P O Ë Z Y
VAN
JPIETER IIUISINGA BAKKER. deb.de deel.
TE AMSTERDAM, BY DE ERVEN p.me ijeh,EX g.vaenaes. MDCCXC.






VOORBERIGT.
De Dichter van deeze Vcrzaemeling oordeelde, dat hy aen de Toewydinge en Voorzang genoeg te kennen ware, zonder dat 'er eenig ander Voorwerk nodig was : maer de Drukker begreep het anders, en hielt aen op een Voorberigtje. Hetfchynt dat zulks een Boek zyn vereisclite moet geeven, en als voor een vrygeleide ftrekt om veilig door de wereld te wandelen. Maar hoe zeer een Dichter zyn werk door voorberigten ook zoeke aen te pryzen, hy kan geenzins daer door zig verheffen, tot den rang van een begunftigt Auteur.
Onze Dichter had zo veel van zyne verfen byeen gelegd, om nog zulk een Deeltje uittegeeven; maer onder het drukken veranderde hy van gedagten, en verkoos de daertoe gcfchikts 't huis te houden.
Wat men ook pooge om Poëeten te maeken ; geen belooning vormt een Dichter, wel een Rymer: men moet de Natuur in aenmerking nemen , dat is, letten op haere werking , anders krygt men jlegts verfenmaekers : De wereld word door deezen niet gelukkiger. Goede Handwerkslieden zyn verre IIID. * vtr



* * *
verkiesbaer. De menigvuldige verzaemelingen, Jloffeeren wel de Boekwinkels 3 maer wat nut heeft 'er de wereld van ? Zy zou zeeker niet ongelukkiger zyn als onze Dichter zyne voortbreng fels terug gehouden hadt: dat voornemen heeft hy. gehad, en zulks meer dan eens betuigd, ook zoude hy het in 't werk gefield hebben, waere hy meester van zyne verkiezing geweest, maer nu is 't anders.
geefi dit derde Boekje by de Twee voorige, en laet de rechte kunstvrienden oordeelen, ofzy, eenmaelt ofmeermael, het leezen verdienen: in het jaer 1785 of 86,fchreefhy gedeehelyk in een Album, hetgeen volgt.
P1NDUS BURGERSCHAP. Genootfchappyen, fchrandre liên, Kunstrechters, ftoute lettertolken!
Komt gy een gouden eerprys biên, Om Neêrlands zangberg te bevolken ?
Neen! volkryk was de zangberg nooit; Te kiesch, te ftreng zyn daer de keuren,
Daer mogt 'er fchaers den lauer ooit, Geplukt mee eigen hand, gebeuren.
De



De buitenbuurt van Pindus voedt Een goed getal van rymgezinden,
Maer op Parnasfus zeiven moet Een Burger zig alleen bevinden.
Geen geld of goud koopt deezen rang; En Midas kon dien nimmer geeven;
Een Cherilus, hoe ftout van zang, Moest in haer voorburg blyven leeven.
Weet, dat Natuur den Dichter fchept: Als dan 't verftand die neiging regelt,
De kunst, terwyl de vlyt zig rept, Apollos handvest merkt en zegelt,
Dan wordt, door zulk een pergament P Parnasfus Burgerfchap erkent.
* & UIT



ü I T
HORATIUS.
'k Wil geenzins dien Poëet, noch zyne Kunst, veragten , Die iet met lof verrigt, o neen! met geen gedagten. AI wil, of kan ik niet zo dichten, als hy doet, 'k P;ys egter zyn vernufc, uit een oprecht gemoed, Wanneer hy, door zyn kunst, een tooverkunst, myn zinnen Met fchrik of hoop vervult, doet haeten of beminnen; Myn hart in gramfchap zet, of, als hy wil, bedaert, En meester van myn drift, die met zyn klanken paert; Als hy myn' geest verrukt en met zig fleept, waer heenen 't Hem lust, naerThebenu, enftraksweêrnaer Athenen.
LYST



L Y S T
DER
GEDICHTEN.
DERDE DEEL.
Bladz.'
Toewyding aen de Kunstlievenden. - • i
Voorzang. ----- 5 Hymnus of Lofzang aen God. » * - 9
Hymnusof Lofzang aen Jezus Christus. - 14
Ruth. ----- 17
Be beste Huisvrouw, volgens Salomon. - sa
Het Kananefche Bruilofsfeest. - - 27
Jezus wekt een Jongeling op te Naïn. - 34
De Farifeeuw en Tollenaer. 38
Maria Magdalena. - - - 41
Godsdienst. - - - 5^
Doodklok. - ' - - 59
Op Eva, tot liet Huwlyk befluhende. - - 6r
Trouwgeval. - ^+
Zilvren Bruiloftszang - - - 68
Gedagten. . - - - - 72
Graffchrift voor den Heere Jan van Vollenhoven de
Tonge, uit het Latyn van van Santen. - 78 * 3 . °P



L \' s t des Gedichte n.
Bladz,
Op het Affterven van den Heer Bernardus de Bosch. 79
Op dë Dood van den Heer Pieter Fontein. - 84.
Am den Heer Pieter van Winter N. S. Z. - 89 Be Dichtkunst ly de uitgaeve der nagelate Gedichten
van den Hetr B, de Bosch. - - 93
Magdalena Moons, aen Francïsco Valdez, Spaensch
Bevelhebber in de belegering van Leyden. - 96
Dichtgroet aen den Heere N. S. van Winter en Vrouwe Lucretia Wilhelmina van Winter, Geboren van Merken. - - - 100
Idolelenchus of Schilderbeftraffing. Het Latyn van
J. Gcesteranus, ten deele naergevolgd. - ioö
Het Agtfte Boek ra» J. Miltons, Paradys verloren. 115
Op de Afbeelding van den Hifloriefchryver Jan Wage-
naer. - * - - - 130"
Parturiunt Montes. - - - 137
Vólmaeken, Volmaken. 138
Welleezen, Wélleezen. 13S
Het regent ginder ook. - * * 139
Op de Afbeelding van Maria Tesfelfchade. - 140
Be Morgenftond, uit het Hoogduitsch van Haller. 141
Uit het Engelsch. - - - - 144
Voorland , Lustplaets van den Heer P. van Winter. N. S. Z. 147



TOE WYDING
AEN DE
KUNSTLIEVENDER
Zie hier een werk van d'ouden dag! Een oude boom draegt ook wel vruchten, Als hy, gekweekt in frisfche lugten,
Een' goeden grond genieten mag.
Myn jeugd zag reeds de zangvriendin My, met haer waerde gunst, belonken; Myn herfst mogt ook met lauren pronken,
My klimmen zien naer Pindus tin.
Daer zoek ik nog der kunften choor, Al zyn voor my de paden gladder, Ik klim toch mede, fchoon min radder;
De zangrei geeft my nog gehoor:
Waerom ? al zyn de haren grys, Myn geest behoudt zyn kragt en leven; Geen dichtpen voelt de handen beeven; Maer ligt verkleumt haer 't winter ys. BI. D. A &



T O E W Y D I N ér
Ik mag nog, maer met dankbaerheid, By eigen haert ter nederzitten , Dan wordt, terwyl de leêii verhitte»,
De Dichtkunst by my ingeleid.
Alsdan op 't heftigst aengevuurd, Behoeft geen handpalm 'r hoofd te fchraegen; De zangftof wordt, met vlugge vlaegen,
Dan myn gedagten toegeftuurd.
Maar bovenal,.in zomertyd: Een zomermorgen wordt met reden , Voor d'aenvang onzer bezigheden,
De lieve Dichtmaegd vaek gewyd.
Gelukkig heb ik hem geagt, Dien fteeds de daegfche zorgen noopen De winstfnoer aen de rust te knoopen;
Vervvisfling geeft vermaek en kragt:
Verandring fcherpt den vlugften geest; Zy is de wetfteen der vernuften: J:_ Zo dikwerf, als de geesten fuften,
Is bezigheid' van nut geweest:
Geen bezigheid, die kolf of kaert, Die kloot of fchyf, den handen bieden; Verpoozing egter veeier lieden:
Elk heb' zyn neiging, ken' zyn' aert.



aen de Kunstlievend en.'' 4}
't Is billyk dat men my verfchoon', Die door de fïoffelyke zaeken My nooit betlendig kon vermaeken;
'k Was lang geen jeugdig fpel gewoon.
Dat dan, zo 't hoort, myn meeningblyk': Eens moet het paerd den ruiter derven, Zijn ouderdom heeft, menigwerven,
Hem rust vergund; maer langs den dyk.
Laetst mogt ik aen de Dichtvriendin Myn waer gevoelen dus ontvouwen: Gy hebt my lange uw woord gehouên,
Nu dank ik u, en uw gezin.
Leer nu aen jonger Dichtrenfchaer, Die zo veel Maetfchappyen fcheppen , En om een' goudprys vingren reppen,
Den rechten trant der vedelfnaer.
Ik leg de pen, uw' cyter neer, Laet ons, als oude vrienden fcheien: Ik blyve een eerlid van uw reien.
Dit is myn wensch, en wensch niet meêr.
Dit nog: dat uw befcheiden oog By twee, die in de wereld leeven, Deez' derden Broeder plaets wil geeven;
Stygt niet deeze eisch by u te hoog ?
A 2 Mya



TöEWYDING AEN DE KUNSTLIEVENDE Na
Myn kunst, of 't geen der vrienden wist, Vraegt heusch verfchooning van haer feilen: De Dichthulk wil zig nó verzeilen,
Dt fchaers vertoonen d'Egotist.
VQQIL*



KOORZANG.
. ——. deponere fesfam
Mufy chelym par eft, ÊP raucis pareert chordis.
Palingeniu s,
D er ouden praet, Of 't oud gelaet Mishaegt der Jongheid immer, En wordt van 't vrolyk Vrouwentimmer Verfchaoven, of gehaet.
Het is gewis Ook gantsch niet mis; Want oude liên vergeeten Hun jeugd of jong bedryf, en weeten Pas hoe het heden is. Dit 'soud gebrek, Dat ik ontdek By 't klimmen onzer jaeren, Terwyl de fneeuw der winter hairen
Ons groeit om hoofd en nek. Maer de ouderdom, Hoe traeg, of krom, Mag 't kranke Üghaein matten; Men ziet fomtyds der ziek fchatten Nog glansryk van rondom.



6 Voorzang,
Ik dank ook God Voor zulk een lot In myn gevorderd leven: De kragten mogen 't lyf begeven;
De ziel kent fmet noch rot. Zy leeft altyd, En durft verblyd Somtyds de faseren roeren; Maer om 'een zangfpel te volvoeren, Ontbreekt haer lust en tyd.
Een oud foldaet Erkent zyn' ftaet, Al heeft hy moed in de aéren, Hy laet de bus en degen vaeren, Nu vlugheid hem verlaet.
Een fchaemle vest Mag hy op 't lest Voor luttel loon bewaeken ; In krygsroem mogt hy eertyds blacken, Thans is de rust hem best.
1788.
In krygsroem mogt hy eertyds blacken Thans is de rust hem best.
1788.
VER-



VERS C H E I D E N E.
GEDICHTEN.
A4



Mox uii regrejfe futrint, pojt 6tia, virts , Rurfus ad altifonof, adjis modo diva, tuoque Numine mefoyeas, tentaio incipere cantus.
Palingenius.



H Y M N U S
O F
LOFZANG.
AEN
GOD.
Eeuwig Een, en Onbegonnen! Die zo veel ontelbre bollen, In hun ronden, om hun zonnen , Door 't onmectbaer ruim doet rollen: Die den Kloot, waarop wy leeven, In de lugt hebt opgehangen; Hem den fbvnd en trant gegeven , Om, door nimmer faelbre gangen, Nachc en dag ons aen te brengen; Om, door 't wisflen der getyden, Vreugd met overvloed te mengen; Artfeny voor leed en lyden;
A 5 Graen



io Lofzang Graen en Ooft, om *t lyf te voeden , Op te beuren, te verkwikken: En de beemden laet, en vloeden, Dag aen dag den disch befchikken. Zou U 't fchepfel dan niet looven, Pryzen, danken? Albehoeder! Daer Gy, uit het hof der hoven, Elk vervult met heil en voeder ? Niet alleen den redelyken, Maer ook zelfs den redeloozen ,
Schenkt Gy uwer goedheids blyken; Bey den goeden, en den boozen. Waerom is 'er, Eeuwig wezen ! Zo veel fchoonheid, zo veel luister, Uit de ftoffen opgereezen? Waerom hebt Gy, uit het duister, Door 't vermogen uwer reden Voortgebragt, aen 's hemels tranfen, Uit den nacht der nietigheden, Zulk een licht van eedle glanfen ? Was het niet om uw vermogen, En uw wysheid aen te wyzen; Die niet flegts der Englen oogen Zouden zien , en eeuwig pryzen j
Maer ]|



aen God. M Maer opdat der fchepslen fchaeren, Die zig op deez' bol onthouden, Meêr ervaeren, min ervaeren, Ook uw.Magt befpieglen zouden, En de wyshèid leeren kennen. Uit de ichepping Uwer werken; Die, waer oog en rede rennen, Rede en pogen duidlyk merken ? 't Was niet om dus flegts te fcheppen;
Maer ook allen , die 'er leeven, Voeten, vleuglen, vinnen reppen ,
Voedfel, by hun zyn, te gceven;
't Was alleen om, boven allen,
Aen den edelften geworden,
Aen den mensch, uw welgevallen,
In zyn' ftand, en rang, en orden,
Zoveel tekens van Uw Wysheid,
Van Uw Goedheid en Vermogen;
Aen de jeugd, en aen de grysheid,
Op het kragtigst, te vertoogen:
Maer, nog meêr hebt Gy gefchonken
Aen ons dooiende onverftanden,
Die, aen 't vuur der zondenvonken,
Steeds hun wufte vingren branden.
Gy



ÏS h O F Z A N €?
Gy hebt ons uw' Zoon gezonden; Waeren kroonprins van uw ryken, Die de heiligde verbonden, En de nimmer faelbre blyken Van Uw deernis, bragt beneden j Egte blyken van genade , Die des zwakken fterftings zeden Zuiver kuischte, en kwam te (lade; Om ons niet door flaeffche pligten , Tempelfmooken, offerdieren, Droom - orakels , en gezigten, Op den weg van deugd te (lieren. Maer ook de Eeuwige Ingewyde y Jezus-zelf, uw teer Beminden, Ryk-gezalfd, ten zynen tyde, Liet zig op den aerdkloot vinden j Bragt de vryherd, en het leven , Heeft den dood, door zelf te Iterven, Eene doodwond toegedreeven, Die ons de Eeuwigheid deed erven. Helpt ons dan, gy hemelreien! Cherubynen, Serafynen! Die in 't Godshuis fpelemeien En in 't Godspaleis verfehynen :
La e-



A = N G O D. *3
Laeten uw verheven toonen Zig met onze (temmen paeren; Dat zy, voor den troon der troonen, Als een wierook opgevaeren, Mogen Hem behaeglyk wezen! Maer wat konnen aerdfche wormen? Wilt ons dan, o nooit VolpreezenI Daer toe hart en neiging vormen.
1787-
* *
HYM-
* *



H Y M N U S
O F
LOFZANG
AEN
I
JEZUS CHRISTUS.
Jezus Christus, Gades Zoon, Vaders liefde en welbehaegen , Dien, gezeten naest zyn' troon , Al 't bevvint is opgedraegen Over Hemel, over Aerd; Dien de vlugge geesten dienen, Op wien elk eerbiedig ftaert By den Eeuwig Ongezienen. Die, omlaeg, uw bruid, uw kerk Heiligt, veiligt, mint en zegent, Dié, den Duivel veel te fterk, Als hy haer geveinsd bejegent



Lofzang aen Jezus Christus. i$
Of met openbaer geweld, Zoekt in zyn gewoud te krygen, Hebt zeeghaftig neêrgeveld: Wie zou van die zege zwygen ? Dit vermogen, dit verwinnen, Wat de helfche flang ook pór"?', Voert de zielen zalig binnen In d'onmcetbren Hemelboog. Zielenhoeder, en befchermer Van den geestelyken kooi! Gy, den dwaelende een ontvermer, Gy ontrukt den wolf zyn prooi. Menfchenvriend, dien 't krank vermogen Van den ftetffelyken flaet, Heeft tot deernis ooit bewoogen, Kom met byftand ons te baet. Wie zal niet uw hulp verkonden , Daer Gy zelf, een mensch geweest, Hebt hun zwakheên ondervonden, Naer het lighaem, naer den geest? Moest ons Mozes offer helpen , Och! hoe was ons heil gedaeld ; Nu , om Adams wond te ftelpen, Heeft uw bloed voor ons betaeld.
Drie-



ï6 Lofzang aes Jezus Christus.
Driemael zaelge ftervelingen i Die by God een voorfpraek hebt, Voor al de arme boetelingen! Lieve Jezus! och! gy fchept In den boezem nieuwe harten, Daer Gy met uw' Geest in woont, Die de vlecschverleiding tarten; 't Vleesch, dat liegt, en nimmer loost. Laet ons toch uw voorbeeld volgen, Dat gy hier omlaeg liet zien; Onzen vyand, hoe verbolgen, Nimmer leed, maer liefde biên. Voorts, zagtmoedig, ftil en zedig Wandlen op des levenspaên, Tot wy, ftervend, vroom en vredig, Naer uw hemelwooning gaen. 1787.
RUTILl



R U T H.
N een, Moeder! 'k zal u nooit begeven,
Schoon Orfa u zo los verliet: Neen, ik kan ver van 't maegfchap leeven;
Maer zonder moeder leef ik niet. Myn kind, ei! ftel uw ziel geruster, En volg den voorgang van uw Zuster,
Die ginds den weg naer Moab rigt: Omhels my, kom, volg Orfas gangen. Wat blyftge ons toch aen de armen hangen?
De traenen ftaen in 't aengezigt.
Ut. D. B Mya



1$ R U T H.
Myn waerde Dogter! fchrei niet langer,
Verlaet my nu, met deezen kus, Gy maekt uw Moeders boezem banger!
'k Heb waerlyk minder moed dan flus. 'k Verliet, gemoedigd, Moabs velden; Toen ons het goed geluk kwam melden ,
Dat Juda leefde in overvloed: Dit kon in my 't verlangen wekken, Om naer myn vaders erf te trekken,
Daer Betlehem my troosten moet.
Och Ruth! gy kent myn' ramp en rouwe:
Myn Elimeleg viel in 't graf. Toen derfde ik, arme weduwvrouwe
Een' troost, dien my de Hemel gaf. Nog waer myn onfpoed niet volkomen; De dood heeft my myn Zoons ontnomen,
Hun leen gedekt in Moabs zand: Gy mogt met Orfa hen betreuren; Geen leed kan méér het hart verfcheuren,
Dan 't fcheuren van den huwlyksband.
f- : ? .' Gy



R ü T fi. *9 Gy hebt, als ik, een' man verloorcn:
Maer ik ben oud, gy jong en frisch , Een bedgezel zal u bekooren ,
Zoektge een die uwer waerJig is. Zoudt gy, uit my, naer zoonen wagten, Myn Dogter! neen, met geen gedagten;
Was de eene huwbaer; gy waert oud. Laet dan uw' tyd, noch jeugd verloopen: Keer naer uw velden, gy moogt hoopen,
Dat u een egtvriend kiest en trouwt.
De teedre Ruth, in 't hart bewoogen,
Omhelst Naomi, kleeft haer aen, En zegt, met traenenvogt in de oogen,
Myn lieve Moeder! 'k zal niet gaen Dan nevens u, naerjuda's erven; 'k Wil met u gaen, en met u fterven:
Weêrftreef dan langer niet myn' wensch: 'k Zweer by uw' God, dien gy blyft vreezen, Dat my de dood alleen, na deezen,
Van u zal fcheiden, nooit een mcnsch.
Ba Uw



*o R ü t k.
Uw volk zal nu het myne worden;
Uw God myn God, als de uwe, zyni Tc Zal leeven naer zyn wet en orden;
Schoon zulks te Moabitisch fchyn': Uw vaderland zal 't myne wezen ; Geen heidenfche aert moet u doen vreezen;
Ik laet, volftrekt, den heiden hier: Ook zal ik voor uw welvaert zorgen , Tot d'avond werken van den morgen;
Geen hitte fchroomen, vogt noch vier.
Naomi kon die tael niet draegen;
Zy zegt, welaen, myn waerde kind! Kan u myn fchaemle (tand behaegen *
En blyftge uw moeder zo gezind ? Wy zullen dan naer Betlem fpoeden. De hemel helpt doorgaens de goeden;
Misfchien of daer de zegen daegt, En gy een' Losfer zult ontmoeten , Die 't kindgebrek myns zoons wil boeten,
En u, op nieuw ten huwlyk, vraegt.



