■
[



Bibliotheek Universiteit van Amsterdam
01 3261 7051















* ictra me
ie! gij KoudtVrdusijpjitvanM.ben wanneer <« mij dit Ueed bedierf: M; maar net zoude unirf kmnenlMu-elen of 0*4 mijn tféWe land ruineerriet . ° ,«






ARTHELLO of de HOFNAR.
TONEEL SPEL;
NAAK. HET HOOGDUITSCHE VAN DEN
hofraad van eckartshausen.
TE HAARLEM, ï ]• VAN WALRÉ EN Co MP. VDCCXCIU
Zedelijke Tonéelöefening, V'. Deels 3. Stal.



PERSOONEN.
De koning.
arthello , [gewezen Hofnar bij den voorigen. Koning.
Baron van lisper , Minister.
Graaf van papillon, -> . ,.
{- Hovelingen* Kamerjonker hender, j
Doctor zwart , Advocaat..
tur , een Jager.
jacob, Knecht van Lisper.
Eenige soldaaten.



Bladz. i
ARTHELLO of de HOFNAR. TONEELSPEL.
EERSTE BEDRYF.
(In den Vooravond.}
E E R S T E TONEEL.
Het toneel verbeeld een Bosch , op zijde, ag* ter eenige Bóomen , ziet men eene Hut.
PAPILLON. T U R. PAPILLON.
Dat die vervloekte Jagt toch na dc maan was ! Ik beu zo tnoê als een hond, en dat onweer, ja dat hadden wij nog noodig ! Wij zijn allen verflrooid , de Hemel mag weeten waar de Koning is ! En wist ik toch maar waar de paarden zijn, want ik kan zulk eenen verren weg na de liad onmooglijk te voet afleggen.
T U R.
Die jaagen wil moet gewend zijn te loopen als een Windhond , en nat te worden als een poedel. ' Gij moet zo niet bibberen , Heer Pa-
pillon !
PAPILLON.
Ja ! jij hebt gemaklijk praaten. Tij hebt een A huid



2 ARTHELLO of de HOFNAR.
Luid zo dik als pergament , en pooten als een beer. Jij wordt nooit koud.
t u R.
Ja ja, daar hebje nu den hoveling wéér. Wij moeten van ijzer en (laai zijn, en niets gevoelen, om dat wij geen hofjonkers zijn. Even als of de Natuur ons geen menlchengevoel geeeeven had. Maar de koekkoek ! het kan geen kwaad al leert gij ook eens , hoe het 'er in de waereld uitziet. Op jou moeders kamer leer je dat toch niet.
papillon.
i Houd je bek vent en zeg me gcene lompheeden.
t u R.
A's men de waarheid zegt, dan is men bij ulieden lomp. En gij kunt ons ondertusfehen voor een heer en diergelijke uitfchelden , en gij z\]i niet lomp. Dat heeft mij de Koning nog noo'.t gezegd, en ik vecle het , bij mijn ziel , ook van jou niet. Daar moet ik van hem hooren dat ik een' poot heb als een beer.
p a 1> i l l o n.
Wel nu , is 't niet zo ?
t u R.
Een mensch heeft geen poot , hij heeft een !iatld , en als mijne band wat ruig en hard is , dan is zij het van 't werk, en dat is geene fchande. Het is veel beter, en 't doet der menschheid veel meer eere aan , eene door 't werk hard geworden hand te hebben , dan zull^ een zacht mopspootje als gij hebt.
p a-



AIITHELLO ov de HOFNAR. 3
PAPILLON,
Kijk nu dien lompcrt eens ! mijne han.l moet een mopspootje zijn.
t u r.
't Eénc woord is het andere waard , lieer Papillon ! is mijne hand een' beerenpoot, dan kan de uwe wel een mopspootje zijn.
papillon.
Een heel groot onderfcheid.
t u r.
In 't minde niet ! Jij wordt immers op¬
gevoed als een fchoothondje ; je (lobbert druk een potje Coupe op. Voor 't overige geloof je , dat , even als aan je mopsje, jou alles vrij (laat. Je blaft alles aan , wat je niet kent , en als een mensch maar begint te hoesten , dan kruip je al weêr van bangheid onder de dekens. Als 'er een eerlijk man op je kamer komt , daiy befnuffel je hem immers van alle kanten , en 'er ontbreekt nieis meer aan , als dat je hem nog maar in de beenen bijt. Ik heb dus zo heel ver niet eens misgetast , toen ik je hand met eeu mopspootje vergeleek.
papillon, ter zijde. De verftandigfle laat los; met dien lompen vent kan men niets uitvoeren. Hij zoude mij eindlijk 'waarachtig nog bij den kop vatten. Ik moet dus
anders beginnen. (Tegen Tur.} Welnu,
Tbr ! zijn wij weêr goede vrienden '?
t u r.
O ja ! gij weet hoe ik ben, ik doe geen mensch A 2 leed ,



4- ARTHELLO of de HOFNAR»
leed, als men mij maar ongemoeid laat. Dat kan ik maar niet veelen, dat jijlui rijken je inbeeldt, rds of je van beter compofitie en' maakl'el waart , als wij alledaagfche imenfchen.
papillon.
_ Nu wees maar (lil , goede Tur ! Maar
Jiadde ik toch maar eene hut, daar ik van deezen
nacht in kon (kapen ! Hoe ver zijn wij nog
wel van de ftad af ?
tur.
Ten minden zes uuren.
papillon.
God zegene ons ! dan komen wij voor den nacht niet eens t'huis. Toe kom aan, 't is tijd. Weet gij den weg , Tur ?
tur.
Ja den weg zal ik wel vinden , maar laat ons toch eerst den Koning zoeken.
p a p i l l o n.
Wat geef ik om den Koning ? die heeft volks genoeg om hem te zoeken.
t u r.
Daar ziet men nu weêr uwe verkleefdheid. Als elk nu eens zo dacht , dan kon de goede Koning alleen na huis gaan. Aan 't hofdan is 't buigen en dienaars maaken in 't oneindige ; o dan is alles zo ondcrdaanig , zo vol attachement; en ondertusfchen , als 't op de daad aankomt , dan ziet het 'er, God betere het ! bedroefd uit.
pa-



ARTMELLO of de HOFNAR. 5"
PAPILLON. Nu zoek jij hem dan maar op. Ik zie gints eene nut, daar wil ik deezen nacht blijven. Zoek jij maar, jij word toch betaald.
t u r.
Wat betaald ? Wat duivel is dat ! denkt gij dan , dat ik den Koning zoek om dat vodfige geld ? Ik zoek den Koning om dat ik hem liefheb , en liefde kan geen Vorst betaalen. Zijt gij niet ook zo goed 'sKoningsdienaar als ik ben? hebt gij niet dezelfde plichten jegens hem?
papillon.
Wij dienen den Koning uit eere.
t u r.
Zo en om dat gij den Koning uit eere dient,
behoeft gij hem minder lief te hebben ? De
Koning geeft de galg van jou eerc. Neen , zo dom ben ik nog niet, Heer Papilion ! geloof dat vrij. Ik weet het heel wel , waarom jelui zorondom den Koning loopt. Hij is als een boom, dien gij nadert om zijne fchaduw : gij verdringt de anderen , en die moeten zich dan den kop laaten verbranden. — Vat je 't , Heer Papillon ? vat je 't ? — Ik groet je , ik gaa den Koning zoeken.
A 3 TWEE-



C ARTHELLO of de HOFNAR.
T W E E D E TONEEL.
papillon, daarnaa arthello,
papillon, klopt aan de hut.
Doe open ! doe open !
arthello.
TTé daar ! wat voor leven is dat ? Slaa mij toch de hut over mijn kop niet aan Hukken. Wie zijt gij ?
p a p i l l o n.
Ik behoor tot het gevolg van den Koning.
arthello. Tot het gevolg van den Koning ?
papillon.
Ja.
arthello.
Goed, zoek den Koning dan, en gaa met hem na huis.
p a p i l l on.
Jou oude knorrepot, maak de deur toch open, ik heb je wat te zeggen.
arthello.
Wat heb je me te zeggen ?
papillon.
Houd me niet op, ik ben een Hofjonker.
arthello.
Zo veel te erger, want ik had je voor wat beters aangezien. (Hij gooit de deur weêr loc.}
PA-



ARTHELLO of de HOFNAR. ?
papillon.
Toe doe toch open ! gij zult het niet voor niet doen.
arthello.
Zo ! nu merk ik eerst recht dat gij uit de ftad van daan zijt , want daar verkoopt de fledeling voor geld , 't geen de buitenman voor niet doet. Heb je geld V
papillon.
O ja ! heel veel !
arthello.
Zo veel te erger, want gij zult zo veel te min* der moed hebben.
p a p i l l o n.
Nu , laat mij dan toch binnen.
a r t h e l l o.
Wel gij hebt immers geld ?
papillon.
Hou daar , daar hebt gij het.
a r t ii e l l 0.
Ik heb het niet van nooden.
p a p i l l o n.
Wel nu wat wilt gij dan, laat 'er mij dan toch in , want ik ben moè.
a r t ii e l l 0.
Je hebt immers geld ?
papillon.
Wel nu ja, maar het geld helpt mij immers niet voor de vermoeidheid V toe gaauvv, ik heb dorst ook.
A 4- ar-



8 ARTHELLO of de HOFNAR.
arthello.
Drink dan maar : je hebt immers geld ?
papillon.
Wonderlijke vent ! Ik kan mijn beurs immers niet inöokken ?
arthello.
Zo dan zijn'er toch ook omftandigheeden, waar in ook het geld van geen nut is ? Bekend gij dat ?
papillon.
Nu ja dan !
a r t h e l l o.
Zo . dan wil ik voor iV nnm rlnpn. f TJH n-»**
na buiten , en beziet Papillon zeer naauwkeurisr
..„,„ I 1 N O
uw uuieii tui, unueren, )
papillon.
Hoe bekijk je mij dan zo van het hoofd tot de voeten ?
arthello.
Ik bekijk je zo , om zo wat te calculeeren, hoe vee] je bij de menschheid wel waard zoud zijn, als je geen goudbeurs had ?
papillon.
Ja mijn goede man ! dan zoude ik van zeer luttel waarde zijn , want in de flad oordeelt men maar naar 't geld ; en mijn vader zegt altijd, dat al wie geen inkomen van io, coo guldens heeft, geen man van eere is.
arthello.
Heb jij zo veel inkomen al ?
pa-



ARTHELLO of de HOFNAR. 9
papillon.
Neen ! mijn vader geeft mij jaarlijks nog maar soco guldens.
arthello.
Dan ben je nog geen vierde part van een man van eer. Laat je toch 5coo guldens geeven, dan nebje toch eene halve eerlijkheid. — Maar hoe gaat het dan met die lui , die ico, 000 guldens inkomen hebben ? dat zijn dan mislchien 10 dubbelde lui van eer ?
papillon.
"Wel zeker , dat volgt natuurlijk !
arthello.
Dan kan ik begrijpen , waarom de rijke lui zo veel kwaad doen, want volgens jou rekening mag iemand, die 100, 000 guld. heeft, negenmaal een fchurk zijn , en evenwel houdt hij iiog genoeg
over, om een eerlijk man te blijven. . Maar
ik heb 'er toch zo wat een andere cakula op. Ik reken zo : tienmaal nul is nul , en 100 maal nul is nul, en al wie geene deugd noch vcrdieiifte heeft, is ook nul.
papillon.
Je bent toch een rechte gek.
arthello.
Je hebt gelijk , je neemt mij het woord uit den mond , ik. meende zo tegen je'te zeggen : je benf een groote gek.
papillon.
Als jij van jongs op altijd zulke raarc invallen A 5 ge-



io ARTHELLO of de HOFNAR.
geliad hebt, moet je hl je jeugd heel verftandig geweest zijn. Maar kinderen , die in hunne jeugd zo heel wijs zijn, worden doorgaands, als zij oud worden , domöoren.
arthello.
Daar heb je weêr groot gelijk aan ; want je weet dat uit'eigen ondervinding.
p a p i l l o n.
Stil ! daar komt volk. 't Is de Koning.
DERDE TONEEL.
De koning met zijn gevolg, papillon,
klender, tur, AiiTIlELLU. papillon.
't Is een groot geluk dat uwe Majefteit niet ver. doold is , wij zoeken uwe Majefteit overal.
t u i!.
Die verdoemde leugenaars ! Miin God ! wat zijn die hovelingen toch voor menfeheu !
k o n i n g , tegen Arthello.
Wie zijt gij ? uwe Phyfionomie is mij niet onbekend.
art K e l l o.
Ik ben ee-.t kind van vijf jaaren , Sire !
papillon.
Jij, met je grijzen kop nog maar vijf jaaren oud ?
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR., u-
arthello.
Ja Mijnheer! niet meer en niet minder : want mijnen leeftijd reken ik eerst van dien tijd af, dat ik waarlijk begon te leeven , en dan lecvc ik nog maar vijf jaaren , naamlijk , zo lang als ik van 'c hof ben verwijderd geweest.
koning.
Leg mij dat duidlijker uit.
arthello.
Als keven niet meer wil zeggen, dan in weezen zijn, even gelijk deeze Heen of die plant, ja, dan kunt gij met recht uit mijne grijze hairen opmaaken , dat ik zo heel jong niet meer ben : maar, naar mijn oordeel, is leeven toch nog iets meer.
koning.
Gij hebt gelijk.
arthello.
Ik ben lang aan 't hof geweest , Sire ! doch daar leefde ik niet, maar ik groeide Hechts als eene plant in de itookkas. Ik errinner mij zeer wel dat ik 'er at en dronk, des morgens opdond, en des avonds weêr na bed ging , dat ik fpeelde en gekheid maakte; maar dat is immers niet leeven/ Ik leef dus maar, federt ik hier ben , cn hier de 011fchuldige genoegens van 't landleevcn geniete.
KONING. „,
Hoe , waart gij aart 't hof ?
arthello.
Ja^, Sire ! ik was in die groote fcookkas. Ik zag 'er zeer veele en zeldzaame gewasicn, paddeltoe-



ia ARTHELLO of de HOFNAR.
ftoelen van menfchen , die in édnen nacht uit de run opgroeiden; en zich evenwel zo veel inbeeldden als de fchoone koninglijke ananas. Ik zag 'er ook veele vreemde en buitenlandfche gewasfen:
maar de deugd alleen ■ die vond ik 'er niet ,
en de Tuinman zeide mij ook , dat die Hechts in de open lucht goed groeijen wilde. Ik heet Arthello , en was uws vaders hofnar.
koning.
Gij zijt Arthello ? Uw wezen is zeer veranderd. Zk zoude u naauwlijks gekend hebben.
ARTHELLO. Ja vSire ! 't is wel te denken dat wij nog al wat veranderen, als de hofnar een kluizenaar wordt.
koning.
Maar waarom hebt gij dan het hof yerlaaten ?
arthello.
Sire ! wanneer de dood den Koning de kroon van het hoofd Haat , past het dan zijnen gek wei de narrenkap op te houden V De Koning trok het purper uit, en ik mijn narrenpak.
koning.
Maar dat hadt gij toch niet moeten doen.
a r t h e l l o.
Hoe zo, hebt gij mij dan gemist?
KONING.
Ja Arthello ! Qij hadt mijnen vaderlief, endaarom had ik i.ch.ing voor u'. Ik heb u lang laaten zoeken.
A r-



