in de Waereld te vinden; want, de vcrmaakly kneden der Waereld zyn op 't laatft veel bitterer dan zy in 't begin zoet waren, 't Is met het zoet der Waereld geleegen als met (c) de lippen van eene Floer e, die eene druipende Hinig- raat zyn, en wier keel zachter is danOlie, maar wier einde bitter is als Alfem; en f'cherp als een twee-fnydend Zwaard, (d) Het lagchen van de Waereld is met droefheid gemengd, en haare vreugd met rouwe. Hieruit blykt dan , dat wy ons geen voordeel, maar wel grootere fchade bewerken , wanneer wy ons aan de Waereldfche
Men-
(a) Jak. 4. 4. (b) Rem. 12. 3.
(O Pwv. 5. 3. 4- (<0 '4- J3»
M 2



i So Een - en - zë stigste Meditatie op het
Menfchen gelykvormig maaken. Wat vrucht kan men trekken uit die zaaken, over welke men zich naderhand fchaamen moet? AH' wat in de Waereld is, is Hechts fchyn en fchaduwe : 't zyn alle dingen die fchielyk verdwynen: daarom zeidde deEvangélifl Joannes : (a) De Waereld gaat voorby, en ook haare begeerlykbeid.
Waar is 'er ook vreezelyker Tyran te vinden dan de Duivel, (£) de Bebeerfcber van de Waereld , gelyk Paulus hem noemt , en (Y) die een Menfchen-Moor der van den beginne af was denWelken wy, zoveel in ons vermoogen is, vlugten moeten. Wy moeten ons wachten van hem niet te naby te komen: Indien (d) David den Reuze Goliath van- naby ware genaderd, hy zoude hem met zyne handen verplet hebben ; maar , daar hy eenige fchreeden van hem afbleef, kon hy hem, met den Slinger, den Steen tot in zyn voorhoofd werpen,en hem aldus overwinnen. Indien wy dan de Waereld willen overwinnen , moeten wy dezelve niet naderen , maar van haar vlugten. De Waereld is vol van zondige gelegenheden; deeze moeten wy myden,willen wy niet door dezelve vervoerd worden: 't is hier, gelyk Sirach zegt: (e) die het Gevaar bemint, zal 'er in vergaan: hier gold de vermaa-"0 ning van Paulus: (f)gaat uit het midden van hen, enfeheid üaf, zegt de Heere, en raakt niet aan het geene onrein is. d'Apoftel Jacobus,- ons willende toonen hoe wy ons ten deezen opzichte te gedraagen hebben, zegt: (g) de zuivere en onbevlekte Godsdienflby God onzen Vader is deeze: zich-zeiven onbefmet te bewaar en van deeze Waereld: geen
deel
(a) i. Joan. 2. 17. f» Ephez. 6. 12. r» Joan. 8.44.' (V) 1. Reg. 17. (O Eccle. 3. 27. 4
(.ƒ) «• Kor- 6.17. (g) Jak. 1. 27.



Lyden van Jezus-Christus. i8t
deel te neemen aan iets dat der Waereld, of haare begeerlykheden, aangaat. Gelyk Pharao eenmaal tot Moizes fprak: (a)Gaa,doe den Heere offerande ; maar, laat uwe Scbaapen en Kudden blyven, alzo is de Duivel ook wél te-vreeden, dat wy God beminnen, indien wy flechts hem óók een deel laaten, of iets dat in dc Waereld is liefhebben. Doch, aldus moet t ( wy niet handelen : wy moeten met Moizes antwoorden: Cf) Alle de Kudden zullen met ons trekken: daar zal niet èéne Klauw van achter blyven; alzo moet 'er ook by ons geene de minfle begeerlykheid of genegenheid tot de Waereld overblyven : wy moeten ons gedraagen gelyk de leerlingen van Jezus, die zelfs (c)het flof van hunne voe* ten affchudden, om alzo van die ondankbaare Steden „ die hen niet ontvangen wilden, niets mede-te-neemen. Ja, wy moeten ons zelfs afzonderen van die-; geenen die de Waereld beminnen, opdat wy door dezelven niet befmet worden ;want, (d) die Pik.aanraakt, zegt de Prediker, zal daarvan befmet worden. Immers, de ommegang met de Waereldlingen doet ons de-zeiven gelykvormig worden. Wy worden door de Boozen zeer-ligt vergiftigd: hierom zeidde Salomon : (e) Houd geene vriendfchap, met eenen grammoedigen Menfch, noch wandel niet met eenen Woedenden , om moogelyk zyne Wegen niet te leeren. Een Spiegel mooge zo zuiver zyn als hy kan, indien de Adem by-koomt, zo is hy daadelyk beflaagen : gy moogt nog-zo zuiver weezen, indien gy met de Boozen verkeert, gy word door dezelven befmet. Dit was David bewuft, toen hy uitriep: (ƒ) met den Heiligen zult gy Heilig zyn, en met den Vroomen zult gy Vroom zyn, en met den Op.
rech'
Qd) Exod. io. 24. (b) —— 10. 26. (c) Mat. 10. 14. {d)Ecüe. 13. 1. (e)Ttov. 12. 24. 25. (ƒ) Pl'al, 17, 26. 27. M 3



\%2 Een - en - zestigste Meditatie op het
rechten zult gy Oprecht zyn, en met den Verkeerden zult gy verkeerdelyk handelen.
Het kwaad gezelfchap is als een' fterken ZeilHeen, door welken den Waereld veelen tot zich trekt. Hadde Salomon geene Afgodifche Vrouwen getrouwd , hy zoude geen Afgoden-Dienaar geworden zyn, en indien de Israëlitcn, ten tyde -an Nehcmi*',J zich met geene Heidenfche Vrouwln vermengd hadden, dan zoudrn hunne Kinderen geene Azetifche Taaie gefproken hebben. Met recht zegt dan Paulus : (a) dat een weinig Zuur- deeg het gamjcbc beftag Zuur maakt. Wy moeten tb) de Waereld, en alf war in de Waereld is, gebruiken, als of wy ze niet gebruiken. S'ócratès ilrekt ons hier tot een' Leer-Meefter: Wacht U,(fprak deeze Heiden) van de Waereld, en denk, dat all'wat in de Waereld is heete Kooien zyn :waarlyk! de Waereld is gelyk aan 't Vuur : die 'er zich éen weinig van bedient, verwarmt zich; maar, die 'er te veel van gebruikt, brandt zich. Nergens worden 'de Menfchen meerder in bedroógen, want, iedereen waant, dat hy de Waereld, en all' wat'er in is bezittende, gelukkig is. Dit-alles fchynt hem zoet ën aangenaam; maar,waarlyk!men mag denzulken wel toeroepen hetgeene de Propheet uitriep : (c) S Myn Volk ! die Ugelukkig noemen, bedriegen U, en zy doen U den Weg mishopen dien gy bewandelen moet; want, het is met Deezen geleegen als met de Melk, die Jahel aan Sifara te drinken gaf, welke hem wel zoet fmaakte, maar hem Cd) den Doodflaap verwekte De Waereld en alle haare behoorlykhejd is gelyk aan den (<?) Gouden Drink-Beker, die d' Apocalyptifche Vrouw in haare hand had, doch, die van binnen vol was van gr ouwel en vuiligheid.
Wat
00 r. Kor. 5. 6. (b) f. 7. 31. (V) 3. I2.
C&) Jud. 4. %U (e) Apoc. 17. 4.



Lyden van Jezus-Christus. 183
Wat is 'er dan voor ons meerder overig, dan dat wy (a) de bedorvenheid der begeerlykbeid, die in de Waereld is , vlugten ? Wy moeten God-alléén dienen, en de Waereld verachten;want,wy mogen onze harten tuflchen God en de Waereld niet ver. deelen : wy moeten kiezen of deelen , aangezien 'er flechts twee Voorwerpen aan onzen keure zyn overgelaaten: God, of de Waereld: 't is vruchteloos1 iets anders te zoeken, dewyl het onmoogelyk is deeze twee Heeren te gelyk te dienen; want, (b) wat deel - genootfcbap beeft de Rechtvaardigheid met d' Ongerechtigheid, het Licht met de Duifier nis fe, Chriftus, met Bèlidl? men mag hier niet, met Miphibofeth, op beiden zyden hinken, noch met d'Israëlieten den waaren God en Baal te-gelyk dienen, noch ook niet,metNaaman den Syriër,God willen aanbidden in Zynen Tempel, en zich ook tévens neder-buigen in Remmon'sTempel. Hier moet men, openlyk, d'eene, of d'andere partye kiezen, even gelyk Pompéjus de groote, die in den BurgerOorlog, tegen Ctefar openlyk liet uitroepen, dat all' wie zich onzydig hield, en geene partye koos, men den-zei ven voor Vyand hadde te rekenen: daarom zeidde ook de Heiland eenmaale: (c) Die niet met My is, is tegen My : en wie metMy niet^ vergadert, die verftrooit: onverfchilligheid kan hier geene plaatfe hebben : all' wie God niet kieft, is Zyn Vyand. Hier hebt gy nu, om my als Moizes uittedrukken , (d) het Leven en den Dood, den Zegen en den Vloek : verkiest dan het Leven, opdat gy, en ook uwe afkoomelingen moogt leeven; want, indien gy de Waereld kieft, weet, dat gy ook met haar zult vergaan : all' wie dan niet met de Waereld wil
ver-
r» 2. Pet. 1. 4. Cc) Luk. li. 23.
C£) 2, Kor. 6. 14. 15. Cd) Deut. 30. 10.
M 4



184 Eeu-en-zestigste Meditatie op het
verlooren gaan,maake zich aan dezelve dan ook nier. gelykvormig; daarom zege Joannes : (a) Heb toch de Waereld niet lief, noch hetgeene in de Waereld is; want, de Waereld gaat voorby,cn ook haare begeer lykheid. De Waereld is niet ongelyk aan eene brandende kaerfe, wier vlam aangenaam is, doch, uitgebrand zynde, eene groote ftank veröorzuakt: aldus is het ook met de Waereld gefield: in gezondheid is alles fchoon, aanminning en aangenaam; maar, op 't Dood-bedde doen zich s'Waerelds vermaaklykheden bitter op, en men ondervind de woorden van Paulus: namelyk, dat (b~) hetgeene de Menfch gezaaid heeft, hy dat ook zal maaijen; want, die in zyn vleefch zaait, zal van zyn vleefch ver der venisfe maaijen; maar, die in den Geeft zaait, zal van den Geeft het Eeuwig-Leven maaijen,
Laaten dan de Waereldlingen zich vry met Zvvyne-draf verzaadigen, het Aardfche beminnen; ons Christenen paft het hooger te ltygen , en verhevener gedachten te voeden : hier-toe hebben wy ons in den Doop verbonden; waarin wy de Waereld, Satan, en alle zyne Pomperyèh hebben afgezwooren, aangezien wy (c) als wy gedoopt zyn, Chriftus aangetrokken hebben. Daarwy dan het Livrei van Chriftus aangetrokken hebben, moeten wy Hem ook in alles,als onzen Leidsman en Voorganger, opvolgen , en ons zó gedragen, dat wy met Chriftus konnen uitroepen: Cd) Ik heb de Waereld overwontien. Richt uw gedrag dan op deeze wyze in , opdat, wanneer de Waereld zal verwarren , en 't onderfle boven keeren, en (e) de Hemelen zullen branden en vergaan , gy dan, van de Waereld onbevlekt en ongefchonden, moogt gevonden worden in Vréde. Amen»
O) i. Joau. 2. 15. 17. O) Gal. 6. 8. (c) 3. 37.
(<0 Joao. 16. 33. (e) 2. Pet. 3. 12. 14.
G E-



Lyden van Jesus-Christus. 185
GEBED.
Lydende Jezus! Hoe-zeer het Tooneel van Uw Lyden alömme met wolken van droefheid en deernisfe overwogen is, thans echter fchynt een ftraaltje van hoope enuir.komft dóór dezelve heen-te-dringen. Heródes en Pilatus verklaaren U onfchuldig. Ach ! nu fchynt het blyde tydflïp gebooren , waarop men Uwe boeijen flaaken, U der geweldenaarye Uwer Bloeddorftige Vyanden ontrukken, en in volle vry. heid ftellen zal. Maar, helaas! het Gezacb der Waereld, het Geweld , en de Magt der Onrechtvaardigheid kanten zich tegen de verklaaringe Uwer onfchuld aan. Uwe vrylaating baarde welhaalt •den haat der Jooden,en om deezen haat te ontkoomen, moet de Rechtvaardigheid wyken, opdat de Onrechtvaardigheid op-nieuw haare verwoede Rol fpeelen mooge.
Lydende Jezus! Zon der Gerechtigheid! Hoe tracht men U, door de vuilen dampen van wrok, haat en nyd, te bewolken en te verduifteren! Maar, ach! waartoe dienen toch deeze onze verbaazingen £ Het gedrag van Heródes en Pilatus is eeneSchildery van het onze. Wy ,6 lydende Jezus! Wy zyn Uwen onrechtvaardige Rechteren , in alle deelen , gelyk. De Waereld omhelzen wy,als eeflen gelief koosden Schat, terwyl wy U,die de Schepper der Waereld zyt, min achten, zo niet verzaaken. Om de gunft der Waereld, verfmaaden wy de gunft des Hemels. De Vriendfchap, die ons de Aarde aanbiedt, maakt de Uwe ons tot Vyandfchap. Meermaalen fchonden wy de Rechtvaardigheid, om ons met het loon der Ongerechtigheid te verryken. En zyn wy dan niet, ö lydende Jezus! in alles aan Uwe onrechtvaardige Rechteren, en wraakgierige Vyanden, gelyk? Mogte onze oprechte belydenis eene pligtmaatige boetvaardigheid ten gevolge hebben !
M 5 eene



l85 Een-en-zestigste Meditatie op het
eene boetvaardigheid, die in ons eenen haat jegens de Waereld, en eene nieuwe liefde jegens U ten wege bragte: eene boetvaardigheid, die ons allen dienfte buiten den Uwen, als eene flavernye deede befchouwen : eene boetvaardigheid, eindelyk, die ons het Zielgrievend ongelyk, U, om onzent wille, aangedaan , met traanen van droefheid en médelyden onöphoudelyk deede beweenen ! Ach • vergun ons hiertoe Uwe Godlyke Genade ! Door deeze getferkt, zullen wy U-alléén dienen. De Waereld haar gunfl, en belangen , zal voor ons een' on' rechtvaardigen Mammon zyn; en wy zullen op U als het alléén-waare en weezenlyke Heil-Goed \ fteeds oogen. Ach ! mogte , lydende Jezus ! Uw Lyden dit in ons vol trekken! Met deeze hoop ge« llerkt, zullen wy voortaan U-alléén dienen, en beminnen , de Waereld met haare gunflen en onrechtvaardigheden verfmaaden en verfoeijen, opdat wy dus, U als het éénigft Vóórwerp onzer betrachtinge hier op Aarde bemind hebbende, ook hier-namaals van U , als de Voorwerpen Uwer Eeuwige Liefde, moogen omhelir worden. Amen.
TWEE*



lyden van JeZÜS-CHRISTÜS. 187
TWEE - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE. Matt. 27. 15. 16. 17.
Per diem autem folem-##2V«, de Stadhouder was nem confueverat pr£e-|j gewoon op den hoogen fes populo dimittere## Feefldag eenen Gevanunum vindum, quem j{ genen aan het Viik los-. voluilfent. te - laaten, dien zy be-
Habeat autem tune jj geerden. vinflum infignem,qui## Hy had toen een' dicebatur Barabbas. %% vermaarden GevanCongregatïs êrgo^* genen, genaamd Baillis , dixit Pilatus :|| rabbas. quem vultis dimittam$# Dewyl zy dan vervobis: Barabbam, an|* gaderd mren, vraagde Jeium , qui dicitur## Pilatus ben: Wien wilt Chriftus? || gy dat ik Ulos-laate,
Barabbas, of Jezus, die genoemd wordt Chriflusl
DE Wyfte der Vorften dwaalde niet, toen hy zeidde : (a) Die bedorven van harte is, zal het goede niet vinden : en die veranderlyk van tonge is, zal in 't kwaade vallen. Immers, deeze fpreufc wierd in Pilatus bewaarheid , die door de bedorvenheid zyns harte van den rechten Weg der Rechtvaardigheid afweek , en zich tot verkeerde Wegen wendde. Hy was, naa een naauwkeurig onder* zoek, ontwaar geworden dat onze Heiland ten éé-
ne-
(d) Prov. 17. 20,



188 Twee - en - zestigste Meditatie op het
nemaal onfchuldig was; dus moeft hy Hem ook ' volgens zyn pligt en gemoed, hebben los-gelaa! ten ; edoch , de vrees der Jooden belettede hem in de uitvoeringe, en dus was hy op allerlye liften en laagen bedacht, om zyn Geweete.geruft te ftelJen, en tévens de gunfte der Jooden te behouden.
Maar, hoe loos en welgeflepen zyn overleg was, was het met hem echter geleegen, gelyk God by: den Propheet zich uitdrukt: (a) Ik zal zyne Raadflagen om-verre-flooten. Want, daar Pilatus onzen Heiland tot Heródes zond, om te beproeven of hy door dat middel zich van Hem konde ontdoen wilde God zyne ftaatkundige voorzichtigheid doen mislukken , en bevestigde de waarheid van Sirach's woorden , namelyk , dat (b) de weetenfchap om kwaad te doen geene wysheid , noch het overle* der kwaaddoenders 'voorzichtigheid is , aangezien Heródes den befchuldigden Zaligmaaker, met een wit Kleed, als het téken der onfchuld, wederom tot hem terug-zond. Daar nu zyn Gewift'e hem andermaale knaagde, en hy het van zich niet kon verkrygen eenen Onfchuldigen te ftraffen, beraamde hy wederom nieuwe middelen, om met eere zich uit die nételigeZaake té redden. Bezield, (V) meC eene Wysheid, die van Boven komt; maar met eene 'Jsrdfche, zinnelyke, en Duivelfche arglistigheid |, roept hy het Volk t'zaamen, hoopende dat zy, door de betuiginge Zyner onnozelheid , Hem vry zullen verklaaren,en hem-zelv dus van zyne vreeze voorde JoodfcheOpperhoofden ontheffen. Maar,daar dit niet gelukte , bedacht zyn listig brein noch een derde Vond, namelyk,om Jezus tegen Barabbas teftellen, en het Volk keuze te geeven, wien zy wilden losgelaaten hebben. Hier-door waande hy zyn Gewis-
O) Ifaï. 19. 3. O) Eccle. 19. 19, (f) Jak. 3. 15,



Lyden van Jezus-Christus. 189
wisfe te zullen konnen bevredigen, en vry te zyn, van eene onrechtvaardige veröordeelinge, en tévens de gunft der Overpriefteren te zullen konnen bewaaren.
Onder andere Spreuken van Salomon vindt men ook deeze : («) d'Ingewanden der Godloozen zyn wreed. Geheel wreed was de Godlooze Pilatus , die, enkel om der jooden gunfte te behouden, den onnozelen Jezus wilde laaten geesfelen. Het fchynt my toe, dat hy met eene inwendige fchaamte over zyn eigen Befluit is aangedaan geweeft. Immers, waar hoorde men ooit ongegronder redekavelinge, en valfcherSluit-reden, dan Pilatus hier voortbragtj: f» ik vind geene fchuld in dien Menfch; ik zal Hem derbalven gekajlyd laaten gaan-, Hy is onfchuldïg, en daarom zal ik Hem laaten geesfelen. Paft zulk - eene redeneeringe aan eenen fchranderen Romein ? Aan hem behoorde men de woorden van David te gemoet te voeren: (c) gy hebt meerder het kwaad dan bet goed bemind; liever hebt gy Onrecht dan Gerechtigheid te fpreeken.
Pilatus, ondertusfchen, overtuigd dat Jezus noch den Dood, noch de Geesfelinge verdiend had, bemerkte zyn onrédelyk Befluit, en, daar het hem te hard dacht eenen Onnozelen, zonder oorzaak, ten gevalle der Jooden, te doen geesfelen,herinnerde hy zich, dat, gelyk Matthéus meldt: Cd) de Stadhouder gewoon was , op den hoogen Feeftdag eenen Gevangenen aan bet Folk los- te- laaten, dien zy begeerden. Dit middel vat hy nu by de hand, hoopende dat het Volk zelfs Zyne los-laatinge zoude begeeren,
Deeze gewoonte was reeds tot eeneWet geworden;
want.
Cd) Prov. 12. 10. f» Luk. 23. 14. l& (c) Pfal. 51. 5- 09 Mat- 2 7* '5.



i oo Twee - en - zestigste Meditatie op het
want, uit Diegeenen, die de Stadhouder hen vóorftèlde, Ca) moeft hy hen Kénen op den Feeftdag los-laaten, gelyk Lukas duidelyk zegt. Het was eene gewoonte , welke tegen het Godiyk-, Natuurlyk-, en Burgerlyk Recht ftreed, hetwelk' niet toelaat, dat men Doodfchuldigen, Kwaaddoenders, en byzonderlyk Doodflagers vrylaatè, maar hetwelk wil, dat (b)een Dood/lager, of die aan Bloed fchuldig is, ter ftond zal fterven, gelyk Gods Wet luidt. Dus mag men deeze gewoonte wel ftellen onder de Inzettingen van welke de Heiland tot de Jooden eenmaal zeidde: (0 gy doet God's Gebod te niet, om uwe Inzettingen De vier Evangélifhen hebben van deeze gewoonte gewag gemaakt; doch, dewyl deeze gewoonte tot het Paafch-Feefl bepaald was, volgens de getuigenisfe van den Evangélift Joannes, zeggende : (d) Gy-lieden hebt eene gewoonte, dat ik U ten Paafche Eênen los-laate, zo fchynt deeze gewoonte van den eenen kant afkomflïg te zyn van de weldaad die God weleer aan Israël betoond bad, wanneerCe) deHeere (om als Moizes te fpreeken) he* heeft opgenoomen, en gevoerd uit den Yzer-Oven van/Egypten, en van den anderen kant, omdat God hen bevryd had van (ƒ) den ftaanden Engel, en hunne Eerfbgeboorenen gefpaard : dus zullen de Jooden, naar alle waarIchynelykheid, deeze gewoonte ingevoerd hebben om zich deezer Verlosfingen des-te-beter te herinneren , en te verbeelden. Gelyk nu de Romeinen de gewoonte hadden de overheerde Volken naar hunne eigene Wetten te laaten leeven, zo hebben de Stadhouders zich daar naar gevoegd, gelyk wy in Pilatus zien , die , gelyk Markus meldt, (g) hen op den Feeftdag van Paafchen eenen Gevangenen,
dien
(d) Luk. -3. 17. (*) Num. 35- 30. ai. CO Mark. 7, 0. 00 Joan. 18. 39. (e) Deut. 4. 20. Cf) fixpd. ia. 23. Mark. 15. 6.



Lyden van Jezus-Chrïstus. 191
dien zy begeerden, placht los-te-laaten. 'Er zyn echter eenige Geleerden die deeze gewoonte van de Romeinen af-leiden, die, op tyden van groote zwaarigheden, fomwylen in hunne Tempelen, om hun' tie Goden te verzoenen, Maaltyden aanrechtteden en Beddekens fpreidden, opdat de Goden daarop zouden aanleggen ; 'tgeenen zy Lectistertiium noemde , en dan de Gevangenen ontbonden. Doch, dewyl de Lectisternia geene Jaariykfche Feeften waren, gelyk het Paafcb-Feeft, koomt het my niet waarfchynelyk vóór, dat de Romeinen op dit Paafchen den Jooden hun Lectisternium zouden opgedrongen hebben om te vieren, te-minder, daar hetuitjoféphusblykt, dat de Romeinen de Jooden in hunnen Godsdienft ongeftoord lieten. Daarenboven zouden de Jooden, die van Heidenfche plechtigheden zo af keerig waren, niet geduld hebben dat men hen een Feeft, met Afgoderye gemengd, zoude opgedrongen hebben. Men meent ook, dat op het eerfte Lectisternium , door de Romeinen gevierd op het Jaar naa de opbouwinge van (a) Romen , alle Gevangenen zyn los-gelaaten. Indien dan deeze gewoonte van de Romeinen afkomftig ware, zoude Pilatus zich zekerlyk daarvan bediend hebben, daar hy dan de Heiland zo-gaarn hadde vry-gelaaten : dan zoude hy wel gezegd hebben: de Romeinen laaten op de Lectisternia alle Gevangenen los: ik wil dan dat Chriftus en Barabbas beiden zullen los-gelaaten worden; maar, ten blyke dat het eene Joodfche gewoonte was, zegt Pilatus : (b) Gy - lieden hebt eene gewoonte , niet Ik , of de Romeinen , dat ik U ten Paafche Eenen los-laate. Sommige Christen Keizers, als Valentinianus, Valens ,en Gr at i anus, hebben op het Paafch- Feeft deeze gewoonte gevolgd,
welr
O) Titus Livius Libt 15. Q) Joan. 18. 39.



108 Twee- en- zestigste Meditatie op het
welke gewoonte ook nog in fommige Landen in gebruik is.
Pilatus nu, die op alle wyzen rrachttede Jezus los-te-laaten, poogde met deeze gewoonte voordeel te doen. (a) Hy had, zegt Matthéus: toen eenen vermaarden Gevangenen ; niet wegens zyn rechtvaardig en deugdzaam gedrag, en wiens(b)gedachtenis met lof vermeldt wordt; maar wegens zyne boosheid, zyne fchelmftukken, die zynen Naam deeden jïinken: eenen beruchtenKwaaddoender, (c)eenen Moordenaar, die zynen éven-Menfch het Léven benam; hetwelk hy als een groote fchat van God ontvangen had, en (d) ter welker behoudenisfe de Menfch Huid voor Huid geeft, en alles wat hy heeft, en hetwelk God wilde , dat onzachlyk, heilig, en dierbaar zal zyn voor alle Menfchen. Deeze Heilloozen was genaamd Barabbas; een Naam in dien tyd zeer gemeen onder de Jooden, en die, naar de. letter,zoveel als Vader'sZoon aanduidde,een'Fielt, indien men uit zyn' Naam iets opmaken wil, die , door .eene dertele opvoedinge, en al-te-groote toelaatinge .zyner Ouderen, van Kindsbeen af, in allerhande ongebondenheid en weelde opgebragt, zich met kwaad gezelfchap vervoegd , en aan verfcheidene Schelmüukken had fchuldig gemaakt. De gruweldaaden, op welken deezen Barabbas was bevonden, waren Oproer en Moord; want, hy (e) had in het Oproer een Doodflag gedaan , gelyk Markus mek. Hy had zich gevoegd by de Oproermaakers in Jeruzalem , en was, naar allen fchyn, derzei ver Hoofd, zich noch aan het gezach,noch aan de magt van den Stadhouder kreunende,noch God, noch zyn Gebod gaade flaande.'t Was altoos eenegruwelyke Zonde tegen
(") Mat. 27. 16. (l>) Prov. 10. 7. (c) Joan. ij. 40, 00 Job. 2. 4. fe) Mark. 15. 7.



Lyden van Jezus-Christus. 103
zyne wettige Overheid , die van God over den Menfch gefield is, opteftaan : dies zeidde Paulus : fa) Alle Menfch zy de Magten, die dOverheid hebben , onderdaanig i want, daar is geene Magt dan van God, en die 'er zyn, zyn van Godgefchikt._ Daaróm, die de Magt wederftaat, weder/iaat Gods fibikkinge. En die dezelve weder-ftaan , behaalen 0"'er zich eene verdoemenisfe. By deeze had hy nog eene grootere Zonde gevoegd, namelyk, die van een Doodflag. De gevangenis nu van deezen Booswicht, meent Pilatns, zal het rechte middel zyn , om Jezus ia vryheid te ftellen. f» Dewyl zy dan gelyk Matheus zegt, 'te-weeten het Folk, dat hy fzaamen-geroepen had, (V) vergaderd waren, vraagde Pilatus hen : Wien wilt gy dat ik Uloslaate, Barabbas, of Jezus, die genoemt wordt Christus ? Pilatus dan, op het Vóór-portaal van zyn Paleis ftaande , (lelt hen in 't openbaar deeze Twee vóór om Eénen uit Deezen te verkiezen, Béltal, ot Cbriftus, de Duifternisfe,of V Licht; een gevloekte Boosdoender , of {d) den Heiligen der Heiligen ; een' Oproermaaker , of Hem, wiens uitfpraak wasr (e) Geeft den Keizer, wat den Keizer toekomt, en aan God wat God toekomt; een' Roover, of (ƒ} Dien* al wèldoende, dóór het Land trok, en genas; een Doodflager, of (g) den Geever des Levens;ja Dien aan yderëen het Leven, den Adem geeft, in Wien fV) wy keven, ons roeren, en het weezen hebben.
Opdat nu Pilatus in zyne listige ftaatkunde zoude flaagen,heeft hy, uit de toenmaaligenGevangenen, den allerbooften en beruchtften Kwaaddoender, den Oproermaaker en Moordenaar Barabbas gekoozen,
ta\ Rom IS. 1. 3- (O M«. 27. 17. O) Luk. 23- 13$ DaT'9! 24. OOV d 21 (ƒ) Aft. 10. 38.
111. Deel. N



I#4 TWÊE- EN- ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
en hertr nevens Jezus, dien hy reeds onfchuldic verklaard Had. gefield. Hy was in vafte verbeelding dat het Volk , uit óorzaake der groote ongelvkheid, die 'er tusfchen deeze Twee was, onzen Heiland zouden verkiezen, te-meerder, dewyl zy, vóór vier dagen, Hem- als hunnen Koning in Jerufalem hadden ingehuldigd , onder het geroep en gejuich • (ff) Gezégend zy de Koning, die daar koomt in den Naamv des Heeren-: (b) Hofanna den Zoone van David. Om het Volk hier-toe nog roeerder te beweegen, voegde Pilatus,. vóórbedachtelyk,daarby• die genoemt wordt Cbriftus. Hy had ook,- vooraf* aan het flot der Keur-geevinge, naar hef verhaal ydrrMarkus en Joannes, gezegd: (0 Wilt gy dat ik U den ■ Koning :der Jooden los-laat e ? (d) Hy oordeelde, dat de klank, dier beidé, benaamingen, eenen byzoödere» ingang by hén zoude hebben, en niet \veinig'-opr;han gemoed vermogen, om Jezus los te feegeeren , aangezien het onderfcheid tusfchen JeZus, en Barabbas, eenen gruwelyken Menfch, en êö Pefr der Stad, al te groot was. : Maar, Pilatus, die alreeds- eenen kwaaden Weg was ïngeflaagenyen getoond had,dat hy (e) d'Eeïe der Menfchen lïcver 'had gehad, dan d'Eere van God volgde hier weder het zelfde fpoor, en week on nieuw yan zyn Ampt en PJigt af. Immers, daar hv betuigde en zeidde: (f) Weet gy met, dat ik viagt heb om Jj los-te-laaten* moeft hy zulks nu ook ten uitvoer gebragt, en om geen' Menfch het zy groot of Hein, aanzienlyk of gering, het Recht gekrenkt hebben. Hy moeft, zonder aanzien van Perzoonen ,'den Verdrukten gerechtvaardigd, en den Onnozelen uit de handen der Godloozen gered heb. . ., ben.
Op Lult. 10. *8.- (b) Mat. ir. 9. (c) Mark. iS. o. {dj Joan. i«. 39. — I2> ^ £ ^



Lyden van Jezüs-Christus. 195
ben. Hadde hy de fpreuke van Salomon opgevolgd » daar hy zegt: f» Het is niet goed den Perfoon van den Godloozen aan -te- zien, om in het Gerechte van de Waarheid af-te-wy ken; hy zoude, voorwaar! in zoveele dwaalingen en misflagen niet gevallen zyn.
Voorëerft , viel hy in de Zonde van onrechtvaardigheid; want, hy ftelde een' rechtvaardig en onfchuldig' Man in gelyken rang met een' Gooloozen, en Doodfchuldigen, en was oorzaak, dat het Volk,door die daad, Jezus als een'Dood-ichuldigen aanzag. Hier toonde hy dat hy van het getal diergeenen was, die, Volgens de taal van Paulus, zeggen: f» Laat vns kvjaad doen, opdat er goed van hoome. - Ten tweede , hy ftelde den onnozelen Jezus aan het gëvéai van de zelfde ftraffe bloot, die de Doodfchuldige Barabbas verdiend had. Daarërtboven , indien de Heiland door de gunfte des Volks ware los-gelaaten, dan zoude Zyne onfcnuld hierdoor ontluifterd zyn gewórden; aangezien zyne Vyanden zouden ?ezegd hebben, dat Hy den Dood wel fchuldig was geweeft, maar door de bede van het Volk, dat Hem fterk aanhing, en meer dan eens belet had (c) de handen aan Hem te (laan, was vry-gelaaten. Ten derde, het ware de pligt van Pilatus', als Rechter, geweeft, Hem-door het Recht, en niet door gunft , uit de handen Zyne Vecdrukkeren te verlosfen : hy moeft tot zynen roem, met Tob , hebben konnen zeggen : (d) lk brak de Bak- Tanden des Ongerecbtigen aan (lukken, en tk rukte hem den roof uit zyne Tanden. Hier- by kwam nog eene onvoorzichtigheid; want, hy liet de uitkomft aan de befcheidenheid eener raazende Meenigte, die reeds, door nydige Overpriefters en
(«) Prov. 18- 5ft) Luk. 20. 19.
(b) Rom. 3. 8., OO Job. 20. 17, N 2



lOD* TWEE-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
Ouderlingen, tot het vergieten van onnozelBJoed aangehitft wierd. Hy maakte het wispeltuurig Graauw totRechter,in plaatfe dat hy-zelv, als Rechter, uitfpraak moeft gedaan hebben, opvolgende de Lesfe van den wyzenSirach, daar hy zegt: (a)Strydt voor de Rechtvaardigheid, ter beboudenisfe van uwe Ziele: en kamp voor de Gerechtigheid tot den Dood toe» Door deeze zyne onvoorzichtige voorftellinge, fneed hy zich-zelven alle gelégenheid af, om voorders iets, ter ftaavinge van 's Heilands onfchuld, met réden te konnen voortbrengen, en aldus wierd hy, volgens de uitdrukkinge van Salomon, (b) door de woorden zyns monds ver/lrikt, en door zyne eigene rede gevangen ; aangezien het Volk tegen zyne verwachtinge uitriep: (c) Laat ons Barabbas los ; waarop ook volgde, dat onze Heiland door deeze wuste Meenigte veroordeeld en verworpen wierd , daar het alömme uitriep : neem Deezen wech , en maak Hem van kant. Immers, daar hy Jezus met Barabbas gelyk fielt, worden zy ook beiden alsMisdaadigers onderftelt,en te-gelyk waardig of onwaardig om ontflagen te worden. Zy kunnen beiden niet los-gelaaten worden : Barabbas dan vry-gebéden zynde van't Volk, volgt, datjezus geftraft moet worden : en dus wierd Pilatus door zyne eigene onvoorzichtigheid verfchalkt: hy had zich den wenfch van David waardig gemaakt, zeggende: (d) Dat het net, hetwelk hy ge/pannen heeft, hem vange : dat hy valle in zynen eigen flrik.
Gelyk Barabbas, door eene al - te - groote toelaating en dwaaze oogluiking zyner Ouderen bedorven was, dermaate dat hy tot Oproer en Moord verviel , alzo moeten alle Ouders uit dat vóórbeeld
lee-;
00 Eccle. 4. 33. (J) Prov. 6. i. (c) Luk. 33. 18. (d) Pfal. 34. 8.



Lyden van Jezus-Christus. ion.
keren in tyds te waaken, en voor eene goede en deuHdzaame opvoedinge hunner kinderen zorge te draagen : zulks was de vermaaning van den wyzen Sirach , zeggende : Ca) Hebt gy Zoonen ? onderrechtze, en buigze van hunne kindsheid af. Het rysje moet vroeg geboogen worden, terwyl 't nog zwak ïs, eer de boosheid en de bedorvenheid der natuure begint uittebotten. Eene al - te - fiappe opvoeding is oorzaak dat de natuur, fteeds ten kwaade geneigd, haar ten verderve ftrekt; hierom zeidde: Sirach te recht: Cb) Een Paard, dat men niet temt, zal Rug moorden : en een Kind dat flap gehandeld moor At, zal op den bol raaken. De noodzaakelykheid eifcht dan, dat men van hunne kindsheid af ben een gebit van vreeze in den mond legge, en hunne kwaade neigingen door de tucht-roede tégen gaa : hierom zeidde ook de wyfte der Vorften : (c) Onthoud aan uw Kind de Kaflyding niet; want, het zal daarvan niet fterven, ah gy het met de Roe-, de (laat. Gy zult het met de Roede ftaan : en zyne Ziele van de Helle verlosfen. Waarin hy anderzins, door de boosheid, door de opvolginge zyner kwaade driften, en een baldaadig Leven, geraaken zoude. Immers , ziet men de gebreken der Kinderen door de vingeren , eerlang beginnen zy te] ontaarcden en fpatten hoe langer hoe meerder uit, zodat zy eindelyk zich m een tydelyk en eeuwig verderf neêrftorten, gelyk aan Barabbas blykt. Volgt liever de Lesfe van den wyzen Sirach : (d) Onderwys uwen Zoone, buig zynen nek geduurende zyne Jeugd , en beuk zyne Zyden , als hy nog een Kind is; by mogte anders verbarden , en naar Uniet luifteren; en gy hartzeer daarvan hebben. Kaftydt hen dan, als zy kwaad bedry-
ven,
Cd) Eccle. 7. as. O) 30 *•
h) Prov. 23. 13- m. Cd) Eccle. 30. 12. 13. N 3



ij} 8 TweE-EN-ZESTIGSTË MEDITATIE OP HET
ven, terwyl 'er nog hoop is, want, de tucht werkt uit, dat de Ouders vreugde, vergenoeginge en eere aan hunne Kinderen genieten, gelyk Salomon ge' tuigt: (a) Tuchtig uwen Zoön, cn hy zal U verkwikken; en vermaak geeven aan uwe Ziele. Maar helaas ! niets word 'er meer verwaarelooft dan eene goede opvoedinge der Kinderen. Veelenmeenen dat wanneer zy hunne Kinderen, naaft God, flechts het natuurlyk Leven gegeeven , en hen ter Waereld gebragt hebben , zy reeds hunne Taak volbragt hebben. Zy zien het onbetaamelyk gedrag hunner Kinderen , en zy berispenze niet; Zy hooren hunne booze daaden , en zy kaftydenze niet • zy geeven hen alles wat zy droomen en begeeren en voeden hen in hun kwaad , en zulk-een gedrag draagt by Godlooze Ouders den naam van Kinderliefde. Maar, de fchranderfte der Vorften weet ons biervan béter te onderrechten, daar hy zegt • (bi Die deRoede[paart, haat zynen Zoone; maar, die hem lief heeft, is vlytig in hem teftrafcn, en te onderrechten. Wat doen zulke Ouders, die alles door de vingeren zien, en hunne Kinderen laaten opgroeijen in alle boosheid, hovaardy, Waereldfche pracht , en vleefchelyke begeerlykheden , anders dan dezelve, niet voor den Hemel, maar voor de Helle opvoeden ? Deeze zyn niet ongelyk aan de Godlooze Israëlieten, die hunne Kinderen aan den Moloch opofferden: (O zy Offeren (zegt David) bühne Zomen, en hunne Dochteren aan de Duivelen, o Ongelukkige Ouders 1 denkt gy dan niet, dat God eenmaal het(d)Blocd uwer verwaarloosde Kinderen van uwe handen zal eifchen ? God heeft de Zielen uwer Kinderen U ter bewaaringe gegeeven,
en
<d) Prov. api 17. (b) 13. 94.
(O P'al. J05. 37. (V; Ezecb. 3. ia.



