PHILIPPENSEN,
CA PIT TEL III. en IV.



■



G. J. N A H U T S,
e n
G. d e HAAS,
OVER DEN, BRIEF VAN
P A U L U S,
AAN DE
PHILIPPENSEN.
tweede d e e L.
Te AMSTERDAM, Bij JOHANNES WESSING, Wuiemsz,
e n
MARTINUS de BRUYN, MDCCLXXXIIL



Üitgegeeven na voorgaand onderzoek en goedkeuring der Eerw. Clasüs van Amfterdam, den 7den April 1783.



VOORREDEN.
ge-eerde lezer!
Tpv? mensch overdenkt zijnen weg, maar de JLJ Heere bejliert zijnen gang. — Na dm treurigen dood van den Hoog Eerw. Hooggel. Heer g. j. nahuts, wien de gantfche kerk van Nederland toejuichte, en op wien zij thans meer dan ooit, haar oog met de vrolijkfte vooruitzigten gevestigd had, vond men onder zijne nagelaatene fchriften een gedeeltelijk vervolg ' van zynen uitgegeevenen arbeid over den brief van Pauhis aan de Philippenfen , behelzende eene genoegzaam volledige verklaaring over het 3<fc Kap. van dit uitmuntend bijbeljluk. Deze diamant , offchoon Hij aan deszelfs bejlijping de laatJie hand niet hadde gelegd, was te fijn, te fchitterend, om verborgen te blijven voor het oog van het Gemeen! deze koomhoop te fchoon, te uitgeleezen, om niet gevoerd te worden op den dorschvloer van Neêrlands Kerk! deze fpijze te edel, te wel bereid, om niet geplaatst te worden bij ,s mans andere dischgeregten! Men befloot zulks te doen, terwijl men ondertusfchen zich beklaagde, dat de verklaaring over iet vierde en laatfie Kapittel over dezen brief * 3 ent-



vi VOORREDE N.
ontbrak (*). Ik werd yerzogt, het ontwerp van den •nu zaligen Schrijver te voltoojen.Nooit vsas de openbaar e penvoering van' mijne bedoeling en verkiezing verder verwijderd, nooit ftrookte dezelve minder in de omftandigheden, waarin ik mij bevond, dan cp dien tijd, wanneer dit verzoek aan mij gefchieddei Evenwel nam ik terftond voor, om aan het zelve te voldoen, hoe zeer ik gewenscht hadde de begeerde zaak te zien uitvoeren door een andere en beter verfnedene pen, door zulk eenen, welke naast kwame aan die van den zooweldenkenden j zoo welbefpraakten, zoo welfchrij'venden nahuys, De aart van het verzoek, mijne bijzondere betrekking op den Heere nahuys, waardoor ik zeer gaarnemijnen naam met dien van mijnen hoogstgefchatten vriend in openbaaren gefchrifte wilde vereenigen, mitsgaders deszelfs bekende voordaad in opziehte tot zijnen waardigen amptge-
noot
(*) Men heeft over het zelve niets gevonden, dan alleen eene afscheidsreden over het eerjle vs: Om niets agter te houden van 't geen és Heer nahuys over dezen brief heeft bewerkt, zal gemelde affcheidsrede , en nog eene andere over Kap. III: 20 en 21, afzonderlijk worden uhgegeeven te gelijk met twee Jlukken van zijne hand over twee gedeeltens der Heilige Schrift, beide tot dezen brief betrekkelijk, het een over Openb. XX: vs. 1 — 6, het ander over jfef. XXXV: vs. 7b. Het welk te zamen hel derde deelt jen zal uitmaaken van de afzonderlijke verhandelingen, bij dit werk behoorenden



VOORREDEN, vu
noot en vriend, den Weleerw. Heere y. de leeuw , haalden mij zeer fchielijk over; dus raakte ik weder aan het fchrijven. En zie hier, geëerde ■Leezer! de vordere bearbeiding van de af gebrookene taak des Overledenen! Zie hier dezelve, zoo verre mijne kragten en amptsbezigheden zulks toelieten., eenigermaate volweeven.
In opzichte tot het gedaantelijke van dit bljvoegzel, hé ik de inrigting van den Heere nahuys gevolgd, behalven dat ik in de ver'klaaring van het eerfie -en tweede deel dezes Kap. bij het uitlegkundige 'gebleeven ben, zonder te treden in het toepasfelijke * alleen mij toeleggende, om met de hoogstmoogelijke kortheid een geregeld denkbeeld te geeven van den zin dezes Kap. Het eigenlijk doel van mijne tegenwoordige onderneeming, (grootelijks verfchillendë 'van dat, het geen 'ik hadde in de uitgaave van mijne verhandeling over den XXXIP* Pfalm,') fcheen niet meer te vereifchen. Ik zoude daarom op dien voet tot den einde zijn voordgegaan, 'indien ik niet onder de afdrukking van mijn werk bemerkt hadde, hoe zeer zommigen ten "minften een of' ander toepasfelijk voorftel in .het zelve vereischten. Zulks is de oorzaak, dat ik de behandeling van hst derde en laatfte deel •dezes Kap. op een toepasfelijken leest gefchoeid * 4 heb-



vur VOORREDEN.
héle. Het groeten der Christenen, zijnde het eenig ftuk, waartoe ik mij bepaald heb in mijne toeëigening, kwam mij voor, wel waardig te zijn, dat het eens opzettelijk in bijzonderheden wierde voorgedraagen als een voor* werp van beoeffening. Mijn praktikaal vertoog over dit onderwerp worde befchouwd onder de gedaante van eene toegifte.
De ontledende fchets, welke gij geplaatst ziet voor dit tweede deel, ontvangt gij weder 'uit de 200 arbeidzaame als bekwaame en kunstkundige hand van den Heer j. c. mohr. Zijn Ed. zij voor derzelver genegene vervaardiging openlijk dank gezegd. Wyders beveel ik het lot dezer bladeren , mitsgaders het mijne en het uwe, aan de alzegenende invloeden van de Zonne der Geregtigheid; zoo veel te meer,als de tijden, die wij beleeven, in meer dan een opzigt duijierder en droeviger zijn.
Het geen de zon ons doet, wanneer ze uit de onweerswolken
Haar blinkend hoofd vertoont aan 'i uitziend oog der volken,
En mensch en beest van nieuws metfchooner glans begroet,
Doe dat, O! Zoon van God, O! Zon, aan ons gemoed l
O N T-



ONTLEDENDE ;S C H E T S
DER BIJ ZONDER HEDEN, WELKE IN HET DERDE EN VIERDE CAPITTEL VAN PAULUS BRIEF AAN DE PHILIPPENSEN VOORKOMEN, ENj IN DIT TWEEDE DEEL BEHANDELD WORDEN.
HET 3de CAPITTEL.
"TToojtg mijnt öroe* * tszt§/ betöïg&t u in
A Het hoofd des briefs ,Cap. I: ï, n. B Het lichaam, bevatttnde
I Een nadere inleiding vs. ni-'-xr.
II De meer eigenlijke inhoud des briefs, bejiaande in drie deelen. A Het vertroostend deel vs.
xii—xxvi. £ Het venmanend en onderwij zend deel.vs.xx.vn totCap. IV: ix. waarin weder twee twee voornaame deelen zijn, behelzende
I Eene reeks van lief dei ij ke vermaaningen e<ionderwijzingen tot tenen Christ:lijken wandal, beflotsn mei eenige bijzonderheden betrekkelijk tot Timothens en Epaphroditus , loopendii tot het einde van Cap. II. Dir alles is behandeld inhetEerfte Deel van dit werk. II Het tweede bejiaat in ernstige waarfchouwingen tegen verleidende leeraaren, befloten met verfcheiden bijzonaere vermaaningen daar uit afgeleid Cap. III: 1-IV: ix. AA De waarfchouwingen komen voor Cap, II1: waarin Paulus
I Eene algemeens opwekking
* s



x ONTLEDENDE SCHETS.
fn ben ïfeere. ©efeïbe buigen aan u te fc&fj&en en i§ nm niet fteröji'e* tiSÖ / enöe jpet i| u fetiec.
6$. 2.
&itt üu be fionben/ fïet oa be ouabe aröep* «erg / fiet nn be faerfnp* binge.
3Dant ton ;ijn bc25e* fnööinjje/ top bic Cnbt fn ben geegt bienen / en» be m €Sri|to3Iefu roe* men / enbe niet in ïjet fclee^cfi en oettoutoen: .
fel. 4.
ï|oetoeï ib 'fjeöüe/ bat bat icïi doch in get bïce^tg Betroutuen modjte: 3|n* bien nentant anber^ mennt
Jing «en gepaste overgange tot dit Jiuk. voor afzendt vs. I. Deze wordt 3 verklaard bi. I —31. b toegepast —32 — 41. 2 Daarop overgaat tot de waarfchouwing, se/ve, wette
a ƒ72 't gemeen voordraagt vs. II 42-56.
b 0/1 verfcheiden wijzen aandringt en onderJleunt, tot het einde van dit Cap. waarin men drie voornaame deelen kan onderjcheiden, als
I Eene gepaste uitwijding over de voortreffelykheid van den roem der waare geloovigen in Christus, boven al den roem, waarop die verleiders Zig konden verheffen vs. ui—v-i. Dit [huk wordt £1 verklaard, en wel k Het vertoog van dergeloovigen uitnemendheid , als nu uitmakende de waare befnijdiug, welke den roem in 't vleesch gtheel uitfloot vs. in.
57~68. p Het bewijs dat Paulus zoo niet fprak, omdat hij reden voor zijn perfoon' zou hebben, om den Juodfchen loem



ONTLEDENDE SCHETS, xi
mennt te öetrmitoen fn j get bïee^cö/ fcB nocï) meer:
*§• 5-
25efneben ten ac'fitftcn bage/ unt get geflacljte $$§tatif> I ban tte ftara* me benjamin / een ïje* oreer upt 'be iteöjeeh/ na be 5©et een $fjari* ri$eer:
I2a ben pbet een ber* boïgec ber geineunte: na be rec'ötbecröigjjent bie in be toet t$ / sön* be onftetfgpeïfcfi.
IBaac gct gene mn ge* toin toag / bat ïjefibe icïi sin Cfjriltf taille fr|a* be geacfit. 'i
60.1
roem Hein te achten, vs. IV—VI. Wffortoe ///ƒ N m 't gemeen de grootheid zijner uitwendige voorregten toont 'vs. iv. bi. 69.70. 2 in't bijzonder die vooriegten breedvoerig optelt en ten hoogjien ven heft, vs.v, vl.
71—8 K 6 toepasfelijke aanmerkingen hier uit afgeleid gó -89. 11 Eene 'agtervolgine van die uitwijding^ waaruit de Apóstel gelegenheid neemt, om door zijn eigen voorbeeld, de gewigtige leer der genadige Regtvaardiging en daaruit vloejende waare Eutingelijche Heiligmaaking , in 't heerlijkst daglicht ie fiellen, vs. vu—xiv; Daar in komt weder v:or aa Paulus betuiging datt hij alle zijne opgetelde voorregten,en't gewin dat hij eertija's daarin ftelde,omChristuswii voorfchade ge-acht had vs.v a, var. Dit wordt .' Q Verklaard, en wel » Zijne algemeene opgave dezer zalige verannering vs. vu. 90 - 95. JB Zij-



mi ONTLEDENDE SCHETS.
6$. 8. 31a BEtofgfeïfcfi ffi acïj* ie doch oïïe bingen fcfia* De tc jfjn/ om be uit* nementgent bet nenm'gfe «t&fgtf Sdefu mijng 3^ee* ren:om toieng toiïïe itfi alle bie bingen fcgabe geteftent gebfie / enbe ncgte bie bcecifj te jijn / I np bat in Cgjiftum mo* ge getomnen/
6$. 9.
<Gnbe in gein gebon* ben too?be/niet gefifien* be mijne recgtbeccöig* Sent/ bie unt be toet i£/ maac bie booj get geïoobe Cgn'ftt i§ /'[na* meïicn] be rergrbeecöig* ÏJfpt bie nnt <#obt i§ tonz get geïoobe:
h§. io.
«^pbaticu gein fienne/ rnbe be nracgt fijner, op* ftanbinge/ enbe be ge* mepnfcgap fpn£ ïtjben£/ fijne boot geïijcBfojmigg* too^benbe:
t§. ii.
<©f icfi eenigfïn# mo* ge ïiomen tot be toebeeopftanbinge oer booöen.
& Zijne nadrukkelijke betuiging dat hij nog bij die keuze bleef JadeZelve uitftrekte tot alle dingen buiten Christus vs. vm. bl. 96—115. O ter toepasjing aangedrongen li 6-125. tb Zijne wettiging dier keuze, door eene opgave der voldingende redenen welke hij voor dezelve had vs. ix-xi. te weten, om Christus te gewinnen, a Ais Borg, tot den eenigen grond zijner regtvaardigheid voor God door 't geloof vs. IX. fl verklaard 126 144. btoegepast 145-160. /3 Als Middelaar en Hoofd,tot heiligmaakingvs. x, xi, en wel K Hier in genade, in gelijkvormigheid aan Hem, vs. x, ■wordende , fl verklaard
161-183.' o toegepast
184-193. 3 En na dit leven volmaakt elijk, bij de zalige opflanding der dooden vs. xi. 194—221. cc Zijne wegruiming eener ledenking,genomen van zijne eigen onvolmaaktheid;
waar-



ONTLEDENDE SCHETS, xin
Og. 12.
Bkt bat icïi get aï* reebe gekregen geóöe/ ofte aïceebe boïmaacftt oen: maat ift jage baar* na / of ieft get oocn grij* pen mocgte / baattoe kif ban €gn£to gjefu oocfi gegjepen oen.
bg. 13.
2520eber*i / itn en acgte niet bat in feïbe get ge* gjepen fiel&öe.
H- 14-
JlSaar ren bing [boe irli/] bergetenbe get ge* ne bat acgtet i§/ enbe ftrelmenbe mn tot get gene bat boren i§ / ja* ge icn na get toit tot ben pjjg ber roeptngc<l5obtÊ> / bie ban Óoben ig in Cg^ifto Sefu.
foj. 15. %a beïe ban aïg mij boïmaecnt gijn / ïaat ong bft geboeïen:enbe inbien gij iet anberfing geboeït / non bat goï u <©obt openbaren.
6g. 16.
1s>otg baat bon toe ge* nomen ?ijn/ ïaat on£ [baat in] na ben feïben regeï toanbeïen / ïaat on| get feïbe geboeïen.
waarin de kruisgezant toont, 200 het nedrig gevoelen dat hij had van zig zeiven, als de zugt tot volmaaktheid welke deze roem in Christus in hem werkte, vs. xii—Xiv, Dit ftuk wordt & Verklaard, en wel a Het algemeene voorJlel daarvan vs. xn. bl. 222—236. /3 De nadere uitbreiding van 't zelve v. xiii,xiv.
237-252. 6 ter pmktijke aange. drongen 253—259. iii Na welke voortreffelijke uitwijding Paulus wederkeert tot het aandringen der vermaaning vs. 11; en dat doet hij vs. xv—xxr. op deze wijze: aa Door eene algemeenere opwekking aan de geloovigen, als volmaakten in Christus, om aan die waarheden, door Paulus uit zijn eigen bevinding aangedrongen, zig te houden, Jchoon met betamelijke verdraagzaamheid in mindere dingen vs. xv, Xvi.
Dit wordt
0 Verklaard260—2%']. O toegepast 288—292. bb Door verfcheiden andere drangredenen vs. xvii—xxi. genomen-1 Van



xiv ONTLEDENDE SCHETS.
3Bce£t mebe mijne na* boïgeu£/ üroeberg/enöe inertRt op be gene bie nïfoo toanbeïen/ getijen gn omj tot een boo^beeïb geut.
b|. i8.
3©ant beïe toanbeïen [anberg:] ban betoeïcfie icn u bicainaaï gefegt gefioe/enbe nu ooïitoee* nenbe fegge/ batfe bn* anben beprtnjcef Cijn'g* ti SÜn.
bs. 19.
3©eïr'fier eynöc i§ get. beraerf/ toeïciier öobt f£ be üimcn/enöe [toeï* nee fieeclfcfifienf i£ in gare fcganbe/ betoeïle aatbtftgc bingen iiebcn* nen.
b§. 20.
$Êmx onfe toanbeï i£ fn begemeïen/toaar upt toa ooefi ben jjaïiggma* fier bertoacgten / [name* ïirïi] ben Üeere Siefiun
b$. 21. <Pie ong bernebett ïig* gaatn beranberenfaï/op bat get feïbe geïpcfifo^ migg to02.be fijnen geer* ïtcüen ïirgame/ na be toerinnote/toaat boa? gn nncfi aïïe Dingen gem fel* ben ï:an onbertoerpen.
HET
a Van % Apostels eigen voorbeeld in 't najagen der waare Euangelifclie heilig, heidvs. xvn.
hl. 293—300. P Van den tegenoverfiaanden Jchandelijken aardsgezmden wandel, en bijgevolg ook treurige yerwagting, der valfche leeraaren , die hen zogten te verleiden vs. XVIII, XIX. 301 - 314. J1 Van den Godverheerlijkenden wandel der echte navolgeren van Christus als burgers van den hemel; en het zalig lot dat zij hij Jefus laatjle komst, ook ten opzichte hunner lichamen, te wagten hebben vs. xx , xxi. Dit wordt B Verklaard
314—3<56. & toegepast
367-374.
BB Hier op worden uit al het tot hiertoe behandelde , nog eenige andere vermaaningen afgeleid, Cap. IV: 1—9. Dezelve worden I Begonnen met eene algemeene aanfpooring 'tot Jlaan in den Heere, in eenen wandel, waardig het Euangelie, waardig het ' tlemeluiirgerjcïi-. ->;
wel-



ONTLEDEN D_E SCHETS, xv
HET 4de CAPITTEL. 6f i.
/PLoo ban/ mijne ge* ïiefbe enbe feer. ge* toenMite öjociaet^ / mij* ne nhjatfcöap enöe firoa* ne ftaat aïfoo in ben ïgeere/ geïiefbe.
b$. 2.
. gicn bermane€uübiam/ enbe in becmane J>nn*. tgcöen / bat fn eengge* fint 3Ön in ben ïjeere.
ff. 3-
Cnbeicabibbe occnu/ gp [mijn] outec&te uieb* gefet/süt befe [bjoutoen]
geftreöen ïjefifien in ben €uangetio / onn met Cïe* men-*/ en be anbece mij* ne mebe atfienber£ / ïneïc* nee namen fijn in 't fioecn bt$ ïebenf.
ö?. 4.
©ec'óïijbt u in ben ïiee* te aïïetptrtoeberom feg* ge ica/ becbïijöt u-
bg.
weZ&e dus, regehechi vloeit uit het onmiddelijk voorgaande, vs. 1. , &■ 375-3852 Voordgezet en uitgebreid in verjcheiden bijzondere pligten, zoo met opzigt tot den weljiand der Gemeente , als tot de bevordering van elks vaar geluk ongenoegen vs.il—ix. ■welke pligten betrekkelijk gemaakt worden a tot twee uitmuntende vrouwen in de gemeente vs. 11, ui.
a Welke vermaand worden tot eensgezindheid vs. 11, 386-390. /3 en Epaphroditus mep veel aandrang opgewekt heur daar in behulpzaam te zijn vs 1 ir.
391—400. b tot de geheele gebeente , vs. iv—ix. Welke hij
u. Eerst aan/poort tot eenige bijzondere pligten vs, iv— vu. £72 wel
M Voor zoo ver de giloovigen in verdrukking waren vs. iv f v. Deze worden
* Voorgejleld vs, Iv, v*. zijnde tl Voor zig zeiven de blijdschap daaronder in den Heere vs. iv. 401—406. Voqt



Xvi ONTLEDENDE SCHETS:
üme öefcfieubenfientsn nïïe raenfcftcn belfient. ®z %ere fg na'on.
6$. 6.
Wttft in geen bnigfi Scfojgfit/ maar ïaat urne öegeerte fn aïïe£ booj. Sibben enbe ftneefien / met banfijegginge oefient toojben bn <£obt.
Cnbe be btebe <©oht^ / bic aïïe berftant te üp* ben gaat/ faï utoe fier* ten en urne finnen öe* maren fn Cfijffia Jtfefu.
s.
. iènojtg/ koeberg/ aï mat maaratfitig x%f aï toat eecïyti i§/ aï mat mfitbeeebfgfi l§/ aï mat renn f|/ aï tont ïielïicïi
2 Vooi anderen, de algemeens befcheidenheid , vs. va. *"
407—408. ** aangedrongen, door des Hoeren nabijheid vs. vb. 409. 3 Foor zoo ver zij in verzoekingen •waren wegens het toekomende vs. vi, vu. Waaartoe zij * Vermaand worden tot een onbezorgd voordragen hunner bid- en dankftof aan God vs. vi. 410 412. ** De vermaaning aangedrongen door een heerlijke belofte W.VH.413--417. (i Vervolgens tot de ganfche Evangelifcht zedekunde vs. vin, ix, en wel X Bij wijze vant'zameatrekking der hooflpligten vs. vin. 209 dat zij moesten bedenken en beoeffenen I De waarheid,betrekkelijk hun verftand
2 De deftigheid, in hunne geheele
■ houding.
3 De regt vaardig¬
heid



ONTLEDENDE SCHETS, xvil
i§/al mat toet' Uipt/foo baat eem'ge beuggt i§/ enbe foobaat cenfgen ïof i§/ bat fei'be fiebenrfit.
iget gene gp oofi geïeert enbe ontfangen / enbe ge» ïjoojt / enbe in mp gcfïen gefit / bat boet: enbe be <Ö5obt be| fyebeg saï met u sön.
b£ 10.
<6nbe ten öen groote* ïicfig berfiujbt gemerkt in ben Stfeece/ bat gp nu tenmaaï mebetom bet* macïiert gïjt om aan mp te gebenfien: maat aan gp doch gebacgt gefit/ maar gp en gefit be ge* ïegenfiept niet gefinbt.
b|.
heid in alle hunne gedragingen, en wel
* reinheid des harte omtrend God.
** liefde en vriendjchap omtrend den naasten.
*** al wat welluidend is, ter bewaaring \an eigen eer en achting.
Dit komt voor bi. 418 — 427.
3 Bij wijze van naderen aandrang uit het aangenomen Eu • angelie woorden 's Apostels voorbeeld vs. ix. Dit wordt
* Voor gefield
vs IM.
428—430.
** Aangebonden en bejloten met belofte vanGods hulp en nabijheid vs. ix&.
431—435.
Hierop volgt C Het derde of dankbetuigende deel van den eigenlijken inhoud des briefs , Ccp. IV: J0-20. waarin Paulus op de tederfte wijze de liefde der thilippié'rs



Xvin ONTLEDENDE SCHETS.
b$. ii:
Bitt bat tta [bit] feg* ge ban megen geutecii / taant itn fiefioe geieert bergenoegfit te 30 n in 't gene i'c'n ben.
b|. 12. €nbe üi meet betne* beet te tooien / icfifcurct doch obeEbïoetteficüüen: Bïïefïng enbe in aïtenoen ia onbettoefen/ öepbe bee* jabtgfit tejijn/enbeijon* gec te tytizn / fiepbe ober* bfoettefiefificn/ enbe ge* Sterft te ïrjben. b|. 13. Heft berinag aïïe bin* gen boa? Cfitigtum / bie ma Hcacöt geeft. b#. 14. 3f5octjtang fiefit ga toeï gebaan/bat ga met' nrij* ne bcrbrurfiinge gemepn* fcftap géïjab fieflt. b§. 15. €nbe oocft ga P'tjiïm= penfen toetet/ "bat in 't Seg;n beg «Êuangeïiumg / boe icft ban MSacebonien Memoenen fien/geene>i5£* meinte ma [pet] tnebege* teelt fieeft tot tefieninge ban uitgeef enbe ontfang/ ban gp aïïeen. bg. 16. 3taant soefi in Cftrë* faïonira fieöt gp mp een.
maat'
grs erkent en roemt. Dit onderfcheidt. zig weder
I In de algemeene vermelding zijner dankbaarheid voor hunne liefdegaven, vs. x.
bl. 436—445.
II In de nadere uitbreiding daarvan v:. x(—xx. waarin voorkomt
1 Zijne betuiging van vergenoegdheid in alles vs. xi—xm. ci Voorgefleld vs.
xi, xn.
446 — 448. /3 Christus kragt daarvan de eer gegeven VS. XIII.
449-452.
2 Zijne hartelijke erkenning,des niet tegenftaande, van hunne groote liefde vs. xiv—xvi n. waarin de IJhilippiërs
a worden geprezen VS. xiv-xvi. Mn 't gemeen vs. xiv.
453 -454n In't bijzonder boven andere gemeenten van Macedonië vs. xv, en meest boven die van Thesfalonica vs. 'xvr.
455-468. /3 En



ONTLEDENDE SCHETS. xlT
maaï enbe anbetmaaï ge* fonben tot noobbruft.
b$. 17.
jfèiet bat ift be gabe foelie/mant ili foelie be brucftt bie obetbïoebigtj i§ tot tune tefieninge.
6$. 18.
Ifèaar icfi jjefifie aïïeg cntfangen / enbe icfifiefi* fie obetbïoet: icfi ben ierbuït getoojben/ aï<? ifi ban€jjauïjmbito ont* fangen fiefifie/ bat ban u [gefonben mag/ afij] renen toeïtierfienben reufi / ten aangename flffetfianbe/ qj5obe mek fiefiageïkH. >
b§. 19.
©oei) mgn 03obt faï na fijnen rijcfibom bet* bullen alle utoen noot? bcuftinfieciiicfiïjent booj CïjJirtuni 3efum.
** 2.
/i E« die lof aangedrongen , vs. xvir, xvin. X Door hun onder 't oog te brengen dat devrugt hunner liefde op hunne eigen rekening kwam v. xvii.
469-472. 2 Door eenen blijden ophef, zoo van zijnen nu, meer gunQigen toefiand,als van ie aangenaamheid hunner liefdegaven bij God als welriekende danhaffers vs. xvin.
473—475. Zijne uitmuntende zegenwensch en loffpraak waarmedehij dit Jluk befluit vs. xlx, xx, en wel a. De wensch, of liever vertrouwende toezegging, dat God naa zijnen rijkdom zou vervullen,zoo hunnen geestelijken nooddruft , in hun te doen volharden in de praktikale gemeenfehap aan 't Euangelie; als hunnen lichaamlijken , door hun boven andere gemeen*



ONTLEDENDE SCHETS.
VEE-
b§. 20.
<©nfen <&obt nu enbe fêabec 3p be fjeetu'rfifiept fa aïïeeenmigfiept.SCmen.
«Eiroetet aïïe jfjepïige in Cftjifta gitfu. Ö aroe* ten fie ömebetg bit met mp gpn.
bf. 22.
SCïTe de öepïi'se groe* tsn ii / En meegt bie ban 't rjupg beg ïtepferg jijn.
b#. 23.
©e genabe onfeg ïfee* ren ^efu Cfijigti 53 met u aïicn. %mtn.
meenten te zegenen vs xix. hl. 476-486. 0 De lofjpraak weiMe hij Gode den Vader en den Heere Jefus Christus deswegen toegalmt vs. xx.
487—489.
Daarop eindigt Paulus net C Het jlot des briefs Cap. IV: xxi, xxi 11. waarin 3 ter verklaaring, voorkomen I De gewoone groetenisfen 1 Die Paulus den Philippenfen verzogt aan alle de heiligen vs. xxia.
490—497. 2 Die hij hun bragt van de gelovigen te Rome, bijzonder uit het Paleis van Keizer Nero vs. xxiè. xxii. 498—501.' II De Apostolijche zegenwensch met Amen bejloten vs. xxiii. 502—503. 6 Dit jlot des briefs wordt door verfcheiden praktikale aanmerkingen, voornaamelijkover het Christelijk groeten, toegepast 504—538.



VERKLARING
VAN DEN BRIEF DES APOSTELS
P A U LUS
aan d k
PHILIPPENSEN.
C A P. III: i.
Voords, mijne broeders, verblijdt u in den Ree. re. Dezelve dingen aan u te fchrijven, en is mij niet verdrietig, en het is u zeker.
Apostel Paulus was te Rome in de gevangenis, om des Euangeliuras wille. De Gelovigen te Philippi daar van gehoord hebbende , waren bekommerd over den toeftand van Paulus, en de zaak van het Euangelie. Zij zouden dan Epaphroditus, een' hunner geliefII. Deel. A de



8 P H I L I P P: III; vs. r.
de Leeraren, tot hem af, om na zijnen toeHand te vernemen, en eenige liefdegaven tot zijne onderfteuning en verkwikking in zijne banden aan hem te bezorgen.
Men had te meer reden om zig het ongeval van den Apostel aan te trekken, en bekommerd te zijn voor het verlies van zulk eenen treflijken voorftander van het Euangelie, uit aanmerking van verfcheidene valfche Leeraars, die zoo daar, als elders begonnen door te breken, en de levendigmakende balzem der zuivere genade-leer vermengden met de doode vlieg van eige geregtigheid, gegrond op vleeschJijke voorregten, en uiterlijke waarneming van Mofes wetten.
De Apostel beantwoordt deze liefdezorg met dezen liefderijken en gewigtigen brief, waar in hij
Na het opfchrift, en een zeer gepaste inleiding in de n eerfte verfen, De gelovige Philippiërs.
I. Eerst vertroost en bemoedigt in hunne bekommeringen over zijnen toeftand, en de belangens van het Euangelie, hun berigtende dat het Euangelium door zijne banden veel meer bevorderd was, als ook dat 'er zig gegronde hoop op deed tot zijne verJosfmg, en wederkomste tot hen, van vs. 12—26.
II. Van daar af vervolgt de Apostel zijnen brief met verfcheidene agtereen- volgende
ver- '



•PHILIPÏ: in. VS. x. %
vermaningen , gewigtige onderwijzingen , en era&ige waarfchouwingen tegen verleidende leer, met voordraging van zijn eigen gedrag en gemoeds-beiiaan tot een voorbeeld der gelovigen.
Met dit laatstgenoemde vangt dit ons TextHoofdftuk aan; de Apostel waarfchouwt de gelovigen tegen de valfclie Leeraars, welker
Characler hij kort, maar nadrukkelijk , teekent vs. 2.
Waarop hij de dwaasheid van hunnen vleeschlijken roem in het licht fielt, door de tegenflelling van zijn voorbeeld. Hij herinnert de Gemeinte, hoe hij alle vleeschlijke voorregten, op welke deze valfche Apostelen zig verhieven, in een uitmuntenden trap bezeten had; hoe hij nogthands die alle voor niets geagt en daarom vrijwillig overgegeven had voor de kennisfe van Christus; en hoe hij dan nog , wel verre van den waan der WetLeeraars, met dat alles zig der volmaaktheid geenfins beroemde, maar met alle magt egter daar naer ftreefde.
Wat al Hof van roem de Apostel gehad had , indien hij op het voetfpoor der Joodsgezinde Leeraars in het vleesch wilde roemen; wat voorregten , en op welk eene uitftekende wijze, hem eigen geweesd waren, kan men zien van het 4de tot 6^ vs.
A 2 Al-



4 P H I L I P P: HL vs. t.
Alle deze dingen waren bij de Jooden en Joodsgezinde valfche Apostelen in groote agting; ze waren 't ook geweesd in 't oog van Paulus; maar zoo dra hem de kennisfe van Jefus Christus befcheenen had, waren alle deze dingen zeer bij hem in prijs gedaald; gedaald ? ja, hij had die minder dan niet geagt; wat winst voor het vleesch ze hem aanboden, hij had die als zelfs fchadelijk aangezien en daarom wegge worpen.
Dat zegt hij in het 7de vs. En de Apostel bekragtigt en verklaart dit nader in het 8 te en eenige volgende verfen.
Hij verklaart hoe hij zijne oude voorregten, die hem wel eer gewin waren, ja alle dingen, fchade gerekend had, en 't nog op den duur zoo fterk als ooit zoodanig rekende, om Christus wille, vs. 8.
Hij toont het einde , 't welk hij daar in bedoelde, vs. 9, 10, n.
En eindelijk , hoe hij ten dien opzigte zigzelven befchouwde en werkzaam was, vs. 12—14.
Waarna de Apostel weder komt tot de hoofdzaak, waarover zijne waarfchouwing in 't begin van dit Hoofdftuk verkeerde, en dezelve aandringt in eenige bijzonderheden, door treffende vermaningen en tegenftellingen , afgeleid uit het evengemelde nadruk-
lijk



P H I L I P P: III. vs. i. 5
üjk voorftel der reine Euangelieleer in zijn eige voorbeeld, van het 15de vs. tot het einde van dit Hoofdiluk.
De Apostel, na eenen uitflap in de 12 laatfte verfen van het vorige Hoofdiluk, keert met het begin van dit ons Text-Cap. dan weder tot zijne vermaningen en onderwijzingen, welke met het 19^ vs. door de tusfchen infchietende berigten aangaande Timotheus en Epaphroditus waren afgebroken.
Hij hervat zijnen draad met een zeer gepasten en aanmerkelijken overgang in het i-ft« vs. Hij gaat daarop voord met eene waarfchouwende vermaning tegen de valfche en verleidende Leeraars van dien tijd.
De overgang tot het vervolg zijner vermaningen is in het ifte Vs.
voords,mijne broeders, verblijdt u in den heere: Dezelfde dingen aan u te schrijven en is mij niet verdrietig, en het is d zeker.
I. Tot regt veriland van dezen overgang, en de vermaning daar in begrepen, moeten wij met het laatile lid beginnen, en vooraf zien, waartoe dit zijn betrekking A 3 heb.



6 P H I L I P P: III. vs. t.
Dezelfde hebbe , dezelfde dingen aan u te
di,lZen t schrijven. aan u te •>
jchrijven- Schoon ik doorgaands weinig nut en vermaak vinde in het aanhalen en weerleggen van allerlei verfchillende gevoelens en opvattingen, •moeten wij egter hier ter plaatfe ons wat gezetter daar toe verledigen, om dat van de juiste bepaling dezer uitdrukking de geheele verklaring van dit vs. afhangt, en de verfchillende opvattingen van zulken aard zijn, dat ze natuurlijk in den geest van een opmerkzaam' hoorder opkomen.
't Is openbaar, dat in deze woorden, dezelf. de dingen aan u te Jchrijven, eene uitlating is van dat geen waartoe het woord dezelfde betrekking heeft; deze uitlating kan men in zijne gedagte ligtelijk invullen, maar dat kan op meer dan eene wijs gefchieden, gelijk het van verfcheidene op verfcheidene wijze aangevuld wordt.
Men kan het aanvullen, dezelfde dingen die ik in last gegeven heb u vöortthèüden, of, dezelfde dingen die ikzelf u verkondigd heb, of, dezelfde dingen die ik u reeds gefchreven heb. Maar welke dezer aanvullingen mag de ware • zijn, van Paulus hier bedoeld? Laat ons dit onderzoeken.
Wil Paulus hier mede zeggen, dat hij hun fchreef dezelfde dingen, welke hij aan Kpaphïoditus in last gegeven had hun te verma-



P H I L I P P: III. vs. f. 7
manen? Doch deze zin is niet gemakkelijk uit deze woorden in haar verband te lezen. Er is in 't voorgaande geene aanleiding gegeven, om deze woorden daar op toe te pasfen; ook wordenze door de tusfchen komende vermaning, verblijdt u in den Heere, van het voorgaande verhaal, aangaande Epaphroditus zo afgefcheiden, dat men ze niet dan gedrongen daartoe betrekkelijk maken kan: althands men kan niet ontkennen, zoo dit des Apostels meening geweesd ware, dat hij zig dan duister, of zeer ingewikkeld zou hebben uitgedrukt, daar 'er in het vorige niets van zoodanigen last aan Epaphroditus gegeven, gemeld was.
Paulus zou dan waarfchijnelijk gefchreven hebben, dezelfde dingen aan u te Jchrijven, die Epaphroditus u-lieden zal voorftellen, of dezelfde dingen die ik hem in last gegeven heb u te zeggen, en bij u aantedringen; of iets diergelijks.
Een ander geeft 'er dezen zin aan; dat Paulus zeggen wil hun te fchrijven, dezelfde dingen welke hij te voren onder hen verkondigd had, en welke zij misfchien reeds meer dan eens uit zijnen mond gehoord hadden toen hij bij hen was.
De zin is goed, en de zaak op haar zelve, 'is buiten twijfel, maar of Paulus dit hier hebbe willen zeggen is zeer bedenkelijk.
A 4 Pa^



S P H I L I P P: in. vs. r.
Paulus zou dan niets zeggen dan 't geen genoegzaam van alle zijne brieven, en de meeste zaken daar in behandeld , waar is ; 't kon niet misfchen, of Paulus moest in zijne brieven dezelfde grondbeginfelen, waarheden en hoofdzakelijke vermaningen gebruiken, herinneren, bevestigen en aandringen, welke hij hun gepredikt had.
Men wil deze woorden, in den gemelden zin opgevat zijnde, aanmerken als een inleiding tot het volgende , en onmiddelijk verbinden met de vermaning vs. 2. Dit krijgt eenigen fchijn uit het iZ<ie Vs. vele wandelen anders, van welke ik u dikmaal gezegd hebbe. — En men kan 'er ook niet aan twijfelen, of de navolgende vermaning en onderwijzende uitbreiding behelst zaken, welke den hoofd-inhoud van Paulus mondelijk onderwijs en verkondiging, toen hij bij haar was, hebben uitgemaakt. — Maar even dit zelfde kan men zeggen van al 't geen 'er in 't voorgenoemde Cap. vs. 1 —15, gefchreeven is; ook deze dingen waren ongetwijfeld zakelijk begrepen geweesd in de verkondiging welke zij van hem gehoord hadden; even dit zelfde kan men zeggen van ontelbare zaken die in zijne andere brieven voorkomen, welke alle overeenftemden met zijne mondelijke prediking, en dezelfde zaken behelsden welke zij van hem gehoord hadden.
Doch



P H I L I P P: Ui. vs. j. g
Doch voornamelijk wil ik dit doen opjnerken, dat deze invulling, dezelfde dingen {die ik u te voren verkondigd heb) aan u te Jchrijven, zonder eenige grond gefchiedt. Ze ligt niet natuurlijk in het vooritel; de uitdrukkingen geven 'er geen aanleiding toe; 'er wordt niets gerept, van gejproken of verkondigd te zijn, maar alleen van Jchrijven: uit dit uitgedrukte woord, Jchrijven, wordt de zin derhalven allernatuurlijkst aangevuld op deze wijs, dezelfde dingen aan u te schrijven, die ik reeds al eens of meermaals u geschreven heb. Men zal hierop waarfchijnelijk vragen, moet men dit dan zoo verftaan, dat Paulus voor dezen brief nog een, of meer brieven aan de Philippiërs van eenen gelijken inhoud gefchreven hebbe, en dat hij hier zakelijk of woordelijk eenige dingen uit zijnen vorigen "brief herhale ?
Doch, ook dit is zonder eenigen grond, en ten hoogften onwaarfchijnlijk: Deze woorden brengen zulks niet noodzakelijk mede, en 'er is blijk noch fchaduw van, 't zij in dezen brief, 't zij in de Schriften der Kerkvaders, te vinden.
Wat dan? Wij moeten hier noodzakelijk denken aan zulke dingen , of zoodanig een zaak, welke in dezen zelfden brief andermaal gefchreven , en bij 'herhaling ingefcherpt wordt: ('t geen hier vertaald wordt deA 5 zelf-



io PHILIP: III. vs, i.
zelfde dingen T* «Sr*, kan ook na den aard der Griekfche taal overgezet worden, het zelfde, dezelfde zaak.) Maar welke dingen zijn het dan, of welke zaak is het, die hier voor de tweede reis voorkomt? Een van beide is zeker; deze woorden moeten of haar betrekking op het volgende hebben, of zij moeten op het onmiddelijk voorgaande, in 't eerfte lid van dit zelfde vs. zien. Het geen 'er volgt, is een waarfchouwing tegen verleidende en valfche Leeraars, die onderfteund wordt door eene eigenaardige nadruklijke en proef-ondervindelijke leer der genade, ten opzigt der regtvaardiging en heiligmaking. Maar hier van was in 't vorige nog niet opzettelijk gefchreven ; 't is waar, wij vinden wel Cap. I: 28. eene vermaning, dat ze in geen ding moesten verfchrikt worden van de geene die tegenstaan; Doch elk die dit aldaar in 't verband van zaken leest , en het vergelijkt met de waarfchonwende vermaning, welke de Apostel hier geeft en uitbreidt in het 2de vs. en ver. volgends, zal het onderfcheid daar tusfchen te groot vinden, dan dat hij die twee vermaningen voor dezelfde zaak zal kunnen houden. In 't gemelde 28^ Vs. van 't Ifce Cap. bedoelt de Apostel een tegenftand van buiten door vervolging, waaronder'zij kloekmoedig te lijden en te ftrijden hadden; gelijk uit de 2 volgende verfen blijkt. Hier vermaant en wapent



P H I L I P P: III. vs. i. li
pent hij de gelovigen tegen de leerilellige dwalingen, ten opzigt der genade-leer, en den ongeregelden wandel van zulken, die zig in het Christendom zogten in te drilden, die door hunne verleidende leeringen daar op eenen fchadelijken invloed zogten te maken, en de ware Christenen van de zuivere leere der genade aftetrekken. En fchoon deze zelve ook wel bij de mislukking hunner pogingen, door geweid en vervolging zogten 't geen zij door verleiding niet konden te weeg brengen, zoo fpreekt de Apostel hier bepaaldelijk niet van derzelver geweld tot onderdrukking, maar van hunne dwalingen tot aftrekking der gelovigen, en hij wapent hen hier niet zoo zeer tegen 't geen zij te lijden, maar toont waar tegen zij te waken hadden.
Alles derhalven leidt ons daar henen, om dit gezegde betrekkelijk te maken, tot de evenvoorgaande vermaning, in het lid van dit vs. Verblijdt u in den Heere. En inderdaad, dit zelfde was 't, dat de Apostel hun in 't vorige met nadruk reeds had aanbevolen. Niet alleen had hij iets van dien aard van ter zijde in zijne reden laten invloejen Cap. II: 20. Ontvangt hem dan in den heere met alle el ij dsc hap ; niet alleen had hij te kennen gegeven, dat God zijne omitandigheden zoo zou beftuuren , dat de uitkomst zijn zou tot hunne bevordering en blijdschap
des



12 P H I L I P P: Hl. vs. j.
des geloofs, Cap. I: 25, maar hij had meer regeiregt en uitdrukkelijk tot deze blijdfchap in den Heere vermaand, juist daar, waar de draad zijner vermanende reden wierd afgebroken door het tusfchenfchietend berigt , aangaande Timotheus en Epaphroditus ; leest het 18d<-- vs. en om dat zeiven verblijdt gij u ook, ende, of ja verblijdt ook u-lieden met mij, als mij gelukwenfchende. Na de tusfchenreden'nu, die vs. 19. begint en tot het einde van 't Capittel doorloopt, vat Paulus den draad zijner vermanende voorftellingen weder op, en hij vatze juist daar mede weder op, waar bij ze afgebroken was; de vermaning tot blijdfchap. Het geen hij daar bijzonder met opzigt tot zijn geval gewild had, welke ook de uitkomst daar van zijn mogt, al wierd hij ook tot een drankoffer uitgeftort; dat wil hijhen nogmaals in het algemeen en in al deszelfs uitgeftrektheid aanbevelen: voords, mijne broeders, verblijdt u in den Heere. Ja de Apostel is daarop zoo gezet, dat hij die zelfde zaak, waarbij zijne vorige reden afgebroken was, niet alleen hier ophaalt, maar hij zal dit nog eens, en wel bij verdubbeling , doen , eer hij zijnen brief fluit; leest het 4de vs. van 't volgende Hoofdftuk, daar ziet gij den Apostel deze zelfde zaak nog eens bij verdubbeling hun fchrijven, verblijdt u in den Heere alle tijd: wederom (merkt gij hier niet den terugflag op zijn gezegde in ons Textvers dezeljde dingen
aan



P H I L I P P: in. vs. ï. t3
«tan u te Schrijven?) wederom zegge ik, en 't is mij niet verdrietig noch u onnuttig, dit zo dikwijls te herhalen: wederom zegge ik, verblijdt u.
II. Uit hetgeen wij tot hier toe onderzogt en bepaald hebben, zal ons nu terftond de bedoelde meening van den Apostel in dit vers toeftraalen, en de zin zijner woorden en uitdrukkingen zig met weinig moeite laten verklaaren.
Hij vat zijne vermanende reden weder op met het woordje voords aow«»). Een woord, dat wel eens gebruikt wordt om te kennen te geven , dat de reden of het vooritel naar het einde loopt, en dat men 't geen 'er overig is, kortelijk wil 't zamenvatten; gelijk bet dus gebézigd wordt Cap. IV: 8. Voords, broeders, al wat waarachtig is e. z. v. Meestal egter komt het voor als een overgang tot een ander ftuk, of als een eenvoudige voordgang in de reden: Ziet onder anderen dit gebruik i Thesf. IV: m Voords dan, wij bidden en vermanen u in den Heere Je/u, gelijk gij van ons ontvangen hebt, hoe gij moet wandelen en Gode behagen, dat gij e. z. v. Hier heeft het de kragt van 't zamenvattend flot van 't geen te voren gemeld was, en teffens van voordgang in de reden: 't wordt hier gebruikt ter herinnering van iets, dat door het
tus-
Voords ,



Verblijdt u in den Heere:
mijne Broeders!
14 P H I L I P P: III. vs. i.
tusfchen gekomene, in eenigen afftand geraakt was, en 't welk ze egter vooral niet vergeten, of ter loops flegts in aanmerking nemen moesten. Bij omfchrijving, dunkt mij, is de meening des Apostels, ten opzigt der t'zamenfchakeling, deze: „ Dit had ik u van Epaphrodi„ tus en Timotheus te zeggen; doch voords, „ wat de zaak betreft, daar wij bij gebleven „ zijn, die ik u begon in te boezemen, die „ wij niet vergeten moeten, die ik u derhal„ ven na dezen kosten uitflap weder wil indag„ tig maken en andermaal voorfchrijven, de ,, hoofdzaak is deze:"
verblijdt ü in den heere: Weest
„ t'allen tijde goeds moeds, in het ver„ trouwen op God door onzen Heere Jefus „ Christus. Verblijdt u, verblijdt u met mij, „ niet alleen wanneer gij uwe en mijne zaken „ voorfpoedig ziet aflopen, maar ook wanneer „ 'er onder Gods wijs beftuur verdrukking „ over ons komt, al moest ik ook zelfs tot „ een drankoffer geofferd worden. Stelt altoos »» öl God, in uwe gemeinfchap aan Hem in „ Christus Jefus, uw heil, uwen fchat, uw „ vertrouwen, en gij zult altoos reden vin„ den, gelijk gij 'er verpligting toe hebt, om „ u in den Heere te verblijden."
En hoe wel, hoe zagt voegt bij zulk eene vermaning die beminnelijke aanfpraak,mijne broeders! Paulus, die afkomftig was
uit



P H I L I P P: in. vs. . ïy
uit de Stamme Benjamin, een Hebreë\ uit de Hebreen , noemt deze gelovige Philippiërs, die voor 't grootst gedeelte uit de Heidenen waren , zijne Broeders : Niet, derhalven , uit hoofde van eenige vleeschlijke verwandfchap met hun boven alle andere menfchen, maar uit kragt eener geestlijke betrekking , gegrond in Christus Jefus. De ware Kerk toch, is als een huisgezin van God> waarin alle ware leden éénen en denzelfden Vader hebben, die hen na zijnen wille heeft doen herboren worden ; Eene" en dezelfde Moeder, Jerufalem dat boven is. Allen worden ze geboren uit het zelfde onverganglijk zaad, door het levendig en eewigblijvend woord Gods, gezoogd aan dezelfde borsten, opgekweekt door dezelfde redelijke en onvervalschte melk, en gevoed met vaste fpijze van denzelfden aard. Allen hebben zij gemeinfchap aan dezelfde voorregten, dezelfde goederen , dezelfde erfenis, die in de hemelen voor hun bewaard wordt. Te regt dan mogt Paulus hen noemen Broeders! mijne Broeders.
En van dezen minzamen en betrekkelijken naam, bedient Paulus zig zonderling en met wijsheid in het vermanen; niet flegts om voorzijne vermaningen eenen weg tot het hart te baanen, op dat ze met aangenaamheid mogtep ontvangen worden; maar 'er ligt ook in opge-
jQq.



IS P H I L I P P: III. vs. i.
is mij niet ver drietig,
floten, dat hij zigzelven mede onder de verpligting befluït, welke hij anderen aanprijst; want is de vermaning van eenen Broeder; en houdt ze zig aan Broeders, die ten dien aanzien eene gelijke betrekking en verpligting hebben ; Paulus fluit dan zigzelven door de broederlijke aanfpraak mede in de vermaning, en ligt hun niet anders op, dan 't geen hij zelf in gelijke betrekking als een Broeder begeerde te doen, en ook waarlijk deed, vergelijkt vs. 17. van 't vorige Cap.
Dit nu bij herhaling hun te fchrijven, andermaal hun dit te vermanen, zegt hij , is mij niet verdrietig, en is u zeker. Dat ik dezelfde zaak weder opvatte, waarbij ik even te voren gebleven was, dat ik u wederom op dien text brenge, zulks is
Mij niet verdrietig , niet lastig, niet onlustig. 't Wil, volgends 't gemeenzaam gebruik van 't Griekfche woord ê*»^»», zeggen; ik ben 'er niet te traag toe: 't is dikwijls lastig, wanneer men dezelfde zaak moet herhalen, wanneer men tweemaal, of meermaal het zelfde moet zeggen; dit egter lijdt uitzondering, 't is niet altijd lastig, maar 't kan met genoegen gefchieden, wanneer de zaak het verdient, de Dmftandigheden het vereifchen, en de Spreker 3f Schrijver met zijn onderwerp billijk zoo ingenomen is, dat hij het gaerne herhaalt. Zooianig was het hier met de zaak gelegen, de
her-



P H I L I P P: in. vs. ï. 17
herhaling dezer vermaning was hem niet alleen niet lastig, maar het was hem zelfs aangenaam; uitdrukkingen van dien aard, fluiten, geüjï men weet , het tegengeftelde in ; 'er wordt. volgends een bekende fpreekmanier meer dooi gemeend, dan gezegd; 't wil zeggen, ik ber 'er niet alleen niet te traag toe, het verveeli mij niet alleen niet, maar ik ben 'er in dit geval zeer genegen toe, ik doe het met alle gewilligheid, lust en blijdfchap. De blijdfchar. in den Heere zweefde den Apostel zoo vooi oogen, dat hij ze gaerne den gelovigen fmakelijk en begeerlijk wilde maken; hij wierd niel moede hun bij herhaling die voortefchrijven en inteboezemen; hij kon van deze blijdfchap niet fchrijven , en fchrijvende daar toe vermanen , zonder zelve daarin te ontvonken. Dezelfdé dingen dan, of liever hetzelfde, dezelfde vermaning tot blijdfchap in den Heere aan u te fchrij. yen , en is mij niet verdrietig, maar integendeel, dat doe ik, en al deed ik dit meermaal, ik zal het fteeds doen met lust en vreugde. En (voegt hij 'er bij) het is u zeker; het wordt u ontwijfelbaar; de herhaalde vermaning moet u alle twijfeling en mistrouwen benemen, en u integendeel van de betamelijkheid en gewisfe gronden daar toe, verzekeren: het moet, en zal u, te gewisfer tot de betragting hier van aanfporen, te vaster u daar in doen voordgaan, te zekerder daar in II. Deel. B ber
En het ij n zeker.



tt PHÏLÏPP: III. vs. r,
bevestigen. En voorzeker, de herhaling van zoo-danige vermaning, met zoo veel ernst en opzet, door eenen Apostel, moet een mensen, die dezelve regt nadenkt, (hoe twijfelmoedig anders) daar van overtuigen, de billijkheid daar van doen geloven, en den bedroefdften zelf opwekken, om> deze blijdfchap in den Heere plaats te geven, en met een gewisfen voordgang daar in toe te nemen.
Nu verftaan wij genoegzaam, en volkomen, (zo ik vertrouw) den zin en 't oogmerk dezer woorden, in derzelver verband; Voords, mijne Broeders, verblijdt u in den Heere: en 't bevreemde u niet deze vermaning andermaal hier te lezen; dit zelfde aan u bij herhaling te fchrijven en is mij niet verdrietig, en 't is u zeker.
III. Dan, twee dingen komen ons in deze verklaarde woorden voor, die een weinig nader ons onderzoek vereifchen , en onze overweging waardig zijn.
Waar in wel de aangeprezen blijdfchap al beftaa, en wat 'er dienvolgends opgegoten zij in die vermaning: Verblijdt u in den Heere.
Waarom de Apostel juist op dit ftuk zulk een gewigt legge, dat hij hetzelve andermaal, ja meermaal, met zoo veel ernst in dezen brief den gelovigen aanbevele. De Blijdfchap, van welke gij hier den Apostel hoort gewagen , die hij den gelovigen
zoo



P II r L T P P: in. vs. ij $
zoo zeer aanmaant, is niet eene wereldfche vreugde; 't is geen blijdfchap, die gelijk is aan 't onzinnig lachen der ijdele lieden , aan de zondige verheuging en vleeschlijke wellusten, maar 'r. is eene blijdfchap in den Heere; 't is eene gees'tlijke, eene bovennatuurlijke vreugde, door den H. Geest in 't hart gegeven; 't is eene blijdfchap des geïoofs, die den Christen in alles goedsmoeds doet zijm
Willen we dezelve wat nader leèren kennen. Wij hadden een zeer ruim veld om aangenaam en uitvoerig daarin te weiden : Doch laat ons hier alleen befchouwen, waaruit ze ontftaat,' en hoe ze uitgeoefend wordt.
Zij ontftaat uit de gemeinfchap aan Christus en aan alle zijne zegeningen door 't geloof, en kan' derhalven niet dan van ware gelovigen, en in zo Verre zij geloven, geoefend worden; Zij die in waarheid geloven , hemen Christus hartelijk aan uit de belofte van het Euangelie, zodanig als Hij hun daarin wordt voorgefteld, als een' volkomen Zaligmaker; Zij worden door dat geloof met Hem vereenigd , zij zijn de Zijne ; Hij is met al zijne vermogens en verdienften de hunne; Wat dunkt u? kan 't wel anders zijn of deze bron moet een zuiver vermaak, een Waar genoegen, eene zielverkwikkende blijdfchap opwellen? Is 't niet om 'er vroolijk over te zijn? Is 't geen ónuitfpvekelijke ftof tot blijdfchap, aanvanglijk B 2 uit



ao P H I L I P P; Hl. vs. u
uit zijne elendigheid gered te zijn, vergeving van fchuld te hebben; de ketenen der zonden verbroken te zien; deelgenoten van zijn verworven heil geworden te zijn. Ik ben zeer vrooUjk, mag zulk een zingen, ft ben zeer yroolijk in den Heere, mijne ziel verheugt zig in mijnen God, want Hij heeft mij bekleed met de kleederen des heils, en den mantel der geregtigheid heeft Hij mij omgedaan. Jef. LXI: 10. dit was de vreugde, die 't huis van eenen der Philippifcbe Kerkleden vervulde, (ik bedoele den Stokwaarder) hij verheugde zig dat hij met al zijn huis aan God gelovig geworden was. Hand. XVI: 34.
Deze blijdfchap wordt uitgeoefend ia eene dankbare vergenoegdheid voor den Heere. De ziel op die gemelde gronden met God voldaan, heeft dan geen vrees; met een vertrouwend toeverzigt op de Godlijke Voorzienigheid, is zij welgemoed onder zijn beftuur. In een overgeving van het hart aan Hem is zij verblijd over Gods regeering, wetende dat Hij alles beftuurt met wijze, goedertierne en Vaderlijke oogmerken, ten goede van zijn gelovig volk: en ze is ook in geen ding anders verblijd, dan in 't geen zij uit zijne hand ontvangt, in zijne gunst verkrijgt, in zijne vreeze bezitten, en met een oog op Hem genieten kan: over zulks hoe het gaa, zij kan wel te vrede zijn, zij is in God gerust.
Het goede dat haar door 't beftuur van
Gods



P H I L I P P: III. vs. 5K ■<&
'Gods Voorzienigheid wedervaart , neemt zij als een teeken zijner gunst, als een gefchenk zijner vaderlijke goedheid met dankbaarheid blijmoedig aan, en gebruikt het met vroolijkheid tot de eindens van God bedoeld, doende alles, wat haar te doen ftaat, met woorden of met werken, in den naam des Heeren Jefm-, dankende God den Vader door Hem, Col. III: 17.
Dit verfpreidt een aangenamen geur over de genoegens van dit leven: op haar zelve zijn ze wisfelvallig, en gaan voorbij: Zij, die in deze dingen, op haar zelve, haar heil Hellen, die ze najagen, die 'er in eindigen, kunnen zig nooit regt 'er in verheugen, omdat de enkele gedagte der onbeftendigheid den daaw van die genoegens afveegt; derzelver verdwijning ftort haren bezitter in droefgeestigheid, en de herinnering van 't vorig genot doet bij het tegenwoordig gemis en gevoel van ledigheid zijne fmerte groejen. .
Maar hij die deze genoegens in God geniet, die ze tot zijne eer dankbaar tragt aan te leggen, die 'er de trekken van Gods vaderlijke goedheid in opmerkt en erkent, vindt 'er zoo iets in dat een behendig wezen heeft, dit geeft 'er een fmaak aan, die 't hart verfterkt en vervroolijkt, ook zelfs tegen eenen kwaden dag.
Trouwens , wedervaren hem verdrukkingen , beproevingen en verzoekingen, een geB 3 lo.



« P H I L I P P: IJl. vs. i,
Jovige behoeft 'er zijne blijdfchap niet door te verliezen, hij kan haar ook dan behouden, en behoudtze zeker, wanneer hij ftaat in 't gelovc, dan kan hij 't zig eene vreugde agten, wanneer God hem waardig keurt in velerleije beproevingen te komen. Jac. I. Dan kunnen de geweldigfte baaren der verdrukkingen zijne hoope niet bewegen, noch zijnen moed en blijdfchap benemen. Hoe zeer mijn ziel, (mag hij zeggen,) ook wordt gekweld,in God wordt zij gerust gefield.- Hij regeert, Hij kan, wanneer 't Henr üegts behaagt, en als Hij 't nuttig oordeelt, de duisternis tot licht ftellen; althands God is met hem in alle onweders en gevaarenj en zou hij niet blijde zijn als hij gelooft dat alle ding, ook het drukkend kwaad, hem door Christus medewerken moet ten goede f Er is dan altijd ftof tot blijdfchap, als Christus maar door 't geloof in 't hart woont, als men in de hefde geworteld en gegrond wordt j dan kan men blijmoedig vertrouwen, dat men nimmermeer van Hem zal gefcheiden worden , maar zoodanig in de hand zijner trouwe almagt is, dat niemand ons daar uit zal rukken, en zoo diep in zijn hart geliefd wordt, dat niets ons *an deze liefde fcheiden zal.
Gij ziet dan, waarin de aangeprezen blijdfchap m den Heere al beftaa, en kunt hier uit opmaken, wat 'er opgefloten zij in die vermaning , Verblijdt u in den Heere. „ Ver-
„ bljjdt



P H I L I P P: in. vs. i. 23
* blijdt u over de genade in welke gij ftaat, „ weest vroolijk over uwe zalige betrekking tot .„ God in Christus; hebt daar zoo veel mede „ op, dat alle andere gingen, die u zouden „ kunnen bekommeren of bedroeven, daarbij s, verdwijnen; toont dat in alle gevallen voor „ de wereld en voor uwe mede - Christenen, j, door eene dankbare vergenoegdheid, en rus„ tige gelatenheid, venblijdt u, verblijdt u t'ak lertijd, in den Heere." Maar waarom of de Apostel juist zoo bijzonder op deze zaak aandringe ? Wat mag de reden zijn, dat hij deze vermaning met zoo veel ernst een en andermaal herhaalt in dezen brief?
Ten aanzien van de gelovige Pbilippiërs kan mén in 't bijzonder aanmerken:
Dat ze bijzonder veel reden hadden tot deze blijdfchap , uit aanmerking van de groote genade Gods over hen. Deze brief is een getuige van 't geloof, de ftandvastigheid en liefde, welke onder hen overvloedig waren. Ze is een der minzaamfte brieven die wij van de Apostelen aan eenige gemeinte vinden : Den ganfchen brief door, vindt men veel tot haar lof en aanmoediging; en nergens iets, dat eenigen zweem van berisping vertoont: hoort hoe de Apostel daar over opgenomen was: reeds in den aanvang van den brief ontboezemt hij zig met deze Ioflijke woorden: B 4. Ik



24 P H I L I P F: III. vs. r.
Ik dankt mijnen God, zo dikwijls als ik uwer ge. denke, over uwe gemeinfchap aan het Euangelie, van den eerften dag af, tot nu toe, vs. 3, 5. En met hoe veel nadruk fpreekt hij hen 'aan Cap. IV: 1. hen noemende, met opzigt op die zeer overvloedige genade welke hen versierde, mijne geliefde en zeer gewenschte broeders, mijne blijdschap en kroone; en nog eens' (zo vervuld was zijn hart met toegenegenheid tot hen) herhaalt hij dit woord geliefde, jn het flot van dat zelve vs. met een zonderlingen nadruk: ftaat alzoo in den Heere, gelie fde!
Corinthus en Philippi verfchilden ten dezen opzigte zeer aanmerkelijk: God had in beide die plaatzen zijne genade grootelijks verheerlijkt. Maar de eerstgenoemde plaats vloeide over van wellust, weelde, ingebeelde wijsheid en praal, hier uit ontftonden vele ongeregeldheden in die gemeinte, wegens de overblijffels van die groove gebreken en wangefteldheid, welke velen nog aankleefden. Paulus moest die gemeinte wel eens hard toefpreken, hard behandelen , zijne Apostoiifche roede doen gevoelen, f72 droefheid tot haar komen, en mt.benaawdheid des harten met vele traanen haar fchrijven. Ziet onder anderen 2 Cor. II: r, 4. Cap. VII: 8-11. en Cap. XIII: i-io. God had aan die gemeinte overvloedige genademiddelen toegediend; uitftekende Mannen hadden,
op



P H I L I P P: III. vs. i. 25
op onderfcheidcn tijden , 't Euangelie aldaar bediend, Paulus, Petrus en Apollos; maar het kittelagtige der wereld-wijsheid, 't welk in die plaats in zwang gong, had hen van de onderfcheidene gaven cn leidingen dier beroemde Godsgezanten misbruik doen maken, en aanleiding gegeven tot bedroevende verdeeldheid, ja fcheuring; zodat de een zeide, ik ben Pauli, de ander ik ben Apollo e. z. v. geheel ftrijdig tegen het oogmerk van het ware Christendom.— Gansch anders was 't gefield in de gemeinte van Philippi; fchoon 'er ook aldaar, of daar omftreeks, waren welker einde 't verderf, welker God de luik, welker heerlijkheid in hare fchande was, en welke aardfche dingen bedagten, volgends 't 18, 19de vs. van dit Cap. In de gemeinte zelve egter fchccn men tot hier toe een afkeer van dezulke te hebben, en niets tc vinden van zulke ongeregeldheden ; men vond daar zulke zaden van verdeeldheid en eigendunkelijke verkiezing niet als te Corinthe, daalde twisten, die de fenolen der griekfche Wijsgeeren verdeelden, heerschten. Of ze 'er al ook te Philippi waren, wier gefteldheid daar henen liep,, de gelijktijdige dienst, lieflijke t'zamenftemming, eenzelvige leiding van Paulus , Silas en Timotheus had alle aanleiding benomen, om in den akker van Gods gemeinte aldaar te wortelen. Gods genade dan was aldaar overvloedig, de B 5 ge-



26 P H I L I P F: in. Vs. £
gemeinte bloeide, de fieraad van het Christendom gaf haar eene bevallige gedaante.
Maar is nu de vermenigvuldiging van Gods genade eene billijke ft0f tot vreugde , kon Paulus aan de gemeinte te Colosfus fchrijven, dat hij zig verblijdde, ziende hare ordening en de vastigheid haars geloofs in Christus, Col. II: 5 hoe veel reden hadden dan ook de Phil'ippiërs,' om deze hunne voorregten met blijdfchap te erkennen, hoe veel reden was 'er dan tot die vermaning; mijne broeders, verblijdt u in den Heere ?
Een tweede aanmerking, welke deze herhaalde vermaning tot blijdfchap , ten aanzien der Philippiërs billijkt, is deze; dat zij zulks w hunnen tijd en onhandigheden zonderling nodig hadden. Zij zouden thands wel eenige vertroosting uit dezen brief ontvangen, teeen hunne bekommering aangaande den toefland van Paulus. Zij konden uit dezen brief lezen dat hij met hun allen zou verblijven tot hunne bevordering en blijdfchap des geloofs, ja dat hij vertrouwde zelfs haast tot hen te komen Maar met dat alles, verdrukkingen en vervolgingen ftonden ook hen te wagten: 'er waren tegenfianders die hen zogten te verfchrikken; om oer welke zij veel te lijden en te firijden hadden. Ja zij hadden reeds denzelfden ftrijd, hoeda. mgen zij in Paulus gezien hadden, en nu ook nog nader hoorden. Maar het was hun uit genade ge-
ge-



P B ï L I P F: III. vs. r. %1
geven in de zaak van Christus, niet alleen in Hem te geloven, maar cok voor Hem \e lijden. Deze ondervinding moest hen aanmoedigen om den ftrijd gelukkig voord te zetten, in 't blijmoedig vertrouwen op diezelfde genade. En wat kon hun derhalven daar toe dienftiger zijn,, dan zig in God te verblijden? Hier door gc fterkt, zouden zij 'met een onbezwijkbaren
■ moed volharden; met deze blijdfchap in den Heere vervuld, zouden ze kloeke daden doen: ja deze zelve blijdfchap zou hen ook in ftaat ftellen en ijverig maken, om te waken voor de hartverblijdende Leer in welke ze ftonden, en toe te zien tegen de dwaal -leeraars, de honden, de kwade arbeiders ,; de Joodsgezinde wetdrijvers, dat zij in hunne gemeinte geen wortel noch grond kregen. En dit laatstgemelde doet ons met een zien, hoe gepast de Apostel langs deze vermaning overgaat tot de volgende waarfchouwing in het 2^ vs. ziet op. de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnij dingen.
• Dus'zagen we op wat grond, en om welke 'reden de Apostel met zo veel nadruk de Philippiërs, inzonderheid bij herhaling aanfchreef dat zij zig verblijden zouden, dat ze zig verblijden zouden in den Heere.
■ Maar 't geen Paulus den gelovigen Philippiërs fchreef en vermaande, dat mag hij gerekend worden te fchrijyen en te vermanen allen



a8 ÏHILIPP: HL vs. x.
•waren gelovigen: want dus fchreef hij ook aan die van Rome, verblijdt u in de hope Rom. XII: 12. en aan die van Thesfalonica, verblijdt ualle tijd t Thesf. V: x6. Apostel Petrus dringt insgelijks daar op aan, i Petr. IV: 13 Gelijk gij gemeinfchap hebt aan 't lijden van' Christus, alzoo verblijdt u , opdat gij ook in de openbaring zijner heerlijkheid u moogt verblijden en verheugen. 'Trouwens Christus zelf vermaande zijne navolgers, verblijdt en verheugt u, want uw loon is groot in de hemelen, Matth. V: 12. en Luc. VI: 23. Verblijdt u in dien dage, en zijt vroolijk.
En met regt mag dit van alle gelovigen gevorderd, met regt mag dit hun allen vermaand, bij herhaling vermaand, en aangedrongen worden.
Zij allen hebben 'er reden toe; de blijdfchap in den Heere is toch het groot voorregt der gelovigen: Het Koningrijke Gods is niet Jpijs en drank, maar geregtigheid, vreede en blijd. Jchap door den H. Geest. Het was niet alleen eene belofte voor de Discipelen, Joh. XVI: 32. Uw. hart zal zig verblijden, en niemand zal uwe blijdSchap van u wegnemen, maar zij wordt onder de vrugten des Geestes geteld, Gal. V: 22. die aan alle gelovigen eigen zijn. Zij hebben alle deel aan dezelfde hoop en dezelfde goederen, die het hart verblijden moeten; of is het aandeel aan God en Christus niet waard
ge-



P H I L I P F: III. vs. i. 29
genoeg j om het te flellen tot het hoogfte van onze blijdfchap ? Is de genadige vergeving van zonden door zijn bloed, en zijne alvermogende trouw waardoor Hij ons van ftruikelen kan bewaren, voor een fchuldenaar en elendeling geen flof van vreugde, geen reden om zig met een blijmoedig vertrouwen aan Hem vast te houden , ook zelfs in de verzoekingen ? Is 't gansch zeer uitnemend eewig gewigt der heerlijkheid, die zij voorzeker te wagten hebben, geen genoegzame grond om zig, ook zelfs in de verdrukkingen te verheugen met eene onuitfprekelijke en heerlijke vreugde , gelijk Petrus het noemt i Petr. I: 8.?
De gelovigen dan hebben 'er flof, ze hebben 'er groote redenen toe, om zig te verblijden in den Heere.
Maar zij allen hebben 'er ook groote noodzake toe; 't is eene geftalte en betragting die zij zonder wezenlijk gebrek en fchade niet ontbeeren kunnen: want zonder deze blijdfchap in den Heere, kunnen geene Christelijke deugden regt geoefend worden, geene Godsdienstoefeningen en pligt-betragtingen regt van harten gaan. Deze blijdfchap is de ziel der ware Godvrugt; daar deze ontbreekt of verdonkert, daar ontbreekt of verdonkert de glans der Euangelifche heiligmaking en Godzaligheid: 'twas al van ouds, dient den Heen niet Jlegts met vreezegmaar verheugt u ook teffens met bévingeVf. II:
eu



0 PHILIP P: III. vS. t,
en Pf. C: 2; Dient den Heere met blijdfchap i komt voor zijn aanfchijn met vroolijk gezang. Als de treurigheid de ziel vervult, mismoedigheid het t'zaamgetrokken hart beknepen houdt, als droefenis den geest ter neder flaat, dan is men' buiten ftaat om iets goeds te doen, en gansch ongefchikt om de heiligmaking naer te jagendDe treurigheid is voor de ziel als een duistere nagt, die hare fombre vlerken van onlust en werkeloosheid over het gemoed allerwege uitftrekt: zij maakt den mensen misnoegd , gémelijk en verdrietig: Daar en tegen de blijdfchap in den Heere , wekt het harte op; ze geeft licht en leven aan de pligten, rigt traga handen en ftappe kniën op, en zet ijver,moed én kragt bij. Als gij mijn harte, (zegt de digter) zult verwijderd hebben (naamlijk door blijdfchap) dan zal ik den weg uwer geboden lopem Onder het Oude Testament was hét uitdruklijk bevel, om in hunnen Godsdienst, inzonderheid op de hooge Feesten, voor 't aangezigt des Heeren vroolijk te zijn, leest daar van Deut. XVÏ: daar we dit tot drie herhaalde reizen lezen; als vs. ii. Gij zult vroolijk zijn voor 't aan. gezigt des Heeren uwes Gods. wederom vs. 14 Gij zult vroolijk zijn op uw feest; nog eens ten derdenmale vs. 15. Gij zult immers vroolijk zijn vergelijkt Levit. XXIII: 40. Deut. XII: 7, i2, 18. Neerilagtigheid is geen godzaligheid,' de weg van genade is een weg van blijdfchap,
en



P H I L I P P: In, Vs. f.
en de blijdfehap is de zuster der ware dankbaarheid ; te regt dan, verblijdt u in den Heere.
En dit kan niet dikwijls genoeg den gelovigen vermaand en ingeboezemd worden, om dat het tenens de levendige oefening des geloofs inflaiti Zonder dat is 't onmogelijk, zig in waarheid in den Heere te verblijden, en even onmogelijk is het niet verblijd te zijn, als 't gelove in oefening is, en werkzaam verkeert. Wil men dan zig in den Heere verblijden, men moet de gave des geloofs opwekken, en te werk ftellen; en wil men het beginfel des geloofs opwekken en levendig Werkzaam doen zijn, men moet het zoeken in een Weg van blijdfchap in den Heere.
Zo mag dan allen gelovigen, zoo mag ook ons die geloven, bij herhaling worden 'toege* roepen, verblijdt u in den Heere, verblijdt U t'allertijd, nog ééns zegge ik: verblijdt u!
DArt geliefde, laat ons een weinig bij het verhandelde ftil ftaan en tot ons zeiven tragten in te keeren:
De groote vraag voor ons is , of Wij die vermaning waarlijk geloven, en dadelijk betragten*
De-



32 P H I L I P P: III. vs. V.
Dezelve wordt van velen niet geloofdt, want was dat zoo, gij zoudt uwe blijdfchap niet elders zoeken; gij zoudt den dienst van God , de weg van genade, niet houden voor een leven van treurigheid, maar doet gij dit niet? als gij uw hart regt uit zult fpreken, zoudt gij dan niet zeggen, ik heb geen lust in dezen weg; ze is mij te treurig; ondertusfchen, gij bedriegt u, gij misleidt u waarlijk, en mogt ik het geluk hebben u daar van bij dezen te overtuigen, welk een zegen zoudt gij voor u daar van wegdragen.
Gij agt den weg van tedere Godzaligheid en gezette Godsdienst, een weg van treurigheid! hoe zoo? wel, die geene die ze fchijnen te bewandelen , verklaren zig vijanden van alle luchtig vermaak, men vindt in derzelver gezelfchappen geen fpelen, geen danfen, geen kwinkflagen, geen geestige makerijen, die den lever doen fchudden ; geen fchouwburgen , geen luchtig vermaak en diergelijken ; 't is waar, dit alles moet ik u toeftaan, men vindt deze dingen niet bij ware godvrugtigen, en 't g'rootfte deel derzelven zijn, dat beken ik, ook regelregt ftrijdig met derzelver grondbeitaan, ze mogen, ze kunnen 'er niet meê beflaan. — Zo lang gij dan bepaaldelijk het denkbeeld van blijdfchap aan die dingen hegt, dan, neen, is 'er geen blijdfchap. Maar vergist gij u niet hier reeds? is dat
waar-



P H I L I-P P: in. vs. i. 33
waarlijk wel blijdfchap ? is ze dien naam wei waardig? zo gij kunt, weegt ze eens. Gij zijt blijde, danst, zingt, huppelt, fpeelt. Maar is 'er niet onder dat alles meest al een doorn die u fieekt? God weet, en veler geweten weet het ook, hoe velen onder 't lachen , en die uitbrekende vreugde fmerte hebben , die ze met alle geweld moeten opkroppen, en waar tegen ze 'in de grootfte wereldvermaken geen ontheffing of troost vinden — maar neen, 'er fleeke u geen doorn, 't zij enkel vreugde : wel! hoe lang duurt dat louter vermaak ? 't gaat met velen als met een verkleumde in de koude van den winter, die zig . warmende bij' een flikkervuur, dat wel fterk maar kort brandt, zig voor een wijl verheugd, maar ftrax weer zoo veel meer de koude voelt.— Ja maar ook hier tegen weet gij misfchien raad: is 't één vermaak voorbij, gij bereidt u tegen een ander, en gij hebt 'er zo veel in 't verfchiet, dat gij niet ligt zult verlegen raken ; 't kan zijn, maar hebt gij 't ook in uwe hand u de gezondheid te doen behouden , om van alle die gelegenheden gebruik te maken? hebt gij 't in uwe hand om te verhoeden dat geen treurgevallen u dezelve affhijden? en dat ge-beurde eens, waar blijft dan uw vermaak? Gij zult mij dan toeftemmen dat uwe blijdfchap ten minftm zeer onwis gaat, en door honderd toevallen kan afgefneden , kan verbroken worden. — Maar II. Deel. C 'zegt



5f P H I L I P P: III: vs. u
zegt ge, dit is zoo, dit kan gebeuren, maar hoe dikwijls gebeurt dit ook niet? hoe menig een geniet een ongeftoord vermaak? ik ben gdzond, ik ben jong, of in de kragt mijns levens, ik heb geen fmertelijke gevallen te verwagten, geen uitzigten waar over ik mij zeer bekommer. Wat een fchone tijd heb ik niet • voor handen, wat vermaak kan ik evenwel niet van de wereld nemen? wat vreugde, wat vroolijkheid? maar nogmaals, bedriegt gij u niet? wat rekent gij voor uit ? zult gij de helft van uwen voorgeftelden tijd beleven ? Ik hoop ja, zult gij zeggen, en nog wel wat langer; hebt ge 'er ook bewijs voor, weet gij 't? zeker neen, en gij zult mij dan wel willen toeftaan, dat ik hier uit afleide,^ uwe blijdfchap onmogelijk eene geruste, eene beftendige, eene volmaakte blijdfchap zijn kan. Heft ze dan zoo hoog op als gij kunt, gij voelt, en moet bekennen, 't is geen volmaakte blijdfchap; 'er kan dan een blijdfchap zijn die beter is, die de uwe overtreft, en wat, als wij u deze aanwezen! als gij, die zo zeer de blijdfchap bemint, die betere blijdfchap eens verkreegt!
Maar we zijn nog zoo ver niet; uwe banden zijn nog niet los: Ja dat vermaak evenwei, die vreugde, dat piaizier! Ik kan het egter nu vast genieten, ik kan het vast fmaken zo lang ik 't heb, ik heb 'er nu vast goede geleoenheid toe, en die zal, zo ik hoopc wei ^wat
dim».



P H I L I P P: JU. VS] i. 35
duuren —• daar na , word ik wat ouder, dan mag ik wat ernfliger worden. Maar, om 't heil uwer zielen, ik bid u, ik bid. u nogmaals, bedriegt gij u niet? zult gij 't zoo lang maken ? gij hoopt ja, maar gij weet het niet: wel, als uw hoop dan eens anders Uitviel? an* ders uitvallen! dat hoop ik niet : maar als 't vast eens gebeurde! wat dan? waar, bidde ik, waar zal dan uwe blijdfchap zijn?—In 't graf ? in de helle? zal ze u daar volgen? Neen, Maar als dat dan al gebeurde, dan zou ik op Gods genade en' barmhartigheid hopen ! tref-lijk! gij ftaat dan wederom toe dat eene werkzame hoop op God van méér belang, van wezenlijker troost moet zijn, dan uwe tegenwoordige blijdfchap, en dan, als alle wereldvreugde begeeft, alleen te Jlade komt. Maar dierbaarfle zielen, waar toe dan zo lang gewagt, met deze hoop op Gods genade en barmhartigheid te verkrijgen, te verkrijgen op goede gronden? waarom dan die blijdfchap, die gij moet bekennen de ware té zijn, zo lang verfchoven? wat zeg ik verfchoven? neen in gevaar gefield om ze in eewigheid niet te verkrijgen! of meent gij ter goeder trouw dat het toegeven aan 't verijdelend cn dartel vermaak der wereld u bereiden zal tot die hoop; zal zulk een leven daar de weg toe banen? zult gij, als de dood u overvalt in 't midden der ijdeiheden , bekwamer zijn orri die hoop te verkrijgen en na 't eewig leven



3<? P, H I LIP P: III. ys. r.
te grijpen, dan nu? Laat u deze verblinding niet vervoeren. Er is te veel aan vast, om zijn hoop op Gods genade en barmhartigheid waarlijk te vestigen, dan dat dit met een Hee. re, Heere, op een Aerfbed zou zijn aftedoen.
Mij dunkt 'er is 'er, die aarzelt, ja, de hoop, de zaligheid, de blijdfchap dier hope is veel waard — maar evenwel! evenwel dat alles 'er om te verlaten! — wel wat te verlaten? vreugde, vermaak, blijdfchap der wereld? beziet ze eens! is 't ware blijdfchap? kunt ge na de ernftige overweging van 't voorgenoemde, zeg-' gen dat ze den naam van blijdfchap waard is? kan ze in eenige vergelijking komen bij die bedaarde, beftendige, zielverlustigende vrede en blijdfchap in den Heere ? past ze aan die waardigheid en vermogens van den edelen geest, voor oneindig hooger vermaak, voor edeler zaligheden opgeleid. Wat vraag ik, past ze 'er aan? neen ik moet zeggen, ze hindert, ze iloort de edeler zaligheden, de wezenlijker blijdfchap ; ze kan 'er niet meê beftaan ; zo lang gij ze Vast houdt, fluit en houdt gij. waaragtig de ware blijdfchap uit uw hart, ze kan 'er niet inkomen. Is dit dan een ruiling die u in eewigheid zou kunnen berouwen ? is dit een eisch die u hard kan voorkomen, waarover gij in beraad blijven kunt, dat gij afftand doet van een deel vergiftigden honig, om ' den edelflea nektar ia d.e plaats te krijgen ?



P H I L I P P: III. vs. i. 37
Nu dient gij te weten wat gij kiezen~ zult; wat gij kiezen zult ? och als gij zelf kiest", ik weet het, gij zult in weerwil van al 't voorgehoude het verderf kiezen. Zoo ijsfelijk is de heerfchappij der zonden, zoo tijrannisch is de flavernije der wereld, dat de bondigfte enklaarfte overtuigingen, ja toeftemmingen van 't verfland en oordeel te kort 'fchieten om ze waarlijk los, en de ziel vrij te maken: maar ik' bidde God, die door middelen werkt, en menfchen redelijker wijze overtuigt, dat Hij de overweging dezer dingen daar toe heilige, dat Hij zelf uwe harten neige en lieflijk inneme— ondertusfchen, de hoofdzaak, welke ik u ten flot wil herinneren, is deze— daar valt niet aan te veranderen , niemand kan twee heeren dienen.
Maar ligt zegt iemand, wel is waarlijk de weg der Godzaligheid wel zulk een weg van blijdfchap? Als wij die genen die 'er zig voor uitgeven eens bezien; zijn ze wel zoo vroolijk ? — velen hoort men » altijd klagen , zien altijd droevig, en komen ze eens in droevige gevallen, ze zijn al even eens als alle anderen. Met onderfcheid moet ik hier op andwoorden: Er zijn menfchen die altijd een droevig gelaat toonen, en daarin een zeker foort-van Godzaligheid ftellen; of uit geveinsdheid, of uit vooroordeelen. De eerfte behoren niet tot de" ware GodzaC 3 li.



38 PHILIP P.- in. vs. n
ügen,en zijn of worden 'er doorgaands fchandvlekken van - en de iaatfte handelen zeer verkeerd, en zijn billijk te berispen; zo ze waarlijk begenadigde en gelovige menfchen zijn, is dit een verkeerdheid die 'er niet toe behoort, die aftekeuren is, en als een doode vlieg de goede zalf bederft.
't Kan zijn dat een gelovige in verval geraakt, van daar in duisternis, van daar in kwij, ning - 't kan zijn, dat hij in wegen van druk moedeloos nederzit en alle vreugde verliestmaar wat befluit ge hier uit? dat de weg derGodzaligheid treurig is? verre van daar, het tegengeftelde blijkt, als ge aanmerkt, dat even dit gebeurt bij gebrek en verval in Godzalig, heid- een waar levendig gelovige, zo lang hij in de oefening des geloofs en Godzaligheid verkeert, zal zoo niet gefield zijn; maar wel, wanneer hij te rug gaat, wanneer de aardsgezmdheid zig daar tusfehen inmengt, wanneer hij veragtert in de genade - maar anders is '£ een onfeilbare regel , hoe godzaliger een mensch leeft, hoe llandvastiger in blijdfchap j en 't is niet dan 't gebrek in de oefening des geloofs en der godzaligheid die gebrek in blijdfchap te weeg brengt.
Evenwei, ja, 'er is op den weg na den he, mei, (wij willen , wij mogen 't niet verbergen) ook droefheid - maar hoe? welke? een droefheid naar God,die een oiiberouwelijke bekeer



P-HILIPP: III. vs. i. 3,
keering tor zaligheid moet werken, 't Geloof en de bekeering, nemen doorgaands haren aanvang met angst, met tranen , met zugtingen, maar '£ eindigt met blijdfchap: 't is gelijk eene vrouw, die 't bange heeft, zo lang zij in barensnood is, maar wanneer 't kindeke geboren is, dan gedenkt ze der benaawdheid naawlijks meer, in vergelijking van hare tegenwoordige blijdfchap. Dus is 'er ook bij de wedergeborene al dikwijls veel en groote angst — het moet den zondaar bang vallen, eer al de banden los zijn, eer de Iaatfte en lieffte banden fcheuren, eer hij waarlijk doorbreekt, om met het ganfche hart het eigendom des Heeren te worden. Maar ontziet het niet, zalige angst, blijde tranen, heuchelijke droefheid, die met zulke blijdfchap agtervolgd wordt!
Maar ik vroeg in den beginne ook, of wij deze vermaning wel dadelijk betragten: En de-, ze tweede vraag betreft u, die aanvanglijk gelooft.
ö Hoe velen worden 'er onder u gevonden, die, offchoon de genade, waar aan zij deel mogen rekenen, de onuitfpreeklijkfte ftofFe van blijdfchap verfchaft, evenwel in den trein van hun leven zoo verkeeren, als of hun die vermaning, verblijdt u in den Heere ! weinig of niet betreft. Waarlijk een zeer onbetaamlijk beftaan!
Vraagt gij : wel zou ik waarlijk deel aan die C 4 ge*



4o PHILIPP: III. vs. r.
genade hebben, en mij in dezelve mogen verblijden ? Ik zal deze vraag met een wedervraag beandwoorden: Wilt gij lieden ook niet henen gaan? de wereld weder inkeeren, hare vermaken opzoeken, en dat treuren over uwe eienden afbreken met het lacchen der wereld ? wat andwoordt uwe ziel daarop voor den Heere? zegt ge, 6 neen, liever wil ik aan Jefus voeten fterven dan wedertekeeren tot de we reld, tot den dienst en de vermaken der zonde; waar zou ik henen gaan dan tot u, Gijhebt de woorden des eewigen levens.
Wie heeft deze begeerte in V gewroetwaarom roept gij niet uit met de vrien' den der wereld, wij willen geen deel hebben aan David ! erkent die genade met bhidichap; genade, die u opregt en vrijwillig . deze betuiging doet ontboezemen: immers men Nkan van u niet zeggen, dat gij geen gelegen heud zoudt hebben om wedertekeeren, en 't va derland der wereld te gedenken, van 't welk gij uitgegaan zijt; gij zjjt immers & de beproeving; de wereld zoekt u nog aan, fPant hare verleidende netten - maar gij vindt te genftand m uw gemoed dat op betere bekorin gen aast. Wel wie houdt u onder alle die verzoekingen fhande, wie bewaart dat be<rinm m u, waaruit gij uwe keuze op heden nog bevestigen wilt? gedenkt en erkent dat met bhjdfchap; kat uw gelove hier uit opgewekt
wor-



P H I L I P P: III. vs. I. 4f
worden, om u meer en meer in den Heere te verblijden. Laat het u tot droefheid en fchaamte verftrekken, dat gij u tot hier toe zoo weinig in den Heere verblijd hebt! Dat het voordaan uw ernftige toeleg zij, om vorderingen te maken in dit voornaam gedeelte van de praftijk der Godzaligheid. Neemt daar toe het Euangelium te hulpe. Dit' is' het, waardoor alle zwarigheden worden uit den weg gér ruimd, die u verhinderen zouden om u te verblijden in den Heere! Dit is het waardoor u tevens op het hart gebonden worden de kragtigfte drangredenen, die u moeten aanfporen tot de oefréning van deze werkzaamheid. Hoort, en verftaat, en gelooft dat Euangelium. Kweekt zoo in uw harte het gevoel van het beginfel der eewige vreugde, en die volvroolijke verwagting, dat gij na dit leven volkomene zaligheid bezitten zult, die geen oog gezien, geen oor gehoord heeft, en in gener menfchen hart gekomen is; en dat, om God daar in eewiglijk te. prijzen. Amen.
C 5 PUI-



4*
P H I L I P P: III: VS. 2-6.
Ziet op de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnijdinge.
Want wij zijn de befnijdinge, wij, die God in den geest dienen, en in Christus Jefus roemen, en niet in het vleesch en vertrouwen i
Hoewel ik hebbe, dat ik ook in het vleesch be. trouwen mogte: indien iemand anders meim te be. trouwen in het vleesch, ik nog meer:
Befneden ten achtften dage, uit het geflagte Israëls, van de ftamme Benjamin, een Hebreir uit de Hebreen, na de wet een Pharize'ér:
Na 4en ijver een vervolger der gemeinte: na de regtvaardiglmd die in de wet is, zijnde onberispelijk.
Het was een dierbare belofte, welke God eertijds den inwoneren van Zion en Jerufalem liet aanzeggen, door den Propheet Jefaia; Uwe oogm zullen uwe Leeraars zien, en
uwe



P I L I P P: III. vs. a-6. 43
ftftg ooraz ZK/7m hooren '£ woord dê* gram <&'e ag|et? « KJ zeggende: dit is de weg, wandelt in denzeiven; als gij zouêt afwijken ter regter of ter flinkerhand. Cap. XXX: 20, ar.
De dienst van God is als een weg waarop men wandelt, en waar langs men een zeker einde, de eer van God cn onze zaligheid kan bereiken; gelijk ze meermaals onder dit zinbeeld in Gods woord wordt voorgefteld. Intusfchen langs dezen weg ontbreekt het niet aan menigerlei bijpaden, die wel in den eerften opflag een goede rigting fchijnen te hebben , maar in der daad van den regten weg afwijken, en het ware einde nimmer kunnen doen bereiken, maar integendeel den bewandelaar daar van ver wjj deren.
God nu belooft hier aan zijne kerk, haar van zulke Leeraars te verzorgen, die met getrouwheid haar den regten weg leeren, en daar op voordleiden zouden. Wanneer zij in den loop haars wegs aan zulk een bijpad kwam, en gevaar liep om, verleid door dwaallichten , of bedrieglijke Leidslieden die zig aanboden, zulk een bijpad in te liaan , dan zou God befchikken, dan befchikte Hij metterdaad, dat die flem der getrouwe Leeraars ag* ter haar gehoord wierde: Dit is de weg, wanÜelt in denzelven.
Deze belofte heeft God ook op een nadrukljjke wijze aan zijne kerk vervuld, bij de uit-
brci-



44 PHILIPP: ÏIÏ. vl 8i
buiding der Euangelie - leer door de wereld » den dag van fÉ N. T. Een voorbeeld, en bewijs daar van treffen wij aan in de bovenwande Textwoorden, die de ftof onzer tegenwoordige overweging zijn moetm •
Zoo haast waren de eerfte Christenen uit de Heidenen, onder anderen ook te PhiliPDj niet «n gevaar, om door de verleidende dwaal-leer aars van dien tijd, onder fchoonfchijnende voorwendfels ter zijde te worden afgeleid en t: fpoor van >t zuiver Euangelie te verlaten, of zij hoorden Jefus egte gezanten die ftem agter zig verheffen, dit is de weg, wandelt in denzelven. Hoort hoe nadruklijk de Apostel dit bier doet in de voorgelezen woorden, aangemerkt m haar verband met het volgende:
Ziet op de honden, ziet op
de kwade arbeiders, ziet op de versnijdinge e.z.v.
Hebben we gezien, hoe de Apostel het ftuk, waarover zijn voorftel in 't vorige Cap. gelopen had, befloot met de herhaalde voo" fchnjving dezer vermaning: voords mijne treeders, verbidt u in den Heere; hebben we in ■t voorbijgaan opgemerkt, hoe deze zelfde vermaning een gepasten ^
eveW-H Tfïh°UWing tegen de valfche, ^ verleidende Leeraars van dien tijd; Laat.
ons



PHILIPP: III. vs. 2. 45
•ons nu deze waarfchouwing zelve inzien, en de gewigtige waarheden en vermaningen gade Haan, waartoe deze waarfchouwing bij de verdere uitbreiding, hem aanleiding geeft.
De waarfchouwing is deze: vs. 2. Ziet op de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnijdinge.
Dit wordt verder uitgebreid en onderfteund door gewigtige onderwijzingen en vermaningen in het overige van dit Cap.
En belloten in het i^vs. van 't 4de Hoofdiluk.
I. De waarfchouwing verkeert omtrend valfche Leeraars,
Hier voorgefteld onder eene drievoudige benaming, van honden, kwade arbeiders, en verfnijdinge.
Zien we vooraf wat elk dezer benamingen afzonderlijk te kennen geven.
Hij fpreekt in de eerfle plaats van hon-j den: Eene benaming, met welke de Jooden gewoon waren de Heidenen bij veragting te beflempelen. Men ziet dat onder anderen uit het andwoord van den Zaligmaker aan die Griekfche vrouw, uit Syrophenicië, van Matheus een Chananeefche vrouwe genaamd, tot welke de Heiland volgends de denkwijze van zijn volk, tot beproeving van haar geloof en ootmoed zeide, 't en is niet betamelijk het brood ■ i . der
Jonden:



W PHILIP P: UI. vs. I
der kinderen te nemen, en de hondekens voor * werpen.
Sommige meenen dat deze naam, hief bij omkeering (remfie) van deq Apostd
toegepast op de wetgezinde Leeraars, uit de Jooden,die de gelovige Heidenen onder 't juk der wet zogten te brengen, en door middel der befnijdenis van de overige Heidenen , als onreine honden wilden afgezonderd hebben! Dezen verfmadenden naam, welken zij gewoon waren den Heidenen te geven, doet hij dan bij omkeering op henzelven terug fluiten.
Doch misfchien is die toefpeling wat te verre gezogt: 't zal ons nader brengen aan 't bedoelde, wanneer we opmerken, dat de honden, in derzelver kwade hoedanigheden befchouwd, in Gods woord voorkomen als zinbeelden van kwade Leeraars, ontrouwe Herders, die uit verkeerde grondbeginfelen handelen: men leze 't geen 'er is Jef. LVI: 10-12. Hare wagters zijn alle blind- zij allen zijn Jlom'. me honden, zij en kennen niet boffen; zij zijn flaperig (de Propheet houdt hier de gelijkenis door , en blijft oogen op de hoedanigheden der honden) zij zijn jlaperig, zij liggen neder, zij hebben het Sluimeren Hef : En deze honden zijn Sierk van begeerte, zij en kannen niet verzadigd worden, 't zijn herders die niet verjlaan en konnen: zij allen keer en zig na haren weg, elk een ' na zijn gewin, elk uit zijn einde.
De-



PHILIP P: III. vs. 2, 4?
Deze eige afbeelding teekent na genoeg heit character der genen welke de Apostel hier, onder dezen naam ons toefchijnt te bedoelen.
Men denke hier dan aan de gemeene hoedanigheden dezer dieren in een kwaden zin, ten welken opzigte in aanmerking kunnen komen derzelver onbefchaamdheid, zelfs in het fchandelijke; hunne onreinheid, in welk opzigt zij nevens de zwijnen geplaatst worden II Petr. 2: hunne gulzigheid, van waar zij gezegd worden fterk van begeerte te zijn, zonder verzadigd te worden: hunne vadzigheid, vraar door ze dikwerf traag nederliggen, terwijl zij op andere tijden onbefuist en fchendig1 de lieden aanbaffen.
In alle deze opzigten verftrekken zij tot een eigenaardig beeld van zulken, die nog liggen in 't onreine flijk der verdorvenheid, die onbefchaamd het heilige met onreine handen wegrukken, lopende daar zij niet gezonden zijn: die hongerig en onverzadelijk ijverzugtig zijn, naer aardfche eer en goederen, en door gierigheid, van de zielen der menfchen een foort van koophandel zoeken te maken; die nijdig T die afgunftig zijn, niemand iets goeds gunnende dan zigzelven, of ten minnen niets dan 't geen zij als een overfchot, dat zij misfen kunnen, hun toefchikken: van daar ook twistzugtig zijnde, als keffende honden aan den eenen kant fnaterende, daar 't niet te pas komt ,
ei



'kwade a\ leiders ,
43 PHILIPP: HL, vs. 2.
en lasterende regtfchapen Leeraars of Leden • en aan den anderen kant, integendeel ftom, als zij moesten bafFen, vleiende als dan de genen van welke zij eenig voordeel verhopen; liggende daartoe neder aan de deuren der rijken, en influipende in de huizen, om met ftreelmgen te verleiden: in één woord, 't zijn de zulken, die niet Christus dienen, maar hun nen buik.
. De Apostel teekent dan onder dezen naam het charakter en de verderflijke hoedanigheden van dat foort van verkeerde Leidslieden en valfche Leeraars, welk zig te dezer tijd aller- • wegen, en -ook in de gemeinte te Philippi poogden in te dringen.
■- Dat men hier om Leeraars, valfche Leeraars, denken moet, blijkt te meer daar uit dat hij 'er firax bij voegt; kwade are ei!
DERS.
Arbeiders ls een bekende benaming van Herders en Leeraars der gemeinten Jefu Christi; zoo lezen we Matth: IX: 37, 38. De oogst is wel groot, maar de arbeiders zijn weinige, biddet dan- dat Hij arbeiders in zijnen oogst uitzende.
Kwade arbeiders zijn dan zulken, die wel voorwendden te arbeiden aan Gods Kerk, maar ten nadeeie: die meer uitroeiden en omver «werpen in 't gebouw en op den akker van kods Kerke, dan plantten en opbouwden: die ie gelovigen met inzettingen wilden belasten,
wel-



P II I L I P P: III. vs. 2. .4
welke onbeftaanbaar waren met hunne blijdfchc in ■ den Heere : die 't geloof heimelijk ondei mijnden, door een ander fundament te wille •leggen, en hunne verzinningen in de plaats va 't Euangelie optedringen: die na hunne vei keerde grondbeginfelen en vooroordeelen, he zuiver Euangelie-zaad, met het kaf van eige geregtigheid, wereldfche begrippen, en dwaz Philofophie vermengden , elders genaamd, bt drieglijke arbeiders II Cor. 2. 10. Zulke ai beiders waren veelfins na den fmaak va vleeschlijke, van aardsgezinde, menfchen, di de voorregten van de wereld lief hadden, e dezelve met zulk een Christendom als dez valfche Leeraars dreven, gemakkelijk kondei behouden, zonder in den haat der ongejovigi Joden zoo zeer te vallen. Het waren dan gees teloze Leeraars, die onder voorwendfel vai vereeniging en naawgezetheid op de uiterlijk; plegtigheden, het onkruid met het goede zaac zogten te vereenigen, tot onbedenkelijke fcha de en bederf.
Hij voegt 'er in de derde plaats bij, de versnijding. Dit is eene vernoeming, {Paranomafia) van 't woord Befnijding. De Apostel oogt hier op het bondzegel des O. T. dat de Befnijding genaamd wordt:
*«t«tW daar en tegen is een verkeerde, nuttelooze en verderflijke fnijding, van de onzen te II. Deel. D regt
5) P
a 1
t a e
1 1 1
l
l
verfnijding



ƒ0 P H I L I P p: nL vs> 2o
regt door wffimg vertaald; eene vermijding des vleeschs.
Men kan dit in 't gemeen verftaan van de genen die de befnijdenis in 't lichaam hadden, en daar op'aandrongen; elders genoemd, die uil de befmjdenisfe zijn. Maar Paulus verandert hier het woord, omdat hij hen dien eernaam, in eenea goeden zin, niet meer waardig keurt. In zuj ken goeden en waaragtigen zin waren het de Christenen, zo als we urax bij 't volg vs hooren zullen: Deze wierden wel niet de befmjdenis genaamd, maar zij waren 't egter in 't wezen der zaak, daar de Joden den naam nog droegen, maar de ziel der zaak verloren, • en enkel een vermijding overgehouden hadden, Want na dat de befnijdenis opgehouden had een verbondsteeken te zijn, en vervangen was met eene befnijdenis die zonder handen gefchiedt, door de befnijdenis van Christus, z0 was de lichamehjke befnijdenis niets meer te agten dan een nuttelooze ja fchadelijke verfnijding des vleeschs; en zij die daar in roemden, en daar op drongen, als iets dat ter regtvaerdigmg en zaligheid nodig ware, fteden zig af van Christus, volg: Gal. V: 2, 3. en werkten tot verfnijding en verfcheuring der gemeinte.
Gu begrijpt egter ligtelijk, dat de Apostel door de verfnijding hier niet flegts in 't ge meen bedoelt de Joden, welke befneden wafen, en zig daar aan hielden; maar zulke in-
zon-



P H I L I P P: in. vs. 2. §i
Zönderheid die de befnijdenis den Christenen uit de Heidenen opdrongen, en onder den naam van Christenen dezelve voorflonden uit onzuivere beginfelen van eigen geregtigheid. Htj verftaat hier door dan bepaaldelijk de Joodsgezinde Leeraars, die zig voor Apostelen des Heeren uitgaven, en nogthands de befnijdenis en onderhouding van Mofes Wetten aandrongen, zeggende, indien gij u niet en laat be. fnijden, gij en kunt niet zalig worden. Dit vloeide voord, deels uit geestlijke blindheid en vooroordeelen, die hen de genade - leer des Euangeliums deden vermengen met de onderftelde geregtigheid uit de werken der wet. — Deels drongen zij dit aan om den haat van hun volk, de ongelovige Joden, te ontwijken, en zig tegen derzelver vervolgingen te dekken, noodzakende de gelovigen uit de Heidenen belheden te worden, opdatze van wegen het kruis van Christus niet mogten vervolgd worden, volgends Gal. VI: 12. — als mede, om de gelovige Joden op hunne zijde te trekken, en onder dezelve eenen aanhang te maken.
Het character dezer lieden, fchijnt dan hoofdzakelijk dit geweesd te zijn. Zij hadden eenige oppervlakkige overtuiging, aangaande het Christendom. Er deed zig bij hen een heimelijke trek op, om, ziende den aanmerkeJijken voordgang van 't Euangelie, mede in die D 2 eer



52 P H I L ï P P: III. vs. i.
eer te deelen; maar blind in den waren zinvan Christus, grepen zij de fchaduwen aan Voor het wezen; bleven in den grond afkeerig van de zuivere Euangelie leer, en werkten uit verniste, maar in den grond verdorven, hoogmoedige en baatzugtige grondbegihfelen : terwijl fommigen uit een ingekankerden haat tegen het ware Christendom, enkel veinsden hetzelve toegedaan te zijn , om onder dit voorwendfel de Christenen te verfpieden, en het Christendom te verpesten.
Ziet daar de honden, de kwade arbeiders, de verfnijdinge.
Maar nu is de vraag, wie onder deze drie onderfcheiden benamingen dooiden Apostel - gemeend worden ? Zien deze drie benamingen op dezelfde, of op onderfcheiden onderwerpen? — Er is een voornaam Schriftverklaarder, (*) welke hier denkt aan een drie-erlei onderfcheiden foort van menfchen, en meent, dar dezelve in een omgekeerde orde, van agteren op, door den Apostel in het overige van dit Hoofdiluk worden opgenomen; zoo dat Paulus (i) zou toonen, hoe zij zig tegen de fnorkerijen der valsch - genaamde befnijdenis, der Joodsgezinde wet-drijvers te wapenen hadden vs. 3-14. (2) vervolgends hoe zij te waken hadden tegen de verleidinge der kwade arbeiders vs. 15-17. (3) En eindelijk hoe zij
CO S. van Til. de