ARTHELLO of ds HOFNAR. 13
arthello.
Gij waart zeer goed , mijn Koning ! maar wan. neer gij mijne redenen zult gehoord hebben , dan zal , geloovc ik, ook mijne verwijdering veröntichuldiging verdienen.
k o n i n o,
Nu , laat hooren dan.
arthello.
Ik merkte, Sire ! dat heel veel menfchen mij in 't vaarwater zaten , en dat ze mij mijn arme kapje benijdden. De Koning, dacht ik, zal ligt eeneu anderen hofnar weêr vinden , al ben ik 'er ook niet ; doch wil hij in Arthel'o geenen nar , maar cenen getrouwen vriend en onderdaan hebben, dari zal hij hem wel hiaten opzoeken, al heeft hij ook geene bellenkap meer op.
koning.
ja ! getrouw waart gij zeker, mijn lieve Arthello ! en daarom beminde ik u , en ik heb u ook zeer gemist.
arthello.
De ééne beleefdheid, mijn Koning! eischtwelde andere , maar ik ben zo weinig gefchikt om complimenten te maakeu. Het kan den Koning wel lief zijn dat hij zijnen nar weêr vondt, maar zijnen nar is het niet lief dat de Koning hem vondt.
koning.
Hoe zo ? hebt gij mij dan niet lief, Arthello ?
a r t ii e l l o.
ïk heb u maar al te lief, en daarom wenschte ik
wel



14 ARTHELLO of de HOFNAR.
wel dat gij mij niet wederge vonden hadt. Gij zijt zeer goed, mijn Koning! en uw hart heeft eenfin vriend noodig , maar gij zijt Koning, en de Koningen hebben zo zeiden vrienden.
koning.
Gij hebt grootlijks gelijk, Arthello ! maar kom ga met mij, gij zult mijn vriend zijn.
arthello.
Neen, doe dat niet Sire ! wat zoudt gij aan de vriendfchap van eenen gek hebben ?
koning.
Ja, Arthello ! ik weet wel dat gij geen gek zijt.
arthello.
Uwe goedheid misleid u , Sire ! ik ben waarlijk een gek , want ik bemin de waarheid ; en de waarheid te fpreeken , wordt niemand vergeeven dan kinderen eu gekken: dus, mijn lieve Koning! laat mij een gek blijven.
koning.
Neen toe , gij moet weêr aan 't hof komen , Arthello ! ik beloove het u, gij zult het bij mij niet kwaad hebben.
arthello.
Maar waarom wilt gij dan dat ik ftcrve ? In paleizen woont immers 'de dood. Ik leeve maar federt ik weêr op 't land ben , en de natuur weêr
geniete. (Jch als gij maar niet des Konings
zoon waart!
K O N I N G.
Hoe zo ?
a r-



ARTHELLO of de HOFNAR. 15
ARTHELLO.
O ! dan zouden de menfchen u behandelen als een ander mensch ; maar nu behandelen zij 11 als koning, dat wil zeggen : zij verplooijen zich geheel en al voor u , zij beliegen en bedriegen u, en zij beminnen uwe grootheid, en niet u zeiven.
KONING.
Kom, laat dat philofopheeren nu ftaan, Arthello ! en gaa nu maar met mij mede.
ARTHELLO.
Goed dan , maar beloof mij, dat gij mij vergoeden zult, 't geen ik hier achterlaate.
K O N I N G.
Heel wel , dat beloove ik u.
A R T ii E L L o.
Ik verlaat hier: rust, tevredenheid, onfchuld en
deugd. Kunt gij mij deeze fchatten aan
uw hof ook gceven 'i
KONING.
O Arthello! gij errinnert mij hoe zwaar en moeilijk het is, eeue kroon te draagen. Neen, deeze fchatten kan ik u waarlijk niet wedjjrgeeven.
ARTHELLO.
O ! hoe bedelarm zijt gij dan , mijn Koning ! Maar kom, gij gekroonde bedelaar ! kom in mijre hut, en leer van mij met weinig zo rijk te Z'jn als een Koning. (Arthello neemt den Koning bij de hand, en leid hem in de hut. V Gevolg van den Koning wil met hem gaan.}
ar-



iS ARTHELLO of de HOFNAR.
ARTHELLO.
Tllyft te rug ! Mijne hut is maar voor twee menlchen ruim genoeg. Zij is ook maar alleen over mijne kap gemaakt, uwe nieuwmodenfche kappen zouden 'er niet in kunnen.
VIERDE TONEEL.
FAI' ÏLLON , KLENDER, TUR.
Gevolg van den Koning.
K L E k D E k.
D e Koning vond Arthello weêr? — dat is verdoemd! — dat toch die oude gek nog moest keven ! 't Is te hoopen dat hij maar niet aan 't hof komt , want dan zoude hij ons duivelfche potfen fpeeleu.
PAPILLON.
Gij hebt gelijk , Graaf! Zijne malle luimen zouden voor onze projeften zeer gevaarlijk kunnen worden. En als 't nog maar een aliedaagfe gek was, dan kon 't nog wel gaan , maar deeze vent heeft verftand, en , dat nog veel flimmcr is, hij heeft ook moed in 't lijf.
KLENDER.
Ja . dat is het juist. Dat hij verftand heeft, kon 'er nog wel door , maar moed — dien moet hij niet hebben. Maar daar zal , hoop ik , nog wel middel zijn, om het den Koning uit het hoofd te praaten, dat hij hem niet meê na t hof neemt.



ARTHELLO of de HOFNAR. 17
papillon.
Ja ! dat moeten wij waarachtig niet laatéri gcfcnieden.
t u ft.
Wel nu ja ! de Koning zal joului wel om raad vraagen , wat hij doen of hiaten moet , niet waar Heer Hofjonker'? Neen ! Arthello is een braaf kaerel , een best mensch. Hij heeft ons arme lui bij den voorigen Koning veele dienden gedaan.
klender.
Ja, voor gekken, zijnes gelijken, was hij altijd drok bezig. Maar zeer veele lui van aanzien heelt hij dikwils een beentje geligt, meenig een project omver gefmeeten ; en hij heeft ons meenig lekker hapje, dat wij zo zoet meenden te kluiven, «oor den neus weggekaapt; zo dat wij zouden'er waarachtig bij lijden , als Arthello aan 't hof kwam.
V IJ F D E T O N E E L.
De Voorigen. arthello treed met den Koning uit de hut.
arthello.
.Fïet blijft dan dus gearresteerd , Sire ! onder deeze conditie.
koning.
Nu , goed dan. Ik verwacht u. Adieu ! tot weerziens.' (De Koning gaat heen met zijn Gevolg ; Arthello blijft voor de hut flaan ; de Kamerdienaar Klender keert te rug.)
B kl ex-



i8 ARTHELLO of de HOFNAR.
klender.
Hm ! hm ! pst !
arthello.
Meent gij mij , Hofjonker ?
klender.
Ik geloof ja !
arthello.
Wat men gelooft kan men niet zeker weeten , en dus , om dat je het maar gelooft, weet je het nog niet. Ik groet je.
k l e n d e r,
Neen, neen ! hoor eens hier ! ik meen jou !
a r t ii e l l o.
Mij ?
keende r.
Wel nu ja , jou , des Konings hofnar.
arthello.
^ Als je des Konings hofnar meent , dan- fpreek je met je zeiven. Jij bent immers in mijn plaats hofnar geworden ?
klender.
Toe , geen gekheid , maar luister eens.
arthello.
Nu ja , ik luister.
klender.
TIeeft de Koning u niet gezegd , wat tegenwoordig het geheim aan 't hof is V
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. 19
arthello.
Ja , hij zeide mij wat men aan 'c hof doet.
klender.
Wel nu , wat doet men dan nu aan 't hof ? zeg het mij ook.
arthello.
De koks maaken foupen, en de bakkers pasteijen.
klender.
Och! dat weet ik wel, ik meen wat voor leven 'er tegenwoordig aan 't hof is V
arthello.
Zo dat is wat anders. Ja dat heeft de Koning mij gezegd.
klender.
Ei lieve ! zeg het mij dan ook.
a r t ii E l l o.
't Meeste leven aan 't hof maakt het rollen der koetfen.
k l e n d e r.
Loop rondom met je gekheid ! Ik wou eigenlijk wecten wat voor nieuws men aan 't hóf heelt, of liever wat het allernieuwfte is
arthello.
Wel waarom hebt gij u dan van eerst af aan niet duidlijker uitgedrukt', dan had ik u direcl: kunnen antwoorden. 'Maar weet gij dan niet wat het nieuwfte is ? Is het voor u eeii geheim ?
klender.
Wel zeker l
Ba ar-



2o ARTHELLO of de HOFNAR.
ARTHELLO.
Heeft de Koning 'er u niets van gezegd ?
K L E N D E R.
Geen levendige ziel weet 'er iets van.
A R T II e L L O.
Waarom gelooft gij dan , dat de Koning het mij zoude toevertrouwd hebben ?
K L e N D E R. Om dat ik weet, dat de Koning altijd veel van u hield en nu ook zo familiair met u gefprooken heeft.
A R T IJ e L L o.
Wel wat deukje dan wel dat het allernieuwfte is?
K L e x O e 11.
Wel ik wil het juist van u hooren.
A R T II e L L o.
Luister dan ! 't allefnreuwfte aan 't hof zijn —de paddestoelen . die deezen nacht eerst opgekomen zijn, want behalven den tuinman, die in de llookkas geweest is , heeft ze nog geen fterveling gezien.
K L E N D E R.
Al weêr met Je verdoemde gekheid ! Ik wil weeten wat de Koning u gezegd heeft.
ARTHELLO.
Was het een geheim ?
KLENDER.
Waarfchijnlijk.
A R T H E L L O.
Wel nu , als het een geheim was , dan kan ik
het



ARTHELLO of de HOFNAR. 21
het 11 immers niet zeggen , want dan zou het geen geheim meer zijn.
k l e n de r.
Toe leg niet veel te maaien , en zeg het mij. Hier hebt gij geld. (hijgeeft hem zijn goudbeurs.)
a r t n e 1, l o.
Hoe veel is 'er wel omtrend in die beurs ?
k l E N d e tl.
Ik denk omtrend 30 ducaaten.
a r t heel 0.
Neen , dat kan ik niet aanncjmen.
keende r.
En waarom niet ?
a r t ii e l i. o.
Om dat gij u juist voor deeze Tom een compleet zotspak zoudt kunnen laaten maaken. Ook neem ik eigentlijk in 't geheel geen geld aan ; en de Koning heeft mij ook niet belast zijn geheim te verkoopen.
k l e n d e r.
Arthello ! Arthello ! Gij maakt misbruik van mijn geduld.
arthello.
Foei hof jonker ! daar moet gij geen misbruik van laaten maaken; bet is een fchoone deugd , en die u, aan't hof vooral, hoogst onontbeerlijk is.
keende r.
Gij zult mij toornig maaken, Arthello !
B3 ar-



2a ARTHELLO of de HOFNAR.
arthello.
Daar bewaare mij God voor! Want ik Iicb altijd booren zeggen , dat de toorn van 't vee een
verfchriklijke toorn is. Maar wij zijn van
de text af; bet geheim, dat ik u zeggen wilde, eischt een bedaard gemoed.
klender.
Was het zo een liefde-historietje ?
a r t h e l l o.
Ja , zo iets was het.
klender.
Ei, ei ' bemint de Koning ? en wien dan ?
a r t ii e l l o.
Ja, hij bemint.
keende r.
Dat is goed , maar wien dan ?
art h e l l o.
Als gij uw verftand gebruiktet , zoudt gij dat wel raae.cn kunnen» Is de Koning goed ?
klender.
Ja!
arthello.
_ Nu , om dat de Koning goed is , bemint hij zijne onderdaanen.
k l e n d e r.
Maar dat is geen geheim.
arthello.
Neen , een geheim is 't niet.
k l e n-



ARTHELLO of de HOFNAR. 23
K l E N d E r.
Maar ik wilde liet geheim weeten. Mag ik tt bidden , Arthello ! zeg het mij ; gij zult het geenen onwaardigeu toevertrouwd hebben.
A r T II e L L o.
Goed dan. Maar hoor eens ! Toen de Koning mij zijn geheim ontdekte, had ik mijn zotspakje aan en mijn kapje op. Bij ontdekte dus zijn geheim aan zijnen nar ! Eu die hofnar kan het aan niemand wéér toevertrouwen , dan aan iemand die ook een nar is. Wilt gij mijn gekskapje opzetten?
K L e n d e e.
Nu ja dan !
arthello.
Ook mijn zotspakje aantrekken ?
KLENDER.
Ja , ook al !
arthello.
Wacht dan maar een oogenblikje. (Uy gaat in de hut.)
K L e N ü e r.
Ja , wacht maar , jou rekel ! ik zal ie, met je duivelfche ftreeken en al, wel in de knel brengen. Ik kan immers dat zotskapje zacht eens opzetten , en het narrenpakje eens aantrekken, geenmensch ziet mij toch ; en dan zal ik , voor den dit en dat ! toch achter 't geheim zijn,
arthello t komt met het narrei?pak. Hier is het kapje, kom aan, zet dat op. klender , zet het kapje op.
B 4. ar-



