Boekbinderij Drukkerij RUSTENBURG Tel.6217 78 Amsterdam 01 3254 8173 Bibliotheek Universiteit van Amsterdam 'l  GENEESKUNDIGE VERHANDELING Ö V E R DE ENGELSCHE ZIEKTE*   GENEESKUNDIGE VERHANDELING Te UTRECHT, Bij j. de waal, Sz. 1794. ENGELSCHE ZIEKTE. M. D. Medelid van het Geneeskundig Genootfchap te Mentz. over de dook. J. F. ACKEIMAMM3 met plaaten.   C0MMÈNTATÏO MËD1CA D E R ACHITIDE, qua RESPONDETUR AD QUffiSTlOïïEM , A SOCIETATE ARTIUM et SCIENTIARUM, OU JE TRAJECTI AD RHENUM EST, PROPOS I T A M. Ouanam eft Natura et Indoles Rachitidis? Otianam funt Catifa, qua faciunt, ut prima illius Initia raro poft tertium atath annum confpiciantnr ? Qitanam funt hu jus morbi Signa? Oicanam eft Illius Prognofis? An clantur Remedia, quibuspoteft pracaveri? et fi oua, dantur, Ouanam? Otiatiam pra cateris^ ad curandüm huhc morbum conveniunt Remedia? conscripta A VIRO DOCTISSIMO J. F. AGKERMANN, M. D. Facultatis Medici Moguntin;e Adsessore , tui Ao. M D C C X CII, a Societate adfignatüm ftilt Pramium Nummi ArgenteL  SYMBOLUM. Naturam Sensus, fulti Ratione, Reve^ant.  EPISTOLA AD SCIÈNTIARUM ATQUE ARTIUM SOCIETATEM, QUJE TRAJECTI jld RHENÜM EST. ponkis, Viri Illustrisfitni! tanti profectb momenti dl, ut dubitem, an in vastisfimo Scientia; Medica; ambitu materies inveniatur, qua? tantum ad ftabiliendam generis humani felicitatem conferat. Vultis, ut Rachitidis Natura rite determinetur; uc Caufe indagentur, qua; Rachkidem producant; Ut Signa indicentur, quse huic morbo propria fint; ut, qui a morbo rclinquitur, corporis Habitus defcriba■tur; ut, cur infantes, fuperato tertio stads anno, vix hoe morbo afficiantur, reddatur ratio; ut, an, et qua ratione Rachitis pra;caveri posfit, demonftretur; ut denique recta Medendi Methodus ftatuatur. His quffifitis ut pro viribus fatisfacerem, ita circa gravisfimum hocce negotium verfatus fum , ut primo, qua; fenfibus detegi apud Rachiticos posfunt, accurate retulerim; deïn fubjunxerim ea, qua; ex Obfervatis, Ratione et Judicio, asfequi potueram. A 2 Scrip-  ( 4 ) Scriptum in tres Sectiones dispescui: primd Ra« chitidis Indoles explicatur; alterd morbi Caufa; tra-duntur; tertid Medendi Ratio exponitur. Ad exponendam Rachitidis Naturam (pra;misfis iis, qua; in segrotis infantibus, et in disfectis ex hoe morbo demortuorum cadaveribus obfervantur, phrenomenis,) Phyfiologica quoque Nutritionis principia, qua; ultimo feculi luftro Anatomicorum induftrtè detccta funt, explicare necesfarium duxi, ut inde, cena demonftrandi methodo, morbi Indoles erüi posfit. Altera" Sectione, evolutis morbi Caufis, illum, qui S Rachitidc fuperest, corporis Habitum defcripfi, et, cur Rachitis, vix unquaoi triennem infantem infeftet, rationem fubjunxi. Tertia denique Sectio Thcrapeutica modum, quo Rachitis prsecaveri posfit, et fimpJicisfimam fimul, atque tutisfimam Medendi Methodum complectitur. Vefirum eft, Viri Illustrisfimi! judicare, an his meis lucubrationibus ïequse petitioni Veftos facisfiat. Valete. SEC-  SECTIO I. Rachitidis Indoles. uemadmodum in omnibus Corporis Humani affluibus ipfam morbi indolem cognoscere, et per? fpicere penitius, difficile eft, aut plane «ia;. Obfer^anturAqua;,in cranio et cerebri ventriculis coüecta;, indicia, quo pertinet ampiiata, et ad lucis ndios vix non fenfilis, Pupiüa, Sopor comatofus, Paralyfi ex- (2) TVepfter System der pratifchen Arzneikunst, Tom. 3. pag. 128. (3; Rojenjlein, von den Kinder Kranckheiten, pag. 579. (^) Leidenfrost, R. H'ilkinghoff', Disferc. exhibens nonuüa de Racbitide, pag. 16. C 10 )  C ii ) Extremitatum inferiorum ; accedunt corporis totius Convulfiones, quas mors cito fubfequitur. Phanomena, in Cadaveribus olfervata. Plura fecui Rachiticorum corpora, et eas, qua? fectione indagari posfunt, flatus naturalis anomalias ftudiofe rimatus, pro certo affirmare non dubito, morbum corporis humani non esfe, qui tot tantasque, ac tam perfpicuas mutationes inducat, et quibus rite collatis tanta de morbi naturk et caufis certitudo elucescat, quam hic corpotis afiectus, quem inquirendum mihi propofui. Quamquam autem haec pathologica phaïnomena enarrans, facile potuisfem eorundem rationem reddere, malüi tarnen hic folas obfervaciones afFerre, ec quse fenfus circa organorum vitiatorum ftrueturam detegunt, feorfim defcribere, ne, cum morbi ipfius indoles hactenus non innotescat, Obfervationes, judicio confufas, retulisfe videar; et, ut Pathologica, quam ex cadaverum fectionibus refero, hiftoria rationum, quas ad eruendas morbi caufas proferam, firma bafis esfe posfit. At. C A P U T II.  c »■ ) Atque, ut ordinp procedam, primo, qua; in!diver» fis corporis cavitatibus prater naturam knmuta'ta de~ prehendi, Organa defcribam. Referato Abdomine, ftatim oculo fe ofFcrunt Ventriculus, et Inteftim, aëre contento ita diftenta, ut facta cultello punctu'a cum fibilo erumpat; tenuisnra apparent Inreftinorum membrana; et albidisfimte, aleo ut vix hinc illinc ampliores vaforum fanguiferorum rami pelluceanr, reliqifs minonbus vas» qulis fanguine vacu;s. Inteftina ténuia , eibis ingeftis fere vacua, non raro magr.a Ascaridum iun.bricoiuum caterva obfidentur. Inteftina crasfa aiimentis indigeftis' fcatent, et in facco Coli Cseco n m raro vermes piurimi inveniuntur, quorum duos, tresve, in ipfum Vermicularcm Proccsfum ingresfos, reperi. Valvula Coli arctisfjme eïau& eft, neque etiam, Inteftinis vi corr> presfis, aër in Rectum inteftinuna penecrac. Inreftinum Rectum collapfum fsepius et fLccidum deprehenditur; et fi mucus, et ingefta cruda, hoc Inteftino contenta, accuratius examinentur, et aqua diluantur, non raro vermiculos plurimosj et Ascarides vermiculares ep trichocephalos illic nidulari deprehendentur. Omentum, omni pingui deftitutum, tenuisfimum eft, et quafi araneam telam refert. Mefenterium aliquando, praterquam quod adipe plane deftituatur, nihil pretor naturam. immutatum oftendit; fiepe tarnen glandulis dilatatis ex turgentii bus  C «3 ) bus fcatet, quas femel in tantam molefh inerevisfe confpexi, ut pugnorum duorum volumen sequarent. Lien quand^que compresfus et durus, quandoque ampliatus et fpongiofus, daprehenditur. Idem de Pancreate obfervatur: hoc viscas vix prsternaturalem ftructaram monftrac, et in omnibus, qusefecui, Cadavenbus, bis tantum justo majus idem, neque tarnen induratum obfervavi. Hepar in omnibus Rachiticorum corporibus in ftüpendam molem excrescic adeo, ut iliud fajpius ad regionem Hypogaftricam usque pertigisfe viderim; neque tarnen vel excerius luftratum, vel cultro disfecrum quidquam, quod ftructura; prseternaturalis fuspicionem movisfet, oftendjt* — Vcficulam Felleam, interdum omnino vacuam, fere femper fluido mucofo, albo, vix flavescente , quod neque guftu amaroris cujusdam indicium prodidic, replecam deprehendi, nunquam autem, (quod et alii Authores teftantur, (5) Bile naturali plenam Cyfïidem inveni, fed vel mucofa parcê, vel copiofa" dilutisfima. Renes nullo ftructurse vhio laborasfe inveni, neque Veficam urinariam; licet eandem femper urina* valdè diftentam invenerim. Ca- (5) Haller Diff. dc Rachitide in Collect. Difl^Vindob. Tom. I. pag. 167. Vogel Prslect. pag. 551,  Cavum Pectoris, rescisiïs Coflarurn cartilaginibus, et Storno remoto, humore ferofo, parco tamen, fere femper repletum vidij Pulmones exigui, vix rubelli, hinc inde collapfi, conftricti et indurati deprehendünttir; fa;pe vero nullo vitio laborant. Qua; ad Trachea; in Bronchia divifionem occurrunt, Glandute lymphatica;, fere femper turgidse, et quafi in unum inasquabile corpus conflata; cernuntur. Quem Mediafh'num anterius complectitur, Thymus cum in state infantili mahis volumen habeat, et vitse decurfu magis magisque decrescat, in Rachiticis in molem folito majorem extenditur. Cum nonnunquam in Rachiticorum cadaveribus Pulmones cum Pleura1 concretos viderim, hoc quidem non morbi effectum, fed vel :"congenitum, vel altè causa productum vitium esfe, hic meminisfe juvabit. Cranio ferra divifo, Dura Membrana pertinacius adhsfit; postquam autem non nifi vi quÉdam avulfa fuerat, rupta vascula, qua; alias inftar punctulorum rubentium hanc membranam obfident, Lympha; ferofa; flriis fanguineis intermixta;, notabilem copiam effuderunt. — Semoti Durê membrana, Arachnoidea; ec Vasculofa; membrana; cellulis ferum copiofum pelluddum contentum vidi, quod prafertim gyris cerebri immisfum, buüas, et veficulas, aqua plenas, referebar. Membrana Vasculofa facillime de cerebri mbdantia detrahitur; ipfa autem cerebri masfa, pukem referens, cultro disfecanti cedit. Quod C 14 )  Quod autem adnotadóne dignisfimum mini 'videtur, quodque a nemine adhuc relamm fcio, eft, quod in duobus infandbus Rachiticis, in ipfa mollisfirra Encephali fubftantia. nodos durisfimos, qui Scirrhos quafi mentiebantur, repererim; in puella trium annorum Rachitica' Scirrhus talls cerebri in medulla* lobi cerehti anterioris pone nervum Oifactorium delituic; alter in ejusdem cerebri lobo pofteriore linistro pone Ventriculi tricomis cornu pofterius notabatur. In puero vix non bienni, eandem cerebri in nodum durisfimum concretionem vidi, qui cerebri fere medium renebat, et Corpoiï Striato adjacebat. Hi, quos in binis cadavenbus obfervavi, cererrales Scirrhi, fi cultro di-Dcantur, colorem intus cinereum mgricantem oftendunt, et ftricta" ftipuladque celluJofa telê componi videntur. Cerebri Ventriculi fere femper aquam continent, et Pia Membrana in Plexum Choroïdem collecta, Hydatidibus repieta cernitur. Cum Osfa in hoc morbo prscipne afficiantur, complures Medici primariam morbi caufam in Osfi- bus C 15 ) C A P U T I I L Osfium Rachiticorum ftrucliira.  bus delitescere, fibi perfuaferunt; opera; icaque pretium exiftimavi, fi, qua ratione Osfa prater naturam immutentur, et quamnam ftructuram ex Rachitide contrahant, paucis feorfim exponam. Prima, ac pracipua Osfium Rachiticorum anomalia eft, quod emolliantur, ut fine diffractione inflecti et incurvari atque cultro, lardi iniikr, discindi posfint. Hsec praternaturalis mollities, et cerea flexibilitas in omnibus corporis humani osfibus adnotatur. Primo cyiindrica Extremitatum Osfa, et Cofiarum extrema, Vertebras deinde fpinte dorfi, Tarfi demum et Carpi osficula emolliri, morbi Symptomata evincunt. Osfa Gapitis hac mollitie morbofa1 minime exemta funt. —— Eft mihi ad manus Os Frontis infantis unius anni, qüod ita flexile eft, ut digitis, quafi charta; folium, tractari et fibi involvi posfit, e$dem ratione Maxilla fuperior digicis compritni poteft, licet cesfante compresfiöne in formam pristinam elaftice refiliat. Maxilla inferior duritiem quidem aliquanto majorem oftendit, fed comprimi tarnen poteft; pracipue autem Procesfus Gondyloideus, et Coronoideus emolliti inveniuntur. Ipfurn os Capitis durisfimum, quod Auditus Organum includit, foliditatem priftinam amifit et cultro facillime fcinditur. Si vero Osfium emollitorum indolem, et eorundem a naturali abnormem fiïuccuram accinatius indage- n?us, C 16 )  mus, plura,hotatu profecto dignisfima}, ïicet}Medkis hucusque ignota, deprehendemus; nimirum Primo, magna intercedit differentia inter Osfa Rachkica ,.et illa, qua;, acidis macerata, emolliuntur; hsec fine uM alui muratione foluds acido-terreis parciculis, et glutine duntaxat remanente, mollia et tractabilia- evadunt; illa vero edam volumine extenduntur, et in fpongiofam masfam intumescunt. Secundo, hic Osfium praternaturalis tumor maxime in iis Osfibus obfervatur, qua; laxam coeteroquin fabricam et ftructuram cellularem oftendunt. E. G. in Vertebrarum fpina; dorfi Corporibus, et in fpongiofis Tarfi et Carpi Osficulis. — Corpora Vertebralia, cum in medio excavata, verfus inferiorem et fuperiorem fuperficiem excurrant, in Rachiticis tumefacta, squalis crasfidei fibi imponuntur. Tertio, Osfium cylindricorum Epiphyfes , etCostarum extrema magis tument, quam Osfium iftorum Diaphyfis et Corpus medium. Ratio tumoris hujus insquabilis inde petenda eft, quod Epiphyfes in ftatu naturali fabrica laxiore inftruantur; novimus enim, Osfis fubftantiam compactam medium tenere, ubi celluke denfisfimas, et minima; fibi apponuntur; has autem cellulas, prout ad Osfium extrema, qua; articulos conftituunt, pervenitur, ita grandescere et explicari, ut per totam fubftantiam, Osfea; Cellulas inveniaruur, cum e contrario Corpus medium tubum B io-  folidum, Meduliaïcfertum, ostendat. Cögnita pra> ter hjec Anatomicis res eft, Osfium Diaphyfes pluribus et rriajoribts arteriis nutritiis inftruccas êlfe, easque et numero et amplitudine increscere, eo magis, quo fpongiofior Osfium fabrica eft, qua; ingrediuntur. ., ...... Quarto, cum Osfa Spongiofa, et Cylindricorum Epiphyfrs ceilulis ampiioribus interftincta fint; etiam Celluis Perioftei, qua; in ipfas cellulas Osfeas continuantur, laxiores funt ,• obfervamus idcirco in iis, qui malo Rachitico ■ valdopere afflictentur, etiam Periofteum in membranam turgidam, mucofam, albam, fpongiofisfimam immutari, qua Osfa emollita, et eorum praferrim extrema, inveftiuntur, Htec Membrana mucofa fxpe etiam Cranii Osfa obtegit, et maxime in Osfe Frontis et Parietalibus animadvertitur; crasftsfima eft ad Osfium margines, et fenfim fe.fimque attenuata, verfus medium decurrit, quo tarnen nunquam pertingit, cum ibi ob osfificationem perfectiorem Osfis medium 'majori denfitste iiftruntur. Hac adjcoa membrana mucofa Osfa adhuc mngis turgent; et Os Frontis Spiritu vini asfervo, quod, ubialteri, Sutura Frontaü, jungitur, dimidii fere pollicis crasfitiem habet. Cum Osfa, qua; Calvaria; fornicem conftituunt, trarfacto primo vita; anno, denticulis, et crenisOsfeis WCtjsfime fibi uniantur, hasc in Rachicicis paululum C is )  a fe diftant, et inftar fquammarum tenuiura fibi imponuntur. Totius infuper capitis irregularis figura unice ab Osfium Cranii deformitate dependet, qua; non raro ita a fe invicem remota fuerant, ut ad eorundem Suturas, feparatis eadem Osficulis claudi oportuerit. Hsec Osficula in omnibus Cranii Rachitici Suturis deprehenduntur, qua; numero et figura in di vei fis fubjectis variant. Accedit interdum, prsefertirh, fi malum Rachiticum longo tempore corpus affecit, ut Cranii fundus ' proprio pondere imprimatur, et Procesfus Bafilaris Osfis Occipitis furfum cedat; hoc autem nunquam fieri, quin magnum inde in anima; facultates detrimentum redundet, verofimile videtur. Corollaria qiicedam, qu Prslect: de cognpscendis et curandi* morbis. (7)Spscim: Obferv: Anatom: et Patholog. Ticini 1784. disf. 1. et 2. de Viscerum, quani dicunt, obftructione cum molis incremento. B 3 < ** )  quod hoc morbo afficitur, defiderentur? Atque hic facilis refponfio eft; hujus morbi enim Symptoma primarium et manifeftum exhibent Osfa, qua; ita emolliuntur, ut musculis imbecillibus diverfimode curvari et inflecti posfint; cum vero Osfium mollides et flexibiiitas unice inde dependeat, quod eadem, particulis terreis omnnio defiituta, foM Gelatina duntaxat componantur, particulas terreas ad nutriendum et refarciendum corpus prtecipue defiderari, manifefto apparet. Licet vero Osfa propterea,, quod maximam partem terreis particulis conftrui debeant, iftis moleculis orbata pra; ca;teris corporis humani partibus, morbi naturam prodant, et terra; nutrientis defectum incufent; Reliquas tarnen corporis panes ex hac terrea; fubftantia; penaria prater naturam immutari debere, certo confequitur; quemadmodum enim Osfa a particularum terrearum proponione, reliquas particulas excedcnte, robur acquirunt, ut totius corporis bafin et fundamentum conftituant; ita et Reliqna; C. H. partes Organica; a terreis moleculis , qua; compofitionem ingrediuntur, eam firmitatem et Fibrce adftrictum tonum mutuantur, qui ad corporis functiones rite exercendas necesfario requiritur; hinc, cum Rachitici terra, adnutritionem apta, plane careant; tanta Musculorum laxitas et Lacertorum infuetus pallor; hinc tanta Cutis, et Cellulofi textus flacciditas obfervatur. Sed et ob eandem rationem Membrana; necesfaria ad func- ( 22 )  functiones rite obeundas foliditate et fibrarüm elatefS carent ; tubus ïnteftinalis idcirco tono vix non omm deftituitur, etextricatum ex ingeftis alimentis Aërem aut fubigendo, aut expellendo impar, flatibus ita diftenditur, ut abdomen dolii injtar turgeat et percusfum refonet. Vaforum Sanguiferorum ductus, Heet pullus arteriarum lentisfimüs cordis vires magnopere imminutas aperte demonftret, mirum in modum dilatatos oftendit Anatome. Pari ratione Viscerum et Glandularum incrcrr.entum huc referri debet, quo prsecipue fpectat Hepar Rachiticorum, quod femper, el in omnibus, qui ex hoc morbo decesferunt, infant bus in ftupendum volumen increvisfe, obfervavi. Nulla alia ex caufa hsec,ad fecernendos liquores deftinata, Organa tantopere increscunt, quam, quod vafa eormvdem, et Sanguifera, et Lymphatica, mirum in modum extendantur et amplientur. Atqui hsc vaforum dilatatio unice ideo contingit, quod laxisfima, et omni tono atque elafticitate deftituta, Sanguine et Lymphae trajectis facillime cedant, et robur fe contrahendi et in priftinum ftatum reftituendi defit. Cum nunc in Osfibus terrearum particularum inopia notetur, atque exinde eorum mollities et flexibilitas unice dependeat; ab imminuta particularum terrearum ad Reliquas panesconftituenr.es proportione, laxitatem quoque et flacciditatem Reliquorum Organorum derivandam esfe, prona conclufio eft. B 4 C A" ( *3 )  C 24 ) Ut, qua; de Rachitidis indole ftaruenda mini fumfi, facilms inteliig! quranc, necesfuriurn duxi, circa gra' visfimam hane corporis iunctionem ex Phyfiologorum recentiorum penu pauca hic interpolare. Corpus humanum; circa quod unice quteftionis cardo verfatur, particulis conffituentibus, inrcrfe non tam natura, quam proportione diverfis, componitur. HucpertinentOsf^Carcüagines, Musculi, varii con~ textus Membrana, et Nervea Pulpa. Si de hac Phyfica corporis ftructura quarfïio agatur, nulla inter Pbyfiologos controveriia obtinet; Verum non ceque facile fe offert judicium, fi de corporis fabrica Orgaan* feri,o fit; cum Organorum primitiva compofitio eo quod ocuii aciem fubterfugiat, denfis adhuc tenebris obvoluta, disquifitionibus Phyfiologicis metara et fines asfigoat; neque etiam ullo modo extricare e Ifltebris fe qjis poterit, mfi obfervationibus autoptis experimenta adjungat, atque, quod dupiici hac via iodagaré Hnfus non potuerunt, Judicio et Ratione pfequatur. C A p u T V. De Nutritione et Secretione pauca, auce huc pertinent. Tex-*  C 25 ) Textus Cellulofus ita per totum Corpus Organicum dominatur, ut pars nulla fit, qua; non exinde confletur quaeque in Membranam Cellularem refolvi nequeat. Integuraenta Corporis hac Membrana" cellulofa manifefto componuntur, qua;, ubi musculos inveftiunt, amplis, et laxis cellulis inftruuntur; minoribus vero et denfioribus, ubi externa; corporis fuperficiei accedunt. Musculi, Vafa Sanguifera, Membrana;, Glandula; et Viscera, unice ex his cellulis compofita, deprehenduntur. Cerebri cellulofa compages facile apparebit, fi liquore Morgagni viscus mollisfimum induretur. Quid? Quod ipfa corporis Osfa hanc Fabricam manifefto oftendunt; fi enim Nicri Acido pars terrea foluta et ablata fuerit, diduci facile et ampliari Celluis posfunt. Hsc Cellulofa Tela, qua; Organorum fubftantiam Conftituit, eadem etiam fibi jungit; adeo quidem, ut Cutis cellulofo contextu continuo in musculos tranfeat; hi, productis cellulis, intimiore nexu Arteriis jungantur, et in ipfam Osfium cellularem compagem, formata prius denfiori et Osfibus inftrata membrana, quam Periofteum dicunt, tranfeant. Si in quadam corporis' parte Cellularis ha;c, qua partes corporis conftructa; funt, Membrana oculis non pateat; caufa eft, quod cellulis minimis acervatim aggeftis compofita fit, qua; vel ob infignem duritiem B 5 di.  