Boekbinderij Drukkerij
RUSTENBURG Tel.72 17 78 Amsterdam
01 2128 5837 UB AMSTERDAM



IETS
over de
CONSTITUTIE
en ii e t
BESTUUR
van den
B A N N E
en
AMBACHTS-HEERL YKHEID
WESTZA ANEN,
Vóór de Omwending in den Jaare 1795.
door
SIMON JONGE WA ARD, Junior
Te w e st 2 a a By w. brui n. mdcc-xcvi.
Eat. Lib. a9. a.-



Geene ExempJaaren worden voor echt erkend , dan die door den Burger W. Bruin getekend zyn.
7$ cfta>7U'lfo,
DRUKFEILEN.
Eladz. i Reg. i. Wetszaanen, ]ees Westzaanen. — ,4„ H; .Kerefolurie , — Re'folutie.,
—.—> 0 <» jp, ei-i-ft 'na,n'3Tneir/?.—oFbi'-juurt* /'iade.
De overige ingefloopene Drukfeilen, gelieve de Leezers guuftig te verfchoonen,' <^ii^Ck Acfznae-.
Tan. i-4üS25t, 6j<-9<*< '



VOORBERICHT*
AAN DE BURGERS IN DEN BANNE
WESTZAANEN.
Waarde Medeburgers.'
ï-^ie, onder Ulieden, weet, dat ik, federt maften by,na achttienjaarigen Ouderdom, (wanneer ik de Latynfche Schooien vaarwel gezegd hebiende, en ter Academie gepromoveerd zynde, door het befluit, by mynen waardigen Vader, op follicitatie van de toen fungeerende R egenten deezer Banne, genomen, van m\n gelievkoosd desfein om verder te jiudeeren, afzien, en, hoe zeer met tegenzin, en alleen uit kinderlyke gehoorzaamheid, in plaats vnn de Academie, het Secretarieel en Notarieel Comptoir van mynen gedachten Vader, frequent eeren moest,) niet alleen tot het waarnemen van des Bans zaaken ben opgeleid, en daarin, zo door de permis fie, van alle vergaderingen, den Banne en fVeezkamer betrejfende, ter adfiflentie der Secretaris fen, te mogen bywoonen, als door het vertrouwen , waar mede men my al ras verè'erdde, alle aanmoediging ondervondt; maar ook vervolgens, in alle Ministeriale Bedieningen, van trap tot trap ^ en dus, om my alzo eens uittedrukken, als Gezel i Meesterskneebt en Meester gefungeerd heb, zal hett te meer om dat ik , gelyk wel bekend is, geene bloote machine geweest ben, niet vreemd vcorkomens zo als ik vermoede, dat ik my in flaat bevinde, om iets over des Bans Conftitutie en Beftuur, so als die ,by myn tyd, beflond en plaats had,in't licht te kunnen brengen; dan mogelyk zich verwonderen „ * a dat



C )
dat dit nu gefchied, terwyl 'er tans etne gansch andere- Conflitutie en Beftuuring gevorderd worden.
Ten einde U, Medeburgers! hier in te gemoet te komen, en die verwondering te doen verwyderen , zal ik u openhartig mededeelen hoe ik daar toe gerefolveerd ben. By myne functiè'n van Secretaris en Schout, ondervond ik by aanhoudenheid: dat 'er onder de Leden van "t Befluur weinige waren , welke zich op de wezenlyke cognitie van het belang en den loop der zaaken, den Banne en Amhachtsheerlykheid concerneerende , toeleidden , en yeele zich met den Titul, en de yrolyke party, die'er foms mede gepaard ging, lieten vergenoegen , terwyl zy die de meeste kundigheid bezaten, dezelve „ om zich het meest te kunnen doen gelden , voor zich behielden, en dikwerv my, in het openhartighehandelen der zaaken, tegenhielden; 't welk my altoos tegen de borst was, als liever met veele kundigen willende te doen hebben, dan met de zulken, welken, op eenige weinige Leden en de Ministers vertrouwende, alles op dezelven lieten aankomen. Na dat ik eerst als Secretaris, en naderhand ook als Schout afgetreeden was, bevroedende, en vervolgens in de daad ook bemerkende, dat dit niet verbeterd was, nam ik, te meer, om dat alle Ministers van elders waren aangekomen , en men dus van dezelven , veelal aan andere praclyken gewoon, in allé gsvallen, de vertischt wordende cognitie en behandeling der veelvuldig voorkomende en onderfcheidene zaaken en belangens, zonder de noodige opening en handleiding, niet kon vorderen, voor, om dit werk te vervaardigen, en, onder den Titul van: Handboekje, zo voor de Regenten en derzelver Ministers , als voor de ingezetenen der Banne Westzaanen, uit tegeeven. Dit had ik in den Jaare 1703 grootendeels in gereedheid gebragt, 'twelk ik verzoek dat myne Leezers zich geduurig gelieven te herinneren), doch in den Jaare 17.^4 het te vo-l-
han-



C v )
"handig met de Notariëlepractyk hebbende, deed ik 'er niets aan; en, met de omwending, in het laatst gepas/eerde Jaar, wierp ik het, uit bezef dat het als mostaard na den maaltyd zoude be/chouwd worden, geheel achter de bank. Dan naderhand, niet alleen ziende: dat 'er veele Burgers in des Bans Leftuur gefield wier den, welke , hoe Braav ! geheel en al van den toedragt en 't beloop der zaaken onkundig waren, maar ook door eenige Leden uit Hun, welke dit openhartig "erkenden , en van myn voorig desfein geïnformeerd waren , aangefpoord wordende, vondt ik my opgewekt, om het verhaten werk weder op te vatten, verder te yoltooij'en, en, onder den Titul zo als het nu verfchynt, in druk uit te geeven; ten einde daar door, aan die er gebruik van gelieven te maaken, eenige elucidatie yan het gefuhfifleerd hebbend Bejluur in deezen Banne en Ambachtsheerlyheid, 'en de gronden, op welke het zelve rustte, ter behouding van het goede, en verbetering van het verkeerde, "t welk plaats mogt hebben, te fuppediteeren.
Zie daar, Medeburgers! de oirfprong. en te gelyk het oogmerk, van dit IVerk. Dat het in 't laatst gepasfeerde Jaar, zo als myn oogmerk was, niet reeds verfcheenen is, is door onderfcheidene beletzelen vtroirzaakt. Of hetzelve aan het doeleinde ' zal beantwoorden, zal de tyd heren. Buiten twyfel zal het, aan den een en ander, meer of min, en aan fommigenin 't geheel met, behaagen , zo als veelal plaats heeft. ^Trouwens 'z is onmogelyk 't alleman van pas te maaken; en daar naar te trachten is ydelheid en kwelling des geestes. Hier over behoevt ook een Schryver, die een zuiver doelwit-heeft, én voor zyn zaak durvt uittekonicn, zich niet te bekommeren. Altans ik voor my zelve1-, aan het oude, laudatur ab bis, culpatur^ ab illis, gewoon gewerden , fioor my daar aan niet, als beter, * 2 dan



( vi •)
dan iemand anders, van myne welmecnende bedoeling bewust.
Hier mede zoude ik dit Bericht kunnen befluiten , dan ik kun niet nalaaten eenige vermoedelyke remarques en confuleratiën, by voorraad, te rescontreeren en te folveeren
Er is geen twyfel, of die Heethoofdigen, zogenaamde Voorflanders van Vryheid, Gelykheid en Broederfchap, welke, zonder eenige kennis van des Bans Conflitutie,en Befluur, zo als die vóór de omwending beftonden , te hebben, al wat daar toebehoort, geheel en al verwerpen, en alles op eencn nieuwen leest, dien zy niet weeten te maaken, willen fchoenen, zullen, zo dra zy den Titul zien, niet alleen zeggen: 't is oud, 't deugd niet; maar ook geenzins het zelve de Leezing, veel min de Overweeging, waardig keuren. Dan de zulken, die doorgaans veel gefihreeuw maaken, en weinig wezenlyks uitvoeren, of, zo als men zegt, V verken haastig de keel affleeken, en het dan, zonder 'er verder naar om te zien, laaien liggen, of, niettegenfiaande zy hunne eigene zaaken , of die van anderen aan hun zyn toevertrouwd, niet, naar behoor en , weeten te adminiftreeren, of van het hun toevertrouwde zelvs geene verantwoording doen, echter tans, zonder de zaaken te penetreeren, veel min den grond daar van natefpooren, en op de gevolgen te letten, alles, naar hunne verwarde denkwyzen, willen hebben ingericht, acht ik niet, tot dat zy bedaard, en tot beter gedachten gekomen zyn; maar • refereer my alleen aan, 't por deel van bezadigde en weldenkende Burgers, die, fchoon, hier en daar, met my niet kunnende, infiemmen, echter, na 't pondereeren der zaa- . ken, zo als ik my flatteer, zullen bebinden, dat hetzelve niet ten eenenmaale van nut ontbloot en doelmisfende is.
Eenige zullen mogslyk oordeelen: dat ik my ,
hier



( VII )
hier en daar, omtrent Perfoonen en zaaken, te fierk heb uitgelaaten. Dan Medeburgers l geloov vry 3 dat ik daartoe niet alleen reden gehad heb, en in ftaat ben het gezegde te kunnen bewyzen, maar dat ik, zo als veele, die eenige kennis der zaaken hebben, weeten , en, der waarheid willende hulde doen,kunnen getuigen, nog yeel meerder zoude kunnen te berde brengen. Dat ik gezegd, of liever gefchreeven heb, heb ik, zonder veinzen of draayen ,'t welk ik niet geleerd heb, veel min verftaa, en daarom ook zo fyn, als anderen , niet /pinnen kan, openhartig en naar waarheid gedaan, en noodig geoordeeld; zo om het verkeerde te doen kennen, als om die verkeerd gehandeld hebben, (wiernaamen ik, zo veel doenlyk, gemenageerd, en den fchoen, voor die hem paste, gelaaten heb,) ware het mogelyk, tot beter conduiies te brengen; altans hun aantetoonen: dat de zaaken , die bedektelyk gefcbiedden, dikwyls tegen alle vermoeden, en de fïerk/ie voorzorge, vry en onbewimpeld, zonder voor willekeurige perfecutiën bloot te flaan, in het openbaar ten toon gefpreid worden , zo als, God zy dank ! tans, daar de Vryheid, den Dwang verjaagd hebbende, den Zetel beklommen heeft , <kan en mag, ja veelal moet gefchiedden; zo dat men van geene fchuitpraatjes , of dergelyke prulfchriften, in welke men foms eene vreemde taal invlecht, om daar door, in dat vak , deszelvs capaciteit te toonen, doch niettemin te gelyk deszelvs herkomst verraad, behoevt gebruik te maaken.
Sommigen zullen mogelyk van gedachten zyn: dat ik, hier en daar, my zelve te veel in "t oog heb, en myne belangens te fterk heb willen doen gelden. Dan hier op kan ik, met alle vrymoedigheid en gerustheid, antwoorden : dat ik wel myn zaak, doch geenzins myn by zonder belang, dan voor zo verre my aller regtmaatigst competeerde, en dikwyls veel minder in acht genomen , ja menigmaal * 4 myn



C VIII )
tnyn particulier belang, aa71 -t gemeene we!zyn opgeofferd, en in myne bedieningen, het laat ft e de voorrang gegeeven heb; niet om daar door, gelyk ande-. ren, lovtwgingen, waar van ik, zo ah die my kennen, weeten, af keer ig ben, te verwerven, maar alleen, om, als een kweekeling van den Banne mynen pligt te betrachten en, als zodanig een, genoeglyk erkend ie worden; 't welk ook door de meeste kundigfte Leden der Regeering, met welke ik familiair heb omgegaan, gedaan, doch zo door eenige ambitie ufen, die gaarne met myne veer en wilden pronken , maar niet altoos daar toe occage hadden,en echter hef gezag aan zich wilden trekken, als ook door eene zo genaamde Vryheids- of 'liever e/genlov bazuiner, die, door allerleye intrigues, my het werk hot lan' ger hoe meeyelyker maakte, verdonkerd en tegen geflreevd wierdt. Dit, hoe langs hoe meer, veld winnende, deed my omwaar en: dat alle mynn affhovingen, zo by nacht als dag, om des Bans zaaken in goede ordre en befluur te houden, niet geconfedereerd, veel min in acht genomen wier den; endoor om ook refolveeren, om, ten einde het genoeglyke myns leevens, te meer daar myne Jaaren begonden te klimmen, en de boog lang genoeg had palgeftaan, daar door niet geheel en^il te verliezen , my, niettegenflaande ik daar door een goed gedeelte van myn inkomen en beftaan moest ontbeer-en,van myne verkregene Charges te ontdoen;zo als ik ook vantydtot tyd. gedaan heb, uit genomen van het Thefauriers-Ambt, dat ik alleen heb aangehouden , om daar door in flaat gefield te blyven van nog een oog in t zeil te houden, en voor de belangens van den Banne en Ambachtsheer lykheid^ zo verre mogelyk, te kunnen waakenyzo als ook iierative is te pas gekomen, en by de /lukken kan worden aangeweezen. Dan, niettegenflaande de fpreekende bewyzen hier van, heb ik echter van eenen Rekenmeester, fchoon reeds eenige Jaaren Lid der Regeering geweest xyndé, en' van het zelve de ondervinding gehad hebbende, doch nicuwlings in die Bcüiening aan-.-



C K )
gekomen, en mogelyk door een of ander daar toe aangefpoord', wanneer over dergelyke materie onderling geredeneerd wierd, in prcefentie van deszelvs Confrères, die dit met flilzwygen pasfeeren lieten, en van welken het ''er één zelvs byzonder fcheen te fmaaken, moeten hoo-en: dat Hy niet wist, hoe myne behartiging van 's Bans welzyn te moeten opneemen en befchouwen; — of Despotisch —. of Democratisch — of Lucratisch; en daarom gaarne zag: dat ik my daar aan geheel en al onttrok* en ook het Thcfauriers-Ambt, hoe eerder hoe liever, vaar en liet. Dit, zo als ieder terflond van zelve begrypt, grievde my ten fterkfien, als zulks niet verwacht, veelmin, naar myn oordeel, verdiend hebbende, en maakte myne drivtcn gaande; zo dat ik Hem te gemoet voerde, dat men my dan maar moest afzetten; doch waartoe ik Hem, met deszelvs aanhang, uitdaagde. Ik zoude dit in de asfche der vergetenheid begraven hebben, te meer daar deszelvs magt, hoe ingebeeld groot, niet toereikende was, oni deszelvs desjein te kunnen volvoeren. Dan, terwyl ik naderhand bemerkt heb: dat die Historie, by ah deren als 'er by tegenwoordig waren, en veel verder als te vermoeden was, verfpreidt, ja, by fommigen, als eene Heldendaad gecnnfidcreetd, en met gejuich ontvangen was geworden , kan ik my niet onthouden dit te vermelden, en, ter verdeediging van mynen goeden naam en zaak, dat gezegde kortelyk te rifuteer en. Wat dan het Desporike betreft; daar van ben ik altoos een groots vyand geweest, en ben het nog, niettegenflaande ik my, 'verfcheiden maaien, Ambtshalven, zodanig héb moeten vertoonen; terwyl, die my daartoe gelasten en aanfpoordden zich als Huichelaars gedroegen , of in den fchulp kroopen, en my in de pekel lieten zitten, of foms, met die party in de zaak waren, heulden. Wil men 't intusfchen Des* 5 ■ p-



C * )
potisch noemen, als men, wanneer het op de goede zaak aankomt, pal fiaat, en om geen eigenbelang, familie } of anderen, van wien men afhangt, of die men gaarne te vriend houden , of vleyen wil, gaat hopen! Ja, dan erken ik, heb ik zo lang (land gehouden als my eenigzins mogelyk was, terwyl niet dan overmagt my heeft doen wyken. Doch of dit een Despoot kenfchetst, laat ik zeer gaarne over, aan 't oordeel van myne onpartydigc en weldenkende Leezers. Wat het Democratif'clae aangaat; wil ik zeer gaarne erkennen: dat ik my altoos voor den Burger heb geïnteresfeerd, en geoordeeld dat dezelve zo bedekt en Despotisch, als veelal gefchiedde, niet moest geregeerd en belast, maar enbefchroomd alle behoorlyke ouvertures gegeevcn worden. Heb ik daar in misdaan, en was ik daar«m een Democraat? Immers, by weldenkende, zo ik vertrouw , niet; maar by myn Party al. Trouwens die was zelve een Despoot, en niettemin, als het in zyn kraam te pas kwam, een vleyer van 't gemeen ; dus in den yoljlrekjlen zin zelve die geen, welke Hy my wilde doen voorkomen. Dit zy omtrent die beide genoeg; maar, met betrekking tot het Lucratifche, heb ik meer te zeggen; alzo dit fchynt intefluiten: of ik te veel myn eigen belang, ten nadeelen van den Banne, had uitgeoejend. Zeker heb ik, zo als ik reeds gezegd heb, gevigileerd op 't gunt, zo wel my zelve, als den Banne en Ambachtsheerlykheid met alle regt, en dus niet onbchoorlyk toekwam; en dit zal, zo als ik my verzekerd houde, my ook niemand, die wel denkt, ten kwaaden duiden. Dan laat en myne
Partyen eens onderzoeken en nagaan: - • Wie
de IVeezkamer, ten natten der Weezen, op dien voet, zo als dezelve is ingericht, en in dit Werk befchreeven wordt, heeft helpen brengen, en daar
toe 't meefle werk gedaan ? Wie de inkom-
Jlen en verantwoordingen van Schout en Secretarisfin , welke by myn tyd tot fland gebragt zyn,
en



( XI )
en een importanter voordeel, dan voorheen , zo als de Lysten, daar van voor handen zynde, kunnen uitwyzen, buiten bezwaar van den Burger, hebben aangebragt, die richting en leiding gegeeven
faeft 2 Wie de onderfcheidene Qiwhieren der
Verponding over de Gebouwen in den ^anfchen Banne, met Gecommitteerde Raaden, in die mogelyke gelykheid, als d:e tans nog zyn, gebragt, en daar toe veel tryd en attentie, uit hoofde v n de veelvuldige abuizen, welke 'cr over en weder plaats
hadden, hefteed heeft? Wie 't Quohier der
Verponding over de Gebouwen, alsmede 't Maatboek der Landen onder Westta-n, in die orde en klaarheid gebragt heeft, in welke dezelve zich berinden , en zelvs 't laatfle nog onlangs geheel en al vernieuwd heeft, mtt zodanige inrichting, dat hetzelve van een langduurig gebruik kan zyn, als op den daar in befchreevenen voet te werk gegaan wordt? — Wie een Maatboek voor Westzaan am, alwaar men alleen op de Gaderboeken, die vooral niet te distinct waren, afging, en geen Maatboek of legger "ad > altans niet gebruikte . geheel en al, als ook 't Quohier der Verponding over de Gebouwen aldaar, in de zelvde ordrc als by my, geformeerd heeft, ow, door den Thefaurier aldaar, overgefchreeven en vervolgd te worden , zo als dezelve, fchoon niet ten vollen, gedaan heeft, en doet? _ Wie de restitutie bezorgd heeft van Gelden, die Hem, by obfervatie en nafpooring, voorkwa nen, door den Banne te veel betaald te zyn ? — Wie te weeg gebragt heeft; dat een Minister, deszelvs eigenbelang te flerk uitoefenende, daar in beteugeld wier d? — Wie, na een langwylig onderzoek], de finantiële Bans- en Ambachtsheerlykheidsberekeningen , zo ah die in dit Werk befchreeven worden, heeft te regt gebragt ? — Wie in deszelvs onderfcheidene Bedieningen, ten allen tyden als het op des Bans- en Ambachtsheerlyks belangens aankwam, heeft moeten pal flaan, en het meefte
werk



C )
werk doen ? — Wie de jaarlykfche Lysten der verboekingen , amoti'ên , nieuwgetimmerdens , en van alle verdere jaarlykfche te pas komende zaaken, de Thefaurie concerneerendt, als ook de berekeningen en yerdeelihgen der jaarlykfche extraor dinar is Verponding. of v.o/le en 2or/le Penning, opgemaakt heeft, en dit nog doet? — Wie heeft helpen zorgen en bewerken: dat, niettegenflaande de enorme kosten, zo aan den Hoogcn Zcedyk, door de hoogevloeden in den Jaare 1775 en 1773, en aan de Binnendykcn , door het hoog opmaalen van het Zaanwater veroorzaakt, als aan twee BuitenSluizen , en één Binnen Sluis befteed, en te zamen meer dan veertig-duizend Guldens bedraagtn hebben , fchoon kort op den anderen volgende, zonder V genot van eenige Jubfidie, de omjlagen over de
Landen nogtans niet verhoogd zyn geworden ?
Wie te weeg gebragt heeft: dat die Verhooging, vit hóófde van een extraordinaris om/lag van wegen het Hondsbosch, fchoon bereids gearrefleerd, geen voortgang gehad heeft, maar de Refolutie , daar toe genomen . ingetrokken .' althans buiten effeét gefel ei is? —~ Wie, nog kort geleden, aan Rekenmeefttrs den weg heeft aangeweezen, en een uitgewerkt Plan gefuppediteerd, om, op eene gemakkelyke en vaardige wyze, Geld te Negotiseren, waar toe zy geen kans zagen, doch hier door ras geholpen wier den ? ■ ■ Wie ? Dan dit zal
ik tans genoeg rekenen, en ''er alleen nog by voegen, waarop het toch moet nederkomen : Wat ik voor dat alles genootcn heb, of nog geniet ? By voorraad, Medeburgers! dury ik u zeggen, van geen duit. Dit heb ik nooit begeerd\ en beg'.er h:t ook nog niet. Ik heb, met dat-alles geerie an.'.ere \e'daelingg^had dan, bchalven daar door het voordeel vo r den Banne en Ambachtsheerlykhtiè in acht te heemen, van tyd t t tyd eene goede en klaaic order in 't beloop der zaaken, niet alleen tot riyn eigen gemak, maar ook 'jfifbr de Posta.teit,
wan-



wanneer men daaromtrent maar eenige attentie gebruikt, en niet te flof wordt* naar myn inzien eti obfervatiën , in praByk te brengen en te hoeden. Dit was, en is my, in die bedryven, belooning genoeg; en doet my zehs daarom, nog by aanhoudenheid', zaaken verrichten, welke tans dire&elyk van myn departement niet zyn, maar buiten welke tk my, met allt regt, zoude kunnen houden. Oordeel nu zelve, Medeburgers! of ik dit verdiend had, en als een verdachten Lucrator kan befchouwd en befchuldigd worden! Dan deeze en dergelyke bejegeningen zouden my bykans grootsch maaken , als daar door gelyk gefield wordende met waare 'Vaderlanders, die getrouw aan Eed en Pligt, zich onbaatzuchtig verdicnfielyk gemaakt hadden, en echter met verachting behandeld en beloond wierden. Intusfchen heeft myn openhartige Party, tot nog toe, zyn verlangen niet gezien; doch het kan Hem nic tot deszehi hut niet dienen, wylHy zelve, fchoon, luiten het gementioneerde, onder de kundig fie en arbeidzaamfte gerekend, nogtansgederangeerd is, en ondervindt , zo als te meermaalen gebeurd: dat, 't gunt men een ander tracht te berokkenen , onverlangd by zich zelve 't huis komt. Duidt het my niet ten kwaaden , maar ver fchoon dit detail, Medeburgers! Is een goede naam, volgens het zeggen van een der wystcn onder de menfehen, beter als goede oly, dan is men ook verpligt die te handhaven; en , fchoon men zyn eigen daaden ten dien einde moetende vermelden, ligt geoordeeld wordt zich zelve daar door te willen pryzen, \an echter een welmeenend ongeveinst hart niet altyd den Hoon opkroppen, maar verëischt niet zelden , tot zelvbehoudt, eene genoegzaame ontlasting; temeer, ah het Temperament 'daar heenen leidt en geene andere gefchiktheid heeft; V welk ik vertrouw dat, ter defenfit hier van . genoeg gezegd zal zyn.
Mogelyk zyn 'er, die, dit letzende, bj zich zelve zu lenvraagen : Hebt gy in uwe Ambtsbedieningen
gee-



( XIV )
geene misfeagen en gebreken gehad? O ja, Mede burgers! meer dan te veel en my liev was; dan die zyn de mensche d eigen, en, hoe zeer men dezelve tracht te vermyden, blyvenze ons onaffchydelyk by, Myne yver en drivt hebben my dikwerv te verre vervoerd. Verwacht echter niet, dat ik die donkere zyde verder zal vertoonen, de erkentenis daar van zal, zo als ik vertrouw, genoegzaam zyn; te meer daar dezelve met geen opzet, maar by toeval plaats gehad, en tot geen wezentlyk nadeel van het doel myncr lunBièni'twelzynvan den Banne,verjlrekt, veel min daar in het overwigt gehad heiben; ja! zeer apparent veel minder zouden zyn geweest, indien men my ,in veele zaaken , ten besten ondernomen, uit byzondere en verkeerde oogmerken, niet gedwarsboomd, maar de behulpzaame hand geboden had. Niettemin wil ik dit voor geenen dekmantel geconfedereerd hebben.
Anderen zullen mogelyk niet kunnen bevroeden, wat my gemoveerd heeft om zo veele Ambten te begeer en ., en my daar door een overmaat van werk np den hals te haaien. Niets anders, Medeburgers! dan, deels de lust om arbeidzaam en nuttig te zyn , en deels, zo wel om uwe, als myne belangens, óp eene gemakkelyke en vaardige wyze, in acht te neemen en uit te voeren. Terwyl ik Schout, Secretaris en Notaris te gelyk was, werkte ik onderfcheidene zaaken, gelyktydig af, en bevryde u van de moeite en den last van anders drie, of ten minJlen twee Perfoonen daar toe te moeten emploiëeren. Behalven dit was,myn Plan, om myne beide Zoonen, met goedvinden van Regenten in den tyd, in myne fun&iën te doen fuccedeeren; dus had ik door het amplc&eeren van die Ambten, de beste gelegenheid, om hun daar in op te leiden, en ten dienften yan den Ban-e bekwaam te maaken, fchoon dit door den dood van den Jongfeen, en door de retraite van den Oudjlen, als liever een vrye Koopman, dan eene officiële jlaav wilfende zyn, niet bereikt is. Niet -
te-



C xv )
tegenfiaande zodanig Plan, als te familieachtig, hy veelen afgekeurd wordt, weet ik echter, als de voorwerpen daar toe gefchikt en geneigd zyn, geen beter , om nuttige en hekwaame Ministers te maaken; wyl men aan niemand, dan die, als 't waare, ons eigendom zyn, en voor wier befiaan men tracht te zorgen, gereeder en openhartiger inflructie in alles zal geeven; behalven dat het altyd geyaarlyk is, vreemde en van buiten inkomende Perfoonen, die altans de plaatfelyke kunde ?iiet, veel min foms de hoogitnoodigfte trouw en eerlykheid, bezitten, tot Ministers aan te neemen, zo als ons de ondervinding geleerd heeft.
Mogelyk is 'er iemand, die zich verwondert: dat alle die funcliën door één Perfoon, die daar te boven nog andere Bedieningen en Affaires had, naar behooren hebben kunnen worden waargenomen. Dit, Medeburgers! heeft dikwyls my zelve zeer verwonderd, en verwondert my nog, wanneer ik 't werk, van tyd tot tyd, door my ondernomen en uitgevoerd, zelvs maar met een vlugtig oog nagaa. 't ls echter gefchied, en niemand, noch der Regenten, noch der Ingezetenen, heeft immer eenige wettige reden gehad om deswegens over my te klaagen ; zo als , na myn tyd, te veel heeft plaats gehad. Dan ik zal u dit ophelderen. By ieder post, welke ik aanvaarde , maakte ik, zo ras mogelyk, een ordre en leiding der zaaken, daar toe betrekkelyk; deeze hield ik conftantelyk in 't oog, en hier by vondt ik my zoo wél, dat ik daar door in fiaat geraakte, om, niet alleen alles gereedelyk en geleidelyk, ten fpoedigflen mogelyk, af te werken, maar ook van alles, wat onder myne adminiflratie was, zo niet op 't moment, altans binnen weinig oogenblikken, vslleedige opening te kunnen geeven. i Door dien weg kan men meer afdoen als men zou vermoeden , zo als my de ondervinding geleerd heeft. Doch dit is 'p niet al, waar door ik, (God zy 'er alleen de eere voor!) in 't waarntemen van myne veelvuldige af.
fau



( xvi )
foires "cflaard ben. Ik heb niet alleen den les {au den Joodfchen Wegeer Salomon, te vinden in zyn Boek. genaamd de Prediker Cap. 9 M. 1°, maar ook die van den Christen Apostel Jacobus, nzynen Zendbriev, Cap. 1 vs. 5,™ cichtgenoL» e« cfeo *tf wrte, fcf bidden gepaard; in 'volle overreeding, dat niets zonder * g™ftf medewerking van den Opperbefluurer van t Heelal kan gedyen. Hierby heb ik my zo mtneemend wel bevonden: dat ik my geene aangenaamer en genoeghker Honden myns leevens kan herinneren , dan wanner ik, by zonder in het midden van den overlast der by'Jondoorkomelyke bezigheden dit betrachtend , de bevestiging van des Apostels toezegJnTmgt ontbaren; Schoon hier mede die geelet welke alles aan hun eigen vermogen enwys%ïd toekennen , den draak zullen Jleeken, [chroom ik Vet dit in 't openbaar te erkennen en mynen Alver moeiden Weldoener deswegens hulde te doen; fd 'eZ myne Leezers ten ferieuften aantefpooJren om des genoemden Apostels Les » acht te Zemen , en aan de toezegging, daar by gedaan,
nkHkrbfzddïk het tans laaien, en geduldig afJhten wat cenfuur dit werk ^f'^ndltZ degens bejegenen zal; doch mets, dan dat met Jen edZn naam des Schryvers getekend u.zaltk beaZoorden; maar, buiten dat, alles alspa.quilleTZ Nachtuilen herkomfiig aanmerken en on-
beantwoord laaten. *n„j,r„r en be-
Voords Medeburgers l leez, P0fereerJ"J" Proev dit Werk - behoudt het goede - n vaar %nder een wys Beftuur, befiendig wel! welk laatfte
Jp hartgrondige wensch is van
de tiartgronu^ Medeburger,
Westzaan 5 May. <*«„£>r Ao..Chr. 1796. S.JowcEWAAW),jE»«wr.
— M. 64.
— Bat.Lib. s~ g_



( XVH )
REGISTER
DER
HOOFDSTUKKEN.
Van den Banne en Ambachtsheerlykheid. Bladz. i;
, 't onderhoorig Distrift. .
. de Jursdictte. . . . a4>
— Regeering, . . 1
den Schout. > . . 1 4°«
■ de Schepenen. . « • ■ 49;
■ — Vroedfchappen. ' • . 1
— Rekenmeefter. . . 1 63.
. — Secretarisfen. . • ■ 65.
——- —. Thefauriers. ,i . . 1 8o-
Weezkamer. . . -. 13^
den Bode. . . . 149»
. . de Banding. . . . —— i5+-
Ponding. . . ♦ —— J'5.8-
den Yk. • . . " l63-
— de Dyken. . . . 165=
—. Sluizen. . . . 197.
. Poldermeefters. . . . 203.
Notarisfen. . . . 210.
—■ Makelaars. . . . 225.
■ — Traanroeyers. . . — 236.
. diverfe Ambten. . . 237.
. de Veeren. . • . — 238a
Visfcheryen. . . . 3410
. — Zwaanery. . . . 244.
• '4 Exne. . . . 245.
de Rantcoenen. . . . 248.
»- Verleijen. . . • 264.1
— Veilingen. . . » . *—1 268.






VAN DEN
BANNE
E N
AMBACHTSHEERLYKHEID.
JLVe BANNE WETSZAANEN heeft haaren oirfprong, buiten alle tegenfpraak, uit het Dorp, van ouds genaamd Westzaanden, naderhand Westzaan aan den Regel, en tans Westzaan, 't welk federt veele Eeuwen is bekend geweest, Trafriken gehad en Negotie gedreeven heeft, zo dat, al bereids in den Jaare 1276, door Graav Floris aan dé Ingezetenen den vrydom der Tollen van alle haare goederen en Koopmanfchappen, werwaarts zy die ook zouden mogen vervoeren, is vergund,en waar in zy, benevens andere Dorpen, door Hertog Albrecht van Beieren, in den Jaare 1393, tegen de Stad Dordrecht, welke het Stapelregt van hun wilde vorderen, zyn gemaintineerd, en verklaard, ten eeuwigen dagen vry en kwyt te wezen van de voorfchreeven Stapelinge, en van alle ongeldens, hoedanig die ook genaamd zouden mogen worden ; met by voeging: dat zy overal in den Lande van Holland en Zeeland &c , te water en te land, zouden mogen vaaren en keeren metderzelver Schepen en Goederen, zonder eenige Tollen of ongeldens te betaalen, ten eeuwigen dagen; 't welk men nader betoogd kan vinden in die overheerlyke enallezins leezenswaardige De ::uc~tie, te vinden in 'tPri* vilegieboek van IVestzaanen en Krommenie, pag, 225 &c. Seqq. Dit Privilegie, heeft niet weinig A toe-



( * )
toegebragt dac het Dorp Westzaanden meer en meer begon te floreeren, en byzonder aan de Zaan, als tot de toeneemende Negotie, en 't aanleggen van Fabrieken enTrafrieken, best gelegen, zeer fterk is uitgebreid, door verfcheiden Gehuchten, welke naderhand aanzienlyke Dorpen geworden, en derzelver moeder boven 't hoofd gewasfen zyn; zo dat raen van deezen Banne met alle regt heeft mogen zeggen,en,siet tegenftaande het algemecne verval 'c welk tans ook daar ingevoeld wordt, nog kan zeg een • dat dezelve, door eenen uitgebreiden handel, veelvuldige en onderfcheidene Fabriken en Trafrieken, in de contributiën tot 'sLands foutiën, veele ftern in ftaat hebbende Steden furpasfeert.
Tans beftaat dezelve in de Dorpen — Westzaan, waar onder Westknollendam, voor zo verre 'c zelve in deezen Banne ligt, begreepen is - Westzaandam — Koog — Zaandyk — en Wormerveer. Deezen rang vindt men in meest alle des Bans papleren, waarom dezelve ook hier gevolgd wordt.
Van ouds heeft deezen Banne, als een Ambachtsheet lykheid, behoord aan de Graaven. en. is dienvolgens, byden affland van Philips den II, Koning vtmSparigien en laatfte Graaf van Hol/and, als eene Graavlykhcids Domein, gekomen aan de Ed. Gr. Moe Heeren Staatenvan Hollanden Westvriesland, én gebragt onder de fadminiftratie van de Kamer van Rekeningen der Domeinen van wel gemelde Staaten.
Wanneer deeze, in den Jaare l7i\, in overweeging geromen, en vervolgens gereiolveerd hadden, om eenige Her rlykheden, onder de admimnratie van de voorn. Kamer van Rekeningen der Domeinen behoorende, te verkoopen; zo is ook deeze Ambachtsheerlykheid daar onder begreepen geworden.
Hier tegen is door Regenten deezer Banne,benevens de Regenten der Banne Krommenie, welke m het zelvde lot deelden, en dezelvdePrivilegiën gemeen hadden , by Request, en daar by gevoegde Memo-



C 3 )
riën, derzelver bezwaar aan hun Ed. Gr Mog. vertoond, en gererronftreerd: dat derzelverHeerly' heden, volgens Privil-gie, by Hertog Philips, Graav van Holland, in dato 12 Maart 1455, aan del 'gezetenen der beide Bannen verleend, niet mogten worden overgegeeven, verkocht, verzet, of vervreemd, in 't geheel, noch ten deelen, in leen of eigen, maar ten eeuwigen dagen, by den Graave, zyne Nakomelingen , en van hunnentwegen, zouden worden geregeerd en berecht; en dienvolgens verzocht, om, by dat Privilegie, te mogen werden gemaimineerd.
Dit had wel eenigeopfchortingveroorzaakt,doch het gewenschte fucces niet te weeg gebragt, alzo Hun Ed. Gr. Mog. gerefolveerd blyvende om zich ook van deeze Ambachtsbeerlykheid te ontdoen,niet alleen,by refolutievan den 17 Maart des Jaars 1728, onder anderen , bepaalden: Dat met de Regenten der Dorpen en Plaatfen, welke fustineerden dat Hun * Ed. Gr. Mog. niet zouden bevoegd zyn dezelve te alieneeren, zoude worden gefproken over de fommen, welke zy zouden genegen zyn te geeven, by wege van voor- of uit koop, om te acquireeren de Ambachtsheerlykheid met de gevolgen van dien, maar ook, in gevolgen van die refolutie,den 25 December daar aan volgende, de Regenten , zo van Westzaan als van de andere Dorpen, ieder afzonderlyk, hebben aangefchreeven, om over dien Koop, mee derzelver Gedeputeerdens te handelen.
Dan de Regenten van Westzaan, ofte wel van Westzaan aan den Regel, aan d'e:ne,en de Regenren van Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, ofwel anders genaamd, de Regenten van den Lagendyk, aan de andere zyde, zich met e'kander daar omtrent niet kunnende vetftaan, en doorheevige verfchillen Over 'c aandeel in de Regeering, 't welk de Regemen van Westzaan wilden doen blyven op den ouden en plaatshebbende voet, en zo dit door Gecommitteerde Raaden in 't Zuideiquartier, als A 2 door



C 4 )
door de uitfpraake van zekere Arbiters, beide in den Taare 1619, was gereguleerd; 't welk m 't breede te Vinden is in'tPrivilegieboekp. 29a öcc.feqq. Doch de Regenten van de andere Dorpen fultineerden dat dit eene aanmerkelyke verandering, ten hunnen faveuren, moest ondergaan, van den anderen teneenemaal^n verwyderende, hebben, ieder afzonderlyk, niet alleen zich by Request enMemoriën aan voorn. Staaten geadre.feerd, eo getracht deszelvs fuftenue in 't beste licht voor te ftellen, maar ook over die Koop met de Commisfarisfen, by Hun Ed. Gr. Mog. daar toe gefield, geduurige particuliere onderhandelingen gehad, tot dat eindelyk met de Regenten van Westzaan, in gevolgen de Rerefolutie van Hun Ed Gr. Mog., in dato « Juni 1729, de Koop gefloten is voor de fomma van driemaal honderd duizend Guldens, op deeze Conditiën: 1.
Dat, by vacature van de Ambten, Commisfiën en Beneficiën, die tot nu toe in denzelven Banne zyn begeeven door de Kamer van Rekeningen van Hun Ed. Gr. Mog. Domeinen, de begecving van alle dezelve Ambten, Commisfiën en Beneficiën, als dan, en die jegenswoordie daar van vacant zyn, fpecialyk het vacante Secrerarisfchap, en de helvt van het regt der Veilingen, of Venduemeesterfchap, met den dag van de Verkoop , zal liaan ter dispofitieen begeeving van Regenten van den Banne. 2.
Dat onder de voorfchr. Ambten mede zullen begreepen zyn de aanftellinge der Notarisfen en Makelaars.
Dat onder de voorfchr. Koop insgelyks zullen wezen begreepen de Jaarlykfche recognitiën od de Molens, binnen den Banne (taande, het * ,.v / regt



C 5 )
regt van den Wind, alle Recognitiën, Ervpachten, Veeren, het regt van de Waag, Visfcheryen, en alle andere voordeden qn prEeeminentiën, die tot nog toe in den voorfchr. Banne aan de Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. hebben behoord, en door de Kamer van Rekening genoten en ontvangen zyn geworden, en fpecialyk de recognitiën der tegenwoordige Ambtenaaren.
4-
Dat de Regeering der Banne zal blyven fubfifteeren op den eigen voet, als die, in den Jaare 1619,door de Heeren Staatcn,HunEd. Gr. Mog. Gecommitteerde Raaden is gereguleerd, en als nog fubfifteert;en dat deRegeering van den Banne zal worden geautorifeerd, zo als daar by geautorifeerd wordt, de lasten van deeze Koop, zo ter zaake van de interesfen der genegotieëerde penningen tot quitinü; der Koopfchat, als anderfins, zo verre die uit de revenuen en inkomften van de Ambachtsheerlykheid niet zouden knnnen komen, Jaarlyks by omflag te vinden over de in-en opgezetenen van den gemeenen Banne, gelyk alle andere gemeene lasten van den voorfchr. Banne. en dat' dezelve Regeering, daar omtrent eenige difficulteit ontmoetende, zich daarover zullen mogen adresfeeren aan hun Ed. Gr. Mog., om daar op als dan te worden gerefolveerd, als bevonden zal worden te behooren.
5-
Dat ook aan haar zal worden geaccordeerd, zoals gedaan wordt, vrydom van alle ioofte en 2oofte penningen van zodanige capitaalen, als by den Banne, tot betaaling der Kooppenningen, zullen worden genegotiëerd.
A 3 6. Dat



C * )
6.
Dat, ter zaake van deezen Koop, of van de adminiitratie en directie der voorfchr. Ambachtsheerlykheid, eenige differenten ontftaande, tusfchen de Koopers, of derzelver Succesfeurs, en de Regenten van de andere Dorpen, onder den Banne gelegen, of ook particuliere Ingezetenen van dien, de interpretatie en decifie daar over zal blyven aan Hun Ed. Gr. Mog. 7-
Datwyders, volgens de overgifte by devoorfchreevene Koopers zelv gedaan, de voorfchr. Ambachtsheerlykheid by de Regenten van den Banne ter leen zal worden gehouden, tot een onverftervlyk Leen van Hun Ed. Gr.Mog.,gelyk- alle andere Leenen van die natuur, en daar van een behoorlyke verleibriev, door den Stadhouder en Leenmannen van Holland, zal worden gedepecheerd, zonder dat voor de eerfte reize eenige Heergewaaden, Kamerlings, Deurwaarders, en andere Hovrechten, zullen betaald worden.
8.
Dat de Ambtenaaren, en alle andere Bedienden , by de Kamer van Rekening aangefteld, volgends, en in conformiteit van de refolutie en aflens, by dezelve Kamer aan hun gegeeven, in hunne funftiën, hun leeven lang, zullen worden gecontinueerd, zonder te kunnen worden afgezet, anders dan by vonnis, door den Regter. daar toe competent, en dat den jegenswoordigen Schout van Westzaanen zal blyven jouisfeeren van het regt van fubftitutie, volgens aéte van de Kamer van Rekening,aan hem gegeeven, omme , by deszelvs abfentie, als anderzins, een bekwaam perfoonte mogen aanftellen, om deszdvs bediening over den Banne voorn, te mogen waarneemen.
o. Dat



( 7 )
9-
Dat de Koopers zullen moeten nakomen Hun Ed. Gr. Mog. Refolutiën van 28 en 29 Juli 1654, voor zo veel daar by word geftatuëerd: dat de Officieren, Secretarisfcn,Burgemeesteren, Schepenen, Ambachtsbewaarders, Kerkmeesteren, moeten zyn van de Gereformeerde Religie, of ten minden dezelve toegedaan, zo verre binnen het Diitriét van de refpeélive Dorpen zodanige perfoonen, behoorlykgequalificeerd, worden gevonden.
10.
Dat van de recognitiën der Ambten, by vervolg door de Regenten van den Banne te begeeven, geen bepaaling zal worden gemaakt, noch ook eenig reglement van falaris; des dat de Officianten zich zullen moeten gedraagen naar de Reglementen, daar van zynde;behoudens aan dezelve Regenten en Officianten,gelyk mede de Opgezetenen, de faculteit, om daar omtrent verandering te mogen verzoeken, en haar ten dien einde te adresfeeren daar het behooren zal.
11.
Dat de Regenten, eerst na doode van den tegenwoordigen Baillu van Blois, zullen hebben het Regt van approbatie der Predicanten en Schoolmeesters, mitsgaders alle het regt het geen dezelve Baillu, uit naam van de Kamer van Rekening, en denzelven Banne, als Ambachtsheer, heeft geëxerceerd. 12.
Dat de betaaling der Koopfchat zal gefchieden in grov gangbaar geld, ten Comptoire van Kennemerland, te Haarlem; des dat aan de Koopers zal vryfhan, de voorfchr. betaalinge te doen met Obligitiën of Losrenten-Brieven, A 4 loo-



C 8 )
loopende ten lasten van de Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog., zonder onderfcheid van Comptoir, welke voor contant geld zullen worden aangenoomen; zullende dezelve betaalinge moeten gefchieden in drie termynen, een derde part zes weeken na 't extradceren deezer Refolutie, 't tweede derde part drie maanden daar na, en 't laatfte derde part wederom drie maanden daar na, alles met de interest van dien, tegen vier ten honderd in 'tJaar,tot de volle voldoening toe.
13-
Dat de Koopers, boven de voorfchr. Koopfchat,ook zullen betaalen den veertigften penning en de tiende verhooging.
14.
Dat zy, tot verzekering vanHaare uhgeloovde Kooppenningen, zullen ftellen fuffifamte Borgen, elk een vooral, als Principaal, onder renunciatie van de Beneficiën ordinis divifionis & excusfionis, van den efFefte van dien wel onderricht zynde. onder verband van hunne perfoonen en goederen, zo roerende als onroerende , om, met parate executie, daar voor geëxecuteerd te worden.
Dat, by gebreken van de betaaling, de Koopers, in hunne qualiteit,en hunneSuccesfeuren , mitsgaders hunne Borgen , in perfoon en goederenreëelyk, en met 'er daad daarvoor paratelyk zullen worden geëxecuteerd, en dan de voorfchr. Ambachtsheerlykheid, met alle de ab- en depententiën van dien, fpecialyk voor de betaaling der Kooppenningen verbonden zullen blyven, ter tyd en wyle toe dat dezelve effectivelyk betaald zullen wezen, in alle manieren, of daar van Kustingbrieven voor Stadhouder en Leenmannen , of Schout en Gereg-
te,



r 9 )
te, waren gepasfeerd; en dat dezelve, by gebreeken van betaalinge, telken verfchyndage, (niettegenflaande eenige Ordonnantiën, Placaten, of befchreevene Wetten ter contrarie), zullen worden geëxecuteerd.
16.
Dat, met den eerflen Januari deezes Jaars 1729, zullen ingaan de recognitiën en andere rendementen der Ambachtsheerlykheid, ten behoeven van den voorfchreeven Banne.
Dat, in deeze voorwaarde eenige duisterheid gevonden wordende , de interpretatie daar van zal ftaan aan Hun Ed. Gr. Mog. 18.
Dat by de Regenten van den Banne zal worden gefleld eenStervman, opgelyken voet, en onder gelyke pcenaliteit van verval, als ten aanzien van Leengoed is geordonneerd; en dat, by deszelfs overlyden, van de voorfchreevene Kooppenningen, telkens, in plaats van den 2ofle, den 40de penning, met de tiende verhooging van dien, zal worden betaald, te neemen naar de voorfchr. prys van ƒ 300,000, boven en behalven het geen voor het verheffen van het Leen telkens moet worden betaald. 19.
En laatstelyk: dat, in plaats van Geregtelyke Brieven van opdragt, aan de Koopers Copie Autenticq van deeze refolutie, onder fignature van den Secretaris van Hun Ed. Gr: Mog:, zal worden overhandigd, waar voor zy, boven het zegel, zullen betaalen ƒ36:-:-, voor het regt van den Secretaris en Secretary, en dat het verheffen van 't Leen voor de eerfte maal zal gefchieden als vooren gezegd is.
A 5 Zo



( ^ )
Zo dra dit werk zyn beflag had, en de Ambachtsheerlykheid , onder voorgemelde Conditiën, op Dirk Cornelisz.Yff, Schepen te Westzaan, als Stervman, verleid was, mitsgaders de kosten, ter dier zaak vereischt, betaald waren, hebben Regenten van Westzaan, als Koopers, terftond alle devoires aangewend, om de benodigde gelden, ter betaaling van den Koopprys, te negotiëeren, en begonnen over de vaceerende Ambten te disponeeren &c. Dan Regeiren der andere Dorpen, over die gedaane Koop, te meer, om dat, volgens 't 4 Art. der Koop conditiën, de Regeering moest blyven op den voet van 't Jaar 1619, niet te vreeden zynde, bragten daar in'alle mogelyke tarbatie en hinder.
Dit had ten gevolgen, dat beide partijen zich weder by Requesten aan Hun Ed. Gr Mog. adresfeerden, de Regenten van Westzaan met klagten over de voorfchr. turbatieen hinder der andere Regenten, en Regenten der andere Dorpen, met bezwaar, tegen de voorfchr: gedaane Koop eu over de handelwyzen by Regenten van Westzaan, ledcrt dien tyd, gehouden.
Hoe zeer de Heeren Gedeputeerdcns van Hun Ed Gr Mog. ter dier zaak, alle mogelyke devoires'aanwendden om Partijen, voor hun hebbende doen compareeren, te vereenigen, en de zaaken des verfchils uit den weg te ruimen; zelvs mettoeftemmingvan de Regenten van Westzaan het zo verre brengende,dat, ter vernietiging van alle difierenten ten opzichten van de Regeering, t welk doch het voornaamile poinct was, het getal van zeven tot negen Schepenen zouden worden gebragt; dus dat iaarlyks daar van vier uk Westzaan, twee uit Westzaandam, en twee uit de drie andere Dorpen zouden worden gekooren,en dat,gelyk de tegenwoordige zevende, als dan de negende Schepen zoude alteraeeren, en dan eens genomen worden wxiWestzaan, en wederom het volgende Jaar uit de vier ' ove-



( II )
overige Dorpen; zo zyn de Regenten van Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, fchoon in't eerst daar toe geneigd, daar van te rug gekeerd, en hebben daar tegen nieuwe poinctcn van bezwaar, byzonder gefundeerd op derzelver grooter aantal van Ingezetenen, ingebragt.
Dit vruchtloos afloopen van de pooging der Geeommitteerdens had ten gevolgen: dat Ilun Ed. Gr. Mog., na gedaan rapport van derzelver Gecommitteerdens, by nadere refolutie, van den 26 April des Jaars 1730, met van de hand vvyzing der beide Requesten, verklaarden, met last aan beide Partijen om zich praciecelyk daar naar te reguleeren: 1.
Dat de Koop van de Ambachtsheerlykheid gedaan was voor, en ten behoeven van den gemeenen Banne van Westzaanen.
2,
Dat de Regenten van den voorfchr. gemeenen Banne gehouden waren te betaalen deKooppenningen, by de koops conditie uitgeloofd, op de termyne.) daar in gefpecificeerd, en dat dezelve, in cas van wanbetaaling, daartoe by pai ate executie zouden worden geconftringeerd; doch dat, in confideratie van de differenten' tusfchen Partijen ontdaan, en de belemmering daar door veroirzaakt, in de betaaling van den tweeden termyn, aan de R egenten van den Banne, tot voldoening van het Restant van denzelven termyn, zal worden gelaaten den tyd van twee Maanden, na dato deezes.
3.
Dat de betaalirg van den eerden termyn der Kooppenningen, gedaan door die van Westzaan aan den Regel, aan de Regenten van den gemeenen Banne valideerende, dezelve Regenten van den gemeenen Banne gehouden zullen zyn,
de'



de Obligatiën, door die van Westzaan uirgegeeven, voor de gelden, door hun daar toe genegotieerd, te houden, en aanteneemen als Obligatiën,door hun zeiven ten lasten van den gemeenen Banne gepasfèerd, en daar van, binnen vier Weeken aan de houders van die Obligatiën, te geeven hun fchrivtelyk Declatatoir of Refolutie; of dat zy anders, binnen zes Weeken, dezelve Obligatiën zullen moeten intrekken, en daar tegen aan de houders van dien overgeeven Obligatiën, ten last;n van den gemeenen Banne gepasfèerd, ten naame van de gemeene Regeering van den Banne, en ten beloopen van dezelvde fommen; en dat zy als dan de Obligatiën, door die van Westzaan gepasfèerd, zullen moeten reftituëeren aan Schepenen van Westzaan a*n den Regel; en dat zy ook zullen moeten zorg draagen voor de richtige betaal nge der Interesfen, daar voor uitgeloovd.
4-
Dat ook de Regenten van den gemeenen Banne, binnen denzelventydvan zes Weeken, zullen moeten ftellen fuffifante Borgen voor de voldoeninge der nog onbetaalde Kooppenningen, alles volgens het 14 Art. der Koopsconditiën ; en dat daar tegen als dan de Borgen , door die van Westzaan aan den Regel gefield, van hunne borgtogt zullen worden ontflagen; en dat die van Westzaan aan den Regel daar tegen aan de Regenten van den gemeenen Banne zullen moeten overgeeven Copie autenticq van Hun Ed. Gr. Mog. refolutie, van den 2 Juni des voorleden Jaars, over de Koop van de Ambachtsheerlykheid van Westzaanen, aan hun ter hand gefield, in plaats van geregtelyke Brieven van opdragc, nevens
het



C 13 )
het geene zy verder ter dier occage hebben onder hun gekregen.
5-
Dat de Regenten van den gemeenen Banne zullen zyn gehouden en verpligt, de lasten van de aangekochte Ambachtsheerlykheid, zo ter zaake van de Intercsfen der penningen, reeds genegotiëerd, en nog te negotiëeren tot quiting der Koopfchat, als anderfints, zo verre die uit derevenuën eninkomftender Ambachtsheerlykheid niet kunnen worden gevonden, jaarlyks by omflag te vinden over de In- en Opgezetenen van den gemeenen Banne, gelyk alle andere gemeene lasten van den voorfchr. Banne, ingevolgen van het 4. Art. der Koops conditiën.
6.
Dat de beheering en Adminiftratie van de Ambachtshee--tykheid van den Bannè Westzaanen, en het geene daar toe eenigfins fpefteert, fpecialyk de dispofitie en begeeving der Ambten, Commisfiën en Beneficiën in denzelven Banne, tot nog toe begeeven door de Kamer van Rekening van Hun Ed Gr. Mog. Domeinen, behoort, en Haat, aan de Regenten van den gemeenen Banne, en dat, derhalven, de begeeving van dezelve Ambten, Commisliën of Beneficiën, gedaan door die van Westzaan aan den Kegel, word gefield buiten effeft; uitgezonderd de aanltelling van een. Stervman, welke , cm de confufie daar uit te volgen, geconfirmeerd wordt, en dat de begeeving van dezelve Ambten zal flaan aan de Regenten van den gemeenen Banne. om daar over te disponeeren zodanig als zy zullen vinden te behooren.
En eindelyk:
Dat de Regenten van den gemeenen Banne
West-



C *4 )
Westzaanen zich verders in alles zullen hebben te gedraagen naar de Koops conditiën , vervat in Hun Ed. Gr. Mog. refolurie van den 2 Juni des voorleden Jaars. Ingevolge van de voorfchr. Refolutie., wierden de gelden tot voldoening van den Koopprys, door de Regenten van Westzaan genegotiëerd, tegen den Interest van drie procento 'sjaars, afgelost, en de nadere Negotiatie gefchiedde door de Regenten van den gemeenen Banne, tegen den Interest van twee en een halve procento 'sjaars, op Los- en gedeeltelyk ook, tegen zes procento 'sjaars, op Lyvrenten.
Intusfchen ontftond 'er een nieuw verfchil over 't Secretaris-Ambt, 't welk door de Regenten van Westzaan bevoorenswas begeeven, en, inconformite van de voorfchr. refolutie, op nieuw moest begeeven worden; met zulk een gevolg: dat de Regenten van Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, hunne klagten daar over, tegen«die van Westzaan, ter tafel van Hun Ed. Gr. Mog. bragten, en de Regenten van Westzaan daar tegen eene Memorie inleverden. Dan dit was van eenen korten duur, en wierd door de tusfehenfpraak van HunEd. Gr Mog. Gecommitteerden ter dier zaak.,by accord afgedaan,en met approbatie van Hun Ed. Gr. Mog:, den 22 September des Jaars 1730, bekragtigd; zo als dit nader in 't Capittcl der Secretarisfen zal worden gmield.
Tot vinding van de Interesfen der genegotiëerde gelden moesten dienen, — de Inkomften van de Secretary, en't halve Venduemeesters-Ambt; alzo het Schouts - Ambt en de wederhelvt van 't Venduemeesters-Ambt nog by iemant bezeten wierd, welke 't zelve van de Kamer van Rekening bekomen had; —de Windpachten der Molens — de Recognitiën der Notarisfen , Makelaars en Traanroeyers — de Pacht van de Waag, welke uit het gemcene Bansfchot wierd betaald — en de Pacht
van



( i5 )
van de halve Visfchery in de Nauernafche Vaart \ alle het welke, op verre na, daar toe niet toereikende was. Weshalven door de Ambachtshee; en, by refulutie, den 6 October des Jaars 1731, gearresteerd wierd: dat het te kort komende zoude worden gevonden — voor twee zevende gedeeltens uit
het Binnen land voor drie zevende gedeeltens
uit de Gebouwen; ten welke einde vervolgens eene vyvde verhooging op de ordinaris verponding wierd gelegd, — en voor twee zevende gedeeltens uit het zo genaamde Bansfchot; met beding: dat, op dien Zelfden voet, in 't vervolg de voordeden der Ambachtsheerlykheid zouden worden verdeeld en genooten; wordende met één daar by bepaald: dat het twee zevende gedeelte van het gemcene Bansfchot zou gedraagen, of genooten worden; — by Westzaan voor een zesde gedeelte, — by Westzaandam voor de helvt — en by de drie Dorpen, Koog, Zaandyk en Wormerveer, te famen voor een derde gedeelte.
Naderhand, en wel op den 24 Maart des Jaars 1736, door de Ambachtsheeren, by meerderheid van Hemmen gerefolveerd zynde, om van de fchulden der Ambachtshcerlykheid, ter redding van den deplorablen toeftand, in welken dezelve zich toen bevondt, eene fomma van ƒ100,000 af te neemen, om particulierlyk overgenomen en gedraagen te worden, by Westzaan, voor een zesde gedeelte; by Westzaandam voor de helvt; en by Koog, Zaandyk en Wormerveer, te famen voor een derde gedeelte; zo hebbende Regenten van Koog, Zaandyk en Wormerveer , niet alleen daar tegen geprotéfteerd, maar ook daar over zich by Requeste aan Hun Ed. Gr. Mog. beklaagd; dan waar tegen de Regenten van Westzaan en Westzaandam eene Memorie aan welgemelde Hun Ed. Gr. Mog: hebben gefuppediteerd. Echter is dit different ook uit den weg geruimd, en by refolutie, den 11 October des Jaars 1736, k een



C t6 )
een ftemmig door Ambachtsheeren genomen, en, den 18 Januarie des Jaars 1737, door Hun Ed, Gr. Mog. geapprobeerd, vastgefleld: dat,in plaats, en tot vernietiging van de afneeming van ƒ100,000, by de voorfchr. refolutie van 24 Maart des Jaars 1736, gemeld, geduurende den tyd van vyvtien eerst komende Jaaren, by de Ambachtsheeren, jaarlyks zal moeten worden afgelost een capitaale fom van ƒ7000: -, monteerende in den tyd van vyftien Jaaren ƒ105,000: -, te draagen , by Westzaan voor een zesde gedeelte, by Westzaandam voor de helft, cn by Koog, Zaandyk en Wormerveer, te famen voor een derde gedeelte, en te vinden door ieder op zyn Plaats, by particuliere omflag, uit zodanige zaaken, als by refolutie, van den 6 October des Jaars 1731 , zyn bepaald: — dat voorts nooit geene nadere aflosfing van fchulden der Ambachtsheerlykheid, of betaalinge met Negotiatie van Penningen , of reguleering en verandering der Interesfen van Obligatiën, loopende ten lasten van de Ambachtsheerlykheid, by over ftemming, maar by egale (temmen van alle de Ambachtsheeren , zal moeten
gedaan worden: en dat, belangende het regt
van approbatie van Prredicantcn en Schoolmeesters in deezen Banne , het zelve voordaan particulierlyk zal {laan aan de Regenten van ieder Dorp, alwaar zulks zoude komen voor te vallen. Omtrent dit laattle Articul, betreffende de approbatie van Pra;dicanten, (alzo ten opzichten van de Schoolmeesters een eenparig gebruik is ingevoerd, waar by geen approbatie meer te pas komt,) kan ik niet voor by te remarqueeren: Dat het eenigfins vreemd luidt: dat de Regenten, of zo als te Koog, één Regent van een particulier Dorp, zich in dat geval, als Ambachtsheeren, of Ambachtsheer van dat Dorp benoemen, zo als gepra-élifeerd wordt; daar dezelven in de daad geen Ambachtsheeren of Ambachtsheer van deszelfs Dorp in't byzonderzyn, maar
dien



C i? )
die Titul zich alleen tot de Regenten van den rfafc fchen Banne bepaalt; en daarom ook in confidera', tie te geeyen of het niet beter, zo niet.juist wast dat zodanige approbatiën, fchoon aan de Regenten van lederDorp in 't byzondcr ftaande,even wel op naam van deAmbachtsheeren derBanne^tetfa/ïeowfcrden uitgegeeven; waar mede dan, zo wel aan deeze Conventie als aan de Koops conditiën der Ambachtsheerlykheid, waar by het zelve aan de Regenten van den Banne verleend is, voldaan wierd. Dan, ik refereere my gaarne aan beter oordeel.
In denzelven Jaare i736 hebben deAmbachtsheeren , uit hoofde van den drukkendcn las» van het te kort komende op de revenuën der Ambachtsheerlykheict, ook by Requeste van Hun Ed. Gr. Mog verzocht, om tot foulagement van dezelve, eenige belastingen te mogen leggen en vorderen op Ie Tury, de Boter, de Wyn, de Bieren, en Brandewynen, of andere gedistilleerde wateren; doch zonder effect. Dus hebben dezelve den last, op den gelegden voet, moeten blyven torten.
Dan, door den dood van den Schout Mr. Tacob van Assendelft, voorgevallen in den Jaare 17L, de Inkomften van dat Ambt, en van het halve Vendumeesterfchap aan de Ambachtsheerlykheid gekomen , en vervolgens verfcheiden Lyvrenten afgeftorven en de voorfchr. bepaalde, en naderhand andere aflosfingen gedaan zynde, zo is die last van tyd toe tyd draagelyker geworden, en zelvs gecesfeerd; alzo dat de revenuen nfet alleen toereikendezyn, om de jaarlykfche Interesfen en onkosten te kunnen draaren! maar ook, federt verfcheiden Jaaren, eenig over!ho opleveren Welk in 't eerst', conform de refolutie van den 6 October des Jaars tT3t, is verdeeld en
mvnaaneR D°Ch' "* dat dorens döo"
nen en vtnTw^'T aa" S<*epe-
Leren ^fchaP?en> d™ ook aan de Ambacht*, fteeren, by ecne Bans vergadering, den s8 April,
® aan*



