ïtCQmCM toOOMZOOJ?
door het geschrift
GETYTELT
A D R E S
VAN EENIGE LEDEN DER LUTHERSCHE GEMEENTE
aan
joc&em ROSELLÓn;
• £ 6 ft. alom te bekomen.



Zo geeft gy immer over u zeiven getuigenisfe, dat ,gj Kinderen zyt der geenen die 'tier Prof beten tgedood bei>ben,
Ma 1t HEUS»,



KORTE DO O R L O O P
DOOR H E X
GESCHRIFT
GETYTELT
ADRES
VAN EENIGE LEDEN DER
LUTHERSCHE GEMEENTE
AAN
JOCHEM ROSELLON,
Jesus Christus!de Eeuwige en Hooggdoofdé God-Mensch fpreekt by Matth. VII: 22 , 23 z\„ dus: veele zullen tot my zeggen op dien das lieere , Heere, hebben wy niet in uwen naam se* propbeteert, hebben wy niet in uwen naam duivelen uitgedreven* hebben wy niet in uwe naam
veek daden gedaan? Dan zal ik hen bely
den: Ik heb u nog nooit gekent; wykt alle van ™y ■> gy kwaaddoenders. Buiten allen twvfel zvii het de Mondbelyders, wélke onze Goddelykl rerlosfer , hier bedoelde. Daar nü zulke valfche Mond. Christenen zich te dier tyd al in de Kerk bevonden, zo hoeft het ons niet vreemt tezvn dat zulks ook nu plaats heeft, in deze dagen llt .Veele treft men heden aan, die oprechte BelyA a ders



( 4 )
ders van Jezus Heilige Godsdienst heten willen * zy worden door hunnen Farizeeuwfchen aart, ook eenigen tyd hier voor aangezien, dog eindelyk word hunne fnöödheid openbaar. Eïndelyk word waarachtig 't geen Jezus zegt: aan haare vrugten zult ze kennen. Satan, de eeuwige vyand van 'smenfchen geluk, heeft altoos zyne vermogens aangewend, om de Godsdienst, de gids naar den hémel te ondermynen, en zyne werktuigen aan tefpooren, om de waare Belyders van Jezus tegen te gaan, te dvvarsbooraen, ja waare het mogelyk hun van de aarde te verdelgen. Dit is ahoos zyn gevloekte oogmerk geweest, en in deze dagen is hy hier omtrent met weinig werkzaam. Daar hy door zyne werktuigen door fnoodaarts, in de hel uitgebroeit, en uit Cerbes geelen fwadder voortgekomen, de Gemeente van Jezus laat vervolgen; en hen door mond en pen, door vuile laster zoekt fwart te maken. Om waate het mogelyk hier door de waare Belydërs van hun Heer moedeloos te maken en Koning Jezus alzo zyne Onderdanen te ontroggelen, en dezelve onder zyn gevloekt gewelt te breagen» — Zulke werktuigen van d;n heivorst ontzien zich niet om openbaar de eer, de goddeiyke luister van den hemelfchen monarch, Jezus 'Christus te verdonkeren, om zyne bloedige, om zyne eeuwige verdienden kragteloos te maken door Schriften, door Leeringen, waann men eigen verkoren werken, en eigen gerechtig* heid wil ten throon verheffen. Het welk alles onder een fchyn van Godsdienst en Geleerdheid word aangeprezen, en voor een nieuw ligt uitgevent, fchoon het alles in de Schriften , van Cocyn ai bekent is...... Dan .waas ben ik ? Wie
J moet



(5)
moet met zyn aangedaan? Wie moet niet treu ren en khe<en 9 Wie moet niet als van droefheid verfuielten? Daar men ziet, dat zommige, die als Medeleden van Christus Kerk willen worden aangemerkt, zich niet ontzien, om hun die voor de waarheid uitkomen, allerwegen te vervolgen en hen gehaat en verdagt te maken. Deze.gewoonte van de kinderen der duisternis, is weder openbaar in zeker gefchrift, waar in men ten doel heeft, om waarheid lievende Christenen, als met de fwartfte koole af te malen. Om waare het mogelyk hun by ieder gehaat en verdagt te maken. En hunne elendige, hunne waggelende zaak eene rugfteuning aan te brengen. Ik bedoel hier de Schryvers, (*) van het gefchrift, ten tytel voerende, Adres van eenige Leeden der Luthersche Gemeente; aan Jochem Rosellon. Een ftukje', waar voor elk redelykmensch, een walg en afkeer heeft. Wyl daarin dog het Carafter van lage zielen doorftraalt; en dus een elendig wapentuig is, om hunne flegte zaak nog meer te verraden. en te toonen, dat hunne lievelingen , een rugfteuning nodig hebben.
Het is dan hierom , dat ik nodig geagt hebbe, om, niet zo zeer de eer van de daarin beledigde Perfoonen te verdedigen (wyl ik wel zo veel Credit in die menfchen ftel,dat zy zullen inftaat zyn, wan neer het de zaak vereist, en zy het nodig oordeelen om hun zeiver te verdedigend Als wèl om het zich zelfsverradende in dat Papier ten toon te (tellen, en daar uit aan te toonen welk een geest hun bezield, welke laag genoeg
ge-
(*) Ik zeg Schryvers vermids ik niet geloof, dat eest ïtiensch zo veel fwarte gal bezitten zoude.
A 3



(6)
geweest zyn ora hunne vermogens tot het opftej'len van zulk een laster papier aan te wenden. Om aan te toonen welk eene elendige Wapenrusting men aangord, om die Leer aar en die hunne lievelingen zyn, eene rugfteuning by te zetten, en 'te verdedigen.
: Ik zal dan eens dit laster vol gefchift kortelyk doorlopen, en flégts hier en daar de kleene fouten aanftippen, en het geene niy bekent is daar ;by aantekenen, wyl zy tog zo vriendelyk verzogt hebben, een zeker antwoord te ontfangen.
Het is dan tot u Heeren Scbryvers van het reeds gemelde Gefchrift tot welke ik nu het woord voeren zaU
, Uwen Aanfpraak Heeren die gy vermeent te doen aan den Schryver van het bekende Be•fwaarfchrift, is zeer laag, en op een fpottende ^en honende wyze voorgefteld. Want fchoon gy in lèhyn van vriendfchap fchryft. . Geloof sik egter, dat wanneer u dien man waarachtig bekent was, uwe opwagting welke gy lieden hem maken wik, daar in beftaan zoude, om hem, waar het u mogelyk van kant te helpen, of voor 't minst om hem van zyn beftaan te helpen. Dog ' daar gy lieden met al u moeite tot hier toe nog vrugteloos gezogt hebt, en u dien man nog- niet bekent is, gelyk ftraks nader blyken zal, moet gy zulks nu ftaken.
Hier op vaart gy lieden voort, en wilt gaarn weten wie de perfoon' des Schryvers is, en zegt: veel moeite gedaan te hebben om te ontdekken waar de Heer Jochem RoJelion]woonde, om zyn Ed. in Perfoon uwe opwagting te komen maken. ïNu meen ik myn eerfte gezegde, reeds bewaarheid te zien. Hierom moest men een zeker Deur-
waar-



(7 )
waarder, of Diaken Castelyn op de loop zien te krygen, om te onderzoeken, wie dog die Jochem Kofellon vyaare. Maar ach.' deze pooging was al wederom vrugteloos. Men kon 'er niet achter komen; men wierd al verdrietig, men bood (geld, (dit dog kan, dagt men alles uitwerken) men bood gouden kleinnodien aan; men geloofde al wat 'er gezegt wierd, om zyn verflagen gemoed weer op te beuren. Dog dit duurde wederom niet lang, want wilde men het beklemt gemoed gerust ftellen; zo moest men zeggen, ?er is zulk een Perfoon in de waereld niet., —Nu Heeren ik moet bekennen dat ik in u lieden ontdek, dat wy van de Heidenfche Orakelen niet geheel verlost zyn. Wyl u dit zo fchielyk is geopenbaard geworden. Gy lieden hebt dan zekerlyk een vliegende Fegaas gehad, waar op gy als lcarius door de lugt zyt heen geïheld. Of laat ik u hier by een ander vraag doen. Is u dit mogelyk onmiddelyk van den hemel geopenbaard, of wel van de helvorst? dog neen want deze zyne werkingen gelooft gy niet. Ik voor my
wil dan wel bekennen,dat my dit een weinig duister is hoe u lieden dit zo fchielyk is geopenbaard geworden. —- Dog het moet zo zyn, 'er is zulk een Perfoon in de waeteld niet. Égter zoude iJs u raden Heeren van nog eens ter deeg uit u oogen te zien, mogelyk wandelt hy dagelyks mid. den onder u. — Dog volgens u begrip, hy is in de waereld niet. Wat nu gedaan? Wat zal men nu by de hand nemen ? — Wagt daar vind 'er een iets uit, nu moeten de letteren aan de beurt , nu wil men zien wat men uit de, naam Jochem Roefellon fpelden kan* En na dat $nen de zelve gekeert en gewent s en door elkan A 4 der



(8)
der gehaspelt had, kreeg men voor den dag Melchior Soonle. -— Nu lacht men nu heeft men 'f, zo men denkt gewonnen, nu is het waarachtig zeker , dat Melchior Soonle , Jocbem Rofellon is. (*) Waarlyk Heeren ik móet zeggen , want ik m\ u lieden u roem niet onthouden , dat gy lieden nog al vernuftig zyt, en vry ver gevordert zyt in de Letterkeer. — Dog ik heb een Buurman met naame/Gert Justus Auskendom een groot liefhebber in 't Danferi, en een man zonder wederga op 't To1 neel, die my eens een Brief liet Zien, waar uk hy ook door Letterkeer een zekere naam gefpek hadde. Dewyl nu de Heeren hier in zo ver gevordert zyn verzoek ik vriendelyk , ook hier hunne könst te beproeven. En dewyl het by u lieden een aangenome ftelregel is, dat wanneer gy uit een naam een andere fpelden kunt, het dan ook noodzaaklyk die Perfoon zyn moet, die
^ dóór Letterkeer daar uk komt, zo hope ik ook het 'hier te laten gelden; dog hier zoüd gy mogelyk veel tegen hebben, en my zulks met yver betwisten En egter' kan ik ü verzekeren Heeren dat 'er zulk een man in de waereld is, die door Letterkeer hier uit gebragt kan worden. Nu moet den Perfoon van Melchior Soonle zei-
1 ven aan de beurt, nu moet men hem aanranden, om dat zyn naam juist uit de Letters van Jocbem Rofellon kan gelfielt worden'. Nu moet men hem, of het waar is of'niet, de ongehoorfte verwytingen' aandoen , zo omtrent zyn Perfoon als Familie. Nu gaat men hem als een dief voor al de waereld ten £öon fielten en zegt: dat hy als
een
(*) Even als of men uit dien Naam geen andere fpelden kon.