P H I L I P P: Hl. vs.. o. 53
de ihoodheid der honden wederftaan moesten vs. 18—2i. Dan deze onderfcheiding komt mij voor meer vernuftig dan gegrond, en de verdeeling willekeurig en gezogt te zijn.
Het fchijnt mij toe dat deze drie benamingen zien op een en het zelfde foort van menfchen, welke de Apostel trapswijze , en bij opklimming door deze drie benamingen wil ontdekken en aanwijzen. Hij ornfehrijft hen eerst in derzelver fnode hoedanigheid, als honden. Wildenze weten, .wie hij daar door bedoelde? Paulus geeft te kennen, dat hij een foort van Leeraars beoogde, maar valfche Leeraars; hij ornfehrijft hen daarom nader als kwade arbeiders. En wildenze nog nader weten wie ze waren, Paulus benoemt dezelve eindelijk met een onderfcheidenden naam, het was de verfnijdinge.
Tegen deze nu, dus uitgeteekend, ivaarfehouwt hij de gelovigen, zeggende, ziet 'er op, ziet op de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnijdinge.
Het woord zien heeft in allerlei talen al menigerlei gebruik: het beteekent wel altijd befchouwen, aanmerken, maar na de onderfcheiden voorwerpen, tot welke het betrekkelijk is, levert het zeer verfchillende denkbeelden: Wie kan zulken, die als honden, kwade arbeiders en verfnijding zig gedragen , aanzien anders dan met affchrik? dezulken te zien, is derhal■D 3 ven
ziet 'er



54 P H I L I P p: in. vs. 2.
ven hier te zeggen, toetezien, door zig tegen dezelve te hoeden, en te wagten. Ziet de honden e.z. v. is zoo veel, a's ziet toe voor dezelve, of, gelijk 't van de onzen vertaald wordt, ziet op de honden e. z.v. als op gevaarlijke en fchadelijke voorwerpen, en wagt 'er u voor. Wat de zaak zelve aangaat, daar toe kan men deze volgende ftukken brengen.
Ziet op de honden e.z.v. befchouwt, aanmerkt ze zoo als ze zijn, geeft 'er naawkeurig agt op, beziet ze van alle zijden. Zij mogen zig in eene verniste gedaante voordoen, en een fchoon gelaat toonen na den vieefche, maar beziet ze wel, kent ze voor 't geen ze in der daad zijn, honden, kwade arbeiders, en verfnijding.
Ziet op de honden e. z. v. Schuwt en vliedtze als onreine en fchadelijke werktuigen, vermijdt hun gezelfchap, wagt u van hunne leere, en laatze zig onder de broeders niet vermengen, vertrouwt hunne leering, vermaning en voorbeeld niet, want hunne leer is valsch, hunne vertroosting bedrieglijk, hunne gemeinfchap befmettend.
Eindelijk, ziet op de honden e.z.v. biedt hun behoorlijken wederftand, fluit en houdt hen buiten uwe gemeinfchap: ligt hen 't masker af, door hunne bedorven inzigten en bedekte handelingen openbaar ten toon te Hellen , en hier door hun verborgen vergift te verijdelen: 't is daarom bij herhaling, op dat men het
toch



PHILIPP: III. vs. «. 55
toch wel in agt neme, ziet op de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnijdinge.
Intusfchen, wanneer Paulus dit bij wijze van waarfchouwing vermaant, moet men opmerken, dat hij 't alleen verftaan wil hebben in eenen kerkdijken , maar geenszins in een burgerlijken zin; als of hij hier mede den waren Christenen vrijheid gave om zulke fchadelijke voorwerpen in het burgerlijke te vervolgen, te verdrukken, of ten m'nflen zig van de algemeens pligten der menfchenliefde ten opzigt der zulken ontilagen te rekenen. Neen, de Apostelen leeren, dat men elk in zijne burgerlijke betrekking moet geven wat hem toekomt, eere dien men eere ; vrceze dien men vreeze fchuldig is. Maar zij bevelen teffens, dat men zig onbevlekt beware van de wereld. Wanneer dan zulken die zig broeders noemen, zig zoo gedragen, of van zulk een beftaan zijn, dat zij honden, kwade arbeiders en eene verfnijding mogen genaamd worden, dan is 't nodig te zorgen, dat door zoodanigen de gemeinte niet befmct, de kerk niet gelasterd, en de opregten in gemeinfchap met derzulker dwalingen of ongeregtigheden niet betrokken worden. Dan betaamt het toetezien, dat zulke dwalenden en verleiders of te regt 'gebragt, of afgefcheiden ■worden.
En dit zij genoeg van deze waarfchouwing.
D 4 Os



55 P H I L I P P: III. vs. 2.
Op dat de gelovigen daar toe te beter mogten in ftaat zijn , en van de noodzakelijkheid dezes te zekerder overtuiging hebben, onderfteunt de Apostel deze zijne vermaning met gewigtige aanmerkingen , welker eene uit de andere vloeit, en welke hem zagtkens inleiden in de allergewigtigfte Leerftukken van 't Euangelie, uit zijn eigen bevinding afgeleid; en na hier in zijne reden boe gevierd te hebben, komt hij met het 15^ vs. weder tot de hoofdzaak, waar over deze waarfchouwing verkeerde, en dringt dezelve aan in eenige bijzonderheden door treffende vermaningen en tegenftellingen tot het einde van dit hoofdiluk.
Dit is het natuurljk beloop van Paulus redenbeleid in dit Cap. en men zou zijn ongedwongen vóorftel geweld aandoen, wanneer men hetzelve op den pijnbank der konst, vooraf van ftuk tot ftuk ontleden en in een ftijf geraamte opzetten wilde.
Wij zullen dan, zonder verdere fnipperingen en verfnijding van dit naaw verbonden en levendig voorftel, hetzelve voor den voet opvatten, en zien hoe hij van het een tot het ander'geleid wordt, en in een natuurlijk beloop het een 'aan het ander fchakelt.
Langs dien weg zullen zig de bijzonderheden onder de hand van zelve, op eene aangename wijze ontwikkelen ; ea we zullen daarna best in ftaat zijn, om bij wijze van verzameling



P H I L I P P: HL vs. 3< 57
ling de onderfcheiden leden van zijn redenbeleid optenoemen en in haar onderling verband aan te toonen. (*)
Om dan de gelovigen tot de ijverige betrag» ring zijner waarfchouwing' aan te moedigen, brengt hij hun
Terftond onder 't oog hunne ware voortreflijkheid in tegenftelling tot den ijdelen waan dezer uitgeteekende verleiders.
Want, zegt hij, wij zijn de
besnijding, wij die god in den geest dienen, en in christus jesus roemen, en niet in 't vleesch en vertrouwen.
Hij geeft hier aan de ware gelovigen, uit de Heidenen zoo wel als uit de Joden, den naam waar op de verleiders zig beroemden., Want wij zijn de besnijding. Deze, wil hij zeggen, die zig de befnijding noemen, en daarop hunnen roem dragen, hebben niet 't welk die gene hebben moeten, welke der ware befnijdinge deelagtig zijn: Neen, zij zijn flegts eene verfnijdinge, maar wij, Christenen, zijn in kragt en waarheid de befnijdinge, in welke de ware beteekenis der befnijding gevonden wordt, die als ware kinderen van Abraham en
Ziet dit bij de opvatting van 't 15de vers.
Dj
Want vij zijn le bejhijUng,



J8 PHILIPP: ÏH. rs. g.
erfgenamen zijner beloften, inderdaad betragten en verkrijgen dat gene, wat in de befnijdenis als een teeken en zegel des Verbonds wezenlijk bedoeld wierd.
Wij moeten onder 't oog houden , dat de tegenftelling hier, en in de ftrax volgende omfchrijvingen, niet is tegen de gelovigen onder den ouden dag, die in 't vleesch befneden waren , maar tegen dezulken , die alleen in de vleeschlijke befnijding berusteden, en dezelve nu onder 't Euangelie der vervulling, nodig keurden en aandrongen.
De vleeschlijke befnijdenis, welke de Joden nu drongen, had geen kragt meer, nu Christus gekomen , de befnijdenis ondergaan , zig onder de wet gefteld, en alle de fchaduwen vervuld had. In Hem wierden de gelovigen erfgenamen der beloften, zonder de befnijdenis in hun vleesch meer nodig te hebben , die met alle andere ceremoniën der wet nu haar vervulling in Christus gekregen had. Nu wierd de voorhuid, in de gene die geloofden, tot befnijding gerekend, dat is, de ware gelovigen hadden nu in de voorhuid het verbond met God "door het gelove. Dit trouwens was het bedoelde, de Befnijdenis. Want zelfs onder 't O. T. toen de befnijdenis in 't vleesch moest ftand grijpen , wierd egter de befnijdenis op haar zelve niet beter gerekend dan de voorhuid, wanneer ze niet ma geloof, lieide en gehoorzaam-



-PHILIP P: ui. vs. 3. 59
zaamheid tot God. gepaard ging en agtervolgd wierd: Dus klaagt de Heere Jer. IX: 26. Alle de Heidenen hebben de voorhuid, maar het ganJche huis Israëls heeft de voorhuid des harten.
Het blijkt uit Ezech. XLIV: 7. dat de voorhuid des harten eveneens was, als of zij nog de voorhuid in 't vleesch hadden: 't was hierom de bedreigende vermaning Jer. IV: 4. Befnijdet u den Heere, en doet weg de voorhuiden uwes harten, gij mannen van Juda, en inwoners van Jerufalem, op dat mijne grimmigheid niet uit. envare als een vuur van wegen de boosheid uwer handelingen. En het was de Prophetifche belofte door Mofes reeds voorfpeld Deut. XXX: 6. Be Heere uwe God zal uw harte befnijden, en het harte uws zaads, om den Heere uwen God lief te hebben met uw ganfche hart en met uwe ganfche ziele, opdat gij levet, aanduidende, dat 'er een beter befnijdenis was dan die in 't vleesch gefchiedde, eene befnijdenis, die door de lichamelijke befnijdenis wierd afgebeeld, en zonder de befnijdenis in 't vleesch kon , en in lateidagen zoude plaats hebben. En deze is 't na welke de ware gelovigen, of fchoon de voorhuid des vleesch hebbende, van den Apostel hier de befnijdinge genaamd worden.
Zij, die de be&ijdenis in het vleesch drongen, verzaakten de ziel en het wezen derzelve, en waren niet anders dan eene verfnijdinge; maar in hun die geloofden, en uit dat geloof



oo PHILIPP: III. vs. 3.
loof wandelden in de liefde Gods en de blijdfchap des H. Geests, wierd de voorhuid voor befnijdenis gerekend , ze hadden de kragt en waarheid der befnijdenis , zonder dezelve in het vleesch nodig te hebben.
Gij ziet dan wat het influit als hij de gelovigen noemt de Befnijdinge , en met hoe veel regt hij van dezelve zeggen kon, wij zijn de befnijdinge, of befnedenen: wij zijn de kragt der befnijding deelagtig, na den aard van den geestlijken Godsdienst, befneden met een befnijdinge die zonder handen gefchiedt, in de befnijdinge van Christus ; befneden niet in 't vleesch maar aan het harte , met aflegging van de voorhuid der zondige begeerlijkheden, waardoor het ijdele, wellustige en aardfche wezen afgelegd, en de oude mensen uitgetogen wierd met zijne werken, om voor den niewen mensch plaats te maken. Eene befnijdenis, die wel niet zonder fmert voor vleesch en bloed was, en elders genoemd wordt een kruijiging van het vleesch met deszelfs bewegingen en begeerlij kheden, een doding van de leden die op aarde zijn , maar nogthands van een anderen aard als die, welke in het lichaam gefchiedde: Eene befnijdenis, niet in het vleesch, maar in den geest : niet met menfchen handen , maar door Gods kragt; niet ter onderhouding der vleeschlijke geboden van Mofes wet, maar ter infehrijving van den geestlijken zin der Godlijke wet in het harte.
Wilt



P H I L I P P: III. vs. 3. 61
Wilt gij de eigenfchappen ea hoedanigheden zulker befnedenen nader kennen ; hoort hoe de Apostel hen ornfehrijft ï w ij , zegt hij ,
die god in den geest dienen, en in christus je sus roemen, en niet in het vleesch en vertrouwen.
Eene omfchrijving, welke de verpligting tot de befnijdenis in het vleesch geheel uitfloot en ijdel maakte, wijl die gene welke daarop drongen in den tegenwoordigen tijd, metterdaad toonden geen kennis te hebben aan den geestlijken dienst van God, aan het N. T. eigen; in Jefus Christus, niet eeniglijk te roemen, maar ten minsten nog eenigfins in 't vleesch te vertrouwen.
Ter bevestiging dan van deze flelling, dat zij, Christenen, de ware befnijding waren, geeft hij drie eigenfchappen op. De eerfte
is, dat zij god in den geest dienden.
God in den geest te dienen, kan te kennen geven, God te dienen in den geest zijns gemoeds, niet flegts met uiterlijke plegtigheden, maar met geestlijke betragtingen , in geest en waarheid, Joh. IV: 24. —of ook Hem te dienen in den geest, dat is volgends de bedoeling, de wet, met eenen dienst welke in zig behelsde het ware oogmerk, den geest deiwet , fchoon ze niet meer aan de letter deiwet verbonden was. — Of eindelijk, God te
die-
Vij die lod in ieri geest Henen,



62 P H I L I P P: Ui. vs. 3.
dienen door de kragt des H. Geests, welke overvloedig beloofd, en nu ook dadelijk reeds uitgeflort was over alle vleesch. — Dan dit alles is in het wezen der zaak, na de gelegenheid van dien tijd, zoo naaw aan elkander verbonden , dat men het een van het ander niet affcheiden, veel min iets van het genoemde, uitfluiten kan. Vat dit alles t'zamen, en gij hebt den geestlijken dienst van God welken Paulus hier bedoelt.
Deze omfchrijving teekent dan dezulken, die alle vertrouwen van geregtigheid en zaligheid op uitwendige, vleeschlijke dienften, afgefneden hebbende, zig overgegeven hebben aan Gods wil, om Hem te dienen, niet uit bewegingen der natuur , of vleeschlijke inzigten , maar in den geest, in-waarheid, in opregtheid, uit den grond des harten, op een geestlijke wijze, na den eisch van den Vader der geesten, die zelf een Geest is, en daarom in geest en waarheid van ons moet gediend worden : na den aard en ware bedoeling zijner wet, en zulks alles door de werking van zijnen H. Geest: niet meer volbrengende de begeerlijkheden des vleeschs, maar door den Geest de werkingen des vleeschs dodende, en alzoo met blijdfchap en vertroostinge des harten God dienende, want 'er is geen verdoemenis meer, voor de genen die in Christus Jefus
zijn ,



P H I L I P P: UI. Tï. 3. g3
Zijn, die niet na den vleefche wandelen, maar na den Geest.
Zulk een geestlijke dienst van God nu, was eigen aan het N. T. ze was 'er het kenmerk van , en zoo menigmaal door de Propheten duidelijk te kennen gegeven en afgefchetst. Zulk een geestlijke dienst, ftond over tegen den lichamelijken dienst van Mofes wet, tegen de befnijdenis in het vleesch, en de lichamelijke reinigingen, in het afgetrokkene befchouwd: En fchoon God eertijds deze plegtigheden had ingefteld , en aan zijnen dienst verbonden; fchoon hij eertijds deze dingen nevens de geestlijke pligten van geloof en liefde door zijn volk wilde waargenomen hebben, om hen door dezelve tot geestlijke dingen opteleiden; thands egter, nu Christus gekomen, de huishouding der kerk veranderd, de fchaduw-wet vervuld en afgefchaft was, kwamen zij niet meer te pas, ja waren met den geestlijken dienst des N. T. onbegaanbaar. - Zij, die alzoo God dienden, hadden de befnijdenis in 't vleesch niet nodig, zij hadden de zaak, het wezen zelve, dat door de befnijdenis te voren afgefchaduwd en bedoeld was. Zij moesten, zij mogten met zulk een inzigt als de Joden dreven, zig niet meer laten befnijden: Zij zouden daardoor de kragt hunner geestlijke befnijding verlochenen; want wij zijn de befnijding, wij, die God in den geest dienen.
De



en in
Christu.
roemen.
64 P H I L I P P: III. vs. 3.
De tweede eigenfchap die de Apostel hief van opgeeft, is deze: dat zij in christüs
jksus roemden.
Mogten wij hier onbepaald uitwijden, wat een fchoon en uitgebreid veld zou zig niet ontfpreiden voor onze oogen. Ik zal 'er alleen met weinige woorden eenige hoofdtrekken van afmaaien.— De Roem is de blijde vermelding van eenig groot goed en wenschbaar heil, 't welk wij iemand toefchrijven, of dankelijk in hem erkennen. Hier moeten wij denken aan een roem, aangaande onze geregtigheid en zaligheid, als in Jefus Christus te vinden, en van Hem tot ons afvloejende: Een roem derhalven, waardoor men Hem de oorzaak van onze geregtigheid en heil noemt, en Hem als den verwerver derzelve prijst. In Jefus Christus dan te roemen zegt
In 't gemeen zijn hoop en vertrouwen op Hem te vestigen; al zijne geregtigheid welke men nodig heeft om voor God te beftaan, in Hem te Hellen; zig vroolijk te betoonen en waarlijk blijde te zijn over het aandeel aan Hem, en de volkomenheid zijner verdienften tot zaligheid, zoodat men aan Hem genoeg, aan Hem alles heeft, en in Hem vindt den eewigduurenden grond van hope en volkomen gelukzaligheid, als die van Gode ons geworden is wijsheid, regtvaardigheid, heiligmaking en volkomen verlosfing, opdat het zij, wie
roemt.



P H I L ï P P: III. vs. 3. Ö5
roemt, die roeme in den Heere , 1 Cor. I: 30, 31. Dit is 't geen door den Propheet voorlpeld was, Jef. XLV: 25. hl den Heere, den Mesilas, zullen geregtvaardigd worden , en zig beroemen het ganfche zaad hraïh.
Maar we moeten dit hier wat bepaalder in 't verband en oogmerk befchouwen , zoo a!s het hier bijzonder voorkomt, en mogen daarom de gegeven fchets niet verder uitbreiden.
De roem in Christus , komt hier voor ais een eigenfchap der ware befnijding, en wel in tegenftelling tot die genen, die de befnijding in het vleesch voorftonden, op Mofes hoopten , en in de uiterlijke waarneming der vleeschlijke geboden hunnen roem ftelden. Dit was de aard der befnijding in het vleesch" in dien tijd, dit was het oogmerk, waartoe zij op de befnijdenis nog aandrongen. Maar even hier door zogten zij hunnen roem buiten Christus, en verzaakten inderdaad de kragt der ware befnijdenis. Men merke hier toe dit volgende op:
Er was in de Befnijdenis en bloedftorting daar mede gepaard, een zeker teeken van de uitftaande zonde. Christus was befneden als het Hoofd van zijn volk, om de fchuld op zig te nemen en weg te nemen, en daardoor zijne leden te ontheffen van de wet des vleeschlijken gebods, en van de befnijdenis die hen daar aan bond, welke toch in zigzelve kragte-
II. Deel. E loos



es P H I L I P P; in. vs. s.
loos geweesd waren, en alleen eene toeleiding tot iets beters bedoeld hadden.
Die genen derhalven, die de befnijdenis nog noodzakelijk keurden, die dezelven den gelovigen nog wilden opdringen, die konden in Christus Jefus niet roemen ; want zij hielden zig aan een teeken, 't welk gediend had tot een openbaar bewijs, dat de zonde nog niet dadelijk was weggenomen, en verlochenden dus de kragt van Christus befnijdenis, waardoor de voorhuid van alle de gelovigen was weggenomen.
. Maar zij, die in Christus Jefus, en wel in Hem alleen, roemden, en uit dien hoofde de befnijdenis des vleeschs geheel onnodig keurden, hadden in Christus de kragt en waarheid der befnijding, die waren zijner befnijdinge deelagtig, door eene befnijdenis die zonder handen gefchiedt; zij roemden overzulks niet meer in Mofes, maar in Christus, vertrouwende in Hem alleen bij God aangenomen te worden , zeggende, 't zij verre van mij dat ik zoudt roemen, anders dan in het kruis onzes Heeren Je. Jus Christus, Gal. VI: 14. Wij zijn dan de ware befnijding, wij die in Christus Jefus roemen.
En dit roemen komt hier teifens voor, als een deel van het dienen van Gcd in den Geest; de geestlijke Godsdienst is 'er in ge-, grond; het een is aan het ander caaw verbonden..,



P H I L T P P: HIJ vs. 3. 6?
den. Want, zal deze roem niet ijdel zijn, zal ze niet dor en ledig zijn, en alleen beftaan in geestlooze klanken , dan moet ze uit het harte vonrdfcomen, en bezield zijn met een geestlijken dienst van God; en wederom, van den anderen kant, is die roem in Christus de gefchikte weg en 't ware middel om God regt in den Geest te dienen.
De Apostel voegt 'er ten iaatften nog een derde eigenfchap bij, op eene ontkennende wijze uitgedrukt, zeggende, en niet m
het vleesch en vertrouwen. Wat
Paulus hier mede bedoelt, is uit het reeds verklaarde genoegzaam op te maken. . Plet vleesch beteekent hier uitwendige pMgtS» plegingen, de plegtigheden van Mofes wet , zoo verre die vleeschlijk, dat is, uitwendig en lichaamlijk waren. Hierop vertrouwden de Joden van dien tijd, en alle de genen, die onder den naam van Christenen , op de onderhouding der befnijdenis nog aandrongen. Zo ver zij hun vleeschlijke afkomst uit Abraham, vleeschlijke befnijdenis, offeranden, en reinigingen in de Wet voorgefchreven, of eenigerlei andere lichamelijke voorregten en wetten des vleeschlijken gebods, nog nodig agteden, nu, nadat het tegenbeeld van alle deze dingen verfchenen , en het lichaam dezer fchaduwen daar gefield was, toonden zij met fprekende daden, dat zij op die dingen, in haar zelve E 2 be-
m niet 'n het vleesch m verrouwen,



¥ PHILIPP: IIL vs. 3.
befchouwd, prijs fielden, dat zij daarop nog geheel of ten deele hunne hope grondden, en dus hun vertrouwen in 't vleesch fielden.
Maar zulken betoonden ook even daar door dat zij nog , ten aanzien van 't wezen der zaak, onbefnedene waren, hoe zeer zij ook: m 't vleesch befneden mögten zijn. Want, die eertijds op deze vleeschlvjke geboden en voorregten, toen ze nog in vollen bloei en van God verordend waren , in 't afgetrokken hun vertrouwen fielden, en niet doorzagen op het oogmerk dezer dingen, heetten toen onbefnedene van harte: hoe veel meer dan waren zij onbefnedene , die nu, nadat alle deze dingen •hadden uitgediend, dezelve nog aankleefden en 'er op vertrouwden.
Gansch anders moest het gefield zijn, et was het gefield, met de waarlijk befnedenen onder 't N. T. Deze vertrouwden niet in 't vleesch; zij fieunden op geen lichamelijke voorregten, op geen uiterlijke plegtigheden, op niets dat in het vleesch gefchiedt. Neen , zijbetrouwden niet op het vleesch, maar op God; niet op de wet, maar op de geregtigheid van Ghnstus; niet op uiterlijke plegtigheden, maar zagen op eenen dienst van God in den Geest.En even hier door betoonden zij de kragt der befnijding deelagtig te zijn.
Zoodanige Christenen, Paulus en zijne medegelovigen, ook te Philippi, al waren ze uit
de



P H I L I P P: III. vs. 3. 69
de Heidenen, al hadden ze nooit het fnijmes in de voorhuid des vleeschs gehad, waren in waarheid en kragt befnedenen. Wij, zegt de Apostel, dan te regt, wij zijn de befnijdinge, wij die God in den Geest dienen, en in Christus Jefus roemen, en niet in het vleesch en vertrouwen.
Maar , van waar kwam dit toch voord , dat Paulus geenerlei vertrouwen in het vleesch toeliet? had Paulus misfchien ten dezen opzigte gebrek aan roem, in vergelijking met anderen? Neen, indien 'er eenige grond van vertrouwen in 't vleesch, indien 'er in de uiterlijke voorregten eenige grond van roem was, zo had hij zoo veel, ja meer ftof daar toe dan de meeste, ja dan iemand hunner.
Ziet hier de voorregten, waarop hij
zig nevens den besten Jood beroemen
kon vs. 4—6.
Maar ziet hier tevens hoedanig hij dit
aanmerkte, hoe hij ,dit alles verlochende
vs. 7. en vervolgends.
Ten aanzien zijner uitwendige voorregten Zegt hij in 't gemeen vs. 4.
Hoewel ik heebe, dat ik ook in 't vleesch betrouwen mogte; indien iemand anders meint te betrouwen in 't vleesch, ik nog meer.
E 3 Hij



HoSM'Si
ik hebbi dat ik ook in vleesch ïetrou Win mo{ te; indie iemand anders vnsint t letrou wen in ' vleesch, ik nog mm:
i
1 J e 2 c
b
n h
8 h
701 PHILIP P: III. vs. 4.
, Hij wil 'er mede zeggen: als mm op 'vleeschlijke voorregten, en uiterlijke hoedanig, bieden roemen rnogt, cn daarop konde betrouwen, dan behoefde ik voor niemand te wijken ; dan heb ik alle de vereischtens en hoedanigheden van zulk een vieeschlijken roem, en "wel" in zulken trap, dat ik mij onder de eerfte en "voornaamfte tellen mag, dat ik bijna allen daar' m overtreffen zou, althands verre uitfteke bo-' ven alle die genen, welke onder u, op hunne! vleeschlijke voorregten zwetfen. Ik kan mij' op veel meer voorregten van zoodanigen aard beroemen, dan iemand der valfche Apostelen Ik hebbe genoeg, cm ook, na de denkwijze der verfnijdinge in het vleesch te. betrouwen «dien ik nevens hen in' dat gevoelen Hond' lat men m het vleesch betrouwen mogte, ik ;oude mij verre boven hen kunnen verheffen 3e verzaking, ja veragting dezer dingen, :omt bij mij derhaken niet voord uit gebrek, n armoede, waardoor ik hun die voorregten ou benijden, maar uit verhevener bronnen, ie ik flrax openen zal.
Dat de Apostel hier aan niet te veel zegt, hjkt uit het geen 'er volgt. Dat de voorregwelke hij voorheen in 't Jodendom geld had, en waarop hij zig, volgends 'de •ondbeginfelen dezer lieden mede zou konnen :roemen, voor niemand behoefden onder te
doen,



PHILIP P: III. vs. 5, 6. v
doen , maar ■ hen allen overtroffen, bewijst hij met voldingende ftaalen. Hij noemt op een zevental van zulke voorregten, waarop hij ah een Jood in 't vleesch roem had konnen dragen, vs. 5, 6.
Besweden ten agtsten dage,uit het geslagte, israels, van de s tamme benjamin,een Hebreër uit de Hebreen, na
de wet een PhARISE -R:
Na den ijver een vervolger der gemeinte : na de regtvaardigheid die in de wet is, zijnde onberispelijk.
Het eerfte is de Befnijdenis, besnéden ten agtsten dage; ft den grond-text lezen we erffïTo'^ «rttiw»;, dat is letterlijk vertaald zijnde, in, of met befnijdenis, een agtdaagfche, men kan dit aanvullen of uit het even voorgaande, en hier onder verftaan het woord betrouwen, ik kon betrouwen in de befnijdenis , agt dagen oud zijnde; 0f men kan hier onder verftaan het werkwoord befneden, met befnijdenis befneden, agt dagen oud zijnde, de onzen hebben den zin zeer wel uitgedrukt, door het te vertalen, befneden ten agtjlen dage. Men moet dan hier, en in de volgende bijzonderheden, het woord zijnde uit het flot van 't 6^ vs. in zijne.
E 4 ge-
Bsfnedtn ten agt~ den dage;



72 p h i l i p p; nr. vs. 5.
gëdagten houden en den zin op deze wijze invullen; Indien iemand anders meim te betrouwen in het vleesch, ik nog meer, zijnde befneden ten agtften dage, zijnde-uit het geflagte Israëls, e.z.v. Wat de zaak zelve betreft: Hij begint met dit voorregt, en noemt het in de eerfte plaats, als een der voornaamfte teekenen van onderfcheid en afzondering , waarop de Joden 't meest aandrongen, waarin zij hun betrouwen voornamelijk grondden. Hij geeft hier mede te verftaan, dat hij dus niet van buiten ingekomen, maar in den fchoot der kerk geboren was, onder het zegel des verbonds lag, en zelfs, volgends den flipten letter van 't gebod, zijnde befneden op den dag van God bepaald.
Deze befnijdenis was, als een van God ingefteld Sacrament des O. T. als een teeken van Abrahams zaad, als een zegel der regtvaardigheid des Geloofs , een groot voorregt voor die genen, welke in de voetftappen van Abrahams geloof wandelden , en leefden in dien tijd toen deze inftelling haar kragt had. Doch in dit opzigt wordt 'er hier niet van gefproken. Paulus merkt de befnijdenis, en alle de volgende bijzonderheden, aan, in die hoedanigheid, welke zij in den tegenwoordigen tijd hadden, en zoo als ze thands van de Joden befchouwd en aangedrongen wierden. De Joden zagen deze befnijdenis alleen maar letter-



PHILIP P: III. vs. 5. 73
terlijk aan: Zij fielden hunnen roem, blötelijk in dat uiterlijk teeken , 't v/elk zij in hun vleesch droegen: Zij hielden zig deswegens voor ware .kinderen van Abraham, egte bondgenoten van God, regtvaardigen, en erfgenamen des levens: terwijl zij op de onbefnedenen als op onreinen, met veragting nederzagen ; van daar dat zij op hunne befnijdenis in den letter pochten, roem droegen, en daar op vertrouwden.
Paulus nu, als hij ook zoo wilde denken, en zig met hun vergelijken , konde als een geboren Jood zig ook beroemen wegens de befnijdenis, na den flipten letter der wet aan hem ten agtflen dage volbragt. Hij was daarin den Joden gelijk, en overtrof zelfs fommigen hunner, die of door toeval, of door verzuim, buiten den geflelden tijd befneden waren. Er was in dit opzigt niets tegen hem in te brengen, hij behoefde den besten Jood daar in niet te wijken: Hij kon nevens hen, ja boven fommigen, roemen, ik ben befneden ten agtflen dage.
Een tweede voorregt, waaróp hij na dez denkwijze zijner vleeschlijke broeders roem'' kon dragen na het vleesch, was, dat hij ware uit het geslagte israëi.s. Hier doorwas hij onderfcheiden van de Edomiten, afkojyelingen van Efau, Jacobs broeder, die bok E 5 be-
\it het ejlagte 'sraëls ;



74 PHILIPP: HL vs. £
befneden waren; ja ook onderfcheiden van de? kinderen der Profelyten, of Jodengenoten, die ook wel na de wet befneden, maar uit andere volken oorfpronglijk, afkomftig waren: Hij daarentegen was een egt Israëlijt, geen aankomeling, maar oorfpronglijk uit het geflagte Israëls, op wiens nakomelingen de belofte rustte j die ook 't land Canaan ter erfenisfe ontvangen hadden.
Dit was inderdaad geen gering voorregt, een natuurlijk lid te zijn, van een volk, met het welk God zijn verbond opgerigt, aan 't welk Hij zijn woord bekend gemaakt, zijne inzettingen gegeven had, zoo als Hij aan geenen anderen volke gedaan had, Pf. 147. Een volk, aan 't welk Hij zoo vele voorregten gei fchonken had, als de Apostel optelt Rom. IX: 4 •> 5- — Maar wij moeten hier wederom dit voorregt befchouwen na de denkwijze deiJoden van dien tijd, en het zelve dus niet in aanmerking nemen, zoo als het geestlijk een eernaam was van ware gelovigen , die in navolging van hunnen Stamvader, na Gods naam vroegen, zijn aangezigt zogten, en in deze hunne worstelingen zig vorstlijk met God gedroegen, vergel. Pf. XXIV. Maar wij moeten dit hier alleen na het vleesch verftaan , voor zoo verre de Joden op dezen naam, en op dien afkomst uit Israël, zeer grootsch ware» 3



P H 1 L I P P: III. vs. 5. 75
ren, en uittermaten zig, inzonderheid tegen de Samaritanen, daarop verhieven.
D1 t voorregt wierd in den Apostel nog vergroot door deze bijzonderheid, welke hij als een derde voorregt optelt, dat hij was uit
de sta mme benjamins.
, Deze was de jongfte, en zeer 'beminde Zoon van Jacob , geboren, niet uit eene van Jacobs bijwijven, maar uit eene zijner egte vrouwen; niet uit Lea, maar uit zijne geliefde Rachel. Hij had dit bijzonder voorregt boven alle zijne broeders, dut hij in 't land Canaan zelve geboren was, terwijl Jacob zijne andere Zoonen in Mefopotamie gewonnen had. Hij wierd nevens Jofcph van zijnen Vader bij uitflek bemuid. De ftam van Benjamin was met die van Juda naaw verbonden gebleven, na de affcheuring der tien overige ftammen ; Zij bleef den Vaderlijken Godsdienst aankleven, terwijl de anderen de Kalveren te Dan en Bethel dienden; en ze had ook dit bijzonder voorregt, dat Jerufalem, de geliefde Stad, de woning des Allerhoogften, gedeeltelijk lag in haar erfdeel. Zij derhalven, die op uiterlijke voorregten, die op hunnen vleeschlijken afkomst, roem droegen, telden het onder de bijzpnderfte voorregten tot de Stam van Benjamin te behoren. Dit voorregt had Paulus ; hier in overtrof hij dan het meerderdeel der Israëliten,
dat
:'/!/! de
'hrn.me Be} f4. nin,



een He-
breër uit de Hebreën ,
1 ]
^
e I fi
i
h
. 'li g
§'
k< w w d< zc O re • di zi.
7<5 P H I L I P P: in. fSi ?i
dat hij niet alleen uit het geflagte Israels was, maar wel bijzonder uit de Stam van Benjamin.
Een vierde ftof van roem, welke hij als een Jood kon opnoemen, was dit, dat hij een
hebreër was uit de hebrekn, dat
is, hij was een Israëlijt, zoo wel van Vaders ils Moeders zijde. Er was een groot aantal roden, wier Vader 6f Moeder, of wier vroegere Voorouders, geen oorfpronglijke Joden, naar of Heidenen, of Jodengenoten, die uit iet Heidendom tot het Jodendom zig veroegd hadden, geweesd waren. Zoo was Obed en Zoon van Boaz, den Hebreër, maar zijne hoeder Ruth was eene Moabitifche, wiens af:ammelingen wel Hebreïrs waren uit éénen He'eer, maar geen Hebrehs uit iiebreën: Zoo ad ook Timotheus, wel eene Hebreewfche loeder, maar eenen Griekfchen Vader. Die ;nen nu, welke uit zulke ongelijke Ouders ;boren waren, inzonderheid wier onmiddeliji Ouders van zulken verfchillenden afkomst aren, wierden wel voor Joden gerekend, anneer ze in den Joodfchen Godsdienst wieren opgevoed; maar zij wierden niet zoo edel o heilig gerekend als de zulken, wier beide' iders en Voorouders in een onafgebroken =ks Israëliten geweesd waren. Paulus nu had ^ : voorregt boven een groote menigte van n geflagt, dat hij van beide zijden, van Vaders



P H I L I P P: III. vs. 5.
7?
ders en Moeders kant, uit geboren Joden afftamde. Hij was geen Griekfche Jood, maar een Hebreër uit de Hebreën, die van de aloude Patriarchen zijn geilagtregister met roem, in eenen onafgebroken keten , kon afleiden, en kon deswegens als een der edelfte en voortreflijkfle Joden op zijne geboorte roem dragen.
Hier bij telde de Apostel nog een vijfde voorregt, waar in hij als een Jood roemen kon; dit namelijk, dat hij na de wet. een pharizeer was. Er waren twee voorname fecten onder de Joden ten dien tijde. De Sadduceën en Pharize'ên. De Iaatfte maakten de gefchiktfte en beroemdfte gezindheid uit, die in groot aanzien en gezag bij het volk ftond. Zij waren beroemd wegens hunne fcherpzinnige wetenfchap in de wet, en overleveringen der Vaderen, en wegens hunnen ijver voor den Joodfchen Godsdienst, land en zee afreizende om eenen Jodengenoot te maken; als ook wegens hunne ftrenge levenswijze, door veelvuldig vasten, lang bidden, en dergelijke uiterlijke vertooningen van Godsdienftigheid, waardoor zij bij het volk een roem van uitmuntende heiligheid bekwamen, en als de Godvrugtigfte en fchranderfle gezindheid in agting en aanzien waren. Onder dit alles fchuilde wel een zeer verdorven hart, zij waren den geplaasterden graven gelijk: van
bia*
na de vet een "hari;ee~r.



78 P H I L I P P: Hl. vs. 5.
binnen waren zij vervuld met grondbeginfelen en inzigten, die niet beter waren dan verrotte Inleen en afzigteiijke doodsbeenderen. Zij wierden inwendig verteerd döor een verrottende gisting van hoogmoedigen waan, en om dezelve te meer te koesteren, verhieven zij "de daar toe leidende menfchelijke inzettingen en overleveringen der Vaderen boven de heilige Schrift, en verdraaiden door dien verkeerden fleutel in vele opzigten de heilige wet, zoodanig, dat de ware fleutel der kennis geheel in onbruik geraakte. Met dat alles egter, waren zij nog verre te fchatten boven de Sadduceën, en verdienden in vergelijking tot dezelve nog in vele opzigten lof. Zij hadden nog eenige goede dingen. Zij behielden nog eenige goede gevoelens en leeringen uit Mofes en de Propheten, welke de Sadduceën geheel verlochenden, als daar was, de onflerflijkheid der ziel, de opftanding der dooden: Zij drongen aan op de uitwendige zedigheid en Gcdsdienfligheid, daar de Sadduceën uit hunne grondbeginfelen aanleiding gaven, en metterdaad overfloegen tot allerleie losbandigheid. Er waren onder dezelve nog mannen, dien 't nog aan geen bezadigde gevoelens en bondige geleeidheid ontbrak. Er was onder hen nog een Gamaüël, een Leeraar der wet, in waarde gehouden bij al het volk, wiens lcflijk charafter ,.Hand. V. geteekend wordt, en aaa wiens voeten



P H I L I P P: III. rs. 5. 79
ten onze Apostel gezeten had: over zulks was 't, dat Paulus de Pharizeën noemde de befcheidenfte Secle van den Joodfchen Godsdienst Hand. XXVI: vs. 5. zig beroepende op zijne tijdgenoten, als die wisten, en getuigen konden, zo ze wilden, dat hij na de befcheidenfte Setle van hunnen Godsdienst als een Pharizeër geleefd hadde,
Het was dan, na de gefteldheid van dien tijd, in het Jodendom, een eer, en ftof tot roem, tot de Pharizeën te behooren, en dadelijk als een Pharizeër, na den flipten en geflrengen eisch hunner inzettingen te leven. Hier op kon Paulus, als een Jood zig beroemen: Hij was na ce wet een Pharizeër; dat is, volgends fommigen , na den regel, 72a de Sette, of wat den regel of feEte aangaat, een Pharizeër, overeenkomftig de ftipfte wetten dier feöe .geweesd zijnde in vollen nadruk een Pharizeër. Doch beter komt mij voor hier door de wet te verftaan de wet van Mofes, na de wet een Pharizeër wil zeggen, ten aanzien van de wet, in de uitlegging en onderhouding der wet de Secle der Pharizeën volgende : In deze gezindheid was hij opgevoed, onderwezen , en had derzelver inftellingen naawkeurig waargenomen ; hij kon deswegens met grond roemen, dat hij niet alleen in naam, maar inderdaad behoord had tot de beroemdfte Secte, dat hij ia vollen nadruk geweesd was
na



Na den ijver eei vervolge1, der ge meinte ;
! a i i
£ <
c
7 e
8o PHILIPP: III: vs. 6.
m de wet een Pharizeër. Hoort hoe hij elders m eene zijner verandwoordingen dit voorfteir, Hand. XXII: 3, i* era Jodisch man, opge. voed in deze Stad, aan de voeten Gamaliëls: onderwezen na de befcheidenfte wijze der Vaderlijke wet: en hij voegt 'er bij, als een gevolg daar van, zijnde een ijver aar Gods, gelijkerwijs gij allen heden zijt.
Dit Iaatfte komt overeen met het geen hij hier in de zesde plaats opnoemt, vs. 6. Na
den ijver een vervolger der gemeinte.
Men had onder de Joden, inzonderheid onder def Pharizeën, zekere lieden, die zig Zeloten, Vijveraars) noemden, die onzinnig voor het Jodendom ijverden, die zig het regt aanmatigden, om de afvalligen van de wet te ra-volgen; ja fomtijds op ftaanden voet, wanïeer zij zulk eenen ontmoetten, die na hunne ;edagten tegen de wet iets leerde of deed, te laan, ja te dooden, die deswegens geene zwaigheden of gevaren ontzagen ; dit gewaand egt zogten zij afteleiden van Pinehas, die enen Israëlijt, welke zig met Midianitifche ntugt en afgoderije bevlekt had, in 't midden es legers in zijnen ijver doorftak Num. XXV: , 8. Zoodanig een ijver had ook Paulus als en Pharizeër gehad , en was daar in uitfteend geweesd boren anderen uit zijn geilagt
en



P H I L I P F: III. vs. 6. 81
en Secle. Hij zelf fchrijft Gal. I: 13. Gij hebt mijnen omgang gehoord, die eertijds in het Jodendom was, dat ik uitnemende zeer de gemeinten Gods vervolgde en verwoestte. Hij was niet alleen met zijnen .bijftand tegenwoordig geweesd bij den dood van den Godvrugtigen Stephanus, maar volmagt verkregen hebbende van de O verpriesters, had hij de Christen gemeintens door het Joodfche land, als afvalligen van de Wet, met onbezonnen ijver en grimmige woede ter dood toe vervolgd.
In dezen zijnen overmatigen ijver kon hij boven anderen, ja genoegzaam boven alle zijne tijdgenoten, nog een Jood zijnde, roemen. Niet dat Paulus dit als eene deugd op zigzelve aanmerkte ; integendeel, over dezen zijnen blinden ijver, fchaamde hij zig naderhand, en had 'er, nu een Christen geworden zijnde , een hartelijk berouw over: Hij veroordeelt het met boetvaardigheid, als eene fchriklijke zonde, 1 Cor. XV: 9. 1 Tim. I: 13. Maar na de denkwijze zijns volks, kon hij als een Jood daar op roemen, als op iets, dat een bewijs uitleverde van zijnen ijver, en hem een groote agting, aanzien en voordeel gaf onder zijn volk: Hij was geen laawe, maar een ijverige en Godsdienftige Jood geweesd; hij had na zijne wijze bovenmate geijverd voor zijnen Godsdienst; zijn ijver was zoo groot geweesd, dat hij zelfs de ganfche gemeinte der ChristeII. Deel. F nen



na de regt vaar digheid, die in di Wet is, zijnde onberispelijk.
j
i t
s
i J i
82 PHILIPP: in. vs. 6.
nen vervolgd, en daar toe noch moeite, noch gevaar ontzien had: na den ijver dan, dat is, wat den ijver aangaat voor de wet, en den ganfchen Joodfchen Godsdienst, dien heb ik boven anderen getoond (zegt de Apostel>in mijne woede en vervolging der gemeinte van Christus.
Dit kon hij derhaiven zeer gevoeglijk Hellen tegen die valfche Apostelen, die op hunne joodfche voorregten en Godsdienftigheden zoo zeer pochten: Tegen dezulken kon hij zig overftellen, en zig boven dezelve verheffen, als die nog meer dan iemand hunner voor het Jodendom xvas ingenomen geweesd, zijnde na den ijver zelfs een openbaar vervolger geweesd der Christelijke gemeinte.
Eindelijk, fluit hij den train zijner Joodfche voorregten en vleeschlijke roemftof, met dezen lof, na de regtvaardigheid3
die in de wet is, zijnde onberispelijk.
Wij moeten deze uitdrukking, gelijk alle de range, verftaan in den zin, welke dezelve iad na de denkwijze der Joden van dien tijd.
Door de wet moeten wij hier zekerlijk vertaan de ganfche Wet van Mofes, niet alleen !e burgerlijke en kerkpligtige , maar ook de edelijke Wet: doch ingerigt na de uitleggingen, verklaringen en bepalingen der Pharizeën. Jeze bekommerden zig niet over den geestlijen zin der Wet, en de daaraan beandwooy,
den-



P H I L I P P: III. vs. 6. tj
tiende reinheid des harten, maar vergaapten zig aan de letter , en meenden de Wet genoegzaam, en zeer wel te onderhouden, door de letterlijke betragting der uiterlijke bevelen a gepaard met de naawkeurige waarneming dei? wetplegtigheden en overleveringen. Die dit zorgvuldig onderhield, en zig niet verliep in tegengeftelde ongeregeldheden, die was onberis~ pelijk, onftraffelijk, die wierd bij de Joden gerekend regtvaardig te zijn na de Wet, die wierd geteld onder de regtvaardigen, die gene bekeering nodig hadden.
Zulk een naawkeurige waarneming der Wet, had ook bij Paulus, in zijn Joodfchen ftaat, plaats gevonden, zoo dat niemand hem van losbandigheid of uitfporigheden overtuigen kon: hij mogt vrijmoedig tegen de valfche Apostelen roemen ; na de regtvaardigheid , die in de Wet is, dat is, die geagt wordt bij mijn volk uit de wet te konnen verkregen worden, was ik onberispelijk. ,, Wat mijn perfoneel cha„ rafter aangaat, wil hij zeggen, ik was onbe« ,, rispelijk, zonder vlek; mijn wandel was vrij ,, van groove zonden, ik was ingetoogen, op. ,, lettend op mijn gedrag ; mijn leven kwam „ overeen met mijne belijdenis: ik was na „ mijne rekening en 't gevoelen van mijn „ volk regtvaardig na de Wet,. en onberis3, pelijk."
De Apostel fpreekt hier dan geenfuis van de F s wa*



84 P'HILIPP: III. ' vs. 6.
ware zedelijke regtheid zijner daden , en de innerlijke overeenkomst van zijn hart, met de zedelijke Wet der liefde. Hier aan wierd bij de Joden ten dien tijde minst gedagt; ook zou zulk eene regtheid of regtvaardigheid, niet te tellen zijn onder den roem of het betrouwen in het vleesch, nergens wordt die innerlijke regtheid vleeschlijk genaamd, behalven dat 'er , in dien zin , niemand (buiten Christus) regtvaardig op aarde was, of geweesd was, gelijk de Apostel zoo wel van de Joden als van de Heidenen uitvoerig beweert, Rom. I- 2, 3.
Paulus bedoelt hier dan zulk eene regtvaardigheid na de wet, welke hij in het vleesch had, waarop de verfnijders aandrongen , de uiterlijke waarneming van alle de Mofaifche inzettingen en wetten, waardoor men onberispelijk kon zijn voor de menfchen, na 't gevoelen en den fmaak van dien tijd, offchoon onder al die uiterlijke heiligheid en vroomheid een zeer verdorven hart fchuilde.
Zoo had dan Paulus volgends de Joodfche grondbeginfelen, ftof tot roem in 't vleesch , hij had veel ftof tot roem, hij had meer roemitof dan fchier iemand, zo 'er roemen in het vleesch konde plaats hebben. Hij was niet alleen allen zijnen tijdgenoten en broeders na het vleesch gelijk in voorregten, maar hij overtrof 'er zelfs verre de meesten hunner in.
In



P H I L I P P: III. vs. 6. 85
In Paulus liep alles, wat hen deed betrouwen m het vleesch, t'zamen. Op zijn geboorte, opvoeding , gezindheid en ijver, was niets te zeggen, maar in dat alles had hij onder de Joden aanfpraak 'op den hoogften lof, roem cn agting, en niet minder muntte hij uit in die dingen, welke zijn uitwendig zedelijk character betroffen: na de regtvaardigheid die in de Wet is, zijnde onberispelijk.
Des mogt hij dan met zoo veel regt als de beste Jood zeggen, dat het hem aan geen roem in dien zin ontbrak, dat hij veel had om in het vleesch te betrouwen, dat, zo iemand anders meende in het vleesch te kunnen betrouwen, hij nog meer daartoe zou hebben. Hij was niet minder clan eenig, dan de voornaamfte Israëlijt, die zijne geregtigheid meende mt de wet te hebben: Maar, dit was ook alleen een roem, een betrouwen in lm vleesch, zonder den Geest Gods te hebben; de geheele Godsdienst en naawkeurigheid der Joden, met alle de opgetelde voorregten, was vleeschlijk Zi] kenden de geregtigheid Gods niet zij meenden dat God hun gelijk ware, en konden met dat alles daarom tot de ware regtvaardigheid niet komen. Het was de overweging hier van, welke den Apostel, na dat hij met een hooger licht beftraald, en met een geestrijk gezigt verwaardigd was geworden, deze dingen m een gansch ander oogpuncl deed be^ 3 fchou-



86 P H I L I P P: UI. vs. 6.
fchouwen, dan te voren. Van dien tijd af waren alle deze voorregten , in haren prijs niet alleen bij hem gedaald, maar zoo gedaald, dat hij dezelve geheel verzaakte, alle vertrouwen daarvan aftrok, ja als fchadelijk en verderflijk in dat opzigt verwierp.
Dit betuigt hij in het 7de Vs. hij bevestigt het vs. 8. en verklaart zijne bedoeling daar mede, inzonderheid in het 9de en eenige volgende verfen.
Laat ons, eer wij tot de verklaring dezer betuiging overgaan, een oogenblik toeven bij eenige toepasfelijke aanmerkingen, uit het verhandelde afgeleid,
In de eerfte plaats: moeten wij toezien, en naawkeurig waken tegen verkeerde leeringen: 't is waar, wij hebben onder ons geen Joodsgezinde Christenen, die de befnijdinge drin. gen; doch 't zijn niet alleen vleeschlijke Joden die dit kwaad veroorzaken kunnen; neen, 'er is ook een vermomd Jodendom , dat de ware Kerk altijd belaagde, en ook nog befmet en afbreuk doet: De grond dezer menfchen was de regtvaardigheid uit de wet, en dit zelfde is nog de groftd; op zulke moeten
wij



P H I L I P P: III. vs. 2-6. 87
wij zien; wij moeten die, wanneer ze willen infiuipcn, aanmerken als kwade arbeiders, die meer afbreeken en uitroejen, wat ze ook voorgeven van de Christelijke zedekunde — als een verfnijding, die verdeeldheden aanrigten , en de verfneden kragten van den verdorven mensch noch willen aanvoeren. — Ja, als honden, die niet zelden op 't einde, van God wel eens worden losgelaten aan hunne onreine begeerlijkheden, en met hun eige voorbeeld de kragteloosheid hunner wettifche grondbeginfelen bevestigen.
In de tweede plaats, zien wij dat de Hoofdzaak van 't Christendom is, in Christus te roemen. Maar let wel, dit roemen in Christus ftaat tusfchen twee voorname dingen in; God in den Geest te dienen, en niet in 't vleesch te vertrouwen.
Gelijk 't vertrouwen op eige geregtigheid, deugd, voorregten van goeden inborst, e.z.v. tegen den roem in Christus overftaat en dien uitfluit.— Zo is ook aan den anderen kant de roem in Christus ijdel, wanneer ze niet gepaard gaat met God in den Geest te dienen. — Vele roemen ijdelijk daar Hij de hunne niet is. Ik kan dit nu niet uitbreiden , maar oordeelt zelve: men kan zig den roem in Christus niet aanmatigen, ten zij wij den Geest van Christus hebben, en de dingen die des Geestes zijn, gevoelen , want die den Geest van Christus F 4 nies



88 P H I L I P P: in. vs. 1-6.
niet en heeft , die komt Hem niet toe. Wij moeten een geestlijk gevoel, een geestlijken zin hebben, en daarom bidden, dat de beloofde Geest, ook over ons worde uitgeftort en onze harten levendig make.
Eindelijk, in de derde plaats; de ware roem in Christus is daar in gelegen, dat wij Hem als onzen Heer erkennen, wien de roem toekomt van onze geregtigheid en zaligheid.
Hoe moeilijk dit is, verftaat gij, die 't met veel moeite geleerd hebt, en nog moet leeren. — Hoe vaak zijn wij ons zeiven in den weg. — Hoe veel is 'er nodig om hier zuiver te ftaan, en waarlijk met ons gemoed daar te verkeeren. — Hoe veel behoort 'er toe , om ons zo ver te ontkleden, en den natuurlijken hoogmoed zo diep te vernederen, dat wij met een hartelijk welgevallen ons op eene geregtigheid buiten ons verlaten, aangenomen alleen door 't geloof.
Hoe veel is 'er nodig, om dat geduurig te leeren, hoe ras is men uit dit enge pad, houdt "er 't oog op, 't is dat geen waar wij 't meest over te ftrijden hebben. Ai, ziet toch op de heimelijke honden, kwade arbeiders en verfnijding, die geduurig in uw gemoed zig vertoonen.
Maar, is 't moeijlijk, ö hoe zalig evenwel; ais wij daar ftaan, dan is men in 't licht, dan vallen Gods geboden niet zwaar; ö! ze zijn
dan



P H I L I P P: III. vs. 2-6. 89
dan fraakelijk aan de ziel; dan leeft het geestlijke van den Godsdienst in 't hart; dan ftaat men veilig; afhanglijk, ootmoedig, kinderlijk; dit, dit is de bron van ware, tedere, ongeveinsde godvrugt.
Nu dan, hebt het 'er toch gezet op ; en God beware ons bij dit dierbaar pand, en bevestige u zoo in deze grondleere des Euangeliums, dat uw gelovig, ootmoedig en godvrugtigvoorbeeld tot bevestiging voor andere moge ftrekken. Amen.
F 5 P<HI-



9°
P H I L I P P: III: vs. 7-14.
Maar het gene mij gewin was, dat hebbe ik om Christi wille Jchade geagt.
Ja gewisjelijk, ik agte ook alle dingen Jchade te zijn, om de uitnemendheid der kennisje van Christus Jejus, mijnen Heere , om wiens wil ik alle die dingen Jchade gerekend hebbe, en agte die drek te zijn, op dat ik Christus moge gewinnen.
En in Hem gevonden worde, niet hebbende mijne regtvaardigheid, die uit de wet is, maar die door het gelove van Christus is, (namelijk) de regtvaardigheid die uit God is, door het gelove.
Op dat ik Hem kenne, en de kragt zijner op. Jlanding , en de gemeinjchap zijns lijdens , zijn dood gelijkvormig wordende:
OJ ik eenigjms moge komen tot de wederopftandinge der dooden.
Niet dat ik het aireede gekregen heb, of aireede volmaakt ben; maar ik jage daar naer, oJ ik het eok grijpen .rnogt, daar toe ik van Christus Jefus ook gegrepen btn.
Bros-



P H I L I P P: III. vs. 7. 91
Broeders, ik en agte niet dat ik zelve het gegrepen hebbe.
Maar één ding (doe ik,) vergetende 't geen dat agter is, en ftrekkende mij tot het geen dat voren is, jage ik naer het wit, tot den prijs der roepinge Gods , die van boven is, in Christus Jefus.
TT\e Apostel betoogd hebbende, in welk
J * eenen uïtnemenden trap hij alle de
vleeschlijke voorregten , op welke zig de Joodsgezinde valfche Leeraars verhieven, bezeten had, gaat thands voord om aan te tonen hoe hij dezelve, zoo ras hem de kennis van Jefus Christus in het ware licht was geopenbaard geworden, voor niets geagt en vrijwillig had ■ overgegeven , in zoo verre zelfs dat hij die veel eer als fchadelijk aangezien en weggeworpen had; dit ftelt hij voor in het 7de vers, waarna hij dit uitvoeriger betoogd en bekragtigt in het 8f« en eenige daar op volgende verfen: Hij betuigt dan in het 7de vers.
Maar het gene mij gewin was, dat heb ik om christus wil schade geagt.
De



Maar
het gen mij gewin was
i
i
j t 2 u d
w a| et in
P2 PHILIPP: III. vs. 7.
_ De Apostel geeft hier mede te kennen, dat de opgenoemde dingen hem voorheen gewin waren geweesd: Dit waren ze geweesd in een tweeërlei opzigt :
Zij waren hem gewin geweesd in zijn eigen vleeschlijk oog. Toen hij de geregtigheid Gods niet kende, had hij de befnijdenis, egte afkomst uit Abraham, en onderhouding der plegtigheden en wetten van Mofes, na de inftellingen der Pharizeën, aangemerkt als gronden en verdienende oorzaken van Gods gunst, die den zekerften weg baanden tot het eewig even, terwijl hij meende door zijne vervolringe Gode zelfs eenen dienst te doen.
Maar ook waren zij hem gewin geweesd :en aanzien van, zijnen uitwendigen ftaat in de:e' wereld. Zij hadden bij de Joden een groot anzien en voordeel: wegens deze voorregten tond men in groote agting: men had de toefching van het volk: en zij baanden den'weg i>t de hoogfte eer-ambten en rijkdommen. do lang Paulus een Jood was, ftond hem, it aanmerking dezer opgetelde voorregten, de sur open, tot alle eer en voordeden. Voorheen dan, waren deze dingen hem veel aard: hij bouwde 'er zijn vertrouwen op, tteze voordeelig en verdienftelijk tot de ■wige gelukzaligheid; en hij genoot 'er ook
opzigt tot het aardsch geluk de vrugten
van,



PHILIPP: III. vs. 7. 93
van, die zijne tijdgenoten nevens hem daar aan vast maakten, eer, aanzien, toejuiching.
In deze opzigten was dit alles hem gewin geweesd.
Maar nu, na dat de zaligmakende genade c
hem, verfchenen was, beichouwde hij deze'
i
dingen in een gansch ander licht, nu veldej hij 'er een ander oordeel over. Het gene mij' gewin was, dat heb ik om christus wil schade ge agt. In het volgende vs. drukt hij zig dus uit, ik agt alle dingen Jchade te zijn, om de uitnemendheid der kennisje van Chris, tus Jejus, mijnen Heere, — en agte die drek te zijn, op dat, ik - Christus moge gewinnen. Wij zullen derhalven ftrax gelegenheid hebben, om dit ftuk opzettelijker in te zien: hier ter plaatfe zal 't dan genoeg zijn, alleen dit weinige daar van te zeggen: Het gene mij gewin was dat heb ik om Christus wil fchade geagt, dat is: „ 't geen ik, nog een Jood zijnde, dier„ baar agtte, is mij nu niets waard, ja in ze„ ker opzigt zou het mij nadeelig zijn. Zo „ dra ik Christus en zijne verdienften heb lee,, ren kennen, heb ik mijne hoogagting voor „ alle die uiterlijke voorregten verloren, en ,, mijn vertrouwen op^ezelve is in eene ver„ zaking en verwerping derzelve veranderd. „ De overtuiging van de uitnemendheid van „ Jefus perfoon, en zijn aangebragt heil deed „ mij 't vertrouwen op alle deze genoemde din-
v gen.
'at heb ik m Chrisus wit 'chade yagt.



m P H I L I P P: III. vs. lt
» gen, met veragting aanzien: ja de begeerte „ naer de kennis van, en 't volkomen vertrou* * wen °P Christus, ais den eenigen Zaligma„ ker, heeft mij die dingen doen wegwerpen ), als onnut, ja hinderlijk aan mijne Ware za„ ligheid, om dat ze mijne hoop en vertrou„ wen op Christus, zoo veel minder zouden „ hebben doen zijn, als die genoemde din„ gen meer waren in mijn oog,"
't Is waar, fommige dingen waren wel op haar zelve niet fchadelijk, als bij voorbeeld, zijne vleeschlijke afkomst uit Abraham, als een Hebreër uit de Hebreen, uit het geilagte Israëls, en wel uit de ftam van Benjamin gefproten : Sommige dingen waren eertijds, uit kragt van Gods infteliing zelfs noodzakelijk en van groote nuttigheid, als zij met het geloof gepaard, gingen, als daar was de Befnijdenis en de naawkeurige onderhouding der plegtigheden van Mofes wet: Maar zij hadden op "haar zei.ve geene innerlijke waarde, en waren derhalvcn nu, na dat Christus alle de fchaduwen door zijn gehoorzaamheid en Lijden vervuld en •weggenomen had, van geene de minfte nuttigheid; integendeel, zij waren fchadelijk voor zoo verre derzelver waardeering en onderhouding eene ingewikkelde minagting van Christus verdienfte , en eene verzaking van zijne volkomenheid in zig opfloot: Sommige dier genoemde dingen dan, ja alle, waren fchadelijk
in



P H I L I P P: III. vs. 7. 95,
in het oogmerk, waar toe ze na de denkwijze der Joden van dien tijd gebruikt wierden ; maar ook fommigen derzelve waren in haar eigen aard zeer fchadelijk, en verderflijk: als bij voorbeeld, zijne verkleefdheid aan de Pharizeenfche leeringen, en zijn onbezonnen ijver tegen de Christenen. Toen hij derhaiven door de Godlijke verlichting overtuigd wierd, van de blindheid en fchadeiijkh'eid van zijnen oaverftandigen ijver voor God; toen hij, begon te fmaken den grouwel van den Pharizeewfchen fuurdeesfem, en bemerkte den verfchrikiijken afgod der gewaande eige - geregtigheid uit de werken der wet, toen agtte hij alles, wat hij als een Jood. tot dien tijd toe gehad, tot een verkeerde bejaging zijner zaligheid misbruikt, en dus verre tot gewin gerekend had, dat alles agtte hij toen voor wezenlijke fchade, dat alles wierp hij zonder tegenbedenking weg, hij ontdeed 'er zig van met afkeer, wegens 't daarin gefielde vleeschüjk vertrouwen, om nu niet meer op eenige dezer dingen, maar alleen en volkomen op Christus zijn vertrouwen te ftellen, zijn aangebragt heil deelagtig te worden, en God in en door Hem te gehoorzamen en te verheerlijken.
Uit deze gronden nu, kwam het voord dat Paulus en alle ware Christenen, niet meer in het vleesch vertrouwden , maar God alleen in den Geest dienden, en in Christus Jefus
roem-



05 P H I L I P P: UI. vs. g.
roemden; uit dien grond kwam het voord, dat hij de Philippiërs waarfchouwde tegen de verfnijdinge. Niet dat hij voor hunnen vleeschIijken roem zou behoeven onder te doen ; ó neen, als hij als Jood wilde roemen, dan was hij ver boven de meesten hunner, hij had de grootfte voorregten in 't Jodendom gehad, alles had in hem 't zamengelopen, maar, 't geen hem gewin was, dat had hij om Christus wil Jchade gerekend.
De Apostel geeft bij bevestiging en uitbreiding dit nog nader en zeer nadruklijk te verftaan in het 8 fa vers.
Ja gewis selijk, ik agte ook alle dingen schade te zijn, om de uitnemendheid der kennisse van christus jesus, mijnen heere, om wiens wil ik alle die dingen schade gerekend hebbe, en agte die
drek te zijn, op dat ik christus moge gewinnen.
Hier zien we
De bevestigende betuiging van den Apostel, aangaande zijn gemelde oordeel en keuze, in 't ifte lid van dit 8fa vers. Ja gewisfelijk, ik agte ook alle dingen Jchade te zijn, om de uit-
ne-



'P H I L I P PS »III. va 8. s
nemendheid der kennisje van Jejus Christus, mi hen Heere.
Dan de nadere verklaring daar van, zo te aanzien van zijn vorig, als van zijn teger woordig oordeel en beftaan: Om wiens wil i alle die dingen Jchade gerekend hebbe, en agte di drek te zijn, opdat ik Christus moge gewinnèm
Had dan de Apostel gezegd, het gene mi gewin was, dat heb ik om Christus wil Jchal geagt. Hij beoogde daar mede zijn gedrag ir vroegere tijden: Zo had hij de zaak befchouwc bij zijn overgang tot het Christendom. Maar. was dit ook een uitwerkfel geweesd van zijn: eerften en eenigfins blinden ijver? Had hij die zaak door die eerfte vervoeringen ook te fterls gedreven? geenszins.- Was hij evenwel door den tijd daar Van niet een weinig te rug gekomen? niets minder dan dat. Gelijk hij toen dagt en gedaan had, zoo oordeelde en deed hij nog, en ging zelfs verder.
Ja gewiss ei. ijk, zegt hij , ik ben ten vollen overtuigd van mijne keuze, ik ben 'er ten vollen in bevestigd; ik blijve 'er beften-' dig bij. Ja gewisfelijk, ik gaa nog verder ' ik kan zeggen: ik agte ook alle dinJ;
gen schade te zijn.
Hij verftaat door alle dingen Niet alleen de voorheen gemelde voorregten , welke hij had en van welke hij in de H. DE el; G yo_
1
n \
l
i ;
fa ge-
msJelijH k agte wk alle lingen 'chade té njn.



P8 PHILIPP: lil. vs. 8.
vorige verfen gefproken heeft; maar hij befchouwt hier cok die dingen die hij niet had, maar welke hij, a!s een mensch, in de mogelijkheid was om te verkrijgen. Denkt aan al 't geen in de wijde wereld van eenig tijdelijk, belang, lichaamlijk voordeel of gewin geagti wierd: alles waar op Paülus of iemand andersi prijs mogt Hellen, of gefteld hebben. Men: denke aan eer, roem, gaven, geleerdheid,, rijkdom, aardfche genoegens, met één woord! alles wat onder de zon is.
Evenwel men moet vooral het bovengemelde zevental van Joodfche voorregten °in 't bijzonder niet uit het oog verliezen, op welke hij na de wijze der Joden, meer zelf* dan iemand der valfche Apostelen zoude kunnen roemen: Zijne befnijdenis ten agtften dage: Zijne afkomst uit het gejlagte Israëls; de bloejende fiam , waaruit hij gefproten was , de Stamme Benjamins, Jacobs geliefden Zoon, uit zijn beminde Rachel, de eenige die hem in 't beloofde land, in Canaan , geboren was; de eenige die in de fcheuringe der tien ilammen, Juda, 't huis van David, en den Tempeldienst te Jerufalem beftendig was blijven aankleven. Zijne egte geboorte, als een Hebreet uit de Hebreen, van ouders tot ouders, van vt> ders en moeders zijde; zijne .fecie, na de wet een Pharizeër, de aïierberoemdfte en aanzienüjkfte gezindheid onder de Joden. Zijn ijver
voor



ÏJ tl I L I P P: III. vs. 8. mj
voor zijnen Godsdienst, die zoo ilerk was, datze hem vervoerde tot de vervolging deiChristen gemeintens , en hem een grooten roem bij de Joden deed verwerven. En eindelijk, zijne regtvaardigheid , zijnde na de Pharizeewfche verklaring der wet onberispelijk.
Deze dingen, (gelijk we gezien hebben) waren hem wel eer gewin geweesd; Zij hadden bij de Joden groote nuttigheid. Wegens deze voorregten ftond men in groot aanzien ; men had de toejuiching van het volk; en zij baanden den weg tot de hoogfte Eer-ambten^
Maar deze voorregten, , Wat winst zij hem ook aanboden, had hij verlochend; en niet alleen deze voorregten, maar ook in 't gemeen alle aardfche dingen, hoe ook genaamd,
Agte hij SCHADE TE ZIJN.
Schade is het nadeel of verlies , 't welk men lijdt in zijne bezittingen of genoegens: men noemt eenig ding fchade in een volftrekten zin, wanneer het door zig zelve Heilig ons verlies toebrengt, en berooft van 't geen men reeds bezat of verwagtte; maar ook, re* kent men fchade dat geen, het welk, fchoon 't op zig zelve al eenig voordeel mogt aanbrengen, egter ons van veel grootere voordèelen doet verfteken zijn.
In dit Iaatfte opzigt moet men het hier voornamelijk opvatten. Velen onder die genoemde dingen, waren wel óp haar zelvein G 2 't af-



om de tdtne-
mendhei
der ken
nisfe vm
Christus
Jefus,
mijnen
Heere.
I < <
t
, 3
7, l
loo PHILIPP: HL ys. g.
*t afgetrokkene, geen fchade ; maar zij waren het in vergelijking met wat anders, met iets* dat oneindig groófer was, en van welks bezitting het behoud dier dingen hem zou doen verfteken blijven. Want, zoo zegt de Apostel: Ik agte alle dingen fchade te zijn om dé
.uitnemendheid der kernisse van christus je sus , mijnen heere:
Maar welke is dan deze kennisfe van Christus Jefus ? Verftaat 'er niet door die Hiftorifche gemeene kennis of bevatting van Christus , die ook een mondbelijder, en een valschgenaamd Christen , ja ook de Satan , hebben kan : Neen } 't is een kennisfe van Christus Jefus als zijnen Heer, die hem met zijn bloed gekogt, uit het geweld des Satans en der zonden verlost, voor eewig aan zijnen zaligen dienst verbonden, en tot zulk een einde door sene kragtdadige roeping, tot het geloof en in zijn gemeinfchap overgebragt en gefteld had.
Het is eene kennis, die niet verkregen wordt nt het bloot onderwijs van menfchen, of uit :nkel verflands-oefening; maar door de genade les hemelfchen Vaders, door middel van zijn voord , gepaard met de verlichting des H. ïeests; een kennis, van welke Christus zeide, tfatth. XVI: 17, Zalig zijt gij, Simon Bar-Jaal warit vleesch en bloed heeft u dat niet geopenaard , maar mijn Vader die in de hemelen is.
Wilt gij 't nader weten : 't is die opgehel-
der-



P H I L I P P: III. vs. 8. 101
derde , hooge en hartinnemende kennis van Christus, waardoor men in dezen dierbaren Heiland bevindelijk voor zig zeiven ontdekt alle de fchatten der Goddelijke wijsheid en kennisfe, waardoor men Hem levendig kent als da kragt en de wijsheid Gods.
't Is die kennis van den Heere Christus en zijne genade-kragt, welke men door de dadelijke toepasfing van zijn verlosfings werk in zijn binnenfte gewaar wordt; waar door de ziel, voorheen ongevoelig, ja dood in zonden, levendig gemaakt , door den Geest wedergeboren, van de heerfchappije der zonden bevrijd, in de zalige gunst en gemeinfchap van God den Vader overgebragt, en aanvanglijk gereinigd, geheiligd, en der eewige heerlijkheid toegewijd wordt.
Eene kennis derhalven, die niet alleen '% verftand verrijkt, maar ook het hart niet ledig laat, en in- 't gemoed verwekt een alles overwinnend geloof, reine liefde, heiligen ijver, blijde hoop, Godverheerlijkende dankzegging, onuitsprekelijke blijdfchap , en gegronde verwagting der eewige gelukzaligheid. . Zoodanig was de kennis, welke Paulus had van Christus Jefus, zijnen Heere , welke hij geleerd had, niet uit eenig menschlijk fchool, maar dqoiy-de onmiddelijke verfchijning en openbaring van Jefus Christus in zijn gemoed, .die hem, terftond met een verflagen hart, en G 3 Yok



m P H I L I P P: HL vs. 8,
volkomene overgave aan 's Heeren dienst deed uitroepen: Heer ! wat wilt gij dat ik doen zal? en hoedanig eenen indruk deze kennisfe zijns Heeren op zijn ziel hadde, hoe diep zij daarin gcwortokl was, bleek uit dien brandenden ijver, met welke hij Christus predikte, met volharding; dat bleek uit zijn onvertzaagden heldenmoed, voor den Heiland en voorzijne zaak, in welk alles hij zijns gelijk niet had, maar overvloediger was dan zelfs de anj dere Apostelen.
• Paulus was derhalven regt in ftaat om van de waardije dezer kennis te kunnen oordeelen; en wat oordeelt hij 'er van :
Hij fchrijft 'er eene uitnemendheid aan toe, die alle dingen'te- boven gaat. Hij noemt het eene uitnemende kennis, of ('t geen nog meer nadruk influit) de uitnemendheid der kenm bij welke hij alle dingen als niet, als fchade, rekent.
Twee zaken liggen in deze betuiging dan epgefioten, die onze nadere befchouwing vorderen :
Vooreerst, dat de kennis van Christus Jefus oneindig beter, voordeeliger, voortreflijker is, dan 't genot van al wat de wereld oplevert.
'Ten anderen, dat de gehegtheid aan andere dingen, en aan die voornoemde Joodfche voor, regten in 't bijzonder, aan deze kennisfe van Christus zeer hinderlijk, fchadelijk, ja met
de- :



P H I L I P P: III. vs. 8. 103
dezelve geheel onbeftaanbaar is, en daarom voor enkel fchade moet gerekend worden.
Laat ons deze beide ftukken wat nader bezien.
De Apostel zegt hier mede in de eerfte plaats, dat de kennisfe van Jefus Christus, zijnen Heer , oneindig voortreflijker is, dan alle de genoemde voorregten, en alle andere aardfche begeerlijkheden.
En wie, die de dingen regt befchouwt, erj na haar waren prijs weet te fchatten, kan hier anders oordeelen?
Befchouwt men deze kennis op haar zelve en in hare gevolgen, ze is voorzeker allervoortreflijkst,
't Is een kennisfe van Hem, die in de geftalte Gods was, die God zelf is, de Heer der Heerlijkheid, die een naam heeft boven alle namen ; opdat in zijnen naam zig alle fcniën buigen zouden.
ft Is een kennisfe van den eenig geborenen des Vaders, in wiens kennisfe alleen de Vader regt gekend wordt, die Hem ziet, die ziet ook den Vader; zonder deze kan men den Vader, den eenigen waaragtigen God noch kennen, noch tot zijnen Verbonds-God hebben.
't Is een kennisfe, die den eenigen weg der zaligheid behelst, buiten welke 'er geen vrede, geen troost, geen hoop is; Want de Zaligheid is in geenen anderen; want 'er is onder den G 4 gan-



to4 PHIL1PP: III. vs. 8.
ganfchen hemel geen ander naam, die onder de, .menfchen gegeven is, door welken wij kunnen zalig;, worden.
't Is een kennisfe, waarin de ganfche verborgenheid der verlosfing geopenbaard is, waar in alle Gods aanbiddelijke deugden, allervoortrèflijkst zig ontdekken, waar door de heerlijkheid van God in het aangezigt van Christus die het affchijnfel van Gods heerlijkheid is ] op de aanrninnigfte wijze aanfchouwd wordt.
't Is een kennis, die de voortreflijkfte uitwerkfelen, de begeerlijkfte vrugten in 't gemoed te weeg brengt.
Door deze kennis wordt het verftand verbeterd, verhoogd, beftraald met eene hemelfche verhchting, en vervuld met de heiligfte en hedzaamfte wetenfehap. - Door deze kennis verkrijgt men deel aan Christus geregtigheid, die door zijne kennisfe vele regtvaardig maakt m de vergevinge der zonden. - Door deze kennis wordt het hart aanvanglijk gereinigd Van deszelfs aangeborene verdorvenheid, en befmettinge der zonden. - Deze kennis behelst alles, wat tot het leven en de Godzalig, neid van noden is. - Deze maakt de wederwaardigheden van dit leven ligt; deze dient in den dood zelve tot vertroosting, en vervult den ftervenden met vroolijkheid, en blijmoedige ve;wagting. Voorwaar, welk eene uitnemendheid der
ken-



P H I L I P P: III. vs. 8. 105
kennisfe van Jefus Christus onzen Heere! zoo voortreflijk is deze kennis in haar zelve.
En deze uitnemendheid blijkt nog verder, wanneer we deze kennis vergelijken met alle andere dingen: — hoe ongenoegzaam is al wat de wereld oplevert, om 't gemoed waarlijk te vervullen! » maar in deze kennis is" een fchat, die alle de vatbaarheden der ziel vervult — hoe onbefiendig is alles - laat men al eens eenig genoegen vinden — 'er komt een tijd, die 't afbreekt — maar dit is een eewig goed: dit is een kennisfe van Hem, die als de opperfte Wijsheid zeggen kan : ik doe mijne liefhebbers beërven dat beftenaig is, en ik zal alle hare fchau kameren vervullen.
Andere dingen mogen lichamelijk nut, tijdelijk voordeel aanbrengen ; maar deze kennis geeft te befchouwen en te genieten onverganglijke zaligheden, eewige heil - goederen. — Andere kennis maakt opgeblazen, en vult de harfenen, maar deze doet het hart leven, en heiligt de ziel; andere wetenfchappen, en al wat buiten deze kennis, bij Joden of Heidenen, van God, zijn' dienst en deugden te vinden is, zijn wolken zonder regen; maar deze kennis doet wateren wellen, wateren van genezing en vertroostingen.
En befchouwen wij de Joodfche voorregten in :t bijzonder; wat zijn deze zonder deze kennis ?wat zijn zij in vergelijking van dezelve?
G 5 W:a*



*o6 P H I L I P P: HL vs. 8.
Wat zijn deze zegge ik, zonder deze kennis?
Zonder deze kennisfe des Heeren Jefus Christus, is het ganfche O. T. een verzegeld boek; de Prophetiën, onoplosfelijke raadzels; de wet-plegtigheden zonder zin of reden; de voorbeelden, fchaduwen zonder lichaam; de befnijdenis en offeranden, ongerijmd; en'alle de geboden der Mofaifche wet, nutteloze dingen. — Maar door deze kennis wordt het verzegeld boek geopend; de Prophetiën worden door dezen fleutel ontfloten ; de fchaduwen vinden hier haar lichaam en de ganfche wet haar volmaakfle vervulling, door eene geregtigheid, die voor het ftrengst gerigt van God beftaan, die de fcherpfte proef doorftaan kan. Deze kennis van Jefus Christus den Heere overweegt derhalven alle de wetenfehap der Schriftgeleerden en Pharizeën; zonder deze kennis is alles duisternis.
Maar ook zei de ik: wat zijn alle deze voorregten in vergelijking van deze kennis?
Hoe veel uitnemender is niet de befnijdenis des harten die zonder handen gefchiedt, in Christus, boven de befnijdenis' in het vleesch ten agtften dage? hoe veel uitnemender de gemeinfehap aan het ware Gods volk, Abrahams gelovig zaad, boven het Israël na den vleefche? hoe veel uitnemender het uitverkoren geflagt boven de uitgelezen ftam van
Ben-



PHILIPP: III. vs. 8. 107
Benjamin! hoe veel uitnemender uit God geboren te zijn, boven de vleeschlijke geboorte uit Abraham, als een Hebreër uit de Hebreen! hoe veel uitnemender de geregtigheid des geloofs, de geregtigheid van Christus, boven de ftipfle naawkeurigheden der Pharizeën , en hunne ingebeelde geregtigheid !
Nu deze wezenlijke voordelen verfchafte hem de kennis Jefu Christi zijns Heeren. Hoe moesten dan die vleeschlijke voorregten , en alle andere dingen daar bij niet afvallen , en verdonkeren, ja tot niet verdwijnen!
Dit nu was het eerfte ftuk, dat in deze betuiging ligt opgelloten; dat de kennis van Jefus Christus oneindig uitnemender, beter , voordeeliger is, dan alle de voorregten des Jodendoms, ja dan alle dingen. ■ Het tweede dat hier in ligt opgelloten, is dit, dat alle deze dingen, zoodanig als ze bij de wereld , en de Joden in 't bijzonder , befchouwd en gebruikt wierden , inderdaad met deze kennis niet beftaanbaar, maar aan dezelve waarlijk hinderlijk en ten uiterften fchadelijk waren,
Zoo lang men toch in het vleesch betrouwt, en roem draagt op zijn vermeinde waardigheid, is. men onvatbaar voor het waaragtig verheve, se, en dierbare van Jefus kennis, dat in de ware nedrigheid en armoede des geests zijnen grond heeft, — Zoo lang. men op zijne eige
ge>



ïo8 ' PHILIPP: UI: vs. g.
geregtigheid vertrouwt, Is het oog voor de leer der waaragtige verzoening beneveld, en de ziel voor de erkentenis en omhelzing van Jefus volwigtige geregtigheid en alle derzelver heilrijke gevolgen onvatbaar. Was nu dit de Uitwerking van allen vleeschlijken roem, hoe billijk agtte dan de Apostel alle deze dingen niet alleen gering, maar zelfs loutere fchade om de uitnemendheid der kennisfe zijns dierbaren Heeren Christus Jefus.'
Zoo hield hij dan, na dat hij Christus had leren kennen, wegens het gansch zeer uitnemende en heerlijke dezer kennis, alle dingen fchade; hij agtte het onvergoedelijke fchade, wanneer hij ook alles, wat de wereld heeft of geeft, bezitten en behouden mogt, en daarbij het allerminfte van deze uitnemende kennis des grooten Gods en Zaligmakers Christus Jefus, ontbeeren zou.
Zoo dan, wie billijkt niet deze keus: Ja gemsfelijk ik agte ook alle dingen fchade te zijn, om de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Chris. t}is mijnen Heere!
Zie daar de bevestigende betuiging des Apostels, 't geen het jfte lid van onzen test uitmaakt.
Het gebeurt niet zelden, dat een Godvrugtige meer opregtheid heeft in zijn keus, dan wel moed en ijver in de uitvoering; men oordeelt regt, maar doet wel eens anders;. Paulus
zelf



V H I L 1 P P: III. vs. 1 föj
feelf vond de overblijffels van die wet nog ii Zijne leden, dat a/s hij 't goede doen wilde; het kwade hem bij lag. Was het nu wellig hier in dit geval ook zoo met hem gefield' geenszins , geliefden ; in dit ftuk , dat dei grond, het fundament der zaligheid betreft, was zijn beftaan , zijn werk, zijn gedrag evenredig aan zijn keus en oordeel; agtte hi waarlijk alle dingen fchade, om de uitnemend heid der kennisfe van Christus, het was nia alleen zoo zijn oordeel, zijn keus, zijne gedagten; neen; maar hij had het metterdaad getoond, hij kon hier wijzen op ónlochenbaart proeven: om wiens wille zegt hij in 't 2ae lid van dit vs. tot nadere verklaring zijner bevestigende betuiging, om wiens wille ik alle die dingen (te voren) schade gerekend h e e , en ik agte die (voor tegenwoordig) drek te zijn.
De Apostel bedoelt hier door alle die dingen nu bepaaldelijk de voorregten des Jodendoms, te voren opgeteld; op welke hij na de wijze der Joden zig had kunnen beroemen ; die hem na 't vleesch gewin waren, en waarvan hij vs. 7. gezegd had: het geen mij gewin •was dat heb ik om Christus wil fchade geagt: hier fchijnt hij dit te herhalen : Om wiens wille ik alle die dingen fchade gerekend heb. e.z.v.
Doch tot regt verftand van deze uitdrukkingis nodig op te merken, dat het grondwoord
niet
1
1
!
om wiens wille ik alle die aingen fchade gerekend heb , en agte dié drek té zijn.



Ho PHILIPP: ÏÏL vs. |
niet zoo zeer /cAa<fc re*e««i, maar eigenlijk fchade lijden 4 of z/gz^e /6/2a^ </oe72 s betee. kent: 't woord wordt bijzonder gebézigd van Zeelieden, die in gevaar van fchipbreuk zijnde, den ballast, ja de lading zelve over boord werpen, en zig die fchade aandoen, om fchip en leven te behouden.
De Apostel geeft derhalven hier mede té kennen, dat hij om Christus wil aan alle deze dingen fchade geleden had; dat hij zelf vrijwillig, zeer gaerne, zig die fchade gedaan, van 't gewin dier voorregten zig volvaardig ontdaan had. Zoo dra hem Christus, zijne heerlijkheid, zijn aangebragt heil, en de weg om daar aan deel te krijgen, ontdekt Was! had hij zijn vleeschlijke roem, gewin en voorregten volgaerne daar aan opgeofferd , als een onnutten ballast afgelegd.
Hij bevond in Christus meer, oneindig meer waardije en wezenlijkheid, gelijk we zoo even zagen; en deze paerl van oneindige waarde, deed hem daarom zijne agting voor de mindere, ja valfche paerlen, verliezen.
En, terwijl hier eene keuze moest gefchieden, of zig aan Christus over te geven , en zijnen vleeschlijken roem en voorregten te verlaten; of deze te behouden en Christus te verzaken, zoo had hij volvaardig tot het eevfte befloten; de aankleving aan zijne voorregten moest hem Christus, of de aankleving
aan



P H I L I P P: Ui. vs. 8. lit
aan Christus, zijne voorregten doen verliezen; maar Christus, de uitnemendheid der kennisfe van Christus Jefus zijnen Heer, was hem van oneindig meerder waarde , zoo had hij dan zeer gereedelijk alle deze dingen om Christus wille fchade geleden
Zoo had de Apostel gedaan; dat was bekend ; ieder wist het ; zijn lot, zijne tegenwoordige gevangenis was: 'er getuigen van.
Maar had de Apostel nu ook eenig berouw daar over? was hij ook eenigfins daar van te rug gekomen ? hoort hoe verre 't daar van daan was; hij voegt 'er bij; en ik agte die drek te zijn: Zoo dagt hij 'er tegenwoordig over; hij had niet alleen alle die dingen fchade geagt ; niet alleen metterdaad gewillig fchade daar aan geleden; maar hij was in zijne" keuze zoo wel bevestigd, dat hij nog fterker zig daar over konde uitdrukken , en zeggen: ik agte die ook drek te zijn.
Men moet wel onder 't oog houden, 't geen over 't vorige vs , reeds gezegd en in bijzonderheden getoond is , dat Paulus van fommige van deze voorregten , in 't bijzonder van de befnijdenis, zoo fpreekt, niet op haar zeiven, of in het oogmerk van God'bij derzelver eerfte inftelling befchouwd; maar aangemerkt zoodanig, als zij bij de Joden, die daar in hun geregtigheid en heil, geheel of ten deele zogten, befchouwd, en misbruikt
wier-



Cp dat i)
Christus moge ge vinnen.
Éa PHILIP?: III. Vs. g.
wierden. Ziende dan de ongenoegzaamheid dezer uitwendige plegtigheden; overtuigd van de blindheid en fchadelijkheid van zijnen Joodfchen ijver met onverftand; overreed van den gruwel des Pharizeewfchen -zuurdeegs, en de gewaande geregtigheid na de wet; en ten vollen bewust hoe al het aardfche wezen hinderlijk was aan het Christendom; agtte hij dat alles, wat ooit een Jood, wat ook hij zelf weleer voor gewin gerekend had, voor aller geringst, niets waardig; niet beter dan drek en vuiligheid, 't welk men wegwerpt. Zij dienden toch alleen om de kennisfe van Christus te bedekken; hier door kregen die dingen eene fchadelijke en verfoeilijke gedaante; en men ' kon dit niet bemerken, of men moest met afgrijzen en walging , zig daar van afkeeren; Billijk derhalven rekende de Apostel alle deze dingen niet alleen fchade, maar hij agtte die ook drek te zijn.
Dus verloor dan de Apostel veel, maar hij verloor dat egter met blijdfchap, om dat het hem een oneindig grooter gewin deed beërven : want zoo laat hij 'er op volgen: Op
dat ik christus moge gewinnen.
Hij ftelt hier Christus, zijnen Heere zig voor als een gewin, als een groot, wezenlijk, gadeloos gewin, dat de voorige fchade met een onvergelijkelijken overwinst vergoedde Trouwens dat dit waarlijk zoodanig was, heeft
reeds



P H I L I P F: IJL Vs. 8. 113-
reeds gebleken bij de befchouwing van de uitnemendheid der kennisfe van Christus in vergelijking van alle andere dingen. Met een woord zegge ik nu maar : Het gezigt van Christus, het befef van zijne uitnemende dierbaarheid verdonkerde de waardije van alle andere dingen, zoodanig dat het geringste aandeel aan Hem en aan zijne genade, hem meer dan fchadeloos ftelde, of fchoon hij 'er ook de geheeïe wereld bij verliezen moest. Wat baat het een' menfche, of hij de geheele wereld gewonne , 200 hij zijner ziele fchade leed ? de ganfche aarde kan zijn noodlijdende ziel niet redden ; alle de aardfche voorregten t'zamengenomen, kunnen zijne zonde-fchuld niet bedekken: hij kan voor het allerheiligst opperwezen met zijne bevlekte geftalte, en met zware fchuld beladene ziele niet beftaan. Zoo velen immer zigzelven waarlijk~kenden, moesten uitboezemen: Wij allen zijn als een onreine, en alle onze geregtigheden zijn cds een wegwerpelijk kleed: en wij allen vallen af als een blad, en on-
ze misdaden voeren ons henen weg als een wind.
Maar welk eene dierbaarheid, welk een overheerlijk gewin, welk een zielvertroostende en verrijkende fchat is 'er in Christus Jefus, die zigzelven gegeven heeft tot een verzoening. Wanneer 'er flegts een ftraal van Jefus heerlijkheid in de oogen flikkert, wanneer Jefus, als de zon der geregtigheid in 't harte opgaat, II. Deel. H dan



«4- PHILIPP: Ui. vs. 81
dan fchijnt alles, wat daar buiten is, enkelcf duisternis. Wanneer men eenmaal den onnaIpeurlijken rijkdom van Christus heeft ingezien ; eenmaal de onoverzienlijke fehatten en voordeden zijner genade befchouwd, en maar iets daar van geproefd heeft, dan moet men de wereld met al haar pragt; en al wat eige geregtigheid kan opleveren, den rugge toekeeren en voor drek aanzien. Zulk een agt met Mofes de verfmaadheid van Christus meerderen rijkdom dan alle de fehatten van Egypten; dan kan hij de rovinge zijner goederen zelfs met blijdfchap aanfehouwen, wetende, dat hij in zigzelven een beter en blijvend goed heeft in de hemelen.
Zulk een overheerlijk gewin , verfchaft de kennisfe en gemeinfehap aan Christus Jefus. Wat wonder, dat men alles wat daar mede onbeftaanbaar, alles wat daar aan hinderlijk is, gaerne fchade lijdt, wat wonder dat men dat alles, hoe fchoon het pronken mag, drek agt, opdat men Christus moge gewinnen.
Maar wat is "er dan toch wel in die fchadeüjdjng en gering-agting, dat ons Christus doet gewinnen ? maakt dit den mensch Christus waardig ? neen , Geliefden , maar 't is het zelfde (om 't met een gelijkenis optehelderen) als of iemand, beide zijne vuisten met zand, flijk of drek gevuld hebbende, de vuiligheid wegwerpt, zijne handen ledigt, om het fijnfte goud, reine
paer*



P H I L I P P: III. vs. 8. itf
. paerlen en blinkende edelgefteentens in deszelfs plaats aantevatten; 't is hetzelfde, als met iemand die in zwaren fchipbreuk den wrakken, halfverrotten plank, waar op hij ter naawernood nog dobbert tusfchen de fteile baren, los laat, overgeeft, van zig ftoot, om de boot ter behoudenis te grijpen en zig daar in te bergen. Even zoo is 't nodig, dat men alles .waarop men eenig vertrouwen ftelde, waar bij men heil zogt, los laat, om de eewige Geregtigheid van Christus aantegrijpen ; zoo moet men alles fchade lijden, ja als drek rekenen, ■opdat men Christus moge gewinnen.
Ziet daar, geliefde Toehoorders, des Apostels oordeel en beftaan omtrend alle aardfche roem en voordeelen in vergelijking tot de Uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus!
Wij zien hier een zeer groot bewijs van de overtuigende kragt van den Christelijken Godsdienst. Wat horen we hier? Paulus, een man zoo grootelijks bevoorregt onder de Joden , veragt die voorregten en kiest er de kennis en dienst van Christus Jefus, den gekruisten voor! Wat bewoog hem tot dien flap? In het Jodendom had hij gelegenheid tot den hoogften trap van eer en de grootfte voordeelen; in het Christendom kon hij zig niets voorftellen dan fmaad H 2 en



H6 P H I L I P P: III. vs.
en vervolging; daar had hij eer , hier véragting; daar genegenheid, hier haat; daar overvloed, hier armoede te verwagten; en evenwel verlaat hij alle zijne voorregten, hij agt die fchade, en begeeft zig tot het Christendom, en hij volhardt daar in met' eene beftendige blijdfchap , zelfs onder 't zwaarfte kruis , zelfs in deze zijne gevangenis te Romen gedenkt hij daar aan blijmoedig , en blijft bij dat zelfde oordeel, ja gewisfelijk, ik agte ook alle dingen fchade te zijn.
Deze verlcchening van Paulus was meer dan die van alle de andere Apostelen; deze verlieten veel, ja alles wat zij hadden, hunne vischnetten , voordeelen , vrienden, huizen e. z. v. maar zij hadden zoo veel niet te verlaten als Paulus. Paulus was een aanzienlijk man onder de Joden, een geleerde Pharizeew, bevoegd tot hooge Eerambten, en had aanfpraak op de voornaamfte voordeelen onder zijn volk: Dit alles nu om Christus wil te verlcehenen , ja voor fchade en drek te rekenen, voorwaar welk een allerkragtigst bewijs van de waarheid, voortreflijkheid en hartovertuigende kragt van onzen allerheiligften Godsdienst.
Maar heeft die Godsdienst, dat Euangelie die kragt ook op ons gemoed te weeg gebragt ? Wij zijn zeker merendeels, en in zeker opzigt misfchien allen, belijders van dezen Godsdienst, maar zijn wij daar in ook navolgers van den
Apos-



P H I L I P P: HL vs. 8. Hf
"Apostel? Kunnen wij, (gelijk wij allen moeten, zullen we door deze Godsdienst behouden worden) kunnen wij hem nazeggen, Gewisfelijk ik agte ook alle dingen fchade te zijn, om de uitnemendheid der kennisfe van Christus Jefus?
't Is waar , men heeft onder ons geen zwarigheid , dat iemand zig beroemen zal wegens befnijdenis, afkomst uit Abraham, en wat meer daar toe behoort, maar fchoon de voorwerpen verfchillen, wij leggen egter bloot voor en zijn van natuure gezind tot denzelfden vleeschlijken roem.
Immers, indien zig iemand verheft over zijne vleeschlijke geboorte , aloud geflagt, aanzienlijke of godvrugtige voorouders; wanneer men zig zou doen voorftaan , dat men deswegens ook bij God, en met opzigt tot den Godsdienst wat vooruit moest hebben , zou dat wel veel anders zijn, als wanneer een Jood zig beroemt over zijne afkomst uit Abraham, de aanzienlijkheid van zijne ftam , en egte afdaling als een Hebreër uit de Hebreën ? Indien iemand op zijn goed vertrouwt, of op de gunst van menfchen fteunt, of in aanzienlijke eerambten en aardfche genoegens zijn heil fielt; is dat Wel veel anders, als het geen de Joden deden , die op het vleesch vertrouwden , en in aardfche voorregten zig beroemden ? Indien men zig op zijnen uiterlijken Doop verlaat, op den blooten naam van een Christen vertrouwt, en H 3 daar



u8 P H I L I P P: III. vs. 8>
daar op zijn hoope op de zaligheid grondt; is dat niet even zoo veel als wanneer een Jood op zijne befnijdenis roemt? Indien zig iemand op zijn verftand of geleerdheid verhovaardigt, zig uitnemender en waardiger bij God agt, boven zijn naasten, om dat hij de fchrift in de Ietter verftaat, zijn wet weet uitteleggen; om dat hij van buiten rein is, vrij van groove zonden; verfchilt zulk een wel veel van de waanheilige' Pharizeewen en Schriftgeleerden?Indien iemand voor den Godsdienst ijvert met onverftand, op alle aangenomen e inftellingen , ook die welke flegts menfchelijke zijn, even ftijf niet alleen ftaat, maar zonder onderfcheid alle anderen haat, veragt, lastert, en, zoo veel in hem is, verdrukt, en meint daar. mede Gode eenendienst te doen, en iets bij God vooruit te hebben; verfchilt dit wel veel van den dwazen en zondigen roem Van een ijveraar en vervolger ? Indien iemand meint dat hij regtvaerdig, *en den Heere aangenaam is, om dat hij, na'zijn krank vermogen, de pligten van den uiterlijken Godsdienst waarneemt , niemand kwaad doet, matig leeft, en ieder geeft het geen hem toekomt ; is zulk een wel onderfcheiden van die Joden, die zig na de regtvaerdigheid die in de wet is, onberispelijk hielden, en daar op hun vertrouwen ftelden?
Maar alle deze dingen zijn 't, beminde 'Hoorders, die de Apostel hier veroordeelt; en
zoo



PHILIPP: III. vs. 8. 119
zoo gij ooit u zeiven , God, zijn wet, zijne volmaakte geregtigheid , en zijnen Zoon Jefus Christus hebt leeren kennen ; dat is, zoo gij 'ooit een waaragtig Christen geworden zijt, zult gij een tijd kennen, dat' gij 'er even alzoo als Paulus over oordeeldet, en nog moeten verzegelen , ja gewisfelijk, ik agte ook alle deze fchade te zijn.
1. Maar, kunt gij dat wel zeggen, die tot nog toe de wereld met haar fchijnwezen het meest begeert? Als men u vroeg , wat is uwe uitnemendfte wensch en begeerte, zou 't andwoord uwes harten niet zijn, dat ik aanzienlijk, rijk en vroolijk in de wereld mogt kunnen leven? Een klaar bewijs, dat de uitnemendheid van Jefus kennis nog nooit in uwe harten is doorgedrongen ?
2. Kunt gij dit wel zeggen, die in uwe harten zulk eene verkleefdheid voelt aan de dingen der wereld, de tijdelijke goederen, dat het u zuur en ondraaglijk zou vallen om 's Heeren wil die te verlaten ; en de beroving uwer goederen te aanfehouwen ? Ja , die nu reeds, wanneer gij op Gods bevel, den armen iets zult mededeelen, het geringe dat gij geeft u zeiven als 't ware van 't harte knijpen en afwringen moet? Voorzeker , gij hebt billijke reden om te dugcen, dat de uitnemendheid van Jefus kennis , u nog nooit regt doortrokken heeft.
3. Nog eens : zoudt gij dit kunnen zeggen,
H 4 die



ï2C P H I L I P P: III. vs. s.
die zoo onverfchillig zijt omtrent den Heere Christus; zoo koel en ijverloos omtrent zijnen dienst, zoo traag tot gehoorzaamheid ; gij moogt verzekerd zijn dat er nog een dekfel over uwe oogen hangt, waar door u de uitnemendheid van Jefus kennisfe nog verborgen is.
Neen ; dierbare zielen ! neen , wanneer wij op den grond van onze harten niet gevoelen zulk eene waaragtige hoogagting voor den Heere Christus, dat wij na behoorlijke overweging hartgrondig zeggen kunnen, Heer, het geringfte waaragtig aandeel aan uwe genade , en gemeinfchap, is mij veel dierbaarder clan mijn leven; wanneer wij dit niet gevoelen , dan is er ook nog geen ware kennis van Jefus Christus, en zijne uitnemendheid in ons, nog geen geloof in onze harten. Het geloof, mijne Toehoorders, het waar geloof, neemt geheel het harte in, het maakt voor den Heere Jefus eenig en alleen plaatfe, het ftelt Hem op den allerhoogften throon, en alles is voor een waar gelovigen, immers ten tijde ais hij welgefteld of in 't geloof dadelijk werkzaam is, alles, buiten Christus is hem dan onverfchillig; althands het komt bij hem in geene vergelijking met de kennis en gemeenfchap aan Christus Jefus, zijnen Heer.
Oordeelt gij nu , dat gij die uitnemendheid van Jefus kennisfe nog niet en hebt, wat hebt gij dan, waar op gij gerust, of wel te vrede
Zijn



P H I L I P P: III. vs. 8. 121
zijn kunt ? Al wat gij buiten dat hebt , uw aanzien, uwe kennis, uwe tijdelijke goederen, uwe genoegens , zij mogen bij de menfchen eenig aanzien hebben , en van eenig nut of voordeel zijn, maar bij God heeft dit niets te beduiden ; 't zal uw ziel niet voeden ; en hoe lang, hoe kort zal 't duuren? Maakt vorderingen in allerlije wetenfchappen ; beoefent allerleije nuttige konden; onderzoekt de natuur tot in hare verborgenfte fchuilhoeken ; voert deze kennis ten top van de hoogstmogelijke volmaaktheid ; rigt ter bevordering van alle deze dingen Genootfchappen op ; verkrijgt daar in een uitgebreiden naam en eer; maar wat zal 't einde zijn ? Van alle deze dingen is het opfchrift: Zij gaan voorbij l Vraagt u dan in goeden ernst, kunt gij nu, o mijne ziel bij deze dingen al het leven vinden van uwen geest'V Daar zal een tijd komen, dat de eerfte , de aanzienlijkfte, derijkfte, de magtigfte, de geleerdfte , zo zij niet iets anders hebben , de Iaatfte zullen zijn ; en zij die hier in bun oog de Iaatfte waren, de eerfte. Gelooft het, mijne geliefde Hoorderen , alle onze hoop en waaide bij God kan alleen deze zijn, dat wij op niews, dat wij uit God geboren zijn , dat is de beste adeldom ; dat onze ziel gezuiverd zij van de fmet der zonden , en bekleed met Christus geregtigheid, dat is het beste fieraad; dat wij toenemen in diep verootmoedigende H 5 zelfs-



t22 P H I L I P P: UI. vs. g.
zelfskennis, dat is de voornaamfte wijsheid; en dat wij vorderen in de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus, als onzen Heer, en Middelaar, dat is de edelfte wetenfchap, de hoogfte geleerdheid.
Bekent gij dan in u zeiven , dat gij dit nog jnist; och ftaat er na, ftaat er na, dat diezelfde Heiland, die zig aan Paulus ontdekte en hem bekeerde , zig ook aan u pntdekke in de uitnemendheid zijner kennisfe; daar toe zendt Hij u zijn Woord ; (ook dit Woord dat wij u heden prediken,) maakt 'er dan toch gebruik van : ai beziet het aandagtig, keert er meê naar binnen , en legt toch uwen vleeschlijken roem af; Want God wederftaat de hovaardigen , maar den nedrigen geeft Hij zijne genade; armen worden met goederen vervuld , maar rijken ledig weg. gezonden: en vooral, is 't u ernst, ö'bidt toch, bidt aanhoudend ; (en wij helpen u daar toe bidden) dat God , die gezegd heeft, dat het Meht uit de duisternisfe fchijnen zou , ook in uwe harten fchijnen , om te geven verlichte oogen der kennisfe zijner heerlijkheid in 't aangezigt van Christus.
Maar gij, gelovig volk; wat dunkt u van den Christus?
Het heugt u ongetwijfeld, het kan u niet vergeten zijn , dat gij met volle toeftemming uwes harten deze taal des Apostels kondt uitboezemen, Ja gewisfelijk, ik agte ook alle din-
gen



P H I L I P P: III. vs. 8. 123
gen fchade te zijn , om de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus?
Maar hoedanig is 't nu met u gefield ? Hebt gij door. den tijd ook daar van berouw gekregen ? Hebt gij 't zedert anders geoordeeld ? ö Neen , zult gij zeggen ; geen berouw, geen ander oordeel; daar houde ik het nog voor ; mogten maar mijpe gedragingen meer beandwoorden aan mijne keuze!
Misfchien zijn 'er , die deswegens wel eens zig zelven verdenken; die diep neergebogen zugten , over 't gebrek van levendig inzien in de uitnemendheid van Jefus kennisfe; en fchier twijfelen zouden, of zij ooit Jefus regt gekend hadden.
Eer gij dit befluit maakt, laat ik u vragen, hoe ftaat gij daar onder ? Is het u eene onverfchillige zaak of baart het u fmert en droefheid ? Daalt eens in tot op den bodem van uw hart; is 'er dan geheel geen beminlijkheid voor u in Jefus ? Als Hij u eens vroeg , gelijk aan Petrus, hebt gij mij lief? gij zoudt misfchien zoo gereed niet durven andwoorden , ja ik Heere, gij weet dat ik U lief hebbe ; maar zou dit niet evenwel uw^ andwoord zijn , Heere , gij weet alle dingen,'gij weet dat ik U wenfche lief te hebben , gij weet, dat het mijne droefheid en innige fmerte is, dat ik U niet meer, niet hartelijker lief hebbe ! Nog eens , hoe ftaat het met u in betrekking tot Hem als uwen Heer ?
Wiens



