0
16 >



Bibliotheek Universiteit van Amsterdam"
01 3341 8863









ELK R.ED ZICH ZO HIJ HET BESTE KAN.'
OF HET
H U f E L IJ K
DOOR EEN
A. M . B T9 B L IJ S P E L:
DOOR HET GENOOTSCHAP:
R IDEND O DE CE R E VERUNT, OPUS V ERZTuï T.
IN DEN HAAG. Br J, PLAAT. I 7 p 6.



NB. Geen exemplaaren worden voor Echt erkend, dan die, welke met den naam van J. PLAAT, ondertekend zijn.



VQ h R BERICJBCT.
Jfij hebben alken hiervoor af te zeggen, datdU Blijfpel *. verdichtfel en door ons op niemand toepasfelijkgemaakt is — diende fchoen dUn aan, —de beloog van onzen
arbeid zal genoeg do,nde zijn , als v*J verbeterd, die zich hier door beledigd acht ^vertrouwen, dat'eronier onze Natie geen ge-
belgt begeert hij fatisfactie, die denkt
dathij bedoeld word, die fpiegeh zich in hem, die beter handelt- ~ dit zij genoeg gezegd.
... D E ;S C H R IJ V B R.
liet Derde Jaar dsr



JNE R S 0 0 N È N,
karei. Groothart Burgemeester, verliefd op rosette»
i/konard eigenbaat.
ROSETTE,Doi;ermLEO nard, ernesï blazius, Vriend van leonars. arist braafhart, een JPatriot. valerius wipstaart, Vriend van
KARfiL.
FERdinand haalna, Secretaris. I/Izette, Dochter van ferdit? and.
een commissie burgers.
jan, De knegt van rarel.
p i fi t e r , de Bode van het gerecht.



E L K RÉD ZICH ZO HIJ HET BESTE KAN,
OF HET
H U \V E L IJ E
DOOR EEN
• A M ■ B T,
*********************** E E R S .T E B E D R IJ F.
.EERSTE TONEEL.
Het Toneel, verbeeld de, Kamer van Karei, waar in-gevonden word, een, Tafel meteenig fchrijfgereedfchap ,JloeJen &c.
karel groothart, Zit aan de Tafel met tusf:heti p ozingen te Jchrijven.. )
, Waarlijk het volk begaat- een gröote - dwaasheid, om hem tot regent aan te ftellen , die mèt geen talenten begaaft is. -— Wat valt' mij dat ambt lastig,'
... A - ■'■ 1109 ' '•'



2 ELK RED ZICH ZO
bijna geheele dagen en nachten, moet ik pijn tijd befteeden, om het vaderland van nut te zijn — waren mijne mede Broederen in den Raad, met zulk eenverftand begaafd als ik,-het pak zoude mij zo zjraar niet rallen — Zie daar een-aantal Requesten, cüeik moet na zien, en'rapport van doen.
(Hij J'chrijft.)
Gelukkig mensen, die van zulke gewigtige bedieningen ontheven is; maar hoe veelen zijn 'er niet met mij, die door grootfpreeken„ en goede vrienden te maaken , tot dien post zijn gekomen — Echter ik ben nu in ftaat, om mijn ongelukkige famJSje, waar orfdter veelal, die een ander opgeligt hebben , of die door groote overdaad van verkwistingen-, tot armoede zijn gekomen, te redden, en aan hun een Ambt of bediening te geven — Deeze lijst vanfolliciranten, moet ik zo lang ter zijde Hellen, tot mijn Oomen en Neefjens geholpen zijn. —-
(Hij j"chrijft weder , doch na ten poos tijd bergt hij de papieren.)
Zie zo deeze taak is afgeweven Ik heb diea
last weder -van mijn fchouderen geligt, het doet 'er weinig toe, of men ,zijn rapport fchielijk uitbrengt, het volk wil altoos weten , dat zijn Regenten moeiten hebben — en gaauw afgedaan, feegaat PJéJi veel 6'jds een misflag. £



HIJ HET BESTE KAN. >S
(Hij loopt de kamer op en neer.)
Rofette Rofette bemind mij —
maar. ... zij is verliefd op mij maar zij
wil mij wel ter echtgenoot —■ maar daar
blijft bij haar, wanneer ik ovei het ftuk der liefde
fpreek, altoos een maar bij ik wilde wel eens
weten wat dat beduid. ... de drommel moge de gedachten van een meïsjen kennen: maar een volksRegent fchijnt zulke doorgronde kunde niet te
hebben zoude haar vader ook. . . . neen —
de man is niet baatzuchtig. ... ik zal haar andermaal eens aanfpreeken, en zien of ik een middeltje gevonden hebbe, om haar gedagten te doorpeilen.
***********************
TWEEDE TONEEL;
KA.RELGROOTHART,jAU. JAN.
-Burfeer! daar is een Commisfie uiteen aanzienlijk getal Burgers, die u gaarne willen fpreeken.
K A R E I»
Lompert! weet gij geen onderfcheid tusfehen eea kruijer en een vertegenwoordiger van het volk?
Aa het



4 ELK RID ZICH 2.0
het woord Burger past u niet, om mij daar mede te neemen, deze taal voegt beter in een kroeg, dan, in een Raadaaal, veel minder wil ik dezelve hier gebruikt hebben.
JAN.
Verexeufeert mij, mijn heer! dat woord is mij zo eigen, dat ik ieder één burger noem — de menfchen zeggen wij zijn gelijk, en nu moet niemand heer zijn
K A R K L.
Dit is genoeg voor hen, die zich daar mede ver-
maaken wil maar voor een man van fatzoen —
voor een man die zich'door zijn bekwaamheid waardig gemaakt heeft, het volk te vertegenwoordigen, is dit verre béneden zijn karakter — dus 'vreest m-'hot vervolg voorzichtig — en dit zeg ik u, geen dienstdoende moet zich gelijk Hellen- \ met zijn heer, nog familiair mede maaken —- dit voegt u in het geheel
Eiet- -Laat de Commisfie Binnen komen.
«NutmtsoBa - »Ji» sRaiinrnóO nsa a iztb \ -,z ^3: '* # * < •
DER-



H IJ HET BESTE KAN. f *********************** DERDE TONEEL.
KABEL GROOTHART. K A' R E L.
Wel wie drommel heeft het ooit gehoord, dat een-
knegt zich gelijk wil ftellen , met zijn heer die
woorden Vrijheid — Gelijkheid en Broederfchap, worden te ver. getrokken, doch men dient altoos zo UtS voor het volk te hebben, dat hun ten fpeelpop verftrekt —- zij vermaaken zich 'er mede, terwijl men hun blindelings laat voortfleepen veele willen het zo, en die anders denken of doen, weet mengaauw den mond te floppen, en dan zwijgen, zij als moffen. Welk een ftatige Commisfie! — dezelve zal weer niets te beduiden hebben.
***********************
VIERDE TONEEL.
KAREI/ GROOTHART, DE COMMISSIE.
DE COMMISSIE.
Mede Burger! — Reprefentant! — het is uit een duure verpligting, voor de diensten'die gij-aan A 3 on~



* . ELK RED ZICH ZO
onze Burgerij, geduurende uw loflijk beltuuf beweezen hebt, dat wij uit naam van een aanzienlijkgetal burgers, ons bij u vervoegen — de last die wij hebben, is kort.
K A R E L.
Een Regent, welk het belang vait het volk ter harte gaat , en weet zijn duure verpligting, kan Ook niet anders : alhoewel gij van mij nog niet veel genoten hebt, door dien ik kortelings ben aangefteld, zal echter het vervolg u lieden doen xien, dat gij geen kwaade keus ten mijnen opzigten gedaan hebt. —>
BE COMMISSIE.
Weet dan, dat verfcheiden onzer ingezetc-.en de hehulpzaame hand geleend hebben, tot den opbouw van het groote ftaatsweezen, dat zij daar voor een beloqning zouden erlangen, evenredig hunne bekwaamheden, en verdienden >— zij door hunne werkzaamheden, in armoede gedompeld zijnde , dat zo 'er binnen kort .geen uitkomst kome, zij tot verdere fchande moeten vervallen. —
KAREI..
I heb de Lijst thans in handen, om'er mijn re» guard op te flaan, ik heb met mededogen, de klag-
ten



HIJ HET BESTE KAN. f
en verfcheicten maaien aangehoord, maar tot heden beeft zich de gelegendheid niet opgedaan, om hun te helpen — doch het'rapport zal ik. . .
DE COMMISSIE.
Wij verwagten niet anders, als een fpoedig redres, de belooning hunner verdienflen, zal u den welverdiende lof toe kennen.
KAREI/.
Weest verzekert mijn heeren ! dat ik fpoedig voertuin zal zorgen, zij Haan reeds op de lijst om geholpen te worden, dan. .. .
DE COMMISSIE.
Het is de eerfte maal niet, dat wij den raad laftig vallen: maar doordien da nood prangt, moeten wij let verzoek herhaalen—het doetons leed , dat wij zo dikmaal u lieden van andere bezigheden moeten afhouden ——
KAREL.
Zegt aan uw Committenten dat hun zaak op goede voeten flaat — hetfpijtmij, dat ik mij met u lieden
in geen verder gefprek kan laaten gewigtige
bezigheden roepen mij elders, om van nut te



2 ELK RED Z I-C II - Z O.:
P E COMMISSIE
Verfchoont onze ftoutheid, .en weest verzekert van een duurzaams aArin» '..
(De Commisfie vertrekt.)
V IJ F D E TONEEL,
K A R E L GROOTHART.
KAR E.I/,
ü Jor een vlijraal kan men het volk aan zagte banden houden — u'hoonc beloften —doen hun op hoope leven — en zo nu en dan eens de zaak ter hunne* ingebeelde voordeele bloot te leggen 'houd het volk van uitterftens, daar zij, wanneer men geduurig zwijgt, of hen hoopeloos heenen zend , mogelijk toe overflaan — de posrvan Regent is moeijelijk; maar
men doet veel om. een vet beflaan te hebben , z\]
geeft en dat is genoeg — het vaderland red zich zelve en de bewooners zijn te vreden , als men hun blindelings laat voortwandeleh — maar waar of Ro«te blijft , zij had mij belooft heden'te komen.