(9)
een Heer voor den dag kwam. Mogelyk om dat hy deftig, en niet zwierig nog volgens de order van 't Toneel voor den dag kwam. -~. Dog ik twyfel niet, of zy die hem hier gekent hebben, zullen uwe laster wel kunnen tegenfpreken. -— Maar iéts anders, is dit nu de flegte zaak der Heeren Predikanten verdedigen ? is dit bp eene behoorlyke wyze de befchuldigers dier Heeren overtuigen dat hunne befchuldiging valsch zyn? — is dit toonen overtuigent aan de waereld toonen, dat zy onlchuldig'zyn, is dit nu da eer der Prèdikanten verdedigen, en te toonen dat zy geen deel hebben aan die befchuldigingen die hert opgelegt zyn? —■ Niets minder dan dit- Want juist hier door verraden zy wederom hunne flegte zaak; en geven niet weinig te kennen, datzy in 't naauw gezet (zyn. — Dog gy Heeren hebt nog niet bedagt dat gy door dezen uwen yver, de ondergang van de door u geliefkoosde Leeraars bewerkt. — Dog om nu hunne befchuldigers verdagt te maken, gaat men zekere perfoonen onder hun ftellen, of zyn 'er onder hoorèn of niet, waar door zy, (naar hun gedagten) zouden worden geafronteert , en by ieder verdagt zouden worden.
Dog laat ik voortgaan, een ieder ontdekt ras uwe flegte oogmerken, en wat de Heeren bedoelen. Dog nu moet den alzins waardigen Leer aar Klap aan de beurt, welke gy nu door allerlei lpottendé, en zin veranderene woorden voorftelt.' Dog alle welke woorden beter voor iiwe liefelingen de zogenaamde Tollera/uen zouden pasfen. — Dan nu komt men aan de zaak , hier kwam men aan het geen, waar aan men zich ïïoteri moest. —— Men dagt aan den Christen■ A 5 vriend.



( IQ )
vriend, dit blad dog kon men niet dulden, En om het zelve nu den Lezer walgelyk te maken, gaat men deszelfs oorfprong ook op rekening^ van genoemde Melchior Soonle ftellen, eri hem niet weinig te blammeeren. Dit dagt men , was de regte weg, om dit blad uit de Waereld te krygen. Het vyfde Vertoog (van't Jaar 1787) van dit werk kan men niet dulden, daarom moest men het toe leggen op deszelfs uitroeijng. Dog het is thans niet alleen, dat men zo.fterk aan den ondergang van dit blad arbeid, neen, men heeft al eer ontdekt, dat dit blad hunne,naaktheid aantoonde, men heeft al eer beprepen, dat de Schryvers van gemelde gefchrift, hunne Lezers alleen tot Jezus wyzen, om door hem gezahgt te worden. Men heeft dus 'ook al*eerder geld aangeboden, by zeker man, om dat hy maar zou openbaaren, wie de bchryvers van gemelde Weekblad was. Meemoest hierom weer een ander van zyn broodwinning zoeken te ontroven , om dat hy dit blad uitgaf. Dan tot biertoe hec is alles mislukt.
INu zal het den Catichifeermeefter gelden, nu legt en hy, en zyne Cahtegefanten aan de beurt» ÏMu moet die man, door u lieden deugdlievende
pen, voor dom worden uitgekreten. Schoon
ik dien man van naby niet kan, zo merk ik egter aan u lieden ejgen gedrag waar het zich hapert. Die man zal mogelyk niet ailes aannemen ,
wat men hem maar voordraagt. Misfchien
is die man, wel niet geheel ongelovig, dog egter ook nog ver van al te ligtgeiovigtezyn. ——. Mogelyk laat die man, zig niet ligt wat op de
mouw fpelden. Mogelyk neemt hy' niet
alles voor goede munt aan, wat men hem toe-



téfc. —— Hierom moest die man volgens u lieden zeggen: naar Nieuw Zeeland vertrekken. Dan of dit u lieden niet beter zoude pasfen,zoude ik zeer ligt geloven. —- Dog ik weet voor ü lieden nog iets beter. Vertrekt gy na hetwoefte van Ziberiën, daar gy met alle niewelingen met alle die verligte in deze dagen , een goede Wooning zult aantreffen, en niet ligt van iemand gehindert óf belet worden. Dit is u te raden Heeren, wyl men u fterk fchynent ligt hier te land niet in de oogen verdagen kan, en onze Leerftoelen reeds te oud zyn, om deszelfs zwaarte te dragen.
Dan nu moet weder,die man die naar u hoogverligt inzigt Jochem Rosellon 9 is aan de beurtNu moet hy veracht worden om dat hy volgens u lieden eigen Schryven: niet te lui, nog te groots is, om handen aan 't werk te fiaan, orn daardoor een Redelyk beftaan te hebben, en met eeren door de Waereld te koomen. Dan dit is voor u lieden veel te gering, hy moest groots, hy moest aanzienlyk zyn, ja hy moest Doctor of Apothecar wezen, en daar by dan nog dom genoeg om het zogenaamde 3oi[ sMnaiu aan te nemen, dan, ja dan zoude hy in u'liedens gulhartige vrinefchap deelen kunnen, Dan het
is blykbaar, dan gy lieden niet anders ten doel hebt, dan om de zaak der Requstranten gehaalt en verdagt te maken, en hun in een befpotlyk dagligt te ftellen.
' Nu gaat gy lieden intusfchen zonder overtuigc te zyn, dat Jochem Rosellon Melchior Soonle is. Ik beloof u Heeren, dat ik voortaan' van uwe uitvinding, namelyk van u letterkeer zal gebmüt maken. Want dit is een grond,dewel-



(i*;
welke men even zq goed kan aannemen: als wan* neer ik zeg:ik denk;daarom befta ik. Nu gaai; gy zeg ik dit vastftellen, en wilt op. deze vast s ftelling eenige vragen opgelost hebben. Ik zal dan voor zo veel in my is, aan deze brandende begeerte voldoen, eri zo ik u lieden onverhoopt niet mogt ten vollen voldoen, ('t welk ligt gebeuren kon) twyvel ik niet, of Jochem Rosellon, zal u wel een nadesfert op de koop tOe-' geeven,
Ten eerften is dan u lieder vraag; uit welke reden deze man zyn naam verborgen boud.. Hier neemt gy lieden de onderfteliing weder voorvast aan. Maar dewyl dit dog by u fchynt door te gaan; verzoek ik vriendelyk, dat gy lieden ook teffens, uit de naam van myn Buurman , Gert Justus AysKENDOM, ook door letterkeer eens wilt uitfpelden, Wie dit dog wel zyn kan. En wanneer gy dit gevonden hebt, dan ook aan hem gaan vragen) waarom hy zynen waaren naam verborgen heeft lk geloof Heeren dat gy dit voor 't minst wel zultagter weege laten. —- Dog gy doet op die veronderftelling veele vragen. 11c zal u dan eens veel toegeven; ik zal. u meer toegeven dan ik nodig heb; Ik zal u toegeven dat Jochem Rosellon, Melchior Soonle is; ik zal u toegeven, (om u dog maar te vrede te ftelr len) dat hy zyn waaren naam verborgen heeft,ik zal u toegeven dat hy oorzaak van dit alles is. Wat zoude dan dog de vout zyn, welke deze man begaan heeft? Zoude hy dan niet juist het voorbeeld van Jezus gevolgt,(ik ga op die veronderftelling voort dat hy bet is) zyn? Die niet wilde dat men zyne daden uitbreide. — Het was verder goed dat hy zynen waaren naam, (ik ga wederom op
die.



C 13 )
die veronderftelling voort) verborgen heeft, otrf
tweederlei redenen. Ik veronderftel dat die
man was oorzaak van alle die gebeunenisfen ;dart immers moest hy noodzaaklvk inzien, dat den Duivel, en alle zyne werktuigen hem zoudeaanbaffen, en het op zyn bederf toeleggen; en hem in 't midden van dien taak, om zyn beftaan zou ! zoeken te helpen. Hy dog wist hoe men ten alle tyden de waare Belyders van Jezus gehandelc
heeft- Dit zou dan, om dit alles voor te
koomen, de eerfte reden kunnen zyn* De tweede rede zou kunnen zyn, dat daar een waar navolger van Jezus niet geftelt is, op menfchen roem, zo kan hy dan ook 2yn waaren naamverborgen hebben^ om dat hy niet wilde dat men^ hem te veel lof zoude toez waai jen. ■■ Dit zo zynde Heeren, dukt my is dien man, (wel.te verdaan zo hy het was) wel te Recht vaardigen — Maar hoe dog zal ik u Rechtvaardigen Heeren ? Want gy haalt ten eerften zaaken aan dewelke niets afdoen, ter verdediging der Heeren Predikanten, uwe lievelingen- Daar in tegeri brengt gy niets voor, dan verwytingen, verguilingen, vuile laster, en fpotternei; 'c welk over't algemeen juist het Caraéter van laage zielen is, en waar door gy lieden juist te kennen geeft, hoe flegt de zaak van uwe lievelingen gefteld is. Waarom dan ook onpartydige uit het gedrag van beide parteien, hebben opgemaakt, hoe flegt: het met die Leeraaren moet geftelr zyn, die door geen andere dan lastervolle fchriften kunnen verdedigt worden. Gelyk aan meer, dan dit laster biad gebleken is. Hoe dog zeg ik, zal ik u lie» den hierin Rechtvaardigen ? ■— Dan wat is nu de tweede zaak? Waarlyk niet van de minfte.
Gy



( H )
Gy lieden vraagt; waarom dien man zyn nsarn verborgen heeft V Hierop moet ik uantwoorden, dat gy neden hier een zeer groote voud begaat, i en ik magu welde woorden van uwen Goddelyke Verlosjer\ (zo gy hem daar nog voor erkent.) onder 't oog brengen, welke hy by zekere gelegenheid aan het volk voorftelde: by Lucas VI: 41, 42. Gy lieden wilt den fplinter uit uws Broeders oog trekken, en den balk in uw eigen oog wordt gy niet gewaar. — Gy wilt niet dat Rosellon zyn waaren naam, (zo het niet veel mèer zyri waaren naam is) verbergt, en gy lieden fcbryft in 't geheel geen naam, om even gelyk u helfchen rheefter, in 't duifter u te verbergen: en dan wilt gy nog een ander opdringen, die niet eens de daader isj dat hy zyn naam zal bekent maken. —- Dog Iaat ik verder gaan, 'er zuileu wel meer tegeniprekingen in u fchendblad voorkomen.
Ten tweden zegt gy lieden niet te kunnen begrypen, hoe die man weet zvat te Amfterdani door uwe Leerrdaren gepredikt wvrd, daar hy des Zondags dog te Schiedam bepaalt is ~ Hier juist was het waar men een fteen des aanftoots aantrof. — Hier zag men dat dit niet zeer gemakkelyk konde worden over een gebragt. —=■ Die man moest den Schryver zyn van het Antwoord op den Haarlemmer Brief, en men kondé niet begrypen , hoe hy zo ras het voorgevallene weten konde, want dit was, op den 18 january gefchied, en den 23 was den Brief al gefloten. (Zo moet men altoos zich zelf verraden .) Om dien fteen des aanftoots weg te nemen, was 'er geen beter middel, dan om maar te zeggen, dar de Zoon van Meefter Odénhausen met-dien man Correspon-



