01 1178 3940 UB AMSTERDAM   AENMERKINGEN O P E. M. ENGEL B ERTS VERDEDIGING VAN DE E E R DER HOLLANDSCHE NATIE; en wel ten aenzien van de MUZYK, en TOONEELPOEZY in ons VADERLAND. Te bekomen Te Amjleriam G. Warnars. Haerlem J. Bosch. Rotterdam a. Bothall. Leiden Herdingh. Bouvink. Delft toout. Dordrecht Blusfé. Middelburg W. Abrahams. Utrecht G. T. van Paddenburg enz.   III VOORBERICHT. Het zal veelen misfchien vreemd fchynen, dat, daer de tweede Druk der Verdediging van de eer der Hollandfcbe Natie reeds in 1776* het licht zag, deeze Aenmerkingen thans eerst te voorfchyn komen. Zo men kleine met groote zaeken mag vergelyken, (terwyl het verdedigen der Muzyk by dat van de eer' eener ganfche Natie in geene de minfte aenmerking kan komen) zou ik dezelfde redenen kunnen geeven, waerom ik met deeze Aenmerkingen voor den dag treed, welke de Heer Engelberts, op A 2 blad-  iv VOORBERICHT, bladzyde 16 van zyn Werk, te berde brengt, te weeten, dat zyn' Wel Eerw:, tot dien tyd toe, uit de Nieuwspapieren niet gebleeken zynde, dat iemand zich den hoon, den Nederlanderen aengedaen, bekreunde, en het ftilzwygen echter ten kwade kon geduid worden , zyn Wel Eerw: daerom de pen opvatte. Schoon 'er zo veele liefhebbers en beoefenaers der Muzyk in ons Vaderland gevonden worden , is 'er, tot heden toe, niemand opgedaegd, die de ongunftige gedachten, welke de Heer Engelberts, in zyn meêrgenoemd Werk, omtrent de  VOORBERICHT, v de gezegde kunst laet zieii, zich heeft aengetrokken. Hoewel de Heer Engelberts dé Tooneelpoëzy niets te lasten legt, en alleenlyk maer opgeeft de oorzaek, waerom onze Nederlanders in die Kunst' beneden de Franfchen moeten gefield worden, namelyk, het mistrouwen hunner kragten, zo lang een ander uit hun midden dezelve niet beproefd heeft; fcheen het my nogthans toe, dat 'er andere redenen van die minderheid fchuilden, a!s welke zyn Wel Eerw: vermeld; die ik dan ook in myne Aenmerkingen openleg. Ik ben verre van te waenen, dat A 3 my-  vt VOORBERICHT, myne Aenmerkingèn die kragt en bondigheid zouden bezitten, als het Werk van den Heere Engelberts; willende ik dezelve Hechts voor eene flaeuwe fchets hebben gehouden, die, door oneindig meêr ervaerenen als ik ben, kan uitgebreid, en in een beter, behaeglyker, en fierly* ker daglicht gefteld worden. AEN-  9 m Èiadzi 7 AEN MERKINGEN O P E. M. EtiGELBERTS VERDEDIGING VAN DE EER DÉR HOLLANDSCHE NATIE. Met het grootst genoegen las ik de Verdediging van de eer der Holland' fcbe Matte, door den fchranderen, en regtgeaerten vaderlandfchen Heer Engelberts opgefteld. Met grond noemt zyn Wel Eerw: de Schets, door de Engelfche Schryvers der Jlgemeene Hedendaegfcbe Historie gegeevcn van het algemeen karakter der Nederlanderen, eene batelyke fcbets; wordende zulks door zyn Wel Eerw: ten duidelykftén betoogd, terwyl zyn Wel Eerw: tevens doet zien het belagchelyke, en plompetegenftrydige, dat in die Schetfe gevonden word. A 4 Myn  ff Aenmerh op E. M. Engelberts Verdedig: Myn oogmerk is niet zo zeer om over het genoemde werk eene uitweiding te doen; verdienende dat leezenswaerdig ftuk van eiken welmeenenden Vaderlander ingezien, en met de grootfle toejuichinge ontvangen te worden. De Heer Engelberts heeft, in hetjaer 1776, door de Boekhandelaers Tntema en Tieboel te Amfterdam, eenen tweeden veel vermeerderden druk van het aengehaelde werk doen uitgeeven, waer agter eene Aarede gevonden word. Die Aar ede onderzoekende, zyn my daer in twee zaeken voorgekomen, waer op ik niet kan nalaeten myne aënmerkingen medetedeêlen; namelyk omtrent de Muzyk en de Tooneeldkbtkunst in ons Vaderland. Betreffende de Muzyk, laet zich zyn Wei Eenv:, op bladzyde 79 van den gemelden tweeden druk, aldus hooren: De Muziek, en het geen daar toe betrekke!)k is, kom het eerst in aanmerking, om dat wy wü willen erkennen hier in niets aan anderen geleerd, maar wel veel ontfangen te hebben ; maar zyn wy hun daarom Jchatting fcbuldig boven bet gcene, waar mede wy._ hun beloond en verrykt hebben ? nimmer zal de Nederlander waarjehynlyk hier in uitmunten, zoo lang by niet geheel door de weelde van zich zeiven ontaard, geheel verwjfd geworden is: maar is  van de Eer der Bollandfobe Natie, 9 ïs hy daarom minder ie fchatten, om dat hy zoo wel niet zmgt als een Italiaanjcbe Castraat, of danst als een lugt'ige Franscbman? wanneer het zoo ver gekomen is, dat wy enkel behoeven te zorgen hoe wy het gewonnene vrolyk en wel zullen verteer en ; wanneer wy9 voor onzen nooddruft, in het toek'.mende niet meer zullen bekommerd zyn, dat nimm> r zyn zal, en ook nimmer te begeer en is; dan mag onze begaafdheid tri toon- en danskunst, eene onontbeerlyke, eene wezenlyke verdienfle gefcbat worden; maar zoo lang wy alleen door aanhoudende oplettendheid, en onvermoeide vlyt het tegenwoordige kunnen bewaaren, en grooter verval in het toekomende kunnen afwenden , zou zulk een roem onze natie tot fchande gedyen. Intusfihen, Jchoon wy met gansch Europa de Italiaanen, in deezen opzichte , als onze eerfle leermeesters moeten aanmerken, en niet de natiën, over welke wy thans meest in onderhandeling zyn; mogen wy niet ontkennen, dat ons Vaderland, onder deszeifs inwooners, ook zul ken oplevert, dier door natuur en konst , beide in het zamenflellen en uitvoeren der Muziek, aanmerkelyke vorderinge gemaakt hebben. — En hebben wy, voor zoo veel wy van ons zeiven mogen oordeelen, inderdaad wel zoo veele verpligting aan de zulken, die