ï24 P H I L I P P; Ui. vs. g.
Wiens wenscht gij toch te zijn? wien te dienen ? is 't niet Jefus ? en waarom toch ? heeft de betamelijkheid en beminnelijkheid van zijnen dienst niet eenmaal en onveranderlijk uw hart ingenomen ? En als gij eens bedaard bij u zeiven ftil ftaat, als gij eens met eenige gezetheid aan Jefus denkt ; komt dan evenwel die keuze in uw hart niet boven; uwe genade, uwe gemeinfchap , uwe uitnemende kennisfe is mij dierbaarder dan het leven : Ik wenschte evenwel liever een dorpeiwagter te zijn aan uw huis, dan te wonen in de tenten der godlozen; en wat is toch uwe begeerte ? Is 't niet met David; Vele zeggen , wie zal ons het goede doen zien, maar verheft gij over ons het licht mves aanfchijns, o Heere ?
Geeft dan niet te zeer toe aan zulke verdenkingen ; maar bekent de uitnemendheid van Jefus kennisfe ook daar in, dat daar gij zoo Jaag, onwaardig, liefdeloos, endiep elendig zijt, Hij egter u heeft liefgehad, en zal lief hebben tot den einde toe.
Ondertusfchen , laat dit voorbeeld van den Apostel u tot naijver verwekken; ja, zoo behoorde het t'aller tijd te zijn; ftelt u die betuiging geduurig als een voorbeeld voor oogen : houdt daar wel het oog op , wat doorgaands," dat gezigt van Jefus wel het meest voor u verdonkert; en waakt daar tegen. Denkt veel aan uwe roeping ; en het onbeta-
me»



P H I L I P P: HL vs. 8. X2j
melijke om flrijdig met de grondkeus van uw gemoed en betuiging te handelen.
Leidt toch alles af van de uitnemendheid van Jefus kennisfe ; deze is de bron ; zijt gij afgezakt, zoekt van daar herftelling, niet in u zeiven, maar in Jefus Christus.
Komt gij in gelegenheden, dat God u roept tot verlochening van uwe genoegens, van goederen, van dierbare panden; denkt dan aan dit woord, aan dit voorbeeld. Laat dit dan de taal van uw harte zijn : Algenoegzaam God! wat misfe ik aan alles, zoo ik U maar aanfchouwen mag in het aangezigte van den Zoon uwer liefde ? Dit is toch het eeuwige leven , dat ik U kenne den eenigen waaragtigen God, en Jefus Christus dien Gij gezonden hebt.
Dan, laat ons na dezen uitflap voordgaan tot het geen de Apostel voorftelt in de volgende verfen.
Hoorden we, welk een overheerlijk gewin de kennisfe van en gemeinfchap aan Christus Jefus verfchaft, geen wonder dan dat Paulus hier mede zoo ingenomen was dat hij alles wat daar aan eenigzins hinderlijk was, gaerne fchade wilde lijden ; maar ook hoe aoodzaak-
lijk



ïz6 P H I L I P P: Hl. vs. 9.
lijk dat hij al dat gene waar op hij te voren eenig vertrouwen Helde, verlochende, om de eewige geregtigheid van Christus aan te grijpen.
En dit ftuk is het, 't welk wij den Apostel in het 9de vs. nader horen verklaren, zeggende
En (op dat ik) in hem gevonden worde, niet hebbende mijne regtvaardigheid, die uit de wet is, maar die door het gelove van christus is, [namelijk] de regtvaardigheid die uit god is door het gelove.
Drie hoofd-zaken ontmoeten wij in dezen Text, welke onze nadere overweging verdienen.
Wat de Apostel met zijn voorig en tegenwoordig beftaan, oordeelen keuze bedoelde en begeerde: Hij begeerde in Chris* tus gevonden te worden.
Hoedanig hij dat einde alleen konde en wenschte te bereiken. Hij begeerde in Hem gevonden te worden , niet hebbende zijne geregtigheid die uit de wet is, e. z. v.
Hoe billijk hij nu ter bereiking van dat einde alle dingen fchade agtede, ja metterdaad fchade geleden had , en drek rekende, volgends het verband van dit met het voorgaande vers;
Wij



P H 1 L I P P: III. vs. 9. I2?
Wij zullen langs deze drie zaken den Text I. Kortelijk verklaaren. 1 II. En dan tot ons gebruik overbrengen.
De Hoofdzaak, die de Apostel dan bedoelde, was deze; dat hij in Hem, in Christus Jefus, zijnen Heere, mogt gevonden
worden.
Eigenlijk wordt men gevonden aan of in eea zekere plaats; maar figuurlijk wordt het ook van perfonen gebruikt; wanneer de hoedanigheid des eenen van eenen anderen overgenomen en de eerfte in de Iaatfte gevonden wordt; zoo wordt een fchuldenaar, bij voorbeeld, gevonden in zijnen borg ; de borg inftaande voor den eigenlijken fchuldenaar, heeft deze laatstgemelde daar door zijn beftaan in zijnen borg, en wordt in hem gevonden. — Ook wordt het gebruikt van perfonen die een zeer naawe betrekking tot elkander hebben; zoo was Levi in de lendenen Abrahams; zoo worden Kinderen in de Ouders gerekend ; zoodanig is ook de vereeniging der Gelovigen met Christus, en in Hem met den Vader , gelijk het de Heiland verklaart Joh, XVII: 21. Op dat zij alle één zijn, geUjkemijs gij Vader in mij, en ik in-'m, 'dat ook zij in ons één zijn.
In beide deze opzigten kan men 't hier t'zamen nemen; hij wenschte in Christus gevonden te worden. Als Borg ; zoo dat alle zijne fchulden in
Chris-
£n in Hem ge-, vonden worde,



128 P H I L I P F: UI. vs. py
Christus t'huis gezogt, en Christus geregtigheid en verdienften daar en tegen op zijne rekening overgebragt mogten zijn. Dat is, gelijk de Propheet het noemt , Jef. XLV: 24. In den Heere zijne geregtigheid te hebben , of in Hem geregtvaardigd te worden, en zig te beroemen.
Dus wilde hij in Christus gevonden worden; en van of voor wien? Voor de vierfchaar van zijn eigen geweten, voor de oogen der ganfche wereld, en vooral bij God in zijne vierfchaar. Dit was zijn hoogfte wensch , zijn grootfte doel, waarom hij alle andere dingen fchade geleden had; dit was de grond van zijne hope, met welken hij den dood, het jongst gerigt, en de eewigheid verwagtede , in Hem gevonden te worden, als zijnen Borg.
Maar ook begeerde hij in Hem gevonden te worden in het tweede gemelde opzigt, in opzigt tot die zeer naawe betrekking en gemeinfchap die er is tusfchen Christus en zijn volk, waar door zij in Hem zijn, in Hem leven, en alzoo in Hem bevonden worden, als Middelaar, Heer en Hoofd, gelijk de ranken in den wijnftok.
In dit Iaatfte opzigt zullen we hem zijne begeerte nader horen verklaren, in het volgende 10& vers. Op dat ik Hem kenne, e. z. v.
ïp het eerfte opzigt, hoedanig hij in--Christus als zijnen Borg wenschte gevonden te worden,



P H I L I P P: III. vs. 9. 12c
den , dat verklaart hij in dit vers» Hoort hoe hij tot dat einde
Laat volgen : niet hebbende mijne
regtvaardigheid, die ui t de wet is.
De Apostel fielt hier een tweeërlei geregtigheid of regtvaardigheid tegen elkander over.
De eerfte noemt hij , zijne regtvaardigheid , die uit de Wet is.
Na den ftrikten en waren zin, beteekent de regtvaardigheid, die uit de Wet is, het regt welke men verkrijgt op de beloning, op 't eewig leven, door de naawkeurige vervulling van den eisch der Wet.
Maar bij misbruik wordt het ook gebezigd van die gewaande regtvaardigheid , in welke men zig wel voor regtvaardig hield , maar die den proef der Wet niet doorftaan kon,
Paulus ziet daar mede
Op zijn vorig leven, voor zijne bekeering* ingerigt na de Wet van Mofes , toen hij als een ijverig Jood de letterlijke geboden der Wet, de overleveringen der Ouden, en in 't bijzonder de inftellingen der Pharizeën, nauwkeurig betragtede, zijnde na de regtvaardigheid die in de Wet is , volgends de begrippen van zijne eew, onberispelijk. Hij wierd deswegens bij de Joden als een zeer regtvaardig en heilig man gegroet , en hij zelf ftond ook toenmaals in dat gevoelen. Dit was eene regtvaardigheid die uit de Wet II. Deel. I is,
niet hebbendemijne regtvaardigheid , die uit de Wet is -



?.1o P H I L I P Pr Hl. vs. <?.
is' om dat ze door de gehoorzaming der Wet moest verkregen worden, en het was eene eige geregtigheid , om dat ze in eigener perfoon , door eige werk moest verkregen worden, en ook na de Pharifeewfche denkwijze dadelijk verkregen wierd; daarom en in dien zin noemt Paulus dit zijne geregtigheid, zijne geregtigheid, die uit de Wet was.
Dit evenwel is 't misfchien alleen niet; er is nog een foort van eige geregtigheid, die m het Christendom zig poogt in te dringen , en waar op de Apostel mogelijk hier ook ziet. Het kan gebeuren dat ook zelfs in 't harte der ware gelovigen , heimelijk de gedagten van eige waardigheid , of verdienfte wel eens oprijzen; wanneer men zig van vele .heerfchende gebreken vrij kent; in de betragting van het goede gelukkige vorderingen maakt , voor anderen , voor de Kerk in 't gemeen , zonderling nuttig k ; wanneer men wei doet, en veel lijdt om den naam en voor de zaak van Christus; wanneer men meer uitrigt, overvloediger arbeidt dan anderen ; — deze en foortgelijke dingen kunnen van wegen de natuurlijke hoogheid onzes harten zig wel eens voordoen, als'een foort van perfoneele waardigheid.
Voor zulke gedagte lag ook de Apostel Paulus open. Hij was overvloediger in den arbeid des Euangeliums dan alle de Apostelen ; niemand had riüfeö voordeelen daar unn opgeofferd



P H I L I P P: III. vs. 9. 131
ferd dan hij ; niemand leed meer vervolgingen en gevaren van de vijanden des Christendomst en van zijn eigen volk, dan hij; hij werkte , hij reisde , hij zorgde 't meest , en trok 't minst, wijl hij met zijn eige handen voor zijn onderhoud arbeidde. Hij muntte uit boven anderen door zijne uitnemende kennis en openbaringen in de verborgenheden des Euangeliums. 't Was dan niet onmogelijk, dat ook in fommige gevallen, uit het oude overblijffel , deze dingen onder de gedaante van eige geregtigheid of waardigheid opkwamen. Althands dat Paulus, even als anderen, ook uit zig zeiven daarvoor bloot lag, kan men afnemen uit 2 Cor.XII. daar hij zelf getuigt, Dat hem, op dat hij zig van vegen de uitnemendheid der openbaringe niet verheffen zoude, gegeven was een fcherpe doom in het vleesch, en dat hij na herhaalde fmeekingen ten andwoord kreeg: Mijne genade is u genoeg, mijn kragt wordt volbragt in uwe zwakheid.
Het kan dan zeer wel zijn, dat Paulus ook op dit foort van eigene geregtigheid het oog hebbe , althands het verdient opmerking , dat Paulus zoo langen tijd na zijne bekeering , na zoo vele vorderingen in de genade , na zoo vele blijken van zijnen ijver in het Christendom, en goede werken, nog in het tegenwoordige zegt, niet hebbende mijne regtvaardigheid, die uit de Wet is : het eerst genoemde egter fchijnt mij toe volgends 't verband met 't voI 2 rigé



maar du door het gelove van
Christus is.
132 P H I L I P P: III. vs. s».
rige wel voornamelijk hier van hem bedoeld te zijn.
Ziet daar dan de eene geregtigheid, door den Apostel genoemd, mijne regtvaardigheid, die uit de Wet is.
Wat het nu zij deze geregtigheid niet te hellen , zal ftrax blijken ; alleen zegge ik nu maar, 't is niet alleen inderdaad geen geregtigheid in zig zeiven te lezitten, die volgends de Wet regt geeft op het eewig leven ; maar ook geene zoodanige geregtigheid bij zig zeiven te vinden, noch ook meer te zoeken, en dat geen, 't welk de uiterlijke vertooning alleen daar van maakt, voor geen geregtigheid te houden.
Maar laat ons eerst nog zien de andere geregtigheid, dewelke de Apostel hier tegen over ftelt; die hij eerst noemt, vervolgends nader ornfehrijft.
Plij noemt die eene regtvaardigheid
die door het gelove van christus is.
Hier door ver/laat hij de regtvaardigheid van Christus, welke Hij met zijn allerheiligst leven, . volmaakte gehoorzaamheid, gewillig lijden, en allervolkomenfte vervulling der ganfche Wet verworven heeft ; en welke geregtigheid van God den zondaar wordt toegerekend , en tot hem overgebragt, in diervoege , dat hij gerekend wordt gedaan en geleden te hebben , 't geen Christus voor hem gedaan en geleden
heeft,



P H I L ï P P: III. vs. 9. 133
heeft, uit kragt van welke toegerekende geregtigheid van Christus, hij zelf vrijgefproken, en voor een regtvaardigen gehouden en behandeld wordt; en dit is het teffens die geregtigheid van Christus te hebben.
De weg nu, of het middel, waar door men die geregtigheid van Christus deelagtig wordt, is 't geloof, daarom noemt de Apostel dezelve eene regtvaardigheid die door het gelove van Christus is.
Men vindt 'er, die uit deze uitdrukking, 't geloof van Christus, aanleiding nemen om te denken aan 't geloof, 't welk Christus zelf geoefend heeft; en meenen dat door zulke uitdrukkingen hier en elders ons geleerd wordt, dat het geloof 't welk Christus geoefend heeft in 't bijzonder de oorzaak onzer regtvaardiging is, en dat ons geloof, om en door 't geloof van Christus alleen het middel geworden is ter onzer regtvaardiging : maar er is geen reden om het geloof dat Christus geoefend heeft, af te zonderen van alle overige deelen zijner gehoorzaamheid tot onze regtvaardiging; daar is ook geheel geen grond, om in deze uitdrukking, 't gelove Christi, of van Christus, iets bijzonders te zoeken ; 't is in den ftijl der II. Schrift even het zelfde, als het gelove in Christus; de vreeze Gods, bij voorbeeld, is niet de vrees die in God zelve is, maar de vrees voor God; de liefde Gods, beteekent qok de liefde I 3 tot



[nnmelijk~] de regtvaar
digheid
134 P H I L I P P: III. vs. 9.
lot God; zoo ook is 't gelove Christi, 't geloof in Hem.
Door dit geloof komt een zondaar tot Christus , en tot zijne geregtigheid, die hij aanneemt, en zig toeeigent. Het geloof toch doet ons onze eigen ongeregtigheid befeffen , onze fchuld en diepe onmagt gevoelen; het geloof doet ons ons zei ven verlochenen, van ons zeiven afzien , met een onuitfprekelijk verlangen hongeren- en dorften naar Christus en zijne geregtigheid; dadelijk tot Plem komen; Hem hartelijk aannemen , zoo als Hij ons van God in 't Euangelie tot een volkomen Zaligmaker wordt aangeboden; het geloof doet ons zonder uitbeding ons zeiven aan Hem overgeven , en in Hem alleen de vergeving onzer zonden , genade en zaligheid, zoeken en vinden, met dat heilig en onveranderlijk voornemen, om in Christus ook zelf een dienstknegt der geregtigheid te worden.
Den zulken nu, wordt metterdaad Christus geregtigheid van God toegerekend , gefchonken , en zoo eigen gemaakt, dat zij in Hem regtvaardig gerekend, en in nadruk gezegd kunnen worden, die geregtigheid te hebben.
Dit is de regtvaardigheid die door 't geloof van Christus is, en deze
Ornfehrijft de Apostel nader ais eene regtvaardigheid, DIE UIT GOD IS, DOOR HET CELOVE,
Ze



P H I L I P P: III. vs. 9. 13,
Ze is uit God; niet alleen om dat ze eene goddelijke regtvaardigheid is, de regtvaardig heid van Christus, die ook God is ; maar in zonderheid, 't is eene regtvaardigheid uit God die God de Vader uit zijne eewige wijsheid er aanbiddelijke goedheid zelf verordend heeft . die God zelf den zondaar bekend maakt , aanbiedt, toerekent, en overdraagt; eene regtvaardigheid, die, gelijk ze uit God is, zoo ook tot Hem is, Gode betamelijk, Gode waardig.; Gode aangenaam.
Dit ftrekt dan niet weinig tot verheffing vr.n deze regtvaardigheid , boven die welke Paulus te voren de zijne noemde.
Dit zal nog meer blijken uit het geen hij er ten laatften bijvoegt , door het gelove; in het Grieks ftaat hier een ander voorze,tfel, als in °t voorgaande lid; daar lezen We, *7« Tij; nf,-s5, dat te regt vertaald wordt door het gelove ; maar hier vinden we in den Grondtext pr* *■ urn , dat allervoegzaamst hier door tot, over , of aan zou kunnen vertaald worden; in dezen zin; de geregtigheid, die uit God is, tot gelove of aan het gelove (vastgemaakt). over 't gelove (uitgefproken). Hij ziet dan hier mede op het getuigenis, van 't Euangelium, waar in God overal het leven , de regtvaardigheid en zaligheid aan het gelove toezegt. Want, Die in den Zoone gelooft, die heeft het eewig leven , Joh. III. Dit is de wille des Vaders , dat een ieI 4 ge-
1
d;e uil God is, door het ■gelove.



ï3<5 P H I L I P P: HL vs. 9.
gelijk die den Zoon aanfchouwt, en in Hem ge. looft, niet verderve, maar het eewig leven hebbe , Joh. VI. en op dien grond verkondigde onze Apostel aan den Stokwaarder te Philippi Hand. XVI. Geloof in den Heere Jefus Christus, en gij zult zalig worden. Den genen dan die niet werkt, maar gelooft in Hem , die den godlozen regtvaardigt, wordt zijn gelove gerekend tot geregtigheid* Rom. IV.
Dit was dan een tweede verheffing of tegenftelling ; de eene was zijne regtvaardigheid , maar de andere was uit God; de eerfte was eene regtvaardigheid, die uit de wet was, maar deze eene regtvaardigheid alleen aan 't gelove vastgemaakt.
Hier uit kan men nu genoegzaam afnemen, welk een onderfcheid er is tusfchen de regtvaardigheid die uit de wet is, vooral die gewaande eige geregtigheid, waar-op hij voorheen als een Jood vertrouwd had; en tusfchen die, welke door het gelove in Christus uit God is; en met hoe veel regt de Iaatfte tegen de eerfte wordt overgefteld, ja boven dezelve verheven.
De voorgewende eigen geregtigheid heeft tot hare oorzaak 's menfchen gebrekkigen wil, en natuur - kragt, maar de regtvaardigheid des geloofs wordt verkregen door de verlocheniug van eigen wil en vermogen , door de bovennatuurlijke kragt van den H. Geest. — De eigen geregtigheid ziet op zig zeiven , maar de ge-



P H I L I P P: III. vs. 9. 137
jregfcighëid des geloofs ziet op Gods genade alleen in Christus Jefus. De eigen geregtigheid fchrijft het vermeende goed geheel of ten deele zig zeiven toe, maar de geregtigheid des geloofs fchrijft alles goeds toe aan Hem, die alles in allen werft. — De gewaande eigen geregtigheid die uit de wet is, beijvert de Jetter en uiterlijke ichorsfe van 't gebod, en is altoos gebrekkig , een lichaam zonder ziel; maar de regtvaardigheid des geloofs is een volmaakte geregtigheid, gansch volkomen en deiWet Gods in alle ftukken gelijkvormig, want het is de regtvaardigheid van Christus zelve, den zondaar van God toegerekend en door 't geloof aangenomen., terwijl ze het hart van den zondaar ook reinigt, en een vermaak doet hebben in de Wet Gods , als geestlijk, in al haar uitgebreidheid aangemerkt, na den inwend.igen mensch.
Geen wonder dan, dat Paulus de Iaatfte boven de eerfte verheft, en verkiest; zeggende; niet hebbende mijne geregtigheid , maar de geregtigheid van Christus die uit God is ; niet hebbende mijne geregtigheid die uit de -wet is, maar de geregtigheid die door het geloof is.
Men heeft in een volilrekten zin geene eigene geregtigheid, wanneer men op geenerleie wijzen eenig goed betragt heeft, wanneer men zelfs niet uiterlijk Gods Wet heeft waargenomen. Ia dezen zin kan men het hier niet neI j men;



138 P H I L I P P: UI. vs. 9.
men ; want Paulus had veel waar op hij uiterlijk roemen kon; hij was als een Pharizeër onberispelijk geweesd , en na zijne bekeering had hij uitgemunt in vele goede werken ; hij had dan in zeker opzigt wel eenige onberispelijkheid na de Wet, maar hij had die, als niet hebbende, hij rekende het voor geene regt- vaardigheid ; deze dingen kwamen bij hem in geene aanmerking, en met reden:
Wat zijn vorige regtvaardigheid betreft, die hij voor zijne bekeering meende te hebben, deze mogt eenigen fchijn hebben, maar dit was 't ook al. Vele van die dingen hadden niets te beduiden met opzigt tot 's menfchen regtvaardigheid voor God : als daar was de befnijdenis ten agtften dage ; de geboorte uit Abraham , als een Hebreër uit de Hebreen, uit de Stamme Benjamins. Deze dingen waren wel voorregten van dien tijd, maar zij hadden niets m om den mensch eenige waardigheid of aangenaamheid voor God bij te zetten. Want God kon ook (om zoo te fpreken) wel uit fteenen Abraham kinderen verwekken.
Ten anderen , vele van die dingen kwamen voord uit of waren ten minften bevlekt met de beginfels der verdorvenheid ; waar door al het goede 't welk 'er in mogt zijn bedorven , onrein en walglijk voor God was. Van dien aard was zijn ijver voor zijnen Godsdienst; ze was verzeld met onverltand, met dwaasheid; dwaasheid ,



P H I L I P P: III. vs. 9. 139
heid , die hem vervoerde om Christus te vervolgen, de verlenen tegen de prikkels te Haan; en daar hij meende Gode eenen dienst te doen, tegen God te flrijden.
En eindelijk , zijne beste daden , die er dan over bleven, die uiterlijk onberispelijk waren, deze waren op haar best genomen, onvolmaakt, gebrekkig , en verminkt. Van dien aard was zijne Pharizeewfche heiligheid, en onberispelijkheid na de letter der Wet ; hier door was hij wel naawkeurig geweesd in de uiterlijke waarneming van Mofes wetten, en de overleveringen der ouden ; in het doen van aalmoesfen , vasten, reinigen der fchotels en drinkbekers, wasfen der handen, bijwonen der offeranden en diergelijke ; maar het wezen van het gebod , de ziel van alle deze pligten., den Heere zijnen 'God lief te hebben, met geheel zijn harte, en zijnen naasten als zig zeiven , had hier in ontbroken ; en hier door ontbrak even dat, wat hij had moeten hebben, zou hij door de gehoorzaamheid der wet, bij God regtvaardig zijn. Hij erkende dan geene geregtigheid uit de wet te hebben, niets dat hij daar voor kon aangeven , waar mede hij voor God beftaan kon; en die welke hij fcheen en gemeend had te hebben, hield hij er thands niet meer voor, wijl deze zijne geregtigheid hem ten klaarflen bleek een wegwerpelijk kleed te zijn.
Maar



i4o PHILIP P: IIJ. vs. Q.
Maar wat nu betrof zijn beftaan, en wandel na zijne bekeering; deze waren van een gansch anderen , van een oneindig beteren aard : daarin ontbrak noch de liefde tot God, en verftandige ijver voor de eer van zijnen naam, noch de ware liefde tot de naasten. — Alleen ook deze dingen waren zijne regtvaardigheid uit de wet niet, noch de grond op welken hij de hope zijner zaligheid bouwde, en met welken hij voor God zou kunnen beftaan. Daar toe waren zij nog veel te onvolmaakt, ziet dat vs. 12., indien deze dingen zig onder die gedaante wilden aangeven , wees hij die kloekmoedig van de hand ; hoe veel hij in een ander opzigt 'er mede op had, hoe zeer hij 'er zig op toeleide, en jaagde, om 'er in toe te nemen, hij kende , hij erkende die dingen niet als zijne geregtigheid voor God; daar toe konden zijne beste werken den toets niet doorftaan. — Boven dien; al dit goede was niet uit hem, maar door de genade Gods in hem gewrogt. Wij horen hem meermalen dit belijden , door de genade Gods ben ik dat ik ben ; niet dat wij uit ons zeiven bekwaam zijn , iets te denken als van ons zeiven , maar onze bekwaamheid is uit God ; alle deze dingen. waren eeniglijk de vrugten, de uitwèrkfels van de geregtigheid des geloofs ; de geregtigheid die uit God is, had die verandering in zijn gemoed te weeg gebragt, deze kwam 'er alleen de eer van toe;
door



P H I L I P P: IIT. vs. 9. 14T
door deze kon hij ook alleen -voor God beftaan; wkfll deze was volmaakt, zuiver, onbevlekt, Gode volkomen welgevallig, en van God zelf hem gefchonken en toegerekend; te regt dan zegt de Apostel, ook nu nog, zoo lang na zijne bekeering , in het tegenwoordige , niet hebbende mijne geregtigheid die uit de wet is, maar die door 't gelove van Christus is.
Zoodanig nu wenschte hij in Christus gevenden te worden, zulk eene geregtigheid die u't God v/as , vond hij aoor het geloof in Christus, en in Hem ook alleen, en daarom begeerde hij ook zoo in Hem gevonden te worden, niet hebbende zijne geregtigheid, e.z.v. Hij begeerde Hem niet tot een halven, maar tot een volkomenen Borg en Zaligmaker.
En dit was nu het einde waartoe en de reden , waarom hij alle dingen fchade agtede , ja fchade geleden had , en agtede drek te zijn ; 't was op dat hij Christus mogte gewinnen, en alzoo, gelijk gezegd is, in Hem gevonden worden. Een van beide moest hier plaats hebben ; hij moest of door zijne eigene regtvaardigheid uit de wet voor God beftaan, en zalig worden, maar dan had hij Christus niet van noden; of hij moest in Christus, en door zijne geregtigheid voor God beftaan en behouden worden , maar dan moest hij van alle andere dingen afzien; het eerfte nu was :,onmogelijk ; het Iaatfte zalig; daar in ontdekte hij eene mi
ne-



142 P H I L I P P: in. vs. p.
nemendheid, die alles overtrof; in Christus was een onwaardeerbaar gewin , gelijk wij over 't voorgaande vs. gezien hebben ; met regt dan agtede hij alle dingen fchade en drek om Christus te gewinnen; begerende alleen in Hem gevonden te worden , niet hebbende zijne geregtigheid, e. z. v.
Het gezegde agte ik genoeg te zijn tot verklaring dezer woorden ; wij verftaan nu den zin der uitdrukkingen van den Apostel hier gebezigd , de zaak die hij begeerde; en hebben tefrens de verklaring zoo ingerigt, dat de betamelijkheid van Paulus begeerte op de gronden van het Euangelie, voor eenen opmerkenden blijkbaar en genoegzaam betoogd is.
• Dan, wijl deze verklaarde waarheid eene der gewigtigfte fuikken is van den Christelijken Godsdienst, eene der voornaamfte waarheden , welke Paulus in de meeste zijner brieven aandringt , en welke den onmiddelijkften invloed hebben op het waaragtig geloof en de zuivere praclijk der godzaligheid; zal het niet onvoedzaam zijn hier een uitflap te doen, en bij wijze van toepasfelijke leeringen deze gewigtige waarheid wat nader tot ons zelve te brengen. Laat ons dan in dit aangelegen ftuk van 't voorbeeld des Apostels voor ons zeiven gebruik maken, ons hart en beftaan daar aan toetien, en zien wat deze ftof ons ter ontdekking,
waar-



P H I L I P P: III. vs. 9. i43
waarfchouwing , onderrigting , beftuuring , en aanmoediging oplevert.
Ïk zal ter bereiking van dat einde de waarheden, die in deze floffe liggen opgefloten , kortelijk opzamelen , en onderfcheidenlijk ter Toepasfing aanftonds overbrengen.
Wij vinden hier deze navolgende waarheden, die ons ten voorwerpe van nadere befchouwing en onderzoek verftrekken moeten.
I. Wij moeten regtvaardigen zijn om gemeinfchap met God te hebben en voor Hem te beftaan. ÏI. Die regtvaardigheid, waar door wij Gode welgevallig zijn en in zijn gerigte beftaan kunnen, moet eene volmaakte, eene GodKjke regtvaardigheid zijn ; eene regtvaardigheid, die uit God is.
III. Die regtvaardigheid, welke uit God is,
en door welke alleen wij voor Hem beftaan kunnen, is eeniglijk te vinden in Christus jefus ; 't is eene geregtig. heid van Christus.
IV. Die regtvaardigheid van Christus, kan
ons evenwel niet baten , of zij moet de onze worden ; wij moeten daar aan deel erlangen door het gelove; 't is eene regtvaardigheid aan het gelove vastgemaakt,



144 P H I L I P P; HL vs. 9.
maakt, eene regtvaardigheid die doof
het gelove in Christus is. V. Wanneer wij die regtvaardigheid van
Christus door het gelove deelagtig zijn of worden , dan verliezen alle andere
dingen haar waardij, dan agt men alle dingen daar bij fchade , en verlochent alle eigen geregtigheid die uit de wet is. VI. Eindelijk, wanneer wij alzoo niet meer onze geregtigheid hebben, noch iets in ons zeiven , maar alleen de geregtigheid die door 't gelove in Christus ig, '\ d3n kunnen wij ons verzekerd houden, tot onzen gewisfen troost en allergrootst gewin , dat wij in Christus gevonden worden.
TT aten wij bij deze dingen niet alleen onze JL> aandagt, maar vooral ons hart bepalen.
L Vooreerst, zegge ik, „ wij moeten regt* ^'digen zijn, om voor God te kunnen be„ ftaan , om gemeinfchap met Hem te heb„ ben." De gelijkvormigheid in grondbeginfeIen, denkenswijze , en gedragingen, is onder ons menfchen de^grond van eene ware en duurzame vriendfchap, daar verfchil van gemoederen in tegendeel verwijdering baart.
Dit heeft nog veel meer plaats omtrent den hoogen God, het allervolmaakfte wezen, God is ten hoogften volmaakt, Hij bemint zig zeiven,



P H I L I P P: III. vs. o. 145-
ven , en ovevzulks alles wat met ziine voU maakte natuur overeenkomt; integendeel heeft Hij' een onveranderlijken afkeer van alles wat met zijne heiligheid flrijdig is ; zoo onderwijst ons ook Hab. I. 13. Gij zijt te rein van oogert dan dat gij 't kwade zoudt zien, en de kwellingen en kunt gij niet aanfchouwen; en David, Pf. V. 5. Gij en zijt geen God die lust hebt aan godloosheid , de booze en zal bij u niet verkeeren , gij haat alle werkers der ongeregtigheid. Zullen wij dan Gode behagen, en met Hem gemeinfchap hebben, wij moeten beminnen het geen Hij bemint; haten het geen Hij haat, en doen 't geen Hem welgevallig is.
Maar waar zal dan de godlooze en de zondaar verfchijnen ? Waar zult gij verfchijnen , die tot nog. toe de ongeregtigheid doet ? Velen zijn 'er, die met fprekende daden tot God zeggen : wijk van ons, aan de kennisje uwer wegen hebben wij geenen lust; men leeft als of 'er geen God was, van wien men afhangt, wien men te vreezen, te dienen , te danken heeft; en wien men rekenfchap van alle zijne daden verfchuldigd is ; men houdt God niet in erkentenisfe ; fommigen leven in brasferijen , dronkenfchappen, en ontugtigheden; fommigen in twist, haat en nijd omtrent hunne naasten. Sommigen drinken het onregt in als water , en allen overtreden dagelijks Gods geboden mee woorden , gedagten en gedragingen, terwijl II. Deel. K men



U6 PHILIPP: III. vs. 9i
men de dagelijkfche weelde zijn vermaak agt* en in zijn harte zegt, de Heer ziet het met, de Heer merkt het niet!
Dit gaat voor een tijd wel , zoo lang het lichaam welvaart; maar wat zal het einde zijn? hebt gij dat wel eens ernftig overdagt ? och of • gij 't dan op dit oogenblik deed. Waar, waat zult gij verfchijnen, hoe zult gij uwen Schep, per, uwen Wetgever, den Volmaakten en HeiIïgen God ontmoeten, wanneer Hij komen zal, wanneer Hij komen zal om de aarde te rigten, en gij gedaagd zult worden voor den gedugten troon van zijn gerigte? Gij doet nu deze dingen, en God zwijgt in zijne langmoedigheid; gij meint welligt, dat God u gelijk is, maar daar zal een tijd komen, die het anders leeren zal ; daar is een gedenk-boek voor zijn aangezigt gefchreven; en wat zal 't zijn, wanneer Hij u daar uit alle uwe ongeregtigheden m 't licht zijner blixemende heiligheid ordentlijk zal voor oogen flellen? Zoo min het wasch voor eenen gloejenden oven, de fneew voor 't vuur, en een nagt-uil voor den gloed der middag-zon beftand zijn, even zoo weinig, ja oneindig minder zult gij in 't aanftaande gerig, te voor Hem beftaan kunnen, wiens oogen zijn als vuurvlammen, wanneer Hij tot u zegge» zal: wijkt van mij af; gaat weg, in 't eewig vuur, alle gij werkers der ongeregtigheid! Mogelijk zijn er onder mijne Toehoorders-
. . die



P H I L I P P: IIL vs. 9. i47
die bij zigzelven denken , dat oordeel is regtvaardig; maar ik ben zoodanig niet, dat ik mij daar over behoeve te ontrusten. Ik ben geen dief, geen dronkaart, geen hoereerder, geen agterklapper; ik doe niemand overlast, niemand onregt, gehoorzaam aan mijne Overheid én allen die over mij gefteld zijn * leve ik met mijne naasten in vrede : En wat het godsdienftige betreft, ik ben gedoopt, van brave, godsdienftige Ouders opgevoed , mijne belijdenis heb ik ter bekwamer tijd met lof gedaan 3 ik ben een lid der Kerk, ik neem den godsdienst waar ; de openbare Leerredenen verzuime ik nooit zonder noodzaak; het Woord Gods wordt in mijn huis ftipt gelezen ; ik bidde ter gezetter gelegenheden, ik fcherpe dat ook Wel zorgvuldig mijne kinderen in; het Avondmaal is mij een heiligheid der heiligheden , dat ik nooit, zonder dringende redenen , zou nalaten ; met één woord, ik leve zoo zedig en godsdienftig, als ik iemand ken , en veel beter dan honderd anderen.
Deze dingen verdienen zeker iof onder de menfchen , dat kan niemand ontkennen , maar' zoo deze dingen uwe regtvaardigheid uitmaken , waarmede gij meint voor God te zullen kunnen beftaan , dan bedriegt gij uzelven : voor u dient daarom die tweede waarheid , welke wij üit onzen Text leeren:
II, „ Die regtvaardigheid waar door wij Gode Ka „ wel-



148 PHILIP P: HL vs. 9.
„ welgevallig zijn, en in zijn gerigt beilasrt „ kunnen, moet eene volmaakte, eene Godlijke „ regtvaardigheid zijn j eene regtvaardigheid, „ die uit God is".
Maar laat ik u dan vragen, is deze uwe regtvaardigheid wel volmaakt ? rs.ze Gode gelijkvormig ? is ze zoo volmaakt als ze zijn kan, en zijn moet, om bij den hoogst volmaakten God goedgekeurd te worden? gij zult misfchien zeggen , ik brenge 't daar in zoo ver , als in mijn zwak vermogen is .- maar is ook dit nog waarlijk wel alzoo? doet gij daarin waarlijk nog wel alles wat gij kunt ? zoudt gij niet nog veel meer kunnen doen , dan gij doet, en nalaten dan gij laat ? befchuldigt u zelfs daarover niet nog wel uw geweten, onaangezien alle uwe plig> ten? dit zult gij niet kunnen. ontkennen; en hier heb ik genoeg aan, om nu de zaak niet hooger op te halen; laat ik u hierbij maar een oogenblik vasthouden : Gij doet dan niet alles, niet volftrekt alles, wat gij kunt; gij kond nog meer doen, en nog meer laten; zoo is dan* volgends uwe eigene bekentenis en geweten uwe regtvaardigheid gebrekkig; want dit is Gods gebod, gij zult mij lief hebben met ge. heel uw harte, met geheel uwe ziele, met geheel uw verftand , en met alle uwe kragten. Dat is geen gebod zoo maar in 't onbepaalde gegeven , en misfchien wat fterker uitgedrukt° dan wel gemeend; ó neen! dat gebod is gegrond in *k'w ** , - *3' . de



P H I L ï P P: HL vs. 9, T49
de onveranderlijke natuur van God; na dat gebod zal de Rigter der ganfche aarde oordeelen; het minfte nu , dat daar aan ontbreekt, maakt u fchuldig, en alle uwe overige regtvaardigheid ongenoegzaam en ondeugend ; maar waar blijft gij dan met alle uwe regtvaardigheid , zoo ze in de weegfchaal der godlijke geregtigheid gewoogen , gewoogen , maar te ligt bevonden wordt? denkt ge, God zou dat weinige gebrek mhsfchien wel kunnen infchikken , wel kunnen overzien; dunkt u dat hard, zoo veel goeds te doen, zoo ver te kooien als men bijna kan, en dan nog evenwel om eenig gebrek veroordeeld te worden; gij zult zoo niet blijven denken , mijne waarde Toehoorders , wanneer gij de zaak wel beziet, en de regten der godlijke geregtigheid behoorlijk opmerkt : ftelt u eens voor, dat gij voor den wereldlijken Rigter fchuldig ftondt wegens dieverije, of onttrekking der verfchuldigde fchattingen, zoudt gij u vrijpleiten met te zeggen, ik heb buiten dat geval niemand beledigd, niemand doodgeflagen, niemand gelasterd , nooit als een valsch getuige mij laten gebruiken, altijd mijn Overheid geëerd en honderdmaal mij als een braaf burger gedragen; alleen dit gebrek, is mij door zwakheid overgekomen , en daarom gij moet dit gebrek infchikken , en over 't hoofd zien; mijn in andere opzigten onfchuldig gedrag kan dat gebrek wel goed maken ! Wat dunkt u van zulk een K 3 pleit?



15= P H I L I P P: III. vs. %
pleit? Ik beken zulk een is in trap wel minde? misdadig dan een booswigt, die zig opzettelijk zijn ganfche leven door , aan alle godloosheid heeft overgegeven; maar zoudt gij evenwel wel gaerne op zulk een pleit het wagen? zoudt gij wel met veel vertrouwen, met zulke redenen voor den wereldlijken Rigter verfchijnen ? zou de Rigter zonder krenking van het regt zulke redenen mogen laten gelden ? maar even dit is uw geval ; en 't Godlijk regt is nog oneindig onkreukbaarder 1 Al hadt gij om zoo te fpreeken de ganfche wet in alles gehouden, en maar in een eenig gebod geftruikeld, zoo had gij de hoogfte Majesteit immers beledigd , en alle uwe gehoorzaamheid, die niet meer dan uw fchuldige pligt is, kan die belediging niet weg. nemen. Ik verwonder mij menigmaal over de ongelijkheid van 's menfchen overleggingen: laten zij , die aan de hoven van een Vorst of Koning verkeeren of daar veel te doen hebben, eens zeggen, met wat zorgvuldigheid en naawkéurigbeid men de bevelen, ja de verzoeken, en de oogen van den Vorst gade Haat; hoe kwalijk de minfte agteloosheid of nalatigheid opgenomen, hoe onvriendelijk zulk een ontvangen wordt. Nu dit klimt in dezelfde mate als de trap vai 't gebied en de Majesteit van den Vorst hooger is. Maar wat verbeeldt men zig dan in dv allerhoogfte Majesteit eene infchik. kelijkheid of onyerfchüligheid, die in den ge-
riq-



P H I L I P P: III. vs. 9. 151
ringften Vorst eene laagheid zijn , en zijn ontzag niet weinig krenken zou.
Daarenboven, men heeft zoo ligt in den mond , het weinige dat, er aan onzen pligt ontbreekt , die geringere zwakheden , die kleinere misdagen --- zou God die niet overzien ? Zou Hij die zoo hoog nemen ? — maar 't gebrek is nie{ gering, het verzuim is niet weinig, de overtredingen die gij begaat, onaangezien uwe .flipte zedigheid, zijn niet klein, dan alleen in uwe oogen; omdat gij blind zijt voor uwe hartsverdorvenheden ; de vuile bronnen , die in -u zijn , niet bemerkt, uwe verborgene afdwalingen niet gadeflaat, en van Gods volmaakte geregtigheid en heiligheid geen regte bezeffens noch betamelijke indrukken in uw hart gevoelt.
Maar of nu al het gezegde u nog niet mogt kunnen overtuigen, zoo laat ik u de onfeilbare verklaring van den aanftaanden Rigter zelve doen hooren; zoo fpreekt Gods Zoon Matth. V: 20. Ik zegge u, ten zij uwe geregtigheid overvloediger zij, dan die der Schriftgeleerden en Pharizeën (en hoe ver meenden 't deze menfchen niet gebragt te hebben) gij en kunt in * Koningrijk Gods niet ingaan. Na deze uitfpraak zal Hij ook oordeelen ten jongften dage, hoort dat uit dien zelfden mond verzekeren, Matth. VII: 5.2, 23. Velen zullen te dien dage tot mij zeggen , Heere, Heere l hebben wij niet in uwen naam gepropheteerd ? en in uwen naam duivelen uitgeK 4 wor-



152 P H I L I P P: HL vs. 9.
worpen , en in uwen naam vele kragten gedaan! zoo veel hadden zij gedaan, veel, maar niet alles ; maar wat volgt er ? En dan zal ik hun openlijk aanzeggen: Gaat weg van mij ; ik hebbe. u nooit gekend.
Maar gij denkt veelligt; komt het 'er waarlijk zoo op aan, wordt het zoo naaw gezogt, wel wie is er dan regtvaardig op aarde ? Wat. mensen leeft 'er die dan in Gods gerigte beftaan en voor God regtvaardig zijn zal? 't is die zelfde vraag die de Digter van den 130^11 Pfalm doet, op een' toon, die de allerfterkfte ontkenning uitdrukt; en in den 143^ Pfalm, verzekert hij ftellig, niemand die leeft zal voor uw aangezigt regtvaardig zijn. Zoo is 't Geliefden; allen 'Zijn wij afgeweken, t'zamen zijn wij onrein geworden, en er is niemand die zoo goed doet, dat hij niet en zondigt, en hier toe dient nu de derde waarheid, welke onze Text oplevert :
III. „ Die geregtigheid, welke na Gods beeld, „ welke uit God is, en door welke alleen wij „ voor Hem beftaan kunnen, is eeniglijk te vin,, den in Christus Jefus".
Christus, mijne Toehoorders, Christus alleen heeft die geregtigheid der Wet volkomelijk vervuld: Hij was heilig, onnozel, onbefmet, en afgefcheiden van de zondaren. Hij kon zeggen voor zijnen Rigter , op 't laatst van zijn leven, indien ik kwaad gedaan heb, getuigt tegen



P H I L I P F: III. vs. 9. 153
gen mij; Hij kon zijne vijanden uitdagen, wie van u overtuigt mij van zonden! Hij leerde en toonde, dat Hij gekomen was om alle geregtigheid te vervullen , en God uit den hemel gaf er dit bevestigend getuigenis over, deze is mijn Zoon, mijn Geliefde , in wien ik mijn welgevallen hebbe.
., Maar, Christus heeft die geregtigheid vervuld, niet voor zigzelven , niet ten zijnen behoeve, maar als Borg, in de plaats en ten nutte van fchuldige zondaren.
En 't is deze geregtigheid , die u ook , wie gij zijn moogt, wordt aangeboden ; 't is deze Borg, wien wij in Gods naam u ook heden verkondigen. Hoe zedig en uiterlijk deugdzaam gij ook wezen moogt, gij hebt dezen Borg en zijne Geregtigheid nodig ; zonder Hem kunt gij voor God niet beftaan ; al wat gij buiten Hem meint te hebben is een huis der fpinnekoppen. Maar ook hoe zondig gij wezen moogt, welk een groot zondaar, hoe ontelbaar uwe overtredingen , hoe groot uwe misdaden zijn mogen, deze_ Borg en zijne Geregtigheid is genoegzaam cn wordt u ook van God nog voorgefteld en aangeboden. Wij verkondigen u in den name des Heeren in Hem de vergevinge uwer zonden , en dat van allen, waarvan gij niet kunt geregtvaardigd worden door de Wet van Mofes ; want God was in Christus de wereld met zig zeiven verzoenende, en heeft dat woord K 5 der



154 PHILIPP: III. vs. p.
der Verzoeninge tot u ook in onzen mond ge. legd. Zoo zijn wij dan gezanten van Christus wege, als of God door ons bade; wij bidden, Iaat u met God verzoenen! want Hem die geen zonde gekent en heeft, heeft Hij zonde* voor ons gemaakt; opdat wij zouden worden, regtvaardigheid Gods in Hem.
Maar om hier van het regte gebruik te maken, dient ons dan die vierde waarheid, in onzen eest geleerd, ons onder 't oog te zijn : IV. „ Dat die geregtigheid van Christus, zoo zij „ ons baten zal, dan ook de onze worden moet; „ wij moeten daar aan deel verkrijgen door 't „ geloof, 't is eene regtvaardigheid , aan het „ gelove vastgemaakt, eene regtvaardigheid, „ die door het geloof in Christus is".
Niemand vleije zig dan hier mede op Iosfe gronden, maar onderzoeke en beproeve zig, of hij door het gelove met Christus zig vereenigt, en zijne geregtigheid daar door hartelijk aanneemt, en daar door leeft. Elk die het heil zijner ziel lief heeft, fta dan toch naar dat geloof, en, aangezien dit geloof eene gave Gods is, zo fmeekt den God der genade, den beloner der genen die Hem zoeken , dat Hij dit geloof door zijnen Geest in uwe harten werke Wat nu daartoe al behoort, kan ik tegenwoordig in de bijzonderheden niet uithalen; alleen zal ik u bij ééne proef bepalen, die teffens
de



P H I L I P P: III. vs. 9. i5J
de vijfde waarheid uitmaakt, welke onze Text ons oplevert, namelijk:
V. ,, Wanneer wij die regtvaardigheid van „ Christus door 't geloof deelagtig zijn, of wor„ den, dan moet men alle andere dingen daarbij ,, fchade rekenen, en 't vertrouwen op eigene „ geregtigheid verzaken, met den Apostel niet „ hebbende onze regtvaardigheid , die uit de „ Wet is."
Zoo lang men tot die laagte van vernederende zelfskennis niet gekomen is, zoo lang is 't ook onmogelijk Christus en zijne geregtigheid door 't gelove aan te nemen , veel min deelagtig te zijn. Zoo lang men nog eenige goede gedagten van zig zeiven heeft, of meent te moeten hebben, en iets te vermogen, is Christus met zijne verdienfte na de mate van die inbeelding, kleiner, geringer, en fchijnt gemist te kunnen worden; zoo lang is Christus niet de eenige en volkomene oorzaak onzer regtvaardigheid; ja zoo lang kan God in zijne vrije en gansch onverdiende genade van ons niet erkend of verheerlijkt worden. Zonder deze overtuiging wordt niet zelden uit het Euangelie een niewe Wet; uit Christus , een andere Mofes gevormd ; en alzoo wordt midden in, het Christendom opgerigt eene eigen regtvaardigheid, die uit de Wet is ; maar wanneer ons alle gedagten van eigen waardigheid ten eenemaal ontvallen ; wanneer wij ons waarlijk befchouwen, zoo als wij waar-
- 3g\



155 P H I L I P p: Ui. vs. %
agtig voor God zijn, gansch fchuldig, walglijk, verdoemelijk, en onmagtig; dan, dan eerst wordt de verlosfing en geregtigheid die in Christus is boven alles dierbaar, dan wordt ze onfchatbaar, onontbeerlijk in ons oog ; dan ftaat ze op den allerhöogften prijs, dan wordt ze ons begeerlijker dan de overvloed van het fijn fte goud; dan agt men alle dingen, welke zij ook zijn mogen, daarbij niet beter dan fchade en drek; dan leert men hongeren en dorften naar Christus en zijne geregtigheid ; en alzoo in Hem geloven.
Zegt iemand uwer, dat is waarlijk mijn ge val; dat is mijn toeftand, de Alwetende is mijn getuige ! Ik zie mij zeiven als gansch onwaardig en verdoemelijk; ik moet mijn vonnis onderteekenen en wil gaerne onderfchrijven, dat ik m mij zelve geenerlije regtvaardigheid heb, waar op ik zou kunnen of willen voor God verfchijnen ; maar de geregtigheid van Christus 38 miJn eeniS uitzigt; deze is mij boven alles dierbaar; deze is mij ook alleen genoegzaam en ik wenfche niet anders dan met die geregtigheid bekleed , en door dezelve behouden te worden.
Kunt gij dit in waarheid betuigen , dan hebt gij ook grond om te geloven, 't geen het Iaatfte ftuk was, 't welk onze text oplevert:
VI. „ Dat gij waarlijk in Christus zijt, en 5, in Hem zult gevonden worden."
Door-



P H I L I P P: III. vs. 9. 157
Doorbladert het ganfche Euangelie , gij zult daar overal dit beftaan als het egte kenmerk der genade , geteekend vinden ; gaat dan met dat woord te rade , en tragt op het zelve door te werken tot het vertrouwen , dat gij waarlijk in Christus gevonden wordt.
Houdt u toch vast Geliefden, aan deze waarheid, en gevrigtig geloof-lluk van het Euangelie, en laat u door geene bedrieglijke leeringen van dit fundament uwer zaligheid aftrekken. Hoe meer gij deze groote zaak overweegt, hoe dieper gij inziet in het Euangelie , Gods Heiligheid, de volmaaktheid der Wet, uwe verdorvenheid , en 's Heilands verdienste , des te grondiger zult gij deze geloofs-leer verftaan, en God danken, dat Hij u gewezen heeft tot dien eewigen rotsfteen, op welken gij het huis uwer zaligheid zoo veilig bouwen kunt.
Ziet dan toe, dat gij ook in uwe practijk niet heimelijk afwijkt van uwe Belijdenis en geloof— maakt nimmer ophef van uwe Godsdienstpligten, — laat nimmer in uw hart oprijzen, immers geen plaats behouden, groote gedagten van uwe Godzaligheid boven anderen , waardoor gij anderen ligt beoordeelen, en veel-al geringer dan u zeiven agten zoudt — verheft u niet op uwe goede werken, al zijn zij ook in God gedaan; vertrouwt nimmer op uwe vroomheid, op dat de verzoeker u niet aantreffe en overvalle buiten uwe vesting, buiten Hem, in wien alleen uwe
ge-



158 P II I L I P P: UI. vs. 9.
geregtigheid en fterkte is — neemt een voorbeeld van nederigheid aan den Apostel.
Is het dan, dat gij waarlijk eenige vorderingen maakt; vindt gij een overgegeven hart aan den Heere ; zijt gij in arbeid en in lijden om de zaak van Christus overvloediger dan anderen ; merkt dit wel aan als bewijzen van uw geloof, als een vrugt des Geests, maar laat het nooit zig indringen onder de gronden van uwe regtvaardigheid voor God; laat als dan uwe ziel zig dies te meer in diepe verootmoediging buigen voor uwen God , die in zulk een onwaardig vat zoo veel heeft willen werken , op dat zijne genade door uwe geringheid en zwakheid te heerlijker doorfchijne : dankt er God voor, dat Hij 't begonnen werk in u wil voordzetten, op dat gij, die in u zeiven niets zijt, worden zoudt tot prijs van zijne genade.
Maar mogelijk komt dit beftuur vóór de minften te ftade; de meesten uwer klagen veel eer over onvrugtbaarheid , en de reden daarvan is, dat gij in uw daaglijks beftaan te ver van deze waarheid af zijt. — Tracht toch doortedringen tot Christus en nabij Hem te blijven; in Hem alleen vermoogt gij alles, en zonder Hem kunt gij niets doen ; gelijk een rank, die van de Wijnftok afgezonderd, zijne fappen moet verliezen en verdorren. Blijft dan toch in eene geduurige verlogening van u zeiven, op dat gij met Christus te nader vereenigd moogt blijven.
De



P H I L I P P: UI. vs. 9. 159
De regtvaardigheid des geloofs alleen is eene levendige regtvaardigheid; daardoor alleen kunt gij bekwaam worden om de regtvaardigheid te doen.
Voords opregten; wenscht gij in Christus gevonden te worden , verfchijnt dan ook nimmer in uwe toenaderingen tot God zonder Hem; begint fleeds met de levendige geloofsvereeniging met Christus; zonder Hem kunt gij nooit, zelfs in den Piemel, het aangezigt van den regtvaardigen en heiligen God aanfchouwen; door Hem alleen, maar ook door Hem waarlijk hebt gij den toegang met vrijmoedigheid tot den Vader.
Eindelijk, is dit uw beftaan, uwe beoefening, uwe beftendige keuze ; weet dan , en gedenkt het tot uwen troost, gij zijt in Christus, en gij zult als regtvaardigen in Hem gevonden worden; zoodanig zult gij bevonden worden in uw eigen gewisfe, dat langs dezen weg door die vereeniging met Christus en verlogening van eigene geregtigheid in Jefus bloed meer zal ge. reinigd worden van doode werken, om den levendigen God te dienen.
Zoodanig zult gij bevonden worden bij de menfchen , vooral bij uwe medegelovigen, die daaraan bekennen zullen dat gij in Christus leeft.
Zoodanig zult gij vooral bevonden worden voor den rigterftoel van God.
Wat



X60 P H I L I P P: DJ. vs. 9.
Wat kunt gij hooger wenfchen ! zegt dan, toont dan met uwe daden, dat gij waarlijk alle dingen fchade rekent om de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus uwen Heer. — Wat fchade gij ook lijden moogt, deze winst zal alles oneindig vergoeden, deze winst zal u nooir' ontgaan.
o Hoe veilig kunt gij op dezen grondfiag bouwen ; hoe vast ftaat uw huis op dezen rotsfteen. Dit zij dan uw troost in leven en in fterven; en zoo dikwils u bekommeringen aanvallen , wanneer u de dood, of doodsvreeze overvalt; zoo dikwijls u afgevraagd wordt, welke uwe gronden zijn waarop gij de eewigheid zult inftappen , en de zaligheid verwagt, zoo houdt vast aan dezen grondfiag , en laat dit uw andwoord zijn: in Hem gevonden te worden, niet hebbende mijne regtvaardigheid die uit de Wet is, maar de regtvaardigheid die door 't geloof in Christus is ; dan zult gij te dien dage ook bij bevinding kunnen zeggen, ziet deze is onze God, wij hebben Hem verwagt, en Hij zal ons zalig maken ; deze is de Heere , wij hebben Hem verwagt, wij zullen ons verheugen en verblijden in zijne zaligheid. Amen.
Laat



F II I L I P P: III. vs. 10. ifii
TT aa t ons na dezen uitflap en toepasfetijkë JLU gebruikmaking der voorgeftckie Leere , voordgaan tot de verklaring van 't geen de Apostel nu volgen laat vers io*
Op dat ïjc Hem kënne, en dë kragt zijner opstanding , en de g e m e i n s c h a p z ij n s lijden & , zijn' dood gelijkvormig wordende.
■ De Hoofdzaak van des Apostels begeerte was dan , volgends 't 8^ en o<le vers Christus te gewinnen, en in Hem gevonden te worden'. In Hem gevonden te worden in tweeërlije opzigten, vooreerst als Borg, zoo dat zijne fchulden in Christus thuis gezogt; daarentegen de'geregtigheid en verdienften van Christus op zijne rekening overgebragt mogten' zijn. — Ten anderen ook als Middelaar , ten aanzien dier naawe betrekking en gemeinfehap, welke er is tusfchen Christus en zijn volk, waardoor zij in Hem zijn als hun Heer , Hoofd , of, gelijk de ranke in den wijnftok. - In het eerstgenoemde opzigt, in Christus gevonden te Worden als Borg, verklaarde hij de wijze daarvan nader in het voorgemelde vs. niet hebbende mijne regtvaardigheid die uit de Wet is , maar die door het gelove Christi is. Ia 't laatstgenoemde opzigt,- hoe hij ia Christus wilde gevonden worden, als Mid. ■ H. Deel. l



Op dat ik Hem kenne,
I5s PHIL1PP: in. vs. ia
delaar, en Hoofd, geeft hij hier te kennen in 't lo^ vs. Opdat ik Hem kenne e. z. v.
Hier uit blijkt dan terftond het verband van dit met het even voorgemelde vers ; en even daardoor hangt het ook t'zamen met het eer,fte lid van 't 8fte VS. Ja gewisfelijk ik agte ook alle dingen fchade te zijn , om de uitnemendheid der kennisfe Christi Jefu mijns Heeren — 0p. dat ik Hem kenne, en de kragt zijner opjtan. ding e. z. v.
Om deze volzinnige woorden behoorlijk te verklaren, en in derzelver waren zin en gewigtigen inhoud in te dringen, zal *t nodig zijn, de behandeling derzelve op dezen voet in te ïigten, dat we
De onderfcheidene leden of gezegdens op haar zeiven overwegen.
Daar na de onderlinge betrekking die zij tot eikanderen hebben, nafpeuren.
En eindelijk de uitnemendheid van deze kennis boven alle andere dingen volgends den t'zamenhang dezer woorden met de vorigen, en inzonderheid met het 8^ vs. aantoonen.
Onder alle wetenfchappen en wetenswaardige dingen had bij onzen Apostel fleads den voorrang, en een oneindig overwigt, de kennis van Jefus Christus, en dien gekruist. Hij wenschte hem te kennen.
De Uitleggers onderfcheiden doorgaands min
of



P H I L I P P: III. vs. lcT, I63
of meer de kennis van welke Faulus hier fpreekt, van die welke in 't 8!te vers voorkwam; Sommigen denken hier aan een meer bevindelijke, en in 't 8'"" vers aan eene meer befchouwende of befpiegelende kennis; doch de uitnemendheid aan die kennisfe in het 8de vers toegefchreven, als die ten gevolge had, Christus te gewinnen, in Hem gevonden te worden, en deel te hebben aan zijne regtvaardigheid door 't geloof, doet die onderfcheiding ftrax vervallen.
Anderen onderfcheiden 't zoo, dat zij er hier door verftaan , een klaarder en onderfcheidener kennis van Christus , een hooger trap en verderen voordgang in die uitnemendheid der kennisfe van Christus Jefus, bijzonder, zoo als Hij geleden had, geftorven en wederopgeftaan was; dan zou de zin zijn: Op dat ik Hem kenne met een klaarder, volkomener, uitgebreider en bijzonderder kennisfe.
Ik kan evenwel geen genoegzame reden zien voor die onderfcheiding; 't komt mij voor, dat de Apostel , en hier, en in het 8f« vers, volmaakt dezelfde kennis bedoelt bij wijze van wederopvarting van dezelfde zaak. Hij had vers 8 gefproken van de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus; hij had die kennisfe nader vertoond in hare heilzame vrugten, als die hem Christus deed gewinnen en in Hem gevonden worden ; hier op vervolgt hij bij terugwijzing , «ƒ> dat ik Hem kenne; dat is ; op dat ik Hem L 2 al-



en de
kragt
zijner
opftan-
ding.
154 PHILIP?: III. vs. ia
alzoo kenne , gelijk ik gezegd hebbe; hij wil zeggen: „ Ik heb alle die dingen fchade gerekend, en agte die drek te zijn, op dat ik „ Christus moge gewinnen, en in Hem gevon„ den worde; ten einde ik Hem daar door alzoo kenne , en ingeleid worde in die uitne„ mendheid zijner kennisfe , van welke ik ge„ fproken heb, en om welke ik, gewisfelijk „ ook alle dingen agte fchade te zijn."
Hoedanig nu deze kennis was, en waar in dezelve beftond, is toen getoond en uitgebreid ; laten wij nu alleenlijk agt geven
Op de bijzonderheden, tot welke de Apostel hier ter plaatfe zelve die kennisfe bepaalt; die bijzonderheden zijn deze twee, en de kragt zijner opstandinge; en de gemeinschap zijns lijdens, tot zoo verre,dathij zijnen dood mogt gelijkvormig worden. Hij brengt daar toe eerst de kennis van de
kragt zijner opstandinc.
Daar was, in de opftanding van Jefus Christus zeker een betooning van een groote, van een Godlijke kragt; het was 'eene opftanding, waar door Hij betoonde kragt en magt te hebben om zijn leven, gelijk Hij het afgelegd had, zoo ook weder aan te neemen; en van den Vader lezen we, dat Hij Hem uit den doode opgewekt heeft nae de werkinge der fterkte zijner magt, Eph. I: 19. Doch 't is deze kragt der opftaniinge zoo zeer niet, welke de Apostel hier bedoek;



P H I L I P P: III. vs. 10. 16-5
doelt; daar aan op zig zeiven was, buiten de opregte erkentenis van de waarheid der zaak, niet veel te kennen ; want de wijze , hoe de fcheppende, en leven verwekkende almagt Gods werkt, blijft voor eindige wezens eene eewige verborgenheid.
1 Maar wij moeten hier denken aan die kragt der opftandinge van Christus , welke zig ook x over de gelovigen tot hun geestlijk en eewig leven uitftrekt. Eene kragt, welke men leert kennen, en vervolgen te kennen, niet bij bloote befpiegeling , maar , gelijk het woord veelmaal gebezigd wordt, door erkentenis, gevoel, en bevindelijke gewaarwording; vergelijkt Mare. V: 9.9. zij gewelde aan haar lichaam dat. zij van die kwaal genezen was; daar ftaat eigenlijk in den grondtext tym zij kende aan haar lichaam.
Tot de nadere overweging hier van , moet men gedenken, dat Christus opgeftaan is als het Eoofd van zijn uitverkoren volk, en uit den dood wedergebragt als de groote Herder der fchapen. Hij overwon den dood , en nam van niews het leven, en wel een veel heerlijker leven, aan, niet voor zig zeiven alleen, maar ook voor alle zijne leden ; van hier nu dat aan deze opftanding eene kragt eigen is , die zig uitftrekt over alle de gelovigen.
Deze kragt van 's Heilands opftanding is dan voor eerst gelegen in eene kragtige verzegeling van de volmaakte voldoening door Hem aange. L 3 bragtj



155 P H I L 1 P P: III. vs. 10.
bragt, en van het vólkomen vertrouwen, met welk zig de gelovigen op zijne geregtigheid verlaten mogen , en met dezelve in Gods ge^ rigte verfchijnen kunnen.
In de opftanding van Christus was toch eene plegtige verklaring van den Vader als Rigter, dat zijne geregtigheid ten vollen voldaan was, dat Hij niets meer van Hem voor de genen voor welke Hij als Borg geleden had, vorderde ; ten bewijze daar van liet Hij Hem door zijnen Engel uitleiden , uit den kerker des grafs ; en deze regtvaardiging van Christus ftrekt zig ook uit over alle de genen, wier perfoonen Hij bekleedde, en die door het geloof in Hem, als hun Hoofd gevonden worden, niet hebbende hunne geregtigheid die uit de wet is, maaide geregtigheid die in Christus is door het gelove. Zoo is Hij dan opgewekt om onze regtvaardigmaking; dit is 't dat nadrukkelijk geleerd wordt i Petr. I: 21. Dit is het eerfte; maar
Deze kragt van Jefus opftanding openbaart zig ook, ten anderen, als een gevolg van het eerfte, in de geestlijke opwekking uit den ftaat der zonde, en verwekking en bevordering van een waaragtig, geestrijk leven in het hart van zijn volk. Zoo verklaart het onze Apostel Eph. II: 5, 6. Ook toen wij dood waren door de misdaden, heeft Hij ons levendig gemaakt, met Christus, en heeft ons mede opgewekt, en Rom.
VI;



P H I L I P P: III. vs. 10. 157
VI: 4. zegt hij, dat Christus opgewekt is tot heerlijkheid des Vaders, op dat ook wij in niewigheid des levens wandelen zouden.
Door deze opftanding heeft de Zaligmaker den levendigmakenden'Geest verworven, dooide kragt daar van fchenkt Hij zijn volk -een geestlijk leven; waar door zij het graf der zonden verlaten, uit den ftaat van den geestlijken dood uitgaan, en in Hem leven, en toenemen in geestlijken wasdom; hier op ziet de vermaning, Wast op in de genade en kennisfe van den Heere Jefus Christus. 1 Petr. III.
Hier mede nu is verbonden een derde trap, in welke zig die kragt van Jefus opftanding openbaart, die beftaan zal in de eigenlijke opwekking van zijn volk na het lichaam , in gelijkvormigheid aan zijne opftanding.
Het is eene bekende waarheid, dat de genen die in Christus ontïlapen, ten jongften dage nae het lichaam zullen opftaan ten eewigen leven, en overgaan in eene onverganglijke heerlijkheid. — Maar deze heerlijke opftanding der gelovigen ten Iaatften dage zal gefchieden uit kragt van Christus opftanding. — Deze verftrekt den gelovigen tot een onderpand van hunne zekere verrijzenis ten eewigen leven ; aangezien Christus door zijne opwekking uit den dood de eerjleling geworden is der geener die ontflapen zijn, en dus na den aard der eerftelingen de volle oogst daar "in verzegeld is.
Lt4 Eia-



168 P H I L I P P: UI. vs. ic,
Eindelijk kan men nog daar toe brengen den invloed welke deze opftanding van Christus , ais een onderpand van de opftanding der verlosten , maakt op 't gemoed der gelovigen in alle hunne wederwaardigheden; dit maakt hen gemoedigd in de zwaarfte gevaren', dit doet hen met heldenmoed den dood, en de fmertelijkfte wreedheden te gemoete zien. De opftanding van Jefus Christus verzekert hen in zulk een ftand dat hun geloof en volharding niet iidel zal zijn ; dat zij onaangezien hunne verdrukkingen , en doodsgevaren, nogthands de gelukzaligftcn aller menfchen zijn zullen ; dit doet hen roemen in de verdrukkingen, en met blijdfchap de doodinge des vleesch ondergaan om des Heeren wil.
Ziet daar de kragt van 's Heilands opftanding voor zijn volk, .
Hier uit zal 't nu niet moeilijk zijn op te maken, wat het influite Hem te kennen in deze ■ ■ kragt zijner opftandinge.
Deze kennis beftaat dan in de bevindelijke gewaarwording van den kragtigen, fteeds verniewden en toenemenden invloed van Jefus opftandihgXtot die gemelde eindens. Men kent dan de kragt; van Christus opftanding, wanneer men de zekerheid en volkomenheid zijner regtvaardigheid voor God in den opgewekten Heiland gelovig en levendig inziet. - Men kent de kragt zijner opftanding, wanneer men den ge.
dun,'



P H I L I P P: III. vs. 10. 169
düarigen invloed van Jefus als den Vorst des levens tot opwekking en voordzetting van het geestlijk leven heimelijk ondervinden mag. — Men kent de kragt zijner opftanding , wanneer men uit zijne opftanding en verheerlijking bevestigd en kragtig ingeleid wordt in de hoope der heerlijkheid. —, Men kent Hem eindelijk in de kragt zijner opftanding, wanneer men daar door in vervolgingen, zwarigheden en doodsgevaren zig vindt aangemoedigd , en in alle gevallen daar door ftandvastig , onbeweeglijk en altijd overvloedig bevonden wordt in het werk des Heeren,.als wetende dat deze arbeid niet ijdel zijn zal in den Heere.
Zoodanig nu begeerde Paulus ook zijnen Heer te kennen in de kragt zijner opftanding: de on-' bepaaldheid der uitdrukking en de toeftand van Paulus in zijne banden te Rome, vordert dat v/ij dezelve hier in die ruimte nemen, en alle de gemelde bijzonderheden hier t'zamcn vatten.
Hij had wel reeds in 't een min, in 't ander meer doorzigt, na de onderfcheidene trappen zijner vorderingen; hij was egter daarin tot de hoogfte volmaaktheid nog niet gekomen, gelijk wij vervolgends uit zijn mond horen zullen; hij wenschte daarom in alle deze opzigten ftceds toe te nemen in de kennis en erv<arenis van deze kragt van Christus opftanding.
Hier op volgt nu de tweede bijzonderheid L 5 VfB



i7o P H I L I P P: III. vs. 10.
en de ge-' meinJchapzijns lijdens,
I I 1 i a c % c
1
e
Ti t v v
v
b
V
C d fe d h fe b
ran de kennisfe van Christus. Hij begeerde ook :e kennen de gemeinschap zijns lij-
dens.
Deze uitdrukking is zeer volzinnig. De geaeinfchap des lijdens van Christus kan te kenen geven, liet aandeel aan dat lijden, ter veroening en regtvaardigheid, of wel, de bevining, waar door men verzekerd wordt van zijn andeel aan 's Heilands lijden. — Maar het kan ok aanduiden de gemeinfchap door gelijkvorngheid aan het lijden van Christus; en dit weerom kan tweefins plaats hebben ; — of geestjker wijze, in opzigt tot onzen ouden mensch n deszelfs verdorvenheid ; men heeft dan geïeinfchap, of, om de woorden van den Apostel i gebruiken, mentor, men erkent, en onderindt de gemeinfchap van 's Heilands lijden , 'anneer in gelijkvormigheid aan , en uit kragt an het zelve ; de verdorvene gezindheid verroken , de kragt der zondige begeerlijkheden erzwakt, en de geheele oude mensch met hristus als 't ware gevangen genomen, gebonm, veroordeeld, geflagen , verdrukt, gegeesld, gekruist, en dobrnageld wordt. Zoo wordt 3or de gemeinfchap aan Christus lijden , de ;erfchappij der zonde verbroken. — Of ook m die gelijkvormigheid uitwendig plaats hebm, in opzigt tot de verdrukkingen , vervolngen en lijdingen, welke men in den gelove
om



P H I L I P P: III. vs. 10. 171
om Christus wil, en dus in gemeinfchap en gelijkvormigheid aan zijn lijden ondergaat.
In dit opzigt waren doorgaands de Apostelen, de Discipelen en eerfte Christenen op een uitftekende wijze, aan hunnen Meester gelijk, in zoo ver zij inzonderheid om zijns naams wil gefmaad , vervolgd en gepijnigd wierden; hier in hadden zij gemeinfchap aan/Christus lijden, voor zoo verre zij om dezelfde zaak, uit dezelfde oorzaken, (aan de zijde der menfchen) op die zelfde wijze, (dat is, gewillig, gelovig, geduldig, gehoorzaam) en al dikwijls dezelfde foort van eïenden , fmaadheden , fmerten, geesfelingen en kruifigingen; en eindelijk in zeker opzigt tot het zelfde einde , ter eere Gods en bevordering hunner heerlijkheid, hier op aarde lijden, en alzoo door verdrukkingen ingaan moesten.
Vraagt gij nu in welken zin men het hier moet opvatten ? Het komt ons voor , dat het een zoo naaw met het ander verbonden is, dat wij ons- verlegen vinden hier eene keuze te maken. Het is zeker, dat het aandeel aan Christus lijden ter verzoening en regtvaardiging de grondfiag van al het volgende is, en daarom niet kan uitgefloten worden; het denkbeeld van gemeinfchap brengt dit ook mede. — Het is ook ontwijfelbaar, dat dit aandeel aan Christus lijden, en de zalige bewustheid daar van, de gelijkvormigheid aan het zelve ten opzigt van de
ver-



r7£ PHILIPP: HL vs. 10.
verbreking van den ouden mensch, of de kragt
der zonde, onafscheidbaar ten gevolge heeft.
En het is ook openbaar ten aanzien van -het Iaatfte, dat deze gemeinfchap, vervolgingen, lijden, en verdrukkingen in de wereld, in gelijkvormigheid aan Christus, te weeg bragt. Paulus had er te dezer tijd in zijn perfoon nog de bevinding van , die om des Euangeliums wille te Rome gevangen zat ; hij kon zeggen, Gal. VI: 17. Ik drage de lidteekenen des Heeren Jefu aan mijn lichaam ; en 't was niet alleen toen , maar min of meer doorgaands waaragtig, 't geen onze Apostel 2 Tim. III: 12. verzekert, dat ook allen die godzalig willen leven in Christus Jefus zullen vervolgd worden.
Gij ziet, dat wij dan ook dit hier noodwendig in al deszelfs ruimte van beteekenis kunnen en dienen op te vatten , en bij wijze van on-, derfchikking aan, elkander t'zamen te verecnigen: en daar uit zal ons dan ras blijken
Wat nu de Apostel begeert, als hij beoogde die gemeinfchap aan Christus lijden ook te kermen.
Hij wilde dan kennen , dat is erkennen, bevindelijk in zig gewaar worden de gemeinfchap des lijdens van Christus. — Met opzigt tot zijn aandeel aan de vrugten en verdienften van dat lijden, was hij begeerig de zekerheid van het zelve fteeds levendig te befchouwen, de Witnemeade menfchen - liefde van Christus, in_
dat



P H I L ï P P: III. vs. iö. 173
dat lijden betoond, en alle'de Godlijke deugden daar in doorftralende, ten voorwerp van overdenking , geloofsbefchouwing , en vertroosting fteeds voor oogen te hebben , en al dieper en dieper in te zien. — Met opzigt tot het tweede, de geestlijke gelijkvormigheid aan Christus lijden ten aanzien van den ouden mensch , en deszelfs begeerlijkheid , daar in bedoelde hij , gelijk hij 't zedert zijne eerfte bekeering reeds had aangevangen, zoo ook fteeds voord te gaan, om uit kragt van Christus lijden de kragt der zonden in zig verbroken te krijgen. Hij wenschte hoe langer zoo meer in zig te befpeuren dat de verdorvenheid die nog in zijne leden woonde, kragteloozer wierd, door de aandagtige befchouwing, kennis en inzigt in het bitter lijden van zijnen Heer en Zaligmaker.
En , eindelijk , met opzigt tot het Iaatfte , wanneer en in zoo ver hij in omftandigheden van uitwendig lijden verkeerde, wenschte hij dat lijden zoo te ondergaan , als Christus geleden had ; op die zelfde godvrugtige wijze, en ter bevordering van het zelfde einde, zijn kruis agter Hem getroost te dragen , gedagtig daar onder, dat de knegt niet meerder is dan zijn Heer, en dat, gelijk Christus, alzoo ook zijn volk, door den weg van lijden ter heerlijkheid moest ingaan.
Ziet daar dan ook, hoe Paulus begeerde Christus te kennen in de gemeinfchap zijns Iijdens.
Hier



s'jn doo, gelijkvormig•wordende.
i [
\
r c v I ë
d d
J
o t
J74 PHILIPP: Ui. vs. 10.
i Hier op Iaat de Apostel nog iets volgen 3 't welk hij bij wijze van onderichikking , aan het voorgaande vastmaakt met deze woorden :
ZIJN DOOD GELIJKVORMIG WORDENDE.
De gelijkvormigheid aan Jefus dood kan ook tweefins plaats hebben.
Of zcdelijker wijze, en dan befiaat ze, in eene afftervinge der zonde , in eene verlocheüing en dooding van het boze, dat in het vleesch woont, elders genoemd, een dooding van de leden die op aarde zijn. Gelijk Christus in een sigenlijken zin door lijden en kruifiging ter dood jebragt is, om der zonden wil, zoo wordt men '•eestlijker wijze aan dien dood van Christus ;elijkvormig , wanneer ook onze oude mensch Izoo gekruist en behandeld wordt, dat ze ftere, en de zonde gedood worde. Maar deze gelijkvormigheid heeft ook in een leer eigenlijken en volkomener zin plaats in en lichamelijken dood der gelovigen , in zoo erre daar in de oude mensch den laatlien fnik eeft en het lichaam der zonde geheel te niete edaan wordt. Eene gelijkvormigheid die nog erder gaat, wanneer men op gelijke wijze als e Heere Jefus om dezelfde zaak den dood onergaat , door de hand van menfchen, gelijk sfus door de hand der Joden en Romeinen; p deze wijze wierden, in den eerften Christen jd, onder de vervolgingen velen zelfs in een
let-



PHIL1PP: III. vs. io. 17 j
letterlijken zin, den dood van Christus gelijkvormig door kruifiging en foortgelijke martelingen.
Brengen wij nu dit tot het oogmerk, zoo fchijnt ook hier en het een , en het ander bedoeld te zijn.
Paulus begeerde zeker in den eerften zin den dood van Christus fteeds gelijkvormiger te worden, en daar toe te vorderen in de kennis van de gemeinfchap zijns lijdens.
Maar ook in het tweede opzigt was hem de gelijkvormigheid aan Christus dood, en hierom de dood zijns lichaams zelve begeerlijk, gelijk blijkt Cap. I: 23. Hebbende begeerte om ontbonden te worden ; en met Christus te zijn , want dat is mij verre het beste. - Ja ook zelfs was hem in dat opzigt de Marteldood niet verfchriklijk, maar begeerlijk; niet dat hij dien op zig zeiven begeerde , maar wanneer God in zijn befchikking dien over hem bragt, dan was 't hem begeerlijk daar in aan Christus dood gelijkvormig te worden , dan wenschte hij dien tot eer van God, tot bevestiging en uitbreiding van het Euangelie, tot bevordering der zaak van Christus, en alzoo ondergefchikt tot hetzelfde einde , en in gelijkvormigheid aan Christus dood dien te ondergaan: men kan dit zien Cap. II: 17. daar de Apostel zegt: Ja, indien ik ook tot een drankoffer geofferd wierde over de offerande , ende bediening uws geloofs, zoo verblijde ik mij, en verblijde mij met. u allen.
Dit



-176 P H I L I P P: Ut vs. Ï<K
Dit alles nu was het doelwit van den Apostel, 't welk hij zoo zeer begeerde te bejagen; daar naar ftreefde hij met ernst en kragt; daar toe was hem de kennis van Christus alleruitnemendst; zoo begeerde hij Hem te kennen, en de kragt zijner opftandinge, en de gemeinfchap zijns lijdens, zijnen dood gelijkvormig wordende.
Maar tot hier toe hebben wij deze onderfcheidene gezegdens alleen op haar zeiven overwogen, doch laten we
Nu in de tweede plaats zien, hoe deze zaken onderling met elkander zamenhangen.
Men merkt terftond, dat dit Iaatfte lid, zijnen dood gelijkvormig wordende, niet op zig zeiven ftaat , gelijk de vorige leden ,' maar bij wijze van onderfchikking aan het vorige wórdt vastgemaakt.
Maar de voorname bedenking is, waar toe dit Iaatfte dan voornamelijk zijne betrekking hebbe?
Men zou dit kunnen betrekkelijk maken, gelijk 't door fommigen gefchiedt:
Of tot alle de voornoemde bijzonderheden, tot het kennen van Christus , en de kragt zijner opftanding, en de gemeinfchap zijns lijdens. Dan zal het uitdrukken, deels het middel waar door ; deels den trap tot welken hij beoogde Christus te kennen; tot zoo verre wilde hij in de gemeinfchap van Christus lijden deelen , dat hij zijnen dood gelijkvormig wierd , om langs
diea



PHILIP?: III. vs. io. 177
dien weg Hem te leeren kennen in de kragt zijner opftanding.
Of, men brengt het bepaaldelijk en alleen tot het naastvoorgaande lid, waar mede het in den grond - text allernaawst verbonden is. ■ Doch , wanneer we deze woorden , in het verband met het volgende vers, naawkeurig inzien , zullen wij de onderlinge betrekking van dit alles klaar begrijpen.
De hoofdzaak is Christus te kennen, en wel in deze twee opzigten , namelijk en de kragt zijner opftanding, en de gemeinfchap zijns lijdens; dat is , door de opftanding van den niewen , en affterving van den ouden mensch ; daar op worden beide die bijzonderheden nader verklaard , doch zoo, dat hij het laatstgenoemde eerst, en het eerfte laatst weder opvat. Hij wilde Hem kennen in de kragt zijner opftanding, en gemeinfchap zijns lijdens, zoo in de gemeinfchap zijns lijdens, dat hij zijnen dood gelijkvormig vierde ; en zoo in de kragt zijner opftanding , dat hij ook zelf eens komen mogte tot de wederopftanding der dooden; waar mede Paulus dan twee gewigtige zaken aanduidt.
Het eene is, dat hij niet vergenoegd was met eenige gemeinfchap aan het lijden van Chris:us, door belijdenis , en erkentenis der waarieid met den mond, door uiterlijke vervoeging rm zig zeiven tot de Gemeinte der Christelen , die door woord en teekenen gedagtenis II, Deel, M vie-



m PHILIPP:- HL vs. i0l
vieren van den door lijden gebeiïigden Zaligmaker, — door aandeel te hebben in de uitwendige voorregten der Kerke. — Maar hij bedoelde zulk eene kennis en gemeinfchap aan 't lijden van Christus, die hem zijnen dood deed gelijkvormig werden; eene gemeinfchap die tot in het harte doordrong; die zig kenbaar maakte aan de vrugten in zijn gemoedsbeftaan en wandel, die hem der zonde deed affterven, die in hem werkte de kruifiging en dooding van den ouden mensch; ja, die ook zelfs hem volvaardig maakte , om in een eigenlijken zin aan 's Heilands dood gelijkvormig te worden, gereed zijnde om voor de zaak van Christus niet alleen te lijden, maar ook te fterven, en den marteldood, wanneer hij er toe geroepen wierd, met blijdfchap te ondergaan.
Ten anderen, geeft Paulus met deze wijze van t'zamenbinding te verftaan , dat deze kennis van Christus , uit aanmerking van de kragt zijner opftanding, hem een vooruitzigt gaf, oneindig te waardeeren boven alles wat dierbaar was, een uitzigt dat hem alle dingen fchade en drek deed agten ; dat hem aanmoedigde in de drukkendfte wederwaardigheden , door een levendige hoop, aangezien hij door de kragt van Jefus opftanding ook zelve gegronde hoope had, op de opftanding, op de zalige wederopftanding der dooden: het welk hij nader uitdrukt in het volgende vs. Of ikemigfins. moge komen lot de weder op.
ftan-



P H I L I P P: IÜ. vs. io. i7P-
fianding der dooden. Doch hier zal ons het onderzoek naar den zin en ware bedoeling dts Apostels in deze woorden, een weinig moeten ophouden.
Dan , eer we dit onderzoeken, en zijn bedoeld uitzigt nader inzien, zullen we, om den fchakel niet te ver uit een te laten lopen, alvorens het tot hier toe verklaarde in des Apostels oogmerk bezien, en 't geen
Ons derde ftuk was, den t'zamenhang van dit ganfche ftuk met het voorgaande, en dé zaken, die daar uit voordvloejen, nog een weinig nagaan.
De wijze, op welke dit in den grondtext aan het vorige gevoegd wordt, verdient opmerking; 'tis, volgends onze overzetting door op dat; er ftaat in 't Grieksch tov y«mxi avmn. Hem te kennen; dat is, ten einde Hem te kennen; of ('t geen overeen uitkomt) Hem kennende. Dit hangt vooreerst en allernaast t'zamen met het even voorgaande in Christus op gezegde wijze gevonden te worden , om Hem te kennen, of Hem kennende , e/z de kragt zijner opftanding &c. Maar even daar door hangt dit dan ook t'zamen met 't eerfte lid van 't 8^ vs. Ik agte alle dingen fchade te zijn, om de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus mijnen Heere, namelijk , om Hem te kennen, en de kragt zijner opftanding e. z. v. In dit verband van zaken, liggen dan deze twee waarheden opgefloten:
Voor eerst, wordt dit kennen van Christm, en Ma,



1S0 P H I L I P P: in. vs. io.
de kragt zijner opftanding e. z. v. ondergefchikt aan het in Hem gevonden te worden ; dit brengt ons onder 't oog, dat er een onaffchcidbaar verband is tusfchen de regtvaardiging des geloofs in Christus, en de heiligmaking, of, om 't met andere woorden uittedrukken, dat de regtvaardiging op grond der toegerekende geregtigheid van Christus, zonder de werken deiWet , het hart niet ledig laat, maar blijkbaar verzeld gaat met, en gevolgd wordt van eene kragt van godzaligheid, door eene levendige hoope, en gelijkvormigheid aan Hem, door wiens geregtigheid men geregtvaardigd wordt. Hij had de leere der ware regtvaardiging eigenaardig en nadruklijk befchreven, en in zijn eigen perfoon vertoond, daar in beflaande, dat hij in Christus gevonden wierde, niet hebbende zijne regtvaardigheid die uit de wet is, maar die door het gelove van Christus is, namelijk de regtvaardigheid die uit God is, door 't gelove.
Maar was 't nu hier mede afgedaan ? Had hij nu nergens meer op te letten ? Kwam het er nu voords niet op aan hoedanig hij zelf beftond en zig gedroeg? ö Neen! verre van daar! daar dit plaats had, moest ook noodwendig de kragt van, Christus in het hart zig openbaren tot dooding van den ouden, en tot verwekking en aankweeking van den niewen mensch , in de heiligmaking en de hoope des eewigen levens. Zoo in Christus, als Borge gevonden te worden, tot '- M - i be-



P H I L I P P: III. vs. 10. 181
bevrijding van fchuld , ftrekte tot dat einde , om ook met Hem eene naawe gemeinfchap te oefenen , door in Hem te zijn, in Hem te leven , en in Hem ook bevonden te worden als Middelaar, Heer en Hoofd; ja met Hem céne plante te zijn, gelijk de .ranke met den wijnftok. Zoo verre is het daar van af, dat deze leer der regtvaardiging uit den gelove zorgeloosheid aankweken zou, in de zonde doen blijven , en Christus tot een dienstknegt der zonden maken, dat deze integendeel, (en deze leer alleen,) met zig brengt, en ten onaffcheidbaren gevolge heeft, Christus te leeren kennen in de kragt zijner opftandinge , en de gemeinfchap zijns lijdens, zijnen dood gelijkvormig wordende.
Het tweede , dat uit deze t'zamenvoeging blijkt, is dit: dat dit kennen van Christus in de kragt zijner opftanding , e. z. v. de reden uitmaakt van de uitnemendheid dier kennisfe van Christus Jefus zijnen Heer , van welke hij in 't gfe vs. gefproken had, en om welke hij alle dingen agtede fchade te zijn. In alle die gemelde bijzonderheden , Christus op gezegde wijze kennende , vond hij in deze kennis eene uitnemendheid, en wel zulk eene uitnemendheid, die hem alle andere dingen deed Jchade agten.
Kan er iets uitnemender bedagt worden dan Christus in die bijzonderheden te kennen ? Zoo te kennen , dat men in de gemeinfchap en gelijkvormigheid aan Christus wordt ingeleid ?
M 3 Door



182 P H I L I P P: III, vs. 10.
Door deze kennis geniet men de grootfte ervaring der Godlijke genade ; door deze kennis wordt men onttrokken aan 't grootfte kwaad , de befmetting der zonden; daar door wordt men het beeld van Jefus Christus gelijkvormig, van Hem, die de eerstgeboren uit den dood is ; daar door wordt men een deelgenoot der zalige opftanding , en kan hier reeds aanvanglijk in 't geloof den Triumph-zang aanheffen : Dood ! waar is uw prikkel ? Helle ! waar is uwe overwinning ? De prikkel nu des doods is de zonde; de kragt der zonde is de Wet: Maar Gode zij dank , die ons de overwinning geeft door onzen Heere Jefus Christus.
Alles wat men buiten dat mogt hebben, aanzien, kennis, tijdelijke goederen, aardfche genoegens — zij mogen bij de menfchen eenige waardije hebben , en tot eenig nut of voordeel ftrekken , maar bij God heeft dat niets te beduiden ; 't kan de ziel niet voeden , en hoe lang, zegge ik liever, hoe kort zal dat duuren! Men make vorderingen in alierlije wetenfchappen, men beöeffene alierlije nuttige konften ; men onderzoeke de natuur tot in hare verborgenfte fchuilhoeken ; men voere deze kennis ten top van hoogstmogelijke volmaaktheid; men verkrijge daar door een uitgebreiden naam , roem en eer: maar wat zal 't einde zijn ? Van alle deze dingen is het opfchrift: Zij gaan voorbij! en daar zal een tijd komen dat de eerfte,
de



P H I L I P P: III. vs. 10. 183
de aanzienlijkile , de rijkfte, de magtigfte, de geleerdfte , zoo zij niets anders hebben , de Iaatfte zullen zijn.
Hoe veel uitnemender is dan de kennis en gemeinfchap van Jefus Christus , die het hart ontledigt van 't geen ons- kwek , die de ziel vervult met dingen waar bij zij leven kan, en die zig uitftrekt ver buiten de grenzen der tijd, tot in eene eewig zalige geduurzaamheid.
Wie, die ooit de waardij e dezer dingen heeft leren kennen, wie koos hier voor de bezittingen der ganfche aarde; wie koos de genietingen deiwereld, de eer en 't aanzien onder zijn gefiagt, den roem dezer eewe, of de gewaande voorreg ten eener ijverzugtige Natie voor deze kennis?
Wie billijkt dan niet de keus van onzen Apostel; ja gewisfelijk, ik agte ook alle dingen fchade te zijn, om de uitnemendheid van deze kennisfe van Jefus Christus, mijnen Heere!
IJ ziet hier nu eene uitnemende proeve, VjT en merkteeken van een gemoed dat op goede gronden zig verzekeren kan, van zijne waaragtige gemeinfchap aan den Heere Jefus Christus. Willen wij waarlijk in Christus gevonden worden , niet hebbende onze geregtigM 4 heidj



Ï84 P H I L I P P: III. vs. 10.
heid, die uit de wet is, maar de geregtigheid die door het geloof in Christus is ; het moet hier aan blijken , dit moet 'er het gevolg van zijn , dat wij daar door ingeleid worden in de regte en toenemende kennis van Hem, en de kragt zijner opftanding, en de gemeinfchap zijns lijdens, zijnen dood gelijkvormig wordende.
Laat ons ook hier bij een weinig ons zeiven bepalen.
Meint gij dan ook op Christus als uwen Zaligmaker te kunnen betrouwen, en op zijne geregtigheid u te kunnen verlaten ; wat kent gij dan van Christus ? Wat ervaring hebt gij van de kragt zijner opftanding, van de gemeinfchap zijns lijdens, en de gelijkvormigheid aan zijnen dood?
Bij velen komt dit geheel niet in aanmerking. Velen leven nog zoo blijkbaar in de zonden, en in de gemeinfchap der wereld , dat ze zig zeiven geweld zouden moeten aandoen, om te denken , dat zij de geregtigheid van Christus door 't geloof zouden deelagtig zijn. Sommigen , fchoon van een zediger gedrag , zijn in hun oordeel, egter daar van overtuigd, dat zij nog geen deel of gemeinfchap aan Christus en zijne geregtigheid hebben. — Met dat alles blijft men egter zorgeloos voordleven. De een ftelt zijn bekeering uit en hoopt op betere gelegenheid ; de ander verflaaft zig zoodanig aan
de



P H I L I P P: III. vs. 10. 185
de tijdelijke zorgen en bezigheden, dat hij zig weinig of geen gelegenheid gunt ernftig over zijn ftaat en toe/land te denken; — een ander is zoo verflingerd aan een ongebonden levenstrein , dat hij zijn best doet alle indrukken en overtuigingen uit te doven, en zig wijs te maken , dat het er zoo naaw niet op aan zal komen, al is het dat men na het goeddunken zijns harten wandelt.
Deze en foortgelijken te overtuigen van 't gevaar waar in zij verkeeren, de volftrekte.noodzakelijkheid van Christus en zijne geregtigheid, en de onvermijdelijke , zoo wel als allervreeslijkfte rampzaligheid buiten Kern ; vloeit thands zoo zeer uit den inhoud en het oogmerk der verhandelde ftoffe niet voord ; dit dan tot andere gelegenheden overlatende , moet ik nu
Het verband dezer ftoffe onder 't oog houdende , mij bijzonder tot zulken bepalen , die van de noodzakelijkheid van Christus , en het verderf buiten Hem overtuigd zijn , maar op verkeerde gronden, of zonder grond zig vleien daar aan deel te hebben.
Sommigen zijn er, bij welken het een ftelregel is, men moet geloven dat Jefus onze Zaligmaker is; men moet dat vertrouwen, en daar op gerust zijn , en hopen op Gods barmhartigheid.
Maar vraagt men u , wat gij dan kent van M 5 Chris-



185 P H I L I P P: III. vs. iö.
Christus, en van de kragt zijner opftanding, e- z. v. dan komt het op niets uit.
't Is waar men moet geloven ; maar dat geloof moet een levendig , een vrugtbaar geloof zijn; een geloof der werkinge Gods , dat ons inleidt in de levendige kennis, gemeinfchap en gelijkvormigheid aan Christus. Paulus kent geene andere geregtigheid van Christus, dan die welke ten gevolge heeft Hem zoo te kennen, — hebt gij dit dan niet, zoo is 't een klare proef, dat gij nog niet in Christus gevonden wordt, noch geloofd hebt.
Daar zijn anderen , die al voorlang vele kloppingen aan hun gemoed , ontwakingen van hun geweten, overtuigingen van hunnen gevaarlijken toeftand met vele bekommernissen ondervonden hebben, die in dien tijd zig afzonderden , baden , de gezelfchappen en beftuuringen der Godvrugtigen opzogten, en een merkelijke verandering na buiten begonnen te vertoonen; intusfchen die aandoeningen en werkzaamheden zijn bij den een' vroeger , bij den ander later , bij den een' geheel, bij den ander grootendeels verminderd; de gezetheid is of verloren, of in een enkelen fleur veranderd; maar met dat alles is de kommer van 't hart verdreven , de benaawdheden verdweenen , en men is gerust geworden.
Zijner zodanigen onder u, laat ik u vragen, ■wat zijn dan de gronden uwer ruste? Waar is
da»



P H I L I P P: III. vs. io. 187
dan uw werk gebleven, waar geëindigd ? Is het wel in Christus geëindigd, en in de vereeniging met, en gelijkvormigheid aan Hem ? Is ook dit het einde en gevolg er van , dat gïy Christus tragt en langs hoe meer begeert te kennen in de kragt zijner opftanding, en de gemeinfchap zijns lijdens , en zijnen dood gelijkvormig te worden? -
Indien gij ooit eene regt bevindelijke kennis van Christus in uwe ziele , indien gij ooit de regtvaardigheid uit God, die in Hem is, door 't gelove ontvangen hebt ; indien gij in den Heere Jefus ooit levendig hebt geloofd, ooit een aanblik gekregen hebt van den rijkdom zijner genade, die Hij zijn volk betoont; dan zujt gij van harte begeerig zijn om hoe langer zoo meer, hoe volkomener en levendiger Hem te kennen , met eene kennis, die 't hart heiligt, door eene reine en vuurige liefde.
Maar van velen moet men zeggen, dat zijde wereld weer gelijkvormig zijn geworden , en gelijkvormiger zel'fs, dan ooit te voren. Velen kunnen met vrij veel gerustheid thands wederom mede doen , waar over hun geweten te voren klopte , en het hart bekommerd was ; de befmettingen die men fcheen ontvloden en afgeftorven te zijn, komen langzamerhand weer boven; men kan even gemakkelijk de gezelfchappen der wereld bijwonen, en zig daar in vermaken , ats te voren; daar is geen gezet werk
met



188 P,H I L I P P: III. vs. ro.
met Christus , met zijne geregtigheid ter verzoening , met zijnen Geest ter heiligmaking ; geen gemeinfchaps-oeffening met God ; geen treuren over die verwijdering, geen ernst, geen boetvaardigheid, geen wederkeeren.
En met dat alles gij zijt gerust ; komen er nu en dan nog eens opwekkingen, en kloppingen , men troost zig heimelijk in het vorige, maar niet ten halven gebragte werk , men laat het daar' op af gaan , en kan het daar mede ftalien.
Maar ziet gij niet dat gij dus doende, u zeiven misleidt, en uw huis op eenen zandgrond bouwt? Een van beide moet hier waarheid zijn, of gij moet Christus kennen, en de kragt zijner opftanding , of gij wordt nog niet in Hem gevonden, en hebt geen deel aan zijne geregtigheid. Gaat gij dan voord in uwe.-ingebeelde rust, gij zult bij uw ontwaken zijn ais de geerien die droomden dat zij aten , maar ziet zij zijn ledig en vergaan van honger; gij zult zijn als de man Matth. VII. die zijn huis op het zand bouwde , en de ftagregen viel neder , eh de waterftroomen kwamen, en de winden waaiden , en floegen tegen dat huis aan, en het viel, en deszelfs val was groot.
Och of gij een waarachtig oordeel over u zeiven vellen mogt ! Staat toch ftil bij uwen toeftsnd ; onderzoekt de gronden uwer rust, loopt 'er piet over heen , maar gedenkt dat er



PHILIP P: HL vs. 10. ,So
km eewig lot van afhangt, en dat het heden alleen de tijd is om daar over werkzaam te zijn: Lidt den Heer, dat Hij uwen ernst opwekke; geeft getrouw agt op de vermaningen des Pleeren aan uw gemoed , en rust toch niet, vooi gij waarlijk in Christus gevonden wordt, en de biijkbaare bewijzen daar van in uw beftaan ontdekken moogt.
Maar gij , die in Christus waarlijk geloofd hebt:
Ziet hier een onbedriegelijke proeve van uwen ftaat en aandeel aan Christus en zijne geregtigheid — en ziet hier met eenen de voorname oorzaak of bron van twijfelingen; daar in gelegen, dat gij zoo weinige vorderingen maakt in de kennis van Christus en de kragt zijner opftanding. - Mogelijk zijt gij ook thands neergebogen over 't gebrek van inzien in de uitnemendheid van Jefus kennis, en zoudt daarom wel twijfelen of ook gij in Hem nog wel waarlijk gevonden wierdt.
Zoo zeer het nodig is in dezen getrouw te zijn, zoo nuttig en betamelijk is hier ook bedagtzaamheid, om daar over regt te oordeelen, en onclerfcheid op te merken tusfchen de trappen en de waarheid.
Ziet dan teffens , hoe gij bij u zeiven onder uw gebrek in dezen gefteld zijt? Is het u eene onverfchillige zaak , of baart het u fmert en droefheid ? Keert eens tot u zeiven in , en
vraagt



iqo P H I L I P P: III. vs. 10.
vraagt uwe ziele, is er dan geheel geen beminlijkheid voor mij in Jefus ? Is het niet uwe droefheid en dikwijls uwe innige fmerte, dat gij Hem niet meerder , niet hartelijker lief hebt? Heeft evenwel de betamelijkheid en beminlijkheid van zijnen dienst niet eenmaal en onveranderlijk uw hart ingenomen ? En wanneer gij met eenige gezetheid en met eenig licht aan Jefus denkt, komt dan evenwel die keus in uw gemoed niet boven : ,, Uwe gemeinfchap, ,, uwe uitnemende kennis is mij dierbaarder dan ,, het leven?"
Is 't zoo, bekent dan de uitnemendheid van de kennis van Jefus Christus en zijne genade, ook daar in , dat hij u, daar gij zoo lang, onwaardig, liefdeloos, en diep elendig zijt, nogthands aanneemt, en zijne genade en liefde aan u wil verheerlijken.
Maar, fchoon dit u wel mag opbeuren , en voor moedeloosheid bewaren, agt het egter een liegt teeken, wanneer gij er u geheel mede helpen , en daar in berusten kont ; o neen, maar laat het nu uwe ijverige poging, uw ernftig uitzien, en gebed zijn, om op het voetfpoor van den Apostel, Christus meer te leeren kennen in die genoemde bijzonderheden.
Tragt dan meer bevindelijk te kennen de kragt van Christus opftanding; toetst het veel, door zorgvuldig gade te liaan, of uwe ziel een ander leven ontvangen heeft, een leven in
Chris-



P H I L I P P: III. vs. io. i9i
Christus, en of gij fteeds tederder, gevoeliger, en werkzamer wordt in uw beftaan voor Hem? - Befchouwt veel den Heiland in zijne opftanding , pleit er op , dat daar Hij opgeftaan is van den dood , Hij nu ook niet toelate , dat ■>\ zijne leden door de banden des doods gehouden Worden: pleit er op dat'die Geest, die Hem uit den dood heeft opgewekt, ook u opwekke om in niewigheid des levens voord te wandelen , en daar toe in uw binnenfte fteeds verniewden moed, ijver en leven verwekke.
Staat er ernftig na , om Hem ook meer te kennen in de gemeinfchap zijns lijdens. Vergeet niet het lijden van uwen Heiland, 't geen zoo menigmaal in alle de bijzonderheden onder u gepredikt wordt.
Geen nggt dekke ooit voor uw gezigt
Dat zieldoorgrievend lijden; Die pijl moet ais een fcherpe fchigt Uw zondig vleesch .doorfnijden. Zijn liefdegloed Kan best uw zwak gemoed Van zonden-lust bevrijdt*.
Houdt dan daar het oog op, dat uwe oude mensch de kragt van 's Heilands lijden en kruis gevoele , en daar door zijn kragt verlieze; dat het vleesch gekruifigd worde met deszelfs zondige bewegingen en begeerlijkheden — poogt lig dat geduurig te herftellen, fteekt het, hoe { ■ • me-



192 P H I L I P P: III. vs. io.
menigmaal ook doorwond, al telkens het hoofa weer op , begint wel eens , als de eene zonde ter nedergeveld ligt, een andere zig weder-te verheffen — brengt gij dat boos , dat verdorven geftel geduurig aan het kruis van Christus, befchouwt daar zijn lijden om der zonden wil, en fmeekt Hem dat Hij door de kragt van dit zijn lijden deze oorzaak van zijn lijden in u te niete doe.
Langs dezen weg zult gij ook ondervinden dat gij zijnen dood langzamerhand gelijkvormig zult worden. Zijn kruis , de nagelen die zijne handen en voeten doorgroeven, die zullen ook doordringen tot in het hart uwer verdorvene lusten, en derzelver kragt, ja eindelijk haar leven benemen : langs dien weg zult gij leeren dooden uwe leden die op aarde zijn.
Wordt gij hier, terwijl gij leeft, tot lijden geroepen , brengt God beproevingen en droefenisfen over u , die uw vleesch en bloed onaangenaam zijn , en bitter treffen; laat het aileen uwe zorge zijn , om daar in gemeinfchap te oefenen, aan het lijden van Christus. Zoekt daar in uwe begeerlijkheden, uw vleesch, uwe weerftrevige neigingen verbroken , en onder Gods wil gebogen te krijgen — tragt Jefus in zijn lijden na te volgen door u zeiven te verlochenen , uw kruis op te nemen , met eerbiedigheid, met gewilligheid, met onderwerping, met lijdzaamheid, met gelove.
Dan 3



PHILIP F: HL vs. ic, 193*
Dan, en langs dezen voorgeftelden weg, zal ook uw dood geen dood meer zijn ; de vloek, de prikkel zal er uit weggenomen wezen; gij die hier Jefus dood geestlijker wijze gelijkvormig geworden zijt, zult Hem ook eens daarin gelijkvormig worden, dat de val van uw fterf-
pjk lichaam de grond uwer zalige opftanding zijn zal, want gelijk gij met Hem en in Hem fterven zult, zoo zult gij ook met en door
!Hem worden opgewekt en clan leven tot in eewigheid Amen!
ER is nu nog overig , dat wij het einde cn den trap bezien , waartoe Paulus Christus vvenschte te kennen in de kragt zijner Opftaiiding, volgends het 11^ vs.
OP IK E ENIGZINS M3GTE KOMEN TOT DE WE D EROPS T AND I NG E DER D O O D E N.
De Apostel had dan betuigd, dat hij om de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus hijnen Heer , zijne oude voorregten , ja alle dingen fchade gerekend had, en 't op den duur zoodanig bleef agten vs. 8a, | Hij had verklaard hoe zeer hij zijne reke| U' DEEI- N mug



O f ik
ook ee-
nigzins
tnogte
komen
tot de
W-der-
rn P H I L ï p p: m. ys. ït.
ning daarbij vond , wat heil hem dit opleverde , aangezien dit hem Christus deed gewinnen, en in Hem gevonden worden, niet hebbende e. z. v. vs. 8b. 9.
Dit nu liet zijn hart niet ledig , noch onvrugtbaar in de kennisfe zijns Heeren; want het einde daar van was , Hem te kennen, en de kragt zijner opftanding , en de gemeinfchap zijns lijdens, zijnen dood gelijkvormig wordende, of hij ook eenigzins mogte komen tot de wederopftandinge der dooden.
Hoe de Apostel Christus begeerde te kennen en de kragt zijner Opftanding, en de gemeinfchap zijns Lijdens , zijnen dood gelijkvormig wordende , hebben wij op zig zeiven overwogen ; we hebben ook getoond , hoe dit kennen van Christus in die genoemde bijzonderheden tot heiligmaking de ware vrugt en 5t einde was, van het in Hem gevonden te worden tot regtvaardigheid, en een voorname reden uitmaakte van die uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus, om welke hij ajles fchade agtede.
Alleen bleef ons ter nadere befchouwing nog overig dit Iaatfte lid, in ons tegenwoordig Textvs. begrepen, of ik ook eenigzins mogte komen tot de wederopltanding der 'dooden.
Volgends de gelegde gronden, moeten wij dit opvatten, deels, als eene verklaring van de kragt van Jefus opftanding, welke hij daar door



P H i L I P P: III. vs. ir. 195
ia den volften nadruk kennen zou, wanneer hijook zelf mdgtë komen tot de wederopftanding1' der dooden: Dit vordert het verband of de on-' derlinge betrekking dezer gezegdens; zoo toch hangen deze zaken , Christus te kennen en de kragt zijner opftanding en de gemeinfchap zijns Lijdens , met de volgende t'zamen , namelijk, hij wenschte Hem zoo te kennen in de gemeinfchap zijns Lijdens, dat hij zijnen dood gelijkvormig vierde; en zoo in de kragt zijner opjlandinge, dat hij komen mogte tot de veder opftanding der dooden.
Maar deels, en teffens moeten wij dit ook opvatten als het einde en bemoedigend uitzigt, 't welk hij had en bedoelde in de gemeinfchap en gelijkvormigheid aan jefus lijden en dood; daartoe was hem die gemeinfchap begeerlijk, ;daartoe wilde hij zijnen dood gelijkvormig worden ; dit was 'er zijn uitzigt in, om langs dien Weg te geraken tot dat toppunt van geluk, de Wederopfhndinge der dooden ; dit blijkt uit de wijze van voorftel en t'zamenvoeging met het vorige, gelijk wij nader toonen zullen; of ik, of ik eenigzins mogte komen tot de wederopftandinge der dooden. In de behandeling dezer ftoffe, is
Voor alle dingen nodig dat Wij den ziü dezer woorden wel verftaan, en daartoe nafpeuren en bepalen wat Paulus eigenlijk hier bedoele.
1 N 2 Daar
pflan'inge der 'ouden.



ip5 P H I L I P P: III. vs. ffj
Daar na zullen we de zaak zelvé ïri het verband en oogmerk van den Apostel wat nader tragten te overwegen. L Ter bepaling van den zin dezer woorden vorderen twee zaken voornamelijk ons onderzoek en verklaring.
Wat wij door de wederopftanding der dooden , hier bedoeld, verftaan moeten ?
Wat de Apostel daarmede te kennen geeft, als hij zegt, of ik eenigzins daartoe komen moge ? D e eerfte vraag , hier te beantwoorden , is dan, welk eene wederopftanding der dooden, de Apostel hier bedoele?
De grond tot deze vraag is hier in gelegen, dat er eene twee-erlije opftanding is; eene geestlijke opftanding, uit den dood der zonde; van welke onder anderen gefproken wordt Eph. 5. vs. 14. Ontwaakt gij die flaapt, en ftaat op uit den dooden, en Christus zal over u lichten, en eene lichamelijke , of eigenlijke opftanding uit den dood des Lichaams.
Er zijn uitleggers, die hier aan die eerfte opftanding denken, en wel niet zoo zeer aan de Verwekking , maar aan de Volmaking des geestlijken Levens, en der Heiligmakinge.
Trouwens, de Verwekking van het grondbeginfel des geestlijken Levens, de geestlijke opwekking in dien zin, kan hier niet bedoeld zijn : deze was Paulus voorlang reeds deelagtig 5



P H I L I P P: III. vs. ii. i9?
; tig; ook lag die reeds opgefloten , of wierd
I miderfteld, in de vorige gezegdens, Jefus te kennen in de kragt zijner opftanding, e. z. v. daar nogthands Paulus het hier doet voorkomen als een einde, 't welk hij bij vervolg van tijd nog eerst hoopte te bereiken. Het is dan de Volmaking van 't geestlijke
| Leven, de voltoojing der heiligmaking, welke hier volgends die opvatting moet bedoeld zijn,-
, als die met de opftanding der dooden in den hoogften trap van volmaaktheid komen zal;
: dan zal 't lichaam der zonde geheel gezuiverd jopftaan, dan zal men in volmaakte heiligheid,
i zonder immer of in eenig opzigt te zondigen, eewig leven. De wederopftanding der dooden zou hier dan betekenen den ftaat van volmaakte Heiligheid , hoedanig men na de opftanding te wagten heeft. Dan wil Paulus zeggen , dat hij zig in de kennis van Christus zoo diep wenschte en poogde in te geven, dat hij er geheel van doortrokken mogt zijn, tot zoo verre , dat hij , ware 't mogelijk, den ftaat van volmaaktheid, na de opftanding beloofd, hier op aarde mogt bereiken ; althands, dat hij er naar wilde ijveren en jagen, of hij, zo niet alleszins en volmaakt, ten minften eenigzins daar
: toe komen mogt.
Inderdaad men moet bekennen, dat deze zin zoo nadrukkelijk, en deze onderftelde bedoeling In 't verband van het onmiddelijk volgende, ^ 3 zoo



f98 P H I L I P P: IIL vs. n.
zoo natuurlijk is, dat ik niet dan met eenige moeite van deze opvatting afgaa. Evenwel is er iets, 't welk mij bedenking veroorzaakt, dit namelijk, dat de wederopftanding del'dooden in de H, Schrift nergens in dezen zin gebezigd wordt. De gelovigen worden fteeds als reeds opgewekt, (in den geestlijken zin) aangemerkt, Col. 11: ii, i?.. De verdere volmaking en vokoojing hunner heiligmakinge wordt wel onder 't zinbeeld van opwasjing voorgefteld, en de wederopftanding wordt wel bij vervanging of övernoeming voor de daar op volgende zaligheid in haar geheel genomen , maar nergens bepaaldelijk en alleen voor de heiligmaking afzonderlijk gebezigd. Men voelt, dunkt mij, iets ongewoons in die uitdrukking, ie komen tot de we. deropftanding der dooden , in den zin van te komen tot een ftaat van zedelijke volmaaktheid in dit le~ ven. Men zal wel willen bekennen dat het veel eenvoudiger en natuurlijker zou zijn de gewone betekenis , zo men kan , te behouden , en hier te denken aan eene eigenlijke , eene lichamelijke wederopftanding; laat ons dit beproeven, en zien, of de gewone beteekenis eenen goeden zin, overcenkomftig 't verband en oogmerk van Paulus oplevere.
Maar dan komt eerst nog in bedenking aan welk eene eigenlijke opftanding der dooden wij hier te denken hebben ? Men weet, er zal eene algemeene opftanding
zijn



P H I L I P P: III. vs. ti, ipp
zijn van alle menfchen ten jongften dage. Dit is eene der grondwaarheden van het Christendom, volgends welke wij belijden te geloven eene wederopftandinge des vleefches.
Dan , er zijn geagte Schriftgeleerden , die meenen, dat er behalven deze nog eene opftanding der dooden zijn zal, die de algemeene opftanding der dooden in den laatften dag zal voor! afgaan; eene opftanding namelijk der Martelaren, en fommiger anderen uitmuntende Heiligen , om met Christus hier op aarde duizend jaren te regeeren, het welk men meent bedoelden voorzegd te zijn in de Openb. van Joannes in het Twintigfte Hoofdiluk, alwaar van eene eerfte opftanding, en daarop volgend duizendjarig rijk op aarde gefproken wordt. Deze opftanding nu meenen fommigen, dat hier van den Apostel als een bijzonder voorregt van de Martelaren die den dood van Christus in volle kragt gelijkvormig zijn geworden, bedoeld zou zijn, als het einde en uitzigt waartoe hij Christus in den volften nadruk wenschte te kennen in de gemeinfchap zijns Lijdens, zijnen dood gelijkvormig wordende.
Tot ftaving dezer gedagte beroept men zig voornamelijk op twee bewijzen.
Het eene is ontleend uit de wijs van voorftel; of ik eenigzins mogte komen tot de wederopftandinge der dooden.
. Men merkt dit aan als een twijfelagtig voorflel; als of de Apostel niet ten vollen daar vaa N 4 ver-



aoo P H I L I P Pi III. vs. n.
verzekerd ware; maar alleenlijk dat wenschtej nu was Paulus van de algemeene opftanding ten vollen verzekerd ; hij verdedigde dezelve allerkragtigst i Cor. XV. derhalven , wil men, moet hij hier fpreken van eene andere opftanding , aangaande welke hij ten zijnen opzigte nog zoo zeker niet ware.
Het ander bewijs is ontleend uit het woord dat hier in 't Grieksch gebezigd wordt, er ftaat niet «»«r«i?<5, maar ff«v«c«f/5. Welk Iaatfte woord men wil, dat eene uitzondering, eene opftanding van fommigen uit een grooter getal dooden, te kennen geven zou.
Doch; wat
Het Iaatfte bewijs betreft, dat is ten eene-. maal ongegrond: er is geen één voorbeeld, waar mede rnen die onderfcheiding ftaven kan, maarwel honderd voorbeelden , dat het enkelvoudig en t'zamengefteld woord, als van dezelfde beteekenis, met eikander verwisfeld worden. Zoo men na den aard dertale, het wilde onderfcheiden, dan zou 't enkelvoudig woord *»«f*«-/5 allerlei opftanding beteekenen ; in een eigenlijken of oneigenlijken; in een ruimen of engen zin; maar het t'zamen gefielde woord zou dan moeten beteekenen de volledige op!tanding, de voltoojing derzelve, de eindelijke , de Iaatfte opftanding.
Meer fchijn zou het eerfte bewijs hebben, uit de wijze van voorftel ontleend, doch wij t zul.