II V % w. *i
Zy heeft dien Losfer ook gevonden;
Den bracven Boa's, haer' verwant, Die aen zyn' pligt en wet verbonden,
De kuisfche Ruth zyn hart en hand , Als naeste Bloedvriend, heeft gegeven: Na dat zy , door haer deugd gedreeven ,
Op moeders raed naer 't veld geftierd , • Hem, op den dorschvloer eerlyk noopte , Tot zy verkreeg hetgeen zy hoopte;
En David zelf haer naneef wierdt,
1788.
*
DE



DE BESTE
HUISVROUW,
VOLGENS
S A L O M O N.
JVf yn Zoon! ei het ik u een Vrouwe, Die waerdig zy uw bed en trouwe,
Afmaelen, in dit kort gefchrift. Daer zyn 'er veelen, fehoon gefchapen, Aen wie de mannen zig vergaepen
Op 't eerde zien, by de eerfte drift.
Maer de oogen laeten zig misleiden
Om 't weezen, van den fchyn, te fcheiden:
Geen drift, maer redelyk verftand; De vreeze Gods, omzigtig kiezen, Moet gy nooit uit het oog verliezen,
Zy gaen hier beiden hand aen hand.
Wilt



De beste Huisvrouw, volgens Salomon. s§ Wilt gy een braeve huisvrouw vinden, Zo laet u aen geen vlegten binden;
Geen gouden fnoeren moeten 't doen ; Karkanten, paerlen en robynen, Hoe fchoon zy ook den oogen fchynen,
Zyn fierfels, die de ziel niet voên.
Maer 't hart des mans rust dan volkomen, Wanneer zyn braeve vrouw de toornen ■
Der huiszorg (leeds voorzigtig ment. Geen wrevel kan hem ooit ontrusten , Hy zal in 't goede zig verlusten;
De onenigheid blyft onbekend.
Zy doet van ver behoeften komen Met fchepen langs de vlotte (hoornen,
En fchikt dien voorraet voor 't gezin; De wolle en 't vlas bewerkt zy rustig, Zy arbeid met haer handen lustig,
Tot huisbehoefte, en huisgewin.
B4 Dï



24 De beste Huisvrouw, De nacht ontflaet haer van geen zorgen: Zy ryst reeds in den vroegen morgen,
En werkt, niet ftukswys, maer geheel; Bereidt, eer nog haer Heer verryze, Voor 't huis de goede morgenfpyze , En geeft den maegden 't nodig deel.
Haer Egtgenoot blyft haer lieftallig : Is haer een hoeve welgevallig,
Hy koopt, zy krygt die van zyn hand. De huiswinst, dien zy heeft genooten, Wordt op den akker uitgegooten ;
Waerin zy ook een' wynftok plant.
Ze omgordt haer lenden, vat het rokken, De draeden worden dun getrokken,
Waervan zy webben weeven laet. Zy wil zig ook des noods erbarmen, En komt nooddruftigen en armen
Uit haeren overvloed te baet.
Zy



VOLGENS SALOM ON. 2$
Zy heeft haer huis, door dubble daken, Voor fnceuw en regen digt doen maeken,
En woont, beveiligd voor verdriet: Zy rnaekt voor haer tapytfieraeden, Kleedt zig in purperen gewaeden ,
Zy derft het fynfte lynwaed. niet.
Dus heerlyk praeltze in ieders oogen, De aenftaende dag heeft geen vermogen
Op haeren geest, die deert haer nooit j Waerom ? zy weet de daegfche gangen Van 't huis door wysheid te vervangen ,
Te letten waer men kwist en ftrooit.
Zo rolt verteeren en vergaedren Gcduurzaem voort op vafte raedren,
Die zy omzigtïglyk regeert. Het brood der luiheid fmaékt zy nimmer, Rechtfchapen wysheid fiert haer immer,
En maekt haer by het volk geëerd.
E 5 Haer



z6 De beste Huisvrouw, volgens Salomokc. Haer kroost is vrolyk in 't ontwaeken, De moeder is 't naer wie zy hacken;
Zy henglen, juichend, om haer heên. Den man komt zo veel deugds te ftade, Hy wordt geëerbied om zyn gade ,
En flaekt, verwonderd, deeze reên.
Bevalligheid bedriegt ligt de oogen, t De fchoonheid heeft een groot vermogen,
Maer beiden zyn zy ras geweest. Dan om een vrouw oprecht te roemen, Moet elk die fchoon, bevallig, noemen,
Die deugden mint, de Godheid vreest.
Veel Dogters hebben braef gehandeld , Doch gy, myn gade, gy bewandeldt
Een' weg van meêr uitmundtenheid. Zou ik u niet beftendig looven? Gy gaet haer allen ver te boven ,
En hebt my 't hoogst geluk bereid.
HET



HET
KANANESCHE BRUILOFTSFEEST.
oor de fchelle Bruiloftszangen, 'k Zie de gasten, bly.van geest, Zig de frisfche wynfchael langen; Palm- en roozenkranfen hangen ,
Op dit Kananefche feest. Bruid en Bruigom, aengelegen,
Met der dischgenooten fchaer, Voen de blydfchap allerwegen , En, tot meerder vreugd en zegen,
Is ook Jezus moeder daer. Jezus, en zyn Leergezinden ;
Ook ter Bruiloftsfeest gevraegd, Lieten, by den ftoet der vrinden , Zig ook in deeze egtzaal vinden , Die van vrolykheid gewaegt,
Wy«-



SiS II E T K A N A N K S C II E
Wyngebrek by huwlyksdisfchen
Maekt den wel-befpraekten (lom. Och! cte di&ehvoogd fchynt te gisfen , Dat hy ftraks den wyn zal misfen,
En beklaegt den Bruidegom. Hy, om hem en elk verlegen,,
Vindt geen uitkomst, nergens geen: Dan , Maria, 't feest genegen y Wenkt, van 't tafelbed gefteegen,
Haer' beminden Zoon alleen;, 'k Merk de wyn begint te mindren
By den fchenker, voor den disch . Moeder, laet u zulks niet hindren; 'k Werk tot heil der menfchen kindren.„
Als myn tyd gekomen is. Jezus blaekt een gloed in de oogen, Waer de godskragt zelf in fpeelt: Dienaers, zegtze, aen 't oor geboogen, Zo 't u zal gebeuren mogen,
Doet, dat u myn Zoon beveelt, ïlyst nu hooger, dichtgedagten I Hooger dan een bruiloftstoon! Hier zyn wonderen te wagten, Voor der dichtten kunst en kragten;



BruUohsïïii.t. *9
Onbevatbaer, ongewoon. Driepaer fteenen watervaten, In een' hoek der zael gezet, Zyn den jooden, eerze zaten, Tot hun reiniging gelaeten,
Naer derzelver ftyl en wet. Nu zal 't feest iet grootsch geniéten 1
Jezus fpreekt de dienaers aen: Laet wat werks u niet verdrieten , Wilt elk vat vol water gieten:
Zo bevolen, zo gedaen. Straks in kannen weêr hcrgooten,
Wisfelt reeds het vogt van kragt, Door de werking van dien Grooten: 't Wordt van de eigen dienstgenooten ,
Dus den dischvoogd acngebragt. Hy, van angst en vrees bewoogen,
Om het derven van den wyn; Ruikt en proeft die nektartoogen , Twyfelt aen zyn fmaek en oogen,
Vraegt, waer mogt die voorraed zyn ? Tot den Bruigom fluks geronnen, Dien hy uit de blydfchap wekt, En, eer nog de tweelingzonnen
Van



ja Het Kananeschê
Van de Bruid het merken konnen,
Met zig aen de eenzyde trekt. ' Hoe, dus fpreekt hy, hoe kan 't wezen!
Wat verwondring treft ons hier; Schaersheid in uw' wyn deedt vreezen ; Van die vrees zyn wy genezen!
Maer toch hoe? op wat manier? •'k Vraeg de dienaers; maer zy brengen
Zwygend, vlytig, kan, by kan. Rykheid kan het niet gehengen Datwe nu den tyd verlengen,
'k Heb genoeg voor allen man. Jammer blyft het ondertusfchen,
Dat ik mindren wyn, vooraf, Om den nugtren dorst te blusfen, By het eerfte tafelkusfen,
Aen uw waerde gasten gaf. Want een gastheer, en met reden,
Als de wynkroes wordt aenvaerd, Zal den besten eerst bededen , Dan dén mindren; gy hebt, heden,
Puikwyn voor het lest gefpaerd. -Ga, en geeft ons', zonder toeven,
Zegt de blyde Bruidegom,
Dcezen



Bruiloftsfeest. je
Deezen wyn, dien wy behoeven; My verlangt deez' drank te proeven.
Deel de fchaelen vrolyk om. Al de gasten drinken rustig
Van die nieuwe muskadel: Jezus Moeder, des mewustig, Is zo vrolyk, ziet zo lustig:
Ook behaegt dit Jezus wel. Onverfchilligen, of flegten,
Letten pas wat om hen beurt: Dan Maria hadt den knegten, By het woelen der geregten,
Steeds in 't oog en naergefpeurd, Dies begreepze ras dit wonder:
Kon 't niet heelen, zwygt niet langk; Zegt het zagtkens; in 't byzonder Wyst zy op den Heiland, onder
't Proevend drinken van dien drank. *k Zie verbaesdheid, hier en ginder ,
Op der gasten gul gelaet: By den Bruidegom niet minder: 't Geeft der vrolykheid geen hinder;
Dan verwondring kent geen maet. Jezus blyft bedaerd van zinaen,
Schuoa



ga H E T K. A N A N E S C H E'
Schoon hem allen hulde doen. O Gy, waerdfte der Vriendinnen! Mogtge zulk een' Zoon gewinnen ,
Hem met uwen boezem voên ? Andren: Ja, wy weeten 't immer,
Ook 't nabuurig Nazareth: Maer dit gantfche vrouwentimmer, En wy allen wisten nimmer
Dat hem de invloed van Gods wet Hadt gegeven zulk vermogen,
Om, als meester der Natuur, Uit het water, onbcdroogen, Wyn te fcheppen, voor elks oogen ,
Alswe ünaeken in dit uur! Uit geen druif, van de eelfte ranken,
Perst men immer zulk een vogt! Dit zyn aller blyde klanken > Die hem loven, die hem danken,
Voor het wonder, welk hy wrogt. Juicht, gy bruiloftszrtelgewelven!
Zwygt niet van dit wonder ftil! Kentge Jezus , Jezus zeiven ? Zonder planten, zonder delven,
Vleit de ftof zig naer zyn' wil.
Jezus,



Bruiloftsfeest» 3S
Jezus, die de dischvermaeken
Nimmer wraekt, en nooit verbiedt, Levert zelf daer zulke zaeken, Die verbiên de vreugd te ftaeken;
Als men op deez' Bruiloft ziet. Wat een egtfeest hebb' byzonder,
Welk een pragt, of vreugd 'er fchyn', Kanas Bruiloft, door dit wonder Van den Hemellieilverkonder,
Zal wel de eerfte en laetfte zyn.
III. D.
e
JEZUS



J E ZUS
WEKT EEN' JONGELING OP
TE N A X N.
c Heiland, van zyn' floer verzeld, genaekt ten leste
Te Naïn, kleene fladin 't Galileesch geweste,
Niet ver vanwaer hy kwam, gelegen aen den voet
Van Hermon, uit wiens borst de Kifon met een' vloed
Van frisfche golven fpringt, die, flingrend door de weiden,
Tot in de naafle zee hun flroomgezin geleiden:
Hier zag hy fehaeren volks, gemengd uit alle foort,
Krioelen ondereen, en woelen by de poort.
Wat of dit worden zal, vraegt Simon Cefas eeneu,
Die herwaerts, om te zien, was , voor den draug, verfcheenen.
Wat vraegt gy, vreemdeling, wat hier althans gebeurt?
Daer komt de lykbaer zelf, om deeze is 't dat men treurt:
Wie fpaent van weenen zig, daer zo veel oogen fchreien?
Een weduw zal haer' zoon, haer' eenigen, geleien,
Den laetften van het kroost, welk haer de hemel gaf,
Met deeze flaetfie naer het vaderlyke graf. f 0 . De



Jezus wekt een' Jongeling op te Naïn. 35 f)e Heiland hoert bedaerd den man deez woorden fpreeken, En nader by het pad, waer langs men trekt, geweeken, ifeiet hy de lykdragt aen; hy ziet een' ftoet der ftad, •Die zig by deeze rouw in rang verzameld had: nVoor deeze fombre fchaer ziet hy de Moeder treden: jjfen zwart en fleepend kleed hangt agtloos om haer leden; |De falie dekt het hoofd, dat, naer den grond gebukt, jüe zilte traenen, ten bewyze wat haer drukt, HLaet rollen in het Mof, en weet van geen bedaeren; ;Daer 't alles met haer weent, om de eigen lykmisbaeien. HDoch Jezus, op 't gezigt van zo veel dcrenis, -Gevoelt de ontferming ftraks, die hem natuurlyk is.
En waerlyk met deez weeuw, die fchrciende, bewoogen, §Treedt hy haer toe, en zegt, wat weent gy ? droog uw oogen! IZy beurt wel 't hoofd om hoog, maer ach! zy antwoord met; ÜMaer ftort meêr traenen, by dit knellend hartsverdriet.
De Heiland voelt de kragt tot wondren in hem werken: üHet weldoen is zyn wit, zyn goedheid kent geen perken.
De fchyn-godsdienstigen, ondeugenden , alleen iiVerfmaedt, ontzegt hy hulp, en zentze ledig hcên.
De rouwdragt, onderwyl, gaet voort, met ftil beweegen,
Als Jezus nader komt, en houdt de flaetfie tegen.
Hy raekt de lykbaer aen; de draegers, aen den Heer
I Gehoorzaem, zetten beide en baer en doode neêr.
t Ca De.



§fi Jezus wekt -een' Joxgeèixg op Te Na'W; De volgers allen, door dien ftilftand opgehouën, Onweetend wat 'er let, treên uit hun' rang, aenfchouwert Den leeraer Jezus by de rouwbaer, en zyn woord , j, Staetop, o Jongeling", werdt overal gehoord. Elk dringt, met gróote drift, rondom den Heiland heenen: Men ziet de Doode ryst, en zugt, ftaet op de beenen. De goede Jezus vat den Jongling by der hand, Die nog bedwelmd van brein, en door de vrees vermand, Blyft twyflen of hy leeft, en door geen' droom bedroogen ^ Of nachtgezigt verleid, zulks vraegt aen bei zyn oogen. De Heiland geeft hem aen de moeder wederom: Die werpt dé falie weg, en door de blydfchap Hom, Vak zy, ffigzwygend en Verbaesd, in dit ontmoeten, Den Jongling in den arm, en Jezus aen de voeten. Hoe fterk ook kinderliefde, of dankbaerheid haer drong,Zy weet geen enkel woord te vormen op de tong.
De menigte verbaesd doör aller wondren wonder, Dat deez voor de oogen zien, dat die, gelyk een donder Verfchrikt in de oören dringt, fnelt naer den Jongling toe. Men roept, uit eenen mond, een doode levend! hoe! Hoe kan zulks mooglyk zyn ? o ja, wy zien het immer ? Wat wonder ook gebeur', zulk wonder zag men nimmer^ De lieve Jongeling, reeds yskoud, aen 't vergaen, Zien wy hier levend weêr, en by zyn moeder ftaen!
Mei



Jezus wekt een' Jongeling op te Naïn. 3? 1 Men vraegt, en wedervraegt, diefimpeler, dievroeder, [|Nu den verreezencn, dan zyn verheugde moeder: J Men vat en voelt het vleesch , de handen en het hoofd, i En 't wonderftuk, ondanks de twyfling, wordt geloofd, I Nog meêr: getuigen zelf, met wel-oplettende oogen,
Gelooven langer niet, maer weeten, onbedroogen. i Dit weeten van een daed, die meêr dan menschlyk is, I Ontfteckt in 't harte ftraks een waere ontfteltëhis: : Een vrees beving de fchaer, die, op 't gelaet te leezen , l Haer by dat groot geluk, voor ongeluk doet vreezen. , Dan eindlyk wordt de vrees verwonnen door de vreugd.
Men hoort een heilgejuich van ouderdom en jeugd; , De Godheid zingt men lof, zyn heerlykheid en eere.
„ Een groot Profeet is ons gezonden van den Heerel ., God heeft zyn volk bezogt, op dat hy hun aen 't juk J Van Romes dwinglandy genadiglyk ontrukk'" !• ] 't Gerugt het nimmer na de daedcn te vertellen,
Die groot en wonderbaer, verwondren of ontitellen.5 \ Hy breidt het wonderwerk, te Naïn nu gebeurd-, i Van allen, aengebeên, van ieder groot gekeurd-, I Door gantsch Judea, en de omliggende gewesten. ; Wat nacm dit Christus geev', die naem bewerkt ten lesten,,
Den haet der harde joon, der ftugge farifeen, ij M^er ftigt geloovigen, en Jezus kerk alleeiu
c a DE



D E
FARISEEUW
E N
TOLLEN A ER.
Schoon 't moeilyk valF zigzelv' te kennen.
, En de eigenliefde ons ligt verleidt:
Schoon Farifeeuwfche zekerheid De byziende oogen leert gewennen
In 't glas te zien, dat listig vleit: Doch komt vergeeving toegefchooten,
Haer byftand biên, ons reikt de hand,
Dan wordt het dwaelende verffand, Een hemelflot van hulpe ontdoten;
En 't redent op een' beetren trant. De ziel, hervormd door dat vermogen,
Ontwykt den fpiegel van bedrog,
Verlaet het Farifeeuwfche zog, En Hackt, met neérgcflagene oogen,
Des Tollenaers vernedrend, och i
Do



De Fariseeuw e^n Tollenaer. &
De Tollenaer, zigzelv' meêwustig , Meêwustig van zyn zielelend, Die hy, tot zyn verneedring, kent; En door deez kennis fteeds onrustig,
Heeft fchaemrood zig tot God gewend. Geen deugden komen hem te ftade, Noch eigemin bedriegt zyn' geest; Voor 's hemels ftrenge ftraf bevreesd , Valt hy in de armen der genade,
Die hem befchut, vertroost, geneest. Hy gaet, gezaligd en gezegend Den godgewyden tempel uit, Verrykt met deezen hemelbuit, Dien hy, wat lot hem ook bejegent,
In 't binnenst van zyn' boezem fluit. U Farifeeuw, van trotsheid dronken, U baet geen lyst van uwe deugd, Byeen getast van de eerfte jeugd; En hoe gy haer ook op wilt pronken,
Zy geeft uw harte nut, noch vreugd. Geen vasten, tienden, klederzoomen, Die gy voer uwe deugden telt, Zyn iets, hoe moedig ook gemeld; 1 Van aerdfche lust den geest te toornen,
C 4 Heeft



4<3 De Fariseeuw en Tollenaer,
Heeft God als deugden ingefteld. Mogt dan de mensch zyn pligten weeten,
Steeds needrig en zagtmoedig zyn;
Het waere kiezen voor den fchyn , En voorts, aen Jezus zf gezeten,
Zig voeden met zyn mamie en wyn!
MARIA



MARIA MAGDALENA.
Wat voorwerp ook myn Dichtkeur kieze: Petrarchas Laura, Heloiife,
Hoe kruisgeloovig ieder fcheen', Verdwynen, daer ik u befchouwe, Als zondares, of christen vrouwe, Puikfchoone Magdaleen.
De jeugd, en lyfsbekoorlykheden, Van elk geroemd en aengebeden, Zyn immer een gevaerlyk goed, En kpnnea fchaers zigzelven draegen, Wanneer de lust, door looze laegen, Op haer een' aenval doet.
C 5 Uw



4a Maria Magdal^na»
Uw jonge fchoonheid kan getuigen, Hoe ligt verleiding haer doet huigen:
Ja Magdaleene, uw deugd bezweek j Die liet zig door de teórfte driften Bekooren, winnen en vergiften; Uw harte was te week.
Daer moest een godlyke Arts verfchynen j Die zag uw zonde en boezempynen,
En hadt ftraks deernis met uw jeugd: Hy zag by u verkeerde daeden, Maer in uw* borst ook zuivre zaeden; Nog groeibaer voor de deugd.
Gy kende uw zonde en haere bronnen: Maer door des Heilands leer verwonnen,
Werkte een geloovig naberouw, Zo treffend op uw zielgedagten, Als immer fterfling kon verwagten Van zulk een fchoone vrouw.
Ver-



Maria.Magdalena. 43
Verleiding mogt dat zien, en bloozen. Veel doornen groeiden aen uw roozen;
Uw balzemgeur werdt traenenvogt; Die traenen, tot berouw gewasfen, Verdronken, in haer zilte plasfen, Der zonden zieletogt. ,
Uw geest.van hooger geest doordrongen,En zagt getrokken, niet gedwongen,
Ontdipte 't listig zondennet. Een andre liefde dan te vooren , Kon toen uw tedre ziel bekooren; Verboogen naer Gods wet.
Uw liefdedriften, Magdaleene! Vcrfmolten nu in Hem alleene ,
Die uw bekeering heeft gewrogt. My lust in uwen lof te zweeven , Toen gy, intuw verbeterd leven, Den Heiland hebt gezogt.
Gy



4^ Maria Magdaleha.
Gy zoekt zyn' goddelyken zegen, Daer hy aen Simons disch gelegen,
Is by dien farizeeuw te gast: Hier komtge, ik zie 't, op. wankle voeten, Uw fchroom durft Jezus naeuw ontmoeten , Terwyl de traenbron wast.
Een andre min dryft hier uw fchreden, Dan die, nog weinig tyds geleden,
U in den arm der ontugt bragt: Hier hoeftge uw hairlok niet te tooien, Die met wat glinstrend ftofs beftroien; Hier past geen oog dat lagcht,
Geen keur van kleur voegt op uw kaeken., De zagfle geuren moogtge wraeken: Met fchikken van uw fiergewaên, Zoudt gy vergeefs uw maegden moeien j Uw voeten vast en ryk te fehocien, Was nu vergeefs gedaeru
Neen,



M A R I A M A G D A L li N A. 4S
Neen, Magdaleen! 't gevoel der zonden, Heeft reeds in u dien lust verüonden,
Gy wierpt deeze ydle tooifels weg. öm wel - gefierd, en recht - herboren, Uw' minnaer Jezus te bekooren, Vereischt geen overleg-.
Maer 't (lil berouw, bedaerd en teder, Werpt u aen 's Heilands dischbed neder;
De boete zelf beftiert uw treên: Onagtzaem, uit haer' tooi getrokken, Verfpreiden zig uw losfe lokken Langs hals en fchouders heên.
Op 's Heilands voeten neêrgeboögen, Ontvloeit een vloed van vogt uwe oogen,
En doet zyn voeten baên in 't nat: Gy droogt die met uw eigen harren, Gy kuschtze; en verder voortgevaeren, Ontfluitgc 't marmren vat;
En



40 Maria M a g d a l e n a.
En met den balzem, uit deez koffer, Zalft gy, tot een fchuld-boetend offer,
De voeten van uw' waerden Heer; Vooraf genet door zilte traenen: Wie zig een' weg tot God wil baenen, Uw voorbeeld ftrekt tot leer.
Wat ook de gasten denken mogen; Wat Simon zwygend zegt met de oogen:
De Heiland, door die daed bekoord, Verdedigt, roemt u, met zyn fpreken; Gy ziet uw zeven hoofdgebreken Verjaegd naer vuiler oord.
Thans anders, dan gy zyt verfcheenen, Gaet gy, vertroost, geheiligd, heenen,
En Jezus is uw Bruidegom. Dat mag eerst hartshervorming heeten; De wereld zal nu zien, en weeten Den groei dier kuifche blom.