de zang- en fpeelkunst van haare natuurlyke eenvoudigheid hoe langer hoe A 5 meer  i o Jenmcrh. op E. M. Engelberts Verdedig: meer hebben ver wy der dl die zicb door eene ingewikkelde zamengeflelde harmonie en moeijelyke uitvoering alleen nagaanbaar, alleen bebaaglyk maaken voor weinige kundigen, en dus binnen een zeer engcn kring bepaalen, terwyl zy verwaarloozen de ooren en herten van het Algemeen te verrukken en te ver heffe tJ en is dit ook het voorname oogmerk van de Muziek. de Vaderlandfcbe zang- en fpeeikande zal in zoo verre aan de uitheemfcbe den voorrang niet moeien afjlaan , als veelen zich verbeelden. Hier uit blykt het, dat zyn Wel Eerw: van gedachten is, i°. dat het Uitmunten in de Muzyk geene plaets kan hebben als onder die Volken, welken, door de weelde van hun zeiven ontaert, geheel verwyfd zyn geworden. 2°. Dat de Muzyk aenleiding zou geeveri om, het geen door zweeten en zwoegen zuur gewonnen is, met ruime handen te verteeren. 30. Dat de Muzyk ons van die aenhoudende oplettendheid, en onvermoeide vlyt om het tegenwoordige te bewaeren, en grooter verval in het toekomende te kunnen afwenden, zou aftrekken, en dus de roem, van in zulk eene kunst uittemunten, onze Natie tot fchande zou gedyen. 40. En laetftelyk, dat de zang- en fpeelkunst door anderen van haere natuurlyke eenvoudigheid hoe langer hoe'meêr zou-  Van de Eer der Hollandfche Natie, i i zouden verweiderd zyn, welken zich, door eene ingewikkelde famengefïelde harmonie en moeilyke uitvoering, alleen nagaenbaer, alleen behaeglyk zouden maeken voor weinige kundigen, en dus binnen een' zeer engen kring bepaelen; terwyl zy zouden verwaerloozen de ooren en harten van het Algemeen te verrukken en te verheffen; waer door de Vaderlandfche zang- en fpeelkunde, (als, beter dan de hedendaegfche van andere Natiën, de ooren en harten van het Algemeen zullende verrukken en verheffen) in zo verre aert de uitheemfche den voorrang niet zouden moeten afftaen, als veelen zich verbeelden* Om dan myne bedenkingen omtrent deeze vier punten mynen Vaderlanderen onbefchroomd openteleggen, komt het my voor, en wel met betrekkinge tot het eerfte punt. Dat zyn Wel Eerw: de volmaeking van degezelligfte, de beminnelykfte, defchoonfte, de verrukkelykfte, en voorden mensch heilzaemfle Kunst', te onregt aen de weelde en verwyfdheid toefchryft. Om geene voorbeelden van oude Volken bytebrengen, die, door hunne heldhaftige bedryven, de geheele waereld getoond hebben aen niets minder, dan aen de weelde en verwyfdheid, overgegeeven geweest te zyn, en echter de voortreflyke Muzyk, met  12 Jénmerk op E. M Engelberts Verdedig-. met drift en yver, tot hunne genoeglvke verlustiging hebben doen ftrekken; zal ik thans alleen fpreeken van de Duitfchers Zyn Wel Eerw: zal gaern, met de geheele waereld\ willen toeftemmen , dat kan 'er eene Europeefche Natie minder van verwyfdheid befchuldigd worden, het zekerlyk de Duitfchers zyn. De Spanjaerds en Italiaenen, door de luchtgefteltenis van hunne heete gewesten tot vadzigheid geneigd, en nog meer door Regeringsvorm, voorbeelden, en eenekwaede opvoeding bedorven, flaen ligtelyk tot verwyfdheid over; doende de verwyfdheid en weelde den Spanjaerd zich aen de beestachtigfte ontucht fchaemteloos overgeeven, en daeden pleegen, daer de natuur van ysf! Kan men nogthans van de Spaenfchen zeggen, dat zy in de Muzyk uitmunten? het tegendeel heeft plaets. By geen Volk is 'er minder zucht voor, en'geringer bedrevenheid in deeze Kunst De Cither is hun geliefdst fpeeltuig, waer op men, 'snagts, eenen minnaer, onder de venfters zyner minnaeresfe, met kunsteloozetoonen zyne verliefde klagten hoort uitboezemen. Ferdinand de VI. lei, binnen Madrid, eene Opera aen, waer toe hy-werd overgehaeld door den beroemden Italiaenfchen Zanger Farinelli, die door Philippus den V, in  van de Eer der Hollandfche Natie, r 3 in dienst van 't Hof was genomen 5 welke Opera, zo dra de tegenwoordige Spaenfche Monarch ten rykszetel fteeg, werd vernietigd; zo dat 'er thans (voor zo verre my bewust is) geene vaste, of onder openbaere befcherming ftaende Opera, binnen Madrid meer gevonden word. Zou 'er nu van het veronachtzaemen eener Kunst' in een Land, en voornamelyk van de Muzyk, een fterker en fpreekender bewys kunnen bygebragt worden, als dat dezelve in eene Hoofdftad, en aen het Hof, zo onverfchillig word aengezien, en men 'er zich zo weinig mede bekreunt? Wat den Italiaenen betreft, die overvliegers in de fpeel- en zangkunst'; ik kan niet zien, dat, fchoon de Muzyk eens in 't geheel by hen niet geoefend wierd, hunne zeden, in zo een geval, anders zouden zyn, dan wy dezelve thans befchouwen. Word, onder de weelde en verwyfdheid, met regt geteld het houden van eene prachtige, ruime en lekkere tafel; ja mag en moet zulks voor de hoogfte weelde gefchat worden, vermits de mensch, (offchoon zyne gefteldheid ten laetflen verzwakt, bedorven, en geheel uitgeput word) wanneer hy nog kragten genoeg bezit, daer door tot het pleegen van wellust en ontucht word aengezet; dan vind ik niet, dat  14- Jenmerk: op E. M Engelberts Verdedig: dat de Italiaenen daer mede, in het alge-, meen, kunnen beklad worden. De Franfche Schryver van de Reizen door verfcbeiden Landen van Europa, door hem in 1774, 1775 en 1776gedaen, en, in 1777, door de Boekhandelaers Plaet en Compagnie jn 'sHage in 't licht gegeeven, van de aenzienlyke Napolitaenen fpreekende, zegt in zyn en