H IJ HIT BES T E K A N. 9
(Hij ziet op zijn hor oiogit.)
Het is reeds zeven uuren, en noch is zij 'er niet,
zou haar vader.hct huwelijk willen beletten, , dan
moet ik raadslieden zoeken, dic'ik dooreen cf ai;-der bediening te geven, wel zal vinden, cm mij in
het (luk der liefde behulpzaam te zijn De men-
fchen zijn bereid ais men hun iets belooft! -
ZES -DE TONEEL.
KAREI.. GROOTHART, V ALERITJS WIPSTAART.
JE A R E L. . *
Hervriend Valeriuszijtgij daar! — gij komt ter goeder üure — ik heb de ftaatszaaken uit imjn hoofd gezet, en wil mij verdiverteeren, nu vriend gij begrijpt hoe veel ik mij met de belangen van' het
.volk bezig Houdë : genoeg, dat ik nu in 'aanzien
ben een ieder ziet 'mij voor het gouden kalf
aan — ja gelooft mij , door den tijd, dansfen zy nog om mij ; — 6 hoe 'dwaas ' is het volk, dat zij hunne eigen gebreken niet zien kunnen ■
y A L E R 1 v ,s.
, Ik wenfehte niet, dat de natie wist Óp wut ma.
A 5 nier



10 ELK RED ZICH ZO
nier gij aan deezeo gewigtigen post zijt gekomen, wij fpreken in vrijheid , maar het is u zo nut als het vijfde wiel aan de wagen: —- want alles wat een Regent behoort te hebben, zal men te vergeefs in u zoe-ken Gij der.kt nu wel, om uw beloften ? —-
KAREL.
Ja zeker! — maar 'zeg eens hoe hebje het toch gemaakt, om mij door de ftem zo "vér te brengen ik begrijp dat gij niet ftil gezeten hebt ?
VAIrERITJS.
Gij" weet,onze affpraak was, dat ik u aan die post zoude halpen, en zodra gij die bekwamt, gij mij
dan ter beloning een ambt zoude bezorgen .
ik kwam dan in de Vergadering, ik, volgens gewoonte, met hard fchreeuwers veel invloed hebbende , maakte een Pourparkr met verfcheiden onfcundige zielen, die het werktuig moeiten wezen, over uw Perfoon.; — de Memmen wierden opgenomen, en ongelukkig gij vielt mis; maar wat
toen ? L Ik zeide dat 'er abuis in de ftemmen
-was , men ging de lijst na, ja wel alle zijn leven dagen, want ik had tweebriefjes gemaakt, dus moesten natuurlijk de briefjens met de ftemlijs't niet over eenkomen -i toen. ...
K A"



HIJ HET BESTE KAN. gjj
KAREI»
Veel gewaagt vriend
VALERIUS.
Men doet al veel om zijn vriend te pleizieren — en NB. om zijn eigen belang — enfin — toen ftemde mea op nieuw — en ik maakte drie brieijens, uit voorzorg, dat als gij geen meerderheid had, als dan weer te debatteeren — mij vervoegd hebbende bij de tafel, wierd ik verzogt de.briefjens te openen — zo dra zag ik niet dat gij een item meer had, of ik moffelde twee bricfjens weg, en deed een korte aanfpraak, om de aanwezenden, op een ander apropos, te brengen, en ao zijt gij Regent geworden,.
KAREI"
Bijzonder wel overlegt, ik heb veel verjligtin* aan u —•
VALERIÜS.
Denkt maar om een ambt voor mij — gij weet.,.; KAREI»
Er is een Post open, daar in zal ik u voordragen , het zal wel gelukken! maar daar is nog itt» vriend Valerhis, waar in ik uw raad nodig nebbe.
v A-



ELK RED ZICH ZO
v a l e ï i u s.
Spreekt, ik ben tot uwen dienst begeerd gij
jaag liieger rang? r
kar.el.
Jfeerr heHs de liefde, 'die thans in mijn zin-
eem dwaalt een kolfje naar uw hand ■ ■
VALErius.
Ik ben begeerig te weeten, wat gij van mij hebben
wit? en 'over een fuikje van liefde —■— ja
wienél Groothart-, gij doet mij even zo veel pleizicr 'dat ik u helpen mag, als ik.u doen kan, om behulpzaam, te weezen.
/ • tk'a -r-e l.
* «Si kent zekere Rofette, dat lieftallig meisjen, de ëvx&ter van Leonard Eigenbaat, een Burgerman alhoewel niet rijk zijnde, is zij echter bevallig,had zij
jHfÈjjven, het was "des te bêeter " maar haar
JckMQhcidj b'&viél .mij haar ongekunfteïde talen
söjjni bizonder den roem waardig . dan hete! ik heb haar gafprookèn , zij komt veel hier aan b# — doch als ik haar over het (tuk der liefde fpreek '<!» fehijnt zij huivng te worden.— krijgt een bloos op febr wangen., "bet geen haar niet minder fchooo-> -r % beid



HIJ HET B.E3TB KAN. ij
beid bijzet, flaat haar zwarte, oogjes neder
zucht — terwijlc haar blanke boefem op en neder gaat —i— • helaas! —i vriend Valerius !
VALgRIUS.
Gij weet vriend den behoeftigen flaat van Loof nard, gij kent Rofette — zij bemind u, maar tfe wederhouding, die zij heeft, zal mogelijk VaderifchuM zijn — wie west ais Leonard eens een bedieniEg kreeg, wat of 'er dan gebeurde?
KAREi.
Mooglijk geef ik hem een ambt, en blijft hij em Weigerig —>wat .dan ?
.VALERIUS.
Gij zoud niet gelooven , hoe thans het vaEfc is — waarlijk.' men begaat een- misflag als mta
hun van de-goede .zijde befchouwt. men km
veel doen met dc handen te vullen, Leonard is fe nood, deze gelegendheid moet gij waarneemcra — glipt die uit uw handen dan ...
K A R E L.
Dan is het te laat — maar Valerius ik fc*n "keel en al geen meester.
/'Va*



14 ELK RED ZICH ZO
VALERIUS.
. Gij zijt doch in de Commisfie onl ambten te begeven, uw medeleden hebben ook goede vrienden, dwarstboomt hun, indien zij u zin niet willen geven gij begrijpt mij —» ieder heeft een
. ftokpaardje, daar hij op rijdt ——
KAREI/.
Morgen als ik in den raad kom, zal ik zien .
hoe het gefchapen Haat, ik zal mijn gedagten daar eens over laaten gaan.
***********************
ZEVENDE TONEEL.
.EAREL GROOTHART, VALERIUS WIPSTAART , JAN DE KNEGT.
... I A N.
Mijn Heer eeti brief, zo even door een man hier aan huis gebragt, hij zal morgen om 'antwoord komen, ik heb hem gézegt, dat gij met ftaatszaken bezig waart, en veel befoign.es nog'woest Jijwoonen.



H IJ HET BESTE KAN. 15
K A R E L,
Zeer wel , gij moet altoos zeggen Mijn
heer is in een Committé of Mijnheer kan u onmogelijk fpreken — al was het dat ik nog te bed lag. Laat ik deze brief eens lezen. ——>
(Hij leest.)
Medeburger Regent!
„ Een Man die alleen zijne bezittingen en goe„ deren voor het Vaderland opgeoifert heeft, die „ voor zijne dienden aan het zelve beweezen, door „ veranderingen is geplunderd, beroofd, en geban,, nen, die rondzwervende in andere gewesten, „ van de liefdadigheid der medemenfchen heeft moetent „ leeven, die met wapenen in de vuist in zijn va„ derland is terug gekeerd, en geen.bedaan heeft, „ om één huishouding met vrouw en zes. kinde„ ren langer te kurmen onderhouden, heeft gebruik ,. gemaakt van een uitnodiging, doch is tot heden „ nog dezelfde ; deze vriend van vaderland, ver„ zoekt zeer vriendelijk om hulp en bijftand, in „ die verwagting tekend hij zich, UW MEDEBURGER!
PATRIOPHILIUS" «•
$ is het anders niet, als hij gedaan had, gelijk
ik



15 EL K ;R'ED ZICH Z O
ik en anderen , die. reeds wat hebben, was beter geweest, wie heeft zulke dwaasheden meer gehoord , dat'men zich naakt 'uitkleed, om het'vaderland te redden, dat altoos ondankbaar is, om belooning te geven — kom! kom ! zo kunnen 'er nog honderden
komen een'beetje zand in de oogen geflrooit,
dan zullen zij zo ver niet-meer zien ik heb
goede vriende'i en famielje te heipen , deeze hebben de voorkeus. '-
V A L È R I U S.': nsifi ,1..
Maar vriend Groothart het zijn toch- deze en anderen die u op het kusfen geholpen hebben, gij meet zo ondankbaar niet zijn. —
K A R E L.
. Dat wij hebben is zeker, en dat zij te verwanten- hebben, is —
VALERIUS.
Gij zult den haat van het volk op uw hals haaien.
KAR EL.
Als men begint te begrijpen, dat zij morren,
dan