P H I L I P F: TIL vs. ïr. aoi
zullen ftrax zien, dat ook dit geen grond heeft, en verkeerdelijk zoo wordt opgevat; wij zullen toonen,dat dit niet in een twijfelagtigen, maar in een gansch anderen zin moet verftaan worden.
Wat voords de onderftelling zelve betreft; de voorafgaande opftanding der Martelaren en het duizendjarig Rijk op aarde, eischt nader onderzoek, in welken zin wij de voorzegging van Joannes, in 't genoemde Hoofdiluk zijner Openbaring moeten opvatten; dan daar ik dit opzettelijk zal trachten te doen in mijne afzonderlijke Verhandelingen over dezen brief, zullen wij ditmaal daar niet intreden ; te minder om dat wij dit ftpfc opzigteiijk tot onzen text in *t midden laten kunnen.
Wat er ook zij vandieonderftelde Voor-opftaading der Martelaren, en het duizendjarig Rijk, dit is zeker, dat Paulus dezelve niet bedoelde..
Ten bewijze daar van
Zal ik niet zoo zeer aandringen ('t welk eg, ter aanmerking verdient) dat die Openbaring aan Joannes gegeven, van een lateren tijd is; 'zelfs na den dood van onzen Apostel; dat er des ook nergens in zijne brieven zig klare bewijzen opdoen , dat hem zulk eene eerfte opftanding, (als men onderftelt aan Joannes geopenbaard te zijn) nog bekend geweesd is; en derhalven dat deze opftanding van onzen Apostel niet kan bedoeld geweesd zijn.
Maar wij hebben een fterker , en voldingend N 5 be.



soa P II I L I P P: III. vs. i r.
bewijs, daar in gelegen; dat de Apostel ftellig zulk eene wederopftanding verwagtte, en geene andere, welke hij gemeen zou hebben met alle die geenen, die in den Heere ontfiapen, zonder onderfcheid; hoort zijne verwagting 2 Tim. IV: 8. Voords is mij weggelegd de kroone der regtvaardigheid, welke mij de Heere, de Rechtvaardige Richter in dien dag geven zal; en niet alleen mij, maar ook allen, die zijne verfchijning lief gehad hebben: en deze plaats is te overtuigender, om dat Paulus, toen hij dit fchreef, wist, dat de Marteldood zijn lot zou zijn, en dat die teffens zeer nabij was , gelijk te zien is uit het voorgem. 6^ en 7de vs. men vergelijke hier mede 1 Cor. XV: 23. 2Thesf. IV: 13—18. ea andere plaatzen.
Daar dan de Apostel geene andere opftanding verwagt heeft, en van geene andere opftanding dan de algemeene tèn jongften dage, fchijnt geweten te hebben, zoo kan hij ook hier geene andere bedoeld of begeerd hebben.
Het is dan de opftandinge der dooden ten laatften dage , welke de Apostel hier bedoelt, die opftanding van welke ons in Gods woord op zeer veele plaatzen , en inzonderheid door onzen Apostel in zijn H" Brief aan de Cor. in 't 15de Hoofdiluk omftandig berigt, en volle verzekering gegeven wordt, gelijk de waarheid hier van bij andere gelegenheden opzettelijk wordt aangetoond.
, AI-



P H I L I P P: III. vs. ii. 203
Alleen moet men dit eene daarbij nog opmerken, dat, wanneer de Apostel van die wederopftanding der dooden fpreekt, hij hier ter plaatze niet zoo zeer de opftanding als- opftanding op zig zelve bedoelt, want deze zal aan allen, gemeen zijn, aan goeden en kwaden, regtvaardigen en godlozen; maar hij ziet op die opftanding , die alleen het voorregt van fommigen zijn zal ; hij ziet op de heerlijke en voizalige opftanding der regtvaardigen ; hij bedoelt de heerlijke en zalige gevolgen der opftanding; het leven , het eewig leven , waartoe zij , die in Christus ontftapen , zullen opftaan i het is in de zaak hetzelfde , als of de Apostel gezegd had , of ik komen mogt tot de volkomene bezitting der hoogfte gelukzaligheid, die na de wederopftandinge der dooden zal genoten worden.
Ziet daar het eerfte, dat wij tot verftand dezer woorden , te onderzoeken en te bepalen hadden , welk eene wederopftanding der dooden door den Apostel hier bedoeld wierde.
Het tweede, dat wij nog wat nader moeten m het licht ftellen , is de wijze van voortelling, of ik eenigzins daartoe moge komen.
De uitdrukking van te komen tot de wederopftanding der dooden, fchijnt in den eerften opflög een weinig vreemd te zijn; wij zouden eerzeggen , gelijk 't elders wordt uitgedrukt, aan de wederopftanding deel te hebben. Doch het künkt gansch niet vreemd in den grondtext.
' Hef
I



gcH P H I L I P P: III. vs. ir.
Het Griekfche WOOrd (x.ara.nS.1) zegt eigenlijk naderen, te gemoet gaan ; dit vleit zeer eigenaardig in 't verband van zaken; hij wenschte door gelijkvormig te worden aan Christus dood, te naderen , naderbij te komen , aan het gegrond uitzigt op , en de gefchiktheid tot de wederopftanding der dooden ; het was er de weg toe; en dit maakte hem de gemeinfchap en gelijkvormigheid aan 't lijden en den dood van zijnen Heer begeerlijk.
Maar wat wil het dat de Apostel dit zoo twijfelagtig fchijnt voorteftellen : of ik eenigzins daartoe mogte komen? Was dan de Apostel daar van niet zeker? Wierd hij door twijfelmoedigheid over dat groote Leerftuk , of wel over zijne betrekking tot dat heil geflingerd? Geenzins , hij wist zeker door 't woord zijns Heeren, dat een iegelijk die gelooft, het eewig leven had; en wat zijn betrekking aangaat was hij verzekerd dat geen ding hem zou kunnen fcheiden van de liefde Christi. De wijs van voorftel geeft ook geene twijfeiagtigheid te kennen. De woordekens of ik eenigzins worden meer¬
maals in den zin van op dat gebruikt van een zaak, die men op goede gronden verwagt; om zijn verlangen daar naa , en zijne bezorgdheid daar voor, of ook wel de moeilijkheid die er aan vast is, om het te verkrijgen, uittedrukken. Men kan hier toe vergelijken Rom. I: 9—n. Want God is mijn getuige, hot ik zonder nalaten uwer



P H I L I P P: IJl yg. ü. ioS
gèdenke, alle tijd biddende, of mogelijk, dat ïs, dat, of opdat mij nog feeniger tijd gelegenheid gegeven wierde tot ulieden te komen, want ik ver. lange om u te zien. Wat bad hier eigenlijk de Apostel? Wat was de inhoud van zijn gebed! Zeker niet zoo zeer of het mogelijk mogte zijn; maar dat hij dadelijk er toe komen mogt. Hij drukt door die wijze van voorftel uit, zoo de fterkte, de opregtheid zijner begeerte, om zoo dra het mogelijk ware , gelegenheid daartoe te mogen ontvangen , als zijn ernftig voornemen, om onder opzien tot den Heere, de eerfte gelegenheid daartoe waar te nemen.
Wederom kan men hier mede vergelijken Hand. XXVI: 23. daar a eenvoudig dat beteekent ;^ of Rom. XI: 14. daar zegt de Apostel, dat hij zijne bediening ook onder de Heidenen, allezins heerlijk maakte, of hij eenigzins door het voorbeeld der bekeerde Heidenen zijn vleesch tot jaloersheid verwekken en eenige behouden mogt: maar hier omtrent was de Apostel niet geheel onzeker, niet volftrekt in twijfel; integendeel , hij had er reeds in fommige de ervaring van, hij had er ook verfcheidene van zijn vleesch gewonnen; maar hij drukt er daar ter plaatze de bezwaarlijkheid der zaak alleen door uit.»
Hier moeten wij 't op gelijke wijze verftaan, de Apostel verkiest hier zoo te fpreken uit zedigheid, uit nedrigheid, en om zijne Godvrug-
ti-



zc6 P H I L I P P: III. vs. it,
tige bezorgdheid , en heilige beijvering en de bezwaarlijkheid daarvan, uitte drukken; gelijk hij op gelijke wijze doet, i Cor. IX: 27. Ik bedwinge mijn lichaam , en brenge 't tot dienstbaarheid , op dat ik niet eenigzins, daar ik andere gepredikt hebbe, zelf verworpelijk worde (*). Vooral moet men hier mede vergelijken het geen er is in 't onmiddelijk volgend vs. daar 't woordje u in dien zelfden zin gebezigd en ook vertaald wordt, of ik het ook grijpen mogt.
Hij geeft dan door dit vooritel te kennen, het einde, het bemoedigend uitzigt, welk hij had en bedoelde in de gemeinfchap en gelijkvormigheid aan Jefus lijden en dood : hij wil zeggen, dit is mijne grootfte bezorgdheid; dit is de hoofdzaak die ik beijvere ; niets is mij daartoe te moeilijk, als ik maar daar door nader komen mag aan, als ik maar bereid mag worden tot dat heilrijk einde , de wederopftanding der dooden, dit maakt mij de gemeinfchap en
ge-
£*) Zascbius in h. 1. „ Paulus igitut volens fignificare, „ quam fibi corcli csfct illa gloriofa refurreétio , ait , fe li„ bcntcr conformem fieri morti Cliristi , ut aliquo niodo, li„ eet vel per Sanguinis efiufionem, perveiiiat ad rêfurreétionem M morcuorum.
„ Iliud u na,; ergo non est clubitamis tle re ipfa, fed rem ita exoptantis , ut , quovis modo iljam asfequatur perinde fibi » fit.
„ Scilicet, (mat non dubitationem fed rei iïpcisltRlem, & 5, Apostoli dejideriwu & conatum indicat.



PHILIP?: III. vs. ii. au?
gelijkvormigheid aan Jefus lijden en dood dierbaar, al moest ik dan ook zijnent wille den lichamelijken dood, den marteldood fterven ; dit is het ftuk daar ik op doele, of ik moge op eenige wijze nader komen, tot de wederopftandinge der dooden , en alzoo Christus ten vollen keren kennen en de kragt zijner opftanding.
Ziet daar de zin dezer woorden nu verklaard; wij verftaan nu de meening van den Apostel, wat hij bedoelde , en hoe dit in verband met het vorige't'zamen hangt, als het hoogst begeerlijk einde , dat hij met het vorige bedoelde; en den hoogften trap van de kragt van Jefus opftanding , dien hij wenschte te kennen.
II. Laten we nu, na deze letterkundige bevatting van den zin der woorden, de zaken zelve, daar in opgeflotcn, opmerken, en in 't oogmerk des Apostels, en 't verband met het vorige wat nader overwegen, 't geen het tweede is, dat wij ons hebben voorgefteld.
Uit eene aandagtige befchouwing van deze woorden, de wijze van voorfcel en verband met het vorige , kunnen we deze vijf ftukken opmaken.
I. Dat de wederopftanding der dooden voor een Christen een allerbegeerlijkfte zaak is , en een uitzigt oplevert dat hem de grootfte zwarigheden gewillig en gemoedigd doet ondergaan; want het komt hier voor als een zaak, daar hij vuurig naar
wensch-



*og P H I L I P P: III. vs. iï.
wenschte, als een einde, en uiterst doel dat hij met al het vorige beoogde. II. Dat er aan de verkrijging van dit einde veel moeite, waakzaamheid, heilige zorg en ijver vast is. Dit blijkt uit die wijze van voorftel , of ik ook eenigzins daartoe mogte komen.
III. Dat de regte, fchoon moeilijke weg ter bereiking van dat heuglijk einde, alleen is, in de gemeinfchap aan Christus lijden , en de gelijkvormigheid aan zijnen dood : dit vordert de onmiddelijke t'zamenhang met het vorige vs.
IV. Dat in de verkrijging van dat einde de volkomenfte ervaring is, en het toppunt der kennisfe van Christus in de kragt zijner opftanding : dit is opgeiloten in de betrekking van dit vs. tot het Lid van 't vorige , gelijk wij te voren getoond hebben.
V. En eindelijk dat dit derhalven eene voorname reden uitmaakt van de uitnemendheid der kennisfe van Christus , in vergelijking van welke hij alle dingen fchade en drek agtede.
Laten we eik dezer ftukken nog een weinig nader bezien, en overdenken.
I. Het eerfte, dat we zeiden hier in te liggen opgefioten , is de begeerlijkheid der wederopftanding voor een Christen,
Daa?



P H I L I P p; in. vs. lu %C9
Daar is ook ten dezen Opzigte een groot verfchil tusfchen een Christen en een Wereidiing, Geen verfchrikiijker waarheid kan er voor een zondaar worden aangekondigd, dan dat de doo^ den zullen opftaan. Van hier dat allen die zig aan de zonde en den dienst der wereld hebben overgegeven , en daar in gerust zoeken voord te leven, er hun-belang bij gerekend hebben , deze waarheid of te befpotten , of de overtuigingen desaangaande te verzetten en te verdonkeren. Al van ouds bad men er, die tot dat einde zig zeiven en anderen die fpreuk opdrongen : Laat ons eten , laat ons drinken, want morgen fterven wij! Het was uit dit grondbeginfe!, dat de Atheenfche Philofophen, als zij Paulus^ de opftanding der dooden hoorden prediken , voor een gedeelte daar rrtede fpotteden , en voor een gedeelte die overtuiging niet kunnende verdragen, dezelve verzetteden, zeggende : Wij zullen u wederom, wij zullen u op een ander tijd daar over eens horen. Hand. XVII: 32, Het v/as dit zelfde, datFelix, bevreesd geworden zijnde , als Paulus handelde van regtvaardigheid en matigheid en van het toekomend oordeel, deed andwoorden: Foor ditmaal gaat henen, en als ik gelegener tijd zal hebben, zo zal ik u tot mij roepen. Hand. XXIV: 25. Dit geilagt van menfchen is niet uitgeftorven ; dit zelfde grondbeginfel bezielt natuurlijk, en daarom ook nog, het hart der zondaren en wereldII. Deel, O lh>



aro P H I L I P P: III. vs. ir.
lingen : Van daar die pogingen van het ongeloof , om deze gewigtige waarheid, en 't geen daar mede verknogt is, te beftrijden en te verdonkeren. Trouwens deze waarheid levert voor den wereldling niets begeerlijks, maar enkel verfchrikking op, om dat die twee dingen onaffcheidbaar vereenigd zijn ; Staat op gij dooden en komt ten oordeel ! Wat heil kan hij toch rekenen bij een dag , die hem een dag der wrake zijn zal ; 'een dag, die hem alleenlijk vatbaar maken zal, om de vergelding van alle godloosheid in ziel en lichaam beide tot in eewigheid weg te dragen!
Maar gansch anders is 't gelegen met een Christen. Hij door de verdienften van Jefus Christus zijnen Pleer verlost, en in Hem geregtvaardigd , ziet dezen dag te gemoet, op gewisfe gronden , als den grootften Triumphdag, als den dag zijner volkomene blijdfchap, verheuging en zaligheid, en overzulks als een dag hem ten hoogften dierbaar en begeerlijk, waar in alle zijne uitzigten , verwagtingen en begeertens uitlopen.
Zij is hem allerbegeerlijkst voor hem zeiven; of zou 't niet wenfchelijk, en begeerlijk voor hem zijn , dadelijk in het vol bezit gefteld te worden van alle die zaligheden, waarop hij hier mogt hopen , en om welker wille hij hier zig zeiven verlochende , zijn kruis gemoedigd op zig na m , en Jefus navolgde ? Maar dit is 't ,
dat



P H I L I P P: III. vs. ii. ta&
dat hem dan gebeuren zal: dan zal het lichaam, dat zoo lang in 't ftof geflapen zal hebben * worden opgewekt, en uit de duistere Woningendes grafs opftaan , gezuiverd , volmaakt gezuiverd van alle overblijffels der verdorvenheid : Dan zal dat lichaam, hier zoo diep vernederd met de reeds verheerlijkte ziel vereenigd , en voor de glansrijke heerlijkheid des hemels vatbaar en bekwaam gemaakt worden : Dan zal men" uit dit zijn vleesch zijnen God aanfchoüwen , en toegelaten worden tot het binnenfte heilig, dom, tot de woningen van eewig licht en blijdfchap ; wanneer het zijn zal , komt gij gezegende, beërft het koningrijk, het welk u bereid is voor de grondlegging der wereld.
Maar zoo begeerlijk dit voor een Christen is, ten aanzien van zig zeiven, zoo begeerlijk is hem ook deze opftanding met opzigt tot de eer van God, en Christus zijnen Heer, waarin Zijn grootfte lust en heil is. Zoo lang hij hier in 't vleesch verkeert, woont hij in een lichaam' der zonden, dat hem fteeds doet zugten, en Zijne ijverigfte pogingen en opregtfte begeèr^ tens om zijnen God te danken, te dienen en te verheerlijken, zijns ondanks, ftremt, en dikwijls afbreekt; en fchoon dit met den dood wel ophoudt; het lichaam is evenwel dan dood om der zonden wil ; dat lichaam, gefchapen tot Gods eer, ligt dan, geduurende den afloop der eéwen in het ftof, het zwijgt, 't ligt werke-O e Joosj



212 PHILIP Pf III. VS. Ifi
loos, en kan God niet loven. Maar dit gebrek zal door de wederopftanding ten eenemaal vervuld worden. Dan zal ook het lichaam uit het ftof verrijzen tot verheerlijking van den drieeenigen God ; dan zal lichaam en ziel beide even vaardig , even heilig , ftoreloos God dienen ; dan zal men met verheerlijkte lichaamsoogen, zijnen God, zijnen Verlosfer zien, den verheerlijkten Middelaar, Hem, aan wien men zijne eewige verlosfing en zaligheid ten koste van zijn Godlijk bloed, verfchuldigd is , aanfchouwen, van nabij aanfchouwen, op den throon zijner Majesteit, en de allerplegtigfte hulde doen. O welk eene aanbidding! Wat diepe nederbuiging! Welk eene gewillige nederlegging van de Kroonen voor de voeten van het Lam! Welk eene volmaakte liefde, brandenden ijver, onuitfprekelijke blijdfchap zal de Godsdienst der ftervelingen na hunne wederopftanding in den hemel bezielen ! Het uitzigt daar van doet de Jacobs ftervende gemoedigd 't hoofd nederleggen , wagtende op deze zaligheid ; dit doet de Jobs hunne nieren zeer verlangen in hunnen fchoot, en de Paulusfen de wederopftanding' der dooden ftellen tot de begeerlijkfte zaak, en het hoogfte einde van alle hunne uitzigten en verwagtingen.
Ja dit uitzigt is 't, dat den Christen de grootfte zwarigheden gewillig en gemoedigd doet ondergaan ; dit is 't, dat een gelovigen
met



P H I L I P P: III. vs. ir. 2"r3
met blijdfchap het lichaam der zonden doet zien verbreken ; de weeldrige loten van aardsgezindheid, hoe fmertelijk 't ook in andere opzigten voor vleesch en bloed vallen mag, zien inkorten; dit doet hem met volvaardigheid zijn ïeèmen hut zien fioopen, dit doet hem met gémoedigdheid zelfs om Christus wil lijden , ja fterven om zijnen naam, wetende dat ook'zijn ftof eens zal ontwaken tot eewige heerlijkheid.
Zoo is dan de wederopftanding voor een Christen, eene allerbegeerlijkfte zaak, en een uitzigt dat hem in de grootfte zwarigheden gemoedigd doet verkeeren.
II. Maar worden doorgaands groote duigen niet dan met moeite verkregen, en met zorg bewaard , het is inzonderheid van deze zaak waaragtig. Ter bereiking en ter bewaring eener gegronde verwagting op, en ter bereiking tot dat heilrijk einde, is veel moeite, waakzaamheid, heilige zörg en ijver nodig. Dit blijkt uit de wijze van des Apostels voorftel, of ik eenigfins daar toe komen mogt.
Men moet dit niet zoo verftaan , als of er eenige moeite, eene arbeid moest befteed worden , om door dezelve bij wijze van evenredigheid dat groote heil te verdienen. Geheel geene evenredigheid als daar is tusfchen arbeid en loon komt hier te pasfe; de verlcsfing is zoo wel ten opzigt harer voleindiging a]s ten aanzien van haar begin , uit Genade - ook niet, als
O 3 de



ai* P H I L I P P: lil. vs. ii.
de wederopftanding tot zaligheid, wisfelvallig ware, en afhanglijk van 's menfchen pogingen; neen! maar dit is er van de zaak.
De welgegronde verwagting daar op, en de daar uit volgende troost heeft God in zijn Woord vastgemaakt aan het opregt geloof; dat geloof nu wordt gekend uit deszelfs vrugten ; door de vrugten wordt men van zijn geloof, en door 't geloof van zijne gegronde verwagting op de wederopftanding der regtvaardigen verzekerd ; daar toe nu moet een Christen zig dan benaarftigen tot eene ijverige Godzaligheid en fteeds waken, om niet daar van afgetrokken , en daar door uit zijne vastigheid en blijde hope gefchud te worden ; daarom zeiden we, is er ter bewaring der gegronde verwagting op dat heilrijk uitzigt, heilige zorg, waakzaamheid en ijver nodig, en dit is 't eene deel der bezwaarlijkheid, die hier aan vast is.
Maar het andere, dajj wij bedoelden, is ook de moeite die er vast is aan de toebereiding ter dadelijke bereiking en verkrijging van dat einde ; daarom wordt het leven van een Christen bij eene loopbane, en bij een ftrijdperk vergeleken , en de zaligheid bij een prijs aan 't einde der loopbane opgehangen, en bij een kroon, die den genen die wettig geftreden en overwonnen hebben, wordt opgezet. Ten dien opzigte mogt Petrus wel zeggen, dat de regtvaardige naawlijks zalig wordt. Deze bezwaarlijk



P H I L I P P: III. vs. ii. 215
. lijkheid is niet daarin gelegen , dat men eenen hoogen prijs daar voor zoude moeten opbrengen ; men ontvangt het om niet , men wordt uit genade zalig ; de prijs daar toe nodig was voor ons onbetaalbaar ; en daarom door Gods eigen Zoon opgebragt; maar de bezwaarlijkheid is eeniglijk gelegen in onze ongefteldheid , en de moeilijkheid om zulke verdorvene vaten . van verkeerde hebbelijkheden doortrokken , tot vaten der heerlijkheid te hervormen. Vleesch en bloed toch kan het Koningrijke Gods niet beërven; de zonde moet gewond, gedood, vernietigd , het hart gezuiverd, de ziel met alle hare vermogens den Heere geheiligd worden ; maar dit is geen werk van een enkelen dag of oogenblik. Door wat al ftrijd moet men hier in, en hier toe niet geoefend worden? Wat al lijden , 't zij uit-, 't zij inwendig, moet daar toe niet dienstbaar zijn? Wat kost het niet, al dikwijls zijn lichaam te bedwingen , en onder de dienstbaarheid der geregtigheid te brengen? Wat al oogen , handen , voeten , moeten hier toe niet al eens uitgegraven en afgehouwen worden ?
III. Trouwens ,'t is het derde ftuk , 't welk ons hier geleerd wordt, dat de weg ter bereiking van dit heuglijk einde geen andere is , dan de ondervindelijke kennis van de gemeinfchap aan Christus lijden , en de gelijkvormigheid aan zijnen dood ;
O 4 ge-



pitS P H I L I P P: III. vs. II,
gelijk dit blijkt uit het onmiddelijk verband , met het naastvoorgaande.
Door de gemeinfchap des lijdens van Christus , en door de gelijkvormigheid aan zijnen dood, gaat men op den regten weg, die tot de zalige wederopftanding-e der doden onfeilbaar henen leidt.
Immers, de gemeinfchap aan 's Heilands lijden , (toonden we, over het vorige vs.) beftond niet alleen in het aandeel aan de vrugten van Jefus voldoend lijden ter regtvaardiging , maar ook daar in, dat in gelijkvormigheid aan, en uit kragt van hetzelve, de verdorvene gezindheid verbroken , de kragt der zondige begeerlijkheden verzwakt, en de geheele oude mensch met , Christus als 't ware gevangen genomen, gebonden, veroordeeld, geilagen, verdrukt , gegeesfeld , gekruist, en doornageld wordt. Eene gemeinfchap , die nog verder gaat, wanneer men ook uitwendig' door verdrukkingen , vervolgingen , en lijdingen in den gelove in Christus, en om zijnen wil geoefend wordt.
Deze gemeinfchap nu aan Christus lijden is de weg tot die wederopftandinge. Christus zelf heeft als voorganger door zijn lijden den weg daar henen gebaand , gelijk Hij zelf te kennen gaf, als Hij zeide, en moeste de Christus niet deze -dingen lijden , en alzoo in zijne heerlijkheid ingaan P Op gelijke wijze dan ook ontvangen de
ge.



P H I L I P P: III. vs. ii. ai7
gelovigen in de gemeinfchap aan dat lijden in alle deszelfs opzigten, de allerzekerfte hope des gelukzaligen levens door de wederopftandinge der doden ; gelijk de Apostel zig hieromtrent kragtig uitdrukt 2 Cor. IV: 10, 11. Altijd de dodinge des Heeren Jefus in den lichame omdragende, op dat ook het leven Jefu in onzen lichame zoude geopenbaard worden ; want wij die leven, worden altijd in den dood overgegeven om Jefus wille; op dat ook het leven Jefu in ons fierflijk vleesch zoude geopenbaard worden.
En niet minder is dit waaragtig van de gelijkvormigheid aan 's Heilands dood. Een iegelijk, die in de affterving der zonde den dood des Heeren gelijkvormig wordt, die wordt ook te gelijk wedergeboren, niet alleen tot eene levendige hope, maar ook reeds dadelijk bij aanvang tot dat geestlijk leven zelve, 't welk op de volmaaktfte wijze zal genoten worden door en na de wederopftandinge der doden; zoo fpreekt er den Apostel van Rom. VI: 10, 11. Want dat Hij (namelijk Christus) gefiorven is, dat is Hij der zonden eenmaal gefiorven; en dat Hij leeft, dat leeft Hij Gode: alzoo ook gijlieden houdt het daarvoor, dat gij wel der zonde dood zijt, maar Gode levende zijt in Christo Jefu onzen Heere. en 2 Tim. II: n. Dit is een getrouw woord: Indien wij met Hem gejlorven zijn, zoo zullen wij ook met Hem leven. En hiertoe moést in tijden van vervolgingen O 5 ook



218 P H I L I P P: III. vs. ir.
ook allerkragtigst medewerken het ondergaan van eenen geweldigen dood om Christus wil; ook dit baande den weg tot de wederopftanding, gelijk de Apostel zig met recht verzekerde in het 5de vers van het zoo even gemelde VIde Hoofdftuk in den brief aan de Romeinen, Want indien wij met Hem eene plante geworden zijn in de gelijkmakinge van zijnen dood; zoo zullen wij het ook zijn [in de gelijkmakinge zijner] opjlandinge.
IV. En ditleidtons tot de vierde zaak;datnamelijk de grond tot die verwagting gelegen is in de opjlanding van Christus zelve, zoo dat men Hem in den voljien nadruk en hoogjlen irap zal kennen in de kragt zijner opjlanding; door zelvete komen tot de wederopftandinge der dooden. Gelijk dit is opgeiloten in de betrekking tusfchen dit vs. en het ifte Lid van het vorige.
Wij zagen over 't vorige vs. hoe men Christus hier reeds leerde kennen in de kragt zijner opftanding door de opwekking tot een niew, tot een geestlijk leven. Die opwekking nu tot een geestlijk leven door de kragt van Christus opftanding is reeds een onderpand en verzekering van de zalige opftanding, ja reeds dadelijk een aanvang van dat zelfde leven, dat door de wederopftanding volmaakt zal worden : want zo worden niet alleen de gelovigen van Petrus befchreven i Pet. tt 3, 4. Als wedergeboren tot eene levendige hope door de opjlandinge
van



P H I L I P P: III. vs. n. 2i9
van Jefus Christus uit den dood, tot een onver., derfiijke, en onbevleklijke, en onverwelkelijke erfenisfe, maar zoo wordt van onzen Apostel de geestlijke opftanding, of de inwoning des Heiligen Geests in 't hart, ('t geen in de zaak het zelfde is,) met de lichamelijke opftanding uit den dood allernaawst vereenigd Rom. VIII: ii. Indien de Geest des geenen die Jefus uit den dood opgewekt heeft, in u woont, zoo zal Hij, die Christus uit den dood opgewekt heeft, ook uwe flerfiijke lichamen levendig maken door zijnen Geest die in u woont.
Maar wat kennis, wat ervaring van deze kragt van Jefus opftanding men hier ook hebben mag; in welken trap ook, — het zal maar een klein beginfel zijn, in vergelijking van de ervaring, welke men door de wederopftanding der doden zelve erlangen zal. Dan zal men in den volften nadruk erkennen de zalige kragt van Jefus opftanding. Wie kan ,zig hier dit na waarde voorftellen? wie zig verbeelden die verrukkende blijdfchap , dat zalig vergenoegen, die onbegrijpelijke verwondering met welke de ontwakende en uit het ftof verrijzende lichamen hunnen dierbaren Heiland, hunnen Levens - Vorst aanfchouwen, en op zijne lieflijke ftemme uit hunne vernederende flaapfteden zullen uitgaan Hem te gemoete: wanneer het zijn zal , komt uit mijn duurgekogte yolk, komt uit: ik heb den dood verflonden tot
over-



220 P H I L I P P: III. vs. ir.
overwinninge; want ziet ik leve, en daarom zult gij nu ook leven tot in alle eewigheid!
ó Zalige ondervinding! ó onwaardeerbare morgenftond van onuitfprekelijkeN zaligheden! ó beminnelijke kennis van Christus in de kragt zijner opftanding!
V. Nu dan oordeelt ten laatften, over de uitnemendheid van Jefus kennis: is dit Christus te kennen; zijn dit er de vrugten, is dit er hier in dit leven de fitreelende hoop van; wel oordeelt zelve dan, of 't grootfpraak heten mag, wanneer de Apostel zegt dat hij alle dingen fchade agtede, bij de uitnemendheid van deze kennis.
't Is waar, bij veelen blijft dit nog een wonderfpreuk; velen denken, fpreken, handelen, hier gansch anders; de minsten, ver de minsten houden 't met dat oordeel. Velen denken misfchien in hun hart; laat men fpreken wat men wil, en fchilderen zoo fraai men kan; als ik vast mijne gangen in boter wasfen mag; als ik mij fehatten vergaderen, huizen en lusthoven na mijn fmaak bewonen, de zegeningen dezer aarde na mijns hartenlust genieten mag, dan kan ik al 't overige wel misfen.
't Is niet vreemd dat velen zo denken, onze fmaak is toch bedorven van natuure: men heeft de zaligheden van God en zijnen dienst niet geproefd, en kent geen ander, geen edeler voedfel dan wereldsdraf; men voedt zig met
het



P II I L I P P: III. vs. ii. 221
het ftof. Maar, geliefden, wat waardije zullen toch deze dingen , en al wat gij nog verder daar bij denken of begeeren kunt , wat waardije zullen deze dingen hebben in den jongften dag. Verplaatst u toch, zoo gij regt wilt oordeelen, verplaatst u eens in dien dag der doorluchtige opftanding, verbeeldt u eens die ftem te horen , en wij zullen alle die ftem eens horen, wij zullen die zeker horen, ftaat op gij doden en komt ten oordeel; vertegenwoordigt u dien ftond eens! wat zult gij dan oordeelen! ö hoe welgelukzalig zult gij dan roemen die hier waaragtig die keuze gedaan en betragt hebben! ö hoe zal dan al wat de lieden dezer wereld hier gezogt, hoog gewaardeerd, bejaagd, doldriftig berend en senoten
I hebfc,en; hoe zullen eerezuilen, ftandbeelden, paleizen, lusthoven en alle pragt, pronk en ;l praal als hooi, ftróo en ftoppelen verbranden, ■ en als helfche vonken velen wegens misbruik in het aanzicht vliegen ! Dan zal de onderfcheiden waardije der dingen eerst regt blijken; en < wie zal dan de keus van Paulus niet gelukzalig roemen; wie zal dan niet wenfchen zoo gejdagt, geoordeeld, gekozen, gedaan en in waarheid betuigd te hebben, ja gewisfelijk, ik agte ook alle dingen fchade en drek te zijn om de 1 uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus mijnen Heer!
Zoo



222 P H I L I P P: III. vs. Ï2-14.
Zoo zagen wij dan het einde en den trap waar toe Paulus Christus wenschte te kennen; zoo zagen wij zijn keuze en beftaan gewettigd door de uitmuntende uitzigten en zaligheden welke hij daarin bedoelde, aanvanglijk genoot en verder ftond te verkrijgen : thands gaat hij voord dit zijn voorftel te beveiligen tegen eene mogelijke bedenking of misvatting, door aan den eenen kant voorteftellen het nedrig gevoelen dat hij van zig zclven had, en aan de andere zijde zijnen ijver om te ftreven naar de volmaaktheid.
En zeker onder alle de beftredene waarheden zijn er al weinige blijkbaarder dan deze, dat de leer der vrije genade, of der regtvaardiging des zondaars uit genade, door 't gelove, zonder de werken der wet, geenzins voedfel geeft tot zorgeloosheid, maar integendeel eene alterkragtigfte beweging is tot ware godzaligheid: en het is deze waarheid, welke ons ook hier zeer kragtig geleerd en bevestigd wordt door het voorbeeld van den Apostel.
In het begin van dit Hoofdiluk had hij de Philippiers ernstig gewaarfchouwd zig te wagten van de valfche wet-leeraars, die de Kerkplegtige wetten van Mofes, in 't bijzonder



PHILIPP: UI. vs. t2-I4. 22g
der de befnijdenis, bij het Euangelium wilden gevoegd hebben, om door de betragting van dezelve zijne geregtigheid bij God te heb. ben, dit aandringende door den vleeschlijken roem en de uitwendige voorregten dier kerkgefteldheid.
Hier tegen vermaant en wapent hen de Apostel, en ftelt hun daar toe zijn eigen voorbeeld voor, als die eertijds met die dingen zeer veel had opgehad," en ook groote voorregten en roem daarin verkregen had, maar die nu met afzien, met verzaking, ja veragting van dezelven zijn eenig heil en geregtigheid zogt en gevonden had in de geregtigheid van Jefus Christus zijnen Heer; welke laatften wijden Apostel hoorden voorftellen en uitbreiden van vers 8 tot vers n.
Maar, het was Paulus bekend hoe deze heilzame en troostrijke leer, hoe waaragtig en heilig zij ook ware, nogthands van de tègenftrevers met dien laster agtervolgd wierd, als of dezelve een ijdel geloof behelsde, en aanprees, ledig van alle oefening ter deugd en godzaligheid; ja als of zij aanleiding gaf tot losbandige zorgeloosheid. Hierom wil hij dit dwalend vermoeden en lasterlijk nageven onderfcheppen en tegengaan, insgelijks met zijn eigen voorbeeld, verzekerende, dat deze kennis en dit geloof geene zorgeloosheid in de bevordering zijner zaligheid, maar in tegendeel eene
al-



324 P H I L I P P: III. vs. 12-14.
allerernftigfte beijvering bij hem te weeg bragty uit aanmerking van 't geen er nog in hem ontbrak, (hoe hoog ook anderen van hunne voorregten en volmaaktheden mogten opgeven,) het geen hem in deze loopbane nog te betragten en te bejagen ftond, ter bereiking van het wit, en verkrijging van den voorgeftelden prijs; en even dit is de inhoud van het geene er nu volgt jn het i2de tot het i4de vs.
Niet dat ik het airede gekregen heb, of alrede volmaakt ben; maar ik jage daar naer, of ik het ook grijpen mogt, daar toe ik van christus jesus ook gegrepen ben.
Broeders ik en agte niet dat ik zelve het gegrepen
hebbe.
Maar een ding (doe ik,) vergetende 't geen dat agter is,en strekkende mij tot hetgeen dat voren is, jage
ik naar het wit, tot den prijs der roepinge gods, die van boven is, in christus jesus.
Ter nadere befchouwing dezer woorden zul, len we agt geven op twee hoofdzaken.
Op



P H I L I P P: ïït vs. i2. 22;
Op de betuiging van des Apostels ernftige beijvering, uit aanmerking zijner nog tegenwoordige onvolmaaktheid vers 12.
Op de bevestigende herhaling van het zelve, met de nadere verklaring van dezen zijnen ijver, de wijze op welke hij daar in werkzaam was, en het vóortreflijk einde 't welk hij daar in bejaagde vs. 13, 14.
De Apostel erkent dan hier fn 't 12de vs.
Eerst zijne onvolmaaktheid, in deze woorden: niet dat ik het alrede verkregen heb, of alrede volmaakt een.
De vraag is hier, wat het zij, 't geen Paulus zegt nog niet verkregen te hebben, en waarin hij nog niet volmaakt ware?
Men brengt dit gemeenlijk tot het laatstgemelde, de wederopftanding der doden. Maar verftaat men dan door de wederopftanding der doden, de eigenlijke opftanding ten jongften dage met de heerlijke gevolgen van dien voor de gelovigen, gelijk wij meenen dat het dus verftaan moet worden, dan fchijnt dit gezegde van Paulus hier overtallig en van alle kragt ontbloot te zijn. Want wie wist dat niet, dat Paulus tot de wederopftanding der doden in dien zin nog niet gekomen was? Wie twij-
II. Deel. j> feI.
Niet das ik het al. rede ver* kregen heb , ef ilrede volmaakt >en.



.226" P H I L I P P: III. VS. 12.
felde daaraan, wie kon 'er aan twijfelen, of Paulus had dit nog niet verkregen ? Dit was zoo blijkbaar, dat het geheel onnodig fchijnt dit opzettelijk te herinneren. Paulus zou dan hier mede iets zeggen, ja in 't volgende vs. opzetlijk herhalen, en met vele woorden verzekeren, waarover bij geen mensch eenige twijfel kon oprijzen. Dit komt niet overeen met den volzinnigen en kragtigen ftijl, die den Apostel eigen is; noch met de achtbaarheid van een Godlijk fchrift.
Het is even dit, waaruit de meeste uitleggers het fchijnbaarst bewijs ontleenen voor dat gevoelen, dat Paulus door de wederopftanding der doden niet de eigenlijke opftanding ten jongften dage, maar een ftaat van volmaakte heiligheid in dit leven verftond, zulk eene heiligheid als er na dit leven, na de wederopftanding der doden in de gelovigen plaats zal hebben: dan hangt zeker dit 12de vs. met het vorige zeer wel t'zamen, en is niet alleen niet overtallig, maar behelst een nodige herinnering- Het kon in bedenking komen, of Paulus, die zoo vele vorderingen in de genade gemaakt had, die nu reeds oud geworden en bijkans aan het einde zijner loopbane gekomen was, de volmaaktheid niet airede verkre* gen had, en dus weinig reden had, om zoa te fpreken, of ik eenigzins tot dien ftaat van ze-, delijke volmaaktheid komen mogt; de AposteÊ
fnSJdt



PHILIP P: Hl. vs. 12. 227
fnij'dc dan die bedenking af, en geeft reden waarom hij aldus fprak, Niet dat ik het airede verkregen heb, e. z. v.
Deze t'zamenhang is natuurlijk, wij geloven ook dat Paulus zakelijk dit bedoelt, doch met dat alles kunnen wij de opvatting der uitdrukking van te komen lot de wederopftanding der doden in dert gemelden zin niet overnemen, noch het genoemde verband van zaken daar uit afleiden. Behalven de redenen, waarmede wij bij 't vorige vs. die opvatting afkeurden, krijgen wij hier in dit 12^ vs. een niew en voldingend bewijs, dat Paulus met die uitdrukking de verkrijging der zedelijke volmaaktheid in dit leven niet kan bedoeld hebben, maar wel den ftaat der volkomene gelukzaligheid na'dit.Üeven „: tot welken hij in dit leven moest toebereid worden, ter verkrijging van welken hij zig beijveren en jagen moest. Dit blijkt overtuigend uit het flot van dit vs. of ik het ook grijpen mogt,- waartoe ik van Christus Jefus ook gegrepen ben. Hij fielt daar de bedoelde zaak voor als dat geen waartoe hij van Christus gegrepen was. Nu is het zeker, dat niemand der begenadigden in dit leven die zedelijke volmaaktheid bereikt' of bereiken kan, welke na de wederopftanding der doden plaats zal hebben: indien nu egter 't oogmerk van Christus was, zijn volk daar toe te grijpen; dan zou volgen, dat Christus dit zijn oogmerk in niemand bereikte, wijl P 2 nie-



Ö28 P H I L I P P: UI. vs. ia.
niemand tot dat toppunt der volmaaktheid in dit leven komt. Maar dit is ongerijmd; het oogmerk waartoe Christus de zijnen grijpt, zal zeker en in allen bereikt worden zonder te falen, onder aanwending nogthands van de daar toe gefchikte middelen en pogingen, waartoe wij van onzen kant verpligt zijn en ijveren moeten. Dat geene dan waartoe Christus zijn volk grijpt, en ook Paulus gegrepen had, kan niet zijn de ftaat van zedelijke volmaaktheid in dit leven, maar de ftaat van volkomen heiligheid en gelukzaligheid na dit leven, bij de wederopftanding der doden, als het einde en toppunt zijner verlosfende genade; waarbij men ook als onder gefchikte eindens, onder 't oog kan houden, alle de daar toe leidende middelen, en de verkrijging derzelve in den weg der Godzaligheid, waar op inzonderheid in 't I4dc vs. gezien wordt.
Hier uit dan wordt de verklaring welke wij van 't vorige vs. gegeven hebben, van niews en allerkragtigst bevestigd: Of ik eenigzins mogt komen tot de wederopftanding der doden is het zelfde met het geen de Apostel in 't flot van dit vs. uitdrukt, of ik ook grijpen mogt het geen waartoe ik ook van Christus gegrepen ben, en dit zou hij ook zeker langs dien weg dien hij zig hier voorftelt, grijpen, gelijk we vervolgends zien zullen. Maar dan blijft de vraag, hoe hangt het if<*
lid



P H I L I P P: III. vs. 12. 229
lid van dit vs. met het vorige vs. t'zamen, wat verftaat hij dan door 't geen hij nog niet gekregen had? hoe komt het te pas zo ernftig te betuigen dat hij den ftaat der gelukzaligheid nog niet gekregen, dat hij het toekomend vermaakt leven nog niet bereikt had? Het komt ons dus voor, dat Paulus met die woorden, 1 Niet dat ik 't airede verkregen heb, of airede < volmaakt ben, niet bepaaldelijk bedoelt zijne komste tot de wederopftanding der doden, maar op de vooraf gemelde middelen ter verkrijging van dat heerlijk einde ziet. Hij had gezegd, dat zijn toeleg, dat zijn oogmerk was Christus te gewinnen en in Hem gevonden te worden, ten einde Hem te kennen, langs hoe meer te kennen in de kragt zijner opftanding en gemeinfchap zijns lijdens, tot zoo verre, ! dat hij zijnen dood mogt gelijkvormig worden, en eens komen tot de wederopftanding deidoden. Maar hier tegen mogt iemand inbrengen of denken; wel Paulus! moet gij nog zoeI ken Christus te kennen in de kragt zijner opftanding en de gemeinfchap zijns lijdens? kent Igij dan Christus nog niet genoeg? zijt gij in die heilige wetenfchap nog niet volleerd, in die oeffening nog niet voltooid? Neen, zegt ;de Apostel, 't is waar, de uitnemendheid van deze kennis van Jefus Christus mijnen Heer jftaat bij mij op zulken hoogen prijs, dat ik alle dingen daarbij fchade en drek rèkene; 't
r 3. - is



23o P H I L I P P: III'. vs. 12.
is waar, ik heb in Hem eene volmaakte geT regtigheid; de geregtigheid die uit God is door het gelove; maar met dat alles, ben ik zelve nog niet volmaakt; merkt deze mijne betuigingen niet zoo aan als of ik in die uitnemende kennis was uitgeoefend, en het toppunt beklommen had; neen, daar fchiet nog veel aan overig; ik zegge dit niet als of ik 't daar in reeds zoo verre gebragt had, njet dat ik het airede verkregen heb, tot de volmaaktheid toe, of airede volmaakt ben, maar ik jage daarna, door de verdere beoefening dezer kennis en gemeinfchap aan Christus : of ik zijnen doo l geheel gelijkvormig worden, en komen mogt tot de wederopftanding der doden, en 'alzoo grijpen 't geen waartoe ik van Christus Jefus gegrepen ben.
Op deze wijze hangt alles volmaakt, eigenaardig en zeer kragtig t'zamen, en dit opgegeven verband fpreidt een helder licht over dit en de 2 volgende verfen, waarbij ons de verklaring derzeiv,e gemaklijk zal toeftraalen.
Hij belijdt dan zijne tegenwoordige onvolkomenheid: Niet dat ik 't airede verkregen heb, of airede volmaakt ben. De toefpeling hier en in de volgende woorden, is op de loopfpelep der Grieken: de beide woorden xa^ani», door verkrijgen, en T^eina-Sat, . door volmaakt zijn, vertaald, wierden gebruikt van het einde der loopbaan te bereiken, den loop voleindigd te.
heb-



P H I L I P Pi M vs. 12. 2sr
[ hebben. Die t'zamenvoeging dezer beide uitdrukkingen komt hierop uit, niet dat ik het airede zoo verre verkregen hebbe, dat ik daar in de volmaaktheid zou bereikt hebben,niet dat ik het tot de volmaaktheid toe, airede verkregen heb. Wat de zaak zelve betreft; de Apostel had
* zeker van den aanvang zijner bekeering af aan,
i Christus Jefus zijnen Heer reeds leeren kennen, in zijne uitnemendheid; hij had ook daarin bij vervolg groote vorderingen gemaakt; maar met dat alles fchoot er nog veel overig; er ontbrak nog veel aan de volmaaktheid; hij bemerkte nog overblijffels van gebrek en zwakheid, waartoe hij den invloed en levenskragt van den opgeftaanen Heiland nodig had.
Hij ftond wel in de gemeinfchap des lijdens van Christus, en droeg de lidteekenen daar van, maar hij was nog niet aan 't einde; hij had nog overblijffelen daar van te volbrengen ; hij was wel der zonden afgeftorven, maar
■ vond nog in zig overblijffels van 't lichaam der zonde, waartoe hij nog nodig had zijn lichaam te bedwingen.
Hij kende Christus wel in alle deze opzigten, bij aanvang, ja bij toeneming, maar wat
: fchoot er niet nog over, bij de volmaakte kennis, welke de Engelen zelfs begeerig zijn nog
; dieper in te zien. Wat een hoogte, lengte, diepte en breedte vond hij daar in, die zijne
j kennis nog te boven ging!
P 4 Maar
/



Maar i jage daa naer , < in het oo grijpen mogt, daar to ik van Christu Jejusoc gegrepe hen.
13* P H I L I P P: III. vs. 12.
Maar men merke op, niet, dat ik 't air ede e. z. v. zegt de Apostel, dit niet airede fluit in zig op, eene verwagting, dat hij 't eens verkrijgen zou; maar daar toe had hij dan nodig zig met ernst uitteftrekken ; en dit is 't, waartoe hem dat bezef ook aanlpoorde, gelijk hij fc verder betuigt ,maarikjage daar naer,
rof ik het ook grijpen mogt,waartoe ; ik van christus' jesus ook gegrepen ben.
. Gij ziet hier in duidelijk de toepasfing op de loop - fpelen der Grieken, waar in men liep
^ om de eindpaal te bereiken, en den prijs, daar
2 op gefteld, te verkrijgen.
Als zulk eene loopbane merkte hij zijn leven aan; zijn bedrijf, zijn werk waartoe hij was geroepen. Daar door was hij werkzaam, om na de wijze der wed-loopers in de loopbane de • volmaaktheid fteeds nader te komen, en eindelijk ook het einde zijner loopbane te bereiken.
Dit was het, 't welk hij zogt te grijpen; daar 't hem om te doen was: of ik het ook grijpen mogte!
Wat hij nu grijpen wilde, blijkt uit het voorgaande; 't is dat, wat hij te voren genoemd had te komen tot de wederopftanding der doden; 't is de ftaat der volmaakte gelukzaligheid, welke hij zig hier voorftelt als de meetpaal of het einde van zijnen loopbaan, of wel
als



P H I L I P P: III. vs. 12. 233
l als de kroon aan 't einde opgehangen; 't is
; dat, 't welk hij
Met eene nadere omfchrijving, die teffens zijne roeping en verpligting daartoe aanwijst, benoemt, 't is dat, waartoe hij van Christus ook gegrepen was.
De Apostel ziet hier op zijne kragtdadige bekeering op den weg naar Damaskus, wanneer hij door de genade Gods in 't hart gegrepen en van toen af en vervolgends tot de kennisfe van Christus gebragt wierd.
Hij noemt dat een grijpen met toefpeling op het woord, dat hij zoo even gebruikt had;
: misfchien ook wel regelregt met toefpeling op de wed-lopen, in welken zin hij dan Christus zelve hier voordek als in zijne bane gelopen te hebben tot dat einde om de uitverkorenen als den prijs zijner overwinning te grijpen — Koe dit zij
De Bekeering van ieder mensch mag te regt een grijpen genoemd worden ; de zondaar loopt met drift en begeerte den dwaalweg, op; hij I ftreeft en fneiï met groote fchreden naar zijn I verderf, — maar de Godlijke ontferming loopt, en ijlt als 't ware, dien dwalenden zondaar I naer, haalt hem in, en grijpt hem aan in het midden van den loop zijner zonden, en trekt hem te rugge.
Maar bij uitnemendheid mogt.wel de bekee^ ring van Paulus zoodanig genoemd worden: P 5 toen



234 P H I L I P P: III. vs. 12.
toen hij in zijne grootfte blindheid voordliep, en als een brullende leeuw dar henen ftortte; toen juist wierd hij plotsling van Christus gegrepen, met zulk een hartveïanderende kragt, dat hij van dien tijd af aan den loop aanvaardde, die hem van Christus gewezen wierd.
Deze bekeering nu had ten doelwit om Paulus te heiligen als een uitverkoren vat, om 's Heeren naam te dragen, om hem een aanzienlijk deel te doen krijgen in de erve der heiligen in het licht, en hem ook hem toetebereiden tot de hoogfte gelukzaligheid, ter verkrijging van die kroone der regtvaardigheid die voor hem was weggelegd, en welke de Heere, de regtvaardige Rigter hem ook geven zal in dien dag.
Maar, was dit nu het einde waartoe hij gegrepen was, dan moest hij zelve dat ook tragten te grijpen, dan moest hij geduurende zijn ganfche leven toeleggen op, en vorderingen maken, in, de middelen ter verkrijging van het zelve, door Christus langs hoe meer te kennen in de kragt zijner opftanding en de gemeinfchap zijns Lijdens; dit deed hij ook, en hoe? hij zegt
Ik jage 'er na. Hij had dan, dat einde zijner toeping onder 't oog; hij bedoelde, hij begeerde 't, hij verlangde daarna; dat niet alleen, maar hij maakte er dadelijk werk van; hij ftrekte zig daar toe uit, hij ftelde zijne po-
gin-



P H I L I P P: III. ys. I2. a35
gingen daar toe te werk: hij was nog niet moede, hij gaf 't niet op, neen, hij jaagde, hij deed het met een flerk doorzettenden ijver; ja, hij geeft daar door te kennen, dat alles wat hij was, daar toe werkzaam was; al zijn ernst, alle zijne vermogens, 't was alles in beweging.
Hij geeft er door te kennen, dat hij geenerlije gelegenheid, geen tijd, geen ftond verzmmde om zijnen loop te vervorderen; trouwens zijne banden zelfs zogt hij daartoe dienstbaar te maken.
't Geeft te kennen, dat hij met een vast befluit zijn ganfche leven daarin zou doorbrengen, en onvermoeid zonder aflaten dat einde zou tragten te bereiken; 'in dat vertrou, wen dat hij het ook dadelijk bereiken zou. • Want zo zegt hij, ik jage daarna of ik het ook grijpen mogte: het fpreekt van zelfs, dat men dit hier geenzins in een tvvijfelagtigen zin verftaan moet. Dit zou flrijden tegen zijn eigen verklaring, i Cor. IX: 26. Ik hope dan al. zoo, niet als op het onzekere; ik kampe al. zoo, niet als de lucht Maande. De Apostel was verzekerd, dat zijn arbeid niet ij del 'kon zijn in den Heere, 1 Cor. XV: Hij kon zeggen 2 Tim. I: 12. Ik weet, wien ik geloofd heb, en ik ben verzekerd dat hij magtig is mijn pand bij ffem weggelegd, te bewaren tot dien dag; en in i
vm



23^ P H I L I P P: III. vs. 12.
IV^e Cap. van dien zelfden brief horen wij hem dezen juich-toon liaan; lk heb den goeden Jlrijd geftreden, ik heb den loop geëindigd, ik heb 't geloof behouden; voords is mij weggelegd de kroone der regtvaardigheid, e. z. v.
Men moet dit dan even alzoo verftaan, als in het voornoemde iide vs. De Apostel wil er mede te kennen geven, deels zijne allerernstigfte begeerte, en heilige bezorgdheid, welke hij daar voor had; deels de moeite, den arbeid, die er aan vast was, van wegens de belemmeringen van het vleesch, om dat einde gelukkig te bereiken; gelijk we over het genoemde vs. breder getoond hebben.
Dit nu zettede hem te meer aan, dit wekte alle zijne kragten op; dit deed hem zijne fchreden verdubbelen; zoo jaagde hij daarna, of hij, dat is, op dat hij het ook grijpen mogt.
Ziet daar de betuiging van des Apostels ernstige beijvering, uit aanmerking zijner nog tegenwoordige onvolkomenheid: Niet dat ik het airede verkregen heb, — maar ik jage daar na e. z. v.
Ziet daar het eerste deel, 't welk wij genoemd hebben, in 't licht gefield.
Dan, en dit is ons tweede deel,de Apostel hier mede niet vergenoegd, zal dit nog eens herhalen en bevestigen, met nadere verklaring van dezen zijnen ijver,de wijze, op welke hij
daar



P H I L I P P: III. vs. 13. 23;
daar in werkzaam was, en het voortreflijls einde, 't welk hij daarin bedoelde; dit is de inhoud van 't geen er nu volgt vs. 13, 14. ik
agte niet, BROEDERs! DAT ik zelve het gegrepen hebbe; e. z. v.
De Apostel hervat zijne reden met de beminlijke aanfpraak broeders. Behalven 't geen onder die benaming doorgaands ligt opgelloten, en overvloedig bekend is, ftrekt dezelve hier tot eene bijzondere opwekking; ze dient om hunne aandacht van niews wakker te ma. ken, en wel te doen letten op het ftuk 't welk hij hier voorftelt, als een zaak die alle op. merking vordert. Broeders, merkt op het geen ik zegge, neemt het wel in aanmerking, Broeders, ik en agte niet dat ik zelve het gegrepen hebbe, maar e. z. v.
De vraag, waar op het hier tot regtverftand van Paulus eigenlijke bedoeling wederom voornamelijk aankomt, is, wat het zij, 't welk hij agtte niet gegrepen te hebben. Het grondwoord *«T*^(3cm„, grijpen, 't welk Paulus in 't flot van 't vorige vs. tweemaal gebruikt heeft, en hier herhaalt, geeft aanleiding; om dit 13de vs. betrekkelijk te maken tot het evengemelde 2<ie iid van het vorige ys_5 en doQr ,t geen h;.
agtte nog niet gegrepen te hebben, te verftaan het zelfde, dat hij in 't laatst - voorgaande bedoelde, of ik het ook grijpen mogt, waartoe ik van Christus Jefus ook gegrepen ben; waardoor
wij
Broeders, ik en agte niet dat ik zelve het gegrepen hebbe,



23? P H I L I P P: ffi. vs. t$
wij getoond hebben het zelfde bedoeld te zijd dat Paulus in het nde vs. genoemd had, namelijk, de eewige gelukzaligheid bij de wederopftanding der doden, als de prijs der overwinning, en het einde van de volmaakte kennisfe van Christus in de kragt zijner opftanding. Maar dan rijst hier uit diezelfde bedenking, welke wij bij 't begin van 't i2de vs* opperden. Is dit dan niet een overtallig bijvoegfel? Was 't wel nodig dat; Paulus zoo ernstig verzekerde, dat hij de opftanding deidoden en de daarop volgende gelukzaligheid nog niet gegrepen had?
Tot wegneming dezer bedenking zou men kunnen opmerken, dat deze woorden, zoo als ze in den grondtext ftaan, tweezins kunnen opgevat worden.
Men kan dit of lezen, gelijk er van woord tot woord ftaat, mij zeiven agt ik niet gegrepen te hebben; of met de onzen het woordje het daar onder verftaan, mij zelve agte ik niet het, (namelijk het evengenoemde, waartoe ik vanChristus gegrepen ben,) gegrepen te hebben. Neemt men 't nu in den eerften zin, dan komt de geopperde bedenking hier geheel niet te pas, dan ziet het op het lijdelijk gegrepen te zijn van Christus; en 't heeft in' verband van zaken dezen zin: ja ik ben, lijdelijk door Christus gegrepen. Broeders, 't geen ik daarzegge, dat ik' van Christus gegrepen ben, voiv
deit



P H I L r P P: III. vs. 13. é39
dert uwe oplettendheid, want ik agte geenzins mij zei ven gegrepen te hebben; maar, fchoon ik in den aanvang mijner bekeering, lijdelijk was, in den voordgang ben ik egter zelve bedrijvig; ik heb mij zeiven niet gegrepen,maar, nadat ik gegrepen ben, heb ik gelopen; en dit is 't geen ik doe door de genade, vergetende 't geen dat agt er is e. z. v.
Dan, fchoon wij dus.tfr gemaakte bedenking gemaklijk zouden kunnen voorbij gaan, kan ik egter die opvatting niet toevallen. Het le! vert wel een goeden zin, doch een zin, die in dit; verband van zaken, en de hoofdbedoe\ Eng des Apostels, weinig fchijnt te pas te komen: ook leidt de woord - fchikking in den ; grondtext zoo, dat het woord i^n» mij zei1 ven allernaast met agten, mij zeiven agte ik, en , met grijpen verbonden wordt.
Natuurlijker vloeit derhalven volgends onze overzetting, het woordje het daaronder te verftaan , ik agte mij zeiven niet het gegrepen te hebben. En men brenge dit dan tot het grijpen waar van hij in 't flot van 't even voorgaande vers gefproken had, doch zoo, dat hij hier meer ziet op de daad van grijpen in hare voltoojing aangemerkt, als op het goed zelve: de nadruk ligt hier bijzonder in het gegrepen tehebben, in den volmaakten tijd, en bepaalt de gedagten meer tot de voleindigende oefening ter verkrijging, dan . wel tot de dadelijke bezit-



24ö PHILIP P: III. vs. 13.
zitting; de Apostel zegt dan hier mede niet ïlegts, 't geen van zelfs fprak, dat hij de gelukzaligheid, waartoe hij van Christus gegrepen was, nog niet bezat, maar dat hij de grif ping naer dezelve nog niet voleindigd had;daarenboven zegt hij niet fiegts wat er -van de zaak was, maar wat hij gevoelde, hoe zijn oordeel, 't gevoel zijns harten en 't beftaan van zijn gemoed met den aard der zaak overeenkwam; en hoe hij zig dit geftadig herinnerde en onder 't oog hield: Trouwens het zijn twee onderfcheiden zaken, wat waarlijk van de zaak is, en wat wij daar van gevoelen; het Iaatfte drukt de Apostel hier uit; gelijk het op zigzelven zeker was, en ontwijfelbaar, dat hij. het einde zijns geloofs nog niet verkregen had, zoo gevoelde, zoo agtte hij het ook, en gedroeg zig overeenkomstig die waarheid, door niet te berusten in 't geen hij tot hier toe gedaan had, en zijnen loop hier mede te ftaken; maar door zig al verder daar naer uitte-t flrekkenen beftendig daar naer te grijpen, agtende zigzelven het nog niet gegrepen te hebben.
Als wij de uitdrukking in dat licht befchouwen, dan is ze verre van overtallig te. zijn, en fchoon in het woord gegrepen te hebben, de toefpeling is op het laatst gezegde, zoo komt egter de geheele uitdrukking, eigenlijk uit op dat geen wat hij Zakelijk in 't ufts lid van 't vorige vs. gezegd had. Trouwens 'er is hier
eene



PHIL1PP:. III. vs. 13. 441
eene blijkbaare wederopvatting der beide leden van 't voorgaande vs. Had hij gezegd, niet dat ik 't airede verkregen heb, of airede volmaakt ben; hij bevestigt dit in deze woorden, ik en agte mij zeiven niet gegrepen te hebben. Had hij egter daar bij gevoegd, maar ik jage daar naer oj ik het ook grijpen mogt; ook dit vat hij weder op, met eenige uitbreiding en nadere verklaring, in 't 14^ vs. maar een ding doe ik: vergetende 't geen dat agter is e. z. v.
Het eerste nu, lk agte mij zeiven niet gegrepen te hebben, is uit het geen we tot hier toe gezegd hebben, genoegzaam verklaard, en de zakelijke inhoud is ligtelijk uit het gezegde over 't iftelid van'tvorige vs. op te maken: ,,Ik (wil Paulus zeggen,) ,, Ik, die alle voorheen ,, genoemde vleeschlijke voorregten vrijwillig „ en kloekmoedig verzaakt, die mij op de be,, vindelijke kennis van Christus van dien tijd „ af beftendig toegelegd, en daarin .door de ,, genade Gods ook vorderingen gemaaktienmoe„ dig in die loopbane gelopen heb; Ik zie mij „ zei ven nogthands zoo niet aan, ik agte, ik ,, houde mij zeiven zodanig niet, dat ik het ,, daar mede airede zou bereikt en gegrepen ■„ hebben, 't geen ik grijpen moet: Neen, 'et ,, fchiet nog veel aan tè kort, 'er is nog veel „ voor handen ter verdere oefening : Ik ben „ nog in de bane, ik moet nog loopen, ik moet nog grijpen."
II. Deel. Q Hier-



242 P H I L I P P: III. vs. 13.
Hier door iïelt hij zig over tegen het voorge* ven der valfche leeraars, die fchoon op verre na den Apostel in kennis, heiligheid en ijver niet gelijk, nogthands de volmaaktheid waanden te bezitten en daar toe van veel geringere werken, de uiterlijke waarneming van Mofes wetten, eenen grooten ophef maakten. Door dit zijn voorbeeld en de herhaalde bevestiging van zijn gevoelen, befchaamt de Apostel dien ijdelen roem, en leert de Philippiërs zedig en nedrig van zig zeiven gevoelen.
Maar zou wel ligt dit voorbeeld dan den ijver der Philippiërs niet kunnen uitdooven ? verre van daar. Leerde hij hen door zijn eigen voorbeeld nedrig te denken van hunne gemaakte vorderingen , en te zien op het gebrek dat daar in overbleef:
Hij leert teffens door dat zelfde voorbeeld, hoe zij naar de volmaaktheid te ftreven hadden; want zoo laat hij 'er op volgen vs. 14.
Maar een ding (doe ik,) ver. getende 't geen agter is, en strekkende mij tot het geen dat voren is, jage IK
naer het wit, tot den pr ij 9 der roepinge gods, die vau boven is, in christus jesus.
't Geea



P H I L I P P: III. vs. 14. 243
't Geen de Apostel bedoelde, noemt hij eerst in 't gemeen, een ding. Een ding, (doe ikj dus* E wordt dit te regt door de onzen aangevuld:' men kan het ook uit het i2l!e vers invullen, een ding bejage ik; of uit het onmiddelijk voorgemelde vs. een ding agte ik nodig: de zaak komt op het zelfde uit. De afgetrokkene uitdrukking egter, zo als ze i in den grondtext ftaat, maar een ding! heeft ha; re nadruk. Een ding is hier het ftuk, daar 't op aan komt, dit ééne ding (wil hij zeggen,) °t welk ik aanftonds noemen zaI,houde ik voor mijn hoofdwerk, daar ik alle mijne gedagten li en werkzaamheden op bezig houde, dat ik bij uitnemendheid boven alles beijvere, en waar i aan ik mijn ganfche leven dat mij nog overig is, toewije: En wat was dit?
Vergetende 't geen agt er is, en ftrekkende mij tot het geen dat voren is, jage ik naer het wit, tot den prijs der roepinge Gods, die van boven is, in Christus Jefus.
De Apostel blijft hier in het aangenomen zinnebeeld. De ganfche toefpeling is op de loopbane der Grieken, waarin de loopers, die zig shadden aangegeven , bij de opening der loopiftrijden, openlijk met hunne namen wierden lOpgeroepen, en tot eenen ijverigen loop door ;de voorftelling van den prijs, beftaande in een Q 2 cier-
XTaar en ding doe ik)



Verge tende 't geen agter is, e;
mijftrek kende tot het geen voren is,
244 PHILIPP: III. vs. 14.
dér-rijk gevlogten olijfkrans, werden aangemoedigd.
In deze loopbanen nu moest een looper niet agtér omzien, naar den weg dien hij reeds had afgelegd, en zijne gemaakte fchreden tellen; dit zou hem ophouden, en doen agterblijven; maar hij moest alleenlijk voorwaards zien, naaide eindpaal, naar het wit, dat hij bereiken moest; en niet maar voorwaards zien, maar zig derwaards uittrekken en jagen, zoodat men in den ijver van den loop hoofd en handen, ja het ganfche lichaam voorwaards uitftrekte.
Hier op doelt de Apostel, en met regt; 'er is toch een zeer eigenaardige en leerzame overeenkomst tusfchen die genoemde loopfpelen met alle de omftandigheden, die daar bij plaats hadden; en de geestlijke levensloop en oefeningen van een Christen; doch mijn oogmerk is geheel niet thands daarin uittewijden; dit duldt de gelegenheid, dit vordert het oogmerk dezer ftfcrFe niet; wij moeten ons hier alleenlijk bepalen tot de bijzonderheden, die de Apostel hier ter plaatze zelve aanvoert.
Met/toefpeling dan hier op, noemt de Apostel-eerst zijnen ondergefchikten pligt en poging ter bereiking van zijn einde; 't is: Vergetende 't geen agter is, en mij pekkende tot het 'geen 1 voren is.
Door het geene agter is, kan men hier zeer wel verftaan zijne oude voorregten, die hij als
een



P H I L I P P: III. vs. 14. 245
een voornaam Pharizeër in 't Jodendom had kunnen genieten, en een tijd lang genoten had ; en voords alles wat de ganfche wereld een aardsgezind mensch aanbiedt.
Alle deze dingen had de Apostel niet alleen veriaten; maar ook zelfs vergeten; zoodanig, dat hij 'er geheel geen agt op floeg, en zijne
Igedagten t'eenemaal daar van had afgekeerd. Hij zag niet als Lots wijf naar dit Sodom meer om, nog .gedagt met Israël der vleeschpotten van Egypte; hij had dit alles waaragtig, volkomen, vrijwillig'verlaten; hij: hunkerde Jer niet meer naar, hij gedagt dezelve niet
■ meer. - •-• . -f . .
Maar men fchijnt dit ook betrekkelijk te moeten maken tot alle die vorderingen in de genade, die reed.s agter den rug waren, tot alle die
; goede en groote dingen , tot welken hij in en
jdoor de kennisfe van Christus gevorderd was, tot al den arbeid, ijver, heldenmoed en lijdzaamheid welke hij in den dienst van 't Euangelie, meer zelfs dan iemand der'Apostelen, betoond had:, ook deze dingen vergat hij;
Niet in zoo verre de herdenking van zijn leven en bedrijven nuttig was en de herinnering
ivan ontvangene en uitgeoefende genadens dienen kon tot opwakkering der hoope, verdediging zijns Apostelfchaps en verheerlijking van God: in dat opzigt herdagt Panlus menigmaal
jj't geen agter was. Rom. XV: 17-10. Zoo Q 3 heb



v.\6 P H I L I P P: III.. vs. 14.
heb ik dan roem in Christus — zoo dat ik van Jerufalem aan, en rondom, tot Illyricum toe; het euangelium van Christus vervuld hebbe, en 2 Cor. II. en elders.
Maar hij vergat die, alleen in zoo verre, dat hij 'er niet bij bleef liaan, hij hield 'er niet bij op; hij eindigde daar niet in; Hij vergat die in zoo verre , dat hij op zijn gedane werken geen vertrouwen ftelde, zig op dezelve niet verhovaardigde,gelijk de valfche Apostelen deden ; noch in dezelve berustede. Over zijne vorderingen dagt hij zo niet,als ware hij reeds zoo veele andere voorbij geftreefd; als had hij reeds zoo veel goeds uitgewerkt, zoo veel al op zig verwonnen, als mogt hij nu wel wat rusten, en anderen ook wat laten doen. Zulk eene eige inbeelding zou alles traag maken, en te rug zetten. Neen, in dat opzigt kwamen deze dingen bij hem niet in/ aanmerking: in dat opzigt zag hij 'er niet naar om; om 'er niet door ftil te ftaan of zijnen loop te vertragen, niet alleen zag hij 'er niet naar om, maar 'hij vergat dezelve, in den zo evengemelden zin. Steeds vooruitziende op 't geen voor hem was, agte hij niet gedaan te hebben, zolang 'er nog iets overig was om te doen.
Maar nog twijfele ik, of wij hier mede alles hebben, wat de Apostel bedoek; misfchien oogt hij ook hier mede op alle zijne gebreken en melaatsheden, die hem in al het goede aangekleefd,
en



P H I L I P P: III. vs. 14. - 547
cn in andere dingen nalatig gemaakt hadden. Deze te gedenken tot eigene vernedering, waakzamer oplettendheid en vermijding van derzelver oorzaken, kan zeer nuttig zijn, en is noodzaaklijk, maar men kan die ook tot zijner belemmering gedenken, wanneer men daar bij als bij en onder de pakken, moedeloos blijft ftil ftaan, en gaat nederliggen; wanneer men over het voorledene zig kwellende, verzuimt 't geen voor oogen is, en fteeds zig vergeefs ophoudende om het gedane ongedaan te willen maken, telkens zig in het tegenwoordige in nie'i we verzuimen inwikkelt, ook in dat opzigt betaamt het, na fchuld-belijdenis gedaan, en ) vergeeving in het bloed van Christus door 't geloof daar over gezogt te hebben, dat alles i agter te laten; om 't geen voor handen is te : betragten, en den tijd die overig is, des te | vlijtiger waartenemen.
Aldus vergetende 'tgeen agter is, Jlrekte Paulus zig uit tot het geen dat voor was. , Het geen voor hem was, is inzonderheid dat wit daar i hij zoo aanftonds van fpreken zal; maar ook in 't gemeen al dat geen, 't welk hij nog te doen en te lijden had. Daartoe ftrekte hij zig uit, even als de loopers in de loopbane, alle hunne kragten t'zamen opwekten, hoofd en handen, ja 't ganfche lichaam voorwaards ftrekten, en alleen naar 't geen vooruit was, zigrigtten, om met de uiterfte kragt en gezwindheid alle Q 4 au-



S4« P H I L I P P: III. vs. 14.
Jage ik naei liet vit, fol den priji der roepingeGods, die van love?i is, in Christusjefm
anderen voorbij te lopen, en de eindpaal te bereiken, zoo fpande hij> al zijne aandagt, al zijnen ernst, al zijne kragten. daartoe te zamen, en alzoo
Jaagde hij naer het wit, tot den prijs der roepinge Gods die van boven is, in Christus Jefus.
Men bemerkt, dat de Apostel ondericheid maakt tusfchen het wit, en den prijs. Beide deze dingen waren in de loop-fpelen onderfcheiden, het eerste ftrekte ter verkrijging van het Iaatfte.
■ Het wit was eigenlijk de eindpaal der loopbane , werwaards men zig uitftrekte; en bij overnoeming de volbragte loop zelve. Dit wit 't welk de Apostel hier bedoelt, is de voleinding zijner loopbaan, dat is, volgends het iode vers, de bevordering, zijner heiligmaking, de volle verlochening van zigzelven, en de ganfche doding van den ouden mensch door de kennisfe en kragt van Christus; zoo ais dat alles zou uitlopen tot de wederopftanding der doden.
Dit mag te regt een wit. genoemd worden; een wit, daar het geloof waarlijk op doelt, en welk het ook eindelijk verkrijgt; nadien de gelovigen aan het einde van hunnen loop, tot de voorgeftelde volkomenheid ten laatften geraken. Het is toch de belofte Cap. I: 6. Hij die het goed werk begonnen heeft zal het ook voleindigen tot op den dag van Jefus Christus; Maar het is dan ook aller gelovigen pligt daar naar te tragten, tot dat
iü



P H I L I P P: III. vs. 14. 249
zij allen komen, tot de eenigheid des geloofs en der ■kennisfe des Zoons Gods, tos een volkomen, man, tot de mate der grootte der volheid van Christus. Eph. IV:. 13.
Maar die gene nu, die in de loopbane dit wit wettig bereikte, die bekwam ook, op de openlijke uitfpraak der Rigters met lofipraken en toejuiching, ter beloning den prijs , beftaande in een. eere - krans, of kroon van olijf - takken. De Apostel verftaat door den prijs, dien hij hier bedoelt, de hemclfche heerlijkheid, die hemelfehe vreugde en gelukzaligheid, die de HenaelRigter dien gelovigen na hun' volbragten loop ■;zal toewijzen, zeggende, wel gij. goede en getrouwe dienstknegt, gaat in in de vreugde uwes Heeren!. Dit is die kroon der regtvaardigheid, .weik Paulus verwagtede dat de regtvaardige Rigter hem geven zou in dien dag; en niet alleen hem, mar- ook a'ie die Zijne verfehijning zullen hebben lief gehad.
■ Hier hadden wij ook gelegenheid om wederom uit te .wijden in zinfpelingen en overeenkomften tusfchen den prijs der .loop-fpelen, met de omftandigheden van derzelver uitdeeüng, en tusfchen dezen prijs der zalige heerlijkheid, waren ze maar zoo wel bedoeld als zinrijk. Doch
■ Wij moeten onzes oordeels de gelijkenis in dat derde voornamelijk zoo niet alleen onder 't oog houden, dat gelijk de prijs op de bereiking
Q 5 van



25o P H I L I P P: III. vs. 14.
van het wit volgde, en langs dien weg verkregen wierd; zoo ook deze prijs der eewige heerlijkheid aan de getrouwe voleindiging van de voorgefchreven loopbane is vastgemaakt, en daar op wordt uitgedeeld; gelijk wij bij gelegenheid van het nde vs. dit ftuk getoond en verklaard hebben: zoo befchouwt het hier de Apostel als hij zegt, dat hij jaagde naar het wit tot den prijs, dat is,ter verkrijging van den prijs, welken God aan de bereiking van het wit had ■ vastgemaakt en toegezegd.
Alleen verdient nog onze opmerking de nadere befchrijving van dezen prijs; als een prijs der roepinge Gods, die van boven is in Christus Jefus.
Wierden zij, die in de loop-fpelen liepen, daartoe bij namen plegtig opgeroepen, en bij die gelegenheid vermaand, en door de Rigters of wel den Herout aangefpoord om wettig te lopen, met vertooning van den prijs, die daar op zou worden uitgedeeld, en met toeroeping Het hoofd omhoog! de oogen omhoog! Hier was ook eene roeping; hier was ook een prijs der roeping; een prijs die op de volbrenging der roeping beloofd was; maar eene roepinge, niet van menfchen, maar van God zelve; 't zij onmiddelijk, gelijk zoo Paulus van God geroepen was, 't zij middelijk door het Euangelie.
't Was eene roepinge Gods van boven; dat is,



P H I L I P P: III. vs. 14. 25t
gelijk hij 't Hebr. III: 1. noemt, eene hemel, fche roepinge, eene roeping, die van boven komt, die uit den hemel haar oorfprong heeft; en die 't hart naar boven trekt, en doet zoeken de dingen die boven zijn , daar Christus is, zittende ter regterhand Gods; en daarom
Ook eene roeping, die van boven is, in Chris, tus Jefus: want God roept ons door Christus; de Apostelen waren gezanten van Christus wege, als of God door hen bade. Hij roept ons" tot de gemeinfchap van Christus; en de prijs, het eewige leven is door Christus verworven, en kan alleen in Hem verkregen worden, als eene genade gifte door Christus Jefus, onzen Heere.
Nu dit was de prijs, naar welken de Apostel zig uitftrekte; dit was het waar naar hij
Jaagde; ik jage naar het wit tot den prijs der roepinge Gods die van boven is e. z. v. Daar mede geeft hij nu Niet alleen te kennen — zijn ijver, waardoor alles bij hem in beweging was - zijne gezetheid, waardoor hij geen ftond noch gelegenheid zig vergeefs wilde laten ontilippen, — en zijne aanhoudenheid, waardoor hij zijn ganfche leven daar aan toewijdde; gelijk we over 't i2Je vs. zo even zagen.
Maar dit jagen ««Ti naar het wit geeft
misfchien nog iets meer te kennen; hij drukt 3er door uit de wettigheid zijner werkzaamheden.



«52 P H I L I P P: III. vs. 14.
den. Hij liep niet alleen in de loopbaan, maar hij liep langs den afgeperkten weg, regt aan op het wit. Dit was een der wetten van de ïoop-fpelen, men mogt geene bijpaden zoeken, maar moest zig houden binnen de afgetekende of afgepaalde bane , die op de eindpaal uitliep. Hier moet men ook alzoo handelen; en dit deed Paulus; hij liep op het wit aan; hij jaagde naar het wit, niet na eigen goeddunken of menschlijke inzettingen; maar langs de van God verordende loopbane, na het godlijk voorfchrift in het Euangelium, met verlochening van eigen verftand, en eigen wille. Want ook hier geldt het geen hij 2Tim. II: 5. zegt, dat niemand gekroond wordt, zoo hij niet wettiglijk heeft geftreden.
Ziet daar den zin dezer ruime woorden kortelijk opengelegd, en hier mede dat gedeelte van dezen brief afgehandeld, 't welk we hadden voorgenomen in eenige agtervolgende verhandelingen te verklaren.
Laten we nog kortelijk bij wege van toepasfing met het verklaarde een weinig tot ons zeiven inkeeren.
Welk



P H I L I P P: III. vs. 14. 3j3
Welk een ongelukkige ftrijdigheid tusfchen Paulus en de meeste onzer nSambelijders. 't Is zoo, men vergeet wel 't geen agter is, en ftrekt zig uit tot het geen voren is; maar hier in is 't verfchil; 't geen Paulus agter zig rekende, was de wereld met hare begeerlijkheden, en 't geen hij voor zig had was de hemelfche gelukzaligheid en alle de wegen daar toe leidende. Maar dit is bij de meesten omgekeerd;
; men vergeet God; men denkt weinig aan den hemel, men laat de zorge voor zijne eewige
\ zaligheid agter, men laat de kennis van Christus, en de kragt zijner opftanding en gemeinfchap zijns lijdens varen; en al de uitzigten en bedoelingen lopen uit op het tijdelijke; de wereld en hare begeerlijkheid, deze is alleen voor
' oogen, dit is 't wit waar naar men jaagt, waar toe men zig uitftrekt. Elendige keus! dwaze bezigheid! gij grijpt naar fchimmen: en als gij dus aan 't eindperk van uwe loopbane ge-
■ komen zijt, dan zult gij in plaats van een prijs, een vonnis ontvangen, waar van dit het opfchrift zijn zal, de bezoldinge der zonde is de
; dood.
Meent gij een beter keus gedaan te'hebben, en met Paulus de wereld agter uwen rug en :den hemel voor u te ftellen, beproeft dan toch ide egtheid en waarheid daar van, en ziet of dit alleen een keus in verftandsbefchouwing dan lof ze ook dadelijk in betragting bij u is. — Men
vinda



2J4 P H I L I P P: III. vs. 14.
vindt 'er die daar van overreed zijn, die de betamelijkheid van' zulk een beftaan inzien, maar als 't op de daad aankomt, met hun gedrag toonen, dat zij traag van harten zijn, en in plaats van zig uitteftrekken en te jagen, zorgeloos en lijdelijk blijven nederzitten — of aan den anderen kant, die wel ijverig lopen en draven, maar langs een vereerden weg, en uit verkeerde grondbeginfelen, door eigendunkelijke werken of onthoudingen, door flipte waarneming van vele kleinigheden, 't vertienen van de munte, de dille en 't komijn; waarin ze zig doen voorftaan 't ver gebragt te heb. ben, terwijl ze 't zwaarfte van 't gebod nalaten. — Men vrage dan zig zeiven, of men dadelijk den Apostel daarin ook navolge? of men de wereld met hare begeerlijkheid doe agter ftaan, dan of men nog doorgaands zoekt de dingen die op aarde zijn? of men toeneme in geloof, ijver, liefde, dan of men aardsgezind worde, en langs hoe meer zig inwikkele in de bekommernisfen dezes levens en de inzettingen der wereld?
Schuddet u toch uit het ftof, gij die u hier in gebrekkig vindt, en dit uw gebrek met droefheid bemerkt, en gaarn wenschtet verholpen te krijgen, fchuddet u uit het ftof. Ziet op den Apostel, volgt zijn voorbeeld, in 't uitzien naar diezelfde kragt, dien zelfden invloed, die hem
be-



P H I L I P P: III. v«. 14. i5S
bezielde, aanmoedigde, en tot zijnen loop bekwaam maakte. Waakt
Daartoe aan den eenen kant tegen allen waan van ijdele verbeelding, als of gij al verre genoeg gevorderd waart, velen hadt voorbij geftreefd, en de volmaaktheid bijkans bereikt; houdt zulke opwellingen voor vernederende blijken, dat gjj 'er liegt bij ftaat met uwe vorderingen; dat gij u naawlijks onder de eerstbeginnende tellen, dat gij de eerste les van Jefus fchool nog eerst leeren moet: houdt het daarentegen voor ware vordering, als gij in de bijzonderheden langs hoe meer leert zien, wat, en hoe veel u al ontbreekt; en u dit gebrek meer aanzet om Christus toch te leeren kennen in de kragt zijner opftanding, e. z. v.
Maar zie ook toe aan de andere zijde, dat gij niet ftoot op den klip van zorgeloosheid, door die gedagte, dat het toch onmogelijk is de volmaaktheid hier op aarde te bereiken, en het dus vergeeffche moeite zijn zou daar na te willen grijpen; dit gevolg is valsch, want fchoon men de volmaaktheid hier op aarde niet dadelijk bezit, men moet ze egter van dag tot dag nader komen, en dit kan niet gefchieden zonder zig naar dezelven uitteftrekken en 'er naar te grijpen. Hier te willen rusten in zijne onvolmaaktheid en zich te vergenoegen met het geen ten deele is, zonder 't overige te bejagen, zou een treurig bewijs opleveren, of
van



2JÖ P H I L ï P P: III. vs. 14.
van eene volftrekte blindheid, of van een zeer kommerlijke afzakking, verflaawing en verval. Zoo althands dagt Paulus niet, als hij zeide, ik jage naar het wit. En 't zal een onbedrieglijk blijk van aanvanglijke genade, verlichte kennis en verandering des harten voor u zijn, als gij die zelfde erkentenis, en dat zelfde gevoelen van Paulus in u vindt. Hebt gij genade ontvangen, dan zult gij u zelve, dan zult gij den grond van uw hart wel zoo hebben leeren kennen, dat de ho'oge gedagten van u zeiven u wel ontvallen ; hebt. gij God in Christus leeren kennen' in zijne volmaaktheid, dan zult gij noch kunnen noch willen rusten in uw gebrek, maar die kennisfe Gods zal u naar de gelijkvormigheid met Hem doen ontbranden, de zorgeloosheid verbannen, uwe fchreden doen verfhellen en hijgen naar de volmaaktheid. Hebt gij de kragt van Jefus genade, en den ganfchen inhoud van 't Euangelie bevindelijk leeren kennen, dan zult gij ook gevoelen, dat gij geroepen zijt tot de volmaaktheid, en onlosmakelijk verbonden, om dezelve na te jagen.
Hebt en houdt dan toch agter u de dingen die eenmaal agter zijn; de wereld met hare begeerlijkheid zou uwe ziel door hare zorgvuldigheden maar bezwaren, u aardsgezind maken, uwen loop 'ftremmen, u van uw wit afleiden, ware 't mogelijk u van den prijs be-
ro-



P H I L I P P: III. vs. 14. 257-
roven. Hebt gij waarlijk vorderingen gemaaktt en is 't openbaar dat gij uwe wérken in den Heere gedaan hebt; als egter het omzien naer dezelven en 't groot agten van uwe goede werken uwe inbeelding zou ltreelen, en 't hoogmoedig hart prikkelen, weest ook dan daar tegen op uwe hoede, dit zou uwen loop ftremmen, en uw jagen naer de volmaaktheid doen vertragen. Vergeet in dat opzigt dan öok die dingen, en ziet niet zoo zeer op 't geen gij gedaan hebt, maar wat nog voor u is om te doen. — Of zoudt gij fomtijds kleinmoedig worden over uw gebrek, levert het voorledene een fchakel van gebreken en verkeerdheden op; laat u ook daardoor niet ophouden, niet te rug trekken, in uwen begonnen, maar nog zeer onvolmaakten loop: ook dit moet agterftaan,en zoo veel te meer zig doen uitftrekken tot het geen u 'te doen ftaat, om uit de vorige ondervindingen langs hoe meer voorzigtigheid en wijsheid te mogen leeren.
Denkt tot alle deze eindens veel aan het wit, dat God u gefield heeft: gij zijt 'er toe gefchapen, wedergeboren en verniewd, — denkt aan uwe roeping, die uit den hemel is, en dagelijks door de ftem van 't Euangelie u herinnerd wordt, en menigmaal in 't openbaar toegeroepen; of hebt gij u niet aangegeven onder de loopers in deze loopbane? Of hebt gij niet menigmaal u plegtig daartoe verbon-
II. Deel. R den?