24 ARTHELLO of de HOFNAR.
a r t ii f. l l o.
Het ftaat u charmant. Uw hoofd lijkt 'er waarachtig wel toe gemaakt te zijn. Maar de mode is zeer veranderd, niet waar? Uwe kapotjes zijn tegenwoordig zonder bellen, maar de tong is hu de bel van den gek , en die verraadt hem.
keende R.
Toe nu het geheim.
arthello.
Ho , ho ! mannetje , zo driftig niet. Gij zift nog maar een halve gek , gij moet eerst een volkomen gek zijn. Toe het jakje ook aan. k l e n d i; r , trekt het jakje ook aan.
(Ter zijde. ) Verdoemd ! Maar men moet den gekken al wat toegeeven ook.
a r t ii e l l o.
Zie zo! nu zijt gij compleet uitgedoscht ! Het past u alles zo netjes , als of de'kleermaaker het voor u ze'ven gemaakt had. Maar nu nog etn woordie. Los mij eerst dit raadfel eens op. Welk onderfcheid is 'er nu tusfehen u en mij ?
k l e n d e r.
Dat is ligt te beantwoorden : ik draag een zotspak , en gij niet.
arthello.
Neen ! nu bedriegt gij u. Het onderfcheid is : dat gij een gek zijl, al draagt gij geen zotspak ; maar zo is 't niet bij mij , want met mijn pakje en kapje en alles , boude ik toch nog zo'veel gezond raenfehehverfrand over , dat ik weet, dat een geheim nooit beter bewaard is, dan wanneer
men



ARTHELLO of de HOFNAR. 25
men liet voor zich houd , en dat men het nooit
op de tong van eenen hoveling leggen moet. . .
Merk dit wel op , hofjonker ! cn zeg 'er ' manik u bidden, toch geen mensch wat van. 'Maar daar komt volk aan , 't is van des Konings ''evolg. Verberg u. ö
k l e n d e R.
Ja , de duivel haal'! verbergen. Waar zal ik
mi met deeze verdoemde kleeding heen ? En ik
heb geen tijd meer om ze uittetrekken. Als ik maar wcgfchuilen koude !
arthello.
Daar is een groot hondenhok ! kruin daar in daar zal geen mensch 11 zoeken.
KIENDE R.
Ja maar , jongen ! zij mogten mij toch daar eens willen zoeken.
arthello.
Toe toe , wees maar gerust , en kruip 'er maar Mink m: een ezel zoekt men in geen hondenhok.
ZESDE TONEEL. arthello. Soldaat en van den Koning.
arthello.
w.
>v jen zoekt gij toch zo in volle uniform ?
Een soldaat.
Wij zoeken, op order des Ministers, Arthello, die hier omtlrecks woonen moet.
B 5 ar.-



26 ARTHELLO of de HOFNAR.
a r t h e l e o.
Zoekt gij Arthello ? kent gij hem wel ?
«soldaat.
Wij kennen hem juist niet ; maar naar de befchrijving zal hij wel te bevraagen zijn.
a r t h e l l o.
Maar zegt mij toch eens, vrienden ! heeft Arthello misfchien heel gewichtige bezigheden aan 'l hof, dat gij hem zo haastig^zoekt ?
soldaat.
Wij moeten hem in de gevangenis brengen.
arthello.
Wel zo ! op order van den Koning ?
soldaat.
Dat weetcn wij niet; ons heeft het de Minister belast.
arthello.
Zo dat is wat anders ! Ik zal u Arthello helpen opzoeken.
soldaat.
Kent gij hem dan ?
arthello.
Of ik hem kenne ? zo goed als mij zclven. Sedert <jo jaaren leeven wij onüffcheidlijk van elkander , en wij zijn zulke goede vrienden , als 'er weinige in de waereld zijn. Hij kan zonder mij en ik zonder hem volftrekt niet'leeven.
soldaat.
O zo zeg ons toch waar hij is !
a r-



ARTHELLO of de HOFNAR. 27
arthello.
Ja, lieve kinderen ! dat wil ik wel doen, maar als gij hem in de gevangenis brengt , dan is het immers van mij niet mooi gehandeld, als ik hem u verraade,
soldaat.
O dat zegt niets. Gij doet daar door eenen voornaamen man een groot plaifir.
arthello.
Ja 't is waar, gij hebt gelijk. Om eenen grooten Heer plaifir te doen , mag men zijnen vriend wel verraaden. Men kan wel zien dat gij uit de Had komt. Hoort dan ! ik en Arthello zijn één ; brengt mij dus in de gevangenis.
soldaat.
Neen , wij hebben geen order , u in de gevangenis te brengen.
arthello.
Als gij 'er geen order toe hebt, dan kan ik het niet helpen ; maar wat doet gij dan hier ?
soldaat.
Wij zoeken des Konings hofnar. Houdt ons niet langer op , en zeg ons , waar hij is.
arthello.
Zo, moet gij des Konings hoFnar hebben , ja , dien zal ik u wel wijzen ; maar gij moet mij niet verraaden.
soldaat.
Op ons woord van eer ! neen !
ar-



=8 ARTHELLO op dë HOFNAR.
arthello.
Waar denkt gij nu wel dat hij zijn zal?
soldaat.
Iloe zouden wij dat weeten ?
a ii t hel l o.
Kijkt eens in 't rond. Ziet gij geen plaats, die zijner waardig is.
soldaat.
Neen , nergends.
a r t dell 0.
Komt hier dan. Ik zal het u ftilfetjes zeggen. Kijkt! dat groote hondenhok daar, dat is zijne wooning : kijkt 'er maar eens in, gij zult 'er hem wei in vinden. (De Soldaaten willen gaan zien.)
art h e l l 0.
Maar neen, wacht nog wat ! zo haastig niet ! de hoofdzaak heb ik nog vcrgceien u te zeggen: die man , daar in het hondenhok is een Philoofoph. En <lat is ook ligt te begrijpen, want anders zoude hij zeker in geen hondenhok woonen; en met eenen Philofooph zult gij het verduiveld kwaad te Rellen hebben, orn dat'gij niet distinguteren kunt. Ik moet u dus eerst nog wel ceniïe 'inftruclie gecven. Die man zal zeggen, dat hij een heer van 't hof is , maar gelooft dat voor alle dingen niet, een hofjonker woont immers in geen hondenhok, en die draagt ook geen zotspakje. Neemt hem dus maar gerust meê , gij zijt al aan den rechten man. _ Maar, nog iets, laat hem vooral zijnekleêren niet uittrekken , want dan zou hij eene geheel andere gedaante krijgen , en ecu andere per-
fuou



ARTHELLO of de HOFNAR. 29
1'oon worden. Doet maar 't geen ik u zegge , 't zal wel goed uitkomen.
soldaat.
Wij danken u !
ARTHELLO.
't Is niet noodig ; ik danke 11.
soldaat.
Hoe zo !
arthello.
Ik danke 11 , dat gij geene Philofophen zijt, en dat gij dus niet distingueeren kunt; want anders hadt gij natuurlijk het gevolg moeten trekken , dat, daar ik en Arthello één zijn, ik, dus ook, in het hondenhok woonen moest. Maar 't zal alles wel fchikken. God geeve 11 gezonde oogen. Vaart wel !
soldaat , tegen zijne Cameraads. Houdt hem aan ! ik vertrouw dien vent waarachtig niet; hij mogt ons eens voor den gek houden.
Een ander soldaat, die in het hok kijkt.
Neen lait hem maar loopen. Hij heeft de waarheid gezegd , want ik zie den heer hofnar hier al in het hok. Toe , kom 'er maar uit ! heer Arthello !
ZE-



3o ARTHELLO of de HOFNAR.
ZEVENDE TONEEL.
De Voorigen. k l e n d e r.
klender.
ik ben Arthello nier. mi bedrie^T n '
Een soldaat.
Ja heertje, dat weetcn wij wel beter; gij zult ons geen knollen verkoopen. Toe, 'er uit maar. ( Zij trekken ''er hem uit. )
k l e n d e r.
Ik zweere het u , bij al wat heilig is , ik ben Arthello niet ! ik ben de hofjonker Klender!
soldaat.
Klender ! die naam is ons niet onbekend; maar deeze kleeren en dat hondenhok, en dan hoveling, hoe zit dat zamen ? Neen, je liegt het, jij bent Arthello.
Een andere soldaat. Vel zeker is 't Arthello; twijfelt 'er niet aan, gij weet immers wel , wat ons die man gezegd heeft. Toe , voort maar.
k l e n d e R.
Nu laat mij dan toch eerst dit zotspakuitgoojen.
soldaat.
Kijk maar, hoe olijk hij is. Deukt gij dan dat wij uwe kunstjes niet weeten. Leg niet lang te weigeren en tegen te ftiggelen, of wij gebruiken geweld.
klender, ZUChtCUde.
Die verdoemde Arthello !
SOL*



ARTHELLO of de HOFNAR. 31
s o l d a a t.
Wij hebben den rechten man wel. — Marsch ! marsen 1 ( Zij gaan met Klender heen.)
A G T S T E TONEEL.
arthello , alleen , ziet in de rondte , o/( de Soldaaten met Klender reeds heen zijn.
Goede reis, mijn lieve Hofjonker ! Ik heb dat pakje lang genoeg gedraagen , gij kunt het ook wel eens draagen. Het ftaatTu overheerlijk. Wat zal de Koning niet lagchen , als hij deezen bonten aekfter ziet. Zegt mij toch eens, gij men¬
fchen ! waarom draagen 'er tegenwoordig zo weinigen onder u het gekskapje , daar 'er toch nog
zo veel gekken onder u zijn ! ■ Dwaasheid!
gij machtige Vorstin ! zijt gij dan zo arm geworden , dat gij geene livrei meer geeven kunt! Maar, hier van afgeltapt, de Koning riep mij aan het hof, en het word tijd 'er naa toe te gaan.
( Hij gaat heen.)
Einde r::n het Eerfie Bedrijf.
T W E E-



£3 ARTHELLO of de HOFNAR.
TWEEDE B E D II Ij F.
(Den volgenden ddg , voormiddags.) EERSTE TONEEL.
Het Toneel verbeeld een kamer in het huis van clen Baron Lisper.
Baron lisper , Doctor zwart.
t i s p e r.
Bravo! bravo! beer Doctor! dat is mooi dat gij zo op uwen tijd past. Gij zijt zeer accuraat.
z w ar t.
Niet meer dan mijne plicht, uwe hoogvrijhecrlijfce Excellentie! 't is mijne plicht. — 'Maar het
is zo koud — zo koud; het zal haast gaan
fneeuwen.
l i s p e r.
Maar waar waart gij dan reeds zo vroeg, dat gij zo verkoud geworden zijt V
z w a r t.
In de kerk, uwe Excellentie ! in de kerk. De zegen moet van boven komen. Ik heb ook nog vlij ig gebeden voor de hooge welvaart van uwe Excellentie.
eis-



ARTHELLO of de HOFNAR. 33
nsPCRi
Dat is braaf, heer Doctor! van zulke menfchen boude ik veel , die werk van den Godsdienst maaken.
zwart.
God bewaare ons toch voor zulke menfchen , die niet Godsdienüig zijn ! want dat zijn Hechte, zeer Hechte menfchen.
LISPEL
Ja wel zijn ze dat! Gaa zitten heer Doctor ! kom aan een glaasje wijn. ( Lisper fchelt, Jacob de knecht, komt binnen.) Breng den heer Doctor een glas wijn.
zwart.
O ! uwe Excellentie is al te goed.
l 1 s p f- r. Nu, heer Doctor! hoe ftaat het in repoüticd!
zwart.
Zeer goed , uwe Excellentie ! zeer goed ; mij dunkt, het plannetje is genoeg uitgewerkt.
l i s p e r.
Wel nu laat eens hooren.
z w a r T.
Voor alle dingen , fed intra nos , dunkt mij , moet Graaf Herzdorf van 't hof verwijderd worden , want die is veel te braaf en eerlijk , en zoude ons altijd erg in de wielen rijden. De vraag is dus maar: hoe dat aan te leggen? Dat is misfehien zo gemaklijk niet eens, afs uwe Excellentie wel denkt; het heeft mij oneindig veel moeiC te



34 ARTHELLO of de HOFNAR.
te gekost, tot ik eindlijk op eenen gelukkigen inval gekomen ben. Ik ben , om dit vervloekt project , al in geen twee dagen in de kerk geweest; ik heb 'er preek, vesper, en al den drommel om laaten loopen ; God vergeeve het mij ! — doch
op eenen anderen tijd maar zo veel te meer.
Maar (til : daar komt de knecht , en voor zulke lui moet men zich altijd wat cachè houden. — ( J'acoh komt met een fles wijn en glas, fchenkt in en prejenteert het glas aan den Doctor.)
zwart.
Keurig ! keurig ! dat is een overheerlijke morgenwijn. Hij is delicaat. Nu , mijn lieve
jacob ! boe gaat het : wat maakt gij al V .
Zijt gij braaf vlijtig en aandachtig?
jacob.
_Niet al te veel Mijnheer ! wij hebben niet vcc! tijd , om in de kerken zo rond'te loopen.
zwart.
Kom, kom! dat is maar gekheid, dat zegt niets. Wie niet graag bidt, werkt ook niet graag.
j a c o n.
Dat kan wel waar zijn , Mijnheer ! maar toch wil ik mijne ziel niet tegen de uwe verruilen.
z w a r t.
Hoe zo ! waarom niet ?
j a c o e.
Om dat gij veel bidt en minder goed doet; en ik minder bidde , maar meer goed doe.
LIS



ARTHELLO of de HOFNAR. 35
l 1 S V E ft. Zwijg kaerel ! welke impertinentie is dat.
z w a r t.
O! uwe hoogvrijheerlijke Excellentie 1 het is maar gektteeken: hij meent bet niet. QJacobgaat heen.)
l i s p e r.
,'t Is goed, maar ik wil niet hebben, dat m;jue dienstboden den gek lteeken met een' man als gij zijt. z w a r t.
Uwe Excellentie vergecve het hem ! hij is anders een goed braaf kaerel ; 't is maar jammer, jammer ! Maar welk mensch heeft ook al niet
zijne gebreken ? Ik zoude echter niet gaern iemand benadeelen ; God bewaare mij daar voor.
l i s p e r.
Hoe! weet gij misfchien iets van deezen knaap.
Z war t.
Ik — weet — juist niets. De menfchen praaien dik wils zo veel als 't waar was ■
ei, ei, ei ! God bewaare !
l i s p e u.
Wat praat men dan in de ftad ?
z w a R T.
Ja, uwe Excellentie weet wel, hoe de menfchen zijn. A's het waar was , kon uwe Excellentie hem geen oogenblik langer in haaren dienst houden. Maar ik wil den mensch geen nadeel doen.
L I S P E R.
Zo, ik hoor a) hoe 't zit. Morgen krijgt hij den zak.
Ca z w a s. t.