C 26- ) diduci nequeunt, vel ob nimiam mollitiem vix cohs* rent et diducta; lacerantur, hinc fit, ut panes corporis firmisfima;, Osfa fcilicet, et niollisfima Cerebri Nervorumque Pulpa, cellulis delHtuta esfe videantur, qua; tarnen experimentis inftitutïs facilline deteguntur. Maximi profecto raomenti res eft, de hac primi* tiva Organici Corporis ftructura' veram notionem ftatuisfe, cum omnes corporis humani mutationes huc referantur. Arteria;, qua; fanguinem vehunt, ex corde finiftro propagata;, corpus permeant, in ramos plurimos dividüntur, et capillare lumen nacta;, varios formant Plexus Retiformes, qui deinde collecti denuo et aliis trunculis conjuncti, fub Venarum nomine ad cor redeunt. Qui huc prscipue fpectant, Plexus arteriofi extremis vaforum divifionibus formantur et minimis arteriolis componuntur, ex ultimo arteria; ramusculo exortis, acervatim fibi appofitis, reflexis et collecti s denuo in trunculum, qui Venula; orficio fungitur. Htec vasculofa corporis fabrica, inter ulti-* mas arteriolas et venulas intermedia eft, et his tantum arteriolis Plexibus Organa Secernentia immediata conftituuntur; quemadmodum enim pars corporis nulla eft, quse non Cellulis confletur; ita quoque nulla Cellula invenitur, qua; arteriofo ejusmodi Plexu non inftruatur. Hanc ftibtilisfimam organorum fabrt- cara  C 4 ) cam in partibus Corporis Humani, cera colorad repletis, Microscopio vilam, merito admiramur. (8) In Cellulam unamquamque vafa quoque Abforbentia plura hiant, quorum binos, tres quatuorve detexerunt Anatomici (9). Sanguis, cordis impulfu et intrinfec& arteriarum fe contrahentium virtute, in vascula minima adigitur, Plexus arteriofos, fubtilisfimis membranis formatos, extendit; atque ita accidit, ut tenuisfiraus Sanguinis liquor, Serum fcilicet, et coagulabilis Lympha, per minimoruin canaliculorum parietes tranfudet et Cellulas impleat. Cum Ceilula; particulis variis, diverfa fibi proportione commixtis, conftent; necesfario quoque accidet, utCellute, Lympha etSero repletse, has ex Iiquore particulas attrahant, easque fibi jungant, qua; maxima* ad cellulas affinitate pollebunt: ita particula; glutinofie Musculis; oleofse Cerebro; terrea; Osfibus praacipue adhferescant. Hac fola ratione comprehenditur, qui Corpus Organicum nutriatur,* cum enim partes corporis animalis ferius, citius, in putredinem inclinent; hac interiore partium decompofitione, materia, Cellulas conftituens, in (8) P. Mafcagni Vaforum Lymphaticorum. C. H. Historia et Ichnographia. Senis 1787. Part I. Sect. II. (9) Ibid. Part I. Sect. III.  C *s ) in ulteriora fua elementa disfólvitur, ex cohaefione deturbatur et novis, Plexu Arteriofo huc delatis, particulis commutarur. Cesterse, in Cellulas transmisfie, particula;, qua; ab ipfis Cellulis non atttahuntur, et illa», qua; antea Cellulis conjuncts;, nunc in ulteriora elementa disfoluta; funt, Vafis Ablbrbentibus ex cellulis reducuntur, in Ductum Thoracicum refluunr, ctfanguini commifta;, vel denuo circulum abfolvunt, vel nutridoni ineptte, Organis excretoriis e corpore eliminantur. Jufh et determinata partium conftituentium proportio requiritur, ut Organa corporis idoneam ftructuram nanciscantur, qua funcdonibus necesfariis defungi posfint; cum autem Organica» corporis humani partes ex Sanguine, vel potius LymphÉl Sansminis coagulabili effbrmentur et continuo redintegrentur, Sanguis autem ex Chylo paretur, res ultimo eo redit, ut liquores Mi corporis alumni incufari debeant, fi particularum nutriendum tequa propordo defideretur. Cum infantes Rachitici alimentis iisdem fuftententur, qua; fanis pueris robur et vigorem conciliant; in peculiari 'Chyii depravatione confiltere ratio debet, cur C A P U T VI. Natura Rachitidis explicatur.  ( *9 ) cur toe cum alimentis asfumta; particula; terrese ad corpus nutriendum reddantur ineptse: hanc autem peculiarem Chyli corruptionem morbi Symptomata, et corporis disfecti Phsenomena aperte produnt; quidquid enim ex corpore infantis Rachitici excernitur, Acidi indolem manifeftat; huc prxcipue pertinent Alvi excretiones liquida;, ex flavo viridescentes, qua; acidum odorem fpirant; Ructus et Vomitus Lactis coagulati acescentis; " Tranfpiratio et Sudor manifesto acidus, qua; omnia evincunt, corpus Rachitici totum acore quafi imbutum esfe. Quodfi abdomen infantis, ex Rachitide demortui, aperiatur; non putredinis alcalinus odor fe manifeftat, fed vapores fubacidi, penetrantes, nares feriunt. Similiter et in Ventriculo, et in Inteftinis contenta Acidum redolent, et chartam , tinctura Heliotropii coloratam , ingefb's immerfam, rubuisfe , fiepius expertus fum. Ex his Phamomenis ratio redditur, cur terra, quse cum alimentis in Chylum tranfit, corpori nutriendo infervire nequeat; ut enim corpus nutriatur, , particula; nutrititise Chylo et Sanguini Mechanica commixta; fint, et his liquoribus vitalibus libere innatent, oportet; ita enim, fi Sanguine psr corporis vafa circumacto, Lympha, his particulis foeta, per fubtilisfimos Plexuum Arterioforum parietes trajiciatur, ha; particula; fubito Cellulis Chemici affinitate ad-  ( 3o ) adhterere, atque ita deperditas de compofitione ulteriore partes refarcire poterunr. Si vero particula;, alias nutritioni aptisfima;, alienis moleculis attracdone majori jungantur, quam qua; intcr ipfas particulas nutritias et Cellulas, in quas trajiciuntur, intercedit; non jam ha; particula; cellulis adhsrebunt, fed nutritioni inepta;, Vafis Abforbentibus in masfam Sanguineam rurfus deferentur, atque excretoriis Organis e corpore" eliminabuntur. 'Acida vegetabilia debiliora terra; calcarea; facile conjunguntur, et Sal neutrum terreum conftituunt, quod aqua folvitur, et magna ejus copia1 delui potest. His Acidis adnumerari debet Acidum Lactis, quod quidem ex liquore, in corpore anirriali paraco, evolvitur, fed cum Acidis vegetabilibus mitioribus in eo convenit, quod terram calcaream facile folvat atque hsec folutio aqua; non uniacur, quin terra ex foludone fecedat. Plura Infantum Osfa, repedtis vicibus, Acido Lactis immifi, qua;, per octo dies relicta, ita emollita fuerunt, ut flecd et incurvari, cera; admftar, potuerint. (ï) Ne- (i) Fauchy et Geoffroy cochleare eburneum acido lactis emolluisfe (Hiftoire de 1'Academie de Paris 1743. Obf. de Phyf. Cap. 13.) et Ruysch, Thefaur. Anat. Sext. No. 13. Thefaur. Max. No. 1611. ïhef. Nov. No, 129. et Hunold (Hiftoire de 1'Academie de Sciences de Taris; ) Osfa quoque humana Acido Lactis et Aceto roacerata fuisfe et emollita, experimentis invenerunt.  Neque hsec Acidorum indoles cum terra calcarea1 Sal neutrum, aqua folubile, conftituendi, Acidis tantum Vegetabilibus convenit; fed et fortisfima Regni Mineralis Acida nonnulla hac proprietategaudent, maxime, fi fali medio terreo Acidi portio non faturata adjiciatur: Ita e. g. Acidum Nitri dilutum terram calcaream facillime disfolvit, neque calcem ditnittit, quantacunque etiam aqua; copia folutioni affundatur. Ex altera autem parte plura proftant Acida, ex omni Naturse regno defumta, qua; terra; calcarea; facillime quidem uniuntur, fed Selenitem calcareum, aqua non folvendum , conftituunt. Huc pertinent Acidum Vitrioli, Acidum Fluoris mineralis, Acidum Sacchari et Acidum Phosphoreum. Cum Acidum Phosphoreum in hominis fani, et animalium corpore, pra;cipue, et fere unice, inveniatur, et terra; conjunctum, Osfium materiem, alcali vero vegetabili nuptum, Sal Microcosmicum conftituat, patet, hoc Acidum in corpore Animaii duntaxat parari. Hoc autem in pueris, Acido laborantibus, non contingit; Acida vegetabilia, et quod ex Lacte evolvitur, Acidum, cruda remanent, cum Chylo in Sanguinem deferuntur, atque ita ad Cellulas ipfas pertingunt. Quidquid terrearum particularum vel in Chylo vel in Sanguine continetur, crudis his, qua; ex infantium Inteftinis immutata adveniunt, Acidis folvitur et Sal •neutrum efibrmatur, quod, cum Seri magna coptè folvatur, ineptum reddicur Cellulis Osfeis adhsrendi, ant ( 3i )  C 3* ) aut reliquorum Orgonorum conipofitionem ingrediënt di; quarcvafis Abforbentibus, in Cellulas ubiquehianribus, fuscipitur, Sanguini denuo admiscetur, et Pul* monum, Cutis, Renum excretoriis organis ex corpore eliminatur. Nulla ergo fit particularum terrearum ad corporis infantilis, hoc morbo affecti, Cellulas appofitio, et hinc ftructura organica prater naturam immutatur. „ . Cum Osfa maximam partem in fanis perfecta; fabrica; hominibus Calce Phosphorata componantur; hsec etiam in infantibus, in-.quorum corpore hoc Sal neutrum terreum, nutriendis organis aptisfimum , defideratur, maxime immutari debent; tune enim fola" fere gelatina nutriuntur, mollia idcirco et flexibilia evadunt, et musculis fe contrahentibus, huc, iiluc inflecti et incurvari posfunt. Praterea, cum et vafa Osfium nutrititia, et Cellulse ïpfie particulis terreis priventur, hsec tono, et priitina foliditate privata, liquoribus, qui per eadem urgentur, cedunt, ampliantur, extenduntur; quo fit, ut ipfum Os intumescat et ipongiofam compagem referat. Cum reliquorum Organorum corapofitio major, minorve Calcis Phosphorata; quantitas, accedat, qua; iisdem robur et firmitatem conciliat, ha;c etiam, terreis moleculis orbata, refolyentur, atque hinc Musculorumlaxttas, Cutis flacciditas, Abdominis Tympanites et Viscerum praternaturaje incrementum, qua; in Rachiticis obfervantur, facile explicantur. S E C-  SECTIO I CDum Terra;, partes Animales nutrientis,' defectus unice in Chylo confiftat Acescenti; jam non difficile eric, r.uionem reddere, cur in Infantibus Succus Nutritius, hoc Acido prjecipue imprsegnatus, inveniatur. Infantes, qui Rachitide affecti non funt, etiamfi Acidis Vegetabilibus et Lacte animali pascantur; tarnen nulla Acidi excreti figna produnt, quin potius eorundem et Chylum et Excreta, in putridam corruptionem vergere, Senfus et Experinienta commonfirant. A rite peracta digefttone dependet igitur ratio, alinienta, qua; Vegetabili Acido fcatent, ita coramutandi, ut partibus Animalibus fitnilia, nutriendis iisdem idonea evadant. Digefhonem autem pracipue fuccis ft liquoribus', in Inteftinis et Visceribus AbdominaC »- Rachitidis ^Etiologia. C A P U T VII. Rachitidis Caufa Generalis.  libus fecretis, peragi, dcn:onftravk UI: Spallanzanius (2). Si igitur Acida, quibus infans nutritur, adjectis humoribus digerentibus, in Animalera naturam non inimutentur, hos humores corruptos et vitiatos esfe oporter. Ubi cultro Anatomico viscera Rachiticorum inquifivimus etfuccos, ab iisdem fecretos, examinavimus, prse cseteris Hepar pra;grande et Veficulam Felleam Bile vappidd, inerte, qua; vix amarorem linguse prodit, replefam, deprehendimus; neque enim Salivam, aut Pancreaticum Succum vitiatum unquam in Rachi|icis invenisfe me, memini. Huc ergo Morbi Caufam Generalem referendam esfe, demonftrandum asfumo. Prscipua Organorum digerentium functio in eo confiftit, ut Vegetabilia et cruda Animalium Acida ita immutent, ut nutriendis corporis Organis apta reddantur. Totius ergo functionis hujus cardo in eo verfatur, ut ita btec Acida immutentur, ut, velcumOleo conjuncta, Adipem Animalem conflituant, vel Terra; unita, Sal Neutrum, liquore ferofoinfolubile, partibus animalibus nutriendis idoneum , efforment. Hoc vero Sal Neutrum terreum ex Teni Calcarea" et Acido Phosphoreo componitur. Cum vero Terra ca- (2) Disfertazioai diFifics Animale eVegefabile, Tom. I. C 34 )  Calcarea omnibus fere alimentis infit, Acidum Phoiphori autem in plerisque defideretur; reliqua Acida in Acidum Phosphori, in animali digeftionis officind transmutari, fine ullo prsecipitis judicii metu prönuntio, maxime cum Acida asfumca, in Excretis animalium bene valentium, non amplius inveniantur. Qua autem ratione Acida asfumta Acidi Phosphoreï indolem acquirant, id, etiamfi non certis ratiociniis, verofimili tarnen conjecturd, asfequi licet. Acidum Phosphori non tantum cum cteteris animalium Eductis in eo convenit, quod Phlogifto oneretur; verum etiam hoc Acidum Animale Phlogifto copiofislimo faturatum esfe, Chemica experimenta evincunt, eum exinde varia corpora, qua;, fi libero aëris accesfui exponantur, igne fubtilisfimo et purisfimo deflagrant, Phosphori fcilicet conficiantur. Quidnam igitur obftat, quominus Acida ingefta , addito in digeftionis officina Phlogifto, in Acidum Phosphori commutari affirmemüs? Quidni dicamus, in eo prsecipuam digeftionis provinciam pofitam esfe , ut Acidis crudis magna Phlogifti quantitas accedat, atque ha;c, ifti unita, Animalem naturam induant? Confirmatur hoc egregie Animalium Phytophagorum attenta contemplatione, quorum Viscera digerentia magis compofita atque ampliora 5 et Inteftinorum tractum multo longiorem Anatome detegit. Inter fuccos digerentes corporis Animalis nullus C 2 eft, ( 35 )  ( 3<* ) eft, qui tand Phlogifti copia inftructus fit, ac Bilis, quas ex Sanguine Venas Portarum atro, lentescente et maxime Phlogiftico paratur, qua; dein in Cyftide Fellea fiagnans, majorem adhuc Phlogifti quantitatem evolvit, quod Bilis concrementa et Calculi Fellei aperte demonftrant, cum igne accendantur et dein, fparfo fumo fugilinofo, deflagrent. Ab hujus igitur fucci digerentis, cum Acidis, in Inteftina Animalium delatis, intimiore nexu Acidum Phosphoreum parari, evictum credo. Primo, quod hoc Acidum extra Corpus Anitnale vix unquam inveniatur. Secundo, quod Acida cruda asfumta ex corpore denuo non excernantur. Tertio, quod Acidum Phosphoreum Phlogifto onerari, experimenta fat fuperque evincant. Quarto, quod Bilis inter liquores digerentes princeps et unicus fit, qui tantam Phlogifti copiam contineat et exinde quafi confletur. Qua; cum ita fint, nullus dubito, quin Medicorum asfenfum asfequar, fi Rachitidis Caufam Generalem in Bile dilutd, vappida" et inerte reponam, maxime, fi expertem prEejudiciis animum afferant et confiderent, in omnibus, quotquot disfecantur, Rachiticorum cadaveribus Veficulam Felleam, liquore mucofo albido, qui ne guftu quidem amarorem prodit, plenam inveniri. Hic  ( 37 ) Hic ergo iners et vappidus liquor, qui Bilis locum tenet, Acidis vegetabilibus et illi ? qui ex coagulati Lactis Sero extricatur, immutandis (i. e- Phlogifto faturandis) ineptus eft, hinc eadem, Chylo non mutata commiscentur, Terra; Calcarea; uniuntur et Sal Medium efficiunt, quod reliquis humoribus Animalibus* Sero nempe, et Lympha facillime folvitur. Cum autem ita folutum, neque Osfibus, neque cfsteris corporis Organis in eorundem cellulas delatum, ob majorem cum Sero affinitatem adhterescat, Vafis Abforbentibus, tanquam nuti'jtioni ineptum, in Sanguinis masfam defertur atque inde ex corpore excernitur. Quodfi autem, Bile bene conftituta, ex Acidis cradis Acidum Phosphori in Animali Corpore paretur, hoc idem Terra Calcarea jungitur, et cum Sal Neutrum, ex hac unione oriundum, aquofis animalium humoribus folvi nequeat, fed? eisdem Mechanice tantum commixtum, Cvnguinis circulum abfolvat, in cellulas delatum , aliend attractione non. impedietur, quominus iisdem, uti nova particula nutriens, adha;?- „ rescat. - , ~M m Prater Acidum Phosphori, quod, Terra Calcarea1 | unitum, Seleniten Phosphoreum conftituit et cum |? Sale Tartari combinatam, Sal Microcosmicurn, magn$ J rpp raro qnantitate. cum urina excretum, in fecundis Corporis Animalis-viis, Acidum Pinguedinis es C 3 m&  ( 38 ) nonnulla quandoque Acidi Sacchari veftigia deprehenduntur. Acidum Pinguedinis 3 fere femper Oleo unitum, Adipem conftituit, qni textus cellulofi receptacula . replet, Hoc ex aliis Acidis, in nutrimentum asfumtis, addito Phlogifto, parari, nulli dubio fubjicitur, cum inftituta a Celeb. Crellio circa Pinguedinem cxprimenta, Acidum inde extricatum, vaporibus penetrantisfimis et maxime volatilibus, deftillando, attolli, demonftrent (3). Videtur ergo minori folummodo Phlogifti contenti proportione ab Acido Phosphori difterre, quod volatili hoc principio quafi faturatum novimus. Hinc fortasfe contingit, ut in iis hominibus et animalibus, quibus Hepar aliquo modo tegrotat, Adeps tantopere augeatur; cum enim Bilis, organo vitiofo fecreta, Acidis crudis tantam Phlogifti copiam, quanta ad conftituendum Acidum Phosphori requiritur, addere nequeat, Acidum Pinguedinis generatur, quod Oleo faturatum, Adipem conftituit. Saltem in omnibus obefis et multo pingui onustis, Hepatis vitium Cl. Viri obfervarunt. Supereft , ut Cl. de Fourcoy (4) circa emollitio- nera <- (3) Cheraifches Journal, Theil. I. pag. 60. (4) Mem. de la Societé Royale de Medicine de Paris 5782 ?ü 1783- pag, 407.  nem Osfium fententiam refellam. Hic caufam proximam Rachitidis in fuperabundanti Acidi Phosphorici excesfu invenisfe fe, credit; cum enim Terra Calcarea, AcidoPhosphoreo faturata, humoribus nostris non folvatur; eadem tarnen facillime folvitur, fi Acidum Phosphori faturationem excedat; ficut idem de Gypfo novimus, quod, licet aqua non folubile, tarnen ftatim disfolvitur, fi Acidum Vitrioli afhmdatur. Verum licet cor.cedam, p'osfe quandoque in aliis morbis, in quibus Osfium mollities obfervatur, e. g. in go, quem defcribit Morand (5) et in illo, quem adultorum Rachitidem appellat Franck. (6) ex Acidi Phosphorici abundantia hoc Symptoma enafci; in Rachiticis infandbus tarnen Acidum Phosphori non modo non abundare, fed omnino deficere, Osfium gluten, igne aperto. deflagrans, et facile in cineres reducendum., aperte demonfixat. Nihil ergo impedit, quin potius omnia Phoenomena, in Rachitide obfervata, eo reducuntur, ut Acidum pradominans, quod Terram Calcaream ad organa nutrienda inhabilem reddit, Rachitidem confiituere; Bilis vero inertiam, Generalem morbi CauGim esfe, dcmonfixcnt. C A- (5") Hiftoire de la Maladie Singuliere, Paris 1452. (7) Delectus Opusc. Medis. Tom V. pag. 304. et feqq. C4 ( 39 )  ( 4° ) I Morbus nascitur, fi Caufarum, externe in Corpus agentium, ad pneternaturalis ftructura; anomalias fit inverfa ratio. Ha; Caufa; Externx inter Occafionales numerantur; iramutati vero corporis habitus vitia Caufarum Pra> disponentium nomine veniunt. . Caufa Proxima et Generali Rachitidis nobis cognita, prono tramite ad Remotas tranfimus, ac primo quidem Prtedisponentes, habita tarnen femper Caufa; Generalis ratione, qua; Remotarum immediatus eiTectus eft, perftringere liceat. /Etas infantilis fola ad morbum Rachiticum fuspiciendum propria fua Fabrica disponitur; nullus enim infans eft, in quo non Hepar. ad cteteras Corporis panes proportionem multo majorem, ac in adultioribus oftendat, cum in illis, etiam fanisfimis fere femper ad Umbilicum usque protendatur. Hanc infignem Hepatis aucti amplitudinem unice a Vaforum, quibus totum componitur, majori extenfione et dilatatione oriri, Anatome manifefto commonftrat; fcilicet, cum in corpore fcetus organa fola: fere Gelatkia componantur et Sanguis ex- Pfo- C A P U T VIII. Rachitidis Caufa Remotcs.  C 4i ) Placenta! fubito Hepar ingrediatur; fortiori ejusdem impulfu hoc viscus pra; reliquis dilatatur. Hac Vaforum Hepatis dilatatione, cum eadem Bili fecernendse deftinata fint; necesfario confequi debet, ut fecretio, hoc viscere peracta, in infantibus diverfa.fit ac in adultis; quemadmodum etiam in pueris fanisfimis Bilem multo dilutiorem reperimus ac in cetatis provectioris hominibus. Ex una parte, hac Hepatis infantilis amplitudine Natura quidem finem fuum optime confequitur cum nempe Bilis aquofior alimenta Acidula, quibus fruitur infans, omnia in Acidum Phosphori transmutare nequeat; Calcis Phosphorata; minor copia in corpore infanüli generatur, Iaxior remanet corporis habitus et ftatura; incrementum non impeditur. Verum ex altera parte, heec necesfaria Hepatis infantilis ftructura ad morbum Rachfticum prtedisponit, et fi Caufa; Occafionales accedant, morbus reapfe fuboritur. Quo laxiori Fibra infantile Corpus inftruitur, eo major evadit ejusdem ad Rachitidem fuscipiendam capacitas; Viscera enim eorumque Vafa eo facilius extenduntur et ampliantur; atque tune Biüs eo aquofior fecernitur, ad digeftionem alimentorum prorfus inepta. Hinc infantes, partu pnematuro editi, Rachitidc facilius corripiuntur,. cum organa eorumdem GeiatiC 5 na  C 4* ) na\'dumaxat fere tota componantur, et hinc vi minima ftatim prater naturam dilatentur. Infantes, a parentibus progeniti, quibus laxus eft corporis habitus; qui vitam otiofam et fedentariam ducunt; qui menfa opipara et potu calido abutuntur; qui Venere aut setate exhaufti funt et qui iteratis Gonorrhseis obnoxii, procreandis liberis effoetam gemituram impenderunt, Rachitide facile corripiuntur; atque inde fit, ut hic morbus vix robufti agricola; progeniem, fed fere femper generoforum cunas infeftet. Sexum fequiorem majori ad Morbum hunc dispofitione inftructum esfe, affirmare non aufim (7) cum primis vita; annis corporis habitus fanse puellse ab illo pueri valentis non diftinguatur, neque obfervationes hujus asferti veritatem commonftrent. Ad Caufas Occafionales enumerandas tranfeo, quse cum Pra?disponentibus Rachitidem procreare folent; ac primo quidem fermo fit de Rebus Naturalibus, in corpus infantile inimice agentibus. Pracipua et inter omnes frequentisfima Rachitidis Caufa eft Aër, multis vaporibus aqueis repletus. Increscit Caufa3 vehementia, fi aër fimul calore rarescat; fi enim infantes, qui, ab setate, laxiori corporis (7) Asferit hoc Ie Vacher de Ia Fentrie in Richter: Chirurg, Bibl. Theil II. ft. II. pag. 6$.  ( 43 ) pons conftitutione inuniuntur, in Atmosphsera humida et calenti vitam degant, non modo non libera prohibetur perfpiratio, verum etiam, cum corpus undique vaporibus aquofis circumdetur, magna aqua; copia Vafis Abforbentibus, qua; et in Pulmonum cellulis et in tota externa fuperficie Curis hiant, in corpus defertur et humoribus admiscetur; quo fit, ut humores fecred, qui corpori nutriendo deftinantur, ita diluantur, ut laxiorem corporis fibram producant; prseterea autem, et, quod - caput eft, Viscerum Vafa ampliantur, et humorem, aqua diludsfimum, fecernunt, ad funcdones pra;ftandas prorfus inudlem. Hepatis itaque Vafa Sanguifera, quorum laxior jam in infanribus ftructura eft, adhuc magis ampliantur et, 4ui ab his fecernitur, fuccus, aqud copiofa ita diluitur, ut Bilis nomen non mereatur; Ineptus igitur alimentis digerendis, Phlogifton Acidis addere, atque ita eadem in Animalem naturam commutare nequit- Atmosphsera humida in caufa eft, cur Rachitis in regionibus maridmis, in Anglia, Hollandid cseterisque tam frequens inveniatur; cur in pauperum tabernis, qui curtarn fupellectitilem unico fecum cubiculo includunt, dirus hic morbus grasfetur; cur in Civitatibus, mari adfitïs, ubi deterioris condidonis homines a;des humidisfimas et loca fubterranea incolunt, infans non inveniatur, qui Ra.  ( 44 ) Rachitide affectus non fit; cur denique in Regionibus, a mari et paludibus remotioribus; in Civita-tibus, hoc malum frequentius multo fit, quam in Villis et Oppidis; nirnirum, cum urbes plerumque altis mceniis cingantur et jedificia cumulata plateas anguftisfimas complectantur, aëris continua mutatio impeditur, et hinc ftagnans Atmcsphajra diverfis exhalationibus quafi faturatur. Mentio quoque injicienda hic eft infelicisfimse illius humani generis progeniei, qua? profundisfimos Alpium Vallefise et Sabaudia; valles incolit, et quos Cretins patrio idiomate appellant. Summo iftos Rachitidis gradu corripi, nuper demonftratum eft (8), cum facta Cranii, ad Protuberantiam cerebri Annularem, impresfio, hos, qui vix figuram hominis referunt, ratione privet, et vel ipfis bruris animantibus poftponat. In humidisfima vallium Atmosphsra' et in calore penetrantisfimo, a radiis folaribus faxofis vallium parier.ibus reflexis orto, hujus mali, cui par nullum exiftit, ratio qusrenda eft, Alimenta, quibus infantes fustentantur, fiepisfim,e morbi Caufam fistunt; cum enim Bilis infantum etiam fanisfiinorum dilutor fit; non ortmia, qua; ia- (8) J. F. Ackermann uber die [Kretinen, eine befondere Menfchenabart in den Alpen. Gotha 1790  ■C 45 ) geruntur, nutrimenta digeri posfunt; hinc Natura Lacte, maternis uberibus fecreto, pasci voluit infantes. Sed invaluit jam tantopere apud nos perniciofa confuetudo, ut matres etiam fanisfimse prolem Lacte proprio nutrire recufent, et conducta; nutricis ad fustentandum infantem ope indigeant; magnum certe inde et matri et prascipue tenello infanti detrimentum oboritur; Natura enim Lactis materni indolem vi digerenri neonati ita adaptavit, ut primo aqueus quafi liquor, Colostrum nempe, in matris uberibus fecernatur, et dein, ubi infans fetate increscit, Lac fenfim ex tenuiori alimento paulatim fpisfioribus 'particulis componatut. Nutrix contra mammas praabet neonato, crasfiore jamdum Lacte plenas, quod, Bile dilutisiima non digeftum, acescit atque ita Rachitidis principia ponit. Lac humanum multum prceirare brutorum Lacdbus, plures Cl. Viri Chemicis experimentis demonftrarunt (9) cum Acidis midoribus, quin et fordsfimis Vitrioli, Nitri et Salis communis Acidis non coaguletur. Optimum ergo prcebet neonads infandbus nutrimentum Lac, e mater- (9) Spielman, Le lacte Hurnano, opt. infant, recens aat. aliment. — Voltelen, Obf. Chemie. Med. de Lact. Hum. ejusqus cum Aiinino et Ovillo comparatione, Trajecti ad Rh», num 1775. Cap. III §. r. Bsrgius, Schewd. Abhandl. B. 34. pag. 40,  materhis uberibus fuctum, quod neque Lac Vaccinum neque Ovilium adaequat; lac fcilicet animalium, cum, Bilis infantilis digeftione, in nutrimenmm fubigi nequeat, humano multo ckius acesck. Huc pertinent quoque Pukiculse, qua; cito Acidam Fermentationem fubeunt, et Saccharata, qua; pra> terea virttite fua faponaced folidas corporis partes refolvunt et r elaxant. Infantes, virium muscularium incrementum quoddam nacti, mom corporis maxime indigent; hoc enim fit, ut, Sanguine ckius in circulum acto, nu* trido celerius peragatur et tonus firmitasque fibrarum increscat. Est ergo parvulis maxime perniciofüm, et non rara Rachitidis Caufa, fi, iidem ab omni fe movendi conatu arceantur et claufis fedilibus captivi detineantur; increscit autem fanitatis detrimentum, fi fella; perforata; imponantur, ubi nudato inferius corpore, putres Urina; et Excrementorum vapores denuo reforbent. Plurimum quoque in provocandü Rachitide, morbi posfunt, qui infantes primis vita; annis adoriuntur, maxime, fi digeftionis infirumenta la;dant aut fibra; laxitatem inducant. Huc kaque referri debent Evacuadones nimia;, Hsemorrhagia; fcilicet, Diarrha;a; et Sudores profufi, Dentitio difficdis, Tusfis convulfiva, Vermes et cseteri, quorum Catalogum enumerare, inutile credo negotium. In- ( 46 )•  ( 47 ) Inter ctetera autem pnecipuam neltram attenrioriem requirit Febris intermiuens, prafertim autumnalis, quam fsepisfime in infanribus Rachitidem fecutam esfe, teftatur Sydenhamcs (i); neque id mirum , cum poft febres intermittentes abdominis Viscera inflari et molis asfequi incrementum, fciamus; Obftructionem id Medici falfo appellarunt, cum vafa dilatata, et amphata potius viderit Cl. Rezia (2~); quod etiam fanguine, irritamento febrili per vafa, quorum cohaeOo Phyfica ob riutridonis in febre defectum valdopere imminuitur, vehernendus circumacto, facile explicarur. Si ergo infantes febris corripiat, citius cene Viscerum, quorum foliditas tantilla eft, vafa extendentur et Hepar increscet, quo Bilis aquofa, digeftioni inepta, paratur ec Rachiddis caufa proxima gignitur. Cur Infantes, qui tertium Annum fuperarunt, Rachitide non corripiantur? Indagata Rachitidis Natura et cognitis morbi Cau- (1) Opera Med. Gerieve 177S. Tom. L pag, 59. (2) Libro citato. C A P U T IX.  Caufis, hanc quoque Viri Illuftrisfimi! quam orbi literato proponitis, quseftionem refolvere annitar. Embryo, primis a Conceptione menfibus, Muco conftat, totus tenuis et pellucidus, neque etiam, ubi ad vita; uterinte medium pertigit, ftructura ejusdem organica prater Gelatinam paulo compactiorem, alia materia componi videtur. Natura igitur obfervationibus confentaneum eft, fi prima hominis lineamenta Muco, quem fanguinis Materni coagulabilis Lympha fuppeditat, nutriri, asferamus. Et, primis quidem graviditatis menfibus, Placenta; vafis, non nifi hsec fubtilisfima fanguinis Lympha in fcetum transmittur; pro ut autem Placenta et Umbilicalia Vafa increscunt, etiam csetera; fanguinis materni panes, Oleofa; fcilicet et Terreje, in foetum tranfeunt; minor Tarnen femper harura partium ad plasticam Lympham proportio in foetum trajicitur 'et in adulta;. matris fanguine detinetur; demonftrat hoc infantis neonati habitus, in quo partium foliditas ea, qua; in adultioris setatis hominibus obfervatur, omnino defideratur; Musculi gelatinofi tendinibus deftituuntur; Osfa robore ac firmitate carent, et fibris rare fibi appofitis conflata, facilius inflecti, quam difixingi pofiunt. Quando'autem utero exclufus infans vita propria gaudet, acrem refpirat et alimentis, per os ingeftis, nutritur, alia fubico apparet rerum.facfes. Si aptis nu- C 4S )  ( 49 ) nutrimewis vescatur et in aere puro vitam degat, v pedetentirn corpus increscit et majorem foliditatera atque intenfius robur acquirit; Si vero alimenta ipfi, digeftu cifficilïa, ingerantur, vel fi alia; caufa; exterca; habirum corporis, cseteroquin laxum, adhuc magis refolvant, Rachidde affickur infar.s et corporis rutritio atque incrementura impeditur. Si infans, primis vita;annis, congruis cib:s pascatur, atque inde indies crescat corporis vigor; Osfa majorem foliditatem nanciscentur; Fibra; musculares numero augebumur, mngis rubescent et tendineis extremitatibus inftruentur; Viscera, qua; cavis Corporis condnentur, et primis vita; annis laxiora et ampliora erant, his nutrimentis tonum et ehfticitatem majorem acquirent; hinc Vafa eorundem coarctabuntur, et totum Visceris volumen imminuetur. Jam vero iftud, quod corpori accedit, majus et intenfius robur Terrearum molecuhrum appofitione fieri, in aprico eft, cum Terra; majori proportione, Muscuü , Osfa, Membrana; adultiorum ab infandlibus diftinguuntur. Quo magis autem Viscera compinguntur et confolidantur, eo magis, fucco ipfis proprio, aqua" non düuto, puro, fecernendo idoneaevadunt: ita Hepar, in fubftantiam compactam redacta, Bilem flavam, concentratam, araarescentem, ductibus fuis effundet, D non  ( 5» ) non vappidam et aquofam amplius, quam Jecinore infantili laxo et ipongiofo fecretam novimus. Hrec autem Bilis concentrata alia quoque alimenta, digeftu difficiliora, fubigit; in Animalem naturam commutat; Phosphori Acidum, addito Phlbgisto, productum, Terra; commiscet,et haecTerra, organis Animalrbus addita, illa magis magisque firmat, ftabilic atque ad functiones proprias exercendas indies aptiora reddit. Si ergo Corpus infantile paulatim alimentis, digeftu facilioribus, educatur et inimicis Caufarum Externarum in fe actionibus eximatur, pedetentim, et quafi per gradus, omne Rachitidis periculum effugiet, cum, confolidatis digeftionis organis, ita jam disponatur Corporis habitus, ut Caufas Externas et Occafionales facillime eludat, et licet nunc eaadem tanta vi in Corpus agant, quanta in Junioribus Rachitidem certe procreasfent, fartum tarnen tectumque fervetur. Qiiamnam Corporis conformationem Rachitis poft fe relinquat. Si Corporis dispofitio, faventibus circumftantiis, aut C A P Ü T X.  C 51 ) aut Medici ope ïramutetur, vel fi Caufa; Occsfionales cesfent; Rachitidis Symptomata paulatim immi« nuuntur et ceger fanitati reftituitur. Organa, digeftioni infervienda, fuccesfu temporis magis magisque confolidantur, ec hinc fit, ut alimenta, nunc bene fubacta, in Corporis nutrimentum cedant. Osfa, quse ob Terrearum molecularum de'fectum penitus emolluerant, nunc novis accedentïbus Terreftribus particulis, firma et robufta evaduhr; Musculi tonum et vigorem acquirunt; Membrana; et Vafa, exinde compofita, majori cohtefionis gradu et elafiicitate donantur; increscit eadem ratione partium Irritabilitrs et Vaforum fe contrahendi potentia, atque hinc liquida fecundum Oeconomioe animalis leges denuo moventur, partium squabilis nutritio perficitur et fic fanus corporis habitus reftituitur. Ubi Rachitidis Symptomata cesfant et res in melius abit. fingulare phsenomenon obfervatur. — Osfa cylindrica, prius incurvata et vario modo intorta, non raro in priftinum ftatum redeunt; id contingit particularum Terrearum appofitione, eo nutri donis inchoata; ftadio, ubi Osfa, prius emollita, nunc denuo tonum aliquem fibi acquifiverunt et proprrê elafiicitate priftinam fibi formam vindicant. Aft fi Rachitis longo tempore duraverit et Musculi, qui Extremitatum alterutrum latus tenent, breviores jam evaferint; tune Osfa, ita inflexa, rednentur; neque D a fpes  C 5* ) fpes ulla fuperert, ut deformitati Rachitica;, Naatura aut Ars medeatur. In ipfo morbi Rachitici decurfu non raro accidit, ut Columna Vertebralis fpongiofa, Musculis ex una parte validitis agentibus, in hoc- latus paululuna detorqueatur; poftea vero, ubi Musculi, Rachitide fuperata, virtute majori inftruuntur, major quoque evadit musculorum unius lateris, ad vires lateris alterius, ratio, atque pedetentim Vertebrarum Corporibus ex und parte diminutis et quali detritis, tota Columna in hanc partem propcndet. Homo, hoc vitio laborans, eum corpus lined directionis excideret, ii tota columna; longitudo inductam a curvatura directionem fequeretur, fubito continuis aufibus Corpus verfus oppofitam partem inclinat; atque, hoc immutato corporis fitu, Eequilibrium quidem reftituit, verum Rachitide etiam omnino. fanaut, alte* ram Spina; Dorfi curvaturam fibi conciliat, adeo, ut jam Vertebralis Columna; flexura literam S referat. Scoliofin hanc deformitatem appellant, unice ex Rachitide oriundam, qua Thorax antcrius et Dorfura retro in gibbum attollitur. Rachitidis Caufa Proxima fublata, Osfa, qnse, per morbi decurfum emollita, in fpongiofam masfam intumucrant, nunct ubi Terra nutriendis iisdem impenditur, ob Vafa Osfium nutritia, valdopere dilatata , magna fubito Terra; copia replentur, et intra cxi^ui tem-  ( 53 ) temporis fpatium'majorem foliditatem acquirunt quam acquifivisfent, fi morbo hoc affecta nunquam fuisfent. Manifefto id videtur in Osfibus ac'ultorum, qui prima aatate Rachitide correpti fuerant; talia enim O&fa fubftantia tam denfa et compacta inftructa fiint, ut ferra non nifi maximo laböre adhibito dividi posfint, et divifa eburneam denfitatem referam. Major quoque Osfium, Rachitide longo jam tempore fuperata, crasfities invenitur, iisdem enim altera lamella denfisfima osfea, cx Periofteo fpongiofo conflata, fuperr.umeraria imponitur. Cum autem, ubi Rachitis defiit, parvo temporis fpatio, infignis molecularum Terrearum copia,, vafis nutrientibus dilatatis, ad Osfa feratur, hxc ftatim ita confolidantur, ut per totum reliqute. vita; decurfum ulterius corporis incrementum impediatur, et hac ex caufa accidit, ut homo, qui primis annis Rachitide laboravit, nunquam poftmodum ad eam ftaturx proceritatera pertingat, quam, fi morbo expers manfisfet, asfecutus certe fuisfet. Patet exinde, cur homines, qui hcc morbo non pereunt, maxime fi ultra quintum vitoe annum ma^ lum duraverit, poftea gibbofi, nani, curvi aut alb snodo deformes, fuperfint. D |  C 54 ) Morbi plurimi , et vix non omnes, qui genus humanum infeftant, fi machinam deftruant et disfolvant; id putrida partium corruptione contingit. Contrarium obfervamus in iis, qui Rachitide correpti decedunt; Illorum enim cadavera etiam poft mortem, non Alcaiinum putredinis odorem, fed Acidos vapores exhalant, manifefto argumento, longe alid ratione ac in cteteris morbis, mortem illis infantibus obtigisfe, Cönfirmatur hoc quoque Symptomatum, quse per morbi decurfum obfervantur, differentia. In morbis cceieris enim, qui in machinse interitum tendunt, particula; corporis computrescere incipiunt, atque, dum in fua.elementa refolvuntur, evoluti igniculi, corporis calorem fummopere adaugent, et particularum putrescentium volatilium acrimonia Cor et Vafa irritat atque Febrem accendit. In Rachiticis vero corporis partes, Acido imbutse, ab omni putredine arcentur, atque hinc etïam calor Corporis vix ullus advertitur, fed artus frigidi et pallidi obfervantur. Pulfus non acceleratur, fed infra naturalem deprimitur et rctardatuf et per totum morbi decurfum .nulla Febris, (fi lentam , quse fub morbi finem quandoque accedit, Febriculam excipias,) obfervatur. Si C A P U T XI. Mors ex Rachitide.  Si in reliquis morbis, ex variis caufis, quse organa, disfolutis parabus, deftruunt, mors acceleretur; Rachitici alia longe ex caufa decedunt, nimirum ob vitiatam. digeftionem et Acidi crudi abundantiam, prater vappidum Mucum nihil, ad nutriendum corpus impenditur; quo fit, ut Tabes univerfalis accedat; Fibra reïaxetur et refolvatur, et omnis pededentim deftruatur Irritabilitas; cum autem ab hac fola vita hominis dcpendeat; eadem deftructa, mors infequatur necesfe eft; arteria; enim, fanguini virtute infita promovendo impares, Cordi obicem ponunt, quem fuperare musculus vitalis, fibris jam tantopere debilitatis, nequit. Cesfat ergo Sanguinis circulus, cesfat vita. Lenta, quse fub morbi finem accedit, Fe'.nculi, non a fanguinis putridi particulis irritantibus, (ficut id in ca;teris morbis eontingit), provenit, fed a. Cordis conatibiis, quibus refistentem et ab Arteriis, in quibus omnis jamjam Irritabilitas deftructa eft, non promotum fanguinem propellere annititur, de-, rivari debet. Accedit, quod Sanguinis circülo tan* topere retardato, particula; corrupts; organis excretoriis purgantibus e corpore non climinentur, remanc-ant et paulatim quoque putredinis initïa contra-,, hant, quod dejectiones alvi putridse foetentes, qua?, Jub morbi finem obfervantur, aperte demonftrant. ( 55 ) D 4 S E Ch.  SECTIO III. Rachitidis Theiupia. C A P U T XII. Enumerantur Remedia, ad fanandam Rachitidem a Medicis commendata. C^um, quse circa Rachitidis Diagnofin et Prognofin hic loei dicenda forent, fatis fuperque a Viris Clarislimis, qui' de hoc morbo fcripferunt, prolata fint; cumCeleb. Summi Boerhavu Commentator Swietenius fpartam hanc fere totam exhauferit (3); cum denique in propofua Quseftione hoc argumentum, urpote fat cognitum et dilucidatum, urgeri non' videatur; fiatim nunc, Rachitidis Indole et Caufis expofitis, ad partem Therapeuticam tranfeo, ac primo quidem, quse a variis Autoribus Rachitidi oppofita fuerunt, Remedia recenfeo. Plu- (3) Comment. in H. Boerhaave Aphorismos de cognqsc. et curandis morbis. Tom, V. pag. 592 et feq.  C 57 ) Plurima, quse ad Rachitidem curandara propofita funt, Medicamenta, e Regno Vegetabili depromuntur. Rhabarbarum a Glissonio pracipue extollitur (4) et ab aliis quoque Autoribus quagjplurimis in hoc morbo exhibetur. (5) Fordyce Rachiticorum complures, dato omni mane pulvere ex Rhei granis tribus ad fex, et Salis Polychrefti granis decem fanavit; maxime autem hoc'Medicamento ventrem fubfedisfe affirmat (6). Zeviani vero Rhei radicem nunquam, nifi cum Ente Veneris conjunctam, . falutares effectus edere affirmat (7). Radicem Rumicis Aquatici, qua; Rhabarbari quandoque vires fupplet, contra Rachitidem quidquam posfe, fuspicatur Rosensteinius (8). Rubia; Tinctorum radix, cum eandem ipfa osfa fubire et colore rubro imhuere, experimentis conffitisfet, etiam ad Rachitidis, quam pro Osfium tantum (4) Tractat. de Rachitide. (5) Strack, de Rachitide in Act. Phyf. Med, Hasfiacis. Vol. I. Art. 24, (6) New inquiry into the caufes of putrid and inflaramatory Fevers. (7) Della cura dei Bambini attacati della Rachitide: Veron. 1761. et in Comment.'Lipf. Vol. 13. pag. 419. (8) Loco citato. pag. 596. D 5  C 5* ) turn morbo venditarunt Medici, curationem translata fuic. Primus hanc radicem ufui interno accommodavic Levret, qui cum Tartari folubilis uncia dimidia, radicis Rubise tantundem, quatuor aqua; libris decoqui curavit et, addito Melle, infantibus propinavic (9). Plures habuit fectatores, inter quos ill. Rosenstein, Decoctum hujus Radicis, aqua copiofiore dilutüm, et Foeniculo atque Aurantiorum Cortice conditum, pro potu ordinario fubminifixari Rachiticis voluit. C1) Infufum Rubia; Radicis Decocto prsefert Haller CO* Nutrici propinatum hoc Medicamentum, fi infans tenellus amarum decoctum refpuat, falutare invenit Sichi (3). Saxifragam, a Medicis Anglis in hoc morbo tentatam, eventu frequenter refpondisfe meminic Haller (4). Herbas Scolopendriae et Ruta; muraria; ad drachmas fex, aqua ad unciarum decem remanentiam decoctas, Rachiticis prebet CL Hartmann (5). Idem (9) l'Art des Accouchemens. pag. 280. (1) L. C. pag- 594- (2) L- C. pag. 197- (3) Vid. Frnka, L. C. pag. 262. (4) L. C. pag. 197. (5) Formuls Remediorum Lipf. 1771. No. 6j;.  