01 2128 2875 UB AMSTERDAM



A D V Y S E N
OVER DEN
KOOPHANDEL en ZEEVAERT.






A D V Y S E N
- OVER DEN
KOOPHANDEL en ZEEVAERT.
Mitsgaders
Vericheidene tüebes , memorien, resolutien, missives, enz. enz. daer toe behoorende.
Meerendeels van Mrs. AM. van den ENDE, als ook var F, ARDINOIS , D. HELMANS, en andere gerehommeerde Amfterdamfche Advocaeten.
■ Ht de Schriften van den Eerstgemelde byeen verzaemeld, en de Rechtspasfagiën, daer by aengehaeld 5
Op een vrye trant Vertaeld.
i
DOOR
Ml. }°. Ms. B A R E L S,
PRACTIZEEREND ADVOCAET VOOR DEN GERECHTE DER STAD AMSTERD AM.
tweede d e e l,
Z e A m s t e r d a m, "< E N BRIK G A R T M A M V C C l xxxi.






KORTE INHOUD.
7VISSE L-0 U E S TIEN.
I. A D V Y S.
I. Dat op het antwoord van den Betrokkenen dat hy de Brief niet zoude accepteeren noch betaelen, te gelyk van non Acceptatie en van non Betaelinge geprotesteerd zynde, behoeft, noch kan weder, wegens non Betaelinge niet geprotesteerd -worden.
II. Dat een Trekker, op het Protest van non Acceptatie moet rem* boursfeeren , en de Houder niet verplicht is, om eerst van non Betaelinge ie protesteeren.
II.
Wisfel op zicht kan vertoond voorden als men wil. III.
Het ftellen van de Wacrde in eene Wisselbrief, bewyst niet dat dezelve genooten zy , en geevt daerom geen Rembours, ten zy zulks op eene andere wyze beweezen word.
IV.
Wiafelbrieven zyn de Keuren op de Tranfporten op den jaare 1644 niet fubjeÜ;, maer word een Endosfement, voor valide gehouden, niettegenfiaende daer op binnen 4 weeken eene Infolventie volgt. V.
Wegens den Herwis/el van een Wisfelbrief, welke niet ter Acceptatie giprefenteerd was.
VI.
I. Dat de Houder van een Wisfelbrief ten refpette van den Acceptant, niet behoeft te hewyzen de Waerde betaeld te hebben , of over de Waerde eenig difpitt fubjett is.
IL Dat de atiio Pauliana (om 't goed in den Boedel van den De* biteur te rug te brengen) geen plaets hoeft tegens den Houder,
* 3 zelfs



Vi • KJ 0 R T E INHOUD.
zelfs niei wegens bet gepas/eerde post bona posfesfa (na het in bewaeringe neemen der goederen.)
M Hl ■ vu. . ,
Wis/els, voor eigene rekening genomen, moeten door den Trekker geannulleerd en vost anderen venvisfeld worden wanneer de Geremitteerde ituusfchen infolvent is geworden, eer deeze of Acceptatie cf Betaelinge beeft konnen vroegen.
VUL
Vonnisfe wegens dit geval. IX.
Een Wisselbrief, op den laesten Refpytdach tegens den' Acceptant van non Betaelinge niet geprotesteerd zynde, is de 'Trekker. gehouden tot Rembours, by zo verre hy daer door niet fs zepralu* dkeerd geworden. - ■
' X. s>t - *
Over het zelve gevat.
l; ' xi. " ;- ■ ■
Over het zelve geval, XII.
!> Uvev een Wïsfelfupra Protest ter eere van den Trekker peMelfa kan na tien jaeren se Acceptant niet worden aengefprooken.
II. En is daer op tegens denzelven geene Provifie van Namptisfe»
ment te verkenen.
XIII.
ï. Wisfelbrieven , aen Ordere te beiaelen , mogen ook na gedaem Protest vernegotieerd worden.
II. Al was het fchoon dat daer over tusfehen den Trekker en den origineelen Houder- getraceerd mogte zyn.
III. Mits dat de Inbanielaer zy in goed-, trouwe . ?-« Hg Weerde oèbSén zegeeven.
iiY.



KOR TE ï N II OUD. vir XIV.
Protsst van non Betaelinge door een onbevoegden gedaen, geeft geen recht aen den wettigen Houder, die zulks verzuimd hadde. XV.
Het recht van een Wisfelhrief verzuimd zynde, zyn de Endosfanten niet verder gehouden tot Rembours, dan voor zo veel zy daer van wederom konnen confequeeren.
XVI.
Abuis , in de Endosfemenien begaen zynde, is de fchaede van de Wisfelbrüf voor rekeninge van den Houder of den geenen, welke het abuis begaen, mits de Trekker aentoone dat hy by den Betrokkenen of Acceptant Provifie hadde.
XVII.
Een Houder van een Wisfelhrief kan naer welgevallen den Trekker cf den eenen of den anderen der Endosfanten aenfpreeken , zonder in den rang bepaeld te zyn. S XVIII.
' J. Be Endosfementen niet in ordere ftaende, of deficieerende , is het Protest van non Betaelinge van geen effect tegens den Trekker noch Acceptant.
II. Geen tweede Protest, door den wettigen Houder na de Refpytdap-en gedaen, kan zodaenig eerder Protest remedieeren. XIX.
De betaeling van eene geaccepteerde Wisfelhrief, door Collufie tusfchen den Trekker en Geremitteerden niet wordende gevorderd, kan die geen, voor wiens rekening de Brief geremitteerd is ofte wel zyne Crediteuren den Houder tot de invorderinge noodzaeken. XX.
Dat wegens Wisselbrieven, inhoudende de Waerde in Rekening , tegens den Trekker, by faute van betaelinge , zc wel Arrest en Gyzeling verleend word , als van de zodaenigen, waer in gefpe-
cifieerd is de Waerde te zyn ontvangen. i J ' XXL



vin KORTE INHOUD.
XXL
Dat de Trekker in cas van Rembours niet kan noodzaeken den Hou* der, om zich te expurgeeren wat die voor de Brief zoude hebben
mogen betaeld.
XXIL
De Trekker van eene Wisfelhrief, die vermist word, kan door den laetften Houder onder offerte van Cautie over de betaelinge worden aengefprooken.
XXIII.
Extract uit ie Statuten van Lypzicb. XXIV.
Een geaccepteerde Wisfelhrief, door de Correspondent van den Trekker gehonoreerd wordende, kan zodaenig Trekker van den Acceptant Rembours vroegen, niettegenflaende die Brief voor rekeninge van een derde geremitteerd zy.
XXV.
ï. Een Houder van een Wisfelhrief, na den vsrvaltyd geprotesteerd uit hoofde van wettige belemmeringe , beeft recht van regres op den Trekker.
II. De Trekker, geen fonds by den Betrokkenen hebbende, is ten allen tyden in het Rembours gehouden.
III. Iemand geordonneerd zynde te remitteeren in eigene brieve, is uit krachte van Endosfement of Intrekkinge gehouden in het Rembours.
IV. Difput tusfchen den Trekker en Houder zynde over het niet behoorlyk protesteeren, is het niet behoorlyk den Endosfant aen te fpreeken alvoorens zulks gedecideerd zy.
XXV.
Een Wisfelhrief, met Protest van non Betaelinge retourneerende, is de Trekker verobligeerd, particulierlyk binnen Amjierdam , om
. dezelve Wisfelhrief te rembourfeeren met de Wisfel, Hermisfel en alle kosten, fcbaede en interes/en.
XXVL



KORTE INHOUD.
IX
XXVI.
I. Dat Cognosfementen, afgezonden en by den Committent ontfangen, en voorts daer op begin van de losfinge gemaekt zynde, niet mogen worden gerevoceerd.
II. En dat die de W%erde heeft gefourneerd van bet geheele beloop van ■ 't Cargazoen, alvoorens de Curateur of Crediteuren van de Mede-
participanten te admitteeren, bevoegd is het gantfche fonds te ligten. XXVII.
Een Wisfelhrief, door iemand getrokken, ten einde zynen Debiteur in flaet te ftellen om de, op denzelven gedaene en door hem geaccepteerde tratte, te voldoen, wanneer de Acceptant des niettegenflaende niet heeft hetaeld, kan, in de infolvente boedel van voorfz. Debiteur onvernegotieerd gevonden wordende, door den Trekker worden gereclameerd.
XX VIII.
Over gelyk geval, beftaende het onderfcheid alleen daer in, dat de Acceptant geen Debiteur geweest zynde, ter vervullinge van zyne gedaene Acceptatie door remife wierd gefecureerd.
. 1 XXIX.
I. Een Houder van een Wisfelhrief met den Acceptant, behoudens zyn recht voor hei resteerende op den Trekker, getranfigeerd hebbende, kan voor zodaenig restant in den infolventen boedel van den Trekker als Crediteur koomen.
II. Al is het Protest van non Betaelinge verzuimd, km men echter tegens den Trekker ageeren zo wanneer die de fchuld naderhand geagnosceerd heeft.
XXX.
I. Wegens het recht van den Houder tegen den Trekker.
II. De Trekker, by zyn Brief de Waerde ftellende, kan deswegem tegens den 'Endosfant of Houder niet excipieeren wegens de handedelinge van Trekkers en Endosfeurs, of lorshandel tusfcben de En-
* * - da-



x KOliTE INHOUD.
dosfeurs onderling met relatie tot den Trekker ; prcejudiceerendêzulks den wettigen Houder niet.
III. De Trekker, geene fonds hebbende gehad by den Betrokkenen, of niet te vinden zynde, behoeft niet te worden geadverteerd ' XXXI.
I. De Prima geaccepteerd en de Secunda vernegotieerd zynde, is de Verzender van de Prima, zo de uitlevering daer van op vertooninge van de geëndosfeerde Secunda geweigerd word, in het Rembours gehouden.
II. Een Acceptant kan op de Secunda niet betaelen, dan onder Cautie en met kennisfe van den Rechter.
III. De Houder van zodaenige Secunda is niet verplicht tot Cautie en inroepinge van den Rechter tegens den Acceptant.
XXXII.
li Binnenlandfche Wisfelbrieven requieeren geen Protest.
II. De Endosfeurs daer van moeten in rang zonder overfpringinge worden aengefprooken.
XXXIII.
Iemand op volfirekte weigeringe van Acceptatie der Prima, dezelve aen zynen Vriend met het. Protest van non Acceptatie te rug gezonden hebbende, en daer na de Secunda ontvangende en dezelve te rug zendende, pecceert niet daer mede, met niet te hebben afgewacht■ den vervaltyd, om daer op Protest van non Betaelinge te doen. XXXIV.
h- Iemand een Wisfelhrief op een uitftellend antwoord van den Betrokkene een Postdach laeter doende, protesteeren, is daer door in geene verantwoordinge of'in eigene fchaede gehouden.
II. Daer is geen tyd vastgefteld tot het doen van het Protest van non Acceptatie,
XXXV.



KORTE INHOUD. « XXXV.
I. Iemand, Met laetende protesteeren een Wisfelhrief van non Beidé-
■ linge, maer daer op eene gedeeltelyke Betaelinge aenneemende, Verliest zyn recht tegens den 'Irekker en Endosfanten.
IJ. Een Trekker in een Brief voor gemeene rekening, geprovideerd hebbende, zyn de Conforten Voor hun aendeel alleen aenfpraekelyk door den Trekker.
XXXVI.
Iemand, trekkende een Wisfelhrief op zyn fonds asn zekere Ordere , m zich aen dezelve Ordere wederom laetende betrekken, welke die Wisfelhrief disconteert, kan in cas van wederzydfche Infolventie de disconto penningen uit den boedel van de Ordere niet vorderen. XXXVII.
Iemand, met een ander in Wisfel Correspondentie zynde, mag in cas van faillifement van den Betrokkenen, met het vollen beloop van de Wisfels aen zyne Ordere, in deszelvs boedel koomen, niette* genftaende by per faldo van zynen Correspondent minder dan het import der Wisfels heeft te pretendeeren.
XX XVIII.
Een Wisfelhrief kan om de Infolventie van den Acceptant of Betrokkenen binnen den tyd worden geprotesteerd.
XXXIX.
Wegens Wisfelbrieven, die ter kwaeder trouwe van het Postcomtoir geligt en vernegotieerd zyn, dat dezelven dén Houder geen recht geeven, neemaer door hem aen den rechten Eigenaer moeten wor-
■ den overgegeeven.
XL.
Promesfe zonder byvoeginge van Ordere kan nogthans door den Houder verder worden geëndosfeerd.
** 2 XLL



xn E O R T E IN H O U IX
XLI.
Een Wis fel, per remife gefield aen de Ordere van den Correspondent is dezelve in cas van non Betaelinge voor rifico van den Correspondent.
XLII.
Een Acceptant by Contramande van de Trekker is niet verplicht aen den Houder te betaelen, wanneer die geene Waerde aen den Trekker betaeld hebbende, de Wisfels onvernegotieerd in handen heeft, of alleen pro forma zonder Waerde heeft geëndosfeerd. XLIII,
I. Een Wisfelhrief, geprotesteerd wordende binnen de Refpytdagen, is het Protest valide.
II. Refpytdagen zyn niet ten voordeele van de Acceptanten, moer in tegendeel van de Houders.
III. By Infolventie is het Protest aenftonds valide.
XL 1 V.
Een Wisfelhrief, voor den Vervaltyd of Refpytdagen geprotesteerd zynde, is de Trekker niet gehouden in het Rembours. ' XLV. Over het zelve geval. XLV1.
Een Koopman, gefchreeven hebbende dat de op hem te doene trattes alle honneur zullen genieten, by zo verre hy dezelve naderhand laet keeren met Protest van non Acceptatie, is gehouden in alle kosten, fchaede enz. mitsgaders indemniteit van den Trekker. XL VII.
De W%erde voor een Wisfelhrief niet gegeeven zynde, is de Trekker niet gehouden in het Rembours.
XLVIII.
I. Een Wisfelhrief, van non Betaelinge geprotesteerd zynde, moet ie Houder > indien hy dezelve door een ander wil laeten invorderen,



KORTE INHOUD. Sin
ren, daer op ftellen een nieuw Endosfement of Procuratie geeven. II. En worden tegens zodaenige Geëndosfeerden geadmitteerd- alle exceptien, welken tegens den Houder plaets hadden.
XLIX.
Een Trekker , in cas van verzuim van Protesteeren op zyn tyd, ■ word niet hevrydt door het Accepteeren, maer door het aentoonen, dat hy als toen fonds by den Acceptant hadde.
Wisfels, gevonden in boedels van Failliten, geeven aen de Crediteuren geen recht tegens de Trekkers, by zo verre daer voor geens Waerde goedgedaen zy, en moeten mitsdien weder uitgegeeven worden, LI.
Een Accept/int van een Wisfel, voor rekèninge van Derdens getrok* ken, en fopra Protest door de Correspondenten van de Trekkers gehonoreerd of beiaeld, is aen dezelve Correspondenten gehouden de Wisfel te remboiirfeeren met alle den gevolge van dien. LIL
Wisfels, waer voor de Waerde niet is voïdaen , maeken geen effett uit van den boedel van een Gefailleerden. En konnen zonder eenige atie van indemniteit door Asfignees en Curateuren worden uitgeleverd.
HIT
Iemand goederen aen zynen Correspondent geordonneerd hebbende te zenden , wanneer die Correspondent die goederen van anderen koopt en daer op trekt , doch dat die traites niet worden geaccepteerd, kan de Correspondent die goederen als de zynen naesten , of feboon hy twee percent Provifie berekend hadde.
LIV.
Het feilen van ontvangene valuta prejudiceert niet tegens de Curateuren of Crediteuren van de Boedels van de Houders, indien dezelve in de daed heweezen word niet gegeevsn te zyn.
** 3 LV*



** K O R T E I N H O U D.
LV.
EenBankbrief, wiens zesde Refpytdach vervalt 0p de eerfte opene
LVI.
^tlerly:Z^^n "*» — **»
WEGENS ASS0CIAT1EN. LV1U.
en de beljFt daer van aen zynen Medegeinteresfeerden getransL. teerd met beéng omme die na den dood van denzelvenop Pr L tie weder te mogen ovemeemen, koomt dit recht van overneemlL na doode voorfchreeven aen des Verkoopers Erfgenaemen ^ LIX.
Een Compagniefchap , voor zekere bepaelde affaires aengegaen , om door een van de Compagnons op zyn eigen nïem gediHgeeTt Z den, v de Compagniefchap gehouden aen die geen, die «
Zndee7letreS ~ * « ^ «~ *"
LX.
Wegens de verbintenisfe, het reS en de macht van Compagnons,
GeasSocieerdens, in zekere negotie of'leverantie en des wegens goederen gecommmeerd- hebbende , fr in cas m Infilventk lan Tneen,
ie



KORTE INHOUD. xv
de in ft and gebleevene voor bet geheel aen den Correspondent gehouden,
LXII.
Eens Koopmans goederen door de Inquijitie geconfisqueerd zynde, kan noch hy, noch de Compagnon , met wien hy zich naderhand geasfocieerd beeft gehad, om de fchulden, voor dato van de confiscatie gemaekt, worden aengefprooken.
LXIII.
Een DireÜeur van een Sociëteit ftaet niet voor Banquerouten, dan in cas van onvoorzichtigheid.
LXIV.
I. De Compagnie gefcheiden en de rekening daer van gejlooten zynde, kan men niet anders revijie van rekenings vraegen, dan uit hoofde van erreur of fraude, waer van men ten dien tyde onbewust was.
II. Die erreur of fraude moet door den Vraeger van reyifie aengetoond worden.
III. Daer valt geene revijie als van de posten querrelleus.
IV. In dat cas konnen geen andere papieren gevraegd worden, als ■ daer toe relatief.
V. De boeken gehouden zynde door een algemeen Boekhouder, en de Compagnons beiden daer over gegaen hebbende, kan men na disfolutie en-afrekeninge van de Compagniefchap geene fpecificatie of jus-
, tificatie van het ingebracht Capitael van den Compagnon vraegen.
VI. De geweezenene Compagnon, zich willende zuiveren met eede? ' koomt geene revifie te pas.
LXV.
I. Het fungeeren in eene en dezelve Commisfie van Negotie maektgeene Asfociatie uit.
II. En is de Medecorrespondent in cas van faillisfement van myne Medecommisfionaris alleen voor de helfte gehouden^
QUMS-



xvi KORTE INHOUD.
OÜMSTIEN IN CAS VAN FAILLISSEMENTEN. LXVI.
De Keure tot Haarlem wegens Cesfien en Tranfporten is niet relatief tot reëele verkoop van goederen, waer tegens quitantie van fcbuld van den Virkooper in betaelinge gegeeven is.
LX VII.
I. Betaeling, gedaen aen een Crediteur voor bet faillissement van den Debiteur, valideert.
II. De Crediteur, van zynen Debiteur last hebbende tot verpandinge, kan zulks na deszelvs faillisfement niet volvoeren.
III. Contra£ten pro forma henaieelen de Crediteurs niet.
LXVIII.
Een Crediteur, interest geevende effetten tot pand onder zich hebbenbende, blyven in cas van des Debiteurs infolventie de interes/en op des Crediteurs verbmidfchrift hopen.
LXIX.
Een Commisfionaris van iemand deszelvs goederen in commisfie op ordere van- en voor een derden inkeopende, en daer voor aen beide zyden Provifie-en Makelaerdye genooten hebbende, word zelvs als Kooper gehouden.
LXX.
Koopmans boek bewyst niet dat iemand, voor zyn Principael hebbende gekogt, voor de betaelinge zoude hebben ingejlaen.
LXXI.
Iemand, aen een Commisfionaris verhopende, onder beding van den< zeiven alleen als Kooper te willen houden , zonder met iemand anders te willen te doen hebben, is de Commisfionaris daer voor als eigen- fchuld gehouden.
LXXII.



KORTE INHOUD. xvir
LXXII.
DiEteerende dat noch eene Commisfie van Banquerout in Engeland, noch eené^hifolventie in Holland, de Ingezetenen, zich in wederzydfche Landen bevindende, belemmeren om te procedeer en op de goederen die in ieders Land gelegen zyn, of gevonden worden.
LXXIII.
LXXIV.
Crediteuren, in gevalle ut fupra in Engeland, van een Koopman, hier te Lande infolvent bedegen, konnen deszelvs effellen in Engeland arresteer en, ten einde dezelven daer uit hun achterwezen mogen confequeeren , zonder alhier in de masfa te behoeven te hoornen.
LXXV.
Een Koopman geordonneerde goederen, waer van by niet betaeld ïs, zendende met een fchip , door hem in zyn privé bevracht, kan dezelve goederen, by zo verre die noch niet geleverd zyn aen zyn Committent, in cas van deszelvs infolventie arresteeren en reclameeren.
KOOP EN VERKOOP. LXXVI.
I. AEtiën, die iemand verkoopt, en niet heeft, zo kan de Kooper tot den ontfangst niet geconjiringeerd moorden.
II. Verkoop van AEtiën in de Oostindifche Compagnie, valideert niet als den Verkooper dezelven op zyn naem niet beeft fiaende , te weeten op de boeken van de Compagnie.
LX KV 11.
Iemand gekogt en betaeld hebbende goederen aen een Schipper , kan na eenige jaeren daer na de Koopman, onder prcetens voorgeeven
* * * van



svm KORTE INHOUD.
van zyn eigendom, niet wederom die penningen van den Koober vorderen. ^
LXXVIII.
Hoe veel percent Commisfwnarisfen komen berekenen voor verfchot van inkoop om contant.
LXXIX.
Goederen, in commisfie voor een ander gekogt, konnen niet worden vervolgd als goederen , om contant verkogt.
De Commisfionaris beeft alleen recht van Retentie wegens zyne uit gejcoeotene penningen, ten zy de Committent bevoorens de iekenime van het Cognosfement infolvent bedegen ware geweest. LXXX.
Een Paerd, aenftonds na de gedaene koop bevonden wordende te zyn
een knbbebyter, moet door den Verkooper worden te rug genomen 1 ■ LXXXI.
Een Koopman, iemand eenige jaeren bediend hebbende wegens inkoopen van goederen en daer voor interest berekend hebbende, zo dat defaWs daer onder begreepen zyn, doch die interest naderhand m rekemnge goedgedaen hebbende , kan niet gezegd worden inte* resje van mteresfe gerekend te hebben.
LXXXIL
Vpl. Iemand, tegens een bepaelden tyd gekogt hebbende zekere Attïën in eene Compagniefchap, die in den tusfchentyd van de koop en leve. rantie word gedisfolveerd, kan niet gedwongen worden denzelven te ontvangen.
II. Uit hoofde van de geagnosceerde handtekeninge en contract van koop, kan in dit geval geene Provifie van Namptisfement worden verleend.
ON.



KORTE INHOUD. xat
ONDERSCHEIDENE GEVALLEN RA EKEN. DE DEN KOOPHANDEL.
LXXXIIL
Een Koopman, zyn Correspondent verzoekende eene gejlootene Misfive te overhandigen, doch de Correspondent daer omtrent achteloos te werk gaende, zyn de gevolgen voor den Correspondent. LXXXIV.
I. Een Koopman, gechargeerd zynde om eene gejlootene Misfive, waer van hem de inhoud onbekend is, te expedieeren, vervaldt daer door in geene misdaed.
ff. En, daer door in boete vallende, is de Correspondent tot vergoedinge gehouden.
LXXXV.
L Betaeling , gedaen zynde door iemand die uit verfcheide hoofde fchuldig was , word gerekend gefchied te zyn van de bezwaerendfte fchuld.
II. Schulden van Borchtocbt zyn zwaerder dan eigene fchulden.
III. Hypotheecquaire fchulden zyn van noch meerder bezwaer dan ■ die van Borchtochte.
LX XX VI.
I. Schulden van een Compagnon, in zyn privé gemaekt, kennen niet gerescontreerd worden tegens het geen men aen de Compagniefchap verfchuldigd is.
II. Die ageert uit hoofde van rekeninge, kan niet voljlaen met zyn bloote eed.
III. Maer moet alle zyne aentekeningen exhibeeren.
IV. Twee Arbiters eens zynde, en de derde disfentieerende, moeide) uitfpraek van de twee gelden.
*** 2 V. Een



sx- K O R T E T N H O U D.
V. Een Schipper, voer zyne Reeders handelende, kan geene Provh fie berekenen.
VI. Ongejlootene rekeningen moeten nader gejustificeerd worden, of fchoon op rekeninge van de rekeningen courant is betaeld.
LX XX VIL
Een Zoon, die minderjaerig iSj) word niet geobligeerd door Wis/eltrekkinge, die zyn Vader in de naem quafi van Compagniefcèap van hem en zyn Zoon gedaen heeft, of heeft laeten doen. L XXX VIII.
I. Iemand , als openhaer Koopman genegotieerd hebbende, kan zich naderhand met de exceptie van minderjaerigheid niet behelpen.
II. Fe meer als hy de Negotie met kennisfe van zyn Voogd heeft geëxerceerd.
III. En dezelve zyn pupil ter dier oorzaeke elders permitteert te woonen.
IV. Minderjaerigen en tevens Kooplieden konnen vooral in materie van Wisfeltrekkinge zich niet bevryden met de exceptie van minderjaerigheid.
LXXXIX.
Iemand Wisfelbrieven afgegeeven hebbende , en het beloop daer van naderhand voldoende, onder beding, dat de Neemer die niet z,al ■ ver negotieer en of afzenden , is echter gehouden het beloop van de■ zeiven aen de Geëndosfeerdens te voldoen.
XC.
Jsfuradeurs zyn gehouden hunne fignature te voldoen , en konnen het beloop van dien niet redigeer en-naer eene vreemde Wisfelcours door de Politie aldaer veroorzaekt.
XCI.
Tuibe van Kooplieden , wegens het berekenen van Lasten van ruige Oosterfche Waeren.
XCIL



KORTE INHOUD. k*i XCII.
Directeurs van de Levantfche Handel mogen accordeeren onder btboorlyke diligentie wegens pretenjiè'n ten lasten van hunne Ministers.
XCIIL
I. Eigenaers van een Plantagie in de Eerhice zyn niet gehouden geftancl te doen en te hetaelen het exorbitant beloop van de Rantzoenseringe door de Commandant of DireÜeurs van die-Colonie met de Vyand geaccordeerd, of de IVisfel deswegens getrokken.
II. De Produtten uit die Colonie gekoomen konnen onder behoorlyke Protestaiie worden opgejlaegen, zonder zich tot het rantzoen te engageeren.
III. Dezelven konnen immers niet verder als tot de waerde van de Produtten'in de Colonie zolve zonder engagement als vooren worden verkogt.
IV. Welke de confequentie van zodaenige verkoop zal zyn.
XCIV.
De Admiraliteit beeft geen recht van aenhaelinge van goederen, uit de Oostindie koomende aen Ingezetenen alhier, maer moet, daer «ver verfchil zynde, zulks voor den Rechter deezer Stad geventU leerd worden.
VER-



VERBETERINGEN.
EERSTE DEEL. B'adz. 169 door den Overzeilden lees Overzeilden
■ 165 van haere destinatie lees ter plaetfe
van haere destinatie.
TWEEDE DEEL.
ï!!Ïla2727o'HpN-C0 Gevo,™chtigde lees Volmachtiger.
220 de m ar t 1 r es moet zyn martines
' ' ?F V, d?, Compagniefchap fc« in de Compa-niefchas
244 Scluiidenaeren lees Schuldeis/chers omp2»melcb!tP-
278 t zy lees ten zy.
316 een dach lees geen dach.
■ 320 dezelve als lees derzelven als
321 1772 lees 1672.
377 gebruikt en beheerd lees gebruikt en bekeert
378 meerderjaerigheid lees minderjarigheid
• 4U m aSu, qua: mere lees in «Sa qui mere'.



CONSULTATIEN en ADVYSEN,
OVER DEN
KOOPHANDEL en ZEEVAART.
■WISSE L-QUES TIEN.
I. A D V Y S. I.
Dat op het antwoord van den Betrokkenen dat hy de Brief niet zoude accepteeren noch betaelen , te gelyk van non Acceptatie en van non Betaelinge geprotesteerd zynde, behoeft ^ noch kan weder, wegens non Betaelinge geprotesteerd worden..
II.
Dat een Trekker, op het Protest van non Acceptatie moet rembourfeeren, en de Houder niet verplicht is, om eerst van non Betaelinge te protesteeren.
turbevan kooplieden. casuspositie.
AKoopman tot Lions, trekt den 15 December 1683 op B. • Koopman tot Madrid , tweehonderd en vyfticn Fistoolen , op 60 dagen dato te betaelen ,aan de ordere van C. Waer van de Wisfelbrieven eerst tot Francfort, daer na tot London, en ook hier te Lande vernegotieerd zynde, word door D. by het laas. teEndosfemerit eindelyk gefteld, te betaelen aenZ. Koopman te II. deel, A Ma-



2 ADVYSEN over din KOOPHANDEL
Madrid, de Waerde alhier van T. deeze Wisfelhrief door E. ontfangen wordende , doedt hy de Acceptatie aldaer vorderen van B maer die wygert dezelve. Zulks E. op den 3 February 1684, als' wanneer de voorfchreevene Brief nog maer tien dagen te loopen hadde, en de Post toen vertrok, daer over laat protesteeren van . non Acceptatie. Op welk Protesc B ten antwoord geeft dat hy de Wisfelhrief niet accepteeren , noch betaelen zoude, door dienhy aen A. den Trekker niet fchuldig is, en daer op zend E. de voorfchreeven Wisfejbrief met het Protest wederom herwaerds aen T. die D. zyne gegeevene Waerde , Wisfel en Herwisfel afvorderd, doch D. wygert die uit te keeren, fustineerende daerinne met gehouden te zyn, om dat 'er ook niet van non Betaelingeis geprotesteerd,
Zo word gevraegd.
Of na ftyle van Wisfel, en praftycque alhier ter Beurfe, D.de gegeevene Waerde niet gehouden is met Wisfel, Herwisfel, kosten, fchaede en interesfen , op zodanig Protest als boven, wede* uit te keeren aen T.
Wy ohdergefchreevene Kooplieden, gezien hebbende de voorenftaende Cafuspofitie, en de vraege,daer op gedaeb, zyn Tonder correctie) van gevoelen, dat D. op het vertoonen van 't Protest van non Acceptatie, aenftonds gehouden is geweest aen T. te betaelen en te reftitueeren de Waerde, daer voor by hem van T. genooten,met den Wisfel, Herwisfel, kosten, fchaede en interesfen : te meer, om dat B. nevens zyn antwoord van niet te zullen accepteerén, zich ook rondelyk verklaerd , die niet te zullen betaelen : om redenen, dat hy aen den Trekker niet fchuldig was. Wel is waer, dat wel fomwylen brieven op Spanje van non Acceptatie geprotesteerd wordende,daer worden gehouden, om tegens den vervaldage daer van mede Protest te laeten maeken van non Betaelinge. Doch dit gefchied uit civjliteit,en meest by perfoonen, die hunne profesfie maeken van in Wisfel te handelen en hunne gelde zo precies niet van noode hebben, maer den vervaldag willen afwachten, om of de Betrokkene ondertusfehen van refolutie mogte koomen te veranderen, of daer toe de nodige provifie bekoomen, dan dit echter alles ongehouden. De
Wis-



EN ZEEVAART. (Wisfel-Qyestien.) 3
Wisfelhrief ongeaccepteerd zynde, is invalide, en kan den houder van dezelve benoodigd zynde, zich daer van niet bedienen van dezelve aen anderen te endosfeeren , en met eehig rabat daer voor aenftonds zyn geld bekoomen
.Daer en boven is 't notoir, dat*een Wisselbrief, van non Acceptatie geprotesteerd zynde, niet praecys het Protest van non Betaelinge van nooden heeft. Dewyle het Protest van non Betaelinge alleenig noodzakeïyk is op gelimiteerde tyd te moeten gefchieden tegens de Acceptanten, ten fine de Houders van de Brieven by verzuim van 't zelve niet zouden koomen te verliezen hun recht tegens den Trekker enEndosfeur. Zulks dan hier geene Ac. ceptatie gefchied zynde, zo was niet precys van nooden van non Betaelinge te protesteeren; en veelmin in deeze, daerB" ter eerfter inftantie en op't verzoek van de Acceptatie zich te gelyk verklaerd , dat hy den Brief niet zal accepteeren noch betaelen. Welk antwoord dan in allen geval mede voor Protest van non Betaelinge kan aengenomen worden, terwyl de Notaris op dit antwoord zyn exploift van te protesteeren van non Acceptatie en non Betaelinge gedaen heeft. Men zoude konnen allegeerc n, dat A. trekker , wee* tendedat B. aen hem niet fchuldig is, of effecten van hem in handen heeft, zorge echter zal gedraegen hebben, om aen hem B. tegenden vervaldage daer toe te provideeren of andere nodige ordere tot betaelinge (lellen, terwyl dat 'er nog tien a twaelf dagen hadden te loopen: daer op zeggen (onverminderd het voorenftaende) dat ingevalle zulks .ware gefchied, dat het dan de obligatie van B. zoude hebben geweest, om door Notaris en getuigen aen E. de betaelinge telaetenpraefenteeren,en daer mede te niet doen het voorgedane Protest van non Acceptatie en non Betaelinge, maer zulks nu in deeze niet gefchied zynde, zo kan dan aen den Trekker en Endosfeur in *t minfte niet praejudicieeren, dat 'erten vervaldage geen ander Protest van non Betaelinge is gedaen (als 't gedaene al niet in confidentie behoorde te koomen, gelyk oördeelen Van ja) En om dat uit zodaenige en andere gelegenheden , geen verwarringen of difficultéit zouden fpraiten, zo hebben myn Ed. Heeren van den Geregte deezer ftede goedgevonden by Willekeuren van dato 20 January 1679-te ardoriïieeren
A 2 dat.



4 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dat alle Wisfelbrieven met Protest van non Acceptatie of non Be. taelinge,zonder onderfcheid, aenftonds aen den Trekker moeten worden voldaen, met den Wisfel, Herwisfel enz. Zulks dat D in deeze met bevoegd is aen T. te onthouden de Waerde, aen hem van zyn Brief betaeld met de Wisfel, Herwisfel en kosten, maer gehouden d.e aenftonds te betaelen en voldoen. Ons niet te min lubmitteerende aan beter oordeel.
Amftcrdam, den 19 Maart 1684. #
(Was ondertekend.)
theod de ROY, hen. daams, daniël de bouverie jan biler, isaacq. hattevier, pieter POULLe' michiel japin, p. b. van holten, g uillm0 gaspar de sürmont en paolo cloots.
Den 22 Maart 1684 is dien volgende Arrest op den perfoon en goederen van da va rassan o en Compagnie verleend, ten v^rzoeke van jan temmingh, na dat door listingh en har. togvelt voor temmingh en door stapel en ving. booms nevens tolling den ganfche voormiddag was gepleit.
Prasfent hinlopen,de vicq_, valkenier, grotenhuis en hulst.
II. A D V . Y S. *
Of TV KB E van kooplieden.
Wisfel op zicht kan vertoond worden ais men wil.
Verklaeren wy ondergefchreevene Kooplieden, ftyle mercan* til, en onder Kooplieden hier ter ftede gebruikelyk te zyn, dat iemand,negotieerende een Wisfelhrief, houdende te betaelen op zicht of eenige tyd na zicht, dezelve Brief niet alleen kan en
ver.



en ZEEVAART. (Wisfel - Qiiestien.) $
vermag te zenden na andere landen, Heden en plaetzen, buiten die geenen, daer de betaelinge gedestineerd is, maer ook zodanige Wisfelbrieven onder hem, of onder zyne Correspondenten, zonder die te vertoonen, vermag te laeten blyven berusten, zoo lange, tot 'er tyd toe, hy of zyn Correspondent zich van het geld, in de Wisfelhrief begreepen , zal willen bedienen; zonder dat men gehouden is alzulke Wisfelhrief binnen zekere gelimiteerde tyd te vertoonen; bly vende zo lang de vocrfchreevene Wis. felbrief niet aen den Betrokkenen werd geprsefenteerd, de Houder! van dezelve in zyn recht, ten laste van den Trekker of En. dosfeur in alle manieren ongeprcejudieerd, en in zyn geheel. Aétum in Amfterda%i ,• den 6 Juny 1686.
(Was getekend.y
DIRKMELS, PIETER MSNTINK, JAN BALDE, PIETER VAN VEEN, thomas MAYDEN, JAN BOD0ENS, NICOlaas VERLAAN, jesse VAN bunschoten, HENDRIK her MA NS,BENJAMIN POULLE, CLAUDE CAVELLIER, JOAN HENDRIK MUYSKEN, LODEWYK MI RINK', PIER RE DE PEYSTER, LUCAS R A A B , • D I r K DE VRIES, HE N rIK van 6*8 u VENHOVEN, JAN R O E L O F S van der WERF,ABRAHAM del sotto A ATKINS, J. huskin TILES, HENDRIK uYLEN BROEK , JACOB larwood, ROBBERT PEASE, isaAC MUYZARD, ROBBERT HA YS , GEORGE CLIFFORT, MICHIEL JAPIN, ABRAHAM TIEWELEN, JACqUES MAILLART, JEAN en DANIËL heusch, JEAN DU PEIROU, HENDRIK MEULEnaar,GEKARD MAGNUS, IZAACK STAETS , GERARD GERVERDING, CHRISTIAEN van HOEK, DANIËL de CARBONEL, J. van D1LSEN, H, van KUFFELER, henrik van BEUNiNGEN, gul. loten, Makelaer , MI* chiel de la coubt, jean pels en Zoonen, en balTHAZAR de bruyne,
A & IIL



€ ADVYSEN ovisR dén KOOPHANDEL
III. A D- V Y S.
Het fielkn van de Waerde in eene Wisfelhrief, bewyst niet dat dezelve genooten zy , en geevt daerom geen Rembours , ten zy zulks op eene andere wyze beweezen word.
TURBE VAN KOOPLIEDEN.
Awoonende tot Amfterdam , verbind zich aen de ordere .. van B., mede woonende tot Amfterdam, binnen Antwerpen te betaelen, zekere fomme van Ponden Vlaems, en maekt daervan twee Wisfelbrieven van deeze volgende teneur.
Amfterdam 10 Juny 1587 voor L.... Vlaems.
J)ry maenden naer dato dezes, lelove te betaelen binnen Antwerpen dezen Etrfien Wisfelhrief, aen de ordere van B. de fomme van (by voorbeeld) tweehonderd Ponden Vlaems, de Waerde van denzelven.
(Was getekend) A.
En ftelt onder aen" de voet te addrësfeeren ten vervaldaege ten huyze van C.
De tweede luidt al eveneens, behoudens dat die in de fomme verfchild.
< B., geen Correspondent tot Antwerpen hebbende, en zulks niet weetende, aen wie de voorfchreevene Wisfelbrieven aldaer te verzenden, om de betaelinge van dezelven te procureeren, of die by manquement van betaelinge te doen protesteeren, verzoekt alhier aen D of hy de goedheid voor hem wil hebben van
t geene voorfchreeven is voor hem te Antwerpen te willen bezorgen: dewelke, daerin condescendeerende , zo endosièert hy B. de voorfchreevene twee Wisielbrieverj; zeggende in fubftan-
tie,



en ZEEVAART. (Wisfel -Qjiestien.) y
tie , voor my betaeld aen de ordere van D. de Waerde van dezelven, en field die ten fine voorfchreeven ter goedertrouvve in handen van D., zonder nogthans daer voor in gemoede eenige Waerde ontfangen te hebben. D. verzend dan vervolgens de'voorfchreevene twee Wisfelbrieven nae Antwerpen, aiwaer dezelve per manquement van Betaelinge worden geprotesteerd: zulks dat die met Protest wederom herwaerds keeren. 't Welk by B. vernomen zynde, zo gaet die by D., én verzoekt van hem wederom de voorfchreevene twee Wisfelbrieven met de Protesten, praefenteerendehem de kosten eh de briefporten te vergoeden; maer verwonderd zich wel grootelyks dat D. hem te gemoet voert, dat hem B. zal hebben te rembourfeeren, de Waerde, die hy in zyn endosfementen gezegd heeft ontfangen te hebben, daer zulks in waerheid, als tusfchen twee Vrienden, door B. maer alleen is gefield ter goeder trouwe, en om redenen vooren verhaeld, zonder als gezegd, eenige Waerde te hebben genooten.
^OiERITUR.
Of het genoeg voor D. is, volgens Koopmans flyl, dat 'er in het Endosfement flaet, voor de Waerde van denzelven, om op zodanig eene wyze rembourfement van al zulke Waerde van B. te konnen eisfchen. Dan of hy D. gehouden is te bewyzen, dat hy de Waerde daer voor, 'c zy per banco, of per casfa of anderfins effeclive heeft gegeeven en goedgedaen.
Gezien hebbende de voorenftaende Cafuspofitie, en de vraege, daer op gedaen , ben van gevoelen, dat het llellen in de Wisfelbrieven en Endosfementen de Waerde van denzelven , geenfins proberen kan aen D. dat hy daer voor de Waerde heeft voldaen , en veel minder, dat dat fimpel (lellen fuffifant is, om daer mede van B. te vorderen de gefupponeerde Waerde. , Terwyl eerftelyk onder Kooplieden gebruikelyk is, op de Beurfe Wisfel traéleerende, dat die Wisfelbrieven aenftonds worden gemaekt, overgeleverd, en doorgaens denzelven dag worden verzonden ; en dat in dezelve Wisfelbrieven altoos gefield word de 'Waerde van de Contractanten, daer zy de Waerde nogthans op
zyn-



4 ADVYSEN over den KOOPHANDEL zyn best niet als daegs daer aen , in de Bank konnen affchryven, en nog een dag wagten, eer het voor betaelinge kan vahdeeren' zulks dat de CoulW van het Hellen, de Waerde van denz h-en ' gefchred op het goed vertrouwen, dat denzelven Contractant dè St betaaeld.eCa " ' ^ geeDZinS Gen be^S daC ^ ^"elve Gelyk dart verders Couftumelyk is, als wanneer de Contractant ,n gebreken blyft, van de Waerde^ aenftonds te voldoen "at" de Trekker behoud het regt , om de betaelinge van zyne ge trokkene Wisfelbrieven zo veel mogelyk, te interdiceeren en te beletten en in allen gevalle dezelve als dan met Protest «redeiomtoornende, dat,hy niet gehouden is, daer voor meerder treffi ftueeren, als hem beweezen kan worden aen hem daer voor voldaen te wezen.
Waerom dan in 't cas fubjeft (onder fubmisfie van beter oordeel) van gevoelen ben dat D. ante omnia (voor alles) gehou. den is,genoegzaem te bewyzen, dat hy aen B. de Waerde van de Brieven in quaastie heeft voldaen, en by faute van dien, dat hv dezelve aen B. moet reftitueeren onder betaelinge van de kosten van het Protest, en de porten van brieven; te meer, om dat dit Endosfement met gefchied is ter oorzaeke van negotiatie waer op de betaehng van de Waerde hadde behooren te volgenmaer zo als gefupponeerd wordt, uit vriendfchap, om daer mede' de betaehng voor B. van A. te laeten vorderen , en confteeit daer uit dat D. in deeze met-B. handeld ter kwaeder trouwe.
In Amfterdam, den 29 January 1689.
(Was getekend.)
ph. van holten, abraham velters, pieter bal de, jean pels, jean temmink, bery poülle j. tillens en willem coek. '
IV.



sn ZEEVAART. (Wisfel-Questien.') <j
IV. A D V Y S.
Wisfelbrieven zyn de Keuren op de Tranfporten op den jaare 1644 niet fubject, maer word een Endosfement, voor valide geliou- . den, niettegenftaende daer op binnen 4 weeken eene Infolventie volgt.
Gezien by de Ondergefchreevenen d'annexe Memorie met de Stukken daer by vermeld, en gelet op de vraege daer uit geproponeerd. ,
Dunkt (onder correctie,) dat C hem niet en kan bedienen van de Willekeuren der ftad Amfterdam van den 3 December des jaers 1644, en in het byzonder mede niet van het 8 Artikel van dezelve, ten zulken effeéte, dat hy C. uit dien hoofde zoude vermogen te weigeren de betaelinge van de Wisfelhrief by hem ' C. ten behoeve van de ordere van'B. getrokken, en door denzelven B. wederom aen A. geëndosfeerd en met Protest gekeerd. Qm redenen dat, offchoon B. niet en is gebleeven in bonis (in ftaet om te betaelen) geduurende de tyd van vier weeken, na dato van het voorfz. Endosfement, ten behoeve van A. gedaen, en dat by het 8 Artikel van de voorfz. Willekeuren is geftatucerd ; dat generalyk niet en zouden valideeren eenige Transporten , Cesfien , Verpandingen en Hypothecatien , of Schepenen Kennisfen, zo wel van onroerende als roerende goederen , item van Schulden, AEtiën en Crediten, gepasfeert tot betaelinge, of verzekeringe van vorige fchulden , enz. ten zy, dat de Aften daar van publicquelyk zouden zyn gepasfeerd, ten minften vier weeken , eer dat zodanigen Tranfportant, Overgeever, Pandgeever of Verleider zoude mogen komen om fchulden zich te abfenteren , enz. Zulks den voornoemden C gansch niet en zal konnen patrocineeren, uit oorzaeke, dat het voorfchreeven Endosfement is gedaen, ten tyde als B. nog publicq als folvent en in bonis (in ftaet om te betaelen) zynde heeft gehandeld en de Beurfe gefrequenteerd, zonder van eenige Infolventie bedegen te zyn, eerder als een geruimen tyd daer na, fecundum ea qua proponuntur (volgens het II. deel. B voor-



ïo ADVYSEN over ben KOOPHANDEL
voorgemelde geval) ende dat hy mitsdien van zyn goed, ende zulks ook van die Wisfelhrief in quaastié heeft veimoSn te dis poneeren, zonder daer in verhinderd te zyn geweest door dér» ghO«de van dezelve Willekeure; als «affStó leen,dat dezelve alleen fpreekt van Cesfien en Tranfpoten gedaan tot verzekennge of betaelinge van voorige fchulden ; da§er n tegendeel in nestra hypotheft-(in ons verondergefteïd geval) word gepofeerd, dat A. de Waerde van de Wisfelhrief aen B. gegeeven heeft gehad maer ook wel fpeciaelyk, dat een Endoï fement van een'Wisfelhrief, (daer over in deeze werd gecoit TZ^«:d\rVn WTd sedefigneerd met de woorden van J baZ r°/v % 1ï, Z° bJ de mee^elde Willekeure worden verboden («); Behalven dat een Endosfement van een Wisfelbrief"met zozeer en doedt overgaen het regt van den vo^ gen
^i^&^^i dathetze!ve fel effefle een anSre Si S r ! °f neZ°tm[Q van Wisfel, en waerom dan
alle Endosfanten mede voor Trekkers, ofte voor intre keTs ge" * hou en worden: ende word het woord endosfeeren van. Wisfel brieven na de ftyle mercantii proprio nomine feu termino luws matencs cambu (by Zyne eigene naeme of konstwoord van deeze ma ene vai, Wisfel) mtrekken genoemd; blyvende zo wel eS fant, als ongineele Trekker zulks aen den laesten Houder verbon en nis of den Brief origineelyk ten zynen behoeïe waa getakken geweest,zonder dat de een, uit den hoofde van 't geen
ZZÏ ? * ïï UitftaendJe ' of 6«*«-deH mogt hebben, eenige exceptje kan maeken, zonder dat zelfs daer toe eenige prkliable denunciatie van nooden is. Alle het welk met de natuur van
Ces*
„M autm. ?»* ff"* communis correUoria funt (ut bic) HriSis/inuan
grwwsa# s & J2®£&éii %MB
*UH' M '• 243- §• viduam ff de nerb. Ren. mevii ml j> Mei* ,8, lf> Jïogo Giicr. de JnreBtUitf Pacis. *X z? 4' 1 ö



en ZEEVAART. Wisfel -Questien.) u
Cesfien en Tranfporten niet en is overeen te brengen, quippe in ■quibus Jufficit aStionem esfe , qua- ceditur licet malum nomen fit, et in quibus porro regulare est, quod exeeptio, qua cedenti, obftat, rette etiam cesfionario' objiciatur, (waer in het genoeg is aat er eene adie zy, die afgeftaen word, al fchoon het eene kwaede fchuld zy, en waer in het vervolgens eene regel is dat de exceptie, die aen den Cesfionant obfteert ook aen den Cesfionaris in de weg ftaet) (b), quamvis demum post cesfionem fattam hac exeeptio nascator, (hoewel deeze exceptie eerst na het gedaene Tranfport ge.
boren word) f>), voegd daer eindelyk by' dat bV 20 verre 0I> derde voorfchreevene woorden van Tranfporten of Cesfien mede begreepen zouden zyn het endosfeeren van Wisfelbrieven , m effefte daer mede verboden zoude wezen het endosfeeren van Wisfelbrieven in het geheel; dewyl Wisfelbrieven niet konnen, immers niet gewoon zyn geëndosfeerd te worden, anders als alleenlyk onder de hand; daer nogthans hetzelve volgens de voorfz. abufive interpretatie van de Willekeure , volgens het voorfz. 8 Artikel, publicquelyk zoude moeten gefchieden: behalven dat die dan ook naer luiden 't a en 3 Artikel van de voorfz. Willekeure ter Secretarye deezer Stede geregistreerd zouden moeten worden, het welk zo onmogelyk als ongehoord is: om nu niet verder te melden van de belemmeringe van Negotie, uit dezelve verkeerde opvattinge van de Willekeure refulteerertde, aen wiens vrve cours deeze Stad zich nogthans altyd zonderling gelegen heeft laeten zyn; zo als dat, onder anderen mede zelfs uit de jegenvvoordige Willekeure, is te zien , Art. 13 , alwaer den Houder van Wisfelbrieven de vryheid word gelaeten, om voor zo veel dezelve met Protest koomen te keeren, daer voor verzekeringe te neemen, zonder de dispoficie van de meergemelde Keure diesaengaende in eenigen deele fubjecl te zyn; ende ooic nog verder dagelyks gepra&izeerd word, dat een Houder van een Asfignatle, ten laste van des Asfignants debiteur, de Betaelinge of de Acceptatie van dien bekoomen hebbende, daer me je
(*) L. 4. ff. de bared. -vel a&. vend.junU l.fin de ejscfipt. r<» vend 0 trad, (c) L. 3. C, de nwat, et dslegat.
B 2



ï2 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
zich zelve volkoonien gedekt en verzekerd vindt, zonder A daer omtrent eenig reguard altoos op de voorfz. Willekeure word genomen , zo als de Ondergefchreevenen ook niet hebben /e sSl' fdlIl!rcnde.de ^ va* hunne praélycq binnen deeze btad,d,e al van veele jaeren is, ooit eenig difput wegens het en-
afmZU™ WisfeIbd,even °nder PrffiCe^£ van d-^ergenóem. de Wdlekeure 1S gemaekt geweest, en 'er ook geene Öifputen of belemmering dienaengaende behooren te vallen omtrent het Huk YCnmZ Cn d3t °? dGSZelvs ll0°Se ongelegenheid in de
■SïÏÏi ï ri raf.rC3?Ui; en °m den libere co"rs en ftveüre van dezelve Wisfel, die als het roer ofte de ziele is van dezelve Negotie, en derhalven veel faveure, liberteit en privilegie is me meerende ; cum fine cambiis omniet mercaturce officia es/ent inania et deftruïla; (om dat alle de bedryven der Koophandel zonder Wisielhandelmge vrucnteloos en. vernietigd zouden zvn) (d) \ the predominant part of trade, wich is the mystery of exchamn. Vliet heerlchende gedeelte van den Koophandel is het geheim der Wi&. ielhandelmge). Et est commerciorum favor non minor in republica quam ejus utihtas, cumista velut übera fint, ex quibus publica(privatceque res aluntur foventur et omantur. (En is het faveur van den
■Koophandel in het Gemeenebest niet minder dan deszelvs nood.
zaekelykheid, om dat deeze als de borften is waer uit de alge
meene en byzondere middelen gevoed, aengekweekt en tot lui'
fier gebragt worden) (e).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den
(Was getekend.)
d. ypelaar en a. van den ende.
(d) Uti post calöer in in concil. ir. adnotat mjjvius deeis. i«. fub mm 3- tme 9 item guardi mhïnis la mercator* part. 1. c£ {"l'
^;^:czj^jeT^r% insmims «*itL in f$
cap?^n. fö?ef n.E9i °M in discus^me leva^num debitomm ex borim in'opia,
V.



ek ZEEVAART. (Wisfel - Qutitien:) 13
V. A D V Y S.
Wegen* dm Herwisfl van een Wisfelhrief, welke niet ter Acceptatie geprefenteerd was.
CASUSPOSITIE.
Den 20 December 1665 word 'er uit Parys getrokken een Wisfelbrief van 800 ~ tot laste van A.,'Koopman tot Pleymouth, ce betaelen op twee Uzo binnen London, met addres waer dezelve A. tot London te vinden of zyn domicilie houdende was.
• Den 30 van dezelve maend is de voorfchreevene Wisfelbrief tot Amfterdam weder vernegotieerd, tot 30 Schellingen en 11 Grooten, en word die Brief dan ook geëndosfeerd te betaelen aen B., zynde de Oom van den Correfpondent des Endosfeurs; wordende de Waerde betaeld door C. , mede Koopman binnen Amfterdam.
Doch is echter de voorfchreevene Wisfelbrief nooit voor den vervaldag ter Acceptatie geprefenteerd, maer alleenlyk op den ^| February 1696 tot London by faute van Betaelinge geprotesteerd geworden, en alzo met Protest nae Amfterdam te 'rugge gezonden.
• Nu pretendeerdt C, die de Waerde van de voorfchreevene Wisfelbrief alhier heeft gegeeven gehad aen den voornoemden Endosfeur, reftitutie van het Capitael of Waerde , zo by hem C. als vooren opgefchooten is geweest, met den Interest van dien zedert dato van het geeven, of betaelen van dezelve Waerde tot de effeétueele voldoeninge toe, met de kosten.
In [tegendeel fustineerdt de gemelde Endosfeur, dat hy vermag te volftaen, met de voldoeninge van de Wisfelbrief, ten zodaenigen pryze de Kroon gerekend, als tot London, plaetze van de gedestilleerde Betaelinge, ten tyde van het Protest, de Kroon waerdig is geweest, en alzo met de voldoeninge van dat
B 3 gee=



U ADVYSEN over den KOOPHANDEL
geSJdï lV°rd geVn,egd Wie ™' beide" *> «««.» ft
deerd, om wederom te eiken dr wl ? g " 15 gefun"
tesreprri* w;^, • V . , vvaerde voor deze ve gepro-
I-eft gehad, alsSïffifee SStr^ denwelken de voorfchreevene Wisfel-ef\J gtro^ en ' teS
menl agdeoen°^V* tot I^lon"^e'kÏÏ " r de f t l behooren; als waer uit dan notoirelyk is voig.nde, dat by zo verre de Betrokkene van des te doen in J breke mogte blyven , (als in deeze) zodlenig Trekker of 4-ndosfeur, als dan ook gehouden is te pr«fteé?-n da: zulha
denzeïvcn pS/ T df Ww&U*f«F het equivalent of effeft van denzelven Encf.of wel de voldoeninge van de fomme daer inne begreepen , oo epmVp o^A,^a , s *ywui<-, ri«ei mne
tol dan, n'AirB^U^^J * §enit£en ' wae? seringen en B h iw? ' ^ffffP gelest, de VCr, kingenen BetaJmgen van geprotesteerde Wisfelbrieven, voor
re-



en' ZEEVAART. (Wis/el-Questien.*) ï$'
rekeninge van de Trekkers, of Endosfeurs, nae dat de Corres. pondent van de een of de ander meer of min kenmsfe van zodaenie Protest koomt te hebben, of ook wel. deel neemen in het belang van zyne Vrienden buiten 's lands; en by ontftentenisfe van zodaenige Vereeringen en Betaelingen, waer toe dan mede is dienende de cours van de Wisfel van die plaetze daer de Betaelinpe was gedestineerd geweest en had moeten gelcnieden op, of nae de plaetzen , van waer de Wisfelbrieven of orieineelyk getrokken, of naderhand ingetrokken zyn geworden refpeaive. Als door welke wisfelinge de Houder van den Brief inderdaed insgelyks bekoomt even zo veel als of de Wistelbnet aen hem ter plaetze waer op ze was getrokken ook erreCtive betaeld was geweest; dewyle hy aen de eene zyde daer door geniet , of immers kan genieten den inhoud van zyne Wisfelbnex in zodaenige munte, en ter zulker waerde, als daer voor ter plaetze, daer de Betaelinge was gedestineerd, hadde moeten •worden voldaen, en waer door hy aen de andere zyde wederom word ontheven en bevrvdt van de tratte , die daer voor by hem tot zyn rembour/ement is, of immers zoude konnen, ot moeten worden gedaen.
Zonder dat in deeze eenige verandermge kan geeven , dat de Wisfel van London op deeze Stad laeger is geweest ten tyde van het Protest, als waer op de voorfz. Wisfelbrief, ten tyde van het intrekken van dien, alhier tot Amfterdam is vernegotieerd geworden, en dat bygevolge den Houder van de voorfchreevene Wisfelbrief jegenwoordig dan ook minder zoude koomen te genieten , als hy daer voor ten tyde van het voorla* Endosfement uitgelehooten heeft gehad; dewyle die daehnge van het geld tot London alzo wel tot nadeel van dien Hou. der moet ftrekken, als de ryzinge tot zyn voordeel zoude hebben gediend gehad. Cum nihil tam natmak fit, ut eum Jequantur commoda, quem fequuntur incommoda. (Om dat niets natuurlyker is, als dat hy, die de voordeèlen geniet, ook de nadeelen moet ©ndergaen)0> En overmits zulks ook in allen gevallen noodweg
(») Per jura vnlgatsr



ïfJ ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dig vloeidt uit de natuur van de handelinge tusfchen een Trekker en Lndosfeur aen de eene kant, en een Houder of Geever aen de andere kant, daar in naemenlyk beftaende, (zo hier vooren aibereids is aengernerkt geworden) dat den Houder of Geever zyn bedongene betaehng moet worden gepresteerd ter gedestineerder plaetze, of Anders het equivalent van dien , zvnde to-Tit5^"?* anders aP de vold°eninge van de fomme in de Wisfe brief begreepen, 't zy dat die dan wierd gevonden door middel van eene nieuwe trekkinge, die den Houder met 'er daed op den Ongineelen Trekker, of Endosfeur in zodaenig een cas toomt te doen, en alzo ook met ontfangst van de Waerde of beloop van den eerfte Wisfelbrief, uit handen van den geenen, aen wien dezelve nieuwe Wisfelbrief word gefourneerd, of da£ anderims ook de Houder van zodaenige geprotesteerde Brief, -dezelve nieuwe tratte in zich zelvs koomt te neemen, en alzo ook het beloop van dien, direftelyk van den Origineelen Trekter, of Endosfeur weder koomt te laeten afvorderen, in allen lcnyn als of daer zodaenige trekking door iemand anders op • nieuw gedaen ware geweest, als het welke op een en het zelvde is uitkoomende, waer mede dan ook overeenkoomt de dispofitie van rechten. Qjwd nimirum , quando certo loco, quid dari, aut joln promisfum est, aut fi mutua pecunia fic data fuit, ut certo loco reddatur, et aho loco agitur, atlio arbitraria proponitur in qua ratio etiam habetur utilitatis, quce promisfori competitura fuisfet fi ülo loco folveret, quo foluturumfe fpopondit; ideoque fi rei interest (ut %n nostro ca/u) minoris fit condemnatio , quam inter eos aïtum est. '(Uat naemenlyk, wanneer 'er beloovd is om iets op zekere plaetfe te doen geeven of betaelen; ofte dat de Geldieening zodaenig gefchied zy, dat het geld op eene bepaelde plaetfe zoude te niggegeeven worden , en hetzelve op een en andere plaet. ie word gevorderd, als dan dieaenfpraek als arbitrair word voorgefteld, waer in ook acht.genomen word op het voordeel, t geen de Aenneemer zoude gehad hebben, by aldien hy op die plaetfe betaeld hadde, alwaer hy zich verbonden had te zullen betaelen; en dat dienhalven, indien 'er de Gedaegde (gelyk in ons geval-) belang by heeft, by vonnisfe minder word toege.
wee-



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) j;
weezen, dan 'er tusfcben hun gcflooten was) (b). Maxime, cum ne in contraolibus innominatis qnidem hodie agatur ad reftitutionem, fi caufa, ob'quam datum fuerat, non fequatur,. nee poinitere in iis amplius licet ei, qui etiamnum nihil recepit , ut olim apud Romanos. (Voornaemeiyk, om dat men hedendaegsch in de onbenoemde Contraélen, indien de zaek , waer om gegeeven was , niet volgdt, zelvs niet eens tot reftitutie of wederomgeevinge ageert ^Noch mag men, zo als eertyds by de Romeinen, daer van afgaen , wanneer men daer voor noch niets ontvangen heeft) (c). Et nedum in contraEtibus nominatis (inter quos cambium cenfetur) ubi mora nunquam refolvit contractum. (En vooral niet in de benoemde Contraélen, (waer onder Wisfelhandeling gerekend wordt) in dewelken ophouding nooit het ContracT: verbreekt) (d).
Even als hetzelve mede by onze Couftumiers en Statuten , op het ftuk van Wisfel fpeciaelyk is vastgefteld geworden. Zo wanneer by de Couftumen van Uitwerpen (e) , en by h. de groot (ƒ), den Houder van een Wisfelbrief, die met Protest is gekeerd, niet anders wordt toegevoegd als vergoeding van kosten, fchaede en interesfen, door die wanbetaelinge veroorzaakt; en zo wanneer ook by Willekeur e van deeze Stad van den 26 January 1679, denzelven Houder alleen wordt geaccordeerd vergoeding van de Wisfel, Herwisfel en kosten, benevens een derde per Cento voor Provifie, alles in conformité mede van 't geene de Heer phoonsen daer van leert (g) met
• dee-
(b) Text in §. 33. Jnflit. de act. £f l. 1. pr; §. uit. ff. de eo quod certo loco aari oportet. per tot.
(c) Per text. in l. 5. ff. de condit. cauf. dat. cauf. non fecut. iunü c r 0 e n sW£,gen add. I.
(d) l. ii, C. de rescind. vendit. I. 8. /. 9. C. de confrab. emt £f /. 6. de aiï. emti.
(e) Cap. n. 3.
(ƒ) lib. 3. c. 13. n. 8. £? cap. 45, n. 14, van zyne Inleidinge tot de Heiland-' Jcbe Rechtsgeleerdheid.
(g) Cap. 20. n. 7. -jan zyn IVisfelJlyh . .
II. deel. C



18 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
deeze woorden, Een Trekker of Intrekker en is ook niet verder eeobhgecrtals m de voldoeninge van de Herwisfel, al retour neerdt dezelve door verloop van Wisfel in lager cours, lis zy getrokken] sf ingetrokken is geweest, j t>w vkkm t
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 21 Maart 1696. (Was getekend.)
a. van den ende.
• Idem offirmarunt multi Mercatores Amftelodamenfes (Hetzelve is bevestigd by veeie Amfterdamfche Kooplieden) na ftyle me*, cantil.
VI. A D V Y S.
t
Bat de Houder van een Wisfelbrief ten refpeÜe van den Acceptant, niet behoeft te bewyzen de Waerde betaeld te hebben, of over de Waerde eenig difput fuhjett is.
II.
Lat de atlio Pauliana (om 't goed in den Boedel van den Debiteur te rug te brengen) geen plaets heeft tegens den Houder > zelfs niet wegens het gepasfeerde post hona posfesfa (na het in bewaeringe neemen der goederen) (a).
casuspositie.
Lserrurier , verkoopt voor rekening van baltha• zar van hogemade tot Leyden twintig baelen Peper, en fourneert aen dezelven drfe diftincte Wisfelbrieven, allen van de volgende inhoud.
Am»
00 i 9- ff- d& bis qum i;t frsud credit,



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.')
19
Amfterdam 17 December 1699 voor L
Veertig dagen na date betaelt U Ed. by deze myne eerfie Wisfelbrief aen de ordere van den Heer B. v. H ...... Ponden Vlaems
tot Grosfen Pools P. oC Vlaems. de Waerde in rekening luyt berigt.
(Was getekend) L. S.
De Heer tót Dantzick.
Gebruikende in het overleveren derzelven deeze volgende woorden .... Datr zyn deeze*Wisfels, U Ed. gelievt die op rekening van uwe verkogte twintig balen Peper aen te neemen en te verzenden, zy zullen prompt geaccepteerd en betaeld worden: zonder dat H. in 't minst wist of vraegde uit wat hoofde, of voor wiens rekeninge S. de gemelde trattes deedt.
H. endosfeert die Wisfelbrieven , en zend ze aen O tot Dantzik, die daer van Acceptatie bekoomt.
Ten tyde als S. die Wisfelbrieven trok, kwam hy nogdagelyks ter Beurfe, gelyk hy den 23 of 24 December daer nog geweest is.
Doch daer nae heeft hy zich geabfenteerd, en zyn Boedel op den 29 daer aen volgende aen de Kamer gekoomen en onder. Curatele gebragt. _
Waer op de Acceptanten ten vervaldage de Wislelbneven niet hebben willen betaelen, onder pretext dat'er collufie tus» fchen B. en S. zoude zyn , om dat de Waerde der Wisfelbrieven niet efte&ivelyk betaeld was, en dat S. al op den 17 December infolvent konde zyn geweest.
De Acceptanten zeggen , dat zy fchuldig zyn te betaelen. , daerom hebben zy de penningen in Confignatie gebragt, dewyi die voor eene laedinge Zout getrokken zyn, en vraegen, wie het, geld hebben zal, en of het niet den lieden voor het Zout regtmaetiger toekoomt als H., waer over Proces voor den Raed lot Dantzick was.
C % Ger



20 ADVYSEN over ben KOOPHANDEL
Gezien by den Ondergefchreevene de voorenftaende Cafuspefitis, en gelet op de vraege, daer uit voorgemeld.
Dunkt (onder verbetering) dat balthazar van hogemade geregtigd is, om te vorderen en te bekoomen, de Betaehnge van de drie Wisfelbrieven, hier vooren gemeld, 'zonder
Lajuspojttie gedagt, hem balthazar van hoge made, of wel denzelven O. daer in eenig belet zullen konnen toebrengen, of aaderzins mede op of toe den inhoud van de voorfchreevene Wisfelbrieven iets altoos-te pretendeeren hebben.
Want cf wel waer zoude mogen zyn, dat l o u i s' serrurier geene andere last, of ordere van, de lieden of Geinteresfeerdens fh de Zoutlaedinge , om de drie voorfchreevene Wisfelbrieven te trekken, heeft gehad, als mits en ten einde de getrokkene penningen zouden dienen ter betaelinge van dezelve Zoutlaedinge, en dat nogthans louis serrurier dezelve Zoutlaedinge onl betaeld gelaeten heeft, als mede dat dezelve louis serrurier , kort na het uitgeeven van de voorfz. Wisfelbrieven, zoude wezen gefailleerd, en dat mitsdien daer uit zoude mogen worden gefustineerd , ais of de voorfchreevene handeling met den voornoemden balthazar van hoge made zoude zyn gemachineerd ter fraude van de Crediteuren en Geinteresfeerdens.
Zo diendt nogthans tot oplosfinge van die gemoveerde zwaerigheeden peremtoirelyk en wel eerftelyk, ten opzichte van 't geene men zoude willen infereeren uit de non prestatie, of wan voldoeninge, die louis serrurier gepleegd zoude hebben wegens de trattes van de voorfchreevene Zoutlaedinge, dat de Acceptatie van de Wisfelbrieven is gedaen puur en zuiver, zonder eenige de minfïe modificatie, en- vooral mede niet met relatie tot het geene hy serrurier wegens het voldoen der trattes heefc gedaen op de Zoutlaedinge in questie. Invoegen dat daer uit dan ook onvvederfpreekelyk volgdt, dat de Acceptant, conform zyne Acceptatie, van gelyken zonder eenige exceptie gehouden is aen den Houder der Wisfelbrieven dezelve te voldoen , volgens het bekende axioma in materie van Wisfelbrieven allenthalven gerecipieerd, aui accepte, qui paje (die accepteert
moet



en ZEEVAART. (Wisfel- QuestienJ) ai
moet betaelen) (Z>). Gelyk hetzelve ook is overeen koomende met de dispofitie van de befchreevene Rechten , medebrengende ,Ouod fi etuis per ignorantiam, aut dolo induüus, promiferit alterius creditori 3 nulld quidem exceptione uti poterit 3 quia ille fuum recepit. Sed is, qui delegavit, tenetur condiÜione vel incerti, fi non pecunia foluta esfet, vel certi, fi foluta esfet, (Dat byaldien iemand ;door onkunde , of door bedrog misleid , aengenomen heeft te "betaelen aen eens anders Crediteur, 't geen hy niet fchuldig was, kan hy zich van geene exceptie bedienen, dewyl deeze het zyne terug ontvangen heeft. Maer die de Overwyzinge gedaen heeft, is aen hem gehouden in de terugvorderinge van het. onzekeren , indien de penningen nog niet betaeld zyn, of van het zekeren, indien dezelven reeds zyn betaeld geworden) (c) ; zynde daer van de reden zeer notoir en ook kragtelyk te vinden in ditta lege (in de ■aengeha'elde Wet) (d) , zo wanneer de Juris confultus (de Rechtsgeleerde) ul'pianus aldaer de voorichreevene Wet befiuit met deeze woorden: Ideo autem denegantur exceptiones adverfus fecundum creditorem, quia in privatis contraüibus et paÜionibus non facile fcire petitor potest quid inter eum, qui delegatus est et debitorem attum est: aut etiam fi fciat disfimulare debet, ne curiofus yideatur, et ideo merito deneganda est adverfus eum exeeptio ex perfona debitoris. (Daerom nu worden 'er geene exceptien tegens den tweeden Crediteur verleend, om dat in Contracten en Bedinge'n van privaete perfoonen de Eisfcher niet gemakkelyk kan
te
(b) En volgens het geene ten deezen opzigte by zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheid van Brandenburg, ten retniarde van het Hertogdom Pruysfen, in den jaere 1694 is vastgefteld geworden artkulis 7 en 13 , naer het exempel van de Coufiumen van Antwerpen, Holland, Vrankryk en. anderen, als te zien is cap. 56. art. 1. van de Coufiumen van Antwerpen, by de Heer hugo de groot lib. 3. c. 13. 72. 5. ö> 6. Code de lodis XIV. fur le Commerce tit. 5. art. 12. &f fit. 7. art. I. en SCACHIAS de Cömmerciis £? Cambio §. 2. gl. 5. n. 319.
(e) Text. in l. iz. 13. £? 19. ff. de novat.I. 5. §. 5. ff, de dol. mal. except. I. 5. £f 7. C. de novat. Adde zangerum de except. part. 3. c. 6. n. 5. h. kinschot conj. 53. £? Holl. Recbtgel, part. 3. vol. 2. couf. 33. ' (d) l. 19. ff. de novat.
C 3



as ADVYSEN over den KOOPHANDEL
tc weeten koomen, wat tusfchen hem rm m;an ^ gedaen is en zynen Debiteur gehandSd ? ™V P?™5?0* f *°« *l ontveinzen, "fc ' Ti I ZU'kS'
ders geheimen te willen indringen Fn dien!J Jl 0605 an' tegens hem de exceptie uit hoo'fde van d n p foonT
Ende dat vooral in dee« on?d£ oW t^P?^™ C^ quastie zyn getrokken tot la e van D toottSï"^6" ?
m qusstie heeft gedaen getadc 4iXi^^r^S
*em,zzTt?fia'iic" —^'4"
i. 4. s^..-j. 7 ^'S^/SvS." "/""m"-



en ZEEVAART. (Wisfel- Questien.) 23
naemenlyk dezelve is geaccepteerd geworden, of andedins gegeeven in rem fuam aut propriam (als een afgeftaene fchuld of eigendom ter betaelinge of afdoeninge) van een derde, die daer voor de Waerde reëlyk in gelde heeft betaeld, of anders zyn eigen actie en fchuld daer tegens laten valideeren, als beide in deeze (g).
Ende voor zo veel aengaet de tweede gemaekte difficulteit, als of de voorfz, Wisfelbrieven frauduleufelyk zouden wezen getrokken en uitgegeeven, dat daer tegens insgelyks in agt te neemen ftaet: eerst, dat de voorfchreevene fraude, als facti (als een daed) zynde, zoude moeten worden beweezen, by de Geinteresfeerdens in de Zoutlaedinge (h) ; ten anderen, dat ook in cas fubjecï word gefupponeerd dac de opgemelde louis serrurier niet voor den 27 December 2699, en zulks tien dagen na het pasfeeren en uitgeeven van* de voorfchreevene Wisfelbrieven , eerst zo verre in verloop van zaeken is geraekt, dat zyn Boedel onder Curateele is gefield, en zulk de gezamenlyke Crediteuren in posfesfionem bonorum (in liet bezit der goederen) geimmitteerd zyn geworden, zodanig, dat hy s er rurier den 24 of 25 December nog publicquelyk de Beurfe van Amfterdam heeft gefrequenteerd gehadt, zulks dat hem dan ook ondertusfehen heeft vrygeftaen , om van alles te disponeeren , dewyl zulks niet word belet, als alleen, cum jam omnium creditorum par caufa facta est, per cesfionem bonorum, vel misfionem, aut fequsjtrationem bonorum, quee hodiein locum misfionisfubftituta putatur, (wanneer reeds de ftaet der zaeken van alle de Crediteuren gelyk geworden is door afftand van de goederen, of door het ftelien in, of fe-
ques-
(g~) Ziet de Couflumen van Antwirpen, cap 55. w. 7. hugodegroot lib. 3. e. 13. 11. 10. van zyn Inleiding tót de Roti. Rechtsgeleerdheid, h. Kinschot con£. 53. n 4. Rot. Gen. decis. 168.3. &f decis io. scachias de Commerc. Camb. §. 1, gl. 5. 11. 449. turrius de camb. dis. 2. quast. 23.' «-.42. feqq. Holl. Rechtsgel. part. 4, conf. 381. & part. j. conj. 14.2,. Het welk ook overeen koomt met de gronden by de voorfchreevene Roomfche Rechten vasrgeflelt, als te zien is in L 55. ff. de procur, l. 27. ff. de conjl. pecun. l. 18. ff. de pign. aft. adde a n t. fabrum ad l. 55. de procur. £5*
san de de aüion, cesfion. cap. 2. n. 19. £fc, £ƒ cap. 12. n. 4. zang er. ure
de Except. part. 3. c. 6. n. 39.
(£) Ttx4. in l. 6. Cod. de dol. mal.



H ADVYSEN over den KOOPHANDEL
questreeren (in bewaerinee neemprT. a o , , dendaegsch'in Plaers vang S bSt feSf V'^ koomen te zyn) (O kennel an\- f . n geacht woi"d gede aftie om hit goed' wea^nrleÏ^&tf**t#a ^ (*><* gerescindeerd wordenThet Veen'1 /? ; * moeten brengen) van de Crediteuren mV weSïïeilitt Sfè-be~rf
tef aSwni „„„ /0CMJ> Cb ]d^ fr ™»?« fraudan non fint, hadt heeft .om zyne Crediteuren te hP?a? f" de intentie ^ . ook die uitkoraftegehadchee^ Want f^^^^^^ 612 daC °Pzet der ontbreekt, en dat 'er of ffeen vnn ° "e£ 6en of het an' benadeeien, dewyl de ^^Z?^ f^l * °m te te betaelen, ofte dat indedaed en by 3e u.ttmfré 1 r ?** °m met zyn benadeeld, als dan heeft d^7l a£ * de Crediceuren En mits dat dan ook die geene mer wl ,p!aets^ C*J.
den, aen die fraude kennïfeen ZjSl is *ewor-
quod ipfum tarnen heeft gehadtm,
re, (wordende zulks echter v«oSrftél5 * ^A'or" **** dat een ander Crediteuren heef"^
van fraude nogthans de OndeSeih./ ' hoedani§e Participatie deeze nooit telullen worden'blvoten^6 WOrd *
n,eSerenrd,eof hel S^yST^ ^
wel fubjea zoude zfnTodaSge^S fTranf" ?WbriM
§. frfendum ff. qua in fraud rr,i i j. K.erum «6. ^rfc ro. „. "f » * «f on hb i eap. ,0. n. I06. DEC; (*) U ait prater. ro. « r *• , * L 4- »• 7-
(«0 /. 10. §. 2, c? 5. 4.



en ZEEVAART. (Wisfel - Qtiestien.') 25
debitoris posjideantur, quamvis fciens pradensque folvendo non esfe recipiat, non teneat hoe ediUinn ,fibi enfin vigilavit, licet vel a fugiente debitore rem abjiulerit. (om dat wy dat rechtsgebruik hebben, dat die zyne verfchuldigde penningen en geld ontvangen heeft, voor dat de Crediteuren den Boedel van den Debiteur in bezit genomen hebben, alhoewel hy, willens en weetens dat zyn Debiteurbuiten ftaet van betaelinge was,zyn geld terug ontvangen heeft, niet in deeze Wet gehouden is, want hy hee'ft op het zyne gepast, al hadde hy zelvs zyn goed aen den vluchtigen Debiteur ontnomen) (n). En dat wederom de Compenfatie of wel de afrekeninge van de regtmaetige fchuld van b. van hogemade, tegen de Waerde van de Wisfelbrieven voorfchreeven per fiÜionem brevis manus (door de uitvindinge of fictie van Overgifte met de korte hand) voor eene betaelinge moet worden gerekend) (0), ut generatim receptum est, quod compenfatio vice fölutionis fungatur, et tantundem prceftet. (zo als het ook in het generael is aengenomen datRescontrein plaetfe van betaelinge verftrekt en evenveel te weege brengt) (p).
Daer by dan ten vierden en ten laesten nog koomt, dat dewyl voorfchreevene Wisfelbrieven houden te betaelen aen de ordere, en dat dezelve zyn geëndosfeerd aen O. tot Dantzich, na onwederfpreekelyke en notoire ftyl mercantil tegens O. niet kan worden geobjicieerd het geene, waer mede anderzins b. van hoge made zelfs zoude konnen worden bejegend en afgezet; immers dat in allen gevalle niet alleen aftio Pauliana, maer ook atiio in factum contra eum qui post bona posfesfa , quid comparavit, (de actie om het goed in den Boedel te moeten brengen, maer ook de actie wegens de daed tegens die geenen, die van iemand , in wiens goederen de Crediteuren gefield zyn , gekogt heeft), niet is in rem (reëel), maer alleen in perfonam (perfo-
neel) '
Qi) Textus in l. 6. §. 7. £? I. 10. §. 16. ff. qua in fraud. cred. (0) Per l. 15. de 7eb. cred. £f vinnius ad §.43. Injlit. di rer. divis. (p) Per text in l. folutionis ff. de folut. I. Julianus ait ff. de condit. £f demonfit: & L, fe debitor ff. qui potiores in pignore.
II. deel. D



26 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
ze2foü::°;z z& °tda0pT;re regvosttos nie<
^rtttX v„"„df'nSi*""8 H ° °* dal" cr „oc
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 9 July i70o. (/^z* getekend.)
p. verryn, a. van den ende en fl. vlaming.
Zynde dit Advys by adriaen verwer, en verfeheide an dere Koopheden binnen Amfterdam geconfirmeerd
VII. AD VYS.
Wisfels, voor eigene rekeninge genomen, moeten door den Trekker geannuleerd en voor anderen verwisfeld worden wanneer de Ge. remitteerde mtusfchen dnfolvent is geworden, eer deeze of Acceptatie of Betaelinge heeft konnen vraegen.
turbe van kooplieden.
T«Ty Ondergefchreèvene alle Kooplieden der ftad Amfter-
hilYer ftede W^°;de5 Corre6tie> va" ^dagten , dat vfanneer mei ter Itede Wisfel word gecontraheerd,voor eigene rel-mW
benoor.yk » afgefchreeven, dat indien het daer op kwam te ge-
beu*



en ZEEVAART. (Wisfel-Qjmtkn.) n
beuren, dat de perfoon aen wien de Brief direct was geremitteerd, inmiddels kwam te failleeren, zo dat door hem noch de Acceptatie noch Betaelinge op die Wisfelbrief heeft konnen gevorderd worden,-maer die integendeel wederom gezonden is aen den Remittent, die ook aen den Trekker het voornoemde faillisfement. zo ras hem te vooren was gekoomen , Notariael heeft bekend gemaekt en verzogt, te gelyk een andere Brief, houdende te betaelen aen anderen in verwisfelinge. voor en in plaetze van den eerften Wisfelbrief: dat als dan de Trekker na ftyl mercantil.en van Wisfel, alhier gebruikelyk, gehouden is die Wisfelbrief te annulleeren, en tegen een nieuwen te verwisfelen, ten behoeven van een anderen Correspondent, van den Remittent, of by weigeringe van zulks, de valuta te rembourfeeren.
Aótum in Amfterdam , den 24 January 1704.
(Was getekend.)
ABRAHAM DU P R E1 , FRANS V E R R YN, GIDEON KRUYDENIER, CLAUDE LOUIS DE SURMOND, PIERRE GOT, CES AR JACOBZ, PIETER HUGUETAN, BERNARDO HENRICO STAETS , PAULO JACOMO CLOOTS en NICOLAAS DE LA NUYE.
D % VUL



tijj ADVYSEN over den KOOPHANDEL > VIII. AD v y s.
Vonnisfe wegens dit geval.
Extraft uit de gepriviligeerde Rolle der ftad Amfterdam.
porphery en zepry, Kooplieden hier ter ftede, Eisfchers.
Contra.
ABRAHAM de IZAAK NAER , Gedaegde
om af te pleiten. .
StlffiK *en de Eisrchers in ver-
vvisleling van de eerfte uitgegeeven Wisfelbrieven in auastigo (aenftonds) drie andere Wisfelbrieven te geevenZVeWke fomme van Ducaeten vyfhonderd eenenfestig Groeten, oplfe? te betaelen aen francisco avogadri, of den geenen d e de Eisfchers daer toe nader zullen koomen aen te wyzfn "met Com! penfatie van kosten. Gearresteerd den 18 Juny%7oi Aifentibus deHeeren gerbrand pancras michielsz pie
TER RANS valkenier, M'. FERDINANT van colle^
Mr. jan trip en cornelis graaflano , Schepenen * en gepronuncieerd den 19de. Pr£efentibus de Heeren1 $ t an
blaeü, GERBRAND PANCRAS MICHIELSZ, PIETER RANS VALKKNIER, Mr. FERDINANT VAN COLLEN, M^JOA»
trip en coRNELisz graefland, Schepenen. J schrik in de naeme van abraham de izaak naer
aen den Fd'p * fteUïï ?,Ppeliant Van 'C bovenftaende Vonnis' aen den Ld. Hove van Holland, den 28 Juny 1704.
(Was getekend?)
j. hees.
IX.



en ZEEVAART. Wisfel - Qtiesticn.) 29 IX. A D V Y s.
Een Wisfelbrief, op den laesten refpytdag tegens den Acceptant van ' non Betaelinge niet geprotesteerd zynde , is de Trekker gehouden tot Rembours, by zo verre hy daer door met is geprtejiidiceerd geworden.
casuspositie.
AKoopman tot Amfterdam, trekt een Wisfelbrief op B. in . Londen van 300 Ponden Sterling , te betaelen op twee Ufo, aen C, of ordere. Waer voor de Waerde is ontfangen. En C endosfcerd dezelve aen D.-tot Londen. - B. accepteerdt dezelve Wisfelbrief, welkers, laeste refpytdach van'betaelinge was-op een Saturdach.
: D. door abuis calculeerde'denzelven laesten refpytdag, te zyn op Maendach, daer aen volgende.
Op denzelven Saturdach koomt B. te manqneeren: en een anders geaccepteerde Wisfelbrief, op dien-dach vervallende, en de -Betaelinee daer van verzogt zynde, is op dien ogtend geprotesteerd van non Betaelinge, maer k'onde naer Holland niet verzonden worden voor Dingsdach daer aen , om dat de Hollandfche Post niet dan op Dingsdach en Vrydach van Londen vertrekt.
D. op Maendag protesteerdt deeze Wisfelbrief en verzendt dezelve en het Protest naer Holland met dezelve Dingsdaegfche Post, daer de Wisfelbrief en het Protest, op Saturdach gemaekt, is, mede verzonden.
Waer op dan gevraegd wordt.
Of door het enkel abuis van den dagh, zonder de Post te verzuimen, A. de Trekker kan bevryd worden van aen D. de gemelde driehonderd Ponden Sterling te betaelen-, ten ware A. bewyzen kan, waer mede hy gepreejudiceerd is door 't abuis van D. ?
Gezien by de Ondergefchreevene deannexe Cajuspofitie, en vraege, en voorts op beide gelet.
Dunkt (onder correctie) dat A. gehouden is den inhoude van de Wisfelbrief, by Cafuspofitie vermeld , aen D, te voldoen en
D 3 be-



So ^ ADVYSEN over den KOOPHANDEL
by^fuspofitie mede vermeW? ^ en verzinninge van D.,
« ^^Seift^ ^ te eenemael zeker bnefzyn regres heeft o ]ast'e ^ Tn HT°Udf ™ een Wisfel. jyne gegeevene penningen "ederom ^ k fekker' °m van hsm ^ by weigeringe^ b! aeWe TJnï °?men> 20 wann«* Protesteerd, en daer Pn h g 5 8 " den Acceptant heeft gehet Protest'van nlln Betaehnpe mt^TT ™ derom heeft gezonden, wdke bSde t'J 8ele6«heid wef Pieegd O). Wel is waer dat D v'?*" W fub^ W> heeft geprotesteerd gehacJ^op Sa^rh geïS CafusP°f^ > niee ^ refpytdag was, maer o?^ eigen'yk de laes"
mede in materie va'n Wisfef^o;"^^ ae" volgende: dat - der van een Wisfelbrief VZS! 5gt? d vvord' d^ een Hou. tyd tegen den Acceptant vlTnZ R^T"1 de geordonneerde daer door vervaldc van zyn r^eTen fedftoff " t ker, doch daer tegen fopt te rnnfil e Van den Trek-
zaeke diftinétie en onderfcfeid m° f ' dat omtrent dto
Welk onderfcheicTd^daer Tn tir^daf1"36^Trekker, (Velvk te marmol/ , Deitaet > dat zo wanneer de
cie of fchaVeV^dT^oZ ^TdenT0 ^ ren na den laesten refpvtdappl< f Y ■ d°°r het Presteede Trekker aen den Ö!/ et mee? i? Z°S?Di«e Sevallen bonden ; maer zo wannee"dS Trrt£ !. eeobI,Seerd of ver. Protestatie geen praiudicie nf lu ! d°°r zodaenige laete de Trekker de^^ni «te ^n Ln den' ff 'ydt' daC a,s da°
verbonden blyft, het wX ^^g^JS^ ^
Cr 4- Ordonnantie en manier e van PrJrll & §' 7-giosf. z. question. r,. n. , Mr» ibia. • *** *■ *« January 1679. art. 3. HandZt



en ZEEVAART. (WisfeU QuesUen.} 3*
tracl van Wisfel en de gezonde reden t'eeneraael overeenkoomt. Want als men op de eene plaets geld geeft aen den Trekker, om by wisfelinge en door middel van' een Wisfelbrief daer voor op een andere plaets geld te ontfangen, gelyk daer in eigenlyk het Wisfel werk beftaet, zo wyst het zich zelfs de mening van de Contrahenten in deeze te zyn, dat de Trekker de penningen, dewelken aen hem worden overhandigd, niet zal profiteeren en in zyne beurfe behouden, zonder daer tegen iets te prsesteeren, maer dat hy door 't ontfangen van de penningen verbonden word te procureeren dat op de gedestilleerde plaetze wederom penningen effe&ivelyk worden geconfequeerd. Van welke eens gecontraheerde en vastgeftelde verbintenisfe hy Trekker dan notoirie niet kan worden ontflaegen, ten ware de penningen ter gedestineerde plaetze worden betaeld, of dat hem door abuis ot verzuim van den Houder fchaede en nadeel worden toegebragt: als zynde gansch en al rechtmaetig en billyk, dat de fchaede en nadeel, dewelke iemand overkoomen door het doen van een ander, door die ander worden gedraegen, en niet door die geene, dewelke desaengaende buitén alle fchuld is, wordende daerom mede de voorfch. diftinftie in terminis (in gelyk geval) gevonden by sc achias (h) en by de Handvesten van Amfterdam (c), welke Handvesten in deeze te meer kragt moeten hebben, om <Jat A. aldaer woondt en zyn Wisfelbrief heeft gepasfeerd , en derhalven verftaen moet worden, volgens de wetten en de ftyl van Amfterdam te hebben gecontracteerd.
En waerlykals men dit appliceerdt op het tegenwoordige cajus (geval), zoude het niet de onredelykheid zelve zyn, d^er een ander op den bewusten Saturdach, en wel zeer tydelyk des ogtends betaelinge heeft verzogt en geprotesteerd, zonder nogthans betaelinge te bekoomen , daer D. op den bewusten Maendach, en confequentelyk zo kort na den Saturdach, insgelyks betaelinge heeft verzogt en vervolgens geprotesteerd, daer beide de Wisfelbrieven en Protesten op een en denzelven dach van Dingsdach zyn verzonden ,
en
(6) UB. §. 2. glosf. 5. quast. 10. n. 325. (0 P«g> 87S>



32 ADVYSEN over den KOOPHANDEL andere Wisfelbrief dat nnïr^n! I de Trekker van eene
Zonder dat tegens bet gerefolveerde in deeze kan obfteeren van de Wi.rPih,;S irekker, ten behoeve van den Houder
znrf»™ £ ' om u,t'"8^ van de Wisfelbrief van die twee heft W g h",™ T ',!'.*''*««. als het hem goeddunk ten 6 e' •Heft (d). Het weik alhier te meer in reden beftaet om Ar F
JÏÏTSS*4 SS"*' 7" ''e8reS «^"omtudeneemen Sn'
wyzen.dat hy doo, de verzinninge van D.de CcLilllinU"lyden Aldus geadvifterd in Amfterdam, op heden den 7 Maart .de.' (Was getekend.')
... joan van hartoghvelt.
« PHOONSen Wisfiljlyl, cap. jg. art. 2. 3.
X.



SN ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) ' 33 X. A D V Y S.
Over het zelve geval.
Gezien by de Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspofitie, en gelee op de voorgeftelde vraege. Dunkt (onder verbetering) nademael de Wisfelbrief, by Cafuspofitie gemeld, binnen deeze Stad getrokken is om te Londen betaeld te worden , dat dan ook (a) In deeze in te zien ftaet wat ordere tot Londen op het doen van de Protesten van non Betaelinge van Wisfelbrieven, en het verzuim van dien, gefteld mag zyn , of ook wel niet: en dat in conformité van dien deeze zaek zal moeten worden genomen en gereguleerd ; en by zo verre tot Londen dan ook zodaenige ordere diesaengaende mogten zyn gefteld, ten reguarde van het doen van Protesten binnen den tyd van drie dagen na den vervaldach der Wisfelbrieven, even als hier toe Amfterdam is gedaen by Willekeure (b), waer by is geftatueerd geworden, dat byaldien de Wisfelbrieven binnen den tyd, hier ter Stede gerequireerd, niet worden geprotesteerd, door zodaenig verzuim en nalaetigheid de Houders van zodaenige Brieven hun recht tegen de Trekkers koomen te verliezen, dat dan noch die regul en ordere echter zoude moeten lyden deeze exceptie; ten ware naemelyk , de Trekker door dat verzuim en nalaetigheid in het doen van Protest geene prsejudicie altoos hadde geleeden gehad; als zullende in zodaenigen gevalle van geene prejudicie, de Trekker des niet te min gehouden zyn tot het doen van remboursfement van de genootene Waerde, met den Herwisfel en kosten. Tumquod omnis iefinitio in jure periculofa fit,- parum enim est, ut non fubyerti posfit. (Eensdeels om dat alle bepaeling in rechten gevaerlyk is, want het is luk raek zo die niet omverre geworpen kan worden)
(«) Volgens de bekende Wülekeure van den 30 July 1660. art. ï. (6) Van den 19 Maert 1661.
ÏL DEEL. E



34 ADVYSEN over dew KOOPHANDEL
wanneer hy bv de zaek <rPPn L l I geerc of- excipieert5
mr* ™" £t^}*S?%fê ™!r, *-
zaeke van Lastgeevintre JJ. V ' aC VOornaemelyk in deling, geleerd8worf gdatTnH 3 zeer .^by koomt Wisfelhanker vVorfrhrifr ta ■ ' , " de ]ast Jnhoudt iets volgens ze-
LastgeevefuftlfenS wegneemt, dat de
^^^^^^^^ naemelvk ,he£
gekoomen of de fchaedeTon^ vo°-
flu?v£ardee^nfein ^ffi^ W ^ °P het
bragt en toeg ^s' gewS en^nn^ * Prote,ten * °verge" aenwyzen, dat de Se*ePn ? 5 i"?" ' ?aeme,vk> kan
(O p"1 202. <fe reg. juris. za* 00 9i. 5- 3- ff. de verb. 'oblie. (O /• 51. J. i.jf. ^?af/t
wa?'* stracham rfe ^«(HObui, giosjksZ' 2
37. t». m fi.*», ^ fmn, oy johan phoonsejv inzyn msfelfiyi, Cap.



en ZEEVAART. (Wisfel -Questien.) 35
2al konnen en moeten vinden, in het geval wanneer het onvermogen van den Betrokkenen, gevoegd met het nalaeten van het Protest, de zaeke van geene betere natuure voorden7 rekker zoude hebben gemaekt gehadt, dan of het Protest prsecife op zyn tyd gedaen ware geweest, gelyk de Ondergefchreevene bevindt zulks op het fundament van die non prcejudicie, zonder eenige limitatie by de Heeren en Meesters petrus kloek en jacob de la mine (i)} zodaenig ook geadvifeerd te zyn, en mede op den 11 February 1661, by de Ed. Achtb Heeren Schepenen van deeze Stad provifie van Namptisfement gedecerneerd te zyn geweest, ten voordeele van lücas luce, als Houder van een Wisfelbrief, en ten laste van philippe de surmont, als Trekker , en dit van gelyke in zulken voorval daer de Wisfelbrief niet voor den vyvden dach tot Londen was geprotesteerd geworden, en dit alleen daerom insgelyks dat de Post niet op den derden, maer niet voor den zeiven vyvden dach herwaerds aen was vertrokken.
Invoegen daer dan nog in deeze, boven de non prcejudicie, refulteerende uit het niet eerder vertrekken van de Post als op den vyvden dach voorfchreeven, is bykoomende, dat de Betrokkene al bereids op den derden dach buiten flaet is geweest van eenige betaelinge te doen , of te hebben konnen doen , zo zr ude de Ondergefchreevene dan ook des te minder (onder correéhe) zwaerigheid maeken van A,, als Trekker, met het rembourfement van de genotene Waerde weder te belasten.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 10 Maart 1705.
(Was getekend.)
a. van den ende.
'iT. art. 12. in notis. en art, 16. Tit, 5. van de Ctde ds louis XIV. fur Is Commerce des Negotians.
CO Op den 1 April 1656.
E z XI,



36" ADVYSEN over den KOOPHANDEL-
XL A D V Y S. ' "
Over het zelve geval.
(gezien by de Ondergefcfareevene de bovenftaende Cafuspo^ VX fitie, en gelet op de voorgeftelde vraege. J P
de,f geen anderj?'be£e??) ^ SefuPP<*«* dat-binnen Lon5Si ! °f b>"zonder recht geïntroduceerd zy, Tt geen in
deeze eene particuliere reflectie zoude konnen verwekken de meergernelde D naer de preciesheid, in het ftuk van Wisfel ge bruikelyk, den Trekker of Endosfeur niet obligeerenzal konnen tot vergoedinge en betaelinge van de bewuste Wisfelbr ef on aergezien dat het abuis, door D. gecommitteerd by delven voor het vertrek van de eerfte Pos? naer herwaerds geco ri'elrd hougdTnehf' £n zo"de\dat de Trekker en EndotüJ^V* houden blyven tot het bewys.in de voorgeftelde vraege ge equi reerd, mits de Trekker nogthans fchuldig blyvende te ve S" ren, dat hy het beloop van de voorfch. Wisfelbrieften ve va?" dage onder de Betrokkene waerlyk te goede heeft gehadt 't zv m effecten of m geld en vervolgens ook, des geverfd , daèr va£ foZl (CeSfie V3n Aé*e> te geeven%engde meerge-
rnaSmelfmTtedfvlnViS
felbrieven fchuldig zyn het Wisfelre^t ftfptd^SrTe koo" ÏÏVS V°SralKter behooreIyker tyd te protesteeren, t e n z ul" ÏL ff ö'-datBby Verzuim of nalaetigheid van dien de Houders van zodaenige Brieven hun recht tegen de Trekkers en Endos
na«icu?ieSent,te VerliSZen,' GVen aI* hetze]ve onder^deTen by particuheie Keure van deeze Stad expresfelyk alzo eeoroW neerd en verklaerd is geworden, zynde de voorfz Keurevan
pag «4«, ahes zonder dat, of by de voorfz. Willekeuren nf ook elders, naer het beste weeten van den oidSSvene by eenige wetten of maximen gepermitteerd ^S^T^S
Pro»



en ZEEVAART. (msfel-Questien.) '37
Protesten ook na de ordinaris refpytdagen en verders tot aen den naesten verzend of postdagen te wachten.
. En of 't fchoon niet heusch nog honnec is, dat iemand zich van eens anders abuis, waer door hy niet benadeeld is, tot fchaede van dien anderen trachte te bedienen, zo is echter daeromtrent aen te merken. Eensdeels, dat niemand naer rechten gehouden word aen een derden ongeiyk te doen , indien hy beftaet zyn.recht te gebruiken, en andersdeels, dat het recht bezwaerelyk op alle en particuliere gevallen geappliceerd konnende worden , de nood en de reden eisfehen, dat de generaele maximes, of dispofitien van eenig recht, allenthalven prevaleeren boven de particuliere gevallen, onaengezien dat daer door in het een of het ander particulier geval eenige hardigheid refulteeren zoude, en dewyle het dan in materie van Wisfel noodig is, dat een precife tyd blyve vastgefteld tot hoe lange en waer na de onderlinge verbintenisfe duuren , of ook ophouden zal , zo is het dan ook zo vreemd niet omme in cafu dubio (in twyfelachtigen gevalle) liever zich te houden aen de ftricle obfervantie van het Wisfelrecht, dan om daer van om deeze of geene reden en billykheid af te treeden. Wel waer is dat het Wisfelrecht nooit zo rigide of ftrengelyjk geobferveerd is, of daer zyn fomwylen wel eenige gevallen, waer in de diftinótie, of, naemenlyk de Trekkers en Endosfanten door het gepleegde verzuim benadeeld zyn, of niet getollereerd en ook geadmitteerd word (jï), maer ook is mede waer, dat al hetzelve of niet applicabel is op het cas fubjeól:, of immers niet ten zulke effette, dat de meergenoemde D., daer door zoude konnen worden gefoulageerd; gefupponeerd als boven gezegd is, dat de Trekker by den Betrokkene , H beloop van de bewuste Wisfelbrief te boven ge-
ftaen
r (a) Als te zien is Advys van voornaeme Kooplieden , ftaende. in de gedrukte Eollandjche Conjultatien, bet 6. deel, conf.yi. phoonsen in deszelvs Wisfeljïyl, cap.. 17. art. 12. en aldaer in zyne marginale aentekeningen, mitsgaders by Turbe, binnen deeze Stad-belegd, en aldaer art. 2. van dato den. 17 Maen 1663. Ziet de Handvesten van deeze Stad pag. 875;.
E 3



*6 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Br,ef genooten, aen D ^t^goeden^tSef * Aid» geadvifeerd in Amfterdim> de„ , ^ ^ C^y getekend.)
J- de la bassecoüht.
XII. A D V y S
casuspositie.
A. rord^-va^C301 ~ <• betaelen ae„
ze^t^ WOrd * B- C endosfeerd de
Do^Lty^^^P^^^Uegeos de„ Acceptant van
ve, en pratendeerdt devoldoenn« v „' r' I?Udf ™ Acceptant, en gaet den tXZ,^",- v ,den "«««enen te betaelen) is. r voorbï dle « ê»w'i (in flaet om
De



en ZEEVAART. (WisfeUQuestien.) 39 De vraege is. r. Of hy op den Acceptant recht heeft?
2. Immers en in allen gevalle of hy den Trekker niet eerst moet aenfpreeken?
3. En of na verloop van een laps van tien jaeren of daer omtrent Provifie op zodaenige zaeke gedecerneerd kan worde?
Gezien by den Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspojïtie, en gelet op de vraegen, daer uit voorgefteld ,
Dunkt (onder verbetering) op de eerfte vraege, dat E. geen recht of aftie heeft tot den inhoud, of anders tot rembourfe* ment van de penningen, by hem uitgefchooten voor , en tot voldoeninge van .de voorfz. getrokkene Wisfelbrief.
Eerst, om dat hy E. de Wisfelbrief in qusstie heeft betaeld in weerwil van B., en na dat hy B., die dezelve alvoorens had. de geaccepteerd, niet heeft goedgevonden gehadt dat 'er voldoeninge zynentwege zoude worden gedaen , en daerom ook dezelve, met Profest van non Betaelinge, hadde en wilde laeten keeren, en dat het na rechten niet alleen kennelyk is , dat de geen , die in weerwil van iemand penningen voor denzelven koomt op te fchieten, dezelve niet vermag te repeteeren (a), maer dat ook daerom by de Couftumiers, fpreekende van het vereeren van Wisfelbrieven , niet anders word gezegd, dan dat zulks vermag te gefchieden ten reguarde van zulke Wisfelbrieven , die niet zyn geaccepteerd, en geenfins van Wisfelbrieven die reeds geaccepteerd zyn, en waer van de betaelinge by den Acceptant is of word gedifficulteerd en gewygerd, ten zulken effe&e, dat de Acceptant, niettegenftaende'die verwygeringe, en het Protest, deswegen gedaen, voor of tot reflitutie aen den Betaelder of Vereerder in zyn weerwil, zonder aUionem cesfam (Cesfie van Actie) te hebben genomen, in eeniger maniere zoude
(a) Per L. uit. C. de negotiis gestis.-



Ao ADVYSEN over den KOOPHANDEL
maer alleen ter eere van A als 7wl ' *ls AccePCa1^ > ook alleen heeft willen zien en al™™? ' °P mQtt hy K dm mogen neemen. ^^tm^^^^^^1 tontemplatione fNB ï teeuni*A*tl* ? J y Q' quod ts> cu us
(NB.) het geld gefchootenwod, n ! AZie van 0^ 'T^
verder dan hunne ?b^^^^^ dit fundament dan al mede, het eeenTnt nt^ Berustende °P de Negotianten eerecinieerd £ T ftyJe merca™l, onder Kooplieden hier terTede ?erk]ae?d1r„rf by Turbe Van fag. 84* v*« de HandvestenIm tli s^lT^ T 'C g6en den word, dat naemelykeen WisSS'ter eereTnlen^T ker geaccepteerd en betaeld wordende ff / den Trek. daenige vereeringe en betae5n«^ nie? zvn nf ^i' d°°r Z0" den, hoewel anderfins Acceptatie^en SLr W°rden Verbonde geenen, die door den Brief pifeeren den P"f" P van ander zoude hebben geobligeerdTgehadt Z° Wel aIs den
En ten derden, dat zulks nog zo vrpi t* ma« „ , den geadmitteerd ten opzichte van 13 1 WOr' ter dier oorzaeke, dat de WisfelhrS»?'-' Ac«ptant in deeze, lyk is vereerd,maer wel JÏÏÖ* oeTaeld °°k T J** £^ek^
*V gedaen hadde, ^
{£) /». 3. cap. 10. n, 3. Of



en ZEEVAART. (JVisJd-Quesiisn.) 41
of wel het Mandaet,en de last van A. daer in begreepen en daer toe gèderigeerdjom de fomme aen C. door B. te doen betaelen, gebragt is geworden in dien ftaet , dat hetzelve nu niet meer konde worden uitgevoerd, en dat mitsdien de geheele Wisfelbrief en de last aen B, gegeeven eo ipfo (direft daer door) w® koomen te vervallen. Beftaende alle het geene A., als Trekker, of die uit zynen hoofde of voor zyne rekeninge zoude willen ageeren, zoude vermogen te vorderen, dan ook niet in de fomme, in de Wisfelbrief begreepen , maer alleenlyk in de kosten en fchaede, die door die wanbetaelinge wegens pratenfe Herwisfel, of diergelyke geleeden zoude mogen zyn, en geenfins in den inhoud , of de penningen , in de Wisfelbrief vervat, zelve: overmits alle Acceptanten, ten refpefte van de Trekkers , niet anders zyn, als adpromisfores of borgen voor dezelven, fpeciaelyk ten behoeve van de origineele Houders van de Brieven. Zo dat dan de Trekkers uit de natuure van de zaeke zelfs gehouden zyn aen de Acceptanten of Betrokkenen , tot prseftatie en opleveringe van de Provifie, of het beloopen van de Wisfelbrieven , verre van daer dat de Betrokkenen of Acceptanten, na dat voor rekeninge.of van wegens de Trekkers die fomme zoude wezen opgefchooten, geobligeerd zouden konnen worden, dezelve fomme uit zaeke van hunne voorige Acceptatie nog eens te betaelen of te reftitneeren (e).
Immers, indien des onaengezien al van den beginne eenige aótie voor E., als pra?tenfelyk Houder of rechthebbende van, of tot de voornoemde Wisfels, gebooren zoude mogen zyn geweest, als nogthans neen, dat men dan echter tegen B. niet zoude konnen ageeren in cas fubjecr , waer over in de tweede plaets is gevraegd: Om redenen, eerst, dat indien A., als Trekker, door
(O Per ea; qua babent Rota Genua decif. 8. n. 19. £? vincent de ïranchis decif. 303. n. 3. Éf ibidem kiccius in additiomb; c? Coae de louis XIV. tit. 5. n 16. quem enim de jure tenet aiïio, eum ageiuem muite nasis repellit exeeptio. (Want die geene tegens wien men na rechten eene ASie heeft, zal zo veel te meer,, wanneer hy ageeren wil, dopr eene exceptie konnen worden afgeweézen.)
II. deel. F



42 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
fê ^SSSll^»^ om,de betaelinge ^
van de wezenlykfte reeu fiten d e^22 ZOude, deficieeren een
geprcefenteerd Ph „ fnzelven J fekkel weder moeten worden &epS 'n ' J Van wa^taelinge,ook deswegens weden ASfnr ld aer Va" al mede *>nftonds de weete aen een te^Ac^J^ moet/°^n, zonder dat 'er anders te" Kfegetuig, ./foei* van Antwerpen °°' en COnform ^ de Co^
voortzet ^S^^ en nieC vorde™ van de vooricnreevene Wisfelbrieven ten laste van A., als Trekker dan
ook nog nader zoude connrmeeren 't geen by'de Refolutie'^ïï
SV™ ve"f ]a?are' Com dat niemand anders word veronderiteld het zyne in de waegfchaele te ftellenO veronuerOr immers by zo verre E. de Wisfelbrief in qusstie met zvn eigen geld al zoude mogen hebben betaeld gehadf, VnX ook weder aen A. geprefenteerd, en zyn rembourfement daér van gevorderd hebben, dat dan ten tweeden ook het niet nroSstee ren over die non Betaelinge al wederom kragteïyk evin^eer en doet zien dat dit rembourfement van dezelve daer op ook met 'e? daedzal moeten zyn gevolgd: zoom dat A.,«H inftrl^urTizo als
en°d0aStiS gSWeeS£ 6611P^0011 -n middelen" geiegenneid en ordere, en dat men niet en vermag onbetaeld te lae-
(ƒ) lib. 3- cap. 4y. n. ij. van zyne Inleiding, kg) Het 3. tn laaste artikel van bet jj capitteh



en ZEEVAART. (Wisfel-Quetiien.) 43
ten Wisfelbrieven vooral die met Protest zyn gekeerd , zonder al zyn eredit in de vvaegfchaele en zich zeiven in perfoon en goederen bloot te Aftellen van falier uuren te worden gefaifeerd; als om dat ook geen waer Eigenaer en Houder vaneen Wisfelbrief, gewoon is, in de vorderinge van dien, inzonderheid tegen ver. mogende, doch kwaedwillige Trekkers eenigen tyd of uitftel te geeven; veel min dan nog zodaenigen tyd van over de tien jaeren als in deeze, zonder zelfs ook weder op, of tegen den Trekker te gaen, of zich ergens in allen dien tyd verders aen te melden, per diuturnitatem temporis enim, puta deern annorum maxime concurrentlbus & aliis conjecturis ,de jure prcefumitur, aut folutionem esfe faclam , aut debitum revera non fuisfe. (want door de langduurigheid van tyd , naemelyk van tien jaeren, indien daer voornaemelyk dan ook nog andere gisfingen by koomen, word na rechten veronderfteld, dat 'er of betaehng gefchied zy, .of dat 'er geene wezenlyke fchuld plaets gehad hebbe) (h).
Menzwyge nu nog, dat in allen gevnlledit prsetenfe ftilzitten, daer men zyn betaelinge van A. met zo veel gemak en zekerheid anderfins zoude hebben konnen bekoomen , wel degelyk mede te kennen geeft, dat ten minfte tusfehen A. en E. moet zyn geweest eenig onderling concert verftand , of overeenkomst; en dat dan ook zelf alle zodaenige concerten en overeenkomften na Wisfelftyl zyn verboden, en de Houders buiten ftaet van vorderinge koomen te ftellen. Gelyk dit mede te zien is ter voorfchreevene refpeótive plaetzen, zo van de Heere de gro ot (?), als van de Coufiumen van Antwerpen (&).
En waer mede dan ook beantwoord zynde de tweede vraege. Zo zouden de Ondergefchreevene op de derde vraege, (onder verbetering) mede van advyze zyn, dat in deeze geen Provisie van Namptisfement kan vallen, niet-alleen om dat B. alle
cir-
(V) Vide MENOC-HIUM lïb. 3. prtefumt. 13?. n. 3., £? \9- ei c- Mc^rTlCrJ, decif. 206. n. 5. surdum decif. 105. co ren conf. 166. n. 24. & Jeqq. £> Conf. 22. vol. 2. van de Utrechtfcbe Rechtsgeleerden.
CO «i'9'"V^jt'.^ylwliro'ivax .yMp «'««ij
(k) art. 10.
F 2



44 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
circumftantie en prafumptie voor zich heeft < ,*
pnncipaele volkoomen is gefundeerd 1 ' n ook zelf teD het onderling different aenffonds ffit'o denT^ immfrs * dat bovendien ook in deeze wnrd ZZ a g^mmeerd: maer tyd van meer dan tien jaeren zo Je72Ï'Z *P 8" Va" den interpellatie in rechtend daer ^ en te^nB^f ^ zynde kennelyk, dat gelyk de Provifien £ /' ,sIedaen5 als gerecipieerd, om kwaedwillig2 n j5 Praft^«e ^yn de zaeken met faiften te brouilleert en d^p T'? P!i beletten te «ternifeeren, alzo ook ^mM^È^f^ door zodaenige zaeken die enkel in rechten beïtaen Jn ged^oneerd ftonds gevuideerd konnen worden e^n die chn £" mitsdlen aen' lyk aen de zyde van de eenraterwUprl n u ' of volI<oomen. deerd, of van zeer ^1^^,^^^^. de dan nog zaeken, waer in de l'£*J>Kn a- ' b.VZonder me. haesc heeft gemaekt S| ^T^nZt' als in deeze, zonder vorder nge l eeft latten tl v™ J^en, in alle dezelve refpeftive gevallen de redm V" 10P^i°Vcmits van de Proviüe is cesfeerer.de In d 1 J.an hel ^crneeren heeft de bekende
Mihoduagatur&judicetur,(heden blyVhtt ^'„^ ageeren en vonnisfe verkreigen) Cl) rZl %• en kan men
tuiitquam contra^^jSs^mSt^ ™ />^" «f. (althans indien 'er dringende DraK™ 7 J° <kcernen^ zyn, kan nooit de provSEI adTudS £2- df Gedaegde geweezen) (m). vmoneeie adjudicatie tegens hem worden
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den r5 April i7o6\ (Was getekend.),
? ■ p' v e r r yn en A. van den ende.
xm.



E H ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) AS XIII. A D V Y S. I.
Wisfelbrieven, aen ordere te betaelen, mogen ook na gedaene- Protest vernegotieerd worden.
II.
Al was hetfchoon dat daer over tusfchen den Trekker en den origineelen Houder getraceerd mogte zyn.
III.
Mts dat dè Inhandelaer zy in goede trouwe, en de Waerde hebben gegeeven.
casuspositie.
Paolo, Negotiant te Brusfel, trekt op, of ten laste van zich zelfs verfcheidene Wisfelbrieven, te betaelen binnen Antwerpen aen jan, Negotiant te Collen , of ordere, de Waerde gerescontreerd.
Paolo accepteerdt dezelven zyne eigene trattes dan ook, maer laet dezelve echter ten vervaldage met Protest van non Betaelinge keeren.
Dezelve paolo trekt nog andere Wisfelbrieven meer op, en ten laste van C, Koopman te Francfort, en aldaer ook te betaelen aen jan , mede voornoemd, of ordere, de Waerde in contanten.
Doch C. weigerdt dezelve Wisfelbrieven te accepteeren, zo dat die met Protest insgelyks weder te rugge keeren, ten laste van paolo.
Jan, geen middel ziende om zyne betaelinge van paolo voor eerst te bekoomen, (hoewel hy paolo anders magtig genoeg was om betaelinge te doen,) uit oorzaeke, dat paolo zynde een man van zeer veel fatzoen en vermogen, openlyk
F 3 van;



4* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^™;n best te z^^^^^ê
nen^7wtt Ppraemd va» de gee-
JANby en onder" zyn gSe Vrieïd™6 g^Mde,d' 20 vindt h? credit van de voorfchrefvene W X geJegenheid v*n op het en te ligten. reSVene w»felbrieven geld te negotieeren
beloofd de vooSf; f^ badt
laste van zich zeiven getrokken alf lw ' 7 PAOLo» en ^n hem paolo te «ftitieS^ aen dehnge van jan met PAor nTI! G,ERARD van deeze hangehad , en in tegendeel de w J, "f dVninfte kennis^ heeft aen hem jan ter goedertrouw^hePfr? drle3ve Wi^elbrieven dezelve Brieven, E boven ' °Pgefcho°ten voor, of op
Wisfelbrieven Voorfch^ van de
met jan uitftaende mag hebbenVS ? ?me" C geene ^ zins, ten zulken effefte dat ger!»! 'in h^6"!"*6' °fanderalthans van de voorfchreevene wfi.nl' • de vorderi'nge, die hy io is doende,daer doSSS te" ,aste van *^
, Gezien by de Onde%ef^™*eJ™™ worden.
-genwo^
tien,



en ZEEVAART. (Wisfel-Questkn.) 47
een, die paolo anderzins tegen jan zoude hebben konnen of mogen moveeren, ten refpefte van de voorfchr. Wisfelbrieven.
Want, behalven dat het.ongehoord is dat er in materie van Wisfel eenig reguard altoos zoude worden genomen op de exceptiën, by p ao l o gemaekt, van dat hy eene openftaende rekeninge zoude hebben, zelvs niet ten opzichte van jan, wanneer hy, naemelyk was koomen te ageeren om voldoeninge van den inhoud van Wisfelbrieven, die nooit by hem jan in rekeninge gevoerd waren, en min nog die aldaer ook nooit gevonden hadden behoorelyke voldoeninge, zo is ook nog boven dien m allen gevalle peremtoir in cas alhier voorhanden, zelvs ten refpefte Van zulke Wisfelbrieven, die jan, of zyne Gemagtigde ,, m relteninge gevoerd, of die hy anderzins beloofd mogt hebben gehad te reftltueeren , dat dezelve Wisfelbrieven niet zyn getrokken direcïelyk te betaelen aen jan, neemaer aen ordere, ot an. ders aen tan, of ordere: invoegen dat daer door gerard, die thans met zodaenige ordere van jan is gemunieerd geworden, uit zyne eigene hoofde,en als die geene,aen wien paolo zich met zyn tratte, en tekeninge zelv al origineelyk, en van den beginne af uitdrukkelyk verbonden heeft gehadt, dan ook recht en aftie heeft verkr eegen ten laste van p a o l o ; niet anders , dan of hy gerard in, en by de voorfchreevene Wisfelbrieven genomineerd en ook de eenige Crediteur van dezelven ware geworden: zulks dat dan daer uit by nader gevolg pronueert, dat al 't geen paolo en jan onderling met den anderen uititaende mogen hebben gehad, of zedert gekregen , zaeken zyn die hem jan in datjiyn recht niet hebben, of zullen konnen prsjudicieeren ; zo dat daerom ook binnen de ftad Amfterdam men nooit gewoon , en ook zelfs volgens eene fpeciaele WiHekeure van den 2|january ï65S niet gehouden is een Wisfelbrief, houdende te betaelen aen ordere, in de Wisfelbank af te fchryven en te voldoen , zonder van die ordere wel verzekerd te zyn, en zonder ook de Wisfelbrief behoorelyk geëndosfeerd magtig te zyn, ot te konnen wezen; zynde dit recht zo conftant en zeker na ityle mercantil, dat men zich niet kan verbeelden, dat daer aen by Kooplieden van de minfte kennisfe ooit is of zal worden &w?teïü'z



4S ADVYSEN over den KOOPHANDEL
in allen deeleierbTaS,™ „t'ffl'"*™1 he£ TO8fi£ deal bevonden woïdm S fn °0men is bekei"J. =1 m°-
effeéie opgeflooten [ez™ f) ** rs :en deeze" opzichte in
te doen is in zyne Dlaerfp tï l J 3usJerit. (Om dat Overwvzinee zynen Crediteu,r,*ofS def^" ^ a"de'"Cn D^Sr afn opgegeeven heeft)?fl) Aff ™, W,eD (NB^ die Cred^S
de exceptie van bedrog, weS ae^d^ n efo^fl^,<, w' C^ant gengeworpen worden, heeft eeJ1 t VeWyzer tonde teden Crediteur, aen w efiemfnd nS tt ge"S den Perfo°" van
rem exattum est, nonutiqUS U7iT ^ hoc éi
pen ik verfchuldigd ben , daer ?n zul?J?e.d,CeBr zy- want het houden zyn , en het aPPn zult gy aoor toezegginae Pe
aen my wU toegeZeggWel?mTm Ve!rchlÜd}^ *i ^Tzo het
hoofde ook alhoewel de Pr^Zi™?^™' <NÈ welken «en, die de toezegging eïdaenh?J aenzegge" aen den gee'aelen, dat hy nieTzfl rfebben te voMn V0<* e,?° ander * £ - «o* bevryden) 0>5 ^S^^te
S? * Ir> f- de Con-
#• * dol. mal eJ'l h & 9' & eod- tU- l- 5- ö* 7' CW / - *
w 't/* 5j" HEN. KINSCHOTII,



è n ZEÉVAART. Wis/el-QuestUn.) 49
Contract op zich zelve, het welk jure gentium (by het recht der Volkeren) een naem en particulier recht heeft verkregen gehad, gelyk als andere contraftus nominati (benoemde Contraéten) , maer doch echter in veele refpeéte participeerende, ten deele met het Conftitutum, (toezegginge) ten deele met Delegatie, zonderling ten opzichte van het poinct alhier in quasstie, zo uit het geene hier vooren is aengehaeld oogenfchynelyk kan worden gezien.
En of dan wel hier jegens mogte worden geobjicieerd, dat de voorfchreevene Wisfelbrieven refpectivelyk van non Betaelinge en non Acceptatie zyn geprotesteerd geworden, en dat 'er ook reeds eenige jaeren zoude zyn verlcopen, geduurende welke tiisfchentyd jan met paolo over eenige van de voorfchreevene Wisfelbrieven in quasstie, in maniere als vooren, gehandeld zoude hebben gehad.
Zo diendt daer jegens tot folutie, dat gelyk ten refpeéte van die Wisfelbrieven, waer over inmiddels niet is gehandeld geworden, het voorfchreevene geobjicieerde notoirelyk niet kan geeven of neemen, cum tempus non fit modus disfolvendi obligationis, et quod liquidi cum illiquido nulla fit compenfatio , (om dat de tyd niet is de wyzö om verbintenisfe te verbreeken, en dat van het liquide met het illiquide geene Rescontre is vallende,) alzo mede het laeten keeren van de Wisfelbrieven met Protest van non Betaelinge en het onbetaeld laeten van de Wisfelbrieven, die vermits de weigeringe van Acceptatie des Betrokkenen op den Trekker geretourneerd zyn, immers zo weinig als het verloop van eenigen tyd , heeft konnen maeken de minfte veranderinge in den aert en eigenfehap, waer mede de Wisfelbrieven (houdende te betaelen aen de ordere,) origineelyk per fe (op zich zelve) aengedaen zyn geweest, als boven; cum mora cuique fua (NB.) non alteri nocere debeat, (orn dat een ieder zyne eigene vertraeging en niet aen een ander moet fchaedelyk zyn) (e), unde et mora dicitur
perCe) Ver text, in l. 31.-de ufur. & l. 173, §. 1. de règulis juris & cap. i<;: ie reg juris in 6. Mud enim natura cequum est, ut nemo cum aiterius injuria fcp detrimento fiat locüpletior. (Want dit is volgens de Natuurwet biliyk dat niemand ïen onrechte en fchaede van een ander vei ry kt worde.) per l, 103, de reg. juris,
II. deel. G



5o ADVYSEN oves den KOOPHANDEL
(NB.) Verbinlenisfetedoen duuri WOrd de
gingen wegens zaeken van goede rouwe mf" '"^ ^chtsPlc^ m ten ftriétften geoordeel/wordj> (ƒ) * °°k 10 dl£' Waer
rietnatgeotirvaendee tt^"** M ^ in ™teHouder vat een Wfcfel ef^ondfe(}UenCle zoude dat een zyn Wisfelbrief, mee Pro est heerenT ,yfn'niet a,Ieen dat incourant, mae oo t^W nf ZOude worden
worden buiten ItaetvaVmeS "°g ,ZOude §efteld
deld te mogen worden -eT5fn I , j a'S voorheen, verhanzich andeis zoude willen «£SS ' die de inco™theid alleen «fflm, (aeden^beSedST'6"' dat aIzo ^ ^ tot zyne to^e^^£&!^ dübbele fchaede) d*"4lS. f fcLld, en ^^^^^^^ T den geenen, die door bun onbeboo lv1gedL torh l g" V™ ren zelve oorzaek hadden geweven g g Prestee-
En of fchoon de Wisfelhrfpx^n nader heeft gehandeld! whad »ÏV °Vri JAN met PAOLO veur te meriteererzok n™mo8ten/chynen dit ze^e fabrieven van 3 ; De ' J°gChafS ten refPe<ae va" ^e Wisfel. eene Parti^^^
voorfchreevene WisfeK^^ Ce,nige der
dewelke eenige van de wSS ^ ,Je" ' °f VolSens
uitgeleverd zouden moei"n wïrien i?c2Xenaenfh-m,P,AOLO de hebben te wyten, quod nonius f^^camT^h^l
of zyne tekening?^ tyd na zich genomen,
gen alle
(f\ P/>r i s • • iv van



én ZEEVAART. (Wisfel - Qjiestien.) Sj
van dat jan op dezelve Wisfelbrieven by anderen weder Credit zoude konnen of mogen vinden, zo als hy jan dan ook in deeze gevonden heeft by gerard, die van zodaenige prsetenfe handel onkundig zynde, ter goeder trouwe zyn geld heeft gefchoaten gehad, is 't niet aen paolo zelvs, ten minften op deszelvs woord, waer by hy zich niet aen jan particulier, maer aen de ordere fchuldig hadde gemaekt, en zulks zich dan ook van die obligatie met 'er daed niet had konnen ontdoen , zonder zyne tekeninge zelvs weder magtig te zyn geworden; ten ware men alles in materie van Wisfel in disordre en onzekerheid wilde brengen, met naemelyk zyne Wisfelbrieven en fchuldkenninge, houdende aen ordere, ongerojeerd te laeten in handen van derdens» en zich met dezelve by collufie te verftaen, of al niet verftaeride, met en door zyn eigen verzuim, het kwaed gebruik daer van ter dier gelegenheid gemaekt, te doen redundeeren ten laste van anderen, aen wien nae de ordinairis wyze van doen, niets het allerminfte zoude konnen worden geimputeerd; in gelyker maniere als gepraétifeerd word ten reguarde van een Mandaet, het welk wel onderling tusfchen den Mandans (Lastgeever) en Mandantarius (Lastaenneemer) is vernietigd , doch waer van de a6te of procuratie is gelaeten onder den Mandataris (g).
Hebbende de Ondergefchreevene, hoewel nu al een geruimen tyd vaj^aeren in affaires geweest zynde, ook nooit gezien gehad, cm in rechten of daer buiten onder de Kooplieden iets contrarie deeze hunne refolutie is gepraétifeerd geweest.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 2 Mey 1707,
(Was getekend.)
p. verryn en a. van den ende.
Per l. 7 2. §. i. I. 18. I. 31. &? I- 51. ff- de folut. I. 12. §. pen. ff. mand. I. 11. §. i. &? 3- fi- de inftit- aiïim. adde mornacium ad l. uit. de exer* eit. aU. et scachiam de Commerc. £f Camb, 2. 4. 4001,
G 2 X IV.