Sö ARTHELLO of de HOFNAR
zwak. t.
Uw Excellentie is meester te doen , wat haar goed dunkt.
LISPEL
Maar , Heer Doctor ! nu ons plan eens weêr voor den dag i
zwart.
Aanftonds uwe Excellentie ! maar filenthim alturn ! dat vooral! Ik zal eens zien, of de deuren wel goed op Hot zijn , op dat niemand luistere , want de waereld is boos, zeer boos, uwe Excellentie! (Hijftaat op, doet de deuren op de knip , en gaat weêr zitten.) Uwe Excellentie zal 't ook niet kwalijk neemen , dat ik mij wat van mijne aandachtsboeken ontlaste, zij incommodeeren mij wat._ ([Hij legt twee zeer'dikke boeken , die hij uit zijn znk haalt, op de tafel. ) Nu, aan 't werk , uwe Excellentie .' 't Voornaamfte is , dat wij den Graaf Ilerzdorf bij den Koning zoeken in verdenking te brengen; en dat kunnen wij met een gerust geweten doen , want ons goed oogmerk veröntfciiuldigt, ons volkomen : En al viel het al eens wat erg voor Ilerzdorf uit, dan zullen wij hem daar voor in ons gebed influiten; wij géeven hem ook daar door gelegenheid , zijn geduld te .oelTenen , en zich zo eene betere plaats in den hemel te verwerven.- (Eensklaps zit Dr. Zwart geheel fti!, zonder een woord meer te fpree~ ken , de handen zamen, en V hoofd neergebogen.)
l i s p e r.
Wat doet gij ?
zwart,
Stil ! ftil !
H5»



ARTHELLO of de HOFNAR. 37
li s 1' e r.
Zijt gij niet wel ?
z w a r t«
St ! ft !
l i s p e r.
Wel nu wat is dat? — (Stilte voor eenepoos.)
z w a r t.
Hoordet gij dan niet dat de klok floeg ? Ik moest mijne aandachtsöeffening houden ; ik heb zo zekere kleine fchietgebedjes , die ik van jonas
af aan al gewend ben. Maar — 'nu verder
uwe Excellentie ! Het zal zekerlijk bij den Koning zo terftond geenen ingang vinden fed
femper aliquid haeret Als men iemand met
flijk gooit , blijft 'er toch altijd eene vlak. En
ik heb dan ook nog iets au corps de re/erve.
Herzdorf heeft eenen zoon , eene dochter , eene vrouw. Den zoon zullen wij debaucheeren , de dochter laaten wij fchaaken , 'en de vrouw zullen wij tot eene coquette maaken. En , 't geen het verdacht maaken bij den Koning niet te weeg kan brengen , dat moet het verdriet eindlijk voltooijeu. Binnen 't jaar , op zijn allerlangst, moet Ilerzdorl in den kuil liggen.
l 1 s p e r. Uv plan was zo kwaad nog niet, lieer Doctor! maar de zaak heeft zo machtig veel voeten in de aard ; en gij weet, ik ben hee'l zeer op mijn comtnoditeit gelteld. Ik ben een groot vriend van de cabale , maar zij moet mij niet te veel moeite kosten.
C 3 zwart.



53 ARTHELLO of de HOFNAR.
zwart.
O ! daar voor laate uwe Excellentie mij maar zorgen. Ik weet: Graaf Ilerzdorf is een zeer w'eldaadig man ; nu zal ik hij hem saan , klaagen hem mijnen nood, en ftellen mij zo ellendig en'armoedig bij hem aan, dat hij mij eindelijk uit mededogen in huis zal neemen ; en dan hebben wij
ij-tel gewonnen. Ik ben de fpion van uwe Excellentie, die van alles naauwkeurig rapport brengt, en dan zal ik vaderen kinderen, vrouw en man knechts en meiden , zo vervloekt in de war brengen, dat het een plaifir zal zijn. Maar God vergeeve het mij , en laate het mij alles ter goeder lijd doen. Het gefchied immers alles uit liefde tot uwe Excellentie , en de hemel ziet toch het
hart maar aan. Maar daar wordt geklopt.
St ! (Hij ftaat op en doet open.)
j a c o b.
Jonker Papillon is beneden, hij wilde de eer hebben zijne opwachting bij uwe Excellentie te maaken.
l i s p e r.
Laat hem maar hier komen.
z w a r t.
Ik zal nu heen gaan uwe Excellentie. Ik heb nu ook tijd, om nog een half uurtje in de Kerk te gaan. ( Hij luistert Lisper ft Hl etjes in. ) Ik heb daar iemand belfeld, die ik ook tot mijn plan
gebruiken wil. Ik beveel mij in uwe genade
uwe hoogvrijheerlijke Excellentie.
l i s p e r , tegen Jacob. Begeleid den heer Doétor !
z wart,



ARTHELLO of de HOFNAR. 39
zwart, tegen jacob. O ! doe geen moeite , mijn lieve Jacob ! Wij blijven altijd de oude goede vrienden. Ik heb u ook nog zo even ten bes1 en bij uwen heer gerecommandeerd ! Het gaa u wel ! tot weerziens ! Ik zal u ook in mijn gebed indulten.
( Hij gaat heen.)
TWEEDE TONEEL. l 1 s p e r alleen.
't Is toch waarachtig een kaerel, die Doctor ! ]% als ilerzdorf maar van't kusfen is, dan kan ik mij nog pousfeeren. Papillon moet dan met mijne dochter trouwen , en een aanzienlijke post in den Staat bekleeden. Voor Klender heb ik mijn nichtje gedestilleerd het zal alies wel lukken.
DERDE TONEEL.
lisper, papillon. papillon.
N u dat was eene duivelfche jagt, uwe Excellentie. Wij bibberen en klappertanden van de koü ; wij zijn geheel en al verdwaald geweest, en — bedenk eens — wij zijn deezen nacht om twaalf uuren eerst t'huis gekomen. De Koning was ook in 't geheel niet wel gehumeurd.
lis per.
Hm! hm! Ik ben blij dat ik niet meê was. Een C 4 lek'



4 ARTHELLO of de HOFNAR.
lekker warm kamertje en een goede fles wijn, heb ik veel liever dan de beste jagt van de waereld.
papillon.
Daar houde ik bet ook mede, uwe Excellentie ; maar wat zal men al veel doen ? Doch wil ik uwe Excellentie wat nieuws vertellen? De Koning heeft Arthello, den gewezen hofnar, weergevonden.
l i s p e r.
Wat duivel zegt gij ? Dat is een- ver¬
doemde lelijke grap !
papillon.
O ! ik heb al gezorgd , uwe Excellentie ! Nu Kan uwe Excellentie eens mijne capaciteit en mijne vlugheid bewonderen. In 't na huis gaan kwamen wij door een dorp , daar vond ik ecnige Soldaaten ; ik vraagde hen of ze mij kenden ? Zij zeiden natuurlijk neen. Ik vertoonde hun daar op aanftonds mijne (Ier, en zeide: ik ben Graaf Papillon , de_ aanftaande fchoonzoon des Barons van Jasper; hij en ik maaken maar eene perfoon uit. en al wat hij zegt, zegge ik , en wat ik zeg?e zegt: hij. Ik beveele u derhalven , Arthello ter! fond in arrest te neemen. Ik beduidde hun hoe hij er omtrent uitziet, waar hij woont, en zeide dat ze hem ten eerden na de flad in de gevangenis brengen moesten , maar zich eerst bij uwe Excellentie melden. Ik gaf hun eenen ring , dien zij uwe Excellentie geeven moesten, en te gelijk zea-en dat ik ten eerden volgen zoude, om 'er zelve" na' dcr met uwe Excellentie over te fpreeken.
l i s p e r.
Dat hebt gij heel goed overlegd , 'er is noe maar niemand geweest. 8
pa-



ARTHELLO of de HOFNAR. 41
papillon.
Zij kunnen toch niet heel lang meer wegblij-
ven. Geen mensch weet 'er iets van :"uwe
Excellentie kan dus Arthello uit de voeten helpen, dat 'er geen haan naar kraait.
l i s p e r.
Dat gaat zo gemaklijk niet, mijn lieve Papillon! de Soldaaten .
papillon.
Ei wat ! de Soldaaten , die fluit men per compagnie mee op. Het zijn maar drie of vier
mentenen , en wat is 'er aan die gelegen ? »lir zijn immers Soldaaten genoeg.
l i s p e r.
Zo ! zijn het 'er maar zo weinige ? Ta dan . . . het zal alles wel gaan, wij moeten maar met ver«and, met overleg werken. ( Jacob komt.)
jacob.
Uwe Excellentie 'er zijn vier Soldaaten met eenen gevangenen; zij zeggen, dat ze ordre hebben bjj uwe Excellentie aan te komen ; ik moet uwe excellentie deezen ring overhandigen.
papillon.
gemaakt"? ^ ExcelIentie ! heb ik het ^ goed
l i s p E r.
Laat den gevangenen boven komen.
papillon.
Jft^? niet' U?e ExceI!e,lt;c ! hij zoude ons aakhge gevangenis werpen.
^5 lis-



4a ARTHELLO of de HOFNAR.
l i s p e r.
Ik zoude hem toch gaarne eens fpreeken : misfchien zoude hij tot onze partij overtehaalen zijn, om dat hij nu ziet dat hij in onze macht is ,"en zijn aanwezen kon ons dan groote dienden doen.
papillon.
't Is ook waar, ik dacht daar niet aan. Maar ik zoude uwe Excellentie evetiwel raaden , hem , eer wij het zeker weeten , te blinddoeken.
l i s p e r. Nu ja ! Gooit den gevangenen eenen zak over
den kop , en laat hem dan boven komen.
( Jacob gaat heen.)
papillon.
Ik twijflel 'er hard aan , of uwe Excellentie deezen mensch wel op onze zijde zal kunnen haaien , 't is een dierkop van een vent, die zich machtig veel inbeeldt.
l i s p e r.
Ja ik ken hem maar al te wel ; ik weet , wat hij bij den voorigen Koning te zeggen had. IJ 1j gold heel veel, en had grooten invloed op onze zaaken. Maar ftil, daar komt Hij •
VIER-



ARTHELLO of de HOFNAR. 4$
VIERDE TONEEL.
De Voorigen. klender, word met eenen zak over 't hoofd binnen gebragt.
papillon.
yVel nu, Arthello ! wie was olijker ik of gif ? 't Muisje is toch eindlijk eens in de val geraakt, niet waar ?
klender.
Naar de Mem zijt gij jonker Papillon.
papillon.
Ja die ben ik ook , en ik — ik heb u laaten arresteeren.
klender.
Jij hebt me laaten arresteeren ? Wel dan moet ik je zeggen , dat je een gek bent : dat is weêr een van je ordinaire partjes. Nergends toe ben je nut, als om gekheid uit te voeren.
papillon.
Arthello ! bedenk dat je in onze macht zijt.
klender.
Wat Arthello ! Ik ben de kamerjonker Klender , en ik weet niet , waarom ik mij van zulk een luisbos, als gij zijt, hier voor deu gek moet laaten houden.
lis p e r.
Wat hagel! ben jij Klender ?
k l e n-



44 ARTHELLO of de HOFNAR.
klender.
Ja dat ben ik waarachtig , op mijn woord vat» eer ! Neemt mij deezen verdoemden zak maar voor de oogen weg.
papillon.
Geloof het toch niet, uwe Excellentie hij is wis en zeker Arthello. De kamerjonker Klender zou het zotspak draagen ? Ha! ha! Het is maar een looze vond van hem. Laat hem voor mijne rekening gerust in de gevangenis werpen , en voor de impertinencts , die hij mij aandeed , zal ik hem ter deeg laaten afrosten !
klender.
Wat d en bl .... is dat! Jou verdoemde Papillon ! ben je dan van den duivel bezeeten. Is het niet genoeg, dat je mij hier eenige mijlen weegs als een gek hebt laaten leiden. Wil je me nu nog mishandelen ? Maar wacht maar, "je zult je leeven niet meer zeker zijn , dat zweer ik je !
l i s p e r.
Het begint ernst te worden. En het is Klenders ftem. Doet hem den zak voor de oogen weg. ( De knecht doet het.)
papillon.
Bij mijne ziel waar! 't is neef Klender!
klender.
Ik zou je wel na de hel wenfehen met ie dolle grappen. Als gij ooit weêr iels onderneemen wilt, begin het dan toch met verltand, en breng geen eerlijke lui zo in 't naauw.
lis-



ARTHELLO of de HOFNAR. 45
l i s p e r.
Ha! ha! ha ! Maar miin lieve neef Klender ! hoe kom jij toch niet dat zotspak aan ? 't Is toch waarachtig een raare grap !
k l e n d e r , gooit Papillen het geheele narrenpak voor de voeten. Daar Ridder Papillon ! dat komt jou toe, maar kom mij met zulke gekheid niet meer voor den dag. Je denkt misfehien , dat de zaak zo al afgedaan is ; maar hou , beste maat ! dat heb je mis» Wij zullen malkander nog wel vinden. {Tegen Lisper. ) Uwe Excellentie hebbe de goedheid van met mij in 't cabinet te gaan ; ik zal 'haar Ed. het geheele geval omftandig vernaaien.
papillon.
O ! ik ben ook zeer nieuwsgierig , het geheele geval te weeten !
klender.
Blijf daar ! wij hebben zulk eenen aap , air, jij bent, niet noodig.
( Lisper en Klender gaan heen.)
V IJ F D E TONEEL.
papillon, alleen.
Nu om Gods wil ! nu heb ik 't mooi gemaakt. O ik arme ongelukkige Papillon ! Klender is woedend; en ik ken hem ; hij zal mij voordepuntvan den degen eisfeheu , en ik — God weet het — ik, heb voor geen oortje moed in 't lijf. Zijne Excellentie zal nu ook zeker boos op mij zijn ,
en