XX. Brief, bladzyde 152, dat hunne tafel voor zynen eetlust al te J'ober was, als bejlacnde de gerechten', meer endeels, uit peulvruchten, en eenige fchotelen Jlegten v'tsch, met wat gemeen vleesch; wordende verder door den gezegden Schryver, in dien zelfden Brief, de Napolitaenfche Muzyk boven die van het overig gedeelte van Italiën geftelcl. Dus zie ik niet, dat de Muzyk Vraeten of Wynzuipers van de Napolitaenen maekt, of dat de foberheid hunner tafel die Kunst by hen doet vervallen, en te grond gaen. Daer nu de Heer Engelberts, in de aengeroerde plaetfe, de Italiaenen met regt als onze eerfte Leermeesters aenmerkt, 'en niet de Franfchen of Engelfchen ; zou, wanneer men eene wettige gevolgtrekking uit de (telling' van zyn Wel Eerw: maekt, de Italiaenfche Natie, verre boven allen andere Volken van Europa, geheel door weelde van  9 van de Eer der Hollandfche Natie, i f van zich zelve ontaerd, ja geheel verwyfd zyn; het geen niemand zal kunnen ftaende • houden. Geheele andere redenen zyn het, die de Italiaenen vadzig en moedeloos macken, en hun land, dat het vruchtbaerfle der waereld is, naeuwlyks zo veel doen opleveren, als tot onderhoud van deszelfs inwooneren noodig is, en welke de voorgemelde Franfche Schryver, nevens veele anderen, in ?t breeden ontvouwen; namelyk, de Jlegte wetten, en de verkeerdeStaet- enhuishoudclyke grondbeginsels. Maer de Franfchen, zal zyn Wel Eerw: zeggen, zyn, buiten allen kyf, niet alleen een weeldrig Volk , maer ook (het geen, naer 't gevoelen van zyn Wel Eerw:, daer van een volftrekt gevolg is) driftige beminen beoefenaers der Zang- en Speelkunst'. Laeten de Franfchen nu eens de twee voornoemde hoedanigheden, in de grootfte volkomenheid, bezitten; kan men dnerom zeggen, datzy, onderhen, zulke meesters hebben voortgebragt, die in de Muzyk hebben uitgemunt? Nimmer fteegen de pracht en weelde onder de Franfchen tot hooger trap, dan ten tyde van Lodewyk den XIV. Wio was 'er toen te Parys, die de Muzyk de grootfte volmaektheid deed bereiken, en de  16 kenmerk: op E. M, Engelberts Verdedig: de Opera door Pen-in, Inleider der Ambasfa-ceurs by den Hertog van Orleans, opgericht, den grootften luister byzette? Het was de vermaerde Lulti, een Florentyner van geboorte, en geen Franschman. Wie maeken tegenwoordig, onder de beroemde Componisten te Parys, het meeste gerucht? Het zyn één Duitfcher, en twee Italiaenen ; te weeten , de Ridder Giuck, Gretri en tiaini, doch geene Franfchen. Hoe kan het, Avanneer de {telling van den Heere Engelberts ontwyfelbaer doorging, al wederom mooglyk zyn, dat 'er, by de luchtige Franfchen, thans niet de verhevenfte Componisten gevonden worden? Zou het ook eene uitzondering van den algemeenen regel weezen? Dat'de Duitfchers nu de minstverwyfde Natie van Europa zyn , zal , herhael ik andermael, de Heer Engelberts met my volmondig willen bekennen; leerende de dagelykfche ondervinding zulks ten klaerften, als hebbende zy hunne moed en dapperheid, in deeze eeuwe, meer dan eens aen gansch Europa doen zien, en daer van de overtuigendfte blyken gegeeven. Geen Nederlander kan in fterkte van ligchaem, rustigheid van geftalte, en bloeiende gezondheid by eenen Duitfcher haelen. Hunne heilzaemeluchtflreek, wakkere op- voe-  i'an de- Eer der Hoflandfche Natie. i f voeding;, waer door zy, van de vroegfte jaeren af, aen. alle-vermoeienisfen worden gewend , hunne dagelykfche ligchaemsoefeningen, als het jaegen, te paerd ryden , en wat dies meer is , doen hen tegen de ongenade der lucht' verharden j geeven hun moed en kragt* leeren hen de gevaeren trotfeeren, en brengen te weeg, dat zy, onder het gebruik van een matig en gezond voedzelj eenen hoogen en gelukkigen ouderdom bereiken. Deeze kloeke Duitfchers nu zyn zd groote bemin- en beoefenaers der Muzyk, als de Italiaenen of Franfchen durven denken. Daer is, onder hen, geen Vorst of Ryksgraef, hoe gering hy ook weezen mag, of hy heeft eenige voortreflyke Muzykanten in dienst, onder welken zich veelen niet alleen door de uitvoering (executie) maer, wat meer is, door de famenftelling (compofitie) van uitmuntende (tukken, in Europa hebben beroemd gemaekt, elks verwondering opgewekt, en de algemeene goedkeuring en achting verworven \ wordende Onder de vermaerde Duitfche Componisten (om niet van allen te reppen) geteld Rammel, Filts, Bach, Scbivindel, Richter, Kloffler, Ditters, Kreufer, Abel, Meder, Greiner, Scbmitt, Haydnt tSchweizer en Hartman. B De  18 Jenmerk: op Ê. Engelberts PerdeAïgi De Duitfche Vorften nu, beminnaers, en dikwerf uitmuntende beoefenaers der Muzyk (waer onder de groote Frederik) zyn echter wel verre van verwyfd te weezen , of zich geheel aen de weelde te hebben overgegeeven. Integendeel koéfteren de meeften voor den krygsdienst, waer mede de Weelde en verwyfdheid gansch niet kunnen gepaerd gaen, grooter zucht, als wel andere Europifche Prinfen. Een Krygsman moet honger en. dorst, hitte en koude kunnen verduuren. Wie, die de krygsoefeningen der Duitfchers, en voornamelyk die des Konings van Prüisfen, immer aenfchouwd heeft, moet niet bekennen, dat deeze krygsbenden, zelfs in vredes tyd, veele vermoeienisfen moeten ukftaen , byna het grootfte gedeelte van het jaer onder den blooten hemel doorbrengen , en hen door krygsoefeningen afmatten. Onderzoek' mén echter eens, voornamelyk by de Officiers, welk eene zucht en. lust voor de Muzyk onder dezelven heerfche! men zal 'die oneindig meerder by hen