Lyden van Jesus-Christus. 199
en Hy zalze ook van uwe handen vorderen; en zo 'er eenigen verlooren gaan , («) zult gy Ziel voor Ziele geeven. Het Nootlot van Héli (trekt hier tot een fchrikkelyk vóórbeeld: hier ziet men, hoe God Héli,om zyne zachtheid in het benraffen zynerKinderen , door Samuël liet bekend maaken, dat Hy, (b) eene zaak in Israël tv ilde doen, dat atf me ze boor en zou, hem' beide ooren tuiten zulkn. Beide zyne Zoonen bleeven in den Stryd dood. Héli - zelv , deeze tydinge hoorende, als-mede dat (O de Arke Gods genomen was, viel van zyn' {loei achter-over, en brak zyn'Nek. Hoe deerlyk is Davids lafhartige toegeevendheid ten opzichte van zynen Zoone (d) Amnon, weins gemoed hy niet bedroeven wilde, met geftraft geworden door den opftand van Abfalom . En, ach! hoe meenige Ouders hebben moeten on. dervinden , dat, dewyl !zy de Roede gefpaard hadden. hunne Kinderen naderhand door den Scherprechter met de Roede, of met Galg en Rad geftraft zyn geweeft: dus wierden zy een Nagel aan hunner Ouderen Doodkift, en deeden hunne gryze hairen met fmerte ten grave daalen; zodat deeze kwaalyk opgevoede Kinderen hen, gelyk de woorden van Jofue luiden, (e)tot een Kuil, en tot een Strik,tot eenGcesjel aan hunne zyden zyn, en een Boom tn hunne oogen; ja! zulke Kinderen zullen ten Jongften-Dage over hunne Ouders wraak roepen, omdat zy door hunne fchuld zyn verlooren gegaan. ■
Gy Ouders dan, aan wie God Kinderen gegeeven heeft, brengtze op in Deugd en Godvruchtigheid, en, gelyk Paulus zegt : (ƒ) voedze-op in d'Onderwyzinge en in de Tucht des Heeren. Maakt uwen Kinderen de Wet, de Geboden, en de Wonde-
faj Exod. ar. 03. (tt 1. Reg. 3.11. M{— 4- 17. !§•
zy) 2. ,3.2U CO Jof 23.13. (f) Ephez. 6. 4.
K N 4



200 Twee- en- zestigste Meditatie op het
deren van God bekènd, éven gelyk de Israëliër, -
welken hunne Kinderen, waneef zy
Watts dtt? antwoorden moeiten : dit is ons geboJ.
zen I&lSPf" HT G°*™udentel zen. Hoe loflyk was hier het voorbeeld van Tob die grootere zorge voor hetGeeftelyk.,dan voor hec
^trf^Tt[TFn"TK{^ droeg,daarhy 2* T AenfeeÓ en Brandbfers voel
yder van hen opdroeg, uit vreeze dat zyne Kinderen mogten gezondigd, en Godin bimne harten telas erd hebben. Hoe pryzelyk was, het in David
vr e ^Gol^ h™™^ «» zynen Kinderen dê vreeze Uods in te boezemen, zeggende: (d) Koomt Kaderen, hoort my, ik zal U dfvreeze ï] fjZn keren: en waar deeze van jongs-af ingeplantT daar is zy ook veeltyds het Richter van aïe hunne werken pulken moogen fomwylen al eens uurpatten, en in eenige Zonden vervallen; door deeze vrees worden zy, meeften-ryd, weder tê-rechc gebragt, gelyk in David gebleeken beeft Niet minder pryzelyk was het gedrag van Betnfibée ten opzichte var> haarenZoone Salomon, om henin de vreeze des Heeren optevoeden. Hoe ftrekte hec met tot of voor de Moeder, en Grootmoeder van Iimotheus, dat Paulus van hem kon zeggen ? (e\
weetin S " ** "f> * 2
vJZV™,' Ó,°UderS *dat gy UWe Kind£re" oprecht hef hebt: zyt geene oorzaak dat uwe Kinderen door eene dwaaze liefde, verlooren gaan, £ ü wc droefheid ftrekken; maar volgt de Lesfe van Sirach welke zegt: (f) Diezynen %me Bef beeft hem dtkwyls met de Roede; opdat by iadeihanZZ
hem
W «ü. 33. 12. (O 2- lm. 3. 15. (f) Eccle. 30. u



Lyden van Jezus-Christus. 201
hem. verblyd zy. Houd - aan, tydig en ontydig, met hen de Deugd en Godvruchtigheid in-te-prenten. Deeze fchat is hun waarder dan alle Aardfche goederen die gy hen ten erfdeel moogt nalaaten. De Aardfche goederen kunnen zy door Brand, Bankbreuken , of andere Ongevallen verliezen; maar deeze fchatten kunnen hen niet ontnomen worden. Nu dan, gy Ouders! gedraagt U zó in de zorgvuldige Kindertucht en de Ondervvyzinge ter Godvruchtigheid , dat God van U, als van Abraham, kan zeggen: (a) Ik weet dat by zynen Kinderen en zynen Huize, naa hem beveelen zal, den Weg des Heeren waarte - neemen, en te doen hetgeene gerechtig en rechtvaardig is. De Kinderen zullen, daarenboven, U hunne dankbaarheid bewyzen, wanneer zy tot hun verftand en jaaren zullen zyn gekoomen , en gy zult alsdan trooft en vreugde aan hen beleeven; want, Salomon zegt: (&) een wyze Zoon is de vreugd van zynen Vader, ó ! Welk- eene vreugd zal 't voor U zyn, wanneer gy uwe Kinderen zó opgevoed hebt, dat zy ten bekwaamen tyde God eens dienen kunnen, en het Gemeene-beft ten dienfte ftrekken: alsdan zult gy naa uwen Dood in uwe Kinderen herleeven ; want, in deezen wordt de waarheid van Sirach's woorden bevestigt : (c) ah de Vader van zulken fier ft, is het zoveel als ofby niet gefiorven ware: want, hy laat "er een achter, die hem gelyk is, in de Deugden, en de Vreeze des Heeren. Tot welk-eene biydfchap zal het U eindelyk ftrekken, waneer gy in dien grootenOordeel-Dag, door eene heilige opvoedinge uwer Kinderen, de Zaligheid zulc verkrygen , en ("om met de woorden van Paulus te eindigen,) tot God zult konnen zeggen: (d) Zie hier Ik en myne Kinderen, die God my gegeeven heeft. Amen.
(a) Gen. 18. 19. (i) Prov. 15. 20. (t) Eccle. 30. 4. (d) Heb. 2. 13.
N $ GE-



202 Twee-en-zestigste Meditatie op het
GEBED.
Lydende Jezus! Hoe wordt Uwe Godlyke Rechtvaardigheid, Uwe onbevlekte Onfchuld, op't zeerft gefchonden en bevlekt! Ach! zult Gy dan nimmer over de magt Uwer vyanden zegevieren? Gy, in wien nooït eenige zonden te berispen, en in wiens mond nooit eenig bedrog te vinden is geweeft, Gy word in rang gelyk gelteld met eenen der sfgruuweJykfteBooswichten! Gy, óLam zonder vlekken!Gy moet ter Doodllraffe bewaart, terwyl een flraffchuldige , een gevloekte Barabbas, het Uitvaagfel der Waereld, los zal gelaatcn worden! Ach! met welke verwisfelende fmerten worde Uwe lydende Ziel doorboort! Hoe zytGy, op het Toneel van Uw Lyden, een Man van fmerten! Maar, helaas! vergeefsch betreuren wy Uw Lyden; indien wy in het-zelve onze eigene zonden niet beweenen... Gy wordt door Uwe vyanden, achter Barabbas geftelt; maar* ach! hoe dikwerf (tellen wy ons zondig zelf-belang boven U ! De fchyn-goederen der Waereld maaken ons tot Slagtöffers onzer begeerlykheden, terwyl wy U, die het waare en weezenlykeOpperGoed zyt, uit ons harte en genegenheid verbannen. Hoe dikmaals wordt Gy in de weldaaden-zelve, die Gy ons bewyft, achtergeftelt; daar wy de goederen deezer Waereld, die wy, volgens de vermaaninge van Uwen Apoftel, gebruiken moeden, als of wy ze niet gebruikten , aan onze (treelende begeerlykbeden opofferen. De kinderen, die dierbaare panden waarmede Gy de Echtftaat zegent, en die U-alleen behoorden toegewyd te zyn geeven wy aan de omhelzingen der Waereld over , terwyl wy intusfehen dezelve aan eene zondige losbandigheid overlaatende, in hun eeuwig verderf (torten. Wat is dit anders , ö lydende Jezus! dan, met Uwe onrechtvaardige Rechters, U achter Barabbas
ftel.



Lyden van Jezus-Christus. 203
{lellen? Gedoog, gefmaade Jezus! gedoog zulk-eert {"nood wangedrag in ons niet , in ons , om wie Gy achter eenen heilloozen Barabbas gefteld wierd. Laaten wy veel-eer, door het gevoel der dankbaarheid verrukt, met Uwen boetvaardigen David, onöphoudelyk uitroepen: Wat zal ik den Heere weder. Jeeven voor alle weldaaden, die Hy my gedaan beeft ? Gun, ö lydende Jezus ! ons hiertoe Uwe Genade 1 Dan zullen wy U, als ons éénigft Begin en Einde, U oneindig-hooger waardeerende dan de Waereld en alle haare bêgeerlykheden , U ook, hier-namaak, als ons eeuwig Begin, en eindeloos Einde, voor Eeuwig genieten, loven en pryzen. Amen.
DRIE-



204 Drie - en - zestigste Meditatie op het ««««««««^«««««««««««««^^^^^
DRIE-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE. Matt. 27. 18. ip,
Sciebat enim , quod pet**fTant hy wifl wel, dat t invidiam tradidiffentf | zy Hem uit nydigheii eum- ** geléverd hadden.
Sedente autem illo^| Ook terwyl hy op pro tribunali , mifit** den Rechterjloel zat, ad eum uxor ejus,di-||: üet zyne Huisvrouw eens: nihil tibi, & ju-*H* hem zeggen : Bemoei fto illi. Multa enimfl gy U toch met dien palTa fum hodie per** Rechtvaardigen niet; vifum propter eum. want ik heb heden in
den droom veel om Hem geleeden.
WY leezen in 't Boek der Scheppinge een Geval, vol van geheimenisfe, in het Huis van O) Ifaak voorgevallen; namelyk, hoe Jacob, de jonger Zoon, in plaatfe vanEfau, zyn ouder Broeder, van zynen Vader Ifaak is gezégend geworden. Ifaak had Efau, zynen oudften Zoone, den Zégemtoegelegd, hem zeggende: (*) Als gy op de jagt iets gevangen zult hebben, maakt daarvan een fpyze, gelyk gy weet dat ik begeere, en brengt het my', opdat ik daarvan eete : en dat myne Ziel U zé «ene eer ik flerve. Efau op het Veld zynde, verfchynt Jakob, op aanraadinge van zyne Moeder, met zyns Broeder's Kleederen aangedaan, (c) en heeft listelyk zyns Broeder's Zégen wechgenomen; welke Zégen
voor-
, 00 Gen. 37. (O — 3. 4. (e) 35-



Lyden van Jezus-Christus. 20^
voornaamelyk in Geeftelyke goederen, in Christus beftond; en dus is de Jongfte, de Eerftgeboorenen vóórgetrokken : op gelyke wyze zyn de Heidenen den Jooden vóórgegaan, waarvan dit Geval tusfchen Jakob en Efau een leevend afbeeldfel was. Efau, of Edom, fchetfte het ontaartde Joodfche Volk af, hetwelk den Melïïas verworpen en gekruift heeft, gelyk het daaróm by de Propheeten, meer dan ééns, onder den naam van (a) Edom vóórkoomt, aangezien het met 0/0 Efau's aart en gemoed bezield was. Want, gelyk deeze op uitterlyke voorrechten , als zyne Eerftgeboorte , (alhoewel hy dit Recht voor een (c) Erweten - kookzel verkoft had,) fteunde, en hierdoor waande grooter te zyn, dan zyn Broeder, te-meerder, daar de Zégen van zynen Vader hem daarenboven was toegedacht, alzo {leunden ook de vleefchelyke Jooden op hunne Eerftgeboorte, Befnydenis, (d) Verbond, de Wetgeevinge, den Godsdienfl en de Beloften, en meer uiterlyke Vóórrechten, waaróp zy meerder dachten dan op de waarachtige Geeftelyke Goederen , en Zégeningen van Abraham, in den Heiland eenmaal te genieten : des zy Hem ook met zyne Geeftelyke Zégeningen en Weldaaden verworpen hebben.
Daarentegen was Jakob een vóórbeeld van de Heidenen, welken de aangebodene Zaligheid, en de Geeftelyke Goederen in Christus-Jezus aannamen; waaróm God ook de Heidenen den Jooden, die (e) Hem niet aangenoomen hebben , in de Zégeninge heeft vóórgetrokken. Dus zag men de Heidenen, die flechts* het natuurlyk Licht der Reden volgden, fchielyker tot Jezus naderen, en in Hem gelooven , dan de Jooden, aan welken zoveele middelen ter
Ger
f» Ifaï. 34. 5- 6. 63. 1. (O Malach. 1. 3- 4.
00 Gen. 25. 34- 00 R°m' 9- 4- (O pm. 1. n



2có Drie - en - zestigste Meditatie op het
Genade aangebooden waren. Men zag de Heidenen (a)de IFyzen uit betOoften, hoe die,n'ederval. lenden, bet Kind Jezus aangebeden hebben terwyl éen Joodfche Heródes Hern in de Wiege zocht te dooden. De Heiland-zelv getuigt: dat Hy (b) zogroot-een Geloof in Ifraël niet gevonden had, als in' den Heidenfchen Hopman te Kapbamaïm.
Hiervan worden wy ook in onze opgenoomene Text - woorden overtuigt. Want, terwyl het Joodfche Volk vol nyd was tegen Jezus, en Hem ui: dun hoofde aan Pilatus geléverd, en alle moeiten aangewend hadden orn Hem van kant te 'helpen toont een Heiden en eene Heidinne meerder Licht en Gewisfe te bezitten dan de Jooden. Immers, Pilatus, die reeds meer dan ééns voor Jezus onfchuld en' Zyne gerechtigheid gefproken en gepleit had, en zich hiermede nog bezig hielt, wierd hierin door zyne Huisvrouwe te gemoet'gekoomen, daar zy haaren Man liet berichten : Bemoei U toch met dien Rechtvaar digen niet. Nieuwe Stoffen wederüm, die onze aandacht, by het overweegen van Jezus Lyden, dubbel verdienen.
* De wyze Prédiker zeidde eenmaal • Cc) Vcelen ?yu er misleid door hunne inbeeldinge, en hun verkeerd begrip heeft hen in de doolinge gehouden. Deeze fpreuk wierd in Pilatus bewaarheid, dewyl hy zich inbeeldde alles volgens zyn fhatkundig begrip verflaudfe overlegd te hebben. Want, dewyl hy wilt, dat d'Overpriefters, met één woord, de geheele Joodfche Raad, Jezus Dood-vonnis reeds vaftgefteld hadden , daar zy duidelyk hadden uitgeroepen: (d) Hy is^ des Doods fchuldig, kon ook Pilatus gemakkelyk hier - uit befluiten, dat, hóe klaar hy ook de onfchuld
! O) Mat. 2. n ff, (b) 8. 5. io.
Cc) Eccle' 3«" 26. Cd) Mat. 26. 66.



Lyden van Jezus-Christus. 207
fchuld van Jezus in hec dag-licht wilde ftellen, zy echter zyne onfchuld niet zouden willen aanneemen , als alleenlyk (a) flechts uit zynde om onnozel Bloed te vergieten. Zyne flaatkundige voorzichtigheid beftond alleenlyk hierïn, namelyk, om den Joodfchen Raad den pas af- te-fnyden, opdat zy zich in deezen handel niet verder zouden inlaaten ; des hy ook zyne aanfpraak tot (b) het Volk wendde, op hetwelk hy zyne grootfte hoope ftelde. Mogelyk zal hy zich alvoorens met eenen gelukkigen uitflag van zyne fchranderè uitvindinge gekitteld hebben, temeerder, daar hy zich van eene Joodfche gewoonte bediende, namelyk, om hen (c) eenen Gevangenen, dien zy begeerden, los-te - laaten, hen vóórltellendé, 'Barabbas, of Jezus: dus twyffelde hy niet, of mén zoude Jezus vry-eifchen, waardoor dan ook de befchuldigingen van den Joodfchen Raad zouden afgefneeden én te leur gefield worden.
Pilatus wilde zich liever tot het gemeene Volk keeren, waaraan Jezus Qd) veele goede IVerken had getoond, en dat Hem zedert korte Dagen met zoveel (e) biydfchap en vreugde als hunnen Koning had verwelkoomt, en in welks hart geene nydigheid huisvestte , gelyk in dat der Overpriefleren, 'welken Pilatus (ƒ.) wel wifl, dat zy Hem uit nydig* beid geléverd hadden. d'Overprieflers en Pharizéën benydden den Zaligmaaker, omdat all' het Volk Hem eerde en aanhing, (g) zodat zy tot elkdnderen zeidden : Ziet 'gy wel, dat wy niet voorderen? Ziet! alle de Waereld loopt Hem naa. Zy waren nydig over zyne Gaaven , en over de Wonderen die Hy verrichtte; zy konden met geene goede oó-
gën
(d) Jerem. 22. 17. (£) Luk. 23. 13. (c) Mark. 15. 6. Cd) Joan. '10. 32. Ce) Luk. 19. 3?. 38.
(ƒ) Mat. 27. 18. (f) Joan. 12. 10.



2o8 Drie - en - zestigste Meditatie op het
gen zien dat Hy Lazarus uit den Dooden verwekt had; des zy ook (ö) den Raad vergaderden, zeggende: Wat zullen wy doen; want, deeze Menfch doet veele Tékenen ? Indien wy Hem alzo laaten begaan , zullen zy allen in Hem gelooven. Hunne verbittering en nydigheid ontftond ook, omdat Hy hen zo dikmaals fcherpelyk had dóórgeftreeken en beftraft over hunne geveinsdheid ; tot zevenmaal toe had Hy hen verweeten, en met deeze woorden bejégend: (b) Wee ! U, geveinsde Schriftgeleerden en Pharizéën. Deeze nyd, tegen Jezus , was Pilatus «iet onbekend , eensdeels uit de geruchten , die hy aangaande Jezus en Zyne Leere en Daaden had gehoord ; anderdeels was dit hem ook gebleeken uit hunne onrechtvaardige en geftadige maniere, waarmede zy hun rechtsgeding inrichtte ; en dus was het hier geleegen, gelyk de Apoftel Jacobus zich uitdrukt: (c) Alwaar Nyd en Stryd is, daar is verwarring en alle/nood Bedryf. Immers, hoe ongefladig waren zy niet geweeft in alle hunne befchuldigingen , zeggenden eerft in 't algemeen , dat Hy een (d) Kwaaddoender was , terwyle de overige Stukken, waarmede zyHem betichteden, van bewyzen ontbloot waren.'Er was by hunne befchuldiginge, noch beleid, noch fchikking; maar alles was verwarring. Dat Pilatus nu daarom Jezus uit de handen van zulke nydige Vyanden zocht te rukken, was wél; doch, 't was kwaalyk, dat by 't door zulk - een wisfelvallig middel deed; want, dus voedde hy de Nyd in plaats van die te blusfchen. Immers , Pilatus had, als een' fchranderen Staatkundigen behooren geweeten te hebben, hoe-verre de Nyd iemand totgeweetenlooze Bedryven kan vervoeren; hy had met
den
Cd) Joan. n. 47. 48. Cb) Mat. 23. 13. &c. (0 Jak> 3» ,6« («Ü Joan. ïS. 30.



LVDEN VAN JèzÜS-ChRISTÜS.' 2Ög
dén wyzen Man moeten gezegd hebben : (a~) Ik zal met den Menfche , die van nydigheid verkwynt, niet over Weg gaan: ik zal hem niet naarvolgen, of met hem verkeeren: Hy kon Jigtelyk gedacht hebben, wat invloed het aanzien der Overpriefters en der Pharizéën op de gemoederen van het Volk Zoude gehad hebben; want, (F)gelyk Flavius Joféphus melt , dat de Pharizéën veel vermogteri by het geraeene Joodfche Volk, om iemand, zelfs door nyd, haatelyk te maaken, of vriendfchap te bei wyzen, alzo behoorde Pilatus, als een wys Staatsman, de Lesfe van Sirach in het oog gehouden te hebben, alwaar hy zegt: (V) Zy op uwe hoede aan» gaande eenen Raadsman, die een nydig Menfch is; lui/Ier naar den Raad niet, die zulke Lieden geeven, en aldus moeft hy, volgens zyn'pligt, Jezus los-gelaaten, en Hem niet naaft Barabbas gefteld hebben: hierdoor wierd zyne vleefchelyke wysheid dwaasheid, en hy alzo in zyne gedachten te leur gefield. Doch, zyne doorlleepene Staatkunde hield hem in doolinge; want, hy ondervond de waarheid van Sirach'sfpreuk, mmelyk:(d)dat het overleg der Kwaaddoenders geene voorzichtigheid is. Pilatus wift im| mers ook al-te-wel, dat, inzonderheid tegen den i Nyd ,• de Lasteraaren en Kwaaddoenderen, de Wetten ! zyn vaftgefteld, en dat de Vorften en Overheden tot een fchrik ftrekken voor die het Kwaade werken, en die hun Méde-Menfchen óm hunne Deugd en Verdienften onderdrukken, dewyl zy, om de woorden van Paulus te ontkenen , (V) het Zwaard niet te ver geeffch draagen. Want, zy zyn Gods Dienaars cm te wreeken en te flraffen dengeenen die Kwaad 'doet: dus behoorde hy dan den Heiland tegen Zyne
' Xd] Sap. 6. 25. (F) Fl. Jof. Antq'. Jad. L. 13. Csp. 23. (O Eccle. 37. 9. 12. 14. tX) Sï- 19. 19. (ORom. 13. 4,111. Deel. O



2Jo Drie - en - zesticste Meditatie op het
ne nydige Vervolgeren befchermd, door zyn gezach a}les rechtvaardig beflift, en Hem, volgens zyne Magt ontflagen te hebben. Hy hadde vermaaninge moeten opvolgen, die Bethfabee aan haaren Zoon Salomon gaf, zeggende : (a) Oordeel naar de Gerechtigheid : en doe Recht aan den Armen, en den Nooddruftigen, Hy y verde wel, om Jezus in vryheid te Hellen , eensdeels omdat hy wilt , dat de nyd der Oerpriefteren de oorzaak was Zyner overléveïinge; maar hy gebruikte hier - toe een verkeerd middel : anderdeels wierd hy in zyn voorneemen gefterkt door zyne Huisvrouwe, van (b) Nicéphorus genaamd , Procle , van welke de Evangélift zegt : dat, wanneer Pilatus (<:) op den Rechterfloel zat, heeft zyne Huisvrouw, hem laaten zeggen: Bemoei U toch met dien Rechtvaardigen niet; want ik heb heden in den droom veel om Hem geleeden.
Pilatus zat dan op den Rechterfloel, dien* hy langs eenige trappen beklimmen moeft, en welken op een zeker Steen-plaveifel ftond, genaamd (d) Lithoflrotos , en in 't Hebreeuwfch Gabbatha, dat is: op een verheeven plat Gewelf, met Kolommen onderfchraagd , bekwaam om vandaar tot het Volk te fpreeken, en de Misdaadigers te vertoonen. Daar Pilatus nu bezig was om Barabbas en Jezus aan het Volk tot eene keure vóór- te-ftellen, heeft zyne Huisvrouw tot hem gezonden, om hem te raaden, dat hy zich met Jezus niet zoude bemoeijen , dewyl zy in den droom om Hem veel geleeden had. Zy wil dan zeggen, dat zy eenen angftigen en benaauwden Droom gehad heeft, dewelke haar Huis veele rampen voorfpelde. 't Was met haar als met Job geleegen, welken ook zwaaren Droomen had, zeg-
gen-
(d) Prov. 31. p. (b) Hift. Eccle. Niceph. Lib. i. C. 30. (O Mat. 27. i9, Cd) Joan. ip. 13.



Lyden van Jezus-Christus. 211
pende : (d) Gy maakt my vervaard door Droomeni en doet my verfchrikkcn door Nacht- gezichten. Op deeze wyze wilde God Pilatus als toewenken, dat hy van zyne onrechtvaardigheid zoude afftaan : de Droom zyner Huisvrouwe was eene waarfchuwing om zyne Ziele van 't bederf te bevryden. Het was met Procle, éven als Eliu zich uitdrukt, gefield : (£) Onder het droomen, in een Nacht-gezicht, ah de Menfchen door een diepen Vaak overvallen worden, en op hun Bedde jlaapen : dan opent Hy hunne ooren ; leertze en onderwyfize in de Tucht , om den Menfch van zyn kwaad hedryf af- te-trekken. Het was dan als of'Procle tot haaren Man in deezer voege fprak : Ik bid U ; hebt toch niet te doen met deezen Menfch, dien de Jooden U overgeléverd hebben; want, Hy is een Rechtvaardige en Onnozele , en heeft in 't minfte geen deel aan de^misdaaden, waar-mede Hy beticht word. Ik ben 'er door eenen Droom van verzekerd; want, ik heb heden, deezen eigen Morgen, fints gy van myn zyde zyt opgeftaan en naar de Vierfchaare getreeden, veel geleden om Zynens wille, als zwaare verfchrikkingen, en vervaarlyke gezichten , die my de wraak van zyn Onnozel Bloed voorfpellen , en my geweldig benaauwen.
'Er zyn Natuurlyke-, Duivelfche-, en Godlyke Droomen : de Natuurlyke (c) koomen voort uit menigvuldige bekommeringen : God kan dezelve ook wel verwekken, als ook de Duivel. Zodanig-een, meenen fommige der Ouden, zoude deeze Droom van Procle geweeft zyn , om daardoor als 't ware den Dood van Chriftus, en de Zaligheid der Menfchen, te voorkomen. Doch, dit ftrydt tegen het
H.
f» Job. 7. 14. Qj Job. 33* 15. 16. 17* (c) Eccle. 5. 2.
O 3



è 12 Drie - en - zestigste Meditatie op het
H. Schrift , waarin wy duidelyk zien , dat (a) de Duivel aan Judas in V harte gegeeven had, dat hy Jezus verraaden zoude, en die de Jooden ook hoe langer hoe meerder aanhitste, om Hem ter Dood 'e brengen; want, de verborgenheid van Gods Raad was toen nog aan den Duivel onbekend ; en 't was niet dan in den Dood van Chriftus alléén dat hy begreep dat de Wysheid Gods hem in zyne eigene ftrikken gevangen had Immers, ware het geheim dat in den Dood van Christus beflooten was hem bewuft geweeft , hy zoude zich wel gewacht hebben den Heere der Heerlykheid te doen kruisfen : hierom zegt Paulus ook : (b~) Wy fpreeken Gods Wysheid, welke niemand van de Vorften deezer Waereld gekend heeft: want, hadden zy die gekend, zy zouden nooit den Heere der Heerlykheid gekruift hebben. Hier-by komt nog, dat, indien de Duivel den Dood van Chriftus hadde zoeken te beletten, hy veel eer in d'Overpriefteren, en in de harten der Jooden , die naar Zynen Dood zo dorftig waren, zulke angftige en vervaarlyke Droomen zoude verwekt hebben , en niet in Pilatus Huisvrouwe. Wy moeten dan niet twyffelen , of de Droom van Pilatus Huisvrouwe Godlyk was , gelyk ook wel veele Heidenen en Godloozen eenige Godlyke Droomen gehad hebben, als Abimelech, Laban, Pbarao , zyn Schenker , en Bakker, Nabuchodonofor* &c.
Deeze Vrouw van Pilatus was waarfchynelyk uit het getal van diegeene, welke in de Handelingen der Apoftelen (V) Godsdienftige Vrouwen genaamd worden;en die den waarenGod,of ten minllen den God der Jooden erkenden. Daarenboven hebben
Ori-
(*) Joan. 13. 2. O) ii Kor. a. 7. 8.
(O Aft' >3. 50. >.^ktSÜ



Lyden^'AN Jezus-Christus. I «13
rigenès en Chryfbftomus ftaande gehouden , dat deeze Vrouwe bekeerd en Zalig is geworden. Aanmerkelyk is het\ dar niemand van het Joodfche Geflacht onder hletwelk Hy zoveele Wonderen had verricht, en by hetwelk Hy (d) was dóór-gegaan,' weldoende, en genezzende die onder 's Duivels geweld waren, voor Hem in de Bresfe fprong, Zyne Leerlingen waren (b) alle gevlugt, en zaten, '.?) uit vreeze der Jooden ,metge/löotene Deuren. Gantfch Ifraè'1 is Hem vyandig, of ftom : niemand onderneemt Zyne Onnozelheid vóór-te-ftaan, dan Pilatus en zyne Huisvrouw! Een zichtbaar Téken, dat de Heidenen (d) door het Geloove zouden ftaan, en de. Jooden om kOngeloovigheid afgebroken en verwor-, pen zouden worden. Daar alle Ifraëlitifche (Y) Vrouwen , die Jezus van Galiléën gevolgd waren, niet durfden fpreeken , plyt deeze Vrouw voor Jezus, en is voor zyn Léven bekommert Dewyl nu Chriftus (/) een Zaligmaaker moeft zyrt, van alle Menfchen, Mannen en Vrouwen, daarom wilde Hy ook, dat niet-alleen Mannen, maar ook. Vrouwen getuigenisfe van Zyne onfchuld zouden geeven. God heeft dan deeze Heidenfche Vrouwe door eenqn Godlyken Droom beftierd, om getuige-: nisfe te geeven van de onfchuld Zyns Zoons, om Hem rechtvaardig te verklaaren , en om haaren Man tot eene waarfchuwinge te dienen ., op ] it hy zich wachten zoude den onfchuldigen Jezus te veröordeelen.
Gelyk dan deeze Droom de Huisvrouwe van Pilatus zeer ontfteld had, alzo heeft dezelve ook een fterke indruk op het gemoed van Pilatas tewege gebragt. Hem zal waarfchynelyk den Droom
nog
(a) Aft. 10. 38. (£) Mark. 14. 50. fc) Joan. ao. 10. Cd) Rosj. 11. 20. (O Mat. 27. 55. (ƒ'; 1. Tim. 4. io.
O 3



514 DRIE-EN-ZESTIGSTE MEDITATra OP HET
nog verfch in het geheugen gelegcfo hebben die Calpurnia, de Huisvrouw van JuUus Ccefar, had gehad, namelyk ,, toen zy op den delfden Morgenftond , waarop de vermoording f'van haaren Man gefchiedde, droomde dat de GéVel van haar Huis inftortte , en zy dien Held in. haaren Schoot met veele Wonden doorftooken waande te zien , waarom Calpurnia ook haaren Man Julhts Cafar, zeer ernftig fmeekte, dat hy toch dien Dag wilde t' Huis blyven, en niet raar den Raad gaan; naar welke béde hy echter niet wilde luifteren , (V) opdat hy met fchynen mogte al-te-veel geloof te geeven aan eenen Vrouwe-Broom: des hy ook, in den Raad zynde, van Casfius en Brutus, met drie-en-twintig Wonden doorftooken wierd. Eindelyk, dat de Droom van deeze Huisvrouwe indruk op Pilatus heeft tewege gebragt, blykt hier-uit, dat hy veele poogingen deed om Jezus los-re-laaten, waarom hy ook, de zaak dieper inziende, voor het Volk uitriep : (b) lk ben onfchuldig van het Bloed deezes Rechtvaardigen.
Wy hebben dan gehoord, hoe de Joodfche Overpriefters en Pharizéën , hoe de geheele Joodfche Raad, onzen lydenden Jezus, uit nyd, aan Pilatus overgeleverd hebben. Ach ! of deeze Zonde met den Joodfchen Raad uitgeftorven ware! Maar, helaas ! hoeveelen zyn 'er niet , die (c) in boosheid en nydigheid leevende zyn ! Het is nu éven nog als in de dagen van Salomon geleegen. Wy kunnen met hem zeggen : (d) Ik heb bemerkt dat de ben kvuaamheden der Menfchen onderworpen zyn aan de nydigheid van hunnen Even- Naaflen. Deeze Zonde breidt zich uit in alle Staaten: zy heerfcht
on«
(d) Sueton. in Viia Jul. CkC Cap. n. 2c.
(bj Mat. s7. H, (C) Tic. 3. 3. id) Êcele. 4. 4,



Lyden vanJezus-ChristUs. 2151
ónder Grooten en Kleinen : niet-alleen onder de Waereldfchl' Menfchen, maar ook onder de Geeilelyken. Dus is dikmaals de Geeftelyke Nyd boozer en verwonder, dan de Waereldfche , en aldus word het Evangélie dikmaals niet met het verëifchte inzicht verkondigt; waaróm ook nu nog dikmaals de klagten van den Apoftel gelden, zeggende : (d) Sommigen verkondigen Cbriftus uit nydigheid en (Irydzucht, en Anderen uit een' goeden W'üle,
Deeze Zonde beftaat in eene droefheid, die wy opvatten uit eens anders vreugde,geluk,voorfpoed, eere, gaa ven, zo geeftelyke als lichaamelyke ; en in eene biydfchap of vreugd overeen' ander's onrufty ongeluk , rampen en tegenfpoeden. Eens ander's vreugd veroorzaakt hem traanen, eens ander's ruft, hem onruft. Het is eene Duivelfche Zonde, want, haar oirfprong is zo oud als de Waereld. Dit was den wyzen Man bekènd, en deed hem zeggen : (V) door de nydigheid des Duivels is de Dood in de Waereld gekoomen. De Duivel , die de Zaligheid verlooren had , benydde aan den Menfch de eeuwige Geluk - Zaligheid; waarom hy hem tot hovaardy en ongehoorzaamheid verleidde, en hem dus hierdoor uit zynen Geluk- Staat nederftortte: een nydig Menfch is dan niets anders dan een naar-yverige Leerling van den Duivel; want, (c) die van zynen kant zyn, volgen hem naar.
Al vroeg verfpreidde de Duivel dat vergiftig Zaad van Nydigheid onder het Menfchelyk Geflacht. Aldus heeft hy in Kaïn den Nyd verwekt tegen zynen Broeder Abel, omdat (d) God Abel en zyne Offeranden had aangezien, maar die van Kaïn niet, dewelke, volgens de getuigenisfe van Joannes: (e)
uit
(d) Philip. 1. 15. (£) Sap. 2. 24. (O -— 25. (d) Gen. 4. 4. 5, (e) i. Joan. 3. 12.
O 4



%\6 Drib-en-zestigste Meditatie op het
uit den Boozen was, en uit nydigheid zynen Broeder dood-Jloeg. Wat anders heeft Efa aangezet om zynen Broeder Jacob te vervolgen, dan de !\TyI digheid, (a) om de Zégeninge, met melken Ifaak hem gezégend had ? Wat heeft de Broeders van Jofeph doen t'zamenfpannen, om hem aan (b) d'Is. maëliten te verhopen, dan de Nydigheid? Om wat reden was de Koning Saül tegen David, den zachtmoedigften en besten aller Menfchen, zo verwoed dat hy hem op alle wyzen naar 'c leven ftond ? wat was t anders dan Nydigheid, omdat (c) de Vrouwen zongen : Saul heeft 'er Duizend verflaagen, en David Hen-Duizend.
_ Laat ons dan deeze Duivelfche Zonde vlugten, dit allerboofte Kwaad uitroeijen. Bant uit U de Hovaardy wech, de waare Bsar-moeder des Nyds; want, daar de Hoogmoedigen niet dulden kan dat men hem gelyk zy; of te- boven - gaa, alzo benydc by ook aan anderen het goed, waarin zy hem te- ' boven-gaan, gelyk zyn, of zullen worden. Terecht dan zeidde weleer de H. Auguftinus : (e) alle Hoovaardige is nydig. Dit was den Apoftel mede niet onbekend , daar hy ons vermaande : O) Laat ons niet Eerzuchtig worden naar ydele Eere, eikanderen tergende, elkander en benydende.
Laaten wy ook van deeze fnoode Zonde afgefchrikt worden door het Kwaad, dat een Nydige Zich-zei ven aandoet, daar hy zich - zeiven pynigt, en naar Ziele en Lichaam befchadigt, waaróm ook Salomon zeidde: (f) dat de Nydigheid eene verrotting der Beenderen is. De woorden van den wyzen Sirach kunnen hierop de Nydigaarts te-recht toege*
Cd) Gen. 27. 41. (i) 3/. a/>
(f) 1. Reg. 18. 7. (d) Aug. in Pfal. s8. ■ v :
CfJ Gal. 5. 26.. (ƒ) prov> 14. 30.



Lt den van Jezus-Christus. 217
gepaft worden; daar hy zegt: f» Daar zyn Geejlen die ter wraake gefchapen zyn voor zich-zeiven. Dit wor6t in een nydig Menfch, die zich-zelven tot een Beul verftrekt, en deeze Zonde in zich-zelven. ftraft, bewaarheidt; want, O)gelyk de Roeft (zege Auguftinus) het Tzer verteert, alzo verteert de Nydigheid de Ziele-zelve , in welke zy is.. Hier gelden dan de woorden van Salomon , zeggende : (c) Die zich over eens anders Val verheugt , en zich. over eens anders Voorfpoed bedroeft, zal niet on* gejlraft blyven: aangezien de Nydigheid van die na» tuure is, dat zy altyd haare eigene ftraffe medebrengt, (V) kwetzende, naar het zeggen van Auguftinus , dengeenen zwaarder en verdervelyker van welken, zy voortkoomt, dttn dengeenen tegen welken zy zicb wendt : en aldus is de Nyd niet ongelyk aan de (e)Polypus, die, uit gebrek van Spyze,haare eigene, Armen opëet, gelyk /Elianus meldt; zodat de Nyd zich zelfs eerft opëet, eer hy een'ander kan kwetfen. Dus mogen wy hier de woorden van den Prediker ontkenen, zeggende: (ƒ) Niets is 'er ondeugender dan een Menfch die zich - zeiven benydt: ook is dit eene belooning van zyne boosheid.
Welk een afgryzen behooren wy dan niet te hebben van deeze vuile Zonde ? Daar andere Zonden voor-zich nog een' dek-mantel hebben, als vermaak, voordeel,eere, vreugde, en dergelyke,daar moet de Nydigheid bloot-ftaan, en vindt niets dan kwellinge, droefheid en hartzeer. Vraagt men aan eenen Dief, waarom hy eens anders Goed ontfteelt, by zal, gelyk Salomons woorden luiden, antwoorden , dat (g) hy fieelt om zyne hongerige Ziele te
ver*
f» Eccle. 39. 33. f*) Aug. Serm. 83. de Temp. (e) Prov. 17. 5- Cd) Aug. loc. Citab. (je) .iElian. Lib. f. de Ammsl", Cap. 17. (ƒ) Eccle. 14. 6. (g)Piov. 6. 30, O 5



5i 8 Drie - en - zestigste Meditatie op hbt
verzaadigen. Een ongeduldig Menfch zal de grootheid van 'c ongelyk, de ontmoeting varu-een ondankbaar gemoed voorwenden. (a) Èen( Gierig, aard, die door geen Geld verzaadigd worj, en de Rykdommen bemint, en 'er-geen genot van beeft, zal de veelheid der Kinderen , fchaarsheid van Weering, en flechteTyden voorgeeven , en 't genoegen belyden, dat hy de Rykdommen met zyne oogen ziet. Een Dronkaard zal den aangenaamen fmaak van den (b) Wyn voorwenden, en zeggen dat dezelve des Menfchen harte verheugt , de droefheid verzet, en de zorge verbant. Een Welluftige verfchoont zich met de bevalligheid en fchoonheid , die hem (c) bekoord heeft; en dat hy van zyne begeerlykbeid vervoerd en verlokt is geworden , maar een Nydige heeft geen' dek-mantel voor zyn'e Zonde. Vindt hy, met een' ander' te benyden, eenig genoegen in zich-zelven ? Heeft hy 'er eenig genot van? Behaalt hy eenige eere of glorie? Geenszins: maar in tegendeel, hy bekoomt daardoor niets anders, dan onëere en fchande, en eenegeduurige kwellinge des Geefts. Aldus moogen wy op zulk - eenen de woorden van David toepasfen, zeggende : van Smerte ging hy zwanger , te - weeten, van den Nyd, waarvan hy-zelv de Smerten draagt: zyne Smen 2a/ op zyn Hoofd wederkeer en : en op zyne Kruine zal zyne Ongerechtigheid vallen. Immers, waar een Nydige zich wend of keert, 't zy hy zich over eens anders rampfpoed verblydt, 't zy hy zich over eens anders voorfpoed bedroeft, zyne Ongerechtigheid daalt op zyne Kruine, en hy doodigt zich-zelven naar Ziele en Lichaam. Hier komen de woorden van den Broeder-Moorder Kaïn zeer-wel te pasfe.*
00
(a) Eccle. s. p. io. fb) Pfal. 103. 15. ÓO Jakob. i. 14. \d) Pfal. 7. 15. 17.



Lyden van Jesus-Chiustus. zigy
fa) AU' wie my dan vinden zal, die zal my dooden. Deeze woorden paft de H. Leeraar Bonaventura Op een' Nydigen , zeggende : (h) Een nydig Menfch wordt by Kat?) ver geleeken, van welken geze"t' wordt : All' wie my vinden zal, die zal my dooden: Nudus wordt een' Nydigdart van alle Menfchen gedoodt; want, of hy ziet iemands voorfpoed, en dan is hy bedroefd , of hy ziet iemands nadeel, en dan is hy verblyd, en zo zondigt hy in yder Menfch, en wordt gedoodt naar de Ziele, door de Zonde die hy pleegt. Daarenboven zegt dezelfde Leeraar, gebruikende de woorden van Paulus: (c) Gelyk dengeenen die God liefhebben , alle dingen medewerken ten goede, aldus médewerken alle dingen aan eenen Nydigen ten kwaade. Een nydig Gemoed ontbreekt nooit droefheid, nooit hartzeer. Met recht heeft Stobeus de Nydigheid dan den naam gegeeven van de boofte en tévens de rechtvaardigde Zonde, omdat zy denNydigen-zelven ftraft.en zyn'eigen'boezem knaagt. Aldus hebben wy dan de grootfte reden om alle Nydigheid te verfoeijen ,. aangezien dezelve ons tot Vyanden van God en der Menfchen maakt. Waar kan 'er immer grooter Boosheid bedacht worden, dan dat iemand droefheid heeft, omdat God goed is? Wat doet een Nydige anders, dan, is het niet met woorden, ten minften met zyne daaden, tot God te zeggen: (d) JVaaröm doet gy dat alzo ? Zal 't dan een Schepfel fmerte aandoen , dat de Schepper aan een'Ander wéldoet? Immers, God ontneemt U niets met een' Ander wél te doen; en indien Hy dat deede, wat hadde gy in-tebrengen? Hy zoude Ubillyk antwoorden, gelyk de Vader des Huisgezins : (e) Ik doe ü geen ongelyk.
Is
(a) Gen. 4. 14. f» Boiuv. diat, 2. Tit. 1. Cap. 4. Cc) Roai. 8. a$ Cd) Job. 9. 12. CO Mat, 20. 13. i$l



ino Drie-en-zestigste Meditatie op het
Is uw oog kwaad, omdat ik goed ken? of h het mv met geöorlofd te doen wat ik wille ? Wanneer 't dan gebeuren mogte. dat gy van deeze Zonde behbrongen wierd, wederftaat de eerfte aanvallen van deezen Vyand met de Wapenen van Liefde zeggende in den grond uws harte: ik ben verblyd over de voörfpoed, eere en gaaven van mynen EvenMenfch; ik gun hem dezelven, en meerdere ja ik wenfch hem alle goed dat ik my-zelven wenfch Wv moeten Joannes den Dooper navolgen, die wanneer zyne Leerlingen hem zochten nydig te maken over den opgang die de Zaligmaaker deed-, zeidde ia)
Myne biydfchap ts vervuld. Hy moet aanwasfen
Hy verblydde zich, dat de Eere en Heerlykheid van Jezus vermeerderde.Indien iemand dat doet,dan toont hy met de daad dat 'er by hem geene Nydigheid maar Liefde huisveft, en tévens dat hy met Gods Albeftier te vreeden is, fchoon hy zo-veele goederen niet bezit als Anderen. Dan is hy gelyk aan eenen Jethro, die God dankte, en (b) zich verblydde over alle het goed, dat God Ifraël gedaan had. Zelfs d' Engelen die van een oneindig verhévener rang zvn dan wy , wenfchen naar ons geluk , en zyn blvde met ons over de ontvangene weldaaden;en zyn wv die met eikanderen van eene zelfde natuure zyn hiertoe niet veel-meerder verpügt ? Gelyk wy, daarenboven, verbonden zyn, om, gelyk Joannes zich uit te Cc) beminnen , niet met woorden , of met de tonge maar met de daad en waarheid, zó moet ook onze biydfchap oprecht en van harte zyn : niet in geveinsdheid of uitterlyken fchyn, gelyk die van td) Aman was jégens Mardochéus. Indien gy dan op zulk-eene heilige wyze blyde zyt met uwen Naaften,
daq
U) Jcan. 3. 29. 30. Cb) Exod. 18. 19,
(c) 1. Joia. 3- 18. (d) Efther. 6. u. ia.



Lyden van Jezus-Christus»
221
dan zal God ook, en zyne Engelen, zich overUverblyden, en gy zult, om met Salomons woorden te eindigen : (a) de verwachtinge der Rechtvaardigen bekoomen, welke eeuwige biydfchap zal zyn. Amen.
GEBED.
o Lydende Jezus! hoe-zeer Uwe onfchuld voor de Vierfchaaren Uwer Rechteren uitdraait; hoezeer een Heidenfche Pilatus van dezelve overtuigd , en, door zyne Huisvrouwe, ter verklaarmge Uwer rechtvaardigheiden dus, ter Uwer los-laatinge, op 't zeerft aangedrongen wordt, helaas! de Nyd is 't, dieU, 6 lydende Liefde - Vorft! tot voor de Rechtbanken vervolgt, en de Schaale der Rechtvaardigheid, in weerwil Uwer bewufte onnozelheid, tod Uwe veröordeelinge doet overflaan, Hoe vergroot dit Uw Lyden, & lydende Jezus! De Liefde deed U gebooren worden, en de Nyd doet U fterven! Om de doodelyke Wonden, die deHelfche Nyd aan onze Zielen had toegebragt, door den Balfem Uwer GodlykeLiefde te heelen, moeft Gy door den Nyd, en de BoosbeidUwer vyanden, Gy-zelv, gewond, en ter dood veröotdeeld worden! Benydde Liefde-Vorft 1 welk-een affchuwelyk Monfler is dan de Nyd niet! In de Hel uitgebroeid, is het voor Hemel en Aarde een verfchrikkelyk Wangedrogt. Maar, ö lydende Jezus! welk-eene fchande, welk-eene fchaamte voor het Menfchdom! Dat Monfler, de Nyd, heerfcht nog onder ons; onder ons, die door Uwe Liefde vry-gekoft, en in Uw Bloed, in Uwe bloedige Striemen, van de Helfche beeten desNyds geneezen zyn. Wierd Gy eenmaal om ons, uit Nyd, overgeleverd; wy léveren eikanderen aan de fnoo-
de
Ca) Prov. 10. 28.