C 18 )
des Jaars 1787 gehouden , bybehoorlyke Rekening aangetoond was, dat, 't gunt by de Schotscas, en alzo by de Dorpscasfen van tyd tot tyd, op onderfcheidene wyzen, van de Ambachtsheerlykheid genooten was, furpasfeerde 't gunt dezelve tot de lasten der Ambachtsheerlyheid, voor twee zevende gedeeltens, verftrekt had, en dienvolgens de billykheid vereischte, dat ook de Rekening van'tLand en de Ambachtsheerlykheid eenmaal vereffend wierd, en aan 't Land, 't welk, uit hoofde van excesfive hooge vloeden, federt den Jaare 1775, en de importante fchaadensen kosten, daar door veroorzaakt, mitsgaders door de importante reparatiën aan de Sluizen, met aanmerkelyke fchulden, ook ten behoeven van dcAmbachtsheerlykheid, bezwaard was,goed te doen 't gunt dezelve tot de kosten der Ambachtsheerlykheid, voor twee zevende portiën, mede had gecontribueerd, onder afllag van 't gunt dezelve aan de Ambachtsheerlykheid fchuldig was, en ook uit de revenuën, ingevolge de refolutie, van den 6 October des Jaars 1731, genooten had;zo is, oppraadvisvan Rekenmeesters , na rype deliberatie, met algemeene Hemmen . gerefolveerd en gearrefteerd: niet alleen om 't faldo,'t welk 't Land, uit dien hoofde, volgens de opgemaakte berekening, van de Ambachtsheerlykheid competeerde, ten lasten van de Ambachtsheerlykheid te brengeden van tyd tot tyd,ter betaaling der verdere fchulden, op het Land gevestigd, immers zo verre noodig en te doen was, af te losfen: maar ook dat de een vyvde verhooging op de Gebouwen zoude blyven geaffecteerd ter aflosfing,voor eerst, van die fchuld, en vervolgens van de verdere fchulden der Ambachtsheerlykheid: — dat het ge heele overfchot der revenuën van de Ambachtsheerlykheid zoude worden gebragt ten faveurenvan 't gemeene Bansfchot, ten einde het daar van, na veréffening van des gemeene Bans lasten en kosten nog over blyvende, zo als, (wanneer de ge* mee-



C t$ )
tteeoe Bans kosten, die 'teene Jaar merfce'yknrer dan het andere importeeren, niette hoog loopen > »og al dikwyls p aats heeft, i„ conformite van de meer gedachte refolutie, van den 6 October des Jaars 1731, genooten te worden, by Westzaan voor een zesde gedeelte by Westzaandam voor de helvt en by de drie Dorpen Koog, Zaandyk en Wormerveer, te famen voor een derde gedeelte: - en dat met alleen voordaan de Rekeningen op die wyze zouden worden opgemaakt en gefloten, maar dat
ReLutie tS7tgfane ?ansreke"inS> 'onform de Refolutie zoude worden veranderd , ten einde terftond daar van het effect te erlangen; zo als Z fchied is en vervolgens gepractifeerdVrdt. &
■ Hier door zyn des Bans Finantiële berekeningen met alleen duidelyker en verflaanbaarer gewaden maar is ook alles binnen deszelvs behoorlyke Bornes gebragt; zo dat de voordeelen der Ambachts. heeriyk^d ,nu alleen en geheel ten faveuren va„ ieders Dorpscas of 't welk het zelvde zegt, va" de Ingezeetenen der gemeenen Banne, ten wfcï behoeven dezelve, ingevolge van de Koops condl tien e„ de nadere verklaaring van Hun Ed. Gr. Mog «oalsalvoorens aangetoond is,is gekocht, gebragt en conform de (voorfchr. verdeelm| genood worden.'
Ik heb het een en ander wat breedergedetailleerd om de waare gefleldheid van de tegenw^rdSe Conftitutie en adminiftrade der AmbachtZe X heid waar by ieder Regent en Ingezetene 3£ heeft, en derzelver welvaard behoort te bevo de? ren , des te beter te doen kennnen, als om daar bv te doen opmerken: dat, hoe verward e„ donke? d kwerv de zaaken zyn, 'er met 'er tyd uitkomt
rachïn Z TT' mmim » m« ™S Krachten, de handen aan 't werk flaat, en alle des-
potike partyfehappen, de bron van alle bed v e„ waar over men zich veel al, niet dan te laa beklaagt, laat vaaren. Hadden onze Voorvaderen B 2 dit



( 2© )
Air eerder bedacht, of liever gepractifeerd, 't loadit eerder dcc,, , j - h id z0 in de Koop-
?Js°°als t oplhtènIr wederz'ydfche gemaakte PJ„ dfe ingevolge van de Conventie, den a k*° -1 V, Taaï! i7?o , by Hun Ed. Gr. Mog. geApnl, des i™* *7£ * de Ambachtsheer-
SSE&*-£ een aanmerkelykvoordeelzyn y Ier Dan met dat al, moeten wy s Hemels BCT Reftfer' eerbiedigen en ook aan hunne naleSens d 3k£& 'erkentenis niet onthouS dat zv nog tydig, eer alles te grond ging, te den, dat zy no iy ^ gefloten accord, met
regt' "'de Chten' gewerkt hebben, om den grondTZ IcX d?e «legenheid heeft gegeeven ,om d2r oSSS» Gebouw te vestigen; zo als daai op een uuu Hemels zegen, de
ÏLf 178 opgetrokken, door geene onkundige, mmï 7 We waanwyze, of baatzuchtige Despoten, drïe^^n^yd wordt. Dit fchreev ik in den ? " o, om -ewigtige redenen, die my daartoe Jaa ?Zl r^s^refcreerikmy aan kundige, door1Vnde'wvV ^ en onbaSzuchtige Burgers, en geev ^zeivTaan hun gaarne ter toetfe en verbetering
°VVoorts heeft dezen Banne, ntlaaten nog te noteeren, van ouds en Wapen ge voerrvie/Leeuwen, tegen eltondcropryzei.de, 11 rood, en twee in een wit
Te Sna el, va^ Holland en Westvriesland bevesfSd den H December des jaars 1607, zo als te T,' in\ meergem. Privilegieboek p. 177, leïwyl oSvèr den oir|rong daar van ton nagezien worden den Dorps - Befchouwer.
VAN



C *i )
VAN ' T
ONDERHOORIG DISTRICT.
Deeze Banne behoort onder Noordholland', doch niet onder IFestvriesland, en wordt, zo wel als de Stad Haarlem, onder welke dezelve resfortèért, begrepen onder 't Zuiderquartier; alzo alle 'sLands Impofitiën ten Comptoire binnen de gemelde Stad, en de extraordinares Verpondingen in s Hage, moeten worden verantwoord;gelyk ook alle aanflellingen en verdere dispofitiën , den Lande betreffende, ten opzichten van deezen Banne, van Gecommitteerde Raaden in 't Zuiderquartier dependecren. Alleen wordt de ordinaris Verponding deezer Banne, eertyds te Monnikendam betaald , tans ten Comptoire Generaal re Hoorn, ledert deszelfs oprichting, voldaan en vereffend.
Hier uit volgt, — dat deezen Banne niet onderworpen is aan 't Collegie van Gecommitteerde Raaden in 't Noorderquartier, dan alleen voor zo verre de ordinaris verponding, met de daar toe behoorende amotie en niéuw getimmerdens betreft; of de een of andere zaak door Hun Ed. Gr. Mog. aan dezelve gedemandeerd wordt, zo als, ten ©pzichten van de üiperintendentie over de Zeedyken, (waar van nader zal gehandeld worden,) en in andere gevallen, welke fpecialiter moeten benoemd en bepaald zyn, plaats heeft: — dat de Ordres, Refoluticn en Pu blicatiën, by hun gegeeven , genomen en gearrefteerd, hoe ook genaamd, en van welke kracht die anders zouden mogen zyn, buiten het gementioneerde, fchoon fomwylen toegezonden,en ook, of uit onweetenheid, of om byzonder eigenbelang, of wegens overbodige attentie, voor dat Collegie, door de Regenten van een en ander Dorp in dccze'n B 3 Ban-



( 2» J
Banne, doen Publiceeren en Affigeeren , alhier van geen kracht, of verbindend gezag zyn, ten ware dezelve met de autoriteit van Hun Ed. Gr. Mog. zyn gemunieerd: — en dat de Ingezetenen deezer Banne , in alle zaaken, waar over de direclle en adminiftratie, zonder eenige bepaling, is gedemandeerd aan Gecommitteerde Raaden, zich niet by Hun Ed, Mog. in 't Noorder- maar by Hun Ed. Mog. in 't Zuiderquartier moeten adresfeeren, als buiten nadere en fpeciale dispofitie van Hun Ed, Gr. Mog., daar onder behoorende.
Niettegenflaande dit alzo behoort, hebben dein» gezetenen dezer Banne, het zy daar van onkundig, of om byzondere redenen, doorgaans wel te pene» treeren, dikwerv den toevlugt tot het Collegie in 't Noorderquartier genomen, en eenen gunftigen ingang gevonden. Dan, wanneer de zaak Schouten Schepenen, of Regenten, zo van den Banne en Ambachtsheerlykheid in 't gemeen, of van eenig Dorp in 't byzonder, was betreffende, cn deeze hun regt willende maintineeren, Hun Ed. Mog. onder 't oog bragten dat dezelve van hun Departement niet was, zo hebben Hun Ed. Mog., hoe geneigd anders om zich daar mede te bemoeijen, telkens daar van afgezien. Dit is, by myn tyd, onder an* deren gebleeken, — wanneer een Ingezeten deezer Banne, welke, tegen de Keure, eene Pomp door den Zaandyk des nachts had laaten maaken, om daar door het Zaanwater in deszelvs binnendyks (taande Fabriek te brengen, endoor Schout en Schepenen geordonneerd was die Pomp wechteneemen, en den Dyk weder in deszelfs voorigen ftaat te herftellen, of dat hetzelve anders ten zynen kosten op Dykregt zoude worden.gedaan, zich tegen Schout en Schepen verzettende, den toevlugt tot dat Collegie genomen, en van 't zelve furcheantie van exeëntie verkregen had; — Wanneer de Regenten van één der Dorpen" in deezen Banne zich tegen de Regenten



C 23 )
ten der andere Dorpen, over eene gedaane Ponding, oppofeerden, en dit voor dat Collegie bragten, om door hetzelve berecht te worden, en ten dien einde de verdere Regenten voor hetzelve Collegie gedagvaard waren; — Wanneer de Schipper van 't Veer aan denWestzaanerOvertoomnatx Halvweg, tusfchen Haarlem en Amfleldam, 't welk hy van Ambachtsheeren deezer Banne bekomen had, zich, om redres in de Ordonnantie van dat Veer, aan het gemelde Collegie had geadresfeerd, en Hun Ed. Mog. zich die zaak hadden aangetrokken . en door een hunner Bodens deswegens een exploict aan de Ambachtsheeren laaten doen. En dergelyke meer, dan dit zy tans genoeg.
» 4 VAN



( 44 ) VAN DE
JURISDICTIE.
De Jurisdictie dezer Banne ftrckt zich uit ten Oosten, ter halver Zaan, voor zo verre die van Wormer of Krommenie 'er niet tusfchen beide komt — ten Noorden, ter halver tocht floot, voor zoverre Westknollendam daar aangelegen, onder deezen Banne behoort — ten Westen, ter halver Nauernafche Vaart, uitgezonderd ter plaatfe, alwaar de Landen, onder Krommenie behoorende, in den Westzaaner Polder, genevens die Vaart ge-
'egen zyn en ten zuiden, niet alleen van den
Dam te Westzaandam Ywaarts, zo verre dc Bannen Oost- en We stzaanen naast den anderen gelegen zyn, ter halver breete, maar verder ook van den geheelen Hoogendyk af zuidwaarts, tot de Eilanden in 't Ye gelegen, als de Waard, Den Horn en Ruigoord, ingefloten, alzo dezelve onder dezen Banne behooren, en,in de ordinaresen extraordinaresverpondingen, onder dcnzelven aangeflagen zyn. Hierom is het, dat de Be wooners van 't Eiland den Horn, die van oudsher derzelver Huwelyken in deezen Banne folemnifeeren, en derzelver Dooden te Westzaandam begraaven, dienvolgens als Burgers en onderhoorigen van Westzaandam te confidereeren zyn. Buiten twyfel is 't ook , dat, in voorigeEeuwen , dit Eiland aan Westzaandam is gehecht geweest, alzo men aldaar nog de naamen vanHoogenen Laagen Horn behouden heeft.
Vreemd, derhalven , moet het ieder in de ooren klinken : dat de Regenten van 't Burgerweeshuis te Jmfieldam, als Eigenaars van 't gemelde Eiland den Hom, 't zelve aan de Domeinen van Hun Ed. Gr, Mog., den 31 Oftober des Jaars 1786, hebben
ge-



C *5 )
getranfporteerd, N3. ten overiïaan van Schepenen der Stad Amjleldarii, onder voorwendzel, zo als derzelver Boekhouder, op de requifitie van Schout en Schepenen deezer Banne, gelievde te refcribeeren, dat men niet wist, waar 't zelve moest worden getranfporteerd; daar de ordonnantie op den 4ofte penning, ten duidelykften leert: Dat de Transporten der onroerende Goederen moeten gefchieden ter plaatfe, onder welke dezelve behoor en, afgelegen zyn, behalven dat zy niet alleen dejaarlykfche ordinaris en extraordinaris verpondingen terThefaurie deezer Banne, te ÏVestzaandamt betaalden, of de ordonnantiën van remis aan de Regenten deezer Banne fuppediteerden, altans de kosten, daar om gedaan, reftitueerden, maar ook meer dan eens, door de hand van den voorn. Boekhouder,den Geregtsbode deezer Banne, zoals 't behoorde, hebben geëmploieerd, om ter bekooming van achterftallige huurpenningen, het Vee, de Have en Goederen der Bewooners te arrefreeren, en dienvolgens niet onkundig konden gehouden worden dat 't zelve voor den geregte deezer Banne had behooren getranfporteerd te worden. Dan dit was gepasfèerd, en kon, vermids de Rentmeelter der Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. 't Tranfporteeren geaccepteerd had, hoe zeer daar toe, tot maintiën van 's Bans regt, alle devoires zyn aangewend, niet geretracteerd worden. Niettemin wordt hetzelve, teneinde 't in gedachtenis te houden, 'sjaarlyks in de Lysten en Declaratoiren, welke ter bekoming van de Ordonnantiën van Remis, der ordinaris en extraordinaris verpondigen van dat Eiland, gerequireerd worden, telkens geremarqueerd, als ten onregten alzo gepraftifeerd.
By deeze gelegenheid kan ik ook niet voofby, als iets byzonders voor deNakomelingfchap, te noteeren; dat, wanneer de Pvegenten deezr Banne, in denzelven Jaare i786,echteralvoorens men kenB 5 nis-



( 26 )
nis van 't voorfchr. Tranfport had, door my onder 'c oog was gebragt: dat, onder den aanflag van de contributie aan den Hondsbosfche, buiten allen rwyffel, mede begreepen was het voorgem. Eiland den Horn, alzo 't getal der morgentaaien, naar welke deeze Banne daar toe moest contribueeren, zulks ten duidelykften aanweez, zonder dat hetzelve daar mede belast wierd, en zich daar over aan de Regenten van 't voorn.Godshuis adresfeerden, om, zo al niet voor alle de verloopen Jaaren, echter federt die Jaaren, dat aan hun Remis der Verpondingen was verleend, en vervolgens, deswegens voldoening te erlangen, de Regenten van 't zelve Godshuis zich daar van niet alleen hebben onttrokken, maar ook bericht, dat zy daar toe ongehouden waren, en, drie Eeuwen geleden, by uiterlyk gewysde, van eene groote extenfie, (zo als woordelyk daar by gevoegd wordt,) van den Hove, voor altoos, daar van vry verklaard waren. Dan van dat gewysde, ten kosten deezer Banne, by misfive aan den voorn. Boekhouder, Copie gevraagd zynde, heeft dezelve gerefcribeerd: dat, zo lang de Regenten deezer Banne zich by misfive niet hadden gedeclareerd van derzelver fustenue, wegens 't Hondsbosfche geld, afte zien,hy onmogelyk 'tverzoek om Copie autenticq der fententie van den Hove aan de Regenten van 't Godshuis konde voordragen; doch om de Regenten dezer Banne eenigzins in ftaat te ftellen, om over 't poinét in questie te kunnen oordeelen, een ftmpel extracl dier fententie in ftilte had laaten ' affchryven, ter bediening; niet twyfelende, of, na dat de misfive van de Regenten deezer Banne tot defiftentie hunner fustenue, met inftantie tevensom de gerequireerde Copie autenticq, ter tafel van Regenten van 't Godshuis, zoude zyn ingekomen, als dan aan 't zelve verzoek zoude worden voldaan. Doch de Regenten deezer Banne van zich niet kunnende verkvygen het gerequireerde Declaratoir te
pas-



C *7 )
pasfeeren, zonder alvoorens den geheclen inhoud van die fententie te weeten, zonden dat Extracl: aan derzelver Procureur in 's Haage, om daar van ten Hove een volledig Copie te vraagen. Dan hoe zeer was men verwonderd door den Procureur bericht te worden, dat hetzelve geen extract, maar tegen de origineele fententie geconfronteerd zynde, bevonden was daar mede woordelyk over een te komen, en alzo een compleet Copie te zyn! Gaarne had men daar by, op nadere inftantie, bekomen, Copiën van de ftukken, ten procesfe over gelegd en geregiftreerd , ten einde, ware het mogelyk, de oorzaak te kunnen ontdekken , waar door die , op zich zelve allezins billyk voorkomende , vorderinge was afgeweezen. Dan , niettegenflaande beloovde voldoeninge voor de te doene moeite, al was dezelve te vergeefsch , heeft men die, uit hoofde van het werk 't welk daar aan vast fcheen, niet kunnen bekoomen. Dus is dit gelaaten zo als 't was, te meer om dat dit Eiland intusfchen is gekomen aan de Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. en 'er alzo minder apparentie zich op deed, om in die zaak te kunnen reusfeeren.
Dan, oma tot de Jurisdictie weder rekeeren, dezelve bepaald zich alleen tot het civile, en behoort onder de middelbaare; terwyl deezen Banne, ten opzichten van het criminele, begreepen is onder de Bailluage van Blois, welker Baillu door Hun Ed. Gr Mog. wordt aangefteld, en fchoon elders woo<nende, ter Stede Beverwyk ,als de Hoofdplaats dier Bailluage , met Leenmannen deszelvs Vierfchaar houdt. Voor welke Vierfchaar echter de Baillu geene Ingezetenen deezer Banne kan roepen, ten zy alvoorens van de Schepenen deezer Banne daar toe Renvoi verzocht, en geobtineerd te hebben.
Zo lange de Ambachtsheerlykheid deezer Banne onder de Admiflratie van de Kamer van Rekening der Domeinen van Hun Ed, Gr. Mog. was, repre-
fef>



( 28 )
fenteerdede Baillu van Blois, als Ambachtsheer, dezelve, en had, niet alleen het regt van approbatie omtrent Predicanten en Schoolmeesters in deezen Banne, maar fcheen ook meerder regt,in naam van de Kamer van Rekening, uit te oefenen, zo als uit de Koops conditiën der Ambachtsheerlykheid, volgens welke alle dat regt met den dood van den toenmaaligen Baillu is gecesfeerd,af te neemen is;doch Tvaar van my geene verdere byzonderheden zyn voorgekomen.
Van ouds hebben 'er veele disputen tusfchen den Baillu en de Regeering deezer Banne plaats gehad, zo als het Privilegieboek deezer Banne daar vanmenigvnldige preuven oplevert, en verfcheidene andere documenten zouden kunnen getuigen; 't welk aanleiding gav, dat niet alleen, in den Jaare 1585, de Schepenen ,Waarfchappen en Gebuuren van Westzaanen en Kromme nie, volgens 't Privilegieboek,pag. 145, zich tegen den Baillu verbonden, maar ook de' Schepenen en Vroedfchappen dier beide Bannen, den 5 December des Jaars 1699 , nader hebben gerefolveerd, om elkander teadfitteeren tegen den Baillu en zynen Steedehouder, zo die iets ondernamen ten nadeelen der Ingezetenen, tegen de Placaaten, Privilegiën, Handvesten en Odltroien, en dat de Banne Westzaanen f, en de Banne Krommenie \, tot de kosten zoude betaalen. Dan, federt veele Jaaren, beeft, tusfchen de Bailluen en Regenten deezer Banne , eene betere harmonie plaats gehad, zo dat de verfchillen meest al in 't vriendelyke zyn vereffend en afgedaan; zo als, in den jaare 1779, wanneer de toenmaalige Baillu zekere Schuit van een, op dievftal, geattrappeerden Perfoon,welke, door een Ingezetene deezer Banne, van wien eemg houdt geftolen was, 't welk meerendeels daar in no"-bevonden wierd, door den Geregtsbode deezer Banne was doen arrefteeren, en aan de Ketting .relesid, door des Ballu's Dienaars, geadiifteerd iyet *> * den



( 29 )
den toenmaaligen Prefident Leenman, in deezen Banne woonachtig, buiten kennis van Schout en Schepenen, had doen los maaken . en met de Ketting , waar aan dezelve, by 't Weeshuis te W'.stzaandam, gefloten lag, doen wechvoeren, en Schepenen gereed waren, om, ter mantiën van hetgefchonden regt, derzelver aclie ten lasten van den Baillu te inftituëeren,dat teder ftuk,in der minne, gehouden is voor afgedaan, door een gegeeven Declaratoir van den Baillu; waar by hy, fchoon zich ignorant houdende van 't gedaane arrest, ('t welk echter den Prafident Leenman, die by 't fait adfifteerde, niet onbekend was,) declareert: door de voorfchr. vervoeringe,in geenen deelen, de Jurisdi&ie deezer Banne had willen prajudiciëeren, en ook fustineerde niet bevoegd te zyn, om goederen van een Delinqüant, wanneer die onder den arreste van den Banne civiel gearrefleerd zyn, viafacti, uit het voorfchr. arrest te mogen wechneemen, gelyk ook anders niet dan by inadvertcntie gefchied wasrdat de voorfchr.Ketting was mede genomen, doch door hem aan den Civilen Schout zoude worden gereftituëerd; alle het welke Hy geen zwarigheid had gemaakt, tot vermyding van moeijelykheeden, en wechnceming van klagten, des wegens gedaan, als mede, tot voorkoming van confequentiën in het toekomende, daar van dat Declaratoir in fcriptis uit te geeven.
Echter blyvt altoos het regt,'t welk de Ingezetenen deezer Banne, volgens Privilegiën hebben, en, by alle accorden, met deBailluwen aangegaan, gemaintineerd is; namentlyk, om door den Baillu niet voor deszelvs Vierfchaar te kunnen worden geroepen, ten zy alvoorens daar toe Renvoi van Schepenen deezer Banne gevraagd en bekomen te hebben, een Obftacul, 't welk ieder Baillugaarne uit den weg geruimd zag; dan waaromtrent onze Vaderen, ten allen tyden , zeer waakzaam zyn ge weest, om dat, ten faveuren van derzelver Ingeze.
te.



C 3* )
tenen, te handhaven. Van ouds is de contante praccyk geweest dat de Baillu Renvoi willende vraagen, den Perfoon, ten wiens lasten Hy fiistineerde eenige actie te hebben, welke by Schepenen niet konde worden bericht, ordinaris mado, voor Schepenen ter Rolle moest doen dagvaarden, ten dage dienende, ter Publicque Rolle, eisch in cas van Renvoi doen, en deszelvs préparatoire informatiën aan Schepenen, onder Secretesfe, overleveren wanneer Schepenen, na gedaane defenfie van den gedaagden, zo die gecompareerd was, en na examen van de overgelegde préparatoire informatiën, 't Renvoi accordeerden ,of van de handvveezen. Doch federt een nieuwling, van elders aangekomen, Secretaris deezer Banne geworden is,en, van den beginne aan, zich trachtte in te wikkelen in de gunite van den Heer Baillu, heeft daaromtrent een andere practyk beginnen plaats te krygen, die, in vroeger tyd wel mede door de Balluen geproponeerd, doch altoos by Schepenen van de hand gewezen was; namelyk, om dat Renvoi niet te vraagen na gedaane dagvaarding, ter Publicque Rolle, maar by request, met overlegging van de pra:paratoire informatiën, ten einde des te beter, zo men voorwendt, *t zelve Secretelyk, zo als fomtyds noodzakelyk is, te kunnen doen. Dan,bchalven dat dit van de oude Practyk,die niet te vergeevsch is ingevoerd, ten eenen maaien afwykt, zo kan dit in fommige gevallen, ten grooten nadeelen (trekken van een Ingezeten deezer Banne, die, door de dagvaarding weetende wat 'er gaans is, doch langs deezen weg daar van geheel en al ignorant blyvt, zich, zo als in vroeger tyd, kon defendeeren, en zelvs van 't vonnis, ten zynen nadeelen geweezen, appelleeren, gelyk te meermaalen gebeurd is, doch 't welk hem nu benomen wordt. Te fterker loopt dit in 't oog, daar mea veel al 't Request om Renvoi, met de informatiën, aan de Huizen van Sche-
pe-



C 31 )
penen rond zend,en,wanneerSchepenen van dePJaats alwaar de Perfoon, wiens Renvoi verzocht wordt \ woont, 't zelve by ondertekening accordeeren, gereedelyk van alle de verdere Schepenen getekend en geaccordeerd word, zonder dat 'er eene Vergadering van Schepenen, en alzo eene behoorlyke deliberatie plaats heeft, veel min dat 'er, altans, zo als op 't laatst van myn tyd gepractifeerd wierd, de Schout 'er eenige kennis van droeg, zo als anders gefchiedde. Ik weet wel, altans men gavvoor, dat 'er toen, (of dit nu nog gefchied is my gansch onbekend) telkens in 't appoinctement de woorden, voor deeze reize, wierden bygevoegd, ten einde het regt aanzich te behouden, om dien weg niet altyd te moeten bewandelen; dan my is ook niet onbewust , dat zulks doorgaans, in dien 'er niet tydig genoeg voor gewaakt wordt, alras eene gevestigde practyk, op dien voet, te weeg brengt.
Om trent de Jurisdictie valt nog aan te merken: dat de zelve door den ganfchen Banne één en geheel is, zo dat geen Dorp in dezelve een byzondere Jurisdictie uit maakt, maar alle tot één en dezelvde Jurisdictie behooren. Waar uit volgt: dat de Ingezetenen, van de eene, op de andere plaatzen, derzelver waaren, goederen en koopmanfchappen mogen uitventen en 't huisbezorgen, zonder daar door geconfidereerd te kunnen worden in 't minlte, te zondigen tegen de Placaaten, by Hun Ed. Gr! Mog., op 't ftuk van de Ventjageryen, geëmaneerd, alzo de Ventjagery alleen beftaat, wanneer men van Jurisdictie tot Jurisdictie, en dus aller wegen zyne Ventjagery te werk fielt; maar niet, wanneer men in dezclvde Jurisdictie, van Gehucht tot Gehucht, zo als eertyds, of nu van DorptotDorp, in deezen zelvden Banne, dat practifeert; 't welk ten allen tyden, tot maintien van der Ingezetenen Regt, dient in 't oog en in obfervantie gehouden te worden. Te regt begrepen het daarom, in den Jaare' 1791, de Bakkers



C 3* )
kers te Koog, in deezen Banne, wanneer de Collecteurs van Zaandyk en Wormerveer, door eene verkeerde interpretatie van het woord district, in't 29 Art. van de Ordonnante op 't gemaal, by Hun Ed. Gr. Mog., den 1 December des Jaars 1790, gearrefteerd , voorkomende, hun met 'er daad beletteden, om derzelver brood, in die Plaatzen , aan derzelver Galanten, zo als zy gewoon waren, 't huis te bezorgen, dat zy zich, by request, aan Hun Ed. Gr. Mog. vervoegden; en daar in te kennen gaven: dat de Ingezetenen deezer Banne, Jurisdictie of District Westzaanen, in zich bevattende de Dorpen Westzaan, benevens Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, eertyds Gehuchten van Westzaan, doch van tyd tot tyd bevolkt en tot Dorpen geworden, als tot het zelvde District, of Jurisdictie, blyvende behooren, en van alle voorregten, aan Westzaan vergund, gaudeerende, eene gemeene handeling onder elkander hebben gehad; zodanig, dat de Ingezetenen van de eene Plaats of Dorp, de waaren en goederen, tot deszelfs fabriek of neering behoorende , vry en onbelemmerd verkochten , en bezorgden, op de andere plaatzen, of Dorpen, in dezelvdeJurisdictiegelegen,zonderdathct verbod van Hun Ed. Gr. Mog., omtrent de Ventjagery, daar tegen immer eenige plaats gehad of effect geforteerd had: — dat de Broodbakkers, als Neringdoende lieden, in de voorfchrcevene Jurisdictie, en en dus op de Dorpen, Westzaan, Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer woonende, ook ten allen tyden, ingevolgen van dat voorregt, hun brood aan derzelver Familiën, en die hun verder gelievden te bcgunftigen , op een en ander van dezelve Plaatfen of Dorpen, in dezelvde Jurisdictie of Banne woonende, zonder eenige effective verhindering, over en weder, hadden 't huis bezorgd: — dan dat, in de maand Mai des Jaars 1791 , door de Collecteurs van'des gemeene lands middelen te Zaan-
dyk



C 33 )
ékcn Wormerveer, hun Supplianten was belet «1 worden om van dat voorregt aldaar langer gebruik te maaken, in zo verre zelvs, dat deGofecTul van de eerst genoemde Plaats een der SuppSen een mand met brood had afgenomen, en gewei £ ffu 5f te ^veï, mitsgaders Er te boven had beflagen in eene boete van/2co en dat alles, op pretexten fundament quafi, van het *9 en 59 Art. van Hun Ed. Gr. Mog. jongfié Ordonnanue op het gemaal, van den* z De^nber aI TT. Zy SuPP]ianten, met alle attente de gebelde Art icuien van Hun Ed. Gr. Mog.voorichi Ordonnantie ovcrwoogen hebbende, in overRemming met andere Collecteurs in dezelvejuZt u fun.Senercndc' « welke hun Supplianten geen het minfte belet toebragten, niet konden pe" ïietreeren daar in te worden bedoeld, of te zyn begreepen; alzo zy Supplianten, wat het 29 Art be-
ondeVTv^eïo" J" Di-Strkt °f RWbied, war onder zy behoorden, gingen, als blyvende in hun eigen Junsdictie, wannee' zy op ee/andere Pla ts°
en dus in het zelvde District,waar in zy woonachtig waren, hun brood 'thuis bezorgden, en daar ™> ™ overtrouwden, geenfins klriden worden geconfidereerd of de intentie van Hun Ed Gr Mog. te zyn dat zy Supplianten, in derzelver voo£
vS;^' d°°r,huet gCmeIde Art- 20«den worfen verkort of geprohibeerd;en, aangaande het5yArt
lanVs M-rS: dat' dMr ZV "00it hun'brood
Vnf de.Publlke weSe"> "Wen of vaarten, te koop veilden, maar alleen 't zelve aan hunne Ca" kmen op vast bepaalde dagen, 'thuis bezorgden, dit Ar . ook met konde worde geconfidereerd, op^
anten r/emgeaPP,iCade tC ZV", of hun Supplianten, te concerneeren: — dat ook, wanneer de voorfchr. Articulen van Hun Ed. Gr. Mog. gemet de ordonnantie, naar het begryp der voorfen. ColC lec-



( 34 )
lecteurs van Zaandyk en Wormerveer, moesten worden geïnterpreteerd, het zelve zoude ltrekken, niet alleen ten grooten nadeelen van veele, maar zelvs tot totale ruine van fommige der Supplianten, die derzelver brood meer in andere Plaatfen, of Dorpen, der Jurisdictie, dan in welke zy woonachtig waren, debiteerden, alzo derzelver Bakkeryen, die zy, uit hoofde van dat regt, en de toegenegenheid van derzelver famiïiën en goede vrienden, in andere Plaatfen, of Dorpen van derzelver Jurisdictie woonende, ten duurften gekocht, en dus ook daar van 'sLands regt van4ofte penn: enï5verhooging,tehooger betaald hadden, dan te niet zouden loopen ,en by naniet3 waardig worden, ja zelve, daar door van derzelver Kostwinningen beroovd, zy noodzakelyk tot armoede zouden moeten vervallen; 't welk de Supplianten vertrouwden in geeneh deelen de intentie van Hun Ed.
Gr. Mog. te zyn: dat ook de continuatie van
der Supplianten voorfchr. regt, zo zy vermeenden, niet alleen geen het minfte nadeel aan des gemeene Lands inkomften toebragt, alzo ieder, naar rato van deszelfs debiet, den impost betaalde, maar veel eer ten fpoorflag diende, dat ieder Bakker, op zyne Plaats, deszelfs brood van zodanig goed alloi bakte, dat de Ingezetenen, ter dier Plaatiè, geen brood van eenen Bakker, in eene andere Plaats woonachtig , begeerden, 't welk niet dan ten voordeden
èir Ingezetenen kon zyn: dat, hoezeer een of
ander Dorp, in de voorfchr. Jurisdictie, byzonder Wormerveer, als voor de helvt den eigendom bezittende van de' Meelmolen aldaar, door het nadeel, 't welk de Supplianten, door de voorfchr. verhinderingen, in hunne neeringen kwamen te lyden, eenigzins zoude mogen worden bevoordeeld, het in alle gevallen zeker was, dat het gemeen, vóór het particulier belang, den voorrang behoord te behouden; behalven dat te Wormerveer twee, en nergens anders in de Jurisdictie, eenige Koekebak-
ke-



C 35 )
keryen waren, welke derzelver koek en waaren, alomme in de geheele Jurisdictie bezorgden, en dus 't zelve Dorp, ten dien opzichten boven andere Dorpen der Jurisdictie, prevaleerde. Om welke redenen de Supplianten dan ootmoedig verzochten, dat Hun Ed. Gr. Mog., tot maintien van der Supplianten voorfchr. regt en beflaan, by nadere en gunftige refolutie, gelievden te verklaaren: dat zy Supplianten, onder de bepaalingen, by de voorfchr. Articulen van meergem. Ordonnantie, niet begreepen waren, maar het hun gepermitteerd bleev, van derzelver voorfchr. regt te jouisfeeren , en derzelver brood, in den ganfehen Banne Westzaanen, en de onderfcheidene Dorpen, of Plaatfen, daartoe behoorende, als één District, of ééne Jurisdictie uitmaakende, aan derzelver Calanten te mogen 'thuis bezorgen , zo als van oudsher had plaats gehad, zonder door iemand, wie het ook zoude mogen zyn, daar in eenige de minfte hinder of belet te mogen worden toegebragt, veel min daar over aan eenige calanges onderheevig te zyn; en, voor zo verre dien aangaande reeds eenige calange was gefchied, dezelve te ftellen buiten effect, met verbod voor het vervolg, en dat Hun Ed. Gr. Mog. daar van gelievden te verleenen Refolutie in forma. 't Welk van dat gevolg is geweest, dat Hun Ed. Gr. Mog., by refolutie van den i Juli 179 r, 't zelve Request hebben gefield in handen van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden in 's Haags en te Hoorn, ora 't zelve te examineeren, en HunEd. Gr. Mog. Vergadering daar op te dienen van derzelver confideratie en advis, met furcheantie van het geftatueerde, tegen het verzoek van de Supplianten, by het apen 59 Articul der jongst gearresteerde Ordonnantie op 't gemaal, totdat de Heeren Gecommitteerde Raaden daar omtrent zouden hebben gediend van derzelver confidentie en advis. Dan, met en federt dien tyd, hebben dc Bakkers van alle Plaatfen in deezen C a Ban-



C 36 )
Banne, over en weder, als van oudsher, hun brood aan derzelver Galanten 'thuis gebragt, zonder daar in tot heeden verder eenig belet te ontmoeten, zo als ook in de daad, om voorgem. redenen, nimmer behoort te geleideden. Myne Leezers zullen het my, zo ik vertrouwe, ten goeden houden, dat ik dit ftuk in deszelvs uitgebreidheid heb ter neer gefteld; alzo het myns bedunkens, tot eene handleiding voor het toekomende kan verftrekken in foortgelyke gevallen, wanneer dit voorregt éénerJurisdictie weder mogt worden geattaqueerd.
Niettegenflaande de Jurisdictie één en geheel is; zo heeft 'er echter eene fepararie tusfchen de Dorpen , voor zo verre het huishoudelyke betreft, plaats. Westzaan ftrekt zich, (buiten West-Knollendam en Nauerna beoostende Vaart, benevens het eerde huis, bewesten de Schucfluis aldaar, welke beide, voor zo verre ?c onder deezen Banne behooren, als Gehuchten onder haargebléèven zyn,) byna ineen regte lyn,en daarom mogelyk in vroeger tyd den Regel genaamd, van 't noordeinde van de Middel uit, tot aan, en op den Hoogendyk oostwaarts, het derde huis ingeloten, behalven, benoorden de Dykfloot, van de Sluis aan den Westzaaner Overtoom, alwaar het, meteen kromme leiding en eenige afwyking, tot de Olymolen de Bok ingeüoten, zich bepaalt en eindigt; terwyl 't Guispad, aan 't zuideinde van de Middel naar Zaandyk liggende, tot
aan de Watering, daar mede onder behoort.
Westzaandam begint aan den Hoogendyk en Dyk/loot, alwaar Westzaan, zo boven gemeld is, eindigt , en ftrekt zich verder oostwaarts, langs den Tdyk, tot de groote Sluis, tusfchen haar en Oostzaandam gelegen, en vervolgens, langs den Weg en Zaan, tot de Malgatfluis uit. Van daar begint de Koog, en eindigt, aan de Weg en Zaan, met ' Huis, tansby Jacob Dobber bewoond; doch over de Dykfloot, fchuins daar tegen over, met de Sloot,
waar



C 37 J
waar aan de Olvmolen, de Bagyn (laat. Van daar neemt Zaandyk eenen aanvang, en eindigt aan den Weg en Zaan, met het midden van de Sloot, by de Watermolen. Van daar begint Wormerveer, en ftrefct zich uit aan den Weg en Zaan, tot aan 't einde van den Noorddyk, alwaar (de Jurisdictie van Krommenie, voor zo verre in deezën Polder gelegen, tusfchen haar en West - Knollendam, invalt. Deeze voorfchr. feparatie is, ten opzichten der Gebouwen ,allezias conform de quohieren der verpon ding. Dan ten aanzien der Landeryen, heeft 'er, (alzo dezelve, volgens eene oude coftume, den Eigenaar in den Banne woonachtig, ter zyner Woonplaats volgen , alwaar men de lasten daar van berekent, zo als nader, van de Thefauriers gehandeld wordende, zal gemeld worden, en dus als één en gemeen te confidereeren zyn) geene directe feparatie plaats; 't welk ook, uit hoofde van de moeijelykheden, aan welke dezelve zoude onderhevig zyn, tans niet wel te reguleeren is, en dus op den ouden voet dient te blyven. Echter wordt het, met relatie tot de Gebouwen, welke daar op geplaatst zyn en worden, daar voor gehouden: dat de G ouw, die van 't zuideinde van Westzaan loopt, en aan 't noordeinde, by de Meelmolen eindigt,de Sloot daar bezuiden naar de Watering, en vervolgens deeze Watering, zo verre de Middel te Westzaan ftrekt, de fcheiding tusfchen Westzaan , en de Dorpen aan de Zaan , zo verre dezelve aldaar , zo als aangewezen is, zich uitftrekken, aanduiden.
C 3 VAN



( 38 )
VAN DE
RE G E E R I N G.
De regeering dezer Banne beftaat tans in — één Schout —zeven Schepenen—zestien Vroedfchappen , waar onder drie Rekenmeesters — twee Secretarisfen — en drie Thefauriers — van welke ieder in 't byzonder zal gehandeld worden.
Doch ieder Dorp heeft, op zichzelv, een huishoudelyk bjfluur, zonder tusfchenkomst of medewerking van de Regenten der andere Dorpen, ten zy daar toe geroepen wordende. Dit Beituur wordt door de Regeerende Bans - Schepenen, of Schepen, en , by manquement ,door den ouditen Bans-Vroedfchap van ieder Dorp, met de mede Bans-Vroedfchappen aldaar, of andere by hun verkoren Adfiftenten , waargenomen. Behalven dit heeft men te Koog, boven den Bans-Vroedfchap en deszelvs Adfiftent, of Adfiffenten, volgens Octroi van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Heiland en Westvriesland, in dato 20 Februari 1645, nog een aantal van zeven of agt der gegoedtie Perfooncn , gemeenlyk, hoewel ten onregte, het Parlement genaamd, welke toezicht hebben over de omflagen en alle andere voorvallende Dorpslasten aldaar. Hoehaatelyk dit by fommigen , die gaarne willekeurig willen Regeeren, ook moge voorkomen, zo heeft dit,, ten minften aldaar, uit hoofde van de Regeering, die uit één Bans-Vroedfchap en één Adfiftent doorgaans beftaat, ten opzichten, zo van den Regent, als van de Ingezetenen, nogtans zyne nuttigheid, alzo de eerfle des te minder verantwoordelyk is, en de anderen des te geruster zyn over het gehouden wordende beftuur.
Dan



( 39 )
Dan alleen ten oogmerk hebbende om over 'tgunt den Banne en Ambachtsheerlykheid betreft te fchryven, zal ik my, ten opzichten van het particulier Dorps beduur, niet verder inlaaten, temeer, om dat myne Posten en bevinding zich wel tot het eerde , maar niet tot het laatfte, principalyk hebben uitgedrekt.
Echter kan ik hier byniet nalaaten teremarqueeren: dat het jammer is, dat veel al ieder Dorp, of wel de Regenten van 't zelve, meer deszelvs eigen, dan des gemeene Bans belangens in 't oog heeft, waar door de faam vereenigde magt, welke anders groote derkte heeft,gefnuikt wordt,en het nadeel, daar uit voortvloeijende, dikwerv zo wel zodanig Dorp, 't welk deszelvs eigenbelang te veel wilde doen gelden, zelve, als den gemeenen Banne, of een ander Dorp treft, zo als de ondervinding te meermaalen heeft bevestigd, 't Is daarom ten hoogden aan te pryzen om den band der Unie in deezen Banne vast te houden, en, als het de zaak vordert, het eigen aan het gemeene belang op te offeren, zonder door ambitie, veel al de oorzaak, of wat het anders ook wezen moge, zich daar van te laaten aftrekken ; ten einde zo wel den byzonderen, als dsn algemeenen ondergang te praeveniëeren.
C 4 VAN



( 4o )
VAN DEN
SCHOUT.
De Schout deezer Banne, die van ouds ook fccnout was van den Banne Krommenie, welke altoos met deezen Banne is gecombineerd geweest, en even geiyke Privilegiën te famen verkregen hebben ivierd eertyds by de Graaven van Holland, en vervolgens by de Kamer van Rekening der Domeinen van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, aangefteld; en heeft tot, of omtrent, den Jaare 1650 te Westzaan deszelvs refidentie gehad, wanneer ,de toen fungeerende Schout,door eene aanzienlyke fommegelds daar toe uitgelokt, te Westzaanddm zich metSer woon heeft begeeven , alwaar naderhand deszelvs fuccesfeuren ook derzelver rcfidentie verkoren hebben.
Door de Koop der Ambachtsheerlykheden dooide Regenten der beide Bannen, by ieder in de zynen het regt tot de begeeving van dat Ambt, volgens Koopconditiën, bekomen zynde, is in den Jaare 1752, na den dood van Mr. Jacob van Assendelft , Burgermeester in 'sGravenhaage, laatfïe Schout der beide Bannen, na dat men alvoorens over het gecombineerde Ambtgeld geconveniëerd had, door Schepenen en Vroedfchappen deezer Banne' als Ambachtsheeren , deszelvs fubffitut, Pieter Leur, te Westzaandam .woonachtig, en Notaris aldaar, zonder eenige preadvertentie der vacature m de Couranten, op eene jaarlykfche wedde,mids alle inkomüen van dat Ambt, met den aankleeven van dien, ten behoeven van de Ambachtsheerlykheid verantwoordende, alles conform de Inftructie, daar van zynde, aangefteld.
Wan-



C 41 jy •
Wanneer deeze in den Jaare i77* overleden was, ben ik, toen als Secretaris en Notaris te Westzaan fungeerende, uit een klein aantal der Sollicitanten welke, buiten praadvertentie der vacature m de Couranten, zich opgedaan hadden, in deszelvs plaats, verkoren, en, by den aanvang des laars
Hl BaifnènftallCerd' keUZC Van WoonPIa«s in
^SieXutefnJie?ben de Reë^en van Westzaan^ fchoon declareerende niets tegen myn Perfoon de t Ttt allee"ge°PPo^rd, fetineerende dat de Schout, uu hoofde dat de laatfte Schouten aldaar gewoond hadden, en deszelvspnefentie aldaar t meest gerequireerd wierd, aldaar moest refideeren;.maar ook «tor over zich byRequestaan Hun Ed Gr Mog. beklaagd; met dat gevolg • dat na dat hetzelve Request door Hun Ed. Gr Mo ' was gefield in handen van de Ed. Mog. Heeren Ge' committeerde Raaden, te/f^refideerende, en doeze,op derzelver requifitie,een ampel fchrivtelyk bricht van de verdere Regenten deezer Banne bekomen ak ook vervolgens Gecommitteerdens van beiden ontbo den zynde, gehoord hadden, welgemelde Heeren Gecomm.tteerdeRaadenaanGecommitteerdensvan/^zaandam hebben gerecommandeerd provifione\y"t die electie en aanftellinge, zo als die lag,te be «sten 2 te zien hoe de Schout in deszelvs funftien 35?g droeg; dan zo dit niet naar hun genoeg £ zy zich dan naderaanHm.Ed.Mog. konde adresLTen' tot welken tyd HunEd.Mog. de zaak in ftatu,en buiten advIS aan HunEd. Gr.Mog. zouden houden D tïnTeC alleen zo gebleevcn, maar de Regenten van We zaandam hebben nader gedeclareerd^ten mynen op iZL daar m te berusten, zo als dan nok, dit differSS
lfteX RoZynde' dC bCSt m°Sdyke ha™° e tuslchen die Regenten en my, heeft plaats gehad
Myne aanflelling is wel gefchied op denfelvden
voet vaumynenPredecesfeur, met eene jaTriykfcbe
C 5 wed-



C 42 )
wedde; dan dit is ook al ras, by vereffening van zeker verfchil, dac door eenige weinige Leden der Regeering was aangedookt,doch toe geene reputatie van dezelve is afgeloopen, volgens conventie, met eenige expresielyk daar toe Gecommitteerde Leden der Regeering, waar onder zelvs die party in de zaak waren, aangegaan, en by Schepenen en Vroedfchappen , den 4 Januari des Jaars \ J7\->geapprobeerd, veranderd in een derde gedeelte van alle de verdienden en inkomden, 't welk verhoogd zoude worden, wanneer ik geen Secretaris meer, maar alleen Schout was. Niettegenflaande deeze verandering byna eens zo veel falaris als de wedde opleverde, zo heeft echter het inkomen van dat Ambt, federt dien tyd, buiten bezwaar der Ingezetenen, importanter voordeden aan de Ambachtsheerlykheid aangebragt, dan by mynen Pnedecesfcur; zo als uit de verantwoordingen, en daar van geformeerde Lyst, condeeren kan.
Wanneer, in den Jaare 1786, volgens de voorfchr. conventie , op myne defidentie, myn Zoon Simon Simonides Jongewaard,Secretaris was geworden, en ik alleen Schout bleev, konde ik met alle regt de voorfchr. augmentatie gevorderd hebben, dan dit heb ik niet gedaan. Zelvs toen ik in de maand April des Jaars 1787, by Requeste myne demisfie als Schout, om reden daar in gemeld, had verzocht, doch niet konde obtineeren, maaralle mdantien, zo door meest alle de Leden der Regeering, als door veele der voornaamde en andere Ingezetenen gedaan wierden dat ik als Schout zoude biyvenfunleéren ; ia zelfs eene Commisfie van Ambachtsheeren my trachte daar toe te perfuadeeren; heb ik, met tegendaande my de voorfchr. augmentatie dond verleend te worden, my daar door niet kunnen testen overreeden om van mynegenomene refolutie site gaan; maar heb, na rype' deliberatie, om by my ouerwiatied redenen, die door de cocnmaahgetyds Uivl o o om-



( 43 ï
omffandigheid, welke federt April aanmerkelyk veranderd was, en my, weetende wat Vleesch 'er in de Kuip zat, een fomber vooruitzicht gav, piet weinig gefterkt wierden, den 13 Oótober deszelvden Jaars 1787, voor het verder waarneemen van dat Ambt, dan tot den 1 Januari daar aan volgende, finalyk bedankt, en den 24 Januari des Jaars 1788, met eene Aanfpraak aan dc Ambachtsheeren, dien Post nedergelegd.
Om myn plaats te vervullen wierd 7er, naden voorfchr. 13 O&ober des Jaars 1787, in de Couranten geadverteerd: dat al wie capaciteiten inclinatie daar toe had, zich voor, of op den daar toe bepaalden tyd, kon adresfeeren aan den Prafident Schepen deezer Banne, Pietir Vis, te Zaandyk , by wien informatie te bekomen was; ten welken einde aan hem de conditiën in fcriptis waren ter hand gefield, zo als die in 't Refolutieboek ftaan geregistreerd.
Het juist een tyd zynde, dat veele Ambtenaaren, door de bekende Omwending in ons Vaderland , van derzelver Ambten ontzet waren, of dezelve verlaaten hadden, zo manqueerde het aan geene Sollicitanten , maar dat gav aanleiding dat derzelver getal zes en vyvtig bedroeg. Na dat by meerderheid van ftemmen daar uit een twaalvtal geformeerd, vervolgens naar de capaciteiten, 't gedrag en de hoedanigheden der Genomineerden geïnformeerd, en daar van bericht gedaan was, zo is daar uit eene Nominatie van zes, vervolgens van drie Perfoonen gemaakt, en ten laatffen , met meerderheid van ftemmen, in myne plaats, insgelyks met keuze van Woonplaats in den Banne, den tans fungeerende Schout, Jan Evenbly,verkoren,welke den voorfchr. 24Januari 1788 , wanneer ik mynen Post had nedergelegd, geinftalleerd is, na alvoorens, volgens de aan hem terhand geftelde Inftruclie, ook behoorlyke Borgen te hebben gefteld, ten bedraagen van zekere daarby bepaalde foaa^'t welk btvoorens niet was gefcbied.
Dee-



C 44 )
Deeze heeft, zo min als deszelvs Pradecesfeurs, tot het Ambtgeld iets gecontribueerd, om dat hetzelve , in voorige Jaaren, reeds door de Ambachtsheeren grootendeels betaald en verftrekt was; doch de billykheid vorderd,dat een volgende Schout daarin zodanig aandeel draagt, als dezelve van de inkomlten geniet.
Dezelve geniet, even als ik genooten heb, een derde gedeelte der inkomften, eia daarboven , volgens refolutie van Ambachtsheeren, in dato 27 Februari des Jaars 1787, voor papier, pennen, inkt en verdere behoevtens ƒ15 :-:-; doch blyvt de ioofle penning van 't Ambtgeld voor rekening van de Ambachtsheerlykheid. Dan , met dat al is dit inkomen vau den Schout, op zich zelve, niet toereikende, om als een fatzoenlyk Man, zo als men van dergelyke Ambtenaaren vordert, te kunnen leeven. 't Was daarom niet aftekeuren,dat dezelve de helvt genoot van alle de inkomften,doch dam ook alle onkosten , Ambtgelden, de 1 oofte penning en verdere lasten egnalyk gedraagen en geleden , ais ookby hem geene dèclaratiën ten lasten van den Banne of Ambachtsheerlykheid, en van de Dorpen in dezelve , hoegenaamd, maar alleen voor zo verre Dykgraav en Heemraaden der Bannen Westzaanen en Krommenie, den Hoogendam en andere, betrof, gemaakt wierden. Terwyl nimmer aan de Ambachtsheeren, te recommandeeren is, om dit Ambt op recognitie uittegeeven; ten einde niet alleen de willekeurige handelwyzen, die dan zouden kunnen plaats hebben, voor te komen: maar ook altoos een oog in 't zeil te houden, en Meesters van 't Ambt zelve te blyven ; behalven dat de ondervinding veel al het nadeelige van het op recognitie uitgeeven van dergelyke Ambten leeraart, byzonder wanneer de Bezitters wat fplendiet leeven, en daarom genoodzaakt worden vermindering van recognitie te follfciteeren, of in 't opbrengen van dezelve manquecren.
Be-



C 45 )
Betreffende dit Ambt komt voornaamelyk in aanmerking: dat de Schout niet alleen is civiel
Schout, maar ook Dykgraav, Geregtsbode, Venduemeester, en mede Intekenaar van Huwelykfche geboden van perfoonen, die niet tot de Gereformeerde Religie behooren: dat Hy geen relatie
heeft tot de Vergaderingen van Schepenen en Vroedfchappen, wanneer dezelve des Bans- of Ambachts- * heerlykheids beftuur, of finantiën betreffen, ten zy daartoe fpecialyk verzochtwordende;kunnende echter van de Vergaderingen , welke over omflagen en reke- . ningen, de Polder en Dykage betreffende, roulleercn, alzo Hyals Dykgraav daartoe betrekking heeft, niet uitgefloten worden, zo als men in vroeger tyd, dochten onregt, ten opzichte van den Schout Leur, heeft zien practifeeren : dat Hy by alle Vergaderingen, alwaar dezelve in deszelfs qualiteit, gerequireerd wordt, de voorzitting, en daar by eene advifeerende, doch geene concludeeronde item heeft; ten zy Hem zulks ter decifie, of anderfins, geoffereerd wordt: — dat Hy,benevens Schepenen, ftaat, niet alleen over geregtelyke tranfporten, hypothecatiön, andere geregtelyke actens enrecollementen, fchoon dit laatfte, des noods, buiten Hem , ten overftaan van twee Schepenen, kan gefchieden; maar ook over 't trouwen, 't welk voor 't Geregt gefchied, 't zy aan zyn Huis te Westzaandam ,of aan de Huizen des Bruidegoms, of Bruids, doch niet te Westzaan op den Regthuize , of aan de Huizen, wanneer Hy aldaar niet woonachtig is: — dat Hy deBroodwecgers op ieder plaats, wanneer zy by de Bakkers rond gaan om derzelver brood te weegen, gelyk ook de Brandmeesters, by 't doen van ordinaris en extraordinaris befchouwingen, moet adiifteeren, ten einde, des noodig, de calange te kunnen doen: — dat Hy, in alle betrekkigen, gehouden is zich te reguleeren naar dePlacaaten en ordonnantiën van deezen Lande, mitsgaders naar de Privilegiën, Keuren en
Cos



( 46" )
Costumen deezer Banne , en dezelve, zo als behoort, te heipen bandhaaven, mitsgaders te vigileeren op alle 't gunt ter bevordering van de Juftitie, en het welzy» der Ingezetenen, volgens zyn Ambt en Pligc, vereischt wordt: —dat Hy nooit behulpzaam magzyn de zodanigen, welke wezentlyke veranderingen in de vast gefielde Conftitutie der Regeering deezer Banne, met deszelfs ab- en dependentiën , zullen zoeken te weeg te brengen, veel min trachten andere daar toe over te haaien , of aan te fpooren; maar, daar toe aangezocht wordende, gehouden 't zelve tegen te gaan, en daar van ten fpoedigften aan de Ambachtsheeren kundlchap, ea verdere vereischtè ouvertures, te geeven: (Dit Articul is deszelfs geboorte verfchuldigd aan den beruchten jaare 1748, wanneer eenige Ingezetenen de Ambachtsheerlykheid aan den Prince van Orange wilden overgeeven.) — dat Hy, door geene ziekte of ongefteldheid verhinderd wordende, altyd moet verfchynen op de Regtdagen, Schouwen, en andere vergaderingen, of byeenkomften, alwaar deszelvs Perfoon gerequireerd wordt, en zulks, onder geen ander pretext , als voorfchreeven is , mag nalaaten, dan metfreciaal confentvan denPrefident Schepen deezer Banne: dat Hy onderworpen is aan de ordres van Schepenen en Regenten deezer Banne in 't gemeen, en van ieder Dorp in Vbyzonder, welke Hy, in zo verre deszelvs Ambt en Pligc mede brengt, moetnakomen : — en dat Hy alle verdienften, hoegenaamd, en uit deszelvs Ambt, met den aankleeven van dien, voortvloeiende, 'sjaarlyks aan Reekenmeesters deezer Banne, voor de gemeene Bans rekening, moet verantwoorden, en het, na aftrek van deszelfs falaris &c. overblyvende, ten behoeven van de Ambachtsheerlykheid, ter Thefaurie te Westzaan, zo als gebruikelvk is, uitkeeren.
By



r 47 )
By die Rekening wordt verantwoord: l. De afkomst der halve Venduën, doch wordt ten deezen opzichten, kortheidshalvens gerefereerd tot 't gunt ieder der Secretarisfen daar van, fpecifiek van ieder post in 't byzonder, van tyd tot tyd , volgens deszelfs verantwoording, ontvangen heeft; alzo de Secretarisfen de afkomst der geheele Venduën onder zich behouden, en aan den Schout, hoe zeer daar toe geregtigd, deszelvs helvt niet afgeeven, maar, by de jaarlykfche rekening verantwoorden, en met den Schouten Thefaurier te Westzaan verdienen; 't welk in zeker opzicht, als de Schout geen belang in 't ontvangen van die gelden fielt, niet differeert, doch, by een onverhoopt geval dat een Secretaris manqueerde, en de Borgtogt, door dezelve gefield, niet toereikende was om die gelden te kunnen fuppleeren, gelegenheid zoude kunnen geeven, dat de Schout die penningen moest óp leggen en betaalen, of anders de Ambachtsheerlykheid die fchaade lyden.
a. 't Salaris van de Verleijen, zo ordinaris a'sextraordinaris;'twelk mede onder één der Secretarisfen, daar mede gechangeerd, tot het doen der rekeningen berust, en, als boven, dan verantwoord en vereffend wordt; doch van veel minder importantie als dat der Venduën is.
3. 't Inkomen der Huwlykszaaken, als't infchryven der Geboden, de Betoogen, 't Trouwen en de Trouwcedullen.
4. 't Bedraagen van diverfe falarisfèn wegens citatien, procesfen, arresten, gerepudiëerde, of infolvente Boedels, executiën, genamtifeerde of geconfigneerde gelden, vacatiën, betreffende venia aïtatis en andere zaaken , rooyingen, geregtelyke actens, recollementen, 't beëedigen van verleende voorfchryvingen ter verkryging van jaarbrieven, losbrieven, taxatie regten, Kraamen op den Overtoom , boetens, &c.
Van



C 48 )
Van welkers geheele montant afgetrokken worde,
Eerst den betaalde Coffi- en Thee impost, met het zegel, voor zo verre die, uit hoofde van dit Ambt, meerder bedraagt, als de Schout voor zich zelv verpligt is te betaalen, benevens eenige noodzaakelyke verfchotten en kleinigheden.
Vervolgens van dit overfchot des Schouts een derde portie, benevens den betaalde ioofle penning, onder aflag van de door Regenten bepaalde extraordinaris verponding, waar van dequitantiën 'sjaarlyks aan den Schout ter vereffening worden ter hand gefield, en laatflelyk de gearresteerde ƒ 15voor behoevtens.
Waar na, (alles by Rekenmeesters geapprobeerd zynde,) het overblyvende faldo aan de Ambachtsheerlykheid , ter voorgemelde Thefaurie, betaald en vereffend wordt.
VAN



( 49 }
VAN DE
s c h e p e' n e n.
•f~Ze Schepenen adminiflreeren niet alleen aejufticie, maar zyn ook Heemraaden. zo wel van den Hoogen Zeedyk, als van den Binnenpolder, en hebben alleen, dus geen Schout, Vroedfchap ot Secretaris, de dispofitie over alle de Bans, en folders, penningen; zo dat 'er, buiten hun conlent of ordre, geene betaalingen, hoe genaamd, door de Thefauriers mogen gedaan worden, al is 'e zelve ten lasten van de Regenten, of Ambachtsheeren, deezer Banne, of van Dykgraav en Heemraaden der Bannen Westzaanen en Krommenie. Weshalven, fchoon de Rekeningen, zo als fomtyds abufive ge' fchied en getolereerd wordt, houden ten lasten van de Regenten van den Banne, van de Ambachtsheerlykheid , of van Dykgraav en Heemraaden voorn., de ordonnantiën ter betaaling, niet moeten gefield worden, ter betaaiing door den een of andere Thefaurier, op welke dezelve geflagen wordt, ter ordonnantie van, als boven, zo als het hoofd der rekening, ofwel de Debiteurs door den Crediteur gefield is, of genoemd zyn, gelyk men te meermaalen, na myn tyd, doch ten onregten, heeft zien practifeeren; maar, zo als uit voorn, hoofde behoort, ter ordonnantie van Schepenen der Banne Westzaanen, getekend door één der Secretarisfen, en by ab'entie, door den Schout, of Prafident Schepen; anders zouden de Thefauriers het regt hebben, om dezelve, zonder betaaling, van de hand te kunnen wyzen. Over derzelver getal, en van welke Plaatfen of ï> Dor-



( 5° )
Dorpen in deezen Banne dezelve moeten verkooren worden, is van ouds veel verfchü geweest; dan dit is, in den Jaare 1619 , door de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden gedecideerd, en vervolgens, hoe zeer daar omtrent, zo vóór, als naden koop der Ambachtsheerlykheid, getracht is daar in verandering te weeg te brengen, door de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvrisland, zo als bevoorens is aangetoond, bekrachtigd. Dienvolgens zyn 'er zeven Schepenen in deezen Banne, welke één Jaar, van Paasch tot Paasch, fungeeren; te weeten: "t eene Jaar vier te Westzaan, en drie te Westzaandam, Wormerveer, Zaandyk en Koog; en 't andere Jaar drie te Westzaan, en vier op de andere Dorpen- Dan 'tDorp Koog heeft zeldzaam, en 't laatst inden Jaare 1719, een Schepen gehad, en wordt, daar in, als't ware, door Zaandyk vervangen; waar tegen dat Dorp ook geen Weezmeester heeft, maar daar in door de Koog, in de tourbeurt der drie Dorpen, vervangen wordt, zo als nader, in 't Capittel van de Weezkamer, zal gemeld worden. Wanneer 'er te Westzaan drie Schepenen zyn, zyn 'er te Westzaandam twee, te Wormerveer en Zaandyk ieder één ; doch , wanneer 'er re Westzaan vier zyn, zyn 'cr te Westzaandam twee, en te Wormerveer of Zaandyk voor beide één, ofte Westzaandam, Wormerveer en Zaandyk , ieder één , zo alsby toerbeurte roulleert.
Dezelve worden , ingevolge de Privilegiën , daar van zyndë, en in 't meermaals aangehaalde Privilegieboek te vinden, door de Regeerende, en het voorig Jaar afgegaane Schepenen , 's jaarlyks, op goede Vrydag voor Paafchen, tegen dat de Zon op 't hoogst is, verkooren en aangefteld ; 't weikin deezer voegen gefchied: een quartier uur, of daar omtrent, voor'smiddags twaalv uuren, komen de Regeerende, en laast afgegaane Schepenen van Westzaan van 't Regthuisaldaai, alwrar dezelve, ter
re-