befpeuren, dan by Hollandfche Renteniers, die haest den ganfchèn dag in eene vuige ledigheid doorbrengen, i Niet alleen onder de krygslieden, maer ook onder den burgerftaet vind men, in Duitschland, veel hebbelykheid en zucht voor  van de Eer der HoUandJche Natté, i$ Voor de Muzyk. Een Duitsch Koopman, die, den ganfehen zomer, tot voortzetting van zynen handel, naer alle jaermarkten heeft gereisd, veelen gevaeren heeft moeten doorworftelën, vcele ellenden en afmattingen öndergaen , vind, tegen den winter tehuis komende, om zich aldaer wat uitterusten, en zyne zaeken in orde te brengen, geen ftreelender vermaek, dan, om met zvn huisgezin en Zyne vrienden, dë zang- en fpeelkunst te oefenen. Die lust ën trek voor de Muzyk komen dus by hem uit geene weelde, uit geene verwyfdheid voort. Kan iemand minder daer van verdacht worden-, het is Zodanig een perfoon. Wanneer men in de fteden van Ons Gemenebest, daer bezettingen leggen, de Concerten, die 'er 'swinters gehouden worden, bezoekt, zal men ook de Duitfche Officiers daer op het meeften verfchynen. Ik zou my Over dit eerfte punt verder kunnen uitlaeten, doch vermeen, ter bereiking van myn oogmerk, genoeg gezegd te hebben, om dus tot het tweede overtegaen. Waer toch blykt het ,. vraeg ik élketi ónpartydigen, dat de Muzyk aenleiding zou geeven om, het geen door zweeten ën zwoegen zuur gewonnen is, met ruime B 2 ban-  2 o Aënnterfcop E. M. Engelberts Verdedigt handen te verteeren ? Ik wenschte wel, dat de Heer Engelberts eens de berekening, van die höogloopende kosten maekte: ik, voor my, vind my daer toe onbekwaem. Een , die lust tot de Muzyk kweekt v en zich in dezelve wil oefenen, moet zich van eenen Meester voorzien , en voor ydere les betaelen. Doch bedraegt dit meerder, dan wanneer iemand zich op de tekenkunst, liet te paerd ryden, het dansfen , fchermen , of andere uitfpanningen wil toeleggen ? geenzins. De vraeg is derhalven, of ouders, wanneer ze hunne kinders in zulk eenen Hand kunnen zetten, dat dezelven, nu en dan, tyd en gelegenheid zullen hebben , om deeze of geene uitfpanning te neemen, niet oneindig beter doen hunne kinders de eene of andere Kunst, waer toe zy zucht hebben, te laeten leeren., als hen, onvermydelyk, bloot te ffcellen, om eens zulke vermaeken te zoeken, die hunne beurs, hunne gezondheid benadeelen, en hen, en hunne huisgezinnen in een wis verderf zullen ftorten ? Wat kost toch het intekenen van een openbaer Concert voor lieden , die maer eenigzins vermogen hebben? eene beuzeling. Een gemeen ambachtsman, die niet weet, wat Muzyk is, en welke, fchoon hy eene vrouw,  9 van de Eer der Hoïïandfche Natie. 21 vrouw, en een half dozyn kinderen heeft, echter 's winters, allen avonden, zyn kannetje bier gaet drinken, verteert oneindig meêr, en dan moet hy nog geen kaertfpeler zyn. Wat beloopen toch de byzondere Concerten, die, onder liefhebbers, gehouden worden ? immers zeer weinig- Ik heb 'er gekend, die, het ganfche jaer door, eenmael 'sweeks, 'savonds, by beurten een Concert hadden , waer op yder perfoon niet meêr dan eene halve flesch wyn mogt drinken , en 't welk, met het flaen van negen uuren, fcheidde. Dit waren alle de onkosten en verteringen. Zouden liefhebbers van de kaert zich wel, hoofd voor hoofd, met een half vleschje kunnen vergenoegen, of, te negen uuren, meihuis gaen, wanneer de wyn en winzucht hun brein verhit, en op den hol gebragt hebben ? Ik vraeg nogmaels, hoe is het mooglyk, dat de onfchuldige Muzyk het zuurgewonne met ruime handen zou doen verteeren? en daer mede fcheid ik van dit tweede punt af, om het derde intezien. Zou de Muzyk eenen Nederlander van die aenhoudende oplettendheid en onvermoeide vlyt, om het tegenwoordige te bewaeren, en grooter verval in het toekomende te kunnen afwenden, aftrekken, en dus de roem, van in zulk eene kunst' B 3 uit*  2 2 Jewnerk: dpE. M.Engelberts Ver dealgi uittemunten, onze Natie tot fchande ge: dyen? dat zy verre. Zegt de Heer Engelberts zelf, op bladzyde 55 van zyn meêrgemeld werk, dat het nooit regt is, van het byzondere tot het algemeene te befluiten, dan zon het dwaeslyk gehandeld zyn om, wanneer iemand, geen Muzykant van beroep zynde, zich-echter zó. fterk op die kunst toeleide, dat hy daar door zyne kostwinning geheel liet vaeren, zich zei ven, en misfchien vrouw en kinders, in armoede dompelde, daer uit te willen vastftellen, dat de Muzyk ieder een, wie hy ook zy , zó verre zou vervoeren. Ik betuig , onder de Nedeiiandfche Liefhebbers, die een fpeeltuig behandelen, zelden de zodanigen te hebben aengetroffen, welken met zulk een drift bezield waren; en ik geloof niet, dat 'er, onder een half duizend , één gevonden word : men wü nog wel zó veel leeren, dat men op een Concert wat meê kan krasfen en krysfen, doch daer laet nien het by; om eenigzins uittemunten., daer toe behooren te veel ftudie en oefening; die loopbaen is te moeilyk: meêr als twee derde laet eindelyk de Muzyk geheel vaeren. En daer de Muzyk zulk een kunst is, die niet alleen het fortuin van cen^n overvlieger kan bevorderen , maer, daer de orgels in ons Va-  van de Eer der Hollandfcbe Natie". 