II IJ HET BESTE KA N. ï?
dan zullen wij ecnigen den mond floppen, en ras
zwijgen de anderen flil. Jan, zegt tegen den
Burger als hij weder komt, dat ik hem indagtig zal zijn. '
JAN.
Het Is seer wel.
(Jan vertrekt. )
KAREI/, (verfcheurd den brief.)
Dit dient wederom tot andere noodwendighe* den, om het uitterften ......
VALERIUS,
Gij fpot. —
K A R E L.
Dat Rofette maar kwam — Maar zacht, ik boor iemand — ik fpreek u nader.
VALERIUS,
Adieu 1
■» ACHT



ïS ELK RED Z I C H Z Ö
' *********************** ACHTSTE TONEEL.
KA REL GROOTHART. K A R E L.
Welk een vertooning geeft zo een Regent
ongelukkig vaderland immers, daar het Volk door andere .hun-Brillen moet zien — daar zal nog wel eens een tijd komen, dat men de fchilien van de *oogcn ligt -— en wéé dan! doch dan heb¬
ben wij echter Ambten.—— Zie daar Rofette.
*************************
NEGENDE TONEEL.
, ..SAREI G.ROOTHART EN ROSETTE. R 'O S E T T E.
Het betaamd juist niet mijn Heer, dat een meisjen zich bij een weduwenaar vervoegt, maar de vriendfchap tusfchen a, en mijn vader, "verfchoont Tl]A deze



H IJ HET BESTE KAN. i j>
deze ftappen, die anders geen eerlijk meisjen licht wagen zal,
K A R E L.
Rofette, beminnelijk meisjen! — gij verexcufeert u met reden — het is mij aangenaam 5ls' ik dergelijke lieftallige zien mag é- uw fchoonheid Rofette be^ koort mij -bloos niet lief meisjen — de vriendfchapvoot mij, die uw boefem bewoont, kan men duidelijk uit uw tintelende oogjens leezen weest verzekert Rofette, dat deze verklaaring geen vleitaal
is — neen het hart fpreekt' hier door de tong
ik bemin u, — antwoord Rofette.
R O S E T T E.
Gij hebt meermaalen uw verklaring gegeven —
ik bloosde als ik u hoorde fpreken met reden
Mijn Heer! — Gij weet, de eerbaarheid van ,onze fexe permiteert niet, om driftig in de antwoorden te zijn — men verfpreekt zig zeerlicht, dat naderhand Iets nadeelig geeft.
KAREL.
Lieftallige! het zoude mij ten nadele zijn, dat ik u met vleitaal zoude bezig houden ö neen ! gelooft andermaal mijn verzekering — fpreekt, kan
ik uw vader van dienst wee'zen? Gij weet...
1 2 r o-



so ELK RED Z I G ZO
R O S E T T E. Mijn Heer! .. « ,
K A R E L.
Rofette. , g
R O S E T T E.
9
Qij weet. . . . : .
KAREI,.
rk weet. bloos niet fchoonheld—-
R O S E T T E.
Mijn Vader. . J 3
k A R e l.
Uw Vader. . ï . .
R O S E T T E,
Mijn Vader. . . zoude. '" • KAREI».
Uw Vader zoude. . . . zoude hij gaarne mooglijk een ambtf willen hebben — blöos niet Rofette, me dunkt, ik zie iets in uw oogen .
R 9'



HIJ HET BESTE KAN. st
r O s e t t e.
Mijn oogen zouden u kunnen bedriegen, mijn Heer»
karei/. Neen! dat kan niet waar zijn —I fpreekt ongeveinst.
r O S e t t e.
Mijn Vader, is gelijk gij weet een ongelukkig menfeh, lange jaaren heeft hij moeten dobberen
met de voor-en tegenfpoeden mijn moeder/
c„ mijn broeder door den dood van zijne zijde gerukt
karei/.
Siaakt uw klagte Rofette — -ik weet alles
laat ik u leed verzagten —- ik ben in ftaat de andere burgers -kunnen wagten — uw vader
te helpen en u te bezitten zie daaf
Rofette.
r c S e t t e.
Vriend! '
karei»
Mcnfchenplicht'.
rö s e t t e
■ Waarmede kunnen wij deze weldaden bclooncm ?
B 3 K A-



%» E L K RED ZICH ZO
karei/
.. Niets, als uw hart te bezitten —
r O s e T T e.
Ach Mijn Heer! ■
karEl. (terzijde.')
„ Ik geloof dat ik het gewonnen heb wat
„ bruit mij ,die vent, als ik zijn dochter bezit, 6 „ wat kan een mensch koper voor Goud verkoopen. " .(ttg'n Rofette) Dierbaare vriendinne, maar wat zal uw vader zeggen ?
r O s e T T e.
Mijn Vader . . . Mijn Heer.
karel.
Ja uw Vader . . . Rofette.
r O S e T T E. Hij zal u niet genoeg dankbaar kunnen zijn. kabel.
Jfc eisekgeen w«derv«rgelding — dan u allesn, —.
R o-



HIJ HET BESTE KAN, af
r o s e t t E.
Ach Mijn Heer!
karei"
Ach Rofette! •
r o s e t t e. Ach — vriend van 't Menschdom.
karei» (terzijde.) , In fchijn, met welk een op eenftapeling van
dankbaarheden word mén niet vergood — en , men meent'er geen één van"—'• Rofette —
r o s e t t e. Mijn Heer! . . . . ik zal. . .
karei,. Gij zult dan Rosette ? , . . -
r o s e t t e.
Het hangt nu alles . . ..* 5
karei. ' "
Met hangt dan »u alleen van uw vader af
B 4 Re-.



24 ELK RED ZICH ZO
Rofette wcest verzekerd van mijn woord — een Commisfie burgers wagt mijn komst — wij zullen nader over deze gewigtige zaak fprceken. -— Vaatwei dierbre Rofette rrr—.
R O S E T T E. :
Mijn heer Groothart tot wederziens. TIENDE TONEEL.
R O S E T T E.
Ach wat is die man lieflijk. ... als hij zijn woord nu maar gefland doet, men 'kan zoo weinig Maat maaken op zommige Menfchcn.; als zij in hun kring blijven, kan men op hun woord rekenen: doch zo dra •z?fjn ze niét verbeven of de trotsheid en vleijzucht vernedert hun wefentlijk Karafter — dan .... ik denk niet, dat mijn heer Groothart met zulke onedeJe-j gevoelens bezielt is — de uitkomst zal het bewaarheden — maar ik hoor gerucht — ik* ia! "hiij van hier verwijderen » , a _ ■'
ELF-



HIJ HET BESTE KAN. 25 ************ ELFDE TOÖNEL.
KA REL GROOTHART, DE COMMISSIE. D E C O M M I S S I E.
Waarlijk Burger de man is in een armoedige fi-
tuatic hij is van goede huizen, en heeft braa.
ve fendmerten gij hebt immers altoos uw
bescherming beloofd ?
KAKEL.
Ik heb u reeds gezegd
DE COMMISSIE.
■"Gij kent zijn geval. . . bij en zijn kinderen.. . die nebben alles opgeofferd. . . .
K A R E L.
Wij zullen zien, kom morgen eens weerom
ik ben geabimcerd door de meenigvuldigc belangen van het lieve Vaderland
COMMISSIE.
Zeer gaarne , Burger! maar erinner u intusfehen ' B 5 ai.



26 ELK RED ZICH ZO
alles war hij voor u gedaan heeft —- hij heeft u uit den nood en dood gered — hij heeft, het doet ons leed, dat wij het zeggen moeten, hij heeft u immers met zijn Iaatlte duiten gered — toen gij uw geld met de kaart verboren hadt
TWAALFDE TOONEEL
KAB.EL GROOTHART, DE COMMISSIE, JAN.
TAN. '
Mijn heer, daar is volle in het falet om u te iprecken
x A R E t, ( driftig heen hopende,tegen de Commisfie.)
ik wil geen hefhaalisg van vorige daden ■
ik fpreek u wel nader — . . »
JAN.
€ij hebt u merkelijk vergist —— mag ik u bid-' écu, indien gij wederkomt, geen Burger tegen mijn Heer te zeggen, maar noem hem Edel mofendHeer, anders zijt gij verloeren
D I R-



HIJ HET BESTE KAN.
*********************** DERTIENDE TONEEL.
DE COMMISSIE.
Welk een verandering, als de mensch van niet ïot iet komt, zegt het fpreekwoort, kend hij zijn
zelv«n niet — de man is hem fchuldig maar hij
zit op het kusfen — hij heeft de rechten van den mensen bezwooren —■ maar zouden wij de onzen tegen hem durven laaten gelden ■— welk een trots — maar de man ziet niet dat hij van een fteilte plotseling kan nederdaalen — 6 dwaasheid 1 —
EINDE van het EERSTE BEDRIJF. * * *
*
TWEE-