C 51 )
reguling van derzelver verkiezing, vergaderd waren , om de verdere Regeerende en laatst afgegaane Schepenen der andere Dorpen, benevens den Schout en de Secretarisfen, in de Herberg by een gekomen, af te haaien, en begeeven zich dan gezamentlyk, in rang, naar de Kerk. Aldaar gekomen zynde plaatfen de Verkiezers, (buiten twyfel, uit hoofde van de Privilegie, welke dicteert, dat V zelve voor t hooge Auter moet gefchieden, en waar voor men tans den Kantzei fchynt te resfpecteeren,) zich in 't Doophek, die van Westzaan ter regter zyde van den Predikftoel, in der Diaconen Bank, en die van de andere Dorpen, naar derzelver rang, te weeten, die van Westzaandam voor aan, vervolgens die van Zaandyk en Wormerveer, ter»flinke zyde van den gemelden Predikuoel, in der Ouderlingen Bank, doch de Schout en Secretaris, welke de Verkiezing ^noteert, en doorgaans die te Westzaan woont, en 't Register heeft, plaatzen zich in 'tGefloelte van den Voorleezer en Voorzingen Wanneer allen gezeten zyn, vraagt de Schout in't algemeen: of men, terwyl de tyd daar is, met de voorgenomene < erkiezing zal voort vaaren? Zo dit door den Prafident Schepen met Ja beantwoord wordt, of daar op een diep ililzwygen volgt, vraagt Hy vervolgens eerst aan die van Westzaan, voorde Middel, daar na, aan die van Wormerveer, Zaandyk en Westzaandam, doch 't laatst weder aan die van Westzaan, voor 't Zuideinde, de Krabbel- en Kerkbuurt, wie dezelve tot Schepenen voor het volgend Jaar verkiezen; welke telkens door ieder, die gevraagd is, terftond worden opgegeeven. Wanneer direct, by de benoeming van ieder Perfoon, daar tegen geen oppofitie vak, worde dezelve voor wettigverkoorengehouden;dan, zo daar tegen geoppofèerd, en den genoemden Perfoon verworpen wordt, moet 'er direct een ander opgegeeven worden, tot zo lange 'er één approbatie vindt;'t welk, D a fchoon



( 5* )
fctnon zelden voorvallende, echter by myn tyd gebeurd is. De Electie van Schepenen gedaan zynde, wordt verder geprocedeerd tot het verkiezen vanWeez Polder- en Rooimeesteren, die den Banne aangaan, en van wegen ieder Dorp, wiens tourbeurt het is, geproponeerd, als ook, by geene oppoiitie , verkooren worden; gelyk ook tot het aanbellen van Kerkmeesteren, voor zo v-rre Westzaan, en het daar onderhoorig Weit-Knollendam aangaat, en van Brandmeesters, Broodweegers, Buiten-Vaders en Moeders voor de Dorps-Weezhuizen en Armen, Schaalders voorde Armen, en Hooifleekers, alle zo verre Westzaan, Wormerveer Zaandyk en Koog betreft; doch, omtrent alle laatstgemelde bedieningen, benevens die van Wykmeesteren, Schepenen van Westzaandam, met derzelver Vroedfchappen geadfilleerd, des avonds op derzelver Raadhuis, ten overflr.an van den Schour, en aldaar refideerende Secretaris, de Electie doen; ter wyl de Regenten van Wormerveer, Zaandyk en Koog, ieder in de zynen, naderhand Kerkmeesteren verkiezen en aanflellen. Van ouds wierden de Hooifteekers by Regeerende Schepenen, tegen den Hooityd, wanneer dezelve doorgaans vacantie maakten, aangefteld, endaar van Registratie in de Gereg-s-Rolle gedaan; dan federt veele Jaaren is dit in onbruik geraakt, en mede, by de generaale verkieziiig, afgedaan, en wordt 't zelve, fchoon die van Westzaandam het veel al naderhand doen, echter mede in 't Verkiezingboek te Westzaan aangetekend.
De nieuw verkoorene Schepenen worden 'sjaariyks, op den eerflen Saturdag na Paafchen, (na dac alvorens de afgaande Schepenen hun pot verdeeld, of openfiaande rekening gefloten, derzelver ialaris van den Thefaurier te Westzaan ontvangen, het armen geld uit de busfen op 't Regthuis, en by don Schout, verdeeld, en daar van aan Westzaan een
zes-



C 53 )
zesde, aan Westzaandam de helvt en aan de drie andere Dorpen te faamen een derJe, afgegeeven, en daarna, door den Schout pie ;tig voor derzelver gedaane diensten bedankt Zynde, buiten twee, nader te melden, het Regthuis verhaten hebben,; ia naam van den Schout, door de Bode van Schepenen, verzocht ten Regthuize te compareeren, en gecompareerd zynde, directelyk, en ftante pede, ren overftaan van den gewezenen Prsfident enVice-Pa;fident, mids van onderfcheidene Dorpen zynde, anders den naast daar aanvolgende, den Eed, welke door één der Secretarisfen voorgeleezen wordt, afgenomen, en alzo geinftalleerd. Zo dra dit gefchied is, treeden de twee Schepenen, ten wier overftaan de beëdiging gedaan is, af, en de nieuwe Schepenen, naar derzelver rang, (hierna te melden,) cesfie genomen hebbende, worden door dezelve de nieuwverkoorene Weezmeesteren in den Eed genomen, mitsgaders nieuwe Vroedfchappen verkooren, den Regtdag,de fchouwen, en andere voor eerst noodige zaaken, bepaalden gereguleerd, als mede een Casfier, die den ontvang der verdienden, bóetens &c. en de uitgaav der kosten waarneemt, benevens een (Economus, die de maaltyden reguleert, en een Fifeus, die op de boetens past, aangefteld; waarna, by afgaande, en nieuw aangekomene Schepenen en Weezmeesteren, benevens den Schout en Secretarisfen, eenen maaltyd, bekend met den naam van het Paaschmaal, ten kosten van den Banne, in bet Regthuis, federt het zelve gebouwd is, gehouden wordt,- waar by de Heer Baillu doorgaans, na voor af gaande noodiging dooiden Bode van Schepenen, adfifteert, met eenige door zyn Wel Ed. Geftr., naar deszelvs welgevallen, geëligeerde Gasten ;by welke gelegenheid ook aan den Heer Baillu, na gehouden maaltyd, volgen* conventie, altans naar gewoonte, eene jaarlykfche recognitie, of douceur, gelyk ook aan deszelvs ÜieD 3 naars,



C 54 )
naars, de Bode van Schepenen, en de Clercquen ter Secretary, eenige donatiën, door de laatst afgegaane Praefident en Vice-Prceficent.Schepenen,worden afgegeeven, volgens de lyst daar van zynde.
Wanneer 'er een Schepen, geduurende deszelvs funftie aflyvig wordt, eenige krankheid van harte toe komt, of buiten 'slands reist, wordt 'er, door de Regeerende en laatst afgegaane Schepenen, een ander, in deszelvs plaats, verkooren en aangefteld; zo als, ter oorzaake van de differeerende feminien ten daarover, by Schepenen en Vroedfchappen, in conformite van de Privilegiën, daar van zynde, niettegenflaande 'er eene andere practyk had plaats gehad, den 14 September des Jaars 1771, gerefolveerd en vastgefteld is.
De Rang van Schepenen wordt in deezer voegen gereguleerd, dat die de meeste reizen Schepen is geweest, Prasfident is; doch zo dit met een ander gelyk op Haat, dan die 't eerst Vroedfchap is geweest, en zo dit mede gelyk uitkomt, dan de oudfle in jaaren, en op dien zelvden voet beftaat het ook met de volgende Schepenen, zonder dat, ten dien opzichten, eenig Dorp, by voorrang, in aanmerking komt. Niettegenflaande dit een conftante practyk is, kunnen 'er redenen zyn, waarom te praafereeren was: dat het Collegie een Praefident, zonder in achtneeming van den voorfchr. rang, verkoor ; alzo ieder tot dien Post niet gefchikt is, en daar toe iemand, die kundig en attent is,alsook de voorkomende zaaken regt en goed-kan voordraagen, vereischt wordt.
De Vergaderingen van Schepenen worden ordinaris gehouden tenRegthuize te Westzaan, alwaar, van ouds om de twee, vervolgens om de drie, en tans veel alom de vier weeken Regtdag gehouden, en alvoorens, ten zeiven dage, tot het pasfeeren vanTrr nfporten en Hypothecatiën, door den Schout, twee Schepenen, volgens den voorfchr. rang, by
tour-



C 55 )
tourbeurccn , echcer zodanig dat daar by altoos één van Westzaan, en één van de andere Dorpen fungeert, en één der Secretarisfen, gevaceerd wordt.
Wanneer Schepenen eenige Perfoonen uit hun committeeren, om het een of ander ter uitvoer te brengen, worden 'er doorgaans één van Westzaan, en één van de andere Dorpen, of, zo 'er meer dan twee geoordeeld worden noodig te zyn, één van Westzaan, één van Westzaandam, en één van de twee andere Dorpen, daartoe benoemd; doch, ingeval van executie, worden altoos de Praefident en Schepenen van die Plaats, alwaar de executie valt, vry gelaaten, en veelal de twee jongde, edoch van onderfcheidene Plaatfen, als het zyn kan, daar toe in conunisfie gefield, ten ware 'er iets tusfchen beide komt, waar doormen genoodzaakt wordt van dien regul aftewyken.
Het vaste tractemene van oen Schepen bclbat alleen in zestien Guldens voor deszelvs jaarlykfche Bediening; waar van de eene helvt uit des gemeene Bans-Schotskas, en de wederhefvt uit de omflagen over de Landen, betaald worden ;dus het eene voor de Polftie, en 'c andere voor 't Hcemraadfchap te confidereeren is; zonder dat dezelve eenige extra vacatiën, ten lasten van den Banne of l'older, in rekening brengen, maar derzelver verteeringen ten Regtdagen, (uitgezonderd eenige kleine noodwendigheden en behoevtens, gelyk alsook, wanneer veilingen of aanbefreedingen, den Banne, de Ambachtsheerlykheid, of den Polder concerneerende, plaats hebben, welke, gelyk ook 't refumeeren der Keuren , 'c geen eenmaal 's jaars, en wel op den Regtdag voor Banding, gefchiedt, en het houden van even gemelde Banding, ten kosten van den Banne, de Ambachtsheerlykheid of Polder, zo als de zaak mede brengt, eenen maaltyd geeven,) uit derzelver falarisfen van Transporten. Hypothecatien, Scabinale actens, ordinaris gepasfèerd wor4 , D 4 den-



C 50 )
dende, boedels, executiën, genamtifeerde en geconfigneerde Penningen, (waar van dezelve een derde van het daar toe ftaande regt genieten) trouwen, en andere vacatiën, moeten goed maaken; doch fomwylen, uit hoofde van de ruime maah.yden, welke telken Regtdage gehouden worden, al is het zelvs dat een Przefident, om dat dezelve voor't eerst dien Post bekleedt, of een ander, die nienwelingsaankomc, trouwt,of iets anders,'t welk van confidentie is, wedervaart, zodanig eenen maaltyd bekostigt, niet toereikende zyn. Echter zyn dezelve, ("doch geene Vroedfchappen,) geduurende derzelver functie, tenopziclve van Transporten, Hypothecatiën, verkoop, of koop, trouwen en andere voorkomende zaaken, vry van de falarisfen, daar toe ftaande.
Onder de Schepenen behoort eene yzeren Geldkist ten Regthuize te Westzaan, in welke niet alleen de confignatiegelden, die voor eenen korten tyd genamtifeerd zyn, geborgen, doch anders ter Thefaurie te Westzaan afgegeeven worden; maar ook des Bans e"i Ambachtsheerlykheids Privilegiën, Contracten, en andere papieren van aangelegenheid , geplaatst zyn; dezelve is voorzien van drie Sloten, waar van de groote Sleutel berust by den Praifident van Westzaan, en de twee kleine, by die van Westzaandam en de twee andere Dorpen , ie • der één.
De Schepenen hebben het regt, om meten benevens den Schout, Keuren te maaken, en te altcreeren; doch mogen de boctens niet hooger bcpaalen, dan tot 42 ftuivers; ten ware met Octroi van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staatcn van Holland en Westvriesland, zo als 'er verfcheiden Keuren alzo in wezen zyn. Dan mogelyk had al dien omflag, en de groote kosten, daar door veroirzaakt. gemyd kunnen worden, indien Schepenen en Vroed-
fchap •



C 57 )
fchappen, als Ambachtsheeren, zo dra de Heer lykheid gekocht was, de Keuren gemaakt hadden
Schoon er. by de Privilegiën, geene Burgemeesters afzonderlyk genoemd zyn, noch op zich zelve m deezen Banne beftaan, kan men echter met al le regt, daar voor de Regeerende Schepenen deezer Banne, op ieder Plaats, als ook den BansVroedfchap en Regent te Koog, alzo aldaar geen Schepen is, erkennen, als hetzelvde werk, 't welk elders Burgemeesteren waarneemen, op ieder Plaats verrichtende. Doch geene andere, dan gemelde' Vroedfchap te Koog, veel min een Adfiftem, o-een Schepen zynde, of geweest zynde, komt dien naam
woer'dend°ee.Zeer' ^ ^ denZdven ^-ven Voords houden Schepenen eenen Bode, by hun aangefteld, welke hun ten Regrdagen bedient 't opzicht over 't fchoonhouden van het Renthuis met deszelvs aanhoorigheden, heeft, en de eeo/ donneerd wordende Bans dagvaardingen en omroe" pingen,benevens andere voorkomende zaaken vol gens deszelvs Inftruclie, voor eene jaarlykfche wedde, waarneemt. ' Wïü
D 5 VAN



v
( 58 )
V A N D E
VROEDSCHAPPEN.
De Vroedschappen zyn zestien in getal,en worden 'sjaarlyks van Paasch ton Paasch verkooren, door de nieuwe Schepenen, zodra dezelve, geinftalleerd en beëedigd zynde, cesfie hebben genomen; te weeten, van Westzaan agt, van Westzaandam vier, van Wormerveer twee, van Zaandyk en Koog ieder één.
Dezelven worden doorgaans verkooren uit de laatst en bevoorens afgegaane Schepenen, ten ware dezelve , door overlyden manqueeren, of om redenen, voor by gegaan worden,
Schoon dezelven geen Eed doen, zyn zy echter, zo wel als Schepenen, Ambachtsheeren; en des Bans en Ambachtsheerlykheids Rekeningen moeten ook 's jaarlyks, ten hunnen bywezen en overflaan, gedaan worden. Ook kunnen, buiten derzelver bewilliging, geene Refolutiën en omflagen, met relatie tot des Bans en Ambachtsheerlykheids finantiën en beftuuring, genomen en gemaakt worden. Boven dien moeten dezelven by alle buitengewoone zaaken en gelegenheden, geconvoceerd en geraadpleegd, mitsgaders de conduSën, by meerderheid der ftemmen van Schepenen en Hun, uitgenomen in zaaken, waar by geene overftemming plaats heeft, en bevoorens zyn aangewezen, genomen worden. Men kan dienvolgens de Vroedfchappen, in alle gevallen, niet ten onregten confidereeren als des Volks-of liever der Burgeren Vertegenwoordigers, welke op de handelingen van den Schout, de Schepenen en derzelver Ministers refledteeren, en het algemeen belang, zo het altans behoort, in
acht



59 )
acht neemen : hoe zeer veel al den Toon , by Schepenen , of eenigen uit hun, welke zich het meeste gezag aanmaatigen, geftemd, gevolgd wordt.
Wanneer 'er Commisfiën,ook uit de Vroedfchappen, gemaakt worden, en dezelve de zaak niet geheel en al aan Schepenen demandeeren, maar deeze door eenige Perfoonen uit de Vroedfchappen geadfifteerd worden, zyn, by myn tyd en voorheen, niet alleen van Westzaan, maar ook van de andere Dorpen daar toe eenige Leden der Vergadering, 't zy in gelyk- of van Westzaan het dubbeld getal, zo als onderfcheidenlyk gepraftifeerd is, benoemd en gequalificeerd. Dan, na myn tyd, heeft men, zo als ik geinformeerd ben, zien praétifeeren: dat twee Vroedfchappen van Westzaan alleen, met de beide Secretarisfen, zonder eenig Schepen of andere Vroedfchap, zyn gecommitteerd om alle des Bans papieren, ten Rcgchuize, en dus ook in Schepens kist berustentde, naar te zien en te noreeren; daar dit, altans het laatfte, veel eer het werk van Schepenen zelve was. Doch het fcheen dat die twee Gecommitteerdens, zich daar toe opdoende, en gaarne willende vaceeren, alleen capabel waren, of in 't byzonder alles moesten weeten, om zich, boven anderen te doen uitmunten , en, zich noodzaakelyk gemaakt hebbende, aan alles, naar derzelver caprices, de richting te kunnen geeven. Altans, met het ter uitvoerbrengen van die bepaalde Commisfie niet vergenoegd zynde, ftrekten zy hunne magt ook uit, om Boeken, ter Thefaurie behoorende, op te eifchen, en vorderde provifionélyk van my, als Thefaurier, een Boek, dat ten allen tyden ter Thefaurie behoord had, dan het welke ik, (als befchouwende zulks tot derzelver Commisfie niet te behooren,) buiten fpeciale ordre van Schepenen en Vroedfchappen, geweigerd heb; 't welk ten gevolge had, dat zy, eenig rapport van hunne Commisfie, en daar by ook van myne weigering, zelvs
met



( 6o )
met byvoeging en infercie van een met haast, door my, op der/elver vordering, gefchreeven Brievje, doende, op derzelver verzoek, gemagtigd zyn geworden, om, van de Secretarisfen en Thefauriers deezer Banne, alle by hun noodig geoordeeld wordende Copiën, of de originele Boeken en Papieren, den Banne betreffende, te mogen vorderen. Dit liep echter niet alleen aan tegen de oude Coftume, en conflante praftyk, waar over men zich ten grootHen moet \ erwonderen, dat Schepenen en Vroedfchappen der andere Dorpen, en fpecialyk van Westzaandam, welke op dat fluk'altyd delicaat geweest zyn, in die Commisfie hebben rnedegeftemd, en zonder byvoeging van iemand hunner,berust;maar was ook ten uiterften tefiev voor Rekenmeesters, aan wien de belangens deezer Banne en Ambachtsheerlykheid , ten opzichten van de Secretarisfen en Thefauriers, zyn aanbevolen, even als of dezelve hun Post niet in acht namen, en alzo 't werk niet langer vertrouwd waren. Te gelyk was het ook voor de Thefauriers, zeer onaangenaam, met alleen aan Schepenen en Vroedfchappen of Rekenmeesters, door dezelve gefield, zo als behoort, maar ook daar te boven aan twee byzondere Perfoonen, met de Secretarisfen, en mededienstknechten, zo wel als de Thefauriers, onderworpen te zyn' en derzelver caprices te moeten opvolgen ;altans'voor my, die het byzonder voorwerp van derzelver ambitie fchynt geweest te zyn; mogelyk om my dien Post zo raoeijelyk te maaken, dat ik, ten einde haare handelwyzen en gemaakte kosten, die voor my zo bedekt gehouden wierden als eenigzins kongefchieden, niet te kunnen nagaan, daarvan ook defisteerde, en zy, door derzelver invloed, naar derzelver byzonder belang, daar over konden disponeeren. Dan, ik zal my tans hier over met verder uitlaaien, maar, terwyl Ik van de tegenwoordige Beftuurers, of Municipaliteit, deezer Banne, het



C 6-1 )
Refolutieboek, waarin die Commisfie, en derzelver daaden, wat den omflag daar van, doch niet wat het principaale en voornaame betreft, aller uitvoerigst befchreeven flaan, en de voorfchr. my gegeeven informatie geconfirmeerd word, verkregen, en daar uit zodanige Copiën, ais my dienflig zyn, genomen heb, dit-ftuk nader in 't breede trachten te verhandelen, en, niet alleen 't Isedeerende, my en anderen , in onderfcheidene relatiën , concerneerende, en waar onder begreepen zal worden de zo veel gerucht gemaakt hebbende Conventie, welke tusfchen den beruchten Secretaris Zwaanshals en deszelvs Prtedecesfeur heeft gefubfifteerd; en'waar omtrent één der Leden met Eede geprefenteerd heeft te bevestigen: dat hy daar van ten eenemaal onkundig was, niet tegenflaande Hy, fchoon dén inhoud niet weetende,echter den fpoorflag tot het voltrekken van dezelve had gegeeven \ maar ook de ambiteufe Ariftocratie dier Commisfie, door de laage en walgende vieyery der Secretarisfen, byzonder van den gedemitteerden Zwaanshals aangebiaazen, en tot eene buitenfpoorige vermetelheid gebragt; in zo verre dat men een Mede-Vroedfchap Copie of Extraéten van genomene Refolutiën, waar by dezelve groot belang had, onder allerlcye pretexten, geweigerd, en ook den Stervman zich den Titul van Ambachtsheer aangematigd heeft, en,als zodanig, zyrie daaden wil befchouwd, zo niet als byzondere en overbodige guniïen toegejuichd hebben, in een helder daglicht ten toon ftellen ; ten einde daar uit te kunnen afleiden wat ik en anderen, als voorwerpen van derzelver ambitie, in 't vervolg van die Ariftocratie niet al zouden te wachten gehad hebben , indien den Hemel, door deszelvs gunflig Beftuur,in het daarflellen van eene onverwachte omwending, die te wenfchen is dat van heilzaame gevolgen zal zyn, niet tusfchen beide gekomen was, en dezelve den bodem ingeflagen had.
Van



C 6z )
Van ouds wierden 'er geene Bans-VroedfchapsVergaderingen gehouden,als by noodzaakelykheid, volgens 't oordeel van Schepenen , of op verzoek van eenige Leden, of van een parciculier Lid der Regeering; dan, na myn tyd, is gearrefleerd, dezelve viermaal in 't Jaar, op eenen bepaalden tyd, te houden, ten waare de noodzaakelykheid dezelve eerder tusfchen beide requireerde. Dit kan zeker zyne, nuttigheid hebben, doch doet niet veel af, als men, naar de capricen van eenige weinige Leden , de zaaken, tot adprimam in advis gehouden, overflaat en niet te berde brengt, zo als te meermaalen gebeurd is. Ten einde dit voortekomen kan het niet ondienftig geconfidereerd worden: dat, wanneer Schepenen de Bans-Vroedfchaps-Vergadering, 't zy gewoon, of buitengewoon, bepaalen, dan ook te gelyk de poinéten , waar over geraadpleegd moet wordenden fpecialyk by ordinaris Vergadering, die ter laatfter Vergadering in advis gehouden zyn, genoteerd , en aan de byzondere Dorps-Regeeringen vooraf ter overweeging opgegeeven wierden. Dan zouden oude posten niet over 't hoofd gezien, en de nieuwe ook niet by verrasfing, zo als, by mangel van behoorlyken tyd tot onderzoek en deliberatie , ligt gebeuren kan, afgedaan worden.
Intusfchen kan ik niet manqueeren hier by nog tenoteeren: dat niet alleen de voorfchr. Commisfie kostbaar voor den Banne is geweest, maar dat ook de daar door veroorzaakte en verdere vermenigvuldigde langduurige Bans-Vergaderingen, zo na-, als vóór de omwending, door de confumtie, welke daar by plaats heeft, den Banne grootelyks bezwaaren; en het, derhalven, te wenfchen is, dat die kosten, op eenen bepaalden en menagiëufer voet, gereguleerd worden.
VAN



C 63 )
VAN DE
REKENMEESTERS.
De Re ken me esters zyn drie in getal, te weten één van Westzaan, één van Westzaandam, en één van de drie Dorpen Koog, Zaandyk en Wormerveer, en worden door Schepenen en Vroedfchappen,uitSchepenen,ofVroe4fchappen,verkooren voor hun leevtyd, of tot zo lange zy in de Regeeringe, 't zy van den Banne, of van het Dorp tot welke zy behooren, zyn; al is 't dat zy, noch als Schepenen, noch als Vroedfchappen van denHannefungeeren, maar, ten dien opzichten, volgens tourbeurt flilzitten, edoch in derzelver byzondere Dorpen als Adfiftenten geëmploiëerd worden.
Derzelver pligt is , de Rekeningen, zo van den Schout en Secretarisfen, als van de Thefauriers, en derzelver Boeken, exaételyk te examineeren,en gade te flaan; ten einde alles, zo als 't behoort, verantwoord, en op ieders vereischten Post gebragt wordt, volgens de refoluciën, ordres, quohieren, Lysten en praótyken, daar van zynde en plaats hebbende, of jaarlyks nader gemaakt en vastgefleld wordende.
Dit is een Post van groot aanbelang ter inftandhouding der zaaken en belangens van den Banne en Ambachtsheerlykheid ; weshalven daartoe vereischt worden kundige, attente en arbeidzaame Perfoonen. Dus is het niet genoeg dat een Rekenmeester 't Addee. ren, Subffraheeren, Multipliceeren en Divideeren verftaat, en fouten, daar in plaats hebbende, weet aan te wyzen; maar dat hy byzonderlyk ook reflecteert wat op ieder Post behoort gebragt, verantwoord en vereffend te worden, zo als by de ver-
han



C 64 )
handeling over de Thefauriers zal worden aangeweezen.
Derzelver Emploi is, federt het fatale, en voor de Ambachtsheerlykheid aller nadeeligst gev«il van den gedemitteerden Secretaris Zwaanshals, meer uitgebreid geworden, door de nsaandelykfche verantwoordingen en afgivten der ontvangene gelden der Ministers, federt dien tyd, ingevolge de refolutie van Schepenen en Vroedfchappen, in dato 6 Februari des Jaars 1794, geïntroduceerd; 't welk, gecontinueerd wordende, buiten tegenfpraak, dienen kan, om dergelyke kwaade praótyken, waar aan de voorn. Zwaanshals zich had fchuldig gemaakt, zo veel mogelyk, voor te komen, altans tot die enorme hoogte niet te doen fteigeren.
VAN



C H )
VAN DE
SECRETARISSEN.
Van ouds is 'er maar één Secretaris in den Banne geweest, die eertyds,door, of van wegen denGraave, en naderhand door de Kamer van Rekeningen der Domeinen van hun Ed. Gr. Mog., wierd aangefteld, ten tyde der Graaven, en ook na dien tyd, te Westzaan woonde, doch naderhand zich naar Wistzaandam met 'er woon begeeven heeft, en te Westzaan een Clercq fteldo, om de aldaar voorvallende zaaken, de Secretary betreffende, waar te neemen.
Dan de laatfte by gemelde Rekenkamer aangeftelde Secretaris, Johan Hendrik Haaks , in den Jaare .... ovcrleeden,en de Rekenkamer toen reeds buiten het volle bewind geraakt zynde, is, met derzelver confent, door de Regenten van den Banne , provifionëlyk eenen Secretaris, en wel mynen waardigen Vader, Simon Jongewaard, Notaris te Westzaan, aangefteld; welke aldaar is blyven woonen, doch een Clercq te Westzaandam hield,even als te vooren te Westzaan plaats had, toen de Secretaris te Westzaandam refideerde.
Zo dra de Ambachtsheerlykheid, by de Regenten van Westzaan, was gekocht, zo als bevoorens is gemeld, hebben dezelve, den 22'juni des Jaars 1729, den provifionelen Secretaris ejfe&iyelyk aangefteld. Dan de Regenten der andere Dorpen, daar mede niet te vreede zynde, hebben het zo verre gebragt, dat, by de voorens aangehaalde Refolutie van hun Ed. Gr. Mog., in dato 20 April des Jaars 1730, die aanftellinge buiten effeél is gefteld. '£r wierd derhal ven tegen den 10 Augustus de« E jWn



( 7° )
Secretarisfen te Tarnen, en ieder in '< byzonder, «sjaarlyks gehouden zyn aan Rekenmeesters, vóór de gemeene Bansrekening, ten dage by Rekenmeesters bepaald, of geaccepteerd, van alle derzelver verdiensiten en inkomften, hoegenaamd, en zonder eenige uitzondering, des gerequireerd, met openlegging en exhibitie van derzelver Registers, promt te doen, genieten dezelve voor falaris, van het zuiver provcnue, buiten 't Ambtgeld, dat door Ambachtsheeren gefourneerd is,en den ioolïePenning, waar mede 't Ambt is aangeflagen, en door Ambachtsheeren gedraagen wordt, te famen een derde gedeelde , en ieder daar van de helvt, en nog daar 'boven, volgens refolutie der Ambachtsheeren, in d;uo 27 Februari des Jaar 1787, voor papier,pennen , inkt, lak, en verdere comptoir behoevtens, jeder 'sjaars ƒ 25 : -: -; 't welk, door de Interesfan cc van één der Secretarisfen, die van hetvoorregt, ;t welk bevoorens plaats had, om eenig papier, pennen, inkt en lak, op Rekening van de Ambachtsheerlykheid, te mogen inflaan , zodanig kwaad gebruik maakte, dat hy, niet alleen voor een groot gedeelte 'c beste papier van agt Guldens de Riem, cn 't allerbeste en duurfle lak, maar alles in zo eene overvloeijende maate, ten koste van de Ambachtsheerlykheid, op deed, dat het bykans niet te gelooven was, dat Jiy 't alleen ten zynenComptoire, als Secretaris en Notaris, kon emploiëeren, alzo is bepaald geworden; doch de Boeken en Prothoèollen bly ven-ten lasten van de Ambachtsheerlykheid. ' De falarisfen, welke een Secretaris verdient, en, volgens de ordinaris practyk, vorderen kan, zyn, in vergelyking van andere plaatfen, byzonder in' Zuidholland, zeer modicq, fchoon, van tyd tot rvd,; federt dat men Secretarisfen uit dat quartier bekomen heeft, daaromtrent al eene aanmerkelyke verandering ingefioopen is; altans, om maar een i:uiltje te noemen, heb ik voor cenc geregtelyke
Le-



C 7i )
i.cö atie op eene Notariale Acle, #"aar voor men
^Lmvn^ tyd alhier, en ook in de psbuwfehap^K^T te wenfchén: daf ditm^feft,betMlen. „Dan, 't is ken, maar dat de Ambachtsheeren daar in zullen voorzien, door 't maaken van een behoorlyk Reglement, ten einde dit kwaad by tyds te keer te gaan, en niet te veel wortelen te laaten fchieten, ter bevryding der Ingezetenen voor alle vexatiën deswegens.
Dan, met dat al, is het inkomen der Secretarisfen , eerlyk en trouw handelende, op zich zelve mede niet toereikende , om, als een Fatzoenlyk Man, zo als men van dergclyke Ambtenaaren vordert, en fommigen zich gaarne, by uitneemenheid, willen doen gelden , te kunnen leeven ; waarom het dan niet aftekeuren zoude zyn, dat dezelve, te famen, mede de helvt van a'Ie Inkomften genooten, en dan ook, alle onkosten, Ambtgelden, ioofte Penning &c., voor de helvt, by hun gedraagen, en door hun ook geene dcclaratiën, ten lasten van den Banne , of Ambachtsheerlykheid , en van eenig Dorp in dezelve, maar alleen, zo verre Dykgraav en Heemraaden der Bannen Westzaanen en Krommenie betrof, gemaakt wierden; terwyl, 't aan Ambachtsheeren, om dezelvde redenen, als by het verhandelde omtrent den Schout is gemeld, niet te recommandeeren is , om dit Ambt, hoe gaarne men dit ook zoude verlangen, op Recognitie uit te geeven.
In tusfchen doen zich eenige redenen op , waarom de Secretarisfen zich eerder met hunne één derde portie, als de Schout, kunnende vergenoegen , alzo de Secretarisfen de ontvangst van den Impost op het Trouwen en Begraaven, als ook op de Collaterale Succesfie, hebbendé, ten allen tyden de eerfte en beste occage hebben , om zich als Notaris, welk Ambt dezelve doorgaans bezit, of E 4 an-



C 68 )
jcn. (*) _ 'sLands en Bans gercgtigheid, conform de Placaaten, Ordonnantiën Sül^^ën^e FiTvifêgfëh, Coltumen en Keuren deezer Banne, voor zo verre zulks een Secretaris verpligt is, te handhaven: — van alles goede Registers en aantekeningen te houden: — van alle inkomften, tot derzelver Ambt behoorende, 's jaarlyks getrouwe rekening en verantwoording te doen: — te fecreteeren en geheim te houden alle 't gunt niet openbaar gemaakt mag worden: — nooit eenigeftyl van Negotie , 't zy in privé, of in compagnie ,
te doen: ■ • in alles zich te gedragen, als
een eerlyk en getrouw Secretaris behoort te doen : — voorts, alvoorens in functie te treeden, behoorlyke Borgen te ftellen, ten genoegen van Ambachtsheeren, ten behoeven van den Lande,de Ambachtsheerlykheid, en die eenigzins by de Secrecary geinteresfeerd zyn, ten beloopen van zodanige fommen, als, ten opzichten van ieder in 't byzonder, bepaald is: — ter Weezkamer,tenminften één van beide, te fungeeren,en aldaar de Registers in orde te houden, en verdere voorkomende zaaken te noteeren ; doch zy hebben, fchoon men 't uit ambitie wel eens anders heeft zien praétifeeren, den rang beneden Weezmeesters: — 's jaarlyks derzelver ftaaten, van den ontvangst van 's Lands penningen, te doen vifiteeren, en met derzelver daar van gehoudene Registers confronteeren, door den Schouten twee Gecommitteerde Schepenen; •waar toe doorgaans de Proefes en Vice-Praïfes,mids van onderfcheidene Plaatfen zynde, gecommitteerd worden, ten ware beide, of èén van beide, Rekenmeester zyn, die, ten zeiven dagen, tot het nxauüneeren der Rekeningen van Schout en Secre-
ta-
f*) Nota, De ojrzsak hier van kan gezien worden in
|)Ct Capttte! van den Schout,



( 6p ;>
fansfen,vaceeren, wanneerin beider, of een van beidef plaats , twee, of één ander, in rang volgende, doch mede van onderfcheidene Plaatfen fungeerende Schepenen , of Schepen, die Commisfie bekomen, of bekomt.
Tusfchen de beide Secretarisfen heeft deeze verdeelinge plaats: dat, die te Westzaan rendeert, ten Regtdage, de Verleyen, of Transporten en Hypotheeken waarneemt, den 4ofte Penning en $0 verhooging, benevens de falarisfen, ontvangt, en daar van, niet alleen, maar ook van de Verleyen, dis te Westzaandam en elders in den Banne extraordinaris gepasfèerd worden, de Prothocollen houdt, de Brieven opmaakt en bezorgen laat; en die te Westzaandam rendeert, de Geregtsrol, met alle ab- en dependentiën, waarneemt, en zo 't behoort, 't Register daar van, en van alle Appoinftementen op Requesten &c., in orde houdt, en telken Regtdage, ten gebruiken, mede brengt, mitsgaders de Leges daar van invordert en incasfeert. Voorts heeft ieder deszelvs byzondere Prothocollen van alle geregtelyke Aétens, en van alle ontvangst, zo den Lande, als deSecretary, en ook 't Schouts-Ambt, voor zo verre dit by hun geincasfeerd wordt, betreffende; terwyl alle voorkomende zaaken , by onderlinge fchikkingen, conveniëntiën, of roepingen , gereguleerd en gedaan worden. Dan de Secretaris, te Westzaan refideerende, heeft totgeryv der Ingezetenen, particulier ten zynen Comptoire, de intekening van Huweiykfche Geboden van den ganfchen Banne, zo, en in dier voegen, als het zelve by den Schout te Westzaandam plaats heeft, en adfifleert tans ook Schepenen, by den Trouw, die te Westzaan op 'c Regthuis, of aan Huis gefchied, daar voor zodanig flüaris, in deszelvs privé, genietende, als de Schout te Westzaandam1 geniet.
By de rekening en verantwoording, welke de E 3 £«•»



C 66 )
Jaars 1730, eene nadere convocatie, ter verkiezing van eenen Secretaris, belegd, en toen, door de Regenten van Westzaan, als de meerderheid hebbende, niettegenflaande de Regenten der andere Dorpen zich daar tegen oppofeerden, en de Vergadering verlieten, denzelvden Perfoon, voor den tyd van twee Jaaren, buiten twyfcl, om dat zy dan weder de meerderheid hadden, en dus Meester van de electie bleevcn, tot Secretaris verkooren en aangefteld.
Hier tegen adresfeerden de Regenten der andere Dorpen, zo als wel te vermoeden was, zich op nieuw aan Hun Ed. Gr. Mog.; met dat gevolg: dat eindelyk, door tusfchenfpraak van Heeren Commisfarisfen, door Hun Ed. Gr. Mog. daar toe benoemd, dat verfchil, by conventie, welke door Hun Ed Gr. Mog., den 11 September des Jaars 3730, met derzelver approbatie bekrachtigd is, in diervoegen wierd getermineerd: dat die aanflelling zou fubfifteeren voor den tyd van drie jaaren ; en dat, telkens van drie tot drie jaaren, over de continuatie van den Secretaris zoude worden gehandeld; buiten twyfel met dat oogmerk, dat de Regenten der andere Dorpen, om de drie jaaren de meerderheid hebbende, dan ook, eenen Secretaris naar hun genoegen konden verkiezen; zo als ook ïn den jaare 1733, by 't eindigen van de eerfle drie jaaren, gefchied, en door hunne meerheid, MichielBeets, wel eer Clerq ten Comptoire van mynen Vader, doch toen eenigen tyd Notaris te Zaan* dyk , mids moetende woonen te Westzaandam, voor de volgende drie jaaren, tot Secretaris aangefteld is.
Deeze, by 't eindigen van die drie jaaren, te gemoet ziende, dat Hy dien Post, welke hem, door 't Notaris-Ambt, 't welk Hy aldaar mede exerceerde, van veel aanbelang was, zeer apparent flond te verliezen, heeft hec by de Ambachtsheeren daar
heen



C 67 )
heen trachten te dirigëérén, zo als hem ook gelukte, dat by dezelve, den 44 Maart des jaars 1736, gerefolveerd, en, den 9 Mai daar aanvolgende, ten effëéte gebragt is: dac 'er voordaan twee Secretarisfen in den Banne zouden zyn, waar van de éene , namelyk myn voorn. Vader, Simon Jongewaard te Westzaan, en de ander, de voorn. Michiel Bésts, te Westzaandam, moest refideeren. Dus kon het Ambtgeld, 't welk door Hun Ed. Gr. Mog., by derzelver Refolutie, van den 20 November des jaars 1731, bereids roulleerende was verklaard, van drie tot drie jaaren, van des eens, op dés anders naam gefield worden, zonder dat 'er op nieuws eene Electie behoevde te gefchieddcn , zo als het een en ander nog fland houdt.
De Secretarisfen zyn mede Venduemeesters, met den Schout,in zo verre dat dezelve één van beide, by alle publicque Verkoopingen, moeten adfifteeren, *n de Registers daar van houden ; verder zyn zy verpügt: — ten Rcgtdagen, en by alle Vergaderingen, zo van Schout en Schepenen, Dykgraav en Heemraden, als van Schepenen en Vroedfchappen, of Ambachtsheeren, by welke gelegenheid ook voorvallende, te adfifteeren, en de genomene Rcfoïutiën te regiftreeren, zo in 't Refolutieboek, 't welk onder Schepenen in de Kist berusten moet, als in 't Refolutieboek van Dykgraav en Heemraaden, of andere Boeken , de Ambachtsheerlykheid in 't particulier betreffende, welke onder den Secretaris , te Westzaan refideerende, berustende zyn: — de Regeering deezer Banne gehouw en getrouw te zyn, en altoos ten dienst te liaan: — hooit behulpzaam te zyn de zuïken , welke wezenlyke veranderingen in de vastgeftelde Conftitutie der Regeering, met deszelfs ab- en dependentiën i zoeken te weeg te brengen , veel min anderen daar toe aan te'zetten, of tncfnen over tó hau •'



C 7* )
anders incoftumier, zo als men heeft zien praftï feeren, en nader zal betoogd worden, toegevoegd word, tot het maaken van Huwelykfche Voorwaardens, en daar op volgende Testamentaire Dispolïtiën, of tot het bedienen van Ervgenaameh, of Executeurs ten Stervhuizen, te recommandeeren; te meer,daar men tans zich daar van,behalven van andere middelen, ter onderkruiping van Mede-Notarisfen, geëtnploieerd wordende, zo meesterlyk weet te bedienen, dat men fommigen daar toe niet alleen folliciteert, maar zelvs perfuadeert, zo niet dwingt, en anders bedreigt; 't welk echter weinig reputatie oplevert, en, met een refpeétabel caracter, niet te vereffenen is. Dan, wat zal men zeggen ? Als nyd, ambitie en geldzucht het caraéter kenfchetzen, kan het niet wel anders zyn.
Voorts is dit Ambt zwaarwigtig, en van groot aanbelang; weshalven daar toe kundige, attente, arbeidzaame, cordaate, en vooral eerlyke en getrouwe Perfoonen, vereischt worden, wyl anders Regenten en Ingezetenen 'er ligtelyk de Dupe van worden; de eerfte, door, in het vertrouwen dat op dezelve gefield wordt, bedrogen, en daar door 5n verwarde en nadeelige omflandigheden gebragt te worden , en de laatfle, door de knevelaryen en misleidingen, welken zy ondergaan moeten. Tot een Haaltje hier van kan dienen het volgende geval, weinig Jaaren geleden gebeurd. De Executeurs van een Testament, en Voogden over een nog minderjaarig Kind, dat eerlang ftond te huwelyken, doch wiens goederen, geduurende zyn minderjaalig en ongehuuwd zyn, met Fideicommis bezwaard waren, koopen voor dien Minderjaarigen eenige vaste goederen, tot het beginnen van eene affaire, en hadden ten dien einde geld noodig. Deeze, op het Fideicommis niet reflecleerende , verkoopen eenige Obligatiën; doch de Kooper requireert. de «utorifatie van den Rcgter; weshalven zy zich ver-
voe-



C 73 )
voegen by den Secretaris, die ook Notaris was, geeven hem het Testament, waar in 't Fideicommis begreepen, en hunne quaJiteit vervat was, en verzoeken hem de gerequireerde autorifade te bezorgen; 't welk dezelve, niet alleen aannam, maar ook meesterlyk uitvoerde, door het ten dien einde gecoucheerde Request, behelzende een eenvoudig verzoek om autorifatie, ten fine voorfchr., zonder byvoeging van 't Testament, by Schepenen, aan derzelver Huizen rond te zenden, en alzo daar op fiat te bekomen, zo als gebeurd is. Dus was de zaak, zo men meende, in orde, en de Obligatiën wierden vervolgens, vermids de eerite Kooper van de party had afgezien , aangeflagen, om publicq verkocht te worden. Dan, hoe verwonderlyk zag men op, toen de notitie der bewyzen, tot die Obligatiën , en fpecialyk daar onder de bovengemelde authorifatie om ent-éten, die fideicommis fubjeét waren , doch het welk verzwegen was, te Verkoopen, ten voorfchyn kwam, en aantoonde dat een Secretaris en Notaris daar in, niet alleen de Executeurs en Voogden, maar zelvs denRegter,zo deerlyk misleid, en beide, aan onnagaanbaare gevolgen , blootgeftcld had! Een Makelaar van zich niet kunnende verkrygen om dit ftil te houden, had nog even tyd genoeg om de Executeurs en Voogden 't zelve onder het oog te brengen, met dat gevolg, dat de Veiling geen voortgang had, maar die Obligatiën, naderhand,door den Minderjarigen zelve, gehuuwd zynde, en daar door vrygoed bekomen hebbende, zyn verkocht en getranfporteerd geworden. Of het wel van beter alloi is, dat men een Man, wiens Vrouw, zonder Kinderenoverleeden, en van wien hy Erfgenaam geworden was, onder conditie: dat, op zyn overlyden, de helvt van deszelvs Nalaatenfchap moest komen aan haare Ervgenaamen,zo niet aangeraaden,alcans met hem mede gewerkt heeft, dat dezelve, buiten twyfel E 5 met



( 78 )
deren afftand, de furvivance verleend was, te del!-* fteeren , ten einde ik, bereids zo lange als Secretaris geageerd hebbende, geene beneden rang van den, in plaatfe des overleedens, te verkiezen Secretaris, met 'er tyd anders zoude bekomen; zo als myn Vader, dit ook alzo begrypende , gereedelyk decdr; 't welk terftond by de Ambachtsheeren, met unanime ftemmen , wierd ingewilligd., en myne aanflelling, in deszelvs plaats, ten gevolge had. Dan de Electe van den tweeden ging zo vlot niet door, alzo verfcheidcne Leden der Regeering te West' zaandam, een ander, dan de meerderheid van Ambachtsheeren , begeerden; Echter wierd WilleM Bas, Clercq ter Secretary te Westzaandam, in plaats van deszelvs overleedenen Patroon, verkooren cn aangefteld.
In den Jaare 1774, abfenteerde zich gemelde Secretaris Willem Bas, en liet, het zeil te hoog opgehaald hebbende, eenen infolventen boedel achter ; wanneer, in deszelvs plaats ,Johannes Arnoldus Let te , eerfte Clercq, ten Comptoire van de Notaris, en Boekhouder, van 't Burger - Weeshuis, te Amfleldam, Jelmer de Bruyn, verkooren wierd.
In den Jaare 1775, deeze tot Boekhouder van 't Burger-Weezhuis te Amfteldam, in plaats van den voorn, en overleedenen J elmerde Bruyn, aangefteld zynde, is, in deszelvs plaats, Mr. Cornelis Sombeek, Advocaat in 'sHaage, doch afkomftig van Enchuyzen, geëligeerd, en, den 4 Januari in den Jaare 1776, geinftalleerd.
In den Jaare 1783, heeft deeze zich tot de Kaasnegotie te Oosthuizen begeeven; en is, in deszelvs" plaats-, verkooren Hendrik Christiaan GÓBELgewezene Schout en Secretaris te Ouderkerk aan den Tsfel, welke tans nog fungeert.
In den jaare 1786, heb ik gedefifteerd, en is myn'
ZüOlvSlMON SiivOMDES jongewaard , Welke , vol-
gens



C 79 )
gens conventie, bevoorcns aangevoerd,de furvivance had, mynen fuccesteur geworden,
In den Jaare 1788, heeft deeze ook dit Ambc gequitecrd, en is, by deszelvs defiflentie, terftond in deszelvs plaats, aan Huc.o Alexander Zwaanshals , Notaris en Ptocureur te Delft, op recommandatie van Regenten te Westzaan, het zelve •verleend; echter met dit beding: dat deeze aanftelling, als van het gewoonc gebruik, by dergelyke begeevingen in practyk, afwykende, van geene confequentie voor het vervolg zoude zyn. Dan deeze is, hoe zeer gepatrocineerd, in den Jaare 1794, uit hoofde van 't kwaad gebruik, dat hy van 's Lands, en Banspenningen gemaakt had, en 't welk den Banne eene aanzienlyke fomme kost, gedemitteerd.
Laastelyk is, na eene en andere te vergeevsch gedaane Electie, in't laatst van den Jaare 1795, in deszelvs plaats, verkooren en aangefteld, den Burger Abraham Staal van Ingen.
VAN



i C 76 )
4. van h regt van Exue, ten zynen Comptoire ingevorderd en ontvangen.
5. Van declaratiën, als Art. 5 van den Secretaris te Westzaandam, als dit by hem plaats heeft, de verdienften ter Weezkamer, Banding - Rol, Copi: ën, Extracten, Vacatiën wegens venia tetatis en andere zaaken; geregtelyke actens, pasfen, voorfchryvingen, borgtogten, admisfiën royatiën, Koopaantekeningen , taxatiëregten, atteftatiën de vita, &c.
Van welkers beloop wordt afgetrokken 't meerder bedraagen van den voorfchr. Coffi- en Thee-Impost, als hydaar mede aangeflagen is, benevens de kosten ter betaaling van 'sLands geld en andere kleinigheeden, ten ware die op de declaratiën, ten lasten van den Banne, zo als naderhand, om redenen, de Secretarisfen best bekend, gepractifeerdis, gebragt zyn, en dus, meerder als voorheen bedraagende, te minder in 't oog loopen.
Voorts worden de montanten der beide Rekeningen opgenomen, en daar van afgetogen, een derde voor 't falaris van beide de Secretarisfen, de betaalde ioofte Penning van 't ambtgeld, en deƒ50:-:voor comptoir bchoevtens, en alzo het overblyvende Saldo aan de Ambachtsheerlykheid , ter Thesaurie te Westzaan, vereffend en betaald.
Behalven dit, gefched 'er nog ve-antwoording door den Secretaris te Westzaan, wegens de inkomften der Huwelykszaaken, ten zynen Comptoire, in dier voegen als de Schout dezelve verantwoord, en hiervoor is genoteerd, welke inkomften, als toe het Schout-Ambt behoorende, na aftrek van deszelvs een derde portie, by de zuivere verantwoording van den Schout gevoegd, en alzo, als vooren, vereffend en betaald wordt.
Hoe klaar en duidelyk dit ook zy, zo zyn tans deSecretarisfen,en fomwylen ook de Rekenmeesters, over 't floc der verantwoording, en 't falaris dat ieder Secretaris competeert, in de war, en hebben
veel



( 77 )
n^j «i .cm duUcrs tusfchenkomst, hoe zeer die zo veel mogelyk gemyd wordt, noodig. Alrans in den Jaare 1793 had de eene Secretaris, na veel maaien gerekend en herrekend te hebben, uit hooide van het verdiende falaris, eene rekening ten laste i van den ander geformeerd, die eenige honderden Guldens bedroeg. De ander ontkende die fchuld, doch kon, zo min als de Rekenmeesters, hem te regt brengen. Een ander, de verantwoordingen vertoond wordende, bragt hem 't wanbegrip onder't oog, en had het genoegen van hem te overtuigen, dat hy, uit dien hoofde, niets van den ander competeerde, maar dat ieders helvt van deszelvs verfchuldigde afgetrokken zynde, het geheele falaris verenend was. Van waar, zal men ligt vraagen, dit misverfkind? Enkel, als ik my niet bedrieg, uit oorzaak, dat men zich niet genoeg op het wezen der zaak toelegt, en niet tydig genoeg daarmede bezig is, maar alles tot op 't laatfte laat aankomen, hoe zeer anders, als men goed boekhoudt, en behoorlyke attentie gebruikt, alles, naar den voorfchreeven, en in practyk geweest zynde regul, gemakkelyk, en van zelve afloopt, en de daar op te neemene proeven alle mogelyke fecuriteit op leveren.
Ten Befluite van dit Capittel zal ik 'er nog byvoegen, wie vervolgens, tot heeden, dit Ambt bekleed hebben, en tans nog bekleeden.
Wanneer, in den Jaaae 1766, de Secretaris Michiel Beets overleeden was, en 'er een ander in deszelvs plaats moest verkooren worden, had ik, federt den Jaare 1,75j, als ordinaris Clercq, doch van den 27 Februari des Jaars 1759, volgens qualificatie van de Ambachtsheeren, als beëedigde Clercq, de Secretary in alJe deelen waargenoomen , en, in alle gevallen, byzonder mynen voorn. Vader" gereprafenteerd hebbende, de ambitie, om mynen Vader te folliciteeren van dit Ambt, waar van aan «iy te gclyker tyd, by deszelvs overlyden, of eerde



C 74 . 3
met oogmerk, om do Ervgenaartren v». j^pUgedachte overleedenc Huisvrouw, in derzelver regcmatige verwachting, zo veel mogelyk, te leur te Hellen, aan zyne volgende Echtgenoote alle zyne goederen, ten eigendom heeft overgedaan en getranfporteerd, wil ik, zo wel als de gevolgen, die daar uit kunnen proflueercn, gaarne aan 't oordeel myner deskundige Leezers overlaaten. Hoe zeer men foortgelyke gevallen meer ten voorfchyn zoude kunnen brengen, zal ik, vertrouwende myn gefielde genoeg geadllrueerd te hebben , 't 'er tans by iaaten, en alleen no^ maar in confideracie geeven, of, indien de keuze flaac, tusfchen één, die als door en door kundig, gerenomecrd, en op alle fynigheden geflepenis, doch aan wiens trouw en eerlykheid men eenigziugs twyfelt, en tusfchen één , van wiens trouw en eerlykheid men alle mogelyke verzekering heeft, doch in kunde by den ecrilcn niet kan opweegen, het in allen gevallen niet te recommandeeren is, om den laatflen, en niet den cerllen- te verkiezen; om dat, de trouw en eerlykheid gevestigd zynde, de kunde, altans zo 'er eenige werkzaamheid by plaats heeft, ras zal toeneemen , ten minflen zodanig een voorzichtig zal doen te werk gaan, terwyl de trouw en eerlykheid, niet o-evesti^d zynde, zeldzaam zal gebooren worden, ter oirzaake van de veelvuldige occagiën, die de bediening van dit Ambt op levert, om flinklche we«•en in te flaan, die dikwyls niet riatefpooren zyn. ö De jaarlykfche Rekeningen en verantwoordingen der Secretarisfen gcfchiedt in deeze orde.
D2 Secretaris te iVesizaaudam, verantwoord
de afkon :ften,
1. Der geheele Venduën, van tyd tot tyd , by 'hem waargenomen, fpecifice van ieder post, waar yan de helvt voor de Secretary berekend wordt.
2. Van de Kol, met alle deszelvs ab- en dependentiën. Dit irefchiedde voor heen niet al te juist,
° dan



( 75 )
(dan tans is hier in, als ik wel geïnformeerd ben, redres gemaakt, en daar op beter orde gefield.
3. Van de fcabinale actens, copiënen extracten, ieder fpecificq.
4. van de actens van admisfïën, voogdyen ter Weezkamer, borgtochten, voorfchryvingen ter verkryging van Jaarbrieven, als andere, attcflatiën de vita: royatiën, taxatieregten, vacatiën venia setatïs en andere zaaken, misfivcns, pasfen, &c.
5. Van declaratiën, ten lasten, zo van den Banne, Ambachtheerlykheid, en ieder Dorp in dezelve,als van Dykgraav en Heemraaden der Bannen Westzaanen en Krommenie.
6. Van 't regt van excue, ten zynen Comptoire ingevorderd, en ontvangen.
Van welk montant wordt afgetrokken 't gunt dezelve meerder, dan hy uit eigen hoofde verfchuldigd is, voor den Impost op de Coffi en Thee, wegens 't bekleeden van 't Ambt, als daar mede aangeflagen, betaald heefc, alsmede voorcomptoir behoevtens f25:-:-, zo als voorens is gemeld.
De Secretaris, te Westzaan, verantwoordt mede de afkomflen,
1. Van de Venduën, by hem waargenomen, op denzelvden voet als de Secretaris, te Westzaandam.
2. Van de Verleyen, zo ordinairisals extraordinaris, zelvs van die te Westzaandam en elders in den Banne gepasfèerd zyn, welke de Secretaris, te Westzaandam , voor zo verre hy die waargenomen heeft, aan hem moet verantwoorden.
3. Van 't falaris, of den 4ofte Penning van de, by beide,ontvangene 4oflePenningen op de onroerende goederen, Hypotheeken, Schepen en mobilen, boetens van ongefundeerdeprocesfen, alle met dc |p verhooging, en de imposten op het Trouwen en begraven; dan dit kan door den andere Secretaris ook gefchieden.
4. van



C 80 )
VAN DE
THESAURIERS.
J)e Thesauriers worden door de Schepenen en Vroedfchappen, echter, in gevolge de Refolutie, van den 28 December des Jaars 1673, op electe en voordragtvan de Regenten, ter Plaatfe alwaar dezelve xefideeren moeten, ten ware dezelve zich des wegens niet konden verftaan, dan door 'tganfche Collegie , aangefteld, en zyn drie in getal; als één te Westzaan, één te Westzaandam, en één voor de drie Dorpen, Koog, Zaandyk en Wormerveer, welke, in voorige tyden, te Zaandyk heeft gewoond; doch, by refolutie, van den 14 April des Jaars 1748, is bepaald: dat dezelve toen te Wormerveer, daar na te Koog, en vervolgens ten allen tyden te Zaandyk moet refideeren; 't welk, hoe zeer Zaandyk , als in het midden der drie Dorpen gelegen, de gefchiktfte plaats is, echter, als te hard voor de andere Dorpen, kan geconfidereerd worden.
Alvoorens dezelve infunctie treeden,moe t ieder behoorlyke cautie ftellen, tot zodanig eene fom,als by refolutie, van den i6Mai des Jaars 1748, bepaald is.
Derzelver Post is: — de ordinaris verpondingen en omflagen , ervpachten, dykgelden, huuren, recognitiën en andere inkomften, den Polder en den Banne betreffende, benevens de Wind-pachten, recognitiën en verdere voordeden, de Ambachtsheerlykheid concerneerende, alles volgens de Quohieren, Omflagen en Lysten, daar van zynde, en tot ieders Comptoir behoorende, in te vorderen en te verantwoorden; mitsgaders de ordinaris verponding, volgens den aan (lag , te Hoorn, eu voorts niets, dan op ordonnantie van Schepenen, zo met
be-



C 81 )
Betrekking tot den Polder en Banne , als met relatie tot de Ambachtsheerlykheid, te betaalen ; uitgezonderd alleen de vaste gagiën der Poldermeesters en Watermolenaars, benevens de Lyv- en Losrenten, ten lasten van de Ambachtsheerlykheid, 'c welk, als bepaald zynde, by hun, op zyn tyd, onder Quitantiën wordt voldaan: — alle de Boeken, daar toe relatiev, in behoorlyke orde te houden, fpecialyk de Maatboeken of Leggers, benevens de Gaderboeken, na gedaane overboeking, op te neemen, en met de aanflagen te doen accordeeren, alzo dit het Fundament van deszelvs verantwoording uitmaakt; in 't Casboek alle ontvang en uitgaav te brengen, en 't zelve jaarlyks te fluiten , zo dat het met de Rekening accordeert; en 't Reftantboek, 'sjaarlyk voor 't doen der Rekening op te" maaken, zo dat de ontvangen en pr. Resto overblyvcnde oude Restanten fluiten, met dè 'sjaars te
vooren in 't geheel overgeleverde Restanten:
ten minden driemaalen in 't Jaar de gadering der" ordinares verpondingen en omflagen by de Ingezetenen aan de Huizen te doen, te weeten uiteriyk iri de maanden October, December én Januari,- eri direct, na 't afloopen van de eerfte gadering, aari de Regenten van ieder Plaats, een Lyst ter hand té ftellen van zodanige Perfoonen, welke twee eri meerder Jnaren fchuldig zyn, ten einde dezelve,ter betaaling te kunnen aanfpooren, en, by tyds,tot de vereischt wordende execütiën , by de Ordinaris Kusriugboden, procedeeren i — alle Jaaren , en wél op den laatften Dingsdag in de maand Februari,- 't welk, federt den Jaare 1739, volgens* refolutie, van den 8fte November des Jaafs 1738,? heeft plaits gehad, ter Vergadering van Schepenetien Vroedfchappen, van alle derzelver ontvang' ên7 üftgaav pertinente verantwoordiging, in dier voegen als nader zai worden aangewezen, te dóen', cif Yoor te leezen, met openlegging en* tóhlbïttrvarï F



( 82 )
de quitantiën der uitgaaven welke exactelyk doorGecommitteerdeSchepenen, zynde doorgaans de Voorzitqers van Westzaan, Westzaandam en de drie Dorpen, ieder één, en wel, door ieder van den Thefaurier, onder dezelve refideerende, worden nagezien; uitgezonderd die Krommenie mede betreffen , welke, wanneer het tot die verantwoordingen voorleezing komt, door Gecommitteerdens, doorgaans Schout en Schepenen, uit dien Banne, geadfifleerd met derzelver Thefaurier, ter Vergadering ingeroepen zynde, ten byzyn van Schepenen en Vroedfchappen , geëxamineerd worden.
Eén der Thefauriers, en wél die te Westzaan woont, maakt 's Jaarlyks de Sluitrekeningen, zo als die, by refolutiën van Schepenen en Vroedfchappen bepaald, en reeds lange in practyk zyn, op , en leest dezelve mede aan de Vergadering voor, zo ten aanzien van de ordinaris verponding en de omflagen, ais ten refpecte van 't gemeene Bansfchot, en de Ambachtsheerlykheid; ten einde te doenblyken hoe het, in allen deden, met het geheel gefield zy, in dier voegen als nader zal worden opengelegd. Ten einde dit werk behoorlyk te kunnen verrichten, zyn de andere Thefauriers gehouden derzelver gdlotenc Rekeningen en Reflantboeken, aan den Thefaurier ce Westzaan, agt dagen, of daar omtrent, voor den gemeenen Rekendag, te zenden; te meer, om dat het dan nog tyd geevt om de abuizen, welke 'er, by 'c opmaaken en fluiten der generale Rekeningen, mogten ontdekt worden, te kunnen remediëeren.
Zo dra de rekening gedaan is, worden de particuliere Rekeningen der Thefauriers, benevens de Reflantboeken der ordinaris verponding en omflagen , die behoorlyk opgemaakt en gefloten moeten zyn, in handen van Rekenmeesters gefield, om ieder in 't byzonder nader te examineeren, en van derzelver bevinding, uiterlyk drie of vier Weeken daar na, de Thefauriers te berichten, of, zo als
het



t *j 5
hst anders genaaid wordt, bJang té zeggen; ten dnde de errata , weike bevond» n zyn. zo niet terflord, altans by eei;e volgende rekening, te redres eren.
By het even gemelde Bda< g7cgge» gefcbied ook de veiwisfding der Landen tusfchen de drie 'I h,e^ faurii rs, tt n uverllaan van Rekenmeesters. en wordt ieders aa^flag daar mede verniet rderd of vermin erd. Tot elucidate van het welke dient: dat het Land, in de geheele Jurisdictie, gemeen en nafgefcheidenis, enden Eigenaar, waar die in den Banne o k woont, volgt; das iemand, te Wctzaan woonende , te Wtstzaanda n, Koog, Zaandyk, en ll'oimerveer, of elders, in de Jurisdct e, Land hebbende liggen, de lasten daar van te Westzaan betaalt zo als ook , omirent die te Wcsizaandam Koog, Zaandyk , of Wormetverr wooncn, en derzelver Land te Westzaan, of dders hebben liggen, plaats heeft; echter, met deeze uitzonderingen: dat de Landeryen, annex de erven van Ilui/en, Molens en andere Gebouwen gelegen deeze overboeking niet onderhevig zyn, maar blyven ter plaatze, alwaar de Gebouwen ftaan, cn dat de Land-ryen, waar van een Buitengezeteiie eigenaar wordt, 'blyven in het Boek van die Thefaurier in welke dezelve alvoorens begreepen waren. Ook worden dan, in dien 't mogelyk is, de amotiën en nieuwgetimmerdens, op ie. ders aanfkg afgdchreeivn, of bygebragt; doch , 'dan niet kunnende geëfivct eerd worden . voor de maand Mai, in orde gebragt, en aan Gecommitreifdé Raaden in heide quaitieren, volgens de formulieren daar van zynde, over gezontkn; 't welk door Schepenen, volgens de opgave van den Thesaurier te Westzaan, gedaan wordt.
*t Lucn der Theiauriera is, gelyk veel al met de Anibteoaaren in den Banne piaats heeft, sering naar rato gan 't werk, 't welk, zo men ;t zelv, exact in acht neemt, daar aan vast is, en bedraagt* F * iean,