23 Vaderland zó menigvuldig zyn, . de zulken, welken het klavier flechts tamelyk behandelen, een beftaen doet erlangen, kunnen die geenen, welken eene natuurlyke geneigdheid voor die kunst hebben, en daer toe opgelegd worden, zich, even als anderen in de teken- fchilder- graveerbeeldhouw- en bouwkunst', niet te veel oefenen, om ons Vaderland, by andere Natiën, ook roem te doen verwerven. Schoon zyn Wel Eerw: de Dichtkunst dien lak niet aenwryft, ziet men echter, dat 'er meerder perfoonen gevonden worden , welken zich door die goddelyke kunst zodanig laeten wegfleepen, dat zy, nergens anders op denkende, zich, op hunne boekvertrekken , geheele dagen opfluiten, hunne zaeken laeten vlotten en dry ven, tot dezelve, eindelyk, in zo een warnest geraeken, dat de Dichter, (welke, daerenboven, door nyd en hekelzucht nog veel heeft moeten lyden) zyne uitfpoorigheid te laet befpeurt, en beklaegt. Zou men nu, om dat 'er zulke Dichters zyn, of geweest zyn, daer uit dan onwrikbaer moeten afleiden, dat de Dichtkunst iemand van zyne bezigheden te eenemaele zou aftrekken? dit zal immers de uitmuntende Schryver der dichtkundige BefpiegeUngen over de vier Getyden des jaers niet B 4 wil-  2+ Jenmerk: op E. M. Engelberts Verdedig:- willen toeftemmen. Nadien nu zyn Wel Eerw:, ten aenzien der Dichtkunst', van zulk een byzonder geval tot het algemeen zekerlyk geen gevolg zou willen getrokken hebben, waerom moet dan zulks, omtrent de Muzyk, gefchieden? gaet het van de Muzyk door, dan kan de Dichtkunst geenen minder gevaerlyken invloed hebben. Daer is geen Volk in de waereld, of het heeft zyne uitfpanningen. In zulke Landen of lieden, waer de koophandel en fabrieken den mensch eene geduurige bezigheid verfchaffen, zou die geen, welke, zich in bloeiende omftandigheden bevindende, van den vroegen morgen tpt den laeten avond ploegde en zwoegde, zonder één oogenblik uitfpanning te durven neemen, wysgeerig befchouwd wordende, met regt een dwaes te achten zyn. Niemand toch, die zyne ziels- en ligchaems vermogens zó aenhoudend infpant, is inftaetom, langen tyd, op dien voet te kunnen voortgaan. Hy mergelt zich uit, word gemelyk en knorrig van aert, onbekvraem en ongefchikt voor de famenleving, en bereikt, eindelyk, eenen kwynenden en gebrekkigen ouderdom, die hem het leven bitter maekt, en het zelve, tot zyne Mérite ademhaling toe, in jammerende klagten doet voortfleuren en^fiyten. Dikwerf gebruikt zo iemand van  van de Eer der Hollandfche Natie. 2 f van zyne ontzachlyke winften en inkomfïen voor zich zei ven zó weinig, dat hy zich de levensverkwiklykheden onttrekt, en, als Tantalus, by overvloed van water en vruchten, dorst en honger lyd. Doch wende ik myn gezicht van zulk een verachtelyk en haetelyk voorwerp , om het op die geenen te flaen, welken, by eene noeste vlyt, en eenen aenhoudenden yver in het volbrengen van dien post, waer in de Voorzienigheid hen gefield heeft, zich, nu en dan, tyd vergunnen om, ter bewaering* hunner gezondheid, ter behouding' van eenen levendigen, vrolyken, en vergenoegden aert in alle hunne omftandigheden, zich eerlyk, onfchuldig, en nuttig te vermaeken. Het hoogst genoegen, dat een fterveling, van zyne verhevene bcftemminge bewust, fmaeken kan, en dat hem, in de famenleving', een nuttig, aengenaem, en lofwaerdig voorwerp maekt, is de beoefening van kunsten en weetenfchappen. In welken Itaet hy zich ook bevinde, kan hy, zich van zyne bezigheden verpoozende, de ftreelendfte geneugtens ondervinden, die hem zyne regte waerdy leeren kennen, en hem doen gevoelen het oneindig verfchil, dat 'er is tusfchen iemand, die zynen geest met nuttige kundigheden verrykt, zyn hart met menschlievende, met hemclfche aenB 5 doe-  2 6 Aenmerk: op E. M. Engelberts Verdedig: doeningen verGert, endengeenen, welke, daer hem geld, tyd, noch gelegenheid ontbreeken, echter als een redeloos dier, als een mol in het flof wroet, en wiens marmeren en yskoud hart nimmer door de traenen en fmeekingen van rampfpoedigen word vermurwd, of door een vonkje van menfchenminn' ontgloeid. Een fchrander en verheven boek, in de hemelfche weetenfchappen onderrichting geevende, kan eenen weetgierigen, in ftilte en eenzaemheid eene verkwikkelyke en zachte rust neemende, buiten zich zei ven vervoeren, en een geluk doen ondervinden, dat geene grilligheden, of dwaeze inbeeldingen en vooroordeelen van zotten hem kunnen beneemen. De Dicht- Schilder- en Tekenkunst kunnen hem tot het heuchlykst, het liefst, het aengenaemst, het ftreelendst gezelfchap verftrekken. Doch hoe word zyn heit vergroot, wanneer hy het befchouwen en beoefenen dier Kunfien met vrienden van dezelfde neigingen mag genieten! Kan 'er immer hartverrukkender en nuttiger gezelfchap, als zulk eene vriendenrei, uitgedacht worden? Zou nu de Muzyk, die, door haere toonen, allerleie aendoeningen van 's menfchen ziel zo levendig uitdrukt,, hem eenen verhevenen fmaek inboezemt, zyn hart ..veredelt, en de ftugheid en on-  van de Eer der Hollandfche Natie. 