C II )
pohdeert. Fraai gevonden Heeren, waarlyk gy hebt een mootje weg gekoozen om dit over een
te brengen. Nu legt dan dien Jongeling aan
de beurt; —— nu moet deze de oorzaak zyn van alle die duistere nevelen, die uwe lievelingen boven het hoofd hangen. Nu moet hy
ée aanhitfer pf Moker van 't vuur zyn. - . Nü
moet deze dit alles gedaan bebben, om dat zyn Vader geen Kranlbezoeker geworden is; en hy zyn Vader in het Catichifeer en Scboolmeefters 4mp niet opvolgen kan. — Dog ik geloof Heeren, dat gy lieden hier in niet wel te regt
geholpen zyt. Ik geloof ook tenens dat her
den toeleg van dien Jongeling nimmer gewees£ is, om zyn Vader in zyn apmr optevolgen. —— Dog dit alles zult gy beter by hem zei ver kunnen ontwaar worden, wyl ik.voor my, dien Perfoon zo niet van naby ken.
Nu moet zyn Vader de Caticbijeermeefter
weer aan de beurt. Nu moet men weten,
dat 'er by de laatfte Verkiezing, van een Krankbefoeeker, geen een inde Vergadering geweest is
die zyn ftem,voor hem gegeven heeft Dan
hier Heeren liegt gy meefterlvk: hier liegt gy heden tegen beter weten, en u "eigen overtuiging
aan. Maar laat ik u iets zeggen, men moest
Jan Brouman hebben! dat was eerst een man Vol verdienften. Want hy durft beweeren, dat het onrechtvaardig zoude wezen, dat God, de zonde in zyn Zoon en dan wederom in den Zondaar zoude (ttaffen. Dog ik zoude hier haast
wat vergeten, Men heeft de woorden: geheels Kerker uad, wat in een ruime betekenis genomen, en daar door flegs Diakonen verftaan, gelyk flraks waan het einde van u blad aadei blyken
zal.



( iö)
zal. j—- Maar Heeren vergun my dat ik u lieden eens een vraag doe; mogelyk kunt gy het antwoord uit de vraag zeiver opmaken. En zo* het met het Caracter van Boeier of Apothecar beftaan kan, kunt gy 'er te eeniger tyd gebruik; varï makën. —— Dè vraag dan is deze. Wat dunkt ü lieden zoude het niet goed zyfu wannéér iemand tot Krankbefoeker moest verkoren worden, dat hy dan eenige dagen te vooren; by den Prefulent die hem het Examen moet afnemen, aan huis ging, en aldaar zo wel de vragen, die hem zullen gedaan worden, als dé astwoorden welke
hy op dezelve geven moet, fchriftelyk afhaalt ?
Wat dunkt ti Heeren zoude zulks niet goed zyn ? Ik denk niet dat het voor u liedén fchrander vernuft veel moeite kosten zal, om déeze vrage op te losferi.
Nu Heer Albeuti! nu zal het u géiden ; nu wil men zich wat met u vermaken, en u tentoon ftellen; verwonder u nier braave Leerraar, want gy immers hebt getoond dat gy opregt wilt handelen. Gy dog begeerde dat 'er voor de Reqeusttranten zo wel Stoelen moeften gezet worden , in de Vergadering, als voor de Heeren van het Brak-Adres, gydog, doen men zulks niet doen wilde: beweerde immers, dat deze zó wel menfehen waaren als de andere; Gy dog beWees uit Jacobi Brief, dat 'er geen onderfcheid móest gemaakt worden , tusfehen menfehen als menfehen; en waarom zoud gy dan om uwé Rechtvaardige, en billyke handelwysook niet", in dit laster fchrift, te prokftaan, waar in men ten doel heeft,om volftrekt geen andere dan braven te brandmerken. ——• Gy dan moest hier ook géboekftaaft worden, of
het te pas komt of niet. Dog ik twyfelniet,
of



(\ï)
H ^ ^waarde Leeraar zult u aan dit haffen oer boozen even zo min ftooren, als wel eer £.ene Roeland, doe een dronken Oostindiesvaar met hem vegten wilde! - Dog al genóeg hier yan...— Laten wy zién wat Gy ten derden zult ïe zeggen hebben.
éJZJ^V^ gy-Iicden: daar Ilet $ da■ Melcbtor Soonle met te Amfterdam nmr te
kZr u T°n ? #y lieden het niét begrvpen kunt, hoe de Brief van zyn Vriend te /£$Lb
™ tl ?ld ?a3n « Amfterdam y
zo fchielyk kan te recht gekomen zyu. - Di waarlyk al zo wat om te b-srypen, want ais ^ wilde zeggen; jocbem R>felL\U nog zyn Tan /vVv T^l' e" den 20 was een Brief fwel S ,?Td 5 Haart«»™ hem gefchreven ;
hv t a l °P dC2e!ve ^zonden; en den o«h fSt Antwoord> v.n zyn Vriend op
weeren SS TTT" * W3nneer ik dit beweeren dan zoude ik moeten aannemen, als men
X inld£d!f ? een IeU*enaar was> ^ het dan ook m oer daad was. ~ Maar de zaak is hier anders gelegen Heeren! want zo ik my niet verg s dan isden eerften Brief, van de HeerV^S derfenvm Haarlem aan ƒ. Rofellon gezonden, op den 20 January ,787. te Amfterdam; en hec Antwoord op dezen Brief meen ik, is getekenc den 23 dito; en het Wederantwoord op den 26 van die zelfde M^and. Nn meen ik «| kens 3 -Dagen tusfchen beide geweest, dat deze
dunkt u? Zoude het in drie Dagen niet moge.
l Jyn,,0m Cen Brief' n°S g^n 3 uuren ver te verzenden, en een Antwoord op dezelve te
■u ont-



( 18 )
ontvangen. Dog ik vergeet, dat uwe zwarigheid hier uk ontftaat,dat gy in dien waan zyt, en vast (lelt dat J. Rofellon niet te Amfterdam, maar te Schiedam woont. —— Maar wanneer ik u dit gevoelen, nu eens wilde laten behouden; zoude het dan nog wel eenige zwaarigheid in zich
hebben, Ik kan zulks niet vinden. En
zo gy Heeren! niet begrypejn kunt, hoe zulks in drie."Dagen gefchieden kan, don moet gy lieden waarlyk allang werk hebben, om een Briefte fchryven, en mogt dan nog wel wat by J. Rofellon School gaan. Dog hoe zulks met die
gezwindheid, welke gy bezit om in een onbegrypelyke korte tyd,- in de gehele Waereld rond te zoeken, of een mensch genaamd J. Rofellon aanwezig is, of niet; is overeen te brengen, weet ik niet. Het is dan blykbaar,dat al uvoorgaand fchryven, met dit vergeleken, louter tegenspraak behelst. Nu twyfel ik niet of ik
heb u ook uit deze zwarigheid geholpen. —
Maar Heeren! wat dunkt u? (Ik veronderftel hier al wederom dat J. Rofellon niet te Amfterdam, maar te Schiedam woont,) wat dunkt u, zo hy mogelyk, eens voor een Dag of zes, om een of andere rede in Amfterdam was geweest, zoude het dan niet nog ligter mogelyk wezen, om in dien tyd twee Btieven te ontvangen, en een af tê zenden ? —- De dekzel, ja, zult gy zeggen! daar halden wy, fchoon ons weinig ontglipt, nog niet op gedagt. Jammer is hec maar. dat wy zulks niet geweten hebben, want dan hadden wy onzen Hardraver den Castelien 'er op uitgezonden, en gewis die had hem dan wel gevonden. — Dog Heeren ik geloof voorzeker wat onlangs een myner Vrienden tegen my



( 19 )
&eide, 'dat *hy dacht dat den Brief van J. RofeU ■Ion, aan van Duider Jen, voor u lieden zulk eenè fterk braakmiddel zyn zoude, dat dezelve u op eenmaal van u laster volle galle ontlasten zoude. Dog nog eens over dit nommer 3. Gy
lieden gelooft, dat dien Brief met bet Antwoord 'en Wederantwoord door een èn dezelve Man gsfchreven is. Maar nu Heeren zoude ik beginnen rs twy velen, of gy lieden wel Zo ver in de letter Canceering gevordert zyt,als gy lieden inden 'beginnen hebt voorgegeven. — Waarom, na deze naam, (ik meen de naam, van N. van Dut derf en) ook niet verhaspelt, gelyk gy met die van J. Rofellon gedaan hebt ? Waarlyk Heeren! ik zoude u zulks raden, want zo gy de konst goed verftaat gyzult, een zeer bekende naam zien te voorfchyn koomen!! En dan imwiers kan het niet misfcben of die perfoon, welke die gevonden naam draagt, is voorzeker ivïkolaas van Duiderfenü J — lk tWyfel niet of d» Heeren zullen my wel bégrypen. .— Dog den lóf waar van gy in u Blad, (of Adres) fpreekt, Welke aan J. Rofellon toegezwaaid is, heeft u wat fterk in de oogen gefcheenen^ dit konde gy niet dulden, en wenschte wel dat zyn Brief even zo min, in de Waereld was. (wel te verftaan naar u lieden hoogverligt denbeeld) dan hw gelver Dan ik hebbe my hier by al langer opgehouden dan ik gedagt hadde 5 — ïk zal dan een flap verder gaan, en eens zien wat gy lieden nu re zeggen hebt. * *
Ten vierden zegt gy lieden, wenscht gy wel te willen weten, waar in de vervolgingen beftaan dien men die Perfoon, om zyn Godsdienst yvét aeeft gedaan. **> lk zal u dit ras zeggen HetfB a rcnJ



( 20 )
renfU.*' Zy,beftaan 'daar in, dat éen meenigte vari'lastervolle fchimpfchriften, op hem zyn aangevallen; — zy beftaan daar in, in die menigte Van verguizingen, ja vervloekingen, die gy helden ovéf den Perfoon van J. Rofellon gedaan Wtm — Zyt gy lieden niet Godloos genoeg getveest, om dezen Belyder der waarheid den dood 'te zweeren, zo gy wist waar,en wien hywas, — En zoud gy lieden wel een oogenbiik aarfelen, zo gy : lieden zeker wist wie hy was; en zo het 3ri uwe: magt was, om het ter uitvoer te brengen ?• Blykt het niet zo klaar als den dag, dat gy lieden met u geheel rot niet anders ten doel-hebt» dan dien Man door allerlei vervolgingen,' te agterhalen ? ■ lk wil eens. wederom Vöor' een oogenbiik'toeftaan, dat die Milchior -Stiotöé'dié Perfoon is, die gy lieden bedoelt. — Hebt gy dan niet reeds in den beginne van de onlusten, hem door allerlei laster en fpotzugt ■hem ;agtérhaalt? Al- het welk zyn ziel grieven moet;' — en heeft hy nog wel ooit zyne pen •ingedoopt om u weder te fchelden ? — En nu gaat gy hem weder toewenfchen, (fchoon gy lieden ü nog zo verwart uitdrukt, is het nogthans duidelyk) 'dat hy door den Scherprechter zelf rnógt gegeesfelt ja opgehangen worden. ~- Is dit hu geen verfmaden? Is dit geen lasteren? — " Is dit geen vervolgen ? Dit laat ik over ter oor. deeling, aan alle die eeneredelykeziel bezitten. — 'Dog wat nu?nu zoektmen.dat geen den Christen te ontroven, waar door hyinzyn leiden moet getroost en opgebeurt worden ! — Nu'moet dit een
oud uitaevonden 'kunstje genoemd worden
jfJtt, ja, ik zal al weer.wat toegeven: hierom moeftèn de woorden'van Paulus: ik heb den goeden



