01 1814 3244 UD AMSTERDAM  J  VOOR DEN AGENT DER' NATIONALE OPVOEDING, waar onder. begrepen is de geneeskundigs Staatsregeling, de vorming der Nationale Zeden, de bevordering van het openbaar Onderwys, en van Kunsten en Wetenschappen; gearresteerd by decreet van het Vertegen woordigeno LlCHAAM, den 21 december 1798. Het vierdejaar der Eataaffche Vryheid. den HAAG, ter 'sLands Drukkery. t?99.   C 3 ) INSTRUCTIE voor den (gent der Nationale Qpy edih'g vaar en der begrepen is de Geneeskundige Staatsregeling , ds vorming der Natbma'e Zeden, de bevordering van h*. t op "nhacr onderwys en van Kunflcti en fFetenJchappen. m. i. De Agent zal zich moeten gedragen naar de bepalingen by de Staatsregeling vöorgefchreven, en byVonder nasft die grondbegipielen, welke op zyns werkznamhedep eenen byzonderen invloed hebben , weshal'ven hy fteeds* zal moeten bedacht zyri, dat de eerbiedige erkentenis van een alles belhmrend Opperwezen de banden d*r Maatfchappy verfrerkt, en daaróm op alle mogelyke wyzen in de harten der Vaderlandfche jeugd behoort te 'worden ingedrukt. — Dat door het Nationaal onderwys te tedérê gemoederen niet te veei kan worden ingeboezemd de heilige Wet,_ waar in al.le de pligten van den Mensen in de Maatfchappy hunnen 'grondüag heb/ben , om namclyk aan anderen niet te doen, 't geen wy niet wenfehen dat aan ons gefchiede — en ten-allen tyde aan onze Medetnenfchen zoo veel goeds te doen, als wy in gelyke omltandigheden van hun zouden wenfehen te óntfangén. — Dat de verlichting en befchaving van alle de Leden der Maatfchappy zoo veel mogelyk bevorderd wordelrt. — Dat de jotue Burgers en Jiürgêrësfen van den Staat, aan wier verlichting en deugJ het Bataaffche Volk het heilig pand zyner aangenomen grondftellingerj van het Maatfcbappelyk verdrag ter bewaaririg heeft aanbevolen , al vroeg in die grondbeginfèlen onderwezen worden, en tevens overtuigd, dat van de echte waardeerii:/ der Vryheid en van de'verftandige en eerlyke beöeffening 'er afzonderlyke en algemeene reg'terï en "pligten, voorname» lyk de duurzaamheid, het behoud en geluk afhangt van het Vaderland, dat zy vuurigiyk behooren te beminnen. A 2 2. Op  C a ) 2. Op hem rust de zorg om nntefporen alles , wat zou kunnen (bekken tot verbetering der verftandelyke, zede-* lyke tn li'gchaam'elyke Opvoeding. 3- • Hy -zal door -het inwinnen van ó.cx noodige berichten nopens den,(laat der publieke zogenaamde lagere Scholen .jnïons Vaderland, (de Scholen in de Godshuizen daaronder begrepen) zich in fhat Héllen, om de gebreken, die in dezelve huisvesten , te kennen; en aan het Uitvoerend Bewind een Plan inleveren, hoe de lcerwyze op dezelve op eenen beteren voet kan worden jngerigt; welk Plan tevens zou kunnen dienen tot een handboek vuor de Onderwyzers in ópgemekie Scholen. 4- I-Iy zal binnen den korstmogclyken tyd aan het Uitvoer rend Bewind inleveren eene opklimmende Lyst van gefchikte Leerboeken, om in de Scholen gebruikt te worden, en tevens daarby opgeven de wyzc, hoe dezelve door de ganfche Republiek in de Scholen kunn.cn worden ïri^evoerd, en daarentegen geweerd alle de' zoodanige, welke Burgerlyke twisten of tweedragt zouden kunnen aanwakkeren , de fchadelyke bygeloovigheid voortplanten, het Burgerlyk cbarafter bederven, of nadech'g zyn voor het yerftand en de goede zeden. ""t-V- 5- . . Deze Leerboeken zullen moeten ir.gengt zyn naar de vatbaarheid der Jeugd , en gefehikt om derzelver tedere harten te vormen — zv zullen in het gemeen moeten {trekken om het verftand te belchaven — goqde zeden fiantepryzen —Vaderlandsliefde optewekken, en Repuiiikehifche deugden yoortteplanten, • 'o» 3' Hy zal zorgen , dat alle onderwys in de leerftellige Godgeleerdheid der onderfcheidc