2? ongevoeligheid, die den mensch verre, beneden het verachtfte dier ftellen, verbant; Zou deeze betoverende en hemelfche Kunst minder gefchikt zyn, om eene zoete en nuttige uitfpanning te kunnen, verleenen ? Dat men nimmer de Muzyk befchuldige van den mensch weekhartig en verwyfd te maeken. Kon zy altoos onfeilbaer de ftugge harten van het grootfte deel der ftervelingen leningen, en de ruwheid van fommigen onzer Vaderlanderen verbannen, kende ik geene Kunst, die men grooter dankbaerheid zou verfchuldigd zyn. Och! kon haer vermogen tot dien trap gebragt worden! Maek den mensch gevoelig, dan zult ge hem eerst tot een redelyk fchepzel vormen. Dat men nimmer met het misbruik derzelve voor den dag kome. Alle zaeken, hoe verheven, hoe nuttig ook,: waer op zich iemand, welke dezelve'flechts tot uitbreiding zyner kundigheden, en niet als eene kostwinning oefent, met verlaetinge van zyn beroep alleen toelegt, kunnen fchadelyk genoemd worden. Zal men nimmer ophouden dien dwaezen, belagchelyken en kinderachtigen ftelregel te volgen, dat, zo dra men eene zaek zwart wil maeken, men die niet op haer zelve onderzoekt wikt en weegt, maer daedelyk het misbruik, dat  2 8 Acnmerh op E. M. Engelberts Verdedig: dat dees of geen daer van maekt, wil doen doorgaen als iets, dat eene eigenfehap der zaek' zelve is. Ondertusfchen, daer men befpeurt, dat het meerder gedeelte van 't menschdom bot, onbefchaefd en onkundig is, niet dan door. eens anders oogen ziet, en zich dus met zulk eene verkeerde beoordeeling' ligtelyk laet paeien, ïs men gretig om, wanneer het in de kraem te pas komt, daer van gebruik te maeken, als zich, volftrektelyk, het gewenschtfle gevolg kunnende belooven. Niets is 'er, en dit zal ik altoos ftaende houden , of het kan. in een haetelyk licht worden gefield. Eindelyk, om dit derde punt aftedoen, laeten wy eens acht geeven op die geenen, welken der Muzyk en andere fraeie Kunften eenen haet toedragen. Wat toch zyn liunne . verlustigingen ? welke hunne uitfpanningen? 's avonds een wynhuis te bezoeken, daer den gantfehen tyd, zelfs tot laet in den nacht, met de kaert te fpeelen, eenen helderen roes te drinken; kaert- en drinkpartytjes aen hunne eigen huizen aenteleggeri, en aldus den tyd jammerlyk te vermoorden , hunne medemenfehen te hekelen en te lasteren, hunne gezondheid te bederven, hunne huishoudingen te ontrusten-, hunne zaeken te verwaerloozen, en  €>an de Eer der IMlandjcbs Natie, 29 efi van de grootfte fchynvrienden de affchuwelykfte, de doodelykfte vyanden te maeken. Gaet men die (leedjes ook eens ra, waer men van geene Muzyk, of andere Kunften weet, men zal de waerheid van myn gezegde ten vollen bevestigd vinden. Het vierde punt onderzoekende, komt het my voor, dat wy Nederlanders op onze eigene famengeftelde Muzyk, vooral die van vroeger' tyd, niet veel roem kunnen draegen. Ik geloof, dat alle waere Vaderlandfche kenners en beoefenaers dier Kunst' eenparig zullen moeten toeftemmen, dat onze oude Muzyk armhartig is , en dat de tegenwoordige Nederlandfche Componisten , met de vorderingen en kundigheden van beroemde Italiaenen en Duitfchers voordeel doende * thans betere (tukken het licht doen zien, en ons hoop geeven, dat de Nederlanders in die hartftreelende Kunst', door den tyd, by anderen Natiën ook eenigen roem zullen verwerven. Het zou toch even zo dwaes zyn, dat een kundig Componist, om de ooren en harten van een dom Gemeen te (treelen, eenvoudige, laege en laffe (lukken (gelyk onze oude Vaderlandfche) voor den dag bragt, als dat een Helden- of Tooneeldichter niet dan onnozele rymtjes aen de wae-  Jb Aenmerk: op E. M. Engelberts Verdedig; waereld opdischte, om dat de grootfte hoop , die nog wel eens een eenvoudig versje leest, geen Helden- of Toneeldicht kan verftaen. Hoe zullen de kunften eri weetenfchappen kunnen volmaekt worden, als men altyd by het oude en gebrekkige moet blyven, om dat het nieuwe en betere by de meesten niet begrepen word ? Waerom heeft men eene nieuwe Psalmberyming ingevoerd, daer toch de eenvoudige menigte , als aen die nieuwe niet gewend, die van Datheen vry beter bevatten kan, èn zich daer nog by houd? Mag dè volmaeking van kunften en weetenfchappen , om die reden , geene plaets hebben , dan zal de ïnensch altoos in den zelfden kring van kennisfe blyven , en die nimmer kunneri Uitgebreid worden. Wat de Tooneeldichtkünst in ons Vaderland aengaet jj daer omtrent zegt de Heef Engelberts, op bladzyde 8i van zyn meergenoemde werk: Schoon wy in de Dicht-eri Schilderkunde meer wezenlyk en duurzaam nüt jlellen, (namelyk als in de Muzyk, waer van' te vooren gefproken word) fchoon onze natié in deeze beiden meerder roem toekomt, zullen wy egter daar over thans niet alles behoeven] ie zeggen, wyl wy van onze Dichters en Schilders reeds in onze Verdediging meer opzettelyk hebben moeten handelen. Onze beste Dichters heb-  9 I van de eer der Hotlandfche Natie.. . %i hebben het Jpoor ten zangberg gevolgd, dat Grieken en Romeinen voor hun betreeden hadden: zy hebben zich zeiven, zy hebben eikanderen voorts gevormd, zonder aan hunne nabuur en veel verfchnldigd te zyn, dan alleen in de. Tooncelpoëzj. Wy willen niet ontkennen, dat veelt onzer beste [lukken uit het Fransch vertaald, of naar dé regelen en voorbeelden , die de Franfchen eerst van de Grieken ontleenden,' ingericht zyn: dan wy vcrwagten, dat de Dichters van onze Natie, die haare kragten maar al te dikwerf mistromvi, zoo lang een ander uit haar midden dezelve, niet beproefd heeft, al te veel zich met vertaalingen en navolgingen vergenoegt ; dat onze Dichters zich zullen laaten aanmoedigen door de geluh kige onderneemingen, vooral, van eene onzer uitmuntende Dichteresfen, om hunne landsgenooten van tyd tot tyd te voorzien van wel uitgewerkte eigengereede [lukken, waar toe ons Vaderland zelf de Jlof heeft opge* leverd. ■ Zyn Wel Eerw: wil dus gaern bekennen | dat veelen onzer beste ftukken uit het Fransch vertaeld , of naer de regelen en voorbeelden , die de Franfchen eerst van de Grieken ontleenden, ingericht Zyn: waer uit dan volgt, dat > de Franfchen , in dé Töoneelpoëzy, ons verre overtreffen. Elk,, die geen wit Zwart wil heecên, zal die  31 