C 84 )
altans ten opzichten der Gehouwen, minder alsde Banne van 't Gemeene Land trekt. Dus had het zelve, even als dat van den Schout en der Secretarisfen , al lange eene verhooging gemeriteerd; dan ,aan die deur geklopt wordende, fcheen 'er geen volk 't hui?. Lchter is, na veelvuldige follicitatiën , daar aan in den Jaare 1793 , na gedaane rekening, eemgermaaten voldaan; zo dat de Leges der uitgaven tans bedragen 50 Stv. van ieder honderd Guldens.
't Staat ieder Thefaurier vry tot deszelvs adfiftentie een Clercq te*houden, doch hy blyvt aanfpraakelyk voor de verantwoording, en vergoeding, wanneer dezelve ontrouw bevonden wordt, zonder daaromtrent eenig foulaaste kunnen vorderen ;'twelk men echter, in zodanig geval, met behulp van eenige Leden der Regeering, getracht heeft te effectueeren, dan door anderen, met alle regt is te keer gegaan.
De Rekening van ieder Thefaurier, vcor zo verre de posten, welke nader genoemd zullen worden, hem aanga n, wordt op deezen leest gefc'noeid.
Eerst, brengt dezelve, ten opzichte van den Polder en den Banne, in verantwoording de ordinaris Verponding, zo der Binnen- en Buitenlanden, met den omflag, als van de Gebouwen, met de f verhooging, waar mede dezelve dat Jaar is aangeflagen"geweest, benevens de gelden , terlaatfter rekening, by hem in Cas gehouden; mitsgaders ih Ontvang:
't Gunt de Regenten der Banne Krommenie hebben betaald, voor 't Saldo der Rekening van 't voorigejar;
't Gunt de Rentmeester der Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. heeft gerertitueerd, wegens de Contributien aan den Hondsbosfche, van de geabandonneerde Landen; #
De



C 85 j
De inkomften van de Hoogendyker Sluizen , en 4e Lantaarn aan de IVestzaaner Overtoom;
De recognitie van de. Sluis, by 't Mallegat, en de Sluis de Noordfche balk;
De Ervpachten en Dykgelden;
De Huuren van den Hoogendyk, derzelver Braaken en Akkers — van 't Huis ten einde van de Nauernafche Vaart, en 't Knollendammer Veer —. en van de fpagefloken en andere Bans-Landen;
De Interesfen der Effecten, ten behoeven van den Banne;
De Contributiën. of uitkeeringen, van byzondere Perfoonen, als dat voorvait;
Genegotiëerde gelden, ten lasten van den Polder;
De betaalde Reffamen der Landen en Gebouwen, federt de laatst gedaane Rekening volgens het Rescantboek;
En 't gunt verder voorvalt.
Voords, ten opzichte der Ambachtsheerlykheid;
De windpachten der Molens, volgens den aanflag, na aftrek der Rcftanten, en met byvoeging van de geincasfeerde Rcftanten en Verboekregten;
De Recognitiën van —de Veeren — de Havens — de Notarislcn — de Makelaars — de Traanroeijers — de Keurmeesters — de Visfchery, en Zwaandery;
De Interesfen der gefourneerde ambtgelden , voor zo verre die nog niet afgeloopen zyn;
De inkomften van de Schouts — en SecretarisAmbten ;
De gelden uit de Confignatiecas' van Schepenen, rIs dit plaats heeft, of die op Los-of Lyvrenten genegotieerd worden, wanneer dit voorvalt. • Vervolgens; in Uitgaay, ten opzichte van den Polder en den Banne, onder de volgende Capita, als Ten lasten van 't Land , in den Polder, zonder Krommenie, en van 't gemeene Bans-Schor in gemeenfehap, om by F 3



C 86 )
ieder voor de helvt gedragen te worden: Alle de kosren, zo -var. Sluizen, te WtS'zaan aan den Overtoom, te 'Westzaandum i.i & n Hoogerdjky by 't Mallegat, en de Nt,«rdfche balk, als van de twee Paden, namenrlyk / Guhpad, liggende van //' est zaan tot den Zaandyk, en 't Molenpad, lijgerde van stzaan naar Asjendcht, beide niet derzelver Bruggen en aanhoorigheeden;
't Salaris van Schepenen ,
en 't Zegel, tot de Rekening vereischt wor->
dende.
Ten zeiven lasten; doch Westzaandam ij aangaande: Alle de kosten, aan de Homder Slu s ;e Westzaandam.
Ten lasten van 't Land, zonder Krom* tnenie:
*t Gunt de Rendant, volgens voorige rekening, in 't verfchot is, als dit paats heeft;
De ordinaris Verponding, te Hoorn betaald; «
De Boeken en Quitantiën vonr de Thefauriers» voor zo verre dezelve de verponding en omflagen betreffen ;
De kosten, aan '_tVeerhuis, by Westknollendam\
De oriinaris en extraordinaris verpondingen en omflagen , benevens de kosten der fpagcitoken Landen;
De kosten van de Land-cn Slootfchouwen;
Dc Interesfen en Aflosfmgen van genegoti* êerdc gelden, ten lasten van den Polder bopende;
Dc Leges van alle uitgaav, buiten de Ambachtsfoeerlykheerlykheid , welke by de Slotrekeningett Wfder op ieders p«sc gebragt worden;
Waar by dan gebragt wordt de helvt in het bedragen van de voorlhntïde beide Capita.
Ten lasten van 't Land, K 01 menie | aangaande:
- DgCv&fjiku^- tot 4- ukwutLr^fide Slu'zin;



C 87 )
De kosten aan de Schardamfche en Nieuwendamfche Dyken;dan deeze worden, meestentyds, door de Regenten van Krommenie betaald, en by de Slotrekening met hun vereffend.
Ten lasten van 't Land, Krommenie % aangaande: De Contributie tot den Hondsbosfche en Duinen te Petten, en de kosten des wegens vallende;
't Oudëigen „op de Koorntiende, tans competee rende 't Gasthuis te Amfleldam, bedraagende 's Jaars ƒ so:-:-, waar voor 't zelve regt van Hartog Albuecht, in den Jaare 1397 is afgekocht, volgens 't Privil. boek p. 25, 't welk veel al om de drie Jaaren betaald wordt, ten zy de Rentmeester van dat Huis 't zelve eerder, of later, requireerr.
Ten lasten van 't Land, Krommenie f T aangaande;
Alle de kosten aan den Hoogen- Laagen, of Zaan- en den Ringdyk, {trekkende van 't Veerhuis , by Westknollendamzscn de Nauernafche Vaart, tot aan den Zaandyk te Wormerveer, als mede van de Schouwen, zo ordinaris alsextraordinaris, en by luperintendentie, mitsgaders de reiskosten en verteeringen, en alle't gunt verder, zo de Dyken zelve, als 't gunt daar boven, tot derzelver, en des Polders confervade, dient, endaar toe eenige rela:.ie heeft; uitgezonderd de kosten aan 't Eiland, voor de Sluis aan denWestzaancr Overtoom liggende, van welker onderhoud, zo wel als van de BuitenSluizen, Krommenie zich, by conventie, den 10 Juni des Jaars 1719, voor de Notaris Haaks gepasi'eerd, heeft afgekocht;
Alle de kosten der drie Watermolens, met alle derzelver ab-en dependentiën , benevens de gage der Molenaars, en 't falaris, met de verteering, der Poldermeesters, by de vifitatie en 't opneemen van het geordonneerde werk;
DePrsemiën voor't opbrengen van Otters, zynde F 4 voor



( 88 )
voor ieder Oude ƒ 3 : -: -, en voor ieder Jonge f}- i°:->
De ordinares en extraordinares verpondingen en omflagen der gemeene Landen;
De Rekeningen van den Schout, als Dykgraav, en van de Secretarisfen, wegens falarisfen en verfchotten, de Dykagiën, Molens &c. betreffende;
De verteeringen, by 't doen der gemeene Rekeningen , en andere Comparitiën; 0
De kosten aan den Vaartdyk, by nood, wanneer dezelve door Dykgraav en Heemraaden van de Schertrieer, welke dien Dyk, op Keur en Schouw van Dykgraav en Heemraaden der Bannen Westzaanen en Krommenie, onderhouden moeten, niet gereilitueerd worden;
Extra Schryvloonen en Papier, voor den Rendant.
Ten lasten van 't gemeene Bansfchot.
't Onderhoud van 't Regthuis te Westzaan, met alle aanhoorigheeden, als mede van de Lantaarn aan den Overtoom, met deOlyen 't opfleekers loon.
De kosten van den Yk, en het in order houden van de daartoe behoorende maaten, gewigten en gereedfehappen;
Van ouds ook de kosten der ponding, door den ganfehen Banne ; dan, vermids de ponding tans door de Ponders, op ieder plaats, doch door Schepenen aangefteld, afzonderlyk aldaar gedaan wordt, zo worden die ook by ieder op zich zelv gedraagen;
't Uitdiepen der Bansflooten en Vaarten, ter dporyaart voor de Negotie en Fabrieken, als de Mallegaifloot en de Paapeveerfloot, de laatfte alleen tusfchen den Gouwen Water ng; blyvendedeHoogendykflooten, voor zo verre 'er geen Huizen of gebouwen ftaan, voor rekening van Dykgraav en Heemraaden der yoorfchreeven beide Bannen. als daar vm alleen dependeerende; zo als ook deSluisjjqocen, zo te Westzaan, als. aan de Zaan of Laa.
gen-



t %9 )
jrendyk, zyn ten lasten van de Regenten van ieder Dorp, in welke dezelve gelegen zyn;
De Rekeningen van Schout en Secretarisfen, wegens fajarisfen en verfchotten, den Banne concci neerendc;
De verteeringen —by 't belan-r zeggen der
Thefauriers rekeningen by de verkiezing van
Schepenen — by 't Paaschmaal by de rekening
van de Weezkamer ; by 't relumeereri der Keuren by 't houden van den Banding by al-
gemeene en particuliere Vergaderingen, ter zaaken den Banne betreffende, — en by 't doen van den Eed door de Broodweegers, tot hun defroi';
't Salaris en verfchot van den Bode van Schepenen , met de noodwendige behoevtens ten Regtdagen;
De afgiften van 't overfchot van de revenuen der Ambachtsheerlykheid aan de Regenten, op ieder Plaats, van derzelver aandeel, indien dit plaats heeft;
De douceurs, by Schepenen, met overleg en goedvinden der Vroedfchappen, 't zy by eene algemcene Vergadering, of, by overneeming van ieder in de zyne, aan door Brand, Watersnood, of ander geval, ongelukkig gewordene Plaatfen, ofPerfoonen, of tot opbouw, of herftel, van Godshuizen geaccordeerd, wanneer aan dc zodanigen geene algemeene, of byzondere, Collecte gepermitteerd vyordf,
De jaarlykfche recognitie aan den Baillu, en de douceurs aan deszelvs Dienaars, de Bode van Schepenen, en de Clcrcquen ter ^ecretary ;
Zes maanden gage aan een Dienaar van de Juftitie, volgens refolutie, van den 27 Juli, en de Conventie met den Baillu, van dato 3 Augustus, beide in den Jaare 1680 ;
De jaarlykfche Almanachen van des B.u'llus DieF 5 naars,



( 9° )
naars, voor den Schout, de Schepenen en Secretarisfen ;
De extraordinaris verponding der Heerlyke goederen, of nu wel alleen van 't Schoit- Ambt, waar mede den Banne is aangeflagen; dan welke, op de loofte en 20ofte Penning van dat Ambt, 's jaarlyks te Haarlem, door den Schout gekort, en daar mede vereffend wordt;
De kosten van Procedures, welke Schepenen, of Schepenen en Vroedfchappen , genoodzaakt zyn te entameeren, of te moeten voeren, als mede van Octroyen Approbatiën van Keuren, &c. den Banne concerneerende, mitsgaders tot behoud van Drinkelingen, wanneer dezelve niet door de Regenten van 't Dorp, alwaar't zelve voorvalt, of door anderen, gedraagen worden;
Uitgeloofde Pramiën, ter ontdekking en aanhouding van Dieven en diergelyken;
't Planten van Visch;
't Opfchryven en loten van weerbaare Mannen in den ganfchen Banne, in dien dit niet by ieder in de zyne gedraagen wordt;
En 't gunt verder, naar den aard der zaaken, te pasfe komt;
Waar by dan gevoegd wordt de helvt van het beloop der eerfte en tweede Capita.
Ten lasten van de Ambachtsheerlykheid :
De Los- en Lyvrenten;
De Aflosfingen;
De kosten en lasten, met relatie tot de Ambten ;
De Boeken en Prothocollen, zo voor den Schout en de Secretarisfen, als voor de Weezkamer, benevens de Drukloonen;
DePlokgelden en Verteeringen, by verkoop van de Makelaars- en Traanroeijers-Ambten, mitsgaders by de verpachting der Visfchery in teNauernajche Vaart, voor zo verre 't aandeel dor Heerlvkheid daar in betreft, wanneer dezelve niet door
de



( 9' )
de Secreta isfen betaald, en in rekening gebragt WO den;
't i ouceur tot het in (land houden van het Veer te Westzaun aan den Overtoom naar Halvweegen , hoe zeer dit niet behoorde plaats te hebben, maar door particu'iere Perlbonen, welke daar by het gro nfte belat g hebben, moest gecontribueerd worden , zo als op andere Plaatfen in practyk is, en ook eenigen tyd heelt plaats gehad;
Be kosten tot het maaken en onderhouden va.i de Paal., Stempel, &c. om Ankers te keuren; in dien dit, niet Eegercftaand* de aanmerkinge daar omtrent in 't vervolg gemaakt, verder mogte plaats hebben.
De Rekening, alzo opgemaakt zynde, wordt de Ba'ance daar van gefloten, en aan de eene zyde gebragt het beloop van de verantwoordingen cn Ontvang, zo betreffende de oidinari» verporuiing, o.nltag. &c., als raakenele de Ambachtsheerlykheid , ieder apart; en daar tegen aan de andere zyde het bedraagen van ieder Caput van de Uitgaav, uitgezonderd die h Landen 'tBanTchot in gemeenfchap, cn Zaandam voor ?-T aangaan , welke bereids onder de andere Capita, waar toe dezelve behooren, ieder voor de helvt gebragt zyn; met byvoeging van het monrant der Rcftanten van de Gebouwen en Landen, benevens derzelver Omflagen , alzo de geheele aanflag wel in verantwoording gebragt, doch op verre na niet < nt vangen wordt; wanneer het different aantoont wat de Rendant by cas, of verfchoten heeft;
Hier na volgen de Slotrekeningen, of byzondere rekeningen courant, in de Reken-ng van den The laurier te Wtuzaan, die, na dat de Thefaurier der drie Dorpen eerst,en vervolgensdie van IVe>tzaanaam afgedaan hebben, de zyne voorleest, en met deeze rekeningen courantbefluit, als:
Tusfchen .don Ontv;:ng< r generaal te Hoorn en 4acz-:n Mare, v*oge{is de ciJinarig verponding;
op



( 9* )
op weikers eene zyde wordt gebragt- t Saldo, van 't voori- jaar, en den aanflag van dat Jaar, van c welke de rekening gedaan wordteen op de andere ZYde deRemisfie, zo die plaats heeft, wat endoor wie der Thefauriers betaald is, terwyl het Salao dan aanwyst wat deezen banne des wegens fchul-
tl! Tusfchen dc Verponding- of Poldercas, en de Cas van de Ambachtsheerlykheid; op welke de Vcrpondingcas gecrediteerd, of gedebiteerd wordt voor 't gunt dezelve, voor't Saldo van t voonge Lr competeerde, offchuldig was, met de Interesfen daar van, vervolgens voor den ontvangst van penrgen, die de Ambachtsheerlykheid, bmten de revenuen ,waar vaneen byzondererekening opge, noaakt wordt, zo als nader zal blyken,) aangaan, ffi Negotiatiën, en ontvangen gelden uit de Confignatilcas van Schepenen, als du beide, of een van beide plaats heeft, alsmede voor -t overfchot de iVerhooging oP de Gebouwen, volgens nader roeiden rekening, ter aflosfing van de fchulden Je Ambachtsheerlykheid,gedebiteerd; en wegens Stading, ten lasten van de Ambachtsheerlykheid, f urnen de jaarlykfche Los- cn Lyvrenten, beneyens ^ verdere gewoone lasten tot de revenuen relatie hebbende, en alzo by de voorfchr rekening daar vavereffend wordende,) als aflosfing van genegerde gelden, en inkoop van Obligatiën, ten K en van de Ambachtsheerlykheid loopende, gecredheerd wordt; wanneer het Saldo uitwyst wie van beide wat te vorderen heeft; _
Wegens de fchulden der Ambachtsheerlykheid; wordende de Heerlykheid gedebiteerd voor de caitaalen der Los- en Lyvrenten, benevens de ConSdegelden, by ieder Thefaurier, volgens X ïffi der rekening van 't voorige Jaar met byvoettavan 't gunt 'er dat Jaar mogt by gekomen f n en gecrediteerd, wegens de cap«aalen van



C 93 )
afgeftorven Lyv- en afgeloste Losrenten, mïtsga^' ders gereftitueerde Confignatiegelden, en 't capitaal van ingekochte Obligatiën, wanneer 't Saldo aantoont de grootheid van de nog loopende fchuld, en een Nota, daar onder, hoe veel dezelve, federt 't laatfte Jaar, vermeerderd, of verminderd is, welk laatite doorgaans plaats hetfr;
Wegens de jaarlykfche revenuen en lasten der Ambachtsheerlykheid; welkers rekening voor het beloop der betaalde renten en ntjrcsfen, met de behoevtens, kosten en leges, volgens de Rekening van ieder Thefaurier in 't byzonder, na aftrek van, 't voorig Jaar, onbcaalde en in rekening gebragte, en met byvoeging van de nog onbetaalde renten, gedebiteerd, en wegens 't bedraagen der ontvangen Windpachtcn, recognitiën en verdere inkomften, mede volgens de Rekening van ieder Thefaurier in 't byzonder, gecrediteerd wordt, terwyl het Saldo, of overfchot daar van, op de naast volgende rekening wordt geadfigneerd;
Wegens het gemeene Bansfchot,welke rekening gedebiteerd wordt , voor 't beloop van 't gunt door ieder Thefaurier, volgens deszelvs -rekening ten lasten v;.n 't zelve, en daar onder, indien 't plaats heeft, ook de afgiften van 't overfchot van 't voorig Jaar,betaald is, met byvoeging van de Leges daar van, als ook voor 't >aldo van 't voorig Jaar, indien 'o zelve nadeelig was, met de interesfen daar van; en gecrediteerd, wegens — 't Saldo van 't voorig Jaar, als 'er overfchot was — de helvt der inkomften van de Sluizen — de geheele inkomst van de Lantaarn aan den Westzaaner Overtoom — en 't gogeheele overfchot van de revenuen der Ambachtsheerlykheid, volgens naast voorgaande rekening, wanneer 't Saldo leert, of 't zelve fchuldig blyvt, dan te goed heeft; in welk laatHe geval, het overfchot, zo als bevoorensis gezegd, genootcnwordt,
by



C 94 >
t»y Westzian voor \ by Westzaandm voor §, eri by de drie Dorpen voor \ porde;
Wegens de \ verh =ogi <g op de Gebouwen, met rclade^toc de Am'achtshei-rlykheid; deeze Rekeiriri<' worde gedebiteerd voor — de Leges van het geheele beloop der ordinares Verponding en ■§ Verhooging — en 't montant van de Restanten der Gebouwen van dat Jaar, by ieder Thefaurier; en o-ecrediteerd, wegens — 't beloop van dc f Verhoo^mg, by ieder Thefaurier — 't Collectloon der ordmuiris verpon-ing van d.it Jair en 't montant der ontvangen Restanten van de Gebouwen, by ieder Thefaurier, wordende vervolgens het Saldo, of overfchot, geadfigneerd aan de Verpondingcas, hier voorgemeld, ter aflosfing; en onder aangiet.er J 'c beloop der oude en nieuwe Restanten der verponding en * verh >ogmg, der Gebouwen, by ieder Thefaurier,;
Tusfchen den Banne Westzaanen en Krommenie-, by welke Kronmentéwotóx gedebiteerd , voor — 't gunt door ieder I hef.uner betaald is, hem |», fen » aangaande, en waar van hun alvorens atfehnfSn zyn toegezonden - § in Schout- Ambt en t Larid met hun gemeen, volgei ds 't oud gebruikdor Vaderen, dan waar van de Sleutel te zoek is-de Leges van alle 't zelve — en *t Saldo dat dezelve 't voorig !aar mogt fchul-lig gebleeven zyn, dnn 't welk iedert veele Jaaren geen plaats meer gehad heeft.alzo dezelve direct by het doen der rekening betaalen; en daar tegen gecrediteerd, wegens - \, in de ontvangen Dyk- cn braakhuuren, dykgelden, ervpachien cn 't gur.t verder, den Uo>ge ■ en Laagendy eot.cerneerende, by ieders Thefaurier ontvanger, is: -'i gunt door hun betaald fs,vcdgens overgelegde rekening, aan Kerknuestc-ren fc Kiommeme voor Pastoryg li, cm geen I ee.rcn op den Twisch* ehk te weiden, cn yooru dat hun \ en \x aan. kpfvo i de coutribuciën aan de SchurdamS5***' fche



( 95 )
fche en Nieuwendamfche Dyken , de kosten by gelegenheid der gemeene Schouwen by hun gemaakt, en't betaalen van Pramiën voor 't opbrengen van Otters, in het by hun genaamde Oosterveld, als beoosten de Nauernafche Vaart, onder hunne Jurisdictie gelegen, doch in deezen Polder begreepen, gevangen; wordende het Saldo door hun, zo als reeds gemeld is, direct, by 't doen der rekening betaald;
Wegens de fpageftoken Landen in deezen Banne; Dit zyn Landen, die in den Polder liggen, en niet aan de Domeinen van hun Ed. Gr. Mog. zo als de fpageftoken Landen, buiten den Polder gelegen , geabandonneerd, maar onder eigen adminiftratie behouden zyn, ten einde daar vau altoos meester te blyven, en van geen ander af te hangen; op deeze Rekening wordt in 't Debet gebragt, deordinares en extraordinares Verpondingen en Omflagen, daar van betaald, benevens de kosten , daar aan bedeed; en daar tegen in 't Credit gebragt, de jaarlykfche Huuren, voor zo verre die ontvangen zyn, benevens de Koopprys van verkochte Landen, als dit gebeurd is; wanneer 't Saldo aanduit wat het Land, of de Polder daar van competeert;
Wegens 't fpageftoken Land van Difajwertje Pieters Boer , bekend onder den naam van de Paapeven, 't welk met een jaarlykfche ervpacht van fi 2: -: - onder den naam van Paape- of Pastorygeld, ten behoeven van het Geestelyk Comptoir te Delft, belast is, en by Kerkmeesters te Oostzaam~ dam plagt ontvangen en verantwoord te worden, doch, federt het zelve fpageftoken is, niet heeft kunnen betaald worden, en by de Regenten deezer Banne, door den Thefaurier te Westzaan, federt den Jaare 1748, geadminiftreerd wórdt'; 'C zelve wordt gedebiteerd voor de betaald',' ordi-
ua-



C * )
iiaris én extraordinaris verponding en omflagen, benevens 't aandeel in de kosten van den Polder, ra welke 't zelve begreepen is; en gecrediteerd, voor de huurpenningen, zo van voorige Jaaren overgehouden, als datj&r ontvangen; zodat t Saldo uit Wyst wat telken Jaare daar van by Gas is;
En laatflelyk wegens 't Land,or den Polder, nis het (lot van alles; deeze Rekening wordt gedebiteerd, voor - de ordinaris verponding, voor zoverre die nóg onbetaald is - genamtifeerde zes Jaaren verpondingen, soofte penningen en omflagen van Landen, die voor Nihil verkocht zyn - a depoZ ^negotieerde gelden - verftrekte gelden doorde Ambachtsheerlykheid, als dit plaats heeft onbetaalde Lyv- en Losrenten, als die m rekening gebragfzyn I 't gunt 't gemeene Bansfchot competeert, als die rekening zulks mede brengt - t Iddo Van rekening, wegens 't fpageflooken Land van Dieuwertjé PieteRs Boer - en t gunt ver der plaats kan hebben;en gecrediteerd, wegens de gelden onder ieder Thefaurier, volgens gedaane rekening, berustende - 't gunt, volgens de voorfchreeve&n opgemaakte rekeningen, te goed is van de Regenten der Banne Krommenie, en van de ?pag.ftokenLanden,als ook van ^ AmbachtsheerSkheid en 't gemeene Bansfchot, als dit be de, of een v n beide? te pas komt, terwyl het Saldo dun doceer" wat 'er overfchiet ofte kort komt en een Nota d^ronder, aantoont, hoe veel zulks met ü£l voorgaande Jaar differeert; voorts wordt daar bv ook genoteerd 't montant der oud, en nieuwe Riskanten der verponding en omflagen van de t in met bwoeging van dieder Gebouwen, na aftrekJ^ïetvern^ging, ten einde alles daar
^"SÏezer^ kort my mogelyk was,,al dien omflag getailleerd; en met dat al kan.er



C 97 )
niets van afgekort worden, zal men alles , volgens de Conflitutie, in behooorlyke reflexie neemen en verantwoorden ; terwyl het, te gelyk, ten onwederfpreekelyken bewyze kan verftrekken: dat de Thefauriers, zo wel als de Rekenmeesters, met meer, dan met eigenbelang en ambitie, moeten bezield zyn.
Wanneer, na de omwending, inden Jaare 1705, de voorgemelde Rekening, op den laatften Dingsdag in de maand Februari, zo als bereids meer dan eene halve Eeuw had plaats gehad, en dus by de Ingezetenen bekend was, met open deuren, ter vrije toegang voor een ieder, fchoon nimmer, altans by myn tyd, iemand, buiten de Leden der Regeering, compareerde, gedaan wierd, verfcheenen 'er eenige Burgers van onderfcheidene Dorpen in deezen Banne, hoewel niet zo veelen, als men, volgens geruchten, verwacht had, om die te hoo. ren en zien doen; met dat gevolg: dat, by fommigen, daar van, op eene. allczins befcheidene wyze, Copie wierd verzocht; 't welk in dier voegen wierd gereguleerd, dat aan de Regenten van ieder Dorp zo veele Copiën zouden worden ter hand gefield , als dezelve requireerden, ter bediening van hun, eri derzelver Burgers, zo als ten fpoedigften mogelyk geëffectueerd is.
uhder die geènen, welke Copie hadden gevorderd , was ook de toen opgerichte Burger-Soci£tek te fflestzaandarn, en deeze is het alleen,1 welke,' door derzelver daar toe Gecommitteerdens, daar Op reflex ën hebben gemaakt, en daar mede ten voorfchyn gekomen zyn.
Ten einde ieder Burger , als daar toe geregtigd, te doen weeten waar in die Refl xien beftonden, en hoe die gefolveèrd zyn , zal ik dezelven, van fr.uk tot fkk ,opgeeven, en alhier laaten volgen.



( 98 )
I». Is my ter hand gefield; 't volgende Extract, Extra ordinaire Vergadering van Municipaalen in den Banne Westzaanen, den ló April 1795» htt e.erfte Jaar der Bataaffche Vryheid, allen prafent,dempfis de Burgers
C. Cardinaal. T wegens WestPieter Corver. f zaandam. Maarten P*- Nomen. ■>
Gerrit Corn. Honigh. - Zaandyk. „ Gerefumeerten gearrefteerd de Notulen van den 29 Maart laatstleeden". rtimitts T,7
„ Door den Pndïdent,Cornelis Corniusz. Nomen, overgelegd, en vervo gens getan eene Misfive van de Commisfansfen der Burger Sociëteit te Westzaandam, en Bylage , zynde een Memerie van reflexiën, door eenige der Burgers aldaar, tot het examineeren der Bacn Dorps- Rekeningen gequahficeerd; behel zende verzoek van elucidatie , nopens eenige Posten; op de Bans-Rekening voorkomende, luidende".
, Waardige Medeburgers! „ Leeden van de Municipaliteit " TE Westzaandam.
Vryheid, Gelykheid, Broederfchap\
Nevensgaande Misfive van de Commis, fie, tot revifie van de Bans- en Dorps' tReekening,isonsterhandgefteld;wy adres.
' feeren dezelve aan U , met verzoek, om " zelve daar op de noodige opheldering te willen geeven, or, door de Leeden der Bans; Municipaliteit, of derzelver Mimsters^te



( 99 )
„doen geeven ; ten einde de zaak ten prmn cipaale mag worden gebragt tot effect. „ Waar op ons verlaatende, verblyven wy Waardige Medeburgers.' (ter zyde ftaat) de Commisfansfen der W Z. dam, Burgerft., en uit deizelden 11 April zeiver naam, 1795^ t (is geteekend)
ifte Jaar der Bat. Vryh.
T. J. de Hoop, ifïe Secr, ("adres) Den Burgeren Leden der Municipaliteit te
Westzaandam. (Memorie) „ De Commisfie tot het examineeren vaa „ de Bans-Reekening, na herhaalde reizen, „ Comparitie gehouden te hebben, tot die taak, „ aan hun opgelegd, betuigd buiten ftaat te „ zyn, om een behoorlyk rapport desvregens „ uit te brengen, en verzoekt, dat de Commis„ fansfen der Burger - Sociëteit, die haar heeft „ geauthorifeert, haar gelieven te fuppeditee„ ren de volgende illucidatiën, die zy de eer' i, hebben, om aan hun voor te ftellen,
„ i9. Behoord aan den Ban het Obligatie „ van ƒ730-:-:, Monnikendam, wiens inte„ rest Jongewaard op pag. 17 heeft in ont" va"Sst_Sebragt? Z° neen; wie behoort het „ dan? En met wat regt kan als dan de Ban „ de Interest voor zyne Rekening genieten?
V ,f' Had de Tncfau«er Jongewaard pro!„ laldovanvoorigeRekening,niets by Cas? — „ In zyne Reekening ftaat 'er niets vansè„ meldö
3*. Aan wie behooren de Inkomften der ,> fpageftooken Landen , van Diéuwertje Pie~
G a' iüté



ioo
■ tws de Boer, ƒ505: i§ paglm |fj
Behooren die aan den Rentmeester? " H' is dan de Ban dit fchuldig?
4». Wie behooren te betaalen de betaal„ 'de, en in rekening gebragte /^7-a: + ' wegens fpageftooken Landen deezer Banne pal. 37 en 38? Zoo dc Rentmeester die behoord te betaalen, dan is de Rentmeester ' dat geld aan den Ban fchuldig. " A Vinden Crommenie pag. 36 debet f^. ! • • is die zulks debet aan den Ban ? " Zoo ja! komt dit aJs dan in mindering van " de betaalde onkosten, wegens den Ban ? " 6* 'Er manqueerd de Rekening van
van den Ban uit voorige Rekeningen wel " fpecificq yder post, en eene juiste opneel S rg van de revenuen en onkosten van d,t
ïaar! omme daar uit te beproeven of de ;;Jopgaav van den tegenwoordigen Sutc
" g0ICn verwachtinge, en met vriendelyk ver'roek dat UE. Burger Commisfansfen aan " Ts verzoek ten fpoedigftcn zult voldoen, i "kenen wy ons, na UI Heil en Broeder" fchap gewenscht te hebben, uw Mede^ Burgers" £ getckend)
Cter ryden) Pi™ K.st.
Zaandam Adr. Rogge.
9 April 1795. M' Tt VtLTT J v A. Baas, h. z.
cornelis DE VrIES.
„ Is unaniem goedgevorjjan , Copie. van deze l e Misfive en ByTage. by «^*2**r folutie, te nellen in handen van den' Th«fiur.er, Simon Jongewaard Jumor, ten einde de ge



( tol )
*
vorderde e'uddatie op re maaken, en aan den
Prajfident in gefchrivte over te leveren, om Co}ie van dezelve namens deze Vergadering, aan de voorfz. Commisf ris'èn , en vervolgens aan de principaale Verzoekers, ter hand te ftellen. Is geleezcn &c.
Accordt., voorzoo verre, met het Refolutieboek van de Municipaliteit in den Banne Westzaanen, by my onder* ger. Secretaris van denzei ven Banne, den 20 April 1795, het etrftc Jaar der Bataaffche Vryheid. (getekend)
H. C. GÓBFX,
Secretaris.
2*. Hierop heb ik, conform dieordres, aan den PrsfiJent de gerequireerde Elucidatiën gegeevsn, by de volgende Misfive:
Waardig Medeburger!
President der Burger-Representanten in den Banne Wsstzaanen. Vryheid, Gelykheid, Broederfchap en Regtvaardigheid ! Een Extract refolutie, door de Burger* Reprafentanten in deezen Bann«, of, zo als dezelve genoemd worden, Municipaien, den 16 deezer genomen , waar by gerefolveerd is in myne handen te ftellen Copie van eene Misfive en P-ylage, daar in ge* meld, ten einde de daar by gevorderde, elucidatiën op te maaken, en aan U in gefchrivte over te leveren, om Copie van 't zelve, naamens ulieder Vergadering, aan de daarin gementioneerde Commisfansfen, en vervolgens aan de principaale Verzoekers , ter hand te ftellen, bekomen, en geëxamineerd hebbende, zal ik, zonder voor G 3 als



( ï°ü )
als pog in overweeging' te neemen, of', en m hoe verre, het van myn department is, dereelyke vorderingen te beantwoorden, veel min ampel aan den dag te leggen de grootfte verwondering, welke my, over den inhoud der vorderingen zelve, getroffen heeft, direct ter zaak trceden, en trachten aan de verlangens der Repra;fentanten te voldoen; Ten dien einde dient: ad Art. i Dat, indien deeze Obligatie 'niet aan den * Banne, Óf wel aan de Ingelanden, behoorde , 'er eene aparte rekening courant achter myne Rekening moest te vinden zyn, waar by d-l-tercifen daar van verantwoord, en dezelve, als een fcbuld en last der Banne, èf van de Ingelanden, gebragt wierden, even als, omtrent de huur van 't fpageftpokenLand van DietjwertjePas, Boer, hier na breedcr te melden, gefchiedt; dan, daar die niet beftaat, behoorde men opgemerkt te hebben dat de Banne, of Ingelanden, en gec^e anderen daar van Eigenaars zyn. Vreemd is het derhalven dat die reflexie dan ook niet gevallen is op de Huur van 't Veerhuis, ten einde van de Nauernajchs Vaart, welke ik mede verantwoorde. ' Om verdere vraagen, met relatie tot deeze Obligatie, voor te komen, voege ik tot nadere elucidatie hier by:- dat meni, in vroeger Jaaren, niet geweeten heeft of die Obligatie wel in wezen was, tot dat ik, by de vernieuwing van 't Regthuis, onder oude papieren, in 't oude Regthuis, dezelve, gaav en ongefchond.en, gevonden, en aan Schepenen in handen gefield had: — dat, hoe zeer men dikwyls om geld verlegen is geweest, dezelve, by hooge prys om bovêngem. reden, en naderhand, om de



C )
laage prys, niet heeft kunnen verkocht worden: — en dat dezelve hierom ook, van den ftaat, of rekening courant van 't Land,, daar dezelve anders behoorde, is, en nog afgelaaten wordt, ad. Art. 2 Dat hier uit gevolgtrekkingen zouden kunnen worden afgeleid, welke van geen goed alloi zyn; dan daar ik my verzekerd houde, dat die my kent, en wèl denkt, my van alles, dat daar uit, ten mynen nadeelen, kan getrokken worden, vrypleit, zal ik dit, zonder verdere remarques,pasfeeren , maar de Requiranten, die apparent derzelver attentie, by dit ftuk, niet nVél gevestigd habben, recommandeeren, 't zelve eens beter na te fpooren. Altans in myne betaaling, ten kosten van 't Land, zonder Krommenie, breng ik, 25 Februari van den Jaare 1794, (wanneer de laatst voorgaande rekening gedaan is, en ik- ook, ten zeiven dage, zo als uit reyne verantwoordingen ontvang blykt,van Krommenie 't Saldo van hun verfchuldigde, des voorigen Jaars, ontvangen had,) in rekening aan den Rendant (NB. men begrypt, hoope ik, dat ik die ben) voor verfchot, volgens gedaane rekening f67:2 : 12; waar uit de Requiranten hadden behooren te zien, dat ik geen geld by Cas had gehouden, maar in tegendeel in verfchot was. Of moest ik echter, in myne verantwoording en ontvang gefield hebben , dat ik geen geld by Cas had van voorige rekening, zoude dit niet eene extenfie mal apropos zyn, en, tegen alle welvoeglyke ftelzels van rekeningen, aanloopen? ad. Art. 3 Dat de inkomften , niet der fpageftooken Landen, maar van het fpagefiouken Land van DiEUWERTjE Pieters Boer, geenzins G 4 bc-



C 104 5
behooren aan den Rentmeester der Domeinen , is van zelve op te maaken, alzo die aan my geen posten, welke ik, zo als ten duidelykften blykt, verantwoorde, zoude betaalen , in dien dezelve dit geld van den Banne te vorderen had.
Om verdere te vraagene elucidatiën hier omtrent voor te komen, voeg ik hier by: dat die inkomften behooren aan Kerkmeesteren te Oostzaandam, of aan 't Geestelyk Comptoir te Delft, ten behoeven van welke, dit Land met ƒ 24-:-: 'sjaars Pastoryof Paapegeld,van oudsher belast is, en daarom mogelyk ook de Paapeven genaamd wordt. Dan de zuivere inkomften van dit Land importeeren zo veel niet, dat die Jaarlykfche last, daar uit, kan voldaan worden, waarom dit Land, by den Thefaurier te. Westzaan, alwaar 't zelve gelegen is, onder 't opzicht van Schepenen deezer Banne , byzonder, en niet onder de andere fpageftoken Landen, geadminiftreerd, en daar van jaarlyks, zo als ook in deeze Rekening, waar op de reflexie valt, verantwoording gedaan wordt, tot nadere dispofitic, welke niet van Schepenen afhangt, maarin^ questie is tusfchen voorn. Kerkmeesterenon den ontvanger van 't voorfchr, Comptoir. Men heeft wel poogingen gedaan, om de by Cas zynde gelden over te neemen, dan ook «•^tracht met een dit dasje den Banne om te doen; dan, hier tegen heb ik, by vertoog, op requefitie als ten deeze, zo als aan Schepenen, en aan U bekendis, met alle vigilantie gewaakt.
Ik tvvyfel niet of de Requiranten zullen bier uit wel kunnen begrypen, dat dit een fchuld der Banne, of van 't Land indcnzelve,
is,



C '°5 )
is, alzo deeze inkomfïeH in derzelver Cas gebragt zyn, zo als myne Verantwoording en Ontvang ten duidelykften aanwysi. En, zo 'er nog eenige hajfitatie mogt plaats hebben, kunnen dezelve het nader bevestigd zien, (zo als niet fchynt gereflecteerd te zyn,) op de laatfte rekening courant, die van 't Land is, waar aan ik refereere. ad. Art. 4 Dat de fpageftooken Landen, (NB buiten het bovengemelde, zo als ik vertrouwe dat begreepen zal worden) behooren aan den Banne, of wel aan de Ingelanden, en dat dus deeze fchuld, op die Landen, ten behoeven van den Banne, of de Ingelanden, gevestigd is, en dezelve daar mede bezwaard • zyn; alzo die fpruit, wegens, uit de Cas van den Banne, of Ingelanden , gedaane betaaimg, en in rekening gebragte, ordinares en extraordinares verpondingen,omflagen en onkosten. Dit is ten duidelykften te vinden in, en op te maaken uit — de betaalingen door my en Confrère Couwenhoven , gedaan — de rekening courant van deeze Landen zelve — en de voorgemelde rekeninocourant van 't Land in 't generaal, op welke laatfte dezelve,als een Credit, ofinfchuld ten faveure, wordt gebragt. Dienvolgens fpreekt het ook van zelve, dat deeze post geen relatie tot den Rentmeester heeft, zo als ik vastftelle dat men nu ook bevatten zal.
Dan, het my toefchynende: dat de Requiranten deeze, met de aan de Domeinen geabandonneerde Landen , verwarren, zal ik my de moeite troosten, om hun uit den dut te helpen, en te informeeren, dat het met deeze Landen anders gelegen is, dan die geabandonneerd zyn. De geabandonG 5 neer-



C 106 )
Keerde zyn buitendyks gelegen fpageftoke» Landen, waar van het grootfte gedeelte water was; doch de jaarlykfche lasten moesten, en door den Rentmeester der Domeinen nog betaald worden, 't welk te grooten bezwaar voor den Banne, of Ingelanden, opleverde, waar om dezelve te regt geabandonneerd zyn. Die hier bedoeld worden zyn binnensdyks gelegen Landen, welke de Regeering altoos, en met regt, begreepen heeft niet te moeten abandonneeren, maar onder derzelver eigen adminiftratie te houden ; ten einde alle van buiten aankomend willekeurig gezag daar omtrent voor te komen, in der tyd daar van, t zy by verkoop, zo als meer dan eens gebeurd is, als anderzins, naar bevind, het voordeeligfte gebruik, ten behoeven van den Banne, or de Ingelanden, te maaken, of altans zich over 't abandonnement niet (als het te laat is) te beklaagen, zo als in fommige Polders heeft plaats gehad. xA Art K Dat't gunt, by dit Art., gevorderd wordt, 'ten duidelykften te vinden is in de meer gedachte rekening courant van 't Land,al waar genoteerd wordt: dat Krommenie die fom„a aan den Banne, of de Ingelanden, fchuldig is volgens de mede te vindene rekening courant, conform de uitgaven der Thefauriers, tusfchen de beide Bannen opgemaakt , en dat die fom, in mindering van de betaalde onkosten verftrekt, kan nagefpoord worden in mvne Verantwoording en Ontvang, waar by ik 't Saldo van 't voorige Jaar in rekening brenge, en alzo in 't vervolg, bv nadere Verantwoording, als ik biyve fungeeren, zal doen. Latten de Requiranten dit eens beter nazien, dan hebben de-
zei-



C 107 )
zelve , zo als ik my verzekerd houde, geen» verdere elucidatie omtrent dit ftuk noodig. ad.Art.6 Dat dit eene volftrektc waarheid is; doch ook hier niet te pas komt, alzo Rekenmeesters, lëderthet fatale geval met den Secretaris Zwaanshals , eene rekening op zich zelve hebben , buiten de Thefauriers, welke daar van geheel en al onkundig zyn, en alzo buiten ftaat, om die te kunnen opgeeven; waarom ik dan ook de Requiranten, dit manquement begeerende vervuld te zien, met alle reden kan en mag renvoieeren aan Rekenmeesters zelve, ad. Art. 7 Dat 'er by dit Art.niets gevorderd wordt, waar aan, in 't wezen der zaak, en in materie van rekening gebruikelyk, niet voldaan is. Wordt 'er('t zy my gepermitteerd ook eens voor vraager te mogen ageeren Q by de Rekeningen courant, niet ten duidelykften aangetoond, wat de Staat van de Ambachtsheerlykheid, en wat die van 't Land, of de gezamentlyke Ingelanden, is; als ook wat ieder, federt het voorig Jaar ten achteren geraakt, of verbeterd is? Is dit, op den Vaderlandfche leest gefchoeid, niet genoeg? Moest men op de wyze deiItalianen, ten dezen opzichten, ook Boekhouden? zoude dit voor veelen, die daar van geen kunde hebben, niet duistererzyn? Surpasfeert deeze Rekeningen Verantwoording (dat ik dit inpasfant eens aanmerke,) niet die van fommige Directeurs, welke, hoe zeer ten uiterften criticq omtrent anderen, op verre na zo pertinent geene Verantwoording geeven, als zy al eens rekening doen, en waar op men nochtans zulke reflexiën niet maakt? Is het daar te boven niet de post van de Pvcquiranten zelve , om,
daar



C -o8 )
daar alles in de Rekening vervat is, en nagegaan kan worden, wat daar toe eenige relatie heeft, op te neemen, en alzo re beproeven of de opgave van dentcgenwoordigcn Staat, (die zy erkennen dat 'er is,) goed is, of niet? brengt dit hunne Commisfie niet mede, of is die alleen om remarqucs en critiqucs te maaken? en is hun, als behoorende onder Mannen van een fchrander vernuft, fyn oordeel en wcrkzaamen aart, dit niet toevertrouwd? Ikmeene ja! en vertrouw daarom, dat het my niet ten kwaaden zal worden geduid: dat ik, derzelver capaciteit niet te kort willende doen, dat beproeven t asn hun zelve ovcrlaate, cn geenede minfte * verdere handleiding daar toe geeve.
In verwachting: dat ik, door 't geeven van meerdere, dan de gevorderde, eiucidatie, aan de verlangens der Rcpnefentanten, en alzo ook aanU, wel zal hebben voldaan, fiuit ik deeze, en ben, na
Heil en Broederjchap! met alle achting
Uwe Mede-Burger Westzaan (getekend; 24 Apri! Ao. 17.95 S. Jongewaard J^on
Bat. Lib. iü J TbeJ'
30. Is my origiraliter ter hand gefield eene nadere Rcquifuc, welke ik gecopiëerd heb, en van den volgende inhoud was.
„ De Commissarissen der Burger„ SociëTF.iT te Westzaandam Heil cn Broederjchap! De Municipnli- „ De Commisfie tot het examiteiten der Banne neeren vande Bans Rekening van U mstzaaneubtir , Bursrcrs, Commisfarisfender ï^dcnT^Burger Sociëteit, op haar verzoek, «urierjoNGEWAARD,0ntvangcn hebbende eene Memorie
van



C Ie9 )
om deeze Vergsde-van illueidatie, op dc poincetl, waar
rins ten fPoed-gftenvan Zy opheldering had gevraagd, in te dienen vs ufchnf- j t^, rn .? ° '
teiykbericht. zo verre de 1 hefaurier Jongiwaar» w<it%aan oordeelde bevoegd te zyn , of gcne6Aug. 1795. gen was, daar op de noodige onder?y Plx^ richting te geeven, heeft, op haar 19 H.O GóBEL^raaë> 1cen Antwoord bekomen, dat Seer. het Obligatie van ƒ730-, ten Comptoire Monnikendam, aan den Ban behoor-, maar om redenen niet op den Staat gebragt was; — op haar 20 Vraag: dat hy geen geld by Cas had gehad, maar in 't verfchot geweest was, blykens die Som van ƒ67 ij\ 12, door hem in uitgaav gebragt,
volgens gedaane rekening ;- op de 3°
Vraag: dat de fpageftoken Lande», niet aan den Rentmeester, maar aan het Geestelyke Comptoir, of aan de Kerk van Oostsaandam behooren ; — op de 40 Vraag: dat de andere fpageftoken Landen aan den Ban behooren , — op de 5Q Vraag; dar Krommenie die fomma debet geweest is, en dezelve ook betaald heeft;op de 6° Vraag: dat Rekenmeesters apart rekening houden; maar, op de 7» Vraag, onttrekt Hy zich van het geeven van eenegedetailleerden Staat van den Ban, uit de voorige Rekening, en van de revenuen en onkosten van dit Jaar. Voor zo verre de onderrichtingen, nopens Art. 1,2,3,4 en 5 betreffen, heeft de Commisfie daar van in de opneeming van den Staat gebruik gemaakt, doch nopens Art. 6 en 7, blyvt de illueidatie manqueeren. Het is zeer mogelyk dat de Thefaurier van de Rekening van Rekenmeesters niets b-kend is, doch het is geheel buiten de pligt van een Rendant vaa rekening zich der noodige illuciditatïe
te



( iio )
te onttrekken. Ondertusfchen willen wy beter en fatfoenlyker met hem handelen, als Hy, in zyne Momorie, met ons gehandeld heeft, en hem, voor als nog, niet laaten afvorderen zulk een gedetailleerde Staat; maar wy zullen ons nog vergenoegen, voor Js nog, met de tot ons genoegen te geeven opening, en detailleering der volgende pointcn, welke pointen te vinden zyn in zyne Rekening courant; als:
i° Waar in beftaat de ƒ 1405 8: 11: 10-; die Hy, op de Verpondingcas , by aanvang van rekening, in 't credit ftek ?
i« Wie heeft het Jaar interest betaald, \ o-een Hy die zelvde Verpondingcas in t cre°dicb«ngt,en't welkbeloopt/J5»: 3: - • o * Waar uit beftond de fchuld der Ambachtsheerlykheid, die hy zegt voorleden laar eeweest te zyn ƒ 131756:0:10^
4« Waarin beftond 't Saldo van voorleden laar van het gemeene Bansfchot, zynde ƒ131: H welke fommaby het gemeene Bansfchot in-t credit brengt?
,0 Waar in beftond het Collectloon der Verponding der Huizen, Molens &c, met relatie tot de Ambachtsheerlykheid deezer Banne, 't welk hy die Huizen en Molens in credit brengt voor de fomma van /Aos • 10: 12; wie heeft die aan die Huizen, Molens &c ofwel aan de Ambachtsheerlykheid vergoed ? •
6J Dewyl alle de diverfe rekeningen courant ten getalen van tien, onder elkander eefio'ten zyn, behalven twee; te weeten :
De eene van de fchulden der Ambachtsheerlykheid, welke daar gerekend zyn te
en de ander van het
Land,'t wélke daar pro- # ^



faldo credit is. . ƒ 209a: 9: —1
zo is dan de Vraag: of dan 't Saldo van de fchuld van den Banne nu bedraagt. . . ƒ145297: 6: 10? En zo Ja: dat zulks dan moet aangetoond worden , door eene fpecificque opgaav aller posten.
Maar, dewyl Hy op de fchuld der Ambachtsheerlykheid gebragt heeft de Negotiatie onder Rekenmeesters, belopende. . . • ƒ18000:-:-
En wy, op dit fundament, gereflecteerd hebben, dat die rekening manqueerde. Doch, nadien Hy hier opgeantwoord heeft,dieVraag niet te pas te komen, alzo Rekenmeesters, buiten de Thefauriers, hun rekening houden ; zo oordeelen wy, dat de opgaav van die Negotiatie, in die' rekening courant, ook niet te pas komt, en kwalyk aldaar geplaatst is; weshalven wy dezelve van die fchuld aftrekken,die nu blyft/i 27297:6: 10: en waar van Hy eene min of meer fpecificque rekening behoort te geeven;
Ten 7" vinden wy dat betaald is, voor Leges
Aan M. Hillb ƒ305:7: 8 idem van de Ambachtsheerlykheid ƒ 37:18:6 —.W.CouwenhovÊn ƒ 2 85:14 idem ƒ 2 6: 5: —S.JqnqsewaardJr.ƒ256! 14idemƒ61: 3: -
ƒ847:13:8 ƒ125:6:6 aan



( li* )
Tjansp. ƒ847:13:8 Deeze fomme van aan fchryfgeld ■ ƒ5: <: f/ *5 : 6:6 - is op
M Hille i 5:3:- de Ambachtsheer-
WCouwen- f/5--3:- lykheids Rekening
• hoven » 5=-> courant van de reve¬
il Ion ge- (ƒ5:-:- nuen gebragt, on-
waakdJr. U5: :- der andere posten
f 50: 6: - ■ maar van de
ƒ847: '3:8 Le-
ƒ897:19:8 ges," (zie hier nevens, 'é is alleen gebragt :
öp het gemeene Bansfchot ƒ76: 14: 8 op de Huizen,, Molens &c, voor't beloop van ƒ 16220:11:-ƒ 4°5 : 10 : ^
te famen.. ƒ482: 4 : 14 Zo dat hief öp zou refteeren aan te wyzen, waarop zulks geboekt is, eene fomma van ƒ 365 : 8 : 10, behalven de ƒ 50:6 -, fchryvgeld, zie boven.
Indien nu die rekenieg courant; i° van de fchulden der Ambachtsheerlykheid, en aQ van 't Land, op beide welke deSaldooS van alle de 8 andere rekeningen courant zyn gebragt, te famen de waare ftaat van den Ban uitmaaken, zo valt de Vraag: of alle die betaalde Leges en Schryvloonen ..(en niet of een gedeelte van de eerst gemelden) daar op behooren gevonden te worden, met en benevens alle revenuen 'en inkomften &c, en alle de lasten en kosten? zo Ja, dan verzoeken wy hier van een fpecificque illueidatie.
3°. Wat de reden is: dat, op geene dier rekeningen courant, de ƒ12183: 9 : 10, die voor diverfe, voor achterftallige verponding, te goed is, in baate wordt gebragt;
ter-



C *«3 ) terwyl de Ontvanger generaal wordt gecrediteerd, en het Land wordt gedebiteerd, voor de aan hem niet betaalde verponding van het Jaar 1794, beloopende
ƒ18852: 13: 4? Men zou biI1 .
verwachten: dat, in eene rekening van dien aard, het eene, zo wel als het andere, zou
gefteld zyn Wy verzoeken hier van
illueidatie.
Derhalven, indien gy lieden, op deeze 8 Pointes, meerdere opheldering begeert zou UE. ons de noodige illucidatiën, meÉ betrekking tot den Thefaurier Rendaht, gelieven ter hand te ftellen; en voorts zou ons dan behooren ter hand gefteld te worden eene gedetailleerde Rekening en Verantwoording van Rekenmeesters, die, volgens t bericht van den Thefaurier Jongewaard, aparte rekening houden, met eene openlegging van 'tgeen den afgezetten Secretaris H. A. Zwaanshals aan den Ban is fchuldig gebleeven, en waar irt zulks beftond • en zou dan noodig zyn , dat Gylieden deed onderzoeken, en ons als dan te kennen gaaft: of'er, buiten de Rekenmeesters, nog eene, of eenige aparte Rekenkamers zyn, den ban aangaande, ten einde dit onderzoek van den wüareri Staat van dert Banne met viucht te kunnen voltooijen, en aan Ulieden volkomen open te leggen. Onder^ tusfchen hebben wy de eer aan Ülieden te fuppediteeren, twee Staaten van den Bah de eene van 't Jaar 1793 , en de ander van tgepasfeerde Jaar 1794, mec eene gedetailleerde opneeming, van de inkomften eri revenuen, en van de lasten en kosten, beide van dit laatfte Jaar; dienende tot de Proef op die beiden Staaten, en uitmakende den



( H4 )
waaren Staat van den Ban, buiten de rekening van Rekenmeesters, welke zyn getrokken uit, en overeenkomen met des Rendants Rekening van ontvang en uitgaav, en met zvne opgaav van de fchulden en baaren, kosten cn lasten &c, maar die met overeen komen met zyne rekeningen courant, gelyk boven gemeld is. De Ondereetekendens geeve in bedenking, of zy, met zo veel moeite, als zy in dat onderzoek hebben moeten doen, verdiend hebben, zulke hoonende en laage, als ongepaste uitdrukkingen, als Hy , in zyne Memorie, ° j„—T,oöfr rpru/vl Hv eenen
ten onregte, ^euaan -~ j-
oeheelen post van den Staat heeft afgehouden, welke 'er volftrekt op behoort.
In afwachting, dat Gylieden aan ons verzoek zult gelieven te voldoen, fluiten wy deeze, na toewenfehing van Heil, cn aanbieding van Broederfchap,
Vryheid en Gelykheid! Uwe Mede-Burgers, de Commisfie tot het nazien van do Dorps- en Bans- Rekening.Zaandam (getekend) iQMayi795. Pieter Kist. Corn.deVries. ipiuay/ya* Adr Rogge. A.Baas h. z. juni, M. te Veltrup.
niet wel te onderfcheiden.
Copie. , , Waardige Mede-Burgers'. Heil en Broederfchap! De Commisfie, tot revifie der Bans- en Doros-Rekening , heefc ons nevensgaande Letteren doen foekomen. Wy adresfeeren dezelve aan U, mee verzoek, om zeiven



( "5 )
daar op de noodige ophelderingen te willen geeven, of, door de Leden der Bans - Municipaliteit, of derzelver Ministers, te doen geeven; ten einde de zaak ten principaalen mag worden gebragt tot effect.
Waar op ons verlaatende, zyn wy, na wensch van Heil en Broederfchap!
Commisfansfen derBurger-Sociëteit a Westzaandam, IVestzaandam (getekend) den 24 Juni 1795 T. J. de Hoop i fle Secret"
iu Bat. Lib. A".
(adres) Den Burger President CN- Cardinaal. Lid der Municipaliteit te
Westzaandam. 4 Daar op heb ik, ten zeiven dage, alzo het zelve my bcvoorens, doch zonder -appoinctement, gefuppediteerd was, gedient van 't volgende bericht.
Aan de Municipaliteit der Banne Westzaanen. Waardige Burger-Representanten !
Ingevolgen van , en ter voldoening aan Ulieder Aposdlle, van heden, waar by, in myne handen is gefteld, om ten fpoedigften te dienen van fchriftelyk bericht, eene 8 Misfive , of Memorie , waar op 't zelve appoinctement is gefteld, houdende aan Commisfansfen derBurger-Sociëteit, te Westzaandam, getekend 19 may, of Ju"y> l795 ■> doorPieter Kist, Adr . Rogge , M. te veltvrup, cornelis de vries
en A.Baas, h. z., hebbende tot Bylage eene Misfive aan den Burger , Prtefident, C. Cardinaal, Lid der Municipaliteit izWestH a zaan-



( n6 )
zaanda n, in dato 24 Juni 1795, van Corn^ misfarisféh der gemelde Burger-Sociëteit, en getekend door T. J. de Hoop , ifte Secret.; zal ik, fchoon, zo als nader zal blyken, daar toe, voor zo verre hetgrootfte en voornaamfte gedeelte betreft, en zo als ik fustineer, volftrekt ongehouden, ten refpective van Ulieden , naar myn vermogen, op eenen vryen en openhartigen Vaderlandfchen trant, daar aan echter traenten te voldoen. ,
Ten dien einde zal ik, zo pelydelyk my mogelyk is, de Misfive, of Memorie der Requiranten, zich (hoe wettig, naar de tans n-eadopteerde Conftitutie, zal ik, voor als no°\ niet remarqueeren , maar voor eene nadere gelegenheid overlaaten,) noemende de CommHïe tot het nazien van de Dorpsen Bans - Rekening, ('t welk als m het enkelvoudige uitgedrukt, by Hun een en dczelvde fchynO volgen. .
In 't verflag, 't welk zy in den beginne der gemelde Misfive, of Memorie doen, van 't gunt zy, op hun bevoorens gedaan verzoek, ontvangen hebben, vinde ik niet, dat zy de ontvangene Memorie van elucidatie, in deszelvs geheel, aan derzelver Committenten hebben overgeleverd, zoals hun pligc mede brengt, en noodig was, zouden dezelven daar over kunnen oordeelen; dan, buiten twyfel hebben zy, met dit natelaaten, altans niet te melden ; hun byzonder oogmerk, maar noteeren alleenkortelyk wat, op ieder hunner gediane Vraagen, al, of niet, beantwoord is,'t welk, indien er de ingewonnene Memorie van elucidatie by overgelegd was, voldoenende zoude kunnen gerekend worden, als het zelve



C 117 )
juist en naar waarheid wierd gedaan. Dan, by 't noteeren van 't andwoord op de 1 ^ Vraag, vindt men gevoegd, om redenen \ 't welk onderhaald is, ter aanduiding dac bet zelve attentie vereischt, doph zonder byvoeging van de gegeevene redenen. Moet ■ ieder, die dit leest, het niet toefchynen dat 'ergeene redenen van gegeeven zyn,en men zich alleen met die fimpele woorden beholpen had? daar de waarheid der zaak vorderde, dat men bericht had, om gegeevene redenen. By 't opgeeven van het antwoord op de 30 Vraag, wordt ook afgelaaten van wien dat land afkomllig is, namelyk,van
DfEUWERTJE PlETERS BoER , alzo dit teil
eerllen aanwyst dat dit Land van de andere fpagefbkene Landen , waar mede zy bevoorens in de war waren, ' onderfcheiden is, zo als het gegeeven antwoord leert. Dan, ten opzichten van de 70 Vraag, fchryven zy, dat ik my onttrok van het geeven van eenen gedetailleerden Staat. Dit is in zekeren zin wel eene waarheid; doch zy hadden 'er behooren by te voegen, dat, naar myne meening, aan die Vraag genoegzaam, door de Rekeningen courant zelve, daar by genoemd, voldaan was, en ik die vorderinge dienvolgens onnoodig, en overbodig keurde. Voorts ichryven zy: dat het zeer mogelyk is, dat de Thefaurier, (buiten twyfel worde ik daar mede bedoeld,) de rekening van Rekenmeesters niet bekend is, doch dat het geheel buiten den pligt van een Rendant van rekening is, zich de noodige illueidatie te onttrekken. Hier op kan ik niet manqueeren te remarqueeren: dat zy fchynen te twyfelen , of het wel in waarheid zo beftaat, als ik bericht had, nameH 3 lyk,