C-aO
goeden ftrydgeftreden enz. Ook door een zeker Man ook maar van het Apostelampt verftaan worden. — Hierom moeiten de woorden, dewelke de Goddelyke Jezus tot den Jongeling zeide: een ding ontbreekt u nog, gaaf been verkoop, al. wat gy hebt, en geef het aan den Armen.- Zo verklaard worden: dat, het in dien tyd maar geldende was , en geenzins op deze tyden konde getrokken worden. —r Nu behoeft men om de Beleidenis, en voor de eer van Jezus zo veel niet over tc hebben. SA Nu kan men de Tollerantie, of zo genaamde Verdraagzaamheid: dog laat ik het maar zeggen, de Onverfcbilligheid, wat meer laten gelden.
Nu Heeren wat zullen wy nu hebben ? — Nu moeten alle de rechtzinnige Leeraaars te gelyk aan de beurt, doch eerst den waardigen Leer aar Hamelau, om dat hy de Christsnen, niet wil leeren bouwen , op hunne niets waardige werken, nog hun op hun eige gerechtigheid (die zv dog niet besitten) niet wyse wilde. —«- Orn dathy zeide : Dat hy het prediken, Van die^vefdoeraelyke philozooffche zedekunde, niet wïide voortplanten. En van niets wist, nog wilde we= ten, dan van Christus den gekruisten..;—r- Dan hier onder vind ik een aanmerking wat is daar te zeggen9 Daar vind ik, dat men van het gebeurde, in de Gatecbifatie, van den Heer Feini niet
fpreeker» wil. Geen wonder want zelfs op
een Oorlog Schip zoekt men den Bottelier te vriend te houden, \—• Doch in ernst Heeren, lk vraag waarom niet, waarom wilt gy lieden hier niet van
fpreeken, is het mogelyk dat hy het zo niet
gemeent heeft, als hy het gezegt heeft ? —r- Die zoude ik niet kunnen denken j want waarvom wil B 3 dan



da» dezen trotsen man, (dit is geen lasteren nog fchelien vriend, want om uwe Onverdragelyke irotsheid zyt gy immers, van over lang van alle verftandige veracht geweest,) op donderdag den. i Maart 1787 niet Herroepen? —Hy immers heeft zich dan volgens u zeggen maar ver(pioken; (En hoe ligt dog ontglipt 'er niet ie=r mand een woord 't welk hy niet en meent.) En door z'egs te zeggen dat hy zulks gedaan heeft, zoude immers veel gevaar uit de weg kunnen geruimt wo'.den. ->r-* Daj intusfchen den. Leeraar H.melau zich van zyn pligt heeft gekweten, behoef ik u niet eens te herrinnesen; want gy lier den, weet dog zo wel dan ik, (want wat zoude voor u verborgen zyn zelfs is u lieden niet eens onbekent wie 'J. Rofellon is.) Dat dien leer aar onzen eerften, en oppersten Deurwaarder , (neerp u hoed af lezers) voor 't Confifiorie heeft doen, roepen; en dat hy ook door het zelve getonde* meneerd is om te herroepen en tegen te beivyzen. — £»an gy Heden fchynt te willen gehad hebben , dat den Leeraar dit tegen bewefen had ten dier tyd. —t 't is waar dit konde den Leer,' aar des tyd gedaan hebben; maar by dit alles immers konde den Heer Deurwaarder zyne dwaaling oehouden hebben, die hy nu opentlyk moet bekennen, en herroepen. — Wat dunkt u Heeren ? is dit niet veel beter, en een veel veihgef weg inaeflagen , ik mene ja-
iNu Herder Klap, gy hebt dog in lang van onze Heeren geen beurt gebat. Het word dan tyd dat zy om u denken; gy zult dan, om dat gy de gemeente over welke God gefteld heeft, om dat gy deze zielen welke u zyn toevertrouwt, niet jyilt verwaarlozen, om. dat gy hen hebt aangemaand



C*3)
maant, dat zy togniets van de gelooft waarheden zouden laten vaaren, die gelyk waaren; als een keten dat wanneer een fchalm breekt, de gehele keten verwaarloost is; om dat gy hen hebt aangemaant, dat zy dog niet moesten onverfchillig zyn, omtrent de waarheden hun toevertrouwt, en zy mess moesten te dierbaar agten„ om het voor dezelve over te hebben. — Om dat gy. u pligt, als een braaf, als een oprecht, als een getrouw Leeraar, en Herder over uwe kudde waarneemt om dit alles zeg ik zult gy ook door deze deugthevende Heeren Adres-fchryveïS, gebrandmerkt worden. — Dan ik begin rykelyk in u heden te ontdekken Heeren, dat gy onder de zogenaamde tolleranten 't huis hoort; dog als dit alles wat gy tot hier toe gefchreven hebt , en nog fchryven zult doorgaat, onder de verdraagt «eia, dan kome nimmer myne ziele in uwen raad. Nu Heer Marti I nu waardige godsknegt nu zal 't weer u beurt worden, om dat gy den waaren toeftand, en wederwaardigheden, waae mede Christus Kerk altyd was, gekneld geweest % en waar mede zy had moeten worstelen?, in wek Jee beklemming, zy menigmaal had moeten uitroepen. Heere help ons wy vergaan. Hebt voorgeitelt en lchoon deze eerwaardige mannen zegt gywel reden voor dit hun gedrag zullen weten te geven kunnen wy, zegt gy wederom: niet om* veinzen, dat u lieden, dit kunstje wat laag voorKomt. — Dit laat zich gelooyen Heeren , want deze waardige mannen, moesten de tollerantie. mede mvoeren. Zy moesten geheel onverfchillig syn, omtrent het hun toe vertrouwt ampt; enen met uwe hevelingen maar een lyn trekken.* m zoude een gewenschte uitüag hebben, om deB 4 Leer



< *4 )
Leer van Jefus te ondernieinen $ om het Cocinanimus in de Kerk te dóen indringen. — Dan deze uwe helfche pogingen zullen u niet gelukken; deze brave Herders zullen u hier in nimmer te wille zyn. Schoon gy hun door fchoone reden , vleiende woorden, en groote belofte, zoekt tot u te trekken , en in u belang të krygen , om alzo gezarfientlyk werkzaam te zyn, ter ondermeining van de zuivere Leere der Verfoening. En even zo meinëédig worden dan die Leeraars weke gy met de dit elendig (addres) waapen zoekt te verdedigen.
Dog ik ga verder en flaa om o niet te lang op te houden, (want mogelyk moet gy lieden wedEn m, ineenige weinige dagen, een reisje rondom de waereld doen, om te onderzoeken, of ook deze of geenë aanwesigls.) eenige niet beduidende
wooiden over. Dan ik zie daar nóg door u
lieden nedergeftelt, de tytels der twee gefchrif-' ten, welken ook het haare hebben willen toe brengen ter verdeding, en rugfteuning, van «we waggelende Leeraars- Gy lieden vraagt waarom dien man namelyk J. Rifeion dezelve niet beant: woord heeft ? —- Hier moet ik u zeggen Heeren, datgy lieden-een geheel overtollig werk begeert 5 want men vind imme;s in die Schriften niets wat tot het zakthke i-ehoord, dat niet al volkomen wederlet t is. Zo wel in het artdwoord in den Rotterdammer Britf, door Christiaah Waarheidvrienii-. (*)' Als ook in het antwoord op den Brief van Haa Iem door J. Rofellon, waar tegen gy Heden zo (terkichyni geyvert ; nu ik ik geloof ook dat gy lieden deze pillen niet makke-
(*) Beproef hier 'wederom uuwe vordering Heeren in de Leuerchanceering. Mogelyk kan het u van nut zyn.



- C 2£ }
jjtelyk hebt kunne binnen krygen. Maar waarom 3og zoude dien man nodig hebben , om al uwe bekladde papieren te wederleggen, daar dezelve alle een deun zingen , en dus alle beantwoord ,zyn- Het eerde gefchrift waar op gy lieden u beroept, is volkomen wederlegt, in den Brief van Rotterdam. En wat dog zou dezen man uitregten, in dat gefchrift daar hy op verre na niet het Leerfluk der H. Drieèenheid is toegedaan, en wyl hy daar reeds mede begint,*begrypt een ieder ligtelyk, dat ook het volgende niet veelbehelst. — Wat aangaat het tweede Gefchrift door u lieden aarigehaalt, hier moet ik bekennen Heeten, dat ik daar zo veel geleerdheid niet in vinden kan als gy lieden daar in meent aan te treffen. Dan om alle tegenlpraak hier weg te ruimen. Zo wyze ik dien fchryver, wyl hy wat veel te» gen een Symbolium heeft, na het nu in 't ligt gekomen , en uit het Hoogduits vertaalde Werkje, van den Heer Dietelmair. —-1 JMu Heeren wat hebt gy nu? nu moet nog eens nagezongen worden wat voorgezongen is. — Dan ik vertrouw, dat wat J. Rofellon u'nog niét voldaan heeft, hy u dat fchnldig blyfr, dog u als een eerlyk man, alles ook tot den Jaatften penning toe betalen zal. Heb dan flegts gedult, en vermaak u intusfchen zo lang met dit u voordeel dat dit Gefchrift hoe Wel zakelyk dog niet letterlyk wederlegt is. — Dan mogelyk heeft dezen man dit tot hier toe nog gelaten, om u lieden niet geheel en al den troost te benemen; want nu fchynt dit uwer en uwe geliefde Leeraars, ik meen de nieuwelingen, eenigfte troost nog te zyn , dat zy in dat Gefchrift nog leezen kunnen wyl het niet letterlyk wederlegt is. Hier by twyfel ik niet, of die B 5 Leeruars



(««>
Leeraars [rigteri hier na haare verdediging in.. *—■ Dus meen ik Heeren dat J. Rofellon dan noggenadig met u handelt, en u lieden niet op eenmaal , en te gelyk van uwen troost ontroven wil. Dog vertrouw hem niet al te veel, als of hy dit nimmer doen zal. Mogelyk heeft hy tot hiar toe wat veel om handen, daar by weet gy Heeren, dat hy dog de gaauwfte niet is, want hy dog heeft drie dagen nodig om een Brief te beantwoorden.
Nu Heeren. Tolleranten wat zullen wy na
hebben? • Nu gaat gy lieden wser meester-
lyk liegen! Nu zegt gy heden , dat de
|ongfte uic de drie Dominees al een-en-veertig jaar oud is. — Wel dekzels is dat liegen Heeren dat kan 'er immers niet door. Of het moest des Zetters fchuld zyn, dat die, in plaats van. oudfle, ongelukkig jongfte gezet hadde. Want Baum is immers de oudfte Dominéé na de jaar ren, en kan aauwelyk deeze jaaren bereiken. — Dog wy zullen wel meer zo iets van Sint Anna.'
aantreffen. Nu al verder nu zyn de ves-
ftandigfte onder de Heeren Ouderlingen, de Leere dier drie Leeraars toegedaan, de andere zullen dan jfegts geleerde zyn lil ——— Die het; vatte kan, die vatte het
Nu Heeren al weer iets anders. Nu in de aanmerking wat ftaar daar ? Na dat men gezegt heeft dat meest alle de Diakenen ook de party dier Heeren Leeraaren die na de nieuwe mode. zyn, zyn toegedaan, zegt men dat dien Man „, zeer geestig ontdekt heeft, wat de reden daar, van zyn mag. Naamlyk dat bet verfiand niet voor de jaaren komt. — Ik wil wel aannemen Heeren dat gy lieden dit niet dulden.kon. —
Maas