S2 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Secondes, les dUesPVelteZ ïetrT/ t^ ^ * la ** miciie, le temts de lZaZ tl ' r aCCeptéeS'avec ele£l£on * do' endosjiesfi fj ^^'^SSS^Ü/^
M' & paymentd^lXc^n- Remander par Nctaire au domicile èta-
jours apts U^a^Mm^i ^ fix jours de grace echues. &JS^$g^ ^ ravflBf trefentht J I , w becond"> fins les avoir auto-
au Tireur ou LdM^tluÊf Pfltdmfderll remboursfement Jur ÏAcceptelr m}Z.° 1 -U Cmtram f™ droit n\st pas reftraint
w^/S i7^Ztetsfêt7 Thorifé m *****a ds-
voit exiser ilZtZTffZ apr0teJterfaute d™ Piment, qui ne pon-
dit parelt,hl^^^^/TVT*8^ * fc 6? 44e tó»l*fc«iJldik ™L dAmfierdam) demeure nul de droit ^SmcZhT^ ^T^f m Peut^vir * telPnrteur, qui « laisji enk, le terme ; fauf a ce dernier, £'avoir ron recours r'"/fi étAccepteur, commefonfeul debiteur auregarjdeïitoZm Amfterdam, le vingtieme de Juillet i7o7. (Signé)
J. SCHRIK j A, VAN DEN ENDE j C YPELAAR , JAN VAN DEN ENDE.
XIV.



en ZEEVAART. (Wisfel -Questieru) XIV. A D V Y s.
(Uit het Fransch.y
Een Koopman in Vrankryk, trekt op Rotterdam Wisfelbrief ven , te betaelen in Amfterdam. Hy zendt aen zynen Vriend te Amfterdam de Prima's om die te doen accepteeren en onder zich te houden ter dispofitie van de Secunda's. De Prima's zynde geaccepteerd met verkiezinge van domicilie , *en de vervaldag gekoomen zynde , zonder dat de Houder van de geëndosfeerde Secunda's zich hadde opgedaen, noch de geaccepteerde Prima's ware koomen te vraegen, zo heeft de Vriend vanAmfterdam, of fchoon de Prima's aen hem nochaen zyne ordere waren geëndosfeerd, aen het geftelde domicilie door Notaris doen vraegen de betaelinge derzelven, en krygt tot antwoord van de geenen , by wien ze betaelbaer waren: dat hy die niet zoude betaelen by manquement van advys.. .Waer op hy protesteerdt twaelf dagen na den vervaltyd van de gemelde Brieven, dat is te zeggen fes dagen na de fes verloopene refpytdagen. De Houder van de Secunda's ligt, zonder dezelven alvoorens te hebben geprefenteerdt, een Copie van het door den Vriend, van Amfterdam gedaene Protest, en zendt dat na Vrankryk. Zo vraegdt men, of de Houder van voorfz. Secunda's, die zich fes dagen na de refpytdagen opdoedt, en daer door verzuimd en verlooren heeft zyn recht, zich bedienen kan van een Protest, zonder eenig recht door den gemelden Vriend van Amfterdam gedaen; of hy van de Trekker of Endosfant rembours kan vraegen, en of in tegendeel zyn recht zich niet bepaeldt tot den Acceptant alleen»
ANTWOORD.
Gemerkt het Protest niet gedaen is in de forme, zyn Trekker en Endosfeur zonder eenige twyffel bevryd. Dat bet Protest niet is in de forme, is daer uit biykende^ dat die het Protest gedaen heeft, verzoekt betaelinge, en by weigeringe daer van* heeft geprotesteerd, zonder geauthorifeerd te zyn of qualiflca-
G 3 tie



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL' tie te hebben om betaelinge te vraegen „ u quemenc van betaelinge, die hv meting ^ °m ' ^ m3"* testeeren. Het is zeker da de Ho 1 VOrde,^n J°n<*e, te probreke gebleeven is , en dar h.r V3n de S«*"Ms in ge-
door één perfoon^nïï^ BedS«
•^ngen, (zo als de Vriend van AmnvT be?e[,ng« te ontrechten en als niet gefchied- 11„ , ,,am was) bl>'ft nul jfo
de%, die Zyn termyf St faetef v??dyk 8en zodae"'>en Hou!
eenig*dienst;behoLenS noS kan ^ va"
ten zyn recht van recours nn ïï» beheven van deezen laes-
««. eMige„ Da^Vl^^^f * Amfterdam, den 20 July 1?07f
ClFaS Se£ekmd> aI* het Franfche Origineel. XV. A D V y S.
V daer yan veterem Sf^^ 20
casuspositie.
GW? sSSrglS?: «
co staets, de Wisfelbrief ht. rtr * r • henrr.
endosfeerd hébben gehad en K^'" Seme,d> ™de gemoeten ftaen, dat nogtod Voni/^ ' *T V°°r Z0llde" wel de Weduwe v^ be^^u^^ de kinderen > of noemd, niet konnen wezen gehouden^or £° ST/ETSl vdbr-
van



o ZEEVAART. (WisfeU Questien.) SS
van dezelve Brief, ter oorzaeke naemelyk dat daer van in tyds na de Wetten van Vrankryk niet nae behooren is geprotesteerd geworden.
Dewyl kennelyk is, dat de Voogden of Weduwe voornoemd, de voorfchreevene remife hebben gedaen gehad op ordere van den Heer martini van Turin, zulks dat zy lieden als Mandatarisfen voor geene cafualiteiten, die de geremitteerde Wisfelbrief na 't verzenden derzelve mogen overgekoomen zyn, aenfpraekelyk konnen worden gemaekt; cum cafus fortuin in nullo bon<z fidei judicio prceftentur, (om dat toevalligheden by geene Rechtspleeginge van goede trouwe vergoed worden.)
En dat het del credere, zo als dezelve Voogden of Weduwe hebben geftaen gehad, na ftyle mercantü, notoirlyk niet verders kan worden getrokken, dan dat daer door alleenlyk word gecaveerd voor de fuffifance of het vermogen van den geenen, met, denwelken gehandeld word, voor zo veel dezelve als principael fchuldig en gehouden is , en ook blyft. Fidejusfores enim ita obligari non posfunt, ut plus debeant quam debet is, pro quo obligantur. Nam eorum obligatio est accesfio principalis obligationis: nee plus in accesjione potest esfe, quam in principali re. (Want Borgen kon* nen niet zodaenig verplicht worden, dat zy meè'r zouden fchuldig zyn dan hy fchuldig is, ten wiens behoeven zy zich verbinden. Gemerkt hunne verbintenis is eene by voeging aen de principaele verbintenisfe, en in de byvoeginge kan *er niet meer zyn dan in de hoofdzaek) (a). En dat in deeze de Voogden over de Kinderen of Weduwe van bernardo henrico staets, echter niet zouden worden aengefproken, ter zaeke van eenige infuffifance of onvermogen van de Trekkers of Endosfeurs , neemaer, in tegendeel enkel en alleen wegens het cas fortuit , het welk de Wisfelbrief in deeze door de interruptie der Posten, vermits de belegeringe van Turin , overgekoomen is geweest, en dat daer door de Trekkers en Endosfeurs van dezelve Brief prsetendeeren ongehouden te zyn tot eenig'Remboursfement, hoe fuffifant en vermogende dezelve Trekkers en Endosfeurs ook anderia) text. §. S' Inftit. de fidejusf.



'S* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
derzins mogen zyn gebleeven: zulks dar voor zo veP1 m*« « zoude mogen meenen van dit cas fortui™Wwfifiï i f D ^ gekoomen , te zullen konnen doen blyken en dar ' °Jer' door ged.spenfeerd zoude zyn geweest vin Ll d. daer bmnen den tyd, nae de Couftumen en Wett n van Lirln^ geprafigeerd, deswegens door den Houder van dl r 'r ^''t0e Jyk tegens de Trekkers pn F^Lr• , vanden Brief directe. ge-ageegrd; des da ?de^^^ ^Tï we van bërnardo henrzco sta,^ °f de wedu'
voorfchreevene del crederedan no* ' Ult ïraf.te van he*
het vermogen van deze ve Trel-k^ ! / V°°r de fuffifanee e» aenfpraekelyk zyn en blvven • 11 °Ude m?eten eaveeren en ftaende het mai queLnc van Jf " n Zy l,eden' "iettegen. rechten geoordeeld mogten worden tnT/^T ?r0t'-'st' * houden ?e wezen. g t0C den Remburfemente ge.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 3 September 17*7. (Was getekend.)
franco is ardinois, a, van den ende en tan* van den ende. e" jaji
XVI. A D V Y S.
Abuis, in de Endosfementen begaen zvndp *n n , Wisfelbrief voor 'rekeninge vL d^HaLkr t/ï **" . welke het abuis begaen* mits de Trekkfr, ( "
h den Betrolnen of M£^%^%^
turbe van kooplieden.
j0/n"AmRerim "eeft op °'en 7 «mm w^tó
drie Wisfelbrieven ter beloope van i",o *' 'A„ van LI», „„„^ «e bcue.en ^CVtC^
huize



én ZEEVAART. QFisfeUQuestien.) ST
huize van jan. Den 6 Oftober, zynde derzelver vervaltyd, heeft de Houder de betaelinge van dien gevorderd ten huize van jan tot Parys. Die zich in ftaet ftellende om dezelven te voldoen, gewaer word het gebrek van Endosfement ten behoeve van den Houder, en weigerdt dezelven daerom re betaelen. In het Protest het welke daer van gemaekt is ftaet tot antwoord de aenbieding der betaelinge, mits aen hem de Brieven behoorlyk en we! geëndosfeerd zynde wierden overhandigd.
Den 26 derzelver maend koomt "de Houder wederom met de Secunda s, wel en behoorlyk geëndosfeerd ten zynen behoeve, en vorderdt daer van de betaelinge. Jan weigerdt dezelve, om dat hy hadde vernomen dat de Acceptant zyne Brieven die hy op •hem hadde getrokken voor de Provifie van deeze Brieven in quaïstie, had'de laeten protesteeren. Het welk occafie tot een tweede Protest van non Betaelinge heeft gegeeven. Uit kragte van het welke de Houder zich heeft begeeven tot den Trekker om zyn rembourfement van dezelve te bekoomen. Aen wien hy de voorfchreevene twee Protesten hebbende vertoond , heeft dezelve geoordeeld, dat het de fchuld van den Houder was, zo dezelve niet betaeld waren; ter zaeke dat hy die Wisfelbrieven op den 6 Oftober, zynde derzelver vervaldach en de tyd van het eerfte Protest, niet in ftaet gebracht hadde om die te konnen ontfangen: en dat het overzulks de fchuld zynde van denzelven Houder, hy den Trekker in geene fchaede konde brengen, als zich zelfs moetende" imputeeren dat hy niet in ftaet is geweest om de voorfchreevene Wisfelbrieven op derzelver vervaltyd te on-fangen. ;
Word gevraegd in het bovengemelde geval, op wien de fchaede der voorfchreevene Wisfelbrieven moet koomen, dewyl de Acceptant is gefailleerd?
Wy ondergetekende Negotianten der ftad Parys zyn van gevoelen, dat de Wisfelbrieven in qusestie moeten blyven voor rekeninge en rifico van den Houder, of van dien geenen, die het abuis van het Endosfement heeft begaen en dat de Trekker daer van ontlast moet worden ; mits dat hy bewyze dat de Acceptant Provifie in handen hadde : alzo den Houder altyd moet
II. deel. H £e-



ADVYSEN over den KOOPHANDEL
&^r^P^^^^ ontfangen, en by nadeel kan toebrengen; te meet l^Tï °f ^osleur geen van dezelve Wisfelfrieven bi/kV l?^ het eer^ Proest dezelven te betaelen. y ' dat men befeid is geweesc
Tot Parys, den eerften December i7o?. (Was getekend,)
ph, masson, 8ADPT r, „
theodore va^ Der > * »■ H»LLI,.„T,
A- tromaget, ta »7 T, in . ' "> pe "-leti e « '
welyk venaeld, 'in A^to^^^^'"*'' «""^ (Laeger ftondt) T'oirkonHp • r, °9' baaLje, jrfotarïPubï. C" **" f^^O ft scha»
xvn. A D V Y s.
casuspositie.
annese C«,, e,
by CafuspoM verme d! ^n v00 en hfC Protes beideS
Dunkt tonder correct dTl P aIIeS Se,et«gd is, oinme inS?ofv^rLf«««*- ' ej aen te fpreeken , 0f den Lrfren 1 ê te co™en,eeren of den eerften Endosfant ^n,eerften e,n ongmeelen Trekker, eigen vrye goeddXV v r^ziSe"n" hE?-d°sfinC' "ae jan bun drieën, zonder eSXn , C 16Ve ten reg"arde
dresfeerenaen den infXnr?„ 5 .6 Zy" Z,ch alvo°rens te adofte daer tegens u u^reT ^ v3° h£nd^^"er,
Om.



en ZEEVAART. {Wisfel-Questien.) $9
Omme redenen dat ieder van de gemelde drie perfoonen de volle Waerde van de Wisfelbrieven heeft ontfangen en genooten ; en wel met die notoire intentie en zekere ftilzwygende conditie, dat indien de Houder, of zyne ordere, alhier tot Amfterdam het geld niet zouden mogen bekoomen, ieder zoude gehouden zyn het geheele genootene wederom op te leggen en te betaelen aen den Houder, of zyne ordere; mits dat dezelve Houder, of zyn ordere, het geheele genootene met den Herwisfel en kosten eens wederom geconfequeerd hebbende, hem effecïive, als dan geen verdere aólie tot laste van iemand anders zoude competeeren: in dien voegen dat de voornoemde j. h. vogelzang, die tegenwoordig de Houder van den Brief is, tot zyne Debiteuren, om het zyne wederom te bekoomen, heeft vier onderfcheidene perfoonen, ten weten hendrik dreyer, of wel nu zyn infolventen boedel, den eerften Endosfeur, den tweeden Endosfeur en den eerften of origineelen Trekker ; ten re<marde van alle welken hy derhal ven de keufe ofte optie heeft, wien hy als zyn Debiteur convenieeren of aenfpreeken wil: ftaende mede tot nader bevestiginge van de obligatie tot laste van den Endosfeur te noteeren, dat ieder Endosfeur, fchoon hy ordinarie zo genaemd word, om dat hy zyne hand en tekeninge fieldt in dorfo van den Brief, echter revera , (in de daed) en effeóHve een Trekker is, zo ten opzichte zo van alle volgende Endosfeurs, als ook van den Houder van den Brief, als trekkende zo wel geld en Waerde als de eerfte of origineele Trekker, of uitgeever van den Brief heeft getrokken gehad. Vide ad hanc rem (Zie over deeze zaek) (a) Ordonnantie en Maniere van Procedeeren voor den Gerechte van Amfterdam , c. 7. n. 18. item Keure van dezelve Gerechte van den 1 December 1664. Handvesten van Amfterdam , pag. 409. als mede van den 26 January 1679. art' 3* Handvesten als boven pag. 1022. nog johannes phoonsen in zyn TraUaet van de Wisfelftyl, cap. 9. art. 7. en 9. cap. 19.
art.-
(a) Rotce Genua decif. 46. n, 7. decif. 1. n. 3 decif. r. n. 10. £? 41. decif. 50. n. l. 6? 'lariis aliis decifionibus scachiam de commerc. £? camb. §. %. glosf. 5. quast. 10. n. 32.2. & Hl- S5 §• 7- £losf- 2- 3» «• 3- &? 4»
H 2



oo ADVYSEN over den KOOPHANDEL
art. 2. era 3. alvvaer hy onder anderen z**»f jè. u j
den Trekker en alle de Endosfeurs. E» &2aZf&?** * zoo wanneer een Endosfeur inongHe.enhnTLlu ™g Uaer na: nosterestcajus in ipfts Hrnunl^t^^S^^ lyk is) of niet voor handen zy , of ïnn tt f S ï1 Prec«elccomodeerdt, of ten gevallen vin een Tal! pfS' r *** ac~
overfpringen 0p eeJeerder Zofru\ l fn ofdL T^h ve tot de voldoeninge conftringeien.* Even l tJj^, ZÜ' claude louis de surmont, die de helte Sn T dee2e vveest, niet voldaen is ppIuI- ,„> , Jaeste Houder is ge-
blykt, door CHRIsV,iAN ÏHS TZynedi?fantie 611 P'"^
hadde geëndosfeerd, mieï door „f ™n ™ ten Zynen behoe^ dosfeur zonder datdeXetorife En do SS it^ e°" gehad, dat christiaan rhost eerst e t 1 USt,neerd moeten geconverteerd en aengefp?o£uworden * Z°Ude
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 9 December i7o?. (Was getekend.)
A, van DEN ENDE, joan van HARTOGHVELQ'f.
xvm.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) 6t XVIII. A D V Y S. I.
De Endosfementen niet in ordere ftaende, of drfcieerende ,is het Protest van non Betaelinge van geen effeit tegens den Trekker noch Acceptant.
II.
Geen tweede Protest, door den wettigen Houder na de refpytdagen gedaen, kan zodaenig eerder Protest remedieeren.
TURBE VAN KOOPLIEDEN.
Wv Ondergetekenden verklaeren mitsdeeze te wezen van de ftyle en ufantie van deeze Beurfe in materie van Wisfel wanneer A. als Trekker alhier heeft vernegotieerd een Wisfel aen B. en daer van ter hand gefteld Prima en Secunda Bner: endoor B., ofte de volgende Houders, daer van is .geprocu. reerd Acceptatie op den Prima Brief, doch alle die Endosfementen aefteld op den Secunda Brief; wyders eindelyk ten vervalnarre betaehng is gevorderd geworden , met den Prima geaccepteerde Brief, op welke alleen ftondt het Endosfement van den laesten Houder, zonder ten zeiven einde de Secunda, met alle de voorige Endosfementen daer benevens te exhibeeren:
Dat in zulken gevalle de voorfchreeven Acceptant, of zyne Gemastigde , heefc gehad een wettelyke exceptie (naer onzen ftvO omme de betaelinge van dien Wisfelbrief aen dien Houder te weigeren, ook zonder dat de Houder recht hadde, om over zulke weigeringe te protesteeren: neemaer zelvs, indien de Houder evenwel in dat geval protesteeren laet, al is 't binnen de behoorelyke refpytdagen, dat zodaenig Protest is nul en van geene effefte tegens den Trekker A., om eenig recht daer mede te bewaeren tegens denzelven. Als wordende zodaenige gebrekkelyke vorderingen van betaeH 3 hnge



m advysen over den koophandel
./ Zonder ook dat hettelve Protwt X ! u ?*a Prote" ware. nul> naderhand kan valide torden dio, , Zy" beSinfel was
ge dagen na den refpytdach? op de ï r w tWe.ede Protest eenifelbrief gedaen. ' P de becunda geëndosfeerde Wis.
Alles in dien verftande dnc a a alleen moet te ftade koomen of zvne tl als om de Waerde die hy van B. beeft J nc^tn^11?'maer niec Jucreeren. uceic Sen°oten , onder dat pretext te
In Amfterdam, den 15 December ij0?. (Was getekend.)
willbm weyer, ADAiTIL , G°Tlï en Comp'
^LS,,brah,Mrom^^.^^^ jean luca^ balde,abraham du pree , l Eo'l/* rTr^ ° 11 d a ■* , jacob boendermaker en Zoon OX^s mo&ac^oxrk teylers, philipe coututo ^ jac°b t°ms.
XIX. a d v y <j
A. te rKL„°0Ptn„ Sgffi?**!
van ,jo Ponden Sterling, geZkken e™ ^«felMtf
B,



en ZEEVAART. (Wisfel-Qjmtïen.) 6*3"
B. hebbende dezelve Brief van A. zyn Correspondent ontfangen» prsefenteerdc die ter Acceptatie aen D., zynde de Betrokkene , en bekoomt ook zyne Acceptatie op de voorfchreevene Brief. '
Doch alvoorens de betaelinge te bekoomen fterft de Houder B., zo dat zyne Weduwe de voorfchreevene geaccepteerde Wisfelbrief nog onvoldaen in den boedel van haaren Man hebbende gevonden gehad, daer van kennisfe geeft aen A., als Remittent; aenneemende de gedagte Weduwe van den Houder B. daer benevens de fomme, daer inne begrepen, te vorderen.en te ontfangen , en zulks de Wisfelbrief en de penningen voorfchreeven te houden ter dispofitie van hem A.
Hoch voor en aleer de betaehng van de voorfchreevene Wisfelbrief noch was gedaen, gebeurdt het dat A., te Londen in ongelegenheid van zaeken geraekt zynde, koomt te failleeren.
Zo dat Cv Trekker, niet alleen by den perfoon van den Acceptant D., maer ook by den perfoon* van de Weduwe van B., als Houders van de meergemelde Wisfelbrief, zo veel weet uit te werken,dat dezelve Brief niet word betaeld, en zelfs ook aen hem weder word te rugge gegeeven, onder cautie voor alle namaeninge. n
En dit op het fundament van dat de Remittent A. aen hem U , als Trekker, de Waerde van dien Brief niet zoude hebben voldaen gehad: zo als dit nae de ftyle van Engeland daer uit zoude af te neemen zyn, dat 'er naemelyk geene Secunda Wisfelbriet: door den Trekker aen den Remittent of zyne Ordere uitgegeeven zoude wezen; hoewel anderzins de Wisfelbrief de voldoeninge van die Waerde is inhoudende en medebrengende. Weshalven word'er gevraegd,
Of A , of wel zyne Crediteuren, of Curateuren recht hebben, om van de Weduwe van B. overleveringe van de voorfchreevene geaccepteerde Wisfelbrief te vorderen, en dezelve te doen ftellen ter hunner refpeftive dispofitie?
■ En of zy lieden, dezelve Brief alzo.bekoomen hebbende, bevoegd zyn, om vervolgens mede D., als Acceptant, tot betaenn5 J ' ö Unge



H ADVYSEN over den- KOOPHANDEL
ïjnge van dezelve Wisfelbrief gerechtelvlr -ur
dwingen ? geitcnteJyk te obligeeren en te be*
Dunkt (onder verbetering) ofwel C n J ; ben genooten gehad de gereamWrS. S& f ZOude mo?en hebvene^Wisfelbrief, in qulS e?^^3^6 Van de ™SrfcbreeBetrokkenen en Accentant L ï 1 dan ook aen D > den als Houderesfe" mag hebE n eed,™ *H ae" de Weduwe B. , ge en betaelinge val d^zdve^tfe^^^S6 ^
Weduwe van a fn^f^ ^Wf v8.n de
gehad, om dan ook D uit kragte tl ' bek°omen hebbende gerechtelyk tot hetaere vad* nze^ en^rifff^t^^^"'6 te bedwingen: ter confideratie ^
aéhe heeft op en ten laste -van A IJdeme'vkL dai; C. wel recht en de geaccordeerde Waerde , e ven als'aHe he,bbe" be^elinge van A. gelyk recht hebben, óm voldoen neodpe,andef C''editeuren van eisfchen , maer dat nogth™ £ ^"8r ch' Ts^C^T^ Je penningen, onder den Acceptant beruSde nf / °f C°C de voorgefchreevene Wisfelbrief *\>Z1UStende' of anders tot de worden eo ipfo (daer mell) fi^tl^g?0***. «* geeven met byvoeginae van I lir f °fdere heeft uitgedaen, en dat L Se^Sbi'o Van Was vo1"
dirigeercI, met 'er daed^acc^eer 6 s Tewortn^lls^8 ¥ D. daer doör geworden Debiteur m ëeworaen , als zynde zonder dat voor C. eeni/het minTe t' ??°r rekeni^ van A ; gens meer overig is gebieevei! ™ „reVOCatie deswede zaek niet meegr i/haer geheel;^mpkus mu^ zynde
In.
J'MTT^ 'ï * èonjlit. pecunia, l. i8 *f / „ # v. *
*w. CT /. 18. jf. rf« pignerat. a&. , fr> en „,L ' \ ' & l" ff- de Pr»cu.
*3- » 44Z- kinschot c4 \\ sï*DE l a^nS * ^ *>



en ZEEVAART. {Wisfel -QiiestienA 65
Invoegen dat voor zo veel de Weduwe van B. haere handen van de voorfchreevene Wisfelbrief mag hebben ontledigd gehad; en voor zo veel D. ook aen de ontydige contramande van C., als Trekker, mede mag hebben willen defereeren, al 't zelve weder in billykheid gerepareerd zal moeten worden, door den geenen, die zich daer in te buiten hebben gegaen gehad, te weeten by de Weduwe van B., door middel van de voorfchreevene Wisfelbrief weder op te 1'everen ter dispofirie van A.3 of wel van zyne Crediteuren of Curateuren , en door D., als Acceptant, mee het voldoen van dezelve Brief, quid enim tam congruum est fidei humance, quam ea, qua inter nos placuerunt, fervare ; nee alteri per alterum iniquam inferri conditionem. (want wat is 'er zo overeenkomftig met de menfehelyke trouwe, dan dat men houde 't geen, waer in wy onder eikanderen genoegen genomen hebben, en dat de een door den ander in geene nadeelige gelegenheid worde gebragc).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 15 February 1708. (Was getekend.)
O
joan van hartogsvelt, a. van den ende, d. hel. mans en jan van den ende.
XX. A D V Y S.
Dat wegens Wisfelbrieven , inhoudende de Waerde in Rekening , tegens den Trekker, by faute van betaelinge, zo wel Arrest en Gyzeling verleend word, als van de zodaenigen, waer in gefpecifieerd is de Waerde te zyn ontvangen.
turbe of Attest van kooplieden te Amfterdam en Rotterdam.
Wy Ondergefchreevene Kooplieden, negotieerende ter Beurfe van Amfterdam, verklaeren aldaer een conftante ftyl en praótycq te zyn, dat op Wisfelbrieven,aldaer getrokken, inII. deel. I hou-



66 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
houdende de Waerde in Rekenin* *a
faute van betaelinge, zo ™™Ll JfF™ v*™ Trekker »' b?
als op Wisfelbrieven , inhoudend, 2 ^''"g w°rd verleend, ontfangen. Des ten oirkondehebbentv^f' > °f dil
fterdam, den 4 Juny 1708. y ceze Setekend in Am-
(Was getekend.)
ISAACC, staats, MELCHIORS l ^ ° " ^«»öy
en CARLO VAN Hons/m susteren' HULST, PIETER d e SMFTH Tn w a b e r t ™» der LIP HAAK , JACOBS d PÉ'l Io U r f " * M ° N T' PHI" JOHN 10ÜWIB, Bïs;;jHCID10;»" ROVER ,
B ree, JACQUES AMYOT en CofflE les V«£*!A'
man die en Comn r„,„,„ inp'' Jes loeres de noren Comp./^c^
ABRAHAMHELDEVIER CHRtc^t. ^^OPFERS, JEAN BATTISTA en P A UL O A l «*' SCHM<D
ge en isAAcq clTf Vn r cl00t^ oeor!
q.UINTIN, LOuSs FRrl°NCOI "a SerV « RIETMAN, me r L e en MALCHAR ' JEAN BARTH.
^ ^^^ë^l "rende ^ Beu, tycg te zyn, dat op W sillbriëven alLÏ" Tl?* %J en Prac" de Waerde in RekenmgTte^ inhoudende taelinge, zo wel kon recht2 1' vJ*^ by faUte v™ beWisfelbrieven, inhoude^^VS^t °P Des ten oirkonde hebben wy deeze fetSenï in R °ntfangen. ii Juny 1708. getekend m Rotterdam, den
(Was getekend.)
> URNELIS WITTIES, DANIËL VAN KEER.
B e r.



en ZEEVAART. (Wisfel - Questien.) 67
BERGEN, JAqUES HUG1ER, GYSBERT BLAK,EGBERT EDENS, JAN VAN MEEL, JACQ.UES MEYERS, BENJAMIN TURLY,J SENSERS, HEND. RAVESTEIN, DIONYS VERBORG, JEAN en PAUL CHARRON, ROELOF EELFOR, PIETER BAALDE, ISAAC POORTUGAEL,N GENEVAYE, J VINGERHOED, VAN HALM en KOOPSTAD, VINCENT PAETS, ARCHIBALD HOPE, JOSEPH SHEP H A li D.
XXI. A D V Y S.
TURBE VAN KOOPLIEDEN.
Dat de Trekker in cas van Rembours niet kan noodzaeken den Houder , om zich te expurgeeren wat die voor de Brief zoude htbben mogen betaeld.
Atrekt een Wisfelbrief op B., te betaelen aen de Ordere • van C , die dezelve endosfeert aen de Ordere van D. B. weigerdt die Wisfelbrief te accepteeren , of ook naer de Acceptatie blyft in gebreeke dezelve op zyn tyd te voldoen. Vervol, gens heeft D. dezelve tydelyk doen protesteeren en naderhand A. , als Trekker van dien, geconvenieerd tot voldoeninge van dezelve. A., alvoorens te antwoorden, verzoekt dat D. zal geordonneerd worden meteede te verklaeren wat, of hoe veel foms, hy D. voor den voorfchreevene Wisfelbrief aen C. heeft betaeld.
QV ÜUTUR,
Of na Wisfelftyl D. gehouden is zodaenige verklaeringe te doen 2 Op de voorgefteide vraege zyn wy ondergefchreevene Kooplieden ter Beurfe van Amfterdam van advys.
Dat D. geenzins gehouden is zodaenige verklaeringe te doen , dewyl A. moet eenoeg zyn dat C. volgens zyn Endosfement verklaerdt van de Waerde voldaen te wezen door D., Houder van
I 2 de



68 ADVYSEN.over den KOOPHANDEL
««SÖ,^ de° "-tari na cour, , ucl dne onkosten van A. wederom te eisfchen.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 15 Juny ,708.
(Was getekend.)
E«A«0'IS AOBE«"r«EV P„°1I,S'!'EE?TS' L0DIS O. SONNENBEItG. ISA ACO (t ?t L 1P P E »'o«»IUl, P IE R R E OOTH enCo^M^e T * ' 0,!ÏA»D "°"ER
ENDE, ru»COI! ARD1N™jsD- ' ' DEK
XXII. A D V y jj,
hnge worden aengefprooken.
G^o^i?^^?^^. Cbpïe translaet uit he,
Burgemeesferent ^e^d•L«SS,0een, by ? Heeren gatie van de Protestdaden ?I„ l LyP21ch' wege"s de proion-
«etende den Ke^^b^r'^^T1 *' WisfeJbrieve«> *an dato 10 Mev nos mirt ■ Hof-Faétoor oppenheimer a, 10 Mey 1703, mitsgaaers het Protest, uit de naemerl
van.



35 n ZEEVAART. (Wisfel- Questien.) 69
van de Heeren winckler en rozenfelt, den 18 Mey van denzelven jaere 1703 gedaen;
En in faiïo onderrigt, dat de Wisfelbrief, waer van de Copie by het voorfchreevene Protest is overgefcbreven , is vermist geworden, en gelet op de voorgeftelde vraege •
Dunkt (onder correctie) dat de Heeren winckler en rozenfelt, als laestelyk Houders zynde geweest van de voor« fchreevene Wisfelbrief, uit kragte van het blanco Endosfement van den Heer bernard lumberger, bevoegd en gerechtigd zyn , om de voldoeninge van den inhoude van de voorfchreevene Wisfelbrief te vorderen, en te bekoomen ten laste van den Trekkers, niettegenftaende dezelve Wisfelbrief is vermist geworden; mits alleenlyk ftellende fuffifante Cautie tot meerder verzekeringe van de Trekkers van dezelve Brief voor en wegens alle namaeninge.
Als zynde naer rechten en praólycque notoir, niet alleen generaelyk, dat een fchuld niet word geëxtingueerd ,daer doordat het inftrument, 't welk tot bewys van die fchuld mag zyn gemaekt, verlooren is (a), maer in 't byzonder ook, dat nae ftyle mercantil conftant en zeker is, dat na behoorlyk Protest van non Betaelinge de laeste Houder van zodaenige geprotesteerde Wisfelbrief gewoon en bevoegd is zich wederom te revalleeren tot laste van de Trekkers 5 mits alleen ftellende de voorfchreevene Cautie Q>).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 7 April 1708. (Was getekend.')
a. van ben ende.
: (a) Per textus in 1. 20. £? 21. C. de probat., l. i. 4. 5. 6. 7. 8. 10. n- C. 'de fide inftrmn., /. 5. 6. de tranfaü. I. 2. C. de emanc. lib. L 40. ff. ad. I. Aquil. & per ea qua notant. scachias ƒ. 2. glosf. 5. 22. 350. & pas firn Do&ores.
C1>) Gelyk als te zien is uit het 3. art. van de 55. tit. der Coufiumen van Antwerpen, als mede uit het 19. artikel van de 5. titul van de Ordonnantie van de Koning van Vrankryk, fur la Commerce van den jaere 1673. en uit het 13. art. v.an.'t 40. capittel van de Wisjeljlyl van den Heere joh an nes phoonsfn.
I 3 XXIII;



To ADVYSEN over den KOOPHANDEL XXIII. A D V Y s.
Confirmatoir van het voorgaende. Extratt uit de Statuten van LypzicL
jaers ,7o8 gegeeven y denzelv™ °P ™ ? April deezes
van da Wisfelbrief in ,^1^^ » de Jreuker Xonnen en ™en' ^ Ö^TiÖ^»- »» felbrief in quaascie ]ae Lkrfeil■> ' r P 3etZe a,waer de Ws-
P^Seer'de * ™
om op den zynen zond" Sn «ƒ„ l^fnt' e" die lv«lt''velyt eerst op of ten iasre van Jl t n ■ .m.™ alzo futc«"nen toomen ,'zonder Snd" ï^^ffl^^^ gen. Eensdeels, om dat die di-=nnfiriPZr, J V? ! overfpnnftuk van Wisfel Peëmaneerd ^1. C °rdonna™e op het apphcabel ais op d"JS'phT ?*, r !fC 3nders kan we"'n
dee-



£N ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) ?ï
deeze, daer de Wisfelbrief t'zoek , of in ongerede en weggeraekt is. jfura enim conftitui oportet ut theomrastüs ait in his qua ro wAs/j-ec, id est ut plurimum accidunt, non quce h 7raqa\iya, id est ex inopinato. Nam ad ea potius debet aptari jus, quce et frequenter & ffacile , quam quce perraro eveniunt. (Want zo als theophrastus zegt, moeten de réchten.vastgefteld worden volgens die zaeken die to wAsVor, dat is het meest voorvallen, niet na die geenen, welken h na%*xiy*, dat is onverhoeds gebeuren. Want het recht moet eerder gefchikt worden nae dat geen, het welk geduurig en ligtelyk gefchied, dan nae het geen zeer zeldzaem voorkoomt) (c). En andersdeels, om dat ook zelfs de applicatie van de voorfchreevene Ordonnantie op het Jluk van de Wisfel op dit extraordinair cas zoude hebben deeze incongruiteit, dat ieder Endosfant, wordende alzo aengefproken, en gaende dan luccesfive weder op zyn man, of op den geenen, met wien hy origineelyk zelfs gehandeld hadde, telkens zoude moeten zorge draegen van goede Cautionarisfen te kreigen en ook weder moeten fubjeft zyn gelyke Cautionarisfen te ftellen, en veelligt dan ook nog wel de moeite, kosten en onzekerheid van een formeel proces zoude hebben te ondergaen, over het verliezen en de non exhibitie van de Wisfelbrief, waer in hy part noch deel was hebbende , na dat een van die Endosfanten min en de andere meer difficiel mogte wezen (d). Daer anderszins die geene die„de Wisfelbrief verlooren zoude hebben gehad, zyn eigen faiéf. alleen zoude behoeven, en ook behooren te justificeeren en te verantwoorden tegen den Trekker, op wien het toch alles eindelyk zoude moeten aenkoomen , en tegen wien daerom zelfs ex cequo et bono (naer billykheid en reden) direèteLyk ook geageerd zoude konnen en moeten worden, ad inanem, nedum tam difficilem circuitum evitandum, maxime in foro mercatorio, uhi apices juris femper rejiciuntür , cum ftatuta mercatoria pariter ac mercatorum paüiones benigne interpretanda, fint. (om eene
nut-
(c) Per textus in l. 3. /. 4. /. 5. £? / ff, de ]egilus.
00 v.ide berlichti decif. 9. 10, £? 11. me vu vol. 6. decif. 194. £f brün e m a n ad l. 84. §. fi üa cui, de legat. i.



7» ADVYSEN ovsr dkb KOOPHANPEt
heden^anVt r^OTS^STiSï" de S*"***
na ftyle mercanr.il notoir h Ir f i Particulier Statut, het brie/, te betaelen aTör ref vSff^JM6 ^ alle en een iegelyk der Houders dfc met zodaenig „?Pnde m£C mumeerd, ook direélelyk gehandeld\tl S i g orJdere zyn §e" lyk alle dezelve Houdenfdan mede S dat §evo]Se' laste van den origineeleh tX pÏ hI nki)ben °P» en ter*
worden, eaitm^uitaTfmlenu nhfZTf zoudeJ^hooren te
moeten binden, als ó en , de geenP difS , madeJiU™ °f geweest van de verloorene Wisfelbrief Ut fte JHou<ter is van de refpeSive Eodosfan.ent zuilJn IZToSt^™
/'? f*ANTH- FABRUM »« c. kj. r ft » j.r ,> . j ^
prmce Hollandi* curie obJhvattVl 6i66 ffl1?^ fi"e' c«s-« > rurn decifiones lib. 3. k^n. def.\j ^at ^6^ SANDE rerw» Frifica-
procedaturjub. fi„em %u£ 47l sXv ~ p » »^ i - ,B CaB-/ïf
(ƒ) Zo als dit ten overvloede mede te 7,pn .c 'r c &c. van zyn Wisjelflyl. ; juhankes phoonsïn cöj). i9. „, j,



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) 73
fent ordere en overgifte, dat hy zyn regres direftelyk op, en ten laste van den Trekker zal vermogen en ook hebben te neemen, dewyl zy anderzins, daer in de difficile willende maeken, zelfs ontwyffelyk geconvenieerd zouden mogen, en ook moeten worden.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 21 July 1708.
(Was getekend.')
A. van den ende,
XXIV. A D V Y S.
TURBE van kooplieden.
Een geaccepteerde Wisfelbrief, door de Correspondent van den Trekker gehonoreerd wordende, kan zodaenig Trekker van den Acceptant Rembours vraegen, niettegenftaende die Brief voor rekeninge van een derde geremitteerd zy.
AA. trekken voor rekeninge van B,, ten laste van C., zekere Wisfelbrief, te betaelen aen de ordere van D., in dezelve Wisfelbrief word ter nedergefteld het beloop van dien te ftellen op rekeninge van B. volgens advys. Vervolgens word dezelve Wisfelbrief alzo by C. wel geaccepteerd , maer niet betaeld : zo dat dezelve Wisfelbrief door D., den Houder, ten vervaldage tegens den Acceptant word geprotesteerd van non Betaelinge.
Daer op word by E. ter eere en voor rekeninge van de Trekkers A. A. de meergemelde Wisfelbrief fopra Protest betaeld aen de ordere van D., zo dat A.A. dan ook aen E. daer van weder insgelyks het rembourfement koomen te doen.
QTJiERITUR.
Of A. A. niet gerechtigd zyn, omme de betaelinge en hun rembourfement van de gedagte Wisfelbrief weder te vorderen ten laste van den Acceptant C. ?
II. deel. K Ver-



74 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
lJ AmSSJ: rJTZl~f f °°PIieden deeze ftante coufW eBeurfe alC n 71* T Wl'Sfel en de c^"Diere gerechtigd zyn om/ph!; 3" ëebruik zynde, in alle mazodaenige wfftlbrief is tS^ e" ^«"foneiite van als Acclptant, tieren eeVe" 'S' ten Jaste va» C.,
moet werden dezelve wïKte'hPrl g' de C' VerftaeD met hem B. daer over rekeninw te geaccepteerd, om
zo aen A A„ of zvn ordereK iouden, en zulks dezelve al.
dezelve Wisfelbrief Sn XmI%Taa9^ ^ ^ °fb' getrokken hadde. P 7 'A' of hunne ordere zelfs
Ten oirconde deezen getekend in Amfterdam, den 27 July ,7o8. getekend.)
ABRAHAM ROMSWINKEL, HüGH ST. OÜINTÏN n v'
XXV,



en ZEEVAART. (Wisfel-Qaestien.) 7$
XXV. A D V Y S. I.
Een Houder van een Wisfelbrief, na den vervaltyd geprotesteerd uit hoofde van wettige belemmeringe, heeft recht van regres op den Trekker.
II.
De Trekker, geen fonds by den Betrokkenen hebbende, is ten allen tyden in het Rembours gehouden.
III.
Iemand geordonneerd zynde te remitteeren in eigene brieve, is uit krachte van Endosfement of Intrekkinge gehouden in het Rembours.
IV.
Disput tusfchen den Trekker en Houder zynde over het niet behoorlyk protesteeren, is het niet behoorlyk den Endosfant aen te fpreeken alvoorens zulks gedecideerd zy.
CASUSPOSITIE.
De Weduwe en Voogden over de Kinderen van B. H. S., in zyn leeven Koopman te Amfterdam, hebbende voor M. M. M., Koopman te Turin, onder zich in avance eenige penningen , geprocedeerd van goederen en koopmanfchappen, die dezelve Weduwe en Voogden, in commisfie voor den gedagten M. M, M. hadden verkogt, ontfangen vervolgens van denzelven hunnen principael ordere , by Misfive van den 7 April 1706,om het geen zy alzo in avance hadden,ten behoeven van hem M M. M. te remitteeren tot zyn meeste advantage in een Wisfelbrief, te betaelen op de als toen aenftaende payements (betaeüngen) te Lionsvan Paesfchen, met byvoeginge van de woorden fopra di voy (in eigene brieve).
K 2 Naer



7S ADVYSEN over den KOOPHANDEL
«8 Aprfi i7o6, getrokken^ Madrid den
feille, te betaelen binnen LionfL J ' KooPman ^ Mar««« (op de aenftaenfc^
C. en £ Kooplieden e h e?S °rdere van dosfeerd aen deerdere van B 'én S rZ ° 60 S' ^
en vervolgens door dezelve B P„V Ko°P,led?n te Amfterdam, ordere van opgemeldeWelUuveen vZn7 Seëndos?erd «en de van B. H. S.f de welken dezelve brJïg? de Kinderen geëndosfeerd'gehad aen dfo^" t M^M M toT^" 5ebben byvoegmge dat de Waerde was verrekend' voo™oemd, met
^ét^^f^^^ zo wel de Secunda
M. M. M. verzonden op den e,?mm ™ de doemde refpeclive. P 21 en 28 van de maend May i7o6
«^S^^Sa??* van zaeken kwam te adzogt eene derde Wisfelbrief Van B' en S' ver-
Madrid»' s<™i>
gefchreven. gedaen) heeft moeten worden
■nede isa^get?de„rief' ™ bomende,
van een vierde TO^tóSrtS ^"Odzaekt gevonden
den"rd?etnary I^M Vn,^00™ Ebbende, op Hebbende LT0^ « «.
Lions 9



EN ZEEVAART. Wisfel -Questicn.) 77
Lions, plaetfe van gedestilleerde betaelinge, niet is gevonden geweest eenige ordere tot de betaelinge van de voorfchreevene Wisfelbrief.
. Maer dat ook P. S., de Betrokkene., te Marfeille, om betaelinge aengelproken zynde geworden, dezelve heeft geweigerd gehad.
Onder voorgeeven van dat hy geene Provifie tot dezelve betaelinge zoude hebben.
' Zo dat dan al wegens dit refus en van die wanbetaelinge als toen is geprotesteerd geworden.
Weshalven zo word 'er gevraegd. • I. Of de Houder van de voorfchreevene Wisfelbrief gefundeerd is om weder te keeren en zyne betaelinge te zoeken ten laste van , of op de Trekkers en Endosfeurs van dezelve Brief, niettegenftaende het Protest zo lange na den vervaldach is gedaen?
II. En zo ja of neen , of de Weduwe en Voogden over de Kinderen van B. H. S. deswegens mede aenfpraekelyk zyn?
III. En in allen gevallen of het dezelve Weduwe en Voogden over de Kinderen van B. H. S. met recht gevergd behoordt te worden, om voor hunne eigene rekeninge of ten hunne pericule de voorfchreevene betaelinge ten laste van B. en S. te vorderen ?
Gezien by den Ondergefchreevene de voorenftaende Cafuspofitie, en gelet op de drie vraegen daer uit voorgefteld.
Dunkt (onder verbetering) op de eerfte vraege, dat de Houder van de voorfchreevene Wisfelbrief in quaestie, in alle manieren bevoegd en gerechtigd is, om zyn recours weder te neemen en zyne betaelinge te zoeken ten laste van de Trekkers en Endosfeurs van dezelve Wisfelbrief met wat dies aenkleeft.
Want dewyl hier boven in fatto (daedelyk) is onderlteld, niet alleen dat de Wisfelbrief noch geaccepteerd noch betaeld, en zelfs dan ook deswegens zo wel te Lions als te Marfeille geprotesteerd is geworden, maer dat ook door de belegeringe van Turin en het manquement van de Posten de Prima en Secunda Wisfelbrieven zyn vermist en nooit te regt geraekt, hoewel dezelve in tyds waren verzonden geweest; zo fpreekt de zaek zelfs dat dan ook het verloop van den tyd, en het niet protestee-
K 3 ren



73 ADVYSEN over den KOOPHANDEL 2"^^^^ tvd, daer toe gepr.fi.
zyn geweest, om ^ loré^ ^^ 3n ftaet nin noch Protest van wanbetaehn?Sef of Z ^ £n Verre van daer dat in zodaenig ? "ders £e doen-
zegd zoude konnen worden£ of ï?*&.heden va" zaeken gezoude zyn aen een Betrokkenen L Z ^ C1'edit ^ever, brieven om geene betaelinS hLt \ } gebrek Van de Wis^' ien op dien tydI als i°nnen W°rden aengefpro-
-oeteS &&*%^£*w^™ ^Wfafdbrief h£lde tfw* prafcriptio non currat £ 31 Z Cum mpeditis tempus
den noch tyd noch Sïrini iSS °* W?e Verhinderd ™rgeene rechtsplSge3 rM datgalligheden in Zo als dit ook te&Z^L&;i™F\WOTdm Verg°ed^ C<0cofi^ifltor/o jua^^^^ied^d^" van dfze Stad in ftaen geworden. voueedig gedingh) dien conform is ver-
Trekker zo Si^Mff^^ bvde° «» ^ (daer door zelvsTdac f t^6" Seworden,
den voorfchreevenen tvd fP > e,yk na het ver3ooP var!
geweest, felkens weLr' ^^^"T?9* g*dae" vierdenmaelen hebbeu^ en te»
mers zich zouden hebben konnen Pn ™' Waer van zy ira. dien zy hadden willen fJsdneeren d^ onthouden, in-
zoude concerneeren of aengaen meer ^K^"eSte!?V denorigineeIen Trekker
kenen kooS^^e^'^ J"? WaVS> ge,vk de Betr<*" «?eeven Hm- Za »f , ,n .bv zvn antwoord, op het Protest pp
sïï^ Wiss.*?* g,edaen *
«» getafn buiten Z'Zïr ïe^TröZe'^ Bm°kkequireerd. eemge rroviue, daer toe gere-
Alzo hy dan zelfs oorzaek tot deeze wanvoldoeninge zoude
(a) Per jura vulgata. ne^s



en ZEEVAART. (Wisfel-Qiiestien.) 79
hebben gegeeven, en daer door zich zelve dan zoude koomen te verryken met eens anders fchaede, zo dat zelfs in zodaenigen geval, al ware daer fchoon al eenig verzuim in en omtrent het vorderen van de betaelinge, of in en omtrent het doen van het Protest gepleegd geweest, zulks den Houder ten opzichte van den Trekker niet zoude konnen of mogen prrejudicieeren.
Mud enim natura cequmn est neminem cum alterius damno locupletari et alteri per alterum iniquam conditionem inferri non posfe , (Want dat is volgens het iNatuurlyk recht billyk dat niemand zich met eens anders fchaede mag verryken, en dat de een den anderen niet in onbillyke gelegenheid mag brengen (b), gelyk dit laestelyk mede zodaenig by zeer veele Kooplieden, als conform den ftyle van Wisfel, is begreepen en verklaerd geworden (0-
Zullende hier uit dan mede (onder verbetering) volgen de refolutie op de tweede vraege, dat naemelyk de Weduwe en Voogden over de Kinderen van B. H. S. gehouden zyn, zo wel als de andere Endosfeurs , den inhoud van de voorfchreevene Wisfelbrief te rembousfeeren met wat dies aenkleeft.
Om redenen dat dezelve Weduwe en Voogden niet zyn geweest fimpele Commisfionarisfen, die voor rekeninge en ten pericule van hunnen pi'incipael, deszelvs avance hebben geremitteerd gehad, maer zodaenige Commisfionarisfen, die dezelve remife hebben gedaen op eene ordere, fpeciaelyk medebrengende de claufule en mits, fopra di voi, dat is, zo de Ondergefchreevene voorkoomt en zo dezelve ook word berigt in brieyen van u-zelvs of diergelyke: gaende dit dan zelfs ook nog veel verder, als een remife gedaen onder en met del credere, als in welk laest geval men alleen op den Remittent weder zoude mogen koomen in cas van onvermogen van den Trekker of Endosfant; maer niet eo cafu (in dat geval) als de Trekker of Endosfeur mogte ongehouden zyn , of daer over disput kwamen te maeken: immers zoude zulks in deeze niet konnen hebben eenige raifonnable difücultiteit ; overmits de voorfchreevene Wisfelbrief in quasstie
niet
(6) Per jura vulgata.
(0 Conf. 37. part, 6. pag. 69. van de Holland/ebt Rechtsgeleerden.



ADVYSEN over deN KOOPHANDEL
wet is geëndosfeerd door B. en S aen n a de Waerde van de Weduwe en ^ Van M M. M.
- in tegendeel het EndoSen" vin fen g°°rfcbreeven > ^ gedirigeerd aen de ordere van de Wedmv- a eerfte- PIaets en daer na door de Weduwe enVooZJn^ Ó- V°°Sden «'vs, dosfemente dezelve WiS?ef3en b? meuwe nadere En
Wisfelbrief notoirelyk is geworden °°r dDe .voor^hreevene
voorfchreevene ordere IZ Ja a " e,gen Bnef> c°nform de Trekkers met hun Co" es^de" n^en"^ Zyt ZfS ™sfe "ab door dit intrekken ook waerïyï hefh™°ten/adden' 20 a,s ^ zynde, na %le van Wisfel, dat alle Fn^c ^ '> 3'S al ez.ns voor Trekkers geconfidereerd en f?0? of bekkers lyk dit mede zodaenis LZlw ■ gehouden worden, gephoonsen (d) g aen^eme^ is geworden by johajj/es
--/oo^ de» Wed*
pencule of voor hunne rekening hl ,'S' °m ter hm™* fchreevene Wisfelbrief ten laste van B Pn f "ge T de vor. over in de derde plaets is gevae^d Lwo-1 * V°r?ren ' Wae^ zo lange als B. enS. blyven dö^ dat op het fundament van Jathet Proll7 ^ betaelinge te doen ren zoude zyn gedaen, en "Iet.,n tyds en na behoo-
gewysde ten nadeele van hun B en Zli^s by uiterlyk
M. M. M. noch niet heeft gedeciareer5'/eLr7°0rdeele va» Weduwe en Voogden imme?VSZhhebtnA Trn0emde van weigeringe, als B. en S. zyn heb£ndiK Ze,Vde reden en Voogden anders zoude m^ti w^ l^ r^^^00^ zeiver ongelyk in faveure va?M M^M f^f £Uadefd Vat> dei, wezene vonnisfen te vreezen en ™ ftfende aI,e °ngeen■S.kw.dyk of anders .Site* Z3ek t£gen B. uit te vallen, dewyl dan de W?a?we Vn Tmeenen kwame zyde door dat vonnisfe zoude wezen verfö de eene
-gen dezelve B. en S., en dat dezelve .^5^
c<o <* l7. „. 7, er g. ^ „a Www ^ ^ de



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) 8r
de andere zyde echter zouden zyn en blyven verbonden aen M.M.M., mits de voorfchreevene aengenomene uitvoeringe ten hunnen pericule en rifico; cum quod femel placuit amplius displicere non pos fit, (om dat 't geen men zich eens heeft laeten welgevallen , men naderhand niet afkeuren kan)' (e) , vooral dan noch in deeze, daer de Weduwe en Voogden voorfchreeven de onzekere uitflag der voorfchreevene zaeke, vermits de difficulteit reeds by B. en S. gemaekt, hadden konnen en moeten voorzien.
Invoegen dat het dan in allen maniere zoude fchynen redeiyk en ook noodzakelyfc te zyn (om ieder by zyn goed recht te conferveeren) dat 'er door, of op den naem van M. M, M. dire&elyk tegen B. en S. wierde geageerd, of anders dat zulks'kwam "te geichieden door, of van wegens de Weduwe en Voogden over de Kinderen van G. J. S, mits en onder beneficie van eene behoorjyke a&e van non prayudicie te wederzyde.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 28 February 1709. (Was getekend.)
A. VAN DEN END Ei
XXV. A D V Y S.
Een Wisfelbrief, met Protest van non Betaelinge retournerende is de Trekker verobligeerd, particulierlyk binnen Amfterdam, om dezelve Wisfelbrief te rembourfeeren met de Wisfel, Herwisfel en alle kosten, fchaede en interesfen!
Op de vraege.
Of een Trekker van een Wisfelbrief, zo die met Protest van non Betaelinge te rugge is koomende, niet behoorde, en ook binnen de ftad Amfterdam gewoon is, gecondemueerd te worden , boven den inhoud van de Wisfelbrief, zelvs ook nog te be taelen de Wisfel, Herwisfel, kosten, fchaeden en interesfen,
C«) Per jura vulgata. bv IL DEEL, L



U ADVYSEN over den KOOPHANDEL
by faute van Betaelinge reeds geleeden en noch te Ivden of & diergelyke wyze in fubftantie ? *den 5 of °P
materie van Wi'-foi Q« r- v ,W' uewcjKen zelvs mede in
de VVec der Rhodiers wegens Avarie Grosfe), gelyk di; bv vp fcheidene oude en ervarene Rechtsgeleerden' binnen de JS" fchreevene ftad gepraftifeerd hebbende, geno eeidTreworrfpn volgens de aentekeninge daer van gehoud§en ^worden,
rJïl™ ndaCOokde ^fchreevene condemnatie ejus auod interes* (wegens vergoedinge van kosten, fchaede en interesfO wm? onder zo wel lucrum abfens ("het gemiste vnnrün Vi! V' _ (als de geleden* fcffide^^beg ePL sf ie, stT" Cwii <in het Burg"Jyk recht) zal konneï worden afgelei/en ' ( w; over"
»**s S/*ri4: r,fj: gfw" *



en ZEEVAART. (Wisfel-Qusstien.) g3
overgebragt tot het geval in qusestie, 't zy dat men de materie van Wisfel voor een contract de eo quod certo loco dari oporteat (wegens iets dat op zekere plaetfe moet gegeeven worden), of dat men deeze handeling voor een koop en verkoop van het eene foort van geld voor dat van het andere zoude mogen willen hebben geconfidereerd (e) , of dat de trekking van een Wisfelbrief voor een foort van lastgeevinge mogte worden aengezien (ƒ), of dat men eindelyk het trekken van geld op eene plaets, om daer voor weder geld op een andere plaets te doen betaelen voor een contraltus innominatus, do ut des, aut facio ut facias, (voor een onbenoemd Contract van geeven om te geeven, van doen om te doen) zoude mogen meenen , gelyk als m;evius (g) dat meendt te moeten worden opgenomen (h).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 18 Maart 1709.
(Was getekend.)
A. van den ende.
(e) Per l. 3. §. 3. I. 12, §. 3. de afï. emt. Et quidem quanti unquam plurimi (En wel tot de hoogfte cours) per Rota Genuce decif. 210. ant. faber def. 15. C.Jicertum peiatur & sak de rer. Fris decis lib. 3. tit. 4, def. 8.
(f) Per l. 10. §. 9. ê? 12. §• 9- ff. mandali 6? per ea quce hdbet hügo De groot lib. 3. cap. 13. 71. 1. juniï idem dift. lib. 3. cap. 11. n. 16. cj* 13*
Cg) Vol. 9. decif. 132.
(h) Per l. n. ff. de condiiï, caufa data caufa non fecutat
L~* XXVL



H ADVYSEN over den KOOPHANDEL XXVI. A D V Y S. I.
Bat Cognosfmenten, afgezonden en by den Committnt * *
casuspositie.
5-, en trekt daer benevens on B «n , r ?°r Seke™ge van de inkoop van de voorfcfaree^ heC beJooP van
daer benevens het Cognosiemen? 2] ? Wyne!?> en zendtook fyn aen B., het weikoyTïontfS^ " Trfz' inSeIaede^n de voorfchreevene Wynen in Hnlht? ' °P ^ am^raent van trokken en by B. geacwpïïe S iln-VOor daC de V00^. geof door B. betaell, koom?"«eKelb"eVen waren vervall^> de voorfchreeven Wisfelbr even 1 * u I?an<llleeren , en zyn testeerd. Op het arrivemevan fe Z^T^^
Of de voorf/ A ? df 7raeSe' dieven, voó^- de hifte «^«^7 VaJ de ^ WisfeI' de voorfz. gezondene Wvnen 1 ^ de 3ndere he,ft van noemde B. waren o^eXo' f ™°r rekeni<^ ™i de voorin of zy eenig ander
dier-



en ZEEVAART. (Wisfel-Que stier*.) 85
diergelyke of dezelve Wynen hebben , waer door zy op het provenu van dien boven de andere Crediteuren van den voorfz. B. zouden moeten worden geprefereerd, dan of dezelve Wynen moeten geconfidereerd worden, als een effect van den boedel van B., het welk ten profyte van alle de Crediteuren van B. moet koomen, naer het recht dat ieder van die Crediteuren op den boedel van B, heeft.
Gezien by de Ondergefchreevene de voorenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege daer uit voorgemeld.
Dunkt (onder verbetering) dat of fchoon A,, of de Houders van de voorfchreevene Wislelbrieven, niet hebben eenig recht van Eigendom of Retentie, op de helfte van de Wynen in qusestie, by A. voor gemeene rekeninge van A. en B. ingekogt ert berwaerds overgezonden, evenwel A., of zyn recht en actie hebbende, zeer wel is gefundeerd, om te fustineeren, dat aen hem uit dezelve Wynen, of de afkomfte van dien, zal moeten volgen voor alle andere Crediteuren, niet alleen zyne eigene helfte; maer ook het beloop van 't geene hy voor de wederhelfte van B, tot den inkoop en de verdere gevolgen van dien gefourneerd en opgefchooten heeft gehad.
Want wat voor eerst aenbelangt het eerfte lid van de voorfchreevene relólutie, raekende den Eigendom van de Wynen inquasstie, zo is het in rechten en practycque refolut en zeker, dat A. ten opzichte van B. niet anders aengemerkt kan worden als voor een Factoor of Commisfionaris, dewelke zo wel voor B. als voor hemzelven den inkoop en de ontfang van dezelve Wynen gedaen en gehad heeft: en dat gevolgelyk door middel van dien de Posfesfie en door die Posfesfie ook de Eigendom by B. is geacquireerd geworden. Is enim posjidere videtur, cujus; nomine posfidetur , et procurator alience posfesfioni tantum prceftat ministerium: unde per Hberam perfonam (vel procuratoren , placet non folum fcientibns , fed et ignorantibus nobis acqueri posfesfionem <ff? per hanc posfesfionem dominium. (Want die geen, in wiens naern. bezit genooroen is, word gehouden voor de bezitter, en een Gevolmachtigde verleendt Hechts zyn dienst tot het Bezitrecht, van een ander, waerom goedgevonden is dat door een vry per-
L 3 foom



Sö ADVYSEN over den KOOPHANDEL
foon of Gevolmachtigde aen ons niet- aii»» u ook zonder onze kennisfe het S ? nby,°ns vveeten,maer door zodaenig Bez^^i^^^^^^ord, en verre zelfs toe , dat de PosfeshV p„ g • ?m^ W' T« zo dom op den Comm ttent: « I „ j Sdj6n °°k de Eigenfehoon dat alles op dpropre en ST" °VergaeC ' a1™* '* of Commisfionaris was veS 11 ê n*m Va" den Fa6loor oreede by den Raeheer c0 kb| TZ U §^k ais ZU,ks in '* geadftrueerd en met het gevvysde\"a den H ^ CS Pra6lW« confirmeerd is geworden en nóï ft?» ? i ge" Kaed ook ge"
wae^b; trSf^r^ voorfz. -cht van Retentie iompïtet^^oVaHÏ h£bb^e, ook Ui dienende; dat gelyk het 1 C adftruébe van hetzelve is eenig goed, re^^Z ^lTy^ T ^ ink0C* va» Sekogte goed zonder fpeciael bedL f \ ^^ecq gee£ °P het fionans zich zeiven wegens zvn ,? rV n °°k een Commisvan het recht van feS^ Hete 31,6611 ^ bedie0en aen het verfehot is gedaen fd? E fT' Waer toe' of waer
van de Wynen, en ^^^^^
■ geï^0,^ t a&epzie.n - van den Heere co
endeby groens weg en art l, Jn s x ~Ste-n ft>d Amfiertol\
«etogene plaetze vaq den Heere de' groot W 6" °P de
landfchc Rechtsgeleerdheid. "°" ln zy«e Inleiding tot de Hol-
(c) Perl. 7. c. qui potiares in ttsnare ! *i n j dat.manum. I. 8. C. de rei vindic l l'r, i V^nor' L Pen- ^ferv.pign.
- 8. ij. s. 6» costamum ad k £k Cz cZtdatt & FA'RüU



12 ïï ZEEVAART. (Wisfel - Questien.') 87
ên zonderling dan nog daer by koomende , dat de Schipper op de exhibitie van die Cognosfementen B., ais meester van de Wynen, heeft erkend gehad, met hem naemelyk te admitteeren tot de losfinge, daer door aenftonds dat recht is gequiteerd en ver*. ]ooren geweest (e).
Doch dat of fchoon B., of zyne. Aélionarisfen geen recht van Eigendom of Retentie van de voorfchreevene Wynen is competee. rende, het derdeen laeste lid van de voorfz. refolutie is medebrengende , dat buiten de eigene helfte van A. in de voorfz, Wynen, aen hem A. echter nog het beloop van de helfte van den inkoop der Wynen, voor B. verfchooten , met wat dies aenkleeft zal moeten volgen uit de wederhelfte van B., nogthans daer op is gefundeerd , dat naemelyk A, niet is geweest fimpelyk of alleen Commisfionaris van B., maer ook te gelyk Socius of Compagnon, voor zo veel de voorfchreevene Wynen belangt; en dat het conftant en zeker is dat de eene Compagnon, hebbende voor of in de Compagnie gefourneerd, den gantfche fonds van de gemeenfchap, en zulks dan niet alleen zyne quote of helfte, maer ook de quote of helfte van zyne Compagnon of Medeparticipant, als in deeze A. voornoemd, dan ook recht en actie heeft, om te beletten zynen mede Compagnon van by, of op de fcheidinge of deelinge van het gemeene effect iets uit die gemeenfchap te trekken of te genieten, zo lange hy zyne verfchuldigde quote niet mede opgebragt heeft gehad; zulks dat die gebrekkige Compagnon tot zo lange ook toe, in effecte niet kan exerceeren ee-« nig recht reëel, het welk anderzins hem onder beneficie van het fournisfement van zyne quote was competeerende. in focietate enim et communi dividundo judicio femper . cequalitas fervanda est , (want in zaeken van Compagniefchap en verdeelinge van gemeen goed moet altyd de evenredigheid in acht genomen worden) (ƒ), et fi quis folus fumptus fecit, aut folus (NB.) pretium nuéeravit, judicia focietatis, quod eo nomine prcefiari oportet confequetur s (en
in-
(e) Per ea qua labent coLeruS de procesfibus. executivis part. i. cap. z. n. 263 & h ez er de connub. bon. commun. part. z. loc. 14. n. 35. (ƒ) Per l. 4. C. communi divid.



n ADVYSEN over den KOOPHANDEL
indien iemand alleen de uitfchotrpn nf i,
alleen den koopprys betaeS neef zail^ ?daen' of <^B.> pagniefchap bekoomen dat "een ?Ltt aenfPrae* op de Corngedaen worden (g), ^ L ^?A jegens moet goedInteresfe van dien) (hl unde Pt lr\ ƒ' \en dac zelvs met den
ügendum esfe , penesrjuem ea pecunia t JÊ iM> "m eofol° focio ahest, de reiiqL, quod cuiauVlLU dedüüa ea P^nia, qu<S posfint. (waeromook ten dJdVnCfZèrd^ a'^ penningen, die in het gemeen zvn nS WOrd' dac indi™ een van de Compagnons iet van L r 1Smand ber«sten, en deeren heeft, 'e? fneen Sin?Ln r« mpagniefchaP te Prete* worden, onder welken dwJLiS h mpagnon moet g^erd yan het geen de Compïgn^
der Compagnons dan eefs- ^ore^L^' de °Verigen fchot omtrent het geen aen ™»rFSJ konnen degens het over-
Evenredig als 00?^^^^ een gedeelte van de gemeene eEn ? ƒ Medepartiapant, die mogte hebben genomen en hl, °- zyn Particulier behoef fiihtaen, en geen recht 5 dT^,1^ dinge derzei ven zoude konnen ore tenL!? °f In de fcheigenootene niet weder ineebra/r nfh f °deeren ' 20 lang hy het pagnon of MedeparticTpln^
al mede naemelyk op bét fundam^: "n d ^ rl^™ gehad* •hfatie en gelykftellinge, die tSenPn rfchreeV'ene ega" pamcipanten , nae rechten Tïnij£ï£0mpaP0M en Med«alvoorens de gebrekige of fchïïaVSXlin^?e.re!,uireerd» hoeft te worden geadmitteerd. Zo^der dat £T fcheidinge be-
^upaer dat de Cnrateuren of Cre-
CO Textus ind, l. 4. comm. dividundo l , r ioaane de een meer dan de ander drae"en e<T en ^l!



en ZEEVAART. (Wisfel- Queslicn.) 89
diteuren van B. daer in eenig ander of beter recht konnen pretendeeren te hebben. Overmits zy in'deeze niet anders zyn ger.ekt als uit den hoofde van B., en dat het mitsdien onwederfpreeklyk is, 'quod nemo melioris conditionis esfe posfit quam author fuus , (dat niemand van eene betere conditie kan zyn , dan hy, van wien de zulke zyn recht verkreegen heeft,) in conformité van 't geene niet alleen uit de rechten en praélycque elders is gerecipeerd (£), maer ook volgens de doctrine van de Couftumiers van ons Land (l).
En zo als het den Ondergefchreevene zeer wel voorftaet in andere diergelyke gelegenheden by hem te meermaelen geadvifeerd, en daer in dan ook by andere Rechtsgeleerden gevolgd te zyn , en onder anderen mede op den 9 July 1693 (m).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 9 April 1705.
(Was getekend.)
A. VAN DEN ENDE,
(V) Teste hect. felicto de focietate cap. 31. n. 24. &feqq. merlin» de pignor lib. 4. tit. 10. quast. 41. n. 22. é? feqq. valasc. de partit. cap. 23. 11. 20. éf gratian discept forens, cap. 964.
(O Zo als te zien is conf. 284. van 't 4de deel, en conf. 6. 7. 8 en 9. van 't 6de deel der Hollandfcbe Conjultatien, en by ant. matth^us de auBionilus lib. 1. cap. 19. n. 57.
(m) Volgens het geene daer van gevonden word by het 39 Advys var. iet 3. deel van het Nederlands Advysboek.
II. DEEL,
M



9o ADVYSEN ov«DEN KOOPHANDEL
XXVII. A D V Y S.
EenWisfelbrief', door iemand getrokken tiï * j m ftaet tefteüen m d d e n z Zn 'Jf pmn dehi^ cepteerdetratte, te vo'ldoi^^tl^ ^ ^ tegenftaende niet heeft betaeld 27 fc.e%tmt *** nietvan voorfz. Debitei m^^eld ^n ^ ^or den Trekker ^^S^T^'
casuspositie*
brief van IÖO cc s1^^ed£n "n Wisfel?
M Y. voor rekeninge van denzelvén M v f tCn Jaste van hem Doch Cf" d6eZe ÜaA AmSi!n • getrokken> ^ be-
valdage ^Öte^tS^w de vooi"^ °m ten veby hem geaccepteerde wSrief te h°°rfchree,vene> hoewel of ten Jaste van den eeda-iJ-pi V , 0en ' trekt weder od j* Sterling,, van gl^Toor rktnLfv^', ^ïï^ Va" ^
^rfWcte^ï^e0^' 6lVe ^ene Wis.
den zynde, bv M v ' ' e" aCnhem M' Y te ™eBezon zoude'konne^ ne^'o ^^m^^J«^%l daer mede zoude betaPSn a« ,n"efken» maer dat hy dan ook 1600c Sterling'! die^VvenT^^ Wis^rief van laste van hem M Yvo0r Ze rïï eerfte plaets °P en ook geaccepteerd was geweTs?" gStr°kken en b7 hem
tuetï ^n ^ £ ^ £ 6 ^ ^ ™** efFec-, geaccepteerde Wi8fe briefSiProest'ïLS^?6 e" by hem ter eere en voor rekeninge van Pl i5zulks dat deze]veKemnge van P. de R. door een ander heeft
moe-



en ZEEVAART. (Wisfel-Quesiim in cas van Infolventie.') 91
moeten worden voldaen, en zulks dan ook door hem P. de R. alzo aen dezelven is gerembourieerd geworden.
Hoewel hy M. Y. echter ook daer jegens weder die eerlykheid heeft gebruikt gehad van dezelve Wisfelbrief by hem M. Y. voor zyn rekeninge op, of ten laste van den voornoemden P. de R getrokken, en by denzelven ook ten fine, en met intentie als vooren geaccepteerd, niet te vernegotieeren of in te trekken , zynde dezelve Wisfelbrief, na de infolventie van hem M. Y., nog in zyn boedel gevonden.
Weshalven word 'er gevraegd, Of de inhoud van de Wisfelbrief, die M. Y. als vooren heeft hertrokken, door of van wegens den infolvente boedel van M Y., ten laste van P. de R. zal konnen worden gevorderd en geëischt?
Gezien by den Ondergefchreevene de voorenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege daer uit geproponeerd
Dunkt (onder correctie), dat de Wisfelbrief, dewelke M. Y. als boven op, of ten laste van P. de R. heeft getrokken gehad, door of van wegens den Curateur over den infolventen boedel van M. Y. op, of ten laste van P. de R. niet zal mogen worden gevorderd of geëischt.
Om redenen, dat dezelve Wisfelbrief is hertrokken , niet alleen voOr rekeninge van M. Y., en zulks zodaenig dat hy M, Y. daer van of tegen weder Debiteur was of bleef van alle 't geene P. de R< daer voor zoude koomen uit te fchieten, of van wegens 't geene hem P. de R. deswegens anderzins mogte overkoomen: et quem de evittione tenet aUio eum agentem multo magis repellit exeeptio. Ut et generaliter qui habet atlionem, ut quid confequatur, ei multo magis competit exeeptio , ut liberetur. fen die gehouden is in de aenfpraek van Evictie, word nog veel meer afgeweerd door de Exceptie van dien. Zo als in 't algemeen, die eene Actie heeft om iets te verkreigen , veel meer heeft eene Exceptie om bevryd te worden) (a).
Maer ook nog in het byzonder, dat dezelve Wisfelbrief zodaenig voor rekeninge van M. Y. door denzelven is hertrokken
en
O) Per l' 156 $, 1, ff. de regulis juris I. 17, ff, de eviS. & pasfim. M 2



n ADVYSEN ovER DM KOOPHANDEL
zoude voldoen en betael™ V.dat hy da" ook daer uit
hadde geaccepteerd , an 1" Llvt S.1 ^ • als hy M' Y van hem M. Y. wj getrokken 1™ , Vü°r de ei«en rekeninge M. Y. aen P. de R. dfer bevonrfn ' Wfgens het §ee»e 4 Invoegen dat, huiterd?corX£ •00K reeds ^rfchuldigd ivasf penfatie'en Resconted«enoS h* recht va» C™:
Cen zonder tusfchenk^^ en heeft door te niet te doen de éen"cmTih !° Z?°5 uitWerki°g<? ren, wanneer daer van nfeht" rS g* a/° do^deande«tów vice fclutionis fmgatur atol Z hTl '' adeo ut comPenfatio Czodaenig dat Rescouctede ^Z?&£T*"Z P°Sflt > " de executie zelvs kan word™ 11 betaelinge bekleedt en in Partye is obfteere^^ ln deeze ook
ex fua parte non 2/23/?™P/m contra%™ mutui; w contraetuagfre non pot Tl' Sfr M> Y.) £ i*M
Contract van Geldleen ^ -( want dï VaD ^ "iet voldaene voldaen (zo als fa ons geval M Y ï dïV3™ *»ï ™C heeft niet ageeren) (c) w -r ' dle kan Ult dat Contract
ProvifioneelVad&^^ Czelvs niet
rantigiato, CzelvV nfe uite.n quidem gut-
dat dt Curateur of Credi?^ ^^Y^T"0 ZO"der recht als M. Y. zelvs zoudn « L ' Van betere natuure of
esfe quam authormL ^ ■ ^'/afll tó'm'y
jus. (om dat ik van geeneXitel9^ fT-dtf * /<M> /8Wftto *» wien ik myn rech^/errree/en heb kafl.Zyn' dan die va«
volgt, volgt ook oP in^zyn§rechtK/j " letmndS °P' Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den a7 April Iw (Was getekend.)
O) Per l. ta « # / „ A' van den ende.
C<0 « SAND£ w. Fri'f. de'c>T i S ,
Ge*



en ZEEVAART.' (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 93
C^erefumeerd de voorenftaende Advyfe, en voorts nog gelet T od de nadere vraege daer uit geproponeerd. Zoude dcOndergefchreevenen niet alleen by denzelven Advyfe
Maar ook nog (onder verbetering) op het nader geproponeerde van advyfe zyn , dat de Curateurs over den boedel van M. Y. en deszelvs Crediteuren gehouden zyn de Wisfelbrief by M. Y. od P de R. hertrokken, niettegenftaende deszelvs Acceptatie aen hem P de R. als van onwaerde te reftitueeren, turn popter conpenfationem turn etiam ob caufam dati caufa non fecuta. (zo om de Rescontre als uit oorzaek van geeven wanneer het oogmerk niet
- En'zdft ooi' voor zo veel P. de R. door middel van eenige preetenfe verhandelinge of intrekkinge der Curateuren by den een of den anderen derden Houder geinquieteerd, of ook ,ot voldoeninge eecompelleerd zoude mogen worden , zulks hem l .de K. kost- en fchaedeloos af te houden, als mede 't geene van of wegens de voorfchreevene hertrokkene Wisfelbrief geconfequeerd zoude mo^en wezen, of worden aen hem P. de R. weder goed te doen en op te leveren; zonder dat hy P. de R. deswegens eenig disput op de preferentie of concurrentie van de Crediteuren van M. Y. fubieóc zal behoeven te zyn.
Want eefupponeerd dat hem M, Y. uit zaeke van de voor* fchreeven hertrokkene,hoewel by P.deR. geaccepteerde Wisfelbrieven, geen recht of adie altoos competeerende is geweest,en dat zvn Curateuren of Crediteuren dan ook van geen beter recht konnen zyn,dan hy M. Y. zelve, in bonis, (in ftaet van betaelen zvnde,) gebleeven zoude wezen, volgens het geene hier boven breeder is gededuceerd, zo volgt daer uit dan ook onwederfpreekIvk, dat dezelve Curateuren of Crediteuren zich de voorfchreeven hertrokkene Wisfelbrief niet hebben vermogen aen te maetieen met dezelve te verhandelen of in te trekken aen , ot ten behoeve van een derden; en hebbende zulks echter de fatto (met
(a) Per l. 4. C. de condit. ob caufam datorum.
M 3



94 ADVV-SENovMDEsK er daed) befïaen tp J j rri AIMDEL
antwoorden *u hm e&TflmK? Fh™*™ ^ ^Iks te ver
~17 : ve'korti maer n teaendppj a1 ,ren .memand m zyn rechf gemteresfeerden te baeS fc. dezeIve ^misüe ieder inT
(^«m getekend.)
A' VAN OES üunp T (*) P*rtMrti, • , ' J' SCHRIK.
xxvnr.



sn ZEEVAART. QVisfel-Questien in cas van Infolventie.') qj XXVIII. A D V Y S.
Over gelyk geval, beftaende het onderfcheid alleen daer in, dat de Acceptant 'geen Debiteur geweest zynde , ter vervullinge van zyne gedaene Acceptatie door remife wierd gefecureerd.
CASUSPOSITIE.
Avan Antwerpen trekt voor zyn eigen rekeninge op B, te • Parys eenige partyen den 16 November laestleden op -i-. B. van Parys, ten vervaldage hebbende geene remifes van A., trekt op hem zyn rembourfement den 29 January en 4 February op 2 Ufances, die door A. zyn geaccepteerd.
A. doedt daer na eene remife voor zyne eigene rekeninge aen B. van Liv. 2650, waer van B. de penningen heeft ontfangen op 13 Maert.
A. manqueert informa 14 Maert.
B. van Parys, niet konnende kennisfe hebben van het faillisfement van A., remitteert den 15 Maert, dach nae 't voorfchreevene faillisfement van A.3 drie Wisfelbrieven op Amfterdam, die den 19 dito in handen van den Curateur arriveerden, dewelken ook waren voor rekeninge van A.
Den 14 Maert de voorfchreevene trattes van B. van Parys van 29 January en 4 February op worden geprotesteerd faute van Betaelinge, dewelke B. is geobligeerd geweest te rembourfeeren, waer door B. Crediteur is per faldo van rekeninge van 2463 Liv. falvojüsto, zonder daer in te begrypen de voorfchreevene drie remifes op Amfterdam,
De vraege is,
Of B. van Parys, zynde Crediteur, en hebbende de drie voorfchreevene Wisfelbrieven gezonden aenA. op 15 Maert, de dach na 'r faillisfement, geen recht heeft en wel gefundeerd is, om de voorfchreevene Wisfelbrieven te reclameeren en te doen refti-
tuee-



96 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
& AVP1"6 9™ * handen V3n d^ Curateur van den boeNota, dat 'er geene andere rekening h als die Van a
■Dunkt (onder verbetering") dat A v f p • ,, gefundeerd is, om de vSrl?" 5 yS in a,,en maniere felbrieven terec?ameeren inJn, Seremit-eerde Wis-
den boede v£A , ToopLto^' d°°r Cura£eur ovei' tueeren. ' lv00Pman toc Antwerpen, te doen reffi.
A^zjn geremd door B. aen
ten beloope van dezefveS s° VS z^Debheur" *ï thans, vermits het onverwagt retourneeren v,n 2 ' ru d* vene geaccepteerde Wisfelbrieven v/r" , i voorfchree. Wy, mede by &wt?j wmeld her r VaD-Uary 4 Fe* gebleeken. C0«fe£ ^ ?öÏS $ dien h
J«* /ter enr* tófe expcfita eT CWzn 'Jt if %pf? CmU'°>
wyze als ook de Curateurs als S t ^ ( ^ °P Selyke
gevallen ook zyn geremitteerd Wisfelbrieven mallen
de dat hy A. des te beTer in ft& Sï' ^f* a,Sten ein" vene trattes, die B tot 1,1 f >n °T de vorfchree. gedaen, wederom t £a en ,'Tn mit Tï 'ï TL'" hadde van dezelve hertrokkene Brieven ook met W ;f' de ^"nge -n te doen, het welk hy A.fch^^



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 97
zyne affaires, niet heeft konnen noch willen prsefteeren, ut hic nimirumnon modolocum habcat condiEtio caufa dati, caufa non fecuta, fed et utilis vindicatio. (zo dat hier niet alleen plaets heeft terugvorderinge uit hoofde van om oorzaek gegeevene, daer de oorzaek niet gevolgd is, maer ook de Utile reclame)«»(c). ,
Ten tweeden, dat getrokkene of geremitteerde Wisfelbrieven eigenlyk niet anders zyn als lastgeevingen, die dan ook voorde uitvoeringe van de gegeevene last konnen worden gerevoceerd. Zo als dit notoir en ook zodaenig begreepen is geweest by den Heere de groot (d).
En in welke revocatie van de voorfchreevene remifes of Wisfelbrieven in qu£estie,des te minder zwaerigheid in deeze zal behoeven gemaekt te worden, om dat in cas fubjecT, A. van Antwerpen is gefailleerd en gebroken, en dat alle lastgeevingen door de Infolventie van den Mandataris ipfojure (zonder tusfchenkomst van den Rechter) verftaen worden gerevoceerd envervallen te zyn (e).
Konnende zelfs ook de voorfchreevene Infolventie van A. nog ten derden een nader argument uitleveren tot bevestiginge van de Reclame of revocatie van de voorfchreevene remifes of Wisfelbrieven : gemerkt dezelve Infolventie al bereids is voorgevallen geweest op den 14 Maert: daer de voorfchreevene geremitteerde Wisfelbrieven en de ordere daer in begrepen, eerst gemaekt en afgegeeven zyn op den 15 van denzelvde maend Maert, en alzo posterieur; en zulks op een tyd als A. nu aen de eene kant niet meer hadde perfonam ftandi in judicio (perfoon omme in rechte te ftaen) of de minfte qualiteit, of wille om eenigen handel aen te gaen, of ook anders vermits zyne abfentie eenige wille om te accepteeren of te ontfangen 't geen aen hem A. geleverd zoude worden met de mits en op de conditie hier vooren gemeld :
é
(c) Per l. 1. C. de donat. quce fub modo fiunt, juniï l. 7. ff. de condiBione in* debiti.
(d) lib. 3. cap. 13. n. i. &f n. 18. van zyn Inleiding tot de Hollandfcbe Rechtsgeleerdheid, en by de Coufiumen van Antwerpen tit. 55 n. 7.
(O Per l. 38. de folution, et per ea qua habent zoesius ad tit, ff. mandati n. 38. Êf j. v 0 e t ad diiï. tit. n, fin.
II. deel. N



98 ADVYSEN over dén KOOPHANDEL t
worden" da? %B eenige h rïndf ,,M§inatie Verftaen ka« om die 'zyne reUs^WiS ventn B ^. d^h" ^ disordere *an zaeken was géraekenal™ rü'' / 7 ffl dle gezaemenlyke Crediteuren te laeten rnï« Va" Zyne
buiten deinhabiliteit ei Sftnn? k ^ OIïen' Z° dat in deeze
! • ■ Lmauat0> jwe quahbet aha caufa contrahenrli f«it
mji animus utnusque confenfu Dprtiuri »i »fF„i cm™anena\ fwt, tur non tötest i L d effeüum »d quod inchoa-
boe ook eenaemd fr!r Lni i y r eene andere oorzaek,
egael en gelyk gefteld K geworden, zodaenig dat dan niet (/) f,r «a. in I. j5. # ^ g, ^ kan



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in m van Infolventie.y .99
kan of mag worden gemaekt eenige véranderinge in het recht, of in den ftand van zaeken , waer in zich dezelve Crediteuren en Geinteresfeerden ten tyde van het faillisfement hebben bevonden gehad met relatie tot den Infolventen, of tot zynen infolventen boedel. Als zynde de Curateuren eigenlyk die geenen, die het recht van de refpeclive Crediteuren en Geinteresfeerden vervolgens dan koomen waer te neemen, voor zo veel zy gezaemenlyk, of ieder in 't byzonder, ten tyde van de ongelegenheid recht of aclie mogen hebben gghad. hnmisfio quippe in posfesfionem omnibus prodest , êf par bonis posfesfis facla est omnium creditorum conditio. (Want het onder Curatele ftellen der goederen , is ten gemeenen baete en omtrent de in bezit genoomene goederen itaen de Crediteuren alle gelyk en op eene voet) (g).
Waer uit dan nog, ten vyfden , zal moeten volgen, dat indien de Curateurs over den boedel van A. zelfs al uit kragte van de voorfchreevene drie geremitteerde Wisfelbrieven Acceptatie of betaeiinge gevorderd en zelfs ook al bekoomen mogten hebben , zulks ter requifitie en ten genoegen van B. gerepeteerd, of immers aen hem B. weder goed gedaen zoude moeten worden, als een zaek, die de Curateurs nu zelfs hebben te verantwoorden, als van. hun eigen faicl zynde, en waer in zy als vooren zelvs moeten verftaen worden den voornoemden B., uit kragte van hunne Commisfie gereprcefenteerd te hebben; zonder eenige zyner prejudicie, en zonder dat de zaeken, die na de Infolventie, of Curatele opkoomen of voorvallen , eenige melange of gemeenfchap hebben met het geene by den Faillit zelve daer bevoorens is verrigt geworden.
, In gelyken maniere, als daerom ook al 't geen van de goederen van anderen by verkoop, 't zy voor of na de Infolventie by de Curateuren ontfangen is, ontwyffelyk aen den eigenaer derzelver goederen , als eigen dagelyks uitgekeerd word (//).
JDolo
(g) Per textus in l. n. ff. de rebus autbor. judicis posjidend /. 6. §. 7. ff. de bis que in fraudem credit, adde mevium vol, 4. decif. 141. n. 4. £p vol. 5. decif. 115. éf ad jus Lnbecenje lib. 3. tit. i. art. 10. n. 7. 41.
(6) Ziet Coujïumm van Amfterdam pag. 188 van de Handvesten derzelver Stad ■Ni' # van
3**



ioo ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Dolo enim facit , qui petït quod tenetur reftituere CWnnt ft„ u
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den iSMey 1709. {Was getekend.)
XXIX. A D V Y S.
n.
AIJSJ<J PTu Vm mn Betael™ê* verzuimd, kan men echter tegens den Trekker ageeren zo wanneer die de fkulLTderhand geagnosceerd heeft.
casuspositie.
groot Kh. 8400:, ten laste van johan nicolaas weyer.
T.tc^^r^^ i? ik**»»* d°
tü. ff. deinjlit. aüL.nf Hollandfcbe Rechtsgeleerden, ff S. UE£ aj *e%Pe;uTÜS * K I37' 5' ult- de P-is. I. 8. de dolo malo ff cap. S9. X W £ «. <fc dolo malo ff /. 3. jf. rfe fraK/aff.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 101
stras, deszelvs Broeder tot Dusfeldorp, en ten behoeve van JVIr. quiRYN de PAAUw,of deszelvs ordere , houdende te betaelen op twaelf maenden na zigt, zoo was de voorn. Wisfelbrief door de Betrokkene wel geaccepteerd, dan ten vervaldage onbetaeld gebleeven, waer op door den gemelde Houder geen Protest van non Betaelinge gedaen zynde, hadde echter, agter na en wel op den 6 Maert 1609 de voorn. Trekker dc voorfz, fchuld als nog geagnosceerd.
Waer op de publycque Infolventie van den Trekker zynde opgekoomen, hadde den gemelde Houder den Acceptant te Dusfeldorp in rechten aengefproken en vervolgd; en voorts eindelyk op 30 Augustus 1606, zonder en buiten concurrentie van den Curateur, of Crediteuren van den Trekker met denzelven gemaekt Accoord, of Transactie, zo nopende dezelve Wisfelbrief , als de interesfen en kosten, t'federt den vervaldach, daer toe geflagen , en zulks ce faemen voor zodaenige fommen van penningen, als by dezelve Transactie ftaet geëxpresfeerd : en zynde daer by, onder anderen, bevoorwaerd , dat aen den voorn. Houder gereferveerd zoude zyn , dat al het geen aen hem wegens de gemelde praetentie na aftrek van het ontfangene, kwam te manqueeren, hy hetzelve ten laste van den Trekker, tn deszelvs goederen, onder den Curateur tot Utrecht (edoch zonder prsejudicie van hem Acceptant) zoude konnen en vermogen te zoeken.
Nogthans met die reftriclie en bepaelinge , dat de gemelde Houder, tegens den ontfang, by de gezegde conventie uitgeloovd, en in kragte van dezelve conventie,den voorn. Acceptant kwam te quiteeren, en los te fpreeken, in dienvoegen, dat de Houder van de voorfz. Wisfelbrief, hem Acceptant, noch van wegens, of uit hoofde van hem Houder zelve, noch mede niet in den naem van den Trekker, om weinig, of veel, nu of ten eeuwigen dage, niet zoude mogen aenfpreeken.
En gemerkt nu de voornoemde Houder ten laste van den boedel van den Trekker ter zaeke van het voornoemde resteerende agtexwezen, zyne aètie heeft geintendeerd.
N 3 Zo



K» ADVYSEN over den KOOPHANDEL
OF Ai* u j Zo is de vraege, ^SSSl^ ^ voornoemde Accoord^
**^SS3g27ïi btUdgeme,de Houder d-
gens; zyn overig agcerwezen, ten taste Z T'a f*6' We" Trekker te konnen en te mogen voXeT °edd Van den
enYcce^reTt' dt votntmd" het ^
gen twee Debiteurs ^ewXn iede^ heeft verkree!
ren geobligeerd ; in dienvoe,endl: ïli?» fheeI 360 hem wa" den ontflagen, als wanneer X L'J , 6" de een konde woren dat, bet zy mer!T e zaek fn out t^r"*6 hadde «edaen« que van Wisfei («), of ook a s r^ë^d eZe ^ pra^
gronden van het Civile Recht ?A Pn n?ae beSrvPt ™er de het niet doen doen protesteren vin n ofR wel, vervolgens door Wisfelbrief, aen den Trekr/r i°n BetaeIin§e der gezegde geboren geweest eenexceptiv.nnll ^ WisfeJ' zoude zyn fatlo Chet geval) vooreefK 20 is d°<* 'K
den Trekker is erkendPee^^ordt f , ' gSmeIde fchuId do<* den Houder fi. cafu^t^n nlTTt^ dit v^zuim aen
£n of fchoon denTrekke■ zvm£ «r ,obfteeren ko™en. volgens den Acceptant in rechten hff^^r de Houder Orders, als hier vooren is Jpofeerd ^ en wvgeaccordeerden getranfigelrd S * Pn ] fr\ AcceP^t heeft Wisfelbriefs niet zoude vSnioSeSle'ni™ o^C0 f H°üder eens
"ge te neS: ^^S^t^
W de groot Inleiding, , w „, %eekt,
(O P<r l8. ^ ^ fMBB/a ^ * • ■ («) Volgens de leere van gemelde fcljreevene Coujlumm, d. l, B. fo. °R00T 45. ». o. en voor-



1
en ZEEVAART. (WisfeUQuestien in cas van Infolventie.') 103
•fpreekt, en te verftaen is in cafu ("in gevalle) als de Trekker in bonis is (in ftaet van te betaelen:) daer in cas fubjecT: is onderleid, dat de Trekker geruimen tyd te vooren infolvent en onder Curatele was geweest, en ook de Acceptant ten eenemael in onmagt was geraekt; invoegen, dat door middel van dat Accoord en het geen den Houder aldaer heeft konnen bekoomen, de boedel van den Trekker tot zo verre is ontlast en gefubleveerd geworden, en daerom aen den Houder niet behoorde geweigerd te worden ook wegens zyn overig agterwezen zyne repartitie by den Trekker, of deszelvs boedel te zoeken (d).
Ten anderen, voornaemelyk in cafu nostro, (in ons geval,) vermits de Houder by dezelve gemaekte Transactie wel fpeciaelyk, wegens zyn overig agterwezen, zyne actie ten laste van den boedel van den Trekker heeft gereferveerd, en mitsdien zyn voorig, of overig recht expresfis verbis (met uitgedrukte woorden) heeft blyven behouden, daer men anderzins door enkel ftilzwygen zoude hebben mogen infereeren , dat de Houder veelligt van den Trekker, of zyn boedel tacite (ftilzwygende) afgezien hadde.
Waer tegens niet kan obfteeren, dat de Acceptant by dezelve Transactie en Accoorde bedongen en de Houder overgegeeven hadde , dat de Acceptant met het geconvenieerde zoude wezen gequiteerd en losgefproken , indienvoegen , dat de Houder van de voorfz. Wisfelbrief hem Acceptant, noch van wegens,of uit hoofde van hem Houder zelve,noch mede in den naeme van den Trekker, om weinig, of veel, nu, of ten eeuwigen dage niet zoude mogen aenhVeekeri. Vermits de Houder niet den Acceptant als nu, maer den Trekker, of zyn boedel tot het overig agterwezen compelleert, welk recht aen den Houder gereferveerd zynde by de voornoemde Transactie, zo kan niet gezegd worden , dat daer mede tegens, maer ingevolge van de Transactie geprocedeerd word. En by zo verre men verder daer omtrent zoude willen urgeeren,dat, als des Trekkers boedel
(d) phoonsen JVisfelftyl, cap. 41. n. 45. £ƒ 47- argum. I. 38. §. uit. ff. de pecunia cotiftit.
i



>°4 ADVYSEN over dek KOOPHANDEL
gehouden was de resterende hprapi;n„ * j deswegens in repartitie te admitteerer? V™ V°f den Houde' uit dien hoofde weder den £edei van* den T^fï °'n daC g6Va» etoone (als hebbende Cesfie van AS ^J1"?^1'' ^ ten laste van den Acceptant, en dat % }0nnea Wen, dienvoegen uit'hoofde™^ dezelve W-d? AccePCa^> in dendeaengefproken, hetzelvezoude K Wederoin wor' f«Wttn«n transaÜionis , ftesens Hp 1 7 eontra fidem & iJU van de Transactie ,) iCzTdaer ïeiK, d? tr°UWC en m«nin« door die fustenue t Houde70Udegworrf,°nnen dienen' dat S van den boedel van den Trekker te ™rden gepnveerd ten laste zoude verliezen het effect van Ln na 1k°°men' dat ^ ^n ferve. Behalven dat de Ho^r!vJ:^Kr^Sen en rehy perfoonelyk uit zynen eigen hoofd? nïee-ftu6ecaveerd» da<= Trekker, den Acceptant nief zoude aenfol^ h°°fde Van den geenen deele, dat hy Acceptant iiirhn ?lp eeKen' en m"sdien in ven of van wegens deszelv' cu^ z^ ken zoude worden. «™ceur, ot boedel niet aengefpro.
Men confideerere daer omtrent vcMp, a * j ^ ongineele Debiteur, en de AcSwant Zit tT™k}ier > ***** quamfidejusfor, (mede fchuldllS^t f^"' ® tan~ dienvoegen , dat, na de hedendaegfch "praft" n & in
die aceesforie hen zei ven , voor een Fiïe A'fj d,e S^nen, maekt, jouisfeeren van de vooLte f.? u fchU,d,,g hebbe" geEn dat bygevolg de AcceptanttTr / °rgeD had zo hy^ogt Sefu-titSSTebbS vanTe? ïT* hfbben «* de Wisfelbrief door den Trekker l ?et beIoop der gezegden Houder, ten laste var , denboede va^ïn T °» va* (Cesfie van Actie) te requireeren von?ï ekker Acceptant aen dei Houder ^ZS^^'J*
o) /. uit. C. de pecunia confiituta. gï' (ƒ) gudblinus de jure novisF lih ,
(g) K p hoonses c. i8. n. 3.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 105
gineel Debiteur,, als is geweest de Trekker, heeft geen recht, om van zyn crediteur teeisfchen attio 'cesfa (Cesfie van Actie) ten laste van den geenen, die alleen accesforie zich zeiven, ten zyne verzoeken en voor zyne fchuld , fchuldig gemaekt hebben. Want de origineele Debiteur, aen zynen crediteur betaelinge doende, betaeldt zyn eigen fchuld en de zaek is tusfchen hem en zyn Crediteur daer mede geëxcingueerd: daer het wat anders is, als een accesfoire Debiteur voldoedt. Want als dan blyft de zaek tusfchen hem, en den Mandataris, Trekker, of origineele Debiteur, voor dewelke hy betaelinge gedaen heeft, open, ten einde dezelve-, voor eens anders fchuld betaelinge gedaen hebbende, by middel van attio cesfa (van Cesfie van Actie) zyn geld wederom mag zien te erlangen. Mitsdien vermeenen de Ondergefchreevenen, dat de Houder der Wisfelbrief voor zyn agterwezen, 't geen hem resteert, uit den boedel van den Trekker mede repartitie genietende, na rechten niet bevoegd of gehouden is eenige aïtio cesfa (Cesfie van Aètie) deswegens ten laste van den Acceptant te verleenen (h). Waer mede dan ook opgelost is, 't geen hier voo. ren uit den teneur der Transactie is tegengeworpen.
Dienhaiven als de Curateur van den boedel va*n den Trekker, na geledene repartitie, als voorfz. is, mogt vermeenen , 't' zy uit hoofde van dien als anderzins, ten laste van den perfoon van den Acceptant iets te eisfchen te hebben, zal hy het zelv niet anders als per viam ordinariam, (op de ordinaire wyze,) dat is by eenig faldo, liquidatie, of adjustement van rekeninge , moeten vorderen.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 7 April 1710.
(Was getekend.)
' At van den ende, joan van hartoghveldt en elias nolet.
(6) Vide phoonsen d. cap. 41. n. 49.
IT. DEEL.
O
XXX.



advysen over den koophandel XXX, a d v y s
n-,.* ~ ' J. J^%h , '
degens het recht van den Houder tegen den Trekker. II.
van Trekkers L SI Jf'eren wegens Je taatór feurs
rende zulks den wettigen Houder niet.'
CASUSPOSITIE.
W^ian^eïfe jonden in En¬
de R., Koopman te FranSr ll ?' " ]aste.vai> J- M-. courant en eene andere ^ 7°° %^aelders
beiden te betaelen op de alr^l,Jf. ' raede co™, ordere van G. en v Knnni^ 1"^ Paeschmisfe5 aen de Waerde van dezelve ' KooPheden tonen Amfterdam, de
g. en J. v. endosfeeren dezelve Wisfelhr.Vf 9«n ^ - j J. de H., mede Koopman te Amfterdam 1 w I rdere Van hem ontfangen. ^miterdam, de Waerde mede van
ooi'at G. ït H 7^^^ ^brieven daer na Waerde derzelven ,'dewellX f rfïï? 80 ïe Amfterdam, voor de heeft gehad ' " hy J*de H' ook efteéèivelyk genooten
,1e -volgens
Doek



sn ZEEVAART. (WisfeUQuestien in cas van Infolventie.) 107
Doch ten vervaldage zyn de voorfchreevene Wisfelbrieven ter Acceptatie en Betaelinge aen den betrokkene J M. de R. door de laeste Houders gepraefenteerd, zo word by denzelven Betrokkenen de Acceptatie en Betaelinge geweigerd.
Met byvoeginge van'dat hy noch advys noch ordere, noch ook provifie tot de betaelinge hadde bekoomen.
Naer uitwyzen van het Protest , den 8 April iöpo ftjl° locé (volgens de ftyl van de plaets) en het relaes daer van gedaen.
G. B.,de Houder,zynde van dit Protest, door zyn Correspondent , van Francfort, verwittigd, geeft daer van kennisfe aen zyn Endosfeur J. de H. niet alleen by monde, maer ook zelvs op den 18 Mey des voorfz. Jaers 1699 door Notaris, en getuigen.
Doch gelyk zy G. en J. V. (die de Wisfelbrieven aen J, de H., of ordere, hadden geëndosfeerd,) inmiddels waren gefailleerd, en mitsdien van hun lieden niet te hoopen was, zo geeft, noch heeft hy G. B. de H. niet konnen geeven eenige kennisfe aen dezelve G, en J. V.
Even als hy G. B. de H. insgelyks aen W. de H. niet heeft gegeeven eenige kennisfe van de voorfchreevene non Betaelinge en non Acceptatie der voorfchreevene Wisfelbrieven.
Eensdeels, om dat de voorfchreevene Trekker niet anders is geweest als een reiziger, die noch te Londen, noch elders een vast, of geftabileerd domicilie hadde, en ook zich zeiven altyd zedert fchuil gehouden heeft gehad, zo dat hy zelvs wanneer G. B. deH. getragt heeft hem W. H. te Amfterdam, daer hy pasfeerde, vervolgens aen te fpreeken, en ook by Arrest aen te hou» den, in der rtilte, en a la fourdine is vertrokken.
En andersdeels ook, om dat hy W. H., als Trekker, zeer wel heeft geweeten gehad, dat J. M. de R., als Betrokkene te Francfort, geene voldoeninge hadde gedaen,'of ook zoude doen.
Overmits hy W. H., als Trekker, nooit aen J. M. de R., als Betrokkene, eenig advys, ordere of provifie tot de Acceptatie, of Betaelinge had laeten toekoomen.
En dat zelvs G. en J. V., eerfte Houders en Endosfeurs van de voorfz. Wisfelbrieven, nu al mede een geruimen tyd voor den
O 2 ver-



ioS ADVYSEN KOOPHANDEL-
!^1E^ * de H. fa^ vervoJgens
nog Vï? gon?,~ den tyd,datJ. de £
van denzelven tweeden frekker f de H ^ minfte vol^eninge heeft by G. B. de H ah L , ***** te bekoomen? bneven, daer na ook wef^ ^^ de WÏsSk meergenoemde Trekker VvVH8-3ehl^^t^* en Waer de gehad. W. zien mogt hebben geretireerd
Maer heeft hy G. B. de FT n™'^ vinden, dan aüeenlutó^XS* tY^gT %™ ^ gehoord en verftaen gehad dat S' £g'if L% ^ B' de H' francfort in Duirscb%d. "ch kwam °P te houden te
i OfG BWrnmZOWOrd'ergevraegd
J«? van W. ^a^^^Se^^* e" te® taehnge van de v9orfeh roeven e VV^n' * ageereo» om de Be. Herwsfel, en alle verde k^Ksten S met de Wi&h
2. Of het G. B de H in S ' fchaede en '«eresfen? Trekker, heeft of zil kon 'V5^recht ' ten Jaste van den Waerde van G e , V J benadeeien dat hy W. H. geene
brieven, in prejudicie*van anderen"o?Z^u^ Wisfd' ren, zouden hebben gedisponeerd gehad? vaabaaa6 c«<Kteu,
4- En m 't byzonder ook noff «f G R ^ u hem anderszins ten laste V9„ lg' • ' B' de H. zyn recht, zo hebben gecompecee d°f,glneelen Trekke" W. H mar fchreeveLerJoop vaïdei evd T^001"611 gehad door het
. Gezien by de Ondergefc^^ 5* den Protes^ ?
Dunkt



ek ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') jop
Dunkt (onder correctie) op de eerfle vraege, dat G, B. de H, ontwyffelyk is bevoegd om direftelyk tegen den Trekker origineel , zo wel, als tegen ieder van de Endosfeurs in fohdum en in *t geheel te ageeren , om, en tot Betaelinge van de voorfchreevene geprotesteerde Wisfelbrieven in quasstie , met de Wis, fel, Herwisfel, en alle verdere kosten , fchaeden en interesfen. ■ Als zynde van een publycque notoirieteit, dat een Houder van een Wisfelbrief, na ftyle mercantil, verftaen word gezien te hebben, en ook te mogen zien, en ageeren op, en ten laste van alle de geenen, die een Wisfelbrief, 't zy dan by trekkmge, of endosfement getekend , en uitgegeeven hebben gehad, wanneer dezelve Wisfelbrief, by faute van Acceptatie en Betaelinge, mee Protest is keerende, (als in deeze); zonder dat de Houder van zodaenigen Wisfelbrief praecife gehouden is eerst te ageeren, of recht te fpreeken op, of ten laste van den geenen, met denwelken hy zelvs gehandeld heeft gehad (a). - Op de tweede vraege, zoude de Ondergefchreevenen insgelyks van Advyfe zyn, dat het G. B. de H., in dat zyn recht, ten laste van W. H., als Trekker origineel, niet heeft, of zal konnen prsejudicieeren of nadeel toebrengen, dat dezelve W. H. geene Waerde van G. en J. V. zoude mogen hebben ontfangen, of dat hy W. H. met dezelve G. en J. V. of ook J. de H. eenige andere handelingen over het doen of bezorgen van de betaelinge zoude mogen hebben aengegaen gehad.
Overmits Wisfelbrieven, getrokken te betaelen aen Ordere, van die natuure zyn, dat de Houder als ordere hebbende, niet kan worden bejegend , of afgezet met exceptien, gefundeerd op handelingen van of met den anterieuren Houder, buiten den laesten Houder praetenfelyk aengegaen, ter oorzaeke naemelyk, dat de Trekker altoos verftaen word zich directelyk fchuldig gemaekt te hebben aen den Houder des Briefs, eo ipfo, (direételyk
' daer
(a) Ziet TURRius de cambio disp. i. quast. 16. n. 53. ffe. per textus in l. bli. ff. de covjlituta pee. ff in l. cum Mn. §. vetus ff. eod. tit., ff e nostris Co?ift. Hum 33. part. 3. vol. r. der Holl. Rechtsgeleerden, en den Heer j. 'bho onsen •in zyn Wisfeljlyl, cap. 15». n. 1 ff 3-
O 3



«o ADVYSEN ovBRDEMKOOPHANDEL
^^^%^^1^0^ van dien
pasfeeren,,en zulk/ookzoS enSn W ??^nde 0rdere z^e te de volgende ftccesfive EndS middel van
trekken , of jn te trekken- i/^0' ge,yk a,s zelvs weder te
fasen vide tul)'l^hetl£™m *«? ^ /JTs joen. Word hy aengemerkt IïeIfT2 ^ 660 ander Ia het met van fraude te excufee en IJa d°en° beba^en, dat zicht van een derde, die met I„^de Z/n' imtners me optrouwe koomt te handelen L ^Igende Houder ter goeder Pelyken na de ordina^Jj±k%o£ Wisfelbrief, met bekentenen de^ f^dosTecnade een te hebben, zulks vervolgensz™^ wlur, ÓedievV00T ^oten dicie van den geenen I , ,, Vll!en retrafteeren, in nrsm ven heeft gehat" at^TnlT ^ °P ^ ^ nmisque indignum fit, quod SaZfe$fiombus ^quiscere debeat s fit, id in eunimcafuJ%fZ^!tT ™° debicide P™"™* Comdat een ieder by zyne' elZLproprh refistere, en dat het al te onwaeZ is * wïn„^ t-eD,sfeJmoet b«««en, «end rondelyk te kennen VegeewS Shs,C™d i ktS met zelve geval zoude willen Si 1 ?ae' b7 «Iks in het getuigenisfe wederfpreeken) ?S maeken en zyne eigene
- > colditSfacer\ lot el f' ^ '
zyn bedrog of misdryf 7vnIZJTï 3 Ce!? ?lemand k™ door
trouweloosheid eene actie zó. S ftat<n dan dat uit zyne
*> notoir, na %le SicantHd%™kre,ee,0 00-' zynde dit ook daer aen ooit b/een S!l "'et kan gelooven dat
getwyffeld zal worden ' 6 d' mnüe kennisfe heeft,
(J3 13. C rfff Mfl„ Zul* ■ (?) 4 134. S, i..jf. tfe r^^»r.
li< CT 19. JF. «fe novationibus.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') iiï
r Zullende dan ook , (onder verbetering,)' met nog minder fchyn van recht, aen den laesten Houder, door den ongineelen Trekker konnen worden geobjicieerd, dat G. en J. V. van de voorfchreevene Wisfelbrieven, in prejudicie van hunne Crediteuren of anderen zoude hebben gedisponeerd gehad ten voordeele van J. de H., die de voorfchreevene Wisfelbrieven weder aen den jegenswoordigen Houder G, B de H. heeft geëndosfeerd gehad, waer over in de derde plaets hier boven is gevraegd geworden: ter confideratie, niet alleen dat G. B. de H., als laeste Houder, zich niet behoeft aen te trekken of te verantwoorden het geen de voorige Trekkers of Endosfeurs met den anderen onderling zouden mogen hebben gehandeld of gemorst gehadals vooren; maer ook nog in 't byzonder, om dat buiten het manquement van bewys van zodaenige lorshandel, zulks zoude wezen 'een objeflie of exceptie de jure tertii, (wegens het recht van een derden,) of wegens het recht het welk den Crediteuren of anderen, ten besten genomen , direftelyk zelvs zoude mogen competeeren, dan, en wanneer zy zich* daer van zouden goedvinden te bedienen, zo echter ook tot nog toe niet is gefchied; en dat op zodaenige exceptie van het recht , uit hoofde, van een derden, immers notoirelyk in goede rechten niet kan, of mag worden gereflecteerd; immers zo lange die derde, zich niet beweegdt, maer den Houder in rustige en vredige posfesfie en beheeringe van alles is laetende, als in deeze (e). En'zo als dit genoegzaem in terminis al mede genoteerd is geworden by den Heere j. phoonsen voornoemd (ƒ).
Gedraegende eindelyk,in de vierde plaets, het Advys, (onder verbetering,) mede, dat G. B. de H, niet zal konnen worden verftaen zyn voorfz. recht tot laste van W. H. verlooren te hebben door of met het pretenfe niet adverteeren van W. H. wegens het gedaene Protest, of door en mits den verderen verloop van den tvd, zonder dat W. H. aengefproken is geworden. 1 " . Want
CO Vide ant. faïrum in Ccdke de curatoribus furios. def. 3. ff pat firn Do&ores.
(f) cap. 41. n. 33,. van zyn voorfchrceven Wisfeljlyt.



»■ ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^S^^f^^f^ van het protesteeren en
(piaeöder handelingej Df de nLe l ? 3 /M°CUS ^traOuf, q^st.eZyn getrokken, met feta rnr V' f!sreJbrieven in AccesfiVe Houders van zodaenig Fr e re.c ' «'aer toe de gouden wezen gehouden , zo zal m?n ™?cforder Celbrieven bjiJykheid, zelv's by irnag „a°ie da* intn^ ^ reden' of Trekker, over het niet adverteeren J " en VJ-nden' dat een ook n,et over het niet pro esteeren £ TfpFGeke»> ^Ivs gen beklaegen, en min^o^ ofmo*n van zyne deugdelyke eeëislhte Lrtr de° Bjief ontzetTrekker vooraf wel gewelf he-fr £tT' W3nneer deze]ve ten weeten, dat zyne «trokken- W ri"" °ok hee^ moeworden, of waren betael?'«„«L f,sfe,b"even niet zouden dat die ergens kennisfe van STnfet H ^/^^ Com wittigdO En min dan nog, dd"f Lb,ehoe* Ce wo,'den verJ'ddel zoude behelpen', d^weke alleen /'^ Zodaenige Reiz,ger, nergens een vut d^m^ZT o{ nog al verders zich zelfs fchnil hll - 'ebbende , en die dan verafgelegene Janden aSae t™ * ?houden " vreemde e? ten, en zelvs dan alleen oP het onzeLrt ™l m°eite en ko*worden ppgezogt of zengetroffe,, credZJ jf" fby gisfi"ge *oude
tot onmoogelykheden.) 3 er geene verplichting is
W. m niet alleen in rnaniere aHten * gebIeeken > dat
vagebundeerd, zo dat men SetïelveTw F^V°^eerd * geheid heeft konnen vinden en zeiv?^; H" nergens met zekerweeten te beloopen en aen te tveffen Ta™^™* niet beeft kwam te pasfeeren; maer ooi d 3,Waer bv
tot de vereischte Betaelinge bv ln H ''if" advys of ordere verre van daer, dat hv W H ProWfie "1/heeft gefteld* gefourneerd gehad; en dat ookwyX del.^ Z°Ude hebbe» nooit is gemangueérd geweest, ££?«5 f£okkene J-M.deR.
^ C' ffiaer urt mftrumur (zo als wy
on-



en ZEEVAART. Wisfel-Questien in cas van Infolventie.) r r 3
■onderrigt worden) jegenswoordig nog volkoomen in ftaet bevonden word, zo dat daer uit, boven de redenen , hier vooren reeds geadvanceerd , nog is refulteerende eene nadere confideratie, gefundeerd naemelyk op het poincc van dat W. H. in allen gevalle niets het allerminfte gezegd kan worden geprcejudicieerd te zyn,* door het praetenfe niet adverteeren van den Proteste, wanneer hem W. H. de wanbetaeling van zyne getrokkene Wisfelbrieven zelvs al niet ware bewust geweest, of wanneer hy W. H. als een Reiziger echter hadde konnen of moeten zyn opgezogt'geweest, als echter in geenen deele; als zynde altoos onder de Koopheden voor een vaste en zekere regul aengenomen en gevelgd, dat een Trekker, of Endosfeur, zich met geene exceptie' van non advertentie, ja zelvs ook niet van non Protestatie kan, of mag behelpen, daer hy geen provifie heeft gefourneerd, en daer G. en J. V. (met wien hy W. H. quaft fecreetelyk gehandeld zoude hebben gehad) ook al eenen geruimen tyd, voor den vervaldag van de voorfchreevene Wisfelbrieven,in qusstie, zyn gefailleerd geweest en alzo , of anderzins buiten interest is (e).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 12 September 1710. (Was getekend.)
A. VAN DEN ENDE.
CO Volgens de getuigenisfe van veele gerenomeerde Kooplieden, in het 6. deel der Holl. Confultatien pog. 69. tot een eclaircisfement van 'c geene in de verklaertnge van dePraMfyns, den 17 Maart i663 belegd, en waer toe zelvs ook het tweede articul van dezelve verklaeringe aenleidinge is geevS! djV°> C frkIaennS gronden word onder de W*«.r« ■van»ie Tad
ÏI. DEEL.
?
XXXI.