Maria Magdalena. 47 Dus hebt gy zeker, zynendhalven , Naer de oosterwyze, uw kostbre zalven
Aen 't levend lyf vooraf bedeed; Maer als een hoofdfcholier, na deezen , Wordt gy nog beter onderweezen In 't geen gy nu niet weet.
Wil my voorts tot geleimaegd ftrekken, Zo lang uw daên myn zangwys wekken ■
Uw leven my verrukken moog'. Ik volg u in den rei der Vrouwen, Die veilig op uw boete bouwen: De deugd blinkt ras in 't oog.
Zo veel Mariaas, en Joannen , Jacobaes, als 'er famenfpannen,
Met de andre vroome vrouwenftoet Om Jezus, fchoon hy ryk en groot is, Maer hier behoeftig en ontbloot is, Te dienen uit haer goed.
Zoudt



4I Maria M a g d a l e n a*
Zoudt gy al uwer gelden woeker, Ooit vroomer , vaerdiger en kloeker,
Beiteeden konnen, dan aen Hem, Die u reeds heiligt in dit leven; Voor een zelf duizend weêr zal geeven In 't nieuw Jerufalem ?
Ach! Magdaleen! zo braef herboren, Wat droeve dienst wordt u befchoren ,
Als Hy, dien gy zo vierig mint, Gerukt wordt, uit uw minzaeme armen ? En Jezus, zonder zyns te erbarmen » Een' wreeden rechter vindt?
Wat werdt gy door den angst verflonden, Toen zo veel leeds, en lastermonden
Van d'overvinnigen Hebreuw, Uw' lieven Heiland fchuldig noemden , De Heidnen Hem ter kruisftraf doemden , Op aller moordgefchreuw.
Wiel



Maria Magdalena. 45
Wie zal een zwakke vrouw befchimpen, Daer zelfs der mannen harten krimpen?
Des Meesters ramp verjaegt de fchool; Die duikt met u in duistre hoeken, Daer Cefas troost in rouw loopt zoeken, 't Verraed met Judas dool'.
Hoe fyn uw geest de leer moog' fchatten, Hy is te ftomp, om recht te vatten Den aert van Jezus Koningdom: Zyn vangenis, zyn leed en lyden , Moet zekerlyk uw hoop beftryden; Verwagting ftaet hier ftom.
Ach! Magdaleen! ach tedre Vrouwen! Gaet gy om Jezus nog te aenfchouwen ?
Uw Heiland hangt reeds aen het hout: De doodshoofdberg is naer en yslyk, Nu meêr dan ooit voor u afgryslyk; Of maekt de vrees u ftout?
HL D. D
Hl. D.
D



$o Maria Magdalena.
Help God! daer komenze aengetreden: Joannes fchoort de wankle fchreden
Van Jezus Moeder, dood van rouw: Al de andren kermen op 't genaeken; De traenen rollen langs de kaeken; Wie of dit draegen zou?
Hier wordt, in 't gulle zand gezeten, Elks bange ziel vaneen gereeten:
Zy zien, helaes ! den liefften Zoon; Den besten Vriend, haer' Heiland, kwynen, Allengs den angst des doods verfchynen: Is dit der deugden loon?
De Vrouwen zo veel leeds ontweeken, Blyft Magdaleen, houdt, zonder fpreken ,
Haer aendagt op het kruis gehegt. Zy ziet den vroomen Raedsheer komeiLj Het heilig lyk van 't hout genomen; Zy ziet waer 't wordt gelegd.
Nu,



Maria Magdalena. 5*
Nu, met haer bange treurgenooten; De Apostels ook, in huis geflooten,
Terwyl de ftille rustdag duurt, Verflyten zy dien tyd met zugten: De dag fchynt traeger hen te ontvlugten, Door zo veel ramps verzuurd.
Zy gaen, om geenen tyd te misfen, Straks, by den dienst der duisternisfen,
Zo haest de Sabbathlamp geblust, De wet geen werk haer mogt ontftryën, Bereiden de eelfte kruideryen , Voor Jezus, in zyn rust.
Geen kranke, aen 't zugtend bed gebonden, Verlangde ooit meêr naer de ogtendftonden,
Terwyl de nacht hem bitter viel, Dan Magdaleen den dag verbeidde; Hy komt, hy komt, op uw geleide O Zon! der lichten ziel.
D 2 Dc



£2 Maria MagdalënA.
' De drift der Vrouwen, niet te teuglen, Vliegt moedig, op gezwinde vleuglen ^
De naedrende uuren zelfs voorby: Auroor begint nog pas te lichten; Wat kont gy toch zo vroeg verrigten, Eer 't graf nog zichtbaer zy?
Vergeefs: haef' yver moet men loven, Die gaet de Apostels ver te boven.
De poort ontfluit, zy zyn 'er dra: Haer zugt tot Jezus blykt volkomen; Dan, zytge intyds by 't kruis gekomen Gy komt by 't graf te fpaê.
De grafdeur, voor wier wigt gy dugte, Ligt aen de een zy: de nachtwagt vlugte,
Voor 't Englenlicht aen 't lugtgewelf: Zy zien, herzien al de ydle plekken; De Vrouwen fpoên, om zulks te ontdekken, Aen de opgeOooten Elf.
Doch



Maria Macdaeena. 53 Doch Magdaleen blyft famlend zwerven: Zy kan, hetgeen zy derft, niet derven;
Wie komt, en keert, zy wykt geen voet; Zy kruipt naer 't graf, dan bukt zy neder; Dan ziet zy in den rotskuil weder , Met een beklemd gemoed.
Dus angftig, troostloos, en bewoogen, Wendt zy van.'t graf haer fchreiende oogen;
Ontdekt een' man:, zeg, waerde heer! Zeg, hoftuinierl mag ik het vraagen? Hebt gy den dooden weggedraagen ? Waer is hy? 'k neem hem weêr.
Maria! ach! haerluistrende ooren,
Die ftraks.dien.naem, die.klanken hoorei},
Vernemen ook die ftem wel dra. Myn Meester! roeptze, ontfteld enbeevend, Zie ik u.waerlyk weder levend? Zyt gy't, zytgy 't? o Jat
D 2 zy



54 Maria Magdalena.
Zy valt, verrukt, by dat ontmoeten, Van ver, in 't ftof, aen Jezus voeten:
Zy nadert, kruipend, om zyn kniên, Die zig des leeds wel wilde ontfarmen, Te omhelzen, met haer beevende armen, Nu zy den Heer mag zien.
Maer Jezus zegt, ei ftaek die pooging. Ik blyf u by, eer myn verhooging, By mynen God, en uwen God, Ons beider Vader, zal gebeuren: Ga heen, vertroost hen, die vast treuren; Volg vrolyk myn gebod.
Dat heet eerst vreugd uit droefheid fcheppen. De vlyt mogt zig ter grafdienst reppen,
Dekruideryen baeten niet; Uw zorg, en zugt was onvolkomen: Vlugt, Magdaleen! fnel naer de vroomen, En zalf hun zielverdriet.
Nu,



MariaMagdalena. 55
Nu is, o fchoone! uw heil begonnen: Nu zult gy veilig leeren konnen,
Myn Magdalene! 't wit der wet; Uw Mozes moet voor Christus wyken: Dit zal nog meêr, en zekerst blyken , Als 't Pinkftervuur het zegel zet.
D 4 GODS-



GODSDIENST.
W^aerop deeze aerde een Godheid wordt erkend,
En zy de reden zendt, Om menfchen hart te vormen, te verlichten,
Te wyzen op zyn pligten, Daer agt de dank terftond een' dienst van noón;
S«hryft ftaetige geboón, Om hem, die gaf, niet agtloos te vergeten;
En dit moet Godsdienst heeten. De fterfling volgt, 't zy meêr verlicht, of min,
Hier zyne zede en zin; Zoekt buiten zig de gaeven, die hem vulden,
Door giften te verfchulden. Het veldaltaer heeft God, in d'eerften tyd,
Den eerfteling gewyd, Met vee of vrucht vermeerderd en gezegend,
God dankbaerlyk bejegend. Dit volgden alle volken, voor en na, lïi hunnen dienst weldra;
Als



Godsdienst. 57
Alsof de Heer en Vormer aller dingen,
Door nietige aerdelingen, Zyn' eigen disch verzorgd moest zien van fpys,
En baet vondt op die wys. De Tempelprael, de bladerryke Chooren
Heeft nimmer God verkooren: By 't Jodendom hadt de Almagt wyze reên
Voor kerkuitwendigheen: 't Weêrbarftig zaed, dat verder op moest merken,
Bleef marren by die werken, Hun vleefcnen hart, welk nooit vergeestlykt wierdt,
Zogt, door gedood gediert', Zyn gunfte alleen, daer hy hun' geest begeerde,
Die beter pligten leerde. Dees godsdienst dan, zo bloedig en zo wreed,
Wcrdt averechts befteed; De Schepper eischt een' dienst van zuivrer driften,
Van geestelyke giften; Waerin het hart, en biddende gemoed
Oprechte deugden voedt. God wil een' dienst, vry van uitwendigheden ,
Die 't harte kan herkneden; God wil een' dienst die geestlyk wordt betragt, En huichlen kent noch pragt;
D 5 De



5S Godsdienst. De wereld en haer fmet gelfaeg te vlieden,
Den wezen hulp te bieden; Wie-nimmer troost de weduwen ontzegt,
Die dient de Godheid recht. De Godheid is grootmagtig en rechtvaerdig ,
De mensch wordt haerer waerdig, Volgt hy haer deugd, fchoon in een' enger' kring,
En dient God zonderling. Het huis, gebouwd uit yzer, hout en fteenen,
Kan Christenen vereenen, Om met elkaer, daer de Engelen het zien,
Den Hemel lof te biên: Maer 't is de dienst, de Godsdienst niet volkomen,
Schoon vlytig waergenomen. In 't hart wordt best een tempel opgeregt,
Waer God, gelyk hy zegt, Den' dienst begeert: daer komt hy met genade,
Den armen mensch te flade. Dien dan, myn ziel! inwendig God vooral, En blyf Hem liefgetal.
*
DOOD-



DOODKLOK
De Doodklok bomt, en bromt my dof in de ooren:
Myn ziel kont gy dat hooren , En niet terftond, gewekt door dat gebrom,
Zien naer uw pligten om ? De pligten zyn 't, door God ons voorgcfchreeven ,
Die, in dit aerdfche leven, U fchikken tot dien onvergangbren duur
Geplant in uw natuur. Gy zyt een ftrael der Goddelyke vonken.
God heeft aen u gefchonken Eene eigenfchap om immer te beftaen ;
Maer 't komt op 't hoe hieraen. 't Verfchil is groot hoe gy na vleeschverdrieten
Die duuring zult genieten. Eene eeuwigheid, van waer geluk beroofd,
Hangt zulken over 't hoofd, Die zig op aerd verflaefden aen de zonden, Naer geen bekeering ftonden.
Gelyk



6o Doodklok.
Gelyk een os, die voor de flagtbyl ftaet,
Onkundig is aen 't kwaed , Het kwaed des doods dat hem terftond zal treffen:
O God! leer my bezeffen , Hoe onverhoeds hetdooduur nadren kan
Tot my, tot alle man. De tydde wyz moog' zeer onzeker wezen;
Een zondaer zal hem vreezen , Waerom: hy heeft in deeze onzekerheid
Zig nooit oprecht bereidt. Maer 't Christenhart, dat God, den Ongezienen
In needrigheid wil dienen, Ziet wel geftaeg gebrek aen zynen pligt,
Doch keert het zielgezigt Naer Jezus heên, zyn' Heiland en Ontvermer ,
Daer vindt hy een' befchermer Een voorfpraek by den Vader, die den Zoon
Gehoor geeft voor zyn' troon. Laet klokken dun, doodklokken my verkonden
Met hun metaelen monden, Dat nu de dood op 't leven triumfeert,
Ik hoor het onverveerd: De kerkklok fchynt my luidende te wenken.
Wil op het fterven denken.
OP



O P
EVA,
TOT HET HUWLYK BESLUITENDE.
Eva wilde, te alle tyden, Zig den Hemel gaerne wyden: Liefde tusfchen man en wyf, Kindcrzorgen, kraembedryf Gafze graeg aen andren over: Schoon de liefde tokkel', toover', Maegdenboezems zette in vier, Zy , zy agt zulks niet een zier; Hicldt haer teder hart onraekbaer,
Voor geen' egtgenot genaekbaer;
Maer, och armen! al haer kragt
Wykt voor 's minnaers overmagt.
Dat heet in den wind te teeknen ,
Liefdewoorden wind te reeknen!
Wil en meening ftaen verbleekt
Nu de tael van 't harte fpreekt.
Eva



6z Op Eva,
Eva redent nu: is 't leven Ons dan hier alleen gegeven Om den hemel; niet om de aerd? Is de wereld dan niets waerd? Schepte God dan zoveel fchoonheid, Die zig overal ten toon fpreidt: Houdt hy fteeds natuur in ftaet; Doet vernieuwen , 't geen vergaet, Zonder wysheid, zonder orden ? Is het al in 't wild geworden ? Groeit en bloeit, en teelt en tiert Al 't geboomte en al 't gediert', Ook de mensch niet naer Gods wille ? Ja, oja! ikzwyg dan ffille: Moeder Eva, 'k ben uw kind, 'k Voelme, als gy geaerd, gezind; Ik ontdek, in borst en aêren, Zulk een' trek, als gy, tot paeren: 'k Wil dan ook al 't zoet en zuur, Dat de wereld, dat natuur, Sinds u de appel kon bekooren, Voor uw dogters heeft befchooren, Smaeken, zonder, kan 't gefchién, Strafbaer bang of bly te zien.
Braef!



TOT HET HlJWLYK BESLUITENDE. Cj
Braef! een Non beuraf' die vinnig: Eva! 'k noem het recht rechtzinnig. God verdeelt elks zorge en werk In de wereld, in de kerk; In de wereld moet men zorgen, Mag men minnen: ieder morgen, Dag aen dag, zy uwe vlyt Huis en Egtgenoot gewyd.
Eva! leef dus voorts voorfpoedig, Vredig, zedig, vroom envroedig: Smaek het waere trouwgenot; Ook het hemels eens by God.
1763.
TROUW-
TROUW-



TROUWGEVAL.
N a lang zwerven, na lang zoeken,
Somtyds zedig , fomtyds wuft,
Hier gemoedigd, ginds verbluft; Thans een bloden, dan een kloeken,
In den doolhof van de min, Treedt, door meenig kronkelwegen , Nu de Bruigom , onverlegen,
't Middenperk des huwlyks in. 's Levenslente, 't groenend leven,
Schoon het lustig, rustig fchyn' ,
Heeft ook kwelling, voelt zyn pyn. Jongeluiden, onbedreven,
Onbedagtzaem, letten fchaers Waer langs groene paön, en heggen, Looze, klemmende angels leggen;
Steeds te dugten, vol gevaers.
Hoe



Trouwgeval. 6$
Hoe toch veilig, onbefehadigd, Door 't verleidend leven heên, Onbermet en vry te treên? Hoe zig voor 't bederf verdadigd,
Dat in fchyn der vriendfehap lagcht? Gul van neiging, vlug van zinnen, Zoek ik vrienden, wensch ik vreugd; Maer hoe roep ik best de deugd By de vreugd en vriendfehap binnen!
Dagt de zwervende, en met recht: Toen een Maegd, door 't zagt vermogen Van twee kragtig fpreekende oogen ,
Hem het middel heeft gezegd: Zoektge, zegtze, vrienden, vreugde, Wiltge by gezellen zyn, Zoek zulks niet by louter fchyn ; Maer in 't waer verblyf der deugde,
Daer een wel - beraeden min, Echte vriendfehap, waer genoegen, Vreugd, rechtfehapen vreugd , kan voegen
By der deugden eêl gezin. Ach! riep hy, wees gy de myne, 'k Vat dier oogen ftommetael, Zy verwint my te cenemael.
in. d. ë 'kvind



66 Trouwgeval.
'k Vind hier 't graf van zorge en pyne,
Die my kwelden, die ik leed, Alsge my flegts wilt befcharmen; Als ik, in uw minzaame armen ,
Ys en fneeuw en fmert vergeet. Deins niet Schoone! fchuw van minnen,
Keer toch niet, zo vreemd en ftraf,
Beide uw oogen van my af: Zal myn levensheil beginnen,
Allerzoetfle Maegdelyn! 't Moet met u gegrondvest worden, Naer des huwlyks eeuwige orden ;
't Moet in uw gezelfchap zyn. 't Hart der Schoone, zagt als zyde,
Voelt van deernis, liefde en vrees,
Dat in haer gemoed verrees, Een vertwyflend hartsgetyde.
Moeders ftem, der Maagen ftem, Daer de Maegd nog dubt en dwerrelt, Als veriaën met heel de werreld,
Geeft in 't eind den handel klem. Toen ontfloot zy haere lippen,
Weg nu fchuwe veinzery!
't Lieve jawoord komt nu vry
Vaa



Trouwgeval. 6?
Van 't ontflaekte fpraekblad glippen.
Verren affland , zee en wind Konnen nu den Minnaer letten, Om den koers daerheen te zetten,
"Waer hy zyn Bekoorfter vindt. *t Huwlyk maekt de vreugd volkomen. Waere liefde kent geen toornen.



Z I L V R E N BRUILOFTSZANG,
VOOR ***** %
Gelukki g die, na 't Egtvergaeren Van negentien en drie paer jaeren ,
Den huwlykskring heeft rondgeleefd, En in dien tyd hier mogt genieten Een leven, zonder zielverdrieten;
Schoon 't elders veele rampen heeft.
Dat heil, dien Egt, o waerdeMoeder! Hebt gy, met uwen tweeden Hoeder
Of Bedgezel, volop gefmaekt: Al was hy ons, uw kroost, min nader, Wy eerden hem als eigen Vader,
Wiens heil ons nog aen 't harte raekt.
Eer



p t l v r e n Bruiloft s z a n g. Een tweede trouw kan dikwyls hindren, En mindren, in een huis met kindren,
De zaligheên van 't egtverbond. Maer uw verbond, zo vast verzegeld , Zo vroom gehouden, braef geregeld,
Volroemenwy, met eenenmond.
Mogt onze lieve zuster fpreeken.,
Zo vroeg, helaes! deeze aerde ontweeken,
Zy ftemde , door haer fchrandre deugd, In onzer aller hartsgenoegen, Zy zou by ons zig, juichend , voegen.,
En deelen in der oudren vreugd.
Nu wordt alhier, dit zalft de wonden, Haer waerdige Egtvriend nog gevonden,
Die u, o Moeder! als een Zoon, Ons, als een Broeder, blyft beminnen, En thans met ons vereend van zinnen,
Uw Bruiloft viert op deezen toon,
E3 °



ZlLVREN BrÜI'LOFTSZANG,
O zilvren feest! o zilvren hairen! Waer zyn de dagen heêngevaeren,
Sinds uwen eerften bruiloftstyd ? De palm en roozen van .die ftonden , Die toen de fchedels friseh omwonden,
Zyn nu haer fleur en geuren kwyt.
Thans bloeien hier veel beter bloemen, Die op een hooger afkomst roemen;
Daer alle bloemen doof by ftaen , Die uit Gods eigen grond gelezen , Üw waere fierfels zullen weezen,
En niet verwelken, nooit vergaen.
Dit zyn de wysheid, deugd, en redeii, Een vroom gemoed, lofwaerdc zeden;
Juweelen van den ouden dag. Nu zilvren hairën, zilvren disfehen, Alhier dien fchoonen zwier niet misfen ,
Nü zien we» dat men zelden zag.
\ Ge- \



Zïlvren Bruiloftszang. 7»
't Geheugen zegt ons nog, o Vader! Hoe gy, als onze vriend, de rader
En redder waert van onze jeugd; Hoe wy uw' raed en lesfen leerden, U, nevens onze Moeder, eerden,
Hoe gy ons weest naer 't pad der deugd.
God gun aen u, eerwaerdige ouden! Niet flegts dit zilvren feest te houden,
Maer datge ook, waer elks wensch op oogt, Als andre vyfentwintig jaeren, Nog eens op de aerde ons zyn ontvaeren,
Uw gouden bruiloft vieren moogt.
1787.
*
E4 CE'
*



GEDAGTEN. O
altydwoelende Gedagten! Waer wiltge héén, waer blyftge ftaen ? Wat moet ik van uw wuftheid wagten ?
Zult gy dan nooit bedagtzaem gaen ? Geen Oost of West houdt u gebonden,
Het vogtig Zuiden let u niet, Het Noorden heeft u vaek gevonden
In 't uiterst van zyn pool-gebied. Schoon 't lighaem niet zover kan reizen,
Als al de ftreeken om den kloot, Dat 's niets voor u en uw gepeizen;
Geen zeên of wegen zyn te groot. Nu zytge noordwaerts by de Lappen;
Dan te Ispahau, of op Ceilon, Gy kont den halven fpheer beltappen ,
En reist, daer niemant reizen kon. Als ftormen op de kusten woelen En kiel by kiel in zee verzinkt, Als daer de fcheepslièn veeg krioelen, De manfchap hier in 't zout verdrinkt,



Gedagten. 73
Gy zweeft 'er ftraks naer welgevallen: Ja, als het moordend fchietgeweer Den dood aenvoert met gloende ballen,
Dan ftrykt gy by de elenden neêr. Geen ftad of ftaet kan u beletten,
Gy waert door alle ftraeten heên, Gy ziet de keuren, hoort de wetten;
Uw bezigheid ontflipt 'er geen. Hoe dikwyls doet gy my onrustig,
Hoe menigwerven vrolyk zyn! Een blik van welzyn maekt my lustig;
Pvampfpoedig zelf een louter fchyn. Och! hebben al uw losfe grillen;
Want grillig zeker zynze meest, Die fomtyds werken, fomtyds willen,
Zo veel vermogen op den geest? liet zy ik, ledig neêrgezeten, De letteroeffening hanteer; Gy fchynt van geene rust te weeten,
Maer woelt en wemelt evenzeer. De drukte zelfs der daegfche zorgen,
Die hoofd en handen bezig hiel, Ziet u, fchoon 't avond zy, of morgen, By de ingefpannenheid der ziel.
E 5 Zc»t'



74 Gedagten. Zegt, immer vlottende Gedagten!
Zo lugtig als een ligte vonk, Kont gy op mynen wenk niet wagten,
Maer zytge fteeds te post van honk? Blyft toch by huis, ik moet u hebben,
Als ik, bedaerd, de dingen wik: Doch neen, het vloeien en het ebben
Is minder vlug, min vlug de kwik. Daer ik thans eenzaem zit te denken,
De veder aen myn zyde ligt, Wilt gy my fchaers uw aandagt fchenken,
Al fpreekt van u ook myn gedicht. Maer 't is om niet: een bruiloftsftaetfie
Of vriendendisch heeft u bekoord; Dan 't bitter kermen der eilatie.
Daer komt gy weêr: nu fchryf ik voort. O altyd-woelende Gedagten!
Renbode van d'onzigtbren geest! Zo ligt van pluimen, vlug van fchagten!
Gy zyt ooit myn vermaek geweest. Waer wordtge in my, dit vleesch, gevonden?
Vermengtge u met der geesten trein ? Heeft God u in de ziel gezonden,
En hebtge uw zitplaets in het brein ?
Ik



Gedagten. 7d
Ik wil geftaeg uw waerde erkennen;
Ik, zeker geen' ahornen boom, Vind in uw rusten, in uw rennen,
Schoon zonder grens, bedwang of toom, Een meêr dan ftoffelyk vermogen;
Gy hebt niets met de ftof gemeen: Uw geestlykheid, uw hemelfche oogen, Zien door de wendende eeuwen heên. De zoete flaep, die onze zinnen Met zyn vergetelnat beftrykt, Roept u, in onzen droom, zelfs binnen;
Gy wykt niet, fchoon de zorg ons wykt. Het lighaem moog vernietigd fchynen,
't Onrustig uurwerk ftilleftaen, De zorgen, zugten, boezempynen,
Als onvermogend glippen gaen. Dan komt gy, met den ftoet der droomen, Vertoont my, wat hier drukt of fmaekt; Veroude bezigheden komen,
Reeds overlang te niet geraekt. Gy ftelt my weezens zelfs voor oogen, Waeraen ik, wakker, nimmer dagt: Och! onbevatbaer zielsvermogen! Hebtge op den flaependen ook kragt?
Nog