28 ELK RED ZICH ZO T -W E E D E B E D R IJ, F.
EERSTE TONEEL.
Het Teniet verbeeld een kamer in het huis i>an Leonard.
tïoNARD eigenbaat, (ineen peiftfendé houding.)
Reeds twee jaaren en nog- dezelfde , hoe is het
móoglijk ! zal dan het loon der verdienften
alteen hij befpiegelingen blijven — arm Vaderland, da: overladen is met Eigenbaatzugtige menschen — die geen ander belang hebben, dan dat van hun eigen grootheid — zullen wij dan dobberen blijven op de golven van gedult -— waar zal onze hulk belanden ? — zal de kalmte het zelve een veilige
haven bezorgen of zal de ftorm het zelve tegen
de klippen verbrijzelen! —— helaas wij-zien
ons'geluk met flikkeringen,, doch zo dra wij ons daar van bezitters achten te zijn —- dan zien wij alleen de fchaduwe, en het ontglijt ons uit de han-
s5en hoe meenigmaal heb ik een verzoek ga-
iaan, tot i'chadeloosilelling mijner geledene rampen , ik eischte voldoening voor mijne opofferingen -— en wilde gaarne mijne dienden aan het vaderland be• •'• ► ' we-



MIJ HET BESTE KAN. 25»
wezen, beloond zien doch als de hoop voor
mij zich op deed, moest ik tot mijn grievend leedwcczen , anderen voor mij zien geholpen worden —1 anderen,die naauwlijks de dageraad kenden, toen men zich in bresfe (telde, om deze gelukkige ommekeering te bewerken anderen die niet weten, wat het vaderland — veel minder wat de grondbeginzelen
Zijn van het Patriottismus anderen die baarde-
loofe, kinderachtige dartelheden ploegen — anderen die in het voorig ftaatsbeftuur deel hadden —— ja anderen die nog naauwelijks durven fpreken van da vrijheid dezen, welke geen verdien fien , waaronder die geen deugd noch bekwaamheid bezitten , hebben de voorkeur boven mij — ieder dag die ik beleve is een ftap nader tot de armoede, en nojthans kend men de verdienftelijke man niet; maar men eert hun die zich in fchatten en rijkdommen koefteren •— andermaal zal ik het wagen — doch ik vreeze met den zelfden uitflag — als mcermaalcn
gebeurd ben ik dan geen patriot ? vraag ik mee-
nigmaal mij zeiven, maar raadpleeg ik dan met mijn hart, met mijn geweeten, dan fta ik.verwondert — het welk mij overtuigd , dat ik goede grondbeginzale» beziele
TW£t



30 ELK RED ZICH ZO
****** **********!******$ *
TWEEDE TONEEL.
LEONARD EIGENBAAT. ROSETTE: R O S E T T E.
Mijn vader!
LEONARD.
Mijn dochter!
ROSETTE:
Hoe peinst gij zo ?
LEONARD.
Heb ik dan geen reden Rofette, om mismoedi? te zijn ? *
ROSETTE.
Men moet zo fchielijk den moed niet opgeven —'swerelds beloop is rond — - ftoor u niet aan het voordeel dat onwaardige genieten , het is het fortuin , mijn vader! dat hun beguniligd, het geen hun naderhand van hoger fteilte, dieper tot een niet doet zinken
I" E O-



HIJ HET, BESTE KAN. 31
leonard.
Gij hebt gelijk mijn dochter, men ziet zelden,
<sat dergelijke voorfpoeden van duur zijn
maar. . » ,
rosette.
Maar. . . wat betekend die maar? . - ;
leonard.
Dat hoedanig men zulk een gunftig lot moog befchouwen, zijn zij inmiddels 'er bezitters van, ca lachen om ons ongeluk. . . .
rosette.
De weldoener is nimmer onbeloond gebleven, «ien mag voor een tijd het zuure der wereldfche genoegens (maaken, maar eenmaal verfchijnt het zoete , en is ilandvaftiger dan dat van alle die fortuinmaakers — Mogelijk is de tijd kort, — men weet niet of.
leonard.
Gij zijt zinds eenige dagen van toon verandert Rofette. . . . zedert Karei Groothart Regent is geworden , dunkt mij
r e-



3* ELK RED ZICH ZO
ROSETTE.
Wat dunkt u vader!
( Ter zijde )
-,, Zoude liij ook iets weten —lk ,, zal hem vragerfi . . ! ! Maar vader! hebt gij ook eenigegedagtcn opgevat?
LEONARD.
Niet anders Rofette, als dat Groothart het oog op u geveftigd heeft — en móogiijk u door hebbelijke vleijtaal, met den hoop ligtgeloovigen zal
mede flecpen wat dan? als hij ziet, dat zijn
oogmerk bereikt is, u dan tot vrouw te neemen, zonder zijn beloften geftand te doen'.
ROSETTE.
Zoude hij dan zodanig een -mensen zijn, die iemand in den maal droom van een fehitterende hoop mede nam, zonder indachtig te wezen aan de vervulling zijner beloften ?
L E O N A R D.
Weet, dat hij Regent geworden is. .. .
ROSETTE.
Zoude dan een Regent? .
L E-



H IJ HET BESTE KAN. SS
LEO N A R D.
In flaat genoeg zijn, om door opgefierde kunstwoorden en zachte vleitaal, iemand in dwaaling te bréngen, zijn bedoeling is niet anders— dan om ü te misleiden duor fchoone beloften
ROSETTE»
Maar, vader hij heeft het mij dierbaar beloofd, derhal ven —
LEONARD.
Wij zijn nog geen bezitters. . .
ROSETTE.
Hij heeft mij belooft, u in flaat te zullen ftellen ——
LEONARD-
Hoorden wijzen raaduws vaders — Rofette
begeeft u nimmer in den kring van hun, die hunne onkunde bedekken , met een anders vermogen —noch bat u niet betoveren, door de vleitaal van een Regent, zommige zijn waarlijk niet de mannen, die zij moeften wezen — dat zij belooven is niet anders dan om u tot een werktuig te gebruiken, dat zij hoger fteigen — mijn begeerte is een volftrekte afzondering tusfchen u en Groothart, ik ken hem -—« C zeg



g4 ELK RED.ZICH ZO
zeg mij, wie heeft hij tot heden geholpen ? aan Wten hij zijn Regeotfchap verfchuldigt is — leeven ze alle nog op geen uitkomst nu weet gij mijn feefluit.
ROSETTE.
'Maar vader! . . .
LEONARD. Maar Dochter. . . .
ROSETTE. Uw begeerte. ...
LEONARD.
Zij u tot een wet... . ***********************
DERDE TONEEL,
ROSETTE.
ROSETTE.
'Zou hij dan waarlijk een dier Regenten zijn, welke alleen de menfehen goed doen, om hunner
groot-



HIJ HET BESTE KAN. 35
grootheid willen — Groothart is Regent! —- hij weet de pligt-van zodanig een perfam —- hij kent
de waarde van het volk maar. . . vader wi 1 niet,
dat ik met hem vcrkeere, helaas! daar komtEr-
ncst aan moogiijk kan die mij helpen.
********* ****************
VIERDE TONEEL.
ROSETTE, ERNEST BLAZITJS.
ERNEST.
Zo alleen Rofette?. . .gij fchijnt mismoedig te zijn, het voegt geen meisjens om triestig te wezen _ alles gait immers gezegend — en Karei Groothart —■ de Regent, is uw vriend !
ROSETTE.
Helaas! vriend Èrnest!
ERNEST.
Hoe, ■ Helaas! Rofette ? wat betekent
zulks ?
ROSETTE.
Mijn heer Ernest, gij zult het zwak dér MeïsC 2 jesn



I
56 ELK RED ZICH ZO
jens gelieven te verfchoonen; om haare gedagtën, zo op een maal niet bloot te leggen ....
É Ü N È s T.
Bén ik geen vriend van üw vader? heeft die altoos aan mij zijn zaaken niet bloot gelegd, en hebt gij mij niet meenigmaal 'er bij gevoegd, dat aw vader verzweeg
ROSETTE.
Zulks is waar , vriend Ernest; maar dit is een geheele andere zaak, die mijn vader en wel mij aleen betreft.
É R ft É S T.
Mogelijk kan ik de wond genezen — Gij kent mij immers?
R O S E T T B.
Zoudt gij dan in ftaat zijn, om mijn vader te bewegen, dat hij in de verkeering tusfchen mij e» Groothaart toeftemming gaf — Gij weet . . .
ERNEST.
Ik wil u daar in pleizieren -— maar weigert vader —»



H IJ HIT BESTE KAN. jj-
ROSETTE.
GtQothart heeft mij belooft, vader te zullen helpen, doch deze, zwak van geloof, is van gedagtën, dat Groothart mij door vleitaal verleiden zal—
ERNEST.
ft Welk een denkbeeld van uw Vader, ten opzichten van een Regent!
ROSETTE.
Dit heb ik hem ook gezegd — maar helaas I
ERNEST.
Ik zal uw Vader nader fpreeken, en wel onder het oog brengen , dat als hij van Groothart een ambt krijgt, hij u dan aan hem ter vrouwe moet geven', en hem wel beduiden, dat een Regent* gelijk een as in d« molen is, die geduurig gefineerd moet worden.
R O S E T T E.
Gij zult verpligten. . .
ERNEST. Sans Complimens Dame! jejuis. . • . ROSETTE.
Votrt trés humble!
C 3 £*-



3S ELK RED ZICH 2 Q
ERNEST. Madame, het is een verplichting die op mij ligt»
R O S E T T E.
In alle gelegendhcden tot uwen wederdienst! —
ERNEST.
Nu dan zo gezegd is, Jusqu'a revot'rl — VYFDE TONEEL.
ERNEST, LEONARD.
LEONARD.
Ha zijt gij daar vriend.Ernest! Gij komt net van pas, ik wenschte u gaarne te fpreken over mijn omllandigheden.
ERNEST.
Mijn Heer, ik ben volkomen tot uwen dienst! —
LEONARD.
Gij weet, wat de bron is, waar uit mijne rampen Zijn geteeld, dus behosf ik u niet meer te zeggen, als
al-