222 Drie-en-zestigste Meditatie op het
de infpraak van dat Monfler nog dagelyks. De gaaven, waarmede Gy onzen Méde-Menfch, uic Liefde, bedeelt, zyn voor ons als zoveele fpo'oren en prikkelen tot Nyd en Afgunft. Zyn Voorfpoed is onze Rampfpoed, zyne Biydfchap, onze Droefheid. Daar de Nyd Uwen Zégen, over anderen uirgeflort, in eenen Vloek poogt te verkeeren, keven wy genadig in boosheid en afgunftigbeid, baat. waardig, en baatende eikanderen. Met fchaamte bedekt belyden wy ons fnood en wangunftig ge* drag. Maar, wil, ö benydde Jezus! thans door de, Nyd overgeléverd, ons niet aan de fnoode vervoeringen van deeze heillooze hartstogt overleveren , en ons dus ten Eeuwigen Dood veröordeelen! Ban dat Monfter verre uit onze harten ! Boezem in dezelve eeneChriftelyke geaartheid, waardoor wy ons fteeds met de Blyden verblyden, en met de Weenenden weenen; opdat wy , hierop Aarde eikanderen met eene onderlinge Liefde omhelft hebbende, hiernamaals in den Hemel, in U, als de Bron van alle Liefde, voor Eeuwig moogen verflonden worden. Amen.
VIER.;



J
Lyden van Jezus-Christus.1 m§
VIER-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE.
Matt. 27. 20. 2i.
Principes autem fsicerdo-^^Ondertusfchen ftookten d& turn & feniores perfu-^^ Overpriefters en de Ouaferuntpopulis,ut pe-|£® derlingen bet volk op, terent Barabbam; Je-^,^ dat zy Barabbas zouzum veró perderent.*® deneifchen, en Jezus
Refpondens autem ter dood brengen. prsefes,ait illis: quem^* Als dan de Landvultisvobis de duobus.g.g. voogd ben vraagde: dimivti ? At illi dixe-** Wien wilt gy van de runt: Barabbam. twee dat ik u los-laa-
te ? Zo ant moordden zy: Barabbas.
TTEt is eene bekende waarheid, dat de Koning j_ \ David een uitdrukkelyk vóórbeeld van onzen Heiland Jezus-Chriftus is geweeft. Eene groote gelykheid heeft 'er tusfchen het Vóórbeeld en Tegenbeeld plaats, namelyk, tusfchen David en Christus. Immers , (a) David was een Zoon van JeJJez Chriftus was de rechte (F) Roede uit den Wortel van JeJJe. Beiden zyn zy uit een gering Geflachte gefprooten : beiden zyn zy Koningen, en 't (c) Koningryk van Chriftus zal geen einde hebben, (d) David was dertig Jaar en oud, toen by Koning wierd: Chriftus wierd gedoopt, en ingewyd in Zyn Ampt, en (e) was beginnende omtrent den Ouderdom van
der-
ra) Eccle. 45. 3. f» Ifaï. 11. 1. (c) Luk. 1. 33. {d) a. Reg. 5. 4. (O Luk. 3. 23,



224 VlfiR- EN -ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
dertig Jaaren. Gelyk David Jerufalem tot zynen Zetel en de plaats zyner Regeeringe verkoos, alzo verkoos Chriftus Jerufalem, en begon te heerfchen van het Hout, te-weeten van het Kruis. Doch, om alles niet aan-te-haalen, dan hetgeene alleenlyk hier ter zaake dient, David was, daarenboven, ook een groot vóórbeeld van Chriftus, in zyne Oorlogen en Stryden , en in opzichte van zyne Vyanden. (a) David, immers, heeft geftreeden tegen den Reuze Goliath, en heeft hem overwonnen: Chriftus verfloeg den Helfchen Goliath, den Duivel; en, om Paulus woorden te ontleenen , (b) de Prinsdommen en Magten beroofd hebbende, heeft hy die openlyk ten toon gefield, door Zich - zeiven over hen zègepraaiende. Gelyk Saül David vervolgd heeft, hem 't Léven poogde te beneemen, en hem geduurig listen en laagen lag; alzo zocht <c) Eerodes ook Jezus listiglyk cm 't Léven te brengen. Daarenboven ftrekte David hierin ook tot een duidelyk SchaduwBeeld, namelyk, dat IfraélDavid verftiet, en zynen -oproerigen Zoon (d) Abfalom tot Koning tetlebron uitriep. Op gelyke wyze hebben de Jooden Christus verworpen; want, toen Pilatus tot hen zeidde: (e) Ziet uwen Koning,was hun antwoord: IKy hebben geen Koning dan den Keizer. Gelyk eindelyk OO gant/ch Ifracl zich van David heeft gefcheiden, en een Bélials - Man Seba, boven den Godvruchtigen Koning David gevolgd, zeggende: wy hebben geen Deel aan David, noch geen Erf-deel aan den Zoone van Ifdi; aldus handelde immers het Joodendom ook met Chriftus, toen Pilatus den Jooden vraagde, wien zy wilden aanhangen,en wien los-gelaaten hebben; of eenen oproerige Moordenaar Barabbas,
of
00 i. Reg. 17. O) Kol. a. 15, O) Mat. a.
(dj 2. Reg. 15.19, O;Joan. 10.14.15. (f) 2. Rej. 20, j. 2.



Lyden van Jezus-Christus. 225
of den onnozelen Jezus , riepen zy eenpaarig: Barabbas; en wilden dus geen Deel aan den Zoone van David hebben; want, zy zeidden: (a) Wy willen niet dat Deeze over ons zal heerfcben; maar datHy, volgens den Raad der Ouderlingen en Overpriefteren mooge om 'c Léven gebragt, en de grootfte Boosdoender vry-gelaaten worden.
De woorden weleer door den Propheet Malachias tot de Priefleren gefproken: tb)Nu dan, ó Brieften ! dit Bevél raakt U- lieden, die van den Weg zyt afgeweeken, en 'er Veelen in de Wet hebt doen ftruikelen. Juda heeft de Wet overtreeden : in Israël en binnen Jerufalem is een grouwel gefchied: want, Ju* da beeft de Heiligheid^ des Heeren, die hem zo lief was, ontreinigd: wierden naar de letter voltrokken , toen Cc) d'Overpriefters en Ouderlingen 't Folk hebben aangeraaden, dat zy Barabbas zouden eifchen, en Jezus om 't Léven brengen. De Bode, dien de Huisvrouw van Pilatus, ten gevalle van Jezus, tot haaren Man zond , namelyk , dat Hy mogte vry-gelaaten worden, was hier eene gelegenheid ten kwaade : want, terwyl Pilatus de Bode van zyne Vrouwe ontvangt en aanhoort, word hy bierdoor opgehouden , en kan op zyne vóórgeftelde Vraage: (d) Wien wilt gy dat ik U los-laat e, Barabbas, of Jezus, die genoemt wordt Chriftus'! des Volks antwoord niet afwachten. Tewyl dan Pilatus met den Afgezondenen van zyne Huisvrouw fprak, bedienden zich de Joodfche Opperhoofden van deeze gelegenheid. Zy begaven zich intusfchen overal onder het Volk, en waren als (e) een Zuurdeeg, die het gantfcbe beftag zuur maakt, omkoopende alle het Volk het zelve in Plaat en Nyd tegen Jezus ontfteekende'
en
Ca) Luk. 19. 14. Cb) Mat. ". i. 8. i r. (e) — 30,
(*0 27. 17. (e) 1. Kor. 5. 6
III. Deel. P



226 Vier-en-zestigste Meditatie op het
en alle hun list en vermogen in bet werk Hellende, om het Volk tot zulk-eene dwaaze en fchandelyke keuze te beweegen.
Ach! yzelyke boosheid! Zy, die Leidsmannen des Volks behoorden te weezen, zyn, om de woorden van Ifazas te ontleenen : (a) Verleiders geworden. Hier zullen zy niets onbeproefd gelaaten hebben , óm hun Bloed-dorfiig voorneemen te bereiken Zy zullen dengeenen , wier gewisfe niet toeliet eenen Moordenaar vry-te-eifchen , verzekering gegeeven hebben , dat zy daarvoor wilden verantwoorden-,; en zulks op hun gemoed namen, vervullenden aldus de voorzegginge van den Propheet: (b) de 'Zbnden^myvs Volks eeten zy: Ongetwyffeld zullen zy Hem ujtgekredtori hebben voor eenen God-lasteraar. Ten Vewyze deezer waarheid, zal <V) de Hoo°e'-proper Kaïpbas zyne Klcederen, die 'hy op 't hoo-. rce© der .God-lastering gefcheurd beeft, aan 't Volk Vertoond hebben. Zy zullen,waarlchynelyk jhier-by gevoegd hebben , dat Jezus van Nazareth zich aan l&ejreryë had fchuldig gemaakt, en dat Hy dus meerdeïe-Zielen had vermoord, dan Barabbas Lichaamen; en ^at.d.ieshalvèn ^indien deeze Ketter in vryheid geraakte hunnen Vaderlyken Godsdienft tot zynen ondergang neigde, herbaalende de woorden, die zy in den Iï-aad ge/proken hadden, zengenden: (d) indien wy Hem;alzo laaten begaan, zullen zy allen in Hem gefeoben-rtn de Romeinen zullen koomen ,enzullen onze IHaatfe en 'tVolk verwoefïen. Daarenboven zullen zy Pilatus verdacht gemaakt hebben by het Volk , als oi hy op eene listige wyze met hen te werk ging, daae hy tot heri zeidde : (e) wilt gy dat ik U den Rojiing der Jooden los-laatel want, indien zy Jezus
vry-
., C*>Ifaï. p. 16. (b) Qfej 4. P. (C) Mat. 26. 65> 00 Joan. ii. 48. ^) Mark. (5, 9.



Lyden van Jezüs-Christus. 227
vry begeerden, zouden zy hierdoor Hem als hunnen Koning fchynen te erkennen; en dus zouden zy tegen den Keizer zondigen. Mógelyk zullen zy hier als met Judas gehandeld, en Sommigen door geld omgekoft hebben, om Barabbas los te begeeren, en hen, die zich voor de belangen Van Jezus zouden verklaaren ,met. den Ban bedreigd hebben; hetwelk immers meermaalen was gefchied; want,zy hadden reeds voorlang (a) beftooten, dat, zo iemand Hem helyden zoude de Chriftus te zyn, uit de Synagoge zou-Ie geworpen worden.
Naar allen fchyn zullen zy het Volk ook hebben voorgehouden , dat Jezus voorzegd had, dat Hy zoude fterven, maar, dat Hy ten derden Dage ook zou verryzen; dat zy, derhalven, de waarheid van deeze voorzegginge moeften te - gemoet zien, en dat hec dan nog tyds genoeg was om Hem aan - te - hangen; want, indien Hy zyn woord ontrouw was, dan zoude 't duidelyk blyken dat Hy een Verleider des Volks was geweeft: gelyk zyHem, naa zynen Dood, voor Zulk-eenen uitkreetten, zeggenden: (b)Myn Heer, wy zyn indachtig geworden, dat die Verleider, nog leevendé , gezegd heeft : naa drie Dagen zal Ik weder opftaan. Door zulke en dergelyke redenen s in den eeriten opflag, en voor het vleefchlyk verftand , aanneemelyk genoeg, poogden zy 't Volk over te-haalen, om Barabbas vry te eifchen. Niet te onrecht had de Heiland gezegd, dat zy (c) Dieven en Moordenaars waren; hier, immers, hebben zy de uitfpraake van Jezus bevestigd, en zich-zelven door hun eigen gedrag verraaden : hier hebben zy$ door zo veele aangewende moeiten, om eenen Moordenaar vry te krygen-, en eenen Onnozelen om 'tLee* ven te brengen, met de daad getoond, dat de woorden
f/r) Joan. p. 22. (*) Mat. 27. 63. (*) Joan. 10. 8. P 2



228 Vier-en - zestigste Meditatie op het
den van den Propheet duidelyk op hen pasfen, daar hy zegt : (a) Gelyk de Renden der Moor denaar en op iemand gaapen, alzo is het gezelfchap der Priefleren welken op den Weg dood (laan, die naar Sichem reizen: want, zy hebben eene fchcndaad bedreeven. Het was der Priefteren piigt het Volk tot den Heiland te leiden ; maar, in plaatfe van zulks te doen, trokken zy het Volk van Hem af; en aldus dan hebben de Joodfche 'Bouw-lieden, om Davids woorden te ontleenen, (b~) de Steen, die tot een hoofd des Hoeks geworden is, verworpen.
Pilatus dan de boodfchap zyner Huisvcouwe , waardoor de keuze der los-laatinge eene wyle tyds vertraagd was geworden, gehoord hebbende, wendde door dee/e r.adrukkelyke tyding alle moeite aan, ■om Jezus vry-te-laaten. Hy zeidde dan (c) tot hen voor de tweede maal: Wien wilt gy van de Twee U losgelaaten hebben. Wanneer Pilatus zulk-eenen beruchtenKwaaddoender als Barabbas, névens zulk-eenen onvergelykelyken Weldoender als Jezus Helt, verbeeldt hy zich, dat de Schaare zich herinneren zal, hoe Hy (d) de Blinden heeft doen zien, de Kreupelen wandelen , de Dooven hooren , en de Melaatfchen gereinigd heeft, en dat zy door deeze Weldaaden zal genoopt worden, om Zyn ontflag te verzoeken, termeerder, dewyl Pilatus wist, dat hy vóór weinige dagen van't Volk,onder het gejuich vanfj?) Hofanna den Zoone van David, in de Hoofdltad was ingehaald. Hierdoor verbeeldde Pilatus zich dan, dat de Schaare , die hy de keuze opdroeg , zyn yoorneemen zoude begunfligen. Maar, de uitkomft bedroog zyne verwachting, dewyl zy Barabbas antwoordden , en de gantfche Meenigte, gelyk Lucas
meldt,
(«) Ofé. 6, 9. O) Pfal. 117. 32. (0 Mat. 27. 21. C<Ó 11. 5. (0 «> (J>



Lyden van^Jezüs-Christus. 229
meldt, uitriep : (V) Neem Deezen wech , en laat ons Barabbas los.
ó Zinneloosheid , ö wispeltuurige ongeftadigheid van deeze Schaare, die zich als een riet door haare Joodfche Overheid liet beweegen i nog die zelfde Weeke riep men uit: (7;) Gezégend zy de Koning, die daar koomt in den Naame des Heeren; maar, nu is het: Neem Deezen wech. Zy, die Hem zo-éven de Chriftus beléden te zyn , houden Hem nu voor een' Verleider. Pilatus ftelde hier aan ïfraël dezelfde keuze vóór, die weleer Moizes zyn Volk vóórhield: (c) het Léven en den Dood, den Zégen en den Vloek, opdat zy het een of ander zouden verkiezen. Maar, ziet; ó gruwel! De gantfche Meenigte , ja geheel ïfraël verkieft den Dood, en den Vloek, en roept, naar de taal van Joannes: (d) Niet Deezen, niet dien Godlyken, niet dien Dierbaren, niet dien onvergelykelyken Jezus, maar Barabbas den Moordenaar. Zó roept het Volk, zó fchreeuwen de Schriftgeleerden en Pharizéën, zó is het getier der Overpriefteren. Gelyk de Hoogepriefter (e) Abiathar weleer van Salomon, alzo vielKaïphas van denHemelfchen Solo* wow,Jezus,af, en hield het met eenen .. .eenenOproermaaker ! Hierop mogen wy de Godfpraak van den Propheet Oféas toepasfen: (ƒ') Weet, 6 'ïfraël, dat uive Propbeeten dwaas, uwe Gecflelyke Mannen uitzinnia zyn, om de meenigte uwer boosheid en veelvuldige zottigheid; de Propheet is een val-(Irik geworden , op alle zyne Wegen: raazerny in 't Huis zyns Gods.
Hunne raazerny en nyd is zo geweldig, dat zy zich niet eens verwaardigen Zynen Naame te noemen ; maar uit verachtinge alleeniyk roepen: Niet Deezen;
éven
(d) Luk. 23. 18. (f) --— 19. 38. CO Deut- 3o. 19. 00 Joan. 18. 4°' CO 3- &eg. i* 7- (f) Ofé« 9- 7' u P 3



43° Vier-en-zestigste Meditatie op het
éven als of zyn Naam een Vloek-woord was, en aldus vervulden zy de voorzegginge van den Propheet: (a) Laat om Hem uit den Lande der Leevenden uitroeijen, en laat Zynen Naam niet meer gemeld worden Ja : de Naam van Jezus is zelfs by de hédendaagfcheJooden zó haatelyk, dat,indien deeze Naam hen by geval uic den mond vak , zy zich voor hunnen mond Haan, en noemen Hem gemeenJyk, den Godloozen olOpgehanger.cn. Doch, omdat Zy den naam van Jezus riet noemen noch aanroepen willen , daaróm liggen hunne Naamen ook nog onder den Vloek: om deeze reden zegt David, in den Perzoon van Chriftus: (b) ook zal ik hunner Naamen met Myne lippen niet gedachtig zyn. Zy fielden eenen Barabbas, eenen gevlocktenMoordenaar, verre boven eenen Rechtvaardigen, eenen Verfloorder der gemeene Rufle, verre boven den Vréde-Vorft eenen Booswicht achtten zy meer, dan denHeiligcn der Heiligen, en aldus vervulden hier de Jooden de gelykenisfe van (c) Joatham, wanneer de Boomen den Doornbofch verkooren, en den Olyf-en Fy. geboom en Wynjiok verworpen hebben. Immers , de Jooden hebben Jezus, die Zich (d) de waare Wynflok noemt, en (e) de Wyn is , Maagden voordbrengende, en (f) des Menfchen harte verheugt, en vrolyk maakt, afgekeurd , en hebben een rechte Doornbofch, Barabbas, vóór Hem, verkooren. öSchandelyke Keus! den Jooden door den Apoftel Petrus ook naderhand verweeten, toen hy tot hen fprak : (<r) Be God van Abraham, van Ifaak, en van Jakob;% God onzer Paderen heeft Zynen Zoone Jezus ver heerlykd: Denwelken gy over geléverd hebt, en verlóchend
vóór
Cd) Teran. ii. 19. (i)Pfii. 15. 4- COJuA 9. 8. 10, I4. Cd) Joan. 15. 1. \e) Zach. 9. 17. * tf\ PfiL 103. 15. (g) Aft. 3. 13. 14. 15,



Lyden van Jezus-Christus. 231
vóór bet aangezicht van Pilatus , als hy oordeelde dat men Hem zoude los-laalen. Maar, gy hebt den Heiligen en Rechtvaardigen verlóchend, en hebt begeerd dat men Uden Doodflager zoude geeven, maar, den Geever des Lévens hebt gy gedood. Krachtig en ernftig was dit Verwyt, dit verblinde Volk dubbel waardig. Niets onbrak 'er aan dit Verwyt, dan dat hetzelve ook niet aan d'Overpriefteren enden Joodfchen Raad gedaan wierdt;aan hen, die het Volk bewoogen, en aangeraaden hadden om zulk-eene verkeerde Keuze te doen. Doch, de Godlyke Voorzienigheid liet wei-haalt, door dien zelfden Apoftel, hetzelfde Verwyt voor het aanfchyn van alle de Hoofden van het Volk, in den Raad vergaderd, hooren , namelyk, toen een Kreupele van s'Moeders lichaam af zyne geneezinge verwierf. Toen voerde Petrus tot ben deeze Mannelyke taal: (a) U-alléén en aWhet Folk van ïfraël zy bekend, dat het gefchied is door den Naam onzes Heeren Jezus - Cbri/lus van Ndzdretb, Denwelken gy gekruifl hebt, Dien God van den Dood verwekt heeft: door Deezen /laat die Menfch hier gezond,
Naa alle deeze overweegingen, waarmede wy in deLoop-baane van Jezus Lyden hebben uitgeweid, wie fchrikt niet voor zulk-eene verre-gaande en onuitfpreekelyke fmaadheid?ach! veele fmaadheden waren op Hem gevallen, geduurende de dagen Zyns Prédik-Ampts ! de (b) Gerazèners achtteden hunne Ferkens béter dan Hem. De Inwooners eener Samaritaanfche (c)Stad, dewelke aan een iegelyk ten Herberge en dóórtocht ftrekte, wilden Hem niet ontvangen, maar verfmaadden Hem. Doch, deeze
fmaadr
(a) Act. 4. 10. (b) Mat. 8. 34, (O Luk. 9. 52. 53.
P4



232 Vier-en-zestigste Meditatie op het
fmaadheid, namelyk, dat een Dood-flager een Barabbas, dierbaarer by het Volk gefchat wierd dan Hy . ging alle andere ï'maadheden oneindig- verre te boven, dewyl hier-uir bleek, dat zy Hem voortV) verachtelyk,en den laatften en onwaardigften onder de Mannen erkenden. Het verward en hevig geroep van deeze gantfche Menigte: Niet Deken • maar Barabbas, was wel de hoogde trap van der Jooden Woede en Godloosheid, maar echter een kort begrip eener Geeftelyke verborgenheid. Immers het betaamde, dat de Rechtvaardige , de Heilige tb) voor alle Menfchen den Dood zoude fmaaken, gelyk Paulus zegt, of anders waren wy-allen tot den tydelyken en eeuwigen Dood veroordeeld. Het was dan noodig dat (c) Barabbas, een vermaarde Zondaar, in wien alleZondaaren wierden afgebeeld, los-gelaaten wierd of anderzins waren wy Eeuwig gevangen en Gods rechtvaardige Straffe onderworpen geweeft! t Geen Pilatus hier, met den Heiligen der Heiligen tegen den grootften Zondaar te ftellen, onweetende verricht, leert ons wat 'er in Gods geheimen Raad is omgegaan. Immers, het is een werk van de Godlyke Voorzienigheid , dat Jezus, die in Zyn Perzoon (d) heilig, onnozel en onbefmet was, tégen eenen befaamden Booswicht en Moordenaar, aan het Volk ter keuxe gefield is, en tégen deezen niet kon ophaalen. Immers, onze Jezus ftond hier bekaden met de Zonden van 'tMenfchelyk Gefhchr des Hy ook , door den mond van David, uitriep :' (e) Myne Ongerechtigheden zyn boven myn hoofd gewasfen,en, gelyk een zwaar e lafi,zyn zy my ttztoaar
ge-
(d) Ifaï. 53. 3. (b ) Heb. 2. 9. (tj Mat. 27. 16. (dj Heb. 7. zé. (O MU. 37. 5.



Lyden van Jesus-Christus. 233
geworden: daarom zeidde Hy: (d) Ik moefl betaaien , hetgeenen ik niet geroofd had. Op deeze wyze ftond Hy hier,als den grootften Zondaar, dien ooit d'Aarde gedraagen heeft. God heeft dan toegelaaten , dat Hy tegen eenen Moordenaar Barabbas gefield wierd. Ja , de geleerde Férus zegt: tb) Hetgeene hier gefchied is in het Gerichte van Pilatus, is waarlyk in Gods Gerichte gebeurd. Daar ftond die vermaarde Moordenaar Adam, met zyne gantfche ndkoomelingfchap, die allen den Dood verdiend hadden : daar 'ftond ook de Alleronnozel/Ie, de Zoone Gods. Eén van Beiden nu moeft, volgens den eifch der Godlyke Rechtvaardigheid, de Dood ondergaan. Maar , door Gods groote Barmhartigheid heeft Hy Adam gefpaard, en voor hem Zynen onfchuldigften Zoone ter Dood geléverd.
Hier-uit leeren wy dan, hoe lief de Vader ons gehad heeft , daar Hy ons , die Muitelingen en Misdaadigers waren, gefpaard heeft. Hierom riep ook deeze gehoorzaame Zoon , aangaande Zynen Hemelfchen Vader, uit : (c) Zè lief heeft God de Waereld gehad, dat Hy zynen Eénigen Zoone gegeeven heeft: opdat all' die in Hem gelooft niet verlooren gaa, maar het Eeuvïig Léven hebbe. Aldus dan heeft de Vader ons vóór zynen eigenen Zoone vóórgetrokken, fchoon wy niets anders dan haat en ftraffe waardig waren : aldus wordt de eerfte Moordenaar Adam, met geheel zyn Na-Geflacht, tegen den tweeden en Cd) laatften Adam, die in zyne plaatfe treedt, uitgewisfelt: de Vader ftemt-toe in den Dood zyns Zoons om ons, élendige Slaaven des
Sa-
(d) Pfal. 68. 5.
(*) Fér. Hift. PaflT. Part. tert. pagln. Mlli. 170. & 171, \c) Joan. 3. 16. Cd) 1. Kor. 15. 45.
P 5



234 Vier-en-zestigste Meditatie op het
Satans en der Zonden , te bevryden ; dus Paulus van God zegt: (a) ook beeft Hy zynen eigenen Zoone niet gefpaard , maar heeft Hem voor ons-allen geléverd.
De Liefde van deezen Zoone is niet minder dan die van Zynen Vader : uit die Liefde trok Hy de Menfchelyke Natuure aan, om tot een Offer voor onze Zonden te ftrekken, aangezien, gelyk Paulus meldt, (b) het onmogelyk is dat door het Bloed van Stieren en Bokken de Zonden weebgenomen worden. Daaróm zegt Hy tot zynen Vader, in de Waereld koomende : Slagtoffer en Offeranden hebt gy niet Gewilt : maar Gy hebt My een Lichaam toebereid. Brandoffers voor de Zonde hebben U niet behaagd. Toen zeidde Ik: Zie! ik koome : in den beginne des Boeks is van My gefebreeven, dat Ik, ó God' Uwen Wille zou doen. Ily is dan aan den Wille zyns Vaders gehoorzaam geweeft, van het oogenblik zyner ontvangenisfe af, tot aan zynen Dood en den laaften Snik aan het Kruis toe; alwaar Hy, volgens de woorden van Petrus: (c) onze Zonden in zyn Lichaam gedraagen heeft op V Hout, alwaar Hy, gelyk de zelfde Apoftel zegt : (d) voor onze Zonden geflorven «,Hy,d;e by uiweemendheidRechtvaardig was voor d Ourechtvaardigen, opdat Hy ons aan God zoude opdraagen. 6 Onbegrypelyk Wonder der Godlyke Liefde! In deeze Liefde is de voorzegginge van David vervuld, dewyl hier (e)de Barmhartig, heid en Waarheid malkanderen ontmoeten en de Rechtvaardigheid en Vréde zich gekuft hebben. Gods Barmhartigheid en Rechtvaardigheid Hemmen
00 Rem. 8. 32. (b) H;b. 10. 4. 5. 6. 7. CO Pet. 2. 24. («!; — 3. 12. (O Pfal. 84. 11.



Lyden van Jezus-Christus. 235
men hier overeen : de Rechtvaardigheid wordt hier bevredigd, dewyl Jezus de plaatfe voor ons Zondaaren bekleedt, en die, gelyk Paulus zegt: (a)Zich-zelven voor ons tot eene Offerande beeft overgeven."De Rem van dit Godloos Volk, toepende: Neem Deezen wech, en laat ons Barabbas los, is de itemme Gods: zy riepen in woede en blindheid uit, hetgeene de Barmhartigheid des"Vaders, en de Liefde des Zoons , vóór de Scheppinge der Waereld reeds beflooten hadden, (b) Abraham, zynen éénigen Zoone tot een Slagtoffer willende opdraagen, en Ifaak zich vrywillig ter Dood opófferende, draagende zelfs het Hout tot de Brandbfferande gefchikt, was een leevendig afbeeldfel van den Wille des Vader's, en van de Gehoorzaamheid des Zoons.
Indien dan Barabbas de Moordenaar, die hier alle Zondaaren verbeeldt, naar verdienften gehandeld en geftraft word,en d'Onfchuldige Jezus,naar zyne Onfchuld, vry-gelaaten wierd, dan zouden wy zyn en blyven in onze Zonden; maar, daar de Vader Hem die, gelyk Paulus leert,(c) geene Zonde kende,voor ons als Zondig gehandeld heeft, en daar de Zoon de ftraffe,die wy om onze boosheid verdiend hebben, op Zich neemt, worden wy van de ftraffe bevrydt, en hierdoor Gerechtvaardigd , en aldus wordt de Godfpraak vanlfaïas letterlyk vervult: (d) de Straffe onzes Vrédes is op Hem gevallen: door Zyne Striemen zyn vuy geneezen. Indien (J) Jakob zich niet gedraagen wil, als of hy Efau was , indien hy de gelykenisfe zyner ruige handen niet aanneemt , indien by niet bedriegelyk tot zynen Vader fpreekt, als
Efau
(«) Ephcz. 5. 2. (I>) Gen. 22. (c) 2, Kor. 5. 21. (d) Ifaï. 53. 5. (V) Gen. 27. 19.-23.



236 Vier-en-zestigste Meditatie op het
Efau in Perzoon, zeggende : Ik ben uw Eerftge. hooren Zoon Efau, zo zyn wy-allen zonder Zégeninge; «n^nder Erfenisfe. Het is dan noodig dat de Hemelfcrië 7ader , om zó te fpreeken , van den Hemelfchen Jakob als bedroogen worde , om ons zynen Zégen te geeven. 't Is noodig, datjezus voor ons genomen worc-?, en wy voor Hem, opdat wy zyne Zégeningen erlangen; en Hy ons, om met Paulus te fpreeken, worde tot (a) Wysheid, en Rechtvaardigheid, Heiligmaaking, en Ver los fing.
De drie Schen-daaden, namelyk, van Dieveryè', van Oproer, en Moord, aan welken Barabbas zich fchsldig gemaakt had,beelden den eerftenStam-Vader Adam af, aan de zelfde misdaaden fchuldig. Immers , Adam was, om zó te fpreeken, de Moordenaar van het geheel Menfchelyk Geflacht, hetwelk in zyne lendenen beflooten was, en 'twelk hy van het tydelyke en eeuwige Léven beroofde. Paulus zegt immers : (b) Gelyk door éénen Menfch de Zonde in deeze Waereld gekoomen is , en door de Zonde de Dood, alzo is de Dood tot alle Menfchen dóór gegaan. Gelyk Barabbas een Oproermaker was, alzo had ook Adam zich, en in hem zyne nakomelingfchap, aan Oproer tegen God fchuldig gemaakt. Immers, de Zonde is niets dan eene Muitery en Oproer, tegen God en onze eigene Zielen; des Petrus ons vermaant, zeggende : (O Onthoudt U van de Vleefchelyke begeeriykheden, die tegen de Ziele kryg voeren. Gelyk Barabbas, dus was óók Adam een Dief, namelyk , een Dief, van de éénige vrucht, die God voor Zich bewaarde, om hem hierdoor te toonen, dat Hy-alléén zyn Schepper en Opperheer was.
Ge-
f» 1. Kor. 1. 30. (h) Rom. 5. 13.
(c) 1. Pet. 2. 11.



Lyden van Jezus- Christus. 237
Gelyk dan Barabbas tot dus- verre in boeijen en banden was, alzo was het Menfchelyk Geflacht natuurs-halve, in de ftrikken des Duivels gevangen en geboeid, volgens de uitdrukkinge van Paulus: (a) verkoft onder de Zonde : wy - allen waren rechte Barabbasfen , dat is : Vader's Zoonen, Kinderen, namelyk, (b) van den Vader den Duivel. Edoch, gelyk Barabbas los-gelaaten, en Jezus verworpen en gekruifigd is geworden , alzo is dan d'eerfte Adam tegen den Tweeden, die Zich in zyne plaatfe ftelde, uitgewisfeld, en heeft aan Zich-zelven het Dood-vonnis laaten uitvoeren, hetwelk d'eerfte Adam verdiend had. Aldus dan (c) heeft God zynen Zoone Jezus- Chriflus vóórgefield tot eene Verzoeninge door X Geloof in zyn Bloed , ter hetooninge zyner Rechtvaardigheid , in 't ver geeven der voorgaande Misdaaden. ö Wonder der Liefde, hetwelk wy met ootmoedigheid aanbidden moeten! Wat dankoffer zul • len wy onzen Liefde - ryken Zaligmaaker hiervoor opdraagen, omdat Hy op zulk-eene wyze in onze plaatfe heeft willen treeden, en (d) Zich-zelven voor ons gegeeven heeft, opdat Hy ons zoude verloffen van alle Ongerechtigheid.
Nu dan, ó Geliefden ! laat ons op onze hoede zyn, dat wy dit Treur - fpèl, 'twelk hier het Joodfche Volk gefpeeld heeft, niet wederom fpeelen. Stelt toch Jezus nimmer mee Barabbas gelyk: wacht U, dat gy nooit de Zonde of {e) de IVaereld en haare begeerlykbeid ,die toch voorby gaat, met Hem gelyk ftelt. Wanneer dan Uw lydende Jezus aan de eene, en de Waereld, de Duivel, en het Vleefch
aan
(a) Rom. 7. 14. O) Joan. 8. 44. O) Rom. 3. 25. OÖ »ït. 2. 14. (/) Joan. 2. 17.



238 Vier-en-zestigste Meditatie op hét
aan de andere zyde ftaat, gy U in het midden bevindt , en U gevraagt wordt: Wel'<en wilt gv v<m deezen los-gelaaten hebben ? Ach!»laat danJezusU boven alles dierbaar zyn; wanr,Hy is, gelyk David zegt: (a) Schoon van gedaante boven de Kinderen der Menfchen, en (b) all" wat aan Hem is, is aan. genaam, zegt de Bruid. Laat 'er dan geen Vóórwerp zyn dat U zoude konnen beweegen om hetzelve vóór Jezus te trekken. Laat ons dan , om met de woorden van Paulus te eindigen, Man-moedig uitgalmen : (c) Wie zal ons dan fcbeiden van de Liefde van Chriftus'? Hy wil zeggen; daar is geene Zonde, hoe bekoorlyk , geen vermaak , hoe aangenaam, geen fmaad, hoe grievend, geen gevaar hoe dreigend , geen Dood, hoe pynelyk , die my van Hem kan aftrekken; (d) want, ik ben verzekerd , dat noch Dood, noch Leeven, noch Emelen noch Prinsdommen, noch Krachten, noch tegenwoor. dige-, noch ioekoomende Dingen, noch ft er kt e, noch hoogte, noch diepte, noch eenig ander Schepfkl, ons z,al kunnen fcbeiden van de Liefde Gods, dewelke is in Chriftus - Jezus onzen Heere. Amen.
GEBED.
Gy moeft dan, ö lydende Jezus! achter eenen Barabbas gefield . cn , fchoon onfchuldïg , der Straffe eens gevloekten Moordenaar's onderworpen worden ! Ach ! hoe oneindig groot moet die Liefde zyn , die U deeze ichandelyke hoon, fmaad , en ongelyk, deed verduuren! Ja, lydende Jezus! het was Uwe Liefde, waardoor Gy de
Schan-
f» Pfal. 44. 3. (b) Cant. 5. 16.
CO Rom. 8. 35* 00 — 38. 39.



Lyden van Jeztjs-Christus. 230
Schande en Straffe eens Moordenaar's op Uwe Schouderen wilde 7aaden , om ons , die aan dezelfde Euveldaaden Van Barabbas fchuldig waren, van de verdiende Dood-flraffe te ontheffen. Door die oneindige Liefde wilde Gy, als een Man van fmerten , onze fmerten draagen. Door die Liefde vervoerd, wilde Gy om onze boosheden gewond , en om ' onze ondeugendheid verplet worden , en in benaauwdbeid, en door een onrechtvaardig Vonnis voor ons fterven. Ach ! lydende Jezus! wie zal den grond Uwer eindelooze Lief-' de pylen ? wie , met alle de Heiligen afmeeten , hoe groot derzelver breedte , lengte , diepte en hoogte zy ? Ach ! mogten wy U , met alle de begeerten en wenfchen onzer Zielen , op eene allertéderfle wyze ', zo - verre boven alle zichtbaare Vóórwerpen fchatten , achten , en beminnen , als Gy thans, op eene allerfhoodfte wyze, achter Barabbas gefield wordt ! Maar , helaas ! waar is onze fchuldige wederliefde ? waar onze verpligte dankbaarheid ? Hoe meenigmaal wordt Gy door ons achter Barabbas geftelt ! Zo dikwerf wy de werken der duifternisfe verrichten , en het Licht der Genade fchuuwen ; zo dikwerf wy , door inwillinge onzer bedorvene natuure, onze zondige Lusten den toom vieren , en dus den Dood voor het Léven kiezen , flellen wy LT achter den Dood-fchuldigen Barabbas. En, ach! hoe dikwerf hebben wy zulks niet bedreeven ! Stort dan , ö lydende Jezu.s 1 in onze harten een waar berouw en leedweezen over de misdaaden , die wy U alweenende belyden ! Laat die Liefde , waardoor Gy U achter eenen Barabbas liet Hellen , eene wederkeeringe Liefde in onze Zielen baaren; eene Liefde waardoor wy U, als
het



240 Vier - en - zestigste Meditatie op het
het 'éénigfl Voorwerp van onze verlangens, en begeerten, boven alles wat dierbaars, onëindigverre flellen. Laat Gy - alléén , rwöp Aarde , het geliefkoosd Voorwerp zyn , aan hetwelk onze harten , met onbreekbaare Liefde- koorden , zyn toegewyd ; opdat wy , U boven alles gefield , geacht, en bemind hebbende, hier-namaals ook door U, op Zételen vóór Uwen Hemel- Throon , voor Eeuwig mogen geveftigt en verheerlykt worden. Amen.
V YF-



Lyden van jezüs-Christus. 241
V YF - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE, Matt. 27. 26. 5t.
Tune dimifit illis Barab-J*|Te£« liet by ben Barabbam'. Jezum autem^.^ bas los: maar, Jezus, flagellatum tradidit eis nadat Hy gegeefeld ut crucifigeretur. Et^ was, gaf by ben over poftquamilluferuntei,-®-* om gekruisfigd'te worexuerunt eum chlami-^ë- den. En, nadat zy de, & induerunt eum*^ Hem befpot hadden, veftimentis ejus, &^.^. trokken zy Hem den duxerunt eum ut cru-*;* Mantel af, deedenHem cifigeretur. 4* zyne Kleederen aan,
en leidden Hem beenen om te kruisfigen.
ONder andere Lesfen , die Sirach's Zoon den Rechteren voorhield, was deeze: (a) Ontziet niet bet Aanfcbyn van den Magtigen, opdat gy geen Struikelfleen moogt leggen in uwen rechten Handel. Hadde Pilatus deeze Lesfe in acht genoomen, hy zoude Jezus niet onrechtvaardiglyk veroordeeld hebben. Maar, omdat hy den Jooden te veel ontzag, en hunne toomelooze drift den teugel vierde > misbruikten zy zyn gezach, en Helden hem de Wet. Pilarus echter, fchoon een Heiden zynde, kon zyn gewisfe, hetwelk (£) eene lamp des Heeren is, welke alle verborgenheden van zyn gemoed onderzoekt, niet uitdooven. Hetzelve drong hem , om Recht te doen, en de Gerechtigheid te handhaven. Pilatus wilde
wel
(a) Eccle. 7. 6\ (p) Prov. ao. 17.
111. Deel. q



242 VYF-EN.-ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
wel gaarne den Jooden dienst ^bewyzen, uit inzicht van Waereidsch voordeel: Hy wilde den Hedand wel dien (a) .by wist dat -de Jooden uitnyaigheid geléverd hadden, en wiens onfchuld hem bewust was , vry laaten ^gaam Hierdoor geraakte hy in een wrocgenden tweellryd. Liete hy Jezus los, dan verloore hy de gunst der Jooden, en geraakte in de Ongenade des Keizers. Veroordeelde hy den Meiland ter Dood, dan kwetfte hy zyn gemoed, hetwelk hem reeds boven maate pnmgde. In deezen tweellryd waande hy echter, als eert'fchielyk - beraadden Staatkundigen, (b) het Licht met deDmflerntsfe, de Rechtvaardigheid met d'Qngerechtigbeid te zullen paaren. Hy beezïgde dan allerhande listen en wegen om de Vriendfchap der Jooden te behouden , en Jezus, volgens het gevoel zyns gewisfen vry- te- faaren. Doch, God, (c) die de Wyzen in ■hunne loosheid vangt , en de Raad/lagen der Boozen vernietigt, heeft d'arglistige Vonden van Pilatus ook verydeld.
Dc eerfte Vond, die zyne MenfcheJyke Wysheid ter hand nam was de ^endinge van jezui naar den Gali.ceiChen Vorst Herodes, wdken hem, zou^er zyn oogmerk bereikt te hebben, Jezus terug-zendt Om dan alle zyne listige Vonden niet op-te-haalen, die.wy meerroaalen gehoord hebben , hy verbeeldt zich nu. een recht-gepast middel gevonden te hebben :om Jezus los - te - krygen. Hy was efir woon hen, oP 't Paafch-Feest; eenen Gevangenen, dien zy begeerden, ios-re-laaten. ''fir was nu een, met naame Barabbas, gevangen, die in Oproer een' p.oodflag begaan had. Deezen ftelde hy nu tegen Jezus, om éenen van beiden ios-te-laaten, weinig denkende, dat de Jooden zoo onbefchaamd.en ondankbaar
M Mat. «7. 12. Q) * Kor. ff. r4,. M Job. 5. 13.



Lyden vanJezüs-Christus. 1243
baar zouden zyn, om eenen Moordenaar vry-teeifchen, te-rneqr, dewyl Jezus hen niet dan goed beweezen had; :Edoch, de uitkomst bedroog zyne verwachtingen aangezien zy Barabbas vry, en Jezus gekruisfigd wilden hebben. Deeze Wil ging met zulkeen geweld gepaard, dat zy den-Stadbcuder met de ongunst des Keizers, en met Oproer dreigden. Van den eenen kant beftrydt hem de verlegenheid van tegen zyn gemoed eenen Onnozelen te kruisfigen; van. den anderen kant is hy voor het vérlies van zynen aanzienlyken Staat en zyn Ampt beducht. Hier moest hy nu kiezen of deelen. Maar, zyn waereldsch belang krygt de overhand op zyn gewisfe. Hy zettede zich dan op den Rechteritoel neder, om het Vonnis der. kruisiinge tegen Jezus te vellen en der Jooden verderen eifch te voldoen, want, zegt Matthéas: Hy liet hen Barabbas los, maar, Jezus beeft by ben gegeefeld over gegeeven om te kruisfigen..:
, De wyste der Vorften zeidde weleer: (a) Indien gy den Moed laat zinken, en bezwykt in den Dag der benaauwdheid , dan zal uwe- fterkte verzwakken. Deeze fpreuk wierd in Pilatus bewaarheid. Immers, in 't begin, toen men Jezus tot hem bragt, fcheen hy moeds en fterkte genoeg te bezitten, om a!Sezins wettig, en naar Recht en Gerechtigheid te -willen voormaren. Maar, naaüwelyks wierd hy met de Ongenade des. - Keizers gedreigt, of hy bezweek hoe langer hoe meerder, en begon eindelyk tegen de getuigenisfe vaft zyn geweeten te handelen.
Onder de verkeerde Wegen, die zyn fchrander vernuft infloeg om Jezus te verlosfen, was deeze-: dat hy, ten gevalle der Jooden, die eene gewoonte hadden van op 't Paafeh-Feest eenen Gevangenen vry-te-eisfehen, (&) Barrabas, die een Moordenaar
was,
(a) Prov. 24. 10. (V) Joan. 18. ao..