"* ADVYSEN over den KOOPHANDEL XXXI. A D v Y S.
ui.
-De .Saaier van zodaenige Secunda- fc „.w
casuspositie.
PeÖï& van een
Jaste van W, Banqui^ door J. R. ten
ken, te betaelen aen de OrdetïPva'n denzelvSfP T ' 7°5 getr°Tkfiuary van denzelven iaerP ,„„ uenzeiveri e. I. op den 2 Ja-
Prima Wisfelbrief aen T en^ ^a n° r anderen dez^e einde en om daer van de'AccZml rï Parys> ten
te houden ter dispolitie gB»' «
heb^ro^fa^n?^ Ö£ f"8^
ren, en dezelve dan ook zuK^^ Procuree"
Secunda. UJlen houden ter dispoüüe van de
^S£r^^5Éi| '* daCd de van, of
voorts 5,



en ZEEVAART. (Wisfel • Questien.') lts
voorts; zynde alzo dezelve Wisfelbrief, tot vyf diftinóte maaien vernegotieerd geworden;
Met fpeciaele aentekeninge op de voorfz. Secunda Wisfelbrief, dat de Prima daer van was berustende onder T. en G., te Parys.
Doch ten vervaldage, zo zyn dezelve T. en G. ongereed , of onwillig de voorfz. Prima Wisfelbrief aen D., Bancquier mede te Parys, en den laesten Houder van dezelve, op en uit te leveren.
Zo dat dezelve D. eerst een proef neemt om de betaelinge van W. op de voorfchreevene Secunda Wisfelbrief te bekoomen.
Doch zonder fucces, ter oorzaeke door, of van wegens W. word begeerd exhibitie en overleveringe van de Prima Wisfelbrief, zo als die by hem was geaccepteerd, met prasfentatie daer nevens van als dan de betaelinge te zullen doen.
Invoegen, dat hy D. niet alleen wettigiyk doedt protesteeren van non Betaelinge, maer dat hy D. daer op zich ook weder addresfeert aen T. en G. om de voorfz. Prima Wisfelbrief te mogen erlangen.
Doch de zelve T. en G., blyvende difïïculteerenlÜs vooren, onder voorgeeven zelvs van dat zy de zelve Wisfelbrief niet zouden hebben, zo word dan ook tegen hen T. en G. geprotesteerd in de beste forme. ^ y
D. is vervolgens dan geretourneerd op en ten laste van zynen Endosfant,en die wederom open ten laste van den geenen,met wien hy had genegotieerd; zynde zulks alzo gecontinueerd, fuccesfivelyk door de volgende Houders, tot dat men laestelyk ook weder is gekoomen op P. T., origineelen Houder van de voorfz. Wisfelbrief.
Dewelke P.T. dan al mede met de Wisfel, Herwisfel, kosten, fchaeden en interesfen , heeft voldaen.
Zo keert hy P. T. zich dan insgelyks weder tot , of tegen • T. en G.
Sustineerende , dat zy lieden aen hem P. T. zullen hebben goed te doen den inhoude van de voorfz. Wisfelbrief, met alle de kosten, fchaeden en interesfen, daer door geleeden, enz.
Dewyl naemelyk zy lieden oorzaek zyn dat de voorfz. Wisfelbrief ten vervaldage niet is voldaen geworden, vermits het te
Pa rug,



»« ADYrY5ÉN over den KOOPHANDEL Se0fW^;fbrTef.ereed "°Ude" ™ voorf, ft*. geaccep.
S^^S^S»^ «* op Dort Teïr'7 K ACCePtaDt ^ bUi<™
cureeren, dat W zv„' • r mede> a«zj' als no/nrn
°ot by den Rec, * !»°« Wend ftaen , el dTo
Gelyk zy T en G Aon ? en' °nder Cauti*
^3 eTeS » -ds te ft.
voorfchreevene betaelinge on d ' ?' ^;.t0C hec d°en van da demneerd geworden. g P d& SecUnda ^feibrief, is gecon!
Of P. T d^eSofa,T ° Wr°rd 'er Sevraegd. nue is 0f zyn gefundeerd" ™ Zyne' üf hunne «fpeaiw fust*
Jundeerd, om ten laste Van T en G ip J" aIJen maniere is ge.
vvanbetaelinge geledenf m "enN^ ^^reetSne
dezelve T. en G. in geenen de"e 2«llïn k eft: e° dat noch te procureeren, of tP S en mo^en VoJftaen met a£ gedaene Acceptatie^beïenT^T°CUreerd' ^ worde of zy gecondenTertebltalfcrT' ^ b/ den Rec^ bnef onder Cautie. betaelen op de Secunda Wisfel.
voor?ch7eïvS'^ P. T. aen T. en G. de
ordere om de Acceptatie daer v/nTg6Z°nden heeft ge^d, me^ voorts te bewaerenf en t? houden ! ^P™"*™ > en dezeTve
de



en ZEEVAART. (Wisfel - Questien.) H7
de Acceptatie van dezelve Wisfelbrief geprocureerd, nogthans ten vervaldage geweigerd hebben gehad de Prima geaccepteerde Wisfelbrief aen de wettige Houders uit te geeven, en dit zelfs onder een voorgeeven, van dat zy dezelve Prima Wisfelbrief niet zouden hebben. Gelyk zulks in, en by de voorfchreevene Cafuspofitie is onderfteld geworden ; en dat, aen de andere zyde, naer rechten en pra&ycque, zeker en kennelyk is, dat iemand, weigerig of in gebreeke blyvende van te voldoen aen de gegeevene en aengenomene last en ordere, dan ook ter dier zaeke gehouden is op te regten en te beteren, id quod interest, of alle het geene den Lastgeever daer aen gelegen is, dat dezelve last en order poinclueelyk wftre opgevolgd geweest, met alle gevolgen en aenkleeven van dien, beftaende zulks niet alleen in de reparatie van het damnum emergens; (van de gevallene of de ontftaene fchaede;) maer ook in het goed doen van het lucrum cesfans (of van de winstdervinge) daer toe geflagen, zo als dit in rechten geftatueerd is (a).
Invoegen dat daer uit dan ook by nader gevolg is proflueerende, voor eerst, dat het beloop van de voorfchreevene Wisfel. brief, althans zelvs by T. en G. zal moeten worden voldaen, en het geen P. T. aen den laesten Houder, met wien hy hadde genegotieerd, op het retourneeren van de Secunda Wisfeibrief met Protest, heeft moeten betaelen , en voorts zelfheeft, of zal moeten misfen, conform de refolutie ter beantwoordinge van de voorgeftelde vraege hierboven genomen. Dewyl immers P.T. van het eene en het ander onwederfpreekelyk zoude hebben gejouisfeerd gehad, of blyven jouisfeeren , indien T. en G. zich na behooren hadden gekweeten, in het executeeren van de gegeevene en aengenomene ordere om de geaccepteerde Prima Wisfelbrief, ter dispofitie van de Secunda te bewaeren en te houden.
En ten anderen, dat men niet zad konnen zeggen in eeniger
ma-
(a) Per l. 8. § 6. ff l. uit. §. uit. ff mandati ff l. 16. Cod. eod. titulo. Er* eok dienvolgende geleerd word by den Heere h, de groot, /. 2. cap. iz. «.13. van zyne Inleiding tot de 'Hollandjche Recbtsgekerdheid. En cqsta» nvs ad l. 4. ff, mandati.



ADVYSEN over den KOOPHANDEL
tmniere fatisfaétoir\te zyn, dat T en r u uu , dennge van de voorfchreevene PHm wïifh ^ °P de Vor" ge van dezelve en op den Proteste Lr lsfeJbnef ten ^ervaldaderS geantwoord gehad, dandaz£ T'6"8 £!d"n,niec a«, hadden, (contrarie de waerlieid en l„„?r Wisfelbrief niet vooren,) althans na het retour wn / Sneven woord, als brief met Protest, op, ofen JtvanTr ^ WisfeN dosfant, zouden koomen von r7 ' T'' a,s eerften En-
Wisfelbriefalleen verlegd, of ve E' da£ dez^e Prima om zouden genegen wezen en ™f ^ ?yn,en datzy daerhebben gehad, gedineerd of ook alreeds wezen gêcondeS ? ' de raoeten w°>'den , brief betaelinge te dSe? EeS/ '* °P de W^"l die offerte of de condemnat?dt^Z^fl voor^en, *° «n geeffeftueerd, na dat de zaeken nï^^5, eem is gedaen •gebragt buiten zyn geheel, en tik,3! edS g3nsch en al ^ren f zaek niet meer in^yn voorige ftae T^Vf9*** (d™ de lchaede alomme, en in 'c 1" was^ "a daC de fmert en geleeden; tot zo verre ze?fs tof datV'ï »Y K T' reeds waa ceptant in deeze, inmiddels enin li'' dr\Betrokkene e» Ac tyd, dat de eene Houder o« in 5 v°orfchreevene tusfchenheeft gehad, nu afmetZ Z"t^Y^T5 Seno^" ten ftaet van te konnen betaelen daer hS ïg?egenheid e" bu*goed en zelfs ook promo* en «?; i, ? W" ten vervaldage noff * geweest om te vXoen ird Zy" ' en ook waer yf
Wisfelbrief ware ^Se^^^t?^"^ P^ ook, na ftyle mercantil h»M» overgeleverd geworden; zo als
uitdrukkelyk verbonden hadden 7o 5M' T' a!s VOOren> Z]'ch gatio mores ex intervallo (geene zuivering h,er.°ok geen vaO zou konnen ^iSSSS^ by tusfehenfchaede, illatn moram (na dat verLm VfrS0ede" alle ^ud nat veizmm) opgekoomen (A),



en ZEEVAART. (Wisfel- Questien.) ïi>
het welk dan al weder op een en het zelve met het gerefolveerde in deeze, zoude uitkoomen.
En anderdeels nog, om dat ook anderzins wanneer T. en G. van den aenbeginne af aen zelvs al hadden gedaen de offerte die nu alleen apres■ coup (na het ongeluk.) en zulks gantsch ontydig is gefchied, als boven, dezelve offerte echter aen de zaeke niet genoeg gedaen zoude hebben gehad. Ter oorzaeke naemelyk, dat W. als Betrokkene en Acceptant van de Prima Wisfelbrief, eerst op de Secunda Wisfelbrief niet zoude hebben vermogen,. en min dan noch behoeven te betaelen, anders als onder Cautie; en dit dan noch al mede niet eerder, noch anders, dan na dat de Rechter daer van kennisfe zoude hebben genomen en zulks "Verftaen te behooren (c)- En dat immers een Houder des Briefs die zynen Endosfant zo wel tot zynen Debiteur heeft, als den Acceptant, zich met zodaenige Proceduren en het ftellen van Cautie notoirelyk niet behoeft te laeten ophouden, en noch weiniger zich met de last van Cautie, ja zelvs ook niet met eene belofte van reftitutie der te ontfangene penningen te laeten chargeeren ; zonderling daer de Endosfanten, als in deeze, (gerust zynde op het gegeevene woord van T. en G„, als vooren,) zich ? verpligt hadden, dat de Prima geaccepteerde Wisfelbrief te vinden en in gereedheid zoude zyn onder T. en G, voornoemd. Het welk zy T. envG. (in plaets van hunne faute te verbeteren, of op eenig ander expediënt te denken, als vooren,) brusquelylc kwamen te ontkennen. En welke abfolute ontkentenis dan ook van zonderling 'effect zal moeten zyn ten nadeele van meergenoemde T. en G., voor zo veel zy, vervolgens van het contrarie overtuigd zynde geworden, de zaeke weder een geheel andere tour of aenzien hebben willen geeven, van dat quafi de PrimaWisfelbrief vermist of te zoek geraekt zoude zyn. Inzonderheid dan noch, als daer bygevoegd zal worden de bekende dispofitie van rechten dat een Commisfionaris exattisfiman diligentiam (de allerfcherpfte oplettenheid) heeft te prsefteeren, adeo ut nihil, in
ejus-
Cc) Naer uit wyzen van den expresfen text in het 19 art. van de 5. tit, ven dg Qrdennance of Code de kouis XIV. van Maart iój3,



»» ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dat niets i„/yDe J^Xiï^ZZ' C» beeft begeerd tpr hn^j * verzuirnd of net woii. 1 •
Men hete dan JSh Ln^6" Vry Van ^^SF niet
«üimd mag worden, zonder alte,Y„T CDt ?2Let het minfte V5 refpeéte van de onderlingecr?r™ ï wae«fchael te ftellen ten *o zelfs mede tot nadeva°dk ^t** «^«"ercie en a" gegezogte ^^ofm. biet jeTens zouL' W'£iken zich me< een pm met te fpreeken, dac by T en C ?°,ëf ° WiUen behelPen. ook niet het allerminfte eeverifieïrrf ï0t hun ^charge zelvs Wy onderrigt worden) of en boedamWr"* ^ (zo mogen zyn geadhibeerd , eerst°to£JÜ1Fati* by hen zoude brief in q„Estie, en daer na tóor " ^M?n/e Van de Wwfel!» te zoek of weg zoude zy geVaeLIn ™ ,<3eZe,ve Wisfelbrief ten en practycque, vooralen „ochinlf^ gCVal' na caete zaeken, als het ff uk van wSl 5 !? /mPortante en deli. feer daer op eenige refleftie ?e neemen l? J blh°°ren CO , wan«nmers prsfumtiAiyk in geenen d e ele ^ ^n> aJs «ogtha'i
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den *P Septeraber i?jo. (Was getekend.)
»• HELMANS, A. VAN DEN EYO"
e^e,nANcoisailDiN0^> JAN VAN »>**
<0 -KA vinniüm ad l. Et it**, < tfa3"
XXXII.



en ZEEVAART. (WisfeUQuestien in cas van Infolventie,') £a$ XXXII. A D V\ Y 5, By forme van Arbitragie. I.
Binnenlandfcho Wisfelbrieven requieeren geen Protest.
ih
De Endosfeurs daer van moeten in rang zonder overfpringinge worden aengefprooken.
Gezien, by den Ondergefchreevenen den Eisch en Conclufie uit den naem van, en wegens tacobus mozes, Eisfcher ter eenre, bp~ en jegens jan appels, Gedaegden ter andere zyde, gedaen en genomen, mitsgaders de refpecHve Stukken «en Munimenten, ten procesfe geëxhibeerd, met de Memorien inffructif daer nevens gevoegd ; en voorts gevraegd over de judicature. in dezelve zaek ten prineipaele te doen.
Zouden de Ondergefchreevenen van Advyfe zyn, enzu'ks dan ook raeden (onder reverente correctie) om hetprovifioneele vonnisfe van den 14 Mey 1709 te converteeren in difinitive condemnatie; en gevolgelyk om denGedaegden tecondemneeren aen den Eisfcher te voldoen en te betaelen de geaccordeerde 20 per cento van de ƒ loco: — Bankgeld, begreepen in de Wisfelbrief in quEestie» mitsgaders in de kosten van Protesten , porten van Brieven, Courtage Wisfel en Herwisfel, ter zaeke van de wanbetaeünge deszelvs gevallen; zo dat daer op afflag ftrekke festien per cento, van emanuel en s alomon. ja cobsz ontfangen, met den interest van dien tegen vier ten honderd in 't jaer, ingegaen met de zes maenden na de approbatie van het Accoord by den Gedaegden met zyn Crediteuren gemaekt, tot de effeètueele voldoeninge toe , mits dat de Eisfcher dan ook (volgens zyne prsefentatie). aen den Gedaegden van de resteerende fomme zal hebben te geeven behoorlyke a£tionem cesfam (Cesfie van Actie;) en om eindelyk dan ook de kosten van den Procesfe te compenfeeren II. «eel. q. Ora



m ADVYSEN o ver den KOOPHANDEL
medecrediteur, na dat ü z" ieVrf??» ^?,Cn Beadmitteerd tent van de Wisfelbrief n quae^ie Is Sf6"/ e" ^CCeP' leerd; maer in 't byzonde- 00i H . I- y ^edaegde was gefail. ven, Cals in deeze, daer* de T«kér bJ""en,aPdf?e Wisfeibrie. trokkene of Acceptant tl R^l} te Dor^ecbt, ende BebetaelingeookZ Se^È^Sr? wof ^btig was, en dat de %le merantil, geeanÏÏfe^ZT^ m°etSn "orden 0 na zelve waren fimpele AsfXl !f^ word' aIs of de-
gelyk als héSe^So^lr/w 7 S**^£e dos" 5
26 January en ,6iuny l6yQ XftSr*^ gesmeerd * ^ worden geaöbliceerd Sr " dan daer °P ook "iet kan
^gete^SSS^S adverteeren van de t^fingi met drèerftrïele^nh Ó? Pi'üteSte Van "0!1 Ge¬
worden gerequfreerd\ en nfi ^' °nder dö KocP"eden mag
dergefteld; als wordende daer H?m ' mede is ter nc-
van waere Wüfelbdeven t 1 ? Befprofen of gehandeld landen, alwaer men ook geene feSl^" J? °f * V1'eemde en gemakkelyk kennisfe vTn nl g f ? heefC van zoP'ompt, Correfpondenten te bekoomen V? i ^ hCt gedrag Z>'"er dat van de Provfnde van HnUVJ , m ™ klyn beftek' a*s den anderen zyn g S £ taï£3 dö fteden ZO na aen
Dordrecht en Rottedam' SS? f6 ude V°°rfz' fteden van qaiflt van de eertte ieJe«nheM f het,voo^eevene re-
of moment, maer^if eef zekie'°°\TCh "iet in een P™* ten genomen worden! lu^n ^Z™!?1* ™mte Z0Ude moe' datd! refpeftive Hou jers opied^ bdeCte"> jnogen gaen,en alzo dan ee*tt^ laste van den ori»ineeIen TreMr^ J tornen op, of ten termen van regel óf buLnSr^ w^T?" ' dat 'er zelfi? in minfte by imagTnati^ iets het ai'er-
?yn in of om? en d^eelraerS T™? W°rden verzuimd te Ook eindelyk, den rechten~?np? de advertentie ' en dat 'er . j*8 oen rechten genoeg zynde, niet word gevonden
* • eeni-



en ZEEVAART. (Wisfel- Ouestien.) 123
eenige prejudicie by jan appels» Gedaegde in deeze, door de gepretendeerde non advertentie met 'er daed gelegen te zyn.
Hebbende wy echter geïnclineerd, eerftelyk, om in deeze alleen te doen aojudiceeren den interest tegen vier percento in 't jaer, en niet een half'percento 's maends: eensdeels, om dac de geëischte interest niet zo zeer gefundeerd is op een foorc van koophandel, als op sen mora ex lapfu termini (verzuim uit hoofde van het verval der termyn of beftemde tyd :) gefteld by een ordinair Accoord ; en andersdeels, om dat de ordinaris interest in rechten hier te Lande ex mora (uit hoofde van verzuim) niet hooger word berekend.
En ten tweeden,ook tot Compenfatie van kosten van den Pro. cesfe ; om dat de Gedaegde niet gansch en al is gedestitueerd geweest van confideratien terzyner ontlastinge, hoewel niet volkoomen applicabel in deeze, wanneer alles' in zyne omftandigheden is ingezien geworden; zo dat ons dan niet heeft toegefcheenen , dat hy zoude zyn geweest temerarius plane -litigator (t*eenenmael een roekeloos Procesvoerder).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam , den 3 February 1711. (Was getekend.)
joan van h artoghveldt , a. van den ende.
XXXIII. ADVYS.
Iemand op volftrekte weigeringe van Acceptatie der Prima, dezelve aen zynen Vriend met het Protest van non Acceptatie te rug gezonden hebbende , en daer na de Secunda ontvangende en dezelve te ru? zendende, pecceert niet daer mede met niet te hebben afgewacht den vervaltyd., om daer op Protest van non Betaelinge te doen.
casuspositie,
A; tot Neurenberg, zendt aen B. tot Amfterdam, zekere Prima • Wisfelbrief, wel aen A. doch niet aen B. geëndosfeerd zynde, en getrokken ten laste van C, tot 'Rotterdam, tebetae-
Q. 2 Jen



m ADVYSEN over den KOOPHANDELlen in Amfterdam , om daer van «*»„ a
B. pnefenteert of aet dezdve WrJeZ AfCCeptat!e * vordere»« ter Acceptatie. C. weS^rSSS^* P'^nteeren aen C. Waer op B. van non Accentr?! Y ^U'e te accePteeren. Protest Lt de wKb3ffi&^^ e» "-zelve
briefS^fae^l ï^f ?e jenden de
eer A. de Pr^ WkrX&f^ f *eZende jonden
hadde konnen ontfange'" l zendt deze ^ ^ *™
aen A. aenftonds mede wede ce ™ i ZtT ï Wlsfe]tórf
voorzegde abfolute WPio^l gV oordet-dende vermits de
Oft n gevraegd, dat B.S^iS^ftdT"' Serustr^ kan worden, dag daer van •fVZln^i\^?^nhoaie'''deavm^ by weigeringe van di™ ~„ " df ^«^ge gevorderd en
gen en van zy„ dlMft'^tSri ™" beh°°ren g=drae-
gua^df van^VooSvet BgeS' Ö? * *
mitsdien niets ten zvnen W m£ ? '^ C geacauiteerd, en
kan worden gebrag? mGt fundament uit dien hoofde
^^^t^SS-^^ Z° Wd Van Accept.. vanWoluce^ en dat in cas
wegens gedaen m"?6^v^P, ? Sehoor,vk Prtest desZenëdingegvan hit ï£t2?S?^ËaïS5 STtV.? te trekkers genoeg is om d^Z rr' ï. rde Trekkers of In-
bourfemeL te \anl?ng%?en*(£ekker& en ^^ekkers tot rem.



en ZEEVAART. (Wisfel- Questien.) iï$
Zynde daer uit oorfpronkelyk en dien conform het geftatueerde by Willekeure deezer Stad , naemelyk , by de Ordonnantie en de maniere van Procedeeren voor den Gerechte derzelver Jlad Amfterdam , cap. 7. art. 18. dat tegens een Poorter of Inwoonder (anderzins niet arrestabel zynde) by Arrest zal mogen worden geprocedeerd, in materie van Wisfel tegens den Trekker als (NB ) de Acceptatie geweigerd , en by de Keure van den 26 January 1679 5 ftaende in de Handvesten der gemelde Stad, pag. 1021 en 1022. articul 2. dat de Trekkers of Intrekkers van alle Wisfelbrieven, die met Protest keeren, 'ï zy per faulte (NEL) van Acceptatie of Betaelinge (NB.) zonder onderfcheid, beneffens de Wisfel, Herwisfel en kosten aan de Geevers van de Waerde gehouden zyn goed te doen, en te betaelen een derde percento voor de Provifie.
En zoude de te rugzendinge van de Secunda in deezen gevalle konnen geconfidereerd worden gansch noodzakelyk te zyn geweest, nademael A. door het Endosfeeren en Remitteeren van de Secunda aen B. zich van de eigendom van dezelve, en zulks ook van de Prima heeft ontdaen, en dat gevolgelyk de te rugzending van de Secunda wierde vereischt, en A. dezelve Secunda noodig hadde, om door het weder bekoomen van de Secunda. meester van de eene en de andere zynde "geworden, de zaeke. met zyn Endosfeur of Trekker te konnen demesleeren.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den . -. Juny 1711.' {Was getekend.)
era.nc.ois ardinois, a. van den ende..
Q 3 X X XIV..



116 ^ÖVYSEN over den KOOPHANDEL XXXIV. ADVYS. I.
Iemand een Wisfelbrief 0p een rttÉff. J trokkene 'een Postdach laetZ ƒ "? ^ ^Wori "*» *»
CASUSPOSITIE.
A. leS: %BÈË^^ »!n R! Ko°P-n te Am. • 1300 Ryksdaelders, getrokken Itn ' . Zaemen houdende mede Koopman te Amferdam ^ ' ten IaSte Van «5
fer^ee Je|Len°cfangen hebbende> d-dt die ter Acceptatie pre.
datVwifeibri^ wordende, zegt wel
«iet abfolut, begeerende afie 'nn 3CCepteert echter dezelve beraeden en te verkïeren g Cen,ge £yd om zich nader»
Docf wadende C^dt *<Wd,ch k°°mt te verloopen.
Zo doedt dan B.. ah H«.,Wo j lchnftelyk te doen. ven , tegen hem C 'p™ efteeren van ™orf?ree™e Wisfelbrie.
Adverteerende daer van ? li ^ AccePtatl'ezelve Wisfelbrieven aen hem Rh h7J' 6 die geen> we]ke de, n dewyl ondertnsfeh ^ defver^aSf" ' kort kwam in te ichieten zo ^ a h j"ede was ^naderd en met het Protest ook weder te r i' deZf1V£ Wis^ieven ren mogte zyn om de betaelin«e daer In °ng yk C; * disPoneevaldage, zo als daer toe hoon Pn r! h / te doen ten ver-
ioe noop en fcbyn wierde gegeeven.
Doch



en ZEEVAART. QFisfeUQueUien.') it?
Doch die hoop is mede verydeld , hebbende C. na den vervaldach op de nadere inftanüe tot de Betaelinge zelve, die mede geweigerd gehad.
Zulks dat dan ook ter zaeke van die wanbetaelinge mede is geprotesteerd geworden naer de ftyle te Amfterdam gebruikelyk.
En de Protesten daer van aen en tegen A. door B. mede te rug gezonden.
Nu word 'er gevraegd.
Of B. kan worden gezegd eenig verzuim gepleegd te hebben, ten zulke effecte dat hy B. dezelve Wisselbrieven voor zyne -rekeninge zoude moeten behouden, en dat A. en de verdere Endosfanten en Trekker daer door zoude wezen gelibereerd van den Rembourfemente met wat dies aenkleeft ?
Gezien by de Ondergefchreevene de voorenftaende CafuspoJitie, en gelet op de vraege, daer uit voorgefteld.
Dunkt (onder verbetering) dat B. in geenerleye maniere gezegd kan worden gepleegd te hebben eenig verzuim ten opzichte van de Wisfelbrieven, by Cafuspofitie gemeld , en min dan tot zulken effecle, dat hy B. dezelve Wisfelbrieven voor zyne rekeninge zoude moeten behouden, en dat alzo A. en de verdere Endosfanten en de Trekker van den Rembourfemente derzelve Wisfelbrieven zouden wezen gelibereerd.
- Want, gelyk by Cafuspofitie is onderlleld, dat 'er in tyds van non Betaelinge door B. is geprotesteerd, en dat de Wisfelbrieven daer op ook door B. aen en tegen A. met Protest van non Betaelinge te rug gezonden zyn geworden, en dat mitsdien zo verre aen den Wisfelftyle is voldaen, zulks dat 'er, buiten andere omftandigb.eden van zaeken, de gehoudenis tot het Rembourfement met wat dies aenkleeft is ten laste A., als Remittent, en van de verdere Endosfanten en Trekker is een zaek die geen twyffel altoos kan hebben; zo is ook het gemoveerde poinóT: van het prsetehfe verzuim in en omtrent de Acceptatie der voorfchreevene Wisfelbrieven en de vorderinge van dien , van immers zo grooten evidentie en zekerheid ten faveure van B. voornoemd; ter oorzaeke naemelyk dat 'er voor eerst niet zal gevonden worden eenig Statut of Wet} waer by binnen deeze Stad een zekere tyd
ge-



m* ADVYSEN ovER den KOOPHANDEL
geprsflgeerd zoude wezen om v™ rt™ « moeten protesteeren , zo Vs vve? j£ï/CCeptatie pnEC,Te tc van het protesteeren van non B taelinl ! T te" refpe*e ten anderen , dat het vorderen „fehnge m den vervaldage ; tatie binnen deeze StadTs aS V°rderen van A«*p-
Wisfelbrief geobligeerd is, A^tl r ?Cn H°Uder Van een veel hy goedvindt, en zulks^dan ver- "T^™' dan>00r *>
da^^
moeten worden. my" nadeel m,sduid en opgenomen
ec't^
alzo haest'deBetrotLnrcfg pr SeeXte^ * «opende de Acceptatie pofuivefyt vtSïeref Tl °m ^ zyn antwoorden, te vooren in *™ V i vemaeren, in plaets van men gedaen , tewwmlnaZ-^1^ e" gerende terdat alvoorens daer toe"te koomen "geb,eeyen» al « 't fchoon twyffelachtig en dela>«eren^^
of meer Postdagen mogten zyn verloopen? 5 * £en Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 17 Juny ,7II. (^"« getekend.)
A. VAN DEN ENDE,
XXXV.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.) 12$ XXXV. ADVYS. I.
Iemand, niet laetende protesteeren een Wisfelbrief van non Betaelinge , maer daer op eene gedeeltelyke Betaelinge aenneemende, verliest zyn recht tegens den Trekker en Endosfanten.
II.
Een Trekker in een Brief voor gemeene rekening, geprovideerd heb', bende, zyn de Conforten voor hun aendeel alleen aenfpraekelyk door den Trekker.
CASUSPOSITIE.
AKoopman tot L., trekt op B., Koopman tot H., eene Wisfelbrief voor rekeninge zo van hem zeiven, als van eenige anderen onder hem A. ibrteerende, met naemen E. F. .en G., te betaelen aen de Ordere van C,, mede woonachtig tot L.
C. endosfeert dezelve Wisfelbrief aen de Ordere van D., mede -woonachtig tot H.
B. accepteert dezelve Wisfelbrief wel ten tyde als die aen hem is geprefenteerd geworden ter Acceptatie.
Doch ten vervaldage zo voldoedt B. de gedagte Wisfelbrief niet verders als-alleen voor een gedeelte;
Hoewel hy B. daer toe meer dan genoeg was geprovideerd. Immers door G. voor zo veel het contingent in dezelve gedaene traitte kwam te beloopen.
De Houder van de voorfchreevene Wisfelbrief doedt deswegens echter geen Protest, maer houdt de Wisfelbrief by en onder zich.
Gelyk ook B. noch daer na aen verfcheide anderen en met naemeook heeft voldaen gehad Wisfelbrieven , die wel tien dagen daer na eerst zyn vervallen geweest.
Maer dewyl B. federt is gefailleerd en buiten ftaet geraekt van te konnen voldoen;
II. DEEL. R ZO



'3° ADWSEN over deh KOOPHANDEL
Of c nf n \f° is de vraege,
bourfement gehouden zal zyn °yzonder of G- wel toe eenig Rera.
J^X^^^r:^ de voorenflaende Ctfu^ Dunkt (onder mteS f on? " ^ Uit voorg^eld. * geen regres zyn hebfaéSdl^pof'ren f!- mege4' dat C' n0cf> geen van de voorfchreevene W,ï l stevanA'wgens hee oorzaekeaendeeene^TZ^L^t^u " ^ ' ter daen eenig Protest van non BeM^n ver™Idage niet heeft gePelyk onder zich Xuden ,f °gei maer de Wisfelbrief ffi. ^^mercmtS ^n^^^^ de andere zyde > dat het fteJde refpytdagen van non r , Êf ten rainfte fainnen de gil den, of ffeme? an^rzln^vw ztDge fprotesteerd ™et worte keeren tot of op den Treffeï'ï, ?C T Weder te gaen of ken, gelyk als daer toe ui drukkefv! f ? 81 * Gn b]vft verfte-
ip Moert 1661. de Couftume, by folie °Jft , 66° », w vw
le Commerce, tit. s. art. 4. 6 Q r * ^ l6^3. ><
nog §. io. Vfl» & voorfchreevene vvfjL *ü j & x§' ^ordende zelfs den Koning van yrankiyk ^^1^1"1 f °^nnantie van pourra estre fupplé Par\ucm aUll Se '' ^ Pntest ns
geene andere daed kan worde^efuSoe^dVrjlenTProCesC door mede van het geene de OnderSSPP ? ^* In eonformité d« Heeren Mr. p«tV?a f?^ T de Ed. nevens ^"uLvi^^^ zya
^£ ligne, paulus bisschop, n 3- ?»««. li. n. iy.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 131
cornelis hop en jacob lansman geadvifeerd te zyn den 16 Maert 1656.
En alhoewel daer mede dan ook is vervallende de tweede vraege, als dewelke alleen plaets zoude hebben gehad in dat geval, als de refolutie op de eerde vraege voor de affirmative of voor de gehoudenisfe van den Trekker zoude hebben gelegen gehad contrarie als hier vooren is gerefolveerd geworden , zo zal echter mede tot nader eclaircisfement, en zulks dan ook ter beantwoordinge van de tweede vraege , onder verbeteringe, konnen dienen, dat zelfs in zodaenig geval, als 'er naemenlyk recht van regres zoude konnen vallen, voor of ten behoeve van C ofD., het zelve recht van regres by C. of D. niet zoude konnen worden geinftitueerd tegen E. F. en G., die onder A. den Trekker van de Wisfelbrief mogen hebben geforteert gehad: maer dat C. en D. dan alleen in dit onvermoedelyk geval, zonderling gefupponeerd dat B. door den Trekker en Conforten genoegzaem is geprovideerd geweest, toen dezelve was trekkende de voorfchreevene Wisfel. brief, weder zoude mogen en moeten keeren tot of tegen A. den Trekker, ter oorzaeke dat A. op zyn eigene privé naem alleen met C. en D. heeft gehandeld gehad, propterea quod attus agentium non operatur ultra eorum intentionem; et quod focii mei focius non fit meus focius, (om dat de daed der gehandeld hebbende partyen zich niet verder uitftrekt, dan hunlieder meening was medebrengende ; en dat myne geasfocieerde niet word de geasfocierde van myne geasfocieerde (b): zullende A. als dan vervolgens ook alleen zyn recours weder konnen neemen op en ten laste van zyne Conforten, naer maete van hunne refpeétive contingente portien , nam ficut lucrum, ita et damnum commune, est quod non culpa focii contingit, (want zo als de winst gemeen is, zo is ook de fchaede gemeen, 't welke buiten fchuld van den Compagnon gevallen is) (c): zodaenig zelfs mede dat by zo verre «en van de voorfchreevene Conforten zyne volkomene quote aen of onder den Betrokkene niet zoude mogen hebben gefourneerd
g*-
(Ij) Per jura vulgnta.
(f) /. 51. f. 4. ff l. 58. 5. I. ff. pro Joch.
R 2



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL
gehad , het zelve kort altham Ann * . moeten worden opgebïaa en ïoedZodaen,ge «ebrekige za* geenen, die hun aendeeUotoZ jfu ° '«««hoeve van deen in 't byzonder dan mede Cen?£hn " he$*n gefo^neerd,
ea auapropnuntr ^ol/ens het S G" aen Wiens kan gebrek word gevonden r,JZ g • et geda£ne voorftel) geen
yetur. (want in de rechtd\tZ^T° ^Mr> Ut galias fer«.worddermaeteachtg nomen^^ daJin ^ gen/een
vruchten, dat de «venr^gffiS^ ^ op de
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 2> May (Was getekend.)
XXXVI. ADVYS.
Iemand, trekkende een WisTelhrirf - ,
« «?A «» dezelve O
die ™sfeUrteftecj£9^£tet<»d< ^rekken, welke' Mnntie de disconto pe'nn^^Z Sffl ? - Ordere met vorderen.
CASUSPOSITIE.
A. SM^^^^d- ï — -
ƒ50000:- aen Wisfelbr even?tln 1 S, C L°nden ' 20 trekt A. en te betaelen aen de Ordere van C £ 5 ^ornoemde B • Dito C. verzendt de gemelde f .0 Wa6rde °P rekeningtot Londen aen den vooS?emden B nJ F ^ Wisfelbrieven van de gemelde Brieven toet eeid t £f *einelde •» » Plaets mee geld te betaelen, zo trekt hy B,
00 j. 4- c commine dividundo. dei



EN ZEEVAART. (Wisfel-Qüèstien in cas van Infolventie.') 133
dezelve met bewilliginge van A. in, en remitteert wederom aen C. de gemelde cigenlte fomme van ƒ 50000:— aen andere Wisfelbrieven, a largo getrokken door dito R., ten laste van A., en te betaelen aen de Ordere van C.de Waerde op rekeninge.
C. trekt dezelve Wisfelbrieven voor den vervaldach in , en endosfeert dezelven aen de geenen , die hem daer voor het beloop fourneeren, by disconto naer beloop des tyds.
De gemelde C. behoudt de gemelde penningen en bediendt zich daer van.
Daer op koomt te gebeuren, dat voor den vervaldach van die Brieven A.' en C. te gelyk op eene dach hnnne boedels aen de Kamer hebben overgegeeven.
Zynde noch A. door zyn Acceptatie, als mede C. door zyn Endosfement, in geene itaet om dezelve Brieven te konnen voldoen.
Doch A. fustineert, dat C. het voorfchreevene geld by disconto voor rekeninge van hem A. genooten heeft.
Hoewel C. het contrarie van dien is fustineerende.
Dienhalven is A. genoodzaekt geworden Cesfie te doen , zo tegens B. als tegens C. aen de Houders en aen alle andere Crediteuren.
C. maekt Accoord met zyne Crediteuren: en door het niet betaelen van de Brieven, geaccepteerd door A., is de gemelde C. door de obligatie van zyn Endosfement, op de gemelde Brieven, geobligeerd aen de deugdelyke Houders van die Brieven, met wien C. dezelve hadde gedisconteerd , genoodzaekt geworden om dezelve voor zyne Crediteuren te erkennen en met dezelven te accordeeren.
Onder expresfe conditie dat zy aen C. dezelve Brieven ter hand zullen Hellen en overleveren.
En daer mede dan ook verder bevrydt gemelde A. zyne Acceptatie.
. Word nu gevraegd wat recht zoude den boedel van A. competeeren ten laste van den boedel van C?
. Dunkt (onder verbetering,) dat A. geen recht altoos heeft om C. te belasten met het beloop van de voorfchreevene Wisfelbrieven verders of anders, als voor zo veel A. onder B. heeft gehad de fomme van ƒ 10000: — dewelke B. uit zaeke van de
R 3 voor-



'34 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
voorfchreevene Wisfelbrieven . bv hem N°EL
daer na ,n andere gefourneerde wilT- eer8t Sea<*epteerd, en
en voor■zich behoud ^of^Set^n ve™&d, onder
Want gelyk de WisfelbrievenbvB hjndem,n,teit' of a largo, volgens het eeenl hv r > 5Tokken °P langen dach p gefnccedeerd in ue^X iS tei "^ergefte d'
brieven van A., en alzo i^tetej*F™ ëetvokkene Wisfel! trokfcene Wisfelbrieven , cum Z " deze'ven met die eerst ge. cujus locumfurrogatum est Zll Vu™ nM™<™ je* gefteld word! den «rt^rï n >r ^ in de P^v.? he gekoomen is,) -zo volgt daer u,t nS^ ? Welks Plae« Waerde voor die zelve Brieven 7,1 l ' 3t A' dan geene A. die onbetaeld gelaeten heeft 'L ^" eisfchen' d™V koomene Infolventie. gehad' door e" mits zyne opge¬
teerd on tv eigen,vk tusfehen A. en C Wi.r 1 ■ ceerd op, of tot eene zekere nr^ lr WlsfeI 3S gecontrac-
de zoude moeten wordên voldaen nW3er V00r dan Waef. ven voldaen wordende do^ 1'S^f^^^ve WisfeC te doen het geene A. daer rfo« t vervolgens alleen had goed fen. Als ook nog om dat C? d,? '1 Ve'ft*en, ofTe mis verfchuldigd Zoude^yfop het Sm6 * a"e *evalJe «"en van dat de Wisfelbrieven reè^k zonln ? ter confideratie da dan die voldoening niet zvnZ n,Worden voldaen, zulks ook thans weder TeAS LnS igeVolsd' van die Waerde wat dies aenkleeft, ^d^^^S^J^ ™ lyk van den beginne, of anderzin ™1r Waerde al elfeórivetondittione nitnirtm caufa dati ïiïr ' Op^fc!l0°ten ware geweest deringe wegens het om00?»^^ Cd°0r te ™g'or!
g^olgd is,) zo dat de^Woenfnf eneJdaer de °orzaekni£ meer reden althans zal mogen 3. Va" de Waerde met veel
of door het hulpmiddel van &^i^n^m kwaede "ouwe van, de wan voldoeninge der WuS^en Jl? a,thaBs derhand) is gebleeken, aZ Zn Z % * 'X ^ Cna-
v /*rf«t»r. t^orn dat aen de eene zyde



en ZEEVAART. QVisfcUQuestien in cas van Infolventie.') 135
zyde iemand ter kwaeder trouwe handeldt, die vorderdt 't geen hy wederom zal moeten te ruggeeven, en dat aen dien geenen , aen wien wy eene Aftiegeeven, men veel meer eene Exceptie geevt, en dat aen de andere zyde Rescontre voor betaelinge doorgaet.)
Zonder dat in deeze eenige reflectie meriteert dat C. de voorfchreevene hertrokkene Wisfelbrieven gedisconteerd en ingetrokken , en alzo door dat middel den inhoude van dien genooten heeft gehad. Voor eerst, om dat hy C. zulks heeft gedaen voor zyn eigene rekeninge en rifico volgens de ordinaire ftyie en materie van Wisfel , en geenzins op ordere of voor rekeninge van A., Acceptant van dezelve Brieven, fecundum ea quce proponuntur. (volgens het geen voorgefteld is.)
En ten anderen , dat ook boven dien, wanneer zelfs C. de voorfchreevene disconto en intrekkinge al voor rekeninge en op ordere van A. zoude mogen hebben gedaen gehad, als zulks dan mede weder zoude zyn gefchied op het vertrouwen van en mits dat A. zyn woord in en met zyne Acceptatie gegeeven zoude houden en nakoomen; en dat gevolgelyk de Wisfelbrieven, in quaïtie, dien conform poinélueelyk zouden worden voldaen. Invoegen dat de voldoening thans niet zynde gevolgd, A. immers tegen C. niet zou konnen ageeren uit een contraét, het welk hy aan zyne kant niet heeft voldaen gehad, en door welke wanvoldoeninge C. is gebragt geworden in die ftaet van dat hy C. weder heeft moeten rembourfeeren 't geen hy van den laeste Houder der Brieven by disconto had genooten: en dit alles ook nog te meer, om dat hy A. helder noch penning buiten de voorfchreevene ƒ10000:— tot de voorfchreevene disconto of intrekkinge heeft gecontribueerd gehad van het zyne, en ja dat hy A. zelfs door toedoen van C. ook noch van zyne Acceptatie geheelenal is gedechargeerd en ontlast, cum, locupetari nemo debeat cum alterius damno. (om dat niemand zich met befchaedigen van een ander mag verryken,)
En of dan wel mede waer mag zyn uti inftruimur (zo wy onderrigt worden) dat C. aen den geenen, met en aen wien hy C. de voorfchreevene Wisfelbrieven gedisconteerd en ingetrokken heeft gehad, den vollen en geheelen inhoud van dezelve Wisfel-
brie-



3s* advysen over den koophandel
brieven niet zal koomen te voldoen m J „ leen aen dezelven zal geevenZ l /• maer dat c- daer voor al A. echter niet het llJ^to^*^**^* zo kaö%J . Overmits A., hebbende zyne Ac', r?r- ? ^ koomengmatieimmers niet kan profireerern£ met v'o!daen > byim». conto of intrekkinge by C;?|eaen oor^f baDdeii»ge van Sri buiten prejudicie van de waernSd^n 5 rekenin§e van A,, die word geasfumeerd, devveikTto^^Jl^ a^en by füppofit £ volkoomene voldoeninge van dezelve ï, "' Was hebbende de welke Memo en intrekkinge niet til£A ?title > en v°or of «gebragt of gefurneerd da > Si her f' metSaJt0°s heeft toecaer A. door C. geheelenal van zvni 1 y"en° maer ook nog vryd en ontlast, zo al 't zelve &P, Ceptatie tbans word bi reeds is geadvanceerd gewordeni in een andei' opzicht
heelenal gefteld zynde beiden bu^n i? °°r die alIeen ^ veterest, het onbegrypelyk is hZ l ^ rScht en v™ feeën vreemde w^LoitVpïe'doen 6 * de£Ze op "
Doch al e welke confiHp™*; , ' Jn zyn in deeze ïïr^^^^ene noode zulde dtsconto en intrekking v f de roSffi***** by Wuspofitie, door C. niet anders als voor zich zS "^f W«feJbrieVen jercantil , en niet voor rekenTnge of oi'T^6 °rdi"aire daen geworden, en dat gevolgelvkA „ P °rdere van A. is L. van C. konnende pratefdeerfnIs nv^f rechc te» ^fte
ceptatte, welke met eene effect yf lln ^ Van eene Ac! zyn geaccompagneerd of gevolgdeLPfJ mnge Zoude moeten fchied, dienhalven ook in ahen deele zal a,S tha™ ge-
weezen, vooral daerhyA. ook door is . "^ WOrden 4eC. van zyne Acceptatie zeilt geUb^èerrfj™ het Geoord vfn boven is gerefolveerd. gei'°ereerd geworden, gelyk hier
MdUS geadVifeefd in A^m, den ,6 February ,7,4. (^«r getekend.)
A- VAN DEN ENDE»
XXX Vil.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 13?
XXXVII. A D V Y S.
Iemand, met een ander in Wisfel Correspondentie zynde, mag in cas van faillifement van den Betrokkenen, met het vollen beloop van de Wisfels aen zyne Ordere, in deszelvs boedel koomen, niettegenftaende hy per faldo van zynen Correspondent minder dan het import der Wisfels heeft ie pretendeer en.
casuspositie.
T. B. heeft met M. gehad een doorgaende Correspondentie. By die Correspondentie heeft M. voor zyne rekeninge aen T. B. geremitteerd verfcheidene Wisfelbrieven op B. B, die dezelve Wisfelbrieven ook hebben geaccepteerd.
T. B. heeft ook op ordere, en voor rekeninge van M. dezéb ve Wisfelbrieven weder vernegotieerd aen N. IN. en anderen, en de Waerde daer voor by disconto genooten, wederom aen M. in rekeninge en anderzins goed gedaen. s
T. B. heeft ook op ordere en voor rekeninge van M. van B. B. genoomen verfcheidene Wisfelbrieven, getrokken door B. B. op diverfche perfoonen, en daer voor aen B. de Waerde betaeld.
Dezelve Wisfelbrieven zyn alle geweest, te betaelen aen deOr. dere van T. B.
En heeft ook T. B. de Wisfelbrieven, of wel de Prima's van dezelven, gezonden aen M., om daer van de Acceptatie te procureeren, en die vervolgens te houden ter dispofitie van de wettige Houders van de Secunda Wisfelbrieven.
Doch na dat deeze Negotie en Correspondentie aldus eenige tyd had geduurd, zo zyn de zaeken van B. B. niet alleen, maer ook die van M. in 't ongereeden en in disordere geraekt;
Zodaenig, dat B. B. hunne geaccepteerde Wisfelbrieven met Protest van non Betaelinge hebben laeten keeren.
En dat ookM. op het retourneeren van die geprotesteerde Wisfelbrieven geene ordere tot voldoeninge heeft gefteld.
Dat wyders mede de Wisfelbrieven die zy B. B. hadden getrokken en gefourneerd, te betaelen aen de Ordere van T. B,of
II. deel. S niet



138 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
laste van B. B. zyn £eJieerd op en ten
*n Na T°rd 'er aen de eene zyde bevond-n dat T R ,« a toeftand van zaeke, in hanrfpn ' ö' m deeze
twee honderd duizend Gu^ het belooP Va*
B.B. geaccepteerd, en anderdeels b^B B ^Vi eeRSdee,S by geprotesteerd als vooren Y ' SeCrokken > en allen
lasfe^an'^niet metTe^fb W7, fl°C Van rekeni^ «>* Guldens of daer omtrent! 6ISfchen heeft als «*» veertig duizend
«e£^£* SS«T 'f J? * *B' die zy B. B. aen de Ordere van T r ulu' K °f °/dere > al* 36 B;. wel zyn gecontracïeerdTn L^^SS^ ' b* pnvé naem , zonder van M. daer^bv te vermeldt ^'"^ nogthans T. B. en B B alles hJhh™ ? vermeIden, maer dat op ordere van M alleen " g6daen V00r rekeninSe en
En dat ook eindelyk de loopende rekening tusfchen M tn detTl B °,fgefl0ten 6n °^b«iuidee?d. USfCh6n M'
coord met CleC?^Tln ^^^fhbm «ktAc fustmeert in dat Accoord als Crediteur vanB R°\f ,f T' B*
gedaen voldoeninge. B' ZaJ moeten worden
trarie t^neereT t u n Van dezeIve ter
Guldens, dsbyKT^Js^£~to ™^veertig duizend Wti,. voor wiensr^Vn»?™ he.eft' Per resto ten laste van
>, voor wiens rekeninge, en op wiens ordere,Tde voorfchree-
veno;



ten BEEVAART. (Wisfel-Questienin cas van Infolventie.) 139
vene Wisfelbrieven, van B. B. door T. B. als vooren zyn genegotieerd en genoomen.
Zo word 'er gevraegd,
Wie van beiden in zyne fustenue is gefundeerd ?'t zy dan T. B. öf wel B. B. en derzelver andere Crediteuren ?
Gezien by de Ondergefchreevene de voorenftaende Cafuspofitie, mitsgaders noch Copie of Extract van een Misfive van M. van dato 23 Mey 1714., noch van dato 9 November 1714-5 van dato 16 December 1714.» van dato 6 January 1715-5 van dato 20 January 1715.,en van dato 2 February 1715. en op alles gelet.
Dunkt (onder verbetering,) dat T.B. in allen maniere is gefundeerd in zyne fustenue, en dat B. B. en hunne andere Crediteuren mitsdien gehouden zyn, hun T. B. als Crediteur van hun B. B. te erkennen, ten beloope van alle de voorfchreevene Wisfelbrieven , by B. B., eensdeels geaccepteerd en anderdeels getrokken , aen of ten behoeve van de Ordere van T. B., en dat alzo dan ook naer rato van de voorfchreevene twee honderd duizend ^Guldens, voldoening zal moeten worden gedaen, wegens'tgeene by 't voorfchreevene Accoord van B. B. zal wezen of worden uitgeloofd.
Om redenen, dat of fchoon T. B. op, of ten laste van M. niet meer te eisfchen mag hebben als de fomme van omtrent veertig duizend Guldens, en dat ook T. B. en B. B. in en omtrent de voorfchreevene Wisfelbrieven, waer uit de fchuld van B. B. is fpruitende, zo wel ter eenre als ter andere zyde, alles hebben gedaen voor Rekeninge van M., dat nogthans volgens het geene hier boven by Cafuspofitie is ter nedergefteld, eerftelyk, T. B. en B. B. met den anderen hebben gehandeld, in hunne refpe&ive privé en eigene naemen, zonder te melden van M., en zulks dan ook niet in qualiteit, als doende voor,of, als Commisfionarisfen van M., zo dat dan ook wat order zy T. B. en B. B. refpeétivelyk mogen hebben gehad van M., zulks noch aen de eene noch aen de andere zyde heeft of zal konnen maeken, eenige veranderinge in de obligatie die T. B. voor zich , en in zyn privé naem, op, of tot laste van B. B. door die handelinge heeft verkreegen gehad in hun privé; maer dat de verantwoording van 00 S 2 hun-



Ho ADVYSEN over deïj KOOPHANDEL
de andere zvde te"153!' i' B of B B- refpeélivelyk aen Jch daer mefe'o de* TnfZiel" of ^ B'
behelpen. SLl^ *¥" den anderen
«i rechten word de ilcLtZ^Tf W' (want, .gekeurd) («). ^CeptIe op nct van een derden af!
refeninlrT^fricirin^l!;' ?f wie- -dere en voor wiens ten anderen óo^ïï^ ingelaeten.he f !
kan praïtendeeren /om hem T B irfn gehad ' of
htXm gecontraheerd^en geal'u^Je" dV'7de'ïn? Van 'c ge^ pf belet te doen, voor eafir hvM 1eft ft' eenig hiadei' hebben voldaen en hnLl y M' hem r- B- ten vollen zal
g B. B. Jh^^^Mp» het geene bonden mogen zyn : als kennih^l y°i ftaende, of anderzins vercredit hebbende7 geftendéerd ^ d« iemand zyn geld of eenig goed, of effect hem £L ' °f t0£ het bekoomen van tentief tot zo lange toe hv SnTfC°mpeteert recht van R^ gerembourfeerd, o^andeVzins voll^ z*ne *ed<* vollen is
Ja dat de coéwèmer^ntil S^^ 5evryd veel verder gaet Zr Z l 1£r t£LLande zelfs ook nog zo
Heden plaetfe^eft^n /o" e^$% de Ko°"
of ten beste van de «««UkS^^ t^Effi
li IIIÉ^
* txeeptimibus tb. 5. ^ 7 l" ,em tb, f. tffejJ. & £ titt



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 141
of niet, wanneer flechts op die goederen, in het doen van het
verfchot en 't geeven van credit is gezien (c).
En alle het welke ook boven dien nog in deeze Stad te min bedenken kan hebben; wanneer men ook nog nader zal letten op de Brieven Jn'er boven aengehaeid en aen den Ondergefchreevenen mede geëxhibeerd. Als uit dewelken zelfs buiten de voor-, fchreevene confideratien, gefundeerd op de dispofitie van Rechten en Couftumen, en zulks zelfs buiten beding, genoegzaem met zo veel woorden is. te zien en te leezen, dat de voorfchreevene Wisfelbrieven in qusestie, en 't recht, daer uit refulteerende tot laste van B. B., door M. aen T. B uitdruk.kel.yk is gecedeerd en gelaeten tot Namptisfement en verzekeringe van 't geene T. B. ten laste van M. was competeerende. Invoegen dat wanneer B B. zich dan al zoude hebben mogen behelpen met de allegatie van dat T. B. niet meer als veertig duizend Guldens of daer omtrent ten laste van M. had te eisfchen, als neen, als dan nog altoos T. B. hun weder zoude mogen bejegenen met zyn recht van Retentie van de voorfchreevene Wisfelbrieven, zo lang hy door M. niet ten vollen van die veertig duizend Guldens zoude zyn gerembourseerd. Omnis enim pecunia exfoluta esfe debet, aut eo nomine fatisfaÜum, ut nascatur pignoratitia atiio. (Want de ganfche fchuld moet afbetaeld of deswegens voldoening gegeeven zyn,zal daer uit eene Actie van Pandfchap gebooren worden) (d).
Om nu eindelyk ook nog niet te melden, waer op echter wel degelyk mede te' refleéïeeren zoude ftaen, dat T. B. niet is bevoegd , en zulks ook niet gehouden, om zich met B. B. daer over in te laeten, wat naemelyk zy B. B. aen M. min of meer dan de voorfchreevene Wisfelbrieven fchuldig zouden mogen zyn,
of
(c) Volgens de getuigenisfen van diverfche Kooplieden by forme van Turbe belegd binnen deeze Jlad Amfterdam, ftaende pag. 189. van de laest gedrukte Handvesten van dezelve Stad , en bet gewysde van den Hove van Bolland, zo de Heer nieüwstad beeft aengetekend inter atria Hollandice decif'ones dec. 45. Voegt hier by den Heer hugo de groot, lib. 2. cap. 48. n. 27. van zyn Jnleidinge, en Mr. reinier van Amsterdam confilio 203. vol. 1. van de Hollandfcbe Rechtsgeleerden. ■ id) l. 9. §. i.ff. depign.aQ.
S 3



%k az>vyseno^rdenko°phandel
ft hem T. B. duerom^fioul^Vm^' Ven? Va" daer bragt eenig belet in de vorderinse ïan ?5, ^ Worden toe^ geprotesteerde Wisfelbrieven g , • voorfchreevene liquide
den gerescontreerd) (e). C dliquide niet mag wor-
tohbe van 'kooplieden wegens het hovenftaenie geval.
op de vraege, daer uit voorfeftÏÏd eh°°rt' en SeleC
Zoude wy Ondergefchreevenen vermein™ Ja* t d fomme van omtrent twee honderd 32 fVf, T* B' raet de teur in den boedel e^fen 1^ ^ TJ G" de"S als men, en naer rato van dien door B R 7 u m°gen inko°andere Crediteuren ook daer voor 1 a °ldaen en bv derzelver Overmits T.B. d^?rfch™e^?ei^ raoeten w^den. zo dieB.B. hebben S^" ,^ Wisfelbrieven, getrokken gehad,tot^?SkerinJi ^deZe Vf B' B' bebbe" Jjv T. B. overzulks gerechSdÏU onf uiïï?? Z1Ch hefC' en dat T. B. alzo onder zich, ter tvner SïlZ d-at g6ene' C we,k by . zyn onderpand, zo veeTeCere"?/^ ^hebbende» ^ tB ™OT -ch?rwezen ten tl,en zy vold°a^' dat ^ * te onthouden
trokkene en g^^^^J!^^^ refP^ive gegen,dan zy/achterwe/et'Z^t^^? l°fQ °ntf™' om dat T. B. geen kennisfe fJ?T P^/ zoude be]°open: zo de zaek tusfcheE5^enjt^^a^0^ * draegen' boe B. B. wel voor rekeninge en'on £3 ?/6r hy T' B" met
op zyn privé naemh^TeS^Lwifl^ M^ d°ch evenwel fyn geworden de p!^^^^^ ™ temogen behelpen met het Jn t n • ' zonder zich
40 -Pw jura vuIgata. dat



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 143
dat T. B. ook zich niet behoeft en zelts ook niet bevoegd is in te laeten wegens het geene B. B. met M. uit of openftaende mogen hebben. En of zy B. B. naemelyk aen denzelven M. fchuldig zyn of niet. Als hebbende hy T. B. het recht zo hy T. B. in zyn privé daer door heeft verkreegen, aen niemand anders te verantwoorden , als alleen aen M., zyn Committent, als met welke Committent hy T. B. alleen deswegens rekeninge kan en mag hou. den; zonderling nog mede in deeze, daer T. B. niet weet, noch behoeft te weeten , hoe hy B. B., zyn Debiteur, met M. zyn Committent mag ftaen in hunne wederzydfche rekeningen, 't zy dan dat de een of dat de ander daer in Debiteur of Crediteur zoude zyn, gelyk als dit alles naer ftyle mercantil conftant en onwederfpreekelyk is.
Men fwyge nu nog dat T. B. ook gansch en al onkundig is geweest, volgens hèt geen hier boven by Cafuspofitie is ter nedergefteld, dat T. B. dit deede voor rekeninge van M. En dat het hem T. B. daarom ook te minder te vergen is, dat het geen hy T. B. in zyn privé en tot zyne zekerheid gecontracteerd heeft gehad met B. B., zonder te weeten wat 'er tusfehen B. B. en M. was omgaende, althans in die vorderinge van zyn aftie zoude worden fubject gemaekt aen de discusfie en het onderzoek of hoe B. B. en M. in hunne refpe&ive openftaende rekeningen onder of te boven ftaen.
Dit bovenftaende geadvifeerd by Mr. a. van den ende,-
XXXVIII. A D V Y S.
Een Wisfelbrief kan om de Infolventie van den Acceptant of Betrokkenen binnen den tyd worden geprotesteerd.- 's
turbe van kooplieden.
Aontfangt van Bourdeaux eenige Wisfelbrieven op 3 üfo en • 8 dagen, dato den 16 April, tot laste van de brians, Freresin Amfterdam, dewelken in 't laest van Mey ophielden hunne geaccepteerde Wisfelbrieven te betaelen. Den 24 Jimylaestleden
2end&



i44 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
zendt A. de voorfchreevene WisfelhnWpn „„l 4, .
protesteerd, zvnde Hit pmJ j * Rotans vervolgens geDe vraege is
van Advys, dewy1 alhier de ,1 • bm,sna"^ geval, zya
zyn geweest hunne i**^!"*^^^^* dat op derzelver antwoord, van niet te konnen betaelen hetVSï een onvermogen te kennen geeft, 't welk dom venue nader is geconfirmeerd, by den^ voornoemden a J te recht is geprotesteerd geworden. V°0rnoeaiden A' wel en
(Onderftond en was getekend.)
wil f °KER' ' en WHL, blankenhagen dn
Wed. en Zoon van zaliger louis serrürier en T f
^au*, herman s w o l , J o h a n n e s I boe £" en Zoob ' worik raphoen, cornelis f e ll i nge r, bTr tTl.'
de



en ZEEVAART. (IVisfcl. Questien.) j45
de haan, thomas, jan en zeger van son, casp. van lill en Comp. warnar lulofs, willem van laar, jacob en matth. christoffers , de Wed.
couwenhoven en Zoon, cornelis de me yere, pieter geelhand, job. sieversz en Zoonen , joan van eyburg, dirk beth, wynand en hermanus blaaupot, abraham du pree, george bruyn,
hendrik straalman, theodoor rogge en Comp. , bartholome muysken spr enge l en pott en g, ÊIl m. van berchem.
XXXIX. ADVYS.
Wegens Wisfelbrieven, die ter kwaeder trouwe van hei Postcomtoir geligt en vernegotieerd zyn, dat dezelven den Houder geen recht ,geeven, neemaer door hem aen den rechten Eigenaer moeten worden overgegeeven.
casuspositie.
Koopman binnen Rysfel, eenige penningen voor B,, Koop. JLJl. man te Keulen, ontfangen of in cas hebbende, negotieert op den 22 Augustus 1714. van C. een Wisfelbrief van twee honderd Ponden Vlaams courant geld, getrokken door dezelve C., Koopman te Rysfel voornoemd, ten laste van D., Koopman te Amfterdam, houdende dezelve aen de Ordere van B., de Waerde van A, ontfangen, gelyk A. verder den 26 van dezelve maend Augustus , nog negotieert drie Wisfelbrieven, naemelvk eene van 250 Ponden Vlaams courant, door C. voornoemd ten laste van gemelde D. aen de Ordere van B. getrokken, de Waerde mede van A. ontfangen, en nog twee Wisfelbrieven, getrokken ten laste van anderen, van gelyken aen de Ordere van B., de Waerde door A. voldaen.
Alle deeze Wisfelbrieven worden met de ordinaire Posten van Rysfel naer Keulen verzonden : doch dezelve worden van het Postcomtoir tot Valencien ter kwaeder trouwe geligt en niet
ii. deel. t aen



146 ADVYSEN over ben KOOPHANDEL
SS, ÈZltllt^d d3er M dG £wee a"-re 'de tweede en derde hand weïeflütliï™ Waren' door A. bekend gemaekt de voS& e° ™rd ^ gelyk aen brieven van twee honderd en r Jf T J3", de tWee Wisfel" Vlaems, hier vooren gemeld A h.f J^ll Vyfd8 P<»den naer Amfterdam, comZArende fpfiZ-Ch °P aemlonds by misfit het vóorgevXne en ti"Hr A ^ ^"k"
de eene Wisfelbrief van twee^hn^J J p ^ dat,de be£rokkene D. voldaen aen iemand by Ldo Snf ^f'" V^T reedsheeft daenO die daer van Honkte - wasTii ?1?^^ ge~ en in den naeme van B ° AvreZnnl £den A°' doedc voor zich, de van de andere WitfiJbrie^ eindeD.den inhon-
by D. geaccepteerdte zoudeTer»^^ P°nden >
Arrest van A. approbèerr betaele"5 zo als B. mede het
Tegens dit Arrestfof"deeze Arresïe nT/""^ C0^™^ op E., Koopman in Amfterdfm vo1 ï"f Z,dl aIs °PPofant dosfement Eigenaer van de e ^wlkSti^L^^7 EAn" enB., voort procedeerpnW* nnVI r , yn gewor<ten. A.
Eigenaer te zyn gebleeven <JL r ,verk,aerd zal worden
en dat E. niet\llferZal hebben r/Tfchreevene Wisfelbrief,
zy dienvolgens de penning^^^ OSnln fftT' neemaer dat ook E zal in»)» „ oecroKKenen D. ontfangen , felbrief aen Sun ove*te^de gemelde W en dat de voorfchreeveneTr^^ fustineer£ ^t tegendeel,
ben



e s 'ZEEVAART. (Wisfel-Qiiestien.) i47
ben aen G., en G-, volgens het voorgeeven van A,, weder aen hem E. voornoemd.
De vraege is,
Of A. en B. in hunne fustenue, dan of E. in zyne is gefundeerd ?
Gezien by den Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspofitie , en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd,
Dunkt (onder verbetering,) gefupponeerd de waerheid van dat de Wisfelbrief, in Cafu vermeld, ter kwaeder trouwe van het Comtoir tot Valencienne is geligt, en aen B., aen wien, of aen wiens Ordere dezelve hieldt te betaelen, nooit is befteld: dat wyders dezelve Brief op of met den naem van B. valfchelyk is geëndosfeerd, dat mitsdien A. en 8. in allen maniere gefundeerd zyn in hunne voorfchreevene fustenue, van dat zy, of wel B. behoorde verklaerd te worden Eigenaer van de voorfchreevene Wisfelbrief te zyn gebleeven, en dien volgende de penningen, daer in vervat, van den Betrokkenen te mogen ontfangen , en dat gevolgelyk mede E gansch niet is gefundeerd in zyn fustenue, en mitsdien niet alleen gehouden is te gehengen en te gedoogen, dat A. en B., of immers B., den inhoude van de voorfchreevene Wisfelbrief koome te ontfangen, maer dat E. ook, die de Hou. der is van den Brief, uit hoofde van dat valsch Endosfement, behoort te v/orden gecondemneerd , de gemelde Wisfelbrief aen hun A. en B., of wel aen B., kost- en fchaedeloos over te geeven.
Om redenen dat, of wel in 't algemeen die geen , die uit kragt van een Endosfement Houder van een Wisfelbrief koomt te zyn, daer door het recht heeft, om den inhoud van dezelve van den Betrokkenen en Acceptant te vorderen en te ontfangen, echter in cas fubjeft dat algemeen recht in opzigte van E. geen plaetfe kan hebben. 5
En wel voor eerst ter dier confideratie, dat als vooren onder, iteld wordende waerheid te zyn, dat als wanneer de Brief voor rekeninge en ten behoeve van B., den waeren Eigenaer. op het Postcomtoir naer de ordinaire wyze ter beftellinge op of de gedestmeerde plaetfe was gebragt, dezelve ter kwaeder trouwe van het Comtoir is geligt geworden, het naer Rechten en Praélycque
T 2



148 ADVYSEN over den KOOPHANDEL refolut en notoir is, dat het voorgemelde recht v*n v j geenzins word veriooren of tot Jd^nollrZe?^1100? Eigenaer zyn gced weet te agterhaeler inli?ï '/ u°ge de mogt worden fevooden G^^eSh^R^ Sf, ~k van genoegzaem alie de Rechtsgeleerden venhuif deJeeJe als eenig roerend goed, als wffinïS w^d ftoolen, of ter kwaeder trouwe ontvreemd ^ d;fm7 d ge1 of de zaeke zodaenig affefteert d,ï w 7 ' Jdl?fflal heC §oed in handen van alienVn eenefeykPo ftZ^f ^ beVlekt> de Eigenaer recht heeft om hefzdte van dl n r5,?° T^' daC en te mogen vindiceeren, al waer Ll fchöon da' dfïp^T" hetze ve ter goeder trouw? h***? ^Cilooni dat die Posfesfeur de reftitutie fan de wae: te die dir vn^fT ^ °°k ZOnder fchoten of betaeld moglyn^ geweeS7°Zoyalf" BdZ1'tt6r "itge' zulks geleerd word by simon van le^euwbm f/iV ' ant. matth^üs f» , alwaer hv in dl. ^ en bv ^ m mbitafurto^h ablata aut vl '^r™^ fpreekt» et ereptionis ita rem 0^11^111^ pU fit > Vltiam idfurti minus enim eam Z^ ^^^^TTr P°S^m D°cans emtori been. fidei p/eZ r^Ttn^'kS* roerend goed ons ontdraegen of met JeZtt i*J " eenig' kleeft die vlek van diefflal en^roofTodafnTgfL^^S', ™
TnZfd^.^
est tertius üle bona anmaTeTde £2? ' ^ m n^ue inter' clinare nMtuti^r^tM^^ r m mt de~
lare fteLJt hTZ J Ö f refufienem pretii a domino postulare. (terwyl hy zegt: Het maekt geen onderfcheid of die derdo
(a) Roomscb Hollands Recht, lib. * tit , ca r * &pï n. n, 3. ' w* u m' 7' »• 4- Zfcenfurfër. pan. i. lib. z.
V>) Param. 7. vers fecundo,
M Allegeerende daer toe 1 è^-Ja-1* • .



e n ZEEVAART. (Wisfel-Qiiestien.') i49
de goederen ter goeder of ter kwaeder trouwe gekogt hebbe, want geen van beiden koopers kan of de te ruggeevinge van de zaek ontgaen, of de wederomgeevinge van de prys den Eigenaer afvorderen) (d)..
Tot zo verre mede toe, dat zelvs de geen, die zodaenig geHooien goed pretendeert gekogt , of anderzins bekoomen te hebben, niet vry van nadenken en penaliteit is, als alleen na zuiveringe van Gerechtsproeve (e). En welke Zuivering by Gerechtsproeve ook des te difficiier in deeze fchynt te zullen zyn, om dat (in fattd) (met 'er daed) word gepofeerd, dat F. en G. zyn perfoonen fans adveu en gansch en al onbekend, en zulks dat; of dezelve naemen prefumtivelyk zullen wezen mede alleen gepraétifeerd, of anders de voleurs, of hunne medeftanders zei ven. Falfus procurator depofitum accipiendo, aut ces alienum exigendo, citra (iNB.) domini voluntatem furtum facit '& prester refiitutionem rei aètione duplifurti nee manifesti convenitur , (Om dat een valsch gemachtigde met vertrouwd goed te rug te neemen, of uitftaende fchulden zonder de wille (NB.) van den Eigenaer in te vorderen, diefflal begaet, en boven de wederomgeevinge van de zaek in eene aftie tot het tweevoudige wegens heimelyke diefflal vervaldt) (ƒ), et malafides non folum ah initio9fed cx post fatto potest exiftere, (de kwaede trouw kan niet alleen gebeuren by den aenvang maer ook naderhand) (g), adeo ut post litem (NB.) motam cmnes malce fidei posfesfores fint. (in dienvoegen dat alle bezitters (NB.) na den aenvang van Proceduures zyn Bezitters ter kwaeder trouwe) (/*)..
En
(d) ant. matth. in verbis, tertio &>c. adde hugo de groot lib, t. cap. 3. n. iz. van zyn Inleidinge, conform mede het 44 artikel van het groot Privilegie van Vrouwe maeia van b o u r gond i e var. den 14 Maart 1476.' ftaende gedrukt pag. 37. van de laeste Amfterdamfche Handvesten , en de Willekeur en van dezelve Stad, ftaende pag, 82,3. van dezelve.
CO Volgens gelyke Willekeuren, ftaende ter voorfchreevene plaetfe' onder' No. in en 11.
(ƒ) Per 1.19. C. defurtis g> l. 14. ff. de condW caufa data, caufa non feetita*: (g) *3- S- i- l- 40 & 48. §. 1. ff. de acaxiir rer. domuin.. ® l' 15 • §• 7> ff> de hsredit petit.
T 3.



ADVYSEN ovER den KOOPHANDEL En ten anderen ook daerom dnc u*- d ,
lyk heeft gecomoeteerd, niet hPJr II P ' 0 hun origmeeeen ander zonder toedoen of ov fc™* °Tgaen °P of aen van B., aen wien de betaeline moÜ g A" B" of wel
ferri non potest /(wJt Zt Zn ons Étf 7
onze tusfchenkoomendedaed enï ^gendom is, kan .zonder
den fcjgendom niet overgaen ,H In 1 J^? 6Igene traciitie wettige oorzaek ware vooraf gejaen^ r*N V^00? of «ndere geen recht heeft konnen bekoomln d«oV mM? i 3C dan F' ook fement, wel gedaen op of ondp/SL ddd van een Endos-
voorfchreeveJwiafenTrief orSnee vl^r Van,B'' aen wien d« en, maer nogthans but geh°Uden te betae"
m weerwil van B.j en dat eevolIfllï ul Weeten' en zul1^ geen recht hebben konneJ SS ïn°C F' noch G' aI "'ede ment aen E., den jegenwSofdiJSW hu" Pr£etens Endosfe-
meer recht op een ander kan nV^T !' V0m dat "iemand «««od ** yS£"5'JT, gen'dan hy zelf heef0 (0, 't geen van denteg^e l^effiT'r T*W' da niet beftaenbaer word) (m). yk 13' door den loop des tyds
Op de gronden van welke' disnofitip van w i dm, ook gefundeerd is, de wfS?VTdelitaT^^ January ió5i. fpeciaelyk mede op het (llTvan w3\ ' °P d™ 24
p tóf-
l«) '. 31- jf. rfe ae?. rer dom. adde cp n, •„, ;« atVtJ>one.
CO Per tmw /. je. prm R t " 2*J* rfê ngulujmr. WJ no. ff, de reg. juris. " !



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) i5I
iaelinge in de Wisfelbrieven begreepen (NB.) moeten hebben uit kragt (NB.) van het opgefielde (NB.) Endosfement: zulks dat als dan in de Endosfemente die kragt niet refideert of bevonden word, van dat de Houder tot de vorderinge van de Wisfelbrief geregtigd is, of, zo als de Willeleure fpreekt, dat hy de betaelinge in de Wisfelbrief begreepen moet (NB.) hebben, gelyk nu het tegendeel in deeze opzichte uit het vooren gededuceerde na rechten is aengetoond , zo fpreekt immers de zaék van zelvs, mits de Houder geen recht heeft verkreegen gehad, als vooren, dat dan gevolgelyk het primtive recht, aen of by A. en B. , ofwel by B is gebleeven, en dat alzo dezelve B., als origineele Eigenaer,, tot de voorfchreevene Wisfelbrief' en de betaelinge van dien mede alleen kan wezen gerechtigd.
Voegdt hier eindelyk nog by, dat, als de betaeling zelvs al door den Acceptant aen E. reeds gedaen ware geweest, het betaelde dan nog notoirelyk, als kwaelyk en ten onreche, per erro* ' ■rem (by dwaelinge) gedaen, zoude mogen worden gerepeteerd per condittionem indebiti. (door te rugvraeginge van het geen niet verfchuldigd was) (n).
Vermits die betaeling dan zoude zyn gedaen geweest aen den geenen, aen wien dezelve niet had behooren te gefchieden, en dat die betaeler daer door van zyne Acceptatie niet zoude we. zen gelibereerd geworden, maer ter dier zaeke door den origi- • neelen Eigenaer echter ook nog zoude konnen worden aengefprooken om de betaelinge aen hem te doen (o).
Invoegen dat alhier niet alleen dan zelvs zoude hebben plaetfe de conftante maxime van Rechten, ut contra quem de jure datur ■ aïlio , contra eundem multo magis datur exeeptio , (dat tegens wien na rechten eene Aenfpraek gegeeven word, tegens denzelven,
O) Per-l. r-i-.ff. de condffi. indeb. I, 14. jf. de ctmditt. caufa dati £fY. /. 8. C. de conditt. indebiti.
(0) Per diüas leges £? per eaqus babet s ca cc 1 as de commerc. & cambio §-ï3- 5- n. 24. n. 342. j. p ho ons en cap. 16. n. 1. i. fc? z8. van
zyn Wtsjelftyl, & jacques du pui cap, 13. n. 9. dans fon traite de Van des lettres de Cbange,



; m ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dat de pretenfe Houder wn «fc ffi?lhe,d ZeIve zoude Zyn, tant den inhoud van de Wisfel^ " ^ Van de" A«V en vervolgens, als de Acceptant door den zoude worden geconverteerd . U:^°nZmQelen %e naer
A'dUS geadWfeerd den 6 Maart I7IJ.
(Was getekend.)
A. van den ENDE , T, np r 4 D
MANS, FRANCOIS ARDINoiS *assecoü*> d. h elva N F r IE S S e M j , (j, v a n^D Elf E nd E ^
Amftyetamd,V0xï *" * ge«^ by Schepenen van
XL. A D v y s.
iVomw/ê *öBdcr byvoeginge van OrJ*va j
door den
Kat infertie van het Billet.
GIS^^ voorenuaende £ j |
Bankt (onder verbetering ) daf T'r , " m VOorë^ld. gefundeerd is geweest en noViouV^7ASSER°T «er wel g ZOUde zyn om te eisfehen voldoe-
("<rt ^w. » C3- 7- S. 4. de pafos princ.



en ZEEVAART. Wisfel-Ouesticn.) 133
ninge van den inhoude van het voorfchreevene Billet, en dat, mitsdien noch jean jacquesle goux noch zyn Crediteuren of Curateuren in 't minfte niet zyn bevoegd of geregtigd, om die voldoeninge te querelleeren of ook daer van en min noch mede van het Billet zelve reftitutie te vorderen van gedagte
vasserot.
Want gelyk het voorfchreevene Billet by gabriel en. ma rc andre sarasin is getekend, en uitgegeeven ten behoeve
Van jean jacques le goux.
En dat dezelve le goux daer van weder heeft gedisponeerd gehad in faveure van hem vasserot voor rekeninge van david francois gaudet, zo wyst die zaek dan ook zich zelve, dat die dispofitie aen en ten behoeve van vasserot., door le goux, als wettige Houder gedaen, in allen maniere Hand heeft en ook altyd zal moeten grypen, turn quod id quod femel placuit, amplius displicere non potest (51 paÜa conventa fervanda funt; turn etiam quod rei quisque fuce fit moderator rjf arbiter qui in locum alicujus fuccedet, fuccedet etiam in ejus jus. (eensdeels om dat het geen, waer in men eens genoegen genomen heeft ., naderhand niet kan worden afgekeurd, en dat het geen men overeen is gekoomen, moet worden gehouden; andersdeels ook om dat een ieder is meester en beffierder over zyne eigene zaek, en dat die in eens anders plaets opvolgen zal, ook zal opvolgen in deszelvs recht) (a).
Zonder dat hier jegens eenige confideratie meriteert, dat het voorfchreevene Billet niet zoude inhouden eene adjeftie van ordere, maer fimpelyk en alleen zoude liggen te betaelen aen jean jacques le goux, waer omtrent ten opzichte van, of in Wisfelbrieven merkelyk onderfcheid zoude zyn. Voor eerst, om dat in deeze eigenlyk niet gevonden word een Wisfelbrief in forme, die toen reeds zoude zyn getrokken of geremitteerd, nemaer enkelyk en alleen een Billet of belofte van te zullen remitteeren, of anders te trekken ten behoeve van le goux voor de genootene Waerde van chaillet, zo dat men dan ook in
4ee«
(ir) Per jure Vulgata.
II. n E el. V



m. ADVYSEN over den KOOPHANDEL
taeJen)teneenernael buken^pronooste n ^ te be-
het geen in, of omtren de ÏSï^n lnlffÏÏ™*^*10 > ven in forme frngulierlvk mSte effe& van Wisfelbrie-
fe ftyle mercantn S y° SereciPieerd na de pra^ten-
ren, cedeeren , oov^^ endosfee" lyk inhoudt te betaeleaerfor^rp / "rf die"iet ^drukkeeen Wisfelbrief g e vordert eThf^M " T *]0Ch' da£ zodae™g niet zoude behoeven?of hph™ T T?rdende' £en vervaldag! der van denzelven in Lalt°™b^eld te worden aen denHoK
Zynde integSeeT£?fïh^,^^^^ . van het woord of de ClaufiilP »ln Z n f rende.uit de byvoeginge rie van Wisfel, eerftelyk daer Thel^'f™****1*11 in <"ate" felbrief voor den ver^^ een W^
derd, betaeld of whandeM ™ f ^ nieC Sevor"
of wel in prayud cievande?Trïv °rde? ' ?et effe£l ««W van de rf^to^lZ?^?^ ™ *» GeevL
diedisL^ie^
^o^ van drvo^e^oud^S
niet houdt te SSn aen^L' ^ W?Meer de Celbrief Trekker, niet zyn gehoudeïtn ™? Zelvs,voorige Houder of Houder verder o' Jd7ndan4 °dJ °,ge laesten of nie™en geweest aen de geenen diZiLfe^fZT/^ °f,Z°Uden zvn brief was geweest ronX ,T • y\Houder van dien Wisfel.
^^.o^ate^vÏÏRÏÏSïïf6 byfVOegde 0rdere> con* uaire regui van Rechten, quod exeeptio, objians cedenti



en ZEEVAA R T. (Wis/el-Quesüen.) 155
cetiam objiet cesjïonario. (dat eene Excepcie, die den geenen-, die aen een ander zyn recht overdraegt, in de weg ftaet, ook aen deszelvs recht verkreigende hinderlyk is). Daer integendeel ten opzichte van de Houders van Wisfelbrieven aen Ordere te betaelen, de Trekkers en voorige Houders, aen den laesten Houder abfolut en zonder referve zyn verbonden , zonder dat zy zich met eenige exceptie , fpruitende uit handelingen met de voorige Houders aengegaen, tegen den laesten Houder, met Ordere gemunieerd, vermogen te behelpen na 't exempel van de Delegatie of overwyzinge; volgens welke de Delegataris, of die geen, aen wien geordonneerd is geworden betaelinge te doen, ook na befchreeven Rechten niet gehouden is te ondergaen den last of de exceptie die daer gemaekt zoude hebben konnen worden tegen den Delegans of Overwyzer, ter oorzaeke dat, even als de Delegatus of . de overgewezene, een Acceptant is en word aengenomen per novationem (by fchuldvernieuwinge) voor een nieuwen en voor een waerdigen Crediteur (c), en alzo mede de laeste Houder van een Wisfelbrief te betaelen aen Ordere, uit zyn eigen hoofde vermag te ageeren, zonder zich aen te trekken wat 'er tusfchen de voorige Houders of den Trekker onderling refpec~bivelyk uitftaende mag zyn geweest (d).
En welke twee remarques dan ook zyn dienende tot eclaircis* fement en oplosfing van het geene dezelve Heer phoonsen elders (e) is zeggende.
Doch alle welke zaeken in deeze niet zullen konnen zyn van applicatie, zo om dat de Uitgeevers van het voorfchreeven Billet, alzo weinig als de Geever van de Waerde, eenig de minfte oppoütie zyn maekende, als om dat in deeze ook zelvs nog uitdrukkelyk by het voorfchreeven Billet is ter nedergefteld, dat de betaeling by avance en voor den vervaldach zou mogen ge-
fchie-
(c) Per textus in §. j. /. 13. fc? I. 19. ff. de novat delegat £? /. 5. #. j.' ff. de doli mali exceptione fif /. 5. & l. 7. C. de novationibus.
(d) Per ea quce notat turriüs de Cambio disp.z, qucest. 16. n. Ï3. é? 5«f<5.
(e) Cap, 19. n. 6. van zyn voorfchreevene Wisfelftyl.
V 2



ADVYSEN over dek KOOPHANDEL
Waer by dan no? rpn ^JL . u,ÖJect van quaestie.
eigene hand en uitgegeevenorder/wï1 hZ°daemge al]eg"ie tegen de mogen doen; zoom dat dir ni? !m LE GOüx niet recht van een derden?te weeten i 'n-6" Z°Ude zvn a,s bet • voorfchreeven, of den Geever ™ wn£ltgefw van het Billet I*n allegeeren ,'het welte "n alle ^fp'^ deSZe,VS' te de.. C«w ^Mflm «dwf is aenloopen-
grondt op het recht van een Kenof $°m daC hy' die zic« Peteert, nooit gehoord word) f A A, Seene Aftie com-
* jean jacq_ues le g o u x ofanWp °°k > °m da*
teuren , als Curateuren d°"it zynen h"Pmenfe Cfedi' dien ook alleen zyn Recht zv7hthh fde- ageeren> en mitsdoen en laeten van hem r V n hebfaende> in deeze het eigen daed) zouden widen tegenin her" dTf°? *'faÜ0 Cmec ^ ten , om dat r^^^^^l d* fechten niet ">elaj laeten gehouden is te pradteeren t V§ Zy° ei-en doen en dolo facit, qui petit JUenZrreLff™*, en 'É geen hy zoude moeten wSm J? '' (en dat die eischC5 handeldt) C», ^ «^^^A,^ ^aeder trouwe to magis repellit exeeptio. o oi X f °a- eum aê™tem muil aenfpraek legt, wofd des te meer ita^vg73fW,eVare.C,htM een
-nd^ **" min ook
w 137. ff. de regulis juris. (0.*. 18 etfeqq ff; de txeepu



en' ZEEVAART. Wisfel-Questien.) i$r
zoude hebben te gefchieden voor rekeninge van david francois g au det, aen wien hy vasserot op deeze Endosfemente of Cesfie dan ook weder uti inftruimur (zo als wy onderrigt worden) crediet heeft of hadde gegeeven gehad. En dat gevolgelyk hy vasserot niet alleen door dit doen van jean j;acq_ues le gouxj of wel door het praetenfe desavoueeren van dit zyn doen dan fchandelyk zoude wezen misleid en benadeeld , contra jus naturce , quod non patitur , ut alteri per alterum ini- 1 qua conditio inferatur, aut ut quis cum alterius detrimento et injuria fiat locupletior, (tegens het recht der Natuure aen, 't welk niet gedoogdt dat den eenen door den ander eene onbillyke con* ditie word toegebracht, of dat iemand met eens anders fchaede en onrecht lydenzich zoude verryken) (k) ,maer dat hy vasserot zelfs ook als zodaenigen derden, die wel in rem faam (tot zyn eigen behoeven) en tot zyne verzekeringe, maer echter uitdrukkelyk voor rekeninge van gaudet had gehandeld, niet zoude konnen wezen fubjeéf. eenige recherche of repetitie wegens het geene voor rekeninge en op naem van een ander, als in deeze, was getradeerd geworden, wat 'er ook anderzins ter dier zaeke ih zyn handen mag zyn gekoomen , maer dat zulks door le goux en de zynen, ten fchoonfte genomen, zoude moeten worden gefustineerd en gevorderd op of tegen den gedagten
caudet (/).'
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den .. Maart 1713; (Was getekend.)
a. van den ende en f r a n coi s ar din o is,
(£) l 75, &f. i. io-j. ff, de regulis juris.
(/) Per l. 44. /. 51. £f l. 66. ff. de condit. indeb, et per eet quce bdbèt A N TH. willemsz magni nominis jurisconfultus Conjïlio 25, vol. 1. van' de HollandJcbe Rechtsgeleerden.
V 3



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL XLI. A D V Y S
den Correspondent.
• casuspositie.
A m"?t,V"''£SSrt"> Aafcntan , remitteen de fomma van ƒ?... .*' ^«KiM M,ddflb»« ™ Zeeland,
betaelen aen hem six „f Ortere W,sftlb»tf ™ ioo«, te Anffte'ri"' *» te0 h*tó ™ "™ oav.ds, tot 0fXe r„^S?J^f - »"» ** » de
Hoewel . la pan was genegotieerd. '
mdX%t7AnngP;rtI|roaen *" ' **, en nog
wierIdVges7e^vtnnwUêU^US I7'°' dat hem g«n Advys pasfeerdf en UI !]£ 8 e"e da„er weSens de betaelinge was se. Eren.' d" ™S eene ^igheid, die men moest vSl
*°™i^T<Wp^!t abraham .„,„ eerst
Of de «-H^aaSKf ^ daer by gemen-
tio-



sn ZEEVAART. (Wisfel-Queüim.) 159
tioneerd, niet is en blyft voor rekeninge van de voornoemde pieter six?
Dunkt (onder correctie,) of wel abraham sautyn, hebbende geremitteerd aen pieter six oc 100 VI. met intentie of ordere, dat door de gedagte pieter six aen hem abraham sautyn weder remifes zouden worden gedaen, dat daer uit zoude mogen worden gepretendeerd, als of de gedagte Wisfelbrief door pister six, als Commisfionaris, aen hem abraham sautyn zoude zyn geremitteerd; en dat gevolgelyk mede quaji de voorfchreevene Wisfelbrief zoude hebben gelocpen voor rekeninge en ten pericule van den voornoemden abrah a m sautyn, dat nogthans de voorfchreevene zaek wel ingezien zynde en geconfidereerd wezende, dat de meergemelde Wisfelbrief niet is gehandeld en gecontracteerd om te worden betaeld dire&elyk aen abraham sautyn of deszelvs Ordere, maer wel duidelyk aen hem pieter six of zyne Ordere, en dat dan nu de voorfchreevene Wisfelbrief door pieter six, daer op zynde geëndosfeerd geworden aen abraham sautyn of zyne Ordere, en wel zodaenig mede, dat daer by ook is gemaekt verandering in de cours van Wisfel, de gemelde Wisfelbrief verftaen moet worden voor rekeninge van pieter six vervolgensalleen gelopen te hebben; en dat mitsdien ter oorzaeke van de Proteste van non Betaelinge , de inhoud van dezelve Wisfelbrief door hem six aen hem sautyn zal moeten goed gedaen worden met de Wisfel , Herwisfel en verdere kosten , fchaede en interesfen, ter zaeke van de non Betaelinge gevallen en noch te vallen: om redenen, dat de voornoemde pieter six, de voorfchreevene Wisfelbrief by Endosfement heb-* bende geremitteerd aen hem abraham sautyn en daer by gemaekt de veranderinge in de cours van Wisfel, zoals byde Cafuspofitie hier vooren is ter nedergefteld, het allezins daer voor moet worden gehouden dat hy pieter six met hem abraham sautyn een nieuw contract van Wisfel gemaekt, en zulks van de Wisfelbüdef, in de Cafuspofitie gemeld, gemaekt heeft zyn eigen Brief, en wel zodaenig, dat hy, endosfeerende dezelve Wisfelbrief, daer door koomt aen te doen een geheel ander perfoon p



Bfc ADVYSEN over den KOOPHANDEL
ment is geworden de Trekker%?ronw ' het/edaene Endosfe. zelve Wisfelbrief door rniddel vaf de l"3" de Waerde van derens van abraham sTa^nt^TilT'^ bevoodan door dat zelve middel is JIZa? fiehad £ven aJs
ook Geever van de Waede- h£ abraham sautyn
voorfchreevene^bandelinS t^h > '''^ PIEïER SI*m de tornen; te ^e^^ ^^X ^ e" be' vé, en ten anderen de qaauS^nhlll^1 '5 2y" pri'
van abraham sautyn: eelvk a£ d^ mden naeni
repraafenteeren van tweederle Lrfnï 6t rusc,neeren en het alleen dagelyks voLüt lnilf^^ .qUa,iCeite" > "iet Hechten zeer frequent is (ï) ° Neg°tle> roaer ook in
meergemelde Wisfelbrief geobligeerd i d!pVO,doeninSe va" de geerd blyft. geoDiigeerd is geworden en geobli-
.HooLt als ^confttten^r1'6" M WeI fPecia^ by vastgefteld word (l) COnftan£e Pra%cque naer ftyle van Wisfe?
we?meIeontrffe^r ook worden , dat de gemelde" wSfifbriS "gerecipieerd ge-
dien niet direöelfk wordende td L'eerS 7n ^ van zyn Pfincipael, of Zyn Ordere SaerSn^n^°rdonneerd aen misfionaris zelve , dat dié K r 6Prdere van de Com-
voor de voorfchreev ne wSZef H? ^ daer medefabel maekt (r* Wisielbnef in alle mamere ook refpon-
* me vy wa 7. ^y. I?8; «■ 30- ff * a«« 6. „.ff
(*) In het g. cap. §. 7.



« n ZEEVAART. (Wisfel-Ctiestien.) i6x
Zynde alle het zelve ook wel mede byde meergemelde pieter six alzo geconfedereerd geweest, als hy fchryft by zyne mïsfive van dato 22 Augustus i7io,dathem tot zyne verwonderinge geen advys wierd gegeeven van de betaelinge van de Brief, met recommandatie, dat die (NB.) Jlordigheid in het toeloomende moest worden gebeterd : als zynde dit immers mede een overtuigend bewys dat hy -pieter six wel mede heeft begreepen, dat hy by non Betaelinge van de Wisfelbrief mede niet was buiten obligatie en gehoudenisfe, maer wel ter contrarie dat dezelve Wisfelbrief mede kwame te wezen voor zyn rekening.
Buiten en behalven, dat dan al wyders in cas men de zaek contrarie het voorlchreevene gerefolveerde zoude willen opneemen dan in allen gevalle de meergemelde pieter six gehouden zoude zyn te justificeeren en te bewyzen, dat hy, hebbende de voorfchreeven Wisfelbrief genegotieerd met benjamin en heiman levy, die met contant geld, of in Banco voldaen en afgefchreeven heeft gehad, zonder daer tegens te hebben gemaekt rescontres wegens eenen anterieuren en ouden fchuld, zo hem pieter six van dezelve benjamin en heiman levy zou. de mogen hebben gecompeteerd gehad, en bovendien dat ook de" meergemelde benjamin en heiman levy ter zeiver tyd, als de Wisfelbrief is ingehandeld , lieden zyn geweest, die in volle fatfoen en in goed credit, en daer voor ter Beurfe gerenu. teerd en gehouden wierden (d).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 22 November 1713. (Was getekend.)
a. van den ende en j. schrik.
(d) Pertextumin l 37. §. 1. ff. de neg. ges-t. I. 7. C. arbitrèum tut. I. 111. .„: . de condit. et demonjlr. adde sande 1. 2. tit. defin. 13.
II. deel
s
X L 1 Ic



'* ADVYSEN 0VEa den KOOPHANDEE. XLII; A D V Y S.
casuspositie.
Acceptant regulariter gehoudenN, atn ? ^ ^aer is' dat e*n betaelen volgens de maxime na SJS°t den Houder des Brieft te lieden gerecipieerd, dat no^than^ Va" Wisfe] onder ^ Koopredenen hier na vi^ ^J16'1^^11 die"ende de nonius, Houder C de WiS™' V°°r eerst' dat met alleen geen Wisfel met caY^ÏT m qï?*tie> in deeze zulks dan ook geene Waerde Sen°oten beeft gehad, en
niet anders is geweest^ elll èlZ "^' en mitsdie« om.was 't mogelyk voor c ir,mm™?°5ans van c*jus, negotieeren en te verhandden If1^ Wls,fe,brieven te ver. mm, wat hy ook anderzin dooïï/ 2k noch »««otybem op dezelve W^fSever-^ .^ 6 Endosfementen mag hebben willen ^^U'S" Oderhand> ven nooit met iemand rSIS Wr^ ™"6 d-ezeIve ^brie. konnen vernegorieeren- voten. S verneg°tieerd of ook heeft zyne misfive fnccerf^iU ^ "fc*eePe V sea*™ oniüs bv geiyk ook om dezelvetreden in dlVrll^ ******** gehad, aenr.cAjus na de gedaene0,!ge; semprouius vannden.toeftand hSSj^^ek^h^*11 gehad" hem ca jus. niet te laste hr*£«+ zaeken, hy sempronius Wk^ikp^ .H^u1eTSfe^nig reTï of Herwisfel zo * wvo.noiKten.wt zaefce van de fuccesfiveEhdosfa
men»-



in ZEEVAART. (Wisfel -Questien.) 16%
mienten na gedaene Protest zoude zyn goed gedaen geworden s gelyk zulks anderzins zoude hebben konnen en ook moeten gefchieden, indien sempronius eenige reëele negotiatie of verhandelinge van de voorfchreevene Wisfelbrieven zoude hebben gedaen gehad.
Blykende zelvs dit PoincT: van dat sempronius alleen firn. pel Commisfionaris is geweest van cajus omtrent de voorfchreevene Wisfelbrieven, zelvs noch nader op een gansch uititeekende wyze daer uit , dat sempronius by zyne misfive heeft beloofd gehad de Wisfelbrieven in quajstie aen cajus volgens zyne ordere weder te rug te zenden, zonder zelvs daer op eenig recht van Retentie of Hypotheecq te praetendeeren voor 't geene hy sempronius, als Commisüonaris, voor zyn verfchot of credit zoude hebben te praetendeeren, zo als anderzins de Commisfionarisfen wel gewoon zyn te doen , en zich alzo de geremitteerde Wisfelbrieven, tanquam procuratores in rem faam, (als Gemachtigdens in hunne eigene zaek,) aen te matigen. Invoegen dat als cajus dan aen mevius heeft-geordonneerd gehad, dat hy mevius niet zoude hebben te betaelen de Wisfelbrieven in qusestie op het fundament, dat dezelven hem cajus toebehoorden, en dat sempronius en zyne praetenfe gefubftitueerden niet anders waren als medii, ministri et mandatarii (tusfchen beiden koomende perfoonen, bediendens en lastuitvoerders) van hem cajus, hy mevius daer op de betaelinge heeft konnen en mogen weigeren met volkomene effeél van Rechten; cum rei fuce quisque fit moderator êf arbiter, (om dat een iegelyk meester en voogd van het zyne is) (a), et-mandatum mandantis revocatione evanescit. (en dat een order door herroepinge van den Ordergeever vernietigd word) (b). En boven dien ook conform de Wisfelftyl en de Prac tycque onder de Kooplieden gerecipieerd (c). Als wezende
deeze
(a) /. 21. C. mandati. , (6) §. 9. Inftit. de mandato ff /. 15. ff /. 16. ff mandati.
(c) Zo als dit te zien is by henr. kinschot confelio 53. n. 3. by deCouJlumen -van Antwerpen art. 7. van 4«5S titul. hügo de groot lib 3. cap. 13. n. 10. van zyne Inleidinge tot de Heüandfcbe Rechtsgeleerdheid , en johaw ïHoonsen in zyn Wisjelftyl cap. 16. n. 4, n. 5. n. 6. ff n. 25, cap.g. n.fo.
X 2



m AD V7 YSEN over den- K00P'KAND-EL
op eene exceptie van dat hemsmp ■ « ee° derden'^ a!s we2 *chte geen perfoon hebbende in zvn ^'' 3lS ten deeze °P' akoos competeert ter oorzaek™ T pnVe> zelv B^ne aftie den Remittent of Endosfan AddZ *, fevocee'"de ordere van jf* . *«* »k admitfur (qvtlZ TP? exclu^
tie zoude zyn een uitfl^tina veeens h.A , by daC deeze exceP" die^allezins doorgaet) (d)g g het rechc van den Eisfcher,
^^^r^^^^^m dat de voorhebben konnen of mogen 12 £ndosiant al niet zoude alle maniere van ia ï 5!„ Z gerevoceerd, (als nogthans in Wisfelbrief, dï^n^t BetlhS re°°r fD protesteerd en daer op i verzonZ ^ ' AccePCa"t is geJaste van den Acceptant louTt ' Z6,V/ ook niec weder ten vorderd, zonder eenn^wpioto^i °f mo«en morden ge"' ook „ader tegen den SkeT l^n he^uiva,e"t van A jen (e): ja dat ook nog de Houdf. 1- ' *lvoorens te exbibeeWjsfelbrief gehouden ^aW. geprotesteerde gedaene Protest, of het blvfc Zr, u , Wisfelbrief met het gemet de eerfte (NB.) »*Mw^TT' *S Acceptant daer van de weete te dn?» ™,g Ce zenden » en de gehoudenis om den Trekker rnt-TT',?0 als devoorfchreevene jeerd word by den H*,^^ te vennaenea , ^
« nem vertoond was g-^^^
tore furiofi. 3?' 3. I. jf. «fep^/fc, g> Codice fug ^ ° ™
(e) Naer m'twyzen van lief a , Q>^* „.„ Jnmerp™ het 4- M8 bet vaorfcbnewn n ^ ^
(ƒ) DiHo capite 4c. n. o en ho „



en ZEEVAART. {WisfelQuestien.) 165
daer mede gewagt heeft gehad veertien volle dagen, zendende als toen ook noch niet anders aen den Trekker, als alleen zyne gemaekte rekeninge courant, eirwagtende voorts nog volle vier weeken, alvoorens zyn recours weder op den Acceptant te neemen , of hem eenige weete en min noch eenige exhibitie van het contra Protest te doen ; alles contrarie het geene zo het Wisfelrecht zo uitdrukkelyk vereiscbt als vooren: zullende dit verzuim van sempronius ook des te meer ter ontlastinge van me vi os alhier in confideratie genomen "moeten worden, om dat ca jus inmiddels is gefailleerd, en dat mevius, die als Acceptant van de Brief of Mandaet ten ergflen genomen tot een foort van fidejusfio (Borgtochte) zich zoude hebben ingelaeten, door dit verzuim, veroorzaekt uit het verloopen van de tyd en ftlizwygcn van sempronius, zyne indemniteit in effeóte zoude koomen te verliezen , cum inanis fit attio, quam inopia debitoris excludit- (om dat de Aclie van geene waerdye is, die door het onvermogen van den Debiteur word vernietigd.
Waer by dan ten derden ook nog zal konnen worden gevoegd, dat sempronius ftilzittende geduurende den voorfchreeven tyd van fes weeken zonder cajus te moeijen, de voorfchreevene revocatie van cajus wel degelyk heeft geacquiesceerd gehad.
Zo als hy sempronius dezelve revocatie ook na Rechten moest acquiesceeren, als geep Eigenaer van de voorfchreevene Wisfelbrieven, maer niet anders als een fimpel Mandataris zynde, zoals hier boven in de eerfte plaetfe is aengetoond: en dathy sempronius, brengende dan ook nog de voorfchreevene Wisfelbrieven in zyne rekeninge, die hy met ca jus had loopende, zonder eenige referye, daer door in allen gevalle nog nader met 'er daed getoond heeft gehad, dat hy zyne praetenfe actio mandati de eo quod interest (Ac"tie van Lastgeevinge wegens 't geen zyn interest mochte zyn),ten laste van hem cajus alleen verftondt te brengen, zonder op cajus verder'te zien. En dit te meer, dewyl dezelve courante rekening, waer van sempronius dezelve Wisfelbrieven had gemaekt tot een mede fubjeét, en die dan alvoorens moest worden opgenomen , niemand anders al$ ca jus was aengaende, en zulks ook by, niemand opgenomen
X 3 of.



of gefloten konde worden, als met h,. sempronius onderling alleen SS60 tUsfchen CAJus en weeten, of en wat 'er van tVSèch^T me? ZOude ko"»en febneven, en wat 'er min of mee ^an de/oorf<* ree vene Wis" zoude mogen Zyn, of oïk ntet 6geM deZdVen Gehuldigd
Om nu eindelyk niet te m^l! j . van de voorfchreevene WiSSve 'Vw3"5 «eW,,e f" «b konnen worden, als het geen pér r«,? ?, T 6ei;iKht *°"de rant voorftb'reeren, üelvf na Ki„f an de "keninge cou. hem «tooWte betaeTen zouïe Sen!" " °PSeei'en ™ A,d„s geadWfeerd in Antferdan, ] den ,a ^ C^w getekend.)
=ips pi
XLIII. A D V Y s
ii.
■Refpytdagen zyn niet ten yoordêele van de Arr^t > III.
A ontfangt van Bourdeaux eemVe Wi^ik,-
Op



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.") 16?
Op den 24 January zendt A. de Wisfelbrieven aen 't huis van brians, Freres, om te vraegen, of zy lieden dezelven gelievden in Barco af te icbryven, dewelken antwoorden ; zy lieden betaeldenmiet, men kon dezelve maer laeten protesteeren. Waer op A. de Betaelinge van dien door een Notaris doedt vorderen den voorfchreeven 24 Juny, den vervaldach zynde, welken brians, Freres, daer op antwoorden, wy konnen niet betaelen by faute van Provifie. Waer op de Notaris protesteert, en A. dezelve Wisfelbrieven met Protest verzendt, om Rembourfement van dezelven van den Trekker te vorderen.
♦De vraege is,
Of A. na Wisfelftyl niet heeft behoorlyk geprotesteerd?
Gezien by de Ondergefchreevenen het voorenftaende geval,, en daer benevens Copie van de Wisfelbrieven en van het Protest , in dezelve gemeld, en gelet op de vraege daer over geproponeerd
Dunkt (onder correctie,) dat het Protest, in deeze gedaen, wel en behoorlyk na rechten en conform de ftyle binnen deeze Stad, in Wisfel geufeerd, by den opgemelden A. gedaen is geworden, ten zulken effeéle, dat A. daer mede heeft geconferveerd zyn recht van regres tegen den Trekker, tot rembourfement van de fomme in de Wisfelbrieven begrepen, als mede tot de vergoedinge van kosten, fchaede en interesfen, en de Trekker dan ook gehouden en geobligeerd is daer van te doen vergoedinge en reftitutie.
Om redenen dat in faüo confteert dat de voorfchreevene Wisfelbrieven zyn getrokken geweest op den 16 April 1715 op 2 Ufo's en agt dagen, en mitsdien dat de waere vervaldach is geweest den 24 Juny laestleden («). Waer uit dan volgt, eerftelyk in 't generael dat op en met dien dach de fchuld is geweest vervallen , en by ordere na rechten ingevorderd heeft konnen worden (b). I
En ten anderen en in 't byzonder, dat na Wisfelftyle van deeze
Stad 5,
(a) Ziet phoovsen JVisfelflyl, eap. 14. art. 11.
(6) Per text. in l. 42.. ff. deverb. ollig^adde coMESt variar. re/qluWtom, g»- • eap, 11. n. 26Ï.



j* ADVVSEN over den KOOPHANDEL
Stad, zynde de olaei-* > nAÜEL *SteJ«fc^S-^l^ | gedestineerd ge.
«e de vo ?eSed"d''™ Wsfe brie7en1e?« ^ |™ge zyn do.-, en cas^S'
Ken;, ora het zelre aen den Tri-, st daer van te doen m?» »yderS daer mede te co"fejvee én fe*°"nen ^S™*'
recht van regres's
apn Vwl^• moe£en worden vniJi 01 de Betrokkenen Zynde aen te merken dat rden,SeP™testeerd fd)
het welk aen de zyde van de a "™ binn™ ten tfln l
aetere Kenre



en ZEEVAART. (PFisjeï-Qiiestien in cas van Infolventie.) 169
Zonder dat hier tegens met eenig fundament zal konnen worden geobjicieerd, dat by Keure van deeze Stad van 6 Febr. 1663. art. 1. zoude wezen geftatueerd, dat in gelegenheid van Wisfelbrieven, houdende te betaelen eenige dagen zigt, of na zigt, of eenige dagen dato, of na dato, de tyd van zodaenige Wh Celbrief begint te loopen den volgenden dach, als by exempel als zodae. nige Wisfelbrief getoond of gedateerd is, den eerften May te betaelen, drie dagen zigt, of na zigt, drie dagen dato, of na dato, in zodaenigen cas , de vierde dach voor den vervaldach van dezelve Wisfelbrief zoude worden gehouden , en de tyd om te protesteeren, zoude beginnen te loopen op den vyfden en eindigen den tienden dito.
Want ten opzichte van 't voorfchreevene art. van de Keure geconfidereerd zal moeten worden in de eerfte plaetfe, dat het zelve fpreekt en zich bepaeldt tot de foorten van Wisfelbrieven, in 't particulier daer in vermeld, en vervolgens niet is extenfibel tot andere foorten, dewelken daer in niet zyn begreepen, als daer zyn de Wisfelbrieven houdende op Ufo te betaelen; aengezien ten refpecte van dezelven nooit in twyffel getrokken is, wanneer die kwamen te vervallen, maer zulks van ouds, na de verfcheidenheid van plaetfen , waer uit dezelven worden getrokken, is ge reguleerd; de vervaldach altyd verftaen wordende na 't verloop van 't Ufo, denzelven dach en dato, denwelken de Wisfelbrief koomt in te houden (e).
Dus is het conform de dispofitie van 't befchreeven Recht, waer van nu bevoorens is aengewezen, dat de vervaldach de betael* dach is, immers dat met recht en fundament als dan invordering kan en mag worden geprastendeerd.
Maer moet daer en boven ook aengemerkt worden , in de tweede plaetfe, dat ten opzichte van de Wisfelbrieven in quasstie, met en om de gewigtigfte redenen , de invordering ten vervaldage , en na geweigerde,betaelinge het Protest van non Betaelinge aenftonds gedaen en bezorgt heeft moeten worden,
deCe} Ziet phoonsen Wisfelftyl, cap. 14, art. 10. met deszelvs aenmérkingen,
II. DEEL, Y



>?o ADVYSEN over den KOOPHANDEL
aeowèndfege van al e d" "entié l H°Jder deS Briefs tot de
tyds met af te wachten als dt DPh> ' bd^C den ,0oP dc* macht om te betaele beweetn ZTdTfff C^°°™^ P* de uit het Declaratoir van de Acc^1Uf)'i T* nu b,yken* van derzelver onvermogen w« S gerU^C cafu (in het vooreeftelde E,■ I ^ ^ZO als In propofm
ding althans zulks Lef^ beve'sti Jd ^ «nderiteld,) en debevinweest is van 'c devoir van A "m de/haIven we] degelyk gedement Protest ti^°tel^g "2* °f retar'
ook aen den Trekker met TaT, g te doen> en het zelve dan gezien het Couftum^ * ,aeten toek« : aen"
de Acceptant voSSSt^^ Z° ,Wanneer of hem in fraudem (ter onl^htfSl. betaehnge is doende, fenteerende , latiteerende o 7nI ^L'T ?rediteuren is ^ Beurfe voor Jnfolventis befaemd 5 hLT^I geru«te ter in zodaenig geval aehoudena£m°' de,Houder van de Wisfelbrief of binnen de'n derden!^te*^?*™* > ^
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den *7 juiy l?,5. (Was getekend)
d. helmans en abraham van friessem.
{ƒ) ME VI OM ƒ«, £BJM. ^ 3 ,fe<
«n der fiad Amfterdam in ^o capiuel lrt ^ n Z^ AwBf/ Van ^milekeu. felrecbtenvan Antwerpen vanV^S met de
«rt.p. en welke Couflurnier bv natter*L 1 lbu'Sarl> *• «««" ««» .Sref/aM0
■vesten der voorfchreevene Stad Vaelf/aTr , 4>W* *»» * #**
aeBgeirotten, ,-, s„„_s SS» SSÜSgSmi SÉ
Ge-



en ZEEVAART. (Wisfel-Qiiestien in cas van Infolventie.) i\7i
XLIII. ADVYS, of Confirmatie van het zoo even voorgaenie.
("bezien by de Ondergefchreevenen het voorenftaende Advj-s JF van Mr. d. helmans en abraham van friessem, en op alles nader gelet;
Zouden de Ondergefchreevenen (onder verbetering,) zich wel mede met het gerefolveerde van dezelve Heeren konnen conformeeren.
Want of wel waer is , dat de vervaldach van de voorfchreevene Wisfelbrieven, zynde geweest den 24 van den maend Juny deezes Jaers 1715, naer Rechten en Praétycque verftaen word, nog te loopen voor en ten faveure van den Debiteur, zodaenig dat hyop het laeste moment van denzelven dach betaelende, daer mede mag volftaen, en dat bygevolg de Crediteur, als in deeze de Houder van de Wisfelbrieven in qusestie, moet afwagten dat de vervaldach geheel en al zy gepasfeerd, alvoorens iets met effect van Rechten te konnen eisfchen (a): invoegen dat daerom ook de fes dagen tot het protesteeren , by de Ordonnantie gepraefigeerd, niet eerder beginnen te loopen als na den vervaldach (b). En dat dan ook de vordering van Betaelinge en het op gevolgde Protest over wanbetaelinge ten vervaldage gedaen, gefustineerd zoude mogen worden te vroeg en zulks nulliter (onbeftaenbaer) gedaen te zyn : qua enim ratione qui tardius folvit, quam folvere deberet, minus folvere intelligitur, eadem ratione, qui praemature petit, plus petere videtur, (want om dezelve reden, als iemand, die laeter betaeldt, dan hy verplicht' was, begreepen word minder te betaelen, om dezelve reden, word hy gehouden teveel te eisfchen, die voor den tyd eischt) (c), zo zoude des ohaengezien de zaek in het geval alhier voorhanden wel zodaenig voorkoomen, dat ten opzichte van de vorderinge der Betaelinge van de Wisfelbrieven in quaestie, ten vervaldage gedaen als vooren, niets ontydigs of onbehoorlyks gezegd zal konnen worden gepleegd te
zyn,
(a) Per textum in §. 1. Tn/lit. de verborum obligat. £f l. 51. in fine ff. de pabe.
(b) Volgens de Willekeuren van den 31 jfuly 1660, van den 6 Feb. 1663. en van den 10 Jan. 1^70., allen binnen deeze Stad geëmaneerd.
(O Per textum in s. 33, Jnflit. de aiïion, Y 2



m ADVYSEN over den KOOPfJANOFC ' zyn, uit oorzaeke nacmelvk dar a
verteerd van den vervaldach™ /nCeptanten , wordende geadvereischte betaelin4 lo t ^ ZU'ks geloi™ee,d om voor de p, bebtó gemaekt ^ f d£ & T f ^^»ce^ dopende, maer ook zelvs in L ^ , ach no« voor hun was gehad, beide Ji ^eï oïvtnf °Pen,yk hebben **l35 te zullen doen. " onvei™gen van eenige Betaelinge
^^S vtrl^i^0^ ^ ' da* * by de tyd hadden om aen tunn^ dat z/no£
ders over zodaenige oVlSSSK « V°ld°en' °fdat de J'ch niet aenftonds 20ud en fie bekl!™0^" tt?n Vm'aidag* en alzo ook hun recours , rrd t s dezef^V* ProCesEeeren, «eemen ten laste van den Trekker ^etaelinge, weder
öehnge der Betrokkenen , altoo7ref-wf f S C3S Van vvanbeje meer, om dat het verbop^^?3f rbel^vt: en testeeren by de refbeéW Wm , de fes dage" tot het proh 'er Protest zy g?5aen dT FT T6" geP^%eerd , ZOnder -el doedt verliezyenÖ h r/ech Êlf V3n de Wisfelbrief Trekker, maer dat nergens bevondenTi°Urs ,°P ' °f teSc» de" zyn, dat 'er ook op de/verSdïc zei t 8eft"ueerd te
den geprotesteerd tegenAcCetar en ? Z0U mügen wor- '
en onvermogende ï&S&f^ openlyk onwillig deel van dien in eff.éie 0pg fl0 &deeZe' Ja dat het tegen* vene refpcflive Willekeurenfo eelriV. ^ 5y de voo'^ee. de Houder van den WislSbrief, o, " , V8D de h$Ê*>\ die het vorderen van zyne pr*c fe bXw, Tgea W3gten • ™c faute van dien; deiyl immers meï h.ecPr°t«teeren by
Jmge ten vervaldage,eno?ern,.>^ vorder'°ge van de Betae. JXK geprotesteerd is g^SSlP^"^ Van die»' wee,t de voorfchreeven fes di?en diel'S ye,r,00pen Zyn ge' Jebben mogen ivagten , aJvooren Het?S U<Jer' noch zoude Protestatie te koomen. gehouden te zyn tot eenige
Men laete nu noe ftaen dsi- a geeven gehad, de ?erequireerdf n ^ccePtan^n hebben voor-..
i * M de



es ZEEVAART. (Wisfel-Ques tien in cas van Infolventie.) 173
de Trekker zo uit de natuure van de zaek ne quis fcilicet cum aU terius damno locupletur, (op dat naemelyk niemand met een andu- te befchaedigen gebaet worde,) als volgens het 16 artikel van de vyfde titulvan de Ordonnantie van Koning lodewyk de Veertiende, op het fluk van negotie geëmaneerd, tot de Guarantie en voldoeninge van den inhoud van de voorfchreevene Wisfelbrief zoude wezen verpligt, ten ware hykonde aenwyzen dat de Acceptant behoorlyk geprovideerd ware geweest.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 29 July 1715-
(Was getekend.)
A. van den ende.
XLIV. ADVYS.
Een Wisfelbrief, voor den Vervaltyd of Refpytdagen geprotesteerd zynde, is de- Trekker niet gehouden in het Rembours.
casuspositie.
Ain Vrankryk woonachtig, trekt op of ten laste van B., . in Amfterdam, eene Wisfelbrief aen de Ordere van C., 'zynde dezelve Wisfelbrief gedateerd 16 April 1715 , en te betaelen op twee Ufances en agt dagen dato. C. prefenteert de gemelde Wisfelbrieven ter Acceptatie aen B., die dezelve ook accepteert. C. doedtopden a'^juny deszelven Jaers Betaelinge vorderen, of vraegen, en dezelve niet bekoomende , ten zclven dage van non Betaelinge protesteeren. C. eischt van A. weder voldoeninge van die voorzegde Wisfelbrief, met de Wisfel, Herwisfel, kosten, fchaede en interesfen. A. fustineert in het geheel ongehouden te zyn, uit oorzaeke dat C. te vroeg heeft geprotesteerd, en dat mitsdien het zelve Protest nul is. De vraege is,
Eerftelyk, of het voorfchreeven Protest niet is gedaen voor den vervaldach?
Y 3 Sn



ff» «/ff*, ,ƒ M of ïnZ Z/ > ZndS te hetaelen »«S
eerften Mey te betaelen, S£S g^' <* gedateerd i/dS *»ƒƒ na dart, in zodaenigen cff^ ' °! m Z1& > ^ dagen dal valdach van dezelve WiSrfrfl fG V,Ierde dacb» voor den ver 3 **}yd om te Pre testeren zd t™^ Wor^n, e„ by^I vyfden duo, en eind.gen dTnTenJin ^0ne/ï te IooPen °P £ ceerd wordende op he: 5nd*ndlto' En het welk eeaonK
jeld, zo is de ver^ch'nSop^ef: 9F* V"W5T£
Juny, zynde den ueeendpn j*nl April' maer op den
ftyd om te protesteert^. £ r ï' °P we,ken e° niet eerdf" I5 gelyk het vSo4Tre* ^p* .VZ^^t
VrO^^£^^^ ee/da^h ft»ent te hebben | ?* *" heeren, om^enigtembout



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 1^5
ninge moet vorderen of vraegen, door zich zelve, of door zynen dienaer ,of iemand uit zynen naem (6). En welke vorderinge van voldoeninge niet kan gefchicden voor den vervaldach, op en n? welke, en niet eerder, de Betrokkene of Acceptant, gehou. den is Betaelinge te doen, invoegen dat een Houder, eerder vorderende, na Rechten kan worden afgeweezen, als die meerder eischt dan hem is competeerende (c). Zo dat dan geen Protest van non Betaelinge konnende worden gedaen zonder voorgaende vorderinge, of vraeginge van Betaelinge, en g/eene vordering, of vraeging van, of om Betaelinge konnende gefchieden , als op of na den vervaldach, het welk van zelvs volgt, en notoir is, dat het Protest in Cafu (by het voorftel) gemeld , als te prematuur of voor den vervaldach gedae*, pervers, en nul is, immers ten dien effeéte, dat de Houder "C. op den Endosfeur of Trekker A. niet kan retourneeren ,-dewyl geen prematuur of pervers, maer een ordentelyk en behoorlyk Protest word vereischt om tegens den Trekker of Endosfeur te konnen retourneeren, en dat by gebreke van dien de Houder zyn recht of verhael op den Trekker of Endosfeur koomt te verliezen, zo als na het Wisfelrecht en ftyle notoir is (d).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 29 July 1715.
{Was getekend.)
francois ardinois.
(6) phoonsen Wisfelftyl, capittel 17. art. 4.
(cl / 9. in princ. D. de rei. credit. I. 14. D. de oper. lib. I. 7. et 14. D. quib. ex causj. in posJ0. I. 213. D. de verb. Jign. I. 44. § 1. D. de obl. et a&. I. 14. 42. 73. et 98. §, 1. D. de verb. oblig. §. i. Inft. eod. et §. 33. Inftit. de att.
(<0 Zie hugo de groot Inleidinge tot de Hollandfcbe Recbtgeleerdbeid, 3. boek, 45. deel, n, 6. en volgende, phoonsen ter voorjehreevene plaeije att. 2.
XLV.