H IJ HET BESTE K AN. 39
alleen dit, hoe mij te redden in deze omftandigheid.
ERNEST,
Mijn Heer, ik vinde mij vereerd met uw vertrouwen , in mijn perfoon te flellen: mijne kundigheden zijn mogelijk in flaat, om u te helpen
Heeft mijn Heer nog geen ambt?
LEONARD.
ö Neen , mijn vriend!
ERNEST.
En mijn heer Groothart — heeft u nog niet geholpen ?
LEONARD.
ö Neen! zulks is de dankbaarheid van een man, voor wien ik alles opgeofferd en alle mogeijke moeite gedaan heb, om hem tot Regent te maaien _ _ Waar is de Vriend, die meer zijn leven ge* waagdheeft, om een vriend te redden, dan ik hemen nog geen belooning.
ERNEST. I
Maar, mijn heer Leonard, indien gij uw dochter C 4 ' eens



ELK RED ZICH ZO
*ens ten huwelijk gaaft aan Groothart ■ moo-
gelijk.
LEONARD.
Moogelijk zou ik dan na alle mijn goederen
er bij ingefchooten te hebben, nog mijn dochter 'er aan opofferen — met recht rriogt dan de' wereld wel zeggen , Leonard heeft zijn dochter voor een ambt aan een Regent! . . .
ERNEST.
Wat bruid u de waereld, als gij 'er maar bezit-
er van zijt, waarom de menfshen lachen dit
weet Groothart ook wel, intusfehen hij is Regent,
hij bemint Rofette en zij wederom hem dus
moest gij zo een accoord aangaan.
L E O N A R D.
Het is wel, fpreekt Groothart eens over dat ftuk, doch met dat beding, eerst het ambt en dan mijn dochter.
ERNEST.
Zeer wel mijn heer — uw keus -zal u welgevallen , en weest verzekerd, dat binnen weinig tijds,
a geleden verliezen herfleld zijn daar kómt
onze



H IJ HET BESTE KAN. 41
onze vriend Arist Braafhart möoglfjk, zal die
'er óok iets aan kunnen doen.
LEONARD.
Dat zou ik niet denken, want die beeft bet reeds onrechtvaardig genoemd, dat Groothart met draai, jerïjen en kunstgrepen Regent geworden is — daar js hij! — ik vertrek. *
^********:***
ZESDE TOONEEL.
ERNEST BLAZIUS. ARIST BRAAFHART.
ERNEST.
Ik wensch mijn Heer Arist — een goede morgen — gij komt net van pas.
ARIST.
Hoe zoo , moet 'er weer iets gekuipt of gedraaid worden ?
ERNEST.
Ik vraag u wel excuus, M'jn Heer -— ó neen!
Cs 5 het



42 ELK RED ZICH ZO
het is over de fituatie van mijn Heer Leonards Boedel! — gij weet. . . . —.
A R I S T.
Wel, waarom helpen zijn vrienden hem nu niet? —
ERNEST.
Dat was het geene, waarom ik u fpreeken witde.
ARIST.
Hoe zal ik hem daar in behulpzaam zijn , gij weet mijn ftaat.
ERNEST.
Een goede voorfpraak zoude veel afdoen.
ARIST.
Wanneer dezelve niet gedaan word ten bederve van het Vaderland
E R V E S T.
Halt mijn heer! Gij weet, dat de post van den geremoveerden Spernaceti open is , hier in heeft Leonard zin, en wilde gaarne, dat wij bij mijn Heer Groothart een goed woord deeden. —
A E-



HIJ HET BES TE KAN. 43
AR 1 S T.
Voortreffelijk! zeker onder beding of Conditie.—
E R N' E S T.
Eenvoudig deze; dat als dan Leonard zijn dochter Rofette aan Groothart ter vrouwe zoude geven, indien hij het ambt bekwam. ...
ARIST.
Dan zoud gij om Leonards dochter het Vaderland benadeelen willen , met onkundige zodanig een poft toe te vertrouwen ? —ERNEST.
è neen'.
ARIST.
Zulks fchijnf uw bedoeling!
ERNEST. Dit begrijp ik niet.
ARIST.
Gij wilt dan uw vriend Leonard plevieren met'opofferingen van uwer meLeburgeren btlang,fen laag ge-
noej



44 ELK RED ZICH ZO
noeg zijn om voor een trotfchen Regent als Haaf te bukken.
ERNEST.
Ik begrijp het tegendeel, daar door toon ik een menfehenvriend te zijn, mijn evennaaften hulp toe te brengen.
ARIST.
Dit is zeer goed, wanneer dit ftrookt met eerlijkheid en deugd , maar dit fchittert hier niet.
ERNEST.
Indien wij allen dezen ftelregel wilden volgen , hoe dan? helaas armzalig vaderland met uw bewooneren! — hoor vriend Arist, de Regenten zijn goden of zij willen het zijn, en dus moet men hen eeren als goden, de vrijheid komt niet anders te pas, dan om het volk zant mede in de oogen te gooijen.
ARIST.
Door zulke onwaardige menfehen is ons land verfeafterd, het wil zo , maar het is zijn ondergang
ERNEST.
Wanneer men in overweging neemt, dat men door wegen, welke den ^eerlijken man kenfehetst niet te
regt



Hl] HET BESTE KAN. 45
regt komt, dan moet men wel het pad der deugd bezijden treden.
A R I S T.
Fraaij! waarlijk het (laat u mooi! dan zoud gij uw eigen vaderland en vrijheid verzaaken, om uw eigen
grootheid indien Groothart, die waarlijk geen
rechtkhapen Regent is, geen andere deugd en bekwaamheid in Leonard vind, dat om Rofette ten vrouw te hebben , dan zijn ze beiden onwaardige leden in een maatfchappij.
ERNEST.
Mijn heer, gij bedriegt u, het vaderland wil wel deugd; maar, de deugd wil het vaderland niet, om dat zij geen ftandvastige huisvestirg vinden kan , zij word van ieder belacht en befpct, men bedriegt zich , als men zieh op zijn deugd verlaat; ik heb zeléen gezien , dat zij waarlijk beloond is geworden.
ARIST.
Maar moet men dan altoos de kwaade voorbeelden naarvolgen, laat ons met ter zijde Helling van die eigen belang, aan de wereld toonen, dat wij waarlijk .die geenen zijn, die wij zijn moeten



46' ÉLK RED ZICH ZÓ
ERNEST.
Dan zullen wij op het wereld toneel eèn gekke rol fpeelen, en wij zullen ons door het voorkomen der deugd , den bedelaars rok maakëhi
A R i S T.
Gij hebt waarlijk geen gevoel, hoe groot deze be* (lemming zij — wij zijn tot hoger doeleinden gei boeren , dan wij weetön , de betragting van pligt en deugd kan ons alleen die kennelijk doen zijn —
ERNEST.
Gij verftaat uw wereld nog niet, ook kent gij de hewooners niet genoeg, om voor zedenmeester te fpeelen: men bedoelt thans meer zich zeiven, dan een ander ; maar ter zake , zult gij Groothart fpreeken over Leonard?
ARIST.
Ja wel, wanneer ik zie, dat ik door hem te helpen , mijn vaderland van dienst kan zijn, maar anders niet.
ERNEST.
> Welke belooning zal u het vaderland geven —— ndien gij Leonard helpt, 'zijt gij mooglijk gered.
A R-



H IJ HET BESTE KAN. 47
ARIST.
Nooit zal mijn hals zich krom bukken , noch' nooit zal ik flaafsch genoeg zijn , om mijn vaderland te bederven ■—
ERNEST.
Dan zult gij altoos blijven die gij nu zijt.
*ifHfe*****.*#**##* *********
ZEVENDE TONEEL,
ARIST BRAAPHAltT. ARIST.
Ongelukkig vaderland ! helaas ! zijn dit de gevolgen van de waare wijsgeerte — die ons voorgelicht heeft, om deugd en pligt te betragten — toen het mensendom in het duister ronddwaalde, wist men meer
van deugd, dan heden , waar in zij verlicht zijn ■
zal dan nooit de fterfling ophouden, zijn grootheid op een 'ander zijn welvaart te zoeken — moet dan de een den anderen zijn ondergang berokkenen p 6 rampzalige natuurgenooten, wanneer
Mt gij tooncn mensen te zijn — en wanneer zul£
" | 'm
V
*' 1'-' 1 1



4§ ELK RED ZICH Zö
gij ophouden van uw dwaaling - wat nut brengt de verbetering te wege, wanneer men willens dezelve in bet verhoolen doet blijven ? ■
ACHTSTE TONEEL.
ROSETTE.
En Arist wil dan nietten voorfpraak dienen . . » hij wil dan den eerlijken, man blijven, in een tijdvak, dat de verwondering naar zich trekt. . . ik bemin Groothart, hij is Regent — en dus word Rofette.. Regents vrouwe. . . en zal het dan niet wezen. . . Mevrouw Grootharr, terwijl hij en met recht, vol-
ftrekt niet wil dat men hem Burger noemt maar
daar komt mijn vader aan , mooglijk is hij veranderd van gedachten —
é
NEGENDE TOONEEL.
ROSETTE. LEONARD. LEONARD.
W#i mijn dochter, gij hebt zeker Groothart nu
uit