76 Gedagten.
Nog meer: des daegs, by waekende uurea.
Brengt gy my 't lang voorleden voor 5 Het geen vergaen was, doet gy duuren:
G denkensryke geesttrefoor.! Hen, die voorheên myne oogen zagen,
Myn dierbaere Ouders, zie ik weêr ;, Ik zie myn lang verdorven maagen;
Ja ook myn Gade, die weleer Myn huis en bed zo minzaem vulde;
Gedagten! ach wat baet het my? — Hier helpfc genoegen, troost noch hulde,
Gy brengt haer nimmer my op zy. Dan zyt gy weêr deeze aerde ontweeken 3
En zweeft Saturnus in 't gezicht; Dan mart gy in de hemelftreeken,
Befchouwt der Marren loop en licht. O tyd-gelyke zielsgedagten!
Die immer voort- en verdergaen, Wilt aen het lugtruim niet vernachten,
Maer ftygt vandaer langs fchooner baen. En kan u de aerdsheid niet beletten,
Kont gy recht hemelsch zyn van vlugt, Wilt dan uw' togt naer de eeuwen zetten,
In uitgebreider fyner lugt:
Zoekt



Ge d . a s t e n. 77
Zoekt daer, terwyl wy hier verbeiden,
Ons Burgerfchap by Godes Zoon, Op datwe, als wy van 't lighaem fcheiden,
Daer fmaeken Gods genadeloon.
GRAF-



GRAFSCHRIFT
VOOR DEN HEERE
JAN van VOLLENHOVEN
den jongen.
(HET LATTN VAN VAN SANTEN GEVOLGD.')
W ien dekt deez koude zerk? Den troost van fchaemle zielen •
De gryzen fchreien hier; een fchaer van weeuwen weent, En weeskens, die, vol rouw, om deeze lykbusch krielen,
Bejammren hun verlies by 't heilige gebeent'. Schoon 's Mans bedaerde deugd de loffpraek zy te boven;
Schoon my, en elk, de fmert de lippen famendrukk', Men fchryf flegts op dit graf: Hier Rust van Vollenhoven;
Wie ftond met hem gelyk in weldoen en geluk?
1783.
# *
*
OP



OP HET AFSTERVEN
VAN DEN HEER
BERNARDUS DE BOSCH.
jDe Bosch! wie zal de lier, die gy hier kundig fpeelde, Lvier raelody 't gemoed der deugdgezinden ftreelde, \ Uw lier, der Godheid, en den godsdienst, t'allen tyd, Zo ongcveinsdt gewyd:
kvie zal die zuivre lier, na uw verfcheiën, erven? Dus fprak ik tot my zelv', dus dagt ik, menigwerven, ' Als my de vriendfehap riep, daer u het fterflyk leed De leevenskragten fleer.
Ja, zeide ik, door dat leed in myne ziel bewoogen, Die zulk een erffenis eens zal aenvaerden mogen, j Moet ook de deugd diens Mans, zyn deftige manier Beërven met die lier.
Het



So Op het Afsterven van
Het hart moet met de kunst, zal kunst en zangtoon klemmen I Veroveren den geest, volkomen famenflemmen: Daer liggen, waer de luit niet zedig klinkt en kuisch, Zeer luttel deugden t'huis.
Een Dichter, die de deugd weet met zyn kunst te paeren, Hoort veilig naer 't muzyk van Nafoos dartle fnaeren, En eert, als hy in 't ruim van Romes zangzael rust, De kunsteeuw van August.
Natuur, al mogt de Bosch niet by deeze eeuw verkeeren , De kunstgreep uit den mond dier groote dichtren leeren, Natuur was 't, die zyn ziel, reeds van haer' aenvang af, Het dichtvermogen gaf.
De hulp van wel-befpraekte, of ftamelende tolken, Die de ouden fpreeken doen de tael.van jonger volken, Heeft ook de Bosch gebaet, een werk zo prysfelyk, Als nutbaer te gelyk.
Hy wist zyn zangvriendin der ouden tooi te geeven; Hun nette eenvoudigheid, 't eenvoudige verheven: De onafgebroken vlyt van 't oenenend verftand Schonk hem een vaste hand.
Eens/



11 '
Bernardusdè Bosch. 85
Eens fchryvers vaste hand verhindert letterfchennis: ■yn dichtfchrift hadt geen vlek; taelzuiverheid en kennis. En vinding 4 aertigheên, de onopgefmukte toon , Zyn in 's Mans verfen fchoon;
Lytl de egte merken meê van waerdige Ingewyden: Barbaerfche bastaerdy moog' de eer der kunst bertrydénj. I Aendruisfchen op Parnas, in weêrwil van natuur, Met vreeirid onheilig vuur:
J|Zy zal Van 't glibbrig ftdl des zangbergs nederftorten, Geen noodhulp vinden by Sicambrifche cohorten: Zo lang de vryheid duurt, blyft ook de kunst in Mand, En met haer 't Vaderland*
■Verrukking doet myn ziel, met zangervaren reiën, I De .Bosch! langs 't bloemryk veld van uw gedichten weiën, Daer. elk, verrukt, geftigt, en in de kunst volleerd, Schier in uw woorden zweert*
I Mogt iku, godgezirid, en godlyk aengedreévcn, fi Kaervolgen in uw deugd, en zwier, en vier, en levenDaer gy den hemelweg betreedt naer 't zalig ryk \ Met zedig zangmuzyfo
| III. D. * tV



; Sa Op het Afsterven van
Uw ffille dichteres, by godsvrucht opgetoogen, Heeft uit haer borst den aert der hemelsheid gezoogen, Die u, nog onder zon, omkleed met fternyk vleesch, Der englen zangwit wees.
Moet hier beneên de toon van zwakke fterffelyken Voor d'ounavolgbren trant der zaligen bezwyken; Gy hebt, van verr', de wyz' des hemels nagefpeeld: De Godheid, in haer beeld,
En eigenfchap, en eer; den godsdienst, allen tongen Gemeen, een zedig lied, een'lofzang, toegezongen: Die dichtluim heeft, door deugd bezield en aengevuurd Tot 's levens eind geduurd.
Zo lang de godsvrucht bloeit, zal zy de bosch bedanken Voor 't zielverheffend fchoon van boete- en bedeklanken, Die zy, in 't tempelruim, gehuwd aen d'orgeltooH, Doet ryzen voor Gods troon.
De geest, die David roerde, en deedt ten hemel vaeran, Op 't goddelyk muzyk, gewekt uit vyfpaer fnaeren, Blies ook de Bosch den trant, verhevenheid en zia Der fchoone pfalmen ia.
Kan



Bernardus de Bosch.-. 83
Ean zig een fterflyk oog op 't eeuwig leven vesten! Oneindig zal 't vermaek der zalige gewesten In foort, verfcheidenheid, verrukkend zyn en eêl, Niet ftukswyz', maer geheel.
Zou niet de poëzy iet fchoons, iet hemelsch wezen! Wie Gods orakelrol ontrold heeft en gelezen, Ziet daer den hoogen geest, die dichters roert en leidt, In zyn volkomenheid.
Ook leert dezelfde rol, dat heilige gezangen De vreugd der eeuwigheid afwisflen en vervangen, En zonder poëzy, dit duidt haer adel aen, Kan geen gezang beftaen.
Gy moogt nu, met den rei der hemelfche koraelen, Uw ziel op kunstmuzyk, hier uw vermaek, onthaelen; Datkunstmuzyk, de Bosch! die dichtluim u zo wacrd, Heeft daer een'' eedier aert.
flntusfchen zullen wy, terwylwe omlaeg verbeiden , |ons tot de zaligheid, die gy bezit, bereiden; | Ons troosten met uw kunst, diege ons gelaten hebt, Zo lang de pols zig rept.
a- 1786. r a



Ö P D Ë ÖOÖÖ VAN
DÉN EERWAÈRDEN EN GELEERDEN
H E E R E
ÏMEtER FONTEIN*
Brengt nu, Atheenfche en Romes Kunstmeestresfen,
Brengt herwaerts aen, met uw' geleerden trein, Treurwillig, Myrt, en ftatige Cypresfen,
En plant dat loof by 't lyk van uw' Fontein. Het voegt aen u dien grafdienst te verrigten;
Den grooten Man, en zyn gedagtenis, Të eerbiedigen door uw godvruchte pligten,
Wiens heilige asch het overwaerdig is. Fontein, reeds grys, de winterverf van 't leven,
Min om dat hair, dan fchrander hoofd, geëerd, Heeft u, fchoon oud, nog veel te vroeg, begeeveiij Achhadt Natuur de fterfwet hier verleerd I
Dö



Op. de dood van Pieter Fontein. 85 De winter mogt dit huisdak vry befneeuwen,
Daer woonde een ziel, die geene vlokken fchaen, 'Verwarmd door 't vuur van menig honderd eeuwen,
En met een', oogst van vruchten ryk-geiaên; Van vruchten, lang gezogt uk Griekfehe hoven,
Of in den tuin van Latium vergaêrd; j Zyn edel brein, 't geen alle wyzen looven,
Heeft die, ten nut, zorgvuldiglyk bewaerd. iDe Argiver geest, de Aufoner, mag hier fpreeken; Het fchoon gewas, dat aen hun telgen hong, Kon, afgeplukt, geen duurzaemheid ontbreeken , Maer hieldt zyn' fmaek voor de allerdunne tong. De aloude tael, mogt lang het fpreekblad derven;
Zy fpreekt nogthans, af ligt haer ryk in de ascln Fontein, helaes! die hier, zo menigwerven,
Der twyfeling een waere Apollo was, Is, als een vlam, nu uïtgebluscht, en de oogen,
Schroomvallig, in de ruime letterzee, Qntbeeren.'t licht, dat leidende vermogen, Welk veilig wees naer een gewisfe ree\ I Dan waertoe toch de erkentenis te noopen?
Zy ziet haer leed aen 't misfen van dien Man: I Geen lykrouw roept een grove grafdeur open; Wat baet een prys, daer niemant koopeu kan?-



80 OpdeDoodvan
't Herdenken moet den Duitfchen rei verzeilen,
Die hier de hand aen Neêrlands Cyter flaet, En by zyn Tombe ook dankbre lovers ftellen,
Steeds treuren in onagtzaem rouvvgewaed. Schoon 't edel Grieksch, de ficrtael der Latynen,
Den oppertoon in 's Mans Mufaeum hadt, Der Belgen nimf mogt met haer luit verfchynen,
Door Herj geleid op 't waere gloriepad. Waer ooit een zael van onbezette kunlien,
Van zuivren fmaek, van wysheid, opcnllond; Hier raepte altyd befehaefdheid eer en gunden,
Daer bastaerdy een' ftrengen wreeker vondt. Ce Jonglingfchap, die op de wyze fchoolen,
Naer d'eerltoel dingt, den vlytigen tot loon, Werdt, door FonT£IN5 bevryd van angftig dooien;
Zyn raed hielp meer dan ooit die van Dodoou. Ja, VredekcrU was nu Fontein gezeten,
Voorheen uw Tolk, als lid van uw gezin; Hy heeft zig braef voor uwen bloei gekweeten,
En riep den roem met alle deugden in. De Boekfchat houdt zyn waerde in elks gedagten,
Die hyder School, by zyn verfcheiden, boodt: Zo moet deez' gunst een eeuwigheid verwagten!
Zo blyft Fontein nog keven, na zyn doodl
Ik



Pieter Fontein. 8?
Ik zag, beklemd, met traenen op de kaeken,
De^Rouwkoets, met zynLykbusch, grafwaerts treên , Ik zag den Moet: de lichten mogten blaeken;
't Was echter doods en duister om my heên. Mag ik nu mede een zuiver blaedje brengen, Op uwe Tombe, en kweelen by uw Lyk, E,n wilt gy nog, in uwen vriend, gehengen,
Dat hy u eere in treurend rouwmuzyk? Voorzeker, ja: uw vriendelyke dagen,
Uw heuschheid, als een licffelyke lugt, Die wysheid aêmde, en braeven kon behaegen,
Zyn lang gezien, maer ach ! te ras gevlugt. De breede dag van 't fterffelyke leven,
Valt veel te final voor 't eigenzoekend hert: Al fmackt het veel, al heeft die ruim gegeven,
Noch eischt dat meêr: nu voelt de boezemfmert, By deeze dood, wat dit verlies doet lyden!
Myn zwakke kunst, zo zy iet waerdigs heeft, Mag nu Paraas, zyn gloriepaden, myden;
Myn Zangeres heeft lang genoeg geleefd. Hyftierf, helaes! die hoeren Cyter klanken ,
Den rechten toets aen haere toonen gaf: Wien zal zy nu voor wyze lesfen danken, Daer 't al met Hem ligt in ha zwygcnd graf?
F 4 Laet



88 Op de. Dqod van Pieter Fontein, Laet dit gezang, gekweeld uw' naem ter eeren,
Geleerde Man! hoe kunsteloos het fchyn', Ei laet het flegts, wat zou ik bet begeeren,
Een duurzaem blyk van onze Vriendfehap zyn,
*



AEN DEN HEERE
PIETER van WINTER, n.s.z,
DE WISSELING DER SAÏZOENEN , EN DE DOOD, VAN ONZE VRIENDEN, ERINNEREN ONS DE ONZEKERHEID DES LEVENS.
HORATIUS, L. IV. O. VIÏ,
£)e zomer ging met rill' zyn goedren glippens De herfst neemt zyn gebied weêr aen, Strooit reeds de geel- misverfde blaên;
Hem vat, allengs, de winter by de flippen, I £n 't deinzend jaer ruktvoort ten einde van zyn baên.
Der Nimfen rei, gefchoeid met ligte broozen , Is lang het oud-geworden groen Ontweeken, voor een nieuw faizoen,
Als 't veldvermaek te rug keert met zyn roozen; Een keer, dien nooit, helaes! de levensjaeren doen.
F 5 D«



qo Aen Pieter
De dagen fpoên met rustelooze flappen. De wufte tyd, die, vlug te voet, De vier faizoenen vormen moet, Geeft elk faizoen verfchillende eigenfchappen; Gebloemte en vruchten nu, dan een' befneeuwden hoecÈ, Van Winter ! denk , hoe langwe mogen duuren, Schoon 't leven ook getyden hseft, En 't laetst faizoen wordt vol-geleefd, Dat nooit de zpn, na fpade najaers uuren, Den fterveling verjongt, eene andre lente geeft.
Wy, ftof en damp, verzwakken en verzwinden,
Wy daelenin het dal des doods,
Van waer de deugd, de beste loots In 't vreemd gewest, de heirbaên weet te vinden, Naer.'t eeuwig ryk van rust, zo heerlyk en zo grootschs. Daer zyn, voorlang, onze aller vroome Vaedren,
Daer is van Maurik heên-gegaen;
Hy, Vryheidswaerdige onderdaen, Der wyzen vriend, tot wien de deugd mogt naedren, Die hier'^ Lands hoogheid eerde, en weeten zogt voor waer*.
Dien



van W inter, N. s. z. ?I
Dien weg ging ook, na hem, van Vollenhoven, Wien deugd, noch rykdom baeten kon, By 't daelen zyner levenszon. De zon verzinkt en komt weêr glansryk boven. Ons levenslicht verteert van toen het eerst begon. Nog korts, helaes! is Muhl, de vreugd der braeven, Uw boezemvriend en bloedverwant, Eene eer van Beurs en Vaderland, Ondanks verdienste en wakkre handel-gaeven , Uw teder harte ontrukt, gedolven in het zand.
Gy weent, met recht, en waere vrienden treuren , Zyn racd en hulp kwam hun te baet: Hy was der kunsten toeverlaet: Wat zal de Trouw, wat moet de Beurs, gebeuren, Nu zo veel eerlykheids in Muhl ten graeve gaet? Van Winter! droog uwe ongeveinsde traenen: 's Mans ftreelende gedagtenis, Die voor uw ziel thans alles is, Een denkfehrift blyft van raeden en vermaenen, Plaveit een' weg tot heil, die veilig wyst en wis.
On-



\ Aen Pietjsr van Winter, n. s* z$
Onkundig zymve, of ook de dag van morgen. Zig aen den deezen fchaeklen zal; En, roept de dood, het gantsphheelal., De beste deugd, welfpreekendheid, en zorgen Verhindren d'aftogt nooit naer 't onverlichte dal. Van Winter , waerde Heer! wy allen moeten; Elk nieuw-gegeven' levensdag, Alsof men d'allerlaetften zag, Met dankbaerheid, gelyk een _gift, begroeten, Vermits de onzekerheid niets zekers hoopen mag»
Maar, welken troost! we derven , wy ontwyken Slegts dit beftaen, voor korten tyd; Wat fmert de teedre vriendfehap lyd', By 't wisfelen der levenden in lyken; De hoop braveert den dood , hoe fel zyn fnoeimes fhyd\ De levenskern, fchoon de aerdfche bast bederve , Ryst eens, herfchept, na's werelds mist, En, vry van ramp, verdriet en twist, Blyft, eeuwiglyk, een fchooner bloei haer erve;. Waer op Horatius, nochNafo, heeft gegist. 1787.
DE



b Ê
SlCHTKUNSlS
by de uitgaeve der
NAGELATENE GEDICHTEN VAN DEN HEER
PERNARDUS de BOSCH.
De Dichtkunst zag de Bosch, haer' ingewyde, kwynan, Zy zag het groot getal van zyne jaeren aen; ^ Des levens eelfte vaeg, tot haer verdriet, verdwynén;
De Zangrei, aen zyn zyde, ontfteld, en treurig ftaen. I Ach! riep zy tot den Arts, die voor 's mans welzyn waekte,
En 't leven, door de kragt der kruiden, rekken zou: I Als immer u 't behoud der kunst, der deugd, iet raekts,
Hier eisfchen deeze en die uw wakkerheid en trouw, fl Dan och ! ik merk het wel: ik merk aen uw gebaeren, Dat gy de leemenhut bezwaerlyk fchooren kont; Als de overwigt der ruime opeengetaste jaeren Haer tot de ontdooping neigt, hoe lang, en vastiy ftondt. I . Ver-



04 De Dichtkunst, op
Verflauwt het levenslicht, dan baet uw kunst niet meerder,
Gy moogt wat olie biên; maar boet het lemmet niet; Hier eindigt uwe hulp: doch myne magt reikt veerder,
Die op der braeven naem een duurzaem nardus giet. Verdiende, en lettermin, aen weinigen gegeven,
Verheffen zulk een ziel, als 't lighaam neigt tot ftof. Zy duurt, in fpyt des doods, en fchakelt eeuw aen eeuwen,
En vindt in fchrandre blaên een' onvergangbren lof. Ik heb de Bosch, reeds vroeg, 't geheim der kunst ontflooten, ' Hy klom, door deugd geleid, in myn geheiligd koor; Heel Neerland ving zo vaek de galmen zyner nooten,
En dronk dien zuivren toon met zyn verlekkerd oor. Welaen dan, waerde red! eer wyvdien Dichter derven,
Terwyl nog op het bloed der geesten leven teert, Wek zyn gedagten op, en zangluim, menigwerven;
Hy heeft geenszins den zwier der poëzy verleerd. Laet hy des lighaems leed, nog langzaem in zyn werking,
Verpoozen in myn kunst, en zingen by dat leed: Onze-aendrift fchenkt den geest,fchoon 't vleesch hier kwyn',veE-
Zo zynwe, daer hy zugt, met onzen troost gereed. Die vriendelyke hulp der Dichtkunst, en haer reien,
Verzelden fteeds de Bosch : dus zong hy, krank en veeg, En was van 't ftreelend zoet der cyter niet te fcheiën;
Daer de Eer aen zyn laurier nog fpade lauren reeg.