C S9 ) Idem etiam Corticem Tamarisci, aqua infufum, cmolumento fuisfe refert (r5)> Cicutam contra Rachitidem laudat 111. Störk, et puerum, qui aliis remediis curari non potuerat, hoc remedio perfecte reftituisfe fe affirmat, cum intra octiduum ad grana fex per diem dofin auxisfet (7), poftea Extractum Cicuta: cum Sapore Veneto et Syrupo Fumarfe in pilularum formam redactum, cum fuccesfu adhibuit (8). Idem etiam Aconiti Extracto Rachitidem et Spinam Ventofam omnino fublatam asferit (9). Afam Fcetidam magnis laudibus extollit et hac fola binos fratres Rachiticos omnino fanatos esfe memorat Haller (O. Glandium tostarum lene Decoctum, cujus virtutem tot morbis profligandis opponit Schröedes, ab Eodem etiam, ut idoneum Rachitidi curanda Medicamentum, celebratur (2). Corticem Pemvianum plurimum in hoc infantum iror- (6) L. C. pag. 771. (7) Libell. de Cicuta. Vindob. 1761. Cafu 23 et 24.. (8) Mediz pract. Unterricht fur I'eM und Landwandarzte, Wien. 1776. theil II. pag. 197. (9) Libell.de Stramonio, Hyosciamo, Aconito. Vienns 1762. pag. 110. (1) L. C. pag. 197. (2) Von den Wirkungen der Eichlen pag. 28 — 33.  ( 6o ) morbo valere, obfervationibus evictum teftatur de Haen (3). Verum ob infignem Pharmaci amarorem, infantibus fat magna quanritate ingeri uon posfe, doluit cullen (4). Sale Esfenriali China;, per novem menfes quoridie ad grana decem porrecto, morbum fe profligasfe affirmat Rosenstein (5). Wepster Fomentis et Enematibus Corticis Decoctum cum fuccesfu adhibuit. (6) Huc quoque referri debent Cordces, Herba;, Radices plantarum indigenarum, quse faspius in Corticis Peruviani locum fubftituta cum fructu fuerunt; Cordces fcilicet Quercüs, Salicis, (7) Radix Gei nrbani, Tormentilla; et herba; Trifolü Fibrini, Centaurii minoris &C. Alteri Medicamentorum clasli, quse ex Regno Fosfili defumuntur, accenfentur Martialia: Crocus Mards, Abforbentibus additus, valdopere a Campero celebratur. Cl. (3) Ratio medendi. (4.) First lines of practics of Phyfick, Tom. IV. (5) L. C. pag 589. (6-) L. C. pag. 148. (7) Ex Corticis Salicis Capreas balnea confecit, et decoctum Salicis Viteliins pro potu exhibuit Guntz, in disfert. de Cort. Salicis.  C ci ) Cl. Strak Limaturam Ferri cum Rhei radice commiscet, atque bis de die grana decem porrigit (8). Sunt, qui, ob Ventriculi infantum Rachiticorum debilitatem, Martem in fubftantla disfuadent et ideo eundem , Acidis Vegetabilibus folutum, exhibent. — Vinum Martis, (quod pneparavit Boerhaavius,) idem Vir Cl. ut remedium, Virginibus puerisque incomparabile prorfus, deprtedicat (9) — Varia Vina Medicata, ex Chalybe, Aromatibus, Herbis Amaris et Adftringentibus confecta, commendant Boerhave (i), Armstrong (2) et Haller, (3). Si Vinum Martiale ingeri infantibus nequeat, Aquas Minerales, Ferratas, naturales vel arte 'factas, proponit Rosenstein (4) — Flores Salis Ammoniaci Martiales, feu (quod idem eft,) Ens Veneris Boy. lei, tanquam fpecificum Rachitidis remedium, propo* nuntur; femper fe hoc Pharmaco feliciter ufum esfe, reftatur Zevuni (5) et Boerhaavius, iilud ad gra- (8) Loco Citato. (9) Elementa Cheiiis. L. B. Tom. II. pag. 445-, (1) Mater. Medio ad § 1489. < (2) Uber die gewohnliche Kinder Kranckheiten und deren behandlung. pag. 103. (3) L. C. pag. 197. (4) L. C. pag. 593. (5) L. C. pag. 129. et feq.  ( 62 ) grana duo praefcripfit et hanc dofin omni die exhibuit (6). Fiores Salis Ammoniaci, Cupri patciculis fcetos, dedit Benevoli, neque Medicamentum fucccsfu caruit, ut refert Swietenius (7). Mercurialia, a plerisque, tanquam perniciofa, ia hoc morbo rejiciuntur; celebrantur tarnen a CL Brom field in initio morbi, qui glandularum obfiructiones hoc remedio referari, fibi falfo perfuadet (8). Quando coüuvies verminofa Rachitidi jungitur, Mercurialibus uti fuadet Vogel Cp). Antimonialia itidem in hoc morbo tenrr.ta funt: Sulphur Auratum Antimonii, nempe Kermes Mineralis, et Vinum Antimoniatüm Huxhami. — Unzer, loco bellariorum, Morfulos Antimoniales infantibus Rachiticis porrigi fuadet (i). Alumen, inter Salia media, in Rachitide debellanda quidquam posfe, virtus conftringens et roborans hujus Medicamenti commonftrare videtur: adhibetur aqua, (6) Mat. Med, ad §. Cit. (7) In Commant. Tom. V. pag. 6x2. (8) Chirurgical obfcrvations and Cafés, vid. Rhhterx Chirurg. Biblioth. B. II, ft. 2. pag. 137. (9) Prxlect. Cit. pag. 552. (1) Der Artz. Tom. S. pag. 187.  C 63 ) aqua1 aut fero Lactis folutum, pro potu ordinario, vel majori Aluminis quantitate balneum paratur a qulbusdam Anglise Medicis (2). Terrea, Acidum abforbentia, cum primum morbi effectum tollunt; plurimum illis a Medicis tributum eft. Huc pertinet Creta, Lapides Cancrorum, Tefta: Ovorum &c. Solo Oftracocermatum pulvere muitos Rachiticos a fe curatos, refert de Haen (3), licet Cullenius ex hoc Medicamenro nullum effectum fe vidisfe telïetur (4); arBrmat interim Hallerus, foh's adhibitis Terreis Rachiticum fanitati reftitutum fuisfe (5). Alcalïna Abforbentibus Terreis prafert Rosenstein', qui folutionem femiuncis Salis Tartan in aqua; libra una infanribus ad guttas 20 — ico propinat (6). Decocto Corticis Periviani et Rubia; radicis Sal Tartan addidit Abilgard, atque hoc Medicamento puerum Rachiticum, ulceribus defcedatum, prorfus refrituit (7). Pauca funt, qua; ex Regno Animali, ad Rachitidem debellancam idonea, repererunt MedicL Fel- (2) Vid. Wtpjlsr 1. c. pag. 149. (3) L. C. Tom. IX. pag. 248. (4) L. C. pag. 256. (s) Disf. citat. pag. 196. (6) L. C. pag. 596. et feq. (7) Sooiet. Med. HavnienCs Collsct. Vol. L pag. 1.  Felle Taurino, in Pilularem formam redacto, ufi funt Rosenstein et Knack (8). Millepedum fuccum commendat Metzer (9). Chirurgia quoque olim ad fanandam Rachitidem partes fuas contulit: Vense fectiones, aurium in concha Scarificationes, Hirudines, Cucurbitulas, Fonticulos, Veficatoria, (quis credidisfet!) & veteribus Medicis in hoc morbo tentata refert Glissonius (1). Frictiones, quse panno laneo, fumo Maftiches, Olibani, Styracis, Benzoës, imprtegnato, inftituuntur, utiles in Rachitide et falutares invenit Haller (O- Hartmann varia Linimenta externte corporis fuperficei, maxime Abdomini et Spinse dorfi illiniri vult (3). — Haller Unguento de Styrace, Afa Fcetida, Spiritu Salis Ammoniaci, Spiritu Cochlearia; et Oleo Cinnamomi utitur (4). — Scoti Oleo, ex Hepate Scatina; confecto, Rachidcos inungunt, eademque methodo plures fanasfe fe fcribit Wepster (5). C A- (8) L. C. pag. 597. (9) Entwurff einer Medicina Ruraüs in Comment. Lipf. Tom 27. pag. 98. (1) L. C. pag. 340 et Sequ. (2) L. C. pag. 199. (3) L, C. No. 603. (4) L. C. dag. 2co. X5) h. C. pag. 149 et Sequ. ( 64 )  ( fs ) C A P U T XIII. Remediorum Antirachiticorum Epicrifis. Si de Remediorum in morbis efficacia fhcuere certi quid-veiimus, etiam circa morbi Indolem et.Caur fas ac circa Remediorum in corpus agendi modum edocti fimus , oponet, Quantum vero ab hac Dogmatica Medienam excolendi methodo abfirhus, non eft Medicus cordatus, qui nesciat, aut confiieri erubescar; piurima certe Medicamenta incertis Empyricorum periculis debemus; multa felix, fed Lrtuitus eventus farcivit; pauca funt, qua;, aujuta Rarioclni's Obfervatio detexit. Remediorum, quse ad debellandam Rachitidem commendantur, cumulus idcirco prscipue ia BÜÉam molem increvit, quod, iis adhibitis, morbus non rara, defiit; verum fepK-fine non Medicamentis prcii^atus, fed vel Caufis Occafional bu^; remoas, vel d;spolitione corporis infantilis, faventibus circumftantiis, im mutant. Param certe, et aufim affirmare, nihil ad finandam Rachitidem comuïerunt Herba; Scolopendriae, Rura; Murarise, Saxifraga;, Rumicis Aquatici; cum vis harum piaHtarum adilringens tantilla fit, ut organis, tantopere relaxatis, conftringendis et roborandis impares merito haberi debeant. E Afam  ( 66 ) Afam fcetidam, Cicutam, Aconitum, quse tanquam Antirachitica ab Hallero et Stoerkio extolluntur, plus certe nocuisfe in hoc morbo, quam profuisfe, affirmare non dubito; cum enim ob partium tonum imminutum Irritabiiitas in corpore infantili Rachitico jam penitus deftructa fit; quid, quasfo, emolumenti ex his Pharmacis exfpectare posfumus, quorum particulis vaporofis vim nerveam tantopere infringi, experimentis et obfervationibus confiat? Mercurialia huic morbo minime congruunt; cum enim Muco Animali ifta unice fere folvantur atque eundem dein immutatum diverfis viis e corpore educant, Mucus autem unicum fit infantis Rachitici nutrimentum; hoc etiam fublato, cesfare penitus nutritio et mors accelerari debet; profunt tarnen in Rachiticorum Psedarthrocace, externe applicata. Antimcnialia, cum, maxime, fi Acidis folvantur, tubum Intefiinalem fumma' irritatione alficiant; magnam humcrum copiam illuc alliciunt et, his imbecilli corpori fubtractis, robur ejusdem adhuc magis infringunt et nurritionem, vix non penitus cesfantem, omnino defiruunt. Hinc e Remediorum Andrachidcorum numero proscribenda funt, nifi ea exhibeantur quantnate, quél fcilicet alvum non movent, fed circulationem perfpirationemque adaugent- Terrce Abforlentes et Alcalina Remedia, cum Acidi vires infringant, emolumend plurimum in Ra-  C 6> ) Rachitide afferre, Medici crediderunt; neque inficior, aliquando ad fanandarn Rachitidem panes fuas contuh'sfe; verum radicicus exfUrparum malum his remediis esfe, non mihi quis facile perfuadeat, cum primaria; morbi caufie tollendse idonea non fint, licet pro rempore Acidum auferanr. Qua;, ad vincendura morbum, Ckirurgia fjppeditavit, Subfidia, perniciofisfima Rachiticis infantibus funt; cum enim corporis Rachitici conditio a ftatu inflammatorio, ob fibne animalis cohrefionem maxime imminutam, remotisfima fit; Vensefecuones, Scarificationes, Fonriculi etiam non tantum nihil ad fanandum morbum conferent, fed, detracti humorum cop:a, malum porius augebunt. Cum corporis Frictiones, moderata irritatione, tonum folidis partibus inducant, Irritabilitatem augecnt, fanguinis Circulum promoveant; in Rachitide certe non funt negligendce; fed Inunctiones Oleorum , Linimentorum &c, cum, poris obftructis, perfpirationem imminuant, damnanca; et rejicienda; funt. Cum Primaria et Proxima morbi Caufa in Hepatis volumine, prater naturam aucto; vafis ejusdem cüatatis; Bile inera etaquofa, hoc organo fecreta, confiftat; omnia illa Medicamenta, qua; huic organo priftinam foliditatem coneiliant, efficiënt, ut Bilis concentrata, digerendis alimentis idonea, fecernatur atque ita morbum profligabunt. E 2 Quse  C 6t ) Quse Regnum Vegetabile fubminiftrat, Medicamenta Amara et Adftringentia, huic fcopo maxime conveniunt, quo referri debent Herba Gentianse, Centaurii, Menyanthes trifoliatse, Cortices Quercös, Salicis &c. Radices Rhei, prsecipue vero Cortex Cinchonee; quse, humoribus Inteftinorum inquilinis extracta, fanguini admiscentur, fibram Animalem roborant et adftringunt. Prsefentisfimum vero in hoc morbo Remedium Martialia exhibent, utpote, quse non tantum fibras conftringendi virtute pollent, fed crudis eriam Inteftinorum Acidis facillime folvuntur et magnam Phlogifti quanritatem in Inteftinis extricant, quod in Rachiticis tantopere delideratur. Corpus Sanum a morbis Pharmaca tueri nequeunt, cum hsec ipfa infigni corpus immutaudi vi polleant; atque ideo, quemadmodum virtute rui corpus segrura ad fanitatem perducunt; ita fanum morbofe afficienc. Pisecavetur itaque morbus, non porrectis Medicamentis, fed remotis, quse, un3 cum peculiari corporis indole, morbum cremt, Caufis. Si C A P U T XIV. Qua Ratione Rachitis prcecaveatur.  ( 69 ) Si vero corporis habitus ita jam prater naturam immutams fit, ut ad morbum producendum fola" Caufa Occafionali indigeat, hsec morbofa Dispofitio utique Medicamentis corrigenda erit; cognoscitur autem htec infantum ad fufpiciendam Rachitidem proclivitas, fi Cutis fiaccidior, rugofa dependeat; fi Facies tumore aquso pallido infletur; fi morofus infans fit et planctus femper continuet; fi pedibus infistere recufet; aut, ubi jam incesfit, nunc fubito ignavus ab incesfu defiftat; fi efuriens cibos femper appetat, et iisdem, licet magna copia ingurgitatis, faturari tarnen nequeat; fi alvus liquida fit et vermes dejiciat. Nulla fetas ad fuscipiendum hunc morbum idonea eft, prater primam infantiam; hfec autêm indoles corporis infantilis Natura legibus convenit, nee alia esfe, quin ad alios morbos dispofitio nascatur, poteft; laxus nimirum corporis habitus; Jecinoris infigne volumen; qua; in infantibus omnibus, etiam fanisfimis, obfervantur, ita funt huic setati propria, ut abesfe ab ea, fine fummo fanitatis detrimento, nequeant; cum enim corporis infantilis fanitas unice in eo pofita fit, ut vegetet; atque nutritione mdies aucttU Organa ad quemdam perfectionis gradum cko pertingant, fi Medicamentis laxum corporis habitum immutare, aut Organorum fabricam jufiro magis corx folidare tentemus, incremento corporis, ac proi» ianitati infantis fummum damrnum inferemus; ide^, E 3  C 70 ) enim prsecipue Hepar infantis tantum volumen complectitur, ut Bilis diludor fecernatur, qua;, ad generandam Acidi Phosphorei majorem quantitatem inepta, efficit, ut Organa non tam cito Cake Phosphorata impleantur atque na corporis incrementum impediatur. —- Patet ex Lis, illum corporis habitum, qui ad Rachitidem prsedisponit, fanisfimam fa;pe esfe corporis infantilis conftitutionem, ac proinde Medicamentis Prophylacticis uti, perinde esfet, ac aliud perniciolius malum creare. Methocius igitur infantes fanos a Rachitide pra;cavendi fola fuperest, ut Caufa; Occafionales removeantur, qua;, in corpus infantile fat fortiter agentes, hunc morbum necesfario producunt. Inter has primo loco venit Atmosphtera humida et calida, qua; corporis ftructuram laxisfiqaam reddit, fecretiones vitiat atque ita Rachitidem provocat. In Regionibus Batavis, ubi aqua; inundantes et in vapores refo'uta;, aërem replent; ubi proin Atmofpha;ra humidisfima incolarum corpus circumdat; ubi omni momento infignem aqua; copiam et Cutis et Pulmonum Abforbentibus Vafis fuscipiunt, contra tam frequentem vehementempue morbi Caufam parum potest Medicina; multum certe Magiftratus posfent, fi ftaguantes aquas exficcari aut alia ratione amoveri, jubcrent. Quantum non increscunt hujus mali Caufa;, fi Ci-  Civitates, in his Provinciis fitas, confideremus ? Aer in iftis jam vaporum aquoforum copia fcatet; aki* prererea mceniis induditur; domus elatiores anguftas plateas complectuntur; ftagnat itaque Aër et tot incolarum halitu ac perfpiratione de novo inficitur; accedunt vapores Rdudum et Fontium; Pecudum ftabulantium exhalationes; Cloacarum putrescentiurq fceda effluvia, atque inde Atmosphtera, jam aqueis particulis feta, his peftiferis halitibus impregnatur et quafi faturatur; ita accidit, ut corpus hominum, his mceniis detentorum , neque libere perfpiret, neque fe partibus corruptis exoneret, fed novas continuo partes aquofas et putrescentes reforbeat. Si denique in Civitatibus iftis populatisfimis pauperum domicilia infpiciamus; (angufta, fordida s fubterranea,' aquis ftagnantibus immerfa, humidisfi-. ma); mirunf certe non eft, fi., ita aucta mali Caufd, in pauperum tabernis infans non inveniatur, qui vitio Rachitico immunis exiftat. Cum, quo magis augetur populus, tanto magis quoque' increscat civium gibboforum , curvorum , nanorum numerus , qui ad labores publicos inhabiles, fibi alendis impares, aere publico fuftentari debeant;, eo fane omnis Magiftratuum cura dirigenia foret,. ut hoc malum, quod magis in dies, non fine fumrac, Reipublicse detrimento , ingravescit et generis'humani, progeniem corrumpit, imminuatur. Nihil hic MediE. 4. ^ ( 7' )  cina prodcst, cmn Caufas, continuo in corpus agen. tes, removere nequeat, cum ingens hic conveniat Caufarum caterva, quas aut corrigere aut deftruere veile, labor seque inanis esfet, ac Rhenum fluvium exhaurire. Licet vero tollerc Caufas omnino nequeamus, facilius tarnen easdem evitare et earundem perniciofum effectum fugere posfumus. Magnum certe Provinciarum emolumentun foret, fi Reipubiica; Antiftitcs amplum cxrra moenia domicilium exfirui curarent, in quo infantibus, primis vita; annis, degere liccret, donec, corpore fatis firmato, omne Rachitidis periculum evaiisfent. Ampla haac domus fit, / oportet, et loco elatiori fita, aëri libero tranfitus patéat, atque omni:i acuarum ftagnandum effluvia proeul arceantur. Ita certe condnget, ut, imminuto civium deformium numero, exiguis his fumptibus, majores Respublica eifugiat. Ditiores ifiarum Civitatum Incote neonatos infantes non hypocaufto, terra; vicino, includant, fed in elatiores tedium pnrtes transportent. Cubiculum, quo primis vita; annis infantes detinentur, fit amplum, fpanofum, ventilatoribus et caminó infiructum, ut aër continuo renovetur. Fundus aren£, furno- calentisfimo exficcata, confpergatur, cum experientia evictum fit, arenam ficcam vapores, aëre foiutos, potendus attrahere, atque ita Atmosphteram pu- 1 7» )  C 73 ) puriorem reddi ( men vermengt, moeten deeze Celletjes, door (brembaar Weijvogt (Lympha) en Weij (Serum) gevuld, uit deeze vogten noodwendig die deeltjes aantrekken, die met dezelve de meeste overeenkomst hebben; zo dat de Lijmige voornamelijk aan de Spieren; de Olieagtige aan de Hersfenen; de Aardagtige aan de Beenderen vastkleven. Op deeze wijze alleen kan men bevatten, hoe het MeLfchelijk Lighaam gevoed word. —- Want dewijl de Deelen van het Dierlijk Lighaam vroeg of laat tot verrotting overhellen; zo word door deeze inwendige ontflentenis der deelen de ftoffe, die de Celletjes uic-. (fl) Ibid. part, I, fect. III. H 3,  C "8 ) picmaakc, geheel tot haare eerfte beginzelen ontbon» den, uit haaren zamenhang gedreven en nieuwe deeltjes, die door de Slagaderlijke Vlegtingen worden aangevoerd, verwisfeld. De overige Deeltjes, die in de Celletjes worden aangevoerd, dog daar door niet worJen aangetrokken, worden te gader met die, welke te voren met de Celletjes vereenigd, nu tot haare eerfte beginzelen ontbonden zijn, door de Opflurpende Vaatjes naar de Chijlbuis (Ductus Tkoracicus) te rug gevoerd en met het bloed vermengd; of door het lighaam Weder omgevoerd; of, als tot de voeding ongefchikt, door de ontlastende Werktuigen des lighaams geloosd. Tot de gefchikte vorming der werktuiglijke dee^ den, waardoor deeze hunne werkingen volbrengen, word eene juiste en bepaalde evenredigheid der beftaandeelen vereischt; daar nu deeze deelen uit het Blo.d, of liever uit deszelfs ftrembaar Weijvogt (Lympha) gevormd en aanhoudend vernieuwd worden ; en het bloed uit de Chijl bereid word; komt het eindelijk daarop neder, dat men deeze voedende Sippen des lighaams als de Oorzaak der ziekte moet aanmerken, wanneer namelijk de juiste evenredigheid dep voedendg deelen ontbreekt. ZES-  ( "9 ) ZESDE HOOFD-DEEL. Over den Aart der Engelfche Ziekte. Vermits Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, met het zelfde voedzel opgebragt worden, waardoor gezonde Kinderen kragt en flerkte bekomen, moet de reden, waarom zó veele Aard-deelen, die met het voedzel in het lighaam komen, tot de voeding onbekwaam worden, alleen in eene ontaarting van de Chijl gezogt worden; dit toonen ook de toevallen der Ziekte en de verfchijnzelen in de Lijken duidelijk aan, daar al wat uit het lighaam deezer kinderen geloost word, Tekenen van Zuur aankondi-* gen; hiertoe behoren vooral de dunne Afgang, die uit den geelen groenagtig is en Zuur ruikt; de Oprispingen en Brakingen van Zuuragtig, geftremd Zog; de Uitwafeming en het Zweet, dat duidelijk Zuur ruikt; en dit alles geeft een klaar bewijs, dat het geheele lighaam deezer Kinderen als van het Zuur. doortrokken is. En, wanneer men de Buik opent van een Kind, dat aan de Engelfche Ziekte geftorven is, befpeurt men geene Loogzoutige flank van Verrotting, maar eene doordringende Zuuragtige flank. — De fioffen, die men in de Maag en Ingewanden vind, ruiken, ook Zuur, en ik heb menigmaal met de HeliotroH 4 pim.  pium geverwd papier,, in deeze doffe gedoopt, rood zien worden. Uit deeze Vcrfchijnzelen kan men de reden afleiden, waarom de Aard-deelen, die rret het voedzel in de Chijl overgaan, bij deeze Kinderen tot de voeding onbekwaam zijn; want daartoe word vereischt, dat de voedende deelen met de Chijl en het .Bloed vermengd wor.len, en in deeze levensvogten vrijelijk drijven; dus kunnen deeze Deeltjes (als het flrembaar We'jvogt, met dezelve bezwangerd, te gelijk met het Bloed door deeze zo fijne Slagaderlijke Vlegtingen doorvloeid,) fchielijk aan de Celletjes door eene Chemifche aantrekking vastkleeven, en dus de Deelen, die door verdere ontwikkeling verloren zijri,heriT:ellen. Maar, wanneer de Deeltjes, die anderzinrs zeer gcfchikt