25S P H I L I F P: III. vs. 14.
den? Denkt ook aan de voorbeelden die als een wolke van getuigen rondom u ftaan, die . in deze loopbane gelopen, en het einde huns geloofs daar langs kennelijk verkregen hebben: laat Paulus voorbeeld onder die allen u bovenal voor oogen ftaan: of liever, ziet op den overften leidsman en voleinder des geloofs zelve, die voor de vreugde welke Hem voorgefteld was, het kruis heeft verdragen, de fchande veragt, en gezeten is aan de regtehand des throons Gods: ziet op zijne godlijke kragt, waardoor Hij ook u fchenkt al wat tot het leven en de Godzaligheid behoort; hoewel zijne kragt in uwe zwakheid volbragt wordt. Hij is 't die egter in u werkt, en werken zal al het welbehagen zijner goedheid en het werk des geloofs met kragt; en daarom volkomelijk hopende op zijne genade, zoo weest ftandvastig, onbeweeglijk, altijd overvloedig in 't werk des Heeren. — Eindelijk denkt aan den prijs, den heerlijken prijs der overwinning, de kroon der regtvaardigheid, welke de Heere allen die zijne verfchijning met verlangen hebben lief gehad, geven zal in dien dag. Ik eindige met de vermaning van Petrus, die ik uit deze gemelde gronden u aanbevele, 2 Pet. I. vs. 5, 6, 7 en ir. En gij tot het zelve ook alle naarftigheid toebrengende, voegt bij uw gelove deugd, en bij ' de deugd kennisfe, en bij de kennisfe matigheid, en bij de matigheid, lijdzaam-



P H I L I P P: III. Vs. 14. 450
zaamheid, cn bij de lijdzaamheid Godzaligheid, en bij de Godzaligheid broederlijke liefde, en bij de broederlijke liefde, liefde tegen alle.— Want alzoo zal u rijkelijk toegevoegd worden de ingang in het eewig koningrijk van onzen Heer en Zaligmaker Jefus Christus, Amen,
R 2
P H I-



P H" I L I P P: HL ï5-2ï.
Zoo velen dan, als wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen: en indien gij iets anderzins gevoelt, ook dat zal u God openbaren.
Doch daar wij toe gekomen zijn, laat ons (daar in) nae den zeiven regel wandelen, laat ons het zeljde gevoelen.
Weest mede mijne navolgers, broeders, en merkt op de geenen die alzoo wandelen, gelijk gij ons ten voorbeelde hebt.
Want velen wandelen [anders] van dewelke ik u dikmaal gezegd heb, en nu ook weenende zegge, dat ze vijanden des kruis van Christus zijn.
Welker einde is 't verderf, welker God is de buik, en [welker] heerlijkheid is in hare fchande, welke aardfche dingen bedenken.
Maar onze wandel is in de hemelen, waar uit wij ook den zaligmaker verwagten, [namelijk'] den Heere Jefus Christus.
Die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zelve gelijkvormig worde zijnen heerlijken lichame, na de werkinge waar door Hij ook alle dingen Hem zeiven kan onderwerpen.
npoT hier toe hebben wij dan het uitmnnx tend voorftel der reine Euangelie-Leer, door Paulus in zijn eige voorbeeld voorgedragen,



P H I L I P P: 'III. vs. 15, 16. 261
gen, ingezien en overwogen: Nu moeten wij voordgaan tot de befchouwing der vermaningen, waarfchouwingen en vertroostende opwekkingen, welke hij daar ruit afleidt, van het 15^ vs. tot het einde van dit hoofdiluk.
Plet zal egter niet ondienstig zijn alvoren s den fchakel van des Apostels redenbeleid kortelijk te herinneren, de onderfcheiden deelen van het zelve te verzamelen, en daar door het verband van 't geen nu volgt met het voorgaande te doen opmerken.
Met het begin van dit Hoofdiluk befloot de Apostel het ftuk waarover zijn voorftel in 't vorige Capittel gelopen had, met de herhaalde voorfchrijving dezer vermaning, Voorcis, mijne Broeders, verblijdt u in den Heere: waar mede hij teffens een overgang maakte tot zijne waarfchouwing tegen de verleidende wet-leeraars van dien tijd: Eene waarfchouwing, welke hem bij de verdere uitbreiding aanleiding gaf tot voordraging van de allergewigtigfte waarheden en vermaningen.
De waarfchouwing was deze, in het 2dc vs. Ziet op de honden, ziet op de kwade arbeiders, ziet op de verfnijdinge e. z. v.
Deze waarfchouwing wordt uitgebreid, onderfleund en aangedrongen door gewigtige onderwijzingen en vermaningen, in het overige van dit Capittel en befloten in het vs. van 't 4de Hoofdiluk.
R 3 Om



H62 PHILIPP: III. vs. 15, I6.
Om de gelovigen van de noodzakelijkheid dezer waarfchouwing te overtuigen, en tot de waarneming derzelve kragtig opte wekken, onderfteunt hij die met bondige onderrigtingen, welker eene uit de andere voordvloeide, en welk hem eigenaardig inleidde tot de gewigtigfte leerftukken en vcrpligtingen van het Euangelie, uit zijn eige bevinding voorgedragen.
Hij bragt den gelovigen onder 't oog^hunne ware voortreflijkheid in tegenftelling tot den gewaanden ophef der wet-gezinden, vs. 3. Want wij zijn de befnijding, wij dis God in den geest dienen, e. z. v.
Men moest niet meenen dat deze afkeuring, van allen vleeschlijken roem en vertrouwen bij den Apostel opwelde uit eenige jaloersheid over die gewaande voorregten, a!s had hij ten dien opzigte gebrek aan roem in vergelijkingmet anderen: Neen, indien 'er eenige grond van vertrouwen in 't vleesch, indien 'er in uiterlijke voorregten eenige ware grond van roem was, dan had hij zoo veel, ja nog meer ftof daartoe, dan de meesten, ja dan iemand hunner.
Merkt eens op, wat voorregten 'er al waren waaropPaulus zig nevens den besten Jood beroemen kon;die hij voorftelt vs. 4-6. Hoe wel ik hebbe, dat ik in 't vleesch betrouwen mogte e. z. v.
Maar, ziet hier tevens, hoedanig hij dit bij 't licht der Godlijke genade in Christus, door
't Eu-



PHILIP P: III, VS. 15, 16. £63
5t Euangelie geopenbaard, befchouwde en aanmerkte : Daar bij verloren alle deze dingen zijne agting, hij fchattede dit alles minder dan niet, hij agtte het fchade en drek, hij verlochende het en ontdeed 'er zig van. Dit
Zegt hij vs. 7.
Hij bevestigt het vs. 8.
Hij wettigt zijn keus en beftaan, door de uitmuntende uitzigten en zaligheden, welke hij daar in bedoelde, aanvanglijk genoot, en verder ftond te verkrijgen vs. 911.
En hij beveiligt teffens dit zijn voorftel tegens eene mogelijke bedenking of misvatting, met verklaring aan den eenen kant, van zijn nedrig gevoelen van zig zeiven; en aan den anderen kant van zijne ernftige bevlijtiging en onvermoeide ftreeving naar de volmaaktheid, vs. 12 — 14.
Na dat nu de Apostel in de voordraging dezer genoemde zaken zijne vloejende reden bot gevierd, en daarin uitgeweid had, komt hij met het 15^= vs. weder tot de hoofdzaak waarover zijne waarfchouwing in 't begin van dit Capittel verkeerde, en dringt dezelve tot het einde van dit Capittel toe aan, in eenige bijzonderheden, door treffende vermaningen ea tegenftellingen, afgeleid uit het evengemelde nadruklijk voorftel der reine Euangelie leer in zijn eige voorbeeld.
Tot hier toe had Paulus gcfproken uit zijn R 4 el-



264 P H I L I P P: in. v,. Iyj ^
eige voorbeeld, en daar in op een levendige wijs de-5 grondleer en verpligting van 't Euangelie in kragt voorgedragen.Dit konde hij doen, en dit voegde zeer wel in een brief aan de Philippiërs, bij wélke hij in.perfoon geweesd was, onder welke hij eenigen tijd geleerd en verkeerd had, die aanfchouwers van zijne wandel en gezindheid geweesd waren. Nu gaat hij voord bij wijze van vermaning uit de gelegde gronden:
ZOO velen dan, als wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen; en indien gij iets anderzins gevoelt, ook dat
zal v god openbaren.
Doch daar wij toe gekomen zijn, laat ons (daar in) nae den zelven regel wandelen,
laat ons het zelfde gevoelen,
Gij ziet hier
Zijne vermaning; zoo velen dan als wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen.
Eene uitzonderende en nodige o'nderngting, En indien gij iets andenins gevoelt, ook dat zal God u openbaren.
Eene hervatting der zo even aangevangen vermaning, bij wijze van nadere



P II I L I P P: III. vs. 15, 16. 265
re verklaring en uitbreiding vs. 16. Doch, daar wij toe gekomen zijn, laat ons (daarin. nae den zelfden regel wandelen, laat ons het zelfde gevoelen.
Dit zijn de drie hoofdzaken, waarop ons hier te letten ftaat.
Zoo gij deze dingen weet, zegt de Zaligmaker, zalig zijt gij, zoo gij dezelve doet. Het is niet genoeg de dingen, die 't geloof en de zaligheid betreffen , wel te weten, en in anderen optemerken; men moet ook voor zig zeiven daarin deel nemen, en zijnen wandel daar nae inrigten. Dit wil de Apostel ook hier, met opzigt tot het gene hij uit zijn voorbeeld had voorgedragen; dit vermaant hij de gelovigen te Philippi, met infiuiting van zigzelven, zoo velen dan als wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen.
Zijne vermaning is tot de volmaakte, zig zeiven mede infiuitende, zoo veele als wij volmaakt zijn.
Plet behoeft naawlijks gezegd te worden, dat wij door 't woord volmaakt hier niet verftaan kunnen eene volftrekte volmaaktheid, of leene onderwerpelijke volmaaktheid der perzojnen, zonder eenig gebrek; dan zou Paulus zig pelven bijkans in eenen adem tegenfpreken, daar hij gezegd had vs. 12. Niet dat ik 't aU rede verkregen heb, of air ede volmaakt ben en vs, » 3 13.
Zo velen dan als wij vol. naakt Zijn ,



266 PHILIPP: m. vs. 15}6u
13. Broeders ik en agte mij zeiven niet het ge. grepen te hebben. Wij moeten 't hier noodzaKehjfc m eenen anderen zin opvatten. Men zegge niet, dat het onvoegzaam fchijnt het zeifde woord in ééne rede zo kort na elkander, m een onderfcheiden beteekenis te bezigen; want Paulus zelve geeft door de eenigzins onderfcheiden woorden, welke hij op deze twee plaatfen gebruikt, aanleiding orn tusfchen derzelver meening eenig onderfcheid te maken De volmaaktheid welke hij van zig ontkent vs. 12. drukt hij uit door 't woord „„a,i. „„• Hier gebruikt hij het woord t£a„S5; welke beide woorden, fchoon zij van het zelfde wortelwoord' afftammen, en in 't afgetrokkens veel overeenkomst van beteekenis hebben, nogthands in haar gebruik, immers in het Niewe Testament verfchillen. Het eerste woord wordt behendig gebruikt van eene voiftrekte volmaaktheid, bij voorbeeld van Christus volmaakte heihgwg, van de geesten der volmaakte regtvaardigen. e. z. v. ziet Hand. XX: 24. Joh. XVII23. Hebr. II: io. V: 9. XII: 23. Maar het Iaatfte woord, dat ons hier voorkom^
wordt gemeenzaam gebezigd van de gelovigen hier op aarde, gelijk te zien is, 1 Cor. II- 6 Hebr. V. 13, 14. &c.
Maar in welken zin moeten wij hier dit woord dan verftaan? deze vraag is van zeer veel belang; Iner van hangt veel, hier van hangt alles af,
zon-



• P K I L I P P: III. vs. 15, 16. 267
zonder eene naawkeurige bepaaling van het juiste denkbeeld 't welk Paulus te dezer plaats aan dit woord wil gehegt hebben, is de gchcele Text duister en ingewikkeld, en de verklaringen lopen al wankelende uit en in.
Plet woord *%'*•( wordt Hebr. V: 13, 14 overgefteid tegen e»n kind; en beteekent
daar eenen volwas/enen. Een iegelijk die der melk deelagtig is* is een kind, maar der volmaakten, dat is der volwas/enen, is de vaste fpijze. In deze betrekking of dergelijken zin wordt het ook hier vrij algemeen genomen. Men meent dat Paulus hier ónderfcheid maakt tusfchen de volmaakten en dezulken die nog iet anders gevoelden; Paulus zou hier dan te kennen geven, of v/cl onderftellen, dat de gelovigen alle niet van den zelfden rang, dat zij niet allen even ver in de volmaking gevorderd waren.
Door de eerfte, de volmaakte, zou hij dan verftaan die genen welke in geoefende zinnen in het woord, en in de betragting der heilig, making ver gevorderd waren, in tegenftelling of onderfcheiding van andere gelovigen onder de Philippiërs, die als kinderen nog zwak en onvast waren, die aangaande hunne regtvaardigheid door 't geloof in Christus alleen te verkrijgen , met verzaking en verwerping der fchaduwen en voorregten des Jodendoms, nog niet
ten



268 PHILIPP: III. vs. x5, l6.
ten vollen overtuigd waren, maar nog iets anders gevoelden.
Dan, het is even deze zelve opvatting, die niet weinig moeilijkheid en duisterheid over dezen Text verfpreidt, en ons in een doolhof van verwarrende gedagten brengt: de verklaringen daarop gebouwd, zijn, wanneer men ze van alle kanten beziet, met den geheelen Text vergelijkt, en doordenkt, onbeflaanbaar met zig zeiven, en laten zig niet doorhouden. Ik laat u zeiven oordeelen; hadden niet de zwakgelovigen zo wel, ja vooral niet minder als de volwasfenen, die vermaning nodig; om zoo te gevoelen, als Paulus uit zijn voorbeeld in het vorige geleerd had? en nae den zelfden regel te wandelen ? Was die leer waarover hij in de voorgaande verfen gehandeld had, een ftuk, waarover de Apostel kon toelaten zoo of anders' te gevoelen? Is 't dan wel mogelijk, dat hij door de volgenden, indien gij iets anders gevoelt cxc. andere onderwerpen zou verftaan, in onderfcheiding of tegenftelling der volmaakten, die met hem gevoelden? Neen geliefden, 'er wordt hier geheel niet gezien op een onderfcheiding tusfchen gelovigen die min of meer gevorderd waren, tusfchen zulken die met de volmaakten gevoelden en tusfchen anderen die van de volmaakten verfchilden: Dit zou ons geheel hier van den weg afleiden; deze laatflen van welke Paulus zegt: indien gij iets anders gevoelt



P H I L I P P: III. vs. 15, 16*. 269
voelt zijn dezelfde als die hij zo even volmaakten noemde, en de onderfcheiding heeft alleen opzigt tot de voorwerpen waaromtrent zij, of als volmaakten, hetzelfde gevoelen moesten, of anderzins, behoudends de volmaaktheid, nog , verfchillen mogten: dit zal ftrax klaarder worj den, en zoo ik vertrouwe, met volle overtuiging blijken.
Maar wat zijn dan hier volmaakten? Tot jnaawkeuriger bepaling van 't denkbeeld, 't welk de Apostel aan dit woord gewoon is te hegten, .wanneer hij het niet in een vergelijkenden zin, tegen over een kind, maar op zig jzelven bezigt, zal ons een genoegzaam licht toeftralen uit vergelijking van onzen Text met I 1 Cor. II: 6. Wij fpreken wijsheid onder de volmaakten. (U Tixtiots) Hier hebben wij het zelfde woord in den grondtext. Wat zijn nu daar de volmaakten? Dit leeren wij allerkennelijkst luit het verband van zaken: ziet flegts het 23 en 24 vs. van het vorige Cap. Wij prediken Christus den gekruisten, den Jooden wel een ergernis en den Grieken eene dwaasheid, maar hun die geroepen zijn — de kragt Gods en de wijsheid Gods. pHet woord dan dat Paulus predikte was kragt en wijsheid voor de genen die geroepen, dat is hier ontegenzeglijk, die inwendig geroepen, .en tot het geloof dadelijk gebragt waren.. Hier iuit verilaan wij nu, welke die volmaakten zijn, onder welken Paulus wijsheid fprak, voor
wel-



2?o P H I L I P P: Ui. vs. 15, rs.
welke zijne prediking waarlijk wijsheid was; het zijn de inwendig geroepenen; het zijn dezulken, die ingevolge daar van dadelijk geloofden; het zijn die, welke hij vs. 18. befchreven had als die behouden worden. En deze worden hier niet volmaakt genoemd ten aanzien van eene andere Clasfe van gelovigen die nog niet volmaakt waren, neen, maar bij tegenftelling tot ongelovigen, tot menfchen van een vieeschlijk vernuft en van een werkheilig vertrouwen; ziet het 7 en 8 vs. van dit ido Cap Wij fpreken de wijsheid Gods, - welke niemand van de overfien dezer wereld gekent en heeft; tegen dezen ftaan hier de volmaakten over,' die behouden wierden, voor welke de prediking van Paulus waarlijk wijsheid was.
Laat ons nu met dezen fleutel onzen Text openen, en alles zal zig in een gemaklijk en aangenaam licht voordoen. De volmaakten zijn hier dan insgelijks de ware gelovigen, allen, zonder onderfcheid, in tegenftelling tot zulken die hunne geregtigheid geheel of ten deele uit de wet zogten, die op eene onvolmaakte geregtigheid vertrouwden, en in den grond de Euangelie-leer nog niet kenden, nog geloofden, zoo als ze in Christus is. - Het zijn zulken die voor de kragt en de wijsheid Gods, welke in 't Euangelie ligt opgefloten, vatbaar waren, die de wijsheid verftonden, en onder die behoorden, voor welke de leer van Paulus waar*
lijk



P H I L I P P: III. vs. 15, 16. 271
lijk wijsheid was. Of wilt gij deze volmaakten leeren kennen uit omfchrijvingen die hier bij de hand zijn en in 't vorige van dit Hoofdftuk voorkomen, het zijn die gene, die de ware befnijdinge mogen genoemd worden , die de befnijdenis des harten hebben, die God in den Geest dienen, en in Christus Jefus roemen, en niet in het vleesch betrouwen.
Deze worden hier volmaakt genaamd, inzonderheid in een voorwerpelijk opzigt, volmaakt, dat is, gezond in de leere des geloofs, ten aanzien van het ftuk waarvan Paulus hier uitvoerig gefproken heeft, de regtvaardigheid uit den gelove zonder de wet, tot heiligmaking en heerlijkheid. Dit ftuk was eene uitgemaakte zaak; God had dit ten vollen geopenbaard , er was niet meer bij of aftedoen; deze leer ftond in 't geopenbaarde woord voor elk die een geestlijk verftand had, in 't volle licht, gelijk Paulus het onder anderen uit de fchriften van 't Ouden Testament uit die van Mofes, David en andere Propheten, Rom. IV: 10. Gal. III: en elders betoogt. Ten dien aanzien dan waren, en zijn ook nog, alle de gelovigen, in den grond volmaakt: daartoe zijn ze alle gekomen, en moeten daartoe gekomen jzijn, zoo ze in waarheid gelovigen zullen kunjnen heeten: en hieruit merkt gij dat volmaakt 1 te zijn hier hetzelfde in de zaak zegt, met | het ifte lid van 't volgende vs. daar wij toe gekomen



272 P H I L I P P: III. vs. 15, 16.
men zijn, dat is, daar wij alle t'zamen in overeenkomen, en overeenkomen moeten, door welke Iaatfte omfchrijving de èerstgemelde uitdrukking verklaard wordt.
Ziet daar dan de volmaakten welke hier bedoeld worden ; ziet daar het ware denkbeeld 't welk wij hier ter plaatfe, na mijn inzien, aan dit woord hegten moeten.
Een opmerkzaam en nadenkend leezer zal mij niet alleen wel willen verfchonen, dat ik op dit ftuk wat lang geftaan heb, maar 't zelve ook in dank opnemen; en de volftf ekte noodzaaklijkheid van dit uitvoeriger onderzoek en betoog ras bemerken, als waarvan de regte bevatting van den waren zin dezer plaats geheel afhangt: wij zullen ons over 't geen 'er volgt te meer kunnen bekorten. Nu zal al het overige ons toeftralen, en gemaklijk met genoegzame overreding, zonder veel omflag, zig laten verklaren.
Zo velen nu als wij-volmaakt zijn, dat is, zoo velen wij het eenig fundament gelegd nebben, buiten welk niemand een ander leggen kan; zoo velen wij dat hoofd hebben en behouden, uit het welke het geheel lichaam door de t'zamenvoegfelen en t'zamenbindingen voorzien en t'zamengevoegd zijnde, moet opwasfen, met Godlijken wasdom, (Col. II: 19.) Zo velen wij deze ontwijfelbare en volmaakte leere der regtvaardigheid des geloofs hebben, erkennen,
en



P H I L I P P: III. vs. 15, 16. 273
en door het gelove daar aan vast houden, God in den geest dienende, en in Christus Jefus roemende, zo veelen wij alzoo volmaakt zijn.
Zo laat ons dan, (dus luidt zijne vermaning) dit gevoelen. Waarop ziet dit! Wat is de zaak waar omtrent Paulus het eenftemmig ^gevoelen der volmaakten hier vordert? De Apostel noemt dat wel niet uitdruklijk, maar 't verband van zaken, duidt het genoegfaam aan. Ongetwijfeld ziet dit op het vorige; het woordje dan, waarmede deze vermaning aan het vorige verbonden, en daar uit afgeleid wordt, Helt dit buiten alle tegenfpraak* Men denke hier dan aan de verzaking van alle uiterlijke voorrechten en vleeschlijken roem, in het ftuk onzer regtvaardiging, door dezelve in die betrekking voor fchade te rekenen, en als een zeer gevaarlijke ballast over boord te werpen; — Men denke aan het gewinnen van Christus, in een weg des geloofs, ter bevordering van heiligmaking, door Christus langs hoe meer te kennen in de kragt zijner opftanding en de gemeinfchap zijns lijdens. — Men den.ke aan de ootmoedige erkentenis en 't gevoel eener nog tegenwoordige onvolmaaktheid, gepaard met eene ernstige en ijverige inlpanning van alle kragten, om met vergeting van 't geen agter is, naar het wit te jagen en den prijs der roepinge te bereiken; want het is volgends •de fpreuk van Chrifosthomus, een teken Dan
II. Deel. S eenen
Laat ons lltgevoé* Ion.



En in dien gij iets anderzinsgevoelt.
S74 P H I L I P P: III. vs. 15, iff,
eenen volmaakten, zig niet te laten bedunken dat hij volmaakt zij. Zo velen dan als wij volmaakt en gefondeerd zijn in den grond dezer leere, Iaat ons dan ook dit gevoelen, 't welk ik dus verre in mijn eige perfoon, als een voorbeeld verklaard heb te gevoelen, laat ons het gevoelen, dat uit dezen volmaakten grond moet voordwellen, toch in ons opwekken, levendig houden, eenftemmig belijden, en ook naar buiten in ons beftaan en wandel openbaren. Dat wij dit gevoelen in die ruimte moeten verftaan, zal ons uit de wederopvatting en uitbreiding dezer vermaning in het volgende vs. nader blijken.
Intusfchen voegt de Apostel eene uitzonderende en nodige onderrigting daarbij in het 2# .lid van dit 15de vs. En indien gij iets anderzins gevoelt, ook dat zal God u openbaren. Wie zijn hier nu deze anders gevoelende ? Verftaat men hier door niet de volmaakten welke in de voorgedragen leere met Paulus eens waren, en 't zelfdo gevoelden; maar anderen, die daarin van hem nog verfchiklen, en daardoor van deze volmaakten onderfcheiden, en tegen dezelve' hier overgefteld worden, dan vervalt men tot ongerijmde verklaringen, en doet Paulus hier iets zeggen of toegeven, waar tegen hij zich op andere plaatfen met zeer veel ijver en nadruk verzet. Om te beter daarvan te oordeelen, en te zekerder
over-



P H I L I P P: UI- vs. ï'$A 16. 275
pVertuiging te hebben van des Apostels ware bedoeling, welke wij ftrax hoeren zullen, moet ik u eenige der voornaamfte verklaringen, welke öp dit misverftand gebouwd worden, ter beoordeeling voorhouden.
Er zijn die meenen, dat Paulus hier mede al het vorige, 't welk hij van zig zeiven had voorgedragen, wil doen voorkomen, niet als een volftrekt verpligtenden en algemeenen regel, maar als zijn bijzonder gevoelen, waartoe hij door zijne hoogere verlichting, gekomen •was, doch waar van anderen, die nog zoo ver niet gevorderd waren, wel konden verfcbillen, zonder dat men hun dit zou behoeven •optedringen, zoo lang God hun dit nog niet even alzoo openbaarde. Doch Waar gaat dit henen! Welk eene ontzenuwing van Paulus nadruklijk voorftel in eene waarheid van 't ui* terst gewigt! Paulus fprak in het vorige, ja, van zig zeiven, in zijn eigen perfoon, maar hoe? zodanig, dat hij zig allerkenlijkst daarin ten voorbedde van navolging voorftelt, vergel, vs. 17. — Hij fprak van zig zeiven, doch zoo, dat hij het beftaan van alle ware gelovi-gen tevens daarin voordroeg, uit vergelijking met het 3Je vs. IVant Wij zijn de befnijding, wij die God in den Geest dienen e. z. v. — Hij Was alleen in den loop zijner reden tot zig «elven gekomen, ter gelegenheid van de optelling der vleeschlijke voorrechten, welke s 2 hem



F H I L I P p: Hl. vs. ty. m
hem bijzonder boven vele anderen hadden doeö uitmunten, dit gaf aanleiding, dat hij zijne rede in den eersten perfoon doorhield; en zulk een voorftel, uit zijn eige voorbeeld ontleend, is een zeer bekwame en indruk verwekkende manier van onderwijzing. - Doch om ons met eenen dag van dit gevoelen te ontdoen, vergelijke men den brief van onzen Apostel aan de Romeinen en Galatiers, in welke beide brieven hij die zelfde hoofdzaken als fundamenteele leerftukken infcherpt, van welke men met kan verfchillen, zonder van de genade te vervallen, 't Euangelium te verijdelen en zijner zaligheid fchade te lijden.
Andere nemen 't in dezen zin. Zoo vele wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen k geen ik u heb voorgefteld; maar, zoo er onder u nog onvolmaakte en onvaste zijn, die hier in van mij verfchillen, die anders den- / ken, die aan de voorheengemelde voorregten nog blijven hangen, men gebruike toegevenheid, tot dat de tijd kome dat God het na der zal openbaren - Of wel dus: Zoo iemand door de Joodsgezinde Leeraars verleid, of door zwakheid nog gebonden aan het jok der Cere moniê wet,van een ander gevoelen mogt zijn, en vasthouden aan de befnijdenis en verdere plechtigheden der wet, God zal hem te 'zijner tijd zijne dooling doen zien, en overtuigen, ' dat geen van alle die dingen onze gerechtig- '
heid



P H I L I P P: III. vs. 15, 16. 277
heid kunnen uitmaken, of Gods gunst verwerven.
Doch hoe is 't te begrijpen, en met de gewone denkwijze van onzen Apostel overeen te brengen, dat hij in eene dwaling, die de ziel van 't Christendom betrof, en den innerlijken aard van 't Euangelie verwoestte, hier zoo verdraagzaam en toegevend zou geweesd zijn, van dit flcgts blootelijk zonder eenige aandoening daar over te betoonen , te benoemen iets anderszins te gevoelen, en dezulken aan eene verdere openbaring van God over te laten?hoe komt dit overeen met zijne taal Gal. III: 4j 5. en in 't 18& vs. van dit Cap. en elders. Daartoe kan van zulken die in dezen grond nog dwaalden, of die zig door de Joodsgezinde Leeraars mogten van dien grond laten afgetrokken en overgebragt hebben tot een ander Euangelie, kan van zulken in 't algemeen, zonder bepaling, als een algemeene waarheid of ftelregel gezegd worden, dat God hun dit zou openbaren, hunne dooling hun doen zien, en hen van dezelve te regt brengen: Was niet de leer des Apostels zoo duidlijk in de fchriften van beide de verbonden geopenbaard, en van onzen Apostel zoo helder in 't licht gefteld; was niet de onredelijkheid van de Joodsgezinde vermenging van 't Euangelie met de wet, zoo klaar vertoond, dat 'er geen grond bleef om de anders gevoelenden in dit ftuk op S 3 een



27§ PHILIPP: ÏII: vs. 15, ï5,
een nog volgende openbaring. te doen wagten?
Gij ziet de ongelegenheden waarin men komt door de tot hier toe gemelde opvattingen.
Opdat wij dan de ware mening des Apostels mogen vatten, en eene verklaring aan zijne woorden geven, die zig van alle kanten kan laten bezien, moeten wij deze twee dingen opmerken.
Door de gene die iets anders gevoelden, worden geen anderen verftaan als in 't vorige lid gemeend wierden, maar dezelfde, immers fommigen onder die volmaakten. Zij worden niet tegen de vorigen overgefteld, of van hun die volmaakt zijn onderfcheiden, maar onder dezelve onderfteld en gerekend! 't Is waar, Paulus zegt wel niet, Zo velen wij volmaakt zijn, laat ons dit gevoelen, en zoo w ij iets anders gevoelen , ook dat zal God ons openbaren. Maar dit Iaatfte kon de hoogverlichte Apostel niet wel met voegzaamheid zeggen; Hij die door den onfeilbaren Geest wist in alles den zin van Christus te hebben, ook in zulke zaken die God niet uitdruklijk geopenbaard had (vergel. 2 Cor. VII:) kon geen aanleiding geven om van zig te doen onderftellen, als of hem nog in eenige bedenkelijke zaak een gevoelen aankleefde, dat hij bij toenemend licht voor een beter zou kunnen verwisfelen, en daardoor aan eenjg gevoelen van anderen, van welke hij
nu



P H I L I P P= IHi vs. 15, !«• *79
m n0« verfchilde, nader bij komen, en zig iaarin met hen vereenigen. Dit was wel van Je gelovigen te vermoeden, die de onfeilbare leiding van den Geest in alles niet hadden, «Aar niet van den Apostel. Hij kon daarom in dat opzigt in die gemeinfchap .met rpreken, en zig zeiven in het i* lid even eens infmiten als in 't ift: Hij maakt hier te regt eenig onderfcheid, gegrond in den aard van zijn Apostelfchap; Zoo velen wij volmaakt zijn, laat ons Ut gevoelen, en zoo dj die onder de volmaakten behoort, iets anders gevoelt, ook dat zal God p openbaren.
Het andere dat wij moeten opmerken, is, dat iets anders te gevoelen geenzins ziet op eenige der gemelde hoofdzaken, van welke Paulus in het vorige gefprokeh had. Alle die dingen waren van zulken aard, dat ze behoudends het ene Christendom en het ware geloof geen ander gevoelen toelieten. Men moest ten dien opzigte dat zelfde gevoelen, volgends de even voorgem. vermaning, in 't Md, vergelijkt het 17, 18 vs. van dit, en het 2* vs. van 't 11de Hoofdftuk. Men moet hier wel op letten, dat Paulus hier niet*zegt, indien gij anêers gevoelt, anders als ik u daar heb voorgehouden; maar (**< *0 Zo° & im mimi Hl] heeft hier dan het oog op wat anders, dat de grond van zaligheid zoo zeer niet raakte. Zoo «ij iets anders gevoelt, is hier dan te zeggen: S 4 35 zo



5>So P H I L 1 P P: Hl. vs. 15, i6„
„ zo gij in eenig ander ding, van minder be, „ lang, anders, dat is verfchillende van elkan, ,, der gevoelt, zo gij, behoudende deze ge, ,, legde gronden, en volmaakte leere, daar wij „ toe gekomen zijn, waar in wij volmaakt » zijn, zonder dat daar in iets af- of toege, „ daan moet worden, in andere dingen van „ minder belang nog verfchilt; Zoo gij iets ,-, anders, en anders gevoelt, en verfchilt over i, dingen die geen betrekking hebben tot dat „ gene daar wij toe gekomen zijn, dat wij „ eenmaal hebben vastgefteld, en waarin wij ,, volmaakt eens moeten zijn."
En daan wij dan het oog op de gefteldheid van dien tijd, dan kan men onder die dingen, in welke Paulus een verfchillend gevoelen wel gedoogen wilde, in 't bijzonder denken aan de zwakheid van fommige ware Christenen uit de Joden, die nog geen volkomen doorzigt en overtuiging hadden aangaande de voiftrekte en geheele affchaffing van den Ceremonieelen dienst; die wel geenzins in de onderhouding derzelve hunne gerechtigheid geheel of ten deele meer zogten, noch dezelve uit dien grond den gelovigen uit de Heidenen opdrongen, die in dat opzigt onder de volmaakten behoorden, en in den grond zig met het gevoelen van Paulus hier voorgedragen vereenigden, maar die alleen uit eerbied voor Mofes, en dep Godsdienst hunner Vieren, uitwendig voor
m



P H I L I P P: . III. vs. 15, 16. 281
zig zeiven daar aan vasthielden, en dezelve meer of min als uiterlijke plegtigheden nog waarnamen : omtrent deze oordeelde5 de Apostölifche vergadering te Jerufalem, met den H, Geest, nodig, in dien tijd eenige toegevendheid te gebruiken, mits zij zuiver in den grond der Euangelie - leer fconden, ter tijd toe dat, God alle duisternisfen geheel zou opklaren, en het ftuk der Christelijke vrijheid tegen die twijfelende zwakheid eerlang in een allerhel? derst licht Hellen.
Dit zelfde nu veroorloft ook hier de Apostel aan de gelovigen te Philippi, in dat zelfde uitzigt, zeggende; zo gij iets anders gevoelt, Ook dat zal god u openbaren. Men behoeft hier niet te deuken aan eene: onmidiijke openbaring van God, bij wijze van infpraak; maar de Apostel geeft er door te kennen, dat God hen in 't woord door de Propheten en Apostelen voorgedragen, van trap tot trap zou inleiden, en uit het zelve door toenemend licht van zijnen Geest alle waarheid doen verftaan. En voor zo veel de Apostel hier in 't bijzonder 't oog mogt hebben op de zo even gemelde bijzonderheid, de verkleefdheid aan de vaderlijke inzettingen, onaangezien ze in de vorige gronden volmaakt waren, geeft hij hoop op een nog klaarder en volledige openbaring voor elks geweten, aangaande de Christelijke vrijheid en volftrekte S 5 af.
wk dat tal God 1 openbaren.



282 PHILIPP: III. vs. ij, s6.
affchaffing der Joodfche plegtigheden, over welke fommigen onder de volmaakten nn nog dubden en geflingerd wierden. En deze openbaring is ook inderdaad hun geworden, behalven 't duidelijk onderrigt door de ftem en ' fchriften der Apostelen, heeft God zelve dit tot een uitgemaakte zaak gefield door de verwoesting van den Tempel en de geheele omkeering van 't Joods-Gemeenebest, niet lang na dezen brief voorgevallen, waardoor God den geheelen dienst des Levitifehen Priesterdoms uitroeide, en de Christelijke vrijheid en volledig ontflag van alle de fchaduw-wetten in 't helderst licht gefield, en boven allen twijfel verheven heeft.
Dus komt dan de zin van deze uitzonderende onderrigting hier op uit: „Indien gij i„ eenig „ ander ding, dat den grond der Euangelie„ leer niet benadeelen kan, verfchillend van „ elkander gevoelt, laat elk daar in zijne vrij„ heid genieten, en zijn licht volgen, als gij „ in deze opgemelde gronden zuiver ftaat, „ dan zal al 't overige wel volgen, God zal „ u dan wel het nodige verftand geven in al,, le zaken."
Zelden of nooit is 'er zulk eene eensgezindheid in de kerk op aarde, dat er geheel geene verfcheidenheid in eenig ding zou plaats hebben, dat niet fommigen iets gevoelen 't geen niet allen gevoelen, zelfs onder de volmaak-



PHILIP E: III. vs. T5, 16. 2F3
maakten. Dit kan niet'anders zijn, want 'er is hier geen volftrekte,: maar eene betreklijke volmaaktheid, de een kan reeds iets gevoelen, dat de ander nog niet verftaa;, waarvoor hij nog niet vatbaar is. , Maar is men in den grond der leer eenftemmig, dan moet mei\ in al het overige elkander verdragen,. en God bidden, dat hij ons in 'alle ding het midden van de paden des regts leere bewandelen; 't geen | God ook niet nalaten zal te doen, aan een iegelijk die, .ingevolge van dit beftuur, zijn aangezigte zoekt, en zijne verlichting ootmoedig inwagt. ' .
Na deze tusfehengevoegde onderrigring hervat de Apostel zijn ecrstgcmelde vermaning, met eenige nadere verklaring, in 't i6-lc vs. Maar daar wij tos gekomen zijn, laat ons (daarin) nae den zelfden regel wandelen, laat ons het zelfde gevoelen.
Na 't geen wij dus verre gezegd hebben, ■over het vorige vs. zal dit zig van zelfs laten vatten, en naawlijks eene verdere verklaring | behoeven. Er is ftegts 't een en ander dat wij ■tot naawkeuriger bevatting der uitdrukkingen, ■kortelijk zullen opmerken.
De1 wederopvatting der vermaning begin! -hier met deze woorden, doch daar wij toe gekomen zijn. In 't Grieksch vinden we hier een . woordje (,-.;,;,.) van uitzondering, dat eigenlijk
be.
Doch daar wi] toe gekomen zijn.



284 P H I L I P P: III. vs. 15, 15.
behalven, uitgezonderd, beteekent. Het zou derhalyen niet kwalijk pasfen dit gezegde met het even voorgaande onmiddelijk te verbinden, en in eenen adem uittefpreken, op deze wijze: Zoo gij iets anders gevoelt, ook dat zal God u openbaren', behalven 't geen daar wij toe gekomen zijn: waarop dan volgt,laat ons [daarin] nae den zelfden regel wandelen, of gelijk er letterlijk in den Griekfchen text ftaat, nae den zelfden regel te wandelen, het zelfde te gevoelen; een verkortende zegswijze, die haar nadruk heeft, terwijl de onbepaalde wijze meermaals, ook in onze taal, voor de gebiedende of vermanende wijze gebezigd wordt. Ondertusfchen merkt men wel, dat dit geen verfchil in de zaak maakt; Het zij men dit bij wijze van uitzondering onmiddelijk aan de laatstvorige uitdrukking verbinde, het zij men het met onze agtenswaardige overzetters bij wijze van tegenftelling als '^een hervatting van een niewen zin vertale, doch daar wij toe gekomen zijn', de zaak blijft volmaakt dezelfde. Daar wij toe gekomen zijn, is hier te zeggen, zoo ver wij reeds gevorderd zijn, 't geen als eene uitgemaakte zaak vast ftaat, daar wij allen ons aan houden moeten; met één woord het zelfde, als 't geen hij in 't ifte lid van 't vorig vers had uitgedrukt, Zoo velen wij volmaakt zijn,
Laat



F H I L I P P: UI- vs. i'5, t6. 285' Laat ons [daarin] (zoo vermaant de Apostel,) i
nae den zelfden regel wandelen, laat ons }
het zelfde gevoelen; Zoo wij elkander, in-: dien men in een of andere zaak nog mogt .ver-' fchillen, liefderijk verdragen, laat ons egter daarop toezien, dat wij nae dien regel, welke ik in mijn voorbeeld heb opgegeven, wandelen, en daarin eens gevoelen. De woorden welke de Apostel hier bezigt zijn volzinnig, en verdienen nog met weinige in haar ware licht vertoond te worden.
Het, woord wandelen («srijgni) beteekent niet flegts gaan, maar in een geregelde orde voord gaan; zulk een voordgang, waarin men eei zekere rigting waarneemt,* Het wordt bijzon der in de krijgskunde gebezigd van het mar cheéren der krijgsknegten in eene geregeldi bende, waarbij de agterfte treeden in de voet flappen der voorften. De gang en wandel de Christenen is trouwens een treden in-de voetftap pen van Christus en van die genen, welke Chri; tus reeds nawandelen en ons vooruittreden.
Nae den zelfden regel te wandelen, is de: zelfden ftreek daar in te houden. In het gronc woord (**»»») regel is eene toefpeling op c' meergemelde fpelen der Grieken; het betef kent de witte ftreep, de maat, na welke z in den loop, fprong, of werping van de fchijf zig moesten rigten. Er was onder andi ren in de loopfpelen niet alleen een befte!
v;
\aat ons daarin} ,a» dm ;elven ■egel wande■ len, laat ons het zelfde gevoelen.
1
r
1
1e
ij n
■ j
.n



2S6 PHILIP P: III. vs. i5, têk
van waaraf, en tot hoe ver de loop zijn moest, maar er was ook immers volgends gedagte van fommige oudheidkundigen, een afteekening der baan of rigting, in welke de loop moest gefchieden: Deze ftreek, of rigting wierd W de reSel genaamd. Dus wil de Apostel met toefpeling op dit gebruik, dat men zal lopen op het zelfde pad zonder eenigzins daar-van aftewijken. Dat pad nu, die regel en afgeteekende baan of rigting, welke Paulus hier bedoelt, is die leer des Euangeliums, waartoe zij gekomen, waarin zij volmaakt waren, nae welke' hij in zijn eige voorbeeld hen geleerd en opgewekt had te jagen. naer het wit tot den prijs der roepinge Gods, door de kennisfe en erkentenis van Christus, in de kragt zijner opftanding en de gemeinfchap zijns lijdens, met verzaking van allen vleeschlijken roem en eige geregtigheid. Dus te wandelen is dan
Volkomen aftezien van alle zijne vorige vermeende geregtigheid en voorregten, om daarin voor God regtvaardig te zijn.
Zijn eenige waardigheid in Christus te ftellen, zodat men alle dingen fchade en drek rekent bij de uitnemendheid dier kennis,
Zig door waaragtig geloof met Jefus zoo te ■vereenigen, dat men in Hem gefiorven, gekruist en begraven; maar ook in Hem opgewekt en gezet is in den Hemel, en uit aanmerking daar van door liefde gedrongen worde
om



P H I L I P P: HL vs. 15, 16. 287
om na zijn voorbeeld te wandelen, en dien weg door woord en voorbeeld elkander aan te prijzen.
Kortelijk: dus te wandelen, is zijne gedagten, gevoelens en gedragingen zoo aftemeten en interigten nae den regel van Gods geopenbaard woord, dat men niet meer noch minder wil dan daar in bepaald is, en zijnen gang in eiken ftap des levens niet buiten, boven of beneden dien regel rigte.
En hier mede nu, met deze uitdrukking van nae den zelfden regel te wandelen, verklaart Paulus zelf dus nader het geen hij gemeend had met zijne vorige uitdrukking, laat ons dit gevoelen, het geen hij daarom hier ter bevestiging herhaalt, laat ons het zelfde gevoelen.
Deze vermaning zal de Apostel nu nog nader aandringen door eene broederlijke opwekking, en tweeledige drangreden, ontleend aan den eenen kant van den heillozen wandel der afwijkers en met voorhouding van de noodzakelijkheid aan den anderen kant van den hemelschgezinden en troostrijken wandel, tot welken hij hen opwekt in de overige vss. tot het ein-de van dit Hoofdiluk.
Intusfchen geeft Paulus ons hier in de verklaarde woorden eene aanmerklijke onderrigting en gulden regel aan de hand, waarna wij de ware en valfche verdraagzaamheid in 't ftuk van Godsdienst kunnen onderfcheiden, en onze
ver-



aS8 P H I L I P P: HL vs. 15, 16.
verpligting ten dezen- opzigte kunnen beff» len.
Wij moeten ongetwijfeld verdraagzaamheid oefenen: 't is onmogelijk in een onvolmaakten ftand dat allen in alles op denzelfden voet denken ; wilde men nu over alle verfchillende gevoelens fcheuringen of twistingen aanrigten, waar zou dit heen?
Indien er dan. Onder ons
In de leere verfchillende bevattingen zijn over eenige zaken, 't zij verfchillende opvattingen van fommige plaatfen der fèhfift, het zij afge^ trokkene befpiegelingen en gevoelens; maar zoo, dat men blijkbaar overeenftemt in de grondwaarheden zelve; dan moet men ieder zijn vrijheid laten, men mag met zedigheid over én weêr zijn gedagten zeggen, verdedigen, elkander zoeken te overtuigen, dan men moet niet twisten, maar in liefde verdragen. x
Zoo ookjn de praktijk; komen er zaken voor waar over men twijfelt, die de een geoorlofd agt, een ander ongeoorlofd, dan behoort de vraag te zijn , of ze regelregt de gronden van den Godsdienst betreffen, en onbeftaanbaar zijn met een gemoedsbeftaan dat den Heere zoekt te kennen in zijne wegen. Is dat zo niet, dan ftaat het wel elk vrij om na zijn licht te oordeelen, en te fpreken , doch niet om elkander te veroordeelen; dan moet niemand elkander de vrijheid betwisten om het te doen of te laten, dat
elk



p H I L I P P: HL vs. 15 > 16. 289
elk denke dat hij in zijn oordeel feilen kan* en al dwaalt dan een ander in zijn geweten, dan nog ftaat het ons niet vrij den zeiven daarom te veroordeelen.
En in 't een en ander geval is elk van zijné zijde verpligt toetezien het fundament der leeren der Godzaligheid te houden, zig dijt daar aan te houden, en dan zal God denzulken , die in dien weg zijn aangezigte zoekt, niet verlegen laten.
Dit zelve zijn wij ook verpligt- omtrent de genen die buiten ons genoodfchap zijn, zo velen er in den grond dezelfde leere hebben. — Wanneer zij in 't fundament der zaligheid overeenkomen, zijn wij verpligt hen als broeders te agten, fchoon in kerkgemeenfchap afgezonderd. Deze afzondering heeft zijn rede en nut, en is in de meeste gevallen noodzaak» lijk tot voorkoming van verwarring; maar wij moeten die afzondering niet agten als een affcheiding in den grond: neen, zo velen met ons in de leer der genade, en regtvaardigmaking uit gelove 't zelfde gevoelen, moet de innerlijke gemeinfchap in den geest blijven; dit is te meer nodig, na mate de hoofdzaak aangevallen wordt, en vereeniging van gemoed en pogen vereischt om famen het zelfde doel te bereiken.
Daar dezelfde geloofsgrond is, daar is ook de grond der vriendfchap; Dan hoe zeer dit II. Deel. T m"



S9ö P H I L I P F: ui. vs. I5) jé,
waarheid zij, egter leert ons hier Paulus dat wij omtrent de hoofdzaak geenszins onverfchillig denken en ons gedragen mogen.
En deze hoofdzaak bepaalt zig hier inzonderheid tot deze drie ftukken.
r. De leere der regtvaardigheid uit gelove, zonder onze werken of eenige voorregten boven anderen, tegen die de vrije wil drijven.
2. De leere der ware godzaligheid uit gelove tegen de Antinomianen.
3. De leer der onvolmaaktheid en bejaging nogthands van de volmaaktheid.
Deze drie ftukken behandelt Paulus hier opzettelijk; daaromtrent vordert hij eenheid van gevoelen; Dit zijn dan inzonderheid grondwaarheden, waaromtrent geen gefchil in de ware Kerk kan gedoogd worden. Hier van te zeggen, men kan alle menfchen onmogelijk tot eenen zin brengen en 't zelfde doen gevoelen, verijdelt zig zeiven; alle menfchen behoren ook niet tot de ware kerk, die in deze ftukken niet overeenkomen, moeten zig afzonderen, en behooren niet tot de gezinte van Paulus. Onze kerk heeft derhalven regt en verpligting om op deze ftukken te ftaan, geen verdraagzaamheid binnen haar genoodfchap, in dezelve te gedogen, maar dezulken van haar uittefluiten, behoudende voor 't overige de burgerlijke verdraagzaamheid omtrent de uitgeflotenen, en (een kerkelijke verdraagzaamheid
om-



P H I L I P P: III. vs. I'5j 16. 29?
omtrent alle zulken die in mindere zaken ver-* fchillen.
Het leere ons, de zaken van meer en mirt belang te fchiften ; geen menfchen ziet men meer' met onzekere meeningeh die niets te beduiden hebben, of met kleinigheden zig ophouden, en daarvan ophef maken, van naawgezetheid in bijvoegzelen en middelmatige dingen, dail zulken die Zig weinig met de hoofdzaak bekommeren, en 't groote doel bejagen. — Daar en tegen daar men ieverig poogt na 't eewig heil der ziele, vallen die beuzelingen uit dé gedagten en zinnen: de eenige ware regel leidt hen allen gezamenlijk noodwendig op den zelfden weg, en maakt de ware eenheid des gemoeds.
Hebt nimmer van u zeiven zo groot een inbeelding als of gij alleen in alles 't regt gevoelen, en 't regt verftand zoudt hebben; hoe ligt fluipt er een dwaling in ons verftand, hoé ligt trekt een of andere mistrede ons van 'e fpoor!
IJvert voor uwe meeningen niet meet, dan 't gewigt in de Weegfchale des Heiligdoms opgewogen, vordert. Wendt uwe vlijt llegts aan om uwe zaligheid uittewerken met vreze en beven, en voords te jagen na de volmaaktheid, en alle andere dingen zullen zig in haar Waren ftand vertoonen.
Laat dit onze zorg zijn tot de volmaakten te T 2 be-



292 P H I L I P P: III. vs. 15,16.
behoren. Daartoe behoren we zo we levendig en ootmoedig onze onvolmaaktheid hebben leeren kennen, zoo wij alle onze eigene geregtigheden hebben weggeworpen, met een mannelijke wegwerping, en in die eene offerande waardoor Gods groote Zoon in eewigheid volmaakt heeft allen die geheiligd worden, al onze volmaaktheid hebben gezogt. Hebben wij zulks gedaan , dat we ons in den weg des geloofs meer en meer laten volmaakt flellen in Jefus Christus, die niet rusten zal, voor dat Hij het ganfche werk der zaligheid aan, en in ons zal voleindigd en ons deel gezet hebben met de volmaakte regtvaardigen.
T aat ons nu voordgaan, ter ontvouwing der
opwekking en onderfcheiden drangredenen, I welke de Apostel volgen Iaat in het 17 tot het 21 vs. ingefloten.
In de eerste plaats hebben wij het oog te vestigen op 's Apostels broederlijke aanfpraak en ernstige drangreden , ontleend van den heillozen wandel der afwijkers, zo als die ons opgegeven worden in het 17 tot het rpV vers.
Weest



P H I L I P P: III. vs. 17-19. 293
Weest mede mijne navolgers, broeders, en merkt op de geenen die alzoo wandelen, gelijk gij ons ten vooreeelde hebt.
Want velen wandelen [anders] van dewelke ik u dikmaal gezegd heb; en nu ook weenende zegge, dat ze vijanden des kruis van christus zijn.
Welker einde is'tverderf, welker god is de buik, em [welker] heerlijkheid is in hare schande, welke aardsche dingen bedenken.
J)e vermaning welke de Apostel zo even (in de twee vorige versfen) gedaan had, kon niet te zeer ter harte genomen worden; 't is hier om dat de Apostel, op dezelve nog al aanhoudt; Hij
Wekt de gelovigen op, om in opzigt tot de' voorgeftelde vermaning hem en dergelijke ten voorbedde van navolging te Hellen vers 17.
Hij dringt dit aan door een vertoog van 't hemelschbreed onderfcheid dat zig kennelijk opdeed tusfchen den wandel en uitkomst der zulken tegen T 3 wel-



Weest mede mijne navolgers , firoeders,
294 P H I L I P P: 'III. vs. 17.
welken hij de gelovigen gewaarfchouwd had, en tusfchen het beftaan en de verwagting in den wandel dien hij hun met woord en voorbeeld aanprijst,
vs. l8— 21,
Weest mijne navolgers, dus luidt zijne opwekking,) broeders; en merkt op de genen die alzoo wandelen e. z. v.
De broederlijke aanfpraak, dient hier we, derom, gelijk meermaals in 't vorige, tot verniewde opwekking van aandagt en genegenheid, en past bijzonder hier ter plaatfe, daar broeders, die allen het beeld van hunnen Va, der dragen, elkander moeten gelijkvormig zijn, en dus elkander navolgen, gelijk de Apostel hier vermaant.
De vermaning zelve is tweederlije.
Weest mijne navolgers. Xvf^mA van onze overzetters en andere, Medenavolgprs vertaald; is volgends 't gebruik van dat woord in goed grieks niet anders te zeggen als y. navolgers.
Paulus fchreef aan Timo'theus, 1 Tim. IV: 12, Zijt een voorbeeld der gelovigen, in den woorde, in wandel, in liefde, in den Geest, in gelove, in reinigheid, en aan Titus, Cap. II: 7. Betoon u zeiven in alles een voorbeeld van goede werken, Het geen hij aan deze' jonge Broeders en Medgezellen in den Euangelie-dienst vermaande,



P H I L I P P: Hl. vs. 17. 295
de, dat was in hem zelve blijkbaar, en bij uitnemendheid waaragtig. Paulus was zulk een voorbeeld, hij was een uitftekend en voortreflijk voorbeeld der gelovigen.
Wat een voorbeeld was Paulus
In geloof, waardoor hij in Christus gevonden wierd, en zig zeiven onbepaald aan Hem had toegewijd, tot zoo verre dat hij alle dingen fchade had gerekend, bij de uitnemendheid der kennisfe van Jefus Christus zijnen Heer.
Wat een voorbeeld in liefde, deze zelve brief, zoo vol van tederheid, was er onder anderen een bewijs van: tot zoo verre, dat hij fchrijven kon, Ja indien ik ook tot een drankoffer geofferd worde over de offerande en bedieninge uws geloofs, zo verblijde ik mij, en verblijde mij met u allen Cap. II: 17.
Wat een voorbeeld in geestlijke gezindheid en ijverige Godzaligheid. Hij diende waarlijk God in den Geest; zijn godvrucht beftond niet in woorden, maar in kragt, hoe onvermoeid was hij in de vervulling zijner roeping! hoe jaagde hij naar het wit tot den prijs der roepinge!
Wat een voorbeeld in ootmoedigheid, erkennende onaangezien zijne hooge verlichting en uitmuntende godzaligheid, zijne onvolmaaktheid. Ziet welk eene vernederende teekening deze grote man van zig zeiven maakt, Rom.VII.
Wat een voorbeeld in zelfsverlochening; — Hij kon zeggen, ik zoeke niet het uwe maar u;
T 4 n*e*



£05 P H I L I P p: UI. vs.
u»« * gave, maar de vrugt, <fo overvloedig u tot uwe rekening Cap. IV: i7. en dit was niet flegts een zeggen, maar bij kon zich beroepen op onlochenbare proeven, nimmer zogt hij uit de prediking van 't Euangelie eenig tijdelijk voordeel; of hij overvloed of gebrek had, hij was vergenoegd met het geen hij was, Cap. IV: n, 12. en werkte, onder den gewigtigen last zijner bediening, met zijn eige handen ter vervulling van zijnen nooddruft, om toch het Euangelie kosteloos te ftellen. Wel verre van door ongeregelde eer-zugt naijverig te zijn, beftrafte hij de Corinthifche gemeinte wanneer fommigen onder haar uit dien grond voor hem ijverden; en mogt het zelfs wel lijden dat anderen in die eer deelden, al was 't dat zij hem benijdden; zo Christus maar gepredikt wierd; door wien dan ook, hij verblijdde zig. Ziet Cap. I:
Wat een voorbeeld in lijdzaamheid: met wat grootmoedig geduld verdroeg hij geesfelingen, vervolgingen, fteeniging, en nu ook zijne banden en langduurige gevangenis. Ja 't was hem genoeg dat Christus door hem in zijn lichaam mogt groot gemaakt worden, het zij dan door zijn leven, het zij dan door zijn dood.
Wat een voorbeeld, eindelijk, in 'hemelschgezmdheid, en verheven bedoelingen; zo dat hij geggea kon; Onze wandel is in de hemelen, waaruit
wij



P H I L I P P: III. vs. 17. S97
wij den Zaligmaker verwagten; gelijk wij verbolgens hooren zullen.
Alle deze Christelijke hoedanigheden blonken in Paulus uit, door zijn ganfche leven, en alle zijne bedrijven , deze waren het gevoelen, dat hem bezielde, dat bij hem voordwelde uit die volmaakte bron des geloofs, en waartoe hij alle de volmaakten in 't vorige vs. opwekte. In deze opzigten mogt hij de gelovigen op zijn voorbeeld wijzen, en
Vermanen hem natevolgen, en zoo te wandelen, gelijk zij hem ten voorbeelde hadden: door dat zelfde geloof, liefde, geestlijke gezindheid, godvrugt, ootmoed, zelfsverlochening, geduld en hemebchgezindheid te betragten; en daarin het zelfde gevoelen uittedrukken, 't welk Paulus in het vorige getoond had te gevoelen.
Wat een voorregt! wat een waardig geluk voor een Euangelie-dienaar, met grond te kunnen zeggen, ziet naer mij en doet alzoo, Weest mijne navolgers en wandelt gelijk gij mij tot een' voorbeeld hebt! Meent niet dat de Apostel met dus te fpreken de palen van nedrigheid eenigzins te buiten gaat; neen, hij mogt niet alleen, maar hij moest als Leeraar, als Apostel, zoo fpreken; en zijn geweten gaf hem getuigenis dat hij zoo konde fpreken. Dit hier te verbergen' zou eene verkeerde, eene kwalijk geplaatlte nedrigheid zijn: hij kon betuigen dat T 5 hij



En merk op de get tien die alzoo wande, len, gelijk gij ons ten voorheelde hebt.
] | ]
t
c J
298 PHILIPP: Ui. vs. 17.
hij door de genade Gods zig gewagt had van eenigen aanftoot of ergernis te geven aan eeni, ge plaats; hij was zig zeiven bewust zig alleszins bevlijtigd te hebben om eene onbevlekte en onergerlijke confcientie te hebben voor God en menfchen: waarom zou hij dan niet mogen, ja moeten zeggen, weest mijne navolgers, weest mijne navolgers, gelijk ik een navolger van Christus ben,gelijk hij zig uitdrukt iCor.II:i, Trouwens
i H'j P!aaCst nevens zig ook andere voorbeel-den, waarop hij de gelovigen even alzoo als op het zijne ter navolging wil doen Ietten, in het 5<le üd dezer vermaning: Enmerktqp
DE GENEN DIE alzoo wandelen, G eLIJK GIJ ONS TOT EEN voorbeeld hebt,
De Apostel ziet hier op die genen, welke' zig zijn voorbeeld reeds hadden eigen gemaakt, 3f die met hem nae hetzelfde voorbeeld van Christus wandelden, - In 't bijzonder fchijnt 'm hier het oog te hebben op de getrouwe Leeraars en voorgangers in de Philippifche geneinte, in tegenftelling tot de honden, de '.wade arbeiders en verfnijdinge, welker beeld nj ftrax met een zwarte kool teekenen zal • Hei-bijzonderst mag men denken dat hij de emeinte hier mede wijzen wil op die twee oortreflijke arbeiders, Timotheus en Epaphroitus, die hij haar ftond toe te zenden, waarvan 1 't Iaatfte deel van \ 2de Cap. breedvoerig;



P H I L I P P: III. Tl, I?. 299
gemeld was, en van welke hij daar in 't flot gezegd had, houdt dezulken in waarde.
Hier zegt hij, merkt 'er op, merkt op de genen die alzoo wandelen, e. z. v. met een woord in den grondtext (WsTrè) dat een opmerkzaam agt geven, een naaw toezien te kennen geeft. 'tKan zijn dat Paulus de gelovigen hier mede van ter zijde inboezemt,om met fcherpziende oogen te beproeven, hoe een iegelijk wandelde, en zorgvuldig agt te geven of; alle die voorgaven Christenen te zijn, wel in de egte voetftappen van hem traden: Doch voornamelijk, zoo niet alleen , bedoelt de Apostel hier mede zulk een tcezigt en opmerkzaamheid, waardoor zij tot navolging aangeprikkeld wierden, en hun wan'del zoo afzagen dat zij aan die voorbeelden zig gelijkvormig frelden: hoedanig nu die wandel was, welke zij ter navolging moesten gadeflaan, zal blijken uit het aon<: vs. waarom ik hier ter plaatfe dit niet verder zal uitbreiden.
Deze opwekking , welke de Apostel hier geeft, dringt hij nu vervolgends aan door eene zeer nadrukkelijke tegenftelling van den zeer verfchiiienden wandel en uitkomst der valfche broeders en verleidende Leeraars, tegen welke hij hen waarfchouwde , vergeleken met den wandel en verwagting, waartoe hij de gelovigen hier #anfpoorde. Hij geeft
Eene zeer treurige fchilderije op van
't



Want velen vandele {anders,
{ i 1
" * i
300 P H I L I P P: UI. vs. i §.
't beftaan, gedrag en lot dier verderf, lijke lieden vs. 18, 19.
En fielt daartegen over den voorbeeldigen wandel en zalige verwagting der genen, tot welker navolging hij hen opwekte vs. 20, 21.
Aangaande de eerstgemelde geeft hij dit droevig af beeldfel; want velen wandelen [anders] lfan welke ik u dikmaal gezegd hebbe, en nu ook
weenende zegge, dat ze vijanden des kruis van
Christus zijn, welker einde e. z. v.
Gij bemerkt dat onze overzetters hier het woord anders invullen, in tegenftelling tot het even voorgaande, merkt op de genen die alzoo wandelen, gelijk gij ons tot een voorbeeld hebt, want vele wandelen anders. Doch de tegenftelling is hier niet onmiddelijk tegen het voorgaande, maar die volgt eerst in het 20^ vs. Wanneer we de woordfchikking in den grond-' text raadplegen, dan kunnen wij de invulling misfchen; Het begin van dit 18de vs. hangt lijkbaar t'zamen met het flot van het 19de yS. m ftaat over tegen 't geen er onmiddelijk op' rolgt m 't 20fte vs. op deze wijze : Want vele rondelen, als aardfche dingen bedenkende; maar nze wandel is in de hemelen: al het andere t welk daar tusfchen ftaat, is eene tuschenrede, dienende ter nadere omfchrijving an de bedoelde lieden, ten bewijze van derzelver



P H I L I P P: III. vs» i84 301
ver aardsgezindheid en fchadelijkheid. Dit blijkt ontegenzeglijk uit het koppel woordje ende, dat, niet tusfchen de twee Iaatfte, maar tusfchen de twee daarop voorgaande leden gefield wordt, de optelling der bijzonderheden loopt dus af, welker God is de buik, en welker heerlijkheid is in hare feJiande; het geen dan volgt, dewelke aardfche dingen bedenken, wordt niet door ende aan de vorige bijzonderheden gekoppeld, maar ftaat in eene andere betrekking. Volgends deze Woordfchikking verdeelt zig dan het voorftel van den Apostel in deze twee ftukken:
I. In eene algemeene aanwijzing der fchadelijke voorbeelden, van welke de gelovigen zig te wagten hadden, met melding van hun hoofd - charakter; want vele wandelen als aardfche dingen bedenkende
II. In eene nadere omfchrijving van der zulker beftaan, gedrag en uitkomst, tot ftaving van hun evengenoemde hoofd-characier, en tot billijking zijner waarfchouwing; in deze woorden: van welken ik u dikmaals gezegd heb, — welker heerlijkheid is in hare fchande.
Niet zonder reden vermaande de Apostel de geloovigen zoo ernstig, om toch na denzelfden regel te wandelen > het zelfde met hem te ge-.
voe.



302 PHIL'ÏP P: III. vs. 18.
voelen, en daarin met alle opmerkzaamheid zijne! navolgers te zijn , gelijk ook der genen, die hun nevens hem op dat fpoor voorgingen, want, want het ontbrak aan geene verzoekingen ; 'er waren kwade voorbeelden, die bij gebrek van zorgvuldige opmerkzaamheid, door haren fnoden wandel een fchadelijken invloed zouden kunnen maken, en fommigen verleiden: voorbeelden, die zij derhalven in haren verderflijken aard moesten kennen en onder 't oog houden , waartoe de volgende waarfchouwende be. fchrijving dienstig was. — Te meer, daar het niet fiegts een enkel perfoon, of eenige weinige waren, neen het aantal der zulken was groot, en al verre, in zeer vele gemeintens verfpreid; er waren velen, die na een verkeerden regel verderflijk wandelden, van welke de gelovigen zig wagten moesten; want vele wandelen als aard. fche dingen bedenkende.
De Apostel heeft hier ongetwijfeld het oogop die zelfde lieden, waar tegen zijne waarfchouwing was in 't .begin van dit Cap. en welke hij daar noemde, kenden, kwade ■ arbeiders en verfnijdinge.
Het hoofd-characier, 't welk hij hier van deze menfchen opgeeft is, dat zij aardfche din. gen bedenken: het waren, met één woord, aardsgezinde menfchen, die
Op de eerfte beginfelen der wereld, op de aardfche infteUingen des Jodendom*, op het
vleesch-



P H I L I P P: III. vs. 18. 303
vleeschlijk gebod der befnijdenis, en op al dat foort van dingen , die verderven door 't gebruik, en ingevoerd waren na de geboden en leeringen der menfchen , fterk drongen.
Die door alle deze dingen op de lage en aardsgezinde gemoederen der wankelende Joden, een groten invloed maakten, een gunftigen ingang vonden, en zig tegen den haat en vervolging der overige Joden dekten, behoudende onder dat fchoonfchijnend gelaat hun rust, gemak, en lichamelijke voordeelen.
Die voords inderdaad niet anders zogten dan de dingen die op aarde zijn, welker arglistig hart nog met zijn geheelen wortel in den grond der wereldfche begeerlijkheden zig vast hield, en niet dan aardsgezinde grondbeginfelen aankweekten , waaruit trouwens de evengemelde gezindheid en practdjk dezer Joodsgezinde MondChristenen voordfproot.
Wil men dit flag van menfchen nader leeren, kennen, en zien met hoe veel reden de Apostel 1 hun dit hoofd - characier toefchrijft, en de gelo-, vigen daar tegen waarfchouwt; men zie wat bij: verdere omfchrijvingen de tusfchengevoegde' woorden van dezelve opgeeft: Hij zegt er van,:
AL WEENENDE, GELIJK HIJ MEERMAAL reeds t6
voren hun gezegd had, dat ze vijanden des kruis van Christus zijn, welker einde is 't verderf, welker God de buik, en heerlijkheid in hare fchande is. Wij lezen niet, toen Paulus te Philippi de
ge-
•an develke ik ; dikmal gelegd heb, n nu ook veenende



3o4 P H I L I P P: III. vs. 18.
gemeinte geftigt heeft, dat hem toen bijzondere aanleiding voorkwam, om zig tegen dit foort van valfche Leeraars te verzetten, en daarvan tot de gemeinte te fpreken: de tegenftand of vervolging welke den Apostel daar bejegende, fcbijnt meer of wel alleen van den kant der Heidenen, en niet van de Joden zo zeer hem ontmoet te zijn. Het kan egter zeer wel zijn, dat Paulus toen reeds daar toe aanleiding had gekregen, en ook dadelijk van zulke fchadelijke werktuigen tot de gemeinte gefproken heeft, fchoon wij in het kort en zakelijk verhaal van Lucas daar van geen aanteekening vinden. Het kan ook zijn dat Paulus, wetende hoe zeer deze valfche ij veraars, door klein Afie inzonderheid verfpreid, hem op den voet volgden, om de gemeinten met hunne wetgezinde woelingen te ontrusten, voorzag, dat deze of hunne zendelingen vermoedelijk ook wel eerlang zouden overfteken in Europa, en aldaar de Macedonifche gemeintens (onder welke Philippi behoorde) pogen te vergiftigen; en daarom, hier in willende voorzien, deze verleiders, bij voorraad aan die gemeintens bekend gemaakt, en haar tegen dezelve gewaarfchouwd had. Ook mag men denken, dat hij haar door Timotheus, die meer dan eens daar geweesd was, deze en dergelijke waarfchouwingen bij herhaling had laten doen. Althands we lezen hier dat hij haar dikmaals van deze onderwerpen gefproken, en dezelve duidelijk in haren
aard



P H I L I P P: III. vs. 18. 3c
aard befchreven en genoemd had. — En 't gei ne hij menigmaal te voren aangaande dezen g« zegd had, ook' nog in dezen brief, in 't bc gin van dit Hoofdft. en Cap. I: 28. het gee hij dan meermaals van haar gezegd had, de herhaalt hij wederom, en wel met eene groot beweging zijner ziele, met eene bittere gevoe ligheid, die hem de tranen uit de oogen drukte gelijk hij betuigt, dat hij weenende dit zeide 't geen hier volgt: geen wonder, zij maakten van nabij bezien zijnde y zulk een droevig* vertooning, dat een regt Euangelie - Dienaa: en beminnaar van Jefus Eer en het heil det menfchen, noch de fnoode geaardheid, noch de droevige uitwerkingen en gevolgen van zuli eene gezindheid zonder aandoening en treurigheid befchouwen en indenken kon. Want Zij waren
Vijanden van 't kruis van Christus. -
Het kruis van Christus is hier niet zoozeer, immers niet regelregt het kruis 't welk de geloovigen om Christus wil en in navolging van Christus dragen; hoewel bij wijze van gevolg, er dit in opgefloten ligt en ingewikkeld mede kan bedoeld zijn. Maar 't kruis van Christus is hier eigenlijk en in de eerste bedoeling zoo veel als de gekruiste Christus zelve, of Jefus Christus, aangemerkt als gekruist. Dit was de ziel
II. Deel. V vaa
4
Et t
>
dat ze
vijanderi d'.s kruis van
Christin zijn.



506 P H I L I P P: IJL vs, ïf«
van 't Euangelie; de leer der verzoening en daar uit volgende regtvaardiging van zondaren uit het gelove zonder de werken der wet, was in den kruisdood van Jefus Christus den Zone Gods gegrond. Dit was den genen die inwendig geroepen waren de kragt en wijsheid Gods, maar den Joden was 't eene ergernis en den Grieken eene dwaasheid: van hier dat zij het zelve ook vijandig waren. - Daar nu deze menfchen van welke Paulus hier fpreekt in den grond Joodsgezind en vieeschlijk waren, zoo konden ze ook niet anders, (wat zij ook met den mond van Christus beleden, en uiterlijk zich bij de Christenen voegden) zij konden niet anders dan vijanden van 't kruis van Christus zijn, en dus ook afkeerig om 't kruis van Christus agter Hem te dragen: Dit waren ze ook inderdaad,' dit betoonden ze in de gevallen, als 't op 't wezen van de zaak aankwam. Zij hadden niet alleen er niets voor over, en ontvloden 't kruis dat de egte kruisgezanten agter Christus droegen; zorg dragende dat ze van wegen 't kruis van Christus niet vervolgd wierden, maar ze konden ook de leer der waaragtige verzoening en aangebragte geregtigheid, door 't kruis van Christus, met daar uit volgende verlochening van alle eige geregtigheid en Ceremoniën der wet, niet dragen. Als het ernstig daar op gezet wierd kwam hun hart in vijandfchap daar tegen op, zij druisten daar tegen aan, en zogten de ware kragt van



P II I L I P P: IIL vs* ig. 507
t Euangelie te ondermijnen , de gelovigen Van de leere der zaligheid door 't vertrouwen op Christus als gekruist, aftetrekken; heimelijk of openbaar, vooroordeelen daartegen in te boezea men, en door de onderhouding der wetplegtigheden hunne zaligheid te leeren zoeken, waar* door zij den dood van Christus kragteloos maakten en in den grond Vijanden van zijn kruis waren. Kortelijk zij kenden voor zig zeiVen de Godlijke kragt en wijsheid van Christus den gekruisten niet; Zij verlochenden en verhinderden dezelve zoo veel zij konden ook -Voor en in anderen, en rigteden daar bij hunne j leerwijze en leven zodanig in, dat zij de uiter, lijke eer en voordeelen van het Christendom | mogten inilokken, den haat en de vervolging i der wereld ontwijken, en het kruis van Christus : Van hunnen hals werpen, Regt vleeschlijke, aardschgezinde menfchen, die, wel verre van 3t kruis van Christus op zig te nemen, Hem te kennen in de gemeinfchap zijns lijdens, en het vleesch te kruifigen met deszelfs bewegingen «n begeerlijkheden, integendeel in dit en in alle andere opzigten vijanden van het kruis van Christus waren !
Wat moet hier van 't gevolg zijn? is 'er geen^ taligheid dan in Christus, geen verzoening* :dan in zijnen dood, geen grond van hope dana in zijn kruis; dan blijft er voor zulken die in den Gekruisten hun vertrouwen niet ftellen, maar V 2 vn>
'Velker inde is * ver'ff,



I
•welker
God is de buik
308 P H I L I P P: in. vs. tfr
vijanden van zijne kruis-leer zijn, niet anders over dan de toorn Gods en de rampzaligheidy gelijk Paulus hier verzekert, als hij er bij voegt : Welker einde is 't verderf. • Het einde is hier het einde van hunnen weg: want zij worden hier voorgefteld als zulken die wandelen; maar helaas! het einde van dien weg is ten verderve;de vlóék en toorn des Almagtigea welken de gekruiste Heiland aan het kruis gedragen ; en door zijn vervloekten dood weggenomen heeft, blijft op dezulken die de kragt van zijnen dood verlochenen, die vijanden van het kruis van Christus zijn. Wel verre van te jagen naar het wit, tot den prijs der roepinge Gods, lopen zij, en allen die zich door haar laten aftrekken, naar 't verderf, het eewig verderf, van het aangezigt des Heeren en de heerlijkheid zijner fterkte, wanneer Hij- komen zal, om met vlammenden vuure ftraffe te oefenen over de genen die Hem niet kennen, en 'tEuangelie zijns Zoons ongehoorzaam geweesd zijn Want die in den Zone gelooft heeft het eewig leven, maar die den Zone ongehoorzaam is, die zal het leven niet zien, maar de toorn Gods blijft ou hem Joh. III: 35. "
Trouwens de regtmatige toepasfing van dit vonnis op dit foort van menfchen, blijkt uit het geen er in de 3de plaats van vermeld wordt, welker cod is de buik.
De Buik beteekent in zulk een zin als 't hier
voor-



P H I L I P P: III. vs, 19. 309
voorkomt, volgends een foort van overnoeming, de begeerlijkheid naar zulke dingen die in den buik ingaan, de begeerlijkheid en overvloed van fpijs en drank: en van daar wordt het door een vervangende wijs van fpreken genomen van allerlei vleeschlijke genoegens, gemak, tijdelijk voordeel en wellust, zoo leest men Pf. XVII: vs. 14. van lieden, wier buik God met goederen vervuld, wier deel in dit leven is. • Den buik tot zijnen God te hebben is te zeggen de gemelde begeerlijkheden voor zijn hoogfte goed te houden, in de verkrijging dier dingen zijne gelukzaligheid te Hellen, over zulks alles daaraan te onderfchikken, alles daar aan dienstbaar te maken, en alzo de genietingen van dit leven in de plaats van God te fteilen, en aan de bejaging derzelve dat geen optcofferen en toetewijen, 't welk men Gode. fchub dig is.
Dit nu was 't beftaan van deze menfchen. Men meent uit de overeenkomst van dit charaéter met dat 't welk Petrus en Judas fchilderen, dat Paulus hier ook op dit zelfde foort van dwaalgeesten het oog heeft, namelijk de Gnostiken , of wel de voorlopers derzelve. Doch er is geen de minste reden,waarom men hier niet bij de Joodsgezinde wet-leeraars blijven zou; de afteekeningen die wij elders in de brieven van Paulus van dezelve aantreffen, bevestigen dit, en doen ons zien, dat zij in V 3 dit



Sio P H I L I P P: III. vs, 19,
dit ftuk met die lieden welke Petrus en Judas beoogt, overeenkwamen; ook is het niet om, waarfchijnlijk, dat inderdaad uit dit foort van Joodsgezinde wet-leeraars en vermengers van het Euangelie, bij verdere toeneming hunner verbijstering en losbandigheid de voornaamfte of meeste voorlopers der Gnostiken zijn voordgekomen.
Althands deze, tegen welke Paulus hier waarfchouwt waren zoodanig; deze kwade arbeiders der verfnijding hadden den aard van honden, gelijk hij ze vs, 2. genoemd had, welker God hun buik is. Hoe zeer zij mogten voorgeven arbeiders te willen zijn in de Christelijke Kerk, zij zogten flegts hun lichamelijk voordeel, en fchikten alles daar nae. Zij werkten uit grondbeginfelen van wereldfche eerzugt, wellust en begeerlijkheid, en gebruikten het oppervlakkig Christendom tot een werktuig om er hunne vleeschlijke inzigten mede te bereiken, en hunnen buik te vullen: hier toe was 't, dat zij met de inzettingen van Mozes en derzelver onderhouding aantedringen, bij de niew bekeerden uit het Jodendom zig poogden in te dringen, en aangenaam te maken, ten einde bij de zulken gunste, voordeelen, onderhoud , en goede dagen te genieten; gansch verfchillende van, ja hemels breedte overftaande tegen het gedrag van Paulus en de verdere egte kruisgezanten, die in alles eeniglijk het heil der
HlfS»



P H I L I P P: III. vs. 19. 5t
menfchen, en de ftigting der gemeinte zog ten, zonder eenig tijdelijk voordeel te beoo< gen, of gewin te bejagen.
Tot bevestiging van 't geen we daar ter ver klaring dezer uitdrukking gezegd, en aan dez< kwade arbeiders toegefchreven hebben, verge j lijfee men de navolgende plaatfen. Rom. XVI vs. 18. geeft Paulus er deze befchrijving van Dezulken en dienen onzen Heere Jefus Christu. niet, maar haren buik, en verleiden door fchoon fpreken, en prijzen de harten der eenvoudigen 1 Tim. VI: 5. Zegt hij, dat ze Godzaligheü voor tijdelijk gewin hielden, en in den brie: aan Titus Cap. I: n. meldt hij uitdrukke. lijk van de verleiders, inzonderheid du
uit de eesnijdenis waren, dat Ze ge
heele huizen verkeerden, lerende dat niet en be \hoort, om vuil gewins wille.
En hier in onder anderen lag een fterke ei vergiftige wortel van hunne vijandfehap tegei 't kruis van Christus; niet alleen tegen 't dra gen van het kruis, maar ook tegen de kruis-leei van Christus ter verzoening, als welke in haar eige aard de verlochening allerkragtigst inboezemt.
Eindelijk wordt nog hierbij gevoegd, eis (welker) heerlijkheid is in hari schande: dat is, zij verheffen zich over zulke dingen, waar over zij zig moesten fchamen.
Het woord fchande wordt veelzins in een fterker zin genomen voor 't geen grouwlijk en V 4 ver-
1
en [welker~]heerlijkheid'.is in hare fchande , welke aardfche dingen bedenken.



3i2 P H I L I P P: III. vs. 19.
verfoeilijk is; als men 't in dezen Herken zin hier moet nemen, dan ziet het denkelijk op de gevolgen van een wellustig leven; daar aan eenmaal verflaafd, ligt men door de verwoesting van 't geweten open, om zijne zonde vrij uit te fpreken, én roem te dragen op 't geen verfoeilijk en fnood Is.. — Doch men kan het hier'ook zeer voegzaam in een minder Herken zin opvatten; Jchande kan hier beteekenen dat geen dat tot iemands vernedering dient, waarover men reden heeft van zig te fchamen: En dan zal het hier op zien: Deze menfchen Helden hunne heerlijkheid in hunne befnijdenis; maar •wel bezien zijnde, was het een vernederend teeken van hunne oorfpronglijke onreinheid; zij roemden in hunnen ijver voor de wet; maar inderdaad was dezelve een jok der dienstbaarheid,' zij maakten eenen grooten ophef van hunne lichamelijke reinheid door hunne fchaduwagtige wasfehingen en fpijs - wetten , maar inderdaad getuigden deze dingen tegen haar, dat zij nog niet waaragtig rein waren, maar dat de drék hunner zedelijke onreinheid nog op haar lag. Zij roemden over hun geluk, en bedagtzaamheid in het ontwijken van het kruis, doch inderdaad bewees dit, dat zij trouwloze herders waren; al deze roem dan was flegts fchande; al deze heerlijkheid, waarop zij zig verhieven, was, bij aldien zij flegts regt verftand en nadenken hadden, f|of om zig daarover te fchamen,
Zie



P H I L I P P: III. vs. 19. 313
Ziet daar nu het Characier dezer menlchen in de bijzonderheden vertoond.
Oordeelt nu hier uit, of de Apostel hen niet te regt onder dit hoofd - characier toekende, als die aardfche dingen bedenken. De aardsgezindheid is den wortel en de zielvan alle die gemelde dingen.
Maar oordeelt voor al dan hier uit, of de Apostel niet de allergewigtigfte reden had, om de gelovigen tegen dit foort van menfchen met allen ernst te waarfchouwen; of het niet volftrekt nodig was derzulker beeld tot dat einde naakt te vertoonen, haren wandel te kenmerken; en of het wel te hard gefproken was, toen de Apostel in 't begin van dit Cap. deze menfchen noemde , honden , kwade arbeiders, en verfnijdinge.
Dus verre dan zagen wij, wat aanleiding er was tot die vermaning , om toch na den zelfden regel te wandelen, uit aanmerking van den gevaarlijken wandel van anderen, en de fchadelijkheid van derzulker verleiding. Maar nu moeten wij aan den anderen kant nog inzien en overwegen, wat klemmende drangreden er zig voor die vermaning opdoet, uit aanmerking van den innerlijken aard en zalige verwagting van den daartegenoverftaanden wandel van Paulus, en Van alle ware Christenen, die na den voorheen 'gemelden regel wandelen. Dit volgt nu in de
ftwee Iaatfte verfen:
V $ Maa^



314 PHILIP P: III. vs. 20, 21.
Maar onze wandel is in de hemelen, waar uit wij ook 'den zaligmaker verwagten, [namelijk] den heere jesus christus,
Die onsvernederdlichaam veranderen zal, op dat het zelve gelijkvormig worde zijnen heerlijken lichame, na de werkinge waardoor hij ook alle dingen hem ze li ven kan onderwerpen.
Men gevoelt hier terftond eene eigenaardige en nadruklijke tegenftelling .tegen het naastvoorgaande: 't is waar,in 't Grieksch ftaat het woordje y«?, 'r welk meestal door want vertaald w-ordt, gelijk nog in't begin vaa het 18de vs. Die beteekenis willen fommigen ook hier behouden, en verbinden dan dit 20c. vs. onmiddelijk met het i-j?. als ftond'het i8L". en ioe. vs, in eene tusfchen-rede: Weest mijne navolgers, en merkt op de genen die alzoo wandelen, gtlvk gij ons ten voorbeelde hebt, want onze wandel is in de hemelen.
Doch het is den taalkundigen bekend, dat de woordjes y<*e en c$ want en maar menigvuldig met elkander verwisfeld worden: En wanneer we hier in aanmerking neemen de duidelijke tegenftelling welke uit den aard der zake



.P H I L I P P: IIII vs. oo, 3IJ
gevonden wordt tusfchen het characïer en den wandel der valfche Christenen, zo even genoemd, en tusfchen het beftaan en gedrag yan Paulus en de genen die na zijn voorbeeld wandelden , dan worden we met de hand geleid tot onze vertaling, in welke dit woordje hier te regt door Maar wordt uitgedrukt,
Het ftaat dan regelregt over tegen dezulken, die vijanden van »j kruis van Christus zijn, welker einde is 't verderf, welker God is de buik , welker heerlijkheid is in hare fchande; met een woord, die aardfche dingen bedenken; Maar, Maar, onze wandel is in de hemelen. — Ondertusfchen heeft het gewis ook zijne betrekking tot de vermaning in het 17de vs. en dient t»ZfJ. men, met het geen in 't r8^ en ig\e vs. gezegd is, tot een zeer nadruklijke en tweeledige drangreden, om dan niet zulke verderrlijke menfchen, maar Paulus natevolgen, en zig te voegen tot de genen die alzoo wandelen, gelijk zij hem ten voorbedde hadden.
Vier ftukken vorderen hier ons nader onderzoek en overweging.
Hoedanig de wandel was van Paulus en der genen die zijn voetfpoor volgen, in tegenftelling der evengemelden, Maar onze wandel is in de hemelen.
Welk een vrolijk uitzigt, heerlijke
ver-



Maar onze wandel is in de Hemelen,
316 P H I L I P P: III. vs. 26, 21.
verwagting, en gegrond vertrouwen zij daar bij hadden; waar uit wij ook den Zaligmaker verwagten, — die ons vernederd lichaam veranderen zal — na de werkinge waardoor Hij e. z. v.
Waartoe deze gemelde omfchrijving hunner verwagting hier ter plaatfe dient, of wat betrekking de verwagting dezer heerlijke verandering des lichaams heeft tot den wandel in de hemelen, en 't verder oogmerk van Paulus in 't verband van zaken.
Wat klemmende drangreden hier in ligt opgefloten , om uit aanmerking van dit alles de Broeders aantefporen, om zijne navolgers te zijn, en te merken op de genen die alzoo wandelden gelijk zij hem ten voorbeelde hadden.
Onze wandel, zegt de Apostel, is in
de hemelen.
Het geen Paulus hier zegt moet waaragtig zijn, en is ook in den grond waaragtig van alle ware Christenen, die als Christenen in de wereld verkeeren. Doch als we het verband van zaken in agt nemen, fpreekt Paulus hier bepaaldelijk van zig zeiven en de overige regtgeaarde Euangelie - dienaars onder de Philippiërs, volrends het 17de vs. Het komt hier voor in de lanfpraak en vermaning tot de Broeders, de le-
' den



P H I L I P P: III. vs. 20, 2i. 517
den der Phiiippifche gemeinte, als een drangreden, om daarin zijne navolgers te zijn, en te letten op de genen die alzoo wandelden, gelijk zij hem tot een voorbeeld hadden, ten einde dien zelfden hemelfchen wandel te betragten,
I en langs hoe meer ook zig eigen te maken.
Onze wandel, dien gij in mij, en Timotheus, Epaphroditus, en andere uwer getrouwe leeraars, gezien hebt, in tegenftelling van de verleiders tegen welke ik u waarfchouwe; Onze wandel, welken wij als uwe voorgangers houden, is in
j de hemelen.
Het woord, 't welk de Apostel hier in den grond-text bezigt, (ritortvp*) door wandel vertaald, is niet zeer gemeen; het komt in het Niewe Testament buiten deze plaats nergens voor: het ftamt af van 't woord r,nK dat een
■ Stad beteekent, en wordt bij ongewijde Griekfche Schrijvers gebruikt van zulke bedrijven, die opzigt hebben op de betrekking tot- en verkeering in- en overeenkomstig de wetten van eene ftad. Het waar en volledig denkbeeld, in
- de beteekenis van dit woord begrepen, laat zig bezwaarlijk in onze taal door een enkel woord, zonder verdere omfchrijving, uitdrukken: wij
i hebben in 't nederduitsch geen woord van een pulftrekt gelijke beteekenis. . Doorgaands, en meestal vertaalt of neemt men
j het in den zin van Ëurgerfchap; doch dit drukt de ware beteekenis van het grondwoord niet
naaw-



318 P H I L I P P: III. vsl 20, aï,
naawkeurig uit. Behalven dat die beteekenis afwijkt van 't gebruik bij de Griekfche Schrijvers, bij welken het nooit in den bepaalden zin van Burgerfchap voorkomt, zoo voldoet ze ook niet in 't verband van zaken. Het woord drukt niet uit een zeker voorregt, gelijk een Burgerfchap, maar een zekere bedrijvigheid, gewoonte, verkeering, handel en wandel, en bij vervanging wordt het ook gebruikt van de menfchen zelve, die in deze opzigten, onderling vereenigd, ééne Maatfchappije uitmaken, Dat men 't ook hier in den zin van eene bedrijvigheid moet opvatten leert het verband met het vorige, want het komt hier blijkbaar voor als een aandrang dier voorgaande vermaningen, laat ons nae den zelfden regel wandelen, weest mijne navolgers, merkt op de genen die alzoo wandelen;en het ftaat over tegen het gedrag der genen die anders wandelden.
Dus moet het woord dat wij hier aantreffen, iets dergelijks beteekenen, dat ten naasten bij het zelfde als wandel uitdrukt. Ook wordt het werkwoord mAin«,rj«,, waarvan 't zelfftandig naamwoord, sma/té»,*» gevormd is, en 't welk tweemaal in 't Niewe Testament voorkomt, op beide die plaatfen eenvoudig i„ den zin van wandelen gebezigd. Hand. XXIII: r. Ik heb met alle goede confcientie voor God gewandeld tot op dezen dag, en in dezen zelfden brief Cap.
K 27*



P H I L I P P: in. vs. zo, 2i. 319
I: 27: Alleenlijk wandelt waardiglijk aan 't Euangelie van Christus. — Om de ware beteekenis grondig te begrijpen, moet men weten, dat dit woord niet flegts afftamt van het woord 5T»A(5, een Stad, maar dat ook dit zelve laatsti genoemde een afgeleid woord is van n**,* ! 't welk de beteekenis heeft van wenden, keeren, verkeeren, omgaan, van hier is het woord *-Ai5 tot eene ftad overgebragt, en geëigend wegens de menigte van menfchen die zig aldaar keeren, wenden, onderling verkeeren, en ter bevordering van een algemeen belang bedrijvig zijn. Dit zelfde denkbeeld ligt ook in het verder afgeleide woord «-«A/wf**, dat wij hier vinden; Het beteekent derhalven een levenswijze, gedrag, verkeering of bedrijvigheid, en dus het zelfde dat gewoonlijk door 't zinbeeldig woord wandel gemeend wordt; En wel eene bedrijvigheid of verkeering als burgers in eene zekere ftad, die ieder hun werk, bezigheid en bedoeling hebben, overeenkomstig de gefteldheid en wetten harer maatfchappije.
De Apostel wil dan zig zeiven en zijne egte Mede-Dienaars van Christus onder dit woord voorftellen en doen aangemerkt worden in hun bedrag, levenswijze, verkeering, handel en wandel; en wel als Burgers van eene ftad, wielwerk, bezigheid, en bedoeling met derzelver Jware gefteldheid en wetten overeenkomen.
Ea



Sso P H I L I P P: III: vs. 20, 2Ï5
En welke is die ftad nae welker wetten en" gefteldheid zij zig gedroegen? hoedanig was daar hunne verkeering?Dit geeft Paulus te kennen met te zeggen,onze wandel is in de hemelen, dat is, onze verkeering op aarde is uitgaande tot den hemel, en ingerigt na de wetten des hemels , wij leven hier op aarde als Burgers van den hemel, die den heniel tot hun vaderland hebben, die daar t'huis behooren.
Om dit wat dieper in te zien, moeten wij het deels op zig zei ven, deels in vergelijking of tegenftelling tegen 't even voorgaande befchouwen.
Befchouwen wij dit op zig zeiven, dan hebben wij een zeer ruim veld, en kunnen hier uitweiden in menigvuldige bijzonderheden: Doch die vermenigvuldiging der bijzonderheden welke daar toe al kunnen gebragt worden, zou ons de vereeniging derzelve tot één denkbeeld moeilijk maken; wij moeten zoeken naar het eige wezen van dien wandel in de hemelen, waaruit alle verdere bijzonderheden,' in welke men gewoon is over deze plaats uitteweiden, van zelve voordvloeien, en in de gedagte van elk nadenkend hoorder opwellen. En om die wezenlijke trekken van dezen bedoelden* wandel te treffen, moeten wij deze plaats vergelijken met Col. III: r, 1, daar de Apostel dezelfde zaak, die hij hier onder de zinbeeldige uitdrukking van wandel in de hemelen bedoelt, onder
mee?



P H I L I P P: IÖ. vs. 2o, ar. 3 2 f
meer eigenlijke bewoordingen vermanender wijze dus voordraagt; Zoekt de dingen die boven zijn, daaf Christus is, zittende aan de regterhand Gods, bedenkt de dingen die boven zijn, niet die op aarde zijn.
Wat zijn dan de dingen die boven zijn? 't is waar, wij weten weinig van den hemel, deszelfs ware gefteldheid, en wat al daar boven is. Ons begrip, ons fterflijk oog, onze zinlijke bevattingen kunnen 'er niet bij reiken. Indien wij zelfs vele onder de aardfche dingen niet, Of moeilijk begrijpen, hoe zouden wij 't verftaan indien ons iemand de hemelfche dingen zoude zeggen! Paulus, in een gezigte, door verrukking der zinnen opgetrokken geweesd zijnde tot in den derden hemel, in 't Paradijs der heerlijkheid, kon er niets anders van berigten, dan dat hij gehoord had onuitfprekelijke woor+ den; zaken die geen mensch onder eenige be^ woording zou kunnen brengen, of bevatten, die geen mensch veroorlofd, dat is, in 't vermogen gegeven zijn uitte/preken. Zoo dra wij met onze denkbeelden tot de bijzonderheden of eigenlijke gefchapenheid der hemelfche dingen pogen door te dringen, gevoelen wij de waarheid van 't gezegde des Apostels Joannes, i Brief Cap. III: 2. 't En is nog niet geopenbaard wat wij zijn zullen. Evenwel dit weten wij er in 't gemeen van, gelijk de Apostel er op volgen laat, dat de openbaring dier toekomII. Deel. X fti-



322 P H I L I P P: IÏL VS. 10, 2T..
ftige gelukzaligheid daarin beftaan zal, dat de kinderen Gods den verheerlijkten Middelaar zullen gelijkvormig zijn, en Hem zien gelijk Hij is. Nu weten wij, dat Christus in den hemel bezit den hoogften trap van gelukzaligheid, en tevens van reinheid of volmaakte heiligheid nae ziel en lichaam beide. En dit zijn de twee hoofdzaken welke wij van het hemelfche, of de dingen die boven zijn, in 't gemeen weten; 't is een ftaat van vlekkeloze heiligheid in gelijkvormigheid aan, en teffens van hoogfie gelukzaligheid en heerlijkheid na ziel en lichaam beide in de gemeinfchap met God in Christus.
Houden we nu deze beide hoofdzaken onder r% oog, dan zal ons ras blijken,en overtuigend onder de aandagt komen, dat het zoeken der dingen die boven zijn, of 't geen het zelfde is, zijnen wandel in de hemelen te hebben in deze twee ftukken gelegen is.
flij die zijnen wandel in den hemel heeft,, fielt zig de wetten der hemelftad voor oogen \ om zijne gedagten, bedoelingen en bedrijven daar nae te vormen, zijne geheele levenswijwijze daar nae in te rigten, en onder de Burgers der wereld zig te vertoonen als een vreemdeling op aarde, die een ander vaderland heeft, en nae andere wetten en gewoonten leeft.
De wetten nu van deze hemelftad Ioopen alleen uit op deze hoofdwet, volmaakte heiligheid



£ H I L i P P: Üt. vs. 20, 21. 323
heid in gelijkvormigheid aan God. Men is daar Volmaakt vereenigd met Gods wil: men doet Gods wil met de ijverigfte gezwindheid en met de grootfte blijdfchap; van daar de bede* uwe wil gefchiede gelijk in den hemel, alzoo ■ook op der aarde: Men is daar niet alleen Vaardig in betragting, volmaakt in daden3 maar ook inwendig rein, gezuiverd van alle befmetting van geest of vleesch; buik en fpijze zal daar te niet gedaan zijn; vleesch en bloed zul. len 't koningrijk des hemels niet ingaan; men trouwt daar niet noch geeft ten hüwlijk, maar is daar als de Engelen Gods: In dat hemelsch Jerufalem komt niet in, iets dat ontreinigt, en grouwelijkheid doet, en leugen fpreekt, of iets dergelijks.
Zoo te wandelen hier op aarde in den volftrekten zin, is voor den fterveling zoo miö mogelijk, als het eenen vreemdeling mogelijk is in het land zijner vreemdelingfchap, nae dé wetten van zijn vaderland zoo Volftrekf in alles te leven, als men in zijn vaderland zelve doet: De Hemelburger is hier op aarde onderWorpen aan de wetten der fterflijkheid, zwakheid, onvolmaaktheid en gebreken, welke onder 't Rijk der zonde en des vloeks op deze jparde heerfchen, en aan welker invloed hij, (zoo lang hij 0p deze beneden - wereld in het S Vleesch woont, onderhevig blijft, Evenwel, Min die door Gods genade uit het rijk der % 2 duis*



524 P H I L I P P: III. vs. 20, 4'i
duisternis overgebragt is tot het koningrijk de» Zoons van Gods liefde, het koningrijk des lichts, en daardoor een burger des hemels geworden, en met Christus, ten aanzien van het dadelijk regt en de gegronde verwagting, gezet is in den hemel, moet op alle mogelijke wijzen die wet van 't hemelsch vaderland zig ten doel ftellen, zig na dezelve gedragen, en daarin de gelijkvormigheid der hemelfche bewoonders zoo veel het met zijn ftand en betrekkingen op aarde beftaan kan, betragten. En zulks doet zoo een inderdaad, hij heeft in dien gezegden zin zijnen wandel waarlijk in den hemel, wanneer hij
In alle zijne bedrijven een opzigt heeft tot den hemel, zoo deed Paulus, hij hield onder 't oog, dat hij inwonende in 't lichaam uitwoonde van den Heere, en dus als een vreemdeling op aarde moest wandelen, 2Cor£ V: 8.
Wanneer hij in navolging der hemelingen zijn ambt vlijtig betragt, en zijn pligt met alle volvaardigheid beijvert, dienende daarin Gode en niet flegts den menfche. Welk een voorbeeld Paulus ook hiervan gaf, kunt gij onder anderen zien 2 Cor. XI en allerwege in de Handelingen der Apostelen , vergelijkt daar mede zijne betuiging in 't 1 Cap. van dezen brief vs. 20, 21.
Wanneer hij zig in alle gevallen hartelijk aan den wille Gods onderwerpt, en zig mei
den*



P H I L I P P: III. vs. 20, 21. 325
denzelven vereenigt, in 't bijzonder zoo als ze ftrekt tot heiligmaking, ftrijdende tegen de zonde, en overwinnende het kwaad door het goed, want dit is de wille Gods, namelijk onze heiligmakinge, daar op ziet de vermaning, dewijl wij deze belofte hebben, laat ons ons zeiven reinigen van alle befmetting des vleesch en des geests, voleindigende de heiligmaking in de vreze Gods. 2 Cor. VII: 1. Ook hier in was Paulus een voorganger; hij kon zeggen, gij zijt getuigen en God, hoe heiliglijk en regtvaardiglijk en onberispelijk wij, (Paulus, Sylvanus en Timotheus,) u die geloven geweesd zijn; gelijk gij weet hoe wij een iegelijk van u, als een Vader zijne kinderen vermaanden en betuigden, dat gij zoudt wandelen waardiglijk Gode, die u roept tot zijn koningrijk en heerlijkheid. 1 Thesf. II: 10—12. Gelijk het toch zijn beftendige toeleg was om de gemeinte des Heeren, als een reine Maagd, voor Christus te bereiden en aan Hem voorteftellen, zoo kon hij ook van zig zeiven getuigen, en gaf 'er fprekende bewijzen van, ik bedwinge mijn lichaam, e,n brenge het tot dienstbaarheid, opdat ik zelve niet eenigzins verworpelijk bevonden worden 1 Cor. IX: 27.
Dit alles nu te betragten, en wel te betragten, met uitzigt op den hemel, met bedoeling, om nae de wet des hemels hier op aarde zoo veel mogelijk is zig te gedragen, maakt het X 3 eene



$26 PHILIP P: Hl, vs. 20, 21,
eene hoofd-deel uit van den wandel in de hemelen,
De andere hoofd-zaak, welke wij zeiden, aangaande het hemelfche over 't gemeen ons bekend te zijn, is de hooge gelukzaligheid en heerlijkheid welke daar haren zetel heeft, en eens nae ziel en lichaam beide zal genoten worden, in de gemeinfchap en genieting van God in Christus, Hij derhalven, die zijnen wandel in den hemel heeft, ftelt zig de voorregten en zaligheden des hemels in derzelver wezenlijke waardije zoo voor oogen, dat zijne gedagten, woorden, verlangens, bedoelingen, en bedrijven daar mede bezield zijn j en alle andere dingen, die anders 't hart te onregte innemen, hare fchijnbare, maar inderdaad valfche waarde, daarbij verliezen. Paulus ftrekte hierin tot een uitmuntend voorbeeld, volgends die betuiging welke wij hem in 't gp. vs. van dit zelve hoofdiluk van zig zeiven hoorden afleggen, en welker waarheid bij de ftukken ons gebleken is, Ja gewisfelijk, ik agte alle dingen fchade te zijn om de uitnemendheid der kennisfe Jefus Christus, mijns Heeren e.z.v. Wilt gij ook dit in eenige bijzonderheden indenken, wij kunnen 'er dit volgende toe brengen:
Hij die zijnen wandel in den hemel heeft, houdt het daarvoor, dat zijn hoogfte, zijn eenig waar en wezenlijk goed, zijn fchat in deii kemel is, Daar, daar inzonderheid is, daar
woont^



P H I L I P P: III. vs. 20,21. 327
woont, daar openbaart zig in al zijne heerlijkheid en gelukzaligheid de God van zijn leven, de bron zijner zegeningen , de drie-eenige Verbonds- God. Daar woont de Vader der lichten, die hem bekwaam maakt om deel te hebben in de erve der heiligen in het licht; Daar leeft de verheerlijkte Middelaar, in wien alle fehatten der wijsheid en kennisfe verborgen zijn, in i wiens aangezigt de heerlijkheid Gods gezien wordt. Daar vervult de Geest Gods de harten I van alle de inwoners, die hier als het onderpand hunner erffenisfe hunne harten bewoont. Daar bevind zig het verrukkend gezelfchap der j heilige Engelen, en der volmaakt geregtvaar; digden, met welke hunne zielen hier reeds op ; aarde door 't geloof innig vereenigd zijn. : Hoort, hoe veel onze Apostel daar mede op had, als hij den gelovigen dit als hun groot en j alles overklimmend voorregt voorhoudt, Hebr. : XII- 22 — 24. Gij zijt gekomen tot de ftad des : levendigen Gods, tot het hemelfche Jerufalem, en de vele duizenden der Engelen; Tot de algemeene vergadering en de gemeinte der eerstgeboornen, die in de hemelen opgefchreven zijn, en tot God den Rigter over allen en de geesten der volmaakte regtvaardigen, en tot den Middelaar des Niewen Testament Jefus. Trouwens, 't is van daar, gelijk wij horen zullen, dat zij den Zaligmaker verwagten tot zulk een heerlijk en zalig einde, als jn 't volgende vs. gemeld wordt.
X 4 Waar



328 P H I L I P P. Mi: vs, 20} 2U
Waar nu iemand weet en oordeelt zijn fchar te zijn, kan 't niet anders wezen of daar moet en zal ook zijn harte zijn! 't is hierdoor, dat hij, wiens wandel in den hemel is, ook met zijne gedagten in den hemel verkeert; 't welk de tweede bijzonderheid is, die hier in aanmerking komt. Gelijk reizigers in verre landen wel nae 't lichaam van hun vaderland, ftad en woning verwijderd zijn, maar toch fteeds met hun hart en gedagten daar verkeeren en gaern daar van hooren; zoo gaan ook de gedagten der hemelburgers, geduurende hun vreemde, lingfehap op deze aarde veel hemelwaards; zij oefenen door geloof en hope een geestlijke'verftandhouding met den hemel, en krijgen daar door wel eens, wel eer als Israël in de woestrne door middel harer zendelingen naar Canaan de eerstelingen en voorfmaken der zalige vrug ten van 't beloofde land. En kan 't wel anders zijn, of daar 't hart vol van is, daar van moet de mond ook overvloeijen ? Trouwens men kan de egte hemelburgers ook doorgaands aan hun taal kennen, hun fprake maakt hen openbaar; zij fpreken gaern, en daarom veel, van de hemelfche dingen, immers wanneer zij behoorlijk gefteid zijn: hunne redenen zijn met dit hemelsch zout befprengt, hun hart gaat onder een levendig gefprek over deze dingen niet minder open dan dat van een Vaderlands-min, ppr, wanneer hij in een vreemd land veel vaA



P H I L I P P: III. ss. 20,21. 329
zijn Vaderland hoort fpreken, en zulken ontmoeten mag die het kennen, en met welke hij zig daar over nu en dan aangenaam onderhouden mag.
Eindelijk, uit de gemelde hoofdzaak volgt ook, dat derzulker verlangens en uitzigten hemelsch zijn. Zij kunnen noch willen zig met het aardfche en de ondermaanfche begeerlijkheden voldoen; noch agten aan den anderen kant de tijdelijke wederwaardigheden van wezenlijk belang of fchade, gelijk zij de aardfche genoegens niet driftig zoeken en najagen, zoo vreezen zij ook niet met ontzetting of moedeloosheid de aardfche rampen, maar vinden voor zigzelven, hunne rust en voldoening in God, al veranderde ook de aarde hare plaatfe, en al wierden de bergen verzet in 't harte der zeën. De ziel vervuld met de hemelfche gedagten, beziet de aarde en het aardfche als eene verdwijnende fchaduw; Zij ontvliedt niet alleen de befmettingen der wereld, maar kan ook de aardfche goederen en genoegens, als Gods bedeeling haar daar toe roept, gewillig overgeven, en zig in allen druk en leed getroosten en goeds moeds zijn. Hoort, ten befluite, hoe de Apostel, als een egt voorbeeld der gelovigen zig op verfcheiden piaatfen in dien opzigte uitlaat: hoewel onze uitwendige mensch verdorven wordt, — zo en venragen Wij niet} want onze ligte verdrukking, die zeer X £ ham.



S30 P H I L I P P: III. vs. 20, tf.
haast voorbij gaat, werkt ons een gansch zeer uitnemend eewig gewigt der heerlijkheid , dewijle mi niet aan en merken de dingen die men ziet, maar de dingen die men niet en ziet. Want de dingen die men ziet zijn tijdelijk , maar de dingen die men niet en ziet zijn eewigWant wij weten, dat zo ons aardfche huis dezes tabernakels gebroken wordt, wij een gebouw van God hebben, een huis niet met handen gemaakt, maar eewig in de hemelen; wij hebben dan altijd goeden moed, wetende dat wij inwonende in het lichaam, (flegts) uitwonen (voor eenen korten tijd,) van den Heere. 2 Cor. IV: iö —18. en V: i. — 8. en Rom. VIII: 18. betuigt hij: Ik houde het daar voor, dat het lijden dezes tegenwoordigen tijds niet en is te waar deer en tegen de heerlijkheid die aan ons zal geopenbaard, worden. Dit nu deed Paulus in deeeiste plaats, ver langende om met de woonfiede, die uit den hemel is overgekleed te worden; dit deed hem zeggen, wij heben hier geen blijvende ftad, maar wij zoeken de toekomende; dit deed hem eene dringende begeerte hebben om ontbonden te worden en met Christus te zijn, in dezen brief Cap. I: 23. Dit deed hem in alles getroost, vergenoegd en goeds moeds zijn, gelijk het was met de gelovige Hebreen, die in gemeinfchap met hem de rovinge hunner goederen met blijdfchap hadden aangenomen, wetende dat zij in zig een beter en blijvend goed hadden in de hemelen. Hebr. X: 34.
Ziet



P H I L I P P: III. vs. 20, 21, 331
Ziet daar den wandel in de hemelen op zig welven befchouwd, in het voorbeeld van Paulus in 't bijzonder aangewezen.
Maar wij moeten dit ook nog met weinige in aanmerking neemen, zoo als het hier voorkomt bij wijze van tegenftelling tot het even voorgaande.
De kwade arbeiders en bedrieglijke verleid ders, tegen welke Paulus de gelovigen hier waarfchouwt, waren menfchen die gansch anders wandelden: het waren menfchen die eeniglijk aardfche dingen ' bedagten: Daarentegen , hun wandel was in de hemelen, dat is, zij merkten niet aan de dingen die men ziet, zij zogten niet de dingen die op aarde zijn, maar die welke hoven zijn.
De eerstgemelde waren vijanden van het kruis van Christus, als zijnde den wijzen, den edelen, den rijken na de wereld, onder Joden en Grieken eene ergernis en dwaasheid: Hun wandel daarentegen was in de hemelen, dat is, zij roemden in het kruis van Christus, als den weg, den eenige weg voor den zondaar tot ge^ regtigheid en leven; dit kruis gedragen en de remigmakinge onzer zonden daar door te wege gebragt hebbende, was Hij gezeten aan de regterhand des throons Gods in de hoogfte hemelen (Hebr. I: 3. en XII; 2.) En gelijk Christus alzoo geleden hebbende in zijne heerlijkheid was ingegaan, zoo wil Hij ook af zijn



332 P H I L I P P: III. vs. 20,21.
volk door verdrukkingen inleiden in 't koning, rijk der hemelen. De regte overdenking dan van het kruis van Christus voerde hunne gedagten en uitzigten hemelwaards, en deed hunnen wandel in den hemel zijn.
De eerstgemelden hielden eenen wandel, welks einde het verderf zou zijn, want de wereld gaat voorbij met hare begeerlijkheid, en die in den Zoon niet waaragtig gelooft, kan het leven niet zien, de toorn Gods blijft op hem : Maar hun wandel was in de hemelen; dat is, zij doelden fteeds op een beftendig goed, en hielden eenen weg, die op 't vaderland der eewige zaligheid regelregt uitliep.
Nog eens,de eerstgemelde waren menfchen, welker God de buik was: Maar hun wandel was in de hemelen, God, den waren God in den geest dienende, en niet in het vleesch betrouwende, waren hunne goederen niet fpijs en drank, maar geregtigheid, vrede en blijdfchap door den Heiligen Geest.
Eindelijk de heerlijkheid der eerstgemelde lieden was in hunne fchande; Maar hun wandel was in de hemelen, dat is, zij ftelden hunne heerlijkheid in eene verwagting, die alle aardfche heerlijkheid oneindig overtrof, eene verwagting, die in den volften nadruk heerlijkheid genoemd mogt worden, en welke zoo wezenlijk en gegrond als heerlijk en zalig was. Wilt gij hier van overreding hebben, en dit
na.