544 Vyf- en - zestigste Meditatie op het
was, met den onnozelen Jezus paarde, en aan hen vdorftè'de, vraagende: (a) Wien wilt gy van de twee dat u los-gelaaten worde ? Deeze vraage wierd tegen ZMie verwachtinge beantwoord ; want, zy riepen: Barabbas, terwyl zy Jezus wilde gekruisfigd hebben. Dpeze keus en eisch, waarop de Jooden onverzettelyk aandrongen, deeden Pilatus all' zyn' moed zinken, en eindeiyk bezwyken. Hierdoor ging hy tot zulk* een'gruwelyken flap over, dat hy Jezus onrechtvaardiglyk ter Kruisdood veroordeelde , en Barabbas los-liet, maakende zich aldus aan eene dubbele gruweldaad fchuldig; want,zegt Salomon : (b) die den Godloozen vry fpreekt; en die den Onnozelen veroordeelt,zyn beiden te gader afgryzelyk voor den Heere, De eifch der Jooden was twee-ledig, namelyk, dat Barabbas zou los-gelaaten , en Jezus gekruisfigd worden. De Stadhouder dan , overwonnen door de vrees voor den achterdocntigen Cjefar Tibérius, en het gefchreeuw des volks, liet hen,gelyk Matheus zegt, (c-) Barabbas los, en beeft hen 'Jezus ge~ geef ld overgegeeven om te kruisfigen. Deeze handel, wys van Pilatus was een af beeldfel van de twee Bokken, die op den Verzoen-Dag geofferd moeiten worden. Den eenen Bok wierd los - gelaaten, en in deWoeflyne wechgejaagt, end anderen wierd (d) tot een Zond-Of er voor den Heere opgedraagen; Lukas zegt : (<?) by gaf Jezus aan hunnen wille, te weeten der Jooden, over. Uit deeze woorden van Lukas hebben fommigen, als (ƒ) Lactantius, Cbryfcftomus, en meer anderen, gemeend, dat Pilatus geen Dood- vonnis over Jezus zou geveld , maar Hem flechts aan de woede der Jooden overgegeeven hebben,
(d) Mat. 27. ai. (» Prov. 17. rj. (c) Mat. 37. 26. (d) Lev. 16. 9. fe) Luk, 23. 35.
(ƒ) Lafit. L. 4. Iuftit. Cap. 18.



Lyden van Jezus-Christus. 245
ben; doch, alle omftandigheden bewyzen, dat Jezus by een openbaar Vonnis veroordeeld i«; want, Lucas zegt duidelyk : (<ï) Pilatus ftond toe; dat men hunnen eifcb voldoen zou.
Gelyk de Dood-vonnisfert van de Rechters zittende uitgefprooken wierden, alzo zat (F) Pilatus ook in den Rechterfloel. De Kruisfiging was eenRomeinsch Dood-vonnis, 'twelk ook doOr deRomeinfche Krygs- Knechten is uitgevoerd, (c) Pilatus heeft ook het Opfchrift gefchreeven , en het-zelve boven Zyn Hoofd geteld. De Propheet Ifaïas had ook voorzegd: dat J?zus, naa veel geleeden te hebben , en door een Vonnis veroordeeld te zyn , ter Dood zoude geleid worden, (d) In benaauwdheid, zegt hy, en door een Vonnis is Hy geflorven. Tacitus bevestigt mede dit gevoelen , in deeze woorden : {e) De Autheur van dien Naam is Chriftus, die onder het Gebied van 'Jibérius door zynen Bezorger Pontius Pilatus geftraft was.
De wyze Vorst zegt: (ƒ) Verblyd U niet, als fiw Vyand valt; noch uw hart verheuge zich niet ever zynen ondergang. Deeze vermaaning wierd door d'Overpriefters en Schriftgeleerden niet opgevolgd. Zy, immers,zullen waarfchynelyk nimmer blyder geweest zyn, dan toen Pilatus het Vonnis des Doods tegen Jezus uitgefprooken heeft. Naat dien Dag hadden zy reeds lang verlangd. My dunkt, ik zie ze in den geest, om David's woorden te fpreeken , malkanderen (g) met de Oogen toeknikken , én boor hen in hunne harten zeggen : zoo! zoo ! hei gaat ons naar den zin: wy hebben Hem verftonden, (h) onze oogen hebben 7 gezien, hoe hy in onze ftrikken gevallen is.
Pi-
(a) Luk. 23. 24. (b) joan. 19. 13. (c> —— 19- I9>
(d) Ifaï* 53. 8. (e) Tacit. Annal Lib. 15.
If j Prov. 24. 17. (s) Pfal- 34» I0- 2S- (A) —3Ï*
0.3



246 VyF-EN - ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
Pilatus Jezus ter Kruisdood veroordeeld hebbende, moest het Dood-vonnis nu ook ter uitvoer gebragt worden. Alles is thans in rep en roer, men zag nooit zoveele Gereedfchappen des Doods met zoveel fpoed byè'en gebragt, en nooit een' Misdaadiger met zo - min barmhartigheid gehandeld. Deeze brengen het Kruis aan; geenen brengen de Hamers en Nagelen; anderen de Ladders en Touwen: deezen gingen heen om den Kuil te delven. Het gewapend Krygsvolk word byëen-gefoepen, om Hem heenen te leiden, en te bewaaren: allen zyn zy even vuurig en driftig om Jezus van kant te helpen; (a) vlug zyn hunne voeten om zyn onnozel Bloed te vergieten. Zy flaan dan de handen aan Jezus , en .tV) hebb&n Hem, om David's woorden te ontleenen: aangerand als een- Leeuw, bereid ten roove. Hier ftond Hy tusfchen de Krygsknechten, als een Samfon tusfchen de-Philiftynen, met Koorden en Boeijen van Liefde en Gehoorzaamheid gebonden.
N adat Jezus gegeefeld was , fielden zyHem eene Doorne-Kroone op het hoofd, gaven Hem een' Rietftok in zyne Rechterhand , en hingen Hem een' purperen Mantel om, waarmede deeze baidaadige Krygs-Knechten Jezus Koningfchap wilden befpotten. d'Evangélist Matheus zegt: (c) dat zy Hem den Mantel aftrokken, doenden Hem zyne Kleederen aan. Door het aantrekken van Zyne Kleederen hebben zy Zyne fmerten wederom vernieuwd, en vermeerderd; want, dewyl Jezus eenigen tyd, met den Mantel omhangen, op de Balkon van Pilatus geftaan had, zo is intüsfchen dit Wollen Kleed in 't geronnen Bloed, en in de gefcheurde en gewondde
O) Kal. 13. 3. (y\ Pd. ,5. ,3< {f) Mat. r7. 31.



Ly d en va n Je zus-C Hn ist us. 547
de Rugge van den lydenden Heiland vastgekleefd; *tweïk daarnaa door deSoldaaten' wreedejyk en onbefuisd wierd afgetrokken, en waardoor dan ook onze Heiland onverd'raagelyke Pynen heeft uitgedaan. Hier mogte Hy, met den klaagenden David, uitroepen : (a) boven de fmerten myner Wonden, hebben zy nog bygevoegd. Daarenboven; gelyk de Kroon van Doornen op zyn Hoofd waarfchynelyk is blyven ftaan, alzo zyn ook zyne Smerten, door het aantrekken van Zyne 'eigene Kleederen, en wel van den Rok zonder naad, niet verminderd geworden, daar dezelve hi*;r en daar in de Doornen zal vastgehégt, en blyven hangen hebben.
Billyk was het, dat onzen lydenden Jezus zyne eigeneKleederen wierden aangedaan, om verfcheidene redenen. Ten eerften : opdat d'e Schrifcuure zoude vervuld worden. Immers, de Konihgly'ke Propheet had duidelyk'voorzegd: (b~) Zy hebben myne Kleederen' onder -hen verdeeld: en over myn Kleed hebben zy het Lot gèworpcn'; want , de Kleederen der ter Dood-Veröordeeldenvielen den Beulen te beurte. Ten twééden: daar onze Heiland met zyn eigen gewaad ter Kruis- Doodvgel'eid wierd, bleek hier- uit, dat Hy in zyn'eigen' Perzoon voor ons geleeden heeft, en niet Simon van Cyréne, gelyk Bafüidès leeraarde: Deeze , zegt-hy, (c)was zoo van gedaante veranderd, dat men zou gêmeend hebben, dat het Jezuszelv was, terwyl Jezus, de gedaante van Simon aangenoomen hebbende, en "er byftaande, hen zouden belacht hebben. Daarenboven wdde die Dwaal-Geest, dat men in de Geloofs - Belydenisfe dér Apostelen moeste leezen: „ dien men meende dat gekruisfigd wierd." Dewyl Jezus dan zyne eigeneKleederen aanhad,
{d) Pfal. <5S. 27. 1b~) 21. 19.
(O henéus L. 1. Adverf. Hajref. C. 23, Q4



248 Vyf- en -zestigste Meditatie op het
had, worden wy van hetgeene overtuigt: Petrus zegt: dat Jezus (a) onze Zonden zelv in zyn Lichaam aan het Hout gedraagen heeft. Ten derden: Jezus was deerlyk mishandeld; zy hadden (b) Zyn Aangezicht befpoogen , Hem met vuiften ge/lagen , en Kaak/lagen gegeeven; des Hy, bond en blaauw geflagen zynde, onkenbaar was. Door de Doorne-Kroon waren Zyne Oogen uitgepuild, en Zyne Wangen met Bloed bemorst, en dus was Hy uit zyn Aangezicht met meer kenbaar. Opdat Hy dan van de Aanlchouwers beter gekénd zoude worden, heeft Hy zich zyne Kleederen laaten aandoen, waarin Hy geleerd geprédikd en eene meenigte Wonderen verricht had' ien vierden: onze Heiland wilde geene vreemde noch geleende Kleederen hebben; want, zyn Rok zonder naad was een af beeldfel van Zyne Onnozelheid, en van d'EénigheidZyner Kerke, die uit Zyne doorftookene Zyde ftond gebooren te worden. (c) Het onbevlekt Lam, wilde niet anders dan in zvne natuurlyke Wolie geófferd worden. Door de fmaad en fmerten, die Jezus door dit uit- en aankleeden geleeden heeft, beeft Hy willen voldoen voor onze hovaardigheid en pracht die wy ten toon fpreiden, want,Hy heeft onze (d) bevlekte KleederenTafgeno^ men , en ons geeftelyke Wisfel-Kleederen aangedaan. Ja,Hy (e) beeft ons bekleed met de Kleederen der Zal^hetd, en het Gewaad der Rechtvaardig betd omhangen. ö Gelyk dan geen van de Evangelisten gewag maakt van de Doorne-Kroone, namelyk, of die Hem afgenomen is, zo heeft Hy die, naar allen fchyn, op zyn Hoofd gehouden, en is daarmede gekruisfigd'
opdat
Ca) r. Pet. 2. H. (^ Mat< ^ 6



Lyden van Jesus-Chriitüs. 249
opdat Hy, gelyk de geleerde Férus zegt: (a) „in zyne Offerande , zich als Priefter en Koning tegelyk zoude vertoonen, tot een téken, dat,daar Hy nu als Koning gekroond was, Hy ook eeuwig Koning zoude blyven, zonder dat iemand Hem ooit van zyn Ryk noch Koninglyke Kroone zoude kunnen berooven": zynde (F) Jezus-Christus de Zalige en alleen Magtige Koning der Koningen, en de Heer der Heeren , wien d"Eere en V Eeuwig Ryk toekoomt.
Onzen Heiland dan met zyne eigene Kleederen bekleed zynde, (c) leidden de Krygs - Knechten Hem heenen om te kruisfigen. Sints God bevolen had, toen de Kinderen van ïfraël nog Cd) in de Woeftyne waren, dat zy den (e) Man die op den Sabbatdag bout vergaderde, buiten de Legerplaatfe zouden Doodfteenigen, was het de gewoonte geworden, de Kwaaddoenders buiten de Legerplaatfen met den Dood te Straffen; en, nadat zy de Steden van het Land Canaan in bezit hadden gekreegen, gefchiedden de Dood- Straffen buiten de Poorte, gelyk God ook zulks den Jooden uitdrukkelyk bevolen had, gelyk te zien is in het Boek Deuteronomium 17. vs. 5. Volgens dit Bevél, (f) leidden zyNabotb buiten de Stad, en fmeeten bem met Steenen dood; deeze gewoonte is ook by de Heidenen en Romeinen in gebruik geweest. Aldus hebben zy dan, volgens eene Joodfche- en Romeinfche gewoonte , den Heiland buiten de Stad Jerufalem geleid; buiten de (g) Oude Poort of Rechters Poort, aan de Westzyde der Stad gelegen, gelyk fommigen flellen , waar-mede, de voorzegginge van den Heiland, kort te vooren gedaan
00 Fér* 3* Pam Pafl- P3^- '91' 00 Tim- *4- !5-
te) Mat. 27. 3». (d) Num 15. 32. (e) 15. 35,
(f) 3. Reg. 21. 13. (g) 2. Esd. 3. 6.. 30.
Q 5



*SO VïF - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
daan .vervuld is geworden,. wanneer Hy tot de lood* fche Wyngaardeniers gezegd had, dat zy f>) den Erfgenaam en Eigenaar buyten den IVyngaard zouden /looien en hem doodigen. By zyne vèrhêerlvkinge op den Berg , fpraken ook (*>Moizes enElias van zynen uitgang, dien hy te Jerufalem zou volbrengen, .en die nu volvoerd wierd. In deeze uitleidinge lag ook een geheim van Moizes Wet verborgen 'twelk hier zyne vervulling erlangde. Alle üe(c) Slagt-Oferanden voor de Zonden moeiten door bef Vuur verbrand worden, (d) Het Kalf-en den Bok dxe ten Zond-Offer geflagt wierden, en welkers moed in het Heiligdom gedraagen wierd tot eene Verzoenmg, moest met huid, vleefch en mest, buiten 'f Leger gedraagen, en in %Vuur verbrand worden. (e) De roode Koei, welkers asfche voor 't Sprengwater gebruikt wierd , moest buiten 't Leger geflagt en verbrand worden, om af-te,fchetfen, dat de Heiland het waare Zond-Offer.., door welkers ±5loed der befprenginge wy met God verzoend, en van a,le onze Zonden gereinigt worden, buiten de Poort, door zyn Liefde-Vuur als verbrand zou worden, i
Dit geheim, in d'éven-gemelde Offeranden geleegen, zoude ons zo duidelyk niet bekend zyn t en ware Paulus ons deeze verborgenheid haddè kenbaar gemaakt, door de volgende woorden • ( f) welker Dieren Bloed, voor de Zonde, door den Hooee. pnejier m 't Heiligdom wierd ingebragt , wierden buiten de . Legerplaats verbrand; daarom heeft ook jezus , opdat Hy door zyn Bloed het Volk . zoude heiligen, buiten de Poort geleeden. Eene duidelyke fchaduwe hiervan was ook de wech-te-zendene M>, . .. .
(>) Mat. *i. 38. 39. 9. 30. 31. f»Levit. 6. 30.
[*) ló. 2/. ^ Wlim> ,pi „r ^n Heb> i .



Ly den van Jezus-Chiustus. 2$t
(a) Bok, op wiens hoofd alle de Ongerechtigheden, Misdaaden en Zonden, van ïfraël gelegd wierden, en die dan daarnaa buiten het Leger gebragt wierd ; eene rechte afbeelding , zeg ik , van Jezus , op wiens Hoofd ,. (b) de Heere ons-aller Boosheid heeft gelegd, en die daarom ook buiten het Leger, dat is, buiten Jerufalem geleid wierd, om, als,de waare Hoogepriefter, zyne Offerande buiten Jerufalem, en buiten den Tempel op-te-draagen. Ware Jezus in den Tempel op een derzelver Altaaren geofferd ge worden, dan zoude daardoor de waardigheid van zyne Offerande en Lyden in 't Oordeel der Menfchen verminderd zyn geworden; want, gelyk de Heiland éénmaal zeidde : dat (V) het Altaar de Gifte heilig maakt, zo zoude de waardigheid zyner Offerande, indien Hy dezelve te Jerufalem op den Altaar opgeofferd hadde, hierdoor bezwalkt zyn geworden , en aangezien zyn geweeft als of de Heiligheid van den Altaar eenige kracht en waardigheid aan zyne Offerande hadde toegebragt; daarom was het niet gevoegzaam, noch beeaamelyk, dat Hy op eene heilige-, maar op eene verachte, onheilige en affchuwelyke plaatfe geofferd wierde. DeH. Leo ontdekt ons ook de reden , waarom Jezus buitenden Tempel en de Stad zyne Offerande voltrokken heeft. Hy moeft, zegt hy, niet in den Tempel geofferd worden, wiens Eerwaardigheid ten einde was, niet binnen de Muur en van de Stad, die reeds\ verdienden om hunne grawei-daad verwoest te worden; maar buiten de Stad, en buiten het Leger moest Christus gekruisfigt worden , opdat de nieuwe Offerande op een nieuwen Altaar gelegt zoude worden, en opdat het Kruis van Christus niet een Altaar voor den Tempel, maar
voor
(d\ Levit. 16. 61. C*) Uj*. 53» 6. (c) Mat. 23. 19. (/) Leo óerm. 8. de Pasfiooe pag. 129.



25« VYF-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE ÖP HET
voor de geheele Waereld mogte zyn. De H. Vader Ambrofius fpreekt op dezelfde wyze in zyne uitkgginge over Lukas. De Zoone Gods, zegt hy, heeft in een open Veld, en niet in eene Bemuurde Stad willen Sterven; om te kennen te geeven, dat Hy zyn Bloed niet tot voordeel van eene Stad, \och van een éenig Gemeenfcbap, maar tot Nut en Heil van de sehetle Waereld geflort beeft, Tertuliaan noemt daarom (a) Jezus - Christus de algemeens Priefler van den Vader ; aldus is (b) Christus dan de Verzoening voor de Zonden van de geheele Waereld.
De kracht dan van Jezus Offerande heeft zich niet-alleen tot de Jooden, maar ook tot de Heidenen uitgeftrekt: opdat Hy ze beiden, gelyk Paulus woorden luiden, (c) in één Lichaam door bet Kruis Code zoude veréénigen, en zyne Offerande een algemeen Slagtoffer voor het Menfchelyk Geflacht zoude zyn. Onze lydende Jezus wilde dan buiten Jerufalem en den Tempel, zyne Offerande opdraagen, óm ftilzwygende aan de Aaronfche Priefteren te kennen te geeven, dat zy nu hunne taak verricht hadden, dewyl hun Prieflerdom met den Dood eindigde; daar lezus ( d) in Eeuwigheid Priefler blyft, en een Leuwig- duurend Priefierfcbap heeft. Hierdoor wierd ook hetGeflachte vanLévi,en gantfchÏfraël, als by de hand gegreepen, en buiten Jerufalem geleidt , om voortaan den Tempel - dienst, en het offeren van Dieren te flaaken. Hier begonnen de woorden, tot de Samaritaanfche Vrouwe gefproken, vervuld te worden : (e) Vrouw, geloof my, de uur koomt-aan, dat Gy-lieden, noch op deezen Berg, te wetten Garizim, noch te Jerufalem, den Vader aanbid-
td) T<«rt. lib. 4. Cent. Mare. (4) 1. Joan. 2. 2. (O Ephef. 3. 16. (rf) Heb. 7. 34. {e) Joan. 4. 21/



Lyden van Jezus«Chexstus. 253
bidden zult. Het tydfrJp genaakte nu, waarop hetgeene de Heere der Heir-Schaaren, door den mond van Malachias , voorzegd had voltrokken zou worden, zeggende: (a) op alle Plaatfen zal my Offerande gedaan, en mynen Naame eene zuivere Offer' ande opgedraagen worden, dewyl myn Naam groot zal zyn onder de Heidenen. Men zou dan niet meer aan den Jerufalemfchen Tempel, noch aan eenige plaatfe ter Waereld verbonden zyn, maar overal den Vader moogen aanbidden in Geest en Waarheid,
(b) Ik vuil, zegt Paulus daarom: dat de Mannen op alle plaatfen bidden, opheffende zuivere handen.
Vergelykt deezen uitgang uit Jerufalem met zynen ingang in die Stad, vdór vier dagen, en verwondert U over de wisfelvalligheden van alle Waereldfche dingen. Toen haalden zy Hem in met Luifter , en onder het geroep van Hofanna, nu leiden zy Hem daar-uit met fmaad en fchande,met vloeken en fcheld-woorden óGruuwzaame ondankbaarheid! ó alle trouwloosheid te bovengaande ontrouw der ontaartde Jooden ! welke Jezus zo menigmaal had
(c) willen vergaderen,gelyk eene Henne haare Kuikens vergadert onder baare Vleugelen ; doch zy hadden niet gewild, 6 Jerufalem! wist gy wieHy was, gy zoud Hem niet uitleiden , maar. met d Emmaus-gangers, (d) Hem gedwongen hebban, en gezegd\blyft by ons. Jerufalem!gezicht, des VrédesJ gy leidt (<?) den Vrede-Vorst uit uwe Vesten. Gy zult voortaan, doorT weed-agt, Oproer, en Oorlogen, verwoest worden, Gy, Jerufalem, die (f) de Hei* lige Stad gemzxat wordt, gy zult nu een Babylon, eene Moeder der gruwelen worden ; want gy leidt uit uwe Stad , (g) dm Heiligen der Heiligen. 6
R.imp-
{» Mal. i. ii, fb) 1. Tim. 2. 8. (c) Mat. 33. 37. (d) Luk. 34. 29. (O Ifaï. 9. 6. <ƒ> Mat. 4' 5» (S) Dan. 9. 34.



254 Vyf-en-zestigste Meditatie cp het
Rampzalig Joodendom! Ach ! ongelukkig Jerufalem! in korte zal in U vervuld worden, het-geene de Zaligmaaker U voorzegd heeft: (a) Ziet! uw Huis zal woest gelaaten worden; want, ik zeg U,gy zult my voortaan niet meer zien , totdat gy zegt: Gezégend die daar koomt in den Naam des Heeren. Ja ; Hy is van hen uitgegaan , en tot op den hédigen dag nog niet tot hen weder gekeerd. Hy heeft dan, om Jeremias woorden te ontkenen : (bfzyn Huis verlaat en, zyne Ervenis/e laaten vaar en: El'endige Stad! waar-uit Jezus vertrekt; want;nu Jezus van Ü weern gaat T wordt gy berooft van uwen Schepper,Heere, Vader, Koning .ja, f» alle de Heerlykheid van Sm/s Dochter is van U wech-gegaan. fd) De Kroon is van Uw Hoofd gevallen , en gy zvt van God verlaaten.
Her grootfte ongeluk, dat iemand kan overkoomen, is van God verhaten te worden. Het is de grootfte Straf, die God in dit Leven den Zondaar overzendt: wanneer Hy hem om zyne menigvuldige Misdaaden verlaat, en Zyne Genade ontrekt, dan geld hetgeene God door den Propheet Ozéas ze«t> \e) W°,e! hen , als ik van hen wech-geweeken Wil zyn. Wanneer een Schip geen Stuurman heeft, en het Roer en Compas verlooren heefc, is dezelfs Ondergang naby: het is het Speeltuig der Baaren zo-lang, tot dat het ten Gronde zinkt. Wanneer de Menfch, door een Rechtvaardig Oordeel, van God verbaten wordt, dan'is zyne arme Ziel in 't grootfte gevaar. Aan zich-zelven overgelaaten,valt hy van d'eene Boosheid in d'andere, tot hy in den Afgrond der Helle néder-daalr. David, in den Geest voordiende , hoe God ïfraël om zyne Boosheid zou verhaten ,
f» Mat. 23. 38. 39- Jerem. l2. 7. f*) Thrn. 1. 6. (J) 5. 16. , %e) Ozé. 9. 12.



Lyden van Jesüs-Gh*i»'Tvs, 255
laaten, zegt: (,a) luatze Boosheid by hunne Boosheid voegen, en laatze niet koomen tot uwe Rechtvaar, digbeid : datze uitgevaagt worden , uit het Boek der Levenden; en met de Rechtvaardigen niet worden aangefchreeven Dier-uit volgt dan, dat zodanig-een Menfch in verhardinge valt, en niet meer naar God, of zyn Woord hoort. Het is met hem, gelyk met Pharao, geleegen, van welken God zeidde: (b) Ik zal zyn Harte verharden.
Doch, begryp hier niet, dat God oorzaak van de verhardinge is, gelyk de Vader Augustinus wél heeft opgemerkt: Gffd', zegthy^ verhardt niet, de Boosheid in/lor te tule, maar Hy verhardt, geene Barmhartigheid doende. Even gelyk de Zon den Nacht en de Duifternisfen voortbrengt, niet.omdat de Zon, die altoos licht en fchynt, denNacht voortbrengt; maar, omdat, zy, onder opzeniGezicht- Einder duikende , zich voor ons Gezicht verbergt. God verhardt de Zondaaren met hen zyne Genade en Godlyke infpraaken te ontrekken , waardoor zy nog fomtyds ontroerd , en met wederhouden Zondigen Maar, nu drinken zy de Zonden als water in, verachten Gods goedheid en zyn zonder aandoeninge, ja ook zelfs ongevoelig voor de Slagen. Op deezen pallen de woorden van Jeremias: Qcj\-gy hebtze geflaagen, maar -zy hebben het niet gcvpeld ; gy hebtze verpletterd , maar zy hebben de Tucht niet willen aanneemen ; zy hebben hun Aangezicht harder-: gemaakt dan Rotzen ; zy hebben niet willen wederkeeren. Geen beklaagelyker ongeluk kan iemand wedervaaren, dan van God met zulk-eene Blindheid en Verhardinge geüagen te worden. Maar, hoe weinig wordt dit van den Zondaar in opmerkinge. genomen ! Immers ,
(«) Pfal. 68. as. tp. (*) Exod. 4. 21.
(c) Jerin. 5. 2.



SS<5 VvF-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
mers, indien hy begreepe, wat het is van God verlaaten te worden, hoe ware het dan mooglyk dat hy God zoo moedwillig zoude vertoornen, en met zyne zondige Overtreedingen en Gruwelen Hem als dwingen om hem te verlaaten ? Dus past op den moedwiiligen Zondaar 't Verwyt, dat de Priefler Zacharias deed : (a) Waaróm hebt gy den Heere verlaaten ? die U daarom ook verlaaten zal. Och 1 of 'er niet veelen waren, die alle vreeze Gods ter zyde Hellen, in allerleie Boosheden gerust heenen leeven; en, fchoon niet met woorden, met hunne daaden (b) tot God zeggen: Wech van ons, wy willen Uwe Wegen niet kennen; en daardoor in den rampzaligften Staat neder-ftorten! Wat zult gy, ö van God verlaaten Zondaar! beginnen, wanneer nood en gevaar U treffen zal ? Dan zult gy roepen en fmeeken ; maar God zal U dan niet verhooren; het is te vreezen dat het met den Zondaar dan zal geleegen zyn, als met den GodloozenAntiocbus,van welken vermeld flaat: (c) de Booswicht bid den Heere, van vnen by geene Barmhartigheid ftond te verwerven. Tot wien zult gy dan uwé toevlugt neemen, daar God zyne Hand van U afgetrokken heeft, en van U geweeken is? Dan zullen in U de woorden des Prédikers bewaarheid worden : (d) Bemerkt Gods Werken, dat niemand dengeenen verbeteren kan, dien by verfmaadt.
Wat ons dan aangaat, ons die God zo menig, maaien vertoornd, en Hem door onze Zonden en afwykingen zo fchandelyk verlaaten en verlooren hebben ; laat ons in tyds toezien, en afftand van onze Zonden doen , om niet in het Oordeel der verhardinge te vallen. Laat ons door eene waare bekee-
ringe
(d) 2. Paral. 24. 20. (F) Job. 21. 14. {/) t. Mach. 9. 13. (d) Eccle, 7. 14^



Lyden van Jezus-Chrïstus. ' 257
ringe Hem weder zoeken; volgen wy, by Makchias, God's Lesfe: (a) Keert weder totMy, zegt de Heere: en ik zal weder totUkeeren. Laat ons de Bruid navolgen , die, toen zy haaren Beminden verlooren had, omdat zy op zyn kloppen niet had open-gedaan , opHand, en Hem langs (b) deWyken en Straaten zeehen ging, niet rustende vóór dat zy Hem vond. Zoekt Hem dan door eene nederige boetvaardigheid , door rouwige traanen, die eene beftendige bekeeringe ten gevolge hebben. Wacht niet totdat Hy moogelyk niet meer te vinden is, en die fchrikkelyke woorden uit zynen mond vloeijen: (c) Ik gaa hcenen; gy zult my zoeken, en gy zult in uwe Zonden fterven. Niet te vergeefsch wakkert Sirach's Zoon ons aan, en zegt: (d) Vertoeft niet U- zeiven tot den Heere te bekeeren, noch ftel H niet uit van dag tot dag. Zoekt Hem op hetzelfde oogenbük, da"t gy Hem verlooren hebt : dan zal Hy zich ook laaten vinden, en zyne trouwhartige belofte vervullen: Ce) Gy zult my zoeken; en -vsanneer gy my uit geheel uw harte zult zoeken , zult gy my vinden. Gelukkigen dan, die , nadat zy Jezus door hunne Zonden verlooren hebben, Hem, door berouw, weder-vinden. Wanneer gy Hem dan weder gevonden hebt,roeptdan uit, gelyk eer* tyds de Bruid deed: (f)Ik vond dien myne Ziele bemint hik hield Hem vast; en ik zal Hem niet meer los-laaten. Laat dan de Waerefd met alle haare bekoorlykheden en aanlokfelen U aanranden , om U van Jezus afcetrekken , niets zal zy op ü" verwinnen. Laat Satan alle zyne konftenaryë'n,
en
(«") MM. 3- 7- M Cant. 3. 2.
f» Joan. 8. 21. td' Eccle. 5 8.
(?) Jerra. 29. 13. 14. (f) Cant. 3. £„
Ui. Deel. R



258 VyF-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
en alle zyne krachten infpannen, om U wederom onder het Juk der Zonden te brengen, hy zal tegen U niets meer vermoogen; want, (om met Paulus woorden te eindigen :) (*) Gy zyt nu vry-gemaakt van de Zonden , en Diensknechten van God <ye. zvorden: zo hebt gy uwe vrucht in de HeUigmaaktnge, en uw Einde is bet Eewig Leven.
GEBED.
Deerlyk-mishandelde Jezus! U zyn UVe Kleederen op veele en gantsch-fmertelyke wyzen uit-en aangedaan; opdat gy uwe Geloovigen met de Kleederen des Heils en met den Mantel der Gerechtighe.d bekleeden zoud. Gy hebt U buiten de Stad Jerufalem laaten leiden, om ons in het Jerufalem hier-boven in-te-leiden. Gy hebt de Jooden verlaaten, opdat wy voor Eeuwig zouden behouden worden. Gedenk dan aan Uwe Belofte, die gy gedaan hebt, dat, offchoon eene Vrouw haar KindveVat', Gy ons echter niet zoud vergeeten. Indien hef dan gebeurde dat wy U eenmaal uit zwakheid verlieten , ach! breng ons met grooteontferminge totUterueg£ Laat niet toe, dat wy ooit, met Pharao, in hit Oordeel der verhardinge vervallen; maar, gevallen zynde, zie ons dan.aan, met die oogen waarmede gy Petrus aanzaagt; opdat wy, met hem, traanen van berouw Horten moogen, die de vlekken onzer Zielen afwasfchen. Ach J ontferm U dan over ons, met eene eeuwig-duurende mededoogenheid en verlaat ons niet! Gy zyt immers onze God'. Wanneer dan Satan, de Waereld, en ons eigen
00 Rom. C. 23.



Lyden van Jezus-Christuj. 259
gen Vleefch ons poogt te verleiden, onderfteun ons dan met Uwe Genade. Laar deeze Uwe treurige uitgang uit Jerufalem onze Troost zyn in de benauwde Uure onzes Doods; en geleid ons dan, door de verdienften van deezen Uitgang , in het Jerufalem hier-boven. Amen.
R 2 -



26*o Zes-en-zestigste Meditatie op het
ZES-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE.
Matt. 27. 22. 23.
Dicit illis Pilatus : qmdto&Pilatus zeide ben: wat igitur faciam de Jefuzal ik doen met Jequi dicitur Christus ?** , </« Christus geDicunt omnes: cruci-4 & naamt wordt 7Zy antfigatur. Ait illis Pra?-*** woordden allen: Dat fes : quid enim mali^ men Hem kruisfoe. fecit ? At illi magis** De Landvoogd zeulde clamabant dicentes tot ben: Wat kwaad
crucifigatur. || heeft Hy toch gedaan ?
Maar, zy riepen no« %% Perker,zeggenden:Dat men Hem kruisfige.
WAnneer de Koninglyke Propheet David den twaalf Joodfchen Stammen de groote vóórrechten, die zy, boven zoveele andere Volken, van den Allerhoogften genooten hadden, wilde ind'achtig maaken, zeidde hy tot hen: f» Hy is V die aan Jacob zyn Woord verkondigt: zyne Gerechtigheden en Vonnisfen aan ïfraël: alzo heeft Hy niet gedaan aan alle Volken. Immers, God had hen, den Heidenen voorby-gaande, tot zyn eigendom verkooren, en hen zynen Wyngaard, die op eenen vetten hoek des Lands ftond, te weeten het Land Kanaan verhuurd. Hy zond zyne Knechten om 'er
zyne
(«) Pfal. 147» 19. 20.



Lyden van Jezus-Christus.' s(5i
zyne bedongene Vruchten van in-te-gaderen, doch, helaas ! zy mishandelden zyne Knechten, 00 den eenen hebben zy geflaagen, den anderen gedoodigden den derden gefleenigd. Dit alles doelde op Gods Propheeten , als Jeremias , Ezechiël en Ifaïas , Micréas en Zacharias, welken laatften zy tusfchen den Tempel en het Altaar gefteenigd hebben. Alf len, hen door .God gezonden, hebben zy zo-lar.g mishandeld , totdat zy eindelyk zich niet ontzien hebben hunne handen aan zynen Allerliefften Zoone te ilaan. Deeze tot hen koomende : (b~) zeidden zy onder eikanderen: Dit is d'Erfgenaam , koomt, laat ons Hem doodigen, en wy zullen zyne Ervenisfe hebben,
Gelyk dit eene afbeeldende gefehiedenis des Heilandsis, alzo is ook dit-alles, naar de letter, in Hem voltrokken. Met dat inzicht wierd Hy aan Pilatus overgeleverd. Deeze ftelde alle middelen in het werk, om Jezus van den Dood te bevryden. Meermaalen heeft hy Hem onfchuldig verklaard. IS'u zond hy Hem tot Heródes; dan heeft, hy Hem naast den grootften Boosdoender gefteld, hen vraagendc, wie zy van beiden, Barabbas, of Jezus, wilden los-gelaaten hebben. Daar Pilatus nu, door deeze verkeerde keus ontzet, hen andermaale vraagde: Wat zal ik dan doen met Jezus,die Christus genaamt wordt ? zeidden zy allen : Dat Hy gekruisfigt worde. Offchoon de Stadhouder vraagt: wat Kwaad heeft Hy toch gedaan ? hun wil was alléén hunne reden : zy riep.en te meer, zeggenden: dat mtn Hem kruisfige. Op deeze wyze wilden zy dan den Erfgenaam doodigen, om naar hunnen lust en welgevalle te heerfchen.
De
00 M»c. ai. 3s. (i) ai. 38.
R 3



2-62 Zes-en-zestigste Meditatie op met
De gelykenis des Heiland's aangaande den dwaazen (a) Man, die begonnen had te bouwen, maarhet niet heeft kunnen volmaaken, kan, met recht, op Pilatus toegepast worden. Immers, hy handelde de zaake van onzen Heiland niet naar Rechten ;hy zocht veeleVonden , en gebruikte verkeerde Kunstgreepen,om onzen lydenden Jezus te verlosfen; oorzaak dat ook alles hem mislukte. Hy «behoorde zyn Rechterlyk gezach gehandhaafd, en tegen zyne Vyanden gezegd te hebben, hetgeene hy kort daarnaa tegen den Heiland-zelven zeidde: (b) Weet gy niet dat ik magt heb om U los-te-laaten ? Deeze magt moest hy thans gebruikt, en onzen lydenden Jezus , dien hy verklaarde Onnozel te zyn, hebben vry-gelaaten. Hy moeft Jezus met Barabbas niet in eenen gely ken graad gefteld hebben; want, door dit vóórftèl: (c) Wien wilt gy van de tvoee, dat ik U zal ks-laaten? had hy zyne eigene handen gebonden.Te-vóoren was hyMeefter van de zaake; nu wierd hy afhangelyk en Dienaar. Hy-zelv moest toen Rechter geweest zyn, daar nu bet Volk zyne plaatfe en Ampt bekleedt. Hy is nu, om Salomon's woorden te ontleenen : (d) verjlrikt door ile woorden zyns monds; en door zyne eigene reden gevangen. Zyne vleefchelyke Wysheid keert zich tegen hem zeiven. Hy zal zelfs ftrafbaar worden indien hy de raazende Jooden niet gehoorzaamt. Hy is hier in zyne eigeneftrikken verward;en omdat hy, volgens de taaie van Sirach, niet O) met kracht d"Ongerechtigheden heeft verbroken, noch met gezach uitfprask deed, noodzaakt het Volk hem nu tegen zyn geweeten te handelen, en Barabbas los.toflaroi.. srtevsgfow na nel
(d) Luk. 14. 30, (V) Joan. 10. 10. (O Mar. 27. 24. . j[>rov. 6. 1.
(e) Eed* 7. d.



Lyden van Jezüs-Christus. 263'
te-Iaaten. Immers, (V) de gantfcbe meenigte heeft tévens uitgeroepen: Neemt Deezen wecb , en laat ons Barabbas los.
Door den verkeerden uitflag deezer keuze, geraakt Pilatus in de uiterfte verlegenheid, en wendt alle moeiten aan, om het Volk tot andere en betaamelyke Befluiten te brengen; want, uit verbaastheid zeidde hy hen, gelyk Mathéus meldt: (b) Wat zal ik dan doen met Jezus, die Christus genaamt wordt ? Wie zoude in den beginne zich hebben konnen ver. beelden,dat Pilatus tot zulk-eene lafhartigheid zoude vervallen zyn ? Hy , die in andere zaaken zo yverde voor zyn gezach, dat CO Philo de Jood, die hem wèl kende, in zyn Gezantfchap tot den Keizer , hem als onbuigbaar befchryft, en door zulk-een hoogmoed opgeblaazen, dat hy noch door vóórflèllingen , noch door fmeekingen bewoogen kon worden. Maar hem wedervoer hetgeene de wyste der Vorften gezegd had : (d~) Indien gy den Moed laat zinken, en bezwykt in den Dag der benaauwdheid, dan zal uwe fterkte verzwakken. De Jooden immers zullen hier zyne benaauwdheid misbruiken , en hem voor Jezus dep Kruisdood afpersfen. Hy, die te-vóóren zo fterk fcheen, geeft hier alles aan hun welgevallen over, om hunne gemoederen te verzachten. Hy vraagde dan: (e) Wat zal ik dan doen met Jezus, (f)den Koning der Jooden, die Christus genaamt wordt? Hy beftrafte hen niet omdat zy zulk-eenen vervloekten Booswicht en Aarts-Schelm, den onfchuldigen Jezus vóórtrokken , om hen niet meerder te verbitteren ; maar hy zocht hen te beweegen om ook (g) Jezus vry te
Ida-
(d) Luk. 03. 18. t»Mat. 27. 22. C/)Ph"o in Legatione.
ad Cajum. (d) Prov. 24. io. \e) Mat. 27. 12. (ƒ) Mark. 15. 12. (g) Luk. 23. 20.
R 4.



£ó*4 Zes-en-zestigste Meditatie op het
laaten gaan, gelyk Lukas aantekent. Schoon hy, naar alle waarfchynlykheid, inwendig volgramfchap moest zyn, jegens zulk-een' gruwelyken handel, echter gediaagt hy zich uitwendig zeer vriendelyk, en toonde daardoor zyne fchranderheid. Het was met hem geleegen gelyk Salomon heeft opgemerkt:(» Een Dwaaze laat zyne gramfchap ten eerften blyken; maar, die de verSngclyking over 't hoofd ziet, is vèrflandig. De vraag zelfs, JVat zal ik dan doen mei Jezus, die Christus genaamt wordt ? was met fchranderheid en listigheid gepaard. Hierdoor zocht hy de gemoederen te verdeelenden wilde beproeven, of 'er niet eenigen zouden zyn, die uitroepen zouden: laat Jezus'oók vry-gaan. Gelyk(£) hy ben op het Hoogtyd éénen moest los-laaten, gaf by hen nu gelegenheid,om twee voor éénen te kiezen, indien zy flechts wilden. Hy wist hoe y verluchtig de Jooden voor hunne vryheden waren ; des dacht Pilatus, dat zy deeze vergunning gretig zouden aanvaard hebben, en van dit vergroot vóórrecht d'eerfte proeve zouden neemen.
(c) Eén listig Menfch dcet alles met overleg, zegt Salomon. Immers, bet was niet zonder overleg dat Pilatus den Heere Jezus, (d) Christus noemt, en den Koning der Jooden. Hierdoor poogde hy hen te beweegen, om Jezus los-te-laaten ; en hunne eigene eere en belang te bewaai en; aangezien het hen te: eene eenwi-e fchande zoude geflrekt hebben, indien zy Diengeenen zouden verwerpen en doodigen , denwelken zy kortlings als hunnen (e) Koning met gejuich ingehaald hadden, uitroepende: (f ) GeZemend zy bet Kohifigryk van onzen Vader David,
dat
{*', Prov. is. \<S. (b) Luk. 17. O) Prov. 13. ïó. (1!) Mark. ij. «. (je) Luk. i9. 3Ï. (ƒ) Mali, 11. 10.