4<S ARTHELLO of de HOFNAR.
en mijn huwlijk, mijn avancement en alles is dan na de maan. O ik arme ongelukkige Papillon ! ü Arthello ! Arthello !
ZESDE TONEEL.
papillon, arthello.
arthello , fchielijk binnen tredende.
H ier ben ik, gij hebt mij geroepen, wat belieft u? papillon, geheel ontfieïd. Hoe duivel kom jij zo gaauw hier ?
arthello.
Ik kom te voet, mijn lieve Ridder! want mijnen pakezel heb ik voorüit gezonden.
papillon.
Je pakezel ?
arthello.
Ja ! het was de kamerjonker Klender, die haclt de goedheid , mijn geheele zotspak na de ftad te draagen , en ik merk hij is reeds aangekomen , en heeft zich van zijnen last al ontleedigd.
papillon.
Ha ha! dan ben jij die gaauwdief, die hem die pots gefpeeld heeft ? O zeg hem dat ten eerllen mijn lieve Arthello! want anders kost mij ion grap nog lijf en leven : want hij is woedend kwaad op mij ! En , God bewaare mij ! ik zou met hem moeten duëüeeren, en , kijk Arthello ! ik beef al van angst, als ik daar maar aan denk.
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. 47
a r t h e l l o.
Neen , maar nu (leek je 'er den gek meê. Jij zoudt geen' moed hebben om te vechten ?
papillon.
Neen Arthello ! waarachtig niet ! Ik verklaar je , ik heb geen zier moed. Anders ben ik eeu braaf kaerel : maar mijn lieve Arthello , help mij toch voor ditmaal nog eens uit den nood a ik zal eeuwig uw vriend blijven.
ARTHELLO. .Mijn vriend ? Geloof jij dan dat dat zo gemaklijk is , mijn vriend te zijn ?
papillon.
Kijk , Arthello ! Ik zal u zeker groote diensten doen ; maar neem dan deeze zaak geheel en al op jou , en maak maar dat Klender weer mijn vriend worde.
arthello.
Hoor weet je wat ! Als Klender je uitdaagt, neem het dan gerust aan , ik zal je fecuttdeeren , is t niet goed zo ?
papillon.
Neen , neen toch niet ! Mijn leven is mij zo liet — zo hef — en denk eens aan , wat zoude mijn meisje'er van zeggen? want ik ben verloofd!
a. r t ii e l l o.
Ben je verloofd ? Ja dat is wat anders; en dan ge loof _ ik het wel, dat je leven je lief is. Je zult zeker je familie vermeerderen V
p a-



43 ARTHELLO of de HOFNAR.
papillon.
Wel zeker ! want reken maar eens aan, ik ben de eeniglte nog maar; als ik dood ben is het geheele genacht der Papillons uitgeftorven.
arthello.
O ho ! als dat de grootfte zwaarigheid is, duelleer dan maar gerust, en laat je des noods maar doodflaan ook , 'er blijven Papillons genoeg in de waereld : al zijn ze niet van het zelfde genacht , zij behooren toch zeker met u tot dezelfde Ham. Maar je weet immers wel, dat alle Papillons eerst rupfen geweest zijn ; dat zij op den grond kroopen , zich infponnen , en eindlijk Papillons wierden. Behoor jij ook tot die familie ?
papillon.
Ja, ja! help mij maar, mijn lieve Arthello!
arthello.
Maar gij moet, dunkt mij , nog niet lang Papillon geweest zijn ?
papillon.
Hoe zo ?
arthello.
Om dat je nog zo geheel en al rups bent.
papillon.
Je fteekt 'er toch ook altijd den gek mede , en de zaak is toch waarachtig van zo veel gewigt.
art he l l o.
Zeker is zij van veel gewigt ! Gij gaat immers trouwen ?
pa-



ARTHELLO of de HOFNAR. a$
papillon.
Och ! dat trouwen ! dat is maar gekheid.
arthello.
Ei! is bij u het trouwen maar gekheid? dat geloof ik niet, want gij zult veele kinderen krijgen.
papillon.
Denk je dat ?
arthello.
Zeer zeker ! want het fpreekwoord zegt: één gek maakt 'er tien.
papillon.
Die uitdrukking is wel wat beledigend voor mij, jou wil ik hem echter ten goede houden , mits gij mij maar uit de verlegenheid helpt.
arthello.
Dat wil ik wel doen , maar gij moet dan ook mijnen raad volgen.
papillon.
Zeer gaarne !
arthello.
Als Klender u uitdaagt , moet gij bedingen , dat één van beiden op de plaats blijVe.
papillon.
De galg ! ik bedank je voor je raad
arthello.
Wel laat mij dan toch uitpraaten. Naar de regelen der eere behoeft gij niets meer te houden , dan 't geen gij beloofd hebt. Indien Klender u nu uitdaagt, kom dan gerust te voorfchijn, en als gij D bei-



go ARTHELLO of de HOFNAR.
beiden op de bepaalde plaats zijt, zeg dan: Een van ons beiden moet op de plaats blijven , wie zal dat nu zijn ? want te gelijk kunnen wij 'er niet op blijven ; Reek dan uwen degen weer in, en laat Klender dan (laan waar hij Raat. Gij hebt uan uw woord gehouden , en gij kunt het gerust vertellen, dat gij met Klender geduelleerd hebt, en dat hij gebleeven is; het is geene leugen, maar gij zult 'er nog eer van hebben.
papillon.
Wat jij toch altijd voor invallen hebt! Je bent waarachtig een vent als Simfon !
a r t h e l l o.
Wel dat zou ik denken; 'er ontbreekt mij niets toe, dan dat gij, heer hofjonker ! zo goed zijn wildet mij uw kinbakken te leenen, want gij weet immers wel, dat Simfon de PhiliRijnen met een ezels kinbakken floeg. Laat dit evenwel niet op u gemunt zijn.
papillon.
Tk gaa nu na huis Arthello ! cn fluit mij op, tot dat gij weêr bij mij komt, en mijne zaak met Klender ten einde is. Ik bekenne het u, Arthello ! ik was uw vijand , uw groote vijand , maar als gij deeze zaak weêr voor mij bijlegt , dan wil ik altijd geheel en al uw vriend zijn.
arthello.
Ik bedank u wel zeer, heer hofjonker ! Ik ken de waarde uwer vriendfchap volkomen. Gijfpringt van vijandfchap op vriendfchap, en van deeze weêr op geene, even als de vogel van den eenen tak op den anderen. ( Papillon gaat heen.)
ZE-



ARTHELLO of de HOFNAR. 51
ZEVENDE TONEEL. arthello, allee».
N u ben ik dan in Lispevs huis; ia het buis van dien Minister , die zo min gefchikt is tot flaatsman, als een muis tot een rijpaard. Behalven dat hij eenen vrij aanzienlijken buik heeft , oesters kan verteeren en braaf Bourgogne wijn zuipen , geloof ik niet , dat hij eenige andere verdienden heeft. _ En deeze phlegmatique penszak, die trotsch op zijne domheid is en alles onbefchaamd durft onderneemen, die gelooft dat hij het recht hebbe , den braaven Herzdorf te doen tuimelen , die des Konings eenigfte en beste vriend is. Maar neen! het zal u, bij mijne eer, zo lang als ik Arthello heete , niet gelukken. Én wat kan ik beter voor den Koning doen , dan dat ik Herzdorf redde , dien vriend van het Vaderland , den vriend van den Koning. (Hij ziet de hellenkap en het zotsjak op den grond liggen, raapt ze op , en trekt ze aan.) Kom, dierbaar kleed ! ik heb u lang uit liefde voor mijnen Koning jgedraagen ; elk amt, eiken rang zoude men mij misgund hebben; maar
u ;lfer zotsjakje ! — u misgunt mij niemand.
'Er zijn dus ook gevallen , in welken het van groote waarde is , een gek te zijn , en, als men der menschheid goed doen wil, dan is het immers beter eene bellenkap op te hebben, en daar mede goed te doen, dan met gekroonden hoofde kwaad te doen. Maar , daar is Lisper.
D 2 AGT-



52 ARTHELLO of de HOFNAR. A G T S T E TONEEL.
arthello, klender, lisper.
Ik kwam hier alleen maar om uwe Excellentie te zeggen dat ik Arthello ben ; en vernomen hebbende , dat uwe Excellentie zich de moeite geeven wilde mij in de gevangenis te laaten brengen , ben ik terftond na den Koning gegaan, en heb hem gezegd , dat ik , om uwe Excellentie alle verdere moeite uit te winnen, de eer zoude hebben , zelve mijne opwachting bij uwe Excellentie te maaken.
L IS PER.
Hoe ! ben je bij den Koning geweest ?
arthello.
Ja! en de Koning weet ook dat ik bij u ben.
l i s p e r , ter zijde. Verdoemd! nu is alles na de maan.
arthello, tegen Klender. Ik zou haast gelooven dat ik de eer heb u te kennen.
klender.
Ja mij dunkt het ook.
arthello.
De menfchen komen in dewaereld toch al raar bij malkander.
l i s i' E R , ontftelcl. 'VP'at duivel doe jij hier ?
arthello.
K L e n-



ARTHELLO of de HOFNAR. 53
klender.
Ja dat is ook zo ! (terzijde.) Die canaille ! was hij maar niet de gunstling van den Koning I
arthello.
Maar , a propos , Mijnheer ! Ik ben u wel ten üiterften verplicht.
k l e b d e r.
Waar voor ?
arthello.
Voor de moeite, die gij wél hebt willen ncemen mijne kleêren na de Had te draagen.
keende r.
O ! dat gefchiedde met zeer veel plaifir ! Wij zullen daar niet meer van fpreeken. (ter zijde.) Als dit geval nu in de Rad bekend word , dan worde ik nog mooi overal uitgelagcheu. (tegen Lisper.) Uwe allerönderdaanigRe dienaar, uwe Excellentie ! ik hoop de eere te zullen hebben , uwe Excellentie aan 't hof weêr te zien.
(Klender gaat heen.) NEGENDE TONEEL.
lis per, arthello. l i s p e r.
Ik weet, Arthello ! dat gij de gunstling van den Koning zijt , en dat gij veel bij hem vermoogt. Leer nu het fpreekwoord : aan \ hof moet men leeven en laaten leeven. Meng u dus niet in de ftaatszaaken , en werkt mijne plans , die ü mis* D 3 fchine



54 ARTHELLO of de HOFNAR.
fchien bekend zullen zijn, niet in de contramine. Gij verfta.it mij. Laat ons goede vrienden zijn , Arthello, en reken dan vast op mijne erkentenis.
arthello.
Uwe Excellentie ! ik reken in allen gevalle op uwen bijftand. Mijn amt is de waarheid te zeggen , en de waarheid heeft de onderfleuning der machtigen noodig; maar de eigenlijke reden, waarom ik nu bij uwe Excellentie kwam, is, om uwe Excellentie eens op den toets te Hellen , of gij mij waarlijk geneegen zijt.
l i s f e r.
Hoe zo ?
arthello.
Ik kom om zeer veel dingen follicitecren.
l i s p e r.
Niets zal u geweigerd worden.
arthello , geeft Lisper een fchoon blad wit papier.
Dit is mijn verzoek.
lisper, bekijkt het van weêrszijden.
Een wonderbaarlijk verzoek. Daar Haat niets op.
arthello.
't Doet wel! wat heel veel! Lees maar.
l i s p e r.
Wel wat zoude ik Ieezen, 'er Haat geen letter op.
arthello.
'Er Haat maar al te veel op. Waar niets is, daar is alles.
l i s-



ARTHELLO of de HOFNAR. 55
l 1 s r e r. Ik verftaa je niet. Je praat te raadfeliichtig.
arthello.
Maar ziet gij dan de letters niet die'er op liaan?
l i s p e r.
Neen, ik zie 'er geen. Daar kijk jij dan.
a r t il e l l o.
Ja zo, 't is ook waar ! dit is wit op wit , en gij zijt gewoon zwart op wit te leezeu, en daarom is u dit ichrift zo onbekend.
l 1 s p e u.
Maar wat verzoek je dan eigenlijk hiermede ?
arthello.
Ik verzoek dat de Koning de genade hebben wilde mij van al mijn leeven geene genade te bewijzen.
l I s p e r.
Dat is raar, en waarom verzoekt gij dat?
a r t ii e l l o.
Om dat der Vorflcn genade benijders verwekt. Dien, die niets heeft, misgunt men niets. Maar, hier heb ik nog een request in mijn zak , in 't welk ik verzoeke , dat dc Koning mij een ordeutlijk tractemsnt geeve.
LISPEL
Dat is niet meer dan billijk. Hoe veel verlangt gij ?
arthello.
Eene kleinigheid ! Ik begeer voor mijne goede diensten jaarlijks honderd ftokÜagen.
D 4 eis«



56 ARTHELLO of de HOFNAR.
e i s p e r.
Dat is waarachtig al eene vrij raare bclooning!
arthello.
Waarom ? Ondank is de gewoone belooning in de waereld , en waarom zoude ik iets verlangen , dat tegen de gewoonte ftrijd. Intusfchen heb ik 'er nog dat voordeel bij , dat niemand mij mijn tractement misgunnen zal. Ik kan gerust zonder adjunct fterven, en niemand zal van mij een derde rabat verlangen.
l i s p e r.
Toe toe, Arthello ! geen gekheid ! Zeg maar kort weg wat gij hebben wilt, gij zult het krijgen.
arthello.
Ja, als ik maar durfde , maar ik heb al te veel te verzoeken,
l i s p e r,
Spreek op maar !
arthello.
Wel , ei lieve ! wees dan zo goed en geef mij Uwen grooten bulhond ten hofmeester.
l i s p e r.
Om wat daar mede te doen ?
arthello.
Ik wilde van hem leeren blaffen en bijten, want dit , zegt men , gaat in de flad zeer in zwang. Doch kunt gij uwen bulhond niet misfen , geef mij dan uwen aap , van dien wil ik leeren , hoe men met der kat haar poot de heete castanjen uit het vuur haaien moet; want dit, heeft men mij gezegd ,