HIJ HET BESTE KAN. w
uit uw zinnen'gezet, terwijl gij mijn begeerte
weet.
R O • E T T E.
Vader. ... ik ben verpligt uwe beveelen naar tg komen; maar in dezen fchijnt het mij «sa zwaar®
zaak.
L E O N A R D<
Gij weet zc^kcr noch niet, in hoe verte die eerlijke Groothart zijn beloften volbragt heeft?
ROSETTE.
' Zijt gij reeds de bezi:ter van een Ambt ? —*. LEONARD.
Ach neen Rofette! . . . : . gij weet niet wat een oogmerk $ Groothart Regent gemaakt hebbe —' hij had zin in u, wil.ie mij voorthelpen — gij zoude zjn vrouw worden — en zie die zelfde Groothart vergeet, zijn vrienden — zijn weldoender —• en hij geeft. ....
ROSETTE,
En wat gaf hij dan vader ?
D
4



elk red zich z ö
L E O N A R"D.
Hij gaf het ambt van fpermacetie, waar om ik gevraagd heb aan Miehiel Geelhart, — een man zwaar oranje, een tekenaar voor de oude Conftitutie , èri met dit alles nog een vervolger der weldenkende — aan Zo een man worden de belangens van de Burgerij opgedraagen, en dus ziet men dat de Buitenlanders meer te vertrouwen zijn dan de Ingeboornen helaas! ....
ROSETTE.
Gij zultu Vergisfen vader! Groothart is van geen •ntrouw te befchuldigen.. . mooglijk. . ,
LEONARD.
Mooglijk heeft een vrees. . . . mooglijk heeft. ..
R O S E T T E.
Zoude men dan om zich zelvcn , de geheele wel-
vaard opofferen ?
LEONARD.
Men doet veel dat in het oog van een ander braaf is, mlar wanneer het zijn uitwerkfelen heeft gehad, bedriegt men zich veelmaalen — en dit ontdekt men reeds in Groothart.
ROSETTE
Maar Vader .zoude Groothart u dan geheel vergeten! —- dat denk ik 'niet ——« l e-



HIJ HET BESTE KAN. &
LEONARD.
Of gij het denkt of niet Rofette Groothart
zal nimmer uw man wezen gij zul: van nu
afaah uw verkering ftaaken met Groothart — ik ga aan mijn bezigheden van den dag — en zal wol op uw gangen letten. —
( Hij vertrekt j
ROSETTE.
Door een middelweg wist Groothart regent t« worden , en door een middelweg zal Rofetts d« vrouw van Groothart zijn
EINDE van hit TWEEDE BEDRIJF,



& ELK RED ZICH ZO
DERDE B E D RIJ F. EERSTE TOONEEL.
( verbeeld een kamer van Karet. )
KAREI/ GROOTHART, FERDINAND HAAI/NA.
KAREI/.
Wel Mijn Heer fecretarius, hebt gij de Acte voor Michiël Geelhart gereed ? . . . Die man moeit geholpen ' worden, hij' heeft mij in zekere opzigten nog al verpligt — en daar en boven moet men dergelijke lieden niet verftooten : men weet de uitkomft noch niet.
FERDINAND.
Ja Mijn Heer dezelve is gereed, maar het volk is 'er 'niet mede te vreden, dat hij dat Ambt heeft verkregen, men roept den raad voor Ariftocraaten uit, ik vrees, dat mijn heer in den haat zal komen.
KAREI/.
Weet gij wel, dat wij het Volk tot zwijgen kuniien brengen — die hier het meelt over praaten, zijn
_.: 2 fl .. , r - ' de



H TJ HET BESTEKAN. gS
de fchrijvers, en zo dra men die een Ambt geeft, doet men wel in hunne oogen. —
F E R D I N A ND .
Gij vergist u merkelijk mijn heer, fommige dagbladfchrijvérs, die met een warm gevoel van vaderlandfchliefde bezield zijn , zullen niet door een arnbï zwijgen, daar zijn 'er wel, maar deze machihqs doen zo veel kwaad niet.
K A R E L.
Wel vriend, weet gij dan het behulpmiddel niet om hun te doen zwijgen
FERDINAND.
Neen, mijnheer! of gij zoud de drukpers moetea
beteugelen %
K A R E L.
Gij zegt daar zo iets; mij dunkt uw begrip is zo kwalijk niet; ja mijn heer dit is ons huismiddeltje —
FERDINAND.
Maar gij weet zo wel als ik, dat men in een vrij land, daaj de rechten van den mensch heilig wioeltn zijn, geen bepaaling aan de drukpers kan geven, of die aan een zekere band leggen ■
D 3 K K'



£4 ELK RED ZICH ZO
KAR E L.
Ma! ha! mijn heer de fecretaris heeft een naauwe consciëntie — dat moeten geen Regenten hebben —
FERDINAND.
"Mijn heer! mijn consciëntie is zo ruim als de uwe kan zijn ; maar ons geweten fpreekt zomwijlen wel eens tegen onze daaden, alhoewel wij zulks het volk niet moeten doen blijken maar wat ik zeggen wil de drukpers kan men niet bepaalen;
zij moet vrij zijn.
KAREI/.
Daar hebt gij gelijk in : — maar gij weet zeer wel, als wij de fchrijvers den ruimen teugel geven, zijl wij met 'er haast 'er onder — zien wij niet duidelijk, dat als wij'er de plak Op leggen, geen mensch durft kikken — en wat bruit ons de morring van het volk, eene al te enge bepaaling bindt hun in.
FERDINAND.
Ik vrees maar mijn heer, dat als die zwaare wolken ,welke boven ons hoofd drijven, zich bij een pakken, en, uitbreken, wij .dan verplettert zullen worden.
K A-



HIJ HET BESTE KAN,
K A R E L.
Men moet die wolken drijvende houden , en zodra wij zien, dat zij zich willen vereenigen, is 'er altoos, een middelweg om ze uit een te doen gaan.— verfpreiding van tijdingen, die het voik van ons aftrekken — en andere beuzelingen, waar mede de Natie zich vermaakt zie daar, wel dra ver-
fmelten al die zwarigheden.
FERDINARD.
Maar indien nu het volk eens tegen de aanflcl» ling van Michié'1 zich oppofeert, wat dan?
"KAREI/-
Dan 'heeft zich die man bekeerd, hij is van gevoelens verandert, en is nu overtuigd, dat deze ■
Conftitutie de beste is hij is nimmer zo fterk
voor de andere partij geweeft, dat hij met hun verkeerde, was aHeen om hunne geheimen te weten; men zegt dan maar dat hij als fpion ageerde,, en in zijn ziel altoos goed gedacht heeft.
FERDINARD.
Maar het volk'zal zeggen, waarom dan' geen andere verdienftelijke mannen die; poft gegeeven-' D 4 K K



5<f ELK RED ZICH ZO
KAREL
Indien het volk hierover klaagt, geven wij de klagte in de handen van een Commisfie , die deze" iask dan flepende houdt. — Nu feerctaris de tijd reept mij, maakt het een en ander voor mij in order 1 weeft verzekert op de belooning. • ;. .
FERDINARD.
Zijt daar gerust in ( terzijde .) „. Och hemel erbarm u over dergelijke Menlchen — gij komt ze ft hulp, tnders waren zijvoor eeuwig veilooren "'_
**************** ******* * TWEEDE TONEEL.
ROSETTE. 1/ I Z E T T E. ROSETTE.
Ach Lizette! gij kent mijn Vader niet, of gij al wilt dat ik daarórfi te voet zal vallen , hij zal nimmer mijn het huyeljjk toe flaan.
1/ I Z E T T E.
Ja maar vriendinne! gelooft dat als gij uw Vade



H ï] MET BESTE K A N. ,<<j
andermaal over Groothart eens fprakt, ik weet niet Rofette, uw Vader zal log zo hard kinds niet zijn-
ROSETTE.
Aeh.'Lizette! gij geico't niet hoe hij is éri hier komt nog bij, dat Michiel Geelhart het Ambt van fpermacetie gekreegen heeft, het geen hem tcegczegt was.
L I Z E T T E.
Dit is zeker een bezwaar , maar de raad, waar in Groothart dé vbornaamue rol fpeelt, kan een bijzonder inzicht gehad hebben , tact deze aaaftellin^.
ROSETTE.
Dit kan zijn Lizettc; maar ondërtuslchah als Groothart het belang vaii mij tri acht genomen had, moest hij zeker mijn vader de voorkeur gegeven hebben -— Wel Lizette, als gij uw vader eens over die zaak fprakt.
LIZETTE.
]k hoor hem aankomen , begeeft u in de zykamcr, ik zal hem cr over onderhouden.
ROSETTE.
ïk vertrouw op uw hyftand.
Ds
DER-



5* ELK 'RED ZICH ZO
*********************** DERDE TONEEL.
UZETTE, FERDINAND HAALNA.
FERDINAN D.
Met wie ftond gij aaar uw tijd te vcrbabbelen, weet gij dan niet .datftraks hier een gezelfchap komt, waarom niet alles in gereedheid gebracht, gij kunt het fatzoen van uw vader als Secretaris noch-niet ophouden, dat oude zit 'er nog in, — denk niet, dat ik noch de boodfehapper van mijn Heer Wi»d~ feuil ben.
1/ I Z E T T E.
Ach Vader vergeeft het mij — ik fprak met Rofette —»
FERDINAND.
Weet gij dan niet dat Rofettes Vader verre beneden mijn karaaer is, welk een onderfcheid tus-
fched een fecretaris van een Achtbre Raad en een *riens boedel bijna verteerd is —1—
L I Z E T T E.
Maar Vader! Leonard is doch een eerlijk man ,
is