ADVYSEN over den KOOPHANDEL XLV. A D V Y S.
Over het zelve geval.
Betaelinge van'hunne geaceep eeg-w^T™ C C6Sfeeren in de ter 'jeurfe waren berugt, door ofte «Sïln 5"eVJn VoorIn^'ent den 24 van dezelve maenI SnvfceJfSens,den «onder der zei ven ^nge geprsfenteerd zyn geiden Fnwelkd n regte ter betae* •voorn, brians , van df zydezd£ # ^ Dech^k vnn de door den Honder na «chr -n Wfe,bneven konden met wel en behoorlyk zvn Jn l ° Pra%c<ine ten zelve dage dat daer door de Tekktï »f Pr?testeerdi ten zeiken effect bonrfement? ^ geh°Uden 13 ">t vergoedinge en Rel'.
Op de geproponeerde vraeee 7™ a* r^r r, (onder correctie,) van Advvfr ' 7? ? £ndergerehreevenen April r7r5 uit Ponrdefuz ?n J üfn Wfe!brieven , den den 24 der maend Juny da? £n a ^ dagen gakken,
BarANS, de Acceptante" der zelvcr? ? de Vü0™- ^ regt geprefenteerd zyn ^0^ ^ d,^'* Betae]i"ge wel en te dareerende hun onverrnWn nJ^5 , 3t ierVoorn- brians, deJeni de Houder d5r zeTfn me? vo 1 ' Ws*MeVen te betae. •heeftkonnen en vermoge^e nrore^0mene effea Van ^bteh tegenfpraek is, dat dSSd5 wl$8; aenfzie" b^en allen ven gemeld, zyn vervallen ,ewe^ ftVr™ ^tófc bo. ftume en Obfervantie een E ■ f" dat na deezer Stads Coutmê geprefenteerd ka Ten m fio d T™'^6 ter B«^Ed. Heeren van den Gerechte SrLd/n ',V0,Sen« de Turbe ly de ^ dat het Dectaoï^
vuorn. brians, wegens hun
,. onW Te vïnden in de ^ ^



en ZEEVAART. (WisfeUQuestien m cas van Infolventie.') 177
onvermogen om betaelinge te doen, en het anterieur gerugt van hunne Infolventie ter Beurie veroorzaekt en gefundeerd, door en met het cesfeeren van Betaelinge te doen van de vervallene Wisfelbrieven, door haer geaccepteerd, de Houder van de opgemelde Wisfelbrieven de wettigfte reden en oorzaeke heeft gegegeeven gehad, om zonder retardement van non Betaelinge te doen protesteeren; dewyl al wederom zodaenig Protest is conform deezer Stads Willekeure, met uitgedrukte woorden di&eerende: dat in gevalle de Acceptanten van de Wisfelbrieven de Betaelinge der zeiven (NB.) ten vervaldage koomen te (iNB.) 'weigeren, zo als die weigering van Betaelinge door de Acceptanten in deeze abfolutelyk is gefchied, zelfs met betuiginge van onvermogen als boven, zonder dat zy zich dan ook van eenig verder uitftel hebben konnen noch willen bedienen , de voorfchreevene Wisfelbrieven met Protest na den Trekker zullen gezonden worden om de Betaelinge te vorderen (b) , confirmeerende de gemelde Willekeure nog nader 't geen by voor aangetrokkene Turbe was gedeclareerd costumier te zyn, naemelyk: dat zo wanneer een Acceptant volkoomen weigeringe (NB.) van Betaelinge is doende, of hem in fraude van zyn Crediteuren is abfenteerende., of by openbaere gerugte ter Beurfe voor infolvent is befaamd de Houder van de Wisfelbrief in zodaenige gevallen gehouden is te protesteeren (NB.) terftond of binnen den derden dach na luid de gemelde Turbe in 'f voorfchreevene Appendix van de Handvesten pag. 857. Overeenftemmende met het Wisfelrecht van Antwerpen (je).
Uit alle het welke dan volgt, dat de Trekker van de opgeroeide Wisfelbrieven tot rembourfement en vergoedinge nae 't voorfchreevene notoire Wisfelrecht gehouden is.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den iz September 1715. (Was getekend.)
A. VAN DEN ENDE en ABRAHAM VAN FRIESSEM.
(6) Ziet Willekeuren van dato den 2 December 1664. ftaende in de voorfchree vene Handvesten in 't derde deel, 1. boek, 8. titul van Wisfelbrieven pag. 904, (O Volgens Coufiumen aldaer, tit. jy. art. 8. II. DEEL. Z



'78 ADVYSENo— KOOPHANDEL .
A D V Y S.
hand laet keeren met PrS%2 ^fT ^
in alle kosten , %^^^ > * geniteit van.den Tnkker[g '
CASUSPOSITIE..
A^T^S op den a De
hadde onder couvttvan^hern' R^P™^An,fte^. d« hy f'iG., Koopman te Londen in En.^n f" een misfive van den eene ordere om voor reLninge^vl d.nt,1" * ^7 had gev°nR< B., by gelegenheid te trekken ! fnzLeIve" op hem
zoude doen, met byvoelgve^ f hy * H- z«Iks ook ^ffelde ,ofZ.azyoudegaen hem R B^' ^ hy A' H' ^ ordere hebben gegee.ven , V, dat hv ï?C °°k de noodige prompte voldoeninge zoude doe? wLL VTigeiyk med* R. a voor rekeninge van 7 r „ ' ,Wanneer hy A. H. op hem
a R. B. antwoordtSdae?op^en A°Re k.°°?en te trekke». dat:hy zedert zyne laeste had ™7f ' 'ü daCo 3 January i7r<r Üvevan A. H. Jan voorfchreevene ml'
uit had genoteerd,. dat hy AH bv o£,V fC hy R' B' da<*' trekken, voor rekeninge van Z G L a r' b' zoud*
zoude genieten. r» en dat die trattes a//e eer
R. B. confirmeert dar 7v« r„u dere mfefire> opteS ?,'SS,7,? """je™ by nafchreven; voegende dier S m J ?' ae" A' a tot Cadix se» B. hadde gegreJ,t?erd^igTtisil,dat hy Z" G- aen h£
prK »*rV* ^ST" ae"we,tm
Gadb A. H. ter hand Ceto„mZr e °f. den 26 Feb™ary ,»« te
zes;



en ZEEVAART. (Wisfel- Questien in cas van Infolventie.') 179
ges Wisfelbrieven , te zaemen inhoudende 2994 Ducaten 9. 4. voor rekeninge van Z. G., op of ten laste van hem R. B. getrokken, agtervolgens de voorfchreevene ordere zo van hem Z. G. als van hemR. B., mede met byvoeginge dat hy A. H. overzulks die gedaene trattes aen de zorge van hem R. B. was overlaetende.
En wierd ook door A. H. van dit zyn trekken op of tot laste van R. B. aen hem Z. G. op den zelvden dach van 3 Maert 1715, advys gegeeven, zodaenig dat zulks ook zoude dienen tot betaelinge van 2000 Pefos, die Z. G. ondertusfchen ten behoeve van R. B. op A. H. hadde getrokken, en welke 2000 Pefos hy A. H. volgens ordere van R. B. ook wederom aen hem R B. op den 7 April 1715 heeft geremitteerd in zyn Wisfelbrief van D. 1400.
Op JAKTON en BRADLEY.
Doch in plaetfe dat R. B. zoude accepteeren en betaelen de •voorfchreevene trattes van A. H. ter fomme van 2994 Ducaten 9. 4., die voor rekeninge van Z. G. door A H. op hem R. B. waren getrokken , als boven , zo laet hy R. B. dezelve met Protest keeren.
Zo als ook Z. G. te Londen van gélyken is gefailleerd. Zulks dat 'er dan word gevraegd ,
Of R. B, niet gehouden is geweest de voorfchreevene 2994 Ducaten 9. 4. te accepteeren en te betaelen, en gevolgelyk of by R. B. althans noch niet gehouden is A, H. te indemneeren en te bevryden, van alle kosten, fchaede en interesfen, by hem A. H. door het voorfchreevene manquement van dezelve Acceptatie en Betaelinge geleden en noch te lyden?
Gezien by de Ondergefchreevenen de vooren ftaen de Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit voorgefteld;
Dunkt (onder verbetering,) dat R. B. in allen maniere is ge* houden geweest te accepteeren en te betaelen de voorfchreevene 2994 Ducaten 9. 4., en dat hy R. B. overzulks als noch jegenswoordig gehouden is A. H. te indemneeren en te bevryden van alle kosten, fchaede en interesfen, by hem A. H. geleden en noch te lyden, mits en door het manquement van de voorfchreevene Acceptatie en Betaelinge.
Om redenen aen de eene zyde, dat R, B. van Amfterdam, door Z 2 A.H.



**» ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Londen™^^ van Z. G. van
of op ordere van denzelven Z G ™ °P * aen^ouwen ven of gedaen, neemaerdatA H «j20 ,aen bem A. H. was gegeetes alvoorens heeft ver07en ool Z, ' ^ Va° deze,ve '«c tatie en het goedvinden Sn R B v nTn $ehad' de AcceP" wiva wel tot twee diftinfte „aefen m/™^"' 6R dic nog misfiven, onderling tusfchen 1 H ?n r r V°'gens de refpectivt cernber jtj4. en 3g eTvÜnunv S 'gevWsfeJd°P de" » Dezeiven jaers : zulks dat daer üft I'5'- m,tsSaders 3 Maert des drag, tusfchen A. H en R r danjs gerefulteerd een verfchreevene Acceptade en B^linTvX^ Z''Ch t0t de ™" dat het aen de andere zvde ^fiï?! Verbonden heeft gehad; en vooral naer ftyle mercanrT , f °hJCen en Pra%cque , en trouwe, et ex L T^r^E™ deKWn!ke alles te? goede? den behandeld, zonde/op een JP .bl'*k W «noet wor-
van rechten) reguarte"neeme? J!{ VJ7 ^Pic^indigheden
A. H. op ELB^^L1^^ W Ducaten 9. ;.doS ninge van de 2oofSs £ d| ^«dfW to'e voldoe! behoeve van R. B. zelfs, als mede dai 7 r .ddegeï°kken fcheidene andere Wisfelbrief h11 ■ aen R' B' n°g ver» om hy R. B. aen Z^Hêvertee^T^ gehad, laer" ^ogte en geacLlSe'^dr1160 W ^ gee' datZA0dar S&tï^ > uit zoude mogen word™gefus inSd S?^?^» dat daer -gevanzaeken,ookveraLe^^



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') i8ï
gen worden gemaekt in en omtrent het geene wegens de Acceptatie en Betaelinge van dezelve trattes was geoffereerd geweest; overmits die verandering van de ftaet van A. H. niet heeft konnen wegneemen een recht reeds uit het voorfchreevene onderling verfprék en verdrag by A. H. reëelyk geacquireérd, zónder eenige referve of limitatie.
Dewyl de prjetenfe fustenue , van dat een handeling zoude moeten worden opgenomen rebus fic ftantibus (de zaeken zo blyvende) niet kan doorgaen in zodaenige gelegenheid, waer in een van de partyen, om zich in zekerheid te ftellen tegen den geenen die in ongelegenheid mogt geraeken , zich zeiven voorziet van een engament van een ander, als in deeze, A.-H., die tot zyn gerustheid wegens de een of andere ongelegenheid die Z. G. zou mogen overkoomen, R. B. tot zyn man of waerborge heeft be-' geerd en genomen gehad: zo als dit pertinentelyk met relatie tot de materie van Wisfel is aengemerkt by scaccias de commerciis et cambio (e) ,en turrius de cambio (d). En dat ook voorts by de Rechtsgeleerden mede ten opzichte van de voorfchreevene Claufule rebus fic ftantibus (de zaeken zo blyvende) doorgaens word genoteerd, dat dezelve Claufule niet is van applicatie, ten zy geprefumeerd en vastgefteld zoude mogen of moeten worden, dat wanneer beide de Contrahenten de veranderinge van de zaeken hadden voorzien , zich dan onderling met den anderen niet in gelaeten zouden hebben gehad. Ziet den Heer hügo be groot (e), en tuldenus (ƒ), contrarie als allezins in deeze, alwaer A. H. verftaen moet worden uit voorzigtigheid zich tegen de zodaenige, hoewel anderzins onvermoede veranderinge in die ftaet van Z. G. zich zelve te hebben willen prtecautioneeren. Verre van daer dat A. H., zulks voorvallende, zich zeiven daer mede niet zoude hebben willen of mogen behelpen, en •al waer R.. B. ook des niet onbewust konde noch mogte wezen,
nai
i (c) §. 2. Glosf. 5. n. 377,
Disput. 1. quastione 17. n. 10: (O Hb. i..cap. 16. n. 15. 26 £? 27. de jure lelli &c. (ƒ) lib. 2. cap. 1.9. jurisprud. extemp.
Z 3



* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^^A*3t? ~ 3l,e zaeke voornaemelyki^ als bet welk wel
gang van den eenen, en in den. nmW g'"ge Sn alzoin e™ op flaecjmen laete nu nog ftaen datR R fug van den «deren beZyn voorfchreeven eng geilzeivs n ^enJ door midde' van aUeen Acceptatie van de%oo0 Pefo ^ ïfe£ beko°men niet hoeve op A. H. eetrnlrir^n j a door z- G- ten zvnPn en ook 'weder aen^R. * tt ««<KE
fcheidene andere Wisfelbrievef don? n' maer Gok "°g ver mitteerd, als boven. ' d°°r Z' G' ae" hem R. B. gere-
.^ri^ op eene
Jy,i?or gedaen rV>ö v7n rfa? van fmfterdam voortyds Ir ,n teerd voor rekeninge van eenT?** Zy hebbe"degep^C ter niet zoude doen \ r ?oraete ° ïdf6 aCCePteeren> SE^ den perloon van een derden ^^JennAeiA^ .g^Jn
dennTegïrinnigheid' aï6en te Verftae"
den Trekker voorgevallen, of van "I ?g ^ den perfoon van voor iemands rekeninge te cceneel^"fimPeJe Prafentatie om by conventie met AnTteïte^T9 dle/edaen * «iet aen of voorgevallen voor dato van het trékken " de Verand^ng is immers in allen gevalle zo hehhif £' ?ntrarJe als in deezede zelve depofitie is ^°n n?^^^
kheren, dat deeze hunne wefge "0Ch °°k d«-en ver"
zoude wezen rechtmatig en n! ft Jp * AccePtat3e en Betaelinge , het vraegpoind wel was gediefd eï?"?'' Z° aIs daer toe den ; maer alleenlyk geantword! ht zv del " Vei'ZOgt geW0r* protesteeren, 't zy 3an om zy de 'evenzouden laeten
of en voor hoe verre de Trekkers i& C fpeUren en te zien
ten hebben, ten laste van dZ^enT tC P^tmdeeren m°g'
fe) Staende gedrukt in de laeste JW. Dew sa»*«'m van deeze Stad pag. ,74.



x en ZEEVAART. Wisfel-Questien in cas van Infolventie.) 183
Devvyl anderzins zodaenige fustenue niet zou zyn te excufeeren van iets 't welk bezwaerlyk en ook wel gansch niet overeen te brengen zoude zyn met de goede trouwe die nogthans onder Kooplieden allermeest behoorde te existeeren , en van welke goede trouwe lieden van eere, als daer zyn geweest de Heeren Kooplieden, die de voorfchreevene verklaeringe hebben gedaen , verftaen moeten worden zich nooit te hebben geëloigneerd, . Zynde eindelyk echter ook by de refolutie van de voorgeftelde vraege, niet fimpelyk gezegd, dat de voorfchreevene getrokkene en thans geprotesteerde Wisfelbrieven, als noch zouden moeten worden voldaen met het retour en wat dies aenkleeft, maer dat jegenswoordig aen den Trekker A. H. alleen zouden moeten .worden vergoed zyne kosten, fchaede en interesfen. En welke kosten, fchaede en interesfen, dan zullen beftaen in het vollen beloop of inhoude van de voorfchreevene getrokkene Wisfelbrieven in qusestie, met de Wisfel, Herwisfel, kosten en interesfen, by zo verre hy A. H. zo veel als de Wisfelbrieven beloopen en inhouden, van Z. G. deugdelyk heeft moeten hebben, of ook wel anders alleen, in dat geene, 't welk A. H. minder te eisfchen heeft gehad,met de Wisfel, Herwisfel, kosten en interesfen voorfz., ut in omnibus fa£ti 'obligationibus et propter exceptionem tua non interest, (zo als in alle verbintenisfen tot een. daed en om de exceptie, dat gy 'er geen belang by hebt.) '
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 18 O&ober 1715. (Was getekend.)
a..van den ende en jan van den ende..
XL Vil,



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL „ XLVII. A D V y o
/rtfmfc voor een Wisfelbrhf
VancAKs7liedeft te Dordrecht. A. hSV^SiJ^ de - drie
WisfeJbnef met leverantie van Balken zaSd? Va" de voorn*
endosfeert die vnnrf^,.QO «t. Vo]doen. ondertusfchen in gebrekeïP wene,WlsfeIbrief °P en blvft brief-te voldoen. fS ™ de voo'rfcbr'. S
aen B. tot wiens laste die getrokke^ ordende ren , weigerdt B. die Wisfelbrief'ïe7^ ' °m die te accePCeede daer voor niet was voldaen. aCCepteeren» om dat de Waer-
Of de voorn E W°rd gevraeSd> Jj?^»^ Wisfelbrief was
fcISevf Wisfelbrief, tot BetaehnIe v™ d GeeVer Van de v°°r■ Wy Onderfehreevene Koon ein " d?Klve te conftringeeren? bende de voorfchreevene tftpofiTe fnX" ** geëxarail^d heb. gefteld, zyn van Advys, dat de voorrf ^ vraege,daer uit voordengemelden E., tot wiens behoeve de'vtiïu geh°Uden is> ae* « geëndosfeerd, denzelven wS^
Om redenen , dat E 7\rh ZJ llbnet te betaelen ; wienhydeWisfe,briefVko^ by C., van
bende 't geen hy dan daer door i ^ ï d'6? OVerwonnen beheerst by A., den Geever vade Wi 1^°?™*' zich dan om de rest te vorderen. Wisfelbrief, kan adresfeeren
Dordrecht, den z8 November 17rc tw
^S^^^^ta* concept. bvb. borret , nicolaa 7 5' ^as Setekend.)
backus. VAN BATENBUkg , CORS-
XLvin.



en ZEEVAART. Wisfel-Questien.) 185
XLVIII. ADVYS. I.
Een Wisfelbrief, van non Betaelinge geprotesteerd zynde, moet de Houder, indien hy dezelve door een ander wil laeten invorderen, daer op ftellen een nieuw Endosfement of Procuratie geeven.
En worden tegens zodaenige Geëndosfeerden geadmitteerd alle excep~ tien, welken tegens den Houder plaets hadden.
TURBE VAN KOOPLIEDEN.
De ondergefchreevene Kooplieden en Bancquiers gelet hebbende op de vraege, aen hun lieden gedaen; Zyn (onder verbetering,) van gevoelen, als een Wisfelbrief is getrokken te betaelen aen een zeker perfoon of aen zyne ordere, en als dezelve over non Betaelinge behoorlyk is geprotesteerd ge* worden, dat dan, in materie van Wisfel geconfidereerd en verftaen word, die en zodaenige Wisfelbrief zyn cours te hebben geloopen en na dien tyd niet meer ambulatoir te zyn, en dat mitsdien de deugdelyke Houder en Eigenaer van dezelve Wisfelbrief, tyde van de gedaene Proteste over non Betaelinge, na het doen van denzelven Proteste dezelve Wisfelbrief willende door een ander doen invorderen, 't zy van de voorgaende Endosfeurs of Trekker van dien, zulks moet laeten doen per Procuratie, of wel by Endosfement de novo (op nieuws) te ftellen, op denzelven Wisfelbrief. Hoedanig nieuw geftelde Endosfement nogthans eenig word gehouden voor eene Procuratie, ten deeze efteéte, dat de geen, die uit kragte van zodaenig nieuw Endosfement word aengefproken om de voldoeninge van den inhoude van dezelve Wisfelbrief, 't zelve recht endefenfie, mitsgaders Rescontre enCom. penfatie,'t welk hy heeft tegens den geenen, die 't zelve Endosfement de novo (op nieuws) daer op heeft gefteld, volkoomen mede heeft en kan gebruiken, tegens den geenen, die hem uit kragte van zodaenig nieuw Endosfement koomt aen te fpreeken öm de voldoeninge van den inhoude van dezelve Wisfelbriefi 't zy in der minne, of in Rechten.
Aétum Rotterdam, den .. January 1716, (Was getekend.)
HENDRIK RAVESTEIN, DIONYS VERBURG, JACOB VER' BRUGHZE NiC0l.Z00n5BENJAMIN Fü R B Y, E GB E R T. ED E N S.
II. deel. Aa XLIX.



« ADVYSEN over des KOOPHANDEL XL IX. A D V y s
ae"t00"-> d" *7 als ^feïHy derAcd°0r ceptanc hadde. *
ptekhe </, 50«rdMax a tiré tour o**~ /• , - f « ƒ«>« fa «fe ri„/ê „ l'ézardde tlZ t ? *»•.,** « ««ft/?
?«™ ,„ ^ w &:r^t^m*«é
t^fl^mjurauHlavoitt^ m 1m Jacques
^> <?M daf. j>mMtfw.
.6300



sn ZEEVAART. (Wisfel. Qiiestien.) 387 XLIX. A D V Y S of Parere. (Uit het Fransch.~)
De Heeren Directeuren van de Commercie Kamer van Guijenne worden verzocht te geeven hunlieder Advys over het volgende.
pieter van Bourdeaux, heeft voor L. 24300 getrokken Wisfelbrieven op ja cob te Amfterdam, aen de ordere van louis en voor rekeninge van jan te Roebelle.
jacob, te Amfterdam, accepteert de trattes, en fchryft aen pieter, den Trekker, dat hy zich daer over zal verftaen met jan.
pieter in de goede trouwe disponeert van het montant van die trattes ten faveure van jan te Rochelle.
Alle die Wisfelbrieven keeren te rug met Protest van non Be' taelinge.
pieter, de Trekker, rembourfeertdaer van L. 18000 Maer weigerde zulks te doen met opzichte tot drie derzelven, uitmaekende L. 6300; uit hoofde dat dezelven niet op den behoorlyken tyd zyn geprotesteerd-
louis, Houder van deeze drie Brieven, legt aen pieter, den Trekker, voor het 16 art. van de Ordonnantie van ,1673. tit. 3 , en vraegdt in gevolge van dien, dat pieter bewyze, dat jacob, op wien hy getrokken heeft, als toen en op den tyd, dat dezelven zouden hebben behoord betaeld geweest te zyn , Provi. fie onder zich hadde.
pieter ancwoordt , dat volgens dispofitie van dit artieul, hy in verplichtinge is te bewyzen eene van deeze twee zaeken, of dat jacob, te Amfterdam , op wien hy getrokken heeft, Provifie heeft gehad, of dat gemelde jacob aen hem fchuldig was,als toen en op den tyd, dat dezelven zoude hebben behoord geprotesteerd geweest te zyn.
pieter bewyst d't laeste geval overeenkomftig met het gemelde artieul, te weèten; dat jacob zyn Debiteur was, als toen en op den, tyd dat de L 6300 aen Wisfelbrieven moesten zyn betaeld of geprotesteerd geweest: dewyl op het advys, 'c geen
Aa 2, hem



ir?VYSEN°VERDENKOOP^NDEL
fis £ M^Jf^T^ ™ Potenées: puisque ƒ„■ lecompte de JEA N & J SWü avoit accepté ces trattes pt
' Tireur, n'a dispofe è m K ^avecledit JEan. p/e!
^ jacobs de s'en entendre ' 1 "W'ment pofitif è formel conftitué Debiteur du dlt ïiStV ^ JEAN' *J« f»*,/ü rtavoit regldf 'a /o " * 4»>
jacouew/77- ^ Lettres pour compte de tean.
<^/«' ftt-f <fe fesaffalTfLt / ^ Debiteur fur £ reconnu pier re ^ /af^
monteil.
Estiment que p r e r n t> ^ z? j
9* rïontpas- été protesUeTTanThtL\l*^ de la Ro^lle, £
qu ii s'en entendroit avec r kV» iï cw f#
**< ü estpar eet endr7Xenl'ËebZTf
J» r«/OTf qu'il lui a donnê Ueu td J Tireur-par faveur duiit JE étantTreL^^
par Varticle l6. du tit. s dlTo Jnl ü PJERRE n'ét™t obligé We jaccües ^Amfte^mli itSTJ' ff l6^' «u'a '» temps, que les ditestratteom dute * 7^ °? aV0Ü *°*M ment que jacques iMtMD^!^^ 11 Pro™MMqu d s en entendroit avecVfil! ' ca/,• * ^üluiaécrit tmestees dans le temps & L \ ' ™t , \tratUs avoient été H V que pierre ent eté dans ïobligation de '
les



en ZEEVAART. (WisfeTtyuestien.) 18^
hem jacob gegeeven heeft, dat hy die Brieven hadde geac cepteerd voor rekeninge van jan, en dat hy zich deswegens met jan-zoude verftaen, de,Trekker over dit fonds niet heeft gedisponeerd ten faveure van jan, voor wiens rekeninge hy getrokken had, als op de pofitive en formeele verbintenisfe van jacob , omme zich daer over te verftaen met jan; nadien dezelve zich daer door gefteld heeft tot Debiteur van voornoemden pieter, die zich wel gewacht zoude hebben van over zyne fondfen te disponeeren , by aldien hy niet jacob uit hoofde van deszelvs puureen eenvoudige Acceptatie van zyne Brieven voor rekeninge van jan, als zynen Debiteur hadde aengemerkt.
jacob heeft zowel begreepen om jan, uit hoofde van zyne Acceptatie op de Wisfelbrieven te erkennen als Debiteur voor deeze Livres dat hy denzelven op-zyne boeken en op den ftaet van zynen boedel, aen zyne Crediteuren overgegeeven, tot zynen Debiteur heeft gefteld, als hy pieter, die-hem crediet voor deeze Livres gegeeven heeft op dezelve boeken en ftaet als zyn Crediteur gefteld heeft, by manquement van zich wegens de voorfchreeven trattes gekweeten te hebben.
(Was getekend) monteil.
De Direcleurs van de Commercie Kamer van Guienne geleezen hebbende de bovenftaende Memorie.
Zyn van Advys, dat pieter, te Bourdeaux, niet is gehouden in het Rembourfement van de trattes, welke hy op jan, te Amfterdam, aen de ordere van louis, en voor rekeninge van jan, te Rochelle, gedaen heeft, en welken niet op de voorgefchreeven tyd geprotesteerd zyn: om redenen, dat jacob aen pieter, advys gegeeven hebbende, dat hy de Brieven hadde geaccepteerd , en dat hy zich daer over met jan, voor wiens rekeninge dezelven getrokken waren, zoude verftaen , hy door deeze weg is geworden Debiteur van pieter, den Trekker, uit hoofde dat hy hem gelegenheid gegeeven heeft om van het fonds van de trattes ten behoeven van gemelden jan te dispo. neeren : ftaende het te remarqueeren dat pieter in gevolge het 16 art. van de 5 tit. van de Ordonnantie van 1673, niet ver-
Aa 3 der



'90 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
terembourfera Louis. Porteur »r*
faire payer a TAcorip« , 5 PlEfiRE euroit été en droit A
. A B„urd,aux, le 23 ^ . (Signé)
Par la Chambre.
(Signé)
.saubert, Secretaire.
fon rembourfement^vcc „„?" ' '°» s'en entendroit pour
*"e,re ttw * w~r;" z?'Lt£Zfm ,Ls>
n^a pas fait te'mr ITjg^IZi ^ * *«^ Tireur. m&ent a Mui, qw a été ^ k
«n™ reprife fyr iuif de *ÏÏgfö9& ^ d\C^ttant fans «, * quoile Cpmmi^naire^Zof^^ ^itenfoufranLoix eet argem ne peut nullemel/ 0r Mvant les
nepeut avoir Hen pJ^TUV^^^/ parce mre, qld au moJde fah"*"* mJms ™fon fon Commisfio. lemcnt faire la main^our garand, ne peut auffï nul-
forte de reJlitution?'P°Ur a. V" Cet «ge* lui demeure fansiucuné
. D'ail-



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) 191
der zynde verplicht dan te bewyzen, dat ja c ob , te Amfterdam, aen hem fchuldig was, of Provifie hadde ten tyde, dat deeze trattes hadden behoord geprotesteerd te worden, hy voldoende bewyst, dat jacob zyn Debiteur is geworden door de brief, waerby hy aen hem heeft gefchreeven , dat hy zich met jan zoude verftaen : want indien de gemelde Wisfelbrieven waren geprotesteerd ten tyde dat pieter was geweest in de gehoudenisfe om dezelven aen louis, den Houder, te rembourfeeren j zoude pieter gelegenheid gehad hebben om zich van jacob te doen betaelen het beloop van de voorfchreevene Wisfels , met de interesfen en andere kosten.
Bourdeaux, den 23 July 1717.
(Was getekend.)
pierre brunaud, peyronnet, gautier, piston, roche, billate, lamy. brivazac.
Voor de Kamer, (Was getekend.) saubert, Secretaris.
Het blykt by deeze Deliberatie, dat de Trekker van eenige Wisfelbrieven , door middel van Acceptatie van die geenen, 'waer op dezelven voor rekeninge van een derden, daer by op gegeeven, waren getrokken, en van een brief door denzelven Acceptant in antwoord aen den Trekker gefchreeven , dat hy zich wegens zyn rembourfement zoude verftaen met den geene ,■ voor wiens rekeninge dezelven getrokken waren, moet geacht worden bevryd te zyn van het rembourfement het geen wy van hem vraegen.
Het welk formeel is ftrydigtegens de 12 Parere van sa vary, die over het zelve geval, het geen hy aldaer voorfteldt, decideert , dat de Trekker gehouden is tot Guarantie voor deeze Brieven , wanneer by den geenen, voor wiens rekeninge dezelven zyn getrokken, het effecl van dat geld niet'is gedaen genieten aen den geenen, dien de Trekker heeft aengewezen.
He?



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL
le Tueur envers le Porteur i'non ja^**?^^™ *™
lis contradifent eux mémes de ce fait au»»A ■> Sr reurn'est en droit defe faire payer de P ^JT * dtfent ^ le Tibourfefes Lettres de *«*
llconfle donc, qu'ü ne devient Creancier de V tl entre dans les droits du Porteur, TTctJti ^i9u raifonnement jamais auparavant. ™nc fuivant ce méme
puisque bien loin, que cettTcrZTj^ ^ &" de Pro^'tetcr, elle produit tout le cmraTe ^ fi}'- qT payer chez l^c"Pn'apas la precaution de nTc p^
est muni, & il nous /JL?S reS^fr^^t,W,.*l f°nds> dm il Lettres de Change, qu'il fo^tuTJST' f," ?rend> Par «' fomme a I'Ordre de &c /c,me/'?^^ ditpayez. Cette



en ZEEVAART. (Wisfel-Qjtestien.) 193
Het koomt ons voor dat de reden daer van natutirlyk is, om dat indien hy daer toe niet ware gehouden, dit geld ten voordeele van den Committent zoude koomen zonder eenig regres op denzelven van de kant van den geenen, die daer by kwame te lyden , waer toe de Correspondent de hand zoude geleend hebben. Nu kan die geld volgens de Wetten geenzins tot zyn profyt koomen, om dat men niet kan hebben niets voor niets, en dat om dezelve reden zyn Correspondent, die door zyne rekeninge daer voor in Guarand ftaet, ook niet zonder eenige reden zyn hand kan leenen, zo.dat dit geld onder hem blyven zoude zonder eenigerhande reftitutie.
Voor bet overige is de valschheid van hun grondflag "klaerblykelyk daer uit, dat zy bybrengen, dat de Trekker blyvt Crediteur van den Acceptant uit hoofde van deszelvs Acceptatie. Dus willen zy niet weeten dat de Acceptant nooit heeft ingeftaen voor den principaelen en origineelen Debiteur van den Houder, hoedanig de Trekker is: en gevolgelyk fteldt hy zich als met de Trekker tot Debiteur voor het geheel, ten behoeve van den Houder, en niet ten behoeve van den Trekker.
Zy-fpreeken zich zeiven daedelyk tegen, wanneer zy zeggen dat de Trekker geen recht heeft om zich te doen betaelen van den Acceptant, dan na dat by eerst de Wisfelbrieven aen de Houder gerembourfeerd heeft.
Het blykt dan dat hy geen Crediteur van den Acceptant word, dan na dat hy in het recht van de Houder getreeden is, hy was dus volgens dat zelve raifonnement het nooit te vooren.
Men advifeert ook, dat het rembours, uit hoofde van het welk hy Crediteur van den Acceptant zoude worden, nooit de plaetfe kan bekleeden van Provifie. Verre van daer dat deeze Crediteur zoude gelaeten hebben by den Acceptant fonds omme te voldoen, brengt hy gansch het tegengeftelde te wege en doedt hem banquerout fpeelen, om dat die de voorzorge niet genomen heefc om niet meer te accepteeren als na evenredigheid van het fonds, waer mede hy voorzien wierd, en het koomt ons voor dat de verbin tenis, die hy op zich neemdt van deeze Wisfelbrieven, die hy uitgeeft, is formeel, wanneer hy zegt, Betaeldt deeze fomme aen de Ordere 'enz. enz.
II. deel. Bb L.



m ADVVSEN over den KOOPHANDEL L- A D v Y S
Wisfels, gevonden in boedels van FailHtL
teuren geen recht tegens de TrekkZ ' **" de Credi'
geenèfVaerde goedgedatn tT l S %° verre daer voor
veder uitZ, J' meten müsdien weaer uitgegeeven worden.
CASUSPOSITIE,
a . isr^ TdtmTn Ge?--~ nae
A ft C/Pecie °m te verkSown 0f fe ES" ^ agCe" 60 ande^ Amfterdam, en daer uit te vude, t! 6enfn in de Ba^ van net de interesfen, provifie ei ?« , ° »e Sefour»eerde fomme, toe, en remitteeren aen A 1 "* B' en C ftae« het zSve den Wisfelbrieven A on rf!n geaccordeerde fomme in verfchei doeh abfenteert zich en geef?g,£def,e van d* renaïfes comm.tteerdens van Banquerouten L °£del ,°Ver aen de Ge! de resteerende WisfelbrieVe Ttot LonT -aI eer de Post "iet commKteerdens de laeste wU?brie "n We-*e Ge.
handen kregen, doch zyn deze vet don.H ° g6nS °°k we]
jföSj* - * - d- ^
in handen, en kennisfe de Betrokkenen protesteren en Ifnf 60 °?de teëe™ testen vervoegende bvde TrekS» if i"" deZe,ven en d* Probourfement van de Waerde dit z '.ek°°men Van de^ve remblyvende de Primas, die ni^tïeacceSrf J°°r hadden betae'd> de voorn. Gecommitteerdens g Pte£Td Zyn ' in ha"d™ van
teg^
betaeld, en dat B. en ^Ser ^
èhui



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.*) 195*
fchuldigd, maer ter contrarie eene confiderabele fomme van A. moeten hebben , uit dezelve Brieven niet te min , B. en C.,'of ook de refpe&ive Trekkers, voldoeninge van derzelver inhoude mogen vraegea, of daer over in Rechten aclioneeren en aenfpreeken.
Gezien by den Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspofitie , en met aendagt gelet op de vraege, daer uit voorgefteld;
Dunkt (onder verbetering,) dat de voornoemde Gecommitteerdens, door 't ontfangen van de voorfchreevene Wisfelbrieven , geen recht tegens de Remittenten B. en C,, noch de refpeétive Trekkers hebben bekoomen, en mitsdien daer uit ook tegens dezelven met geen hoop van fucces actie koomen te maeken.
Om redenen: dat A. de Waerde daer voor aen B. en C. niet voldaen, noch ook eenige Provifie onder dezelve gehad heeft, en niemand voor zich zeiven recht van eigendom tot een Wisfelbrief kan bekoomen , die de Waerde daer voor niet betaeldt; even zo weinig als een kooper tot gekogt goed, zonder voldoeninge van den koopfchat (a); zynde het zeker dat de Wisfelhandel, hoewel daer in verfcheidene andere onderhandelingen concurreeren, als van ordergeevinge en aenneeminge , verwyzinge en fchuldvernieuwinge , wel meest immers ten opzichte van geeven en trekken met koop en verkoop overeenkoomt (b): zodaenig, dat de Geever, voor kooper, de Trekker, voor verkooper-, de gegeevene Waerde voor koopfchat, en de ontfangene Waerde ter gedestineerde plaetfe, voor koopmanfchap word gehouden, en dat ter contrarie die geen , die de Waerde daer voor aen den Trekker betaeldt, zo als B, en C. gefupponeerd worden te hebben gedaen, daer van Eigenaer word en blyvt tot dat hy de Brief weder aen eenen anderen vernegotieert, endosfeert en dezelven tegens 't ontfangen van de Waerde in zyn recht en plaetfe fieldt, tot zo verre, dat hy, zo lange de zaek nog is in
haer
O) §. vendita 41. Lift. de rer. divif. I. procuratoris 5. §. fed fi 18. et l. quod venditi 19. ff, d. contrab, emt.
CV) sigtsm. scaccias de Commerciis et Cambio §. f. qucest. 4. n. 21. et feqq. eaph. turrius de Cambio disput 1. quast. 8. per totam. Jacq, du pui /. art. de lettres de Cbange cbap. 3. n. 13. et feqq. >'
Bb 2



T A°™EN ov., dew KOOPHANDEL
j^uolckenen verbid-ter. ~c , ' n de betae nffe zelf» o„ mtegia, (wanneer rte 7,»!. ""^neven, zo we rei'ochM
voldaen, of dat dezelve hem ï„ de,Br,ef>aen den Geever hc/fr van fehuld geremitteerd i 1 " 6\Gewer *>c voldoe daet fa r«»Cten a's' °n a'zo heeft gekreegen een mi
Bne ge ad, door het .^«„^^.f * voorfchreeve™ deren, aen en ten behoeve Van l! " de cesfie v™ zyne goe^ne Crediteuren of derzeJe-cl" gemeene Steuren, aen geen recht heeft ta^T^g^™**^ i daer toé O0?
rechfr:"f r« ^T^KS f^**
reciK aen een ander kan overdreef i nieLmand geen meerder maer dat het hier altenri " ^ r Sen' dan hy zelv heefrt /v\ m C. en de 4^TreK?^^ de Ge«l&
bourfementen /do«r de £je™s^andel met d7£*
7nnS/eündigd en «fgeloopea Gee^rs gedaen, geheel
O) Csxtunea «on 4ntWerfien t ,, 0i-> la * 7' d£ groot lnleidinge, b. - ,
«•-o.»./. .40. *..™, ,30.3.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questkn in cas van Infolventie.) 197
Ondergefchrgevene berigt word te zyn gefchied, direft van A. of Ordere, en met het toezenden van de Brieven aen denzelven, hem A. Eigenaer daer van zoude hebben gemaekt en voor de reftitutie der uitgefchotene penningen credit gegeeven- Om dat na de bekende praftycque, de Principael door den handel van zynen Commisfionaris recht en'aftie Verkreigt , in 't afzenden der Brieven, een klaer bewys zoude zyn van creditgeevinge. Want eerftelyk moet de handel door den Commisfionaris zyn gedreeven met het geld" van den Principael, als die daer uit recht en actie zal bekoomen (ƒ); ten tweeden, maekt het afzenden van Wisfelbrieven , in verwagtinge van dadelyke voldoeninge, al zo min bewys van credietgeevinge, als het afleveren van andere koopmanfchappen, in verwagtinge van prompte betaelinge: en zyn nu dêeze Brieven niet anders afgezonden , dan op belofte dat daer voor aenftonds voldoening met het remitteeren van ftukken van agten en andere geldfpecien zoude worden gegeeven. Behalven dat, zo A. door een fubtiliteit van Rechten al verftaen mogte worden door de geldgeevinge van B. en C. voor deszelvs rekeninge en op zyne ordere, recht tot de Brieven te' hebben bekoomen, het dan noch vast en zeker is dat hy te gelyk de Debiteur van B. en C. is geworden voor de Waerde, door B. en C. daer voor uitgefchoten, en dat mitsdien deeze wederzydfche. a&ie tegens de andere ipfo jure (zonder eenige rechtsforme) zoude zyn gecompenfeerd en gekweeten: jae dat A,, of wel nu de Gecommitteerdens over deszelvs boedel, daer mede willende opkoomen, met het verzet van geene Waerde te hebben betaeld zoude konnen worden geweerd en afgeweezen; te meer, om dat B. en C. met het doen ftellen van de Brieven aen A,, of Ordere , niet bekend hebben de Waerde van A. te hebben ontfangen , waer mede nogthans aen B. en C. dezelve Exceptie ook niet benomen zoude zyn, om dat van 't voldoen van die Waerde, met de Bank of anderzins, zoude moeten blyken (g). Want zo verre van daer is het, dat uithetfchryven van de Waerde ont-
fanT
(ƒ) coren olfcrv. 25.
Cg) phoonsen Wisfeljlyl, c. 8. art. 9. en volgende.
Bb 3



m ADVYSEN over dën KOOPHANDEL
P^^S Ifof b^ -ude volgen, den Trekker op den Brief da^de wl!^ T ^^enisfe^' gen, als de pr£etenfe Geeveruir^Au* daer voor * ontfannen de Waerde met 'er dald te HpKk -ys niet kan daer toe kan worden gedwongen S^^P^oor Gyzelinge voor het faillisfement van A in aI' n,adlen nu de Brievin weest, en naderhand door A of dP rSZelVS handen niet W ge zelvs boedel niet vernegotSêrd1G^c°mmitteerdens over disworden en mitsdien ntt^^^hebbea konnfn Waerde daer voor aen deGecommL?fi!,kanoPkoomen» die de Trekkers en Tekenaers ter SedTtS. M °P btetcredit va" d^ konnen de Remittenten B. fn C en " /°f hebben ^taeld, omtrent t'eenemael zyn gerist en 1 rfPe6tlve Trekkers daer ftrumenten confidereeren, in 4nI,n , "T" aIs on™^ w' mede oP zouden willen koomen " de geene"> die d^er
Aldus.iN^inA^^,,^
(*r<w getekend.)
y . d' he lm a ns»
-gi"g^^ by. hsfement, en dat door den Bode I^R y" befteld VOor b^t fJL de , die beftelling na de Infolvttie en CuT^ rePr^^el gefchieden j immers dat de zaek zodaenï m 6,6 ",et had moeten den , zo als dezelve was ftaende teïïvd?^ °Pgenome" wor.
beboer "a °°k -
^«1?^^^^ * ^t Protest van non • W^eït f^gf bebb- om van de Geever, dat rem- I
(bi Handvesten, deel 3. b, r. f. 8, 3' °f
- ' V> 2- 247.



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.) 199
. 3. Of de Curateurs gehouden zyn de Wisfelbrieven aen de Trekkers of Geevers te reftitueeren.
4. Wat afte van indemniteit van Curateurs daer van op of nevens de reftitutie der Wisfelbrieven gehouden is te geeven.
De bovenftaende Nota door Mr. a. van den ende. LI. A D V Y S.
MEMORIE in de zaeke van de Gebroeders brians qq, Impetranten in cas d'Appél, op ende jegens abraham du pre, Gedaegden in cas voorfz.
Een Acceptant van een Wisfel, voor rekeninge van Derdens getrokken, en fopra Protest door de Correspondenten van de Trekkers gehonoreerd of betaeld, is aen dezelve Correspondenten gehouden de Wisfel te rembourfeeren met alle den gevolge van dien.
Men vertrouwt dat by 't Advertisfement uit den naeme van de Gebroeders brians in qualité , zo zy procedeeren, bevoorens aen den Ed. Hove van Holland overgegeeven, meer dan genoeg geadftrueerd is geworden hun goed recht op en ten laste van abraham dü pre, aldaer zynde geweest Impetrant in cas d'Appél van twee byzondere Vonnisfen van Schepenen van Amfterdam, geweezen ten voordeele van de Gebroeders brians.
En welke Vonnisfen van Schepenen van Amfterdam, by de opgevolgde Sententien van denzelven Hove, zedert weder zyn te niet gedaen, en zuiks de eisfchen en conclufien by gedagte Gebroeders brians ter eerfter inftantie binnen Amfterdam gedaen en genomen ook ontzegt.
En dat het dan ook wel van geenen noode zoude'zyn, dat hebbende zy Gebroeders brians van die Sententien van den Hove Provintiael geprovoceerd aen den Hoogen Rade; dat de redenen en motiven, zo die by de voorfchreevene Advertisfemente in 't breede zyn gededuceerd, weder op nieuws en nader worden opgehaeld. Als



*** ADVYSEN over den KOOPHANDFÊ,
Dac de Wisfelbrieven Tr^m. . thans ook noch ZZ^oT.ZZf ' G" al"
Herwisfel, en verdere kosten enLïZr > "leC de Wis^I, do Principaelen van hun G broedtlT getrokken d™
r. Voor rekeninge niet van l , n ! f van JEan Beard , Koopman re f?}ve}a>m™ voor rekeninge fiderabele fomme van pennÏÏen ?P ??^gl *n Wien zv co*moeten hebben, e&rSïilf^^n, en alsnog zo verre betaeld te maeken * Van dat agterweezen voo?
voor ^^&S^n insgelyks mede voor rekeninge van de Principaelen ^L^C^T* '
3. Dat hy Da pre tcn veSal^re?-r°^rSB**A^' gebleeven om dezelve Wisfelbrief f 5 gebreeke zynde g.voldoen, niet alleen doo de GeC^ H°Uders derze've* Wisfelbrieven zyn voldaen aen Hp H ? dsrS BRIANS dezelve eere van fromaoet en Comn ^udei"Vten «fpeéle en ter Principaelen in deeze, maerfeeïve AnreSP°ndente" e« aen en op ordere van de GebroSbIr ?f e" ComP'
weder rembourfement tot aenoPaP i £RIANs' daer van ook
En door dat middel dan al medl weder r" gJdae" gehadvan die zelve Wisfelbrief geworden do pre daer van heeft gedaen ACCeptatle' die abraham
Houdenisft hcbben ont„ of £ c ™ |yne Acceptatie of ge-
«W dies raeer is, afs vooren. der W,sfcl M »«•-
Dit



en ZEEVAART. (Wisfel-QuestienJ) aoz
Dit eenige zoude men nog wel alleen hoewel ten overvloede by alie hetzelve willen voegen.
Dat naemelyk hem du pre niet het allerminlle zal konnen releveeren of te ftade koomen. , • ,
Noch dat de Wisfelbrieven in quEestie by de Gebroeders brians alhier ten tyde van den Proteste tegen hem du pre, door de Houders van en over zyne non betaelinge gedaen , zyn overgenomen en ook betaeld geworden ter eere van de Trekkers, zynde fromaget en Comp., en de Principaelen van de Gebroeders brians in deeze.
Noch ook niet dat zy fromaget en Comp., op en na de gedaene Vereeringe en Betaelinge aen de Gebroeders brians of aen hunne Ordere, ook weder te Parys rembourfement van die Vereeringe en Betaelinge hebben gedaen gehad.
Overmits de voornoemde du pre zedert van die prsetenfe poinften alomme veel gerugt en beweeging heeft gemaekt, even en als of dezelve geoordeeld zouden moeten worden van groote operatie ten zyne voordeele te konnen zyn.
Want belangende het eerfte poinór, raekende de Vereeringe en Betaelinge, door de Gebroeders brians gedaen, zo is eerst en vooraf aenmerkelyk, dat de Gebroeders brians dit hebben gedaen in hunnen eigenen privé naeme.
En dat zy alhier zodaenig nier en ageeren, neemaer dat zy in deeze procedeeren alsGemagtigdens van fromaget en Comp., hunne Correspondenten en Principaelen als vooren.
Zulks dat in deeze niet in te zien of te examineeren ftaet, wat recht zy Gebroeders brians uit zaeke van hunne voorfchreeven Vereeringe en Betaelinge mogen hebben geacquireerd ten laste van du pre, of ook wel niet.
Maer wat recht fromaget en Comp. ten laste van hem du pre hebben verkreegen , zo ter zaeke, dat hy du pre zyn woord niet heeft gehouden, maer ter contrarie zyne fchnftelyke Acceptatie van de Wisfelbrieven, door hun fromaget en Comp. voor rekeninge van beard op hem du pre getrokken, dezeiven van non Betaelinge heeft laeten protesteeren, als ter oorzaeke verders mede, doen zy fromaget en Comp., vermits
II. deel. Cc dat



tóne TZTpiï:«f7?m « de voor
JKn d:e voor |)unnen .aoenen betaelen, aen de «e.
Segeeven, waer van dSlt 3e" den Houd« derfel concerneeremle de voórfehreev ne l°eeZ'Vl°P het P°M>
als de Gebroeder» b« r!l ,'S mei,e """ederfpreeklvk l, ^
1 «omaget en Comp., alc Tr*£ V qu^stie ter eere van • Zo die Betae in^ M
en na voorgaende Prore t te^en ^ n°ch echter ^as gedaen oo betaelinge, mec de ^V0*** We^ zyne Wan
Aen to en met zodfenig?Betael n"e V3° dien> « gen wel degelyfc ineifa^/^^ ftotest, tegen hem nu Pac^J™ "f? gezie? °P het zelve gen hem do PUE refulteer-ndP • J C recht> daer uit te. «ede nog met die expreSé vL' ƒ ?m daC in al^n «eva He pt deeden fcr ww ^f/^ cl?' de Geb^eder£ bIi?^ Comp., immers zonder ™ ^respondenten fromaget 1
? sffisaSS •S~ si I
•ne



en ZEEVAART. {Wisjel - Questien.') 203
ne te willen wechfmyten.) En min dan nog ten faveure van eenen kwaedwilligen fchuldenaer, en dit dan ook buiten dien ook buiten nood, ja zelvs zonder daer toe gevergd te zyn.
Zynde van dien kwaedwilligen Debiteur met reden alleen in die Betaelinge onder Protest geene mentie door de Gebroeders brians gemaekt geworden, om dat hy, vermits zyne kwaede en ondeugdelyke handel, die eere niet waerdig was, hoewel anderzins het recht immers zo wel tegens hem als Acceptant was leggende, als tegens den Trekker, in noedaenige gelegenheid, dan ook notoirelyk de meldinge van het eene niet is uitfluitende het andere (a) Gelyk daer toe ook zeer pertinent is en zelvs in longe fortioribus terminis (veel fterkere termen) geftatueerd word O), al waer de juris confultus julianus zegdt, Si pupilli tui (NB.) negotia gesfero non mandatu tuo, fed, ne tutelce judicio t'enearis, (indien ik uws pupils zaeken, buiten uw last my onderwonden heb, alleen op dat gy niet in de actie van voogdye gehouden zoudt zyn,) zo als in deeze de Betaelinge is gefchied voor den Acceptant, om dat de Wisfelbrief met Protest niet zoude retourneeren tegens de Trekkers, even als of zy hier geene Vrienden hadden gehad, die voor hun eer, fatfoen en credit konden of wilden zorgen , negotiorum gestorum te habebo obligatum , fed et (NB.) pupillum, modo fi locupletior fit factus. (zult gy my niet alleen gehouden zyn uit hoofde van myne Onderwindinge, maer ook uw pupil, indien dezelve daer door gebaet zy.) Het welk dan ook ten opzichte van du pre Acceptant is gefchied , als dewelke daer voor eerst niet alleen van aenftonds aengefproken te worden wierde bevryd , maer naderhand ook noch gelibereerd was en bleef, van de praïcifiteit van by prife de corps tot Betaelinge bedwongen te worden , wanneer men als in deeze ordinario modo zoude moeten zyne actie inftitueeren.
Zynde dit ook dien conform al van ouds gedecideerd geworden eerst by den Gerechte van Amfterdam, op den 19N0V. 1657,
en
(a) Ut pluribtts te DEdiBS' ad. I. i. §.3, ff. de off. ejus cui mandata er. jurisdiBio et cov.filio 386 pasfim Do&ores. , {b) Text. in l. 6. ff. de negotiis gestis.
Cc 2



-4 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
en vervolgens by den Ed. [dove Pmv;„a , 9july i6585 en voorts by u7Lr ^
Raede , op den 2? December lóll^pSententle van den Hooge
Af DRIES VILLBPONTODX als fI^" * »*« *™
?S - dat^ Cnae„
van de voorfchreevene Wisfelbr even in hU"ne Beraelinge
Trekkers gedaen , geen rechto'meiniS^9 ?r Gere va» de hebben bekoomen, niet eieenïlV • &T•e" privé naem zouPlaetfe,) daer zy niet in hunnen "rivé 1 ^ l°" ' <v™ ^ Cop eens anders naeme) ageeren al, hl m ' maer nomi™ ^exfuPerabundanti^ e» dat men daerom
aengehaeld gehad, r0t wP " 1 de) heCzelve korceJyk heeft-
DVRE echt-noch wdE ez3e:an 3lï
Zo zal ook by ordere hVr J^ r u m°gen ko0fnen'te maeken poinft van noch7mmer zo Z^Tiï™ «~^Se
Wanneer men zal gelieven S w? bevonden worden
ven Advertisfementef en d" Ed Jfo* Z° ^ de ^fchSe. ven, ,n 't breede is JLP / ■V3n Ho]land overzeecapitulatie is aengehaeff ïeZden "3 ^ b°V6n a,le™ S S ven in quaestie door fkoÏIoÏt ^ïnnaeme,vk de Wiaf/brfS. geien van de Gebroeders bri'L ?n de^t' ^ de P™<* ken voor rekeninge van hem fromaget en Zyn getrokvoor rekeninge van jean beabÏT Comp » neemaer
zulks dat hy ooPRVaen i ' Koopman te Hamburg En dezelve Wis'felbrieve" iu^ Ceï d° ^ S en Comp. of hun Ordere, er? dat hJ » aen FHCïl«" zyde, zulks op rekeninge of in den dL" ^ ^ de 3ndere beard zoude hebben te brengen ?h £ ^ de" voo™oemden toe Debiteur en Schuldenaer wasv'all'L** 0Otabe,e C™™» die door middel van die Acceptatie en d . f-GET e" Comp , en wezen zouden worden voS'"dfrT^6 Van hun «S er*" Acceptatie in effe,e
de-



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien.) 205
defchuldenaer) of Cautionaris of medeprincipaele. Debiteur van fromagst en Comp.
Als zynde de woorden , fieldt op rekening van een ander, dewoorden dat men trekt voor rekeninge van een ander, (per fe) fop zich zelve) en uit zyn eigen aert zo klaer en zeker immers onder de Kooplieden in materie van Wisfel zo bekend, en wel ten zulten effefte als hier boven is vermeld, dat het zoude zyn een kaerfe op den middag aen te fteeken, van daer toe eenig verder bewvs te willen bybrengen , cum perfpicuitas argumentatione aloletur. (om dat de klaerbiykelykheid door redentwistmge verduisterd word.) .
Als waer uit dan nu immers proflueert op een gantlche evidente en onwederfprekelyke wyze, dat als zodaenig Betrokkene of Acceptant in gebreeke blyft te voldoen aen zyne Acceptatie en dezelve alzo met Protest van non Betaelinge laet keeren zodaenige Wisfelbrieven, getrokken voor rekeninge van een ander gelyk als abraham du pre in deeze heeft beftaen gehad te doen dat die Acceptatie daer door niet word gelibereerd ten refpefte van den Trekker, neemaer dat dezelve Acceptant, hebbende als vooren zich aen den Trekker door zyne Acceptatie verbonden als een adpromisfor (mede fchuldenaer) Cautionaris of mede nrincipaelen Debiteur, om aen des Trekkers ordere te betaelen voor rekeninge van dien ander, hem daer voor alleen debiteerende en niet den Trekker, en zulks echter niet hebbende gedaen sehad, hetzelve gehouden is met 'er daed aen zodaenigen Trekker te prsfteeren , met naemelyk den Trekker of den Houder van zodacnige Wisfelbrief, of hun Recht bekoomende , kost- en fchaedeloos af te houden, of, zulks niet koomende te doen, gelyk als abraham du pre zulks al mede niet heeft gedaen, zo dat de Trekker zelvs aen den Houder of deszelvs Succesfeur van zulke Wisfelbrieven daer van Betaelinge heeft moeten doen, als dan ook ontwyffelbaer den inhoud of beloop,van die Wisfelbrieven zelvs geobligeerd is te voldoen en te betaelen , met vergoedinge daer benevens ook ejus quod interest (van het Interesfe) beflaende in de Wisfel, Herwisfel, en verdere kosten en fchaede, daer op gevallen. „
C c 3



«* ,^vysENoi,EBD£MKOOpiIAiVD
Zynae het zo verre daer van daen a * mogen Pra3tendeeren , dat znrh? ' T men zoude konnen of
de TreKker van zyne gedaene tret-t 'P ^ zvn>wanneer geerd, dat zelvs de obligatie v n 2? ni" Wierde S^echaren zwaerer word, door en 1! Acceptant des te grooter
' ;an kosten , fchaede , int'res? n ï°g ee"e nadere gehouden! fe felbnef zelve ; proul foc Z\ \ ? " de" inhoud v™ de wt
Pm non po/fit h morTunS^tf: COnd^ ^
a|s dit plaetfe heeft in vSteÊL^ nocere w**S O
uit zich zelve klaer is deZ S t0t !m daed> en Zo als geene nadeelige gelegenb^ J de een door den anderen in iegelyk de fcbLdf vl zype verr^ ^ WOrde" > ™**eeï d-e op een ander te w<%Z \mnePngc moet draegen, zonde"
■fc-n dit nog alles in de a Houder van zodaenige Wisilihf/6 meer' om rfat de origineele of Mandataris van den Tre!k,r Frf?^ k Gen ^«fSt, «• van zodaenige WisLi^Jf a dat §evoJgelyk de Accepta Houder in effect v«Sen 8en ten behoeve van dien
-n gedaen te zyn , e^VoZ% 7ST ^ den Trekke" zeï den Trekker word geconmn fe d 8lt?e.or,g,nee,e Houder door de Betrokkene en AcceDtanr l ' • C dan 60 lPf° (daer medeï den Trekker zeiven afs 'P g ^"f" is Betaelinge\e doen aen gehandeld heeft, m'^^l " *n ""Wnoe^eS
Jaste van die perfoonei voo■ S " fokken, dewelken tfn getrokker.zyn" geweest^z^veel l'^f VM We!ke de dieven den, verftaen zouden moeten L a er. te Pr**endeeren had. ceptant bevryd te z^n daer dZ ai? geêxf'^erd en de , hunne Acceptatie SS Sm T al een' dat de Acceptanten
fcer aen den geenen aen S en mL *^ ***** deT^' wien een Mandament m ran^fc» rt0t
zyn



en ZEEVAART. OFisfel-Questien.) 207
zyn eigen behoeven) had gegeeven, weder rembourfement had moeten doen.
Gelyk dan ook by de eerfte en de voornaemfte Kooplieden van de Beurs van Amfterdam dit in ipjisfimis terminis nostris (vol ftrekt in deeze onze termen) zodaenig is gedeclareerd als conform de notoire Wisfelftyl aldaer gebruikelyk.
En vervolgens ook door de Heeren Schepenen van Amfterdam jn en by de twee refpechve Vonnisfen, alhier voor handen, mede is gecorrobereerd en bevestigd geworden.
Zulks dat, of fchoon alhier de Vonnisfen van de Heeren Schepenen niet konnen noch mogen worden genomen voor een reglement en min noch voor een uiterlyk Gewysde tusfchen partyen Contendenten, nogthans die Vonnisfen van Schepenen mede handtastelyk doen zien, dat dit zo wel is gerecipieerd, als onder de Kooplieden ter Beursfe aldaer notoir en kennelyk. Nam cum cafus mercantilis proponitur, in eo attendi et fervari debet ftylus mercatorum & confuetudo ; quicquid alias fecundum juris fubtilitates disponetur. (Want wanneer 'er een geval van Commercie voorgefteld word, zo behoordt in het zelve de ftyl en gewoonte deikooplieden in aenmerkingegenomen en gevolgd te worden: wat Of ook anders nae fcherpzinnigheden van rechten mochte vastge« fteld zyn) (c).
Behalven dat het zelve ook boven dien is conform de Rechten en gezonde reden.
Quod patïa conventa fervanda funt qui accepte paye, (Dat gefiotene bedingen moeten gehouden worden, en dat die Accep* teert, ook betaele.)
(a) Sicut de. ftatutis in judicio mercatorum dicitur a Glosfa & d. d. £f maxime bald. ^ SALiCBTO in l. 2. C. de conftit. pee. straccha de asfeuratio* nib. Glosfa 38, ?;. 4. e? turrius de cambio disput z. qutzst. 14. 11. 44,
LIT,



208 ADVYSEN over den KOOPHANDEL LH- A D V Y S.
wordera uitgeleverd. ■ "muren
casuspositie. D^d^ oe bru7n,
derd duizend FJorVnen te fom-nï!mevrouw ^oyer drie honen commisfie; in S va« interest
Engeland en andere pit^ii™* hier tot Tont *"* Va° was, over te voeren en te brengen in a! r °nden verPand en daer te verpanden Fn ™ fg f ank Van Amfterdam,
■tBrssafesas Lovrouw rto"a
fen en het zelve ^ Amffclm oe?T° "e'md was « '<*brieven in te betaelen aet de ™de° e v,; M™™' V6 Wisfelvan den Ridder vÏeter de vloyL dfw "T" de Weim°
daniël DE bruvn. Doch ïtaï 4^ ^™
niet aen voor Dingsda? aVnnA j0. • 25 Ju,y Skvvam
geeven voor Woensdag n^i" de bïren Wierden nieC ™ë*&Cweg)Din "d^a^ 611 ^evrouwe flo yer ging
fcnreevene *$»^£S SZSZS&£*
in



• en ZEEVAART. (Wisfel-Qutstien in cas van Falisfement.) 209
in handen van de Geasfigneerdens van haer Boedel, en zyn door hun geprotesteerd geworden van non Acceptatie. Word gevraegd, r. Of de Geasfigneerdens van den Boedel van de voornoemde Me vrouwe floyer eenig recht hebben tot de voorfchreeven twee Wisfelbrieven van L. 4000 en L. 6120?
2. Indien zy geen recht daer toe hebben, op wat manier en op welke Indemniteit konnen zy deeze voorfchreevene Wisfel. brieven aen de bruyn of zyne Ordere opleveren?
3. Of deeze Remife, zynde alleenlyk een gedeelte van 't geene tusfchen clifford en d e bruyn en Mevrouwe floyer was verdraegen, om by clifford en de bruyn te fourneeren, niet gerekend moeten worden als een gedeelte van de Jioedel van Mevrouwe-floyer , en dat clifford en de sruyn, als Crediteurs onder de Commisfie, voor zo veel moeten in koomen: te meer, aengezien clifford en de bruyn haer Mevrouwe floyer in hunne Rekeninge, in de Commisfie in gegeeven om hunne koomende fchuld te bewyzen, voor zo veel aen haer geleend geld fchuldig ftellen ; zynde deeze Remifen alleenlyk een gedeelte van de drie honderd duizend Florynen, t welk by het verdragalcyd in Mevrouwe flotershanden moest
wezen om het vreemde Zilver op te koopen en naer Holland te zenden?
Gezien by de Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspofitie, mitsgaders een Protest van eenen der Wisfelbrieven, in deCafuspofitie vermeld, en gelet op de voorgeftelde vraegen.
Dunkt (onder correcïie,) op de eerfte derzclve vraegen, dat de Geasfigneerdens of Curateurs van den Boedel van Mevrouwe floyer geen recht ter waereld hebben tot de Wisfelbrieven van vier duizend en fes duizend een honderd en twintig Ponden Sterlings, in de voorgeftelde Cafuspofitie vermeld, en zulks niet zyn bevoegd om de Waerde derzelve Wisfelbrieven van de Trek-
wLVlV°rdei'en-, Waer,V2n de redenen zvn' dat de ^trokkene Wisfelbrieven volgens de voorgeftelde Cafuspofitie alleenlyk zyn gefteld gewecstaen de ordere van Mevrouwe floyer, doch m,t uitdrukkinge dat de Waerde was voldaen door den Heel- d a ni el
11. deel. T)A
lja de



ADVYSEN over den KOOPHANDEL i ■
-over fc*
dom van Je gemelde^iSS^^f'^ de° -gennu* anders, kan worden eeconfidereeïl ni £e° S^'^d, ■of Gelaste om het beloon van d1 ,$ ^ fimPe!e ™ndataria I-ere Principaelen ^^S^ï^^^ geen overeenkomt met het geftatueerde lni\ \T^gQU' 1 Geen en voor zo veel beland £ &* 4* In^lt' de
word geleerd by phoojsses J* ^ °Sk
indeLtiS^ Geasfigneerdens geen
fecuurlyk konnen reffitu«e?e a'eTiïe Wisfelbrieven
de Weduwe floteb • geenen dIe dezelven aen
zelvs Reeipisfe" ^ f»ad, neemende de"
nen doen blykèn en aIz° gedaene reftitutie te kon-
detSentL^vtt Vda?d' * 1** Solveerde op felbrieven niet moeten Öf 4ntn ge?e,de geremi«eerde Wisdeelte van den Bo de] Z de ZP als een &
clifford en df bkuvm mt Weduwe floyer , dewvl «en, dat zy ,ui?en ÏÏ^^S?^ °Vereen P% van drie honderd duizend , !„ D fou™eeren eene fomme zelvs medeffS?d?;^fK?^SS' dewyI'de C«f™P°Me me alleen zoude g^ Jen me^lTV™ de ^elö/iomdat de gemelde ^^S^^Stt^ *? fomme, zoude .zender vreemd 7,1 a ln p aetfe van die belofte door haer nie aJ.c«m ïi-^ ! m ° °ograerk en
«iet voldaen kan Jo^en wl om he° .T' °°k althans '
lykheid zoude feden „ f m h.e.c dan- °ok tegen alle bilkragte van V^sfelhne ^i vL J f t Geasfigneerdens , uit Waerde heeft voidaCi It'ar Weduwe floyer geene kers oorzaek niet: Is%voff S 7rnf <en montant van dien 'en alzo n'i n ^" ^f36" te Vorderen het van m^^^S^^^i- (OIn2yn/FW,,,É.4I.s<rj<. ; trach-



en ZEEVAART. Wisfel-Questicn in cas van Infolventie.) 21 r
trachten te bevoordeelen (b). Behalven dat de zaek waerom de remife van de gemelde Wisfelbrieven is gefchied, niet zynde gevolgd, aen de Remittent competeert Condictie, dat is Repetitie van de gemeide Wisfelbrieven (c). En het geevdtal mede in het voorfchreevene gerefolveerde geene Verandèringe, dat de gemelde clifford en de bruyn ïft hunne rekeninge, aen de gemelde Geasfigneerdens overgegeeven , de Weduwe floyer voor het montant van de gemelde geremitteerde Wisfelbrieven, aen de Weduwe floyer wordende gezonden, hebben gedebiteerd; alzo de Remittent, naer ftyle van Negotie haer daer mede heeft konnen en mogen debiteeren, en ook daer mede gedebiteerd mag laeten, tot dat dezelve Wisfelbrieven aen hem worden gereftitueerd. Maer dezelve reftitutie gefchiedende, zal wederom wezen van dat effe6l, dat het credit van de gemelde clifford en de bruyn ter concurrentie van de Waerde der gemelde Wisfelbrieven zal moeten worden verminderd.
Aldus geadvifeerd in "s Hage, den 18 Juny 1719. (Was getekend.)
a. breur, p. emond, p. th ie re ns en f. v. limburg.
Gezien by de Ondergefchreevene de voorenflaende Cafuspofitie , mitsgaders het Advys by de Heeren Advocaten Confulenten daer op in den Haege .gegeeven , dunkt (onder verbeteringe,) wel en rechtmatig geadvifeerd te zyn, my overzulks daer mede alzins confirmecrende.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 20 July 3719. (Was getekend)
francois ardin01s. (V) 1. 14. ff. de rel. cred. I. rcó.ff. de reg.jur.
Op Per l. 52. /. 65. §. 4. I, 66. ff. de condift. indeb. I. 9. pr. I. 10 et l. 16. ff. de condiB. caitf. dat. cauf. non Jee. I. 1. pr. §. 1. et 2. et l. 3. et l. 4. ff de condiü. ftne caufa. ___ M
Dd 2 LUI.



»» ADVYSEN ovER den KOOPHANDEL liW- A D V Y S
koopt en her op trekt, STat e lauIZT "f™
zynen mesten ? of fchoon hy twee percent Provifie berekend hadde.
casuspositie.
pen. B., zelvs zodaeZe I nnZ ■ , d™ Part>'e" koopmanfchap. die van C., fflede Koófman?e AmS'ïhebb™de. "™>pc contant op zyn eigen Te™ An"lerd™' en ^eldt dezelven
^JSSS^SSSS ^«^N- ™ hier naer Ken.
£?t^^^$^^daer naer
hèloo tef.fe & azeoni'dierti;ere"t he« *• *****
R ;,,.'!"!fPT KeuIen z5'n aengekooraen geweest zvn» IS"1""? 00k voor de" afkomst van de goederen
ordere , o^h^JSE^I^?* " ««^5™ Moe- j:^ n- j- ^l-ULriiri naer i'rancrort te verzenden
S»s,i..eerende gerechtigd te zyn , om dezelve 'goederen en
koop-



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien in cas van Infolventie.') 2t$
koopmanfchappen, als toebehoorende A., te losfen en na zich te neemen.
Weshalven zo word 'er gevraegd, Of dezelve Expediteur, of wie bet anders ook zoude mogen zyn , uit hoofde van A. bevoegd is, de voorfchreevene koopmanfchap te arresteeren, te losfen en na zich te neemen, zonder het beloop van dien met wat dies aenkleevdt aen B. te betaelen ?
Dunkt (onder verbeteringe,) dat-de gemelde Expediteur, of wie het anders ook zoude mogen zyn, uit hoofde van A. niet is bevoegd of gerechtigd om de voorfchreevene goederen te arresteeren, te losfen en na zich te neemen, zonder het beloop van dien aen 13. alvoorens of gelyk te betaelen met wat dies aenkleevdt.
. Om redenen , of fchoon E. de voorfchreevene koopmanfchappen mogt hebben geëxpedieerd in een Keulsch fchip, geaddresfeerd met een vragtbrief, aen den Keulfchen Schipper medegegeeven, ten dien einde dezelve koopmanfchappen tot Keulen te losfen en uit te leveren aen eenen Expediteur aldaer, om door denzelven Expediteur voorts ook naer Francfort verzonden Cn afgevaerdigd te worden , dat B. nogthans zo lang' zulks alomme met 'er daed niet is gerespecteerd geweest, zyne ordere heeft vermogen in te trekken en aen de voorfchreevene koopmanfchappen te geeven zodaenig ander addres als van het goedvinden van hem B. is geweest: zo om dat alle orderes of Mandaeten , zolang die noch niet zyn uitgevoerd, zyn revocabel etiam re non a?nplius integra, (mede wanneer de zaek niet meer in haer geheel zy,) mits dat de Mandataris, als in deeze de Schipper, fchaedeloos word gehouden (a); als ook om dat A. niet alleen zyn Brief had laeten protesteeren, en zelvs ook in die tusfchentyd was gefailleerd, en dat gevolgeiyk door die veranderinge in de cualiteit van den perfoon van A., en door de route van zyne
af-
(a) Per tcxtus in §. 9. Irftit. de mandata &f §. uit. Injlit, quilus modis tolliUir obtigacü l. 12. §. pen. ff. mandati. junÜa, 1. 15. £5' l, z6. mandati et per ea quce babet vinniüs ad diöam §■ 9. Injlit. de manduto.
Dd 3



m ™ENoVMD„KQ
affaires, bet Vonrf%j,,.0„, ^ ^e.e ze.fs it^goS^ ordere ten zyRen
oen Rechter) was koomen te vemlin " tusfchenkomsc van mandatum kano canditionem ^SÜ^f^^ » toar w c<wfe)B ^ permanrttilT r habeat> Kebl" fic (tanlaet ftaen dan een mandaer T ' (°m dat handelingen houden, dat de zaSaZ0'b?;renCSdiCie fti,z^^ ^ { verblyven (b). bJyven ^en en in denzelven ftaet
J*M «* «Hnde, bedenken
den nog in handen en posfesfie va J R p?k Verftaen ™e*n w0r" juris interpretatione (bv' Recht, 1 ?, '• KooPraan Ce Amfterdam
Overmits de vooVfc^ ««r, (zo als wy onderrigt wordend ïtï uti inftruï-
koopmanfchappen voor hem At } Gt 1S bev"cht om deeze dezelve Schipper is bevracS dóo B te "eemen> «naer dat
briefen de order van B., i ï^ll Tnien met de v^ En dat gevolgelyk B. dow mWdel van d ^ tS "^eeren. door hem B. aengefteld Pn Yi denzelven Schinn»r
^/«/a^Cin
bleeven posfesfeur van dezelve kooDm,fnr?n) 15 geWeesC en gese ven in dat fchip even zoo we IwTen^' Z° da£ dan d^ ntie, als ieder van 't aeenP " en Weeven te zyner dis-nr,
handen of beheeringf ™ ^ ^& ^ W bedienïen" Mio minetur, (want door infentie al/U0' TT ^M pZ den (d),) „c<fwB ^, fl/. "^e alleen word het bezit behon-
/«^ f«. (laet ftaen dan dooeen Zt™ J-m/etinet & ™ naeme in handen houdt en in het dle de *** *» «ynen
Invoegen gelyk dan niet alleen de rS I C2' deuitvoennge van dien, wel en te recht «■by B" geSeevcn voor
te recht is ingetrokken, en zelfs
W Utplurïbus dccet mevius <fc>w /„„ ,• L ipfo . (<0 /. 4- C. de acquit pos/esfione.



en ZEEVAART. Wisfel-Qiiestien in cas van Infolventie.') 215
ipfo jure (zonder vereisen van tusfehenkomfte van den Rechter) is vervallen geweest, als vooren, maer dat dok B. noch moet verftaen worden van alles posfesfeur gebleevén te zyn, als vooren.
Zo volgdt daer niet dan vorders mede, dat B. zyne handen of die van zyne Repreefentanten van de voorfchreevene goederen niet zal behoeven te trekken, zo lang hy B. niet zal zyn voldaen van alle 'c geene hem wegens dezelve goederen heeft gecompcteerd gehad, Onder wat praetest zulks ook zoude mogen worden geprsetendeerd; gemerkt het zo wel nae rechten, als nae ftyle mercantil, refolut en zeker is, dat de geen , dewelke geld heeft' uitgefchooten , of zyne industrie en arbeid gefpendeerd tot het bekoomen of verbeteren van eenig goed, deswegens heeft recht van Retentie, en dit zelvs ook met terugftellinge van alle anderen (ƒ).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 4 January 1720. (Was getekend.) ;a. van den ende, jan schrik en g. van den ende,
LIV. ADVYS.
Het ftellen van mtvangene valuta prejudiceert niet tegens de Curateuren of Crediteuren van de Boedels van de Houders, indien dezelve in de daed beweezen word niet gegeeven te zyn.
casuspositie.
TT"%e nor mandie en Compagnie, Kooplieden binnen de ftad JLv' Amfterdam, als Commisfionarisfen en Faétoors van N. N.,
Kooplieden te in Duitschland, en zulks op ordere en voor
rekeninge van dezelve N, N., en uit hunne penningen onder dezelve
(f) Per l. 18. § 1. ff. cotnmod. V. 15. §. uit. ff. de furtis l. 5. C. in quibus eaufis pign. tacite contrah. /. finalem C. commodati & ibidem baldum £f SAlKRTUM. costal. ad I. 18. §. i. commodat. É? gail, 2. obf. 12. n, s. £? 6. col er. de procesfib. executivis part. 1. qua>st. 2. n. 241,



»«« ADVYSEN o ver den KOOPHANDEL
dagte d e NORMANMEenïomn^nnen Venetië; doende gedoor de Trekkers itehen om bieK' dTWe Wis^lbrieven . dere, Koopman te Venetië met t ' 960 G" P' of
* valuta van v> e n o r man die ^SZf* deeze Claufule
VVeshalven zo word 'er gevraVd . 2 dS voorfchi-eevene Wisfelbrieven If ï 'p • m begreepen, door of van wegen fin5 ,? Pen^gen, daer g> normandie en Compagnie , Si ft"A^f^ v™ disordere en ongelegenheid zyn g^raekr ' ™erdam 2edert in teerd, op het fundament van of even èn a?f VT'0™ *es™hrieven en de inhoud van dien aen df eempSn We WisfeJ-
«steèrd, onder pretext vafeTTen.T^ Worden gearven, of de inhoud van dier™enmZ« J of dezelve Wïsfelbrieen Compagnie zoude competeer^ °E Mandie
Want of fchoon dezelve WiSk " toebehooren. ker zyn geclanfoleerd* datfcwSerde'of20^ by de Trek' mandie en Compagnie daer yan Z< °?valuta d°r de nor. jneldinge van den voornoemden N N ff"en ' ^nder eenige
Duitschland, zo volgdt daer uh LZ\ '• KooPman te fn
zelve Wisfelbrieven lerom vXZuZrf^ dede ■dat *>normandie en Compagm"eSte "ï?^6" \VOrden met alleen, om dat d, ^ Sendae.Jl^ * b*eho'oren ' cantd men kanen mag ftipuleeren teri Zhf ^ m "ae ft*"Ie «ereen ander, zo als in deeze if lelhV/ ^ en v°ordeeIe van doen en de Wisfelbrief beLè dSte m d^,Ve Remife *
van des Houders Brief, of zvnOrSïe of ^ °f t6n VOOrdeeIe ander of Houder, of zyn PHncipael o?nP;inc,P*el» en d« die ook recht en a*ie beJomt S^fe
van



en ZEEVAART. (Wisfcl-Questien in cas van Infolventie.) 217
van dien, zelfs met de uitfluiting van den Stipulant (a), maer in 'c byzonder ook nog Commisfionarisfen en Fa&oors, gelyk als in deeze de normandie en Compagnie, die op ordereen voor
rekeninge van N. N., Koopman te in Duitschland, deeze
remife gedaen ■ en die Wisfel ban del geflooten hebben gehad, hoewel op hun eigen naem, daer door de adie en het recht, zo hun anderzins na den uiterlyke mogten fchynen verkreegen te zyn, waerlyk met effeft hebben verkreegen en doen overgaen op hunne Committenten, dat is op N. N. voornoemd, zonder dat daer toe zelfs Cesfie of Tranfport noodig is. Waer van binnen de Had Amfterdam by Certificaet van de gequalificeerde Pra&ifyns eene Turbe al van ouds.is belegd, en als een notoire Couftume gerecipieerd (b): gelyk dit ook anderzins zelfs Juris en Rechtens is (c) , maxime quando aliter res prapenenti aut mandanti falva esfe non posfet, (voornaemelyk wanneer anders de zaek voor den Committent of Lastgeever niet konde behouden worden) 00, ut in hypotheft nostra cum focietas clitii normandie non folvendo
(a) Zo als te z!en is by groene weg en ad §. 19. Injlit. de inutüibus fiipulationibus &? vinnius ad §. 4. & 9- e<)de"1 tituio Post straccham(/« adjeBo. parte 4. qucestione 8.
Cb") Staende gedrukt pag. 188 van de laeste met publüque autheriteit gedrukte Handvesten en Coufiumen van dezelve Stad. Conform mede de 25 decijie van den Haogen Raede in Holland, onder de Objervatien van den Heere j. co ren, Raedsheer van denzelve Raede.
fc) Per textus expresjos in l. 55- f - de dnnat- inter virum et u>x°™m l- 2- #• aaorfo ex faBo tutoris en l. Ja. i. 54- & l> 68. ff. de procuratoribus & l. 8. ff. de rei vindicatione. Ut pluribus videre est apud d. co.r e n diBa objerv. zj. & in Rotce Genuenfis decifione ultima. Certe ut utili aüione mandans agere posjn, caatur oportet. quce utiiis aBio tantundem praftat. Ut docent, (voorzeker moet er eeliandeld worden, zal de Gevolmachtigde zich van de Utile Aftie bedienen, Welke Utile Actie op het zelve als de Direéte uirkoomt). Zoo als dit leeren wesenbeCIUS ad tit. f. de procuratoribus n. 8. groenewegen ad h ugonem grotium ad lib. 3. cap. 1. n. 53. MroduBionis juris Hollandici v 1 nN 1 u s ad §. z. Injlit. quod cum eo qui in aliena, potestate est negotium gestunt fuerit j. a sa n de de aBionum cesfione cap. 6 n. 4.
• ((*) Per l. i. £? *. 2. ff. de Injlit. aüione £? *> i. I-fi ex contrarie f. de exsrcit. aüione.
II. deel, Ee



m ^v¥seno«ede!ikoophand
getekend.') : , *• «« *•». en G, VAN DEN ENDE,
testeerd worden. ëepto~
turbe van kooplieden.
casuspositie.
E^Ïto^ '*3 uit Sevilla od een en een valdtden 23JulyZQ1Xïï te}etaQ]™ binnen Amfteldam X?
ging. Dezelve word YeJotl JLt "? aIhler ter Steede open» volgende. getesteerd op den 1 Augustus daer aen
J^0* P~ Ö W we, en Dehooriyk ge.
ter B^ïr~d t°£™ ^?»^«. —re„te fiez,en hebbende, declareeren V 2 bovenftaende Cafuspofitie-
- —en, en 4r ^S^-^^W



en ZEEVAART. (Wisfel • Questien.) 219
de Bancq verloopen zyn, binnen de drie eerfte opene Bancqdagen kan en moet geprotesteerd worden. Om dat het eene volftrekte abfurditeit zoude zyn, dat Wisfelbrieven die veel vroeger vervallen, laeter dan dip van jonger dato en vervaltyd zouden konnen worden geprotesteerd.
Ten anderen, om dat een Wisfelbrief, waer van de zesde Refpytdach juist die van de eerfte opene Bancqdach is, even als die geenen dewelke onder het Bancqfluiten geheel vervallen zyn, by geene moogiykheid eerder dan op de eerfte of tweede opene Bancqdach kan afgefchreeven worden, en dat bygevolg dezelve op dien tyd en dienvoegen betaeld zynde , geen Protest plaets? heeft. En om dat ook de Houder, volgens Couftume, alhier ter Bancque vigeerende, niet voor de tweede of derde opene Bancqdach zich kan en mag informeeren of hy aldaer zodaenige parcj'.e op zyne rekeninge gekreegen heeft, en dienhalven niet eerder in ftaet is om van diengelyke Wisfelbrief het Protest te laeten opmaeken.
Eindelyk wat betreft het gedaene Protest op Maendach den 1 Augustus, dat, volgens Keure alhier geene dan opene Bancqdagen gerekend wordende, de Vrydach en Saturdach den 29 en 30 July de twee eerfte opene Bancqdagen geweest zyn, dat de Sondach den 31 July, vermits als-doen niet kon worden afgefchreeven, voor geen dach gerekend zynde, Maendach den 1 Augustus voor de derde opene Bancqdach gehouden is, en dat overzulks het Protest in cas fubjeófc, volgens Couftume, alhier ftandgrypende, wel en behoorlyk gedaen is geworden.
Al hetwelk voorenftaende wy Ondergefchreevenen zo lange de Beursfe door ons is gefrequenteerd en de Wisfelhandel bygewoond, ook altyd hebben gepracbifeerd en zien ufeeren en noch dagelyks gepraclifeerd word.
A&um Amfteldam, 10 September 1763 en volgende dagent (Was met verfcheidene handen ondertekend.)
joannes steenweg en Zoon, enz. enz.
Ee 2 LVI.



ho ADVYSEN over den KOOPHANDEL LVI- A, D V Y S
of turbe van kooplieden
(Getekend.)
j de q;ueicsat.
(Ter zyde ftond,) Monfieur de braeonier ^ (Laeger ïïond.)
JsTÏLAlthm " ** *« * J% '7«4. £« pityemait 4 Ws
(Is getekend.) m, de beakonier.
(In dorfo ftond.)
Pour moi au Bottelier van houtp fo-t.'j ^ , leur entendu, Leyde 16 VAout J ' * Gmda> va'
^Get£kend0 d. martires) Colonel.
(.Getekend.) ,
y j' van der hout.
Voor



en ZEEVAART. (Wisfel - Questien.) 221
Voor my te betaelen aen jan meyburg, M'. Broodbakker te Alphen. Zal voldoen den 28 September 1764*
(Getekend.) jan meesters.
Voor my te betaelen aen isaaq. havenaar, te Alphen, de Waerde in rekening, den 2B September 1764.
(Getekend.) jan meyburg.
Omtrent de hier Copielyk bovenftaendc Wisfelbrief, worden voorgefteld de volgende vraegen. .
, Of een Wisfelbrief, houdende te betaelen aen iemand direct zonder eenige byvoeginge, dat dezelve ook aen de Ordere van dien betaelbaer zy , wel aen iemand anders zou konnen worden geëndosfeerd, en of dezelve niet direct aen den geenen aen wien dezelve zonder eenige ordere gefteld is,"moet wor~ den v°^™^ of jn allen gei?a]]e de Endosfementen zodaenig als die by deeze Copie Wisfelbrief voorkoomen , de Geendosfeerdens wel eenige bevoegdheid geeven, bm daer van de Betaelinae, het zy buiten en veel min in Rechten te vorderen?
? Of de laeste Geëndosfeerde,of fchoon in zyn Lndosiement de Waerde in rekeninge met hem quafi gefteld is, uit hoofde van het zelve Endosfement, wel eenig meerder recht heeft gehad, of konnen verkreigen, dan de voorige Endosfanten ?
De ondergetekende Kooplieden en Bancquiers, handelende ter Beursfé der ftad Amfteldam, de bovenftaende Copie Wisfelbrief gezien en geëxamineerd, en op de daer uit voorgeftelde vraegen gelet hebbende.
Declareeren daer omtrent van begrip te zyn: en wel eerftelyk, omtrent de eerfte vraege. , , .
Dat geen Wisfelbrief, door iemand kan geëndosfeerd of verneROtieerd worden, ten zy dat dezelve houdt aen zyne Ordere te voldoen: dewyl een Wisfelbrief, houdende direót aen iemand te betaelen volgens het Wisfelrecht, alhier ftandgrypende, aen
Ee 3 de«



;;;e]veraa;tvysen°---koophandel
^om^i^^^ "f mag voldaen worden fi* eerst Geëndosfeerd^^ ganlch bU'ten datde "^m van den
het tweede Endosfeme, ^
ment alzo geenzins in o "defzv f het tweede Endwfe
dosfementen , ais in deeze°°k °P zodaenig ? Fn gevoegd of uitgedrukt gt.!?nde? ^rden > waer bv m'pf-
ten 0f met wien zoudHeVitfelTof" de VVaerde^ude gen00 ge be aelmge uit hoofde va^ ^ ^ eenl
ren kan, veel minder in RechrJr a Endosfementen vorde-
Endosfement geen meerdp,. ö Ult kragte van bet lape?«
n»etigen dan de voorfg^ Endn f C°C V°°rfz- Wisfelbriefkonaen Celbrief aen hem zoZfgelnZfS' d°°r Welken d^e S toe hebben gehad. geendos^erd geweest zyn , zelve dae,
"eclareeren wvOnder<rpfi.hM '
Amfterdam, den 12 November
möei e» volgende dagen. «*. *» aiiei,elai
LVIf.



en ZEEVAART. (Wisfell.Questien.) 223
LVII. A D V Y S.
Een Wisfelbrief , uit Vianen getrokken, behoordt onder de Buitenlandfche Wisfels.
COPIA.
Vianen, den p Aug. 1768. ƒ 15000 Hollands O.
Veertien dagen na dato neeme ik aen te betaelen myne Sola Wisfelbrief, aen de Heer levy isaac, uit Diepenheim, of deszelvs Ordere, de fomma van ƒ 15000 Guldens Hollands Courant, de Waerde van denzelven in Contante ontfangen, en op de bepaelde tyd volkoomen betaelinge te doen.
Solv Zwolla. Of waer dat ik aen te treffen zyn zal.
Luid. Wisfelrecht.
(Was getekend.') J üda mois.
Ten dien einde Ondergefchr. bekenne, dat op mynen van den negenden Aug. 1768 uitgeftelde Wisfelbrief van vyftien duifend Guldens Hollands Courant, aen de Heer levy is aak, van Diepenheim, de Valuta contant rigtig ontfangen , het welk eigenhandig betuige.
Vianen , den 9 Augustus 1768.
(Was getekend.) ju da mois.
Word nu gevraegd,
1. Of de bovenftaende Wisfelbrief niet zodaenig is ingericht,, dat daer uit, zo na Wisfelftyle, als na ftyle Commune, of na het gemeene Recht, zou konnen worden geageerd?
2. Dan of dezelve Wisfelbrief ook met eenige grond tot die geenen, welke men Binnenlandfche Wisfels noemdt, zoude konnen worden betrokken.
3.. Of in allen gevalle, gefteld de voorfz. Wisfelbrief alleen?



«* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Wisfelb^ woord Binnenland
fWfift^i *ondS"e^ z£el dan noch de wettige Houder wn l? reforteeren, echter daenjg defecl door Lt bedelen L ITrT^ WisfeIb'^ zozoude mogen remedieeren: ten dien elll °f boete niec
voikoome fueces zoude konnen ageeren ^ hy daer Uit meC
bezien de hier bovengefchrepwpno w„r n • „ neerd dat de daer van gefoVmt d^ C0l^ef destli gefüPP°" SoAi ten eenenmaei conform zaJ zvn TJ f deszelvs origineele gen wegens dezelve Wisfe^ropS;e^yders ^ °P de vrae-
Zouden wy Ondergetekenden ronde-'™,...**- n zyn: en wel met betrekkinge tot de e£feJr- ''V'3", he^ fchnft, waer van de Ctó hi, £L erIte v,aeêe- Dat het gegeacht worden van Sd^e^ife^^ . «Set
of eene WisfeLPromesfe,
erkentenisfe van on vangen; W , de en d^? g6tr°kken ' met gevoegde Quitantie van d? reëeie vomÏÏ y te" OVerv]oede Alle welie en meerdere Z^T^^^^ quahteiten een fufficient famenftel van"nê w?rT-k°0mende ren: als zynde „ Een Wisfelbrief eene Acïe oT rwpï%opSve" » gatoir, inhoudende r. den tyd wanner . ♦ ?efc,hnfte 0bli„ dezelve is verleden : 3. 3e fcl ? diV , pI\etfe Waer „ ge» WOrd te voldoen: 5 op vvaVtvtf . t V6rZ0Cht of aefl' » doeninge zal gefchieden: 7f vïïJeL iwSrS'oSS * V°'; » met wien gewisfeld is: ondertekend b\'^?n de ^ " » leend : met een opfchrift of zvdfrhrif? 1 f J feI ver geenen, die ze voldoen zal zod?e " ' dien
» luidt, en de plaetfe waer de voldopninl .dier°P.een derden of we, andera hoedende ^ i^^#g^^



en ZEEVAART. (Wis/el-Questien.) 225
de Geldgeever daer mede genoegen neemdt (c). Moetende aen de hier boven uitgedrukte Wisfelbrief des te meer validiteit geadtribueerd worden, om dat daer by het voornaemfte of reëelfle ftuk van het Wisfelverband , naemelyk de erkentenis van de genootene Waerde, ten fïerkften in acht genomen is. Welke erkentenis alleen den Houder ten eenenmael Eigenaer maekt Van de Wisfelbrief (d).
Immers zo wanneer, gelyk in cas fubjeÉf, door den Trekker by nadere erkentenisfe en Quitantie geagnosceerd word het beloop der Wisfelbrief ontvangen te zyn, waer door de Houder zich in allen deelen gemunieerd heeft met dat geene, hetwelk van een Geldgeever wegens de preuve van een betaelde Wisfelbrief, in Courant geld genegotieerd, vereischt word (e).
Dat wat het tweede lid van deeze vraege belangdt, hetzelve ook in het minfte geene contestatie leidt, dewyl het zeker is dat byaldien levy isaak van Diepenheim, nae ftyle ordinair van Rechten zoude willen ageeren, hy dan ook-op zodaenig verbandfchnft, als alhier geprasponeerd is,zoude konnen recht vraegen: om dat hetzelve, in dat refpecT: genomen moet geconfedereerd worden te zyn eene Obligatie, inhoudende oorzaek van fchuld, nader gecorrobeerd met eene erkentenisfe en Quitantie van den ontvangst der penningen, waer uit zo ten Pfincipaelen als tot Namptisfement kan gecontendeerd worden (ƒ).
Met relarie tot de tweede vraege: Dat de hier vooren gecopieerde Wisfelbrief abfolut voor eene Buitenrlandfche Wisfelbrief moet gehouden, en dienvolgende met geene, zelvs de allergeringfte waerfchynlykheid , onder het Clasfis der Binnenlandfche Wisfels kan gerekend worden. Om dat alle Wisfelbrieven, dewelken buiten de Provincie getrokken worden, by ons voor
I3ui-
(c) phoonsen Cêp. 17. §, 13.
(d) phoonsen cap. ii. §. 13.
(e) Gelyk zulks ftaet aengetekend by denzelven phoonsen cêp. 8. §. 10.
(/) Volgens van leeuwen cenf. for. part. i. lib. 4. cap. 2. En denzelven in zyn Roomscb Hotl. Recht, 5. b. ii. deel, n. 6. en rebuff. ad conjt. Gall. m pref, de cbirograpb. et fcedular. recognit, n. 44. feqq.
II. deel. Ff



■** ADVYSEN over den KOOPHANDEL
BüitenJandfche Wisfels do
er, indienvoegen verklaerd ^£««^1* ^ exPr<^elyk Gerechte der Had Amfterdam van L f, yn6 Heeren van den ^.sfelbneven , buiten de Provincie van rTI d« M
g«J»H«i, alleen van het WiZZuluf^ ^Wt^^
En dat of fchoon deeze wSbUïlf eene Heerlykheid , onderhoo f aen de ¥ftr°kken uit Via"e" . dezelve echter daerora niet n L Staeten van Holland
andfche Wisfelbrief" " £nde ^uure van eene BuitenHeerlykheid aen Holland eekrinm! ? redenen , dat deeze van Holland geincorpS B°?E Lande
of Leengoed van dien , door haere bwn , ^ feparaet D°™™ aer haer eigen Gerechtshof lierc bvz°ndere regeeringe en on Lande van 4nen In Am^il£S^fcn ^ttJl™ d°£ toe. Behalven dat ook al rd geworden tot op heden
dit geene confideracie zo'ud Zien n f ^ getrokk ^ Holland zelve, maer te ?Zu ' ?m dat de Wisfelbrief niet den mochte zyn'9 BMÜK?^ °f Waer de Trekker te vin-
eenige '^l^ St^^^k d^ het buiten fels behoorde, dezelve ook ten eenLm.fi6 BuiCen,and*he Wis. het Klyn «egel geëximeerd ;! eenenmael van het Middel van fche Wisfelbivfrwae dtoe VoTr ^ ""f 3ndere Bu^la™ eenig Zegel geëmplo'yeerd , n0c^^^I L ^^ Ufance n°°* Middel geëmaneerd, eenig S vL^ ff 0rdo™antie, op dat een ten overvloedeen tot SoeS Td> Diene«de alygevalle in eene Binnen?^ vraegpoinel: dat
Wjhsx^ zegei te doen
e-e boete
» Volgens 0^,, „ * ^ ^ £ ^ £ _ ^ ^ J



en ZEEVAART. (Wisfel-Questien) 22?
uit in judicio alhier geageerd word , zynde een twaelfde part van de geeischte fomme: mits dat het zelve niet minder zy als de fomme van honderd guldens, en niet excedeere de fomme van duizend guldens (i).
Na het opflaen van welk Zegel, met betaelinge van het" geld voor de boete (en redemtie des noods) alhier op alle Aótens en Verbandfchriften , hoe-zeer ook. voor derzelver verlydinge het middel van het Klyn Zegel fubjeft , volkoomen recht gedaen word (k).
Aldus geadvifeerd binnen Amfterdam, den 21 July 1769. (Was getekend.)
j. m. bar els, joan hendrik van groin.
(i) Ingevolge bet z. art. van dezelve Ordonnantie.
(*) Conform de gealleg. art. 1. en 71. van gemelde Ordonnantie. ,
Ff 2
WE-



~ ADVySEN"« — KOOPHANDEL
CASUSPOSITIE^
A. S^PS^^Ö ^e„de ae„gegae„ tot
hebbende, heeft A. aen B jë E£endomraa<'7eru!,,e,d' vo,t»W 'ag= getransporteerd. "gendom van de helfte der Plan-
gec^nfX^Xf^^aSe, onderkende «ion,, waer ove.
En of het kwam te szeheurpn Jnt 'j„ lyden, na dat hem de telTZ plaJ VOOrnoJmds B. kwam te overtransporteerd en opgedrïelen f0?,/T,W E^°m mo^ *W vryfiaen de geheel?Pla^Z'aen ^ « f« ^ * ™Va. «»<fe*,/w Erfgenaemen S vee al?V\ ,f°Udn»' "* word gevraesd nf A .. . uraen waerdig te zyn,
* % hfeft he'^^^.H-.tat™*., aen hem te behouden, aen zvne KfJ B'1,8 SelKe,e pl™Mge
En of die conditie nietZfrl E;f?e™emen overgaet ? S
* Erfgenaemen v n T^^fX'jfizodae».'S dat geval «reeden, mer in d. Compagnie «tjv/nV™ te «



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 220'
,Gezien by de Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd;
Zoude dezelve (onder verbeteringe.) van Advyfe zyn, dat of fchoon A. voor B. deezer waereld is overleden , het aen de Erfgenaemen van denzelven A. zo wel als aen A. zeiven, vermitshet opgevolgde overlyden van B., althans echter mede zal moeten vryftaen de geheele Plantage , by Cafuspofitie gemeld, aen zich te" behouden; mits betaelende aen de Erfgenaemen van B. zo veel als de helfte van de voorfchreevene Plantagie bevonden zal worden tegenwoordig waerdig te zyn.
Zonder dat de ftipulatie by Cafuspofitie gemeld, in deeze kan worden verftaen te zyn perfooneel, of ook aen het geval van het voor overlyden van B. alleen geattacheerd of verbonden te zyn Om redenen , dat niet alleen de Woorden van het voorfchreevene articul zodaenig zyn geconcipieerd, dat dezelven zo wel applicabel zyn op het na als tot het voor overlyden van Bi, als liggende in onbepaelde termen,-indien het naemelyk kwam te geleuren dat B. kwaeme te overlyden enz.; maer ook dat in effecte in deeze by A. met B. is gemaekt geworden een pactum de retroven-. dendo, of wel een beding, dat de voorfchreevene Plantage, die by A. was, of zoude worden gekogt op zyn eigene naeme en ook betaeld met zyne particuliere penningen, niet anders aen B. voor de helfte zoude worden getransporteerd, dan mits dat dezelve helfte van die Plantage op het overlyden van B. weder by A. zoude mogen worden aengenomen of behouden: en dat zodaenige pa£la de retrovendendo of het bedingen wegens het behouden van het getransporteerde, verftaen worden, zo wel voor en ten profyte van de Erfgenaemen, als voor en ten profyte van den bedinger zeiven aengegaen te zyn. Turn quod in hceredem non folum, ea qua juris firnt, fed et quce in fatlofunt, transmittuntur 9(Eensdeels, om dat niet alleen de zaeken , die in een recht maer ook die in een daed beftaen , op iemands Erfgenaemen overgaen) (a), five de eo nominatim int er conveniendum aÜum fuerit r five non, (het zy daer omtrent met naeme by bedingen gehandeld
zy3)
Per l, 13. C. de contrab, &f committ. JlipulaU,
Ef a



T o,„ DEN KOOPHANDEL
zy, of niet.) Quoniam n\ *; ^^ül,
Erfgenaemen a,s voor^nÏÏel^^f » -**Por SS
f t, addens (^} fi diéum fuer/t 77nZ *T uf< ™P**n tradimere, quod tak paStum/nor,vsT-*^t " arbitratu f™ posfit re jejoe en wkf^4en 1.^^nomen°T5 ^ ^ d" d dien er (by 't Contra*) gez£d Lr' dfr by voegende, in. Jenden het goed konde*^ ^f' dat de Verkooper na n et conditioneel zy) (n a?T j -jerneemen» dat die beding (en dat daeSnYe 'E&££ >de° h«™ Jure p^posfi^5, ding kan naesten.) Quinc4BRn™m WCgens rechc v™> het be
ium vox ipfe demonfirat3nTeJ*t Tnt\one h^edum fJoum' mraneas. (Ja BR i^l^^^'^j M aliaSJPtrf^ tig is, dat zelvs dit beding op IJ Frfl yft; dat dit ™ waerach-
der Landeryen, zonder eenige meS hadde de wederkoon naeken, om dat het woord zuF^S™ Zyne ^fgeoaemettl Erfgenaem maer alleen de andere vZ^ 60 nie^tfluit den
Zonder dat ook hier jegens z^ mden Perroonen) m
f« den Hoogen Raede liT Holland ,0?eree^n de 45 d ei^euwstad is gerapporteerTSdf!Iyk die ^ den Heere van Aenneeminge aJdaer aen de f , zo om dat het recht
(NflO was gefteld geworden, en zelvs ZT VerkooP^ alleen .
-eivsook dan nog niet anders,
0>) Ut ah celsus. als
(«.) «étóew B. 2z. * lS* Cf 19.
(ƒ) -Pw ftipulatus a«, tc j
toféii*. uil TJmff- d< vm,ART0Li



ên ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 231
als met deeze uitgedrukte woorden, in cas de Verkooper zulks kwam te accepteeren, als in 't byzonderook, om dat in het geval by den Heere nieuwstad ter voorfchreevene plaetfe aengehaeld , de Stipulant van het recht de retrovendendo of nakoop, hoewel daer over wettelyk aengemaend zynde in zyn leeven, weigerig was gebleeven van zich zeiven te verklaeren, het welk beide dan een zeer groot verfchil komt te maeken (i), tot denwelken men zich kortheidshalven is refereerende.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 22 Oftober 1708.
(Was getekend.)
J. DE LA BASSECOURT en A. VAN DEN ENDE»
LIX. ADVYS.
Een Compagniefchap, voor zekere bepaelde affaires aengegaen, om door een van de Compagnons op zyn eigen naem gedirigeerd te worden, is de Compagniefchap gehouden aen die geen, die wegens zodaenige affaires met den Compagnon op deszelvs eigen naem gehandeld heeft.
Extra£f, van eenige Conditiën van de Compagnie.
1~~Xe voorfchreevene Compagnie zal alleen beftaen in negotie van Twyndery, Koufemaekery, zonder dat daer by eenige andere negotie zal mogen worden gevoegd anders dan met gemeen fchriftelyk goedvinden.
De voorfchreevene Compagnie zal gedaen worden op de naera
Van REMBRAND BRANDSTEEN.
Gezien by de Ondergefchreevenen Copie van zeker contraéT: van Compagnie binnen de ftad Haerlem op den vierden Oétober
1700
(i) Per ea quce babent z o e s i u s in traüatu de retraüu n. 7. post. tit. ff. de lege commisforia & mantica ditto lib. 4. tit. 31. n.il.junÜ. sandsw* Frif. decif. lib. 3. tit. 4. def. 4.



$• ADVYSEN over de» KOOPHANDEL 1700 onder de hand oneereehr r u
s te in , te zamen voor de eene hJfrl M JAN °«"^E. brand brandstphm 7 , eJ"e ter eenre, en kt>.,
«ede daer bene^enl ondeWkhTdat ter 55?
denzelven brandstppm t / tfiomas ^es amoji^»
dene partyen Garen: dat hvdes ?l OI\concant verfcheiboeken heeft gedebiteerd[«hL/ ^ daer voor bv zvn
ponder te vermelden ^n ^Co^^l den verkoop aen B R A M D s T\°^gn e > dat hy nogthans v00r had eene van deOrigineelen var hl k gGZien en Sjezen ge. hem op zyn expres* ve?ioe*: en £ boVenSefneJd^ Concracl" aSen zeiven geëxhibeerd en Mergel verd^hlr" ^ Ba A WD"«2 ook als nog onder zich heeftV^ «o8lE wegens de voorfchreevene KoonmaS 360 DEs A™°«^ Penningen door Baand.t£HTzV? &S11 ^ Verfch^ene desaengaende eene confiderabefe tï*^ maer dat echter onbetaeld, en voorts gelet 1 .noch Cegenivoordi2 i«
Dunkt (onder correfie S if/°°rgefte,de ™gen ; g * gerechfgdSs omme z^ noch o„h^V hrn°en,de des ^ori. voorfchreevene verkop «regena de
gemelde brandsteen , rnaer onk , niec "^en van dl
of voor het geheel, mTds da° de Z'^t Va" ieder » tnnere ten regarde van hem des amop,*° ,j°ende» ",s <»« de
Van jacoba sophia HDYD p1"0"'1 ZU,Ien Z^
prneTdJ^Sykcon^ fa den hoofde
en, tyde van het handelen' Z °V,er Perfoo»en ste£n Socii of Compagnons van nL , rie mec b^nd«ede hy brandsteen van zvn ^g°C,e Zy" gevveest' Dat misfie en Ordere beeft oehJ L°mpagnons expresfe com
jagnie te negofeerenfed;d^rk?n,l,«e ^ de Co*' *» zyn Compagnons te melde^, ^0^^ z^ht
1 't



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 233
tl bvzonder, of alleen , of voor anderen , of met anderen eenige
feparate negotie in koop of verkoop te hebben mogen doen. Als wezende te eenemael notoir' en refolut quod focius- ex con-
■traüu focii obligetur, (dat een Compagnon uit het Contra* van zvnen Compagnon verbonden word,) en dat zulks wel voornaemelvk plaetfe heeft, zo wanneer de negotie door een perfoon, het zv een van de Compagnons, het zy een derde, of vreemde
1 buiten de Compagnie, op ordere van de gemeene Compagnons word gedreeven f». Quando plures faciunt imam mercantvam Cbj
raut eam exercent per tertium, ex ejus facto tenetur quilibet in Joh-
I dum, aut cum exercent per fe ipfos, et tune ft eam committunt im , idem est, quia ex ejus faïto quilibet tenetur in folidum(c) (Wanneer verfcheiden te zaemen een negotie doen, of dezelve aoor een derden laeten verrichten , zo is een ieder uit de daed van deezen voor het geheel gehouden, of indien zy zeiven die exerceeren en als dan die aen eenen toebetrouwen, is het 't zelve, om dat uit'de daed van deeze eenen ieder voor het geheel verbonden is ) illud etiam advertendum est, quod fi focii adminifirant per unum, quilibet in folidum , tenetur. (hier is wel op te letten , als de
' Compagnons door een hunne zaeken laeten dirigeeren, dat een ieder voor het geheel verbonden is.) Item mozzius (ook mozzius (d), cujus verba funt, hcec prceterea ex natura focietatis ^est, ut fi plures mercatores focii committunt adminifirationem negotiatioMis tint eorum, quilibet fociorum ex fatio et contraStu illius teneatur in folidum ad fimilitudinem inftitoris. (Wiens woorden zyn: dit brengt daerenboven de aert van eene Compagniefchap mede , dat, indien verfcheide Kooplieden, Compagnons zynde, de beheeringe van de Negotie aen eenen uit hun beveelen, ieder van hun uit de daed en het contra* van denzelven (eenen) voor het
ge-
Ca) /. 138. ff. de V. O. I. 14. I. 5. ff. de Injlit. aü. I 67, ff. profocio, cum ' jimilibus.
(6) Verba funt bartol. ad leg. 4. f. de exerc att.
(c) Cui concordat jald. Conf. 263. vol. 5. ubi ait illud gV.
(d) Tiatt. de contraü, tit. de focietate cap de natur. fociet. n, 18. II. deel. Gg



=34 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^^asöè^ *
by het fcheiden der CorapagniefchaD vfr ? Zy,lde' de Actie «M Antwerpen , TT 7 r f d W°rc° CO- Adde /amen ftaen in Compagnie van 'KooCanfrh^T g6Zegd WOrd ' «w d* ^Wefi de CompaZT ZL P J" WOr al gehouden daer voor aengefproken wordT7eLZ TS 7*^* *•
zynde kennelyk datVerfffinT ^ ^ «e en Negotie behoorende £ S£g^ tOC de C^merCommercie van die Stad en' l fen' door VerJo°P van i-r te Lande, totolf in^ o ^J^ ^ pok byzonderlyk alhier tot Afflfterd,m ■ TT^' even als yk en buiten alle twyfFeii, gf fe ^1■" / ^^e zekerlykfcbe menigvuldige GewSd"nf * V°Ig6nS de dae^
(dat Compagnons ieder vodr ne!Uhêe/S!
Zynde ook omtrent hen eunr irf i gehouden ^'"0 te badkeeren, vermits fn cm fubi^nkr gerefo!veerd * min koopmanfchapoen, wesaeneaendp m7 ' • Zy° verk°gc eenige fel trekken,-of di'e totdenewtemJff™*"™ Zoude in zouden mogen hebben behowd ófte nif 68 ^ de ComPag°'e ^ Garens, en confe^entelfk fe^S
M , tot
t«j /ÏM/> bis COS T ÜL nd 1 .O 7.•
f/- G'™e*/- «M- 14- a. 8. W |J' lel d^r P?"mt '^crimes aiitg„% Ê? wrik a//tV ° 20' ltem dectI- *<*i. «. 8. g> ^2j. ÏÖ3f £ J
(ƒ) /is MEVIUS rffrjy W. . j,.,r , j . .



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 235
tot de opgeregte dat is tot een Compagnie van Twyndery en Kousfenmaekery abfolutelyk noodzakelyk waren. Gelyk mede daeromme van de inkoop van Garens by 't voorfchreevene Contract fpeciael mentie word gemaekt.
Ita ut hic nullo modo objici posfit, focium egisfe id, ad quod per contraStum focietatis non f uit prapofitus, qua alias infignis est limitatio ad regulam Jive dotirinam, focios ex contrattu focii obligari. (Zo dat hier in geenerhande maniere kan worden tegengeworpen , dat de Compagnon gedaen heeft 't geen, waer toe hy by Contract vaa Compagniefchap niet was aengefteld. Het welk anders is eene aenmerkelyke bepaeling op de regul of leere, dat de Compagnons uit het Contract van hunnen Medecompagnon verbonden worden) (g).
Zonder dat hiertegen eenigzins in conüderatie kan koomen dat de voornoemde brandsteen de Garens heeft gekogt gehad op zyn eigen naem, zonder de Compagnie of de verdere Compagnons mede te doen debiteeren ; dat ook de gemelde des a mor ie niemand anders by zyne boeken heeft gedebiteerd gehad als hem brandsteen alleen, en niet de voorfchreevene Compagnie, of de gezamenlyke Compagnons. Want daer tegens ftaet te letten dat door zodaenig doen wel is opgevolgd, gelyk het behoorde, den teneure en inhoude van het meergemelde Contract, maer dat des niette min mede volgens Cafuspofitie waer en zeker is, dat hy des amorie voor en aleer aen brand» steen te verkoopen, volkoomene kennisfe heeft gehad van het zelve Contract, en confequentelyk heeft geweeten dat brandsteen, fchoon in den uiterlyken fchyn contraheerende op zyn eigen naem, echter utpote focius, et ab aliis fociis ad negotiationem inftitor revera (als Compagnon en als eigenlyk de Factoor van de andere Compagnons met betrekkinge tot de negotie) en in de daed contraheerende voor rekeninge van de Compagnie, qui autem contraxit cum eo, quem fcivit esfe inftitorem, praponentes obligatos habet. Nam eo ipfo quod fcivit, prceponentium fidem fequi videtur. (die nu contract heeft aengegaen met den geenen ,
die
(g) Uti pasfim videre ist apud DoBores, qui de focistate fcripftrmt* Gg 2



^6 ADVYSEN over fiBH KOOPHANDEL
ZÜgSA K^^^^^rs tot zy. word hy verfraen h^t credi-r J -,y f^I 8ewe«en heeft, hebben) (/O. Cred,eC van de Aenftellen gevolgd te
heeft vermogen voor,zichzeiifb^°°r °f aengefteld^ niet delinge te drvven L i ? j eC Parl'culier eenige ban-
» Cen dat Se Se tttn F^or T #f! ^ ™de fpecialyk kennisfe heef^ gel fd wL?"feftdde) daer van contrahens (die gehandeld beef? zSI, ^ m°et Zulk ee° en zyne mefures daer na neemen dar \ levastftellen (de Faftoor of aengeftelde'l«en,in? " ^ heeft gehad voorzie eSeSibwnnS T ^Centie of meeninge
fe (Want he g e i Óntoortt " 'Vf ° md° P'*f">ni£ »«g op geenerhand? wyKv^ onderde.d K'e'yk; V6rboden is> ook in deeze ten overvloede van d~f °rden) £n blykt Contrahenten te meêr daer uir d<V"tentIe e» nieeninge van de behalven de enkele kennislb van den? ,D E s* M 0 « < * boven en traft van Compagnie" noch L?, ^h°Ude Van 'c b^ustecon^on^uX!^ *» de originee-
van brandsteen voor en alLr II P g ne over,everinge m zich heefc genomen gehad! wLV^t ?J°^t^ zien, en aen de zVde van of. - J„ f„ut kan men klaerlyk
den beginne al heef ge^en geharn^
de gezamenlyke Compagnon!! en dacTv ^„ï Cc?pagnie en ^et heefc gelaeten gehad bv het tukll ™ eWÓe de zaeke allen tyde ftffifant bftvy"by de Iand tl l ^ om ten
neemen van de origineele ContrÏ£n f / " d°°r heC over' de zyde van brand"teem dac 1v 7' V* gCgaen' en ae"
(b) Rot. Gentten f.- decif ia « „ vo^ ifc 4. c 3. B. 7/- ,4' 99' van LEBowav cenfura forensen.



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.y 237
vollen heeft willen verzekeren, dat hy handelde en inkogt voor rekeninge van de Compagnie, en dat hy des amorie daer op vast ftaet konde maeken. Het zuude mede ten u.terfte abfurd en impertinent zyn , dat daer de Medecompagnons in den beginne wel duidelvk en zeer cauteleufelyk by contract bedongen hebben dat brandsteen voor zich zei ven niet zoude mogen negotieeren , maer dat alle zyne negotie zoude moeten zyn voor rekeninge van de Compagnie, nu ex post faUo (naderhand) zouden willen fustineeren dat de negotie, door hem gedaen, hun niet zoude raeken of verbinden.
Her is wyders wel waer, dat in deeze volgens den meergemelde Contrafte de gezamenlyke Compagnons niet even na in de. Compagnie zyn geinteresfeerd, maer dat brandsteen alleen is geinteresfeerd voor de eene helfte, en de andere drie Compa^nons te zamen voor de wederhelfte, doch zulks maekt nopende het gerelolveerde alhier geene verandennge altoos, bive enim partesfociorum in focietate cequales fint five inaquales tarnen quilibet fuciorum in folidum tenetur. (Want of bet aendeel van de Compagnons en de Compagniefchap gelyk of ongelyk zyn , zo is nogthans ieder der Compagnons voor het geheel verbonden) {k).
Omme alle welke redenen dan als nog in allen maniere vaster ftaet, dat de meergemelde des amorie bevoegd is omme zyne noch onberaelde penningen van ieder van de vier Compagnons in folidum (voor het geheel) te eisfchen.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, op heden den zevenden April des Jaers 1704.
d. helm a ns, joan van h ar t o g h v e ld t , a. van den
ende en matthias van hartoghveldt.
(k) Ditt. I n. §. uit. ff. de Injlit. att. I. 3. ff. de exerc. attion. Rot. Genuenf.. diiï. decif. 14. n. 11. fcf n. 117- hector. felic. defociet. d. C. 30. d. n. 31.
Gg 3 LX.