( u8 ) Ivk dat de Thefauriers van die rekening geheel en al onkundig waren, en ik alzo bukenftaat was , daarvan opening te kunnen geeven; dan dat kunnen zy nader, tot hunne gerustftelling , by Rekenmeesters zelve onderzoeken, wanneer de waarheid van myn bericht, des aangaande, conlteeren zal, en dus komt het aanroeren van den phgt eenes Rendantshierniettepas. Ik erken mtusfehen zeergaarne, dateenRendantzich aan billyk gevorderde elucidatiën , noch kan, noch mag onttrekken; dan zy dwaalen,met my, ten opzichten der rekeningen courant, we keachter myne rekening geplaatst zyn, als Rendanttebefchouwen. Dezenloopen buiten de Rekening, waar van ik Kcndant ben , geheel en al, om, en worden door my alleen opgemaakt, naar het plan, bemds in vroege^Jaaren, en nader by Schepenen en Vroedfchappen, zo als in de Refolutieboeken, by hun gehouden daar vart genoegzaame bewyzen te vmden zyn, oi by Rekenmeesters bepaald; ten einde op de kortst mogelykfte wyze, verflag van de byzondere vereffeningen, en den waaren ftaat der zaaken, te geeven. Hebben dienvolgens de Requiranten op myne Rekening en Verantwoording,als Thefaurier gedaan, iets teremarqueeren, ik zal niet m gebreken blyven, zo dra my dat geopenbaard wordt, my deswegens te verantwoorden Tals ik vertrouwe reeds, ten dien opzichten by voorigeMemorie van gegeevene elucidaLie, gedaan te hebben. Maar, ten opzichtenvan de verdere rekeningen courant, kan en mag ik my, met alle regt, onttrekken en dit voor Schepenen en Vroedfchappen,' of Rekenmeesters, welke dezelven , op



( "9 )
dien voet, zo als die zyn , gearrefteerd, bepaald , altans geapprobeerd hebben, cvcrlaaten , even als een Clercq, of Comptoir-Bediende, of wie het anders wezen mag, welke eene rekening courant, voor deszelvs Patroon, of iemand anders, opmaakt, doch de verantwoording voor den zeiven overlaat. Of worden de Requiranten nu ook Rendanten van rekening, daar zy zelve, nu die rekeningen courant, of wel de Staat van den Ban, zo als zy het noemen, opmaaken, en op eenen anderen leest fchoeijen ? Ondertusfchcn willen zy, zo als zy Schryven, beter en fatzoenlyker met my handelen, als ik, in myne Memorie, (zo zy voorgeeven) met hun gedaan heb; ditwil ik zeer gaarne aan een onpartydig oordeel overlaaten, of zy my fatzoenelyk behandeld hebben, wanneer zy, by voorige Memorie , vragen: of ik geen geld by Cas had, wyl 'er in myne rekening, ('t welk^ ik ter contrarie gedemonftreerd heb,) niets van gemeld ftond ? en daar door my openbaar in verdenking brengen, even als of ik, niet alleen geen behoorlyke rekening gedaan hadt, maar zelvs inftaat was, omgeld van den Banne achter te houden en te verzwygen. Is dit te verdraagen by iemand, dieniet alleen bewust is van zich altooseerlyk en getrouw in zyne verantwoordingen gedragen te hebben, maar ook deswegens, zelfs door zyne partyen, ten allen tyden is gelaudeerd geworden , en ter goeder naam en faam flaat? Moest men, die notable remarque leezende, niet ten eenemaale zonder gevoel zyn, als men daar omtrent onverfchillig was? Dan hier van thans genoeg, mogelyk wordt dit, by nadere geleH 4 gen-



C 1 = 0 }
genheid, door my wel eens breeder behandeld. Verder zullen zy my, voor als nog, nietlaaten afvorderen zulk eene gedetailleerde rekening, (als zy requireeren,) dan uit het voorgemelde zullen zy bereids kunnen opmaaken, dat zy, hoe despoticq,ook willende handelen, geen regt hebben, om dat van my te vorderen, maar, vermids dit van myn departement niet is, des noods, aan een doovmans deur kunnen kloppen. Doch zy zullen zich voor als nog (dus nog geen einde) vergenoegen, met de tot hun genoegen, (wanneer zal dit zyn?) te gcevene openingen detailleering der volgendepoincten , welke zy fchryven te vinden te zyn in myne (doch tenonregte alzo genaamde) rekening courant.
Dit zoude ik volgens mynen gelegdengrondflag met alle regt aan Schepenen en Vroedfchappen , of Rekenmeesters, op welkers goedvinden de rekeningen courant, zo als die zyn, geformeerd worden, kunnen renvoieeren; dan, ten refpecle van Ulieden en van Rekenmeesters, zal ik, naar vermo.gen, daar op, zo kort doenlyk, de Antwoorden, nevens ieder Vraag, om voet by ftuk te zetten, en het des te gereeder te kunnen na gaan, noteeren. * Zy vraagen dan, i°. Waar in beftaat Dit ftaat, met duidede ƒ 14085 :11: 10,die lyke letters in de RekeHy, (Ik zal , om byde ning courant zelve: dat letter te blyven;, dit het is 't faldo van voorwoord behouden , niet leden Jaar, wanneer die tegenftaande zulks, zo rekening,op denzelvden als ik getoond heb, ten voet als deeze , is opgeonregte gebezigd word,) maakt, pp de Verpondingcas , Moet hierbygefchree by yen



C «i )
by aanvang van de Reke- ven worden, waar in dit nmg, in 'c credit Rek? beftond? Zoude dit niet eene byzondere manier zyn? Is het niet voldoende , by het begin van eene nieuwe rekening, 't Saldo van eene voorige rekening, indien dit plaats heeft, overtebrengen, daar in de voorige rekening kan worden gezien, waaruit dat Saldo fpruit? Of moet dat altoos op nieuw gedetailleerd en alzo die rekening van den beginne af, jaarlyks, overgefchreeven worden ? Hoe volumineus zouden dan veele Boeken en rekeningen worden ? Is iemand voor zich zelve daar op gezet, hy fchry- > ve folianten vol; doch myne Principaalen beminnen , zo wel als ik , de kortheid,diegenocrzaam is.
Maar vraagt men hier, en vervolgens, niet naar den bekenden weg? De Requiranten hebben buiten twyfel de Rekening van voorleden Jaar, en daar in kunnen zy het vinden; altans zy fchryven, in 't vervolg van o ™- ïrmQ Misfive, of Me* ' Wie H 5 mo-



V
aa. Wie heeft het Jaar Interest betaald, 't geen Hy dezelvdeVerpondingcas in 't credit brengt, en 't welke beloopt ƒ 352:3 = -?
„o, Waar in befton< de fchuld der AmbachtS' heerlykheid,diellyzeg voorleden Jaar gewees te zyn ƒ131756:o: 10
•4.. Wa
morie, dat zy de Masten van 1793 en 1794» met eene gedetailleerde opneeming, hebben opgemaakt , 't welk zy onmogelyk konden doen, indien zy de Rekening van't Jaar 1793 ook niet hadden. Niemand.
En dit gefchied, om de Leges te menageeren, die 'er anders van zouden genoten worden.
Dat intusfchen de Verpondingcas die Interesfen competeert, zal men, zo ik vertrouw, niet in twyfel trekken; waarom dan ook dezelven haare vereischte plaatfing hebben. 1 In zodanige Los- en . Lyvrenten , en verdere : fchulden, als, in de re: kening courant,ftimmier? lyk genoteerd zyn , en fpecifiecq, (buiten de gelden, uit de confignatiecas, waar van de Lysten en Memoriën geboekt ftaan , en by Schepenen en Rekenmeesters bekend zyn,) ten opzichten van de Los- en Lyvrenten in de Rekening van ieder Thefaurier, in de rekening courant gear noemd,



4°. Waar in beftond 't Saldo van voorledenjaar, van het gemeene Bansfchot, zynde/131 : 15:-, welke Somma Hy het gemeene Bans-fchot in 't credit brengt?
, 5n. Waar in beftond het Colle&loon der Verponding der Huizen , Molens &c., metrelatie tot de Ambachtsheerlykheid der Banne, 't welk Hy die Huizen en Molens in 't credit brengt, voor de fomma van ƒ 405: 10: 12; wie heeft die aan die Huizen, Molens &c., of wel aan de Ambachtsheerlykheid vergoed?
6°. Dewyl alle de diverfe rekeningen, ten ge talen van tien, onder elkander gefloten zyn ,behalven twee, te weeten: de
noemd, en ten opzichten van de Verpondingcas , in de rekening courant, daar van geformeerd, ten allerduidelykften te vinden zyn.
In 't gunt 't gemeene Bans-fchot per faldo, volgens die rekening, competeerde; doch de moeite niet waardig was, om aan de Dorps Casfen afte geeven.
Dit Saldo kunnen zy vinden in de rekening van 't voorleden Jaar , waar aan ik my, vermids ik vastflelle dat die onhun berust, refereer.
Dit Colleftloon is van de Verponding der Huizen, Molens &c, welke ten vollen by de Thefauriers ontvangen worden , afgetrokken , by den aanflag, voor welke den Banne gedebiteerd ftaat, en komt dus ten voordeele van deeze Rekening.
Men heeft altyd, en met regt geoordeeld: dat het Land in den Banne, als de Moeder en oudfte, onderfcheiden moet



( 124 )
de eene van de fchulden der Ambachtsheerlykheid, welke daar gerekend zyn te beloopen /i47389:i5:io En de ander van 't Land, 't welk daar pr. faldo
credit is ' =092: 9:~
Zo is de vraag: of dan het faldo van de fchuld van den Bannebe-
draagt fH5n-97-6:\f En zo Ja: dat zulks dan moet aangetoond worden, door een Ipecifique opgave aller posten.
Maar
moet blyven en berekend worden van de Ambachtsheerlykheid, welke 'er naderhand, als een Kind, is by gekomen, ten einde ieders ftaat en toeftand in 't byzonder te kunnen nagaan-, te meer, om dat het eene den gemeenenPolder raakt, en 't ander de Dorpen betreft, voor zo verre de lasten en voordeden daar van by ieder, naar rato van deszelvs bepaald aandeel, geleden of genooten worden.
Dienvolgens moeten die posten, zal men aan dat oogmerk voldoen, altoos van den anderen afgefcheiden, en op zich zelve , als byzondere (haten , befchouwd en behandeld worden.
De fpccifique opgave wordt van ieder, in 't byzonder, in 't kort by ieders rekening courant, gedaan , on door Rekenmeesters naargezien; ook kan men, aan de echtheid twyfclende, al het zelve, in de byzondere rekeningen der drie Thefauriers , vinden , zo als, ten opzichten van de Ambachtsheerlykheid , by de



C "5 )
Maar, dewyl Hy, op de fchuld der Ambachtsheerlykheid , gebragt heeft de Negotiatie door Rekenmeesters beloopende ƒ 18000:-:-
En wy op die fundament, gereflecteerd hebben, dat die rekening man¬
de beantwoording van de 3deVraag, hiervoor aangewezen is; en, ten opzichten van 't Land, de rekening courant, daar van geformeerd, uitwyst; uitgezonderd de Obligatie en reftanten , waar op de reflexie ook gevallen is, en waar van, hier na, nader zal gehandeld worden.
Dus is de gerequireerd wordende fpecifique opgave , naar myn inzien, gantsch overbodig, altans to omflagtig in zodanige verantwoording, waar over men tans handeld; terwyl de hoofdzaak in acht genomen, en door, daar toe gefielde Rekenmeesters , aan wien dien post is toevertrouwd, en die ten dien einde alle noodige documenten onder zig hebben, of kunnen requireeren , exadtelyk nagegaan wordt.
Die oordeel is gantsch verkeerd,alzo die/i 8000 niet d oor Rekenmeesters, ten lasten van hunne byzondere Cas, fchoon daar toe gebruikt, maar door Ambachtsheeren zelve, ten lasten van de Heerlykheid , genegotieerd, aan



C 126 )
manqucerde, doch naardien Hy hier op geantwoord heeft die vraag niet te pas te komen, alzo Rekenmeesters, buiten de Thefauriers,hunne rekening houden; zo oordeelen wy : dat de opgave van die Negotiatie, in die rekening courant, ook niet te pas komt, en kwalyk aldaar geplaatst is; weshalven wy dezelve van de fchuld aftrekken, die nu blyft ƒ 127297: 6:10, en waar van Hy een min of meer fpecificque rekening behoort te geeven.
Ten 7 vinden wy, dat be-
aan Rekenmeesters gedemandeerd zyn , dus wel degelyk als eene fchuld op de Ambachtsheerlykheid gevestigd , welke, in 9 Jaaren, afgelost moet worden, te confidereeren is, zonder dat Rekenmeesters, als die gelden, (wen ik wel geïnformeerd ben,) tot gedeeltelyke voldoening van het, by den Secretaris Zwaanshals aan den Lande ten achteren geraakte, geëmploiecrd hebbende, ooit in ftaat zullengeraaken, om die, uit hnnne Cas te kunnen reftitueeren.
Omtrent de hier weder gevorderde min of meer fpecificque rekening, 't welk ik declareer niet te begrypen , refereer ik my, tot het bevoorens, en vervolgens , ten opzichten van, ik weet niet welke al gevorderde, en nog te vorderen gedetailleerd Staaten en fpecifique rekeningen , waar mede ik wel wil betuigen reeds in de war te zyn, geavanceerde.
Zy fchryven: dat van de



C «7 )
betaald is voor Leges, enz.
(Dit Art. kan ik, in die order, als het in de Memorie ftaat, ter halver blad niet overfchryven, en vinde, derhalven , my genoodzaakt daar aan geheel en al te ref'ereeren.)
j
i j
i i
lö .:;.;t'j7 jorl nes ioo » 8. Wat 8
de ƒ 847:18: 8 betaal de Leges, alleen is ge« bragt.
Op het gemeene Bansfchot ƒ 76": 14:8
Op de Huizen , Molens &c. voor 't beloop van ƒ16220:11:- 9405:10:6*
re famen ƒ482:4:14
Zo dat hier op zoude resteeren aan te wyzen, waar op zulks geboekt is, een fomma van ƒ365:8:10 behalven de f 50 : 6: Schryvgeld.
Dan,behalven datzy, naar hun ftelzel, de Le;es op de rekening courant van Krommenie gebragt, ter fomma van " 21: 6: a (hoe is 't nogelyk!) over 't hoofd pzien hebben, en de ^eges, wegens de Huilen &c. niet betaald, naar alleen in de rekeïing courant gebragt :yn, ten einde zo wel len last der Leges, als 'tvoordeel van 't Colle&loon, te vereffenen;
zo



C 1*8 )
zo confidereeren zynietj dat het Land, 't welk de hoofdpost uitmaakt, voor eigen rekening ook Leges fchuldig was, en betaald , of geleeden heeft. Deeze, als de Moeder, heeft de Cas, en betaalt, (buiten de Leges van de Ambachtsheerlykheid, die dired: op deszelfs Rekening gebragt worden,) alles, en brengt ieder daarvan deszelvs contingent in ■ rekening; doch blyvt in zich zelve voords het grootfte gedeelte draagen. Als zy nu opneemen wat door de gezamelyke Thefauriers , op 's Lands kosten, zonder en met Krom* menie, alsook op Bans gemeene fchots kosten, betaald is, zullen zy, Leges van Leges rekenende , de gevorderde fom van ƒ 847 : 13 : 8 vinden, terwyl deSchry vloonen &c. op de posten, alwaar zy behooren, door ieder Thefaurier, in deszelvs rekening gebragt zyn.
En hier mede zal dan ook aan het verdere, by dit Art. , gevorderde, zo ik vertrouwe voldaan 8. Wat zyn. Dit



8. Wat de reden is, dat, op geene dier rekeningen courant, de ƒ 12183 : 9 10, die voor diverfe voor achterftallige Verponding te goed is, in baate worden gebragt , terwyl de Ontvanger Generaal wordt gecrediteerd, en het Land gedebiteerd , voor de aan Hem niet betaalde Verponding van het jaar 1794, beloopende ƒ 18852:13:4? Men zou billyk verwachten, dat, in eene rekening van deezen aard, het eene zo wel,als het andere, zou gefield zyn. Wy verzoekenhiervan illueidatie.
i
i
e
c a v
d
b d o d I
Dit is door Rekenmeesters in vroeger jaaren alzo begreepen, en op den ouden voet gelaaten, buiten twyffel,om redenen dat 'er veele verouderde posten onder zyn, die apparent niet zullen inkomen, en dus deeze Reflanten niet wel te taxeeren zyn , altans voor vol niet kunnen worden in rekening gebragt ; waarom men het, derhalven, genoeg en \ oldoende rekende , met die fimpel op te geeven, zo als die zyn , en in de Restantboeken , welke 's jaarlyks by Rekenmeesters naar gezien worden, ^efpecificeerd ftoan.
Vreemd, intusfehen, is het, dat zy ook niet /raagen: waarom op de laaten ook niec worden jebragt — 'c Veer en iuis te Knollendam _ t fpageftoken Land — n de halve Visfchery in e Nauernafche Faart3 Izo die ook posten zyn, relke aan 'c Land, en e Ambachtsheerlykheid, ïhooren; dan het fchyr.t it hunne reflexie daar P n'et gevallen is, of it 7j de redenen van die



C 130 )
die aflaating gepenetreerd
hebben, en dus dit by hun door den beugel kan. Hier mede het examen (naar genoegen, . of niet, zal de tyd leeren) afgelegd, en alle poinclen, zo kort en duidelyk my mogelyk was, beantwoord hebbende, zy het my geperinitteerd,om ook het floi van derRequiranten Misfive of Memorie eenigzins te rescontreeren,en myne remarques daar omtrent, op denzelvden voet, te Hellen. Zy fchryven dan verder: Derbalven , indien Hier omtrent heb ik Gylieden , op deeze 8 alleen te remarqueeren: poinften. meerdere op- dat ik my, omtrent het helderinge begeert, zou woord Thefaurier RenUl. ons de nodige illuri- dant, refereer tot het datiën, met betrekking voorens daar van gezegtotden Thefaurier Ren- de, en dat zy, ten opdam, gelieven ter hand zichten van myn bericht, tefte'llen, en voorts zou wegens het houden van ons dan behooren ter eene aparte rekening door hand gefteld te worden Rekenmeesters , 'er af eene gedetailleerde reke- laaten , federt het fata e ning en verantwoording geval van den Secretaris van Rekenmeesters,die, Zwaanshals, zo als ik volgens 't bericht van hun geinformeerd had; den Thefaurier Jonge- alzo die aparte rekening waard , aparte rekening vóór dien tyd geen plaats houden, met eene open- had. legging &c. Terwyl ik het hier by
&& verder verzochte, als
van myn departement niet zynde, onaangeroerd zal pasfeeren, en aan Ulieder goedvinden overlaaten.
Ondertusfchen hebben Hoe juist die zyn, zal wy "e



C 131 )
wy de eer aan UI ieder te fiippeditjeren twee ftaaten van den Ban; de eerfte van 't Jaar 1793, en de andere van 't gepasfeerde Jaar 1.794, met een gedetailleerde opneeming van de inkomften en revenuën, en van de lasten en kosten, beide van die loopenie Jaar, dienende tot een proef op die beide ftaaten , en ukmaakende de waare ftaat van den Ban, buiten de rekening van de Rekenmeesters; welke .zyn getrokken uit, en overeenkomftig met, des Rendants Rekening van Ontvangen Uitgaav, en met zyne opgave van de fchulden en (baaten, kosten en lasten &c.
Maar die niet overeenkomen , met zyne rekeningen courant, gelyk boven gemeld is.
De Ondergetekenden geeven in'bedenking., of zy, met zo veel moeite, als zy in dit onderzoek hebben moeten doen, ver-
de tyd leeren, wanneer die mede, zo 't behoort, , in 't openbaar verfchynen. Dan , als men de gedaane Vraagen, en daar op gegeevene Antwoorden in confideratie neemt, zal 'er, buiten twyfel, ook nog al iets op te refleéteeren vallen.
Intusfchen is het my genoeg, dat de Rekening van Ontvang en Uitgaav , waar van ik Rendant ben,goed uitkomt, en de proef kan doorftaan.
Doch hoe de fchulden, met myne ( zogenaamde) opgave, overeenkomen, daar zy 'er/ 18000:-:van aftrekken , kan ik niet begrypen.
Dit, hoe contradictoir met het evengemelde, is ook onmogelyk, als men 'er zo willekeurig mede handelt, en zonder nader geinformeerd te zyn, daar in verande ringen,' naar derzelver caprices, maakr.
Dat zy, (mogelyk echter niet allen ) veel moeite in hun onderzoek ' gehad hebben , ' wil ik zeer gaarne gelooven I 2 al-



verdiend hebben zulke hoonende en laage, als ongepaste uitdrukkingen, als hy, in zyne Memorie, ten onrechte, gedaan heeft, terwyl Hy eene geheele post van den ftaat heeft afgehouden, welke 'er volftrekt op behoort.
alzo ik by ondervinding weet, niet alleen alsThe • faurier, dat het ftellen,en in orde brengen van de re keningen courant, waar op de critiques zo fterk gevallen zyn, (fchoon van der jeugd af aan in dat werk bezig geweest zynde,) veel attentie vereischt, alzo men, inde eene dwaalende , ook veel al in de andere van den koers is: maar ook als Notaris, die in onderfcheidene Boedels, en fomtyds ook, als ge'interesleerde,in onderfcheiT dene Compagniefchappen, en Rederyen, onderfcheidene manieren van rekening, en boekhouden gezien heeft, dat eens anders Rekening en Boek, byzonder wanneer dezelven zeer omflagtig en met veelvuldige details , die dikwerv de een tegen de andere aanloopen , zyn verzeld, duister is, en men een geruimen tyd noodig heeft, om den regten fleutel daarvan te vinden. Dan dit onderzoek had hun zeer getnakkelyk kunnen worden gemaakt, indien zy, op eene vriende



133 )
delyke wyz2, by eene conferentie, ophelderingen van my hadden gevraagd ; dewyl, ik my nooit onttrokken, maar veel eer altoos bereid getoond heb , om aan een ieder, des begeerende, en daar toe bevoegd, die te geeven.
Dan nu vorder ik, by provifie, en dus mede voor als nog, van Hun, de opgave van die hoonende, laage en ongepaste uitdrukkingen,waar mede zy my befchuldigen, ten einde my des wegens te defendeeren; en geeve intusfehen, op myn beurt, in bedenking: Of zy niet
veeleer hoonende, laage en ongepaste Vraagen, ren mynen opzichten , gedaan hebben, altans of 'er wel iets hooi,ender, om het laage en ongepaste als nog te pasfeeren,kan gepraétifeerd worden , dan iemand in verdenking te brengen van geen geld te verantwoorden, zo 't behoort, zo als zy, door hunne voorens geremarqueerde Vraag, gedaan hebben?
Wie groo;er Ómis-
I 3 «e



C Ï34 )
fie in 't opmaaken van eenen ftaat begaat ; by die niet dan coftumier, en volgens den geftelden regul , zo als getoond is, een Obligatie, die by verantwoording der interesfen blykt dat 'er is, van den ftaat aflaat, waar van zy een.groot boha maken; dan zy die eene, niet geringe fom \an ƒ18000 :-:-Jchuld, van den ftaat afrukken, welke 'er nochtans volftrekt op behoort , zo als hier vóór ten klaarften is aangetoond? —■ Wat wezenlyk voordeel, of nut, alle hunlieder, tot nog toe gedaane vorderingen van fpecificatiën, detai's, en andere ombrage, aan den Banne en Ambachtsheerlykheid zullen aanbrengen', daar het facit, wat het wezen, en den waaren ftaat der zaaken betreft, op het zelvde zal moeten uitkomen, zo als ik my flatteer dat de tyd zal loeren, en of dan de korst mogelyken, boven den langen en verveelenden weg, niet te prafereeren is? — En cindelyk, of zy, mer al den



( i35 )
den oraflag dien zy maaken en vorderen, niet veel eer op den fchors knauwden, en het interiëure der zaak, altans voor zo verre tot heden blykt, over het hoofd zien ?
Inhoope, dat deeze aan het oogmerk, en de ordres van Ulieden, zal voldoen, en ik voordaan van foorgdyke attaques, die alleen myn Perfoon fchynen ten doel te hebben, en waar van den Commandant zich zeer wel laat erkenjien, bevryd zal blyven, ben ik, my op Ulicder billyk en regtmaatig oordeel verlaatende, na
Heil en Broederfchap ! met allen veréischten eerbied,
Ulieder bereidvaardigen Westzaan Mede-Burger en The-
6 Aug. Aö. 1795. laurier, Bat.Lib.— 1. (getekend)
S. Jonge.waard Junior. De Leezer pondcreere en beoordeele het een en ander naar reden en billykheid. Dan, buiten twyffel, zal dezelve met my zich moeten verwonderen; hoe dat Kooplieden, doorgaans op de kort — doch genoegzaamheid der rekeningen gefteld, op zo veele uitgebreidheüens, details &c., kunnen infteeren!
I 4 VAN



( *3° )
VAN DE
WEEZKAMER.
D eeze is, by ordonnantie van de Ed. Gr. Mog. Heeren s taaten van Holland en Westvriesland in, dato 31 Augustus des Jaars 1599, gevestigd en gePriviligcerd; ten dien effeéte: dat dezelve, volgens 't 25 Art., eene Regterlyke Autoriteit heeft,en,by appoinclement, kan wyzen; zo nochtans: dat men daar van kan provoceerea aan Schout en Schepenen , welke, wanneer zulks niet gefchied, of anders 't appoinctement van Weezmeesteren by hun geconfirmeerd wordt, daar op executie moeten doen, even als of 't zelve by 't Geregt gewezen was. Voorts laat ik my over den inhoud van die ordonnantie, ten opzichten der Minderjaarigen, en andere daar onder begrcpene Perfoonen , niet in; alzo een ieder de geheele ordonnantie kan vinden in 't Privilegicboek deezer Banne, pag. 148 &c feqq. Alleen kan ik niet nalaaten te noteeren: dat Weezmeesteren, by 't doen van den Eed, gepermitteerd wordt, om, ten opzichten van 't beleggen van der Weezen geld, van de bepaaling, by de ordonnantie, daar omtrent gemaakt, te mogen afwyken, en zich te reguleeren naar den cours, tans in den Lande gangbaar; dan 't welke, als byzonder relatie hebbende tot her uitzetten der gelden op Hypotheek , tans van geen applicatie meer is; alzo Weezmeesteren reeds lange, by myn tyd, geene gelden aan particuliere Perfoonen hebben uitgezet; vermids de uitkomst veel al leerde: dat, zo 'er al geene fchaade op viel, echter 't zeer difficiel was, om de uitgezette gelden te rug te bekomen, naardien 't meest gefchieade aan perfoonen,
die



C 137 ;
die anders niet te regt konden geraaken; behalven dat de inrichting, waarvan hier na zal gefproken worden, zulks ten eenenmaale nutteloos maakt.
Niettegenflaande het voorgemelde Regterlyk Gezag, heeft, by myn tyd, een der Procureurs in deezen Banne kunnen goedvinden, om daar tegen teageeren, en, in naam van eenen Vader, die van 't gunt zyn Kind van eenen Grootvader, met fide;'commisfair verband,in geval van minderjaarigoverlyden, hadgeërvd, en ter Kamer berustende was, de helvt der jaarlykfche zuivere interesfen , zo large het zelve aan zyne educatie aanbevolen was, ingevolge de duidelyke letter van 't Testament, kon genieten, doch gaarne de geheele interesfen had, 't welk hem telkens door :»Veczmeesteren . by monde, zo als ook 't verzoek gedaan wierd, cn dus zonder eenig appoinftement, was afgeweezen, 't Collegie van Weezmeesteren voor Scheepenen, ter ordinaris Rolle, te dagvaarden, ten einde, ware het mogelyk, zyn doelwit te bereiken; edoch met dat gevolg: dat Weezmeesteren, alleen uit eerbied voor Schepenen, gecompareerd zynde, en het voorfchreeven Privilegie arripiëerende, de Aanlever zyn aftie vaaren liet, en daarmede dit bombariedeeden verdwynen.
Schoon, volgens de gemelde ordonnantie, 'er drie bedaagde Perfoonen, uit den Rykdom der refpeeïive Dorpen, ieder, ten minften oud twee- endertig jaaren ,otot Weezmeesteren verkooren moeten worden, zyn 'er, door verandering der tyden en zaaken, (my echter niet gebleeken, wanneer en by wat occage) tans vier fungeerende Weezmeesteren, namelyk twee van Westzaan,éón van Westzaandam, en beurtelings één van Wormerveer of van de Koog, welke twee Jaaren in dienst zyn, dan'van welke alle Jaaren de helvt afgaat en aankomt. Ook wordt fomtyds niet nauwkeurig op den, by voorfchreevene Ordonnantie, bepaalden ouderdom van 1 5 Wecz-



C 138 )
Weezmeesteren gelet, 't zy, uit oirzaak van byzondere capaciteit, of van genegenheid omtrent den, ten dien opzichten, minderjaarigen Vader.
Weezmeesteren - worden door de Regeerende en laatst afgegaane Schepenen, als Oppervoogden van alle Weezen, conform de voorfchreevene Ordonnante, by de jaarlykfche verkiezing op goede Vrydag, zo als hier voor is aangetekend, ieder in de zyne verkooren en aangefteld - hebben, tot derzelver bediening, Clerquen, zo als die by dc: Ordonnantie genoemd worden, tans één, of beide de Secretarisfen deezer Banne, benevens oe Bode van Schepenen - moeten, volgens de voorfchreevene Ordonnantie, zonder 't genot van balans, echter buiten derzelverfcr.aade, die Bediening waarneemen; ten welken einde dezelve doorgaans een derde, of vierde gedeelte, genieten van t Salaris, by de Clerquen, of Secretarisfen berekend en ontvangen wordende, uitgenomen van de royatien, wanneer een post van de Kamer afgehaald en daar voor gequiteerd wordt, van welke zy de helvt, en fomtyds by byzondere gelegenheden, t zy uit hóófde van donatie, of uit andere oirzaaken , iets meerder erlangen; dan, met .dat al is alle t zelve 'siaarlvks zeldzaam toereikende om de kosten der maaltyden &c, welke zy, telken Weezdag gewoonzyn te houden, en ruim fchoots gefchieddcn, <r0ed te maaken —■ mogen, geduurende hunne fundiën, met geene andere officiën endicnften belast worden, hoe zeer dit, altans te Westzaan ^ waar de Weezmeesteren veel al ook Vroedfchappen zyn, niet geobferveerd wordt — worden, St of abfent zynde, vervangen door gedeputeerde Schepenen, tot zo lange het Collegie weder ompleet is? 't welk, buiten twyffe , te verftaan , is van eene langduurige ziekte en abfentie, zo als, by myn tyd, eenmaal gepraétifeerd is, en met voor eene enkele reize. ^n



C 139 )
Van Oudsher wierden de geiden der Minderjaarfcgen, welke niet toereikende waren, om te beleggen , en uit te zetten, of daar voor eene Obligatie aan te koopen, ter Kamere, voor ieder apart gehouden, en bewaard, tot dat dezelve, door de meerderjaarig geworden zynde, of derzelver regt veiirecgcn hchberde, wierden af<.ehaald, zonder xlgc daar van eenige Interesfen wierden getrokken. -Hoe zeer dikwerv, terwyl 'k aU Clercq der becretarisf.n ten Weezdagen adfideerdc, geraadpleegd wierd, om die penningen, ten nutten der Mmder-jaatigen, aan te leggen, w ierd hetzelve doorgaans, om de moeite'en 't werk, 't welk 'er aan vast was, zo door Weezmeesteren , als Secretarisfen, die veel al zelve particuliere cn uitgebreide affaires, en dus geen tyd hadden, om zich tx'raordinaris , zo als noodzaakelyk was, daar toe te verèasdlgen, telkens uitgeltcld; tot dat ik Secretaris geworden zynde, het my, en myne Méde-Secretaris, Willem Bas, beide gelykrydig in bediening gekomen, cn lust tot werken hebbende, met de toen fun terende Weezmeesteren, Jan Stark en Claas Bakker, wegens Westzaan, Cornelis P eteiisz. Aa.^sks, wegens Westzaandam, en Jacob Spits, vfeegens Koog, konde gelusten ons die moeite te troosten, en, na alvoorens, wegens een geformeerd en overgegeeven Plan, door .schepenen deezer Banne,den 8 Juni des Jaars 1769, daar toe geautorifeerd te zyn, dat werk op ons te neemen.
Ingevolgen daar van , zyn de gelden , aan de onderfcheidene Minderjaarigen toe behoorende, welke, by Weezmeesteren, 'sjaars te vooren fungeerende, reeds byëcn, en tot een gemeene Cas gebragt waren, ter naame, en behoeven van de Kamer, gedeeltelyk aan de Ambachtsheerlykheid, tegen den Interest van 4! duiver 'smaands, om ten allen tyden de noodige aflosfing te kunnen bekomen, uitgezet, en gedeeltelyk aan gemeene Lands
' Obli-



C I4° )
Obligatiën hefteed; alles, ten einde, om daar Van de Interesfen, ten behoeven van de Minderjaarigen, naar rato van ieders hoofdfom, 'sjaarlyks te distribueeren; zo nochtans: dat de Kamer daar omtrent geen nadeel kan lyden, alzo 'er geen interesfen berekend worden, dan van posten ƒ50:-:-, en daar boven, by effen ƒ 10:-:- meer, bedraagende, als ook niet dan van 't geld, 't welk'sjaarlyks, primo Juli, één Jaar en langer aldaar berustende is geweest; wordende van alle het andere gelyk ook van dat vóór dien tyd afgehaald wordt, voor dat jaar geen interesfen berekend. Ten einde dis in orde te houden, wordt alle Jaaren, primo Juli, of de naast daar by komende Weezdag, op ieder post, de competeerende interesfen genoteerd, in dier voegen, als nader, by 'e melden der Registers , ter Kamere in gebruik, zal worden genoteerd; en waar uit te gelyk zal kunnen worden nagegaan de orde die aldaar plaats heefc. Dan met dat al dient men in obfervantie te houden , dat men geen te groote posten, in contante penningen, in die gemeene Cas aanneemt, maar dat daar voor, altans ten grootften deelen, Obligatiën, ten behoeven der "Minderjaarigen , aan wien dezelve toekomen , particulicriyk by Weezmeesteren, of de Voogden , worden aangekocht en verantwoord, ten einde de aflosfing, of verkoop der gemeene effenen, 30 veel mogelyk te menageeren, terwyl 't furplus tot de gemeene cas blyvt behooren, en van derzelver interesfen kan profyteeren.
In voorige tyden wysden Weezmeesteren het altoos van de hand, om se ftaan over eenig bewys, of gelden en effecten over te neemen van Minderjaarip-en, wanneer de Kamer, ter hunner relatie , was uitgefloten, tea^y door Schepenen, tot ieder post, fpecialiter geautorifeerd; dan, na myn tyd , als ik wél geïnformeerd ben, zyn Weezmeesteren in 't generaal, en in allen gevallen, door
Sche-



Schepenen geautorifeerd geworden, om dat, zonder fpeciale autorifatie, te mogen doen; 'c welk, ten opzichten van onvermogende Perfoonen , en geringe Doedeltjes, ter vermyding van zwaarerkosten, en tot fecuriteit der Minderjaarigen, gansch niet onnuttig kan befchouwd worden, indien men dezelve niet te veel bezwaart.
. 't Salaris, 't welk de Secretarisfen genieten, is van oudsher zeer gering, en de Kamer deswegens ten allen tyden zeer beroemd geweest. Dan fchoon by myn tyd, daar omtrent eenige verhooging heeft plaats gehad, volgens eene Lyst daar van geformeerd, en ter Kamere berustende, zo fchynt, federt, daar omtrent, willekeurig gehandeld te worden , en 't zelve aanmerkelyk geaugmenteerd te zyn; altans my zyn dikwerv daar over klagten voorgekomen, en zelve heb ik dit by ondervinding. Wantin den Jaare 1792, naPaasfchen, bezorgde ik, volgens order van Executeurs in eenen Boedel, door myn Clercq, ter Kamere, voor onderfcheide ne Minderjaarigen, met een diftincle Memorie van, en voor wie, een post van ƒ75:-:-, een van ƒ 100: -: -, een van ƒ200:- : -, en een van ƒ 600:-:-, en liet daar by vraagen naar 't Salaris, ten einde 't zelve, voor rekening der Executeurs, te betaalen; dan eene Nota, als my wél geinformeerd is, door een Weezmeester, die bevoorens meermaalen Prsefident, zo by Schepenen als Weezmeesteren, geweest was, gefield, bekomende, waar by, voor Salaris gevprderd wierd, van ƒ75:-:- 12 fluiv., van ƒ100:-:- 1,8 fluiv., van ƒ 200: -: - ƒ 1: 16:-, en van ƒ 600: -: - ƒ 3 :18: -, te famen uitmaakende ƒ6:18:-, heb ik , om dat, by myn tyd, van dergelyke posten, 12 fluiv. ,18 Huivers , of ten hoog-, ften ƒ 1:4:-, naar rato van het fchryvwerk, en de inportantie der zaak, zou gevorderd geweest zyn, 't zelve gerefufeerd, en Weezmeesteren doen weeten , dat, wanneer hun Ed. zo veel Salaris moesten



c m >
ten hebben, ik zulks voor myne Meesters niet kon-» de verantwoorden , maar zy 't zelve van 't geld der Minderjaarigen konden afhouden, alzo het die alleen aanging, en het eene overboodige genereufitcit der Executeurs wa-, wanneer dezelve dat betaalde. Hoe dit gelen kt. is zal blyken, wanneer de Minderjaarigen, Meerderjaarig geworden zynde, derzelver aandeel ontvangen. Dit (taaltje zy genoeg, en dus ga ik andere voor by. Dan dergelyke Hukken kunnen wel te weeg brengen, dat de Kamer de verkregen renomé niet behoudt, ten zy Schepenenen Ambachtsheeren, aan wien de Secretarisfen ook verantwoording van dat Salaris-yerfchuldigdzyn te doen, daaromtrent, by tyds, de nooditre voorzieningen doen, en 't Salaris, na ingenomen advis van deskundigen, bepaalen.
Volgens voorens gemelde Ordonnantie van de Kamer, moeten de Weezdagen alle veertien dagen, in 't Regthuis te Westzaan , alwaar Weezmeesteren als nog vergaderen, gehouden, worden; dan dit is, uit'hoofde van 't verminderen van 't werk, vermids, na 't ftarueeren van de Ordonnantie, onder den gemeenen Man zelvs, meer in gebruik is gekomen, om Testamenten te maaken, en daar by de Kamer uit te fluiten, eerst om de drie, en vervolgens om de vier weeken, zo als veelal plaats heeft, bepaald Ten einde te kunnen weeten, wanneer 'er Weezdag zal gehouden worden, kan men, te Westzaan zich by den Bode van Schepenen, die ook Weezmeesteren ten dienden ftaat,adresfeeren, terwyl te Westzaandam en Wormerveer ,aan;iedejs Raadhuis, te Zaandyk, aan 't eerfte Huis op 't Guispad, en te Koog-am 't eerfte Huis op 'tKerkpad, van's Woensdag vóór ieder Weezdag ^-elke altoos op eenen Dingsdag gehouden wordt, dagelyks een Bórd gefteld is,waar op te leezen ftaat: aanftaande Dingsdag Weezdag. De Prothocollen, Registers en andere Boeken,
by



C H3 )
by de Kamer, tot byzondere eindens, irgebruik, zyn de volgende, als:
Een Prothocol, met de Letters in 't vervol merkt, waar in geregiftreerd worden :
De Bewyzen , door den Langstleevende der Ouders, aan des eerst overledenen Kinderen, gedaan, welke ƒ 35:-:-, en daar bov"en bedraagen;
En de Effecten, goederen en gelden, welke de Minderjaarigen, by ervenisfen, of maakingen, hebben verkreegen;
met deeze obfervatie: dat, wanneer een Minderjaarige bereids in dit Register bekend ftaat, een nadere, aan dezelve aankokomende post, daar by gevoegd wordt, ten welken einde de eerfte post altoos ter halver blad gefchreeven, en verfo opengelaaten wordt. Indien dat beide, tot volgende posten, niet toereikende is, wordt dezelve op een andere folio gebragt, en die over en weder genoteerd, ten einde menden eenen opflaande, terftond ook den anderen kan ontwaaren. Een Dito, bekend onder den naam van Kalisboek, 't welk genommerd is, en waar in geregistreerd worden:
De bewyzen , ut fupra, benedenƒ35 en van nihil, wanneer de Langstleevende' der ouders onvermogende is, en zulks door de naaste Bloedverwante van den verftorvene zyde, of, by manqemênt van dezelve , door een Weczmeester bekend en geaccepteerd Perfoon, geadfirmeerd wordt?
Dit Prothocol is, om dat het veel te pasfe komt, ter regte zyde, en, ten fine als voor, ter halver blad gedrukt, en kan dus fpoedig ingevuld worden; terwyl verfo, in blanco, dient, om de bewyzen der
on-



( 144 )
onvermogende daar op korcelyk te noteeren.
Een Register, waar in genoteerd worden:
. Op de Linker zyde, de aan, met naamen uitgedrukte, minderjaarigen toekomende gelden , ieder op zyn post en folio, met aanwyzing, op den rand van den Letter, of Nummer, en folio van 't Prothocol, in 't welk het zelve geregistreerd ftaat, met openlaating van eenige ruimte, ter byvoeging van meerder posten, en Jaarlykfche Interesfen; en op de Regte zyde 't gunt van ieder post is afgegeeven.
By dit Register is een apart Alphabethisch Registertje, tot gemak; anders zynde Alphabethische Register ln ieders Boek zelve te vinden. Een dito, waar in, op denzelvden voet, genoteerd worden:
De Obligatiën en andere Effecten, aan de Minderjaarigen, ieder in 't byzonder, toekomende, Specifice, doch kortelyk, met aanwyzing als boven. Een Dito, waar in genoteerd worden:
De Obligatiën, aan de Kamer toebehoorcnde, en uit de gemeene Cas oirfpronglyk , zo ten opzichten van derzelver Capitaal, als van den Koopprys, en naar de ondericheide Comptoiren , onder welke dezelve behooren byëen, gevoegd : Een dito, waar in genoteerd worden.
De Goudene, Zilvere en andere Cieragiën, in alles als vooren. Een dito, waar in genoteerd worden:
Aan de Linker zyde,de ontvangen Interesfen der, uit de gemeene Cas betaalde en aangekochte, Obligatiën, mitsgaders 't faldo van voorige Jaaren , daar van overge-
hou-



C 145 )
houden, en aan de Regte zyde, op welke posten, met naam, en folio van hec Regifter der gelden, die berekend en aangefchreeven zyn, benevens het Salaris dat, by Weezmeesteren en Secretarisfen, daar van genooten is, terwyl het faldo dan uitwyst wat, van tyd tot tyd, op die rekening overfchiet; 't welk, by de jaarlykfche rekening, ter fluiting, in aanmerking komt, zo als nader zal wórden gemeld. Dit overfchot accresfeerde, by myn tyd, 'sjaarlyks, en bedroeg, by myne aftreede, een aanmcrklyk fommetje; dan, in den Jaare 1794, is my bericht: dat het zelve grootendeels geconfumeerd was; 't welk my onbegrypelyk , en byna onmogelyk voor komt; ten zy men van den welgelegden grondflag is afgeweeken. Een generaal Casboek, van alle ontvang en uitgaav, waar in
ieder Kamerdag" op deszelvs datum , ten wederzyden wordt aangetekend, wat 'er ontvangen en uïtgegeeven is, met byvoeging, by ieder post, van de folio van 'c Register der gelden, in welke het zelve' nader te vinden is. Een Register, waar in kortelyk worden genoteerd :
De Actens van Voogdyen &c. by de Kamer verleend, en vervolgens, op den rand, waar toe plaats open gelaaten wordt, wanneer daar van verantwoording is gedaan, en in welk Prothocol, en op wac folio, 't zelve kan gevonden worden. Een dito, waar in worden genoteerd:
Alle Testamenten en andere Actens, waar by de Kamer is gefecludeerd , welke aari Weezmeesteren ver .oond zyn j met dé K naamf



( 146" )
naam der Overleedenen op den rand , welke, op het Alphabethisch Register daar achter wordt gebragt. Een Memoriaal, in 't welk wordt genoteerd: * Aan d' eene zyde, de onderfcheidene Infmuatiën, welke ieder Weezdag door Weezmeesteren afgegeeven, en door de Bode bezorgd worden , ten einde den naast volgenden Weezdag ter Kamere te C ompareeren, om
— bewys te doen, of Testament &c. te ver-
toonen, dat de Kamer gefecludeerd is
Voogden te verzoeken, of te zien aanflellen
— rekening en verantwoording te doen — gelden af te haaien en te komen roijeeren — of iets andërs, dat verëischt wordt, of noo dig is, te verrichten; en aan d' andere zyde, wanneer, en hoedanig, die posten afgeloopen zyn.
Voorts bedient men zich ter Kamere nog van eenen Zak, bekend onder den naam van RecepisfenZak, waar in bewaard worden:
De Recepisfen, zo van afgehaalde-Obl;tiën, ter ontvang van Interesfen, of aflosfing, als van andere noodige papieren, welke by de restitutie der Obligatiën of de verantwoording van het ontvangene, te rug gegeeven , of gemortificeerd worden. Twee Yzere Geld kisten, in Kasfen;
in welkers eene, 't origineele Octroi. of Ordonnantie, en verdere Documenten van de Weezkamer, benevens de Obligatiën, en andere Effecten, zo aan de Kamer, als aan de Minderjaarigen in 't particulier, toebehoorende, ieder ©p deszelvs nummer, volgens 't Register der Obligatiën, met de vereischte Superfcriptiën voorzien, als mede de Recepisfen - Zak; — en in welkers andete, de contante penningen, en , ook Obligo



C 147 )
gatiën &c., wanneer men die in de eerstgemelde niet kan plaatzen , bewaard worden.
Ten befluiten. Ieder Jaar, wanneer andere Weezmeesters aankomen, alvoorens dezelve Cesfie neemen, wordt de Rekening opgemaakt en gefloten, in deezer voegen : dat het montant der HoofoTummen, met deyan tyd tot tyd bygekomene Interesien, die de Minderjaarigen, ieder in 't byzonder, volgens het Register der Casgelden, competeeren vanfoho tot folio, (zonder byvoeging van naamen,.om datdie altyd, volgens de foliën, te vinden zyn,; achter den Ontvangen Uitgaav in 't generaale Casboek, van dat Jaar, gebragï en opgeteld wordt, mitsgaders, onderaan, daar bygevoegd het overf chot van de voorfchreevene interestrekening der uit de gemeene Cas belegde en aangekogte Obligatiën; wanneer vervolgens worden opgenomen en kortlyk genoteerd, de onderfcheidene Obligatiën, uit de meergedachte gemeene Cas belegd en aangekocht, ten pryzen, zo als die, (buiten de Interesfen , alzo die by aan- en verkoop, telkens in t Register der Interesfen gebragt worden, en niet tot het Capnaal behooren,) met de Transporten , gekost hebben; waar by dan gevoegd worden, de gelden, volgens't generale Casboek, en de fpecielyst, perfaldo by Cas; 't welk, zal de rekeninogoed zyn, met elkander moet balanceeren Dit wordt alles, door de aankomende Weezmeesteren , op een byzonderen dag, doorgaans de tweede Dingsdag na Paafchen, na dat dezelve Saturdags te voeren den gerequireerden Eed gepneueerd hebben, en alzo, alvoorens 'er eene Weezdag na Paafchen gehouden wordt, van post tot post, naargezien: als mede de Obligatiën, en andere effecten, zo aan de Kamer, als aan de Minderjaarigen toe behoorende, benevens de Cieragiën, met de Redsters, daar van zynde, geconfronteerd. Als %t K a al_



( H8 )
alles, zo 't behoort, accord bevonden is, wordt het zelve, ten einde daar van ten allen tyden kan blyken , in het generale Casboek, onder de gemelde balance, mitsgaders in de Registers der gelden, Obligatiën en Cieragiën, achter te laatst daarin ftaande post, aangetekend, en door afgaande, aanblyvende, en aankomende Weezmeesteren, benevens de Secretarisfen, getekend, 't welk met eenen maaltyd, ten kosten van den Banne, befloten wordt.
Laatftelyk dient geremarqueerd: dat fchoon, om der kortheids wille, alleen van Minderjaarigen is gemeld, echter daar onder mede gerekend moeten worden begreepen te zyn, alle die verder aan de Kamer, zo, volgens de voorfchreevene ordonnantie, onderhoorig, als, volgens autorifatiën van den Souverain, den Hove,of Schepenen deezer Banne,- gefubjecteerd zyn.
VAN



C H9 )
VAN DEN
BODE
VAN
SCHEPENEN.
D
eeze moet te Westzaan woonen, wordt door Schepenen, echter met communicatie van de Vroedfchappen, aangefteld, en is verpligt zich te reguleeren, naar deszelvs Inftructie, gearrefteerd den 29 Maart des Jaars 1770, welke dus luidt. i°.
Zal gehouden zyn Schout, Schepenen, Vroedfchappen en Secretarisfen, benevens Weezmeesteren in dezen Banne, gezamenti lyk, en ieder hunner in 't byzonder, met fchuldig refpect te bejegenen, en alle gerequireerd worden dienften en adfiftentien toe te brengen, als mede de ordres en bevelen van ieder hunner, in deszelvs qualiteit, met alle vlyt en naarftigheid, naar te komen en te achtervolgen. aü.
Zal op alle ordinares en extraordinares Vergaderingen, of Byëenkomften, welke by Schout en Schepenen, benevens Vroedfchap ■ pen, of Weezmeesteren, en derzelver Secretarisfen, te Westzaan, ten Regthuize , gehouden worden, moeten oppasfen en Hun ten dienften ftaau, zonder zich , buitenderK 3 zei-



C 15° J
zeiver kennis en confent, te mogen abfenteeren , veel min een ander in deszelvs plaats te fubftitueeren.
Zal moeten zorgdraagen , dat het Regthuis behoorlyken tyd, vóór ieder Vergadering , waar van hem kennis is gegeeven, geopend, en, naar tyds gelegenheid, zo met bezorgen van pypen en tabak, als met het 'aanleggen van vuur, wanneer het weer zulks verëischt, gereed gemaakt is, en dat ook, na het fcheiden der Vergadering, 't Regthuis weder behoorlyk gefloten, en vuur en licht ter deegen bezorgd en gebluscht wordt.
4°-
Zal ook 't Regthuis, telken reize na dat 'er Vergadering gehouden is, weder moeten opgnappen, en de vloeren aanveegen,ook eens des jaars geheel en al fchoon laaten maaken, en daar by adfifteeren; mitsgaders de ftraat, behoorende by 't Rechthuis, ter deegen gwap houden; doch zal de kosten van fchoonmaaken van 't Rechthuis , en 't gnap houden van de ftraat, buiten deszelvs eigen verdienften, in rekening mogen brengen.
Zal moeten zorg draagen: dat er al tyd genoegzaame voorraad van Hout en Turv ten Regthuize bevonden wordt, en, by 't op doen van 't een en ander, moeten adfifteeren.
6°.
Zal alle geordonneerd wordende Dagvaardingen van Schouten Schepenen, Weezmeesteren en derzelver Secretarisfen, moeten doen; als mede de opkeuringen, welke



C '5* )
ke by de refpective befchouwingen zullen worden gedaan, voor zo verre die particuliere Ingezetenen deezer Banne, of van andere Bannen, betreffen, zoras die aan Hem bekend gemaakt zyn, moeten aanzeggen; als ook delnfmuatiën en Citatiën van Weezmeesteren moeten bezorgen; mitsgaders alle geordonneerd wordende billetten aanplakken.
Zal, in functie zynde, door den Bannerasfeerende, gehouden zyn telken reize by den Schout, ieder Regeerend Schepen, en de Secretarisfen aan te gaan, om te verneemen of 'er ook iets van hun dienst is; en zo ja, 't zelve getrouwlyk en vaardig ten uitvoer moeten brengen.
8°.
Zal ieder Zondag, na 't eindigen van den Morgen - Godsdienst, de gerequireerd wordende Huwlykfche geboden van Perfoonen, die voor 't Geregt zullen trouwen, van 't Regthuis moeten afleezen en publiceeren.. 9"-
Zal van alle het voorfchreevene 's jaarlyks, tot Salaris, een Tractement genieten van Negentig Guldens, en nog daar boven ieder Paaschmaal een Zilvere Ducaton, zonder eenig Salaris of kosten van Veergeld, of verteering, in rekening te mogen brengen, dan alleen de kosten, door 't gaan buiten de Jurisdictie veroirzaakt, en zodanig Salaris als hem verder by deeze Inftructie zal worden toegelegd.
io°.
Zal moeten zorg draagen : dat wanneer Schout en Schepenen, benevens Vroedfchap pen of Weezmeesteren, vergaderd zyn, 'er K 4 n ie



C 152 )
niemand buiten die geenen , welke toe tot die Collegiën behooren, zich naar boven begeevt, dan na dat alvoorens door hem daar toe Confent verzocht en bekomen is; cn zal, op de Regt- en Weezdagen, ieder, naar deszelvs rang, of tourbeurt, moeten aandienen en oproepen , en, ten dieneinde van ieders beurt behoorlyke aantekening houden; doch zal daar voor van ieder party twee Stuivers mogen afvorderen, ii".
Zal tegen Banding ook dagvaardingen, ten geryven der Ingezetenen deezer Banne, mogen doen, en daar voor, van ieder post, genieten de fomma van twaalv Stuivers.
Zal ieder vier Jaaren by den Yk moeten adfifteeren , en daar voor 'sdaags ƒ1:4:genfefen,als ook indien tusfchen tyd de Ingezetenen , met het Yken van hunne nieuwe maaten en gewigten moeten geryven, en 't geld, daar voor te ontvangen, aan Schepenen verantwoorden; mitsgaders alle vier Jaaren vroegtydig, vóór dat den Yk aanvangt, 't gewigt en de maaten, ter plaatzen , daar des behoort, moeten laaten Yken, zonder daar voor iets, dan behoorlyk verfchoe, in rekening te mogen brengen; doch zal, voor 't jaarlyks waarneemen van den Yk, en de voorfchreevene bezorging der gereedfehappen, 's jaarlyks genieten de fomma van agt Guldens.
Zal ook als Waagmeester te Westzaan moeten fungeeren, en ten dien einde zich reguleeren naar de Placaaten, van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland', op dat Huk geëmaneerd,-als
ook



C 153 '3
ook ten dien opzichten den gerequireerden Eed prasteeren.
140.
Zal ten kosten van deezen Banne een Bekken moeten nahouden, om daarmede alle geordonneerd wordende Bansuitroepingen, voor behoorlyk Salaris, ter discretie en taxatie van Heeren Schepenen, te doen, uitgenomen 't roepen van Banding, waar voor Hy 's jaarlyks drie Guldens zal genieten.
I5Q.
Zal alles, wat hy hoort, of ziet, dat geheim moet blyven, voor zich moeten houden, en Secr teeren, zonder daar van aan iemand, hoegenaamd, eenige kennis te geeven. 160.
Zal voorts alles moeten doen, wat een eerlyk en getrouw Bode fchuldig is te doen. Deeze Bode is ook Bode van de Regenten te Westzaan, volgens de Inftructie daar van zyndedan waar omtrent, als een particulier Dorp betreffende, ik my, om voorens gemelde redenen, niet inlaat.
K 5 . VAN



C 15+ )
VAN DE
BANDING.
D eeze heeft, buiten tegenfpraak, deszelvs oirfprong uit de Privilegie, door Philips van Bourgondien, den 1 Maart des Jaars 1451 verleend, volgens welke de Schout alle Jaaren, in de eerfte week na St. Pontiaansdag, mogt zitten één dag te regten van Schaade en Schoude, een maand daar na een pand-dag liggen, en die uitregten, zo als coftumier en gewoonlyk was. By welke gelegenheid de Schout, zo als in die dagen, wanneer dezelve te regt zat, de gewoonte was, ook den Ban moest Dingen, of den Vierfchaar fpannen; waar van 't formulier in 't Keurboek nog voorhanden is, en ook by Mr. van Leeuwen, in zyn Roomsch Hollands Recht, in de Handvesten van Kennemcrland, en by anderen kan gevonden worden. Dit Privilegie heeft een duister voorkomen, om dat men geene toereikende berichten heeft van de toenmaalige gebruiken, en dus tans in de toepasfinge daar van ligtelyk kan dwaalen. Echter fchynt het, dat de Schout dit te regt zitten over Schaade en Schoude, (zoude dit niet zyn over de Boetenshem uit Schouwen en andere oirzaakencompeteerende?) te vooren willekeurig. en meermaalen in 't Jaar plag te doen, en hier mede de Privilegie, door Guye van Castillon , bereids den 31 December des Jaars 1396, verleend, volgens welke dat maar éénmaal des Jaars, zonder melding van den prceciefen dag, mogt gefchieden, bevestigd en nader bepaald wierd , en ten gevolgen had: dat, wanneer de Schout op dien dag niet te regten zat van Schaade en Schoude, dan de Ingezetenen, voor het gepasfeerdeJaar, daar van ge-



C 155 )
abiblveerd waren. Of toen ook al plaats had, zo als , volgens overlevering , federt onheugelyken tyd, gepractifeerd is, en nog Hand houdt: dat dc eene Burger den ander, tegen dien dag, welke 'sjaarlyks in de maand Januari, op den eerften Dingsdag, die op Zondag na St. Pontiaan volgt, en 'sjaarlyks in de Almanachen, welke des Baillu's Dienaars rondbrengen, te zien is, vóór, of op den Middag, ten Regthuize te Westzaan, gehouden wordt, kan oproepen, is uit die Privilegie, fchoon men in de ufantie zich daar op beroept, naar myn inzien, om voorgemelde redenen, tans niet op te maaken. Dan, hoe dit ook zy! deezen dag wordt 's jaarlyks fh'ptelyk in acht genomen, en tans als een Burger vlotregt befchouwd. Ten einde de Ingezetenen die telkens te herinneren, wordt dezelve, daags te vooren, door denganfchen Banne, vroegtydig, zo dat 't zelve voor den middag afgedaan is, uitgeroepen. Van ouds gefchiedde dit, door het flaan met een houten hamer op de Deur, of Vengfter, van ieder Huis, en het daar by telkens uitroepen: Morgen Banding.' Doch federt 50 Jaaren, of daar omtrent, heeft daar in eene verandering en verbetering plaats gehad; alzo het kloppen op Deuren of Vengsters, 't welk fomtyds met zo veel geweld, byzonder wanneer des Kloppers attentie op den een of ander viel, gefchiedde: dat zieken en gezonden, niet weetende wat 'er gebeurde, doodelyk ontltelden, en meenigmaal het Huisraad van boven neder Hortte, en , zo niet verbryzeld, grootelyks befchaadigd wierd, is afgefchaft, en, door het liaan op een koperen Bekken, met denzelvden uitroep, vervangen.
Ingevolgen de oude ufantie — kan de eene Burger zelve den ander, doch geen Buitengezetene eenen Burger, en geen Burger eenen Buitengezetene, over fchuld, of het afdoen van eenig verfchil, tegen dien dag, voor .Schepenen dagvaarden, of
v f-



( 156" )
vrywill'g te famen, ten dien einde, aldaar comparecren; dan , hedendaags is coftumier: dat de dagvaardingen, eenige dagen, uiterlyk des dags te vooren, door den Schout als Geregtsbode, of door de Bode van Schepenen , welke 't zelve, volgens zyne Inftru&ie, gepermitteerd is, uit naam van den Eifcher, of Aanlegger, gedaan, en daar voor by denzelve i a ftuivers genooten worden; —— moeten Eifcher en Gedaagde zelve in perfoon verfchynen, en worden geene gemagtigdens, veel min een
Praclifyn, toegelaaten; hooren Schepenen de
Partyen en geeven vonnis, of verwyzen de zaak, niet gefchikt zynde om dezelve ftaande Rollen af
te doen, ter ordinaris Rolle ten Regtdage;
worden veel al de zaaken, byzonder wanneer de zelve best by fchikking uit de wereld te helpen zyn , door Partyen gclaaten aan Schepenen, als goede mannen, welke dan, niet als Regters, maar als Arbiters, decideeren, 't welk doorgaans gefchied met conpenfatie van kosten, en voor ieder Party
bedraagt ia ftuivers; wordt de Gedaagde, niet
comparecrende , in den eisch, wanneer Schepenen denzelve gefundeerd vinden, gecondemneerd, met de Kosten; doch compareerende, en de Eifcher , zonder van de onmogelykheid om te kunnen comparecren doende blyken, abfent blyvende, van deeze inftantie geabfolveerd, en de Eifcher in de Kosten gecondemneerd; ——• worden de gewysdens, 't zy als Regters, of als Arbiters, uitgebragt, als alle andere Vonnisfen van Schepenen, ter executie gelegd.
Op deezen dag worden, zo niet alle, ten minften het grootfte gedeelte der Keuren deezer Banne , welke den Regtdag te vooren behooren gerefumeerd, en des noodig, geampliceerd , of gealtereerd te worden, voor het houden van den Bandingsrolle, na voorgaande Klokgeklep, van den. Regthuize afgeleezen.
Schout



C 157 )
Schout en Schepenen hebben op dien dag, gelyk ook op den Regtdag te vooren, volgens oude coltume, vrye verteering en een halv Anker Wyn, ten kosten van den Banne.
Ook worden alle vier-of Schrikkel-Jaaren, op deezen dag, de Ponders by Schepenen aangefteld.
Van ouds plagt men, ten. zei ven dagen, na 't afleezen der Keuren, en 't afloopen der Rolle, ook, by Kustingbode, vaste, en andere goederen van 't Regthuis te veilen, doch niet af te flaan , maar, des avonds in de Herberg daar over nader te negotiëeren, dan dit is, federt eenige Jaaren, veranderd, en wordt de geheele veiling, of Kustingbode. des avonds van dien dag, nu in de Herberg gehouden; 't welk, hoewel verkeerdelyk , onder den naam van Bandinghouden bekend is, en buiten twyfel zyn oirfprongverfchuldigd is aan de voorens plaatshebbende en gemelde gewoonte.
Ten onregte wordt ook de Hoogendyk verhuuring, welke des Saturdags daar aan volgende, in de Herberg te Westzaan aan den Overtoom gehouden wordt, met den naam van Dyker Banding beftempeld, fchoon vóór de Verhuuring, en na de Conditiën daar van, de Keuren, fpecialyk omtrent dien Dyk gemaakt, afgeleezen, en door Schout en Schepenen, als Dykgraav en Heemraaden dan fungeerende, eenige voorkomende Actiën, verzoeken &c., tot den Dyk relatie hebbende, afgedaan worden, alzo 'er geene de minfte regtspleeging plaats heeft. De oude gewoonte van, direét na de Dykverhuuring, Huizen en andere goederen, op dezelvde manier als op Bandingsdag, te veilen, is ook, federt verfcheideneJaaren, in onbruik geraakt, en wordt die Kustingbode mede des avonds aldaar gehouden.
VAN