Gezindheden — en alle eerdienst of uiterlyke Ceremoniën, welke aan byzondere Jx'evkgenootfeliappen verknocht zyn , van de publieke Schoren geweerd worden. t* ïi'y zal bet noodig toeverzicht houden, dat door de Qn-  ( 5 ) derwyze,-s aan de Wetten en de bejiuiten van het Uitvoeren® 'Bewind worde voldaan, en van de nalatigcn of gebrek'igën kennis geven; op dat dezelve behoorlyk gecorrigeerd, en des nood van hunne posten ontzet worden. ' 8.' ITy zal ten fpoedigften aan het Uitroei-end Bewind een Plan opgeven, wegens de inrigiing en aanftellingvan departementale en Plaatfelyke Schoolbefhiuren , welke zullen zorgen, dat de gearreftserde bepalingen behoorlyk Worden uitgevoerd. 9- Hy zal aan het Uitroerend Bewind een Plan opgeven tot oprigüng van een of meer Kweekfcholen , waarin gefchiktê Voorwerpen tot bekwame Meesters kunnen worden opgeleid. 10. De aanftelling van Schoolmeesters zal gefchieden door het Plaatfelyk Cemecnte-Celtuur, onder approbatie van het ■Departementaal BeftUtif. - n. Niemand zal voortaan tot Schoolmeester Worden aangefteld, ten ware hy voorzien zy van een behoorlyk bewys, dat hy door den Agent, door een Departementaal Schoolbeduur, of door andere daar toe geqüalificeerde Perfoonen, geëxamineerd, en tot het openbaar onderwys gefchikt geoordeeld is. 12. Dit bewys zal niet worden afgegeven , dan na dat zoodanig een Burger, door een behoorlyk getuigfchrlft van de Municipaliteit of Municlpaliteiten, alwaar hy federt de zes laatfte jaren gewoond heeft', van zyn Civisme en goed zedelyk gedrag zal hebben doen blyken. —De bepalingen in dit en in het onmiddelyk voorgaande io en n Art. voorkomende, zyn provifioneel, en tot dat, op voordragt van het Uitvoerend Bewind, deswegens nadere fchikkingen zullen zyn gemaakt. }3- ■ Hy zal zo fpoedig mogelyk aan het Uitvoerend Bewind voordragen de wyze, hoe de Kinderen van onvermogende Ouders, overal,zonder derzelver bezwaar zullen kunnen onderweezen worde;! in het lezen en fchryven; en A 3 lioe  E 6 ] hoe de Ouders, zonder krenking van hunne vryheid, zullen kunnen worden verpligt hunne Kinderen van dat onderwys te doen gebruik maken. 14.1 Hy zal zorgen, dat de opvoeding in de Scholen, overeenkomftig 's Laiïds Regèeringsvonn, worde ingex\gt; dat de Jeugd in dezelve meer geleid dan gedwongen — meer dóór vermaningen en goede voorbeelden, dan door flaaficbe (trafoelïèning, tot de betrachting van haaren plicht worde bewoogen. Hy zal alle mogelyke middelen hemmen , om 4e Neëerdültfche taal te zuiveren, te bèfchaven, en derzelver fpeÜing op eenen geiyken voet interigten. :6. Op gelyke wyze, als boven by Artikel 3 van de publieke Scholen gefproken is, zal de Agent, door het inwinnen van de nóodige informatië'n, zich in Haat nellen, om de gebreken te'kcnnen , welke in de Latynfehe, Franl'che en andere Scholen , aiwaar vreemde Taaien geleerd worden, plaats hebben, en zo Ipoeriig mogelyk Éene verbeterde levrwyze aan het Uitvoerend Bnvindvoordragen, ten einde die aljmme zal kunnen worden ingevoerd. Hy zal zorgen, dat op de Latynfehe Scholen mede de Nedcrdiiitfche Taal naar dtrzelver regels onderwezen worde, en dat overal dezelfde Grammatica tot dat einde worde gebezigd, op cat de jongelingen, naar de Hooge §Choal ^bevorderd zynde, tut een gewigtiger onderwys in de Ncderduitfche' Letterkunde zyn voorbereid. 18. D1 aanftelbng van de Onderwyzers in deze Scholen bl i het werk derüemeei'ite-Beftuuren, op voordragt van het Sredelyk Sehooibeftuur; en daar, alwaar geen Plaatfelyk Sehooibeftuur aanwezig is, op den tot nu toe gctruikelvken voet ; zynde nogthands de bepalingen, in dit Artikel voorkomende, flechts provifioneel, tot daarin nader zal zyn voorzien. 