^38 ADVYSEN over den KOOPHANDEL LX. A D V Y S
turbe VAU koopi.iedlik,
hoe dat alhier eene v!^^^*™ kennisfe te hebben, Kooplieden negotie do-n in £ W,anneer twee of ™eer menlyke naem§is luidende C°mpagnie> dle °P klieder geza.
welken een\.n^utó »*™nï naeme van zyne Compagnie m ^no,emde Compagnons m den
tot onze geobligeerden? eiden of alïï' 'r^*' hebben welker naemen de Comn JnïJ? l> , ■ die C°mp3gnons, op (voor het ^^ïï^**0*»' «*«t iederfa
mena»; ^™ Mn C > ^boon
bevoegd is om het reen? vTde ^52^ > °°k jnen en te bezorgen, mitsgaders aSfe'en rechï f LT" * baete van de geheele Comnaanip • iu~ V te Verkreigen ten compagnons tot de v^S!L^vmDder^ Zyne Gezonder fpeciaelevoE^ ieder in het bv" zynde, dat zulL ae^eei Cnmlf0' ^ ga"SCh Co^umier gevraegd. een ComPaënon m dat cas niet word
iJom inat^^ bevoegd met ons aengaet, fchrlfteh'i Jl l j7 manieren als vooren
Compagnie ,Tod'aenig^ als 'de naem daeVffT^ Wn de, geheele fchriftelyke ondertekenin^n l af lu,dt' en dat zulke
Wisfelbank en ten ^ b? ons , midsgadera in de
pagnie daegelyks word£[ omftn Jn 1" VVestindl^he Com-
obligatoir el UÖ" Sl^/S^ ^
£eerd,



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 239 ,
geerd, zo wel by als tot laste van ieder der uitdrukkelyke benoemCompagnons, en dat in folidum (voor het geheel.) .
En geeven wy voorredenen van weetenfchap, dat inden tyd, welken wy aen de Koophandel zyn geweest, en deeze Beursfe hebben gefrequenteerd, .wy het geen voorfchreeven is.alzo conftantelyk hebben zien ufeeren, en ook van onze Meesters en Voorzaeten alzo by overleveringe ontfangen hebben, zonder van contrarie Coufiumen te weeten. Getekend in Amfterdam den 17 February 1707. en was ondertekend.
balt. ringenberg, biltotti en sardi, johan theodore DE ROY, MELCHiOR van susteren, cornelio van HOGERWOERT, claude louis de sur m ont , mi'ch. and. tensini, raymond de smeth, schouten, guoginie arigoni, abraham du pree, ign. van BREE.
(Onderftondt.)
Na gedaene collatie is deeze Copie met zyn Principael bevonden te accordeeren by my in 's Gravenhage reiideerende den 29 November 1707.
(Was getekend.)
K ö w. hoyer, Notaris.
LXI. ADVYS.
Geasfocieerdens, in zekere negotie of leverantie en deswegens goederen gecommitteerd hebbende, is in cas van Infolventie van den een, de in Jiand gebleevene voor het geheel aen den Correspondent gehouden.
casuspositie.
Aen B. hebbende met den anderen aengegaen contraft, om • te zamen en in Compagnie eenige negotie of leverantie te doen, geeven daer op ordere aen C. om tot voortzettinge van ' ö dien



Mo ADVYSEN ovER den KOOPHANDEL
ïnS^^mm?™ophun—»—
zelvenintot ** °P ^ ^ M V°°r A' - B. den.
*"o?^^^ 3en ^' « B. het ingekogte
ten van hunne Compagnie o*ïe^? V f ?l1ïde en ten bes* B. ook afgeleverd § gemeenen handel door hun A. en
Doch alvoorens aen D. daer van de heloot u * gedaen, zo komt A. te failleeren betaehng wórd
OP n y7a?r°in 'er word gevraegd,
Uunkt (onder correéèie ,) nadematl a snR ' j hebben opgericht contract ommet de" ai^eren rekeningeleverantieoftandeTte^ doen Ten'n *°? g6meene ren, en dan ook vervolgens to voorleer nl 'V'? goede' en ordere hebben gegeeven aen C1" 'g ,Van dlen bandel Ia{*
en dat dan ook die inkoop dienvolgend™ bv C zvndP ,
D. als verfcooper, dezelve ihot>kt>at* a 7 y gedaen,
afgeleverd hebben gehad aen den geenen met wtn lv 7^" gens over de leverantie derzelven hadden «7, aö^rd y f deeze is concurrerende niet alleen dat A fn R r ' Z° dBt 'n S»tó CGeasfocieerden) zyn geweest en d-u'er n„ 'mpi«nons e»
* ganfche kooppenningen d8er inge.»^ gieren r^Lo™
en



en ZEEVAART, (wegens Asficiatien.)
en te betaelen, al-is 't fchoon dat A. zederd in ongelegenheid van zaeken geraekt en onmagrig geworden is.
Om redenen, niet alleen quod id quod in rem communem verfum est,omnino fit folvendum, (om dat men voor zeker moet betaelen 't geen voor'c gezaemenlyk goed is verfchoten) (fl) , maer inzonderheid ook, om dat ieder van deCompagnons, voor of in wiens naem de Gepraeponeerde of Gemagtigde, als in deeze C , getraéleerd heeft, door deszelvs handelinge in folidum (voor het geheel) is verbonden geworden (/;) , en dat ook zelvs na onze hedendaegfche Practycque dit by de moderne Rechtsgeleerden als van eene publycque notoriteit allezins word gerapporteerd (c) Zynde deeze zaek ook den Ondergefchreevenen , die nu over de veertig jaeren binnen Amfterdam gepra&ifeerd heeft gehad , altoos zodaenig van gelyken voorgekoomen geweest, even als de verbintenis van ieder der Compagnons in folidum (voor het geheel) méde zelvs in de gefchreeven Couftume van dezelve ftad Antwerpen cap. 52,12. l. is geinfereerd. Waer op dan ook des te meer te reflecteeren ftaet in het ftuk van Negotie, als in deeze, om dat men de Coufiumen van dezelve ftad Antwerpen, die voortyds de principaelfte Koopftad is geweest, ad inftar legis Rhodice (even als de Wet der Rhodiers) hier te Lande in foro mercatorio (in de Commercie) en onder de Kooplieden gewoon is te volgen, wanneer daer geene uitgedrukte Wetten of Couftumen ter contrarie worden ge* vonden, zulks dat of fchoon de Heer de groot (d) deswegens iets anders mogte fchynen te zeggen, even als of zodaenige folidaire verbintenisfen aen de Commercie fchaedelyk, en daerom
(a) Per textum in l. 27. ff. pro focio.
(b) Per textum in l. 13. §. uit. ff. de injlit. aB., I. 1. §. uit. ff. de exercit. afiL £? /. 82. ff- pro focio.
(c) Secundum ea quce videre Heet apud m anti ca m. lib. 6. tit. 21. n. 6, dt tacitis, £ƒ ambiguis, hrctor. felicium cap. 30. n. 31. junS. n. 36. mossi um de contraiï. tit. de fociet. cap. 2. de natural J'ociet. n. 18. £f 19.. ant. fabrum C. 4. 8. 1. £ƒ mevium vol. 4. decif. 169. n. i. in notis.
(d) de Jure Belli £f Pacis lib. 2. cap. ir. n. 13. en in zyn Inleidinge, lib. 3. cap. 1. n. 38,
II. deel. Hh



*4* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
vanceerd, en zelvs ook Si 58 gefne hler voore» « gead-
Negotie gefundeerd S&S^d^ °P de ^ en geadmitteerd gehad eten alsm£^ heefc te z,en is in Rota Q^^^^^^ word, als zich wel nitdrukkelyk mfèTiï ^Z ?"U£° waer °P
ufantie zo notoir is dat""'a ^ ander bewys te alleguee ei S? f -*5h» ZOnder eeiliS folveerdedeOndergefciWen^m V8° We4k Sere'
berustende bevindt dat od den T, ï ae*£ekei^gen onder hem en Meesters joan de wit r t J"ny 1057 mede byde He«en
Stad geadvifeerd rgêwoJ-den? " a°SC"M hv'm™ ^ Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 23 Juny I?o8. (Was getekend)
a. van den ende.
LXIL ADVYS.
casuspositie.
A. - Portugal, is door
in verzekeringe genomen en onbn en nevens,zyne goederen t genomen, en ook na eemgen tyd in gevangenis-
(e) decif. 4<5. „, 4. £f dee\f. g7. „. r. f©: dfO. de fosietate. diüo cap. 30. 1%. ^



en ZEEVAART, (wegens Asfocïatien.') 243
fe gezeten te hebben , daer uit niet anders gedemitteerd, dan met confiscatie van alle dezelve zyne goederen;
Ter oorzaeke dat hy van de Joodfche Religie zoude zyn geweest.
Dezelve goederen zyn ook geweest vry luculent en meer dan furïïfar.t, om alle de Crediteuren te voldoen. a. heeft ook na die Confiscatie meer dan twee jaeren lang te Lisfabon gewoond gehad.
En hebben zich ook alle de Crediteuren van a. aen de Inquifitie voorfchreeven of wei aen den Fiscus (Fiscael) aldaer aengegeeven, en alzo hunne voldoeninge, zo a. niet anders heeft geweeten, ten genoegen bekoomen;
' Zonder dat A. ooit door iemand van zyne Crediteuren zederd dien tyd is aengefprooken geworden.
Doch a,, na 'dien tyd van twee jaeren zich uit Lisfabon en na deeze Landen geretireerd hebbende gehad, om zyne confidentie te mogen beleeven en openlyk profesfie te doen van de voorfchreevene Joodfche Religie, heeft zederd ook gelegenheid gevonden van zich met b. te asfocieeren en alzo te zaemen een Comptoir van negotie op het-eiland Curacao op te richten.
Ter welker occafie zich C., mede Koopman te Lisfabon, een van zyn oude Crediteuren , die hy a. voor dato van de voorfchreevene Confiscatie heeft gehad, en die hy dan ook niet anders wist of was voorlange mede nevens anderen door de Inquifitie voldaen, koomt denzelven A. te Curacao om de betaelinge van i zynen ouden en voorigen fchuld te vervolgen.
Waerom zo word 'er gevraegd ,
1. Of C. gerechtigd is, om A. om de voldoeninge van zynen < ouden fchuld als noch aen te fpreeken ?
2. En zo ja, of de Compagnie van A. en B, of de effecTen,, daer toe behoorende , voor denzelven ouden of particulieren fchuld van A. ook aenfpraekelyk zullen zyn?
Gezien de voorenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd;
Dunkt (onder verbeteringe,) op de eerfte vraege, dat C. niet Hh 2 is



H4- ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Um redenen , dat «0 fpf0 (op dat oowr.hi';,^ .i, j iemand worden geconfereerd LZF l 'S §oedere" v™ verftaen rf,i/L fbu-erh J f'"5 ?n d'en °-Pzichte vvord gevolgelyk de^uTTde^ïsc^ vffto^" te zyn, en dat fiveqLn\mnQ o ^ tó* Zo¬
niet anders dan of dezelve deir^n? ^ te fuccedeere" >
re geworden , immïlen belc^v^W^SffP Tl zal konnen opbrengen of uitleveren p;^ / / ïe boedeI
deren verbeurd verklaerd worden, kan de FscS Cm\\1S r'
deerd-'NB Sin J J' JuccesP, (om dat hy is gefucce-
van iyn eigen reiSf^^J^^*»
wien hy is gefucc-deerrn H\ L, -IL " " geenen, aen
* op eenen.^T^^^^^? «« ' Het, welk dan ook zo verre paer dar ni °^erSae">> CO,elVS niet meer .engefp^ïS^ geen, die zyn boedel als erfgenaem heefc aengevaerd "ehad 'ttv dan fimpelyk, of anders onder beneficie van Iv^lt ooi
l ii) l. 6 ff. de jure Fisci et l. z. C. de Fiscal ufur. J
ff. de ohm. legat. 1.2%. ff, de jure Fisci I n « i VQ»*7«!A z. ff. t.
«/fcSjta* .1'Meï e'x o ai tft. »i! io,fSJ>rorcript. et per autoritates
3ure Fisci lib. 4. tit.3. n. ij. # f 17"» * V""8* ?"E0Ï,M * *J«r. AM «. 3,. hM^ivupI;t 1 decif, %f*n'\ ******* tic' C*



E u ZEEVAART, (wegens Asfbclaiicn)
door tusfchenkoomen van de mors uyilis (van de burgerlyke dood) en de Confiscatie der goederen de Gecorjderaneerde van alle aenfpraek is en blyfc bevryd, zelfs alwaer 't ichoon dat hy daer na eenige andere goederen kwame te verkréigen. Nam ut imperator alexander refcripfu: Si debitor poznam Jententue pasfus fit quam bonorum (NB.) admtio fecuta est, quamvis postsa cwtati Romance reftitutus, non mam fubftaiQiam (NB.) fed, ahquid.ex imhdgentia prmcipis ut haberet, impetravit, avis tarnen aheni ex prcecedcnte tempor e pana (NB.) liberatus est. Qitin nee tutor in metallnm damnatus et'postea ex indulgentia gemrali regresfus (NB) auamquam locubletior faêtus, aüione tutele adminiftratce tibi non tenetur , Ci non ex gratia fententia fa£ta fpecialiter fatum pristmum, 'cum' bonis omnibus recuperavit aut certam partem, ut turn pro rata fortione ejus teneatur. (Want, zo als de Keizer alex ander geantwoord heefc, indien de Debiteur zyne ftraffe by vonnislc, waerop (NB.) de verbeurdverklaering der goederen gevolgd is, ondergaen heeft, alhoewel dezelve, naderhand weder in het burPerfchap van Rome herfteld zynde, niet zyn geheel vermogen -(NB ) maer iets uit gunfte van den Vorst, op dat hy noch wat bezitten zoude, verkreegen heeft , zo is hy nogthans door de ftraffe (NB.) bevryd van zynen fchuld van den voorledenen tyd. Ja zelvs een Voogd, in de mynwerken gecondemneerd, en naderhand (NB.) by algemeene Amnestie te ruggekoomen, (NB ) of fchoon hy by de voogdyfehap zyn beurs gemaekt mochte hebben, is aen u niet gehouden uit aenfpraek van gevoerde voogdyfehap, by zo verre hy niet uit byzondere gunfte aen hem by de fententie verleend zynde, fpeciael zynen voorigen ftaet mee alle zyne goederen of zeker gedeelte te rug bekoomen heeft, wanneer hy als dan pro rato gehouden is) (d). En waer mede dan xsok overeen koomt de gemeene Doclrine van de Doctoren en Rechtgeleerden (e). Zulks
Cd) Per textus in l. 3. Ê? J. 4- C. fententiam pasfis £f réftitutis.
(e) Als te zien is by peregrinus de jure Fisci d. I. 5. tit. 1. w. 51. perezius ad diüum titulum Codicis de f entent. pasfis £ƒ réftitutis n. '8. medium part.-ó, decif. 41. ■?!. i. £f brunseman ad d. I. 3- 4- ae Jent ent. pasfis é? rejlitut.
Hh 3



Hl ADVYSENo—KOOPHANDEL
wdkers ^
eenrge k0SCe enmifen ^fa™* ™** gecondemneerd in ferm de voorfchreevene disoofi e van 1LS0*9 ZUlks ook ™n. Dottoren, by den Hooien Raedl in w ,fChten en D^rine der goo gedecideerd geworden in de a^v^" * als Gemalde: van ^.t VtSïï/'*-'1**-** ROüE">
te-favorabeider voor-
waer op hier te Lande ,£14"d! ^ '2 ™er Uic haet vanReS?eff fideerende in Portui! , T ,geieflec£eer^5 en dat C m-J g * -n dat hy rf" ^ * £S£
t>ds aengegeeven, en alzo zvne hlr lmeC Zyne fchu!d niet in « ^ het geene alda ?
overvloedig voorhanden is seweet L f ^geeven verhaeD bekoomen heeft gehad, rnir dat bv r' Tens an^en 2 zal konnen of mogen bedienen T 7 9 Zlch ook >n deeze nSf eenigen, hoewel nogthan "o^J r z°daenige confideratiS ï tot deeze of dierge^ke gevallenerfUnJ"ne". vooral me relat e bybrengen, wegels de* toiï&tT*™ T**11 ««egueerén en te weeten oroIhk wegl?n^ ? te Lande g^ecerneerd echter niet anders rapporteert atLr Joha»*es voetV/)' fchreeven recht,) Z0PnPder eSg re^ IrTn"^ fen'ptttm groene wegen te neemen aig 0p de c°nGderatien van
^«.rar*" ™ *•»»«.....1. T
i*> f. ?. L %.4ff/;\{TTpasfts & *****
5. «« m. jf. dtfment. paifit ff



en ZEEVAART, (wegens Jsfociatten.") 24?
leeren, die de Ondergefchreevenen word berigc van het jus ci« \ yile fcriptmm (het Burgerlyk befchreeven recht,) of het algeJ meen recht, in deezen deele niet afgegaen te zyn. ' En wat de tweede vraege belangt, zou de Ondergefchreevenen \ (mede onder verbeteringe,) van Advyfe zyn, dat noch de Com'i pasnie van A. en B,, noch de Effecten, daer toe behoorende , m j allen gevalle voor geene oude of particuliere fchuld van A. aen. fpraekdyk zyn.
Als zynde in Rechten en Pra&ycque notoir dat eene Compagnie is een corpus myfticum (een verbeeld lichaem,) of een lichaem od zich zeiven, geheel en al verfchillende van de Compagnons in hun particulier, zo dat het geen de Compagnie te eisfchen heeft, niet gecompenfeerd, geretineerd, of belemmerd kan worden voor of uit zaeke, van dat de Compagnons reipectivelyk particulier verfchuldigd mogen zyn, zonder dat ook zelvs de 'Compagnons en mitsdien ook niemand uit hunnen hoofde verftaen worden iets in de Compagnie te hebben, of daer uit te konnen trekken voor en aleer alle de fchulden ten laste van de Compagnie zyn gezuiverd en afgedaen, en als dan noch al) I mede niet anders of verders als het geen uit dezelve by liquiI daüe offcheidinge,met en tusfchen de Compagnons onderling te i maeken, hun refpectivelyk bevonden word te competeeren en j te beurte koomt te vallen. Ita enim tuschiüs Q). Differt focietas êf corpus focietatis a perfona, et fic a proprio patrimonio focio1 rum: et Mnc etiam dici folet quod est alius petrus in proprietate? j| alius idem petrus de fociis 6? de uno ad alium non potest fieri compenfatio. Societas enim perfonce vice fungitur pari ratione ac hcereditas, municipium fi? decuriee; unde quod univerfati debetur, finnulis non debetur; nee quod debet univerfitas, finguli debent. (Want dus fchryft tuschiüs. De Compagniefchap en het lichaem van de Compagniefchap is verfchillend van den perfoon en zo ook van het eigen goed van de Compagnons: en daerom is men ook gewoon te zeggen, dat pieter een ander is in den eigendom, en dezelve pieter wederom een ander is onder de
(j) In verlo fecietas concluf. 27.9. 11. 3. 6f 4'



»4* advysen over den koophandel
fen perfoon om dezelve reden tl P kIeedt de P!^tfe van *>ooge ColJegien; ui: wek n hoofdhe?" ' een Stad *
ratie verichuldigd , is niet en iedér vtn ? 360 ee"e Corp™ zonder verfchuldigd) ft). Quin%l rZdvs ,eden *C by-
contraxerunt cum aliquo mercatnJ IS ! ,e ere^ores. gul
zelvs de goederen van de C mïP?tetó die van den Compagnon te zvn gr °ap, WOrden niet gezeed jan de Compagniefolap betae d^zVn ^ de *Ö
auT, fenig KooPman opuLilhttnfiTm dt Crediteuren* deïd hebben , zyn geprefereerd on ï NeS0Cie gehan
fchappen van die Ne?on> T P de g°ederen en koorm.n buiten de masfa i^Ne^A"" ^ CrediE^ num auippe prim de communi e^gntt /U H^O CO- ^E* Wfc! goeteö eerst uit de «mS^SS^^ /Want de fchuJd'£ (M, Jfrfawrff ^ ° J<¥enword en) (m).
r^rftV w banco communi t ptgnortbas & nomiribus debil yfiduum est debet ££^^^*<J*
Compagnon zelvs moet voor Je\ i% \\ Caterts' (Ja de eigen
(*) Per textus in l. 21 ff i, *, . r . ™Or&
t Ut v- ^ï^^HV3^-
J*, 2. W. ,4? lip. ». u. f3. « 9.\ \}-rC- de eempenfat.



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 240
word hy zelvs geprefereerd voor alle anderen) (n). 'Nee etiam divifio ita inftituenda, ut qualibet res dividatur fed omnia in grosfo dividenda funt, ut id demumab initio habuisfe videatur, quod judicio focietatis aut communi dividundo obtigerit. (Want zo moet men de verdeelinge niet inrichten, dat ieder ftuk verdeeld worde : maer alles moet by 't gros worden verdeeld. Zo dat hy eindelyk gehouden word van den beginne gehad te hebben , dat geen, 't welk aen hem by de rechtspleeginge over de Compagniefchap, of over de verdeelinge van hec gemeene goed,is te beurte gevallen) (0).
' Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 15 November 1707.
(Was getekend.')
JANf VAN DEN ENDE en A, VAN DEN ENDE.
LX III. ADVYS.
Een D'.reiïeur van een Sociëteit ftaet niet voor Banquerouten , dan in cas van onvoorzichtigheid.
CASUSPOSITIE.
("bezien by de Ondergefchreevenen de annexe Cafuspofitie, en ~J gelet op de vraege , daer uit voorgefteld; Dunkt (onder verbeteringe,) dat de fqfeaede, ontftaen door het faillisfement van B. en Compagnie, breeder by Cafuspofitie gemeld , zal moeten worden gedraegen by de gemeene Reeders of Geinteresfeerdens in en van de fchepen , M. W. en W. A., en niet by A. alleen , of particulier.
Om
(jj) Vide hectorem felicium defociet. cap. 31. «.24.
O) Vide hectorem feLicium de Jocietat cap. 39.- n. 95. sanDe.w. Frif. decif. 4. 11. 9. ef d omat. vol. 2. p. 205. Edit. Holl. des loix civiles dans leur ordre r.awel. £ƒ groenewegen ad l. 7. §. uit. f. quib. mod. pign. vel hypotb. folvititr.
II. DEEL. Ii



*5o ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Is voor e.gen, maer zelv; ook dier fn gedae" heeft gehad, e yk en V™ £daen 't geen een orden-
houden is voor zich zeiven te doen 7'SVadeO gewoon en geen Compagnie voor en ten tïZ Ü? cf^eratie, dat B. zyn geweest in volle credft, naer ,d " t handel/"ge * qiuri.
en de Certificatie, daeibS ?n ^oe by fej Ver ,s ter nedergefteld; als 00£ £ ' bi'Geder en P^cuhebbende aen, of nfet B. en Con^mïdeT^ n°Ch' dat A. cie in quastie verhandeld, de evS „rt en Zilvere <pe-
menageert en gefmaldeeld heef,ebaZV^ ZOdae»]'g geanders dan in.vierdiftinfte reSL n. r* e met alIeen niet dat hy A. telkens ook" n wee eeTf6^ iS gefchied' ten vollen, te gelyk en nevens deldri re'Zen' zich omtrent } geheel heeft doen betaelen hlh't,everin§e en daer na ook in derde fmaldeel al wQdaer voo?^0'0 ^ tyde V3n h« vyfde parten, en eindelyk0? het 1 'mg minder dan v'"er [aeste gedeelte ook gevorderd en vZrl™ Va? het viei'de, of het fupPlement van 6et volle dïJf™ d" f^' "iet a,,ee* jog een gedeelte van het vLthrle^nldeel' ™« ook zelvs deelte zo dat 'er als toen niemee bSf V,erde °f ,aeste gehet beloop vanL. 606: 8 PoTde"v ems n'S^" dan al,ee" d.e in 1 geheel 2355a Pieces 6 \ ~Zddï± °P eenePa"ye, en aengaende welke L. dod:8 echter nn2 -g monteerd Se,lad» geaccordeerd gewordtn als alleen een^"'" ^érS bv A' ^ van 5 a 6 dagen , zo onder Kooplieden we -°f ZVW"
te worden in of .ten refpeéte van £mm gewoon 13 gegeeven beloop , zelvs ook in vïrl ^ groter gelyke fpecien. einanaejinge van Goud, Zilver, of dien-
refolutt zekf |* nLtnateenZyt'/a
gewoon zyn , zo en zo^te doinC ah l?" TV* 'W-eden .epraaifeerd word:.d^de*ïïi* ST^Xï ïï8?g
woon-



en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.') 251
woonte zyn, als uitgedrukt gehouden worden) («), maer ook , dat een Commisfionaris, of Direóleur van zaeken, raekende eene Sociëteit of gemeenfchap, waer in hy mede deel is hebbende, met is gehouden meer zorge te draegen voor anderen, dan hy, of ten minfte een bonus pater familias (een goed huisvader) gewoon is te doen voor zich zeiven. Sufficit enim talem düigentiam adhibere focium, qualem fuis rebus adhibere folet. (Want het is genoeg als de Compagnon zodaenige vlyt oeffendt, als hy gewoon is tot zyne eigene zaeken te gebruiken) (b) , quia jure fuo et tanquam dominus inrebus communibus y er f ar i focius intelligatur. (om dat een Compagnon volgens zyn recht en als eigenaer omtrent de in gemeenfchap zynde zaeken geacht word te handelen) (c). Nam qui parum diligentem focium jibi non asfumit, de fe queri piqué hoe imputare debet. (Want die by zich aenneemdt een Compagnon , die niet even vlytig als hy zeiven is, moet over zich zeiven klaegen en zulks zich zeiven wyten) (d). Ziet voorts ook den Heere de groot (e), al waer dezelve hebbende vooraf gezegd: dat ieder van de Vennoots of erfgenaamen hebben regt tegen den anderen tot vergoedinge van fchade, en van al wat iemand is verkort door trouwloosheid of verzuim van zyn Vennoot, immediaet daer op laet volgen deeze aenmerkelyke woorden en nadere verklaeringe: welverftaande, dat van hem geen meerder naarftigheid of voorzigtiglieid en werd vereischt, als hy (NB.) gewoon is in zyne eigene zaken te gebruiken, om dat de overkomst ftrekt beider zyder baat. En welke reden insgelyks in mandato (in lastgeevinge) dan ook na rechten zo wel als na reden en billyfc'heid a communi fchola (van alle Rechtsgeleerden zonder onderfcheid) en alzo mede in de praóryeque, en vooral in foro mercatorio (onder de Kooplieden) ubi rejiciuntur apices juris et ex bono et cequo agitur (alwaer de.fpitsvindigheden van rechten verworpen worden, en
na
(_a) Per jura Vulgata.
(&) L. focius 71. ff. pro focio £? §• ult- Inftit. eodem.
(c) L. merito 51. ff. eodem.
(d) d. §. uit. Injlit. defocietate. Verba funt wesembecii ad. tit. f. n. 9.
(e) lil). 3. c. ai. n. aj. en a6. van zyne Inleidinge.
Ii 2



;a52/DVYSEN0~ KOOPHANDEL
en dotg™ heefc doen aenneemen
r^enrs* F^ooTeT^Zu^ dat °°k ^datar^^D? **J pertinentelyfc aebonTr> tebbers 7™ andere lieden zaeken neraele en parSf^SdSte"*?^^ft van Se ge.' orders, maer dat zy ec£„ S' of ft,,zWnde gegeevene
ook ten opzichte v?n d^%'Jg"»D* . en vooral J-n het welk dan jR ferwwif/ilS i , '•,n Rota Ge™* (h). OP het geeven van Cred f aen D^r ^ 10 het êeva0 mede heeren, geappi c 'erd° ÏÏ?' die éigens Too
^foneus, et non Lputatur TaZlJnrZ^T, fNB-> fpostea perdatur (m vd pecunl" ^/c/e//'K««rwï(,r) befluic dat aen iemand, die STSJ«^'e deeze rec^Pasfag,en OP zich neemdt, de daer op vol"ide arZ^"8 anderS Zaeke" met toegerekend woW / i^ieW:a,m°ede vai^en Debiteur
(/) Ut loc de jure in l. , „ de"
ta^T' - ^ ^«.^«f ^;,/^.f ^^^^ ^1^^* Tiati



en ZEEVAART, (wegens Jsfociatien) 25J
Jeren van hunnen Principael hebben gebragt onder een Koopman die\y het algemeen als fuffifant te boek ftondt, en dat het «n zodaenig Admmiftrateur niet word geweeten, indien de Koopman banquerout geworden is en het goed of geld nader-
SinSSSe^ge veranderingen maeken dat & zoude mogen worden voorgegeeven, als.of A. de verhandeling de fpecien in qusstie, in 't geheel en al zoude hebben moeten nala en, zonder alvoorens daer toe te hebben verzogt en bekoomen nadere qualifkatie van de gezamenlyke Rceders of Geintererfeerdens. Immers dat hy A. zulks niet zoude hebben mogen doen, zonder adjunéüe of..concurrentie van iemand derzelven, en in 't byzonder ook , dat hy A. zich zoude hebben moeten wa'ten van met B. en Compagnie daer over te handelen , verm.t de ^advertentie die C. van de mede Reeders aen hem A. wegens de flegte qualiteit van B. en Compagnie zoude hebeen gedaen
SCDewyl daer jegens peremtoirlyk is dienende, en wel ten refneète van het eerfte en tweede der gemaekte pomften van bedenking; dat A. aengefteld zynde geworden tot Boekhouder en Direfteur van de voorfchreevene Reederyen , nooit me bepaelde ordere heeft ontfangen gehad, en dezelve ook niet zoude hebben willen lyden of gedoogen , fecundum ea quce proponuntur, f volgens het gedaen voordel,) en vooral ook, dat zelvs m dit particulier geval , ten opzichte van eene verhandelinge van Goude en Zilverc fpecien , die genoegzaem eene zekere en gefixeerde waerde hebben, die communicatie, en nadere quahfjeat)e of adjundie niet konden zyn van dienst of noode.
Zo als ten reguarde van het derde gemoveerde pometmsge. Jyks decifoir is, dat A. met C. gansch niet is d'accord m of over 't geene by hem C. aen A, praetenfelyk by advertentie toege. » J voegd
(k) Adde mun^ozA ratiociniis c. 19.71. 44- verfie. cum ego: Velen, qua decfa referuni in fi^nüi charondas lib. 7. re/pof 177. en PandeS. du Zit FgmcoUliv.%. chop.is. mainard. decf. IUlojan. hb. 3.^.55. ff carpzüv. def./orenj. part. II. conjtk. li. def. z*. CT def. ij,
li 3



2^ -ADVYSEN over den KOOPHANDEL voeed zoude vvn . " "-a^uhL
gfe vanl ÏÏ2 Hftg-- mede met reden aen de
hetzelve niet was obligarói rn f" mag wo^en geze^t da? Pratenfe waerfchouwiZook in ^,VS noch dat hy A aen' dt daen gehad, >t zy dat diX zond^ zoude hebben vo !
deeUieA'a?'°f °°k *el ^&",r*reIati tot 9-ewyl A. immers aen hun B en r« d an B- en Compagnie-
aen, en verders boven dien S » W3ereld Veri™t is gewor betaelinge heeft gelevelI gehS mïi" tC ^ * of ^d 'r andefd' en,,Z°nder ae" & *^**488
(*^« getekend.)
jan van den. ende en a. van 'den
LS'. °* ^ ^„ Heer ProfeC ^.^"^^ <«
LXIV.



SN ZEEVAART, (wegens Jsfociatien.) 255 LXIV.' ADVYS.
• I. '
De Compagnie gefcheiden en de rekening daer van geflooten zynde,. kan men niet anders revijie van rekeninge vraegen , dan uit hoofde van erreur of fraude, waer van men ten dien tyde onbewust was.
II.
Die erreur of fraude moet door den Vraeger van revifie aenge-. toond worden.
III.
Daer valt geene revifie als van de posten querellens. IV.
In dat cas konnen geen andere papieren gevraegd worden, als daer toe relatief.
V. ( !
De boeken gehouden zynde door een algemeen Boekhouder ende Compagnons beiden daer over gegaen hebbende, kan men na disfolutie en af rekeninge van de Compagniefchap geene fpecificatie of justificatie van het ingibracht Capitael van den Compagnon vraegen. VI.
De geweezene Compagnon, -zich willende zuiveren met eede , koomt geene revifie te pas.
CASUSPOSITIE.
Aen B. voorneemens zynde met den anderen te treeden in • Compagniefchap van Negotie en Trsficq, hebben alvoorens een ieders effecten, uitftaende fchulden en koopmanfchappen, en de lasten daer tegens opgenomen en een lyst daer van gemaekt, op dat alzo ten allen tyde in die Compagniefchap zoude worden gefourneerd.
Waer na het contraéf, van Compa niefchap tusfchen gemelde A. en B. is geflooten. en de inhoud van de meergemelde lyste
me?'



256 ADVYSEN over den KOOPHANDEL £é^derZyd!"-ie ^^eniage gecorroboreerd, daer" boven en. wat etfeèten by ieder Compagnon reëelyk waren aengebran Waer op vervolgens de Compagnie zvn aenvanrhebbènde genomen zo beeft A. zo wel als B?, vervolgens ooi een £et holidjr, door hun beiden daer toe aengetteld zynde, over de boeken gégaen, daer in gefchreven en aentekeningen gehouden zo van 't gunt ontfangen als van 't gunt uitgegeeven wierI hoe' we1 met met die accuraetheid, als men wel doorgaens op een KoopmansComptoir, daer alles pertinentelvk genoteerd word gewoon is te doen, aengezien van den ontftngft daegeyklveei in de huisboudmge en tot betaelinge van arbeidsioonen en Sr wel meerendeelsdoor A zeiven wierd uit?e^ van nette ipecifkatie of aentekeninge oT!!^^^ brengen handelende daer mede op" zyr^i WinkeHerleiende naemelyk de inkoomende penningen in een laede ên daff we der intneemende, 't gunt daegelyks zo wegens de hu shoudin'ê v VrndetaeJin8e dS arbeidsl°°"en, alf med f tot SS U Co™" °™ T*T gek°gt' m0eSt ^geeven worden? De Compagnie dan alzo op de gemelde voet gedirigeerd zvnde zo is dan al mede vervolgens ten einde van het ferfte jaer de Balance opgemaekt en geliquideerd, en als doen de,Zfon nieuws) nader contrair van Compagniefchap voor den yd van wee jaeren aengegaen, en na expiratie van dien tyd nog een jaer gecontinueerd geworden, als wanneer de meergemelde Compagnons na't verloop van dien tyd, de rekening! ?an de dr?e jaeren met den anderen hebben gefloten, de boeken opgemaek en de Compagnie gefcheiden, na dat zy alvoorens elkaSn re! c.proquelyk ten vóllen en abfolutelyk hadden gequiteerd ee st by acte onder de hand, doch naderhand by Nofariale afte
Maer dewy] ter dien tyd, noch het een en het ander tusfchen beiden openftaende gebleeven was, zo zyn zy daer over nader hand al mede geliquideerd , en hebben den een den andere" Tam phsfima forma (op de volledigften wyZe) gequiteerd ^Niettegenrtaende dit alles fustineertA.,dataen hem moetWorden geaccordeerd revifie van rekeninge, oP pretext en voorgei
ven



«n ZEEVAART, (wegens Asfociatien,) 257
ven dat aen de zyde van B. zodaenig capitael in de Compagnie niet was aengebragt, als by de hier voorgemelde lyste was ter nedergefteld, dat mede by verfcheidene posten door B. zouden zyn onthouden, en dat mitsdien de boeken by B. kwaelyk waren gehouden; prsetendeerende dienvolgende hy A. al verders vifie van boeken, quitantien en genoegzaeme nadere verantwoord!nge van alles en herdoeninge van Rekeninge.
Waer op gevraegd word, I. Of A., op voorgeeven van begaene erreuren én misdagen, kan pi'Eetendeeren en vorderen revifie van de gefiotene Rekeninge?
■ II. Zo ja, of dan het faift van A., die de revifie verzoekt, niet is aen te toonen dat 'er erreur of fraude begaen is, en wel zodaenig erreur of fraude, waer van hy ten tyde van de geflotene en geliquideerde Rekening niet heeft geweeten, of konnen weeten ?
III. Dan of door bet toeftaen van zodaenige revifie B. word verpligt op nieuws te doen rekeninge en justificatie van alles, 't geen A. zoude willen critifeeren of debatteeren, en wel met dat effect dat hy B. refponfabel zoude worden, verders of anders dan tot exhibeeren van zodaenige papieren als die B. , tegen wien de revifie word verzogt, ter goeder trouwe zal verklaeren nog onder zich te hebben; mits zich alleen expurgeerende dezelven zich niet eer kwaeder trouwe weerloos gemaekt te hebben gehad?
IV. En in allen gevalle, als 'er zodaenige justificatie of bewys gevorderd zoude konnen worden in eene ordinaris revifie van Rekeninge, of dan zulks wel van een Compagnon kan worden geprsetendeerd; zo wanneer zy beiden over de zaeken van de Compagnie hebben gegaen, zonder dat 'er van alles pertinente aentekening is gehouden, hoewel alles openlyk en in 't gezigt van eikanderen , en zonder tegenfpreeken is behandeld geworden, zo als men daer in en omtrent voor zich zeiven gewoon is om te doen, zo dat ook de boeken by beiden zyn gehouden, en by een gemeen Boekhouder gedresfeerd, en dat insgelyks de ontfangst en uitgaeve van tyd tot tyd zo door de eenen als dooide anderen is gefchied?
II. deel. Kk V. Im.



■58 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
de7d, meT^p^hm^ Tu^ J'USdficaCie word gevo*-
Dunkt Conde/verbeteringe,ol8^P0"^ vermeenendein de gefloteneen „ïv* ? ^ ^raeSe' dat A., ge erreuren of misflafen begeefM i;?nUldeerde Rekeninge eeni! en gerechtigd is, omL niefte?enl ^' "aer ?ec^en bevoegd tfen,inde£/w^^ de refpe6Hve «PProbt
te konnen en mogen pm^nee^
dat oP die propoltre of TC 1- erreuren'. te" wulken effeéïe, ten worden gerevideerd efreure dle R^eningen moei
daenig erreur nogthans gefne „?«kfditiP nf" ïyD, PWeSt' z°' gen aen de waerheid zelve Fr^- °f nadeel kan toebren. dicum. Want eermlflag; doef ZenTJ^ T affert ^ En waerom dan ook in Z maf ^ aen de waerheid.)
is en nog daegeTy^ ge^aS^dat£a?"^ ^ Wn. 0"ds reur begaen mogte zvn h£ ™T * C' a]s daer3n een g ervifie kan%n mag forden geredresSrTT "r^^ Van re" ■ rrffc*,, cm^^tl^iZ/"de Rechtens .««g
errorem veto dtóitóm amntitatZ » r P sJïtnt 9 unde etfi per ccndiStio Merationis ^^(^^ü£^> te meermae en opgemaekr m «S» refeningen, hoe zeer ook den. Waerom oo^Tndtn gvYvTa k0n?en gekend worniet fchuldig *™\*™^^^^™> t gy daer van vorderen kondt) (a) ebt> gy decharge -
wo^en ^e^lXlttrnZ 5»^'^
dezelve integendee" in ^tel' ï V^VaC'raoet J^ifieererh libereerd. 2 ° matene van Revifie *an de preuve is ge!
Q4 Text, expresf. * ;. «„. cw. * Ge-



e n ZEEVAART, (wegens Asfociatien.') 259
Gemerkt als dan die geen, die de Revifie verzoekt, moet aentonnen dat 'er erreur of fraude is begaen, en die geproponeerde érreuren als dan den Rechten genoeg zynde bewezen ; en gevoléeivk dat het faiót van A. zoude zyn om aen te toonen, dat er Irreur of fraude begaen is, en wel zodaenig erreur of fraude, waer van hy ten tvde van de geflotene en geliquideerde Rekeïiree niet heeft geweeten , of heeft konnen weeten. Scienti enim non tit injuria: et fcire et fcire posfe, maxime de faSto noto, paria funt f Want den weetenden gefchied geen ongelyk : en te wee. {en 'en te konnen weeten, zyn zaeken die gelyk ftaen voornaefoelvk omtrent een bekende daed) (6). Want naer Rechten al wederom refolut en notoir is, dat al die geen , die eenige erreuren wil proponeeren, zyne geproponeerde erreuren , den Rechten genoeg zynde, moet bewyzen en justifkeeren: om reden, dat alle geflotene en geliquideerde Rekeningen altoos voor haer koomen te hebben de praefumtie, en zelvs de eigene bekentiisfe van partyen wederzyds, het welk denzelven van alle verdere bewys ontlast. Nimis enim indignum est, ut, quod quisque voce fua dilucide protestatus est, id in eundem cafum infirmare testimom- aue proprio refistere posfet. (Want het is al te onbetaemelyk, dat ' iémand'dat geen, waer voor hy met duidelyke woorden is uitgekomen, in het zelve geval zou konnen krachteloos doen zyn en zvneWene getuiaenisfe tegenftaen) (c). Dus dat de Rendant van alle bewvs is ontlast; dat dezelven wel nagezien en geëxamineerd, en vervolgens ordentelyk en deugdelyk gefloten zyn , waerom die eeen die het contrarie zoude willen allegueeren, hetzelve moetbewvzen, dathy daer van ten tyde van het fluiten der Rekeninge niet heeft geweeten, of heeft konnen weeten. Nam rationes, femel expunttce, labent pro fe prcefumtionem, quod fuermt rite et re£te dispuntt®, et quod juste et vere fuerint examinatcs, ideoque contrarium asferenti incumbit probatio. (Want Rekeningen , eenmael gefloten, hebben voor zich de praefumtie, dat zy behoor yk en regtmaetig zyn gefloten, en dat zy naeuwkeurig en in de daed zyn
(6) /. 3. pr. et §. 1. I. 6. £f l- 9- §• *• ff- et taU' iSnor'
(e) /. 13. C. de non numerata pecunia.
Kk 2



& advysen over den kqoph a nde.l
t Weüc dan wel voorLemelykrnedezTnl ^ 09hebben op 'c cas fubject, daer ™ ?ne ^'«tie behoordt te geproponeerd geworden, de refp^ïl ®» geval) is
fXLhet5aen°aen ™ de Compïnt'iedC°mpag"ons niet allee* fchulden koopmanfchappen en Pdf as en a e^en' uicftaende opgenoomen , en daer van een !v ï ' dae,r tegens' he^en zelve met hunne refpeéli.e onderti-rni^'6^ gehad ' en demaer ook op het einde van het ee,£ f gSn g9ad™ueerd: neenuatie van de Compagnie oo\ in ƒ Jfr' en verm,'ts de conti de balance hebben10 de volgende jaeren te zaemen den van de Compagnon^déede^d?^"5 na het alleen by afte onder de hand n? anderen reciProquelyk niet ten vollen en abfolutelyk en i'l Tn ^r r°°k by « acle ^gllewyze) hebben '^^"ffi*" & *, vol!
ren; en dat overzufk^^ of debattee.
fponfabel kan zyn, als tot ertgeeren van zodf°f ™d™ re' die B tegens wien de Revifie word VP" gS PaPieren,als
zal verklaeren nog onder zich tehebhen §t' .ter g°eder tro™e ter kwaeder trouwe weerloos heefc mitsLzich zelvs nietskoomt te houden, om redenen hlfj kt gehad' of achter
En waer by dan nog nader ™% V™™ ^gaeevd. het Recht, wel expreffel^ borden gevoegd dat
dat als 'er eens afgerekendV!!c f k,aere woorden disponeert,' pag worden gevofdefd Nel ZnlF™ Her^e«ing\an 0f jubetpretor. (Want doch deÏÏZ™ ratl0nes Postulanti edi wordende gevorderd, ^^^^^^



en ZEEVAART, (wegens Jsfociatien.') adr
ad-rationes nrgeri nemo debet. (En niemand kan gedwongen worden om tweemael rekeninge te doen) (ƒ).
Op de vierde vraege, zoude de Ondergelehreevenen al mede van Advys zyn, (gefupponeerd de waerheid van het gunt is geproponeerd geworden,) dat naemelyk de zaeken van de Compagnie, door een gemeen Boekhouder, door beiden de Comnagnons aengefteld, zyn gedirigeerd geworden, dat wyders de beide Compagnons, en zulks zo wel A. als B., over de boeken heeft gegaen , daer in gefchreeven en aentekeninge heeft gehouden gehad, zo van 't gunt ontfangen als van 't gunt van tyd tot tyd is uitgegeeven geworden,en dat wel (NB.) meerendeels door A. zeiven, zonder daer van nette fpecificatie of aentekeninge op de Casfa rekeninge te brengen , dat mitsdien van den eenen Compagnon , en zulks dan ook van B. particulier zodaenige justificatie of bewys niet kan of mag gevorderd worden, of fchoon zulks al plaetfe zoude mogen hebben in eene ordinaris Revifie van Rekeninge, ja al waer het fchoon zulks dat de Rekeningen onderling reeds niet opgenomen en niet gefloten, uit en openftaende waren gebleeven, als nogthans allezins ter contrarie wel voorbedagtelyken zulks iterativelyk met volkoomen genoegen is gefchied; gemerkt het doen van die twee gecombineerde Compagnons pari pasfu (gelykernand) is gedaen, zonder dat de een voor het doen van den ander kan of mag onderling aengefproken worden, en dat overzulks al 't gunt A. van B. zoude koomen goed te vinden te prsetendeeren en te vorderen al 't zeiven van gelyken mede zo wel by B. van A. gepatenteerd en gevorderd kan en mag worden. Want of wel waer is, dat na Rechten een Compagnon gehouden is aen zyn Medecompagnon privativelyk en op zich zeiven, in zulks het geen hy buiten concurrentie van zyn Medecompagnon heeft gedaen gehad, zo kan nogthans 't zelve geene plaetfe hebben, zo wanneer die Compagnons beiden over de zaeken van de Compagnie hebben gegaen gehad,, en dat alles open-
lyk:
(ƒ) Hot. Gen. decif. 165. n. fin münnoz de ratibn cap. 41. n. 1. g? feqq-f ertot. heezer de ration reddend, loc. 15. n. 7'. cum feqq. Hollandfcbe Confulta,tien, 2.. deel, conf. 44,.
Kk 3



advvseno„rdenkoophandel
tZ?^ZZ ™ e'kandere" «o**' ^fpreefcen is U.
of .er anderen zyde gedaen Tg^^r""* » eenre
Maer dat men zich on nta,,^ fi . Kan worden, laeten heeft gehad W^X?» VpW nm (zo 4 h£ amPl™ j*m dis.
genomen heeft, naderhand niet kan word'" "«^ens genoegen
Vooral niet dan en in die ï " afgekeurd.; b vyfde of laeste vraege word Lfrnf ' aIj Wanneer B" «o op de te verk]aeren zich nfetoSSf ff^ prefen^ der trouwe agtergehouden te •hebben • ™ „ ?,f letvves te^ *waeimmers altoos behoordt te worden lèS Welke/ed «/**«tfr die geen, die zodaenigen eed ttf ?ltteerd ' M Wa™e^ te zyn W* vit* (van" ereerfvk%PJfen?eren' bekend ftaet ftaende ter goeder naeme eXrn ^t 60 een Perf°™,
worden gepraefumeerd Altoos gewe'e te^rf* * °°k moe^ ^pl^lt^m a~ X Echten |
de hem van alle bewys, maer oo?E Van Rechte", übererenzynen Medecompagnon van dat hvR In e'gCne bekente™ van trouwe heeft behandeldenhder v 'afin Gn ter §0^r
queerd geworden, wat o nv onna kt heden z,V bTds.is ge'e™"" tuure zelve mogten opdoen en tvnlf °h anders in de fchrif. gemeenen Boekhouder,? o ? bvnarlven ^ gTeSt' of by de «fcnff non fa£la fit injur^ cXt^T^ ^ 5 "* > ongelyk gedaen word) (g) ^ emand raet zyne wille geen
lxv.



bn ZEEVAART, (wegens AsfociatienO 26*$ LXV. ADVYS. I.
Met fungeeren in eene en dezelve Commisfie van Negotie maekt geene Asfociatie uit.
ii
En is de Medecorrespondent in cas van faillisfement van myne Medecommisfionaris alleen voor de helfte gehouden.
casuspositie. (
AKoopman in de Provincie van Holland, zendt aen B. en • C, Kooplieden, in de Westindien, eenige Cargafoenen, om voor zyne rekeninge aldaer te worden verhandeld, en dan ook daer van aen hem A. te worden gedaen de vereischte retouren.
B en C, zynde wel Gebroeders, doch echter geene Compagnons van Negotie. Ontfangen te zaemen dezelve Cargafoenen, en geeven daer van ook advys aen A. Ondertekenen die, hunne refcriptie, ieder afzonderlyk met zynen naem.
Op gelyke wyze doen ook B. en C., na verkoop van de voor^ fchreevene Cargafoenen daer van eenige retouren , en zulks dan al mede met ondertekeninge van ieder in 't byzonder, met zyn eigenen en particulieren naem. ■ Doch na verloop van eenige tyd, zo wil het ongeluk dat U geraekt in ongelegenheid van zaeken; alvoorens dat alle de vereischte retouren voor de toegezondene Cargafoenen door B. en C, noch volkoomen zyn gedaen;
Zonder dat B. ook de voorfchreevene Cargafoenen, ot de atkomften van dien, ooit in 't geheel alleen magcig is geweest:
Ja hebbende B zelfs de voorfchreevene Cargafoenen, en de afkomften van dien, geheel en al gelaeten ter dispofitie van en onder C.
Weshalven zo word 'er gevraegd , Of B. zal mogen volftaen met de helfte aen A. goed. te doeny ■ D vam



m advvsenov„oenkoophan
Ge0ziefbvedVoSd"''>1'den!' °fnochniet veranderd
^uiiKt (onder verbetering \j ?V ^ direéiie van de vSïS^Sil^ C. heeft vertrouwd va" dien, tot zo verre, dat C LtSnf^enen en de aflcomften Jeel, 0f ten minften voor de hefS ga".tfche restant, of in 'c ce had, dat zulks B. wel in 't geL f ni^S fh gefl^n heeft f" eene verbmtenisfe , refulterén5in,et Zal jonnen ontlast^ van aen hun beiden gegeven ™ not0lre,yfc uit een mSZT zal konnen volflSeS m\t°de Stlfr^" B' in * e re' goed te doen en te betaelen ^ Van dat r^ant aenT
; Um redenen, dat B. en C* ,
JS '«nedergefteJd, nooit ^LÏ^'beL&ea h? C^pofitie en nntsdien ook eikanderen™IeK2t vanNe^tie zyngewees nae, v de Compagnie te y lï^ft^0n-i ^m"^ m ïtyle mercantil de folidairp fJl e tekenen, waer uit dan hoewel die ook zelvs .n£"STSfe is Voo"gekoomen zo zeker niet ZOLlde *T(a) 1 Re?te" buiten de Couftume ' voorfchreevene Cargafoenen ontfoi" ^ B' e" C' hehb^dè de eenige retouren, on-em a^ff f"' en daer van vervolgens trent zich wel zorgvuldig Vfc hX gedaen' ze,vs ook daer om kanderen toe te &tenfeT&h^L^f gehad> va»' «en Si men ; als hebbende, mede 32? °f tekenen van beider nae het geen daer van woT00^^^ ^ W0™-(volgenï gens ,eder zyn eiaen en na^tlcE 3 Y 1 en C' altoos de?we ghreeyen en ondertekend g a" Tm Pnder^heidenly te kennen te geeven, dat |£SS daei' d°°r ook «n A. dan ook niet verftonden, dat L P gn°"S Waren, en zulks van den ander zoude vjnorden of V^f het doen °f laeten Invoegen dat dan B. én C mf d, Pr,aeke,yk z^ C*>
•ene, uit de verk.ezinge van A. alleen,
3 ' 3i' & h 33- focio.



-en ZEEVAART, (wegens Asfociatien.) 265
met den anderen toevallig gekoomen zynde aan of tot de voorfchreevene gemeene Commisfie, het zich zelve dan ook wy&t dat in deeze plaetfe zal moeten hebben de dispofitie van Rechten vO, ubi tustinianus contra jus vetus ftatuit duos rcos nunquam intelliU conftitutos neque in folidum tenen , nifi pactum fpeciale fuerit unmnquemque teneri in folidum, (alwaer justinianus contrarie het voorige recht heeft vastgefteld, dat twee nooit verftaen worden zich als principaele fchuldenaers te hebben geifteld, noch ieder voor het geheel gehouden te zyn , ten zy er "een uitdrukkelvk beding gemaekt zy, dat elk voor het geheel verplicht zoude zyn, een voor al, en elk afzonderlek) (J) , quamquam ne turn quidem correus debendi in folidum fit a ptdicecondemnandus, nifi aut correus abfens, aut plane non fit folvendo, (hoe. wel ook als dan noch de medeprincipaele fchuldenaer door den Rechter niet in het geheel mag worden gecondemneerd, ten zy zyn medeprincipaele fchuldenaer, of afweezig, of ten eenemael buiten ftaet ware om te betaelen) (e).
En welke Doarine dan wel mede in 't byzonder op twee ot meerGemagtigden of Commisfionarisfen in goeden rechte is geappliceerd geworden , by accursius (ƒ) ut nimirum pro vmh ' parte duntaxat teneantur, (dat zy naemelyk alleen elk voor zyn : aendeel gehouden zyn,) & de moribus (en volgens het hedendaegfche recht) by bugnion (g).
Immers behoorde zulks in het geval alhier voorhanden geene de minfte bedenkinge of twyffel te hebben, om dat naemelyit zelvs al van ouds, en zulks ook voor het emaneeren van de i voorfchreevene Authentica (verkorte Wet) van justinianus
jun
(c) In autbentica C. de duobus vel plmibus reis debendi.
(d) jddde hdgonem gr otium lib. 3. eap. 3- »• 54- van zyne lnleidi». ge. Én groenewegen ad diüam autbenticam boe ita &c.
' Qe) Juxta eamdem autbenticam fc? per ea qua? habent perezIus dicto titult Codicis n. 16. &p joan voet ad eumdem tit. ff. n. 4. (ƒ) ln Glosfa ad l. 60. §. i. ff. mandati.
(g) lib. x.fatyra. n. 6. de legibus dbrogatis. En by groene we gen ed diüam l. 60. §. 2. de legibus abrogatis, II. DEEL. EI



«* ADVYSEN o„, dem KOOPHANDEL
den te zamen, en ieder in 't h J2 0 W3nneer de Gemagtfefieid, contrarie 8eJaSC ^
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den i9 ^ (Was getekend.)
A. HE LM AKS en D. VAN DEN ENDE,
(b) Per textus in l. ri fi •» ^„ ,/ «,
««* contra plwesRcaddffr^i ^ debendi & l. z C Je
QUJES-



en ZEEVAART. 267 QUJESTIEN IN CAS VAN FAILLISSEMENTEN.
LXVI. ADVYS.
De Keure tot Haerlem wegens Cesfien en Tranfporten is niet reUüTtotreeele verkoopkan goederen, waer tegens auiantie lan fchuld van den Verkooper in betaelinge gegeeven is.
Willekeure op de Tranfporten. 1644*
fetig GuÏÏen verstuivers, onder den dato van,4 February lóóf en de andere ter fomme van drie honderd Eten Gulden , onder'den dato van a7 derzelver maend, mitsgaders; zeker W 1lekeure van de Wel Ed. Achtb. Heeren van den Gerechte der ftad Hae^m , rakende de Tranfporten, geëmaneerd den 25 Februarv i6?6, en in faEto onderricht, dat de goederen , m de voorfch eeve'nf rekeningen begreepen, ter zeiver tyd wel ver. w en daer op ook effe&ivelyk geleverd zyn geworden , docti £?*ter toe?™g<*™ betaeling in gereed aengeteki geldis fefchied maer dat alleen tegen het beloop van dezelve rekeninïe zvn gequiteerd geworden, gelyke fommen van twee dmz nd enyL§ndqerd twee en festig Guldens vier Stuivers en de drie honderd tien Guldens, die de Weduwe ^«^JJg ptfter hendriksz voornoemd al bereids daer te vooien.uit anderen hoofde fchuldig was: dat eindelyk op den 2 Maer^djer aen volgende, en zulks weinig dagen daer na, de meergeme de Weduwe langendyk is koomen te failleren en als mfolvent bedegen geworden, en gelet op de voorgeftelde vraege, ^



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^S^^^^^^ « ^ q«itantie fpeftive rekening toeder 3 reten valideren en beftaen. zorSï lV5 a"eni?amere zullen -moeren van de voornoemde' Wedul r ' Cred]teuren of Curateuhooringen of quXeï L 513^ dezelve Ver' Want of wel de voorfchreevene W n . en k°Jnnen argueren. meert, eerfedyk b? ^ medebrengt en fta-
* Cesfien Verpandingen , of LÏÏ AéTe, eSee' 3, roerende goederen Pn7 c^.. ij • ' &ePasiepra van eenige
„ voorige ja^Si 7nt7v^itrof ei"inge ™ „ waerde,als mits daer van registratie:hhS.Y WeZen van „ daen:" en ten anderen by hlfun kel: T!" agt dag,en word Se"
* gen valideren eeniee Tranfnorrm r.J' d,t,p"CT«1y^ "iet mo„potheeatien of sTepenkënnT/fen' ,„ M,' VerPan[li°Sen, Hy. „ roerende goederen enten t t l Afl j3" onroer™^ als „qne,yk georeerd, ten'£le te? ïï-SfiS^
oude ofvoorige.fchuld enz ftae?^ Van deszelvs
te. neemen, voor eerst, ten onz ent" I»T ^ in achc
den.



én ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 269-
den is geweest, uit oorzaeke dat de goederen en de koopmanfchappen in quastie, fecundum ea qua propenuntur (volgens et alhier vo0rReftelde geval) aen dien Kooper nevens en ten tyde van de handgelinge met 'er daed zyn overgeleverd en ter hand gefteld se we est , en dac in zodaenig geval wel uitdrukkelyk de Voorfchreevene registratie, zo daer te vooren artikel 2 by de ïoorfchreevene Willekeure was vereischt geworden, word gerem teerd, naer uitwyzen van het 5 artikel van de voorfchreeve^ Wdlekeure: ten anderen , aengaende hec met verloopen van de tvd van ast weeken voor 't faillisfement, dat van hetzelve requifitvanagt weeken mede is geeximeerd ™*™l ™> als in deeze, daer de goederen op de handelinge of binnen agt dién na dezelve effitové overgeleverd, en ter hand gefteid zyn g worden , volgen?het 9. artikel van dezelve Willekeure; zynde de woorden als vooren zo in het voorfchreevene 9 artikel worden gebruikt , notoirelyk relatif tot het verbruggen, verplaetfen en ter handftellen, waer van by het voorfchreevene 5 artikel was sefproken, zodaenig dat hetzelve zoude moeten zyn gefchie binnen agt dagen na den handel en tranfporte in qmestie , gelyk zulks niet alleen uitdenatuure der zaeke zelve per fe (rechtftreeks) af te neemen is, maer ook nog daer uit nader zal konnen blyken eerst, om dat van zodaenig verbruggen , verplaetfen en ter handftellen nergens anders daer te vooren is gefproken geweest als by het zelve vyfde artikel; en ten anderen , om dat no* nader met de woorden als vooren gezegd is , zo mede by het&voorfchreevene 9 artikel worden gebruikt, ten opzichte van de precaire concesfie, aldaer vermeld, het voorfchreeven 5 ar' tikel noodwendelyk moet wezen gedefigneerd , als waer in aheen en nergens anders daer te vooren van zodaenige precaire concesfie eenig het minfte gewag gemaekt was- geweest. Zynde 00K nog ten reluarde van den inhoude van beide de voorfz. artikelen 2 en 8 zonderling te noteren , dat in dezelve word gedisponeerd tegen Tranfporten en Cesfien,en het pasfeeren van de Actens van dien, daer in cas fubjeft nogthans de controverfie is over een ordinaris koop en verkoop, met de daedelyke levennge van dienden dat immers zodaenige koop en verkoop met de
li a y"



ADVYSEN o ver den KOOPHANDEL
bygaende of voJgen.de leverannV n;a* . gen en oneigen onder dehel^'i 3nderS a,s z«r gedwonten, Cesfien'en AS v : d£n be iïg^J***"1* Tranfpotzo vee] dan echter ook van zodaenile ^X W°,rden* En voor • -alyk by het , , artikel van E ™fëh^Pe WblT^6 '• **? derde plaetfe hier vooren wrmPu , T Willekeure, m de deld en daer teeen mei f,™ °Ude mogen fcnvnen gehandat nogthan. hTz^ * Zyn §e-e-t,
rige arfifefe» bevonden iorX J S f° Weinig als de vooredenen , dat in be zelve uL eeze aPPl>cabel te wezen. Om verboden of wei by te, effeft 2° ^ a,lee"Jyk word
voor zo veel naemelyk totd^^F^ T"1 de Wet' een,g beding hebbende gekogt en moeten'iimpeiyk en zonder van zynen verkooper, niet vemvZ n wederom hebben van Compenfatie of Resrontre «ïf *ii aIIegUeeren eeniS recht weeken na dato van de? mkoon f 5" Verl°°P Van achc geenzins by het hest fedtZ l ?-^ en ,leverant,e, maer word en kooper be dei on S nfdfi V6rb°den daE de verkooper zouden mogen afrekenen er'nl met den anderen "iet
de verbeellinge v^nTandeIVy 1% feZrVZ^ doen en genieten betaelinge van ? «pnï 5 ^ wederzyds
ren ten dien tyd ofte daer beinnrinf • r ^ van den a»de" gehad, ita *vUea£^SJ^% V*^™ Z°Ude hebben (zo dat het geld «eboüdt w^ge^T-S * te ruggekoomén te zvnï ra\ ni 0 ff n eder van u tot my den anderen vS C ]h tel, i tW6eZaeken Zeer veel va" word plaetfe gehad e hebben ex eo rS* ^ beVOnden langendyk by haere Ea'nt e ht'Jï w""? dat Zy Weduwe "dingen rNBOre^ bekend gehad van haer*
voorfchreevene ,, SS jld te zvn,even als ook uit het
nie* eigenlyk is no^m^ («) W. i. 15. ff. de reb. end. ora



en ZEEVAART, (in cas vin Infolvintien.) 271
'rm dat dikwils over quastieufe en illiquide posten , of anders ook wel over byzondere foorten van zaeken of certas fpeaes alïïlke IMdatien door middel van Accoord worden gemaekt, daer Mderzïïs geene Compenfatie kan vallen, als over liquide zaeken, zvnde van een en dezelve foorten, en quafunttionemingenere reItialZ Cd ie over 't geheel verbruikelyk zyn) (V): als als ook wel noch in het byzonder ter confideratie dat het voorfchreevene Ti artikel uitdrukkelyk alleen fpreekt van eene Compenfatie, die' ïe CreditX (NBO by zich zelve zoude maeken, en dan nog van eLe Com^ ™vene die na rechten plaetfe zoude kon
SS hebben, beidln tot een klaer teken, dat daer mede met kan worden verftaen gemeend te zyn zodaenige liquidatie, die de ropcnrrenrie van kooper en verkooper beide zoude koomen te 5S" en die dan ook, mits het onderling concert van mitven riet zoude gebonden zyn aen de dispofit.e van ReenLn ten opzicht van Compenfatie, anderzins plaets hebbende. Invoegen dat, in deeze niet gevonden wordende eenige prohibtrvTdisnofitie van de voorfchreevene Willekeure ten reguarde van d rge ï e hquidatien of folutien perfiOionem brevis manus (door de§ verbeeldinge van handelwyze by de korte hand,) dezelve Hquidatien dan confequentelyk medé niet meer konnen wordenTerftaen verbooden te zyn, als alle ver ere ordinans betaelingen en alle andere handelingen tef goeder trouwe, by de vooSeevene Keure niet vermeld , gelyk als daer zyn , he geeven van Wisfelbrieven, het uitgeeven van Asügnatien, daer 00 Acceptatie is gedaen of koomt te volgen, het doen van De^ienTof Ove'wyzingenen diengelyken. Quod enim prohhtüm non est , cur ftare prohibeatur? cum ea, qua contra ramnem juns receptafunt ,L funt producenda ad confequentias, (Want het geen niet is verbooden, waerom zou zulks niet mogen ftaende blyven»■ dewyl 't geen, tegen de reden van het recht is aengeno. men niet tot gevolgen mag worden overgebracht) (c),Jatuta' 7^fi^nt^l^fmt. (Want de plaetfelyke Wetten-
(fc) Per l. uit princ. &? §. I. 6 de comp.enf,(e) /. 14. jf. de legiK



27* ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^fZ^^^lfdt WOrden) Et nova le, et cor-
"f* CEn eene nieuwe en verbeerende m^™e rrffo-
e-gene bepaelingen of gevallen, inTchr l^ m°eC altyd in zvne feivs niec uit hoofde van geVkhe of m°.m!.n W°rden' en n]ag heid van reden tor ani™ meerdere zwaerwichtig-
fterdam, daer diergelyke Willekeure«mrd f y"j datt0CArn. eenig ander verfcbH , als dat def v^orSi fi V0Dde,n ' ZOnder weeken, aldaer is genomen nn ,^! ,reevene tvd v™ acht tie tot dezelve Ke^ en zulk* met rela-
bruary l6ör by de Heeren llf ^Tc™ °P den 15 Fe'
b»cop, paulos de li ne en I ", °W ' PAüLüS
13 January 1676 by de Heeren B s ! nl °P den
benevens abr, becker ^^n aItetos tol^ ^ cd ?,üis> conform,te van het geene hier vooren* L^^^Seï
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 29 Mey 1694.
. getekend.)
paulüsbüis en a« van den ende.
S ^CHARD" ad L smeraliter 6- c de •
LX VII.



sn ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 273
LXVII. ADVYS. I.
Betaeling, gedaen aen een Crediteur voor het faillisfement van den Debiteur, valideert.
IL
De Crediteur, van zynen Debiteur last hebbende tot verpandinge, kan zulks na deszelvs faillisfement niet volvoeren. III.
ContraEten pro forma benadeelen de Crediteurs niet.
Gezien by de Ondergefchreevenen Copie van zekere Obligatie by anneke nieuwenhujs, op den 13 February 1693 ten behoeve van daniel beck, onder de hand verleden , nog Copie van een nadere Acte by dezelve anneke nieuwenhuis, den 17 February 1694 getekend; mitsgaders Copie van zekere Aéle van Acquit by dezelve des daegs daer aen volgende getekend, en de voorfchreevene Copien van twee Quitantien en van een Misfive , allen van de voorfchreevene Daniël beck refpeclivelyk gedateerd 17 en 26 February en 26 Maert van deeze jaere 1694; en eindelyk in fatto (daedeiyk) onderricht, dat de meergemelde anneke nieuwenhuts al op den 2 van de voorleedene maend Maert opentlyk tot Haerlem voor infolvent is bedegen en bekend geweest, en dat daer op al aenftonds mede, zo by hem daniel beck , als deszelvs andere Crediteuren is getekend geworden, zeker Accoord, of afte van authorifatie tot redding van den Boedel van haer anneke nieuwenhuis, doch dat hy daniel e eck des nietteftaende onderftaen heeft partyen Lynwaeten , onder hem te dien tyd berust hebbende, te verzetten of te verpanden, en daer op geld te trekken. En gelet op de voorgeftelde vraegen,
Dunkt (onder correctie,) op de eerfte vraege, dat de betaelinge, breeder gemeld by de voorfz. Copie Quitantien van dato 17 en 26 February laestleden, refpeftivelyk zullen moeten fland grypen, zonder by de Crediteuren of Curateuren van haer
II. deel. Mm as-



Jen^e^ konnen wor-
hier vooren infaUo fdaedelvM t Ln 6606 Zyde uit het geen ten tyde als dezelve £3^ V S0"6^' kenneJyk,gdat kk HWW.KB^i no«r volko^ zy ANNe»
haer Boedel als toen no? aen ip r ^- ,n ftaeC was' zonder dat geabandonneerd is ge^fstƒVn^e^tïnT" , of
ten en Praftycque mede zynde reiölut dl ^ "aer Rech" en mag vorderen en ontfanVeÊfal enrv ï f " betaelinge kan dat men mogce weeten dat de zae3, ' 31 W3re heC rchoo« we! kwamen te ftaen en defolaet zouL " Zynen Debiteur ™« dum enim est j u l i a n ü \i moeten uitvallen.
*M prudens^fify^^e^^ Psfideantur , quam. tum, ut nimirumreLu^ mn timm h°' W
ne non folvere iniquumZè m?m™folyere C0S^> *4*
Pertinetiin quiMs'fePrfor nïnZSV" ***** a^mtrlut Uonesque. (M^ LrJ^ZvZ ^l^
en dat dit recht bYonsk^lllZSeCen df Ju^ajsus fcbryvdt, fchuldigd geld te Yug LtvZfZ^^ Wanneer iemand peur fnlezit ÉeSni Va" Zy"
lens dat hy buiten ftaet van beSïL if t ' WSQtem en zelve voor deeze Wet niet behSl V i ™g ontvangt, dedat 'er zouden moe^n te rut°^beducht te naemelyk benadeelinge van deiÓedltZ^Sri^ W°rden 'C geen te' op het zynen gepa/t:^^Af^r^^« by heeft het zyne te rug ontvancr „«i ƒ 0rd gefch'-eeven> dat die len, L is, w n S/ ^\°tniefflffld te benadee! fchuldigd was. AenSn d^ Ti* *** ' g66n aen hem ver" om tegens wille enK i be'aot,Maglftraet hei* noodzaekt dat hy zonder ftraffeniet /nndl ' °nbiII>'k zoude W ze ganfche Wet niet ben-eft ILT»™ betaeIen' Want de«-
ffftraec zich niet bemoeid ds her tT"' mede de Ma" ucHioerct, ais bet geeven van Panden en Verkoos.



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.') 275
koopingen) («). Nifi tarnen per gratificationem, clum 6f alii vigilant etinftant, quis acceperit, tuin enim ad portionem eandem revocatur, quam ccetcri creditores fuerint laturi. (Ten zy iemand uit begunftiginge, midderwyl ook anderen een waekend oog hielden en vervolgden, hadde ontvangen: want als dan word zulks herroepen tot dezelve portie, die de overige Crediteuren zullen bekoomen) (b).
En wat de tweede vraege belangdt, dunkt (als boven onder correctie,) dat daniel beck niet is bevoegd geweest om de Lynwaeten, in den hoofde deezes vermeld, te verpanden, om reden, dat de ordere, die anneke nieuwenhuis tot dezeb ve verpandinge zoude hebben gegeeven gehad , abfolutelyk is koomen te vervallen eo ipfo (daer door) dat zy anneke nieuwenhuis in ongelegenheid van zaeken is geraekt, voor dat dezelve ordere werkftellig is gemaekt geweest, vooral ook, om dat hy beck, van die ongelegenheid kennisfe hebbende bekoomen re adhuc integra , (de zaek noch in haer geheel zynde,) zich met de verdere Crediteuren geconfirmeerd, en zulks nevens dezelven de ganfche beheeringe en directie van alles ten behoeve van het gemeen aen den aengeftelden Curateur opgedraegen heeft gehad, zonder iets voor zich uti inftruimur, (zo als wy onderricht worden,) in 't particulier te referveeren, of voor uit te behouden. Solvitur enim mandatum morte, tam civili, quam naturaU, aut fi flatus mandantis mutatur, aut fi mandatarius caufam habet existimandi fe invito mandante faÜurum quid esfe. (Want de lastgeeving houdt op, zo wel by burgerlyké , als natuurlyke dood, of indien de burgerlyké ftaet van den Lastgeever veranderdt, of indien de Lastaenneemer reden heeft van te denken dat hy m weerwil van den Lastgeever iets volbrengen zoude) (c).
En
(a) textus in l. 6. §. 6. & f. {* ï !<?• §• »9- ct §• l6- ff' de Ms' 1ual in fraudem creditontm. • » « i>' *j j
(b) textus in l. 24. ff. eodem 0> I 6. §. 2. ff. de reb. auB. judtc. posfid. ad~ d' wissb nb ach ad tit. ff. de bis qute in fraudem. cred. n. 19. et beunnemannum ad d. I. 6. §. f>. et l. 24. de bis, qua m fraud. cred. et ad 'l 6 « 2. ff- de reb. autb. jud. posf. post carpzov, mevium et ahos.
(c) /, 48. de acq. vel omith hcered. & l. 82. ff. de folut. adde straccham tit. mandati. n. 49. et de Doiïoribus. par. 3. n. 53.
Mm 2



>76 ADVYSEN ovER den KOOPHANDEL
r et re de 0nde^
*3 February , ^^Scer^^^"8 ?vb"gatie Vatl de" bedenkingen, dieniet zonder%mrl behalven de
worden gemaekt op enukt&^d^T6 *°?den konne* geweest tusfchen het vedeenev|I de Aft " die daer is ry 1094, en de ongelegenhe "vï? - vv *™ den 18 Februa' so word ook bv de M?i7e in u J*? nieuwenhuis, hem danfel'beck 'zei ve' vastffe't^ hdeezes gemeld, dn* den 18 February irJo* mZ ^Tu , ' dat dt'zeWe A^ van Pro fornta Z° die ^' maer a^en
verleend en by hem b^ck n 1- anneice nieuwenhuis is gevolge daer voorechte een J "!f^sgev^> en dat by. voor 'die pnetenfc1 Se ^ effeT'6 15 V°ldaSn' n°chte ook dan ook zal moeteivZeT%f^AS^00ten' ^ks waer uit Afte, voor zo veef die eênf™ ^ ,nhoude Van dezelve afftand en quiteennge IZ al'é S f "°otene waerde en van den ken, E^niet^^^^Z^T^ n>6gte fpreele van den Boedel van de raeewn^i? W°rden ten nadee*
huis. CWéï«f anneke nïeujwê^
«da» (NB.) «0„ dte S ^ ,S, vinveritate, (Want Contr c en ^ ^
gmeerde verkoop word gehoudtn ? 0te en Seima-
word 'er ook niet ZfaTveXZ^ D,et ge?eD' en da™
i-t zodaenig de zaek ^^^^^W^ (d) teXtus in l. ?4. ff. de oUi g. niet W P«r l. 55- <f. 6 «ntrai. emt.



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien ) 2??
m gedaen en als nul gehouden word) (f)- cum ei defit voluntas contrahentiwn ex qua contrattus , cestimandi funt. (om dat dae, [en ontbreekt de wilvan de handelende perfoonen, waer naer de Contracten in waerde te houden zyn) (g).
Zonder dat ook daer tegen zal konnen worden gezegd, zo als bv de voornoemde Misfive van daniel beck wel eeingzins gedaen word, dat dezelve Afte echter zoude moeten betoen, fen"Sken effefte, dat daer by zoude zyn geconthtueerd geworden eenPand met'er minne, of dat de voorfchreevene Lynwaeten al van den aenbeginne, als dezelven gezonden zyn,, pignomjun (by Pandrecht) verbonden zoude zyn geweest, ot wel laestelvk dat dezelve Lynwaeten jure retentioms (door reent y.n k.. tentic) zouden mogen behouden worden tot 'er tyd toe de voorfch evene Obligatie voldaen zal zyn. Want tot oplosfinge van dien zo diendt eerftelyk , ten opzichte van de voornoemde Pandeeevinee met 'er minne , die quafi fpecie venditioms, (als een foort van verkoop is,) zoude wezen gecoloreerd en bedekt geweest by de voorfchreevene Aae van den 18 February-1694, dabehalven dat zulks eenigzins zoude ftryden met de verzettinse van het Lynwaet , gedaen uit kragte quafi van de voornoemde Acte van i? February 1694» daer van geen het minst bewvs in dezelve Afte word gevonden, quamvis autem prior et totentior est mens, quam vox dicentis , tarnen nemo fine voce quul dixisfe existimandus est, (want alhoewel voornaemer in krachris de meening als de ftem van den fpreeker, nogthans; word memand gerekend iets zonder ftemmc gefprooken te hebben) («), et qui aliud dicit, quam vult, neque id dicit quod vox fignificat quia non vult, id quod vult dixisfe. non existimandus est , quia id non loauitnr. (en die iets anders zegt als hy wil, noch dat zegt, t geen het woord betekend, dewyl hy zulks niet verkiest te zeggen, 1 • ' word
(ƒ) /. 6. Cficertum petatur. I. U. G de transaZl. & U l. P. plus val et quod ogüur '&c. et l. 16. de neg, jut.
OO l. 34- ^ reg.iur. et l. 55. de oblig. et aS vide sande de aBionum cesjione cap. 13. 11. 3.
(b) l. 7. 5. z. de fupelleü. legato.
Mm 3



m ADVYs^ovERDENKOOPHAND
oUigationis U nifi feMs^Z^ «
dumest ac fere fecuhdüm ProZiSrnrJ ^ urpro 0misf° ^beZ eene verbintenis* kan v" s^Teten' ?W<wter- C Want wat ^n UKgedrukt worde , nio7c Von ' Zy h„e£ °PenIyk mee woor
den) <T). ^ . RmulatJl* oeloover uitgelegd wor
heid geene fchaede toebrengt i iT? bedficte ha^el de wae" zichte van het bewvs) (7). IS deZelve echter nadeeJig ten op.
^^Z?^^^ -zenden van de Ly, ■Anneke nieuw e NHtiic i 0°"cnree vene ongelegenheid vin Jen of toezenden v^neenij'goed1^1"61;5 het firoPel ^ handS wys van eenige Pandgeevrnfen Z}™ *Fekken tot een be
caufa pracesferit, prolter aZ™ f J H "*» ^ '^nditio, aut te leveringW nitiKerTn^/^'1'- C*«ntbIo* recht van Pandfchap, maer als ri?n g ^ 0°i overgaen ofgeevt andere wettige reden', waerom delev^ er een ^koop of ten volgen, vooraf gegaen wLtl Zoude heb^en moe-
recht van Retentie, zo als hetzeTvP J 5eC£;ntle> dat ook het word gegeeven, in zodaenigen ae^?'editeurs na rechten f het goed al reeds vooéfn JÏÏWlf1? alieen P,ae^ heeft den is geweest (n), ofïs aen ïf^ f<?Uld' a,s Pand verton-'
^ ^ ~ en t^S^^JS
nee goed te zyner
(D 3- jf. <fc ver.
(*) l. 99- f. de verb. obligat, &i r j
(Dl. 4. C. plus valere quod agH tot L r W pecwi"-
Infl. de aüionib. ** * 4. „ è^
(O « wiica C. aün ob eiirtgr.lbar U S' 71



eu ZEEVAART, (in cas van hfolventien.} 279
eerfchooninge of fatisfaftie wil blyven behouden (o)- Of im. mers als een Koopman, het goed van een ander reeds in handen hebbende, daer op koomt te zien, en zich daer op dan ook laet belasten (p). Alles contrarie als in deeze, daer de Lynwaeten in quÉêstie, uit geene andere hoofde als wegens de voorfchreevene perfoneele Obligatie van den 13 February 1693 aengeiproken zouden konnen worden. daer ook dezelve Obligatie niet fpruit uit onkosten, aen dezelve Lynwaeten gedaen, en daer noch die fchuld uit inzigten van dezelve Lynwaeten, en terwyl dezelven anders hem beck toebetrouwd waren, niet is gecontraheerd geweest; als wezende notoirelyk de Obligatie al den 13 February 1693 verleeden, daer de Lynwaeten voorfchreeven eerst in de zomer van denzelve jaere hem beck zyn toegezonden geworden, volgens het geene hy beck by de voorfchreevene Misfive zelfs koomt voor te geeven en te pofeeren.
Mits al het welke zo blyvtdan refolut, dat gelyk de voorfchreevene order om de Lynwaeten te verpanden, na de ongelegenheid niet heeft konnen worden te werke gelegd, daer van op de tweede vraege is gehandeld , alzo ook noch uit de voorfchreevene nadere Aftc van den 18 February, noch ook uit het overzenden van de Lynwaeten, eenig recht van Pand, of anders ook van Retentie in deeze te haelen zal zyn , en dat confequentelyk de Lynwaeten aen de gemelde Curateuren van anne nieuwenhuis vry en onverhinderd zullen moeten worden gereftitueerd, zo als hier vooren op de derde vraege is gerefblveerd geworden.
Aldus geadvifeerd binnen Amfterdam, den 5 Juny 1694.
(ffas getekend.}
d. ypelaar, h. VLAMING, p. buis en a. van den ende.
ft) textus in l. 18. I 2. 4- ff- commod. I. 15. j. uit. ff. de furtis g» /. 5. ex • au''?/ cnuf. pign. vel hypothee, tac. contrab. adde carpz. def. forens, part %. eonftit. 25. def. 24. merend, controv. lib. 5. e. 43. et mevium. vol. 2. decif. 309.
(p) Vide neostad Curie Hollandice, dec. 45* en de Handvesten van AmBendam, pag. 189. vol. 1.
LXVIXÏ,



t8o ADVYSEN over den KOOPHANDEL LXVIIL ADVYS.
Een Crediteur, interest geevende efFetten t*t * * *
blyven in cas val des DebitlusHf ZÜh heb'
op des Crediteurs vfef ^ ^
teur, of voor en al oer zynT boedel onï ~ rTfi*^ Zy° DebiL maer ook de interest die zedert en „ftrJ? W3S gefteld> ratele voorfchreeven koomtTe verlooo n faiJhsfemente of Cal
Dunkt (onder verbetering f , pen', ™ in 't blonder 00!%^^%^ Rechtsgeleerden, verftaen) dat de .interesfen van verfchnS " MEVlüS vvord na als voor den faillisfement™ fde "Pielen zo wel
laste van den info vernet*'nl**™ ,00Pen recht, als of daer geene infolwnïf e" Debire" met gelyk
allen gevalle inconfe abelisdat 117 ^ Doch ^ 2
hem tot verzekering, van zvn * n^eln Ï^T P^d °f hetgeen geworden, gehouden is te icheiden2 ter handen gefteld is te zyn, zo wel van de volgend f alsÜ «Wens voldaen en nevens het verfchuldigo? capit el^ Sie,>V0°nge interest' mee esfi debet, aut eo nomine faüsfaimr'^ 'W" ^™m'* (Want de geheeie fchuldi moet ^l'et! ld"' of 'd nmg gegeeven zyn, zal de Debiteur^recht hLf^ V°0rL Vo]doe' te rug te vorderend Cb~) W J„? r hebben om het pand frt%e non-, fit^er^uSt TasZtitt^l f***'™' ^
Zyn of niet, zo het panAoorfe vS^^
daer
60 Gelyk te zien is by mevjum «»> - j
W /: P- 5- 3. * * ^. r ^ 7< *** » «■ 8' ^4-



en ZEE VA A R T. (in cas van Infolventienf) tZï
voor iets verfchuldigd is, houdt de aenfpraek van te r»Jvorderin-e van het Pand op) (O- Etquipecumammutuam dedit accm s%noribus mm tantum fortis, fed & ufurarum nomine et m tmnTattel debetur potior est, (En die geld ter leen gefchooien l e ft,f waer voor Pand gegeeven js, is niet alleen preferent voor Ueapitael, maer ook voor de interesfen en al dat aen hem ï; Sldigd is) m , als zynde het Pand voor zo verre &sTeextradeerd, en by een Crediteur word bezeten , in effette' bS een den boedel, zo dat de geenen , die, zodaenige effecen onder zieh is hebbende, met de Curatele of ook ze vs met de preferentie en concurrentie gansch met te doen heef t,, neemaer buiten alles vermag te blyven en zyn reent te behouden en te vl volgen , niet anders dan of 'er geene Infolventie altoos ware eewees?, cum nemini jus qwsfitum tollatur per immisfionem aut concurfum, fed posfesfio bonorum debitoris post concurfum non pzr~ Ztn fi adea^uJfunt & quatenus funt adhuc in bonis debüons, Sdat aen niemlndZyn recht benoomen word door het in bezHeemen van den boedel oiconcurs, maer het m bezit neemen van de nderen van den fchuldenaer betreft niet als die zaeken , die noch zyn, en voor zo verre als dezelven noen zyn m den boedel van den fchuldenaer) (0- . . fflA.n
Invoegen dat ten refpefte van zodaenige Panden of effefterr, ter verzekeringe overgegeeven , de Infolventie niet te pasle lonnende koomen , gevolgelyk mede de loop van de interest n°et gefisteerd of gefluit zoude konnen worden , ten opzichte van Jodaenige effecten, zelvs ook dan, als de refolutie en decifie van den PrefiJent mevius en anderen , in den aenvang van deeze aengehacld, wegens de continuatie van den interest , na de Infolventie, onder andere Crediteuren , mee zulke ter handftelünge van effeften niet gemunieerd, al zo zeker niet zoude
CO t. ii. 5« 3- ff- eodm tlt'
(d) l. 18. ff. qui potiores in pignore. .
(e) Uc pluribus docet mevius vol.T.dec. «. 24;. & *jo. f f- ^ <"frS9. ut & infimiii akt, faber Ci Ub. 7. tit. 32. def. 7. l». 5- O 6. n m. tit. def. 12.
II. deel. Nn



* ADVYSEN over den KOOPHANDEr
— - „ zoude door
«ren verloopen. "en Faf '«femMte van hunnen Sten?
(#7w getekend.)
'■"'"---«-"o. en JiK SCttEIK. LX IX. A D v Y s
Comnisfionaris van iemand J„ , '
CASUSPOSITIE.
A ?0oj3nian in Engeland, zendt aen R «r
ne r;femanJ" «««burg, geevt ordere aen B om
B., hebbende ordere 1-™,,, j goedere?" ^ * t^ttf ™ »"»»<!
Aderen, ™ contante betaelen"^^^" C *
c.



EN ZEEVAART, (in cas van Infohentien.} 283 C. kooroende te manqueeren, heeft B. niet betaeld voor de
g°t fchryvt aen A. niet, aen wien hy de goederen verkogt heeft, als lang na dat C, gemanqueerd is.
Nu is de vraege, Of B ten aenzien van A. niet als Kooper moet geconfidereH worden, en gehouden is aen A. de Waerde te voldoen, oindaThy zo van verkoop als inkoop genooten heeft ae dubbeld^Makefaerdye en Provifie? of dat de fchuld voor rekeninge
VaGczien by de Ondergefchreevenen de voörenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd; • f Dunkt onderPverbetenngeO dat B. ten aenzien van A. moet worden geconfidereerd als Kooper, en dat «"^^ houden il het beloop van de kooppenningen der vooifz. goede ren aen A, op te leggen en te betaelen, zonder dat A zich de fchuld zo onder C. mag uitftaen, behoevdt aen te trekken.
Want!'of fchoon een Commisfionaris or dinar ie met is ge ouden in te ftaen voor uitftaende fchulden wegens koopmanfcnapnen bv hem voor zyn Committent of Meester verkogt; zo heeft SSa nogthans in deeze geene de minfte applicatie 5 tei■ oomele naemelyk, dat B. alhier de goederen in qusstie zelvs als Kooper heeft aengeftaen gehad, fustineerende daer in een dubbele perfoon , als aen de eene zyde die van Verkooper , en aen de andere zyde ook die van Kooper, en vorderende, en bekkende daerom ook van beide zyne Meesters Provifie en,Cour taae , zo ten opzichte van den voorfchreevenen ïmtoop, ais ten opzichte van den verkoop refpeftive; het welk zeer veel verfchildt van een verkoop die hy B. voor A. direcïelyk gefiooten zoude hebben gehad met iemand anders, en in hoedanige gelegenheid pofitis terminis habilibus, (in redelykheid gefteld,) dan ook het soed of kwaed zyn, of worden van de gemaekte fchuld, alleen voor rekeninge van A. zoude hebben moeten blyven: contrarie als in deeze, daer B. zelvs Kooper is geweest op dezelve wyze, en uit gelyken effefte, als een derde perfoon, die, hoewel op ordere, en voor rekeninge van zyn Meester, zulks altoos geNn 2 woon



woon " ^^^^^^ over den KOOPHANDEL
n,f, kooppenning^ iTÈn'^fS4)!^ ZeWen zodïZ gelyk ais dit ook de iure C^Mr te hebbe" gemaekt
« dien voegen, SuJZ^t^^' Roora^So
tuant abfent, of buiten 's JandVtnL ,^ponent of Confti. m.tsdien geen ftaet te maeken kan" *g ^ 6n °P de™• - 20 aJs dit manter CnadrnkbPrS? yn' als in deeze CO-
onze Praétyccue, is aengeme^ L^ * mt relatie tot ten refpeéte van orderes, van h, ->! f,eerd garden, voora n u i s,' v p e l a a r enxo,^^^^00^, by deflS
^.geadvifeerd in Anfcdan,, den 7 ^ebrnary I?rr.
Oï'as getekend.).
U, n 97. adde strTcc h J: fierlandsclr Advysboek, Pon Rot r
h. 1 q 1 u 1v1 Ue.focieia.te. %a.'S. £^T*ï£'



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.y LXX. ADVYS.
Koomans boek bewyst niet dat iemand, voor zyn Principael heb-. Vndegekogt, voor de betaelinge zoude hebben mgeftaen.
casuspositie.
ezien by de Ondergefchreevenen de annexe Cafuspofitie, en T frplet od de vraege, daer uit voorgefte.d;
ken Lameioiten m 4 h f tg betaelen . daer.
Snrkonn» en m;gen vdfiaen , en dat onder beneficie van Sen B zvn eisch ten laste van A. behoorde te worden ontzegd' niet \ëgenftaende B. ook anderzins mede mag prsfenteeSS met eed teVrken,dat A. de betaelinge van de voorfchreeven dertien ft^ genietende daer voor twee
ten ionderS; als eigen fchuld oP zich genomen zoude hebben
^wttl/wdïlt^aenig en conform zyne prsfentatie van eedYn zyn Schuldboek heeft aangetekend gehad, en athet meZ wèl waer is, dat boeken van Kooplieden hier te Lande naer. tirme?cant ook wel geloof gegeeven word in en reende hunne Negotie, wanneer de aentekening m zodaenige s Koop21 boeken gedaen, met eede door den Schryver of Koopman gefienrk8ttïokan zulks nogthans in «™t w« eenige applicatie ten voordeele van A., en om denzelven ix.
daSnTdï v^lgS^^oSeS Cafuspofitie, A. origineelyk Jïeh nSSdSft geheadPmet A. voor zich zel.en maerjleg als doende voor rekeninge en m den naeme van C , maeT dat tPr*r na dato en als de leverantie van dezelve Camelotten aen U .edaen zofde worden, daer in by nadere conventie die verendeffzoïdezyn gemaekt, dat A, voor die betaelinge van dezelve Sefotteb loufe koomen te refpondéeren, en m als Pnnc,
IS n 3



»« advysen over den koophandel
g Sftn fe^» * voorrc„,,evene'
gecaveerd heefc gehad, geen^4l(LgJ?me" of ™>r een ander » tegendeel, ten opzieKe van S °rd Senomen, maer dat Jeefc de dispoficie van hel gemene K aenteke«"nfien, plaet?e permciofumfit, ut eifir^Z^Ziï t'' qWd nimirum ^nplo nejbt debiteren* conftiJt, 1dat Zt ?™ P"P™ annaL
foude zyn, wanneer men a^n dafi VaerIyk ten ™orbee!de
loof geeven, waer mede men bvZVneSryVen Z°Ude m°eten Se« der tot Debiteur fteldt^ ,, Y geRe ^tekeninge een an
mng met eede of L^^P^^.^ f benige , Men zwyge nu nog dat zelvs na di? m°C^e Z^ (b)' oe origineele contractie, CecunZn pr*tenfe Ve™derinre in het geen alhier voorgefted vvord ^ 'J ?J£ P"P°™tor, (voLns «>et geleverd of t'huisgge20t & uS£
Ja, dat ook aen A. daer van nW 5 aeri A" maer aen C. zeiven'
of die uitlevering voor Ifno^lTj^ geduurende den tyd dat C iog ^gV°Ude ZyD Schild
nen betaelen,zo dat dan die omftandLf°5 ftaef was van £e kon. vene aentekening al eenige P«f3^en'8,8 de ™orfchreeve voor A. anderzins zoude konnen ml °"e Van halve P^uprefiuntie of halve preuve zeerS? °' ZeIvs dan °°k die thans ook den Aenlegger nooit word , 7?^^"' En dat nog! ton-, dan alleen in zodaenïe S„hHH Tu ÓS Ced fuPPIe«t eene halve preuve, en boven diln ' a'S hy " gemunSerd
^.^^^«™^^v£
W Ut novtsfime docet roAvwpc
«. 11. «o.aaw*iB/jrs:a" i's 5 f? %^««*«
i ae pn at. ff ahos zhdem alkgatos.



en ZEEVAART, (in cas van hfolventien.} 28?
onder eede (c\ Men laet dan nog ftaen, daer de voorfchreevene zoek is gecircumftantieerd tot voordeele van A., als bo ven, cum etiam in pari caufa favorabiliores rei fint quam aüoris Dart s, (daer zelvs in eene gelyke zaek de beweenngen van den Gedaegden gunftiger dan des Eisfchers worden aengenomen) (d).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 18 Juny 1714.
(Was getekend.}
LXXI. ADVYS.
Iemand, aen een Commisfionaris verhopende, onder beding van denzeiven alleen als Kooper te willen houden , zonder met iemand anders te willen te doen hebben, is de Commisfionaris daer voor als eigen fchuld gehouden.
casuspositie.
A., hebbende aenfchryven van C. om voor hem te beftellen eenige Camelotten, koopt dezelve van Ik . B. zegt vooraf aen A. dat hy B. met niemand te doen wil hebben als met A. , „ „„„
En blyvt A. daer in ook met B. d'accoord. B. verzendt vervolgens op ordere van A. dezelve Camelotten aen C. Doch debiteerdt daer voor ook op zyn boek den gemelden A.9
^Even al's C. ook niemand anders op zyn boek heeft gecrediteerd als A. alleen.
Zonder daer in ook A. voor of na te erkennen.
C. koomt zederd te failleeren en te breeken.
JT>.
(e) Ziet neostadius decif. Curies Holl. 57.
(«0 per l. 47. ff. de obligat. & aS. & l. uf* ff. de reg. juris. adde ant. mattHjEUM de judiciis disp. 10. 11. 13.



^B v ^^J^^^ over den KOOPHANDEL
'een als CoramiJonarirShan^ÏÏt1' T*,*" Van dat ^ A., alponder zich fe zyn rfv^ "^tr^ hebben gehad / ' Pradènteerende * If*en ^bonden,
Daer B jn tegendeel prefereert z n i "f'1' Gede te fterken £jgen : en in 't byzonde? wkhïVF b°ek meC eede te heves ; met A. niet anders heeft w^e^Llf tG ,verk3^ren dat hy B wnderiemand anders teSn^£W« in ^ Pri* na^m en d acc°°rd is gebleeven. ' at A* daer 3n met hem eens
Of B. gerechtigd w De VraCge is>
het.eh £en ]aste ^n
inteerden eed, dan of hv a l v°orIc.hreevenen zynen genre: hehooren te worden geab^f ^" Jj*** e" betaelinge^ Jé t»ne, gepunteerd als ^ d°eiïde den ter con?
^^^^ - gelet op de vraege
^d R^^^^ a"- maniere gerech! qoesüe te eisfchen tenC I a - eeWDe Camelotten in ^n boek fterke met eede, en Zufe dan ^ mits dat den eed, by hem B. gep^fen^,? dan °ok bomende te doen van den eed by hem g^S T „Veïtn*' A' C°C het ^ * Want of wei een Faftoor, ordere hebhpni W°Z£n admifibel. om m zyne naem te contrifteeren ™ f, Van Z>7nen feester, fe te doen, verftaen zoudeZ ' /"^ dan ook koomenbonden te zyn, zo heeffno^Tans die daf door niet ™. deeze geene applicatie. noSthans dje gemaekte bedenking fe
Jeeft gemaekt fchuldenaer W ?' °P ZynAb°ek zich daer u,t nu blykt, dat de meende nn, H ^ A" en dat afeo geweest, dat A, in zvn naTm 5 gnde 0rdere van C. niet i« fehuldig maeken aen , of™X^^' 611 * hem C Camelotten zoude koin^n n 1 7^ °verde
1 te iraen» maer dat hy C. enke-



en ZEEVAART, (in cas van Infolvmtien.) 289
lyk en alleen rekeninge houde met A., zo als dit ook is de ordinaire wyze van doen van de Committenten en van de Commisfionarisfen na ftyle mercantil , van dat zy naemelyk noch aen de eene noch aen de andere zyde willen te doen hebben , met iemand anders als met eikanderen onderling. Eensdeels, om dat men niet gaerne wegens zyne correspondentie aen anderen wil bekend ftaen, om niet onderkroopen te worden, en andersdeels, om buitenluiden, zelve direélelyk aen de Verkooper geen addres hebbende of hun credit niet durvende of willende vergen , daer voor Faétoors gewoon zyn te employeeren , en mitsdien daer voor aen hun Provifie te betaelen zonder bekend te ftaen, of te willen bekend ftaen by de Verkoopers. Zulks dat by zo verre zodaenige Faètoors zelve al verder gegaen zoude mogen zyn, dezelven daer in zouden hebben geexcedeerd notisjimos terminos mandati, (de allerbekendfte paelen van eene lastgeevinge,) en zulks dan ook uit die hoofde alleen, als niet konnende praefteeren, dat hun Committent direftelyk zoude zyn geobligeerd, in hun privé en eigene naem geconvenieerd konnen en mogen worden (a).
Zo ook ten anderen de voorfchreevene gemaekte objectie daerom alhier niet zal konnen wezen van operatie, ter oorzaeke dat B. wel degelyk ontkendt, dat A. in den naem van C. en alzo met hem B. gehandeld zoude hebben gehad ten Zulken fine, dat C. voor zyn principaelen zelfs fchuldenaer, by B. zoude moeten worden aengenomen en gehouden. En dat nu B. ten refpeóte van die ontkentenisfe voor zich heeft de praefumtie van Rechten-, dewyl het in confesfo is (niet ontkend word) dat A. met B. getrakteerd en gehandeld heeft, et aÜus in dübio videatur faStus nomine proprio et non alieno, (en dat wanneer het twyffelachtig is, een daed gehouden word in eigene en niet in eens anders naem volbracht te zyn) (V),
qu<s
Ca) Per ea quce notantur a jac. coren rer. a fuprema Hollandia euro- judica* tar. obfervat. 3. n. 14. é? «■ £ƒ sande rer a fupr. frif. cur judicat. lib. 3. tit. 7. def. 1.
(6) Per textus in l. 4. ff. de folution. I. r%. ff. mandati. I, 116. $• 1. ff. de yerb. obligat. I. 2.0. ff, de acquir, ff omitt. b&red ff l. 9. ff. de prthat ff prcefumt.
II. DEEL. O O



>9o ADVYSEN over deh-KOOPHANDEf
"pop 2rt53d/ *«j SSSfö^*»^ «
ven praafumtie van Rech en^ e^lT B- en Van de voorfchreetang van C, als Qr£ÏÏ r'^n 18 «"iteerende de ae,te verfchillig is wie Debi ïur ^ heC crediteeren, maer ook boven dien nn ? Zy" ' of °°* ^ ce »fg>, by B. zelve in zyn re 'ZrZt VOOrfchreevene boek!
^^^^
. &n ten welken opzichte o n" ,ee c «ehad al« Principael CA « «Me privé naem getra£rd P ! ?fYl de Pr*tenfe Faèbor
Jt mag hebben gegeeven gehad"""^«'w en denzelven eredaegSch) hierteiagnde Öpgd5 voo^ * «^*« Cheden den Verkooper .geredeneerword ^rV6^^11''"^ koomen geloof gegeeven mit, ^ ^ ehs daer ae" ook vol^ eede by zodaenige vJrfo"^ J-' W°rdeDde met e" °n«mge niet geemployeerd 0 °b ^ £ ^0rdende die aenteke-
yS Van dac er getrafteerd. en (c) Per i. uit. ff. quod metus ' _," ge.



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.} 291
gehandeld is, of ook tot bewys van dat een ander zich voor den Handelaer borge gefteld zoude hebben, neemaer enkelyk en alleen tot bevestiginge van eene circumftantie of qualiteit van een onderftelde bandelinge, waer toe naer ftyle mercantil de ordentelyke aentekening van den Verkooper , onder beneficie van den eed per fe (op zich zelve) genoeg is, en volkoomene preuve maekt (g). Gelyk als de Ondergefchreevenen dit ook in de Pradycque dien conform altoos heeft zien wyzen , maxime fi mandans al fit. (voornaemelyk als de Lastgeever afwezig is) Qi).
Zelvs dan wanneer de Verkooper niet was gemunieerd met eene prsfumtie van Rechten , die hem van alle preuven was releveerende, zo als dit hier vooren nogthans is aengemerkt in deeze te concurreeren en plaetfe te hebben.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 19 Juny 1714.
(Was getekend.}
A. van den ende.
LXXII. ADVYS. Advys of Advyfen van Engelfche Rechtsgeleerden.
Difteerende dat noch eene Commisfie van Banqueroat in Engeland, noch eene Infolventie in Holland, de Ingezetenen, zich in wederzydfche . Landen bevindende, belemmeren om te procedeeren op de goederen die in ieders Land gelegen zyn, of gevonden worden.
AKoopman tot Londen, koomt te failleeren, en daer word . eene Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven. De Commisfarisfen asügneeren zyn boedel en effecten aen B., ten behoeve van hem zeiven en van de andere Crediteuren.
A.
(g) Per ea quce notant groenewegen ad l. 5. C, de probat ff joaw voet ad tit. ff. de fide inftrument. n. li. Ci) Ut videre est vol. 2. confil. 179. vw 't NsderlanAscb MvytUei.
Oo 2



W ADVYSEN ovERJ)EJÏ KOOPHANDEL
^«^^^ÏJSTST^^S^11 * **** *
resteerd hebben, om daer ae,2.1 ubben jonden, gear. hunne refpeftive fchulden 6rhae,en v°Jdoenirjge\an
Of deeze refpe&ive effecten i» j .
zyn aen de Commisfie, ea da de ? ^'Gt onde<^orpen zelve koomen ? de refPec^e Crediteuren in de-
j4 ™»d " tuGrStecem°beek h°Uden' °» * dat die met 'er daed worden «b™ 'inbf°™en: ? dienvoegen de Arrestanten Crediteuren"weSn 5e/Pi mm,sfie' in §evalle öe Commisfie te koomen? 5 U"eiVen Ce oncflaen en in
«er tlS**' * d? van he£ ta
£ wee, geen Sd ^o/den Gem»?-"!!'886 «"'i^^n.S
dende aldaer eenige efféften Tni k °°en 10 £n^land, vinin Holland, dezelven aLat ito^™** ^ den Deii*« procedeeren om condemnacie ? arrestee^n, en daer op
oolf Iz^ ^tnS een geval ge.
folvent perfoonPn Holl nrf b?Mdlt7'' !S £nge,and v'an «*n ingens de Couftume van Londen ^3* -e^DJn Londen> vol ren en procedeeren ot condemn ^aTdi^6" mag arrestee" den tot de voldoeninge Z, de fbhlld" vandeZe,Ve hotl* teur, <m dat hy voor dezelve nW «r r2i°?a?m8 een Crediditeur in Holland " refPonfaf>el is aen den Cre-
< en



ïN ZEEVAART, (in cas van Infolventien.} 293
en effecten van zynen Debiteur in Engeland, *t zy de Debiteur infolventis of niet, niet geprefereerd kan worden voor de andere Crediteuren, die hun Arrest laeter doen , en of hy met word eeprefereerd voor de Gemagtigdens van de Crediteuren , by aldien eenig Crediteur vroeger Arrest hadde gedaen ?
My dunkt, volgens de Couftume van Londen, dat het eerfte Arrest preferentie heeft. (Was ondertekend.}
th o» bedford. 14. April I715.
(Onder Jlondt.}
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam den 7 Mey A». 1715. T'oirkonde: (en was getekend} p. schab aal je, Notaris Publ. (Uit het Engelsch vertaeld.} LXXIII. ADVYS.
iT Koopman tot Londen, koomt te failleeren, en daer word J\ eene Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven. De Commisfarisfen asfigneeren zyn boedel en effeften aen B., ten behoeve van hem zeiven en van de andere Crediteuren.
A heeft verfcheidene goederen en effecten in Holland, die zvne Crediteuren, wanneer zy dezelve hebben gevonden, hebben gearresteerd , om daer aen te verhaelen voldoeninge van hunne refpective fchulden.
Of deeze refpective effecten, in Holland, niet onderworpen zyn aen de Commisfie, en dat d>e refpeftive Cfediteuren in dezelve koomen?
Zo ja, wat weg de Gemagtigde moet houden, om deeze effecten in Holland te fecureeren en te bekoomen, in dienvoegen dat die met 'er daed worden gebragt in de Commisfie, in gevalle de Arrestanten Crediteuren weigeren dezelven te ontflaen en in de Commisfie te koomen ? , ' .' n
Wanneer iemand Banquerout gaet, kan zyn boedel w alle Oo 3 00r*



oorden van de waereld door d^r ■ r
neerdten voordeele vsn ^ r mmisfari^n worden a'^ r
ty. Banquerout is eepacn A gedaen is na de -vd r\J vorderhfeo van Sï^? ^a,^^
welkers handen dezelven zullen 1"^ °mtrent de PerfooneS "n Wet m Holland mede zo is ™l7°,rden gundeni doch of d» perfoonen, die effeaen hebCetai,Ln,et- Zü,k' z^ en £ «nagcigde aldaer iemand aatho^ moet de Ge
gens hunne Wetten aldaer t i, " °m te Procedeereni
Wanneer een DebiS dezelve ' °l'
en heeft Crediteuren, de we£ wl^™ infol^nt '«worden • anderen in Engeland, 0f die 1°Z? eenige" Holland "» vindende aJdaerefffft«n r [ ,' deweJfeen woonen in Fnrvti j dezelven iS^rtófe^^ de" Debfteu fn^' cedeeren om condemnatie ? " arres£eeren, en daer op pr0.
0bliSrdzSÏ3^S^ S zod-nig een ,eval aen den CuWT&d° V. R °ntflaen^nSe faefe?iaS boedei zal zyn gefteld "ngevalle deT^ Semelde ^ "e£ £ vreeden zyn met de goederen d£ & ^d,teu.ren * Engeland te
Een Man, die in Holland vvoo, wm- Id-ae n Vlnde" ? gens eenige van de Stintin ' C an niet B<™querout 7,n land gemagekt,nenioie\VneRende deB^oZnVin^
aVlsnzvdneet6den ^fet de e~ ais zyne goederen worden warrel j03?0™ bonnen dezelven
en cffeflen «f*** doed^^de ™
teur mfolvene is of™/;, " EnSeland , \ Z 3. f, ??
»ndere ffi*^fffi »™rt kan' >v„r2n Joor de word geprefereerd voor Se Ge™ r T" doen' =" °f hy niet by aldien ec„ig Crediteur vr/egeffc Credit,™
JCfier /ïirest hadde gedaen?
Het



en ZEEVAART, (in cas van lnfolventien.} 295
Het eerfte Arrest is goed tegens alle volgende Arresten, doch geen Arrest op goederen, na dat door den eigenaer van de goederen een Acte van-Banquerout is uitgegeeven, kan goed zyn tegens de Gemagtigdens van de Commisfarisfen van Banquerout, alhoewel zodaenig eene au horifatie na zodaenig een Arrest was gevolgd, om dat, als boven is gezegd, zodaenig eene authorifatie refatie heeft tot den tyd dat de Acte van Banquerout is uitgegeeven, en de eigendom van de goederen van dien tyd af aen bevestigd aen de Geauthorifeerdens.
(Was ondertekend.")
düncan, 15 April 1715*
(Onder ftondt.} Getrouwelyk vertaelJ in Amfterdam den 6 Mey A°. 1715* T'oirkonde: (en was getekend} p. schabaalje, Notaris Publ.
LXXIV. ADVYS.
Crediteuren , in gevalle ut fupra in Engeland, van een Koopman t hier te Lande infolvent bedegen , konnen deszelvs effecten in Engeland arresteeren, ten einde dezelven daer uit hun achterwezen mogen confequeeren, zonder alhier in de masfa te behoeven te koomen.
(Uit het Engelsch vertaeld.}
Aeen Koopmart tot Amfterdam , failleert, en daer is eene • Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven. De Commisfarisfen ftellen B. Curator van den boedel en effe&en van den Gefailleerden voor zich zeiven en andere Crediteurs.
A. heeft diverfe goederen en effecten in Engeland , dewelken zyne Crediteuren aldaer, wanneer zy die hebben gevonden, hebben gearresteerd, tot voldoeninge van hunne refpective fchulden.



*9o ADVYSEN over dbn KOOPfïANDEC
O.UiERITUR.
v Dan of zy geobligeerd zy„ ^X. t0t M«^rara,?e 1 voornoemde Curator in Hoiland* ° K la"en Saen ae" den
Curateur in Holland. rekenichap fubjeól: ce zyn aen ^
(En was getekend.}
'THOMAS BEDFORDj I8JlJ,v ^
Aen deeze was annex.
Ik WIL LIA M SCdrpv
Jbeêedigd, vvoonende to^LoK ^e^tariS' ^d™«^d en Thomas bedford, SchiMtn! I "ficeere mitsdeezen, dat Advys op het £^ o fcfe T"^ g6Cekend heef< d* voornaem Kaedgeever in de wtS'n c Ja^ annex> is ee« gngryk, en als zodaenig een praSiLr;Couflumen van dit KoHof van Justitie tot Westmunlref u " Zyne MaJefteits ^ooge
(?Tas ondertekend.) >J«<yi7i5.
G UI L L. SCOREY, Notaris Publ.
««»^KS£Sfe * * Heer WItLIJM ,
den,



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.} . 297
den en dat aen Certificatien en andere inftrumenten by hem ondertekend en geattesteerd, volkoomen geloof en credit word gegeeven in Rechten en daer buiten , t'oirconde onze handen in Londen, deezen 29 July 1715. (Was ondertekend,}
isaac delpech,N0t.Publ. james puckle,Not. Publ
(Onder ftondt.~)
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam den 11 Augustus A°. i7iy. T'oirconde: (en was getekend.} p. schabaalje, Notaris PubL
(Uit het Engelsch vertaeld.}
A., een Koopman tot Amfterdam, failleert, en daer is een Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven , de Commisfarisfen ftellen B. Curator van den boedel eneffeften van de gefailleerden, voor zich zeiven en andere Crediteurs.
A. heeft diverfche goederen en effecten in Engeland, dewelken zyne Crediteuren aldaer, wanneer zy die hebben gevonden, gearresteerd hebben, tot voldoeninge van hunne refpective fchulden.
QUiERITUR.
Of de Crediteuren in Engeland dezelve effeólen niet konnen arresteeren, en daer op effeclivelyk procedeeren tot condemnatie?
Dan of zy geobligeerd zyn de goederen te laeten gaen aen den voornoemden Curator in Holland? .
Ik ben van opinie, dat in gevalle een Crediteur in Engeland behoorlyk arresteert de goederen van zyn Debiteur, en daer op procedeert tot condemnatie, dezelve zal worden gejustificeerd, in het aenhouden van de voorfchreevene goederen, en met geobligeerd kan worden, om wegens dezelven rekenfchap te geeven aen den Curateur in Holland, al fchoon de Commisfie van Banquerout in Holland was uitgegeeven voor zodaenig eene condemnatie en de Curateur te vooren was aengefteld, alzo de
II. deel. Pp WeC



•» ADVYSEN over des KOOPHANDEL
* de pe"r°— «es l:rbsaSri"o"and » »oB.R.,ÏMONO)6Meyi7ii_
Aen deeze was annex.
bied^r^ geadmitteerd en
Heere robbert kaymoneRiL t,fi"ere mitsdeezen dat de zyn Advys Mey 6. deweIke getekend heeft
^ deeze annex, fs tn&ZimR^" °f de C«/«'S Couftumen van dit KuningrvT eïedf6Ver ,n de Wetten en zyn Majefteits hooge Hof van h «v CIVg een P^ftfeert in £«, en dat aen dizel^Ad^ en behoorlyk reguard is gegeeven gewo SeÏÏn R6 Rechten aJ,e ten. T oirconde mvn Norarïaiif j . n Recbten en daer bui den deeze 27 Ju^yïs ondertekening en Zegel ^Loi
(Wis ondertekend.) rrirtr
j gülll' scorev, Notaris Publ. (Nog laegcr Jïondt.)
baer Notaris,geadmitteSfen beled7d fta6t' is een °P™-
en dat aen Cercificatien en * Jï ■ & wo°nende tot Londen tekend en l^tj^9^^^^^en by hem onS
geeven in Rechten en ier b^ ^?°f ? Credit word getonden deezen 27 Juny 1715 Toirconde onze handen in
(Was ondertekend.)
' *• schabaal je, Notaris Publ.
17/*



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) spg (Vit het Engelsch vertaeld.') A., een Koopman i* Londen, ™^ stikten ^ Debiteur B. Na hem arresteert C. dezelve efFetten van B.
Of daer niet ^^S^^TM^. t^m^^^é^ê^ voor de andere
de toederen of effecten van zynen Debiteur .volgens de Couflamë vm Londen, moet worden geprefereerd voor een ander Crediteur, die laeter Arrest doedt op dezelve goederen of effenten en dac in dien gevalle de maxime plaetfe moet hebben, ™i\Z%,e"fLpoL <ri jur, (die eerder is m tyd ,s eerder in recht.)
(Was ondertekend.')
william bridges, den 4 Junv I7I5»
Aen deeze was annex. Ik william scorey, openbaer Notaris, geadmitteerd en beSd5d"woónende tot'Londen, certificeere en attesteere Sèezen aen eene iegelyken die zulks zoude mogen aengaen, da^ willi am BRiDGES,SchildknaeP, Sergeant van Rechten, S^be on denATunv 1715 getekend heeft zyn Advys op het SuxrüurZegelstde clfulpofii aen deeze annex, is een voornaem iS^rflSeerd in de Wetten van dit Koningryk, en als zo, fcenil een praclifeert in zyn Majefteits hooge Hoven van JustiSe wt Westmnnfter en elders, en dat aen zyn Advys m ma er ,1 RPrhren behoorlyk reeuard en credit is en word gegeeven m ^^en^^^rcotide^ het welke ik hier onder myne Notïriaele ondertekening en Zegel hebbe gefteld Londen den 11 Ju"y A°. 1715. p . .
(Was ondertekend.) guill. scorey, Not. Publ.
Pp 2 Ue'



S~ ADVYSEN over oen KOOPHANDEL
(Laeger Jlondt.)
Wy Ondergetekende certificeeren dar a„ u hey, welkers ondertekening hfe ■ bovïn ft eerWILLr AM ^oNotaris, geadmitteerd en beëedjd wnnntw ' * T °Penl»er dat aen de Certificatien en an4rl1nf> "de t0C Londe" , en kend en georeerd, vo7k4raeh°m onJ^e" gegeeven in Rechten en^dae? buiten Tv ^ moec w°^n m Londen den 27 Juny A°. ƒ7,5. r°,rconde 0n^ handen
(Was ondertekend.')
lMjc\7aAT' nm- puw- ~ km «o, Poh, ,7JJ
(finder Jlmit.-y ' >
Getrouwen vertaeld in Amfterdam den „ A[lg. A„ I?
0lrCOnde: «■*■«' 3CH4B4ALJEj No, puM.
(£#f ie* Engelsch vertaeld)
i^da^ Couftume in Londen
van zynen DebiteuriEnïdaSd i T f §0e?ren °f effefte" Credjenren die hunne l7es?eï la^lt"^ * Mdera
wtVo"^ Perfoon of pe,
rest daer op doédt indi.n td'6 geen> die hec eerfte Ar-
dat een and?r vnnnis he f? beknn^n ^ ?P " ^n' V00r Arresten. Den 20 Juny I7^koomen» geprefereerd voorlaeter
(Was ondertekend.)
j joseph jekyll.
Aen



SN ZEEVAART, (in cas van Jnfolventien.) 30* Aen deeze was annex. ïtmriTAMSCOREY, openbaer Notaris, geadmitteerd en
ÏSfeert in zyn Maiefteits hooge Hove van Justitie tot WestSeen elders, en dat aen zyn Advys in materie van Rechten bel 00r ykreguard en credit is en word gegeeven .n Rechten en oenoo lyw 5 ik hier onder myn ISo.
SëStóeW^W*^ |dWd. Londen den 27 July A°. ïfiS>
(Was ondertekend) guill. scorey, Not. Publ. Wv Ondergetekende certifkeeren dat de Heere william scoREYrwel!er ondertekening hier boven ftaet, is een openbïer Notarï , geadmitteerd en beëedigd , woonende tot Lon den e? dat aen de Certificatien en andere inftrumenten by hem ondertekend en geattesteerd, volkoomen geloot;en credit mo worden gegeeven in Rechten en daer buiten. T ouconde onze handen, in Londen den 27 Juny A°. 1715. (Was ondertekend.)
jsaacq delprat , Not. Publ. thomas bocking , Not. Pübl. #1$
(Onder Jlondt.)
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam den n Aug. A°. 1715» (En was getekend.} p. schabaalje, Notaris Publ. (Vit het Engelsch vertaeld.)
A., een Koopman tot Amfterdam, failleert, en daer is een Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven, de Commis-
Pp 3 ia;



f.\ ad^ysen over den koophandel
^lieerden voor Sl^ndte C "r ^ *» *»
A. heeft diverfe voederen en .ffj» • c™d'reuren. g* Crediteren ald«r, „>„„Üt"Z?llhnd' dew*en gearresteerd , tot voE„£
^t^JZviS^" *> ^n„e„ „.
Dan of zy geob.Werd A/n P^eeren tot condemnatie 2 ~mdeVcur^ te lae£en ^nTen den
f5* ***** heeft™^^ die^editeur, die
feflen van den Debiteur, Zed r Jut P°sfeffie Stegen de ef. J» *quali jure melior est cmditil lfht °m .^zelve te behouden beeter de toeftand va^denTz^ T* °n ?e,yk' recht * van onze Statuten van Banauern»f 76eC n,e£ dat menige vreemdeling, die in een ander r 7 ° °f konnen «eken el? *en zodaenig een vreerode?ing door d^Wef' di?Wven hy in leevdt geadjudiceerd iSg«worden R» ^ he£ Land' daer het koomt te gebeuren, dat beffSen Tv°U\ Zy"' en de, fchuldig is aen eenig perfoo'n in tl " ?ngeJand hebbenepinie darde EngeMche Cred °em- JLg zo ben * van
teeren en procederen tot con^natifvT/^^" ^ *™ volgens geene Wet van FmehlZ^ y van deze,ven, en is hy goederen te laeten gaen J?ft°bIlge<!rdoin zï™ Debiteurs of Couftume van ^Z^^ ge"e,d b>' de Wet
(Was ondertekend.) wiim,.
Aen deeze was annex.
Hf- WILLIAM, SCOR EV nn^l »
openbaer Notaris, geadmitteerd-en
be.



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 303
teHèdisd, woonende tot Londen, certificeere mitsdecze aen een • 1 A\Pn het zoude mogen aengaen,dat william bridlegdyVrhi dknaeo S rReant van Rechten , die den 4 Juny 17.5 SJSK^op het &»*r of de; Cafuspofitiezen feeze annex is een voornaem Raedgeever «1 de Wetten en Coudeeze anntx zodaenig een prafchfeert in
^m^cif;h^rSof van Justitie tot Westmunfter en eU S ^n da en Slvs Advyfen , in materie van Rechten alle h!hoor?vkrreWd is eegeeven geworden in Rechten en daer taken.^T'oirconde myn Notariaeie ondertekening en Zegel m Londen deeze 27 Juny 1715.
(Was ondertekend.-) güill. scorey, Not. Publ. (Nog laeger flondt.)
Wv Ondergetekenden certificeeren dat de Heere william scorey; welkers ondertekening hier boven ftaet, is een openbLr Notaril, geadmitteerd en beëedigd, woonende tot Londen, en dat aen Certificatien en andere inftrumenten, by hem onder. tPkend en geattesteerd, volkoomen geloof en credit word ge«even in Re^ daer buiten. T'oirconde onze handen in Londen den 27 Juny 1715(Was ondertekend^)
isaacq.oelprat,N0t.Publ. thomas bocking, Not. Publ.-
(Onder fiondt.)
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam, den n Aug. A°. 1715. T'oirconde: (en was getekend.) p. schabaal je, Not. Publ.
(Uit het Engelsch vertaeld.) A., een Koopman in Londen, arresteert effeaen van zyn Debiteur B. Na hem arresteert C. dezelve effeften van B.



304 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
zyn Debiteur in Engeland / BeDrafcr^H^"™ 0f effc&" wn teenren die hunneVresïeffaele" W°' Mdere Cre"
Credit^dle ^C«d°5ita'" ™ bonden de Debitenr de prteferentie£fc %SZ^f" e* eff<*" van zyn die met laeter Arresten koomen. Mdere &«Hteurei,
O*. r»oUisS(MMD)lgJaIyTO
0<&» <te was annex.)
^g^ en thomas BEnPonn SchiMÏnïï' c?rt,ficeere mitsdeezen, dac vys op het i^W ^ heeft zyn Ad.
voornaem R^edgeever in de Wettf en r " n^ 3nnex' is e™ gngryk, en als zodaenig Sn dSp^? UftüT,n. Van dit Ko" Hof van justitie ^ wJt J»^1^ » ^Zf*^ h°°*e Advyfen in materie van Rechten aL ' fdat aen de«zelvs geeven geworden in Rechten e d ar bu Z 'T'3'S gC" Notanaele ondertekening en Zegel taÖdeï?9T,^
(tras ondertekend.) cuttt
"■j li scorev, Not. Pub],
(Nog laeger Jlondt.)
Wy Ondergetekenden certiflceeren fat a* v scorev, welkers ondertekening hit ^ deaheer william baer Notaris, geadmitteerdI en ftaet' is een °Pen'
en dat aen Certificat eneni honende rot Londen
tekend, volkoome\&£T^^^b7hea °nder' g »w en credit word gegeeven in Rechten
en



EN ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 305
,-en daer buiten. T'oirconde onze handen in Londen deezen 19 July 1715-
(Was ondertekend.')
isaacq. delpech, Not. Publ. jacobüs puckle,Not. Publ.
(Onder Jiondt.) Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam den 11 Aug. A<\ 1715. T'oirconde: (en was getekend.) p. schabaalje, Not. Publ. (Uit het Engelsch vertaeld.)
A., een Koopman in Londen, arresteert de effeóten van zyn Debiteur B. Na hem arresteert C. dezelve effecten van B.
QUiERITUR.
Of daer niet is een Wet of een geftabileerde Couftume in Londen, dat die geen,.die het eerfte Arrest doedt op goederen •'•of effe&en van zyn Debiteur in Engeland, geprefereerd is voor de andere Crediteuren, die hunne Arresten laeter doen?
Ik ben van opinie dat die geen, die de goederen eerst arresteert , praeferentiè heeft voor de volgende Arresten, mits dat ^et eerfte Arrest ordentelyk is vervolgd en niet ontflaegen.
(Was ondertekend.) robert raymond, 18 July 1715.
Aen deeze was annex.
Ik william scórey, openbaer Notaris, geadmitteerd en 'beëedigd, woonende tot Londen, certificeere mitsdeezen, dat de Heere robert raymond, Ridder, die getekend heeft zyn Advys op het Quaritur of de Cafuspofitie aen deeze annex, ds een voornaem Raedgeever in de Wetten en Couftumen van dit Koningryk, en als zodaenig een praélifeert in zyn Majefteits hooge Hof van Justitie tot Westmunfter en elders, en dat aen deszelvs Advyfen in materie van Rechten , alle behoorlyke reguard II. deel, Qq is



3°S ADVYSEN over den KOOPHANDEL
js gegeeven geworden in Recht»»
myne Notariaele onderteken ?ng "ï ZeJ^ f^' T'oi^ond9 Jy VIS- g en ZeSe,> w Londen den i9 Ju.
(Was ondertekend.) curry *„
d ^* scorey, Notaris Publ.
(Afcg
Wy Ondergetekenden certificeeren j ,t scorey, welkers ondertekenÏÏ L ^ heer william baer Notaris, geadmitteerTen bfeerfL VCD ftaet' is een °P™en dat aen Certificatien en nndT I ' Woori^e tot Londen tekend en geatte*^ by hem oS
geeven in Rechten en d er bmten V 1° Credit word geLonden deezen 19 Jufy ifi^ ^ Tolr^nde onze handen, in
(^izy ondertekend.)
Getrouweiy* vertaeld in Atnfterdau,, deeze u Aug. A- m. 2ct vertaeld.)
iSglsiSi £S*« * Eonvan zynen Debiteur in Enïehnd t ?°edt'ren Gf effea^
geprS'rïvo0",'1 SE&ÖVi^^ ^ ter doen. Crediteuren, die hunne Arresten lae.
(.ms mkntlaut.) A1!EL ketelby, den i J„ny I?IJ.
Aen



B H ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 307
Aen deeze was annex. Ik william scorey, openbaer Notaris, geadmitteerd en beëedisd, woonende tot Londen, certificeere en attesteere mitsdeezen aen een iegelyk, dien zulks zoude mogen aengaen , dat abel k e te lby , 4ildknaep, die op den eerften Juny 1715 ïetekend heeft zyn Advys op het Quceritur wegens de Cafuspofitie , fen deezen annex, is een voornaem Raedgeever, geleerd in de Wetten van dit Koningryk , en als zodaenig een prafhfeert in zvn Majefteits hooge Hove van Justitie tot Westmunfter en elders , en dat aen zyn Advys in materie van Rechten behoorlyk reeuard en credit is en word gegeeven in Rechten en daer buiten T'oirconde van het welke ik hier onder myne Notariaele ondertekeninge en Zegel heb gefteld. Londen den 27 Juny A°. 1715. (Was ondertekend.) guill. scorey, Notaris Publ. (Laeger fiondt.) Wv Ondergetekenden certificeeren, dat de Heer william scorey, welkers ondertekening hier boven ftaet, is een openbaer Notaris, geadmitteerd en beëedigd, woonende tot Londen, en dat aen de Certificatien en andere inftrumenten. by hem ondertekend en geattesteerd, volkoomen geloof en credit moet worden gegeeven in Rechten en daer buiten. T'oirconde onze handen, in Londen den 27 Juny A°. 1715(Was ondertekend.)
ssaacq. delpech, Not. Publ. thomas b0cking, Not. Publ. I715.
(Onder fiondt.) Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam, den n Aug. 1715TohxondQ/. (en was getekend.) p. schabaalje, Not. Publ.
(Uit het Engelsch vertaeld.) : A., een Koopman tot Amfterd.nn, failleert, en daer is een Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven DeCommisfarisfen ftellen B. Curator van den boedel en effecten van den gefailleerden voor zich zeiven en andere Crediteurs.