P H I L I P P: III. vs. ao, it. 333
nader inzien; hoort dan wat de Apostel onmiddelijk hier op volgen laat:
W a ar uit wij ook den zaligmaker verw agten, (namelijk) de Ni
heere jesus Christus, die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zelve gelijkvormig worde zijnen heerlijken lichame, na de werkinge, waardoor Hij ook alle dingen zig zeiven kan onderwerpen. Dit was het vroolijk uitzigt, de heerlijke verwagting, en 't gegrond vertrouwen, 't welk zij bij dezen hunnen hemelfchen wandel hadden; en 't welk wij nu nog wat nader moeten openleggen.
i-i Hun uitzigt was dan op de toekomste van den Zaligmaker, die hun vernederd lichaam zijnen heerlijken lichame zou gelijkvormig maken.
2. En dit vertrouwen, hoe groot en wonderbaar deze zaak fchijnen mogt, was gegrond op zijn Middelaars vermogen , nae de werkinge waardoor Hij ook alle dingen zich kan onderwerpen.
I.Hun uitzigt noemt de Apostel (i) in 't gemeen , waar uit wij ook den Zaligmaker verwagten, namelijk, den Heere Jefus Christus; en dit wordt (2) nader verklaard in opzigte tot het heerlijk einde daarvan, in het overige.
Heiland Jefus is na zijn opftanding opgevaren
'Vaar tit wij lok den Zalignaker'erwagen, [?z®. nelijk~] len Hee'( Jefus Christus.



334 P H 1 L I P P: III. vs. 20, Sfi
ren in den hemel, en gezeten aan de regterhand des Vaders, als Middelaar, Heer en Kr> ning zijner kerk, ten nutte van zijn volk, om aldaar hunne belangen te bezorgen, en hun plaats te bereiden: en zal daar blijven tot de Voleindinge der eewen, tot den jongften dag, wanneer Hij van den hemel zigtbaar wederkom men zal op de wolken des hemels, om de doden op te wekken; alle volken, en ieder hoofd voor hoofd, te oordeelen, zijn volk aftefcheiden, na ziel en lichaam beide, met zig op te nemen in den hemel, en aldaar te ftellen in de erffenis der heerlijkheid die hun bereid is voor de grondlegging der wereld.
Hier naar zien de geloovigen met verlangen uit, dit verwagten zij met blijdfchap, en op een gewisfen grond, Reeds van ouds Was die de verwagting der gelovige Vaderen; men ziet de duidelijke voetftappen dezer openbaring in de uitgedrukte geloofs-taal der oude heiligen* Èen ftervende Jacob wagtte op deze zaligheid, Gen. XLIX: David had integenftelling tot de lieden die van de wereld zijn, welker deel in dit leven is, die verwagting, Maar ik zal uw aan* gezigt in geregtigheid aanfchouwen, ik zal verzadigd worden met uw beeld, ah ik zal opwaken, Pf. XVII: 15. Allerkennelijkst drukt Job deze verwagting uit Cap. XIX. 25. Ik weet, mijn Verlosfer leeft, en Hij zal de Iaatfte over het ftof opftaan. Deze verwagting was inzonderheid
dooit



F H I L I P P: III. vs. 20, ar. 335
door Jefus komste in de wereld, door zijn leer en voorbeeldig lot, in een allerhelderst licht gefteld. Zijn eigen verzekering ftelde dit buiten alle bedenking, Joh. XIV: 2, 3. In 't huis mijns Vaders zijn vele woningen, anderszins zoude ik het u gezegd hebben: Ik gaa henen om u plaatje te bereiden. En wanneer ik zal henen gegaan zijn, en u plaatje zal bereid hebben, zo kome ik weder, en zal u tot mij nemen, op dat gij ook zijn moogt, daar ik ben. En de Heiland liet dit, tot verfterking van 't geloof zijner discipelen, hun nog eens herinneren en bevestigen door 't woord der Engelen, bij zijne hemelvaard, welke zeiden, Deze Jejus, die van u opgenomen is, in den Hemel, zal alzoo wederkomen, gelijkerwijs gij Hem naar den Hemel hebt zien henen varen, Hand. I: 11.
Te regt dan verwagtte Paulus, en alle de genen die. met hem, een even dierbaar geloof verkregen hadden, Jefus uit de hemelen. (*)
En hoe? zij verwagten Hem, niet maar als Rigter, als een Rigter, wiens toekomst voor de godloozen enkele verfchrikking is, maar als Zaligmaker, die zig in de volle kragt zijner namen, als dan zal openbaren, als de Zaligmaker fejus, als de Christus, de van God gezalfde Koning over Sion den berg zijner heiligheid,
als
C*0*? oü per EnüUagen numeri pro if ui, quia pluralis ot/j«po;c per Ilebnüsm. kleam fingularera involyit, feil excellentcm; «mafi iJica* coelum coelorum.



Die on vernederdlichaam verande ren zaï op dat Jiet zeh gelijkvormig•wórde zijnen heerlijken
lichame,
33Ó" P H I L I P P: III. vs. 20, lil
als de wettige Heer van al het volk zijns eu gendoms, die hen hier op aarde aanvanglijk van de zonde en den vloek verlost, en bij den dood nae de ziel zaligt, maar die dan, bij zijne toekomste uit de hemelen, ook hunne lichamen uit het graf verlosfen, van den dood en 't verderf voor eewig bevrijden, in zijn hemelsch koningrijk overhalen, en glansrijk verheerlijken zal: want, zoo volgt er:
r Die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zelve gelijkvormig worde zijnen heerlij-
-ken lichame.
' De Apostel,noemt de tegenwoordige lichamen ?der gelovigen een lichaam der vemederinge, dat is, een vernederd lichaam, en met reden, want
Befchouwt men deszelfs oorfprong en wezen, het is uit het ftof der aarde, ën moet tot ftof wederkeeren; het is eene leeme hut, welks grondfiag ftof is.
Let men op deszelfs toeftand, het is onderhevig aan zwakheid, en ontelbare gebreken; de zonde woont in deszelfs leden, en daardoor is het de woonplaats van allerlei elenden geworden, die in het zelve heerfchen: als daar zijn krankheden, pijnen, fmertelijke toevallen, kwijnende zwakheden, wanftaltigheid, misvorming e. z. v.
Let-men daarbij op de lotgevallen, welke hier het lichaam treffen, vooral de lichamen der ware gelovigen, welke meest al hunne verdruk-



P H I L I P P. III: vs. 10, 11. 337
drukkinge in 't vleesch hebben, het is veelzins gefteld in geringe en veragtelijke omftandigheden na de wereld, het wandelt in oneerej Cn dit gaat wel eens zoo verre j dat het (gelijk het thands met Paulus was) gekneld wordt in banden ■, nedergedrukt in gevangenisfe. En in allen gevalle, wat kan er grooter vernedering zijn? dit lichaam fterft alle dagen, het is een Tabernakel, die verbroken, tot ftof vergruisd wordt, en in plaats van den zetel van den on|terrlijken en edelen geest te zijn, de woonplaats en het voedfel van 't gewormte wordt.
Ziet daar het natuurlijk lichaam dat wij hier bmdragen, het is uit de aarde aardsch; men ziet er verderflijkheid, oneer en zwakheid aan ; te regt dan genoemd ons vernederd lichaam.
Maar dit vernederd lichaam zal de Heere Jefus Christus bij zijne jongfte komste veranderen. Het Grieksch woord daar't grondwoord hier
gebezigd, van afkomt, beteekent de geftalte, de uiterlijke gedaante, van eenig ding, niet de ■zelfftandigkeid of 't wezen zelve. Wij moeten dan hier denken aan een verandering alleen van toevalligheden, gedaante, hoedanigheden, niet van de wezenlijke zelfftandigheid der lichamen zelve. Gelijk er bij de geboorte van een mensch een aanmerkelijke en fchief ©ogenblik* lijke verandering in 't lichaam voorvalt, 't welk in een gansch anderen ftaat van voeding en leven door ademhaling overgaat, zonder verande-
II. Deel. Y ring



338 P H I L I P P. III: vs. 20, 23-,
ring nogthands van deszelfs wezen of zelfftan-digheid; Zoo zal het ook ten jongften dage wezen: wijl vleesch en bloed in haar tegenwoordigen ftaat van omloop en voeding, niet bekwaam zijn voor den hemel, maar fpijze en buik (dat is, ingewanden des bu.iks, die de fpijs bevatten en verteeren) te niet gedaan zuil len worden, zoo is "t noodzakelijk, dat de lichamen der genen, die den hemel beërven zullen , eene groote verandering ondergaan, Zulk eene verandering zal er in de lichamen der verftorven heiligen gebeuren bij de opftanding, terwijl de lichamen der gelovigen, die dan nog zuilen leven, die verandering zonder tusfchenkomst van dood of opftanding, onmiddelijk, in een puncf des tijds, ondergaan zullen, i Thesf. IV. Zij zullen dan eene verandering ondergaan, die het lichaam bekwaam zal maken voor de woningen des lichts, de gewesten der heerlijkheid, om dezelve te kunnen ingaan, en aldaar te verblijven; eene verandering, die het vatbaar maken zal om den glans des hemels, die 't fterflijk oog verblinden zou, te verdragen, en na de wijze en gefteldheid dier heerlijke plaats te leven, en zig te bewegen. Onze Apostel geeft er elders i Cor. XV: 42-44. dit van op, dat het natuur, lijk (eigenlijk nae de kragt van *t grondwoord het dterlijk) lichaam tot een geestlijk lichaam zal worden opgewekt, dat is, het zal de dierlijke
be-



P H l L I P V: III. vs. 20, 21. 329
bewegingen, aandoeningen, driften, wijs van voeding en leven agter laten, en geheel redelijk zijn, in al deszelfs werkingen, geheel en in alles afhanglijk van, én onderworpen aan de vermogens van den redelijken, volmaakt gezuiverden en godgewijden geest, terwijl 't ook zelve in gezwindheid aan de vlugheid van den geest en fnellen vaart der gedagten meer beandwoorden zal, om na de wijze der hemelinp-en God te dienen met eene vaardigheid die bij de fnelheid van den wind en van het vuur vergeleken wordt Pf. CIV: 4. Hij maakt zijne Boden, (dus moet het na alle waarfchijnelijkheid, vertaald worden,) Hij maakt zijne Boden als winden, en zijne Dienaars als eene vlammende vuur. Hieraan zullen de overige hoedanigheden ook beandwoorden: Het natuurlijk, dat is,het dierlijk lichaam is in verderflijkheid; maar het opgewekt lichaam zal in onver derflijkheid zijn: Het dierlijk, het vernederd lichaam is in oneere'i maar het opgewekt zal zijn in heerlijkheid; het vernederd lichaam is in zwakheid, maar het opgewekte, het geestlijk lichaam zal zijn in kragt.
En wilt gij weten hoe ver dit gaan zal, 't zal zijn; op dat het zelve gelijkvormig
worde zijnen heerlijken lichame.
Wij weten dat de Zaligmaker, na dat Hij gehoorzaam was geworden tot den dood des kruis, opgeftaan is uit den dood met een onjlerijijk lichaam, bevrijd en geheel ontdaan van alle de Y 2 zwak-
/
op dat het zelvé .gelijkvormigworde 'zijnen heerlijken
\ichamii



340 P H I L I P P. JU: vs. iQ. 2Ï>
zwakheden, aan welke Hij zig te voren onder, worpen had, en waarin Hij ons gelijk geweesd was. Hij behoefde nu geen fpijs of drank mee# tot zijn onderhoud, geen flaap tot verkwikking,, geen rust tot herftelling zijner krachten: zijn hoofd had geen plaats meer nodig waarop het zig mogt nederleggen: zijne oogen weenden nu niet meer, zijn tong kleefde niet meer aan zijn gehemelte, zijn hart fmolt nu niet mee? als wasch voor het vuur in 't binnenste zijns ingewands: zijne handen konden nu niet meer van zijne vijanden gebonden, zijne voeten niet meer doornageld, noch zijn lichaam aan het algemeene lot der fterflijkheid onderworpen worden, de dood kon nu niet meer over Hem heerfchen; Hij kort zeggen Openb. I: 18. Ik len dood geweesd, maar ziet, ik ben levendig in alk eemgheid.
Dan, dit is 't nog niet alles; dat onfterflijk lichaam van den Zaligmaker wierd bij zijne intrede in den hemel ook in gedaante veranderd; daar Hij in zijne omwandeling op aarde geen gedaante had noch heerlijkheid, en er voor het vleeschlijk oog, als het Hem aanzag, geen geftalte was dat het Hem zoude begeerd hebben; wierd zijn lichaam nu met eene Majesteit en heerlijkheid bekleed, die onder al den aardfchen luister geen weergaè heeft. Een kleine fchets hiervan vertoonde zig aan 5t oog van drie zijner difcipelen, bij die zonderlinge ver-
fchij-



P H ï L 1 P P. III: vs. 20, 21. 341
fchijning van Mofes en Elias op den berg, kort voor zijnen dood: Hij wierd (dus lezen we Matth. XVII: 2.) voor haar veranderd van gedaanie, en zijn aangezigt blonk gelijk de zonne, en zijne klederen wierden wit gelijk het licht. Dit was een fchets van die heerlijkheid welke zijn lichaam eerlang beftendig zou ontvangen, en ontvangen heeft bij zijne verhooging in den hemel; want hoort de befchrijving welke Joannes geeft van de heerlijkheid zijns lichaams, in welke Hij hem verfcheen, na zijne hemelvaart, in het gezigte op Patmos Openb. I: 14, 15, 16. Zijn hoofd en hair was wit gelijk als witte wolle, gelijk Jneew, en zijne oogen gelijk een vlammende vuurs: En zijne voeten waren blinkend koper gelijk, en gloeiden als in eenen oven: Zijne Jlemme was als een Jiemme van vele wateren , en zijn aangezigt was gelijk de zonne Jchijnt , in hare kragt.
Met hoe veel regt en nadruk mag dan Paulus het lichaam des Zaligmakers met opzigt tot zijnen tegenwoordigen ftaat en hemeliche geftalte noemen zijn heerlijk lichaam , of 't lichaam der heerlijkheid, gelijk de grondtext luidt?
Aan dit heerlijk lichaam van Christus nu, zullen de lichamen der gelovigen, na de opftanding, gelijkvormig worden. Dat heerlijk lichaam van den Zaligmaker, zo even gemeld, is het voorbeeld, het patroon van het toekomend lichaam der gelovigen. Welkeenc ver.'
Y 3 an-j



342 P H I L I P P. III; vs. 20, 2i.
andering! welk eene verandering van een vcrr.ederè lichaam ! Die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zelve zijnen heerlijke lichamen gelijkvormig worde! Intusfchen moet men hier juist niet denken aan eene voiftrekte gelijkvormigheid in trap en mate, er zal zeker zoo wel in uitwendige vertooning van luister, als in de inwendige vatbaarheid en volmaaktheden, een onderfcheiden afftand tusfchen den verheerlijkten Middelaar en zijn verheerlijkt volk plaats hebben, welke evenredig zijn zal aan bet onderfcheid 't welk er is tusfchen een koning en zijne dienaren, tusfchen het hoofd en de-leden, tusfchen het oorfpronglijke en het daarvan afgeleide: Maar het zal egter een gelijkvormigheid zijn in het wezen dier hoedanigheden: zij zullen, ook met het lichaam, na hunne opftanding, daar zijn daar Christus,is, in den hemel, zij zullen altijd met Hem zijn: maar dan kan 'tniet anders zijn, of zij moeten even daardoor des hemelfchen levens en der hemclfcher heerlijkheid en vreugde, in gelijkvormigheid aan" Christus deelagtig worden : Men kan dit eigen' aardig vergelijken bij 't geval van Mofes; deze Gods heerlijkheid op den berg Sinai veertig dagen lang aanfchouwende, wierd ook zelve een affchijnfel dier heerlijkheid deelagtig, en, in zijne mate, daar aan gelijkvormig: alzoo nu zullen ook de gelovigen, in 't onmiddelijk en filtoqsduürend aanfchouwen van den verheerlijkten



P H I L I P P. III: vs. 20, 21. 343
ten Middelaar in den hemel, met heerlijkheid aangedaan, met Gods beeld verfierd, en van heerlijkheid tot heerlijkheid voordgaaade Hem gelijkvormig worden.
Dus zal dan, (om tót eenige bijzonderheden fe komen,) de gelijkvormigheid van ;de lichamen der gelovigen aan het verheerlijkt lichaam van den Zaligmaker, hier in gelegen zijn:
Is Jefus Christus uit den dood cpgeftaan met een onfterflijk lichaam, waarvan alle de vorige zwakheden en elenden voor eewig geweerd zijn; Alzoo zal ook het opgewekt lichaam der gelovigen het onfterflijk lichaam van Christus gelijk zijn in onverderftijkheid. De Geest, dezelfde Geest, die Jefus uit den dood heeft opgewekt; zal ook hunne Jlerflijke lichamen levendig maken Rom. VIII: n. De kinderen der opftandinge zullen niet eten noch drinken, niet trouwen noch ten huwlijke uitgegeven worden: •Het opgewekt en veranderd lichaam zal al de .zaden der verdorvenheid, door de natuurlijke geboorte voordgeplant, agterlaten, zij zullen uit het ftof verrijzen, bevrijd van alle fmct en vlek der zonde; en even zeer van alle fmert • en lijden. God zal vcor eewig de traanen van i hun aller aangezigten afwisfchen: de dagen van treurigheid zullen dan voor hun een einde hebben:noch rouwe, noch gekrijt, noch moeite zal er meer zijn: geen inwoner van dat Jerufalem zal eenig gebrek aan zijn lichaam hebY 4 ben a



344 P H I L I P P. UI: vs. 20, 2r.
ben, noch immermeer zeggen, ik ben ziekt geen verzoeker zal hun dan meer befpringen, geen armoede hen drukken, geen fmaad of veragting hen meer bejegenen, geen dood hen immer dreigen, want de dood, het middelpunt van alle rampen, de dood zal dan verllonden zijn tot overwinning. Hun arbeid zal dan met vrugten, hun fmaad met heerlijkheid, hun kruis met kroonen, hun ftrijd met overwinning worden afgewisfeld. De Zaligmaker, de Heere Jefus Christus, welke zij uit de hemelen ver. wagten, is hun'daar in voorgegaan, en ver. ftrekt als de overfte leidsman hun daarin ten onderpand, dat zij zijnen önftèrflijkën lichame zullen gelijkvormig worden, en dat hunne ligte verdrukking, die zeer haast voorbij gaat, zal verwisfeld worden met een gansch zeer uitnemend e/3wig gewigt der heerlijkheid, met het leven en de onfterflijkheid.
Ten anderen: Is Jefus Christus nae zijn lichaam opgenomen in den derden hemel, dien doorlugtigften zetel der eewige gelukzaligheid, om daar eewig te wonen; de opgewekte en veranderde lichamen der gelovigen zullen ook daarin den heerlijken lichame van Christus gelijkvormig worden; die woning, daar al wat heerlijk, heilig, zalig is, zjg in een midde]. punft vereenigt, daar God zelf zijnen throon gevestigd heeft, en de doorlugrigfte bewijzen zijner Godiijke en. gunstrijke tegenwoordigheid



P II I L I P P: III. vs. 10, 2i. 345
vertoont, die hemel zal ook hun Vaderland, hun vaste IVoonftede, hun eewige erve wezen. Niet, dat de verheerlijkte lichamen der gelovigen voiftrekt altoos en onveranderlijk aan dezelfde plaats verbonden zouden blijven: Christus zelf is met zijn lichaam niet zoo onveranderlijk bepaald in den hemel, of Hij zal ten minsten nog eens wederkomen tot deze aarde, op de wolken des hemels. Waarom zouden wij niet mogen denken, dat de gezaligden op 't gezuiverd aardrijk, na de voleinding der eewen en de wederopregting aller dingen, wel eens wederom verfchijnen zouden, daar hunne verheerlijkte lichamen misfchien de fnelheid van het licht hebben zullen ? Ja waarom zouden wij niet denken, dat (gelijk in den tegenwoordigen Haat der kerke de Engelen cp dit aardrijk,) zoo ook zij, in den ftaat der heerlijkheid tot gezar.dfchappen naar andere, ons nu ook onbekende deeien van 't Heel - al, en zekere verrigtingen in de zelve, gebruikt zullen worden, en die werelden, die nu flegts als kleine (tippen van verre in onze oogen flikke-
■ ren, van nabij zullen aanfchouwen, om daar uit fteeds niewe proeven van Gods oneindige wijsheid en algenoegzaamheid optezamelen, hunne denkbeelden daar mede te verrijken , en daar, uit zonder einde in een eewigduurenden voordgang ftof optedoen, om het oneindig volmaakt Opperwezen, om Hem, door wien, als Y 5 het



S4Ö P H I L I P P: in. yS. so, 2If
het woord Gods, alle deze dingen gefchapen zijn, en die nogthands arm had willen worden en in 't ft0f nederbukken ten gevalle van een vloekwaardig menschdom, te kennen, te aanbidden, te bewonderen, te prijzen, te loven, te danken, te verheerlijken! Dan wat ook de verheerlijkte gelovigen verrigten, en waar ter plaatfe zij zig na 't lichaam nu of dan bevinden zullen, dit ftaat vast; de hemel zal hun Vaderland zijn, daar zullen zij altoos t'huis horen, even gelijk nu de heilige Engelen, die, of fchoon zij, af en aan, als gedienstige geesten en uitvoerders van Gods wil, onder anderen, op deze aarde verkeeren, egter gezegd worden in den hemel te zijn, en altoos te zien het aangezigt huns Vaders in de hemelen. Althands dit is de verwagting der gelovigen, dat zij in eene woonftede die eewig in de hemelen is, zullen ontvangen worden, want daar is Christus, welken de hemelen hebben moeten ontvangen tot de tijden der wederopregting aller dingen, Hij is gezeten eewig in de hemelen; daarin zullen wij Hem nae het'lichaam gelijkvormig worden, want daar Hij is, daar zal ook zijn dienaar zijn, volgends zijne toezegging; In 't huis mijns Vaders zijn vele woningen, ik ga henen om u plaatfe te bereiden, en kome weder, en zal u tot mij nemen, opdat gij ook zijn moogt daar ik ben Joh. XIV. Hier uit volgt eene derde bijzonderheid. Is
Chris?



P H I L I P P: III. vs. 20, 21. 34?
Christus in den hemel met zijne lichamelijke tegenwoordigheid voor Gods aangezigt, zittende ter regterhav.d'Gods: dan zullen zij, wier lichamen den heerlijken lichame van Christus gelijkvormig zullen worden, tot eene zeer naawc gemeinfehap en omgang met God toegelaten en verwaardigd worden, gelijk weleer Mozes, van wien gezegd wordt, dat hij God gekend had van aangezigt tot aangezigt, en met Hem gefproken als een man met zijnen vriend Deut, XXXIV: 10. O verheven gelukzaligheid: Men weet bij ondervinding wat invloed de aandoeningen van 't lichaam op den geest hebben, hoe zig de lichaams-toevalligheden aan de ziel mededeelen, hoe het vernederd lichaam van wegen de zonde die in deszelfs leden woont, een treurige bron is van menigvuldige elende der ziele, maar wat zal dan bij tcgenftelling die verrukkende nabijheid van 't gezuiverd en verheerlijkt lichaam bij God, een invloed maken op den fmaak en 't gevoel der zaligheid! wordt er hier zoo veel zoetigheid, zoo veel heil gelmaakt, wanneer men in zijne eenzame overdenkingen door 't gebed en geloof gemeinfehap met God oefent, en eenige uitlatingen zijner gunst, eenige gevoelige blijken zijner I nabijheid mag genieten; zou men fcepters, : kroonen, ja al het goed der aarde daarbij veragten; wat zal dan die veel naawere gemeinj fchap en ongeltoorde verkeering met den vol-
za-



346 P H I L I P P: III. Vs. 20, 21.
zaligen God geen gelukzaligheden met zig voeren! Nu ziet men alleen den koning als in een ver gelegen land, dan zal men bij Htm zijn, en in zijne geraeinfchap verkeeren. En deze verwagting is gewis, Jefus, de verheer, lijkte jefus, verklaart met zoo veel woorden deze toekomstige gelijkvormigheid der gelovigen aan Hem, Openb. III: 21. Die overwint ik zal hem geven met mij te zitten in mijnen throon, gelijk als ik 0\erwomun
heb, en een gezeten met mijnen vader in zijnen throon.
Eindelijk, {eindelijk zegge ik, ten opzigt van onze bekrompen kennis en bevatting, want wat fterveling zal ons alles in de bijzonderheden kunnen melden, en ten einde toe uithalen, wat al tot deze gelijkvormigheid behoort,) eindelijk dan zullen de lichamen, de opgewekte en veranderde lichamen der gelovigen, den heerlijken lichame van Christus gelijkvormig zijn in vatbaarheid, volmaaktheid, luister en heerlijkheid. De gelovigen zijn aan deze zijde van het graf in alle hunne vermogens en werkzaamheden zeer bepaald: hunne vatbaarheid is hier niet flegÉs eindig, (want dat zal zij altoos blijven,) maar zelfs binnen zeer enge kringen beperkt. Hun lichaam (om thands daarvan, volgends onzen text, alleen te, blijven fpreken) is in dezen ftaat der fterflijkheid niet bekwaam om geestelijke werkzaamheden en Qodlijke genoegens, in
eeni-



F II I L ï P V: lil. vs. 20, af. 345
cenigen aanraerkclijken trap van levendigheid lange te verdragen; maar na dat het zal veranderd zijn, in gelijkvormigheid aan het heerlijk lichaam van Christus, zal het de tegenwoordigheid Gods verdragen en de. hoogfte vreugde ongeftoord genieten kunnen; eewige blijdfchap zal over de verlosten des Heeren zijn, vroolijkheid en blijdfchap zullen zij verkrijgen, maar droefenis en zugting zullen wegvlieden, Jef. XXXV: 10. Even weinig zijn de lichamen der gelovigen in dezen ftaat van fterflijkheid vatbaar voor dien trap van heerlijkheid en luister die in den hemel plaats heeft: een enkele flikkering van 't hemellicht floeg Paulus blind ter aarde neder ; en Jefus lieveling, de Apostel Joannes, viel bij de verfchijning van den verheerlijkten Middelaar, door den luister van zijn hemelsch lichaam., als dood aan zijne voeten: ja de glans van Sinaï, die flegts door de tweede hand tot Israël kwam, was zoo lïerk, dat zij 't aangezigt van Mozes , zonder dekzel niet aanfchouwen konden. Wat zou 't fterflijk oog dan beftand zijn voor de ftralen die onmiddelijk van Gods throon affchitteren! wat zou het vernederd lichaam dan vatbaar zijn voor dien glans der heerlijkheid, waarop zelfs 't vlammend oog der feraphijnen fchemert. Het is ten dien opzigte, dat onze Apostel zegt, dit vleesch en bloed (dat is het aardfche lichaam in zulk een .ftaat als het nu zig bevindt,) het koningrijke
Gods



350 P H I L I P P: III. vs. 20j 2t.
Gods niet beërven kunnen, i Cor. XV: 50. Maar öok die gefteldheid zai eens veranderd wor^ den. Elinkt het verheerlijkt lichaam van Christus gelijk de zonne, Openb. I. De regtvaardigen zullen ook blinken gelijk de glans des uitfpanfels, Dan. XII: 2. Zij zullen zijn gelijk de jlarren, in onderfcheiden trap van heerlijkheid 1 Cor. XV: 41. Want, gelijk de Zaligmaker Jefus Christus met zijn waar mensehlijk lichaam ten hemel is ingegaan, en vatbaar is voor die heerlijkheid welke Hij van eewigheid bij den Vader had; zoo zullen ook de' veranderde lichamen der gelovigen den heerlijken liehame van Christus hierin gelijkvormig worden. Dit fterflijke dan, zal eens de onfterflijkheïd, dit ver derflijke de onverderflijkheid, dit zwakke de kragt en heerlijkheid aandoen: Dan zullen zij bekwaam zijn in volle kragt, om met ongedekten aangezigte de heerlijkheid des Heeren, niet in eenen fpiegel, maar onmiddelijk te aanfehouwen, en na dat zelve beeld in gedaante veranderd worden van heerlijkheid tot heerlijkheid: Want dit tras 's Heilands uiterfte wil op aarde, dien Hij door zijnen-dood verzegelde, Joh. XVII: 22 24. Ik hebbe hun de heerlijkheid gegeven, ó vider, die gij mij gegeven hebt, en wil, dat daar ik ben, ook die bij mij zijn, die gij mij gegeven hebt, op datze mijne heerlijkheid -aanfehouwen, die ik bij u had, eer de wereld was. Ziet daar iets geftameld van de toekomstige
ge-'



P H I L I P V: III. vs. 20, 21, 35Ï
gelukzaligheid der Regtvaardigen, van die aanftaande gelijkvormigheid" hunner lichamen, waartoe zij, na den dag der opftanding en der openbaring van Christus in zijne heerlijkheid, „verheven zullen worden.
Wat was hier nog niet bij te voegen, wanneer wij in de aanftaande heerlijkheid der gelovigen onbepaald wilden uitweiden, volgends 't geen ons in het heilig woord daar van geopenbaard is, doch ik heb uwe aandacht alleen willen bepaald houden bij de toekomstige heerlijkheid van der gelovigen lichamen, om dat daar van alleen in onzen text gemeld wordt.
Maar, vermoedelijk rijst die vraag bij. u op waarom de Apostel hier alleen fpreekt van de verandering der lichamen, en derzelver aanftaande heerlijkheid, en ook niet van de volmaking der geesten, en de verheerlijking welke de gelovigen nae de ziel ontvangen en genieten zullen: Dan, gelieft uwe billijke vraag ,én de regtmatige begeerte naar een voldoend andwoord nog een weinig op te fchorten: dit behoort eigenlijk tot de 3e. hoofdzaak, waartoe namelijk deze omschrijving van hunne heerlijke verivagting hier in verband van zaken dient, en zal daarvan mij behandeld worden.
Alleen moeten wij nu dit nog opmerken,dat dit alles, wat wij van de verandering van 't vernederd lichaam der gelovigen tot gelijk-
vo-
1



352 PHILIP Pi in. vs. zh . 2ïi
vormigheid aan 't heerlijk lichaam van Chris, tus, gezegd hebben, hier aan Christus als d<ï werkende oorzaak toegefehreven wordt: W«| verwagten, zegt Paulus, den Zaligmaker Jefus Christus, die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zijnen verheerlijkten lichame gelijkvormig worde.
't Is zoo, het is God die de dooden leven, dig maakt: Hij die Jefus uit den dood opgewekt heelt, zal ook hunne fterflijke lichamen mede opwekken door zijnen Geest, Rom. VHh ii. Maar op eene bijzondere wijs, en in den eigenlijkften zin wordt dit aan den Zoon geelgend, of wel aan den Vader, door den Zoon toegelchreven. i Cor. VI: 14. God heeft den Heere opgewekt en zal ons opwekken door zijne kragt, de kragt Christi.
Dit zal allerbijzonderst het werk van Hem zijn, als Middelaar, gelijk Hij de verdienende oorzaak is, die dat heil voor zijn volk ver worven heeft, zoo zal Hij zelve, als de uitwerkende oorzaak, dit ook aan hen toepasfen. ■ En dit wordt ons nog nader onder 't oog bragt m 'c flot van dit vs. het welk teffens Itktngè De" °nfeilba^n grond opgeeft, waar op demar ze verwagting van Paulus, en der genen die ikiïÜmt hCm denze^en wandel hielden, zig mer dingen een vast vertrouwen verliet; dit alles was
;::taR" °e werki*^> waardoor hij ook onder- alle dingen zig kan onderwerpen. werpen.
In-



P H I L I P P: III. vs. 20, 21. 353
Inderdaad, de gemelde verandering en verheerlijking van dit zelve vernederd lichaam dat wij hier omdragen; na dat het zal tot ftof vergruisd en verteerd zijn; deze verandering is groot, wonderbaar, én gaat ons eindig verftand te boven: Niet minder dan een Almagtige kragt, een Godlijk vermogen, wordt daartoe vereisent. 't Is dan niet zonder reden, dat de Apostel * tot ondërfteuning van 't geloof aangaande zulk een groote zaak, er deze gewigtige herinnen •ring bijvoegt, nae de werkinge, waardoor Hij ook \tille dingen Hem zeiven kan onderwerpen. ■ Om den nadruk van dit bijvoegzel, en de gepastheid van het zelve tot zijn oogmerk wel te vatten, moeten wij deze drie zaken, welke in dit gezegde opgefloten liggen, onderfcheidenüjk opmerken*
1. Dat Christus zig alle dingen kan onderwerpen.
2. Dat Hij dit zijn wettig regt en vermogen ook dadelijk door zijne werkinge oefend en openbaart.
3. En dat Hij ingevolge van dat regt ook nae of door die zelfde werking ons vernederd lichaam kan en zal veranderen en zijnen heerlijken lichame gelijkvormig maken.
I L Bij kan alle..dingen zig zeiven onderwerpen ,dat II. Deel. Z is



554 P H I L I P P. III; vs. 20, 21,
is dienstbaar maken aan zijne oogmerken , doende nae zijnen wille met het heir des hemels en de inwoners der aarde; Hij heeft het bewind over alle zaken; hemel en aarde met al wat daar in is, hangen van zijn wenk af; alle fchepfelen, en al de wetten der natuur zijn onder zijne magt; en moeten op zijn bevel zig onderfchikken en dienstbaar zijn tot de uitvoering van 't ontwerp der verlosfing, het koningrijk der genade en heerlijkheid.
Zoodanig eene onderwerping aller dingen komt den Zaligmaker toe, niet alleen als almagtig God, maar in 't bijzonder ook als Middelaar s waar op hier gezien wordt. In die betrekkinghad de Vader in 't eewig verbond des vredes tot Hem gezegd, Gij zijt mijn Zoon, heden heb ik u gegenereerd; Eisch van mij, en ik zal de heidenen geven tot uw erfdeel, en de einden der aarde tot uwe bezittinge, volgends den Ilde Pfalm. David getuigt daar van op een andere plaats, in den CX'^ Pfalm, De Eeere heeft gefproken tot mijnen Heere: zit aan mijne rechterhand, tot dat ik uwe vijanden zal gezet hebben tot een voetbank uwer voeten. De Heere zal den fcepter uwer fierkte zenden uit Zion, zeggende, heerscht in 't midden uwer vijanden, i Uw volk zal zeer gewillig zijn op den dag uwer heirkragt, in heilige fieradien. Die zelfde Digter roept in den geest der voorzegging daar over uit in den VUK Pf, Wat is de mensch dat gij zijns gedenkt, en de
Zoon



PHILIP P: III; vs. 20, 21. 355
; Zoon des menfchen dat gij hem bezoekt ? en hebt een weinig hem minder gemaakt dan, de Engelen, eri hebt hem met eer en heerlijkheid gekroond? Gij doet hem heerfchen over de werken uwer handen; gij hebt alles onder zijne voeten gezet. Ingevolge daar van kon Hij zeggen, Matth. XXVIII: 18. Mij is alle magt gegeven in hemel en op aarde.
Die is dan niet alleen een natuurlijk vermogen, 't welk Hem nae zijne Godlijke natuur , öorfpronglijk eigen is, maar ook een wettig iregt, dat Hem als Middelaar nae zijne ganfche perfoon, als God-mensch van den Vader gege:ven is, en 't welk behoort tot zijne Middelaars verdienste en heerlijkheid; iri die betrekking heeft de Vader alle dingen zijnen voeten onderworpen, en heeft Hem der gemeinte gegeven tot : een hoofd boven alle dingen, verre boven alle overheid, en magt, en kragt, en heerfchappije, en alMen naam die genaamd vsordi, niet alleen in deze wereld, maar ook in de toekomende. Eph. I: 21, 22. In die betrekking moet Hij als koning heerfchen, tot dat Hij alle vijanden onder zijne voeten zal gelegd hebben. 1 Cor; XV: 25.
II'. Dit zijn wettig regt nu is niet flegts een bloot vermogen, waardoor Hij kan alle dingen zig zeiven onderwerpen t maar agtervolgends dit zijn vermogen is Hij ook dadelijk werkzaam; Paulus fpreekt van zijne werking waar:door Hij ook alle dingen zig zeiven kan onderWerpen, 't Is waar, nu en zien wij nog niet, Z 2 ge-



35<5 PHILIP P: III, vs. 20, ii,
gelijk de Apostel zegt, Hebr. Ut 8, 9. dat Hem volftrekt alle dingen onderworpen zijn: Maar wij zien Jefus egter blijkbaar reeds met heerlijkheid en eer gekroond: De bewijzen daarvan zijn kennelijk in zijne zegepralende opftanding en hemelvaart, in de luisterrijke uitftorting van den Heiligen Geest op den Pinxterdag, in de kragtdadige uitbreiding van 't Euangelie, 'en bekeering van ftoute zondaren, in weerwil van de vereenigde magten van de hel, de wereld en het bedorven vleesch. En deze blijken van Jefus alverwinnende magt, en heerlijk vermogen zien wij in den tegenwoordigen tijd bevestigd door eene wonderbare bewaring zijnerkérke, welke Hij geduurende een afloop van ruim zeventien eewen, tegen de aanvallen, uit de poorten der helle beveiligd heeft. Hoe heeft Hij van tijd tot tijd zijne vijanden, die zijne kerke gram waren, verflagen, verftrooid of ingeteugeld! hoe heeft Hij van geflagte tot geflagte zig een volk weten te vergaderen, en bewaren, over 't welk Hij als een volk zijns eigendoms, regeert, dat Hem hulde doet, gehoorzaamt, en hartelijk bemintJ hoe heeft Hij de gefchiedenisfen der wereld, de lotgevallen van 't magtigst rijk der Heidenen, daar aan dienstbaar gemaakt, en getoond dat de koningen door Hem regeeren! Dit alles verfchaft zoo vele zigtbare bewijzen en onderpanden, dat volgends de onfeilbare uitfpraken van Gods
woord 3



P H I L I P P: III. vs. 20, ai. 357
woord, de tijd komen zal dat volftrekt alle dingen Hem zullen onderworpen zijn; wanneer men zeggen zal: de Koningrijken der wereld zijn geworden onzes Heer en en zijns Gezalfden, en Hij zal als Koning heerfchen in alle eewigheid, Openb. XI: 15. Deze zijne kragt zal Hij in volkomenheid betonnen ten jongften dage, wanneer Hij niet alleen zal te niete gedaan hebben alle heerJchappije, en alle magt en alle kragt, maar ook den laaifien vijand den dood, onder zijne voeten leggen zal. 1 Cor. XV: 24, 26".
III. Ingevolge hier van nu verzekert de Apostel hier, dat Hij nae die werking, (dat is overeenkomstig met, en uit kragt van die werking, waardoor Hij zelfs alle dingen, niets uitgezonderd, zig kan onderwerpen,) ook die evengemelde heilrijke verwagting zal daar Hellen, namelijk, de verandering van de lichamen der gelovigen, tot gelijkvormigheid aan zijn heerlijk lichaam.
En dit verfchaft geen geringe fterkte voor 't geloof, aangaande die groote verwagting. Niets is 'er, dat oppervlakkig ongelooflijker voorkomt, en onbegrijpelijker voor ons zinlijk gevoel en vleeschlijk vernuft, dan de wederiopftanding onzer eige lichamen, welke wij hier omdragen, en de evengemelde heerlijke ver» andering van dit zelfde vernederd lichaam, na dar het tot ftof verteerd, door de winden verftrooid, in de zee verzwolgen, met de aarZ 3 de



358 PHILIP P: III. vs. 20, 2Ï.
de vermengd, door de wormen, wild gedierte gevogelte des hemels of de visfchen der zee verfionden zal zijn. 't Is hierom dat de Apostel met groote reden bij deze gelegenheid de oneindige magt van den verheerlijkten Middelaar voor oogen fielt, welke alle twijfeling aan-_ gaande dit groot artikel van des Christens boope moet verflinden. Alle twijfeling en bedenking welke zig tegen dit geloofsftuk opdoet, ontftaat eeniglijk uit onze bekrompen bevattingen, en de onbedagtzaamheid om met den korten maatftok van ons kruipend vernuft de dingen, die boven deszelfs kring gaan, te willen meten. Ondertusfchen zoo dra wij zien op het vermogen van Hem, die alle dingen zig zeiven kan onderwerpen, en niet alleen op zijn vermogen, maar ook op zijne dadelijke werking, die Hij in vele gevallen zigtb.aar doet blijken; als wij ons levendig in onze gedagte Hem voortellen, die hemel en aarde uit niet gefchapen heeft; die de aarde, de zee, en alle andere elementen door den wenk van zijnen wil de ftof der lichamen die zij bewaren, kan doen opleveren; die zoo vele treffende uitwerkfelen zijner magt en genade in en omtrent zijne kerke in den afloop der eewen openbaart, die in zijn eigen perfoon de dood en helle' heeft overwonnen, en daarin ais borg ten onderpand verftrekt voor alle de Uitverkorenen; dan moet eensklaps alle twijfeIing aangaande deze groote waarheid verdwijnen.



P H I L I P P: III. vs. 20,21. 3<T9
> nen , dan moet terftond ons gemoed in een levendig geloof, vaste hoop, en geestlijke vertegenwoor-
; diging zelfs van deze opftanding en heerlijke verandering opgerigt en bevestigd worden.
Trouwens dit behoort tot dat wettig regt, 't welk de Middelaar als een loon op zijnen
iarbeid verworven heeft,en waarin Hij verheerlijkt zal worden; want alzoo zal Hij komen om verheerli.kt te worden in zijne heiligen, en wonderlaar te worden in ■ alle, die geloven, in dien dag , 2 Thesf. I: 10.
i, Ziet daar het vroolijk uitzigt, de heerlijke verwagting en 't gegrond vertrouwen, 't welk zij bij dezen hunnen wandel in de hemelen hadden.
Nu moet ik nog de vraag beandwoorden, waarom de Apostel hier alleen fpreekt van de toekomstige verandering en heerlijkheid deilichamen in den jongften dag, en ook niet van de volmaking der geesten, en de heerlijkheid, welke de gelovigen na de ziele reeds genieten terftond na den dood? En dit brengt ons tot : de 3tle hoofdzaak, die wij ons tot verklaring : Van dit treffend voorftel des Apostels ter overweging hadden voorgefteld, namelijk: waartoe 'l'deze 'gemelde omfchrijving hunner verwagting op de ■heerlijke verandering van 't vernederd lichaam hier \ter plaatje dient, en welken invloed dezelve heeft 'cp het verband van zaken.
Het fpreekt van zelfs, dat de Apostel mee < . Z 4 die



3*o P H I L I P p: in. vs. 23j m
de uitdruklijke melding van het eene, de ver heerhjking des lichaams,het andere, den heer" hjken ftaat der ziele geenszins uitfluit. Men herdenke zijne betuiging Cap. I: 23. daar hij die twee dingen onaffcheidbaar t'zamen voeo-t hebbende begeerte om ombonden te worden, en met Christus te zijn
Ja zelfs onderftelt hij hier de heerlijkheid der Ziele ftrax na den dood: want daar hij hier alleen fpreekt van de heerlijke verandering der henamen, welke eerst in den dag der algemene opftanding gebeuren zal, geeft hij daar door ingewikkeld te verftaaivdat de ziel geen ver andermg als dan zal behoeven, maar intusfehen van ftonden aan bij den dood, in heerlijkheid is: was dit niet alzoo, dan zou hij ongetwij. feld van de toekomstige verandering der ziele tot heerlijkheid ook gewagen; doch de ziel fterft met, maar wordt alleen ontbonden van het lichaam, en wordt dan niet zoo zeer ver anderd in hoedanigheden, gelijk het lichaam ten jongften dage, maar gaat onmidlijk over'in den ftaat der hemelfche gelukzaligheid
Ondertusfchen moet men bekennen, dat die qvergangder ziele in heerlijkheid bij den dood, als ook de volmaking van die heerlijkheid de
hSi.rr ^ WederVeree^ nret het verhetihjkt hphaam, aanmerkelijk genoeg is, om deze ve een plaats te geven onder cfe fi£
mm m mme Y^mmm epaQh^Z
t§n.



P H I L I P P; III. vs. 20, gis 361
ten, wiens wandel in den hemel is, geduurende de dagen zijns ftrijds. Er blijft derhalven nog reden voor de vraag over, waarom de Apostel hier niet zoo zeer, immers niet uitdrukkelijk, van de verheerlijking der ziel, maar alleen van 't lichaam foreekt? En deze reden vinden we in het oogmerk des Apostels, en 't verband van zaken.
Hij teekent hier mede allerkragtigst de tegenHelling hunner bedoelingen tegen, en de uitnemendheid derzelve boven de lage uitzigten en bedoelingen der zulken, tegen welken hij de.gelovigen even te voren gewaarfchouwd had, als zulken, die de aardfche dingen fiegts bedagten, en wier buik hun God was. Deze lieden hadden veel op met het lichaam, maakten veel werk van de bezorging van 't vlcesch tot begeerlijkheid en zagen fiegts op hunne lichamelijke belangens in den tijd, terwijl hun einde, helaas! 't verderf was. Hier tegen nu doet Paulus zien en gevoelen, dat hij,en de genen die zijne voetftappen volgden, fchoon zij weinig op hadden met het vleesch, fchoon zij verre af waren van het zelve te koesteren, en te verzorgen tot begeerlijkheid, egter geenszins de ware belangens van het lichaam verwaarloosden, maar langs dien weg, weiken zij bewandelden, een zalig en heerlijk uitzigt, ook ten aanzien van het lichaam hadden. Zij bedagten geen aardfche dingen, zij maakten hun buik, hun vleeschlijk genoegen en gemak niet Z 5 tot



m PHILIP P: Hf. vs. 20, ar.
tot hunnen God: maar hadden zij dan in opzigt tot het lichaam geen heil te wagten ? ja gewis, een oneindig hooger heil, een zalig vergenoegen; zij hadden de verwagting, dat dit hun vernederd lichaam zou veranderd, en den heerlijken lichame van Christus zou gelijkvormig gemaaüt worden.
Alen merkehier bij ook dit op; dat er in het lichaam, bijzonder 't welk wij hier omdragen, iets vernederends is, iets dat onbekwaam is voor den hemel, iets dat afgelegd en veranderd moet worden. Inzonderheid is er doorgaands in de lichamen der gelovigen, vooral in tijden van druk en vervolging, een aanmerkelijke verne, dering te zien; zij lijden dikwerf gebrek, worden uitgemergeld door zware beproevingen, en fèrijd, verkeeren in armoede, en veragting, daar de godloozen niet zelden na 't lichaam bloejen en groenen als een frisfche inlandfche boom; het is derhal ven van belang, en kan inzonderheid dan, als zulke godloozen tegen hen overftaan, van-nut zijn, hun onder 't oog te brengen, hoe in 't bijzonder ook dit hun vernederd lichaam zal veranderd en verheerlijkt worden, en zij dus ook ten dien opzigte geen de minfte reden hebben om den korten voorfpoed der godloozen in dit leven, ijverzuchtig te benijden, veelmin, bekoord door zulke aardfche zaligheden, hun fpoor te drukken,'daar zij,bij hunnen vernederden ftaat nae



P H I L I P F: III. vs. 20, 21, 363
't lichaam, in hunnen hemelfchen wandel, een oneindig hooger uitzigt, een allerzaiigfte verwagting ook nae 't lichaam hadden.
En, laat ons eindelijk nog gedenken, dat de apostel, (prekende van die verandering en verheerlijking der lichamen, die ten jongften dage gebeuren zal, fpreekt van het toppunt en de voltoojing hunner gelukzaligheid; en dus dooiden uitcrften trap hunner volmaking te noemen, alle de overige deelen hunner ganfche gelukzaligheid t'zamen vat, en hun t'zamen in de gedagte brengt;daar hij dan in de omf'chrijving hunner verwagting iets uitdrukken wilde, 't v/eik een grooten invloed en dringende beweegreden op 't hart der gelovigen verwekken moest, om dien wandel, waaraan zulk eene verwagting verbonden was, na te volgen, kon hij niets nadruklijker onder 't oog brengen dan dit, 't welk het toppunt van der gelovigen gelukzaligheid voltoojen zal, die ons vernederd lichaam veranderen zal, te meer, daar er niets is dat meer tot aardsgezindheid vervoert, dan de zinlijke dingen, die het lichaam ftreelen; 'er kan derhalven geen kragtiger teugel voor die dwaze gezindheid, en geen fterker fpoor tot een 'hemelsgezinden wandel zijn, dan t<$ gedenken, dat ook zelfs ons lichamelijk geluk niet door aardfche genoegens kan bevorderd, maar uit den hemel moet verwagt worden. En zulk een levendige hoop en verwagting is een geze
gend



3*4 PHILIPP; ui. vs. 20j2I>
gend middel tot, cn een levendig bewijs van eeqen wandel in de hemelen. Men erkenne dan de geestlijke wijsheid van den Apostel in deze hier zoo wonder wel geplaatfte en uitgelezene befchrijving hunner verwagting, die ons vernederd lichaam veranderen zal, op dat het zelve zijnen heerlijken lichame gelijkvormig worde, 6
En dit herinnert ons teffens het Jaatfte Juk, 't welk ons alleen nu nog overfchiet, foer foj aan te merken; namelijk, wat klemmen, de drangreden hier in ligt opgejloten, orn uit aanmerking van dit alles de Broeders aan te Jporen om zijne navolgers te zijn, en te merken op de .genen die alzoo wandelen, gelijk zij hem ten voor. heelde hadden.
Ik behoef voor een opmerkzamen niet veel moeite te doen,om de gepastheid dezer drangreden te vertoonen. Men kan dit uit het ge heel beloop der verhandelde zaken, inzonderheid uit het laatstgezegde genoegzaan afnemen, t Is waar, wilde ik hier aan den vloed van een redenkundig betoog bot vieren, wij konden het fchitterende der weifprekendheid dienstbaar maken, om de kragt dezer drangreden uittehalen: doch als de Geest van Christus de waarheid zelve, welke in deze aandringende omfcln-ijvnag ligt opgefioten, aan het^ hart brengt, zal niet alleen de kragt dezer drangreden zig doen gevoelen, maar ook eene dade-
lii-



P H I L I P P: III. vs. 20, 2r. 355
lijke uitwerking hebben, welke geen blinkende redekavelingen, geen uitgezogte welfprekendheid, geen konstige uitbatingen in ftaat zijn immer voord te brengen. Ik beveele dan de zaak zelve, die gij gehoord hebt, aan uwe nadenking en geduurige overweging, onder opzien tot den Geest van Christus.
Alleen wil ik tot voltoojing onzer verklaring over dezen gewigtigen text, met weinige dit doen opmerken :
Dat Paulus door het uitgelezen voorftel van hunne zalige verwagting de gelovigen wilde belust maken op den wande! in de hemelen, en aanfpooren om hunne harten fteeds tot den hemel te verheffen, en den Zaligmaker, wien zij daar uit te verwagten hadden, aantekleven. Want, is dit lichaam dat wij hier omdragen, dat vernederd lichaam, ons beftendig huis niet, maar een bouvallige hut, die tot ftof keeren zal; wat zou men dan aan het zinlijke zig verflaven en het vleesch koesteren ? Dan, dit vernederd lichaam zal weêr herfteld, veranderd en verheerlijkt worden; doch van waar? dooide kragt van Christus en zijne toekomst uit den hemel: wie dan, die deze hope heeft, moet niet door dezelve gedrongen worden om nae ziel en lichaam beide het hemelfche te .zoeken, het hemelfche te bedoelen.
En is dit zoo, hoe nodig was 't dan, zulken te ontvlieden, die tot hun eewig verderf, flegts
aard-



366 PHILIPP: III. vs. 20, ifi
. aardfche dingen bedagten, en den buik tor hunnen God fteiden; en integendeel Paulus na te volgen, die alle dingen fchade agtede, om d~ uitnemendheid der kennisie van Christus, zijnen Heer; ja drek rekende om Christus te me gen gewinnen! Immers, is Christus der zoude geftorven, en opgewekt tot heerlijkheid des Vaders; en hebben de gelovigen die verwagting van eens zijnen heerlijken lichame gelijk vormig te zullen worden; hoe onbetamelijkoneigen en laag zou >t dan zijn, de aardfche dingen te bedenken, en gemeinfehap te hebben met zulken wier einde het verderf was Hoe kragtig daarentegen moet dit aanmoedigen om m die zalige hope hier in niewigheid des le vens reeds te wandelen, en de aanftaande gelijkvormigheid aan Christus zig fteeds ten doel te ftellen! Hij nu zogt geen aardsch koningrijk, en leerde dat wij ons hier geen groote dingen m het ondermaanfche zouden zoeken maar onzen wandel in de hemelen hebben- Te regt dan, weest mijne navolgers, broeders', en merkt op de genen die alzoo wandelen, gelijk Sii ■ons tot een voorbeeld hebt, want onze wandel s in de hemelen.
Wf-. V6rnederend tafreel ! als wij daarbij vergelijken de levenswijs, >t gedragen wandel der Christenen in onzen tijd: §
Ah



P H I L I P P: III. vs. aö, al.. 367
Als men na waarheid zal oordeelen, en veler gedrag den naam geven welke '1 verdient, moet men er van zeggen, dat hun wandel in de helle is. Wat openbaart zig de duisternis, de verkeerdheid, de vijandichap van 't vleeschlijk verftand bij . velen tegen het Euangelie, in i „woorden, in gefchriften en gezellchappen, in . gedragingen! wat woont en heerscht de God I .dezer eewe, de vorst der duisternis in veler harten! hoe maakt de fpraak hen niet openbaar, | wat is veler tong niet ontftoken van 't vuur ;j (der helle! wat ziet en hoort men niet in veler ;j gedraging, en verkeer, ook met den naasten, een fchets en fchilderije van de helle!
't Beklaaglijkst is, dat zulke menfchen den | naam van Christenen dragen, en uiterlijk tot : :de kerk betrekking hebben. Ik noeme dit beklaaglijk in een dobbelen zin. Beklaaglijk voor de belangens der ware kerk, die deswegens gelasterd wordt: zulke menfchen zijn een aanftoot en ergernis voor de genen, die buiten .zijn; fchandvlekken voor de gemeente tot welke zij behooren, en oorzaken van het'toenemend ongeloof. Want daar men voormaals plagt te zeggen, zo gij overtuigd wilt worden van de waarheid van 't Christendom, ziet op het leven en den wandel van de Christenen; ; ziet men nu helaas bijkans die taal omkeeren, 1 althans den ongelovigen aanleiding verfchaffen, j om uit het ergerlijk gedrag van zulke zooge-
naam-



3*8 PHILIP F: HL Vs. 20) 2U
naamde hervormde Christenen te befluiten, dat de ganfche geopenbaarde Godsdienst meer in woorden beftond dan in kragt. Maar ook bekiaaghjk voor hun zeiven. Want wat kan op zulk een wandel volgen? wat moet derzulfcer verwagting zijn! Helaas geleefd te hebben onder de bediening der genade, gelegenheid gehad te hebben, Jefus Christus, en in Hem den weg des heils te horen aankondigen, ge, roepen te zijn tot bekeering en vergeving van zonden; maar geweigerd, maar zulk een heil verfmaad, maar het zelve door wangedragingen met voeten getreden, en zijn geweten verwoest te hebben! öjammerlijken toeftand! ö gedugte uitzigten in de eewigheid!
Uw geweten fpreekt misfchien u onder dit voorftel vrij, van zulk een grove verkeerdheid en helfchen wandel. Maar is uw wandel daarom nog wel hemelsch? Men heeft-vele menfchen, die hunne belijdenis geen fchande aandoen, maar zelfs in opzigt tot vele burgerlijke zaaken van wellevendheid, pligten van uiterlijke Godsdienstigheid en weldadigheid, dezelve tot eere ftrekken; maar wier wandel met dat alles niet hemelsch, maar aardsch, maar wereldsgezind is. Wat woont er toch in uwe gedagten ? van de meesten moet men zeggen , de aarde. Wat bezit uwe genegenheden ? de wereld. Wat neemt uw hart in? de genoegens en de eer van dit leven. Waar henen



P H I L I P P: HL vs. 20, 21. 3<5o
1 lopen uwe inzigten en ondernemingen? naar het ónciermaanfche. Wat vervult de overleggingen van uwen geest, wat is de hoofdzaak van alle uwe bezigheden? de zorgvuldigheden dezes levens. Wat getuigt veler opfchik,. pragt, en flaaffche opvolging der modens?.. wat getuigt uwe taal? Men zal vele menfchen :j aantreffen, die uitwendig onberispelijk leven, ï men zal hun jaar en dag ontmoeten, zonder >. ooit een woord van den hemel en het hemel.1 fche te horen fpreken; men zal in de gezel: fchappen de monden als zien verzegeld worjjclen, zo dra men het op dien text wenden ï wil, en niet anders horen fpreken dan van wereldI fche belangens of dwaasheden. Zou dan derzulker wandel, hoe onbefproken anders voorde menfchen, zou derzulker wandel egter in . den hemel zijn ? Zou dat mogelijk wezen in den hemel thuis te horen, deel te hebben in ■de erve des lichts, en egter nimmer daar mede op te hebben, nimmer van dat hemelsch vaderland te fpreken; ja verlegen te worden als anderen daar van tot ons fpreken, en ons in leen gefprek daar over inleiden.
Zeker dit is een van beiden, of zig.zijns vaderlands te fchamen, of den hemel tot zijn vaderland nog niet te hebben.
Kent gij u in dezen fchuldig, zijt gij nog vreemdelingen van den hemel en burgers van dat onzalig genootfchap, welks deel alleen in II. Deel. Aa dit



fro PHILIP F: Uit vs. 20j 2Ï<
dit leven is. Ach erkent het met waarachtig gevoel uws harten i betreurt uw ongeluk. Maar weet, dat dit hemelsch vaderland ook nog voor u geopend, dat de weg derwaards ook u gewezen wordt. Doch weet er bij, dat het burgerregt in deze hemelftad veel kost'. Geen prijs van goud of zilver, al was het tot de ftarren toe opgehoopt, kan daar bij reiken, geen deugden, menschlijke waardigheden, of voorregten kunnen 't u verwerven, maar alleen het koste'lijk en dierbaar bloed van Gods eigen Zoon I En dit bloed is geftort, die prijs is betaald, en daarom kunt gij ook, hoe gering, hoe arm na de wereld, hoe elendig In u zeiven daar binnen komen. Maar de poort is eng' en de weg is fmal, doet dan geweld op het koningrijk en poogt het intenemen, en (kunt gij die wonderfpreuk vatten,) wordt teffens als een kindeken; want zo gij u niet vernedert, en wordt gelijk de kinderkens, gij kunt het koningrijk der hemelen niet ingaan.
Hebt gij deze hemelfche roeping gehoor zaamd, broeders.' Ziet hier het voorbeeld, nae 't welk uw wandel moet ingerigt zijn.
Als gij uw hart op uwen weg zet, zult gij bevinden, dat er een hemelfche trek in uw binnenfte geplant is. En hoe aangenaam is u die geftalte welke daar uit voordvloeit ! Staat gij m dat licht, ö hoe verdwijnt dan de wereld met hare begeerlijkheid in uw oog.' hoe
fins-



$ H I L I P P: III. vs. 20,21. 371
fmakeloos zijn u de wellusten dezef aarde bij de vettigheden van uws Vaders huis; hoe gematigd en bedaard is dan uwe ziel onder tijdelijk geluk of ramp! beminlijke toeftand voorwaar !
Maar ach hoe weinig ftaat gij daar ! gij verdiept n te zeer in de aarde, gij zijt onder de bezigI heden en zorgvuldigheden des levens niet ge| noeg op uwe hoede, gij zijt niet genoeg verdagt op uw afleidend hart en de traagheid van 't vleesch. Gij zijt afgetrokken eer gij er om ■i denkt; gij hebt geduurig nodig de raderen uwer geestlijke en hemelfche gedagten optewindeu. Laat gij dit fleuren , gij raakt langs ; hoe verder uit uwe hemelsgezinde geftalte, gij : zinkt in 't flijk, of zakt zo diep in 't ftof der fwereldfche zorgen en begeerlijkheden, dat gij er als onder bedolven raakt, en naawlijks het i hoofd er uit weet opterigten.
Uwe taal maakt u, ook zelfs onder uwe onigeftaltens, doorgaands openbaar; maar wat fpreekt gij die evenwel nog gebrekkig! Ik bedoel nu niet dat gebrek,- dat fommigen uit onnozelheid op een verfchoonlijke, maar fommii gen min verfchoonbaar uit gemaaktheid, aanfkleeft, met naamlijk de geestlijke dingen met (bewoordingen uit te drukken, die meer klugtig Ban geestlijk, meer mislijk dan deftig zijn: men mag dit zinbeeldig de tale Canaans noeSïen, maar 't ware te wenfchen, dat de egte,Aa 2 de



372 P H I L I P P. III: vs. 50, 2T,
de zuivere, de waarlijk verhevene tale Canaans nooit met zulke brabbeltaal, bastertwoorden, en lage uitdrukkingen ondermengd wierde: hoewel men egter niet zeggen kan, dat dit gebrek over het geheel zeer heerfchende is. Maar ik bedoel een ander gebrek: men fpreekt wel met elkander over zijnen geestlijken toeftand; men klaagt over zijn dagelijks gebrek, men zugt onder afzakking en laagheid, en levenloosheid; men geeft elkander wel eens raad en fchrijft regels voor, maar men fpreekt minst van die dingen, die middelijk het hart opwekken, levendig maken, de voorwerpen des geloofs der hoop en der liefde nabij onder 't oog brengen. Ai, waarom zoo weinig gefproken van den hemel, is 't wonder, dat de verlangens hier omtrent zo weinig werkzaam zijn, daar men er zo weinig van fpreekt! 't is goed nu en dan van zig zeiven te fpreken, 't heeft zijn nut, onze werkzaamheden bij gelegenheden te verhalen, onzen toeftand te melden, en ook al eens zijne klagten in elkanders fchoot uitteftorten; maar ziet toch toe, dat de voorwerpen desgeloofs meer levendig zijn ; - te fpreken, zoo ben ik, zoo doe ik, zoo was ik toen en toen gefteld, zo bevinde ik mij nu, kan nu en dan zeer nuttig en fomtijds nodig zijn: maar dit altoos te doen, en niet anders, maakt dikwijls het gefprek fomber, en ftroef: en wordt ten laatften wel eens een herhaling » daar



P H I L I P P. III: vs. 20, 21. 373
daar 't hart weinig deel in neemt; Maar laat ons toch ook veel tot elkander fpreken van den hemel, van de liefde van Christus, van de algenoegzaamheid zijner verdiensten, van de ontfermingen van zijn medelijdig hogepriesterlijk hart, van de geduurzaamheid en kragt zijner voorbidding — Geliefde, hier aan hebben wij niet alleen altijd fprekens ftof, al zijn wij zelfs laag; maar ook even dit zelfde onderling te verhandelen, is al dikwijls het gezegendst middel, om de ziel uit de laagte optewekken. Och vroomeu! dat toch alle uwe gezelfchappen dit meer bedoelden, dat toch deze dingen meer de ftof uwer gefprekken waren. Welaan dan Godvrugtigen: heft uwe hoofden meer op tot dc/i troon van Gods heerlijkheid. Gij zijt voorde eewigheid gefchapen; uw fchat, vaderland, ftad, erfgoed, eewig verblijf is daarboven, de hemel dan wone in uwe gedagten, en make uwe gefprekken levendig, indien ik u vergete, o Jerufalem! zegge uwe ziele, zoo vergete mijne regterhand haar zelve! Hoe lieflijk zijn uwe woningen, ê Heer der heirfcharen, mijn ziel is begeerig en bezwijkt van verlangen. ■ Komt u de zaak wel eens fchier ongeloofbaar groot voor, ziende op uwe flegtheid, ziet dan fteeds op den Middelaar, door wiens geregtigheid alleen u het leven,ja 't regt tot den hemel wordt toegebragt, en dit zal uwe kleinAa 3 moe.



374 PHILIPP: LU. vs> 2Qj ^
moedigheid in aanbidden, verwonderen, danken, en verheerlijken veranderen.
Zoekt uweinzigten, oogmerken, voornemens en daden interigten met een uitzigt op den hemel, met een oog op uwe hemelfche roepmge, door zulke werken te doen die het licht der eewigheid verdragen konnen.
Een Christen moet geen aardfche dingen bedenken. Dan, hier mede is hij niet onverfchilüg omtrent zijn lichaam, hij ziet op de verheerlijking des lichaams, als op. een der gewigtigfte verwagtingen.
Somtijds bekruipt de vreze des doods, en drukt het hart met kommer, maar ziet voorbij het graf, en het treurtoneel der vernedering, verandert in een verlicht gewest.
Wat zaligheid zal 't zijn, den Middelaar eens van aangezigt te aanfchouwen, en Hem, die zig hier zo diep vernederde, voor den throon hulde te doen, en zig voor zijn aangezigt te verheugen.
Voords broeders, ik eindig met de gewigtige woorden van den Apostel Petrus: Ik vermans u geliefden, als inwoners en vreemdelingen, dat gij u onthoudt van de vleeschlijke begeerlijkheden,welle krijg voeren tegen de ziele. Amen.
Einde van het Derde Capittel.
P H I,



375
PIIILIPPENSEN
CAPITTEL IV:
INLEIDING.
De Apostel Paulus heeft in het eerfte lid van het vs. des eerften Kap. van dezen uitmuntenden brief zijne beminde Philippiërs vermaand tot eenen burger-wandel, waardig het Euangelium van Christus, dat is, overeenkomstig met de leer en de lesfen van dat Euangelium. Hij heeft die vermaaning korte lijk uitgebreid en aangedrongen in het 2de lid van het <i~i". en de drie volgende versfen. Het tweede en derde Kap. behelst eene verdere uitbreiding en aandringing van deze zelfAa 4 de



376- INLEIDING, de vermaaning. Dit onderwerp was bij Paulus van het grootfte gewigt; waarom hij het zelve met nadruklijke woorden en aanvoering van de *ragtigfte drangredenen vervolgt van vers i-« In levendige gedagtenis hebbende en houdende de uitmuntende proeven van liefde, die hij van de Philippiërs ontvangen had, wil hu met eindigen, zonder hun deswegens zijne dankbaarherd te hebben betuigd, gelijk hij op eene zoo godvrugtige als hartelijke en hartin, neemende wijze doet, van vs.'10 tot vs. 2Q Waar na hij eindelijk dezen zijnen brief naar ffe woonte met groetenisfen en zegenbede befluit van vs. 21-23,
. ™eX\ °ntm0e£ dus driehoofd -bijzonderheden m dit kapittel. Van het k. tot htf p„. vs_ . n
ten. worden de Philippiërs nader vermaand tot eenen burger-wandel waardig het Euangelium van Christus. Dit is de eerste hoofd - bijzo'nderheid.
Van het to^. vs. tot het 2ie.zegtx3e Apostel hen dank voor de aan hem gezondene liefde -gaaven Dit is de tweede. 6
De derde, in de drie overige versfen vervat, behelst het flot van dezen brief
Ieder van de gemelde deelen dezes kap be g"JPC meer in zig, het geen duister is en ver Haaring noodig heeft, dan men in den eerften ppflag ZIg zoude verbeelden.
Dus luidt deszelfs eerfte deel,



377
PHILIP P. IV: vs. 1-9.
Zoo dan, mijne geliefde en zeer gewenschte broeders, mijne blijdfchap en kroone, ftaat alzoo in den Heere, geliefde.
Ik vermané Euodiam ,en ik vermane Sijntijchen, dat zij eensgezind zijn in den Heere.
En ik bidde ook u,gij [mijn] oprechte medegezel, zijt deze [vrouwen] behulpig, die met mij gefire'den hebben in den Euangelio, ook met Clemens, en de andere mijne mede ■ arbeiders, welker naameii zijn in het boek des levens.
Verblijdt u in den Heere alle tijd: wederom zegge ik, verblijdt u.
Uwe befcheidenheid zij alle menfchen bekend. De Heere is nabij.
Ween in geen ding bezorgd: maar laat uwe begeerten in alles door bidden en fmeeken met dankzegginge bekend worden bij God.
En de vrede Gods, die alle verfland te boven gaat, zal uwe lianen en uwe zinnen bewaren in Qhristo Jefu.
Voords, broeders, al wat waarachtig is, al wat eerlijk is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat wel luidt, zo daar eenige Aa 5 deugd



378 PHILIPP: iy. vs. r-5.
m eenigS l°f dat -ff
//« gene gij ook geleerd, en ontvangen, en ge. hoord, en in mij gezien hebt, dat doet: en de God des vredes zal met u zijn.
Qver de eerste hoofd - bijzonderheid, welke
fcher V°°rd0et in dk 4°' KaP: vaIlen vericheiaene vraagen, onder anderen deze drie
iJc«Wjs,wien moeten wij verftaan door den pe zoon dien Paulus in. het 3, vs. betiteld met den naam van zijnen opregten medgezel-
fpIÏÏrDdeSZel? aaam in Scheef niet'
hG ,aatfte lld dat zelfde vs. het bijvoegzei te pas, Waardoor ^
^ en anderen zijne mede. arbeiders voor¬
draagt als gefchreven in het boek des levens? De derde vraage is: Daar Paulus van het ie" tot aan het 8e, vs. onderfcheidene Euangelie-' lesfen aan de Philippiërs voordraagt, is er een fehakel ln het voorftel dier Euangelie-lesfen, gehjk ook in de zamenvoeging van die bijzonderheden, waartoe hij hen vermaant in 't ge vs. i Zoo men begrijpt, dathetlosfe EuangelieIpreuken zijn, die daar in voorkomen, heeft Riks geene zwaarigheid? Zoo men, gelijk in dezen geheelen brief, ZOq ook iu dit gedeelte
vaa



P H I L I P P: IV, vs. 1-9- 379
Hm denzelven, een redeneerkundig 'verband begrijpt, hoedanig is dit verband? ' Wij zullen voor de beantwoording van deze vraagen op zijn plaats tragten te zorgen.
De Apostel begint dit vierde Kap. met een voorftel, waardoor hij al het voorgedragenc in het voorige van dezen brief ter aandringing op eenen regten Euangelie - wandel kortelijk t'zamen trekt, en aan de Philippiërs bij herihaaling op zulk eene wijze voorftelt, die bij Ipitneemendheid gefchikt was, cm hen tot destefelfs betragting te bcweegen. I fifj zegt:
zoo dan,mijne geliefde,en zeer o ewenschte broeders, mijne r lijd schap , en mijne kroone, staat alzoo in den heere, gkliefd e.
In deze woorden ontdekt zig veel vuur, veel nadruk.
Voor eerst zeggen hier die woorden veel in I verband: Zoo-dan staat. De Apostel ! wil zeggen: „ Daar het aantal van de vijanden „ des Euangeliums zoo groot is, daar de hon„ den, de kwaade arbeiders, de verfnijding „ nagt en dag t'zamen werken, en alle hunne „ kragten vereenigen, om u af te trekken van „ de gemeinfchap aan dat Euangelium, waarin gij tot hier toe, tot heerlijkheid van God, ten uwen hoogden gelukke en tot mijne uit-
nee-
Zoo dan (iaat



in dt\ Heere
slzoo
Mijne geliefde tn zeer
38o PHILIPP: IV. vs. 1.
>}lTTt bI;jdfchap gebieven «*. ^
35 Z C ' g°ede kriigsk«egten van Je" , Chnstus' °P ™™ post. Staat op dendelven waakzaam en.alle «ogenblikken ge" 3'CCd t0t den Itójd. Ziet toe dat niet fen
" 2Tndjïin iemand van uzij'ee« ^
» ongeIoov,g harte, waardoor gij zoudet afwij: => ten van den levendigen God "
vefbl'^w^ tWSede'n °°k veeI *
velband, wanneer w,j Paulus hooren zeggen! Stof IN DEN HEERE< «?Së«i.
De zin is .-„verkeert door het geloove in de * gemeinfehap van den Heere Jen* Christus
*> ;;nd; Ten gij niets kunt d°-> ^r 2
^ alles kunt doen. Staat dan in gemeinfehap „.met denzelven ootmoedig, kloekmoedig." P
daarbij doet. W ALZOO in dm RJ
h" ^ a,S ik u^t. alleen door mijn on " tor7S; /mar °°k d°°r mij'n voorbeed ge" d3t g!'j m°et ^ * den zeiven
33 T°" hler toe hebt gij ,/200 iu den ' « gefean; ftaat verder tot het
Ik^SÜ?- fta8traeer en
Vooral moet onze aandagt vallen op de tref fende aanfpraak, die hier Paulus aan d Phf'
2EER OEWENSCHTK BROEDERS, MIJNE BlIjDscHAp £N MIJNE
li R Q O»



P H I L I P P. IV. vs. i. 3§r
kroone, ftaat alzoo in den Heere, ge
liefde.
. Deze aanfpraak, die zulk eene opftapeling van vriendelijke en hartinnemende uitdrukkingen in zig bevat, kwam bij den Apostel voord in het gemeen uit eene allerft'erkfte liefde - betrekking , die hij op de Philippiërs gevoelde, om verfcheitlene redenen meer op die, dan op eenige andere gemeente; in het bijzondei uit eenen liefde - vollen kommer, dat zij ten eenigen tijde door de vijanden van de dierbaare genadeleere zig eenigzins mogten laaten aftrekken van de gemeinfehap des Euangeliums, waartoe zij zoo fpoedig boven andere gemeintens waren overgebragt, en waarin zij tot hiei toe in onderfcheiding van andere gemeinten: ftandvastig gebleven waren. Men bemerkt lig' telijk dat ik hier niet fpreeke van de zoogenaamde hebbelijke, maar van de praktikaale gemeinfehap aan het Euangelium, tot welke niei alleen de toevlugtnemende, maar ook de toeeigenende en berustende daad.;des geloofs behoort.
Tot deze praktikaale gemeinfehap des Euangeliums waren de perzoonen, aan welke Paulu; hier fchrijft, immers de eerstelingen der Philippifche gemeinte aanftonds gekomen op dien zelfden dag, dat hun het Euangelium dooi Paulus verkondigd wierd. Zoo' ging het mei Lydia en haar huisgezin,naar Hand. XVI: 14.
15
wensebte broeders , mijne blijd
fchap en
mijne
kroone.



382 P B I L I P P: IV. vs,- r.
15. Zoo ging het met den ftokbewaarder èrj zijn huisgezin, naar Hand. XVI: 25-35. Hetgeen meer was, zij volhardden in die gemeinfehap van het Euangelium niet alleen, toen hij in dezelve bij hun , maar ook, toen hij van hun afwezig was. Toen ftondenzij nog volkomener dan tê voo~ ren. Men zie Kap. h 3-5. en vergelijke Kap. II: 12. als ook dit IVe.Kap. van vs. 10—2ói waaruit wij zien, hoe zeer zij hunne volharding in de praktikaale gemeinfehap van het Euangelium door hunne daaden hadden betoond, als hebbende uit dien grond, die uitneemenfte liefde bewezen aan den ijverigften prediker, en groötften voorftander daar van; aan dien perzoon, door wien zij tot de gemeinfehap van het zelve waren overgebrast. Zulks verbond Paulus ten fterkften aan de Philippiërs. Zulks deed hem allervuurigst wenfehen, dat zij toch mogten blijven ftaan in die waaragtige genade, waarin zij tot nu toe ftand hielden. Bedagt hij, dat zij het nu zoo langen tijd hadden uitgehouden tegen alle de aanvallen die op hun gedaan waren, om hun daar van aftetrekken, zulks gaf hem zeer veel hoop, dat zij het verder zouden uithouden. Doch het nam zijn zorg in betrekking tot dit gewigtig ftuk niet weg. Hem was onder 'het oog het aangetekende door Mofes Gen. XVII: 1. Als nu Abram negen en negentig jaar en oud
was



P H I L I P P. IV. vs. u 3§3
(dus oud en grijs in de oeffening der godzaligheid,) verfcheen de Heere aan Abt om, en zei&e tot hem, wandel voor mijn aangezigte, en zijt opregt. Hem waren onder 't oog de voorbeelden der uitmuntende bijbelheiligen, jdie (merendeels op het laatst van hun leven,) eAg lieten aftrekken van de gemeinfehap des Euangeliums, en daar door in diep verval geraakten. Gideon, Eli, David, Salomo, Afa,~ Hij zag de zelfde droevige verfchijnfelen in i eenige gemeintens, door hem geftigt, in het ; bijzonder de Galatifche. - Hij begreep en bezefte ten levendigften, dat de ftandvastigheid, die de Philippiërs tot hier toe betoond hadden, noch hun, noch hem ten genoegzaamen waarborg voor het toekomstige konde verftrekken. Hier van, dat hij hun bij herhaaling vermaant, om te ftaan in den Heere; hier van, ] dat hij zulks doet op eene alzins beweeglijke wijze, alzins gefchikt, om in het gemoed van | de leden der Philippifche gemeente eenen diepen en duurzaamen indruk te maaken, zeggen| de: mijne geliefde, en zeer gewenschte broeders , I mijne blijdfchap en mijne hroone, ftaat alzoo in i den Heere", Geliefde! De zin en bedoeling der . woorden komt hier op uit, „ Houdt u toch „ aan mijn Euangelium, ó gij mijne geliefde „ broeders, die ik bij uitneemendheid hef : % hebbe, als toegebragt door mijnen dienst, S3 als aankleevers van mijne Ieere tot nu toe!
» 6 gij>



3S4 PHUIPP. IV. VSi u
» o gij, mijne zeer gewenschte broeders, die «
£M dtn Heere^ 200 omtiw mij gedraagt, » dat zulks ten vollen beandwoordt aan den
' " T ' mijnel' Zide' naa WPlke ik daarom n zeer begeeng ^ ^ .fc .
" Z°°dra de Heere zulks zal L aaten,
-te zien te fpreeken, te omhelzen; naa " Wdke Ik Verla"ge met de innerlijke bewee - Wn van jefus Christus- 6 gij, die mijne
" Lhjt P Z!jt' °Ver ik mij bij uitnee-
.mendheid verheuge wegens uwe ^ ?3 overbrenging tot de gemeinfehap aan het Eu3, angehum en uwe volharding in dezelve tot » op dezen dag, die deswegens een zeer voorna m « gedee te van mijne blijdfchap uitmaakt. 6 * JIJ' diC vit, die door mijnen
« dienst tot de gemeinfehap van het Euange« hum overgehaald, daar door, en vooral door „ uwe ftandvastige aankleeving aan het zelveM al den fmaad, dien ik in uwe ftad om des „ Euangehums wille ondergaan heb, hebt mt „ gewischt, die mij even daardoor tot eene"
" £?d?rSrPrden ZiJt3 eeQeerk« die reeds „ m dit leven voor het oog van uwe ftadge-
" n°0tfn ,Ja Van de geheele wereld mijn hoofd * °P üe Iuisten-ijkfte wijze verfiert, en eens ' ** hier namaals voor het oog van engelen en „ menfe en met volle hemelglansfen'op mi" » m fchedel blinken zal! Staat toch in de ge.
>} raeia.



P H I L I P P: IV. vs. i* 3^5
ff meinfchap van dat Euangelium, het geen ifc L u verkondigd hebbe, en even daardoor in den L Heere, Geliefden! die ik zoo lief hebbe, dat f mij woorden ontbreken, om het te kunnen „ uitdrukken. En daarom wensch ik niets vuu„ riger, dan dat gij toch moogt ftaan, en blij„ ven ftaan in den Heere; deswegens betuige ik u bij dc allertederfte liefde, die ik u toe„ drage, en die ik ook verzekerd ben dat gij „ mij toedraagt, neemt toch aan en bewaart in „ den zin der gedagten uwer harten het woord „ mijner vermaaning, waardoor ik u ook aan„ fpoore, om tot heerlijkheid van God, ten „ uwen hoogften gelukke, en tot mijne onuit|„ fpreeklijke vreugde waardiglijk te wandelen „ het Euangelium van Christus in den weg „ van gemeinfchaps-oeffening met denzelven! Mijne geliefde en zeer gewenschte broeders, mijne blijdfchap en mijne kroone, ftaat alzoo inden ,, Heere, geliefden!"
Na dat de Apostel de Philippifche gemeinte vermaand heeft tor het ftaan in den Heere, als uitmaaken het hoofdzakelijke van eenen wandel, waardig het Euangelium van Christus, bepaalt hij hen nader bij eenige bijzonderheden, die tot zulk eenen wani del behoorden, hen opwekkende, om in alle die i opzigten het fpoor des Euangeliums te betreden, i Van deeze nadere vermaaningen maakt hij eenen \ aanvang met een voorftel, raakende twee voorTLDeel. Bb naa.



Ik ver-•maan;Euodian en ik vermaan Syntychen, dat Zij eensgezindzijn in den Heere.
386- PHILIPR IV: vs. j, ■ j.
naame perzoonen in de Philippifche gemeintêj waarvan hij op deze wijze fchrijft in het ode en 3de vs>
Ik vermaane euodiam, en
ik vermaane s ïntychen, d a t ZIJ eensgezind ZIJN in den heere.
Ende ik bidde ook ü}
[MIJN] opregte medgezel,zijt deze [vrouwen] behulpig, die met MIJ gestreden hebben in den euangelio, ook met clfmens, en de anderen, MITNE mede- arbeiders, welker mj men ZIJN in het boek des £e. vens.
in het tweede vs. wordt aangedrongen op heiftelhng van de liefde-breuk, die er ont ftaan was tusfchen twee leden der Philippifche Gemeinte. De Apostel zegt: IK vermaane
euodia, en ik vermaane s yn ty c h e, ^ eensgezind ZIJN in den heere.
KU° en waren twee perzoonen
van de vrouwelijke fexe, gelijk blijkt uit het volgende vs. Zij waren naar alle waarfchijnlijk. heid van heidenfche afkomst, en wel uit Griekenland Euodia en' Syntyche zijn althans Gnekfche naamen. Uit het volgende 3*. vers.
zul-



P H I L 1 P P. IV: vs. £, & 38?
zullen wij ftraks zien, dat deze twee Griekinnen waare Christinnen, uitmuntende Christinnen , zijn geweest, heldinnen van den eerften rang in het voeren van de geestlijke oorlogen des Heeren. Maar,het geenPaulus enBarnabas, die twee uitmuntende heiligen, wedervoer, zag men ook in deeze vrouwen gebeuren. Zij geraakten met elkander in twist; waar over, weten wij niet, nog ook hoe verre. Zoo verre ging haare verwijdering, dat Paulus goed vond, haar in deezen brief, openlijk tot eensgezindheid te vermaanen. De Apostel zegt: Ik vermaane Euodia en Syntyche, dat zij eensgezind zijn. In het voorige van dezen brief heeft Paulus de Philippiërs reeds meer dan eens nadrukkelijk tot eensgezindheid vermaand. Hier doet hij zulks met uitdrukkelijke noeming van de perzoonen, die hij bijzonderlijk had bedoeld, zijnde Euodia en Syntyche. Daar de Apostel niet zegt, Ik vermaane u, d Euodia en Syntyche , dat gij eensge. zind zi/tjmaar, Ik vermaane Euodia en Syntyche e. t. v. ,fchijnt het mij toe, dat hij hier zijne reden rigt,niet tot de gemelde perzoonen,maar tot de overige leden der Philippifche gemeinte; en dat hij wil zeggen: „ Ik verzoek u, „ mijne geliefde en zeer gewenschte broeders, „ dat gij Euodia en Syntyche uit mijnen naam „ vermaant, en op alle mogelijke wijze zoekt te bewegen, om in liefde en eensgezind„ heid met elkander te leeven."
Bb 2 Ge-



388 P H I L I P P. IV: vs. i, 3.
Gelijk Christenen niet regt kunnen ftaan, zo zij niet ftaanin den Heere, zoo kunnen zij het ook niet regt met eikanderen eens zijn, en eens blijven, ten zij deze eensgezindheid haaren grond hebbe in Hem, wiens naam is Vrede - vorst. Uit dat inzigt wil de Apostel, dat men deze'vröu* wen zoude vermaanen tot eensgezindheid in den Heere; dat is, tot zulk eene eensgezindheid, waarvan ten fundamente verftrekte derzelver gemeinfehaps -oeffening met den Heere Jefus Christus. Offchoon Godzaligen van elkanderen in deze en gene bijzonderheden verfchillen, zoo zij maar van eikanderen niet verfchillen op eene wijze, die tegen deze gemeinfehaps-oeffening met hun Godlijk hoofd flrijdig, en aan dezelve nadeelig is, het zal geen liefde-breuk veroorzaken, en daarom van geen kwaade gevolgen zijn. Ook uit dat inzigt zegt hier Paulus: Ik vermaane Euodia en Syntyche, dat zij eensgezind zijn in den heere.
Doch daar wij Paulus hooren zeggen, Ik vermaane Euodia en «vermaane Syntyche, dat zij eensgezind zijn in den Heere, waar toe deze herhaaling? Om te toonen, dat hij Euodia en Syntyche beide even zeer tot eensgezindheid vermaande, zonder aan de eene meer fchuld te geven, dan aan de andere. Paujus doet hier zijn onzijdigheid gevoelen, terwijl tevens zijn ernstige ziels-wensch, dat deze tvyee uitmuntende vrouwen, gelijk zij tezamen
dea



P H I L I P P: IV. vs. 2, 3. 389
den naam des Heeren aanriepen, zoo ook te zamen den Heere mogten dienen met eenen eenpaarigen fchouder, en ten dezen aanzien
,i wandelen waardiglijk het Euangelium van Christus, onzen liefderijken Apostel op die wijze doet fpreken. Waar uit nu die ernst van Paulus ontfproot, zal nader blijken, wanneer wij dit tweede vs. in verband befchouwen met het eerfte. Naamelijk, zal eene gemeinte, die gemeinfehap heeft aan het Euangelium, in die gemeinfehap volharden, en daar door ftaan in den Heere; zal zulk eene, gemeinte het on-
: fchatbaar geluk hebben, dat al de poogingen van de vijanden des Euangeliums, om haar te
i doen uitvallen uit deze haare vastigheid, vrugtloos aflopen, het is noodig, hoognoodig, dat der-
I zeiver voornaamfte leden, die geagt worden pijlaaren te zijn, eendragtig zijn en blijven. De minste twist doet hier het grootfte nadeel.
' Waarom Paulus op die vermaaning in het ifte. vs. Staat in den Heere, aanftonds laat volgen in dit tweede vs. Ik vermaane euodia, en ik
i vermaane syntyche, dat zij eensgezind zijn in den heere.
. Als iemand verfchil hebbende perzoonen met j eikanderen wil hereenigen, moet hij hen wel of uitdrukkelijk of ingewikkeld beftraffen, maar zoo, dat hij hun geene aanleiding geeft, om eeS nig ongenoegen tegen hem optevatten, als waardoor zijne poogingen, om den vrede te bewerBb 3 ken.



Ik biddt ook u , gij, mijn' opregte medge2e i,
< 1 t
r
i
390 PHILIPP: IV. vs. „ „
L'ftdf "'o bUke" UitWCTkiDg ZOuden word^ gefield. Om znn Christelijk oogmerk te be reiken, moet hij herij Z0Q yee] m
den geur van zijne liefde doen rieken. Zoo oetPanlus, gelijk wijzien uk het °
«"gezel, zitt df„ r
den hebreu in hf~ _tt„ * met clemens, en D^: and e R e K ^ Jnj g g " arbeiders , welker naame» -jn in het boek des levens. ^
De Apostel ontdekt hier ten klaarften züne
dl" »t*?,meen d°et hl'J' ZUlks met d^e woorden: Ik hdde ook u, gij Imijn] opregte med.eTd
Z?e°l [Vr0m] bek^ pfrzoont dt Paulus h.eraanfpreekt, noemt hi zijnen op g . **, meigezel, volgens den grondtekst, J,Z pregten jokgenoot. De Apostel be oelt zulk eenen, die het juk des Eu m^ms en het juk der verdrukkingen d e"
Z,mTtemm> en^-elme:;a le zelfs openbaare verkondiging verbonden wa e", eenftemnng in hoedanigheid van eenen ■ouwhartrgen vriend en med-ezei of i
'oeg Daar deze brief in het OPm
de



P H I L I P P: IV. vs. 2,3. 39*
de Opzienderen en Diakenen, gelijk uit deszelfs opfchrift blijkt, fchijnt het zekerlijk vreemd, dat Paulus hier eenen bijzonderen perzoon aanfpreekt, zonder deszelfs naam te noemen, te meer, om dat het Paulus even daar door' onmoogelijk fchijnt te maaken, om met zekerheid te weten, wie de perzoon is, dien hij hier bedoelt. Waarom dan toch deszelfs naam hier verzwegen? Wij zullen op deze vraag een andwoord kunnen geven, het geen alzins voldoet, na dat wij den perzoon zullen hebben ontdekt, die hier door Paulus wordt ;aangefproken. Dezelve komt hier voor als zulk iemand, die veel doen kon in de Philippifche Gemeinte. Het is derhalven waarfchijnlijk en genoegzaam zeker, dat hij een zeer geagt leeraar in de Philippifche Gemeinte zal zijn geweesd. Ten tweeden, hij komt hier voor, niet maar als een broeder, niet maar als een mede - arbeider , maar een van die weinigen, die door hunne gemeinfchaps-oeffening met Paulus in de verkondiging van het Euangelium, en door hun gemeenzaam verkeer met den zeiven den naam van zijne medgezellen verdienden. Daar de eerften zeer veelen waren, was het tegendeel waar in opzigte tot de laatfte. Daartoe behoorden onder anderen Barnabas, Silas, Timotheus. Eindelijk fpreekt hier Paulus van zulk eenen zijner medgezellen, die door de wijze, waarop bij het jok des Euangeliums in gemeinfehap met Bb 4 *J1-



m philipp. iv: vs. 2j3<
fijnen perfoon gedragen had, uitneemende
~ T17 °Pregtheid h3d ge^-> en
d g was, om openlijk in zijnen brief met den
Lr zn rmn jokgenoot ~°
eene tr 1 ^ ^ meer *">
eenen, perzoon kunnen noemen, in wien deze
drie dingen z,g vereenigen. En dat is Epa Phroditus,van wien Paulus vrij uitvoerig fpreïk ZhCt ]aatSC ™ h" ^ Kap: dezes b iefr Wanneer wij de befehrijving inzien, die de
^el aar ter plaatze van Epaphroditus geef en dezelve vergelijken met de boedanS der aanfpraak. die wij hier ontmoeten, fchteQ wij als met de hand te kunnen tasten, datC 1- m deze aanfpraak niemand anders dan d ^ Epaphrodjtus, bedoelt.Maar hoe vlei het" dat hier Paulus denzelven aanfpreektdaai1£ de overbrenger was van dezen h1-2 - deszelfs onderfchrift, vergeleken mef et S VS'Van het **• kap. ten klaarilen bh-ikt? Deze zwarigheid heeft veele fehriTtve k aa ders van Epaphroditus doen afzien, en 'nas* e-en anderen medgezel van Paulus do"n o
^zk::^]revendat<dat^
'«ïgei was van dezen brief ir.as.fr* u paMiMviüi- JLf' maast het
bren^,- , . epaphroditus de over-
wengei van dezen brief *™ , ..
f? te «<f ** * Mip;«,ss;



P H I L I P P: IV. vs. 2,3. 393
te wierd geleezen. Is het dan niet natuurlijk, dat hij daarin wordt aangefproken? Daarenboven, waar werd deeze brief van Paulus, door Epaphro&tus overgebragt, allereerst geopend en gelezen ? buiten twijffel in den Philippi■fchen Kerkenraad. De aard en natuur der zaa'ke geeft ons alle aanleiding, om zulks te denken,
■ gelijk ook 's Heilands bevel aan Johannes, om te fchrijven aan de Engelen van de zeven Afiatiiche gemeintens. Men zie Openb. II. en III. Dit zoo
■zijnde ; is het niets minder dan onvoegzaam, dat hier in dezen brief een aanlpraak voorkomt aan
■ den overbrenger van denzelven. Menftelle zig de zaak op deze wijze voor. Op dat Paulus brief in behoorlijke orde ter kennisfe en in handen van de bijzondere leden der Philippifche ge-
■meinte zou worden gebragt,werd dezelve door
'Epaphroditus, zoo draa hij te Philippi gekomen was, overgegeven aan den voorzitter van den Philippifchen Kerkenraad, om door denzelven
•in eene belegde vergadering geopend en voorgelezen, en vervolgens op die wijze, die men best zou oordeelen, aan de leden der gemeinte tot derzelver gebruik medegedeeld te worden. Zulks gefchiedde. Men riep eene vergadering t'zamen, en handelde daarin over dezen raedegebragten brief van Paulus. Daar nu Epaphroditus niet alleen een lid was van deze vergadering, maar ook thans in dezelve tegen-
'Woordig was, en daar Paulus zig hier verbeeldt , J3b 5 «I-



zijt deze [vrouwen] behulpig
3P4 PHILIPP; iv. vs. 2j3.
allereerst tot de leden van den Plnlippifchen K^enraad met Muiting van JJ fpieeken, wie Ziet eenige reden,om zig te bevieemden, dat Paulus hier zijne aanfpraak rlg tot den overbrenger van zijnen brief, en dezen per-zoon, die hem zoo veele diensten bewezen had, openlijk aanfpreekt met den titel van zijnen opregten medgezel. Nu is de vraag al genoegzaam beandwoord, waarom Paulus hier eenen bijzonderen perzoon aanfpreekt, zonde eenige vermelding van zijnen naam. Zulks was 10 h££ S£heel "iet noodig. Wanneer de voor! jatter van den Philippifchen Kerkenraad uit Paulus brief deze woorden oplas , Gij J« opregte medgezel, zijt deze vrouwen bekulpg, Z
velband van dezen brief, zoo ook uit het ver band der onhandigheden, waar in dezelve ge. ichreven was, dat Paulus niemand anders heidelanden overbrenger van dezen bri"f !
niemand anders dan Epaphroditus, dien zij, na' dat h,j eemgen tijd afweezig was geweest het" genoegen hadden, thans wederom vo r' de
eerste reize in hunne vergadering te zien
Aan dit zeer eerwaardig lid van den Philippi. fchen Kerkenraad doet Paulus een liefderijk vïï-
K,jdT;/41ï rdeze«
J 6 uk is, „ bied deze vrouwen, zoo
' al ' nU1 U 1S^,de ha»d- Dat verzoek ik u niet Wleen,maar dat 5id ij£ u.>.Uij zêgt teD twee.
den:



P H I L I P P: IV. vs. 2,3. 395
den: Ik lulde u ook. Die woordeken ook heeft hier ook zijne beduidenis, door de fchriftveriklaarders, die ik heb ingezien, niet opgemerkt. Liever zoude ik leezen: Ik bid ook u. De zin fchijnt te weezen: ,, gelijk ik alle de leden „ van de Philippifche gemeinte, en in het bijzonder alle derzelver bedienaaren verzoeke, ,, dat zij de noodige liefdehulp aan deze vrou,, wen bewijzen, zoo verzoeke en bidde ik ,, zulks allerbijzonderst ook u, 6 Epaphrodi„ tus, mijn opregte jokgenoot." | Maar in welke ongelegenheden en bijzondere bezwaarnisfen verkeerden deze vrouwen, die Paulus aanleiding gaven, om haar zoo fterk aan de liefdehulp van Epaphroditus te beveefen? de Apostel keurt het, of niet nuttig, of niet noodig, zulks te melden. Het kwam er maar op aan, dat zij geholpen wierden. Ten zulk een einde beveelt hij haar aan Epaphroditus, die, gelijk hij zeer veel gezag en vermogen in de Philippifche gemeinte had, zoo ook eene opregte zugt tot derzelver welftand in zijnen boezem voedde, en zig daarom gaarne wilde dienstbaar ftellen aan die, die zijne hulpe noodig hadden. Uit dat inzigt zegt Paulus: Gij, mijn opregte jokgenoot, zijt deze vrouwen behulpig.
Op dat zijn verzoek te meer ingang zou vin-< den, geeft hij van deze vrouwen een getuig genis, het geen Epaphroditus hart met liefde,
en
I
lie met nij ge-
Ireden. lebben



in den Eu.iiigelio
ook met Clement, en de andere,mijne medearbeiders,welher naamen zijn in het boek des tevens.
(
I
1 a ü n
v. di de
396 PHILIPP: IV. Ve. 2, 3.
en hoogagting voor dezelve moest vervullen. Meer in het gemeen zegt de Apostel: Zij heb. ben geftreden in het Euangelium. Dat ïs ge » lijk zij met haar harte ftaan in de gemein3, fchap van het Euangelium, zoo hebben zij >, ook daarin geftreden, zij hebben geftreden „ den goeden ftrijd des gelooft.» Bijzonder gernjgt h,j van haar, dat zij in haaren Euangeheftnjd haare vereeniging hadden getoond met zoodamge perzoonen, die door Epaphroditus in dhoogfte waarde gehouden wierden. Hij ze«t • „ Zij hebben geftreden met mij, m zoo zeer » gefchatten medgezel, en met Clemens, uwen " Z0° Lho°ggeagten medebroeder in het werk " der; b>ed^nmg; ja! zij hebben zig nooit ont" trök3cen' WaQneer er wat te ftrijden viel • ,) zij hebben geftreden met mij en met Cle'
" ™.*s> en mt de a^reu, mijne Medear,, beiders."
_ Maar wat zegt nu de omfehrijving van deze f1'"6 mede- arb«ders in de laatfte woorden van "Vt Vei;Vat- en hoe *** ^elve hier te as ' Het leerftuk der eeuwige, volftrekt onaf. ankehjke, vrijmagtige, hoogwijze, en onveraderlijke verkiezing fteunt op Z0Q yee]e be_ 'sfende uitfpraaken der H. S., dat het zelve iets van zijne klaarblijkelijkheid verliest, al ndt men het niet in die plaatzen der H S e van het boek des levens gewaagen. Of in zelve op dit leerftuk waarlijk gedoeld worde
is



P H I t I P P IV. Vs. <i, 3. 39?
s eene vraag, tot welker gegronde beantwoording zou worden vereischt, dat wij alle die fchriftplaatzen , in welke van het boek des Ievens gcfproken wordt, naauwkeurig ter toetze bragten. Dan ons beftek laat niet toe, dat wij ons in zulk een uitvoerig onderzoek begeven. Wij zullen over de hier voorkomende benaaming van het boek des levens ons alleen zoo verre uitlaten, als de evenredigheid toelaat, welke wij hebben in agt te nemen in de verklaaring van de bijzondere deelen dezes Kap. Behoudens beter oordeel, zoude ik door het boek des levens (gelijk in alle andere plaatzen deiHeilige Schrift, althans de meeste) zoo ook hier verftaan den naamlijst der geloovige belijders van den waaren Godsdienst. Onder de Boeken, die in de Heilige Schrift door een bloemfpreukig voorftel aan God worden toegeëigend, is dit een der voornaamfte. Dit is de krijgsrolle, waarop wij worden aangefchreven, wanneer wij door het geloove in den dienst en onder de baniere van Koning Jefus ons begeven. Dit is de burgerrol, waarop onze naamen worden geplaatst, wanneer wij ons door het gelove met ons harte vervoegen tot het Jerufalem van Gods kerke. Het zelve wordt in opzigte tot de geloovige belijders van den waaren Godsdienst,benoemd met den titel van het boek des levens in eene tweederleije betrekking , voor eerst, voor zoo verre in het Euangelium aan hun in hoedanig.
heitt



398 P H I L I P P; IV. Vs. ^ %
heidran zondaaren, op grond van Jefe ver, dienften, het teven wordt aangeboden; ten twee den voor zoo verre in dat zelfde Euangelium aan hun, Jn koedanigheid van geloovigen, op grond van die zelfde verdiensten, het leven wordt toegeweezen. ,
JHAGt "e"Stgemelde °Pzigt hebbe" ook de t VM "** G°^enst
fvei ded in dlt leven* boek, terwijl niet min deraanhun,dan aanwaare geloovigen, het leven' der genade in de gemeinfehap der waare Z k S M- - -1 dit deel tn
dan til G W" °ngel00f ft-ven
dan zal God dn hun deel afdoen uit het boek des levens, naa Openb. XXII: VS- I9
Anders zal het gaan met de geloovige en godvrugtige belijders van den waaren Gods" dienst Dezelve hebben niet alleen deel in d boe u t h00fd an d£ aIgemeene ^
ftaa"'aIs gewisfe erfgenaamen van he ««^fcv»,bij naamen in het zelve getekend n ien zm fpreekt hier de Apostel van de 1 leren, ZiJne mede - arbeiders, als van zulke
~:;wier nmmen warcn in *■ ^ 2
!7' f 1 SIJ' miJn ]eeze1^ nu bemerkt, dat Paulus hier een loffelijk getuigenis geeft van -ine Mede arbeiders, met welke Euod a en Syntyche » het Euangelium geftreden had e Z0° ZUk glj °°k reeds d^elijk genoeg gevl
len



P H I L I P P: IV. vs. 2, 3. 399
icn de gepastheid der uitdrukkingen, waarvan de Apostel zig bedient. Paulus wil zeggen; ,, Zij hebben in het Euangelium geftreden ,, met mij, en met Clemens, en de anderen, „ mijne mede - arbeiders, wier naamen ik in
dezen brief niet behoeve te melden, om „ hun daar door eenige eer aan te doen;neen!
de eer dier uitmuntende mannen beftaat daar „ in, dat ze van God, als waare Sions-burgers, ,, gerekend zijn in de opfchrijvinge der' voi,, keren; daarin, dat zij als trouwe dienaars van ,, denzelven vermeld ftaan in de Chroniken „ van hun hemelsch vaderland ; daarin, dat hun,, ne naamen voor eeuwig gefchreven zijn in het ,, boek des levens; waar uit dezelve eens voor het ,, oor vanEngelen enMenfchen met luidbare ftem„ me zullen worden opgeleezen in dien dag."
Door de perzoonen te verheffen, met welke Euodia en Syntyche in het Euangelium geftreden hadden, boezemt hij Epaphroditus een allergunstigst denkbeeld in van deze vrouwen, als waardig, dat hij ze beval aan zijne liefdehulp!
De Apostel wil zeggen: ,, Beftraft wel Eu,, odia en Syntyche over haren onderlingen „ twist, en vermaant ze tot vrede: dog trekt „ uw liefde-hart, en liefde-hand van deze „ vrouwen niet af. Laat het beftraffelijke van .haar tegenwoordig gedrag u niet uit het oog „ doen verliezen, wat zij gedaan, en hoe zij
„ in



400 PHILIPP: IV. vs. 1j5/ in vroegeren tijd zig gedragen hebben, ft
" 611 bt°Ude d£SWegens ^ bijzonderfte « Me en hoogagting voor haare perzoonen. " E" daai'°m 3k bidde i« het bijzonder 00* » ™;n ^egte jokgenoot, zijt deze'vrouwen
* het Euangelium, en met Clemens, en de an- deren, mijne Mede - arbeiders, welker naav men zijn in het boek des levens "
Wij hebben gezien, dat Paulus in Eet «k VS eenen korten uitftap doet, rigtende in het "ze ' ve -jne reden tot eenen perzoon, daar hi t het voonge van dezen brief tot de gan fche gemeinte gefproken had. In het 4,, vf
-ine reden wederom tot de gan h . -einte en hervat den draad zijner pZ^. maanende voorftellen op die wijz ,dat h^ eerst aanfpoort tot de betragting v n een d" e fs fTgC E^elie-^n van vs. 4 tot"
7- Da» tot de beoeffening van de «I , Christelijke zedekunde vs. 8 9 8 ^ Het drietal Euangelie-Iesfen het ,een hH V°0rd^> " vervat in deeze woorden; "
VERELIJDT c ^ HEERE ■ALLE TIJD: WEDEROM ZEGGE iK> VERBLIJDT U.
Uwe bescheidenheid zit al.
-MENSCHENBEKEND. ^ re is NABIJ.
We est



p H I L I P P: IV. vs; 4-7- '
weest in geen ding bezorgd, maar laat uwe begeerten in alles door bidden en smeeken met dankzegginge bekend worden bij god;
EN de vrede gods, die alle verstand te boven gaat, zal uwe harten en uwe zinnen bewaaren 1n christojesu.
Offchoon het niet gemaklijk is deze pligt■vermaanende voordellen zoo te verklaaren, dat men dezelve brenge in een natuurlijk én eigenaartig verband, fchijnt het evenwel niet te voldoen, indien'men dezelve befchouwt en ontvouwt als losfe Euangelie-fpreuken. Die Paulus brieven met aandagt doorleest, bemerkt, dat hij, het zij hij leert of vermaant, zulks als een groot redenaar overal doet in een fraai verband; het geen men evenwel meermalen niet aanftonds ontdekt. Een van de redenen, is, dat dit verband zomtijds ten voornaamen deele fchuilt in de geestgefteldheid van den Apostel, en in den toeftand van de perzoonen, waaraan hij fchrijfe Dezelve moeten overal onder het oog gehouden worden , bijzonderlijk, zoo het ons voorkomt, ter dezer plaatze.
Uitliet voorige van dezen brief blijkt, dat de Philippiërs zig bevonden in eenen weg van verII. Deel. Cc ^'uk-'



4óa P H I L I P P: IV. vs. 4-7.
drukkingen, en in eenen weg van verzoekingen.Van den eerstgemelden toeftand der Philippiërs fpreekt Paulus Kap. I: vs. 28, 29, 30. van den laatstgenoemden Kap. III: vs. 1. en vervolgens. In die beide betrekkingen hadden ze ja noodig vertroost en verfterkt, dog zij hadden te gelijk noodig, vermaand en aangefpoord te worden tot eenen wandel, waardig het Euangelium van Christus. Daar op was de aandagt van den Apostel gevestigd. Hier van, dat hij hen eerst vermaant tot eenen wandel, waardig het Euangelium van Christus, voor zoo verre zij zig bevonden in eenen weg van verdrukkingen , vs. 4, 5. dan tot eenen zoodanigen wandel, voor zoo verre zij verkeerden in eenen weg van verzoekingen, en even daar door in eenen weg van gevaar, vs. 6, 7.
Nu vertoond zig reeds het verband van Paulus Euangelie -lesfen in het verfchiet. In derzelver ftuks-wijze behandeling zal het zi<* duidelijker en onderfcheidenlijker ontdekken.
Eerst brengtPaulus denPhilippiërs onder het oog, hoe ze zig te gedragen hadden, voor zoo verre zij zig gefteld zagen in eenen weg van verdrukkingen, in het 4<;.en 5°. vs. met deze woorden: Verblijdt u in den heere alle tijd; wederom zegge ik, verblijdt u. üwe bescheidenheid zij alle m e n-
schen bekend. De heere is nabij.
Deze iaatfte woorden moeten, zoo het ons voor-
- • komt



p H I L I P P: IV. vs. 4~ï. 4og
■komt, zoo wel betrekkelijk worden gemaakt tot het # vs. als tot het eerfte gedeelte van het j- Want de'beide vermaaningen, welke voorkomen in het 4 , en 5"- ™, hebben haar opL<rC tot een en het zelfde onderwerp, naamelijk de wijze, waarop de Philippiërs in hunne drukwegen zig moesten gedragen. _
Wat zij te doen hadden in opzigte tot hunne eigene perzoonen, ftelt hun de Apostel voor oogen m hK 4' vs. Verblijdt u in den Heere alle tijd, Wederom zegge ik, verblijdt u. Deze vermaaning ftaat,zo het fchijnt,in een. vrij dualelijk verband met het voorige van dit Kap. W Wel voor eerst, voor zoo verre dezelve haare i eerste en naaste betrekking heeft tot de perzoenen, waarvan Paulus gewaagt in het voonge B„ en g- vs. Deze waren, gelijk blijkt uv he't «i* Vs, in eenen weg van' perzooneele be awaarnisfen, waar in zij nodig hadden gehol pell te worden. Men mag denken, dat zij n eenen bijzonderen druk-weg verkeerden Hie moesten deze geloofs - heldinnen zig fterke in God, als den God der blijdlchap van haar , verheuginge. Uit dat inzigt zegt Paulus, ge lijk tot de gantfche gemeinte, zoo ook ee>. i en in het bijzonder tot deze vrouwen: I Mijdt u in den Heere e. z. v. _ ■ Zou de gemeente van PMlippi ftandvastig e kloekmoedig in den Heere ftaan, waartoe h I haar zoo beweeglijk vermaand had m het i . * Ce i ee
Verblijdt u in den Heere,
ï r
e
t
n
ij s.