zijn tot de voeding, door eene meerdere aantrekkingskragt met vreemde Deelen vereenigd worden, dan die, welke plaats heeft Wchen de voedende Deeltjes en tusfchen de Celletjes, Waar in zij werden overgefbrt, zo zullen deeze Deeltjes zïg nu niet aan de Celletjes vasthegten , maar worden, als ongefchikt tot de voeding, door de opflurpende Vaten in het bloed te rug gevoerd, en door de ontlastende Werktuigen des lighaams geloosd. De fkppere Zuuren uit het Rijk der Planten, {Acida Fegetabilia) vereenigen zich ligtelijk met de Kalkaarde, en maken een Middelzout, dat zich in wa- ( I30 )  ( III ) water laat oplosfen, en door eene groote hoeveelheid van h 'l zelve kan gtfmolten worden : tot deeze Zuuren behoort het Zog of het Melk - zuur, dat, offc oon het uit een vogt, dat in een Dierlijk lighaam voortkomt^ bereid word, echter met de Plant-Zuuren daarin overeenkomt, di i het de Kalkaarde gemakkelijk ontbind, welke ontbinding zich met het Water vereenigd, zonder de Aarde lostelaten. Ik heb meermalen verfcheiden Beenderen van Kinderen in het Melk-Zuur gelegd, die binnen agt dagen zo week waren geworden, dat zij als Wasch gebogen en gekromd konden worden (i). Deeze eigenfehap der Zuuren komt egter niet alleen aan de Zuuren toe uit het Rijk der Planten, maar ook zommigen der fterkfte Minerale Zuuren hebben het zelfde vermogen, vooral, wanneer er bij een Aardagtig Middenzout een onverzadigd gedeelte van dit Zuur bijgedaan word: b. v. Het verdunde Salpeter-zuur ontbind gemakkelijk 'de Kalk- aar- (i) Fauchy en Geoffroy hebben gevonden, dat een ijvoren lepel in het Melkzuur week was geworden,| Hiftoire de 1'Academie de Paris 1743. Obferv. de Phyf. cap. 13.) en Ruisch. Thefaur. Anatom. VI No 13 Thefaur. Max***-— No 1611. Thef. nov. N. 129. en Hunoi.d Hiftoire de ï 1'Academie des Sciences de Paris) heeft ook doo; geno. men proeven bevonden, dat Menfchenbeenderen in Melk-zuur en Azijn waren week geworden. H 5  aarde, en laat de Kalk niet los, hoe zeer men ook het zelve met water aanlengt. Daar en tegen vind men ook in alle Rijken der Natuur veele Zuuren, die wel met de Kalkaarde zich vereenigen, maar eene, in water onoplosbare , Selenites Calcarea zamenftellen. Hiertoe behoren het Vitriool-Zuur, de Fluor Mineralis, het Zuiker- en Phosphorisch Zuur. Daar nu het Phosphorisch Zuur, voornamelijk en bijna alleen, in het lighaam van een gezond Mensen en andere Dieren gevonden word, en het zelve mee Aarde vereenigd, de ftoffe der Beenderen; maar mee het Loogzout van Planten, een Sal Microcosmicum (Menfchelijk Zout) uitmaakt; zo blijkt het, dat dit Zuur alleen in het Dierlijk Lighaam bereid word. . Dit gefchied echter niet in Kinderen, die mee het Zuur gekweld zijn; de Zuuren der Planten en het Zuur, dat uit 't Zog ontwikkeld word, blijven raauw; worden met de Chijl in het bloed gevoerd en komen alzo in de Celletjes zelve. Dus al wat van deeze Aard-deelen in de Chijl of het Bloed bevat word, word door deeze rauwe Zuuren, die uit de Darmen onveranderd aangevoerd zijn, ontbonden en maaken een Midden-Zout uit, dat, als het door veel Weij word ontbonden, ongefchikt word om aan de beenige Celletjes vast te kleeven s ofte tot hee zamenftel der overige Werktuiglijke dee-  C »3 > deelen te kunnen dienen; waarom het door de opflurpende Vaatjes, diezig overal in de Celletjes openen, word opgenomen, wederom met het Bloed vermengd, en door de Long,'Huid en Nieren geloosd word. Er worden dus in het lighaam van een Kind, dat deeze Ziekte heeft, geene Aard-deelen aan de Celletjes aangezet, en daardoor word de Werktuiglijke vorming tegennatuurlijk veranderd. Daar nu de Beenderen in gezonde menfchen voornamelijk uit eene gephosphoreerde Kalk beftaan; moeten deeze in die Kinderen, in wier lighaam dit Aardagtig Midden-zout, zo gefchikt tot de voeding der werktuiglijke deelen, ontbreekt, noodzakelijk grote veranderingen ondergaan; want zij worden dan alleen door het Lijmige gedeelte gevoed, worden daarom zagt en buigzaam, en kunnen de Spieren, zich zamentrekkende, naar alle zijden gebogen en gekromd worden. Daarenboven terwijl de voedende Vaten der Beenderen en de Celletjes zelve, van deeze Aard-deelen verdoken worden, worden die teffens van heure kragt en vorige Hevigheid beroofd, waar door zij voor de vogten, die daarin voortgeftuuwd worden, wijken en wijder worden en uitzetten; het geen ten gevolge heeft, dat het Been zelve zwelt, en als eene fponsagtige gedaante aanneemt. Nademaal nu het famenftel der overige Werktuig- lij-  C "4 ) Iijke Deelen eene meerdere of mindere hoeveelheid van deeze gephosphoreerde Kalk, waardoor zij heure kragt en vastigheid verkrijgen, erlangt, zo worden deeze nu ook door gebrek der Aard-deelen ontbonden j hier door werd de flapheid der Spieren; de fletsheid van de Huid; de Trommelzugt en tegennatuurlijke groeij der Ingewanden, die wij in de Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, waarneemen, gemakkelijk verklaard. TWEE-,  TWEEDE AFB EEjLIN G. De Oorzaken der Engelfche Ziekte. ZEVENDE HOOFD-DEEL. De Algemeene Oorzaak deezer Ziekte. V ermits het gebrek van Aard-deelen, waardoor het Dierlijk Lighaam gevoed word, alleen aan de Zuuragtige Chijl moet worden toegekend; zal het nu niet moeijelijk zijn, reden geven, waarom het voedend Zap bij deeze Kinderen met dit Zuur zo zeer bezwangerd is. In Kinderen, die de Engelfche Ziekte niet hebben, offchoon zij met Planten-Zuuren en Melk of Zog gevoed worden, befpeurd men echter geene tekenen van geloosd Zuur, maar in tegendeel bemerkt men, (en dit bevestigen ook de Waarneeminen ook de Proefneemingen,) dat en derzelver Chijl en de Ontlastingen eerder tot de verrotting overhellen. Het hangt dus van eene goede Spijsverteering af, dat de Spijzen, zelfs die veel Planten-Zuur in zich bevatten, zodanig veranderd worden, dat zij gelijk Dier-  C ï*6 ) dierlijke deelen toe voeding 'derzelven bekwaam worden. Dat nu de Spijsverteering voon amelijk gefchied door de Sappen en Vogten, die in de Darmen en Ingewanden der Euik afgefcheiJen worden, heeft Spallanzani aangetoont. (2) Wanneer dus de Zuuren, waarmede het Kind gevoed word, door deeze ontbindende Vogten niet in een Dierlijken Aart veranderd worden, volgt het, dat deeze Vogten bedorven en ontaart zijn. Als ik de Ingewanden deezer Kinderen ontleed en derzelver afgefcheiden Vogten onderzogt heb, dan heb ik vooral de Lever zeer groot, en de Galblaas met eene bedorve kragtelofe Gal, die bijna geene bittere fmaak heeft, gevuld gevonden; maar het Speekzei en het Alvleesch-fap (Succus Pancreaticusj heb ik nimmer, zoveel ik mij herinneren kan, ontaart gevonden. Dus neme ik aan te bewijzen, dat de Algemeen» Oorzaak der Ziekte, hiertoe gebragt moet worden. De voornaamfle Werking der Spijsverteerende Deelen beftaat daarin, dat zij de Planten en rauwe Dieren-Zuuren zodanig veranderen, dat ze tot de voeding der Werktuigen des lighaams bekwaam worden. Het komt derhalven hierop aan, dat deeze Zuuren zodanige verandering ondergaan, dat deeze of met Olie vermengt het dierlijk Vet maken, of met Aard- (2) DisfertazionediFifica Animale eVegetabile, Tom. L  Aard-deelen vereenigd, een Midden-zout zamenftellen, dat in het Weijvogt onoplosbaar is, en gefchikt tot de voeding der Deelen van het Dierlijk Lighaam. Dit Aardagtig Midden-zout beflaat uit Kalkaarde en Phosphorisch Zuur: daar nu de Kalkaarde bijna in alle Spijzen is, maar het Phosphorisch Zuur in de meesten ontbreekt, durve ik, zonder eenige vrees van een overhaaftig Oordeel, gerust ftellen, dat de overige Zuuren in de Spijsverteerende Deelen, tot een Phosphorisch Zuur overgaan, te meer, daar men in de ontlastingen van gezonde Dieren geene overblijfzelen der ingenomen Zuuren verder ontdekt. Hoe nu de Zuuren die wij gebruiken, den Aart van het Phosphorisch Zuuraanneemen, kan men, offchoon niet zeker, echter met zeer veele waarfchijnlijkheid nagaan. Het Phosphorisch Zuur komt met de overige Deelen, die men uit het Dierlijk lighaam ontlast, niec alleen daarin overeen, dat het zelve met zeer veel Phlogiston bezwangerd is; maar dit Dierlijk Zuur is zelfs, volgens Scheikundige Proevneemingen, met zeer veel Phlogiston verzadigd, vermits daardoor onderfcheiden lighamen, die aan de vrije lucht worden blootgefteld, als dooreen allerfijnst, zeer zuiver vuur, door Phosphorus namelijk, verbranden en verteerd worden. Wat belet ons dus, te ftellen, dat de gebruikte Zuuren, door het bijkomend Phlogifbn in de lpijsverteerende deelen, in een Phosphorisch  ( 128 ) risch Zuur vrranderen? ja ze'f, waarom zouden wij niet zeugen, dat daarii het voornaam !e der fpijsverteering gelegen zij, dat er hij de rauwe Zuuren veele Phlogifton komt en dat deeze. met het Phlogifton vereenigd, den Dierlijken sart aanneemen. —• Dit bevestigen de Plant-eetende- Dieren; daar men bij derzelver Ontleiing ontdekt, dat hunne Spüsverteerende Werktuigen meer zamengefteld en ruimer, en dat ook hun Gedarmte veel langer is. Onder alle de Spijsverteerende Sappen van het Dierlijk Lighaam is er geen, dat zo veel Phloiifton in zig bevat, als dé Gal, die uit het zwarte, dikke Bloed van den Poorcader en vooral uit het Phlogifton bereid, in de Galblaas ftilftaande, hoe langs hoe meer Phlogifton ontwikkelt, het geen de verdikking der Gal en de Gaifteentjens duidelijk aantonen; vermits deeze in het vuur vlam vatten, en eindelijk, na eene zwavelagtige damp verfpreid te hebben, verbranden. Ik meene dus overtuigend' bewezen te hebben, dat door de nauwere vereeniging van het fpijsverteerend Vogt met de Zuuren, die na de Darmen gebragt worden, het Phosphorisch Zuur geboren word. Eerftelijk: Om dat dit Z.iur bijna nooit buiten het dierlijk Lighaam aevonden word. Ten Tweeden: Om dat de rauwe ingenomen Zuuren niet wederom uit het Lighaam geloosd worden. Ten  C 129 ) Ten Derde: Om dat de genomen proeven overvloedig bewijzen, dat het Phosphorisch Zuur met Phogifton bezwangerd is. Ten Vierde: Om dat de Gal, boven alle de Spijsvcrteerende vogten, het voornaamfte en eenigfte is, dat zo veel Phlogifton bevat, en, als het ware, uit hetzelve beftaat. Daar het nu hier mede dus- gelegen is, twijfele ik geenzints, of de Geneeskundigen zullen met mij gereedehjk inftemmen, wanneer ik de naaste oorzaak deezer Ziekte in de verdunde, bedorven en kragtelooze Gal ftelle; vooral, zo zij onbevooroordeeld te werk gaan en in a'gt nee men, dat de Galblaas in alle ontleden Lijken der Kinderen, die aan deeze Ziekte geftorven zijn, gevuld is met één lijmig witagug vogt, waarin de fmaak niets bitters ontwaart. Dit kragteloos en ontaart vogt, dat men in plaatfe der Gal vind, is dus onbekwaam, om de Planten-zuuren, als ook het Zuur, dat uit de geftremde Weij van de Melk of het Zog ontwikkel word, te veranderen, dat is, met het Phlogifton te verzadigen; waardoor dezelven onveranderd met de Chijl vermengd worden en met de Kalkaarde vereenigd, een Middenzout maken, dat in de overige Dierlijke vogten , in het Weijvogt namentlijk en de ftrembare Weij, gemakkelijk ontbonden word. Daar nu dit Zout, dus ontbonden, uit hoofde detf I meer*  C 130 ) meerdere verwandfchap of overeenkomst met het Weij vogt, nog aan de andere werktuigelijke deelen, offchoon in derzelver Celletjes gevoerd, vastkleeft , zo word hetzelve door de opflurpendc Vaatjes, als ter voeding ongefchikt, in het Bloed te rug gevoerd en uit het Lighaam uitgevoerd. < Daar nu het Phosphorisch Zuur, wanneer de Gal wel gefield is, uit de rauwe Zuuren in het Dierlijk lighaam bereid word; en het zelve, met Kalkaarde vereenigd, een Midden - Zout uitmaakt, dac in de Dierlijke vogten onoplosbaar is, doch met de zeiven flechts Mechanisch vermengt, met het Bloed rond gevoerd word, zal hetzelve in de Celletjes gebragt, door geene andere aantrekking verhinderd, aan dezelven, als een nieuw voedend Deeltje, vastkleeven. Behalven het Phosphorisch Zuur, 't welk met de Kalkaarde vereenigd een Selenites Calcarea en met het Wijnfteen - Zout (Sal Tart ar1) maakt, een zogenaamd Sal Microcosmicum, dat niet zelden in eene groote hoeveelheid met de Pis geloosd word, zo vind men ook in de tweede Wegen van het Dierlijk Lighaam, het Vet-Zuur, (Acidum Pinguedinis) en zomwijlen eenige fpooren van het ZuikerZuur (Acidum Sacchari). Het Vetzuur, meest altijd met Olie vermengd, maakt het Vet uit, dat men in het Vetvlies (Membrana Cellulofa') vind: dat hetzelve uit andere Zuu-  Zuuren, tot ons voedfel gebruikt, bereid word doof bijkomst van het Phtogifton, is buiten allen twijffel, doordien de proefneemingen van den beroemden Crellius met het Vet genomen, aantonen, dat dit Zuur door de Destillatie ontwikkeld en losgemaakt, onder de vorm van doordringende en vlugge dampen word opgeheven (3). Her zelve fchijnt dieshalven, van het PhosphorischZuur, dat wij weeten met dit vlugge beginfel als verzadigd te zijn, alleen in mindere hoeveelheid van Phlogifton te verfchillen. En dit is mogelijk de reden, waarom men in die Menfchen en Dieren, welker Lever eenigzints ziekelijk is, eene zo groote aanwas van Vet waarneemt; want daar de Gal, die in een kwalijk gefteld werktuig bereid is, niet zo eene genoegzame hoeveelheid van Phlogifton bij de rauwe Zuuren voegen kan, als er tot bereiding van het Phosphorisch Zuur vereischt word, zo word het Vetzuur geboren, dat met Olie verzadigd, het Vet uitmaakt 5 ten minften hebben voorname Mannen in alle vette menfchen en die in het Vet als begraven zijn, een of ander ongemak in de Lever waargenomen. Nu moet ik nog het gevoelen van den beroemden tourcroy, (4) aangaande de weekwordmg der Been- (3) Chemifches Journal, Theil. I. pag. 60. (4) Memoires de la Societé Royale deMedicine de Paris 1782 — 1783- Pa§- 497. I a ( 131 )  Beenderen, wederleggen. Deeze meent gevonden te hebben, dat de naaste oorzaak der Engelfche Ziekte in den al te grooten overvloed van het Phorphorisch Zuur gelegen is; vermits de Kalkaarde, met dit Zuur verzadigd, in onze Vogten niet ontbonden word en dat deeze Aarde gemakkelijk word opgelost, zo dra het Phosphorisch Zuur boven het punt van verzadiging gaat; zo als dit omtrent de Gijps bekend is, die, offchoon in het Water onoplosbaar, echter, door het bijdoen van Vitriool-Zuur, dadelijk ontbonden word. — Dan, offchoon ik niet o.itkenne, dat in zommige Ziekten, waarin eene weekwording der Beenderen word waargenomen, (b. v. in die, welke Morand (5) befchrijft, als ook in die, welke Frank (6) de Engelfche Ziekte der volwasfenen noemt,) dit Toeval aan eene overvloed van het Phosphorisch Zuur moet worden toegekend, blijkt het echter klaar uit de verbranding van het Lijm der Beenderen in het open Vuur en derzelver fpoedige As hwording, dat in Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, het Phosphorisch Zuur, niet alleen, niet in eene te groote hoeveelheid word gevonden, maar dat het ten eenemaal ontbreekt. Niets belet dus, en zelfs komen alle de Toevallen der (5) Hiftoire de la Maladie Singuliere, Paris 1452. (6) Delectus Opusc. Medic. Tom V. pag. 304 et feqq.  ( 133 ) der Engelfche Ziekte daarop uit, dat het heerfchende Zuur, waardoor de Kalkaarde tot de voeding ongefchikt word, de Engelfche Ziekte veroorzaakt, en dat het onvermogen der Gal de naaste oorzaak deiZiekte is. De verwijderde Oorzaken (Caufa Remota) der Engelfche Ziekte. Als de Oorzaken, die uitwendig op het Lighaam werken, in eene wederkeerige betrekking (taan met de tegennatuurlijke ongefteldheden, die reeds in het Lighaamsgeftel aanwezig zijn, dan ontftaat er eene ■ Ziekte. 1 Deeze uitwendige Oorzaken worden onder de Aanleidende (Occafionalesj gefteld; maar de ontaarting van het veranderd Lighaams - geffcel behoort tot de Voorbefchikkende ( Pradisponentesj. De algemeene en naaste Oorzaak deezer Ziekte ons thans; bekend zijnde, gaan wij tot de Verwijderde over, en zullen het eerst over de Voorbefchikkende handelen, zonder evenwel de Algemeene Oorzaak, die het onmiddelijk gewrogt der Verwijderde is, uit het oog te verliezen. De Kindsheid alleen is door deszelfs eigenaartig geftel, tot de Engelfche Ziekte voorgefchikt; men I 3 vind ACHTÓTE HOOFD-DEEL.  ( 134 ) vind immers in alle Kinderen de Lever, in evenreedigheid tot de andere Deelen des Lighaams, veel grooter als in de Volwasfenen, en zij is, zelfs bij de gezondfte Kinderen, altijd bijna tot aan den Navel uiJgeftrekt. Dat deeze aanmerkelijke vergroting van de Lever, alhen van de meerdere uitzetting en verwijding der Ya;ten, waaruit zij geheel beftaat, afhangt, leert ons de Ontleedkunde duidelijk, daar immers in de Vrugt alle werktuiglijke Deelen, als bijna'geheel uit eene geleiagtige ftoffe zijn zamengefteld, en het Bloed uit de Nageboorte regtsftreeks naar de Lever vloeit, zo moet dit Ingewand door deeze fterke aandrang meer dan de anderen vergroot worden. Deeze verwijding der Vaten moet, daar dezelven tot de affcheiding der Gal dienen, noodwendig ten gevolge hebben, dat de affcheiding in dit Ingewand bij Kinderen onderfcheiden is, van die der Volwasfenen. —— Zo als men ook in de gezondfte Kinderen zelfs vind, dat de Gal veel dunner is, dan in meer bejaarden. Door deeze uitzetting van de Lever bereikt wel de Natuur aan deri eencn kant haar oogmerk uitneemend vyfl, nademaal deeze wateragtige Gal niet magtig is, om alle de Zuuragtige Spijzen, waarmede het Kind gevoed word, in Phosphorisch Zuur te veranderen, waardoor eene mindere hoeveelheid van Phosphorifche Kalk  C 135 ) Kalk in het Lighaam van deeze Kinderen bereid word, het Lighaamsgeftel losfer blijft, en dus de groeij des Lighaams niet verhinderd word. — Dan deeze zo noodzakelijke gefleldheid van de Lever maakt, aan den anderen kant, eene voorgefehiktheid tot de Engelfche Ziekte, waardoor dezelve, zodra de Aanleidende Oorzaken medewerken, dadelijk geboren word. Hoe flapper de Vezelen van het Lighaam in de Kinderen zijn, des te meer zijn zij vatbaar voor de Engelfche Ziekte; wan; de Ingewanden en derzelver Vaten worden ligter uitgezet en verwijd, waardoor eene meer wateragtige Gal, tot de Spijsverteering ongefchikt, word afgefcheiden. Daarom worden de te vroeg geborene Kinderen door deeze Ziekte eerder aangetast, vermits hunne werktuigelijke Deelen als dan nog geheel en al uit eene lijmige {toffe beftaan, en derhalven zeer ligt tegennatuurlijk verwijd worden. Kinaeren, geboren uit Ouders, welker Lighaamsgeltel flap en week is; die een lui en zittend leven lijden; die overdadig eeten en te veel warme dranken gebruiken; die reeds door den minnehandel of ouderdom uitgeput zijn, en die meermalen een Druipert gehad hebbende, met hun uitgemergeld Zaad Kinderen hebben verwekt; zijn aan de Engelfche Ziekte het meest onderhevig. — En daarvan 1.4 K  C 13* ) 4s het, dat men dee;e Ziekte ook bijna nooit ontmoet onder de ftevige landlieden, maar meestal onder de groote en aanzienlijke lieden. Dat de vrouwelijke kunne meerdere gefchiktheid tot deeze Ziekte heeft, durve ik niet ftellen (7); vermits in de eerfte leeftijd het Lighaams-geftjl van een gezond Meisje, met dat van een frisfen Jongen niet verfchilt; ook bevestigen de Waarneemingen deete ftelling niet. Nu ga ik over, om opteteïlen, welke de Aanleidende Oorzaken zijn, die met de Voorgefchikten deeze Ziekte voortbrengen; wij zullen het eerst handelen over de Natuurlijke Dingen, die verkeerd en als vijandelijk op het Lighaam van het Kind werken. De voornaamfte en meest voorkomende Oorzaak deezer Ziekte is de Lucht, als ze met veele waterige Dampen bezet is; en ze krijgt des te meer vermogen, wanneer ze te fgelijk door de Warmte is uitgezet. Want, indien de Kinderen, die in deeze hunne leeftijd reeds van eene flappe en weeke Lig. haamsgefteldheid zijn, in eene vogtige en warme Lucht leeven, word niet alleen de vrije uitwafeming verhinderd, maar zelfs, daar het Lighaam als door Waterdampen omringd is, word er door de opflur- pen- (7) Dit zegt de Vacher de la Feutrie in Richters Chirurg. Biblioth. Theil. II. Sé. II. 'pag. 6j.  ( Ï37 ) pende Vaatjes, die zo wel in de Celletjes der Longen als de geheele oppervlakte des Lighaams operftaan, veel Water in het Lighaam gebragt, en met de Vogten vermengd, waardoor de afgefcheiden Vogten, tot de voeding beftemd, zo verdund worden, dat ze de Vezelen van het Lighaam daardoor flap en weck maken; maar daar en boven, (en dit is wel het voornaamfte,) worden hierdoor de Vaten wijder en zij fcheiden een Vogt af, dat, door het Water zeer verdund, en tot deszelfs werking ongefchikt is. De Vaten der Lever, die in de Kinderen reeds van een losfer maakzel zijn, worden dus wijder en het Vogt, dat zij affeheiden, word door hec Water dermate verdund, dat het den naam van Gal niet verdiend, en kan dus, onbekwaam tot de Spijsverteering, geen Phlogifton bij de Zuuren bijdoen; dus kan de Spijs geen Dierlijken aart verkrijgen. Deeze vogtige Luchtsgefteldheid is Oorzaak, dat deeze Ziekte in de Landen, die nabij de Zee hggen, als Engeland, Holland en anderen, zo dikwerf voorkomt ; — en dat men deeze droevige kwaal zo veelvuldig aantreft in de hutten der armen, die al hunne Huisraad te gelijk met zich in één klein flaap- vertrekje hebben. Hier van daan, dat men in de Steden, die nabij de Zee gelegen zijn, waar de fchamele Inwoonderen in zeer vogtige Huiden, ja zelfs in Kelders woonen, geen Kjqd vjnd, of het 1 5 heeft  C 138 ) heeft de Engelfche Ziekte. — Dit is ook de reden, waarom zelfs in ftreeken, die verder van de Zee en Moerasfen afgelegen zijn, in de grootere Steden deeze kwaal algemeener plaats vind, dan op het Platte Land en in Vlekken ; overmits de groote Steden gewoonlijk met hoge Muuren omgeven zijn, en de Huizen digt bij den anderen gebouwd, naauwe Straaten bevatten, waardoor de Lucht niet gedurig vernieuwd word, en de ftilftaande Dampkring met verfchillende uitwafemingen, als 't ware, overladen word. Hier moet ik ook gewagen van die allerongelukkigfle afftammelingen van het menfchelijken geflacht, die de diepfte valleijen der Valoifer en Savoijcr Alpen bewoonen, en in hunne eigene taal Cretins genaamd worden; waarvan onlangs berigt is, dat deeze door de Engelfche Ziekte in den hoogfte trap worden aangetast (8), overmits de indrukking van het Bekkeneel , ter plaatfê van de Ringswijze Uitpuiling der Hersfenen (Protuberantia Annnlaris Cerebri) deeze menfehed, die naauwlijks eene menfchelijke gedaante hebben, van alle Reden berooft, en beneden de Dieren ftelt. En de Reden deezer Kwaal, die haars gelijke niet heeft, moet men zoeken in den zo vogtigen Dampkring (8) J. F. Ackermann über dieKretinen, eine bifondere Menfchenaart in de Alphen.  kring deezer Valleijen, en de doordringende Hitte, die door de weeromkaatzing der Zonneftraalen op de rotsagtige gronden der Valeijen veroorzaakt word. Het voedzel, waarmede de Kinderen gelaafd worden, is dikwerf de Oorzaak der Ziekte; want, doordien de Gal, zelfs in de gezondfte Kinderen dunner is, kunnen zij niet alle Spijzen verteeren, waarom dan ook de Natuur hun de Moeder-melk tot voedzel bereid heeft. — Dan daar de verderfelijke gewoonte bij ons zo zeer ingekankerd is, dat zelfs de gezondfte Moeders weigeren hun eigen Kroost te zoogen, en daartoe zig van eene gehuurde Minne bedienen, ontftaat daar door waarlijk voor de Moeder, maar vooral voor het Kind veel nadeel; want de Natuur heeft in de Moeder-melk zulk een aart gelegt, dat ze juist met de verteerings - kragtcn der Jonggeboornen zo geëvenredigd is, dat in de Borften eerst een Wateragtig vogt, dat men Colostrum of Biest noemt, word afgefcheiden en daarna, als het Kind ouder word, het Zog langzamerhand als uit een dunner Voedzel, in een dikker en lijmiger overgaat. ——- De Minne in tegendeel, bied aan het eerstgeboren Kind Borften aan, die reeds dik Zog bevatten, dat, door de dunne kragtelooze Gal niet kunnende verteerd worden, verzüurdt, en dus de beginfelen der Engelfche Ziekte maakt. —— Dat de Vrouwen-melk beter is dan die der Dieren, is door C 139 )  ( Ho ) door de Scheikundige proefneemingen van zeer vermaarde Mannen bewezen (q> Daar ze door de zagtere Zuuren; ja zelfs door de fterkfte Vitriool, Salpeter en Zeezout - Zuuren niet geftremd word. — Het Zog is dus het beste voedzel voor Jonggeboornen, waarbij de Koemelk, Ezelinne en Schapenmelk niet komen. Want de Dieren-melk word eerder Zuur dan de Vrouwen - melk, vermits zij door de Gal in de Kinderen niet tot voedzel hereid kan worden. Hier toe behoort ook de Pap, die fcbielijk eene Zuuie gisting ondergaat, en de gezuikerde Spijzen, die daar en boven door hunne Zeepagtigen aart de vaste Deelen des Lighaams verfiappen en ontbinden. Wanneer de Kinderen eenige kragt in de Spieren hebben gekregen, is hun de lighaamsbeweeging hoogstnoodzakelijk; daardoor immers word de omloop des Bloeds bevorderd, en gevolgelijk ook de voeding: — daar en boven vermeerdert hier door de kragt en ftevigheid der Vezelen. Het is derhalven voor deeze kleine Kindertjes zeer nadeelig, en (9") Spielman de lacte humano optime- infantum recens natorum alimento: Voltelen, obf. chemie, med. de lacte hum. ejusque cum afinino et ovillo compar. Traj. ad Rhenum 1775. Cap. III § 1. Bergius Schewd. Abhandl. B. 34, pap. 40.  ( I4i ) en dit is niet zelden de Oorzaak deezer Ziekte, als men hun alle lighaams beweeging onthoud, en ze in de Zitfloelen als opgefloten houd; vooral wanneer zij aanhoudend met de blote Billen boven den Pot zitten, waardoor de rottige uitwafeming van de Pis en DrekftofFen weder worden opgeflurpt. Ziekten, waardoor de Kinderen in hunne allereefte jeugd worden aangetast, vooral zo daardoor de Werktuigelijke Deelen der Spijsverteering worden aangedaan , of het Lighaam verzwakt word, verwekken ook ze; r dikwijls deeze Ziekte; hiertoe nu behoren al te fterke Ontlastingen, als Bloedftortingen, Buikloop en fterk Zweeten, het moeijelijk uitbotten der Tanden, Kinkhoest, Wormen en meer anderen, die ik onnodig achte optenoemen. Vooral moeten wij de tusfchenpoozende Koorts, (Febris lntermittens), b\)zon&QY in de Herfst-tjd, nitt uit het oog verliezen; die volgens getuigenis van Sydenham (O zeer dikwijls in de Kinderen door de Engelfche Ziekte gevolgd word; en geen wonder, daar wij weeten, dat na deeze Koortfen de Buiks-Ingewanden als opgeblazen en grooter worden; dit hebben de Geneesheeren verkeerdelijk Verfiopping genaamt, daar de beroemde Rezia (2) de (1) Opera Medica, Geneva; 1775. Tom. I. pag. 59. Qij Libro Citato.  de Vaten eerder verwijd en uitgezet gevonden heeft, het geen men ligtelijk kan afleiden, daar de omloop van het Bloed door de Vaten, wier natuurlijke lievigheid door gebrek van voedfel gedurende de Koorts minder word, door de prikkeling der Koorts fterker word. Wanneer dus de Koorts een Kind aan¬ tast, zullen de Vaten der Ingewanden, die nog zo weinig vastigheid hebben , eerder uitgezet en de Lever grooter worden, waardoor eene wateragtige Gal, tot de Spijsverteering onbekwaam, word afgefcheiden en dus de Naaste Oorzaak der Ziekte word voortgebragt. Waarom Kinderen, boven drie jaren oud, deeze Ziekte niet krijgen. Na den Aart en Oorzaken der Engelfche Ziekte te hebben nagegaan, zal ik tot dit Vraagpunt overgaan. De Vrucht beftaat in de eerfte dagen na de bezwangering uit Slijm, geheel dun en doorfchijnend, en zelfs fchijnt het zamenftel des Lighaams, op de helft der Dragt, uit geene andere ftoffe dan uit eene dikkere Lijmige ftoffe te beftaan. —— Het is dus overeenkomftig met de Waarneemingen, als wij ftel- ( Ha ) NEGENDE HOOFD-DEEL.  ( 143 ) ftellen, dat s'Menfchen eerfte beginzelen door Slijm, dat het ftrembare Weijvogt van het Moederlijk Bloed oplevert, gevoed worden. En wel in de eerfte Maanden der Zwangerheid word door de Vaten der Moederhoek niets, dan dit ftrembaar, zeer dun Weijvogt naar de Vrucht gevoerd ; dan na mate de Moederhoek en de Navelftrengs Vaten grooter worden, vloeien er ook andere Deelen, als Olie en Aardagtige Deelen door; die echter, in evenredigheid tot het ftrembare Weijvogt, in eene mindere hoeveelheid naar het Kind gevoerd worden, dan er in s'Moeders Bloed bevat is. Dit bevestigd het Lighaams- geftel van een Jonggeboren Kind, nademaal die vasten Hevigheid der vastere Deelen, die bij volwasfefen werd waargenomen, in deeze geheel ontbreekt; zijnde de Spieren lijmagtig en als ontbloot van Peezen; de Beenderen zwak en flap, en uit los vereenigde Vezelen beftaande, zo dat dezelve eerder gebogen dan gebroken kunnen worden. Dan zodra het Kind geboren is, en zijn eigen leven, (dnafhangelijk van de Moeder:) leeft, dat is de Lucht inademt en door Spijzen gevoed word, die het door den Mond neemt, befpeurt men weldra verandering. — Wanneer het door gefchikte Spijze gevoed word, en in eene zuivere Lucht leeft, groeit het lighaam meer en meer op, en word te gelijk ftevig en fterk. — Maar zo men het voedfel geeft, dat  dat rroeijelik te verteersn is; of dat het nog flappe Lighaams-geitel door andere uitwendi e Oorzaken verder ontbonden word, dan krijgt het Kind de Engelfche Ziekte, en de voed'ng word uffens met den groeij des Lighfcams verhinderd. Wanneer het Kind in de eerfte jaaren gced en gefchikt voedfel krijgt, en daardoor de Lighaamskragten dagelijks toeneemen, dan worden de Beenderen fteviger; de Spiervezekn worden meerder, zij worden rooder, en krijgen Peezige Einden; de Ingewanden, die in de holligheden van het Lighaams bevat zijn, en in de eerfte jaren losfer en meer uitgezet waren, verkrijgen door dit voedzel haare vastigheid en grootere veerkragt. — Hierdoor worden haare Vaten naamver en het geheele Ingewand klêinder; dat nu deeze vermeerderde vastigheid en kragt, die het Lighaam verkrijgt, aan de Aard-deelen moet toegekend worden, is uitgemaakt, daar de grootere evenredigheid van Aard-deelen, de Spieren , de Beenderen en Vliezen van volwasfèn Menfchen van die der Kinderen onderfjheit. Hoe vaster en fteviger nu de Ingewanden worden , des te meer worden zij tot de affcheiding van hunne eigene, zuivere en door Wuterdeelen min verdunde, Sappen gefchikt: dus zal de Lever, vaster van maakzel geworden, eene g^ele, fterke, bittere Gal " uitftorten, niet meer zo ontaart tn Waterig als die door C 144 )  ( ï45 ) door de flappe, fponsagtigë Lever in dé Jonge Kinderen bereid word. Deeze kragtige Gal is nd ook gefchikt tót verteering der anderzints bezwaarlijk verteerbare Spijzen; zij' verandert die in een Dierlijken Aart,' zij vermengt het Phosphorisch Zuur, dat door het bijgevoegde Phlogifton gemaakt is, met Aarde,' welke aan de Werktuiglijke Deelen langs hoe meerder Hevigheid geeft, en maakt die ter verrigdng van hun eigen Werking van dag tot dag gefchikter. Indien dus het Kinderlijk Lighaam langzamerhand gevoed word met eeten, dat gemakkelijker verteert, en het word teffens behoed voor de fchadelijke uitwerking der uitwendige Oorzaken, zal het als bij trappen het gevaar der Engelfche Ziekte ontduiken, terwijl het Lighaam door meerdere kragt der Spijsverteerende Deelen nu zo gefteld word, dat het ligtelijk de uitwendige en Aanleidende Oorzaken te loor ftelt, en dat, offchoon die Oorzaken met zo veel kragt op het Lighaam werken, als waardoor zij iri jongere Kinderen de Engelfche ZLkte zouden hebben te weeg gebragt, dit nu egter onbefchadigd blijft. 8 TIE&  ( 146- ) Wanneer het Lighaamsgeftel door gunftige offi{tan dikheden, of door de hulp des Geneesheers verandert, ofte de Aunleidende Oorzaken ophouden, verminderen de Toevallen der Engelfche Ziekte langzamerhand en de Lijder word herfteld. De Werktuiglijke Deelen der Spijsverteering worden door verloop van tijd fterker, en daar door gaan de Spijzen, nu wel verteerd, tot beter voedfel voor het Lighaam over. — De Beenderen, die door gebrek der Aardagtige Deelen geheel week waren geworden, verkrijgen ook nu door toevoer van nieuwe Aarddeelen vast- en Hevigheid; de Spieren krijgen fterkte en kragt; de Vliezen en de Vaten, die uit dezelven 't zamengefteld zijn, worden vaster en meer veerkragtig; desgelijks vermeerdert ook de Prikkelbaarheid der Deelen en het Zamentrekkend Vermogen der Vaten; daardoor worden de Vogten, volgens de Wetten der Dierlijke Huishouding, op nieuw rond gevoerd; de Deelen worden gelijkelijk gevoed, en dus word de gezonden ftuat des Lighaams herfteld. Als de Toevallen deezer Ziekte ophouden , en de Ziek- Gefteldheid Van het Lighaam, na de Engelfche Ziekte. TIENDE HOOFD-DEEL.  Ziekte word beter, befpeurt men een bijzonder verfchijnfel, namelijk de te voren gekromde en ver-; draaijde lange Beenderen krijgen niet zelden hunne vorige gedaante weder; de Oorzaak daarvan moet gezogt worden in den toevoer der Aard Deeltjens, in dat tijdperk der begonnen voeding, waarin de Beenderen, die eerst week geworden waren, wederom eenige kragt hebben bekomen, en nu door hunne veerkragt hunne vorige' gedaante herkrijgen. » Dan, wanneer de Ziekte lang geduurd heeft, en de Spieren aan de eene zijde der Ledematen opgekrompen zijn, dan blijven de Beenderen zo gebogen, en alle hoop op herftel deezer wanftaltigheid, zo door de Natuur als door de Konst, is geheel verloren. In den loop deezer Ziekte gebeurd het niet zelden, dat de Ruggegraat, die fponsagtig is, door de Spieren, die aan één der Zijden fterker werken, een weinig na die kant overhelt en gekromd word. Maar daarna, warmeer de Spieren, na de Ziekte, meerder kragt bekomen, zo worden ook de Spieren van die eene Zijde fterker dan die der andere, waardoor de Ruggegraat, om dut de Lighaamen der Wervel beenderen aan de ééne zijde als afgefehuurd zijn, naar die zijde, overhelt. —— Die aan dit gebrek onderhevig is, zal, wanneer zijn Lighaam buiten denHaak raakt > en de geheele langte der Colom van de Ruggegraat, de leiding, die dee^e door de K. 2 krom* C 147 )  kromte gekregen heeft, volgt, hetzelve door gedurige pogingen naar de tegenovergeftelde Zijde overbuigen, en, door deeze verandering van het posmur van zijn Lighaam, herfteld hij wel deszelfs evenwigt, maar, nadat de Engelfche Ziekte geheel genezen is, veroorzaakt hij zig eene tweede kromte van de RiutTegraat, zo dat deszelfs buiging een S maakt. — Deeze wanftaltigheid, die alken uit .de Engelfche Ziekte ontftaat, word Scoliojïs genaamt, waardoor de Borst van voren en de Rug van achteren als een Bult uitpuilen. De Naaste Oorzaak der Ziekte weggenomen zijnde, worden de BeendereU, die gedurende de Ziekte week en fponsagtig geworden waren, nu (als de Aarde tot derzelver voeding gebezigd word) uit hoofde van de verwijding der voedende Vaten, fpoedig door veel Aarde gevuldy en verkrijgen in korten tijd meerdere vastigheid, dan zij zouden gehad hebben, wanneer zij door deeze Ziekte nimmer waren aangedaan geweest. — Dit blijkt duidelijk 'in de Beenderen van volwa.sfenen, die in hunne eerfte jeu^d de Engelfche Ziekte gehad hebben, dewelke van «ene zo dikke en vaste zeHftandigheid zijn, dat zij niet dan met zeer veel moeite konnen doorgezaagd worden, en dan vind men dezelve zo hard als Yvoor. — M:n vind ook de Beenderen, na dut da Ziekte reeds voor langen tijd genezen is, dik- ( i4s )  dikker, doordien het fponsagtig Beenvlies als eene zeer dikke Be-enige Korst op het Been ligt. Dan, vermits, na de Ziekte, in zo korten tijd, eene zo groote hoeveelheid Aard-deelen door de verwijde voedende Vaten, naar de Beenderen gevoerd word, verkrijgen dezelven zo fpoedig zodanig eene vastigheid, dat daardoor de groei des Lighaams gedurende het geheel leven verhinderd word; dit is de reden, waarom zij, die in hunne eerfte jaren de Engelfche Ziekte gehad hebben, nimmer tot dien trap van vollen wasdom geraken, die zij zouden bereikt hebben, indien zij van deeze Ziekte waren bevrijd gebleven. Uit dit alles kan men de reden opmaken, waarom zij, die door deeze Ziekte niet worden weggerukt, vooral zo de kwaal tot na het vijfde jaar geduurt heeft, Bultig, Dwergagtig, Krom of anderzints mismaakt zijn, De Dood, door de Engelfche Ziekte veroorzaakt. De meeste en bijna alle Ziekten, waardoor het Merfchelijk geflacht verwoest word, doen dit, wanneer door dezelven het Lighaam ontbonden eri ver-, nield word, door de verrotting der Deelen. — Het tegendeel befpeurd men in deeze Ziekte; want deeze Lijken verfpreiden in plaats van eene Loogzoutige K 3 - so.t.1 ELFDE HOOFD-DEEL. ( 149 )  ( i5° ) rottige Lucht, Zuuragtige Dampen; een klaar bewijs, dat de dood in deeze Ziekte op eene geheel andere wijze veroorzaakt word, als in andere Ziekten: dit bevestigd ook het verfchilder Toevallen gedurende den loop der Ziekte, Want in de overige Ziekten, waardoor het Lighaam vergaat, beginnen de Deeltjes van het Lighaam te verrotten en, wanneer zij in hun hoofibeginfelen ontbonden worden; dan vermeerderen de ontwikkelde Vonkjens zeer de warmte des Lighaams, en de icherpheid der vlugge rottende Deelen prikkelt het Hart en de Vaten, waardoor de Koorts word veroorzaakt. Dan in deeze1 Lijderen word de Verrotting der Deelen, door het Zuur doortrokken, verhinderd, waarom men ook bijna geene warmte des Lighaams befpeurt, maar veel eer koude en bleekheid der Ledematen. De Pols word niet radder, maar langzaamer dan de natuurlijke en tnager, en gedurende'den geheelen loop der Ziekte is er geen Koorts, uitgezonderd een Sluip-koortsje, dat er zomtijds op 't einde der Ziekte bijkomt. Word de Dood in andere Ziekte verhaast door vcrfchillende Oorzaken , waardoor de Werktuiglijke Deelen door onbinding van derzelver beftaandeelen yernield worden; zo fterven deeze Lijders door eene pdere Oorzaak, te weten, door bedorven Spijsvertee- ring  ring en overvloed van raauw Zuur; bebalven eene bedorven Slijm, word er tot de voeding van het Lighaam niets anders aangewend; hierdoor word eene algemeene Uittcering, Verflapping en Ontbinding der Vezelen veroorzaakt, en langzamerhand vergaat alle de Prikkelbaarheid: daar nu hiervan alleen s' Menfchen leven afhangt, is de Dood, na dat de Prikkelbaarheid uitgebluscht is, onvermijdelijk; want de Slagaderen, onbekwaam door hunne eigen kragt het Bloed voortteftuwen, maken een hinderpaal voor het Hart, dat door de groote verzwakking van deszelfs Vezelen deeze hindernisfe niet kan overwinnen, en dus houd met den omloop des Bloeds te gelijk het Leven op. Het Sluipkoortsje, dat men op het einde der Ziekte befpenrd, word geenzints door de Prikkelende Deeltjes van het verrotte Bloed, (geljk in ander Ziekten) veroorzaakt, maar hangt af van de pogingen van het Hart, om het weerftandbiedende Bloed, dat in de Slagaderen, die reeds alle Prikkelbaarheid verloren hebben, als ftil ftaat, voort te ftuuwen. Hier bij komt, dat, wanneer de omloop des Bloeds zo aanmerkelijk vertraagd is, de bedorvene Deelen door de Ontlastende Wegen niet geloosd worden, en langzamerhand beginnen te rotten, het welk de verrotte (tinkende Buiksontlastingen, die men aan \ einde der Ziekte waarneemt, klaar aantoonen. K 4. DE1>^ ( i5i )  P EiDE AFDEEL ING. De Geneezing der Engelfche Ziekte. TWAALFDE HOOFD-DEEL. J)e Middelen ter Geneezing deezer Ziekte, door de Artzen aangeprezen. Daar het geen er wegens het Onderfcheid deezer Ziekte en haare Voorzegging hier te zeggen ftond, reeds genoeg door zeer Vermaarde Mannen, die deeze Ziekte befchreeven hebben/ gezegd is, en van, S wi eten, de Uitlegger van den Grooten Boerhave, deeze taak bijna geheel afgedaan heeft C3)> en cp dit ftuk in de opgegeve Vrage, als genoeg bekend en klaar, niet word air gedrongen; zo gaa ik dadelijk, na den Aart en Oorzaken der Engelfche Ziekte behandeld te hebben, over tot derzelver Geneeskundige Behandeling; en geve eerst dp Ge? nees- (3) Comment. fn H. Boerhaave Aphorismos de cogn. et cur. morbis. Tom V. p. 502 ét feq. J  C 153 ) neesmiddelen op, die door onderfcheiden Schrijvers tegen deeze Ziekte zijn aangeprezen. De meeste Middelen, die ter genezing der Engelfche Ziekte voorgefteld worden, zijn uit het PlantenRijk genomen. Glissonius voornamentlijk prijst zeer de Rhalarber''aan (4), gelijk ook meer anderen doen (5), Willam Fordyce heeft veele Lijders genezen met eene gifte van drie tot fes grein Rhabarber en tien grein Sal Polychrest, alle ochtend toegediend, waardoor vooral de Buikloop vertuinderde (6). Zeviani verzekert, dat de Rhabarber nimmer goede uitwerking doed, ten zij vereenigd met het Ens Veneris (7). Rosentein is in vermoeden, dat de Water Patick (Rumtx Aquaticus~), die foms in plaats van de Rhabarber gebezigd kan worden, wel eenig vermogen tegen de Engelfche Ziekte heeft (8). De Meekrap, (Rubia Tincterum} die tot in de Beenderen doordringt en dezelven volgens ge- (4) Tractatus de Rachitide. (§) Strack; de Rachitide in Act. Phyf. Med. Hasfucis. Vol'. I. Art. 24. (7) New inquiry into the Caufes' of putrid and infl*mmatory Fevers. (7) Della cura dei Eqmbini attacati delle Rachitide: Vsron. 