19. Niemand zal door het Plaatfelyk Sehooibeftuur tot dezen  C 7 ) Éen post worden voorgedragen, dart die vóórzien is mtï een getuigfehnft van zyn Civisme en goed zedelyk gedrag, geduurende de zes laatst verlopen jaren, doof de Münicipalitcit of Municipalit^ten zyner wooniug behoorlyk uitgegeven; —* mitsgaders met een voldoend beWys i/yner bekwaamheid en gclchiktheid tot dézen p ist, ten "ware hy vooraf in zodanigen post reeds blyfcen vari zyne bekwaamheid en gefc'nktheid gegeven had. 20. Alle Gymnafia, Atheneea en Hooge Se! ölen , als' medé de aanftelling vart Curatoren,' Hoogieeraaren en verdere Beambten , blyven provifioneel op den ouden vöet, tot 4o lang, dat by het Vertegenw >or ügend Lichaam desaan= gaande andere bepalingen, omtfent derzelver getal ën bca ftuur, zullen zyn gemaakt, waar van de Agent zal Verpligt zyn , orn, binnen den kortst mogelyken tyd, een voordragt en betoog by het Uitvoerend Bewind huvkvvren. 21 . Hy zal zorgen, dat door een by rónder daartoe gcfchikt tydfchrift, de pforrtotiën en de uitflag dér examina op de hoogere en laairere Séhoolen, en alles, wat tot de Nationale Opvoeding betrekking heeft, worderi bekend gemaakt, waartoe hy door eene geregelde Correspondentie met de respeetive Schoolbeftuuren zal in ftaat gelteld Wórden» 22. Hy zal het noodig toeverzicht houden, dat er in het opennaar niets geleerd worde, ftTydig met de goede en llepublikeinfche beginselen, die aan de Jeugd, door het onderwys in de Nationale Scholen, zyn ingeboezemd. 23 Hy zal een wakend oog houden op de Schriften, dié in het licht Verfchynen, of door de openbaare Nieuwspapieren worden aangekondig!; en van dezulken, die ichadclyk zyn voor de goede zeden, aan het Uitvoerend Bewind kennis geven. 24. Hy zal, ondanks de bepalingen in deeze Inflruftie gemaakt, het recht hebben, om aan het Uitvoerend Bewind zoodanig een algemeen Plan van openbaar ondefwys voorA 4 té-  C 8. ) tedragen, als liy tot bereiking van bet oogmerk der Maatfchappy het meest gefchikt zal oordeelen. 25. Hy draagt zorg, dat de Schouwfpelen, overal daar dezelve in de Republiek gevondeu worden, Leerfchol'en zyn van het Volk , — Kweekfcholen voor de Dcu«'d en ■ behoedmiddelen tegen de ondeugd; — dat zv "tot dien trap van verbetering*gebragt worden, waar voor zv vatbaar zyn, — en dat van dezelve worden geweerd dieftukken, welke de zeden bederven of den Nationalen geest verzwakken, — dat zy (trekken tot'opwekking .van Repubhkeinfche deugden, dat zy de belconhg vooritellcn, die een ccrlyke handel te wachten heeft, en de ondeugd haar masker ontrukken. 26. Hy zal derhalven moeten kennis dragen van de (tukken, •welke ten Tooneele gevoerd worden; — weshalven de Gommisfarisfen der Schouwburgen en Directeurs van reizende of vaste Troupen, verpligt zullen zyn, de Lyst ' der Tooneellhikken, welke zy voornemens zyn te laten vertoonen , door hem te doen examineren , en met voorkennis van het Uitvoerend Bewind approbcren. 27. Hv zorgt, dat de Nationale geest door alle mogelyke middelen gevormd en geleid worde tot Deugd en Vaderlandsliefde, en tot de kennis van cle ware belangen van het Gemeenebest; — tot het goed verftand der Staatsregeling en Vaderlandfche Hiüorie, — het zy door het fchryven van Weekbladen, gefchikt voor de vatbaarheid van de Jeugd en min verlichte Burgers, — ,'t.z'y doorliet doen v.Ttoonen van zedelvke 'Tooneelftukken tot opwekking van Vaderlandsliefde. 28. Hy neemt kennis van de manier van Onderwys , en den ftaat der H'etenfchappen in andere Landen 'daar dezelve bloeijen, — als mede van de nieuwe inftellino-en ]ii den voortgang der Kunsten èn Wetenfchappen, om daarvan in ons Land het beste gebruik te maken. r . 