Bernardus de Bosch. 95
De dood berooft ons wel van waerdige beminden,
Maer niets vermag zyn zeis op hun verkreegen' faem: Als wy hun kunstbedryf, en letterarbeid vinden ,
Dan drukt, op 't waerdig blad, de onfterflykheid haer'naem. Men dank des Dichters vlyt, men dank zyn Bloedverwanten, Wier zorg aen onzen wensch deez' laetften Dichtrol biedt: j Kunstbloemen bloeien hier, als gloeiende karkanten;
Juweelen voor de ziel, wier luister nooit verfchiet. I Wie ooit den dartlen klank der fnaeren moog' beminnen, De wyz' der weelde volg', tot agterdeel der jeugd; De Bosch zong beetren toon, door Godgewyde zinnen, En eedier drift genoopt: de Bosch zong voor de deugd.
1787.
MAG-



Magdalena m o o n s§
AEN
francisco valde z,j
SPAENSCH BEVELHEBBER}
IN DE BELEGERING VAN LEYDENs
Bemint gy MagdaLeen, of eischtge teedrer termen?
Bemint gy uw Vrindin, uw minnares, en bruid ? En wenschtge, op 't eerbaer bed, die ongerepte in de armen 1
Ruk dan den Spaenfchen aert ten wrangen boezem uit. Uwe Iber kan zo min met onzen Ryn zig mengen,
Als Neêrland met Knstilie, en kan een Duitfche maegd Een' dienaer van Filip, als egtgeiioot, gehengen,
Die 't lieve Vaderland een' dolk in 't harte jaegt ? \ Neen Valdez, fchoon uw moed en mannelyke zeden,
Toledo en zyn Zoons, met hun verwaten ftoet, Befchaemen, 'kzie, helaes! uwe onbedagte fchreedenj> " Verfchuptge my, uw min, baldaedig met de voet.-



MagdalEna Moons aen Francisco VabdeS. 97 it had ik niet gehoopt, en wyt myn leed myne oogen: 't Was geenligtvaerdigheid, eenvoudigheid, misfehien,
Die myn gezigt tot u, ici uwu gu«»L, uuvuU6ui,
Jk Dagt in een Spaenfche borst een Hollandsen hart te zien: Ik toonde u, wie ik was, wat zeden my bezielden 5
'k Lei by uw.minnary myn zielgevoelens bloot, Schoon wy in eene kerk voor 't zelfde kerkbeeld knielden ;
Dit vormde u niet alleen voor my ten egtgenoot: ik eischtemeer dan dit, eer ik uw liefde voeden,
Uw min begunstigen, uw aenzoek dulden, kon:
fcenftemmigheid vanaert, gclykheid van gemoeden
Kweekte ooit de beste trouw, die voor 't altaer begon.
ij Geen wufte kozery der Castieljaenfche fchoonen
Beheerscht den julfren hier, hier vryt men ftil en kuisch;
I r»„ ininnfif» na d' est. zou Neêrlands vrouwen hoonen,
Voor haer maekt hier de man geen kerker van zyn huis. I In 't eind, ik fchilderde aen uwe oogen en uwe ooren
My zelve en ook myn hart: gy riept, verrukt van geest, 1 Ach Magdaleen! dat 's recht, gy kont me alleen bekooren:
Maer, Valdez, 'k vrees dit woord is los, of valsch geweest. i| Noem dit geen ydle klap, geen wuft gemoed van vrouwen:
Hebt gyme niet beloofd, dat gy het Leyds beleg I Omzigtig (lieren zoud om Leyden te behouwen;
En naedren tot zyn' muur met raed en overleg ? ij III. D. G Xl



Magdalena Moons aen Francisco Valdes.
Nu hoor ik, in den Iiaeg, 't zy aen den disch gezeeten,
Of rustende op myn koets , of vaerende in 't Voorhout , DatLeyden, zwaer gedrukt, geflingerd, en gereeten,
Door hongersnood verteerd, zyn jongden val aenfchouwt. Ik hoor het baldren uit kanonnen en musketten;
Geen zomer dondervlaeg beklemde ooit meer myn ziel: Ach! zal men 't Haerlems zwaerd op Leydens halzen wetten;
En zulk een' moord begaen als wreed op Naerden viel? Heeft Valdez dit beloofd, en meent hy, na 't verwoesten,
Verheeren van de Stad, dat hy een' oogst van min, Uit Magdalenes egt, op 't huwlyksbed, zal oegften,
Dan heeft hy zekerlyk een' gantsch verdwaesden zin. Hadt hem de Mokerhei zien fneuvlen op haer gronden,
En 't zand van die woestyn zyn bloedend rif bedekt, Myn rust, zyn eigen eer, bleef heden ongefchonden,
En hadt nu deezen ftryd niet in myn ziel verwekt. Dus redent myn gemoed: dit weegtme als lood op 't harte:
Ja, Valdez! 'k heb een borst daer Hollands bloed in fpeelt;
Al volg ik 't roomsch altaer en zyne wyze, ik tarte Den Arragonfchen dolk, en buig niet voor zyn beeld.
Myn Roomfche zede zugt voor Vaderland en vrinden: De vryheid, die myn land door Willems deugd geniet,
Kan my, met vasten knoop, aen haer belang verbinden, Daer Spanjes dwinglandy niet teelt dan zielverdriet.
Hee



Magdalena Moons aen Francisco Valdes. 99
1] Heeft Alva niet reeds lang de zegelen en brieven,
Die blyken van 's Lands eer, vermeesterd, of verfcheurd, ; En zouden wy gerust berusten in die grieven,
Nog lachgen, daer alom de landzact kermt en treurt? I Neen Valdez: denk niet meêr aen Magdaleen, haer minne
Zal met dit goed gewest verkwynen in zyn' rouw, \ En weet, na Leydens val, agt zy, korts uw Vriendinne ,
Zig glad ontflagen van haer woord, en onze trouw.
1784.
G ft DICHT,
DICHT



DiCHTGROETi
aen den heere
NICOLAAS SIMON van WINTER»
en vrouwé
LUCRETIA WILHELMINA van WINTER, Geboren van MERKEN,
EGTGENOOTEN.
Gy , die uw ftil verblyf blyft aen den Rynftroom houden ^
Op Bydorp; als het jaer zyn beste dagen geeft: Te Leyden; als 't plantzoen, te byfter aen 't verouden,
In zyne bladen fterft, maer in den wortel leeft. Gy moogt, van uwen Vriend, uw' Kunstvriend, en voor deezeüt
Uw Stadgenoot aen 't Y, ontvangen dit Gedicht: Ei! wilt hier de ïnfpraek van myn' zuivren boezem leezen;
Befchouwt een eerlyk hart, dat voor u open ligt.
Gy



D I C II T 6 R O E T, IQI
I Qy kent den norfchen tyd, dien dreiger van gevaeren,
Verwoester immer van elk wentelenden dag; ; Gy weet wat hy door 't wigt van faemgepakte jaeren,
Niet op ons lighaem flegts, maer op den geest, vermag; Die onzen fmaek bederft, en ons door ziekte of pynen,
Aen 't matte leger boeit, of, met een valfchen waen, ! Van ingebeelden troost zo dikwerf komt verfchynen,
Als zogt hy, ongeveinsd, ons teder te ondergaen. Mistrouwt dien ftuggen vry: 'k vertrouw, mynwaerde vrinden!
Hem nimmer, fchoon hy lagch', of fcherts', of vrolyk ziet: Hy zal, als 't niemant merkt, fomtyds een reetje vinden,
Waerin hy zyn vergif, tot 's levens kwyning, fchiet. I Dat wy gemoedigd zyn: den dag, aen ons gegeven,
Genieten, als een gift, onkundig, of na dien, J Een' andren dag aen ons gegund zy te volleeven;
Dan zal een nieuwe dag ons veel bedaerder zien. ;1 Wy zyn reeds allen veeg by 's levens eerfte aurore,
Zo haest natuur de lugt in onze longen blaest: |Dat veege is elk een les, en ftrekt, ten fterken fpoore, I Om d'onberaeden geest te teuglen, hoe verdwaesd. ,iZeer weinigen, nogthans, fchoon zy dien fpoor gevoelen,
Zyn wys en welbedagt: gezondheid lagcht hun aen; I Het leven is zo lang! zy volgen, daerze woelen,
Den voorgang, onbezorgd, op 's levens gladde paên,
G 3 06



10. D I C II T G R O E T.
De jeugd laet zig zo ligt verlokken, en beleezen:
Maer dat men d'ouderdom op deezen weg befpeurt , Met bloemen om de kruin, en met een lugtig wezen,
Wordt, door'twysgeerig oog befchimpt, veragt, betreurd; De mensch is altyd mensch, en, als de Moffen, duister,
Een faemgepakte ftrael, die door de prisma fpeelt, Geeft aen het oppervlak den glans, den fchoonen luister
Der kleuren, onverward, en in haer' rang gedeeld. Dus moet de duistre zy' des ftérffuigs, meest elendig,
Zo haest het redenlicht op haer zyn ftraelen leidt, De waere verw der deugd ontvangen, en beftendig
Doen zien, tot hoogen roem der brooze menschlykheid. Die kleur verkreegen zyde alleen kan ons behaegen;
De donkre kant ontrekt zig zelve aen 't zoekend oog : Wy mogten lang, God dank! dien glans in 't harte draegen,
Die 't wel-geplaetst gezigt der braeven nooit bedroog. Myn waerde Vrienden! ja, nu 't aental onzer jaeren
Ons op de ontflooping wyst, of't ftille graf vertoont, En reeds de zilvren verw gezaeid is in elks hairen,
Heeft ons de tyd, voorvvaer, zo goed hy mag, beloond. Maer laet verbeelding nu de medaillon eens keeren;
De tegenmunt zal bet bevallig zyn, misfchien; Gelyk de jeugd, by fpel, den vroeden weet te leeren ,
Welk plat van twee men wenscht, na zynen worp, te zien.'
De



D I C H T G R O E T. }Q%
peDkhtmaegd, die, reeds vroeg, meestres werdt onzer zinnen , i U voerde in ruimer fpheer, my in een' engrenkring, ü ryker lauerloof in de oefenbaen deedt winnen, Heeft u en my nogthans vereenigd, onderling. Eén neiging is gantsch hegt het zegel voor getrouwden.
De vriendfehapsknoop is ook door ééne neiging fterk; feén kunstdrift hoedt by ons die neiging voor verouden,
En ik volg u van ver in Febus glorieperk. L minnelyke gunst wil zig wel rugwaerts wenden, • i Eens omzien naer uw' vriend, eens toezien, waer hy blyft, ; En kont gy, wyd vooruit, hem geenen byftand zénden,
Gy geeft een gunflig oor, wanneer hy fpreekt, offchryft. j zienwy den laetften dag der nedergaende zonne,
Die reeds den avond vormt aen Pindus andre zy: I Laet ons by fchemerlicht dan drinken uit de bronne,
Die 's Dichters geesten voedt, hem lustig mackt en Wy, J Ik heb voorheen gezegd, en 't zal geen wartael wezen , Dat hy, die eens der kunde een' kus van eerbied gaf, De rymkoorts haelt in 't bloed, en fchaers daer van genezen , Niet valt dan met de Luit in 't onmedogend graf. J Die waerheid word ik zelf, fchoon ongezogt, myn vrinden!
Inmynen ouderdom, en eenzaemheid, gewaer: | Komt my de Poëzy met haer verrukking vinden ,
Dan roert myn ftramme hand de doffe Cimbelfnaer.
G 4 . Z«*s
G 4 • AuiK



104 DlCHTGROET.
Zulks is geen oneer, dunktme, en d'oude geeft het hinder
Noch ondank, als hy dus den tyd verdartlen mag: De hand , fchoon als voorheen min vlugger, min gezwinder,
Hergrypt de dichtpen nog, die fchier vergeten hg. 'k Heb fomtyds, met vermaek, een zedig lied gezongen,
Myn veder in den int van Helicon gedoopt; Een oog van oordeelkunde, een proef van kiesfche tongen
Gevonden; en myn vlyt bleef nooit onaengenoopt. Dichtkenners konnen ook een vlek uit verzen vaegen;
Ze ontdekken wel een leemt, die ons gezigt niet merkt sMen mag het wys vernuft naer zyn gevoelen vraegen,
Geiyk Apelles voor elks oordeel heeft gewerkt. Maer ach ! waer vinden wy kunstkennende verhanden ?■
De dood heeft my nog korts de waerdigften ontrukt: Nu geef ik aen den dag het werk van hoofd en handen;
Onweetend , of 't my wel, of averegts gelukt. Wat zyn kunstvrienden dun gezaeid in onze dagen! '
Dit 's voor den ouden dag voorzeker ook een kwaed: De besten worden meest hem, leeft hy lang, ontdraegen,
En hy blyft agter, derft hun byzyn, en hunn' raed. Verliest hier de ouderdom zyn waerdige bekenden ,
Hy zietze, weenend, na; en wat vermag hy meêr ? Een oude kan zig min naer jonge wezens wenden:
Hy zoekt, in zynen ftand, zeer zeldzaem nieuwen weer. ;
Du* |



P I C H T G R O S "E. 100
Dus lustte 't my den Ryn, van d'Amftel, toe te zingen, Waer Gy met uwe Grie deez donkre dagen flyt:
Denkt gy, gelyk als ik, zo zorgt, voor alle dingen, Dat U hier niets ontfnell' dan ledigheid, en tyd.
178$,
# * *
# * *



I D O L E L E N C II U S,
P F
SCHILDER BESTRAFFING.
HET LATYN VAN
JOHANNES GEESTERANUS,
TEN DEELE NAERGEVOLGD.
o Gy naarbootferes der Schepping, die, door verwen, De wezens, die God fchiep, met uw penfeel herfchept,
En ons gezigt bedriegt, het hart ook, menigwerven, Gy zult de dichtftof zyn, diege ons gegeven hebt:
in uw' verkreegen roem zal ik dees loffpraek mtnglen, Datge ooit verftandigen door konst en zwier misleidt,
En daerze, om't hangend beeld, en fchilderfchoonheid henglen, |
Voorzigtigheid hun zelf 't ^aeukeurig zien ontzeit. Hoe! konnen fchaduwen gezonde zinnen fchaeden,
En jaegt de verw bederf ten teedren boezem in? Voorzeker, menigmael; een rechte weg heeft paden
Ter zyden, min gezien, verleidend voor den zin.



Schilder, bestraffing. 107
Geef, Hemel! dat myn pen, gehuwd aen deugd en reden,
Gedoopt in uwen int, der beelden misbruik mael': L Zing van de fchilderkunst; geen beeld uit hout gelheden,
Van marmer geen, of geen gegooten van metael. Hier hangen aen de muur uw ouders en hun ouders,
Door 'tvleiende penfeel gefchilderd: deez, zegt gy, Deez waren van myn ftam de ftaet- en ftambehouders,
Welke ik, door verwe en doek, der nagedagtnis wy.
I K0nt gy t verdvvaesden! hen behoeden voor het fchenden
Van mot, en fchietworm, en bedervend tydsvcrloop, Of 't nageflagt vcrbiên, als vreemden, onbekenden,
Dat zy hun nimmer ftelle op markt en brug te koop? Laet liever hunne deugd, en loffelyke daeden,
Indien gy zulkcn kent, die ooit zo zyn geweest, Leer dan 't vergangbaer beeld u tot iet heerlyks raedenj
Een fchildery verdwynt, nooit gaeven van den geest. Gy vreest te recht den dood, en hangtge fchilderbeelden,
Trohpeên van dood en graf voor uw gezigt ten toon? Zy moeten ftoornis doen aen wereldvreugde en weelden:
Dus ftigt gy, zinneloos, hem dien gy dugt, een troon. Wat fchande is 't voor deeze eeuwe onze ouders naekt te fchildren,
En naekt in 't Paradys te plaetfen, voor 't gezigt! Zal zulks de driften min ontvlammen, en verwildren,
Dan Chams nieuwsgierigheid, waer nog de vloek op ligt?
Of



jo8 Schilder, bestraf f in £}|
Of zullen dartelen, met onverfchillige oagen,
Deez fchoone naekten zien, en ongevoelig zien? En fchoon gy 't fchamel naekt hebt met een kleed omtoogen^
't Is dwaes, daer 's werelds jeugd de dekfelen verbièn. Een onbefchaemd penfeel durft Loth op 't rustbed maelen ,
Waer hy bioedfchandig met zyn telgen zig vergeet : Zo deedt de aloudheid niet: de nacht floot koets en zaelen ,
En hadt, voor dartle daên, een digt gordyn gereed. De fchoone Batfeba, Urias lam geheeten,
Zyn eenig lam , maer nu vermeerderd door 't palet, Heeft David, daerze, ontkleed, was badend neergezeten,
Geroofd, en aengeraekt, gefchonden in zyn bed: Hy, die een gladde kei in 't reuzen voorhoofd jaegde,
Wien's Vorften wrange nyd, noch gramfchap heeft gedeerd, Dien, in zyn jeugd, geen leeuw, of woênde beer, vertfaegde.,
Werdt door dat weerloos lam, een zwakke vrouw, verhcerd. Deez vruchten groeien nog, die zo veel rampen brouwen,
Geen fchilder hoeft door verw te noopen het gezigt: Wie kan Suzanne, omringd van de ouden, naekt aenfehouwen,
Die, door geen togt getergd, verrukt wordt, of ontftigt ? 't Bedriegelyk penfeel durft, onbefchaemd, vertoogen,
Maria, vreemd en weits, en zonderling gefierd; Daer zy, een ecrbre maegd, bezwangerd uit den hoogen,,
Door nedrigheid en deugd, des Heilands moeder wierdu
Durft;



SCHILDERBESTRAFFINC. I«9
Durft gy 't ligtvaerdig oog, van zo veel dartle maegden,
Afbeelden in Mary, zo deeden de ouden nooit, Haer, in uw kerken zelf, der jongheid, denbedaegden Vertoonen, fchaemteloos, gelyk een hoer getooid? ilMaelt gy uw Koningin, die haer melkvolle mammen
Den dartlen, ombefchaemd, en zonder dundoek, toont; J Most niet deeze aertsgodin de ligt ontvonkbre vlammen
Opflakkren in een hart, van deugden fchaers bewoond? i Gy klokken weent, en eischt dat deez gemaelde heilig,
Zo wel als gy, den doop van 't Priesterfchap ontvang'; j Dit hoereabeeld, de kelk, der kerk gewyd, blyft veilig
Voor laster, hooggeëerd, en duurt door list en dwang. ê Gelyk de wyn de ziel, onmaetig ingedronken,
Tot dolle daén vervoert, zo kan de dartle zwier I Van 't fchoone Maegdenbeeld door de oogen't hart ontvonken,
En onverhoeds de deugd verpesten door dat vier: I Die ftreelende oogenwyn, gedronken met onze oogen, ' Vermeesterd, door zyn kragt, den redelyken geest. 1 De zoon van Manoii, van vrouwenmin bedroogen,
Is finds een magtloos man, een blinde flaef, geweest, j Hoe zedig uw godin, o fchilder! door uw verwen,
Somtyds wordt afgemaeld, en 't kleed, dat gy haer geeft, [ , Eenkuifche Vesta voegt, uw beeld zal menigwerven
Aenlokken als een prooi, daer 't vraetig wild by leeft;
De



IIO ScHILDERBESTRAFFING.
De mond, ter kus gereed, het kind, omhuld met ftraelen,
Terwyl een heilig 't hoofd op 's moeders boezem legt, Durft ook, in één tafreel, uw ftout penfeel afmaelen,
Als of die tempeltooi aen 't hart de drift ontzegt. Moet zulk een fchildery niet eer de togten tergen;
Die heilig, dus verbeeld, zyn' heer den nek geboón, Haer zelve, in fpyt der deugd, onkuifchen wellust vergen,
Eh liefst de moedcrmaegd omhelzen, niet den Zoon. Den rug naer 's Heeren huis, en de oogen naer den morgen
Te wenden, heeft eertyds de ziender ftreng beftraft; Gaet heen, wilt dus voor de eer van uw Maria zorgen, Verhef des fchilders verw, die u dat beeld verfchaft. Maria kennen wy, we erkennen ook haer waerde,
Als moeder van Gods Zoon, wy zingen ook haer' lof, Maer houden haeronteerd, als zy, die Jezus baerde ,
Gemaeld wordt, als een hoer, uit Venus dartel hof. Welaen, verhef den roem, en titlen deezer moeder,
Op dat Maria's beeld te meerder waerdig zy; Der priestren beurzen vuil'; en, immer vroed en vroeder,
Zet all' uw kranke goón een vroomen geldprys by. Gewaende heiligen, uit drek en ftof getoogen,
Zyn in uw kerk geplaetst, op dat de buidel zwell'; Was hunne Godsvrucht goed, wat baet dan 't beeld den oogen ? Veel beter, dat uw woord aan 't volk hun deugd vertell'.
Geen



S C II ï L D E R B E S T R A F F r N O;- III
ij Geen ydle beeldenpronk der zespaer kruisgezanten,
Maer hun bedryf, hun deugd, hun eensgezinde zin, i Om naer des Heeren wil, Gods waere kerk te planten ,
Stort ons de eerbiedenis voor deeze helden in. tl Moet dan het dwaes gemeen dien fleuteldraegend' ouden ,
Met zyn gefchooren kruin, en ruig-bebaerden kaek, j Schoon hy een Petra zy, voor Paus van Rome houden,
En met zyn volgers 't volk doen dugten voor zyn wraek? I Gy fchildert in uw kerk den grooten kruisheld Paulus,
En geeft hem in de vuist een fcherp-ontbloot geweer, I Maer zeg, voegt hem dit zwaerd ? het paste eertyds aen Saulus,
i Toen hy het Christendom, nog onbegroeid en teer | En in zyn' eerften blos, met paerdshoef en foldaeten
Poogde in zyn wortelen en wasdom te vertrêen; if Of eert gy, 'tfchynt wel zo, in 't beeld dien onverlaeten,
En heeft uw kerk den aert met Saulus nog gemeen? tj Men maelt Godsdienftigheid, dat hemelziel-vermogen,
Gelyk een dartle dant, die buik en boezem biedt, I En, opgetooid, een lonk van wellust voert in de oogen,
De wufte togten noopt, maer de eerbre deugden niet. I Men ziet een Maegd in prent, voor David Joris werken , Het wonderboek genaemd, dat niets verftaenbaers zeit, M Waer ieder lid een deugd toont door verfcheide merken,
! En 't teellid wordt genoemd de hoogde zaligheid: ] Wie



1-14 SCHIEDERBES T RAPFINGs
Wie ziet toch zulk een fchets met onbewoogen zinnen ?
Wordt niet het hart befmet op 't zien van zulk een beeld ? Wie zal Gods zaligheid toch hartelyk beminnen,
Als zulk een prent geen deugd maer dierfche togten teelt? Gy maelt den Oordeeldag, o fchilder! met zyn kleuren;
De menfchen , beider kunne, ontkleed van lyfsgewaen , Zien wyj geheel en half, zig uit hun graven beuren;
En in dat vreeslyk uur voor hunnen rechter Itaen : De duivel dryft zyn' prooi, den naektenprooi, ter hellen,
Gy beeldt hem lelyk af: is deeze ftoet zyn deel ? De ketens immers zyn 't, die zelf den Satan knellen;
Èn geeft gy 't ambt van beul aen hem in uw tafreel? Ik zie, in menig kerk, een' gryzen , hoog van jaeren,
Die door de wolken ziet: wien maelt gy , fchildergeest ? Dat 's God: hoe God ? waerheên is uw verftand gevaren, Hem, dien nooit ooge zag, dien 't needrig harte vreest ? Durft gy dien, als een mensch , door uw penfeelen fchildrenj
Dien nooit gezienen, dien ontzaggelyken Heer, By naem alleen bekend: zal dus u 't brein verwildren, U niet doen letten op zyn grootheid, en zyne eer ? Nog meêr: wat durft de pen, of ook 't penfeel, beginnen ?
Als zy voor 't wezen Gods, dat onbevatbaer beeld, En, fpyt de rekenkunde, en wel-geplaetfte zinnen, Van één een drieheid vormt, en drie tot één verdeelt:
Eer



SciIILDERBESTRAFFING-s 113
jEen driehoek, met Gods naem in 't midden, toont aen de oogen,
En mackt, ondanks fchriftiuir, zyn drieheid tot één God: [|Och Vader, Zoon, en Geest, geheiligd in den hoogenl I-Ioe wordt gy hier omlaeg de onchristen tot een fpot! ■En moet de fchilder dus, door dartele pcnfcelen, I Met Gods verborgenheid, voor de englen zelfs te hoog, ■Onheilig, fchaemteloos, of ongeloovig, fpeelen? I O Ja, wy zien 't, helaes! maer met een weenend oog. )lVoorts^ zal de fchilderhand ons beter onderrigtcn,
Dan twee paer mannen deên, door waerheid zelf beftierd, IHoe Jezus ftierf aen 't kruis , hoe hy het leven ftigten ,
Den dood verwinnen moest, en onze voorfpraek wierd? I De fchilder heeft nogthans, op veelerlei manieren,
Den kruisdood afgebeeld, door verwen en penfeel. Het kruis, een Griekfche T, gemaeld met vreemde zwieren, Maekt met zyn' dwarsbalk, als twee armen, een geheel: - Hier hangt het lighaem aen, de handen beide en voeten Doornageld, houden 't lyf, dat naekt is, uitgeftrckt.; De zedigheid, zo 't fchynt, om 't fchouwfpcl te verzoeten, : Heeft het befneeden deel met eenen doek gedekt. . 1 Hoe weet gy fchilder toch dat alles zo motet wezen ?
Gy maelt een ftoflyk (luk, om geestelyk te zyn, & Opdat die houten galg, gerekte fpier, en peezen, Een (ligtlyk teken op uw tempel-outaer fchyn' ?
,1 v in. d. h



ii4 Schild er-bestr.affing«
Gy volgt het grillig brein, gelyk dat ook durft maeleu,
By Jezus avonddisch, den laetften voor zyn graf, Een miskelk tot den wyn, toen nergens nog te haelen,
Waerin hy reeds zyn bloed, nog onvergooten, gaf. Een arts moet ook met u en uw tafreelen fpotten;
Gy fteekt des krygmansfpeer in 's Heilands rechte zy', Als of het menschlyk hart, o hoofd der fchilderzotten!
Niet in de flinke lag, gelyk by u en my. Dus werdt een afgodsdienst, het bygeloof, geboren;
Die 't hout, en Jezus min, tot eene godheid maakt. De koopren flang is, door Hiskias, in zyn tooren
En eerlyk yvervuur vernield, en weggeraekt. En zullen wy, helaes! in de euangelie dagen,
Niet hem, die leedt, maer 't kruis, vereeren met gebeén; Dat kruis in kerk, en veld, gelyk een bondkist, draegen?
Laet zulks de Jooden doen, een Christen niet, o neen. Men moet aen hout, noch fteen, of fpykers zig vergaepen;
't Geloovig hart gevoelt de vruchten van het kruis. De kruisdood zalft den geest; een zigtbaer beeld, of wapen
Maekt nimmer ziel gezond, fchoon 't tempel fiere of huis.
HET