404 P H I L I P P: iv. VS. 4_y.
eendragt moest magt maaken, en de fterkte zijn van de gamfche gemeinte in het gemeen Daartoe vermaant hij hen in het ar. en 3- vs' Ja maar de blijdfchap des Heeren moest de* fterkte zijn van ieder lidmaat der gemeinte in het bijzonder." Daartoe vermaant hij hen in dit 4é. vs.
In het r,. lid van dit 4e. vs. verraaant hij hen tot blijdfchap in den Heere De blijd fehap in den Heere in bijzonderheden te* verklaaren, laat ons bellek niet toe, en is te minder noodig, om dat daar van reeds meermaalen gehandeld is in het voorige van dezen brief, bijzonderlijk het 1-: vs. van het 3". Kap. Alleen dienen de redenen opgemerkt waarom wij hier Paulus al wederom die zelfde vermaaning aan de Philippiërs hooren doen, die hij reeds meermaalen aan hun gedaan heeft in het voorige van deezen brief. Deze herhaaling fpruit bij den Apostel voort, voor eerst uit deszelfs inzien in de betaamelijkheid van deze blijdfchap,'als ftrekkende tot verheffing van den Heere Jefus boven alle die dingen waar in de wereld zig beroemt; en ten twee" den uit deszelfs inzien in de noodzaakelijkheid en nuttigheid van deze blijdfchap, vooral in opzigte tot de Philippiërs, voor zoo verre de zelve ZIg bevonden in eenen weg van verdruk, hngen. Wanneer wij onder 't kruis ons -niet verblijden in den Heere, kan het niet andera
zijn,



P H I L I P P: IV. vs. 4-7- 405
zijn,of wij moeten vervallen tot moedeloosheid en neerflagtigheid; die niet alleen kwaad in zig zeiven zijn, maar ook allerlei kwaade gevolgen hebben. Het tegendeel is waar, wanneer wij ons onder ons kruis in den Heere verblijden. Dan zijn de verdrukkingen, als die doode leeuw, wiens ingewanden Sirafon tot een fpijsj:kamer dienden. Daar gaat fpijs uit van dien eeter, en zoetigheid van dien bitteren. Niets wenschte Paulus vuuriger, dan dat zijne beminde Philippiërs deze honingraate der verdrukkingen geduuriglijk mogten fmaaken. Hier van deze herhaalde opwekking: Verblijdt u in den Heere,
Om dat de blijdfchap in den Heere voor des Heeren volk zoo noodzaakelijk en nuttig is, vooral, wanneer zij zig in eenen weg van lij* i dingen bevinden, worden ons in het Euangeli' um toereikende gronden voorgehouden, om ons altijd te kunnen verblijden, hoedanig de omftandigheden zijn, waar in wij ons bevinden. Paulus wil, dat de Philippiërs zig door het geloove van dezelve bedienen, en daar door zig onafgebroken in den Heere verblijden zouden : ! IJit dat inzigt zegt de Apostel: Verblijdt u in , den Heere, alle tijd. Die het geklank des | Euangeliums kennen, wandelen in het licht van ■ des Heeren aanfchijn, en verheugen zig den gantfchen dag in zijnen naame. Dus, die zig alle tijd in den Heere verblijden, wandeler C c 3 waar
alle tijd»



Weder, Zegge ik, ve '; blijdt i
Uwe be-
cd Ie vim frhtn ie
405 PHILIP p: IV: vs. ^ |
walglijk het Euangelium van Christus, wano-en^ uit n dheid }n cveree4o-
2* den.Inb^ van dat Euangelium. p2uius Ö CS 1HZlend-en zig voor/tellende, hoe ze r
>t tot eer van den Heere jefus n Z ^ -n znne beminde Philippiërs zoude vïït^ *m> Ind'« in hunne drokwegèfl IZ f fdroege,, heeft hen daar toeÏz^S
5^ Diet S-oeg aangegord X
Zl t " °VerVi0ed deS S^ *V
maajs Jaat volgen in het »e j;n
-Wederom zegóe Tr dk VS-
ZL&ge ir, verblijdt ü
a te betraten hebben, wanneer wij 0I1S in drukwegen bevinden. De eerste hoofdo igt heef
opzigt tot onze eigene ^oonen, d-m, dat wij^„s in den H ° D ar toe vermaant Paulus zijne "PhiJippi h' 9i* 4 - vs. De tweede heeft zijn o
n d,e wegen tegen niemand wrevelig 12 len, maar hefcheiden zijn tegen allen ook onze verdrukkers. Daar toe ve4 T Je Philippi^ in het eerfte lid van ^
UWE bescheidenheid zij 'J^' schen bekend, j ^ men"
Le Apostel zegt: zy* ^/^72> da£ f •ebruik van let Gri^kl-k , 5 voIgens
fa^-^genneden waars 3j die



P H I L I P P: IV. vs. 4-7- 4°7
„ die zig aan u aanbieden,om te toonen, dat het s, Euangelium, het geen gij belijdt, geenonhan! „,delbaare,maarzagtmoedige, vriendelijke,toeIjl gevende menfchen maakt." Hij zegt: Uwe befcheidenheid zij alle men sc hen bekend, 'Dat is: „ draagt u zoo, dat uwe natuur„ genooten, landgenocten, ftadgenooten; dat „ niet alleen uwe meerderen, maar ook uwe „ minderen, dat niet alleen uwe vrienden, „ maar ook uwe. vijanden, ook die, die u verdrukken, getuigenis kunnen en moeten ge; „ ven van uwe befcheidenheid. Dezelve zij ,, aan alle menfchen bekend."
Voorzeker, die zig zoo gedraagt, wandelt waarli diglijk het Euangelium van Christus, bijzonI derlijk, voor zoo verre het zelve ons die ge: wigtige waarheid leert, bij welke Paulus dc 'l Philippiërs bepaalt in het 2 lè lid. van het 5 I vs. De Heere is na dij.
Mij dunkt, dat die fchriftverklaarders het fpoos ' bijster zijn, die deze woorden verftaan van : 's Heilands naderende en nabij zijnde komstü 1 ten jongften oordeele. Hier wordt niet gezegd; • de dag des Heeren, of, de komste des Heerei 1 maar, de Heere is nabij. Deze fpreek ] wijs, die in de Heilige Schrift dikwijls voor >! komt, wordt, zoo verre ik weet. altijd gebe \ zigd, om te betekenen des Heeren liefderijk nabijheid, bijzonderlijk bij zijn volk, deszeli' tegenwoordigheid bij hen met zijn liefdehar en liefdehand, Men zie ouder anderen Pi Cc 4 XXXI\
DeHeers is nabij.
e



403 PHILIPP: IV. vs. 4-7.
XXXIV: 19, LXXXV: 10. CXLV. i3.De woor, den , zoo verftaan , behelzen eene leerftelling, die wij altijd onder het oog moeten hebben, in, dien wij waardiglijk het Euangelium van Christus willen wandelen; bijzonderlijk indien wij m eenen weg van verdrukkingen die hoofdpligten van het Christendom willen betragten waartoe Paulus de Philippiërs vermaant in het' 4 "c en in het ifc deel van het jde vs. Wij hebben reeds te vooren aangemerkt, dat de opwekkelijke uitfpraak, die hier uit de pen van Paulus vloeit, in verband ftaat met de beide vermaaningen, die ons daar voorkoomen.
Zij ftaat voor eerst in verband met het 4,e vs. De Apostel wil zeggen: „ Zoudt gij u „ onder de verdrukkingen, die u wedervaaren, „ niet verblijden, niet beftendig verblijden in „ den Heere, daar de Heere met zijn liefdehart „ en liefdehand bij u tegenwoordig is, om het „ kwaad, het geen uwe vijanden u zoeken toe „ te brengen, of af te wenden, of te matigen, „ en althans derzelver handelingen zulk eene rig„ ting te doen nemen, dat zij ten uwen voor. 3, deele, ter uwer zaligheid verftrekken. Ver, „ Mijdt u dan; wederom zegge ik: Verblijdt u „ Verblijdt u in den Heere alle tijd, De heere
is nae ij."
Niet minder ftaat deze hoofdftelling des Euangeliums in een natuurlijk verband met het *&e M van het vs De Apostel wil zeggen;



p H I L I P ?• IV. vs. 4- 7- 409
gen: „ Zoudt gij onder de verdrukkingen wrevelmoedig zijn, en u door ongeduldig„ heid, of vleeschlijke driften laaten vervoe" ren tot zulke woorden, gebaarden, of daa" den, die tegen de befcheidenheid ftrijdig I zijn', daar de Heeve met zijn Hefdehart en L liefdehand bij u tegenwoordig is, cm u te onderftcunen, te vertroosten, en, gelijk " UWe perzoonen, zco ook uw zaak tegen de & genen,-die u verdrukken, te verdedigen? I Gelooft dit, en fielt het u zeiven altijd voor Z oogen , bijzonderlijk in de gevallen, op dat r gji $ het onaangenaame, het geen de menfchen u zeggen en doen, met befcheidenheid l moogt beandwoorden : Uwe befcheidenheid zij
alk menfchen bekend. De heere is nabij." " Maar waarom plaatst Paulus dit tweede gedeelte van het 5.* vs. agter de beide voorafgaande vermaaningen? Waarom niet tusfchen die beide, als hebbende op die beide eene gelijke betrekking. De reden is , dat hij met het voorftel van 's Heeren nabijheid wil overgaan, om de Philippiërs te vermaanen tot aflegging en vermijding van eene ondeugd, die tegen derzelver erkentenis lijnregt ftrijdig is, naameiiik het wantrouwen op God, en de zorgvuldigheid, daar uit voordfpruitende. Men gevoelt terftond het natuurlijke, het fraaie van dezen overgang, wanneer Paulus op die woorden: de Heere is nabij, laat volgen in het 6^en7^vS.
Cc 5 Weesï



N (
Weest i,
geen
ding
410 PHILIP P: IV. vs. 4-7.
Weest in geen ding bezorgd, maar
laat uwe begeerten in alles door bidden en s m e eken met dankzegcikg bekend worden b ij god; en de vrede gods, die alle verstand te boven gaat, zal uwe harten en uwe zinnen bewaaren in christus jesus.
Be Philippiërs bevonden zig niet alleen iri eenen weg van verdrukkingen, maar ook, gelijk te vooren is aangemerkt, in eenen weg van verzoekingen, in zulk eenen verzoekingsweg, die hunnen toeftand, wanneer men denzelven aan hunne zijde befchouwde, hoogst, gevaarlijk maakte. Wat moesten zij hier doen? Moesten zij zeggen: „ Nu zal ik nog in eenen der dagen door de hand mijner vijanden om„ komen?" Geenzins. Zij moesten in tegendeel zeggen: „ De Heere zal het voor mij voleindigen, „ zijne goedertierenheid is tot in eeuwigheid." Zij moesten door het geloove gaan zitten, en blijven zitten in de fchuilplaats des Allerhoogften, wanneer ze, zoo gerust en aangenaam als veilig, vernagten zouden in de fchaduwe des Almagtigen. , Onze Apostel zegt In het <$de vs. Weest in
geen ding bezorgd, maar laat uw begeerte in alles door bidden en smeelen met 2 dankzegging eekend worden bij god De
zin van deze vermaaning komt hier op uit: „ Weest m geen ding bezorgd , grooter of
klein-



P H I L I P P: IV' VS- 4~Y- 4°
„ klemder. Befteedt tot de oeffening des gebeds dien tijd, dien gij zoo dikwrüs doorbrengt met angstvallige bekommermsfen : : waardoor gij toch niet eene elle tot uw, " lengte kunt toedoen. Ontftaan er begeerten " in uw gemoed, gelijk die geduunghjk n : ons oprijzen, verzwijgtze niet Houdtze « f uw harte niet belloten. Ontdektze evenw minst aan menfchen. Maakt ze aan God be kend; aan dien God, die ze wel kent ma, die egter, overeenkomstig zi]n vaderlijk k« %acr,van uvereisctat.dat pi dezelve voc Hem zult openleggen. Maakt ze aan He , bekend, als dien God, die ze alleen d ze-altijd en in alle gevallen vervullen kaï " die ze ook, in zoo verre derzelver yem ling ten uwen wezenlijke gelukke verftrekk L zou, zeer gaarne vervullen wil. Maaktze aan H met onderwerping bekend door bidden; do " de vervuiling van' uwe wenfchingen van Hem " verzoeken; en door fmeeken, door uw * " zoeken aan Hem voortedragen op een " fmeekenden trant, met kragt van Euang< '„ fche drangredenen. (*) Terwijl gij dat do
mh den grondtekst tot en Het laatftc w
Z eersten perzoon des voorleden,» eijds van de wet.
Ïiing MM* <*■ ^ W
luj.lt dc lijdende buiging van die woord en »
bezorgd,
maar laat uw begeerten in alles
idoorbid-
iden en fmeeken * met \ dankzegging'bekend j worden bij God.
r n e li ilsn:m or te :rendist,:oo
>ord t in :ndc
tijd
den twee-



412 P H I L I P P; iv. vs. 4-7.
„ zoo vergeet vooral de dankzegging niet, „ de treffendfte pijl, die op het 'liefde! „ hart van God kan worden afgefchoten, » de klemmendfte drangreden, waarvan wij „ ons in het bidden kunnen bedienen. Ge33 lijk zig uwe onbezorgdheid tot alles moet u uitftrekken, ook tot de grootfte dingen, zoo 3, moet insgelijks het laten bekend worden „ van uwe begeertens aan God door middel „ van geduurige fchietgebeden, zig tot alles 33 uitftrekken, ook tot de kleinfte dingen. Ver„ trouwt zoo op Hem, t'allcr tijd, ó, gij „ volk! ftortet u lieder hart uit voor zijn aan- „ gezigt. Weest in geen ding bezorgd, maar laat „ uwe begeertens in alles door bidden en fmeeken, „ met dankzegginge bekend worden bij God."
Het ganfche Euangelium roept Gods volktoe: „ Vrees niet, gij klein kuddeket; want 3, het is >des Vaders welbehagen, u het koning3, rijk van God te geven. Werpt alle uwe be„ kommernisfen op Hem, want Hij zorgt voor 35 u." Die ten dezen aanzien waardiglijk
wan-,
tweedon perzoon van dien tijd Van Muru kom£
h'ei' d0M Fmeeken vertaald in onderfcheiding van W*„,het geen door bidden is overgezet. Niet kwalijk! want /«.,.waar van 0p zulfe eene wijze, als gezegd is, regel-
maang wordt afgeieid , heeft de beduidenis van blnieri. Dtts daar gelijk bekend is, eene wtóW beduidt, daar
zal tikrit beteekener, eene eene zoodanige fmeekkede,
die met kragtige drangredens wordt aangebonden



P H I L I ï P; lV- vs- 6t~~*1' 413
Handelen het Euangelium van Christus, hebben in plaats van het kwaad, het geen hun dreigt, den vollen zegen des Euangeliums van Christus te verwagten. Zulks brengt Paulus zijne Philippiërs onder het oog in het 7* vs.
EN DE VREDE GODS, DIE ALLE VER ST,ND TE BOVEN GAAT, ZAL UWE HARTEN EN ZINNEN BEWAAREN IN CHRIS-
T DeedCzij dat, waartoe hen Paulus vermaande, zij zouden bewaard worden. Het Gnekfche woord wordt gebezigd van Heden, die bewaard worden; waarin eene bezetting wordt gelegd, om dezelve uitwendig voor de aanvallen de, vijanden, inwendig voor oproeren en ongeregeldheden te bewaaren. Zoo zouden hunne per zoonen, zoo zouden hunnen harten en zinne ! worden bewaard; hunne harten, dat is, hu | redelijken geest, befchouwd in deszelfs mne, lijkfte en verborgenfte gefteldheden; hum j Zinnen, hunne uitwendige zintuigen, befchouw ! in verband met hunnen redelijken geest. D ze hunne harten en zinnen zouden bewaa, worden in Christus Jefus; dat is, de Phihppie zouden in opzigte tot die beiden zoo bewaa worden, dat zij blijven zouden m de prak kaale gemeinfehap van Jefus Christus, waa, met de grootfte veiligheid te gelijk de groc fte zaligheid lag opgeüooten. Maar door wi Zou dit zoo gewigtig,zo heilrijk werk gefch
En de vrede Gods die alle verftand te boven gaat zal uwe har» ten en 'zinnen ibewaaren in Chris* ^ tus -Jefus.
e
d
d
rs :d ;iinitenien?



4i4 P Hl LI PP.- IV. vs. 4__gt
den? Paulus zegt: de vrede gods zal £. * G*. * £ L^tS
Het is niet ongerijmd, dien vrede Gods te vatten m eenen oncknverpelijken zin, gelijk men doorgaans doet; en door denzelven te verftaan dien vrede dien des Heeren gunstgenooten \n de gemeinfehap met God genieten doordedaa delijke oeffening des geloofs, Zekerlijk zulk eene bevredigde gemoedsgeftaïte is zeer waar deerbaar ; en die er niet geringagting van denkt of fpreekt, heeft zekerlijk het zoete en zahge van dezelve nooit geproefd, Van de andere zrjde kan er ook iemand te hoog van denken en fpreken, niet genoeg ondef Z oog houdende, dat, gelift,dL b«te werken zoo ook onze beste gemoeds-geftaltens al tl zamen met zonden befmet zijn. In tegendeel kan men met te hoog denken en fpreken van den vrede Gods, wanneer men daar door ver" ftaat den vrede, dien God met zijn volk in Christus heeft. Daar men bezwaarlijk kan ze, gen van eenige gemoeds-geftalte, dat dezelve alle verftand, (dus ook zelfs het verftand de Engelen) te boven gaat, daar kan men zulks van den vrede, die God met zijn volk in Chrit tus Jefus heeft, in vollen nadruk zeggen „ denzelven nadruk, waarin onze Aposfel \1 Christus liefde getuigt, datze alle kennis te
bo-



P H I L i P F: IV. vs. 4-7. 4ij
boven gaat Eph. III: 19. (*). Die vrede van God gaat waarlijk alk verftand te boven; en wel voor eerst ten aanzien van de bron, waaruit dezelve voordvloeit, zijnde de geheel onbegrijpelijke overeenkomst der drie Godlijké perzoonen tot behoud van zondaaren in den eeuwigen liefderaad. Ten tweeden, dezelve gaat alle verftand te boven ten aanzien van het middel, waardoor die vrede is uitgewerkt, zijnde de geheel onbegrijplijke overgifte van Gods eenigen en eeuwigen Zoon tot het zwaarfte lijden, om zondaaren met God te verzoenen. Ten derden
(*) liet is waar, dat men de zwaarigheid,die in de gemeeue opvatting zig opdoet, ontgaat,wanneer men de woorden overzet: üe vrede Gods, die de overhand heep over alle ver/land, dat is: die alle verftand beheerscht en beftiert. Maar voor eerst geeft men wel in deze vcrtaaling aan het Griekfche woord impt^nv deszelfs gebruikelijkfte beteekenis ? Althans in dezen zelfden brief Kap. II: vs. 3. gebruikt Paulus dit woord in eenen zin ,.ten aanzien van het wezen der zaak overeenkomende met dien in welken het zelve ter dezet plaatze wordt vertaald. Daarenboven laat men Paulus wel zoo eigenaartig, zoo verheven zi" uitdrukken, als eigen was aan dezen grooten man, indien men begrijpt, dat 'hij zig eene gemoedsgeftaïte van de Philippiërs heeft voorgcfteld, als zullende dienen tot eene beheerfcheresfe van hun verftandl Om deze en meer andere redenen komt het mij genoegzaam zeker voor,dat het Griekfche woord mt^x-^i liet geen Paulus hier gebruikt, en uTspfaA^e/v, waar van hij zig bedient Eph. III: vs. 19. voor zelfsbetekelingen moeten gehouden worden; dus, dat wij ons moeten honden aan de vertaaling der onzen.



4i5 PHILIPP. iV. vs. i-f; den, de vrede Gods gaat alle verftand te be* Ven ten aanzien van deszelfs aart, beftaande m eene allernaauwfte' geheel onbegrijpelüké gemeinfehap van den hoogen en heiligen God met geheel nietige en zondige Adamskinderen m den Zoon zijner liefde. Eindelijk, dezelve gaat alle verftand te boven ten aanzien van deszelfs gevolgen, welke zijn, dat God op eene geheele Onnafpeurlijke wijze al het kwaad, het geen zijn volk in dit jammerdal ontmoet, hun ten besten keert,-en hun namaals toevoegt eene zaligheid, die geen oog gezien, geen oor behoord heeft, en die nooit in 's menfchen harte"is opgeklommen. Gelijk Pau!us in dezen gantfchen brief bij uitneemendheid welfpreekend en fierhjk is, zoo is hij zulks bijzonderlijk ook hier, door den vrede, dien God met zijn volk . m Christus heeft, te doen voorkomen onder het denkbeeld van ' eenen ftadvoogdes, onderwelker beftier wij veilig en gelukkig zijn,wanneer dezelve ons gemoed bezet en bewaart. In dien zin zegt onze Apostel tot de Colosfers bij wijze van vermaaning Col. III- I5 De vrede Gods heerfche in uwe harten. Hier be' looft hij zijne Philippiërs, dat die vrede Gods W hunne harten zou heerfchen, indien zij maar volhardden in het gebed, en in het zelve waakten met dankzeggingen. De zin is .-„Indien gij, >, m plaats van bezorgd te zijn, uwe begeer» ten m alles door bidden en fineeken met
dank-



.p H I L I r P: IV. vs. 4-7-
, dankzegging laat bekend worden bij God,
zoo zal de vrede, -dien God met zijn volk
heeft in den Zoon zijner liefde, die vrede,
" die alle verftand te boven gaat, u veilig en
" zalig doen leeven. Als dan zal van binnen
| uw oude menseh te vergeefs oproeren en
verwarringen tragten te verwekken _ m uwe
, oio rinn zal van buiten duivel en
harten; als dan zaï
- r n-on tpo-pn uwe zintui*
• wereld mets vermogen tegen uw
, ,en, om door deeze poorten in het kasteel van uwe harten in te dringen. Alle de poogingen van uwe vijanden zullen mislukken, Alle derzelver woelingen zullen uwen vrede
"niet ftooren;die te grooter zal zijn, om dat
gij dus doende in de allernaauwfte vereem-
ging en de verborgenfte gemeinfehap met
onzen groeten Vrede-vorst den Heere efus
" °ÏT • - vprkeeren De vrede-van Oodl} jj Christus zult veikeeien. »
die alle verftand te boven gaat , zal als dan ][ uwe harten en zinnen bewaaren in de gemem" fchap van Jefus Christus." '
Hier feheen Paulus een einde te bullen maaken aan zijne vermaaningen, gelijk hij insgelijks ge,
oJe Kap. Doeh zijne vuurige begeerte, om de Philippiërs door leeringen en vermaaningen volmaakt te fteüen in Jefus Christus, doen hem geli k daar, zoo ook hier, nog al voordgaan in. "ijnepligtvermaanende voordellen , dezelve einII. Dkel. dd



418 PHILIP P: iv. yS. 8, 9<
Wij* met deze dolzinnige woorden befluitende vs„ 8, o. '
VOORDS BROEDERS, AL WAT WAARACTIC Is, AL WAT EERLIJK IS, AL WAT REGTVEERDIG IS, AL WAT REIN IS, AL WAT LIEFFEI-IJK IS, AL WAT WEL LUIDT, ZOO DAARJÏENIGE DEUGD IS, EN ZOO DAAR EENIGE LOF IS, DAT ZELVE BEDENKT.
HETGEENE GIJ OOK GELEERD, EH ONTVANGEN, EN GEHOORD, EN IN MIJ GEZIEN HEBT, DAT DOET; EN DE GOD DES VR E D E S ZAL MET U ZIJN.
Eerst vermaant Paulus zijne beminde Philip p.érs tot de beoefening van de geheele Chrisehjke zedekunde in het 8" vs., dan vervolgt hij dit onderwerp niet zoo zeer bij wijze van
Wd b,'j ma"ierC Van ^ang a het 9* vs. In het 8*e vs. zegt onze Aposteh
VOORDS, BROEDERS, A L WAT WAAR AG183 AL WAT EERLIJK IS, A L WAT REGTVEERDIG IS, AL WAT REIN IS, AL
WAT LIEFFELIJKIS,ALWATWEL LUIDT ZOO DAAR EENIGE DEUGD IS, EN ZOO BAAR EENIGE LOF I$- DAT ZELVE Z DENKT. sb~
Wij



P H I'L I P P: IV. vs. S, o. 419
: Wij raaaken vooraf drie aanmerkingen over dit vs. De eerste heeft haar opzigt tot deszelfs venaaling , waaromtrent wij twee bijzonderheden in agt neemen, betreffende de woorden 3 eerlijk en lief. felijk.Het Griekfche woord, door eerlijk vertaald', is door de onzen niet overgezet overeenkomstig •deszelfs beteekenis en gebruik, ten zij men die kundigheid hier vat in de beduidenis van eerzaamheid of agtbaarheid. Dit is de eigenlijke en gewoone beduidenis van het woord. Elders wordt het door deftig vertaald; en in dien zin moet het hier buiten twijfel genomen worden, Het Griekfche woord, van de onzen overgezet door liefelijk, beduidt iets meer. Het wordt elders buiten zamenftelling zeer dikwijls gebezigd, om vriendelijkheden en vriendfchaps-oeffeningen te beteekenen. Op dien grond vertaaien wij de woorden : Bedenkt al wat waaragtig is, al wat deftig is, al wat regtveerdig is, al wat vriendelijk en vriendschappelijk is, e. z. v.
De tweede aanmerking, die wij maaken, heeft haar opzigt tot de wijze van voorftellinge, waar van zig hier Paulus- bedient, Paulus vermaant hier de Philippiërs, de pligten der Christelijke zedekunde te bedenken. Van waar komt het, dat waare Christenen dikwijls zoo zeer afwijken van de voorfchriften der Christelijke zedekunde ? Het is geenszins alleen af te leiden van 'hunne overgeblevene wederftreevigheid tegen des Dd % Hee-



42o PHILIPP: IV. vs. 8, p<
Heeren wet. Hunne blindheid en onverfijnd heeft een groot aandeel aan de oorzaaken daarvan. Het is niet genoeg, dat een Christen in. het gemeen een goed harte heeft, waardoor m genegen is-, om te doen, wat God hem in zijne wet gebiedt, en te laaten, wat Hij hem daann verbiedt. Hij moet een welgefteld verftand, hij moet een uitgebreid en tevens een klaar inzien hebben in de pligten der Godzaligheid. Bij gebrek daar van kan iemand levendige gevoelens van liefde tot God en den naasten hebben, en ondertusfchen zig meermaa Jen zeer kwalijk gedragen. Uit dat mzigt bidt David Pf. CXIX: rp. Ik ben een vreemdeling op de aarde; verberg üwe ge Bod ejj niet voor mij. Niet weinige Christenen denken, dat zij de geboden des Heeren wel weten, en dat het maar aankomt op derzelver beoeffe mng. Ondertusfchen zouden zij veele dingen die tot oneer van hunnen Verbonds - God* en ten hunnen nadeele naar ziel en lichaam ver fttekken, nagelaten, en veele tegengeftelde dingen gedaan hebben, indien zij de geboden des Heeren waarlijk geweten hadden. Zullen ■ wij die weten, zal ons verftand in alle de ee vallen en onhandigheden onzes leevens ons voor hgten, en ons zeggen, hoe wij ons daarin naar den eisch van des Heeren wet te gedraa. gen, wat wij daarin te doen, en te laten heb. ben, de voorfchriften der Christelijke zedekun--



P H I L I P P: IV. vs. 8, 0. $<it
kunde moeten bedagt, moeten met alle neerfiigheid bedagt worden. Het is zoo, gelijk Salomo zegt Spreuk. III: 3' 4, 5- Zoo gij tot het verftand roept, uwe jlemme verheft tot de verftandigheid, zoo gij ze zoekt als zilver, en naMeurt als verborgene fchatten;dan zult gij de vreeze des Heeren vinden, en gij zult de kennisfe Gods vinden. Uit dat inzigt hooren wij hier Paulus tot zijne Philippiërs in betrekking tot de bijzondere -pligten der Godzaligheid zeggen : Bedenkt ze.
- Offchoon een Christen hier op aarde niet geraaken kan tot den ftaat van zedelijke volmaaktheid, moet hij er evenwel naa jagen. Ten dezen aanzien had zig Paulus aan de Philippiërs ten voorbedde voorgefteld in het voorige Hi*> Kap. Doch te vergeefs zouden de Philippiërs naa deze volmaaktheid ftreeven, indien hun verftand hun niet uitgebreid ontdekte de bijzonderheden, die daartoe behoorden. Waarom Paulus zegt: Bedenkt al wat waaragtig is, al wat deftig is, e. z. v.
Onze laatfte aanmerking heeft haar opzigt tot de zamenvoeging van die bijzondere deugds-oeffeningen, waartoe hier Paulus de Philippiërs vermaant. Zou dezelve door Paulus zijn gefchied, zonder eenige orde in zijne gedagten te hebben gehad? dus zonder eenige reden te hebben gehad, waarom hij hen eerst vermaande tot beDd 3 den*



Voords broeders al wat waaragf'g is,
422 PHILIPP: IV. vs. 8, 9.
denking van het waaragtige, dan tot bedenking van het deftige, daarna tot bedenking van het regtveerdige e. z. v. Zo fchijnen het veele fcbriftverklaarders te begrijpen. Althans de bijzonderheden van deze vermaaning worden doorgaans zoo verklaard, als of ze op ziV zeiven Honden, en tot elkander geene bijzondere betrekking hadden. Dan wij twijffelen zeer of zulks voldoeraat ik liever zeggen, dat wij niet twijffelen, of Paulus, wien het bij uitnemenheid eigen is, aaneengefchakeld te denken en te redeneren, gelijk reeds te vooren is aan gemerkt, heeft ook de vermaaning, in dit 8«e vs. vervat, ,n opzigt tot de bijzondere Diiet, vorderingen, die daarin voorkomen, op den leest van een ordenlijk en geketend voorftel J fehoeid, Zoo veel is waar, dat het onmoge' 1'jk is, Paulus juiste meening in opzigte tot derzelver verband met volle zekerheid te be paaien als het geen meer in den geest van den Apostel, als wel in de uiterlijke gedaante van de hier voorkomende zoo zinrijke als kortbondige vermaaning moet worden gezoet Hoe men over dit link bekwaamelijk kan denken ' «1 blijken uit de volgende nadere ontvouwing van dit 8^e vs. "wuig
De waarheid U het voornaamfte. Zonder die » er geen deugdsoeffening. Dezelve is zonder de waarheid maar eene Uoote gedaante J Godzaligheid, De waarheid is het fuudamenj



P H I L I P P: IV. vs. 8, o. 4^3
van de ganfche Christelijke zedenkunde. Dus die aan" dit gebouw willen werken, moeten met de waarheid beginnen. Die aan dat gebouw willen werken ten aanzien van hunne eigene perzoonen, moeten allereerst en allermeest hun werk maaken, om de waarheid te verftaan,en regte liefde tot dezelve in hunne harten te voeden. Die zulks willen doen ten aanzien ' van anderen, moeten allereerst en allermeest zig toeleggen, om de waarheid voor te dragen, aan te prijzen, te bevestigen. Het heeft dan eene ken-, nelijke reden, dat Paulus de Philippiërs eerst vermaant, om te bedenken, al wat waan, agtig was.
Daar is geen zaak zoo agtbaar, als de waarheid. Haar oorfprong, die uit God is, haar ouderdom, die gerekend moet worden van de, grondlegging der wereld, mitsgaders de heil-' volle invloed, dien zij over hemel en aarde verfpreid, verfchaft aan dezelve eene onvergelijkelijke eerwaardij. Even hierdopr worden die, die bedenken willen al wat waaragtig is, onder de verpligting gebragt,om ook te bedenken al wat agtbaar, wat deftig is.
Uiterlijke deftigheid, zedigheid in gelaat en gewaad, is, in het afgetrokkene befehouwd,, een ijdel ding. Meermaalen was zij een die- ( naresfe van de gruwzaamfte ondeugd, de geveinsdheid. Zal ze wezenlijkheid hebben, en een plaats verdienen op de naamlijst der Christelijke D d 4 de«S'
\l wat erlijk is,
il wat egtveer'ig is,



el wat veïn is .
4H PHILIPP: IV. vs. Sj ^
deugden, zij moet gepaard gaan met de oefFe ning van regtveerdigheid. Dus, die bedenken al wat deftig is, moeten ook met eenen bedenken al wat regtveerdig is. ■ Tot hier plooit in het fierkleed der Christelijke godzaligheid, waarin Paulus de Philippiërs zoekt te fteeken, opdat zij waardiglijk het Eu angeiium van Christus mogten wandelen, alles zeer wel. Zij moesten waardiglijk tragten te wandelen het Euangelium van Christus °in opzigte tot hunne woorden, en ten zulk een einde bedenken al wat waaragMg is. Zij moesten waardiglijk het Euangelium van Christus trag* ten te wandelen in opzigt tot hunne ligtiaami. houding, en ten zulk een einde bedenken al wat deftig was. Zij moesten waardiglijk hetEuangelium van Christus tragten te wandelen in opzigte tot hunne daaden, en ten zulk een einde bedenken al wat regtveerdig, is.
■ Maar hoe vlijt het volgende van Paulus vermaaning : Bedenkt alwatreinis , al wat vnendfchappelïjk is, al watwelluidt? Ook zeer fraai, wanneer men begrijpt, dat het zelve eene uitbreiding behelst van Paulus naastvoorgaande vermaaning, volgens welke de Philippiërs moesten bedenken al
; wat regtveerdig is.
■ Laten wij eerst deze uitdrukkingen op zichzeiven befchouwen. Dezelve vervatten drie Euangelie-lesfen. De eerste heeft haar opzigt tot de liefde", die wij aan God verfchuldigd
zijn,



.P H I L I F P: 'IV. vs. 8,9- 4^5
zijn, voor zoo verre derzelver oeffening daarin beftaat, dat wij doen, het geen Gode welbehaaglijk is, door Hem'volgens zijn heilig gebod0 te dienen met waare reinheid aan lichaam en geest; zoo dat wij ons zeiven reinigen van alk befinettingen des geestes en des vleefches, voleindigende de heiligmaaking in de vreeze van God. Die toch de reinigheid des harten lief heeft, wiens lippen aangenaam zijn, om dat zij de reinheid van zijn harte naar buiten vertoonen, diens vriend is de Hemel-koning. In dien zin vermaant Paulus de Philippiërs, dat zij bedenken zouden al het geen rein was.
De tweede Euangelie - les heeft haar 'opzigt«J tot de liefde des naasten, voor zoo verre der-ü zeiver oeffening daarin beftaat, dat wij vriendelijk met denzelven verkeeren, dat wij, zoo veel onze omftandigheden zulks geheugen, eene gulhartige vriendfchap met denzelven onder, houden, en door allerlei betooningen van vriendfchap en liefde zijn leeven veraangenamen. In dien zin vermaant Paulus de leden der Philippifche Gemeinte, dat zij zouden bedenken al wat vriendfchappelijk was.
De derde en laatfte Euangelie-les heeft haar opzigt tot de vereischte zelfs - lief de, voor zoo' verve derzelver oeffening daarin beftaat, dat wij ons niet alleen wagten voor alles, wat in Zig zeiven kwaad is, en even daardoor uit zijpen aart ten onzen nadeele naar ziel en lic, Dd 5 lw
wat ■felijk
tl wat velluidti



{ff* PHILIPP: IV. vs» 8, g.
haam verftrekt, maar dat wij ons ook wagten voor allen fchijn des kwaads, voor alles, wat nietwellmdendis,en even daar door min of meer nadeehg zou kunnen zijn aan onzen goeden naam, die beter dan goede olie is. In dien zin vermaant Paulus de geloovigen te Phihppi,dat zij zouden bedenken al wat wel luidt. Gelijk er nu een zeer natuurlijke zamenhang 9 in dit drietal Euangelie - lesfen, op zig zei ven befchouwd, zoo fchijnt ook het zelve in geen minder voegzaam en eigenaartig verband te ftaan met het vorige van dit vs. Men vindt hier eene uitbreiding van Paulus derde hoofdvermaaning aan de Philippiërs, volgens welke zij moesten bedenken al wat regt. veerdig was. De Apostel wil zeggen: „ Mijne „ geliefde Philippiërs, beftaat de regtveerdig. „ heid daarin, dat men aan ieder het zijne „ geve, zoekt ten dezen aanzien te doen „ alles, wat de regtveerdigheid vereischt.Op dat „ gij de liefde moogt betragten, die gij aan „ God verfchuldigd zijt, zoo bedenkt al wat :, rein is. Opdat gij de liefde moogt betragten, „ die gij aan uwen naasten verfchuldigd zijt* zoo bedenkt al wat vriendfckappelijk is. Op* 3, dat gij de liefde moogt betragten, die gij „ aan u zeiven verfchuldigd zijt, zoo bedenkt „ al wat wel luidt. Beneerftigt u, om den JS naam van regtveerdigen zoo te dragen, dat „ uw ganfche handel en wandel aan den.



r H I L I P P: IV. vs. 8,9. ' 427
„ zeiven beantwoorde. Tragt in de gemelde „ en alle andere opzigten Gode te geven, het „ geen gij Gode, uwen naasten, het geen gij ,, uwen naasten, en u zeiven, het geen gij ü „ zeiven verfchuldigd zijt."
Eindelijk zegt hier Paulus: Zoo 'er eenige
deugd, zoo 'er eenige lof is, bedenkt dat.
Dit is zeer klaar. De Apostel wil zeggen: „ Gaat geduuriglijk naa, of er zig ook voor u ,, eenige gelegenheid opdoet,om deugd te kun. „ nen oeffenen. Houdt te gelijk onder het oog: „ dat gij naar lof moogt en moet ftaan, on „ denzelven dienstbaar • te maaken aan de be „ langens van Jefus koningrijk, om met denzei „ ven voordeel te doen voor de Maatfchappij. ,, waartoe gij behoort; ook, om daardoor be,, vorderlijk te zijn aan uw eigen geluk. En derhal„ ven, zoo er eenige gelegenheid zig opdoet „ om deugd te oeffenen, en wezenlijken lo ,, te behaalen, dat zelfde bedenkt."
Het is onmoogelijk, de pligten der Christe lijke zedekunde regt te bedenken, zonder da men even daarin genoegzaame beweegredenel vinde tot derzelver oeffening. Zij prijzen zi zeiven aan. Doch onze traagheid tot derzelve betragting maakt het noodzaakelijk, dat w daar toe door de kragtigfte drangredenen o\ zettelijk worden aangefpoord, Uit dat inzigt la; paulus zoodanige drangredenen volgen, eer h een einde maakt aan zijne pligtvermaaningen.
He
Zoo daar '.enige deugd is, en zoo daar eenige lof is, dat zelfde be[ denkt.
t 1
r >
t }
i
ij r



Het gee negij ook geleerd,
428 P H I L I P p: IV. vs. 8, 0.
Het geene gij oök'geleerd,en ontvangeden gehoord, en in mij gezien hebt, dat doet., en de god des v r eb e s zal met u z ij n.
Liever zouden wij de woorden vertaaien, even overeenkomstig met den grondtekst, en meer met het verband van Paulus reden : het geen gij ook geleerd en aangenomen hebt e.z.v. Deze woorden des Apostels ftaan dus in verband met de voorafgaande: „ Bedenkt alle de „ zedelijke voorfchriften des Euangeliums. „ Brengt ze langs dien weg meer en meer in „ beoefening. Overweegt ten zulk een einde, dat „ de dingen, waartoe ik u vermaane, u allerbij„ zonderst betaamen, en dat gij door derzelver „ betragting dat zult doen, het geen u in Gods ,, wet geboden wordt niet alleen, maar hetgeen >, gij ook uit- en inwendig geleerd, vervolgens door „ uwe belijdenis aangenomen, zedert dien tijd „ zeer dikwijls uit den mond van uwe Opzien, „ deren gehoord, en meer dan eens in mijn », voorbeeld gezien hebt."
Paulus vermaant hen tot vier dingen: vooreerst dat zij doen zouden, het geen zij geleerd ïadden; dat is, het geen hen de Heere Jefus m hunne bekeering door de genade van zijlen Geest had geleerd. Hij wil zeggen: , Gij zijt door den Heere Jefus zei ven ge, leerd, zoo ais de waarheid in Hem is. Zoudt , gij nu deze leering door uw gedrag verzaa.
» ken,



P-HILIPP. IVi vs. 8,9. 429
U ken, dat zij verre! Doet, het geen gij bij „ uwe bekeering geleerd hebt."
Ten tweeden vermaant hij hen, dat zij doen zou-e den, het geen zij aangenomen hadden. Zij hadden bij hunne overbrenging in Jefus koningrijk deszelfs leering met blijdfchap aangenomen, niet alleen inwendig met hun harte, maar ook uitwendig en openlijk met hunne monden. Zij hadden belijdenis daarvan gedaan, en bij hunnen doop gezegd: „ Ik .,, verzaak den Satan,de wereld en haare praatvertooningen." Zulks wordt hun door Paulus herinnerd, en bij wijze van nadrukkelijken aandrang tot hun gezegd: Doet, het geen gij aangenomen hebt. Vervolgens vermaand hij hen, om te doen, het geen zij ge'hoord hadden; naamelijk, het geen zij eerst uit zijnen en . Silas mond,, en vervolgen; van andere Leeraars gehoord hadden. Dt Apostel wil zeggen: „ God heeft u begunstigc „ met het uitneemend voorregt van hetgehoo des Euangeliums. Eene onmiddelijke bekend ,,, maaking van den Goddelijken wille heeft on tegen ons voorneemen naar Macedoniei „ doen vertrekken, op dat gij het zalig Euan gelium uit onzen mond zoudt hooren. Go< „ heeft het daar bij niet gelaaten. Toen ik me „ mijne reisgezellen uit de gewesten van Ma „ cedonien vertrokken ben, heeft zijne gunsti „ge Voorzienigheid u van 'uitmuntende Lee „ raars voorzien,Epaphroditus en anderen; di
4 "
1 ont-
angen
en gehoord
{
l
l
t
u



en in
mij gezienhebt, dat zelfde bedenkt, i •i
3
>
tl 31 33 33
i)
33 55 35 33 33 33 33
Pa tot kir 'bet
43o PHILIPP: lVj vs. %i9t
33 ü dagelijks dat zelfde Euangelium doen hoe 3, ren. Zoudt gij deze genade te vergeefs 3, ontvangen hebben? dat zij verre' Het te w gendeel hebbe bij u plaats. Doet, het geen »i gij ge^oo;^ hebt."
Eindelijk zegt Paulus: Z)0«, /,« geén gij in m gezien /«6t. Hij heeft het oo<* niet alleen op zijn eerste, maar ook oP planter verkeer onder de Philippiërs omtrent vijf aaren na de planting van die gemeinte, zie laar van Hand. XX: vs. 6. De Anostel wil eggen: „ Toen ik bij u was, heb ik u ' een Voorbeeld gegeeven, hoe men Waardi"-. , lijk moet wandelen het Euangelium van
Chnstus. Zoudt gij dit voorbeeld door uwe gedragingen verfmaaden ? en dat, daar gü zulk eene liefde, zulk eene hoogachting' voor ra.jnen perzoon hebt? Zoudt gij mijne Euangelie -lesfen veragten, daar zij niet alleen zoo betamenlijk in zich zeiven zijn, maar daar ik u ook tot niets vermaane, dan, waar m ik u ben voorgegaan beide de reizen, toen ik bij u was; zoo dat ik met fpreekende daaden tot u gezegd hebbe: Ziet naa mij, en doetalzoo. Ei, mijW,geliefd^ PMlippi£ z'Jt toch mijne navolgers. Doet, het geen ' g'3 m mij gezien hebt." O Uitmuntende ^Ius, die bevoegd waart, om zulk eene taal de gemeinte te voeren! welke eene opwek, g3 ó Philippiërs, welk eene aanvuuring tot ragtmg van deszelfs vermaaningen moet gij
ia



PHILÏ.PP: IV. vs. 8, g: 431
in uw binnenfte hebben gevoeld, toen gij in het lezen des briefs van uwen zoo zeer beminden Paulus gekomen waart tot deze woorden: .Het geen gij ook geleerd, en aangenomen,' en gehoord, en in mij gezien hebt, dat doet.
Of deze van ter zyde inkoomende drangredenen nog niet genoeg mogten zijn, om den noodigen invloed te maaken op het gemoed der Philippiërs, voegt hij er eindelijk ten befluite van zijne vermaaningen eene uitdrukkelijke drangreden bij, vervat in deze nadrukkelijke woorden: en de goj) des vredes zal met d zijn. Deze drangreden moet verftaan worden overeenkomstig den aart van het Euangelium der genade, het geen alle verdienstelijkheden, alle wettifche voorwaarden volftrektelijk uitfluit, niet alleen ten aanzien van die. die , in hunnen natuurftaat leevende, geheel '.onbekwaam zijn ten eenigen goede, maar ook ten aanzien van zulken,die, nieuwe fchepfelen in Jefus Christus geworden zijnde, in zoo verre bekwaam zijn, om goede werken te doen Het Euangelium leert ons aan de eene zijde, dat God met deze laatften is en blijft; dat is, dat Hij met zijne genade in Christus beftendiglijk bij hen tegenwoordig is, om hun wezenlijk geluk in tijd en eeuwigheid te bevorderen, hoedanig hunne gemoedsgefteldhedeii en gedragingen ook mogen zijn. Dog dat /elfde Euangelium leert ons aan de andere zijde
En de God des Vredes zal wet u zijn.



43* PHILIPP. IVr vs. $ %
de, dat God, in hoedanigheid van eenen ren veerdigen Vader, de bijzondere blijken van zij. ne gunstige tegenwoordigheid aan hun wil onttrekken, indien zij ontrouw zijn aan de ,genadens dle Hij hun toedient, en aan moedwillig ongehoorzaamheid zig fchuldig maaken. Niets M droeviger voor des Heeren gunstgenooten üan dit; niets begeerlijker, dan het item deel. ö
Uit dat Euangelisch inzigt 2egt Paulus: Voet, het geen gij geleerd hebt e. z v en de
cod des vredes zal JU et TJ zijn. In het
gemeen wil de Apostel zeggen :„ jndien £ „ doet het geen gij ■geleerd, aangenomen en « ge oord hebt, zoo zal God de kennelijkfte „ tekens geven van zijne goedkeuring over uw 3, gedrag. God zal tonnen met u te zijn
J' ktT f "T' hetgeen gij' in "fiï gJtn 3, hebt, dan zal het u gaan, als mij. Zij heb
33 ben . mij- in uwe ftad verdrukt, en'vervolgd"
,3 Doca God was met mij. Wij zongen Gode
* Iofza"8en fe de gevangenisfe; en zij, die 3, ons finaadheid hadden aangedaan, moesten 3, ons bidden, dat wij .uit dezelve uitgingen
ja moesten ons in eigene p¥föoonenlütge' 3,leide doen. Zedert dien tijd heeft men de 33 geheele wereld tegen mij in oproer gebragt
S°gln 3lie die en baaren toonde £
- Heere, dat Hij met mij was; gelijk Hij
* mU n°S' iü voiJe« n^ruk doet ervaarea
in



P H I L I P P IV: vs. 8, 9' 433
|i in de banden mijner gevangenisfe. Door het „ genot van Gods liefdevolle tegerjwoordigZ heid in Jefus Christus is mij de keten,waarmeê ik omvangen ben, zagter dan fluweel; k en de bevordering des Euangeliums, die daar I door veroorzaakt is, maakt mij dezelve tot . eenen diamanten armring, tot een gouden ke-
3, ten aan mijnen hals. Zoo zal het ook u gaan, „ indien gij doet, het geen gij in mij gezien 3, hebt. In eenen overloop van groote wate| ren zullen zij u niet aanmaken. God kan | den duivel en deszelfs inihumenten bedwin,3 gen. Maar, al wierdt gij ook door denzelven 3, onder zijne toelaating in de hoogfte maats „ verdrukt en vervolgd, wat zwaarigheid? God b, zal met u zijn;"
- Maar in welken zin komt hier God voor onder de benoeming van den God des vredes, en waartoe deze omfchrijving van denzelven? Dezelve komt elders meermaalen voor, en vertoont ons God,bijzonderlijk ter dezer plaatze, in eene driederleie alleraangenaamfte betrekking; vooreerst als dien God, die de herfteller is van den verbrookenen vrede, hebbende zig zeiven in opzigte tot de fchending van de regten zijner hooge majesteit, door het lijden en fterven van zijnen eigenen, eenigen en eeuwigen Zoon, zulk eene voldoening verfchaft, dat Hij ten dezen aanzien volkomenlijk bevredigd is; zoo dat nu voor het gantfche menschdom de II. Deel. Ee weg



434 PHÏLIPP. IV: m 8, ö,
weg geopend is, om in vrede en vriendfchap met Hem te kunnen verkeeren. Ten tweeden, deeze benoeming fielt ons denzelven voor, als dien God, die allergezindst is tot den vrede, en aIlergenegenst,om in den weg des geloofs en der heiligmaakinge,daar uit voordvloeiei.de,een vreedzaam en liefderijk verkeer te houden met zondige Adams kinderen. Eindelijk die zelfde benoeming ftelt ons de Hemel - majesteit voor, als dien God,in wiens gemeenfchap door Jefus Christus de zoetfte en zaligfte vrede voW wordt genoten.
Dus, wanneer God hier door Paulus ornfchreven wordt, als de God des vredes, zoo wordt Hij door denzelven uit de fchoonfte en bekoor hjkfte oogpunten aan het oog der Philippiërs vertoond; zekerlijk daartoe,opdat hun gantfche hart zoude ingenomen worden met de gunstige tegenwoordigheid van zulk een weezen /zoo beminnelijk, zoo goedertieren, zoo algenoezaam. En waartoe dit wederom? Op dat de Philippiërs zig met den grootften ernst zouden toeleggen op eenen wandel, waardig het Euan gelium van Christus,als ftaande in verband met de gunstige tegenwoordigheid van zulk eenen God. Uit dat inzigt zegt Paulus: Doet het geen gij geleerd hebt, - en de god de's vredes zal met u zijn.
Ziet daar! door eene flukswijze verklaaring
-van



P H I L I P P: IV. vs. 8, 9- 'A3S
Van het ifte. deel dezes Kap. getoond de voortreffelijkheid van de waare Euangelie -wijsheid; voortreffelijk, voor zoo verre zij ons leert het Euangelium van Christus te gelooven; voortreffelijk, voor zoo verre zij ons leert waardiglijk het Euangelium te wandelen. Voorzeker alle hare wegen zijn lieffelijkheid, ën alle haare paden vrede. Zij is een boom des levens den geenen, die ze aangrijpen; en elk een, die ze vast houdt, wordt welgelukzalig. Zulks zal nog klaarder blijken uit het tweede deel dezes Kap., zoo uit het geen de Apostel daar in van zijnen eigenen perzoon, als uit het geen hij van zijne geliefde Philippiërs getuigt;
E C 2
PHÏ'



PHI LI PR IV: vs. ro-aö.
ik ben grootelijks verblijd geweest in den heere, dat gij nu eenmaal wederom verwakkerd zijt, om aan mij te gedenken: waar aan gij ook gedacht hebt, maar gij en hebt de gelegenheid niet gehad.
met dat ik [dif] zegge van wegen gebrek: wam ik hebbe geleerd vergenoegd te zijn in 't geene ik ben.
En ik weet vernederd te worden, ik weet ook overvloed te hebben: allezins ende in allen ben ik onderwezen, beide verzadigd te zijn, en honger te lijden, heide overvloed te hebben, en gebrek te lijden.
Ik vermag alle dingen door Christus, die mij kragt geeft. s
Nochtans hebt gij wel gedaan,dat gij met mijne verdrukhnge gemeinfehap gehad hebt.
En ook gij Philippenfen weet, dat in 't begin
des



F H I L I P P: IV. vs. io—20. 437
des Euangeliums, doe ik van Macedonien vertrok» ken ben, geene gemeinte mij [iet] medegedeeld heeft tot rekeninge van uitgaaf en ontvang, dan gij alleen.
Want ook in Thesfalonica hebt gij mij eenmaal en andermaal gezonden tot nooddruft.
Niet dat'ik de gaave zoeke, maar ik zoeke de vrucht die overvloedig is tot uwe rekeninge.
Maar ik hebbe alles ontvangen, ende ik hebbe overvloed: ik ben vervuld geworden, als ik van Epaphroditus ontvangen hebbe, dat van u gezonden was, [als] eenen welriekenden reuk, een aangename efferhande, Gode welbehaagelijk.
Doch mijn God zal na zijnen rijkdom vervullen alle uwen nooddruft, in heerlijkheid door Christus Jefus.
Onzen God nu ende Vader zij de heerlijkheid in alle eeuwigheid. Amen,
yjaulus doet hier aan de Philippiërs zijne JT dankbetuiging wegens de aan hem gezondene liefde-gaaven.
Ook over dit tweede deel dezes Kap. vallen eenige vraagen, welker beantwoording niet zeer o-emakkelijk is, onder anderen deze vier. De - Ee3 em'



438 PHILIPP: IV. vs. IO-ao. Wste vraagen betreft het eerste gedeelte van he »J* vs. Daar over valt bedenking, niet alleen ten aanzien van de zaak, die Paulus getuigt, dat her, naamelijk in den beginne des Euangelnims, toen hij van Macedonien vertrokken was, de overige gemeintens van Macedonien niets hadden medegedeeld, maar ook vooral m opzigt tot de wijze, waarop Paulus die zaak Voordraag! Dit bedoel ik, dat de Apostel niet
tS'm TU heSimS d" Eu^eliums, toen ik' van Macedonien vertrokken ben, keeft geene andere S meinte mj tets medegedeeld, maar dat h m Philippenfen wekt dat. Qok gl] p h* " lippensen weet dat. Waartoe die uitdrukke" ^vermelding van de wetenfehap d P^
h'er t zaake he(. Woordek eo ? -eldt hier Paulus met naame en met nadruk Te perzoonen, tot welke hij fpreekt,zeggende GI philippensen; fchrijvende n^aihe|^ met uitdrukking van het woordeken gij in Üen grondtekst (het geen de Grieken, even als £ Latijnen en Hebreeuwen, gewoon zijn we. taaten, zoo zij door deszelfs uitdrukking ni tets bijzonders willen te kennen geven,) ra ar : * bn?Het ee!1 zoo weT
hetanderheeftbniten twijffd zijn reden Zo1 M\ daar in de wijsheid van den H I2u g hebben ontdekt, gaat het % ^kernen agter den 2jn
De



P H I L I P P: IV. vs. 10-20. 439
De tweede vraag heeft haar betrekking tot het tweede gedeelte van het 15de Vs. daar Paulus getuigt, dat de Philippifche gemeinte hem had medegedeeld tot rekening van uitgaaf en ont[vang. Wat zegt die rekening van uitgaaf en ontvang? En zoo deze uitdrukking ontleend is uit de handelwijze, en den fpreekftijl der kooplieden, waarom wordt dan hier eerst vermeld de rekening van uitgaaf, en dan die van ontvang, daar doorgaans de ontvang gefield wordt voor de uitgaaf'? Hoe zal men ook volgens deze veronderflelling de fpreekwijs op zulk eene wijze verklaaren, dat daar in de vereischte gepastheid .en die keurigheid, die aan Paulus zoo eigen is, niet ontbreke.
De derde vraage raakt het tweede gedeelte van het 17-ie vs. daar Paulus zegt: Ik .zoeke de vrucht, die overvloedig is tot uwe re[ kening. Wat is de eigenlijke zin van deze woorden? Indien men 'begrijpt, gelijk men doorgaans doet, dat deze woorden maar zien op de belooning der liefde, die de Philippiërs aan hem bewezen hadden, hoe komt in dezelve .het denkbeeld van rekening te pas? en hoe zal ;men dit zeggen van onzen wijzen en welfprei kenden Apostel best zoo verklaaren, dat men •voldoe aan het bijzondere en nadrukkelijke, het .geen zig daarin ontdekt?
De .flat/ie vraag betreft het iodevs. waaromtrent ; ieder opmerkzaame onder anderen deze drievouwïEe 4 &c



44° PHILIPP. iv: v,. to-.o.
ge vraage zal doen :„ Ziet de vervulling van den ?' noodd™*t der Philippiërs, waamn hier p^ » lus gewaagt, oP den genade-Joon, dien zij " !n de eeuwigheid, of op dien, die zij reeds „ hier in den tijd te verwagten hadden?-Zoo ,, het laatfte door Paulus bedoeld wordt, gelijk " u,c den aart en het gebruik der uitdrukkingen „ ten klaarften fchijnt te blijken, heeft dan hier de Apostel het oog in het gemeen op den loon der godzaligheid, voor zoo verre dezelve de „ belofte heeft zoo wel van dit, als van het „ toekomstige leeven?-Of heeft hij.hetoogop „ eenen bijzonderen genade-loon dien de Phi „ hppiërs in onderfcheiding van andere ge « loovigen , en .boven dezelve te verwagten v hadden ? Zoo weder dit laatfte door onzen „ Apostel bedoeld wordt, gelijk uit de kragt van « zijne uitdrukkingen ten klaarften fchijnt te blijï, ken, welke waren de gronden, op welke wij » Paulus aan de Philippiërs in onderfcheiding van * andere geloovigen zulk eenen genade-loon " J,oren vei-rPreken?"Gelijk in de fchetswijze verklaaring van het eerfie deel dezes Kap., zo0 ook in de korte verhandeling van dit tweede zul en wij tragten aan deze vraagen te voldoen; en in deszelfs geheele ontvouwig zoo te verkenren, dat wij het welgezegde door anderen over deze woorden van Paulus maar even aan/lippen, zoo verre zulks noodigis; voornaamelijk lettende ff het vereischte ter opheffing en opheldering
van



PHILIP F: IV. vs. to. 44-ï
van het meest-bedenkelijke, het geen daarin voorkomt.
De Apostel begint zijne dankzegging aan de Philippiërs met betuiging van zijne blijdfchap over de aan hem bewczene liefde, zeggende
vs. 10.
En ik ben crootelijks ver.
ïlijd geweest in den heere, dat gij nu eenmaal wederom verwakkerd zijt, om aan mij te gedenken, waar aan gij ook gedagt heet, maar gij hebt de gelegenheid niet geha d,
De Philippiërs hadden eenige liefde - penningen aan Paulus gezonden tot deszelfs onderfteuning en verkwikking, gelijk in het vervolg nader blijken zal. Koopens deze gebeurtenis getuigt dé Apostel, dat hij over dezelve was verblijd geweest, dat hij in eene hooge maate pver dezelve was verblijd geweest; dog op zulk eene wijze, als het een Christen en een Apostel van Christus betaamde. Zijne blijdfchap was voordgefprooten uit de gemeinfehaps-oeffening met den Heere Jefus. Zij had daardoor al haar kragt ontvangen. Ook was hij met de-ze zijne blijdfchap in zijnen dierbaaren Heiland Ee 5 ge*



En ik hen groc telijhs verblijd geweesd in den Heere , 'dat gij nu eentnaal wederomverwak kerd zijt cm aan mij te gedenken:
]
4 i l
r
2
£
G -fc
•v Ja
P, \%
442 PHILIPP, IV. vs. ie,
geëindigd,al den lof van zijne blijdfcfaapftoffb aan denzelven toebrengende.
In opzigt tot zijne blijdfchap - ftoffe vermelde tui drie bijzonderheden. Vooreerst zegt hij:
■k een crootelijks verblijdt geweest in den heere, dat gij aan mij
gedagt hebt. In den brief aan de Hebreus Kap. XIII: 3. zegt onze Apostel: Gedenkt der gevangenen, als of gij mede gevangen waart. Hij vermaant hen , der gevangenen te gedenken, om dat het den menfchen zeer eigen is, dezelve te vergeeten. Anders had het zig toe dra, ïen bij de gemeente van Philippi in betrekicing :ot den perzoon van Paulus. Het was niet ge ^eest, uit het oog uit het hart. Neen- zij iadden aan Paulus gedagt. Onze Apostel'verheugde zig deswegens. Hij verblijdde zig min!er over de lief de. gaaven, die hij van zijne he'iinde Philippiërs ontving, als wel over de lijken van hun liefderijk aandenken aan zijnen erzoon, die hij daarin ontdekte. Hij zegt ulks te kennen gevende: Ik heb mij grootL ]ks verblijd in den Heere, dat gij aan m„ '
edagt hebt.
Als eene tweede bijzonderheid van zijne bind :haps.ftoffe 'geeft onze Apostel op, dat zij erwakkerd waren, om aan hem te geden:n; volgens den grondtekst, dat zij weder uit. fproten waren. e. z v. De ge]ijkenis jg ^
m van boomen, die, daar ze in het winter,
fai.



P H I L I P P: IV. vs. 10. 443
faifoen dor en bladeloos ftonden ,als of zij verftorven waren, in den zomer beginnen te groenen en te botten, en door hunne vrugtdraging bewijzen geven, dat zij leevende, dat zij goede en vrugtbaare boomen zijn. De Apostel wil dan zeggen: „ Zijt gij eenigen tijd ten aanzien „ van mijnen perzoon, en van den behoefti„ gen toeftand, waarin ik mij bevonden heb, „ als verftorvene boomen geweest, het heeft „ u toch inwendig aan geene geestelijke lee„ venszappen, het heeft u toch in den grond „ uwer harten aan geene liefde tot God, en „ tot zijne knegten ontbroken. Doch , of t, fchoon ik dit altijd wel geloofd heb, ook „ toen, toen ik geene de minste bijzondere „ blijken van uw liefderijk aandenken aan mij,, nen perzoon ontdekte, heeft mij evenwel ,, dat tijdftip ongemeen verblijd, het geen aan „ mij de doorfiaande bewijzen daar van in uwe ,, toegezondene liefde - giften vertoonde. Ik „ ben grootelijks verblijd geweest in den Heere, dat gij als wederom uitgefproten zijt, om ,, aan mij te gedenken." • Het heeft insgelijks eenen bijzonderen nadruk, het geen hier door Paulus wordt opgegeeven als eene derde bijzonderheid van zijne blijdfchapsftoffe wanneer hij fchrijft: Gij zijt nu een m aal wederom uitgefproten, om aan mij te gedenken, In den grondtekst ftaat: Gij zijt alreede eens, weder uitgefproten. De Apostel wil zeggen;
33 In-



Waar aan gi\ ook. gedagthebt, maar gij hebt ae gelegen heii ni-.t gehad.
444 PHILIPP: IV. rs. i0.
« Indien het nog langer geduurd had, eer *y
- rr-en ,hadt gegeven van ™
V jan m j, het ZOude mij zeer bedroefd heb_ 3, ben. Indlen het zoo lang niet geduurd hadP de, mijne blijdfchap over uwe liefde-be
* wijzen ;zou minder zijn geweest. De arte* « blijving van uwe liefde, bewijzen maakte°mij « «e vreugd te grooter, toen ik eflu tf^J » dezelve zoo overvloedig ontving. Ik bea.
* ^°teljJ S 7rbliidt geweest in een Heei^ « dat g ^ em ^ w uitgefproo » ten zijt, om aan mij te gedenken.»
Maar ligt in deze vreugde-betuiging des
tfde PhiT Gene ingeWikkdde be^4ing dat de Phihppiers eeni m b
Ijem hadden gedag,'? Niets dergelijk we^ door onzen Apostel bedoeld - en "op 'dat n2
r tzr woo;den huicen zijn ~ -
"M gte V£rftaan> * of hij zulks van ter *Jde beoogde, voegt hij 'er eene zoodanige garing bij, waardoor alle fchijn ten aanzien geheel wordt weggenomen. Hij zegtGVW veder uitgefproten, om aan mij u ge!en.
WAAR ^"^^ O IJ OOK GEDAGT HEET, MAAK GIJnHEnDEGmcEKJ1ElDNir;
" " het faiZOen van ™ uiterlijke omftandig » heden geweest, mijne geliefde Philippiërs, » dat gij aard00f zjj. bdet gewordePP .
t> we liefde tot mijnen perzoon door de ver,
43 YUI-,



F H I L I P P. IV. *s. ïi-i$. 445
. sj vulling van mijne behoeftens te verzegelen, $ Zulks is u even zoo onmogelijk geweest, als ,] het eenen boom is, om in den winter vlugst ten te dragen. Gij hebt wel aan mij ge,', dagt, maar gij hebt de gelegenheid -niet geh had, om zulks met uwe daaden te toonen." ! ' Na dat de Apostel in dit vs. niet alleen de grootheid van zijne blijdfchap over de hem gezondene liefde -gaaven heeft verklaard, maar •ook van ter zijde de bronnen heeft aangewezen, waaruit deze zijne blijdfchap haaren oorfprong ontleende, laat hij tot zijn oogmerk zulk eene ■ Uitbreiding volgen van zijne gedaane vreugde I betuiging, waaruit bleek, dat dezelve alleen I voordvloeide uit deze bronnen; niet uit eenige andere beginzelen, allerminst uit eenig beginI zei van onvergenoegdheid, of geest-bezwij: king, die bij hem zou hebben plaats gehad, eer'hij door de Philippiërs gered wierd uit den nood, waarin hij zig bevond. Het tegendeel was waar geweest, gelijk de groote Apostel ! nadrukkelijk betuigt vs. 11-13-
Niet, dat ïk dit zegge van
wegen gebrek: want ik heb geleerd vergenoegd te zijn in het geene ik ben.
EN ik weet vernederd te worden, ik weet ook overvloed te hebben:allezins en
in



in allen ben ik onderwezen beide verzadigd te zijn, en honger te lijden,beide over vloed te hebben en gebrek te lijden.
Ik vèrmag alle drncén dqor
christus,die m ij kragt geeft.'
De Apostel fpreekt in het ude vs. ja betrekkin* tot zijnen eigenen perzoon van geleerd te zijn" He woordeke ik, he£ geen de Grieken, g S
d LatjpreuendeHebreeuwe^gewoonzij wtte laten en onder het werkwoord te begrijDe3 flaat u]tgedrukt in dengrondtekst,tenbl f e £d ;
2 ^ m ^ Zdve eene» ^zonderen na ïluk moeten vinden. Dus fpreekt hier Paulus n
:r leenng' " ^ donder eigen
In het tweede lid van het wie w r , Paulus in betrekking tot 1 7T ' wzc» en «J , g ZeIven van onder-
wzen en wex, volgens de vertaaling der Onzenvan «/W en in fl«* onderwezen te z£ -oord door onderm vertaald, " "tSfc door alIeSchriftverklaarders wordt aangenfe k
ëcneimen werden mnewiid f»n <- i
Ze,fde k« «een hier voorfanT J
««» werden geMamii. Dos
de



p H i L I P P: IV. vs. u-ij. 447
de Apostel van zulk een onderwijs, het geen zijnen oorfprong ontleende uit de verborgene werking van de Godlijke genade, uit eene zodanige werking, die eene volftrekte verborgenheid was voor de natuur. Wat aangaat de woorden, door de Onzen overgezet, altezins en in allen, in den grondtekst luiden dezelve volgens de letter, in alles en in allen. Deze twee uitdrukkingen zeggen het zelfde; behalven dat de zaak, die in de eerste uitdrukking vervat is, !ïnet de tweede fterker wordt voorgefteld. De Apostel zegt: Ik ben onderwezen in alles; dat is: „ ik ben onderwezen niet maar in één .„ gedeelte van de geheime wetenfchap, om verj, genoegd te zijn, maar in de' geheeie weten,, fchap." Hij zegt: Ik ben onderwezen in alles, en in allen.; dat is: „ ik ben onder„ wezen in het ganfche geheim, om verge* „ noegd te zijn, en in alle de lesfen, die tot „ deze verborgene wetenfchap behooren, de „ zwaarfie niet uitgezonderd." Men kan ook, indien men wil, die fpreekwijs, in alles en in allen, zeer wel plaatzen onder de fpreekwoordelijke uitdrukkingen,en begrijpen, dat ze maar in het gemeen te kennen geeft de hoogstmogelijke volkomenheid van eene zaak.
In het tweede lid van het nde vs. fpreekt de Apostel van vergenoegd te zijn in het geen hij was; in het tweede lid van het iüdeivs. van verzadigd te zijn, en honger te lijden. De eerste
ge-



"448 P H I L I P P: IV. vs. n-ij,
gemelde woorden worden door zommigen vertaald: Ik heb geleerd vergenoegd te zijn, hoedanig de omhandigheden ook zijn, waarin ik ben. Men kan ze zekerlijk zoo overzetten overeenkomstig den aard van de Griekfche taal. Doch.de vertaaling der Onzen is daar tegen ook geehzins ftrijdig,en is daarbij nadrukkelijker. Zoo de aard der Griekfche taal eenige Verandering in de Vertaaling der onzen vereischt, zal dezelve vorderen, dat men de woorden overzette: ik heb geleerd verge. noegd te zijn (naamelijk niet mijnen toeftand) in opzjgte tot dat, het geen ik ben. Het Griekfche woordeke, doorgaans gelijk ook hier* door in overgezet, wordt in die beduidenisfe meermaalen gebruikt. Men zie Rom. XI: 2. 1 Cor. IX: 18. Er ftaat eigenlijk in den grondtekst, wanneer men deze beduidenis aanneemt , Ik heb geleerd vergenoegd, te zijn in opzigte tot de' dingen, die ik ben. Zulks geeft geen de ininste ftuiting; Het vermeerdert den nadruk van Paulus voorftek Hij geeft er door te kennen,, dat hij vergenoegd Was met zijnen toeftand, van welken kant, en uit welke gezigtpunten hij ook zig zeiven befchouwde. Daar viel zeer veel te zeggen van het geen hij was, meer dan van iemand. Ondertusfchen was hijmet zijnen toeftand vergenoegd in opzigte tot alles, het geen hij was.
In het 2* lid van het wie VS. fpreekt de grondtekst, niet van verzadigd te zijn, en honger
te'



PHILIP?': IV. vs. U-13- 449
te„jden, maar van nn«# . ~- en hon^ tC,Ujden* vs fpreekt de Apostel van alle Lin:en « Vermogen ' <toor Christus; eigenlijke^ ' s den grondtekst,-Chnstus, terwul volgens dtn g t moet wor_
rWtXr "et overige is de ,in ^ ultgf;;ez°ö'oklaar5als de zaaken,die doorder woorden zoo Mi De dezelve worden uitgediukt, gew.gi 0 j nt-z^ivc lk Zeggei
ir^mf hier op Uit. 3? iiCl- fa , i- r j
Ï!™s mL groote MüdftMap over dehef-J
» f' " oer «««*>» ™o *Mde° "«^"^ " f f eTbeheWe eene ingewitte.de Wagre, " A „ <hat van gebrek, waar in ik ml)
» 0ÏC' ^ „ , bevond. Her gebrek van " Sc -Ven is door Gods genade n.er rn
« « e" ™t n of ver
" mii',e rST om dar ik de werenfehap be •^"'"^« Cg U!, -tijd even zee t rf n' r beneenbailing.eengevan
S. tt vtede te 1 ' em van haar en fmaad „ gen man, een ™o>« <F- jH 2Wsa,
„ verdrukkmgen, d,e m , yan E;
jill0g wedervaren, een ' n ; dieB h 6eien en M^^TS^ S«*
» •» de maE' ™ Se e worden van * om het tegengeweld ~~
riet rfat k [dit] egge
m wegen ■ebrek: vant ik lebbe geëerd vergenoegdte zijn »**
i'fc i)CH.
En ik weet vernederd■te worden , ik 'west ook ' overvloed .te hebben : al9 lesins en e in allen
\jnnikonn derwee1. zen , bei' '*de versa'
digd te \,zijn, en . hongertt et,.• j
»^e«i«



overvloed te hebben en gebrel te lijden.
Ik ver mag alle dingen door
Christus, die mij kragt geeft.
i
3
3
i:
31
31
31
31
33
31
33
31
33
33
33
31
33
31
33 <
450 PHÏL IPP: IV. vs. flr_^
" ff*1*0'* 2™ «Ifs geen de minste ver33 andenng in mijnen toeftand maaken. De33 zelve ,, zoodanig, dat er niemand onder de 3, lieden dezer wereld gevonden wordt, die *. m mijne plaats zou willen zijn, al had hij 3, het ook nog zoo rampfpoedig- en ondertus>, ichen wordt er niemand onder hen gevon» den, m wiens plaats ik verlang te zijn .* al had hij nog zoo veel rijkdom, eer en > g-oegen. Ik geloove, dat ik in alles juist ' Se dat ik volgen, Gods eeuwi-
' , ö? m°et Z1> fer meeste heerlijk' ^ 11 G°d' Cn tSn mi>en hoogften gee° d™ faen * met mimen toe. ' fa"d ^Sfnoegd in opzigte tot dat alles
ftaatleefde,wasik even, als alle andere menfchen, akljd te onvrede_ Ze.de e;
S <ge e? wrdirmijn semoed was
ö iueet waar. Ik was een klaaeer en murmureerder over mijnen ftaat, ook a wanneer ik meest wandelde naa mijne £ geerhjkheden. Overgegaan in de fehool van H m, die zijne teerlingen de beste en ge ukkigfte menfchen maakt, heb ik daar g'eeerd, het geen de natuur niet kan leerenhet geen alle de J00dfche wet-let^ e. geen alle de Heidenfche wijsgeer^ ^ »« m ftaat waren, hunne discipelen, of ^ zeiven te leeren. Ik heb geleerd,
„ met



PHILIPS IV. vs. U-IS- 45S
, niet mijnen toeftand vergenoegd te zijn in , opzigte tot dit alles, hetgeen ik ben. Het ' heeft den Heere Jefus behaagd, mi] in het " bijzonder en boven anderen van zijne disci< pelen zulks te leeren; en mij door de verborgene onderwijzing van zijnen H. Geest 1 in de verborgene werkzaamheden des gees1 telijken leevens zoo verre te doen vorderen, " dat ik in het ftuk van vergenoegd te zijn Z mij zeiven altijd gelijk ben, hoe ongelijk " de omftandigheden zijn , waarin ik mij bei vinde Ik heb de wetenfchap,van altijd Vert genoegd te zijn, in haaren geheelen omtrek " en in alle bijzonderheden mij eigen ge, maakt op zulk eene wijze, dat ik onder het gevoel van de' vernederende gevolgen f der armoede, en onder het genot van eenen " tot hoogmoed opwekkenden overvloed mij door dezelfde beginfelen van Chnstelijke " vergenoegdheid laate beftuuren; en daar 7 van°, ondanks de woelingen der zonden, die in f mij woont, niet afgaa, hetzij ik in het geval ben, van verzadigd te worden, of van " honger te lijden, van overvloed te hebben, !' of gebrek te lijden, Het zij verre van W " Voor te wenden, dat ik deze groote dingen , door mij zeiven kan doen. Het geen ik roeUe, roem ik in den Heere; in Hem, in wien geregügheden en fterkte *;,n He^ ! ^ zonder wien de fterkfte niets kan doen, m
Ff 2 >i wl-n



45* PHILIP P: IV: Vs. ITiiX|. >, wien en door wien de zwakfte alles kan „ doen Door de naauwfte geloofsgemeinfehap », met Hem vereenigd, en fteeds in Hem blij«en de, bevinde ik, dat mij geene dingen, „ hoe zwaar ook, te moeielijk zijn. Ik ver„ mag alle dingen in en door Christus, die mii kragt geeft."
Voorzeker zoo te beftaan, zoo zig te gedra gen d.t was in nadruk te wandelen waardigijk het Euangelium van Christus. Men bemerkt hgtehjk, dat Paulus zijne beminde Philippiërs die ook eene zeer fpaarzaame bedeeling. van de' goederen dezes leevens hadden, gelijk in het vervolg blijken zal, hier van te? zijde an fpoort, om in dezen zijn voorbeeld te volgen opdat zij ook ten dezen aanzien waardig! M het Euangelium van Christus moeten wan delen.
Had Paulus in Jefus fchool geleerd, vergenoegd te zijn met zijnen toeftand in opzW tot alles, wat hij was,offehoon hij ook gebrek aan alles had, hij.had daar-even-Zeer geleerd gevoelig en erkennend te zijn wegens de lief de der geenen, die hem verligting zogten toe te brengen. Zulks toont hij door de taal, die
hlJ tot de óppers voert in het 14 T en 16de vs. 3
NOGTANS HEET GIJ WEL CEOA A N, DAT GIJ MET MIJNE VERDRUK-



p H I L I P P: IV. vs. 14—16. 453
drukkinge cemeinschap gehad hebt.
EN ook gij philippensen
weet, dat in .het begin des euangeliums, ïoen ik van Micedonien vertrokken een, geene" gemeinte mij iets medegedeeld heeft tot rekening van uitgaaf en ontvang,
dan gij alleen.
Want ook in thessalonica
hebt gij mij eenmaal en andermaal gezondentot nooddrup t.
In deze drie versfen prijst Paulus de Philippiërs wegens hun liefderijk gedrag jegens zijnen perzoon, waarvan hij drie bijzonderheden vermeldt.De eerfte heeft haar opzigt tot de jongfte proeven van hunne liefde jegens hem; tot die, die zij nu kortelings aan hem beweezen hadden, terwijl hij zig te Romen in de banden bevond. Daarop doelende zegt hij in het 14?. vs. Nogtans hebt
gij wel gedaan, dat gij met m ij n e verdrukkinge gemeinschap gehad
•hebt. De zin van deze woorden is: „ Offchoon ik alle dingen vermag in en door ' Christus, die mij kragt geeft, en daarom * over gebrek niet zou hebben geklaagd, en " ook onder het zelve niets van mijne verge *' Ff 3 u noe^J
Nogtans) lebt gij wel gelaan dag gij met mijne ver' drukkinge gemeinfehap gehad hebt.



.Sn ook gij Fhi • lippen/en weet, dat"
454 PHILIPP: IV. ^
«noegdheid zou verloren hebben, hoewel
;°°Ch EPaPhroditus ter mijner hulpe «"och eenige liefde-gaaven ter vervulling la 35 nood-druft gezonden hadt, evenwel
* ZT t U'. 6n dMke U' dat *ullts ge-' >> daan, dat giJ door middel van EpaphrodiV tos en van uwe liefde-giften mij in mijne « gevangenis bezorgd hebt; toonende dus, dat « fflijne nooden u ter harte gingen, dat gij 3, daarin deel naam, O! leden van de Phllf
4* Pliche gemeinte, gij heH ij t*b*
i &m "cui u regt Qinfrpnt-
« eenen verdrukten dienaar van Jefus geënte
«gedragen. 01 gij , die mijne leerlfng"
» mijne geestelijke kinderen zijt, gij Ut u
«regt omtrent uwen Leermeester en'Vadel
«diagen Gij hebt wel gedaan, dat gij J "
;;=fehap met mijne verdrukking/ g££
De tweede bijzonderheid, welke Paulus tor lof van dePhilippië,, vermeldt, heeft haa T *»# toi het ^fderijk gedrag,4 ^ ^ P" WS zünen perzoon ^houden TddS Sï Z1Jn ^t Maeedonien, toen hii aV
--eerste reize het
veet, dat in het eegi\
^^toenz.vIn "" eseüange-
- van macedonien verTROK-



P H I L I P P: IV- vs. 14-16. 455
Itkokken ben, geene gemeinte mij«
iets medegedeeld heeft tot r e k e- j,\ ning van uitgaaf en ontvang, dan/« gij alleen. a
Betreffende het getuigenis ,het geen hier Pau-ni lus van de Philippiërs geeft in opzigte tot de & liefde, die zij aan hem beweezen hadden, het, zelve is, wat het wezenlijke betreft, twee-^ : vouwig: vooreerst zegt hij van hun: In het, legindes Euangeliums, toen ik van Mace domen] vertrokken ben, hebt gij mij van uwe goederen me-, degedeeld. Hij zegt: Gij hebt mij van uwe, goederen medegedeeld in het begin des, euangeliums; dat is, gelijk blijkt mt het bijgevoegde, toen de verkondiging van het Euangelium in de gewesten van (macedonien haar begin heeft genomen. Het Euangelium is meer dan eens door Paulus m j Macedonien verkondigd. Van deszelfs eerste verkondiging in die iandftreeken lezen wn Hand. XVI: Van deszelfs laatere verkondiging Hand. XX. Om nu te toonen, dar hij het eerste' tijdsgewrigt bedoelt, zegt hij: Gij, hebt mij van uwe goederen medegedeeld in het begin des euangeliums.
Hij voegt er bij: Toen ik van Macedonien vertrokken ben. Men weet uit de Handelingen der Apostelen hoedanig dit vertrek van Paulus uit Macedonië zij geweest, dat hij van daar als de grootit hoosdoender wierd verjaagd. Doch die geleer Ff 4 &eei
het
1 in des lange ■ ms,toen van 'acedoen ver, okken 11, geei geeinteij iets .edegeeeldeeft tot ekening ■an uitgaaf en ntvang, lan gij illeen.
> l
i



45* PHILIP P: IV. v?. I4_^
heeft met zijnen Mefiand vergenoegd te zMr, -opz!gte tot alles, wat hij ,4c de ge! woonte n.et, om overal, daar hij maar eenige gelegenheid vindt, de onaangenaamheden te vermelden, die hem bejegend zijn. Zulks too ! £er Paulns. Hij had hier van zijne uitdrijf
ftandilh , Cn dC ver—-ende om
Jand,êheden z,jner vlugt kunnen foreken doch at doet hij niet. Hij meldt van niét. a ' ders, dan van zijn vertrek uit Macedonien
Ondertusfchen geeft hij evenwel van ter zij. de te kennen, dat hij doe bijzonderlijk in he geval was geweest, van onderiteuningdn opzigte tot znne uitwendige omftandigheden „oodigt hebben; en h,, pnjst, hij dankt zijne ge ^fd Ph.hpp.ers, dat zij zig ten dezen tij'de a [ hem met onttrokken hadden.-üit dat mL ze de Apostel: In het benn nt>,n„„ ,■ "fa ^egt _ F bia aesEuangeliums, toen
VAN MAcEDo^^-vERXROIfKE; EEEN
hebt gij nnj van uwe goederen ^ ^ ^eene regttijdige liefdehulp, die daarom t hefdenjker was, omdat zij de aöniV<W« ■
w.Jze »„„„„ Pa„,us . De IJ?!
*- m m*. g„„ smtiat mmt *f^>
M d-!'e'fs Vel:ict »" M.,ced0„ie„ rjets hcb.
beu



P H I L I P P: IV. vs. 14-16. 457
ben toegevoegd ter hoogstnöödigé vervulling van zijne behoeftens ? en van waar is het af te leiden, dat zig de Philippifche gemeinte in dat ftnk zoo veel prijswaardiger gedroeg, dan de overige? Het fchijnt geene regte oplosfing van deze bedenking te zijn, wanneer men het gedrag van de andere Macedonifche gemeintens zoekt te verfchoonen, als zijnde misfchien onkundig geweest van den nood, waarin Paulus zig bevond, of buiten ftaat geweest,om denzelven te hulp te komen. Het voorftel La Paulus geeft ons geene de minste aanleiding tot zulke verfchooningen. In tegendeel deszelfs kragt wordt door dezelve verminderd-, lin zoo verre de Apostel hier bezig is, om de ■Philippiërs te prijzen. Maar waarom hebben dan de andere gemeintens van Macedonien niet zoo wel als de Philippifche haar liefdehand voor den noodlijdenden Apostel geopend P Dit fchijnt te vreemder, om dat deze gemeintens mede zeer wel waren gefteld, ook in opzigte tot de oeffening van mededeelzaamheid. Het eerste blijkt uit de twee brieven van Pau lus aan de gemeinte van Thesfalonica; h: \ laatfte uit Paulus taal tot de Corinthiers, met welke hij de milddaadigheid der Macedonifche gemeintens op het nadrukkelijkst verheft 2 Cor. VIII: vs. 1-6. Twee aanmerkingen zullen dienen ter beandwoording van deze bedenkingen De eerfte is, dat Paulus hier bepaaldelijk vermeld, hoe de Macedonifche gemein■ Ff 5 tens



<58 P H I L I P p; IV, y, ^
Men kan uit.den toeftand, waarin d,> gemeentens zig bevonden hebben ee^*6
ÏÏn h n 3hng 3311 hM1' verkondigd was,
hZ J J dCn aanbeSinne des Euange-
dat v T' ^ tei'Zijde te Aftaan
«« zij bij vervolg van tijd, even als de Phi
óppers, een liefderijker gedrag omtrent zijnt perzoon gehouden hebben. Doch hij veTeft e gehjk dat der Philippiërs boven h t h re b^nderhjk in opzigte tot de omftandigheden waann h, geweest was bij deszelfs eert ve" trek uit Macedonien.
Deze eerste aanmerking ontvangt ligt en t agtuit eene welJce jSj ^ * «
bijzonders,-mts allerzeldzaamst hebbe pi gehad m de planting van de Philipp^he ^
en, dat het geen plaats gehad hebbe in die
zeiveTf f ~ VM M-edonien H zelve beftond daarin, dat de eerftelingen vaÏ
' gf.raeinte aan^nds op den zelfden tijd
met Z!:Tik Wiel'den ™ met eenen gebragt wierden tot de praktikaale meinfchap des Euangeliums 7 Pla™leSeLvdia * "ëeiiums. Zoo ging het met
KÏntxvi PerVei'k°0pfter en haar h™ «and. XVI: vs. 14 en 15. Zoo ging het met
den



p H I L I P P: IV. vs. 14-16. 459
den "Stokbewaarder en zijn huis, naa Hand, XVI: vs. 30-34- Men vergelijke met deze plaatzen het eerfte Kap. van dezen brief vs. 3, 4, 5- Ik danke miPwn God> ZB0 dikwijl* ik uwer gedenke, {alk tijd in alk mijns gebeden voor u allen met blijdfchap het gebed doende,-) over uwe gemeinfehap aan het Euangelium van den eersten dag af. Waren de Philippiërs " van den eersten dag af, dat God onder de verkondiging des Euangeiiums met zijnen Geest in hunne harten werkte , gekomen tot de praktikaak gemeinfehap des Euangeiiums, wij kunnen dan uit den aard der zaake en uit dc ervaaring genoeg opmaaken, al hadden wij er anders geene bewijzen van, dat zij ook van den eersten dag af de fterkfte liefde - betrekking zullen hebben gevoeld óp Paulus en Silas. Door hunnen dienst waren zij bekeerd; door hunnen dienst waren zij gebragt tot de gemeinfehap des Euangeiiums. Die zaligheden, die uit de volheid van Christus in hunne harten vloeiden, waren zij middelijker wijze aan hunne bediening, aan hunne Euangelifche beftieringen verfchuldigd. Kon het anders zijn, of de overweging daarvan moest hen terftond allerfterkst aan Paulus en Silas verbinden? Kon het anders zijn, of zij moes1 ten,gemeinfehap aan het Euangelium hebbende van den eerften dag, ook van dien zelfden tijd af de harteïijkfte vereeniging vinden met die perzoonen, die hun dat Euangelium verkondip-d, die hun het zelve zoo regt Euange-
lisch



460 PHILIPP: Iv. vs. ^m
lisch, en met zulke gezegende gevolgen voor h-ne zielen verkondigd hadden ?D5e ooif waa^ gekomenzun tot de praktikaale gemeinfehap v n het Euangehnm, hebben altijd veel over 4
getuid om f ?d ^ WerktUi'geD h^ gmmk,, om hen daartoe te brengen Toen
Paulus te Philippi wSs, zag h-; êdaD- J°« overtuigende proeven in het gedrag der be eet de Phihpp.ers. Hart en huis waren aanftonds voor hen open,gelijk wij zien uit Hand XVI-
trn' ^•pn-IKap;XVI: Hier in ove -
trof de Pmhpïnfehe gemeinte de overige " memtens van Macedonien; in we]ke ^ gJ duurde eer z, regt kwamen tot de gemel fehap aes_ Euangeiiums. Hier in overtrof ze dezelve met alleen, toen Paulus bij haar was -at ook, toen hij, nae andere gedeeltens van Macedonien gegaan zijnde, om de handen Z mm vervolgers te ontkomen, uit hun vader land moest vlugten.
p Men bemerkt, dat het fchielijk overgaan der fhaippmrs tot gemeinfehap des Euangeliut b>J hun de bron was van zoodanige gedraaf omtrent Paulus, waar over hijlf^g Plaatze boven andere gemeintens verheft S Aposte wil zeggen:,, gelijk gij i„ het begn " f fWfW» ^nftonds gekomen zijt to " df g—fehap van het Euangelium, zt - hebt gjj u ook reeds in het begin v n hZ " ZdVe Waardi^^ *»' ^angelium gedijen!
„ bij-



P II I L I P P: IV. vs. li'—tÖ. 451
» bijzonderlijk in betrekking tot mijnen per„ zoon, hebbende in den beginne des Euan„ geliums, toen ik van Macedonien vertrokken „ ben, geene gemeinte mij iets, medegedeeld, 1 dan gij alleen."
Het min voornaame van Paulus getuigenis noopens het loffelijk gedrag der Philippiërs, het geen wij nu moeten overwegen, is het meestbedenkelijke. Het zelve betreft voor eerst de wetenfchap, die hier Paulus aan de Philippiërs toefchrijft in opzigte tot het gebeurde bij zijnvertrek uit Macedonien. De Apostel zegt: ook gij philippensen weet, dat in hit begin des Euangeiiums geene gemeinte mij iets heeft medegedeeld, dan gij alleen. Tot de bijzonderheden, die Paulus in hoedanigheid van redenaar en fchrijver doen uitmunten, behoort in het bijzonder deszelfs vermogen, om in het voorbijgaan met twee of drie woorden de misduidingen voor te komen, welke zijne verrigtingen en gezegden welligt van kwalijk gezinde menfchen te verwagten hadden. Daar van zien wij hier een ftaal. De Apostel wil naamelijk zeggen: „ Het „ geen ik verder, ö mijne geliefde Philippiërs bij deze gelegenheid zal vermelden van den Z arbeid Acr liefde, dien gij aan mij beweezen hebt, ftrekt zekerlijk niet tot lof van • de andere gemeintens in Macedonien. Ik zou Z er daarom van zwijgen, indien het niet bee, kend ware; maar het is bekend. Het is el-
ders,



452 pHlLlPP; ïv. vs. H^
, ^Sl,&> iS °°k °nder u bekend. Ook gu " Phlf<»f*» dat in het begin des Eu
" lagel!™&> toen * van Maeedonfen y trok'
«ï^eSr reinte van m~
M f ^degedeeld, dan gij alleen "
Men bemerkt, dat Paulus van ter zijde op de
aoeg toont, dat deze kwaadkeuring ^'L* de, om haar deswegens eenig \1" t doen, maar aJ]een) om , ijfle JeLd
PWnppmrs nadrukkelijker te doe g^
* jne opmerkzaamheid op-en dankbaare „ie te
* wegen, die regttijdige liefdezorg, di "" net gemelde eeval a™ i, ,. '
hadden. h™
De .«,4 bijzonderheid, waar „ver in de
m» SHfrZe? Jf;;pi7 •»
tane liefdegaven hadden Idee .MrZ„? * ge Jk mandere reh,ift.pIaaKen 2eer^ '
beleende manie, van voorltelta pl,a«
heefty



p H I t I P P: IV. vs. 14-16". 46$
heeft, en dat de zin der woorden zoo moet worden verftaan, als of er gelezen wierde: Ovk gij Philippenfen weet, dat geene gemeinte mij iets medegedeeld heeft, dan gij alleen; en dat deze mededeeling gefchied is tot rekening van uitgaaf en ontvang. Maar wat zullen wij dan door die rekeni?ïg van uitgaaf en ontvang verftaan, en hoe komt derzelver vermelding hier te pas? Deze laatfte vraag dient ook vooral beandwoord.
Gelijk er onder de menigvuldige gevoe. lens, die er zijn over deze rekening van uitgaaf en ontvang, verfcheidene gevonden worden, die Paulus iets doen zeggen, het geen niet natuurlijk in zijne woorden ligt opgeilooten, zijn 'er ook onder dezelve, die wel eenen draaglijken zin aan deze uitdrukking geven, wanneer men dezelve in het afgetrokkene befchouwt, maar die ons daarin niet doen gevoelen dat gepaste, dat nadrukkelijke en fnedige* dat Pauliaanfe, indien ik mij zoo mag uitdrukken, het geen zig in de gantfche dankzegginge des Apostels aan de Philippiërs zoo uitneemend ontdekt. Wij zouden te uitvoerig zijnj indien wij zulks bij de ftukken wilden toonen. Wij zullen daarom kortelijk onze gedagten voordragen. Wij zouden in de bepaaling van den zin der woorden eenen goeden grond hebben, om op. te bouwen, indien er in goede Griekfche fchrijvers plaatzen voor handen wai ren,waarin dezelfde fpreekwijs gebezigd wierd,
die



454 PHILIP p: Iv. vs. H^l6;
*e wij hier ontmoeten. Maar die zijn- er zo* verre w, weten, niet; immers niet de Ld, ge, d,e mts wezenlijks afdoen. Eij tften e daarvan.eronderftelt men, dat de ^
le voor ^ e„ 11 ,e"e".tm Jee"
raad ee«e naauwkcurfec rekenm,
bleek, hoe veel hii J leke™S, waar W£
had, «.^^
daarvan Wr ^ veel hij
op eene heufel^^ ^ 1 ^einte lu» verzogt heeft nm , VM Pau"
ct>ens den uitvoer van hun-



PHILIP P- IV: vs. 14-16. 4~65 hunnen last te kunnen verandwoorden, dan óf Paulus zulks uit eigen beweging gedaan hee.t, kunnen wij in het onzekere laten. Wij kunnen het laatfte ftellen zonder het eerfte geheel uit te fluiten De Philippifche Kerkenraad zal het gaarne gezien, en Paulus zal het met alle bereidvaardigheid gedaan hebben, om daardoor aan den Kerkenraad van die gemeinte, en door den Kerkenraad aan derzelver bijzondere leden te doen blijken, hoedanig het gebruik was, het geen hij had gemaakt van'den arbeid hunner liefde. Dus fehoot er geen ftoffe van verdenking en laster over voor kwalijkgezmden. Men veraelijke hier de taal, die Paulus voert nopens zijn gehouden gedrag in eene gelijkzoortige omftandigheid, 1 Cor. VIII: 20, 21. Dit verhoedende, dat ons niemand moge lasteren in dezen overvloed, die van ons bediend wordt, als ■die bezorgen,het geen eerlijk is niet alleen voor den Heere, maar ook voor de menfchen.
De vermelding van deze verrekening des Apostels komt hier zeer wel te pas. Men moet de omftandigheden bedenken, waar in Paulus zig bevond. Hij had eene menigte van vijanden, die alle zijne woorden en daadea zogten te .bedillen. Waarom hij zijne voorftellen bij alle geleg. nheden zoo inrigt, datze_ oc meer regtftreeks; of meer van ter zijde dienden tot ophouding van zijn eer. Paulus zal hebben verwagt, dat die, tegen welke hi;| de II. Deïl. Gg ^



466 PHILIPP: IV. vs. 14-16.
Philippiërs gewaarfcliouwd had in het voorige derde Kapittel, met arendsoogen op dezen zijden brief zouden ftaroogen.om te zien, of ze daar m geen ftoffe tot laster zouden kunnen vinden. Gekomen zijnde tot het teder punf van dankbaare lofzegging aan de Philippiërs wegens de gelden, die zij hem ter zijner onderfteuning gezonden hadden, toen hij van Macedonien vertrokken was, begreep hij, dat zu kwaadaar tig genoeg waren, om te zeggen,t> Paulus zal van het aan hem gezondene, toen „ h,j int Macedonien moest vlugten, eene „ goede beurs hebben gemaakt. Het heeft „ den naam gehad, dat het niet alleen voor „ hem was, maar ook voor anderen. Dog hoe
* het daar metie g^aan zij, zal hij zelve bes<» weten. Waar van anders, als daarvan, zou „ hij in 't vervolg hebben geleefd? Geen won3, der, dat hij de Philippiërs deswegens i, prijst: Hij doet zulks maar om des voordeels =, wille." Daar op doelt hier Paulus: „ Het
* ZSl geen mm bij u vinden, (wil Paulus ft zeggen,) indieh mijne vijanden deze of
* dergelijke uitlegging mogten «even van „ den iofj dien ik u toevoege. Want, ge*
* hf & PhiliPpenfen weet, dat in 't begin
* d6S ^angeliums, toen ik van Macedo*fe* ve»«>**en ben, geene gemeinte mij " 16tS medegedeeld heeft, dan gij alleen, zoo » weet gij insgelijks, dat zulks gefchied is tot » rekening van geving m neming." ,
Maat



P H I L ï P P- IV: vs. 14-16. 467
Maar waarom verdedigt zig onze Apostel in opzigte tot dit fttik zoo kort, en zoo zeer van ter zijde? Om dat hij zig zeiven hier maar in zoo verre verdedigt, als dienen kdn, om de Philippiërs te doen gevoelen de opregtheid § waarmede hij heri prees over hunne gememfchap aan zijne verdrukking, toen Hij moest vlu-ten uit Macedonien. Waarom hij den hadruk van zijn voorftel doet vallen op die woorden, met welke hij uitdrukt het zonderlinge van hunne loffelijke gedragingen; Men gevoelt zulks, wanneer men de woorden op deze wijze leest: Ook gij Philippenfen met, dat in het begin des Euangeiiums, toen ik van Mace-^ donien venrokken ben, geene gemeinte «j iets medegedeeld heeft, {zijnde, geljk gij veet, deze mededeeMg gefchied tot rekening van geving en neming) dan gij alleen. Te levendig waren de gevoelens van dank■ baarheid, dié in het harte van Paulus huisvestten, te fterk was deszelfs ingenomenheid met de 'Philippiërs, om niet alles te zeggen, wat hij kon zeggen, tot roem van hunne aan hem bewezene liefdaadigheid. Waarom hij nog laat volgen in het 16^ vs. Wa nt ook in the s-
salonica hebt gij mij eenmaal en andermaal gezonden tot nooddruft.
Toen Paulus van Macedonien vertrok, deed de Philippifche gemeinte zoodanig iets in beGg 2 trek°



die overvloedig is tot uwe Tekening.
47° PHILIP P. IV; vs. 17, 18,
„ doele gefteld. Jk zoek de gave, als gave 3, niet."
Maar wat zogt Paulus dan? Hij zegt: jk zoek de vrugt,naamelijk, de vrugt der gavel Gebrek van lichamelijke benoodigdheden kan voortreffelijke mannen, bij uitnemendheid gepaste werktuigen in de hand van Gods Geest ter uitbreiding, opbeuring, en verfiering van Jefus Koningrijk, grootelijks hinderen in zig zeiven dienstbaar te ftellen, en met voorfpoed te werken aan de belangens van Gods kerk. Groote diensten, die zij aan dezelve zouden gedaan hebben, kunnen daardoor agterblijven. Ter dezer oorzaake kunnen liefde-gaven, aan zulke perzoonen tijdig befteed, voor Gods Kerk van de groptfte nuttigheid zijn wegens derzelver gevolgen. Het kan gebeuren, dat het gewigt der voordeden, die daar uit voordvloeien voor Gods kerk, de waardij der gaven, foo verre overtreft, als tienduizend talent-ponden eenen eenigen quadrant- penning. Daar op doelende zegt Paulus: ik zoeke niet de gave maar de vrugt der gave.
Plij voegt er bij, die overvloedig is tot vwe rekening. De liefdegiften, die hem de Philippiërs hadden toegevoegd, toen hij van Macedonien was vertrokken, hadden door derzelver invloed op de uitvoering van zijne Euangelifche bediening groot nut gedaan mn Gods Kerk. In dien zin zegt de Apostel-'
&



P H I L I P P: IV- vs- r7' l8> 47*
Ik zoek de vrugt uwer gave, die overvloe-
DM.aar' wat zegt het: die overvloedig is tot uwe rekening? God beoordeelt en vergeldt de bedrijven der menfchen, goede en kwaade, niet maar naar derzelver innerlijkeu aart, voor zoo verre zij ten dezen aanzien kwaad of goed zijn, maar ook naar de mvloeden, die zij over de maatfchappij verfpreiden. De gevolgen daar van, beide de goede en kwaade,beide de nuttige en nadeelige,komen voor hunne rekening. De Heilige Schrift leert ons zulks op meer dan eene plaats, onder anderen Jer. XVÏI: 10. Ik de Heere doorgronde het harte en proeve de nieren, en dat, om aan een iegelijk te geven naar zijne werken, naar de vrugt zijner handelingen. Zoo ook Jer XXXII: vs. 19. Groot van rade, en magtig'van dade: want uwe oogen zijn open over alle de wegen der menfchen kinderen, om een iegelijk te. geven naar de vrugt zijner handelingen. O! ontzachlijk denkbeeld voor u, die kwaad doet. Oi allervreefelijkften rekendag, op welken tot de fom van uwe ftraffchuldigheden niet alleen zullen gebragt worden alle uwe hooze werken, maar ook alle derzelver nadeelige gevolgen,daar onder misfchien zoodanige, die zig verfpreid hebben over duizenden van uwe natuurgenooten, daaronder welhgt de zoodanige,, die zig hebben uitgeftrekt van het Gg 4 0Q6?U'



Maar ik heb { alles ónt %angenen hej. overVloed.
i (
I 1
i
|
472 PHILIPP. JV: vk. I?, lg>
«ogenblik af, dat gij ze deedt, tot aan de vot eindiging der eeuwen. Hoe moest deze aan-' werking ons affchrikken, om kwaad te doen,en ons aanfpooren, om goed te doen, ook in dat bijzonder opzigt, het geen hier Paulus bedoelt! Naame ijk, de Apostel geeft hier zeer na-
Zrt," -kennen' Gn gebe.de fW.pp.ew als een uitnemende ftoffe van bhjdfehap onder het oog, dat hunne liefde-gaven veel invloed hadden gemaakt op het nut, het geen hij federt zijn vertrek van
hun door zij„e Euangelie - verkondiging aan de k, God had toege.ragt5 J£
bun het zelve zoo toerekende, als of zij de on m.ddelijke uitwerkers daar van waren gewee"' In dezen vee.betekenenden zin zegt é&eAp^ tel. Ik zoek ce vrugt (van uwe gave), die -ervloedigistotuwerek J;^Dat hlJ met de gave zogt, maar de vrugt ter gave, toont hij nog nader in het ft* v< Maar ik Seb alles ontvangen, e'
* heb overvloed: ik ben ver vu £ d jeworden, als ik van epaphroditus 'ntvangen heb, het geen van tj gezonden wa s, al sj eenen welrieke n> e n reuk, eene aangenaame offer nde, gode WELBEHA6ELIJK
Paulus doet hier eerst een algemeene betuiging foor >A Art tifa, ontvangen, en ik heb overvloed IQ ^ grondtekst ftaat: I* ontvange all,s, en ik
heb



P H I L I P P. IV. vs. 17, 18. 473
heb evervloed. Een regt Euangelisch Christen, die zeggen kan: wien heb ik nevens u in den hemel? nevens u lust mij ook niets op de aarde, heeft in zijn eigen oog, ten aanzien van zijn uitwendig beftaan in deze wereld, niet alleen veel, maar alles, indien hij maar eenen toereikenden nooddruft heeft. Daarmede werd Pan* lus thans te Romen in zijne banden voorzien ; hoe, weten wij niet. Waarfchijnlijkzal de bekeering van zommigen,die van het huis des Keizers waren, (waarvan wij ftraks zullen fpreeken,) daartoe in den weg der Voorzienigheid tot een bijzonder middel hebben gediend. Zeker is het, dat Paulus van die, die hem in zijne behoeftigheid van het nodige verzorgden, meer ontving, dan hem iemand konde geven. Het geen zij hem gaven, werd in zijne hand doorGods genade meer dan het ganfehe keizerrijk. Hij zegt: Ik ontvange alles. — Zederd de komst van Epaphroditus, die hem de liefde - gaven van de Philippiërs ter hand ftelde, had Paulus ietsmeer, dan hij totvoedzel en dekzel volftrekteïijk noodig had. Dit doet hem zeggen : Ik heb overvloed. Dus moesten de Philippiërs, dus moesten de andere gemeintens van Macedonien geenzins denken, dat hij door het voorgedragene noopens het ftuk der liefde-gaven een ingewikkeld aanzoek bij hun deed cm eene nieuwe toevoeging van lichamelijke benodigdheden, Gg 5 Neen!