Lyden van Jezus-Christus. 2C5
dat nu aankoomt. Hy noemt Hem met den Naam van Koning , om den Jooden te doen begryp ri dat hy Hem niet aanziet , als andere Koningen ; dat hy geene vreeze voor deezen Koning heeft, en , dat hy dus meerder Koning is ten opzichte van den Joodfchen Godsdienst, danwel ten opzichte van den Staat. Doch, het Volk door de Overpriefters, en (a) hunne Éérders verleid, en tot de uiterfle verbittering tegen Jezus aangedreeven zynde, laat zich geenszins vermurwen; maar toont, in tegendeel, dat het niet béter is dan hunne Voorgangers , zodat hier de fpreuk van den Propheet geldt: (b) gelyk de Priefler, alzo zal het Folk zyn. Want, uit den mond en naam der Overprielteren, doiftig naar het Bloed van Jezus, roept het Volk: Dat Hy gekruisfigt worde,en dit zeidden zy allen, onder welk getal, ongetwyfTeld, veelen waren , die Hem, vóór drie dagen , onder het gejuich van Hofanna, als de Mesfias erkend hadden, ö Gruwelyke ongeftadigheid des Volks! De Schaare, die heden (c) Paulus wil aanbidden en Slachtoffer doen, fteenigen hem Morgen. Te-vóóren hadden zy flechts in 't algemeen uitgeroepen: (d) Neemt Deezen wedt; maar nu bepaalden zy ook de foort van Zynen Dood, en willen Hem,als een'Oproermaaker en Verleider, gekruisfigd hebben. Dit was defmertelykfteenfmaadelykile Dood. De haat van dit Volk was zodanig tegen den Gezalfden des Heeren ontftooken, dat zy nietalleen zyn Léven, maar ook den roem van Zyne Leere en Wonderwerken zochten uitterooijen, en hiertoe was, naar hunne meeninge, de Kruisdood het bekwaamile middel, aangezien in hunne Wet ge-
fchree-
(a) Jerem. $o.'6. (c) Aft. 14. 12. 18.
(i) Ozè. 4. 9. (d) Luk. 23. li.
R 5



2 66 Zes - en - zestigste Meditatie op het
fchreeven ftaat: f» Vervloekt is by van God die aan bet Hout hangt.
Maar, de Heere onze God heeft hier hunne voorneemens verydeld; want, hetgeene zy waanden dat Hem tot de grootfte fmaad en fchande ftrekken zou, is zyne grootfte Glorie geworden; aangezien de waare Geloovigen den Dood zyn's Kruisfes, als het eerbiedvvaardigft Vóórwerp hunner achtinge en Liefde houden, en, met Paulus, uitroepen: (£) lk heb my niet uitgcgeeven iets te weeten onder U, dan Jezus-Christus, en dien gekruisfigd; ja, zy ftellen ook daarin hunnen opperften Roem, zeggenden met denzelfden Leeraar: (c) Verre zy van my te roemen, ergens ander in, dan in het Kruis onzes Heeren Jezus-Christus. Dus zien wy dan, hoe d onvoorzichtigheid van Pilatus , en de gruwelyke boosheid der Overpriefteren, en het Volk, medewerkten tot de openbaaringe van het Kruis-Geheim, hetwelk, tot deezen oogenblik, nog verborgen was, ja ongeloovelyk fcheen, zelfs toen de Heiland, in 't begin van zyn Prédik-Ampt, deezen Dood voorzeidde, zeggende: (d)Die zyn Kruis niet opneemt, enMy volgt, is My niet waardig. Hy had ook te-vóóren zynen Leerlingen gezegd: f» zo iemand naMy wil koomen , dte verlochene zich-zelven, en neeme zyn Kruis op, en volge My. Nooit was zulks iemand uit den Mond gekoomen : nooit was het Kruis aaö de oude Rechtvaardigen, als eene wezenlyke vóórwaarde tot de deugd noodig, vóórgehouden. De Propheeten-zelve hadden dit nooit met klaare woorden voorzegd, en hierin was de Prophetie van den Zaligmaaker meer dan Godlyk. Zy zag alleen
op
C>) Deiit. 21. 23. (A) i. Kor. 2. 2. (V) Gi!. 6. 14. (dj Mac. 10. 38. (*) — ló. 2ii> v



Lyden van Jezus-Christus. 267
op zyn' Perfoon, en ftelde Hem tot het Hoofd dergeenen die hun Kruis zouden draagen, om Hem te volgen , gelyk Hy ook zyne Leerlingen verpligt heeft, naar de uitdrukkinge van Paulus: om zyn(^) Beeld gelykvormig te worden, opdat Hy d'Ecrstgebooren , en het Hoofd onder veele Broederen zoude
zyn. .
Maar ; gelyk deeze uitdrukking, zyn Knus opneetnen, in eenen verbloemden zin kan verftaan worden , gelyk zy ook in de daad niet algemeen konde genomen worden, noch aan alle Leerlingen eigen is, dan alleen in den zin van verlocheninge, en verftervinge zyner lusten en begeerlykheden, alzo heeft de Zoone Gods zorge gedraagen, ons met klaare woorden te betuigen , dat Hy gekruisfigd zou worden. Ziet! zeidde hy: (£) wy trekken op naar Jerufalem , en de Zoone des Menfchen zal den Overpriefleren en Schriftgeleerden geléverd worden: en zy zullen Hem ter 'Dood verwyzep. En Hem aan de Heidenen léveren om te he/potten, te geesfelen, en te kruisfigen. Dit zelfde herhaalde Hy nog eens, twee Dagen vóór Paafchen, en dit Geheim, met alle zyne omftandighf:den,(c) was Hem van den eerften oogenblik Zyner Ontvangenisfe, tot den oogenblik Zyns Stervens tegenwoordig.
De Stadhouder dan , wiens Geweeten door de Boodfchap zyner Vrouwe ontrust, en door de ongelukkig- uitgevallene Keus, zwaarlyk gewond was geworden, (d) zeidde tot hen : IP'at Kwaad heeft Hy toch gedaan ? en dit (c) zeidde hy hen voor de derdemaale, zegt Lukas Ply ftapelde de eene krachtige beweegreden op de andere , om , ware het mogelyk, hunne fteenen harten te vermurwen,
en
(<0 Rom. S ao. (i) Mat. ao. iS. 19. (c) Mat. 2f>. 2. (j) — 26. 25. 00 Luk. 23. 2.2.



£€8 Zes - en - zestigste Meditatie op hèt
cn hem toe-te-ftaan, dat hy Jezus los-Hete. Met reden vraagt Pilatus naar het kwaad dat Jezus mogte bedreeven hebben. Immers, hunne Wet beveelt zelfs, dat (a) naar maate van de Misdaad, de maat der Slagen wezen zal. Daar zy dan de zwaarfte Strafte vorderen , zo moest dan ook hec grootft Misdryf zyn begaan , en , daar Pilatus geene Misdaad in Jezus gevonden had , kon hy Deezen Onfchuldigen cok niet met den aftiryzelykftenDood ftraffen, want, zegt hy: (b) Ik vind geene fchuld des Doods in Hem, gelyk Lukas meldt. Doch, om den Jooden eenig genoegen te geeven, en hunne Vriendfchap te behouden, zegt hy hen : des zal ik Hem kafbyden, en vry laaten gaan. Dir Befluit had hy nog ééns genomen , gelyk het 16. Vaers te kennen geeft; maar, nadien hy hunne gewoonte van hen Eénen, dien zy begeerden,op hetPaafch-Feest los - te - laaten, zich herinnerde , had hy gehoopt, dat zy Jezus zouden vry-eifchen; maar, daar zy tegen zyne verwachtinge Barabbas vry-verkooren hadden, neemt hy zyn eerfte voorneemen weder by der hand, en wil nu Jezus ftrengelyk laaten geesfelen, om hen hierdoor eenige voldoeninge te geeven, en om hen tot mededoogen te beweegen. Maar, hy hadde behooren re weeten hetgeene Sirach zegt, namelyk , dat (c) een Vyand, indien hy flechts gelegenheid vind, met geen Bloed te verzdadtgen zal zyn, hetwelke de uitkomst hem ook geleerd heeft. Hy had moeten voorzien, dat de Geesfeling, die hy Jezus aandeed , Hem tot den Kruisdood vóórbereidde , aangezien hec de Romeiofche gewoonte was, diegeenen eerst te geesfelen, die gekruisfigd wierden. Alles was hier fiechts Olie in hec Vuur. Het ging
hier
(d) Deat. 05. 3. (J) Luk. 23. «2. (e) Eccle. 12. 16.



Lyden van Jezus-Christus. 269
hier gelyk de Propheet zegt: (a) Ik heb verwacht dat zy Recht zouden doen, en zie de Ongerechtigheid; ik had de Rechtvaardigheid verwacht, en zie! hu is Gefchreeuw. Immers, Matheus zegt: (b) Zy riepen te-meer, dat men Hem kruisftge. Zy bemerkten dax Pilatus niet pal-ftond ; maar waggelde; des drongen zy te ftouter op bem aan, en, dewyl zy geene Bewyzen van Kwaad konden bybrengen, zochten zy hem te overfchreeuwen, en te beweegen om hunnen Godloozen Eilch te voldoen. Zy riepen dan allen: Dat men Hem kruisfige; d'Overpricfters zo-wel,als het gemeerie Volk. Te vóóreu hadden zy voor het Gemeen geene achtinge. Hoe vuil is hunne uitdrukking in den Raad, tegen eikanderen zeggenden : (c) Deeze Schaare , die de JVet niet •weet,is vervloekt; maar, nu leggen zy hunne Recht, vaardigheid af, en ontzien niet zich by bet Gefpuis te voegen , en te roepen met verdubbelinge : (d) Kruisfig Hem, Kruisfig Hem, Aldus ondervindt Pilatus , dat de Deugd vertrapt, en de Godloosheid verdeedigt wordt , dat d'Onnozëlheid verworpen wordt, en d'Ongerechtigheid zegepraalt.
Dit geroep der Jooden : Kruisfig Hem, Kruisfig Hem, is het geroep der Zondaaren; het gefchreeuw van onze Zonden. Immers, God zegt, door den mond des Propheet's: (<?) Om de Boosheid myns Volks heb ik Hem gejlaagen. Deeze woedende Meenigte, door d'Overpriefteren opgehift, weet niet, wat, noch waarom zy roepen. Doch,hoe gruwelyfc hunne Misdaad ook is, eifchen zy echter niet anders, dan hetgeene gehoopt en gevraagd hebben alle Rechtvaardigen van 't begin der Waereld af, en hetgeene alle
(a)
f» tób 5. 7. 00 Mat. 27. 33. (c) Joan. 7. 49. <d) Luk. 23- *K CO tó»« 53. 8.



270 Zes - zn - zestigste Meditatie op het
(a) Ptopbeettn voorzegd hebben van het Lyden, dat op Christus koomen zoude.
Zy hebben allen het Kruis van verre te-gernoet gezien : Zy hebben met het uiterfie verlangen gewenfcht, dat het (h) groot Geheim der Godvruchtig, heid, God veropenbaard in het Vleefch , vroeger mogte vertoond worden en ten voorfchyn koomen ; des ook onze Heiland tot de Jooden zeidde: (c) Abraham uw Vader heeft zeer gewenfcht Mynen Lag te zien. De Kervende Jakob boezemde mede zyn verlangen uit, met deeze woorden : Qd~) Heere, ik zal uw Heil verwachten. Hoe menigmaal heeft David zich door het roepen vermoeid, tot heesch wordens toe, dat die Dag mogte aanbreeken. Wegens deszelfs lang vooruitzicht, roept hy uit : (e) Myne Oogen zyn bezweeken op Uwe toezegginge , wanneer zult Gy my vertrooften ? Hoe menigmaal heeft Ifaïas daarom gebeden ! (f) 6 Heere! roept by uit : Zend bet Lam dat d'Aarde beheerfchen zal i En , hoe nadruklyk is zyn Wenfch , daar hy uitroept: (g) Dauwt Hemelen van - boven ; en dat de Wolken den Rechtvaardigen af-regenen. Dat d" Aarde zich cpene, en den Zaligmaaker voor dhr enge! Allen hebben zy geroepen , dat toch d'Offerande, door welker (h) Bloed zy van hunne Zonden gewasfehen moeiten worden, op het Altaar mogte gelegd en voltrokken worden. Zy hebben den Vader gebeden , dat hy toch geene Knechten meer zoude zenden , om de vruchten van zynen Wyngaard in-te-zaamelen; maar, dat Hy zynen Beminden Zoone mogte zenden, en dat Deeze mogte toeftemmen,
om
(d)i. Pet. 1. 10. it. (b)i. Tim. 3, 16. Griekfche Text. (c) loan. 8. 56. (cT) Gen. 49. i3. (e) Pfal. 118. 82. (f) l&i. 16. 1. (g) 45. 8. (4) Apocal. 1. 5.



Lyden van Jezus-Christus. a^r
om als eene geheimzinnige Druive onder de Wyn* Persfe gelegd te worden, en den Wyn te laaten vloeijen, die gefchikt was tot de grootfte Offerande. Zy hebben dan, eindelyk, God gefmeekt, om de woorden van den Engel, tot Daniël gefproken, te gebruiken : (a) Dat d'Overtreeding mogte ophouden, dc Zonde een einde neemen, en ^Ongerechtigheid te niet gedaan, en de Eeuwige Rechtvaardigheid ten voor fchyn gebragt voorden; de Gezichten enProp.beti'ên vervuld, en de Heilige der Heiligen gezalfd worde.
Pilatus dan den Jooden gevraagd hebbende: wac zal ik dan doen met Jezus, die Christus genaamt wordt? riepen zy alle Kruisfig Hem, ICruisJig Hem. Deeze Vraag en dat Antwoord moeten ook de onze zyn. Wy moeten vraagen : wac zal ik dan doen met myn eigen Vleefch, Begeerlykheden en Lusten? Ons Antwoord moet dan ook zyn : Kruisfig het, Kruisfig het. De Jooden hebben door deeze woorden getoond, dat zy Christus verwierpen, en geen deel aan Hem wilde hebben. Wy, daarentegen, zullen toonen, volgens de uitdrukkinge van Paulus, dat wy (b) Christus toebehoren; want, die Christus tot een Eigendom hebben , hebben hun Vleefch gekruisfigd met de Begeerlykheden en kwaade Lusten. Immers, wy zyn Zyn Eigendom in verfcheidene opzichten d'Alleröudfte manier van toe-eigening was, toen d'Aarde noch niet bewoond wierdc, dat de eerfte Bezitter,Eigenaar wierdt: dus hebben (V) Lot en Abraham , het geheele Land Kanaan doorreizende, bezit genomen , van die Plaatfen, die zy verkoozen, en Abraham heeft gewoond in 't Land van Kanaan. Gelyk wy dan niemand toebehoorden, en van yder verlaaten waren , alzo heeft Jezus'ons
aan-
00 Dan, p. 24. 0O Gal. 5. 24. 00 Gaa. 13. u. I2.



27a Zes-en-zestigste Meditatie op het
aangenomen. Wy lagen geworpen gelyk de Propheet meldt: (a) Op de bloote Aarde vertreeden in ons Bloed. Toen is Hy met ons in een Verboni getreeden, en de Heere zeidde: gy zyt dcMynen Igeixorden. Wy worden ook, door een mildaadig Gelen-, nk, Eigenaars van eene Zaake, en alzo zyn wy ook, door de gifte des Vaders, een Eigendom geworden des Zoons. De Vader had Recht over ons, Hy gaf ons aan zynen Zoone over, die in zyn Hoogprielïen'yk Gebed zulks ook rond-uit bekend, zeggende: (b) lk heb Ui ven Naame gc'öpenbaard aan de Menfchen , die gy My uit de Waereld gegeeven hu bt. Zy waren Uwen, en Gy bebze My gegeeven. Gelyk men ook een Eigenaar wordt door Ervenisfe, alzo heeft Christus ons ook door Ervenisfe ver. kreegen. Eifèb van My, zeidde de Vader : (c) en ik zal U de Heidenen tot een Erfdeel geeven, en het uitetple des Aardryks tot uwe bezittinge. ]Vlen bekoomt ook een Eigendom door Koopinge , en aldus zyn wy ook Eigenen van Christus, gekofc voor eenen grooten Pt ys, (d)Niet door vergangelyke dingen, door Goud of Zilver, maar door het dierbaar Bloed van Christus. De Vorften worden ook eindelyk Eigenaars van Landen en Volken, doo^* Recht van hetZwaard en derOverwinninge. Op deeze Wyze behooren wy ook Christus toe; want, (e) hebbende de Prinsdommen en Magten ontwapend, heeft Hy die openlyk ten toon gefield, door Zich-zelven voer hen zégepraalende. ó Ja : (ƒ) Hy heeft den Sterken vastgebonden, en hem van zyn Huisraad beroofd. En,om alle wyzen waarop men zich een'Eigendom verkrygt niet aan-te-haaien, wy
zyn
, f» Ezecb. i<5. 5. 6. 8. (b) Joan. 17. 6. 00 Pf»l. 2. 8. 00 Pet. 1. 18. 19.
(e) Kol. 2. 15. (ƒ_) Mat. 12. 29,



Lyden van Jezus-Christus. 273
zyn, in één woord, Eigenen van Christus, omdat wy zyne Bruiden,Onderdaanen, Leerlingen,Schaapen, zyne Leden , zyn Gebouw en Tempel zyn.
Om dan te toonen dat wy zyn Eigendom zyn, moeten wy ons Vleefch met de begeerlykheden en kwaade Lusten kruisfigen. Wy verftaan eigenlyk door het Vleefch, volgens de uitdrukking van Pau. lus: (a) onzen ouden Menfch , het Lichaam der Zonde, dat (b) Vleefch, hetgeen begeert tegen den Geest. Door begeerlykheden en kwaade Lusten, om kort te zyn , wordt verftaan , alle hetgeene aangenaam en fmaakelyk is aan den Menfch als Menfch , en dit wordt door den Apoftel in drie Deelen verdeelt, als zyn, (c) de begeerlykbeid des Vleefchs, de begeerlykbeid der Oogen en de Hovaardy des Levens. Alle deeze Dingen moet men ontvlugten ; dit - alles moet gekruisfigd worden. Niet zonder reden wordt het ten onderbrengen des Vleefchs met de benaaming van Kruisfigen uitgedrukt. Met die fmaadelyke Dood wierden alle Slaaven, Moordenaars , Oproermaakers, en dergelyken, geftraft, en daarom moeten ook het Vleefch, en de begeerlykheden, die Dood aangedaan worden; immers, het Vleefch is een Slaaf van Satan, want, Petrus zegt : (d) van wien Iemand overwonnen wordt , diens Slaaf is hy. Het Vleefch is een Moordenaar en Oproermaaker in onze Ziele; daarom zegt dezelfde Petrus : (e) Onthoud U van de Vleefchelyke begeerlykheden, die tegen de Ziele Kryg voeren. Gelyk de Kruis-Dood een zeer pynelyke en fmertelyke Dood was, alzo is het ook éven fmertelyk voor den Menfch , zyne (ƒ) Leden te doen fierven die op d'Aarde zyn , zyne geliefkoosde
ia) Rom. 6. 6. (£) Gal. 5. 17. (e) i. Joan. 2. 16. ld) 2. Pet. 2. 19. {e) I. Pet. 2. 11. (ƒ) Kol. 3. 5. III. Deel. S



274 Zes - en - zestigste Meditatie op het
de en beminde Zonden te doodigen. Gelyk de Kruis-Dood een langzaame Dood is, alzo fterfc ook de Zonde niet ten eerften ; maar van tyd tot tyd moeten die Leden gedoodigd worden. Hec gantfche Léven is daartoe noodig, tot den einde toe duurt dje Stryd; want, (a) het Vleefch begeert tegen den Geest, en de Geest tegen het Vleefch. Hec is hier als met de Hydra geleegen, die vyftig hoofden had; wierd 'er één afgehouwen, 'er kwamen twee andere in deszelfs plaatfe. De Heiligde ondervindt, dat hy, met Paulus, moet uitroepen : (b) Ik zie eene andere Wet in myne Leden, 'ftrydende tegen de Wet myns gemoeds, en my gevangen neemende onder de Wet der Zonden, die in myne Leden is. Dit wederfpannig Vleefch moet dan zó ten onder gebragt worden, dat 'er geen Léven meer in is: wy mogen noch moeten niet ophouden voor-alëer wy het Vleefch den laatften Doodfteek gegeeven, en Ce) opgehouden hebben van Zondigen.
Maar, hoe gering is het getal dier - geenen , die dat Kruisfigen verftaan en betrachten ; hoeveelen, die gerusc léven, als of'er geen Vleefch te kruisfigen ware, en die, in plaatfe van het te kruisfigen , hec- zelve voeden en koefteren , en gelyk Paulus zegt: (d) het Vleefch tot wellusten verzorgen; en die wandelen (e) naar den loop dezer Waereld, naar den Prins van de Magt deezer Lucht, verkeer ende in de lusten des Vleefchs, doende den wille des Vleefchs en der Gedachten. Hoeveelen die alle driften en hartstochten van Haat, van Nyd' van Afgunftigheid , van Twisten en Gekyf, van Hoereryë, Dronkenfchappen, Brasferyè'n, en all' wat van dien aart meer is, gieriglyk bedryven en die
CO
(a) Cal. 5. ir. m Rom. 7. i3. f» ,. Pe:. ^ I# {*) Rom. 13. 14. (*) Ephef. 2. 2. 3.



Lyden van Jesus-Chiustus. 275
(a) de dingen die het Weefcb aangaan , betrachten! 'Er worden 'er nog wel gevonden die hec Vleefch fchynen gekruisfigd te hebben, maar, het is flechts met den Mond, en niet met het Harte, noch met de Daad. Zy kruisfigen dit wel in Anderen, wier gebreken en fouten zy genoeg willen verbéteren; maar niet in zich-zelven, éven als dien Geveinsden: die (F) den Splinter ziet in zyns Broeder's Ooge , en den Balk niet merkt, die in zyn eigen Ooge is. Zy kruisfigen het Vleefch met de Begeerlykheden en kwaade Lusten wel, wanneer 'er geene gelegenheid is om deezen te voldoen, of wanneer hunne Jaaren vermeerderen, en hunneKrachtén verminderen. 'Er zyn 'er ook, die het Vleefch met de Begeerlykheden en kwaade Lusten kruisfigen, maar niet allen ; hunne Troetel-Zonden , die hun lief, aangenaam en voordeelig zyn , verfchoonen zy. Het is hier met Deezen geleegen, gelyk Sophar by Job, zegt: (c) Aangezien bet Kwaad zoet is in zynen Mond, zo zal by bet, als eene lekkere Beete, onder zyne Tong verbergen. Rechte Saüls, die (d) de beste Kudden der Schaapen, en Runder- Beesten, en Kleederen, en Rammen, en aW wat fchoon was, fpaarden; maar, aW wat plecht en verdchtzaam was vernielden. Die Zonden dan, die hen veracht maaken , die fchandelyk en fchadelyk zyn , worden gekruisfigd; maar, hunne geliefkoosde Zonden, deeze (e) zullen met hen in het Stof rusten.
Willen wy dan toonen, dat wy het Vleefch met de Begeerlykheden en kwaade Lusten dégelyk kruisfigen, dan moeten wy met ons Vleefch éven-eens tewerk-gaan, als de Jooden met Christus. Onze Haat
moet
(d) Rom. 8. 5. (b) Mat. 7. 3. (c) Job. 20. 12, (4) 1. Reg, 15. 9. f» Job. 20. 11..
S 2



S76 Zes-en-zestigste Meditatie op het
moet tegen ons Vleefch zo groot zyn, als de Haat der Jooden tegen Christus was. Uit Haat (a) hielden zy Raad, om Jezus met List te vangen en te doodigen. Het moet by ons ook eene ftaalen Wet zyn, dat wy het Vleefch met de begeerlykheden en kwaade Lusten willen kruisfigen en doodigen; wy moeten, met David, zeggen: (b~) alle kwaade Wegen heb ik gehaat.
De Jooden berustteden niet by den Haat, maar fielden alles in 't werk; zy zochten Jezus, zondden Judas met de Krygs-Knechten. Zó moeten wy ook alle de Schuilhoeken van ons Harte doorfnuffelen, en zien waar de Zonden zich onthouden. Laat ons dan onzen Handel bezichtigen en onderzoeken. Slaat naauwkeurig acht op U-zelven; want, (V) het Hart van alle Menfchen is bedorven en ondoorgrondelyk; wie zal het kennend Zy vingen Jezus, zy bondden Hem , zy befchuldigden en veroordeelden Hem. Zó moeten wy ook onze Begeerlykheden en kwaade Lusten, als wy ze gevonden hebben, (dj gevangenneemen ten dienfte van Christus. Wy moeten dezelve naar hunne waardye fchatten, befchuldigen en veröordeelen als oproerige : (e) want, indien wy ons-zeiven oordeelden , wy zouden niet geoordeeld worden. Gelyk Jezus aan 't Kruis wierd gebonden en genageld,alzo moeten wy onze Handen binden, opdat zy geene Ongerechtigheid pleegen ; onze Voeten binden , opdat zy op geene kwaade Wegen loopen , onze Tongen binden, opdat zy niet lasteren , onze Oogen binden, opdat zy geene ydelheid zien, met één woord, wy moeten alle onze Leden binden , en zorgvuldig toezien , dat ons Vleefch,
f»
(d) Mat. 26. 4. (b) Pfal. 118. 128. (c) Jerem. 17. 9. (O 2. Kor. 10. 5. . (O 1. u. 31.



Lyden van Jezus-Christus. 277
(a) onzen Ouden Menfch mede gekruisfigd is, opdat bet Lichaam der Zonde te niet gedaan worde, en wy voortaan de Zonden niet meer dienen. Onzen ouden vóórige Wandel die bedorven is, door de verleidende Begeerlykheden , moet geheel-en-al afgelegd worden. Tuchtigt dan dat dertel Vleefch; brengt het onder bedwang met Vasten , Waaken, Bidden en Arbeiden. Wordt dan vernieuwd in den Geest uws gemoeds : doet dan aan den nieuwen Menfch, die naar God gefchapen is, in Rechtvaardigheid en waare Heiligheid ; opdat dan , orn met Paulus te eindigen ; dit gekruisfigd Vleefch , en (a) bedervelyk Lichaam , d'Onbedervelykheid, en dit (lervelyk, d'Onftervelykheid aandoen mogen. Amen.
GEBED.
ó Lydende Jezus! Hoe ménigmaale hebben wy, met de Godlooze Jooden, uit geroepen : Kruisfig Hem , Kruisfig Llem. Hoe ménigmaale hebben wy U, is het niet met woorden , ten minften met onze daaden, zo dikmaals wy doodelyk gezondigd hebben , wederom gekruisfigd en ten toon gefteld, Ach lydende Jezus ! van dit oogenblik af verfoeijen wy alle onze vóórige Zonden, en neemen voor, U nooit meer Doodelyk te vergrammen. Behoed ons, in dit Geval, voor wankelmoedigheid en onbeftendigheid, waar-aan het Joodfche Volk zich, jegens U , ligt heeft fchuldig gemaakt. Geef ons dan Kracht en Genade; opdat wy uit de befchouwinge van Uwen fmaadelyken Kruisdood, de affchuwlykheid onzer Zonden afneemen mogen! Leet ons hierdoor overweegen , hoe dierbaar het Ran-
foen
(a) Rom. 6. 6. (b) r. Kor. 15. S3« S 3



278 Zes - en - zestigste Meditatie op het
foen is, waarmede Gy onze Zielen hebt gekoft en verlost. Laat, eindelyk, het geroep en getier der Jooden : Kruisfig Hem , Kruisfig Hem , ons beweegen, om ons Vleefch met de kwaade Begeerlykheden te kruisfigen; opdat wy, ongeveinsd, konnen uitroepen: de Waereld is ons, en wy der Waereld gekruisfigd en afgeflorven. Amen.
ZEVEN-



Lyden van Jezus-Christus. 2279
ZEVEN-EN-ZESTIGSTE MEDITATIE. Matt. 27. 24. 25.
Videns autem Pilatus , JjMfr Pilatus dan zag ,
quia nihil proficeret,44 dat by niet vorderde;
fed magis tumultus** maar dat het Oproer
fieret, accepta aqua,$4 vermeerderde , nam
lavit manus coram^g hy Water en wie/eb
populo, dicens: inno-44 zJne Handen voor bet
eens ego fum a fan-** Folk , zeggende : Ik
guine jufti hujus: vos4* ben onfchuldig van het
videritis. Et respon-** Bloed deezes Recht»
dens unnerfus popu-44 vaardigen. Gy moogt
lus, dixit: Sanguis^ toezien En all'bet Folk
ejus fuper nos & fu-.&4 antwoordde daarop :
per filios noftros. JJ Zyn Bloed zy op Ons,
44 en onze Kinderen.
DE Apoftel Petrus zegt: (a) Christus is voor onze Zonden geflorven, Hy, Rechtvaardige, voor ons, Onrechtvaardigen. De nootzaakelykheid eischtte dat Hy rechtvaardig ware, opdat hierdoor blyken zoude, dat Jezus, niet voor Zyne-, maar voor onze Zonden geleeden heeft. Dat Christus, de Mesfias , gantfeh heilig en rechtvaardig zou zyn, hadden de Propheeten reeds voorzegd. Wy zien, hoe de Vader door den Mond van den Propheet hem noemt: (jb) Myn rechtvaardige Dienaar, die door zyne Kennisfe veelen rechtvaardig zal maaken. Zacharias noemt Hem óók, (c) de Rechtvaardige.
De
f» I. Pet. 3. 18. 00 Ifaï- 53- 11. (0 Zach. 9. 9. S 4



s8o Zeven - en - zestigste Meditatie op het
De gantfche Oude Wet had Hem ook als een' Rechtvaardigen , en als iemand zonder eenig gebrek afgefchaduwd. De Priefters mogten volgens de Wet geen het minfte gebrek aan hun Lighaam hebben,' om daardoor (a) Christus den Hoogepriejler der toekoomende goederen aftebeelden. De Offeranden moeiten ook onbefmet zyn, niet blind, niet kreupel, niet gekwetst, noch verminkt, zy mogten niet fchurft puiftig of jeukerig zyn. Inzonderheid moest het Paafch-Lam (b) zonder eenig Mangel zyn. Door dit-alles wierd afgebeeld, dat (c) JezusChrtstus de Rechtvaardige, die d'Offerande der Verzoeninge voor onze Zonden is , heilig, onbefmet en van de Zondaaren afgezonderd zou zyn.
Zodanig als Christus door de Prophee'ten voorzegd en afgefchaduwd was, zodanig heefc Hy zich ook, by zyne Verfchyninge, aan de Waereld vertoond. Daarom zeidde d''Engel tot Maria: (d) Het Heilige, dat uit U gebooren zal voorden, zal de Zoone Gods genaamd worden. Geduurende alle de Jaaren van Zynen leef- tyd , is Zyn gedrag in alles onbenspelyk geweest, zodat Hy, naar de uitdrukkinge van den Apoftel Petrus: f» geene Zonde heeft gedaan, noch geen bedrog in Zynen Mond gevonden is. De Joodfche Opperhoofden, die Hem met loode Schoenen waren nagegaan, zochten valfche Getuigen tegen Hem op; doch,deeze konden niets hetgeene flechts fchyn van Kwaad was tegen Hem inbrengen. Zyn Verraader, door gierigheid verlokt, .verklaarde Hem rechtvaardig. Zyn Rechter, naa de naauwkeurigite onderzoekingen, kon in Hem niets Straffe-waardigs vinden, en verklaarde tot vyfmaalen toe, dat Hy onfchuldig was. Maar,
hoe
(f) Heb 9. ,1. (*) FXod. ,2. 5. W ,. Joan< , OO Lak. 1. 35. (V) ,. pet. 2> 22> J



Lyden vanJezus-Christus. s8i
hoe heilig , onnozel, en rechtvaardig oök Jezus was , het mogt Hem niet baaten, want, zegt Lukas: {af der Jooden Stemmen wier den geweldig , en zy drongen aan met groot geroep, eifcbenden dat men Hem zoude kruisfigen; waardoor zy Pilatus, tegen zyn gemoed, aandrongen om zulks te doen. Doch, eer hy tot dit Befluit overging, bevestigde hy echter, met daaden en woorden,dat Jezus rechtvaardig was, en dat hy dus aan deeze gruweldaad geen deel wilde hebben, en het ftorten van Zyn rechtvaardig Bloed ter verantwoordinge der Jooden overliet ; want , Pilatus nam Water , en wiefch zyne Handen voor 't Folk, zeggende : Ik ben onfcbuldig van bet Bloed deezes Rechtvaardigen: Gylieden moogt toezien. En all' bet Folk, antwoordden de, zeidde: Zyn Bloed zy op Ons, en op onze Kinderen.
Aanmerkelyk zyn de woorden van Sirach's Zoone: (JP) Een Hart, dat twee Wegen in/laat, zal geenen Foorfpoed hebben. De waarheid van deeze woorden ondervond Pilatus, hy , die in zyne vleefchelyke Wysheid en Staatkundige Vonden t'elkens te leur gefteld wierd. De Stadhouder had veele Wegen ingeflagen , om Jezus los - te - krygen. Hy had Hem naar Heródes toegezonden, tegen Barabbas gefteld, verfcheidene maaien onfchuldig verklaard, en veele middelen, gelyk wy te-vóóren aangehaald hebben, gebruikt, om Jezus vry-te-krygen; maar alles, was Olie in het Vuur; want (c) zy drongen aan met groot geroep, eifcbenden, dat Hy zoude gekruisfigd worden , en zy maakten een geweldig gefchreeuw.
Pilatus was hier vol verwonderisge, dat 'er onder zulk-eene ménigte, waaronder 'er veelen door Jezus beweldaadigd waren, nu niemand gevonden wierd,
die
ld) Luk, «3, 33. (J>) Eccle. 3. 98. (O Luk. 33. 23. S 5



a8s Zeven - en - zestigste Meditatie op het
de rechtvaardige Zaake opvat, en voor den onfchuldigen Jezus pleit. Zy gaan, in tegendeel, om met Ifaïas te fpreeken, allen (a) van Moeite zwanger, en hebben Ongerechtigheid gebaard. Pilatus zag dan, dat hy met alle zyne voorflagen niet vorderde s maar dat de Jooden hem dwongen , om een onrechtvaardig Vonnis te vellen, waarvan hy-zelv echter de oorzaak was. De Jooden hadden zyne Flaauwhartigheid, en Menfchen- Vreeze befpeurd , welke zy noch meerder in hem wilden ontlteeken, daar zy hem met s'Keizer's Ongenade dreigden, zeggenden : (b) Indien gy Deezen los-laat, zyt gy des Keizers Vriend niet, Pilatus zoude wel gevorderd hebben, indien hy(c)de Magt die hy had om Jezus loste-laaten, ert waarop hy roemde, gebruikt hadde. Aldus dan konden alle de fchrandere overleggingen en vóórflellingen van Pilatus niets baaten , terwyle de Jooden, in tegendeel, door zyn draalen, en aarzelen, hoe langer hoe meerder in woede ontvlamden , dermaate (d) dat het Oproer vermeerderde.
Pilatus , die zich op het hooge Gabbatha bevond , en vandaar zeer verre zien kon , bemerkte, uit de beweegingen, dat het Volk oproerig wierd, gelyk uit hun geweldig gefchreeuw bleek. Mogelyk zullen zy hier, gelyk by een ander Geval, (e) hunne Kleederen van zich gefmeeten, en het Stof in de Lucht geworpen hebben. Des wierd hy voor zyn aanzienelyk Ampt en Léven beducht. Pilatus had hunnen Oproerigen Aart reeds ondervonden, by de inbrenginge der Beelden van (f) Cafar, toen hy de Schatkist des Tempei's meende telédigen, gelyk by Joféphus te zien is. Daarenboven was
Je-
00 Ifaï. sp. 4. (b) Joan. 19. 12. 0» lp. 10.
(<0 Mat. 27. 24. O) Afl. 22. 23.
(ƒ) Flav. Jol*, de Bello Jud. Lib. 2. Cap. g.



Lyden van Jezus-Christus. 283
Jerufalem op de hooge Feeften vol van Volk , aldaar vergaderd om te voldoen aan de Wet, die God gegeeven had, namelyk, dac: (V) AW het Manvolk op de Hoogtyden te Jerufalem , zich voor den Heere vertoonen moest. Op zulke tyden was Jerufalem met Jooden opgepropt, die van alle kanten toevloeiden. Het was dan gevaarlyk , indien 'er op zulke tyden een Oproer kwame. Gelyk Pilatus alreeds bevreesd was dat hy de Vriendfchap des Keizer's zoude verliezen , alzo vermeerderde nu zyne Vreeze door den Opftand, waarmede hy gedreigd wierd, en waarvan hy reeds de beginfelen ontwaar wierd.
Dit Oproer ontflond niet uit eenige wederltand die Jezus, of zyne Leerlingen boodden. Immers, (£) de Herder was geflagen, en dus de Scbaapen der Kudde verflrooid geworden , en hadden de Vlugt genomen. Het (c) Lam was {lom, zonder zynen Mond te openen om zich te verdédigen , of te klaagen. Vanwaar ontftond dan die Opftand onder het Volk? Immers, door diegeenen-zelven, die Jezus befchuidigd hadden dat (d) Hy het Kolk oproerig maakte. Zy wilden den Stadhouder doen vreezen voor eenen ingebeelden Opftand, en intusfchen maakten zy eenen wcezenlyken gaande, om Pilatus tot het Kruis-Vonnis te dwingen, ö Wonderlyke beftieringe van de Godlyke Voorzienigheid! Zy hadden (e) beraadflaagd Jezus te doodigen; maar, niet op het Feest, opdat 'er geen Oproer werde onder het Folk. Doch, ziet! hetgeene zy als een beletfelvan hun vervloekt voorneemen vreezen, wordt het middel tot deszelfs uitvoeringe; want, hun Oproer doet hunnen wenfch, zelfs op het Feest, flaagen. God
be-
(«) Deut. 16. 16. (£) Mat. 26. 11. 00 Kti. 53. 7. (/) Luk. 23. 5. (e) Mat. 26. 4. 5.



284 Zeven-en-zestigste Meditatie op het
befchikte hec aldus , opdat daardoor te klaarer zoude blyken, dat Jezus niet door overtuiginge van Schuld en Misdaad, maar door Oproer ter Dood wierd gebragt. Hierdoor worden wy ook overtuigd, datjezus (a) geene Zonde gedaan heeft, noch dat 'er eenig Bedrog in zynen Mond gevonden is; maar dat Hy Zich - zeiven overgegeeven heeft aan dengeenen, die Hem onrechtvaardiglyk veroordeelde. Eer Pilatus echter tot de veröordeelinge befluit , doet hy eene plegtige Belydenisfe; en geefc eene heerlyke getuigenisfe van s'Heiland's Onfchuld. Hy betuigt, met daaden en woorden, dat hy zulks niet dan gedwongen doet; en geen deel in de uitftortinge van het Onnozel Bloed wil hebben. Ten Blyke hiervan, (b) nam Pilatus Water en voiefcb zyne Handen voor 't Volk.
Pilatus was een Heiden. De aloude Heidenen plagten zich, naa eenen begaanen Man/lag, met Water te wasfchen.Paufanias verhaalt,datOrèftes, de Zoon van Agamemnon, zich met Water wiefch, toen hy zyne Moeder Clitemnejlra had omgebragt. Adraflus, de Broeder -Moor der van Midas, deed desgelyks , gelyk Herodotes verhaalt. Virgilius tékent aan, dat Enéas, die in den Oorlog Verfcheidenen had verflaagen, zich deswegens met Water reinigde. Soortgelyke Gevallen zyn 'er meer in d'Oudheid. Maar , onwaarfchynelyk is het, dat Pilatus hier deeze Heidenfche plechtigheid zoude bedoeld, en gewaand hebben, dat hy die Bloedschuld met Water zoude hebben kunnen afwasfchen. Zyn fchrander vernuft was zeker niet onbekend, hetgeene (c) Ovidius fchertfende daarvan gezegd had.
Ah
(a) i. Pet. a. 22. 23. (i) Mat. 27. 24. CO Ovid. Faft. Lib. 2.



Lyden van Jesus-Christus. 285
Ah nimium facties, qui trijlia crimina cadis , Exigud tolli poffe putatis aqud!
Dat is:
6 Ligtgeloovigen! die waant, in Beek, of Vloed, U rein -te- wasfchen van vergooien Menfchen' Bloed.
Waarfchynelyk zal hy hier eene Joodfche plechtigheid beoogd hebben, die hem niet konde onbekend zyn, aangezien by reeds eenige Jaaren onder hen als Stadhouder verkeerd had; en zulks meermaalen wegens de veelvuldige Moordenaaryën was voorgevallen. Deeze plechtigheid was gebruikelyk by hetftraffen der Misdaadigeren, als-mede wanneer 'er een'onbekenden Doodflag was gefchied. Immers, dan moeften de Ouden van de naastgelegene Stad hunne Handen wasfchen op eene geflagte jonge Koei , en zeggen : (a) Onze Handen hebben dit Bloed niet vergooten , noch onze Oogen hebben 't niet gezien: IVees, Heerel Uw Volk ïfraël genadig, dat gy verlost hebt, en reken niet dit onnozel Bloed in V midden Uws Volkss ïfraël. Door deeze. plechtigheid van de Handwasfching, waren de Jooden gewoon hunne Onfchuld aan begaanen Doodflag te betuigen. Pilatus kon nu geene gepastere gebaarden aanneemen, dan deeze Handwasfchinge. De verre-afflaanden Jooden, die zyne zacht-luidende woorden niet konden hooren, konden gemakkelyk uit deeze gebaarden begrypen , dat hy zyne (b) Handen on. der de Onnofelen in onfchuld wafchte. By Jooden «:n Heidenen was het een gebruik van door gebaarden te fpreeken , opdat de Oogen mogten zien,
het-
(.i) Deut. 21. 7, 8. 00 Pfal. 25. 6.



286 ZëVEN-EN-zestigste MEDITATIE OP het
hetgeene de Ooren niet konden hooren noch verftaan. De gebaarden zyn fpreekende woorden van onze inwendige meeninge: De Propheeten hebben 'er zich dikmaals van bediend : hunne daaden en gebaarden waren zo - wel voorzeggingen als hunne woorden. Immers , toen de Propheet (a) Ifaïas ■naakt en ongefchoeïd ging , gaf hy daardoor te kennen, dat (b) de Koning van Asfyiën de Mgyptenaaren en Mooren naakt en ongefchoeïd zou vóórtdryven. Op gelyke wyze wilde Pilatus, toen hy zyne Handen voor 't Volk wiefch, den Jooden doen verftaan, dat, zo zuiver als nu zyne Handen waren, zo zuiver ook en onfchuldig zyne Ziel was van dit Onnozel Bloed; dat niet hy, maar de Jooden-zeiven vergooien , die hem door hun geweld en Oproer daartoe dwongen. Dat dit de meening van Pilatus was, blykt uit de woorden, die hy by zyne gebaarden voegt , zeggende: Ik ben onfchuldig van het Bloed deezes Rechtvaardigen. Uit deeze woorden kan men afneemen, dat de woorden zyner Huisvrouwe : (r) Bemoei U toch met dien Rechtvaardigen niet, eenigen indruk op zyn gemoed hebben gemaakt, aangezien hy hier dezelfde woorden fprak. Daniël mogt billyk deeze woorden gebruiken, ter gelegenheid van d'onrechtvaardige veröordeelinge van Sufanna, omdat hy haar Rechter niet, maar alleenlyk verpligt was, getuigenisfe te geven van haare Onfchuld,overluid uitroepende:(V) Ik ben zuiver van het Bloed deezer' Vrouwe. Maar een Rechter is geen eenvoudige Getuige, zyn Ampt en Pligt beftaat niet in de Onrechtvaardigheid, die hy-zelv beletten moet,en waarvoor hy veriintwoordelyk is, op eenen Anderen te leggen. Hy moest,
naar
t» Ifaï. 20. 2. (b) 4.
(O Mat. 27. 19. Cd) Dan. 13. 46.



Lyden van Jezus-Christus. 287
naar het vóórbeeld van Daniël, toen het Volk hem in de zaake als Rechter ftelde, de Lasteraaren geftraft , en den Onnozelen en Rechtvaardigen befchermd hebben. Dan had hy kunnen zeggen : (a) het Onnozel Bloed is op dien dag behouden. Pilatus verbeeldde zich dan, dat hy door deeze Hand-Wasfchinge, en door deeze verklaaringe, datjezus rechtvaardig was, zich gezuiverd had , en legt verder de Schuld op de Jooden, zeggende: Gy-lieden moogt toezien, namelyk, hoe gy der Wraake Gods, die wegens hec ftorten van het Bloed deeze Rechtvaardigen op U ligc, moogc ontgaan.
Onze Heiland had éénmaal gezegd: (F) Met de Maate, waarmede gy meet, zal U weder gemeeten worden. Deeze waarheid ondervonden d'Overoriefters, zy , die aan den wanhoopenden Judas dien eigen Morgen deeze bitfe woorden, (c) gy moogt toezien, hadden toegedreeven: nu laatGod^hen weder met gelyke Maate wedermeeten door Pilatus; die ook tot hen zegt: Gy-lieden moogt toezien. Ja: de Jooden moogen toch toezien;maar,gy óók,Pilatus! want, Uw eigen Mond veröordeelc U, aangezien gy gezegd hebt; (d) de Magt te hebben om Jezus los-te-laaten, en intusfehen geeft gy Hem ter prooije over aan zyne Vyanden. De Jooden zullen fchrikkelyk geftraft worden; maar, gy zult daarom niet verfchoond blyven : want, (e) een ieder zal ontvangen naar hetgeene by gedaan heeft in zyn Lichaam, Goed of Kwaad. Zo-weinig als 't Adam baatte, dat hy de Schuld op Eva, en Eva op de Slange lei, zo-min baatte het Pilatus, dat hy de Schuld op de Jooden fchoof. Pilatus mogte den Heiland, zo-veel als hy konde, verdeedigen; ja,
al
00 Dan. 13. 62. (V) Mat. 7. 2. 00 -— 27. 4. 00 Joan- I0- I0- CO 2- K«r. 5.10.