HET AGTSTE BOEK
VAN
JOHN MILTONS
PARADYS VERLOOREN;
NAER GEVOLGD.
Hier eindigt Rafaël: en Adam meent in de ooren
Die aengenaeme ftem nog eene wyl te hooren:
Hy denkt dat de Engel (preekt, en hy fteeds luistrende is;
Tot hy, ontwaekt, dus uitt' zyn dankerkentenis. O vlugge Hemelboó! wat hen ik u al fchuldig, ; Waer meê betael ik u? hoe goddlyk, hoe geduldig,
Hebt gy 't verhael verrigt der Schepping, my voldoen; ' Van waer toch anders zou myn wectlust die verftacn? ■ Uw vriendelyke gunst vertelde zo veel zaeken ,
Dieikverwondrend hoorde, en die me, als 't voegt, vermaeken.
Nu weet ik 'r. groot bedryf des Scheppers van 't heelal,
Die zo veel fchepzels fchiep, den menfche ten geval.
H a Eea



ïl6 Ï?ARADYS VERLÖOREN;
Een twyfling, evenwel, blyft in myn' geest nog hangen,
Waarvan ik door uw' mond de ontknooping wensch te erlangen i
Als ik deez wereld, dit verbaezende gebouw,
Dat hemel beide en aerde omvat, bedaerd aenfchouw;
Zyn grootheid overleg i deeze aerde alleen betragte,
Een deel flegts van 't geheel, en haer, in myn gedagte,
By 't lugtruim vergelyk, waer duizend ftarren ftaen j
Die door d'onmeetbren kreits omwandlen, af en aen,
(Want zulks haer afftand, en Verandring, 't allenflonden,
Toont aen 't opmerkend oog) en langs des aerdbols ronden, |
Een flipje van 't heelal, gedienstiglyk haer- licht
Verfpreiden overal, dan vraeg ik myn gezigt,
Zo wel by daeg als 's nachts, hoe! moeten al die bollen
Alleen om licht te biên, door wyde kringen rollen ?
En wordt deez duiftre fpheer, in 't groot bevang een punt 4
Alleen tot haer vermaek dier bollen licht gegund ?
Dit heeftme menigwerf verwonderd, en doen denken ,
Of zulks het groote wit der fchepping konde krenken,
Indien deeze aardbol ook omwandelde in zyn' kring,
En met de ftarren, daer de zon in 't midden hing j
Aen allen mededeelde een ingedrukt vermogen;
Terwyl 't planeetgeftel in wyder weg bewoogen,
Onze aerde, ook om de zon in fmaller hemeltrans,
Geleide, ontfangen mogt dien koesterenden glans.
Dus



li e t A c t s t e Boek. fV?
Dus redende Adam, en aen zyn gelaet vertoonde De diepe denkkragt zig , die in zyn' boezem woonde: ;. Zulks zag vrouw Eva ftraks, daerze op een' afftand zat, 1 Naar hem en Rafaël bedaerd geluisterd hadt: 1 Zy rees toen overend, en, om 't gefprek te ontwyken, i Tradt zy, vol majefteit en zwier-, die geengelyken ,< Ooit vinden zal, naer't Perk,haer kweektuin, waer'tgebloemt ! Nu in zyn eerfte kragt, op de eerde kleuren roemt, ;i Opdat zy hunnen groei, en vordering befchouwe, ( Die zehs met meêr vermaek, door 't handlen deezervrouwe» Ontluiken aen 't gezigt: de Schoone ging niet heên Omdatze gcene fmaek gevoelde in deeze reen , Of dat haer oor die hoog-verhevene gedagten Onmpoglyk vatten kon , o neen! zy wilde wagten Tot Adam, wenze alken mogtluistren naar zyn woord; Haer Egtvriend, die haer meêr dan de Engletaal bekoort * Dat aengenaem verhad mogt met zyn liefde mengen, ( De troeteling der min by zyne reden brengen. : f Hoe rninlyk ieder woord ook van zyn lippen viel, ; De woorden niet alleen bchaegden haere ziel.
Waer vindt men ooit. een paer zo wonderlyk verbonden!. Gelyk een Koningin, wier zwier ten allen ftonden De aeufchouweren verrukt, haer nazien waerze gaet,. Week Eva aen de eenzy, toen de Engel zyn gejaet.
H 3 E«



liS Paradys verlooren.
Eli Vfiendlyk andwoord dus naer twyflende Adam keerde: k Vcrfchoon uw vraag, en merk wat gy van ons begeerde. De Hemel zelf is als een boek u voorgefteld, Waer in gy leezen moogt Gods werken, dat u meldt Der tydcn wisfeling, ook dagen, maenden, jaeren, Dit zy voor u genoeg, fchoon dat niet komt vcrklaeren Of zig dë zon beweegt of de aerde, 't r'aekt ons niet: De Bouwheer van 't heelal, die regt de zaeken ziet, Heeft zulks voor ü, heeft zulks voor de Engelen verborgen: Gy moet, 20 wel als wy, hier duiken, enkel zorgen Dat uwe gisfing hooit in Gods geheimen dringt: De hemel zelve fchertst, als gy zo geestig dingt Naer ftarrewetenfchap, als gy den loop der ftarren Haer' rang, en orde en weg, en weezen poogt te ontwarren, Haer' loop en wederloop, en centerkragt befchryft, En na lang gisfen, nog in 't gisfen fteekeu blyft, Ook of deez wereld draeit om al die licldre lichten, Dan of zy rust, en deeze om haer hun' loop verrigten. Zulks deert ons niet noch u: de Schepper agt deeze aerd Met al haer zaligheid, tot uw verblyfplaets waerd; Des hemels omvang, die zo groot is in zyn ronden, Kan ons de majefteit des Maekers best verkonden. De mensch bewoont alleen dien ftip in dit heelal, De Godheid weet voor wie het ovrig weezen zal:
Gy



Het Agtste Boek. 119 : Gy merkt hoe vlug een ftar wordt in zyn' kring bewoogen,
Zo vlug, dat hy eer geest dan (tof fchyn' in onze oogen, ; Dies denk niet, dat ik heb gefammeld in myn vlugt, ( Om dat ik 's morgens uit het hoogst der hemellugt Gedaeld, des middags eerst in Eden neêr kwam ftryken; Afïbmden, die de maet of woorden verontwyken; Een' afftand, dien gy nooit, of fchemerende ziet. ] Gy twyfelt of deez' bol bewoogen wordt of niet, 3 De weg der.Godhcid legt zo ver uit 't menfchen oogen, j Den hemel van deez' bol, dat hy het aerds vermogen I Verydeld, dwaclen doet, indien het immer ftreeft I Naer dingen, die God zelf zo ver gefcheiden heeft:
Wat is't, of't middenpunt, de zon, aen 's hemelstranfen De ftarren om zig heen ziet wentelen en danfen; Of de aerd , by't zestal van de lichten, 't zevende is? I Dit weeten geeft geen vrucht, 't geeft ook geen hindernis Of acn de rust der zon, dan of aen haer bewegen, Den dag en nacht, faizoen en tyden , is gelegen; Ook of zy haeren glans door 't ruim bevang verfpreidt, ! DeMaen, een ftar, verlicht, en in zyn ronden leidt: ; Gy vraegt, of ook de Maen landouwen moog' bevatten ; Of vlakken vloeden zyn, en wolken waterfchatten, Wier zegen vruchten geeft, de gronden mest en voedt, En 't leven kweeken kan, of dan de Maen niet moet
H 4 IIaer



129 Paradys verloqren.
Haer eigen zonnen, en haer eigen ftarren hebben; Niet meêr verfchaft dan licht, niet meêr dan 'tvlo2n en ebhen Der wateren verwekt: laet zulks alleen aen God; Hy volgt zyn' wyzen wil: uw leven en uw lot Hangt af van deezen wil: wat kan u 't weeten basten, öf meerdre weezens ook, als gy, zyne onderzaaten, Door Hem gefchapen zyn, cn of htm dienst en vrees, Aen de uwe zy gelyk : laet af myn Adam, wees Alleen, bezorgd om God, uw' Schepper, te vereeren; Hy gaf u 't Paradys, daer moogt gy vry verkeeren.;' • Hyfchonli u Eva, die beminnenswaerde vrouw, Die fchoone tot een Bruid: het hemelhoog gebouwIs niet voor u gevormd, om 't van naby te kennen: Zyt wys, en houdt u laeg; gy moogt niet hooger rennen, Leef in dit Eden, als het fchoonst vcrblyf der aerd: Ik heb, zo veel ik mogt, des hemelsloop verklaerd,
Vorst Adam, door die tael, van beter geest gedreven, Beandwoord dus 't berigt van Rafaël gegeven; Getrouwe Hemelbod, 'k heb wat gy zegt yerftaeq, Gy hebt volkomen aen myn onderzoek voldaen: Gy hebt Wy dus geleerd, het heilzaemst fpoor te kiezen , Om 't zoet van 't leven, door geen kwelling te verliezen; Het angftig zorgen heeft de Schepper hier geweerd; Hy heeft, in tegendeel, ons rust en lust geleerd;
Wy



-Het A g t s t e Boek. iai
Wy fmaeken diegeftaeg, genieten die ten vollen; En laeten 't rlarrenheir in zyne ronden rollen. Wy dooien, volgt men hen, maer door ervaerenheid Gcwaerfchuwd, wordt my 't pad, het bloemryk pad bereid Van dagclyksch vermaek, ik laet my dan gezeggen, Zo ftnaek ik zaligheón, die voor de voeten leggen: Dit 's waere wysheid, wat daer boven zy, is niet Gefchikt voor myn natuur, die de aerde en 't aerdfche ziet. Laet ons dan liefst omlaeg, uit hooger dwarling, daelen, En wat my hier omringt befchouwen, en verhaelen Van dingen my vergund, en waerdig uw gehoor. Ik leende aen uw verhael der Schepping hart en oor, Gebeurten, eer ik was, en die ik niet kon weeten; Ten zy een Hemelling, van hooger geest bezeten, Zulks voor my open lag: des palmboom geurge vrucht, lloc liefiyk op de tong, hoe (tredende van lugt, Moet by 't volmaekt berigt van uwen mond verzwinden, jk mag door deeze vrucht, na werk, verzaeding vinden; [ Maer uw beleefde tael zo zoet verzadigt nooit. Nog duurt de blyde dag, de zon, met goud beftrooid Dringt door de telgen heen, en matigt haer verhitten. Laet ik nu , op myn beurt, daer wy te famen zitten, U, myn gefchiedenis, misfehien u onbewust, Verhaelen, Rafael. Ik ben daerop belust,
H 5 Zegt



i%z Paradys v e r l o o r e iï» Zegt de Engel, Wereldshecr, en vorst van deeze fcheppirsg;
Vont Ho i< nrrpi _ vvprprnsnppr pn wnrer \7*m rtpp-7P rnpnrai
*»v. , 5 * rjr"-o.T
Gy zyt niet onbefpraekt, der tong, der lippen repping Js aangenaam voor my: God heeft u mild bedeeld, En u volkomelyk gefchapen, naer zyn beeld; U, 't zy gy fpreekt of zwygt, bevalligheên gefchonken , Die al het Englendom in min tot u ontvonken: Wy fpreeken fteeds van u in 't eeuwig Hemellicht, Waer elk naer 't Paradys, op u, zyne oogen rigt: Ons mededienaer zytge, om de eeuwig - Ongezienen , Met ons, van vlugger aart, op zyn bevel, te dienen: Wy zien Gods wegen met den mensch in, ja wy zien Hoe Hy u, nevens ons, zyn goede gunst komt biên. 'k Was op den zesden dag afwezig, en gezonden Met 's hemels legioen, om voor des afgronds monden Te waeken, dat geen geest aldaer gedoemd, het werk Der menfchen fchepping kwam befpiên, en Edensperk 'Vergiften mét zyn aêm, en 't groot bedryf miszetten: Schoon geene Duivel ooit den arbeid kan beletten Des meesterlyken hands; hy heeft dien handvest toch Om 't groote eh göede te bederven door bedrog: Dies hielden wy de hel belloten, en haer holen; Doch keerden weêr te rug, gelyk ons was bevolen, Wanneer den zevenden, des rustdags avond viel. Nu zal ik uw verhael, dat my fteeds luistrend hiel,
Aen-



Het Actste Boek. J23 Aenhooren met vermaek, niet min dan gy den mynen.
't Is zwaer, ving Adam aen, 't moet fchier onmooglyk fchynen,
Dat u een mensch vertel hoe hy begonnen zy:
Wie kent zynszelf begin? uw byzyn is aen my,
Getrouwe .Rafaël! zo aengcnaem geworden,
Dat ik verhaelen zal, het geen ik weet, naer orden.
Ontwaekende uit een' flaep, by my voor 't eerst genoemd,
Vond ikme, in 't malfchekruid gelegen, in geblocmt,
Terwyl het zagte zweet myn leden overfpreide,
Die nogthans door de zon in dampen van my fcheide.
Ik keerde myn gezigt, verwonderd om my zelf,
Ten'hemel, 'k zag de lugt dat fchoon azuurgewelf;
'k Beweegde my, ik voelde een werking in myn zeencn
En fpieren, rap en vlug, toen fprong ik op myn beenen;
Ik zag rondom, 'k öntiek valeijcn, door de zon
Verlicht, hier heuvels ook, daer bergen, ginds een bron,
By 't ruisfchen van een' vloed met onbedwongen zwieren;
Ik zag een mengeling van veelerleic dieren,
Die leefden, woelden, gaen, of op de vleugels vliên;
Ik mogt de vogels in dë boschjes vrolyk zien;
Ze zingen op hun wyze, en alle dingen lagchten ,
Genoegen, waere vreugd beheerschten myn gedagten.
Toen zag ik op my zelv', betragtte lid op lid;
Waertoe zyn deeze toch, wat nutbaerheid heeft dit?



**4 PAR.AD.YS V E R L O O, R. E i\\
Ik ging, ik liep, ên tot vrywïllig zelfbeweegen
}Vas ieder deel gefchikt, niets was den leden tegen ï-
Dan wie ik was, of waer, door wie ik dus beftond,
Bleef onbekend voor my.: 'k beproefde ook of myn mond;
En tong gefchiktheid hadt ter vorming van geluiden;
Gehoorzaem was de fpraek, zy kon my flraks beduiden,
Dooi' onderfcheiden klank, wat naem elk voorwerp hadt c.
Ik fprak, o gouden zon ! o groenende aerde ! wat
Volmaekte vrolykheid en frischheid fiert u beiden!
Gy vlakten, heuvels, gy rivieren, bosfehen, heiden
En beemden; en gyook, o fchoon en minlyk dier!
Ei zegt my, zo gy 't weet, hoe kwam ik dus? hoe hier?
Ik ben van grooter magt, niet van my zelf, geworden,
Hoe heetHy, zegt het my? wat rang, wat (land en orden.
Bekleedt Hy, dat ik Hem, als ik Hem kennen leer., .
Aenbidde, en voor 't geluk, dat ik geniet, ook eer?.
Dus fprak ik, maer'kontving geen antwoord op.myn vroegen»
Een bloemryk heuveltje kon toen myn oog behaegen,
Daer ging ik zitten, vol gedagten, toen myn leên
Op nieuw den zagten flaep gevoelden, ja het fcheen
Dat ik, gevoeleloos, my zeiven zag ontbonden,
En tot royn voorig niet, myn' eerften ftaet, verzonden,
Als onverhoeds een droom den geest vermeestren kwam:,
My dagt een hemelling, van Goddelyken ftam,
Trads



H et A g t s t B Boe k; 11$ Tradt nadeFj fprak my aen: Rys Adam, vorst der vadrfth En eerst gevormde mensch der menfchen, 'k kom u nadren, U leiden naer 't verblyf, uw bede ten geval, Waer 't ryk-gezegend Hof uw wooning wezen zal: Rys op, het Paradys heeft u, zyn' heer, van noodcn. Hy greep myn hand, ik rees, en volgde zyn geboden. Wy zweefden, zagtkens, zonder voctftap, door de lugt, En over veld en vloên, voor geen gevaer bedugt, Tot ik, op 't vlak eens bergs ter neergezet, met de oogen De fchoonfte boomen, de verroaekelykfte boogen En planten, en plantzoei, en groene boschjes zag, Voorheen nog nooit gezien op d'aerdboóm: met een lagch Boodt ieder fiïsfche boom de vruchten, die daer hingen, Dit tergde d'eetlust ftraks, en liet zig nó bedwingen, 'k Ont'waekte toen, en vond het alles wezenlyk: Hier had ik omgedoold, ten waere een nieuwe blyk Van gunst, my's Hemels geest deedt onverhoeds, ontmoeten; Verheugd, maer met ontzag, omhelsde ik zyne voeten. Wien denkt gy dat ik ben? gy ziet uw' Schepper zelv', Den vormer van dit all', van aerde en lugtgewelf. : U geef ik 't Paradys, gy moogt het de uwe heeten, Hem bouwen, en zyn vrucht afplukken, vrylyk eetenj Maer fchuw den kennisboom van goed en ook van kwaed, . Die by den levensboom in Edens midden ftaet:
De



126 Paradys v e. r l o o r e n.
De kennisboom blyft van gehoorzaemheid een teken: Zo gy zyn' appel plukt, zult gy niet flegts verfteken, Verbannen worden van dees' fchoon beplanten Hof, Maer ook zal u de dood herbrengen tot het ftof, Waeruit gy zyt gevormd; dan zultge zweeten, zwoegen En, by uw zorgen in de wereld, rampen voegen. Dit fprak Hy heftig uit: maer 'k vreesde niet, o neen! Dat ongehoorzaemheid dit woord zou overtreên. Dan op een zagter' toon begon hy voorts te fprecken; Dit zy van myne gunst voor u alleen geen teken, Maer 'k geef aen uw geflagt, den zoonen van uw zoons,
■r-*•. i ir 1 ■ r._ j ...... ] .,1-4. .-~ 1 /*.i
^^„.v...^.. , . , J
De dieren zullen u, als hunnen heer, begroeten,
Zy zullen allen u, elk in zyn foort, ontmoeten ,
En eisfchen uit uw' mond den naem, dien gy hun geeft,
Alleen het vischgeflagt, dat in de waetren leeft,
Kan uit dat element zig niet voor u vertogen;
Een fyner lugt ontneemt die fchepfels dat vermogen.
't Gedierte, op dit bevel, kwam paer aen paer tot my,
De Voglen ftreeken op hun vlerken aen myn zy,
Ik gaf aen elk zyn' naem, gefchikt naer hun nature;
Maer ach ! ik werd in my gewaer, ten eigende uure
Een onvolkomenheid: mydagt, ik was misdeeld,
En deeze rêen ontvielme: O godlyk Hemelsbeeld !
Die



Het A g t s t e Boet. £27 Die boven alles zyt! wat naem moet ik u geeven? Hoe zal ik u, die my dit ligbaem, en het leven, Dit Paradys, en al de goedren van den Hof, Zo mild gefchonken hebt, best eeren door myn lof? Een deelgenoot, nogthans, by zoveel zaligheden Ontmoet ik niet, oneen! een deelgenoot, wier zeden Gelyk de myne zyn, die aen myn zy getrouwd, Dit Eden, hand aen hand met my vereend, befchouwt; Wat heil geeft eenzaemheid? hoe kan ik 't goed genieten, Zo lang ik eenzaem zwerve, en kwyne door verdrieten ? De Godheid antwoord, met een glimlagh in 't gezigt, Wat noemt gy eenzaemheid? is niet dit fchoon geftigt, Deeze aerde, en ruime lugt, om u, voor u geworden? Staen niet de wezens, die hier zwerven, naar elks orden, Tot uw bevel als heer? zy komen herwaerts aen , En darden om u heen; gy kont hun fpraek verftaen, Is ook niet hun vernuft u duidelyk gebleeken?
Ik waegde 't, op die tael, tot de Almagt dus te fpreeken: Dat u myn woord niet beige, o Schepper! neig uw oor, En geef myn reden toch goedgunftigiyk gehoor: Hebt gy my niet gevormd tot uwen ftedehouder? Is niet het dierendom my onderdaen, fchoon ouder? Dewaeremaetfchappy, de vriendfehap, kan gewis Niet onder ons beftaen, waer ongelykheid is:
Een-



ja& Paradys verloorën. Eenflemmigheid ontvangt, en geeft ter wederzyden; Een ongelyke trek kan nimmer 't "hart verblyden. 'k Spreek van gezelligheid: deeze is 't, die my bekoort 5 De dedgenootfchap met een wezen van myn foorr. 't Gedierte kan dat zoet den menfche nimmer geeven: 'k Zie dus 't gelyk gefpan van dieren 't famenleven; Den leeuw en zyn leeuwin hebt gy aldus gepaerd, En al 't gediert vereend van één' gelyken aert: Zo min als met den visch de vogel kan verkeeren, En met het rund deeze aep, zo weinig kan ik leeren Een medgezel te zyn van al het dierendom.
De Schepper, niet misnoegd, fprak vaerdig wederom s Gy agt, o Adam! uw geluk nog onvolkomen, Zo lang gy dus alleen 't vermaek van hof en boomen ^ Het byzyn van 't gedierte in 't Paradys geniet: Ei, geeft u de eenzaemheid, omringd van heil, verdriet? Was ik, uweOpperfte, en Schepper aller dingen, Die geen gelyken ken, dien de eeuwigheên omringen, In die alleenheid ooit van waer geluk beroofd ? O Neen, al wat ik fchiep, de fchepslen, hoofd voor hoofd , Schoon van een' mindren rang, voltooien myn'genoegen: Zy moeten u, omlaeg, ook dat geluk toevoegen. Hy zweeg: en myn befcheid was needrig, Hemelheer! Wie ziet in d'afgrond van uw wysheid veilig neêr!
Vol-