29. Hy zal in het oog houden, dat de beöeflèning der fchoo-  C 9 ) fchoone Kunsten eenen zeer hcilzaamen invloed kan heb« b°n op het vormen van het Nationaal Charaélcr, en zal dienvolgens de noodige informaticn nemen naar den tegertwoordigen Haat der Schilderkunst, der Beeldhouwkunst en Burgerlyke Bouwkunst, ten einde aan het Uitvoerend Bewind de gefchiktde middelen voortedragen, omdefchoone Kunsten in ons Vaderland te doen bloeijcn. Hy zal met alle vlyt nagaan den Haat der Letterkunde in ons Vaderland, en de middelen, welke by de hand zouden kunnen genomen worden om dezelve te verbeteren; zo wel met betrekking tot de Dichtkunst, als die om wél te Inreken; in het oog houdende, dat geen dier Werken waarlyk 1'choon zyn kunnen , zo zy eene Hrekking hebben, om den eerbied voor het Opperwezen te verminderen, of de zeden te bederven: en zal hy aan het Uitvoerend Bewind de meest gefchikte. middelen voordragen, om den fmaak te verbeteren, en de beoeffening der Letterkunde aantemoedigen. 31. Hy zal alle mogelyke attentie hebben op de geheele Staatkundige Geneeskunde, — alle plaatshebbende gebreken en misbruiken desaangaande opfpooren , dezelve aan het Uitvoerend Bewind, benevens'de middelen ter verbetering, zo dra mogelyk, voordragen, en zyne zorgen laten gaan over alles, wVt Hrekken kan ter bevorderingvan de gezondheid en de pbyfieke welvaart van het Bataaffche Volk. , Hy zal naauwkeurig foevèrzicht houden op de algemeeme oorzaken der Volksziekten in ons Vaderland, voorat van doorgaande en befmettende ziekten van Menfchen; terwyl hy mede,voor zo verre zulks invloed heeft op de '•gezondheid der Menfchen , met de meeste naauwkeurigheid-, zal letten op de ziekte van het lastdragend en flagtbaare Vee,' (alle huislyke Diereu daaronder begrepen) mitsgaders omtrent de algemeene middelen, die, ter afweermg en herüel der ziekten, behooren in het werk 'gefteld te worden. Hy zal derhalven moeten achtgeven , i°. opalJeluchtbeA 5 der-  dervende en befmettelyke oorzaken van ziekten, en al het geen de lucht met fchadelyke dampen vervult, 't welk zich tot de gevolgen der Droogtnakeryen en Omltroomingen uitItrekt» £. Op alle verbeteringen, welke ter bevordering van de gezondheid der Ingezetenen, in de Burgerlyke Bouwkunde, zoude kunnen gemaakt worden 3Ö. Op alle foorten van Spyzen en Dranken, voor zoo ver dezciver aart, hoedanigheid ,of bereiding, voorde ge* Zondheid nadeelig zoude kunnen zyn. 4°. Op alles, wat de openbaare uitoeffening en praktyk der Genees-, Heel-, Vroed-en Artzeny - mengkunde, zo in de Steden, als op het Pfitte Land betreft; ten einde deze voor den Staat zo belangryke Wetenfchap door deskundigen geöeffend, en aile fchadelyke gevolgen der onkunde en kwakzalvery geweerd worden. 5". Op de geiïeldheid der Gevangenisfen , Gast-, Krankzinnig- en Vei beterhuizen of andere openbare Geftichten door de geheele Republiek , voor zoo verre zy hare betrekking hebben op de gezondheid en ziekten der Menfchen. , 6°. Op alle omftandigheden, die voorde gezondheid der Ingezetenen nadeelige gevolgen zouden kunnen hebben. Hy zal aan het Uitvoerend Bewind, zo dra mogelyk, een gedetailleerd plan inleveren , volgens welk het toeVerzicht over het Genees-, Heel-, Vroed- en Artzenykundige in de geheele Republiek, de verzorging van de Armen en Bewoners van het platte Land door Genees-, HeelVroed- en Artzenykundigen, en het onderwys in de opgeEelde vakken , in het vervolg diefct te worden ingerigt. • 35- Hy zal binnen den kortst mogelyken tyd aan het Uitvoerend Bewind inleveren eene Pharmacopcea Batava, om door de geheele Republiek te worden ingevoerd. 36. Hy zal binnen den kortst mogelyken tyd aan het Uitvoerend Bewind opgeven, op welke Plaatfen zoodanige Collegiën zouden kunnen worden daargefteld, ter regeling  C M ) i;n