Maar Heeren , is het u, of uw Schoolmeesters fchuld dat gy lieden niet goed leezen kunt? — 'Ex ftaat immers niet in dien Brief van J. Rofellon , dat alle de Diakonen de party dier Heeren zyn toegedaan! 'Ex ftaat flegts, in dien brief, (ja die hageüche brief, niet waar,) dat'er veele Vtienden en Verdedigers van de 'befchuldigde Leeraars onder de Armbezorgers zyn, en hier van fchreef hy de oorzaak aan hunne onkunde toe, met te zeggen; bet verfiand komt niet voor de jaaren. —r— Dan gy lieden beweert, dat Onder die Heeren al ouden knapen zyu, die in 't jaar 1741, 1753, i756. en dus voor die Man zyn Geboorte toen hy nog in de wieg lag, al Diakenen geweest is, — Maar Heeren iets in ftilte. Hoe oud is dog die Man , die toen nog niet geboren, of nog in de wieg lag? -— Gy verrtaat my hoop ik wel, ik meen niet den Voorzanger, met dien man dog hebben wy niets te fchaffen, neen ik meen J. Rofellon', wel nu hoe oud is die ? — Haast u Heeren en ligt zyn Doop-Cedul, dog wat ongeluk men kan van zyneDoopplegtigheid vinden, men bladert, en herbladerd, dog alles vruchteloos. Wel nu Heeren hoe oud is nu dien man? — Jaa jaa Heeren beken maar met fchaamte, dat gy 't niet weet. — Maar Heeren zou dien man, mogelyk niet eens Gedoopt zyn. — Ja wej , dog men brengt hun die buitenlanders zyn, niet naar Amfieraam om Gedoopt re worden. Nu Hee¬
ren ftaat gy daar al fraai! Gy weet wanneer Jochem Rofellon nog niet geboren was, gy weet dit ook op een jaar te bepaalen; dog daar ik u
vraag hoe oud hy is weet gy niets. Is het
m niet fraai maar zo wat heen te fchryven, zonder



( s3 )
dér overtuigt te wezen. — Dog iets anders Heeren, waarom vergeet gy, die Heeren Diakenen , die naauweiyks twintig jaar bereiken» Het is dus dan niet te verwonderen dat dieri man in de wieg lag, toen deze Diakonen wierden. ... .. Maar hoe fraai zullen deze vlukfe
jonge bollen, kunnen oordeelen als Armbezorgers, wat yder arm huisgezin naar haar toeftand behoord uitgedeeld te worden. — Nu Heeren meen ik zyt gy ook van deeze zwarigheid ontheven, die u hart zo zeer beknelde. — Dog hiervan ook al genoeg voor dit maal, daar na weer wat..
Wanneer ik nu verder hier u gefchrift befchouw, zo zie ik een geheele Caos van verwarring, door u opgefchept, waarlyk ik zoude nog lang geen gedaan werk hebben, zo ik dit naar behooren wilde zamen vatten — Dog het is al zo wat te zeggen Heeren, in drie jaaren tweemaal te preeken over het Leerftuk der Heilige. Drieëenheid! Dog gy hebt abuis Heeren, dien Leeraar heeft 'er meer over gepredikt, namelyk toen hy de bewyzen, van dit gewigtig Leerftuk ontkragte — Gelyk gy lieden zommige al vind aangemerkt. — Dog ik wilde graag iets aan u lieden vraagen , maar zegt het wat ftil, want wat hoeven alle menfehen dit te weten. <■* Wat dog zyn halve Ariaanen ? Dog ik
merk hier al wederom dat gy lieden nog niet goed ïeezen kunt. -— Maar wat dunkt u zoude het niet goed zyn, een Predikatie te doen, en daar in feeweeren, dat de Woorden Persoon en Drieeenheid niet in den Bybel ftaan , dan immers bragt men den tyd die men op den Kanfel moet doorbrengen dog ergens mee door; daarenboven
ve$



C 29 )
vertelde men dan de Gemeente iets, 't welk zy nog niet wisten! Ook zouden zy dan van de waarheid van dit Leerftuk kragtig overtuigt zyn. —. Nu ik fla dat over.
Nu zegt.gy lieden, dat dezen Man klaagt, dat onze jongfte Leeraars het Leerftuk, van de Godheid , van Christus ondermeinen ; en hier Mynheeren, geloof ik dat hy en de Requestran' ten de waarheid, hulde doen. — Nu eerst Dominee Mutzenbecher gerechtvaardigt, om dat hy nog eens zodanig een valfche verklaaring over die woorden gegeven heeft, en wel in zyn Proefpredikatie ; toen liepen de Requestranten nog knikkeren. Dit Geloof ik ook, want zo ik recht hebbe, dan heeft Mutzenbecher, hier zes jaaren als Leeraar beroepen geweest; en toen 25 jaaren, de Requestranten oud zynde, zullen zy naar alle waarfchynlykheid .nog hebben lopen knikkeren. En wyl 'er toen niet van gerept is,
daarom zal het zeker ook geen dwaaling zyn.
Dog dit zal ik overlaten aan Mannen, die wat meer doorzicht dan gy lieden bezit. -—- Wat Dominéé Sterk betreft zege gy, die heeft dat. niet gedaan, namelyk de bewyzen van-Christus eeuwige Godheid ontkragt; ik zoude u egter een meenigte kunnen aanhaalen: als by voorbeeld , 1 Cor. X: 9, 10. Matth. IV: 10. Den door u aangéhaalde Spreuk Pfalm II: 7. En een menigte andere. ■ Dog nog een
woord van deze laatfte ipreuk; zyne Vrienden, zegt gy lieden zeggen: dat hy toen maar in 't voorbygaan gezegt heeft, dat zommige oudé rechtzinnige Gsdgeleerden die plaats niet van de Eeuwige Generatie, maar van de Opftanding van Christus uit den Dood verftonden.
Dog



Dog ik hoop Heeren\ dat het ü lieden hrj$ niet vergeten zal zyn, dat Sterk, des tyds heef fterk beweerde en zeide, dat de andere verklaring namelyk van de Eeuwige Generatie of Gé>bootte des Zoöris Gods eert verklaaring was, die men zo van ouds daar mSar over gegeévert had, en dat dezelve zonder grond was, maar dat zyn verklaaring, de besté, en het meest met de zin der woorden overeen frëmmende Was. — Dan dit alles Heeren hebt gy vergeten- «pi Hierop beroept gy lieden u, op dé Predikatiën, Van Sterk, welke hy nu en dart heeft in 't ligt gegeeven; en wadrin hy in een van dezelve, de Godheid van Christus opzettelyk Verhandeld. — Maar zo gy dit weet Heeren dan zult gy lieden ook wel weeten dat dezen Leeraar geen Goddelyke Atvjetindheid aan Christus toe durft fchryven. — En dat hy dé geene, die de Alwetendheid in Christus ontkennen, niet zoude konrten regenfpreeken. — En wat aangaat, 't geen Hy daar van de Almagt van Christus beweert; dat kunnen ook die geenen toeftemmen die de Godheid vaft onzen Zaligmaker rond uit tegenfpreeken. —— Dit Heeren \ geen ik hier beweer is geen laster of blaam ; want. ik zoude u overtuigen kun*nen aantöonen, dat ik dit alles zoude kunnen bezegen, en by dat alles nog de eeuwige Godheid van Christus Ontkennen. — Dog gy lieden zyt zeer verheugt , dat dien Leeraar zyne Predikatiën iri 't ligt geeft, lk Voor my Heeren, gevoel hier over ook geen kleine vreugde, want hoe meer ik die Predikatiën inzie', hoe meer ik overtuigt worde, dat de btfchuldi.gingen der Requestrdnten waarheid Zyn. —«'•
Dan



C 31 )
Öan gy beroept u ook op die Preek, waar uit i gy zo het u voorkomt fterk meent te kunnen be! wyzen, dat dien Leeraar zuiver leert. Dat de memch Gerechtvaardigt word, zonder de wèr^ ben, alleen door het Geloof. Maar Heeren, een woordje tusfchen ons, dan moet ik u rondbor flig bekennen, dat dien Leeraar nog niet weet wat het Zaligmakent Geloof is. Dan moTtlk bekennen, dat hy de waare aart en natuur van hetzelve nog niet kent. - lk neem by voorbee5
eJa/£fT°Verïet Verb3nd «"fcko Geloof *n Heiligmaking. Daar geeft de man het duidelyk.te kennen, dat hy dit niet weet. W™t overal waar dien man het woord Geloof beziet, «eemt hy het nergens hooger, en meegaan da„ het aannemen der Leer van Jezus; en daar hy eene tegenftrydigheid vermeent te vinden , (Z lyk hy in zyn Leerrede op pag. II5 voorfteld) komt met voort uit de oude en béLiT^Si. ongen van deze Textwoorden, mïar u7zvn
uerftel,lnge" van onze Kerk kan inzien Want hy veronderueld5dat een mensch hetwaa"* re Geloof kan hebben, en dat het hem nochTan, aaa waare Hedigmaking ontbreken kan. Tn zulk een betekems Heerenlals dien Leeraar hetwoorrj Geloof neemt, ftem ik hem zulks gaarne toe-maar m die betekenis, waarin het over 't algeCen voorkomt, en betekent Zalig te maken lt Zulks bezitten. Ato by VO0rbi£ 16. flem ik hem zulks in eeuwigheid niet toe Wam het is onmogelyk, dat hy %ie zy TkrZ
fZUJllUS Chrmas! d00r he£ waarachdg geloof heeft aangenomen, en met een toeverziftig vertrouwen hem blyft ^kleven. Het i$ Lraog%
lyk,



t 3£ )
Jyk, zeg ik: dat zulk een mensch niet zoude ftaan in dë-Heiligmaking, en in dien ftaat niet zoude voort wan del en op den weg des levens,. —fin dit nu immers is het juisr, wat dezen Leeraar van elkander fchyt 'c welk égter niet van elkander zyri kan. —> Dan al weer genoeg hiervan Heeren \ hieruit kan nu reeds een iegelyk opmaken, zonder dien Preek gelezen te hebben, wat dezelve behelst tot zyne verdediging.. „ ,
Dan gy Heden fpreektook van Üo. Baum, dat die onlangs; de Godheid van Christus bewezen , en kragtig bewezen heeft. «— 't Kan zyn Heeren! waarfchynlyk meent gy de Predikatie over Joh. I: 14. Het is tog ongelukkig, dat men u lieden telkens het zelfde herhalen moet- Gy lieden begaat hier immers weder een gróote misftag, die 11 reeds meermaalen is onder 't oog gebragt. Waar tog hebben de Requestranten hunne Leenaars befchuldigr in hun grfchrift, over' het geene zy na-deszelfs inlevering nog Prediken zoude ? Hunne klagten immers, gingen niet verder als over 't geen toen reeds gepredikt was. En hoe zouden dan die Predikatiën die zy nu doen hun kunnen Rechtvaardigen. Ik veronderftel eens Heeren voor een oogennblik, zy Predikten nu Rechtzinnig, kunnen zy by dit alles, die - dwaaling, die zy voorheen htbben voorgedraage wel wederom ten halze inhalen ? — ! Neen zegt gy zeiver.
Nu Heeren weder een ander vertooning. Nu fielt gy lieden in vele woorden, weinig afdoende zaaken voor. Waarom? Om den waardigen
Leeraar Hamelaü weder te gaan fchenden. ■
Dog al wat gy lieden op dit u pag. voorfteld, zyn verdigte harferiweeffels, vuile laster, en logen