ARTHELLO of de HOFNAR. 57
zegd , is aan het hof zeer gebruiklijk. Voor 't overige zoude ik u wel verzoeken , dat gij een eerlijk man wierdt, fchrijf maar een woord op 't papier , dan is 't gedaan : Fiat !
l i s p e r.
^ Hoor, Arthello ! je maakt me ongeduldig met je gekheid , begeer wat deeglijks.
arthello.
Ik wenschte wel dansmeester te worden.
l i s p e r.
En waarom juist dansmeester ?
arthello.
Om deugd en philofophie naar de viool te doen danlen , waar op de hovelingen haar voorfpeelen.
l i s p e r.
Nu 't is goed dan, gij zult dansmeester worden.
arthello.
_ Wat zijt gij toch altijd voorbaarig ! Ziet ge dan niet dat ik kromme beenen heb? Eenen lantaarnaanfleekers dienst moet gij mij geeven , dan kan ik toch ook nog iets tot de algemeene verlichth g toebrengen. Maar weet je wat ? Ik heb reeds een post ; en de mensch moet met zijnen Mand te vreeden zijn. Ik ben een gek, en wat wilt gij" toch meer van mij maaken ? "Gij weet immers, dat de zotskap het hoogftc bereikbaare doel is van de eerzucht. Als gij de mijne noodig hebt, zij is ten uwen dien He.
l 1 s p e r.
Wat moet al dat gebabbel nu ?
D 5 ar-



5<°> ARTHELLO of de HOFNAR.
arthello.
Wat dat moet ? Zijt gij dan niet in den hoogden graad eerzuchtig , en draagt gij 'er dus niet alles toe bij, om mijne bellenkap te verdienen? — Hoor , Lisper ! Gij zoudt zo vergenoegd kunnen leeven, als gij maar wilder. Gij bezit groote rijkdommen , en kondet dus veel goed doen , en het geluk der menschheid genieten : maar neen! nu maakt gij , dat gij geen' éénen vergenoegden dag heb ; dag en nacht denkt gij op cabalen en gij wilt op de ruïnen van anderen uw geluk bouwen. Waar toe dient dat alles ? Leeven en het leeven genieten , dat is de waare Philofophie ; houd u daar bij.
l i s p e r. Arthello! gij weet de verbindingen en betrekkingen niet, in welke men aan het hof ftaat.
arthello.
Welke betrekkingen? Herfenfchimmen zijn het; inbeeldingen , die in de natuur der dingen geene plaats hebben. Hoe hooger de mensch opklimt, zo veel laager Hort hij weêr neder , en al (lort hij eens niet neder, wat is hij dan ? Een vuurpijl , die prachtig opgaat en clan verdwijnt. Al hebt gij ook den hoogden top der eere bereikt ; al zijt gij eerde Minifter ; al werkt gij dag en nacht ten nutte en voor 't welzijn der maatfchappij, wie dankt het u ? Gij maakt altijd veel meer ontevredenen , dan tevredenen , al hebt gij ook het beste hart van de wacreld. Zo lang gij leeft, moet gij niet verwachten , dat men u gerechtigheid zal wedervaaren laaten ; maar wanneer gij dood zijt, dan kan 't gebeuren, dat men zeggen zal: hij was een braaf man.
l i s-



ARTHELLO of de HOFNAR. 59 i
e i s p e r.
Waar moet deeze inleiding toe dienen ?
arthello.
Ik wil u overtuigen dat Arthello uw vriend is. Ik ben lang een onbekend aanfchomver geweest van al die toneelen , die 'er in de Had en aan 't hof gefpeeld zijn, en het heeft mij gefpeeten, dat gij eene zo Hechte rol daar in fpeeldet, mijn lieve Lisper ! Gij hebt den weg der waare eer verhaten, gij wilt, op de ruïnen'van het huis der Graaven van Herzdorf, tot de eerde bedieningen van den Haat klimmen , om u zeiven in ellende te dompelen.
l 1 s p e r,
Hoe zo ?
arthello.
Herszdorf is een man die de regeeringszaaken verhaat , en deugd met eerlijkheid te faam voegt. Misgun hem zijn amt niet, 'Lisper ! en denk dat gij er niet bekwaam toe zijt. Denk om het geluk van uwe familie , en bepaal u alleen tot dien kring , dien u de Koning heeft aangeweezen, en wees gelukkig.
l i s p e r.
Gij fpreekt zeer verfiandig mijn goede Arthello ' maar gij weet niet wat het te zeggen is in eene groote Had te leeven. De familie zit mij altijd op den hals en verwijt mij dat ik zo werkloos ben ; men wil hebben, dat ik mijne kinderen aaa voornaame families uithuwiijke , dat ik hen in groote posten indringe, en zo voorts: en dan laat men er zich al ligt in , men doet meenigen onvoorzichtigen Hap , maar men kan niet weder te
rugj



Co ARTHELLO of de HOFNAR.
rug ; dus moet men zijne plans uitvoeren , wanneer men begonnen heelt.
arthello.
Ik begrijp u volkomen , Lisper ! Ik weet , in welke verbindingen gij (Iaat met de families van Klender en Papillon. Ik weet hoe ver gij u met Zwart, den uechtften van alle Hechte menfchen, ingelaaten heb. Maar wat zou dit nu ? Gij kunt nog te rug als gij wilt.
l I S P e R.
Ik kan waarachtig niet, Arthello ! mijne eer is 'er te veel in betrokken.
arthello.
Dat moet gij niet gelooven. Wilt gij dan, alleen om die ijdcle eere, uwe kinderen ongelukkig maaken ? Als gij den Graaf Papillon uwe dochter , en aan Klender uwe nicht geeft, hoe ongelukkig maakt gij dan die arme meisjes niet. Het zijn immers de elendiglte fchepfels onder de zon? Lafhartig, trots en dom. Al brengt gij ze ook eens tot de hooglte eeramten , wat voordeel heeft uwe dochter daar van ? De aap blijft toch een aap , al draagt hij een geborduurd jak.
L i s P E R.
Ik geeve u volkomen gelijk , Arthello ! en ik wensen ook dikwijls , dat ik niet zo ver in datfpel ware ; maar ik ben 'er nu te ver in , en ik kan 'er mij niet meer uit helpen.
ARTHELLO.
Nu dan zal ik bet doen , en ik zal u, zonder dat 'er uwe eer bij lijde , nog met roem uit alle uwe verlegenheden heipen. Gij zult de overige
da-



ARTHELLO of de HOFNAR. 6t
dagen ir.vs levens in rust en genoegen doorbrengen , en gij zult niet bet flachtöfFer van uwe bevooroordeelde familie zijn. Gij zijt eigenlijk niet kwaad ; maar de omftandighedén , die u reeds zo ver in 't net flcepten, zouden u nog met den tijd tot den grootften booswicht maaken. Ik weet Lisper ! dat gij mijn gezwooren vijand waart ' terwijl ik bij den voorigen Koning was. Het hadde mij dikwijls maar een woord gekost , om u in eens diep re doen tuimelen. Gij weet hoe glibberig de weg aan de hoven is. Nu achte ik mij zeiven gelukkig, dat ik eene gelegenheid vinde, u te toonen dat ik niet wraakzuchtig ben.
L i s p e R.
Ik weet niet , Arthello ! wat ik u antwoorden moet. Uwe taal , uwe gevoelens , en — uwe zotskap — hoe rijmt dat te faamen V Ik weet liet niet !
arthello.
Dat geloof ik zeerwel, mijn goede Lisper! want gij hebt vergeeten dat het kleed den man niet maakt. Maar tot weerziens! het gaa u wel.
( Hij gaat heen.)
TIEN-



6*2 AR.THELLO of de HOFNAR.
. TIENDE TONEEL.
L I s i> e r , alleen.
't Is een wonderlijk man , die Arthello ! 't Is waarheid wat hij mij zegt, dat is zeker; maar kan men aan 't hof wel altijd naar waarheid en
overtuiging handelen ? • Zeker heb ik het
mij al dikwijls gewenscht, dat ik in die vervloek, te cabalen mij zo ver niet hadde ingelaaten : maar wanneer men 'er eens mede in is, dan gaat het zo ligt niet 'er weêr uit te komen. De hemel geeve dat de zaak beter gaa , dan ik verwachte.
Einde van het Tweede Bedrijf.
DER-



ARTHELLO of de HOFNAR.
DERDE B E D R IJ F.
(Een vertrek in ,sKonings Paleis.) E E R S T E T O N E E L.
De koning, arthello.
De Koning zit aan eene tafel, en ziet eenige Reqnesten door.
.Altijd klagten en verzoeken. Dat is het gewoone lot van de menfchen. Ja ! als ik hun maar allen helpen koude ! — ik wilde gaerne ; maar ik ben een mensch, al draage ik eene kroon.
Neen dat ben ik toch niet. Eene kroon is waarlijk eene zwaare last. Zie die tallooze requesicn maar eens. Honderd verzoeken om een amt, dat ik maar aan eenen enkelden geeven kan, en als ik deezen enkelden uit honderd gelukkig maake, dan maake ik q<j ontevreedenen. *" Dikwerf eischt mijne plicht , daar ik toch voor 't grootfte gedeelte mijner onderdaanen zorgen moet, daar ik het bijzonder belang van éénen éénigen beledige, en dan worde ik aanftonds verfmaad en belasterd.
koning.
arthello.
Gij zijt niet wel te moede, Sire !
koning.
ar-



454 ARTHELLO of ee HOFNAR.
arthello.
Zo is het ook, Sire i men vergeet maar al te dikwerf, dat Koningen menfchen zijn , en men wil , dat zij bovennatuurlijke krachten bezitten. Het goede dat zij doen , vergeet men maar al te ligt , en dat wat ons meenigmaal niet goed dunkt te zijn , en echter waarlijk toch goed ïs, fchrijft men dan aanftonds toe aan een kwaad hart.
koning.
Het hardde van alles is dit Arthello! — dat wij weinige of geene vrienden hebben, en dat wij den geenen, die misfchien waarlijk onze vriend is, van de meenigte van vleijers niet bnderfchciden kunnen.
arthello.
Eene zeer waare opmerking, Sire! Vriendfchap eischt gelijkheid, en daar, waarde Maatkunde den Koning zo ver boven den onderdaan plaatst, zal het zeker moeilijk zijn, de vriendfchap onder hen te zien woonen. Doch, geef den moed nog niet op , Sire ! AVees Koning in uwe daaden , en mensch in uwe verkeering , dan zult gij toch nog vrienden vinden.
koning.
Gave God ! Maar hier ! Arthello ! hier ligt al weêr een nieuw bewijs , hoe zeer men der Vorften vertrouwen misbruikt.
arthello.
Hoe zo , mijn Koning ?
koning.
Men heeft mij eene memorie overgeleverd van verfcheidene fiechte daaden , die Herzdorf uitgevoerd



ARTHELLO of de HOFNAR. 65
voerd zoude hebben ; hij , dien ik alles toevertrouwde , dien ik als mijnen waaren vriend be* fchouwde, metwien ik hart en ziel gedeeld zoude hebben ! Als die man, als Herzdorf'een bedrieger is, dan is de geheele waereld niets dan bedrog!
arthello.
Neem niet kwalijk, Sire ! wie heeft die bcfchuldiging ingeleverd ?
koning.
Het is een naamloos gefchrift, zonder handtekening.
arthello.
O Sire ! op de aanklagt van eenen ongenoemden kunt gij eenen man verdenken , die 11 jaaren lang zijne trouw en verknochtheid getoond heeft ! Dat is onrechtvaerdig Sire ! Hierin hebt gij met uw goed hart niet geraadpleegd!
koning.
Ja , Arthello ! wat is aan 't hof niet al mooglijk ? — Lisper heeft mij al lang gewaarfchuwd, en mij dunkt hij heeft de waarheid gefproken.
arthello.
Lispcr., Sire ! is Lisper Herzdorfs vriend ?
koning.
't Schijnt ja.
ARTHELLO» Ja , maar fchijn en zijn zijn zo ver van één , als de hemel van de aarde. Aan 't hof lagcht men dikwijls in 't zelfde oogenblik , terwijl men den anderen den dolk in den boezem wringt ; daar op is geen ftaat te maaken.
E k 0.