1761. et in Comm. Lipf. Vol. 12. pag 419. (8) Loco citato. pag. 596. K 5  C 154 ) nomene Proeven rood verwt, is ook tot de Genezing deezer Ziekte, die flegts als eene Ziekte der Beenderen befchouwt is,' gebruikt. Levret heeft deeze Wortel het eerfte inwendig voorgefcbreven; hij liet een Once Tartarus Solubilis en even zo veel Meekrap met 4 pond Water koken, en dan gaf hij dit, na er Honing te hebben bijgevoegd, den Kinderen te drinken (9). Hij heeft veele navolgers gehad, waaronder den Vermaarden Rosenstein, die gewilt heeft, dat men het af kookfel van deeze Wortel met veel Water aangelengt en met Venkel als ook Oranjefebillen fmakelijk gemaakt, den Kinderen tot hunnen,gewonen Drank zoude geven (1). Haller verkiest de Infufie deezer Wortel boven het Afkookzel (2). Sichi (3) heeft waargenomen, dat dit middel, in gevalle het Kindje dit bitter Afkookzel tegenftaat, aan de Minne ingegeven, heilzaam is. Haller tekent aan, dat de Sreenbreke (Sa%%fraga) door deEngdichen in deeze Ziekte gebezigd, dikwerf zeer wel aan de verwagting heeft beantwoord (4,). PfR. (9) F Art des Accouchemens. p. 280. (1) L. C. pag. 594. (2) L. C. pag. 197. (3^ Vid. Frnka, L. C. pag. 262. (4) L. C. pag. 197.  Hartmann (5) geeft deeze Lijders de Hertftonge (Scolopendria) en Steen-Ruite (Ruta Muraria) tot fes Drachmen, gekookt mee Water tot twaalf Oneen. Hij tekent ook aan, dat de Tamarifc-bast, in Water afgetrokken, met vrugt is toegediend (6). Störk prijst de Dolle Kervel, (Cicuta) tegen de Engelfche Ziekte aan, en verzekerd, dat een Jongetje, die andere Middelen vrugteloos gebruikt had, daar door volmaakt herfteld is, hebbende in 8 dagen de gifte tot 6 grein daags gebragt (7), daarna heeft hij met nut gebruik gemaakt van Pillen uit het Extract van Dolle Kervel, Spaanfche Zeep en Sijroop van Duiven - Kervel (Syrupus Fumarics) (8). Hij verzekert ook, dat door het Extract van Munnikskappen (Aconitum) de Engelfche Ziekte en de Winddoorn (Spina Ventofa) geheel genezen zijn (9). Haller prijst de Duivelsdrek, {Afa Foztida) zeer aan, door welke alleen twee Broeders, die de Engelfche Ziekte hadden, volmaakt herfteld zijn (1). Het (S-) Formule Remediorum Lipf. 1771. No. 697. (6) L. C. No. 771. (7) Libell. de Cicuta. Vindob. 1761. Cafu 32 et 24.1 (8) Mediz. Pract. Unterricht fur Feld und Land Wundartze, Wien. 1776. theil II. pag. 197- (9) Libellus de Stramonio, Hyosciamo, Aconito Vien. 1762. pag. 110. (1) L. C. pag. 197- C 155 )  Het zagte Afkookzel van gebrande Eikels, wel* ker vermogen door Schröder ter geneezing van zo veele Ziekten beproefd is, word door Hem, als een gefchikt Geneesmiddel tegen de Engelfche Ziekte, zeer aangeprezen (2). De Haen getuigt, dat het door Waarnemingen gebleken is, dat de Koorts-bast (Co; 'tex Peruvianus) zeer veel in deeze Ziekte der Kinderen vermag (3). Dan Cullen beklaagt zig, dat men dezelve, uit hoofde der fterke bitterheid, in geene grote hoeveelheid aan de Kinderen kan ingeven Rosenstein verzekert, dat Hij door het Sal Esfentiale van de Kina, gedurende negen Maan*den, tot tien grein dagelijks toegediend, deeze Ziekte heeft genezen (5). Wepster h?eft Stovingen en Ciijsteeren uit het Afkookfel van de Kina met een goeden uitflag gebruikt (6). Hiertoe behooren ook de Inlandfche Basten. Kruiden en Wortels,. die dikwerf in plaatfe der Koorts? bast met vrugt zijn toegediend (t. w.) de Eike en WiU (2) Von den Wirkungen der Eichlen pag. 28 — 33. (3) Ratio medendi. (4) First Lines of Fracties of Phyfick, Tom. IV. (5) L. C. pag. 589. (fi) L. C. pag. 148. C 156* )  Willigebast (7) de Nag,elwortel (Radix Gei Ur^ banij, Zevenblad (Tormentilla~) &c. Waterkers (Trifolium Fibrinumj, kleine Santorij (Centaurium Minus) &c. Tot de tweede Clasfe der Geneesmiddelen, uit het Rijk der Delfftoffen genomen, behoren De Staal-middelen: Camper roemt uitermate zeer de Crocus Martis met opflurpende Middelen vereenigd. Störck mengt het Vijlfel van Staal met de Rhabarber Wortel, en geeft daarvan tweemaal des daags tien grein (8). Er is er, die het gebruik van het Staal in fubftantie afraden, uit hoofde der zwakheid der Maag in deeze Lijdertjens, en verkiefen daarom liefst hetzelve, in een Planten-Zuur ontbonden, toe te dienen. Boerhaeve prijst den, door hem bereiden Staalwijn, als een voor Vrijsters en Jonge Kinderen onfehatbaar, Geneesmiddel, zeer aan (9). Boer- (f) GüHtz heeft sit de Cortex Salicis Caprea Badftovingen gemaakt, en het Afkookfel van de Salix Vitcüina tot Drank gegeven, zie deszelfs Disfert. de Cort Salicis. (8, Loco Citato. (9) Elementa Chemias. L, B. 1732. Tom. II. pag. 4-45. C 157 )  C 158 ) Boerhave (O Armstrong (2) en Haller (3) hebben onderfcheiden Genees - wijnen (Vina Medüata) uit het Staal, Specerijen, bittere I en zamentrekkende Kruiden gemaakt, aangeprefen. — Wanneer men den Staal-wijn den Kinderen niet in kan krijgen, dan raad Rosenstein de'natuurlijke of de door konst bereide Minerale Staalwate■ ren aan (4). de Flores Salis Ammoniaci Martiales ofte anders gezegt het Ens Veneris Boylei zijn als een Specificq middel tegen de Engelfche Ziekte aangeprezen; Zeviani getuigt, dat Hij zig van dit Middel altijd met een zeer gelukkig gevolg heeft bediend (5), en Boerhavê heeft het zelve tot twee grein daags voorgefchreven (6). Benevoli heeft de Flores Salis Ammoniaci met Koperdeeltjes bezwangerd, met goed gevolg laten gebcuiken, volgens getuigenis van Van Swie- ten (7). De Kwikmiddelen worden van de meesten als fcha- (1) Mater. Medic. ad § 1489. (2) Uber die gewohliche Kinder Kranckheiten und deren behandlung pag. 103. (3) L. C. pag. 197. (4) L. C. pag 598. (5) L. C. pag. 129. et feq. (6j Mat. Med. ad § Cir. (7) In Ce-mm. Tom. V. pag. Ö28.  fchadelijk in deeze Ziekte, verworpen. — Echter prijst ze de Hoogl. Bromfield, in 't begin der Ziekte aan, die in het verkeerd denkbeeld ftond, dat hij door dit Middel de Klierverftoppingen losmaakte (8). Vogel raad het gebruik der Kwikmiddelen aan, wanneer de Engelfche Ziekte met Wormen vergezeld is (9). De Spiesglasmiddelen (Antimonialia) zijn ook in deeze Ziekte beproefd: te weten het Sulphur Auratum Antimonii de Kermes Mineralis, Vinum Antimoniatum Huxliami; Unzer raad aan om deezen Kinderen in plaatze der Snoeperijen en Zoetigheden liever Spiesglas - Koekjes te geven (1). Dat de Aluin, onder de Middenzouten iets vermag ter Geneezing deezer Ziekte, fchijnt deszelfs zamentrekkende, en verfterkende kragt aan te duiden: men geeft het in Water of in Weij van Melk ontbonden , voor den gewoonen drank. — Zommige Engelfche Geneesheeren bereiden een Bad uit eene grootere hoeveelheid Aluin (2). Aan (8) Chirurgical Obferva'ions and Cafés, vid. Richters Chirurg. Biblioih. B. II. ft. 2. pag. 137. (9'. Prs'.ect. Cit. pag. 55^ (1) Den Artz. Tom. 8. pag. 187. (2) Zie mpjler 1. c. pag. 149. C *59 )  Aatl de Aardagtige Middelen, die het Zuur opilurpen, word, daar zé het eerfte gewrogt der Ziekte wegeemen, door de Artfen zeer veel toegefchreven: hier toe behooren Krijt, Kreeftoogen, Eijerfchalen enz. — De Ha en verhaalt, dat Hü door het Poeder van Gecalcineerde Oesferfchelpen alleen, veele Kinderen die de Engelfche Ziekte hadden, genezen heeft, (3). alfchoon Cullen getuigt, hiervan geene de minfte uitwerking te hebben gezien (4), intusfchen verzekerd Haller, dat alleen door het gebruik van Aardagtige Middelen een Kind, dat de Engelfche Ziekte had, herfteld is (5). Rosenstein verkiest de Loogzoutigen boven de Opjlurpende Aardagtige Middelen: hij ontbind een halv Once Zout van Wijnfteen in een pond Water en geeft daar van aan de Kinderen van 20 tot 100 druppen (6). Abilgard heeft bij het Afkookfel der Koortsbast en Meekrap het Zout van Wijnfteen gedaan, met dat gelukkig gevolg, dat hij een Jongetje, dat de Engelfche Ziekte had, en overal rnet Zweeren bezet was, volkomen herfteld heeft (jj. Uit (3) L. C. Tom. IX. pag. 24S. (4) L. C. pag. 256. (5) Disf. citat. pag. 196. (6) L, C. pag. 596. et fcq. (7) Societ. Med. Havnienfls Collect. Vol. I. pag. 1. ( 160 )  Uit hef Dier en-rijk hebben de Geneeskundigen-* weinig Middelen ter Genezing deezer Ziekte ge vonden. Rosenstein en Knack (§) hebbende ÖfJ fengal bij wijze van Pillen gebruikt, en Metzger beveelt het Zap van Pisfebedden aan (9). Voormaals heeft de Heelkunde ook het haare ter Genezing der Engelfche Ziekte toegebragt, —— Glissönïüs tekent aan, dat door dé Oude >Geneesheeren, ten dien einde, Aderlatingen, Scarificatien in de Schulp van het Oor, Bloedzuigers, Koppen, Etterdragtcn en Spaanfche Vliegen, (wie zoude die immer geloofd hebben]l) beproefd zrjn (1). Haller heeft de Wrijvingen met een Wollen Lap, doortrokken met den Damp van Mastik Wierook, Stijrax, Benzoë, in de Engelfche Ziekte' nuttig en heilzaam bevonden (2). Hartmannwü, dat men uitwendig verfcheiden fineeringen doe, vooral op den Buik en de Ruggegraat (3). Haller gebruikt daar toe het Unguentum de Styrace, de Duivels-drek, deri Geest (8) L. C. pag. 597. (9) Entwurff einer Medicina Ruralis in ComlmenC,Lipf. Tom. 27 pag. 98. (1) L. C. pag. 340* et feq. (2) L. C. pag. 199. (3) L. C. No. 603. tl C 161 )  Geest van het Ammoniak Zout, den Geest van Lepelblad en de Kaneel-olie (4). de Schotten fmeeren de Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, met het Oleum Hepatis Scatince, waarmede Wepster veelen genezen heeft (5). DERTIENDE HOOFD-DEEL, Beoordeeling der Geneesmiddelen tegens de Engelfche Ziekte. Wanneer men iets zekers omtrent de kragt der Geneesmiddelen in de Ziekten bepalen wil; moet men den Aart en de Oorzaaken der Ziekte, als ook de wijze, waarop de Middelen op het Lighaam werken, wel kennen; dan hoe verre wij van deeze wijze van beoeffening der Geneeskunde afzijn, weet en erkent ieder rondborftig Geneesheer, en Hij zal dit zonder bloofen, niet kunnen lochenen: zeker is het, dat wij veele Geneesmiddelen aan de onzekere proeven der Kwakzalvers verfchuldigd zijn; een gelukkige, dog toevallige, uitkomst heeft er veelen ingevoerd; weinigen zijn er door beredeneerde Waarneemingen ontdekt. De (4) L. C. dag. 200. (5) L. C. pag. 149 Sequ. C 162 )  De menigte van Geneesmiddelen, die tegen dé Èngelfche Ziekte werden aangeprezen, is daarom zo groot geworden, omdat de Ziekte onder derzelver gebruik niet zelden ophield; dan meestal is de Kwaal niet door deeze M:ddelen t'ondergebragt, maar ze is of door het wegneemen der Aanleidende Oorzaken , of door eene gunftige verandering in het Lighaam te weeg gebragt. De Hertstong (Scolopendria), Steenruit (Ruta Muraria), Steenbreek (Saxifraga), WaierParick (Rumex Aquaticus) hebben weinig, ja ik durve Verzekeren, niets-tot de Genezing deezer Ziekte toegebragt; vermits derzelver zamentrekkende kragt zo gering is, dat ze met recht onvermogend moeten gehouden worden, om de zo zeer verzwakte Deelen zamen te trekken en te verflerken. De Duivelsdrek (Afa ftetida), Dolle Kervel (Cicuta) en Munnikskap (Aconitum), die door Haller en Stork, zö zeer tegen de Engelfche Ziekte geprezen worden, durve ik zeggen, dat in deeze Ziekte meer kwaad dan goed gedaan hebben. — Want vermits de prikkelbaarheid in het lighaam van een kind, dat de Engelfehé Zekte heeft, uit hoofde der afgenomen kragt der deelen (tonus) vernietigd is, wat voordeel, bid ik u, kan men van! deeze Middelen verwagten, die door hunne uitdampende deelen, uitwijzens de gedane Proeven eri L 2 Waaf- C 163 )  C 164 ) Waarneemingen, het vermogen der Zenuwen zo zeer krenken ? De Kwikmiddelen zijn voor deeze Ziekte geheel niet dienftig, daar dog deeze bijna alleen in de Dierlijke Slijm ontbonden worden en die daarna, onveranderd, langs onderfcheiden wegen uit het Lighaam uitdrijven, en daar die Slijm het eenige voedfel is van een Kind, dat de Engelfche Ziekte heeft, moet gevolgelijk, als men de Slijm nog wegneemt, de voeding geheel ophouden, en de dood verhaast worden; zij zijn echter uitwendig van nut in een Beeneeter bij Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben. De bereidingen uit het Spiesglas, (Antimonium) zijn, vooral in Zuuren ontbonden, vermits zij het gedarmte fterk prikkelen, en veele Vogten daar na toe lokken, nadeelig, vermits daar door de kragten van het zwak Lighaam nog meer gekraakt worden, en de voeding, die reeds bijna ophoud, geheel en al wegneemt, daarom behoort men deeze uit het getal der Geneesmiddelen tegen de Engelfche Ziekte geheel uit te fchrappen, ten zij ze in zulk een gift werden toegediend, dat daardoor niet de Buikontlasting, maar wel fa omloop van het Bloed en de Uitwafeming bevorderd werd • De Geneesheeren hebben gelooft, dat de opflurpende Aarde en de Loogzouten zeer voordeelig zijn, ver- 0  ( i6s ) vermits daardoor de kragt van het Zuur bedwongen word; en ik wil niet ontkennen, dat zij zomwerf het hunne tot Genezing der Engelfche Ziekte hebben toegcbragt; dan men zal mij niet ligt wijsmaken, dat door deeze Middelen de Engelfche Ziekte in den grond genezen is, vermits zij de Hoofdoorzaak niet kunnen wegneemen, offchoon het Zuur voor een korten tijd door dezelve getemperd word. De Hulpmiddelen, die de Heelkunde ter Genezing deezer Ziekte aan de hand geeft, zijn voor de Lijders allcrnadeeligst; want, doordièn het Lighaamsgeftel, uit hoofde der zo zeer verminderde zamenhang der Vezelen, zo ver af is van den ftaat van ontfteeking; zullen de Aderlatingen; de herhaalde Infnij.dingen (Scarificatien); de Etterdragten, en wat dies meer is, niet alleen geen nut dóen, maar veel eer, door verlies der Sappen, de kwaal verzwaren; maar daar de Wrijvingen van-het Lighaam, door eene matige prikkeling der vaste Deelen, meerder kragc geven, de Prikkelbaarheid vermeerderen en den omloop des Bloeds bevorderen, moeten ze in de Engelfche Ziekte niet verzuimd worden. — Dan de Olieagdge Smeeringen, vermits ze door de verftopping der Poren de Uitwafeming beletten, zijn aftekeuren en te verwerpen. Vermits de Eerfte en Naaste Oorzaak der Ziekte, in de tegennatuurlijke vergroting der Lever door de L 3 ver-.  VEER' verwijding van haare Vaten; en in eene kragteloofe en wateragtige Gal beftaat; zo zullen alle die Middelen , waardoor dit Ingewand meerder kragt bekomt, uitwerken, dat er eene fterkere Gal, die tot de Spijsverteering bekwaam is, afgefcheiden, en dus de Ziekte t'ondergebragt word. Aan dit oogmerk voldoen de Bittere Zamentreh kende Geneesmiddelen, die het Plantenrijk oplevert; als de Bittefwortel (Gentiana), kleine Santorij (Centaurium minus), Waterklaver (Menyanthes Trifoliata) de Eijken en Willigen bast enz. de Rhabarber, boven al de Koortsbast, die in de Vogen van het gedarmte afgetrokken, met het Bloed vermengd, de Vezelen verfterken en zamentrekken. De kragtigfte Geneesmiddelen in deeze Ziekte, leveren de Staalmiddelen op, niet alleen uit hoofde yan haare zamentrekkende kragt, maar ook omdat ze ligtelijk in de raauwe Zuuren, die in de Ingewanden zijn, ontbonden worden en veel Phlogifton in het Gedarmte ontwikkelen, dat in de Kinderen, 'dje de Engelfche Ziekte hebben, hoofdzakelijk gntbreekt. ( 166 )  ( i67 ) VEERTIENDE HOOFD-DEEL, Voorbehoeding tegen de Engelfche Ziekte-, Een gezond Lighaam kan door geen Geneesmiddelen tegen Ziekten beveiligd Worden j vermits die het vermogen hebben om het Lighaam aanmerkelijk te veranderen; en daarom even zo als zij een Ziek Lighaam door haar vermogen herftellen; zo maken ze ook een gezond Lighaam Ziek. De Ziekte word dus niet afgewend door toegediende Geneesmiddelen, maar door het wegneemen der Oorzaken, die te gelijk met eene bijzondere Lighaams-gefteldheid de Ziekte veroorzaken. Maar wanneer het Lighaamsgeftel reeds tegennatuurlijk zo veranderd is, dat het alleen eene Aanleidende Oorzaak nodig heeft ter voortbrenging der Ziekte, dan moet deeze Ziekelijke Voorgefchiktheid zekerlijk door Geneesmiddelen verbeterd worden. Deeze Voorgefchiktheid der Kinderen tot de Engelfche Ziekte nu, kan men ontdekken, als de Huid flap en gerimpeld; het Aangezigt bol en bleek is; als het Kind knorrig is en aanhoudend fchreeuwt; als het niet ftaan wil; of, als het reeds gelopen heeft, en op eens loom word, en niet meer lopen wilj als het altoos hongerig is, en hoe veel het ook eet, L 4 ninv  C 163 ) nimmer kan verzadigd worden; als het #en dm> pen af rang heeft en Wurmen loost. Geen Leeftijd is voor deeze Ziekte vatbaar, dan de eerfte Kindsheid, en deeze Lighaams - gefteldheid der Kinderen komt met de Wetten der Natuur overeen, en ze kan niet anders zijnvofer ontftaat eene Voorgefchiktheid tot andere Ziekten; het dappere Lighaams-geflel dog en de zo groote Lever, zelfs in de gezondfie Kinderen, zijn aan deeze Leeftijd zo eigen, dat zij, zonder het grootfte nadeel voor de gezondheid, niet anders kunnen zijp; daar nu de gezondheid van het Lighaam van een Kind eeniglijk hierin gelegen is, dat hetzelve groeit en de Werktuiglijke Deelen, door de voeding dagelijks toeneemende, fchielijk tot een zekeren trap van volkomenheid geraken; zullen wij aan den groei van het Lighaam, en aan de gezondheid van het Kind het grootfte nadeel doen, indien wij door Geneesmiddelen het 'ftappe Lighaams-geftel veranderen, of het maakzel der Werktuiglijke Deelen meer, dan behoorlijk, trag.cn te verfterken; want de Lever is ia Kinderen yoorramentlijk daarom zo groot, op dat er eene dunnere Gal zoude afgefcheiden worden, die, ongefchikc tot bereiding van eene grotere hoeveelheid Phfl phorisch Zuur, oorzaak is, dat de Deelen niet |Q fpoedig met gephosphoreerde Kalk gevuld wor.i den,  C ) den, en dus de groei des Lighaams belet wor- - de. • Dus blijkt het hier uit, dat de gefteldheid van het Lighaam, waardoor het tot de Engelfche Ziekte voorgefchikt word, dikwerf de gezondfte ftaat is van het Lighaam der Kinderen; en dus zoude het gebruik der voorbehoedende Geneesmiddelen even eens zijn, als eene andere kwaal te veroorzaken, die nog fchadelijker was. Dus is de eenige wijze van Voorbehoeding deezer Ziekte, de Aanleidende Ocrzaaken, die, op het Lighaam van het Kind fterk werkende, deze Ziekte noodzakelijk voortbrengen, aftewenden en wegteneémen; onder deeze verdient eene vogtige warme Lucht de eerfte plaats, die het Lighaams-geftel zeer flap maakt, de affcheidingen verhinderd en dus de Engelfche Ziekte veroorzaakt. In de Nederlanden, daar de overftromende Wateren de Lucht met de opgeheven dampen bezwangeren, waar dierhalven de inwoonderen in eene vogtige Lugtsgefteldheid leeven en de opflurpende vaten der Huid en Longen aanhoudend veel water opnoemen; vermag de Geneeskunde tegen eene zo algemeene en vermogende oorzaak weinig. — Hier kan de Overheid meer doen, met die Plasfen uit te droogen of op eene andere wijze wegteneemen. Dan hoe zeer neemen de Oorzaken deezer Ziekte L 5 niet  C 170 ) niet toe, wanneer wij de Steden, in die Provinciën gelegen, nagaan? De Lucht, reeds met veele Waterdampen bezwangerd, word in dezelven door de hooge Muuren als ingefloten; de hooge Huizen bevatten enge Straaten; dus ftaat er de Lucht in ftil, en word aanhoudend door de menigvuldige inwoonderen en uitwafemingen verder bedorven. Hier bij komen nog de dampen van Moerasfen en Waterbronnen, de uitademingen der Beesten in de Stallen en Hinkende Riolen, waardoor de vogtige Dampkring met deeze fchadelijke Dampen nog meer vervuld en als verzadigt word; en dit is oorzaak, dat de bewoonderen dëezer Steden niet vrij uitwafemen en hun Lighaam zich van die bedorven deelen niet ontlast, maar zelfs op nieuw waterige en verrotte deelen opflurpt. Wanneer wij nu nog eens de Huisjes der, arme Lieden in die zo bevolkten Steden bezien; (die klein, morsfig, en onderaardsch zijn en die in fülflaand water liggen en zeer vogtig zijn,) zo behoeven wij ons niet te verwonderen, dat men, wegens deeze vermeerderde oorzaak der Ziekte in de fchamele Hutten der Armem geen Kind vind, dat van de Engelfche Ziekte vrij is. Daar nu, hoe een Stad meer bevolkt is, het getal der Geboggelden, Krommen en Dwergen ook grooter word, die ongefchikt tot werken, onbekwaam zijn om voor zich de kost te winnen, door het  het Gemeen moeten onderhouden wo"den; moest de zorg der Overheid vooral daar heen zig uitltrekken, om deeze Kwaal, die dagelijks, tot het grootst nadeel van het Gemeenebest, toeneemt en