Het A g t s t e Boek. lap
IVolnwekt zyt gy alleen , wat mensch kan u gelyken ?
[Moet niet de mensch alléén, dus, zonder hulp, bezwyken?
En kwynen , daer hem troost van zynsgelyke ontbeert,
Met wie hy fpreeken kan, en vriendelyk verkeert 5
Die, met hem van dén acrt, verdubblen mag zyn wezen 1
Kan immer de eenzaemheid gebrek of vlek geneeaen?
Cy, in uzelv' volmaekt, hebt niemants hulp van noön. De fchepslen luistrcn naer uw' wil, naer uw geboon. Dus redende ik vry uit: Gods antwoord was een teken Dat hy genadiglyk befcheid gaf op myn fpreeken.
Dus ver beproefde ik u, 0 Adam! 'k ben vermaekt, En vind, dat gy naer iets, dat u gelyk is; haekt. Het zyn de dieren niet, die met uw naemen pronken, Myn beeld is niet aen 't beest, maer u vooral, gefehonkea. ; ïk weet hun' omgang en gezelfchap voegt u niet,
Dit wist ik eer gy fpraekt; ik zweeg hier van, en liet
U aen uzelven liefst, opdat gy 't zelf erkende,
En zaegt wat u ontbeert: het wezen, dat ik zende,
Zal uw gelykenis, uw hulp zyn, en alleen
't Vermaek zyn van uw hart, door haere aamninnigheên.
Hy eindigde, en ik heb niet meêr van Hem vernomen. Dit Godlyk onderhoud vermaste my, volkomen: Myn zinnen, nu te hoog geheven en vervoerd, En waerlyk door 't gefprek met de Almagt gantsch ontroerd. III. D. 1 V«



I30 P A R A D Y S V E R L O O R E it*
Verzonken in den flaep, doch door een vreemd vermoger!
Zag ik inwendig nog, met toegelooken oogen,
Wat my gebeurde, daer ik fluimrend lag gebukt:
My dagt, ter flinke zy werdt my een ribbe ontrukt:
De frisfche bloedftroom deezer wonde gaf geen fmerte,
Maer voorts met vleesch gevuld, herdekte 't kloppend herter I
Die ribb' werdt ftraks gevormd, gefchapen tot een' mensch , I
Doch van een andre kunn', my dagt ik zag myn' wensch
Myn' hartewensch vervuld op 't aenzien van dit wezen:
Der fchepzlen fchoonheid, zo bewonderd en geprezen,
Kon nergens na het fchoon gelyken, dat ik zag;
Ja haer geftalte, beide de oogen, heusfche lagch,
Verwekte een vreemd gevoel, een onweêrflaenbre liefde,
Die nimmer myne ziel met zulk een drift doorgriefde.
'k Ontwaekte, toen de Schoone uit myn gezigt verdween:
Ikzogtzé, en onverhoeds, eer'k't denken kon, verfcheen
Het fchepzel voor myn oog, juist zo, alsme'in myn droomen,
Dat pas gevormde beeld was zigtbaer voorgekomen.
Gedugte Schepper! gy hebt Adam niet misleid!
Wat ziet hy door uw guiist al veel bekoorlykheid!
By deeze gift kan niets van 't geen gy fchiept, gelyken,
Zy zal aen myne zyde ook als een wonder pryken;
Als been van myn gebeente, en vlèefche van myn vleesch,
Manninne zy haer naem, vermitsze uit my verrees.
5,7 Zy



Het A-g t s t e Boek, igi>
Zv zal myn lnilpe zyn, de wellust van myn zinnen,
Niets weet ik buiten haer te kiezen, te beminnen.
Zy hoorde 't geen ik fprak; maer van God hier gebragt,
Nam zy 't betamen en de zedigheid in agt:
Dan kwam zy nader by, dan wende zy haer gangen,
Terwyl een morgenflond van maegdenfchaemte op wangen En aenzigt zig zo fchoon en fchuldeloos vereent; Een verf nog onbefmet, haer door natuur geleend: Zy werdt niet ongevraegd of ongcvryd bewogen. Ik vrydc wat ik mogt, ik zag de tael der oogen, De zuivre neiging van een' eerst ontdoken gloed: Die werking wrogt zo flerk op 't maegdelyk gemoed, Dat zy, wat de eer gebood, en ook haer pligten kende, Met veel gcvolgzaemheid de traege fchreden wende: Ik volgze, huw' haer hand, en lei, verrukt van min, Haer 't Paradyspriëel, en tot de bruiloft in : De Hemel zelf, 'en al de darren, die 'er blaekeu De Hof van Eden, en de heuvelen vermaeken , Verheugen zig om dryd, en dorten, te onzen' eer, Hun' invloed, zegenwensen, op die vereening neer; Het zingend pluimgedierte, en frisfche en zagte winden, Het luisterende woud, zyn zo veel welgezinde», En drooien roozen; dè kaneelboom, de muskaet, 't Welriekend veldgewas verfprrfdt zyn geur, en gaet-
I t Op



*3* P ARAÖYS VKnioÖRÉNi
Op d'adem van de lugt langs onze trouwkoets waerert| Nachtvogels zingen 't lied op ons gelukkig paeren, De tintlende avondftar verryst, verjaegt den damp, En blinkt van boven als een heldre bruiloftslamp.
Dus heb ik u verhaeld myn' toeftand, en met eenen Het opperst aerdsgcluk dat Adam is verfcheenen: Al wat ik hier geniet, hoe wenschbaer, hoe volmaekt, 't Gezigt, en reuk, en fmaek van frisfche bloemen, raekt Het harte min; 't gezang der vooglen, die hier woelen, *t Vereenigd hofgedierte, en wat de zinnen voelen , Ontfleekt, hoe fchoon het zy, in 't hart die blydfchap niet, Die de eerfte drift der min, die ik gevoel, geniet. In haer vereenigt zig de fchoonheid, en 't vermogen Derfpraek, der menschlykheid, die my houdt opgetoogen ; Zy denkt als ik, zig zelf bewust; en 't geen zy fpreekt Is deugdelyk en wys, terwyl haer niets ontbreekt Dat groot en edel is: wy minnen, en wy menglen Ons onderling, en zyn gelyk aen Hemelfche Englen.
Verdenk de Schepping niet, zy heeft haer deel verrigt, Zegt Rafaël, maer met een donker aengezigt; Befchuldig nooit Natuur, haer pligten zyn volkomen: Volmaektheid; wat zy fchiep, werdt uit het niet genomen, Betragt gy flegts uw' pligt; de wysheid blyve uw deelr Als gy haer niefVerlaet, dan moet uw hart geheel
Niet



Hu Agistb Boïk. m Niet aen de uitwendigheid der vrouwe blyven hangen; Haer deugden mogen u een waeren wellust langen; Beminze om haere deugd en wysheid en verftand;
! Zy is om u gevormd, opdat gy, hand aen hand, In 't oosters Paradys, met die gezel zoud leeven: Maer de onderlinge drift, ook aen 't gediert gegeven, Bouwt uwe foort alleen; dan zy, die gy bezit, peelt aen gezelligheid een edel gunst en wit; In liefde, niet in drift, is uw geluk gelegen: De waere min verfynt het harte, ftrekt een zegen: Uw liefde, indien zy eens naer de Englen zweemen zala
I Is door de reden fchoon, den hemel liefgetal; Een vleefchelyke lust beheerschtder dieren zinnen, Waerom gy onder hen geen gade kont beminnen.
Oneen, zegt Adam, half befchaemd, neen, RafaëH Haer buitenkant, volmaekt gevormd, kan niet zo wel Aen myne ziel voldoen: het fchoone blykt in allen,
! Schoon my het huwlyksbed ten hoogften kan bevallen% Iets anders heeft myn hart, iets eediers my bekoord : Myne Eva, zoet van mond, brengt lieve klanken voort j.
I Zy mengt haer woorden, ook haer daeden, met die liefde.
l Die my met zagt onthael het teder hart doorgriefde.
Een eenigheid van ziel, die zielen fmelt in één, Maekt ons het zoet en zuur van 's levensftaet genieën:.
I % G^



ii34 P A R A D Y 3 V E R L O O R E N«
Geen harmonie kon ooit den zinnen meêr bekooren, Wat ik inwendig voel, gevoelde ik nooit te vooren: *t Geen mybehaegt, behaegt„ook Eva, ons gemoed Verkiest het. beste altyd uit Edens overvloed. Zo liefde Hemelsch is, gelyk gy zegt, en worden Ook de Englcn, dooi' die liefde, in hunnen rang en orden Bewogen, aen elkaer verbonden, onze min Leidt dan den aerdfehen mensch tot hooger heilftaet in. Toen antwoord de Engel, op wiens aenzigt lenteroozeu, Een waere verf der liefde, in vollen luister, bloozen: 't Zy n genoeg, o Vorst der Aerde! dat gy weet Dat wy gelukkig zyn; gy ftemt met my gereed, Dat liefde 't waer geluk der wezens kan volmaeken , En tot wat Zuiverheid uw lighaem kan geraeken;. Want zuiver fchiep u God, haer vinden wy gewis: Geen tegenftaud van 't vleesch, der leden hindernis Wordt immer, onderons, die geesten zyn, gevonden; Gelyk dc'lugt in lugt ineen fmelt, zo verbonden Zig de Engelen omhoog, zo lang zy zyn geweest: Het vleesch vereenigt zig heel anders dan de geest. Maer myne tyd is om, de zou is reeds aen 't daelen, Eil verft de kimmen met haer uitgediende (traden. Wees fterk, leef in uw liefde, en in uw' ffact gerust, Nooit wordt de erkentenis voor uwen God gebluscht,
| 1 Gi



Het Agtste Boek. 135 Gehoorzaem zyn gebóon, dan zult gy, met uw zoonen, Op 't acrdryk buiten weê, in waeren welftand weouen-: Aen uw ftandvastigheid voor 't goddelyk gebod Hangt uw geluk , dus blyft gy meester van uw lot: 'Laet geen bekooring ooit den kuil van onheil delven: Gehoorzaemheid wil God van Eva, van u zeiven.
Dus fprak hy, rees, en vloog op fnelle vleuglen heên 3 En Adam volgt die vlugt met oogen. en gebeên: Ga goddelyke geest en hemelfche afgezante, Zo lang ik in Gods gunst hier myne treden plante, Blyft de eer, die ik genoot in myn geheugen vast: Keer dikwerf wederom, en breng des Scheppers last,
Dus fcheide Rafaël, en Adam zogt de lommer, Daer hy met Eva dook, en kende zorg noch kommer.



OP DE
AFBEELDING
VAN DEN HISTORIESCHRYVER
JAN W A G E N A A R,
Heeft Buis met zyn penfeel, Houbraken met zyn fijfi Aen Wagenaars gelaet dien kenbren trek gegeven? Dus blyft, ondanks het graf, de groote Man in \ leven j
En elk bedankt hun kunst voor zulk een waerde gift.
Historiekunde kent nog meêr van Wagenaer, Zy toont het Vaderland en deszelfs lotgevallen, Ook zyne grootfte Stad, onze Amfterdamfche wallen;
De fchryfzugt eert zyn werk, en volgt zyn' arbeid, nae?*
FJR-



P4RTURIUNT MO NT ES,
Is hier de burgerfcbap van d'Amftel in 't geweer? Ontelbre mcnfchcn fpoên als vloên, die fchigtig wasfen ; Men woeh, krioelt, en draeft uit de omgelegen' gasfen,
Geraes, verbaesdheid heerseht, waer ik myne-oogen keer.
Wat al verfcheidenheên van wezens en grimmasfen! ^ De een lagcht, en de ander fchreuwt, die dringt den deeze om De brug, met volk gevuld, geeft geenen doorgsmg meêr,
't Geraes verbaest de buurt, terwyl de honden basfen.
Is hier een Haegfche vreugd, of Rotterdams geweld? Of heeft een dol matroos zyn' makker neêrgeveld? Verdronk een kind? welk ftuk, wat dievery ontftaet 'er?
Voorzeker wordt van 'tvolk een ongeluk betreurd! Ei mannen! zegt my toch, wat ramp is hier gebeurd? Dit Jongsken woei de hoed, van 't hoofd af, in het water.
1786.
IS V<3i"



VÓLMAEKEN, VÓLMAEKEN.
Vólmaeken is het werk dat Andries daeglyks doet, Wanneer hy in den wyn zyn losfe lusten boet.
Maer, Andries, averegts behandelt gy uw zaeken;
Geen wyn, maer waere deugd kan ons alleen vólmaeken.
WELLEEZEN, WELLE EZ EN.
Of ik wel leezen kan? wat vreemde vraeg is dat! Ik kon reeds veertig jaer wel leezen, dat gy 't vat. Wel leezen kan een kind: maer hier, hier wil ik weezen, Of gy ook wél kont leezen ?
HET



HET REGENT GINDER OOK.
De regen viel geweldig uit de lugt, Elk bleef in huis, of bergde zig ter vlugt: Doch Crelis ging bedaerd zyn wegen; Hy fcheen, hoe 't regende, onverlegen : Claes, die dit zag, riep, lagchend, maetï Gaet gy zo langzaem langs de ftraet? Maer Crelis, fchoon zyn kleeren droopen, De regen Hoof gelyk een rook, Sprak, lieve Claes'. wat helpt my 'Uoopen? Het regent ginder ook.
OP



Ö? DE
AFBEE-ItPÏNG
VAN
MARIA TESSELS CH ADE,
Is Tesfelfchade u vreemd, zo moogt gy weeteq Dat zy een Telg van Roemer Visfer was,
Datze in den kring der zangren heeft gezeten, En met haer ftift fchreef geestig in het glas.
En wiltge meêr verdienste en gaeven vinden ?
Spreek Huigens, Hooft en Vondel, haere vrinden
J787.
* 6
DE



D E
MORGENSTOND,
UIT HET ff 0 0 G D U l T S VAN
H A L L Ë R»
De Maen verdwynt: de nevelen en dampen
Bedekken aerde en lugt niet meêr; De Zon komt aen, en bluscht de ftrarrelampeu,
En wekt het lluimrend leven weêr: De hemel blaekt van purper en faffieren ,
Auroor lagcht ons bekoorlyk aen: De roozeverw, die haer gelaet komt fleren,
Doet thans den bleeken nacht vergaen. Het oosten blinkt van bloozende robynen;
Heeft voor de zon dien gloed gereed, Terwyl de wolken fchoon en vuurrood fchynen
Wier licht het veld in 't groen herkleed.
Het



142 De Morgenstond.
Het roosje ontfluit zyn tintelende glanfen,
En ftelt den paerlendauw ten toon, Een amberlugt ryst naer de hemeltranfen:
Wat is de morgen frisch en fchoon! m De nyvre veldman vormt den diepen vooren ,
En dryi't niet lust den zwaeren ploeg ;v De vogel laet door 't woud zyn klanken hooren,
En hippelt in het bosch zo vroeg. O Schepper! dit is 't werk van uw vermogen,
Gy zyt de vormer der Natuur, Gy gaeft de zon, de ftarren licht in de oogen,
En 't firmament dat blaeuw azuur. Gy hebt voor ons de maen haer' loop gegeven,
Den winden hunnen aert en vlugt, Gy hebt zyn' kring de dwaelftar voor gefchreeven ,
En koelt met nachtdauw onze lugt. De bergen deedtge, als aerdfche reuzen, ryzen,
Waer in 't gefteente, en de ertsklomp ftolt, 't Gefchapendom woudt gy zyn grenzen wyzen ,
De dampen in een kleed gerold. Gy hebt den Elefant zo groot als bergen, " *
Ja een beweegbren berg, gevormd,Den Walvisch ook, die ys en vloên durft tergen ■ ?
En dartelt fchoon het vreeslyk ftormt.
Dus



De Morgenstond. 143
Dus hebt gy 't breed en fchoon bevang der fchepping,
Slegts door een enkel woord verwekt, En de onbegrensde en uitgebreide ilrekking ,
Door 't heerlykst welffel overdekt. "Wy zyn te zwak uw glorie te volroemen;
Uw werken zyn zo groot en wyd: De fterfling moest, omze allen op te noemen,
Oneindig zyn, gelyk Gy zyt. Ik duik, 0 God! en fluit my in myn paelen:
Waertoe ziet toch een worm zo hoog? Het fcheppingwerk kan geen penfeel ooit maelen;
Die flerke zon verblindt myn oog.
UIT



UIT HET
ËNGELSCH.
Staek immer, o myn ziel! dat murmurerend klaegén. Wie durft Hem, die 't beftiert, naer zyn befchikking vraégen 5 Of ftorten tegen Gods befluit
Den vloed der heete klagt, die Hem moet hoonen, uit? Dat gy alle aerdsch vermaek zoudt derven , En 's levens frisfche bloem, al kwynend, moest verfterven, Was 's hemels wil, die billyk is:
Gehoorzaem dien, en zwyg: hier baet geen droefenis. Wil huwlyksmin Gods gunst tot haer beftippeu ? De reine ziel vastkluistren aen haer lippen ?
Haer eedle ziel, die hygt naer de eeuwigheên, In haeren togt weêrhouden, vastgebonden Aen 't laeg en wagglend huis van fmerte en zonden s
Alleen om u, om uw belang, 6 neen t Verhef veeleer naer dien ontwolkten luister' De traege ziel, nog kruipende in het duister
Der logge ftoffe, het lighaem, weinig waerd: Zoek dan dat licht, dien eeuwig hcldren morgen , Waer zy gehuist, ziet, met meêlydend zorgen ,
De onveiligheid, de broosheid van deeze aerd', Met liegt geluk gepaerd.
VOOR-



VOORLAND.



Diffugêre nives, redeunt jam gramina catnpiï,
Arboribusque camee, Mutat terra vices, & decrescentia ripas
Flumina pratereunt.
HORATIUS.



VOORLAND,
LUSTPLAETS
VAN DEN WEL EDELEN HEER
PIETER van WINTER, n. s. %.
Bewindhebber, der Oost - indische Compagnie , Regent van 't Burgerweeshuis , midsgaders Commissaris van het Kweekschool der Zeevaart, te Amsterdam, enz. enz. enz.
Gy, die, al te onbedagt, den winter durft befprecken ,
En hem een fchender noemt van vrolyk veldgewas, Hem, byzyn wederkomst, verfmaeden durft, en dryven
Dat mensch, en weide en vee van hem ontheisterd wordt. Gy, die den Winter hier flegts zeldzaem wenscht te aenfchouwen,
En liefst zyn heerfchappy ten geenen tyd wilt zien, Gy weet niet, die dus fpreekt, wat fchakel van elenden,
Wat rampen, voor u zelf, gy te onbedagtzaem wenscht.
K 2 Laet



H$ Voorland.}
Laet af toch, immermeer, die ftoute tael te flaekeri,
En leer, wat wenschbaer heil de winter met zig brengt', 't Is waer, dat hy ontkleedt de bosfchen, weiden, haegen ,
Dat de akker, als hy heerscht, geen gouden' halmen draegtj Dat ook Pomoofl geen ooft ziet in haer boomgaef d zwellen;
Licanis geene druif van taeië ranken fnydt; Dat Pales koe, in 't veld, geen grasroom torscht in de uiers;
Noch Flora haeren tuin met duizend bloemen fiert. Maer noem zulks geenen ramp: want kwam de winter nimmer,
Vergeefs dreef de akkerman het kouter door den grond , Dan zou de tand der egge om niet de kluiten breeken,
Dan mogt men ras den roest aen 't ysren ploegtuig zien; Dan liet de landman ftraks zyn velden ledig liggen,
En 't braekland zou voortaen een eeuwig braekland zyn; Het fnoeimes ware onnut om groei in 't hout te brengen,
't Geboomte, allengs verdord, wierp zelf zyn telgen weg. ' Gelyk geftadig werk de kragten doet verflytert,
Werdt de arbeid niet verpoosd, ras zou natuur vergaen : De winter fchenkt de rust aen akkers, bosfchen, hoven,
Hun groeikragt wordt herfleld door 't zagt gevoel der rust. Vergat de nutte flaep haer beurte en tyd te kennen,
Helaes J ons leven zelfs zou kwynen, voor den tyd; De rust zou, zonder flaep, geen matte leden flooven,
En 't lighaem lag vergeefs op 't zagte bed ter neêr'.
't Geen



L TT S T P L A E T S. 149
h Geen tm de flaep verfchaft den fterffelyken menfehen,
Verfchaft de winter ook den velden, en 't gewas: Hef voedend vogt des booms zinkt dan in zynen wortel, Dat daer, verftyvend rust, zyn groei een poos vergeet. Meent gy, dat winterkoude, en winden, hagelbuien,
En üieeuwjagt hinder doen den korts bezaiden grond? O Neen, tenzy men bot bevinding wil verzaeken, Zy deelen menig nut den groeibren velden meê. Wie weet niet, dat de lugt van haere onzuivre dampen,
Door koude aenbrengend oost, door vorst, gelouterd wordt; Dat hunne kille kragt, de gronden ingedrongen,
Het fchadend ongedierte, en 't muizenheirvernielt? Als 't mollig dons der fneeuw de weiden mag bedekken , Befchcrmt dat dons de plant, en teedren wortel ook, En wordt, dus toegedekt, op 't minzaemst warm gehouden,
Tot zy de groene kruin, in 't voorjaer, groeiend biên. Opdat geen ydle hoop de tuinzorge immer flreele,
Zo maekt de koude zelf 't bezwangerd knopje fterk; Want, als de lugt fomtyds des winters luw wil blyven,
Dan blyft ook 't groeiend ryk te teder, en te zwak. Zo veele nutbaerhêen kan. ons de winter fchenken: De ryke herfst voorziet hem uit zyn' overvloed , Waerby hy tiert en teert in 't holst der duistre dagen.,. En dankt den milden tyd van 't pas geweken jaar.,
K 3 Dse.