( 158 )
VAN DE
PONDING.
D eeze gefchiedde 'van ouds over den ganfchen Banne, door by Schepenen, ingevolgen de Privilegie van Hertog Albreht van Beieren , in dato 16 Maart des Jaars 1397, gefielde agt Ponders, doorgaans uit de Vroedfchap, doch ook fomtyds een of ander daar buiten, verkooren; te weetea: vier van Westzaan, twee van Westzaandam, één van Wormerveer, en één van Zaandyk, of Koog, waar by in 't vervolg, vermids de Koog, federt den Jaare i720,gcenen Ponder over den ganfchen Banne gehad heeft, een adfiftent voor dat Dorp, en doorgaans de Vroedfchap deezer Banne, als Regent aldaar, door Schepenen gevoegd wierd.
Deeze gefielde Ponders gingen, na alvoorens van dag tot dag gedaane bekendrfeaaking, door uitroeping, van Plaats tot Plaats, en van Huis tot Huis, ("alleen die niet meerder dan £ Prik, naar derzelver gedachten konden betaalen, overflaande, alzo dit het minfte is, dat iemand voor deszelvs Burgerregt verpligt is te betaalen,) en taxeerde ieder Huisgezin, naar derzelver kenbaare, of vermoedelyke, bezittinge, en inkomen, op zeker aantal van zogenaamde Prikken, teneinde, naar het montant daar van, des Bans- en Dorpslasten te helpen draagen, of gingen met dezelve, over dat getal, zodanigaccord tan, als zy best konden treffen; 't welk in drie Boeken, één voor Westzaan, één voor Westzaandam, en één voor de drie Dorpen, Koog, Zaandyk en Wormerveer, door uit hun daar toe Gccommitteerdens, wierd aangetekend. Na dat die Ponding geheel was afgeloopen, wierd 'er een
dag,



C 159 )
dag, by algemeene uitroeping, bekend gemaakt, ten einde ieder, .welke zich, by de gedaane Ponding, bezwaard vond,zich kon vervoegen tenRegthuize te Westzaan, en ware het mogelyk, ten overftaan van de gezamelyke Ponders, doleeren, 't welk dan de plano wierd afgedaan.
In het merkwaardig Jaar 1748 is men van den ordinaris weg afgeweeken, en de Ponding , in plaats van aan de Huizen der Burgers, ten Regthuize te Westzaan, door de Ponders gedaan, en aan de Burgers van derzelver Ponding, by Billetten, kennis gegeeven; 't welk door Schepenen wel is geapprobeerd, en daar te boven geconfenteerd: dat, voor dat maal, de doleantie over Westzaandam, aldaar op den Raadhuize zoude gehouden worden; doch zonder confequentie en prejudicie van't regt, en dat voordaan van den ouden voet en manier van Ponden niec zoude mogen worden afgegaan, dan met confent van alle de Schepenen, zo dat één van allen 't zoude kunnen tegen houden.
In den Jaare 1780, begreepen de Regent van de Koog, en deszelvs Adfiftenr, benevens de gegoedde gequalificeerde Burgers, zich tegen de ordinaris Ponding te oppofeeren, weigerende de adfiftentie en de gewoone Lysten. Niettemin begreepen, de by Schepenen gefielde Ponders hun werk aldaar, als van ouds, zo goed zy konden, te verrichten, niettegenflaande de tegenfland van verfcheidene Burgers. Zo dra was deeze Ponding niet gedaan, of de Regent, en deszelvs Adfiftent, benevens de verdere door en by Hun geëligeerde Perfoonen, deeden eene Herponding, naar huntoncept. Dit, allezins tegen de Privilegie en 't oude gebruik aanloopende, had ten gevolgen: dat Schepenen zich aan den Hove van Holland adresfcerden, en mandament van maintenue verzochten. Dan, na dat 'er in die zaak bereids van repliecq, doch nog niet van dupliecq, gediend was, hebben de Regent,
me



C 160 )
met deszelvs Adfiftent, en verdere gequalificeerde gegcedfte Burgers , hunnen misflag bemerkende, aan Schepenen volkomene Satisfactie gegeeven, eri de door by Hun Ed. Achtb. aangeftelde Ponders gedaane Ponding gerefpecleerd, alles conform de daar van zynde, en met condemnatie van den Hoogenraade in Bolland bekrachtigde Transactie, van den ai December des Jaars 1780, en het nader door den Regent en Adfiftent, ten dien opzichten , ingeleverde Declaratoir, van den 28 February des Jaars 1781.
Echter is, in den Jaare 1788, uit dit geval, en ter oirzaake dat niet alleen veele Leden van de Vroedfchap , welke apparent tot Ponders ftonden aangefteld te worden, in de conjuncture van dien tyd, even als derzelver Prsdecesfeuren in den Jaare 1748, huiverig waren, om de Ponding over den ganfchen Banne, op den ouden voet, te helpen effecltieeren; maar ook de meeste gegoedfte Ingezetenen , op ieder Plaats, liever door derzelver Regenten fcheenen Gepondtezyn, by Schepenen en Vroedfchappen, in confideratie genomen, of'er, met behoud van de Privilegie, geen middel uit te denken was, om de Ponding met effect, voordaan , door Regenten op ieder Plaats, te doen verrichten; te meer daar het zelve grootelyks tot menagement van kosten voor den Banne zou verftrekken; 't welk van dien uitflagwas: dat, by Refolutie van Schepenen en Vroedfchappen, den 24 Januari deszelvden Jaars, is bepaald geworden, om de Ponding, in dat Jaar, alzo te doen, doch dat, tot behoud van de Privilegie , de Ponders door Schepenen, na gedaane voorftelling der Regenten van ieder Dorp, zouden worden aangefteld; zo als toen, en„'t volgende Pondjaar 1792, gefchied, en met het beste fucces geëffeétuëerd is. Buiten twyfel ftaat dit in 't vervolg a'zo gepraclifeerd te worden, 't welk des te gereeder kan gefchiedden, om dat het getal der
Prik-



C W 3
Prikken, op ieder Plaats, die relatie tot des gëmeene Bans lasten niet meer, als van ouds, heeft j naar dien door ieder Dorp, niet naar rato van 't aantal van deszelvs Prikken, zo als toen plaatshad, maar voor zeker, bev*oorens gemeld aandeel, federt veele Jaaren bepaald, en naar het aantal der Prikken, toen plaats hebbende, mogelyk gereguleerd/dezelve gedraagen worden. Dan, wanneer 't eenigcr tyd, 't draagen van des Bans lasten wederom naar 't getal der Prikken moest gereguleerd worden, zo zoude ook de Ponding op den ouden voet weder dienen ingevoerd te worden, zodat, op ieder Plaats, de Burgers door alle de Ponders in den Banne Gepond wierden , teneinde daardoor alle prasfumtie van te laagen Ponding, om des te te minder in 'sBans-lasten te draagen, voor te komen; zo als, buiten tvvyfel, om die reden, de Ponding van ouds alzo is ingericht geweest,, ja zelvs de Ponders van andere Plaatfen het woord voerden.
Niet tegenftaande de voorfchreevene verandering, wordt de Ponding, zo als federt onheugly. ken tyd, generalyk om de vier Jaaren, en wel in ieder Schrikkeljaar, gedaan
Schoon de Ponding bevoorens algemeen gefchiedde, bepaalde echter ieder,zo als van zelvefpreekt dat ftand houdt, in de zyne, de grootheid van ieder Prik, naar rato deszelvs Huishouding vereischt, 't welk ieder halv Jaar gefchiedt, en onder den naam van Paasch- en Herfstfchot, door den Gaarder, op ieder Plaats, by Regenten daar toe aangefteld, ingevorderd wordt.
By OcTxoi van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staateri van Holland en IVestvriesland, in dato 24 Juli des Jaars 1776, zyn de Regenten deezer Banne nader gequalificeerd de Prikken fchots by parate executie te mogen vorderen, terwyl de Privilegiën, welke L da-f



( IÖ2 )
daar toe 't regt gaven, in deeze dagen, n'et te duidelyk fpreeken.
Jammer is het: dat niet alleen fommige Ingezetenen, die nog al zouden kunnen, niet willen, altans nalaatig zyn, om deezen last te voldoen; maar dat zelvs veele vermogende en welgeftclde Burgers, die in de Luxe niet achter aankomen, alle mogelylyke devoires aanwenden, om zich daar aan te onttrekken, en zo min mogelyk daar toe te contribuëeren; 't welk in de daad een wanbegrip is , wyl geen Regent, hoe ceconomisch ,buiten Inkomften, die de vermogenften het best, zonder hinder, kunnen toebrengen, het plaatzelyk beftuur, en het onderhoud der gemeene Dorps-Armen, 't welk alles, zo als ieder, niet alleen ziet en weet dat veel kosten verescht, maar ook veel al begeert dat behoorlyk gade geflagen wordt, kan goedmaaken; te meer daar 'er, ten dien einde, geen ander fonds, hoezeer daar toe alle mogelyke middelen zyn by de hand genomen, te bekomen is.
VAN



C i«3 )
VAN DEN
Y K.
Deeze wierd van ouds door Schout en Schepenen , ten kosten van den Banne, verricht; doch is de Schout, ten tyde van Mr. Jacob van Assendelft, en mogelyk eerder,voor een bepaalde fom, uitgekocht, 't welk nog ftand houdt. Dus de Regeerende Schepenen dezelve alleen, met adfillentie van eenen Smid, Timmerman, Kuiper, Meeter en den Bode, welke ieder een ordentelyk dagloon, met vrye fpys en drank, genieten, waarneemen, en 't Salaris, daarvan genooten wordende, ieder dag, onder de prefent zynde, alzo de abfenten daar van niets trekken, verdeelen , doch het regt,de Schout competeerende, daar van inhouden en betaalen.
Inden eerden opflag zal het mogelyk iemand zeer onbehoorlyk voorkomen, dat de kosten ten lasten van den Banne gebragt, en de verdienden by Schepenen genooten worden ! Dan, die het werk, 't welk daar aan gehecht is, en ten dienden der Ingezetenen gefchied, in oogenfehyn neemt, en daar by confidereert: dat dit het eenig verval van confideratie is, 't welk by Schepenen maar eens in de vier Jaaren genooten wordt, zal zich, zo ik vertrouw , geen party dellen, en hun dat vetje, waar naar echter fommige reikhalzen, wel gunnen.
Deeze Yk wordt, zo als even aangeroerd is, om de vier Jaaren , en wel alle Schrikkeljaaren, ten Regthuize te Westzaan. gehouden; doorgaans in de maand Februari, of Maart, naar de Paasch, wanneer het Schepen-Jaar eindigt, vroeg, of laat komt, en de gelegenheid des tyds vordert; 'twelk op ieder Plaats van den ganfchen Banne, naar orL a dre



( 164 )
dre van ieders dag, alvoorens, by uitroeping, of aanzegging, wordt bekend gemaakt; terwyl op het laatst de nalaatigen nog wel eens, particulier, tot derzelver pligt worden aangemaand; alle 't welk doorgaans in den tyd van tien dagen afloopt. »
De originele Maaten en Gewigten, of Leggers, naar welke Geëykt wordt, berusten ten Regthuize te Westzaan, en worden alle Ykjaaren, alvoorens, voor zo verre noodig is, te Amfteldam, of in de Beverwyk, waar onder dezelve resforteeren, volgens de Lyst, onder de Bode van Schepenen berustende , geëxamineerd, en des noods geredresfeerd.
Indien, tusfchen de Ykjaaren, iets moet Geëykt worden,zo gefchiedt dit, ten opzichten van kleine Maaten en Gewigten, door den Bode alleen; doch ten aanzien van Olyzetters, en andere posten van confideratie, ten overftaan van daar toe gecommitteerde Schepenen.
Jammer is het: dat, in dien tusfchen tyd, niet meer gereflecteerd word op 't gebruik der Maaten en Gewigten, zo onder de Ingezetenen,als byzonder door die van buiten inkomen, om derzelver Waaren en Koopmanfchappen te debiteeren; alzo dezelve, veel al, niet zyn, zo als die behooren te wezen, en dus ten nadeelen van den Burger ftrékken.
VAN



C 165 )
VAN DE
D Y K E N.
D e Hoogen Zeedyk, (trekkende van even bewesten de Sluis te JSauema, en dus van den Hogen Zeedyk onder Asfendelft, tot aan den Hoogendanne Westzaandam; en, de zogenaamde Lagendyk, (trekkende van den gemelden Hoogendam, langs de Zaan, tot aan 't Noordëinde van Wormerveer, en van daar tot de Nauernafche Vaartdyk, by 't Westknollendammer Veerhuis, wordende door de Bannen Westzaanen en Krommenie, onderhouden; welkelaatfte daar toe, in vroeger Jaaren, f- betaalde ; doch, na het maaken van de Nauernafche Vaart, ten opzichten van derzelver Landen, daar bewesten gelegen , onder Asfendelft gebragt zynde, wegens derzelver Landen, beoosten gemelde Vaart, en in deezen Polder gelegen, T| contribueert.
De Nauernafche Vaartdyk, {trekkende van den Hoogendyk by Nauerna, tot hetgemelde Veerhuis te West-Knollendam, moet door Dykgraav en Heemraaden van de Schermeer, op zodanige hoogte en zwaarte, als de Zaandyk, tot Keur en Schouw van Schepenen deezer Banne^ onderhouden worden, ingevolgen de conventie, van den ia November des Jaars 1632 , te vinden in 't Privilegieboek deezer Banne, pag. 205 &c. fcqq.
De Befchouwingen over deeze Dyken gefchiedden door Schout en Schepenen deezer Banne, als Dykgraav en Heemraaden , benevens Schepenen, als Heemraaden , der Banne Krommenie , zonder derzelver Schout.
In den Jaare 1773, proponeerde die yan Krommenie by een ampel gefchrivt, om een bepaald getal van Heemraaden aan te (tellen, welke bleevsii continueeren, zo tot beter maintiën der Werken, L 3 als



( i6ö )
nis tot menagement van kosten; dan de Schepenen deezer Banne hebben zich daar mede niet ingelaaten, maar zich gehouden aan de oude Herkomen.
In vroeger tyd, wierd de Befchouwing over den JSauernaJchen Vaartdyk op eenen byzonderen dag gedaan ,en beurteling, te Wormerveer en Krommenie, de maaltyd gehouden; dan, by myn tyd is dit, tot menagement van kosten, veranderd,en die Schouw te gelyk met den Hoogendykichouw bepaald.
Deeze dubbele Schouw gefchiedt doorgaans in de maand Maart, na dat alvoorens de Dyk- of Miente-Baas derzelver te laage plaatzen, en verdere defecten opgenomen, cn daar van aan Dykgraav en Heemraaden eene behoorlyke nota ter hand gefteld heeft. Zo dra die Befchouwing gedaan is, wordt aan Dykgraav en Heemraaden van de Schermeer by Misfive kennis gegeeven van bevondene defecten aan den Nauernafchen Vaartdyk, met verzoek van fpoedig redres; en ten opzichten van den Hoogendyk, eene begrooting der kosten van de, by de Befchouwing, voorgenomene werken opgemaakt, ten einde te dienen by de beraaming met de Ed. Mog. Heeren Superintendenten.
Omtrent de Superintendemie, over den Zeedyk, dient tot elucidatie: dat de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, by derzelver refolutie, van den 3 April des laars 1677, om redenen daar by geallegeerd, tot de fuperintendentie, en het Oppergezag over de Zccdyken, hebben verzocht en gecommitteerd, iemand uit de ordre van de Ridderfchap en Edelen, by hun daar toe te Committeeren, mitsgaders de Heeren Hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerde Raaden in Westvriesland en den Noorderquartiere; des dat de voorfchreevene Superinrendent'een Oppergezag, alléén zoude zyn tot eene proeve, by provifie, voor den tyd van één Jaar, en dat die zoude moeten beftaan in de Articulen en Foincten, hier na volgende.
i°, Dat



C 167 ) i°.
Dat de gemelde Heer uic de ordre van d^ Ridderfchap te committeeren, en de gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden m Westvriesland, of eenige by dezelve daar toe, uit de gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden, te committeeren, op de beraamingen van alle ordinares en extraordinares dykwier- en paalwerken, zullen moeten prsefent zyn; en dat de refpeétive Dykgraaven over zulks daar van behoorlyke en tydelyke Advertentiën zullen moeten doen aan de gemelde Heer uit de ordre van de Ridderfchap te committeeren, en de gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden.
Dat de gemelde Heer uit de ordre van de Ridderfchap te committeeren, en de gemeiHeeren Gecommitteerde Raaden, of de Heeren derzeiverGecommitteerden alsdan zullen aanhooren den eisch van de refpeftive Dykgraaven, en de advifen van Hoofdingelanden , of die geenen aan welke de beraaming ftaat; en, in cas diedescrepant zouden mogen zyn, of dat by alle, of by de meerderheid van dien, den gedaanen eisch in 't geheel afgeflagen, of ten vollen niet wierde geconfenteerd, en dat by de gemelde Heer uit de ordre van de Ridderfchap te committeeren, en de gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden , of de gemelde Hunne Gedeputeerden, by pluraliteit van ftemmen, echter het maaken van die geëischte werken, voor den dienst en de fecuriteit van den Dyk, geoordeeld wierd noodig te zyn, dan, in zodanigen geval, de beraaming by Hun zalmogen worden gedaan ; en dat die bcraaming , zo wel als alle anderen , volkomen elfedt L 4 for-



C i63 )
forteeren, en achtervolgd zal moeten worden, 3 •
Ingevalle buitenen behalven den eisch van de refpective Dykgraaven, die gemelde Heer, uit de ordre van de Ridderfchap gecommitteerd, en die gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden, of derzelver Gecommitteerdens, by pluraleteit van ftemmen, als vooren , dienftig zouden mogen achten: dat, hier of daar, iets tot meerder beftendigheid aan den Dyk zoude behooren te worden gedaan , dat zy als dan 't zelve kunnen en vermogen in de deliberatie van de Hoofdingelanden, of die geene, welke de beraaming aanbevolen is, te doen brengen , en by aldien daar op de vereischte beraaming niet zoude mogen volgen, dat daar toe, als vooren, by Hun zal mogen worden geprocedeerd.
Dat zy luiden voorts mede zullen vermogen te komen op de revue, of Nafchouw van de voorfchreevene beraamde werken, om te zien en te oordeelen of alles, volgends de beraaming, is opgemaakt, en, in cas by de refpective Hoofdingelanden tot het voltrekken van de defectueufe perken, geene prompte en behoorlyke ordre wierd gefteld, daar toe zelve de vereischte middelen van klem en executie te gebruiken.
5°-
Dat de gemelde Heer uit de ordre van de Ridderfchap gecommitteerd, en de gemelde Heeren Gecommitteerde Raaden , omtrent de verdere directie van de Dyken, by aldien zy mogten bevinden dat daar omtrent haare autoriteit en hand zoude noodig zyn, gequalificeerd zuilen wezen , gelyk
zy



C 169 )
zy gequalificeerdworden by deeze, om die, ten meesten dienften van den Lande, te interponeeren , en in 't werk te ftellen.
Dat alle Commisfiën, en 'tgunt daaraan dependeert, uit de voorfchreeven autorifatie defluecrende, zullen zyn buiten kosten en lasten an de Contribuanten aan den Dyk, op welke dezelve, uit kragte als boven, zullen vallen, en by de gemelde Heer, uit de ordre van de Ridderfchap te committeeren, en by de gemelde Heeren hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerde Raaden , of derzelver Gecommitteardens, uitgevoerd zullen moeten worden. Schoon deeze Superintendentie, by provifie, en voor één Jaar, geftatueerd is, zo Continueert dezelve nog op dien voet; wordende door Hun Ed. Gr. Mog. alle Jaaren vernieuwd, en daar van aanfchry vingen aan de refpective Dykgraaven en Heemraaden gedaan.
Zo dra die aanfchryvinge by Dykgraav en Heemraaden deezer Banne ontvangen, en de gemelde praparatoire Schouw by hun gedaan,mitsgaders de begrooting der kosten, 't welke doorgaans op den zelvden dag gefchiedt, geformeerd is, doch niet eerder, wordt door Hun aan de Hoog Edele Heeren van de Ridderfchap, en aan de Edel-Mogende Heeren Gecommitteerde Raaden in Westyriesland en \ Noorderquartier, iedey afzonderlyk, by misfive, een bepaalden dag ter beraaming, onder derzelver Superintendentie, voorgefteld, doch doorgaans door Hun Ed. Mog., naar derzelver Conveniëntie, nader bepaald, alzo nimmer iemand uit de ordre van de Heeren van de Ridderfchap compareert. In den Jaare 1782, gav de Hoog Ed. geboren Heer A. V. van dkr Duyn, by misfive, aan Dykgraav en Heemraaden deezer Banne, op derzelver gedaane aanfchryving, kennis: dat zyn Hoog Ed. dooide Heeren van de Ridderfchap was verzocht en gek 5 . com-



C i7° )
committeerd tot de Superintendentie op en over de Dy ken in Westvriesland en 't Noorderquartier, en zich, ter bepaalde plaats, zoude Iaaten vinden, indien daar toe een dag in de maand Juni konde bepaald worden; dan Hun Ed. Mog. dien dag eerder gefixeerd hebbende, en daar van aan zyn Hoog Ed, door Dykgraav en Heemraaden kennis gegeeven zynde , is dezelve niet verfcheenen.
Van ouds wierd de Superintendentie over den Zeedyk maar éénmaal des Jaars door Hun Ed. Mog. geëxecuteerd, dan, federt verfcheidene Jaaren, is door dezelve ook de Nafchouw geintroduceerd, niettegenflaande Dykgraav en Heemraaden derzelver bezwaar daar tegen hebben in gebragt, uit hoofde van de kosten, welke daardoor aan den Polder veroirzaakt worden; want fchoon dezelve, volgens 't 6 Art. der voorfchreevene Inflructie op de Superintendentie , daar van bevryd zyn, zo eischt het refpect,'t welk men aan Hun Ed. Mog., te meer daar dezelve dan den Souverein reprafenteeren, verfchuldigd is, dat Dykgraav en Heemraaden dezelve met hun gevolg, naar tyds gelegenheid, onbekrompen onthaalen en vry houden, ja zelvs des avonds te vooren opwachten en verwelkomen.
De Befchouwingen over den voorfchreevenen Laagendyk worden tweemaal in 't Jaar gedaan; te weeten: dc eerfle op den eerflen dag van de maand Mai, of den gefchikflen dag daar aan volgende, bekend onder den naam van de Maifchouw; en de tweede, of Affchouw, in 't midden van de maand September, of daar omtrent, bekend met den naam van St. Lambertfchouw.
Over deezen dyk hebben Hun Ed. Mog. geene Superintendentie, alzo die zich alleen tot de Zcedyken bepaa't. Schoon wel eens Ingezetenen ondernomen hebben, om zich over de Keuren en Ordonnantiën van Schout en Schepenen, ten opzichten van deezen Dyk, by Hun Ed. Mog te
be-



C «7* )
beklagen, zo hebben telkens Hun Ed. Mog., wanneer Schout en Schepenen zich daar tegen oppofeerden, daar van afgezien. Buiten twyfel wierdt dit van eene andere natuur,zo al niet Hun Ed. Mog. de Souverainiteit daar over occupeerden , wanneer het plan tot redres van den geheelen Waterftaat in Noordholland, in den Jaare 1791 ontworpen, onder hei opzicht van Ed. Mog., ter uitvoer wierd gebragt; dan het welke, met alleen orn die, maar ook om andere gewigtige redenen, ten opzichten van deezen Banne , gansch niet te verlangen is, zo als ik, uit hoofde van de nadeelige gevolgen, welke daar uit voor dezelve zouden fpruiten, kortelyk, uit eene ampeler, by my geformeerde, doch niet mede gedeelde, Memorie, zal trachten te betoogen.
Dan, alvoorens daar toe over te gaan, dient geweeten : dat door het hoog opmaalen van het
water in de Ringflooten, de Dyken der Oude-Landen niet langer beftand, maar met doorbraaken gedreigd, en daar aan onderheevig geworden zynde, de Regenten van verfcheidene Dorpen in Noordholland, en daar onder ook die van deezen Banne, zich genoodzaakt hebben gevonden, in den Jaare 1741 , na dat het water, de twee voorgaande Jaaren, op fommige plaatzen, byna tot die hoogte was gebragt, als by de Doorbraak van de Asfendeher Zeedyk , in den Jaare 1717, had plaats gehad, daar over by een ampel request aan Hun Ed. Gr. Mog. te klagen ; en ootmoedigst te verzoeken : dat 'er Peil mogt worden gefteld aan 't maaien van het water in de Ringflooten, ten einde de geduurige fchaadens, en verdere te vreezede onheilen voor te komen ; dan het welke gefteld is in handen van Hun Ed. Mog. in 't Noor der quartier, om daar op te dienen van derzelver confideratiën en advis: ■— dat in den Jaare 1760, die van Waterland zich mede, ten zeivcn einde, am Hun Ed. Gr. Mog. hebben vervoegd ;



( i7a )
voegd; doch met 't zelvde gevolg: — dat, in den faare 1763, de Regenten van de Bannen Oost- ea 'Wesizaa>en, benevens die van Krommenie, Asfendelft, IVormer en Jisp, by nader Pvequest, opdat van den Jaare 1741, derzelver klagten aan Hun Ed. Gr. Mog. hebben vernieuwd en efficaciëufe voorzieninge verzocht; dan met geen anderen uitflag: — dat, in den Jaare 1764, Dykgraav en Heemraaden van Drcchïerland, ten zeiven einde, en met het zelvde gevolg, zich by request aan Hun Ed. Gr. Mog. hebben geadresfeerd: — dat Hun Ed. Mog. in 't Noor der quar tier, den 8 November des Jaars 1764, Dykgraav en Heemraden in Noordholland hebben aangefchreeven, om , by provifie, en onverminderd de deliberatie van Hun Ed. Gr. Mog. over de klagten tegen het hoog opmaalen in de Ringflooten , door diverfe Districten gedaan, geduurende dien Winter, zo dikwyls als de Ringflooten zouden zyn opgemaalen tot de hoogte van 42 duimen,aan de provifioneele Peilpaal, geflagen te Spykerboor, met verder uitmaalen telkens fl.il te ftaan, tot dat de Rir.Tuooten zouden uitwateren en naar Zee afloopcn; ten welken einde ordre was gefteld, dat van de voorfchr. hoogte te Spykerboor, door een Kennelyk teken, fein zoude worden gegeeven; zo als ook op andere plaatzen ten fine voorfchreeven, Peilen waren gefteld, als aan den Oudendyk, te Edam, Monnikendam, Purmerende ,Ryp, Rustenburg, aan de Schermeer Ring/loot, en teAvenhorn; dan al mede zonder het gewenschte fucces: — dat gemelde Hun Ed. Mog. in 't Noorderqnartier, na dat, in den Jaare 1779, aan dezelve de voorfchreevene klagten waren 'hernieuwd, in den Jaare 1780, by derzelver Advis aan Hun Ed. Gr. Mog. wel diverfe middelen tot redres hebben voorgedraagen, dan welke, omredenen daar by geallegeerd, niet uitvoerlyk toefcheenèn, cn daarom als het beste ex-pedient proponeerden: dat Hun Ed. Mog., door
. hun



c m )
hun Ed. Gr. Mog., wierden gcqualifijeerd, om, zo dra 'er gevaar van overftrooming, door belemmerde uitwatering, en het opmaalen, zoude befpeurd worden, en aan Hun Ed. Mog. daar over klagten gedaan wierden, na ingenomene informatie , direct ordre te ftellen tot het ftil ftaan der Molens, tot derzelver nadere ordre, opruiming van Slooten, en verhooging der Dyken of Kaden, zo dat daar toe oorzaak zoude geeven, of anderzins tot het gunt Hun Ed. Mog. het best, tot het voorgemelde oogmerk, zouden oordeelen te behooren; dan het welke zonder gevolg is gcblceven : — dat, in den Jaare 1786, wanneer de Polder Oostzaanen, door het opmaalen van het water in de Ringflooten , geinundeerd was geworden, Dykgraaven en Heemraadan der Bannen Oost- en Westzaanen, (vermids de Regenten der andere bygelcgene Polders, welke, in den Jaare 1763, mede hadden gerequesteerd, uit hoofde van de kosten, en 't weinig effect, 'twek zy 'er van verwachtten, toen weigerde mede te werken,) nader by Request Hun Ed. Gr. Mog., met herrihnering van bevoorens gedaane vertoogen en verzoeken . en voordragt van de voorfchreeveneinundatie, hebben gefolliciteerd: dat door Hun Ed. Gr. Mog. Souveraine magt, aan het opmaalen van het water in de Ringflooten en Uitwateringen, eindelyk eens zodanig Peil en Perk mogt worden gefteld, dat daar door den Landman, Koopman en Fabriqueur in dezelve Polders, voordaan , voor allen overlast en gevaar , bevryd wierden; het zy door het ftatueeren van ordres, dat, wanneer, door het hooge Zeewater, de Schutfluizen en Duikers, daar aan gelegen, volgens ieders gefteld Peil, moesten gefloten blyven, dan ook alle de Molens, op de Uitwateringen uitmaalende, op een te bepaalen en te geeven Sein, zouden moeten ftilftaan, tot dat weder Sein gegeeven wierd, dat het water aanmerkelyk aan *t vallen was, en
de



( »?4 )
de Schutfluizen en Duikers, weder ontflotenzyndc, uicwaccrden; het zy, door het uitoefenen van zodanige, andere prompte en efficatiëufe middelen, als ter'bereiking van het allerheilzaamst en hoogst noodigst doelwit, door Hun Ed. Gr. Mog., naar derzelver wysheid en doorzicht, zouden worden bevonden aller gepast en dienfligst te zyn; imploreerende daar op Hun Ed. Gr. Mog. fpoedige en allezins favorabele Refolutie; dan welk Request, ten fine als vooren, is gefteld in handen van Hun Ed. Mog. in 't Noor dsrquar tier: — dat Hun Ed. Mog., zo ingevolgen van het Appoinctement, op dat Request, als, tot voldoening van derzelver belovte,aan Hun Ed. Gr. Mog., in den Jaare 1790, gedaan, na dat alvoorens door vier kundige Perfoonen, L. de Berger, Klaas Dirksz Kos, Albert de Smeth en Jan Svvitser, by Hun Ed. Mog. daar toe aangefteld, infpectie genomen, en daar van aan Hun Ed. Mog. rapport gedaan was , by derzelver zeer gedetailleerd advis, den 29 Juni des Jaars 1791, aan Hun Ed. Gr. Mog., meest al conform het aan Hun Ed. Mog! gefuppediteerde Rapport der gemelde vier kundige Perfoonen, een Plan, of de middelen ter voorzieninge van den geheelen Waterftaat in Noordholland, hebben voorgedraagen; dan welk advis in handen van de Heeren van de Ridderfchap, en verdere Hun Ed. Gr. Mog. Gecommitteerdens tot het Groot Befoigne gefteld o-eworden zynde, om, benevens het daar by gevoegde Rapport, met Hun Ed. Mog. geëxamineerd te worden, en Hun Ed. Gr. Mog. Vergadering te dienen van derzelver confideratiën en advis, ten fterkften gcappuieerd, doch waar op by de Heeren van de Ridderfchap en Edelen Copie daar van verzocht zynde, om nader in de ordre te examineeren, en door de Heeren Gedeputeerdens van verfcheidene Steden, om daar op te verItaan de intentie van derzelver Principaalen, de finale



( *75 )
le Refolutie tot nadere deliberatie uitgeftcld ic geworden.
Wat nu het Plan zelve betreft, ware het te wenfchen dat de middelen, daar in, tot redres van den generaalen Waterftaat, voorgedraagen, met fucces overal geëffectueerd, en de kosten, daar toe verëischt, bekomen konden worden; dan, ten opzichten van deezen Banne, doen 'er, zo wegens de voorgeflelde verhooging der Dyken, als wegens de gecalculeerde, en de verdere , niet te berekenen, kosten,onöverkomelyke zwaarigheden op. altans:
De voorgeflelde verhooging der Oude-Lands Dyken, hoe zeer omtrent Polders, welke alleen Landeryen en Huizen, binnendyks ftaande, in zich bevatten, en geene, of een enkeleSchutfluis hebben, te practifeeren, kan, ten opzichten van dezen Banne, in welke, niet alleen veele Huizen, Fabrieken en Pakhuizen ook buiten den Polder ftaan , en gebouwd zyn, toen men geen de minfte beduchtheid had voor het tans dikwerv exfteerende gevaar: maar ook een aantal van negen , geene geringe Schutfluizen zyn, onmogelyk dan ten grootften nadeelen der Ingezetenen, ten uitvoer gebragt worden; 't welk ten duidelykften zal confteeren, als men de attentie gelievt te vestigen,en inconfideratie te neemen : dat, indien de Dyk aan de Zaan, naar dat
Plan, 14 a 15 duimen, al was het maar een voet, doorgaans hooger moest worden gemaakt en gehouden , als tans plaats heeft, dan niet alleen de Huizen, welke buitendyks ftaan, en veel al niet gering zyn, van vooren beneden den Dyk, en van achteren, door het opmaalen van het water, 't welk doch het gevolg zou zyn , onderwater zouden geraaken: maar ook de Molens, Pakhuizen en andere gebouwen welke mede buitendyks ftaan , by 't hooger opmaalen van 't water onbruikbaar zouden worden, zo ten nadeelen van de Eigenaars, als van de Gebruikers , en derzelver daar in opgeflagene goederen;
ter-



C 176 )
terwyl de verhooging van derzelver gronden, hoe zeer door de Rapporteurs aan Hun Ed. Mog. als een kleinigheid, en niet noemens waardig, voorgedraagen, gansch niet toereikende zoude zyn,om dezelve daar door te Secureeren, maar die Gebouwen meest alle noodzaaklyk dienden opgevyzeld en hooger geplaatst te worden ,'t welk, als byna ondoenlyk, van zelve in 'toogloopt, en dus geen verder betoog noodig heeft: — dat de Huizen, Molens, andere Fabrieken en Pakhuizen, mede, in een aanmerkelyk getal, binnensdyks ftaande, in geval van doorbraak, welke, de Dyken, ter voorgeflelde hoogte gebragt zynde, echter, hoe waakzaam men is, ligtelyk gebeuren kan, des te meerder zouden benadeeld worden ; alzo de toevloed van het hooger opgemaalen water des te heviger en grooter zoude zyn, en de Gebouwen met derzelver ingeflagene goederen'er te dieper onder geraaken: — dat, al wierden de Dyken ter voorgellelde hoogte gebragt, dan echter dezelve onmogelyk, ter plaatfen alwaar Huizen en gebouwen ftaan, zo als aan de Zaan, ter lengte van 1- uur gaans, doorgaans dicht by den anderen, plaats heeft, naar behooren kunnen geglooid worden; buiten welke,echter, 'tgevaar van doorbraak niet kan voorgekomen wofden, alzo een Dyk zonder behoorlyke glooijing, geene genoegzaame refiflentie kan bieden, zo als de ondervinding leert: _ dat, fchoon men rekent dat de fpecie, daar toe dienflig,by de hand is,engereedelyk geëmploieerd kan worden, zo is dit, hoe zeer mogelyk by andere Polders, echter aan de Zaan, alwaar de (luizen en Gebouwen in een groote lengte, zo als o-emeldis, byëen ftaan, onuitvoerlyk; te meer, om dat aldaar zodanige vervuilde Slooten niet zyn, welke eene goede Specie, ten dien einde, zouden
opleveren: dat dan alle de negen Schutflui-
zen zouden moeten verhoogd, en derzelver Schut-
deu-



c tïï 3
deuren vernieuwd worden; 'c welk, op zich zeiv, eene importante kosten zoude veroirzaaken.
En de kosten, welke, tot uitvoering van dit Plan, zo door het verplaatzen van verfcheidene en het maaken van een aantal nieuwe Molens,' als door andere voorzieningen, ten algemeer.en dienlten, vereischt worden, en, gedeeltelyk gecalculeerd, doch gedeeltelyk als niet te bcpaalen , opgegeeven zynde , eene onnagaanbaare Som zullen bedraagen, die, buiten eenige arififtentie van 't Gemeene Land, door ieder, naar vermogen, (waarfchynlyk naar de morgentaaien, m 't geheel gereekend op 60000, of'daar omtrent,) behalven deszelvs eigen kosten van Dyken , Sluizen &c., en nog daar boven, des noods, adliftentie aan onvermogende, zouden moeten gecontribueerd worden, zyn onmogelyk door deezen Banne, voor deszelvs aandeel daar in , te draagen, zo als ieder daar van geconvinceerd moet zyn, als
dezelve gelievt te confidereeren: dat deezen
Banne, op 1500 morgentaaien, of daar omtrent, gerekend |s portie, of daar omtrent, tot die algemeens onnagaanbaare, en altoos hooger, als men denkt, loopende kosten, zoude moeten contribueeren: — dat dezelve deszelvs eigen, en mede niet te bepaalen, doch, buiten twyfel, enorme kosten van 't verhoogen der Dyken, 't veraa-* deren der negen Schutfluizcn, en "'t gunt verder daar aan dependeert, zoude moeten draagen, en zeerapparent, ook nog onvermogende zoude moeten adfilteeren : — dat, boven dien, de fchrden en nadeelen, welke de Ingezetenen aan derzelver Huizen , Fabrieken en andere Gebouwen, zouden lyden, niet te taxeeren is. — en dat, boven dit alles, de Ingezetenen bereids belast zyn~methet onderhoud van eenen Zeedyk, waar door geheel Noordholland, zonder eenige contributie daar toe tebetaalen, gefeeureerd wordt.
M Dit



Dit een en ander zal, zo ik vertrouw, genoeg zyn om aan te toonen: dat hoe zeer men alle applandisfement aan Hun Ed. Mog., voor derzelver attentie en vigilantie, ten algemeenen nutte, verfchuldigd is, echter de fituatie van dezen Banne, zo min als van deszelvs Nabuuren , niet gefchikt, noch in ftaat is, om de geproponeerde verhooging te lyden, en de kosten, zo deswegens als verder, ten algemeenen nutte, vereischt, te draagen, zal men de Ingezetenen, ten nutten, zo van Hun en derzelver Familiën, als van 't Gemeene Land zelve, in ftaat houden, fen doen werkzaam zyn, zo als tans plaats heeft, en genoeg behoort bekend te zyn; doch anders ligtelyk kon verminderen, zo niet geheel ophouden.
Hoe zeer het Plan, om op een vast bepaalde Peil te doen maaien, verworpen wordt, kan ik echter niet zien, of dit is, en blyvt: — 't aller onkostelykst; wyl daar 'door altans die enorme kosten , welke hier voor zyn aangevoerd, gemenageerd worden: — 't minst nadeeligst; wyl, door eenige reizen ftilftand der Molens van ten langften 334 Etmaalen achter den anderen, zo als de ondervinding leert, geen zo groot nadeel aan de Meiren, en die verder by't maaien belang hebben, kan worden toegebragt, als, door het verder opmaalen van 't water, aan de Polders, omtrent de Zaan gelegen , uit hoofde van derzelver Gebouwen en Fabrieken, welke, zo ten opzichten van derzelver intrinfique waarde, als van 't voordeel, aan den Lande gecontribueerd wordende, met de Meiren in geene Comparaae komen, kan worden veroirzaakt: — doenlyk; wanneer de Souverain daar aan de fterke.hand gelievt te leenen, en hoe zeer dit zelvs al eens in den beginne aan defecten mogt laboreeren , zo als doorgaans omtrent nieuwe practyken plaats heeft, zo zouden die, ondervonden wordende, van tyd tot tyd, naar bevind van zaaken,
kun-



C 179 )
kunnen worden verbeterd; 't welk. buiten twyfel, niet veele Jaaren zou vereischen. Is het niet doenlyk: dat 'er cp onderfcheidene plaat¬
zen , alwaar, naar rato van de wind, 't water cp zyn hoogde kan zyn,een Peil gefteld wor 3t, boven
welke 't water niet mag opgemaalen worden?
dat, wanneer het water aan die Peil genaderd is, door, of op ordre van daar toe gequalifkeerde Perfoonen, met de daar by ftaande Watermolen, door aan het boven einde van een regt opftaande Roed, by dag, een Vlag, Mand of ander teken, dat duidelyk gezien kan worden, en by nacht een Lantaarn, met dubbeld licht, te plaatzen, gefeind wordt, om met maaien op te houden, gelyk ook, door het wechneemen van die tekenen, om met maaien weder te mogen beginnen? —dat zulks van den eenen Polder en Meir tot den ander wordt voort gefeind? — dat ieder Molenaar, by hoog water, alle J uur, naar zodanige Seinen ron'dom uit ziet, en, die ziende, de Molen doet ftil ftaan, en mede dergelyke Seinen geevt; of dat anders de Seingeevers hier en daar, zo als het convenabelst zou zyn, en
fpoedigst gefchiedden kon, bepaald wierden?
dat,by mist, of dampig weer, de daar toe Gequaliflceerdens eenige Perfoonen te paard, met door1 hun getekende ordres, welke gerespecteerd moesten worden, by noodige ftilftand, tot derzelver nadere ordre, by de Watermolens rond zonden? — dat ieder Watermolenaar, welke nalaatig was in de Seinen of ordres te obferveeren , niet alleen gecasfeerd zoude worden, met verbeurte van derzelver te goed zynde gage, maar ook daar boven zoude vervallen in zekere boete of arbitraire Correctie &c. ? — of dat 'er met 't losfen van gefchut, hier en daar, gefeind wierd, en zodanige anderen bepaalingen gemaakt wierden, als ten dien einde beter zonden worden geoordeeld, en met het beste effect ten uitvoer konden worden geM a bragt?



C 1S0 )
br.igt? Altans de Pracykm Delftsch- en Schietend leeito'at het zelve met effect aldaar kan gefchiedden, en dienvolgens zoude men zich, naar de ordres aldaar plaats hbbende , kunnen informeren , en dezelve ook in Noordholland, naar verei-ch der ornftandigheeden, in practyk brengen. Men brenge hier niet tegen in: dat dit op Peil maaien door Hun Ed. Mog. in 't Noorderquarquartier , op eene pryswaardige manier, in den Jaare 1764, bereids is ondernomen werkftellig te maken, doch geen effect heeft gehad; dan hier op i< aawemerken: dat die ordres hoe respectabel op z;ch ze!v, niet waaren ge'lerkt door de Souveraine magr, en derhalven die verbindende Kracht, altans ten opzichten van die door Octroi fustineerden daar aan niet onderworpen te zyn, niet hadden, welke daartoe vereischt wordt; 'c welk, buiten alle conteltatie, zou plaatshebben, indien Hun Ed. Gr. Mog. de ordres en pccnaliteiten bepaalden, en Hun Ed Mog. tot de ftriefte executie magtigden. Ook werpe men niet tegen: dat aan de bedykte Meiren, door het maaken van uitwateringen ten haaren kosten, vryheid van maaien, zonder btepaaling, is verleend, en zy dus gepriviligeerd zouden zyn, om, zonder Peil, te mogen blyven maaien; alzo, indien dit plaats heeft, 't zyn kan, dat men toen gedacht heeft dat die uitwateringen genoeg toereikende zouden zyn, om aan de OudeLandcn geen nadeel toe te brengen, zo als men tans anders ondervindt; dan,al was 'tzodanig: moeten dan, als het Y verloopt, de Bakens niet vetzet worden ? Heeft de Souverein, in dit geval, zo wel, als in alle andere gevallen,gelyk meermaalen is gepracticeerd, 't regt niet, om die privilegie, byzonder als 'er een kwaad gebruik, tot ruine van een ander, waar by 't gemeene Land groot belaag heeft, ffemaakt wordt, in te trekken, of te mitigeeren ? terwyl de continuatie van dat voorregt ten ~" groot-



C i«i )
grootften nadeden verftrekt van zodanige Polders, als aan de n Zaan, welke, uit hoofde van 't bevoorem ge • remarqueerde, van meerderinteresfanfevoor'tgemeene Land zjn, dan de (Vleiren, en zelvs de OudeLandèn , welke geen Fabrieken hebben , niet minder, dan de Meiren het haare, naar rato, aan den Lande contribueeren.
Indien, hoe wenschlyk ! deeze Peil niet tot ft and kan gebragt worden, zoude 't mogelyk'boven het verplaatfen en bouwen van een groot aantal Molens, en de kosten daar door, en door devoorgeflagene verhooging der Dyken &c. te veroirzaakeu, te praefereeren zyn: dat 'er te Schardam, of andere gelegene plaats, eene Vuurmachine wierde gebouwd, welke het watet over den Dyk in zee bragt; altans deeze zoude, zo al niet menagiëufer in de kosten van maaken en onderhoud, ten allen tyden kunnen werken, zonder van wind, vloeden of Peil afte hangen. Wanreer deeze van effect * was, zoude men, des roodig, nog een ander by de OudeSluis, of elders, alwaar 't beter gefchikt was, ter meerdere en geduurige ontlasting knnnen plaatzen, waar door dan ook eenige der tegenwoordige Molens zouden knnnen worden gemist en opgeruimd. Buiten rwyfel vraagt men: van waar deeze kosten, welke ook important zullen zyn? Deeze zouden op dien voet kunnen worden gevonden: dat de Machines ten kosten van 't Gemeene Land, tot welke 't Noor.Ier- zo wel als 't Zuiderquartier behoort, gemaakt; en in ordre aan de gang gebragt, doch, goed bevonden wordende, 't verder onderhoud door alle de Polders en Meiren, welke van die uitwareringe eenig genot hadden, naar rato van ieders morgen taaien, gedraagen wierden; 't welk, zo 't my toefchynt, voor ieder Polder geen gfoot bezwaar, altans op verre na nie*, als denig ander planc, buiten 'c ftellen van Peil, zal vei ëischeH, zou verpimakén. Dan met dat al geev ik, als niet genoeg verlicht M 3 - zyn.



( ï8a )
zynde, om de berekening over en weder te kunnen maaken, dit als eene bedenking op, welke, onder de overweeging van de middelen tot redres van den generaalen Waterftaat in Noordholland', my in de gedachten is gevallen , en wil gaarne aan des kundigen, na behoorlyke overweeging, 't oordeel overlaaten: of 't zelve ten eenemaale verworpen, of ter executie fmaakelyk dient gemaakt te worden; terwyl ik my flatteere iets aan de hand gegeeven te hebben, 't welk niet geheel en al buiten confidentie kan vallen, en, wel ten uitvoer gebragt wordende, van meerder effect, zoude kunnen zyn, als men in den eerften opflag zoude vermoeden, altans ten opzichten van deezen Banne dat nadeelig vooruitzicht niet opleeveren, als de geprojecteerde Verhooging der Dyken, en de verdere daaraan dependeerende kosten.
't Toeverzicht over alle de Dyken deezer Banne is gedemandeerd aan eenen Dykbaas, volgens eene Infirmerie, in den Jaare 1773 gearrefleerd, en behelzende:
De Dykbaas zal op den Hoogen- Laa~ gen- en Nauernafchen Vaartdyk, alle behoorlyke toezicht neemen, en alle dezelve, ten minften eenmaal in de 14 dagen, moeten gaan bezichtigen.
Zal ook refiexie moeten neemen op de Sluizen, liggende in de voorfchreevene Dyken , of dezelve wel dicht zyn, en 's avonds behoorlyk gefloten en dicht gezet worden.
„O
o •
Zal ook wel moeten toezien, of 'er hier of daar in de Dyken gefpit, of daar aan iets onbehoorlyks gedaan wordt, flrydende teven de Keuren; byzonder 't Vee, hoegenaamd ,



C 183 )
naamd, 'c welk Hy vindt aan de Dyken te loopen, moeten wechdryven en in 't Schuthok opiluiten.
4°-
Zal niets aan de Dyken mogen doen, of ordonneeren te doen, dan met kennis van Dykgraav en Heemraaden.
5J-
Zal zelve in perfoon moeten mede werken aan de Dyken en 't gunt daar toe behoort, en niemand in dienst mogen aanneemen, dan met overleg en goedvinden van Dykgraav en Heemraaden.
6°.
Zal alle weeken den Dykgraav, en alle Regtdagen Dykgraav en Heemraaden, bericht moeten geeven, zo van 't werk, als van zyne bevinding.
7°
Zal geene andere affaire by de hand mogen neemen, dan met confent van Dykgraav en Heemraaden.
8°.
Zal, wanneer 'er befleeding gedaan wordt, geen het minile deel in de aanneeming mogen hebben.
9°.
Zal zich in alles moeten reguleeren naar de ordres, die hem, van tyd tot tyd, zullen worden gegeeven, voorts zich in alles eerlyk en getrouw moeten gedragen, en het algemeen interest ter harte neemen.
10 '.
Zal alle Jaaren ƒ384: -: -, en dus 's maands M4



C 184 )
ƒ32:-:-, voor Gage genieten, zonder iets anders, hoegenaamd, te mogen vorderen, veei min, direct of indirect, zich ietswes mogen toeëigenen, buiten confent van Dykgraav en Heemraaden, zelvs ook geen Dubbeltjes, of eenig ander geld, voordrinken, of iets dergelyks, zo van 't Volk, 't welk aan den Dyk, of elders, zal arbeiden, als van die eenige Leverantiën, of aangenoomen werken, doen, mogen genieten.
Dykgraav en Heemraaden zullen den Baas ten allen tyden mogen afzetten , zonder gehouden te zyn daar van eenige redenen te geeven; gelyk ook de Baas de vryheid zal hebben , om deszelvs Bediening, des goedvindende, temogen nederüggen. ia":
Voorts behouden Dykgraav cn Heemraaden aan zich de faculteit. om deeze ten allen tyden zodanig teampliëerenen te altereeren, als zy dienftig oordeelen en goed vin, den zullen. ' Naderhand de Baas, met confent van Dykgraav en Heemraaden, een affaire gèaan'vaard hebbende, is geaccordeerd:
dat Hy, in plaats van de jaarlykfche Gage, zal genieten 's daags, voor volloon 30, middelloon 25, en laagloon 20 ftuivers, ■ en dat voor ieder dag dat dezelve- mede werkt, of in dienst is; zullende het volloon van 17 Maart tot 17 September, het middelloon van 17 September tot 1 November, en, van 1 Februari tot 17 Maart, en het laagloon van 1 November tot 1 Februari, gerekend worden ; blyvende voords alle de andere Articulen in derzelver geheel.
By



C i«5 )
By gelegenheid van den extraordinaris Hoogen Vloed, in den Jaare 1775, is, na gedaane aan•fchryving van Hun Ed. Mog. in 't Noorderquartier, om in dergelyke gevallen de noodige pracautiën en voorzieningen te doen, by Schout en Schepenen, als Dykgraav en Heemraaden, ten opzichten van t hooge, zo Buiten- als Binnenwater, in de Zaan en Nauernafche Vaart, de volgende Keure gearrefteerd en gepubliceerd.
Schout en Schepenen der 'Banne Westzaanen van de Ech Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van E-Hand en West - friesland in WestFriesland en den NoorderQuartiere ontvangen hebbende volgende Aanfchryvinge en Ordre:
Eerzaame, Vroome,
Alzo door de zwaare Storm en hooge Watervloed, in de nacht van den 15de deezer maand, het Water met zo veel kracht is aangedrongen en geflagen tegen en aan verfcheidene Dyken in dit Quartier, zo, dat in dezelve op fommige Plaatzen, extraordinaire wyde gaten zyn ingedrongen, en andere Dyken zodanig ontramponc-ert, dat dezelve, indien het dc Alderhoogfte God behaagde, C'c welk dezelve genadelyk verhoede .) ons wederom met een Storm en hooge Vloed te bezoeken, het Land en ab M 5 le



( ï36 )
Ie derzelver Inwoonderen in een droevige ftaat zoude worden gebragt.
En de ondervindinge nu op het nadrukkelykst geleert hebbende, de groote aangelegenheid die 'er is in de alderfpoedigfte hulp en prompte voorzieninge, zodanig als de gelegenheid der zake in ieders DiftricT; komt te vereisfchen, by die geene te attribuëeren die daar toe zyn gehouden, waarom wy tot behoudenisfe van zo veele Menfchen en Vee, hebben goedgevonden, de Regenten ten Platten Landen te gelasten en te beveelen, dat zy Lieden nu en in 't toekomende , aanziens de Requifitie van de Dykgraaven in dit ons Qaartier, en zonder een oogenblik te verzuimen, met een goed aantal van haar Manfchap, onder een Regent of Opperhoofd by haarlieden alzo te ftellen, zullen fchikken na de Plaats en Dyk daar zy zullen worden gerequireert, voorzien, indien de tyd zulks toelaat, en dezelve by de hand zyn met zodanige Materialen die van nut zouden kunnen zvn, en verder naderhand des gerequireerd, Schop en Spade, en andere nodige Gereedfchappen, om de Werken te helpen opmaken, en in behoorlyke ftaat te brengen.
En zullen de Regenten verdacht zyn, dat die Manfchappen van 't Werk niet zullen mogen vertrekken, voor en al eer dezelve door gelyk getal werden afgelost, en dat die voorfchreevc Manfchap aldaar zal moeten verfchynen, op poene van daar over aan Lyv en Goed te werden geftraft, daar voor zy Regenten zullen moeten verantwoorden . alzo de Prafante nood, altoos wakkerheid en prompte vcorfieninge, voor al in Dyk■ breu-



C 187 )
breuken of voorkominge derzeive, komt te vereifchen.
Eerzaame, Vroome, UL. in de Proteclie des Allerhoogfte beveelende,
Gefchreeveri te Hoorn den 23 November 1775.
Ter Ordonnantie van de Gecommitteerde Raden van de Staaten van Holland en Westvriesland, in Westvriesland en den Noorderquartiere,
(getekend) Nicolaas Groot.
Ordre voor Regenten op het Arbeiden tot het keeren van het Water.
De Gecommitteerde Raden van de Staaten van Hollanden Westvriesland, in Westvriesland en den Noorderquartiere, lasten en beveelen by deeze de Regenten ten Platten Lande, ieder zo verre zyn Diltrict. aangaat, op dat onze aanfchryvinge van dato deezes te beter moge werden achtervolgd en geëxecuteerd, dat als derzelver Ingezeetenen op Requifitie der Dykgraaven tot hulpe en herftel haarer Dyken zullen werden gerequireerd, der Ingezeeten namen alvoorens aan 't Werk der Dyken te gaan, zullen worden opgeleezen en aangeteekend, en ingevalle iemand buiten wettelyke redenen ablent zoude mogen werden bevonden, Haar Ed. Mog. daar van kennisfe te geeven, en wyders dat hetOpperhoofd vóór van't zelve werk te fcheiden, weder gelyke opleezinge zal
heb-



C 188 )
hebben te doen, de namen der abfenten aanteteekenen en haar Ed. Mogende daar van meede kennisfe te geeven, en aangezien de nood zoals dezelve geweest is vereischt, dat tot behoudenis van 't geen ieder een behoortliefst te zyn,metalle krachten mach: ter gerequireerde Plaatze werde gearbeid, zoo zuilen de voorfchreeven Regenten niemand hebben te verfchoonen.
Gedaan te Hoorn, den 23 November 1775.
Ter Ordonnantie van de Raden voornoemt,
(gettkend)
Nicolaas Groot.
En vervolgens nader in overweeginge genomen hebbende wat verder terbereiking van hun Ed. Mog. allezins heilzame intentie, het Keeren van 't Water en 't voorkomen van Dykbreuken, by Hooge Vloeden , (voor welke God ons voortaan genadiglyk behoede!)naar de Conftitutie deezer Banne, 't allerfpoedigfte en voordeeligfte zoude kunnen worden in 't werk gefteld,hebben, ook als Dykgraav en Heemraaden in den zei ven Banne, na rype deliberatie , gekeurd en geordonneerd; zulks doende by deeze:
i°.
Dat ieder Sluiswachter aan de Sluizen in



( 189 )
den Hoogen Zeedyk, zo dra hetYwater zal geklommen zyn toe 27 duimen boven de Stormpeil, welke vyf voeten boven de Binnen - Zomerpeil ftaat, terftond daarvan zal moeten kennis geeven aan den Dykbaas.
2°.
Dat ook ieder Sluiswagter aan de binnen Sluizen in de Zaan en Nauemajche Vaartdyk , zo dra het Zaan- of Vaartwater zal geklommen zyn tot twee voeten en acht duimen , boven den Zomer-Peil, terftond daar van zal moeten kennis geeven aan den Schour, Schepen of Regent van deszelvs Woonplaats, die naast by hem woonende is, ten einde die behoorlyke infpeclie en obfervatie neemen kan, en vervolgens, naar bevind van zaaken, ordonneeren zo aïs dezelve dienftig oordeelen zal.
Dat ieder Nachtwacht, langs den Hoogen Zeedyk en de ganfche Zaandyk 'pasfeerende, by continuatie, des Nachts, wel exactelyk zal hebben toezicht te neemen op het Y- of Zaanwater, en, by ontdekking dat het zelve flerk of buiten gewoon fchielyk begint aan te wasfen, terftond daar van aan den Schout, Schepen of Regent van ieders Plaats moeten kennis geeven, ten einde die, na genomen infpeclie en obfervatie , 't noodige kan ordonneeren. 49.
Dat de Dykbaas, zo ras dezelve van een der Sluiswachters aan den Sluizen in de Hoogendyk het voorfchreeven Bericht bekomen heeft, zich terftond zal hebben te vervoe-" gen naar den Hoogen Zeedyk ; en aldaar met alle mogelyke nauwkeurigheid reguard moeten neemen, zo op het Y water, of het fterk
aan.