2 88 ZEV£N - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE OP HET
al hadde hy niet-alleen zyne Handen,maar ook zyn gantfche Lichaam gewastenen, dit-alles kon echter zyn gemoed niet zuiveren; een gantfche Zondvloed ware niet in ftaat om hem te Reinigen. Tegen Pilatus mogte men, met recht, zeggen: (a) Al wiefcht gy U met Zoutfleen, en al naamt gy eene ménigte van Zeepkruid; gy zyt éven-wèl voor Myne Oogen met uwe boosheid befmet, zegt de Heere God. (b) Gelyk het dan Judas niet gebaat heeft, dat onze Jezus zyne Voeten gewasfehen heeft, alzo heeft het Pilatus ook niet konnen baaten dat hy zyne Handen wiefch; want, beider Harten waren en bleeven Onrein.
Door deeze Hartgrieveade woorden , Gy moogt toezien, poogde Pilatus de Jooden nog, voor het laatfte, van den Moord van het onfchuldig Lam af-te-fchrikken , en hen tot zachtere gevoelens te brengen. Pilatus ondervond de waarheid der woorden van den wyzen Man, dat (c) de Boosheid getuigenisfe geeft tot haare eigene veröordeelinge, en dat een ontroerd Gewisfe zich alles op 't vreezelykfte vóórfièlt. Het ontroerd Geweeten van Pilatus was niet zonder reden beducht , dat het plengen van Jezus onfchuldig Bloed de Wraake der Goden over hem en zyne Kinderen zou haaien; daarom trachtte hy zich daarvan te ontdoen, en deszelfs Straffen op de Jooden te laaden, hen waarfchouwende, dat zy op deszelfs gevolgen zouden toezien. Wie zoude niet gedacht hebben, dat d'Overpriefters, op zulkeen nadrukkelyk Vóórftèl, zouden bewoogen zyn geworden, en het rondom-ftaande Volk geroepen zoude hebben: hat Jezus, in plaatfe van Barabbas, los: wy willen dieBloedfchuld niet op ons laaden ?
Maar,
(a) Jerera. a. 22. (£) Joan, 13. 5. (O SaP- 17' IC



Lyden van Jezus-Christus. 289
Maar neen. d'F.vangélist meldt: dat Ca) all' het
Folk antwoordde : zyn Bloed zy op ons, en op onze Kinderen.
Door deeze woorden neemen zy de Schuld en de Straffe op zich. Dit was eene gewoone (preekmanier der Jooden, gelyk blykt in de Broeders van Jofeph , die, toen zy in benaauwdheid waren, tot ilkanderen zeidden: (b) Ziet! nu wtrdt zyn Bloed geëifcht; dat is de verdiende Straffen. Op dezelfde wyze fpraken de Verfpieders van Jéricho tot Rahab: (c) Zo wie uit de Deure uws Huis zal gegaan zyn, diens Bloed zal op zyn hoofd koomen, dat is, het zal zyne eigene fchuld zyn,indien hy vermoord wordt, en'bet zal ons niet aangaan, of tot Schuld gerekend worden; maar het Bloed van alle dengeenen die by U in uw Huis zullen weezen zal op ons hoofd koomen , is 't dat iemand hen aanraakt. Dat is, volgens de uitdrukkinge van Moizes : hy zal (d) eener Bloedfchuld pligtig worden. De Propheet Jeremias , wien de Vorften en het Volk wilden doodigen ; waarfchuuwde hen , zulks niet te pleegen , met deeze woorden : (e) Weet, en zyt verzekerd, zeidde hy , dat gy , indien gy my doodigt, onnozel Bloed op U zult brengen, en op de Stad en haare Inwoónerën. Deezen fchrikkelyken Vloek wenfehen de Jooden zich-zelven toe. Zy wilden hierdoor als tot Pilatus zeggen : de Bloedfchuld van deezen Rechtvaardigen, die gy, ö Pilaius! vreest dat U, of Uwe Kinderen treffen mogte, neemen wy vrywilüg U af. Wy neemen alle de Schuld op ons, en ftellen ons tot Gyzeharen aan de Godlyke Wraake,indien God hierover ooit Wraake zal neemen. Ja, wy verpanden noch, daarënboven ,
onze
Ca) Mat. 27. 25. (b) Gen, 42. 22. («•) Jof. 2. ig. Qd) Dart. 19. 10. (<?) Jerem. 26. 15. 111. Deel. T



2Qo Zeven - en - zestigste Meditatie op het
onze Kinderen, die reeds in de Wiege weenen , aan de Borften van haare Moeder hangen, en die in haare Ingewanden nog beflooten liggen, en die tot het einde der Eeuwen nog zullen gebooren worden, ö Yzelyke Vloek ! wiens hairen ryzen niet ten Berge, op het hooren van zulke woorden ? Wie kan , zonder Yzinge zyner Ziele, aan dezelve denken? Immers, zo zeker als de Vloek, die (0) Jofue over hem, die Jéricho weder op-bouwde, uitfprak,vervuld is, al zo zeker is deeze vervloekinge ook op hen gevallen, gelyk de dagelykfche ondervinding ons bevestigt. God is een (*) God, die zich niet laat befpotten. All' het Volk, niet-alleen de Overpriefters, Wetgeleerden, en Ouderlingen, die den Joodfchen groocen Raad uitmaakten; maar ook alle de Jooden uit de Twaalf Stammen , die op het Paafch-Feest te Jerufalem, en vóór het Rechthuis van Pilatus vergaderd waren, riepen éénpaarig uit: (c) Zyn Bloed zy op ons, en op onze Kinderen, en hebben dus zich-zelven,en hunne Kinderen,^»' Schat van Gramfchap vergaderd in den Dag der Gramfcbap cn der Openbaaringe van Gods rechtvaardig Oordeel. All' het Volk, uit naame van het gantfche Joodfch Geflacht, alle (V) Kinderen dergeenen die de Propheet en gedoodigd hebben, ftemden hier-toe, dat (e) all' het rechtvaardig Bloed, dat op d'Aarde ver goot en is, van het Bloed des rechtvaardigen Abel af, tot het Bloed van Jezus, van wien Abel een afbeeldfel was, van hen , zonder eenige Genade, werde afgeëifcht. AH' het Volk fcheen, door hun geroep, te begeeren, dat de gruweldaad algemeen, Eeuwig, en onvergeevelyk zoude zyn, en dat eene tweede Erfzonde, grooter en vry williger
dan
O) 3j Re?, ti 34- (i) Gal. 6. 7. (Y) Rom. 2. 5. {dj Mat. 33. ai. ft 35>



Ltden van Jezus-Christus. 291
dan de eerfte, de hoope van Ifraëls Zaligheid te niet deede.
Echter j gelyk God's (a) Barmhartigheden over1 alle zyne Werken zyn, en alle zyne andere Volmaaktheden overtreffen, alzo heeft Hy ook deeze willen oeffenen , ten gevalle van veele Jooden. Immers, veelen zyn 'er nog van den a'gemeenen ondergang bevryd gebleeven, van welken Paulus zegt,dat; b~) d'Overblyffels,naar de verkiezinge der Genade, behouden zyn geworden, en aan welken de Heere deezen over hen uitgefprookenen Vlöek tot een Zégen heeft doen verftrekken. Zyn 'er niet (V) Drie - Duizend Zielen ^ door de eerfte Piédikinge Van Petrus, in den Heiland Geloovigen geworden? zelfs die-geenen, die, gelyk Petrus hen noeh vóórhield , (<aQ Jezus gekruisfigd hebben. Dit blykt nog klaarer uit de woorden, door den Apoftel Paulus uitgefproken: CO Gy ziet, Broeder, hoeveele Duizenden van Jooden "er Geloovig geworden zyn. Daarenboven is het Gebed des Heiland's, aan het Kruis voor zyne Kruisfigers eh Vyanden uirgeftort, niet onverhoord gebleeven. Deeze zyn dan door dat eigen (ƒ) Bloed van Jezus-Christus, dat zy geftort hadden, en waarvan hunne Handen nog rookten, van hunne Zonden gezuiverd geworden. Naa deeze eerfte Bloemen, die de Heiland, naar de verkiezinge der Genade, aangenomen heeft, hebben de overige Jooden, en hunne Nakomelingen, ondervonden t hoe zwaar het Bloed van den Rechtvaardigen Jezus, en hunner Vaderen Vloek, op hurne Kruinen is gevallen; en hoe hen is overgekoomen hetgeene zy gewenfcht hebben* Immers, zy zyn van hun
eigen
O) Pk1- '44* 9- (O Rom' 5' CO Act. 2. 41,
(tl) ' 36. CO *!• 2°'
(ƒ) i. Joan. ». 7.
T t



292 Zeven-en-zestigste Meditatie op hbt
eigen Bloed dronken geworden, roen (a) hun Bloed als Water rondom Jerufalem vergooien is geworden ; en 'er niemand was die hen begroef, en tot Schimp , Spot en Smaad aan Elk-een' geworden zyn. Ja, daar zyn zo-veele honderd duizenden van Jooden gefneuveld, dat de Joodfche Natie (b)Saül's Huize gelyk geworden is, en, gelyk de H. Schriftuur zegt, billyk het Huis des Bloeds genaamd mag worden. De woorden van God, door Ezéchiël's Mond uitgtfproktn, zyn naar de Lerrer aan het Joodfche Gtllacht vervuld : (c\ Zo waar als ik leef! zegt de Heere, zal Ik U ten Bloede over geeven, en het Bloed zal Uvervolgen, en omdat gy 't Bloed niet hebt gehaat, zal 't Bloed U ook vervolgen. Hun Moord-gefchreeuw: Zyn Bloed zy op ons en onze Kinderen , is ook verhoord geworden , en , daar zy elendig wenfchten te zyn, zyn zy ook tot een Vóórbeeld van alle elenden geworden. Hieronimus zegt, fchryvende over deeze woorden: tot op den bédigen Dag duurt deeze Vloek op de Jooden, en 't Bloed des Heere wordt van hen niet wecb - genomen. Laat or,s dit 'er byvoegen : reeds fiats zéventienhonderd Jaaren heeft de verfboring van het Joodfche Gvflacht geduurd. Sints dien tyd zyn zy Ballingen der Aaide, en draagen op hunne Voorhoofden een kenlyk Merk, zynde gehaat als de Pest, zonder va^te Wooningen, zonder Vryheid, zonder Regeeringe,en zonder Offeranden,met één woord, een yder's uitvaagfel. Aldus is dan in hen vervuld hetgeene David zeidde: (d)Hy heeft de Vervloekinge bemind ; die zal hem overkoomen : dewyl hy den Zégen niet begeerd heeft, zal die ook van hem afwy. ken. Hy beeft ae Vervloekinge, gelyk een Kleed,
aan-
(a) Pfal. 78. 3. 4. (b) 3. Reg ai. 1. (O E^écn. 35. 6. (d) io3. 18.



Lyden van Jezus-Christus. 293
aangetrokken; zy is gelyk Water, tot in zyn Binnenfte, en, gelyk Olie, tot in zyne Beenderen ingegaan. De Tydelyke en Eeuwige Rampen zyn op hen neder-gevallen als een'Pias-Regen van Vuur, en deezen zullen zo-lang duuren, {d) tot de Volheid der Heidenen zal zyn ingegaan.
Riepen de Jooden dan uit : Zyn Bloed zy op ons en op onze Kinderen , ach ! mogte die Bloed der Verzoeninge over ons en onze Kinderen koomen ! niet tot Vloek of Straffe, gelyk over dejoodrn; maar tot onzer en hunner Zaligheid Wy hadden door onze Zonden, die wy-zelv bedreeven, en ook die wy van onzen Stam-Vader geërfd hebben, de Tydelyke en Eeuwige Straffen verdiend; maar,'Jezus hetft zyn Bloed aan het Kruis geftort tot een Ranfoen en betaalinge onzer Zonden, Hy is Diegeene, die (b) onze Zonden in zyn Bloed gewasfchen heeft; zodat wy,daar wy te-vóóren Kinderen des Duivels waren , thans (c~) Kinderen Gods genaamt worden, en zyn. Het Bloed van Jezus mooge over de Jooden wraake roepen , gelyk het Bloed van Abel wraake riep over Kaïn; maar over U, die U bekeeren en afiland van uwe Zonden doen wilt, die Berouw hebt, en Boetvaardigheid betracht, voor U roept dit Bloed Genade en Barmhartigheid. Tot die moogen wy vrymoedig uitroepen , hetgeene Paulus tot de Hebréërs zeidde: (W) Gy zyt gekoomen tot het Bloed der Befprenginge, 'twelk beter fpreekt dan dat van Abel.
Paulus, dit Bloed, een Bloed der Befprenginge noemende, had zyne bedoeling op de plegtigheden van het Oude Verbond, alwaar bynaar alle Dingen
mee
O) Rom. 11. 25. (//) Apoc. 1. 5. (e) 1. Joan. 3 1. (/O Heb. 12. 22. 24. T 3



*94 Zeven - en - 2Estïgste Meditatie op het
mee het Bloed der Offer-Dieren befprengt wierden, ter Zuiveringe der Onreinigheden van de Wet, en ter heiliginge der heilige Dingen, en verzoeninge Dergeenen die gezondigd hadden; des ook Paulus zegt: (a) Eynaar alle Dingen worden naar de IVei door ■/ Bloed gereinigd , en zonder Bloedflortinge gefchicd 'er getne Vergiffenis. Alle de Bloed-ftoriingen en Bioed-befprengingen van den Lévitifchea. Godsdienst waren afbeeldTe's van het Bloed van Jezus-Christus, dat eens aan 't Kruis gefbrc zou. worden, ter onzer Verloslinge, Heiligheid en R echt* vaardigmaakinge, gelyk 'er gemeld ftaat, dat (£) zvy de Ver las [mg hebben door zyn Bloed, vergeeving der Zonden, naar de Rykdommen zyner Genade, alsmede dat wy (?) door Zyn Bloed gerechtvaardigd zyn. Echter , hoe menigvuldig oc< 't Offer-Bloed, onder de Oude Iluishoudinge, geftort mogte worden; hoe-zeer ook alle Dingen, tot den Joodfchen Godsdienst behoorenden , tot zelfs het Wetboek , (d) cn alT bet Volk met het Bloed tan JCalvercn en Bokken, wiet Water en purpetc fVollt cn tfyfovp befprengd, en hierdoor gereinigd spierden, kon dk-alles de Zonden niet wechneemen, en firekte Hechts ter zuiveringe des Vleefcha. Het waren ilechts Schaduwen en Af beeldfelen, waarvan het Weezen en de Zaak alléén in den Heiland re vinden was , in i lem , die het waarachtig Bloed der i'efprenginge ü, gelyk Paulus dnidelyk zegt: (<?) Weet ; Indien bet Bloed van Bokken., Slieren, en 'de shfchü van een Veers-Kalf' gefprengd op d'Onrdticn, ben leitigt ter zuiveringe des V-leefcbs: hoeveel /i-.-.-vcv y.al fat Bloed van Christus., die doo-r den ; Hei-
(V; Heb. 9. 22, (h) Ephef. r, 7. (e) Rom. 5. 9. (dj JKb. ,9. jjj, 23. (o rj. i~. ;4.



Lyden van Jezus-Christus. 295
Heiligen-Geest Zich-zelven aan God onbevlekt heeft opgeofferd, ons Gemoed zuiveren van de doode Werken der Zonden. Het is dan het Bloed van Chris* tus dat alle de Zonden wechneemt, en waardoor wy van alle onze Onreinigheden afgewasfchen worden. Deeze Befproeijinge bedoelde David , daar hy God badt: (a) Bejproei my met Hyfoop, en ik zal gereinigd worden.
Gelukkige Dagen dan van 't Nieuwe Verbond, waarin wy de voorzegginge van den Propheet Daniël vervuld zien, en waarin wy verzekerd zyn dat (b) d"Over treeding ophoudt, de Zonde een einde neemt, d'Ongerechtigheid te niet gedaan , en d'Eeuwige Gerechtigheid aangebragt wordt. Daar dan alle die Vóórrechten ons vergunt worden, zyn wy verzekerd, dat God's Gramfchapgeflild , Zyne Rechtvaardigheid voldaan, met één woord, dat alles door God voloragt is hetgeene de Zondaaren kan Zalig rnaaken. Laat ons de woorden van Paulus ons ten nutte maaken: (c) hebbende, zegt hy, een vrymoedigen toegang tot V Heiligdom dooi' 'r Bloed van Christus , laat ons toegaan met een oprecht Harte in de volheid des Geloofs, hebbende de Harten gefprengreinigd van de kwaade Zonde-Schuld , en de Lichc.amen gewasfchen met zuiver Water, in het Sacrament des Doopfels, waasïn onze Zielen,éven gelyk onze Lichaamen met het Water, met het Bloed van Jezus befprengt worden, waardoor, zy van de Erf - Zonde gezuivert worden. Maar; gelyk veelen zich fints dien tyd wederom in nieuwe en daadelyke Zonden geftort, en hunne geweetens befmet hebben , alzo is 't noodig dat men , om>
we-
0») Pfal. 50. 9. Qi) Dan. 9. 24.
U) Heb, 10. 19. 22.
T 4



st)6 Zeven-en-zestigste Meditatie op het
wederöm van de Verdienden van dit Bloed deelachtig te worden , berouw hebbe over zyne Zonden, dat gy, gelyk Paulus van de Korinters begeerde , (a bedroefd zyt om God, die gy door uwe afwykinge Vertoornd hebt: ja, gy moet eene Droefheid hebben naar God, die eene bcfïendige Boetvaardigheid ter Zaligheid-werkt. Daarenboven wordt 'er veiè'ifcht, dat gy uwe Zonden in het Sacrament der Boete,of öiegte, belydt. dezelve haat, U b keerr, en afiland van dezelve doet. Bevind gy U in zodanige geftekemsfe, dan kunt gy U met betrouwen tot den Throon der Genade begeeven, om Barmhartigheid te vinden, en (b) Veriosfing te bobben door zyn Bloed, en Vergiffenis der Zonden.
Wenfcht en arbeidt hoe langer, hoe meeider,dat dit Bloed over Ukoome om uwe Zonden af-te-wasfchen. Nadert tot deeze Rood^-Zee, om uwe Zonden in dezelve af-te-fpoelen. Bedient U van deezen Balfem, opdat alle uwe Wonden door denzei ven geneezen worden. Koomt tot dit Bloed , hetwelk (c) het Handfchrift, hetwelk ons tegen was , uitwiefch, gelyk Paulus zegt. Hierin vinden wy ons Léven. Het Léven, of (d) de Ziel van alle Vleefch, of Dieien, is in 't Bloed; maar ons Léven is in het Bloed van Christus: door dit Bloed zyn wy zyn Eigendom geworden , en door Hem duur gekofr. Billyk is 't dan, dat wy ons geheeleLéven,en alles wat wy befitten, tot Zynen Dienfte befteeden. fn. dien wy een groot gedeelte onzer goederen be« fheed hadden, ter Vrykoopinge van eenen Menfch uit deSlavernye derBarbaaren,zouden wy niet met reden verwachten dat zulk-een Menfch ons alle
Lief:
f» 2. Kor. 7. 9. 10. f» Kol. 1. 14. 00 2. 14. (d) Lev. 17.14.



Lyden van Jezus- Christus. 297
Liefde en Dienst zoude toedraagen; en indien hy onze goedheid misbruikte, en ons benadeelde, zouden wy hem niet aaniien als een Monfter van ondankbaarheid ? Oordeelt dan hier uit, wat gy verpiigt zyt aan uwen Verlosfer (a) Christus, die ons vry-gemaakt heeft van de Slavernye des Duivels, die ons (£) Gevangenen, door 't Bloed des Testaments , uit den Kuil der Helle uitgelaaten heeft. Welk-eene gruwelyke ondankbaarheid zouden wy pleegen, indien wy, naa eene zo dierbaare Verlosfinge , de Zonde voortaan weder wilden dienen ; en door nieuwe overtreedingen zyn Bloed als onrein achten. Die alzo te werk gaan , hebben zekerlyk, met de hartnekkige Jooden, de wraake van. zyn Bloed te verwachten.
Wat ons dan aangaat, die door het Bloed van Jezus zyn af-gewasfchen : Dat de Zonde niet meer heerjche in uw fiervelyk Lichaam, zodat gy deszelfs Begeerlykheden zoud gehoorzaamèn. Laat ons dan den tyd die in het Vleefch ons nog overig is leeven door't Geloof van den ZooneGods, die ons lief gehad, en Zich-zelven voor ons geléverd heeft. Laat ons dan alle krachten infpannen , om deel te hebben aan het Bloed van Jezus , opdat, gelyk d'Eerstgeboorenen van de Kinderen van Ifraél, door het voorbeeldig Bloed van het Paafch-Lam van den (d) {laanden Engel bevryd bleeven, en het Tydelyk Léven behielden, wy ook alzo , die onze geweetens (e) in het Bloed van V Lam wit-gemaakt hebben , door het-zelven ten Eeuwigen Léven behouden mogen worden. Amen.
f» Gal. 4. 31. (£) Zach. 9. u. (c) Rom. 6. 12. \d) Exod. 12. 23. (e) Apoe. 7. 14,
T 5 GE-



2p8 Zeven - en - zestigste Meditatie op het
GEBED.
ó Dierbaarlte Jezus ! de Smaad , U door de Jooden aangedaan, treft ons met verbaazinge. Zy hebben Heilig, Godlyk Bloed, door Pilatus zodikmaals onfchuldig verklaard , als onrein geacht en verworpen, en geroepen : Zyn Bloed koome over Ons, en onze Kinderen. Het is waar, Pilatus, en de woedende Jooden hebben deeze Mishandeling' U aan gedaan, doch onze Zonden en Ongerechtigheden hebben hier-aan geen gering deel gehad. Dit bekennen en belyden wy ook vry willig. Ja; wy zyn het, dieUalle deeze Verfmaadingen,Pynen en Droefheden aangedaan hebben, ö Gruwelyke Moorddaadigheid, die onze Zonden aan Ugepleegd hebben! Doch, dank zy Uwe Barmhartigheid en vuurige Liefde, dat Gy dit-alles om onze Zonden hebt willen lyden, om dezelve hierdoor uittewis. fchen. Omdat wy dierbaar in Uwe Oogen waren, daarom wierd Uw eigen Bloed zo gering in de Üogen der Jooden geacht. Wy hadden d'EeuWige Dood verdiend; maar, om ons te verfchoonen, zyt Gy in onze plaatfe gekoomen. ö Vorst des Lévens , Gy hebt willen fterven , opdat wy , die Mannen des Doods waren, leeven mogten. Laat deeze Liefde-daad ons tot weder-Liefde beweegen ^ om voortaan U niet meer te vertoornen; maar alleenlyk te leeven voor U, die voor onszulk-een Lyden en Sterven hebt willen ondergaan. Uw Bloed ; Uw dierbaar Bloed geeve ons ten dien einde alle kracht, opdat wy vooniian Satan, de VVaercld, en alle Begeerlykheden overwinnen moogen. Ja Uw Bloed koome over Ons, en over myne Geeftelyke Kinderen, opdat zy tot Kinderen des Hemels moogen ingewyd en geheiligd worden. En,
gel



Lyden van Jezüs-Christus. 299
gelyk d'Eerflgeboorenen van Ifraël door het Bloed des Lams, behouden bleeven, ftrykt aldus en ftort Uw Bloed op onze Harten en geweetens, opdat, wanneer de Verderf-Engel voorby-gaat , en ons Aardfch Jéricho vervalt, wy dan verfchoond , en ten Eeuwigen Léven behouden moogen worden. Amen.
ACHT-



300 Acht-en-zestigste Meditatie op het
ACHT - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE.
Joan. 19. 1.
Tune apprehendir Vlh-fy&Toen nam Pilatus Jezus, tus Jeiurn, & flagel-|.|; en geesfelde Hem. lavit eura,
DE Propheet Ezéchiël zag eenmaal (a) Wateren opwellen van onder den Dorpel des Tempels , die hem eerst tot d''Enkelen toe kwamen , daarrr} tot aan de Kniën, en ook opzwollen tot aan de Lendenen, en eindelyk wierd de Stroom zo diepy dat men "er niet konde dóór zvaaden. Op gelyke wyze wiesfehen de Wateren van Ellende Jezus boven het Hoofd. Immers, van het begin Zyns Lévens begonnen Zyne Ellenden. Naauwlyks gebooren , moest Hy reeds voor de Laagen van HeróJes de Vlugt neemen, wanneer de Wateren Hem, om zó te fpreeken,tot d'Enkelen toe kwamen. lederen Dag van zyn Léven groeiden dezelve ook aan , daar Hy alle Dagen op zyne hoede moest zyn, voor (b de Schriftgeleerden en Pharizèën, die op Hem letteden en loerden , en niets onbeproefd lieten, (V) om Hem in zyne Woorden te vangen, opdat zy Hem aan de Magt van den Landvoogd mogten overléveren.
Zietdaar de Wateren tot aan zyne Kniën en Lendenen gereezên , Wateren, 'die met zulk-een geweld aanwasfehen , datze wel-haast boven zyn
'Hoofd
(*) Ezéch. 47. 3. 4. 5. Luk. 6. 7. f» — 20. 10.



Lyden van Jkzus-Christus. 301
Hoofd zullen klimmen, en waar-boven Hy,om met Job te fpreeken, (a) van Druk en Ellende opgepropt ,zyn Hoofd niet zal konnen opfleeken. t'Elkens vermeerderden zyne Ellenden. Gevangen, leidden zy Hem tot Annas, van Annas tot Kaïphas, van Kaïphas tot Pilatus, van Pilatus tot Heródes, van Heródes weder tot Pilatus, terwyle, van Oogenblik: tot Oogenblik, zyne Smaad en Smerten vermenigvuldigden , dermaate dat Hy, door den Mond van David, uitriep: (b) Verlos My, ê God: want de Wateren zyn tot aan Myne Ziele gekoomen. Ik ben in een' diepen Modder gezonken , daar geen vaste Grond is. Ik ben gekoomen in de diepte der Zee, en het Onweer heeft My doen zinken. Ja , Hy is gekoomen in eere diepe Zee van zyn Bloed, door de Geesfeling die Pilatus Hem liet aandoen, waardoor zyn teder Lichaam verfcheurd, zyne Aderen geopend, de Slag-Aders verplet, en het Gebeente veibryzeld werd; ja, Hy wierd zo wreedelyk mishandeld, dat, indien zyne Godheid Hém niet hadde onderfteund , Hy bezweeken zoude zyn.
De wyze Prediker zeidde eenmaal: (c) Ik heb onder de Zonne de Godloosheid gezien in de Vierfchaare , en d'Ongerechtigheid in de plaatfe der Gerechtigheid. Deeze fpreuk wierd hier bewaarheid; immers, tot driemaale toe had Pilatus den Heiland onfchuldig verklaard ; en echter liet hy Hem geesfelen ; de afgryfelykfte daad die 'er ooit onder de Zonne bedreeven wierd ; des Salomon, met recht, zeidde: f d~) Die den Godloozen vryfpt eekt, en die den Onnozelen veroordeeld, zyn beide tegader afgryzelyk voor den Htere* Aan beide deeze Misdua-
den
(a) Job. 10 15. O) Pfal 63. 23. lt) Eed*. 3. 16. (J) Prov. 17. 15.



302 Acht-en-zestigste Meditatie op het
den maakte Pilatus zich fchuldig; hy,die niet-alleen de Jooden, die, om hunne Lastering tegen Jezus, fchuldig waren, vryfpreekt, maar ook, uit vreeze van hunne gunst te verliezen > den onnozelen Jezus liet geesfelen , en dus het Rechter- Ampt geweldiglyk krenkte : dies fprak de Vader der Welfpree* kendheid zeer-wèl , wanneer hy zeidde : Hy leti de Perzoon van een' Rechter af, die een Vriend aanneemt, en dus was ook de Raad van den wyzen Sirach : f» Zoekt geen Rechter te worden; ten zy gy met kracht ^Ongerechtigheden kunt verbreeken ; opdat gy, V Aanfchyn van den Magtigen vreezen de, U grenen Struikel-Steen moogt ft'ellen in uwen rechten Handel. Het was ook het gevoelen van Antiphorius, dat, indien men in 't Recht mogte Zondigen, het veel-beter ware den Befchuldigden onrechtvaardigiyk vry - te - fpreeken, dan hem onrechtvaardiglyk te veröordeelen. Het eerffce is wel Zonde, maar het laatfte is Godloosheid. Gratiaan zegt ook: Het is beter Rekenfchap te geeven wegens zyne Barmhartigheid, dan wegens zyne Wreedheid, (b) De Barmhartigheid, zegt Jacobus, overtreft bet Oordeel.
Het Rechter-Ampt is een zeer-téder Ampt. Een Rechter mag geen Hair-breedte afwyken van het Recht, of hy dwaalt terftond al verder af, en verkeert , om met den Propheet Amos te fpreeken, Cc) het Recht in Alfem, en verlaat de Rechtvaardigheid. Welk -een fchandelyk Vonnis dan ! welk-eene '. i.uitwisfelyke Blaam voor den Rechterftoel der Komeinen ! (d) Voor de derdemaale zeidde Pilatus hen. gelyk Lukas aantekent: Ik vindgeene fchuld des Doods in Hem; des behoorde hy Hem, volgens
alle
00 Eccle. 7. 6. (7>) Jakob. 2. 13. (e) Amos. 5. 7. {dj Luk. 23. 22.



Lyden van Jezüs-Christus. 303
alle Wetten , los-gelaaten te hebben. Maar, 6 gruwelyk Befluit! in plaats van Hem vry-te-laaien, zegt hy: des zal ik Hem kaftyden; welk Befluit hy ook fchielyk ten uitvoer bragt; want, (a) Pilatus nam Jezus, en geesfelde Hem. Niet in eigen Perzoon, aangezien dit met zyn aanzienlyk Ampt ftrydig was; maar door zyn Last en Bevél; en dus kan den bekenden Regel der Wetten hem toe-> gefchreeven worden : Wat Iemand door een' ander' doet, wordt bem gerekend, als of hy-zelv het gedaan hadde. In deezer voege zeidde Nathan ook tot David:(£) Urias denlléthéer hebt gy met het Zwaard verflaagen, offchoon hy-zelv dit niet gedaan had, maar het door zyn Bevél volvoerd was.
Op het Bevél van Pilatus aan, greepen de Romeinfche Krygs-Knechten, uitvoerders der Straffe, onzen Jezus aan, en leidden Hem (c) in het Rechthuis , Hem ontkleedende. By de Jooden wierd dengeenen , die gegeesfeld wierd, alleenlyk zyne Rugge en Borst ontbloot; maar by de Romeinen wierd hy Moeder-Naakt ontkleed, hetwelk ook aan onzen lydenden Jezus gefchiedde. ó! Wat Tong zal de Smerte konnen uitfpreeken, die Jezus hier ondergaan heeft? De Heere der Heerlykheid, in welken (d~) alle de Volheid der GodheidLicbaamlyk woont; dat heilig en onbefmet Lichaam, (e) witter dan Sneeuw, zuiver er dan Melk, rooder dan oud Elpenbeen, fchooner dan Saffieren , ftaat hier' Naakt, en wordt van een moedwillig en Hecht Gefpuis befchouwt; hetwelk Hem, indeezen toeftand,naar alle waarfchynelykhéid, met Schimpredenen overlaaden heeft. Dat Maagdelyk Lichaam,
dat
f» Joan. 19. 1. (f) 2. Ree 12.'9. CO Mat. 27. 27. s8. (d) Kol. 2. 9. Qe) Thren. 4. 7.



304 Acht-en-zestigste Meditatie op het
dat Werk van den H. Geest , het Lam zonder Vlekken, dat (a) Ontbloot is geweest gelyk Iemand van 't flecht Gejpuis, om met de woorden van Michol, tegen David gefproken , te fpreeken. Niet zonder reden klaagde de Heiland hierover, door den Mond van David, zeggende: (b) Ik leed verfmaadbeid; en Myn Aangezicht wierd met fchaamte bedekt. Hy, die alle Dingen bekleedt, .ftaat hier Kaakt en Ontkleed, waaróver, om met den Propheet Ifaïas te fpreeken : (c) de Maan fchaamrood moet worden , en de Zon befchaamd /laan. Ja, Hy, die, gelyk David zegt: (if) de Geboeiden ontbindt, wordt hier wreedelyk gebonden. Hier worden die Handen gebonden, die de Blinden hebben doen zien , de Melaatfen gezuiverd , de Dooven doen hooren , opdat zy nog grootere Wonderen zouden uitwerken in de Zielen van ons Zondaaren. Hy , die eertyds den Ifraè'liten (e) eene Vuurige Kolom tot eene Geleidftergaf, wordt hier Zelv aan eene Kolomme gebonden.
Juftus Lypfius zegt: (f) Dat de Geesfeling niet altoos op dezelfde plaatje, oftyd, voorviel; want, of zy beezigden die vóór de wechleidinge, en dat wel fHuis, of in 't Rechthuis; betgeene aan den Zaligmaaker gefcbied is. Of in de wechleidingezelve langs den Weg, betgeene meest naar d'Oude wyze gtfehied,de.
Onze Heiland dan , die in 't Rechthuis gegeesfeld wierd, is aan eene Kolomme gebonden geworden , gelyk Hieronimus en Prudentius ge. tuigen, daar deeze laatfte zegt:
Vinc-
(a) 2. Reg. 6. 20. f» Pfal. 68. 8. CO Ifaï. 24. 23. (d) Pfal. 145. 7- (O Sap. 18. 3.
(ƒ) De Cruce 1. Lipf. L. 2. C. 4.



Lyden van Jezos-Christus. 305
(#) Vinctus in bis Dominus fietit adibus, atqut columnls
Annexus tergum dedit ut fervile flagellis.
Dat is : de Heere heeft in dit Huis geboeid geftaan, en, aan eene Kolomme gebonden, heeft Hy zyne Kugge, gelyk die van eenen Slaave, aan de Riemen overgegeeven. (#) Deeze getuigen ook, dat zy in hunnen Tyd nog m weezen was, onderfteunende eene Galeryë van eene Kerke: des Prudentius zingt, in Enchirid.
Perflat adbuc, templumque gerit veneranda Columna. (*)
Dus wierd dan onze Heiland aan eene Kolomme vastgebonden, en, gelyk eenen Slaave met Riemen, of Peezen, gegeesfeld. Hy wordt in zyn Lyden niet hooger geacht dart (V) eene verachte Zieleen eenen Slaaf der Groeten, en dergeenen die heerfchen: dus is Hy ook op de verachtelyklle wyze , met Riemen cn Peezen geflaagen. De Romeinen gees-
fei-
(«) Prud. in Enchirid. tom. 5. bel!, pat. pa^. 1057. (» Hieron. Epift. 27. Cap. 4. pag. 177. (cj Ifaï. 40. 7. (*) Men zegt, dat de Kolom te Romen te zien is, in de Kerk van de H. Praxis.
• Nicéphorus Calliftus meldt , Lib. 8. Cap. 30., dat deeze Kolom door deh Kardinaal Joanneg Columna, Apoftolifche Legaat tot d'Ooflerfche Volken , te Romen is gebragt , en gefteld in de Kerk van de H. Praxis. Autonius Sandinus zegt , Hifi. Familiaj Faers : dat zy van rood Maiber met wit gefpikkeld, en twee Voeten lang was; van-onderen in ba.aré Midden - Lyn éénen Voet, en bovenaan acht Duimen, waarïn een Yzeren Ring is. Maar, ik twyO'el, of dit wel de Kolom is waaraan de Heiland gegeesfeld is, aangezien die, volgens Hieronimüs en Prudentius, langer is geweest, dewyl zy eene Kerk-Galeryè' onderfchraagde. Het zoude een Stuk daarvan kunnen geweest zyn.
ui. D£el. y



3or5 Acht-en-zestigste Meditatie op het
felden, volgens hunne Wetten, eenen (a) Vryon met Roeden, dat voor Eerelyker wierd geriouden; en eenen Slaaf, met Riemen,of Zweep-leders,waarin zy, gelvk Schoepfius vermeld, Yzeren Angels, Haakjes , en Kooien, uil de Beenen van het Vee geplukt invlocht! en, waardoor de Vellen der Veroordeelden' tot de Ribben en Beenderen toe , gefcheurd wierden. Het Grond-Woord, of de Griekfche Text van Matthéus betékent ook, f» met Riemen, of Peezen geesfelen. Volgens Gods Wet, moest de Misdaadiger,die by de Jooden gegeesfeld wierd, op d'Aarde nedervallen, en (c) de Slagen mogten niet boven het Getal van veertig gaan ; en, opdat zy dit Gehod niet mogten overtreeden , gaven zy flechts negen-en-dertig, of, gelyk Paulus daarvan getuigt: (d) veertig Slagen min één, die hy vyfmaalen van de Jooden ontvangen had. Maar, by de Romeinen waren de Geesfelingen onbepaald, en vry barbaarfcher en gruuwzaamer, dermaate, dat d'arme Lyders fomwyle onder de Slagen den Geest gaven. Rofinus getuigt, dat het getal der Krygs-Knechten,* die hunne (e) Triumpb-Viri, Drie-Mannen, of Op. per- Schouten, in het Geesfelen ten dienfte ftonden, tot acht toe vermenigvuldigd wierden. De Dichter Plautus voert den Lyder aidus fpreekende in, zeggende: Aldus is 't datmy, Ellendige, acbiflerke Menfcben. gelyk een Aanbeeld, beuken, of (laan. Dewyl Jezus dan naar de Romeinfche maniere gegeesfeld is, konnen wy uit deeze Schetfe genoegzaam opmaaken, hoe Onmenfchelyk zy denHeiland geg^esfbld hebben; als - ook , omdat het inzicht van Pilatus was , de Tygerfcbe gemoederen der
Joo-
O) Lib. 48. Cod tit 19. de Poenis L. ro. 0> Mat 27 26. ic) D,.ut. 25. 2. 3. u/j s. Kor. 11. 24. , (e) Rofin. Antiq. Rum. Lib. 7. Cap. 27.



Lyden van Jezus-Christus. 307
Jooden hierdoor tot Medelyden te beweegen. De Propheet Ifaïas , die zonder vergrootinge fpreekt, geei'c ons meerder te kennen, dan wy ons zouden konnen verbeelden. Hy vertoont ons den Heiland door de Slagen mismaakt en verfcheurd, zeggende : (a) Wy hebben Hem voor eenen Melaatjen geacht , Hy is om onze Boosheden gewond, en om onze Euveldaaden verfcheurd geweefl , de Straf onzes Vréde's was op Hem, en door zyne Striemen zyn wy geneezen. De Heere heeft Hem door zyn Lyden willen verpletten, ö Ja : zy hebben zyn teder Lichaam zo doorkorven, en door de Geesfeling zo veele Bloed-Fonteinen doen vloeijen, dat Hy, hierdoor afgemat, zyn Kruis niet kon draagen. (/;) Ik ben, klaagde Hy daarom ook, uitgeflort als Water; en alle myne Beenderen zyn verfpreid, myn Hart is alsWafcb gefmolten in V midden myns Ingewands.
Het Geesfelen was by de Romeinen en Anderen eene foorc van Tortuure en Pym'ginge, gelyk wy vinden in de Handelingen der Apostelen, alwaar (c) d'Overfle Klaudius- Lyfius beval, dat men Paulus zou geërfden en pynigen : opdat by weeten mogte om wat oorzaak de Jooden aldus tegen Paulus riepen. Ook vinden wy by den (_^Eccléfiasticus,volgens den Griekfchen Text, meldinge van eenen Slaaf diegeduurig door geesfelen onderzocht, of gepynigd wordt; dus koomt ons ook iets dergelyks vóór , in het Boek der Wysheid 2. v. 19. Sommige Uitleggers houden het niet voor onwaarfchynelyk, dat Pilatus ook de Geesfeling tegen Jezus, als eene Pyniginge of Tortuure zoude gebruikt hebben. Wat van de "Waarheid zyn moge, myns dunkens heeft
SaCo) Ifaï. 53- 4- 5- 10. CO Pfi!' »% C<) A£t. 22. 24. (<0 Ecclék 23. n.
V 2



308 Acht-en-zestigste Meditatie op het
Satan alhier , door zyne Dienaaren , Jezus gepynigd, gelyk 'er voorzegd was in het Boek der Wysheid. Hy bekoorde Hem niet door gemene Wegen , gelyk te vóoren in de Woertyne; maar hy gebruikte de Handen dergeenen waarvan hy de Meefter was, om gelyk de woorden van den Wyzen Man luiden : (a) Hem te ondertasten door Smaadheid en Pynen , om zyne Zachtmoedigheid te weeten; en eene Proeve te neemen van zyne Geduldigheid, en of Hy waarlyk Gods Zoon was. Satan hoopte, dat de Smaadheid en Pynen ontdekken zouden, of de Heiland Gods Zoon was of niet: hetzy door bedreigingen, indien Hy Gods Zoon ware; of door ongeduld, indien Hy het niet ware. Met dit inzicht was bet, dat hy de Krygs-Knechten tot Wreedheid aanzettede, om die Pyniging allerfmertelykst te maaken, en hy zou geen einde daaraan gemaakt hebben, indien hy niet gehoopt hadde dat de Dood des Kruisfes hem het geheim van Jezus Üilzwygendheid en onbegrypelyke verdraagzaam* heid, klaarer dan de Geesfeling, zou hebben doen doorgronden.
Satan had weleer eenen Job met dergelyke foort van Pyniging beproefd, toen hy ty) hem met zeer kwaadaartdige Zweeren geflaagen beeft, van de Voetzoole af, tot de Kruine des Hoofds toe; maar, hy kon Job tot geene ongeduldigheid, hoe fmertelyk en wreed hy hem ook handelde, bren-' gen; waarom ook die groote Man, om zyne geduldightid , tot een afbeeldfel van den Heiland verllrekken moest, des hem dan de Geesfeling van den Heiland bewust is geweest, van welke hy ook, als Propheet, gewag gemaakt had; want, het is klaar dat hy van Jezus - Christus, en niet van
Zich-
00 S»P. »• 18. lp. (f) Job a. 7,



Lyden van Jezus -Christus» 309
Zich-zelven fpreekc, daar hy zegt: (Y) „ Zy hebben hunne verwoedheid tegen my ingefpannen • „ Zy hebben al dreigende hunne Tanden tegen my „ geknarst} myne lyanden hebben mymet fcbrik„ kelyke Oogen bckt eken. Zy hebben hunne Mon— den tegen my opgefperd: Zy hebben my, met Ver„ wyt, op myne Wange ge/laagen: Zy hebben zich met myne Pynen verzaadigd. ... Zy hebben my met hunne fpiesfen rondom bezet , en myne„ Lendenen zwaarlyk gewond: Zy hebben my niet » gsfpaard, en myn Ingewand op de Aarde uit geflort. Met d'eene Wonde op d''andere hebben zy „ my doorkerfd: gelyk een Reus zyn zy op my aan„ gevallend Deeze klagten van Job konnen op zyne Vrienden niet zien, aangezien deeze geer'haat regen hem voedden. Het is dan een andtr Vóórw.rp dat Job bezig houdt, namelyk, het Vóórwerp van onzen lydenden Heiland Hetgeene hier duider is, wordt door de gefchiedenisfe van Jezus Lyden opgehelderd Job voert hier dezelfde taaie, die de' Propheet Ifaïas naderhand fprak: (b) Myn Lichaam heb ik gegeeven aan die my jloegen, en myne Wangen aan die my plukten : myn Aangezicht beb ik niet afgekeerd van die my fmaadheden aandeedden en befpoogen. In deeze woorden, gelyk in die van Job, konnen wy niemand anders dan den Mofias befchouwen. „ Het 'is dan van Hem , en niet „ van Zich-zelven, dat deeze Propheeten moeten „ verdaan worden. Men moet waarlyk onöpltt-
„ tend
(0) Job 16. 10. 11. 14. 15. (£) Ifaï. 50. 6.
Ik heb de woorden van Job , cm (bmmige plaatfen, in 't meerder geial vertaald, om de eensluidenheid te bewaaren; want, het is klaar te zien uit het it. Vaers, dat diegeeneu die zyn geduld oerTenen, en hem op zyne Wange liaan, irj groot getal zyn.
V 3



3ro Acht - en - zestigste Meditatie op het
„ tend zyn, om den Heere niet te kennen door de ,, taaie van zynen Dienaar. Wanneer Job klaagt, „ dat zy hem op zyne Wange geflaagen hebben , „ dat de Soldaaten hem met Spies/en bezet, zyne „ Lendenen gewond, hem d'eene Wonde op d'andere hebben gegeeven , en gelyk een Reus op „ hem zyn gevallen , is het klaar dat alle deeze „ uitdrukkingen , in eenen eenvoudigen en letter„ lyken zin genomen, geenszins op herapasfen; „ maar dat d'eenvoudige en letterlyke Zin zich dui„ deiyk in Jezus-Christus ontdekt." Job heeft dan alle deeze nadrukkelyke woorden gebruikt. omdat hy als Propheet fprak, daar d'Evangelisten de Geesfeling flechts in korte woorden aanhaalen; omdat zy als Gefchied-Schryvers en Leerlingen fpreeken. Gelyk Satan nu door de geduldigheid van Job verwoeder wierd , en als tot wanhoop verviel, alzo heeft de geduldigheid van Jezus , met een diep Stilzwygen gepaard, Satan bewogen, om in de Romeinfche Krygs - Knechten eene raazende woede , tegen de onverwinnelyke geduldigheid van onzen lydenden Jezus te ontfteeken.
Ziet! zo wierd Jezus, die heilige God-Menfch, op de gruuwzaamfte wyze gegeesfeld ! Hy, die de allergehoorzaamfte was , en van den beginne af, zeidde: (a) Myn God, Ik beb'er naar getracht, dat ik Uwen Wille doen zoude , en Uwe Wet is in 't binnenfte van myn Harte. Deeze , helaas ! wordt gegeesfelt ! (£) De Zweep , zegt Salomon , is voor 't Paard, en de Breidel voor den Ezel: en de Roede voor de Rugge der Onwyzen. Maar, ö Gruwel! Hiermede wordt de Rugge van de Eeuwige Wysheid, en (V) die ons tot Wysheid geworden »'ƒ, wreedelyk geteistert! Daar dan zulks den Heere
der
00 P&1. 39- <J. CO Prov. =5. 3. CO i. Kor. 1. 30.