3o8 ADVYSEN o„„
DEK KOOPHANDEL
A. heeft diverfe n-no^ UJi£'
V.U^lUTüft.
Of de Crediteuren in f
Dan of zy georeerd zvn , P,0cedeeren tot condemnart sï -S^!Ciff° 'n "o(£dTderen te J— gae^ de? iandfche Cojn^A^lT,Lneemdt Seene kennisfe van ePnf> w , effefte arresteerS%n%tXrngetn0^ C-d^ S de ftad van L°nden, ao Juny ,71£ toc de condemnatie binnen n ondertekend.')
ï' JEkyll.
t, Aen deeze was annex.
william scor pv ~
be&digd , woonende tot Lo/den Noiark' ffeadmitteerd en de Heere joseph jsk\\T o1' certifi«ere mitsdeezen , dat beeft getekend d,t Advys op het ot fv' *** den 2Q H 7k deezen annex, is e.en voornlli^uZT °P dfi c«/4>«/&i* aen! CourtUmen van dit Koning ^edgeever in de Wetten fn jyn Majefteits hooge Hofva ' ?"aJ* zodae™g een pSertS ders; en dat aen deszeVvs AdvvfS * tOC We««»unfter en eJ ■behoorlyk reguard is gegeeven " ° 7aterie Van Rechten al,e buiten. T'oirconde mfne \o2 ■87°rden in hechten en daer «Londen ft^a^l^^ ondertekening en ZegelJ
(Ww ondertekend.) ru,TT
' scorey, Notaris PubL
endataen «f^te^ë I
te-



tsM ZEEVAART, (fw cas van Infolventieri.) 309
tekend en geattesteerd , volkoomen geloof en credit word ge. geeven in Rechten en daer buiten. T'oirconde onze handen , in Londen deezen 27 July A°. 1715. ( Was ondertekend )
ïsaaccldelpech, Not. Publ. thomas b o c ki ng , Not. Publ.
(Onder fiondt.)
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam, den 11 Aug. A°. 1715. T'oirconde: (en was getekend.) p. schabaalje, Not. Publ. (Uit het Engelsch vertaeld)
A een Koopman tot Amfterdam, failleert, en daeris eene Commisfie van Banquerout tegens hem uitgegeeven, de Commis. farisfen ftellen B. Curator van den boedel en effe6ten van den sefnilleerden voor zich zeiven en andere Crediteuren.
A heeft diverfe goederen en effeften in hngeland, dewelken svne Crediteuren aldaer, wanneer zy die hebben gevonden . hebben gearresteerd, tot voldoeninge van hunne refpective fchulden.
qU/ERITUR-
Of de Crediteuren in Engeland dezelve effecten niet konnen arresteeren, en daer op effeftivelyk procedeeren tot condemnatie i
Dan of zy geobligeerd zyn de goederen te laeten gaen aen den voornoemden Curator in Holland?
Ik ben van opinie dat Crediteuren de effecten van A wel mopen arresteeren en procedeeren tot condemnatie, en "iet geobligeerd zyn de goederen te laeten gaen. aen den Curator in Wolland, noch in geenen opzigte vermtwoordinge wegens dezelven fubieft zvn aen den Curator in Holland; mits dat zy met meer. der arresteeren als 't geene rechtvaerdiglyk kan voldoen hunne refpeftive fchulden. Arresten van goederen in Londen.zyn wettige middelen om fchulden te bekoomen, en onze invorderingen hier zyn niet fubjeft of konnen niet geftremd worden door Comsnisfien in Holland verleend ; doch indien de Commisfie van Ban-
Qq 3 que-



3- ADVYSEN over den KOOPETANDEI,
KcVe^SSe Z BUfen ' **" Arresten jyn en de Crediteuren, d,o Arrï£? h Z°Ude Zyn ^een nu! fubjeft aen de Qekathori^^ d°£n> z^ ^antwoordinge (#flf ondertekend.) APVT - .
' Aen deeze was annex.
ebf *d^ geadmitteerd en
een ieder, dien.het zoademZTnn™? ?™ mit«teeaen ae£ Schddknaep, die den m r.. aen§aen>dat abel KP-rnr» op het ^„rVae cUpoLV5 $C Adv>'s ""ft .tekent mem Raedgeever in de te?^ & 4n voor?
ryk, en ais zodaenig eer nrS r en.Couftumen van dit KarSZ van Justitie tot We^X neld^m *?ajefteits *°£h& vyfen ,n materie van Rechten J I J e" dac aen deszelvs Ad ven geworden in Rechten enL 1^°°^' re§Uard ^ geg^" ondertekening en zïgÏH'^ (Was ondertekend.) GUTrr *7 Jünv l?t*
j> Güill. scorey, Notaris Publ. n ^ C S laeger iïondt.)
en dat aen Certificatien en andere tfi' WOone"de tot Londen tekend en geattesteerd, volkoornen rernten' by hem onder' geeven in Rechten en bZn gT°°fen credic vvord ge 10 Londen d<^ 27 Juny f^i^ T °JrC°nde handen, (JPar ondertekend.)
Getrouwelyk vertaeld in Amfterdam, den ,r A, a T'oirconde: Ce» was geteld.) P, ScHAn" . \f°' '7M-
j * schabaalje, Not. Publ.
(Uit



r/n ZEEVAAk T. (in cas van Infolventien.) 3H (Uit het Engelsch vertaeld.) A een Koopman toe Londen, koomt te failleeren, en daer
iommisfarisfen a.figneeren zyn boedel en effdften aen B., ten behoeve van hem zeiven en van de andere Crediteeren.
A heeft verfcheidene goederen en effeften in Holland, m e zy «e Crediteuren , wannee? zy dezelven hebben gevonden , gea ret?«rd hebben, om daer aen te verhaelen voldoeninge van hunne
refpective fchulden»
r qu-eritur i.
Of deeze refpective effecten in Holland niet onderworpen zyn ae!i de Commisfie, en dat de refpeftive Crediteuren in dezelve
k°Zo ia! wat weg de Gemagtigde moet infiaen om deeze effecten in Holland te fecureeren en te bekoomen, in dien voegen dat dde met Vr daed worden gebragt in de Commisfie ,ingevalle de Arrestanten Crediteuren weigeren dezelven te ontfiaen en m de Commisfie te koomen? -
Wanneer iemand Banquerout gaet kan zyn boedel m alle oor den van de waereld, do-r de Comm.sfarisfen wordenjeasgneerd ten voordeele van de Crediteuren; en volgens de Wet van Enletend kan geen Arrest, het welk gedaen IS na den tyd dat parfye r^mquerout is gegaen, de Gemagtigdens belemmeren in de Svordennge van zodaenige effeften omtrent de perfoonenf in welken handen dezelven zullen worden gevonden ; doch of de We in Holland mede zo is, weet ik met. Zulks zynde, en de nerfoonen die de effecten hebben, aldaer wezende , moet de Ge. Sgde"idaer iemand authorifeeren om te procedeeren volgen, hunne Wetten aldaer, tot bekoominge van dezelven.
QUiERITUR 2.c
Wanneer een Debiteur in Holland koomt Infolvent te worden, en heeft Crediteuren, dewelken woonen eenigen in Hollanden andernin Engeland . of die , dewelken woonen in Engeland, vinden, de aldaer eenige effecten, toebehoorende aen den Debiteur in HolJend, dezelven aldaer niet konnen arresteeren, en daer op procedeeren om condemnatie? Dmj



W ADVYSEN over dem KOOPHANDEL
aen den Curator in Holland Hi! V ontflaen en te laeten jLn
boedel zal zyn geuel^ 1^4, e^C eli26"^6" Infi5*«S vreeden zyn met de goed-ren ™Keuren in Engeland te
Een Man die in Hoïand ï 2V, aldae^ vinden? b d tC volgens eenige v^t^t^^ !let banquerout zyn, Jand gemaekt, en zonder ee^^^^^n in Enge! de effenen aen den Debiteur, eS Wyft de eigendom van ne goederen worden gearresteerd dn0a\konnen dezelven als z£
« Oen *i, ta da A*e fe^^ or . Qu,eritur 3. geeven.
Crediteuren,die hun Arrest 1 eter doei 5 II V°°r de andere
alhoewel zodaenis eenp -nrh^-r islen van Banquerour
gevolgd om d.ffiti^ Gen Arïëat wL' «latie heefc tot den tyd, da de Afte vtTg 6611 authü»te geeven en de eigendom vin de goederen Ba,nquerout » uitgevestigd aen de Geauthorifeerdens di£D £yd af ae" be-
(Was ondertekend.)
(Onder ftmdt.) DUNCAN> d^n 15 April A0. ,7^. Getrouwelylc vertaeld in Amfterdam, den tf Mev
LXXV.



j. M ZEEVAART, (in cas van Infolventien.) 313 LXXV. A D V Y S.
Een Koopman geordonneerde goederen, waer van hy niet betaeld is, zendende met een fchip, door hem in zyn privé bevracht, kan dezelve goederen, by zo verre die noch niet geleverd zyn aen zyn Committent, in cas van deszelvs infolventie arresteeren en reclameeren,
casuspositie.
A Harinekoopcr tot Enkhuifen, ontfangt van B., Koopman J\. tot Breemen , misfive, met verzoek en ordere om doof A aen B. naer Breemen voor rekeninge van B. te worden gezonden twee lasten Haring, pryscourant of marktgang. Daer op A de twee lasten Haring alhier infeheept, om gevoerd te worden naer Breemen, en geleverd aen B., benevens rekeninge van *i beloop derzelve Haring, waer van de betaeling nié¥bepaeld, of op tyd gefteld was. De Haring, van hier vertrokken en onderwe- zynde, kreigt A, kennisfe van Breemen dat B. was gefailleerd ën banquerout gegaen, Waer op A aenftonds fchreef naer Breemen en ordonneert de meergemelde Haring, tot Breemen koomende, aen te houden en niet te leveren, of die te heten va.len in den infolventen boedel vanB. Welke aenbouJing by forme van arrest op 't arrivement van de Haring aenftonds is gefchied. Word gevraegd of A. gerechtigd is, of recht heeft die Haring als de zyne weder na zich te neemen en te houden uit den boedel van B., of niet?
Gezien by de Ondergefchreevenen de vooren ftaen de Lajuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit voorgefteld; _ Dunkt (onder verbeteringe,) dat A. in allen deele gerechtigd is, om de Haring in quaestie , als eigen weder na zich te neemen, denzelven alzo te houden buiten den infolventen boedel van B.. ten ware aen hem het beloop van dezelve HaringeaU voorens promptelyk worde betaeld, met wat dies aenkleeft. Voor eerst, orm dat dezelve Haring noch niet is geleverd geII. deel. Rr vveest,



m ADVYSEN: over den KOOPHANDEL
Suilln l * ?eCten " W,'£nS fGhl> de baring te
vragt geworden doo |P de.lf V?genon,en °* «*!
alleen heeft gehandeld metA , en vaTne'rn ?,Pper, e* heeft ontfangen de ordere om de HIr?ni^r " °°k alleen Wer ren; en dat mitsdien dezelve SchiWr ? 6men uic te Jevefangene ordere alhier.en van te dóïï! ?>" °PZ,gte van de «te Breemen, niemand uderï zoude"^"^van deHaring 20 dat dezelve Schipper gevol^vrdfR nteer6n aIs A' al]een, wind heeft gehad, in de naeme van a m Zyn fch,> en be-
beheven. naeme van A- e" ter zyner dispofitie en
to™™^rZfaAj^%l V3n die" ^hipper, oolc verWe) noch in volkimenS«£ ! '^^leerde betekezyn. Generaliter enim?TuL2 f Va" de HarinS gebleeven te luti procurator .ho^ ZCTZTrT^ fit in P^sfione vel
(Want i#het algemeen wie Tnï ( B^ retmem^ posfesfionem. -oude mogen zyn^o ^ Z ^2°"- in 4/ bezit
Sf PP-^srepre^ f d°°r de"
geleverd geworden aen B. zel^n nf l f VanA,'nietisuitmogte reprefenteeren, dan ook noch ? " gSenen' die hem de eigen Haring van A.Tcum noTta^ 60 geeven,
he-
_ (a) P«- f*a;fKJ j„ /e- . ga .
rfes- * '• V* ras ssryts:



en ZEEVAART, (in cas van Infolventienf) 315
heden') ten opzichte van 't geene aen iemand te beflellen en over te brengen was medegegeeven geworden , geftatueerd is CO' tot zo verre zelfs ook toe , dat indien een Kooper eenig gekogt goed magtig zoude mogen zyn geworden buiten wille van den Verkooper , zodanige prstenfe bemagtiging den Kooper niet zoude konnen helpen of te fcade koomen. Si vendidero, ait juris confulWS (d) nee tradidero rem , non pro emton posfides, fed (NB.) prado es. (indien ik een zaek verkogt, doch niet geleverd hebbe, zo bezit gy dezelve niet als Kooper, man CNB Ï als een roover.) Hoe veel te meer dan noch dit alles m deeze daer de Verkooper en Verzender de uitlevenngeaen den Schipper heeft gecontramandeerd en de Haring nog m den ichepe aengetroffen en gearresteerd heeft gehad; en daer zelfs buiten zodanige contramande en gedaen arrest B., vermits zyn faillisfement, geen perfoon meer zoude hebben gehad om iets van de Schipper te vorderen ofte ontfangen in kragte van een ac ,-dres of ordere, daer te vooren gegeeven; als moetende verftaen worden zulks alleen plaets te hebben rebus fic ftantibus & m eodem ftatu permanentibus (de zaeke zo ftaende en in dezelve ftand blyvende) en zynde die ordere en dac bygevoegd addres mede door de daer op gevolgde infolventie ten eenemael vervallen (e).
Behalven ook nog voor zo veel de boedel van B. door de gezamenlyke Crediteuren of Curateurs pretenfelyk mogte worden gereprsfenteerd , dat de voorfchreevene vordering en ontfang dan echter mede aen niemand iets zoude konnen geeven of neemen, dewyl na den faülisfemente omnium creditorum par fatta est conditio, (allen der Crediteuren toeftand gelyk en even eens geworden is,) en dat alles vervolgens verftaen word te gefchieden behoudens ieder zyn recht (ƒ). .
Waer by ten anderen ook nog koomt, dat als door de inlcnepinge van de Haring en de gegeevene ordere aen den Schipper ot
(e) /. 6. d. tit. ff. de acquir vel amitt. posfesf.
Qd) in l. 5. ff de acquirenda vtl amiüenda posfesfione.
(e) Per jura vulgata.
(ƒ) Per textum in l. 6. $. 7. ff. quce in fraudem creditorum fatta funt. Rr z



3«« aüvy s'e N over den. KOOPHANDEL
den.Verkooper; en £?£ïï vindicatie gedaen , des niet t?m n fdli;eeven tot
zoude wezen gefundeerd. Geconïidel/^ m/b °'n dat g^af) jertogten zelfs geleverd goedSalfi^ ^ vau
dom aen den Kooper cum effelu fmer2? i\Pra%cque de eigenfan^k0?Pponn%en niefSt^dalolS f'™W*o Én di 1S g6§eeven (S)- l 60 of andere
.we«en a^^^^ «ftdi^è&r worde be-
« geweest , als zynde het o °!f èt er dach of tyd gegeeven daed,) en mitsdien geprobef'ZeT ^ °f *d «C en
*«i«w Mnponitur, tune pecLia CNK ff'f^ i^ies in oblU dat den geenen, die iets zelT ln -KpraJènti die debst^- (om . kendt, bewys is opgeend* ?mSer""* d6° gee"en' di* *ts on verbintenisfe een dacfgSd To, 'rwf?^eI 3,8 'er in de tegenwoordigen dach VerfchuldK hS J A ^ g1,d °P dsn Verkooper het recht van vindicS iuT '■ dat gevoIgelyk den Men laet nu eindely?no?IS?R ge"aer co™P«eert (A ven Gfapofitie, zo kort naÖ de koop van ft ^ V™^1 -ut gefpeeld, dat de Haring in out^ tï^Sl 5?ffi5
' (g) Per textum in $.vendita r?r at t /»•. j fcon.
^ ' l9* Jf'tte contrab*
fignificationibus. S <? ^ * I4' [%"!":ïms gf L zjh f. verborum
«l d« P«%ck aangenomen te z vnV \ 'he£ We,}'c»^onD s zeS o V Z



en ZEEVAART, (in cas van Infolventien.') 317
• raorpfi nf hetzelve Banquerout is zelfs aldaer te voo. konnen ««v^ geweeSt,zo dat A. daerom zelfs
1 f" °r°vd<dordere tot het voorfchreeven arrest en tegen de uit-
°fhrA,ks°.ne?emeT"' Taeï y^oflcfgegeeven wJ geVeest, 8f } ^ nfin deeze geenfins, de vindicatie in alle maniere zoudeuhe s mo ten6 hebben en doorgaen, propterea quod Mus cau• 1?Sc^ co«traaai, qui contrattufh reddit ipfo jure nullum. (uit , . fcm - d*Aj/rt■ "™ede trouw gelegenheid tot de handelinge gegeeheeft , weltrhet contrfa zonder eenige rechtsforme vernietigdt) (k).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam , den 17 November
(Was getekend.)
a. van den ende, J. schrik en c. ypelaar,
S&WJ^^ » SXOCKM..N,
difla rfffCï/i 93' 4'
Rr 3-
KOOP>



V* _ADVYSENot,kd,ii KOOPHANDEL
K0 OP E N VERKOOP.
LXXVL ADVYs. I.
Miënsdie iemand verkoopt, tnnUt heeft »> 1 zr
ontfangst Jet 'g^ft^/^ « *«
II.
traftvan Verkoop van Aftièn in 1 °gt 7°rdende ' van ^onpagnie, zulks als i/eL,™ enlv/nT^ °,ostindi^he Comgevraegd zynde of iemandMn2 °Vyd V?rko«c ^rden^n traft van Koop van Aéïie'óp7vd hThht ? datformul^> condat aen hem in langer als den v™ ? f- aen^aen > z°"der verantie is gedaen , ofdegekogte Vfr"'-" dag£n eeniSe ie' zyn getranfporteerd , en gelet on?it m eeniSer ™niere
Dunkt Conder correctie TLt nf ! , 2 '6 leProP°n«"fe; de mogen fchynen da d eten n dl '7 °Pzigte zo«'
formulier hebben gecont aSd en ïILvo,«ensJh« doorgemelde verbonden om dezSlve op^ den gecon-n °5 tyd gekogC' en hunte ontfangen en dan ook Klooft befhmden tvd
Jen in gevolge van de belofte bTht kooPPenniIW te betaedaen , niettlgenftaende dat n langer t^TJ^ ^ ^°°P ge" de gedaene Verkoop geene leverS i }* \%enien dagen na
ver-



en ZEEVAART. (Koop en Verkoop.) 319
verkreegen word recht en aftie om den Jferkooper het verkogte goed te leveren, en te praefteeren dat de Kooper hetzelve mag hebben om den Kooper de uitgeloofde kooppenningen en prys van 't gekogte goed te doen betaelen (a).
En dat ook de Verkooper en Kooper, zo wanneer zy een-, mael volkoomen gefloten en gecontraaeerd hebben, den een in weerwil van den anderen niet kan afgaen of daer mt fcheiden (V); als hebbende in een contract, van Koop en Verkoop, zo wel als in eenige anderen, dat recht plaetfe, dat, gelyk het van den beginne en eer men zig verbonden heeft, elk vryftaet contraft aen te gaen en hetzelve te maeken, of niet, even ook alzo na dat men eens gecontraaeerd en zich zeiven verbonden heeft, elk gehouden is om het gemaekte contraa naer te koomen , zonder van hetzelve in weerwil van den geenen , met denwelken men gehandeld heefc te mogen afgaen (c).
Dat nogthans al het geen voorfchreeven is, onaangezien: de °een, die in maniere en voegen als het voorfchreevene formulier van Koop en Verkoop van Aaien is medebrengende,eenige Aaien heeft gekogt, om na verloop van zekeren tyd aen henr geleverd en als dan de betaeling gedaen te worden , niet geobligeerd of gehouden is , om op den geprefigeerden tyd en als dezelve nu omgekoömen is, de Aaie te ontfangen of betaelinge daer van te doen, indien hy zulks niet goedvindt, maer gebruiken wil het recht, dat hem is competeerende, en het blyken kan dat de Verkooper de Aaie, door hem verkogt, ten tyde van het verkoopen niet reëelyk en met 'er daed heefc gehad, en in die Compagnie ter Kamere, daer die heeft moeten geleverd worden , geparticipeerd, of ook dezelve in den tyd van veertien dagen na de gedaene verkoopinge aen den Kooper niet heeft geleverd en op deszelvs rekeninge gefteld gehad; alzo by expresfe Placcaeten van haer Hoog Mog. de Heeren Staeten Generael is verboden eenige Aaiën te verkoopen in de.Oostindifche Con>
pagme.i,
(a) l. 11. §. 2. ff.' de att. emt.
(b) l. 3. £ƒ 7- Cod. de rescind venditi COd* 5». c- ds oW'-o* •



3» ADVYSEN over den KOOPHANDEL pagme, wanneer de Verkoonpr
peerc ten tyde als hyZ°%S0^e.n™ ^ft en particL • Gelyk mede expres is «JrdoSS F" iS doe"de'
veertien dagen na de verloopïZzuLtn^ A6tïën bi™e« den; behoudens dat, in cas betaeling o" t?d mr? f" g,C,everd w<$ de Verkooper dezelve tot zyne Si5rwl T ^en worden, dezelve als hypotheecq blyffbehouden *U ^ de beCae!in§e bteit en verdere verbeurte van ^ ' ^ °p Pffine nulvoor de AAie uitgeloofd, alsbreeder^ ?edDe,e,te van de gedrukt, waer by aen den Kooper Zkli" ^ "
nteit word gegeeven om de omfne l>n lTt magt en gekogte Aaiën te mogen weigeren fnvT van zodan>'ge het recht denzelven daer tol ^^e 1 l1°°PCr benorae« geeren. 177 weSe van Jufhtie te conftrin-
Waer tegens dan niet doedt dar hp«- p„ •• van deeze gemeld, n,edebrengdt eHe JZT""' fnden hoofde PJaccaeten, dewelke diaeeren dl? me?d S? "nunc'"ie van de kemnge moet ftellen, aengeziend> L -60 Van tvd °P contraaeeren zelfs by de PMccTeL 20 Wel * &C
verminderd de contraden de^ onden verklaerd nul en van 'eene:? wt ?CCae §emaekt,wor. ilrydende met de goede™ tinriï van d<3'r/'S ^^hoorlyk en «e van den LandeSen d S p7i?°^Mog' ^ dien me: buiten en behalven ook dat bu S ? V3n ,de Co!W van die renunciatiën, by de Placet ï ?e fPflaeIe annu&ie nen beftaen, alzo de pfaccaeten ntei^t"''*™1"* niec*°n! Particulier, maer voor het algerneene bJrT X™ den KooPer de en de Participanten van de Cnm J ' 'enfte van den tanren; en mitsdien niet hebben mogend g5daen emai*"wyl bekend is dat ofwel ell- ™ „ gerenunc,eerd worden, deProfeet in favorern /«L (van^fe l^v6"6," > ^
nen faveure) zy geintrodiceerd3^;
(/) /. 29. C. de païï.



en ZEEVAART. (Koop en Verkoop.) 321
genacu^t-iu, n*» j r hpHin? en geene overeenkomst,
teSSÖ en wyders alteri per alter^SPconmo inffrrinon posfit (dat de een den anderen in geene onbillyke gelegenheid mag brengen) (h).
(Whi getekend door) 1 4 February 1772-
Mr. jac. de la mine en p. arnouts.
Gezien het bovenftaende geadvifeerde, dunkt (onder correc tie.) by de Heeren Advocaeten de l a mine en ar^ourYwil en rechtmaetig geadvifeerd te 7.yn, gepmfupponeerd dè zaek zo gelegen te zyn als in 't hoofd van 't zelve Advys word u te drukt, nademael zulks direa is ftrydende tegens de Plaecae?è„ irerat velyk by haer Hoog Mog. geëmaneerd, met expresfie m Mnis rm het bepaelde geval,) om tegen te gaen de perm^^ handelingen var1 Aftiën op leveringe of ontfang, door die Sen die zei ven geene Aa.ën in de Compagnie hebben immers om hunne perfonagie te fpeelen, na -dat dan hoog of aeg ontSngenof geleverdTmóet worden, de Aaien te doen daelen of Simmen, In ondertusfchen alles als imaginaire partyen laeten zonder efl^of ondertusfchen, veel min binnen veertien dagen op de rekeninge te ftellen, maer zo te houden tot dat de tyd om is en dat gezien word of de prys laeger of hooger was , en het furtlus of d°at 'te kort is te genieten of te goed te doen. Het welk "Set veel van weddinge gebilde, en waer op geen recht word g daen , als fl.ydendl tegen de Keure deezer Stede; en zo van felvke onder reverentie, hier op mede geen recht zoude konfen gefchieden , dewyle het direftelyk is gedaen tegen en in prejudicie van de gemelde differente Placcaeten; wcsaengaenJe
Q£ H- 38 ff de PaEl- 17, et 4S- §" ff' dS R' ^' (6) /. 74. ff. eod.< II. deel. bs



£5 mbSÜ ^£SLT^ iS' a,zo ***** On zich zei ven} verklaeVtord! aHe^" gedaen'e» d^ ƒ* contrarie aengegaen riul p„ K'^pen van Adiën ter
cie als vooren gefchied, met eede h °P '-tegen en in V™'^-
contracten afgehard ïyTeS *S"Ï °^Tm>(™ dat d* gekondigd^nnutenonLlTraeSr^ ? ^ oorzaeke" afginge daer toe noodig fe hebben én Zondereenige'-echtsPlee. bintenisfe veroorzaeken) 0 "'er „l 7 natuur,y^ ver.
«".et tegen doedt, fchoon eenige tvd n ?ï °°k V°'gdt' dac h™ wyae met Actiën te handelen" Wa« of fi?'* geWeest °P di* pratfeeren het geene hy niet ?ehn, d/ ^ le'nand koomt te tegens met de Rechten of StttlZ l ? ^de Zyn' n,s h* daer zulks een ander niet, dewelke zvn f W1,de ^Mpep^zö belet en inzonderheid indien med de rennn" f°e wil neeme"> dat het ook in prayudlh™ vm ^ ïïT-'6 Ww,/Me is' dew? Weduwen en WeLn^e irde Cnmn ^ Cn fpeciaelyk van raede op 't hoogfte benade d l^dT^hT^^ 6" hier den Lande zelfs, gelyk by vooriSwi^^ ^
C^^d.) op 6 February l672.door'
M'. N. LISTING.
Ti*o wel en den Rechten »nfo™ ?/«»»<'« en lIS™» redenen, hy C ^S^'^^ %J
Inzonderheid „ede omdatl)ytaMSIJ^id2iaen (0 Pi» wa/f« arjFs et n n ,„ . de



en ZEEVAA. RT. (Koop m •Verkoop.) 323
de Makelaers verboden word eenige contracten te pasfeeren, inhoudende Claufule van renunciatie van 't Placcaet, op poene van casfatie van hun officie, en by Placcaet van den 23 Juny 1623 zodanige renunciatiën worden verklacrd nul en van geener waerde • verders zo zyn zodanige contraften fponfiones illicita (ongeoorloofde verbintenisfen,) gelyk bono argumento (met goede redenen) te zien is by groene wegen (k), die ook allegueert * zodanig by den Hove gefententieerd te zyn.
(Was getekend.) op 9 February 1672. door
Mr. p. buys.
LXXVII. ADVYS.
Iemand gekogt en betaeld hebbende goederen aen een Schipper, kan na eenige jaeren daer na de Koopman, onder pratens voorgeeven van zyn eigendom, niet wederom die penningen van den Kooper vorderen.
casuspositie.
Claes castelein, koopt in December 1700 van tjeb. be douwes ii honderd en 90 maeten St. Hubes Zout. tjebbe douwes leverdt ook hetzelve Zout aen claes castelein. •
En ontfangt dienvolgens mede van denzelven den beloop der uitgeloofde kooppenningen. . .
Zonder te meiden de naem van zyn Meester, voor wien hy die handelinge , of verkoop en de leverantie zoude hebben gedaen.
En min nog van jacob muhl.
jacob muhl echter vermeenende, dat het voorfchreeven Zout uit de Kas de Salamander, en alzo uit en van het Zout, zó
voor
(k) Ad l, 108. ff. de V. O.
Ss 2



m AD o ver den K OOPHA ND F Ê.
Dat de kooppenningen - M dat0'
^^Wz^Bf^^ tj ebbe
En vorderdt mitsdien daer Vrr van claes cASTE^^S^^ ^n^;t,n ]aste
castel'ei» Vernoemd VOr°ennge tCR ias<e van
verkogt gehad , uit de Kas de Sa am^ ^ , heef* en uit het Zout van jacob Lï ' en Zulks OGk' v'an
afgeleverd moste zvn t J, , \d°or tJk«be douwes
nogthans daer uit niet, da c 'rken of beweezen, zo volgdtm.hl i„ het m.infle eo^n^tel^19 "* >ACo*
Om redenen, dat voor eerst te^en . ï e word , noch ook kan worden Simeprh CASTELE™ "iet Of Vindicatie van het Zou £ d Gene reëeIe aftie,
castelein hetzel^n^^ dat ^aes'
Zout onbehoorlyker wyze o e 1' T °°k Ziqb heUelv^ heeft gemaekt gehad, tot he' nfr> ^ weerl°°* catie ~of aclie reëel fcftgSg w^^^
daer voor u tgeloovd nnn nnL ■ , tjebbe douwes
(4 Per k 36. & l. uU. ff. de rei ^ Mu«^



EN ZEEVAART. (Koop m Verkoop.) 325
Éuhl gemoveerd zoude konnen worden, cum pretium in particularibus loco rei non fuccedat r et aliud fit res, aliud pretium. (om dat in byzondere zaeken de kooppenningen niet in de plaetie treeden van het goed: en dat iets anders is het goed, iets anders de kooppenningen daer van) (b). Adeo, ui quod ex re furliva re* dipitur, furtivum (NB.) non esje nemini dubium fit, et nummus, qui expretio rei furtivce fit redaïlus, non fit furtivus, unde fi fur rem furtivam vendidisfet, eique nummos pretii dtmlnus rei pervim extorfit , furtum eum dominum (fcilicet rei furtivce) nummorum pretii rei furtivce fecisfe relte refponfum est. (Zo dat niemand twyffeldt dat het geen van geftoolen goed gemaekt word (NB) niet voor het geftooiene word gehouden, en dat de penningen, die uit de prys van het geftooiene afkoomen , niet voor het geftooiene worden gehouden. Waer van daen, indien een dief het geftooiene verkogt heeft, en dat de eigenaer van het goed hem die penningen met geweld ontwrongen heeft, zodaenig eigenaer (naemelyk van het'geftooiene) zelvs diefftal van de penningen van de prys van het geftooiene gedaen te hebben met recht geadvifeerd is) (c).
Men laete dan nog ftaen, daer in deeze claes castelein die kooppenningen al mede niet meer onder zich heeft, maer zich zeiven daer va» al heeft ontlast, met die, naemelyk tergoeder trouwe , te betaelen aen den geenen , met wien hy gehandeld en aen wien hy zich gevolgelyk verbonden had, zonder dat hy jacob muhl zich in de tyd van meer dan vier jaeren in het minften heeft geopenbaerd gehad.
Overmits dat dan immers als de kooppenningen al mogten verftaen worden gefuccedeerd te zyn in de plaetfe van het verkogte goed, en mitsdien ook Vindicatie en vervolg fubjcft te zyn geweest, (zo nogthans in geenen deele,) die Vindicatie, en dat vervolg dan mede zoude wezen geëvanesceerd en vervallen door middek van de voorfchreevene betaelinge en uitkeeringe ter goeder
' (6) J.,i8. de novat. ïi 41. f. 1. de ufufr. Éf li 8ï. ds verb.. obligat..
(c) Per textum notabilem in l. 48. §. itk.ff. de fwtis &? ibidem, gotho-
FH ED V M tilt., E..
S s 33



316 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
ten alle effeft ls gefteld, alTóor 'n ' ^ Z2K'e' bui'
Zo ook ten anderen hPm W' actie ten laste van de V«S3deJ cï." ."c aL teerende, ter zaeke van het Zo£ nn rCASTE^iN is compe. penningen van dien; "C voorfchreeven , of de koop-
Uit oorzaeke , aen de eenP ™,i„ j met hem claes^asth^ ^ nou*,s, naem en voor rekeninge van ja cob mii« d «gen en privé naem, «i inftruimm (zo 1^' neeJmaer in zv" den) en zo daer uit we! medeTaf i Wy onder^t w01m d h l , f f w«h ƒ„^ -f " .af te neemen , dat jacob keurig ,s) anderfins geene ganfche vSr ? ^ Meken zee™aeuw* = ,oude hebhen ^^Z^XZ^
ftó^fe^f^ *a%cque ken.
*reflf« e« maUfieio $ uit con raft X v.e/^n> «« « cL
f*r>in debitorisfeparari, alZyed*L?l Auur Neque obligatio a test. Ferm obligatio kbuJrm reïui " V ! Credltori MMui poobligatie ei, cJM^ZT9WmZl^ fi* ^t™' uü™ petuo hceret, ac proiJe quoqueS ^ {aZ^ *»(Zo dat deeze affie altyd aen eenen Pn 1 , ohllêatlone nascitur,
en denzelven gegeeverwo^ Xrkan o'olTe f
den perfoon van den Debiteur afgefcheiden Pn verblI\tenis van
de melaetsheid den
L 36'& ulu ff-de« ** *•*. inM * ^ & m£;.
W ^ d«- 5. , m de amen. & , 2, f, de _



en ZEEVAART. (Koop en Verkoop.) 3*7
afaefcheurd worden van die geenen , aen wien dezelve verkree. aen if maer kleevdt fteedsduurend zyn perfoon aen, zo als ook dienvdgTndé de aftie , welke uit die verbintenisfe gebooren S)fn Dermate dat niemand eenige aftie, of infchuld van ander kan bekoomen, zonder cesfie, ot opdragt al ware t fchoon zulïs" dat die infchuld met het eigene geld, van dien anderen was verkregen, of gemaekt geworden (g).
InToeJn, gelyk ten laste van hem claes castelein niet is te Tmagln eren dat by hem in deeze eenig dehft of malefic.e zoude zvn gepleegd, dat alzo raede uit het geene hier boven wmJdlffiittoe en particulieren handel met tjebbe douwei 7eaPdvaneeerd, Snwederforeekelyk moet volgen, dat 'er Lgelyks8 geene obligatie altoos ex contraüu (uit hoofde van con tracV) met jacob muhl, ten laste van claes castelein te vintenis, maer dat hy claes c astelein aen niemand Sde s doo dien privativen handel verftaen kan worden X verbonden te zyn geweest, als alleen aen tjebbe dou.
W Zond«ednat men in deeze zal konnen zeggen , of voorwenden dat de leverantie door jacob muhl gedaen , e» *ulks daer door ook by hem jacob muhl zelve, met claes caste t tf tw gecontraheerd zoude zyn.
Dewy e vooreerst, jacob muhl alzo min voor leveraer, als voor origineele contrahent is bekend, zo als boven is opgeïeeven en ten anderen, dat ook een fimpele leverantie alleen n et genoeg i om eene obligatie of contraft te maeken,maei-datd erC vereischtword, zo wel aen de eene als «en Je andere zvde eene praecedente conventie, en handeling, dat ei uit het doen'en het ontfangen van het geleverde goed, een contraft of vSrSnis onderling koome te ontftaen (*);zo dat ind>en de
<f\ Vide vinntum ai d. §. b. 8. Injlit. de aiïion. f{ l i l 6 & pen. C fi quis aüeri vel fibi et Lr. in fin. qui potm. tn pign. AVg'o'deZLor,Jhleidinge, 3. & & & WW groenewegen-
"^Fer tmus expresfis in U z9. £. de reb. credüis g I, 3. »j *j * ^ ö> a£f..



3»8 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
hem geen ander recht overig js, da' L f ^maekt, voor Ieverance retineere, of anders koomVrf • Y Zyn goed °P de voor wien hy leverantie is dSfdV tf Vr™ r°f den ^ >
Uit welk gededuceerde dan ht X f 1 gefch,eden. volgen, dat in deeze de voorfz ^e , ,''0 mfde nader ko°nit te en kwaelyk gedaen , althan™neelem£?fi mfi ten hechte tydig word gequerelleerd CenemaeI bui^n propoost en oa-
of ten eiglndomv antt^mo^ e & reeW
. welken ei|endom, als vo<fr°en Xrttt «f**^' ^ en dat men alzo mede mogte WiVPL ?0g tGe nief blAtO koopfchat by claesTasVIk^V^ ?" het^««» of de loovd ,/r m-0n plaetfev 8a^E'^.be«elve Zont uitge! 20 is uit het geene hier boven is Telli 6 Zyn gecedeerd, ^Vindicatie5, of neëelS, EnT ' '7 r^ ^ dat die fustenue is aenloopende tegen de £ ■ °^**«*kel,ft, ten en raifonnable praftycauen 2 . eg!"feien van alle recbdat p^tehfe ftmda'menï S ZZn^r?^ aUe de, dat de Kooper van hetzeL lrrdveIanr5 gelet zvn-
mors al zo wel zich zoud moten ontZ Ck°°^) dan im. zelve, in welkers plaetfe dJm^ Jï *?,' a,S Van bet goed Ccen beste genomen) alken zo'S ^n^f^ P™*k d™ daer m zynde geprocedeerd S^fiïS^' mits all^n qmppe cum attioni in rem rolummodnllZT ter ?oeder trouwe, fidente nulloze quis £ZTfioXZ^V^^ "** ds~ een plaetfe maekt voor den eigendom C 7' h°C bezit al' breekende, niemand uit een g Sfht ^ dezeK'e °nt-
den is) (*). C'J § lecbc aen den eigenaer verbon-
En indien men het desaveu n^n,,^ oetaelinge zoude mogen willen funde^n ,e v°0r^hreevene zo is immers insgelyks ten dien onz cl r? °P/C ^ Paneel, dat,zo ais deeigln/er van l^XS^
(0 *r A j. 2. dé amm. éf /. 2Jt #> Mrfra . ben



EN ZEEVAART. (Keep en Verhop.-) 3*9 u j „r verkreegen tegen den Kooper van zyn goed , alzo be? % Kn'one dan no boven dien gehouden is geweest, volook die Koopei aan nug . , n\m jen geenen, met wien gens zyn woord *>&*<** Verkooper
iemand^ die zyne könt" oïer nog eehter ^^^^Z^^,^* worden gemaekt, cum imquum j , j onbillvk is dat de
deedt CO. *> *ls »°k ^^'"S van de Pr'yf" . da^ va"Sgeproce. van 't goed van een ^'^^JtS^n met de£ betael-
timeerd en gewettigd) («> Men
. (V) TJ^n^ straccha * Asfecurationibus glosf. «o. n. 5. 0 faber ad 1. 3:. ff- depojn. m cn4ümm.
,d petenda &e. ff-ff0t\^^l\/mde cLmmercns & Caniiïo § * glosfa 5*
ftraxit, a-epof»it,vel cmm°davü ten^r cmmo™ „JiUrf* dep re, & refiituendo liberatur. Et quod P»« J • , ou fint (NB.) fed
t7 S J deponens allen., quia
alterius, dummodo abfit ^H"^^^9^ contraEtum est, etiamfi quod generale est (NB ) ut ez itüefifJ~^et^c\ as) met nadruk en zeer ter jus alteri fait acqmfitum Ca waer hy C «*c"*e^f in beWaeringe genomen iaeke fch/yvdt En de Ontleener f***«^d n ^ heeft, is gehouden aen der. dief, Jl het feo , ed £e
vreemd, uitgeleend, of m bewaennte^b^v ge<J_
II. DEEL. X 1



33o ADVYSEN over des KOOPHANDEL
had gehad, (als nogthans in geinen erk?gt 60 ge,eve'd
ontwyffélyk, in di| zelfde aualkeit t ti^r heia echter °<* "ogen, en moeten zyn gedaen 4 vèest ™ i m§ Z°Ude hebbe" geene interdictie of reden ter contrS '\° Iange ^emelyk daer Popter folveniis bomm ^«S'fS °P?e,daen hadde 00, ir0UWe ™ ^n geenenf die hTSeld^C^^ ^ ^ ^ Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 3o Ocbber ^ (AFïw getekend.)
W WtANT.FABRUMt f ,8 T
^eBt. ». 46. f: ti-1 *%^»*»««« <«* 4- 8. Ê? ME7ER
LXXVIIJ.



en ZEEVAART. (Koop en Verkoop.) 331 LXXVIII. ADVYS.
Hoe veel percent Commisfiomrüfen konnen berekenen voor ver, fchot van inkoop om contant.
CASUSFOSITII.
* Commisfionaris van B., koopt van C., voor J^ninge
kanDISSe van A. legdt op een half P"»^™*» £ rAnfidereerd de fonrnisfementen namaels van B. ieder reize Dy ne S^d ".e bfden dach, afgerekend worden, om dat het goede-
LCt°oTonêdeer°fooplieden gebruikelyk is zonderfing in buitenlandfche Correspondentie*, en waer in hiei te Lande vooiToop^ buitenbands refideerende, verfchot: wor gevoui , . ' _ een half percento te rekenen, ten zy Sfchef SStenfe ^Correspondenln anders met den anderen «iïdïukkeWk mogte verdraegen en overeengekomen zyn U Gezien by de Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspo-
B. tot betaelinge San koopmanfchappen op ordere. en voor re keninge van B. om contant ingekogt, en ook betaeld, gedaen
heWaS"of welzoudemogenworden WM^^Öj^ ter hier [e Lande gewoon is de interest regidmt^r ^ nl k) te neemen en te adiudiceeren op vier ten honderd in t jaei m zo dSge gelegenheid, daer tusfchen partyen niet word bevonden



33* ADVYSEN over dem KOOPHANDEL Jets ter contrarie uitdrukkelvt Mpj
zulks niet alleen niet univer/eel £1*°%* ? Zyn' 20 is nogthans rantie twaelf percento, en fn ^t Jie^K11^"6 vanAsr« perce, to in cas van wanbetaeC? Zll ™KJ°P ^ VerkooP W gevorderd en geadjudiceerd f ) L ?'gfi %ulatie,
ook ,0 regtzinnigheid geene plaYtfe hJufZdve in al,e ge™ %Je en gewoonte des ter connlt tt ™ ^ '-en Wanne^ de een buitenlandfche handel is ^re^n'9^ aaJD d^e*^ ftben Kooplieden, en alwaer dan ook " 1 by' 60 tUS"
zegd ls geworden ter eenre of ? DleC Ult» noch «» ge-
JWeje», endehoegroothe?d va„ d?e nW de
de altoos ftilzwygende word verftSn ^oed ' w "'^ eChter ™zullen worden zodaenige intereTl%l? Jg .f"' en betae]d te gelyke gelegenheid ordinair eTaeb niÏÏ?T Kü0PIied^ in dierhet geene desaengaende notoir § 6 yk ,S 5 Z-Vnde volgens gefteld is, een half percent^ter m»°ï ï «* neder!
confuetudinis in bon* fidei judicitr w l 1 , qu<s fum ™a™ ei
gebruike en gewoonte Cm^tTde r^r ^ 'C gSen nae der trouwe aengenomen iorfenS m r|f tSpieef Qgen ter goeproponitur attendi &fervari in iïP?l a ,CUm Cafus ^cantilis, Suetudo , quicauid ajL^^^h^ ^ercatorum tt conl wanneer eene quêstie van lnn J iJubulliate? disponitur. (fn in acht genomen en g^uden ^T*' "*"» «2 en gewoonte, wat of ookSanderfins nTS" k°°praans gebrnik Rechten mochte bepaeld zyn) (,) fcberPZ'nnigheden van
f^iS^^f^^ UitJ^ge vanRech. ^ of mag worden geld i^^t^^^
^^a^^T^ Va" de ^-.ei van het 32 m fg/ gen en dierge,yke Zn dTfuSS?^ re8Barde *»» Cpe'nnfï
38. , 4. « ^-^/te^^™



. N ZEEVAART. (Koop en Verkoop.') 333 L, als we. ^f^^^^f^efSS Sm pta fitfacm «M p™««r£. (om dat liet meer zegdt *ï'?\tlt%iï/SPr.og te meer moeten procedeeren,
interest van agt percento >n P"^^™ e™, en f„k«der ook nog, °™XtWvze bS^na de commoditeit van
op zich neemen wil, is niet te dulden) (<*;.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 28 February 1710.
(Was getekend.) ai van den ende.
(<0 .. ito. S. 4' C- de tollendis.
g LXXIX,



334 ADVYSEN over des KOOPHANDEL LXXIX A D v y s. By Misfive.
Goa"m > « nor een mier ,„„„, .
myn heer!
goederen d;e om ^ ^ vervolgd op gelyke wyze, ais
de die goederen en handeling dl■ «, t3e,d zvn> a,s zyn-
wyl de eerfte foorte vat 5 d rZ f ^ Verfci^ende; de. %«datc, Cop Jastgeevi*ge/en de ndegrï°gf 60 a%ezonden , e* (uit hoofde van verkooD^ o °f tWeede foorc'« Wwel ,n rechten zo zeker 2t °f ^oM rgaen ; maer het is evenaenftonds naden inkoop^Ser4n * CTmhÜe S^ogt, zonder nieuwe traditie ^^^1° Commi"ent Jeeren en wel meest hier tè Lande onF . fchyndt ts ob'
de eigendom aenftonds is overeen e^T^ t& Zyn * daC alleen rechc van Retentie heeffg n ' o^ de Comm^onariS der verfchuldigde en ui^efphni'. , °m zyn remkourfement
En welke o&ie^ ^le%pka°r:rPf,1reningen (*>
d*enig ook in deeze gevolgd ^2^-^
W rrotter I tn jf j.
-PcT o. JM> 7 -o j„ r„



ek ZEEVAART. (Koop en Verhop.-) 535
ook wel zodaenig voorkoomen, dat de Heer Commisfionaris in Engeland, hebbende het gecommitteerde goed voor den Lommittent gekogt en afgelaeden , en ook het Cognosfement verzonden aen den Committent , dat zeg ik dezelve Commisfionaris, geen recht van eigendom hebbende, ook van de noturahs posfesfie, (het natuurlyk bezit,) of van zyn recht van Retentie heeft afgezien gehad; is 't niet ter oorzaeke van de infchepinae, om dat de Schipper zoude konnen verftaen worden ae posiesfie en Retentie voor de Afzender te continueeren (O , immers ter oorzaeke dat de Committent zich ontdaen heeft van het Cognosfem^nt en dat hetzelve Cognosfement ook met'er daed den Committent ter handen is gekoomen. Evenwel zo is 111 dit particulier geval zeer aenmerkelyk en zonderling dienende tot voordeel van den Commisfionaris, voor eerst, dat de Committent is gefailleerd, en wel gefailleerd, niet alleen voordat het Cognosfement aimer te Lande is aengekoomen met de Post, maer zelvs ook ral getailleerd, ten tyde als het Cognosfement door de Schipper is getekend geworden, en veel meer dan nog voor en aleer hetzelve is verzonden, zo dat dan ook in en met dit doen tekenen en verzenden van het Cognosfement, niet gezegd kan worden eenige confenfus of meening van de Commisfionaris tot die traditie te zyn geweest, vermits hy onkundig was van de disorde re van den Committent, met wien hy alleen meende en ook alleen begeerae te handelen , en niet met zyne Crediteuren , of met de Repraeientanten van een geabandonneerden boedel, ei quod errantis nullus fit confenfus, (en dat 'er geen toeftemming is by een, die dwaeldt,) maer ook ten anderen nog in 't byzonder, om dat na den fadhsfemente omnium creditorum par fit conditie , (ae ftaet van alle Crediteuren gelyk is,) en alle zaeken worden gehouden en gelaeten in fiatu quo, (in den ouden toeftand,) zonder'dat daer m noch ter eenre noch ter andere zyde eenige verandering kan of mag worden gemaekt, ,
Invoegen dat uit die laeste confideratie de Schipper vooral dan fc ook
(c) Propter l 65. ff. de acquir. dom. 6f 6. §. i. de negot. gest. I. 10. de damt inter virum Éf uxorem.



336 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
^^^^^^^^ ■ onbezwaerd den Commisfionaris f ra'et Tvi n ify^aUeTnthan nfh ?lge" 3en hem doormiddel van.de revocarip JIn ï,g e d heeft' en die dere, en zonderling door en mi s de re» ?7^ g6geevene ortekeninge, ook buiten Me ^Se ti^ ^Vmr Zyne onder' len. Immers dat de Schipper^daer- rnf, T'1D,ge fchvndt Ce «el.
om ook interrupt ^C^^^^ Ik blyve onder des e„ altoos met refpecè uwe zeer
mïnheer! Ootmoedige Dienaer,
Te Amfterdam , den Was S^kend.)
21 September 1714.
« van den ende. LXXX. A D V Y S
Een Paerd, aenftonds na de sedaenr hnn* 1 j
casuspositie.
A- Kurdïi ?aerd' °P B' «- rydeod. op e,
afttSvt JJ'iïy^j-?retzeive p-d
Paerd gebragt tot Koudekerk ' " °°k daer op hetzel™
^^^^n^ tVeT'grS gezeifchap het voorfchreeven gekogte ^on^LÏ^t ZyfQ> °P en met met verdrag naer de^AoSerctam. g Paerf ordenCeIvk en
Het.



en zeevaart. (Koop en Verkoop^ 337 Hetzelve Paerd, te Amfterdam gekoomen zynde, is aenftonds
'^Doch"A*5 koo^mende des daegTdaer ae^/, zynde Dingsdachs 's morftnlPn bv den Picqueur elshof, word door hem f"ssh0o rfgt dat hoednanigeq uiterlyke gèualce het Paerd ook u , !!„ h*7Plve echter was een kribbebyter, zo als hetSr.ri&b^» A. ooa aenftonds a,daer is getoond
WHSSSn , en" S Pae.'d niet was geweest leverbae, «>U'rd« het ^^<A™rZ geeven aen atn j.™ f beweezen zoude worden
redhibitie aen den Kooper bykoomi dat hetzelve
CfalSanszo ze°eop d Sbbe is beende, dat het zulks in zc; kon en Tydf van een'dach en nacht of twee niet kan hebben
a£1RewTengdeataA. ook nog fustineert, dat het voorfchreeven vecht van redh bkie genoegzaem zonder effeft zoude weezen indien een Kooper pLife "zoude moeten bewyzen, de confutut e waï in een gekost Paerd voor den koop en ontfang pfl) zoude hebbèn bevonden , en dat alzo de Kooper met zoude mofjtmen met het bewys, van de conftuuue; van een Paeid lort op, of na den koop en ontfang van hetzelve. Weshalven zo word 'er gevraegd;
II. DEE Iji v v



33* ADVYSEN ^er dEN KOOPHANDEL
Dantf r IT {ufeme is gefundeerd?
fuhdcerd in 7v,-p «nl r u g  dat A' m a!len man ere is ge-
voorXev4 rPaSrtrne;e:e t0t redhibitie ™ be¬
hoorde te wo In „I qiffiStIe' en dat mitsdien ook B. be. -clVi:^^ ^erd weder t
bebytó^SS^S^f^6^' dathe* kribgezien kan worden Pn df ?" faUte> ü wc,k uke^ niet de geése^e^ word itilzlygei,
bleeven hebben gehad zo vrl^f f ,k°°P ZOude achtergekelyk dat de voo fetev^n 1 vk" -00*, daer l,it on^derfpreezulks de Kooper «fte d 7*rr ^dhlbltle,pIaetfe moet'hebben , en koop en verkobB nS<3fl WOrden in dien ftaet>
te oStf^ieD7nSch de?n°0ren '• ^ daC 'er 3,20 noch bct Pa^d geweest /dat if dat de R^r""'"^" daei' VOOr betaeld Wa™ niet alleen interesfe?vï Sp ^ °°k boven het CaPitae* ren van het olSSSS: Th" °°k ,de zullen moeten worden go^deedaen ^ . aenk]eevC'
verkoopen , de Rnnnpr* wc«-geueici, dat, die Beesten
zeiven eenige ziekte o ' LZT onderncI^n, indien aen de.
gehandeld hS£?X? Fe n £ at^S K daer tegenS jen einde zodaenig Beeswr?dP ,iP dek te§ens h«n geeven , W^^W*^ gegeeven) (a) ,
& , t2mm fUS hahSat vTditor> qwd habuerit .



jj jj zeevaart. {Koop en Verhop.) 339
i kones et fi quid emtionis caufa erogatum esf.indemnis f^r^letdiscedere. (en wederomgeeving is te maeken,dat de Veikooper te rug kryge, 't geen hy gehad heefc en wederomgeeving gedaen SoXde? worden alle dl zaeken in haer geheel gefteld, even of 'er nog koop nog verkoop tusfchen beiden gekoonien waren: zodaenig dat de Kooper moet te rug krygen t geld, t geen hv gegeeven heeft; en te rug gegeeven word niet alleen gehouden het geen aen den Verkooper aengeteld word, als naemelyk de koopfchat en deszelvs interesfe, maer ook de aenhang van cben, en 't geen ter zaeke van koop uitgegeeven is: want de Kooper moet fchaedeïoos gehouden worden) (b).
En dit alles ook zelvs, al was 't fchoon dat: B. onkundig ware gewast van het voorfchreeven kribbebyten. Nee est hoe imquum , cum ea nota habere potuit venditor: neque
latur imoraniia venditoris, cm callidhate, (Noen is dit onmliyk, om dafde Verkooper die zaeken hadde konnen weeten: noch verfchildt het den Kooper hoedaenig hy misleid word door onweetenheid van den Verkooper, of door deszelvs arglistigheid) (O, met dat onderfcheid echter alleen , dat de Verkooper, Sisfe lebbende gehad van dit kribbebyten, ook boven de voorfchreevene redhibitie met wat dies aenkleevt, nog zoude zyn gehouden , om te vergoeden alle verdere kosten , fenaede en Kfen, bv den Kooper geleeden en te lyden, ter oorzaeke dat^ zodaenig "Paerd aen hem als Kooper niet leverbaer gepr^-
ft ZoliSB'Sh 2'konnen behelpen daer mede dat A. niet anders zoude koomen te bewyzen, dan dat het Paerd in qu»tie eerst te Amfterdam bevonden zoude zyn geweest op de kribbe te byten, en dat 'er van het kribbebyten daer te vooren en wel
- (&) Per l. il. 6? t. 60. junU. I 17- ff- eodem titult' (O Per l i. §• i. ff- eodem.
(d) Per i i. C. de eviBionibus. 1.13. $. I. %. 6? 3- ff- d'^nibus' t xff locati Conform de doarine van de Rechtsgeleerden, als VX^Jb in%ltïTian bet tweede derde deel der Hollandfche ConJultaUèn, en by den, Profesfor j.voet^ tit. ff. de JEiilitio ediüo n. 10. &f n. .4. ... , >
Vv a



34= ADVYSEN over den KOOPHANDEL
z° groot k, dathet Paerd in 1 3t "aeme]yk bet kribbebyten «** in regtzinn^ fn et it"°°rlC,r?rn ^hentvd be " hebben, en dat ook defign t*T'^^ WOrde" aenge^ehd pracuetyd negens zaekenX^^5 VM de vo^fclreeven genoegzaem onmoeelyk zordln kooPer om elders gepieead
. effeaeaenden Ko^d^S^^ den KooPer' « « ven recht van redhibitie daer SSSt" ""f™ heC ^orfchrecs ook moet worden gep^ftS^^^^1?" da6gJyks word en bdlykheid. En ten anderen d t ^"f6 ZO veele redenen £mcen en gebreken die ï« £ l ? 3nderz!ns rechtens i<s, dar
als in deeze^usfchen'M 'endach''n V™ °md^ --den
«c ten) gep^fumeeT^ al^s (na'
te hebben gehad, ut nimirum r vooren ook reeds plaetfe
tum, et quod est in prJ(n i Zi P<Sfentl P^natur ad prceteri. (dat naemelyk van h« t£e,SST? ^ ^ tot het voorledenen ^ nlo S
dat het ook in voorige tyj?gewÏÏt 5f J7^»»Wwn wy van rechten doorgaens by de Welke Pr*^mtii
ook wel degelyk mede g app] ceeïlt/ ^"'T ?'aaifvns d™ breken van verkogte Paerdin i j ld de fai!ten en geonder anderen mede het voorfchre^^k; ?* °uze cotiftu^ 2ich openbaere kort of binnen■wS£bbebyïea' wanneer di* Aldus geadvifeerd in Arn^dT d t"
m getekend) ^ ^ ? '
ffi p 't A' van des exde
C/ ) "f/ vldere en ntui a v n 2>off«r« a//wa,M v ™ °* * A ru.M Pr(B/inw ^ ■ ,
Lxxxr.



SN ZEEVAART. (Koop en Verkoop.) 34* LXXXI. ADVYS.
i Ent Koopman, iemand eenige jaeren bediend hebbende wegens Mm
pen van goederen en daer voor interest berekend hebbende , zo " dat de fhldos daer onder begreepen zyn, doch die mierest naderhand in rekeninge goedgedacn hebbende, kan met getega worden interesfe van interesfe gerekend te hebben.
CASUSPOSITIE.
AKoopman te Amfterdam, heeft eenige jaeren bediend B., Koopman in den Lande van C., koopende en betae ende ■ A voorP, en zendende dan ook aen hem B., zodaenige koopIfchZ; , als B. van tyd tot tyd heeft geordonneerd gehad.
A zendt ook van jaer tot jaer aen B. rekening courant, zo van'den beloope en de betaelinge van den inkoop der goederen, van tyd tot tyd by A. gedaen, als van de remifes en betaehngen hv B daer jegens gedaen;
Voegende daer nevens mede een rekening van interest, Die aen de eene zyde beftaet, uit de interest van t geene de koopmanfchappen hebben beloopen gehad;
En aen de andere zyde, uit de interest van de fuccesfive gedaene remifes en betaehngen. '
Zodaenig dat het flot van die interest rekeninge , voor zo veel B minder geremitteerd of betaeld heeft gehad, dan hy B. ter zaeke als vooren fchuldig is geweest, telkens mede weder is gebragt ten laste, of op het Debet, van de voorfz. jaerlykfche fucrpsfive rekeningen courant. .
Doch echter in deezer maniere, dat in de laeste interest rekening weder interest is goedgedaen, van den interest, die onder de refpeclive faWs van de anteneure rekeningen was begreepe . ^ ^ ^ gevraegd zynde.
Of de manier van rekenen, zo die als vooren is gebruikt, gezegd kan worden interest van interest te contineeren i
Vv 3 -k"



54* ADVYSEN-over den KOOPHANDEL
, Gezien by de 0„der.eftrreel"'fcj'Uld,S,le C»pitae!e„ ? '
Uunkt (onder verbetering ï on ^ bX ' mogte voorgegeeven worden", dat! de Ift? . Vraeee » of wel gen van interest, zoude beereenei 7vn ?7 chreeven rekenin' voorzo veeluw/? van het /~A I n » * Gerest van interest, vervolgens Gerist zou%7ger?keT zlT^ "?eni^,ook trane van dien in deeze onwea«fprek^lvi n°gthans hec c°n(met 'er daed) word gepofeerd X y, ' ov'erm'ts in van de jaerlykfehe reken?n°en 'vel tn ?* de r,efpeétive B. is gerekend interest , rnaer da 'eIV^^^ tot ]^te van ^nt aen B. in de laeste interes "reken*™ • ^ 3Gn de andere den interest, voor zo reeI daen£ g' 'S g°ed§e^en geworder voorige faldo's llante ^ Zyn beSreep' " on.
een en hetzelve uit, of'er n»emc%i ^n lgeV aIs koomende op interest gegeeven was gewordenfdan o^li^'™6 afaen»g«* gerekend mogte zyn , leder goedje fer ïf 'T^' 20 daer als-vooren,^ 8OT S,™ a%ffchre"en word
catum esfe, paria funt. (want iets rief^H^"^ ^gedaen tnaer wederroepen 5 ^zelf
^i^o^ï^^0^? nader* rekeningen van interest va? hetiS? n r 5?WOOn Zyn de en het/a/do van dien in hunnrekeinïïn * te maeken brengen. rekeningen courant over te
te-
-j>^P L Item drum. «. «..•//? ff „,,„j



en ZEEVAART- (Koop en PértMp.) 3*f
tCTost, .r> SSttSK»
tyd toe, dat 'er weder betaeling is ge ri buitcn -(onder verbetennge ) d^hjfl ^^J^de verftaen moeheden zyn ; dewyl alle ^eimgen ^ yg ^ q
tycque ooit hier ter Stede » ^=e^ d^
öoor de voorige^^^BB^C^ in dienvoegen is gere-
y3" deTPn verS l géworden met die byvoeginge nog
iolveerd en yerUaeu^0 W k gn imputeeren der : ten overvloede, dat deeze w>^ fi, d voor eene rekeninge
^Q „vnrpefp texten wi Z. i. C. de folutionibus l. 5. (SVZo als daer toe leggen ^^Tufuris tf 35. >. de p^rati-
Jeid. part. i. Itb. 3. cap. 38. n. 26. D°MA 1 V d fi en toan. voet ad Ut.
leur ordre naturel liv. 4- »• 4- «■ 5- ö1 6. en ]oa
■ff" de foiutionibus. n. 12. „
« C*** 85. Cf 86. pa,. X45. «*W ««* ™ - ' geleerden.



344 ADVYSËN öVêr öbm KOOPHANDEL
ZZ'tXT *» °°k op dien voet moec
(Was getekend.)
A. van DEN ENDE, D HELWiv
AROINOIS, ABRAHAM VA l$ 'J'ri? 5 H « 1K > '^«01,
den ende. an pri£ssem en jan van
LXXXII. ADVYS.
icwflei, tegens een bepaelden tyd sekort hu 3 . eene Compagniefchap f die in den KJ??"* Zekere in
GASrjSPOsiTIBt
^r56^05 **i in ge. traft van koop vanVvo^ ™ !he* ondertekend cS bedraegende roooo Guldens Capi ae? fnT 7' Pa"yen A*&, wgatie Compagnie der ftad £ ' Commercie en Na.
een halfpercentoadvancemits del\ ™ pryfe van veertien en van de leveringe by den Ve k0 "f'?Pef Prenten totdatS fchreevene vyf parryen A^%% *eldP», «'elke voor-
den



en ZEEVAART. (Koop en Verhop.) 345
eene generaele vergaderrng.^k0B^e^ e«eren, door DÏnoegzaeme eenpaer|he d beflogen d ge™ verni P|en. In.
gevolge van welKe^'°'u „fourneerd waren, zyn gere.
percento van dc vyi percento me ge. conform de
ftkueerd geworden, en eenige tyd daer na, na voornoem(i
is gèbleeveu.
. Of andries naer Rechten êf «ttiiew aSfonc emti aliave
WGde£ilby3dlOndergefchreevenen de voorenftaende C^fJïlf » gelet op de vraegen, daer over geproponeerd, ^
II. deel. ix



34ö ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Dunkt (onder correaie,) op de eerfte vraerrp *. a xt kooper (andries) van de partyen Atoïn S S/L ït t, ^ gegeevene geval) vermeld , de/Kooper„e^ïjfc£f dwingen acïione emti aliave (door adie van fn^ e } • * kan re) om de voorfchreevene partyen^ ande" te ontfangen, aangezien notoir ls tede e^ andries met effed van Rechten in deeze de vordltï " kooppenningen zal willen doen, hy in Set zal Z J 8 Va" ÓQ om ter voldoeninge van deeze conr -^>? °£Cen Weezen»
fteeren, dat henIikuLrlvk voor nrimn t" w ^ * prs" tyd hy zich tot den ontftn^ *7*2.' ^7
voorbehouden, ook als dan van SïZa£-j mhe,n heeft
cie en Navigatie derzelm Stad5 ^
,E".<!.a£,aen de andere zyde nu niet minder notoir is dat
ke Aftien lange voor den tyd, in welke henr i k o den ónS
derzelven was gehouden, zyn geweest buiten weezen beK
en zuIks buiten de Commercie. Dewyl in f aio fin J da'edfwoM
gefupponeerd dat na gedaene advertentie aiomme genese e
vergadennge der Participanten , de gemelde PnmnL • generaele
rneix, en Navigatie b/genoe^^
1721 genomen en gearresteerd, is gedisfolveerd\eword™-1fS
dan dat andries de Verkooper geene levS
heeft konnen doen van de verkoJe 7aPk ^1 J ^ tranfport
* (buiten de rouleSglvan'en ïoo&geftSo
en mitsdien henrik niet kan of heeft konnen comKren
Zonder dat hier tegens obfteeren kan, dat ten tvde van W,,
w°oTne ?n d^f heert?daenif A6Hë11 *n ^-"est fn v'kogt gï >vo,den, en dat het geen, deezen aengaende, opgekoomen is,
(<0 Per uxt. expres/. in /. „. g> l8. ^ fla< ^



en ZEEVAART. (Koop en Verhop.) 347
zoude zvn een cafus fuperveniens, post contrattam emtienem ,adeoque ad venditorem non-prtinens, (een geval, opgekoomen na de genootene Koop , en dienhalven niet betreffende den Verkoooer (b) } Want behalven dat de gemelde wet, na het gevoelen der vermaerdfte Rechtsgeleerden, te verftaen is de pcricuhs, mere cafmlibus, (van fchaedens, die volftrekt toevallig zyn ,) zo is de dispofuie van dezelve wet in cas fubjecl buiten alle applicatie: gemerkt dat in cafu (in het voorgeftelde geval) het niet exfteelen van de verkogte zaek , dat is, van al ziihce Aftien in de Compagnie van Commercie en Navigatie oer ftad Hoorn, met uit de daed van een derden, of eenig toeval van elders is geoccafioneerd, maer uit de daed van de Directeuren, of de Gepraepo. neerden tot de direftie deezer Compagnie zelve, ja tut de daed der refpeftive Participanten, en zulks dan mede uit de daed van den Verkooper andries zelve , allen, welken goedgevonden hebbende gehad de gemelde Compagnie niet te doen voortgaen , maer voor zo verre dezelve was in haere beginfelen , die te vernietigen en te disfolveeren, met te ruggeevinge van den gedaene inlaeg, immers verre voor 't meeste gedeelte van dien , zo fpreekt de zaek van zelve, dat hen rik uit deezen contrafte door andries tot het ontfangen van Adiën , die haere natuur en weezen door zyn eigen daed hebben verlooren gehad, niet kan worden gecompelleerd, maer dat hen rik allentha ven is gefield buiten verbintenisfe en obligatie (c). Zo als hetze ve ten principaele op den 27 January 1722 by het gewysde van Heeren Schepenen van Amfterdam in de zaeke van den tweede fubfcriptie van de Westindifche Compagnie dien contorm is te verftaen.
Uit het geene voorfchreeven ftaet is proflueeerende de relolutie op de tweede vraege, dat naemelyk uit deeze contrafte geene Provifie van Namptisfement tegens henrik kan vallen, zo i@ oorzaeke dat andries alvoorens zoude moeten leveren mercem venditam, (het verkogte goed,) en adimpleeren van zyne © zyde
(6) juxta i. 11. Digest. de eviiï.
(c) Per d l 11. £ƒ uit. Digest. de aU. emti, &f f. 33- ff- ^cati, adde vinïjium in Comment. ad §. uit. lnft. de emt. et venda.
Xx 2



348 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
tie, dat het decernemenvan deezeP™ r^6 t6r confid^laeten tot examen en redretennri' i 16 metS zoude overopenbaer is.dat &^ggC^fö gevallen
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 2p January ,7„. (Was getekend.)
A. van friessem, a. van n r \? ovr»,.
en o. van den ende DE' ARDINors
Cd) Vide s a n d e in decif. Frife Cur. lib. u tit. 8. def. 3.
ON



E N Z E E V A A R T. 349
ONDERSCHEIDENE GEVALLEN> RAEKENDE DEN KOOPHANDEL.
LXXXIÏI. ADV Y S.
F-en Koopman, zyn Correspondent verzoekende eene gejlootene Mismn Koopman, *yn j Cnrrestondent daer omtrent achteCive te overhandigen, doch ae Lorresponacm uua u loos te werkgaende, zyn de gevolgen voor den Correspondent.
CASUSPOSITIE,
AKoopman te Amfterdam, word door B., zynde een voor. naem Heer , en ook een Minister van eene buitenlandfe MogenS verzogt om onder zyn couvert aen zyn CorresponS d Koopman, refideerende in en onder het resfort van deJdve buftenLdfche Mogenheid, in te Huiter. eene^sfive gead-. dsesfeerd aen C, zynde een voornaem Heer daei te lande, doen diP A niet kende, noch zelfs ook ooit had hooren noemen.
A Ve zend: daer op dezelve Misfive aen d., conform de ordere dL B aen hem had gegeeven, onder couvert van zyn Brief, die Ven opzichte van de" voorfchreevene Misfive en de ordere
van B. was van deezen inhoud nrdonneeren „ B. recommandeerd my deeze bylaege aen Uw Ed. te ordonne ren
in eigene handen over te geeven aen C, of zo hy niet costy is of % I korte dagen te wagten, dan deeze aen wederom te z^n,
en dat ik hem niet konde weigeren, en ik moet my de brief port geil mosten, ten waare dat c. de beleefdheid hadde het port aen Uw
Wyders vtrzogt B. nog aen my, dat ik aen Uw Ed. mogt fchry. ven, dat Uw Ed. niet kwaelyk mogt neemen, dat hj aen Uw Ld. tot proeve eenige foorten van goederen zoude zenden , om voor hem'te verkoopen; .hy meende dat occafie had die goekoop en Uw Ed. te doen hebben en verdere negotie daer van te maeken en hy verzogt de pryfe te mogen weeten wat zodaenige goederen Xx 3 *



m ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Uw Ed. goeddunkt. W £a' laeten antwoorden 't geen
die acht of tien da^i by ÏÏchïad «n? 7 MisflVe' na da' hy rug heeft gezonde! gehad! zonde, ?n d ^ ' ae? A' weder * zaeken nogthans eenige meftfrïï tot .vn^6 °m,üandiS^id van genomen met opzigt tot de Realeünle1"rUSthe'd Ce hebben van hem A. eenige reden te melden T 3Gl> en ZOnder °ok van de voorfchreevene MM?e kïï^ T6™^6 te rugze^inge reden de tyd wel zoudeIZ 7 h ffcbieden > * dat de dan ook aen B. weder te rog Sift^^ A. dezelve Misfive denkende, dan dat C. niet in loco fJ?E\niet anders zyn geweest, en verder ofandei°££P,aetO of o c«f, zoude
en by zich daJen^D?^^^ gemenageerd aen den voornoemden gevangen He«Vftn% fiTO met addres der te rug gezonden had S C* oncfangen en ook- we-
rug zenden eenig verloïvratd thebfe? ^ °f ?c het te de disgratie of het Arrest^van &zoïde heZ.™" "°g dat ^ A' ben konnen weeten: zo dat D dül i j geweeten, of heb. wegens de Hooge Regeeringe a>daerl , da6r °Ver' door of van volgens ter zaeke van hlvïrztv«Arrest, en ver. Misfive gecondenseerdIkin 711, het ^ rug zenden v™ de hy D. ook na de betSnlc var1 ï geldboete &c' ho^el teerd tot de handkus^toV^1*^"^**^ ook wel voor dezeive condemnatie *e^£ ~£
zou-



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.) 351
zoude zvn geweest, om deeze onvoorzichtigheid van D. over 'c l Tn rp 7iin indïen de Vorst daer toe door mtercesfie van anïeren wuè veVzog geweest, doch het welke D., die alles heeft Sn fecreet gehouden hebben, niet heeft goedgevonden gehad. Weshalven zo word gevraegd.
Of A. gehouden is D. deswegens te indemneeren, en de voorfchreevêle geldboete met wat dies aenkleeft weder goed te doen?
GSren by de Ondergelchreevenen de voorenflaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd;
Dunkt fonder verbeteringe.) dat A. ongehouden is D. we«ns de geldboete, in Cafu (in het voorgeftelde geval) verme d tl indemfeeren, of dezelve met wat dies aenkleeft aen gemelde
%Crtdeendenen;emelyk.voor eerst,dat A. de inge^eMef aen D nie' heeft gezonden in zyn pnvé naem, maer ten vei zoek e van B, zvn de een gedistingueerd perfoon, aen wien A. dat verzoek net hcefldurvenafflaen ofte weigeren, hoewel hem zulks met " " ra wte en by veel liever daer mede niet belast hadde geTes zo a s hy A. zYulks niet onduister by zyne Misfive by de Catslo%e gemeld, en aen D. met de bylaege afgezonden, te daer in voor A. geene andere advantagie ftak, dan dat hy zich zeiven nog daer en boven het betaelen van de brief oorten zoude moeten getroosten, en dat mitsdien D uit dat fchryven van A. wel koude zien, dat hem A. aen die Brief Set altoos gelegen was, dat hy A. met de perfoon van C mets «5oen° of ut(4nde hadde. Zulks dat het voorfchreevene doen van A. nderdaed niet anders kan of mag. geconfidereerd worden, als dat bv zulks gedaen heeft als een Internuncius of Bode ten verzoeke van B.,en om denzelven, dewyl zulks niet wel konde Saegen worden , dienst te doen, en geyolgelyk dat A. de* wSens in zyn privé, buiten briefporten, geheel en al ongehouden is quum officium fuum nemini debecit esfe damnofum. (om dat iemands bediening aen hem niet fchaedelyk moet zyn) (e). En byTdten men het voorfchreevene doen van A. zoude willen con-
Text. expresf. in l. 7- ff- ««"» °dm- ^ l' ^ eX M # ^



352 ADVYSEN over den KOOPHANDEL fidereeren en opneemen in allen fchyn als of hv , ,
de nomme procuratorio, fals GemarhJi«5! > y • ks gedaen had° dien gevalle na Rechtende"SSSSói ÏSiW^ in mand «fe procuratorio (als Oernacht X' f UIt het gunt voor of in den naeme vanSemand" ndeï aL^nV"1?*' alzo gehad, zodaenig deeze prstenfc oiSSrer'i f £ VemgC heefc confidereerd zoude konïen wSSen , «en^ ge~ kan redundeeren (£): maer dat in alK, fi de ten zvne JasEe men ten laste vaneen Principael even ' Z"Iks ZOude ko°-
daer een CommisfionarV^
gekogt en vervolgens ingefcheentTaoleL 7S ^eeste5 hebbe"de plaetfe niet mogten worfe??nfevo?rH * 6 ter Sedestineerde misfionaris onkundig was dat c °^ 1' r™r Van die Com' was, is geadvifeerd8 b7wylen d'eï'tonZT™16 ®vm*™ dat zodaenig Commisfionaris ^ eenemael is bn^'r^ B^YS> vervolgens ook buiten ftraffe en indemnVti? ^ en.fchu,d> ™ alleen, wanneer die geen in wi ? uitgezonderd gepretendeerd mogte wordengeïeerï^ °t °P ,Wiens ortere -ere mogte loeien, f»«JtK gt
i|f sfis : a- ai -de
* muiter, (de zaelen zo 9£U?"Jie-fimtantt et
toeftand blyvende,) dat is , dat c „ 6 6" 10 dezeIven
daer hy voor zyne 'disgratie en vS^^^ S
contra^us et ^^^g^S^^S (*) /V toiawj expres/urn in l. fin ff de i«as* „« . ob^~



en ZEEVAART, (ünderfckideni gevallen der Koophandel.) 353 ; fdat de voorgemelde Claufule ftilzwygende in
alle contiacten en o vervallen en verbinden de con-
ventien niet nieerjW,» hetzelve zyn, als het geweest
,S' rnL «erandêrdt en van een andere conditie geworden 1S, eieVerpr°?vde van de^dere of overeenkomt was, als in cas f.foft C vïn een v ye, een Crimineele gevangene, zo is 'er Se ifnaer e7n gehoudenis'aen die ordere of overeenkomfte ( ƒ) ƒ ZVaTuTfueriuet in aliam condltionem, ac in quo tempore paüi ex -
erat. (indien hy g;van§en 15 ^e1"van het gefiootene beding zich Konden St^ dTan/ere partye niet langer gehouden, in
*èCEn^
1 wIndnadeveranderinge van ftaet van C. en deszelvs disgra* 5? en 1a\hy als eenCrimfneelein Arrest was, zich niet beter ' van zvn Xgekweeten hadde in zodaenig een zaeke , om z.ch bui: vanzynpugcgeKwc hadde konnen doen met
Correspondenten ingeflooten en gerecommandeewwiden, dat bv in die gevallen dezelven niet geheim hield, maer daer van kennisfe gaf, zo als hy in cas fubjecl ook hadde konnen en ook f ? «n rV Hoen ■ en eevolgelyk dat met reden gezegd is, dat danTn 5ei geval^D hS zi/h zdven heeft te imPuteeren,dathy (voorzichtiger) heeft geprocedeerd gehad, te meer
fe) Textus expres/, in t. 38. ff** ff- de filutionibus. (ƒ) Zo als.zulks wydlopig worü geleerd .by mevtos „ ducusf /uper leisam. inop debit.
(g) v. d. tratt. cap. 4. JVS. I*. «• 95II. DEEL. Yy



|J4 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
<ien Vorit n eder tér Efc* !" K r"***W' dat' by
En overzulks dat die fchapde rfip h'pm n •
echter'd ƒM. v^ïykV^lh^ m°,geDde §efchiede*> ^ aen het f lof ni ItZe £ ook by mogelykheid
eeriTp hon.rp„;'fc . , , ,ude z3n geweest,min dat daer over
geene ™*™ door het voorfchreevene orie-Pn \^nl ' vervolgen* respondent zulks n et SS^^S^r^^ C?r-
pr^/af, dMft fecirtliïll gorden; gereU de ftSSg S*S&^ ^ word En zoude dan ten derden en laestelvk , de 6nder«rerchreeve
(*) l 203. ff. de R. j. masCO HIPPOL. DE M A R S I L ft l:ng. 350. g (*) BROKKHORST ad d. I. ZO}. d$ R, J,
CO fc 30. jf. «J fe*. ^.«ia».



en ZEEVAART. (OnderfcMdene gevallen der Koophandel') 355
j * ~e incfappuin^e. en wel zulk een lastgeevinge in en tot
in zyn privé naem, en niet als uitvoeringe van deweis:e ny a. i j v Mandatarius (Lasteen Internuncm en %dJ'ƒ 'f Lastgeever te melden,
Z (de Paelen van den last) onvoorzichtig yk
bu ten gegaen zoude hebben gehad, waer van nogthans het ^nrrÏÏe van dien uit de Cafuspofitie is te zien, en hier te vooSn oo te?onSinge van en na waerheid is geavanceerd, en dit diAvo gende daegr uit aen D. als Mandatarius (LastaenneemerVoudeïompeteeren actio mandati contrana, ^ tegenoverge Sdde aft? van Lastgeevinge,) dat als dan ook de zaek zelve, in dienvoesèn opgenomen wordende , des niettegenftaende A. S n! de Rechten ongehouden zoude wezen tot eenige verSnee, zo ter oorzaeke van het gunt geleerd word (m), als fm dafdan ook het opgekoomen Arrest van C. waerlyk dan ook nS zoudenZyn geweest een onverwagt toeval, en waerom ook %hooggeme de Vorst zelfs het doen van D. als vooren, een onnozelheid heeft genoemd gehad, dat immers A. niet heeft konnen weètei! of voorzien, waer voor A. na Rechten met refponfabelTs , om dat men in materie van mandaet niet gehouden ia de onvemSte toevallen te priefteeren, gum mlh cafus fortatïiTmandaïo przflentur, (om dat geene toevalligheden in lastgeevingworden goedgedaèn) (n),en dat een Mandatanu (LalenneemeO door het uitvoeren van mandaet eenige fchaede als Sï^getófe of diergelyke koomende te lyden, zulks aen Slver niet kan wyten, of fchoon hy, zo hem dat mandlet tótgegeeven was, die fchaede niet geleeden zoude hebben tl^ Mandatarius enim mandatum exfeauendo, fi quid damn^ acce SSi rattivitatetuta, vel fimilibus fenferit, mandaton nonimputat, fimLCum min fuisfet id damniP<«^™«% {Want de Lastaenneemer door de last op te volgen, indien hy lenig fchaede onderftel eens door gevangemsfe bekoomen heeft of
(»») S1- ff- de c^imïbusIn) l. i6. §. 6. ff. mandati.
Yy z



S5ö ADVYSEN over den KOOPHANDEL een tyd, ahvaer en wanneer D. wel wi t drrèn «er il™ 7* deeze, indien zute niet K - |eze*ftL P„Z'? "f™ f'
om dat de Brief Uft UÏ2&*J SSe d'' zo als u.t het gevolg heeft konnen worden glprlfomeerd lt
Men confidereere en overweege wvders van wat • volg het zonde konnen zyn indifn jEffi 3£S£SS£
(o) üï diferte tradltur in diSa les» z6 i K .t ../.'» */ ., ^ (P) De jur. nat. et gent. lib. 5. mp. 4. „. 4> /fi ^ . (?) Pit I. s1. H,ff profi)cig pm MORHic ^ & /. f. 6, ff. mvid^



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.') 357
ü* A in eenige gehoudenisfe zoude zyn, overmits by aldien een ba^en anS Rechter onze Commisfionarisfen koomt te; ftraffen buitenianci^i geldboete a hier betaeld zoude ■
ESS? wor^ "is danttSandfche Rechter die ftraffe r'; 7vn welgevallen zeer groot zoude konnen maeken, en die r UHnnarisin eene zwaere geldboete condemneeren, denken de°" h X VhieTte lande belaeld zoude moeten worden hoewe men zulks van den Rechter in de Cafuspofitie vermeld met 7oude willen of derven verdenken. En vermeenen mitsdien de O^ewfchreeveneti-, om redenen hier vooren breeder aengerrferd te mogen perfifteeren dat A. ongehouden is D wegens de gepretendeerde geldboete met wat dies aenkieevtte indemneeren. ' Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 21 Oetober 1720. (Was getekend.)
■ C ÏPELAAR. J. SCHRIK, FRANCO IS ARDïNOÏS, ABRAHAM VAN FRiESSEM.
bezien bv de Ondergefchreevenen de voorenftaende Cafuspo( T Rtie9 en het daer op gegeeven Advys, dunkt ons (onder rmTefte,S S de voornoemde Heeren Confulenten daer by wel en der1 Rechten conform geadvifeerd te wezen, ons dienvolgende met hetzelve Advys conformeerende. Aftum 'sHage, den 5 November 1720. (Was getekend.)
W ROZENBOOM, S. THIERENS, P. EMONDS , W. V. ERPECUM, W. NOBELING en N. VAN SAANEN.
Wv ondergefchreevenelProfesforen, conftitueerende de Juridique Faculteit in de Academie van Utrecht, gezien en by ons rypelyk geëxamineerd zynde de hier boventtaende Cafuspofi7e nevens het Advys by de vier Heeren Advocaeten den 24 Ocrobeïin Amfterdam gegeeven, als mede tot het Advys confirmaSir b? de fes Heeren Advocaeten gegeeven en getekendlm ï Gravenhage den 5 November^7*o, dunkt by de voorfchree



358 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
vene Rechtsgeleerden wel en volgens Rorhf u-n , i .,
Aldus geadvifeerd in Utrecht, den 24 November 1720. getekend.)
j°hadovsaoVto.yden' c0rifelrs en eveuar.
LXXXIV. ADVYS. I.
£01 Koopman, gechargeerd zynde om eene gejlootene Misfive warr van hem de mkoud onbekend is, te expedlLn, vervfdt daZ door m geene misdaed. II.
En, daer door in boete vallende is de Correspondent tot vergoedinge gehouden. 6
casuspositie.
De Heer egbert thesing,Koopman binnen Amfterdam negoneerende op Moscoviën, word door zyn HooSd de Pnns kourak in verzogt een Brief te verzenden op S? £?
W t LaepnorZyne EXCdIentie ^ ^ A«^HAM FeLoRo:
wit* la pouchin meen tyd dat in Moscoviën en tot St MS naeUwkeUriS ond—k gefchiede over gekweste
De Heer egbert thesing zendt dir> Rriof ,•>„ j„ vert in dato eerfte Aoril Anno 17rf PP S . f^tl X?ordi* naris Post aen zyn Commisfionaris bartholomso? borst met de volgende fchriftelyke ordere en woorden" in zy, Britf gemeld en te zien: «**fu? J" ^yn criet



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel') 359 De Prins kodrakin recommandeerd my debylaege aen Uw Ed ^FolZren in eige handen over te geeven -»^ff^
A, Hppr abraham feddorowit s la pouchin, «x «0
" nie7a c™Us, of in korte dagen te wagten, dan deeze aen my
" ^^ISS^i^^^ *0rst °p zyn behoor:
; de Heer abraham feddorowits la pol-
cjh!^nie tinSt?Pe""borg zynde, houdt hy de Brief agt.. tien j nl Heer la poucniNniet verneemende, zendt hy
dfBS in"™ ■ van de uitdrukkelyke ordere van den Heer thesing aen hem wederom, die dezelve ook heeft ontfangen Doch na verloop van circa twee maenden, ^ heef het Rus fifcb e Hof kennisfe gekreegen , dat by bartholomeüsbo Rst Z lel, B-ie i ipweest; en die word daer over in een lcherp Arzo een Diiei tó^wt^i,, v D _ „,r mondt de
rest gezet, gehouden en ondervraegd. Hy borst toonac lSe?lvke ordere van zyn Principael de Heer t h es ij. g;, die hy letteiiyue 01 openleggen moest, met demonltraüe, dat
Ï^Koop^
. artholomeus borst in een zwaere geldboeten te betaelen ïetoaft e«heeft die voor zyne ontflaeginge moeten voldoen g bTrtholomeus borst protesteert, dat hy dtreft , f rectniet weet,of kan bedenken wat zyn Principael de Hee tb* Ïtn p dieswegens met zyn Hoogheid moge openftaende hebben, en dewvl hy bo^t zyn Principaels letferlyke ordere, als een CommTsfonair, verbonden aen zyn Principael, zo als hy borst «Tt anders is, heeft uitgevoerd, dat hy borst door zyn PrincipaeT de Heer egbert thesing moet kost- en fchaede.
10 GêSf ySSgelchreeyentn de voorenftaende CafuspoCttie, en gelet op de vraege , daer by voorgeteld; J Dunkt (onder verbeteringe,) dat de Brief, door de Heer E<£ *ert■ THESiNO, op den 1 April 1718 aen zyn Commisfionaris bartholomeus borst tot St. Petersburg gefchreeven, con. tinlert al te klaere, pröclfe en pofitive ordere omtrent de con-



S6o ADVYSEN over den KOOPHANDEL
duites en behandelingen, dewelken de voornn^,*
lo me us borst zoude hebben te hond™u ■6 BARTHO'
de ingeflootene Brief, ge.ddifSrd.Xe ScSS^^
abraham feddorowits la POUPht^ fi
of periode, de voorfz. ordere corftiL.l^ ' ^ Welke °rdere
Brief is vertoond, als dat 'er zZdl1' °nS in de ^S^ele
dat 't zelve was eene ordere tnnrtki^twyfeld worden ,
den egbert thesing!^ dewïfd™Tdeoan den v°°™oem.
vaetivelyk gaf, en de voornoot bTrtholomk^1^ p"'
belaste dezelve zyne ordere ex-iÉMvfc- l 1 . m e ü s borst
dere en last de voornoem^ k*°°men' e» «'elke or.
gensgeenekeufe heeftgeLd om de^
anders als na het voorfchri vt van de Br£^
executeeren, en by verdere vervol* Ir f 6 ve,Tigten ofte
thesing moetende -each ZZj? 'f*1 1f Voornemde Heer
voorfchreevene ingeflootene T*™6™ VaR de
klapsin de aenneemin°e van de tonS 00rnoemden ™rsTeensingewikkeld , de voornoemde H^r z^l * hebbcn
buiten alle bedenken in 't voorTchreï^L thes^g, dan ver, die de voorfchreevene zynforXe .of^r" de LaStgee" lykaenden voornoemden barïhouimp pt'cectfe en nadrukkeven, zo volgdt daer uit? dat 5e^ voornoemd:7/RSTTheeftge^ borst, door den voornoemden a^ToiA^lBOLOUEVS moeten afgehouden worden van alle kosten ?J HEsI,iG za! fen, dewelken de voornoemde EoT^rl ' rhaede en interesen toegezondenen Brief,e\t•rit^Zgv^li™ f °rdere «mtrent heeft moeten ondergaener^ lvdPn v e°rdere'daeï' geene adftruftie vereischt: zynde in allen ^ , ngUf "3er Rechten noeg de gemeene en beltcn/e reZ in V T"6 daer 0mtrent ge. mini Mat esfe damnofuT^L^ officium ne.
fchaedelyk moet zyn,) en'Junr JLbedleninS aen hem niet mounac f>): nempc auinJdt T" .a?ngecekend vindt by die een zicb^S'ffift^
de Heer thesxng niet kan klaegen, ^^J^^g
(a) ^ /. 26. non emriia ff. mandet. VSn



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel) 3$t
thesing ook zodaemg neetc d -gre p , j voornoemden ve„e zyne ^^UUnfffi™ borst, by «*■« . f»*" 00Se„Orf *n dê TOornoenide Brief niet wierde ge
,t zelve tot ^enelast^Dude noteeren er ^
sonde geweeten *gg^S£!SS!!Z die voornoemf ïïT^én intlrei™ ervooVnoemden'BORSTOvergekoc.
voorfchreevene last en ordere, maeivoat. t f„weM „a„
toevallige *f > «"^r^rt* tf» dJt d=
ïSirfdraSofteXnden ; •™»»^« ^"^ro
II. DEEL. Z,Z



0%. ADVYSEN over den KOOPHANDEL
de voornoemde Brief inhieldt en contineerde • veeZr^ a het contenue va. de voorfchreevene B,ieS %T s, maer wel daer over, of de y^SféS^^ Bnef aen den voornoemden borst niet heefr rn,V d)p die zyne fpeciaele en BwHfenrïK f , toeKeznden , met
de mqu fitre hy en aen het£h£ n r §eescc'ceerde wordennnpA 'rr y dLn llt'-2eive Hof, en waer onder de Voor
Kilnae■ ° °Prde" '""^melden Prins ,coDKA.
ja niet anders als door het advys van den voSemd^ d"C;
r. ^ !f n de v°orfrhreevene Brief en deszelvs n.-^;
«en borst heeft verqorzaekt, naemelyk het toezenden van ?e
meer-



es ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel') 363
-geval enkel en ten eenemael IS en gevallig, gelyk zo even is aangetoond, zo vind men { Rech- enook geleerd dat- diérgeiyke cafus fortuin (coevalligne. ntdoÏÏeen Mandans (Lastgëever) moeten worden gepit* rd en de fchaedens, daer door den Mandatarius (Laataenneetner) teeid,enacic[wcu , vergoed worden; om re-
T^Td^Z « SKl jLèsWlril* zouden ovër ekoon^n yn by "dienlienzelven zodaenige ordere en last SïarenTenbevoo^ geveest. Gelyk hetzelve word bevonden bv MORNAcrus (0 en andere Autheuren meer ,.alle welke Aobeuren zo verre «aen, dat zy leeren: quod fi mandatanusf exfe^Si Zdati caufa profectus, a latronibus fpoiatusfit, ve emm W«E» res amikrit, hodie ei fuccurrendum esfe, (dat , indien ïïftaen eemer /ter nakoominge van zynen last vertrokken zynde, dour ftrXoovers uitgefchud word, of ook wel door fcbipbreuk het 0 f vermist heeft? hedendaegsch hem vergoeding gedaen m0 t worden ï leerende ook dien conform h. de groot (O, quoa lmobrationem,ne quis exbeneficio damnum fentiat, mandatarius mTm üs pZftari 'debelt, non modo a fumtrbus faclis, fed etiam a damno In quod ex caufa rei mandata incidit. (dat om die reder , (te weeten) op dat n.emand uit hoofde van zyn weldoen1, fchaed. 7yde de Lastaenneemer moet gehouden gorden onbelchaedigd niet alleen van gedaene kosten, maer ook van de fchaede, waer in hy ter zaeke van de aenbevoolene last gevallen is.)
Aldus geadvifeerd in 's Gravenhage, den 20 September 1719. (Was getekend.)
A. breur-, p. emonds en jan van der burg.
(6) loc. cit. en verders word geleerd by j, voet ^J^S^wTSlSi en by de Autheuren by denzelven j voet geallegueerd a,s a n t h. f ab rum ■ r-j i;h „ tit if.il? fin zo in fin. groene wegen ad cl. leg. zo. sff.MaXtton onl ff. Zn7. HolLdfclie Confultatien, A, 4. <g - ** (e) De Jure Belli et Pac. lih. i. cap. 12. n, 13. _
Z Z 2 tje"



#«4 ADVYSEN over dénK OOPHANDEL
Gefn< by-Adr P^^ohveevene Profesforen, confticueerende Juridifche Faculteit in de Illustre Unive ficeit o/ ev" den de bovenftaende Cafuspofitie, met de vraege, daer uit" voor
voegen m alle deelen, om redenen daeï by breede/aengaoogen! Aldus geadvifeerd in Leyden , den 27 September 1719. (Was getekend.)
p. r. vitriarius, gerard nood en anth, schulting,
LX XXV. A d y y g By forme van Misfive. I.
Betaeling , gedaen zynde door iemand die uit verfcheidene hoofde ; fcMdtg was, word gerekend gefchied te zyn van dTbezwaerendfie fchuld. 11.
Schulden van Borchtocht zyn zwaerder dan eigene fchulden. UI.
Bypotheecquaire fchulden zyn van noch meerder bezwoer dan die van Borchtochte.
myn heeren!
HWLS!^ nkken' Iediend Ebbende gehad zaeke van de Ed- Heeren Bewindhebberen van de
Oost-



en ZEEVAART. (Onderscheidene gevallen der Koophandel.) gdfc rs jsAu* rnmnapnie tegen t. tessemaker, zoude ik (on->
^TTTJSFw, voor Borgen "yn gefteld geweest, fr«/e
F«SE€SSd^S:
ee| fodaenige ordinaire Per
zonder 2yrgoed of de afkomfte van dien daer van ,n handen « hebben In dat men dan nog tydig en ontyd.g moet gedoo«n de vèrkoopinge van zyn goed zelvs niet zonder een fpec.e Z'i%STfJi (gopfpraek).en openter dtarjdtt, mvoegen nf dan ook wel waer is dat in /. 4- 6f l- 5- ff- de jeiut. oe ÜU|& togt fchuW voor een zwaerer fchuld word gerekend, mede met elatie to de imputatie van de gedaene betaelinge; zulks nogthans te verftaen is met opzigt tot het fubjeft, waer mede^e
(e) Per l. 5. ff. de folut.
tp) Per textus in l. 4- *• 7- Ê? l- 97- f- eod- "« Zz 3



366 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
blyvdt,dat «mderi/^rere ËJ^J**9 F* en Zeker den , die van de É^^baTatS • g ,WOrd °P die fchuI'
Jziwi <?j/èf sesturAs et .!* r mnben!S aetutor, admonitus, nezo-
ais vooren,aendè 3K^5fc5*£ ZT T^™ in allen gevalle *«W £"welk v "df2
neerd -"wierd (Z zXeelÏSj^JT *" ^ te resterende zyn gewee t fe„ d n „ 'T "°s mo8" eerfte plaetfe) op d!Tn^ten *1 "°* T' P™° '*" de den, hoe zvvaer ook ^óèrT{2Zi ^"a 8elmP«<--«d «o» dat goed expresfelyk verfioet en S SS? V0"Senis
SftSÈs&aös re toerchy°en >dat
geweest, dat de Heeren BtlindhSE- y" to<!êebragt
generaele rekening hILn «hSirf .►h "stn" e«e den tyd., dat de^ennlder,<j|„°°kl „ït"', m daen, of ingekoomen zyn , om die wi"le H , i"e W-ede/ ge" bloote rekening) die de HeW^ B^'J^btn"tt g$ ,,. ., . bou-
(d) fel tC Z,e" h ^ *' ^ */0/^'
tfc C.rde'foiui. I'. fol' 97" #' ds f0luU >m?' L 7' ff- "d. tit. adde perez.



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gévallen der Koophandel.) %6?
houden, neminem aut ipfos debitores facit, (niemand of hunzelvcn tot Debiteurs maekr) (ƒ),- om dat de■ Jurisconfultus (ce Rechtsgeleerde) (g) uitdrukkelyk leert en de zaek ook yan zelve fpreekt, quod 'non ordo fcriptura fpe'üetur , fed potiusjx jure rumUtur M, quod agi videtur, adeo ut fi qük cavevit feinjortem et ufuras accipere , fiffitt />""«* admittat demde fi qmd
Lerfuerit in fortem cdat. (dat niet de rangfchikking Van het ' gefehnvt in aenmerkinge genomen word, maer dat men veeleer uit het recht opmaefct dat geen, 't welk 'er Ichyndt gehandeld te zyn- zo dac wanneer iemand gefchreeven heeft, dat hy op afrekeninge van Capitael en Interesfe ontvangen heeft, deeze erkentenisfe eerst ziet op de Interesfe , en indien daer van iets overfchiet, zulks op het Capitael afgerekend word) Qi).^Behal* ven dat ook de Koopcrs0zich by en volgens de conditiën van verkoop by de Compagnie onderwerpen de liquidatie en uitrekeninge, die de'Boekhouders der Compagnie koomen te maeken &c. Alle het welk dan ook eindelyk, zo veel te meer bchoordt te procedeeren, om dat de Heeren van de Compagnie fpeciaelyk op de Aftens van de Borgtogte hebben afgefchreeven dat geene, het welk daer op uit uitdrukkelyk mogt wezen voldaen, of immers daer. op wierde geimputeerd , na en volgens een gewoonte, by haer Ed altoos tot nog toe gepraftifeerd, en dat al dit afgefchreevene aen de Borgen valideert en tot afflag is trekkende : en waer in te minder zwaerigheid in deeze gemaekt kan worden, zo om dat zulks alles pasfeert en gedaen word door handen van hunne gequalificeerde bedienden, die niet alleen neuterael, maer zelvs ook als publicque perfoonen in deeze zyn , als dat deeze Borgtogten ook nooit zyn gerojeerd of ingetrokken, ot zelvs te rugee gevorderd zyn geworden, als dienende zulks tot nog nader bewys, van dat men zelvs wederzyds, immers aan de zyde van de Compagnie, al in den beginne van die gedagten is
ge*
(/) l. 26. ff. de donat.
(g) in l. 6. ff. de folut.
(h) l. 5- Ê? 6. ff. de folut.



36"S ADVYSEN over den KOOPHANDEL geweest, om niet anders dan het afgefchreevene op de Boretnot* te ontfangen, en dat gevolgelyk dit dan ook n?et « Vaft S! (naderhand) oa den ongelukkigen uitval van heT'enlLTJl verkogte goederen is uitgevonden en in 't werk den , om de Compagnie tl dekken ; zulks , 5a indieï ü*l\ Z' vens de Heeren bedienden van de Compagnie,Te de hanor t uit voering; van 't werk zullen moeten Jeenen en houden t,1 mede van dit begrip waren, ik in allen maniere voohet veJv 1 van de Provocatie zoude zyn. Bly vende voorts al 1 enthal ven S
MYN HEER'
Uw Eds. Ootmoedige Dienaer.
. ""'. . , ' * •
(.Was getekend.)
Amfterdam, den
6 April 1703. A' VAN ENDE»
LXXXVI.



is ZEEVAART. (Onderfchsidcne gevallen der Koophandel') -369 LXXXVI. ADVYS. I.
Schulden van een Compagnon, in zyn privé f^f^n^iGi gerescontreerd worden tegens het geen mm aen de Compagnie f 6 fchap verfchuldigd is.
II.
Die ageert uit hoofde van rekeninge , kan niet volfiaen met zyn bloote eed. III.
Maer moet alle zyne aentekeningen exhibeeren IV.
Twee Arbiters eens zynde, en de derde disfentieerende , moet de . uitfpraek van de twee gelden. V.
Een Schipper, voor zyne Reeders handelende, kan geene Provifie berekenen. VI.
Onzenootene rekeningen moeten nader gejustifieerd worden, of fchoon Ungcpooten ^ ^ nkgningen courant IS Maeld.
CASUSPOSITIE.
f*1 ézien hy den Ondergefchreevenen de annexe Cafuspofitie, en f -r ffPlftt od de vraegen, daer uit voorgeiteld ; <
II. DEEL. Aaa



37c. ADVYSEN over den KOOPHANDEL
den van of tegen het geene de Sociëteit moet hebben. Zynde du een zaek zo klaer en zeker, beiden na rechten, en na %le mercant.1, dat het zoude zyn een kaers op den middach te wilfen hebben aengeftoken, indien men deswegens no* meer adftructie zoude koomen te requireeren. Hoewel anderfins, ten overvloede mede tot bevestiginge van dien zal konnen dienen de text m l. 7 §. i. ff.(a) ut et (zo als ook) gratianus (b), gal r vs (e), en de Coujlumen van Antwerpen (d), enjoAN voet<Y>. En dat boven dien ,n allen gevalle de voorfchreevene maxime van Zl£Le" praayc^e in dlt cas ook nog te minder bedenken kan hebben, niet a leen om dat het Fonds of Capitael van de voorfchreevene Sociëteit in 't geheel is gefourneerd geworden ™Lo (W!en ^ ^°°rfcbreevene gepretendeerde fchuld in't genngfte met raent,) maer dat ook hetzelve Fonds of Capitael, zodaenig en ten ziilken effeéte is gefourneerd, dat A., uit wiens hoofde de voorfchreevene inhouding word gepatenteerd, niet anders zoude competeeren, als alleen de helvte van de winfïe, met hetzelve Capitael gedaen. Ja dat ook zelvs van den beginne at aen, B expresfelyk is aengefchreeven geworden , dat, telyk die Cargafoenen van de Sociëteit met en door byzondere mer. ken waren en zouden worden gedistiogueerd van de Cargafoenen van A., particulier hy B. ook daer van diftinfte rekeninge zoude moeten houden en de retouren daer van aen C. en A remitteeren. En dat zulks dan al mede dien conform altoos is gefchied, tot zo verre ook toe, dat B. uit zyne eigene bewust, heid, van dat de eene rekening met de andere niet mogt Torden vermengd, of aen A. particulier iets uit, of van het CarllnLl™ C£ $°uetclt SOf^daen, aen hem A. zelvs op den 2S Oftober 1714 heeft gefchreeven gehad, „ dat hy B. aen A M remitteerde 77 Ceroene Cacao , voor rekeninge van het
,3 merk
(O Quod cujusque univerfit. nom. vel contra eam agat.
(O Discept. forens, cap. 948. n. 2.
CO De credito. part. 4. 9. 7. n, 3J0.
00 cap. 5». n. 7,
CO 4d tit. ff. de compenf. n. 10.



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.) 3?r i irj ™nHP het merk van de rekeninge van A, particulier, » mQr}lR> «y ^Lr voor die rekeninge zou remitteeren, indien " A fem B ^goXon xondt; doch dat hy A. wist dat hy „ A. hem b. meer guu voorfchreevene Sociëteit
" B T tTSkonde ze dén &c> zo dat het onbegrypelyk » va" °i was aenzien) B. althans daer omtrent, deeze
^'eg'une^verSringeTVt te maeken , tegen zyn beter
weeten, en tegen a"e Deh00'!"- h.tAdvvs van den OnderBelangende de tweedej;™e ' ^f^^^^ÏÏLnnen volftaen gefchreevenen mede gearaegtii, u be^edi^en, zo ter
^ ZT Zt B "tVS SSSffi in&tekeningo oorzaeke dat hy 1B. niet; exnro j en a e
Ehg eigen gTvar krrehtJoos te maeken en zyne eigene bettngmge tegen to
(f) p„ m «m. groenewegen ad l. C» de polalionïbuu ci) Pn- » in l. «ewrelfcir ig. & * «■ nM» *êCK?"8-
Aaa 2



$7%. 'ADVYSEN over den KOOPHANDEL
rekeninge te exhibeeren en te laeten examineeren. Non enim, fi (qms)zn folie rehqua obtulerit, liber exit. fed fi volumina , cautie nes, znfirumentaque (NB.) omnia aüus fuiexhibuerit Z d Tüa rehqua folvent. (Want iemand word niet bevryd, als hy hetfcldo
hfJl £anC ?n de Zak Wil verantwoorden , maeTind en hy do boeken, chartres en (NB.) alle de befcheiden van zyne verrichtinge aen den ervgenaem ter befchouwinge overgegeven heeft en op die wyze het faldo uitgekeerd heeft) (70? Zo als dit dien conform mede is begreepen en verklaerd by de «Higeerde Arbiters , wanneer dezelven by hunne interlocmie Lfben ter nedergefteld, dat zy zich zonder de exhibitie der boeken niet m ftaet vonden om de zaeke uiterlyk te termineeren? '
Op ae vierde vraege , zoude de Ondergefchreevene mede (onder yerbetennge,) vermeenen, dat of fchoon een van d* Aibiters niet heeft konnen goedvinden zich met de opinie van de twee andere Arbiters te confirmeeren, echter de uitfprnèk van
mer:eordedneiS)Al'blCerS £ ^ ^ J^
venÏEelnT"'8 dlVyV-e vraeSe> d"<^ de Ondergefchreevene mede (onder verbetennge,) dat 'er by B. geene Provifie ■geëischt zal konnen of mogen worden, wegens de Negvtïén handehnge, by hem B. gedaen en gedreeven. Zo om dat fecundZ ea auce proponuntur , (volgens't geen alhier voo^tteldSZ ftyle mercantd met word gepraftifeerd, dat een, negotieerende voor of op ordere van zyne Reders, daer voor nSg Su! herlyk boven zyn ordinaris loon, of voordeel van zvn Scliioner fchap, word gevarieerd, als om dat die Negot e en h^del van den Schipper ook verftaen word te zyn een deel of ge vol J van zyn ampt, waer toe hy is geproponeerd en aengenomen L n tbyzonderooknog,^ quod ea , quce funt moris tfcMfUrtudinisha ieanturpro expresfis (en dat 't geer(in.gebruik en nagoZoÉ
is
CO Per textum expresfum in l. 17. fi. 6. ff. de receptis, qui arWrium dixermu



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.) 373
is voor uitgedrukt beding word gehouden) (k) om dat zulks nooit anders voor dato van deeze jegenswoordige contestatie by den Schipper is geprastendeerd geweest; tot een evident bewys, van dat hy B. van deeze gewoonte wel bewust was en zich daer mede dan ook kwam te confirmeeren en zynen dienst te continueeren. Optima enim legum9 (adde paÜi,) interpres est confuetudo. (Want de beste uitlegfter van wetten (voeg 'er by van bedingen) is de gewoonte (/).
En wat eindelyk de fesde of laeste vraege betreft, zoude de Ondergefchreevene (onder verbeteringe,) verftaen, dat de rekeningen die nog niet geliquideerd en gefloten zyn, althans nog zullen konnen en mogen gebragt worden ter examen; entfat B., als Rendant, dezelven rekeningen dan ook zal moeten justinceeren en verantwoorden als na behooren, al is-vt fchoon dat zulks hem B te vooren noch niet pracife of uitdrukkelyk mogt zyn gevergd geweest, dewyl door het fimpel zwygen, of door het fimpel overneemen van of op een rekeninge niemand zich zeiven is projudicieerende. Qui enim tacet, quamvis non neget, verum tarnen est eum non fateri. (Want wegens die zwygdt, alhoewel hy niet ontkendt, is het evenwel eene waerheid, dat hy niet koomt tot erkentenisfe) (m). En dit vooral dan nog in deeze, alwaer A is onderftellende in ftaet te zyn van te doen zien dat B. fraudüleufelyk zoude hebben gehandeld gehad, als welke thans ontdekte fraude zelve recht zoude geeven, óm hoewel anderfins een ^liquideerde en gefloten rekeninge te doen revideeren, en tot recollement en herrekeninge te brengen (n).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 25 September 1716.
v" * -■ - k.*
(Was getekend.)
A. van den ende.
(k) Per l. 3*. §. 20. ff. de JEdilitio ediüo.
(f) l. 27. ff. de legibus. adde stracch am de asfecurationibus 17. introduB n. 76. fcf glosfa 10. in fine.
(»») cap. 44. X. in 6. de reg. juris £f /. 142. ff. de reg. juris. (n). Per ea qua not at mu nnos de ratiociniis. cap. 41. per uturn.
Aaa 3 LXXXVIf,



374 ADVYSEN over den KOOPHANDEL LXXXVÏL ADVYS.
Een Zoon, die minderjaerig is, word niet geobligeerd door Wisfel trekkinge, die zyn Vader in de naem quafi van Compagniefchap van hem en zyn Zoon gedaen heeft, of heeft laeten doen.
casuspositie.
Gezien by de Ondergefchreevenen de annexe Cafuspofitie, en gelet op de voorgeftelde vraege; Dunkt (onder verbeteringe,) dat rodrigo alias manuel,
:^lValMDIEG° °IAi DEVAMPO' niec ^ gehouden tot eenige voldoeninge van de remifes, die pedro van Cadix, zvn Oom, in den jaere 1700, of geduurende de minderjaerigheid van hern manuel, alias rodrigo, aen of op den naem van diego, en manuel dias del campo heeft gedaen gehad Orn redenen , dat een minderjaerige met niemand kan contraheeren of handelen , of hebbende zulks echter gedaen, dat zodaenige contraften en handelingen zyn ipfo jure (zonder eenig tusfehenkomst van rechtspleeginge) nul en van onwaerde, zonder dat daer op ten laste van denzelven recht word gedaen, ia zonder dat zodaenige minderjaerige ter zyner ontlastinge zelvs eenig rehef of reftitutio in integrum (herftellinge in zyn geheeD noodigis hebbende, hoe fterk en hoe kragtig men des minderjaengen zyne contraften en handelingen ook anderfins zoude mogen hebbe geclaufuleerd gehad (a).
En
(4) Per textum in §. z. Injlit. quibus alienare non licet l. i6.ff. de minoribus f<? l.l.C.de tn tntegrum rejlitutionibus, zo dit ook dien conform mede geleerd word en te z,en ,s by de eerfte en voornaemfte Cou.lumiers van deeze Lande en met naemen by den Heere hu go de groot, lib. 1. cap 8 « 2 M. 1. cap. i. n. 27. en lib. 3. cap. 48. n. 21. van zyne Inleiding tot de Holland'. SÊu RefrfSe^betd , en confüio zzS van bet eerfte deel der Adv"en van Hfandfcbe Rechtsgeleerden, gr oenewegen ai titulum Codicis in quibus caufis rejiuutto tn integrum non est necesfaria. By den Heere anthony wille Mszm bet voorfchreeven 22j Advys van bet eerfte deel van de Advyfen der Bollandfche Rechtsgeleerden, en by den Heere joan de witte confilio 70. van bet volumen van bet zesde deel dsnelve Advyfen der Hollandfcbe Rechts-



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel') 3?$ Fn to, bevestieinee van welke refolutie ook nog nader is die-
r,ende dat zelvs de Authentica. Si facramentapuberum (de Veraorte , r,5 ?n He eeden der onmondigen) Q) genoegzaem nergens
g wae^M, in^erTntt hier te * g-eci-
P^nddkailes nog des te meer, in cas fubjeft, om dat rodrigoaüas a n u Il niet alleen'minderjserie is geweest aIs> bogo awffi . , het minfte voordeel, uit ot
ven maer ook °™ f gee J of ten heeft, maer dat
^ofmen ^OTU 'f'^ t?
P^oVo onkundig zoude zyn geweest van de verander.nge, ge-
Lekt in den naem van e o nnt oo aU, « ^
„e?^"D.V.°,0lS *ls vooren gehandeld zonde
heEbnndafRODRioo alias kan.ukl in allen gevalle zo ook na 7y^meerde£erigheid deeze bandelinge in compagme zoude heb. hen gecontinueerd en geratificeerd gehad.
L diendt tot oplosfinge van dien, dat voor eerst aen de eene vvde i7de veranderinge San de naem per fe (op zich zelve) niets onthoorUs heeft glrefideerd ^V££^^*n?n van naeme zo gemeen en gewoon is , dat er zelvs w™^^
gmden en by andere 'gvjtf* Heer ^ ****** • ^ Cod /ï adverfus venditionem*
% Als i zien U o - ^/S^JKK
tie/yfe geallegueerd. (d) Per 1. unieam C. de mutatione nominis.



J?6 ADVYSEN ovEit des KOOPHANDEL mogelyk geen huis van de Joodfche natie alhier „. a « i word gevonden , het welk zich niet van vllïï > Amü"A™ bediende en die zelf uit eene foor e van notóf^T"^ naemelyk door dat middel tegen de recherï» v tl i d ',om en Portugeefche Inqniflrie zo^vee7m0«^^ aen de andere zyde, dat eelvk rmVZ ., & j- . zyn' en de kinderen va/zy'n kSSI^I™^*™?"'
^a^siSSi?^
handelde, of is, of behoorde te 7™ „£, Sf"' ?e met Iemand ftandigheid van den geeïT°h"a d",d07?/' «»*■
zoude konnen wezen, om daer uit teinferfre? Ofo„ rï m . 08
(*) Per textum in l. 3. f. 1. /, < « , „ , , - . . teiC (ƒ) Per ff.xtum in l, i9. ff. 4t regulis juris.



en ZEEVAART. (Onderfeheidene gevallen der Koophandel.) yrf
teit verkenen aen zyn Voogdyekind) (g), ja dat ook zelfs die «fiftènrie al mede den Zoon en Pupil mee kan obhgeeren ten behoevevandeTdeiïs in zodaenig geval, als waer in alh.er word ge- .
c lrA \er naemelyk de geremitteerde en ontvangene pennm. 7^\fn ^t eu beleerd in rem, of tot nutte van den Sn "erfaerigen (h); neque enim in hoe adminiftrantur tutelce, ut merm : ! / Vwant de voogdyefchappen worden niet daerom
cafn) f0* et tutor turn domini loco habetur, cum admimftrat,non fmloui fen de Voogd word als dan voor eigenaer gehouden,
I /v «Iminfftreerc , maer niet als hy den minderjaengen be-
fteeWO è nulla dïffeUntia £St>-nm intrmiat aUt°T
Sri*V m ier perpeam adhibeatur. Qae zelvs is daer geen onderleid,' of het gezag van den Voogd niet tusfchen beiden koome, dm nf het kwaelyk gebruikt worde; il).
Om nu niet te melden, dat hier te Lande zelvs ook geene Bloedvoegden zyn bekend, en dat de langstleevende Vader of Moeder
II mei zelvs de qualiteit van Voogd of Voogdesfe met anders heït, dan in cas die qualiteit aen denzelven by Pestamente of by commi f e van den Magiftraet pupillair is gedefereerd geworden On) Zo dat die gereqoireerde qualiteit in allen gevalle dan lede deficieerende de voorfchreevene asfiftent.e van den Vader, ook no: Tes te minder zoude konnen prayudic eeren aen een minderiLrisen Zoon, die de wille en het goedvinden van zyn Va. ^mSwygen en anderfins heeft moeten opvolgen, en zelvs ïten zeseen in deeze heeft gehad, cum veile non credatur qui obfefuitur imperia patris aut domini. (om dat niemand word geloovd
(g) Per textum in l. U ff. de autorit tut. 1. 5- C eodem. Qi) Per textum l. 7. C. quando ex faüo tutoris &e. (i) l. 3. c. de contrario tutelee judicia. (¥) L 7- $• 3- ff- ff- emt'
(l) l. 2. ff. de autor tut. -a (m) Als te zien is by den Heere hugodegroot, /;V i. e.7- «• 5- ° b 7. van zyne Inieidinge, £? ibidem groene wegen.
II. deel. Bbb



3?8 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
te hebben gewild, die het gezach van zynen Vader of Meester opvolgdt) (n). ;
En dat ten derden, wegens de continuatie of ratificatie, zo na de meerderjaerigheid van manuel alias rodrigo zoude zyn gedaen, hetzelve faift niet alleen aen.de zyde van manuel alias rodrigo wel degelyk word gecontesteerd, met ook nog eene expresfe byvoeginge dat 'er zelvs fpeciaelyk aen pedro van Cadix zoude zyn gedaen eene fpeciaele advertentie, van dat de zaeken den Vader alleen aengingen en voor hem daerom, mits zyne ablentie, alleen wierde waergenomen: maer dat boven dien mede daer jegens ook nog is dienende, dat het in rechten en practycque is bekend, dat ten opzichte van gevolgen van zaeken mi de meerderjaerigheid begonnen, het begin , en niet het einde of gevolg in confideratie moet koomen, vooral daer die behandelingen in het vervolg zyn van een fpecie van noodzakelykjieid om de zaeken buiten verwarringe te doen af en ten einde loopen (o). Immers in deeze, al waer, als vooren, niet word gevonden, dat manuel alias rodrigo ooit een reëele compagnie met zyn Vader diego aengegaen heeft gehad, maer dat zyn naem alleen om 't fatfoen aut dicis caufa (of om de ieufe) door den Vader is geadopteerd en aengenomen, om zich des te beter en te zekerer in Spanje voor ongevallen te dekken: invoegen dat dan ook zelvs by imaginatie niet gezegd zal konnen worden geratificeerd te zyn , het welk nooit in rerum natura (in de waereld) is geweest of reëelyk heeft geexteerd gehad, cum non entis nulles fint qualitates neque^ accidentia, (om dat van het geen, dat geen wezen heeft, geene hoedaenigheden noch toevalligheden zyn0 men laete nu nog ftaen , dat indien manuel alias rodrigo na zyne meerderjaerigheid , de naem diego en manuel dias del CAMPoalnuen dan gebruikt, of ondertekend mogte hebben gehad, daer uit nogthans niet zoude volgen, dat hy manuel alias rodrigo, kennisfe zoude hebben
gefa) Per l. 4. ff. de regulis juris.
msivM."l h 3' 5' Z' ff' 4* mimriè' & iM4m CQSTAMüm, en tul.



en ZEEVAART. (Onderfchsidene gevallen der Koophandel) £79 cehad van de remifen en handelingen , als in den jaere; r7oo waren Sn en voorgevallen, en zulks meer dan 7 jaeren voor zyne nlvlZJgJrt* min nog, dat hy manuel die rem.fes of haodSen zoude hebben geratificeerd en zich daer voor mede fchuld g wdlen maeken, cum ignorantis $ errantis nullus fit confinJus lom dat 'er by den onweetenden en dwaelenden geene toe-
^Kin.wei zonder nadere openinge van zaeken, niet prescifelvk kan zeggen of 'er na rechten, of praftyeque van de voorfchreevene veffchuldigde capitaelen interest zoude moeten wordt betaeld, of ook wel niet, zo zoude de echter (onder verbeteringe ,) mede vermeenen , dat op de onderftellinee van dat manuel alias rodrigo, uit zaeke van d remifegs en handelingen, gedaen oP de naeraen van, of aen niEGo en manuel dias del campo, aenfpraekelvk zoude zyn , gelyk nogthans als vooren in geenen deele, als dan ook de fntc est van gelyken natuur zoude wezen als het capitae , wan„ee naenielyk dac 'er interest plaets zoude hebben, och waer over men nogthans nader zoude moeten wezen geeclairc.sfeeid alvoorens zich te konnen verklaeren , als boven , cum accesfio fequitur naturam >i principalis. (om dat het aenkleeven volgdt den aert van zvnen oorfprong.)
Gedraegende eindelyk ook nog het Advys op het verder geproponeerde , nademael diego dias del campo m den iaeie ?»o9 aen zynen Swager pedro van Cadix heeft geadvifeerd gehad, dat zyn Zoon manuel alias rodrigo zoude trouwen fe Baionne en dat hy diego dias del campo over zulks voor zich en op zyn eigen naem alleen met hem pedro van Cadix zoude correspondeeren en rekeninge houden: dat pedro van Cadix daer op ook zyne rekeninge van diego dias del campo in 't particulier geëischt en ook bekoomen, en voorts over alles met hem diego dias del campo alleen in t particulier gecorrespondeerd heeft gehad, en dat hy pedro van Cadix hem manuel alias rodrigo deswegens gefeliciteerd,
(p) Per jura vulgata.
B b b 2



3So ADVYSEN over den KOOPHAND ÉL
en voorts niet hem manuel alias rodrigo particuliere cor respondent* gehouden en engagementen gemaekt eïft eehad buiten en zelvs op het verzoek en tot feluriteit vani JeS ! n u e l alias rodrigo, en dat zelvs voor zyn Vader Dat dan ook (onder verbeteringe,) meergemelde manuel alial Rodrigo daer door in allen gevalle mede ten overvloede ver ftaen zoude moeten worden van de voorfchreevene fchuld der remden en handelingen, gedaen op de naemen van diego en manuel dias del campo, weder geheel en al ontheven en bevryd te zyn, al ware 'é fchoon zulks dat manueTI SQ dr cgo zelvs al origineelyk of daer te vooren ter^eezTzaïkö mede hadde aengeforoken konnen of mogen worden? om redï nen naemelyk, dat Wanneer zelvs eene waere Com apl va„ meerderjaengen word gefcheiden en dat de penninSiTn ef£ " ten dewelken te vooren onder de Compagnons war^uiXnde of berustende geweest, onder den een of den ander van de ee weezene Compagnons als dan vervolgens worden gefteld en fe
naer ofmCre^ '16Vn bewi*W' naemelyk tan den Eift naer of Crediteur als boven , die zaek zodaenig. moet worden geconfidereerd en opgenomen, even en als of die penni^en en effeóten door de gezaemenlyke Compagnie aen een der «^eS zene Compagnons m zyn particulier en alzo door dat middel aen den Cred.teur-of Eigenaer zeiven ware uitgekeerd en? gefteld, quod enim quis per alium facit, koe ipfe facere yidetur z& f:~**™^ -der doedt, vford'hy gefien
Behalven dat zelvs ook buiten weeten of voorgaende bewil hgmge van den Crediteur of Eigenaer, de fcheiding^emaekt Sn worden en ook daegelyks na ftyle mercantil gemS word" waer by aen den eenen der geweezene Compagnons of in ' gene»J of ten deele de effeften en fchulden worden overgela tinen dat door die fcneidinge en overlaetinge de ander geweezen Com pagnon ook daer door word gelibereerd, indien Vnl'ZerZ Correfpondenten.die Eigenaers of Crediteurs zyn, zulks koomen teaggreeeren en voorts met den geenen, die zulks over enTen* genomen heefc gehad, daer over blyven corresponderen SeZ
enim



IK
* sn ZEEVAART. (Onderfchldene gevallen der KoopMndel.) 381
taret flcnorae ^kwi ui tesens de ovCrigen geen
men of Compagnons gevolgd is, neeic legtu» uc 6 6
aenfpraek meer) (2).
Aldus geadvifeerd in Amfterdam.
. t j \ a van den ende.
(Was getekend.) A-
(Votedt Mest van Pratlifyns wegens deeze zaek.)
Compareerden voor de Ondergefchreevene Schepenen der ftad Amfterdam M«. dirk helmans federd 44 jaeren, M1;. abraham van den ende 49 jaeren, Mr. jan schrik 32 jaeren, M-. francois audinois 32 jaeren , M'. daniel auxbrebis 30jaeren, ]Mr. gerrit van pas 25 jaeren,
Mr, abraham van fr1essem 25
jaeren , Mr. daniel van liebergen 23 jaeren., Mr. andries walraven 21 jaeren en Mr. caspar -vpelaar 20 jaeren als Advocaeten, en de tweede mede als Procureur gepraftifeerd hebbende, rechtelyk gedaegd om der waerheid getuigenisfe te geeven. En hebben ten verzoeke , als in her. hoofd deezes op den eed in officia gedaen , getuigd en verklaerd waerheid te zyn 't geene hier onder by ieder airticul geannoteerd ftaet.
(,) Ut decet aar.», vd. 7- decif. xo. & vol. «. 39-
Bbb 3 *
interrogatorien , gedaen maeken , en aen de Edele Achtb. Heeren Schepenen van de ftad Amfterdam overgegeeven door en van wegens francisco dias del campo, in den naeme, en a!s ordere hebbende van zyn Broeder rodrigo dias del campo , dewelke zyn Requirants Vader in zyne negotie heeft gedefigneerd met de naem van manuel dias del campo , omme daer op tot getuigenis der waer, beid te examineeren M». dirk
helmans, Mr. abraham van den ende , Mr. jan schrik , Mr, franjots ardinois, Mr. daniel van ljebergen, Mr gerrit van pas , Mr. abraham van friessem, Mr. daniel acxbrebis, Mr. andries walraven «1 Mr. caspar ypelaar , Advocae-
ten , praótifeerende voor de Ed. Gerechte van deeze Stad.
r*



382 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Zeggen-dat in het geval by het nevensgaeride articul vermeld , de Jangstleevende der Echtgenoofen geen Voogd of Voogdesfe zyn, ten zy by Tes. tamente genoemd, of door den Rechter of Magiftraet pupillair aengefteld zyn geworden.
i.
Of het bedde tusfchen Man of Vrouwe gefcheurd zynde , door affterven van een van bei. den, de Jangstleevende van zodaenige echte lieden, 't zy dan Vader of Moeder, binnen Hol. land,en zulks dan mede binnen de ftad Amfterdam, van recht■ wegen of ipfo jure de qualiteit heeft van Voogd of Voogdesfe over de minderjaerige Kinderen,gewonnen of verwekt uit of in huvvelyk van dezelve echte lieden , zonder of by uiterfte wille van den eerst verftorvenen der gedachte echte lieden , of anders by gebreke van zodaenige uiterfte wille , door den Rechter, of wel door Weesmeesteren als Magiftraet pupillair, tot Voogd of Voogdesfe over die minderjaerige Kind of Kinderen fpeciaelyk aengefteld zyn?
Zeggen Jae.
2.
Of in de Provincie van Holland, en alzo mede binnen de ftad Amfterdam, tot de meerderjaerigheid van iemand vereischt word , dat dezelve de vollen ouderdom van vyfentwin-



es ZEÈVAART. (Onderscheidene gevallen der Koophandel.) 383 twintig jaeren zy gepasfeerd , uitgezegd, of ten ware dat dezelve alvoorens wettelyk mogt wezen getrouwd , of anders van de hooge Overigheid, of wel van de Staeten van Holland en Westvriesland brieven va,n venia cetatis mogt hebben geobtineerd ?
3-
Te^en Neen. Of minderjaerige zonder getrouwd
Zeggen ï^eu. ^ ^ of zonder veniam atatts Van
de Staeten van Holland of hooge Overigheid geobtineerd te hebben, door hunne contracten of handelingen alleen, zonder asfiftentie van hunne teftamentaire of wettelyke, of geregteiyke aengeftelde Voogd verbonden zvn aen den geenen, met wien dezelve minderjaerigen alzo geeontraheerd of gehandeld hebben gehad, met zodaenigen effeft, dat dezelve minderjaerigen daer over en tot voldoeninge van 't gecontraheerde in Rechten konnen worden geconftringeerd of gecondemneerd?
4-
0f een Voogd, hoewel zelfs by Zeggen Neen. ^ ? *f by den Rechter, Gf
Weesmeesteren of anderfins wettelyk gequalificeerd zynde , met zyn pupil of met de minderjaerige die onder zyne voogdye ftaet, na de .
Lou>



384 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Couftume van Holland en Amfterdam welaan aengaen een Compagnie of Sociëteit van Negotie, zodaenig dat dezelve pupil of minderjaerige alleen door dat aengaen van die Compagme of Sociëteit verbonden word tot voldoeninge van 't geen dezelve Compagnie aen anderen , buiten de Compagnons of de alzo geasfociecrden, onderling aen den anderen uit zaeke van dezelve Sociëteit of Compagnie, anderfins verfchuldigd zoude zyn, wanneer daer eene Compagnie met volkoomen effeét van Rechten ware gecontraheerd en aengegaen geweest?
Zeggen Jae. 0f het nie(. weJ meermaeIen bJn_
nen Amfterdam is gebeurd en practicabel geweest, dat Vader of Moeder de naem van minderjaerige Zoon of Zoonen nevens zyne of haere eigen naem in het ftuk van Negotie koomen uit te fchryven en te meiden, in allen fchyn en zo als men in materie van Compagnie gewoon is te doen, enkel en alleen om zy ne of haere Zoon of Zoonen daer door in 't ftuk van Negotie te ftileeren, en binnen en buitens lands by en aen de Correspondenten bekend te doen worden , zonder dat echter die Zoon of Zoonen daerom eenig part of deel in dezelve Negotie zyn hebbende?
6.



en ZEEVAART. (önêerfcheièm gmllm der Koophandel) g&$
Hf het na ftvte mercantil en anZeggen Jae. ^ binnen deeze Stad niet ge-
nraótifeerd word, dat wanneer zelvs eene reëele en waere Compagnie of Sociëteit word gedisfolveerd en gefcheiden , en wanneer dan by die disfolutie of fcheiding aen een van de «reweezene Compagnons de fchuld-n of effecten van de Compagnie, of van die geenen , met wien de gevveeze Compagnie daer te vooren en geduurende die Compagnie daer omhad pecorrespondeerd en genandeld, worden gelaeten , zodaenig dat daer van dezelve Correspondenten kennis worde gegeeven, ten einae dat die ^eene, wiens fchulden of effecten alzo by fcheiding van de Compagnie, aen een van de geweezene Compagnons alleen zyn of worden gelaeten, daer over in het toekoomende zal koomen en hebben te te correspondeeren met zodaenige geweezene Compagnon , als dan de andere geweezene Compagnon niet met 'er daed daer door is, of word gelibereerd, wanneer naemelyk die Correspondenten zulks niet tegenfpreeken en verbolgens over die fchulden en efftften met dien geweezene Compagnon in zyn particulier koomen te correspondeeren , en van hunne fchulden en effeften Ccc dien
II. beef,, ccc



385 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dien conform vervolgens ook te disponneeren ?
In Amfterdam, den 15 July 17j7, {Was getekend.')
d, j. bern ar d en r. de vicq.
Onder ftondt, in kennisfe van my. ' (JPas getekend^
f. TK. du faï.
LXXXVIIL



sn ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.-) 387 LXXXVIII. ADVYS. I.
Iemand ah openbaer Koopman genegotieerd heibende, kan zich nae d^haüd mt de exceptie van minderjarigheid met behelpen. II.
Te meer als hy de Negotie met kennisfe van zyn Voogd heeft geëxerceerd. III.
En dezelve zyn pupil ter dier oorzaeke elders permitteert te woonen. IV.
Minderjaerigen en tevens Kooplieden konnen vooral in materie van Wisfeltrekkinge zich niet bevryden met de exceptie van minderj aerigheid.
CASUSPOSITIE.
A Koopman woonende te Waelwyk, heeft geduurende eeni\. te tyd negotie in Graenen gedreeven met B., thans in ■ £h7fcs fe Waelwyk domicilieererfde, doch die aldaer met voorlenm'f van zvre Moeder voor ongeveer anderhalf jaer was g en vronen, en aen wien door zyne Moeder zekere fommen |an penningen tot het doen van opgemelde Negotie gefourneerd I n geworden. Of fchoon nu ingevolge deeze Negotie en handel S Graenèn door gemelde A. op voornoemde B. verfcheidene Wisfeï g^rokken en door B.' geaccepteerd en betaeld zyn , zo Gebeurd het eindelyk , dat A., weder op den voet als voorheen op B eenige Wisfels getrokken hebbende, ten beloope van ƒ «030-3-, Lel ve n wel eerst door B. geaccepteerd, doch naderhand met Protélt geretourneerd zyn; vervolgens worden door C., als Houd r d e. Wisfels, tegen B., als Acceptant, ten fine van voldoerfmg der gemelde Wisfels, proceduures geëntameerd; edoch de Moeder van B., als deszelvs Voogdesfe, vmdt goed de mindei-
Ccc 2 jdt-



383 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
jaerigheid van B , als zynde circa 22 jaeren oud, te allegueeren en op dien grond deeze fchuldvorderinge ce contradiceeren Ert word als nu gevraegd, of die exceptie van minderjaerbbeid , door de Moeder van B geproponeerd, na Rechten al of niet is gefundeerd, en of daer tegens door C. eene gefundeerde DefenMe zoude konnen worden gedaen ?
Gezien by den Ondergetekenden de bovenftaende Cafuspofitie, en gelet op de vraege, daer uit geproponeerd;
Dunkt (onder corredie ,) dat de uitvlugc van minderjaerigheid, door de Moedei van gemelden B. geallegueerd, van-alle fundament naer Rechten is gedestitueerd, en derhalven daer op door den Rechter geen reguard kan of behoordt te worden genomen, en zulks om de navolgende redenen.
Foor eerst, om dac alhoewel naer generaele gronden van Rechten zeker is, dat een minderjaerige, konnende toonen gelardeerd te wezen, zich kan behelpen met de beneficia cetatis, (de voorrechten van zyne onderjaerigheid,) aen minderjaerigen competeerende, en welken over 't algemeen in 'c Recht zeer groot en favorabel zyn, evenwel aen den anderen kant de Beneficiën aen minderjaerigen met worden geconfideerd gegeeven te zyn, wanneer zy op eene bedriegelyke wyze anderen zouden trapten te benadcelen en de voordeden van het Recht ten dien einde te misbruiken ; als zynde het eene bekende en allerbillykite regel quoddecepiis, non decipieniibus jura fubyeniunt. (dat de Rechten aen de bedrogenen, maer niet aen de bedriegers te gemoet koomen) (a).
Een regel die vooral van applicatie is, in gevalle minderjaerigen door eene doleufe handel hun evenmensch zoeken te misJeiden, gelyk dan ook daerom (b) zeer nadrukkelyk gezegd word fallentibus mmonbus publica jura non fubveniunt, (het publycqueRecht koomt den minderjaerigen, die bedriegen, niet te hu^u,> terwyl het m cas fubjeét (gefupponeerd de voorenfbiende faiter* alleims der waerheid conform te zyn,) geene twyffelinge kan
oa.
(o) /. 2. J. 3. ff. ai Stlum reliëf, (b) In ds /. 1. Cod. fi minor Je maj.