het menfclielijk geflagt ondermijnt, te verminderen. — Hierin kan de Geneeskunde niets doen, daar ze de Oorzaken, die aanhoudend op het Lighaam werken, niet kan afweeren; daar er hier een groote hoop van Oorzaken bij een komt, welken te verbeteren of te vernietigen, eene zo dwaaze onderneeming zoude zijn, als den Rhjn te willen uitputten. Dan, offchoon wij de Oorzaken niet geheel kunnen wegneemen, kunnen wij ze egter gemakkelijker vermijden en haare fchadelijke uitwerking voorkomen; het zoude daarom een groot voordeel voor de Provinciën zijn, als de Overheid buiten de Steden een groot Gebouw maken liet, waarin de Kinderen in de eerfte jaren van hun leven mogten woonen, tot dat zij fterkei geworden zijnde, het gevaar deezer Ziekte ontworsteld waren. — Dit Huis moet ruim en hoog gelegen zijn, de Lucht moet er een vrijen doortogt door hebben en in den omtrek geen dampen van ftilftaand Water zijn. Zo zoude het Gemeenebest, door met deeze geringe onkosten het getal van mismaakte Burgers te verminderen, grotere uitgiften fparen. De rijkere lnwoonders moeten hunne jonggeboren Kin- C 171 )  Kinderen in geen warme Benedenvertrekken opduw ten, maar op Bovenkamers doen huisyesten; dï? Kamer moet ruim en groot zijn, met Winddrijvers en een Schoorfteen voorzien, opdat de Lucht geftadig vernieuwd worde; de grond moet beftrooijd worden met Zand, dat bij eene heete Kachel gedroogd is, vermits de ondervinding geleerd heeft, dat het drooge Zand de vogtigheid der Lucht zeer fterk naar zich trekt en dus de Lucht zuivert (6). Men moet zig van den reuk van Mastik en Styrax, alsook van allerlei berookingen , die de Lucht met vogtige en vreemde uitwafemingen bennetten en de Doorwafeming verhinderen , onthouden. Intusfchen is Jenever in den brand geftoken, zeer voordeelig; daardoor word de Lucht in het vertrek verdund, en de fehadelijke Deelen zakken naar den grond. Het Kind moet in geen Vederbed gebroeid worden, maar men moet het op eene Matras van Stroo leggen, en er verfcheiden bij de hand hebben, om dezelven, als zij door de Pis nat geworden zijn, te verfchoonen. — Vooral moeten de Ouders zorgen, dat de Kinderen niet lang met nat Linnen, of in een Bed, (£) Door dit Middel alleen is de Scorbut, die in het Munsterfche Rasphuis zeer fterk heerschte, geheel verdreven, C. L. Hofmann. Zie de Verhandeling van S c hassock. C 17* )  C 173 ) Bed liggen, dat door de Pis vögtig is* geworden** zij moeten altijd met nieuwe verwisfeld, en het vogtige buiten het vertrek gedroogd worden. Wat het Voedfel aangaat, dat niet zelden de Aanleidende Oorzaak deezer Ziekte is, daarop moet men naauvvkeurig agt geven; de Moeder - Melk is, zo als ik te voren reeds heb aangetoond, het beste voedfel voor jonggeboren Kinderen; en kan de Moeder zelve het Kind niet zogen, dan moet men zich van «ene gezonde fterke Minne voorzien, die bijna gelijktijdig met de Moeder bevallen is, want niets is voor een Kind fchadelijker dan oud Zog van eene bejaarde Minne. — Zijn de Kinderen boven het half jaar oud, dan is een teug rode Wijn en zagte Specerijen, bij een uit Melk en Befchuit gemaakte Pap gemengt, met herhaalde Wrijvingen van het Lighaam zeer nuttig. Bij de Genezing deezer Ziekte moet men haare twee Tij dperken wel in agt neemen. Het eerfte is: wanneer men vermagering van het Lighaam en Loomheid befpeurt, de Buik opzet, de Uitwafeming Zuur riekt, en de Buiksontlasting groen is. —— V IJ TIENDE HOOFD-DEEL. Geneeswijze der Engelfche Ziekte.  is* — Hei tweede: Als deeze Toevallen verergeren^ de einden der Beenderen zwellen en die der Ribben knobbelig worden; het bovenfte gedeelte van het Voorhoofds-been uitpuilt; het Hoofd grooter word en naar een der Zijden overhelt; de Buiksontlasting opftopt, en de Beenderen krom worden, en er eindelijk een Sluipkoortsje en fterk Zuurriekend Zweet bijkomt. In het eerfte Tijdperk heeft men geene Geneesmiddelen nodig, doordien eene goede levenswijze gewoonlijk tot herftel der gezondheid voldoende is: men moet dus deeze Kinderen voor eene vogtige warme Lüchtsgefteldheid behoeden, en, ten opzichte van hun verblijfplaats, zo handelen, als ik te voren heb opgegeven. Ih het begin der Ziekte is de Gal dun, en tot de Spijsverteering ongefchikt, egter ontbreekt zij niet geheel en al; dit immers bewijzen de groene Buiksontlastingen, vermits de Gal met het Zuur vermengd, een groenen kleur aanneemt. Men moet dus in dit Tijdperk der Ziekte, den Kinderen met den eerften de Melk onthouden, zo wel de Moeder-melk als die der Dieren, doordien die onverteerd zijnde, Zuur word, en dus de Ziekte verergert. Ook is de Bouillon en Befchuit, in Water geweekt, deezen Kinderen nadeelig; vermits de onder-  ( «75 ) dervinding geleerd heeft, dat deeze (beëdig eene Zuure gisting ondergaan, en dus, door de '.wateragtige Gal niet te ondergebragt zijnde, aanleiding geven tot verergering der Ziekte. Het beste voedfel, en dat zijns gelijk niet heeft, dat men in dit Tijdperk der Ziekte deezen Kinderen kan geven, is eene zogenaamde Amandel-melk, (Emulfit), die uit een Doijer van een Eij met een weinig Zuiker, in een pond Water gewreven, gemaakt is, die hun tot gewonen drank gegeven word. In de eerfte levensmaanden is deeze, door konst bereiden, Melk, voldoende, en daar is niets meer tot de voeding nodig; maar is het Kind ouder, dan kan men het ook het Wit van het Eij geven, dat met Zuiker gewreven is; men moet intusfehen zorgvuldig toezien, dat men het Kind geen Groenten geeft, of zulke Spijzen, die in de Maag Zuur worden; liefst moet men den Kinderen Vieesch geven, dat eerder tot de Rotting overgaat, als tot Zuure gisting. Ik heb dikwerf de beste uitwerking van zulk een Voedfel, dat uit Hoender -Eijeren bereid word, gezien; daardoor heb ik de Zuure Oprispingen en groenen Buikloop fpoedig overwonnen; de flappe Lighaams gefteldheid was, buiten verwagting, ras verdwenen, en de vorige gezondheid en vlugheid der Ledematen herfteld, en men zal zich hierover niet ver-  verwonderen, als men overweegt, dat de kragten ter verteering der Spijzen in de Kinderen zwak zijn, en dat er niets moeielijker te vertéeren is dan de Planten-Zuuren, die de eemgfte zijn, welke, na de Spijsvcrteering, in een gezond Mensch geheel onveranderd gevonden worden. —— Dan de Hoendereijeren verzuuren nimmer, maar, als zij bederven, zo verrotten ze' zij; hebben dus in de Maag der Kinderen zo veele kragten niet nodig tot hunne verteering, doordien derzelver Hoofdftoffen reeds van zelfs tot de voeding des Lighaams gefchikt zijn, en dus geene verdere verteering ofte verandering nodig hebben. Daar ik nu in de Genezing der Ziekte alle Groenten, Melkkost, Vleeschfoupen en Befchuitpappen als fchadelijk veroordeele en verbiede; zó verkieze ik egter, als het Kind meer dan een half jaar oud is, en tot de Voeding meer voedfel nodig heeft, boven ander eeten, Malsch Vleescb, zo toebereid, dat het gemakkelijk kan gebruikt worden, hiertoe behoort vooral de Cbmmiftio Alba Clèrckii t die ik egter dus verandere, dat ze voor deeze Ziekte meer gefchikt zij; ik laat namelijk, één Once wit Capoenen of Hoender Vieesch, zonder vel of Vet, met twee Doijers van Eijeren, en één pond zuiver Water in een Mortier zamen wrijven , en doe er als dan voer den aangenamen finaak Olie van Cirroen- fchil-  fchillen met Zuiker gewreven (Elmfaccharüm Cl. tri) bij; waarvan ik drie of viermaal des daags eenè genoegfame hoeveelheid aan het Kind laat toedieneiï; zij gebruiken het gemakkelijk en verteeren het zeer gemakkelijk, wordende daardoor de Lighaamskragten én de gezondheid fpoedig herfteld. Hier helpen geene Geneesmiddelen, die men den Kinderen zeer bezwaarlijk kan inkrijgen, en die ook zeer zelden de Eerfte Oorzaak der Ziekte wegneemen. De meeste Geneesheeren doen zéér kwalijk, wanneer zij de Zuure Oprispingen en herhaalde Zuure Buikontlastingen ziende, zich alleenlijk tot de ontlasting der Drekftoffen bepalen; en hun herhaalde Purgatïen uit Rhabarber, Spaanfche Zeep of andere Buikzuiverende Middelen toedienen. — Hierdoor immers neemen zij de Oorzaak der Ziekte niet weg; maar integendeel word de kwaal door deeze Middelen erger, en zal gedurig weder befpeurd worden, zodra men met de Buikontlastende Middelen Ophoud; daarenboven worden de Ingewanden door deeze Geneeswijze zeer verzwakt, de kragten der Spijsvertéering verbroken , en dus laten ze de Ziekte in veel dimmer ftaat. Ik wil egter niet ftellen, dat iri deeze Ziekte nimmer Buikzuiverende Middelen nodig zijn: er zijn ?elfs zommige gevallen, waarin ze zeer diénftig M Z'jn„-  zijn, vooral wanneer veele Wormen de Darmen fterk Prikkelen. — Zijn 'er tekenen van Wormen, dan geve ik of een afkookfel Van het Wormkruid, of Osfengal, in Water ontbonden, met Honig; en daarna laat ik ze eene Emulfie gebruiken uit drie tot vijf grein van de Refina Jalappse, met eene genoegfame hoeveelheid van Eijerdoijers; van dit Middel egter bediene ik mij nimmer buiten noodzakelijkheid; ook niet, wanneer er Wormen geloosd worden, daar het mij niet onbekend is, dat zij uit bedorven Darmflijm. voortkomen, en dus een gewrogt der Ziekte zijn, dat niet, dan na wegneeming der Oorzaak, ophoud. Alle Baden zijn voor deeze Kinderen zeer nadeelig, dan het is zeer nuttig, hen dikwerf fchielijk in koud Waterde dompelen, en zeer fpoedig uittehaalen; daarna het Lighaam met een Wollen Lap te wrijven; want hier door'herkrijgen de flappe Deelen hunne veerkragt, en de Prikkelbaarheid vermeerdert. Wanneer de Ziekte in haar Tweede Tijdperk is ingetreden, dan toonen de week geworden en gezwollen Beenderen niet alleen eene grote flapheid der werktuiglijke Deelen aan, maar ook dat de geheele Voeding bedorven is. Want, daar de Aard- deelen ontbreeken, zo word er een bedorven Slijm in de Celletjes gebragt, het geen de flijmige Korst, die de Beenderen bedekt, klaar bewijst. la C 178 )  ( m ) ' In de Geneezing van dit Tijdperk moet men op twee aanwijzingen agt geven: Voor eerst; dat de Naaste Oorzaak der Ziekte worde weggenomen, vervolgens, dat de zo zeer verzwakte Deelen des Lighaams gefterkt worden; hiertoe moet men omtrent het afweeren der Uitwendige Oorzaken en de Levenswijze hetzelfde in agt neemen, dat ik tot behoeding der Ziekte aangeraden, en in het Eerfte Tijdperk der Ziekte aangeprezen heb. Daarna moet men door Bittere, Zamentrekkende Middelen de Geneezing volmaken; onder deeze zijn de bittere Kruiden, Basten en Wortels, door, verfcheiden Geneesheeren in deeze Ziekte aangeprezen, en waarvan ik te voren de voornaamften gemeld hebbe. De Tincturen egter en Extracten, die uit deeze Planten bereid worden, zijn verre te verkiezen boven derzelver gebruik in fubftantie , vermits het Poeder, in de Maag en Darmen, in de bedorven fiijm als Omwonden, onverteerd geloosd word. < De Tinctura Rhei Aquofa, het Extractum Corticis Peruviani, Gentiancs, Trifolii Fibrini, &c.' zijn uitmuntend; men geeft ze in Water/ontbonden met eene bijgevoegde Sijroop: men moet dezelven in zo eene hoeveelheid toedienen, dat er de Buikontlasting niet door bevorderd worde; nadien dit meer fchade dan nut zoude toebrengen, vermits M a . daar  daardoor veel Vogten naar de Ingewanden gelokt en geloosd worden. Maar onder alle de Middelen voor de Engelfche Ziekte zijn de voornaamften, de Staal-Middelen j want daar de kragten der Spijsyerteering in deeze Lijders zo zeer verzwakt zijn, zo worden alle Planten, en zelfs de Extracten der bittere Planten, door hun langer verblijf in het Gedarmte, Zuur. Dan de Middelen, die uit het Staal bereid worden, verdienen daarom de voorkeur. Voor eerst: om dat zij geen Zuur veroorzaken, maar het zelve eerder opflurpen; ten tweeden: om dat zij, in Zuuren ontbonden, het allcrfterkst zamentrekkend en verfterkend Geneesmiddel uitmaken; ten derden: om dat zij, met Zuuren vereenigd, zeer veel Phlogifton uitlaten, het geen in het Lighaam van een Kind, dat de Engelfche Ziekte heeft, vooral vereischt word. En daarom offchoon ik niet ontkenne, dat het Staal, in Plantfappen of in Wijn ontbonden, allergewenschte uitwerkingen in deeze Ziekte heeft, is liet, dat ik het Staal in fubftantie verkiefè; en ik late de Limatura Martis Alcoholifata, drie of viermaal daags, van twee tot tien grein, gemengd met Pap en met Geneesmiddelen, uit het Dierenrijk genomen, ingeven. — De Staalwateren, als die van Pijrmont, Swalbach, Ems en anderen worden daarom C 180 )  om te regt ter geneezing deezer Ziekte aangeprezen^ vermits het Staal alleen in het Lugt-Zuur ontbonden, nog veel Phlogiston >bevat, en zich met de rauwe Zuuren, die in de eerfte Wegen der Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, gevonden worden, met het overgebleven Lucht-Zuur, gemakkelijk vereenigen. Wanneer een Kind, dat de Engelfche Ziekte heeft, reeds Tanden heeft, moet men zorg dragen, dat deeze door Beenbederf (Caries~) niet aangedaan worden; daar dog de adem deezer Lijders' met veele Zuurdeelen bezwangerd is en de zuure Dampen de verglaasde Korst der Tanden wegvreeten, is dit de eenige Oorzaak, dat de Tanden geheel verteeren, zo als de vermaarde Wedekind dit in het b'reede heeft aangetoond (8). Zij kunnen echter voor het bederf ligt behoed worden, als zij twee of driemaal daags met een opflurpend of loogzoutig Tand-Poeder gewreven worden; tot dat einde heeft hij een Poeder voorgefchreven uit Rood Coraal en den Calmus Wortel (Calamus Aromaticus,) van ieder een half Once; of gebrande Korst van Brood met Tabaksasfche; of (Oleum tartan per deliquiurn) met Water gelengd (9), door welke verzagtende Middelen de Tanden zeer kragtig tegen het bederf worden voorbehoed. Als. (8) Aufzatzeu ' ber verfchiedene wichtige gegenftande der Arzneij-Wisfenfchaft. Pag. 3S2, (?) Ibidem pag. 385. M 3 C 181 )  UI T- Als een Kind, dat de Engelfche Ziekte heeft, dikwijls aan den Afgang is, dan móet die of door bittere Geneesmiddelen, of door eene 'ruime teug Kalkwater geflopt worden, op dat door het verlies van zo veel Vochten de Ziekte niet dag aan dag toeneeme. Maar heeft het bij aanhoudenheid geen ontlasting, dan moet men de Tinctuur van Rhabarber met den Staalwijn geeven, om de veerkragt der Darmen te herfiellen; vooral verdienen de dompelingen in koud Water en dikwijls herhaalde Wrijvingen zeer te werden aangeprezen. ( 182 )  UITLEGGING OER P L A A T. Ofschoon het overtollig moge fchijnen, deeze Verhandeling over de Engelfche Ziekte met een Plaat optehelderen; vreeze ik echter zeer, dat men, het geene ik omtrent den bijzonderen aart der Beenderen, die door de Engelfche Ziekte zijn aangedaan, gezegt hebbe, niet genoeg verftaan zal, daar ik niet wete, dat deeze Waarneemingen, die van het grootfte aanbelang zijn, rot dusverre door een Geneeskundigen gedaan of uitgegeven zijn • en daarom vertoont 1. Afb. het Voorhoofds-Been van een gezond Kind, dat bijna drie maanden oud is; op dat daardoor de vastigheid en natuurlijke dikte van heFgeheele Been blijke; maar vooral, op dat de waare ftaat van den Voorhoofds-Naad, zo als die-in dien leeftijd nog aanwezig is, gezien werde. II.  C 184 ) II. Afd. vertoont het Voorhoofdsbeen van een Kind van gelijken ouderdom, dat de Engelfche Ziekte heeft: hier doet zig aanftonds op a. ) dit Sponsagtig maakzel, het welk zo wel aan het uitwendig gedeelte van het Bekkeneel, als b. ) aan de inwendige zijde van het Voorhoofdsbeen te zien is. Ik heb te voren (in het III Ho ofdeel) reeds gezegt, dat dit Sponsagtig maakzel grootendeels zijn oirfprong heeft van de flijmagtige boventallige Plaat, die op de vastere en meer zamengepakte Been - Plaatjes ligt. c. c.) z'jn de einden van deeze Plaat, die lungza^ merhand dunner geworden, daar, waar de zelfftan-?' -digheid der Beenderen vaster word, eindigt. d. d.) Vooral verdient onzen aandagt de tegennatuurlijke dikte van den Naad, dewelke, vergeleken met die van een gezond Kind, in AfL I. afgetekend, driemael dikker is. — Hier tetplaatze is het maakfel van het Been zeer Sponsagtig en door Holletjes en Poren, die er tusfchen beiden zijn, duidelijk te zien: grooten deels word het uit overtallige plaatjes geformd, zo als de III. Afb. aantoont, waarin het zelfde Voorhoofdsbeen voorkomt, met deszelfs inwendige holle Zijde, opdat de overtollige Plaat zig vertoone. Te weten: als men den Voorhoofds-Naad beziet, dan zal men bemerken, dat en het uitwendige bolle. ge-.  gedeelte van het Bekkeneel en het inwendige holle gedeelte met deeze Plaat öf liever met dit flijmig Vlies bekleed word. Ik heb daarom beide deeze, aan het beenig Bekkeneel vast gehegte, Vliezen met een Mes afgefcheiden, en hier doen afbeelden; men ziet het in deeze Afbeelding, als men den Voorhoofds - Naad beziet. a. a.) Is de uitwendige flijmige Plaat, die door haare witagtige en poreufe zelfflandiglïeid zig van het onderliggende vaster Been ligtelijk onderfcheidt. Vooral vertoont zig de flijmige Korst, die geheel de inwendige oppervlakte des Voorhoofdbeens bedekt, zeer zigtbaar. b. b.) Hier is dezelve gedeeltelijk omgeflagen, op dat, na het wegneemen daarvan , de waare inwendige en vastere Been-Plaat zig vertoone. De dikte van deeze bastaard of valfche Korst is zo aanmerkelijk, dat zij bijna de helft der dikte van den Naad uitmaakt; zij is Poreus en zeer Sponsagtig, en dunner geworden, eindigt ze aan de Oogholten: — daar, waar ik ze doorgefneden heb, heef: zij bijna de dikte van drie Lijnen, en* waar ze aan de inwendige Plaat van het Been vastzit, is ze vol holligheden en vertoont een zeer ijl maakzel. De Beenderen, die door de Engelfche Ziekte zijn aangedaan, die ik hier heb afgebeeld, heb ik reeds ten niinften een jaar, in gelengde Brandewijn, die met C 185 )  ( 186 ) meteenigeKoperdeeltjes bezwangerd was, bewaard; het Zuur, waarin ik de Koperdeeltjes in opgelost heb, zig met de Kalkaarde van het Been vereenigd, en de Koperdeeltjes losgelaten hebbende, heeft het Been eene groener kleur gekregen, daar de flijmige Korst, op het gróene been liggende, is wit gebleven. Wanneer de Engelfche Ziekte over is, en de voeding van het Lighaam herfteld word, dan worden deeze flijmige Lagen, die de meeste Beenderen des Lighaams, die door deeze Ziekte aangedaan zijn, dekt, fpoedig met eene groote hoeveelheid van Aardfloffe gevuld, en in een zeer vast Been veranderd. Hierdoor worden de Beenderen, die te voren door de Engelfche Ziekte waren aangedaan, naderhand zeer vast en als IJvoor. — lk heb een Bekkeneel van eene Vrouw van 50 jaaren oud, die in haaren jeugd de Engelfche Ziekte had gehad, dat meer dan een duim dik is ert geheel en al uit eene vaste beenige zelfftandigheid beftaat, dat zeer zwaar weegt. In de verzameling der Keijzerlijke Academie der Natuuronderzoekeren te Erford word er een bewaard, dat nog dikker en veel zwaarer is. IV. Afb. vertoont het Agterhoofdsbeen van een vijfjarigen Jongen , die lang aan de Engelfche Ziekte gekwijnd had,' en daarna aan eene andere Ziekte is geftorven. De  C 187 ) De mismaaktheid van dit Deen, die door de Engelfche Ziekte is veroorzaakt, is zeer opmerkelijk. a. a. b. b. zijn duidelijke overblijffelen, waardoor B. B. de Knokvormige gedeelten van het AgterhoofdsrBeen (Partes Condijloidece) van A. deszelfs Wiggebeensuitfteekfel, en van het C. Agterhoofds gedeelte gefcheiden worden. De Knokvormige gedeelten ziet men aan de inwendige zijde, digt bij het Agterhoofdsgat, geheel ingedrukt, zo dat er van weerskanten d. d. eene zeer aanmerkelijke groeve is, die maakt, dat de Kraakbeenige zamenvoegingen a. a. b. b. van den anderen verwijderd, nog niet tot een doorgaand Been vereenigd zijn. Deeze tegennatuurlijke indrukking der Knokvormige gedeelten moet noodwendig ten gevolge hebben ," dat de kleine Hersfenen Én de Ringwijze Uitpuiling der groote Hersfenen gedrukt worden; in deeze verandering, der deelen moet men de reden zoeken, waarom men in Kinderen, die de Engelfche Ziekte hebben, niet zelden eene (lompheid van Geest befpeurd, vermits hierdoor de edelfte gedeelten van de Hersfenen aangedaan worden. Voor 't overige, wanneer de Ziekte niet veel jaren geduurd heeft, zil men zulk eene groote wanftaltig- heid  C 188 ) heid van het Bekkeneel niet vinden; in tegendeel zal de meerdere groote van het Hoofd maken, dat menfchen, die te voren d®or déeze Ziekte zijn aangetast geweest, nu in verfiand en fchanderheid uitmunten^ EINDE.