Lyden van Jezüs-Christus. 311
der Heerlykbeid wedervaaren is, mag ik wel, met Jererr.ias, uitgalmen: (#) Staat hierover verzet, S Hemelen , en gy Poorten des Hemels weest 'er ten uitterfle bedrukt over! Hy heeft (b) alle Dingen gefchapen en gemaakt , en intusfchen kant alles zich tegen Hem aan. De (o Heer aller Schepjeten wordt van zyne Schepfelen niet gekénd. Deeze Beulen, door zyne Hand gefchapen, verfcheuren het Lichaam, van hetwelk zy Schaduwen zyn. Zy Horten (d) het Bloed, dat hen van alle Zonden zuivert, en rein maakt. Zy wreeken zich aan Dien. geencn, die, om de Straffe hunner eigene Misdaaden, Zelv lydt.
Nadert dan- hier, gy Geloovigen; en ziet in dit Schouwfpel , hoe verfoeijelyk de Zonde, en hoe verfchrikkelyk Gods Gramfchap tegen dezelve is, dermaate, dat zyne Gerechtigheid niet konde voldaan worden, dan dobr de allergruwelykfte Mishandelinge van zynen Zoone : (*) Derrxelken God vóörgeftèld heeft tot eene Verzoeninge, door 't Geloof in zyn Bloed, ter betooninge zyner Rechtvaardigheid. Niet minder ontdekt zich hier de ondoorgrondelyke Liefde en Barmhartigheid des Vader's, ( ƒ) die ook zynen Eigenen Zoone niet gefpaard , maar Hem voor ons alle geléverd heeft. Hoe heerlyk draak hier (g) de Liefde van Christus, die alle kennisfe te-boven-gaat, tot den Zondigen Menfch uit, daarHy geenerleie foort van Lyden, hoe vreesfelyk ook, weigert te ondergaan, om arme vloekwaardige Zondaaren te verlosfen. ó Menfch! gy zyt fchuldiger dan deeze Beulen, dewyl zy Uwen lezus alleenlyk om die Misdaaden geesfelen, die
gy
r» Jerem. 2. 12. {b) Josm. ï. 3. Ce) Judith. 9. 17. {d) 1. ]can. I. 7. 00 Rom. 3- 35-
C/) 8' 32- (S) Ephef. 3. 19.
V 4



3i2 Acht-en - zestigste Meditatie op het
gy bedreeven hebt. Gy zyt gelyk aan dien onnutten O) Knecht, die den Wille zyns Heere geweeten, en dien niet gedaan heeft, en daarom veele Slagen zou krygen. Doch , Uw Jezus neemt deeze Sla-/ gen op Zich, om U te verfchoonen. Gy moest om Uwe Zonden (b) een Schouwfpelgeworden zyn voor deWaereld, mor Engelen en Mcnfchen; maar, onze Zaligmaaker wordt op het alJerdeerlykst mishandelt , om U aangenaam te maaken voor God's Ooge. Wat gemeenfchap kunt gy nog met de Zonden hebben, nu gy weet, dat zy van zulk-eene gruwelyke Natuure is? Wat vermaak kan het pleegen van 't Kwaad U geeven, daar Uw Heiland deszelfs Bitterheden zógruuwzaam heeft gefmaakt? Waarom hebt gy geen afkeer van alle Godloosheid, naa het aanfchquwen van alle deeze Geesfelflagen, die de Zoone Gods ondergaan heeft ; aangezien het zeker is, dat Uwe Boosheden de Geesfelen zyn geweest, die Uwen Jezus gepynigd hebben? Des Hy ook,' door den Mond van Ifaïas, uitroept: (V) Gy hebt My door Uwe Zonden tot een Slaaf gemaakt, en My vermoeid door Uwe Boosheden. Wanneer gy dan Uwen Jezus zo mishandeld ziet, dat dit gezicht dan U de kennisfe Uwer Zonden vdórhoude! Onze Stam-Vader Adam begreep de gruwelykheid zyner Ongehoorzaamheid nooit beter, dan toen hy het eerfte Slagtoffer, zynen Zoone Abel , in zyn Bloed zwemmende, ontzield zag. Hoe verfchrikt zal hy niet geweest zyn; hoe bitterlyk zal hy niet geweend hebben over zyne Zonde, die zynen beminden Zoone zulk-een' rampzaligen Dood gekost, en zulke droevige uicwerkzels in de Waereld gebaard had! 6
Gy
f» Lok. ia. 47. Q) i. Kor. 4. p.
\t) Ifaï. 43. £4.



Lyden van Jesus-Christus. 313
Gy dan, Beminden in den Heere, die, door het Licht desGeloofs, Uwen Jezus Naakt aan eene Kolomme gebonden, en (a) om onze Boosheden ge* wond, en om onze Euveldaden verfcheurd ziet; U is het ongetwyffeid, bewust, dat 'er geene andere reden is van Zyne Smerten , dan uwe Boosheid; uwe Zonden hebben den Onlydelyken, Lydefyk, en den Onftervelyken God , Stervc-lyk gemaakt. Ziet, in welkeenen Staat van Ellende uw Zondig Vleefch Hem, (bi) die geene Zonde gekénd heeft, nederftort ; ziet het, opdat gy uwe toomelooze Lusten, op dit Godlyk Voorwerp, temmen moogt! Gy zoekt de vergenoegingen der Waereld, en (c) hebt lief betgeene in de Waereld is , en , intusfchen , de Zoone Gods, die ze gefchapen heeft, vind 'er niets in dan Smerten." Gy baadt U in de Spring-Bronnen der Wellusten, en Uw Jezus verfmoort in eene Zee van Bloed. Ach! daar gy nu weet, voor welk- (d) eenen hoogen Prys gy gekaft zyt, hoe kostelyk het Ranfoen Uwer Zieie is, en dat de Verzoen-Prys alleenlyk verkreegen is door Bloed , Striemen, Wonden, en den Dood van Christus : Ach lerkènde Gy, by deeze kennisfe, uwe verpligtinglGy dan, myn God! verfcheur en verbryzel myn Harte, éven gelyk Uw Godlyk Vleefch verfcheurd is geworden ! Geef my een krachtig Geloof, om dit Wonder boven Wonder recht te kennen ! (e) Doorboor -myn Vleefch met Uwe Vreeze t opdac ik befcbroomd worde voor Uwe Oordeelen, en Rechtvaardigheid , dewelke zulke gruwelyke Tormenten van Uwen Onfchuldigen Zoone, voor myne Zonden , geëifcht hebt! Laat ik hierdoor
ge-
(a) Ifaï. 53. 5- (O i. Kor. 5. 51. (f) 1. Joaa. 2. 15. \d) 1. Kor. 6. 20. (e) Pfal. 118. 120.
V 5



314 Acht - en - zestigste Meditatie op het
geleerd worden, wat ik, (a) dor Hout , te vreezen hebbe, daar het Groene zo ftraf gehandeld is.
Met wejk-eene innige fchaamte en droefheid behoort gy uwe Zonden te betreuren, die Uwen Jezus all' dit Lyden aangedaan hebt? Roeft dan, uwen Zonde-Staat hefchouwende , met Ipbraïmy uit : üt) Ik ben befchaamd en fchaamrood geworden. Wordt, gelyk de Joodfche Sc^aare (c) in 't Harte geraakt, en zegt : Mannen, Broeders, wat zullen wy doen ? dan raaien wy U, met P, trits: doet Boetvaardigheid. Breekt de Banden der Ongerechtigheid. Hebt voorraan een' Schrik voor de Zonde:doet afftand van deze lve,en ,om llaus taaie te voeren: (d) Ontbindt de Banden van uwen Hals, gy gevangene Dochter van Sion! Ondertusfchen zal misfchien uwe moedeloosheid U opwerpen: hoe durf ik, zulk-een groote Zondaar, my keeren tot den Heere Jezus, die zo heilig is, en (e) aan de Rechterhand van de Majefteit Gods in V Allerboogflen gezéten /V? Die geduchte Hemel - Koning , dien ik zo-lang verfmaad heb, zal my afwyzen. Die éénige Middelaar en Zaligmaaker zal, vrees ik , voor my geen Middelaar meer zyn. ö ! Ik ben een te fnoode Zondaar : ik heb zwaarlyk gezondigd : Ik heb te lang volhard in myne wederfpannigheid tegen dien beminnens-waardigen Jezus : Hy zal Wraake over my neemen. ö Zondaar ! laaten die gedachten toch verre van U verbannen zyn! Troost U met de woorden van Paulus: (ƒ) daar de Misdaad overvloedig is geweest, daar is de Genade nog overvloediger geworden, ö Ja, nog reikt Hy U den Scepter Zyner Genade toe, en roept tot
U:
O) Late 23. 3t. f» Jerem. 31. 19. (c) A€t. 3. 37. 38. (<0 U\ï. 32. 2. {/) Heb. 1. 3. Rem. 5. 20.



Lyden van Jezus- Christus. 315
U: Keer U toe My, en wordt behouden. Gave God dan , dat de overweeging van de uiterfte Smerten , die Jezus geleeden heeft, uwe blinde Oogen mogte openen; uwe verharde Harten week maaken, en U al beevende doen (a~) ixederkeeren, en zoeken den Heere Uwen God, en Jezus, Uwen Koning. Immers, nog vloeit Jezus Bloed, om U van uwe Zonden te zuiveren : nog ten deezen (ti) Dage is de Fontein open voor d'Imvooners van Jerufalem, ter Afmasfchinge van den Zondaar. Laat dit-alles U eene heilige vrymoedigheid inboezemen , om , door een oprecht Berouw , tot Jezus Genade - Throon te naderen. De ontfermende Zaligmaaker zal dan, op uw Berouw, uwe Zonden , uwe Ziele-Wonden, Striemen en Etterbuilen, in zyne bloedige Striemen afwasfehen en geneezen: Hy zal dan, om te eindigen , in plaatfe dat gy eene Eeuwige Schande , en Pynen verdiend had, U door Zyn Lyden en Verdienden doen beërven (c) Heerlykbeid en Eere , en Onbedervelykbeid, in het Eeuwig Léven. Amen.
GEBED.
Wreed-gegeesfelde Jezus! Zo.ooit; thans fmelten onze Harten van een allergrievendst Medeiyden wech ; terwyle onze Oogen zich in eenen heeten Traanen - Vloed baaden. ö Man van Smerten ! Is 'er eene Smert gelyk aan de Uwe? . . Dat Lichaam , dat Godlyk Lichaam, hetwelk fteeds eene balzemende Kracht van zich uitgaf, ter geneezinge van alle Wonden, op 't felst gegeesfeld, door tal-
looze
O) Ofé. 3. 5. CO Zach. ij. 1. \e) Rom. a. 7.



3if5 Acht-en-zestigste Meditatie op het
looze Geesfelflagen afgebeuld , verfcheurd , vanéén gereeten ! . . Dat heilig Lichaam, nu geen Lichaam meer, maar een verbyfterend , een ontzettend Schouwfpè! van, langs alle kanten, nederzypende Bloed-Straalen ! Ach! gegeesfelde Jezus! hoe zyt Gy, die eene Fontein des Leevenden Waters zyt, nu eene Fomein van ftroomend Bloed geworden ! . . Ons Oog onttrekt zich deezer bloedige, deezer yzelyke befchouwinge. Maar neen, Bloedige Bruidegom! ons Oog zy thans, meer dan ooit, op U gevestigd! Het zy op Ugevestigd, nietalleen, om Uwen bloedigen Staat, maar om onszeiven, die U in dien allerjammerlykften Staat geftort hebben , te beweenen. Immers, de Straf, die ons den Vréde moest geeven, is op U gevallen. Om onze Boosheden wierd Gy gewond : om onze Ondeugendheid wierd Gy verplet. Door Uwe Striemen zyn wy geneezen. Op deeze overweeginge, eifcht Uw bloedend Lichaam , bloedige Traanen van ons af. . . . Traanen, die niet minder over het gewigt onzer Zonden, dan over het gevoel van Uw bebloed Lichaam rollen moeten. Ach ! gegeesfelde Jezus, Man van fmerten! ach! laat ieder Slag, aan welken Gy Uwe Rugge vrywiliig overgaafd, een Slag zyn in onze Geweetens! Dan moet ons Hart om U bloeden. Dan moet onze Boetvaardigheid , om U, ten Bloed-Stryd vaardig zyn. Maar, zulk-eene Dankbaarheid eifcht Uwe oneindige Liefde van ons niet af. Gy wilt flechts, dat wy der Waereld, Uwe Vyandin, de Rugge zullen toekeeren, en ons Gezicht, op U-alléén wenden; op U, die onze oneindige Liefde-Vorst zyt. Laat dan , ó deerl\k - mishandelde Jezus! Uw afgegeesfeld Bloed , ons tor Slagt - Offers van Uwen heiligen Wille maaken!Uw bebloed Lichaam zy ons tot een' bpiegei, die ons onöphoudelyk het Liefderyk
Werk



Lyden van Jezus-Christüs. 317
Werk onzer Verlosfinge , en tévens de dierbaare pligt onzer Eeuwige Dankbaarheid vertoone ! Dan zullen wy alles wat ons dierbaar is, ons Goed en Bloed tot Uwen Dienst opofferen; alles verlaaten , om U met Harte en Ziele, aantekleeven. Geef hier toe Uwe Godlyke Genade; dan zal Uw ftroomend Bloed ons brengen ter plaatfe , alwaar wy ons in U, als de Fonteine desLeevenden Waters, en der Eeuwige Gelukzaligheid , voor Eeuwig zullen moogen baaden. Amen.
NEGEN-



318 Negen - en - zestigste Meditatie op het
NEGEN - EN - ZESTIGSTE MEDITATIE.
Joan. 19. 2. 3
Miütes plectentes coro-**£» de Krygs - Knechten nam de fpinis, irnpo-^jj; vlschtenden eene Kr00fuerunt capiti ejus, & -3-S- ne van Doornen, zetteverte purpurea circum^^ den die op zyn Hoofd, dederunt eum. Et ve--s-& en hingen Hem een niebant ad eum , et ^ purper Kleed om. En dicebant : ave Rex-&-& dan kwamen zy , en Judajorum ,| & dabant ^ zeidden tot Hem :wees ei alapas. gegroet, Koning der
|[* jooden : en zy gaven Hem Kaak/lagen. !
Wanneer de Heiland vóór Pilatus ftond, en deeze Hem vraagde: (a) Zyt gy de Koning der Jooden ? gaf Hy dit opmerkelyk Antwoord: (b) Myn Koningryk is van deeze Waereld niet. Ware myn Koningryk van deeze Waereld, dan zouden myne Dienaars voor my flryden, dat ik den Jooden niet zoude geléverd worden: Blaar, nu is myn Koningryk niet van hier. Met de komfte van onzen Heiland verwachtten de Jooden den Mesfias wel; Hem, die het Ryk van Iftaël herftellen en in zynen voorigen Bloei zoude brengen, gelyk in Salomon's Dagen, die hen van het Juk der Romeinen verlosfen, en een Waereldfch Koningn k zou oprechten, en die in den grootften Luider er. Ma'efteit zou te voorfchyn koomen. Nocuans was 'er r iets
vreem
r» Joan. iS. 33. (*, —— — 36.'



Lyden van Jezus-Christus. 319
vreemder van het Koningryk van Jezus, dan een uicerlyke en Aardfche Luider; waarom de Heiland ook tot (a) de Pharizèè'n zeidde : Hef Ryk Gods koomt niet met uiterlyk gebaar. Zulks toonde Hy reeds by Zyne komfte in deeze Waereld; De Wyzen uit het Ooden mogten Hem wel, in de Koninglyke Stad (b) Jerufalem, aan het Hof van Heródes zoeken, maar Hy was niet te vinden, dan in het gering Bethlebem, in eenen Stal, in den allerdiepden Staat van Nederigheid en Verachtinge. Zyn gantfche Léven geleek zo weinig naar een' Koninglyken Luifter, dat Hy zelfs tot den Schriftgeleerde, die Hem volgen wilde, (Y) zeidde: De Vosfen hebben Holen , en de Vogelen des Hemels Nesten; maar de Zoon des Menfchen beeft niets, •waar Hy zyn Hoofd mag nederleggen, ja; onze Heiland was zo-verre van een Aardfch Koningryk vervreemd, dat, toen Hy door eene Wonderdaad omtrent vyf-duizend Menfchen, met vyf GerfteBrooden, had gefpyfd, en deezen poogden Hem (d) wech - te - neemen, en Koning te maaken, Hy op den Berg vluchtte. Hy bad ook zyne Leerlingen , die mede met het Joodfche vooroordeel aangaande een Aardfch Koningryk, bezield waren' t'elkens wederftreefd , en hen beduid, dat Zyn Ko' ningryk niet van deeze Waereld was. Vooral toonde Hy dit in zyn iaatde Lyden, toen Hy zich zo verachtelyk liet handelen, en, by eene achter-eenvolgende verwisfelinge van Pynen, zich alle bedenkelyke fmaadheden en befpottingen getroostten. Immers, thans zetten de moedwillige Krygs. Knechten Hem eene Doorne-Kroone op het Hoofd en bekleeden Hem met eenen purperen Mantel,'
ter-
CO Luk. 17. 20. (jb~s Mat. 2.
00 8. 20. (d) Joan. 6. 15.



32o Negen-en-zestigste Meditatie op het
terwyle zy Hem, by deeze befpottelyke toerustin* ge, nieuwe Smaadheden en Smerten aandoen.
De Koninglyke Propheet David, in den Perfoon van Christus fpreekende, zegt: (a) Veele Honden hebben my omringd; eene vergadering van Booswichten beeft my bezet. Dit zeggen wierd hier naar de Letter vervuld; want, volgens het verhaal van Matheus, (b) hebben de Krygs- Knechten van den Stadhouder de gantfche Bende over Hem vergaderd , beftaance uit 500. 'of 600. Koppen , en mogelyk uit duizend, aangezien hun Hopman (c) Overfie over Duizend genaamt wordt. Eenigen van hen hadden Jezus wreedelyk gegeesfeld, en, daar zy een droevig Treur-Spél met Hem hadden begonnen, wilden zy nu ook een Klucht-Spél met Hem aanrechten. By de pynelyke Smerte, voegen zy nu eene onverdraagelyke Smaad, en nieuwe Pynen. Dit deed den Heiland, doorDavid's mond, lang tevóóven, zyne Klagt-Stemme opheffen: (d) Boven de Smerte myner Wonden hebben zy nog bygevoegd.
De Romeinfche Krygs-Knechten waren , meerendee3s,een laag Gefpuis, hetwelk met Deugd en Tucht den fpot dreef. Aan zuik-eene menigte van tooraelooze Booswichten was onze Jezus ter Prooije gegeeven. Hier ilond {e) het Lam Gods midden onder de Wolven, waarvan elk de volle vryheid, door Pilatus oogluikinge, gelaaten was om Hem te kwellen, en te plaagen. ó ! Hoe fmertelyk moet het onzen Jezus, die (f) de Rechtvaardigheid heeft lief gehad y en de Ongerechtigheid gebaat, gevallen zyn, wanneer Hy de verdrukkingen der Ellendiien, en het Gewéld in de Rechtbank zien moest,
en
f» Pfal. 21. 17. (£) Mat. 27. 27. (e) Joan. 18. 1». fV) Pfa!. 68. 27. - (O Joan. 1.3(5. (/) Pfal. 44. 8.



Lyden van Jezus-Christus. 321
en befchouwen , hoe het Rechthuis, anders eene Vryplaats voor de onderdrukte Onnozelheid, nu in een Schouwburg van baldaadigUeid en moedwii veranderd was! Kan één enkele Booswicht een' eerlyk' Man, met alle Smaad, Verdriet en Verachting aandoen, wanneer hy met hem naar zyn welgevallen handelen mag, wat zal dan eene gantfche Bende niet hebben konnen uitvoeren, die met den Geest van Boosheid, Spottinge en Wreedheid, bezield was? Hierom riep de Heiland, door den Mond van üavid, uit: (a) Allen, die my zagen, hebben my befpot : zy hebben de Lippen geroerd, en bet Hoofil gefchud.
De Hoofd-befchuldiging der Jooden was, dat Hy zich voor Qb) den Christus, den Koning uitgegeeven had , offchoon , echter, 'er niets Koninglyks aan Hem te befpeuren was. De Krygs-Knechten befchimpen en befpotten daarom zyn Koninglyk Ampt, en dosfchen Hem uit gelyk eenen gewaanden Koning, (c) vlechtende, gelyk Joannes meldeu eene Kroone van Doornen , die zy op Zyn Hoofd hebben gefield.
De Hoofden der Koningen., hebben, onder alle Volken, reeds van Ouds, Kroonen gedraagen, als Tékenen, waaraan men de Koninglyke waardigheid en luider kende. Immers , toen de Hoogepriefter (d) Jojada , Joas tot Koning uitriep , ftclde hy bem de Kroone op het Hoofd. 'Er wordt ook in de gewyde Gefchiedenisfen gemeldt van de dierbaare (V) Kroone des Koning's der Ammoniten , welke een Talent Gouds zvoeg , bezet met kostelyke Gefieenten, en die op David''s Hoofd gezet wierd. Maar, daar, de Krconen dus van Goud tn Edel Gefteeme
f» Pfal. 21. 8. O) Luk. B3. a. 't^, Joan. 19. 2. (/) 4- Reg.'H. 12. f» 2. —— ia. 30.
111. Deel. X



3*2 Negen - en - zestigste Meditatie op het
glinfterden , of fomwylen , gelyk d'Oude Gefchiedenisfen melden , van Bloemen, Kruiden, Olyf-, Lau. rier-Bladeren, of dergelyke foorte, gevlochten wierden, zó dient hier eene Doorne-Kroone, totHoofdCieraad van onzen Hemel - Koning, den Overwinnaar van Duivel, Helle en Dood. Hem,die eerlang in den Hemel, (a) ter Rechterhand van de Majefleit God's zou verheven worden, en (£) met Eere en Heerlykheid gekroond , alwaar (e) d'Engelen, Magten en Krachten Hem onderdaanig zyn, zee dit baldaadig Rot eene Kroone van Doornen op het Hoofd. Deeze Kroone drukten zy met Yzeren HandSchoenen in Zyn Eerwaardig Hoofd, met zulk-eene wreedheid en geweld, dat de fcherpe Prikkels de tedere Aderen op menige piaatfen hebben doorftooken, en Zyn heilig Aangezicht met Bloed befprengd. ó Verfoeijelyke Boosheid ! ó fmertelyke Hoon! wat verwekt ééri éénig Doorntje in Hand of Voet eene ondraagelyke Pyne'? Hoeveele Smerten heeft dan de Heere Jezus niet gevoeld, wien eene gantfche menigte Doornen in *t Hoofd zyn ingedrukt. Hoe kunnen wy, volgens Ifaïas uitdrukkinge, van Hem zeggen: (^) Fan de Zooien der Voe~ ten tot de Kruine des Hoofds, is 'er geene Gezondheid in Hem: alles is maar Wonde, Striemen, en Etterbuil.
Uit deeze Doorne - Kroone, die Jezus op zyn Hoofd draagt, blykt, dat Hy het waarachtig Tegenbeeld is van dien (e) Ram, verward met de Hoornen tusfehen de Doornen, den welken Abraham opdroeg voor zynen Zoone Ifaak. Immers, gelyk de Ram in de Doorne - Struiken verward was, eer hy tot een Brand-Offer diende, alzo is ook onze
Hei-
(a~) Heb. I. 3. f» —— t. 9. (c) t. Pet. 3. aa. {d) Ifiö. 1. 6. (<?j Gen. 22. 13, )



Lyden van Jezüs-Christus. 323
Heiland met Doornen omvlochten , eer Hy (a) Zich-zeken voor ons geléverd heeft, tot een zoeten Reuk-en Slagt-Offer aan God. Onze lydende Jezus liet zich dan eene Kroon van Doornen opzetten, als zynde onzen Vloekdraager. Immers, de-Doornen waren eene Vrucht der Zonde: des God over het Aardryk deezen Vloek uitfprak , zeggende : (*) Doornen en Distelen zal zy u voortbrengen. Daar onze Heiland dan zich met Doornen liet kroonen, toont Hy hierdoor, dat Hy met onze Zonden tegelyk den Vloek op Zich genomen, en ons, gelyk Paulus leert , (c) gezégend heeft, met allen Geeftelyken Zégen en Hémelfche Gaaven.
De Oude Tertuliaan geeft te kennen , hoe de Heidenen , wanneer zy zouden Offeren , (d) de Foorte, de Offer-Dieren, en het Altaar, de Dienaar en en Prie/leren gekroond wierden. Op gelyke wyze bragt (e) de Priefier van Jüpitèr Stieren en Kroonen , willende met bet Folk Slagtoffer doen aan Paulus en Barnabas, Bamabas aanziende voor Jüpitèr, en Paulus voor Mercürius. De Heere Jezus liet zich hier dan ook door de Heidenen eene befpottelyke Doorne - Kroone opzetten, als zynde de waarachtige Hoogepriefter, en de tégenbeeldige Offerande , waar (f) door Hy in der Eeuwigheid volmaakt dengeenen die geheiligt worden.
Hebben zy nu het Hoofd van Jezus fchimpswyze met eene Koninglyke Kroone' vercierd, nu willen zy Hem een Koninglyk Kleed aantrekken, want, zegt Joannes: Zy (g) hingen Hem een purper Kleed om. Hierin koomt (&) Markus met Joannes overeen ; doch Matheus meldt, volgens den Grond-Text,
dat
Ca) Ephéf. 5. *. (£) Gen* 3. 17. 18. (O EPh<-:f- *• 3(^Tert. de Corona Müuis. Cap. X. OjAét. 14. li. 12. (f) Htb, 10. 14. {£) Joan. 19.'2. $ Mark. 15. lp
X ft



324 Negen-en-zestigste Meditatie op het
<ht bet een(a)Scharlakenen Mantel was. Offchoon nu het Purper en Scharlaken zo-wel in de Couleur, als in de Scoffe der Verwe verfchillen,wordt echter déezen Schynltryd der Evangelisten gemikkeIyk wechgenomen; want, van Ouds wierden deeze twee Verwen, wegens haare gelykheid, voor ééne en dezelfde genomen. Horatius noemt het zelfde Kleed, eerst Q>) Scharlaken, en daarna wederom Purper. Het Purper was het Gewaad der Koningen, gelyk in 'tBoek derRechteren 8. v. aó.blykt, en uit meer andere plaatfen. Numa Pompilius, tweede Koning van Romen, was de eerlte Purperdraager, volgens (ƒ) Suidas ; welke Couleur, by verloop van Tyd, den Opper-Bevelhebberen , en groote Heeren , en hooge Staats-Perzoonen vergund is. Koning Alexander deed (r/) den Hooge* pricfler Jonathas in 't Purper kleeden: desgelyks heeft Démetrius aan den (e) üoogepriejler Simon vergund, in V Purper en Goud gekleed te gaan.
De Krygs-Knechten dan, om Jezus als een' g ; waanden Koning te befpotten , daar Hy, naar alle waarfchynelykheid federt de Geesfelinge Naakt ftond, hingen Hem een' ouden .Scharlakenen Mantel om , van eenen der Soldaaten, om dien voor een Purper Kleed te gebruiken, en Jezus als eenen armen Koning te befchimpen. De Propheet Ifaïas den Zaligmaaker in den Geest befchouwende, vraagt niet zonder reden: (f)tVie is Deeze die daar koome van Edom, met bejprenkelde Kleederen van Bofra ? waarom is uw Gewaad dan rood; en uwe Kleederen gelyk die in deWyn-Perfe treeden? Zyn Gewaad was in der daad rood; niet-alleen van-binnen, door
het
(«) Mat. 37. 88. (i) Horat. lib. 2. Satyr. 6. verf. 103.
106. (O Suidas. v«b. Chlamys. {dj 1. Maeh. 10. 62. («J i- J4- 43. LQ lf»I. 62. 1. a.



Lyden van Jezus-Christus. 325
hetBloed van Zyne doorgeesfelde Rugge; maar ook van-buiten, door de Bioedftraalen , die de Kroon van Doornen van zyn Hoofd afpersten. Hierdoor wierd de Voorzegginge van den Aards-Vader Jakob raar de Letter vervuld. Immers, deeze had aangaande den Mesfias gezegd: (#) Hy zal zyn Kleed ivasfcben in Wyn , en zynen Mantel in bet Bloed der Druiven. Ziet hier den Geeffcelyken Jofeph, wiens (£) Kleed in Bloed , niet in dat van eenen •■aar in zyn eigen Bloed, hetgeen van zyn Lichaam en Hoofd afvloeidde, gedoopt is.
Het Cieraad der Koningen , is niet-alleen de Kroon en het Purper; maar , by dit behoort ook een Scepter ; en daarom , gelyk 'er Mathéus byvoegt , gaven zy Hem (c) eeri Rietftofc in Zyne Rechterhand.. De Koningen zyn Herders van het Volk; des God ook (d) tot Cyrus den Koning zeidde: Gy zyt myn Herder. Een Scepter wierd hen tot een'Herders-Staf gegeeven, om hen indachtig te maaken j^.dat zy hunne Onderdaanen moeiten weiden," gelyk een Herder zyne Schaapen. Eertyds waren de Scepters van Hout, doch, naderhand wierden zy allengs prachtiger, en eindelyk van Goud, gelyk wy van (*) den Gouden Staf vari Koning Artaxerxes leezen. Een Cieraad, zo eigen aan de Koningen , ter betooninge hunner Majefteit en Heerfchappyë, dat een Scepter dikmaals voor het geheele Koningryk genomen wordt. Dit blykt uit de vermaarde Godïpraak van den Aarts-Vader Jakob : (f) de Scepter zal van jfuda niet wechgenomen worden, totdat de Mesfias koo» men zal. Onzen lydenden Jezus nu, die de Koning
der
O) Gen. 49. 11. (£) 37. 31. (0 Mat. 27, 29.
(<Ó Ifaï, 44. 28. CO Esther. J5> «5Gen. 49. 10.
X 3



325 Negen-bn-zestigste Meditatie op het
der Koningen was, en die (ji) Zyne Kudde gelyk een1 Herder voeden zoude, gaven zy geen' Gouden Scepter, maar een' zwakken Rierftok; zodat, om Ezéchiè'ls woorden te ontleenen; Hem (b) geeneflerke Roede tot een Scepter om te heerfchen gegeeven is. Zy gaven Hem dan in Zyne gebondene Rechterhand een' Rietftok, om Hem daardoor gelyk een' RietKoning te verbeelden, en te kennen te geeven, dat Zyn Cc) Koningryk , (hetwelk Paulus onbtroerlyk noemt) broos , wankelbaar en zwak was , t'n dat Zyne Onderdaanen zich éven-zo-weinig op Zyne befcherminge konden verlaaten , als men id~) op eenen gebrokenen Riet/lok kan betrouwen.
De Krygs-Knechten zagen Jezus niet hooger aan, dan een' ellendigenJood,en gelyk een veracht Menfch , met welken zy naar hun welgevallen mogten handelen. Gelyk zy dan fpottende begonnen hadden, met Hem gelyk eenen gewaanden Koning toe-te-take!en,alzo wilden zy ook al fpottende voleindigen. Hadden zy Hem tot nu-toe met daaden befpot, nu wilden zy met woorden beginnen. Immers, zy zeidden: (e) Wees gegroet, Koning der Jooden l ja, gelyk Mathéus omftandiger aantekent : (ƒ) vcor Hem r.ederknielende, befpotteden zy Hem, zeggende: Wees gegroet, Koning der Jooden.' Men was gewoon den Koningen by hunne Inhuldiginge, Hulde en de allerdiepfte Eere te bewyzen. Dit wilden zy fchimpswyze naarvolgen , daar zy (g) Hem al knielende aanbaden, ö Grievende Spot! ö Gruwelyke Smaad S (£) Hy, wien alle Engelen Gods met de grootfte Eerbiedigheid aanbidden , wordt hier, door fpotzieke Krygs. Knechten, met
de
(a) Ifnï. 40. 11.' Ezech. rp. 14. (?) Heb. 12. a3. (d) Ifaï. 36. 6. (<?) Joan. 19. 3. (ƒ; Mat. 27. 3», 0;) Mark. 15. ip. (b) Heb. 1. 6.



Lyden van Jezus-Christus. 327
de grootfte befpottinge als aangebeden. Eene Bende Booswichten verzaadigt hier haare Spotlust aan een Voorwerp, hetwelk de Hemelen aanbidden. Wanneer 'er een Koning ingehuldigt wordt, roept het Volk: Lang leeve de Koning! Dit hebben zy fpottender-wyze nageaapt,zeggende-JVees gegroet, Komn° der Jooden! De Romeinen waren gewoon, by de openbaare Vertooninge hunner Keizeren, hen tcete-roepen, JVees gegroet, Cafar, of Keizer. Deeze Groet leerden zy, door Vleizucht gedreeven, zelfs aan het Gevogelte. Dit Baldaadig Rot ontleent hier deeze woorden, om den Heiland, gelyk eenen ydelen en dwaazen Koning, de uiterfte Smaad aan - tedoen , en te belagchen: en aldus wierd bewaarheid hetgeene Paulus naderhand den Korintiërs fchreef, namelyk: dat (a) Christus den Heidenen eene Dwaasheid, en den Jooden een Struikel-Steen was.
Gelyk de Oofterfche Volken, nimmer hunnen Koningen zonder Gefchenken naderden, alzo (b) gaven zy Hem nu, in plaatfe van Gefchenken, Kaakslagen: Mogelyk met hunne Yzeren Handfchoenen, met welke zy, zo-éven,de Doorne-Kroone gevloch. ten hadden. By deeze Kaak-Slagen befmetteden zy Zyn geflaagen Aangezicht met een vuil en ftinkend Speekfel; want, Markus zegt uitdrukkelyk : (c) Ook foegen zy Hem met den Riet/lok op Zyn Hoofd, befpoogen Hem, en aanbaden Hem al knielende. Dus verrichtten de Heidenen hier, hetgeene de jooden aan Jezus in de Zaale van Kaïphas onlangs gepleegd hadden , waarvan wy omftandig gefproken hebben, toen wy den Text van Mathéus 26. 67. 68. verhandelde. By deeze Smaad voegden zy eindelyk nieuwe Smerten, dewyl zy Hem met den Rieifiok op zyn Hoofd foegen. Hiermede
f» 1. Kor. I. 23. (O Joan. 19, 3. CO Mirk. 15- lp. X 4



328 Ntgen - en * zestigste Meditatie op het
mede trachtten zy de Doornen des te dieper in Zyn Hoofd in-te-drukken , en aldus zyne Wonden te vernieuwen; waardoor zyne Wangen met Bloed bedauwd , en met Zyne zilte Traanen vermengd wierden. Aldus wierd hier in onzen lydenden Jezus de Godfpraak van Ifaïas vervuld: (a) Myn Lic* haam heb ik gcgeeven aan die my (Joegen , myn Aangezicht heb ik niet afgekeerd van die tny Smaadheden aandeeden, en befpoogen.
Daar wy dan de allerüiterfte Smerten, Mishandelingen , Smaadheden en Befchimpingen , onzen lydenden Jezus aangedaan, gehoord hebben , leert ons deeze befchouwing de boosheid der Zonden. Daar is niets zo bekwaam , om de grootheid van de Zonde te kennen, dan de Voldoeninge, die dezelve gekost heeft: even gelyk de waardy van eene Zaake gekénd wordt aan de grootheid van denPrys die 'er voor betaald is. Daar gy dan weet, (b) dat gy niet door vergangelyke Dingen, door Goud of Zilver , verlost zyt, maar door het dierbaar Bloed van Christus, dat oneindig dierbaarer is dan de Waereld en alle haare Goederen; meet dan, uit deeze Weetenfchap, de gruwelykheid der Zonden af, die, om ze te vergeeven, zoveele Mishandelingen , en de* Uitftoninge van het Bloed van den Zocne Gods vorderden.
Onze Heiland wierp eenmaal op : (c) Plukt men eek wel Druiven van Doornen, of Fygen van Dnc lenl Deeze Vraag wierd hier in Hem bewaarheid; Immers, van de Doornen, die Jezus Hoofd hebben doorftooken , plukken wy zoete Druiven van Ziel-verkwikkende vertrooftingen. De Doornen wonden wel het Hoofd van Christus ; maar het zyn heilzaa-me Doornen, die onze Zielen geneezen.
De
r» Ifaï. 50. 6. (£> 1. Pet. ii li. ip. f» M»t. 7. 16.



Lyden van Jezos-Christus. 329
De Bruidegom roept ons, in 't Hooglied van Salomon, toe: (a) Doe open, myne Vrindinncl want, myn "Hoofd is geheel bedauwd; en myne Hairlokken zyn vol Droppelen van den Nacht. Hier vertoonen zich het Hoofd en de Hairlokken van onzen Heiland geheel en al bedauwd, daar zy, door de f>etk>nde Doornen, van Bloed ftroomen,om in dit Bloed onze Zonden, welke ^b) Werken der Duiflernhfen en des Nachts zyn, af-te-wasfchen en te zuiveren. Niet zonder reden zegt dan d'Aposcel Joannes: (V) Het Bloed van Jezus - Christus ; Gods Zoone, zuivert ons van alle Zonden.
Onze Heiland heeft, door het draagen van zyne Doorne-Kroone, klaar aangetoond, dat zyn Koningryk niet van deeze Waereld was, en dat, vervolgens, zyne Onderdaanen ook van deeze Waereld niet moeten zyn: daarom zeidde Hy ook van zyne Onderdaanen : (d) Zy zyn van de Waereld niet, gelyk Ik ook van de Waereld niet ben. Hy kon hen hiervan niet fterker overtuigen, dan met zich aan hen gelyk een Koning van Smaad, Smerten en Verachtinge te vertoonen , waaruit dan blyken moest, dat zy, als zyne Onderdaanen, ook langs den Weg van Smerte en Smaad, den Weg ter Heeriykheid ingaan moeften. Paulus zeidde daarom: fe) Gy moogt in U bet-zelfde gevoelen hebben hetwelk in Christus - Jezus was. Allen die dan waare Onderdaanen van Jezus zyn moeten mede met Doornen van Haat, Nyd, Vervolginge , Smaadheden en Lasteringen, gekroond worden, om aan hun Hoofd gelykvormig te worden. Salomon beschouwde reeds in den Geest de waare Onderdaanen
(a) Cant. 5. t. (b) Rom. 13. It. 00 J. Joan. 1. 7. Cd) Joan. 17. 16. O) Philip. 2. 5.
X 5



33° Negen - en - zestigste Meditatie op het
nen van Jezus Ryk, (a) gelyk eene Lelie onder de Doornen. Lydt dan gaarne voor Jezus Smaad en Smerten : Laat uw Léven voor U-zelven niet dierbaar zyn, maar wilt, met Paulus: {¥) tot Hem uit. gaan buiten de Legerplaatfe, zyne Smaadheid draagende. Dan zult gy ondervinden, dat gy (c) eene Kroon van Heerlykheid zult zyn in de hand des Heeren , en een Koninglyke Tulband in de band van onzen God; ja, dan zal Uw Jezus, door Zyne Doorne- Kroone, U (d) de Kroone des Lévens ver. werven.
Welke verborgene Geheimenisfen fchuilen 'erniet onder s'Heilands Rood-Purper Kleed? Gelyk de Romeinfche Veld-Overften by hunne Slag-léveringen zodanige Kleederen droegen, en hunne Tenten, tot een Téken daarvan, met een Rood-Purper Kleed befpannen wierden; alzo droeg dan ook onze Heiland Jezus-Christus het Kleed van zulk-een' Krygs-Overiten, omdat Hy, gelyk (e) de Prins van bet. Heir des Heeren, optrekken wilde tegen (f) de Prinsdommen en Magten , die Hy openlyk ten toon beeft gefield, door Zicb-zeiven over ben zégepraaiende.
Gelyk de Heiland dan alle deeze Smerten en Smaadheden niet voor Zich- zei ven, (want, in Hem is geene Zonde) maar voor ons geleden heeft; alzo lietHy zich niet in zyn eigen-,maar in een vreemd Rood-Purper Kleed befpotten; en daardoor heeft Hy ons ook van de wel-verdiende Spottinge des Satans verlost. Wy hadden in Adam, onzen StamVader, een Wit- en een Purper Kleed verlooren; want , onze eerfte Ouders, te veel gehoor aan de Slange geevende, verlooren daardoor het Witte
Kleed
(O Can. ». a. {K) Heb. 13. 13. f» Iftt 62. 3. 00 Apocal. 2. 10. (O J^fue. 5. 14. rj) Kol. 2. 15.