Ik ben vervuld geworden, als ik van Epaphro ditus om vangen heb, liet geen van u\_ge zonden was, als' anen welriekendereuk, eene aangenaame offerande , Code welbekage.lijk.
V V
g d h
3
474 P H I L I P p: lV. m I?3 l8<
« Neen! (zegt onze Apostel,) dat is in „ mijn harte niet. Mijne omftandigheden zijn „ thans door de goede hand mijnes Gods over
» mij al te gunstig, dan dat ik zulke bedoelin-
» gen zoude hebben. Ik ontvange thans alles.
" Ik heb meer, dan ik noodig heb; ik heb over '.
„ vloed,"
In het 2de lid van dit vs. vervolgt hij dit onderwerp op zulk eene wijze, waar uit wij ten klaarften, zien dat zijne blijdfchap over het liefderijk gedrag van de Philippiërs jegens .zijnen perzoon in zijn harte geduuriglijk boven komt, Hij zegt: Ik ben vervuld geworden e.z.v De Philippiërs hadden hunne liefde,gayen aan Paulus toegevoegd, als een gezant van God, ,en als een dienstlnegt van Jefus Chrifius. Uit dien grond befchouwt hij dezelve als offerandm, me zij aan God hadden opgeofferd. Hij befchouwt dezelve, als geestelijke reukofferen 2n dankofferen. Door- het gelove in Jefus Chris:us hadden deze offeranden eenen lieffelij. een geur in des Heeren neusgaten ve-fpreid Daardoor waren ze de bijzonderfte voorwerpen an zijn welgevallen geweesd. Juist daarom 'aren de liefde-gaven van de Philippiërs zoo root m zijne oogen, om dat hij ze uit i| oogpunt befchouwde; zoo groot, dat ij m zijn eigen oog was als iemand, wiens hatkameren vervuld, en tot overloopens toe
vol



P H I L I P P: IV. vs. 17» 18. 475
yol zijn; zoo groot, dat nu zijn hart geheel vervuld was met blijdfchap. Hij zegt zulks te kennen gevende: Ik ben vervuld geworden, als ik van Epaphroditus ontvangen hebbe, het geen van u gezonden was, eenen lieffelijken reuk, eene
aangenaame offerande, gode welj3ehagelijk,
De regte dankbaarheid is van dien aart, dat zij ons niet alleen beweegt, om van de ontvangene weldaden met tekenen van gevoeligheid te fpreken, maar dat ze ons ook aanfpoort, om onze weldoeners, wanneer ze het noodig hebben, door hartfterkende redenen te bemoedigen. Hiervan, dat Paulus, na dat hij in het i7-;e vs. zijne gevoeligheid over de liefdegiften der Philippiërs zoo ongemeen fterk geuit heeft, deze hartfterkende troosttaal laat volgen in het I9,e vs. . ■
Doch mijn god zal naar zijnen rijkdom vervullen allen uwen nooddruft in heerlijkheid door christus jesus.,
Deze woorden zijn vol nadruk en hebben eenen veel fterkeren zin, als men aan dezelve doorgaans hegt.
Men befchouwe eerst het uitneemend heil, het geen hier Paulus zijne Philippiërs ver-
{preekt A



Dog miji
God zal
Ha zijnei
rijkdom
vervullen
allen
uwen
nooddruft
in heer- ~
lijkheid ■
door
Christus : J^fus. s
1
y
i
53 33 53
de rei he èr mi bei nei Da
33' 33 t 33 t 33 Z
43 n
475 PHILIPP: IV. vs. lp>
'preekt, door denzelven voorgedragen me, :d ze de God zd m ^ e*
vullen m lelijkheid. Dit voorftel is drieledig. Voor eerst zegt onze Apostel: God zal uwen nooddruft vervullen. JDatis- r„^ ,
- dC ls- « <jod zal u niet
5 f een tf voegen, ^ geen gij behoeft, ..maar Hij zal het doen op zulk eene wijze 5 en m zulk eene maate,dat gij 0p die vraa5 ge, heeft « 00£ ,-rtJ ontbroken? altijd zult ► kunnen en moeten andwoorden, ^ God 1 zaI uwen nooddruft vervullen."
Ten rwafes zegt hier Paulus: God zal al en uwen nooddruft vervullen; dat is te zeggen^
Hij zal niet alleen uwen lichamelijke,!, maai
ook uwen geestelijken, dus allen uwen nood-
ciruft vervullen."
Het zeggen Van Jacobus, het geen wij vinn, Jacob. II: Heef[ God ^ ^
de armen dezer wereld, m rijk te zij„ .J^ove? werd bevestigd aan de Phinppi>, die wel m eene rijke koopftad woonden ar evenwel, over bet geheel genomen, fchaars ieeld waren met aardfche goederen. Wij kuni zulks klaar opmaaken uit 2 Cor VIII- i o Ü °P Zi6nde ze^ dc Apostel: „ Gód4i -or u zorgen in opzigte tot uwe uitweT ige behoeftens. Wernt i,w, u»v 4 tpn . pt uwe oekommernis-
Z Gn deZen aanzie" op Hem: want Hij
od ruft " " „Hij 231 UWen W°™Wen socidiurt vervallen.''
Gaar,



P H I L I P P: IV. vs. 19. 477
Gaarne geeven wij toe, dat op dezen lij ffeUjken nooddruft der Philippiërs hier in de eerste plaats wordt gezien. Doch tevens is er bij ons geen twijfel aan, of Paulus ziet insgelijks op hunnen geestelijken nooddruft. Men denke aan de gemoedsgefteldheid der Philippiërs, die het weinig tot vertroosting zou hebben verftrekt, indien Paulus hun alleen met de vervulling van hunnen Uchamelijken nooddruft bemoedigd had. Buiten twijfel was hun voornaamfte bezwaar over hunnen geestelijken nooddruft. Dus daar hier Paulus zijne troostreden rigt tegen alle hunne bezwaaren, rigt hij die ook en wel voornamelijk tegen hunne geestlijke bezwaaren, wanneer hij zegt: God zal allen uwen nooddruft vervullen.
Maar wat zal die uitdrukking betekenen: God zal allen uwen nooddruft vervullen in heerlijkheid, Zommigen verftaan dit zeggen des Apostels zoo, als of er gelezen wierde: in den ftaat der heerlijkheid hier namaals. Doch deze opvatting ftrijdt vooreerst tegen den ftijl der Heilige Schrift; in welke de toevoeging van de hemelfche gelukzaligheid nergens, zoo verre ik weet, voorkomt onder de benoeming van de vervulling onzer nooddruftigheden, Niet minder ftrijdt dezelve tegen het verband van Paulus reden ; waar uit wij duidelijk zien, dat de Apostel hier de Philippiërs niet bemoedigt uit aanmerking van hunne toekomstige gelukzaligheid na dit leven,
maar



478 PHILIPP. iv. vs. m
maar dat hij hun eene zoodanige vertroosting toe: dient, die haar opzigt heeft tot dit tegenwoordig léi yen, en tot de bezwaaren, zoo geestelijke als ichamehjke, waaraan ze hier op aarde onderhevig waren. Dus moet dan die uitdrukking: God zal allen uwen nooddruft vervullen in heerlijkheid, betrekkelijk worden gemaakt tot den tijd van hun verblijf in de woestijne dezer wereld. En dan kan men ze tweezins opvatten; of in dien zin, dat Paulus zeggen wil: 3, God zal uwen nooddruft vervullen op eene Si wijze, die bij uitnemendheid tot heerlijks Si held van zijnen naam zal verftrekken." Of liever zoo, dat de zin zijner woorden zij„ God zal allen uwen nooddruft vervullen op » Zülk eene Olijke wijze, dat er van u een „ naam in andere gemeintens zal uitgaan. Hij 3, zal u niet alleen genade geven door de ver-' „ vulling van allen uwen nooddruft; maar hij ii zal u ook te gelijk eere geven. Hij zal allen 3, uwen nooddruft vervullen in heerlijkheid."
Zoo uitnemend het tijdelijk heil is, het geen de Philippiërs volgens de taal van onzen heiligen Brief - febrijver befchören was, zoo aanmerkelijk zijn de gronden, waarop hij hun deszelfs toevoeging verfpreekt; zijnde het tweede voornaame ftuk, het geen wij hier moeten overweegen. Paulus zegt: Mijn god z«i na zijnen rijkdom allen uwen nood.
drufs



P H I L I P P: IV. vs. 19- 479
druft in heerlijkheid vervullen door christus jesus.
Men vatte den zin der woorden zoo, als of er ftond: God zal allen uwen nooddruft vervullen in heerlijkheid. Schoon ik met deze woorden veel zegge, het zal gewisfelijk zoo zijn, gelijk ik zegge: mijn god zal dat doen. Mijn God zal dat doen naar zijnen rijkdom. Mijn God zal dat doen door christus jesus.
Zie hier de drie voornaame gronden, op welke Paulus zulk eeuc troostvolle taal tot zijne beminde Philippiërs voert! Den eerfien grond, waarop dezelve fteunde, brengt hij hun onder ■het oog met deze woorden: mijn god zal dat doen. „Mijn God (wil de Apostel zeggen,) „ die mij zoo zeer verblijd heeft door mijnen ,, dienst op zulk eene wijze aan u te zegenen, „ dat gijniet alleen van den eerften dag af tot „ de praktikaale gemeinfehap van het Euangelium j3 gekomen zijt, maar dat ge ook daarin gebleven „ zijt tot op dezen dag, op wien ik hoop en „ vertrouw, dat Hij mij verder verblijden zal " door uwen bloei te bevestigen en te vermeer„ deren; mijn God, tot wien ik ten allen tijde „' voor u allen met blijdfchap het gebed doe, „ en op wien ik vertrouwe,datHij mijne zug„ tingen voor u,mijne onophoudelijke fmeekbedenomuwenlichametijkenen geestelijken wek „ ftand,dieHij zelve door zijne genade in mijn H harte werkt, niet onverhoord zal laaten;miju
„ God,



PHILIPP. IV: vs: ffc . ■„God die mij niet aIJeen to£ 2ijnen « heeft uitverkoren, maar ook tot zijnën *e fa zant, en die daarom uwe liefde, aan mi b<» wezen, met zonderlinge blijken van zijn god« dehjk genoegen wil bekroonen; «(,•„ God , die M m imm voorbeeld zoo duidelijk toont, dat Hij 3, voor zijne dienstknegten en *ftó«-ea zorgt. " ■?« God zal na zijnen rijkdom allen uwen nooddruft vervullen." De grond3 waaróp de hier voor
komende uitnemende troosttaal van Paulus fteun de ,s vervat in deze uitdrukking: Mijn God zal alen uwen nooddruft vervullen naar z„ne,
"miinGod DU ^ ^ G<** „ mijn God allergenegenst is, om die kosten
*. die g,j m uwe armoede voor mij gedaan' „ hebt, overvloedig te vpv^a b<-Udjn , aï* te veigoeden, zoo beeft
* f\00kvh}et ve™ogen, om zulks te doen, " Laatuw^hamelijke en geestelijke nooddruft » nog zoo uitgebreid, nog zoo groot zijn, de * ',gen^aa,feid ^n mijnen God maakt het 3, denzelven allergemakkelijkst, om dien te vul" ,eniVer^£ d™ de vervulling van aUen '
uwen nooddruft. Denkt dat God&mag ig ' " °mmeer*» overvloedig te doen bovenaf'
3. zalH.j aan u betoonen,dieuwenliefde aan mij .zijnenai-mendienstknegt^oouitneemendb" Ven 3116 andere g^eintens bewezen hebt.
„ Mijn



P H I L I P P: IV. vs. 19; 43t
j Mijn God zal allen uwen nooddruft vervullen ,, na zijnen rijkdom."Hooren wij eindelijk Paulus zeggen: Mijn God zal allen uwen nooddruft vervullen door christus jesus, zoo kan bekwaamelijk in die laatfte woorden gevonden worden de derde en laatfte grond, waarop Paulus zijne geliefde Philippiërs zulk eenen rijken genade - loon wegens den arbeid hunner liefde verfpreekt. In den grondtekst ftaat eigenlijk: Mijn God zal allen uwen nooddruft vervullen in christus jesus. De zin fchijnt te wezen: „ Keurt gij u ,, zeiven onwaardig die ruime bedeeling van „ lichaamelijke en geestelijke zegeningen, die ik „ wil, dat gij van de hand mijnes Gods verwag„ ten zult, zoo denkt, O! mijne Philippiërs! ,, dat het God niet zal doen om uwent wille.
Denkt, dat God u aanfehouwen wil in uwe „ vereeniging met Christus Jefus; met Hem, „ die alle tijdelijk en geestelijk heil voor zijn „ volk verworven heeft; met Hem, in wien, gelijk hunne perzoonen, zoo ook hunne 7, deugdsbetragtingen, fchoon met veele zonden befmet, de voorwerpen van zijn aller„ zonderlingst genoegen zijn; met Hem, in „ wien alle Gods - beloftenisfen ja en amen „ zijn; ook die belofte: Hij pooit uit; Hij „ geeft dm nooddruftigen. Zijn gèrêgtigheid be„.ftaat in eeuwigheid. Zijn hoorn zal verhoogd ,, worden in eere. Uit deze bron zal uw heil „ voordvloeien. - Mijn God zal na zijnen rijkII. Deel. Hh h



482 P H I L I P P: IV. vs. 19.
„ dom allen uwen nooddruft vervullen in de ge*
S> meinschap van christus jesus."
Maar waren deze drie gronden toereikende, om Paulus te doen verzekerd zijn en met verze* kerdheid aan de Philippiërs te doen verklaaren, dat God hen boven andere geloovigen uit-en inwendig zoude zegenen; zoo dat Hij hunnen nooddruft zoude vervullen, dat Hij al hunnen nooddruft zoude vervullen, dat Hij al hunnen nooddruft zoude vervullen in heerlijkheid? Men zoude kunnen beweeren,dat zij toereikend wa* ren. Men zoude ook kunnen begrijpen, dat Paulus nog meer andere geloofsgronden heeft gehad, behalven die,die hij hier opgeeft, door denzelven kortheidshalven niet vermeld, waarop hij hier aan de geloovige Philippiërs in betrekking tot de zegeningen dezes levens iets bijzonders verfpreekt. Doch liefst zoude ik denken, dat het niet maar de gewoone gave van den Geest des .geloofs, maar dat het ook te. vens de buitengewoone gave van den Geest der voorzeggingen is, die hem deze taal tot de Philippiërs doet voeren.
Gelijk Paulus vertrouwde door den G^est des geloofs, en wist door den Geest der voorzeggingen, dat hij met de Philippiërs blijven en verblijven zoude ter hunner bevordering en blijdfchap des geloofs, zoo vertrouwde hij en wist hij ook op die zelfde wijze,, dat God al hunnen nooddruft zoude vervullen in heerlijk.
heid.



P H I L I P P: IV. vs. 19. 483
heid. Het is de moeite waardig, dat wij toonen, hoe aanmerkelijk de beandwoordihg der uitkomst .zij geweesd aan deze geloofstaal en voorfpelling van Paulus.Voor eerst, God heeft :öd eene bijzóndere wijze gezorgd voorde Philippiërs in opzigte tot hunnen lichaamlijken •nooddruft; zoo dat Hij denzelven heeft ver'vuld. Daar andere van de Christen gemeintens te nietezijn geworden door de gevolgen van eene kwijnende armoede, het zij dezelve uit verdrukkingen en vervolgingen of uit andere oorzaaken ontftond,daar kan men opmaaken,hoe zeer het tegendeel hebbe plaats gehad in opzigte tot de Philippifche gemeinte , wanneer riten aanmerkt, dat dezelve bij vervolg van tijd tot den zetel eenes aartsbisdoms van wel honderd vijftig onderhoorige kerken verheven is (*>. Op eene niet min bijzondere wijze, ja nog veel aanmerkelijker heeft God voor de Philippifche gemeinte gezorgd in opzigt tet derzelver gt«. telijken nooddruft. De geestelijke nooddruft eener gemeinte wordt vervuld; vooreerst, wan*neer de Heere haare toevoegt goede en getrouwe herders, die hunne fchaapen weiden met wetenfchap en verftand, die hun harte op de kudde ftellen, en aan dezelve ziüver Euangelievoedzel toedienen, het welk verfchud is
met
(*) Zie G. j. Nahuys over dezen brief, ifu deêfy
ïlh 2



484 P Hl LI PP- jy. vs. Ip.
met den werpfchoffel en den wan;ten trog», wanneer God hun herderwerk zegent, zoo dat ze hunne kudde in weerwil van alle roovers en verfcbeurend gedierte, die op dezelve loeren, zien groeien aan hunnen voet. Men-zie kier uit, hoe zeer God den geestelijken nooddruft der Philippifche gemeinte vervuld hebbe. Gelijk dezelve lang in ftand gebleven is boven andere gemeintens, zoo is ze ook door het beitel van Gods Voorzienigheid boven andere voorzien geweest met uitmuntende, en door hunne handelingen beroemde, Opzienderen, Phi. lippus, Porphyrius en anderen ,• wier dienst ook zeer gezegend aan deze gemeinte moet geweest zijn, terwijl de kerkvaders van haaren bloeiftand met zoo veel ophef gewaagen (*). Wij kunnen nog eenen, ftap verder gaan, om u uit de Kerkelijke Gefchiedenisfen te doen zien, dat, hoe groot ook het tijdelijk heil zij, het geen hier Paulus de Philippifche gemeinte boven andere gemeintens verfpreekt, en hoe weinig ook in de omftandigheden van Paulus zig opdeed, het geen aan denzelven eenige aanleiding tot zulk een aangenaam vooruitgezigt op volgende tijden ten aanzien van die gemeinte konde verschaffen, onze Apostel evenwel, niets gezegd
heb-
(*) Zie Bachune, Heilige Geographie, 3de dee!3 bladz. 799—817. en
G. J. Nahuys, over dc Phiiippcnfen, ïfte deel, bhdz. 9.



P H I L I P P: IV. vs. 19. 485
hebbe noopens het lot van deze gemeinte, waarvan men niet de daarftelling op de kennelijkfte wijze heeft gezien. Wij Runnen niet alleen zeggen, dat God den nooddruft van die gemeinte vervuld heeft, en dat Hij al derzelver nooddruft vervuld heeft, lichaamelijk en geestelijk, maar wij kunnen ook zeggen, dat Hij al derzelver nooddruft vervuld heeft in heerlijkheid. In betrekking tot deze laatfte bijzonderheid hebben wij eene zeer merkwaardige plaats aangetroffen in een der oudfte en egtfie gedenkftukken van de kerkgefchiedenisfen des Nieuwen Testaments. Wij bedoelen het gefchrift van den vermaarden Smyrnenfer Bisfchop en bloedgetuigen, Polycarpus, een discipel van den Apostel en Euangelist Johanr.es. Het is bekend, dat deze uitmuntende man, in wien zig de geest van zijnen meester vertoonde, en die gerekend wordt den marteldood ondergaan te hebben omtrent in het 167^ jaar na 's Heiiands geboorte , bij zekere gelegenheid eenen brief aan de ■Philippifche gemeinte gefchreven heeft, die nog voor handen is. Toen deze brief uit de pen van dit fieraad der tweede kerkeeuw voordvloeide, was er meer dan een eeuw verlopen zederd de planting van die gemeinte. Dat ondertusfchen na zulk .een tijds-verloop de gemeinte van Philippi nog zeer wel gefield was ; ja dat er een naam van die gemeinte uitging , en dat God dus haaren nood.
II h 3 dmft-



4?« P H I L I P P: IV. vs. 19.
druft in heerlijkheid yervulde, bewijst de ge. melde (in het Grieks gefchreevene) brief door de volgende, daar in voorkoomende , woorden: Ik wensch u (de gemeinte van God, die te Philippi is,) grooteiijks geluk in onzen Heere Jefus Christus, dat gij de afbeeld/els der waare liefde ontvangen hebt, — en dat de vaste wortel van uw geloove, waar van met roem gefproken is van oude tijden af, tot op den huldigen dag voordduurt, en vrugten vaordbrengt in onzen Heers Jefus Christus.
Zoo heeft dan Paulus God na zijnen rijkdom allen den nooddruft der Philippiërs vervuld in heerlijkheid in Christus Jefus. Het is waar, de Philippifche gemeinte is eindelijk ook te niete geraakt, zoo wel als de overigeApoftolifche gemeintens. Doch dit maakt geen zwarigheid. De woorden van dit vs. zien geenzins op het lot der Philippifche gemeinte door alle tijden heen tot aan de voleindinge der wereld. Paulus verklaart met dezelve alleen, wat God aan de Philippifche gemeinte boven andere gemeintens zoude doen, voornaamelijk, wat Hij aan derzelver leden, die thans leefden, en aan haar zaad zoude doen. — Dat nu de uitkomst aan deze verklaaring yolkomenlijk beandvvoord hebbe , is bij de ftukken gebleken, ja mij dunkt, het zelve is zoo gebleken, dat zig daar' door een nieuwe helderfchitterende lichtfiraal
over



P H I L I P P: IV. vs. eo. 487
over de Godlijkheid van Paulus fchrifcen verfpreidt.
Onze godvrugtige Apostel eindigt zijne dank. zegging aan de Philippiërs met eene korte, maar nadrukkelijke loffpraak van God in het volgende 20ne vs.
Onzen god nu en vader zij de heerlijkheid in alle eeuwigheid. Amen,
In het voorige vs. hooren wij Paulus zeggen: Mijn God. Hier zegt hij: Onzen God. En om deze gelijkftelling van de Philippiërs met zijnen perzoon ten aanzien van hunne verbondsbetrekking op God nog aangenaamer in hunne ooren te doen klinken, en van nog kragtiger uitwerking te doen zijn op hunne gemoederen, voegt hij er bij: Onzen God en Vader. In het voorige vs. hooren wij hem zeggen: Mijn Gol zal naa zijnen rijkdom allen uwen nooddruft iis heerlijkheid vervullen; dat is, op zulkeem wijze, dat de vervulling van uwen nooddruft me eenen tot uwe heerlijkheid zal verflrekken Hier zegt de Apostel, om de Philippiërs te lee ren, dat zij nooit met deze heerlijkheid in zij zeiven moesten eindigen: Onzen god ei
vader zij de heerlijkheid e. z. v.
In de 10 voorige versfen toont Paulus zijndankbaarheid aan de Philippiërs, als de tweed HJi 4, oos
Onzen God nu °n Vader zij de heerlijkheid in alle eeiin wigheid, Amen.
ï



488 PHILIPP: IV. vs. 20.
oorzaaken van zijn lichaamlijk onderhoud. In dit vs. toont hij zijne dankbaarheid aan Hem, die daar van de eerste en opperste oorzaak was. Hij doet dit vooreerst op zulk eene wijze, waardoor hij zijne Philippiërs doet gevoelen,dat het ook hen paste,zoo wel als te», God met blijde dankzegging te verheerlijken. De Apostel wil ' zeggen; „Moet ik u danken voor den arbeid uwer liefde jegens mij, gelijk ik met mijn „ ganfche harte doe, ik moet nog veel meer ,, en boven alles mijnen God en Vader danken, die mij door u zoo rijkelijk heeft be3, zorgd, zoo hartinnerlijk heeft verblijd Doch ook gij, mijne Philippiërs, moet uwen " God en Vader danken," dat Hij uw harte - „ heeft opgewekt, om vrijwiliigljk te geven 33 niet zoo zeer aan mij, als wel aan mijnen 3, God. Daardoor hebt gij het grootfte voorP3 deel voor u zeiven : want mijn God zal 33 uwe aan mij betoonde weldaadigheid al 33 Ierrijkelijkst. vergoeden, zullende na zij33 nen rijkdom allen uwen nooddruft vervul „ len m heerlijkheid in Christus Jefus Dus 33 zijn wij zamen verpügt, God met.dankze3, g.nge te verheerlijken: Nu dan onzen God» enVader zij de heerlijkheid." Hij ontdekt hier ten iweeaen zijne dankbaarheid aan God on lülk fne\^* waaruit wij duidelijk kunnen bemeten, dat de zaak, waaroor hij dankte, bij fen. «•* groot was; zoo dat de ganfche eJ
Vf'lV.



P II I L I P P: IV. vs. 20. 489
wigheid in zijn oog niet te lang zoude zijn, om deswegens God te verheerlijken. Hij zag in dien .weg, en in alle de wegen van Gods Voorzienigheid , voor zig zeiven en voor de Philippiërs zoo veel ftoffe van Gods-verheerlijking , dat zijn harte dit Halelujah opgeeft, terwijl hij tevens onder deszelfs ontboezeming het amen des geloofs in zijn binnenfte gevoelt: Onzen God nu en Vader zij de heerlijkheid in alle eeuwigheid. Amen. Het zij zop. Het zal zoo zijn.
Hh 5
PHI-



4S>o
PHILIPP. IV: vs. 21—23,
Groet alle heilige in Christo Jefu. U groeten de Broeders, die met mij zijn.
Mie de heiligen groeten u; en meest die van het huis des Keizers zijn.
Be genade onzes Heeren Jeju Christi zij met u allen. Amen.
W^j zullen eerst dit laatfte deel onzes Kap.
verklaaren; dan over deszelfs inhoud eenige aanmerkingen maaken. Paulus doet hier aan de Philippiërs ëen drievouwig voorftel. Het eerfie voorftel, begrepen in het eerfte lid van het 2i«e vs., behelst een bevel. De Apostel zegt:
Groet allen heiligen in
chri stus jesus.
Paalus zegt hier na de gedagten van velea
twee,



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 49i
twee, na onze gedagten drie dingen. Vooreerst ( zegt hij: Groet de heiligen. De benoeming i van heiligen wordt, gelijk elders meermaalen,; zoo ook hier gebezigd in de betekenisfe van geloovigen. Aan die alleen komt de naam van heiligen toe; en ook aan die allen, ten deele met opzigte tot hun grond - karafter, ten deele pok, om dat zij het zelve in mindere of meerdere maate na buiten vertoonen, altijd, wanneer men hun leeven over het geheel befchouwt. in die maate, dat zij, van nabij bezien, er dan met de lieden dezer wereld behoorlijk ver geleken zijnde, bevonden worden den naan van heiligen naar waarheid te dragen, Ander kon die gemeinfehap der heiligen niet geoef fend worden, waartoe hier Paulus de Philip piers vermaant, wanneer hij zegt: Groet c heiligen.
Groeten is in het gemeen een zeker foort va gemeinfehaps - oeffening met onzen naasten waardoor wij met woorden of gebaarden, c met die beiden onze achting en liefde aan dei zeiven verklaaren, onder toewenfehing van h poede. Voor zoo verre de gemeinfehap d heiligen door deze werkzaamheid geoeffer wordt, is het groeten eene zekere gemei fchaps-oeffening van waare Christenen met hu ne Mede-christenen, waardoor zij onder to wenfehing van het goede met woorden of g baarden, of met die beiden de bijzondere g
vc
Iroet ale heili. ren.
1
e
if
I-.
:t
d 1-
e-
e-



492 P H I L l P P: IV. vs. U-*k$.
voelens van liefde, en achting ontdekken, die zij voor hun hebben, als hunne broederen en zusteren in den Heere. Voor dit groeten was bijzonderlijk onze Apostel zeer fterk. Ten bewijze dient, dat onder de gedragingen, die door denzelven volgens het verhaal van Lucas ih zijn tweede boek omtrent zijne Mede - heiligen' gehouden zijn, meermaalen deze werkzaamheid uitdrukkelijk wordt vermeld Men zie Hand. XVIII: vs. 22. En de gemeime gegroet hebbende, ging hij af naar Antiochien. Hand. XX: i, Paulus de discipelen tot hem geroepen en gegroet hebbende, e. z. v. Hand. XXI: 19. En als hij ze gegroet hadde, verhaalde hij van fluk tot fluk, e. z. v. Even zoo zeer bemerkt men zulks uit het flot van zijne brieven; waarin hij zomtijds met opzigte tot het fluk der groetenisfen vrij uitvoerig is. Men zie het laatfte Kap. van zijnen brief aan den Romeinen, het geen bijna geheel uit groetenisfen beftaat. Dat zelfde broederlievend karakter, het geen Paulus elders met woorden en daaden vertoont, ontdekt hij ook hier. Hij zegt tot de Philippiërs: Groet de heiligen. '
Ten tweeden; Paulus zegt: Groet allen heiligen. Paulus verkiest hier het enkelvoud *«»T**y»„,.'voór het meervoud,«,„.„, ;WeIligt, om de Philippiërs te doen denken aan die naauwe vereeniging, die er is tusfchen alle heiligen , voor zoo verre zij leden van een lig-
haara



p H I L I PP: IV". vs. 21-23. 4£>3
haam zijn. Maar heeft hier Paulus .alleen het oog op de heiligen te Philippi; of ook op de heiligen van andere plaatzen. De heiligen te Philippi worden hier zekerlijk allereerst bedoeld, dog die van andere plaatzen worden niet uitgefloten. Het voorftel in den grondtekst, 'cttrz-tcvatrfa kuvtx ayiov, klinkt zoo onbepaald, dat er reden is,. om dezelve in te fluiten.
De derde zaak, die hier Paulus aan de Philippiërs beveelt, betreft de wijze, waarop zij: in het groeten van de heiligen moesten verkeeren : Hij zegt: Gromt allen heiligen in christus jesus. Deze laatfte uitdrukking is bij veele fchriftverklaarders eene'omfchrijving van de heiligen, die zij moesten groeten; even eens, ais of Paulus gefchreven had: Groet alle heiligen; die naamelijk zodanig zijn, om dat zij in christus je-sus zijn. Het fchijnbaarfte bewijs voor deze opvatting is ontleend uit het 1 ft? vs. van het eerfteKap. dezes briefs, daar de Philippiërs voorkomen onder de benoeming van heiligen in Christus Jefus, Maar zoo die uitdrukking, in Christus Jefus, hier moet worden betrekkelijk gemaakt tot de voorafgaande benoeming van heiligen, wat is de oorzaak, dat Paulus dezelve ter dezer plaaze omfchrijft als heiligen in Christus Jefus, daar hij op gelijkluidende plaatzen, op zulke' plaatzen, daar hij, evenals hier,de groeting der heiligen beveelt, dezelve blootelijk voordraagt onder de
be-
n Chris-
UsJifltS:



494 F II I L I P P: IV. VS. 2r-23. benoeming van heiligen. Men zie Rom XVI15- Hebr. XIII: 24. Daar bij dient wel aangemerkt , dat in den grondtekst gelezen wordt *<w*i «yW,niet™ra „, «ytó. Wij hooren onzen Apostel zegen in het i& vs. van het eerfte Xap. dezes briefs: Paulus en Timotheus, dienstknegten van Jefus Christus,™ «fc*^ i&£ Op gelijke wijze zoude Paulus buiten allen twijffel gefchreven hebben, indien hij bedoeld had, de Philippiërs te vermaanen, dat zij hunne medegeloovigen moesten groeten fl/f heiligen in Christus Jefus.
Het fchijnt zeer klaar, dat die uitdrukking fc Christus Jefus, moet worden betrekkelijk 5 maakt, niet tot de voorafgaande benoeming van heiligen, maar tot de werkzaamheid, die de Philippiërs omtrent deze heiligen moesten oeffenen; dus, dat de Apostel wil zeggen: Groei in Christus Jefus allen heiligen. Gelijk de Phi hppiërs eensgezind moesten zijn, en zig verbinden moesten in gemeinfchaps - oeffening met Christus Jefus, volgens vs. 2. en vs. 4, zoo moesten ze ook alle heiligen groeten in gemeinfchaps - oeffening met dien zelfden perzoon Deze opvatting komt alzins over een met' den fchnjffhj van onzen Apostel, gelijk blijkt uit vergelijk^ van Rom. XVI: 22, Ik Tertius, die den brief gefchreven hebbe, groete u ln den heere, Voeg hier bij 1 Cor. XVI: j9. U
grffe-



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 495
groeten zeer in den heere Aaidla en Priscilla. Zie ook 2 Cor. XVI: 24.
Men heeft bemerkt, dat wij het beveelend voorftel, waar mede Paulus dezen brief befluit, opvatten in eenen anderen zin, als men doorgaans doet; ook bijzonderlijk in dat opzigt, voor zoo verre men doorgaans begrijpt, tdat Paulus hier zijne groetenis aan de heiligen verzoekt, zoo dat hij zou willen zeggen: Groet alle heiligen in Christus Jefus van mijnentwege. Het komt mij voor, dat ik deze opvatting op goede gronden verlaaten hebbe. Want vooreerst, indien Paulus de Philippiërs had willen belasten, om de heiligen uit zijnen naam te groeten, zoo zoude hij bij dit zijn verzoek niet gevoegd hebben de woorden, in Christus Jefus. Wanneer wij onzen Apostel hier laaten zeggen : Groet uit mijnen naam in christus jesus allen heiligen, laten wij denzelven eene taal voeren, die wel, in het afgetrokkene befchouwd,eenen goeden zin uitlevert, maar, die niet overeenkomstig is met den fchrijfftijl van Paulus, waarop wij altijd zeer hebben te letten. Men zie Rom. XVI: daarmen een reeks van groetenisfen ontmoet, door de Romeinen uit Paulus naam aan bijzondere perzoonen te doen, zonder dat men te dier plaatze bij een van dezelve zulk een bijvoegfcl ontdekt. Daar bij ten tweeden, Paulus voorftel is te onbepaald, om het te kunnen verftaan in dien zin. Indien men begrijpt, dat de Apos-*'
tel



49* P H I L I P P: IV. vs. 2I_2;,, •
telhierbepaaldelijkcagtopde heiiigen,die teP-htfip* pi waren, zoo fchijnt het immers onvoegiijk , dar hij, fchrijvende aan de heiligen te Philippi, dezelve zonder eenige bepaaling belast, om uit zijnen naam te groeten de heiligen, en wel alle de heiligen, die te Philippi waren. Al wil men hier de aanmerking doen geiden, die wjj te voren gemaakt hebben, namelijk dat Paulas in dezen brief zijne reden allereerst rigt tot deleden van den Fliilippifchen Kerkenraad, zoo verliest toch dezezwaarigheid weinig van haar kragt. Het is toch zeer klaar, dat onze Apostel, voor zooverre hij hier tot dien Philippifchen Kerkenraad fpreekt, zulks niet doet met uitfluiting, maarzoo wel ter dezer plaatze, als ergens in het voorige van dezen brief, met influiting van de .gantfche gemeinte. Behalven dat het voorftel des Apostels niet alleen tot de heiligen van Philippi, maar ook tot de heiligen van andere plaatzen moet worden betrekkelijk gemaakt. Immers dit fchijnt uit de wijze, waarop Paulus zig uitdrukt, duidelijk te blijken. . Alle zwaarigheid verdwijnt, en er doet zig m Paulus voorftel niets op, dan het geen eigenaartig en gewigtig is, indien men begrijpt, dat onze Apostel wil zeggen : „ Oeffent de ge„ meinfchap der heiligen met alle heiligen, =, gelijk «door alle de pligtsbetragtingen^die „ daartoe behooren, zoo ook door het groeten
„ van



PHHÏPP: IV: vs. 21—23. 49?
|, van dezelve. Groet alle heiligen. Groetze ,', in de gemeinfehap van Christus Jefus." Men vergelijke 1 Cor. XVI: 20. 2 Cor. XIII: 12. Hebr. XIII: 14. 1 Thesf. V: 2 ff. Op de twee eerstgemelde plaatzen. Vermaant PaulüS de Corinthers, om eikanderen te groeten. Hier ■ vermaant hij hen , en om eikanderen, en te gelijk, om de heiligen van andere plaatzen tè groeten. Op die zelfde plaatzen vermaant hij de Corinthers, om eikanderen te groeten met eenen heiligen hls. Tot dit groeten met eenen heiligen kus is noodig, dat men in de verrïgting dier werkzaamheid door het geloove gemeinfehap beffene met Christus Jefus. Uit dat inzigtzegt hier Paulus: Groet alle heiligen 1» chhistüs jesus. Op de derde plaats zegt hij tot de Hebreeuwen: Groet uwe voorgangeren en alle de heiligen. Op de laatfte fchrijft de Apostel aan die van Thesfalonica: Groet alle de broeders met eenen heiligen kus. Geheel gelijkluidend is de taal, die wij hem hier tot de Philippiërs hooren voeren: Groet in Christus Jefus alle Heiligen.
Dit bevel van Paulus wordt gevolgd döör ëen berigt, het geen de Philippiërs een drangreden tot deszelfs uitvoering moest Zijn. Hij zegt in het tweede lid van het 21 en volgende
i2ne vs.
U groètén de broeders, BIS
met mij zijn. Alle de heiltTT; Deel. li GEN



V groeten de Éroeders, die met mij zijn,
1 3 1 t é
2
2
h o
498 PHILIPP: IV. vs. 21-23,
gen groeten u, en meest, die van het hü1s des keizers zijn.
Eerst groet Paulus de Philippiërs van dat gedeelte der heiligen, het geen gemeenzaamst met hem verkeerde, in het 2de üd van het èifte vs. De geloovigen worden door Paulus in zijne brieven overeenkomstig de onderfcheidene betrekkingen, waarin hij dezelve befchouwde, dan met den naam van geloovigen betiteld, dan van heiligen, dan van broederen. Wanneer hij zegt, de broederen groeten u, fchijnt de benoeming van broederen best genomen te worden in dien ruimen zin; fchoon het wel zijn kan, dat de perzoonen, waarvan hij fpreekt, ten grooten deele ampts ■ broederen geweest zijn. Althans dezelve gedragen zig broederlijk en omtrent Paulus, en omtrent de Philippiërs. De Apostel onderfcheidt ze van andere broederen, door te zeggen, dat zij met hem waren. Hij geeft iaardoor te kennen, dat ze zich bij hem ontnelden, gemeenzaam met hem verkeerden, en iem op eene bijzondere wijze de behulpzaame iand boden. Daar Paulus te Romen zijn eigee gehuurde wooning had, en veel vrijheid ;enoot boven andere gevangenen, gelijk wij ien uit Hand. XXVIII: l6-3i, kan het eer wel zijn, dat deze broeders, zoo lang unne onhandigheden zulks toelieten, en de handigheden van Paulus zulks vereischten,
hua



p H I L I P P. IV. vs. 21—23, 49^
hun Verblijf dag en nagt bij hem gehouden, en onzen Apostel toe handen gediend hebben, om dat geene ter uitvoering te brengen, het geen hij, gevangen zijnde, niet konde dóen» Zoo veel agting en liefde voor Paulus hebbende, gevoelden zij ook de bijzönderfte agting en liefde voor de Phiiippifche gemeinte; door Paulus geftigt, door Paulus zoo zeer geliefd, en waarvan ze nu zoo veel goeds uit den mond van Epaphroditus gehoord hadden. Zij worden daarom onder de geenen, die de Philippiërs deeden groeten, door onzen Apostel afzonderlijk en eerst genoemd. Terwijl de Philippiërs uit den mond van Epaphroditus konden verneemen , wie deze broeders waren, zegt hij alleen, zonder hunne naamen té fpellen: V groeten de broeders, die met mij zijn*
Deze broeders waren de eenigjle niet, die blijken gaven van hun broederlijke hartsgefteldheid in betrekking tot de geloovigen van Philippi. Onze Apostel zegt in het 2ifto vs. Alle de heiligen groeten u, en meest die van
set huis des keizers zijn. Daar zich een groot1
Iaantal van heiligen binnen de muuren van het godloos Romen bevond, vereenigden zich die allen in de Philippiërs te doen groeten; waar toe de komst van Epaphroditus, en deszelfs berichten aan de geloovigen te Romen noopens de gefieldheid van de Philippifche gehieinte> aanleiding zullen hebben gegeven. Paii li 2 lö:
Alle de \eiligen rroeïen 1, en meist die van het huis des Keizers zijn.



$öo P H ï L I P P: IV. vs. ttt-ik$ lus zegt: Alle <fc heiligen groeten u. In het 2de lid van het &«$» vs. is eene opklimming. De Apostel wil zeggen: Alle de heiligen groeten „ u, die, die van het huis des Keizers zijn,niet >, uitgezonderd. Ja, die hebben mij het fterkst ,> verzogt, om aan u hunne achttng en liefde, >, en den wensch hunner zielen, dat" het u » moge welgaan, bij déze gelegenheid te be» tuigen. Alle de heiligen groeten u, en „ meest die van het huis des Keizers zijn." Of hier, van het huis des Keizers te zijn, beteekent, tot het hofgezin en de hovelingen des Keizers te behooren, dan of het beduidt, van des Keizers maagfchap te zijn, is niet zeer klaar. Gelijk de fpreekwijs natuurlijk in deze beide bedüidenisfen kan worden genoomen, zoo is er ook niets,het geen derzelver zamenvoegmg verhindert; te minder, terwijl het hofgezin des Keizers ten grootften deele uit zijn maagfchap zal beftaan hebben. Door den hier gemelden Keizer verftaat Paulus buiten weerfpraak Keizer Nero. Wanneer men bedenkt deszelfs allergrouwelijkfte onreinigheid en helfche wreedheid, kan men daar uit opmaken, hoedanig het hof van dit monfter zal zijn geweest. Ondertusfchen in deze plaatzen der draaken was gras met riet en biezen. In dit wolvenhol waren fchaapen van Jefus ftal Paulus gewaagt hier van heiligen, die van het huis des Keizers waren; en hij vertoont hier
te



P H I L I P P. IV: vs. 21—23. 5°i
te gelijk eenftaal van hunne heiligheid, daarin beftaande, dat zij met de overige heiligen te Romen zich vereenigden, door de heiligen van Philippi, als hunne geestelijke broeders, te groeten ; ja, dat ze daar in boven dezelve uitftaken. Hij zegt: Alle de heiligen groeten u, en meest die van het huis des keizers zijn.
Die de Philippiërs meest van tallen groette, was de Schrijver van dezen brief. Zullende zijn pen ter neder leggen, eindigt hij met deze Apostolifche zegengroet:
De genade van onzen heere jesus christus zij met u allen. amen.
In het begin van dezen brief heeft Paulus, (overeenkomstig de wijze van groeten, waar van hij zig in het begin van zijne brieven bedient,) aan de Philippiërs toegewenscht de genade van God den Vader en van den Heere Jefus Christus. Hier wenscht hij hun alleen de genade van den Heere Jefus Christus; en dat,wijl daarin de genade van den Vader ligt' opgeflooten. In het begin van denzelven, (het geen' insgelijks ten dezen aanzien overeenkomftig is met "dat van zijne andere brieven,) heeft, hij de Philippiërs toegewenscht genade en vre-'> de. Hier gewaagt hij alleen van genade, om' dat uit de genade de vrede voordvloeit. Te dezen aanzien eindigt hij zijnen brief aan de Philippiërs op dezelfde wijze , als zijne overige brieven. In het fiot van zijnen \ '\ 3 bxie£
De gena-
le van. mzen Heere Jefus Christus ',ij met f allen* dmerim



%o% PHILIPP. IV: vs. 21-23.
brief aan de Epheziers wordt deze zegenfpraak door eene andere voorafgegaan, Kap. VI: vs. 23, 24. In het flot van zijnen eersten brief aan de Corinthiers wordt deze zegenbede door eene andere gevolgd, Kap. XVI: 23 en 24. In het flot van zijnen tweeden brief aan de Corinthiërs Kap. XIII: vs. 13. voegt onze Apostel bij het hier gewenschte de toewenfchmg van de liefde des Vaders, en de gemeinfehap des Heiligen Gees. tes. De onderfcheidene gefteldheden van de genoemde gemeentens gaven aan Paulus aanleiding, om in de groeten, die hij aan dezelve doet,uitgebreider te zijn, dan in die, welke hij hier aan de Philippiërs doet. Ondertusfchen wenscht hij hun met weinige woorden even zoo veel. Vrede en liefde met seloove, de liefde der Paulusfen, ik meen van de beste leeraars en leden der Christelijke gemeinte, de -liefde van God den Vader en de gemeinfehap des Heiligen Geestes, (naamelijk de liefde des Vaders, aangemerkt als een liefde vanwelbehaagen en van weldadigheid tot verloorne Adams-kim deren, kinderen des toorns van natuure, en de gemeinfehap des Heiligen Geestes, zoo als cie de geloovigen bewerkt, leidt, en troost,) 't ligt alles opgefloten in de genade van onzen Heere Jefus Christus, »t vloeit alles daar uit VODrt. Het inzien, het geen de Philippiërs daar m hadden, is de oorzaak,dat hij hun hier ten flotte niets toewenscht, dan de genade van denzelven. Dus is het' niet uit een beginzel
van



P H I L I P P. IV. vs. si-23- 503
van mindere liefde, dat hij hier korter is. Verre van daar! Voorzeker zijn gantfche ziel zal als het ware louter gevoel zijn geweest, toen hij,door,middel van dezen brief zich een wijle tijds vertegenwoordigd hebbende in de gemeinte van Philippi, Lydia en de haaren, den ftokbewaarder en de zijnen,(zijne.geestelijkeingewanden,) mitsgaders alle de overige leden van die gemeinte als het ware voor het laatst omhelsde, voor het laatst in zijne beide liefde-armen drukte onder de ontboezeming van deze affcheids - groete: De genade van onzen Heere Jefus Christus zij met u allen. Amen.
Om de verhandeling dezes Kap. niet te eindigen, zonder eenige toepa&fing (waarin wij ons tot hiertoe niet hebben ingelaaten, om dat wij kort wilden zijn,) zullen we.bij den inhoud van dit laatfte deel nog een weinig ftilftaan; en daar over eenige aanmerkingen maaken, die deels ter nadere opheldering en bevestiging van het voorgeftelde over het flot dezes briefs, deels en wel voornaamelijk tot eene ftoffe van toeëigening zullen dienen. Wij laaten een algemeenere toelichting over de hoedanigheid van het grof te» voorafgaan.
Mij zijn in onze praktikaale fchrijvers geene plaatzen voorgekomen,, daar dezelve van dit onderwerp afzonderlijken opzettelijk handelen, daar het nogthans en een bijzonder, en een zeer ge, v/igtig deel is van dien aangelegenen tak der Christelijke zedenkunde, die in de fchoole der H 4 prak-



É*4 P H I L I P P. IV: vS. 2I_23.
praktikaale Godgeleerdheid bekend is onder de benoeming van de gemeinfehap der heiligen.
Het groeten is een bijzonder deel van de gemeinfehap der heiligen. Ik wil zeegen, dat bet zelve meet worden befchouwd", als een van die bijzondere pligten, in welker betragtine ae oeffening van de gemeinfehap der heihgea beftaat.
Het groeten heeft de naaste betrekkin- tot de oeffening van de gemeinfehap der heiligen, zoo als die gefchiedtdoor liefde-bezoeken en liefdeverkeeringen. Evenwel is het zelve van die bei de werkzaamheden onderfcheiden. Wij kun nen iemand groeten, zonder denzelven te bezoe *'n; gelijk plaats heeft, wanneer men kmand groet door middel van brieven, of bij gele genheid van toevallige ontmoetingen. Zoo kan men ook iemand in liefde bezoeken, 20nder denzei ven te groeten; gelijk b. v. plaats heeft in geval van zwaare krankheden, waardoor de perzoo. Den ene men bezoekt, voor de ontvangst van zulke phgtplegingen onvatbaar, zijn. De liefde kezoeken, die men bij zijnen Mede - Christenen «legt, behooren tot de middelen, waar vati men zieh bedient, om door broederlijke liefde, grieten de gemeinfehap met denzelven te oeffe nen Gelijk het groeten onderfcheiden is van hefde-bezoeken, zoo ook van liefde. verkeerirgen Aar. het liefde-verkeer met iemand is het groeten w oe-nzeiven onaffeheidbaar verbonden,
-Ppcji



P H I L I P P: IV. vs. 21—23. 505
Doch dat zelfde kan men niet zeggen bij omkeering. Men kan iemand groeten zonder eene eigenlijke gezegde liefde-verkeering met denzelven te houden.
Gelijk andere bijstondere pligtsbetragtingen, die tot de oeffening van de gemeinfehap der heiligen behooren, zoo ook het' groeten is eene zoort van gemengde werkzaamheid. Men is daarin werkzaam omtrent God ; dien wij bidden, dat het onzen broeder moge welgaan , en omtrent zijnen broeder, dien wij verblijden, door blijken te geeven van onze liefde en achting voor zijnen perzoon, en van onze belangne■ming in zijnen welftand.
Even zoo zeer mag men zeggen, dat het groeten te houden zij voor een gewigtig deel van de gemeinfehap der heiligen. Men denke aan den aart van deze werkzaamheid, zijnde niet alleen, gelijk zoo aanftonds is opgemerkt, eene betuiging van liefde en hoogachting voor onzen broeder, waardoor wij denzelven verblijden, maar ook te gelijk een zoort van gebed tot God. Men denke aan de hoedanigheid van deze werkzaamheid, zijnde, wanneer ze na behooren geoeffend wordt, van eene wezenlijke, van eene groote nuttigheid. Zij is nuttig tea aanzien van dien, die ze oefFent: want de zegenende ziele zal worden vet gemaakt. Zij is nuttig ten aanzien van dien, waaromtrent ze geoeffend wordt: want de Heere hoort de li 5 wensch,



5o<5 P H I L I P P. IV: vs. 2i-23.
wensch der zagtmoedigen. Zij is nuttig voor die beiden: want zij bewaart en verfterkt die wederzijdicbe broederliefde, die de band der volmaaktheid is. Gij ziet, waarde Lezer! hoe zeer in de verklaaring van de gemeinfehap der heiligen ook bepaaldelijk op dit onderwerp behoort gelet te worden, als zijnde niet alleen een onderfcheiden, maar ook een zeer wezenlijk en aangelegen lid in het gemelde hoofd-gedeelte van het lichaam der Christelijke zedenkunde. Zulks is te meer der moeite waardig, vermits er naauwelijks eene werkzaamheid is, die menigvuldiger, doch ook te gelijk naauwelijks eene, die minder na belmorengefchiedt dan deze. Niets is toch gemeener, dan het groeten; doch te gelijk niets ongemeener, dan het wel groeten. In niets vergeten Godskin. deren meer haaren pligt, dan in dit ftuk. Zoo er iets is, het is al mede voornaamelijk dit, waaromtrent zij noodig hebben te bidden: Rei. *ig mij van de verborgene afdwaalingen.
Welaan ! hebt gij ]ust, om daar van gereinigd te worden, bepaalt nog eenige oogenblikken uw verftand en hart bij de aanmerkingen, die wij ten beiluite van onze verhandeling over dit Kap. uit deszelfs ■ laatfte deel, waar meede Paulus zijnen uitmuntenden brief aan de Philippiërs befluit, zullen afleiden. Het geen wij desaangaande nog kortelijk zullen zeggen, zullen wij
voor-



P H I L I P P: IV. vs. ai-23- 5°7
voordraagen door de beantwoording van een vijftal vragen, alle betrekkelijk tot het groeten,
EERSTE VRAAGE.
„In welken zin, en waarom worden hier „ de Philippiërs door Paulus alleen vermaand ,, tot het groeten der heiligen?"
Paulus zegt in het rte lid van vs. af. Groet de heiligen. Dus hooren wij hem in het noemen der perzoonen, die de Philippiërs moesten groeten, alleen van heiligen gewaagen. Zekerlijk deed hij zulks bij wijze van lijzondering, niet bij wijze van uitjluiting. Het zijn niet maar de heiligen, die wij verpligt zijn te groeten. Wij moeten die zelfde werkzaamheid ook oeffenen omtrent anderen. Onze Heiland zegt Matth. X: 12. Als gij in het huis gaat, zoo groet het zelve.
Wij moeten deze werkzaamheid oeffenen omtrent bekenden en onbekenden. Hooren wij onzen Heiland Luc. X: 4. tot zijne discipelen zeggen: Groet niemand op den weg, uit het verband van deze plaats, en derzelver vergelijking met 2Kon. IV: 29. blijkt klaar, dat wij dit zeggen des Heilands moeten opvatten in eenen fpreekwoordelijken zin, willende daar mede niets anders te kennen geven, dan dat ze fpoed moesten maaken in de uitvoering van hun gewigtig werk, en zich door geen zaaken van veel min-



5C2PHILIPP: IV. Wi
der aangelegenheid, hoedanig het groeten van voorbaande veeltijds onbekende perzoonen is laten ophouden.
Wij moeten deze werkzaamheid oeffenen omtrent belijders en verloochenaars derChristeiijke leer Hetis waarjohannes zegt 2 Joh. vs. 10. Indien iemand toiulieden komt, endezeleere niet mede brengt ontvangt hem niet in huis; en zegt tot hem niet] zijt gegroet. Doch buiten allen twijffel wil Johannes maar zeggen, dat wij ons met de openbaare verzaakers van de Christelijke leere nimmer moeten inlaten in zulk een verkeer het geen eenigzins de gedaante heeft van vriendfchapshouding met hunne perzoonen Dan dit neemt niet weg, dat wij dezelve bij voorkomende gelegenheden mogen groeten, en zulks
Cn dfn naar vereis<* van onhandigheden moeten doen. ö^en
Wij moeten deze werkzaamheid oeffenen omtrent vrienden en vijanden, ook omtrent zulken die vijanden zijn van onze perzoonen m hoedanigheid van Christenen. Onze Heiland zegt Matth. V: I?. Mi&n gij um leen groet, wat doet gij boven ndefen? en een weinig te vooren, heeft Hij gezegd: Zegentzl, die u vervloeken. Wij zijn aan al]e mJ > wie ze ook wezen mogen, liefde en achting verfchuldigd, voor zoo verre zij f.hepzelL" van God uitmuntende fchepfelen van God onze medemenfchen en voorwerpt vaA G^
41-



P H I L I P P: IV. vs. 4i—23* 5°?
algemeene menfchenliefde zijn. Wanneer dat onder ons Oog is,en ons hart opregt is tot dien onbepaalden hoofdeisch der Goddelijke wet, Gij zult uwen naasten lief hebben als u' zeiven, zoo zullen wij ons niet alleen verpligt rekenen, maar het zal ons gemakkelijk zijn,andere menfchen, wie ze wezen mogen, met ons harte te groeten.
• Daar Paulus, de uitmuntendfte leerling van den hemelfchen Gamaliël, buiten allen twijffel zulk een beftaan in de Philippiërs vereischte, is het klaar , dat hij hen ter dezer plaatze in eenen bepaalden zin tot het groeten der heiligen vermaant. Hij fpreekt zoo, niet bij wijze van uiifluiiing, maar bij wijze van bijzondcering; zoo dat zijne vermaaning moet worden verftaan, als of hij gezegd hadde : Groet wel in het gemeen "uwe medeburgers en medemenfchen; maar groet bijzonderlijk en bij uitnemendheid de heiligen. Maar waarom de heiligen hier alleen genoemd? Om dat zijne vermaaning allerëigenlijkst doelt op de oeffening van de gemeinfehap der heiligen. En daarin komt alleen te pas het groeten der heiligen.
Geloovig volk! hoe ftaat het met u in opzigte tot de beoeffening van deze vermaaning. onzes Apostels? Daar zijn er onder u, die dagelijks nalaatiger worden in het groeten van hunne mede - heiligen , en in tegendeel dagelijks oplettender , dagelijks . ij vei iger in het groeten
van



5ro PHILIPP: IV. vs. U»m
van zulke menfchen, in welken geen zweem varj vaare heiligheid zig vertoont. Gij, wier gedram zoodamg is!doet eens onderzoek naar de begin! zelen, waaruit het voordvloeit. Is uwe liefde tot den Heere Jefus en zijn volk verkoud? Is dezelve vervangen door de liefde der wereld die vijandfchap tegen God is? Laat gij u, gelijk in andere dingen, zoo ook in het groeien van menfchen, door inzigten van eer, voor deel en vermaak bellieren? Ziet gij 0ok in dat ituk meer, wat eene vleeschlijke ftaatkunde, dan wel wat het Christendom van u ver eischt? Of vergeet gij, dat de heiligen, ook de minsten onder hen, voortreffelijker zijn, dan hunnen naasten. Vergeet gij,dat zij uwe geestelijke broederen, en door de naauwfte betrekkingen aan u verbonden zijn. Welaan! uw gedrag ver anderd! Welaan! tot de heiligen gezegd,gelijk Ruth tot Naomi zeide: Uw volk is mijn volk, en uw God is mijn God! Welaan! met fprekende daa ■ den gezegd: Ik geloove eene gemeinfehap der lm. Hen. Heilig volk! groet de heiligen.
TWEEDE VRAAG E.
>, Wat vereischt Paulus van de Philippiërs, „ wanneer hij hen vermaant, dat zij de heili„ gen in Jefus Christus, dat is, in de gemein3, fchap van Jefus Christus, zouden groeten>, en waarom vermaant hij hen in opzigte tot
33 de'



P H I L I P P. IV: Vs. 21-23- S1J
5, de wijze, waarop zij de heiligen moesten >, groeten, tot niets anders, dan dat zij zülks „ zouden doen in gemeinfehap met denzelven"
Paulus zegt.in het lid van Vs. 21. Gmt de heiligen in Christus Jefus, dat is, gelijk wij in de verklaaring hebben aangemerkt, in de gemeinfehap van Christus Jefus. Maar wat zegt dat, de heiligen in gemeinfehap met denzelven te groeten?Zulks beduidt,de heiligen fee groeten uit grond van gemeinfehaps-oeffening: met Christus Jefus,en zich door die gemeinfehapsoeffening in het groeten van dezelve te laten beftieren. Ziet hier de regte wijze van groeten! Het groeten der Christenen moet een Christelijk groeten zijn. Maar dat is het dan alleen, wanneer men het doet op die wijze. En dan is het ook alzins Christelijk. Dan gevoelen wij door een uitwerkzel van onze liefde tot Christus Jefus, uit geloofs - gemeinfehap met denzelven voordvloeiende, zulk eene liefde tot onze Mede-christenen, die ons aanfpoort, om hen te groeten; zulk eene, die eene aangenaame en heilige vanzelfsheid in ons binnenfte verwekt, om hun allen welftand naar ziel en lichaam toe te wenfehen; zulk eene, die ons bij de oeffening van deze werkzaamheid het beeld van den Heere Jefus doet vertoonen in het ftuk van opregtheid, eenvouwigheid, ootmoedigheid, bedaardheid, vriendelijkheid.



5i2 PHILIPS iv. vs#
held. Gij bemerkt, het komt in opzigte tot de wijze, waarop wij onze Mede-christenen moeten groeten, geheel daarop aan, dat zulks gefchiede m de gemeinfehap van Christus Jefus.
Ook dan, wanneer wij ons Christendom van deze zijde befchouweni ontdekt zig de diepte van deszelfs verval.
Niet alleen gewoone, maar ook min-gewoone en plegtige groetenisfen gefchieden door den Chnsten van onzen tijd, zonder eens te dern ken aan zijne verpligting, om ze als een Christen te doen m de gemeinfehap vm Christir Jefus. De beginfelen, die hem in opzigte tot deze werkzaamheid bewegen en bgftiereh heb ben dikwijls niet een aasje van dat, dat bij hem het eenigfte en. heerfchende moest zijn De beste z-,jn dikwijls of een natuurlijke liefde en achtmg voor de perzoonen, die men groet of een natuurlijk denkbeeld over de regels 'van burgerlijke welleevendheid. Maar hoe Veelmaal ontbreken ook deze? Hoe menigwerf gebeurt het dat volgzugt, behaag-zugt%, zeifszo . king de eenigfte roerfels en Huurlieden zijn van hart, hand en mond! Welk eene geveinsdheid' daar men zijnen broeder groetende, door die werkzaamheid zijne liefde en achting voor denzelven betuigt- Welk een misbruiking van Gods naam! daar men, deze pligtpfeeging ver rigtende, God om zegen bidt over de PL00. «en, die men groet, Gunstgenooten des Hee-



P II I L I F P: IV. vs. 21-23, 513
i'en, indien gij uwe Mede - christenen groet in de gemeinfehap van Christus Jefus, zal het tegengeftelde bij u plaats hebben van deze twee ondeugden, van deze zoo fchandelijke, zoo gruwzaame ondeugden, die gij niet kunt hooren noemen, zonder dezelve te verfoeien. En evenwel hoe zeer ftaat gij ook daaraan fchuldig? Laat u daarvan wasfehen in Jefus bloed, en genezen door zijnen Geest. Gaat bij Hem ter fchoole, om daar het groeten der heiligen in gemeinfehap met zijnen perzoon te leeren. Zulk groeten is als de daauw van Hermon, en die nederdaalt op de bergen van Sion. Deze vrugt der regtvaardigen is als een boom des levens; terwijl al het overig groeten niet anders is, dan de verdorde vijgeboom, tot welken de Heere Jefus had gezegd: Uit u worde geen vrugt meer in eeuwigheid.
derde vraag s.
In welken zin worden hier de Philippiërs „ door Paulus vermaand tot het groeten van | ,, alle heiligen?"
Wanneer onze Apostel in het tfte lid van > Vs. 21. de Philippiërs vermaand tot het groe1 ten van alle heiligen, zoo is het zeker, dat zulks met eenige bepaalinge moet worden verftaan. Anders zoude hij hen vermaand hebben tot iets, het geen onmogelijk was. Want het II. Deel. Kk aan-



5H- PHILIPP: IV. vs. 2I-23.
aantal der heiligen was reeds in dien tijd zoo groot,, dat de Philippiërs buiten de mogelijkheid waren, om die allen te groeten. Paulus wil dan maar zeggen, dat zij zulks doen moesten, zoo veel hun mogelijk was. Doch deze mogelijkhetd moet wederom niet te verre uitgeftrekt worden. Het is een vaste ftelregcl, dat in de uitvoering der dingen, die tot de praktijk der godzaligheid behooren, het noodzakelijke moet voorgaan voor het min-noodzaakelijke;het nunigfie voor het min matige Paulus gebiedt hier mets, dat daar tegen ftrijdig is. De zin van zV vermaaning is, dat zij alle heiligen zouden groeten, zoo verre het zelve beftaanbaar was met het natuurlijk en zedelijk verband van de om ftandigbeden, waarin zij zich bevonden.Bepaaleer vermaand hij hen door dit voorftel, dat zij hunne medeheiligen zouden groeten, zonder Uitzonderingen te maaken. Doch dit moet wederom met .bepaaling verftaan worden. Daar z>jn gevallen, in welke wij uitzonderingen mogen maaken; daar zijn er, in welke wij zulks moeten doen. Wij zullen ons niet inlaten m derzelver bijzondering, maar alleen een maatftok aan de hand geven, naar welken een Chnsten zijn pligt in opzigte tot dat ftuk kan afmeten. Wanneer Paulus de Philippiërs vermaand, dat zij alle heiligen in de gemein. Maps. oefening met Chriuus Jefus zouden groe* ten, toont hij hun van ter zijde, welke de
uit-



P H I L 'I P P: IV. vs. 21-23. 5-15
uitzonderingen waren, waar voor ze zich hadden te wagten. De gemeinfchaps-oeffening met Christus Jefus moest hun beginzel zijn in het groeten der heiligen- Dus moesten zij zich in het groeten van dezelve wagten voor alle uitzonderingen, die tegen dat beginzel ftrijdig waren, en geene andere maaken, dan die, die aan dat beginzel beandwoordden, die door het zelve gevorderd wierden. ■ Verftaan wij in dezen zin Paulus vermaaning tot het groeten van alle heiligen , dan bemer ■ ken wij aanftonds, hoe noodig, hoe gewigtig dezelve zij. Zij heeft, in dat licht befchouwd, den wezenlijkften invloed op de regte beoeffening van de gemeinfehap der heiligen.
Gunstgenooten des Heeren! Beproeft hiev u zeiven. Hebt gij ook niet in dit ftuk het uv, "^ge. bragt, om de betragting der broeder - liefde te dóen komen in dien kwijnenden toeftand, in dien droevigen ftaat van verval, waarin dezelve zich ten dezen tijde bevind? Kunt gij wel zeggen, dat uwe gemeinfchaps - oeffening met Christus Jefus in opzigt tot het groeten van uwe broederen de grond van uw doen en laten was ? Laat u in het vervolg daar door meer beweegencn beftuuren. Laat uw hart de heiligen begroeten, voor zoo verre gij om natuurlijke of zedelijke oorzaaken zulks niet anders dan op die wijze kunt doen. Wagt u in de daadelijke begroeting der heiligen voor vleefchelijke uitzon-»Kk 2 de-



m PHILIPP: iv. vs. zr-z3i
dfefd" Wa7aI ^"'«gij uaan dje en die zoudt onttrekken? Zult gij dezelve uitzonderen, omdat gij dezelve niet wel met een goed harte kunt groeten ? Oeffent toeh door bet geloove gemeinfehap met Christus Jefus; dan zuh g,j het kunnen doen, al is het, dat zij in geaanheid , al is h-r <Ut ,;; ; .. , , * ls net dat Z!J m wijze van denken merkelijk van u verfchillen, al is het dat g,j meent eenige groote gebreken in hun te ontdekken, al * het ook, dat zij zich min-broe**hjk ja onbroederlijk omtrent u gedragen. Wanneer uw nart uitzonderingen wil maaken in het groeten van uwe medeheiiigen, zoo onderzoekt uw bmnenfte; en vraagt u zeiven af, of het met m den grond bij u voordkomt uit zulke beginzelen die ftrijdig zijn tegen de gemeinfchaps-oeffening met Christus Jefus
Ik vraag u andermaal, zult gij in he£ Q erh j d£ze eflgeene en
dat gij dezelve niet wel met een goed harté kunt groeten? Bedenkt de fchandelijkheid Z beftaan. Behoort ons hart niet zoo goed e W> dat wij alle menfchen welmeenend t - groeten, hoedanig ook hun geaarthe d^n" denkenswijze, hun leven in het gemeen "n m het bijzonder hun gedrag omtrent onze'pe zoonen z,j de ergften niet uitgezonderd \> Is dat zo0) hoe ,eer moef het ons dan aan een goed hart ontbreken, indien er onder de heil «* gevonden worden, die wij met welnee-
" nend



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 517
■nend kunnen groeten ; wier ontmoetingen wij vermijden, ten einde niet door de regels van welleev endheid in de noodzaake te worden gebragt, om te doen, het geen wij niet welmesnend kunnen doen. Hoe zwaar ook de belediging moge zijn, d;c mm van zijnen medechristen ontvangen heeft, men bevindt zich toch in een zeer affchuwlijk beftaan voor God, en zijne heilige Engelen, indien men zoo veel wrevel tegen denzelven in zijnen boefem draagt, dat men hem niet kan groeten; dat men in geval van volftrekte noodzaakeüjkheid zich daa: toe moet dwingen; en, terwijl men hem groet,of de kwaadwilligheid van zijn hart achter het momaanzigt van een geveinsde vriendelijkheid verbergt, of de tekens van den weerzin, waarmee men deze werkzaamheid oeffent, op het betrokken gelaat, en gerimpeld voorhoofd vertoont. Is dit uw geval? Hebt gij dan Christus alzoo geleerd? Is dat, alzoo te wandelen, gelijk Hij gewandeld heeft.
Ziet uit de gefchiedenisfen van Jefus leeven, bijzonderlijk uit die van zijne opftanding, met welke tekenen van hartelijke toegenegenheid deze uw groote Meester alle zijne discipelen zonder eenige uitzondering heeft gegroet, ook een Petrus, ook een Thomas. Denkt, hoe de Heere Jefus, nu verhoogd aan ?s Vaders regterhand, dagelijks door de verkondiging van het Euangelium ons allen, zonder Kk 3 eem-



5!3 PHILIPP: IV. vs. 2I-23. eenige uitzondering, met een hart vol broeder liefde begroet. Leeft door het geloove in de praktikaale gemeinfehap met dezen zondaars, vnend, met dezen broeder-vriend. Naar maate &■} m gemeinfehap met denzelven leeft, zult gij zijn evenbeeld vertoonen. Welaan!'zijne heilige voet/lappen gedrukt? Groet in de ge. meinfehap van Christus Jefus alle heiligen. "
vierde vraag e.
t, Waarom worden de heiligen te Philippi „ meest gegroet door die heiligen te Romen „ die van het huis des Keizers waren? en wat is
de reden, dat zulks door Paulus in het hV
» van dezen brief uitdrukkelijk wordt vermeldt?"
Wanneer wij Pau!us in het 2oae vs. hooren zeggen:^ de heiligen groeten u,en meest die van het huis des keizers zijn, is het natuurUj*,d.at men vraage: Waarom worden de heiligen te Philippi meest gegroet van die heiligen te Romen
bievan het huis des keizers waren?
Het was voorzeker geen vleesch en bloed, het geen deze heiligen te Romen bewoog, om de heiligen te Philippi door de pen van Paulus zoo bijzonder te groeten. De heiligen te Phi hppi waren, over het geheel befchouwd, naar de wereld in eenen geringen en verdrukten toetond, gelijk meermaalen gebleken is in de ver, s iiaa-



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 519
klaaring van dezen brief. Wanneer wij in aanmerking nemen, hoedanige perzoonen de Roomfche Keizers waren, die begroet wierden met den titel van Heeren der geheele wereld, zoo vertoont zig terftond aan ons oog de aanzienlijkheid dier heiligen te Romen, die van het huis des Keizers waren, al is het, dat men zich dezelve alleen voorftelt als zijne hovelingen, hoe veel meer, wanneer men hen befchouwd als prinfen •van bloede !
Men bedenke dezen afftand; en neeme daarbij in overweging het gevaar, waarin deze heiligen zich ftaken door de belijders van den Qhristelijken Godsdienst, en wel zulken, die voor denzelven fterkst uitkwamen; die daarom ook door veelen niet alleen met vijandige oogen befchouwd, maar ook, zoo veelzij maar konden, gedrukt wierden, te doen groeten, zeer bijzonder te doen groeten, te doen groeten niet met woorden, die vervliegen, maar in een blijvend fchrift, in eenen brief, die buiten allen twijffel ook in de handen der vijanden ftond te komen. Dus gingen zij niet te raade met vleesch en bloed. Indien zij zulks gedaan hadden, zij zouden zorgvuldiglijk zich gewagt hebben, van de Philippiërs te doen groeten. - Nu doen zij dezelve zeer groeten, meer dan alle de overige heiligen. Wat zullen de oorzaaken hiervan zijn geweest? Men overwege, of niet Paulus in-zijne open.
Kk 4 baa'



520 PHILIPP: IV. vs. WaB< hmre verantwoording voor den Keizer en in ziin ^ereMenmet die, die van oen\T
' hen f1'8 W3ren' V0°ral een -auwkeuri. befcheidzal hebben gegeven van zijne verX
lngden en ™tm-tingen te Phhippi, vermits hij n deze Kolonie der Romeinen, ais een nJhvaaddoender, behandeld was.
Zoude hij bij die gelegenheden niet hebben vermeld de wonderen, die God door zi n n d^nst te PhiUppi had gg ^
deren, hoe de ftokbewaarder en zijn ganfc" hu,swaren ^eerd geworden, hoe t r m d nacht, terwijl hij nret Silas in den kerker bad en Gode lofzangen zong, ftellijk een gro e' aardbeevnrg was gefchied, hoe «lts gS hadde, om eerst den ftokbewaarder, en ™ volgens na verloop van weinige oogenblikken mn ganfche hmsgezia te doen toornen tot dat jniddel, waarvan God zich wdde bedie en om hen te bewerken tot het geloove m ■ en te ftellen tot toonbeelden van z ^ e "at' boe gezegend dit middel aan den 7okle^ der en 21Jn huisgezin geweest ware, al w r door Z1J m dien zelfden nacln geJcoomen ^ ^
ceh;. :rrwoone,maate -
hoe de Ikt 'V6/er heiligCU ïn *« Zme* TkbeWMrdcr en m ganfche huisge
wi van allen tegenftand, waren Wijven vo " ^dden m de gemeinlcbap 8aa het JJuangït



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 521
um? Men kan niet twijfelen, of de heiligen, die van het huis des Keizers waren , zullen door middel van dit berigt van de planting en toeftand der Philippifche gemeinte meer kennis gehad hebben, dan de andere heiligen te Romen. Dit zal hun aanleiding gegeven hebben, om dezelve zoo hijzonder te doen groeten.
Wat aangaat de naaste beweeg - oorzaak, die hen daar toe aanfpoorde, de aart der liefde, en de omftandigheden, waarin deze heiligen zich bevonden, gebieden ons, om daar voor te houden hunne praktikaale gemeinfehap aan het Eu« angeüum,en daar uit voordvloejende bijzondere liefde tot eene zoo wonderlijk geftigtte, zoo wel gefielde gemeinte, aan welke het in de zaak van Christus gegeven was, niet alleen in Hem te gelooven, maar ook voor Hem te lijden.
Maar waarom wordt deze bijzonderheid hier door Paulus uitdrukkelijk vermeld? Men kan piet zeggen, dat hij zulks maar doet ter uitvoering van den last, dien hem gegeven was. De heiligen,die van het huis des Keizers waren, konden Paulus wel verzoeken, om de geloovigen van Philippi uit hunnen naam zeer te groeten; maar zij konden hem niet verzoeken, om de Philippiërs te fchrijven, dat zulks door hun meer gefchiedde, dan door de andere heiligen. Het eerfte fchrijft hier Paulus, als daar toe verzogt, maar niet het laatfte. Het laatfte Kk 5 heeft



m PHILIPP: IV. vs. 2I-23.
heeft de gedaante van een berigt. En waartoe dit bengt? Paulus zegt inde, daad zeer veel tot ^ der heiligen, die van het huis des Keizers' waren wanneer hij de geloovigen te Philippi vermeldt, dat onder alle de heiligen te Romen geene gevonden wierden, die hen zoo zeer deeden groeten, dan deze heiligen, die van het hU!S des Keizers waren. Hoe zullen Lydia de
fe7deVef r,Pfter ^ ^ h™*™> h°e z^ Ien de flokbewaarder en zijn huisgezin, en de
overige leden van Philippi, toen zij dit ]a! zen, deze hovelingen en bloedverwanten des Keizer» m hunne harten hebben geroemd, al beelddragers van den nedrigen en vriendeli k en Je us.' G,j znet, dit berigt van Paulus dient tot of eer heiligen, waarvm f " « «
dient het zelve tot verblijding Ar *X„ kil ^ijft; aan welke het zekerlijk L« aangenaam moest zijn, te vernemen, cat " ook daar vrienden hadden,' daar zij menfche ï ;^; d- g-otflen haat moesten zijn , en dat ook die van hunne geestelijke broederen d- zij in uiterlijke waardigheid op eenen zoo verren afftand boven zich zagen, Lh" met fchaamden; ja zelfs andere heiligen over roffen m het ftuk van liefde en ag " Zot £, en van belangneming in hunne/ Z
*ö ëcpiaatst ziet ia eenen ftaat van



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 523
van hoogheid boven uwe mede-heiligen, ziet hier een voorbeeld van navolging! Wordt ge ook door het zelve beftraft? hebt gij niet meermaalen ook in het groeten der heiligen ©nderfcheid gemaakt, en zijt rigters van kwaade overleggingen geworden? Was ten dezen aanzien dat gevoelen wel in u, het welk in Christus Jefus was? Of waren in u gevoelens van hoogmoed?0! dwaazen hoogmoed! Zijn de heiligen, die beneden u zijn ten aanzien van hun-; nen niterlijken ftand, u niet gelijk in hoedanigheid van uwe geestelijke broederen? Zijn ze niet ten deele boven u met opzigte tot hun geestelijk beftaan? Zijn er niet onder dezelve bijzondere gunstelingen van Hem, op wiens klceding en dije gefchreven ftaat: Koning der Koningen, en Heer der Heeren ! O! fchandelijken hoogmoed! Schaamt zig Gods Zoon niet, om hen broederen te noemen, en zult gij u fchaamen, die met hun van het zelfde leem zijt afgefneden, om hen als uwe broederen te groeten? Denkt gij niet aan het zeggen van uwen hemelfchen Meester, Matth. XVill: 10. Ziet 10e, dat gij niet een van deze kleinen veragt: Want ik zegge u', dat hunne Engelen in de hemelen altijd zien het aangezigte mijns Vaders, die in de hemelen is.
Paulus zegt in het voorige dezes Kap. Indien er eenige deugd is, indien er eenige lof is, dat zelfde bedenkt, O! gij heiligen.! die van aanzien»



m P Hl LI PP: iv. vs. 2I_23.
zienlijken huize zijt, ziet hier de gelegenheid, die g,j boven anderen hebt, om lof te verkrijgen; en bedient er u van. Verblijdt de harten van uwe geringe en verdrukte Medeheiligen, door hun bewijzen van uwe liefde en agting te geeven. Groet hen als uwe broederen ! Zulks zal tot uw eeuwige eer worden aangeteekend in dat gedenkboek, dat 'er is voor Gods aangezigte.
Wat u aangaat, verlosten des Heeren! die u zeiven m eenen geringen en verdrukten toeftand bevindt, blijft in de gemeinfehap aan het Eu angehum. Eert den Heere Jefus door Hem da gehjks te groeten, door Hem in den weg des geloofs geduuriglijk toe te roepen: O ƒ Koning leeft in eeuwigheid. Doet gij zulks, zoo zullen u, rmsfehien zelfs in de huizen der Neroos vnenden geboren worden, die, hoeveel meer ook dan g]J, u heven en agten, en rigt broederbjk groeten zullen. Ik zeg tot u met Salomon, hpreuk. III: 3. 4. Dat de goedertierenheid en trouw (naamelijk de goedertierenheid en trouw van God, in het Euangelium geopenbaard) u met verlaatenl Bindtze aan uwen hals, fchrift ze_ op de tafel uwes hanen; en vindt (namelijk in d.en weg van gemeinfehap aan hetEuangelium) G/Tjnst en goed verstand in de oogen gods en der menschen.
vijfde vraag e.
„ In weiken zin past op de wenschbede, ver,
33 van



P H I L I P P: IV. vs. 21-23! 525
3, vat in het laatfte vs. dezes Kap. de zeer ge,, bruikelijke titel van Apostolijche zegengroet?"
Het is bekend, dat dezelve zoo veeltijds genoemd wordt. Doch verdient zij dezen naam? zekerlijk niet, indien men daardoor zou willen verftaan een formulier van groetenis, waarvan de Apostelen, in hoedanigheid van Apostelen, zich bedienden —. Evenwel verdient zij dezen naam in een ander opzigt. Zij heeft regt op dezen titel, niet maar in eenen algemeenen en fiaau•weren zin, voor zoo verre alles Apostolisch is, het geen voorkomt in de redenen en fchriften der Apostelen, maar ook in eenen bijzonderen en flerkeren zin, in zulk eenen zin, dat op deze groetenisfe van Paulus in nadruk toepasfeHjfc is deszelfs vermaaning, Kap. III: vs. 17. Weest mede mijne navolgers, hoeders! en merkt op de geene, die alzoo wandelen, gelijk gij ons tot een voorbeeld hebt. Zij verdient dezen naam, voor zoo verre die-Geest, die de Apostelen boven andere geloovigen beziélde en beftierde, zich op eene bijzondere wijze in deze zegeng'-oet ontdekt, en dezelve doet uitmunten boven andere voorftellen. Men fpreekt meermaalen van 'Apostolijche vermaaningen, raadgevingen, beftieringen; en men bedoelt met deze uitdrukking zoodanige van hunne voorftellen, welke uitmunten, welke onder andere van hunne voorftellen uitblinken, gelijk meerdere
ftcr-



52S PHILIP P: IV. vs. 21-23.
Herren onder de mindere. In dien zin mag men zeggen, dat de inhoud van het laatfte Vs* dezes Kap. den naam van Apostolijche zegengroet in nadruk verdient. De zegengroet, daarin vervat, is uitmuntend, zeer uitmuntend. Laten wij dit onderwerp wat onderfcheidenlijker bezien; en het zelve ten zulk een einde uit twee oogpunten befchouwen.
Vooreerst ftellen wij ten voorwerpe van onze overweeging de uitmuntendheid van deze zegengroet, voor zoo verre dezelve hier in het gemeen voorkomt onder de gedaante van eene groetenis. Men bedenke hier, hoe zeer ze uitmunt en door haar betaamenlijkheid en door haar gewigt. Wat is betaamenlijker, dan dat wij den Heere Jefus, dien perzoon, aan v/ien wij alles verfchuldigd zijn, beide in natuur en in de genade, belijden en eeren. Nu 'dat doen wij door deze zegengroet. Daardoor bekennen wij zijnen naam. Daardoor doen wij eene korte belijdenis van zijne Middelaars - heerlijkheden. Daarvan fpreeken wij door deze zegengroet met lof,met ophef; bijzonderlijk, zoo verre dezelve in zich vervat eene vermelding van zijnen perzoon,als onzen Heere Jefus Christus.En hoe eeren wij Hem, wanneer wij onze broederen toewenfchen, dat ai/we genade methunzij. Daardoor zetten wij Hem de eerkroon op het hoofd. Want dus doende erkennen wij, dat zij niets t-e vreezen; maar integendeel alles goeds in
tijd



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 527
tijd en eeuwigheid te verwagten hebben, fchoon alles tegen hen is, indien maar de genade van den Heere Jefus Christus met hun is. Hoe ftrekt deze erkentenis tot prijs der heerlijkheid van zijne genade? Dit is het eenigfte niet, het geen ons deze zegengroet moet doen voorkomen als hoogstbetaamelijk. Zij moet zich ook als zoodanig aan het oog van onzen geest vertoonen uit aanmerking van onze verpligting, om onze broederen dat geene toe te wenfchen, het geen hen waarlijk in tijd en eeuwigheid kan gelukkig maken. Dat kan niets doen, dan alleen de genade van den Heere Jefus Christus, en die kan het ook volkomenlijk doen.—
Gij ziet, de zegengroet, met welke Paulus een einde maakt van dezen brief, is uitmuntend, (en in dien zin Apostolisch,) met opzigte tot haasre betaameniijkheid. Wat volgt hier uit? Dat het zeer flegte groetenisfen zijn, die in het wezen der zaak niet beandwoorden aan deze zegengroet van Paulus. Ik zeg, in het wezen der zaak. Het is geen volftrekt vereischte in alle groetenisfen der Christenen , dat ze een uitdrukkelijke vermelding van 's Heilands perzoon en naamen, en een uitdrukkelijke toewenfehing van zijne genade in zich vervatten. Dat zulks niet noodig zij, zien wij uit de zegengroet van Petrus, 1 Petr. V: 14. en van Johannes, 3 Joh. vs. 15. gelijk mede uit die, met welke de Apostelen en Ouderlingen der gemeinte, te Jerufa-
lem



523 PHILIPP: IV. vs. 2I„^
lem vergaderd, hunnen Synodaalen brief begonnen en beflooten, volgens Hand. XV: 23 en 29. Doch dat is een volftrekt vereischte in de groetenisfen der Christenen, dat de genade van den Heere Jefus Christus, wanneer zij hun*. ne mede-christenen groeten, onder hun oog Uk dat die onder hun oog zij, als de allerwenfchelijkfte zaak, en daarom de hoofdzaak zij, die zij hun toewenfehen.
Wat dunkt u, Lezer .'bevindt zich ons Chris- ' tendom ook niet ten dezen aanzien in een allerzigtbaarst verval? Heeft het ook niet, van deze zijde befchouwd, zijnen voorigen glans verloren ? Is er in onze dagen onder de belijders van den Christelijken Godsdienst niet een talloos aantal van zoodanigen, die, offchoon ze in hoedanigheid van lidmaaten der hervormde Kerk erkennen, dat al hun heil en al het heil van alle menfchen in alle opzigten van den Heere Jefus Christus en deszelfs genade geheel afhangelijk is, evenwel bij het begroeten van hunne mede - christenen aan dezen perzoon en aan de genade van denzelven in het geheel niet denken? En wat is de oorzaak? Bij zommigen en wel bij zeer veelen is de oorzaak, dat zij nergens aan denken. Zij laaten in hes groeten van anderen hun mond al het werk verJ'igten. Hun verftand en hart doet er niets aan Bij anderen, bij welken het groeten iets meer is, dan louter lippenwerk, is de oorzaak, dat
zij



P H I L I P P. IV: vs. 21-23. I20
zij geen kennis hebben aan den Heere Jefus Christus, en aan zijne genade, als zulk een goed, dat ons alleen en in de hoogfte trap gelukkig kan maaken. En daarom, in plaats van daar aan te denken, wanneer zij hunne Mede - Christenen groeten , denken zij aan gezondheid, een lang leeven, uiterlijke genoegens en voorregten. Alleen blijft de genade van den Heere Jefus Christus buiten aanmerking. Ja! is er onder de belijders van den Christelijken Godsdienst niet een groote menigte van menfchen, die het bevreemden zou, en die het kwalijk zouden nemen, indien de zegengroet* die men aan bun deed, van niets anders gewaagde, dan van den Heere Jefus Christus, en zijne genade, en enkel uitliep op de toewenfching van zijne genade ?
Gunstgenooten des Heeren! onderfcheidt u van deze valfchelijk genaamde Christenen ! Wilt gij, dat uwe groetenisfen regt Christelijk en daardoor regt betaamenlijk zijn,laat men in dezelve kunnen ontdekken uwe ingenomenheid met den Liefften uwer ziele, en met zijne genade. Laat ieder daarin kunnen gevoelen uw deelgenootfchap aan die wetenfchap der heiligen, die hen doet zien, dat de genade van onzen Heere Jefus de onbefchrijffelijke luister is van zijnen perzoon, en de hoofdzom van alles, wat den naam van wenfchelijk dragen kan. Laat het aan het hart van allen, die gij groet,
II. Deel. LI open-



530 PHILIP P: IV. vs. 21-23.
openbaar worden, hoe zeer uw gemoed vervuld is met die heilige zugt, dat zij toch veel mogen hebben van deze genade! Groet nooit iemand van uwe Mede - Christenen zonder hun toe te wenfchen de genade van onzen Heere Jefus Christus.
De betaamendlijkheid van deze zegengroet is het eenigfte niet, het geen dezelve doet uitmunten. Men bedenke, hoe zeer dezelve uitmunt door haar gewigt. Zij vertoont zich aan een geestelijk oog, dat maar eenigzins oplettend en doorzigtig is, als het middelpunt, waarin zamenloopt en zich vereenigt al wtnoodzaakelijkis,a.l wat aangenaam is > al wat heilzaam is, al wat heerlijk is. - Men herinnere zich hier, het geen wij in de verklaaring van deze zegengroet hebben aangemerkt, naamelijk, dat in dezelve ligt opgefloten de toewenfching van vrede en liefde met geloove, de toewenfching van de liefde der uitftekendfle heiligen, de toewenfching van de liefde des Vaders, en de gemeinfehap des Heiligen Geestes. Niet meer dan deze herinnering is er noodig, om u het gewigt van deze zegengroet te doen bevatten, laat ik liever zeggen, om u te doen erkennen, dat onze denkbeelden oneindig te kort fchieten tot de volkomène bevatting van derzelver gewigt.
Dat dit fluk regt wierde bezeft, en ter beoeffening gebragt! Heilige Broeders! die der hemelfche roepinge
deel'



P h i l i p P. iv. vs. 21-23. 53ï
deelachtig zi]t, aanmerkt het gewigt van deze zegengroet, zoo dikwijls gij dezelve aan uwe broederen doet. Het is niet genoeg, dat gij uwe broederen de genade van onzen Heere Jefus Christus toewenscht, gij moet ook het gewigt van de zaak, die gij hun toewenscht, op uw harte hebben.
Aanmerkt even zeer het gewigt van deze zegengroet, zoo dikwijls dezelve aan u gefcbiedt* Is het onchristelijke in ons Christendom tot zulk een hoogte geklommen, dat de ontmoetingen maar weinig zijn, in welke gij deze zegengroet hoort uit den mond van uwe MedeChristenen, zoo dikwijls gij in des Heeren heiligdom verfchijntj wordt dezelve aan u gedaan. Moesten oudtijds de Priesteren door eene plegtftaatelijke zegengroet den naam des Heeren op de gemeinte van Ifraël leggen, gelijk wij zien uit Num. vi: 24 — 27: dat zelfde gefchiedt onder ons door de bedienaaren des Euangeli, ums. Wanneer dezelve bij den aanvang en het flot van hunne openbaare Euangelie - verkondiging de genade van den Heere Jefus Christus plegtftaatelijk aan de gemeinte toewenfchen, dan wordt daardoor op de gemeinte gelegd d« naam des Heeren, zoo als Hij die zelve heeft uitgeroepen, als barmhartig, genadig, lankmoedig, groot van goedertierenheid, weldaadigheid en waarheid. Gelijk door de ganfche Euangelie-verkondiging, zoo ook bijzonderlijk door li 2 ds.



J32 P H I L I P P. IV: vs. 21-23.
deze zegengroet wordt het heil, het oneindig heil, net geen in den naam des Heeren ligt opgegoten, der gemeinte nabij gebragt. Men heeft hier te Ietten op Gods bijzondere beloftenisfen w opzichte tot dit gedeelte der Euangelie. verkondiging. Dat er die zijn, zullen u de fchriftplaatzen doen zien, die wij zoo aanftonds zullen aanhaalen. —
Hoe beklaaglijk is het, dat er doorgaans zoo weinig aandagt is op zulk een gewigtig ftuk van onzen openbaaren Godsdienst. De agteloosheid en ongeloovigheid, waarmeè men onder deszelfs oeffenmg verkeert, is een voornaame oorzaak , dat men zoo weinig ze<ren heeft onder den Godsdienst. Hoe ftaat het ten dezen aanzien met u, volk des Heeren? Vindt gij hier geen gebrek, geen fchuld? Zoekt verzoening in het bloed des verbonds.— En zijt er te gelijk op uit, om voortaan dit gedeelte van uwen openbaaren Godsdienst beter te oeffenen. Stelt u zeiven telken reize voor oogen, wat er aan u gefchiedt, wanneer des Heeren naam op u gelegd wordt. Laat de genade,niet te vergeefs door u ontvangen worden , die u toegebragt wordt door deze zegengroet. Uw hart vereenige zich met dezelve door het geloove. Gij, Leeraars doet ze nooit; gij, Gemeintens, hoort ze nooit, zonder geloovig te denken aan dat woord: Alzoo zullen zij mijnen



P H I L I P P. IV. vs. 21-23. 533
nen naam op de Kinderen Ifraè'ls leggen, en ik zal ze zegenen Num. VI: vs. 27.
Is deze zegengroet van Paulus zeer uitmuntend, (en'ten dezen aanzien regt Apostolisch,) wanneer wij dezelve ons in het gemeen voorftellen onder de gedaante van eene groetenis; zij is ook te gelijk en vooral zoodanig, wanneer wij ze bepaalder befchouwen onder de gedaante van een affcheids - groet.
Gelijk de wenschbede, in het laatfte vs. dezes Kap. vervat, bijzonderlijk onder die gedaante moet worden befchouwd, zoo mag men zeggen, dat ze ook bijzonderlijk in deze betrekking regt Apostolisch is. Gepastheid en nadruk kenmerken de uitmuntendheid van deze affcheids - groet. Gelijk elders, zoo ook in dezen brief, voldoet Paulus bij deszelfs aanvang aan het bevel, het geen de Heere Jefus aan zijne jongeren gaf, betreffende de wijze, waarop ze zich gedragen moesten, wanneer zij in eenig huis ingingen, door Mattheus aangetekend Kap. X: 12,13. en door Lucas Kap. X: 5,6. Zij moesten, gelijk wij zien uit de aangetogene plaatzen, dat huis groeten. Zij moesten zeggen: Vrede zij dezen huize! Zij moesten deze werkzaamheid oeffenen met overgifte van den vrede aan dat huisgezin; welke overgegevens vrede tot hen zou wederkeeren in betrekking tot die, die denzelven door hun ongeloof van zich afftieten; en in tegendeel rusten LI 3 zou



534 PHILIP P: IV. vs. 2l_25.
zou op de zomen des vredes, dat is, op de zoödamgen,die dezen vrede., in hunnen fchoot nêdergelegd, door het geloove omhelzen zouden. Bp Paulus intrede in Christus geestlijk huisgezin te Philippi door middel van dezen brief, Jk meen bij deszelfs aanvang, voldoet onze Apostel aan dezen Euangelie-last. Althans Hij begint denzelven met eene zegengroet, waardoor hij de Philippiërs genade en vrede toewensht uit de Volhe,d van 'i Vaders barmhartigheid en Jefus zoenverdiensten. Hij kom tot de leeden van dfc Philippifche gemeinte met woorden van genade en vrede, wanneer hij zijnen brief op deze wijze begint: Genade en vrede z% u van God den. Vader, en van onzen Heere Jefus Chrisiw Anders luidt de zegengroet van ónzen Apostel in het flot van dezen brief, niet wat het ve zen der zaak betreft; maar in opzigte tot de Iftf» van voorjlelling. Dezelve verfchüt van die, met welke Paulus dezen brief heeft aangevangen, juist zoo, als zij daarvan moest verfchillen, om te meer uit te munten door gepastTieid en nadruk.
Men bedenke, dat Paulus met deze groetenis niet *o«*tot de gemeinte, waaraan hij fchrijft, maar van dezelve JchtM. Toen onze Heiland ten hemei zou varen, nam Hij ajfcheid van zijne jongeren met deze belofte: Ziet ik ben met u-lieden alle dagen tot aan de voleindiging der Eeuwen Vit deze nadrukkelijke belofte ontleent onzè
Apos-



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 535
'Apostel den inhoud van zijne affcheid - groete —. Door aan de perzoonen, van welke hij fcheidt, genade toe te wenfchen, de genade van den Heere Jefus Christus, dien luistervollen, dien heilvollen perzoon, de genade van zijnen en .■hunnen Heere Jefus. Christus , doet hij aan hun eene groetenis, die ailerbemoedigendst en op■wekkelijkst is, hoedanig eene taal bijzonderlijk te pasfe komt bij affcheidneming.
In den aanvang van dezen brief heeft hij de Philippiërs gewenscht, dat hun genade mogte zijn van den Heere Jefus Christus, dat is, dat hun die van denzelven mogte toekomen, terwijl j 'hij door middel van dezen brief tot hen kwam. ' ' Thands van hun fcheidende, wenscht hij , dat de genade van den Heere Jefus Christus met 1 .hun moge zijn, dat is, dat die nimmer van hun moge fcheiden; dat die beftendiglijk met hun moge zijn, cm hun als het ware tot eene fchutsvrouw cn tot eene leidsvrouw te ftrekken ; -op hunnen weg naar het hemelsch vaderland.Magti: ge Schutsvrouw! wat zal ons benadeelen, welke ! vijanden zullen ons overmogen, wat zal een hart 1 vol zonden, een wereld vol booze menfchen, en ■een hel vol duivels tegen ons kunnen uitrigten, indien gij ons befchermt. Dierbaare Leidsvrouw! Welke bergen en dalen, welke doornbosfchen en i distelItruiken, welke fteenen en ftruikelblokken zullen ons den weg door de woestijne dezer wereld onbewandclbaar, of moeilijk maaken, zoo gij LI 4 ons



53* PHILIPP. IV: vs.
ons geleidt? Wat kwaad zal ons immer worden toegebragt door onze blindheid, door onze dwaalzugt, door onze onreinigheid, door de verflagenheid van ons gewisfe, door onze onmagt, door ons liggen in het midden van den dood, zoo gij bij ons'tegenwoordig zijt met uwe verlichtende, beftierende, verzoenende vertroostende, verfterkende, levendigmaakende •invloeden? Wat behoeven wij, indien gij bii ons tegenwoordig zijt, te vreezen voor de uure van ons verfcheiden uit dit leven! Dan zult gij den dood voor ons tot eenen vuurigen wa gen maaken, ons op denzelven invoerende in de wooningen der zalige onfterffelijkheid. - Wat beh0even wij, indien gij bij ons tegenwoordig z.Jt, te vreezen voor dien dag, in welken alle de geflagten der aarde weenen zullen, ziende den Zoone des menfchen komen op^de wolke des hemels met groote kragt en heerlijkheid' Hebben wij 0 maar met ons, gij zult ons ifi -d>en dag doen juichen. Gij zult tot ons zeggen: Ziet daar uwen Rigter, die te gelijk uw Zoenborg is! Gij zult ons doen ftaan voor den /-none des menfchen, om dat laatfte Euangeli mm zijnen mond te hooren,die allerheucheiijkfte zegengroet: Komt, gexegenden mijns Va■ ders! Beërft dat Koningrijk, dat voor u bereid is van de grondlegging der wereld!
Ik heb genoeg gezegd, om u te doen zien, hoe zeer deze zegengroet van Paulus, be'
fchouwè



P H I L I P P: IV. vs. 21-23. 537
fchouwd onder de gedaante van eene aff.< groete, uitmunt in gepauhtid en nadruk. Hiervan, dat Paulus dezelve altijd gebruikt in het flot van zijne brieven. Nooit dopte de pen van onzen Apostel zich voor de laatfte reize in inkt, of zij fchreef met denzelven deze affcheidsgroet.
Kinderen van God! Behoeft gij wel diep te graaven, om al weder nieuwe gebreken ip uw beftaan en gedrag met opzigte tot het groeten van uwe Mede - christenen te zien. En welke zijn er de oorzaaken van? Stelt ge u wel voor oogen,hoe veel er dezelve aan gelegen ligt, dat de genade van den Heere Jefus Christus met hun zij, hoe veel meer, dan dat gij met hun zijt? — Bedenkt en bezeft gij wel, dat gij de liefde, die gij aan uwe broederen verfchuldigd zijt, veel minder aan dezelve betoont door omhelzingen , aandoeningen en traanen, dan wel door eene eenige opregte zugt, waardoor gij hen der genade van onzen ! Heere Jefus Christus beveelt? Overweegt gij wel, dat gij de voorwerpen uwer liefde, van welke gij Icheidt, dan alleen, indien de genade van den Heere Jefus Christus met haar is, en dan ook gewisfelijk , wat haar overkoomen moge, in volmaakten welftand zult wederzien. Ik bedoel dien volmaakten welftand, in welken zij zich door een uitwerkzel van deze genade bevinden zullen, wanneer gij hen ontmoeten zult in de algemeene vergaderplaats der regt-
veer-



f§t PHILIPP: IV. vs. 2r_23.
veerdigen. Laten deze dingen onder uw aandagê »jn,opdae telken reize, wanneer gij van uwe broedden fcheidc, Paulus affcheids-groet louw harte zij, op dat zij telken reize van uwe lip. pendaale.en uituwe pennen vioeie, zoo dikwijls gij een mondelijk of Schriftelijk affcheid van uwe broederen neemt. Ik eindige met dat zelfde, waar toe ik u vermaane, zoo veel in mij is, ten uwen opzigte te doen.Degwafc zij metu! De genade van onzen Heere Jefus Christus zij met «■ De genade van onzen Heere Jefus Christus zij met u allen! Amsn. Het zij zoo. Het zal zoo zijn Ja! genadevolle Immanuel! Het zal zoo zijn
dat uwe genade met hun zij.' Amen.
Einde van het vierde en laatfte Capittel.






NAHUTS m DE HAAS,
OVER DE
PHILIPPENSEN.
TWEEDE DEEL.