H IJ HET BESTE KAN. 5*
*t is waar hii is arm, maar weet dat zulks door zijti toedoen niet is, zijn patriottismus heeft hem ongelukkig gemaakt, en zou ik. . .
FERDINAND.
En zoud gij met zo een u' gelijk ftellea.
L I Z E T T E.
Ik acht hem nog fneerder waardis; als Michiel Geelhart, die het ambt gekreegen heeft.
FERDINAND.
Michiel is een man die geld heeft, die man kan dus bij fatzoenelijke lieden verkeerer, als wij, en tegen u in vrijigheid gezegd, zo een man kan ons nog eens te eeten en ten maaltijJ vraagen en Leonard — is niet! ....
LEONARD.
Foei vader!., wü zijn immers mcnfchcn allen gelijk» door een God en maak er geformeerd, het geld is alleen een bijzonder toeval , en geeft geen recht meer, dan, om anderen , die armoedig zijn te helpen! . . . . Is het niet te bejammeren, dat men alleen zijn ingang zoekt bij den rijken, die alleen endeugd door de weelde in hunne prachtige paleizen
voed-



6o
ELK RED ZICH ZO
voedzel geeft,-daar den fchamclen in de met riei bedekte fhilp, door zijne oprechte eenvoudige levenswee zijn medemensen een gulhartige gastvrijheid toerend veragt word.
FERDINAND.
Ho! ho! Lizette gij zijt goed in een fchool daalde zedenleer uithangt, maar wat. weten wij van die . wijsgeerige voorfchriften, die alleen maar bloemen
op oud doek zijn dus wil ik mam- zeggen , het
gezjgt wil geflrceld worden , maar deintrieke waarde deugd met, wij moeten deze woordenfpelingen voor zulke menfohen als gij zijt overlaaten ; wij bedienen ons van ipreekwijzea, die de mond openhouden _
LIZETTE.
Gij zult mij niet kwalijk gelieven te nemen vader ! dat ik met u in denkbeelden volftrekt verfqhille — ik bemin de deugd alleen om haar waarde, maar niet om met den blooten naam mij zelve tot een anders fchade rijk te maaken
FERDINAND.
Blijft gij dus voortwandelende, zult gij wel haast den weg ten einde zijn, en gij zult niet anders alsdoornen en distelen ontmoeten — de mensen wil verligt en verbetert zijn; maar zo dra is het niet daar oï' hij keert het den rug toe. —



H IJ HET BESTE KA N. 6*
L I Z E T T E.
Hoor vader! wij zullen het niet eens worden; fteken wij hier een fpellctje bij — ik had een vriendelijk verzoek aan u.
FERDINAND.
Om dat gij zo beleeft fpreekt. . . .
L I Z E T T E.
ik weet het zwak der Regenten en Ministers —en daar van wil ik mij bedienen, om dat het niet anders kan. ... gij weet vader, dat Groothart genegenheid heeft voor Rofette, maar dat haar vader het huwelijk niet wil toeflaan ten zij Groothart bevorens aan Leonard een ambt geeft —
FERDINAND.
. Ik kan mij niet begrijpen, hoe gij hier over fpreeken durft, Groothart heeft wel zin in Rofette, maar een fchamele vader waderhoud hem het huwelijk -— en welk een post zal die man bekleden evenredig met Groothart? hij heeft niets —
ROSETTE.
Laaten wij over de waarde van Leonard niet fprecken, de Armoede is hem' geen fehande, maar
dient



&2 ELK RED ZICH ZO
dient hem veel meer tot eer, hij is arm geworden
door zijn Vaderland te redden— en dit is waarlijk
groot maar hoe denkt gij hiar
«ver? ....
ferdinand.
Ik zal Groothart hier over fpreken , hij zit
in den Raad 'eb zal u uraks befeheid geven.
******;**:*****:******^^*
VIERDE TONEEL.
rosette. lizette. l i z e t t e.
Rosette! .... Rosette! ....
ro'sette. ( van binnen ) Ja ik kom Lizette
lizette.
Ik heb een goede tijding voor u
rosette. ( komt op het Toneel )
Wal Vriendintie hebt gij uw Vader gefp roken ? —
l i-



HIJ HET BESTE KAN. 6j
L I Z E T T E.
Ja! na dat hij veol aanmerkingen, had gemaakt, ftemde hij in mijn verzoek toe, maar Rofette, zo gij begrijpt dat ik dit voor u doe om eenige grootheid wille, ftap ik nog daar van af.
ROSETTE.
ö Mijn Vriendinne! Gij zult nog wel eens andere oogen krijgen, wanneer gij eens een Regent tot minnaar kreegt.
L I Z E T T E.
Nimmer zal ik van mijn grondbeginfelen afwijken, ik ben daar in te veel overtuigt, dan dit
een zelfsbelang, mij zoude wegliepen accnl
Rofette.
ROSETTE.
Ach word niet fchaamrood, op het hoorea noemen van het woordje Regent tot minnaar. . . . de blos die op uw wangen ligt, verraad u, Lizette — ach de meisjens zijn zulke tedere begrippen en. zwakke vaatjens — als zij een minnaar hebben, dan is ras alles, wat te voren haar eigen was, verloren. Maar laaten wij ons hiervan verwijderen — daar komt uw Vader met Groothart. .
VJJF?



64 E L K : R E D ZICH ZO
*********************** ■ V IJ F D E TONEEL.
ïJRDIif ASD H A A I, N A. K A R E L GROOTHART.
ï E R D I N' A x D.
Gij wist uw frem in den rcad goed te doen gelden, welke onnozele jabroers, zitten 'er'toch —
KAREI,.
De zulke zijn nutte rneubilen voor ons; want nis _.zïj alle tegeclpreekerS, of fchreeuwers waren , zouden m ij bet kortfje end hebben die wet daar
ftraks genomen, zal veel aan onze za^k doen.
FERDINAND.
Het.volk mijn heer . . . daar denk ik maar om.—
. - KAREL.
Wat volk ! wij kennen geen volk, dan wanneer wij in noe-'d zijn — indien men met het volk raad pleegde, wat ftond 'er van te verwagten — immers verwarringen , of veranderingen, waar door wij onze plannen misten, en weldra exregentea zoue.cn zijn —
f e r-



H IJ HET BESTE KAN- 6§
i
FERDINAND.
Wat zal Leonard nu wel zeggen, begiftigd met eei ontvangers- plaats —- maar dat hij naar een andere oord moet, zal hem af doen zien
KAREI-»
Geen nood, de Honger jaagt hem de deur ulr — ft trouw nu wis zijn dochter mém verfta je me, als die oude aemelknopers zo dicht bij zijn, zien zj; 0p de handen, en weeten op alles iets te zeggen ->—
*********************** ZESDE TONEEL.
KAREI GROOTHAST , FERDINAND HAALNA, ERNEST BLAZIUS.
ERNEST. * - \
, Mijn'heeren ! verfchoon mijn vrijpostigheid , een kleine vriendfchap aai een nrjner Lotgenooten te betoonen , doet mij dezen uititap deen.
.KAREI..
. Wij hooren gaarn het belang van de Burgerij, —— E docï)



66 ÉLK RED ZICH ZO
éoch weest kort in uw voordel, gewigtige bezigheden roepen . mij naar den Raad.
ferdinand. (tegens Karei in flUte.)
Mijn heer, wij komen pas uit den Raad, 'er is geen vergadering voor morgen. —
karei, (tegens Ferdinandin Jlilte.y
ba! ha! — zulks moet men het volk wijs maaken — zo te eerder zijn wij van hun bezoek ont-> ftegen — (tegens Ernest) wel mijn heer wat is mw voorflel —
ve r n e S t.
Ik kwam als goed vriend eens bij u informeren, «f Leonard reeds geholpen is — de man is te» uitterften ongelukkig.
karei/.
Hij is geholpen , doch laat 'er niets van blijken, de Bode zal ik ftraks bij hem zenden, dat hij morgen den eed als ontvanger kan doen —■
ernest.
Ik verheug mij over deze tijding ■— teffeni verWijde



HIJ HET BESTE KAM <$
blijde ik mij , dat ik mijn beer Groothart •— d« volks recent , geluk kan wenfchen , met Rofeu» tot zijne huisvrouw
K A R E L.
Zou hij ... .
E R N fc S T.
Indien hij uit uw handen een Ambt ontving, zou* de gij over Rofette triumpheren —
K A R E L.
Secretaris, maakt direct de aanftelling klaar, ik ga mij kleden, om Leonard met deze bediening te filiciteren -— (hij gaat zitten fchrijven) zie daar geeft dit Billiet aan den Bode, dat hij ogenblikkelijk daar mede naar Leonard gaat —
EINDE van het DERDE BEDRIJF. *
£ 2 V.IER'



68 ELK RED Z I G ZO ******************^,^^.^^
VIERDE B E D R IJ F.
EERSTE TONEEL.
Verbeeld een kamer in het huis van Leonard.
R O S E T T E.
Ik wsgt met 'ongedult mijn vriendinne Lizette-, zij heeft mij belooft, zo dra de vergadering was afgeloopen, bij mij te zullen komen — reeds heb ik haar vader gezien ——
************:*#**##***^#
TWEEDE TONEEL.
■ ROSETTE, I/IZETTE. ROSETTE.
Zijt welkom Lizette . . wat tijding, brengt gij mede ?
LIZETTE.
De liulde die ik aan mijn vader gedaan heb, gebied mij de flilzwijgendheid —