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.') 3£9
onderhevig wezen, dac alhier door 8. op eene bedriegelyke wyze is gehandeld geworden, dewyl reeds eenige tyd bevoorens met hem ter goeder trouwe is genegotieerd geworden; en derhalven 't Recht (waer van de grootfte grondflag de billykheid wezen moet,) niet kan geprcelumeerd worden tot.faveure van zulk eenen bedriegelyken handel middelen aen de hand te geeven, nemaer in tegendeel daer jegens de wettigfte Defenfie op te leveren.
Ten tweeden koomt hier nog by eene andere grond, die, al had deeze minderjaerige niet doleufelyk gehandeld, evenwel naer Rechten zyne allegatie en uitvlugt geheel zoude moeten doen vervallen, en welke daer in beftaet, dat deeze Negotie van B., volgens de gedaene voordragt van zaeken, is gefchied met kennisfe van zyne Moeder, als Voogdesfe, die hem zelvs van tyd tot tyd gelden gefourneerd heeft, waer uit dus onwederfpreekeïyk volgde, dat de Moeder van B. zich met geen het minfte fundament op de minderjaerigheid van haeren Zoon kan beroepen, en tot dat einde haere qualiteit van Voogdesfe reclameeren. Want, behalven dat wanneer een Zoon zelv op 'Jlilzwygende last of met voorkennisfe van zyne ouders koopmanfehap gedreeven heeft, in dat geval ten behoeven van den Crediteur eene fpeciaele Actie in het Recht is geïntroduceerd, bekend onder den naem van de AÜio quod jus/u, (Actie van 't geen op bevel,) zo is bet boven dien naer Rechten allefins zeker, dat een minderjaerige ,met voorweeten van zyne ouders genegotieerd of gelden geleend hebbende, geen gebruik kan maeken van de voorregten, die,hem anderfins te ftade zouden konnen koomen; ftrekkende daer van onder anderen tot overtuigend bewys de /. 7. §. ir. ff. en de l. 4. Cod. (c), in welke duidelyk geftatueerd word, dat een Zoon die voluntate patris (met goedvinden van zyn Vader) een contract heeft aengegaen of penningen genegotieerd, even daer door de Beneficiën van Rechten tegens zyne Crediteur verliest.
Maer ten derden is ook geen gering argument voor de fustenue van C. daer in gelegen, dat B. met confent zyner Moeder en Voogdesfe te Waelwyk is gaen woonen, om des ce beter zyne
Ne-
(c) Ad IBum Maccd.
Ccc s



390 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
Negotie te konnen voeren: in conficieratie dat in zodaenig eene ■eoncesfie van ouders eene ftifewygende emancipatie ligt op*e. flooten, welJte hem wegens de zaeken der Negotie aenfpraekelyk maekt, gelyk zulks oreeder word geadftrueerd door voet (d^ en mede geleerd by h. de groot ré), al waer hy met zo veel woorden zegt: „ Eenige Kinderen, wordende toegelaeten op zich zei„ ven te woonen en neering te doen, behouden daer door het bewind „ hunner goederen en magt om recht te fpreeken "
Terwyl het in de vierde plaets, met de conftante begrippen der meest geaccrediteerde Recht Doctoren overeenkomftig is, dat m het ftuk van Negotie de Beneficiën der minderjaerigen cesfeeren uit hoofde van de goede trouwe en de publycque utiliteit, welken niet permitteeren dat door zodaenige uitvlugten de Kooplieden tot hunne importante fchaede dikwils zouden worden gefruftreerd en de Negotie geen gering nadeel zoude onderhevig zVn • waerom dan ook de gemelde Profesfor voet (f) conform het begrip van andere aldaer geaüegueerde Rechtsgeleerden, zich nopens deeze zaek in deezervoegen uitlaet: Quce de non reftituendcr minore ditta funt, ad mercatores producenda funt, fi in mercatura exercitio per negotiationis ignorantiam damnofas cum aliis celebmrunt conventiones ; fi modo palam mercatorum numero eos asfociatos confiet dum vel tabemam excercendo merces emunt ac vendunt minJim' vel hberahorem fine tabema inftüuunt negotiationem : etenvm Mc quoquedubium esfe nonpotest, qmn, defiderium reftitutionis, habens profundamento negotiorum imperitiam, pugnet cum publica neeotia. tioms profesfione. ('t geen wegens het niec verleenen van Reliëf aen minderjaerigen gezegd is, moet tot de Kooplieden overgebragt worden, indien zy in het exerceeren van den koophandel lcnaedelyke conventiën met. anderen hebben aengegaen: bv zo verre het Hechts blyke, dat zy onder het getal der Koonlieden behooren terwyl zy, of door winkel te doen goederen koopen en in t klein wederom uitflyten, of dat zy buiten winkel eene
(d) Ai tit. ff. de adopt. n. ïz. fU1"
(e) Inleid, i. boek, 6. deel, boo/Jl. 4.
(f) Ad tit. ff de minerib. n. 51. -



en ZEEVAART. (Onderfcheiderie gevallen der Koophandel.) 391
ruimer handel dryven ; want ook in deeze' geen twyffel_ kan zvn of het verzoek van Reliëf, tot zyn grondflag hebbende de onkunde van zaeken , is ftrydig met openbaere profesfie van
kT'eindelyk ten vyfde* kan deeze fustenue van B, te minder geadmitteerd worden in eene-zaek, als deeze, waer n geverleerd word in materie van Wisfel; om dat volgens de conftante ftyl der Negotie en menigvuldige Wisfel-Ordonnantien gerecipieerd isv dat minderjaerigen, die tevens Kooplieden zyn, zich met het beneficium atatis, (met het voorrecht van onderjaengheid,) al waren zy zelvs door onkunde gekedeerd, met konnen benelpen , zo als dit op fundament van verfcheidene, Ordonnantiën getuigd word door heineccius (g) in deeze woorden: ,, Het Recht verleend de herftelling ook tegens Wisfels aen minderjaerigen, " zo 'er eenig merkelyk nadeel kan aengetoond worden, ten " ware ze (NB.) hophandel dreeven, vermits aen de mmderpen" een zo zy maer den ouderdom van 20 jaeren hebben bereikt, door 11 byna alle Wisfel Wetten de hoop van herfiellinge word afge-
" WeshTlven dan ook den Ondergetekenden, om alle deeze redenen, geen de minfte zwaerigheid maekt om te declareeren van opinie te zyn, dat op fundament van minderjaerigneid van B. geene voordcelige decifie in deeze zaek voor denzelven kan of Joehoordt te vallen.
Aldus falvo meliori (onder verbeteringe) geadvifeerd in 's Hagelden 10 April 1778.
(Was getekend.)
p. f, van hamel.-
(£) In zïne Verhandeling over de Wisjelbandel. 2. boofdd. 4.
Ge>



392 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
C^ezienbyde Ondergeteekenden de bovenwende Cafuspofitie T en het Advys, daer od uirpebraar ,,orm„' ^«jwpojitie , het geadvifeerde te conformS S ' Verklaercn wy °as met
's Hage, den 26 April 1778. (Was getekend.")
l. j vitringa, c. p. HO YKCK van papendr echt j. g. luyken, f. t GAfri.' n „ T'
bever. j" gallt > v' zeloer van
De Ondergetekenden geëxamineerd hebbende de bovenilaende Cafuspofitie en het daer 00 door den Heere MV D J hamel gegeevene Advys, verkkeren z?ch oSde^denen da'er by in 't breede gededuceerd, volkoomen met het g advffeer'de te
W otdm openbaerlyk negotieerende , W0X *» hetZh7Zi kooprnanfcliap gelouden vooï meerdere van aeren , enZgVZr^Z in Rechten aengefproken worden: terwyl de OndergeteSender^nt het voorftelder quaastie by de Cafuspofitie, meSe inS ! ^e"' da5 f V^er van B. is over/eden, da cdMoede? a2o zyne Voogdesfe is, en dat de Wisfelbrieven uit wp Ip ^ 2 word geageerd, „i, den hande! e„ lo^Z^^fZ
door
® arr. 73. tit. 43.



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel') 393
door hem B. met toeftemming van dezelve zyne Moeder is ingevangen e? gedreeven , en dus tot de Negotie behoorende zyn.
Amfterdam, den 8 Mey 1778. (Was getekend.)
nicolaas bont, f. a. meynsma, hendrik van castrop.
BV ons Ondergeteekende Rechtgeleerden gezien, geleezen en met alle mogelyke oplettenheid geëxamineerd de voorfz. Catustofttie, en de vraege daer uit geformeerd, benevens het inftructöffiv-s, daer op door de Heere Mr. pet r us. t h eo dor us van hamel, den io van April des voorleden jaers in s Hage afgeaeeven , mitsgaders de refpeólive Confirmatoires zo van de Heeren M". lambertus julius vitringa en andere Heeren Haegfche Advocaeten, als van de Heeren nicolaas
bont. fr as c is c u" s a meynsma en hendrik van gastrop gedateerd het eerfte aldaer den 26 van April, en het tweede te Amfterdam, den 8 van Mey, beide daer aen volgende; en gelet zvnde op de byzondere alhier'zaemenloopende omitandisheden, en de verdere redenen door den Heere van hamel in hetbreede, en nader door de Heeren bont, meynsma en van castrop deswegens in faEto en in ]ure (na gebeurtenisfe en Rechten) gededuceerd, fpeciaelyk ook dat C. ter Lajuspofitie voorkoomt als ongevaer twee en twintig jaeren oud tewezen , en dus by aldien al naer de domicihairen ofte de locaele Rechten en Statuuten voor minderjaerig zoude moeten worden gehouden (het gunt, in allen gevalle van zyne kant, zich daer op fundeerende , zoude behoeven te worden beweezen) reeds bereikt te hebben een ouderdom, die tot het dry ven van Negotie ten vollen is bekwaem, en zeer na begint te approcheeren aen de meerderjaerigheid, dewelke in zommige Landen , immers doorgaens in de Provincie van Gelderland ten aenzien voor al van de Mansperfoonen op den vervulden tyd van twintig
11. deel. üdd l'ie-



394 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
jaeren zelvs isbepaeld, maeken wy derhal ven geene de minfre
STïSf"^ Pa m£dI dat £™óvlk^ * conforme* ren, zulks doende door deeze, en waer by tot meerdere confirmatie en ten overvloede als nog zoude konnen worden g~ voegd het getradeerde by samüel stuyckics fO,'ahvaer de gewoone regel, volgens dewelke geen kinderen ofte minder, jaengen, onder de magt van Ouderen ofte van Voogden ftaen de,z.cn door het pasfeeren van Aflens zouden konnen lerbinden van gelyken gemodificeerd word in en nopens de zodaenigui, qui uotque tanquam idonci mercatores approbati et ex plerarumque civitaturn conjuetudim in aïbis funt recepti, (die by een ieder voor beJïwacme Koopheden gehouden worden, en volgens de Gewoon. tem van de meeste Steeden in haere Registers daer voor aengetefcend ftaen,) jae zo verre ook , dat daer omtrent aen hun ter conicrvatie en m faveure van de Negotie niet zou Je konnen te ita(,e koomen het anderfins aen hun lieden in cas van lajïe competeerende Beneficie van Reliëf, als waer door de contracten en vermntemsfen, welke zy,. ut mercatores feu caw.pfores (als Koopheden of VV,tfelhandeIacrs) hebben, aengegaen, en oirectelyk zouoe worden geftremd, en het.geen daer benevens tot fraude der Commercie en ten nadeeje tevens der publycoiic utiliteit verltre,:ken zoude. Aen ftmper autem ea, quce cum minoribus geruntur rescindraaa funt, fed ad bomm et cequum redigunda funt, ne nuteno racommodo Iwjus atatis homines afficiantur , nemine com his oouTRAHEXTEff quodammodo commercio eis inierdicetur, itaqve rafiautmamfesta circumfcriptio fit, aut tam negligenter in ea caufa verjatt fint: manifesta circumscriptio fcilicet adverfani■
aut tam negligenter in ea caüsa versati funt,
fcihcet minor es (k). (Want niet altoos moet't geen met mini derjaerigen gehandeld is, vernietigd, maer na recht en biiiykheid beoordeeld worden , op dat de lieden niet groot nadeel lyden door deeze jaeren : als waer door niemand met hun zoude willen.
(0 & Disfirtationib. fwidkü Hallenfibus vol. i. disp. 18. di Cambialimr. Luteraruir. ncaptatione cap. z. §. 6. n. 18—32. wnuvuwm,
(*) Vid. eoiaoFiL ai bar.c legem Uit. xi



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel) 39$
len handelen en aen hun eenigermaete de f^^f^e^ den verbooden, dienhalven ten zy 'er of WaeAlykel^ ^"gg zy, of dat zy zo onachtzaem zich in die zaeK gedraegen.hebben . UaerUyMykï misleiding, te weeten van httmepdttye: tfvrt* machtzaemin die zaek gedraegen hebbende weeten de mndeaerfgen.) (van weike beide poincten nogthans niets, maer veel eer het tegendeel allefins fchyndt te blyken ,) Pretor merjmerz fe non debet, (moet zich de Rechter daer me e met bemoeijen,) zyn op dit fubjeft de woorden van den Rechtsgeleerden Q).
Aldus (onder verbeteringe,) geadvifeerd te Zutphen, den 6 Maert 1779.
(]Vas getekend.)
E T. STUING, HENRICUS SCHOMAKER, B. GUTBER' L ET H PL li GH ER, A FRANCKEN, C. G. BULTMAN en J. H. VAN HASSELT.
m In ; u /T i 1. de minoribus. Doe hier by wyJers en in terminis (op
JAC0B VAN ***"V " zy'ir;llangSU^ Voorts Rcltsgeleerde Brieven, en aldaer de ,41 Briefen verv.badz. 311-3 3--J™™ joh. godlieb h e 1 n e c c 1 u s , in Opuscular. vanar. fpg.i, exc II. de**»* iegotiationisCollybisticcevelCambialis cap. x. %. 9. En jacob f ^JDO vici, Einleimngzur Wecsbel Procesf. cap. I. J._ 11. 14■ & IJ- V.^/ffl 5 de Leer van david mevius in G»mm. ad jbj Lntefffij/i , hb. UI. ta. o. arf. ti. ». 24. «. 27. en meer anderen.
Ddd 2
LXXXIX.



39o" ADVYSEN oveü den KOOPHANDEL LXXXIX. ADVYS.
IevTn 7'ludYieVï? afSeSeeven hebbende, en het beloop daer van naderhand voldoende, onder beding, dat de Neemer die met zal vernegotieeren of afzenden, is echter gehouden bet beloop van dezelven aen de Geendosfeerdens te voldoen.
EXP0SITI0N DU FAIT.
7i/f a reepte Par C"ntratl: de B. une portien de Maifon et de±KL • J-erre par convention, faite entre eux pour la fomme de Liv 500. Sur quor M. fournit a Vordre de B. deux lettres de Chanèe *
KIS^^ * UV' >S°>
Par le quel il étoit ftipulé, que M. payeroit, a B. ia rente des Liv. 250 restant. Quelque tems aprbsM. paya Liv. 250 a B., difant ^j etoit pcur les deux lettres de Ckangeci-desfus Intionné s %r quoi li. lm promit, verbalement & par. ecrit, de les lui rendre.
Cependant B , ne croyant pas ètre en fureté pour les Liv. 2<ro , res ianu du Contract ci-desfus mentionné, ne lui rendit point les fusdL tes deux lettres de Change de Liv. 10.0 6? 150 Liv., mais at contrair les negotia a C., celle de Liv. 100 , cjf a P. celle de Liv. 150.
fonLnt kS ^ Ct ^ nC0U la mklir en ar^
,AfeClial7gi dSS dÜ£S lettn$> C' et P' le P^nterent a M. pour en obtemr le payement Sur quoi M. refufa de le faire, difant, qidl le avoit deja payej B. Sur cela C. & P. en firent faire le Protest et f gnerent ledit M en justice, le dit M., qui pour fa defence dit, n ètre pas oUxger de payer, les dites Lettres, paree au il les a deja
ffit£jj£Jt*** ,qUi il kS avoitf^s, ce qA, justifie par UtUes du dit 13., qui lm promit de les lui rendre,
C. 6f



en ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Koophandel.) 397 LXXXIX. ADVYS.
(Uit het Fransch.)
CASUSPOSITIE.
Mheefc by Contraft met B. een gedeelte van Huis en Land . aengenoóraen, voor de fomme van Liv. 500, volgens conventie onSer hun gemaekt. Waer op M. aen de ordere. van R afaeevdt twee Wisfelbrieven, de eene van Liv. 100, en de anderl van Liv. 150, te betaelen een jaer na dato van hetzelve
C°Bny"het welke bedongen was dat M. zonde betaelen aen B. In. teresfe voor de nog overige Liv. 250. Lenige tyd daer na beÏS M aen B de Liv. aso, zeggende dat zulks was voor de Se boven gemilde Wisfelbrie'ven. Waer op B., zo by woorde Ss gefchriv?^aen hem beloovd dezelve aen hem te zullen reft,
'"Ondertusfchen B, niet geloovende genoeg in zei«rheidI gefteld te zyn voor de Liv. 250, die 'er nog aen het hier boven «dachte Contraft ontbraken , heeft de voorfchreevene twee wïfe brieven van Liv. too en 150 aen hem niet te rug gegeeZ .f maer fn tegendeel, die van Liv. 100 vernegot.eerd aen C , ïn die van Liv. 150 aen P. Aen de ordere van denwelken L. die gefteld heeft, en ontvangt daer voor de waerde in contant geld 6 Ten vervalcyde van dezelve Wisfelbrieven prefenteeren C. en P dezeleen aen M. om daer van de betaelinge te bekoomen Waer op M. geweigerd heeft dezelve te doen, antwoordende da hv die reeds betaeld hadde aen B. Waer na C. en P. daer van het Prot st hebben doen opmaeken en den geraelden M. in rechten betrokken hebben, die ter zyner verweeringe bybrengdt, dat hy ï geenverplichtinge ftaet om dezelven te betaelen nadien hy d"egreeds hadde betaeld aen B., aen wiens ordere hy dezelven glftek hadde, het geen hy bewyst door de Misfives van voornoemden B., die aen hem beloovd hadde, omme hem dezelven te zullen te rug geeven. ^ ^ c. en



398 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
êeux^ftrl'£tï°fent h C6la> difms> ****** P**»rs des dites deux lettres ae Changeren ayant duemcnt payé la valeur et fait Z diligences en tems, le dit M. dm étre hndïmne corps fu
vant le droit de lettres de Change de les leur eayer wc Z tutte £?B 7*%V/f?U *f m" ^ « IrLn™ TecouTc Z
te Lettres ilto tTTJ"? CWpS de ^ mx C & P' Chate Zal2 /r™, 6 mereSt: We une lettre de
^nange payable a l ordre; etant negotie, et endosfé au troAt d'un au re e porteur ïune telle Lettre Èoit étre een fit lCcïnt fi Ta
Z^X^f^^ aU Pr°fit du dÜ VorteTJlne, jans que Le Fetiewfoit fujet de repondre du faicl, ou d'aucun enmgement, que le dit Endosfeur pourroit avoir fnh, r•£ g ? Tireumif /lrrcM„„,«. * J rv™rou avoir jau, ou Lomracte avec le
Faiti h Amflerdam, ce y Juillet 1708. (Signé.)
jan van den ende, a. van den ende.



en ZEEVAART. (Onderfiheidene gevallen der Koophandel.') 305^
C en P. verzetten zich hier tegens, zeggende dat zy, wezende houders der gemelde twee Wisfelbrieven, en daer voor behoorlvk hebbende voldaen de Waerde, en daeromtrent in tyds deïoodi.e diligentiën hebbende gepleegd, dezelve M mitsdien moet worden gccondemneerd en tegens hem Arrest op zyn perfoon en goederen moet worden verleend volgens het Wisfelrecht, ten einde om aen hun dezelven te betaelen met alle de kosten en interesfe; behoudens hec recht van voornoemden M. om te hebben en te neemen zyne recours tegens B,, by aldieq bv aen denzelven te veel of kwaelyk mogte hebben betaeld gjhad ; waer op men de Heeren (Wisfelkun^igen) van Amfterdam zeer onderdaeniglyk verzoekt te geeven hup gevoelen en Advys.
De ondergetekende Advocaeten van het Hof van Ho land , refideerende te Amfterdam, gezien en geëxamineerd hebbende het ceval, hier boven ter nedergefteld , zyn van advyfe , dat M., de Trekker van de twee Wisfelbrieven , hier boven vermeld, met kan ontaaen de condemnatie van Arrest reëel en perfoneel omme te betaelen aen C. en P. dezelve Wisfelbrieven met de kosten en interesfe; om redenen, dat een Wisfelbrief, te betaelen aen ordere, vernegotieerden geëndosfeerd zynde ten behoeven van een ander, de Houder van zodaenige Brief moet geconfereerd worden , als ware dezelve Brief origineelyk ten profyte van den gemelden houder getrokken; zonder dat zelvs de voorfchreevene Houder onderworpen is te verantwoorden de daed of eenige verbintenisfe , die gemelde Endosfeur mogte hebben gepleegd of Gecontraheerd met den Trekker of Acceptant met betrekkinge tot zodaenige Wisfelbrief, buiten kennisgeevinge of tusfehenkomfte van den Houder, aengezien zulks in materie van (Wisfel of) Commercie van een publycque notorieteit" koomt te zyn.
Gedaen binnen Amfterdam, deèzen 7 July 170&.
(Was getekend.)
j. van den ende, a. van den ende.-



4oo ADVYSEN over den KOOPHANDEL
XC. ADVYS.
Asfuradeurs zyn gehouden hunne fignature te voldoen, en konnen het beloop van dien niet redigeeren naer eene vreemde Whfelcours door de Politie aldaer veroorzaekt. ?
CASUSPOSITIE.
AKoopman tot Amfterdam, heeft gezonden naer Vrankryk • een quantiteit koopmanfchappen, hem in circa kokende ƒ 5coo:— welke koopmanfchappen tot Rouan, volgens de Ufan tie aldaer, zyn verkogt op 8 a 10 maenden tyd, in welken tusfchentyd de Koning van Vrankryk alle betaelinge in Speciën heeft verbooden, en op zwaere ftraffe geordonneerd alles te betaelen met Bankbriefjes, zo dat de Correspondent van A. genoodzaekt is geweest die in betaelinge als contant geld te ontfangen,
Welk Papier, in buiten Landen geen credit hebbende, volgens oien, in verre na de helfte van het Capitael van A. derwaerds gezonden, niet zoude hebben gerendeerd.
Om welke fchaede zo veel mogelyk voor te koomen, A. aen zyn Correspondent ordonneerdt, die penningen ofteeigenlyke Pa pieren te remitteeren aen B. tot Marfeille, ondertusfchen A aen B. ordonneerende den inkoop van eenige goederen ; 't welk B effectueert, en daer aen de effeéten van A. employeert en voor* zyne rekening hem toezendt; zo dat deeze koopmanfchappen zvn het retour der goederen door A. verzonden.
A. advys daer van hebbende, doedt zich op die goederen ver zekeren ƒ 3000: — 't welke eenige honderd Guldens minder is als dito goederen Pryscourant hier waerdig waren. '
't Schip koomt te blyven , en A. vorderdt van zyne Asfuradeurs de fchaede; welke zy hem weigeren te betaelen; zeggende dat hy zo veel Rifico in dat fchip niet heeft gehad, willende hem cónltnngeeren te rekenen na dat ten tyde van den inkoop die Papieren volgens de Wisfelcours hier tot Amfterdam waerdig waren. &
Zo



en ZEEVAART. (Onderscheidene gevallen der Koophandel.) 401 Zo is de vraege.
Of A. gehouden is na een Wisfel cours té rekenen daer hy niets tnede te doen heeft, dewyl het retouren zyncr goederen zyn, dj hem veel meer kosten als de verzekerde fomme is; en dat nog zo veel te meer, öm dat de Geasfureerde bewyzen kan met de Pryscourant, dat de goederen meer als de verzekerde fomme waer. dig waren, en dat A. daer voor na het behouden arnvement veei meer zoude gemaekt hebben. ■
Dunkt (onder correctie,) dat de Asfuradeurs gehouden zyn haere fignature te voldoen, en wel ter fomme in de Pohce uitge. drukt, by zo verre A. bewyzen zal konnen dat de waerde zyne* geasfureerde goederen ter plaetfe der laedinge is geweest een tiende deel meerder als de ƒ 3000: - dewelke hy daer op heeft doen verzekeren, en mitsdien dat de Asfuradeurs zyn ongefundeerd in hunne fustenue, om in cas fubjefl hunne voldoeninge te r-ruleeren met de cours van Wisfelgeld op den voet van de Franfche Reglementen, betrekkelyk tot den tyd dat de koop of laeding der geasfureerde goederen is gefchied ; als notoir zynde m materie van Asfurantie, dat de waerdye der verzekerde goederen altyd genomen word volgens de gemeene waerdye, en zo als dezelve goederen in koop gekost hebben met bygevoegde onkosten van pachtïnge, tolrechten, fleet of toerustinge van dien, en dat dan ook het beloop van dezelve goederen in cas van fchaede , zonder reguard of relatie tot het geld by den inkoop oecmploveerd, conform de getekende fomme ter plaetfe van de fiVndture moet voldaen worden (a). Gelyk dan even notoir is, dat zo wanneer de Verzekerde zyne goederen aengekoomen waren by trocque of ruilinge, de waerde der goederen gefchied zynde na courante pryfe van de plaetfe, alwaer de trocque gedaen , of ruilinge is voorgevallen; by verzekering, van zodae' nige
la) Zier Ordonnantie van Asfurantie têt Jmflerdam, art. z. tot Middelburg, art 3. Ordonnantie van Koning philips van dato zo January 1570. art. 3-
II. DKEL. Eee



402 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
nige waerde dezelve waerde in cas van verlies aen de Geasfüreerden moet worden goedgedaen (b). w*>m Aldus geadvifeerd deezen 28 Maert 1721. (Was getekend )
a. van den ende en abraham van friessem.
XCL ADVYS.
Turbe van Kooplieden, wegens het berekenen van Lasten van ruige Oosterfche Waeren.
Wy ondergefchreevene Kooplieden , handelende en nego. tieerende op Oosten, verklaeren door de dagelykfche-er. vaerenhe.d en het gebruik, dat altyd daer in gevolgd en onder, houden is, en nog gevolgd en onderhouden word, ons we! "bewust te wezen, dat noen van ruige Waeren, als Henrdp en Vlas, van Oosten koomende, die men by 't last irifcheept, 't zy dat de fchepen daer toe hier te Lande bévragtzyn, of in Oosïland bevragt worden, zes fchipponden volgens Couftume voor ten last rekendt, en dat met volgens het gewigt deezerStad, veel mm dat - men gewoon is.de voorfz. ruige Waeren op het losfen alhier te weegen, maer zes Oosterfche fchipponden, zo als dezelven in Oostand ingefdreept worden. En om dat zulks de waerheid en in volkoomen gebruis is en altyd is geweest, en aen ons hier van ver. zogt wierde onze Verklaeringe, hebben wy deeze getekend in Amfterdam den dertienden July Anno iöjó; Was met verfche* dene handen ondertekend. ', '' *
CORN. GRAAFLAND, ANTH. SENESCHAAL , FLORIS ROETERS , NAN NINGJELAASZ, CORNELIS KOY, NiCOLAAS R. VAN CAPEL' E 'T0seph VAN WAI.LENDAAL , WYNANT van driest , ANTON ' VAN BEAUMONT, JOAN DE JONGE, WILLEM STEENVVYK, WILLEM VAN den ELOKE, paulüs JACOB BEESTERA AL , pieter TANSZ VAN NFS PIETER WILLEMZ VAN COPPENOL , P. ARNOUT KELFKEN. : ' '
xcn.
(i) Gelyk dit genoteerd word hy de tifamiën en Ceuftumen d* la PW ^



en ZEEVAART. (Onierfcheiiene gevallen der Zeevaart.) 403 XCII. A D V Y S.
Directeurs van 'de Levantfche Handel mogen accordeeren onder be- ■ D hLrlyke diligentie'wegens pretenfien ten lasten van hunne Ministers.
Word gevraegd. ^f nireaeurs van de Levantfche Handel zullen konnen en O mógen accordeeren over hunne pretentiën ten laste van V-»* ^ _„„. u,.finpn pewezenen Secretaris. *' SttSSP* de voorfchreevene Direfeu. in hët v«Sen zvn , en dan ook zonder bekoraraerroge hun zeivpp Êonien inïaeten tot een accoord wegens de pretentie de-
met e t tTe voorfchreevene Sociëteit van de voornoemde Sreclie als zy voor hun eigen belang zouden waerneemen en
'TeSet ™-den dat aen hunne gehoudenisfe 1^*«£* vold' n word daer mede , als wanneer.zy ten byte vanée£ire&|
Sn ot\y acS en transaclieLnner Principaelen quaestieufe /yn, ombyacco^ voorbehoudens dat daer omtrent
Worïe uï heS voordeel der gezegde hunner Prineipaeen en vöoral dat zy zich onthouden , ne auid ™tof *« <* Ztia f dat niets uit inzicbte) (dat is uit gunst voor den Debifeu7) of wel ten hunner eigene contemplatie koomen te geSein of gedaen te worden) (>)■ Zo als dit mede genot««rd
(a\ arv r„ j 1. Digest. neg*, gest. jur.tt i. z. C«*. ar&itr. MttZ. ' S I j'. ï L Digest. ie aininist, & pnc. tut. I. ,6. C* * *»*
Eee 2 \



404 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
'•vord by den Profesfor joan. voet (A mPr aq tranfigere posfunt omnes non prohibiti, adeoaue t2lï< WOr°"dei}' admimfiratores civitatum, magistri focietatum nliil r fynim > pillis; civitatibus ff/^UiJJrffi^**f^ reminant - eo quod li omnes confïituTfa ™ ï fi^ tatumque hom perdant, ac disfont aut L„t\ r PuPll^um ctvigis ututilitatemproeu ent. (adendien Zt J'T noceant>W ™at let word, konnen tranfleeVren"ei HiïïL i y ^ reCht niet be" fionarisfen , RegeerdersT^Sceden ^^Zl^ 'e Pe* teiten en andere diengelvken ten hPh^ J bers van SocieSteden en Sociëteiten2, Indien zy ntrTet IS?^^»* grootsheid afffiaen: om redenen dat deezeallln ^ n'et uic niet om der Weezen en der Sted n goeïere, te 3eDSefte1^ verfpiiien, of dezelven doorhunneguS^ en Ce
eer om derzelver nut te behartigerf V 7vnHbenadeele"» maer vee! deei derPnncipaelen daer SSC^^S^ ^ ^ en voor hun interest ietwes zekers wo?d ginoLen T™ ^ tige vreeze kan hebben dat, na het cLnnrZ ' 38 msn wec* kostelyke proceduuren, het effect van ee^T^V™ ^ e» deele van dezelve Principaelen ge weezen d^fh^6' t6" V00rvan een Debiteur of anterieure prJeTntiè zoudAn °nvermoë™ zonder vrugtten illufoir (d). F reientie zoude k°nnen vveezea
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den i2 December l?2l. (Was getekend.)
a. van den ende, abraham van friese , d. helmans. akilssem en
(c) Ad' tit. de tranfnS. n. r.
(ft üti bacinfimiii dom «riVïrtds h naBat & £
XCIIL



en ZEEVAART. (Onderscheidene gevallen der Zeevaart.) 405 XCIII. ADVYS. I.
Eigenaers van een Plantagie in de Berbice zyn niet gehouden geftancl' te doen en te betaelen het exorbitant, beloop van de Rantzoeneeringe door de Commandant of DireÜeurs van die Colonie met de Vyand geaccordeerd, of de IVisfd deswegens getrokken.
De Producten uit die Colonie gekoomen konnen onder behoorlyke Protestatie worden opgeflaegen, zonder zich tot het rantzoen te engageer en. III.
Dezelven konnen immers niet verder als tot de waerde van de Produtten in de Colonie zelve zonder engagement als vooren werden verkogt. IV.
Welke de confequentie van zodaenige verkoop zal zyn.
memorie ter consultatie.
Inde zaek van de Heeren joh an en cornelis van perre, Oud-Burgermeesteren van Vhsfingen &c. &c. zullen drie poincten in confidératie koomen en te overweegen ftaen.
Als (i ) of de Heeren van perre gehouden zyn te praefteere" en na te koomen, 't geene tusfchen de Directeurs van de Colonie de Berbice ter eenre, en de Baron de monants, als Commandant van het Detachement van het Esquader van Monfr. c\ssard ter andere zyde, is gehandeld en geflooten geworden op den 8 December 1712 wegens of voor het rantfoen van de< zelve Colonie?
En mitsdien de Heeren van perre zulien moeten accepteeren en betaelen de Wisfelbrief van ƒ 181975 : 6 , door de gedachte Directeurs tot effeninge van de voorfchreevene handelinge getrokker:?
(2.) Of wyders onderft eld zynde , dat de Heeren van perre, wel na het aengaen van het voorfchreevene accoord, maer eclv
Eee 3 te*



4oö ADVYSEN over den KOOPHANDEL
ter onweetende van hetzelve, na de voorfchreevene Colonie heb. ben gezonden twee byzondere Cargafoenen, zynde refpeaivelyfc gelaedenin een afgehuurd en in een eigen fchip; en dat ook de Direfteurs van dezelve Colonie insgelyks, na dato van de voorfchreevene rantfoeneeringe, en ook onvveecende, dat de Heeren van perre difficultiteit zouden meenen of kwaemen te maeken, om het geaccordeerde rantzocn te voldoen, herwaerds aen hebben gefchikt en aen de Heeren van perre, als hunne Patroonen , geconfigneerd het voorfz. fchip met een goede quantiteit Suikeren, op de voorfchreevene Colonie gevallen, na dat zy de voorfchreevene van herwaerds overgezondene Cargafoenen hadden ontfangen, de Heeren van perre zullen konnen en mogen in gerustheid losfen en opflaen dezelve aen hun geconfigneerde Suikeren?
En vooral mede of zulks zal konnen en mogen gefchieden, zonder zich daer door te engageeren om te moeten approbeeren ,' het voorfchreevene geaccordeerde rahtzoen , en zich te obligeeren tot voldoeninge van de voorfchreevene Wisfelbrief van ƒ 18 «975:6; en hoedanige precautiën in allen geval daer jegens gebruikt zouden moeten of mogen worden?
O.) Indien de voorfchreevene Suikeren zeiven, nu al onbekommerd , en zonder gevolg van het voorfchreevene engagement, gelost en opgeflaegen zoude konnen of mogen worden, of dan deZelve Suikeren door de Heeren van pek re zouden konnen of mogen worden gekogt en te gelde gemaekt zonder zodaenig engagement ?
(+) En wat confequentie in allen geval ook die verkoop zoude hebben, als de Heeren van perre al rnogten verftaen worden daer toe niet voikoomen gequaiificeerd te zyn.geweest?
Belangende nu het eerfte poinct, zo zoude de zaek wel zodaenig voorkoomen, da: het gemaekte accoord by de Heeren van perke niet zoude # behoeven gepiajfteerd of nagefcoomen te worden.
En dat gevolgelyk de voorfchreevene Wisfelbrief msgelyks niet heeft of zal behoeven te worden geaccepteerd of betaeld.
Want



EN ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Zeevaart.) 40?
w»nr of we! revulnriter (over't algemeen) waer mogte zyn , , HSndhS^ Kooplieden, hebbende Wisfel getrokken,
fVT ' iets ce doen of te laeten, echter ook in abfentie van de-
j^tT^kW» zou*,, loeten worden ono
W^Ï&ÖSii vooraf ta «*n en tol* ftaen of en voor hoe verre zodaenige handelingen, met de
r?JÏ^S-I»«?rrt« hebben in en omtrent zaeken , waer • , *en Sfleursof Bewindhebbers magt gegeeven M om SffS~ te velden .««-^^.^Z KT^5-(»r^ S 2~ & Bewindhebbers en D,
i ™s n. ?u i. van zyne Inieidingt.
% Zo isl „U ae te—de ^ van » "« -J^jS
ook te zien en te leezën is En «, . jdj.'« «Jg; gy me ^ tf
gefteiddn ƒ 5- few-™ >f £" * ^e^n en - bilJykhei J , « * teri pet altertim zmf ta ccd o ,ƒ<, at«r,* «™ ft Jeene nadeelige gelegen.
dat Sanl' mS^ht 4 - ander «verdraege, dan by zelïs gehad heeft.)



4ö8 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
refteurs van Negotie met wat dies aenkleevt, en zelvs ook aen Bevelhebbers over eenige Forten of Landen, by imaginatie niet kan verftaen worden tacite (Itilzwygende) last gegeeven te zyn om diergelyke onereufe conventie (als in deeze)°aen te gaen en te fluiten buiten hunne expresfe commisfie.
Even als ook ten opzigte van negotiorum gestores of Onderwinders niet min refolut en zeker is, dat dezelven , hoewel in abfentie van hunne Meesters en in onvoorziene voorvallen niet anders mogen doen, als 't geen dienftig is en nodig voor de abfenten; ja dat zelvs daer in ook nog wel particulierlyk deeze precautie moet worden geadhibeerd, dat de abfenten daer door niet te zeer worden gegraveerd, maer dat de engagementen en impenfen utiliter (ten nutte) en zonder bezwaernisfe zyn gedaen ut non necesfefit domino re fua carere. (op dat het niet noodig zy' dat de eigenaer zyn goed misfe) (c). Zo als dan ook gezegd word dat de voorfchreevene conventie, de Heeren van perrs niet alleen zoude geeven zeer veel embarras en ongelegenheid in hunne affaires, maer dat boven dien ook denzelven zoude wezen zo exorbitant en laeuf in zich zelvs, dat de geheele Colonie zo veel niet waerdig zoude zyn als de geaccordeerde fomme koomt te beloopen.
Wat nu by ordere het tweede poincT: aengaet, nopende het losfen en opflaen van de Suikeren, zo van de Berbice als boven, verwagt worden , zo zoude wel fchynen dat dezelve Suikeren by de Heeren van perre gelost en opgeflaegen zouden konnen en mogen worden. Zonder dat de Heeren van perre daer door zullen konnen verftaen worden de voorfchreevene Colonie en min nog de conventie wegens het rantzoen zich. aengemaetigd, of daer in geacquiesceerd, of tot-de betaelinge van de Wisfelbrief in quaestie, zich fchuldig gemaekt te hebben.
gekefdel h" gr0tiüs CQnfü' i75' Part' 3- volfx. der HoUandfcbe Rechu-



en ZEEVAART. (Onderscheidene gevallen der Zeevaart.) 409
Immers indien de Heeren van perre, alvoorens zulks te doen voor Notaris en Getuigen, nog nader kwamen te compareeren en te protesteeren , dat hun Ed. niet alleen het gemaekte accoord kwamen te desadvoueeren , maer ook daer nevens declareerden, dat zy de voorichreevene Suikeren alleen kwamen te losfen en op te ilaen, om daer uit te vinden hun dedomagement en vergoedinge van de Cargafoenen, by hun Ed. na dato van de voorfchreevene praecenfe rantzóeneerinee na de Berbice afgezonden, en aldaer ook " gPar--iveerd, en by de Direaeurs aengenomen en ten nutte van de Colonie behouden en bekeerd, of anders als negotiorum gestores (Onderwinders of DireSeurs) ten beste van de Geinteresfeerdens. Want of fchoon de voorfchreevene Suikeren door de Direaeurs van de Colonie met die meeninge niet afgefcheept en herwaeras aen verzonden mogten zyn, dat daer uit het rembourfenient van die Cargafoenen, door de Heeren van perre alhier afgelaeden en na de Berbjce verzonden , als in retour gevonden zoude
W°Fn6of fchoon al mede de Heeren van perre afvaerdigende alhier na de Berbice hunne voorfchreevene Cargafoenen, insgelvks niet mogen hebben gehad de intentie om van die Cargaloenen voldoeninge te vorderen. Maer dat dit alles over en weder mag zyn ondernomen in en met die gedachten, dat de Heeren van perre, aen de eene zyde als Patroonen van die Colonie en Eieenaers van deszelvs Plantagien, alleen kwamen te tourneeren de noodzaekelyke of vereischte behoefte tot continuatie en voortzettinge van dezelve, en aen de andere zyde, dat de LJirefteurs van de Colonie de voorfchreevene Suikeren aen hun üd. lieten toekoomen, als vrugten van hunne eigene Colonie en de Plantagien van dien. „
Zo volgde nogthans daer uit niet in het allerminlte, dat de neeren van perre zoude moeten biyven continueeren in dat zelve fpoor, na dafhun Ed. nu ex postfatto (naderhand) is genieeken,
II. deel. Fff ^



4io ADVYSEN over den KOOPHANDEL
dat de voorfchreevene Colonie daer te vooren of ingenoomen of gebrandfchat, en alzo door hunne Directeurs of Bevelhebbers quafi is gerantsoeneerd geweest, doch op zo eene exhorbitante en ongehoorde en alzo ook op eene zo ondraegelyke wyze, dat de Heeren van perre hebben gemeend gehad zulks te konnen en te moeten desavoueeren, invoegen als hier vooren in de eerfte plaetfe is geremarqueerd en aengeweezen, maer dat het een en het ander ter wederzyde erroneufelyk zynde begreepen in zyne origine en eerfte aenleg, de zaek dan gevolgelyk mede na dat men refpectivelyk van het gepasfeerde, 't geen te vooren was onbekend, zederd nader is geeclaircisfeerd, zal mogen en ook zelvs moeten worden opgenomen en gereguleerd na reden en biliykheid , dat is, dat noch aen de eene noch aen de andere kant, eenig onbehoorlyk voordeel worde gepretendeerd of genooten , uit het geene errore fatti (uit misvattinge van het gebeurde) onderling verrigt is geworden; en zulks, dat de een aen den anderen kopme te doen vergoedinge van 't geene alzo door middel van die erroïieufe afzendinge refpectivelyk ontfangen is geworden; beftaende daer in naemelyk, dac die van de Colonie van de Berbice, of wel de geenen, die vermits hetdesadveu van de H^ren van per. R e daer toe geregtigd mogen zyn, koomen te vergoeden zo veele als de twee fuccesüve Cargafoenen van hier derwaerds gezonden, aldaer op den arrivemenc waerdig zyn geweest \ en dat de Heeren van perre insgelyks weder koomen goed te doen , of daer tegen te laeten valideeren , zo veel als de Suikeren herwaerds overgevoerd mede aldaer in de Berbice geoordeeld hebben moeten worden waerdig te zyn geweest, 't zy dan dat 'er in de Berbice eenige prys van.de Suikeren zoude mogen zyn geweest, of by faute van dien, dat die prys wierde genomen na den cours van de Suikeren, in de nabuurfchap van Surinaemen vallende en verkogt wordende; zynde dit onderfcheid van dat de Suikeren niet na de prys van deeze Lande genomen zal mogen worden, daer op gefundeerd, dat de Heeren van perre hunne vergoedinge in de Berbice hebben, mogen vorderen, en dat dan ook evenredelyk de Suiker, in de'Berbice ingenomen en genooten wordende, het een tegen het ander aldaer gefteld en tot gefykheid gebragt
heeft



en ZEEVAART. (OnderfcMdene gevatten der Zeevaart.) 4"
hnn eijrene rekeninge en uit hunne eigene middel n , en voor hun eigene iuui & hebben gecontribueerd
aldaer te vooren is gepasfeeid, ai^Snlnife™ne*, dat gelyk
„pacceDteerd, zo zoude men dan ook ve.mecnen, u* g y Z J indden1 einde van de intentie afte en bewys m forma zal . moet t^1WD «en alzo ook door middel van hetzeve bewy, T van het maeken van die ade genoeg bewaerd en gekt zal de z'vde van de Heeren van perre, om altoos te Ti Xn d?t hm, Ed. de voorfchreevene exdVbitante en hefiye ^nee^ge^et hebben geapprobeerd gehad =
d PT ter welken tyde dezelve ook zoude mogen volgen) (d). tt nuando ITeüam est aquivocus, ft**Ki ^^fTjm %cZ enfum , accipitur feclndüm fenjum protesianUs lonaisi et'non.ex inttrvallo. (En wanneer pok de daed dubbel.
(d) Ut haiet ani. faber in Co* Hft, 6. tit. 14- 5- «? IG-
Fff %



4'2 ADVYSEN over den KOOPHANDEL zinnig is, of gefchikt om tweederleie zin te lyden, word dezelve
Deizmnige daed is, en gefchikt om. tweederleie zin re Wd-» ï maer ook öm dat de Suikeren, in quaestie, reed zyn geleden ea overgebragt ,n fchepen.die of door de Heeren vaÏ pI,re zeiv zyn gedaen bevragten, of anders hun Ed. eigen z?n en dt mitsd.en de Schippers, als hunne perfoonen repr Jenteer"nde reeds de Suikeren hebben ontfangen, en dat hunV g^ de bewaennge en bezorginge, die dan ook in het losfen fn opflïen van de Suikeren beftaet, reeds zyn gechargeerd, even alof h n
dlr l'JA Pji f'aCere™detur- C^ant 'c geen iemand door een an7n T^en,W?l'drhy Zdv gouden als ce doen) (ƒ ) Zo dat dan dit losfen en opflaen der Suikeren niet zo zeer voor
eene nieuwe onderneeminge, als wel voor eene contmuade van
van de Heeren van perre zich in gevoegelykheid aen dè eene zyde met zoude* vermogen te difpenfeeren, maer welken aen gaende het de Heeren van p£R8e ook nijJ te vergen «I zyn dat zy z.cn zeiven zouden koomen te prejudiciëren L J' caufam (uit hoofde dat iets) nooit ten SgH? SrfSfc?*?
Kclulteerende nu wyders- mede uit het geene hier vooren is gededuceerd, de refolutie van het der de pomft van bedenkingen., te weeten, dat de Heeren van perre deeze geloste en opgeflae, gene Suikeren wel zullen mogen verkoopen en
te
(f) Vide Rotam Genuenfem decif 6 . n ■> fip'« ., „ ,
S. m»re ejus ff d> ZZitJL,- n' pnst "ARTOLum « /. non
difput\. quj ï4fn nmciattm*- «dde turUüm ^Ca«iW^.
Cf) ^ textum expresfum in l. 6j. 'ff de acouir. & mitu posfesf...



sn ZEEVAART. (Onderjcheidéne gevallen der Zeevaart.) 4-13-
te gelde maeken , zonder zich daer door in te wikkelen, of te prsejudicieeren ten refpeéte van het exorbitant en Isefive accoord van redemtie ot rartzoen; vooral ook wanneer de Heeren van perre zich insgelvks met eên prealable afte van Protest zullen gelieven en koomen te mumeeren, van dat naemelyk hun Ed. die verkoopmge niet zullen doen met die meeninge, van dat zy zich de rantzoeneeringe Öf Colonie op dat fundament'zouden koomen'aen te trekken, maer dat zulks alleen zal gefchieden , eensdeels, om fchaede en verdervelykheid van de Suikeren voor te koomen , en anderdeels ook , om zich zo veel mogelyk betaeld te maeken van het beloop van hunne gezondene Cargafoenen, als vooren. ; Zynde wel waer dat de verkooping der Suikeren na precifiteit van Rechten quafi niet zoude fchynen te zullen mogen gefchiene" i door den Eigenaer; en dat mitsdien pretenfelyk gefusSdcerd zoude mogen worden , dat de Protestatie die in aïtu %Zco^eene "dubbelzinnige daed) van effect zoude wezen in of ten opzichte van den verkoop , aStw contrana (een tegenftrydige daed,) en alzo niet zoude konnen tot voordeel opeKeren, maer 't is mede waer, dat vooreerst in abfentie van de eigenaers, en vooral dan ook van onzekere eigenaers, en wel allermeest in en omtrent perisfable goederen en waer van de bewaering boven dien kostelyk en lastig zoude zyn, dat recht van de abfente en onzekere eigenaers door derzelver Vrienden ," als negotiorum gestores (Onderwinders ;) kan en mag worden vervangen, en dat dit vervangen en dat doen van de negotiorum gestores (de Onderwinders) ook zelvs door de eigenaers na Rechten en Praftvcque zal moeten worden geratificeerd,^ utu liter cap'-um fit "licet effettum non habuit negotium, (mits de zaek ten'bester ondernoomen zy, alhoewel dezelve geêne mtwerkmge gehad hebbe) (g). • Er;
1 (g) Per 1. 10. 5'. 1. ff. de negotiis gestis..
Eff 3-



4*4 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
En dat ook zelvs een Crediteur, die zich te veel vryheid koomt aen te maetigen, t zyin en omtrent de-verkoopinee van zyn Debiteurs effecten, of ook in of omtrent de formaliteiten van de executie of anderfins, zich zeiven met de deugdeiykheid van zyn agter weezen zoude konnen defendeeren en dekken (h)
«JrZnfTS' dn\ze}?s !n deeze eigenlyk de questie daer in niet zoude beftaen of alles by zodaenigen negotiorum gestor (Onderwinder) of Cred.teur aen den eigenaer van bet gold completelyk zoude konnen worden verantwoord, maer dat het poinft controvers daer over is, of iemand, meenende en fustineerende zulks te mogen doen, hoewel geen eigenaer zynde, five bene, five male; (het Zy wel, of kwaelyk) echter geoordeeld zoude moetan worden daer door eigenaer geworden te zyn, of zich als eigenaer gedraegen te hebben gehad, tegen zyne intentie en Protestatie re integra (wanneer de zaek nog in haer geheel was) gedaen, het welk men niet kan gelooven , dat by iemand in rechtzinnigheid of met ernst gepretendeerd zal konnen worden, ter oorzaeke dat er als vooren gevallen konnen zyn , dat ook die geenen , -dewelKen geene eigenaers zyn , een anders goed konnen verkoopen, en dat iemand^ meenende in die ftaet te zyn, en daer van protesteerende, niet pleegdt eene incompatible afte met zyne Protestatie, hoewel hy echter, in het Recht dwaelende, zich zeiven wel zoude konnen fchuldig maeken aen eene verantwoordinge, die van confequentie zoude zyn en voor hem lastig zoude konnen vallen.
En waer over dan ook in de vierde plaetfe hier boven billyk is gemaekt een poinct van bedenkinge, waer in naemelyk zoude beftaen die confequentie van verantwoordinge. En ten welke» opzichte men dan eindelyk ook wel zoude meenen te mogen zeggen niet alleen -het geen hier boven reeds is geadvanceerd, te weeten , dat een Crediteur, hoewel informeelyk hebbende zyn agterweezen gevorderd en bekoomen,
zon-
(o; Per textum in l. 12. «. uit. ft? I ia ft? I uit s je j r et san de rer. Frif. decif. 1 «. 4' & s' Ult' ffm *md mtus cauf*



ZEEVAART. (Onderfcheidene gevallen der Zeevaart.) 415 zonder te obferveeren de gerequireerde folemni-. teken van Executie, zulks niet geretrafleerd of eeauerelleerd zoude mogen worden , nee: damm lliauid fecisfe, (nochte dat hy eenige fchaede zoude gedaen hebben,) maer ten overvloede ook nog, dat de confequentie of wel de actie van zodaeniee verkoopinge, wanneer daer over als pntvdig of informeel gedaen, #1 iets te klaegen of te zeggen zoude vallen , nergens anders toe zou. de konnen tendeeren, als om te hebben vergoedinge van kosten, fchaede en interesfen, die door dfe verkoopinge dan ten tyde van het inttituee* ren van zodaenige actie pretenfelyk geleeden
zouden zyn. En dat dan nog van die kosten, fchaede en interesfen zoude moeten worden geaïduceerd , of wel daer tegens in, confideratie zouden koomen, eerst de pakhuishuuren , ten tweeden de interesfen, die tusfchen den tyd van den gedaenen verkoop en de vorderinge van de Suikeren, van de ontfangene kooppenningen reeds genooten zyn, in tegenftellinge van de interesfen , die aen de Eigenaers wegens de ontfangene en Sehoudene Cargafoenen anderfins «mudels betaeld zouden hebben moeten worden, en ten deiden de lekkagie en het deperisfement van de buikeren . iodien dezelven tot dien tyd bewaerd waren geweest; en eindelyk nog de rifico van diefftaU brand, daelinge van prys, en andere toevaltheden meer , dilmen in of op het bewaeren vfn de Suizel in Mn tusfehentyd zouden hebben moeten loopen, en welkers rifico dan ook, even •Tstf materie van Asfurantie , tot een zekere fomme of premie geredigeerd zoude moeten wordeïTer verminderinge, of in tegenftellinge van * de voorfchreevene fchaede of interesfen , uit de



4i<5 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
laetere meerder waerde der Suikeren refultee rende.
Wordende ten refpeéte van het eerfte gerefereerd tot het geene hier vooren op het derde poinét van bedenkinge uit de Rechten en de Decifien van den Raedsheer sanoe reeds is bygebragt ge worden; en ten refpefte. vari het tweede , meldende van of fixeerende de asstimatie van de fchaede en interesfen tot of oo den tyd. van de peffcie, wordende daer toe ook bygebragt de decifoire text (*) waer mede men dan ook wel heeft gezien dat de Hoogen Raea zich gewoon is te conformeeren , in plaetfe yan de adjudicatzo quanti unquam plurimi (van de vergoedinge van de hoogfte markt) ter Jaeger Vierfchaere gedaen, even alsmede de verdere deducjën hier boven gemeld, van zelvs fpreekende cum lucrum non fit, nifi deduüo damno, (om dat 'er geen winst is, dan na aftrekkinge van fchaede,) zo als dit ook in terminis
mu!èrt"s) fi)0™ dk S£Val W£genS 0ndenvindeO ge-
Gcfteld door de Heer Mr. a. van den ende.
XCIV. ADVYS.
De Admiraliteit heeft geen recht van aenhaelinge van goederen uit de Oostmdie koomende aen Ingezetenen alhier, maer moet * daer over verfchil zynde, zulks voor den Rechter deeze/ Stad geventileerd worden.
Gezien by de Ondergefchreevenen het Placcaet by de Heeren btaeten Generael ,op dop invoer der goederen uit Oostindie daer by vermeld, geëmaneerd den 21 September 1717, en in faüo (wegens het gebeurde) onderricht dat de Fiscael en Com mis Generael ter Admiraliteit alhier de fatto (met 'er daed) hebben ondernomen om by het inkoomen van een fchip, belaeden meteeni-
(0 in l. 22. ff. de reb. credit. % (k) in l. 11. ff. de negot. gestis.



sn ZEEVAART. (Onderfchident gevallen der Zeevaart.) 41)-
ge derzelver goederen, hetzelve fchip door het daer op ftellea van een hunner bediende te incommodeeren.
Voorts eevraegd of dezelven daer toe zyn bevoegd; ' Dunkt (onder correctie,) dat de aenhouding en belemmering, dewelke zo in facto (als wegens het gebeurde) gepofeerd word doordeFiscaelenCommisGencrael voorfchreeven te zyn gedaen, niet alleen is tegens recht, maer zelfs importeert eene ulurpane én infraótie in het recht, aen de Steden in Holland en aen derzei ver goede Ingezetenen competeerende:
Geconfedereerd aen de eene zyde, dat notoir is uit de refpective infiruclie, aen de Fiscaels en Commifen Generael gegeeven, dat derzelver commisfiën worden geattacheerd aen en tot de zaeken van de Convoyen en Licenten, zo als zelvs de inflructie aen de refpective Raaden ter Admiraliteit zich bepaeld tot het neemen der kennisfe van alle quaestiën en gefchi'llen, die binnen derzelver bedryven zouden ryzen (NB.) ter zaeke van fraude en overtreeding, zo tegens (NB ) de Placcaeten en Ordonnantiën van de Convoyen en Licenten, als tegens alle andere Placcaeten geëmaneerd (NB) op het ftuk van den uitvoer van de ViÜuali'èn, Koopmanfchappen, en Munitie van Oorlog na den Vyand (a), en dat het aen de andere zyde niet minder is evident, dat de recherche van goederen ten opzichte van welken deeze feitelykheden worden geadhibeerd, in geenen deele eenig rapport of relatie hebben tot het ftuk van de Convoyen en Licenten, maer enkel en alleen een onderzoek, of naemelyk dezelven, als zynde Oostindifche goederen, buiten de Nederlandfche Compagnie in andere Landen van Europa overgebragt, koomen te zyn gemunieerd met zodaenige befcheiden, als volgens de jongfte Placcaeten van den 21 September 1717 worden gerequireerd, welken aengaende by denzelve Placcaete wel faculteit word gegeeven aen Bewindhebberen van de Oostindifche Compagnie, echter zodaenig dat by onwilligheid de Rechter of Magiftraet van de plaets de Enqueste der befcheiden word gedemandeerd, en zo veel te meer als eenig verfchil daer over ontftaen zoude tusfchen gemelde Bewindhebber
(u) Art. 30. van de generaele inftru&ie. II. DEEL. Ggg



4!8 ADVYSEN over den KOOPHANDEL
beren en den Koopman en ingezeten der rèfpeélive Steden welk verfobil met anders als voor en by den Magiftraet der den moet worden gederaealeerd, particulierlyk in de ItedS vfn Holland, van welkers jurisdictie en judicature niemand de* onderdaenen kan of mag worden geëvoceerd (b)
t? Z° Tr °er bevonden zoude worden eenige transgresfie, of non obfervatie van dezelve Placcaeten gepleegd te zyn , het vervolg en calange ter zaeke van dien Sh competeert aen de refpective Officieren der Stede ,>e„'ze ve geenzins is gedefereerd aen den Fiscael, of Commis Generael als zynde dezelve Officieren van de Generaliteit over zaekèn 'dt nominanm (met naeme) in derzelver infiructie zyn vervat, en
ieimmfteis of word .vermeld, dewyl daer uit anderzins zoude volgen deeze grove abfurditeit, dat uit Placcaeten/ zo op den mem van de Generaliteit binnen de Provintie van Holland weden gepubliceerd de Officieren en Justicieren van de Gen al eit, me meest altyd worden gelast de zaeken in de Placcaeten begreepen , by wege van calangie te fententieeren, en zonder »e "berechten,in en omtrent alle die zaeken rechtvan Jui sdifhe zouden mogen exerceeren, zo ten opzichte van faicten m de Provinciën voorgevallen, als mede in en oved^ingezetenen van dezelve particuliere Provincie, mitsgaders in en over de perfoonen , aldaer gevonden wordende, quo nil abfurdiil. (dl wyl mets ongerymder is als dit.) J \
Men voege laestelyk tot het geene voorfchreeven is, dat de opgemelde aenhouding en belemmering door gemelden Fiscael en Commies Generael toegebragt, des te onbehooriyker econ! tnfeler^'d^r ^ ^ ^ ^l^d ae» goed", die nogthans bl Vrl»^-™ ^^erdUen welken
nogthans by Puvilegien van willem, Graeve van Henegou-
rrECHT^nnRd,"Van jTe 1344 60 van H"«og ?A brecht van Eeijeren, van den jaere 1399, Uoi en UOi
ipeciaelyk is vergund en verleend, dat niemand vtn haere Bnl
(b) grot. Apolog. cap. 15. ^ers



en ZEEVAART. (Onderfeheidene gevallen der Zeevaart.) 4ro -rs benoorden de Maeze,buiten de beflootene Steden mag wor£n bekommerd, en nog meer byzonder , dat niemand, het JlïrsdieTzyn^ uit of in willende vaeren en,
JJ ndt S'kS)«ende van, of na Amfterdam,. ij■ P«^h^ Sren mas worden geincommodeerd, zo als de Ondergelcnrcevenen wel zyn geïnformeerd, dat in voorvallen van die natuure altjd hS rcJnïder Burgeren met de fterke hand is gemainteneerd.
Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 12 July 1719-
(Was getekend.)
A. VAN DEN ENDE, ABRAHAM VAN FRIESSEM, F R A N« GOIS ARDINOIS.
Gezien by de Ondergefchreevenen het y^^f^^^^t vvs, met den Placcaete daer inne gemeld, en op alles geiWt fonder correctie,) aldaer wel en regtmatig geadvifceVd te zynC, omVedenen, dfe daer toe zyn geallegueerd, ons derhalven daer mede conformeerende.
Aldus geadvifeerd in 's Gravenhaege, den 14 July 1719. (Was getekend.)
A, BREUR, W. NOBELING ,W. ROOZEBOOM, P. E M O N O. G. VAN DEN ENDE.
Ggg a B &



REGISTER
VAN HET
Noten of de van onderen geftelde RechtspasfagSr en de verdere letters, om te betekenen de ond r-' fcheidinge der Aentekeningen enz.
A.
A eüisen, in Endosfementen bex * gaen,zyn ten lasten van den Houder, of die dezelven begaen
,„5eeft- • • BIadz.,6 acceptanten. Zie Honorcitie.
'~r~~~7~ zyn .niec meer dan adpromsfons, of Borgen voor den Trekker. . m .r
" .; geene Provifie gehad
hebbende, zyn uit hoofde van gedaene Honoratie voor den Trekker niet meer gehouden, dan m de koste en fchaede vver ens
• flemisfei, _ , . %ÜL
' tegens den Acceptant te doen na het Protest van non Betaelinge. Zie WüfeU brieven. J
~ Zie Secunda.
~~s "ï—T vermag » noch be-
iioevdc op geene Secunda te betselen, en dan niet eerder noch znders, dan na dat de Rechter daer van kennisfe heeft genoo- . men. . . P. .
— \>anneer by Contra.
mande van den Trekker niet is verpbcht te betaelen. ZwlVaeldl Acceptanten. Geen recht tegens den Acceptant als na te ru«S dmge en Protest tegens den Trek.
" * . • Bladz. 164.
. ; J is ten hoogfïen üdZ
Mor, of borg voor den T>e£
„, * * • • ibid.
volicoomene weigerinff,hV-aDrbetf!iDSe doende^, of zich m fraudem (ter oplicht nee van zyne Crediteuren abfentelrende,laticeerende,ofbyoPenmfob/enr befaemd zynde, moet
tan. aan d!c CorresJondemnnZ Kcmbours gehouden. ,9S 2üo
AC-



REGISTER "42t
ACCEptants Obligatie word daer door te grooter en te zwaercr.
Bladz. 205
„ _ is gehouden aen den
Trekker betaelinge te doen , als de Houder door denzelven 1* ge-
contenceerd. . • lbul-
_ Turbe deswegens van
Kooplieden", en Vonnisfe van Heeren Schepenen van Armler-
dam. • • ' 207 ACCEPTATiE.Prcftestvannon Acceptatie verzuimd, en alleen van non Betaelinge geprotesteerd zynde, kan de Trekker volftaen te rembourseren na de cours van het Protest. • • 13—'5
^ Qui accepte, quipaye,
(Die accepteert , moet betaelen ) • • • 207
, Iemand op volftrekte
weigcriDge van Acceptatie der Prima, dezelve aen zyn Vriend met het Protest van non Acceptatie te ruggezonden hebbende, en daer na de Secunda ontvangende, pecceert niet daer mede, met niet te hebben afgewacht den vervaltyd, om daer op Protest van non Betaelinge te doen.
123
._— Zie Wisfelrecht.
'j^. . Zie Protest.
, Daer is geen tyd be-
paeld tot het doen van het Protest van non Acceptatie. 126 ^ . Het vorderen van Acceptatie is binnen Amfterdam ar* bitrair... . ..' 127. 128
. Zie Aenneeming.
—— Verklaeringe van Koop¬
lieden 11 juny 170T. wegens het rdet voldoen van gedaene Acceptatie, uithoofde van yeranderinge , gevallen in den perfoon van een 'derden , hoedaenig te verftaen. . bladz, 182
acceptatie moet, niettegeuftaende die Verklaeringe , voldaen worden. . ■ iUA'
. maekt iemand adpro-
tnisfor (Medefchuldenaer) of Cautionaris van den principaelen Debiteur. . . . 205
accessio. (V. Accesfoire') Acces fio fequitur naturam fui principalis.
37.9
accessoire, Schuldenaers, alle die geenen, die accesforie zich voor een ander fchuldig gemaekt hebben , jouisfeeren hedendaegsch van de voorrechten als borgen.
104
Het accesfoire , (het aenkleeven) volgdt den aert van zynen oorfprong. . . 379
accoorden. Concerten en Oyereenkomften, zyn na Wisfelityl verbooden. 43. Zie Transablie.
te weeten als de Trekker in bonis is. . io3 actie. (V. Pauliana.) Dp Aftie om het goed in den boedel van den Debiteur te rug te brengen, heeft geen plaets tegens den Houder , zelvs niet wegens het gepasfeerde na het in bewaeiinge neemen der goederen. . . • -ï8
. Die Aftie beeft alleen plaets
indien de Debiteur de intentie ge-
Ggg 3



422 REGISTER
gehad hebbe, omme zyne Crediteuren te benadeelen en dac opzet ook die uitkomfte gehad hebbe., . fj]adz> 24
actie. heeft alleen plaets indien de Crediteur aen die frau. de medeplichtig is geweest. Md. •—- De Crediteur word veronderfleld als medeplichtig, wanneer hy weet welke Crediteuren de Debiteur heeft. ibid. Zie Crediteur. -7— Deeze Actie, of die wegens den Daed tegens, die geenen , die van eenen Infolventen iets gekogt heeft , is niet re - eel, maer perfoneel. . 2j —— Die geen, tegens wien men na rechten eene Actie heeft, word veel meer, zo hy ageeren wil, door eene Exceptie afge. weezen. 41. A. (e) 135. 151. ij6 —— Zo als ook die gehouden is in aenfpraek van Eviótie. pr , — Die een Actie heeft om iets te verkreigen , heefc veel meer eene Exceptie om bevryd te worden. , . hm, —-—Niemand verkreigdteene Actie uit zyne trouweloosheid. 110 -
De A&ie is van geene waer-
dye, die door het onvermogen van den Debiteur word vernietigd. . . .165
Utile, voorzeker moet 'erge- -
handeld worden , zal de Vol. machtiger zich van de Utile Ac- tie bedienen, welke utile Actie op hetzelve als de Directe uitkoomc. . 217, a. (cj —
&c™:g Perfoneele. Zie Perfoneele
' re-eel. Zie Reële Aaie.
actiën. Iemand Actiën verkoopende, die hy niet heeft. Zie Koop en Verkoop. —- Verkoop van Actiën in de Uostindifche Compagnie valideert niet, als de Verkooper dezelve met op zyn naem heefc flaende- • . ibid —~- By Placcaeten van haer Hoog Mog. de Heeren Staeten Oenerael is verboden eenige ™.'E» te verkoopen in de Oostindilche Compagnie , wanneer de Verkooper dezelven niet heefc en participeert, ten tyde als hy de verkoopinge daer van is doende.
319. 320
— in de Oostindifche Comp. dezelven binnen veertien dagen na de verkoopinge te leveren. 320
■ In cas betaeling op tyd
moet gedaen worden, blyvdtde Verkooper dezelven tot zyne fe. curiteit van de betaelinge derzdven als Hypotheecq behou-
--— Aen den Kooper word ook ipeciaele magt en authoriteit gegeeven , om den ontfang en betaelinge van zodanige gekogte Actiën te weigeren. . Md. —— By Placcaeten is de Renunciatie hier van verbooden. Md. —-7 op tyd te koopen ver. Ichildt niet veel van Weddin-
gen° D * 321 —- By Placcaete aen de Makelaers verbooden Contracten te pas-



REGISTER. 423
• pasfeeren, inhoudende de Renundatie aen het Placcaet. Bladz 3*3 actiën. Iemand, tegens eenen bepaelden tyd Actiën gekogt hebbende , en de Compagnie hap voor de leverantie gefcheraen wordende , is niet gehouden tt. ontvangen. • « 344Al word de hand onder zodaenig Contra gengnosceerd, is deswegens geen Nampusfemenc te verleenen. • „, rma'
_ Ten tyde van hecTranfporc
en Leverantie moeten de A6tien zyn een rc-eei effefl. 34»
t — in eene Compagnie, die ge-
disfolveerd is, zyn rei commercie exemta (buiten de rouleennge van den koophandel.) ibia. actïo Quem de jure tenet a£tio? eum Kgentem multo magis repellu exceptio.AiN. vO 134- }5l-}V + Ut et quem de evithone itm
a^tio • * * ^
„ Qui aiïionem bob et, ut quu
confequatur, ei multo magis com petit exeeptio ut liberetur. ibid Nemo ex improbitate Jua ac, tionem confequitur. . •
; Inanis est Aclio, quam inopi
debitoris excludü. •; 16
, Utilis. Ut utih aiïione agei
posfit mandans, agaiur oportet, qu utilis aïtio tantundem prajta 217. IN- C
■ perfonalis.V.Perfonalis A&i
, realis. V. Realis Mio.
actüs. (V. Daed.) Agentium n operantur ultra eorum intentton*
Omnes cttits hanc condit
•riem tacite adjmBam babent rebus in eodemjlatu permanentibus. 214. Zie Aenneeming. Zie Handeling. actüs. in dubio. V. ük&itwj. ,
. (gquivocus. V. Vrotestatio.^
ADm 1nist«6T fe ü & s • Acn Admimftrateurs, die rekeninge moeten doen, dac zy de gelden of goederen van hunnen Principael hebben gebragt onder een Koopman , die by het algemeen als fufficant te boek ftondt,- word niec tqekerekend, indien de Koopman" banquerout geworden is en het goed of geld naderhand verlooren gaet . administrator. (V. Admwifirateurs.) Adminiftratoribus, qui tenenlur rationem redderetquoddepoiuerint pecunias vel res domini , penes mercatorem, qui commumter reputatur idoneus, non imputatur, fi fefellit mercator et postea per datur res, vel pecunia^ 252, ' admiraliteiten. De Admiraliteit heeft geen recht van aenhaelinge van goederen, uit de Oost'. indien koomende aen lngeze3 tenen alhier, maer moet, daer ï over gefchil zynde, zulks voor j den Rechter deezer Stad gevene tileerd worden. » 4}6
, ^_ . . Derzelver Fis-
t caels en Commifen Generael ■\ hebben geen verder recht van 0 Recherche en Calangie, als wegéns questien, die binnen hunm ne bedryven reizen ter zaeke van n. fraude en overtreedinge, zo u tegen? de Placcaeten en Ordon■0. nantien van de Convoyen en M~
een-



424 R É C l S T T£ i?
centen , als tegens alle andere Placcaeten, geëmaneerd op het ftdk yan dep ui voer van de Victualie, Koopmanfchapoen en Munitie van Oorlog na den vyand. . Bladz, 4i?
aenneemino. Een Koopman aenneemeode Adieu. Zie Renunciatie ,
of fchryvende dat de te doene trattes alle bonneur zullen genieten , is by weigeringe van Acceptatie gehouden in alle kosten &c. .;■ . 1?8 " van iets mag niet geïnterpreteerd worden rebus fic ftantibus (de zaeken zo blyvende0 • • . i8r
-— Voornaemelyk niet,
als dietergerustftellinge van een derden gefchied is. . ibid.
* de claufule rebus fic
ftantibus (de zaeken zo blyvende) gaet niet door dan ten zy beiden Concrahenten in cas van veranderinge van omftandighe- den zich met malkander niet zouden hebben ingelaeten. ibid. AFFlictus. (Zie Befcbaedigde.)
' — AffiiEio non est addenda
duplex affliBio. . j0
afschryven. (Zie Wisfelbank.) a alios. (V. Ander.) Qjiod quisper alium facit, boe ipfe facere 'videtur. . iio. 379. 412
Amsterdam. Quajstien tusfchen Burgers van Amfterdam wegens goederen , of fchepen, het Mars- ai cliep uit of ingaende, endenFis. cael of Commies Generael der Admiraliteiten zyn alleen compe-
tent voor den ordinaris Rechter der ftad Amfterdam. Bladz. 419 ander, 't Geen iemand door een ander laet doen , word hy aengemerkt als zelve te doen. 110.
379- 412
Antwerpen. Ccuftumen van Antwerpen in materie van Wisfel, alhier gerecipieerd even als de lex Rbodia (de Wetten der Rhodicrsj) over Avarye Grosfe. 82
" Keuren van worden in
cas van Wisfel hier opgevolgd, volgens Turbe in de Handvesten. . ,70. a. rgy
Ook in Compagniefchap. . . .
* Verfcheidene dingen,
tot de Commercie en Negotie van Antwerpen behoorende.zyn door verloop van de Commercie van die Stad, en het aenwasfehen van de Commercie hier te Lande, tot ons in gebruik overgebracht. 234. Zie Compagnon.
—— Men volgdt alhier in
de Commercie de Coufiumen van Antwerpen , wanneer 'er geene uitgedrukte Wetten of Couftumen ter contrarie worden gevonden. . . 2.j ntwoord van de Betrokkenen, gevraegd zynde om Acceptatie; dat by -de Brief niet zoude betaelen, maekt dat te gelyk van non Acceptatie en non Betaelinge kan worden geprotesteerd. 1 'Biters. Twee Arbfers eens zynde, en de derde disfentieerende, moet de uitfpraek van de twee jelden. . . 363. 37a
AR-



v F. G I S T E R. 425
argument at 10. (V. Redeniwis. tin?.) Argumentatione perfpmutas aboktur. . Bladz. 20J armoede, word niet toegerekend acn iemand , die de direftie over eens anders zaeken op zich ceemdt, indien die van een Debiteur, daer op is volgende, zo hy ten tyde van het Contract zich als een oplettend huisvader gedraegen hebbe. . 252 arrest. (Zie Banquerout.)
. , Volgens de Couftume van
Londen heeft het eerfte Arrest prseferentie 't zy de Debiteur infolvent is of niet. 293. 297 304 3°J—312
In Engeland is het eerfte
Arrest goed tegens alle volgenArresten. 293- Zie verder bladz. . 2p7_304. Zie echter Banquerout. assuradeurs zyn gehouden hunne fignature te voldoen, en konnen het beloop van dien niet redigeeren naer eene Vreemde - Wisielcours , door de Politie aldier veroorzaekt . 30c
^ . . In materie van As
furantie word de Waerde'dei verzekerde goederen altoos ge nomen volgens de gemeere waer dye; en zo als dezelve goede ren in koop gekost hebben, me bygevoetde onkosten van Pacb tinge , Tolrechten , fleet of toe rustirge van dien. . 4°
p I Wanneer de Verzc
kerde zyne goederen aengekoc men waren by Trocque , of ru linge, de Waerde der goedeer gefchied zynde na de plaetfe a II. deel.
waer de Trocque gedaen of ruilinge is voorgevallen, moet dezelve Waerde in cas van verlies worden goedgedaen. Bladz. ibid.
en 402
adthentica. Si Sacramenta puberum (de verkorte Wet. Indien de Eeden der onmoudigen) is genoegzaem nergens ter wae reld, immers niet hier cc Lande gerecipieerd. . 375
B. . -
Baeten. Niemand mag door eens anders fchaede gebaet worden. 32. 49- (e> 79. 135iJ7- 1/3
. i Eenderde, ergens by ge-
. baet , fchoon niet genoemd, is echter daer door onder verbintenisle. Zie Verbintenis.
. Gewysde hier van voor
Amfterdam en den Hove. 204. banquerout. Dat noch eeneComm'isfie van Banquerout in Engeland , noch eene Inlolventie in Holland, de Ingezetenen, zich in wederzydfclie Landen bevinden■ ' dende, belemmeren om te procedeeren op de goederen, die in . - ieders Land gelegen zyn of get . vonden worden. . 291 „ Een Crediteur in Engeland van een infolvent per1 r foon in Holland hebbende effecten in London, mag volgens de 1. Cou:;ume van London zodaënii- . ge effecten arresteeren en pro, - cedeeren tot , de Condemnatie 1. toe. . B 292
Hhh ban-



42tT R E G ï S T 17 p
" —~. Hy is voor dezelve niet refponfabel aen den Credb teur in Holland. Bladz. ibid.
*—- Volgens de Wet in
Engeland kan geen Arrest, bet welk.gedaen is na den tyd, dat Party Banquerout is gegaen, de Gemachtigdens belemmeren.594
■ . Die in Holland
woondt , kan niet Banquerout zyn, volgens eenige Statuten in Engeland gemaekt. . . ibid,
1 r • Zonder Banquerout
blyvdt de Eigendom van de effecten aen den Debiteur.. ibid.
—• Door het Banquerout
van een Man in Engeland word de eigendom van de goederen gevestigd op den Commisfaris en hunne Gemachtigdens. ibid.
• In Engeland kan geen
Arrest op de goederen, na dat door den Eigenaer van de goederen een Aóte van Banquerout is uitgegeeven, goed zvn tegens de Gemachtigdens van "de Commisfarisfen van Banquerout. 295
r. >. Couftume van Lon- 1
don wegens Arresten. Zie Ar resten. , . 297—304 ■ «4 Crediteuren in Engeland , van een Koopman, hier te e Lande infolvent bedegen, kon. nen deszelve effe&en in Engeland arresteeren, ten einde dezelven daer uit hun achterwezen b mogen confequeeren, zonder al hier in de masfa te koomen. ibid.
Zie bl. 297—304. . Engelfche Crediteuren zyn geen rekenfchap fub-
■ jeö aen den Curateur in'Holland 296. 297—304. Zie verder Injolventie. Curateurs. bediening. Iemands bediening moet aen hem niet fchaedelyk zyn. . Bladz. 351. 360 bedrieger. De Rechten koomen te gemoet aen de L'edroogefie , maer niet aen de Bedriegers. 388 begin. Ten opzichte van gevolgen van zaeken in de minderjaerigheid begonnen , moet het begin en niet het einde of gevolg in confideratie koomen , voor al daer die behandelingen zyn in het vervolg van een fpecie van noodzaekelykheld om de zaeken buiten verwarringe te doen af en ten einde loopen. 378 belang. Veele dingen zyn tegen de gewoone wyze van redenkavelen om 't Algemeen belang aengenomen. . . 34
-. Niemand, hec zy hy ageert
of excipieerc , word gehoord, wanneer hy by de zaek geen belang heeft. . , H)icim eletten. 't Geen direcl: niet kan worden belet, kan ook door omwegen niet worden tegengegaen. . . . a2 epaeung. Alle bepaeling in Rechten is gevaerlyk. Want het is lukraek , zo die niet om verre geworpen kan worden. . 33 etaeliiN'g. (Zie Langdumigheid.)
Wisfelbrief van non
Betaelinge geprotesteerd zynde, wat de Houder moet doen in cas van in vorderinge door een ander. Zie Houder..
<b;e>



■r v- G I S T E B. m
betaeling, gedaen aen een Crediteur voor deszelvs faillisfement, valideert, • u^adz. 273
_ , Het is onbillyk dat de
geen niet ftraffeloos zoude konnen voldoen , dien de Rechter zoude dwingen om te be:aelen, indien hy zulks van zeiven niet deedt. • • • 329
4 , aen den Verkooper van
het goed van een derden , valideert, indien de eigenaer zich alvoorens niet oppofcert. ibid.
Het is een algemeene
regel dat aen dien geenen te regt betaeld word , met wien men gehandeld' heeft, zelvs al is het recht daer toe van een ander
verkreegen. - ?3°« fd-
_ , Die in eens anders
naem verkoopt, aen dien moet ook op dien naem betaeling gefcbi' den, 70 lang 'er geene laterdictie tegen is. . 33° AUe Betaehngen worden üilzwygende verftaen gedaen te zyn op den verlchuldigden Interesfe , en het geen 'er overig is word op het Capitael afgerekend. . 343
, . Zulks is doorverfchei-
den '\dwfen en Gewysdens te Amfterdam en den Hove van Justitie geconfirmeerd. iM.
L , gedaen zynde dooi
iemand, die uit verfcheidene hoofde fchuldig was, word ge rekend gefched te zyn van de bezwaerendfte fchuld. 36<
, . De Crediteur hande
le en rekene toe , zo als eei
' oplettend Debiteur daer toe aengemaend , de zaek inrichten zoude en in zyn naem bepaelen.
Bladz. 366
betaeling. Wanneer iemand gefchreeven heeft, dat hy op afrekeninge van Capitael en Interest om vangen heeft, deeze erkentenisfe ziet eerst rp de Interesfe , en indien daer van iets overfchiet , word zulks op het Capitael afgerekend. . 3^7 betrokkene, by Acceptatie ook de Betaelinge geweigerd hebbende, moet, zo hy op den Vervaltyd nochtans wil betaelen , zulks door Notaris en Getuigen aen de Houder doen aenzeggen. 3 „ . mag voor den Vervaltyd niet betaelen dan ten zynen pericule en rifico. 196. Zie Vervaltyd. -,of Acceptanten, wanneer gehouden zyn aen den Trekker te betaelen. Zie Accip■ tant op de woorden is gehouden. brscha edigde. Den befchaedigdett moet geen dubbele fchaede aengedaen woeden'. . 5° bewaeringe. In bewaeringe neemen. Het in bewaeringe neemen van den Boedel word hedenda gsch geacht in plaetfe gekoomen te zyn van het in bezie ftellen. 24 In bewaeringe geeven. Die iets van een dief in bewaeringe gegeeven is , moet hem zulks wedergeeven. . • 329 A. O)
. .Dein bewaeringe ge-
1 geevene penningen moeten wèHhh 2 dci>



428 R E GIST E v.
derom gegeeven worden aen dien geenen die dezelven in bewaeringe gegeeven heefc, of aen wien de in bewaeringe Geever zulks gelast heefc, alhoewel die penningen aen den in bewaeringe Geever niet eigen zyn , tr.aer van een ander , mits dac 'er niet onder l00pe kwacde trouw of bewustheid, dat die gel ;en aen ecu ander toekwamen. . Bladz. 330. A Cm) bewindhebbers van Sociëteiten.
'■ Zie Tranfigeeren.
~~Z7~~ van Koop'iedcn.
Zie Factoors.
BEwasTE. Weetende, Den bewus.
ten of Weetendcn gefchiedr geen ■ ongelyk. . . 2SQ bewys. Den geenen , die iets zegdt, en niet den geenen, die iets ontkende, is bewys opgelegd 316 bezit. Want. die geen, in wiens naem Bezit genomen is , word gehouden voor Bezitter. 85
«Bezitting en Eigendom gaan
over op den Eastgeever, fchoon de Factoor op zyn eigen naem gehandeld heeft. . ' g<5
In een Rechtsgeleerden zin i
Bezitcen wy door een Schipper, die van ons bevracht is. 214 —--.. Want door intentie word het bezit behouden. . ibid. Laet ftaen door een ander , die de zaek in mynen naem in han- i den houdt en in het Bezit is. ' „r ibid.
..Want in bet algemeen , wie
ook in onzen naeme in het Be- zit: zoude mogen zyn , worden
wy zei ven gehouden in het Bez>e te zyn. . Bladz. o 14
bezit. Zelvs Bezitten wy doorV£ ze bouwlieden of bewooners.iö^
——;Jae zelvs behouden wy het Bezit door onze incentie alleen. F„,. .. ibid.
■—-. Indien ik een zaek verkogt, doch niet geleverd hebbe ló bezit -gy dezelve niet als kooper, maer als een roover. 21 v
-— Het Bezit alleen geevdc
p.aets aen de re-eele Acti* , en , hetzdve ontbreekende, is nie mand uit eenig Recht aen-den Eigenaer verbonden. i 223
~—Schipper con inueert bet Bezit voor den Afzender,
BiNN.elaNDscHLWisfe!brieven. Zie Wisfelbrieven..
'—Ee" Brief uit Vianen gerokken , behoordt niet onder binnenlandfcbe Wisfelbrieven. 223
— . zyn fubject het middel van het Zegel.. -2,6-
bqrgen konnen zodaenig niet worden verbondeu , du zy meer zouden fchuldig zyn , dan d" Debi eur zelv
ongewoon geval vernietigd?
-doordezelve biilykheid de Wet als waer door die is ingefteïd. 72
C ambium. Zie Wisfelbandelin*. f bine cambiis omnia mercatw*
officia esfent inania et deftruBa.
(Zie Wisfelbanieling.) I2
~ — admodum fimile man' Auto.
34 ca.



n F G I S T E R. 4*9'
Casus Jortuiti. (V. ToeiwWtgbMden. Geval.) in nuilo bon* fidei judicio preftantur. Bladz. 55* 7» Cfl/ar fuperverniens post contractant . emtionem. V. Penfiïtor.
, /ortwïti. Ntolt cajus fortuin tn
mandato preejlaritut. ; ; 355
.i, . Kis nzfljjor, gu« zjj jure ca/at
■ for'tuito tequiparatur. . 3&2 c/utio. CV. Handfchrift) Condicitur non modo liberatiojedetipja cautio , gu* per errorent wiefrite
(V Zekerheid.) plus eautionis in re est, quam in perfona 366
etïRTur. (V, Aercn» hebbende.) Cer. 'tos non est certiorandus. na circoitus. (V. Om«»«g«i.) Ownei feanes circuifttf ƒ«»* „ J3
clauscla (V. Claufvde.) % MU reium non mutato. Przdiïïa clau fulataciteinest in omnibus contrac tibus idcircoiis mutatis evanescun et non obligant conventa. 35 clausule wegens bet met yeran . deven van de Üaet der zaeke. De voorgemelde Claufule l;gt fti zwygende opgeflooten in ad Contracten. Dienhalven de za< ken veranderd zynde, zo ver va len en verbinden de Contratte niet meer. . . • lJl
cognossementen. Begin v3h lo
finge gemaekt zynde , konn< niet worden gerevoceerd. ï
^ .. Waerde voor het g
heele beloop van 'c Cargazo gefourneerd zynde, is men t ■ voegd 't gauiche fonds daer v &> lichten.. • • u
cognossementen; Schipper op vertooninge van Cognosfementen iemand als Houder erkend hebbende, cesfeen des Aflaedersrecht. 87 collusie. Eene geaccepteerde Wisfelbrief, door Collufie njet wordende ingevorderd, kan die geert, voor wiens rekening geremitteerd is, of zyne Crediteuren , den Houder daer toe conftrm eeeren. . • • _,.62 colonie de Berbice. CZie Eigenaers.) . De Producten, uit die Colonie gekoomen, konnen onder behoorlyke protestatie worden opgeflaegen, zonder zich tot het ranzöen ce engageeren. . 4°5
; Dezelven konnen, immers
niet verder als toe de waerde van de Producten in de Colonie zelve , zonder engagement als voo* ren worden verkogt. ibid. ; commercia. (V. Koophandel.) Kst » commerciorum favor non minor- tn republica , quam ejus utilitas y cum ifta velut ubera funt, ex quibus publicce privatceque res alune tut, joventur et ornantur. (Zie Koophandel.) . • _ 12
in foro mercatorum ina-
n nes circuitus evitantur. . ■ 7} l in eo -apices juris reji-
;- ciuntur. . • ibid> l%? n , . et ex bono et cequo agi-
14 tur. . • • a5I
5! ; —- ftaüuta et pa&iones mer*
-n catorum benigne interpretandaf ibid.
e- commercie. Wanneer 'er geval van
an de Commercie voorgelteld word,
id. zo 'behoordt in hetzelve de1 ftyl Hhh 3, m'



43» R E G I S T p D
en gewoonte der Kooplieden in aenmerkinge genomen en ge. volgd te worden ; wat- of ook anuers na fcherpzinnigheeden van R ch.en mochte vascgefteld z,n . ■ Bladz 207. ii0 «oMJMi.-sioNARis heefc voor zyn inkoop geen recht van Bypotheecq op 'c gekogte. . 8j
' Heeft alleen recht
van Retentie voor de ko ten. ibid.
—" —— Zie Gemachtigde.
Zie Facïoor.
commoda. Nibil tam mturale est, quam ut eum fequantur commoda*, quem fequuntur incommoda. (Zie Voordeeien.) . j -
commoda'iom (Leening. V, Ontleening.) Commodatarius tenetur, furi rem commodatam reflituere] 329- en N. (m) "Communis , m communis. (W; Gemeenfebap.) U, quod in rem' communem ver/urn est, omnin'ó est foU vendnm. . , ^4.1
V'.ïtVXr 1umodo wjlituenda divi.
Jio. V. Svcietas. COMPAGNOiN COMPAGNIESCHAP IetS
in de Compagniefchap gefourneerd hebbende, heeft recht om . zodaenig fonds voor alle uit de Compagniefchap te lichten. 87
*"" • Die alleen kosten ge. -
dacn of koopfchat betaeld heeft, zal zulks by zyn aenfpraek op de Compagnie genieten. . ibid. —-— en dat met de Interesfe15- • • • ibid.
• U't de gemeene pen- —
mngen onder iemand trekt de Compagnon vooraf, 't geen hem
koomt, wegens 't overige heb. ipraek. . , gja z gg
COMPAGNON. COMPAGNIESCHAP Het
is onbillyk, dat in eene en dezelve Asfodffie de een meer ais de ander draegen zoude. 88.
n A. {b')
. rVT" Lo.mP3gUr'n moet in de Deehnge mHtaen tot hy het
heeft?606 W£der iaSeb™<^
— De Geasfocieerde van
myn Geasfocieerde is niet myn Geasfocieerde. . ,gj — —--. Zodaenig aïs de winst gemeen is, zo is ook de fchaede gemeen, dewelke buiten den ichuld van den Compagnon ge. vallen is. . . s —7— schap , voor zekere Negotie aengegaen, om door en op den naem van den Compagnon gedirigeerd te worden , is de Compagniefchap gehouden aen die met den Compagnon op deszelvs eigen naem wegens de affaires van de CompagniefchaD gehandeld heeft. .ë ™*
~„it . , nm Een Compagnon worct uit het Contract van zyn Compagnon verbonden. . 33-5
. Wanneer verfcheiden
te zaemen eene Negotie doen, ot dezelve door een derden laeten verrichten, zo is een ieder uit den daed van deezen voor het geheel gehouden. ibid. Z » °f indien zy zeiven
die exerceeren, en als dan die aen eenen toebetroiiwen, is bet het



t? F G I S' T' E R» 431
hetzelve, om dat, uit de daed van deezen eenen, ieder voor het geheel verbonden is, BI. 233
compagnon. compagnieschap. Als
de Compagnons door een hunne zaeken laeten dirigeeren, is een ieder voor het geheel verbonden • • • 1 . indien verfcheideKooplieden, Compagnons zynde, de beheeringe van de Negotie aen eentn uit hun beveelen . is ieder van hun uit de daed en Contract, van denzelven (eenen) voor het geheel verbonden, even gelyk als omtrent Faftooren plaetfe heeft. . 23.4
„ In de Praftycque is
aengenomen het gevoelen , het geen voor de Commercie dienftieer is, bepaelende dat Compagnons ieder voor het geheel gehouden zynde , de Actie nae het fcheiden van de Compagmefchap verdeeld word. _ _ *-34
_ _ . Dit mede gerecipieerd
bv de Coufiumen van Antwerpen. • • ' ibid' 24' ,~—. Hier van dagelyksGe-
wvsdens by ons. . Jbtd
_ . . .Een Compagnon doen
de 't geen , waer toe hy by Con traa van Compagfchap met wa aengefteld , verbindt zynen Me decompagnon niet. - 23
l , -. Een derde, met d
Compagnon handelende na ge geevene lecture van het Cor traa , word gehouden met d Compagniefchap gehandeld t hebben. f 23
compagnon. compagnieschap. Of
het aendeel van- de Compagnons in de Compagniefchap geiyk of ongelyk zy, zo is nochtans ieder der Compagnons voor het geheel verbonden. Bladz. 237
_____ Verbintenis, recht en
macht van Compagnons. 238.
23°
, .. Alle handelingen van
eenCompagnon verbinden de Medecompagnons ieder over het geheel . • l'K .24»
___ .Compagnon verkreigdt
door zyn daed Aaie voor de Medecompagnons. . vfd.
. , Compagnon is bevoegde tot de handtekeninge der Compagniefchap. ibid. 239
. . —. Geasfocieerdens in zekere Negotie of leverantie, deswegens goederen gecommitteerd hebbende, is in cas van Infolventie van den een, de inftandgebleevene voor het geheel aen den Correspondent gehouden.
ibid.
-- . h. de groot keurdt de-
folidaire Verbintenisfe af , ea word wederlegd. . U2 . . . De Couftume van Genua admitteert de folidaire Veri bintenisfe, . • lbld'
, . . Die Ufantie is zo no-
) toir , dat het genoegzacm zy , ; dezelve zonder eenig ander be-'. wys te allegueeren. • ibid.
. De Compagnon van
ë iemand, wiens goederen bevooe rens door de Inquifuie geconns<j queerd zyD 5 is niet aenfpraeke-



43'2 REGISTER.
lyk voor de fchulden, voor dato van de Confiscatie gemaekt.
Bladz 242
COMPAGNON GOMPAGNIESCH ftP.Com-
pagniefchap is een verbeeld lichaem. . .
- s en het lichaem van de
Compagniefchap is verfchillend -van den perfoon , en zo ook van de eigene goederen van de Compagnons. . hm.
bekleedt de plaetfe van
eep perfoon, om dezelve reden als een Stad, . . 248
• 'De goederen van de
Compagniefchap zyn niet die van den Compagnon , ten zy alvoorens de fchulden van de Compagniefchap voldaen zyn.
ibid.
' m "■1 .DeCrediteuren, die op
uitz;chc tot zekeren Negotie gehandeld hebben , zyn geprefereerd op de goederen van die Negotie voor anderen , die buiten dezelve gehandeld hebben.
ibid.
■*—1—»——. De fchulden moeten . eerst uit de masfa voldaen worden, de eigen Compagnon zelvs trekt voor alles van de panden en fchulden uit de gemeene Cas- fa nae maete van zja Capitael.
ibid.
— Het overfchot alleen
moet onder de verdere Crediteuren van den Compagnon ver- • deeld worden.
<En voor zynaendeel word hy zelvs geprefereerd voor de overigen.
ibid. 210
COMPAGNON. COMPAGNIESCHAP. De
Compagnie gefcheiden , en de rekening daer van geflooten zynde, kan men niet anders revifie van rekeninge vraegen , dan uit hoofde van erreur of fraude , waer van men ten dien tyde onbewust v/as. 255. Zie Rekening.
' . De boeken gehouden
zynde door een algemeen Boekhouder, en de Compagnons beiden daer over gegaen hebbende , kan men na de disfolutie en afrekeninge van de Compagniefchap geene fpecificatie of justificatie van het ingebracht Capitael van den Compagnon vraegen- • • . ibid. . He geweezene Compagnon zich willende zuiveren met eede, koomt geene Kevifie te pas. . . ibid.
■ ——• In Compagniefchap moet men zo niet inrichten , dat ieder ftuk verdeeld worde, maer alles moet by 't gros worden verdeeld. . 2^p . Directeur van een Sociëteit flaet niet voor Banquerouten,,dan in cas van onvoorzichtigheid. . . ibid.
——• 't Is genoeg als een
Compagnon zodaenige vlyt oeffendt, als hy gewoon is tot zyne eigene zaeken te gebruiken.
251
-—— ■ Een Compagnon word
geacht, volgens zyn recht en als Eigenaer, omtrent de in gemeenfchap zynde zaeken gehandeld te hebben. . . ibid.
COM-



o 1? a T S T E R. 433
compagnon. compagnieschap. Dia
by zich aenneemdt een Compagnon, die niet even viytig als hy zelv is, moec over zich zeiven kiaegen. . Bladz 251
______ ,Ervgenaemen vanCom •
pignons hebben tegens malkander recht van vergoedinge van fchaede, en ook tegens den overgebleevenen Compagnon ibid. n die behoevd geer. meerder naerftigheid te gebruiken, als in zyne eigene zaeken. ibid.
. . üen dirigeerend Com-
pagnon van zyn Medecompagnon waerfchouwinge hebbende, wegens een derden, heeft, met hem handelende ,en promte betaelinge kreigende, de fchaede op de laeste partye niet voor zyne rekeninge. • ■ . 254
Het fungeeren in eene
en dezelve Commisfie van Negotie , maekt geene Asfociatie
uit. . ' • • 263 _, en is de Medecorrespondent, in cas van faillisfement van zyne Medecommisfionans alleen voor de helvte gehouden.
ibid.
„ Die eens het Crediet
van eënen der Ervgenaemen, of Compagnons gevolgd is, heeft tegens de overigen geen aen fpraek meer. . 375
___ Compagniefchap ge
fcheiden zynde , en aen een de Compagnons de fchulden of ef feQen van dezelve gelaeten wor dende, en de Correspondentei zulks niet tegenfpreekende, zyi
ÏI. deel.
de andere Compagnons gelibereerd. . • Bladz. 385 compensatio. (Zie Rescontre.) Vice folutionis fungitur, et tantundemprasftat. . 25. 134
. ( -. Liquidi cum il liquida
non fit compenjatio . 49.142-
fit ipfo jure. _ 91
. _ . etiam vice folutionis
fungitur . et in ipfa executione objictpotest. . • ibid. conditio. (V. Gelegenheid,) Iniqua , alteri per alterum inferenda non est. . . 63. 79- 206
, Nemo potest melioris condi-
tionis esfe, quam auÜor fuus.%9. 92. 157. 407 in Not. O) coNFESsio. (V. Erkentenisfe.) Suis quisque confesjionibus acquiescere debet. . • h° confiscatie. Als de goederen ver• beurd verklaerd worden , fuccedeert de Fiscael, en kan als een ervgenaem aengefprookèn worden. . 244 «> . Een Debiteur, na gedaene Confiscatie,indien hy niet al zyn vermogen door gunfte van de hooge Overigheid weder verkreegen heeft , is van zynen fchuld van den voorledcnen tyd bevryd. . . 245
„ . . Een Voogd, of fchoon
zyn beurs gemaekt hebbende , 1 is uit hoofde van gevoerde Voogdyfehap niet gehouden, ten zy r hy , herfteld zynde , of zyne goederen, of een gedeelte daer van , te rug bekoomen heeft 1 Want dan is hy pro rato daer 1 van gehouden. . ibid. I i i cow-



«4 R E G I S T l? o
confiscatie. Wiens goederen geconfisqueerd. ?yn , worden nae onze Praflycque nooit gecondemneerd in de kosten en ruilen van Justitie. Pj:adz. .46
,. ' • groenewegens dwae-
Jing wegens de gehoudenisfe van iemand, wiens goederen geconfisqueerd zvn. . . consensus. (V. Toeftemming.) I?. aorantis et errantis nullus est con-
J*nM- 379
constitdtdm f V. ScbuldttOBZeg.
ginge.) In confiituto non requiritur, ut is, cui confiituitur ,fu ere■ dltor- • • . 48 ' ~———• ls qui conftüuit fe pro aho foluturum, quamvis dominus demmciet, ne folv'dt non tarnen excufatur. . , mdm consuetudo. CV. Gebruik.-) Ea, qm folent fieri a mercatoribus , licite et impune fiunt. . 2jo *~~~ —• Ea quce funt moris et confuetudinis , habentur pro ex^presfu. . . ibid. 372
: • Ea quce funt moris et
confuetudinis, in bona fidei judiciis venire debent. . 332
■ Opiïmalegum, adde poe-
timterpres, est canfuetudo. 070 CONTEMPI.atio. ( Contemplatie.) Is, cufus contemplatione pecunia datur, duntaxat negotiorum gestorum ad time tenetur, . 4C, .
*f ' ' Die geen, ter wiens
contemplatie geld gefchoocen word , is alleen - aenfpraekelyk : by aflie van Onderwindinge. ibid. -ONiRABAKDEN. (Zie Gemachtigde.)
contracten. (Benoemde.) In benoemde Contracten , verbreekt ophouding nooit het Contraft.
bladz. 83
* 7* • Wisfelhandeling word
onder de benoemde Contracten gerekend. . , l7 — onbenoemde. In Onbenoemde Contracten word hedendaegsch , indien de ooi zaek niet volgdt, zelvs niet tot reitiiutie geageerd. . . ibid^
Noch mag men daer
van afgaen, wanneer men zelvs noch niets daer voor ontvangen heeft- .• . ibid.
" "~— Die aen zvn kant aen een Contract niet voldaen heefts kan niet ageeren uit het Contract, ne ad provijionem quidem, (zelvs niet tot Provifioneele adjudica-. "e0 92 *"*——- immo ne ex inflrumento quidem guarantingiato, (zelvs niet uit eenpublycqinitrument.)z'iW. ' pro forma. Zie Infolventie.
*~—' Geimagineerde. Contracten om de leufe, hebben zelvs m 't Huk van Koop geen rechesverband, wanneer de waerheid? van de daed word voorgégéeven zonder dat 'er iets waers tus. lenen koome. . 276
—• worden in waerde ge¬
houden naer de wille. Zie Ge.
veinsde handel.
~—***— Contracten, afgekeurd by de Wetten, uit de biilvldte oorzaeken afgekondigd, zyn onnut en onbeftaenbaer, zonder



R Ê G f S~ T E R 435
i eenige Rechtspleeginge daer toe noodig te hebben, en veroorzaeken zelvs geene natuurlyke verbintenisfe. Bladz. 322 contracten. In dezelven moet alles hetzelve zyn, als het geweest is, toen ik aennam. 353 , Indien iemand gevangen , en in eenen anderen toeftand gekoomen is, als waer in hy ten tyde van het geflootene beding zich bevonden heeft, zo is de andere partye niet langer gehouden in het geen men overecngekoomen was. . ibid.
.. Die geen, die met ie-
- mand handeldt, is, of behoordt te zyn, niet onkundig van de omftandigheid van den geenen , met wien hy handelt. 3?°" contractus, (V. Contratien.) On* benoemde. Innominati. Hodie^ in cóntraEtibus innominatis ,nequidem agitur, ad reftitutionem, fi caufa non fequatur. - 17
_ .. Nee poenitere amplius
licet ei, qui etiamnum nihil recepit. . • • ihidi , (V. Contracten.) Benoemde. Nominati,in contratlibus nominatis, mora mnquam contractum refolvit. . • ibid.
„, ,. . Cambium cenfetur inter
- xontraEtus nominatos. . ibid.
_ Imaginarii etiam in em-
tionibus juris vinculum non obtinent , mm fides fatli fimulatu) non intercedente -veritate. 27c
ajlimantur ex velun
iate* V. Simulatio.
contractos. In bis omnia debent esfe eadem, cum promitterem. 353
. Si captatus fuerit, et in
aliam conditionem, ac in quo tempore patvi extitit, devenerit, non tenetur altera pars in id amplius, quod conventum erat. . ibid, , zls, qui cum aliqito contrahit, vel est, vel 'esfe debet non ignarus ejus condüionis, cum quo contrabit. . • 37°" conventiones. (V. Contracten.) Conventiones , improbattz a legibus ,justisfimis ex caufispromulgatis, ipfo jure inutiles ac invalide funt , nee naturalemparunt obligationem. . • 322 costumen. Zie Antwerpen. . van Genua, wegens Compagniefchap. Zie Compagnon. ckedietgeeving gefchied niet door het ftellen vr.p brieven aen Ordere. Zie Ome-
. _, . gefchied niet door
het afzenden van brieven in verwachtinge van promte voldoe-, ninge. . .- • *97
i . - Zie Compagnon.
crediteur. (V. Attie.) Die zyne verfchuldigde penningen oritvangdt voor de gedecreteerde Infolventie, is in de Actie om het wederom in den boedel te moe• ten brengen, niet gehouden. 25
. , Schoon hy zulks wee-
tende,en met overleg ontvangen heeft. . • • ibid.
• Of fchoon hy zelvs
zyn goed aen den vluchtende Debiteur hadde afgenoomen. ibid
IÜ2 cre-



43? R E G T St T t? o
crepjteur. Wanneer den Vervaltyd niet behoevdt af te wachten. Zie Vervaltyd. -—j—-—- , die verfchuldigd geld te iugODtvangdr,voordatde boedel van zyn Debiteur in bezit genoomen is, alhoewel hy zulks weetens en willens, dat hy buiten ftaet van betaelen is, te rug ontvangdt,behoevdtniet beducht te zyn, dat 'er zoude moeten te rug gegeeven worden, 't geen ter benadeelinge van de Crediteuren gefchied was , want hy heeft op het zynen gepast. 274
. Geene benadeelinge
word gerekend gefchied te zyn van die het zynen te rug ontvangC • • . ibid.
- . Onder 't geen ter be-
nadeeünge van de Crediteuren geacht word, vervreemd te zyn , worden niet gerekend Panden ncch Verkoopfngen. ibid.
~' • Ten zy iemand uit
begunftiginge , midlerwyl ook anderen een waekend oog hielden en vervolgden , iets hadde ontvangen; want als dan word het herroepen tot gelyke portie met de andere Crediteuren. 275
■ Zie Verbintenis.
creditos. fV. Pauliana Attio.) Qiii debitam fibi pecuniam recepit, antequam bona debitorh posfideantur, non tenetur abïione Pauliana.
24
Qitamvis fciens prudensque
recipiau . . ^id.
• Licet vel a fugiente debitore
rem abftulerit. , %bid.
creditor. Qjiando non exfpeStat lapjum temporis. V. Lapfus tem. poris.
•—;—. Qid debitam pecuniam recipit, antequam bma debüoris posfideantur, quamvis fciens prudensque folvendo non esfe recipiat, non timet , ut refiituantur, qua in fraudem creditorum fatta funt ; fibi enim vigilavit. . 274
. Nulla videtur fraus fatta
abeo, qui f mm recipit. ibid.
—— Sub iis, quce in fraudem creditorum alienata cenfentur, non comprebendunturpignora,nec venditiones, . , . i6idm
■ 4 Nifi per gratificationem acce-
perit, dim et alii vigilant et inJtant, tune enim revocatur ad ratam portionem cceterorum creditorum' . . . 275
—■ V. Obligatio.
curateurs over Infolvente boedels iets boven, en buiten hunne macht of plicht onderftaende, zyn gehouden daer van, als van eigen faict. verantwoordinge te doen, zonder dat zulks de Concurfus raekt. . 94> Q9
*"■ 7" ' ageerende uit Wisfel-
brieven , waer voor de Faillic geene waerde gegeeven heeft, konnen exceptione doli mali aut in jattum (met verzet van bedriegelyke handelwyze of tegens hun daed) worden bejegend en afgezet. . 95
~~r— • Het onder Curateeie
ifellen der goederen is ten gemeenen baete , en omtrent de in bezie genomene goederen llaea



RE GISTE R. 43?
ftaen de Crediteurs alle gelyk, en op eenen voet. Bladz. 99 curateurs. Zie Infolventie.
9-
Dach. Immers zo meenigmael als 'er in de Verbintenisfe geen Dach gefteld word, is het geld op den tegenwoordigen dach verfchuldigd. . • 316 daed. Daeden van handelende perfoonen werken niet verder dan hunne bedoelinge. . 40
. twyffelachtig zynde. Zie
Twyffelachtig. - . Dubbelzinnige. Zie Pro.
tBStCltZB
damnum.' (V. Scbaede.) Magis favetur ei , qui de damno certat , quam ei, qui lucrum qucerit. 32
*—-— , quod quis fua culpafentit, id non fentire videtur. . 354
Ideoque nee is auxilium im.
plorare potest, ut damnum hoe fibi ab altero resarciatur, cum ipfe fibi obfüerit, fuaque culpa incömmodum fenferit. . ibid.
m Qui autem occafionem pr®-
fiat, damnum fecisfe videtur. ibid.
*. Lucrum non est, non nifi de-
du£lo damno. . • 410
DATo.*ZVa dato. Zie Vervaltyd.
debitor. (V. Schuldenaer. Debiteur.')
V. Obligatio.
debiteur. (Zie Schuldenaer. Verbintenis)
decipiens. (V. Bedrieger.) Decep-
■ tis, non decipientibus jura fubveniunt. ; - • 388
definitio. (V. Bepaeling.) Omnis definitie in jure periculofa est , parum est, ut non fubverti posfit.
Bladz. 33
del ciedeke is alleen inftaen voor de fufficance van iemand, waer mede gehandeld word., en niet voor toevalligheeden. 55. 79
1 fopradi Voi zegt del credere te
ftaen Zie Sopra di Voi. DELegatio. (V. Overwyzinge.) Cre. ditor non potest, nee tenetur fcire , quod inier delegantem et delegatum juerit aElum. . 21 delegark est ,vice fua aliüm reum dare creditori, vel cui jusferit. 48
. . . Doli exeeptio cesfat in
. perfona creditoris, cui quis de'.egatus est. . . . . ibid. delegatio inducit novationem. 155 DEPosiTUM. (V. Bewaering, in be-
voaering geeven.) Depofitarius tenetur rem, a fure depofitam ,ei reftituere. 329- N.(ro)
1 Pecuni® depofitet funt refii-
tuendx deponenti,vel cui deponens mandaverit, quamvis pecuni® deponentis non fint, fed alterius, dummodo abfit mala fides et fcientia quodpeeuni® esfent alience. ibid. diefstal. Goed door diefflal of geweld benomen , kan gereclameerd worden, al was het in de duizendfte hand. _ . 148
.En het doedt 'ér niet toe,
of die een bezitter ter goeder of kwaeder trouwe zy. 149 ——. Ook behoevdt de Eigenaer geene reftitutie van den prys te doen.< . . 148
. Die gefioolengoed koopt,
Iii 3 is



^438 R E fi i s T E t?
is niet vry van nadenken, als alleen na zuiveringe. Bladz. 149 diefstal, Niemand twyffeldc, dat het geen van geftoolen goed gemaekt word, niet voor het geftooiene word gehouden. 325
. De penningen, die uit de
prys van het geftooiene afkoomen, worden niet voor het geftooiene gehouden. ibid. ■ .Indien een dief het geftooiene verkogt heeft, en dat de Eigenaer van het goed, die penningen hem met geweld ontwrongen heeft, is met recht geadvifeerd , zodaenig eigenaer (naemelyk van het geftooiene) zelvs diefftal van de penningen van de prys van het geftooiene gedaen te hebben, ibid.
S • De Ontleener, of die-het
goed in bewaeringe genomen heeft, is gehouden aen den dief, die het goed , door hem by diefftal ontvreemd , uitgeleend of in bewaeringe gegeeven heeft, dat goed wederom te geeven , en word door het wederom geeven bevryd, 329.
in de A. (m) < DIES. (V. Dacb.) Dies quippe, ' quoties in obligatione non ponitur, • tune pecunia pmfenti die debetur.
316
directeurs. Zie Levantfcbe Handel. ■ disconto. Disconto penningen. Zie Infolventie.
• iemand Wisfelbrieven, waer 1
voor geene Provifie gedaen is, disconteerende voor eigene rekeninge en rifico, behoevdt daer van aen die geenen, ten wiens
behoeve dezelve gepraclifeerd zyn , geene reftitutie te doen.
Bladz. i<57
disfoneeren. Niemand word belet van zyne goederen te disponeeren , dan alleen wanneer reeds de ftaet der zaeken van alle de Crediteuren gelyk gewerden is door Cesfie in"bewaeringnecmrng of fequajftratie der goederen 2?
disponere. (V. Disponeeren.) quis. que de rebus fuis potest, nifi cum jam omnium creditorum par caufa fatta est per cesfionem, misfionem aut fequestrationem bonorum 21
divisio. (Verdeeling. V. Societas, Socius.) Divifio quomodo infiituenda est in focietate. V Societas éfc.
DDiTURNiTAS. (V. Langduurigbeid.) Per duïturnitatem temporis, puta decem annorum , maxime concurrentibus et aliis conjetturis, de jure pratfumitur, aut folutionem, esfe Jattam, aut debitum revera non fuisfe. . . .
dolos. (V. Kwaede trouw.) Dolo jacit, quipetit, quod tenetur refijluere . . IOO< m
. Nemini dolus fuus patro'ci-
nari debet. . .
-—--. Nemo ex fraude, (dolo) aut dehtto meliorem fuam cojiSitionem facere potest. . uo. Js6
. Si dolus dedisfet caufam
contrattui, contrattum reddit ipfo
jure nulluv. . .317
ominiom. (V. Eigendom.) In om. nibus rebus, quce dominium tran-
ferunt contrabentium , concurrat oportet affettus. . . 0§
do-