I5° Voorland,
Dan zal de warme haert een ftoet van vrienden toeven,
Of aen den ruimen disch zien zitten, zy aen zy: De wynfchael zal den kout of fchrandre fcherts, vervangen,
Waer by de flxenge deugd, noch zuivre rede , iet lydt. De wintertyd is ook Apollos gnnsttelingen
Genegen, als het veen hun kille geesten ftooft; De zangfter wil zig graeg ook warmen by zyn kooien,
Wanneer verrukking ras door merg en aders woelt. De winter duldt in 't veld geen foudenier of ruiter,
Het moordend leger wykt, en zoekt een zagter oord, Rolt zyne vaenen op', en vliegende ftatidaerden,
En hangt den hellebacrt cn vuurbusch aen den haek. Ook zal de winter zelf, terwyl de wapens rusten,
En 't vorftenhof de zorg van 't krygsrutnoer verpoost, Den vrede inroepen, en verfchillcndheên beflcgten,
En met verkleumden vuist d'olyf en palmtak biên. De liefde ontfteckt haer toorts ook aan de wintcrvlammen,
Al wat de lente dcedt, het recht faizoen der min, Doet zy by ys en fneeuw, en ftookt, in dc avondftonden,
't Idalisch vuur in 't hart van jongeling en maegd. Het bezig köcpbedryf fluit dan zyn rekenrollcn,
En telt de winften van het afgeloopen'jaer: Dan rust het werkend hoofd, doch weet den roest te weeren,
Verpoozing wet den geest en houdt zyn kragten fcherp.
De



Lus tplaets. 15* Pc zeeman zal, vol vreugd, de holle vloên ontwyken,
En ankren op zyn rede, en bergen zeil en want, Hy, vallende onverlet, in de armen zyner gade,
Geniet, in 'tVaderland, de zoete winterrust. Des lighaems warmte dringt, by winter kou, naer binnen,
Die voorts, om't hart geplaetst, de ontelbre pooren fluit, Dan wordt de maeg gefcherpt, en doet den eetlust groeien,
Hy houdt de leden vlug, en welgevoed en frisch. >t Vermaeklyk Voorland rust in 't midden van den winter,
En vindt, by deeze rust, zyn oude groeikragt weêr; Herleevende in de Lente, en, in den fehoonen Zomer,
Is hy in 't nieuw gedost, en door Natuur herkleed.
k 't vreemd, dat ik aen u, hoe fel de koude knelde/ OVoorland! dagt, terwyl de zangnimf my verzelde, Die by den warmen haert myn kunstdrift kweeken kon: Schoon 't water ftremt tot ys, nog vloeit der Dichtren bron.
Toen de oudgeworden Herfst het veldvermaek deedt kwynen, Na 't afgeftormd Noordwest het vinnig Oost verfchynen, Toen Voorland reeds zyn ooft en kruidhof hadt geplukt, Het bosch de geele blaên zyn telgen zag ontrukt,
K 4 £«



*S* Voorland,
-En Tuinzorg 't kromme mes, haer fnoeimes , mm in handen,
Sleet Voorlands Heer ook met zyn Gade en huwlykspanden
Den korten , kouden dag, den langen avondftond,
In 't ruim bevang der Stad: dees tyd draegt in den mond
De aenftaende Lente reeds: zo wisflen de getyden!
Het lustte my myn kunst aen 't koud faizoen te wyden,
Meêr nuttig, fehaedlyk min, dan 't aen den oogen fchyn';
Het mag de fchaduw flegts van Voorland's voorgrond zyn.
Een fchooner tyd kan aen myn zangfler meêr behaegen, Haer koestren, als 't muzyk der groene zomerdagen Langs de open velden klinkt, of in de boscbjes zweeft, En aen den Dichter mede een zuivre zangdrift geeft.
Als ik dan uw verblyf, uw landhuis en landouwen, Plantagie en plantzoen en laenen moog befchouwen, Dan zeg ik: 't wys vernuft boodt hier Natuur de hand, En heeft zo fchoon gefchikt , geregeld en geplant. Van Winter, Waerde Heer! het mogt my ook gebeuren De fchynbaere onorde, in haer orde, naer te fpeuren; Zo veel verrukkelvks, door uw verftand bedagt, En groeiend fchoon te zien, in 't best der zomerpragt. Deeze orde, eene waere fmaek, dit wél-bedagt verkiezen, Kwynt nimmer, waer men gaet, is nergens te verliezen. '
Onor-



Lustplaets. 15$
Onordc is orde hier, wanorde nimmermeer:
De fchoonheid bloost alom, waer ook het oog zig keer'.
Van Maurik , nu geplaatst in zaliger gewesten, Ik verg u niet een oog op ons bedryf te vesten: Geen Hcmelling bekreunt zig 's werelds woeling meer; Maer zoge uw eigendom, en uw vermaek weleêr, Uw Voorland heden zaegt met zyn veranderingen, Van lacnen , vlieten, paên, bofchadiën en klingen,
Gy werdt van nieuws bekoord, Op 't zien dier wisfeling van dit verruklyk oord: Dan zoud gy roepen, niets moet immer Voorland hindren, Zyn Erf heer leef hier lang met Gade en lieve Kindren!
Zo treedt myn Dichtvriendin, niet krank noch mank ter beên, Op Voorland s wendlend fpoor, met ongelyke treên, Met ongelyken voet, hier kort, en daer wat langer: Doet die verfcheidenheid wel nadeel aen den Zanger? Of wordt 'er in den gang, of in de maet gezien
Een'mislland, die, misfchien, Van naderby befchouwd, zo luttel zal verveelen, Als 't aengenaem gezigt van Voorlands boschprielen? Dus volgt de Poëzy de zangftof met haer' zwier,
En 't veld van myn papier; Dc vreemde flingering der paden, boscbjes, vloeden; Zy groeien, draeien, fpoeden,
K 5 Gaen



154 Voorland,
Gaen wendend voort, of recht, Dit anders houdt het oog aen de aertigheên gehegt,
Die deeze wisfling geeven: Verandering is de aert van 't onderzonfche leven; Het kunstmuzyk mishaegt, en 't geeft ons hindernis,
Indien 't ée'ntoonig is. 'k Zal uwverfcheidenheid, o Voorland! welftand heetea,
Zulk warren is wél-weeten. Zo flingert zig voor 't Huis de ftroom gelyk een flang, Hy fpoelt en fpeelt, vervolgt zyn vogten gang; Ontwykthier ons gezigt, maer zagtelyk bewoogen, Vertoont zig ginds aen de oogen, Terwyl zy langzaem fnelt, Geboomte, en 't groene veld Bewatert, onder 't vlieten, Om elk, op ieder flap, vermaek te doen genieten.
Waer 't welig boschje groen', En ginds een ander ryst, moog dit verfpreid plantzoen
Den wandelaer verwarren: Maer al die perken zyn den oogen zo veel ftarren
Als aen het lugtruhn ftaen: Deeze aerdfche ftarren, die bekooxen onder 't gaen,
Schoon zy geen glanfen geeven, Verfpreiden, door hunftand, en planting, vreugd en leven
U



LUSTPLAETS. 155 /
In 't denkende gemoed, Dat zelfs Gods vingren vindt in aller bladen gloed; Gefchilderd eens, en voorts vereeuwigd in de ftruiken , Die, by 't gezigt der zon, met de eigen verwe ontluiken , Zo haest de lieve lente in 't vogt der planten daelt, De wortelfappen wekt, het veld weêr adem haelt, En wy den muffen haert, 't berookte dak ontwyken;
Als Philomeel de blyken Van de eerfte vreugde toont, en d'opgcwckten lust Den minlust, by zyn Gaike, in 't groenend boschje, bluscht. Dan lagcht ons Voorland aen in dien herbooren morgen, Thans ryzende uit den dauw, als uit een Mille zee, Zo haest wy Progne zien, zien wy den Landheer meê: Zyn braave Gemalin hervat de buiten zorgen;
Zy komt met al haer kroost: Dan fmaekt van Winter ook den besten huwlykstroost.
Volfchoone Diemermeer, een watergraft voorheenen, Toen de Amftehtroomkruik, en de naastgelegen veenen, Hun plasfen gooten in uw' boezem, in uw' fchoot: Wat waertge in deezen tyd ? een waterfpeelgenoot Der vloeden van uw buurt, gebuuren zonder orden, Wat zytge, na dien dag, een vruchten oord geworden!
Het



Voorlang, Het Amflelheemraedfchap, bekommerd door uw' vlo,érts Zag u, wanneer, het ftormde, op d'Amftel landweg woên, En dugtten, ais eens 't Y, ten dykbreuke ingevlogen, Zig met uw wed vereende, en dan uw piasvermogen, De weiden om zig heen ook op de tanden nam, Dat zulks de ramp mogt zyn van 't volkryk Amfterdam. Toen deedt de vrees den Raed tot baet der velden, Hemmen, Eerst moest de fchranderheid u door een' ringdyk temmen, Opdat uw waterplas, gelyk een waterbeer, Zig met te minder vrucht in 't dobbrend nest verweer. Door molenwieken, en der winden vlugge benden, Wist zy het waterdier, te tasten in de lenden, Wanneer het voorts gekneusd, verjaegd, zyn wed verliep Sinds werdtge een paradys: uw groeibre veldlTreck riep. De weelde en welvaert in, en 't Amfterdams vermogen Heeft uwen fchooneii kreits ten hoogljen top getoogeu<, Nu zytge zuivelryk, en vruchtryk, en gy voedt Dejr Amftellandren disch uit uwen overvloed, Terwyl ook Gysbrechts jeugd hier viert zyn ooriofsdagen.» Om met te grooter lust de zorg der week te dragen.
In dit bekoorlyk oord, deez'velden vollen kring, In dit belommerd woud praelt Voorland, dat ik zing, Een boogfeheut van den weg, doch in 't gezigt gelegen, Geniet het ftil en heusch den vriendelyken zegen.
Dc



LÜSÏPLAÉTS* Ij?
De drukke middenweg, die Zondags krielt van volk, De wufte en drooge ftof, fteeds weemlende als een wolk; Het rammelend geraes van klepperen en wielen Verhindren nooit de rust van Voorlands zagte zielen ; Zy zien en hooren 't, maer in boomlof, of in huis Gezeten, deelen min in 't woelende gedruis.
Aen d'andren kant, waer moes en gras de velden dekken, Wist ook van Winter 't erf van Voorland uitteftrekken, Tot hy den Dyk beklimt, en 't fchoon toneel ontvouwt, Waer de Amftel en het Y wordt uit één punt befchouwd.
Wy wandlen met ü voort om Voorland in te treden, Aen h einde van het Bosch: wie immer, wel te vreden, De rust in lommer zoek, voor hoofd- en handenwerk, Vindt beiden in het een of ander middenperk. 'k Zie blyde Vogeltjes door blaên en telgen fpringen, 'k Hoor ieder, naer zyn' aert, den Hof heer zalig zingen. Ei vrolyk pluimgezin, leer my uw wyze en toon, Dan zing ik waerdig voor der kunften edlen zoon, Zo mag dit Voorland, en uw zanggezindechooren, Des braeven Landheers roem, in myn gedichten, hooren.
Gy



158 Voorland,
Gy groene haegeu zegt, zegt eiken, linde en beuk,
Ook gy, o platanus! wier breede blaên geen kreuk
By uwen welvaertkent, 'twelvaeren fiert den boomeii,
Dit Boschje, ('t ongediert zy fpaerzaem hier vernomen,)
Dit Boschje, als een kapel der oudheid in het woud ,
Die 't breede 'lugtgewest, als zyn gewelf, aenfchouwdt,
Worde aen de huwlyksmin geheiligd, aen die minne ,
Die Landheer Winters borst blaekt voor zyn Trouwvriendinne:
Terwyl de erkentenis haer kerkbeloften biedt,
En 't ryk-gezegend huis ook kinderzalig ziet.
Is 'twaer, hoor ik Mevrouw ginds met haer telgen fpreeken ? Kom, laet ons door die laen, langs die beplante ftreeken Haer zoeken : hoe! wat 's dit? is zy reeds zelve alhier? Wie roept daer? Hekaté, of Unjer, mensch of dier? Ontmom u, laet ons zien, wie 'tzy, die aen deez boorden, Of in bofchagie fchuilt, en fteeds de laetfte woorden Te rug roept: ach, ik merk 't: de praetnimf woont hier ook, Nimf Echo, die de min aen lugt verfmolt en rook, En in een ftem herfchiep, toen haer Narcisfus griefde, Maer die zig zelfbeminde en fchertste met haer liefde: Blyf vry, woon altoos hier, nooit word' gy ftil en ftom: Kaets Winters trouw, en zyner vrienden ftem weerom.
Wy



L-USTPLAETS. 159
Wy volgen het geleide, om ons den weg te baenen, Want anders dooldenwe in deez flingerende laenen: Was ik alleen, ik riep om Ariadnes draed, Die my hier baeten mogt, en Thefeüs heeft gebaet In 't doolperkvan Dedael, en zyn onzeekre paden. De mantelingen, fchoonze d'oogen nergens fchaden, Verbystren, evenwel, 't gezigt des wandelaers; Hy gaet, en zoekt en keert, doch vindt den uitgang fchaers.
Hier woont de nachtegael, die met zyn gorgel toovren, Den wandlaer ftreelen, en zyne aendagt kan verovren; Wien de opperzanglof lang in 't woud werdt toegedeeld , Waeronder 't grof muzyk des traegen koekoeks fpeelt.
Gy fchildergeesten, die door verwen en penfeelen Onze oogen op 't paneel verrukken kont en ftreelen, (Van winter is uw vriend, en kent uw zwier en kunst) , Komt hier, en laet Natuur u leeren: haere gunst, Haer onderrigting kan den fchranderften bekooren, Hierfchildert zy zo fchoon voor oogen beide en ooren j Wy hooren hier haer werk in 't rammelen der blaên, Wy zien de fchilderkragt in 't groene boschloof aen ; De heldre zon verwekt dien luister, fchiet haer ftraelen Door telgen heên en ftruik, als 't koeltje, menigmaelen, Hun allen zagt beweegt, en door de bladen zwerft, Hier helder blaekt, daer kwynt, ginds donker fchaduw verft
En



i6o Voorland, En vormt het licht en bruin, dien tint der zagte kleinen, Dien wy op 't tafereel zo geest verrukkend keuren : Het fcherpe en ronde, door den fchilderzwier verlpreid, Leert ons Natuur in 't bosch, toont dag en donkerheid.
Zo Hof heer! lcidtge ons nu door moeiëlyke wegen? Dit gangfpoor is wel breed, maer fteil en hoog gelegen; Wy klimmen moedig op: wat zienwe, of is 't een fchyn ? 't OnMerffclyk verblyf van moeder Mnemozyn? Ryst hier de tempel van der zanggodinnen moeder? Van Winter! 'kweet, gy zyt der kunsten vriend en voeder;
Ik weet, dat ook de lier in uwe handen past,
Dat gy de letterliên op uw vernuft vergast,
Doch, waerde Heer! wie zou, wie zal gelooven mogen,
Dat zig 't geheugnischoor hier opdeedt aen onze oogen ?
Graveert die tempel uw gedagtenis en naem
Op pylers niet of poort, uw loifelyke faem,
Niet flegts door Amflerdam, maer verder rond gedraegen,
Doet de Oostermaetfchappy ook van uw lof gewaegen:
Hoe vrolyk juichen zelfs, terwyl ik Voorland zing,
Het Burgerweeske, en ook der Zeevaerts kwekeling!
Uw meêgenootfchap Miert hun beider zin en zeden;
Kweekt goede burgers , vormt de jeugd tot nutte leden
Van Hollands Zeevaerdy; de ziel van deezen Staet.
Maer 'k treed uw' Tempel in, die voor ons open gaet.
Men



L/USTPLAETS. l6l
Men bouw, zo veel men wil, lusthovenen en hoeven, Om zig en zyn gezin op 't lustig land te toeven, Uw vast verftand maelt hier der ouden wedergae, Gy bootst dus, in onze eeuw, hun' fmaek en bouwtrant na: Deez hoogte, en dit gebouw, wat wil het anders zeggen Dan dat de kunften hier te gast op Pindas leggen? Een dichter, zulk een plek, en zulk een dak, gewoon, Heeft Cyrraes lauerveld, of Parnas niet van noón. Hier weiden de oogen langs de ruime veldlandouwen, Waer vesten aen de Vegt, en burgtcn zyn te aenfehouwen: Het needrig Muiden, Weesp , ook Naerden, dat zig bergt In zyne wallen , fterk gelegen, fchaers getergd Door Hollandsch vyand, als het deezen mogt gelusten Dit vreêgezind gewest in zynen bloei te ontrusten. Het vlak en vrolyk veld ffreelt Gysbregts burgery Wanneer zy vierdag houdt, en, nu van zorgen vry, Den daegfehen booge ontfpant, dan zienwe ontclbre zielen Te voet, of ook te paerde, in fchuiten, en op wielen: Deez Tempel heeft de vloên, en Diemen voor de borst: De ringdyk, die 't gevaerte op zyne fehouwders torst, Omfingelt hoeve en hof, en, door al 't fchoon bewogen, Vat hy het Meir in d'arm, en ziet, met minzaeme oogen, Op beemd en groen geboomte, op Veldman en op Heer,Op al het landvermaek, van zynen kruin, ter neêr..-
III. D. L AH



iöa Voorland,
Als ik by dit gezigt nog langer bleef vertoeven,
Myn kunst zou Helikon, noch Castalis behoeven.
Hoe! is dit land zo groot! wat wykend vergezigt!
Is deeze laen zo lang, zo breed, zo recht gerigt!
Zo weet men 't nut en 't fchoon zo heusfchelyk te paeren:
O Voorland ! zoet verblyf! groot voorwerp van myn fnaeren
De tyd verfchoone uw' (land! de weg van Appius
Duurt nog op zyne wys, hoe zeer vervallen; dus
Is geen behendigheid op deezen kloot te wagten:
Men arbeid, poot en plant voor zig en zyn gedagten ,
Hoe ver het reiken moog' laet gy aen 't lot alleen;
Gy kent die zedekunde, ik leer u niet, o neen!
Zie Pales runders in de velden zig vermeien,
Waer zy de dierbre melk naer de uiervaten leien:
Admetus osfen, nu voor roof bedugt of leed ,
Zyn, als de herfst verfchyrtt, met vleesch en vet omkleed.
Dus zynwe al wandelende uw lange laen ten ende:
De ryke tafeltuin, de keukentuin, die heinde
Aen 't huis, en agter 't huis, zig ruim en breed vertoont,
En door ftaketfel, haege of latwerk blyft verfchoond,
Van plukkers, ongevraegd, of ongenoode monden:
Pomoon wordt hier en ginds geëerbied, en gevonden;
Zy biedt het bloozend ooft uit volle handen aen,
En laet den lekkertaiid niet ongezegend gaen.
Daer



L V S T P U A I T S- ï^3
Daer hoor ik reeds, de bel ons aen de tafel nooden, Wy volgen allen haer ltiidklinkende geboden: De disch is toebereid: uw Gade wenkt ons aQ' j Treênwe op dat teken in: wy zyn hier liefgetal.
Apioiën , Sardanapalen , Weg lekkertanden, wyk ter zy, Wy weeten van uw brasfery, Die de ouden, tot uw fchande, ons maelan.
Wy mogen aen deez' gullen disch , Daer zig de deugden niet vertasten, Den vroomen Cincinnaet vergasten:
Ja de oude Cato zou gewis Aen deeze tafel zitten mogen: Hy zou des aenzigts ftrenge plooi Hier geeven eenen zagtren tooi, En Romes ouden roem verhoogen.
Befcheidenheid heerscht op dit maelj Het Vaderland, het wel-beftieren , Den teugel korten, of te vieren Naer eisch, is hier de tafeltaek
L a Civi-



[64 VoorlanDj Cjvilis gastmael moet het geeven, Zyn drinkhoorn noop' den Batavier, Een beter drift vervult ons hier; Wy fmaeken veel befchaefder leven.
Clcopatra, die dartle dant, Hoe ryk van pragt, hoe fchoon van troni, Verlokk' den Roomfchen held Antoni,
Tot oneer van zyn Vaderland. Wat huis wordt niet door dartle beetea Van lekkerny en overdaed, Van fynen wellust, zonder maet, Vergast, verbrast, en weggegeten.
De redenaer Hortenfius, Die zig met zo veel lofs liet hooreu, Heeft aen den disch zyn' roem verloren;
En liet den ftoel voor Tullius. Gy fchoone lierman der Latynën, Horatius, verliept gy 't veld, Waer Casfius de drommen telt: Gy mogt in beter kring verfchynen.
Het fpeekuig, en geen krygsgeweer Was 't veiligst handgebaer van allen, Dit mogt Mecenas ook bevallen ; Dit gaf u onvergangbaere eer.
Dus



LUSTPLAATS, 3.6$
Dus onder 't ünaeken deezer gunsten,
Daerwe onberisplyk vrolyk zyn,
En onder 't drinken van den wyn, Zo monstrenwe ook de fchoone kunsten:.
De Gastheer is der kunsten vrind , Hy is vermaekt met die genooden, Welke ooit der kunsten gunste booden,
En agt hen, die hy zo bevindt.
Gelukkig hy, die zyne levensdagen,
Hier met veel leeds en zorgen ruim omringd, Verflyten moog, en de onrust buiten jaegen,
Terwyl het hart de dankbre toonen zingt. Voorzeker hy, fchoon overkropt van zorgen ,
Niet afgelegd, by 't tintien van den wyn; Maer aengenoopt tot d'avond van den morgen,
Zal in zyn ziel niet ongelukkig zyn. Zo haest hy in den kring van zyne vrinden,
By zyne Gade en ouderlievend kroost, Verpoozing, rust, en zoetheên weet te vinden,
Vindt hy in 't harte een' onbefmetten troost.
L 3 Die



X66 V c O r l a n b,
Die langs de paên, de laenen, of de boomen,
Door heel den hof opmerkzaem heenegaet, Natuur ontdekt, nu vordrend, nu volkomen
En voor het oog verandrend van gelaet. Die 't al befchouwt mer recht wysgeerige oogen,
En niets ontdekt, dat niets byzonders heeft, Ziet, door 't heflaen der floffen opgetoogen,
Hoe 't groeiend hier, 't beweegend giader leeft. Heel anders zy, die traeg van ziel en zinnen,
Nauw rondom zien, pas uitzien, voor zig heên» Het redenlicht niet kennen, niet beminnen,
Maer by den tast beffieren hunne treên. De honger, en de dorst, de lyfsvermaeken
Zyn prikkels van bekooring, van beftaen; Maer 't zoet der ziel, de onftoffelyke zaeken.
Zyn deezen vreemd, en gaen hun gantsch niet aen,. Of zy de ftad, of 't ruime land bewoonen,
Zy fmaeken niets dan beurs en maeggenot; Niets, dat den geest der wyzen weet te loonen,
Het leven flegts, en 't fterven is hun lot. Van Winter! zou de Dichtkunst zwygen konnen,
Nu zy by u een beetre werking ziet, Dan zwygze vry in 't fchoonst der zomerzonnen,
Dan ftreel Natuur haer, met haer gunsten, niet.
m



LUSTPLASTS. I67
Dit Hofgedicht moet immer blyken geeven
Min van myn kunst, dan uw waerdy, myn Heer, Het zy gy hier, of in de Stad, moogt leeven,
Gy leeft u zelv' en uw Gezin tot eer. Alhier kont gy *t gefchapcndom doorzoeken,
Daer neemt Comptoor en Beurs uw zinnen mee; Hier handelt gy, in rust, der wyzen boeken,
Daer zweeft uw ziel naer de Indiaenfche reê. Elk heb zyn tyd: de zorgen neemen tyden ,
Gelegenheên, en kans, en koopuur waer; Een wyze ziet voorzigtig, nooit ter zyden,
Maer recht in 't wit, op voordeel en gevaer, Zo moeten fteeds de wél-verdeelde ftonden , Van Winter ! u verzeilen waer gy zyt: Uw huwlyksknoop worde ook hier fpade ontbonden, En Voorland blyve uw NageOagt gewydt.