Aemnerk: op E. M. Engelberts Verdedig: gereedelyk toeftemmem De verwonderenswaerdige ftukken der Ccrncillcs, van Racine, Moltere , Crcbillon , Volt air e , en veeier anderen zullen altoos gansch Europa bekooren, en eenen eeuwigduurenden roem blyven behoudem Hier over ben ik het dierhalven met Zyn Wel Eerw; volkomen eens. Dan zyn Wel Eerw: laet daer op volgen, dat hy verwacht, dat de Dichters onzer Natie, die haere kragten maer al te dikwerf mistrouwt, zo lang een ander uit haer midden dezelve niet beproefd heeft, en al te veel zich met vertaelingen en navolgingen vergenoegt, zich zullen laeten aenmoedigen door de gelukkige onderneemingen , vooral, van eene onzer uitmuntende Dichteresfen, om hunne landgenooten, van tyd tot tyd, te voorzien van wel uitge* werkte eigengereede ftukken, waer toe ons Vaderland zelf de (lof oplevert. Niemand zal ontkennen, dat, daer 'er, om in de Dichtkunst' te flaegen, de uitgebreidfte kundigheden gevorderd Worden, die kundigheden in een' Tooneeldichter, in den hoogften trap > worden vereischt. Hoe veele honderde Rymers worden 'er, in ons Vaderland, tegen eenen Dichter gevonden; waerom de Heer S. van der Waal-, in zyn voortreflyk Prysvers, De ivaare vereischt en in eeri Dichter, teregtzegt: Ka-  van de Eer der Hollandfche Natie. 3 3 Natuur gaat mentgwerf een eeuw met moeite zwanger, Eer V baar gelukk\ dat ze een" onfterjdyken Zanger Het vrolyk levenslicht in *t jammerdal doe zien. De Kunst moet al baar hulp, een reeks van jaaren, bién, Om, door beur liefde en zorg, dien Gwistling op te kweeken, Die in verbeven Dicht der goden taal zul Jpreeken, Welk eene kennis der oude en Hcdendaegfche Gefchiedenisfen moet een Tooneeïdichter niet bezitten! welk eene oordeelkunde, welk eenen fmaek, om daer uit behoorlyke onderwerpen voor 't Tooneel te kiezen! die onderwerpen daer toe verder bekwaem te maeken ; de perfonaedjen, die hem de Gefchiedkunde aen de hand geeft, wel te plaetzen, andere, des noodig, daer by uittedenken, haer nimmer te doen verfchynen, dan als zulks vereischt word; het Tooneel nooit ledig te laeten; eiken peifoon, van 't begin tot het einde, zyn karakter wel te doen behouden ; nuttige tet- en zedelesfen te doen geeven ; de hartstochten, by opklimming, te roeren; eenen, zo waerfchynlyken, als gewigtigen knoop te leggen, die zich, van Tooneel tot Tooneel, ontwikkelt, en dus des aenfchouwers nieuwsgierigheid , by trappen, tot de volkomene ontknooping toe, gaende houd! Welk eene kennis van 't menfchelyk hart, om deszelfs geheimfte roerzeis te kunnen nagaen, en de onzichtbaerfte dryfveeren te ontdekken! Welk eene ervaerenheid in de wysbegeerte, oudheden, en C aerd-  3 f Aenmerh. op E. M. Engelberts Verdedig. aerdryksbefchryvinge ; zeden en gewoontens der oude en hedendaegfche Volken, en wat dies meêr is! Dus voldoet-het niet, om een Tooneeldichter te worden, flechts een los rymtje te kunnen opflaen, waer door zo veelen, doch te onregt, den naem van Dichter gegeeven word Het is daerom niet te verwonderen, dat 'er, zo zeldzaem, een enkel Tooneeldichter in ons Vaderland is opgeftaen. Wanneer zal 'er wederom een^Langendrk het daglicht aenfchouwen ? Hoe weinige Feitamaes en DcMarres zullen zich, onder ons, laeten zien ? Zou 'er, in ons Vaderland, geene andere reden fchuilen, welke veroorzaekt, dat iemand, die wezenlyke bekwaemheden in andere dichtftukken heeft doen blyken, afgefchrikt word, om zyne vermogens in de Tooneelpoëzy te beproeven, als die geene, welke de Heer Engelberts opgeeft, te weten het mistrouwen zjner kragten ? Elk, die eenigzins kan nagaen, wat tyd en moeite 'er befteed moeten worden, om een uitlandsch Tooneelftuk in Nederduitfche verzen naer behooren te volgen, zal ligtelyk bevatten, dat die tyd en moeite tot het zelfopftellen en uitvoeren van zulk een kunstgewrocht oneindig grooter moeten zyn. Die nu in de Dichtkunst' zich zó verre wil bevorderen, moet daer toe, zon-  van de Eer der HolJandfcbe Natie. 3 ƒ zonder krenkinge zyner kostwinning', veel tyd over hebben. Is het gezegde van Poot: Waer ongetelde zorgen En ydle moeilykheên de flaeffche ziel verworgen, Is daar Homeer genood? o neen. Men lei hem elders been. ten aenzien der Poëzy in 't gemeen waerachtig,; met te meerder regt kan het op de Tooneeidichtkunst toegepast worden. In Frankryk deelt de Dichter in 't voordeel van den druk, en trekt het geen de tweede of derde vertooning opbrengt. In Deenmarken worden vastgeftelde pryzen voor yder ftuk betaeld. Doch in ons Nederland worden de lust en moed geheel uitgedoofd. Laet een Dichter een ftuk voor zich zeiven drukken, het word wel door deeze en geene liefhebbers gekogt, doch nimmer op 't Amfteldamsch Tooneel (waer door het grootst vertier moet komen) vertoond. Terwyl 'er, tegenwoordig, te Rotterdam mede een vast Tooneel is, zou het kunnen gebeuren , dat zulk een ftuk aldaer wierd gefpeeld. Dat lieden, die, rykelyk, met aerdfche goederen bedeeld zyn , en veel tyd hebben, om zich in de Tooneelpoëzy te volmaeken, alleen eershalve de gunst van fomtyds onkundige Regenten moeten winnen , om hunne Stukken op den Amfteldamfchen Schouwburg vertoond te zien, is eene handelwys, om der C 2 zo-  %6 Aenmerh op E. M. Engelberts Verdedig: zodanigen yver geheel te doen verflaeuwen; en dat van iemand, die, niet dan met benadelinge van beroep en beurs , zyne verheven talenten aen de TooneeldichtkunsY kan te kosten leggen, zou gevergd worden, wanneer hy zyn doorwrocht