( *9° )
aanwasfende is, dan niet, als op de gelegenheid van tyd en de gefteldheid vanwe'er, ten einde, na genomen infpe&ie en obfervatie, daar uit te oordeelen, of het dienftig zy dat Dykgraav en Heemraaden'geconvoceerd worden, dan niet: dat dezelve, eene convocatie noodig oordeelende, zorge zal moeten dragen dat het zeiven ten fpoedigfte geëffectueerd worde , en intusfehen zich niet alleen by continuatie op den Dyk moeten houden , zonder om eenige redenen , hoe genaamd, daar van af te wyken; maar ook dc ordinaire Arbeiders aan den Dyk, en, indien het de nood vcreischt, ook de naast bywoonende Timmer-Baazen, Boeren en Landwerkers, met hun Knegts, benevens de noodige Gereedfchappen en Materiaalen, hier na te melden, moeten by een roepen; en by provifte doen in 't wetk ftellen wat het meest noodzakelyk zal worden bevenden.
Dat alle Timmer-Baazen in deezen Banne, 't zy Scheepenmaakers , Molenmaakers , Huizenmakers en anderen, hoegenaamd, benevens hunne Knegts, met zodanige Gereedfchappen, als van eenige dienst kunnen zyn, op de eerfte aanzegging, door Ordre van Dykgraav en Heemraaden, en by derzelver abfentie van den Dykbaas, of zo dra de Noodklok begint te luiden, zich zullen hebben te begeeven ter naaste plaatze aan den Hoogen- Laagen- of Nauernafche Viartdyk, of daar zy geinformeerd worden dat de nood vereischt; en aldaar zullen moeten verrichten 't gunt ieder door Dykgraav, ® Heemraaden, Regenten of den Dykbaas zal worden geordonneerd,
b 6°. Dat



c w y
6°.
Dat ook alle Boeren en Landwerken in deezen Banne, benevens hunne Knegts, zo zy die hebben, met hunne Schuiten,gevuld met Mis, Aarde, Hoi, of andere fpecie, welke ter gereederhand en dienftig is tot vulling, aanftopping of dergelyke, benevens de noodige Gereedfchappen, zich meede op de eerfte aanzegging als boven, of t luiden van de Noodklok, ter plaatze voorfchreeven, zich zullen hebben te vervoegen; en aldaar alles moeten in 't werk ftellen wat hun door die als Hoofd of Opziener over hun gecommitteerd wordt, zal worden geordonneerd.
73-
Dat voorts elk en een iegelyk der Ingezetenen deezer Banne, zonder onderfcheid, welke, de nood vereifchende, meerder zoude mogen wórden aangezogt om deszelvs adfiftentie te willen contribueeren, zulks in geenen deelen mogen weigeren ,' maar gehouden zyn met 'er daad handen aan 'twerk te (laan.
8r'.
Dat, na 't gedaane werk, een ieder des begeerende, voor deszelvs gedaane dienften en geleverde Materialen, behoorlyke Rekening kan inbrengen , en naar billykeid betaalinge en voldoeningen erlangen
9°.
Dat deeze Keuren, ten einde dezelve, tot welzyn en behoudenis der gezamelyke Ingezeetenen deezer Banne , ftriftelyk worden geobferveerd, niet alleen zullen worden gedrukt en geadfigeerd, maar ook d*ar van aan voorgenoemde Sluiswachters,Nach ts-
wachts



( lp* )
wacht?, Timmerbaazen , Boeren, Landwerkers en anderen, ieder een Exemplaar zal worden ter hand gefteld, om dezelve in hunne Huisjes en Timmerfchuuren aanteplakken, op dat een ieder, die 'taangaat, daar van behoorlyke kennis verkryge, en zonder tyd verzium by nood zich daar naar kan reguleeren
Dat alle die geenen, welke, onverhoopt, nalaatig zouden mogen zyn, in 't obferveeren en nakomen van deeze Keuren, aangetekend , en aan hun Ed. Mog. bekend gemaakt zullen worden; ten einde dezelve, naar bevind van zaaken ,'ingevolgen hunEd. Mog. voorfchreeve aanfchryvinge, kunnen worden geftraft.
Aldus op den Regthuize te Westzaan Gekeurd, en, na voorgaande Klok' ken^eflag, den Volken Gepubliceerd, op Bandingsdag den 16 Januari Au. 1776.
In kennisfe van my S. Jonge waard Junior. Secretaris.
Doch, na den Hoogen Vloed in 't volgende Jaar 6 is met overleg van Hun Ed. Mog., by de Befchouwing van den Hoogendyk, nader bepaald: dat de Sluiswachter den Dykbaas moetw arfchouwen, als het Buitenwater tot de Slaapers hoogte is gewasfen, zynde a voeten en 3 duimen boven den Storm peil; Deeze Dykgraav en Heemraaden moet convoceeren, wanneer 't water is geklommen tot de hoogte van den Vloetin 't Jaar 1731, zyn-



C 193 )
de 4 voeten en 6 duimen boven gemeiueh. Peil; en de Alarm-Klok moet luiden , wanneer het water de hoogte bereikt, als in 't Jaar 1717, zynde 5 voeten en 1 duim boven denzclvden Peil, zo als 't zelve aan de Buiten-Sluizen ftaat genoteerd; en deeze korte Aftekening, volgens het aan de Sluis te Westzaan aan den Overtoom gemerkte, en my door den Dykbaas, ter dier tyd, ppgegeeven, aanwyst.
' Voet
m . Hoogte van den Zeedyk;
12
11 Vloed 1775-Bov.denStormp.ó'V.iD.
10 1717- 1 5 - 5 - Alarmklok.
9 i7Si<- —— 4- 6l-Dykgr.enHeemr,
3
? Slaapershoogte.-—■ s - 3 - Dykbaas,
5 Stornipeih
t O
Zomerpeil.
Sedert is de voorfchreeven Keure by Dykgraav" en Heemraaden , in deezer voegen, geampliëerd i



C 194 )
Dykgraav en Heemraaden der Banne Westzaanen , inhcererende , derzelver Keure , in dato 16 January 1776, op aanfchryvinge van Hun Ed. Mog. de Heeren Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland in West-Friesland en den Noorderquartiere, van dato 23 November, 1775, tot keering van 't Water en 't voorkomen van Dyk-breuken en Hoge-vloeden geëmaneert, hebbea goedgevonden aanreftellen een bepaald getal bequame Manfchappen in dezen Banne woonagtig, om, in Cas van onverhoopte Watersnood, onder 't beftuur van zodanige Opzigters als by Hun Ed. Agtb. zyn benoemd ,'alle mogelyke vlyt tot keeringe van 't zelve, in 't werk te Hellen. —- En ten einde zulks van te beter effect zoude zyn, hebben Hun Ed. Agtb, Ampliërende, de voorfz. Keure, nader Gekeurd en Geordonneerd, Keuren en Ordonneeren by deezen: 1.
Dat niemand in dezen Banne, daar toe aangefteld en deszelvs aanftelling bekomen hebbende, zal mogen weigeren dezelve aantenemen, veel min, door deszelvs Opzigters opgeroepen zynde abfent te blyven, op pcene van directelyk zonder eenige oogluiking, (Comformde voorfz. Aanfchryving van HunEd.Mog.)aanopgemelde Hun Ed. Mog. te zullen worden overgefchreeven. 2.
Dat denzelve direct na zyn aanftelling bekomen te hebben, zig zal moeten voorzien van zodanig Gereedfchap, als in deszelvs aanftelling ftaat utgedrukt, en daar meede op de eerfte Oproeping zonder



C )
der eenig tydverfuym moeren komen t-r Plaatfe, hem by de Oproeping bepaald, op Poene van daar tegen doende te zullen verbeuren 42 ftuivers ten behoeven van den Dykgraav.
3*
Dat de voorfz. Manfchappen volftrekt ondergefchikt zullen zyn aan de Opzigters in hunne aanftelling;n benoemd, wiens Ordres zy voiftrektelyk zonder eenig tegen zeggen zullen mc-eten uitvoeren, en zal nfemand , deszelvs Opzigter mogen verlat, n, zonder daar toe alvorens permisfie van denzelven bekomen te hebben, ook zal niemand denzelveo met woorden of daaden onheus mogen behandelen, op Poene van in die gevallen van deszelvs ver* dienften niet alleen verftoken te zullen zyn, maar daar en boven, naar Exigentie van zaken arbitrairlyk te zullen worden gecorrigeerd.
4-
Dat de voorfz. Manfchappen voor deszelvs gedaan hebbende dienst, zullen worden gefalarieerd met 2§ ftuivsr per uur by dag, en 3 ftuivers per uur by nagt. 5.
Dat niemand der voorfz. Manfchappen eenige benodigde Materiaalen 't zy Hout, Mest, Hooy, Stroo, &c. van wat benaminge ook, zal mogen halen zonder voorweten en ordre van deszelvs Opzigter, op Poene van 42 ftuivers ten behoeve als vooren voor de eerfte reyfe re zullen verbeuren, de tweede reyfe dubbelde Boeten en vergoedinge van fchade, welke de Dykage daar door komt te lyden, en ten N a der-



C 196 )
derde maaien arbicrairlyk naar Exigentie van zaken worden gecorrigeert. 6.
Word den Dykgraav dezer Banne fpecialyk Geauchorifeerd en Gequalificeerd orn, niet alleen de yoorf. Bekeuringe te doen, maar ook, den Inhoude dezes ftiptelyk te agtervolgen en te doen agtervolgen, tegens de ContraventeursProcederende of doende Procederen, tot den einde en uitterlyke Executie toe.
Aftum op den Rechr-huize te Westtaan , den *9 Maart 1791, In kennisfe van my H. A. Zwaanshals. Secretaris.
VAN



C W )
V A N D E
SLUIZEN.
I-^eeze zyn twaalv in getal, als — drie BuitenSluizen, welke in 't Y uitwateren; één te Westzaan aan den Overtoom, en twee te Westzaandam , één groote by de Nieuwe Haven, genaamd Jaaphavers-Sluis, en één kleine by den Horn, aan de Buiten-Zaan; — en negen Binnen-Slui-
zen, waar van 'er . zes liggen aan de Zaan,
als één te Westzaandam, by 't Paapepad, en daar naar genaamd ; één tusfchen Westzaandam en Koog, tegen over de Mal gat'floot, en daar naar benoemd; één te Koog, by de Herberg de Prins, doch tans de Waakzaamheid\ tegen over de Poel; één te Zaandyk, te»en over de Haaztpadfloot, en twee te Wormerveer, de eene de zuider, ten noorden de dubbele buurt, en, de ander, de Noorder, by de 'Bokfloot; en drie,
aan de Nauernafche Vaart, als één te Westzaan, ten einde van de Weel floot, tegen over 't Vrouweverdriet, aan de overzyde, onder As/endelft; één genaamd de Noordfche balk, achter Wormerveer, en correspondeerende met de Noorder Sluis aldaar, en één tusfchen de laatstgemelde en 't noordeinde van gemelde Vaart, by de Molen de Arend.
Hoe zeer het onderhoud en de directie daal over, van fommigen; aan de Refpective Regenten der onderfcheidene plaatfen, onder welke dezelve resforteeren, zo als nader zal worden gemeld , gedemandeerd is, ftaan echter dezelve alle zonN 3 der



C 198 )
der eenige uitzondering, onder Keur en Schouw van Schout en Schepenen,als Dykgraav en Heemraaden.
De drie Buiten-Sluizen, benevens de Malgatfluis aan de Zaan, en de Noerdfche balk aan de Nauernafche Vaart, worden, ten kosten va» den Banne, onderhouden; uitgenomen dat Regenten te Westzaandam tot de kleine Buiten- of Horner Sluis, om dat dezelve op hunne inftantie gemaakt is, en door Krommenie, zo als toen nog plaats had, tot het onderhoud niet gecontribueerd word, jr portie draagen.
In vroeger Jaaren wierd al het onderhoud dier Sluizen gebragt ten kosten , en onder den omflag over 't Land; dan, na dat, in de Jaaren 1781, 82, 83, en 86, enorme, doch allernoodzaakeiykfte kosten, zo aan de beide BuitenSluizen te Westzaandam, als aan de beide Binnen-Sluizen, aan de Zaan en Vaart, waren gemaakt, zo is in den Jaare 1787. by gelegenheid van de vereffening der pratentiën, welke 't Binnenland ten lasten van de Ambachtsheerlykheid, zo als voorens is aangevoerd, te vorderen had, ook daaromtrent, in confideratie dat wel de Sluizen, ten opzichten van de uitwatering, ten favuren van 't Land, doch ten opzichten van derzelver groote, ten gerieven van de Negotie en Fabrieken, binnen den Banne gelegen, dienende zyn, deeze verandering gemaakt: dat die extraordinaris bereids gemaakte kosten aan de Sluizen, door den Banne moetende onderhouden worden; voor de eene helvt ten lasten van 't Land, en voor de wederhelvt ten lasten van 't gemeene Bansfchot, moeten werden gebragt, als allezins met de billykheid overéénkomende. Dikwerv was voor deezen hierover gehandeld, dan een en ander Lid der Regeering, welke den Itelregul, (die wel by Polders,



C l99 )
alleen uit Veehoedery en Landbouwery bïflaande, doch in geene Polders, in welke het foutieu en de welvaart door Negotie en Fabrieken gezogd wordt, ten vollen kan gelden,) volgden: dat de Landen alle de kosten van Dyken en Sluizen moeten draagen, hebben, zo laag zy 'c ftuur eenigzins ia handen hadden, dit met al hun vermogen tegengehouden; doch eindelyk is dit, na derzelver verfcheiden, of 't verlaaten van hunne Bediening, gelukt, en tot ontlasting van het gedrukte Land, ten effecte gebragt, zo als gezegd is. Ten opzichten van de Dykagiën, waar door zo veele Kostbaare Fabrieken gefecureerd worden, en die, in geval van Doorbraak geen minder 1'chaade, dan de Landen, zouden'lyden, doch daar toe niets contribueeren, zoude het ook niet onbillyk geoordeeld kunnen worden, indien '« zelve op dien voet mede wierd ingericht; dan tam die fnaar te roeren zoude aan vcelen een ondraaglyk geluid veroirzaaken, waarom 't zelve aan eene gunftiger gelegenheid en denkbeeld dient overgelaaten te worden.
De Regenten te <JVestzaan hebben over de Sluis te Westzaan aan den Overtoom, en de Regenten te Westzaandam over de beide BuitenSluizen aldaar, in zo verre de directie: dat dezelve de Sluiswachters aanftellen, en de dagelykIche reparatiën gadeflaan en ordonneeren; doch alle reparatiën van eenige importance niet mogen doen, maar die uk eten aangeeven en overlaten aan Schout en Schepenen, als Dykgraav en Heemraaden.
De Sluiswachters deezer Sluizen hebben een byzonder Reglement, als die van de Binnen-Sluizen , gearrefleert den 11 Odlober des Jaars 1703 , volgens welke zy 't halve fchutgeld genieten, uitgenomen 't meerdere, vóór, en na, Zons op- en on• N 4 der.



Q too )
dergang, 't welk voor hun geheel is; wordende de wederbelvt ten behoeven van den Banne,door de Sluiswachter te Westzaan aan den Overtoom 'smaandelyks ter Thefaurie te Westzaan gebragt; doch door die te Westzaandam aan de Regenten aldaar op den Raadhuize, welke 't zelve, tegen het doen der Jaarlykfche Bansrekening, aan den Thefaurier, aldaar refideerende, ter hand ftellen, en met dezelve hunne Ti in de kosten en inkomften van de Horner Sluis vereffenen.
Doch dc Mdllegatfims en de Noordfche balk ftaan onder de onmiddelyke directie van Schout en Schepenen, als Dykgraav en Heemraaden; en worden, op eene jaarlykfche recognitie, ter bediening uitgegeeven.
De vy v Sluizen aan de Zaan, te weeten: één jre Westzaandam, één te Zaas.dyk, en twee te Wormerveer, als mede één aan de Nauernafche Vaart te Westzaan, moeten, volgens Conventie, van den 24 Juni des Jaars 1722, ten eeuwigen dagen onderhouden worden, die te Westzaan door de Regenten van die Plaats alleen, en de vyv Sluizen aan de Zaan®, te famen, door de Regenten van Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, volgens nadere Conventie , door de Regenten van Westzaandam voor vier zevendeen 'door de Regenten van Koog, Zaandyk, en Wormerveer, ieder voor één zevende gedeelte, waar van alle drie Jaaren de Rekening wordt opgemaakt cn vereffend. Dit is zeker een groot bezwaar voor Westzaandam, doch daar tegen eene groote ontlasting voor Wormerveer, die, twee Sluizen hebbende, maar een gelyk gedeelte met Koog en Zaandyk, welke ieder één Sluis hebben, daar toe contribueert; dan dc tyds omftandigheid cti de gelegenheid, ter bekoming van adlïltenüe, om zeker bedoeld oogmerk, naame-
iyks



C «01 )
lyk, om meerder aandeel in des Bans Regeering tè verkrygen, zo als voorens breeder is gemeld, hebben die van Westzaandam, welke 'er nu, doch te laat en te vergeevsch, zich over beklaagen, in die dagen, buiten twyfel, daar too doen refolveeren.
De Regenten van ieder Plaats hebben de vrye directie over de Sluis, of Sluizen, in derzelver Dorp gelegen, maaken daar aan zodanige kosten als zy noodig oordeelen, en ftellen zulke Sluiswachters aan als zy goed vinden , al« les buiten confent, of medewerking van de Regenten der andere Plaatfen.
Ieder Sluiswachter deezer Sluizen had in vroeger Jaaren een byzonder Reglement, doch, in den Jaare 1778 , is , na langduurige tegenftand van Westzaandam, eindelyk door Schout en Schepenen een algemeen Reglement voor alle de Binnen-Sluizen , waar onder ook deeze begreepen zyn, gemaakt endoen drukken ; 't welk ieder Sluiswachter in deszelve Wachthuisje aangeplakt moet houden; en dus alhier niet geinfereerd, maar daar aan gerefereerd wordt.
De Noorderfte Sluis , aan de Nauernafche Vaart, by de Molen de Arend, ligt geheel ter directie en ten lasten van de Regenten van Krommenie , alzo dezelve ten dienften van hunne Ingezetenen, welke Landen in deezen Polder hebben liggen, gemaakt is , en wordt door geen Sluiswachter bedient; weshalven iéder, die met een vaartuig 'er wil door • pasfeeren, zich zelve helpen moet; doch is niet te min mede Subject de Keur en Schouw van Schout en Schepenen, als Dykgraav en Heemraaden. ©
Van ouds contribueerde Krommenie, dat als 't ware met deezen Banne één en gemeen plagt te zyn , ook tot de Buiten Sluizen , dan het Zelve heeft tot 't maaken van de Bomer Slui, N 5 al..



( aoa )
alleen eene bepaalde fom, zonder tot het onderhoud verpligt te zyn, gegeeven; en voorts zica van het onderhoud, der twee overige BuitenSluizen, als ook van 't Eiland, voor de Sluis te Westzaan aan den Overfom liggende, by Acte den o Juni des Jaars 1719, voor de Notaris J. H. Haaks gepaslèerd, vry gekocht.
VAN



C *o3 3
VAN DE
POLDERMEESTERS.
J-^eeze — zyn vier in getal, als twee van Westzaan, één van Westzaandam, en één van de drie andere Dorpen, waar van Wormerveer twee, Koog en Zaandyk, by tferwisfeling, doch d'eerfte by voorrang, één tourbeurt hebben: — worden, by de generaale verkiezing 'sjaarlyks op goede Vrydag, verkooren en voor twee Jaaren aangefteld, zo dat 'er telkens twee afgaan en aankomen 't — moeten zich reguleeren naar 't Reglement , den 25 Februari des Jaars 1772, gearresteerden hier na geinfereerd; waaromtrent deeze Ampliatie plaats heeft: dat zy den affchouw van het by de vilitatie geordonneerde werk, als van 't gvootfte aanbelang, ingevolgen het mondeling Confent van Schout en Schepenen, hebb.n geintroduceerd, cn daar voor, als by de vifttatie, een maaltyd genieten. Voorts zy gelet: dat , volgens onderlinge affpraak tusfchen de Verkiezers, zo min mogelyk, iemand, die eenige leverantie, van hout en andere bchoevtens van importance, kan doen, omredenen, van zelve in 't oogloopende, tot deeze Bedieninge worde geëmploieerd.
Schout en Scheepenen, als Dykgraav en Heemraaden der Banne Westzaanen, in overweging nemende: dat 'er tot heden diverfe en verfchiiiende ufantiën, zo by de Poldermeesters als Watermolenaars in deezen Banne, zyn geobferveerd geworden; hebben tot wechneeminge van dien, en tot welzjn van
de



( üo+ )
gezamelyke Ingelanden deezer Banne, Q vastgefteld de navolgende Reglementen, waarnaar Poldermeesters en Watermolenaars zich voortaan zullen hebben te reguleeren. Regiemem voor de Volder meesters in den Banne Westzaanen. Art. i.
De Poldermeesters zullen naauwkeurig toezicht moeten neemen op de Watermolens in deezen Banne; en ten dien einde, niet alleen eenmaal des Jaars alle de Watermolens in deeze Banne gezamelyk vifiteeren, en ordonneeren wat noodzakelykdaar aan dient gerepareerd en verbeterd te worden , maar ook zorg draagen dat dezelve ten alle tyden in behoorlyke ftaat zyn om dienst te konren doen; byzonder ook dat de ordinaire jaarlyksch geordonneerde reparatiën , voor 't einde van de Maand Juli, geheel en al afgedaan zyn-.
2.
Zullen ook zorgdraagen: dat 'er niets aan de Molens, met derzelver aanhoorigheden , getimmerd, gemetzeld, of iets anders, hoe genaamd, gedaan word, buiten hunne kennis, toeftemming en ordre, en dat 'er ook niets ten dienllen van de Molens, en derzelver aanhoorigheden , zo van Hout, Steen, Touw of iets dergelyks, geleverd wordt, dan op Ichriftelyke ordre van ten minsten twee Poldermeesters. 3-
Zullen alle Rekeningen van gedaane levcrantiën en arbeidsloonen aan de Molens en derzelver aanhoorigheden, moeten examineeren, en by goedvinding, ten mistten
door



C 205 )
door twee hunner doen ondertekenen, alvoorens daar op ordonnantie ter betaaling zal worden verleend.
4-
Zullen ook exaételyk moeten aantekenen wat 'er van tyd tot tyd aan de Molens, cum annexis, op Hun ordre is geleverd of gedaan, ten einde daar van by 't examineeren der Rekeningen gebruik te konnea maken.
5-
Zullen de gewoon en enoodzakelyklle reparatiën aan de Molens, cum annexis, mogen doen, buiten kennis van Schout en Scheepenen voornoemd, doch geene nieuwe werken, of reparatiën van importance, welke zig verder dan dc gewoone en noodzaakelykfte uitflrekken, laaten maaken, dan met kennis en goedvinden van Schout en Scheepen meer genoemd; en zullen ook in 't doen der gewoone en noodzakelykfte reparatiën, zo veel mogelyk, de menage moeten behartigen, altans geene onnoodige kosten van verwen, veel min fchilderen, mogen doen.
6.
Zullen alles wat van tyd tot tyd aan de Molens, cum annexis, gerepareerd of gedaan moet worden, uitgezonderd echter 't gunt van weinig aanbelang bevonden wordt, zo veel mogelyk met gezamentlyk overleg en goedvinden moeten onderncemen,tenzy by de uiterfte prsecipitance, in welk geval twee over één Hemmende zullen kunnen befluiten.
7-
Zullen ook ieder in zyn Wyk, zo veel mogelyk moeten toezien: dat'er des nachts
of



( 20Ó" )
of op andere tyden geene Klinketten veel min Deuren van eenige Sluis in deezen Banne worden open gelaten om daar door onnoodig water in deezen Banne te brengen ; als ook geen Ebdcuren mogen laten dicht zetten, ten zy met kennis en goedvinden van den Schout, Schepenen, of Schepen ter Plaatze daar zulks zoude moeen gerequireerd worden. 6 h 8
Zullen, ontdekkende dat hier of daar in de Dyken of Sluizen deezer Banne eenige lekkagie van aanbelang is, daar van aan Schout en Schepenen voornoemd moeten kennis geevea; ten einde 't zelve ten fpoedigfte kan worden geremedieerd. 9-
Zullen 's jaarlyks voor hun toeverzigt genieten, zo als van ouds, drie Guldens ieder; mitgaders een vrye maaltyd, ten kosten der gezamentlyke Ingelanden, op den daf dergeneraale vifitatie der Molens, mids dat dezelve niet' excedecre dc fomma van achttien Guldens.
io.
Zullen, wanneer 'er een ander Molenaar gerequireerd wordt. zich mogen informeeren naar de capaciteit en conduites der Sollicitanten , en daar van dc beste, naar hun oordeel , recommandeeren ; doch behouden Schout en Scheepenen voornoemd ten allen tyden aan zich d'electie en aanftellinge, zo wel als de afzetting der Molenaars. 11.
Zullen de Peil, by de Watermolens gefteld , niet mogen veranderen, dan met kennis en goedvinden van Schout en Schepenen voornoemd.
12.



12.
Zullen, zoo veel mogelyk zorgdraagen, dat het volgende Reglement door de Molenaars exaclelyk worde geobferveerd en nagekomen; en bevindende dat iemand nalaacig is, daar van kennis moeten geeven aan Schout en Schepenen meer génoi md. Reglement voor de Watermolenaars in den Banne Westzaanen. Art. i .
De Molenaars zullen naarftig, echter ten allen tyden, byzonder by ongefladig Weer en wind, voorzigtig, by dag en nacht, zo 'er genoegzame wind is, moeren maaien, tot dat het water in deezen Banne, zo wel des Winters als des Zomers, is gebragt op de Zomerpeil.
2.
Die het maaien des nachts voor deszelvs Perfoon alleen te zwaar vindt om uittevoeren, zal, voor deszelvs eigen rekening en kosten, een goed en kundig Perfoon, ten genoegen van Poldermeesters, mogen Hellen, die deszelvs plaats by nacht vervangt. 3.
Ieder Molenaar zal deszelvs Molen en aanhoorigheden, zo en in dier voegen, als 't zelve door Poldermeesteren geordonneerd wordt, 'sjaarlyks moeten teeren; en des Zomers, wanneer 'er met maaien eenige tyd wordt opgehouden , de zeilen behoorlyk moeten droogen, van de roeden afneemen en in huis bezorgen, tot zo lange dezelve moeten dienen.
©
4-
Geen Molenaar zal, wanneer 'er by deszelvs Molen getimmerd word, eenig hout, zo om te branden, als tot eenig ander einde, mogen



C 208 )
gen naar zich neemen; dan met kennis efl
goedvinden van Poldermeesteren. 5-
Niemand der Molenaars zal, wanneer er iets by deszelvs Molen, cum annexis, breekt of ongefteld geraakt, of iets anders, hoegenaamd , te doen of noodig is, zich addresfeeren aan den baas Timmerman, of die anders gerequireerd wordt, om 't zelve te repareeren, te maken of te bezorgen, ten zy alvoorens daar van kennis aan de naast by woonende Poldermeester gegeeven, en van dezelve daar toe confent bekomen te hebben; ten zy by abfentie van de gemelde Poldermeester en de uiterlte noodzaakelykheid.
6.
Ieder Molenaar zal 'sjaarlyks, in plaats van ƒ 110:-: -, voortaan ƒ130:-:-, voor gage genieten; te betaalen alle vierendeel -Jaars. een vierde part ten Comptoire van 'den Thefaurier, onder welke dezelve resforteert;ennog daarboven voor'tteerenvan deszelvs Molen, met de aanhoorigheden, ƒ3: -: -, benevens de gewoone Kaarfen , Oly, Catoen en Schrobbers, ter discretie van Poldermeesteren ; als mede dc vrye Visfchery, met feclufie van alle anderen, in den omtrek van vyftig roeden , aan alle zyden van ieders Molen , in deezen Banne.
7-
Zal ieder Molenaar, welke nalaatig bevonden wordt in 't ftrictelyk nakomen van dit Reglement, defafto en met de daad van deszelvs empioi vervallen' zyn.
Voorts behouden Schout en Sche- .
pe-



C 2°P )
penen voornoemd aan zich de magt en faculteit, om deeze Reglementen ten ' allen tyden zodanig te ampliëeren en te altereeren, als zy dienftig oordeelen zullen.
Gedaan op den Regchnize te Westzaan, den 15 FebruarieAo. 1774.
In kenm'sfe van my Simom Jongewaard Junior. Secretaris;
0 VAN



( 2io )
VAN DE
NOTARISSEN.
^/ óór de Koop der Ambachtsheerlykheid moesten Dezelve by de Rekenmeesters der Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. worden geadmitteerd en aangefteld; echter requireerden Dezelve, alvoorens, 't advis van den Schout en Geregte deezer Banne. Derzelver getal was onbepaald, en hing van het goedvinden der Rekenmeesters af. Ook kon ieder in deezen Banne, ter Plaatfe alwaar dezelve 't goedvond, gaan • refideeren, alzo daar omtrent in de Admisfiën niets bepaald wierd. Ten tyde van d?n Koop der gemelde Heeiiykheid, waren 'er vyv fungeerende Notarisfen in deezen Banne ; te weeten: één te Westzaan, myne meergedachten Vader; twee te Westzaandam, Juriaan Fabir en Pieter Leur, en twee te Zaandyk, Teunis Spaans en Claas van Broek.
Vervolgens zyn, en worden, die Ambten; by Vacature, door Ambachtsheeren, echter op electie , altans ten genoegen van Regenten van die Plaats'alwaar 't vereischt wordt, begeeven; met uitdrukkelyke bepaalinge van de Woonplaats, waar ieder refideeren, en van de Recognitie, welke dezelve , ten profyte van de Ambachtsheerlykheid, 's jaarlyks, telkens één Jaar vooruit , betaalen moet. Ook is derzelver getal op vyv bepaald gebiceven, doch, omtrent de refidentiën, van tyd tot tyd, deeze fchikking gemaakt, altans gehouden: dat 'er één te Westzaan, twee te Westzaandam, één te Zaandyk, en één te Wormerveer zouden refideeren.
Sedert den dood van Lucas van Breen , voorge-



C >
gevallen in den Jaare 1764, heeft 'er geen Notaris te Zaandyk, gerefideerd, en vaceert dat Ambt aldaar tot heden. Ook heeft, na den dood van PiETEtf Leur, voorgevallen in 't laatst van den Jaare 1772, tot den Jaare 1788, 'er maar één Notaris te Wetzaandam gerefiJeerd, alzo, 't vaceerende, volgens Conventie, voor my, wanneer ik, als Schout, reiblveerde aldaar te komen woonen opengehouden wierd; dan, na myne defiftentie van dat Ambt, met den gemclden Jaare 1788. door mynen Seccesleur, aldaar deszelfs Woonplaats ver-kooren hebbende, is vervuld.
Niettegenflaande de voorgemelde fchikkingeri en conflante praétyk, welke allezins met de billykheid overeenkomt, dat 'er namelyk vyvNotarisfen, op de onderfcheidene Plaatfen, hier voor opgegeeven, in deezen ganfchen Banne zouden refideeren, hebben echter Ambachtsheeren, in den jaare 1792,op voordragt en inltantievanden toen zynde Vice-Prefident Schepen te Wetzaan, die my, zo als wel bekend is, federt eenigen tyd . geen goed hart had toegedraagen, den Secretaris deezer Banne te Westzaan, Hugo Alexandek. Zwaanshals, van welke hier voor gewaagd is, (na dat dezelve alvoorens zyn beklag over deszelvs bekrompen befiaan breedvoerig ingeleverd, vervolgens naar het gemelde te Zaandyk, en toen ook naar het mede te Wormerveert door den dood van Hendrik Zomer, vaceerende' Notaris-Ambt, afzonderlyk gefolliciteerd, doch daar in, uit hoofde dat Hy, in conformité van de ordinares Admisfiën, dan ter dier Plaats moest woonen, niet gereusfeerd hsd,) tot Nqraris te Westzaan, alwaar ik den tyd van 37 Jaaren, en myn Vader omtrent 30 Jaaren te vooren,de éénigere-fideerende Notaris was geweest, geadmitteerd. Niemand twyfelt, z* ik vermoede, dat dit my, (die van het eerfte wel iets, doch van het laatfteoogmerk niets vernomen had,) eenig bericht daar van O % ké<



( «li )
bekomende, als eene onverwachte donderflag inde o'orcn klonk. In den eerften opflag, eenigzins tot bëdaaren komende, kon ik het niet gelooven,zo, om dat de voorgemelde ordre en praftyk my daar voor ten waarborg verftrekte, als om dat ik nimmer bevroeden kon dat Ambachtsheeren daar van eensklaps, zonder onderzoek, op eene enkele voordra'n, zouden afwyken. Dan, 'c bleek al ras dat ik my°bedroog; want, behalven de verzekering, die ik 'er van verkreeg, zond, weinig dagen daar na, de Secretaris Zwaanshals my de bekomcne Admisfie, en de daar by bepaalde Recognitie, ten einde, als "Thefaurier, dezelve, ten mynen Comptoire, aantetekenen en te ontvangen. Hier door ten fterkftën gegrievd, verlangde ik te weeten op welk fundament die Adraisfie verleend was, ten einde, ware het mogelyk, daar omtrent een billyk redres te bekomen; en my wierd geïnformeerd: dat het zeiva alleen berustte op een fingulier geval, dat alhier had plaats gehad; namelyk : dat 'er ook twee Notarisfen te gelyk in functie waren; 't welk de voornoemde Vice-Prefident aan Ambachtsheeren had voorgedraagen , en, met zyn aanhang, ter te gemoetkómmff van den Secretaris Zwaanshals en deszelvs £edaan°beklag, weeten fmaakelyk te maaken,. om dit tans ook alzo te praétifeeren. Dan eengeruimen tyd, en mooglyk één Jaar, of daar omtrent, daar ria 'liet één der Medewerkers met den voornoemden Vice-Praefes, by occage dat ik met Hem daar over ift woordenwisfeling geraakte, zich, in fubftantie, ontvallen: dat het ter redding niet alleen van den Secretaris Zwaanshals, maar ook van Hem, en deszelvs Mede-Borgen, gefchied was; alzo Hy den D ... had van om zynent wille fchadè te lyden ; 't welk echter, tot myn leerwezen, Hem overgekomen is.
Ik zal tans in geen breedvoerig detail over t nadeel 't welk my daar door, zo in myn regt * dat ' • ik



C )
ik fustineerde te bezitten, als in myn bcftaan, wiérdt toeg< bragt, treeden ; maar myne Leezcrs allei n onder 't oog brengen 't Request, met de Bylagen, door my aan Ambachtsheeren, kort daar na, met overleg van een der gerenomeerfte Advoeaaten ■* n ons Land, gep'rjeienteerd, en, métiegen ftaande itérative gedaane fbjlicitatien om dispofiiie, liggen bleev; ten einde daar uit 't een en ander,henevens myn , zo ik vertrouw, allczins billyjk Verzoek tot redres, nagaande en pondereerende, te kunnen oordeelen, of my regt wedervaaren is.
Aan de Edele Achtbaare Heeren Schepenen en Vroedjchappen in den Banne Westzaanen, als Au bachtsheeren van denzeïvenBani e.
Geevt met bchoorlyken eerbied te kennen Simon Jongewaakd Junior, Notaris te Westzaan:
Dat hy Suppliant, met dc uiterfte verwondering, heeft vernomen , en vervolgens, uit eene Aéte, van den 5 Apri deezes Jaars 1792, gezien: dat (zo hy Suppliant geïnformeerd is, op byzondere voórdragt en inftantie van den toemaaligen Vice-Prsefes, Willem Bruigom Tipg UEd. Achtb. Hugo Alexander Zwaanshals, Secreteris deezer Banne te Westzaanen, (Jna dat dezelve alvoorens, zo de Suppliant al mede geïnformeerd is,afzonderiyk had gefollicite£rrdnaaide vaceerende Notaris-Ambten te Zaandyk en te Wormerveer, doch daar in, uit hoofde dat dezelve, in conformité van de ordlnares Admisfiën, door Ambachtsheeren arm Notarisfen in deezen Banne verleend, dan ter dier Plaatfe had moeten woonen , nii heeft kunnen reusfeeren,) tot Nötar*s re O 3 . West.



C «4 )
Westzaan, alwaar hy Suppliant, bereids den tyd van 37 Jaaren, de éénige refideerende Notaris is geweest, hebben geadmitteerd :
Dat hy Suppliant verder gainforwieerd is: dat de Admisfievan gemelde H. A. Zwaanshals, tot tweede Notaris te Westzaan, al/ leen verleend en gefundeerd is opeen fingulier geïxfteerd hebbende geval, dat in de Jaare. 1725 en 26 , en dus byna 70 Jaaren geleden, heeft plaats gehad, dat 'er ook twee Notarisfen te- Westzaan hebben gerefideerd:
Dat het wel eene Waarheid is: dat des Suppüants Vader, Simon Jongewaert, in den Jaare 1725, ter gelegenheid dat de Notaris Jan Boom, te Wormerveer, in deezen Banne, gerefideeid hebbende, was overleeden, by de Kamer van Rekeningen der Domeinen van Hun Ed. Gr. Mog. tot Notaris in di czen Banne is geadmitteerd, en te Westzaan beeft gerefideerd, alwaar te dier tyd de Notaris Pieter van Broek in functie was: dan dat het niet minder eene Waarheid is: dat de Notaris P. van Broek toen een zeer bejaard man was, die deszelfs Ambt byna meelanger koude waarneemen, en ook één Jaar, of daar omtrent, daar na, is overleeden, zonder dat 'er, federt dien tyd, een andere Notaris in deszelfs phats aldaar is geadmitteerd; gelyk ook niet minder waar is: dac 'er toen, altans omtrent dien tyd, en verfcheiden Jaaren d:ar na, ook twee Notaris fen te Zaandyk gelyktydig hebben gere; fideerd, nameljk Teun is Spaans en Claas van Broek.
Dat dit al'es heeft plaats gehad in dien tyd, wanneer deeze Ambachtsheerlykheid nov behoorde onder de Adminiltratie van Re-
0 ken:



( «5 )
kenmeesters der Domeinen van Hun Ed. Gr. ïviog., welke de Admisfiën aan de NotarisTen in den Banne verleenden, en de Plaats derrefidentie aan derzelver eigene verkiezing overlieten, zonder dat 'er eenige bepaalinge was hoe veel Notarisfen 'er in de Banne, of op ieder Plaats van dezelve, mogtenrefideeren; zo als niet alleen uit de beide voorfchreevene gevallen te IVestzaan en Zaandyk, is op te maaken, maar, daar te boven, ten duidelykflen kan conlieeren uit de Admisfie, aan de Suppliants voornoemden Vader verleend, waar van ten deeze Copia gehnnexeerd is; alzo dezelve daar by geadmitteerd wordt tot Notaris in deezen Banne, zonder bepaaling van de Plaats, alwaar dezelve zoude moeten woonen en refideeren, alhoewel Hy trad in de plaats van eenen Notaris, die te ÏVormeryetT gerefideerd had.
Dan dat, federt dat de Regenten deezer Banne de Ambachtsheerlykheid, ten behoeven van de Ingezetenen, hebben gekocht, met 'er tyd, (vermids de Admisfiën door de Kamer van Rekeningen verleend, volgens Conditiën van verkooping, geduurende het leeven der Bezitters, moesten blyven ftand houden,) daaromtrent eenen anderen voet is gehouden.
Dat akan», wanneer in den Jaare 1732, Teunis Spaans, Notaris te Zaahdyk \ was overleedcn, Michiel Beets, in deszelvs plaats, is aangefteld, welke aldaar heeft gerefideerd , tot dat dezelve, in den ja«re 1733, Secretaris deezer Banne te Westzaandath, is geworden, en ook aldaar, als iN'otaris, fchoon 'er toen twee Notarisfen, te weetea Jliriaan Faber en Pieter Leur , be' e by de Kamer van Rekeningen aangefteld, \ ldaar
v 4 m



( ai6 )
in functie waren, is gaan refideeren; zynde federt dien tyd, die plaats te Zaaudyk onvervuld, en Claas van Broek, aldaar, de eenige Notaris gebleeven, niettegenflaande Lucas van Breen , welke daar na, in den Jaare 1740, het Notaris Ambt, door het Overlyden van Juriaan Faber, te Westzaandam vaceerende,hadgcobtineerd, gaarnetoen te Zaandyk, al waar deszelvs Vrouws Familie woonde, wenschte zyn refidentie te neemen, doch te Wormerveer, vermids aldaar eene vacature, en te Zaandyk een Notaris was, heeft moeten gaan refideeren, tot dat Hy, in den Jaare 1748. door 't overlyden van voornoemdeCLAAS vanBroek, de Admisfie te Zaandyk bekomen, en zich aldaar ter woon en refidentie begeeven heeft; terwyl, ter zeiver tyd, ook Cornelis den_ Aal, bereids Notaris in de Enge Wormer, en woonende te Wormerveer, hetvaceerende Ambt van Claas van Broek heeft verkreegen,dochte Wormerveer, door het verplaatfenvan Lucas van Breen naar Zaandyk, zo ais uitdrukkelyk geregiftreerd ftaat, moest refideeren ; gelyk ook, daar te boven, des Suppliants Vader, gaarne ziende dat hy Suppliant, als Notaris fungeerde, in den Jaare 1755, van dat Ambt heeft moeten defiftccren, eer dat de Suppliant daar toe Admisfie konde bekomen, hoe zeer het anders niet onvoegzaam konde geoordeeld worden : dat in ééne Plaats , en Vader , en Zoon , als Notarisfen , praclilèerdén.
Dat, uit alle het zelve, ('t welk, zoop genoegzaame informatiën,' als wel byzonder, ten principaabn, op zeker Register,
ter



e 217 )
ter Thefaurie van den Suppliant berustende, en de Extracten daaruit, mede ten dezen geannexeerd, gefundeerd is,) evidentelyk confreert: dat de Ambachtsheeren deezer Banne, ten laatften met, altans federt den Jaare 1740, en dus meer dan 50 Jaaren gegeleden, hebben gerefolveerd, immers conftantelyk gepraétiiëerd: dat 'er niet meer, dan een Notaris te Westzaan, twee te Westzaandam , één te Zaandyk, en een te Wormerveer zouden worden geadmitteerd:
Dat hy Suppliant wel vertrouwt: dat, wanneer UEd. Achtb. dit alles hadden opgemerkt en in rype deliberatie genomen, de voorgemelde Admisfie aan II. f. Zwaanshals niet zo geredelyk, op Voordragt en inilantie van één of meerdere, doch zeer weinige Leden der Vergadering, hoe kundigin des Bans Conftitutie zich voordoende, zoude verleend, maar veel eer van de hand ge weezen zyn.
Dat ondertusfehen Hy Suppliant, die 37 Jaaren in de privative posfesfie van het Notaris-Ambt te Westzaan is geweest, cn dooide Goddelyke Goedertierenheid, (aan welke hy Suppliant zulks met hartelyke dankbaarheid erkent verfchuldigd te zyn,) tot heden , fchoon deszelys Jaaren aanmerkelyk klimmen nog niet in die ongunftigc gefteldheid is van deszelvs Ambtsbediening nier raar verëisch te kunnen waarneemen, veel min dat, om die reden een tweede Notaris, ter zyner refidenre , zoude benoodigd zyn. zich met die Admisfie van een tweede Notaris, zelvs byna naast zyne Woonplaats, en die, buiten twyfeJ bereids zyn aanhang heeft, of zal trachten te verkrygen , grootelyks geprajudiciëerd vindt, en -hu behoudens 'alle O 5



( SI» )
refpeét. vertrouwt daar over op het ernftigite te mogen doleeren; te meer daar hy Suppliant, fchoon anders zeer aliëen zynde van zich zelve te beroemen , echter meent Vryheid te hebben, om, naar waarheid, en op goede gronden, zich daar op opentlyk voor UEd. Aehtb. te mogen beroepen: dat het aan UEd. Achtb., en aan een iegelyk, welke in de zaaken deezer Banne en Regeering eenigzins kundig is, ten vollen is bekend, en zelvs door de zodanigen, welke zich anders wel getoond hebben, niet gunflig, ten reguarde van den Suppliant, te denken, by verfcheidene gelegenheden heeft moeten worden erkend: dat de Suppliant wezenlyke en aanmerkelyke dienften, geduurende zyne refpective functiën van Schout en Secretaris deezer Banne, aan de Ambachtsheerlykheid heeft gedaan, en, als werkelyk Theiaurier zynde, nog daadelyk toebrengt; waarom dan ook de Suppliant zich hadde geflatteerd te mogen verwachten: dat daar op wel eenig regard genomen, en aan Hem zodanig merkelyk prcejudicie, en zulks zo onverhoeds, en zonder Hem Suppliant,die daar by zo zeer was geinteresfeerd,tehooren, niet toegebragt zoude zyn.
Dat, uit hoofde van alle die redenen , de Suppliant dan ook vertrouwt: dat UEd. Achtb.. by nadere overwceging der voorfchreeven waaregefteldheid "in zaaken,daar omtrent een billyk re hes zullen gelieven te efTectuëcrcn: cn dat, byaldien, onverhooptelyk , zulks niet goed gevonden mogt worden', maar UEd, Achtb. gelieven te perfiftèerenby ce afwykinge van de voorige conflante Practyk der Ambachtsheeren, en, in p. lts van dien, de Praétyk, van ouds,by
de



C aI9 )
de Kamer van Rekeningen, gehouden, weder te introduceeren. da Suppliant dan echter hoopt: dat aan Hem, ten minften, tot eenige te gemoetkoming van het alzo aan Hem toegebra'.;te praejudicie, eenige andere aangenaamheid niet geweigerd zal worden ; waar toe, by voorbeeld, zoude kunnen ftrekken: dat aan Hem Suppliant, wiens Jaaren bereids wy hoog geklommen zyn, en, naar het gewoone menfchelyk beloop , niet lang meer zullen duuren, worde gepermitteerd , om, des goedvindende, met behoud van deszelvs Makelaars-Ambt, als Notaris te mogen gaan refideeren ,'t zy ie Zaandyk, alwaar tans geen Notaris is, 't zy te Westzaandyk, alwaar tans wel twee Notarisfen zyn, doch bevoorens ook drie Notarisfen gclyktydig, verfcheidenc Jaaren achter een, gerefideerd hebben,en ook beter, dan twee 1 te Westzaan,geëmploieerd kunnen worden, of op zodanige andere plaats, in deezen Banne, als hy Suppliant zal verkiezen en te raade worden ; terwyl hy Suppliant, vsn refidentie veranderende, dan ook het Thefauriers Ambt, hoe zeer hem aan 't hart liggende, gaarne zal refigneeren , en ter dispofitie van UEd Achtb. overlaaten.
Weshalven de Suppliant zich keert tot UEd. Achtb., eerbiedigd verzoekende dat UEd., Achtb., op de hier voorgemelde redenen en omftandighede.i regard neemende, de aan H. A. Zwaanshals verleende Admisfie tot Notaris te Westzaan, als tegen de voorige Conftante practyk aanloopende, gelieven in te trekken; of indien zulks by UEd. Achtb. niet zoude kunnen worden goed gevonden: dat als dan UZd. Ach:b. aan hun Suppliant <ze-
lic-.



C 420 )
lieven te permitteeren, om, des goedvindende, met behoud van deszelvs Makelaars-Ambt , als Notaris te mogen gaan refideeren op zodanig eene Plaats in deezen Banne, als hy zal verkiezen enteraade worden; mids, by verandering van refidentie , het Thefauriers-Ambt refigneerande.
't Welk doende &c. S. Jon gewaard Junior.
Copie.
Aan de Edel-Mog. Heeren Raaden en Meestens van de Rekeningen der Domeinen van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland. Geevt met fchuldigen eerbied te kennen Symon Jongewaert: dat, vermids het overlyden van de Notaris Jan Boom, in den Banne van Westzaanen ,v hy Suppliant gaarne des ovetiedens plaatze zoude vervullen, hebbende daar toe reeds al vóór eenige Jaaren Brieven van Creatie en Admisfie \ an de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland en derzelver Gecommitteerdens ontvangen; en dewyl UEd. Mog., als Ambachtsheeren derzelver Banne Westzaanen zyn; zo keert de Suppliant zich in behoorlyke onderdaanigheid tot UEd. Mog., ten einde het UEd. Mog. mogten behaagen Hem te begunftigen met de exercitie van 't Notaris-Ambt in den voorfchreeven Banne.
't welk Doende &c. S. Jongewaert. In margine ftaat: In handen van Schout en Gerechten van Westzaanen, oinme hier op te dienen van
be-



( Ml )
bericht. Gedaan ten Bureele van de Csmere van de Rekeningen in den Haags den 5 Juni 1725.
my jegenwoordig D. Dellafaille. Verder ftaat. De Raaden en de Meesters van de Rekeningen der Domeinen, van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Wesivriesland', gezien het te kennen geeven ende verzoek in dc Requeste, ten deezen annex ende gelet hebbende op alles waar op te letten ftonde, hebben Symon Jongewaert, fuppt. in den voorfchreeyen Requeste, op zyne Brieven van Creatie, als Notaris in dezelve Requeste gemeld, geadmitteerd cn geconfenteerd, admitteeren en concenteeren Hem by deeze dat hy het Notarit-Ambt, inden Banne van Westzaanen, zal mogen exerceer en en bedienen, met seclusie van alle anderen, geen schrivtelyk Consent deezer Camere hebbende , zulks als een vroom, oprecht - goed, ende getrouw Notaris, ambtshalven, fchuldig is en behoort te doen; lastende alle en een iegelyk, die deeze aangaan mag, hem hier naar te regulceren, ende dit alles by provilie ende tot kenuelyk wederzeggen deezer Camere. Gedaan ten Bureele van de Camere van de Rekeningen in den Haage, den 3 Augustus 1725.
my jegenwoordig P. Quarles.
onder aan
Rega. in XXVIIJe- Boek van appa. fo. 202.
Accordeert met deszelvs Orgineel.' Westzaan 2 Mai Ao. 1792. S. Jongewaard Junior' • Ex.



Extradt
Ao. 1732. 20 Sept.
Het Notaris-Ambt, in plaats van TeunIs Spaans, gegund aan Michiel Beets , op een Jaarlykfche recognitie van &c.
//
Ao. 1740. 26 Januari.
Aan Lucas van Bkeen tot Wormerveer gegunt het Notaris Ambt, door het overlyden van Juriaan Faber , a Westzaandam op een jaarlykfche Recognitie &c.
1748. 24 Febr. Denzelven van , Breen gegund te mogen refideeren tet Zaandyk, en zyn Recognitie gefteld 'sjaars op &c.
/ /
Ao. 1748. 24 Febr.
Aan Cornelis den Aal, tot Wor* merveer, gegund het Notaris-Ambt, door '/ overlyden van Claas van Broek, tot Zaandyk, en het verplaat• [en van Lucas van Breen , hier nevens, van Wormerveer op Zaandyk, op een jaarlykfche Recognitie &c.
Accordeert in zo verre met zeker Register, genaamd: Blafert van de Molens s Contrïbueeren de in de Windpacht,en verdere revenuen, behoor ende aan en tot de gekochte Amlachtshe'-rlykheid van den Banne van Westzaanen; begint Primo Januari A". 1729, onder my als Thefaurier berustende. Westzaan t Mai A0. 1792
S. ]<mGWtaard Junior.
Na



Na dat de bekende Omwending in den Jaare 1795 in ons Vaderland voorgevallen was, heb ik aan de Municipaliteit, of Burger-Reprefentanten deezer Banne, nader verzoek om Dispofitie op myn voorfchreeven Request gedaan; 't welk terftond in dier wegen is gefchied: dat de Admisfie van den Notaris Zwaanshals, die bereids als Secretaris gedemitteerd was, is ingetrokken.
Voorts ftaat nog aan te merken: > dat de
Notari fen, welke in deezen Banne geadmitteerd zyn, hoe zeer derzelver woon- of Refidentieplaats bepaald is, echter niet alleen alömme in den ganfchen Banne, maar ook,, volgens eere aloude gewoonte, iri de Bannen Krommenie en Oostzaanen, zo als ook de Notarisfen, in die Bannen geadmitteerd, in deezen Banne, mogen
fungeeren: dat ieder Notaris, alvoorens in
functie te treeden, altans eenige acte te pasfeeren, gehouden is deszelvs Admisfie en Brieve van Creatie aan den Proto-Notaris, te Haarlem, te vertoonen, en 'sjaarlyks door dezelve, zo dikwils, als die het requireert, na voorgaande aanfchryvinge, alle de actens, by Hem, federt de laatst gedaane vifitatie, gepasfèerd, en, zo met betrekking tot welk foort ieder behoort, als met relatie tot 't Art. van de ordonnantie op \ Klein Zegel, onder welke dezelve begreepen is, behoorlyk gefuperfcribeerd, te Iaaten vifiteeren; ten einde na te gaan of, volgens die Superfcriptiën, de daar toe, in even gemelde ordonnantie verëischt wordende Zegels, geëmploieerd zyn; zonder echter den inhoud dier Actens te mogen inzien: dat, wanneer een Notaris in
deezen Banne ftervt, of deszelvs Ambt quiteert, deszelvs Prothocollen ten Regthuize te Westzaan
gebragt, en aldaar bewaard moeten worden:
en dat 'er veel al, boven het in deezen Banne
ge-



C 224 ;
gepermitteerd getal, een Notaris te Wormerveer woont, welke, wel niet in deezen Banne, maar in de Enge Wormer, 't welk daar kort by, en tegen over ligt, geadmitteerd is, en, al gaat die wagen regt, echter veel nadeel aan de in deezen Banne fungeerende Notarisfen, altans aan die te Wormerveer refideert, toebrengt; byzonder wanneer dezelve zich in de gunst der verinogenfte Ingezetenen aldaar weet in te dringen.
V/N



VAN DE
MAKELAARS.
By de Koop der Ambachtsheerlykheid was 'ér maar één Makelaar in deezen Banne, te Westzaan. dam woonende; of dit Coftumier, dan of 'er toen een overleeden was, is my, uit bet Register, of de meergemelde Blaffen der Revenuen &c. niet gebleeken; maar wel, dat 'er toen te Oostzaandam, ten minften; twee Makelaars waren, welke abufivelyk in dat Register ftaan aangetekend.' Na de Koop der Ambachtsheerlykheid zyn 'er twee Makelaars-Ambten verkocht, dus 'er toen drie Makelaars m deezen Banne in functie geraakten, en nog zyn; naamelyk: één te Westzaan en aan den Overtoom, alwaar dezelve moet woonen; hoewel ook al gepraclifeerd is: dat dezelve aldaar domicilium had, en, fchoon op een andere Plaats in deezen Banne Burger, echter ook, uit hoofde van dat Ambt ■ aldaar Schot betaalde; en twee te Westzaandam' Koog, Zaandyk en Wormerveer, die de keuze hebben , op welke der gemelde Plaatfen, dezelve begeeren te woonen , hoewel 't zich gereedelyk decideert: dat, zo dezelve niet te fterk op een andere Plaats gevestigd zyn, Westzaandam de voordeelie fte ftand is. ° By't Makelaars-Ambt te Westzaanen aan den Ovrtoom. gelyk ook by één der twee anderen, behóórt het Schepen-Meeten; dan het welke, zo om dat'er tans weinig Schepen in de Jurisdictie gemaakt, als wel in t byzonder, om dat tans de Meeting door deComnnfen ter Admiraliteit, te Zaandam reftdeerende, of te Amfleldam, de Ordinaris Laading. plaats, gedaan, en alleen gerefpeéteerd worden buiten practyk geraakt is. 7
? ia



( 226 )
In 'c begin van 'c Makelaars-Ambt te Westzaan en aan den Overtoom, is, op de kla gten der twee andere Makelaars, gefundeerd op het onderfcheid in de grootheid der Jaarlykfche Recognitiën, by Ambachtsheeren , buiten twyfel om dezelven eenig genoegen. te geeven, en zich naar tyds omftmdigheid, zo veel mogelyk, te redden, eenvoudig, zonder byvoeging van eenige pcenaliteit, of iets anders, wel bepaald: dat ieder in deszelvs Diftrici moest blyven; dan de ondervinding leerde al ras, dat dit onnaogelyk te bepaalen en te practifeeren was; zo dat niet alleen de Klaagers en derzelver Succesfeuren, maar ook de Makelaars te Oostzaandam, zo onder de hand, ailspublice, derzelver functiën te Westzaan en aan den Overtoom , en ook deeze weder te Zaandam en elders, in de beide Bannen, dienvolgens over en weder verrichtten.
Niettegenflaande deeze conftante practyk, hebben, in den Jaare 1788, de beide Makelaars, toen te Westzaandam woonende, fchoon bereids verfcheidune verkoopingen, welke hun geen gering voordeel hadden aaogebragt, met derr-Makelaar te Westzaan, aldaar gehouden hebbende, echter buiten twyfel uit jalougie over de gunst, welke de Makelaar te Westzaan door den ganfchen Banne genoot, met medewerking van één der Secretarisfen deezer Banne, zo als niet duister gebleeken is, op allerleije wyzen, zo door byzondere Tituls, by hunne quaüteit als Makelaars, te voegen, als door Requesten en Vertoogen aan Ambachtsheeren en Ingezetenen, bedektelyk en openbaar , den Makelaar te Westzaan en aan den Overtoom, in die generaale Functie door den ganfchen Banne , getracht te verhinderen; dan Dezelve zich daar over by requeste aan Ambachtsheeren beklaagd , en verzocht hebbende, om by het regt, Hem, volgens de Conftante practyk, competeerende, *t welk door Hem, by eene be-
voo-



C ^-7 )
voorens ingediende Memorie, ten duidelykften was betoogd, gcmaintineerd te worden, zo is door Ambachtsheeren, ter afdoening van dat different , > genomen en gedaan de navolgende Refolutie en
NOTIFICATIE.
Schepenen en Vroedfchappen der Banne Westzaanen, als Ambachtsheeren van den zeiven Banne, geinformeert zynde geworden dat eenige van de geadmitteerde Makelaars in deezen Banne, verfeerden in zeker begrip dat zy Lieden , conform der zeiver Acte van Qualificatie, hunne refpective functien niet •verder of anders zoude mogen exerceeren eri waarneemen, dan op de Plaatfen hunner refidentie , \ geen uit de finguliere omfchryving in .'t hoofd van fommige hunner geaffigeerde Billetten, nu reed* verfcheiden maaien heeft moeten worden geinfereert j en ook ten duidelykfte blykbaar is : hebben Hun Ed. Achtb. tot wegneeming van het zelve Erroneufe begrip, en omme daar door zo veel mogelyk te Prevenieeren en af te fnyden het nadeel niet alleen, welke de respective Makelaars in 't generaal hier door zouden komen te lyden, maar ook de differenten en discusfiën, welke daar door by hun Lieden onderling zouden kunnen ontftaan; na voorgaande deliberatie Cenpaaaig goedgevonden en verftaan te declareeren * gelyk Hun Ed. Achtb. declareeren by deeze, dat welgemelde Hun Ed. Achtb. elk derrefpeetive Makelaars in deezen Banne gead* mitteerd, wel expresfelyk houden voor btfVoegt en gemagtigd, omme hunne bedieningen en functiëningemeldenBanne,alomme te exerceeren en waar te neemen,alsuitmaakende ééne Jurisdictie, waar toe alle de' Dorpen daar in bevat, en mitsdien de Plaatfert P 2 huö-



( 223 )
hunner refidentie en q alificatiè behooren, gelyk ook uit het zevende Articul van de Koopconditiën van 't welgemelde Makelaaróy, ten duidelykfte evident en verflaanbaar is, dat gemelde Hun Ed. Achtb. daar by niet eenig Dorp of Dorpen in 't particulier, maar in 't generaal,degeheele Banne hebben gebuteert en uit dien hoofde vastelyk vertroüwen en verwagten dat hier meede alle misverftand omtrent de exercitie van 't voorfchreeve Makelaardy, zal zyn weggenoomen en gecesfeert: en zal Cope deezer, aan de respective Makelaars in deezen Banne werden ter hand gefield , om zig daar raar te reguleeren, en eenige gedrukte Exemplaaren tot narigt van allen den geene welke zulks zouden mogen aangaan, in deezen Banne alomme worden geaffigeert. Gedaan by opgemelde Ambachtsheeren op den Regthuize te Westzaan, den 24 February 1789, en gerefumeert, mitsgaders gearresteert den 1 July daar aan volgende. Ter Ordonnantie van de zeiven H. A. Zwaanshals. Secretaris.
Deeze Ambten worden doorgaans publice geveild , en, op een jaarlykfche Wedde of Recognitie, ten profyten van de Ambachtsheerlykheid, of gemeenen Banne, voor den tyd van negen Jaaren, welke, by ■exfpiratie, van negen tot negen Jaaren, op verzoek van den Bezitter, kunnen geprolongeerd verkreegen worden, verkocht; echter is het ook gebeurd: dat één derzelve by furvivance, op eene eenigzins hoogere Precognitie, als den Bezitter betaalde, begeeven is.
De Conditiën, op welke de verkoopingen gefchieden, zyn: i°.
Dat de Kooper moet zyn een Ingezeten
dee-



C )
deezer Banne, en, geduurende de exercitie van 't Ambt, ter PJaatfe, (alwaar 't zelve vaceert,) woonen.
2°.
Dat deKooper, terftond, na de gedaane Koop, 't Ambt zal mogen bedienen en exerceeren; mids alvoorens den Eed afleggende in handen van Schout en Geregte deezer Banne:
Dat Hy zich, ten allen tyden, in 't waarneemen van zyn Ambt, oprecht en getrouw zal gedraagen , zonder eenig bedrog, direct noch indirect, tusfchen Kooper en Verkooper te plegen: — dat Hy van alle partyen, door Hem gefloten wordende, (mitsgaders van't meeten der Schepen, indien dit 'er by behoort,) pertinent Register, en nauwkeurige aantekeningen zal houden, om ten allen tyden, te kunnen dienen daar, en zo des behoort: — en voorts, in alle gelegenheden zal doen en verrichten 't gunt een eerlyk en goed Makelaar (en Schepenmeeter, zo 't 'er by is) gehouden en verpligt is te doen.
3°-
Dat dc Kooper, ten blyken van zyne Wettige aanftellinge en qualificatie tot de exercitie van 't voorfchreeven Ambt, zich zal moeten voorzien van een Stokje, waar op het Wapen dezer Heerlykheid is uitgehouwen.
4°.
Dat de Koper verpligt zal zyn de Kooppenningen, of wel eene jaarlykfche Recognitie , binnen den tyd van acht dagen, na dato van den Koop, te betaalen ten Comptoire van den Thefaurier, (te WestP 3 . zaan-



C 230 )
zaan of te Westzaandam, onder welke 't zelve behoort,) en dat zo van, Jaar tot Jaar, telkens één Jaar voorüit, tot den tyd van negen Jaaren zal zyn geëxfpireerd, wanneer de Kooper de vryheid zal hebben, om nog andere negen Jaaren, onder dezelvde Conditiën, in zyne Bedieninge te continueeren, en zo vervolgens van negen tot negen Jaaren; mids het zelve, telkens aan de Heeren Verkoopers, by request, verzoekende , en de actens, zo daar van, als van deezen Koop en vergunning, uitgeleverd wordende, ter Secretary betaalende.
Dat de Kooper, voor de prompte voldoeninge van deszelvs uitgeloovde Kooppenningen, of jaarlykfche Recognitie, ten genoegen van de Heeren Verkoopers, zal moeten ftellen twee goede en fufficiënte Borgen, in den Banne Oost- of Westzaa-, ntn woonachtig, welke zich, by behoorlyke acte, daar van uit te leveren, ieder in \t byzonder, voor 't geheel, als Principaal, verbinden, onder renunciatie van de beneficiën ordinis, excusfionis et divifionis.
Dat, ingeval de Kooper , na het aanvaarden van zyn Ambt, binnen den tyd van een halv Jaar, na de betaalinge van zyne Jaarlykfche Recognitie,komt te overlyden, dan aan deszelvs Ervgenaamen, door de Heeren Verkoopers, de helvt van eene jaarlykfche Recognitie zal worde» gerestitueerd, zonder meer.
Dat de Heeren Verkoopers zich verbinden om, geduurende den tyd dat de Kooper 't voorfchreeven Ambt, exerceert, geen
meer-



C »3* )
meerdere Makelaars in den Banne te qualificeeren, dan tans gebruikelyk is.
Vermids 'er geene Ordonnantie, my bekend, is, waar naar de Makelaars in deezen Banne zich omtrent derzelver verdienden, hebben te reguleeren, zo worden dezelve veelal gereguleerd naar de practyk in de meeste gevallen gevestigd, en anders gefchoeid op den leest van 't Reglement, te Amfieldam in obfervantie. Ook wordt fomtyds daar over wel eens geaccordeerd, of vooraf eenige bepaalingen gemaakt, ten einde de disputen, daar over te vermyden.
Veel voordeel hebben deeze Ambten door de hooge en importante Recognitiën , welke daar voor zyn betaald geworden, eenige Jaaren lang, aan de Ambachtsheerlykheid opgebragt. Dan, hoe zeer in den Jaare 1793 , één dier Ambten aan eenen Ingezeten deezer Banne, doch bereids elders Makelaar, tot eene buitengewoone, en, naar tyds gelegenheid, enorme Recognitie, om byzondere redenen, den Kooper daar toe moveerende, is verkocht geworden: zyn nograns de Recognitiën bevoorens reeds aanmerkelyk aan 't daalen geweest, en zullen , buiten twyfel, met 'er tyd flerk verminderen, uit hoofde dat de Scheepsbouw, Houtveilingen , Walvischreederyen en andere zaaken, uit welke dezelve veelal moesten gevonden worden , vervallen en te niet loopen. Behalven dit heeft bereids groot nadeel aan die Ambten toegebragt: dat federt eenige Jaaren, foramige Perfoonen, in deezen Banne woonachtig, zelvs daar onder een Lid der Regeering, zich in andere Plaatfen, NB de Enge fVormer niet uitgefloten, als Makelaars lieten aanftellen, en mede in deezen Banne, niet alleen incognito, maar fomtyds publice, met den naam van Makelaar, of ten minften als procuratie hebbende, fungee den ; en, 't welk te verwonderen is, door eenige voornaame Ingezetenen, die P 4 an-



C *3* )
ander* veelal te wél dachten, ten nadéelen van de Gequalifkeerde Makelaars, en dus ook, uit hoofde der te verminderen Recognitiën, en, ten flot, tot nadeel van de belangens der Ambachtsheerlykheid, gefoutineerd en geëmploieerd wierden. Hier tegen zyn door dc Makelaars van tyd tot tyd wel klagten aan de Ambachtsheeren ingebragt, en door deezen zelfs poogingen gedaan, om door het verzoeken van Mandement van Maintenue 't zelve te keer te gaan; dan dit is, pm redenen, welke niet openbaar zyn, niet vervolgd, en alzo buiten het gewenschte fucces gebleeven. Echter is, op de Requestratie der gezamentlyke Makelaars in de Bannen Oost- en Westzaanen, door de Ambachtsheeren der beide Bannen, in den Jaare 1793, hoe zeer daar mede aan der Requestranten verlangens, die zy vermeenden, dat, tot inflandhouding hunner Ambten, en alzo tot fubfiitentiederAmbachtsheerlykheden, allezins dienftig en noodig waren, niet volkomen is voldaan geworden, gemaakt en gepubliceerd de navolgende
KEURE. Ambachtsheeren der Bannen Oost- en Westzaanen ,van tyd tot tyd ondervindende, dat onderfcheidene Perfoonen zig niet ontzien om tot merkelyke Prajuditie en verkorting der Makelaars-Ampten in dezelve Bannen, zig als Bylopcr te laten gebruiken, en onder al zulke en andere Pretexten, openbaarc Veilingen van onroerende en roerende Goederen by Billietten aan te flaan, even en in al zulken fchyn als of Zylieden daar toe wettig waaren bevoegt en gequalificeerd (ingevolge de Approbatie en Aggreline mitsgaders Authorifatie door de Ed. Gr. Mog, Heeren Staaten van Holland en Westvriesland aan Regenten der Bannen Oost- en Westzaanen als Ambachtsheeren der voorfchreeye Bannen
op.