"(33)
Ë? !fL Giap maar 20 n,et Heeren, het
t f' d r bf?> dlt zelver fchielyk in, Gy zaaat
zefden elyk,ir]',Wat de eijentiyk SS * njme,yk dat zv v*n eenfee Z«r£„ beIZtZ^ Zy fe br°n toe^Pt^,-waar uit de fvk^ u voortko*en- Oog hierin.hebt ay ge-
Zed^f J"*- nietS ,meer' dan eene Philofooffcht Redekunde. ,s, welke die voordragen.
hehh^merS T,pr 0118 de rede toc> r-od Hef te ft haasten te doen, zo als men geda n Wli worden. Egter beweert B
fel Pt /egende,eI7aar is- £n hec ««& ondertr l^gt gY be&aC hier in : dat de r)ie"we Heehen Z ZeggCn' ,dat "len zvn geioof moet topdirnw ^yi5e,Werke"; da£ de oude Predikanten
™M dit wel doetl moeten l wyl
het geloof m Jezus.' want waarlyk Heeren dit
tTtloven ?°n0t °ndearCheid: *»■ *a^« tep geloven,) flegs verftaan het aanremen zyner
£ V0V"<?yk,düldeIyk uit d? 'eeds aangehaalde ireea van Sterk, voor een ieder blykt.) Dan de oude Leeraars verftaan door het geloof in ?e. *«J geheel iets anders zy verftaan een geloof, 'c welk den mensch vroom, en gefchikt maakt tot alle Chnsteiyke deugden,
n™%k/yf ",de Heeren weder een fPotl»im- — S • ai!eS,kaast °P u lieden ze^r te rug. Welke indrukzelen, intusfehen, de deugt preeken op u heder gemoed gemaakt hebben , dat is reeds veelmaals gebleken, en blykt nog' dage
Dan lk ga vetder' en wiI eerfs zFen wat zy nu te zeggen hebben. — Nu zegt men
c dat



( 34 )
dat de Schryver van het Request niet wel onder* re*t is; even als of hy zelvetgeen ooren had. —i Düg de Schryver is niet wel onderregt; nu moeTen 'er mannen en vrouwen op de been. Nu zai bet wel gaan. Nu heefc men weer iets uitgevonden , en zegt: dat de Requestranten zich zeiver tegen fpreken. Ziedaar Requestranten, een pyl welk u lieden hart-aar afftoot. Daar legt gy nu Requestranten, want gy lieden zegt, dat die Lè ar aars te veel werk maken van de Zede Preeken, en u de fpys welke uwe ziele voeden kan , onthoud; en gy'lieden wilt niet dulden dat men u de tien Geboden ontrooft, maar begeert dat men u dezelve als Geboden, die ook de Christenen raken, zal voordragen Nu weder
-tot u Heeren. Spreekcn zich de Requestranten naar u gedagten hier tegen. Arme verriuftelingenl ik moet waarlyk bekennen, dat, gy heden , nog ver van fcherpziende zyt. Dan
ik zal u, uit medelyden, ras uit dezen draaimolen helpen. -— Weet dan, dat fchoon men in deze dageii zo veel van verHgting roept, houd
men egter niet veel order in 't oog. lk zal
u lieden dan zeggen: de Requestranten begeeren alleen maar, dat men tyd en gelegenheid, en order zal in 't qog houden;- en niet wanneer men hun, de dierbaarfte, waaiheden moet voordragen, op dat hnnne ziele zich hier in verlustigen .kou- Dat men hun dan niet gaat onderhouden , «et het Prediken, van fchraale Zedelesfen! — Zie daar Heeren ! rw den moeijelyken knoop los gemaakt,eh teffens de.tegenfprekingweggeraimt.
JNu Heeren, wat zullen wy nu hebben? — Al weder zwaarigheid? — Requestranten weest m u hoede-, want een der drie jongde Predikan™ ten.



• ( 35 ;
tyf lieeft cen toegift in liet, ligt gegeven. . Waar in hy eemge woorden uit Luthers fchriften getrokken , heeft ter neer gefield. En daar uit beweerd, dat hy net dan by geleerd heeft, ten aanzien der tien Geboden. -- Want dat die geene die leeren willen, dat de tien Geboden ons even zo wel aangaan als de Jooden, die moet de bnl eerst opzetten , wyl hy nog niet zien kan.— Het is goed Heeren! dat gy lieden al voorzien Kunt, dat die woorden, een geheel andere zU moeten .hebben, als.dien Leeraar daar aan ge-
begt heeft. Maar zo het u belieft, help
Wj uit. deze zwarigheid. ——, ïk lees ook uit de lchnften van LUther\ dat buiten de tien Geboden , God geen werk aangenaam , nog behaageJyk wezen kan.; het zy zo groot en kostelyk voor
de Waereld als 't raag, - . En verder uit al
dit -gezegde, (dat is uit de verklaaring der tien Oeboden.;^egt Lutèer: is ligtelyk te zien hoe zeer deze Geboden, te verheffen en te prvzeri zyn, boven alle Handen,, Geboden en werken ,
«je men anderzins Leeraart. en dryft. - Ziet
peren ! dit alles kunt gy leezen, (zo gy goed kezen kunt) m de fchriften van Lutherfdtmk ™™l\n V* voo'thelpen, en u maar zeg-
Sn rS f ismus: het eerfte' in het befluit der ïien Geboden voor aan, het andere in het laar.
üL*8$$^'M byvoegzelt;
uen ueooden. — Nog meer Heeren. Lee«
op pag....17 over de. Wet fin de $MalMË
t^tÉn H6 Ne,derdf ^ behoef ik S Hoo^mts^ ~ Dog waartoe Pthoet ik hier zo ver uit te breiden, het reed* bygebxagte zal dit maal genoeg zyn. —Hg
Ca gy



( 36 )
gy mi kans Heeren my uit deze zwarigheid te' helpen V Anders moet ik zeggen dat Lutber het nimmer geleert heeft, dat dien Leeraar durft beweeren! ■ Dat hagelfche Concordie-Boek,
niet waar, dat, een mensch zo verlegen kan maken. Was dat maar eerst uit de Waereld; ook; de. H. Schrift zoude men dan wel martelen, en na de nieuwe mode draaijen. — Intusfchen Heeren geef ik u alle, die daar zeggen, dat de tien geboden, alleen de Jooden raaken,in bedenking, de woorden welke wv leezen, Gal. 111: 13' "? verzeker u, als een "eerlyk man, (ik zeg man Heeren , want ik ben ouder dan twintig Jaar) zo gy dezelve te regt inziet, gy dan u geliet koost voordeel wel zult' vaaren laten. Dan ik heb my my hier langer opgehouden dan ik dagt; ik zal dan eens bezien, wat gy lieden zegt op pag. 20.
Wat gy lieden hier ter neder ftelt, zoude ik u op goede gronden,uit de Preeken van uwe Leeraars kunnen doen zien. Dan laat my een
klein Haaltje aanhaalen, wat dog die voordragt, dier Leeraars uitwerkt by hunne Lievelingen. — En zeker man kwam eens by een Zieke, en raakte met dezelve in gefprek, en wel over het waare Zaligmakende Geloof. Waar op hy aan den Zieken mensch zeide: * dat den mensch eerst maar goede werken doen moest, dan zoude het geloot ■ van zeiver wel komen 1" — Wat dunkt u Heeren! is dit mogelyk ook de grond in die zekere Predikatie* ——m Nu iets van de aanmerking Daar in zegt gy: dat die-.Heeren zo dikwyls uit den Brief van Prediken. Waar-
fchynlyk om dat de menfehen in deze onze dagen, nu zo ver gevordert zyn, en Toonbeelden van 't geloof zyn. En nu maar in de Ralig° m@*



C 37 )
making moeten bevestigt worden. (Dog ik wil de du laatfte wel eens zien zonder hef eerfte ï Hier om ging ook zeker Leeraar een der Nien. weringen heen, en Predikte uit Jacobus I: a<—A En verklaarde dat alles heel faay, van de vervol-' gingen der Christenen in die dagen. En wanneer hy aan het woordje Geloof kwam; hetwelk naar des Apostels zeggen: Verduldigheid, werkttoen moest dit niet, het gelovig omhelzen van Lhristus verdienst, nog een vast vertrouwen op dezelve zyn. Maar het moest heten, .een vertrouwen op de Goddelyke Voorzienigheid. ~ Ik laat u Heeren.' om der kortheid zei ver hier pve^oordeelen, en zal eens zien, watgy nuó£
Nu zeggen de Heeren verlegen te worden,om dat de Reqetranten zeggen: (ik geloof zy eT ben het juist getroffen,) dat die Leeraars alle moeite aanwenden, om den Duivel ui hirvk der SchepfeJen uit te bannen. —^- dL<51 den zult het tegendeel bewyzen; en zegt • /na eenige niets beduidende woorden, die ik overflaï dar Domme Baurn, eer hy de warden van zyn Text gmg verklaaren, zeide: hy wel het aan" weezig zyn van één Duivel geloofde. Gy ™ ftaat my wel Heeren: ik zeg één Duivel. I fpreek dus enkelvoudig. - nu uPlt
zegt gy heden : is het ook bekent,, dat hy in de Cattebtfatte daar over gefproken heeft _!f En hier op komt het u lieden voor, dat wanneer
vei ipreekt, dat hy dan ten minften geloven moer
dat 'er een Duivel is . Dat mag eem he'
*en tegenwerpingen maken. _ Dog het fchynt
C 3. of



of de Heeren 'er niet om gedagt hebben, dat Semïérl! een geheel Boek gefchreven heeft, over" de raagt en werkingen van den Duivel, en dat hy by dat alles geen Duivel, ook niet één gé-
l00fu _ Hier by geloof ik ook niet, dat
het der Requestranten doelwit is, om van hunne Leeraars te zeggen, dat zy het beftaan van ééne Duivel loochenen, als wel, dat zy vermenen,dat deze Leeraars de meerderheid dier booze Geesten, als 'ook der zei ver fchaadelyke werking op aarde onder de menfehen ontkennen. — Z-ie daar Heeren het gedrag der Requestranten al ge. rechtvaardigt, wanneer zy zeggèn: dat men alle moeite aanwend, om den Duivel uit bet ryk der Schepfelen uit te bannen.
Zeg op nu Heeren van de Catechifatie van uwen jongden Leeraar gebonden, op den t Febrary laast leden : waar van men met zo veel jöi
fpreekt _L Maar Heeren hier hebt hy lieden
weer vergeten dat anderen 'er by te fchryven; ik moet u dus al wederom te regt helpen. Als ten eerften dat dien Leeraar zonder eenigbewysvöor zyne Helling, gelooft dat de Engelen voor de grondlegging der Waereld gefchapen zyn- Ten andere^ dat door den Engel by Hand. XII: 23. een Ziekte moet verdaan' worden. ——— Dog al weer genoeg hier van. ——- Nu wilt gy lieden gaan Waeréldkündig maken', dat 'er zo veel volk ter dier tyd, by dien Leeraar in de Kerk was. Het wel; hem anders als hy Cafichifeert niet veel te beurt valt. Mogelyk met dat oogmerk, om Wat Vrienden tot hem té gewinnen. En ook ten andere, hun die zyne ge,voone toehoorders zyn, (gelyk hy dezelve, met dien naam gewoonlykbeftemoelt,) meer ên meer hem te doen aankïevèn. •. Dan