HIJ HET BESTE K A N. i <f*
ROSETTE.
Gij doet mij nieuwsgierig zijn — wij zijn vriendinnen vertrouwt op mij.
L I Z E T T E.
De gerugtén mogen wij vertellen • en dan
zeggen die gerugtcn ....
ROSETTE.
Dat mijn vader. . .
L I Z E T T E.
Laat ik u met deze tijding niet Yerr3sfchen.— mooglijk,weet.gij die al. . . .
ROSETTE. Mooglijk weet ik dan nu uit de geruchten, dat mijn vader een Ambt heeft.
1/ I Z E T T E.
Zagt daar komt uws vaders vriend Ernest, die zal wel iets nader weeten.
E n DER-



EIK RED ZICH ZO D EiDE TONEEL.
ROSETTE, L I Z E T TE , ERNEST BLAZIUS.
R O S E T T E.
Uw gezigt tekent iets goeds, bevestigt gij de «Igeineene geruchten?
ERNEST.
^ Men kan op de geruchten geen Haat maaken, za Ja» dan. . . .
ROSETTE.
S«n is mijn- vader gered.
ERNEST.
Zulks zoude waarheid kunnen zijn. . . . mooglijk vergisfen wij ons.
I< I Z E T T E,
Zij zal het befluit des raads moeten afwagtenj ROSETTE.
Welk een blijde ontroering' voel ik door mijn
le-



H IJ HET BEST E .KAN. fi
leden — daar word aan de deur geklopt. . . .moog, lijk is daar. ....
******* VIERDE TONEEL.
De vorigen en de b o d £•
de bode.
Woont hier de Burger Leonard Eigenbaat?
rosette. ja wel mijn vriend! . .
de bode,
Mejufvrouwichijnt ontroerd — de raad,uit wiens naam ik hier kome, doet mij dit briefje overhandigen.
rosette( het.brief je aannemende. ,) Ik zal het mijn vader geven. —«
< De Bode vertrekt.) £4 VIJ F->



fi ELK RED ZICH ZO
*********************** V I] F D E TONEEL.
De vorigen.
rosette.
Hoe zal mijn vader verheugt zijn *— we! aan ik zal hem deze blijde tijding brengen. -—
ernest.
Doet zo veel moeite niet MejufvrouW — ik hoor gerugt —Mooglijk komt uw vader daar aan ——
************************
Z'ESD E T O N'E E L.
Dc vorigen, leonard eigenbaat.
rosette, ( met drift haar vader tegemoet hopende,'geeft zij hef- briefje over. )
Vader! . . . vader daar is zo op het oogenblik een Bode geweest, en heeft namends de vergadering dit briefje aan mij, voor u, overhandigt — gij —*, deinst terug. . ..
LBO-



HIJ HET BESTE KAN. 73
l e o n a r d.
Zou ik niet ■ ontroerd wezen gij fchijnr zelfs
-eemgzinds onthutst.
• e r n f. s t.'
Dergelijke tijdingen vcraar.genaamen altoos! '
•leonard.
: Niet zonder reden vriend —• maar laaien wijden inhoud van het briefje eens Zien ( hij opent Jut zelve en 'leeft. ~)
- „MEDEBURGER.'
De Raadheafi. bij meerdert Je: d van Jlesimcn /i „ vaardig -geagt de'n poft als ontvanger te. . . bekleeden, en 'dierl.a/vtn tt daar toe aangefield, gelieft zo goed te wcezen om morg-n in den Raad de belojten als Jfrnbtenaar taftekggen, en dezelve als djn airectatijk te aanvaarden " . .
' ■ 'vit ■ naam der vet g< tderir. g.
KAREL GiUOTHART.
Prcfident.
Welk een blijdfehap - eene fehadeioosftelling voor alle degeledene Rampen — zie daar dan een ou(vcnvagt geluk -p , e k»



7* EU RED ZICH ZO,
E H N E S T.
Vriend ik füiciteere u met deze bediening» ik hoop «Jat gij dezelve tot uw levens einde moogt bekleeden.
ROSETTE.
! Vader ik voeg mijn wenfchen bij die van Erne«.
E I Z E T T E.
Vriend Leonard — ik voeg de mijne daar bij
LEONARD.
* Ik bedank u allen, ik hoep dat gij van mijn geluk de aanfehouwers moogt blijven — En gij Rofstte zult vrouw van Groothart zijn —
ROSETTE.
Welk een blijdicbap!
Z £«



ïl IJ HET BESTE.KAN 7,5 *********** ******* ******
ZEVENDE TONEEL
De vorigen. k ar el groothart,
ferdinand haalna, V a l ltrius wipstaart.
ferdinand.
Het is uit naam van den Raad, mijn heer Eigenbaat , dat ik belast ben, u met den pose als ontvaliga? te complimenteren.
karei,.
Mijn heer ik kende mijn waarde, en gevoelde mijn pligt, toen ik tot den gewigtigen post van Regent door het volk verkoozen was — de verpligtifig, die ik aan het zelfde volk voor die keus hebbe, maakte mij nood'zaaklijk, om u als een vooritander in dezan met de bediening van ontvanger eene wedervergelding te doen het welk ik wenfche dat tot u
aller geluk moög (trekken.
valerius.
Met geen minder genoegen heb ik deel genoomen
in tiw verheugjng het (trekt mij altoos totjblij.i-
fchap,



76 ELK RED ZICH ZO
fchap, dat mijn vrienden geholpen worden
maar wie komt daar ?
****************** ****** ACHTSTE TONEEL. De vorigen en arist braafhart.
a r'ï s t.
(
De Burger Leonard is dan met den post als ontvanger begunftigd —
karei/.
Ik heb het genoegen gehad, mijn heer, om hier in de behulpzaame hand te wezen.
ernest.
De man was het waardig, en wij allen zijn verheugd —
a r j s t.
Ik neem deel in de vreugde , als zij met gepaste or ■
ie en deugd vereend is ,
leonard.
Wel zie daar dan — daar ik alla mijne vrienden
bij



H IJ HET BESTE KAN; 77
bij den anderen zie, en zij de-1 neemeft in mijn geluk, twijffcle ik niet, of zij zullen rr.et die zelÉie biljdfchap deelgenomen willen worden, van het volgende.
(Hij neemt Kerel en Rofette bij de hand.}
Zie daar vriend Karei, als een wederkeerige verpllgtingVdiéüit uwevriendfehap voordkomt ,fcheukik u dit prefent , tot een dankerkentenisfe, (Hij legt hunne handen inéén) neemt het van mij met die tedere agting, als ik het zelve van jongst af aan opgevoed hebbe , wat zrgt gij vriend Karei ?
KABEL.
Ik eiseh geen belooning voor gedaarie weldaa-
den — in ontvang uw dochter uit uw hand alséeri
pand der liefde — wil zij — dan zal zij heden met mij de Bruid worden.
R O S E T T E.
Niets was aan mijn verlangen meer voldaan , dan
uw aanbod te accepteren ik ben bereid zo gij
wilt.
ERNST.
Dat wij ons alle vrolijk maaken, op dit dubbcld vreugdeufeïst! —
Nu



13 -ELK RED ZICH ZÖ
VAI/ERITJSt
Nu moest Lfzette de hand aan Ernest geven, dan zagen wij twee paar vereenigen , die eikanderen gelijken-
^LIZETTË.
'Ik begeer geen man, cie om zijn geluk, het geluk van anderen opoffert!
ERNEST.
En ik verkies geen meisje tot vrouw, die door de deugd lief te hebben , met den bedelzak zal moeten loopen.
ARIST.
Zo ziet men een meisje om een ambt verkoopen, en het kan dusdanig een Regent niet verfeheelen, hoe hij een vrouw krijgt, al was het met opofferingen van 's volks tijdelijken welvaard wel aan
Ljzerte , gij bemint de deugd en het vaderland — dit beziele ik ook, dat wij ons bij deze gelegenheid vcreemgen.
I I Z E T T ï.
Ik acht de deugd hooger dan alle fchatten en bemin mijn vaderland boven alle rijkdommen, met zodanig
een



HIJ HET BESTE KAN. 79
een voorwerp mij te verbinden, acht ik mij voor eeuwig gelukkig — zie daar mijn hand uit zuivere genegenheid —
ARIST.
Met dat zelfde oogmerk ichenk ik u de mijne, als gij de uwe mij gefchonken hebt , — dat wij ons vereenigen —
VALERIUS.
Dus red zich elk, zo hij best kan -— en ziet den eenen uit liefde voor de deugd , en den anderen om een ambt trouwen — ongelukkige Regenten , die zo doen, als gij eens rekenfchap van uwe daaden geven sio et
EINDE.






DRUKFEILEN TE VERBETEREN.
Bladz. 7 — 1 regcl: cn kes ten>
. 8 — harde regel: ettc — fette.
36 — 11 regel: een — leen.-
. 18 Groothaart— Groothart.
39 — 16 ijke — lijke.
— 40 — n -— er — ter.
44 — 16 —- zant zand.
, _ 46 — laatde regel: ndien— indien.
• 55 — 5 voik — volk.
56 laatde regel: Vade Vader.
. S8 — i7 fched —- fche*.
• .— 77 — 14 in — ik.