SI
. E G I SS T E R. 439
. odesfe debet confenfus
muims tradmdi et aecipimdi.
Bladz. e8
DUBiüM. (V. TwyffeJachtig.) Mus in duhio , videtur nomir.e propno non alieno nomine fatlus. 289
Dwaeling. misslag. Een dwaelmg of misflag doe.it geen nadeel aen de waerheid. • ■ 25»
v By den on weetenden en dwa'elenden, is geene toeüemming. • • 379
E.
Eed. Iemand kan tegens zyn voorig eigenhandig fchryven ' niet tot den Eed geadmitteerd -worden. • • 371
. Het is al te verfoeyelyk ,
't geen waeromtrent iemand met ronde woorden zich verklaerd heeft , in het zelve geval krachteloos te maeken, en zyne eigenebctuiginge tegen tegaen.tbid. Eigenaers van eene Plantagic in de Berbice zyn niet gehouden geftand te doen en te betaelen • het exorbitant beloop van de Ranzoeneeringe door de Commandant of Directeurs van die Colonie met den Vyand geaccordeerd , of de Wisfels deswegens getrokken. • 4°5
. Zfe Colonie.
eigendom. In alle handelingen . die den Eigendom doen overgaen . is het noodig dat zaemen]o< pe de intentie van weerskan ten der Contrabenten. 9i
\. . Daer moet by zyn he
onderling overeenkoomen om t<
leveren en te ontvangen. BI. 08
eigendom. Ons Eigendom, kan zonder onze tusfehenkoomende daed en overleveringe, niet op een ander overgaen. . *51
, . Ieder is meester en
beftierder van zyn Eigendom of zaek. . • • 153- 163
„ ._— tot Wisfels word niet
verkreegen daer door, met voor het beloop gedebiteerd te zyn. Zie Rekening.
van verkogt, jae zelvs
geleverd goed , gaet niet over voor dat de kooppenningen zyn voldaen &c. &c. Zie Koop en Verkoop.
van goederen in Commisfie gekogt, gaet hier te Lan. de de Eigendom aenftonds over op den Committent. 334 eigen schrift. Het zoude gevaerlyk ten voorbedde zvn , wanneer men aen dat Ichryven zoude moeten geloof geeven , waer mede men by zyne eigene aentekeninge een ander tot Debiteur fteldt.' 286 Hoe zeer ook zodaenige Aentekening met eede of met 'er dood bevestigd mochte zyn. ibid. emtio. emtor. f V. Koop.) Non interest emtoris, cur faüatur ignorantie, venditoris,an calïiditate. 339 f.ndossi'.ment is valide , niettegenflaende de Endosfeur binnen de vier weeken failleert. 9
, is niet zo zeer een
Overgang van het recht van den ; i voorigen Houder, als wel eene : nieuweTrckking of Negociatie. 10
en"



443 R E G r S T E R.
6K08SSERfent. Onderfcheid tusfchen Cesfie, Tranfporc en Endosfement. Bladz. 10 en u
Zie Akufen.
—? ten , niet in ordere
ftaende of defieieerende, .is het Protest van non Betaelinge van geen effect, tegens den Trekker en Accepiant. . 61
•—• In wat geval nieuw
Endosfement vereischt word na het Protest van non Betaelinge. Zie Houder.
* , waer by geene or-
dere , kan niet verder worden geëndosfeerd. . 220
indosseur. (Zie Handeling.)
' s zya volgens Keure
niet verbonden, door de Honoratie, ter eere van den Trekker gefchied. . . 4o
• is niet gehouden, het
Protest door een Onbevoegden gedaen zynde. . 52—54
- -■' -. In cas van verzuim van het recht van de Wisfelbrief, zyn niet verder gehouden , als voor zo veel zy confe. queeren konnen. . . 54—56
• . Ieder Endosfeur is in
de daed Trekker. . 5-9. 60
— kan niet worden aen. gefprooken zo lang het difput tusfchen Trekker en Houder over het Protest niet gedecideerd zy. ' . 75
. Zie Provifie.
rs van Binnenlandfche
Wisfelbrieven, hoe aen te fpree. ken. Zie Wisfelbrieven. • • . Zie Wisfelrecht,
erkentenis Ieder moet by zyne eigene Erkentenisfe btrusten.
Bladz. 110
error. (V. Dwaelinv, Misflag.) Erroi veritati non effen prajudi. cium. . . . 258 ervgenaem. Niet alleen de daed, die in een Recht, maer ook die in een daed beftaen , gaen op iemands Ürvgenaemen over. 229
. Het zy daer van met
naeme by 't bedingen gehandeld zy, of niet. . , ibid.
• . Meesttyds zorgen wy
zo wel voor onze Ervgënaemen, als voor ons zei ven, . 230
■ .Indien 'er by Contract.
gezegd ware, dar de Verkooper nae goedvinden, het goed konde weder overneemen, kan de Ervgenaem wegens recht van dat beding naesien. . ibid,
' . Zie Wederkoop.
—- -. Het woord zich zelv*
wyst aen, en fluit niet uit den Ervgenaem. maer alleen de andere vreemde perfoonen. ibid. exceptie, exceptio. (Zie AStie.) Exeeptio non impleti contraEtus obfiat ei, qui ex fua parte non implevit. (Exceptie van het niec voldaene Con tradf, ftaet den geenen in de weg, die van zyn kant niet voldaen heeft.) 92 Exceptio de jure tertii. (Wegens het recht van een derden word in Rechten niet geadmitteerd.)
in. 140. 156 Exceptio obfians cedenti, etiam obftat cesjionario. (Exceptie welke aen den geenen , die aen een an-



REGISTER.
ander zyn recht overdraegdf, in de weg ftaet, is ook binderlyk aen den recht verkreigende.j Bladz. 155
Exceptio , exclufïva jurif agentis omnino admittitur. (Exceptie van uitfluitinge van het recht van die ageert, gaet allczins door.)
164
Exceptio, tua non interest, locum ha, bet, fi plus quam interest petitur. (Exceptie van gy hebt 'er geen belang by, heeft plaets indien 'er iets boven het gemis of belang geëischt word.) _ 183
extraordinair Geval. (Zie Buitengewoon Geval.)
F.
Factoors. Door Faftoors en Commisfionarisfen verkreigen de Committenten recht en acVie zonder Cesfie of Tranfport. 217
, , Maxime quando aliter
res prceponenti aut mandanti falva esfe non posfet. (Voornaemelyk wanneer de zaek anders voor den Committent óf Lastgeever niet konde behouden worden, ibid. , .——, Commisfionaris of Gemachtigde banquerout zynde , heeft de Principael de utile actie uit derzelver Contracten.
217. 218
*. Een Compagnon van
andere Compagnons , met betrekkinge tot de Negotie, de directie bekoomen hebbende , is eigenlyk de Factoor van dt andere Compagnons. 23:
II. deel.
factoors. Die Contract- heeft aen* gegaen met den geenen , dien hy wist dat Faftoor was, heeft deszelvs aenftellers tot zyne Debiteuren. Bladz. ibid. 236
. Want daer door, dat
hy zulks geweeten heeft, word hy verftaen hec Crediet van de aenftellers gevolgd te hebben.
ibid.
—. Inftitor of Factoor is
gehouden de jure civili (volgens 't Roomfche recht,) zon. derling als de Proponent of Con« ftituant abfent of buiten 's lands woonachtig is , en op welke ' mitsdien geen ftaet te maekeu kan zyn. • • 284' . .Een Factoor word verftaen zelvs tacite (ftilzwygende) fchuldenaer geworden te zyn , als hy in den naem van zyn Meester contradteert. 290 , ; . Factoors of Bewindhebbers van Kooplieden, hebbende Wisfels getrokken , zyn de Kooplieden gehouden de getrokkene Wisfels te accepteeren en te betaelen. . 407
... vermogen in abfentie.
van dezelven , en wel inzonderheid in de zaeken die onverwagt koomen voor te vallen , en die geen uitftel lyden, hunne Meesters vervangen. ibid.
• . directeurs enz. enz.
konnen echter hunne Meesters niet anders verbinden , dan voor zodaenige Wisfelbrieven waer i voor zy effeftive geld op Wisfel hebben genooten gehad. ibid. Kkk FAC



442 REGISTER.
factüM. (V. Gedaen.) Fadtum non esfe, et faclum quidem esfe , fed revncaium esfe , paria funt, . , Bladz. 342 falsds. Procurator accipiendo depofitum, aut exigendo ces alienw.n citra domini voluntatem furtum facit. (Een valsch Gemachtigde met vertrouwd goed te rug te neemen, of uitftaende fchulden zonder de wille van den eigenaer in te vorderen , begaet diefflal.) . . 149 fictio. (V. Verbeelding.) Per fictionem brevis manus videtur data pecunia et rurfum a me ad te profeSa. . . 270 fidejossores. (V. Bergen.) Ita obli, gari non pos funt» ut plus debeant, quam ipfe debitor. ' . 55 fides» (V. Crediet.) fiscael, (Zie Confiscatie)
• • fuccedeert in den boedel
zo lydelyk als daedelyk. 244 ■■ De betaeling der fchulde-
naeren moet door hem gedaen worden op een fummier Proces en zonder forme van Rechtspleeginge. , . ibid.
• , Om dat hy is gefucce-
deerd in de goederen van den Debiteur na het voorbeeld van een Ervgenaem, en dat hy geen gebruik kan maeken van zyn eigen recht, maer van het recht van den geenen, aen wien hy is gefuccedeerd. . ibid.
• , Alzo de goederen op hem
even als op eenen Ervgenaem, zo daedelyk als lydelyk overga n. . . . ibid.
fisccs. (V. Confiscatie. V. Fhcaei^
— Fiscus in bonis publicatis tam
aSlive quam pasfive fuccedit. 244
Soiutio debitirum ab eo fini
debet 'ptocesfu fummario et de plano- ... itnd.
— Qjiia fuccesfit in bonis debi-
toris ad injlar besredis, uiiturq-ie non proprio ,fed ejus jure, cui fuc cesfit. . . ibid.
• Bona in eum tranfeunt ut in
Imredem, tam aólive, quampasfive.
ibid.
fraude ahfaiïi (een daed.) Moet worden bcweezen. . 23
— Ontdekte fraude gcevdt
recht, om hoewel anderfins eene geflootene rekeninge te doen revideeren en tot. recollement en herrekeninge te brengen. 373 füs. furtivdm. fürtum. (V. Dief. fial.) Res furto , aut <vi ablata, a millefimo vindicari potest posfesfore. . . . j4g
• -. Neque interest, an ille fit
bons, vel malos fidei posfesfor. ibid.
' . Nee vindicans pretium rejii-
tuere tenetur. ,. ibid.
- . Qjiod ex re furtiva redigitur,
furtivvm non esfe nemini dubiwn est. . . . g2j
1 . Nummus, qui ex pretio rei
furtivce est redaclus, non est furtivus. . . i^d.
•—— - Sifur rem furtivam vendidisfet, eique nummos pretii domi- ' mts rei furtivce-, per vim extorfit, furtum cum dominum (fcilicet rei furtivce) nummorum pretii reifurtivezfecisfe , re£te refponfumest. ibid. -—-. Furi, qui rem, quam furt& jub-



r E ö I s T e r. 443
fubftraxit, depofuit , vel comviodavit, tenetur commodatarius vei depofitarius reftituere. et rejlüuen. doliberatur. 131. 329. in R <.*•»».)
G.
Gebruik, 't Geen de Kooplieden gewoon zyn zo en zo te doen , word als geoorloovd en oneeftraft gepraclifrerd. 25c
. . Zaeken die ïn Gebruik
en na gewoonte zyn , worden als uitgedrukte gehouden, ibid.
372
. onder Kooplieden in cas
van Lastgeevi.nge. Zie Last.
. Het geen na gebruike
en gewoonte is , moet in de rechtspleegingen ter goeder trouwe aengenomen worden. ' 332
. De beste uitlegfïer van
Wetten (voeg 'er by van bedingen) is de gewoonte of 't gebruik. . • -373 gedaegden. In gelyke zaek worden de beweeringen van den Gedaegden , gunftiger, dan des Eisfchers aengenomen. . 287 gedaen. Iets niet gedaen te hebben, of wel gedaen, maer wederroepen te hebben, koomt op het zelve uit. . • 34! geever. (Zie Handeling.0)
, .. Pmenfe de Waerde me
voldaen hebbende, daer toe b Gyzelinge te dwingen. J9 geimagineërde. (Zie Contractei Geimaaineerde.)
. Eene bloote en ge
imagineerde Verkoop breng
niets te wege, en dus ook geene vervreemdinge. Bladz. 276 gelegenheid. De een moet dooiden ander in geene nadeelige gelegenheid gebracht worden. 65 79. 157. 20S. 407. in A. (0)
. 1 . Niemand kan van
betere gelegenheid zyn dan hy, van wien de zulke zyn recht verkreegen heeft. . 80 gemachtigde of Commisfionaris zynen last niet volvoerende, is gehouden tot al het geen den Lastgeever daer aen gelegen is, ofte wel tot vergoedinge van de ontftaene fchaede en wmstder-
vinge. - • „ u11/ Commisfionaris heen.
te prsfteeren de allerfcherpfte ' oplettenheid , zo dat niets in zyne Adminiftratie verzuimd, ot het welk hy niet heeft begeerd ter hand te neemen , vry van fchuld zy. ' . • \l° verkreigdt geene Actie, ten zy de handel gedree' ven is met het geld van zyn Principael. • • • ï97
. 1 .. De leere wegens
twee mede principaele Schuldenaers , worden geappliceerd op Gemachtigden, ofCommisfiona■ risfen, ut nimirum pro virili parte duntaxat teneantur. (dat zy t naemelyk alleen elk voor zyn 7 aendeel gehouden zyn.) 265
3 ——.Een Commisfionaris,
;, van iemand deszelvs goederen in commisfie op ordere van en voor een derden inkoopende, en t daer voor aen beide zyden ProKkk 2 V)fie



444 R E G I S T p> d
vifie en Makelaerdye genooten hebbende, word zelvs als Koo^_ per gehouden. . Bladz. 282 tjemachtigde. Iemand , aen een Commisfionaris verkoopende , onder beJing van denzelven als Kooper ce willen houden, zonder met iemand anders te wilien te doen hebben , is de Commisfionaiisdaer voor als eigen fchuld gehouden. . . 2g7
~~ . Commisfionarisfen
konnen aen Buitenlanders berekenen een half percento voor verfchot van inkoop. 331
"~7—" • De Commisfionaris
heeft alleen recht van Retentie wegens zyne uitgefchootene pen. nmgen , ten zy de Committent bevoorens de tekcninge van het Cognosfement infolvent bedegen ware geweest. . 33^
"~—" ■ Uit het gunt iemand
als Gemachtigde en op ordere verricht heefc, kan geene fchaede ten zynen lasten redundeereD- • ■ • . 352 "—'—•— • Een Commisfiona- ■
• ris op ordere van zynen Mees-
• ter hebbende gekogc en vervol, gens ingefcheept Papieren die ter gedestineerde plaetfe niet mochten worden ingevoerd, en waer van die Commisfionaris onkundig was, zodaenig Commisfionaris is icn eenenmael buiten ichuld, en vervolgens ook buiten ftraffe. . . ibid\
— , Uitgezonderd wanneer
die, op wiens ordere mogte
worden geageerd , die ordere mochte lochenen. . md gemachtigde door onvoorzichtig' heid of misflag van den Rechter verwonnen zynde , is die Lastgeever niet gehouden. 355 "~™ • De Lastaenneem r,
door den last op te volgen, indien hy eenige fchaede. onderftel eens door gevangenisfe, bekoomen heeft, of diergelyksn word zulks aen den Lastgeever niet geweeten , hoewel hy anderfins die fchaede niet zoude geleeden hebben , indien zulks ■ aen hem niet gelast ware geweest. . . ibid. en 356 • Zie 'Toevalligbeedm. ~~ -♦ Indien iemand zaeken, met gevaer gemengd, op zich neemdt , deeze , indien zulks niet uitdrukkelyk gezegd is, word ook gehoulen de gemeene gevallen , die met die zaeken verzeld gaen , op zich genomen te hebben. . ibid. - Zie Koopman.
— ~ • Indien de Lastaen-
neemer ter naekoominge van zynen last vertrokken zynde, door ftruikroovers uitgefchud word, of ook wel door fchipbreuk het goed vermist heeft , moet he. dendaegsch hem vergoeding gedaen worden. . . gg,
~ • Om die reden (te
■weeten) op dat niemand u:c hoofde van zyn weldoen fchae. de lyde , moet de Lastaenneemer gehouden worden or.befchaedigd, niet alleen van ge daene



REGISTER. 445
daene kosten, maer ook van de fchaede , waerin hy ter zaeke van de aenbevolen last gevallen is. . Bladz. 363. ibid. gfmeenschap. Men moet voorzeker betaelen 'c geen vo^r 't gezaemenlyk' goed is verfchooten.
241
—, Hoe 't goed te ver-
. deelen na het eindigen der Compagniefchap. Zie Compagnon enz. genoegen. ( Zie Overeenkomst.) 't Geen men zich eens heeft laeten welgevallen , kan men naderhand niet afkeuren. 81. 153 ceschiuvt. Niet de rangfchikking van het gefchrivt word in acht • genomen, maer men maekt veel eer uit het Hecht op dat geèn , 't welk 'er fchyndt gehandeld te zyn. . - • 367 getuigenis. Waer voor iemand met duidelvke woorden is uitgekoomen ,'kan hy in hetzelve geval niet krachteloos maeken en zyn eigene getuigenisfe te. genftacn. • • 259 geval Een Geval, opgekoomen na de geflootene Koop. Zie Verkooper. geveinsde handel befmet zodaenig de zaek zelve en 't Contraft, dat zy als voor niet gedaen en van onwaerde gehou den word. . . 27C
. Daer aen ontbreek)
de wil van de handelende per foonen, waer nae de Contractei in waerde te houden zyn. 271
,_. . Die iets anders zegde
als hy wil, noch dat zegd t, 't geel
het woord betekende dewyl ny zulks niet verkiest te zeggen, word gehouden niet gefprooken te hebben 't geen hy begeerde, dewyl hy zulks niet zegde. 278
. . Wat eene Verbinte-
nisfe 'kan vast maeken, ten zy het openlyk met woorden uitgedrukt worde, moet voor overgéflaegen gehouden worden, en bykans ten behoeven van den Beloover uitgelegd worden, ibid.
, ._—. Bedekte handel
brengt geene fchaede toe aen de waerheid , doch is echter nadeelig ten opzichte van het bewys. . • *Md.
GEWr.lp van Hoogerhand. Zie loevalligbeeden.
gewoontf. Zie Gebruik. _ _ *
groenewf.gen, Zyn dwaeling. Zie Confiscatie.
gsoot. (h. de) Deszelvs dwaelinge omtrent de Verbintenisfe van Compagnons. Zie Compagnon.
H.
Hjeses. (V. Ervgenaem.) In haredem non folum ea, quce juris funt, fed et quiz in fa6to confiftunt transmittuntur. 229 _—, Sive de eo nominatim inter conveniendum atlum fuerit, five non. . • • ibid.
Plerumque tam bcerèdibus nos-
1 tris quam nobismet ipfis cavemus.
230
. . Si diStum fuerit ut venditor
! arbitratu fuo posfit redimere, blsKkk 3 ns



44«5 R E G I S T V. u
res jure paEti potest redhnere.
xmuzs.{V.PaEla de retfovmdetdt)
"—-. Fox ipfe demonfirat non exuucu bceredem,fed alias perfonas exiraneas. . t ibid
handeling tusfchen Trekker of Endosfeur en Houder of Geevcr> hoedaenig beftaet. 16
—7 -. Alle Handelingen heb.
ben eene ftilzwygende conditie in zich dac alles onveranderd
blyVe' - 214
handschrivt. Men kan niet alJeen te rug vorderen , de Quitantie, maer ook het verbindend fcandfchrivc, het geen by mis-
• vattinge zonder gehoudenisfe afgegeeven is. . q6
houder , Protest van non Acceptatie hebbende, is niet verplicht met Rembours vraegen te wach-
— . Zie Handeling.
-~—• Wat den Houder toekoomt, de Wisfel keerende met
U?1?" van n°n Betaelinge. Zie
Wisfelbrief.
*rrr- Houder van den Wisfelbrief bchoevdt aen den Accep. . tant met te bewyzen de Waerde betaeld te hebben. 18 .
1 •. Zie Abuifen.
' kan nae welgevallen Trekker of onder de Endosfanten aenfpreeken wien hy verkiest. 58 ~
—• -. Door Collufie niec invorderende. Zie Collufie.
~ behoevdt zich aen den Trek- -
ker n et te expurgeeren, wat hy betaeld heeft. . Bladz. 6\ houder heeft regres , als 't Protest door wettige belemmeringen na den Vervaltyd is ge. daen. . . b
Difpuc tusfchen Trekker
en Houder over 't Protest. Zie Endosfeur.
-• Kouder door belemmerin-
ge buiten ftaet zynde te protesteeren, geevdt geen nieuw Cre.
dic* * • • * 78
' ■ kan uit Trekkers boedel
vorderen 't geen aen 't Accoord van den Acceptant manqueert. Zie TransaStie. " .-• Houder van een Wisfelbrief, accordeerendemet den infolventen Acceptant, is niet gehouden aen de Curateurs over den boedel van den Trekker Cesfie van Actie te geevnn. 105
-r- .Ziet op alle de perfoonen,
in de Wisfelbrief begreepen. 109 -~—. Houder van een Secunda (waer van de Prima geweigerd word) is niet verplicht tot Cautie en inroepinge van' den Rechter tegens den Acceptant. 114 ~~—• Waer door zyn recht verliest. Zie Protest. —— niet protesteerende op den Vervaltyd, verliest zyn recht tegens Trekker en Endosfanten.
130
. Van een Brief ter kwaeder
trouwe van het Posthuis geligt, is geen eigenaer. . I4j
s, moeten ten Vervaldage too-
nea



REGISTER. 447
nen dat zy de betaelinge moeten hebben uit krachte van het Endosfement. . Bladz. 151
HOüDER.Ondericheid tusfchen Hou_ der van Brieven aen Order of zonder Order. Zie Order.
. 5 van non Betaelinge geprotesteerd hebbende , zo hy de Wisfelbrief door een ander wil doen invorderen, moet daer op ftellen een nieuw Endosfement of Procuratie geeven. . 185
„ , Een Gc-endosfeerde m^et
in dat geval alle exceptien admicteeren , die tegens den Houder plaets hebben. • i'°ia.
,. , gecontenteerd zynde door den Trekker , aen wien dan de Accep-ant gehouden is ? Zie Acceptant.
P is bloote Lastdraeger, als
de Waerde door een derde voldaen is. Zie Waerde.
- met betrekkinge tot den
eigendom, word niemand van Wisfels , door daer voor in rekening gedebiteerd te zyn. Zie
Honoratie. Een Acceptant kan n; tien jaeren niet worden aenge fprooken over een Wisfel, voo •rekeninge van den Trekker fo pra Protest gehonoreerd. 3É - enz. em
il . Daer op is geen Mamt
tisfement te verleenen. , Vaü
. . Iemand , eene geacce]
teerde Wisfel honoreerende heeft zonder Cesfie van Act geen recht tegens den Acce] tant. . • • 3
honoratie. Honoratie gefchiedende ten behoeven van den Trekker , zyn de Endosfeurs daer door niét verbonden. . ibid.
._—, ten behoeven van den
Trekker gedaen , word geprafumeerd met deszelvs geld gefchied te zyn. . . 42
——.Wisfelbrief voor rekeninge van een derden geremitteerd, doch ten refpedte van den Trekker gehonoreerd zynde , kan de Trekker van den Acceptant Rembours vraegen. . 73 74
gehonoreerd
door de Correspondenten, is de Acceptant gehouden aen dezelven tot Rembours. . Ï99 , _—, gefchied voor den Trekker, en de Correspondenten daer voor van hem betaeld zyn Je, konnen echter als Gemachtigdens van hem Rembours vraegen. • / • 201
__„ - —- konnen zelvs in
hun privé ageeren. . 202
__ -, gedaen na het Protest,
difteert dat de Honoranten zien op dat Protest en het recht daer uit refulceerende. . ibid.
r
I.
] Tactare. fV. Wechfmyten.ï -Ne,. J «20 prcijumitur fuum jaftare veile. i 42. 202
>*. ignorant-!*. (V. Onkunde.) Pro*
misfio , faèto per ignorantiam, aut ie dolum aiterius credüori, non in-
firmatur , fid tenetur delegans froo • misloru . • 2ï
ims-



448 R E G' I S- T -E R
imaginartus. (V. Contrattus. Ima-
ginarii.)
■ —. Nuda et imaginariavenditio
nihilpe; ficü, idemque nee alienationm (Zie Geimagineerd.) BI. 276 iMMissio in posfesfionem. (V. Curateurs over Jnjolvente boedels.)
■ . Omnüus prodest,quando par
bonis posfesjis fatta est omnium creditorum caufa. . g0
— . Nemini jus quoefitum tolli-
tur per immisfionem, aut concurfum ,fed posfesfio bonorum debitoris post concurfum non pertinei, nifi ad ea, quce funt et qualenus funt adbuc in bonis debitoris(V. In. folventie.) . . 2gr imfossibilia. (V. Onmoogelyi.) lmposfibitium nulla est obligatio. 112 injüria. (V. Ongelyk.) V. Sciens.
■ Volenti non fatta est injuria. 262
inkoop. Commisfionaris heen voor 'c fourneeren van het geld tot Inkoop geen hypotheecq. 86 inopia. V. Debitores, (clapfus temporis) (Zie Onmacht van den Debiteur.)
insolventie. Wisfelbrieven aen een faillit geremitteerd, konnen gerevoceerd worden. 97. 98 1
■ maekt geene verande-
ringe in het recht der Crediteuren. . • . 99
• in cas van trekken en
hercrekken en wederzydfe Infol- ■ ventie, kan de Trekker de dis. eonto penningen uit den boedel van den Houder niet vorderen.
132 -
1 • Iemand, in Wisfelcor-
respondentie zynde , mag , of -
fchoon hy minder te vorderen hadde, met het volle beloop van zyne Wisfelbrieven i„ den boedei koomen. Bladz. 137
"~~ TT— • Zodaenige Brieven, tot JNampcislement gegeeven moeten geretineerd worden , tot dat de Houder voor het beloop van dien geadmitteerd word. 141
""7^7"TT- - d°edc het Protest van Wsfel brie ven binnen den tvd vahdeeren. (Zie Protest.)
—~ , Verzuim van Contra-
Protest, of daer mede te wachten tot de Infolventie van den I rekker, beneemdt het recht
■tegens den Acceptant. 165
T , bekend zynde , kan
binnen den Vervaltyd worden geprotesteerd. (Zie Acceptant.)
; ■ breekt geene aennee-
mmgevan een der Contrahenten met den Infolvent ten behoeven van een derden. (Zie Aenneeminz van iets enz.) " , ~—• Brieven zonder Waerde in Infolvente boedels , moeten weder uitgegeeven worden. (Zie Waerde.)
~~\ De Infolvent geevdt
door het overgeeven van zyn boedel aen de Crediteuren geen recht tot zodaenige WisfelbrieveD- ... j95 " konnen zonder
acte van indemniteit door de Curateuren en Asfjgnées worden uitgeleverd. . . 268 Betaeling gedaen voor de Infolventie. (Zie Betaeling) ——:—• Een Crediteur van zynen



REGISTER. 44P
•ren Debiteur last hebbende tot Verpandinge, kan zulks na de Infolventie niet volvoeren. BI. 27.3 insolventie. Contradtert proforma benadeeien de Crediteuren niet, ibid.
. . (Zie Crediteur )
. , . Ordere, tot Verpandinge gegeeven « vervalt abfo* iur'door Infolventie. . ^275
_ .. Nemiii jus qusfiium
toilitur p:r immisfimem, aut concurfum ,fed posfesfio bonorum debitoris post concurfum non pertinet , nifi ad ea, quce funt et quatenus funt adbuc in bonis debitoris. (Niemand word zyn recht benoomen door het. in bczitneemen van den boedel of concurs , maer het in bczitneemen van de goederen van den Schuldenaer betreft niet als die zaeken , die noch zvn, en voor zo verre dezelven 'noch zyn in den boedel van den Schuldenaer.) 281
. . Couftume in de Prac-
tycq, dat Crediteuren , die Pand of Verzekeringe in handen hebben , uit dezelve Panden en Effetien, zonder eenige interruptie van tyd , vorderen en con fequeeren de interesfen , zo we die voor- als na den faillisfemen . te van hunnen Debiteur zyn ver loopen. ... 28
„ . .. (Zie Banquerout. 1
. Een Koopman, zen
dende geordonneerd goed me een ichip, door hem bevracht kan in cas van Infolventie arres
II. duel.
teeren en reclameeren. Zie Reclame en Bladz. 313. insolventie. Addres van goederen koomt te vervallen, door daer op gevolgde Infolventie. 314 -—. Door Infolvonte (omnium creditorum par faSba est conditio. (is allen der Crediteuren toeftand gelyk en even eens geworden.) - 3!5- ?34-
_ — , Als dan word alles
verftaen te gefchieden behoudens ieder zyn recht. . ibid.
.. • (Zie Gemachtigd*.)
institor. (Vi Faftoor.) Sicius, db aliis fociis ad negotiationem prispofitus, revera est injlitor. ■ 235
, Qui contraxit cum eo, quem
fcivit esfe injtitorem , prceponenier vbligatos habebit. . ibid.
F, Naii eo ipfo , quod fcivit
prceponentium fidem fequi videtur.
ibid'.
.(V. Faiïoor inverb. inftitor.)
interest. (V. Belang.) Nemofive agendo five excipiendo, audiendw est, cujus nihil interfit. . 34
„ ., (V. Interesfe.) In condemna-
tione ejus , quod interest , tam lucrum abfens, quam damnum emergens, comprebenditur. . 82 interesse. In de condemnatie wegens vergoedinge van kosten, fchaede en Interesfe, is zo wel 1 het gemiste voordeel als de geledene fchaede begreepen.- ibid.
. . . Een Koopman wegens in-
t koopen, Interest berekend heb, bende, en verder van het jaerlyks faldo Interesfe gerekend L11 beb-



45° R E G I S T E TC
hebbende , doch die naderhand in rekeninge goeddoende , kan niet gezegd worden Interesfe van Interesfe gerekend te hebben- • . Bladz 341 jus. (V. Recht, Wetten.) Pierumque fub autïoiitate juris fcientïa pe'ri. culofe érrdtur, . 1 34
—— ra conftiimntur de bis, qua rqrp ffed qua plutimum eve. munt. . . -j
■ . Quté contra rationem juris re-
eejpta funt, 72072 funt producenda ad conftquentias . . 271 -7—. Juti publico, nullo paElo et milla conventione, potest derogari.
jusjöRANDtiM. (V. Eed.) Contra anleriorem fcriptam confesfionem nemo ad jusjurandum admiititur,
'— ——. Nimis indignum "est,
quod fua quisque voce düucide protesiatus est, id in eundem c af urn
. infirmare testimonioque proprio re. jyttfe} . . . ibid.
K.
Kennisse hebbende. Die ergens Kennisfe van heeft, behoevdt riet te worden verwittigd 112 Koop en ver-koop. Zie Bezit. 'Van verkogt en zebs geleverd goed, gaet de eigendom aen den k Kooper cum effeftu (met effccte) j~ niet over, zo lang 'de kooppenningen niet met 'er daed zyn voldaen, of andere fatisfactie is . gegeeven. . 3,G
—— -. Iemand Actiën ver-
koopende , die hy niet heeft, 70 kan de Kooper tot den bntfangst niet wcrdca geconftringeerd. . Bladz. 318
koop en verkoop. Verkoop van Actiën in de Oostindifche Compagnie valideert niet , als de Verkooper dezelven op zyn naem niet heeft ftaende; te weeten in de boeken van' de Compagnie . . ibid.. '—;—■ , De aen van de actie van Koop en Verkoop. 319 " Kooper en Verkoo¬
per kan daer van niet uitfcheiden. . . iud,
»_ _ Iemand, gekogt en
betaeld hebbende goederen aen een Schipper, kan na eenige jaeren 'aer na de Koopman, onder pi-stens voorgeeven van zyn eigendom , niet wederom die penningen van den Kooper vorderen. . . 322
' • Het verfchiklt niet
den Kooper, hoedaenig hy misleid word , door onweetenheid van den Verkooper, of door deszelvs argelistigheid. 330.
■ • Een Kooper kan niet
geeompelleerd worden tot het ontvangen van iets, dat door de eigen daed van den Verkooper is verlooren gegaen. 347 301'BANDf l. Zie Kooplieden. et faveur van den Koophandel in het Gemeenebest is niet minder , dan deszelvs noodzaekelykheid , om dat deeze als de borften is, waer uit de algemeene cn byzondcre middelen gevoed .



R E G I S T E R. 451
vood, aengckweckt en tot luider
gebracht worden. Bladz. 12 koophandel. Daer in worden alle
noodelooze omwegen vermyd. 71 _. De fpitsvindigheeden
van het recht verworpen, ibid.
• 180
_ En na reden en bil-
lykheid gehandeld. . 251
, . Deszelvs wetten en
bedingen moeten favorabel uitgelegd worden. i ibid.
. . Styl in Commercie zae-
ken. Zie Commercie.
. . . Mans ftyl. (Zie Ge-
brufk.)
kooplieden willen voor hunne correspondentie niet bekend ftaen. Redenen daer van. . 289 koopman. Een Kooprmn , zyn Gor. respondent verzoekende eene geftooiene Misfive te overhandigen , doch de Correspondent daer omtrent achteloos' te werk gaende, zyn de gevolgen voor den Correspondent. 349 , .. Een Koopman., gechargeerd zynde om eene geflootene Misfive , waer van hem de inhoud onbekend is , te expedieeren , vervaldt daer door in geene misdaed. . 35"*
. . .Daer door ia boete ver-
vallende , is de Correspondent tot vergoedinge gehouden, ibid. koopmans boek rlewyst niet, dat iemand voor zyn Principael hebbende gekogt, voor de betaelinge zoude hebben ingefiaen. 285
. .Ter bevestiginge van
eene circumftantie of qualiteii
e
van eene onderftelde handchnge, daer toe is na ftyle mercantil de ordentelyke aentekening van den Verkooper onder beneficie van een Eed per fe (op zich zelve) genoegzaem, en maekc eene vclkoomene preuve. 2Qt
_ .—. Maxime fi mandans
abfit. (Voornaemelyk als de Lascgeever afwezig is.) kooppenningen. In byzondere zaeken treeden de Kooppenningen niet in de plaetfe van het goed. En iets anders is het goed, en iets anders de Kooppenningen daer van. . . 325 KuiBBEBYTEtt. Een Paerd , aenftonds na de gedaene Koop betonden wordende te zyn een, Kribbebyter , moet door den Verkooper worden te ruggenomen. . • • 336 kwaedü troüw. Hy handeldt ter Kwaeder trouwe , die vorderde het geen hy verplicht is te rug te geeven, . 100. 135. 156 « . Niemand moet zyne Kwaede trouw tot voordeel (trekken. . • •
m . _ . Niemand kan door
zyn bedrog , Kwaede trouwe, of misdryf, zyn ftaet verbeteren. • • • 110
—. Kwaede trouwe kan
niet alleen gebeuren by den aenvang, maer ook naderhand, 149 ! .. Na de litis contestatie, zyn alle en een ieder bezitters ter Kwdeder trouwe, ibid.
, . Indien de Kwaede
trouwe gelegenheid tot de hanLll 2 de-



"4J2 R E G I S T F v
aehnge gegeeven heefc, vernie. tigdt zy hec Contract , zonder eenige rechtsforme Bladz. 317
L.
T AKGDDURiGHF.iD. Door de Lang■L* duurigheid van tyd, naemefyfc van tien jaeren, indien daer en hoven ook noch andere gisfinger> bykoomen , word nae Rechten veroncierfteld , dac 'etof betaeling gefchied zy, of dat er geen wezenlyke fchuld geweest zal zyn. . 4„ lapsus temporis. (V. Vervaltyd j Creditor, lapjum temporis ex/peetare non tenetur, fi probetur inopia debitoris fuperveniens. 170 last. 't Geen iemand door een ander laet verrichten , word ge. acht, of zulks door hem zei ven gedaen ware. . . 22
• . Zie Lüispendentie.
-—~> De Last, inhoudende iets volgens zeker voorfchrivt te doen, en volgens hetzelve niet volbracht zuide, is echter de . LasEgeever gehouden , by aldien by dit voorfchrivt hec coeval niec konde verhinderd, of de de fchaede gebeterd zyn. 04 lastgeever is gehouden, al is de . Lastgeevinge vernietigd, als hy de Procuratie nog onder den Lastaenncemer heeft laeten blyven. . . 5'r
~f —• Ordere word door -
herroepin-e van den Ordergeever vernie:igd. . J6« _
lastgeeving, is in Wisfelbrieven -
re integra (de ziek noch in haer geheel zynde) zo wel revocabcl, als in alle andere Lastgeevirrêen' -. • • 196
~T~ !s zelvs altyd revoca-
pef, al is de zaek niet meer in haer geheel, indien maer de Lastdraeger worde fchaedeloos gehouden. . . 2I3 - T~~- In Bastgeevirige is na reclven als na reien en billykheid , by alle Rechtsgeleerden zonder ondc fcheid , en alzo mede in de Practycque, en vooral onder de Koonlieden aengenomen, die squitabele opinie, dat Wandatarisfen , Direrfeurs en Bewindhebbers van andere lieden zaeken wel ftriet aen hec voorfchrivt van hunne uitgedrukte of ft lzw>gende Last gebonden zyn, maer dat zy in de uitvoermge van dien niet verder gehouden zyn, dan om ;e adhibeeren redelyke en ordenteïyke voorzorge zo als omtrent hunne eigene zaeken. 251. 252.
——-• f-'Stgeeving houdt op zo wel by Burgerlyké als Natuuryke dood, of indien de Burgerlyké ftaet van den Lastgeever veranderdt
^Of indien de Lasruenneemer reden heeft van te denken, dat hy in weerwil van den -Lastgeever iets volbrengen zot'.
_ e' "r ' . • *7f
——. Lastgeevinge omtrent eene Misfive. Zie Koopman.
" Zie Toevalli^beeden.
■ ~—. Die een Last op zich „ neemdt



register 453
neemdt en ter uitvoer brengdt, moet daer van onbelchaedigd af koomen. ' . Bladz, 261
levan.1sche handel. Directeurs
van de Levantiche Handel mogen accordeeren onder behoor» hke diligentie wegens prerenfïen ten .lasten van hunne Minisiers. . • • 4°3
levering. Zelvs d ede de eigene Levering den Eigendom niet overgaen , ten zy 'er een Verkoop , of andere wettige oorzaek ware voorafgegaen. 150
, .. .. Bloote Levering doedt
nimmermeer een Eigendom overgaen sof geevdt recht van Pandfchap» maer als dan, indien 'er een 'verkoop of andere wettige reden, waerom de Levering zoude hebben moeten volgen, voorafgegaen ware. . 278
. . Niet door bedingen ,
maer door de Leveringe, gaet
- de Eigendom der goederen over.
, -. Zie Bezit. 3'5
, . . Simpele Leverantie alleen is niet genoeg om eeneOblig.ue of Contract te maeken, maer daer toe word veveischt zo wel aen de eene als aen de andere zyde , pra?cedente conventie en handeling > dat 'er uit het doen en het ontvangen van het geleverde goed een Contract of Verbintenis koome te ontftaen. . . • • 321 lex. (V. Wet.) Nova lex et corrtiïoria femper fervanda est ir. terminis propnis, nee extendendt
ad alios cajus, nee ex 'identitate rationis quidem, nee ex majorita* te rationis. . B'.adz. 272 liquide zakken. Daer in heefc Kescontre plaets. Zie Rescontie.
: . Welken zyn, Zie
Rescontre.
Lu ispëNdëNth5. Exceptie van Dingbplkbtigheid en Geivytde ftaen den Lastgeever in den weg, alhoewel zyn naem niet Uttgedrukc zy, . . 22
LOCüPLfc.TARi. CV. Baden) Nemo debet cum aUër.ius damno. 32. 49 in N. (e) 79. 135- !57- *?3
lücrum. (V. Winst,) JSon est je. rendtiS is, qui lucrum quidem ampieEtitur, onus vero, ei annexum , contemnit. . . 333
M.
]\/§"ala fkdes. (v. Kwaede trou*
lYJL we.) Nmfolum ab initio, fed et ex postjatto exiftere potest. 149
_. , Post litem motam omnes malefidei p'isfisfores funt ibid.
mand Ata mos. (V. Gemachtigde,') Mandatum non exfequens, tenetur ad id quod interest, five ad repetrationem damni emergentts , ac lucri cesfantis. , . • 117
. Tenetur ad exact isfi-
mam diligentiam , adeo ut nihil, in ejus adminijlratione ne?l> cbum ac declinatum, culpa vacuüm'fit.
120
. , . Mandatario ,per impru-
dentiam aut errorem judicis viCto, ; mandans non tenetur. • 355 Lil 3 MaN-



454 R E G I s T E R.
manoatbrius. V- Cafu; fortuiti.
~ • Mandatarius, manda-
turn exfequendo, ft quid damni acceperü,ct,ptivitate puta veljimilibus Jenfkrit, mandatori non ïmputat, heet alias , fi mandatum Mi non fuisfet, id damni percepturus non erat. ibid. V. Mandatum.
' ; '• Si quis fuscipiat nego-
tia, cum pertculo conjmBa, is, nifi aliud expresfs aStum fit, een. . fetur in fe quo que fuscepisfe omnes enfus, qui ejus modi negotia comitari folent. . . g^g Mandatum (V. Last.) Quod quis per alium facit , boe ipfe facere videtur. . . 22
. Exceptio litispendentia -
et rei judicatce mandanti obftat, li. eet ejus nomen non juerit expresJum. (V. Litispendentie.) ibid. ' • Si certa lege quid facere mandatum , nee tarnen ea lege completum fit, «072 minus te. netur mancans, fi Ma lege cajus Me non' potuerit pravenïri, aut damnum farciri. . 34
" 1 • Mandatum mandantis
revocatione evanefcit. . 163
• In Cambio ita revoca.
Mie re integra, ut in ct&teris mandati 'J"pcciebus. . 106 ] " —~. Semper revocabile,etiam re non amplius integra , modo mandatarius fervetur indemnis.
212
:- Solvitur mandatum
mort.e tam civili; quam naturali, . aut fi flatus mandantis mutatur, «ai fi mandatarius caufam babet
exillimandi fe invito mandante jatturum quid esfe. Bladz 275 ~r— Qiti mai>datumfustipit et exfequitur, debet abire inoèm•.. . 36o ' • Si mandatarius, exfe-
ouendi mandati caufi ptoféiïus, a latronibus fpoliatus fit, vel etiam naufragio res amifirit, hodie ei Juccunendum esfe. (V. GemacbHgde.) . . 3(ï3
' - —-. Eam ob raticnem ne quis ex beneficie damnum fentiat, man. datarius indémnis prceftari debet, non folum a fumtibus fa&is, fed etiam a damno in quod ex caufa rei mandata ircidit. . ibid. meening. Voorraemer in kracht is de meening als.de Stem van den Spreeker. . . 277 mens. CV. Meening.) Prior et potentior est mens, quam volwaas dicentis. . . _ 277 mercantre styl. CZ. 'Gebruik.) mercator. Mercantilis fiylus. (V.
Commercie. Koophandel.) ' • Cum cafus mercantilis
proponitur, 272 eo attendi etfervari debet ftylus mercatorum et confue. tudo, quicquid alias fecundum jurisJubtihtates disponetur. 207 332 undërjaerigen. Een Zoon , die minderjaerig is , word niet geobhgeerd door Wisfekrekkinge, die zyn Vader in den naem quafi van de Compagniefchap van hem en zyn Zoon gedaen heeft, of heefc laeten doen. . 374' -—• Minderjaerige kan pet niemand contraheefen of handelen. . ibid. 383
min-



r e g i S' t e , r* 455
minderjaerigen , Hebbende zulks gedaen , zvn zodaenige C ontracten en Handelingen ifjo jure (zonder eenige luslehenkomst van Recntspleeginge) nul en van on waerde Bladz. ibid. 383
. Zonder dac zodaenige
minderjaerige ter zyner ontlastinge zelvs eenig Rehef of rejtitutio in integrum ( Herftelbnge van in zyn geheel) noodig is hebbende. .. . ^id.
, . Hoeflerk en hoe kfög-
tig men des minderjaerigen zyne contracten en handelingen ■ ook anderfins zoude mogen hebben geclaululecrd gehad. ibid. . _ . Zaeken in de minderjarigheid. Zie Begin.
_ . In de Provincie van
Hollandalzo mede binnen de flad Amfterdam , word tot de meeidcrjacrigheid van iemand vereischt, dat dezelve de vollen ouderdom van vyfentwratig jaeren zy gepasfeerd, uitgezegd of ten ware, dat dezelve alvoorens wettelvk moge wozen getrouwd, of anders van de hooge Overigheid, of wel van de Staeten vap Holland en West vriesland , brieven van Venia iztatii mogt hebben geobtineerd. 382, 33'
— kan zich met de excep tie van minderjaerigheid me behelpen, als hy met kennisfi van zyne Voogd openbaere Ne goeie geëxerceerd heeft. 38 ï, - , en dezelve zynen Pt
pil ter dier oorzaeke elders per. mittcerd te woonen. . iw,
M i . Zie Minderjaerigiieicl.
, . Het Pubycque Recht
koomt de minderjaerigen , die bedriegen, niet te hulp. 3!J8
, . Een minderjaerige ,
met \oorweeten van zyne Ouders , genegociead of gelden geleendV-hbende, kan geen gebruik maeken van de voorrechten hem uit dien hoofde competeerende. . • 3^°
, : -, Minderjaerigen, met
kennisfe van hunne Ouders en Voogden op zich zei ven woonen'e, is zulks eene ftiizwygende emancipatie. 3?°
. Een minderjaerige
verkreigdt geen Reliëf , indien hy by hec exerceeren van den Koophandel fchacdeiyke conventien met anderen heeft aengegaen. . • • nlbld'
. Hy zo verre hetflechts-
blyke, dat zv Kooplieden zyn, of door Winkel te d en , of dat zy een ruimer handel dryven.
ibid.
, —. Het verzoek van Relief, uit hoofde van onkunde, is ftrvdig met openbaere profesfie van Koophandel. . ibid. . Minderjaerigen , boven de ao jaeren oud,mits Kood: handel drvvende, word by alle : Wisfel wetten de hoop van Herftellinge afgefneden. ibid. j . . . Volgens de Coufiumen van Antwerpen , worden «tiUrr



4J6 REGISTER.
minderjaerigen, boven de twin.
• tig jaeren oud , geene Voogden hebbende , en mee confent van hunne Ouders openbaerlyk negotieerende , voor meerdérjaerigen gehouden. Bladz. 301
M'nd' rjaekigen. Mansperfoonen, in Gelderland den ouderdom van twintig jaeren bereikt hebbende , worden niet langer voor minderjaerigen gehouden. 393
■ . Voor minderjaerigen
worden niet gehouden , die by een ieder een voor bekwaeme Kooplieden gehouden worden, en volgens de gewoonte van de meeste Sceden in haere Registers daer voor aengetekend ftaen.
— . JNict altoos moet het
geen met minderjaerigen gehandeld is vernietigd , maer naer Recht en billykheid beoordeeld worden, op dat de lieden niet groot nadeel lyden door deeze jaeren. . . ibid.
—■ 1 - —-. Ten zy 'er of klaerblykelyk misleiding zy, of dat zy zich onacl'.tzaem in die zaek gedraegen hebben , moet de Rechter zich daer mede niet bemoeyen. . . '395 minderjaerigheid. Iemand , "als openbaer Koopman genegoiieerd hebbende, kan zich daer na met • de exceptie van minderjaerigheid niet behelpen. . 387
. (Zie Minderjaerigen.)
. . Minderjaerigen en te- 1
vens Kooplieden . konnen , voor- J al in materie van Wisfeltrekkin-
ge , zich met deeze exceptie niet bevryden. . ibid. minor. Reftitutio rninorum prepter (Btatem. ( V. Minderjaerigen.)
- FaUentihu: minoribus, jurapw blica non fubveniunt. . 388
■ . Minor non reflituitur , fi
in mercatum exercitio per negotationis ignorantiam damnofas cu-i aliis celebravit cónventionts. 3&0
, Modo cnnjlet eos mercatores
esfe, dum vel lahernam exercent, vel liberariorem injiitüunt nego. tiationem. . . . Md.
- Defiderium rejfitutionis, ex capite ignorantie, pugnat cum publica negotiationis prcfe.'fi:-ne. ibid.
———. Minor es non hahentur, qui ubique tanquam, idonsi mercatores approbati et ex plerarumque confuetudine in albis recepti funt.
- 304
——. Non femper quce cum minoribus geruntur, rescindenda funtt fed ad bonum et ceguum redigen. da funt, ne magno incommodo bujus cetatis bomines afficiantur. ibid.
, Nifi aut manifesia circum-
fcriptio fit, aut negligenter in ea caufa verfati fint, Pretor fe interponere non debet, ibid et 395
mora. (V. Fertraeging.)
. Cuique fua, non alteri nocere
debet. . . 49 2o6
—-. Mora perpetuat obligationem.
5°
N.
SJ"AbM. In de'Veranderinge van ■ ^ Naem refideert per fe (op zich zelve) niets onbehoorkyks. 375
namp-



REGISTER,. 45T
«ampïissement. Waer op niet te verleenen, Zie Honoratie.
._ — . Provifie, niets over-
'laetende ten Principaelen, heeft geen plaets. . • 348
negotiorum gestor. (V. Onderwinder.) Paupertas.
L . . V. Adminifl.ratores&c.
. _ .; A dominis ratibaben-
durti est id, quod faclum est_ per negotiorum gestores, modo utiliter captum fit-. Heet effeStum non babuit negotium. . • 413
-nonens. (V. Wezen.) Nonentis mdlce funt qualitates ,nec accidentia.
rostrum. (V. Eigendom.) ldaquod nostrum est, fine JaSto nostro et traditione ad otium transjeni non potest. . * . • JJ0
O.
Obligatio. (V. VerMniWJS.) In omnibus'jaSti obligationibus, folvitur id; quod interest. 183 206 -. Pupüii negotih gestis ne teneatur tiitor; in obligatione funt tutor et pupillus, modo is locuple. Hor faBus esfet. . 203 , a perfona debitoris non potest feparari, aliusve debitor invite creditori fubftüui potest. 32C
.. debitorem fequitur, ut lepu
leprofum. . • *P™
. Nee obligatie ei, cui acqui
fita est, tvoelli potest, fed in eju perfona perpetuo bceret ,Hc proind quoque aEtio, quce ex ea obligatio ne nascitur. ■ if>}<-
officium (V. Bediening.) Ojficiw
II. deel»
fuum nemini debet esfe damnofum.
Bladz. 351- 3<5o oMissus. (V. Overgeflaegen.) quicquid adftringendcs est obligationis, id , nifi palam verbis exprimitut pro omisfo babendum est , ac fiere fecundum promisforem interpretamur. • • . 27& omwegen. Alle onnoodige omwegen zyn te yermyden. 152 onbenoemde contracten. (Zie
Contracten.) on der winder. (Zie Armoede..)
, s mogen in ablentie
van hunne Meesters in onvoorziene toevallen niet anders doen , als het geen dienftig en noodig is voor de abfenten. . 4°8 . Hunne engagementen en impenfen moeten utiliter (ten nutte; én zonder bezwaernisfc zyn gedaen; ui non necesfe' fit domino re fua carere (zo dat het niet noodig zy dat de. eigenaer zyn goed misfe.) ibid. L—. Hec doen van Onderwinders zal ook, zelvs dooide t igenaers na-Rechten en Practvcque moeten worden geratificeerd , mits de zaek ten beste öndernoomen zy , alhoewel dezelve geen uitwerkinge gehad hebbe. . . 4*3 or; gelyk. Zie Bewuste. Weelende.
. ; -. k-mand word met zyne wi'-
; le geen ongelyk gedaen. 262 » onkunde. Bclovte , uit onkunde citer zaeke van bedrog aen eer.s anders Crediteur gedaen , word u niet vernietigd, doch is echter Mm m de



. 458 R E G I S 1? "E R
de Overwyzer aen den Beloover gehouden. . Bladz. ar —-—• te fupin (te bot) zvnde, heeft men zich zyne eigene achteloosheid te imp'uteercn en toe te Ichryven , zonder daer uit voordeel te konnen trekken. 376 onmacht van den Debiteur. Zie
Vervaltyd. onmoogelyk. Daer is geene verplichting tot onmoogelykheeden. . . . ,I2 ontleening. De Ontleener is gehouden den dief het geleende wederom te geeven.. 329 A.(» onweetende. By den Onweetenden en dwaelenden is geene toeftemming. .. . o70 oostersche waeren. Wegens'het berekenen van Lasten van ruige Oosterfche Waeren. Zie bi. 402 OPHorjDiNG. Zie Contraclen. opvolger, Die in iemands plaets opvolgdt, volgdt op in zyn recht.
92. 153
■ordere. (Zie Wisfelbank.)
• . Wisfelbrieven aen Ordere, daer in kan de Houder niet worden bejegend mee exceptien, gefundeerd op handelingen met eenen anteiieuren Houder, ur.9.
399 '
■ ■Trekker is diredtelykfchuldig door de Brief te ftellen ten behoeve van Ordere. . 109 ———. Promcsfe zonder byvoe. ginge van Ordere.. Zie Promesje.
• . Wisfelbrief zonder Orde- -
re kan echter worden ge-endosfeerd.. . ■ . . 154 ■■. Claufule van Ordere effec¬
tueert alleen, dat de Brief voor, den Vervaldach niet kan worden gedisconteerd betaeld of verhandeld in pitejudicie van dén 1 rekker of Geever der Waerde.
/->'•/. ^id.
. Umisfie van Ordere effec-
tueert:dat eerderHouder of Trekker niet verder aen Jae'ter Houder verplicht is, dan hy aen de Origineele Houder zonder Ordere gehouden was. . ibid.
— . Brieven aen Ordere, mae-'
ken Trekker en Endosfant zon. der eenige referve aen laetere Houders verbonden. . 154 '—~ beneemen alle exceptien uit hoofde van handelingen met voorige Houders. . ibid.
Ordere maekt dat laeter Houder uit eigen hoofde kan ageeren. • • ibid.. ~——. Wisfelbrief per remife aen de ordere van den Correspondent gefteld Zie Wisfelbrief.
—* . Die een Brief laet ftellen
aen zyn ordere , maekt deswegens Contract, en zich zeiven daer van Eigenaer.. . j59
""" • ~~ is refponfabel
voor de Brief. Zie Wisfelbrief. . Het ftellen van de Brieven aen Ordere, en het toezenden van die Brieven, maekt niemand Eigenaer uit hoofde vancredietgeevinge voor de penningen. . . rtp7 -~—. Een Wisfel, by wiens Endosfement geen Ordere gevonden word, kan niet verder worden ge-endosfeerd. ... 22o> qr*.



REGISTER. 45©
'Ordere. Wisfelbrief, houdende direct aen i< ma d te -betaelen , moet aen denzelven, n ka-> aen geen ander volgens ons Wisfelrecht becaeld worden, Bladz, 221. 222
— . Verzoek of .recommandatie onder'Jcldt, dat hetzelve niet an ers had moeten geëffectueerd worden als de zaeken in dezelven toefland blyvende, 352
• , Zie Claufule,
ovhPDRAEGRN. Niemand kan geen meerder recht aen een ander overdraegen, dan hy zelv heeft, 196. 407. in A. (b)
•overéénkomst.. Men moet houden waer in men met eikanderen genoegen genomen heeft. 65. 153
»■ . Dat men overeen
gekoomen is moet men houden.
ibid. 207 Niets koomt meer met de goede trouwe overeen.
' 180
©veugeslaegen Wat eene ver bintenisfe kan vast maeken,.ten zy het openlyk met' woorden uitgedrukt worde , moet voor overgeflaegen gehouden worden, en bykans ten behoeven van den bcloover uitgelegd worden.
278
overwyzing. De Crediteur kan noch bchoevdt niet te weeten, wat 'er tusfchen den Overwyzer en Overgeweezene mochte gecontracteerd geweest zyn. 2t
• . Overwyzinge te doen,
is in zynen plaetfe te geeven eenen anderen Debiteur aen zy¬
nen Crediteur, of aen den geenen , die zyn Crediteur heefc opgegeeven. . . 48
_, Exceptie van bedrog
heeft geene plaetfe omtrent een Crediteur, aen wien iemand was overgeweezen . ibid.
— Wisfel handel is ge«
déeitelyk üverwyzing. Zie H isfeibandel.
mjekt fchuldvernieu-
wing. . 155
. De Overgeweeze kan
zich niet bedienen tegens die Eigenaer van zyn fchuld geworden is, van de exceptien die hy tegens den Overwyzer hadde, ibid.
P.
Pacta, (V. Overeenkomst.) Servanda funt quce invicem placuerunt. . 65. 153. 180
. Nihil magis congruit bonee
fidei ,' . „ ioid.
de retrovendendo tranfeunt
in bmredem. 229 (Zie Wederkoop.")" —>—. Si diStum fuerit, ut hceres fuo ar bitratu posfiit redimere ,b®res jure paBi potest redimere. 230
. Immo Heet fibi ipji referva-
verit hceres re:emtione<n. ibid-. pand.(V. Pignus. Pignoratitia aiïw.~) De ganfche fchuld mojt.afbetaeld of deswegens voldoeninge gegeeven zyn, zal men hec Pand te rug eisfchen. 141
> . Of de Debheur recht heeft
om het Pand te rug te vorderen.
280
, Een Crediteur interest gee. <
Mmm 2 ven-



4«o REGISTER.
vende, effecten tot Pand onder zich hebbende , blyven in cas van des Debiteurs Infolventie de interesfen op des Crediteurs Verbandfchrivt loopen BI. 280 pand. Het zy 'er Interesfen bedongen zyn of niet, zo het Pand voor dezelven verbonden is, zo lang daer voor iets verfchuldigd is , houdt de aenfpraek' van te rugvorderinge van het Pand op.
281
t——. Die geld ter leen gefchooten heeft, waer voor Pand gegeeven is, is niet alleen praefe rent voor het Capiael , maer ook voor de Interesfen , en al dTt aen hem verfchuldigd is, ibid. pauliana actio (V. Aêtifi. ) In Cambio centra portatorem locum non habet , nequidem post bona posfesfa. . . l8
———* ■— tantum habet locum , fi et animum fraudandi debitor, et fraus eventum babuerit, 2-4.
■* , modo etiam Creditor
' fraudis fuerit particeps. ibid.
*■— ♦ Creditor presfumitur
fraudis particeps, fi quos fciat alU quem creditor es habere. ibid.
• . V. Creditor.
• . AStio Pauliana aut in
faEtum contra eum, qui post bona posfes fa quid comparavit, non est m rem fed in perfonam. 25 paupertas. (V. Armoede.) Pau- p pertas, debitori fuperveniens, non imputatur gestori, fi tempor e con- traZïus, ut diligens paterfamilias fe egerit . . . 252 p pensionarissen. Zrê Tt-anfigeer-en., -
personalis actio. (V. Perfoneele Atlie.) .
•—1 oritur aut ex contraclu,
aut ex maleficio. . 326*
. Eidern femper, et contra
eundem, bcec aStió"daiur. ibid.
• Atlio, quiz ex obligatione
debitoris nafcitur, in perfona ejus pe'pituo baret. . ibid.
personeels actie. Spruit uit Contract of uit misdaed. 326,
—■- ■. Deeze Actie word altyd aen eenen en denzelven tegens eenen en denzelven gegeeven. , . . ibid.
. De Actie , dewelke
u'tde verbintenisfe van den Debiteur gebooren word, kleevdt. deszelvs perfoon geduurig aen.
ibid,,
PIGNOS. PIGNOR ATi-TIA actio. ( V.
Pand.) Omnis pecunia exfoluta esfe debet , aut eo nomine fatisfac-, turn , ut nascatur pignor.atitia aEtio. , . 141. 280
• Sive autem ufurce in
ftipulatione deduEtce funt, Jive non, fi tarnen pignus in eas , obligo1, turn fuit, quam diu quid ex bis debetur, pignoratitia cesfabit'. 280
* . Qui pecuniam mutuam.
dedit acceptis pignoribus, non tantum fortis, fed et ufurarum nomine et in omne, quod ei debetur \ potior est. . . 281 lacere. placuit, (V. PaSta. Over. eenkomst Genoegen. Welgevallen.)
.Quod femel piacuit, amplius displicere non potest. 81.157,
3ssidere. possessor. (V.fjezit.j
-> -,ls Snm:pos/idere vide- .
tut,,



REGISTER. 4Öi
tur, cujus nomine posjidetur. BI. 8 ƒ
possideke. possessor. Posfesfio et dominium per procuratoren, .acquiïitur , licet proprio nomine contraxerit. . • 85- 86
„___< Senfu juridico posfide-
mus, per magistrum navis. 214
, Animo enim folo reti-
netur posfesfio. . . ibid.
i.—j —, nedum per alium, qui
nostro nomine rem retinet, ct in posfesfione est.
_ . » Si vendidero, nee tra-
didero rem, non pro emtore posfides, fed prmlo es . 315
fossessio. Generaliter enim quisquis nostro nomine fit in posfesfione, fioj posfidere videmur. 314
, Qifin et per colonos, et
inquilinos posfidetuus. ibid.
—-. Ouin folo animo reti
nemus posfesfionem. ibid.
___ .. A&ioni in rem folum
modo locum facit posfesfio , eaque deficiënte nullo quis jure domino est obligatus. . . 328
premature. (V. Te vroeg.) Qui premature pelit, plus petere videtur. . - • 171
prjescriptio. (V. Verjaenng. Zie Tyd.)
presumtie. Het geen ongeoorloovd en uitdrukkelyk verbooden is, mag op geenerhande wyze veronderfteid worden. 236.
«, Zie Rekening.
. . De fterkfie prEfh-mtie
van Rechten is deeze, die ontkennende is-, om dat zy het bewys op d-e fchouderen van den tegenparty legde. . sÉQö'
. ■. Dienhalven is deeze pra-
furatie een van de allerklaerblykelykften, want zy bewyst, tot dat de tegenparty het tegendeel aengetoond heeft.
Van het tegenwoordige word de onderitelüng gemaekt tot het voorledenen. . 340
prjEsumtio. (V. Prefumtie.) Qjiod illicitum et sxpresfe probibitum est, nullo modo prcefumi debet. 236
. (V. Rationes.)
. Pmfumtio juris est maxima,
que est negativa cum onus probandi transfert in adverfarium.
290
, adeoque hec prefumtio li-
quidisjtma e>t, probat enim, donec advérfarius contrarium probaverii. . • • ibid,
—. De prsefenti prefumitw ad
preteritum. . . 34°
pretium, (V. Kooppenningen.) Pretium in particularibus loco rei nonfuccedit, et aliud est res , aliud pretium. . . 325
prima.geaccepteerd, en de Secunda vernegotieerd zynde , is de Houder van de Prima , zo de uitlevering daer van op vertooninge van de ge endoslcerde Se• cunda geweigerd word , in het: Rembours gehouden. 114
——. Zie Acceptatie. ,
principael. Zie Schuldenaer,
probatio, (V. Bewys.) Ei qui ait, non qui- negat, incumbit probatio.
316
prohibttum. (V.. Verbanden.) Quod probibitum non est, cur ft are pro- biheatur. .. . 27 !■
Minraij



452 » E G I S T E R.
promesse zonder bvvceginge van Ordere , kan nochtans verder ge-endosfeerd worden. ij2
is geen Wisfelbrief,
maer alleen eene belovte van te zullen remitceerep. . 153
. Wisfel Promesfe heeft
net recht van een Wisfelbrief.
protest. Op Protest van non Acceptatie is de Trekker gehouden te remboursfeeren. i 77- van non Acceptatie verzuimd zynde. Zie Acceptatie.
* Geprotesteerde Wisfel¬
brieven verantwoord zynde, wat daer mede te doen. Zie Wisfel. oneven.
van non Betaelinge, door
een Onbevoegden gedaen , geeydt geen recht aen den na•ketigen Houder. J2. 53. 54
, ' 1 Trekker en En-
doslant zyn in dat cas gehou. deD- • • ibid.
— van r,on Betaelinge door belegering van een Stad ce laet gefchied, is een cas fortuir. 55
" van non Betae'inge, wan- •
neer van geen effect. Zie Endosfement.~-—. Tweede Protest na de Reipytdagen, kan du^daenig eerfte Protest, niet remedieeren. 61 , - » uic hoofde van wettige belemmeringe na den Vervaltyd gedaen , geevdt regres aen den Houder- • . Bladz. 73
. Difput tusfchen Trekker -
en Houder over 't Protest. Zie JCnaosJeur.
. Houder door wettige be-
lemmeringe niet konnende protesteeren. Zie Houder.
. Wisfel met Protest van
non Betaelinge retourneerende, waer in de Trekker is gehouden. Zie Trekker.
—-—.AI is het Protest verzuimd, kan men echter tegens den 1 rekker ageeren , als hy naderhand de fchuld heeft geagnoscei-rd.
ico
. Zie Wisfelbrieven. Bin-
nenlardfcbe.
—. Zie Acceptatie.
. Zie Wisfelrtcht.
7— van non Acceptatie,op een
uuftellend antwoord een Postdach laeter gedaen, prejudiceert met. , i26
. Zie Acceptatie.
'——. Houder niet doende Protest , maer eene gedeeltelyke betaelinge aenneemende , verliest zyn recht tegens den Trekker en Endosfanten. ng Protest kan door geene andere daed gefuppleerd worden. 130
—: kan om Infolventie van
-den Acceptant of Betrokkenen, binnen den Vervaltyd gedaen worden. . . ,43 Verzuim van Contra Protest in cas van Infolventie van den Trekker , favorifeert den Acceptant. Zie Acceptant. ——■ gedaen binnen de Refpytdagen , is valide. . iöö
■ binnen den derden dach te
doen , na des Acceptants volkoomene weigeringe van becaelinge,



R E G I STER» 4<jo
ïïnge, abfentie of Infolventie. Zie Acceptant. BgoTfsT voorden Vervaltyd. of Re. fpytdagen. Zie Trekker. -
is nul. 174
«- • . Behoorlyk Protest word
vereischt om tegens den Trekker en Endosfanten te ageeren.
x76
. Onbehoorlyk gedaen zynde-, verliest men zyn verhael op Trekker en Endosfanten. ibid.
■■ , gedaen op den Vervaldach*; is valide. . . tbid.
— van non Betaelinge gedaen
zynde, wat de Houder moet doen , in gevalle hy door een ander laet invorderen. Zie Houder.
— — verzuimd zyn¬
de, wanneer den Trekker niet bevrydt. Zie Trekker.
- van een Bankbrief, wiens
laeste Refpytdach valdt op de eerfte opene Bankdach , binnen de drie opene Bankdagen te doen. . .. . 2.18
— van Wisfelbrieven , binnen het fluiten van de Bank vervallende, mede binnen de drie eerfte opene Bankdagen te doen.
219
protestatie. Het Protest bewaerdt het recht van den geenen , die Protest doedt ; en Protest , 't geen gedaen word omtrent een daed , die volflaegen afhangt van de wille van den Protestant, doedt zien dat zyne wil geheel afkeérig is van dien daed , ten welken tyde dezelve ook zoude mogen volgen., .. 41,1,
— ——. Wanneer ook de daed
dubbelzinnig is, of gefchikt om tweederleie zin te lyden, word dezelve opgcnoomen volgens de meeninge van den Protestant, mits het Protest geflbiede ten tyde van de daed, en niet naderhand. . . ibid.
protestatio. (V. Protestatie.) Protestatio confervat jus protestantis ;. et protestatio, quce pit in aStu, quce mere pendet a voluntate protestantis , demonftrat abesfe volunta-tem ab eo a£tu , quandocunque fecutc. . . . 4,1
. Quando aElus etiam. est
cequivocus , aut babiiis ad accipiendum duplicem fenfiim, accipi. tur fecundumfenfurn, protestantis, modo fiat. ti'mpore aStus, et non ex intervalio. . . ibid.
provisie. (Zie Trekker.)
. Trekker moet altoos in cas-
van verzuim, van het recht of Endosfement van de Brief, bewyzen dat de Acceptant Provifie gehad hebbe. .. 57-
■ Is ten allen tvde gehou¬
den, wanneer geen Provifie by den Betrokkenen gehad heeft. 75.
———.Trekker, geene Provifie by den Betrokkenen gehad hebbende , behocvdt. niet te worden geadverceerd. . . 106
■ -.Zo ook niet de Endosfant,
die niet gefourneerd heeft. 113
■■ ; 1 5 gedaen door den Trekker in een Brief voor gemeene reke<ning. Zie Trekker,
——. Zie Disconto..
PRO?



R E G I S T E K,
provisie en niec Acceptatie bevryd t den Trekker. Zie Trekker.
-—-—.Trekker meet bewyzen,of Provifie, of ukltaetide fchuld. Zie Trekker.
word niet beweezen door
den Trekker , uit hoofde van het crediteeren van den Acceptant. . . 192. 193
PKovisio. Provijionalis adjudicatio. (V. Provifie. Provifioneele adju* dicatie.")
—— • Heeft geen plaetfe als de zaeken in Rechten beftaen en aenftonds konnen uicgemaekc worden. . . 44
»-——. Daer omtrent heeft plaetfe de maxime van Rechten bodie conftat, bodie agatur et judicetur. (heden biykt, heden kan ageeren en vonnisfe verkreigen.) ibid.
— . Si urgeant pro reo prcefum-
iiones, nunquam contra eum provifionalis adjudicatio decernenda est. (Indien 'er dringende prafumtien voor den Gedaegden zyn , kan nooit de Provifioneele Ad judicatie tegen hem worden geweezen.) . . ibid.
0.
Qualiteit. Het is zeer algemeen in Negotie en Rechten, dat iemand tweederlei Perfoonen en Qualiteiten reprefenteert. 160 —— -en, of Requifiten, of Ingrediënten van een Wisfel, wel. ken vereischt worden. Zie Wisfelbrief,
R.
Rationes, (V. Rekening.) R& tionis, etiam-fiepe computalce, denuo traEtari posfunt. 258
■ ~—• Semel expunStce babent
pro fe prosfuttitionem, quod fnerint rite et reSte exputi&e', et quod juste et vere fuerint examinata. 259 — • Nee enim iteritm rationes postulanti-, edijubetpastor. 260
"5 • Nuda ratio neminem, aut
ipfos debitor es facit. , 301
-Nonfi in folie reliqua ob-
tulerit, liber exit fed fi volumina, cautiones injlrumentaque otnnia actüs fui exbibuerit tceredi et ita reliqua folverit. . 372 realis actio vim qucErit ex posfesfione adverfarii. V. Posfesfio in V. AStionis in rem. recht. Dikwils word 'er op gezach van Rechtskunde gevaerlyk gedwaeld. . 34
. Generaele maximes , of dis-
pofitien van Rechten prtevaleeren boven particuliere gevallen. ... 27
- . Het geen tegens de reden
van het Recht is aengenomen, mag niet tot gevolgen worden overgebracht. . 27i
. Men mag by geen beding
en by geene overeenkomst het algemeen Recht krenken. 321 reclame. Indien een Wisfelhrief by iemand zonder Waerde is, heeft niet alleen plaets te rugvorJering uit hoofde van om oorzaek gegeevene , maer ook de utile Reclame. . 97
re.



REGISTER. 465
reclame koomt toe aen een Correspondent, die op goederen in Commisfie geordonr eerd , en getrokken heeft, doch wiens trattes niet zyn geaccepteerd ; of fchoon hy Provifie berekend heeft. . . Bladz 212
— . Goederen, in Commisfie voor een ander gekogt, konnen niet worden vervolgd als goederen, om Contant verkogt.
334
• ■ . Zie Commisfionaris.
— . Een Koopman kan de
geordonneerde goederen , waer van hy niec betaeld is, zendende met een fchip, door hem in zyn privé bevracht, by zo verre die nog niet geleverd zyn aen zyn Committent , in cas van deszelvs Infolventie , arresteeren en reclameeren. 313
—~ Tot® het inftitueeren
van eene Vindicatie of Reclame behoorde, dat de party de goederen nog bezit, en zich dezelven niet ter kwaeder trouwe heeft weerloos gemaekt. 324.
326
eedentwisting. Door de Redentwistmge word de klaerblykelykheid verduisterd 205
rldhibere. redhibitio. (Zie Wederomgeeven. Wederomgeevinge.)
» Redhibere estjacere,
ut rurfus babeat venditor, quod babuerit. - . 338
—■ ■ ———. Fatta redbibiiione,omnia in integrum refiituuvttir, perinde ac fi neque emtio neque ven. ditio intercesfisfet. . ibid. II. DEEL.
—• . Emtor debet recipere
pecuniam, quam dedit. . ibid.
' . Dari videtur non fo-
lum quod numeratur venditori, ut puta pretium et ujuros ejus, fed et accesfiones. • . ibid.
. . /7f qÜOd emtionis caufa erogatum est. . ibid.
——— ——. Emtor indemnis abire debet. . , ibid.
re-eele actie kreigdt haer kracht uit het bezit van de partye. Zie Bezit, op de w. bet Bezit.
regeerders. Zie Tranfigeeren.
rekening. De woorden fieldt op rekening van een ander , zyn bekend in materie van Wisfel te denoteeren dat men trekt voor rekeninge van een ander.
20j
" Het debiteeren van ie¬
mand in rekeninge vonr Wisfels, maekt denzelven geen Eigenaer. . . 211
■ . Zulks duurdt maer
tot de reftitutie.
— gen , hoe zeer ook te meer-
maelen opgemaekt , konnen op nieuws nagerekend worden in cas van dwaelmgen. . 258
• . Na gedaene liquidatie valdt
geen herrekening , maer alleen revifie. Zie Compagnon.
——. Die revifie van rekeninge verzoekt , moet aentoonen dac 'er erreur of fraude begaen zy.
'.'58. 259
. Daer valdt geene Revifie,
als van de posten querelleus. ibid.
. Daer toe konnen geene
andere papieren gevraegd wor-
Nnn den



4óö R E G I S T E R.
den, als daer toe relatief. Bladz.
ibid.
rekening. De geweezcne Compagnon zich willende zuiveren met eede, koomt geene revifie te pas. .».••*. ibid..
—. Die revifie vraegdt, moet
aentoonen dat 'er zodaenig fraude of erreur zy, waer van hy ten tyde van de geilootene en geliquideerde Rekeninge niet heeft geweeten of konnen weeten. . . . 259 gen, eenmael geflooten, hebben voor zich de praafumtie,dat zy behoorlyk en rechtmaecig zyn geflooten, en dat zy naeuwkeurig ën in de daed zyn geëxamineerd. . . ibid.
- . Want doch de Magiftraet :
gelast niet, dat men, zulks wordende gevorderd, andermael zal rekeninge doen. . 260
— . Eene bloote rekening ■
maekt niemand of hunzelven tot Debiteurs. . 367
. Die ageert uit hoofde van
rekeninge, kan niet volftaen met 1 zyn bloote eed. . 3139 . i 1 , maer moet alle zyne aentekeningen exhibeeren. . . . ibid.
Ongeflootene rekeningen s
moeten nader gejustificeerd worden , of fchoon op rekeninge van de rekeninge Courant is be- r taeld. . . . ibid.
. Iemand word niet bevryd,
als hy het faldo met het restant vac de zak wil verantwoorden. Maer indien hy de boeken ,
charters en alle de befcheiden van zyne verrichtinge aen den Ervgenaem ter befchouwinge overgegeeven heeft, en op die wyze het faldo uitgekeerd heeft.
372.
. Zie ontdekte fraude.
REMBooKssEEkEN. De Trekker is gehouden te remboursfeeren op het Protest van non Acceptatie.
s. 4
■ . Wachten met Rembours tot na het Protest van non Betaelinge , is eene civiliteit, doch geene verplichting. 2
ïenonciare. (V. Renunciatie.) Chiisque potest renunciare omnibus , quce pro fe et in fuum favorem introduEta funt. ' . 320
iENONciATiF. Elk mag renuncieeren van alles, 't geen voor hem en ten zynen faveure zy geintroduceerd. . . ibid.
. Renunciatie tegens de Placcaeten aen, zyn fponfiones illicit®. (ongeoorloovde verbintenisfen.) • . . 323
epetitie. Heeft geen plaets tegens een derde uit hoofde vin hem onbekenden en bedekten handel tusfchen voorige Eigenaers. . . , ij7
ES. (V. Eigendom.) Rei quisque
fuce est arbiter et moderator, 153.
163
escontre verfhekt in de plaetfe van Betaelinge, en brengdt evenveel te wege. 25. 135
-7-7-. Van het liquide met het illiquide is geene Rescontre vallende. . 49. 142. 271
RES-



REGISTER.
46?
rencontre gefchiedt ipfo jure en zonder tusfchenkomst van den Rechter, . Bladz. 92
, . bekleedt de plaetfe van
Betaelinge,.en kan in de executie zelvs tegengeworpen worden. . . ibid.
—-—. Liquide zaeken in cas van Rescontre zyn, die van dezelve foort zyn, et quce funcïionem in genere recipiunt. (die over hec geheel verbruikelyk zyn,) 271
■ . Schulden van een Com,
pagnon in zyn privé gemaekt, konnen door den Debiteur niet gerescontreerd worden met het geen hy aen de Compagniefchap verfchuldigd is. 3C9 370
reserve van zyn recht tegens den Trekker , by accoord met den boedel van den Acceptant, bewaerdt het recht van een Houder. . . . ioj
respytdaoen. Zie Protest.
-—. Zyn niet ten voor-
deele van de Acceptanten, maer van de Houders. .. 16Ö
» . By Keure van Amfterdam expreslelyk gezegd dat de Refpytdagen niet zyn ten voordeelt- van de Acceptanten.
168
. Protest gedaen voor
de Refpytdagen. Zie Vervaltyd.
— , De zesde Refpytdach
van een Bankbrief vallende op de eerfte opene Bankdach,moet de Wisfel binnen de drie opene Bankdagen geprotesteerd worden. . . 218
retentie. Commisfionaris heeft
niet anders voor den Inkoop als recht van Retentie voor de kosten , of verfchot cp het afzenden. , 86
1 —. Iemand ,zyn geld of credit
hebbende gefpendeerd aen of toe het bekoomen van eenig goed of effect,. heeft recht van Retentie. . 140.-21 j
— heeft plaets zonder onder-
fcheid , of 't geld ten besten van de geretineerde goederen is gefchootcn, of niet, wanneer 'et Hechts in 't geeven van Credit op het goed gezien is, 141
—:—r heeft plaets op Wisfelbrieven van meerder beloop als de fchuld, die tot Namptisfement gegeeven zyn. Zie Wisfelbrieven.
——— heeft plaets als het goed alreeds voor een andere fchuld als pand verbonden is geweest.
278
, Of als aen het goed zelve
eenige onkosten zyn gedaen geweest , en dat men daer voor het goed terzyner verfchooninge of fatisfaftie wil behouden, ibid.
—— , Of als de Koopman hec goed van een ander reeds in handen hebbende, daerop koomt te zien, en zich daer voor laet belasten. . . 279
f —. Commisfionaris heeft geeo
Reclame van gekogt goed, maer alleen Retentie voor zyne uitgefchootene penningen. Zie Gemachtigde.
reds debI'-.ndi. (V. Schuldenaer Principaele.)
, ~. Duo rei nunquam in-
Nn n 2 tel-



468 R-* E: ö' I s* T R re
telliguntur confiüuti, «^«e f«/0. /ziwm tenentur , nifi paStum fpe. ciale fuerit unumquemque teneri in folidum. . Bladz. 261
• Correus debendi, ne
turn quidem in folidum est a judice condemnandus, nifi aut correus abfens, aut plane non fit folvendo. . . . ib-idm
reus. (V. Gedaegden:) Etiam in pari caufa favorabiliores rei, quam aftoris funt partes. 287
C.
Schaede. Meer word begunftigd, die zyne fchaede zoekc voor te koomen, dan die winst tracht te bejaegen. . . g2
. De fchaede , die iemand
door zyn fchuld Tyde, word hy gehouden als niet 'te lyden. 354
. Zodaenig een kan geen
hulpmiddel vraegen , dat deeze fchaede hem van een ander vergoed worde , om dat hy zich zeiven daer toe in de weg geweest is, en door zyn eigen fchuld , dit ongemak geleeden heeft. . . iHd, ,
. Die gelegenheid geevdt, -
word gerekend de fchaede veroorzaekt te hebben. ibid.
. De teftimatie van fchaede
en interesfen te fkeeren tot op den tyd van de petitie. 416
. Hier mede is de Hooge
Raed ook wel gewoon zich te confirmeeren, in plaetfe van de adjudicatie, quanti unquam plu- -
rïmi: Cvap de vergoedinge van de hoogfle markt.) . nid
' ; D?f\ is geen winst dan na aftrekkinge van fchaede. ibid scmpPf K. Een Schipper voor zynê Reeders handelende, kan geene Provifie berekenen. . %6o schuld. Zie Langduurigbeid.
. Schulden van Borchtocht
zyn zwaerer dan eigene fchuldeD' 364
. Hypothecquaire fchulden
zyn van nog meerder bezwaer, dan die van Borchcochten. ibid. — .Schuld, waer van men Interest fubject is, zonder zyn goed of de afkomfte daer van in handen te hebben, en dat men dan nog tydig en ontydig moet gedongen deverkoopinge van zyn goed , is zwaerer dan die van Borgen. . . 365 Borchtocht moet alleen gerekend worden voor een zwaere[-fïu!d' met opzicht tot het iubject, waer mede die eomparatie en vergelyking gefchied , naemelyk eene puure of perfoneele fchuld, . v chuldenaek. Principaele.
* • Jwee worden nooit
verftaen zich als principaele fccüuldenaers te hebben gefteld noch ieder voor het geheel ge', houden te zyn , ten zy 'er een uitdrukkelyk beding gemaekt zy , dat elk voor het geheel verplicht zoude zyn, een voor al en elk afzonderlyk. . 2ÖJ
" •■>• Als dan mag noch de me»



REGISTER, 469
mede principaele Schuldenaer door den Rechter in het geheel niet worden gecondemneerd , ten zy zyn mede principaele Schuldenaer , of afweezig , of ten eenemael buiten ftaet ware om te betaelen. Bladz. 295
. Zie Verbintenis.
schuldtoezegging In Schuldtoezegginge word niet vereischt, dac die aen wien de Toezegging gefchied, Crediteur zy. 48
_ . Die de Toezegginge
gedaen heeft van voor een ander te betaelen , alhoewel de Principael laet aenzeggen dat hy
' niet zal betaelen, is nochtans, daerom niet bevryd. ibid.
—. . Wisfelhandel is ge-
deekelyk Schuldtoezegging. Zie Wisjelbandel.
sciens. scire. (V. Bewuste. Weelende. Weeten.) Scienti non fit injuria. . ■ ■ 25°
_ -a~. Scire et fcire pos fe, maxime
de fcEto noto, paria funt. ibid.
_- Scire et fcire posfe, nedum
de facili paria funt. 376
scriptura privata. (V. Eigen fcbrift.) Exemplo perniciofum est , ut ei fcripturcB credatur, qua quis propria annotatïone fibi debitorem conftituit. . • 286
—— , utcunque per jusjurandum aut mortem/talis annotatie fit firmata. . . • ibid.
. . Non' ordo fcripturce fpetta-
tnr ,fed potius ex jure fumalur id, quod magis videtur. 367. V. Gefcbrijt.
secunda. Een Acceptant kan op
* de Secunda niet betaelen dan onder Cautie, en met kennisfe van den Rechter. . 114
—— . Houder van de Secunda
waer toe niet verplicht, ibid. Zie Houder.
. Zie Acceptatie.
sequestratio bonorum bodie in locum misfionis fubfiituta putatur. (Zie Bewaeringe.) . 23
simulatio. (Zie Geveinsde bandel.)
> —~. Simulatio quippe adeo af-
ficit rem ipfam et contraStum, ut pro infeSto et nullo babeatur. 276
. Ei deest voluntas con-
trahentium, ex qua contra£tus mstimandi funt. . 277
—— -. Qui aliud dicit, quam
vult, neque id dicit, quod vox fignificat, quia non vult , id quod vult , dixisfe non existimandus est, quia id non loquitur. ibid.
• Qidcquid enim adflringendsz est obligatienis, id nifi pa. Lam verbis exprimitur, pro omisfo babendum est , ac fere fecundum promisforem intepretamur. 278
—•. Simidatio non nocet quoad
veritatem, nocet tarnen quoad probationem. . . ibid.
societas. socius. (V. Compagnon.') In focietate et communi dividundo judicio cequalitas fervanda. 87
——. Qui folus fumtus f-cit, aut pretium numeravit, iUud judicio focietatis confequetur. ibid.
. Idque cum ufuris. ibid.
— . Ex communi pecunia apud
aliquem focius üeducit quod fibi dbest , de reliqua omnes creditores agunt. . . 88
Nnn 3 so-



47® R E G I S T E R.
societas, sociesi. Iniquum est, ut ex eadem fociemte aiius plus , alius minus ferat. 88. N. (b)
. In judicio focietatis fcius
confert, quod prceceperat ibid.
. Socii mei focius non est
meus focius. . „ 131
— . Sicut lucrum,ita et damnum
commune est , quod non culpa focii contingit. . ibid.
— . Socius ex contraClu focii
vbligatur. . . 233
< . Quando plures exercent unam
mercantiam, aut eam exercent per tertium, ex ejus fc.£to tenetur quilibet in folidum. . ibid.
, aut cum exercent per fe
ipfos el tune, fi eam commivunt uni, idem est, quia ex ejus fa£to quilibet in folidum tenetur. ibid.
« . Si focii adminifirant per
unum qui libet in folidum tenetur.
ibid.
Si plures mercatores focii committunt adriniftrationem nega. tiationis uni eorum, quilibet fociorum ex fablo et contraStu iliius tenetur m folidum ad fimilitudinem inflitcris. . . ibid.
In ujum forenfem recepta est fententia utilior commerciis, quce focios in folidum obligari, fo. cietate finita, aÜionem dividi ftatuit. . . , 234 ——. Socius, agens id, ad quod per contraStum focietatis non fuit prcepofitus , focium non obligat.
c • M '*
• •. Socius dingens revera in-
ftitor. V, Injlitor. -■ Sive fociorum partes in fo-
cietate aquales fint, five incequtiles , tarnen quilibet fociorum in folidum' tenetur. . 237
. lsta confueludo adeo notoria,
ut eam faffieiat allegare abfque ulla alia probatone. . ' 24.2
. Soiietas est corpus mysticum.
247
■—■— ex corpus focietatis differunt a perfona et rebus propriis focio™m. . . . ibid.
——— perfona vice fungitur, pari ratione , ac municipium. ibid.
■ . Bona focietatis non funt bona
focii, nifi folutis debitis focietatis.
ibid.
—> . Creditores, qui contraxerunt
intuitu alicujus negotiationis, funt potiores in bonis illius negotiationis aliis , qui extra illam contraxerunt. . . 248
■ . Aes alienum ante oninia de
communi folvendum est , focius ipfe ante omnia deducit de pignoribus et nominibus debüoruni, in focietate repertis , pro quantitate fui capitalis. . . . ibid. ——• Refiduum duntaxat inttr cceteros creditores focii dijlribuitur et pro parte quuefita etiam ipfe prcefertur cceleris. . ihid. —I—In focietate non divifio ita injliluenda at, ut qucelibet res dividantur, fed omnia in grosfo dividenda funt. . 249
—;—. Sufficit talem, adhibere diligentiam focium, qualem fuis re* bus adhibere folet. . 251
•. Socius utitur fuojure, et.
tanquam dominus in rebus communibus verjari intelligitur. ibid.
sc-



REGISTER. 47r
sociETAs. socius. Parum diligentem focium fibi asfumens de fe queri debet. - Bladz. 251
_ ■—. Semel fecutus fidem unius
heredis, aut focii, postea adverfus cceteros caret aEtione. . 379
solutio . Quando prcefumitur. v. Be-
■ taeiing.
~. Iniquum est eum non impu-
ne folvere, quem Pretor., nifi foU vat, folvere cogat. . 329
. . Generale est, ut recle ei fiat
folutio, cum quo contraëtum est, etiam fi quod jus alteri fit qüefitum. . 330. ibid.
- Creditor faciet ei imputet,
ut diligens debitor , admoniius , negotium es/et pr stunts , et ut fuo nomine conftituerit. . 366
———. Si quis caverit fe in fortem et ufuras accipere , hec cautio prius ufuras admittit, deinde, fi quid fuperfuerit, in fortem cadet.
' 367
sopra di vot. Zegt in brieven op 13 zeiven of del credere te ftaen.
79
statuta. statuten. Juris corrector ia recipiunt ftriStisfimam interpretationem. (Statucen, die in 'c gemeene Recht veranderinge maeken , zyn aen de allerftiptfre uitlegginge onderhevig.) 10. N. fa)
__ . Nimirum ftri&e inter*
pretanda funt. (Plaetfelyke Wetten moeten ten engften verklaerd worden.) . 272
stemme. Niemand' word gerekend iets zonder ftemme gefprooken te hebben. . . 277 Zie Geveinsde handel.
stipuleeren. Men mag hedendaegsch zo niet ftipuleeren ten behoeven van een derden, met dezelve remife te doen en de Wisfe! aen hem of zyne Ordere betaeld te maeken, zo dat hy of zyne Ordere met uitfluitinge van den Stipulant alleen recht daer toe verkreigdt. . 217
style. koopmans styl. Zie Gebruik .
successor. (V. Opvolger.)
■. Oui fuccedit in locum,
fuccedit in jus. . 9-2. 153
surrogatum. (v. Vervangen ) Surmgatum fapit naturam ejus, in cujus locum furrogatur. . 134
T.
'TPacere. (v. Zvoygen.) Qui tü--
JL eet, quamvis non neget , ve. rum tarnen est, eum nonfateri. 373
tempus. (v. Tyd.) Non est modus disfoWendi obligationis. . 49
-———, aut prafcriptio non currit impeditis. . -78
testimonium. (V. Getuigenis.) Quod' quis voce fua dilucide protesta.us est, id in eundem cafum infirmare testimonioque proprio refiftere nequit. . . . 259
toestemming. By den onweetenden en | dwaelenden is geene toeltemming. . . 379
toevalligheeden worden by geene Rechtpleeginge ter goeder trouwe vergoed. 55. 78
.. , .——., Geene toevalligheeden worden in Lastgeevinge goedgedaen. . . 355 toe--



472 R E G I.S T E R.
toevaixtgheeden. Geweld van Ho., gerhand, 't wel'; in Rechten aen toevalbgneeden gelyk gefteld word. . Bladz. 362
Traditio (V. Levering.) Nee ipfa traditie domimum transfert, nifi venditio aut alia justa caufa prcecedat. . . . 150
*~ . Nuda traditio nunquam
transfert deminium , aut pignus conjlituit, fed ita, Ji venditio aut justa caufa prozcesferit , propter quam traditio feqiteretur. 278
. Non paStis fed traditio-
nibus dominia rerum transfer-unlur. . . . 314
, . Vide Posfesfio.
trans:gerf. (V. Travfi^eeren j Posfunt omnes , non probibiti, adeoque tutores , fyndici , adminiftratores civitatum, magistrifocietatumaliique fimiles, pro pupillis , civitatibus ac focietatibus, fi modo jus liquidum baud ambitiofe remittant.
404
TKANpigeeren konnen allen, dien zulks by hec Recht riet belet word, en dienhalven Voogden, Penfionarisfen , Regeerders van Steden, Bewindhebbers van Socieceicen en diengelyken , een behoeven van Minderjaerigen , Steden en Sociëteiten , indien zy maer het klaer Rechc niet uic groofsheid afftaen. ibid.
transactie gedaen met den Ac ceptanc,behoudens het recht op den Trekker voor het resteerende,kan zodaenig restant uic den Infol vencen boedel van den Trekker gevorderd worden. . 100
van den Houder mee des
Acceptant neemde des Trekkers rechc niet weg. . 104 transferre. (V. Overdroegen.) Nemo plus juris ad alium transferre potest , quam ipfe babet.
196. 407. in N. O) transporten. De Keure tot Haerlem wegens Cesfien en Tranfporten is niet relatief tot re-eele verkoop van goederen , waer tegens Quitantien van fchuld van den Verkooper in betaelinge gegeeven is. . . 267
— ■ . Het zelve is ook te
Amfterdam practicabel en geadvifeerd &c. &c . . 272 trekker. Is gehouden te rembours, feeren op hec Protest van non Acceptatie, . . ren 4 , geen Waerde ontvangende. Zie Waerde. »" ■ is verplicht niec meer te remboursfeeren dan pro rato van genootene Waerde. . 8
. Zie Handeling.
. Is gehouden in Rembours,
fchoon de Wisfels niet ter behoorlyker tyde geprotesteerd zyn, mits daer by geene prasjudicie lydende. . . 29 .Redenen hier van. 30.31 32 1 , door verzuim en nalaetigheid in het protesteeren geene fchaede lydende,is in het Rembours gehouden. . 33 ■ , ten Vervaldage geene Provifie by den Betrokkenen gehad hebbende , prajjudiceert het te laet protesteeren den Houder niet. . . . 34 trek-



REGISTER. 4J3
«•rekker, Geprotesteerde Wisfelbrieven, in Rekeninge verantwoord zynde, wat de Trekker moet doen. . Bladz. 50
—-. Trekker is niet gehouden het Protest door een onbevoegden gedaen zynde. 52—56
. Kan in cas van Rembours
den Houder niet noodzaeken zich te expurgeeren , wat voor de Brief betaeld is. . 67
—-— van een veirr/ste Wisfelbrief, kan door den laetften Houder onder Cautie genoodzaekt worden tot Rembours. 68. 69
—« word verftaen met alle de
Houders gehandeld te hebben. 72
. kan Rembours vraegen van
den Acceptant voor een Wisfel, voor Rekeninge van een derde, die voor den Trekker is gehonoreerd. . 73. 74
jgeen fonds by den Betrokkenen hebbende , is altoos gehouden. . . 75
—. Difput tusfchen Trekker en Houder over 't Protest. Zie Endosfeur.
— , de Wisfelbrief met Protest van non Betaelinge retcur neercr.de, is gehouden te remboufsfeetén met de Wisfel en Herwisfel, en alle kosten, fchaede en interesfen. . 81
- kan reclameeren een Wisfelbrief onvernegotieerd in de boedel van zyn Debiteur. Zie Wisselbrief.
t——-. Hetzelve heeft plaets al is de Acceptant geen Debiteur, ibid.
II. DEEL.
. Trekkers boedel is geobli-
geerd voor het geen manqueert by- accoord in den boedel van den Acceptant. . 100
■ Verzuim van Protest helpt
den Trekker niet, als hy naderhand de Wisfelfchuld agnosceerd, . . ibid.
■ Trekker by zyne Brief de
Waerde ftellende, kan niet excipieeren wegens lorshandel tusfchen de Endosfanten, 106
— , geen fonds by den Betrok-
kene.i gehad hebbende , behoevdt niet tè worden geadverteerd. . . ibid.
——. Zie Ordere.
———. Trekker is altoos aen den Houder verbonden. , 109
. Trekker kan niet klaegen
over het niet adverteeren by tyds, zo hy geweeten heeft dat de Brief niet zoude worden betaeld. . . 112. 113
. Zie Wisfelrecht.
— , in een Brief voor gemeene Rekeninge geprovideerd hebbende, zyn de Conforten voor hun aendcel alleen aenfpraekelyk door den Trekker. 129
> s zyn gehouden tot guaran-
tié en voldoeninge binnen den Vervaltyd, wanneer hunne Brieven niet worden gerefpetteerd, uit hoofde dat de Betrokkene niet is geprovideerd. 173
. Trekker wanneer niet gehouden in Rembours door .te vroeg protesteeren. Zie Vervaltyd.
O 0 o trek-



474 R, E GIS TE R.
trekker. Wanneer niet uit hoofde van den Neemer. Zie Waerde.
, het Protest verzuimd zynde, word niet bevrydc door de Acceptatie, maer door het bewys van fonds by den Acceptant gehad te hebben. iS<5
— moet bewyzen dat hy ten
tyde van de Protesten onder den Betrokkenen gehad heeft Provifie, of dat die aen hem het beloop des Briefs verfchuldigd was.
186 187
■——- door het Crcditeeren van den Acceptant bewyst niet dat hy by denzelven fonds heeft.
192. 193
■ kan, zo lang de Brief niet
vernegotieerd , ge endosfeerd of betaeld is , dezelve veranderen en de betaelinge verbieden.
196
tutela. tutor. (V. Voogdye. Voogd.) Neque in boe admhiiftrantur tutelce, ut mergantur pu. pilli. . . -377
■■ . Tutor turn domini loco
babetur , cum adminijtrat , non cum Jpoliat. . ibid.
«•» . Nulla differentia est,
non interveniat autoritas tutoris an perperam adbibeatur. ibid.
TWYFFELftCHTio. Daer het twyffelachtig is , word een daed ge. houden in eigene en niet in eens anders naeme volbracht te zyn.
289
tyd is niet de wyze om Verbintenisfe te verbreekèn. 49 —■—- noch Verjaering loopen te-
gens de geenen, die verhinderd worden. . .
U.
Uso. Vervaltyd van Wisfelbrieven op Ufo. Zie Wisfelbrieven.
dtilitas. communis ( V. Belang. ) multa contra rationem difputandi pro utilitate communi recepta funt. - . . . 34
V.
Vader. In zyne eigene zaek kan een Vader geene Aueroriteit verleenen aan zyn Voogdye kind. .. . 377 ■——. Zie Voogdye. of Moeder zyn hier te Lande uit hoofde van den bloede geen Voogd. . , ibid.
venditio. venditor. (V. Verkoop.
Ver kooper s.) V. lmaginarius.
. Venditores certiores faciant
emtores, Jiquid morbi vitiive fit in jumentis. . . 338
——. Cafus fuperveniens post contraBam emtionem ad venditorem non pertinet. . . 347
verbeelding. Door de verbeelding, van de handelwyze by de korte hand, word het geld gehouden gegeeven en weder van u tot my teruggekoomen te zyn. 270
verbintenis. In alle verbintenisfen tot een daed moeten vergoed worden kosten en Interesfe 183. 20&
VER-



R E G "I'S T E R. 475
verbintenis. Iemand zich de zaeken van een Pupil onderwonden hebbende, ten einde de Voogd niet aenfpraekelyk zoude zyn, is niet alleen de Voogd, maer ook de Pupil onder verbintenistenisfe , by zo verre die daer door gebaet is. . 203
. , . Gewysde hier van
wegens een derden voor Amfterdam en den Hove. . 204
„ . De verbintenis kan
niet van den perfoon van den Debiteur afgefcheiden en een ander Debiteur in weerwil van den Crediteur in des Debiteurs plaetfe gefteld worden. 3^6
„ . De Verbintenis volgdt
den Debiteur,zo als de melaetsheid den melaetfen. ibid.
, . Geene Verbintenis
tign. afgefcheurd worden van die geenen, aen wien dezelve verkreegen is, maer kleevdt fteedsduurend zyn perfoon aen, zo als ook dienvolgende de A&ie, welke uit die Verbintenisfe gebooren word. . . 327 verbooden. Het geen niet is verboden , waerom zou zulks niet ftaende mogen blyven? 271 verdeeling. f Zie Compagnon. Compagniefchap.') Hoe 't goed nae het eindigen der Compagniefchap te verdeelen. Zie Compagnon enz. verjakring. Zie Tyd. verkoop, verkoopers. Zie Geimagineerd.
., Verkoopers moeten de
Koopers onderrichten , indien
eenige ziekte of gebrek aen de Beesten is. . . 33^
; , Verkooper, kennisfe
hebbende van eenig gebrek, is buiten de redhibitie met wat dies aenkleevdt gehouden te vergoeden alle verdere kosten , fchaede &c. . • 33°
, . Een geval, opgekoo-
men na de geflootene Koop betreft den Verkooper niet. 347
vermist. Vermiste Wisfelbrief. Zie Trekker.
Inftrument maekt niet dac
de fchuld ge:extingueerd zy. 69
verschillen tusfchen Bewindhebbers , Kooplieden en Participanten, behooren niet tot de judicature der Admiraliteit , maer van de Rechters der Ingezetenen. . • • 4!3
vertraeging. Een ieder moet zyne eigene vertraegingen niet aen een ander fchaedelyk zyn. 49.
206
. . doedt de verbintenisfe duuren. . . 50
vervaltyd. Protest gedaen na den Vervaltyd door wettige belemmeringe. Zie Protest.
_- van Brieven op zicht of
dato, na dato. Zie Zicht.
. :— op Ufo. Zie
Ufo.
: .Een Crediteurbehoevdt
den Vervaltyd niet af te wachten, als des Debiteurs tnsfehenkoomende onmacht om te betaelen, beweezen word. 170 177
behoevdt niet te worden afgewacht wanneer de Ac-
Ooo 2 * cep-



4'?ö R E G i e] rfi D.
ceptant Infolvent is of latiteert enz. Zie Acceptant. vervaltyd. Wanneer de Trekker binnen den Vervaltyd is gehouden tot guarantie en voldoeninge. Zie Trekker.
• Een Wisfelbrief, voor
_den Vervaltyd of Refpytdagen geprotesteerd zynde, is de Trekker niet gehouden in hec Rembours. . . . Protest op den Vervaltyd. Zie Protest.
. Zie Betrokkene.
■ 1 • Voor het verfchynen
valideert geen Betaeling in materie van Wisfel, ten zy de Invorderaer de Waerde heeft voldaen aen den Geever, of dat die hem dezelve tot voldoeninge van fchuld geremitceerd heefc, en hy alzo verkreegen heeft een . Mandaet ten zynen eigenen behoeven. . . . I0Ö vervangen. Het geen iets vervangdc of in de plaetfe van iets gefteld word , volgdt denacrt van't geen, in welks plaetfe het gekoomen is. ... m verzuimen. Het recht van een Wisfelbrief verzuimd zynde, zyn Endosfanren niet verder ge- houden tot Rembours, dan voor zo verre zy daer van confequee- ren konnen. . 5.4-56 vis major. (V. Geweld van Hoo
gerband.) vindicatio. (V. Reclame.) Si Uttera Cambialis apud aliquem fine caufa fit, non fohm locum babet vc
cóndtêtio caufa daii, fed et utilis vindicatio. . . s_ voldntas. (V. Wille.) Ex ea con. trattus aflimantur. V. Simulatio.
' " • Veile non creditur, qui
obfequitur imperio patris aut domini. - „ . . „?? voogdye. voogd. Een Vader inzy^ ne eigene zaek kan geene Autto. riteic verleenen aen zyn Voogdye kind. . . ib^.
En Vader kan zyn Zoon
en Pupil niec obligeeren een behoeven van derdens, indien niet de ppnningen zyn gebruikc en bekeerd in rem of ten nutte van den minderjaerigen. . ibid. —~—• De Voogdyefchappen worden niet daerom beftierd, als of de minderjaerigen daer door te gronde móesten gaen, ibid.
-. De Voogd word als J|n
voor Eigenaer gehouden , als hv adminiftreerc, maer niec als hy den minderjaerigen befteeldc.
ibid.
——. Daer is geen onderfcheid , of het gezach van den Voogd niec tusfchen beiden koome, dan of hec kwaelyk gebruikc worde- • • . ibid. ——. Hier te Lande zyn geene cloedvoogden bekend. ibid.
-. Vader of Moeder hebben
dequaliteic van Voogd of Voogdesfe niec anders, dan in cas die aen dezelve by Tescamente of by den Magiftraet is gedefereerd. . . . ibid. ogden. Zie Tranfigeeren.
voor.



R E G I S T E R,- 477
vordeelen. Niets is natuurlyker als dat hy die de voordeeien geniet, ook de nadeclen moet ondergaen. . . Bladz. 15
vox. (V. Stemme.) Nemo fine voce quid dix.sfe exijlimandusest. 277
——. V. Simulatio.
vroeg. Die te vroeg vorderdt , word gehouden te veel te vorderen. . . . 171
W.
Waerde. Het (lellen van Waerde in een Wisfelbrief bewyst niec dat diegenooien zy.67 ... De Waerde in Banco niet wordende afgefchreeven , kan de Trekker de betaelinge van zyne Brieven interdiceeren. 8 • behoevdt de Houder aen
• den Acceptant niet te bewyzen.
■ Zie Houder.
——— word in Engeland gefuppo1neerd gegeeven te zyn , wan' neer de Trekker aen dezelve or-
■ dere de Secunda uitgeevdc. 63 —> , in de Brief gefield zynde ,
"kan de Trekker de. betaelinge aen den Acceptant niet interdiceeren. . . 64
. — ■ res non amplius est
•integra. f als dan is de zaek niet
• meer in haer geheel. ibid. in Rekening geevdt, even
zo zeer Arrest en Gyzeling, als Waerde ontvangen. 55-66
« verrekend , maekt iemand
' Eigenaer des Briefs. . 80 ~ , voor 't ganfche beloop van
't Cargazoen gefourneerd. Zie Cognosfementen.
, aen den Trekker niet betaeld,'en de Wisfel nog onvernegotieerd of proforma in handen van de Neemer zynde, is de Acceptant by Contramande van den Trekker niet verplicht te betaelen. . . 162
voor een Wisfelbrief niec
gegeeven zynde , is de Trekker niec gehouden in het Rembours,' .184
— -. Brieven, zonder Waerdein
de boedels van Falliten, geeven geen recht tegens den Trekker enz. maer moeten weder uitge-; geeven worden. . 192
• te geeven voor een Wisfelbrief, anderfins kreigdc niemand rechc van eigendom. 195
> , Zie Vervaltyd. Op de woorden Voor bet verjebyncn.
• wordende gepretendeerd gegeeven te zyn, moec daer van blyken by Extract, uit de Bank, als anderfins. . • . 197
« niet gegeeven zynde, kan
de pi'EEtenfe Geever daer toe by Gyzelinge gedwongen worden.
198
•» niec voldaen zynde, maeken de Wisfels geen effect uic van den boedel van een Gefailleerden. . . - 208
— in de Brief gefield voldaen door een derden, maekt den Houder blooten Lastdrneger 210 "
gefield in een Wisfelbrief
als ontvangen) prejuiiceerc niet
O 00 3 - te.



478 R E G I S T E R
tegens Curateuren en Crediteuren , indien dezelve in de daed bewcezcn word niet gegeeven te zyn- .. • BÏadz. 2iv waerde niet gefield zynde by de refpective Eudosfemtunen , kan de Betrokkene , zonder dat daer van blyke, niet voldoen. 222 Erkentenis van genootene •u arl^ïs he? 'rc:eelfte ftuk van het Wisfelverbapd. . 22j — , De ontvargst van de Waerde, boven de erkentenisfe by de Wisfel, nader geagnoscecrd bv quuantie , neemdt alle fpecula'CIe we§ • . ibid. WECHsMYrEN. Niemand word veronderfleld het zyne te willen wechfmyten. . 42. 202 weder koop. Iemand de helfte van eene gekochte Plantagie verkoopende, met beding om by overlyden des Koopers dezelve op prifatie weder over te mogen neemen, hebben zvn Ervgenaemen het eigenfte recht. 228 *~~ • Bedingen van Weder-
koop worden zo wel ten profyte van de Ervgenaemen als ten profyte van den Contrahent aengegaen. . . 229
. Indien 'er by Contract.
gezegd ware, dat de Verkooper na goedvinden het goed konde weder overneemen, kan de Erv- ' genaem wegens het recht van het beding naesten. 230
"~j ~ ■ jaeof fchoon de over- >
leedenen voor zich zeiven ilechts voorbehouden hadde de Wederkoo-D- • • . ibid.
"T ; > Iemand de keufe hebbende van de Wederkoop . en daer over by zyn leven aengemaend, zich niet hebbende willen deciareeren.brengdt dat rechc njet over op zyn Ervgenaeme.
ibid. 231
wederom geeven. wederomgeeving. Wederomg.eeven is te maeken , dac de Verkooper te rug kreige , 'e geen hy gehad heeft. . . . 339
*~ • Wederomgeevinge
gedaen wordende, worden alle de zaeken in haer geheel gefteld, even als of 'er noch Koop noch Verkoop tusfchen beiden gekoomen waren. . Md.
" ~ De Kooper moet te
rug' krygen 't geld, 't geen hy gegeeven heeft. . Md.
* • Te rug gegeeven
word niet alleen gehouden het geen aen den Verkooper aengeteld word , als naemelyk de Koopfchat en deszelvs Interesfe , maer ook de aenhang van d,en- . . .; ibid. *"~ • En 't geen ter zaeke van den Koop uitgegeeven is.
ibid.
. De Kooper moet
lchaedeloos gehouden worden.
ibid.
weerwil. Die in weerwil van iemand deszelvs fchuld betaeld, heeft geene repetitie. 39
peeten. Iets te weeten en te konnen weeten zyn zaeken , die gelyk ftaen, voornaemelyk omtrent een bekende daed. 259
WEE»



REGISTER. 4?P
Wekten. Weecen en te konnen weeten, laet ftaen dan van iets dat lichtelyk te weeten is,ftaen gelyk. • Bladz. 376
welgevallen. Zie Genoegen.
wetten. Zie Rechtskunde
worden niet gemaekt over
het geenen dat zelden, maer 't geen mcesttyds voorvaldt. 71
. -. Eene nieuwe en verbeterde Wet moet altyd in zyne eigene bepaelingen, of getallen in acht genomen worden , en mag • zelvs niet uit hoofde van gelykheid , of meerdere zwaerwichtigheid van reden tot andere gevallen worden uitgebreid. 272
wezen. Van het geen dac geen wezen heeft, zyn geene hoedaenigheeden noch toevalligheeden. . . • 378
wille. Daer nae worden de Contracten in waerde gehouden. Zie Geveinsde handel.
— . Niemand word geloovd te
hebben gewild, die het gezach van zyn Vader of Meester opvolgdt. . • 3?8
winst. Hy , die wel de winfte aenvaerdt, maer de last , die daer aen gehegt is, niet op zich neemen wil, is niet te dulden.
333
_ .. Zie Schaede.
wisselbank. Men is volgens Keure niet gehouden in de Wisfelbank af te fchryven aen Ordere , zonder van deeze Ordere wel verzekerd te zyn. 47
. . Penningen uit onkunde aen een Faillit in de Wisfel-
bank afgefchreeven, konnen gereclameerd worden. 98
. Waerde van Bank-
brieven moet blyken by Extract uic de Bank. Zie Waerde.
- . Zie Protest
wisselbrief, ongeaccepteerd , is invalide en kan niec worden vernegotieerd. . 3
■ Is de Keuren op de
Tranfporten niet fubject. 9
— keerende met Protest
van non Becaelinge , heefc de Houder volgens Couftumen van Antwerpen vergoedinge van kosten , fchaede en Inceresfen. 17
. . Volgens Keure van
Amfterdam, vergoedinge van de Wisfel , Herwisfel en kosten , bencevens een derde percento voor Provifie . ibid.
. Wisfelbrief kan niec
gerevoceerd worden re non amplius integra. (de zaek niec meer in haer geheel zynde.) 22 , « i Ook niet als dezelve is geaccepteerd. 23
• », of gegeeven in rem
fuam aut -proprium (als een afgeftaene fchuld of eigendom tep betaelinge of afdoeninge) van een derden. . . ibid.
■ , zo die derde daer
voor de Waerde in gelde heeft • betaeld, . . ibid.
- , of anders zyn eigen
actie en fchuld daer tegens heeft laeten valideeren, - ibid.
—_ «. Wisfelbrief is niec
fubject Tranfport van goederen of de d&io Pauliana. (h&.ic om 't goed



48o K. E GI S T E R
goed weder in den boedel te moeten brengen.) Bladz. 24 wisselbrief. Wisfels, voor eigene rekeninge genomen , moeten door den Trekker verwisfeld worden , wanneer de Geremic teerde intusfehen infolvent is geworden, eer deeze Acceptatie of Betaelinge heefc konnen weigeren. . 26—28
, Zie Trekker.
— , keerende met Frotesc
van non Betaelinge , moeten tegens den Trekker worden gecontraprotesteerd, en daer van aen den Acceptant de weec worden gedaen. . 42 • .Wisfelbrieven, aen Ordere ce becaelen, mogen ook na gedaene Protestatie vernegotieerd worden . 4j
' 1 , als was daer overtus.
fchen Trekker en Origineelen Houder gewatteerd. ibid.
17—: ;—, mits de Jnhandelaer
moet als dan zyn in goede trouwe , en de Waerde gegeeven hébben. • . ibid. . Het montant van geprotesteerde Wisfelbrieven in Rekeninge verantwoord zynde, moeten dezelven door den Trekker geroijeerd worden. 50
■1 .Vermiste. Zie Trekker. •
—,voor rekeninge van een
derde geremitteerd , doch ter eere van den Trekker betaeld. Zie Honoratie. getrokken om zyn Debiteur in ftaet te dellen om zy- « ne Acceptatie te voldoen, in des
Debiteurs boedel onverr-ego'. ueerd gevonden, kan door den Trekker worden gereclameerd.
„ , 90—94
~~ -.Het zelve heeft plaets
daer zulks gefchied is, om den Acceptant, geen Debiteur zvnde, te fecureeren. . '0T """"TT": • Geremitteerde Wisselbrieven zyn niets anders dan lastgeevingen , die gerevoceerd Konnen worden voor de uitvoericge van den Last. g7
• . Zie Ordere.
' :—— Binnenlandfche requi-
reeren geen Protest. 121
*— • Endosfeurs daer
van moeten in Rechte zonder overfpringinge aengefprooken worden. . . ibid.
~ ' ven, meerder beloopen-
de dan de fchuld , koomen voor het vollen beloop in den boedel. Zie Infolventie.
' — , fchoon van meerder
beloop, iemand tot Nampcisfement en verzekeringe gegeeven . konnen geretineerd worden tot de fchuld afbetaeld is. 141
~ konnen binnen den tyd
geprotesteerd worden om Infolventie van Acceptant of Betrokkenen. . . j —-var) net Postcomtoir
gelige. Zie Houder. —" — zonder bygevoegde ordere, van wac effett. Zie Ordere.
—— . Van wac effett met
Ordere. Zie Ordere.
' per remife gefteld aen
de Ordere van den Correspondent,



R E G I S- T È: R. 48i
dent, is dezelve in cas van non Betaelinge voor rifico van den Correspondent. Bladz. 158
wisselbrief. Zie Ordere.
.— , Niet direftelyk gedirigeerd aen zyn Principael of zyne Ordere , maekt den Correspondent refponfabel voor de Wisfelbrief. . ' 160
. op zicht dato, na dato.
Zie Vervaltyd.
1 ~ ven op Ufo. vervallen
na de verfcheidene plaeifen, waer op de Ufo gereguleerd is, te wee • ten na het verloop van het Ufo op denzelven dach waer op de Wisfel is getrokken. 169
— .Een Koopman, fchry-
vende dat de tratres alle honcir zullen genieten. Zie Aenneemmg.
—— ven zonder Waerde in
Infofvente boedels. Zie Waerde.
, njet vernegotieerd , geëndosfeerd of betaeld zynde,
. wat de Trekker dan doen moet ?
, Zie Trekker.
. , gefield aen iemands
Ordere en hem toegezondeu. Zie Ordere.,Zie Credietgeeving.
—— ~. De Geever daer van
hoe te conflringeeren tot de Waerde. Zie Waerde.
, waer voor de Waerde
niet voldaen is. Zie Waerde.
» zyn, quorum caufa non- est fecuta, ("waer van de oorzaek niet gevolgd is ,} en koomen daeiom niet voor den Houder. . . 210
« konnen gerepeteerd
ÏI. d.eel.
worden by CondiStit dat is Repetitie.
. Wat men daeromtrenc
. niet fiipuleeren mag. Zie Stipuleeren.
——— e, uit Vianen getrokken,
behoordt onder de Buitenlandlaudfche Wisfelbrieven. 224.
> —. Qualiteitcn , een za-
menflel van een Wisfelbrief opleverende , welken zyn V ibid.
■ —. De eerfte; van de Waerde is een van de re:eelfte ftuk;. ken in het verband by Wisfelbrieven. Zie Waerde.
■ en. Alle buiten de Provincie van Holland getrokken, zyn Buitenlandfche. 226
• e , fchoon alhier getrokken , zo die buitens Lands betael. baerftaet, is Buitenlandsch.ffczW.
• . Zyn ge:eximeerd van
het recht van het Zegel. ibid.
wisselbrieven. Iemand , Wisfelbrieven afgegeeven hebbende , en het beloop daer van naderhand voldoende , onder beding dat de Neemer , die niet zal vernegotieeren of afzenden , is echter gehouden het beloop van dezelven aen de Gerendosfeer.. dens te-voldoen, 396.307—399
; . Wisfelbrief, te betaelen aen Ordere , vernegotieerd en ge:endosfeerd zynde ten behoeven van een ander, moet de Houder van zodaenige Brief geconfidereerd worden , als ware dezelve Brief orïgineelyk tea profyte van den gemelden Houder getrokkeu, . 399
Bpp mv



482 REGISTE R
wisselhandeling. Alle de faedryven der Koophandel zouden zon.
, der Wisfelhandelinge vruchteloos en vernietigd zyn. BI. 12
■*—■ . Waer onder behoorde
'Zie Contra&rn. . §3
- ■ • . Koomt zeer naby aen
Lastgeevinge. . 34. 83
•—- is een Contract van het
Recht der Volkeren. Participeert met Toezeggiuge en Delegatie.
48. 49
~ . Daer m koomen Or.
dergeevingjüverwyzing, Schuldvernieuwing, doch koomt meest overeen met Koop en Verkoop.
1 . Een van deszelvs re.
eel (Te (lukken is het blyk van de Waerde. Zie Waerde.
wisselrecht. Niet volkoomen by de Roomfche Wetten bekend. 48
*" . Ergens aquitate fua-
dente (de billykheid zulks medebrengende Diets hebbende ingevoerd , eadem cequitate Juadente (dezelve billykheid zulks medebrengende) vernietigd zulks in een buitengewoon geval. 72
■ 1 heeft plaets tegens de
Trekkers, als de Acceptatie word geweigerd. . , 125
—■ . tegens de Trekkers en In trekkers of Endos fanvan alle Wisfelbrieven,die met Protest keeren, 't zy per faute v„n Acceptatie, of'Betaelinge.
ibid.
Z.
Zecel. Aen dit middel zynBinnenlandfche Wisfels onderhe. vig. Zie Binnenlandfcbe Wisfel. ——.Defect, deswegens, bf omi'sfie plaets hebbende, hoedaenig te remedieeren. 226 227
zekerheid. Meerder zekerheid is gelegen in de goederen, dan in de perfoon. . . «66 zicht. Wisfels op zicht konnen vertoond worden wanneer de Houder wil. . 4> ^
——. Daer toe is geen tyd bepaeld. ' . m s
——. Wisfels op ziebt of nazicht of eenige dagen na dato beginnen te loopen den volgenden dach na de vertooninge of dato. 169.
zwygen. Wegens die zwygdt, hoewel hy niet ontkendt , is het evenwel eene waerheid, dat hy niet koomt tot erkentenisfe. 375