( 39 O
Dan ik ga wederom voort; wyl ik reeds befpëur, dat gy hier wederom, een geheele Caös van ver waring opfchept — lk zafdan om kort te zyn, hier uwe Hoofdftelling te zamen vatten, welke deze is: — Dat als wy door Jezus Christus van zyne ( * ) gevloekte kluisters, met welke wy voor eeuwig gebonden lagen , zyn vry gemaakt'; dat hy dan ons, onmogelyk meer Jchaden kan; want dat dan de booze Geest, onze Ferlosfer te fterk moet geweest zyn. —„ Ze zo Heeren'. zie zo, dat is eerst, eerst een tegenwerping, dia niet ligt iemand wederleggen nog oplosfen zal! Waarlyk Heeren uwe fchranderheid fcheind zich
nu eerst te openbaaren. Dan de oplosfing
van deze tegenwerping, zal hier na wel eens
volgen. Dog nu hebt gy uitgepraat; he:
zal nu myn beurt worden. lk lees dan ia
Gods Heilig Woord, dat wy door Jezus Christus verlost zyn van de Zonde, Dood, Duivel, Hd en Eeuwige Vloek. —- Maak zulke groote. pogen niet Heeren, het is waarheid, en gy km t 'er op aan; het woord van den levendigen Godt overtuigt ons van dit alles, op het zekerst. —. Dog ik zal u meer zeggen, het word ook alles geleerd in 't Concordie-Boek! — Dat is nog héc
ergfte zult gy zeggen. Dog het is nu zo
en gy zyt verpligt het te geloven. —- Wel nu Heeren hoe breng ik dit nu Weder overeen. —Christus heeft my , en • ieder zondig mensch , | verlost van de Zonde: en egter beken gaarne;', j hoewel met leedweezen, dat ik dagelyks zondige. — Christus heeftmy en alle lierffelyke menI »i fchm
CO De Duivel.
G4



( 4o 3
fchen van den Dood verlost. En de ondervinding leert en overtuigt ons dagelyks , dat Wy eens den Dood ondergaan moeten. — Christin heeft n.y ontheven van den Eeuwigen Vloek, en Verdoemenis. En egter wanneer wy in 't Ongeloof heen tterven : dan eilaas zal nogthans _ een Eeuwige Vloek op ons rusten. —— ]Nu zeg-' gen de Heeren dat wy verlost zyn door Christus van den magt des Dtivels, (dit geloof ik ook Heeren) — vVat dunkt nu de vrienden, van 't geen ik hier voorftel, hebt gy my nu begreepeh
Heeren? — Ik twyffel 'er niet aan. Dog
denk niet dat ik dit hier ter neder ftel, om de parry welke het voldoeningswerk van Christus onzen Pérlosfer ontkennen, d33r door eenige fterkte te geven : Neen Heeren: want deze immers zyn al over lang beantwoord. Ik beweer dit hier maar enkel en alleen, om u Heden valsch begrip te keer te gaan. — Waarom dog kan het eene niet zo wel waar zyn dan het ander. — Dan ik ontdek dat gy lieden , nog geen regt denkbeeld van een Geest hebt, (het is niet té verwonderen want de gezonde rede leert 'er weinig van) en mogelyk nooit krygen zult. Hierom 1-unt gy zekerlyk niet anders dan onbezonnen hier over oordeelen. —— Dan ik dagt het wel, dat den waardigen Leeraar Hamelau nu aan de beurt lag' Want gy immers hebt den Duivel gefcholden , en hem een Bandrekel genoemt. Dog ik meen Heeren dat deze man hier over al lang Gerechtvaardigt is, in den Rotterdammer Brief, door Cbristiaan Waarheids-Vriendy op Pag- 3'- — Het is dus wat laf Heeren om'geduurig met oude , en reeds verflete Wapens te vegter.. Maar zeg my eens Heeren, zou¬
de



C 41 3
de dezen Leeraar deze woorden wel gebezigt hebben als de zyne; of zoude het niet veel meer een woordoverneming zyn ? ik geloof het laatfte. Pog gy lieden flaat 'er maar na, en oordeelt als
éen blinde over de kleuren. Maar wat hebt
gy lieden tog geduurig aan dat liegen V — Dien Leeraar zeid immers niet, dat hy (namelyk de Duivel, is losgebroken, maargy lieden moet liegen , lasteren, -fpotten en fcheiden, dit is u lieder geheele doel, in u geheel Adres, en hehalven dit kunt gy niet veel meer voor den dag brengen. ——- Dog ik zoude my hier te lang Ophouden, het is tot hiertoe al genoeg voor een korte doorloop, ik ga dan verder, en dan koom ik daar, waar gy lieden dat gedeelte van het verzoet fchrift beet hebt , waar die Cociaanfcbe uitdrukking voor komt, van uwe Leerauren.
Dog ik zoude overtollig Werk doen zo ik my hier mede wilde bezig houden; wyl ik meen dat dit genoeg lang wederlegt is, in den Ralter■dammer Brief, pag 45.
Nu geven de Heeren wederom blyk, dat zy niet goed leezen. kunnen. Na zeggen zy dac men zal aantoonen, volgens welke Artikel van de Augsburgjcbe Conftsfie men de Predikanten 'dwingen kan, dat zy leeren zullen, dat men buiten de Luterfche Kerk niet kan zalig worden ■ Maar een woordje Heeren , hebben
wy ook meer Symbolijcbe Schriften, dan de Aug-
burgfche Confesjie? Maar in ernst Heeren,
Waar tog ftaat het in het Gefchrift der Requestranten dat zy zulks begeeren? Antwoord nergens , nu dan hebt gy lieden hier weder een valsch gevolg getrokken. Dan begeeren zy niet meer, dan dat de Predikanten zich onthouden C 5 zul-



(4» )
zullen van die onverfchi Uigheid baarende uitdrukkingen op den Leeriloel. En is dit wel onbillyk neen Vrienden, want een Leeraar in onze Kerk is immers verpligt, Om de Leer onzer Kerk, als de Alleenzaligmakende, en het meest met Gods Woord overeenkoomende voor te dragen. Dit immers zyn zy verpligt, wegens hunnen eed ! Wegens hunnen Heiligen Eed, diezyGotó en de Gemeente gedaan hebben. Voer deze dog hebben zy plegtig belooft, en met hunnen Eed bekragtigt, dat zy dit zouden doen. Wanneer zy dezen Eed nu breken, (dan laat u zeiver zeggen , wat zy dan voor lieden zyn) dan kan ik haar niet als eerlyke lieden aanmerken, want zulke houden hun woord , ëed en belofte. Zy dus zyn verpligt om die Kerkgemeenfchap te verlaten, en zo niet dat men hen dan noodzake. —— Dog hiervan al weer genoeg.
Nu koornen wy aan de twaalfde Arti.kel, Deze wilde gy lieden wel om een lief ding, dat niet, in het Request ftond. Dit wil ik gaarn geloven, want daar die de Adder onder verborgen was, loopt nu juist in het oog. — Nu zegt gy, dat het doel alleen was om. de. jongfte Predikanten
zwart te maken. ó Logenaars! N,u
zeggen de Heerendat de jongfte Leeraars geen fchuld hebben, aan het invoeren van Cramers Catechismus. — De oude Predikanten dog ook uiet Heeren, want deze vragen niet uit dezelve daar de jonge Heeren hier dog wel, gebruik van maken. — Dog gy lieden fchynt 'er niet goed van onderregt te zyn of gy wilt 'er niet opregt voor uit koomen. Want ik voor my geloof, dat als men eens by wyze van Geflachtrekenirig ging optellen, het 'er dan heel ligt op uit konde '" ' ko°



C 43 )
fcomen, dat zy 'er de eerfte uitvinders van waa? ren. ' En men dus onzen gewezene, nu zaligen •Leeraar Vorftius, die men, (om hunne kwade zaak eenigen fchyn te geven,) 'er mee zoekt te bekladden ras zoude gerechtvaardigt zien , als
hiervan niet de eerfte uitvinder te zyn. - Nu
Heeren, nu weer een andere loogen. Nu dan Vorftius, heeft jn den H^iag al Deimans Catechismus gebruikt. Maar hoe kan dat zyn
Heeren , Forftius geloofde immers niet dat de Engelen voor de Schepping der Waereld gefchapen zyn. -;— Nu dat zal hy mogelyk overge-
Hagen hebben. Maar nog iets Heeren gy,
en onze ganfche Gemeente weet dog, welke Vrienden Deiman en Forftius geweest zyn I -—Gy zult nog wel weeten toen Dominéé Deiman over het vierde- Woord Gepreekt had en toen Dominéé Vorftius over het zesde Woord daar op volgende Preedikte dat de laastgemelde, de eerfte zoo Soou verhief en zo veel jo[ Toezwaaide! Ja Heeren maar dat zyn by u maar
geringe zaaken dien gy over 't Hoofd ziet.
Gy gelooft evenwel nog dat den nu zaligen Forfiiw Deimans Catechismus in den Haag al gebruikt heeft, ik zou hier veel zwaarigheden by kunnen brengen dan ik zoude te veel uicwyden en dus tyd te kort fchieten. ; Hierop zal ik eenige, onnodige en nietsafdoende woorden overflaan ; en dan koom ik, daar gy lieden hebben wilt dat de kinderen de misdaad hunnes Vaders zullen , (zo het eene misdaad is, van die kinderen hunne Ouderen, dat zy uit liefde voorde waarheid, op het ver~ zoekjchrift getekent hebben) draagen. — Nu Heeren, dit lykt immers nergens na, want dit
dog