Lyden van Jezus-Christus. 531
Kleed van Oprechtigheid en Heiligheid , en hec Roode of Purpere Kleed van Rechtvaardigheid. Opdat nu onze Heiland, de tweede Adam, ons de Kleederen der Oprechtigheid, Heiligheid en Rechtvaardigheid, zoude verwerven , heeft Hy zich met een Wit Kleed, in 't Hof van Heródes, en met een Rood, in 't Rechthuis, van Pilatus laaien befpotten. Deeze Kleederen biedt Hy ons aan, (a) opdat da Schande onzer Naaktheid zich niet openbaare. ^ Hy heeft zich dan laaten ontkleeden, om ons de Kleederen der Zonde uit-te-trekken, en (£) heeft ons daarentegen bekleed met de Kleederen der Zaligheid, en het Gewaad der Rechtvaardigheid omhangen. Zo wy wegens onze Zonden en Ongerechtigheden vreezen mogten, om ons voor het Aanfchyn van Zynen Vader te vertoonen; laat ons dan het Rood-Purper Kleed van Jezus, in zyn Bloed gedoopt, aantrekken , en vrymoedig voer Zynen Throon verfchynen, en zeggen gelyk de Broeders van Jofeph : (c) Deezen Rok hebben wy gevonden: bezie of het de Rok van uwen Zoone is. Dat kostelyke Scharlaken van Jezus Gerechtigheid, waarmede wy praaien, zal ons, volgens de uitdrukkinge van Paulus: (d~) Barmhartigheid doen verkrygen, en Genade doen vinden ten bekwaamen tyde.
De Rietfok, die men Hem in zyne Rechterhand gaf, was een juist Zinnebeeld van onze zwakheid, broosheid en ydelheid. Immers, in ons-zeiven zyn wy de Nietigheid.zelve. Doch , hierdoor heeft Hy getoond, dat Hyons gelyk een zwak Riet in Zyne Hand houdt, opdat wy fterk zouden worden, gelyk Petrus zich uitdrukt: (<?) door de Kracht Gods, bewaard door het Geloof ter Zaligheid. Met een
Riet
OO Apocal. 3. 18. (b) Ifaï. 61. 10. (f) Gen. 37. 32. 00 Heb. 4. 16. (O i- Pet- *• 5.



33» Negen-en-zestigste Meditatie op het
Riet was men gewoon te fchryven : Jezus dan, dit Riet in de Hand neemende, is 't als of Hy tot ons fprak' : (a) Ziet! Ik heb U in Myne Handen cpgefcbreeven.
Onze Koning praalt nu met alle de Koninglyke Cieraaden. Hy draagt eene Kroone. Hy is omhangen met een Purper Kleed. Hy heeft'de Scepter ïn de Hand. (b) Gaat dan uit, roept Salomon, gy Dochters van Sion ! beziet den Koning Salomon met zyne' Doorne -Kroone , en met zyne andere Spot- Cieraaden , waar mede zyne Stiefmoeder, de Joodfche Synagoge, Hem gecierd en gekroond heeft op zynen Bndlofts - Dag, op den Dag van zyn Lyden. Gy Zondaaren, wyt dit niet-alleen den Jooden, en den Heidenfchen Krygs-Knechten , maar, wyt deeze Smaad en Smerten allermeest aan Uwe Zonden ; aan Uwe Hovaardyè', Kleeder-Pracht, Spotternyë, en Vleefchelyke Dartelheden, die den Heere Jezus dit-alles hebben veroorzaakt. Betreurt Uwe Ongerechtigheden, die, in alle die Mishandelingen, de Hand gehad hebben in alle de Befpottin, gen en Kaak-Slagen die Hem aangedaan zyn.
Daar wy dan weeten, wat Jezus voor alle onze Zonden geleeden heeft, laat ons dan (c) voortaan de Zonde niet meer dienen, om derzelver Begeer lykheden te gehoorzaamen. Befchouwt het uitwerkfel der Zonde in de Smaad, Smerten, en den Kruisdood van Jezus, en ziet dan of zy ons nog bemianelyk kunnen vóórkoomen. Allen die de Zonden nog in hunne Harten koefteren en bedryven, wat doen die anders, dan de Doornen, die Zyn Hoofd gewond hebben , beminnen? Zy doen niets anders , dan Hem , die voor ons geleeden heeft, die uit den
Doo-
(«} Ifai. 49. 16. (i>) Cant. 3. 11.
(<•) Kom. 6. 6.- it.



L-ïden. van Jezus-Christus. 333
Dooden is opgedaan, en ten Hemel geklommen, op nieuw uk den Hemel troonen , om Hem op /arde wederom te doen lyden, (a) krutsfigende, eelyk Paulus zege: voor zich-zeiven wederom den Zoone Gods, en openlyk ten toon {lellende, en Hem in een tweede Graf dompelen.
Laat ons dan, uit dien hoofde, een affchnk voor de Zonde hebben: laat ons dezelve Dag' en Nacht' beweenen. Tracht U de voorzegginge van den Propheet Zacharias te bewaarheden, (f) Zy ztik len op My zien , dien zy doorflooken hebben : zy zullen over Hem, al kénnende, weenen, gelyk over eenen éénigen Zoone: en zy zullen zo rouwig over Hem zyn, als men pleeg rouwig te zyn over den Dood van eenen Eerst-Gebcorenen. Uw Handel jegens Uwen lydenden Jezus zy recht tegen overgefteld aan de behandelingen zyner Beulen. Eerden zy Hem Spotswyze, zeggende: Wees gegroet, Koning der Jooden ! eert Hem in Oprechtheid en Waarheid; bewyst Hem, met allen ernst, de ïnnigfte Eerbied en Hulde. Voltrek den Lofzang van David: (e) Brengt den Heere Glorie en Eerc; brengt den Heere Glorie, die zynen Naame betaamt: Aanbid den Heere in zyn heilig Foorhof. Gaven zy Hem Kaak-Slagen ; floegen zy Hem met een , Kietaok op zyn Hoofd; befpoogen zv Hem : omhelst en kufchc Gy,door het Geloof,Zyn gefchondenAangezicht; wenfcht, met de Bruid : (d) Och! o fte gy myn Broeder waart, opdat ik Uzoude moogen kusfehem Gelyk zy Hem, onder befpottende Gebaaren, al knielende aanbaden, vak gy, in tegendeel, met eene oprechte Eerbied, op uwe Kniën, voor Hem neder. Yvert, met David, en reept: le) Kaamt,
laat
O) Heb. 6. 6. Ov/ Zach. 12. 10. (0 pfaL ,8> 2' (J) Cant. 8. 1. CO p&1- ï>+' ó'



334 Negen-en-zestigste Meditatie op het
laat ons aanbidden en nedervallen, laat ons knielen voor den Heere, die ons gemaakt heeft. Hy is inderdaad deeze Koninglyke Hulde waardip-, die Hy door zyne geleedene Smaadheden en Lyden, tot de Dood des Kruisfes toe, verdiend heeft. O) Daar. 'óm dan, zegt Paulus, (waarmede ik eindige,) heeft God Hem ten hoog/len verhéven , en eenen Naame gegeeven, die boven alle Naamen is: opdat zich in den Naame van Jezus alle Kniën buigen, dergcenen die in den Hemel, op d'Aarde, en onder d"Aarde zyn; en dat alle Tor.ge belyde, dat Jezus-Christus de Heer is in de Heerlykheid des Vaders. Amen.
GEBED.
Allergefmaadile Jezus ! Gy, die om voor onze Zonden en Overtreedingen te boeten , zoveele Smaadheden en Smerten hebt ondergaan, Ach!doe ons dan, beminnelyke Jezus! derzelver vruchten fmaaken. Dat Uwe Doorne-Kroon onze Eere-Kroon zy:Uw Rood-Purper Kleed onzeNaakheid bedekke, en dat Uw Rietftok de geeftelyke Staf onzer Hoope , Uwe Slagen onze Vryheid, Uwe Befpouwing en Verachting onze Zaligheid zy. Laat alle deeze Smaadheden en Smerten ons beweegen , om voortaan niet meer te zondigen , om Berouw te hebben , en Boetvaardigheid te pleegen. Laat, 6 Bloedige Bruidegom ! all' Uw Lyden ons tot troost verftrekken. Ach ! dat dan het Bloed, dat, door deeze Doorne - Kroone , uit de Aderen Uws Hoofds geperft is, tot een Balzem voor onze Ziele-Wonden ftrekke ! Laat dat Bloed, hetwelk van Uw Voorhoofd afloopt, ons op dat DoodeiykTydltip verkwikken, wanneer in onze Dood-Stryd het
koude
(«) Phü. 2. 9. io ii.



Lyden van Jezüs-Christu». 335
koude Zweet onze Vóórhoofden zal bedekken. Laat Uw Rietftok en Staf de Steunftok onzer Hoope zyn! Laat Uw Rood-Purper Kleed ons tot een Kleed des Heils {trekken! Laat ons dan, met eene heilige Hoogachtinge, betrachten hetgeene de Kry^s-Knechten fpottenderwyze gedaan hebben! Wees dan gegroet, ö Koning der Hemelen en der Aarde ! niet in het midden van deeze Godlooze Krygs - Knechten, maar van alle Aarts-Engelen en Engelen die Uwen Throon omringen. Wees gegroet, ó Koning! niet in het midden Uwer Smaadheden en Schande, maar in den hooglten Hemel; alwaar ons Hart U zonder ophouden aanbid. Wees gegroet, ó Koning der Koningen! niet in het Rechthuis van Pilatus, maar op den Throon Uwer Heerlykheid , alwaar de Cherubins en Seraphins U Eeuwiglyk toeroepen ; Heilig ! Heilig ! Heilig! Amen.
Z E-



326 Zeventigste Meditatie op het
ZEVENTIGSTE MEDITATIE. Joan. ip. 4. 5. •
Exivit ergo irerum Pila-**Toen ging Pilatus weder*
tus foras, & dicic eis:^^ öm Buiten, en zeidde
ecce adduco vobis** tot hen: Ziet!ik breng
eum foras, ut cognos-|| Hem U bier Buiten ,
catis,quia nullam in-** opdat gy mcogt wee-
yenis in eo caufam.^|. ten, dat ik geene Schuld
Lxivit ergo Jefus, por-** in Hem vind». Jezus
tans coronam fpine-#f kwam dan uit, draa-
am,&purpureumves-#* gende de Doorne-
timencum. Et dicit*£ Kroone, en het Purpe.
ejs: ecce homo. *| ren Kleed, en Pilatus zeidde tot ben : Ziet
** denMenfcbel
/^VNder de voornaamfte Eigcnfchappcn van den V^/Mesfias, was deeze wel de uitmuntende, namelyk, dat Hy geheel (a) zonder Zonde en Heilig moest zyn. Daarom noemde de Propheet Hem: (b) Myn rechtvaardige Knecht die door zyne Kenr.isfe veelen rechtvaardig zal maaken. De Propheet Zacharias wenkt de Kerke ook toe, om op Hem te zien, daar hy zegt: (V) Ziet! Uw Koning koomt,de Rechtvaardige. Gelyk zulk-een volmaakt en heilig Menfch wierd hy in de Oude Wet afgebeeld. Immers, onder de Oude Huishoudinge moeften de Offeranden en de Offeraars, ofPriefters,
zon-
00 Heb. 4. i'skiftj Ifai. 53. 11. (0 Zach. 9. 9.



Lyden van Jesus-Christüs. 337
zonder eenig gebrek of mangel zyn, om hierdoor af-te-beelden , hoe heilig, en zonder gebrek de beloofde Mesfias zyn zoude; (a) want zodanigen lioogepriefer betaamde het dat wy hadden , heilig , onnozel, onbe/inet, afgezonderd van de Zondaarcn. Middag-klaar heeft onze Heiland de Godfpraaken bewaarheid , en de Schaduwen vervuld. Immers , de gantfche loop van zyn Léven was zo heilig en onberispelyk, dat Hy zynen bitterften Vyanden zelfs kon vraagen : (b) Wie van U zal My van Zonden overtuigen? Zyne onfchuld draalde inzonderheid in alle de Rechtsgedingen uit , die Zyne Rechters aangaande Hem hielden. De Joodfche Raad was zodanig van Zyne rechtvaardigheid ovtr'uigd, dat zy, om Hem anrechvaardig te veröordeelen , zich van valf'che Getuigen bedienen moeden. Zyne onnozelheid ondervond Heródes * terwyle Pilatus, een Heidenfch Rechter, Hem, in vyf byzondere Rechts - onderzoekingen , voor onfchuldig verklaarde. De Huisvrouw van Pilatus, en de Hopman, hebben mede van Zyne onfchuld getuigd. Hierom noemde Petrus Hem : (c~) het onbevlekt en zuiver Lam. De noodzaakelykheid eifchte ook dat Hy onfchnldig ware ; want , anderzins zoude Hy ons niec hebben konnen verlosfen; daarom zegt Paulus : dat God (cl) Hem, die geene Zonde gekund heeft, voor ons, als Zondig gehandeld beeft, opdat ons, door hem , de Rechtvaardigheid Gods zoude geworden. Opdat het dan blyken zoude, dat Jezus niet voor Zyne Eigene-, maar voor cnze Zonden geleeden heeft , daaiü'm heeft God zorge gedraagen, dat de onfchuld van Zynen Zoone langs alle kanten bevestigd wierde. Deeze
On-
(a) Heb. 7. 26. (c) i. Pet. 1. 19.
111. Deel.
(}>) Joan. 8. 46. (V) 2. Kor. 5. 21. Y



333 Zeventigste Meditatie op het
Onfchuld koste Pilatus, fchoon vruchteloos, veel moeite Hy poogde den onfchuldigen Jezus van den Dood te bevryden , en los- te- krygen : hierom ging hy wederom Buiten tot de Jooden, en zeidde : Ziet! ik breng Hem U hier Buiten, opdat gy moogt weeten dat ik geene Schuld in Hem vinde. En , om Zyne los-laatinge nog ilerker door-tedringen , vertoont hy hen Jezus op het deerlykst gegeesfeld , draagende eene Doorne-Kroone, en het Purperen Kleed , tervvyle hy tot hen-allen zegt: Ziet den Menfch.
't Geene de Propheet Ifaïas, uit Gods naame, eenmaal tot de Chaldéërs zeidde , mag men met recht op Pilatus toepasfen: (a) Uwe Wysheid en uwe Weetenjchap-zelve heeft U bedroogen. Immers , zyne vleefchelyke Wysheid en Staat-kundige Vonden, yielen felkens tegen zyne verwaentinge uit. Nadat hy den eerltemaal Jezus ondervraagd had, (b) zeidde hy tot d'Qverpriefteren en bet Volk: Ik vind «eene Schuld in deezen Menfch; doch, de Jooden wierden hierdoor des te verbitterder, en hielden des te fterker aan , namelyk , dat Hy het Volk oproerig maakte , leerende door geheel Judéè'n. Hier in zyn oogmerk niet geilaagd hebbende, gebruikte hy eene andere ftreek , zendende Jezus naar Heróies, dewelke Jezus hem wederom terugge zond ; waarl door zyne list wederom verydeld wierd. Andermaale lag hy zyne Wysheid ten koste, en waande nu het rechte middel, om Jezus los-te-krygen, gevonden te hebben, met (è) Jezus en Barabbas, die een Moordenaar was, by eikanderen te ftellen, zeggende : (d) Wien wilt gy dat ik U van Beiden los-laate, Baiabbas, of Jezus ? Hy hoopte, dat
Je-
(d) Ifal. 47. 10. (b) Lak. 23. 4. (O Joan. 18. 40. [dj Mat. 27. 17.



Lyden van Jez"os-Christus. 339
Jezus, om het groot verfchil dat tusfchen Beiden was, zou vry-geëifcht worden : Doch, hier bleek wederom , dat Pilatus wel mogt getèft worden onder die van welken Sirach zegt: (a) Veelen zyn misleid door hunne inbedding, en hun verkeerd begrip heeft hen in Doolinge gehouden. Naa ditalks, waant zyn Staat-kundig brein, dat hy Jezus no°- van den Kruis-Dood zal konnen bevryden. Hiertoe liet hy Jezus onmenfchelyk geesfelen , befpotten,en befchimpen, Hem {b) eene Kroone van Doornen opzetten, en gelyk een' gewaanden Koning toe-taakelen, en bragt Hem alzo mishandeld Buiten, denkende door dat middel, en de nog nadere verklaaringe Zyner Onfchuld , aan de Bitterheid en Wrevelmoed der Jooden genoegen te zullen geeven, en onzen Jezus, behoudens de gunst der jooden, van den Dood desKruisfes te bevryden. Pilatus hoopt dat zyne eigene Wreedheid, de Jooden tot Medeiyden zal bevveegen, en dat zyn ontaard Wanbedryf, den Moedwil der Jooien zal verzachten. Maar, hier gold de Spreuk van den wyzen Sirach , namelyk dat : (c) Een Hart , dat twee Wegen inflaat, geenen Voorfpoed zal hebben. Dautëaboven, (bekte de Wreedheid van Pilatus, den Jooden tot een kwaad Vóórbeeld. Immers, hierdoor heeft hy hen als Recht gegeeven , om den Dood te eilchen diens Mans dien zy voor de grootfte Misdaadiger hielden, en dien zy, door de "Wreedheid van Pilatus , zo onmenfchelyk gegeesfeld zagen.
Naa de Geesfeiinge dan , vervolgt de Evangelist: 00 g**g Pilatus wederom Buiten, en zeidde hen: Ziet) ik breng Hem U'bier Buiten, opdat gy moogt
wee-
fd) Eccle, 3. 16. W Joan. IQ. 2.
(c) Eccle. 3. 28, (d) Joan. 10. 4.
Y 2



34° Zeventigste Meditatie op het
weeten, dat ik geene Schuld in Hem vinde. Pilatus ging dan uit,om eene beflisfende uiifpraak aangaande de Onfchuld van Jezus te doen. Schoon bynaar alle Uitleggers de woorden van Pilatus als eene eenvoudige getuigenis van Jezus onnozelheid aanmerken, fchynt het my, echter, dat hy hier iets meer. ders dan eene enkele getuigenisfe van d'Onnozelheid des Zaligmaakers bedoelt. Immers, hy handelt hier gantfch anders, dan te-vóóren. Zo dikmaals hy te-vóóren Jezus onfchuldig verklaarde, was Jezus daarby niet tegenwoordig, maar binnen in 't Gerechihuis, onder de bewaaringe van eenige Soldaaten ;maar, nu wil Pilatus deeze uitfpraak doen in Jezus tegenwoordigheid, opdat Hy-zelv hooren zoude het Vonnis dat Pilatus over Hem zoude vellen, en hy zich daardoor tegen de Jooden zoude fterken.om hen hunnen verderen eifch te ontzeggen. Hierom dan bragt hy Jezus, uit het Gerechthuis, Buiten,om eene laatfte en beflisfende uitfpraak over Hem te vellen, opdat de Jooden nu moogen weeten, dat hy geene Schuld in Hem vindt: en Hy dus vervolgens los-geiaaten zal moeten worden.
Een voorzichtig Man , zegt Salomon : (V?) doet alles met Raad en overleg. De voorzichtige Pilatus toonde hier, dat hy niet zonder een fchrander overleg te werk ging; want, hy geliet zich als of hy deeze Geesfeling als eene foort van Pyniging had deen dienen, om den Heiland tot bekentenisfe van Zyne opgetichte Mfsdaaden te brengen. Dat de Geesfeling eene foort van Tortuur by de Romeinen was, hebben wy onlangs beweezen uit den handel met Paulus gehouden, en uit andere plaatfen. (h) Pilatus zeidde hen dan: Ziet! ik breng Hem Ubier Buiten, opdat gy meegt weeten dat ik geene Schuld
in
(a) Prov. 13. iC, lp) Aft. £2. 24,



Lyden van Jesus-Christus. 341
in Hem vinde van alle de befchuldigingen van Csefar's Gezach-fchendinge en Oproer, waarmede gy Hem beticht hebt.Ik hebUtweemaalen gezegd: O?) Ik zal Hem, gekastyd zynde, laat en gaan: nn heb ik Hem gegeesfeld, gepynigd, en het wreedst onderzoek aan Hem te-werk gefield, zondereenig gevolg van Schuld - bekentenisfe. Dus ben ik temeerder van zyne Onnozelheid overtuigd; en dus moet Hy ook, volgens de Roomfcbc Wetten, onfeilbaar los-gelaaten worden. De Rechtsgeleerden noemen de Pynbank, eene gemeene manier van Zuiveringe, dewelke de aanklagten zuivert en verbreekt : dus moet hy , die ze dóórgeftaan heeft, van alle betichte Schuld, en, gevolgelyk, van Straffe vry - gejprooken worden; hetwelk by alle Rechtsgeleerden zó bekènd en aangenomen is, dat men hiervan geen meerder bewys noodig heeft. Pilatus dan, naast Jezus op de Ralkon, of Vóór-Puije van zyn Huis flaande, ontzegt,als Rechter, den Jooden hunnen eifch, verklaart hunneBefchuldiging ongegrond, en fpreekt een befiisfend Vonnis, aangaande Jezus, uit. De Jooden-zeiven hebben de woorden van Pilatus niet als eene eenvoudige verklaaring van Jezus Onfchuld aangemerkt, maar als een btflisfend Vonnis, dewyl zy, daadelyk van de oude befchuldiginge afziende ,het op eenen anderen Boeg wendden , zeggenden: (b) Wy hebben eene Wet, en volgens die Wet moet Hy fïerven , omdat Hy Zich\elven Gods Zoone gemaakt heeft.
Volgens Gods Wet moest de (c) Slagt- Offerande ter Verzoeninge , uit het Rundvee , onbefmet en zonder eenig gebrek of margel zyn; het moest van de Priefters befchouwd, en vry van alle Smetten
00 Luk. 23, 17. 22. Io«n. jc. 7. (OLevir. 1. 2. 3. Y 3



34-2 Zeventigste Meditatie op het'
ten verklaard worden, eer het geflagt wierd. AMus wordt dan Jezus , als het Tegenbeeldig
(a) Slagt-0[/er en de Verzoening voor onze Zonden,
(b) er> die -tan de gebeele Waereld, door Pilatus, in Zye Onfchuld aan de Priefters van het Joodfche Volk vóóriefLclt , eer Hy gcfhgt wordr , opdat zy het zelfs bezien en erkennen zouden dat het onb' ritpelyk en onbefmet is, en opdat ook Myken zoude dat de Heiland niet voor Zyn - , maar (c) voor onze Zonden geflot ven is: Hy, Recbivaardtg, voor d'Onrtcit'caardgcn.
ilnd Pilatus , door zyn geveld Vonnis over de onfchuld van J' zus, hunne Ooren tot zich willen 'trekken, thans zot kt hy, door de erbarmlyke peftalte van Jezus , hunne Oogen te winnen , en hierdoor eenig gevóel van roededoogen in hen te óhtfteeken; want, Jezus kwam uit, zegt Joannes, (/) flraagende de Doorne-Kroone en bet Purperen Kleed, hebbende- waarfchynelyk den Rietftok in Zyne Rechterhand Hy kwam dan teri voorfchyn met een bond-en blaauw-geflaagen Aangezichte, met g'ezwolkme Oogen , Mond en Lippen ; treedende overal in Zyn eigen Bloed , dat Hem tappelings van zyn Hoofd en Rugge afftroomde. Pilatus vertoonde hier onzen Heiland aan de Jooden in die gedaante waarin de Propheet Hem afaefchilderd had: 'e Hy had geene Gedaante r.oeh Lui/Ier; wy hebben Hem gezien: Hy had geene Gedaante om naar Hem te verlat: gen. Hy zag'er ver acht elyk uit, en gelyk den laatfien onder den Mannen H een'Man van Smerten, en die van Lyden wist te fpreektn. "Zyn Aangezicht was als verborgen en verjmaad,
ZO"
f» Ephef 5. 2. (Ü) i. Toan. ». 2. (e) 1. Pet. 3. (aj Joan. 10. 5. \e) li'aï. 53. 2. 3. 4.



Lyden van Jezus-Christus. 343
zodat wy Hem niet geacht hebben. Wy hebben Hem geacht als eenen Melaatfen en eeri Menfch die van God geflaagen en vernederd was.
Waarfchvnelyk zal Pilatus ook bevolen hebben, den Purperen Mantel geheel, of gedecltelyk , eene wyle Tyds van Jezus Schouderen af-te-neemen, om dus zyn doorfcheurd en doorwond Lichaam aan de Jooden des te-béter te vertoonen, zeggende: (a) Ziet den Menfch ! ó Allerdeerlykst gezichte ! hetwelk een Staalen en Steenen Harte zoude beweegen,en hetwelk ook Pilatus, fchoon hy een Heiden en een wreed Menfch was, tot medelyden bewoog, en daardoor de voorzegginge van Ifaïas vervuld is: O) Gelyk 'er veelen over U, te-weeten Christus, ontzet hebben geweest, alzo zal zyn Gelaat onder de Mannen verüchielyk zyn, en zyne Gedaante onder de Kinderen der Menfchen. Deeze Aandoening, dit Mededoogen , 'twelk Pilatus gevoelde, heeft_ hy ook van het Joodfche Volk gehoopt, aangezien, veeltvds, deAanfchouwers,by deStraf-OefFeninge, met Medelyden aangedaan worden, hetwelk Pilatus ook des te-meerder van het Velk verwachtte, aangezien hy den onfchuldigen Jezus, op zulk-eene wreede Wvze had doen geesfelen , dat Hy naar geen Menfch geleek, en met den treurenden Propheet mogte uitroepen : (c) ê Gy-allen, die langs den Weg gaat, overweegt en ziet, of'er wel eene Sniert is die gelyk zy aan myne Smerte.
Ziet den Menfch ! wil Pilatus zeggen , Hem, wien gy van Muitzucht tegen den Keizer befchtildigt. Hem, die zich als Koning der Jooden vóórgeeft. Wie toch zal eenen Menfch, ontbloot van Aanhang, Magt en Volk, van Wapenen en Krygs-Toeruscingen, als Koning huldigen? Kan zo-
danig-
f» Joan. 19. 5. O) I<& 52- H- (0 Ttaen. 1. 12. Y 4



344 Zeventigste Meditatie op het
danig-een Menfch nog eenigen Nyd of Haat in U verwekken? Een Menfch voor de geheele Waereld ontëerd, van niemand aangetrokken, mee de grootfte Schande overlaaden; wat kan zo Iemand anders doen , dan vlugten naar een Land , alwaar Hy onbekend is, en waar Hy eenigzins zyne Schande en Blaam verbergen kan ? kan Zulk-een U nog eenige vreeze baaren ? Immers, Zyne Doome-Kroon, Zyn Scepter, Zyn Kleed, meerder druipende van Bloed, dan fchitterende van Gefteente, zvn fpreekende Bewyzen, dat de Keizer voor alle Zyne onderneemingen niers te vreezen heeft. Kan immtr een Menfch zulk-eene mishandelde Gedaante verwonen ? Kan ooit iemand meerdere Smaadheden en Smerten wedervaaren ? Dan, daar ik in Hem, naa de Pyniginge, geene Schuld gevonden heb, eifcht myn Vonnis de toeftemming van U-allen, namelyk, dat Hy los-gelaaten worde.
Gelyk (a) Kaïphas weleer onweetende gepropbeteerd heeft, dat het nuttig was dat Jezus zoude fterven voor bet Folk, alzo heeft Pilatus, door deeze woorden: Ziet den Menfch, meerder uitgedrukt, dan hy zelfs begreep. Weinig wist Pilatus, dat 'er zo veel in deeztn Menfch te zien was: (b) De Koningin van V Zuide is van bet uilterfie der Aarde gekoomen, om de wysheid van Salomon te boaren , en ziet! tiie bier is, is meerder dan Salomon. Ziet, zegt PÜ3tus, Ziet den Menfch! Voorwaar! een Menfch, wiens wedergade men nooit vóór, noch naa heeft gezien : volmaakt , onnozel , rechtvaardig , heilig ; een Propheet, Hoogepritlter en Koning: (c) Gods BJnig-gebooren Zoone, ja, die, volgens de uitdrukkinge van Paulus; Qd) boven, all' is
God
f» Joan. u. 50. 51, (b) Mat. 12. 42. (r) Joan. 3. iS, ' ld) Roin. o( 5,



Lyden van Jezus Christus. 345
God gezégend in der Eeuwigheid. Deezen noemt Pilatus Hem een Menfch. Immers, Hy was een Zoon des Menfchen , (0) in de volheid des Tyds gebooren uit eene Vrouwe, en dus wordt Hy met recht een Menfch genaamt. Daar dan Pilatus en iedereen Hem voor een Menfch kende, hebben dejooden, daarentegen, onmenfchelyk tegen deezen Menfch gewoed, als ware Hy, gelyk David van Hem zegt: fb) Een IVorin en geen Menfch. Daarom zeidde pilatus hier : Ziet den Menfch ! Even als of hy zeidde: ö Jooden! Hy, dien gy hier ziet, is een Menfch, een redelyk Schepfel, dierbaarer dan een onredelyk Dier .welkers (c)Ziel Hechts in bet Bloed is. Zyn Bloed teftorten, heeft meer in, dan het Bloed van Beesren te vergieten , met welke men echter , als zy ter Slagtinge geleid worden, medelyden heeft. Denkt dan , dat Hy een Menfch van gelyke Natuure en beweeginge is, als gy. Hebt dan eenig mededoogen met Hem : ziet hoe Hy iiddert en beeft; hoe Hy krimpt van Koudeen Py. ne;-hoe Hy zwemt in Zyn eigen Zweec en Bloed. Wat wilt gy meerder van deezen üngelukkigen hebben? is 'het uit boosheid, dat gy zo wreed tegen Hem woedt ? befchouwt Hem in zyne ellendige Gedaante : is 't uit Vreeze'? ziet hoe verachtelyk Hy hier ten toon ftaat. Stemt dan toe, dat ik deezen onnozelen Menfch los-laate. .
Onze Heiland was, uit drieérleie opzichten, een Menfch by uitneemer.dheid. Eerftelyk, gelyk de eerlte Adam de Stam en üirfpronk is van alle natuurlyke Menfchen, door wiens (d) Misdaad alle Men]chen vervallen zyn ter Verdoemenisfe, alzo is deeze Menfch, onze Heiland Jezus, de tweeden
en
(a) Gal. 4. 4. (b) Pl'al. 21. 7-
(ei Leviï. 17. 11. Rom. 5. 18,
' y 5



346 Zeventigste Meditatie op het
en (a) laatfte Adam, het Hoofd en de Stam van alle Kin doren Gods, door wiens rechtvaardigheid', alle Menfchen gerecbtvaardigt worden ten Léven. Ten tweeden , heeft deezen lVIenfch, Jezus, deel gehad in alle Staaten der Menfchen. Van den Staat der Oprechtigheid, waarin den Menfch gefchapen was, heeft hy de Onnozelheid gehad. Van den Staat der gevallene Natuure, heeft Hy de Ellenden en Krankheden gehad. Immers, Hy is, gelyk Paulus zegt, (b) in alles beproefd, gelyk wy; doch, zonder Zonde. Van den Staat der Genade heeft Hy ook zyn deel gehad, en meerder gehad, dan ooit Adam in de eerfte Scheppinge: Immers, Hy was (c) vol Genade en Waarheid, en van Zyne volheid hebben wy-allen ontvangen Genade voor Genade. Van den Staat der Heerlykheid heeft Hy mede zyn deel gehad; want, (tl) Petrus, Joannes en Jacobus, hebben Zyne Heerlykheid gezien. Ten derde is deeze Menfch , Jezus , ook waarachtig God en Menfch te-zaamen in éénen Perzoon: des Paulus zegt : (e) God beeft zieh veropenbaard in het Vleefch. Met recht dan wordt Hy by uitneemendheid een Menfch genaamt.
Hetgëene Pilatus den Jooden zeidde: Ziet den Menfch'. roept Gods Geest ons nog dagelyks toe. Min vindt Menfchen die de geheele Waereld doorreizen , om Zeldzaamheden te befchouwen: hier is 't, waar de Nieuwsgierigheid alle Wonderen aanfehouwen kan. Laat het wonderlyk Africa, het verre - gelegen Indië, het Wonderlykfte voortbrengen dat 'er zyn kan, zulks kan echter niet ophaalen by deezen Menfch Jezus; want, in Hem zyn de wonderlykfte Dingen te zien, die ergens te vinden
00 i. Kor. 15. 45. (Ji) Heb. 4. 15.
CO Joan. k 14. 16. (d) Luk. o. 32. (ej 1. Tim. 3. 16.



Lyden van j ^zus-Christus. 347
den zyn; ja, hetgeene (V) nooit Oog heeft gezien, noch Oor geboord, noch ooit in s Menfchen Harte is gedaald, beeft God geopenbaard in onzen Heere Jezus-Christus. Niet ten onrechte heeft dan de Propheet Hem, by uimeemcndheid, den Naam van (bj de IVonderlyke gegeeven. Immers , welkeene wondeilyke goedheid Gods is het met, dat Ily, die niets behoefde, de Waereld, (c) Hemel en Aarde, en air wat 'er in begreepen is, met bet Menfchelyke Geflachte, van niets gefchapen beeft. Maar, een veel grooter bewys van Gods goedheid en Genade is 'er in deezen Menfch te aanfehouwen. Deezen Menfch heeft de Godlyke Almagt, Wysheid en Voorzienigheid, tot een Schouw-Spel willen ftellen ; hetgeene ons de Wonderbaare behoudinge , en verlosfinge van het Menfchüyk Geflachte verwonen moest.
Ziet hier de uitwerkinge van dit Schouw -bpei. De Zonde van Adam, had alle zyne Naakoomehngen ziek en krank gemaakt. De Wonden van deezen Menfch. den tweeden Adam, herltelt alle de ziekelyke Ledemaaten , door (d) den DrtnkBeker, dien zyn Vader Hem te drinken gegeeven heeft. Wy waren de Zieken , en Hy de bittere Medicynen voor ons. Zyne Aderen worden geöpent en wy worden verligt. Zyn Zweet wierd gelyk druppelen Bloeds: (j) Hy is geftorven , en wy krygen het Léven. Wy waren hovaardig , en Hy» (ƒ') die in de gedaante Gods was, heeft Zichzelven vernederd. ^Wy waren gulzig geweest en hadden in Overdaad geleefd, en Hy lydt honger, dorst en gebrek , en wordt met Galle gelaaft. De Maat, die wy gemeeten hadden, wierd Hem
toeCO .. Kor. 2. 9. O) & 9- 6. (O 2. Mach 7.



348 Zeventigste Meditatie op het
toe-gemeeten; des Hy,door den Mond van David, reeds uitgeroepen had : (a) Hetgeene ik niet geroofd had, moest ik betaalen. Hierom moogen wy wel, met den zelfden David, in eene andere gelegenheid, uitroepen : (h) Ik ben 't die gezondigd heb, ik ben V die Onrecht gepleegd hebfrawx, wat heeft dit onnozel Lam-Gods gedaan?
Koomt dan hier, Geloovigen! Ziet den Menfch! Hem, die hier ftaat, om (c) door Hem-zehen alles te verzoenen, hebbende bevrèdigd door het Bloed zyns Kruis fes, zo hetgeene op d'Aar de, als betgeene in de Hemelen is. Ziet den Menfch! die, door eene vindinge zyner Liefde. Gods wreekende Gerechtigheid voldoet. Ziet hier den Menfch ! die, om ons van den Eeuwigen Dood te verlosfen, zo-veele Dooden uitftaat als Hy Wonden heeft. Ziet den Menfch! die, om de geflootene Deuren des Hemels voor ons te openen, zich uit Liefde (i) een Li«chaam heeft toebereid, om zich voor alle Straffen der Aarde bloot-te-ftellen. Ziet den Menfch! die zich aan zodanige Droefheid overgeeft, als 'erin eenen Menfch kan vallen, om ons (e) door zyn Aanfcbyn met Blydfchap te vervullen. 'Ziet den Menfch! die alle Smerten lydt , waar-mede wy Zondaars getroffen konden worden, om ons, die in zuchten (ƒ') met Traanen zaaijen, metFreugde en Gejuich te doen maaijen.
De Propheet Zacharias voorzeidde van Zoróbabèl, dat hy (g) den Hoofd-Steen zoude voor tbr enge:? i onder toeroepinge: Genade, Genade zy Denzelven. Ziet hier dan den Menfch! die, nadat Hy s'Vaders Gerechtigheid heeft voldaan , zonder op.
hou-
O) Pfal. 68. 5. (i) 2. Reg. 24. 17. rV) Kol. 1. 20.
(V) Heb. 10. 5. {e) Pfal. iS. ro. (/) I25. 5,
Oj) Zach. 4. 7. Hebreeuwfche Text.



Lyden van Jezus-Christus. 349
houden voor ons om Barmhartigheid en Genade fmeekt, met zo-veele Stemmen, als Hy Wonden in zyn Lichaam draagt; want, wy zyn gekoomen (a) tot Jezus den Middelaar van het Nieuwe Testament, en tot het bcfprengend Bloed, hetwelk béter [preekt, dan dat van Abel, hetwelk om Wraake riep. Ziet den Menfch l die dit - alles geleeden heeft, om ons een Voorbeeld ter naavolginge te geeven; want, daartoe, zegt Petrus, (b) zyt gy geroepen , dewyl Christus voor ons geleeden heeft, U een Vóór beeld naalaatende, opdat gy Zyne Voetflappen zoud volgen.
Indien dan de Menfchen U , om Christus wille , Smaad aandoen , vervolgen en met allerlei Hoon bejégenen , weet, dat («•) Hy de Zyne Je-vóéren gefcbikt heeft, om gelykvormig te worden aan het Beeld zytts Zoons. AU' wie dan eene Kroon van Glorie wil draagen, draage eerst eene Kroon van Doornen. Die met Christus wil heerfchen, hebbe eerst een' Riet-Staf van Ellenden in de Hand. Die met de Kleederen des Heils wil bekleed worden, draage eerst met Hem den Purperen Mantel. Die met Hem (d) drinken wil uit den Vloed der Wellusten, moet (O Wyn van groote Smerten drinken : deeze moet eenmaal, in Leeven of Sterven, den Kelk, met Galle en Edik gemengd, fmaaken.
Men zie dan in alle zynen Handel en Wandel, in alle zyne Ontmoetingen , in alle zyn Lyden , op Jezus, 't Ware immers een lafhartig werk, dat middel te ontviugten hetwelk de Zaligmaaker gebruikte, om in Zyne Heerlykheid in-te gaan. (ƒ ) Zo iemand naa Hem wil hoornen , die verlochene Zich-zelven, en neeme zyn Kruis op, en volge Hem.
Dit-
00 Heb. 11. 24. O) ij Pet. 2. 21. 00 Rom. 8. 29. 00 l>fal- 35- 9- W — 59» 5. Ui iVJst' l6" 24«



350 Zeventigste Meditatie op het
Dit-alles moet vnn ons niet gevreesd worden, indien wy hiernaa met Hem m Heerlykheid willen opgenomen worden. Vreest dan voor geene Schande of Onëere: 't is béter met Christus voor Pilatus gelasterd te worden, dan met de Overpriefters ;e juichen: op deeze pasten de woorden van den Heiland : (a) Wiel U, die nu Licht; want, gy zult treuren en weenen. Denkt niet , dat onze ikxrlykheid door Lyden gekrenkt wordt: de Glans van de Deugd wordt door geen Lastering bezoedelt. Integendeel, gelyk de Sterren het allerhelderst in Duistemisfe fchynen, zo blinken de Christenen ook hetalleimeest in een'Nacht van Tegenfpoeden.En, al is V, gelyk de Apostel Peirus zegt, (b) dat gy nu voor een weinig 1'yds moet bedroefd zyn, door meenigerleië beproevingen, die Tyd Hielt i'chielyk en vlug voorby. Dan zal de beloften van den Heiland in U vervuld worden : (6-) Uwe Droefheid zal in Blydfchap veranderd worden. Dan zult gy dien Menfch, dien Pilatus denjooden vóórltèlde, en dien wy heden , door het Geloof aanfehouwen, eenmaale in ons Vleefch, als God zien. Onze Oogen zullen Hem aanfehouwen , niet met Doornen , maar met Glans gekroond; niet met een' brouzen' RiecStaf, maar met een' Scepter van Magt , om de Zynen te befchermen, en Pilatus, de Jooden, en zyne overige Vyanden, te (d) beheerfchen met eene f Zenen Roede, en dezelven, gelyk een Aarde Fat, te verbryzeten } niet in een bloedig Purper Kleed; maar bekleed met de Opperde Majefteit, omcingeld van juichende Engelen, die, volgens het gezicht van ÏTaïas, malkanderen toeriepen en zeidden: (e) Heilig, Heilig, Heilig is de Heere, de God der
Heir-
(d) Lui?. 6. 25. (£) 1. Pet. r. 6. (c) Jom. 16. 20. OÓ Piat. 2. 9. (e) IfaV. 6. 3.



Lyden van Jezus-Christus, 351
Heirfchaaren: geheel het Aardryk is vol van Zyne Heerlykheid. Amen.
GEBED.
Allergefmaadfte Jezus! Zoone des Menfchen!'Hoe verbyfteren onze Oogen, daar wy U in doezen gefmaaden coeftand moeten aanfehouwen ! -iVoemt Gy U- zei ven de Zoone des Menfchen, thans kan ons Oog niets van deeze Waarheid in U ontdekken. Neen. Gy zyt geen Zoon des Menfchen ; maar veeleer een Wormi der Aarde. Ach! Wie yst niet, om op het geroep van Pilatus: Ziet den MenfcbX U te aanfehouwen. , Gy, wien de Heerlykheid, en de Heerfchappyë in alle Eeuwigheid toebehoort; Gy torfcht eene Üoorne-Kroone op Uw doorboord en bloedend Hoofd ! Gy, die het ongenaakbaar Licht bewoont, en met het Licht, als met een Kleed, omhangen zyt, wordt hier, op Uw afgebeuld Lichaam , met een' Purperen Mantel omhangen, om ons met den Mantel der Rechtvaardigheid, eri de Kleederen der Zaligheid te bekleeden. Gy , die het gantfeh Heel - AH' aan Uwen Scepter onderiverpt, Gy praalt hier met een' dorren Riet- Staf, in Uwe bezwykende Hand, om ons aan de Magc en hec geweld onzer onderiürdfcbe Vyanden te ontweldigen ! Gefmaadde , befpottè Jezus ! ach ! laat Uwe Stem, maar niet die van Prlatus, tot ons uitroepen : Ziet den Menfch ! ,Open, alvoorens onze Oogen door het Licht ,Uwer Genade ; opdat wy in U , ö Eeuwige Metffchen-Vriend! de woorden van Piiatus: Ziet den Menfch , rypelvk mugen bevroeden. Ja , befpotte Jezus"! wy belyden het. Pilatus heeft U niet mishandeld. Wy hebben U in dit befpotteiyk Gewaad uitgedoscht. Omdat wy wilden heerfchen, wilde Gy om ons een befpouelyke
Ko-



352 Zeventigs. Med. op het Lyd. van Jez.Christ.
Koning worden. Ach ! geef dan door Uwe Genade, dat wy veeleer met droefheid en fchaamte op ons, dan op U zien. Roep Gy, onöphoudilyk tot onze verfteende Harten: Ziet den Menfch ! Dan zal de U aangedaane Spotterny, onze Heerfchzucht en Hoogmoed dempen. Roep rot onze Harten : Ziet den Menfch ! Uan zullen wy onze Nietigheid erkennen. Laat die Stem onze Zielen doordringen. Dan zullen wy, eindelyk, U als onzen Moedigen Bruidegom befchouwende , voor U ook Goed en Bloed verzoaken, U in onze bittcrfte Rampen omhelzen, U zo-lantt naarvolgen , totdat Gy ons, in U, het Gezicht Uwer Glorie , Magt , en HeeEi fchappyë, voor Eeuwig, tooien zult. Anun.