C 233 )
op Hun lieder verzoek by Oétroy van dato 2 Mey 1793, verleend, en ter Secretaryvan deEd. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden te Hoorn Refideerende Geregifixeerd:) tot maintien der Wettig aangeflelde Makelaars in de beide voornoemde Bannen, goedgevonden , om agteryolgens de fpeciaale Publicatie en ordres by Hun Ed. Mog. de HeerenRaaden en Meesters van Rekeningen der Domeinen van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, met betrekking en tot maintien der Makelaars-Ampten der beide opgemelde Bannen den 4 December Anno 1703, geëmaneerd, by deezen, allen en een iegelyk wie zulks ook zoude mogen zyn, geen Wettig Gequalificeerd Makelaar in den Banne Oost- en Westzaanen zynde, uitdrukkelyk te interdiceeren en te verbieden, zig van nu voortaan in den Banne van Oost- en Westzaanen , als Bylooper, of onder welke benaminge ook in het fluiten of aantekenen van eenige parthyenvan koopen of verkoopen van goede, ren publicq of onder de hand, of eenige affaire tot het officie van Makelaar fpeaeerende, telatenbebruiken, direct of indirect, op verbeurte voor de eerfte reize van Vyftig Ponden, voor de tweede reize van Honderd Ponden , en voor de derde reize van Hondert-Vyftig Ponden, allen totVeertigGrooten hetPond, te appliceeren ten profyte van deAmbagtsheerlykheid of Banne, in welke de con traventie zal gefchieden; en voorts nog te Statueeren:
Dat voortaan in geene der gemelde twee Bannen eenige Publicqe Veilingen van Onroerende , Meubilaire, Winkel-goederen, en diergelyke, zullen mogen worden aangcflagen en gehouden door een derden , onder prarext ajsCommbfiö.nair, Last, Ürdre, of Frocuraiie P 5 heb-



C 234 )
hebbende, maar dat alle Publicque Veillingen in de voorfchreeve Bannen, alleen door één of meer Makelaars, in een van beiden voornoemde Bannen daar toe wettig aangefteld, en by de principale Verkopers te verki-zen,aangeflagen en gehouden moeten worden: Dog zal niettemin een iegelyk, goedvindende, in deszelvs privé of wel in qualiteit als Executeur, Curateur of Voogd, veilingen van goederen, aan Hem zelvs, of aan den geene welke Hy in zodanige qualiteit reprafenteerd toebehoorende, aan te ftaan en te houden, zulks kunnen en mogen doen,mits in de geadfigeerdeBillietten, ftrekkende ter aankondiging van zodanigeVeilingen, Praeciefelyk infereeren deszelvs of derzelver naam en qualiteiten , en mits geenEmploy makende van een derde Cgeen gequalificeerden Makelaar in eene van beide gemelde Bannen zynde) 't zy als Commisfionair , last, ordre, of procuratie hebbende, of onder welke andere benaminge of pretext zulks ook zoude mogen zyn, op poene, dat die geene welke ter overtreeding deezer, zig, onder wat benaminge ook zal hebben laten gebruiken, zo wel als die een ander, geen Makelaar in een deezer Bannen zynde, daar toe zal emploijeeren, zal verbeuren voor de eerfte reize Vyfrig Ponden, voor de tweede reize HondertPonden', en voor de derde reize Een- Hondert- Vyftig Ponden, allen tot Veertig GrootenhetPond,te appliceeren als hier vooren is gemeld, en dat bovendien al het geen op of uit kragte van zodanige Veiling mogt worden of zyn gedaan,gecontracteert en verrigt, zal zyn nul en van onwaarde.
En ten einde de inhoude deezer het gebuteerde effect erlange, werd meede aan de refpective Schouten, Secretarisfen, Gerecbtsbodens, cn Afflagers, mitsgaders aan alle andere



r C *35 )
re Perfoonen in beide de Bannen geinterdiceert, omme eenige Publicque veilingen , welke door iemand, als last, ordre, of procuratie hebbende van een ander, zonder emploi van een Makelaar, binnen een van deeze Bannen geadmitteerd, in eene deezer Bannen aangeflagen zullen zyn , of welke iemand in zyn privé of in qualiteit als Executeur, Curateur of Voogd binnen een deezer Bannen zal hebben aangeflagen en waar toe Hy een derde Perfoon geen Makelaar in deeze Bannen zynde emploijeerd, zonder daar toe meede een zodanig Makelaar te gebruiken, waarteneemen of daar by te adfifteeren, meede op Boete als vooren. En op dat niemand hier van eenige ignorantie moge prstendeeren, zal deeze in de beide Bannen na voorgaande Klokkegeklep den volke gepubliceerd en alomme gaiidfigeert worden als gebruikelyk is.
Aldus gedaan, gearresteerd en ge keurt op heedenden 4 Juny Ao. 1793. In kennisfe van Ons, als Secretarisfen.
A, Booker, H. C. Góbel. Wenfchelyk is het: dat de Ingezetenen, 't al gemeen belang in 't oog houdende, zullen mede werken tot in ftandhoudig en bevordering deezer Ambten; in confideratiei dat, hoe florifanter dezelven zyn, hoe meer dezelven, by verkoop, zullen opbrengen, en alzo, ter bevordering van de welvaart der Ambachtsheerlykheid, 't welk het algemeen belang uitmaakt, dienstbaar zyn; terwyl anders de] Ambachtheerlyheid, met 'er tyd, een important nadeel ftaat te lyden.
VAN



c )
V A%N DE
traanroe ijers.
t~^r zyn drie Traanroeijers in deezen Banne, te weeten, één te Westzaan, één te Westzaandam , en één te Koog, Zaandyk, of Wormerveer, welke, volgens derzelver Inflxuctie, beëedigd zyn.
Deeze Ambten worden doorgaans, by verkoop of verpachting, vooreene jaarlykfche Recognitie, gelyk de Makelaars-Ambt :n uitgegeeven; en worden'er twee alzo nog bezeten, als te Westzaan en in de drie Dorpen, doch te Westzaandam, alwaar het eeneaanmerlyke fom plag te bedraagen, maar door hee groot verval der Walvis-Visfchery,fterk verminderd is, wordt het zelve tans voor de helvt waargenomen.
De Roeijing, door de Traanroeijers in deezen Banne gedaan, wordt in Amfleldam gerefpecteerd, mids dat ieder Roeijer, by den inhoud van het Fust, ook deszelvs Merk plaatst.
VAN



C 237 3
VAN
DIVERSE AMBTEN.
By de Koop van de Ambachtsheerlykheid, zyn, in de meergemelde Blafert, ook opgegeeven tot de Ambachtsheerlykheid te behooren: —'e Wraakmeester-Ambt van 't Eikenhout: —'t Keurmeester-Ambt op de Touwmaakery: — en 't Keurmeester-Ambtvan't rondhout, van Masten en Sprieten; dan alle welke , zo verre ik heb kunnen nagaan, buiten exercitie zyn gebleeven, altans vind ik daar by geene Recognitie gefield , veel min daar van betaald.
In den Jaare 1785, is door Ambachtsheeren , op verzoek, en ter inflantie van de Geïnteresfeerdens in de nieuwaangelegde Ankerfmeedery te Westzaadam , een Keurmeester van de Ankers aangefteld, welke, volgens deszelvs Inftructie, beëedigd is, en de helvt van deszelvs verdienften, daar by bepaald, ten behoeven van de Ambachtsheerlykheid, moest betaalen. Dan, door het ftil ftaan dier Fabriek, houdt ook dit Ambt op; en 't is aan de Ambachtsheeren niet te raaden dit Ambt weder in Werking te brengen, als die Fabriek weder in functie mogt geraaken , ten zy de Geïnteresfeerdens de kosten, tot het Proeven en Stempelen vereischt, welke, by den aanvang, fchreeuwend waren, en door Ambachtsheeren hebben moeten betaald worden , doch in meenigte van Jaaren door de verdienften niet konden worden opgewogen, voordaan voor derzelver rekening namen, zonder dat de Ambachtsheerlykheid, of den Keurmeester, daar van eenige de minfte last, of kosten had.
VAN



C *38 )
VAN DE
V E E R E N.
•.V eer, van Westknollendam naar Krommeniedyk, is, na 't maaken van de Nauernafche Vaart, dcor de Staaten van Holland en Westvriesland, by Octroi, van dato 24 November des Jaars 1634, te vinden in 't Privilegieboek p. 215, aan de Regenten deezer Banne vergund; en wordt, benevens 't Huis daar by gebouwd, door Schout en Schepenen begeeven en verhuurd.
't Veer van Westzaandam naar Amfleldam, wordt door de Regenten van Westzaandam begeeven, doch wordt daar van eene jaarlykfche Recognitie ten behoeven van de Ambachtsheerlykheid betaald, zo als vóór den Koop dier Heerlykheid reeds plaats had.
'tVeer van den Westzaaner Overtoom naar Halvwegen tusfchen Haarlem en Amfleldam, behoort ook aan de Ambachtsheerlykheid, en plagt 'sjaarlyks mede eene Recognitie op te brengen; doch, door de vermindering van 't zelve, is niet alleen die Recognitie vernietigd, maar wordt tans 'sjaarlyks daar by een Douceur, tienmaal zo groot, als de Recognitie plag te weezen, uit des Ambachtsheerlykheids Cas, betaald, ten einde het zelve,ten gerieven der Ingezetenen, in ftand te houden; 't welk waarlyk te grooten last is, en geen plaats behoorde te hebben, maar door die geenen, welke het meeste belang daar by hadden, gedraagen te worden, zo als eenigen tyd heeft plaats gehad,dan by de laatfte vacature niet weder heeft kunnen geïntroduceerd worden, wyl zy die 'er 't meeste belang



c m )
lang by hadden 't minste, of in 't geheel niets, wilden contribueeren. Dus 't hebben en niet geeven , als een oud eigen, ook ten deezen opzichten zich weder openbaarde en werkte. In den Jaare.... beklaagde de toenmaalige Schipper van dit Veer zich by Hun Ed. Mog. in 't Noorderquartier, en verzogt redres in verfcheiden poincten ; dan de Ambachtsheeren deeden hun regt gelden, en Hun Ed. Mog. zagen van die zaak af.
De drie Veeren of Markcfchuiten, van Wormerveer , Zaandyk en Koog, naar Amfieldam, worden by de Regenten van ieder Plaats begeeven, en hebben geen relatie tot de Ambachtsheerlykheid; doch wordt door de Regenten der gemelde drie Dorpen, voor het te rug vaaren, aan 't Veerfchippers Gilde te Amfieldam, eene Recognitie betaald.
't Veer van den Westzaaner Overtoom naar Amfteldam is ook maar een Marktfchuit, welke door de Regenten te Westzaan begeeven wordt, en driemaal 'sweeks met Volk en Goederen, op een bepaald uur, naar en van Amfieldam ter Markt, en te rug vaart; waarom de Amfteldamfche Veerfchippers, hoe dikwyls zy getracht hebben aldaar een Tegenveer aan te leggen, telkens derzelver onderneemingen hebben moeten ftaaken.
De Veeren te Westzaan over de Nauernafche Vaart; 't eene, ten einde van 't Molenpad, naar Asfendelft, by 't Vrouweverdriet, alwaar een Tegenveer is, en 't ander aan 't Noordeinde van de Middel naar Krommenie, alwaar geen Tegenveer is, behooren aan de Regenten te Westzaan, en worden alzo ook door hun begeeven.
't Veer van Krommenie naar Wormerveer, behoort, met 't geheele pad, tot aan de Zaan, aan de Regenten van Krommenie.
't Veer, aan 't Noordeinde van Wormerveer, naar Wirmer, behoort tans aan de Regenten van Wormerveer , welke het bevoorens in pagt hadden, doch
eeni.



C 240 )
eenige Jaaren geleden, gekocht hebben. Dit Veer is leenroerig aan de Staaten van Holland en Westvriesland en dus de Verheffing onderhevig. Hier van wordt ook 's jaarlyks de Ordinaris Verponding aan den Thefaurier der drie Dorpen, en de ex tra ordinaris Verpondingen aan de Regenten van den Banne, welke daar voor aangeflagen zyn, betaald.
't Veer aan 't Zuideinde van Wormerveer, mede naar Wormer, behoort aan de Regenten van Wormer. In den Jaare 1730, hebben de Regenten deezer Banne, ais, door Koop'van de Ambachtsheerlykheid , fuftineerende daar toe het regt te hebben, getracht dit Veer met Wormer te deelen, en van deeze zyde ook eenen Veerman aanteflellen; dan die onderneeming is mislukt, en de Regenten van Wor' mer zyn gebleeven in de onverhinderde posfesfie*
De kleine Veeren, te Koog en Westzaandam, naar Oostzaandam, zyn over en weder willekeurig, en worden geoefend by die'cgelievt te onderneemen*
VAN



C mi j
VAN DÉ
V I S S C H E R Y E N.
Av'e Visschery in de Binnenwateren van deezen Banne, en die van Krommenie, zyn van ouds voor wederzydfche Ingezetenen één en gemeen geweest, zo ais in het Privilegieboek ten duidelykften blykt, alzo de Polders door geene Dyken tusfchen beiden afgefcheiden waren, maar door eikander liepen; 't welk, na dat de Nauernafche Vaart gefpit, en ten wederzyden bedykt is, alzo is gebleeven.
Hier van echter is uitgezonderd, de Visfchery in de Nauernafche Vaart, van Nauerna af tot aan den Klamdyk , tusfchen de Bannen Asfendeïft en Krommenie fcheiJing maükende; welke aan den Heer van Asfendeïft, én de Ambachtsheerlykheid deezer Banne , ieder voor de helvt toebehoort, en zynoirfprong heeft uit het Water, de Twisch genaamd, *t welke tusfchen beide Jurisdictiën lag, en in de °êfpitte Nauernafche Vaart is ingelyvd, en waar van de helvt, aan de Graavlykheidtoekomende,by den Koop deezer Ambachtsheerlykheid, aan deezen Banne is gekomen.
By den Koop dsr Ambachtsheerlykheid, hadden Dykgraav en Heemraaden van de Schermeer, volgens appoinctement van de Kamer van Rekening, tot wederzeggen, het re^t, om, met den Heer van Asfendeïft, die Visfchery te verpachten, en daar van de helvt te verantwoorden. -— Dit heeft tot den Jaare 1765 ftand gehouden , wanneer gemelde Dykgraav cn Heemraaden daar van hebben afgezien, en dje Visfchery door den Heer van Asfendeïft, of deszelvs Gemagtigde , met Gecommitteerden» van de Ambachtsheeren, eerst voor zes. en vervolgens voor drié" Jaaren, zo publice, als uit de hand, is verpacht, of gecontinueerd geworden,
- " Q Dê



( 24* )
De verdere Visfchery in gemelde Vaart, van voorn, grensfcheiding of Klamdyk, tusfchen Asfendeïft en Krommenie, noordwaarts, is altoos tusfchen de beide Bannen, Westzaanen en Krommenie, gemeen geweest. In den Jaare 1775 is by de Regenten van Krommenie wel ondernomen, om dat gedeelte, als fustineerende't zelve hun alleen toe te behooren, by publicque veilinge te verhuuren; doch hier tegen hebben Schepenen en Vroedfchappen, zb dra zulks ter hunner kennisfe was gekomen, zich verzet, en, fustineerende dat zulks, buiten hunne kennis en medewerkinge, uit hoofde van 't regt der gemeene Visfchery, tnsfehen de beide Bannen fubfifteerende, niet mogt gefchiedden, voor de belangens deezer Banne getracht te waaken, niet te min aan die van Krommenie gepermitteerd, om, voor die reize, die ondernomene Verhuuring te doen voortgaan, ongeprajudiciëerd 't regt hun competeerende ; mids dat daar van behoorlyk Declaratoir wierd uitgebragt, zo als in deezer voegen is gefchied.
Wy Ondergetekende Regenten in den Banne Krommenie Declareeren en belooven by deeze, ter requifitie en behoeven van Regenten der Banne Westzaanen: dat wy de verhuuring van de Nauernafche Vaart, by ons, als Ambachtsheeren, tegen den 3 Maart eerstkomende, aangeflagen, niet anders zullen volvoeren, dan onder deeze expresfe conditie : dat Regenten van den Banne Westzaanen daar door ongepraïjudiciëerd zullen zyn in haar gefuftineerd recht op die Visfchery.
Actum Westzaan, den 28 Februari A15. 1775.
(getekend ; Gerr.it de Lange, johannes vïsser.j
Dan



( 243 )
Dan die verhuuring is, 't zy uit hoofde van dé te weinige gelding, of om andere redenen, toen niet geëffectueerd, en voorts tot heden, voor zo verre my bekend is, niet weder ondernomen maar die Visfchery als voorheen vrygelaa en.
In deezen Banne beftaat nog eene Vislchery, te Westzaandam, in de Watering aldaar,'*Heeren Watering genaamd, welke, by den Hondsboschfluis , te Westzaandam, behoort, en daar by verpacht wordt; dan, op welk regt dit gegrond is, is my onbekend, en berust alleen op informatie.
Voorts heeft 'er in deezen Banne geene verpachting of verhuuring, gelyk ook geene vrydom van particuliere Visfchery plaats, maar is dezelve gemeen voor ieder, die daar van gebruik wil maaken ; mids zich gedragende naar de keuren, daar op gemaakt.
Q 2 VAN



( 244 )
VAN DE
Z W A A N E R Y.
J)ceze wierd, by den Koop der Ambachtsheerlykheid , by den toenmaaligen Schout Assendelft in pacht bezeten , doch is, na deszelvs overlyden, vervallen, en by deszelvs Succesfeur Leur niet gefrequentreerd.
By myn Functie, als Schout, heb ik dezelve voor gemeene rekening van Ambachtsheeren, en my, waargenomen, en, na myn aftreede, in pacht bekomen.
VAN



( *45 ) VAN 'T
REGT van EXUE of ISSU.
D
it Rest competeert den Banne , volgens Privilegie van Koning Philips , als Graave van Holland, &c., in dato 20 Mai des Jaars 1572, te vinden in 't Privilegieboek p. 117 &c. feqq., en wordt daar in bepaald op den 3ofle penning, of op zulk regt, ais andere Plaatfen by Octroi genietende waren, mids daar van aan den Graave, ter Kamer van Rekeningen, betaalende den 10de Penning; dan dit Regt, aan den Graave competeerende, by den Koop van de Ambachtsheerlykheid, mede aan den Banne gekomen zynde, wordt in de Blaffert der generale voordeelen, tot de Ambachtsheerlykheid behoorende, en , na den Koop, door de Rekenkamer aan Ambachtsheeren ter hand gefteld, bepaald op den 2ofte Penning van de Exue, in den Banne vallende. Van waar dit verfchii met \ voorsz. Octroi omftaat, is my niet gebleeken; mogelyk is 't een fchryvfout, welke in die Blaffen plaats heeft. Dan dit maakt tans geen different, alzo 't geheel en al ten voordeelen van de Ambachtsheerlykheid verftrekt.
Dit Regt wordt gevorderd van Ingezetenen welke uit deezen Banne naar andere Plaatfen vertrekken, en van die in andere Plaatfen woo nende, ervenisfen en legaaten in deezen Banne verkrygen, en dezelve daar mede verhaten; ten zy met die Plaatfen een accord van wedcrzydfche quicfchelding plaats heeft; als met
. Krommenie, Uitgeest en AkerJJoot, volgens 't Privilegieboek p. 13a en 146. Alkmaar | . fa5 Mai, 1598.
Bevav.-yk > volgens Coi.vent'e } 1 a Aug. 1607. Middelburg] (apÖrtob. 1778.
O 5 Met



C 246- )
Met de Bannen Oostzaanen, fVormer en Jisp, als mede met de Stad Purmereiide, is my niet gebleeken dat eenige Conventiën van die natuur zyn aangegaan, en echter wordt van dezelve volgens Ufantie, dit'Regt niet gevorderd, en aldaar ook niet betaald.
Ook wordt, volgens Ufantie, voor zo verre my bekend is, dit Regt niet gepractifeerd omtrent Kinderen , die buiten de Jurisdictie woonen, en van derzelver Ouders, in deezen Banne gewoond hebbende en overleeden, erven; noch van Ouders die, Kinderen hebbende, naar elders vertrekken.
De Invordering van dit Regt is gedemandeerd aan de Secretarisfen deezer Banne, welke 't zelve 'sjaarlyks in hunne rekening aan Rekenmeesters deezer Banne verantwoorden.
In veele Plaatfen van ons Land is dit Regt onbekend, altans buiten practyk; 't welk wel eens ten gevolgen heeft gehad: dat Regenten van die Plaatfen , alwaar Ervgenaamen of Legatarisfen van in deezen Banne overleedene Perfoonen woonden , van wien dit Regt gevorderd wierd, zich voor dezelve interesfeerden, en trachtten door te dryven, dat dit Regt algemeen geen plaats meer had, altans , om dat zy het van niemand vorderden, ook derzelver Ingezetenen daar aan niet fubject waren, zelvs fomtyds met bedreiging van !t zelve door middelen van regten te zullen tegengaan; dan het welke telkens met een sitzer, zo als men zegt, afgeloopen, en door de voldoening geëindigd is.
Men heeft ook geen reden over dit Regt, alhier in obfervance, zich zo grootelyks te bezwaaren; om dat het zelve, in vergelyking van andere Plaatfen, alwaar het zelvs tot den 10de penning gevorderd wordt, zeer modicq is ; en , fchoon by 't voorz. Privilegie, op den 3olte penning bepaald, rans doorgaans tot den 4olte penning van 't gunt iemand, die vertrekt, bezit, of anders bvErvenis,
of



C 247 }
of Legaat, verkrygt, berekend wordt; ten ware het kenbaar is: dat in die Plaatfen , alwaariemand naar vertrekt, of woont, 't zelve hooger gevorderd wordt, waar naar men dan, doch zeldzaam, zich reguleert. Dan, in alle gevallen wordt dit Regt niet ten fterkften uitgeoefend, maar veelal daar in confideratie gebruikt; alzo 't meer te doen is om dit Regt leevendig te houden, als om, tot den laatften penning, daar van te profyteeren,ten einde de Ingezetenen deezer Banne, in dergelyke gevallen komende, met dezelvde moderatie zouden behandeld worden; altans Ambachtsheeren, by myn tyd, waren van dit Sentiment.
Q 4 VAN



C *4« )
VAN DE
RANTC OENEN.
X^eeze moesten, ten tyde der verpachting, van 'sLands gemeene Imposten, door de Pachters, boven de Pachtpenningen, worden betaald, en bedroegen twee Grooten Vlaamsch, of één Stuiver, van ieder Gulden der Pac'.it: „ Waar van „ één Oortjen gaan moest, ten behoeven van de „ Armen, binnen de Stede, daar de verpachting , gefchiedde; ten waare binnen eanige Dorpen, „ daar onder gelegen, eenige Armen waren, of „ andere Toezienders waren gefteld, tot wiens „ onderhoud, notoirlyk moest worden voorzien; „ dewelke daar uit mede eenig onderftand gedaan „ zoude worden, tot discretie van de Commis„ farisfen, op de verpachting, en de reste ten „ behoeven van de gemeene zaak " Dus verre volgens de nieuwe ordonnantie, omtrent de verpachting van 'sLands Imposten, waarnaar men, inden Jaare 1784, te vergeefsch, gezocht heeft, zonder van iemand daar omtrent onderrichting te kunnen bekomen; doch, in den Jaare 1789, my, by toeval , in de hand gekomen is; waarom ik niet heb kunnen aflaaten dezelve, als 't fundament deezer vergunning, op te geeven.
In conformite van dien, hebben de Dorpen over 't Ye, Warmer, Jisp, Oostzaan, Oostzaandam, Westzaan, Westzaandam, Koog, Zaandyk % Wormerveer, Oost- en West - Knollendam, Krommenie en Krommeniedyk, over welke de Imposten op het gemaal, in 'r. gemeen, en de andere, 70 genaamde kleinen Imposten , fommigen met eenige Dorpen gecombineerd, of apart, zo als nader kortelyk
zal



( *49 )
zal blyken, verpacht wierden, daar van, altans van veele, doch niet alle, ten tyden der verpachtingen, volgens eene Conventie, onder hun gemaakt, en van tyd tot tyd veranderd, te famen het Oortjen genooten.
Volgens een oude Conventie, had van 't gemaal met de T§ verhooging, van de Gulden. /farmer, met \ van Knollendam . . f -'-s: rJ Jhp .' . . . 7r
Oostzaan en den Overtoom , . *
Oostznendam en '/ KatF . . * -:4: 3;
Westzaan, met \ van Knollendam . . * <jX Westzaan m , . . 6*
Kooz, en Zaandyk . . . * -: 2: 0}
Krommenie . . t -:- : iq s
Krommenieiyk , > . . 4*
f l i- :
Doch, volgens nadere Conventie, (buiten twyfel veroirzaakt door het te niet loopen van dc meenigte Bakkeryen te Warmer; en het vermeerderen van dezelven in andere Dorpen,) had
Van /100: - : - f\:. : .
Wormer , . '/"TTsJT- ƒ -:i f54
Ji'-P . • . ' 1 - » _: -:5_|
Oostzaan . . . «11:10: - » -: 2: 11
Oostzaandam . . * 28:10:. , .:5:uj
Watzaan . . . < 9:10: - , r:i:ii*
JVestzaandam . . , 18:-: - • - 3: 93
Koog en Zaandyk . . * 12:10: - « -.-2: 8'
Wormerveer . . * 7: 2:- » -:i:6i£
Kro/nmtnte . . » 3 •* 13 •" 8
Krommenie dyk m. . * I: "2 : 8 ♦ -: -: 35
Knollendam . . ' • - * -: -:2i|'
Wa»r van Wormer § ffesttaan 5
ƒ 100: - : - ƒ I; -: -
Die van deezen Banne genooten, fchoon ieder Dorp apart berekend wierd,het zelve gemeen,en had, van ieder Gulden
Q p Wet-



C 250 )
Westzaan \ . . ƒ - :'ö: t
Westzaandam . . , f-•.7:10',
Koog, Zaandyk en Wormerveer . . • -:6: 2^
Van de zogenaamde kleine Pachten, genooten #W««t"\ van de Waage, het Hoorngeld, Zout en Zeep,Bieen >ren, en 't Beestiaal over Wormer en 'Jtsp, byzonJisp J der verpacht wordende, ieder de helft. De Banne Oostzaanen, . . van Zout en Zeep, als daar over byzonder verpacht wordende, geheel. » 1 " Westzaanen, . . ook alzo.
f van de^fte penn.*j
■ . 11 Oost- en Westzaanen ,< op de Schepen. > ieder 5.
(.van de Bieren. . ! - ■ 1 Oostzaanen, , |") van de Waage, 't Hoorngeld »■ ■ Westzaanen, . £ >en 't Beestiaal, over die 3
■ Krommenie, . \ J Bannen verpacht wordende.
f van de Bieren, als byzonder
■ " Krommenie, . < verpacht wordende, g«-
Lheel.
Hier van genooten die van deezen Banne derzelver aandeelen, mede in gemeenfchap, en van ieder Gulden,
Westzaan . . . f--.e-.6k
Westzaandam . . . * -;7: 3
Koog, Zaandyk tw Wermerveer , * -:<5:6j
7ï:- = -
Om hier van nader idéé te geeven, zal ik eerst de nodige Uittrekzels van de Verpachtingen, en dan de Berekeningen, ingevolgen de laatlte Conventie, daar op gefundeerd, openleggen; en wel zo, als dit beide in den Jaare 1747 plaats had; terwyl ik dit, vermids ze alle op den zelvdèn leest gefchoeid zyn, te eerder verkies; omdat, na affchaffing der Verpachtingen, volgens die berekening, de federt opgegeeven Rantcoenen verdeeld worden.
Extract, (en dus voor zo verre ten deeze noodig) van de Verpachting binnen Haarlem, (van 't faifoen, ingegaan 1 Augustus 1747,) die geweest is *5 JuIi *747-
Over



C 251 )
Over de Stad Haarlem:
Turf over Haarlem . . ƒ109000:-:*
(iSota. Dit is over 'r geheele Resfort, buiten de J^tad, alzo die over de Stad apart verpacht wierd )
De Dorpen over 't Te:
Waage, over Wormer en Ji%p . f 440:-:*
't Gemaal, met de verhooging, aldaar . * 81000:-:Beestiaal, aldaar ...» 875:-:De Bieren, aldaar . „ * 200:-:-
Waage, over Oostzaanen &c. . * 4000 -:-
Beestiaal, aldaar . * 13500:-:-
De Bieren, aldaar . . * 10300:-:-
Da Bieren, over Krommenie, &c. . * 500:-:. Wynen, van alle de Dorpen over 't Te, met de Quotifatie . * 9000:-:-
Wanneer men in 't vervolg dit Extract by de berekening der Rantcoenpenningen nagaat, zal men bevinden : dat \ an de Turven de Wynen niets berekend wierd Extract, (als boven) van de Verpachting binnen Haar hm, (van 't Saifoen, ingegaan 1 April 1747,} die geweest is 24 Maart 1747.
De Dorpen over 't Te: Hoorn-, Zout- en Paardengeld, over Wormer
en Jiip . . ƒ 1650: - .• -
Quotifatie, Zout en Zeep &c., aldaar * 1300: - : -
Hoorn-, Zout- en Paardengeld, over Oostzaanen &c. . . * 7300 - - ; Quotifatie, Zout en Zeep, &c, over Oostzaan en ' ouzaand tm . . * 6500: - : • Quotifatie, Zout, Zeep &c., over Westzaan, Westzaandam, Koog, Zaandyk en Wormerveer, . . .11300: - : 4ofte Penning ap de Schepen over 't Te , 2550: - : De berekening daar van is door mynen meergedachren Vader in deefer voegen opgemaakt, zo als die onder my berust:
Ge-



C 25a )
Gemaal . ƒ81000: - :-
rJ Vferhoog. » 8100: - :-
«~-~ — ƒ 89100: -:-ƒ1113:15:»
Waage, IVormtr ' 24°: -
Hoorngeld ' 1650: - :-
Zout en Zeep » «3OOJ " •-
Beestiaal • » 875: - :-
Bieren . • 2C0.: - ::_
ƒ 4265: - :ji Verhoog. » 426:10:-
», 459I:io:-' 58:i«:ii
4orte penn. Schepen ƒ2550: - :Bieren . • «10300: - :-
712850: - :rl Verhoog. » -215: - :-
-* HI35: • ' I76*:l3:i»
Waage, Oostzaanen f 4000: - :Hoorngeld, • « 7200: - :Beestiaal . . '13500: - :/24700: - ï* Ti Verhoog. » 2470: - :-
- # 27170: *» :- * 339:12:8
Zout en Zeep,Oas/ztf «*!<?», ƒ 6500: - :,i Verhgoog. « 650: - :-
— . 7150; . , 89; 7 :t
Zout en Zeep,#^<tzaanen /11300: - :TJ Verhooging z 1130: - :-
, Ï2430: - :- , 155: 7 :|
Bieren, Krommenie f 500: - :^ Verhooging » 50: - :-
—— —-— « 5So: • ■•• ' 6-17:8
ƒ155226:10:- ƒ 1940: 6 :10
En de Verdeeling op deeze wyze, als voor, en onder my berustende;
In 't Generaal:
H~orrr.tr § Knollendam . ƒ 6: 6 : 6
Haar portie ƒ: 1.; 5*£:-.« 74: 1 ."4 (Nota. Dit ziet hier en in 't vervolg op 't Gemaal.)
ƒ 80:7 •10
{ Kleine Pjchten r.o: 6 : 7
'■■ • ƒ 109. 14 1
V-t



( *53 )
Transport fiop: 14:1 Jiip . • /"•: -: 54/ 17:16 10 i Kleine Pachten , 39: 6 : 7
. , 47: 3 :1
Oo'txann . . ƒ - : 2 : i|ƒ116:18 :14 Óóit zaandam . ' - s 5 :nf - V7- 8 ! 5
/434= 7 5 3-
Waag-, Hoorngeld en Beestiaal f »i35: !7: *
4.o(te Penn. en Bieren . £ «88:6:14 Zout en Zeep . . « 89: 7 : 8
——— « 747:18: 8 Westzaanen . ƒ• 1:147 ƒ105:16: -
Westzaandam . • - 3: 9; 200: 9 : 8
en Zaandyk . '-2:8 ,139: 4 : 6 Wormerveer , . v » ► 1 :6%•* 79' 1 ! 8 Knollendam \ . • » 3 ' 3 ; 4
ƒ527'14-10
Waag &c. . I »«35ïi75 "
4ofte Penn. &c. i « 88 -. 6 :14
Zout en Zeep .. - • 'l5lLL Ll, $0?-$ . . Krommenie . ƒ - .: ijisf ƒ 40? 18: 8 Krimmeniedyk • * ' : • : 3f ' 12:10: 8
/53 -9
Waag &c. . § • 67:18: 8
Bieren . - • . 6:17: 8
* 128: 5 : *
ƒ1940: 6: 10
En tusfchen de Dorpen in deezen Banne particulier; Van 't Gemaal
Westzaan f. - : 6 : 2^ ƒ162:10:12 Westz-andam » - : 7 :io| ,202:13: 2 De 3 Dorpen » - : 6 :2£ * 162:10:12
.- .. —— » 527:14:10
Van de Kleine Pachten:
Westzaan f - : 6 : 6§ ƒ121:11: 8 Westzoandam * - : 7 : J «136: 8 : 6 De 3 Dorpen « - : 6 : 6ï »121:11: 8
. « 379:": 6_
Byëen:
Westzaan, Gemaal . ƒ162:10:1» Kleine Pachten «121:11: 8
«ii ƒ384:2-4
West-



C 254 )
Transport ƒ284: 2 .-4 Westzatn'lam. Gemaal ƒ202:13: a Kkine P?chten =136: 8 : 6
«33P:i:8
De 3 Dorpen, Gemaal ƒ162:10:12 Kleine Pachten '121:11; 8
•' «284:2:4
1 ƒ907:6":-
Wanneer men de Verdeelingen van 't Gemaal, en de Kleine Pachten byëen brengt en middeld, zoude 'er genooten worden, by
Westzaan , Gemaal ƒ - : 6 : 2.J
Kleine Pachten » - : 6 : 6
Westzaandam, Gemaal ƒ - : 7 :io|
Kleine Pachten « - : 7 : 3
/~4"7i3p - : 7 ■ «ij De 3 Dorpen, als Westzaan * - : 6 : 4^
Dan, by Refolutie, van den 12 Juli 1685, is bereids bepaald: dat van 't geheel beloop zoude worden genooten by
Westzaan . . . ƒ- : 6 : 4
Westzaardam . • » - : 7 : 8
De 3 Dorpen . . . * - : 6 : 4
/i : - t -
Men kan, hier by, niet manqueeren aan te merken: dat men, ten tyden van de Pachten,uit de Lysten der verpachtingen, die gedrukt wierden en alom te bekomen waren, zelve konden opmaaken wat 'er voor de refpective Dorpen, daar by belang hebbende , te verkrygen was ; doch dat, na het affchaffen der verpachtingen, die Berekening, voor de daar by belang hebbende, ten eenenmaalen duister is geworden; alzo, na dien tyd, fchoon de Rantcoenen voor de Armen volgens refolutie van Hun Ed. Gr. Mog., in dato 14 Mai des Jaars 1750, byprovifie, op den ouden



f 255 )
den voet is gelaaten, tot dat 'er een nader en beter Reglement, na onderzoek van zaaken, zoude zyn gemaakt, door, of van wegen, den Ontvanger van des gemeene Lands middelen te Haarlem, alleen 'sjaarlyks wordt opgegeeven 'c beloop daar van, zonder eenige de minfte Berekening daar van te toonen, of eenige Ouvertures, zo aan dat Comptoir, als by de Collecteurs in ieders District, daar van te kunnen bekomen, ten einde nategaan of men deszelvs geregtelyk aandeel, als te vooren, erlangde; dan alle moeite daar toe aangewend, is vruchteloos geweest,en men heeft zich jaarlyks, met die fimpele opgave, op den naam van IVormer &c., buiten twyfel, om dat Wormer, als de Hoofdplaats van wegen het gemaal, ten tyde der verpachting, is befchouwd, moeten laaten vergenoegen, en daar naar de verdeelinge op deezen voet opmaaken: In den Jaare 1747»had Vormer van ƒ 1940: 6: 8, ƒ109: 14-, moet derhalven van de opgegeevene fom, zo veel genieten, als het Facit, volgens den Regul van driën uitwyst, en zo ook omtrent de andere Dorpen.
Deeze Berekening heb ik veelal, als door Weezenvaders alhier daar toe verzocht, op dien voet, zo in 'c generaal, als ook ten opzichten van deezen Banne, opgemaakt; doch federt dat de refolutie in deezen Banne, van 't Jaar 1685, my onder 't oog gekomen is, dezelve, met relatie tot deezen Banne, daar naar veranderd, 't welk in den Jaare 1747 niet geobferveerd was; te meer, om dat ik ontdekte, dat 'er, by de afrekening met de andere Dorpen deezer Banne, telkens een kleine different plaats had, zo als uit de berekening van den Jaare 1747, is op te maaken, 't welk hier door is uit den weg geruimd.
In den Jaare 1784, fustineerden de Regenten van Krommenie en Krommcnieclyk, dat zy te weinig



C )
nis; van de Rantcoenen trokken, en zeiden daarom de fubfifteerende Conventie op, ten einde eene andere, en betere, te Formeeren.
Die gav aanleiding tot eene b3'ëenkomst van Gccommitteerdens uit alle de daar by belang hebbende Dorpen, welke, na daar toe behoorlyk gequalificeerd te zyn, vervolgens eenige Perfoonen uit hun midden committeerden tot het bekomen van een algemeen redres in het genot der Rantcoenen; alle het welke, met den uitilag daar van, kan gezien worden in het navolgende, in den Jaare 1; 88, gedaan fcbriftelyk
RAPPORT w« Cornelis Boom, Jacob van Hsyningen , SlMOM Jonge wa ard Junior, en Johan • . ' nes Beets , wegens derzelver Commisfie, ter zaake der Ranteoe?ipenningen, by de Eannen Wormer, Jisp , Oostzaanen, Westzaanen , en Krommenie genooten wordende. De ondergetekende , Cornelis Boom, Jakobvan Heyn/ngen, Simon Jokgewaard Junioren Johannes Beets, als door
Cornelis Kuyper en Cornet.is Boom ,
wegens den Banne Wormer; Claas Hille en Willem Couwen-
hoven , wegens den Panne Jisp; Jacob van Heyningen, Engel van ■ de Stadt, en Simon Hooy, benevens Cornelis Arisz Nomen, voor wie zy jnuonden en de rato caveerden , wegens den Banne Oostzaanen; Simon Jongewaard Junior, Willfm Bruigom Tip, Cornelis Pz. Aarses en Pieter Vis, wegens den Banne Westzaanen;
Jo-



C 257 )
johannes BEETS «1 PlET"R DlNC!-
nom, wegens den Banne Kromntinie en Krommenie dyk; By onderfcheidene actens, over en weder vertoond, door de refpective Regenten van ieders vöorsz. Banne of Dorp, daar toe gequalificeerd, Ingevolgen derzelver onderhandfche Conventie, van dato 24 Juni Au. 1784, gecommiueerd, om — naar de Origine van het Regt en de hoegrootheid der Rantcoenpenningen , en of het gunt jaarlyks genooten wordt daar mede overeen komt, alle mogelyke nafpooringe te doen; — bevindende dat daar omtrent redres noodig, en te bekomen is, zodanige middelen ten dien einde by de hand te neemen, als meest gepast en dienftig zouden
Worden bevonden; te verkrygen, dat
by ieder Dorp, of Banne, deszelvs wettig aandeel der voorfchreevene Rantcoenen, volgens de Collectens, in dezelve gedaan wordende, 'sjaarlyks, ten gemeenen Lands Comptoire te Haarlem, konden worden ontvangen, zonder dat 'er voordaan eene verdeeling, als tot heden tusfchen de refpective Dorpen en Bannen, heeft plaats
gehad, noodig was: het zelve niet
kunnende obtineeren, te bekomen zodanige ouvertures en elucidatiën, dat men de verdeeling juister en beter, als tans plaats heeft, konde maaken ;
Hebben de eere aan derzelver Committenten te Rapporteeren:
Dat zy Gecommitteerdens, ingevolgen i en ter voldoening aan de voorfchreevene hun opgelegde Commisfie, na rype deliberatie met den den Heer Mk. FranR coi»



C *58 )
cois Jacob Galló , beroemd Advocaat in s Haage, zich, in naam en van wegen de refpective Regenten der voorz. Dorpen en Bannen, als Supplianten, by behoorlyk Request, hebben vervoegd aan de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, en na behoorlyk detail der zaak , daar by ootmoedig verzocht:
Dat Hun Ed. Mog. den Ontvanger van des gemeene Landsmiddelen over de Stad Haarlem en den resforte van dien, of de refpective Collecteurs van ieder Dorp, onder der Supplianten refpective Bannen behoorende, of die geenen, tot welkers Departement Hun Ed. Mog. zulks verder, ofte anders, mogten oordeelen te behooren , gelievden te autorifeeren, en, voor zo veel des noods, te ordonneeren , om, by exfpiratie van ieder Jaar, binnen zekere, door Hun Ed. M°g- te bepaalene tyd, aan da Regenten van elk der voorfchreevene Dorpen, distinctelyk en fpecificquelyk op te geeven ; — voor eerst: van welke Collective middelen de Rantcoenen berekend, en aan de Supplianten jaarlyks betaald worden; — en ten tweeden: hoe veel ieder Collectiev middel op elk Dorp heeft opgebragt, en alzo distinctelyk de Rantcoenen aan de refpective Regenten van ieder Dorp uit te keeren; of dat Hun Ed. Mog., omtrent het werk der Rantcoenen,
zo



zodanige andere, en nadere, voorzieninge gelievden te doen , of ordre te ftellen, als dezelven zouden oordeelen en bevinden te behooren ; alles zodanig, en ten dien effecte: dat de Supplianten refpectivelyk, ieder over hun Dorp, hun wettig aandeel in de Rantcoenen van het effectiev montant en rendement van alle de Collective middelen, op ieder Dorp, en fpecialyk ook van den Impost van den 4oite penning op de Schepen, mog ten genieten; en dat daar van aan 'hun een blyk, immers Specificque opgave, gegeeven wierd; als mede dat het geen, in een of ander opzicht, het zy door het niet berekenen van den Impost van den 4ofte penn. op de Schepen, 't zy uit eenige anderen hoofden, minder voor Rantcoengeld over der Supplianten District mogte zyn uitgekeerd, dan hun toe kwam, zulks alsnog mogte voldaan en uitgekeerd worden : Dat Hun Ei. Mog., by Refolutie, den ti October Ao. 1784, op dat Request genomen, hebben Gedeclareerd:
Dat, in confideratie reeds , federt den Jaare 1752, een gelyk verzoek, van wegen Diaconen van diverfe Dorpen in Rhynland, aan Hun Ed. Gr. Mog. is gedaan, en ter deliberatie van Hoogstdezelve is gebleevcn, zonder dat, tot nog toe, daar op eenige dispofitie was gevallen, aan de Supplianten onverlet wierd gelaaten, om zich R 2 des



deswegens, des goedvindende, aan Hun Ed. Gr. Mog. te adresfeeren. Dat zy Gecommitteerdens daar op, na rype deliberatie als vooren, niet hebben kunnen nalaaten, om, op hoop van beter fucces, den weg hun by de voorsz Refolutie aangeweezen, in te flaan, en zich, by nader Request, aan Hun Ed. Gr.Mog. de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, te adresfeeren, en daar by het zelvde detail en verzoek te doen:
Dat Hun Ed. Gr. Mog. het zelve Request , by Hoogstderzelver Appoinctement, van den 14 November Ao. 1784, hebben gefteld in handen van Hun Ed. Mog, de Heeren Gecommitteerde Raaden , in den Hage en te Hoorn, om 't zelve gezamentlyk te examineeren , en Hun Ed. Gr. Mog. Vergadering daar op te dienen van hunne Confideratiën cn Advis: Dat zy Gecommitteerdens van tyd tot tyd zich naar den uitflag der zaak informeerde, doch telkens geen direct, veel min Favorabel berigt bekomende, eindelyk ten fterkften by derzelver Pracrifyna hebben geïnfteerd, om te weeten hoedanig het effectivelyk met de zaak gelegen was; en daar op door den Procureur Johannes Huygens in 's Hage, welke de Heer Advocaat Galló heeft geëmploieerd, by deszelvs Misfive, van den üo Januari Ao. 1787, zyn bericht geworden: dat bereids, in den Jaare 1785, door welgem. Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden een advis, doch verre van Favorabel, was ukgebragt, en aan Hun Ed. Gr. Mog. gefuppediteerd; 't welk, fchoon 't Hem niet mogelyk was geweeit daar van Codie-



C 2S1 )
pie te bekomen, voor zo verre Ily bad kunnen ontwaaren, fcheen gefchocid te zyn op den leest van derzelver voorig Advis, in den Jaare 1752, omtrent dergelyke zaak gegeeven, 'en waar van hem dacht de redenen te zyn:
iu. De waarfchynlykheid dat 'ergoede gronden geweest zyn, doch die door de oudheid des tyds niet nagegaan konden worden, waarom de fchikkingen, die daar omtrent nu plaats hebben, zo, en niet anders, waren gemaakt. 20. De al te grooten omfhg en moeijelykheid, zo niet onmogelykheid, om het montant van ieder Stad en Dorp te vinden, en om de moeite voor de Ontvangers te eviteeren.
3°. Dat daar in, voor 'sLands finantiën, geen nuttigheid was. 4°_. Dat de inkomften der Steden, uit deezen hoofde genooten wordende, zouden verminderen, wanneer de uitkeeringen aan de Dorpen en Godshuizen vermeerderd wierden.
Met Recommandatie, om niet te fterk op de afdoening der zaak te infteeren, ten einde het nitgebragte Advis in geene Refolutie wierde veranderd, en daar door de zaak ten faveure der Steden, en ten onzen nadeelen, voor altoos wierd afgedaan; maar wel, om eene Memorie, ter beantwoording en rescontre van de voorfchreevene vier Poincten, 00 te ftellen, ten einde daar van, by nader Reaucsr, H 3 * aan



( a6a )
aan Hun Ed. Gr. Mog., ter follicitatie van eene gunftige Refolutie, gebruik te maaken.
Dat zy Gecommitteerdens in geen gebreken zyn gebleeven, om de voorsz, in zich zelve, zo zy vertrouwen, nietige Redenen van bezwaar, by onderfcheiden ampele Memoriën, aan de refpective Practicyns gefuppedkeerd, op te ruimen, ten einde daar van, by nader Request, aan Hun Ed. Gr. Mog. zodanig gebruik te maaken, als zy zouden oordeelen en bevinden te behooren, en voords op de finale afdoening te infteeren; dan dat, en Advocaat en Procureur, een en ander Heer, tot de Vergadering van Hun Ed. Gr. Mog. behoorende,wier medewerking zy ten hoogften noodzakelyk keurden, alvoorens daar over hadden getoetfeerd, doch telkens door dezelve waren van de hand gewezen, als geen gelegenheid hebbende, en met de zaaken des Lands te veel geoccupeerd zynde, om zich daar mede in te laaten; waarom zy dan ook hun Gecommitteerdens hebben aangeraaden, om daar mede te Superfedeeren, tot dat 'er eene gunftiger gelegenheid zich daar toe mogt opdoen , byzonder , na de bekende Omwenteling , geoordeeld het tans geen tyd, of faizoen te zyn, om daar verder mede voort te werken, maar te moeten wachten, tot dat eerst de publicque zaaken wat meerder in rust zouden zyn gebragt, en daarom ook de papieren, met derzelver Declaratiën, hebben overgezonden.
Dat dienvolgens zy Gecommitteerdens geen kans ziende, om iets met hoop van eenig fucces, altans in deeze conjuncture
van



C s63 J
van tyd, te kunnen uitwerken, zich verpligt vinden, om dit Rapport van den toedragt, en de tegenwoordige fituatie der voorfchreevene zaak, uit te brengen, en 't zelve, benevens de Copiën van de voorfchreeveneRequesten, Refolutie, Appoinctement, en onderfcheidene Meraoriën, aan de refpective Regenten der voorfchreevene Dorpen en Bannen, daar by geinteresfeerd, ieder in deszelvs District, ter hand te ftellen, ten einde daar van ten allen tyden zouden kunnen blyken; en zy daar mede, zo als ieder eerbiedig Solliciteert, van de voorfchreevene op Hem gedecerneerde Commisfie, die tans van geen meerder dienst is, mogen worden ontflagen, met vergoeding van de by hun gemaakte en betaalde Kosten, &c. Dienvolgens is het een en ander tot heden gebleeven op den ouden voet, zo als het in den Jaare 1747 plaats had.
Dan, daar de billykheid en gelykheid vordert: dat ieder van het zyne, en niet van het geene eenes anders is, het genot heeft; zo is 'er geen twyfel: of deeze zaak zal, na de Omwending, in den Jaare 1795, by welke de Regten van den Mensch en Burger ten nadrukkelykften geconftateerd zyn, ook wel van gedaante veranderen, en aan ieder het zyne worden toegekend.
R 4 VAN



( *64 ->
VAN DE
V E R L E IJ E Ne
C^nder deezen naam worden begreepen alle Transporten , Rustingen en Hypotheeken , welke, ten overftaan van den Schout, twee Scheepenen en één der Secretarisfen, zo Ordinares, als Extraordinares, gepasfèerd of verleden worden.
De Ordinares worden gedaan telken Regtdage, ten Regrhuize te Westzaan, voor hec houden van de Rol, waartoe de Schout, benevens twee gecommitteerde Schepenen, altoos één van Westzaan, en één van de andere Dorpen, volgens de rang en tourheurt, onder Schepenen, zo als hier vóór is aangeweezen, plaats hebbende, en den Secretaris te Westzaan refideerende, byzonder vaceeren.
De Extraordinares kunnen ten allen tyden, buiten den Regtdag, op fpeciaal verzoek, ter plaatfe by Schout én Schepenen te bepaalen, doorgaans in een der Herbergen, daar toe het convenabelfte, ten overfraan van den Schout, twee Schepenen van de Plaats, alwaar 't voorvalt, of, zo 'er aldaar maar één, of geen Schepen is, vaq één of twee Schepenen der andere Dorpen, en van één der Secretarisfen, doch nooit buiten kennis van Schepenen, Schepen, of Regent van de Plaats, alwaar de Transportant, of Hypothecaris woont, of 't goed gelegen is, gefchieden. Bepaaldelyk wordt dit eenmaal in't Jaar te Westzaandam gepractifeerd, van de goederen, in de Kustingbode verkocht, en die 'er verder by komen, 't welk, om des yoordeels wille, geredeJyk acceptatie vindr.
't Sa-



( *6~5 )
't Salaris is Ordinares. Extraordinares
daarboven.
Voor den Schout,
van een Tranfport /"-:ii:-""| — een Rusting of y ƒ1:4:»
Hypotheek * -: 16: -J
1 Schepenen te famen » -: 8:- *-:8:-
den Secretaris, bui-^
ten de Zegels, van ƒ1000:- en beneden . , 2: 2: -1 daarboven »a:i2:-J 'I:4:extra groote naar rato meerder. « ■ 'taantekenen van ieder Koop of Hypotheek * -: 61-
den Thefaurier, van
ieder Post, die getransporteerd word, voor 't Overboeken ' -: 6 :-*— de Bode van Schepenen . . *-: 4:behalven de verteering, by 't extraordinares voorvallende; dan welke 'sjaarlyks te- Westzaandam, voor ieder post, berekend wordt op 16 Stuivers.
De Secretaris ontvangt den 4ofte penning en T§ verhoogmg, benevens alle de Salarisfen en Zegels; en verantwoordt't Salaris van den Schout, Thefauriers en Bode éénmaal des Jaars; die van den Schout en Bode, by 't doen van de rekening der Schout- en Secretaris-Ambten, en die van de Thefauriers, by de overboeking, na de gemeene Bans-Rekening; doch betaalt direct, na 't afloopen der Verleijen, aan den Casfier van Schepenen, derzelver Salaris, gelyk ook op Kustingbodes Verley te Westzaandam, aan Schepenen aldaar de berekende 16 Stuiv. voor de R 5 ver.



( 266 )
verteering, welke in mindering van derzelverKti
kening van den Cascelein verftrekt.
'c Ordinares Salaris, 't welk Schepenen genieten , is voof Ue tneene Bf*urs van Schepenen, al is 't dac de Verleijen extraordmares zyn; doch 't extraordinares wordt by beiu*; privativelyk gedeeld.
Van alle (Je voorfchreevene Ordinares en Extraordinares Salarisfen zyn de Schout, de Regeerende Schepenen e.i SecreÉarisfen, doch geene andere Leden der Regeering, vry; ook worden doorgaans de Armen-Collegiën in deezen Banne, wanneer die iets ontvangen, altans voor zo veel hun aandeel betrett, 't welk ter discre:ie van Schepenen ftaat, daar van geëximeerd.
Schepenen ontvangen, by ieder Vcrley, de Armen-gelden; welke in deezen Banne, volgens Octroi, drie Duiten van ieder Gulden der Kooppenningen, en Rantcoenen, zo dit plaats heeft, doch niet van de Erv- en Windpachten, bedragen , volgens exacte en uitgerekende Lysten, door den Secretaris, die 't Verley waarneemt, aan hun ter hand te ftellen , voor ieder Dorp, alwaar het te Transporteeren goed gelegen, of, volgens de Gaderboekender Thefauriers, behoorende is, en bezorgen het zelve aan de Weezvaders van 't DorpsWeezhuis, aan welke 't zelve competeert.
Geene Transporten noch Hypotheeken mogen 'er gefchiedden, ten zy alvoorens blykt: dat de ordinares en extraordinares Verpondingen en Omflagen, benevens de Prikkenfchot, zo door den Kooper als Verkooper, betaald zyn; als ook, daar boven, overgegeeven wordt een Declaratoir van den Thefaurier, in wiens Boek het verkochte, of bezwaard wordende goed behoort, zo ten opzichten van den Nummer der Huyzen en andere gebouwen, als van de grootte der Erven en Landeryen, welke getransporteerd zullen worden.
Ook



C ^7 )
Ook moet ieder, die eenige goederen, ten Regtdage, transporteeren, ofhypotequeeren zal, zulks, ten minsten drie dagen te vooren, fchrivtelyk, ter Secretary te Westzaan, of Westzaandam, aangeeven, by faute van 't welke, 't zelve niet kan geëffectueerd worden; en is nog verpligt, ten dien dage, zich alvooren aan den Bode aantedienen, ten einde, op deszelvs tourbeurt, geholpen te worden; waar in de voorrang hebben die eenige Bediening in deezen banne bezitten, met onderfcheid nochtans van rang en waardigheid, en daarna die 't eerst zich aangediend hebben.
VAN



C )
V A N D E
VEILINGEN.
Deeze mogen nergens in den Banne gehouden worden, dan door, of met permisfie van den Schout, en één der Secretarisfen, als Venduemeesters, zb als van zelve fpreekt. Desniettegenftaande is hier oververfchil geweest, ter gelegenheid dat eenige Kooplieden, te Westzaandam, te meermaalen Houtveilingen hadden aangeflagen buiten kennis, veel min met Confent der Venduemeesters, en deeze zich eindelyk genoodzaakt gevonden te adverteeren: dat een Veiling, alzo weder aangeflagen, geen voortgang zoude hebben. Hoe vreemd het ook iemand mag voorkomen, zo vonden echter die Kooplieden adfiftentie by fommige Leden der Regeering, welke de Venduemeesters als 't waare een Hoekje wilden zetten. Dan eindelyk is, na veelvuldige byëenkomftcn, Propofitiën en Debatten , tusfchen de Ambachtsheeren en Venduemeesters, by Schepenen en Vroedfchappen, als Ambachtsheeren, den 13 Februari des Jaars 1783, even vóór het verlaaten van het oudeen het bezit neemen van het nieuwgebouwde Regthuis, te Westzaan, dit finalyk bepaald. Die Refolutie is van Deezen inhoud.
Schepenen en Vroedfchappen, als Ambachtsheeren der Banne Westzaanen, hebben ter mortificatie van alle differenten, welke over het houden van Veilingen in deezen Banne zyn ontftaan, en met vernietiging van alle Refolutiën en Reglementen, hoegenaamd, zo geprojecteerd, als gearresteerd ,



C 2Ö9 )
teerd, met eenpaarigheid van ftemmen gerefolveerd: dat het waarneemen van het Venduemeesters-Ambt in deezen Banne, zo als ten allen tyden heeft plaats gehad, geheel en al zal blyven gedemandeerd aan Schout en Secretarisfen deezer Banne •, ten dien effecten: dat geen Veiling of geen Verkooping, buiten hunne kennis en bewilliging, zal mogen worden aangeflagen, veel min gehouden: en dat de bepaaling der verkoopdagen aan de fchikkingen, welke zy Venduemeesters, naar hunne conveniëntie, met die eene Veiling, of Verkooping begeert te houden, zullen maaken, ten eenenmaalen wordt overgelaaten; doch daaromtrent alle gevorderde en te gelyk mogelyke infehikkelykheid, zo als door Hun tot heeden is gepractifeerd geworden, en waar over zich niemand der Ingezetenen met reden heeft kunnen beklagen, zullen blyven gebruiken; referveerende niet te min Ambachtsheeren voornoemd aan hun het reg:, om, in geval van noodzakelykheid, wanneer van deeze Refolutie een kwaad gebruik mogt worden gemaakt, omtrent het Venduemeesters-Ambt deezer Banne, zodanige nadere Refolutiën te neemen, als, na den aard en omftandigheeden ^der zaakenzullen worden verëischr. Er wordt jaarlyks op ieder Plaats in deezen Banne, op zodanigen tyd, als by de Regenten van ieder Dorp, met Schout en Secretarisfen, in de maand Januari, of uiterlyk in 't begin van Februari bepaald wordt, uitgezonderd te Westzaan by de Kerk , welke altoos op Bandingsdag, eertyd des middags van'tRechtshuis, doch, federt eenige Jaaren, des avonds, mede in de
Her-



C 270 )
Herberg, en aan den Overtoom aldaar, die altyd des Saturdags daar aan volgende, wanneer den Hoogen Zeedyk verhuurd worde, bepaald blyven, eene algeemeene Veiling, in welke ieder Ingezeten, en ook anderen, zo als ook van tyd tot tyd is ingevoerd , deszelvs afftallige goederen kan aanllaan, gehouden. Deeze algemeene Veilingen, welke een foort van , Privilegie voor de Ingezetenen is, om dat Verkooper en Kooper, ieder niet n eer dan 24 Stuivers van ieder Perceel, voor Veilfalaris, betaalen, 't welk veel by andere Veilingen verfchilt, zo als nader zal blyken, worden veelal verkeerdelyk met den naam van Keste- of Kustebode beflempeld, terwyl derzelver orginele naam Kustingbode is, en zyn oirfprong heelt uit de Conditiën, op welke de Vaste goederen, van ouds, in die Veilingen verkocht wierden. Men had, namelyk, de gewoonte zodanige goederen te verkoopen, om te betaalen in Termynen , ^zonder interest, die op Maidagen bepaald wierden, volgens Kustingbrieven, daar van te pasfeeren; en dus met regt eene aanbieding, of aanbod op Kusting konden genaamd worden. Dit .had, buiten twyfel, van ouds een grooten byval, zo om dat de Verkooper daar door te hooger prys voor deszelves goed bekwam , als om dat de Kooper des te beter 't zelve, uit hoofde van de Schaarsheid van Contant geld, of deszelvs onvermogen, bekomen kon. Niet te min had de Kooper het regt om Contant te kunnen betaalen, waar voor hy dan een gedeelte op de Kooppenningen kon korten. Schoon dit buiten gebruik is geraakt, zo is echter de naam gebleeven.
Buiten deeze algemeene Veilingen, wordt in deezen Banne voor Veilfalarisfen aan Schout en Secretarisfen, het Schryven der Conditiën daar onder gerekend, ieder voor de helvt betaald;
van



C m )
van vaste goederen, Schuiten, Schips- en Vleetjportiën,
beneden ƒ 500 geldende . ƒ 6: 6 —
ƒ500 en daar boven . ;12: 12
1—— Schepen en Vleeten, Ordinarse . * 12:12 — Dit moet, volgens de Ordinares Veil-Conditiën, by Verkooperen Kooper, ieder voor de helvt , doch tans veelal, buiten dc Kustingboden , volgens nadere bepaa'ing van den Verkooper, by den Kooper alleen gedraagen worden.
• 1Schepen en Vleeten, by Grootjes geveilt wordende , naar de Amfteldamfche practyk van 't Rantcoen, volgens de Lysc daar van zynde,
döorden Verkooper . 1*")
Kooper . |] Proct®
Obligatiën en Rentebrieven ,
door den Verkooper van'tCapitaal* —— Alle goederen, by Nummers verkocht wordende,
door den Verkoper van
ieder Nummer . 16 Stuiv. of van 't geheel bedraagen 5pro cto 't welk, na opneeming , ten Faveuren van den Verkooper, berekend wordt; doch mag daar omtrent geene Splitzing plaats hebben, zo dat het voornaamfie by Nummers, en hetgeringfte, tegen 5 Procento , berekend wordt; één van beide moetgefchiedden voor 't geheel.
Van



C 272 )
Van Vee, door den Verkooper,
van ieder Nummer . . itf Stufv. ten ware dezelve dooréén geen ƒ16:-:. bedraagt, of opgehouden wordt, dan . • . 8 ■
— ■ ■ Mobilen, Kleederen, Cieraglen, Winkelwaaren &c., met het opgeld daar by gerekend, alzo dat mede tot den koopprys behoort, door den Verkooper. . j . 5procto