66 ARTHELLO of de HOFNAR.
kon i.n g.
Gij hebt wel gelijk , Arthello ! maar hoe kan. ik hier de waarheid vinden ? Lisper heelt mij laatst een plan overgegeeven , om ilerzdorf te fuspendeeren , tot dat 'er nader onderzoek na gedaan is. Ik zal dat tekenen. Breng mij van dat tafeltje eene pen. (Arthello gaat na een zijdtafel' tje, neemt eene pen, maar floot ze geheel Jiomp)
A r t heli. o.
Uier Sire ! (De Koning wil fchrijven , maar gooit die pen aanftonds weg.)
koning.
Die pen deugt niet, breng mij eene andere.
arthello, haalt eene andere,. maar floot ze ook eerst ftomp.
koning , gooit dezelve netelig weg. Wat duivel , die deugt ook al niet.
arthello.
Sire ! word niet boos op uwe pennen, om dat zij weigeren dit gefchrift te ondertekenen; zij zijn niet gewend des Konings naam onder onbillijke dingen te zetten. Tot nu toe heeft uwe Majetfeit niet dan het goede ondertekend : Wees zo goed en zend na den Graaf Lisper, zijne pen zal u beteren dienst doen; die heeft wel eens meer flcchte dingen ondertekend. En ook tot Herzdorfs val is in zijn huis het plan gemaakt.
koning.
Wat zegt gij daar ?
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR.. 67
arthello. Ik zeg de waarheid.
koning.
Wat Haat ons dan nu te doen ?
a r t ii e l l o.
Scheur dit fchahdfchrift aan Harten, en houd 11 onkundig van de memorie , die Lisper u overleverde : want, als de zaak met allen ernst behandeld wierd, zoudt gij in groote verlegenheid geraaken met eenige voornaame families, en dat kon misleiden kwaade gevolgen hebben. Laat mij die zaak maar afhandelen , en doe gij als of gij van niets wist. Herzdorf is u getrouw, en ik beloove li, hij zal in rust blijven. Een zaak byteleggen is dikwils beter, dan 'er onderzoek na te doem
koning.
Ik weet, Arthello! dat gij verfiand en doorzicht hebt , en het goed met mij meent. Blijf daaróm aan mijn bof, de vvaereld zal weeren, dat gij mijn vriend zijt: maar, je zotspak, fmijt dat weg.
a r t ii e l l o.
Neen Sire ! dat niet. Zo dra ik ophoudc in 't oog van de waereld een gek te zijn , dan kan ik u niet meer van nut wezen. Als uwen vriend , als uwen gunfteling , zal men mij haaten ; maar als uwen hofnar zal men Hechts om mij lagchen, en dat mag men zeer wel doen, wanneer het om de goede zaak is. Mijn oogmerk is goed te doen en u van nut te zijn, en als ik dit onder de zotskap beter kan doen , dan onder den doctoraalen hoed, dan is mij mijn kapje zeer welkom.
E 2 ko«



t>8 ARTHELLO of de HOFNAR.
koning.
Braave Arthello !
a ii ï ii e l l o.
Gaa gij in uw cabinet, Sire! en laat alles maar voor mij over , ik zal zeggen dat gij heden niet te fpreeken zijt.
k 0 n 1 n g.
Ik verlaat mij geheel op u , Arthello ! Maar vergeef het mij , wanneer ik eene traan ftort , als ik hier mijn purper zie , en daar uw zotspak, waar in des Konings beste vriend woont. Welk een contrast! O waereld! wat zijt gij!
arthello.
De waereld is dezelfde die zij altijd geweest is, Sire ! Een groot dolhuis vol zotten, waarin de wijze eene eenzaame rol fpeelt.
koning , neemt Arthello bij de hand. Adieu , braave Arthello ! tot weerziens.
( Hij gaat heen.)
TWEEDE TONEEL.
arthello, papillon, klender.
Q Arthello zit aan de tafel en fchuurt de
fchellen aan zijne kap.')
papillon.
rm Artbplln ! w.nt dnet pii daar 9
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. C9
art h f. l l o.
Ik doe de vlakken uit mijne kap , die de wijsheid der hoflul "er in gemaakt heeft.
papillon.
Wel zo ! dan ben je kundig.
arthello.
Dat denk ik ! Ik ben een excellente Vlakkenverdrijver, en ik zal mij daar op toe gaan leggen. Als jijlui de zwarte vlakken uit je ziel weg wilt hebben , komt dan maar bij mij.
klender.
Dat is weêr een heerlijke inval. Men ziet toch aanltonds wie verdand heeft. ,
a r t h e l l^o.
Gij moet waarachtig goede oogen hebben , dat gij bij mij 't verdand met 't bloote oog ontdekt, al leide ik jelui alle beiden onder 't beste Microscoop , dan zoude ik toch nog geen hairbreed verdand aan jelui ontdekken.
klender.
Dat kan wel waar zijn, maar beleefd is het niet.
arthello.
O ho ! op de beleefdheid moet je bij mij seen daat maaken, en gekken fpreeketi alleen naar waarheid Maar apropos; hoe daat het met jelui
twist ? heb jelui met malkander braaf heröm gehakt ? &
papillon.
Neen wij hebben 't bijgelegd.
E 3 ar-



ro ARTHELLO of de HOFNAR.
arthello.
Daar hebt ge wel aan gedaan , daar zou toch niet veel van gekomen zijn.
klender.
Denk je dan misfehien dat wij geen moeds <renoeg bezaten om te duëlleeren V
arthello.
O! aan uwen moed twijffel ik geen oogenblik. Maar het zou mij machtig gefpeeten hebben , als de een den ander een gat in de huid hadt geftooten.
PAPILLON.
Gij zijt waarlijk zeer menschlievend.
art h e l l o.
Menschlievenheid was het zo zeer niet, het was meer eigenbelang, want ik had met den doodgraaver al het accoord gemaakt, dat hij mij uwe huid zoude leveren tot pergament in mijne brieventas , en dus zoude het mij zeer onaangenaam geweest zijn, indien 'er gaten in geweest waren.
papillon.
Mijn vel zoude u zeer Hecht tot pergament sediend hebben.
a r t h e l l o.
Ik verzoek wel excus ; op de huid van eenen ezel kan men zeer goed fchrijvèu.
papillon.
Wel neem dan jou eigen vel en fchrijf daar op.
arthello.
Wel foei ! dat is aan 't hof immers de mode
niet



ARTHELLO of de HOFNAR. 71
niet zijn eigen vel afte ftroopcn , men krast daar liever in eens anders vel.
papillon.
Ei ! Maar waar is de Koning ?
a r t II e l l o.
Hij is in 't cabinet en wil heden niemand fpreeken.
klender.
Hoe zo ! is hij ziek ?
arthello.
Ja !
papillon.
Wat fcheeld hem ?
a r t h e l l o.
Hij heeft pijn in 't hoofd.
klender.
Waar van ?
arthello.
Van 't gebrom der hovelingen.
k l e n d e r.
Maar kan men hem dan in't geheel niet fpreeken?
ARTHELLO.
Neen, hij wil heden geene borrels rondom zich hebben. Maar ik zal 't je ter deeg zeggen , hij heeft pijn in den buik.
papillon.
Pijn in den buik ?
E 4 k l e n-



72 ARTHELLO of de HOFNAR.
KLENDER.
Misfchien een kwaadc fpijsverteering ?
arthello.
Net geraaden ! Hij kon onmogelijk de zotheeden verduwen , die gij gister aan tafel maaktet. Maar nu zal ik u zuiver de waarheid zegfen : oen Koning fcheclt niets.
k l E n D E r.
En waarom wil hij dan niemand fpreeken ?
arthello.
Vraagt het hem zeiven. Ik zal u aandienen.
klender.
Neen ! neen ! Pst !
arthello.
Hoe zijt gij dan zo gepresfeerd P Heeft de zaak zo groot een haast ?
klender.
Als wij maar wisten hoe dat het met onze follicitatien Haat.
arthello.
Waarom folliciteert gij dan ?
klender.
Als of gij het niet wist ?
arthello.
't Ts ook waar, ik herinner 't mij, gij hebt gefoliiciteerd om een draagftoeldraagers-dienst.
keende r.
Wel nu nog zoeter l
AR-



ARTHELLO of de HOFNAR. 73
arthello.
Wel nu, word maar niet boos : bet is immers niet meer dan billijk, dat men het kranke vernuft in eenen draagftoel draage. 't Is althans beter, clan dat het op krukken voorthompelt. Maar ik zeide pok verkeerd: gif hebt permisfie gevraagd om mispelkooplul te mogen worden, niet waar'?
papillon.
Welk een inval !
arthello.
Wel die inval is zo dom niet. Gif handelt toch al zo lang niet rotte waar , dat de mispelhandel u heel wel zoude paaien , of — wilt gij bever m verfwaaren handelen ? Dat zoude m'islcnien nog al 'c voordeeligfle voor u zijn, want gij kunt toch fchoon uit wit zwart, en uit zwart wit maaken , en gij weet de llechtlte zaak aan 't hof eene couleur te geevcn , als of 'er waarlijk wat achter was. Maar nu alic gekheid op een Rokje, laat ons eens ernftig (preken ! Ik zal je zetten, dat de Koning u zeker uw verzoek toeftajUI zal
keende r.
AVat je zegt Arthello ?
papillon, va.lt Arthello om den hals. _ O mijn goede allerlieflte Arthello! Als dat waar is, dan zal ik 11 onderfiijk maaken.
arthello.
O ja toe doe dat, als *t in uwe macht is; maar toch zoud ge 'er mij eenen Hechten dienst mede doen ; onfterflijk zijn , en onder volkje als gij ziit E 5 te



74 A R T H E L L O of de HOF N A R.
te moeten leeven , dat zoude immers eene Eraf zijn in plaats van belooning.
k l e n d e r.
Dat was niet geestig, Arthello ! Als Papillon u oniterfhjk maakt , volgt daar uit immers niet, dat wij 't ook zijn moeten. De ouderdom zoude u haast van ons lastig gezelfchap ontheffen.
arthello.
De ouderdom ? zeg liever — de debauche zoude mij dat plaifir doen ; doch mijnentwegen behoeft gijlieden niet te fterven , het legt toch in den aart der dingen zo , dat 'er ook InfeÜen zijn moeten. — Of alles , wat wij hier te faamen praaten , naar de ftrengfte Philoiophie recht is , dat is nog niet zeker, maar zeer zeker is het, dat de Koning u uw verzoek zal toellaan, wanneer gij...
k l e n d e r.
Wanneer wij V -.
arthello.
Wanneer gij hem daarentegen ook eenen kleinen dienst wilt doen.
klender.
Is 't anders niet! ■ de Koning moet maar
beveel en.
arthello.
Maar ik vrees, dat gij den Koning zijn verzoek weigeren zult.
klender.
Den Koning wat weigeren welk eene gedachte !
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. 75
ARTHELLO.
Nu wij zullen zien; ik zal u aandienen.
klender.
Neen! de Koning mogt boos worden.
arthello.
Toch niet ! Elke gek mag immers eens vraagen ; en gij vraagt toch maar om audiëntie hij zal u zeker toelaaten. (Hij gaat heen.)
k l e nd er.
Waarom of de Koning ons toch wel verzoeken zal ?
papillon.
_ Ik denk al lang heen en weêr, maar ik kan 'er met op komen.
reende r.
_ Weet je wat ? Het zal misfchien de conditie zijn , dat jij Lispers dochter, en ik zijne nicht zal moeien trouwen.
papillon.
Ha! ha ha! Dat is charmantl Ha ha! Waarachtig _ die hofkunst is toch een mooi ding , dat men zijne zaak zo weet te draajen, dat de Konine dat, wat wij wenfehen, ons zelve verzoeken moet Vriend wij moeten ons echter op alles gevat maaken.
k l e n d e r.
Zeker!
DER-



7? ARTHELLO of de HOFNAR.
DERDE TONEEL.
De Voorigen. koning, arthello, draagt een kleed.
koning.
G ■aaf Papillon ! gij hebt een request ingeleverd; en gij ook Klender. Gij folliciteerde om de plaats van Commerciedirector , en gij (tegen Klender ) verzocht Finantieminister te worden in mijnen Haat.
klender.
Ja , uwe Majefteit 1
koning.
Gij zult zeker het Commercie- en Finantiewezen terdecg beftudeerd hebben !
k l e n d e r.
Zeker, uwe Majefteit ! Ik heb reeds commisfie gegeevcn op de voornaamfte boeken die in alle vier wacrelddeelea over 't Finantiewezen handelen.
koning.
En gij, Graaf Papillon ! hebt zeker reeds braaf gereisd ?
papillon.
Uwe Majefteit ! ik ben in Parijs geweest.
koning.
En hebt gij u daar op de Commercie toegelegd?
papillon.
Ja wel, uwe Majefteit ! Ik ben zelfs in alle modewinkels geweekt, en ik heb 'c 'er zo ver gebracht,



ARTHELLO of de HOFNAR. 77
bracht, dat ik in één oogenblik bepaalcn vvil, hoe veel het geheele cieraad eeiier Dame waard is.
koning.
Dat is waarlijk zeer veel ! Waart gij niet ook in Engeland, Holland en in andere landen , om ook daar zo wat op de Commercie te letten ?
PAPILLON. Neen, uwe Majefteit! daar ben ik niet geweest; maar ik heb 'er mijnen hofmeester heen gezonden, *<1ie moet mij uit Londen eenen degen , en uit Amfterdam 't fijnfte laken rot eenen rok meêbrengen. Ik heb hem ook belast zo en pasfant eenige berichten omtrend den handel op te zamelen.
koning.
Uw hofmeester moet een groot man zijn.
papillon.
Zonder hem te flatteeren , uwe Majefteit! hij is een waar commercie - genie; industrieus, zo is ^r geen één meer; geheel tot de negotie gemaakt. Hij begon zijnen handel met poeder en pomade, naderhand verkocht hij filet , en eindhjk kant, en klom ten laatften zó hoog , dat hij mijn hofmeester wierd. Ik hoop deezen man ook met uwer Majefteits toeftemming nog verder te pousjeeren. ,
KONING.
^ Klender! welk een begrip hebt gij van 't finantieweezen ? wees zo goed, en zeg mij eens, wat wil cigentlijk 't woord Finantie zeggen ?
klender.
Wet veel pkifier, uwe Majefteit ! Finantie
dat



7« ARTHELLO of de HOFNAR.
dat is een fransch woord het wil zo veel
zeggen als finantie als in 't
lariju finantie ; in 't italiaansch finan-
za in een woord uwe Majefteit finantie
dat wil zeggen finantie Ja wel.
koning.
Gij verklaart u niet al te duidlijk.
k l e n d e r.
Uwe Majefteit pardonneert het ; ik zal eens gaauw na huis loopen ; onder mijne annotatien is de betekenis van cüt woord zeer klaar uitgelegd.
k 0 n i n g.
■ Dat is zeer goed ! Maar Graaf Klender , gij mofst die annotatien altijd bij u hebben ; want, bedenk eens , als ongelukkig nu eens eene muis uwe verklaaring van dat woord weggemoffeld had, dan waart gij uw geheele begrip van 't finantiewezen kwijt geweest ; doch ik wil niet hoppen,
dat u dat ongeluk overkomen zal. Nu ,
mijne Heeren ! ik heb 'er over nagedacht , ik zal u uw verzoek toeftaan.
k l e n d e r.
Wij bedanken u allerootmoedigst, uwe Majefteit!
KONING. Hou ! hou ! niet zo voorbaarig. 'Er is eene conditie bij , fine qua nou. Gij moet mij eenen zier geringen dienst doen.
papillon.
Uwe Majefteit gelieve maar te ordonneeren.
k l e n-