( 44 )
dog is een geheel andere ftudie, dan die van uwe Lievelingen. Want een van deze wilde in de Catechifatie op den 8 February, jongstleden volftrekt maar niet geloven , dat de Zoon de misdaad des Vaders dragen zonde, en bewees dit uit de plaats Ezech. XVIII. — Waarlyk Heeren , dit is niet mooi van u lieden . want daar gy die Leeraar fchynt te willen verdedigen; fpreekt gy hem nu egter tegen ? en wilt zyne ftudie nu niet aannemen; (ik zeg zyne ftudie, anders zoud gy ligt waanen, dat hy nog zo wat van het Lutherdom bezar.) Het zal u dan te raden zyn Heeren, hierover by hem verfchoo-
mng te vraagen Nu zeggen de Heeren,
dat de Kinderen in het Weeshuis het nog al goed hebben, en hebben 'er een opvoeding , waardoor men hnn voor het Schavot zoekt te bewaaren. — Maar een vraag Heeren: Leert men hun daar ook danzen, pf Rollen opfnyden? Belg u met het is maar een vraag. — Nog iets Heeren ik geloof met u dat de kinderen in het Weeshuis' een goede opvoeding hebben, maar het is ongelukkig, dat zommige Meisjes, wanneer zy eerst uit dat weelde Huis zyn , hier en daar in de Hoerelteege zich vertoonen. Dog wat hoef ik dit u heden te zeggen, gy weet dit beter dan ik4 Maar is dit nu niet juist de weg , om tot het Schavot te koomen? Gy zegt ja, of neen, ik geloof het zeker.
Een weinig gedult Heeren, dan hebben wy een,' ander toneel. De veranderingjdog behaegt u. — Nu zie daar, kyk nu maar récht uit, daar ziet men een kerkenraad (*; dog het is in een onderhuis,
(*) lk neem hier het woord Kerkenraad, indiener» den zin als de Heeren het bezegen.



C 45 )
huis, rondom de fpeeltafeltjes,térwyl de 'Ca'siSi lein oppast, of de preek haast uit is, en het tyd
word om met het bakkie te ftaan. Nu zie
daar,' nu ontdekt men daar dat in de eerfte druk, van het Verzoekfchrift geftaan heeft; Gelyk om nog gebleken is, by de laas te verkiefing van een krankbezoeker. —— Maar om dit maar weer gauw af te haspelen Heeren, en, u niet te lang van u fpel af te houden: was deze verkiezing niet willekeurig? weet'gv nog wel Heeren dat die groote Kerkvergadering, ik meen Diakonen, (*) (toen onsen vriend Brouman moest verkozen worden,) de trap tweemaal, op en af moesten, den listigen ftreek waar uit dit voortkwam, zal de
Heeren nog wel heugen. Dog dit overge-
flagen. Een woord onder ons Heeren, de Jongen is niet hoven zyn Meester, wanneer by is als zyn Meester is hy volkomen. Getuigt de mond der waarheid zelfs. —— Kunt gy het vatten Heeren,
zo vat het! Nu dien man daar gy van
fpreekt, (had gy de rechte maar voor) nog de welfprekenüe uyt de Catbegi/ante, van Meester Obenhauzen, behoeven nu de Diakens niet agter aan te lopen het welk alle de de Krankbezoekers te beurt is gevallen!! — Nu praat gy lieden, (dit praten zal u nog doen u fpel verliezen) om de Heeren Krankbezoekers weg te hebben, om dat zy volgens u lieden eigen zeggen die Leeraars zo fterk nalopen. Dog dit kan nimmer gefchieden; want een van deze wist wel 700 Tekenaren, voor de drie jongfte Leeraar en, (zo hy zeide wie
weet
(*) Hier was het, waar van ik in den beginne gefpro ken heb, dat men het woord groote Kerkenraad^ wat «en ruime betekenis gaf.



( 4* )
weet öPt wearls) toen inden beginne^ het ver' zoekfcbrift getekent wierd. Dog ik heb dit nog nier, kunnen ontdekken, want op het Brak 4ddres hadden maar 503 getekent, dus. nog . 197 minder, als hy wist. Daariiyjnï volgens u lieden eigen, zo een groote vriend van die Leeraars is, zo moest hy dan ook noodzaaklyk gemaakt .hebben, dat die 700 alle, op het Brak Addres getekent had-, den. Maar zo hy nu zo veel tekenaars voor die, Leeraars heeft, hoe veel zal hy 'er dan niet voor Zich zeiver weten, zo dat, het zal onbegonnen zyn Heeren om hen af te zetten.
Ni) deze rol. afgelopen zynde komen, wy aan
het laatfte bedryf. Hierin wort vertoon
uwe hartelyke. begeerte, die gy hebt, dat den Schryver van het. verzoekfchrift 9 aan den inhoud j" van u Addres voldoen zal. —— Gedult Heeren, gedult is het u al weer vergeeten dat hy wat langzaam is, en diie dagen nodig heeft, om een brief ie beantwoorden: dog. ik vergis my, dat was u lieden nog te gauw. 't kan inttisfchen mogelyk zyn dat hy aan dit ü verzoek;voldoen zal * men kan 't niet weten, misfchien doethy't- ——j Blaar zo hy het eens doet, en u de nodige Ophelderinggeeft,, danimmersjs alle uwe hoop verlooren, van die Heeren Lcéraaren de Kroon weder opgezet te zieD, en dan zoud gy met dit .Adres mets meer hebben uitgewerkt, als met u Brak, Addres by het Ed. Confijhrie, e.n met u Reques%
by onze dierbaar Burgewaard et s. , r Neen,
Heeren, deze laatfte denken nog te zuiver, want fchoon zy eenigzins verfchillen met het Leerftellige van Luthers Kerk, geloven .deze braayen egter dat den zondaar alleen Gerechtvaardigt word,, door 't geloof in Jezus Christus! Hier in zyn zy
on«



C 47 )
onze broeders, en zullen dus u lieden, "die het té 'doen is om deze zaligmakende leere uitte'
roeien, hier in, nimmer gehoor verleenen. -
Zouden deze Edele, u hunnen regterlyken arm leenen, om Jezus Heilige godsdienst te onderrheinen, en zich als ontrouwe Rentmeesters over het vertrouwde gedragen, ■ Zouden zy
die door Gods Wyze voorzienigheid, als befchermers van Kerk en burgerftaat over ons geftelt zyn, en in alles zo edelaardig denken zoude zy zeg| ^ > u lieden, in u gevloekt oogmerk onderfteunen? Neen, in eeuwigheid zullen deze u
lieden hier in niet te wille zyn. Intusfchen ,
dierhaare Burgervaders, ontfang onzen dank, voor, dat gy niet gedogen wilt, dat men grondzuilen van den godsdienst ondermynt. Ontfang in gunst onzen hartelyken dank getrouwe wagters, op den post die u is toevertrouwt., Heb dank getrouwe befchermers van Jezus Heilige godsdienst. ,— Heb Driewerf dank , Achtbren, Raad, gy die kloekmoedig afzet, alle die aan den ondergang , van Jezus Kerk' zoeken te
arbeiden. — De alzegenaar kroone u lieden
hier voor, met de beste, met de keur van zyne goederen. Hy doe op u nederdalen een dubbele
maat van zeegen. — Hy lterke u E. Acht-
b'aare hier om meer en meer, in alle uwe loffely-' 3<e pogingen, en ondernemingen. —.— Hy ichenke u meer en meer zynen geest, ter uwer
geleide op den weg de levens Vergeef my
Heeren fchry vers , dezen uitttap, myn ziel word overftelpt van vreugde, wanneer zy hier aan gedenkt.
Nu meen ik Heeren, zo kort my mogelyk was, u lieden papier door gelópen te hebben, dog ik
moeë'



( 48 )
moet bekennen, daar niets in gevondë tebebbe^' ten voordele uwer lievelingen, nog ten nadele der Peqnestr anten. -—— Jammer is het maar dat'er niet een middel is uirgedagt, om de 2aak fchielyk , een einde te doen nemen....... Dog wagt
Heeren daar fchiet my iets by, my dunkt het zoude zeer goed zyn, op dat de zaak maar fchielyk een einde zoude nemen, dat gy lieden ten eerften, nog een Addres ter tekening lag in de Brakke Grond, om ddar op te laten tekenen, voor de onderhouding, van uwe lievelingen. —Ten andere dunkt my moest gy lieden nog in de munt, of elders een Verzoekfchrift laten tekenen waar in men verzogt, om nog een verdieping, op het huis buiten deLëidfe poort, temogen zetten; om wanneer het met u lieden nog erger word, gy daar dan al te gader, gelyk in kunt koomen!!! — Nu Weeren zo dezen raad goed is, en dezelve u behaagt maak 'er dan een nuttig gebruik van. Dan ik z^ude nog haast wat vergeten : namelyk, dat gy lieden de Predekatienm Crtechifaaiien van onze ouditen Leeraaren wilt op fchryveB, en daar over by de fchryver, van het Reqneft, eenige lllicudaüe verzoeken. ■— Ik vertrouw Heeren dat dit onnodig zyn zyn zoude. Dog intusfehen beloof ik Ö, dat ik my
van myn pligr zal kivyten, en de Heeren Predikanten die uwe lievelingen zyn, zo veel opmerkzaamheid , en ingefpannen aandagt zal verlenen, (zo lang zy nog preeken) als mogelyk is; en 'er nu en dan myne aanmerkingen over Maken. —Nog een woord Heeren, zo gy lieden, het durft wagen om uwe naamen te openbaaren, en niet als, den vorst der Duisternis, in.'t verborgene te fcuuilen en gy lieden, my daar in boven de
plaas'



C 49 )
plaats uwer zamenkomst., of eollsgie wilt Jateri weten; ik my daar in Perzoon zal laten vinden; Daar ik nu niet meer doen kan, dan u dit muiffie aan te bieden/
Vergenoeg u dan Heeren voor dit maal met dit weinige; ik zal wanneer ik wat meer tyd heb, dan tegenwoordig, nogmaals u gefchrift doorloopen, dog niet zo haaftig, maar hier en daar eens blyven ftaan , twyvele niet of 'er zal zich dan nog wel wat opdoen, 't welk eenigzints duifter, twyvelachtig, tegenfpreekent, en volftrekt valsch, en loogena.chtig is. - Dog daar ik gaarn weet, aan wien ik fchryf zal ik dit zo lang uitftellen, tot dat de Heeren "het waagen durven om hunné naamen te openbaaren.
Intusfchen wensch ik, en blyf met alle de geenen die de eer van Jezus! en zynen Heiligen dienst na aan 't harte gaat wenfchen; dat hy de Heer van zyne Kerk, dezelve met zyne Alzienend oog wil gaade flaan. —^—. Dat hy alle getrouwe Belyders der waarheid , wil doen ftandvastig blyven tot aan hun einde. ——— Dat hy de reine Leer, en die dezelve aankleven, wil doen zegepraalen, en den raad van alle die Achtthophels, wil tot fchande te maken.
Dog ik diende ook van de Heeren myn af-,
fcheid te nemen. Nü dan Vrienden!
ik blyve na dit weinige aangemerkt te hébben, met alle die Achting, die ik u lieden verfchuldigt ben,
UEd, Heil en Bebeering wenfchendë Vriend,
JAN HAR MEN WED1NGK.
D P. S.