kunstdruk graeg op het voornoemde Tooneel vertoond zag, het zelve, zonder de minfte ontgeitenisfe, daer aen overte^ geeven; zulks moet foortgelyke bckwaeme perfoonen voor altoos doen afzien , om immer de handen aen zodanig een werk te flaen. Dit heeft het Leidfche Genootfchap, Kunst wordt door arbeid verkrcegcn, mede genoopt om, in zynen lof der Tooneel-: dichtkunde, zich dus te laeten hooren: En klaegt men, dat zoo fchaers de Dichters hunne [pelen, Die waerlyk kunftig zyn, den Schouwburg mededeelen ! Indien men 't kostlyk geld, dat, Jints den ouden ft and Der Academie, dwacs, onnodig, dol, ten fchand' Der Doofden is verkwist, ten loon had doen vertrekken, Om nutte Kunftenaers tot yver op te wekken: Geen Gal, geen Brit zou ben in vlyt te boven gaen; DesScbouwburgseer zoufteedsdoor'sDichtersroembeftaen. Hier by komt nog, dat men in ons. Nederland, (uitgezonderd in de Provincie van Holland, alwacr, door de, zo vaste, als nu en dan opgerichte Tooneelen, de Tooneelpoczy by veelen nog in haer wezenlyk licht word befchouwd) iemand, die dezelve oefent, als een gevaerlyk, als een godloos mensch aenziet, welke, in plaet-  van de Eer der Hoïlandfche Natie. 37 piaetfe van roem en eer te behaelen, ak oimne haeters en vyanden verwekt, en in zyn beroep fchade lyd ; terwyl de Tooneelen, als het verachtfte uitvaegzel, uit de meeste {leden worden geweerd, en daer tegen openbacre bekendmaekingen in de Couranten gcplaetst. Welk eene aenmoediging voor een Tooneeldichter! Schoon de Predikanten , over het algemeen, dat Volksvooroordeel koesteren, en , onophoudelyk , tegen het Tooneel met de hevigfle verwytingen uitvaeren; gelyk het voorgenoemde Genootfchap in hun gemeld Dichtftuk zich, daeromtrent, mede uit: In aiuVren word de lust voor ,t Scbouwtooneel verboon, Door onze Geest lykbeid, die fomtyds, in haer driften, Vergeet verfoeilyk kwaed van nuttig goed te fchiften, Maer onbarmhartig 't Spelverwyst, en (leeds'-'t gemoed Van min ervarenen'daervan zelfs gruwen doet. *t Zy verre dat wy 't doen van braeve Predicanten Minachten; neen, de zorg van trouwe Godsgezanten, 't Befefen der waerdy van bun gewigtig werk, Gepaerd met diep ontzach en eerbied voor de Kerk, Doen ons hen in de daed boogfchatten en beminnen; Maer zeker is 't ook, dat bun yver op de zinnen Der Menfcben kracht bezit, en al te ver kan gaen, Gelyk gefcbied, als men bet goede flil laet flaen, En enkel 7 misbruik fchetst met baetelfke trekken. Hier door zagzicbdeKunstvoorlangreedsvuilbevlekken, Dit flichtte een'baet in 'tbart van 't Kunstloos algemeen; Dit ook is de oorzaek dat men veelen, buiten réén, Veracht, befchuldigt,ja zelfs heim'lyk durft vervloeken, Waer om? Om dat zy fleeds bet Scbouwtooneel bezoeken. Die School van ydelheid, die bron vanzona"enfcband\ Die, zo bun wenscben bielp, geweerd ivierd uit bet Land. C 3 is  38 Aemnerh op E. M. Engelberts Verdedig: is de Heer Engelberts, dien aengaende, van een gansch ander gevoelen, daer zyn Wel Eerw: zelf wenscht, dat onze Dichters zich zullen laeten aenmoedigen door de gelukkige onderneemingen, vooral, van eene onzer uitmuntende Dichteresfen, om hunne Landsgenooten, van tyd tot tyd, te voorzien van wel uitgewerkte eigengereede dichtftukken, waer toe ons Vaderland zelf de ftof oplevert. Hier oogt zyn Wel Eerw:, ongetwyfeld, op de beroemde Dichteres Van Merken, welke, nevens haeren fchranderenEchtgenoot, den zoetvloeienden Dichter Van Winter, in het voortbrengen van twee puikftukken van eigene vinding', Jacob Simonszoonde Ryk van de eerstgemelde, enMonzongo, of de Koningklyke Slaaf van den laetstgenoemden , Amftels Schouwtooneel geen' geringen luister hebben bygezet, fchoon zy, omtrent dezelven, nevens andere braeve Dichters , en daer onder de Wel Eerw: Heer'w» Spaan, wegens zyn uitnemend dichtftuk, De gekruiste en ftervende Zaligmaker, in het ie deel van het Genootfchap, Kunstliefde /paart geen vlyt, te vinden, den nyd en onbillyke hekelingen van een', vóór twee jaeren te Leiden voor den dag gekomene-n Schimpfchryver, niet hebben kunnen ontgaen, Jongvrouwe de Lannoy kan ook de welverdiende roem, door haeren Leo de Groote be-  van de Eer der Hollandjcbs Natie. 39 behaeld, niet worden geweigerd. De Heer Nomsz, fchoon hy, over 't een en andec ftuk, doch voornamelyk over zynen Zoroaster, bittcrlyk is doorgeftreeken, moet, des niet te min, met regt geteld worden onder die geenen, welken alle pogingen hebben aengewend, om de Tooneelpoëzy in ons Vaderland tot volmaektheid te brengen * en die , onder anderen , door zyrien eigengereeden Anihonius Hambroek ^ of de Belegering van Formeza, getoond heeft, welke vorderingen hy, in die KunstY gemaekt hebbc. Die Heer moet een' lust, moed, en yver bezitten, die alle andere bedenkingen doen wyken, om, niettegeüftaende de verachtelyke befchimpingen zyner vyanden , en den weinigen dank, die hy by zyne Landgenoor.cn behaelt, echter , met de grootfte drift, in zyne geliefkoosde oefeninge voorttevaeren. Van andere jonge Neêrlandfche Tooneeldichteren, die, was 'er behoorlyke aenmoediging, door den tyd zouden toonen, dat Nederland, zo wel als Frankryk, bekwame voorwerpen voor de Tooneelpoëzy heeft, wil ik niet reppen, zo min als ik voornemens ben eene Verdediging van 't Tooneel, en der Tooneeldichtkunst' zeiven te fchryven; 't welk zo menigmael, en voldongen gefchied is, en, onder anderen, door de Hoogieeraeren Piet er Burman in zyne Re,  Vide, t vnnrDfpmeldp lei ik dan nf^