ARTHELLO of de HOFNAR.. 79
klender.
Uwer Majefteits verzoeken zijn ons wetten.
koning.
Arthello ! breng dat kleed eens hier. (Arthello legt het op de tafel') Hoe bevalt u dit kleed iinjne Heeren 1 is het niet prachtig ?
klender.
Zeker ! het is van oneindige waarde !
papillon.
Uwe Majefteit kan verzekerd zijn, dat men in heel Parijs een zo prachtig kleed vergeefs zoeken zal.
koning.
Vindt gij het waarlijk zo fchoon ?
k l 7. n d e' r.
Zo fchoon , als 'er in de waereltl iets fchoons zijn kan.
koning.
N11 heb ik een verzoek aan u , ik wilde dit kleed gaern anders hebben , vveest gijlieden zo goed het te veranderen.
klender.
Het behaagt uwer Majefteit te railkerett.
papillon.
Dat is zeker raillerie, uwe Majefteit l hohtrsrdezelve is heden zeer wel opgeruimd. Wij zouden een ellendig werk maaken.
keende r.
Dat denk ik ! want ik ben een armhartige fnijtier , cue alks bederven zoude.
k o-



8o ARTHELLO of de HOFNAR.
k o n i n o.
Dat doet 'er niets toe. Ik verzoek het als eene Vriendlijkheid , die gij mij daardoor bewijzen zult.
keende r.
Ik betuig u, Sire ! bij al wat heilig is, ik kan de naald niet eens goed in mijne band houden. Het zoude zonde zijn om het mooje kleed, uwe Majefteit ! wij zouden het zeker bederven.
koning.
Het zoude u dus fpijten , wanneer gij mijn kleed bedierfdet ?
k l e n n e r.
Zeker , Sire ! het zoude eene onhcrftclbaare fchade zijn.
papillon.
Het zoude onverantwoordelijk zijn , uwe Ma» jcfteit !
k o n i n g.
Zo ! gij zoudt 'er dus fpiit van hebben, wanneer gij mij dit kleed bedierfdet ; maar het zoude u niet kunnen fcheclen , of gij mijn geheele land ruïucerdet ? Gij bekent openhartig, dat gij gceue kleêrmaakers zijt , en gij durft u inbeelden, bekwaamheid tot het minijforie te hebben ? Weest zo goed en maakt mij dit kleed te recht ; clan zal ik u als opperlijfkleêrmaakers aanftcllen, met eene groote jaarwedde ; 't is beter dat gij alle mijne
klcê-en bederft , dan mijn land. Leeren gij
vcrüaat mij !
( De Koning gr,at heen.)
VIER-



ARTHELLO of de HOFNAR. 81 VIERDE TONEEL.
klender, papillon, arthello,
(Klender en Papillon ft aan verdomd en als van den donder getroffen.)
VV el nu wat fcheclt 'er aan ? Hoe Maat gij daar Zo bedremmeld ? Heb ik 't u niet voorat'gezegd, dat de Koning je om eenen kleinen dienst verzoeken zoude ? Waarom weigert gij het hem ? dat is zeer onbeleefd. Waar kom aan ! ik zal u voorthelpen ; begint het fnijderen te leeren , ik zal u naald en draad bezorgen , en durft gij u nog niet ten eerlten aan dit prachtige kleed waagen , dan zal ik u zo lang mijn zotskap leenen , daar in kunt ge ongegeneerd wel wat rond pieken, gij zult toch wel eens meer eene bel aan eene zotskap genaaid hebben.
De duivel is met onze plans na zijn moêr!
arthello.
klender.
Laat nu alles na de bl . . . .
loopen !
papillon.
klender.
En met ons huwlijk
papillon.
Ja ! ik laat Lispers dochter zitten.
klender.
En ik zijne nicht.
F
PA-



82 ARTHELLO of de HOFNAR.
p a i' i l l o n.
't Is een hupsen kaerel , die Baron Lisper, zo veel macht niet eens te hebben , om zijne zaak te kunnen pousfeeren.
a r t ii e l l o.
Maar foei ! Gij zult immers die arme meisjes niet laaten zitten ?
klender.
Wij geeven de galg van Lispers meisjes, als wij erorts geluk niet meê kunnen maaken.
a r t hele o.
1 fa ha ! nu begrijp ik het ! Gij trouwt dus de ampten , en de meisjes als eene bijzaak op de k )0p toe. —- Hoort , weet gij wat ! — met het fnijderen is het maar gekheid ; ik zal u eenen anderen raad geeven : wordt fchoenmaakers.
papillon.
Ja, jou grappen die ontbraken 'er nog aan.
art ii e l l o.
Neen waarachtig , dat is geen gekfleeken ; bet is ernst, want dat is u het allcrnoodzaaklijkfte, dat gij u Courierftèvels maakt, want gij moogt wel altijd extra post vliegen, om alle kundigheden op te doen, die u tot de ftaatszaaken ontbreeken. klender, tegen Papillon.
Kom vriend ! laat ons deeze plaats verlaaten , waar men onze talenten niet kent; dit land van Barbaaren.
papillon.
Ja wel ! deeze woonplaats van Hottentotten.
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. C3
arthello.
Gelukkige reis Heeren ! De Koning beeft u niet noodig , bij heeft fchaapskoppen genoeg in zijne fchaapskooïjen. Met is in zo ver ook beter, dat gij op den Koning en liet land Ichimpt, dan dat het land over u klaage. Goede reis!
(Papillon en Klender gaan heen.)
VIJFDE TONEEL.
Baron lisper, arthello.
L I s p e r. ^^V^"nt ïs 'er toch «Timide . ArffcpNn l TV tmo*
Graaven vloogcn mij daar voorbij aan de trap , als hadden zij mij nooir meer gezien , en zo ter zijden wierpen zij een blik vol van toorn en verachting op mij. Wat zegt dat toch ?
arthello.
Ja ! de Koning heeft hen vreeslijk beleedigd , hij wilde de ezels niet tot rijdpaarden gebruiken : en hij kraakte hunne nooten , maar vondt dat zij voos waren. Wees maar blij toe , Lisper ! dat ongedierte is u nu van den hals af. — En kijk nu eens , wat voor mooie Rukjes gij uitgevoerd
zoudt hebben ! • Aan zulke gekken zoudt
gij uwe dochter en nicht gegeeven hebben ?
l i s p e r.
Ja maar mijne Proje&en 1
F 2 ar-



84 ARTHELLO of de HOFNAR.
a r T ii e e L o.
Die waren geen duit waard. Bedenk maar eens, wie een fchurk zijn wil, die moet een fchurk in den hooglten trap zijn , want een middenmaatige fchurk is 't ellendigfte ding op aarde. Gij zijt dicht bij uwen val geweest ; want terwijl gij den Graaf Herzdorf eene kuil groeft , hadt gij zelf haast in de val geloopen. Wat hebt gij niet laage flinkfche wegen betreeden , en dar gij dien vervloekten fchurk van eenen Doftor tot uw werktuig gebruikte ! Foei Lisper .' Welk eene
figunr zoudt gij toch nu gemaakt hebben ? Ik weet wel dat gij eigentlijk niet kwaad zijt, maar door uwe phlegmatique , werkelooze geaartheid , laat gij alles van u maaken , wat men wil. Gij zijt zo week als wasch , en uit wasch kan men
engeltjes, maar ook duivels maaken. Doch
de zaak ftaat nu juist zo als ze moet. Gij zijt mijn vijand geweest , Lisper ! en gij hebt meenrge gelegenheid waargenomen om mij te benadeelen. Ik heb in tegendeel gelegenheid gezocht en gevonden om u goed te doen , en ik dank den Hemel daar voor , want het edelfte vergenoegen is, zijnen vijanden kwaad met goed te vergelden.
L I s p e r.
O Arthello ! wat ben ik u , ten blijke mijner
dankbaarheid ,, fchuldig ?
ARTHELLO.
Wees gelukkig ! Geef uwe meisjes aan braave mannen , en geniet vrede en zaligheid ; dat is de belooning die ik van u eifche.
L I S P E R.
Ik wil u toonen , Arthello ! dat ik van dit oogen-



ARTHELLO of de HOFNAR. 85
genblik af ophoude Herzdorfs vijand te zijn ; voor de voeten des Konings wil ik 'mijn haatlijk voorneemen ontdekken en Herzdorf ootmoedig excus verzoeken.
arthello.
Neen, hou, dat niet! De fchandfchriften, die Zwart inleverde, zijn verworpen , de Koning zal u nooit daar over onderhouden. Klaag u zeiven niet aan, want, als gij u zclven aanklaagt, dan kan de Koning , als Koning , de zaak niet onönderzocht laaten. Gaa ook niet na Herzdorf, hij moet niet weeten , dat gij ooit in Raat geweest z:jt hem laagen te leggen. En nu zal niemand u die achting onttrekken , die ik wel wenschte ,
dat elk u bewees het genoegen over mijne
daad zou dan maar half zijn.
l 1 s 1' e 11.
O! edele Arthello! en ik kon uw vijand zijn! —
arthello.
Verwijt 11 zeiven niets. Wij zijn allen menfchen die misilappen begaan. Die neen, die zijne fout bekent en zich beterr, is dikwijls edeler
dan die nooit misdaan heeft. Gij zijt bij den
Koning reeds aangediend , gaa maar binnen.
( Hij opent eene zijd - deur , Lisper gaat cniar in.)
F 3 ZES-



86 AR. TH EL L O of de HOFNAR.
ZESDE TONEEL. arthello, alleen. (Hij komt weêr voor op *t tooneel.)
w
♦v aarheid! edele waarheid! Waarom mooct gij toch niet naakt ten hove ? Waarom moet gij in zulk een jakje u verbergen, om voor de ureeken der hovelingen zeker te zijn ? Is het dan eene misdaad , des Konings vriend te zijn ? O ja l meestal eene zeer groote misdaad.
ZEVENDE TONEEL.
arthello, zwart.
zwart, de deur even openende. Pst ! pst!
arthello.
Wat wilt gij ?
z w a r t.
Uwer hoogvrijheerh'jke Excellentie geJioorzaamfte dienaar. Ik had maar een paar woordjes onderdaanigst gehoorzaamst te zeggen.
arthello.
Wel nu , zo kom toch binnen als een mensch , maar maak zulke kromme fprougen niet , ais een dansaap,~ en laat die vervloekte complimenten weg.
z w a r t.



ARTHELLO of de HOFNAR. 87
z w a r t.
Wist ik maar met wien ik de eer heb te fpreeken.
arthello.
Ik ben Arthello, des Konings hofnar.
z w a r t.
Zo dat is mij eene bijzondere genade, dat ik het genoegen heb, uwe hoogvrijhecrlijke Excellentie, den ileer van Arthello, te leeren kennen.
arthello.
Loop na de galg vent ! met je hoogvrijheerlijke Excellentie en je Meer van ... . Wie km tegen eenen gek zeggen uwe Excellentie, als wie nog veel grooter gek is. Wie zijt gij ?
z w a r t.
Ik ben Juris utriusque Doftor, Philofophiae Bac~ calaureus & Magister, Doctor Zwart.
arthello.
Gij hebt eene groote familie. 'Er zijn meer Doftors die zwart zijn, dan wit.
«war t.
UEd. gelieft te badineeren.
arthello.
Niets minder ! Ik fpreek de taal der natuur en het is mij volle ernst. Ik wil wel wedden, dat je een fchurk zijt , want je maakt zo veel kromme fprongen, dat men wel zien kan, dat'er geen rechte ziel in je woont. Ik denk dat je hart zo hard zal zijn als de varkensborstels , daar je paruik van gemaakt is. Maar wat hebt gij toch hier te doen V
7. w a r t.



88 ARTHELLO op de HOFNAR.
zwart.
Ik heb gister den Koning een gefchrift overhandigd , en wilde gaern nu nog een gefchrift inleveren; 'er is niets als waarheid in, iets groots tot heil van 't Vaderland.
ARTHELLO.
O ! nu ken ik u , fchurk ! Gij zijt Herzdorfs zwartmaaker ; wees maar blij , dat gij der galg ontloopen zijt , en als uw leven u liet is , kom dan den Koning niet onder de oogen.
z w a r t.
Is de zaak misfchieu ontdekt ?
arthello.
Durft gij dat nog vraagen , ellendige !
z w a r t.
O ik arm ongelukkig mensch ! Ik moet aanflonds eene bedevaart doen ; ik zal barrevoets gaan, en
vijf dagen lang bidden en vasten Maar
ik kan mij toch om 't leven niet begrijpen, hoe de zaak ontdekt is , want ik heb toch nog eene gelofte gedaan, als de eerrooverij gelukte.
arthello.
Den duivel moogt gij uwe geloften doen , niet Gode ; die weet van de giften, die boosdoenders hem geeven , niets.
z w a r t.
Ik zal immers terftond nog niet opgehangen worden ? Ik bid u , genadige Heer van Ar¬
thello ! laat mij ten minften nog gaauw mijn Paltnarium Latinum haaien.
ar-



ARTHELLO of de HOFNAR. 8;
arthello.
Gij fpreekt van gebed, duivel! en lastert ? — Spreekt van God en legt uwen naasten laagen ! Hoor, voor ditmaal wil de Koning u nog vrij laaten ; maar pak u ten eertien uit de ftad , dat raad ik u !
zwart.
Ik dank u ! ik dank u ! God vergeldc bet u ! Ik zal vlijtig voor u bidden ; maar nog Hechts één verzoek, en dan wil ik gaern ftad en land ruimen. Laat mij morgen Hechts nog hier; want morgen is het bijeenkomst in onze groote broederfchap.
C Hij gaat heen.)
A G T S T E TONEEL.
arthello, alken.
O verfchriklijk wanbegrip der menschen ! Affchuuwlijk beeld eens huichelaars ! Van alle charafters is dat het gevaarlijk He , bijzonder aan 't hof. Zij zien den Godsdienst aan voor een water, dat hunne zwarte zielen afwascht, zo dikwerf zij dezelven bekladden, en Houtmoedig zondigen zij voort, om dat God langmoèdig is/Niets is hun heilig? en waartoe is de huichelaar niet bekwaam. Dank zij den Hemel! dat dit dagwerk afgeloopen is ; het is toch een waar innig genoegen , wanneer men des avonds , in volle overtuiging , tot zich zeiven zeggen kan : ik heb deezen dag een gued werk gedaan ! En gij, mijn lieve kapje , zijt mij dubbeld dierbaar , gij zu t mij daaghjks erinneren, dat alle wijsheid in de oogen van hem daar boven Hechts dwaasheid zij.
EINDE.